PETRI ANDREJE ^ . d " ? á * * P N ax. x x $ x : RS 1 $ » - * x m à * E E OG M MT E * 2 Li « Lg á á a a: r4 - . 1 * . LI * E . À | R ERDINANDI Archiducis Auftriz, Oo s Ez | OPEP. . qua extant omnia : HOC EST, (ommentarii in-V I. Libros Pedacii Dioftoridzs 3 "naz;arbei de Medica materia: | Adjectis in margine variis Grxci textus lectionibus, ex antiquiffi- mis Codicibus defumptis, qui Diofcoridis depravatam le&ionem reftituunt: E A : CASPARO BAVHINO, BASILIENSI MEDICINA, PROFESSORE CLARISS. Posi diver[arum editionum collationem infinitis locis audi : * SYNONYMIIS QUOQ. PLANTARUM ET NOTIS ILLUSTRATI: IUADZECTIS PLANTARUM ICONIBUS, SUPRA PRIORES | ditiones plus quàm trecentis (quarum quamplurima bic primum defcribuntur) ad vivum delineatis, DERAÁTIONE DISTILLANDI 4QUAS.EX OMNIBUS planta : Et quomodo genuini odores in ipfis Aquis con[ervari poffint. ITEM APOLOGIA IN AMATUM LUSITANUM, CuM Ceníura in ejufdem Enarrationes. EPISTOLARUM MEDICINALIUM LIBRI QUINQUE, DIALOGUS DE MORBO GALLICO. CUM LOCUPLETISSIMIS INDICIBUS, TUM.ADREM HERB.ARIAA M, tum Medicamentariam. pertinentibus. — : EDITIO ALTERA .*3) (2 Ge BASILE E, SUMPTIBUS JOANNIS KOÓNIG, sla 1c LXXI]V. Mo. Dot. Garden, ERES AC DOMINO SERENISSIMO P DOMINO GSE CER. GT O. D- G DUCI WIRIEMBERGENSI ET TEKENSI COMITI MONTBELGARDEN SI DOMINO IN HAYDENHEIM &c. &c. PRINCILI AC DOMINO MEO CLEMENTISSIMO. € SERENISSIME PRINCEP $ tamen ub divi- ix id molientibus $ nocebit quam proderit, lmó,nec legitimam methodum in omnibus obíer- vans, fine hifce quicquam proficiet. Edoctus inde -— Íciet ; qui morbus contrario ( expe à M expngnandus, caufa averruncanda, hujuft; vim fumentia fymptomata atrocia mitiganda ; viriumque; fine quarum cooperatione omnia vana, confervationem ftudiofe expendat: quz omnia victu , medicamentis & manu przftanda : deftitutus autem fit prxfidiorum materia , tunc omnis ejus fcientia, peritia atque doctrina, fine fuo fruftrata inanis abibit & iners Hinc magnus ille Medicorum Dictator vult ac monet, in eventum paratum effe debere, etiam non utentem. Plané uti prudentes Naucleri; navem dum tranquillum confcendentes, alto mari fe commiffnri ; vel tunc maximé profpiciunt fibi, de illis , quo- rum in tempeftate neceífarius ufus. — Ita Medicum urget neceflitas ut copia fit inftru&üs auxiliorum ; quibus in artis operibus opus habet, — Haec eft ratio; quod adeó commen- datur Dioscoxnipzs, abomnibus;qui poft ipfum, hocce (tudiorum genus profecuti funt. Qui omnem MaT>1AE Mzpicas fylvam, magis copiose; accurate ac diferte; quam ullus ante ipfum, hocce ipfo opere delcripfit. In eo comprehendens, quz, five ex ani- malibus, five plantis, five mineralibus, ortum fibi vendicant. Hujus fané humeris, tan- quam gigantis, pofteriores fcriptores, veluti nani, fuffulti longiüs profpexere: ficque fuis meditationibus, omni laude dignis, ftudium hocce auxere & latius protulere.— Abíque quo fi fuiffent ; fundamento tam firmo ad innitendum caruiffent. Ob hanc caufam, Marrurorus, luculentos & doctiffimos in hunc fcripfit Commentarios: quos Parens nofter ante annos corplures fuis laboribus inftruxit & auctiores reddidit. ^ Quia vero PRIDERICO, Frazi LEOBOLDO PRIDERICO: &nmc SERENISSI. | | ? - burmilimius dies. — n IO. CAS?. BAVHINVS. B ILLUSTRIS& ET CLEMENTISS —— HEROI FRIDERICO D. G DU c€1 WIRTEMBERG. & TECCEN. to w1ir Il MONTISBELIGARD.&c O R.D D, REGG, 2 FRANCOR ETANGLOR /.. EQUITI TORQHATO seid FORTIS. hn ; se sl Fib. OBS. ET "SUMMIS, GRAT. EROO D.- D, CEA. Pec bal oie CASPARUS BAUHINUS B'-— - : x -* UeRE cvxreci5 y os EPL JUSUULUDNUUU UN UGG ULURLHLUHUDUUUGLHDUBDURUULLHLUUUUUU aD VU UH HL CUAL Ub Ab HEN il 398 USURIS RARUS AGUUE US RURSRLU ORE NN ERR UD da e UE «QC ZEILE IS HEEL ROT WORK d pti ERR Ea an efiam near qepar 5d EPISTOLA DEDICATORIA. | &iExonasBiLE ef IHlufirifüme ac Clementiff. Dux, e| Reguom illud fapientifiimi Salomonis exemplum , quad is inter 101 14nt, L || operza feci Hegotia, omnium Plantarum ,qua Dk 1 Op v. M ax. Japien- J| ram admirandasm pradicaret,à Cedro inquam Libani "fa, ad Hyljopum d minorum, Hiftoriam texere voluerit: que (heu optata ) non [irae "HAQHO 3 Ej mortaliuza damno interit. — Cujus taz illuffre exempliem Ethnicorum aj] Reges plures ey conati ci» idem imitati funt. Et ut ex multis aliquas FOferdm: en eximios Reges, Gentium quidem Illyrorum, 4 quo Gentiana: filio forent, illufipiores fururas fesch napunis clariazem auitam iri, fi de pn vel feriberent, i fetum non modo Jure etiam debui. Tantum enim est. 1C. T. evgà plantas barum, c dium ata, patrocinium, us unllum alium bodie videam, cui Batanica cAtccedit quod ante féfquiannum ab 1. C. T. in Medicorum mumeru. quo Lentog, sanie fein Tubes i t: " Hu- nufeulum , verius e fidei debi um y aliquam apud. C. T. simereatur gratiam. Quod IxyV s x R15 s. Dx, tes prout es ingenio, virtutum , difcsplinarum , feien- Harum, omnium capacifimo , fatturum plam? confida* quad etiam faboniffa obteflor..— Quod umm [uptreif, DkE M VNVM ET TKINFÀ precory ut CkusVrrD. TF M5 adClri- Jfliana Reipublicae bonum dZpcolumem diu confervet , clementer protegat , 4g, YgAl. — Bafiles, XFL Kai. VH BR. Awxmwo cl2 1 I1C. x co 0g : T. CELSITVDINIS Humilis & obfervam. ——. Uh — 4X QASPARYS BavHiNvs.D. INFL- I ————P HD POS NGHE OBS SIVE RS OD. POR MEAS UR Ne HERSU UON OGII OR E INVICTISSIMO POTENATISSIMOQUE: ROMANORUM IMPERATORI | SEMPER AUGUSTO, . MAXIMILIANO SECUNDOc SERENISSIMIS S ILLYSTRISSIMIS SACRI ROMANI IMPERII C BETCTORNU RN S&c es J.FERDINANDO, ET CAROLO, Eo. dci A AUSTRIZ ARCHIDUCIBUS,&c. Lu t CAETERIS UNIVERSAE GERMANIAE - PRIN CGIPIBV S, DoMINIS MEIS CLEMENEISSIMIS zERnsanTAM MeptreivAM (utabeaprimum fermonem exordia) invi&iffime Imperator ,ac Sereniffimi Principes, antiquis temporibus à nonfolàm it herbis, & erisufam is ibho pen Ploiaad "nfurm boris num cidit, Epiftola fcd culmina quoque montium invia;& folitudinesabditas, omnefd; terrae fibrás fcrutati;invenere, quid quaeque radix polleret,ad quos ufus herbarum folia pertinerent, etiam quadrupedum pabulo intacta, ad falutis ufum vertentes. quibus quantum illis debeamus, non equidem facile dixerim; Primiber- cum tanti beneficii premium, nullo prorfus thefauro compenfari poffit. De herbis autem primus barum eri- nium, quos memoria novit, Orpheus accuratiffime fcripfit; apud Graecos, & poft eum Mufzeus, nd àc Hefiodus ab /£gyptiis (ut narrat antiquitas) edo&i. Abhis Pythagoras fapientia clarus primus volumina de Plantarum facultatibus compofuit, Apollini, JEfculapioque omnia accepta referens, Compofuit, & Democritus volumina de plantis, Perfide, Arabia, Ethiopia; & /Egypto prius per- agratis, Hocquoquefequuti funt alii nobilitate, ac jucunditate hujufce divine facultas alle&i : quinetiam ftudio juvand.e pofteritatis non dubitarunt fe variis vitae periculis committere, dum multasignoras, a(perafque peragrarefit regiones, ut veram, legitimamque medicamentorum co^ gnitionem confequerentur. Inter hos reperio fuiffe Hippocratem, Crateyam, Ariftotclem, Theo- phiaftum, Dicoclem Cariftium, Pamphilum, Mantiam;Herophilum,Diofcoridem, Galenum,Pli- nium, & alios quamplurimos, quorum nomina, ne longior videar, quam par fit, lubens praetereo, Prio? Csterüm quod plantarum pericía , aut inventio, praeter eam, quam maximam affert voluptatem, Nomi utilitatem quoque, gloriam , & laudem partárfempiternam, uoverunt non tantum uniyerfi orbis inqu (itone fapientes, diligentitlimi rerum indagatores, fed fummietiam, ac potentiffimi Reges: quippe illo- mir [in- yum claritatem , quz hinc potiffimum ortum habuérat admirati, rati in hacantiquiffima facultate ^" fummum fplendorem, fingularemQue preftantiam effe, tantum ocii, ac ftudii ad eam percipien- dam, & illuitrandam contulerunt, ut eorum pleriquede Plantarum hiftoria, & viribus libros con- diderint, nonnulligenerofa antidota compof ;erint, ut ita fuze, & aliorum mortalium vite, ufuids confulerenr. Alii, etfi ex rebusconfilio, & armis praeclare geitis, feilluftres reddidiffent, cum ta- men illuftriores cffió (e potfe cernerent, ff clariffimam ftirpram faculcatemipíi quoque fuo effent ftudio profequuti, e remoriflimis terrarum regionibus raras, nobilefque plantas ingenti fumptu, & labore conquifitas , ad (c transferricurarunt, ué certam, ac veram earum hiftoriam defcriberent, . Neque illos ccite hoc latuit; qd fi hacin reftudiose diutius verfati; egregium quicquam invenif- fent, aut fcriptis cradidulent, Cam nomen effer nullis non feculis celebre duraturum: quandoqui- dem herb, qua fingulisa nnis revivifcunt ;repullulant, & revitefcunt, eos perpetuo in hominum memoriam revocant;quiillasi- veserunt, vel deipfarum hift ;ria,& virib. aliquid pofteritatis me- moria prodiderunt/Gentia am herbam ubig; fcriptoribus cofnendatam à Gentio IllyriorumR ege inventam, & ab «» appellarionein mntuatam effe,illi vero claritatem, & immortalitatem tribuio, : . — pluresfunt, qui fcribautautores, Similiter Lyfimachus Macedovig Rex Lyfi linius . eftautor) iriveiiit, & ex fenominavitob hanc perpetuis laudib. scelebris.- .datem PontiRegem nominis seterni cómmendat.Cl ymenos praterea hi — tori fuo,E: phorbium, J.bze Mauritanorum : Telephium, Telepho: ' chufa Alcibiadi Athenienfium Duci;famamlargiuntur serernam. gámi,& Evax Arabum Reges.Siquidem hic de timplicium medicamentorum viribus a Iriperatorem multaconfcripfit: ille vero dum plura adveifus vene: a; tium ictus confice enel r a temporis migravit à Cdlupriem open | rmus,& diu seras. GERI oft luftrium, nempe C. Valgiuse : u. 7. raferiberetentavitimp ines divo Augufto d gentia Potts Lati fa&sillis fecolis INuncupatoria. &ffonem Poet finxetintultimoaffe&um fenio, ab hac juventutifuiffereftitutum, Helenaadhec, — Helenio herbz,quam primum (ut quidam volunt) fevit; fuum nomen impertita eft,atq; ideo in ea Hie nünccti inatillima vivit, Artemifía vero Maufoli Cariz Regis uxor alioquin praclariffimi remis. nominis mulier vel ex hoc memorabilis,& immortalis reddita eft,quod fuum nomen herbae inditü reliquerit. Illud infuper fatis effe poteft;ut quemq; ad plantarum cognitionem capeffendam invita- retquod haec tantum utilitatisin fe habeat;ut & animalia;irrationalia natura;ipfa edo&ta;plurima- rum plantarum vires cognofcant eafd; mortalibus indicarint. Quandoquidem Cervi didamnum "Ahlinalia herbam;quod vulnerati ejus paftu celum venatorium ejeciffent,fagittarum vulnerib, mederi often- £ruza, quas derunt,ubi ferrum vulneri inhaferit. Irem Cervz,Sefeli herbam demonflrarunr. Teftudihes,cuni- amr lam,muftelz,rutam, accipitres,hieracium : columba, verbenacam, hirundines, chelidonium;cico- ,5;, niz, origanum, & alia denique animalia alias innumeras herbas invenere, Quocirca fiad preedi&a Herbarum mentem, animümque homines converterent, fi medicze materiz primordia fpe&arent, utpote cum "oru plante fuis divinis przedite viribus ftatim ab elementis conditis, &terra emerferint , nullum mihi faria. dubium eft,quin omnes faterétur hanc facultatemantiquitate;nobilitate, & divinitate caeteras an- " tecellere, Nequeob id folumilli tantum lissimodum Se gloria debetur, quod ejus cognitio jucunda;ac dele&abilis fit, fed etiam quia urilisadmodum,& neceffaria exiftit.Ea namq; fanitatem, qua nihil exoptatius homini effe poteft, tuetur, variasinnumeraque morborum genera fugat, fera- rum virus evincit,& venenorum lethalium vim demolitur: quin etiam homines in vita diutius fer- vat;& faepe etiam deploratos,quorum fcilicet falutis nulla fpes reliqua fit;ad vitam revocat. Quod C«/s», cum re&e quidem zítimaffent Romanorum Imperatorum nonnulli (ut libr. x, de Antidoris teftis att qo eft Galenus) - in Republicaadminiftranda, & provinciis gubernandis , tuendifque plurimum ,;; (dior, effent occupati, eos camen non mediocre tenuit ftadium colenda rei Herbariz;atq; etiam illuftran- de.Quippe,utgenuinas confequerentur plantas,utq; veris aromatis potirentur,in multisac longin« quis regionibus, Herbarios magnis famptibus alebant,muneribufq; donabant: hac praterea animi indu&ione, ut inde non minus glorie, quam utilizatis referrent, quodità quoq; ituderent immor- talitatem beneficio demereri.Sane memorabili majorum fuorumexem plo ducebantur,quinon fo- lümexuvias Regum quos in bello devicerant ; trophais dicatas, in triumphis portare, ipfofd; Re- ges vinos ante fe ducere folebant, fed etiam raras,& peregrinas plantas,& generofa aromata,qui- busrare przeclareeq; dotes inerant, iniifdem no cum honore ferebant;nec putabant ii fe mino- rem laudem, & gloriam adeptos ex plantisillis, quas poftea per quam diligenter fuisin hortis fc- rebant: idem ex aromatis , quz inter fua alia pretiofa reponebant in fuum, & ceterorum commo- dum, quam ex trophzis, fimulachris, & arcubus quz omniaerigiturabat Senatus, Populufd; Ro- fanus, in perpetuam rerum geftarum memoriam, & eorum gratiam, qui fe tali laude dignos exhi- buer no etiam honore apud Romanos habiti ii qui deplantarumbhiftoria, & viribus - cultate claruerunt, ar ; oquodexpugnata Carthagine ——— legib. & Pi ibus donaverint, praeter duo GC tri- 2go Pee. qua Romam attule- »« 2x25 go illerei herbarize , & agriculturae peritus, Adeo deniq; fuitattonita ad rum temporum fcriptores affimarent etiam mirabilia di&u j. : n primo hiftoriarüm libro fcripferit , occifum Draconis Carulum herba quadam parente revoca- 277/274 tum ad vitam, quam Magi Balim nominant; eadem Thilonem, quer.Draco occiderat.faluti refti- (7,7, p turum.Er Jüba Rex Mauritania herba quadamin Arabia hominemad vitam revocatum effe tradi- edi afe- dit. Picum etiamavem adattum fuis cavernis cuneum, quasin arboribus Sn. herba extrahere tradiderunt , cum Democritus, t herba;tactu claufa omnia aperiri,quibu(dam eft.Meminienimdum füperioribus annis Venetiis a; diíle, cui foresomnes patefierent disje&tis feris,una cantata. Talis fere facultatis alia haud mihi incogni abequiscalcata continuo ferrei folvuntur calcei. f equis quoque eundem effectum praebeat Apu ad diesdurare in fame, & fiti. Tantam gloriam efle 7; tendum glaciaritradidit, Minaidis fucco in áqua X 4 .deco- Herba qua Reos fua enalefacta eonfterá Cogit, Bari 4d. Jibro debello judaico) qua flammam colore imitatur, circa vefperam vero veluti ju smirabilis plans, gaerundum pe&aculis fepe demirantur homi dicis cujufdam pulverem, cujus gufla» fecus, : iiic vinointin&um dis Planá Epiftola deco&o protinus fanari ferpentium morfus, fi co foveantur, idem tradidit » & enndem effufum im herba;qui veftigio contigerint, veleorefperfi fuerint infanabiles perire monftrifica prorfus naturá veneni,preterquam contra venena. Ab codem Pithagora A proxis herba appellatur;cujus radix non minus quam Naphtha£ longinquo concipiatignes. Achemenidon plantam colore elc&ri (ine folio | nafciin TardyftilisIndize meminit Democritus, cujusradicein paltillos digefta in dieQue ex vino pota, noxii per cruciatus nocte confiteantur,omnia,per vanas numinum imaginationes, Adaman- tida Armenize & Cappadociz alumnam , qua Leonibus admota , refupinari eos illico laxo hiatu : nominis caufam habereajunt, quod Adamantis modo conteri nequeat, Ariamidis herbe conta&u ligna oleo prius perunéta; illicoaccenduntur; fidecerpatur, curn Sol fueritin Leone, "Therionarca in Cappadocia, & Mifia nafcente, omnes feras ades T » quibus fuerit admota, nec nifi Hienze uringafperfu recreari, tradidere veteres, Ophiufa in Elephantina ZEthiopiaz nafci etiam tradunt, lividam, & horribili afpe&u; qua pota terrorem, minasq; ferpentium obverfari , itaur mortem fibi eomietu confcifcant, qui biberint, ob idque cogi facrilegos illam bibere: adver(ari tamen ei pal« meum vinum. Potamantim ad Indum fluvium inveniri narrant, qua pota lymphari hominesob- . fervantibus miraculis, Manicum Solanum (ut Diofcorides eft autor) Varias facere fpecies; imagi- nesque non jucundas obverfari, fi ejusradicis drachmà ex vino bibatur, Theangelida in Lybano Syriz nafci; qua devorata futura prefagiant homines, In Baáris , & circa Boriftenem planta pro« venit Gelotopyllis di&a, que fi cum vino; & myrrha; bibatur; varias dicunt obverfari fpecies, ris dendi; finem non£eri, ni potisex palmeo vino pineze nucis nucleis,pipere,& melle additis. Afcio- menes herba (ut Apollodoruseft autor) vino afperfa , folia in fe contrahit, Oenotheta (Cratevas autoreft) meracoafper(a,omnium animalium feritates domat, collo adalligata, vel jugo fufpenfa, Párthos ab Antonio fugatos fcribit Appianus Alexandrinus, cum fame premerentur, in quandam herbam incidiffequam qui comederent;nihil aliarum rerum reminifcerentur,;aut intelligerent;nifi quod lapides continuó effoderent, quafi quidpiam magni operis fa&turi, & fic debacchati, bilem demum evoméntes interirent. SET epa ramus (autore Diofcoride) valvis feneftrifveimpos fitus veneficia omnia depellit. Seillatota in limine pro, mali medicamenti noxamata- cet, Lapathi radices quinetiam Plantaginis collo adalligata (eodem autore) chorradas & flrumas fanans Vermiculi in echinatis Dipfaci capitulisautumno reperti, collo in folliculo adalli gati; aut finiftro brachio appenfi ; quartana febre affc&os incolumitati reftituunt.. Atra&tylisherbe geftatu obtunditur Scorpionum itus quoufquei&i geftaverint: depofita tamen illico recrudefcere dolo rem fcribit Diofcorides: Quin etiam pofteritatis memoria tradidit; à Scorpionenon ici eos , qui dier coa ti radicem fecumi tulerit, velfi forte fortuna quifpiam i&us fuerit, eum quidem ni« il molefti paffutum. Nafciturin Judaea radix Baaras;à loco appellata (ut Flavii cribit accedentibus autem, eamque vellere volentibus, facilis res factu non eft, tamdiu ref ufq; urina muliebris,vel menftruus fanguis fuper cam fundatur: quinetian igi ritmors certa eft;nifi forte eam ipfam radicem ferat de manu pendentem rádici,nec dum extirpatz canemalligant,quiabeuntem inde dominum fequ à quo toll; nullus enim po & continuó moriturtanquam ejus eft. Tantis i lis prop! à fulatur Circulatorytem vallo agp leficium obliquo ac torv primum ma £e Cirrul . €enLegatisdari . arent. A Nuncupatoria. fidem derogare confentaneumeft, fi vel aucupium caufz, quo potiri nequeamus, idem innumera fere funt hominib.confpicua,quorumratio non poffit iniri, Multa etralib. delitefcunt, qua nec ratio ullajnec humanus intelle&tus comprehen- im natura hec potius admirari homines,quam à quoquam unquam intelligi, eftigandis fin m rationibus verfantur,ex omnibus natur mi» cit hinc dubitandi manat exordium,hoc eft phi rodigiofis naturze mira- : * ACA Zaria fcis itieque p/ere. magno, Epiftola Metlede máeno,non dubitamus.Porro Plantarum,& Animalium hiftoriam late; quantum res poftulare vifà ehfervata, e(i com plexusfüm. In viribusautem recenfendis, eas cuiq; planta ex Galeno in fine reddidi, odi fere femper contentus fui, nifi quando quid ipfe praetermifit, Pr&terea, cum plurafint plantarum, aromatum , & aliorum fimplicium medicamentorum genera; que frequentem in Medicina ufum obtinent,partim ÀMauritanis,partim ab aliis,qui per fingulas etates claruerunt inventa, de quibus nuíquam;quod extet,meminerunt Diofcorides,& Galenus;aliiq; veterum Grecorum authores, ea omnia noftris commentariis inferuimus;i pforumq; hiftoriam,& vires;ea, qua potuimus diligentia defcripfimus. Hocopus; ubiad umbilicum perduxiffem, vel amicorum hortatu edidi;eo in primis animo,ut aliquaex parte induftria meahominum vite prodeffem,ded; ea benemeritus exiftimarer. Comment, Afecutus hoc fim,necne,noftrum non eft ferre judicium. Nifi temere fortaffe à nobis di&um videre- "i d "^? turmeex o conjeciffe,non ingratum opus Italis, neq; inutile fuiffe,quod paucis poft annis, tertio; ' quartoquinto (ni fallor) fueritexcufum,& venditum; Adderemque non vulgare de eo do&orum virorum judicium, ex quo etiam cognovi, menon oleum nec operam planelufiffe. Id profecto me movere debebat, ut fi quid de exteris quoq; gentibus promereri poffe, tentarem,ne viderer in hoe Italis folis natus. Sed illud preterea hucacceffit,quod ex illisetiam aliquos noftris commentariis, quamvis Italice confcriptis deleGatos efle;ex iisds fru&umaliquem cepiffe intellexerim. Cujus rei illud mihi fatis manifefto indicio fuit, quod ex recentioribustam Germanis,quam Gallis fcriptori- businvenerim, quibusplacnit noftras qualefcunq; fententias interpretari;fuifd; fcriptis inter feres te, nequeeastautum nobis ingenue acceptas referre, fed de nobis etiam (qua eorum fuit humani« tás) admodumhonorificeluqui. Quorumerga nos voluntatemut augerem , & ftüdium omnium externorum, fi poffem, adjuvarem; utque illis gratiam aliquam rependerem, & cum aliis omnibus inirem, nulla mihi commodior ratio vifaeft , quam ut Italicos noftros commentarios in Latinam Conimtnta- linguamrtransferrem, Hositaque, ut primum potui Latinos feci, in quibustamen plura mutavi o» A" (quod maxima rei difficultas tulit) plura auxi, & omnia quo dammodo illuftravi. Adjecimus in- fuse, | luperquamplurimas plantarum & aniuralium imaginesin minori forma ad nature imitationem €er.Latin. expreflas, non alia, me hercle, ratione, quat ut iis, qui terras peragrare non poffunt, nec preecepto- pow feshabent, quafihortulum exhiberemus, in quo omnitempore , nulla adhibita cultura; vivas fere ' — fürpiumeffigiesfpe&tare poffent. Ceterumdumanno à Jgesv Cu& 1sTOÓ nato M. D. LVIIT, iterum recudi eadem commentaria curarem, multas adhu» adhuc adjecimus imagines, que partim plantas,partim vero animalia nonnullareferunt,de quibus praeterea quae à Diofcoride tradita funt, in hifcecommentariis peculiariter differuimus, quinetiam vel ipfa commenta multis inlocis auximus,Arqui nunc cum annis continuis decem in Aula Sereniffimi Principis Ferdinandi MMaithbiolus German. c Boberni; er €0rum turis la omnibus rei herbariae ftudiofis dignofci poffint. Atq; i re funt rei Plantariz ftudiofi , nuncampliffimo ejufdem. o;cujusin opere cudsn. FOteS fefe oble&ari valeant. Tanta enim nobis femper fuit juvandze in univerfum Re Lo ptitudo, ut nec fumptib. ingentiffimis,quosin pingendis,fculpendifás tot i aginum tulimus;neq; vigiliis,nec laboribus pepercerimus unquam. Qus quidem qualia & rint viténolize incommoda, filere potius confilium eft, quam multis explicare; captandis potius legentium animis, quam juvandze pofteriati, occupatus eft videar, praefertim cum Íciamhac ante hac quam plurimos haud latere, qui ea omnia, & viderunt;& intellexerunt: quin um oneris; pe ibusgiod ftri. ra onatus fam. Adeo enim hu. tit oue Nen - Gumpupu. ice He conferre f'atuerim,quam ut cogitarem,quo pa&to ui er prólétosniDei Cip ie j fclieis recordationis, & ( ? 9^ Nuncupatoria. tua, tum Celfitudines veftrze: ( Cafar invi&tiffime, & Sereniffimi & Illuftriffimi Princeps) Siqui- Principum dem Imperator ipfe Ferdinandus auro&argento fane non modico,hofce meos juvit eonatus. Quem pepe JA mec nsi Majeftas tua, & Sereniffimi Principes Ferdinandus, & Carolus, Auftriae Archidu-;,,, Liera- ces, fuas quoq; opes non exiguas liberaliter contulerunt, adeo ut his potius quam mihi beneficium 4a. hocacceptum referre poffit univerfa Refpublica.His acceffit non mediocris liberalitas quorundam Germaniz Principum, qui ad hoc volumen confummandum, fua contribuere auxilia: Nam inter Illuftriffimos Sac. Rom. Imperii Ele&ores primus, qui fuppetias ampliffimas tulit , mihi recenfen-. dus eft Ilfuftriffimus Princeps Auguftus, Saxonize Dux, qui peculiarem fuz Aula Veredarium,2re plurimoinftru&um , ad me mifit : cujus liberalitatem, & erga me munificentiam , nunquam fatis collaudare poffum. Quem poftea fecutus Illuftriffimus Fridericus, Comes Palatinus Rheni, & Il- luftriffimus Joachimus Marchio Brandeburgenfis, fua etiam contulereauxilia.Id quod inter cete- ros Germanis Principes fecere Illuftriffimus, & Reverendiffimus, Cardinalis, & Princeps Triden- tinus, Chiftophorus Madrutius, & Illuftriffimus, & Reverendiffimus Toannes Jacobus Archiepi- Ícopus,& Princeps Saltzpurgenfis:quinetiam Illuftriffimi, Albertus Dux Bavariz, Gulielmus Dux Clevenfis,& Joannes Albertus Dux Megapolenfis,& Vandalorum Princeps: atq; Magnificentiffi- maNorimbergenfis Refpublica.Quorum omnium liberalitatem non folum mihi fed omnihus ccle- brandam, ac divulgandam cenfeo.Laetor autem plurimum, quod Mecenates habocerim Iniperato- Marspio]j res, Reges, Sacr. Roman. Imperii Ele&ores, Archiduces , Cardinales, Epifcopos. 0:055, 5c Princi- Menmrares pes, quod hoc longe plus fplendoris noftris conatibus addat , quam caetera de quibus «imus. Sed quid nunc commemorem de clariffimo viro Joanne Navio , Illuftriffimi Ele&oris Ducis 5axonigeJoemmaNa- Medico? quibus ego illum przconiisefferam ? innumeris, fitantum poffern, quod i: non folum ze d D] a mihi licuit hoc Maximiliani coi tum P. plures ftirpesnon vulgares ad nos perferri curavit, Eft preterea. vir, Francifcus Parthinus Roboretanus, cujus egregize doctri- Francifrus nz & in re Medica fingularis experientie tanta eft apud multos hujus aetatis Principes opinio, nc Poma, eorum nonnulli, precipue vero Cardinales, Tridentinus, & Auguftanus, cujus aliquotannis Me- — dicum egit: magnz fibi laudi duxerint, quod calem hunc virum ampliffimis muneribus, vaziifi; or- namentis decoraverint. Quo poftea fa&um eft;ut nuncin Invi&tiffimi, Potentiffimid; Romanorum Imperatoris undi, Medicum — —P m Hieronymus Donzel. ^o» linis 135 lingua, eruditione, & judicio fummo clariffimus Medicus,qui quidem ho rm disqi xores hofce noftrosadjuvantes, maximo nobis fuerunt ornamento, Ceterum uia non folum is multa xemplaria, mei tantum c üt latius, in fequenti ione jduam, multisannisnava - rAnd/eus 78^" Calceolarius, entia. Cecchinus Martinellus e] pe] Verona,non paucas iíolilaus / e dem Epiftola dem üniverfar Vendicare,fed abfit omnis inanis glorie cupiditas,Etenimbenigum eft (ut fciteP]i. niusin epiftolaadVefpafianum inquit) & plenum ingenui pudoris;fateri per quos proficimus.Cae- terum quandoquidemDiofcorides non modo quinc; libris tradidit univerfamMedicam materiam, qua plantis,animalibus,& metallicis comprehenditur fed his etiam fextam artexuit, in quoad hu- mani generis ufum de antidotis difleruit,quibus venena omnia arcentur, acomnium venenoforum animalium morfusi&üfve curantüf , ideo nosipfumfecuti, in hunc quoq; commentarios fcripfi. mus;in quo plura regeffimus;qus vite hominum profutura fperamus.Nam praeterquam quod im- proborum veneficoruminfidiis pateant cum univerfum genus humanum , tum maxime Reges, ac Principesnon defunt etiam quamplurima animalium genera, quz morfu,vel i&u homines extem- poreinterimunt.Quippe Scorpiones, Stelliones, Phalangia;noftrisin domibus vivunt;oberrantd; Mags qus animalia cum nullam habeant perfonarum, aut locorum rationem, ubiq; fefe recipiunt,& la- quam facil, bras, nidofds parant;quo fit ut inrerdumà domefticis infcientibus moleftata itu venum inferant, bomines in- 8t i&osin perniciem agant. Latent preterea modo in hortis; ac viridariis,modo in vinetis;& pratis, rims. alifdsinlocisinterflores,& herbas;afpides, & viperee& alia venenofa reptilia,quze vel fi tantillum quidem pede premantur, autexcitentur, illico exitiofum vulnus infligunt: ex quo ftatim vei pau- lopofti&i commoriuntut, nifi eis quam primum antidotis fuccurratur,Eft & Canis, qui etfi homi- nifamiliaris fit tamen cum in rabiem agitur, quos momorderir, in horrendá mortis genus plerunq; deducit, Qua cum diligenter examinaffent , re&ed; expendiffent vererum fapientum complures, quorum fuperius meminimus, plantarum, aromatum;& aliorum quorumcunque fimplicium me- 4ntidilá à dicamentorum vires altius perícrutati, varia adverfus venena & virulentorum animalium morfus Reriiut in- wntidotacompofuerant, Quorum veftigiafecutus Mithridates magnusille Ponti, & diverfarum Mitbrida- gentium Rex;cujus etiam ante mentionem fecimus,cum non magnam fatis fibi gloriamex eocom- ""P. paraffejudicaffet,quod mortalium folus (ut teftis eft Plinius) duabus & viginti linguis loqueretur, adeo, ut de fübje&tis gentibus, nullum hominem per interpretem compellaret, nec quod plurimis potitus effet vi&toriis, ad majorem adhuc, immortalemq; fuam gloriam, Medicina peculiariter cue riofus fuit,& rei herbariz percipiendee,maximum ftudium impendit. Quorum utrung; plane affe- cutus videtur: namex herbarum cognitione antidoti genera invenit, ex quibus unum compofuit, quod nomen etiam ejus ad noftra uíq5 tempora retinet, & fuum autorem fama immortalitati con- fecrat. Hujusantidoti ufu adeo corpus fuum Rex ille irmaverat,tutumqueà venenis reddiderat,ut cum ipfe vitam finiremallet , quam Romanorum fervitutem pati, id fepius fertur fruftra veneno ndrema. tentaffe. Mithridatem imitatus et Andromachus;do&iffimus pariter & elegantiffimusNeronis Im- E Theri- peratoris Medicus. Isfiquidem Theriaces compofitionem adinvenit, que Galeni teftimonio à ve- 4:7" tenis fervavitnon folum plurimos Romanorum Imperatores, ac Principes, fed & alios quofqs,qui eamopportune fumpferunt. Quapropter Galenitempore ab ipfo magnifice;ac fplendide;ira juben- tibus Imperatoribus,hzc parabatur Antidotus. Prateribo Attalum Pergami Regem, de quo etiam . . mobisantea di&um eft,quem quoniam idem ftudium tenuitantidota conficiendi;ideois ab ipfoGa- Noftri tt7- leno maximislaudibus celebratur. Veruntamen noftra haec etasex horumantidororum ufu non pers Anti. M de is Esc Ame dta anri, 4, Cum fru&um,; neq; utilitatem capit, fentitd;, quam fenfitantiquitas. Nar 'um nomina mo- mes ow muiliiscedica la ate ARD REOR ota Ce qeecsie ea i reperiantur iS tamet fi deteriora effe&us;viresq hec przftant, quas fuis nominibus pollicentur,quafd; illa preftare emorig Jj". . — prodiderunt.C jesiriminisillud nimirum incaufactquod luraà nobis defiderentur genero- fa & preciofa aromata;quz legitima,& omnium praeftantiffima,fuis antidotisimmifcebantMithri- dates, Attalus, Andromachus, Galenus, & alii complures veterum, quad; ingenti pecunia,fummo far ge - Lr ioni» . ftudio ac labore, ab Arabum, ZEthiopum; T roglodytarum, aliarum; c ns bus, illius florentiffimz setatis Imperatores Romam afferri curabant. quam Czfareis Medicis (quod fatetur Galenus) licebat veram aclegit nifi quis forte potentiorum favore ab Imperatoribus eifec iis praeclaris donatus: fnaxime facit,ne miremur,fi Theriacee noftri ufus;iremds AnudotusMithridatica;non perinde pol- lent viribusatq; eorum nomina pollicentur, & vecerum fcripra teftantur. At certe in hoc fatisinfeli- citer a&um effe conftat cum vita hominis, utpote quz jacturam fecerit maximorum remediorum " . adverfus venena:aliad; graviffima incommoda,quibus obnoxia eft.ac fa pe plui jam ob rem ' hacnoftra 2etate, in qua quidem reliqua fere omnia in priftinum candorem reduci, & fuzintegri- táti reftitui videntur, gloriofus,& vere fortunatiifimus dici poffet fummusille Pontifex, Inviétifli- mus ille Cafar, Serenifsimusille Rex; Maguanimus ille Princeqs; Sapientiffimus ille cujufg; Rei ublica Pili ir priis animi dotibus Romanos illos Imperato alios potentiffimosRe- m imitatus;nullus fineret fe vel fumptibus,vel la gravari fed omne ftudium,omnem ope- ram,omnem deniq; fiam facultatem adhiberet, ut jam diu deperdita aromata , que omnino nobis defunt ad Antidota conficiendajin lucem revocarentur., —MÁÁ—X idfaceret, velfi omnes id facere contenderentnon fus tantum,& aliorum mortalium vitz confulerent,ded; pofte- ris praeclare mererentur;fed praterea hinc famam affequerentur aeternam. Siquidem beneficium id. eri fumma cum aude propriis autoribus perpetuo acceptum referrent, Equidem fi id mihi non Ticaicid faltem quod potui omni ftudio, induftria; mea prasftareco um, Nam cum viderem . noftra hujufce ztatis hominesin iifdem in quibus prifca, at lajoribus vitze periculis [ns E . quererumufu,& c suem qua pella (pi Nuncupatoria. omifi;quininhoc, ficut in reliquis aliorum potius effet judicium,quam meum: quandoquidem co ; promerendianimo, quem emper die in noftris Commentariis in fextum Diofcoridis librum, non folàmDiofcoridem ipfum,quantum potui illuftravi,fed quaedam etiam fecutaantidotanobis — — inventadefcripfi. Verum nonob hoc velim nonnullos efle, utent hoc tempore ab ufu cujusd; ra f Thetiace, Mithridatice'd5 Antidoti effe abftinendum: fiquidem abhistantum abftinendum intel- 277; o ligo; quz paffim ubiq; veneunt, & de quarum compofitione nullum extat probatiffimorum medi- ue wv. corum teftimonium;quarum(; ingens habetur quantitas apud impoftores. Etenim fcio non deeffe in Italia in famofis civitatibus Pharmacopceos honoris, & humanz falutis cupidos,qui nullis fum- pribus,aut laboribus parcentes, omnem fuam navant operam, omnedj; ftudium impendunt;ut legi- timaomniafimplicia medicamenta, quibus hzc antidota parari folent, fibi com parent. Inter quos (fervata (emper c&terorum pharmacapceorum fama; ac fide) mihi maxime laudandus venit Eran- T/eriaca à cifcus Calceolarius pharmacopeeus Veronenfisad auree Campana fignum,quippequi Theriacam Arni - eptimam & Mithridatium parare foleat , adítipulantibus Clariflimis Medicis omnibus, & praefer- j,,,r /, DURS CAESPNS ^ : TAA DTÀ tim qui primas incivitate tenent. Idquod prz ceteris ispreftare poteft, quod non folüm Medicz cereis lan- " materite it indagator maximus, fed quod übiqs terrarum amicos habeat qui fibi peregrina &c aliis 4^^^- ignota fimplicia mittant, à quo nuper legitimum Coftum fum confequutus ,à me nufquamantea vifum. Sed dehisha&ents fatis fv perd; diximus, Caeterum cum veterum ftudioforum morem fe- Deiicario quutus,de promotoribus defenforibusd; cogitarem;qui labores hofce noftros ab invidorum,vitili- e — - atorumque morfibus protegerent;ac ruerentur,quorum item amplitudine;authoritate, glorizeque [A rejiidem illuftriores,ac clariores redderentur, prima illico mihi fe(c obtulit Sac.Ca-f. Majeft. "'Tua,utpote qua pro fumma,& innata virtute fua;atq;clementia; neminem unquam iniq; depref- fumnon extulerit;aut in juria affc&um non defenderitjnec quempiam non juverit bonarum artium ftudiofum , quiad ejus patrocinium confugerit. Praeterea mihi condecens admodum vifum eft, ut hocopus Caf. Majeft. T'uze potiffimum eonfecrarém;non folüm quod Romani Imperii Diademate - refalgeat, & Uiniverfze Chriftiane Reipublicae imperet, & prarfit, fed quod mihi peculiariter (quae " fuafuit in me Pietas, BenignitasacBencficentia) femper clementiflima fuerit: Illud. quoq; me ad- duxit,ut Cef.Majeít. Tua: hoc volumen dedicarem;quod in ipfo ea defcribatur Materia,cujusftu- - dio (ut fu erius commemoravi) complures olim Imperatores, ac Reges funt magnopere deleGati; Ideoq;e bosse idfacieudum mihi propofui,quo certior fum Cafar.Majcft. Tuam ex naturalis Philofop e plurimum capere volupratis. Hucaccedit immenfa erg3 ftudiofos quofq; Caef. lajeft. jtas,qua wc ABRE. ju vat,& fovet;eosd; precipue quos de Repub. i cit; preefertimq; Medicos;utpote qui divinam potius quam huma- quodapud Hebreos teftatum reliquit (apientiffimusille Jefus Syrach, j c t: AbA orta eft Medicina, & à Rege accipict munera. eni nieilla.Difciplina Medici exala »rro & illud mirum videri dies;noctesd; verfeturnunquam tamen praetermittere foli s variis fcientiatum ftudiis vacet, Quare non parummihi fperandumeft, Lingentem animi fplendorem? Quis entiam, & generofitatem tuam 2 it, emanant, & diffun )ut y ie : REAS MATTHIOLUS. * : PETRI ,'adle&ores. BIDUGUX ULUDUUUUULUL URL D HUUHOD ULLA GL Ute ab VASA CURARET EUN ANDARE CAROTID & : OGX OG C OPIOCXC OOo DOO toI HUS IU ULIS Gao te iP eS NR e Ne QN UM Ore aUe DOM n ama Rm RR IRRRRFRRURRERERRRRRRORRRORRRRRRRPFRRRRRS eraenen enm rRRRRRRR: PETRI ANDREE MAITHIOLI AD MEDICAE MATERLE STVDIOSOS, PRAEFATIO, 31 vellega eortma morem (equi,qui ameaquam opus fuum aggrediantur illud in primis profitentur nibil fibi majori cure ac ftudio e|[e,quam ut vit e,ufuig, mortalium confulant, boc ipfe quoa, mgenue facere poffem. Nam eaanimipropenfione abipfaju- — ventute, quantum iln ocis à medendi agris, & cura familiari impetrare licuit, id to- tum ad bonorum Autorum libros evoluendosad fimplicitum medicamentorum-ognitio- l| nem affequendam y ac demum ad. [cribendum contuli. Qua inve, ut certe apud omes teflatum relinquerem, me bac mente animoó, elabora [eut quantum fludio/labore,ata, 53] mduffria, confequi po[fem , bumana viteprode[fem 5 deQ, eaoptime meritus exiflima- des Tér. Diofcoridiomnem meam operam, ac diligentiam adhibui, ut quantum in me e[fet, j illuftrior redderetur, atq, omnium imanibui teneretur. -Ad quod ea mili vi[a esl ratio commodiftima, ut ipfum Dio- — Autor Ita- froridem iu noftram Yalicam lingüam transferrem , in eumá, commentarios, à molis Italice item confcriptos, adji- d cerem : quod tunc mosprivatim fludium, majerá, cura fubiret, Italos javandi, quami cateros, Etenim pauci admo- primum e- din fitnt in Ytalia Pharinacopole, ad quos tamen potifunum bac de Medica materiatradlatio [pettatqui Latinam ddr. — lingtam exacle norint. Hocopus, quoa [umma anii alacritate fujceperam subi abfolviffem, emifi, vel bortantibus amicis, ut quem fruttum antea ex meis laboribus mili] Wepofuevam , vum po[tea mortalibus percipiendum, ac omni- bw eflimandum exhiberem. Verum an italu fuerit, qualis ut effet, contenderam., malim aliorum e[fe judicium, quam meum.Mlud certo fcio ( fi amenid abfq, vito nobis teflavi licet) àmultisin Italia , quorum judicium ceteri antepono, eo animi candore [cripta noflra aflumata, ac commendata fuiffe, quo ipf illa [cripfimw , atq, etiam alis non inutilia, neq, injucunda accidife. Quorum fane exeiiplo , del, noffrs commentariis judicio , non petui non mibi ipfi gratulari, ac omnibus, quibus illoslegendos tvadjd: mao. Accefut interea mibi non minor inde cupiditas externos quog, demerendi, eamq, cupiditatem illud atxir, quodatellexerim iis pergratum foie fi noffri commen" e Italica tarii Latini fierent. Hac igitur ratione adductus ut etiom ab excerni gratiam aliquam inirem, utó, omnibus in snis urainLar. Verfum fIndto, cura indu[ftiaá, mea prodeffem (quod ego quidem amnquum femper habui , ipu nam linguà COmment rios ex parvo, quod nobis [uperest, ocio, Latinos veuddendos , atd, iinftrandes fuftepi.. Verum eum rn * convería fuerint ab 4ud fa eft. Operisau- &to, d qui. ul ett, "ATE pn ,, L tuti, Quod tamen mon. Ada, P üpatarid à nobi latin monitio e, y, qe jam adi in utpate quod non beudant, Diofcoridis contextus, moftriineum We o PAD LM tio efl ut qualem mein uno erim, |i eids ittendum e nimis longum ef Cur Ruelhi Cur. foanmis Ruellii Galli M vditifimi interpretat etulerim, dignain, exif verfionem care 1 « i viri fui 4 / - prz caeteris probaverit Author, fed mnium fere , mea illud me certe latui E e Y 2.3 p ow Prafatio. terdum maluerit Diofcoridem deferere , quam Plinium, mado Latini fermonis nitare captu , modoétiamwei cogrie tione incertus, Theodorum fequuzus, quiin convertendo Tbeophraffo idem fapiffime feciffe videtur. . Quare à nobi perfpeBa, Ruellii quidem interpretationem recepimw; ita tamen , tt nonnufquam aufus fm ab eo dejcifcere, vel ve- rufHifimorum, probatifimorumá, exemplarium, c uniw Oribafii fidem fecutus, vel certa vei experientia fretus, Eorum autem, qua immutavi, nonnulla obeli(co adnotata reliqui, nonnulli etiam fignum fupreffimms, eo in exem plari, quod poflremolocoexcu[um dedimw.. Atqui nunc ad boc munus latius obeundum me fummopere juvit Cla- Emendatíó riffimu Vir Augerius de Busbeke Belga , qni anniscontinuis feptem apud Solimanum Turcarum Imperatorem, pro rane Cafare Ferdinando Oratorem egi : Siquidem is duo Diofcoridi exemplaria antiquifima Conflantinopoli fecun. exemplari. tulit, quorum alterum Antonio Catecuz.eno patritio Conflantinopolitano , alterum cuidam Imperatoris Interpreti bus iilq;ve« (Dragomanum Turce vocant) mei tantum juvandi caufa, mutuo acceptos referebat. — Quorum exemplarium vuotinim auxiljo non folum permultis in loci Diofcoridis exemplar, quod publice circunfertur , fed etam Ruellii ipfiusvere fionem ca[ligavimus, ut ex quam plurimis Adnotationtbus ad marginem difpofitis unu(qui[q, facile intelliget. Ut utem omnibus per[picuum effet, unde illas acceperimus, Catecuz.eni, Drayomani , meiá, exemplaris nomen omi bw e fingulis annotationibus addidimus, 1d quod doclis viris, C vei plantarie (Indiofts non dubitamus gratiffimum futurum.1taá, binc factum eit, ut Ruellii nomencontextui defcribendum non duxerim, ne viderer cum eo , nomine vonyenire, re autem (epe ab eo diffentire.. Satis enim fore putavi, fi bic fHadiofos cevtiores facerem, me Ruellio Dio- fcori lis converfionem acceptam referre : fi prateveavationera zeddidi[fem, cur illi non femper addictus effe voluerit. Quod quia abunde(ut arbitror )pvaflitimus jam ad alterum nobis propofitum,quod de noflris comment atiis erat pra- grediamur. De quibus profedo mibi fatu fuerit taceve,quam pauca dicere; [i vellem nafutulis,C vitiligatoribus oc- virrere, Frequens namq, bodie e$t indiesá, magis pullulat bujefinodi genus bominum , qui nullum in toto vita fua Contra ob. vurfu feudum femenve proferunt , alienos tamen avide carpunt, mox lacerant , & pedibus obterunt : Sed ii omnes " Sycopbante funt, temerarii, impudentes : quippe qui tantum boni c dadtis viris (ubfannandu fludent. Scimw jam dudum non dee[fe buju[ce atra farine nonnullos , qui libellis conira. nos fcriptis, conatus. moffros ob[cuvave nitun* tur, nixitantum fopbifmatibus, fucatis mendacit , jurgiis, C" convicia. Ego autem cum bos verius Afinos quam bomines exiflimem , in plateis lafcivientes , pedere fimam ad fanguinem u(g,. — Interim gatriant , agant, fcri- bant, C contra me latrent bi perditiftimi nebulones , lacerent , flagellent , vuluerent , & Calumniis , contumeliis, emnió, malorum genere, quibus tancum nituntur , labores noftros oppugnent , c fi quid etiam dis gravius in mentem venerit contra nos proferant, non tamen obid à fladiis, c labovibus juvanda Reipullica , propagande, veritatis, me avertent, nec unquam fuis venenatis movjibns fcripra mea adeo dilacerabunt y labefattabuntQ, (ut ipfi fibi per- fuadent ) quin ea contra innatam eorum malignitatem continuo inwedio bonorum , dodlorumó, virorum eméta — gant, C auripuriffimi modo eluce[cant. Nam apud Vomos, C» [anttos viros, vituperavi mibi viderer, fi fceleratifi- —— Ru. m riui melaudarent, Immo vero fi ab iifdem vituperentur ftudiofi , c de republicatene mee. iti, maximo bonori femper exiftimavi;cum bujufcenrodi infidiatorum confilia nil aliud moliantur, : * 1 |. i mani generis boffem, nuncupa sn ES cognomine Uvekerfurem appellare au[im, Siquidemás tabulas medicinales noftras, vigiliis.C fludiis non paucis ela ess 5 e * i LJ Przfatio Nam 6? f bie aedi forte avdentii fefe ex éyumm, id virtu facit, nom vitium , boneflifimus e8 Zelm invehi in dite. sium fcelus, cr refutare calumnias. Ubi ergo mos a]perius forta[fe, quam atas, C animi noflri in ceteris modera tio ferat, calamum in bos male feriatos Aetbiopas ftrinxiffe videbimur , id noftra defendenda innocentia afcribant ledores quefo. Nam manifeflum esl eos, quos dixiobtvectatores, nulla alia de cau[a, quam ex antra invidia contra me feribere,. Atqui ubi Invidia Cr Odium inconfilio esl, ibicecum efl judicium. Sed bos nuus miffos faciam, un quam post bac cum illis verba facturus, ne in iis cafligandis temporis jaHuram faciam , in Reipublicae detrimentum, Elixabunt tandem [e ipfos, (ut defangà quibu[dam proverbium e8 apud Hetrufcos ) fuo rpforum jure. Verum ad candidos, c aquos, quibus bac fevibimus, noftra fe convertat oratio. Neminem velim moveat , lectores optimi, nec id à nobis fadum quifquam admiretur. fi noflri bifce cominentarii , plures quam inille plantavum , & animalium ji agines non appinximus : cum infinitus fere fit flispium numerus, Hoc (veritatem fateri debeam ) factum «est, nou quod dee[fent adhuc planta, fed ob magnos ingentesá, fumptus , quos dsutistolerare non poteram. His accefrit s viagna negociorum moles,qua fludia noflra adeo impedierunt , ut nullus fere fuerit veliquus lacubrandi locus.Siquie dem pofleaquam ab Ymperatore Ferdinando in ejus Sereniffhni filii Ferdinandi Avtbiducis Auflria Medicum afcitus fum, cum eie quotidie prater opinionem multa emergant negocia, ut Medicis Aulicis fere quibufcung, plitri- mum evenir olet, & longa quandog, ititiera fefe offerant, & bella, quo Medicos, fuos oporteat fequi Principes, fa- comm en ; jü CoatfeCo- f. terium ty ographü. 2 : EE necfruduum,nec vadicum aperta fit facies, fed omnia confufa, intricata mutila, C* confpurcata De Imagi- Adeo ut me quaudog, pemitéat tantum fafcepi[fe Laboris, & prafertim cum. videam bofce impoflores;. Ec Mp peae im mpere &orcupare couatus.Caterum ut de imaginib.quog, feorfim aliquid aliud dicam,equidem ai ab iis excudendis, ratus neminem unquam pojfe ex Iconibus, tam veram, &* exatlati frmpl. eorum varietas poffit una pidkuracon ndi. Siquidem tion ea esl pullulanti e; contigiffe, ut turpem notam . sofi bujufce Calcographi te Cornoarii opiniode ^ - Iconibus non edea- dis confü- 9s et- jedes duiliieboniviri ve sibi í EST Prafatio ad Lectorem. antiquis aute mon fit animadver[um.. At non damnaffe Galenum plantarum imagines, nec libros deplent. mbis floria ii. bomines, qui borum ,barumvetantum infpectione po[fe quenquam rei pLantarie f eri peritum, crediderunt, id manife[fo fueritargumento, quod ipfemet Galenus libro primo de alimentorum facultatibus, pofte- ritatis memoria prodidit, cum inquit : Comparatos nobis effe bofce libros , ut nobis fint earum , qua ante didicimus, monimenta, non ut rudes, C ignari per illos perfectam doctrinam affequantur. Quod [i qui fint , qui praceptoribus careant , velintó, iis, qua luculente, ac copiofe funt fcripta, diligenter incumbere , magnum inde frudum eos acce- pturos teflatur idem Galenus, prefertim fi ea velegere non graventur.. Quibus palum es longe magis deteflandos effe tos, qui clariffinorum bominum laboribus invidentes,nil aliud quam blatevare, ac carpere fciunt quam eos,qui Rei- publice commodi femper prode[fe cupientes, nil aliud. agunt , quam ut boni femper aliquid, & novi in publicum tifum promant. At quare irnagines, C non libros damnaverit Cornarius, cum non minu ex Galeni fententia, eorum leclione,quam imagmum in[peclione, quis neutiquam proficere valeat , non (atis animadverto. Cur tanttm laboris, fi nibil profuerit in vcrtendo Diofcoride, adjeclis quog,emblematibus , in caj[um fufcepi ?. Hoc me ei erat ftudium, bunc ne capiebat animum, ut in vanum laboraret ?. Porro nil aliud vois dandum , dicendum, fupereft. Spero ta« men ab iis, qui grati funt (ingratos, imalevolos, ac invidos nibil [ane moror) me gratiam imiturum : quandoquidem. mibi communis utilitatis cupidifimo , boc opus non aggrediendi voluntas defuerit , fed perficiendi facultas, quam tamen omi fiudio confequa affidue conamur, Benevalete, C» noffra boni con(ulite. in EN FATIO 4» LECTOREM CASPARI BAUHINI. Ui: opere ms volumine praftiterim, CaNpipELsgcTOR, paus ?!cisaperiam. ' Cum Petri Andrex Matthioli in Dioícoridem Com- mentaria , fepius Venctiis apud Valerifios edita , toties fere mutatay 1585. quz cum ultima abauctore ipfo data. á ii ipie de n folüm verba, fed linez, imo. - am 7 fto; Jünco 6dóito; Balfimo, A fpalatho, Mantia alii di : nunquam vero in Germania Latine excufa, ferio vero expetita, Typo- 5. * graghus przlo effet commiffurus, à clariffimo & excellentiffimo Viro D. Jo. Hartmanno Beyero, Reipubl. Francofurdianz Archiatro; ipfius Typographi nomine fümmopere ro- gatus ut fuccifivis horis in Matthioli le&ione; me; qui totus cffem in univerfali hiftoria nova conícribenda, oble&arem, notisque ubi opus foret, illuftrarem: fane laborem hunc in gratiam Medicinz ftudioforum ; eorundemque commodum , denegare nec volui , nec debui: mihique cordi fuere: Primo ut omnia opera à Matthiolo edita in unum corpus congefta , prodirent: cujufmodi funt, Commentaria in Diofcoridem, qux Italice quin- -. quies, & Latine toties, quater in Italia , femel in Gallia: quo Germanice bis primo opera Georgii Handfchii dein opera Clariffimi Joachimi Camerarii (qui infignem operam praftitit, multisque novis figurisauxit) prodiere: qua etíam Bohemice bis, &toties Gal- lice, femel quidem ftudio Antonii Pinzi fuere excufa. | Compendium ipfius ab anctore. primum in Italia, dein Lugduni in 16. opera Pini: tum in Germania, labore D. Came- rati. Apologia & Ceníurx in Amatum, Commentariis additz aliquoties, tandem in fe- condici idolum librum reje&z: Difputatio adverfus viginti problemata Guilandini anno 1562. edita, que in libro tertio Epiftolarum nunc habetur. Epiftole medicin:les infolio & o&avo edite: Dialogus de lue venerea, feparatim & conjun&tim cum aliis cjuf- n mate s:& fimilia. Dein diverfas Commentariorum editiones contuli ,& quee in aliquibus deerant;complevi: fuere enim ad manus editiones anhorum 154.1559. 1561. 1563. quo anno tres diverfa editiones prodiere. 1565. 1568. 1576. 1571. 1572. 1583. 186. Bohemicam vero editionem anni przcedentis habere non licuit. "Pim » quia in Com- mentariis non follicitus fuit circa deícriptiones, quas tamen Compendio à fe anno 1571. 4Ito ;Inietvit, eas omnes inde in Commentaria fais locis inferui , & quidem iisdem au- .. €oris verbis fervatis. Quarto cum multarum plantarum fipius meminerit, figuris nón »pofitís;eas adjeci;& quidem ex omnibus edítionibüstam ab ipfo authore datis quam ab - alis (maxime D. Camerarij , qui elegantiffimis figuris Matthiolum illuftriorem reddidit, cujus PcRine QU UEEe p r & quidem numero trécentas , ut fubíequens docebit Catalogu Quo vero auétiora cífent acce Commentaria, placuit ex meo Qi A3 auro irn * partemabíolvemus. Vale;& vive; &fave coeptis, cademd; move & Prafatioad Lectorem. fauro Botanico fatis magno plantas multas ( neutiquam omnes) à nemine ante te pro- pofitas defcriptas,& iconibus vivis expreffas adjicere. De quibus omnibus tamen & plu- rimis aliis, fuo tempore & plenius & clarius , cum hunc meum laborem non pauci Viri Clariffimi & Doétiffimi hactenus juverint, & quidem ínter cxteros, Johannes Bauhinus frater meus, ejufque gener Jo. Henricus Cherlerus: Jacobus Antonius Cortufus Patricius Patavinus: Ferdinandus Imperatus , & Fabius Columna , Neapolitani: Hieronymus Belli ex Creta: Joachimus Camerarius ; Leonhardus Doldius , & Joan. Neudorffer, Norinber- geníes: Paíchalis Gallus & Theodorus Collado, Galli: Nicolaus Agerius & Joan.Ru- dolphus Salzmannns , Argentinenfes: Philippus Sprengerus Electoralis Pharmacopceus, & ejus filius Sigiímundus Stephanus aliique plures: quod ut porro faciant, boni publici caufa, rogo: & ut ipforum exemplo moti idem faciant; Profperum Alpinum, Botanicum Patavinum: Jo. Richerum Profeflorem Monfpelienfem: Jacobum Cargillum: Jo. Purman- num: Johan. Bierdumphelium Philofophiz & Medicinz Do&ores (ut jam polliciti funt) Jacobum Ifraelem Brunnerum Ratifponeníem, aliosque obíecro & obteftor , omnium de- bito modo fuo & loco tempore (quémadmodum in noftri Phytopinacis parte prima fa- &itatum) mentionem fa&urus. Suam etiam operam contulere Joan. Rudolphus Saltz- mannus, Joan. Purmannus Medicinz Doctores, ut qui animi caufa plurimas plantas. deli- neavere tam pro hoc, quam pro futuro noftro opere: quos imitantur Jo. Fridericus Exius, i Jo. Henricus Froelich , Medicinz ftudiofi: nec tu mihi prztereundus mi Jo. Henrice Ryhinere, qui ut totius artis ,ita hujus ftudii ftudiofiffimus es; qui mihi ha&enus pluri- mum: (utícis) auxilio fuifti, & porro eris. Tandem cum nominum varietas apud auctores qui de re herbaria fcripferunt; ftudium hoc obícurum, difficileque reddat; ad finem cu- juflibet capitis poft Matthioli Commentaria ; Synonymias plantarum ex clafficis defum- ptas, fubjeci: & quidem alio charactere; quo à Matthioli fcriptis diftinguantur: aífperíi nonnunquam notas & corre&tiones, cum humanum fit errare; ubi opus videbatur: non- nunquam à quorundam immaturis calumniis, ubi veritas requirebat , Matthiolum tueri fum conatus: ita tamen ut in neminem, quod honeftum decet ; effem injurius. Quod deniq; Matthiolum attinet; cujus patrocinium femel fufcepi; hoc unum addam; fua laude dignum effe, cum inter eos qui glaciem in hoc ftudio fregere, fit referendus & recenfen- dus : is feipfum laudavit fuis fcriptis maxime Commentariis toties cufis; & porro, apud zquioreslaudabit. Hxceft Cawp1p& Lzcron ipftituti ratio; quam (i abste probatam cognoverimus ad Botanica noftra abfolvenda nos accingemus, alteramd; Phytopinacis E. - teet cra A dg. e E $ wax rax] is] was] vas EERUUHUGIUE d GHIBHE T Id itid dei: ITI IN ADDITIO NIBUS ELE immutanda, expungenda yreponenda. Ex autographo. P.:167. l. 7. Do&ore Everardo - l.16. etiam Lobelus. p.181. l6«. Hanc depingi voluimus, . ; l.62. accepimus. Meminit & Camer.in fuo Matth. hift. Querc. d p.196. 1.38. Cam. Vitis p.365. L3z. fylveftris infipidee parvze p.383. l. 4. Lob.Crithmus fecundus Tab. — . IV. Crithmum quartum Matth. Caf. l 5. Crithamus p.403. l.34. Clufio Pannon. p.419. Ll.2:. laevis vacuus 1.28. Pan. dele, fequentia — p.420. 1.37. ASCALONIA p.443. l.r6. catt. Lugd. n "ct : Liz. eeiugd. —— : E p.463. 1. 9.— dele, Anemone bortenfisTrag. p.469. 1.35... 1H. GARD DNO Minicves MIRÓX FLORE SIMPLICI, ASTE p.552. 1:32. Albà T4b 5 p.574. l.26. Pyrethrum fecundum, Taber. - p.58o. l.é6. dele,Melantbium agrefle, — : p.592. L 3. greftes Tab. E vA p.607. l17. Phalangitis, Cord. Mey P639. l:13. fecundus major, e es een — tz. dele, Cynoforebu Brunf.— X cocdzi delect dere ier claris z bafcum nigrum Grim Lob Lugd. - p.65o, l. $2. Eranthemum vulgare; Dod. fol. p.654. l. 2. dele, Buphthalmi altera [pecies , SH. bor. p.669. l.4oc.. di&um bifolium. P. 673. 1.26. nominatur monente "Thalio,: Sed Tog Conyzam cauleam per Schartam fecundam intelligit. 2 p.675. l. 9. quini, nido fepcem folia obtineri Aet & diro. wee vm p.689. 1.39. P Scabiofa calidarum Tegismm, - p.796. 1.28. . fimilis tertia, : P.714. l.16. "Tanacetum minus candidis foribus, Lob. p.721. l37. dele, Quinquefolium minus, Fuch, er 1.48. Quinquefolium luteum misa ich. in icor : cr lap. dele »Camer. in Matth, — uu 3 wu P 737. l3o. hor. Heliochryfum primur er. i26 Lobel Il. Millefolium - B p. 741. 26. Ageratum m ecandum cndidum Tide 1.27. Ageratum terium minus, fic —— p.78 1. :: 32. Plinium & Ec. P.791. l. 5. Brunf. Meliffa fyl. Trago. 1. 3o. dicitur Galium. lax. p.799. l. 1$. D d , : E a dele, aries Rom cejilpim, * 2; ex : F ss. del Lira lice prono ngo co Pfeudonarci|fus Dui gal cy. bifl. "i icu AE Coquelurde, Hif ipae, UI D MCA SLUE -€— TU : a 4 CATA. a E mom Cofius Lene eem uim /"Quereu: forem. E SOS ERE REGNIS SU I E EN D PHIERERDE: ids HI Du xus (AT ALOGIUS c area t^ HUIC EDITIONI CASPARO BAUHINO AD DiIiTÀARVM LIBRO PRIMO, AUS Hamairis, KAà J4corus- cum julo. Galanga major, minor. Men Jurium. Mutellina, Curcuma, Hirculus, ANardus montana altefa, Valeriana rubra dicta, Valeriana peregrina purpura, .Cubela., etel fen Tembul. Folium Officiniz, Cinnamomum Officinis, Xilicaffia, Xilccaffia veni 'Cafiía Mon[peliaca Fes Hiericontea ria : "momum, à nmarus. Officinarum T kis. L arabic ^ Calamus odoratus p JBal/amum ex Alpino, Xilobalfamum. Carpobal/amum. «tfpalatbus Rhodius, Santalum», citrinum, à Lrnbrum. Lauri t iri Cbina. Smilax aera. — Pbillyrea fecunda £r tertia, Roa fyluefiri. - "Acacia optata Eie Arbor Juda. Vitex lacia. pida. ja vi Sali pon repens, iva Quere 1n4. to dex latifolia pino[a. Tamarihndi. Jialau[isa. . prts oblongo, - "Cetonea obonga. Ps T" "alvdfri foren: RT -— Scis v alpina, ; E po Nui; metel engem. Anacardium, Morus alba. Sycomorus (ou Fitus Cypvin, Opuntia marina Chamaficus,. Perféa Plinii. LIBRO SECUNDO, i f Hibernum ariflts carts, e M sip ner Zea diceccos, Triticum amylsum. ? Panicum ; "inore panicula, »-*- ? [yreefrerenuifilium, ud Droefiris litem. ap 3 eer: Rapifiruza monofperman, Bütum polyfbermon. Malvavofea flore pleno. Spinacbia femine non [Binofo, trip pid centinodia Prae : Kalicochleatum, É- f'gongylodes, Brafic | is maritimam. SOME. Bir icum: sin bylli aromaties, Gt er ex Lobelo, peers I (n vrotunda. Sapona Mesue "A nemones flores varis. Pul/atillaluteavubra aquatica, ^ f Aquatica, pais a eio filio votundo, ed HrPivs montana, Mni mulriplax. " Caryopkyllts Indicus minor flore lici, Min opinio Mos HYEHIB, d IBRO TERTIO, fsfolio Helensi. Abapnteus "verum Offemarum. Rbabarbariradtx. Geptiapa major purpurea, — sriflolocbia longa sura, pifolocbia dicla, qum fpicatum Ppqiequfiluum non perfoliatum, / ina Arabica, bem Mor ffelienfis. a nonia non Jpiroja Benin Juteas Cardum flellazus. : "Aloe America, ER montanum, - Aabiptbiums maritimum £f RECS : feriam Weronita mas [upina. less diris 5"Utlsaris tenuiore : folio, z Melilrss Italica folliculu votundia, olumna. - a tinus Cc Ruta jy ploifira twuifilia. [vs et alter, Chironinm mins, Maffiltenfe nonnullorum, | Ferme nijus, minus, Confelidereali peregrina. ammi minus. ee po L luteo llcn alpinum Viola Martia Tem rim. ifo multiplices flore. - Fragaria fruciu albo. Cacalia. Buphtbalmum po Eellis alpina. Samcula imontana votindifolia min — Turptum Officinatam., Paonia famina flore pleno. Uva marina minor. AAdsantum Syriacum. karundinaceum. Ilex coccifera. : Eos ori alpinus. Litbofperzson s, frutefcens anguftifolium, — Pampineua minor. Scjamocides parum flore magis completo, : arvenje radice rubra, Helicbryjon Orientale. ; Spartium Hifpanicum, Rubia maritima. Amarantbus panicula incurva, Gen[la angulofa. Androjamum fatidum. Belli lutea major. Gjans unguentaria, : Chamepyus Mon[petsaca foliia ferratis, lutea rithof. : f €^ * Verbena nodiflora, - p: Quin. : LIBRO QU ARTO. * H payne — Myrobalan: : MCA Betoniza fiore albo, Pajave f'potyanthos, Bele t " Biflorta minor. , z P pinojum, " LEmblici: M E f marti latifoli Byofc tyamus Creticua luteus. Beben rubrum Oir : 1 Poloni : n wee Cbamafice. " Chlegii Dapbnoides no. á& m. Scammonea Monfbeliaca. Cori c& riori Solanum pm * S rotundo, Sambucus aquaticapolyanthos, $; tum majus tubero[a r. TDAXÍBIRDI. np at^ rl E nd Solani ibirofi sra "E fuu, Helinium Indicum samijat, Holofluim bir jutum, albicans majus, Aconitum stifelinmb,. * Coswnithr f Diojcoridis, Pilojella major repens,mints ges ood Thbora minor, b famnina. Séabif Coffiemarum. knéd -— ntora peer ETT Heliotropin tricoccon. rng angu[tifolia. Seropbularia v P M. acea incana lac ACIDIAEA, foreluieo, Pericly alga Veneta. Saturcia montana, Equifetum olidum. Caryopbyllata aquatica, E m tertia, cde Verbafoum bortenfe multiplex, amedium. 4^ SECURE runde ndi iplis LIBRO QUINTO. Echiur fiere allo. cp M x diva pfo. Lycbnt fylaejiri alba des I: Do prerimorm. A lcyonium. Caryopbyllo arvenfi. glabro fi- (o Spongia marina, i ESSE i ^ Sar Mop s parv Corallium nigrum. Lioepijtin. ie ues Corallium album Gp rubrum, Gia bs boe s : PLANTA, IN PHYTOPINACE | — cud cw d RIBAVHINI PRI dcícripta, quarum Icones in hoc opee - proponuntur. Cetofa Cretica. Alnus birfuta, Audrofemum fetidum, - Apis maximum. 000 2 ; De ds Atriplex [ylveftris E haben. : ..— Myagron mono[permon. xc RE Bellis alpina. /— Naflurtium crifpum ios. : BetaCretica [inofa. ——. Nafturtium crifpum anguftifolium. Braffica fpinofa. — Nigela Cretica. Caucalis echinata ad nodos. imum latifolium maculatum. Centaureum Jicarum. s 2 - Chamadrys E . Chelidonium po Cichorium (pinofum. — s ee regalis peregrina. * Cofilida media alpina. — * o | tuberofum efculentum. Eryj ilis. : - Spinachia femine non fpinofo, baüenm non pita. Gnapbalium Americanum prius tion pidum. - Taxucum glandibw. Horminum Syriacum. "rhiafpi villofum. ! d i Hyofcyamus Creticu. —— ^ Trifolium peltatum Creticum. zy[fopus caruleus folio diffetdo, vx RT .. Trifolium fpinofum Creticum. Jacea alba. Valeriana peregrina. "Lens palufira tenias : Verbena nediflora px * 1WxS Xy 2 NOTAS, DoD * E 3: 2€ Leod 9. Go dp dep bu dam : abs Vo Oxo dc NOTAS, QUIBUS UTITUR D CASPARVS BAVHINVS in Synonymis, ita intelligito. 73! Coft. Chriftophori Acoftz de plantis Indiz, M Alpin. Profper Alpinus de plantis A&gypti. Pw ME, Anguil. Aloyfius Anguillara, ; »à Apul. Apulejüs de herbis. Brun£ Otho Brunfelfius. s Camer. Joachimi Camerarii editio Matthioli , & ipfius hortus Medicus, Caft. Caftor Durantes. D we m r4 C. B. Cafparus Bauhinus. - exu Cefalp. Andreas Czfalpinus de plantis, j Cluf. hift. Hifp. Pan. Caroli Clufii hiftoria Hifpanica & Pannonica. Colum. Fabius Columna in fuo Phytobafano. SEL Cord. in Diofc. hift. Valerii Cordi commenraria in Diofcoridem , & ejus de Hiftoria plantarum libri, — "uad e s : v-— Dalech. Joannis Dalechampiinote inPlinium. — —— Dod. gal. & fol. Remberti Dodonzi editio Gallica; & ejus poftrema Latina in folio. Fuch. Leonardi Fuch(ii hiftoria & Icones, à T. M Gceín. Conradi Gefneri liber de hortis Germania. : Garz Garziasab Orto deanimalibus, — e Hermol. Hermolai Barbari corollaria in Diofcoridem. Lac. Andrez Lacunz hiftoria Hifpanica. Lob. Matthiz de Lobel obfervationes & Icones, ; Lon. Adami Loniceri hiftoria poftrema. Lugd. Lugdunenfe herbarium. Monard. Nicolaus Monatdis. Pena. Petri Peng Adverfaria, ——.— LA Rauvvolf. Leonhardi Rauvvolffii Hodoepo ric i Scalig. Julii Cefaris dioe E. TES do "Tabern. Jacobi Theodori Taber Hiftoria & Icones, . Joannes Thalyus in fua Ha I'hal alyt no Thutingica. x ro "Trag. Hieronymus Ttagus. — - : j bs eil : IN EFFLE E p desi odes olco Meca ple de ale Med n ple des Mesi pltles sAe ples lese al eec iode ale e t EOOUOTODIE IO DOE DIT RICO LITER UR UETOOERURT - A&QCGX OU 9 XP o X G3E GO GNO GXOGX 9X9 X9 063: 95:09 3 9G 9,395.99 0:55:£96:99:€96,563x06:00059 89 PER TE RR ER E RE E RE E E E E E E I t me URURRURCUIAUDRUARUARUSQUIRURQUAQUARUARUAQUANUASURQUAT UR RQUAUIQUA GA RT AGUAS AAURSUAQIAQUARUATU RARUS PIWBUEFICIELIHM 985 BECASPARI- BAUHISNI BASILIENSIS PRACTICI FOELICGIS, ANATOMICI SOLERTIS, BOTANICI indefefli, Przceptoris obfervandi, oy Inge mihi, vitam cui debet Virbius umbra Qua c Fathu, Cratevam, Pergameumd, decus. eryont butc infira animam qua triplice non frt - Inferior. quod fi mon potis ulla graphs, Non celum» [calprümsoeullum, quanam arte B AgiN vM Jergeminum tandem pingere poffe putas? IDEM INPEIRIANDRE/MATTHIOLI BOTANICA A CASPARO BAVHINO EMACULATA ET AUCTA. E e Ampridem fafces melior, (ceptrumá, faperbum s NAHE M nq, caput tenebres miffet ad orcum, AC cautum» libri nefcio quo genio. eae O factum bene, quod bigas agitante triumplo Apes faperefi vite quantulacunq, brem! - Supremam moribunde animam legit acrior ultrix —.— Helvttica, €9 Tufcam reftituit falio. — Faller ego» aut fpolizs utrius, erectior olim» Intexet propriam perpete fronde comam. AC OBYS CARGILLVYS Scotus - Philofoph. & Medicinz Do&or. SIMPLICIUM MEDICAMEN FACULTATES SECUNDUM LOC Diofconde, & Matthioli | commentariis. CAPITIS- | CAPITIS. ap bw deed. Mofehus, DIOSCORIDIS. Zibetum, ^ linimenti moda edhibita, Ad capitis doloresex frigiditate, Ambarum. Laurinum oleum CESEER RIS Illyrica cum aceto , Crofüceo il "E772 a Oleum fylveffris oliin inuntium. zuP oleum SQL n alitum. Apygdale amara cum aceto, T vefacen, foni, vel veynporibus illita. m Torpedo marina vivaadmota, — Lana feccida cum aceto, ci rofaceo impefi 14. Sifynbriumfronti , CTeTEE. adalligatum. — Hidraeicir ybi elfoli oiorur bederace: tire , €HfR ACCTO , perfefus. C Aloe te AC€10, TOf AGED, Mentha. 14. i erp rofaceo,. et, zadef ai adhibitum. - Melilotus cups vofaceo , c» aceto fübabtus. Baccharafolia per fe illita. Ruta exrofacea (a4 c Scammoniaex aceto cy rofaceo pfe 2 Anifun per fe potum. E Sphondylium cum Tutdilitum.. 1 09 "Aqua marina vapar operto eapite perceptus, - ax Peucedanum ex vofaceo ,. [AH $e 1A Melanthium fronti adalligatim | Conyca miser adalligata, — : - nagyris tenera folia sb guise ex up RboZs. eradirecenseum rfacei somento impofita. Hippogloffurn cormamtnti voodo adhibitum, Ms. : apedaphnes foliasrisa, cilia. 05 es Elateritumex latte naribus infufum. Rufi Jilias deaccein vino pota, CO uierr Galanga uaribus indita. Nardum Italicum. Fatoulti: Phu-vireus , cumrvadicibus asp jllitum: Cinmamoni i füllatitia. 4quapota. - Cubeba devorata. al/amumfactitium d» ejus aqua illita, 27 Coen 'emplafiri modo adhibi- 5 Gepa fquama dob cintre offa , ei calida in dolen- A DAT E L2 Guaiact Mumia ex amarici aqua naribus infufa aut ex esfu. reo, caphura, oleo balanino, Mafliche smanfa cum odorata cera. Diclamni albi florentis aqua naribirs infit." Perficorum muclorum cresor ex aqua verbenaca pa- vAIus fronti , terporibusd, illius. Apryadalarum amararum]l acjens crepior codem modo Aratus, Muflellarum tonbifarum cinis "e Jolichi; er litus. * psy IAM, Ae £65;1 nuclei à cortice delibratiex vies 1 tesporibus c fronti illia. Agaricum inporn jumptrum.. : Gramini genus fepe ACC OHpü datum erbenata AquayaHi t oleum capiti TUER E z- Verbafei füllatitia aqua fronti illita. : Fungi qui ad imam fambuci Jedem oriuntur in qua : rofacea materati cy ilii. | "Agaricum in pom famprum, aut incataporiis. Tues Ly esi Culocymthis in cataparts Addita. Quinta effentia nofira lnb. v. capite de vino dafripa ES pom potaypum exterius frontisllira, —— MATT HÍOtr o Addiuturaum capitis dolorem. : - nd China radicis ipee dicbus cation 4oponum. Sarzeparille |) Punice arborisfolia;aut eorum fuccus kllitus. Hedera folia feptem, votidema afin perficorum nuclei à cortice delibratiex oleo , cj aceto cotla , Gi fronti e zepporibus alita. dcgaricun in potionibus,aut cAtapotis addirum., Colocynthis in casapotiis, aut ew ufurpata. T - 7i Q A BE fei $ DIO SOORID-IS Ad capiti* doloresà calids caufa genit. Oleuni flvefiris olea inunctum. . Ungueniumrafaceum ilitum. — Liguflri flores fronti ex vo[zceo illiti, Rofarum aridarumex vine dilutum adhibitum. Viticis femen appofitum. Portulaca per fe impofita. Melilozus cum aceto , aut vofaceo afperfa ci adhibita. Nynpbee radix pota , c naribus indita, . Rhodia radix cum vofaceo , c fronti C temporibus adalligata. : Papaverts liquor fronti cum vofaceo illitus. P/yllium ex ro[aceo , acetoá, aut Aqua impofium. . Hippoglofé fertum capite geflatum. Sedum majus cumvofaceo ilitum. Solani bortulani folia adalligata. Vinifera'vitis folia c capreoli adhibita, Ophites lapis adalligarus. ^" MATTHIOLL "Mrboreus, lapideusve muféus recens , vofaceo imbutus e pmpofitus. ^ 3 Populneum unguentum toti capiti inuntlum. Betule aquaquaper fe? perforato caudice fluxis illita, Liguflrinum oleum illitum. zs € prafertim purpurea auflero ino incolla ci alita. : Pomorum acidoruma fuccus cum Santalis adhibitum. ' Cochlearum viventium mucus fronti ex vo[aceo ullitus. Punicorum acidorum vinum potum c dmapofitum. "Anguium feneciaex aceto decotfa, Ovi recentis vitellus,albumá, ex rofaceo , e rofacea Aqua, : Mica triticei panis amygdalino , paparverimod, oleo im- buta , C fronti Adalligata. Portulaca contufa , cj frouiimpofrta. Planptagints faccus ex rofaceo illitus. m | Cucurbita, Qr cucumeris recentis ramenta fronti ad. 4ligata. Lattuce faccus cumro[aceo , ci aceto impofitus. Fabaria coniufa ex aceto. Nynphae vecentia folia capiti fuperpofita. Polygoni majoris fuccus tlstus. Hyfciamirecentia folia fronti adalligata. Pfylli feginis mucago fromi ex rofaceo adhibita, Selani bortulani fuccus fronti impofitus. —— Mandragora recentia folia capiti faperpofita, ——— Alfine contufg c adhibita. Sedi eujuscung, faccus, aut herba ipfa comufa c illita, Coryledopis utriusd, fuceus impofita. Cynbalaria vulgaris comu[a as illita. Morordice feuéius amygdalino oleo infolatus , conta. fées, co illitus. Santalum album cum aquarofacea adhibitum. Caphura exvofacea aqua. impofita. Rofaceusa oleum zepidum. Sylvefiris oliva oleum inuncium. "Punice folia contrita , aut eorum fuccus eum vofaceo z2llizus. | Amygdale dulces ex aqua vofacea contrita , C illita, Oleum; in quo cucurbita lares infülazi fuerint. illitum. Ferula caules .CAPITISe Muflelarum exuflarumeints aquafabatius ; € Mita Sena decotium, vel dilutum potum. : E Ejusdepa foliain lotiomibus addita, MATTHIOLI Ad hemichraneam. Thuris e Myrrhe pulvis ovi albo exceptus e) frontiej temporibus illizus. Mumiaex Amaraci aqua paribus immiffa. Sagapenum ex Betonica decoéfo potum, Cucumeris fgveflris vadix im aqua elixa; tu[a ch oles Jibacta , c eum abfinthia applicata, DIOS CORIDIS Ad purgandum caput. Br af ica fuccus ] "Anemonts faccus | Beta faccus Chelidonii maj. fecus Cyelamini maj. faccus Capa sco Pyrethbrum Y, p^ byfagria f diumanfa. Colocynthis in catapotiis devorata. Uvapa[[acum pipere manducata. Atramentum futorium lanis naribus inditum, n - MATTHIOLL Iridisradicis faccus naribus infufus. Cubeba cum mafhicbe manfe. Mafliche und cum cera odorata commatfa, Gattaria fuccus maribus infufus. Amaraci faceus uaribus inditus. Imperatoria radix commanfa. Sena decoctum veldilutum porum. Sagapenum in cAlApotits devoratum., Sinapi ej naflurtii femen commanfum. Cyelamini fuccus naribus tnfufas. : DlO.SCOQRIDIS . Adcapitisdolores faciunt, — — Styracinum oleumolefatdum. —— Olveflaeve |. t: Glandes Palpula Phanicie Vip cibis accepta. D HHces Arbuti fructus naribus infufus. devorat. Mei radices largius fumpta. Abfimthii liquansemtum bauflnn. MATTHIOLIL Vinum generofum largius fumptum. Sinapis in cibis ufuerpata. Pontica nuces largius devorata. Lac abunde porum. : Di1OSCORIDEIS$ Ad veternofos, Viticis femen cumro[aceo cj aceto perfufum. Caftoreum ex aceto Cy vofaceo maribus infufum. Capa decacfa, ch in cibum frmpra. - Sinapi derafo capiri iin Spondilium [uffitum e ex olea capiti litum. Peucedanum cum aceto c vofaceo inunilum., MATTHIOLIL L 6nm pota , 1umillita, Nardus Italica Lavendula | Cis- E C AXEPEZI T.t-$. : Cinnamomi vulgaris flillatitia aqua pora. Balfami facitis aqua » fecundarius liquor ei oleum nuncium. Sifymbrii [uccus ex aceso illitus. Caryophylli flores faccharo conditi c devorati. "Agaricum potum cum purgante medicamento, Oleum bfleribus ci foltzs by[fopi paratum c ilium, Stachas addita cilla, aut ejus aceto pota. Dittannus albus quomodolibet adhibitus, Salvia tam in potiumibusequam infomenti ufurpata, Saccarum à faluia floribus paratum. Gattaria c bibita & fotu adbibiza. "Amar acus intrar fum, e extrorfam Accepta. Imperatoria radix quomado ufurpata. Rofgmarinum, vel facehartmex ejus floribus pararum. Eupharbium occipità affricium., CRNAIDE in potiopibus addita, c eccipitio adal- ATA. Quinta effentia noflra lib.s. comment. de'vinodeferi- pta, tum pora, rum naribus injedla, DILIOSCORIDIX Adfomnum conciliandum, Iris illyrica pota. Amomum fronti ilitum. Amygdale amara devorata, Viticts fepen porum. Lactuca in cibum fumpta. "Aloe illita per fefe, vel ex rofaceo. Baccharis odorata. Junci Aethispici fémen potum. Papaveris erratici quino, fexue capita in vii cyathis deae ad dipiidium decocía, ci» potui data. Ihyofeyami f 267 Obs 4c appo[fitupa. E Ss. pu ond FE irm pondere in "Vino potus, AL rau T ERAN Mandragora vadicis ex vino decotium, cyathi unim nó n porum. T Mandragore poma olfaéla maribus Mandragora liquor fedi pro balano fabditus. SGCMCA T TAHOE OL DL vhrlorei ,lapideéve mufci dilutum ex vino paratum porum. Salicis recentia folia in lotionibus addita. Perficorum nucleorum cremor fronti e teyporibus adhibitus, ue. * Amyedale dulces cum vofacea aqua illita. Latfuca fuccus ex vo[acea fronti d» temporibus il. .— itus. eoe Corallium potum. TS DIOSCORIDIS — Somaíaterribilia faciunt, Gabel... / Lente; FI cibum accepta, Pycnoconii fémen coma drachma poudere potum. Smilacis levis fépsen cum doryemio porum 1ermis [rn- gulorumobulas. : : MATTHIOLI Phafioli in cibum fumpti. DLOZXOO.RIDI: Stérantam-nta cient, Sinapi femen tritum cb» naribus admotum, Phatrmice flores admosi, QUETTPITIS Serutbü vadix zrita cb admota. Ranunculi vadix ficca ef im pulverem trita, naribus indita. Daphnotdes naribus indita. Veratri albi radix trita e impofita, ^ MATTHIOLIL Piper tritum naribus inditum, Oyclamini vadix indita. DIOSCORIDIS Ad verriginofos. Balfami feymen per fe porum. Peucedanum ex aceto cj vofaceo allitum. Galbanum olfatlum. Bryente radix pata per continuum annum quotidie drachma pondere. Viris nigraviticule prime vecentes decoéle, eh ip cibis ACCOpER, Vinum dlipntimz bo ^ Éofbigis Seillinu pum MATTHIOLL Cinnamomi vulgaris flillatitia aqua pota. Balfami fallit. primus , fecundus C» tertius liquor Inuncius. ; Mumia ex azmaraci aqua naribus immiffa. Cochlee cum fies teflis trite ex aceto pota, $ Scorzonera radix, aut fuccus potus. Caryophyllorum flores faccbara affervati, c frequen- zer devorati. Copbebarum grana quinque quotidie Jümpta. "garicum pottopi infrichum, ej pra fapone ufürpatum, Salvia tan in poru quam in fomens fumpra. Saccharum faluie floribur paratum. Gattaria potui data, cb forinfecus illita, "Anaracus 18m» pota tuya Mita, e, Jynpevatorie vadix ip potiones c» localia medicamen- ta addita. $e d Sena decoctum, vel dilutum potum. —— Rofgnarinum quocung, modo ufarpatum. Saccbarum ? floribus rorifmarimi paratum, Sagapenum in poru fumprum, C exterius inditum, Chamadrys quoquo modo ufurpata. 2 DIOSCOÓRIDIS Adcceminales, Cardamomtum ex aqua porum. Cancamum per [é potum. Balfami femen baufhum. cam Birumen Naphiba fuffitum comitiales deprebendiz, Populi pigra in cibum accepte. Ficus ficca in cibum accepta, Conchule Indice fuffita excitant, Coagulum leporinums potum. ci Muffele ventriculus coriandro. infaréius , imveteva- 1055, devoratus, ; Muftela ejufdem [anguis potus. Afininum jecur zoflum in jejino fmptum. Ungua afini combufla pata. : Equorum lichenes triti, C ex aceto baufls. Lapis in birundinum pullorum prima feiura ventri culo inventus pro amuleto in cervi aluta fufbenfus, derum latis potum quoufa, aluum citez, ; Phoca coagulum bibitum. , Urfinum fel ad lingendum datum. b 2 Tefíu- C. AB LOES La4f, Tefludimis fel naribus inditum. Teffudinis zerreftris fanguis potus. Ciconia fimum ex aqua potum. Plaptago cum lenticula decatfa in cibis fumpta. Sinapi 1ritum uaribus induum. Piper diu manfum. x Scilla baufia. Agaricus drachma pondere cum oxymelite baufius. Dryngii radix ex dulci aqua ebibita. Rute fylveffris femen porum. Sefelis Maflienfis radix ci" fémen potum. Peucedanum ex aceto (i vofaceo capiti iuuntium. Sagapenum potum. Laferpitii liquor cum aceto mulo bibitus. Ladanum olfatfum. Ammoniacum in eclegzate cum melle datum. Trifolii femen c folia pota. . Conyezacum acetobibita. Anibyllis alteraex oxymelite pora. Betonica folia bauffa. ; Quinquefilium triginta diebus hauffum. Papaveris [pumei femen cum mul[a aqua patum. Verairum nigrumpotum. e | " Hippophefli fuccus trium obolorum pondere hauffus. Vitis alba drach. pondere anno 1010 quotidie baufla. Vitis nigra viticule prima vireutes cocta, e in cibis Jfimpta. Acetum mulfumporum. za Vinum aceum fcillinum potum. Selemites lapis 17itus ebibius. Frites lapiscum Cyprino unguento, aut gleucino , vel Alio excalfaciente illitus. Cotes naxia pota. 4 MATTHIOLL Nardus Italica. Lavendula. AT - farina c ejus decotfum potum. : Cinnamomi vulparis flülliitia aqua pota, Balfami fatfitit liquor omm illius. CMumia ex amarici aqua naribus immif[a. Cranium bumanum porum. "Caflereumexoxyeratopotum. — x Leporis coagulum cim aceto bibitum. Lapis in felle bubulo imventussritus lentis quantisase, rinerrbini additus. Aqua flillatitia bumani flercoris pota. Scorzonera radix, aut ejus fuccus potus. Caryophyllorum flores ex betonica , aut amarici decotío E. - lidem faccharo affervati frequenter devarati. Cyclaminus in potione , vel clyfmnate infufus , AMT ejus feecus in errhinis additus. "Agaricum potioniingeftum. Ariftolochia voranda. Hyffopum quoquo moda femptum. Siechas cim Scilla, aut ejus aceto ufurpata. Diclamnus albus. x Salvia tapa pota ; quam trita adhibita, "Amáracus quovis modo ufu "veniat, . "CAnacardia. OA PIX. Galege ficus fefeuncia pondere porus. puperatoria radix ip potionibus addita. Sena diluzum vel decoctum parum. Rofmarinumsvel [accharum ex ejus floribus paratum, Sagapenum devoratum. Quercini vifci ligpum in tenutfümum pulverem ve. datíum e diebus quadraginta porum. Vincetoxici radices 10a una cum peonia femine. Cardui benedicti decoctum , aut flillazitia aqua pota, Chamadrysin potionibus addita. Filipendula radicis pulvis cibis snfperfus. Pala Chrifii feminis: palvis drachma pondeye es vino potus. Ejujdem radicum decottum. diutius "vino. miffum. onum. Peonia Galeni collo fuffenfa. Peonie femina fila rrajetta, c collo circumligata. Hyperici florentis aqua flillatztia pota, Chamdápitys decoctum ex rhbodomelle, ci oxymelite die- bus pluribus porum. Ellebori nigri dilutum porum. Colocynthis im catapotits addita,aut im potionibus, Quinta e[fcntia noflra lib.s. comment. de vino deferi- pro baufla. : vAcezum feillinum frequenter bauflunz. Stibium noffrum proprio comment. defcriptum, Corallium tem fufheufumquam potum. fI M-A T I-HIO Adobliviofos & deperditam memoriam, Quinta e[fentia noflra comment. de vino lib.s. deferi- pro frequenter ufurpata. Di O *GORID.IS. : Adapop'exiam. Vitis albe radix comtimuo auno quotidie drachma poudere haufla. Yt — — Mehr Cinnamomi vulgaris aqua flillatitia pota. - Balfami fa&istii liquor primus fecundus tertius illitus. Agaricum in potu fumptiaus in cat apotiis devoratum Quinta effeutia noflra libr. y. comment. de vino de-.— Jferipta, pota. : cp EO. 9R1J4 S Ad Phrenefim. Unguentum Crocinum perfufua auk maribus illitum. Fitex aceto ci oleo igflillatus. - Afparagus im vino albo porus. pi cages eum acero (ej vofaceo impofgum, Spbondilium [uffaum, impofitum , ci capiti ex oleo zuuncium. z, Peucedanum ex oleo e vofaceo inunttum. MATTHIOLIL UMalve fuccus ocio unciarum pondere patus. -Selani bortenfis, tum foliorum, tum baccarum fuccus Jpcipizi eum linteolis faperpofizus. Borragimis, aut buglofü fLillazitia Aqua. DIOSCORIDi1S. Ad cerebri inlammationes, quas fvriafim vocant, Cucurbite ramenta fjncipiti Appofrta. Peyonis ramenta fyncipiti ps bita, Heliotropii félia fronti adhibita, "t: etum C. Ak EDI I.S vAcerum ffonti illitum. MATTHIOLI cAgaricum porui darum. Santala omnia ex rofaceo aceto e caphura omen- 20 dllita. DIOSCORIDIS$ Ad melancholiam., Ocimi femen potum. Veratrum nigrum porum. Betonica fola pora. Epitbymum porum. MATTHIOLIL Poma dulcia. Curia mala. Santalum ome, Malva fuccus unciarum fex poudere iod Scorzonera vadix , aut ejus fuccus bibitus. "Agaricum fumptum. — Thymus drachmarum duarum pandere ex oxymelite LU. Sena decoitum vel dilutum porum. ; Vincetoxici radices trita cup octini femine, aut cum citrei nals cortice, Aus etm margaritas baufhe. Melyffaphyllon quocunq, uda frequenser porum. Afbeni decotium baufium. Borragints aut buelofii decotlum ex vina, aut ex aqua paratum porum. Ellcbori sucri diletum. Syruptts 0 pol podra, et praefertim ad bypachondriacam: vide li. . comm. de Polypodio. vcrum feilinum baufism. Quinta cjfzntza noflra ib. s. comm. devimo defcripta. Stebium noflris quatuor armorum pandere bauftum. Argentum vivum pracipttarum otfo grasorum pon- . dere ebibitum. 7 A MEuE SOL do a DNE e CAHTHM. Corallium. ea oo Margarita. z Oleum 6 lapide gagate 11m potum, tum illitum. DIOSGOR.LDI :'S. AJ eropulaw ebrietatemque tollendam, Crocum ex palja prafumprum. Punicorum szalurum scd baujfai. Myrti baccarum faccus Brafaca fuso cibo fampta. Abfimthium praftemprum. MAI CT-HAI OLI verum tefheulis eum linteolis adhibitum. Croci florum [hillatitía aqua pota. Amygdala amarz [ex aute potum devorata. DI1OSCUOHRID'IS. Ad gapirs Hluxiones, Unguentum irinum naribus illitum. Sryrax illita , Jféfis ad. ; Bitumen paphtha [uffftum.-—. Ciznamomunas potum. . Mei radices trita cum melle im eclegmate devarate, ubi fluxio pectus afficiat. Nuces avellana tofle. c cum exiquo piperis pota. - Dracunculi majoris vadix tafla, wel elxa devorata. - Tragacantba in eclegmate eum melle fumpta. Hylopusa cum fica, ruta , melled, ex aqua decoctum |o 0 T ES vem tA rs ripe. ME Cn A Tte p € 49 PTIft Helichryfi coma trium obolorum pondere in vino di- Iuto pota. Hyofcyami femen oboli pondere , addito papaveris fe ouue bauflum. MATTHIOL.L. Juniperinum gummi faffitum cf capiti infferfum. Santalum rubrum capiti infferfim. Caryophylli aromatict fuffits fumo naribus excepto, "Agaricum in potionibus additum. Rofsmarinum., DIOSCORIDISs Ad cerebrum roborandum. vAgallechum potum. "MATTHIOLI Cubebe devorata. Cranamomi vulgaris fHllatitia aqua puta. Balfami faitiris unufquifo, liquor illius. CMofehnus, Züberum. cdpbarum. Caryophyllorum pulvis capiti infperfan. Caryophylls flores facebaro candiri frequenter devarati. Stwchas, CMenztba Greca, Salvia. Sena in capitis perfuftomibus addita. Rofgnarinum ata, Jaceharum ex ejus floribus paratum. Caryophyllata radix olfatta. Rhodia radix olfaita, vel quamodoliber ufürpata. &uinta effentia nofira commento de vino deféripta, DIOSCORIDIS. Ad capitis ulcera manantia, Thus cum nitro confricauum. Fici Gcaprifíci lacteus fnceus cum polenta appofitus, Urina inveterata appofita. Fenumgrecum appo[frum, Cicer adhibitum. - S Sd a Es Malva ex urina bumana emplafran. à; Allia cinis ex melle ipunéius, — — Cyclamini decotlum fomenti modo adhibitum. Bulbi cum cremato nitro adhibiti, Melilothus ex aqua cum «reta Chia, vinoá, aut galla zmunila, tenens , : — Rubi folia impofita. "Mes Lilii cremata radix ex melle adhibita, Adiauthbum in lixivio decotfum,. Acida muria infperfa. z MATT HIOtTtE : : Hedera belicts folia im pileu confuta,cy capiti impofita. . Centauri minoris faccus illitus. Menibaillta. / NER VO RUM DIOSCORIDTIS Y Ad convulüonem. : : Ir lllyrica ex aceto pora. : cAIcori decotium bibitum.: e Cardamomum ex aqua porum. 3 JJumei odorati radicis drachma unacum pari pondera piperis per. dies aliquot data, — Coffus ex "vino, ci abfimtbio exhibitus, Balfamum ex aqua bauflum.. Helenium ex melle eclegmate exhibitum, ; bs Urguez- N-EAQYV OO & uM. Unguentum. fampfuecbintm move cataplaftnatis Ap- pofitum, Unguentum metopium tlitum, Bdlellzzsun ilitum. uniperi bacca bibite. Cedrides devorata. Haliméradix drachusa pandere in aqua mulfa baufla. JFieulueus cints ex oleo tllitus. Ertnacei terreffris caro im cibum fempta. ' Cajloreum inunilum ci potum. Serpyllum potum. Figsum caprinum eum aceto bibitum, Dracunculiradix toflach elixa devorataum melle, "Afhhbadeli radix drachma pondere pota, Capparis femen porum. Capparis cortex pariter bauftus, "rgemone emplafirata, "Agaricus famptus trium obolorum pondere cum mnulfo, Rbaponticum potum. ; Galbanum deglutitum. : "Gentiana radix drachmae pondere poa. "Anriflolechia rotunda bibita, Cen Aurii majoris radix ex vino pota. Spine alba femen porum. Acapibii radices pora. AAbrozani femen cum aqua potum. Leucacantha radicis ex vino decoitum exhauflum. Origanuxm eftum cum fico. Eryngii vadix pota cum aqua mulfa. Pulegium cum pofca porum. Calamintba decotium bauffum. Bacchari radix in aqua decotía , c pua. Papaces berculeum linitum. Libanotis radices cum loliacea farina emplaffrata. Peucedanum ex aceto, ci rofaceo inunétum. Clinapodeum bibitum. Chamadryi decotfum potum. Lafer oboli pondere datum c» devoratum. $4 nam potum. ew Pe px Betonica folia denarii pandere cum bydramelite dara, Xyridis vadix ex paffo bibia. Sympbytum ex aceto mulfo bibitum. Pfyllium illitum. Serpyllum potum aut illitum, yes decothum libitum. Bryonia eclegma ex znelle, Vinum feillinum bauflum. Vinum chamadrytes bibitum. Vinum tragorigauites bibitum. Saryrii radix ex vino uigro auflera bibita. Coris ex "uino pota. MATTHIOLI Oleum irinum inunttum. Nardus It alic, Lavendula. : Ciunamomi vulgaris flillartza aqua poto. Bal[ami fattitii liquores omnes, Helenii vadici farina. Oleum nucum inuncium. ! Mumia turo foris, Yuma intus ufurpata, N-E^R:. V. O R AuL^M Oleum ex femine lini iliitum. Cyclaminus im. potione fumptus , "vel ciyflere infulis, uut dn errbinis additus, Agaricum potum ufarpatum. Oleum à falis cj floribus loyffopi paratum. Stechas in balneis, fomentis , c laconicis addita, Pulegii decotium tum potum, tum fotu adbibirum, - Salvia t4m pota, quam foruufarpata, Gattaria, COAT ACH, Imperatore radix. Euphorbium ex leucoii oleo illitum. Unguentum vifei in pyro fylveftri nafeentis fülits,eh recenti capi pnguedime paratum : vide vifei coms, Chamadrys 2n fomentis ei nhguentis addita. Liliorum alberum oleum ilitum. Cannabis vadix decota, ch deinde tufa c illita. Colocyntbis in catapotit addita. Sribtum noflrum quatuor granorum pondere fumprum Oleup e lapide gagare ilium. MATTIHIOIT Ad ftuporem, Cinnanomi vulgaris aqua flillatitia pora. | Balfami fatfiti liquores omnes. Oleum finapinum. Nuclei pinei ffequenter devorati. Oleum à flaribus cj falis bylopi illitum. Stechas in bale laconicis d fomentis addita, Pulegii decoifum, Salvia tam intus fumpta quàm exterius admota. BAT ACH. Imperataria vadix. Rofmarinum. EET Euphorbium ex leuctii oleo exterius illitum, Cbamadrys. Chamepitys decocium ex rhodamelle porum. | diuinta ejfentia. ntflra comment. de imo defcripta, pam pote, quàm illita, 0 Á -DIOSCORIDIÍI: Ad paralyfin. Peucedanum ex aceto e vofaceo iptudlum, Capparts femen Qi» cortex porus. Sagapenum purum. Rubio radix bauffa. Colocynthis cbfflere perfaufa. : Viris nigra viticule prima recentes coüla, comef[Iaies Vinum [cilium bauftum. MATTHIOLI, drides vadices condita, devorata, Nardus Italica, : Lavendula. 2:85 "doarina per fe, aut ejus decotlum,. Cinnamami vulgaris flillatitia aqua pota, Balfami fatistii liquores omnes illisi, - Heleniiradiei farina bibita, : . Oleum finapinum inuntium. / Nuclei pinei frequenter devéras;, Murnia ex amaraci aqua illita, : Juglandium oleum illitum cum calce lota, vnacardia, Cafloreum cum mulfa potum, Flores 4 ER y ORUM Tlores caryepbylló ex beionica aut. amaraci decoto per. lidem faccharo affervati, ci ffequemer devoratt. Oyclaminus in potione , uel clflere f[umptus , aus ejus fuccus in errhinis additus. vAgaricum in cArApotHis, aut. porione fumptum. oleum 8 falis, & floribus bylJpi paratum inuntium. | Stevchas in balnets laconicts , c» fomentis addita. Pulegii decoium, cum bauftum, tum forum. Salvia ram periere quam fomentis ufurpata, Gattaria. CAATACHA, — Imperatori radix. Seze decoctum, vel dihetum. Eupborbium ex leucoii oleo exterins litum, Cbapsadrys. Oleum liliorum alborum, Bellidis genera omuia. Hyperics florentis fHllanttia aqua pota, Chapnapitys decottum ex rbodomelle, cj» oxymelite p» 1um pluribus diebus. Conditum C pilule contra nervorum vefolutionem: vide chamapitys commentarium. ^ Colocyntbis in catapotiis addita. Quinta e[fentia uoffra lib. s.commemnt.de vino defcri- pro; pota c illita. Srbinm noftrum quatuor granorum pondere [umptum Oleum gagate lapide inuntium. DIOSCORIDIS. Adttemorem, Cerebrmm leporinum toflum comefium, Cafloreum potum cj inuntium. Brafüca in cibo fumpta. dMisbée dct as : En ITHHIGOEX. Cinnamomi vulgaris aqua ffallasitia pot, — Balfapn fatlitii liquor c oleum. Nuclei pinei frequenter devorat. Salvia tum potu, um fotiu nfurpata, CAparactis, Imperatorie radix. Chamadrys. € 2e. Chamapit ys decatfum cum rbadamelle baufun. Quinta ejfentia noftra ram pora, quam illita: parandi rationem babes lib.g. comment. de vino. DIOSCORIDIS Ad fluxiones. Farina tritici cum Apollinaris berba füeco appofita, Farina hordeo ex aceto adhibita. — | x DIOSCORIDIS. Ad zgritudines, & dolores. Ole ficyonium inunttum. "Oleum laurinum ilitum. Eleomeli illitum, Unguentum Cyprinum Hentttin Gleucinum Werne Testa Metopium punitur Unguentum Amaracinum / Bdellium malagmati infertum. — Lixivium ex cinere ficus ex oleo allium. Cafloreum porum, e ilitups 07 Erinacej terre[Iis caro dewordta in cibis, Oleum ? terrenis vermibus, addito prafertà N.À Rhk.voOoXkunM Wiperine carnes detotta , ci efui data, Poterii radicis decoifum porum. Peucedanum ex. aceto ei vofaceo munitum. Lafer nboli pondere deveratum. Centaurium onus ebibitum. Lilii radix sna[fata , melleá, excepta impofita. Satyrii radix ex vino nigro auflero puta. Althee radix per fé , vel decoéía in ino, aut 4quA anulfa emplafiri modo impofita. (mervos, Coccum infcélorium cum acetoillirum praci[os juvat Senecii folia ad eadem praflant illita. Narctft radix illita ad eadem utilirer imponitur. Hippophefli fuccus trium obolorum pondere potus. Aqua marina perfufa. "Acetum fcillinum potum. Vipum de flechade bauflura. Vinum de thymo potum. Sefamum illitum ecrafürtem gnat. MAT THIOTLI Oleum larigna refine, vel terebintbina illitum. Nuclei pinei frequenter in cibis ufurpati. Terebinthbinavefina Larigna re[ina « devorata cum chamkpity. Abiegna vefina Riiie : oleum. 1tpa poYum, tum ilirum. Fabalium caulium , c filiquarum cinis cum vetere . axungia iirus, Stechas in balnea , fomentis, d» laconicis addita. Pulegium. CADZAY ACTES, CHfjuga. . Cortufà berba floves in asygdalimo oleo vecepter pre[fó Crofaceocompleto, part pondere comrmifhi, diti in». fola diii. DIOSCORIDIS£& Ad netvorum vulnera. Cochlea terreftres 1uf& € impofire, Terreni vermes tufi, c illini. Buryrum iliam. : E Senectonti fola emplafiri modo impofita cum sburà manna. d Dracunculi minori folia illita, Poterii radix tufa && impofita, — Lilii radix ex melle fubatta c illiza. Coccum infeclorium cum acero sllitum. Narcifüi radix illita. MATTHIOLI Balfamum failitium impofitum. Terebinthina Refina oleum», Laricee Abiegn vAbiegna lachryma. uglandium oleum. —— ; Cochlearum caro cum farina polline inipolira. - fai balfamo, attt oleo 9 rerebimtbina confetfo. Hyperici oleum...) ^. Oleum à fruciu smomordica sllitum, MATTHIOLL Adcontra&ionem & duritie ue bos Muri ! ' NER. V,OR UM. CMuris montani pinguedo illita, Taxi pinguedo tduunita, Oleuga ex ovorum vitelis perumcium. Cervina ci vitulina medalla. Oleum ex lini femtue. ^A EST IHRE OL Ad contiones, Cechlearum terreffrium. caro eum farine polline o impofita. Farina fabarum cum oxymelite fabadka, Dracunculs radix eum melle ec caprino fiuso illita, EAEo9.5.G O-R.L I.S. Adnervorum cratlitiem, Sefamum emplaftri moda ipspafitums. Sargentitius cinis cum axungta, vel oleo illitus. OCULORUM, DIrOSC-—ORIPDI:t Ad palpebracum defluvinm., qNardi India decotfum fotu adhibitum. €ochlea terreftres acu trajiciuntur ut effluat bumar, quo poflea palpebra üllinauzur. Ofipus illius. : | Chondrille gummi, ac pariter lac impofrtum. Lapis armenius illitus. DIOSCORID-.IS. Ad palpebrarum, oculorum; (cabritiem. Thuris cortex toflus, ci appofitus. Picis fuligo illita. : Licium appofitum. &tpia os levigatum c illitum. ( Marini fcorpionis | Marini teffudinis EC H Perdicis "Aquile Gallina alba poo» cape jo Stwapt tritum ex melle ipuntium. Orphacium impofiug, : $quama aris illita, | - Ruligo ferri illita. " re €haleitzs inunida, — á Hamatites lapis selle exceptus adhibitus. DIOSCORIDIS Ad palpebrarc m fluxiones, Cparaci folia eum polenta illita. cAlfine cum polenta tsupofita. Ricini folia cum polenta trita , c emplaffri modo adhibita. Mitum. DIOSCORIDISs 2 Ad palpebraruz craffitem. EM eirulorum cinis plumbi mado lotus, c litus. Conchule Indice cinis inuudíus. DIOSCORIDIS, Ad palpebrarum fcabiem., Cape fuccus eum pari [odio impofitus. s ce dita. — - Jicà lac anunttum. US SENS "OMATTHIOLL: Tragacantha lachryma laife macerata Cy illita. Sagapenums. cum aceto faperpo[frtum. MATTHIOLIL : x Ad palpebrarum inflammatiores- ESO, Qvurm gallinacen crudum admiflo vofaceo impofitum. Suo " T: " M Oc7C-U EVO R-u-M. Solani Haticacabi bacca smuflo dilute, € Pmpofite, Lentis palufiris fHillatitia aqua illita, Borrag inis, vulgarisá, buglofa fHllatitia aqua, D1ÓOÓSsCOÓNRIDiISs Ad oculorum albugines. Opobalf ausum illituma, tnflsllarumá,. Cancamum vino maceratum, ci» empofitum. Myrrha illita. Birumen naphtha impofitum, Mitulorum cinis plumbi amodo lotus c illitus, Cozchule Indice cimi oculis inditus. ' Cochlearum putaminum cints suelle exceptus linitus, Marini feorptomas fel inflillatus. Jdemá, praflLas fel efiudimis, perdices , aquila , galline alba, e fylveffras capre. Urina bumana arco vafe decotfa illita. Lachuca fylvefiris latfeus faccus inflillatus. Dracunculi fuccus immif[fus, Caparum fuccus perfufus, Gringiber dllztus. Chamafjces facets cum melle iguntlus, "Argemones falia impofita. Ammoniatum impofitum. Horminium ex melle ipmpofitum. Leti domeflici faccus ex melle illius, Sal topofitumo. alis flos eodens mado adhibitus. Sapphyrus lapis appofitus, à eri fquama impofita. MA TT HSEOI.. CMofebus impofitus. Radix ebeni trita, ci cum 4qua suflilat a. Miüffelarum crematarum cints oculis ineiiu. 0 Chamaltontis dexter oculus, vivo animali erutus, cy. CUI caprino lacte mifíus. D. Cent aur ti vtnoris fuccus injettus. Sagapenum ruta [ucco avium rapacium felle diu- Hus maceratum , e in collyriis additum. Sarcocolla im cratere vitreo afinino latie quina, die- bus macerata, c deinde dwfisllata, Peer Mem Jfueeus eum ehryfocolle e) caphura moenento . ditus. E eS E vec : Ls i | Anurrbinum fronti adalligatum. zr Cerallzà ctnis in collyrtos additus. DIO SCORm-IDIS Ad oculorum cicatrices de'endae, X Cancamum umo maceratum ey infufum. Myrrha illia, zc : Bittumen naphtha inffillatum. : T Cedria iita, — : : Cochlearum rerreffrium cinis cum melle dpnpofitus, — Urina bumana ereo vafe dezotlayinfufa, —— Fenigraci oleum cum ?2yrteo tospofitum., 2 Lea y Sagapenum inditum. E ves | Chamafyces fuccus cum melle illitus. Aerugo immiffa. Vini fax aduffa impofita. deu Cor allium tritum inditum. e Hamatites lapis immiffus. Sapphyrus lapis adbibisus. S oOGuroOo RUM MATTHIOLI Hieracis fuccus inflillatus. Sarcocolla ajinino latfe macerata c inflillata, DIOSCORIDIS * Ad oculorum nubeoculas. Aceri faccus inflillatus. Cajia alit medicamentis ocularibus excepta cy injecta, Cinnamamum venpo[g um. Cerafi gummi inditum. Acacali dilutum ad collyria additur , qua oculis cla- ritatem faciunt. Acacia fuccus elotus e infufus. Punicorum malorum cytini tres quantunrvts vuinimi, devorati anno, ab omni lippitudine prafervant. Thus immiff[um. Crocomagma illitum. Ebeni tenuifimaramenta vino opkimo macer ata ci in collyria addita. Lycium inditum. Cedria inumnéla, Pruni arboris gummi illitum. Vipera caro decotla , c incibis defümpta. Hirundines ficedularum modo in cibis devorata, Cinis birundinum collyrits adhibitus, "Adeps pifcium imunétus. Feniculi faccus infufus.— f Marinifcorpionis Y Tefludinis marina ! Perdicis i 1 Apul k infafum. [prn alba | Sylveflris capra pd rina iiia vii afa decocta zoflillata. Laéluce fslvefivis latteus fuccusillitus. Dracunculi majoris vad. faceus ipumilus, Caparum faccus inditus. : Loti domefHei faccus infufus. : Hirundinaria majoris fuc. aveo "vafe cien melle deco- é5ns , inunifus. Othone faccus inflellatus. Centauri minoris fuccus impofitus, Ruta in cibis fumpta, ; Ompbacium inflillatum. Panaces Geracletum inuncium. O.C.U-L O f u M. Stevcoris bumani fHllatiia aqua impofita. Scoreopera vadit lac ipfhillazum. Caryophylli in temnuifmum pulverem triti , c inditi. Chelidonii majaris faccus chi lacte muliebri suflillatus. Hier acii fuccus ipflillatus, Sagapenum ruta fucco , d avium rapacium felle ditt Jus maceratum , e n collyris additum. . Sarcocolla in cratere vitreo ajinino lacte diebus quing, enacerata , C inflillata. Vinum 6 fragis inflillatum. Enphragia quovis modo intus fampta. D^l Q.S:C,Q K14D 1$ Ad oculorum ungulas, Sepia ptfets os tritum ej impofitum. Glycyrrhizevadicis pulvis infperfüs . MATTHIOLIL Tragacanibe lachryma lale macer ata ej illita, Dd1.0:$ GO R.I«D.1-$, Ad ocularum i&tus, * vulaera. Lac humanum citm thure injetium. Palumbi Colginba Turtura Perdicis Stebis folia empla[Iri sedo impofita, Hapzatites lapis cun lacte injedlus. p1O$*co'R1IDIlI5h Ad oculorum ulcera: "Thur ? £Fuligo : Terebinthine — Villina, LBuryri Í Thuris cortex impofitus. Myrrha injetta. Cornu cervinum uflum impofirum lotum. — Amylum linitum; er peculiariter cavis ulceribus, Sezppini tujeituns. - Sanguis » & alius, ; [ Galaciites |. — c : Lapis) Sapphyrus. enm latfesnfufus, Samius — à , DIOSDOÉRIDIE Adercfos oculorurh angulos, Otfypum inunttum. Omphbacium ilium. : SOME T4 RIOL: Pjcis faligo impofita. s d TGiCoRiDiX Adzgilopas. & finus. Libamotis foliorum Qd vadicis faccus infifus cii melle. Suglandium veterum nuclei triti d Mini, Lafer ex melle saunéius. " Mpiaftri fuccus cum melle inditus, Marrubii fuccus ex melle illitus, ——— : Pumex indita. d Salis flos immilfus. Vinis fex cremata impofita, Pyrttes lapis inditus.. — Thyites lapis impo[itus. Geodes lapis impo[ftus. ' Sapphyrus lapisimpofitus. MaATTHIOLL Vipera totius cumhure c» [ncco feniculi combuflaci- nis per infperfus , aut aliis colliriis additus. Leporinum fel [accbaraexceprum d illisum. Muffelarum felcum feniculi fucco inllellazum. Myrti decocfum infufum. je ey Malva cruda commanducata cum exiguo fale adbi- bita. * : Plantago amplaflri modo impofita, turicula nis altera illita. Baccharisfoliaemplaflri modo in principio indita, Antbéimis illira. Solari bortulani concifa folia impofita. Ejusdem fuccus cum vubenti gallinarum fimo iüittis zlops adhibita. un c oenanthe vellabrufGa flos impofitus, Capmia illita. iris fquama indita, oceecrwe BURMA Ad procidentes oculos& uva "1 Fab. o'c 8-L O'K u-M. Fabarum farinacum rofis,ovarum albo c thureem- plaffri modo impofita. Rubi folia t: t4, ci impofita. Sappbyrus Lapis adhibitus, DIDSCONKI1TIDIS Adoculorum inflammariones., cCAmomtum ex va paffa ilium. [Thurs ., e st B2 Jatia Cuprefit pilule cum polenta illita. Myrti bacca cum polline polenta tzmpoftta. Coroueorum malorum flores emplafiri modo. ' Cafeus illitus. Saccharum infufum. - &efame herba ex vino decotla, ej» impofita. Portulaca cum polenta ila. Intybus per fes d eum polenta adhibita, Cucurbiteramenta iapofita. "Anemones radix illita. : Auricula muris cupa polenta emplaflri modo adhibita. Gentiana faccus inuntius, : Abrotanum cum cydonio male decoctum, aut pane c emplafiri uodo adhibitum. cMelilorus catapla[omatis addita, Baccharis folia tlita. Sedi majoris folia impofita. "pium cum pane, aut polenta impofitum. . Rubi Idai flos ex snelle imuntius. Elatina folia cum polenta appofrta. Papaveris liquor cum toflo ovi vitella, dj croco im- pofitus. — . Hyofcyami femen c filia cum farina, palentáue ipz- ofita. aliaa. foliia recentia cum polenta adhibita. Verbafei aureum flarem ferentis folia impofita. Afler atticus illius. Viola purpurea folia illita. — Rucint folta cum polenta illita. MATTHIOLI : Lac muliebre und cum aqua rofacea ,im qua accenfum - abus trigefles extintlum fueris, oculis inflillarum. Caphura in callyriis adasta. Cochles in nitido mortario rufa una cum ovo gallma- ceo incoclo C ex fuccida lana fronti adalligata. Cyani fuccus inflatus. —- Hieracii fuccus cum muliebri latfe inflillatus. . Betonica folia contrita cj fronti adalligata, ". Confolide regali flores triti cj» ex rofacea aqua tlliti, Vinum 9 fragis adhibitum. Solani bortenfis tum foliorum ,*um baccarum fecus allitus linteolis fronti faperpofus.—— Solani balicacabi bacca muflo diluta c impofita. Lentés paluftris flillazitia aqua, iita. — Borragtnis , C Buglof vulgaris flillatitia aqua , tam extra quàm intus impofita. 2 Lapis Achates infpectus. DIOSCORIDI $ Ad oculorum dolores. . Btivirellee voftus addito ro[aceo d caca illius. — Sefame berba in vino decotía , di illita. "Ocimi faccus safufus. i x 4 OCUL OR u-M cbfiatbium ex pa[fo decotlum adhibitum. Ruta cum polenta emplafiri modo impofita. Aconitipardalianches radix permi[Getur oculaviss spa, dicamentisqua doloribus oculorum auxiliantur. MATTHIOLIL Lac muliebre & aqua vofacea, in qua accenfum zhus zrigefres extinttum fuerit, oculis inffillaza. Capbura in collyriis addita. Cochlea in nitido sortario 1ufà una cum ovo gallina. ceo incüclo, ex [nccida lana fronti adalligata, —— Cyani fuceus inflillazus. Con[olida Regalis flores triti cb» ex vofacea aqua illitj, Solani bortenfis cum foliorum,tum baccarum faccus alitus lgteoles fronti adhibitus. : Solani halicacabi rubentes bacca muflo diluta , ep donpofita. ; Lentis palufiris flillarizia aqua impofita. Lapis achates infpettus. DLIÓSCORIDIE Tu Ad lufciofos. i gecoris 1 pes sn] emanaus [accus da affant injecdus, Caprinum jecur toffum ineibis fasmptum. Sylvefirium caprarum fel inunéium. ( Palumbi ) . 1 Columba |. .,,. 4 P Pow Di rallirus, LPen dicis g D.EO-S. CO R- 1 D-I $; AdfuffuGiopes. . à Fel marini feorpionu inditum. Vipera adeps admixto cedremo liquore , Attico smelle, € vetereoleo. Galenus veró non probat. 1 (Tefludinis marina Perdiczs z Feld Aquila illitum. m | Galiza alba spes xs LCgrefuis 00 Fabarum farina vino macerata ej illita, Caparum faccus inflillatus. ( | Cyclamini fuccus infufus, ege bnpofium. — : 3 Enphorbium vinmpofitum,cum cautela tamen. —— MATTHIOLL Hieracii fecus inflatus. - Polium fronti adalligatum. : DIOSCORIDIS à Ad lippitudines. Portulaca c ejus faccus impofitus. Plantagints fuccus infufus. Sedi majoris folia illia, Lc Chalettis inditus, cum cautela tamen, - | Spongiarum crematarum cinis ilius, ci prafertim in arida lippitudine. : USERS rie. P Hamatites lapis tritus eum lacle injetius, ; MATTHiOLL Cx cAqua refacea in qua thus incenfum trigefies extin- um fuerit inflillata. crifnini baecarum fuccus cum pomphelige dj- aqua . rofacea inflillatus. : i VMargarita in collyrits addita, I boul OC U.L.D'Ru.M Babih fellis lapis naribus inditeis. Fenugraci decoilum frontislizum. Rumicts fgbvefiris radix luna. decrefcente. effoffa ge- fata, Ophieglof ex vino auflero decocium ablutione adhi-- Ing. Hieracià faccus inflsllatus. Euphragia quoquo modo ufarpata, Vinum te » Vide lib. 4. c. 5. DIioíscCcOT*trTiDI£S Adoculorum caligines. Chamadrys trita infperfA , aut ex oleo inuntla, Lori domeflici faccus cun melle Jmpofitus. Veratrum nigrum in ocularibus collyris additum. Flos erts inditus, MATTHIOLL Phu ex vino albo decotlum , ci oculis inlillatum, Vinum ex Helenio paratum ffequenter potum, . Lentiféinum oleum in cibis additum. Ernca faccus oculis infufus, d Elenurm ad cotem tritum, C cum paffo induum. Salicis florentis faccus , qui incif corpice fluxerit , in- Jiitlatus. Aux myriflica commanfa. Margarite tncollyrim addita, Lapis ex feile bubo naribus inditus. Braftice fuccus ex melle cotlus , c oculorum angulis allitus. : Afparagi incibis fumpri. Sum in cibis devoratum. Scorzónere radicis lac inflillatus. Caryophyllorum pulvis tenuifapst sritis oculis infpey- Hieracii faccus inflsllatus, i dc Rofmarimi flores recentes decepti , d eum fale c-pa- ne quottdie devarati;oto vempore quo floret planta. Sagapenum ruta fucco , ei felle avium rapacitim diu- Tus P2ACEY AUI , C^ o collyris additum. Sclarea feminis granum in oculo delatum. DIOSCORIDI S. Adoculorum hebetudinem. Cancamum ex vino maceratm infufum. Populi alba pilulequeprimofoliorum exortuexiliunt ex zaelle illita. Marini fcorpionis felinuncium. Brafüca in cibo fumpta. Sinapt cum melle inunctum. "nagallidis fuccus naribus exceptus. Bbfintbium cum melle impofitum. Ti dp cibo fanprus. : Ti 4 ob[oniis addita, Rute faccus sm malicorio fervefatius , addito fenicti- li fucco e veelle dnfufus. ; : Ruta fyeivefiris faccus cum vina , melle,gallinaceorum : felle, c feniculi fücco injettus. Solani fonnifici fuccus imuncius. Flos falis indirus, : Di O$CORIDIE Ad oculorum fluziones. Crocum illitum cum humano late. —— Thus ex ovi vitello impofitum , velejusdem albo. Thburis fuligo impofita. : A.U Riu M Preis fultao ilata. ; je Platani tenerrima foliain vimo decotla cy iita, Ebeni ramenta tenuifüme trita indita. Oles fylocfiris foliorum fuccus injeéfus.— Cornu cervinum ulum lotum ci injetium, Butyri fuligo illita. Eemyleem ipmpofitum., - Pompobelix elota injetía. Faba fine cortice commanducate, eb fronti dmspo[ta, Qecimi aquattei femen duarum drachzmarum pondes ré ex quatuor smells cyathis temperatum , inum» e up. Elatine folia cum polemta impofita, Squama aris elora injecta. Plumbum lotum injeitum. Galacfites Morochthus Samtus. Hyoféyami femnimim eresmer expre[[s infufin, Sarcocolla infufa, : Alupsen impofitum. Cor allium injectum. Pumeximpofius, — Haiatites lapts injecius, MATTHIOLI Mofehus in pulverem tritis C iripefitus, cna florum ligufhri injlillata. Tragacantha lacryma ineollyrus addita, ^AüRiluM. DIOSCORIDIS, Adaurium dolores. Lauri baccarum fuccus vino vetere , c vofaceo exces presinflillatus, : Populgearum foliortrm fecus ipfuafus. Ladanum ex vino illitum. Rofaruni aridarum decolTup ex tipo infufuen, & apis cum lacte injetins. Saltcis foliorum ei corticis faccus cum rofaceo in ima- Iicóriofervefatius ilius. Malorum acidorum punicorum faccus cum melle co- us infufus, ; Opittm cum amygdalina olen,croco, peyrr bad, injeitum, Anguium fenetíain vino decotla inffillata, : Millepede ffve amifes coucifl , ci cum vo[facen im malis corio calefacti infuf. : Vulpinipulmonts adeps inflillasus, : Verses terreni cum anferino adipe elixi inditi, Anferinus — ; Gallimaceus adeps inflillatus, Vulpinus , Urina 1 Rok L eum myrrha cocta inflillata, Mel cum tritofofili faleinfufum. Sefazi femen ex vo[aceo injeiluga. Beta faccus inditus, d: Plantaginis fucci immuf[usin calida materid, — "Cucurbite ramentorum fuccus cum vofacea fnfieftcs, Dracunculi utrinsa, fuceus inflillatus. Porri faccuseum aceto, tbure ci lackesujettus. Sinapi fuccus velejus decotium inflillatus. eder € éjus corymborum fuccus cum oleo inditus. "Abfintbium fuffitum c cum melle impofitum. Ori AUUSR IU M. Origani virentes faccus eum lacte ipfufus, Meznthe faccus imdius. Melilori faccus eum paffo imiectus. Rutafnuccus insmalicorio feroefaifu inf aftas. Peucedani faccus cium rofacen ipdipus. Aparina fuccus usedius. Marrubii faecus vofaceo iuflillatus. Cannabis domeffica faccus impofius. Polygoni mari s [nccus anfafus. Helxima fuccus inditus. Ocini aquatici faccus cum falpbure , C mitro injeétus. Hyo[ciapui feminis crem.or inflatus. Suami bortenfis [aecus impofitus, "lfina fuccus infufus. Cucumeris afinini foliorum fuccus inditus. Saleum aceto injecium. DMAT THIOIRN Oleum Irinum iuflillazum. Oleum Hyofei amit eum cafloreoaut crocoimpofitum. Mumiaex Leucoji oleoyaut Hyofciamino zufufa. Oleupi? nuclei perficoruna iuflillatum. Oleum fcorpionum izmi[[um. Cafforeum cum maconi iufufum. Baccarum fambuci faccus, cuim uelle coctus c inflilla- £us, Oleum ex ovorum -itellis. S E Oleum? colocyuthide infifum. G/jr;s cara melle fabatla, ci devorata. ^ Malua faccus injillaius, Sozchi latleus fuccus caule manans , C prefertim in Malicorio cum oleo coctus inflillatus. Ari femen tritum, vel baccarum [uects ex rofaceo iom- pofitus. "ibberiei tcu inflar : DIOSCORIDIS Ad internas aurium iofammariongs, Crocuminjecium. Sefustm eumvofaceo impofitum. M2MATTHIOLL Ovm galinaceum erudum ex rofaceo mpefue Ium. Oleum ex ovorum vitellis znditum. Gucurbita ramentorum faccus ex vofaceo ibus. * DIOSCORI! D 1S Ad paroxidas, oefypum impeferum. Caprarum muontanarum fímus , vino vel aceto deco- élus illius. Linifémen tritum, e emplaftri — zenpofrtum. Fabarum farina cum elle , cy fue graco Jliza. Rumex decotlus adhibitus, Plantago emplafiri modo adbibira, Iriona femen tufum, decotctumá, appofitum. Hoyffopum fuffitu incenfim, ed nm. Vifemm cum parive[fima,ac cera d Althea decatfa illita, Pfilliugs ex rofaceo , aceti, aut aqua impafium. Solani hortulani folia cum fale illita. Galiapis ex acero adhibita, : igol« terra impofita. MATTHIO SY hibztuzaz idis radices recentes decocta, - SEE 2 Oleum? e colocyntbide inflillatum. : 2908 Aor Acc iM AUR e AE : j - A Au RliwuM Fenograci |Jfarina in by dromelite decotla ci-cum ax, Hin gia impofita. Afphadeli dec decocta, c illita. Eryugii radix vane j emplaffri 2s 4dhibita, lO $ C» RJ DI E tianitum & incertos iio Cedria infufa. Lauribaccarum fuccus cum vina vetere c vofacep is. Jflillazus, Ficus ficca trita cum ; ff "Api, ó liquere aliquo NPODIA Iujecía, Tauvinum felinfufum. Mel eum tritofofilt fale inditum. Porri faccus cum thure , aceto , latie, infillara $. Cape faccus impofitus. Sinapi tritum e eum fico inject um. Acetum calidum fuffisum per 19 Ajeilorium infirmi Zum. MA T-XH-IT.O. LI Lauri c nardi in vino decatts Vapor per nfundiba- lum immifus. j Oyelamini cauct fa vadices inrofacen, amyedalimo, cha. maenelino, c» viuimodico calefadle, auribus inflil. y lata, oleoprius immif[o. 4 Cyclamini item contufarum radicum cum perficorum, amararum, amyadalarum nucleim, e£ deindetyi- duo Aqua "ite maceratarum exprejfas dos ó auribus infufns. ; 2^ dodi ie 2. an t ctl D-I-O:s-C-O-R-ED-I-$ Ad puruler tis aures. Myrrhacum Meconio, cafloveo ci glaucio cadis Thusex vino dulci infu HAM. t" Therebintina ; icy c F Larigua : "S Refina Jj Abieana Lex melle e? oleo indita, x s ge jns pes Lyciumiwfufum. E ica ad -Rhois. docaBnumsenellami. NA. coat Myrti baccarum fuccus inflillatus. m [D (fj Ivefiris foliorum (fectus ex vino infu, ja. Taurinttm fel ci caprillo , Tumaneve latfe infllarum, Urimaimfufa. | Urnbilicus veneris cum medulla cervina i; dujeéhus a Afphadeli radicum feces per. Joy addit More j vino, C mirrbainfillarus. — - Cape feuceus umpafus. e cde. Abfr üpthium cum mellesinditum. 000000 nif cum vofaceo inflillatum. : t Sphondylü florum fecta inflatus. Polygoni fuccus infafus. : e Seb decothuminjetium. 00 MEL e i pfilli faccus inditus. E Ormphacimum cum anelle impf, TAL. Alumen fanguinalis berba fucco exceptum infu, fim. í Flos falis injettus. MATTHIOLI Perfici | foliorum fuccus infhillarus. oleum vitellis ovorum. zi SCCDRIDI.S ILS aures, Aye dar eri Bulbi cum polemza impefii, AXE KE IU M, Sulphur cum vino e melle ilium. DIOSCORIDISfS Ad exulceratas aures, oefypum impefitum. Suillum fel infüllarum. MATTUIOLL-—- Porrum nop tranjHantatum cum terrenis vermibus 2n oleo decoctum. DIOÓSCOARIDIt Ad fvrditatem. Haflule regie radicum ex oleo decoctum injettum. Cepe fecus infhillatus, Veratrum nigrum immilJum, C velictum ufq, in diem ZerTIu. Bryonie faccus cum melle inflillatus., Flos aris conditus per fiflulazm flatu impuelfus. Sulphur raptim per fifiulam fuffttum. MACT T HOEO Da Oleum vecina lariees,aut fGllatisia ejufdem aqua infufa Fraxini [puma à viridi ligno in igne pofito emanmans, iuf! illata. Raph radicis faccus uma cum oleo dulciumy e ama- rarum amyadalarum , vino albo qj colocynthides anossento calefacius ei infufns. E capa excavala ei cumini puluere vepleta , c fab ferventi cinere cotta, expre[fus cvesmor inflillatus. Oleum à colocyathide infufum. ^ DIOSCORIDIS Ad verrculofasaures, Cedria cum aceto inflillata. Urina bumana in malicerio decoida inflillata. Capparis radicis fuccus injettus. ; . Calaminthe fuccus inflillaus. Pfylli faccus inditus. * CAeetum dufufum. Tui m i ow MATTHLIQGLE.. .— e ejufdem aqua Oleum ? laricea refina deflillarum, fuf Foliorum perfici fuccus inflillarus, Ficulneum lae infuftzm. Perficarie faccus inditus. Centauri minora [accus infufts. Menthaffri faccus suflillatus. Triffagimi faccus impofitus.. Cannabis decothum , aut ejus faccus infufus, NARIUM. DiOs.CQR-LDIS Ad fieguinis profluvium, Thus in pulverem tritum injettum. Cochleeterreflres ctio feo putamine trite y impofita, Porri faccus eum rburis polline inflatus. Rulairüadudia, ——— vus em Urtice utrinfo, folia cum fucco impofita. Cuminum ex aceto impo[rtum. Ferte medulla iptramiffa. Lyfimachia impofita. Clymeni fuccus iuditus. Gelyopfis flos impofitus. Equifeti faccus infufus. ; vÁcetum tum potum, tum injetium. o x Stratiotes adhibita. Chalcitis fucco porri iaflillata.. i MATTHIOLI : Thus cum tela aranea, oleo Qová unius albosiftums MARIUM. € cum licinio naribus introduitum. Paunus im amnofis. laricum caudiitbus vepertus in- zromiffus. Mafliche cum thure , fanguine draconis , leporinis pilis combuflis ovi albo excepta, fromtid, applicata. Caphura cup urtica femine immil[a, aut fronti ex fedi aut plantaginis fucco illita. Sendarache pulvis ex ovi albo fronti , zemporibusd, D Suberis cortex ex aqua calida potus, Galla combufle indita. Pili ? ventre vivi leporis evulft ci ufli zntromifü. Plantaginis fallatitia aqua cum «quali acerrima aces ti portione, manuum volts, pedzm plantis, c joci- nori applicata. Cape fuccus ex aceto perquem zcerrimo infufus. Gyclamini flillatitia aqua naribu: [urfem trata. Mene flores is flllariria aqu. balneo calentis agua deflilat a, tenciarum quatuor pondere pota. Betonica fola cup. falis pyiomenta comtufa. maribus inmiffa. Clezaatis recens collo geld, cireumdutta, Coz[olida minor, ci snedia. : Sanicula, cAuricula urft. Pilofella. Pyrola. Mallefolii ficci farina maribus indita. — - Exufla fambuci folia c jm pulvereza trita. Gypfüm tritum, e ovi Albo exceptum. et y ont Mirum. s lapis fefpenfus, cy im mauu geftatus. : DIOSCORID:;5S is A4 fanguinem énarib.: eiiciendum. Crocedilii radicis decotlum libitum. DIOSCORIDIS ^d peiypum; —- j Cupreft pilule cum fico vs e impofita. Dracunculi znajoris radix importa. i: Laferpitii liquor cum cbalcantho , aut vafili ugine Alius, forcipe prius excifo pelypo. Flos eris inditus. - Sandaracha cum vofaceo ippmiffa. x "MATTHIOLIL CItri radicis fuccus, vtrifolia combufla, CES DIOSCORIDIS Ad narium ulcera & Carcinomarta, Drachnculi majoris vadix impofita. Hedera féeccus infufus. Sandaracha cum rofaceo injetía. DIOSCORIDI $, Md narum cz día, cAurantiorum florum aqua imfufa, DIOSCORIDI €. 5 Àd narium deftill:tiones. diae- cMelanthii femen tritum » & 12 linteolo coligatum epe ac fapius olfactum. Dod DIOSCORIDIS Ad (ternuramenta cienda,. Fibrorum tefliculi injedli. Ocyr:i femen, aut [uccus naribus infufue. Sipapi tritum inditum. : Ranunculi radix ficcaytritad, injecta. Ptarmica flores olfaii, — £ Sirti- n». D-A. I. B T^L TL NG MA vAuricula urfr. Virge aurea decotum, Pilofella, Poteztilla. Strutbii radix impofita. MATTHIOLL Bete fuccus infufuns. ORIS ET LIN GU MATTHIOLI. Adfatorem oris, Irides vadix manfa. "corum deveratum. Galanga in ore detenta. Cinnamormi vulgaris fHllatitia aqua pota. Moféhus in ore contentus. Mofcbardina ita vulgó vocata in ore fervata. : Caryophyli manft. "Angelica radix manfa. Aurum in ore contentum. ' MATTHIOLL Ad puftulas. . Bellidis foliacommanfa. DIOSCORIDIS. Ad erodentia ulcera, Refina D 1.0.57 O-K , 3 DIS Adha! tum «ommendandum., leptifeina mauducata. Myrrba mana. Mala enedica manducata. Apifum manfum. Brogus eum ficcis vofis decoéla , in ore VEIenta4, M ACRSOTSH I.QOL A Citri decotium colletum. Nux myriflica commanducata. Sonchi folia commanfa. Caryophyll-manfi. Anetbum comman[nm. Imperatoria radix commanducata. Rofgaa. Oyperi radicis farina in os indita, etiamfi ulcera de- pafcantur, vorentá,. Afpalaibi ex Vno decotlum ore collutum ad setra oris ulcera. caca indita. Plantaginis fuccus in ore detentus. Capparts in aceto decía in collutione, Glycyrrbizae feceus i 1p ore detentus, Origan: fuccus in ore contentus. Leucois flores ex melle impofiti. Tefliculus férapias impofius, | Apthemi mana. Britanica fuccus infufus. Tribuli faccus ex melle delinctus, . Aubi decoctum in ore contentum. - Quinquefolii vadicis decoéfum ore collutum. Verbenaca altera ex vino affufa. [uus igria cum melle indita. : ufca flos ore infperfus. lumen cum melle dmpofitum. S «^ Sal eum polenta voflum c injectum. MATTHIOLI CAqua, qua ? perforato Betula caudice de efiullas i inore CO0HI€AHIA. Ligujiri folia comman[a. Aurum im ore copteuntum.. Malorum punicoruam vinum cum E plantagini collutum. is 0f4. zs E c EN Nardi Italice.aut lavenduleffillatitia (aquapota, 0 Pislrire Cipuammi [Hllatitia aqua 1t pora vi in ore coena. — pHryeete MATTHIOLIL 262 Gorallium. Ad puftulas,- Achates lapts ia ore detentus, e cAtalorum puuicorum vinum ex Rhodope dum Fagi folia efitata.. a planagimis ádbibitum. ; Pruni fylveflris baccartim , C radicum decoéfum in. — Plautagimis faccus illitus. s 5 C oye COZIeHLum. - ) exu ri (f GINGIY ARUM. Y Os IDIS. j Mororum fences in à collutionibus , Aut gergari) uAH- Ad dentes fangen bus additum. M: (Purpura Portulaca camman[a,. : Buccina Cyani majoris fuccus in ore detentus, —MMEHerum 00 3 ls falis in vino decoctus, Cini» Conchule «dentibus africa. Bellidis folia commanfa. -. | Cochlearum terre efirium d p- lide media, minortsá, folia, vel eortim ficem. Sepia pifcis Sanicula, LCervinicorum H | o plait" vinum uan[nm. DIOSCORIDIS Ad lingua fcabriciem, cMentha confricata. Rbois femen cum melle éd atum. MATTHIOLIL h CMucago feminis cydoniarum z"Iita. Sebeflena delibrata G faperpofta. Tamarinderum pulpa confricata, Saccharum candi in ore detegmtum. Cucumeris receptis fegmina impofita, ko E - Angurie pulpa adupdta. — Phyliridus füllatitia aqua. Selidagizis minoris decotlum., Nut cocos d lingue inflammationem, Cuctumeris Reim vel Angurie fe. niea tnpofi 14. ngurie pulpa adhibita. . Lenttfcinum oleum. Trinitas berba in vino auflero decodla. ^n MATTHIOLL - : it pum conffia 5. OMumia tum bibita tum confricata, E Cinnapuomi fHllaritig aqua in ore delenta, Pyrethri ei longi piperis decacfum , addito Arati. - Jfaceo Qe in ore retentum. d Sagapenum. Paonia feminis riginta grana » ) yuktisie pg 24, contritad, (P ex vino pota. M-A-T-TH1O.LL Adimpediram loquelam. E "d DENTIUM ET GINGIVARUM Plantagimis vadrcis decatlum in collutionibus. Polepunii vadix commanducata. criftelocbiaretundagonfricata. Quinquefolii radicis Hecotfum in ore vetentum. Alcyontum quintum. — c oe Hyefcyami radici ex aceto decoétum ám collutionibus, Pumex ' : Solant fomnificà ex vino decoéfum in ore retentum, Sapsins lapi sins affficata, t0 Ephemeri radicis decoctum i 3p coluttónibe, "Arabicus lapis ) Verbafei decotfum cólluzum. Sao ep M.4ATTHIOLL:. rélion ex vino decotia,c im ove detenta. . . Gammarorum lapilli 1 p niriag qritic affi, — Cucumeris falveffris decotTum im os fampruim. Malve radix fub cinerib. dectéla madida papyra cir- Colocyntbidis decoctum in colluxonibus. cum voluta deinde féecata 7 pe dezti, Zficto ufur- Staph 4gria decotíum ex aceto. iz eri COHLCHIMm. Titbymalt caracia lac dentium camernis imnditum,den- para. Celmini fuccus eum melle illitus. ge prins ceya munitoyue lac tm fauces incidat, CAE DIOSCORIDIS, PECES Acetum calefactum zn colluttonibus, - : CAR aentiam dolores. Sory dentium cavis inditum, i Picea e pini | folia trita ex aceto o aci fequens MATTHIOLL * Mafliche eum cera odorata mana. Cuprefü conorum decotfum ex aceto collutug. Platapi corticts ex aceto decoctum ore cellutstqu. Sandaraca e Juffrus peragfundibulum exceptus. Tamaricit faliorum ex vino decottum inoredetzzufh: — Tuntperinum oleum calidum ore contentum. — Olei antra in chpreovvafé ad wiellis crafütienn deco- — Quinta effemia moflra lib. s. cómmen. de vino dr feri. collatione. . Cedria dentium cavi indira. Ga ex acetayaut vinoyaut mulfà coliuta,. pta, ore contenta, . «Mor: cortzcis decoélum , ME ons foliorum im eH Betonice decoéfum ex vetere Vino ? penarum » 1n ore 'o— derentum. lutiogibus adbibitum. Ficulueum lac lana excebtil C» cavois dentibus indici Anguium fenettaex aceto decocta im collutiomibus. - Palinaca piftis aculeus ip ejus cauda promineus de en- tibus adhibitus. uniperinarum baccarum eX VIZÜ albo decoctumsad-- ditis cuprefa pilla emn folis , c aqua Vira momento fepe callutums. Myrica decotlum ore verfatum. ——. Raparum ex aqua ey aceto dicibus ip collutionibus, | Cafforeuz ex oleoauri dolentis lateris anfefum. in Lacerta jecur cavis dentium impofisus. Calli equorum cruribus innati 17iti cj per aurem ex Verzmes terreni oleo elixi o In contrariam "Aure im. — oleo infi e trus Jano. zhwepitk- radix comma uinttiq dentium | Rumicis deaocfum jm collusionibus.. [perd dra etate dmcolla, ——— : qu raid de Mlgi "COHIeHIMB. 3g. 778 " mAn(um. : 4, p j aai faces calida. etra 5 Allisede sburid fimul decoctum imi ar fiilara p (c cH je radicis ex pofca decottum in collutiozibus, Oyetamini feeccis andit in are daremus a EH . Capparts feminis decoctum in collutionibus. Iridis radix mana ch ejus decoctum c : dem praftat eapparis cortex,quind radix eomman- — Nardi ttalice,aut lavenduladecotlum ore Comté me, ducadta. — s Hygfeyamisium oleum are contentum epidum. Lepidi (ut ajunt) radix colla me ^ Injerétérge radicum. decatlum £x Vino auflero pa- Ranunculi radix impofita, — CYatum. : sagallidis faccus in contrariam narium purremin- Rofinaripi Pon ex ino anflero drercie. Bifloréa radicum puluis , €um limitis & 0 — Hedera corynbarum A quing, eum rofaceo i sini. momento cavis dentium inditus, ^. —- corto fervefacti im contrariam auren infhillatz. Potbyr ille decolluzs ore collatum. : wd Cbanaaleonis uigri decotiufn timore contentum. Millefolii folia commanducata. Spine alba decotkum in collutiopibus. - Angelica radix mana, c dentium cavis oii Leucacanthá radix. commanducata. ——— Calthe aride pulvis dentium Pavis inditus, Abfiathit de "af fitum. ESI iet DIOSCORIDIS i [o ex meri em in ere icidedi.- : Ad dentes rariofos frangendos, - Mond 5 ; Cedria. eorihm cavitatibur indita, Panacet dera M» rid lei baci Ha ad mellis Pyrethri Wtotlum px aceto im ate accepnm., — " Age oniphacie vecocta ad me 2 - Peucedani Jüecus cavis dentium indimns,. - m v pce igi - 7 7 pb eum td es aito in re 4- Ranunculi radix injeila eorum cavitatibus. — Laferpinis liquor cavis de impofita Heigl Chanaleorits d "-— E rc -- Galbanum illitum Qj eorum cavis dnditum, — to Oyclamini füccus cum mele in ore derenpus, to "piaffri decotium in c ollutionibus. . Chelidonii iajoris v fénccus inditus, ^ " ilte decoiTurs ex acera im ore detentum. «^ pIOSCORIDIS Betonica decoilum ex vino yvel acepte. Ad firmandos commoros dentes, Clematis prima commanducata, — | Lonjfà Ls — y ore cantentum. € 2 Colym. m .DENTIUM ET GINGIVARUM. x Colymbadum muria in collutionibus adhibita, Sylveffris olea oleum im ore conténtum. 2 Sory in collutiomibus. Alumen cum " e melle fà ipw e& adhibitum. MA TTHIO Criffai Dacearum fuccus ig óre dene Viburni foliorum ex pofca decoctum collutum. - Meffiloruta, decaéfum ore contentum. Virga [auguinea baccg admota. Gornorum y Jorborum decatium. Gammarorum lapilli comriti. c leviter affricti, Portulaca comman[a. Helenium à jejunim commanducatim fed. illud. effe oportet,quod erutum terrám non Deis t Virga aurea decoctum. azentilla. Fragaria ve ejus radicum decoilum ex viuo anie. Corallii puluis t Hp v THIS LZ * : x: *$ sitem facilitandam. iii 2 capite limaciarum fine tefhs exi ilentiam xdi emptus, € 4dalligatus. D OW coREKIDrPS » Ad denticitium tienen. dx AE Portulatu commanducata. : DEOSCONM'I DI $ - Ad fluidas gingivas. apes farina impofita. — 0 Rofarum avidarum ex vim drohen eiie h- 2271 collutionibus- dpnpofitucs. : Colymbadum muria in ore contenta. Oleum [ylveffris olea in ore detentum. woquo modo adhnbira. Mali puatci florentis cytimt in deraclà maeerati id i2 collutiogibus additi. — Pruporum foliorum decoctum in ore retenu. i Lac aftninum LA collutianibus. Pulegium fiecatum , erematumi, e i in poem m user [E tum dppofitim, c oem aee tee Rubi decoil dum in pre derentum: 7 ; Staphis ag rie decoitum i in grabó cea qu paci cum melle impofitum. Acetum in collutionibus adhibitum. dubio feri. adhibita. - ; "lumen quacung, mndo adhibitum. ec Sal toflum cum polenta impe um. — E pei tritus impefiti tus. E uy m * "OM - erofas! purtidasque gagiun.. Cancamum i impofrtum.. Wu c RE de Lyium. avitum impofn ko 1. Plantaginas fuccus in ore desentus. 2 Ale ex vino c melle — EA VU eder Tribuli utriusq, fiutius ex. jmpefitus. Labrufra fein combaftorum. nicum meli ilins. Acetum in callurianibus.,. ESPERE Chalciris| . .dumen irrita diiit Pumex | SERT Y 1i 0. x " Mgr "MATTHIOLL. Gali puraminum esso infiitius, C proscoRtpis DER GUTTURIS ET GUL£A, Cicer columbinum aqua mactratum , c» deinde CÓf« pulfus er itum. Porzentilla quovis modo ufürpara. Fragaria herba,et» vadicum decotium, la MN Pupicorum malorum vinum ex Rbodomelle, c pens taginis Aqua. Corallii pulvis alitus. GUITURIS ET GUEL/. D'lIQ:4coRIiDis Ad Anginam, Pix liquida perunita. - Mori fructus [fuccus in aveo vafe desi inf T eum mellis exiguo állitus. z Multipede [rve Onoféii ex melle ánuntli. Cuuis crematarum biruudinum exvelle more eupla- «i fíri adbibius, Hirundines fale. imveterata dra iud Unius pondre eum Aqua pota. Fel taurimum cum nelle inendlum. Fl zefludimis illitum. aid Acetum gargarizatum. * cel gargarizatum.-.—, e fuccus ipunilus, yita CHm melle e nitro Poe I cum 12elle inuutium. . apbani femen ex aceto mulfà gargarizatum. p. dn cum fico decallum gargarizatum. Ty liquor cum mulfa aqua gargarizatus. Viole purpurea ex Aqua tobl eC pota. Elaterium efficacifime allinitur cum melleyvetere aln auk felle taurino. Sal ex selle,oleo ci» aceto illitum. Spartii faccus à ramis in aqua IIACET ATI C mox — fis extract. e illius. " n f T. MATTHIOLL. Mund cum Wc HER Mororum fuccus illius. "»- Succinum Juffitum c é gu fum p — $* A ef fcr Cochlea cum acu vulnerata faccus cim por Vipera caput in linteolo i v ello fa s d AIHHM 0 : ) Caninum flercus s fiftula infu Virga aurea decoilum gargarizatum. — - Ebuli radicum fuccus. eirca gulam calidus ml due ilum DIOSCORIDIS E —— ^AdGaru BL Cinis seemtarm irndam. ex ell mure e upla- Jtri applicitus 0 ; : Lac gargarizatum, " b: Rau oleo elixa cervicis d - voli 77 ji iin " | Mel illitum. : Origani virent facts qargaricatu. adt dun Es Helxine faccus gargariéarme f id, inunilge. pe Vrtice ntriufg, faccus. fAEWicarit, D cod Chalcirie imbafsa, s os 0 Alumen illitum. H Sal voflun cun melle. inunilum.. oo Meerum gargarizatum.. Aloe cum vino e I Britannice faccus illitus, s fee fevituen meli impo[itus, n GUTTURIS ET GUL4Z. Rubi mororum fuccus gargarizatus. Ficuum [iccarum decotfum gargarizatum. MATTHIOLL Cafe folutiva pulpa infampta. Creffini baccarum p gargarizatus. Uve fpina Rubis vulgaris faccus. Laéínca fuccus cum punici nali fucco gargarizatus, Trinitas berba in vino auflero decodía. Virga aurea decoctum gargarizatum. Ebuli radicum fuccus circa. gulam calidus cum lin- zeolas illius. Malorum punicorum vinum ex vo[arum aut planta» ginis Aqua gargarizatum.. DIOSCORIDIS Ad prolapfam columellam. Laferpitii liquor cum melle inuntius, Prunt foliorum ex vino decotíum, gargarizatum. Omphacium impo[itum. Acetum gargarizatum. Flos dee im pulverep fabtilifimum pus tus. MaATTHIOLÍ Pix liquida calefatia unà cum zbure, e mafliche de- rafo occipitio adhibita, Lauri bacca cum tumino, hyffapo,ori gano, c euphbor- bio melle excepta, ci fummo capiti calida applicata, : Viburnt decoctum gargarizatum. Cochlea putamen ufhum, c infperfum. Phylitidis flllatitia aquagargariz.ata. Virga aurea decotlum gargarizatum. Confolida minor, ci media, Sanicula. "Anuricula urfi, Pilofella. x i Potentilla, — 32 Hp eoi Ux 3 p ac Pyrola. ASUPOCE ae ice Punicorum malorum vinum cum aqua ees £4, gAr. Iz4LbU. DIOSCORIDIS Adgulz deítillanones. Papaveris vafculorum decotfum ex melle in eclegmatts formamredattum, [epiusd, lintium. "cetum gargarizanum. Bdellium cum jepuna faliva dilutum ex iis Verbenaca altera ex vino £e purae ; Omphacium. donpofitum.. Flos aris pulverizatus, e impofitus. lumen smapo[it. EE H-I^O £-L Crejpipibaccar CHs porum deua. interteriatibu. Hn cdi bacca, c gui radices gargacifmarbur Ha Tragacantba lachryna delincta,. Pupicorum acidorum malorum vinum garg arizatum DIOSCORIDIS /Ad faucium & tracheze afperitates, UMyrrha lingua [abdira, ibid, liquata. Pryfana bordeacea gargarizata, Amylum delinctum. x Stzaprs ftccus gargarizatus, : Glycyrrbiz.a fuccus lingua fubditus. Tragacantha im eclegmape eum mele fampta. t PECTORISET PULMONIS, Laferpitbii liquor aqua dilutus in delinctu. Symphyrum petraum commanducatum. Quinquefolii radicis decolum gargarizatum. Aethiopis cum melle 1p eclegmate. Lac gargarizatum. Licium attritum (c deliniium. MATTHIOLI Cafüo falutive pulpa infampta. Oleum amygdalartm dulcium. Oleum fefaminum. Cochlea illote coche, trita, ci" ex pa[fo pota. Ovi album infumptum crudum. Malva cum foliorum , tum radicum decotium gargae rizatum. ditriplex cotum dévoratum. Phyllyridis fHllatitia Aqua. Solidago minor ex aceto , c aqua rofaceo decatía , d in ore colluta. PECTORIS ET PULMONIS D-LO SCORAT.DIS Ad cruenta fputa & fangvinis reje&iones, Ovum tepidum libitum. Cornu cervini cinis lotus c ebibitus cum tragacantha, : Clymenum porum. Serpylli fuccus. dracbmarum. duarum. pondere cum Aceto potus. à ' Fimum caprinum irum in vino , aquéve geram. Triticea farina glutinis smodo elixa in deliniiudata, Amylum potum. Ferale viridis medulla pues Portulaca ad fummum cocía devorata. Plantago quoquo modo exbibira, praefertim. nete Ejufdlem femen potum. Porri femen drachmarum duarum pondere c cum pari- bus myrti baccis, pets mium eleori pondere um aquammu ye ticum bauflum. Lyfumachie fuccus bauflus, c perfufis. Centaurii majoris vadix pota, Spina alba radix bauffa. Arabice [pina radix pota. — Aloe cochlearitm duorum pondere cum. figida ene vel fero pota. oni e feces potus. e vie —— imorbiculos concrestecum mele up. Synph z um petreum cum aqua porum. Mentha faccus eum acezo porus. Althee decoctum potum. Bezonice folia prium obolorum pondere in diluta vim porione baufla. Symphyti alterius radix pota. Achillea baufia. Tragi cacumina decem in vino bibita. Perfonata radix cum pineis nucibus pota, Ifó, VÉ | femen porum. n Adianthum porum. gu Trichomanes pota. Vitis vinifera foliorum d capreolorum Jfüceus baufius, Labrufca flores ps Ompbacium parce m Corallium bauflum Hama- PE-C-T OR I.S Henatites lapts ANNUS Morochthus lapis cum nali punici fucco pota. Sasiaterra — ) MATTHIOLIL Thus potum. Mafhiches i potu. Mumia baufia. Suniperi gummi bauftum. Succinei paflilli exhibiri. Ligullri florum aqua pota. Cre[pupi baecarum fuccus baufius, Hypocifhis potui data. Rhodofaccharum. Quercus foliorum fhillatitia aqua pota. Glandes c galla in potionibus data. Suberis corticis cinis bauflus, Caflanearum tenuior 1nica in pulverem baufla. Perfici lachryma ex aqua plantaginis , aut portulaca ota. : ori fülia in pulverem trita, c potui data. Virga fanguinea bacca. Corza. Sorba. Cocblea elixa, c pro cibo fumpta. Plantaginis fuccus addito armenio bolo, aut bematite. Burfe pa[toris e plantaginis decoéfum ex. pluviali Aqua, addito armenia bolo. Cyclamini radicis fHllatitia aqua feparum unciarum pondere, unà cum [acchari albifmi uncia pota. Ophiegloffon ex aqua equifeti potum. Rbabarbarum drachma poudere cum mumia momen- 10 potum. Tragacantha lachryma infampua. "Salute fuccus potus. Flos folis und cum radicibus contufus ci portus. Hperict fegnimis farina 9 palygani fucco baufla.. Pilofella TONER acd Confolida "inor Confolida media Samicula — Auricula uri : vers icai quovis modo baufla. Lagopi femen Virga Aurea Potentilla Pyrola ER Pulmonaria fuccus porus, ci berba ipfa quocung, ma- do ufurpata. : Amarantbi purpurei flos potus. Millefolii fuccus , aut ficci farina ex fymphytà majaris ut plantaginis aqua pota. EXAM Punicorum malorum vinum ex aqua portulace , aut rofarum pota. t Cor allium fumprum. gafpis lapis fujpenfus, aux jecinori admotus, — : DIOSCORIDIS. deeds 1 Ad phtifin, E Jur fnm en meli pias. Terebinthina refina per f€, uel ex melle more eclegma- «s. Pi devorata. Ee ; Semen cyclaminis fecunda fpeciei quadraginta dielus Fenugraci decotlum potum. Ficus ficca cum byffopo decotta ET PULMONIS. Pix liquida in eclegmate ex melle cyathi pep fpa de vorata. 3 Suniperi bacca baufía, Lauri bacca trita cum melle, d cum paffa devorqs, Ficus ficca cum hyffopo fervefatía, e pote, ; Cancri flnviatiles elixi cup fito jure fumpri, Lac humanum ex ubere factum. gus efculentum omnium adipum datum. Plantago in potu exhibita. Porrum cum melle decotium. JE Agaricus drachma pendere [umprus cumpafo, — — Acanthi radices pota. ; Marrubii folia, de expre[fus faccus potus. Betonica folia cum melle data, Myrrhis 1m forbitione pota. fij lapidis flos ex melle delintius. MrTHIOELL Larigna refina in eclegmate delindla. Pinei nuclei cum selle, aut faccharo exbibisi, Cocblea nemorales à mucagine repurgata , e ex latfe bubulo decatfa , unà cum tufalagine , ci cibi luo propinata, Rana ex capi , aut gallina jure decatla , devorata, Gallorum juvenum tefles im cibo ufarpati. Brafüca percotta frequenter devorata, Melapeponum [eminum eremor bauflus. Glycyrrbiza radix, ci ejus faccus. Veronica mas. Salvie catapotta vide falvie commentarium. Geranii primi radix ex vino pora. ad Pulmonarie fuccus frequenter potus , aut berba ipfa quocung, mado ufurpata. E Eva pa[[e 1n cibis devorata. Armenia terra quoquo modo fumpta. : Cor allium potum. Hamatites lapis fumptus. ; DiQscoORIDI£&: Ad pulmonis abíceffus. porum. « 2e Tragoriganum cum melle ia eclegmate exhibitum. — Tujilaginis ficca, incen[ad, fumus ore bauftus apift- mata interna pectora rumpit. x MATTHIOLI cMuffelarum pulmo devoratus. Vulpinus item pulmo in pulverem tritus. Pul;nonaria frequenter fumpta. E DIOSCORIDIS 7 - Ad iufpiriofos. 2 Lauri bacca trita cum melle ,vel paffo exhibita. —— a pore. 4 Vulpinus pulmo exiccatus bibitus. gus fenum gallorum potum. Vinum hyffopites bibitum. Plantago cum lenticula decocta comefía. Rhaponticum libitum, : Aqua mulfa pota. Ariflolochia rotunda bibita. Centauri majoris radix pota, yu HET Hf: m decottum cum fico,aqua,melle,rutad, por. Spachas ex Aqua decaila pota. Pe PECTORIS ET PULMONIS Pulegium cum melle && aloe potum. Scylla ex melle trinm abolorum pondere delinila. Thymi eum melle decoctum porum, Sarureia eodem modo pota. Baccharts radicis decocfum potum. Ruta pota, Peucedaui fuccus in ovo fumprus. agella im vino pota. Galbanum deglutitum. Marrubii decotfum. fre expreffae faccus potus. Parthenium ex oxymelite fmptum. "nag yris folia éum paffo bibita. Periclyment femen poyum cum "viuo, Adiantbi potum decotíum. Fidicula, frve trichamanes bauffa. Elaterium optima [ufhiriofis eit purgatio. Thapfie fuccus exhibitus, —— Bryonta cum melle ip eclegmate fumpta. Sandaracha non re[imaim catapotiss data, Sulphur in ovo fumptum vel faffitum. Agaricum drachmae unius pondere datum. Cancamum bauftum ex aqua vel mulfa. MATTHIOLIL Tridis vadicis decocfum porum. Tridis radices faccbara condita a[fervata. Phu, frve Valeriana, praefertim cum dulci radice, uvis paftts e anifi femine cotta. Cubebe devorata. Cinnamomi vulgaris fHllatitia 4qua pota. Cafitn folutiva pulpa cum decoto byffopi pora, Balfami facitit liquores, ci» oleum. : Helenium conditum fepe devoratum. Oleum amyadalznum. Oleum cuwimum. 00 0900 - Pinei nuclei melle, aut faccharo excepti, C? devorats, Larigna, aut terebinthina vefina epota. Pix ex melle linda, E Perfici Luhryma ex vulfo, aut bechii decotta potaad.. dito croci momento. CAmyadala, T gclet prmei. Oleum de nucibus Indicis. Cochlea peccet devorat, primo die una, fe- quenti dua, tertio tres, quarto dua, quinto una. Brafüce caulium medulla ex eremore apygdalino de- cota c? cum melle zn eclegmate parata. Sonchi latfeus in potu fumprus. i Traforum cremor à carnium jure paratus, porus. Porrum cotíum, cr ex melle delinttum. - Capa elixa, aut fub proni ofla, e cum facchara de- orta, C butyri vecentis momento. Sinapis femen in cibo vel potione exbibirum. "ri vadix decolfa, melleg, excepta devarata. Eadem cineribus tofla, c ex amygdalino oleo exbibisa. "Agaricum in potionibus additum. ; Gentiana C ejus aqua flillatitia. "Ariflolochia rotunda. Glyyrrbize vadix c ejus fuccus. Veronica mat, a Ed Salvia, - Gatzavia, Hyffopum. Menthaflrum. Calamintba. Apsar act decoéfup. Imperatoria vadix. Sena decoétum vel dilutum porum. Sagapenum ex Helentt, aut yffopi derocío potum. Botrys decothum , aut tpfa berba ,ex dulcis radici des cocfopota, "armenta terra delintia, Urriufgue fecuridace [emen ex melle, aus. defruto de- lincdium. Stibium noffrumpotum. Scabiofa quoquo mado ufürpata. Crici fémtnis medulla [accharo cclegmaris smodo ex- cepta. Quinta e[fentia noffracum julapia violaceo frequen- zer pota, DIOSCORIDIS Ad tutlim. Ir Myra affumpta. —— Cardamomum ex 4qua porum. Cinnamomum devoratum vel porum. Calamus odoratus fuffitus per fe, vel ex refima tere- binthina. Helenii eclegma ex melle deglutitum. Myrrha ad quantitatem faba deverata. Bil data in eclegmate. Terelimbina refine ex fé , vel ex melle eclegma de-. lincfum. CMaflix pota. : : o unipert bacca bibite, dove Cedri fPuikus devorat, : Paliuri femen porum. — Ladanum in medicamenti, malagmarib. infertur. Cerafi gumm: cum vino diluto exbauflum. Amygdale amare cum melle,c latfeinilinciu data, Gummi amygdalarii amararucum vino diluto porum. Nuces avellana cum aqua mulfa pata. P. Ficus ficca devorata, Chamadryos d'cotfum porum. cordium potum. S ' Tage eva E89 ot mers a accipe fers Propolis fuffita. : Mel deglutitum. : D Farina tritici glutinis modo elixa , c ad lingendum eum meutha , ey butyro data. : Farina avena cremor in forbitione receptus, Semen lini cum selle, eo pipere fumprum. Fabe in cibis accepta. 2 Raphanus elixus manducatusprefertim in vetere zufà Dracunculimajori radix tofla,ci elixa devorata, Afhhadeli radix trium drachmarum povdere pota, Allium crudum e cotfum a[fumprum in vereri tua, Irionis femen cum melle linitum, Piper deliniiu acceptum. Scilla cum melle in eclegmare in diutimis rufübus, Centaurii majoris radix baufla, im antiqua. Tragacantha in eclegmate cum mele, — Hyljopum cum melle. fico, rutad, ex aqua decoclum. € 4 Ayr 2 PECCOIT ORIS REY"TWDLMONIS Stechas eodeya zmodo parata. Origantum in eclegmate cum melle lipiTum. Tragoriganum eodem modo paratum. Baccharis radicum decoifum potum, in diutina. Panaces eum vino dulci porum. Sefelis Mafflsenfis radix, e femen bauflum. Syoyrnié radix cognefta. Dauci femen potum im diutina. Peucedani fuccus in ovo [umptus. Laferpitii liquor im forbili ovo datus. Marrubii decotfum, [rve expreffus faccus bibitus. Galbanum deglutitum, in vetere. Helxina faccus cyatbi pondere bibitus in diutina. Equifeti vadix, c berba pota. gunci decoctum bibitum. Papaveris va[cula in aga ad dimidium decocta deco- eod, addito melle, ut ecleg;na fiat ad lingendum. Hyefeyami femen potum. Verbaf[ci decothum porum, in antiqua. Cacalie vadix viuo madefatfa comefla. Bryonia cum melle in eclegmare delincía. Uva paffe albe caro exiccata devorata. "Aqua mulfa pota. Thapfía illita. . Vinum byffopies babirum. Y Sandaracha faffita cum refina, accepto vapore per fe- JfInla vel trajectorium. Sulphur in ovo fumprum, vel fufffzum. MATTHIOLIL vAIcori decotli vapor biauti ore eXCEpEUS. Phu radix eum dulci vadice , uvis pales ce femine a- zifi cocfa. Cain folutiva pulpa cum decotfo byffopi fumpta. Helenium conditum devoratum. Ejnfdera [reci farina fümpla, Oleum dulcium amygaalarum potum. Catapotia X.ex thuris drachma , dx agarici ferupulis quaternis cum by[fopi fiteco für mata Co ex iis unum ad introitum lecti Jemprum. Larigna refina in eclegmate delindia, Nuclei pénei melle e [acchara excepti ci devorati. Murnia ex zizyphar. border, ci myxer. decocf. epota, Cuprefíini comi impari numero minutifüme 11i, d ' ex vigo vetere baufli. Siliquarum decotfum porum. Perfici lachryma ex unlfay aut. bechii decodfo pota. Sebeflena. Zicypha. . Saccharum candi vocatum. . Fenugraci decocium potum. Melopeponum femimum cremor. Eruca colla cj cum faccharo fumpta. Tra[orum cremor bauflus. Porrum cocum ex melle delintium. Capa elixa, aut cineribus tofla ex faccharo c butyro devorata. : N Uri radix cotía ex amygdalimo eleo fumpta, Lac potum ,in quo. Ari radix fuerit incatta. "Agaricum in potionibus additum. Glycyrrbiza radix, Qi jus fitccus, Veronica mas in ftta ipfius flillaitia aqua baufta, Salvia. Borrys berba ex dulcis vadiets decoilo pota , aut ejus decocíum. Confolida Regalis flores poti. Uve pajfe quoquo modo ufurpata. DIOS*CORIDIS Ad pe&oris afperitates, Glycyrrhiza faccus im oreretentus quoufq, colliquefeag, Radix cacalia inviuo madefatta ci delinita, MATTHIOLI Can folutiva pulpa baufla, ci devorata. Amyadalimum oleum. Sefaminum oleum. Perfici arboris lachryma ex mulfa , aut bechii aqua baufia, Porrum cochum ex melle delinctum, Tragacantbe lachryma. DIOSCORIDIS£ Ad vocem expediendam. CMoyrrha lingue fubdita, quoufa, tora liquefcat, Tragacantba ex selle im delinéu adhibita, Lafer aqua dilutum, c in forbitione fumptum. Styrax delinctus, Braffica copmanducata, iccen pe ATI HIOIEIL lridis vadicis decocium potum. . didis vadices condita devorat. Amygdalinum oleum Sefaminumoleum — e«porum. Cuicinumolmm jJ - Sryrax baufla. Perfici arboris lachryma ex mulfa pota. Oleum à nucibus Indicts. Malva cotla c in cibis appofita. Porrum cocum cum melle [umptum. Glycyrrhiz.a radix, c ejus fuccus, Uve pa[[a in cibis devorata. DIOSCORIDI S. Ad pleuritim, Suillus adeps ex viuo lotus , cum cinere cy calce co» atus impofrtus. : Paflinaca erratica femen potum. d 4 deut, E T Terebinthina vefina baufla, - Parum dulce cineribus incotium,ei glycyrrbiza fucce amylo e faccbaro canfperfum devoratum. —— cá4mygdale C earum laéteus cremor cum faccharo, Cochlea teflis exuta ex ptifama bordeacea abforpia. — Eadem contufa, c loco dolentiadalligate. — Senzints lini oleumrecens porum felibra pondere. Glycyrrbiza vadix, c ejus fuccus. gd Cardui benedicti fillatitia aqua pota una cum fenmi- zs femidrachma. i; Antemidis decothum potum ,vel ejufdem florum. Jui latitia Aqua, : : Syrupus dejectorius ex violarum diluto paratus, DIOSCORID 1$. Ad lateris dolores, Finum. caprillum cum cera dy oleo fubatium , it- pofirum. ; : P. * - PECTORIS ET PULMONIS 3 * Hordeacea farina unà cum meliloto C papaverum vafculis ex elixa ilta. Brafica caules virides cremati filo adipe exce- pri e on, bic ex vino decottum bauftum. "Afphodeli radix drachme pondere ex vino pota. Gentiana radicum fuccus drachme pondere Junprus, CArdflolochia rotunda ex aqua bibita, 60 Centaurii najorts radix pota. : Lafér in forbitionibus datum. Galbanum ilium. Marrubit folia ex uelle. adhibita, Trifolii blatuminofi fimi en. pine pue c "cori decótfum potum. aa Coflus cun abfiatbio , d viuo porue, Agallochum ex aqua porum. Myrrha faba pondere devorat. Bdellium bauflum. Refima terebusthina illita , apefí av. Bryonia ex anelleo delcgmait delinéla.. DiIOSsCORILDI:S,. Ad pulmonis*nf Ocimum cum polenta M:irum. : Vrtica utrtifo, femen cum melle delinctum. Tragariganum ex melle in crine dritte gi Chryfocome pota. Aqua mulfa baufta. Pulmonaxia, Lentis palufhris flülaisia aqua mes DI1OSCORI W- Ad purulentas excreationes, Irionis femen cum snelle delinctum. .- Betonica folia Mason icc pondere in aque mulfa cyathis quamgor RU Perfonata vadix cum ier sai femp Aethbiopts baufla. — Vinum byff, Ipites. Sandaracha ex mulfo data (bac antdicamentum qr nunquam probaverim.) Sulphur im ovo poturi;vel Jfeftum. : i M ACCT HOO iE : Lariena refi fia , C terebinthina in ec. 'e deligit. Piget nuclei melle,aut [accharo excepti d devorati, Terebinthina refima devorata.. Pix liquida cum melle milla. de Vimi folia,qua orientem lectam mj cerpta C cum gotidem ird s gra vino cretico baufla, — Amygdale earum laicus cremir, Nuclei piget, — * Tragacambha m o) dilinia, Glycyrrbiza Jeceus. i Veronica »Áp7« in faa 2 7] e: ri upina Boirys decet un » gl lyeyrrbiza à decoéío. d casse ferina pota s. aul recentis 153; ift báo | melle delintius d d totius pcm - rh *- bus diebus L Lauflem. E Pulniénerid. quomodolibet 7 ? Ad afthmatce - Lauri bacca ex mele vel adi acctpte, * - derebinthina, [ive larigna A na infimpia. Ficus fice cum Iyffapo feriti e M» ripa impubis pota. Ruta epota, : Cyclaminà alterius femen porum. Dracunculi majoris radix 1ofla "id elixa eum t áp eclegmate fumpta. ex n Aqua mulfa |; : Sphondilit.fe Mo c herba ipfa in firbrime Equifeti radix , C folia baufla. Cnici feminis medula ex [acchara éclegmatis udo fumpta. Scis e v Jüccusatg, decaéftum guemudo ir ufurpata, Abrotoni utrius ; fe Cpsen tritum , ch cum, aquaporam, Ho, pum cum voymelleyrut ad, ex Aqua een p- Calamintba decocíum potum. , ne Vinum lyffopites hauflum. —.— Thymi cum. melle e decoélum. poum., 0 : Satureia cum melle banfia. SE a Biorincde Sefeli Mafülienfe j Cpoum. c aA. p Fidicule five trichomants décotlum bilitum. Ls Curinum cum pofca [umptum. 9 ym Syayrnii radix comefha, Thapfailia. — — 5— —— cAmmoniacim bibitum.- celiffophylli folia in eclegmate delinita. Tufilago ficca , c fri fi 14 , 4de) ut e: Wingés, diatur. "Hippophefli fuccus mium elobrgom pondere. Hes Pertcly Pagyipere : vel in V edi dana. : di Palio olli ie e 2x. Phu radix cum dulci vadice, eb Jimine anif cola, Cubebe devorate. ' Et Cinnamomi vulgari jfüillarisia aga juna 5e 2 Caffe folutive pulpa cum byffopi decacfo pota. Balfami fattitii liquores, d» olemm banftum. Amygdalarum amararum Weis perum. Cumcinum oleum lira pe o m s Myrrha baufla. Sryrax devorat. aeexugce-. Mme 1 Pix liquida ex selle pora. Carica duayAUt Tres in aqua vite pnacer ata devrata, Erui farina melle excepta d delintba, «———— Senchi lacteus fuccus potui darui. "e -— Porrum coctum ex melle delincium..— - x Capa elixa , Aut cineribus. je. addito melle , [4 Ls pyro, devorat. & Sinapis , aut. naflurtii [emen in cibo aut potione ese bibitum. vili "ri radix cocla Crex sebddiot a ex Am dla- hino olea. cop, can Cs. p Agaricum in putida additum. — Geptiana aqua vr dist z Atriftalochia. rotunda ee Centauri magni. TAdixs Veronica 445. Byffepum. : F- " * er edd Eu. E Sepe * 7 b $S«lvia fe B E PECTORIS ET PULMONIS Salvia, Mentbafrun. Gartaría. "^ CLAY ACUS, à FS ind Sene decotfum vel dilutum. Sapagenupa ex belenii , vel byffopi decocto potum. Botrys herba decoétum, addito violaceo teli, «ut ber. ba ipfa € glyyrrbize decotfo, Securidace utriu[a, femen ex melle , Aut defruto de- I up. Quinta elfentia noftracom. de vino defcripta pota. a potum. Sribium noffrum quatuor goo pe DiOSCORIÍID Ad renitentes MibdenC- dris illyrica phta. Ceagulum fere omne perum. Rapbanus elixus devoratus, T Porrüm cum prifana. coctum efti datum. Naffurtium collum in Jarbitione datum. Bulbi brevi cotlilia elixi, ch in cibum Jfenupti. Ammónpiacum in éclegmate datum, . Seordium potum. Thapfía linita. Lini femen in eclegmate pum Scille ficca oboli 1s ex melle in. eclegmate exhibii Marrubium ficcum potum cum iridis farina, Vinum byfopites bauftum. ue ES TTHIOLL Iridis v. 7 um potum. Oleum amygdalinum. : Pinei nuclei melle, aut facchayo excepti e deri Terebiuthina refima i in eclegnnate delintta, Ervi farina melle ci d C deliniia,. CAgaricum. Veronica snas, Hyffopum.. - Pulmonaria M tege m. fümpta. Salvia. . Scal lj qui von fg dsIonbans PRAES AD dox Terebintbina re[ina devorata. Agaricum i. in peponibu additum, ——. pog em" Salvia, 1 s Sema decoctum vel dilutum. —— Á * Scabiofa in em trita,tum ejus faccus cum mel-- le dein be , o herba decocíum pluribus diebus : D1.QscO0ORKIDFE s. Ad pe&orisdeflillationes, Low unt. MATTHIOLI : Veronica mat. pe E d | "Salvia. | - Armenia terra ex rhodofüetharo POE E : DIOSEORERIS. — Ad omnispe&oris incomtnoda. Porrum cum guelle decotum cameflum. * SN v Tordilià vadix in eclegmate tum pielle fínpra., Libanotis vadiees pore. Symphytui petreum in mulfó decottuns bibitum, Aumquefolii radicis fuccus pottus, GUIMOAGE TOHST SE T. midi radici decoitum potum. lridis radices condita, Terebinthina devorata. . Veronica anas, - Glycyrrbiza. € Uve paffe qeonés liber ufürpata. AT THIOFL Ad empyermaticos. absentis € ejus Jfieccus ex melle devorata, Pu pulvis, faccus ata, etiam decottum potus, DIOSCORID IS, Ad pc&oiis vulnera, Caryopbylata 5 Poreutilla Alchimilla Biflorte Ti recs] rais ssec e 0265 Saniula Aurienlaurfi — n vin deceéle, ci deinde de- coctum ipfum potui datum, | | Palofella vmarautbi gurprei. fs porus. Pyrola in pattenibus addit a , potionem ejus vulpera- riam admirabilis operationis veperies libr.4. £49.16. comment. de Limonio,. Uva pa[fe devorata. X oO OR DiS DIOSCORIDIf$, Ad deliquium an:mi, Cucumis olfactus. Pulegium ex aceto paribus adpytttm. Buglojjum porum. pujem Put. *» berigeeode. p Levendula t4qua yesudastenio allia. Cinnamomi [flillatitia aqua pota. Santalum omne potum c olfactum. Mofchus potus T ilias, Corféilid e P mofcho devorata. Zibetum illitum. Ambarum » porum c impofium, au elfaBhum, Ocimum ex aceto naribus-admotum, Seorzonera radix, aut ejus s faccus porus. I éoptmani, vel naribus admoti. CTI Rag md irr ^ Zedoarta commanfa, — Megtba olfatla, — Leli affophyllun e ejus fllloiri qua. - Phyllitidis fillazztia aqua. Carynpbyllara radices olfaite, radix pota. rraginis any eriam vulgaris Efi dicoihum pe um, Aut vin 4 Vinum odoratum , generofirr, DÀ frciem projectunt, ac etiam porum. ! Quinta effentia nt[lra lib.s. compuent. devvina deferb- duigp arteria de narbn lisa, é GENET o. gura Tam pota , gn faciem projecta. C OAK D 1.5, :! DIOSCORIDI S, Ad cardiacam- Jptybus per. Je d eum polenta illita. Abfimthium in paffo decoctum c appofitum.' Rubi folia HUE TTHIOLIL Nardi Italice E Biicidile JHillatitia aqua pota. Cinnamomi Jlillatitia aqua pota. Aantalum omne potum, Gr epitbematibus addizum, CMofchus porus e illius. vtbarum potum. "Agallochum. / Mania ex aqua mentba pota granorum quatuor pondere, Rofarum fuccus e dilutum porum. Caryophyllata olfacta, Vinum in quo gagates lapis ignitus extinéius foo porum. Cardiaca berba pota, Angelica radix baufla. Borrago,aut vulgare bugloffum quovis mon Jenpnu. Rhodofaecharuia devoratum. UMyrii bacca quoquo modo batufía. JE idum, florum fiilatitia «qua pota, Citria »ala. Aurantia mala, Limosta mala. Poma Adagni.- Pyra cacfa deverata, $ Sericum £n antidots additum. Margarite pota. Cervizi cordis os epotum. Scorzonere radix,aut faccus potus, Car yop lli ip cibus nfurpati. x Caryophyllorum flores ex Meliffo ipbyllideceo puis Zedoarta commen[a,aut ip pottomibus addira. Eryagii radix ex buglofü meli ifJophyllive decoófo pora. Saccharum 9 vorifmmarini floribus paratum. Vincetaxici vadix cum citrei mali femine , e buglof "aqua hauffa. ; Phyl'itidis fHllaritia aqua. - Trifolium acetofum. Meli dffophyllag quocum, odi baufian. MATIHIOLT- Ad tremorem cordis, D. e fucco plamtagints pota, - Cinnamon aqua fllatitia. Myrti bacca quoquo mado baufleyatt dévar 44. Scorzonera radix,aut ejus fuccts potus. Vinceloxicivadix eum eri mali femiue ex quaes ox4- lidis pota, Melifjo, ipli e Phylliri d laniria AQUA. Caryophyllata olfacfa. Quinta effentia noflra, lib. m comsmen.de vin defiri- . ptaumcta pondere pota. | "Aurum bauflum, Corallium ebibitum., d Margarite devorat. MATTHIOLL. T Ad pulfum cordis. goma rAdix;att ejus fuccus potus, Y s ? MAMMARUM. Vincetaxici vadix cum citrei mali femine ex buglofü aqua baufía. CMeliffopbyllum. Phylissd Jiallatitia aqua. diuina effentia nofira, lb. s. comment. de vino de, feri. pro» uncia pondere poa. Aurum baufium. Corallium in potu ftmptum. Margarita ip potionibus addita. MATTH IDOL: Ad cordis dolorem. Viridis pinus aciculecontrita, ci ex vino optimo pota, Scorzonera Yadix, AUL€)Us fHccus DOIUs. Meliffophyllum. pbylliids flillatitia aqua. Quinta effentia nofira, defcripta libr. quint. comment, de vigo, pora. cAurum trium c» ebibitum cum coralli , c? Mar- garins. DIOSCORMID.;IS Ad przcordiorum duritiem. Rhaponticum bie Vinum ab[iztbites potum. NOATOIHLIO TL Ad vetuftas precordiorum inflammationes Scordium cum cera coatíum snpofit Ium. MAMM ARUM. DIOSCO.Rp15 Ad mammarum inflammationes, Thus cum cimolia ci vofaceo inunctum. Cydonia mala cataplafmatis adjecta eb illita, Nuces juglandes cum ruta e exiguo gaelle Unpofita. * Fabarum lomentum per fé, cj eum polenta Minupn "Afphadeli radices ei folia ex vino exhibita, driopis fepzeg M:tum.- Hemerocallis radix evsplafiri woedo. inis, zx — Altbaa deceifa C fuperpofita, Uvarum vinacei eum fale illiti. Offracites lapis cum melle impofitus. Geodes lapis cum aqua illitus. ur Terra Samia ex vofaceo, ei aqua impofita. : M ÁACI-I HOBOIL:- » Htyofe yaminum oleum illitum. Oum gallinaceum crudum ex vofaten. impofizum.. s - Oryze farina decocía ci emplafiri modo adlabira, Poritilaca contufa c illita. ^ Trifolium acetofum unpofium. Lenticule paluftris aqua cum pota tum illita, Oleum ? fructu momordica illitum. Unguentum ex oleo in morpario plumbeo dy pi Je Sgen : DIOSCORIDIS Adrigentesà partu mammas, h Triticel furfures ex vuta decocto elixi ci pou i Baccharis folia eszplaflri modo adhibita. domedii folia concifa ex oleo cataplofouatis addita, dip. | femen tritum ex vino E " Ricini filia impefi 74. ; Uvarum qjnacei cum faleilliti, 0 MATTHIOLE Cancri crudi triti e ilii. ——— vMarrubium cum verere axungia vritum e illum, DiOscQ ". MAMMARUM, D4O SSCORIDIS, Ad induratas mammas, Ervi farina emplaffri modo impofita. CPmapirys prima ex melle illita. Uvarum vinacei cum fale 1rità c impofiti, DIOS$G/O.R-IDs Ad maminas exulceracas. Cezchule Indica ctus ilitus. "Afclepiadis herba radices impofita. MATTHIOLI váparina farina infferfa. Unguentum ex oleo cum zaortario qi pifillo plumbeo paratum. " M-A T.I HI OE: Ad Pap/llarum rimas, Oleum à luteis ovorum illztuns. Posmata illita. váparina fuccus illius. D-loscoR-IDbi-s. Adlac in Mamm's concretum. Cere grumi decemgranorü mili magnitudine fampti. Fabarum lomeutum per fes eum polenta ispofitum. Lentium farina illita, cápium cr es fuccus illius. M-A TOT HIOLIL CMeniba recens gmanunis illita. DIO-ccORLFPDI: , Aácxringuendum lac, * Cieuta importa mammis, M^TTHIOLIL Cucurbite recentia folia impofita, IRJIO * 6€-O RI Dist Ad La&is uberza em praftandam, Halimi folia in cibis fampta. Viticis feggen potum. Prifana berdeacea cum feniculi femine cotta eh in cibum fumpta. Malva decotfum potum. Seuchi faccus hauflus, s Latíuca in cibis recepta, — DUE -— 60 Anemone c ejus caules cum priffana bordeacea de- UO ATH. ; c pifum potum. : "Muetbi aridi femina, ei" coma decotlum baufium. Feuiculum in cibo famptum. es ANigella pluribus diebus pota. Circea feynep. in forbirione potum. es lemarts prima ip cibis accepta. Echii radix in forbitione, vel eum vino bauffa. Glaux cum bordeacea farina, fale ci oleo cocta c de- vorata im forbinome, ——— "oe : Bryonie faccus cum tritico codlus, iu cibum famptus, Jed bie prudentia epus est. : MATTHIOLI igularum afini aut vaccarum emis potusex ptiffana. Crerum decoclum potum. — . - Brafica cocfa ci longo pipere afperfa , una cum jure devorata, X USO MR Cardui benedicii radicis pulvis addita feniculi [émi- — me» long piperis momento ex pti[Jana bauffus,— ist temmifumsum pulveresm tritum porum. Xe AA. B * ^ Uva fpina. VENUT;R DC un £f DIOSCORIDIS$, Nelacin mammis coníecrat, UMentha cum polenta impofita. Vini fax eum aceno perunifa. .MATISHLOLI Fabarum farina illita. DI.OSCORID:;S. Ad mammas cohihendas ae nimis cre(cant, Cicuta contrita c impofita, x Cotes naxía illita. MATTHIOLL i Aqua ? nucibus pinets immsatturis deflillata C impo. ftta cum linteolas, Alchimille fen flellaria ffillatitia Aqua, att fuecusyaut decoctum ,cum linteolis adhibita , admifhas bypoci- Jide, equifeto, vofis e» alumine. VENTRICULI DIOSCORIDIS. Ad vomitiones, & nauleam. Coroneorum malorum maceratorum liquor baufius. q(Nardus Indica Nardus Celtica y Kisier ec edd Palgntula $n cibo fumpta, ^ :- Palgsularum imvoluceyum cataplafmatis copferenti bus adjectum. Gallimaceorum ventriculi interior folliculus ficeus tri TIsd, cum vigo potus, ; Saccinum bauffum. Faba in poca decotta, ch» im gibum fumpta. Lentis xx. grana fine cortice devorata. Phafeolus 1n cibo ACCEDEUS, Sifymbrium baufhum. Rubi folia exterius illita. Latiuca illota devorata. Lens fylvefiris efai data, Seilla ficca pota. Agaricus trium drachmarum pondere per. fe abfque liquore fumptus. 0 s. Gentiana radicis [accus cum aqua potus. "Alba (Bine radix haufla. Mentha duostréfve rami cum acida pumice t [eco poti, Pani [emen ex vigo nigro potum. Betonica commanducata, moxá, vino aqua miflo fu- perbibiro. — D " Vitis vintfera filiarum, caprealorumá, faccus porus. Myrtites vinum potum... Vini fax ilia. ; Scilnum viuum porum. ^S ACCACDOICHUERO-L.L Cinnamomi fHllatisia aqua pota, Mufci arborei dilutum ex "vino paratum potum. Pfeudoberberi bacca, —— bes vulgaris. xs Poza atflera cineribus incatfa devorata. Cydontorum pomorum vinum, oleum, cara, confettio, MvA. ixet Eorundem fuccus, im qua copferbuerint corallium, ra- . farum femen,rbabarbarum, hypociffis, acacia. Mefpilerum ficcorum pulvis, vo[arum rubearum fece riftica. , exceptus, addipis corallia, car yephylla de nuemy- ;3- Malve | —— A Laferpitiá liquor in wva dcino fümptus. uH Mujfei arborei dilutuminvino. adip á 00 erinfeulo pues pes la YENTRICUL L uAalve femen e. vino porum. d Caryopbylliex o. aut malorum €— fucco pus lidem imma hoc, corallis é balauflirs ven- E vinum 0TH, 3 viridis lapis fiiper os "tet geflatus. Me va D mali ptinici uino fumpta. Ment, grace faeces 14m potus quam illitus, Rofgnavintm i2 plilverem coutritum cxiifliptdeos. ratum,aut smeraco potum... Lagopi filia pauicule, AC Je "In ex vino auf. 71 putei mali pera. u-— 1 dforba five t forbafirella hah monariA nltera, ^ * l O-SCO R I D 1 $. E d cxrliacós. d porum e ditum. Ceronea. ad cruda compefha, - Mefpila, YENTRICULL ; Oydoniorum vinum, mrva cr eleum, Cydopiorum confeétso, Sorba. : Peuple com Pyra fylvefirist. lao e Pruna fjhvefiria, phas SE Nux my, ICA, : UIT eis PAR Mora immatura, Nm 2 Cochlee due una cum t. o. Pi. ,Covi galline. ctis duobus exptpsir, ex vino paff, C aqua priu calefaifa p fe, . Ange fe p^ Hetla yofaceo Intatla, e denpofita, ^ OryzA prius torrefatta ej: ip laife, in mocalcsli fi VIE extintli , decocta in cibum 22 DPA, Sonchi deipiiiny eX vino porum, Caryophylü ex vino , dd malorum baufts. Menta ficca cum pee Aqua pota, | Muerbum ntum eum | mentba exhibitum, ap ue Jfineco. eue - nra ficcata u[ad, "me pits inn Ficulief erii ixivitm pondere qua Um. | eniandi fes wen Lol gh a Le zn potu data. i pulvis curs pane deveratus , aut ex " . : "Ht us *. fo - ai. 7 Galle ctum aqua aut. vin trité, E iie, : x Rhoi [essen obfonits infherfumm , parmi Mirioniin puso mee, My i folia trita ex aqua illita. AP P seges d Fn m s. $3 Oles fylveffris folia cum e d I edsgbr cov Shen Piewchs Aul ox ld PUPA Lud mei Plantago el; 3m acie C cinia. ale: fft; die Jnnt "pes d Corónopus decotias in cibo fumpra, x Rbaponricum. penha, — ccs PEE. ipa alberadix pota, — eritle viridis medalla Libita. Sos Nynphea radix [iccata, ch in vino bili br. Clyrzeni [rccte potus, dcus Ligonii berba femen. acetabult pendere esi fits Im. f Ti herbe acini decemex vino bibi" E Papaveris vafeulorum decoétum ex melle ineclegma-. 1e redailun, i delinélu. Sivere efficacius reddere nsi mtm Ubaru vipaccorum | potu Vinum myr pipena, | ss sab Wespnum, .— 5 000 "diantbium ex ui, m^ pedi Trichomanes ex umi "t A Á- ue THI Galénga ex fucto Plantaginis pu Cizz4no0[ flillatitia 4QHApota. D$ GER Tus 125; | potum q Mali puuics e ?flovi m illitum, 0 NC TY paratum [accharum ex vino au- E CeBdipentum, do* dino oi rhoi fe Cine capis. Won (m - "Pase fre. porus. * -Abfimtbiumin pafjo decoéts 7 Cochlea d ge sober dona: xx Peponts radix ficca drach, polidere ex bydromclitébota. Bulbus vomitorius devorat, (Int y dus nicule I em t s oce mie s cr oS * x» UR Bulb; comtfli. Rba, aponticitm bibitum, . "s Melilotum didi nd Artemifie Nymphae radix ees Senecionts caulis inp, . ponum. E 7, abri calefaifum $ Vino cretico af) ; ed Sev d Aloe devoraia aut pota. | Quima effentia ur "n 7 - pota Ln. vd ^ ate Dg. dolor, : OR R - s Neds Indicá u Nardus a. ox epa - 4 * VENTRICUELL YVENTRICULILIL uncus odoratus patus. , Cuicinum oleum porum. Sycomori fucci parus, Lanrinumeleum itum. " : 1 Pigea uuces devorata, Mumia ex cttmini, ammi e cari decotfa féempta. Lac bunaemum nes Qleus noffrum defrarpiomibus illitum, ive Sopchi feeeeus bibite. Cafloreum ex oxycrato potum. iuc ^ Pulegium cum po[ca fumptum. Milium torrefatkum cum falesniftum , ej» antbasside Hieracit utriu[q, fuccus haufius. in facenlo isnpoftum. Pee dcardium duarum draebmarum pondere-cum mulfa | Menrha tam illita; quam pota, E c potum. : — Mentbafrum. | " 5 aet Paogis femen ex vina nigro potum. Mentha fraca. ^ " Nas MATTHIOLI peop : cmyadalarum. duleium oleum potum. : m. : P a jucsi NUM EI Gatlaria. " rasa pice ^ Tmperdtria, |. loc Pineé nuclei melle, aut (aceharo excepti, dcum fucco ^ ; irpulara bag] T Anacetum. ^ s po 2 3 sconipit. Quinta effentia noflra, lib, y. c. de-vino defcripta, pota. L3 UU ^ Adveatriculi ardores; 1 DIOSCORIDIS. Portulaca cune polenta ilta. *- Ad fingultum, L Sifymbrit femen invia potum. ^ Rbaponticum bauflum. : | riflolechia rotunda bibita. TM Cou bise facie posus. CEOME Menthe luo, refe vami cum acideptinice fucco poti. . cApium elibisaon. HE E "Anethi come, cj feminis decothum porum. $ Feniulum cum ffidida aqua potum. is 20 umiuum erraticum cum acero porum. Sogchus eyaplaftri zs0do impofitus, Urplilici Venerts faccus ilius. Jotybus utraa, ex aceto devorata. Polygonum Misum. 200 iras : ^ pos borzulani folia appofia, 7 (o0 "peni decacium pues. C Chardaphnes folia haufla. eso. Perm isi igi cimi z € t 7:5 Vintera fol; "eoli ezmplaflri modo adhibiti, Saxifraga bilota, — 07 RC ; Me ke Dip stipe xifraga b, vil eit fir Cinnamon [Hllatitia, aqua pota. |: Mumia baufla ex cumini aut apii decoclo, Cafforeum cum mulfa potum. — Js Rbabarbarum ex «imo háuflum. M "Auetbum cum baufum, um olfaIag. — Phyliitidis flilaritia aqua pata, ^ Noa Junta cffentia noffradub.g. tap. de imo deferipta ume eia pondere pata;ubi ex vepletiane faerit fingulrus, ; i bIOSCORIDIS, zm op E "abe pondere ex defBumaro snelle funpta. : eM 2$ TH rupe Ll 3 Jumps : Coriandrum cocblearii menfa UOUn c CDoPON COS T531s i : ' Ad fanguinem & lac in ventriculo concreta, TFiculgei cineris lxsvium potum, — P Pe ETE "Pe (Equinum 7 x 2 E "ntm 3- x ; xz cem - Ceagulums, Hadinum — v" ium ob volorum pondere, - d - DHissulimen| CrUimopuum, LBubalinum ) Helichryfi coma cum amifà pata, MarINIQL). I REA ENMLOEd. eq 0007 0 Cubeba devorat, T LEN Che eem seg. ee e es Je E guchs potu, Cinnamomi [Hllaritja agua pota, 00 - bc 4c d eec. Eae i asm - Calepsts odor atus vulgaris banfhus, Coen fpa dene, Gees - Oleur, ricrmium ilitum, patum ey infufum.— b otia poc Ose Bad ik e Palfami faiiitai aqua cum carnium jure fumpta, Adyenricuiinammaong, ———0— "- Abjffon potum.five mmanib geflarmm,vel paribanfufum fan Ó does : «es Y. SCENA e Ie, CAPTO EY VENTRICULI Hieraciummaius cj minus emplaffri madoimpofitum, Vitis vinifera folic digi eum polenta om Hi, Viola purpurea ex polenta illita. MATTHIOLI Caf in falsis pulpa fumpta. Santala omnia tam fumpta quàm illita, E dita. alis flores állitz. 5 mapas fisllasztia aqua puta. MATTHIOLLI Ad famem caninam. Glzrium pinguium caro affa devorata, D J5:0:$.0 O.RL.DI S, Adappetentiam sm Piper comeftum. "Acetum 1p obfoniis additum, Alfiz nium potum. * MAT THIOLI!1I Creffani bacca, Uva fpina. Ribes Utlgaris, Sinapifmtuma. DIO$*cCORIBTSE Ad conco&ionem;juvandam. - Eruca in cibo couefta, . ; Piper oyane cómeffupa. Gingiberis ufus. à : Scilla cum melle cocda ci devorata,- : Abfintbizim bauflnm, vel-ventriculo adbibitum. Tragorigauum porum. ikke . Pulegium patum. € Lignflici femen, ch vadix pora. were sefé Ies Mafalienfis Yemen cum vino potum, ^ie " ! portas. - Betonica folia post Gemans frnpacddsomlidiu- Vinum abfrotbite. MATTHRHTLOLL- ' : Azori v adicss Cj cimuamomi dr ach, ex *oimo di m Galanga. Nardus Italica. Lavendula, EX Cubebz. Cinnamon flllatitia né Heres Caryophylli baufH. me Crocum. Ladanum drachma finita — hori à àcena ia de- QUOKA. A cydonium einerius ae d devorata, € zx Citria condita. Suglandes condita. - Nux noyriftica. DIOSCORIDI$ Ad ventriculi fluxiones. CAdiantum ponum c ino. Ee un ; Perfici mali [ici decotlum c bibitum. . Ceronei ali macerati liquor v : MAC IEHIOPR. zt à 3 denn condimentum. E MATTHIOL t Ad etinguendam fitim. Gofini bacca, " Alva Jia, Eupatarii berba, aut femen iu vino porum. JEGINORIS Ribes vulgaris, Czrja Limonia mala. , AurADHA, Pyra Portulaca filia lingua falda. it pasion Jfeminum latieus cremor. urie pulpa, eran o cyrrbize vAdix, C ejus Jffecus, & Trifolium acetofum. " Fraga matura devorata. * Punicorum malorum vinum ex intybi Jfhilatitia AQuA aut bordei decagfo penum. JECINORfS DIOTCORIDIE Adjecinoris obftru&iones. kex aqtia frigida baufia. / Nardus Indica! Nardus Celtica | Lauri cortex acids obolis in vino odorato Picea folia drachmaponderein apis pd) poa. Amygdale amara cum nelle , c lacte in ilinilu data ZUcts avellanemagnitudine. Geéntiana radicis fuccus cum. E s potus, *« —ÓÓ potum.. : aponticum ex baufum. — Eryngium ex vino a[fumptun. Agtbemidi decoctum porum. Chamspityos folia feprem diebus in imo pota. Betonica 1n aces »mulfo drachzna pondere bibga. e i Papaveris corpiculati vadix pota, —— Sintpica baufla. dizi fat. NL 77 C aaieiR vAfari decoctum. - Carpefium. À Cinnamomi aqua. Jlilairia pora. Cafa folutiva. corum quacung, modo Jampium. Amygdalarum amararum n j porum, Cuicinum oleum porum. see porum. "Brafüca decoéka vis. Beta cum finapi, aut acero devorata. Cichorium ex "vino albo zenui potum; Cyclamini fuccus duarum drachg ynartm po. cumoxymelie, ——— Rhabarbarum quocum, Ron Gentiana flillatitia aqua pota. Ceptauriü magni iradix 1m ec. oum paACEF414. Centauri minori decotlum cy fiu Cardui vadicum decotfum b. Eryngii radictum decoctum aes. d z E) -— * JECINORIS Aloe quocum, moda fumpta, Veronica mas. Mentha graeca, "Amaractis, , Imperatoris radix. i Sene decoctum, aut dilutum baufium. Rofgnarinum ffequenter ufarparum. cMarrubium. , xi Eupatorii vulgaris decoélum, atit [meets potui, Lupuli flores in potionibus [umpri. T Frangule corticum decoétum potum : parandi ratios dena invenies lib.g. cap. de fambuco. Cufcuta decoilum potum. pm effentia ferrisdefevipta lib.g. ip comm. de ferri ftoria foveflercore drachma pondere quotidie pata, DIOSCORIDIS Ad morbum regium. NardusTndica | h -u * Nardas Celtica [' ee , Ueroiuum corau uflum,ac lotum, potum. Millepeda, f five oni[ci ex vino poti. Cicer cui voremarino decoiium camefum., Rumicis radices in uino decocta cy bibite. ; "Arriplicis femsen libitum cum mulfa aqua. Ed radicum decottum potum CHin ici c- cicerib. oni di ejus 74d. ; Je ] j ueratupeet rio cum mellelintia. ——— Scilla cun melle i in eclegmate pondere d abalo. 2 Tum 177 E d Sicionimbir Flo dip ani, » vit jép&. Sphondilii Jemen potum. ym drachma pondere fupra. ApoDiCHm hs, N I» "thi decoékum.dilutmroe srium c yethorum pou- clem fF Peonia radix bibita, "dere quotidie bauffum. : CZloe drachme pondere pata. 0000s Origani decotlum corpore parfafum. - E Wc aum eum "vino pere j nds o din X3 uu ue Nigella tritacum Irimo unguento, naribus Fury : Chelidanii radix cum anifo c vino albo ose Lafer cum caries datum. 5 0- E Marrubiü faccus naribus infufus. : Poli uin, ds decatTum. liberum. : : iba d fore Lichen ex melle. Me. Adiantà decoélum. porum. Trichomanis decoflum baufium, -Anthemidi decattum perum. x Hyacinthi femen cum vino porum. - bis radix cum smulfa aqua bibita. — -Chamspityos folia Vornmetebics in vino - Beionica fütta CHI power o - JECINORIS Ofyris decoctum porum. Chryfanthemi decoctum Idus emore adhibitum. Vinum ftilinum potum. Verbenace fupina folia dracbme pondere cum thuris - obolis tribus , c visi veteris bemina una , jejuua | quadraginta diebus pota. Lycii berba 22 acezo decotta c bibita. Myrica decottum potum. | Bal/cacabi fruttus peri. Chanecifit folia trturaabolorum pendere fenis diebus 4n «qua pota. í Rufci folia c bacca ip vino pora. Cervini coru citt porus binis ligulis, Sulphur forbali ova fampum. MATTHIOLIL - Iridis radicis decoifum potum., Nardi Italica , lavenduleve decoifuhi pem cinná- momo, afparagi cy feniculi radicibus. . c fari dilutum ex vino paratum. "farina, aut ejus decoctum. Cafíza falutrva pulpa. - ^ Rofarum faccus eo dilurum. ee Tamarindorum pulpa. * Cafloris anteriores dentesin pocta comenti, ? quo v 3 num biberit affettus.— Terrenorum vermium cinis ex abf fptbià decocta be Bubuli fellis lapis ex vino potus. : Napi femen ex usarrubii decoéío porum. Oxylapathi ex «ino decochum porum. Cichorii radices faccharo condita. Cicherii c ejus radicum decotlum porum. Melapeponua laieus cremor bauflus. P Eruca [ylvefris tria folia levamam decerpta, illicofy vHE ak 4 -- Oyelamini faccus cum facchara haufius addita anafs- che,aut myriflica nuce,att Hepariuri ferupulo, - bhodeli TAIX ex: vino : 7, onajees in calce asd peibgelangn vAquilegie ie e ex ererico vino ej eraci memtnte unm. 4 More in tid lue. Agarictm in panomibus additum. Centauri magni radix quoqu. moda Mbrqee. M CEHLAUTIUHHL HIIS. A Carduorum radicttip dde Eryngii vadicum dectttum... c4loe quovis nuo UAE aP e z ^ xt Pulegü — ^) Menthaflri I dizoBhiob baufinz. - . oMarrubii : Cumiuum ilico à balneo exhibitum. ... Sena decatfum vel dilutum. — RadicumVincetoxici decoflum im potu propinatum. Chamadryos femen drachma p poudere.ex sueraeo, Eupatorit vulgaris decoctum potus. Lupulorum florum decattum,bau[lem. ex uiuo alla Frangulecarticum decotlum, Paramdi rationem habes lib. g. comment. de Jambuco cj ebalo. Cufeuta decoélum potum. ——— AT 2 L E a DREQU Quernorum foliorum tenellorum Pisis NE dues: JECINORIS Lupinum jecur ficum im pulverem fagmptum. — Rhabarbarum tritum I. d propinarum, D 1:0. 5 ;e D-R IPIX -Ad Jecinoris dolores, cIcori decottum potum. cAbfinthii decatium ex paffo appofi fup. Periclymeni Jemen potum cum vina, MATLHIOLEE Cc lrinum oleum 9 floribus paratum illitum. Amygdalinum oleum. Laurimum oleum. : Eupatorii vulgaris decoéfups aut ejus fuccus posus, , DIOSCORIDIS Adjecinoris duriciem. cApmoniacum illitum, c ebibitum. DIOSCORIDIS, Adrefiigeratum j jecur, Ve ebibita, at d. ardas Indica Nardus Celtica | Amos aim porum. Pinorum (Qj picea folia ex aqua, vel pu Jfó 0 pota, MATTHIOLL vfcori oxymel porum. € Cinnamon aqua fhillatitia baufia. x "deorum quacum, modo fumprum.— Bilfamum factum cum potum, um illitum. Caryaphylit in potu aun in cibo fumpri. Rhabarbarum tritum C cum uvis Ms devoratum. UMeatba Greca, psc. erAtorie radix. - eriivulgari futcusgut wdeicum pum. MAT'CEMHIiSGLtL- : Adeo - farum, 3x Je cum ere ta, Craut auri minoris decoilum hauflurn. xe Frangule radicum decotium potum. Parandi mudum - Arvenies liba. comment. de fambuco, | Scillinum acetum porum. MCAVEOTOH IO LÍ s Adcachexiam, ideft,milumhabitum, ^, —— 9 Cinnamomi aqua [hllatitia potam "corussuem calamum. V AMAMES noia pum. sai Balfami fathini liquores onmes. Nux nyriflica intro fumpta. 0 Seur pata arefatlum potioni bitu Sium in cibis Jemprum. $5 * Cichorigg, quoqua moda ACCEpPHPI, E Rbabarbarug, quavis ratione Ks een ro pofi vis comeffum. «x CAgaricum. iue Abfimhii poutici V eqieons Homer ERES 44: parandirationem abes commentario de abfiushio, Paulegii decollum potum. - j CMentba Graca, RES s Tzperatoria vádix, Sagapentem exhibitum favi €: »eho pondere additis. : * Marruhig decottum potum. i erani 4- ds M erratica. yer goes e i d Poli "rino, pee bibit. JECINORIS Frangule vadicum tlecoétum bauffum. Parandi ratios nem babes lib.g. comment. de [ambuco. DIOSCORÍÁÓDIS, Adhydropem, cAfarum porum. Cinnamomum ebibitum. : Calamíi odorati decoctum cum fesnime api gnam. Erinacei terreftris caro, 25 Cechlearum terroffrium Operigpenum, €? caro y bond. Weontrita rumoribus bydropicorum impofita. — vámurca in villa pelle peruncia er 14. Urina bumana fui spfnes bibita. Urina capra quotidte Cum fica poa. Cicer eum voremarimo decotium. Raphanus emplaftri odo tnpofitus, : Plantago cum lenticula decotfa. Ebuli radix in vino decacia, d poa. Allium decotlum manducatum. Bulbicum melle cytriopipereemplafiri neige Scilla praparata feempra. Anagallidis faccus vino potus. Chamaleontis albe radix cum vino pota. Abfrgrbiubibitum cum fiM UNES Lr ed cz4tdiagti decothum puum. c s Trichomanes decoéum porum. M i *- Hyffopum cum fíco , itrod, emplafrri medo ipfum. Iun. Fidicule decochum porum. : Origanum cum fico decochum. i arie Sampfuobi decotkum porum. Ruta cum fico emplaftrata, d eus TRA ex vino dum potum, vum corpori perfufum. po "Androfaces tn vino pota duarum dracbosar. pond, Betontca folia cum Aqua dulci pota. — ^ Cucumeris afinini radicts Jficens fefquioboli pendere, C cortex 6j abult eet p bis duobus marina aqua diluri, pota, Vinum [cilipum porum. zc : T 77771 Jemen porum. i — Ficus ficca in viuo cum polenta, dfi. decocla e illie. . ^ Sab Lu e s valcyonium tertium. y "Arena e littoribus s fole ferefaila pes ien 7 j " piso : ge "MATTHIOLL ; Electuarium de dyes iridis cap. proprio de Iridi vadices condita. 5 Cyperi vadiwum;c baccarum lauripuly, ex impulis pueriurina exceptus, cy va 24 bibe n. cAfari di €x "vino peream pip : Afarina d cjus decotium. Cingamomi [Hllatitia aqua Balfami failiri Hgeeres mess pota. eig e E * "a JECINORIS Cpiciuum eleura porum. Lixiviumex sumo albo, b juniperimo cinere potum. Fraxini femen cum «ino ajfumptum. Offücula acinorum fj Loefiris mali pustici trita e? pota. Huznani flercorzs "Mlatiria 4qua pota, Bubulum caprillómrve ercus emplaffri modo impofita, Napi femen drachge pondere ex marrubii decaélo in debis pluribus porum. Brafüta marime decatlum potum c prafertim addu rbabarbaro. Brafea marinapulvis, additis rhabarbara c P pluries ex vino potus. SiRApis ex impubis pueri urina illitus. Caryophylli in cibo, vel potione ufarpati. Cyclamtni ifieceus cum faecharo potus addita mafliche, aut myriflica nuce , ant ybabarbars ferupulo. c Afpbodeli radix ex vino pota. d Rbabarbarum frequenter ufarpatum. "garicum in potionibus additum. Gentiana. Centauri siagni radix Yum vino macerata tug pota. Cardui radicum decoétum 3 Cardgi bencditli decottum baufiem. ngii radicum decoctum p imd ex pontici abfintbüi coma. paratum mo- Cosi i babes commenta de abf nb. 0c Pulegii deco um bibitum. Menthba graca. TEL — Jpperatoria radix, * " Sagapenum cum duplicato perder nm flaevorum potum. *. Euphorbium bauftum. Vincetoxici radicBn ex vino albo decottum bibitum. Marrubii decoctum porum. Eupatorii vulgarts decoiíum bauffum. Reetni fésnen ex caprémo latfemacerarum iban. Ec — Beas padre. : corticum deci li ratio- HEgaimoenies lib. 4. comment. de Jambueo. - Chlecyatlus cum pora tum chyfmate infira. ' Suibium noftrum granorum quatuor piesw bauftum. to db RONOORO S - VCMATTRHIUOLEIE — - Ad iinflammationem. l. jus. e pulpa. devorata.. Crifini baccarum feeceus potus. E. earum faccus, f£ dilutum. Cricharii vadices condita, - Cichorii fles facchara afervati, c [ape devorati, - Melapeponum lacieus cremor Phyliiida farinit fa ipfius auc ftia d ac Trifolium acetofum devoratum. Confolidz regalis floyes poti... ee SPEO radicum decoctum ebibitum. pceprOWe e i LOGEON D$ Braftca folia cum aceto devor ata, Chansadrys decoéhum potum, Lupinorum farina illita, MATTHIOLI Helenii vadieis farina denarii pandere diebus aliquos ex "vVige pota. vApmyedalimum oleum. Terebinthbina devordta, Sefaminum eleum. Myrica ex vino decetía, Cochlearum majorum cinis eum lini, C urtica femine , ex agelle porus. Stercus caprillum ilztum..— Dracunculi vadix captu[a, cb illita, Cyclamini faccus ungueuiis additus. Cent aurii minoris decocium ey fuccus tam interius, quam exterius tifurpatus. CMentha graca ex olea irimo illita. Oleum liliorum alborum iuunilum. : Phyliis quacuua, modo fumpta. Oxymel ex floribus, genifla paratum. Saccharum à genifia floribus paratum [ape fumptum. Frangule corticttim decoéf um potum parands 74lo- nem babes lib.g com. de fambuco. Scallsnuga acetum ponum. DIÓSCORIDIS Adlienis obftru&tiones. qardus celtica ex vino pota. vAduantum bibitum. Thrichamanes e MATT dc Italica, ieoenaal i cari decatium bauflum. Cubeba. Carpefrups. s Helenti radicts farina frequenter ex vino vetere fin Amygdalarum amararum elu. i (pua. Cuuinum oleum. IOLIL Laurinum oleum. | ES AS IS Maria ex cari deca pat uoo sr Tamarindorum pupa. uerum Cdpnyedale, Ciceris vabri decoódgen potum, — Lupini coti cj eum ruta, d pipere. come. : Brafüca decotke jus porum. : Beta cum finapi aut aceta devarata. Sium i2 cibis faemnptum. Cyclanzimt feceus binis drachmis exo pi Rhabarbarum potioni zafritisum. CR — Agaricum in ? potionibus Jfinnptum. Gentiana C ejus aqua fHllatitia. Centauri minoris decotíum Qj faccus, Eryngti radicum. decoluim porum. Veronica ai, —- x Meniba graca ex elta rino iita. - s Amar ACUM. ees dpiperatoria radix. € Seza decoctum vel dilutum ORE due cm Rofimarinum c cum pane devoratum. ! phylus qua, » modo fumpta. Eupatorit vulgaris decoctum p Lapuli feres im potieuibus a um. LEdcESGN T 5, Fragaria ttm folia, yum vadices. € Frangulecorticum decoétum bauffum. Parandi rati wem babes liba, comment. de [ambueo, Cufeuta, ci ejus decoctum. Quinta e[fentia ferri, defcripta in quinta libro eapite de e fcaria Jen flercore ferri , diebus pluribus conti- nuts drachpe pondere peta,ex adianti,ant afHeni, aur myrica decocto. DILtOSCORIPBD 1X Adlienis inflammationes, dris illyrica ex aceto pota. Acorum porum. IN ardus celtica ex uino pota. Nardus montana ex vino banfla. Sar mentitius D ex Aceto, vofaceo e [7771 aliu, Myrica ex vino decoctum porum, Vatiets femen potum, DIO SCORIDIS& Ad lienis dolores, Dillamuum fw C lium. MXZCETIH 1 O25 Jrinum oleun à Peri paratum e alitum, Lauripum oleum inumtium. . Oleum liltorum alborum inuntium. TE quovis mado fumpta. MATTHIOLIL LJ Ad rcf igeratos lienes, CAI rors oxymel Jumplut Cubebe, ^ Cinnamomi ffillititia aqua pota. Balfana fatlitii liquores ogmes. Amygdalarum aimararum oleum cum potum tu illi Laurinum oleum... (um. Rhabarbarum tntrà à fmptum. - EC CABATICHIA EH. o : cMentba greca ex irimo oleo inum Ipiperatoria vadix devorata, - Rofenarinum cum pane ufurpatum. s ex DIOSeEOÓTtRLttbIs Ad minuendos extüberantes lienies; Iris illyrica ex aceto pota. Acor orum. i * E Nardus E^ uA D vino bibita, CAE. CMyrite ex vino APER baufium. Vitiis [een potum. ; Cyclamini fecunda femen quadraginta dich. hanfum. : Sagapenum ehibirum. Aammoniacum drachma pondere« ex aceto irae. em Chamadrys ex accio pata, —— — Naffurtium bauflum. : Piperis radix ilit) : Polii utriuf), decotlum cum aceto pene Cyclamini fuccus ipunéfus. Capparis feysen drachmarum duarum , pondere. qua- draginta diebus ex imo bibirum. . Ejufden; radix ex vino bibita eodem pondere, Lepidium cum helenit radice irnpofitum. : - Hedere tenella folia ex vino decoika, vel arida ex pane |. 08a iaptfita. € fjlvefiris tum pota tum illita. T b d2ESN. E.A ; UAgaricum drachpepondere eum aceto mti] ]jó dati. Rbaponticum porum. | $yayrmii vadix comeffa.- Gentiapavadix duarum drachnaritm pandere basa, ^ ri iflolocbja rotunda pota. Crocodilii radit decoétum Lender cbr rau "IAHCD vem. dijo prodeff. E: Byfopum cum fcis pitraá, illitum. Tragorigantum cuim acero potum. Pulegium cum fale ilium. ; Stfop potum. Pes ees baufhus, Vifeum cum calce,aaaatbve lapide db Teucrium cumpofca potumy;uel cum frc Appium Leucaii radices eum aceto illita. 4 Nymphes radix ex vino bibita, Afhleni folia pota «vel ejus decodfum eum aceio qid. draginta diebus bauftum , vel ifie ZpfA ex acetà. Bunii femen potum... (ira. Hann cum aceto pota, Rubio fémen ex aceto mul[à porum. Lonchitis alerihs folia cum aceto baufha. - Betonice folia ex oxymeliteebibita, —— 000- € Polemonii Yadix ex aqua fumpta. ww Periclymenifemen quadraginta diebus in vino potum. Xyrida femen ex aceto fumprum. Anchufa vadix cum mulfa aquapata, Vrtica utraq, cum cerato impofita, T eur Trichopanes pota, £^ ^ Vigi feillini ufus. : Glans unguent yia cit erui farina potaex sulfa ops pia trium obolorups Lue d pes dene p pota. válcyonium tertium bibirum. Corallium ex aqua bibitum." - fius ie €X aceto, G-wiva £alee illitus. edelina T4 À ferro feobes ex. acero : . MA CE H 10! LL : rn 4 pondere DER E Tevebintbina, laricead, fefinà fee deverata Fraxinicorticis decotium potum, à Myrice rami ex aceto Mi. E : 4 Aux gnrifitca. 36 Ervüm à jejuni devoratinm. —. - T e : Eruca [egnen posu. Hedera helicis foliorum fecus &x vinü anie, pon Rbabarbarum quoquo modo frmpstm. Mentha graca ex oleo rino ilia, — Phyllis quovis modo fumpta, Eupatori vilgaris decocium potum. Lupuli flores im potionibus decotli. Frangulecorticum decoctum hes Berendira ratios nen babes lib. 4. capite de fambuct, — Cufcuta c ej decoélum. Ud en m 4 £4 210- INTÉSTINORUM. DIOSCORID IS, Ad colicos affe(tus, CAmyadale amara illintiu adhibita. ; Cochlee zerrefIres cum fno putamine ttu[u, addita pa " ouyrrba, ex vino bibite. cá Lauda avis tofla in cibo fumpta, Suillus talus erematus ad albedinem ufque , potus, ubi fers exeruciet. Butyrum infufam ubi colum exculcerarum fueriz. - Galline fimum cum acero vel vigo bauflum. Rute decacium ex oleo iufufum. Petrofelinum potum. Colocynthis snfufa clyfgnatibus. Cnici decotlum infufane. MATIHIOLL Galanga pota. tcc Cubebz, Ciupamomi fHllatztía aqua. Balfaypi fatlitii liquores osnes pati c illiri. Oleum cun pari portione eretiei vini fumptum , aur elyfiere infufum. x Ricinizm oleum pottm, illitum e? infufum. Amygdalinum oleum utrumq, — Cpicinum oleum. Laurinum oleum. 00000000000 Cintm ex tepenti 4qua porum. Perficorum nucleorum oleum tam poti Amygdalinum oleum potum. - Wacum juglaudium oleum bauflum. Oleum ? fcorpismibus noffrum ilium. Aquain qua cervinum genitaleelozum fuerit pota.. Cervorum tenuerrima cornua im taleola coneifa fieead, C inpulverem trita,Cy cH, pipere, ci myrrha baufta. Lupinum fimum,quod terr mon attigerit ex vino albo el Aqua potum;c? forinfecus ventri adalugarum. Brafüca femen erafüufeule contufum , ci in caruum Jure fervef abun, potumft una cum ipfo jure. Hm. us decotke brafücecum vetere. Cyelamini faccus 1ritem dra guis info. sun libitum, ant clyfleribus inditum. —— Verbafcs flores in pulverem triti, C» pori. Trimtanis berba 12 pulverem trita ci pota. —— Ricini femen ex jure veteris galli decoétum dy potum. Colocyatlus clyfleribus infufa, 0 Memordicepsdusbasft. 0000 Quinta elfemtia noflra pota, ci 12 ehyferibus addita. Sribium noffrum , comentario proprio defcriptuma, Jumptum quina, granorum pondere. tes lapis in e s in pulverem tritus drachma pondere ^ Es We iud TEN deco: e Adinteftiaorum dolores, e Ir lyra pota, S ovo o 4lcort decothum libitum. 0. Mes radices trit cum anelleineclegimate fumpta. Cardamomwum ex aqua potum. 75 0 Zrallechum ex aqua bauflum. — Kuces juglandes cum fuo putamine pevufte, ci umbi- - dico admota. RUNS MESSER SA » cum ruta decotiumclyfmase infufum. —... i folia drachma pondere in aqua mulfa pota, — SES INTQSESTINORUM, Crocum in potionibus libitum. . Dauci femen porum. Libagotidis radices haufle. Ferula femen in potu [umptum. . Peucedani fütccus in ovo baufius. Meliffophylli decoctum chyflere infufrm. Cafloreum potum. es Butyrum elyfmatibus infuftm. .— Serpillum ebibitum. Calamintha decaéfum bauflum. Eryngium ad potandum datum, Cera In forbitionibus data, Ami ex vino famptum. : Tyüticei farfures ex decoéfo vuta elixi, ch illis Malium calefattum in facculi adhibitum, Orobi farina aceto macerata impofita. Sifymbrii femen in vino potum. Piper cum lauri tenellis folis bauflues. Scilla in eclegmate cum melle, Raaponticum pouum. Sampfuchi decotium ebibutum. Centauri majoris radix epata. CS Ruta und cum [iccato anetho elixa im potu fasmpta, Panaces cuum vino bauflum. "Anetbi coma c feminis decotfum porum. Liguflsi femen c radix pota. T Cumini decochum cum oleo cDfere infuftm, Phalangii folia, flores, ac femen bauflum. Centunculum auffero vino potum, | Conyza folia ci flores poti, Peonia YAdiX in viuo pota, Pf. udobunium ebibugum. Ec - GAqua marina fora adhibita, Chamapitys baufha.. Grains decotl um ebibitum. Chamadaphnes fülia in potu data. : Sal calefactum in facculis adbbinum. —.—00- Nitrum cum cumina ex Iydromelite bauflum, * "^. siis Malis femen coin patum. "Afelepiadis vadices ex vimo pata... Alifma pehfe, aut ci pari püdere feminis daucisbauftum Suillus talus combufius ad albedinem ufq ebibisms. —— Lini feminis decoctum per fedes infujum. 0 "Agaricum duorum obolirum pondere famptum. : MOT THLEOXEL URS " fOlivarum cum vino cretico poti e) i Oleuy Ausygdalarusm dulciumebibitum, c Lamm inuncium. : Erica florum decocíum potum, Perfici nuclei devorati. - Cochlearum elixarum jus piu . 2H Milium cum fale ei anthemidis floribus miflum e$ calidum cum facaulis adhibuum.. vem Brafüica jus cum «vetere galla paratum porum; Cyclatuini fuccus in clyfleribus addimus, Chelidontum majus una cum vadice tufumyeiolen cha- quamelinh fervefatfumei umbilico adbsbitum. Diclamnum album ex meraco portum, Menbafrum, 0 o n Jpptrai 0 - E INTESTINORUM Vincetoxici radix ex meraco. Au Verba]ci flores im : pulverem inlic epoti. Herba trinitatis, aut flillariria ejus aqua potá, Momordica firim porui data, MA TWTHIOTE- Ad Dyfenteticos. p decoctum clyfere zfufum. CItyrrba fabe magnitudine devarata, Lentifeus ebibita. Picea cortex pores. Maceris cortex 1n potu famprus, Paliuri folia c radix bauffa. Acute [pina fructus devorat?,vel poti, Rubi éanin ; frudus devoratus. Cif folia e cytini in potu data. Hypoeifiis baufha. —- Ladanum cum vino vetere potum. Rofarum fructus cum poru fampttie. Lycium potui dattum. "Acacia fuccus bauflus. Giandium interior, zenuiori, iunicA p pià. Caflanearum iutertor pariter tunica ebibita. - Galla ozapbacitis ex: vina y aut Afia iita illita, aut baufla. Rois foliorum decoctum eyfert infufüm , vel pors ACCCODI 1022. Ejufdlem femmina pro falecibis, objoniijf afferfa. - Pala involucri decottum tumanfufumtmbibitum. Pupicorum acidorum nuclei fiecati d ebibiti , velin defeffonibus addiri. CMyrti femen ci folia pota. Coiontà mala comefa uds vel. TA velemimfue CHs b dic pe Ec 4, quàm fih f i Pers dens bes A "e arboris bacca comefeLa, vel bauffe. Corzi arboris bacca, five in eduli yf yn ve indefru sr fampta. Sarba dx quoquo modo pM Prunorum [ylvefirium bacca devarata: E |- Siliqua fiecata devorat. - Cochlea terreflrés fuis cum putaminibus afe (à at pá- Juri E legius inquii ) ufi data. Szluri pifcs: y Jalfamentum i fomento adibium. Vinus fanguis frixus devoratus, ta pfe sen Kus infefum. Geruinum cornupotum duorum enchlearium menfura Cera in forbitiozibus data. Lac ignitis injeétis caleulisdecothum clfierg infafum. Leporinum coagulum trium Wu put Equinum 257777 porum. : "Afparagus altilis elsxees , vel jen in elifempnumii Idea vadix libito, . (gat. Altbae EE ex vigo n s ari E Faginea [7 INTESTINORUM. Zragium frolopendra fimile elixum, eb fumpti in cibo. Faba in pofca decotía cf comefa. "Alifmatis radixeumpari, pondere fe mini: fj lveftri pis Jfinaca bibita, Oxylapathi aut oxalidis fe Je plebis ptu bybrri Lyfimachia porui data. o Tragi cactmina decem in imo pue s; Clematis folia cum vino baufla. Stebis decochum elyitere infiefums, .* Limonii femen in vino porum. Elarine elixa pota. Polemonii radix ex vino » faempra Eupatorit [emen c folia in vina "- Nynphea [iccata vadix ex vino bibtura. Wedana majus cum vino porum. f Hirei ) Sergi Qe. in fartagine Jfixus in cibo uoi Lepris |. puus. - Cervi Vitis Viigfire foliorum, e caprealorum Je penes Vinaceorum decottum cbibitums. — Vinaceorum nuclei i i farinam polenta Pybido io Uva jd alba come[a per fe cum fuis uuclets, - Omphacium clyflere infufum. * : Vinum enanuhinum Vinum cydonites Rporumr. Vinumwvhoies — Í LABES Terra lemina ebibita,. * , i Maria elfmatibus infu, aa, uli diutina dois i 2d . Jefa exulcerata « €, 7Titerir. T » drach, L / e CE Atia Scordium duar. Rofaceum oleum potum. Thus potum C clyflere zfifien. rmenium lutum und cum cor allio; maftiche OY CEFUt2ID € bematile porum. Pinerum JM E COrHees ex x ayeiesicortive "n | farinacum epota, sum infu, 77 Petentilla pota; An Feds ciis f dé lini - $ Succinei pafilii baut, m. Cre[pzni Nera MECHME 37 poru fa. eo : f E femp D Ribes vulgaris, E x Ligufirinorum. forum aquas Cifli flores. Rofaceum Jiecharum. Rofarum ung: Rofarum cal T sub Rofarum fe as e lori orm dl - TOC : Liciem infufmn. - PEN) Quernorum foliorum füillarisia 4 aqua puà AR ? 5 gallo, *onlit E : Queraa folia, Fs cca e gale, Punici ialum in furno zoflumn grin, ; porui dedic unis. - , INTESTINORU M. "Punice mali florum faecharum vofacei mado paratum Jinnptum. Myrteum condimentum. Cer afta auflera faccharo condita, á Pogna, acerba fub calidis edneribus affa, Cydozia mala tofla à jejuniis deuorata, Cydoniorum vinum , miva , oleum , bac illitum, illa bauffa, Diacydonites confectio. Cydaniorum pomorum fuceussin quo copferbuevimt vu brum corallium,rubearum ro[arum femen, rbabar- barum, bypociflis, acacia. Corna cim critda, tum faccbaro condita. Mora ipimatura arida. Cocblee cuna 1eflis ufle , admiflis galla omphacitide é pipere albo , cj cibis inffer[fa, aut ex vino auffero pua. eas Leporina caro affa devorata, Leporinus [anguis adhue calens cum bordeacea farina - decbétus, e devaraius, j Leporinus fts potus, — ki Ceraiu genitale ex vino auflero pei | Qvum gallinacei in aceta catum devoratum durum. ervinus [anguis vigens wfufu, ——00— Caninum [hercus album ex latle potum ,im quo ignit calculi extintli figs. — cs Oryze decoéium potum, aut infufum, : Oryza in lace coca, in quo tgnitt calculiextimiti fue- -X 4LA.. : ; AMilià Indici panicularum fores intra fumpti. Milii granorum putamen ovi'Vitello exceprumych pro- . dé decoéium Jfiunprum. pu cylum ip cibo ufarpatum., Bifkre : Tormentille Caryopbyllata J' Tagepi pauicule pra; Traforum laéteus cremaor ex Aqua ,in quo candens fer- rH extinitum fuerit, paratus potus, radicesumpotionibus addita, Burfapafloris cum plantag Mato AY I€HO CX pluviali -aguaveliackpa, o o barbarum igne verrefaétum ex viuo auflera c BMGmE ya & lac zofla, c ex vino cydoniorum atten n ^s falis und cum radicibus ex vino auflera potus. arine [Lilatitia aqua pota. — NeETCCU Ggaphalium ex Vino 4 fero. Sd Mo qe a Conyza medie pulvis drachma pondere quotidie fum- pres ex auflero vigo. Palpze Chrifli florum pulvis ex. dnqua ferrumignitum extinilum PRU e quoquo modo fumpta. Cannabis foliorz puluis ovi vitello exceptus devorarus "Byperici oleum ventri Mitum. ie 9421/5 , AUT INTESTINORUM, Amaramhi purpurei flos eporus, Punicorum malord vinum ex aqua plantaginis potum. "armenia terra pota aut in elysteribus addsga. Cor allum rubrum im pollinem tritum bibitum. Cryshallums tentüfüme levigatum potui darum, MA T TiO. 1 Ad toriiiva, : [olivarum cum viso cretica pota c) zefufum. Oleum, Amygdalinum baufum. LLaurinum iium. * Erica florum decoctum potum. A Perfici nuclei devorati, | à! Cochlearum jus porum. , T E Milium cum fale miflum c in facculiscalidum 4p- pofitum veniri. Brajüca jus cum vetere gallo decatium bibitum. Cyclapini [necus clyfleribus additus. Chelidoniá majus und cumvadice rufi ch- oleo cha. maemelinofer-vefactume umbilico illitum. Dicamus albus ex meraca potus, cMenthaffrum. Imperatoria, "Sy Vincetoxici radix ex sneraco. ; E Verbafci flores inpulverem triti;c? potionibus infferft, Herba trinitatis.aut fhillatitia ejus aqua pota. "Momordica farina baufla, : DIOSCONRID IS. Ad cohibendam alvum; & diatrhoeam; Coagulum leporinum potum. : Lacomne,in qua anite calculi mariniextintlifuerinr. Cafeus elixus,ci» ab elixatione flarim fepofixus , mox£, ena[fatus in cibo fmptus. 2t Finus canimus ardente fjrio acceptus cf in aqua Li- bits, : Panis triticets fictus imveteratus comefhus, Hordeacea farina cum myrti baccis, aut fplveftribus Lyresaut imalicorio ex vin állita.. 3 Lentes cum fe cortice decotla deverate;brefertisn fg decoquantur ex aceto cum ad[ringentilus alias. Oxylapathi aut oxalidis féyuen 1m vipoyaut aqu poti, Braftca percocle cibus... Baia uigracum faavadicecy lente decocla,efui data, Plantago ex aceto elixa cum [ale come[ayquin ej: ejus Jemen ex ino potum, Praterea cbfleribus infufa, Jutybus yam lortenfis quam ervatica in cibi. ACCÓDhA, Chendr ylla, facets cochus patus. —— | Lens fyoeflris quoquo nodo fumpta. Cctnos pota. vdpenbunsquinetiam ejus coma cl femen haufl ondprum in eibo famptum, cu Phylitis potui data, cAcanthi vadices bibite, Fanictllum erralicum potum, - RutA in ciboyvel pore fumbta, ——— s e eX TDPMO: pues : Cabe decoilum libitum, ET nune EE i OINTESTINORUM 7 7 bol E : * atis prima in vim Vibita. Lagop 2j ZZ duri. iz ex sa fümpit, uiri Xyridi radix in. Ej d Anchufa folia ex oe fn 74 Rubira decocfum potui datum. tefolri vadicts decacéums bibirum. nix in viuo auflero bauffa, - radix bibita. unci prafertim i anarini femen fixum, e in diluto ipo potum. - CAffragaliragix ex vina baia. Hyacynthi radix ebibita. : Papaveri nigri femen ex vino df mii Verbafa Ci radix, C flores potui dat, — 0 e flores par?. A Punicorum ACIAUFHIB "VIRI potui darum. Rubrica E Meu 0UÓ ie des Ws A Vim Cox Zl A Sedum majus ex vino bauffum. : Adiamti decoélui peoum. n : . 2$ vichomani cirdps bbsium. c dincotlum. Actium cibi MATTHIOLI vdrlarei mujci dilutum ex vigo paratum potum. Ti e i e clyflere s fum. : x SES : ^ Z ire es dromrata, GEAR IT EE MAT Pyra filvefiria due ed calculi. extintli 25 Mil petamen ovi qutello — » d Ium c devoratum. Caryophylli prius igni toli, ch in perunt cibo op Coriandri fegnen ex aqua potum. Lagapi folia, panicula, ci fe Jemen, ex vino auflero , aut. putet mali bana. Virga aura pota, ch in clleribus addita; Perentilla pota , aut viridis i in Dire nudis gehe EE VN Fragaria folia, atà, vadices. Solbaflrella, frve fanguiforba "meo 2 dore. Pulmonaria altera ebibita. Pupicorum acidorum malorum v. —á: Iam 014, QUATH Ci 4 M «e TU POa6 — - Adlienteriam, Lycium. purger E det x Sacebarum à punicorum floribus à ex aufiero vino fumptum. o 0 ? Re UMyrteum condimentum. xt ae» * Silaue ficco devorata, e c Nux myriflica, prafertim calido ct Mili Indici panicularum , ores b. Milli putamen ovi aveeoreen o4? bi féuen potum, Coriapdri je ex Aqua, | Sepia in po Sis rjoe im mfei dilhtum ex ipea. eee INTESTINORUM. | — vofli i in potione , m in cibo fanpti. ? Vino vlonatpeortnà ficca. o Jh : " DIOSCORIDI$: Mieicdi. - ; Ad diuturnas al DEN -— bp es REDIT Sanguis iter: Wed) priam | circ MATTHI o L 1 cMafliches pota. — : Nux nmrifiea, ^s Myrica VAPITHHLCUYIEX. ——— Oxylapat bi femen porum. Mili Indici flores intro Jftmpti. Mili putamen vitello ovi CU. del i 1p devotatum. É pores voli ip potu, aut cio fenpit: its: "n lia , femen C panicula , ex Gino aros c eut ? mali pota. rs AUreA fius pota, um infa, aa ind 2 Pula | Fquemodo libet ufurpata,. n a: € Pojcptila pota ve viridi in talcs nudi pedi appefita. Fragaria folia c vadices, DIOSCORIDIS. d tag Ovdiá : "as Cerafía camefa, m TRADE. Melimela efai data. 0 se Perfiza in cibum fumpta, Sturus pifcis im cibis, Olai jus bibitum. Pjfcitum tn univerfamjus per fé, aut ex vina irem pne g wererum mI qve P EUR DE 4 He : pcd Butyrum Peru vel oum, - Medalla ofüum die. £L 4 ME RD PNG bb, Rumex C euh Blmen 5| à r. TE mW Gueler ] ES os s ns CAtrriplex ecotla C ip cibis fampta,. dos andit inctipode cer CAfparagus SETS TOUS Laiiuca e Lx om X Brafüca lev. Me deine: porum. T ge DÍOSCORID ve. - nteftinorum inflati E Farina tritità cum byofcyami fucco illita. Farina icm fam. 2 ion 14, Ocimi femen potum. Rbaponticum bilituim, . Ane i INTESTINORUM. Anethi come c feminis decotfum potum. Were infufum vel ejus Cumini decoffum cum oleo | femen cum poienta , e ydrale 7HACEFATUI. Mitum. ' Peucedami liquor in ovo ebibitus, Hu Apgthenudu decotlum qoem. " M^ACE*T H-OI'O-E.L " Cubehe quocung, mado fempt a. Cinnamomi aqua [Hllatitia pota. Acorum, quod falso calamum odoratum vocant. Balfami factitti liquores omnes. Ricininum oleum. Mumnia ex ammi Qr cari decatla Jampta. Malum zorrefattum cum [ale ufium;c calidum in facculis impofitum. - &ifymbrium quocung, modo bauftum. pice E cap.de vino defcripta, pota. di PE POSsCORTDIÉ ., Adlatas fateftinorum tineas. : Gin radicum decotlum libitum. * Nues juglandes largiusefitata. —— Mori radycts corticum dectétum hauflum. . dips datum, vel comeflum. —— seleonis albiradix acetabuli pandere e ex &aj sti | Qrerigami dect 2 pota. - eis femine radix wrium dracbyerin pondere ex - nelle Mee "vel aqua usibilha alitum. ma osa Jumprum, Heliotropit juris tt um fla, Ium v? "BA CHR byffo- prese nafiurtio pues c Brafüca femen bauflum. IN TEFTÍNORUM' Juniperi gummi bauftum. Lauri cimacum calamintha,, da agua ND ESI v P Creffini acit /nor m fuccus cupo aquagreminisans pr "zulaca porus. D I Per[ici folia coptufa, c ventri ex aceto dlljza. Aqua JFiüatitia ? e limontorum fucco. pota. 3 Lipuonti imsaturi ! ftccus bauflus. Pruni fjloefiris aqua 8 floribus feu di Fidei devorata. Beta candida cum allio » fümpta, Sifymbrium pone. v Eruca Jemen Jeenptum. - Nucus carum oleum... Mori. pom radix pota, Oleum Jeerpionum noflrum cum potum, TU iram. Corau cervinum ex melle bauftum. "Apriurinaoleoin feta ipfis vefica commifha, di liu, dn feno fu v[penfa naribus c arteriis dine 4 on ; porum tuia. Secala vulgaris decotlum cum coriandro. pingit : Lupinus tum illitus, tum penus. . Napi femen ex re d aut War Ano fücco F2. Caryophylli flores i D vocari : i Jacchara afi dio. Succifa adicis pulvis potiom dnjettus, (rau. Gentiana fillatitia aqua pota. - Cruciata radix tufa ci ventri —«—( ita. CAgaricum. t 2 Rhabarbarum. E PX n Centaurium mima drachgna pondere ex adi a Aloe ex latte vel melle fumpta, aut bubulo. 37 eA ACE 10 excepta, ej umbilico penus illita. CADYOOHHHA 0 cAbigtbium. s E lapur ex melle c nitri momento. te i s albus dracbuzé pondere bibitus, Memhallrun eX ACCIO pOIMII. 000 Menthe gr grace e fuccus | porui datus, — T. Galege fitecus, fioe berba ipfa recens ex die 5 darum amararum calefacta ci ventri ( adaligata. Pfendomelanthii femen am porum, quam ex bubulo felle c& aceto ilitum. Fincetoxici. radice Lev radicum decoctum potum, fuccus ip catapttis devoratus. ache pondere bauflies e elecfua. et " vide lib. €jus commen. INTESTINÓRUM s à DIS vARgentum Fou. Jii li ponderehauftum. — Verbafei genera. Gleich am ior o ad vino data. nga es morti pifils plumbeo atà, oleo | EBORIDIS£. epoto med os venia s fale inve- Diphryges in unguenti additum aut ipe, Gallrum gallinaceorum [e DIOSCORIDIS. S pumbra jnccarus Ad fedis ulcera. ME WT THIOLIL Thusrrisi cim laBa e amener ipnspofitum., 1 Adilía atlionem - ica phis HapW a à apondere ex pa[fo aufus. «Punicorum acidorum faccus cum melle decotfus illirme dri É femarum unciarum pondere ex imo Crelico pa» oe[pus impofitus expler C» emollis, : P ande elorurm illitum. en anie MATTHIOAXARIL ; DIOSCORIDIS / ub th i Ad ioteftinorum vulnera, Aloe infferfa. ES Adi C filia cum aqua pota. Solidago minar, Cy media. AST T HO LI. Sanicula, Leporinus p ati, pili , qui fubventre habemturex — 4 piena urf. 3melle decacfi , c fabe quantitate frequenter de- Pilofella, vor AL. Pyrola. É o EE vermium oleum, addito fatlitio balamó — 12, ufCi genera ómnia. Unguentum ex oleo, mortario Cpl inidirigii i flillatitia aqua (Ex unciarum pen- ratum. pea" dere baufla, addito felectifamn faccharipulvere. — p iphryges. ds Pw Ophiegloffum ex equiferi aqua porum. D10O SO 1 DI & | Terrefiris hedera decaétum vide ejus conma Parinm, Ad con esi Solidago minor, ci medi a) Cotonea mala cruda cataplafmmatis aeta: * danicula Ovi vitellus affazus, eh ex rüfatto é Men come vAriculaurfi - in potionibus baufaa. Aloe cum paffo adhibita, — Pilofella Anethi cremati feminis cinis illisus, Pyrola de qua vulc idit prriomml jas li. Com Libanotis emplafiri modo impofr ment. de Limonio. Ballores folia in ferventi cinere p» pfit 5 Virga aurea ] Rubifolaadhbua, — — Pontentila —— I7 roni jefa Helxine impofita. *& " E ee frve c flelaria ] ES y ANE eqidcl peat. : DIOS CORIDER d Aà icteftinort 2 li radix E ou ab. ot Lac omne ignit calculis cale actum infi Saphyrus Lapis bibirus. Crocum poe inditum, — É MATTHIOLIL WaATTHiOL: * Selidago minor, credi Lini feminis oleum illitum. Sanictla 2: m " Vg infu ud , Plautagints recentia filia mita, dr ilita, ^1 vAuriculaurfr. " Verba[ci genera omnia. " Pifélla ^C t DIOPCORIDIM. [OBS2 cM pem Moda an .— enseum fertulacampana, um DIOSCORIDI$ bera »malicario cy rofaceo Adítdistimas, —— Sopthi faccus illitus. Pix liquida illita. po dr ofr ad nell d babes Ao E: E dini CnEine ex p» Á — — — Libamons adhibita. at - Vitici feinen cum A qua illitum, — eue aded Aalthaa radix decotía gem Cancri fluviaiiles Ner cum melle cott d sende ie folis; bci od ui in vino se (bin matis modo bes EP Senecioms fares, olia o tina, «s Des nom 9 ic aci medico : p Labrufca fores illit. ume Plantaginis v recentia cda trita, d ilisa, Plumbum eloum impofitup.— Verbs | genera omi. x MATT fli iy D CÓORIDIS geniperinum gummi cumro[aceoy Adindutatos edis tumores, x ws Carcri farsiatieo riri crinferfe : TE. L ue ^ sCORID T E Oleum ex lutezs ovorum ill : 2 2m m. Pantagipi recentia fia rita Geilttn Cni fucus ein, 7 D ede. Md * 5 ; , * 5 $EDIS AoMalorum cydoniorum decocium in defe, ofer. "orpedo marina appofíta. cyclamini faccus ad. mellis [pifütudinem decatfun i. litus, Cerulej amagallid flores appoftti, cler attieus fllius, c Acetum illitum && fotu adbibitum. Aida muria im defefüonibus. MATTHIOLL cMafliche afperfam. .— Cochlea putamen uftum d afperfum. Plantagimis recentia folia trita Cy illita. Verbafea forum e [éminum pulvis larigna refina exceptus. C fu Af » Addita Antbemidis florum arina. ii radicum faccus illitws. MOAÀTTHIOLL Ad. heemorrhoidarum dolorem, Mesitiicolbe oleum illitum, Perficorum 1 nucleorum oleum. femimi oleum. ^os vecentia folia trita c illita, Porri folia decocta c» illira. . Dracunculi radix cineribus calidis tofla, é impofita. ri radix oleo fabatta,ci ámpefi [7m "le unguentumscu)us poser rationem la- 5 liba. cAp. 9o. : Fabel genera omnia. Oleum de momordicaex ee Aut limi fe. Á mine garamm: vide e nga vitis nigra. DIOSC e IDIS * Adb iendas, cas om MATTHLIO Pts Ficulnta félia affricia. Capa cruda impofita,aut ex aceto illita. Cyclamini radix recens fries gus faccus ex la- H4 e ec DIOSCORIDIS& Ad hermorrboidarum defluxiones, is SXMOA T THEOLI apio gummi ex eite rofaceo dut mjrteo. 7/2 recemia folia inrita C Hia, ) icularum cinis infperfun. Gi flor. eie ovi vitelloc clematidepri- : » Eoi fia f ex mulari lapide ac- de [OHTER URS * Arabicus lapis i eeu ad pe dp ms MATTHI OLI dis adieu decoctum na: EA SEDIS. DIOSCORIDIS Ad tenaímon, [eapriltum) Lacs Ovillum - Mgnitis caleulis loslflham, cfe pow Fenigraci feminis dece ii zum. Lini femen quoquo moda appofit. Erui farina: Vino macerata iita, MATTHIOLL Thus fuffitum addita prafertim c alupbomiarefina, Verbafei florum ci feminum pulvis unà cum Antbe- midis florum farinarefinalarigna — e far fitus. DIOSCORIDTIS Ad penfiles thymos, Capra fylveftris fel illitum. Finum P ridem ex aceto ipunttum. Lafer in malicorio cum aceto fervefactum., "Acetum illitum. MATTHIOLI Plantaginis recentia folia trita Cj illita, MATTHIOLE Ad inflammationes, Caphura. ; Oleum cucmitarum vulgarium floribus paratum ' alitum. Lenis palufiris pee iir tum pota mm illita. DIOSCORIDI s. Ad renum dolores. Cardamomum ex vino potum. Nardum celticum potum ,ac linitum. Apomi decettum bibitum. Arundins vadix lumborum doloribus pute eum «ceto illita. Tragacantha drachme pondere inpa[fa di folis cum Aduflo ,elotod, crus. cormu , c feifftlis alumimi zantillo potum. Peucedani fuccus potus, , Uva paffa alba in cibum fémpta. cZlcyonium tertium porum. TFeniculi come decoctum fabditum. cAInagallis pata. cAgarici drachma pota, ; Glycyrrbiz.e faccus cum - poe. c qordilium bibitum. cádthbyllis pota. Paonia radix ex vino pora. 5 bytum parreum ex aqua porum. ind Anchnfe decalfum ex aqua baufium. Vinum melitises ebibitum. ES MATTHIOLL ve debe, eum »igde don haga. zentior eff porus. js Ceraft gummi ex vino baufhum. y amare gummi ex pa[fo feamprum. radici cortex CUm imo porui darus. nifum porum. Cuin I orral Jolveftris femen porum. Arremiedecoiumi inu defe, P fpogibus adhibitum. Chamameli decofkum porum yvel fotu adhibitum. Parthenii folia baufla, — - Althea decotiuza bibirum. : Alifgmatis decottum potus datum. Tribult utrius, fructuum fuccus bafmus. Rubi radix pota. Pápltoeris corniculati radicis decodlum bauftum. Uplilici Veneris folia cum radice pota. : Vinum abfinthites bibitum, Adiaptum potui datum. manes porti nies Uva paffa alba comefa. Melitites vinum 4fidue potum. Alcyonium Leriium porum. x: * M.ATTUES HI o Li Jridis vadicis decotfum p. porum. Iridis vadices condita. c frequenter. destin, Pha radices ex jure ade - *! Carpefium. / Cinnamon , Jua pota Cafe Glutiva ose ex ; vere fumpta. Balfamt fatinti liquores à Terreffris mufci ex viua decotium Oleusa cum pari portione vini Cretici calidum p- um aut sofufum. : Amygdalintum oleunns c prefértina o ex amaris is nucibus, Bdellium in potu datum. fLarigga | Re fpa * Terebintbina pdevorata "T LPMARR LAbiegna. 2 E m 0s humani capitis baulum. s key Fraxini f€. femen ex viua vetere porum. - esae defluens ex perforata berala. pit orum Piece. Ex aqu da4quayUL ein 7 Limoniorums ftcc Meffilorum oficula. cocblearü mor : atnfla. NES Cochles putamen cafiá Cammarorum la Cancri fleviatilt p Aa ut uw cinis ex "vino gre i Ld Lat. Equiféti cujusd, decoctum sut Vinum abfinihis: RENUM, Seorpiontum oleum pubi ilitum. Leports integri combufti cinis in potu frmptus. Leporini renes Tum erudi um ctfi devorat. Calli, qui equorum imterna erurum parte inna[funs trito c ex vino propinati. ; Humani | ffercores fHlatiria aqua pota. t Ciceràá cum nigri tum qu rubri Jus m Brafüca jus potum. Hippolapatbi radix trita ex vino Jfmpta. Aonidis vadix trita ex vit fumpta | ita ejnsdem Jflillatitia aqua cujus parandi rationem habes in COHIMBEHLATIO, Veronica zuss. - Ditlamuus albus ex "vino meraco ebibius duarum drachmarum. . Filipendule radices baufla. Tanacetum quovis sodo afurpatum. Hyperici fegeen ex vino. Polygoni minoris pulvis ex vino tat Vea —€ Oleum ? flammula illitum. Parandi variontm habes lib.a. commen.de clematide altera. -—— Confolida regalis f'lares poti. Saxifragie albe decothua porum , eireuniftantia grana contufaci devorata, Saxifragia s»agnua drachmae, pondere ex vino Pata. Pinpinelle Jaxifragie radices pote, —— Vinum ? calcat balicacabi folani Daters porum ph clarum quatuor podes 59mm T 2 Prinule veris radicum decoflum puum. c Genifla femen aut Juncei ejus vami cum filiis " dre Honibus, : ia one porum. Plantáginis radices c filia ex Mf ofmmpa. —— Uva paffa alba comefa. d:dt Melitztes inum a[tdu potum, — m SOM.A-TUD BDlCQ dcl Pinei nuclei es. onelle,ant faci Tragacanthe lac DIOSCORIDIS Adrenum obftru£tionen. Rhaponticum Pasa. Vinum Me aeo ; D EC GNU EE Pe ponum. — Cinnamoni [ulatitia aqua baufla,. Cafüe falutue pulpa devorata..—-— 07 4 Terebinthina larice2vve Tina fimpaumia Zizypha. eras —— VESIC & Cardui benedicti radicum decaéfum potum. Eryngii radix. Veranica mas. Fragarieradicum, foliorum decottum potum. Vinumcaleatis folani balicacabi baccis quatuor tm. ciarum pondere porum, Oleup: 0chalcantho ex ino DOT, VES r C JB. DiIOSCORI!PITS S Adciendam remorantem urinam, tori decotfum porum, Meiradices ex aqua decocta, vel trita citra cotlionem pota. k [Indica "3 Gard Celiica que data. 5 L Montana Cardamomum ex vina bauflum. Afarum bibitum, Phuficca pota. Malabarhrum potum. - Caf a inpo "A 4. go77 DIA. Cofhus E uncus odoratus inpotu ih. pane dex od wines » Aut apii fn m (prur. PN potui. dines Cyocomagnia porum. m Pince nuces quunipecmief 4H CHI "peo » Velcu- picos decatlum p» e Terebinthi feuilus come] Refina omnis, prafertimá, Tüllinhiina baufla., ' Cuprefi folia ex palfneiy exiguo myrrha pota. Cedrides devorateyvel pora. Lauri foliorum decoiium im defefüonibus, Alia rd cortex uncia Fair ep SS socis eni Leiryma yere 1 Glandes 15 potu fumpta. Palma involucri decoilum bibitum. Punica acide fuccus parus. Cer afi gummi bauftum. — d amare lachryma "rel "nS n cibum famptus. 2 lyis caro inveterata ex aceto mulfó, |po- ies perveni trili cy cum, pr pex 44 14. um. n prece bamáre, C AMPLO M yn ex hordeo paratum potum. » decoctum potui a dti Erui decotum baufluni. - Lupinorum Tiam bina, : Raporum cauliculus elixus [od in ci PHé. Raphanus come[Inssquin e € ^ i. Siferis vadix in cibum accepta, e 4gi brevi catfura elixidr in cibun prope, 2 uomodo fumptum. NM L femen porum. S "n à nirius 4, femen bibitum. 0, Y ES1 C lk Dracunctluetainar bauftus., Hortenfis [milacis filiqua cim femine dixe, di in ci- bum data. "Afphodeli radix ponas : Bulbus VOpHTOFLHS in cibum füpptus ,vel ejus deco- um Porrum domeflicum. eb fylvefire ctmeftum. Capa decoéla cy in E sn fumpta. clum in cibum famptum. Capparis feuiius quadraginta diebus porus. -"Anagalldus fuccus bibitus. Calamintha decoclum potam. Salvia decotfum baufium. Crocodilii femen potum. Thymidi decottumportui datum, Thymbra decotfum bibitum. Serpillum in potu fumptum. * Ruta quoquo modo fumpta. Spina alberadix pota. vAcamtbi radices pota, Ononts radicis CUFTCX EX Vino baut. Eryngit radix pota. — Abfintbium potui datàt , velejusdem decotiz die "Hoyfopi decaétum inporu famprum. origanum bauflum. Tragorigani decothum ebibitum, * Rata fylvefiris pubi illia. £c | femen, c radix pota. Paflinaca erratica (femen haufium. Cari femempotum. A Anethicome e feminis, decollum bbitum. à; Apium crudum, coitum? incibum [umprum. Perrofelinum inpotu hauftum. : Fentculi decoéfum potum. Nigella pluribus diebus bibita, à Polit montani decotium potui datum. A Artemifia decoélum im defefionibusadbibitum, Antbemidis decocdum. Daufium » vel in enim | additum. Litboffermi femen ex vimo albo, qoum. Rubia radix pota, Lonchitis radix ex. Minime. Hypericum abitum. Betonica folia pota. Periclymeni femen banfium.. Esl enim vein cca ]edicamentum. — — ie * Saxiffagiapotui data. —— - Xyridis radix trium abolorum ponderebibita , fed 2 minii longe major. ec: 2 gumin marini famen em Fitz a4 9 yASTCKE X Vmbilici veneris folia cum radicibus manducata, Bunii, C Pfeudobunii fermen porum. : Afiragali radix ex vino fumpta. .—— : Hyacinthi radix bibita. : Vitis nigra wilicule prime cotle,comeflad,. Chamedaphnes foliorum fuceus ex vigo [umptus. Cydonires 1 Hyfjopztes epe [re Abfmthites Aqua mulfa in patum accepta. MWrWMTOrft — Nardi Italica , aut lavendule flores ex vina fervcfa- é C pubi impofirs. "farina decotlura porum, — Carpefium bauflum, * Cinnamomi fHllatiria aqua. Calamus odoratus vulgari 1n potu fromptus.' Bdellium bauffum. Tupiperinus cints ex lixruio c vina alba potus; Sabina quocung, modo devorata, Fraxint femen potups.— Arundiuis vadix. T Cachlee putamen cafa imventum ritum , e» ex albo "Vino potum. Scorpionum exuftorum cinis potus, Eorundem oleum pubi illitum. Sepia ova in cibis fumpta. ccm Cimices vivi in penis foramen immiff. dics Aqua in quacervimum genitaleelotum fuerit, baufla. Sifymbrium aquaticum , cum rAphano opini , C pe- zrofelini radicibus ex albo meyacoyhur. calefa- Gum. puliium. — 00000 ; Fin Melopeponum fevainum latleus eresmor potus. E ve pcs TENEO ORTI lefattayc pubi impofita, — 00 0 00 00 0 Porri femen ex pajfo porum. Sinapi porum. Gezgtiana. ; Anonidis vadicum fHllatitia aqua. Parandi modum babes c 70 de Anopide lib.g, — : Cardui benedicli vadicum decociumpotum, Veronica mas ebibita. : nyjoepum Y Paee m x Meutba Graca ex vino fervefatia,pubi Mita. — Tpperaioria baufla. 000000000 Vincetoxicum famptum. Filipendula vadices ex vino. Tagacetum fervefatium e ilitum. zs Polygoni wiporü pulvis ex vino bauflus.. 0TH. Oleum flampmleinunttum pubi;aut cbfere in finn. Coufolide regalis flores aut eorum decoctum porum. SaxifPagia alba ex vino decocta e pota vel granula qua 1n radice f Saxifragia magna. Fragarie folia c» radices fruee. Pimpinela faxifragia. — Mrichomanes in coptufa C devorata. "tm. *Chamapitys potui data, UAADH S p VESICE Genifla florum ex vina decottum , aut flillatia aqua : quinetiamcenferva ex tidem ch facchbaro parata, ' Oleum? chalcantboex vio potum ferupuli pondere. DIOSCORIDIS ; . Adurinzamgufüas, 7 —— 07 7 0 Cimices leihulariitriti c urinaria fifhulesmpofisi. - Millepeda ex "vino pota, Cicada ina]fato manfa, ; Locufle fafftta, prefertim àn feminis. Cervini cornu ctus elotus binis ligules epotus, Malve decotium infeftone adhibitum. Portulaca in cibum fumpta. dass Afparagi radicum detattum bauflum. Crithami vadix.femen cd folia ex vino decolda potat, Sandicis decoblum potui datum. Caucalis olerum modo im cibo fumpta, "aAmarAci decotfum potum. IH Baccharis vadicum decotdum bauflum.. Ocizii femen bibitum. i Spoyrnii vadix pota, ; Agaricum drachma pondere datum, rr T Peutedani fuccits potus, Rbaponticum porum. m er. Phalaridés fuccus ex aqua, aut*vimo haufus, —— Lotus fylvefiris trita per féaus cummalua femine ex "Uipoaut pao pota, pata Chamaleonis albi radicis decotdum bibinum. Abrotani femen tritum,e ex aqua calefattum potum, Paflinaca fabuefiris femen potumyvelpubi illizum, — € Tordilii femen sm potu fumprum, 0000 E o es. dqHApübd. 0 Sifonis femen bauflum. 0 Petrofelini feyen potum, — — Galbanum bibitum, : see SE Chamadrios decoétum potui deni. e Trifolii bitumimoft femen,c folia in aquabaufla, Scardià decottumex vinoyvelex aqua paratum porum. May ux tot 3 "Intbyllis altera drachmarum duarum ; Paonía potui dA z us Po yur ut ux qa GFaminis radicum decottum Pee des Arclii vadix cum femine decolla in pora fampia, — "Adiantum potum. dc Eas Tricbomanes baufta. : EL. " "a rov Lapi "Handiés 2x-uxme. 3o Morochtbus ex a. ad —— ii i ., 5. CIudaicus ticeris magnitudine ex aqua calida 2l da potus. Cie ae Spongie ex vino bauflus, uim AT T-HYXOL:4 Et M Cafüe folutive pulpa devorata , aus. cum d Aen 7» : 2 p * s Apygdalimim. oleum porum , aut per penis meatum Terebinhina veina baufta.— Lauri bacca cum triticeo fa. fanfare juniperi bacis c Allo vy e vino aper caen iq 4fper- fach puh faperpue Wapi femen cochlearis menfüra , addita lini feminà e 3 . Hrachma VESICA. drachma ex vina patum. Solani balicacabi baccarum fuccus ex papaveris albi Raphani rufticani radix minutim concifa , uw cum — Crémore,aut melopeponum, aut cucurbita , aut cu- eltai vulgaris radicibus, exoleo vel buzyra jy — cumeris bauftus, y calefatta, cj pubi adalligata, Lupulorum xen defefüonibus addiri, LOS COH RKIDISs.* VESICAE € X €0. Raphani horten[ts radix eodem modo ufarpata, Ad velis iU: ^ Raphani utriuf, dilutum ex vino paratum bauflum, Mti folia d fémen pora, vel eorum [uceus unciarum duarum pondere ex — y i7 o»pe bibitum. eretico vino fumptum. C Aponidis radicum füllatitia aqua pota : parandi mo- "aris e pd Sae. Glycyrrbyz.e fecus ex pa[fo fumptus. dum habes lib. cap.s. BioICoRIDIL Uva pala alba comefa. Ad urinz ftillicidium. MATE BI OLI s vAcari decatdum porum. INueclei pinei ex tmelle, aut jaccharo devorat. Sifjmbrii [emen in vina ibitum. Mumia ex caprillo latfe pota. Panaces heraclium ex vina baufum. Amyli femuncia cum ovo , ci wvis pafüs fubfervefa- Sefeli Mafülienfe porui datum. éfa ci A balneo fumpta. Cuwini fylvellris alterius [érnem im paru fumprum. Equifeti cujufq, decatfum , aut aqua flillatitia cum Ólufatri radix cum femine ex mulfo pota. herbe pulvere pota, Pelycnemum ex vino libitum, a auupun. Clipopadium bauflum. Butyrum infufum. pcne cumeuino epota. Equifeti folia. X — [ain uen "os ntc i rm s : Ad ejiciendos veficz calculos. 4? imd fi ed Off agi avis ventriculus paulatim im potu bauflus. yos vagede ond d radicib. decoc Tzin poru famprum "P. Muris qui nuferza dicitur fimus cum mulfo cj tbure porus. Urina apri potui data, venas jid drcotfa peru dana. Ade NT d ex vino decotlum libitum. posed TE mulo m e &iop crudum, cotlumve bauflumy,vel comelum. , Dos Ed irs ris Sifymbrii fémen porum. : "MA. fms iid radix fex dyachmarum ponder Sechs decotkum bauflum. perui dene, pondré pis femen vel radix vino bibita. Elic if pee, ARIBENESR v pesi erraticum potum. MATTHIOLL .$* Mgapenum potui datum. Ploubenihsw quta. Adiantbi decoctum bibitum. Trichomanes decotiumin potu fumprum. Viris vinifera lachryma i. in candi concreta ex vino DIOSCORIDISs. pota. i s Ad eficz ealculos frangendos educendofa; e cum [uo putami eonrite, ex pef f dies Cardamomum cii corticis radicis miti ps , us pora. em Bdelliuzs rum. xe A cir in cibo fümpri. -.. Ctrafi arboris gummi bibitum. Gicerum rubearum decoéfum C oews ur inciceris — Anleni decathum baufhum. commento, o Lmbeffermum ex vino albo ? porti datum, Dureeagpsie e SE manans cyatbi menfara. Saxifragia ebibita, 4^ peo dem Anrede porum. Grapunis decotfum bauftum. eec : Cafe fo —ÀÓ cum dulci radice md Nuclei fir 2, 4HE 7t excepti. ot me, iode MAL i córu[tq o devorata. fa magna --— pondere ex vino, veris radicum — — Genrfle epe ei. cna Ceraliium ufum bibi DIOSCORIDIS Ad urinz incontinentiam. Rute floefiris fe femen frixum, i in cibis fumptum, Phenix in vino auflero bibita, Mumia ex vaprilla lacte pota. Echini »uuhs combafh cinis cum agrimonia, cy in- serna membrana ventriculigallina Jiemprus. Tormentilla Biflorta adices ex plamagints aqua pora. M ATTOE HL OREL Ad veticz fcabiem. Caja folutivepulpa eum pulvere dulcis radicis pota, p-- inei devoratà ex znelle , aut faccbaro. diizem oleum potum. ph oleum bauftum. Glycyrrbiz.e radix Cw ejus faccus, DIOSCORIDIS Ad cruentos mi&tus. Cumini fylvefhris alterius femen porum. Elithryft coma in mulfo pora. Acida muria infufa. MATTHIOÓLIL Datlylor& offa cum crudo [erico combufla intus fumpta Plantaginis cj millefalii [uecus potus , addita phileni Perjvidra: die da i farina uncie pondere, ama cum boli armenii Beer ex lacte bubulo. DIOSCORIDIS Ad veaererü ciendam ftimulandamdj. Coflus ex mulfo bibitus. Crecum potum. Semen ltni cum melle e pipere: erat, decocfum in cibo fumprum, Eruca largius ip cibis ume Eruca Jemen bauftum. - E uy Dracunculi maj. radix toflayvel elisaex- vino o bibira. Afphodeli vadix affumpta. A ac perum, vel E age D ET - e i VIRILIUM ET PUDENDORUM, MATTHIOLIL Galanga pota,C in cibis addira, Mofcbus ex cictmo vleo 1 peni illirus. E Zibetum eodem modo spuniium. — i Piflaceorum oleum und cum oleo finapinas be leno Q mofcho genitalibus illitum. r Fraxini femen cum pi[laciss , c sue devo- ratmm addito Jatcharo. Nux Indica. Myriffice nucis oleum genitalibus sllitum. Sepia pifces cum nucibus ej allio parate c devorata, (€ cervi in pulverem tritum,eh ex 6v fampti. aryopioyli quaruar drachonar. podere ex ee Ei tolt ip latte bubile decotz, C longo pipere, d lana afperft." * Dauci femen. m Mala mfana elixa,ci deinde in bay ponds em longo pipere devorata. — Vins elem radix fub férventibus cineribus decofia, (P cum pipere C fale devorata.—— a t poii. Coriehdram bibitum. Omnia medicamen venerem excitant prater éa qua in calorései citate excellupr, ht MAÁTIHIOLI 9? Sefaminum oleum porum,aut in cibis ette Cepliliones cum pere e fa M oo i: Nuclei pines. : eoe fessi poe * E^ Rapum in lacte decihuni. Napiex pingium cárpium jure dec Ssfer coctum C vum pipere zl ree in cibo eias ica S MHPR dtc d P ipere devoratum, Mery dod» | VIRILIUM ET PUDENDORUM. Cicuta cum fua coma trit4, C genitalibus illita; ó eft potenti edic. 3 MATTHIOLI Caphura renibus e pefnibus illita. Vinumyinquo nullus pifcts "fuerit ipmerfnae, porum. Latfuce fuccus cumtaphura momento reftbus illirus. Laifuce fémen ex papaverini feminis cresmore potum. Sifymbrii faccus teflibus ilius. Cannabis fativa femen largius fumptum. FIDIOSQURTIDIS': Ad feminis profluvium. WNymphea radix bibiza. Iridis illyrice vadix ex. aceto pota. * MATTHIOLI Hyofeyamintm oleum renibus e teflibus illitum. - Thusdrachma ponderecum aqua nymphea bibitum. JLarigna. aut verebintbina vefina ex aqua planzagi- zis lota, additis fuecino , vel afhleno , c caphura RMUmEHED. 05 Caphura cum fuccino ex aqua nynphee baufa ,exte.. rufi 0 Jofarum baccari femen,c L Rofarum erocei flofculi, capillis go in vino auflero pota epon. 7 umex vino auflero Saecharum punica ftri "dMplens aurigo drachma pondere cum albi faccini fe- . muidrachma ex portulace , aut plantaginis fucco nas cx eX Lithofermi utriu[y, femen , fefquidrachme pondere, addita pari afpleui quantitate, cb feccini ferupulis - duobusyex fucco portulaca pluribus diebus porum. Mallefolium cuicandida inest umbellagumacum flori. bus tufana ye cum fua fpftus aqua fhllatitaa , aut caprina Hate potum , vel cum corallio , faccina cj eloris fcobepro, UBATHHR. ISSTETOE UM i $ cad ed AETOSTCÓRIDIS' UN en - Ad pudendorum ulcera, oefypus ilius. ——— Aloe dllita, Cy inpulverem impofita. &- "lumen quocunque modo adhibitum. fla paf. D MATTHIOLL, "nia ex caprillo pua ie Malicorium cum marina [Jongia exiccatum additi Ft. x B Cueurbiteexulecin. 000 00000 VIRILIUM ET PUDENDOÓRUM, DIOSCORIDIS. Adteftium infammationes, & tumores, Cicer cum ertt decotfum appo[itum, ; Faba in vino decotla cataplafmatis adhibita, Senecionis folia cum flaribus emplaflri modo tonpofita. Afphodeli radix ci» folia illita. Gimolia illita, Melilotum emplaffri smodo adhubitups, Geodes lapis illius, Ruta illita cum lauri folus. Sal cum origano, e fermento illitum, Cuminum cum pala wva,fabad, lomento,aut cera ign. pofitum, Coriandrum eum wva pa[fa, ch» melle illitup, Lilii concifa radix cum apollinari berba , ci» 1rilicea ferina cataplafmatis modo. Samia terra ex rofacen, e$ aqua illita, Hyofeyami femen tritum ex vino impofitum, MATTHIOLIL dridis Mllyricafarina cum alii quibu[dap medicamen. T5, ut in commento de iride dixisaus, Hylfeyaminum oleum illitum. Funugraci farina ex bydromelzte decoéfa , e addita axungia, impofita. — Cicerum farina , aut fabarum ,aut erui ex 4qua de- cota c alita. Bellidis folia 10a, cb illita. Lentis palufiris fHllatitia aqua illita, Unguenum ex mortario c piflilla plumbeocumrofa. €&o paratum. D1IOSCORIDI Ss, : Adgenitalium pruritum, | Salvia decotlum ex vino illtum, s Refine omnes praJertimá, terebinthina illita, DIOSCORIDI S Ad induratos reftes, Arionis femen impofitum. - . c MATTHIO.L Jrinum oleum dinum. 00000000 : BIEORCOWIDES . pus z . Ad eos, qu natura prcputio cart iet s CHCHTHHBIHUS EHIEIOT CPI Ciro EXCÍ aT, M s c RP Jóolvoxts Ouramvefarett, 000 a, DIOSCORI D & Taurinum fel ex melle iltumz. a - Labruféa flos tritus cum melle, croco, myrn fuoimphiu, 0000 C OM AGTOTJEdSDOEN, Pila oc op pem Potentilla iemouy mede Solidago minor d media W quovis zodo $junxua DA ptt Ee as '. ver Sue AE us MER HXIÉI : 4 C'BrOUES Eryrpc. M Smaridis [alfe erematum capus inum, 0 00- Fel fgvefiris apr inunilums. Ad T. You ovilup ex acero impofitus ILE AR-L RATACHI pipere ,nitrod, confricatà, Tübymal caracia lac unitum. [o7 €s rami triti, b impoftté. rode fucete allitus. : 2 illitum. Oleum Sli erlo Mitum, ; Oleum naflrum de antimonio cum cautela adhibitum, ÜT^rRx D1OSCORJID:;S. Ad uteri ftrangulatus. Mei radices tite cum mtllesn vclejmase devehuta, jperi bacca pota. : : pou iren affini. Cionices leilularii naribus ilz, Bitumen olfatfum, fafftum admotum. Phoce coagulum porum. Urina cum liguflrino oleo fervefatta i infa. Plautaginté [uccus potus, Sinapi 1rirum naribus ilitum. Agaricum drachma pondere [amptum, Rata trita excepta melle, pudendis c Jedi sllisa. Papacis herculei fegen cur vino bibitum. &efelis Mafalienfis radix, cb fe femen M Peucedanum olfaéfunz, 5ag. enu naribus ad olfaciendam illii. Trifoli birumimofi 4 Jemen, ch folia pata. Paonie nigri feminis grana xv, bibita, Alifgnatis radix pota. ABetonica folia drachma pondere in aquaduleci m Gagates [? apis fef finus. M.ATTHTIOLI Ziberum Sn tmpbilici Hlitum. : e prd xA : Cafloreum 7 mioboli ps um p catapotiis devoratum. ITA Triperatoria radix eX vino. Sagapenum cum olfallumtum catapotiis devoratum. Allsarie fermen fappofszum, ? oris radix duarsidrachmarum, pon- dereex mera pora. Hippol. radicum , aut foliorum. pe beris py ra ex vino, vel jure bauffus, Agtirrhini flores folia, ch femen, Cum Sri cd ico adhibita. £s Vitis alberadix ex vipa pota, fos A effentia noffra, in comment. pem deii E d dieit x "Reich ior ex vina fapka, e form adhibita. def eem — . Panaces berculeum ex vino Pelea T. Ba UC TERX Cancamum ex aqua mulfa porum, Helenii radicum decottum potum. Myrrha cum alf biodapimrum eremore seme feteco admota. Styrax pota C appofita, Bitumen ex vinojc caffareo diinon, ; Cedrides ex polline piperis baufla, Lauri foliorum decoitum fotu adgporum., Phylitrez folia patti data. Vitiis femen drachma poudere ex "vino bauffum. Olea Aethyopicasac nofiratas lachryma pota. Amygdala amar devorati, Ficulneum lat cim detrita tice dyaca ebibirtm. | Cochlea terreffes cum fuo aperimento tua; d feminea locis acsmota. ; Cafloreum drachmarum duarum pendere anf, Capa fitecus pudendi ilipus, em Oefypum in lana fappefituss t "Anferinus ei gallinaceus adeps P TET Caprarum manbanarum Jimum ex D ali- quo potum. Scandadlaceum bibitum Senints lini decotiup fora . Lupinerum decoftum cum wert pd nelle fappo- Rapbanus in cibum fumptus vel ejus fuccus baufins. Afphodeli radix potui dara. —— Eryngii decotlum bauflum, — Brafitea faccus ex loliacea ferio. fip — dem decolfum bibitum, | pro olere fampt E rs | ejus deco Latfuca fi Porrum dedere c. fjv Alli comaram Hm in Cyclaminus tum ? porá, Tum fr pofita. Raids Jemen ex Aqua baufinm. diem Cum ded cima peiethoo odi Life come fium E mgr "Aum. d datum. : - penetrante. : i ds eite nap e llum potui datum. Need. femen p ebibitum.. $27 Amaraci decotlum b Baccharis radicis S um Ruta urag,1um pótaj Uta. EC - -— & "agyris ania folia ex Marina decoétum potu uTE R- Szfon bibirum. Libanotis radices pota. Pucedaini fuccus pattes. Petrofelimum potui datum. Daucum hauftum. Hagumantacum in potu fumprum. Nigella pluribus diebus baufia. Sagapemum potum. Laferpitii liquor cum pipere e myrrha bibutus, Galbanum fuppofitum er fuffitum. Clinopodium baufium. Chamadrios decotium porui datum. Lilia eremati radix ex rofacen fabdita. Meliffophylli decoctum 1a defefaanibus. Trifilii Jemen c folia pota. Poli utviuf, decaékum bauflum. Scordii fuccus bibitus vel herba ipfa fubdita. Arthemifie decatfun fefaonibus additum, Mprrlus bibita. Qonyze folia c» [lores poii. Hemeracallis radix cupa vellere fubdita, Rujfci folia ci bacca ex vino. ue Leucoii decotlum fotum, ci fefubnibus OLUIM. . Ejufdem femen drachmarum ML Vi- fumsptum.. : mph midi: decoélum rufa potum, t3 foru adhibitum. Penis radix amygdala quanitaie baufa.- s Trichmanes potui a ui. e mma fala ba[fà fampra. ! Hyperictm tam Lbbitum, quam Juppofirum. Cori femen potui datum. Uriice utriu[o, folia XVILA, C CHI zyrrba abdita. Berenice folia drachue poudere eum viuo fumpta. assi Mapdragore liquor femoboli pondere fabdinus, Ejufdem femen bibisum. 0 0 0 Daphntides bane... E Veratrum | d 7 Wagpofum. Me : Vitis migre tenell vitictla in cibum Jfümpta decaita €t 4p. ym M ofita. es ' Pnfomenti .—. con. Cinnamon: fillattia aqua po ius odoratus vulgaris, — i Ure um ex jure fampIuB.-— 0 o o o0 4 UTERE guniperinarum baccarum decotium potum, Sabine decocfum bauflum. c rundints radix, Cicerumrubeorum , migrortimroe jus. Lupini decoiium cum myrrha d melle ippofitum. Sinapi in potzone [umptum. Dracunculi vadix [uppofita, "ri femen drachmarum duarum pondere baufium. Gentiana quovis modo fumpta. "riflolochia longa fotu adhibita. Centauri magni radix ebibita. Ceitauri minoris faccus fuppofitus. Cardui beneditti decoétum tam hauflum , quàm fatu adhibituge. ou | requamods ufurpatum. : Diélamnus Albus tum. fappofius , ym cum pulegio faffitus , tum ex mera potus duarum drdchmarum pondere». Gattaria tam pota, quam defefaomibus addita. Calamintha tum pota , yum fuppofita. dImperatoria quovis modo ufurpata, . Vincetoxici vadices in defefomibus addita. Artemifie vecentia folia , cum myrrha d oleo irim trita, C Appofrta. Borrys fuffttu ufterpata. Matricaria quoquo modo adhibita. Lupuli femen tritum, c potui datum. s Quinta e[fentia noflra frequenter pota fefcunica pen- dere. MATTHIOLI. Adalba uteri profluvia. Hyefeyaminum oleum puli c lumbis illitum 5G fip- pulum cumlana, — * E Caphura cum fecino , dj aqua uympbaa baufla, aut ubi, aut imo ventridlita. 000 Flofeuli medii rofarum cum [ntis capillis accepH. Ayuernorum faliori renellorum [lllariria aqua haufa. Caflanearum ánterior rubens membrana cum eboris Eee s 7 Alchiziilla 7» in userum infufa , | bus ufurpatum. 1 plata radices baufe, 7 entilla ficca farina ex. fua ipJ - additis corallio c ebor&s [cobe;por. Selbaftrella, c ejus famem, Pulpunatin aleae 07 T üTERL vApar, ZUM apii e d fappofi tum, pid iL i lio yfuccimo Qr eboris ramentis ex fua ipfius aqua porum. Malorum erum acidorum vinum potum, Cynbalaria herba in acetarits devorata, DIOSCORIDIS. Ad mentes cohibendos. Aardus Indica. Müufeus arboribus innafGens infefaonibus additus, Thuris cortex in pelo fubdirus. Oxyacantba bacca inporu, vel inciba Jeempta. Hypocifhis zum pota yum indita. Oles fylvefiris [accus pudendis admotus, Ried Jemen potum, alba proflwvia fifi. . Palpmule immature manducata, Palpularum involucrum potui darum. E acinorum nuclei ficcati in fole, e obfonis "fo concattivà fumpr i. Gall in decoilis addita ad in[efüones parata. Glandium tenuior. cortex tum bibitus , tum in pa[fo fippofitus. Ne Coen fotu fabdisumyvel defefüomibus additum. Cotoneorum malorum decotium foru adhibium, Acacia tum pota, tum indita. Lycium fibditum. Lori ligni decoctum bauftum, aut fotu adpotum. Lentifci folia xam pota, quàm fabdita. « — FLeorinum ; : ttiam, Eos jn disti poli ii occ JéGen Print eum rhure inlana [n Spuoum. $ Rupitcis r. OON Heidi 4 ES foru adhibita. Barba hircina faccus ex vino fümprus velfu Porri coma decoctum €: ex Aqua mari iramorum decoctum ponum. ue : . hrabice radix mandueata.. Phenix. er auflero bibita. en potum. - E ! x, Q femen ex vino nigro Loi flercus Juppofitum. panicularum flores ÜÉTERL Limonii femen acetabuli pondere ex vino bibitum. Medii radix elixa e ex melle in. c e Japon Tragi ricini numero x. ex vino baufts. Hyofcyami fémmen oboli pondere in mulfa aqua potum; - Selani bortenfis fuccus in lana indrtus, Mandragora femen cum fdphure,c vino Jippofitum. Sempervvvum majus in vellere fubdirum. Uvarum vinaceorum decotlum bauftum,dh fotu ap» pofitum. Lira fos m inditus, O7 bacium inditum. Hyofc emiso cif 5 d biis ilitum , 4u$ Jiappofitum. Rofaceum ungue Mafliches.- — luniperinum gummi, Crefpini baccarum vinum. Hypocyftis [ape ex "vino auflero bau, Rofacearumbaccarum femen "L fero. E Queraa folia, Glandes;d gla pi cortex tritus, e ex Sacch harum ex mali ua Tirga fanguinee : Pruni fj "ne decoctum in 4f 2 &. UTIERI Mallefalium recens tufümh füppofttum, pubis, illita. Pupcorum ynaloyum acidorum- vinum potum, Cerallium tam patum,quám fajpeufuns. ws DIOSCORIDIS ... Adfecundss pellendas. Calloreum drachmarum duarum pondere , cum pr- Jegro Dibitum. C Lemini alterius femen bauflum. y coma decotfum fotu impofitum. "riffalachia longa cum myrrba dj pipere fampta ,vel peffulo indita. - Pulegium bibitum. Thymi decotfum p Mor oti datum. JA 4 o fem L "PL. : ES " Y Marhi areis 2200 Srachyes dreeihum pesi darent, Atrtemifie decoctum in defefüonibus adhibitum. Circea radix quatuor librarum pondere contufa , c SS in feptem dczs Uii hemints mints macerata per notfem -— diemáptribus dibuspaa. 0 deerit. femen,caulis cb folia ex mulfa bib Leuconii femen drachmarum duarumpon ; Myrhspsa, 00 |o Heliotropi filia indina, p^r ; Sulphzt UTERI. Gentiana vadix fabdita. Ee Centauri majori radix Zndita. Centaurià minoris faccus iufufus, Pulegium potum. & Dichammum bibitumyinditumjncenfumá,, Thymi decotkum bauflum, —.— Thymbra decoitum potui datum. Baccbarts recentifüma radix fappofita. Panacis Herculei acuminata vadix indita. Pafnace erratica radix fabdita, Sefelis Maflienfis radix pota , quinetiam e femen. Galbayum cum myrrha cj vino potum fuffitumá,. Clipopodium patum. Cham sdryos decochum potum. Scordii fuecus drachma pondere feumptus. Artemifie decotium infefüonibus adhibitum. Conyzea folia c flres bibita. Leucoii femen duarum drachmarum pondere ex vi- 2o potum. Onofupatis folia ex vino bauffa. Rubia radix fappofita. "Anagyris trita falta cum paffo pora quin c adalliga- Taffed flatim pofl partum auferantur, | Apchufe vadix appofita, Mandragore liquor 1nfafis, à am. m vis famis ia uterum permeans, Dauci femen libitum. 00 Ammoniacum baufflum. : Periclymeni femen drach. Lauri Alexandrina radix ex dulci vino fumpta, A Àumen fabditum. lafnis lapis femori adallig. -"Aetires lapis pro amutleto fea - Artemifie radix p Calamintha feu ooi 2yos Jffrnus ; UTERI, chameleenis adalligata. urs m taedis b/anmem Gh Lim eru repisutum cum fi apftus decotío, Diciamni albiradices cum pulegio fafta , aut ex me- racopoteduarum drachmarum pondere. Liliorum alborum [Hllatitia aqua pota, additis croco ecafia edorata. . Lishofpermi minori feminis drachma dua ex laiie» quuliebri pote. Cardiaca berba in pulverem trita , pe ex vino albo . ealide cochlearis menfara, Chr yfocollafofütia drachma Senda Atqui dari mon debet nifi in magnadiferimime vita, ronem ES - v fésnferupuli pondere devorazum. DiOSCORIDIS. Salteisfolia per. "p cum 4qua. (fempta. Leporinumcoagulumpof vriduum à POSU "men- Jfirua famprum. Sanguis menfhrus alirus. Brace flores à puerperio in HERE Afparagi radix fefpenfa. Pericom diro fbdn, Hederacorymbi drach pondere à dioi: e bafi. UE Ante FUTP AIEO [e Had Cedria virili membro dua. pope Ps diclus à A ppagatione bipcocdi luna notturno "un eum muli lene'ventri Adalii- A ^ coptinuübibina. —— 0000 Gladioli inferiar radix haufa. Filicis femine radix potui data, cer. aei es Leporintm ercus fafpenfum. t F Vinuminquo Ear re €- rd "larum cinis bauflus. ce ocbpnu ES E "Tufülaginis dezoflum potui datum. uTERI Oleum gdgahe lapide illizum. DIOSCORIDI$f Ad foétum mortuum educendutii Diclamnum tum orup tum fabdirum. Salviedecocfumbi. ; Galbaum cum myrrhaex viro ptum, ^ — Marrubiidecotlum bauftum. ; MATTHIOLI Balfani fattitiü liquores onmes bauflj. Centaurii magni radix. Centauri minoris faccus [appefitus. Pulegii decotlum bauflum. Calaminibatampota quàm fappofita. AUUEEMME Pies t4. h o Chamapityosex aceso decottum ba ne ? Chr yocoll oftia drachma pondere. ex fuco, fabina. pota sfed ubi 1anrum vita periculum. 225D149 5.008 IDIS — . Ádprobibsndum ab cAerites lapis finifiro by chin alligatus. amine laptspro a «leto fa sfpenfin. MATTHIOLL Daéthyli YEcentes cum infe "UL orii cocci pdvatdcitrei Cydonia mala frequenter efitata, Salvia ape devorara , vel [accharum ex ejus. ferus aratupa. is Bifforte veltormentillavadices bibitac ven bifg, ex aceto illita. — cp infetiorium quotidie in oo ; obi propina. gumthure madico addito aut mafliche. falrem praftantifionum ad hoc bi CHEM per 5 d. UTERTI, Artemifíe decotTum 1m defefüomibus adbibitum. Leucoi) decaéfum foru appofitum. llidu radix ex rofaceo.latfed, indita. yj decoiTumm in defefomibus additum. decoíta, aut fubinde anjerino »ftillove adipe, Ant vefina terebinthina fabatiia, abdita. " MÁATTHIOL I Hyofeyamimum oleum illitum, Confolide Yegalis flores hs ' oleum de suomordica ilium. DIOSCORIDIS Ad exulceratos locos I Afpalathi ex vino decoctum infufnm. Lac in quo tgniti calculi exiinéla faerint infaftum. Oefspum Inditumsexplet ezim c emollit. 277 ci fülia ex aceto illita. — ER d lp Ld aue Malltarinmics indes exiccatum , additis woe c alumine. 5 0000- & Solidaginis media;e noris farinainfberfa, aut fauc- pee exec cadat Ae oo oes e. uncuawfl spe Dc Pibflla..— W adhibita. GEN ] Y 3 - Sx *- (pinorum cremore ,vel ruta | Matricaria 4 UTERTI Lauribum oleum. » : Scorptemum oleum inpotu datum aut exterius allium, Cafloreum cum pipere alba, ci smelicyato porem, Milium cum [ale impofium. k. Sifymbrium tm calentà tegula calefaétus, , cj» odorata meraco 4[perfum, ventri, : " . aia Diciamni albi radices duarum drachmarum pondere b ex meraco pota. Mentba graca in placentis addita , aus ejus folia tenui, apulticula illita, c deindeinoleo , aut butyro ffixa e devorata. Carum quovis modo ufürpatum. Tpperatoria radix baufla ex meraco, Erud da adbzbiss MATTHIOLI : Ad molam expellendam,. Balfamum fattitium potum. g Ditfamni albi vadices fappofite, aut cum pulegio faf. fita , aut ex meraco duarum drachaaram pondere ^ bibite. 2 MT T-HIO LIE Ad uteri frigiditates, quardus Italica, —— Lavendula, e Cubebe. —-— 4 Cimnammi [hllatitia aqua. Balfamum fattitium, d ejus liquares omnes. Nux myifica. sg rc :- Scarpiontum oleum in vini petione famptum , e fo- rinfecus applicatum. — »- dee Didfamni alba radices, aut cum pulegio fu 4ukt vino meracopota duarum drach Mentha gracatam fortu, quam pet M E - 4 Wa i Hexe DATTHIDLL Tee ESRB De Pm Pe x ; P. in Perdus f we ilerum t£ Fit. ERR T I UTZRL 0 EXTREMORBM MEMBR ORUM, Pis LES DON c Caprarum montanarum fimus ex earum adipe illirus, f Anferinus dco m Hordei farinacumvotaneis malis impofita. vlde Galieni Coo Leneum ione decal. emplafiri modo adhibita, Urina ctm lguffrinaoleo fervefatta impofita. (—— Raporum decoilum fomentis additum. E n Lini fémints decottum tufufum. Brafüca cum fem graco ei" aceto in etd fndius UMalva decotfum for adhibitum. moti perfect Ye RM : í ate indi. wucurbite ramenta unpofita. KR n clyfmate inditum , proprio facit Rond ui llla cepi rt d Rhaponticum porum. vfphodeli radix drachma pondere ex vigo pota, Centauri majoris radix bibita. Cyclapini decathum fotu adhibitum. cÁetbi decotfum in defeftonibus, Bulbi per fe C cum melle Wa 72 Verbenacerecfe faliaex recenti fuillo adipe , velex ^. Panaces berculeumcum pal[auva illitum. facto fabdita, Libanotis cum loliacea farina, c» acea cataplfatis Hysfcyami feminis cremor inditus. addita. | cMandragore lipggr pofi impofisus, Seordium ex aceto, atrt aqua o Fork Leucoiumex acetoslisum. ——— Irinum oleum Boro] ; vAndrofaces ipapofi, NE UNS Cinnamomi flillatitia aqua pota. -. Helxines facets cera, e hircino adipe vmygdalimum oleum baviuns. Hyofcyami femen, : filia cn pole Laurinumoleum inuntium. p hbua 007 e T Balfami fattitü liquores omnes, Sempervivtum adus a ealoresaperat t ANuyets myrifIice decoctum ex y hodameliteyeh 4QquAVI- Urtica emplaffri modo illita. i.e TR té portum. UMufeus marinus impofitus. des Ps Nuces myriflica cum matricaria radicibus ex vintal-— Cucumerts afimitbradix ex aceto inunéta. s bo cocta, cb» potui date. Thapfie fuccus illius. Scorptonum oleum in reos v femprum 4ut ABS ad- Glans MUQHERIAYIA alita. : morum. Sambuct cr ebuli folia dp 127 nanrimo , erbe Cafloreum cum pipere alba ex melicrato, impofita. —— per Sifymbrium cum Parthenio in calemi pegula cala Bryonia cum caprina ifr: cAtap vodorato meraca affer fgm,ecbimpo[itii ventri. adii iei illira. Succif Vai ieircn irato asina ad Chelse radi erm ivchme " z Ma vicc ud eren 25.3 — Sul aei Imperatoría quavis modo bibita; —--0000000 o Salcum acero impofitu d Vincetoxici radices in defefünnibus addite. — CAfftes lapis cum n bargi » Oleum ltliarum albortm,ey ? lini femine calidum cum Gagates lapisi 7i " T fccida lanawentri adhibitum. Fornacee teflae: d *. Vei den satee cir. - | E - e impofita. CIliud fizile medicamentum fed prafmim ide . lib... C4. 113. 1 Md 2) . tMarricaria quoquomodo adhibita. scd. , E EXT&EMORUM MEMBRORUM, - ; E He reolfs dypotus.. . DiOs« ied RIDIS& | cdbgecsc, Tere perge d Ig vem clamet des : WERELIMH. 3 0 lA s dele oo ao : / Si sesioivdilire br : Juni WEAYIHEA. | ur eruda, a MUR t 3 d T Oleum? luteh ovorum irum. s A fita illita. M re o7 qa E ? radix cum melle capri vm nf E rimento yfe impufita. ^ "Arifolia calenti fimo bubula ilisa c» mpefra. 7 4 Lm rotunda. — Pet di Amnis El : Lafer ceras liguflrino c Irino oleo ful EÉXTREMORUM MEMBRORUM Cortufa florum aleum litum : Parandivationem ba- bes lib. z. commen. de lagopo, Prima veri illita 4c devorata, Verba[ei wumorts fola im aqua decoéfa, cb illita. Ejujdem flavum oleum inuntium. Genifla florum canféruaex facebaroparata frequenter deverata. Ricini femes ex pure veteris galli decottupa cj potum. Sambuci Tenerrima folia primo germinatu prodeun- Viaycum pari pondere radicum plantaginis , fitilles, axungia veteris contrita, ct illia, Colocynthis in catapotis devordta , cb ebyfleribus ad- "dita. DIOSCORIDISs. AE : —. Ad coxendicos affzétus, CXMei radices impofita. Helenii folia ex vino cotfa dmptfita. : Iridis llyrice decoctum ehyfmate infufum. Cardamamun ex aqua porume. aMfarum porum, vel cl fere infufum. | Populi alba cortex uncia pondere banfius. Iberis contu[a cj emplaffri modaimpofita, Suri pifcis falfamentum clyferibus infufum. Piféium garum clyferibus injetlum, iss Spnyrnii engen as i s E Bubulum finum ex bobus in pafeuis degentibus i — ditum. : : e " : & Lol farina ex aqua mula decotla impofita. ainarum farina ex acero ilia, de s Ni e Je 27. "Aftyri femen-ex aqua potum. P/ybe rest decoétum libitum. "Altbee decücfum porui atum. dinapi cum fico tritum impoftum , dumec vuborem eXCIHAL, "PS Nafturtium chyfgate infufum. ES Iriopis femen clyffere. lere Es Bulbi per fé C» cum melle i M E joe aee HE radice trita e i fita. ; «4 "Mgaricura trium obolorum ' oc pátums. em pondere in aceto mulfó ze Rhaponticum porum. E drofami femen babisum , fed à purgatione aquam Mexoreeepn. Abrotani femen cum aqua potum. Rubio rede -— »* Pulegium ilitum quou[que rubefat cutis. — 7 t i ha p ; | YECEBS , Iritad, donec exurátur Thymus ex fimo cum polenta impofitus, — dem pra- Jat Thysbra, Ruta fylveflris femen quadraginta diebus patum. Panaces Herculeum ex melle ipuntlum, pus im odorata potiane fm tpetalum clyfleribus dinfufum..— perici femen uadraginta diebus potum. — 1 E filia pn ex dulci Aqua bibita, EXTREMORIM MEMBRORUM. Betopica foliaex aqua bibia, | Polemantaradix ex aqua fumpta, Xyridzs radix ex mulfo pora. s ocimeaflri fénsen cum otnt myrrba,eh piper. famptum, Qiuinquefolii vadicis decotfum potum, Heliochryfi coma ex vino baufía. Papaveris coruiculati radicis decoéfuns potum. Aerbiopidis decoctum bibirum. "trílion ex vino bauflum c illizum. i Chamactfit folia trim obolorusa pondere im aqua cya, Vis tribus, tricenis ,quadragenisve diebus pota. olecynthis cliffereinfufa, c recens loco confficata. Cucumerts Jolveflris radix clyfmate infufa, Scammoinia ex aceto decía , cj» cum hordeacea fari. za impofita, cem mulfaan bauflum. Sory ex vino clyflere infufum. Muria clyfere indita, ; "darces dlitus. & MATTHTIOTLI cIfari decottum, fFve dilutum ex caprino fero para- Iu) potum. - Balfamtfactiti liquor fecundus gum bauffus 13 ilium, Abiegna lachryma devorata. Nuclei pinet frequenter fumpta. 3 Terebintbinaaut larigna refina fumpta uncieponde- re addito chagapitys, aut fechadres pulvere. Calloreum drachma pondere potum , éum tribus apo- panacis obolis. . Ibteis flercoris admirabile medicamentum : vide lil.z. comnentarium de flercore. vt am. Tabalium caulium ef filiquarum cinis cum uetere ax- | ungta ilitus. RC Lupinorum farina coéla, dy cataplafmatis soodo illita, Sulzquaflri vecentia cormiculatufa c illita, Agaricum in potionibus additum. —CVbymi aridi femuncia cum oxymelite haufta. i Baphorbum. ex leucoii oleo yon eg. rtemifie aride pulvis trium drachmarum pondere ex vino baufhes. Bellidis genera omnia quovis mado ufarpata. Chamapit ysin pulverem cum v aduibus vtta, cl» cum terebinthi lachryme drachmis quetuor excepta, quotidie diebus quadraginta Pu z Oleum flamme calidum inunélum , aut infuftum eDyferibus. — Confolide regalà flores pori, — * Daphnoidis recentia folia comufa, ch illita, donecvu- ^. befcat locts. ei DIOSCORIDrI Ss Ad articulorum [T iced Gallorum fenefcentium jus p don Brafüca cum fenograco, c TD —S ie. 4, uta tum bh. sidere ;/72 Agaricum drac, * pandere ex aceto s aeifephylum ex fale impofitum, Quinquefoliá radicis decotium libitum, EXTREMORUM MEMBRORUM. pfyllium ex rofacen C aceto.aut aqua illitum. CMandragoreradix etum polenta impofita. Urtica cataplafmatis modo adhibita. Veratrum nigrum. porum. Ficus marinus recens impo[itus., Ti hapfr e fuccus imuntius.- Narcifü radix trita ex anellesmapofita, "Acerum mulfum porum. Vinum melitites — porum. ATTHIOLL Iripum oleum pa. * Bal/amum fattitiumillitum, : Oleum flammuleinunttum, dr clyfleribus additum. Corzufa berba oleups : videlib. 4. comment. de lagopo, primulaveris berba. "abiegna lentiféima,terebinthina, largiuad, lachryma, unaquen,per fe devorata. UMalliche cum cuminopulegio falvia auri baccis, c fabinayimnia melleexcepra c impofita, Cochlee cum teffis trita, ch impofita. Oleum terrenis vermibus. Sagapenum quomodo liber adhibitum. Oleune iliorum alborum illitum. Cannabis radix in aqua decotda cj adhibita, Chamapytis decetíum cum Rbedomelle e exyntlite.o pleribus diebus porum. -MATTHIOLI. Ad diuturnos articulorum doloret, Ligni Guaiaci. Chine Radici . Hem petrilla MATTHIOLL (7, ^dgenuum dolores, ole! nci Bei RES a loy PS la SArmentitius cinis cum ax. D1IO:sSCORI1DIS$^ Adarticulorum tophos. Cannabis fylveflris radix decocta, cy illita. oc liane MATTHIOLL Oleum Indica nucts ilizum. * Taxi pinguedo. Es CMuris montani pinguedo. Sagapepum emplaffri mado impo[n irum addon t0 Aceto C capparum fucco. Oleum liliorum alborum. DIOSCORIDIS. - Ad perniones, Thus cum fenillo Ns anferino dmpofirum, — Inuntia., - faillita, : ; s E : € - Jfémints decotlum fotu adhibitum. Ficus cremata cun cerato impofita. i fheviatü à cinis cum decocto melle illitus, Pulgno voavinusvecens concifus, ei" zompofitus. CAfinine ungulecins oleo maceratus illitus. Urfinus adeps inunitus. pe Vah t rm docoliumgielns xbpatum 5s Oléais ex e Oleups ex tritico, F TUE ' Unguentum ? rofaceo i EXTREMORUM MEMBRORUM, Orobi decottum fotu impofitum. Raporum decotfum fomenti modes Beta decotfum impo[itum. Dracunculi majoris folia ex vino decotla e? imf Oleum ex incavata a pbodeli vadice decoctum ilium. Cyclamini decoétum foru ad) ibi an oleum eum pauca cera in ejus excavata i radice fervefa- um illizum. Scillacremata impofita. Ranunculi decotfum inunctum. vrtlionex vinosllitum. vAlumen aqua. afperfum. * d em ond UR cMalicorium ex vino decotium, d impofitum. —— Cancrorum piura cinis oleo rr ud eunpoftu, MATTHIOLI edum tumores, Ad Tilia folia ex aquaa, i n 1 aper ORIDIE * Ad ES infantia ta dildo attritu, (Agpinus Pulmo4 ufi 715 Suillus Calceamentorum veterum fola Pur e ilize, Capa fuccus cum "—— gallinaceo impofiue. THIOLiL Leporinus nüvi jmpol us. ; Unguentum ex rofaceo in martario plumbumparati.. DiOSCORIDIs Ad pedum rimas. pn nk fluviatilium £Ini eum. diesel mele ili- ila "T ida: ac. eur 74. 27722. E. imphfi 15. Bei pest oe mee Babes lib. s.c 4$COR LDI : E idipitorum reduvias, ^ Pupicorum malorum fuccus illitus. vMbrnifoliatrita dr impofita. — ** oleafyrvefiris folia trita & impofita. E Eborzsramentainpulverem adhibita. 0 Aloecum pa[fo impofita. .— T Payonychia conci, jfacbila. c 5 Bryosiaoleo decotla,quoufa, liquef£at bala, Labrufcacremati flores ex inelleumpofiti. eh Rubigo ferri illita. : Acacia iita, Rhois folia ex aceto,aut melle illita. cMarrubiifolia ex melleimpofita. D QSwinquefolii radix illita. a - Tibynali characielacilinum. —— E e. Aceium ilitum. —— ge: [s Alumen aqua infer fum. 5 Sal impofitum. E cu MATTHIOLI. P Plantagimis foliarecentiatrita, drilita, 0 DiOSscORI12mDudM E cd paronychia, ; Tbaccum meliillinm. fi A X me z e EXTREMORUM MEMBRORUM; Eboris feabes infperfus. Paronychtafolua illita. DIOSCORIDIS*. Ad fcabros ungues aufferendos, Pix liquida illita. : Lii femencumpari naflurtio c melle. Cupreft pilule tonpo[fta. Lapothieujufo,radixin aceto decoéta illita. Ramuncali fil e radices admotec Chelidonium minus ilium. Vifeum cum trito auripigmenta appofium. Cálumen cum aqua afferfum. Sulphur cum refma terebiutbina iauntium. Sandaracha cumpice impofita, Fax vini cremata ex u$ hs MATTHIOLI Ranunculus sritus impofitus. Chelidonium minus tritum cb illitum. DIOSCORIDIS. Ad mobiles ungues extrahendos; Uvapaffa illita. c ODIO $CORID:TS : : Ad contufos ungues, Bulbicum polen;aimpefiti. DIOSCORIDIS Ad clavos, & callos. Zermentumiriticeumilt um. Els METTHIOETI Hgnz corticts cinis ex acezo macerAtus impofitus, Pu litum. e Luradix axungia excepta C illita, AP ACTIO HIOLL. 3Xxtt s .Adverrucas — Cichorium-verrucarium in acetario devoratum. Ejufdem berba femen drachma pondere tribus diebus potum, ante nociurmum deculitum, DIOSCORIDIS ; '——$ Advarices, Cirfü radix dolenti loca adalligata, wToscofRiDIE- . Adlamborum dolores;- NEA Echi radix pota. ei xao "um e DIO $SCORIDIS S ROEGO DIS t x: . xe E Leporinus pes berba impofita. 4 - * s s Pe * k e: mepondere ex majoris fympbyt. | Cris farmentitius illius. * EXTREMORUM MEMBRORUM, Afler attieu recens illitus, MATTHIOLI Cochleesminores trita, c dita. "DIOWCCONIDIS Adenterocelas. Cuprefa pilule illita. Punicorum cytini cataplafmatis addisi, Symphytum perraum emplaftri modoimpofitum. Quinquefolium bauflum. Equifetivadix c folia impofita. CAIlee emplaflri naodo illita. MATTHIOLI Bdellium faliva matutina fubattum emplaftri modo dmpofitum, Cuprejani coni virides ex vino vetere decocti, ceposi, dnterim yamen cupre[iions foliis affesto leco adalli- AH. Ulmifolliculorum liquor impofitus. Cuprefü item falia contufa c affecto loco isa. Leporinus fiuuus c pili, qui fub ventre babenzur cum melle pesi faba quantitate frequenter devo- 74H. Ophioglo[fum im potione füpmptum, d» exsrinfecus im- as Trinitatis berba pulvis dimidii cochleariis menfura ex vino auflero pluribus diebus potus, Lunaria minor in poru ufurpata. Polygonum sints 19 potionibus Jfumptum, Sanicula quovis pode fumpta. — 5 Iriculaurfiebibita. Pilofellefarina bauffa. Caryophyllata radices ebibita. Poteptillatam in cibis, quamin potionibus ufürpata, Perfonata in'vinodecotla,aut trita cj epata, cAlchimille aridepulvis ex faaspfius aqua ffillatitia Jfennptus. Hippoglofá radicum,aut foliorumpulvis (efquidrach- byti decocto potus. CDUu$sCcORIDIS Ad farcocelas. : F MATTHIOLL. [ donis radix vitas menfibus pluribus bau. c OC Scie: OCIO CO CE Cro RA ASA — YID RURRURRUSRURARURRUIR E siecle eMe I p E UR ARR B URRU SIMPLICIUM MEDICAMENTORUM FACULTATES SECUNDUM GENERA, Ex Diofcoride. ; FEBRIVM. L DIOSCORIDIS, . Ad tertiaaas. RANEUS, plagella confficatus, lin- zeolive tllitus,mox fronti i tem- ES poribus impo ws NA ermes terreni, cum anferino adipe AAT, decotfi e ulus, . Pandgins 7adices i integra tres, cum vini eyatbis tri- ari Aqu Triflü fr minori fóliasrita , sonic femina epora. Hypericum ex vino bibisum. Verbenaca fapima tertius à terra geniculus, eum 4dja- centibus foliis babirus.—— Heliosrapii feminis grana quatuor, pota ante febris ac- cefanem.. & Portulaca fuccus bauftus, .MATTHIOLI cAfariex vina decotE um porum MM melle, mati c — Clnnamoma. : Rofarum fuccus, é dilutum porum. p Tamarindibauflü. —— : Seefena. — Lapis imveptus in capit mde limacis Canipum flercus albumin ? accefione co temen raex vipo potum. cAgaricum in perione fumptum. , Rbabarbarum potui datum. Gentiana [lillaritia aqua pota. Cent atrii minoris decotlum potum. Chamadryos decoctum aliquot diebus porum. Taj e £g ATUS. DIOSCORIDIS Ad quartanas. Ci»zices letiularii fi fi ums cavis fabarum inclfi, é 0Li. Misenini radices integra quatuor y cum vini ya- p quatuor, pari aquabibita, — Vermiculi. quiin dipfaci echino interni Mes con- elufi cm idit in aluta collo, brachióut a E f fjlveftris eum vino pra. Brpericum tiuitoh Quinquefoliivami quatuor fampii Verbenaca [upine quartus à terra geniculus und cum Ssccucilar olus hauffus. Ron ld grana quet tuor , v eranuna a Ante ac- CIT "UtblÍ-. 4 vari ex vino albo decoctum addito melle , maci, d - einmamo, FEBRIVM. Afarinumoleum pedum plantas, e pins dorfi tum, CMyrrba drachma-ex vino. Cretico calido puta bora una ante acceftonem , fed agros fubinde im lecto Jtdare oparter , & potionem tribus im accefaüomibus replicare, Eadem in catapotirs cum theriaca conformatis. Gentiana fHllatitia aqua pota. Eryngii tenellorum foiiorum flillaritia aqua. dpaperatoria radici drachma,ex mero calido bora una apte accefonem pota, Cardui beneditli decoclumsaut berba ipfain pulverem poa. Palpsa Chrifli radices per potiones fumpta, Flammula c ejus aquapota, Verba[ei famine radicis fuccus duarum drachmarum pondere, ex Cretico vino bauflus, 1 ipja hora acceffio- ni. " Ellebori nigri dilutum porum. &ribiugs noflrum quatuor gramori i poydere fumphumm, Dio * CORX*-IDI9g Ad diuturnas febres, 4 Galli 7. Eni jus Diofcoridis ric pee Agaricum bauflum. di Vinum melitites HL! iven magnam. becillitate uet AU MATTHIO Afari decocium potum. 9m ; Agaricum in poriouibus Py Se Rhabarbarum frequenter potum, c ejus dilurum. Gentiane aqua pota. pute Jum paftilli, in fato ipfius leo diffolati, e febrientibus À vertice capitis ufq, ad. 77 EB Parandiuodum babes Wen t ito us torii decotium potum. Foliorumyer ipee Ec decoitupb, Ellebori nigri Sribium ed draerum ir Jesprum, ATTHIO Ad continuas, Cafe folutive palpa fumpta. Santala omnia pota , velex qua rofacea ventriculo alita. Melopeponum [eminum cremor ex fonder 7 Trifoli acetofi fHllaritia Aqua. j 2 Anguria pulpa devorata. DIOSCORIDIS -— E Ad bepialas, . Hyofc eni PS vel ecce "folia pota.. TTHIOLEX cori Feniculi PL decottu up : Afparagi e "Agariet : f ^4 Eupatorium » . ^ FEBRIUM, do ufurpatum, Bepeseridon docui: eg" rg d "" ^. Ad quotidianas. ricum im patianibus addirum, ovo ejus dilutum frequenter porum. Genifie fIilatitia aqua potui data, (folis. Hysgifslensia aquapota , quam e tenells paratur ATTHIOLL p compofitas Bn Gentiane flillatitiaaqua pota, "Agaricum Rab. arbarum [ eorum dilutum potum. b 10sc ORIDI$ Ad caufüm. Creffini Laccarum faecus cum violaceo julapio propi. pAPUs, Uve ffanajufeulis incocta, Ribos vulgaris, Salicum d arundinum folia circa letulum Jfparfa. Cer afía acetofa facebaro condita. Melopeponum, £ucumerum, cucttrbitarumá, feminum lacfeus eremor potus. d vIngurie pulpa devorata. Posentilla pedum, plantis manuumá, volió,admota, DIOSCÓRIDIS $ Ad he&icam, E ventriculi ofeulo , Tum hprhonari & MATTHIOLL pde oleum. ; Pee pec fempta. m Nucleipinei, — Ey ocu EDEST DiOSCORI febrium Peg Sinapi ciba inferjum. osyrnii fermen porum, Piper bibitum. x e Vrpendir feptu. ; onore, owe cum ribi "DLO- SCcORIDIS, ncemalgqget : E eee porum. Panaces berculeum iltum. 0 € Spsyrnii femen, eb vadix ex uulfà us a Pyrethruminuncium, p. Ter cumpipere Ge thure ex vim hanftum. Greffe catke cr illita, —— Viper.e carnes coche, in eium fip Muflele fanguis inunifus, finini unguis cimi ex oleo macer tus illius. : DIOSCORIDI S a Ad peftileo:es febres, Myrrhi bisyvel rer qualibes die ex "Vino pota, Lm MATTHIOLIL 0 Ond il quoq, radix haufta, EXC FEBRIUM, vMyrrba. Caphura, Ditfamnus albus, Crefpini baccarum [feceuts. Uv« fpina fuccus, Ribisvulgarts faccus. Quernorum foliorum flillatitia "S, T Curiü mali faccus, Limonii c aurantii florum flillatitia 4qua. CAvarantia acida. E limoniorum fico füllatitia aqua. Cyanus herba & ejus flores. E i bud ill s [radicum «Bos e armtnio lola Cardui benedicti decothum, c ipfa beyba pota. Scordium quovis modo ufitrpatum. Tufxlaginm majorisvadix. — Tormentille radicum decoéium , vel "n füilavitia, vel puluis. à Scabiofa quovis mado bauffa. Sanguiforba decoctum baufium. Leutis paluflris Jhillatitia AQUA. Pupicorum malorum vinum ex oxalidis , 4n iy aut Lorraginis aquapotum...— Crmenia Terraex oxalidi aqua fumpta. cantidotum neffrum magnum defcriptum in prafa- tione fexti libri. M-AT.THIÍOLLIL Ad peftem, & peftilens contagium, Citrüpomi femen. Scorpionum oleum noftrum, cordi, e arteriis tempe. TUmmanuum, pedumá, frigidum quotidie ilium, Cervzni cordis os, ScorzonerarAdix, aut ejus faceus, : ep excavate t beriaca d» citri freco replete, c ca. lentibus cinerib. cote expre[fus evemar parus, Ro oue Rm devarati, quàm fuffiri. Peariophyllorum floribus paratum. Me cocina uec vota planta "ifia E caryophylis flaribus paratum info larum, acetum manibus ci arterits lium, ur Zedoariacomman[a vel. Inpotione fumpta, —— Succife radix DUET, Eju[dlem ex vinodilutumporum, Cruciata utriu[a,vadices Pme: mod 4e CAriflclochialazga pota, — fina Veronica mas dac. duabus unà cum ves T. | Amaex vino meraco potaad ciendum fadorejm. Dicfapnialbiradiees. —. Galega ffue ruta capraria quovit modo: dfrpaa qu- zidie. 9m cgaricumin patinibs uc iiie 2 GeztiAna,. woe Abrotonun. Ee Calamintha imus "fumpta d fri cuml illita. 3 Ipperatoriavadix posa. addita periaca, mium unciarum -- , TUMORUM PRJETER NATURAM, Saccharum ? rorifmarini floribus paratum. Viucetoxici radices ex vino pota. rn Mp sc e Jdie im acetaris feonpta. don oii liber famprum. Tufülaginis majaris radix duarum drachmarumpon- dereex vino calido pota, ad fudandum. Scabiofe fuccus quatuor unciarum pondere cum the- riace drachma pota, ad citandum [udorem, Pimpinelle radices quoquomodo fampta. . Sanguiforba, c ejus aqua fHllatitia. "Angelica radieis [Egidrachma cum theriaen drach- ma ci faa ipfius aqua pota, ad ciendum [udorem. Sribiuma mirum quinq, granorum pondere [umprum, eum eleiduaria liberati in principia arbi, Armenia serra im antidotis addita. Argentum vivum pracipitatups ex vhadofacharo Wi en halcantho Jérupnii pondere, Jfümptum, cita- zo fubinde fudore, Antidotum noftrum magnum in praefatione 6. libri deferiptum , tam ad wes. earandos quàm «d Loco vrNGUR error uM PRATER NATURAM, " MATTHIOLL Adexanihemata & orilfi Napirapive [emen.ex adiantà decailo porum. Cancamum ex caricarum decatto hauftum. | DIOStÜRIDIS " Ad inflammationes, ub 7 vArundiuum "virentia folia ufa Glandes inrita , c illita appofita. Rhors fémpen ex aqua illitum. A wes L vum farina, cum polent. dE Mery cm entiti Planta firi modo impo Afhhbodeli radix cum polenta adbhita. c Acetum cum frccidis lanis, aut fpongits ihe. vim Rhaponticum cum aceto ilium ubi diutius perfeve- raverit inflatmario. Pulegium cum polenta illitum. Tufalaginis folia conirita, c ex melle TU * Parthenium erplaftri mada impofitum. Lonchitis altera izzpofrta. Canpabis fylveflris radix emplaflri moda — c ny allitunz. Tribuli fruttus cazaplafimatis addius, — icis Xiridis ex acero ipapo[ita. " pts iita. - eis elxine cataplafsnatts addita, Ee uo cun Lichen herba adhibita. Verbenaca fupina folia illita ubi ensi d du- mir. Hom P illita, vel eye LABtum Cup. polenta adhibiti, magum: Jemen, c folia impofita, andragbra recentia folia cum phlemta illita. "a radix ex viuo decora 4 ubita. dep e id aii Yep calm Triticei furfures UR» eio fe a Ties pollen ex rere "n mulfa eame E Tríticeus pamis ex aqua mula decotlus , ci herbis ad idem conferentibus additus, c inpefons. Sefamuna illitum:. . MATTHIOLI Capbura, ; Ali recentia fülia,. Ligpfiri foliorum decocium. Glandes omnes recentes uita. Myrti foliorum, c baccarum decoctum. Oydouiorum feminis mucago. Cochlea taps cruda quam cocti, cum m aut m contrita & loc affecta aggiutinata. Qvi album. Tritici farina, oleovofaceo, aut doro t dudici frumenti farina. Secale farina. * , Renograci farina, Lini feyainis farina. Lipi feminis oleum. . Malos folia cum falicis ; andis ; Br afaca. i eod Portulaca. Cucumis fectus , c tm, jo iri recens. Apguria pulpa illita. s Burfa pa[toris adhibita. Café [olutiva pulpa illita. Saptalum rubrum ex frigidis dena n Jicciilinm Mafeus rerreffrá ex aqua decotins, c admotus, Hyofcyaminum oleum. R2, F $55 "imple i ber Pix liquid tex uelle d iroa "aff. difru. EB ——— Gore fo mitad impofita. a. Sabinafeliaex vinbillitacarbunculos circum Olive matura arcfaila illita puse UN Nucum juglandium veterum nuclei. Ervi farina € emplaffri modo i De Lupinorum farina ex aceto a Jd "af aca cum ale illita P - urtium impo[itum.. : "rum cum fale appo[i pum. ; Panaces berc. dns. —— 2 Copiandrum b uva ex ipelle ipm Laferpitii liquor imuntus. ik Titbymali carac e lac illirum. ds Uva pa, 7 AU CY E fcu Liguflri foliorum decoctum. juglandium oleum. Bur[a pafloris trita impofita. —— Scabiofz fülia applicata, Galega illita. b scop bs. xa — — Fermentum triticeum. dopo, nun E Helxine illita, r * TUMORUM PR/ETER N ATURAM, DALUHPIIUUA paff aut feillo adi, ipe, aut velle impofitum. Haflulevégia radix inface vini decocta illita, hemeri (folia ex vino coéía, ci — 14. Urriufq, urtica illita folia. Leontopodri radix fufenfa. ques Jflvefiris radix cum terebintbina vefina [71 4. Eo o" fuccus eum melleyaut oleo illizus, Moriradicis liquor ilitus. hapfia fuccus ex melle illitus. Pyenocomi folia inunil a. Rees cum adipe impofita. re liquidapice aut refina vereint, exce- Ius. zerraex aceto illita. M AW THIOLI Triticumcommanfumimpofitum. Lili radix elixa Cy cum adipe cj oleo adhibita. Selareefólia ex acero sius dpi ex nelle. Triticeafarina ex bydreleo Jiieitoc valide na. D.1OscORinLB Adgin ranas, "ilis. Rhois füliaex aceto, ipie ' * p. Punicorum faccus in Nucumjuglandium veterum nuclei perunt. Ficulnei cineris lixivium /fBorigiis exceptum, ec ad Meri eum fale, [d raphumescatapfnt Cicerum farinacum hordeo, ch melle adhibita. Lentes cum fertula campanayrafaceo, fccis "f dr" corio,c [alfa aqua illita. CHA Ervifarina ete Brafaca elixa cum melle.cateplafnatis addita. Bulbi per fe, ch cum melle impf H. Laferpitài fige Litus oco prius. JGalpell excifo. | s folia. fie donee Bryonie as eim e filia cum fale illiza. * Uvapa[fa à nucleisrepurgata c cum fale impofita, 2 0 2 2 METTHLIOLL Sualandium nucumaoleum, » Lupinorumfarina,ex vino,ct incoél aad itoeree senti modo a aisi, alumtnue, deiade: deu EIOS CORP : Ad eryfipelas,& facros ignes, * Cracum illitum cumreféigerantibus.. Eratdie re Rbamni folia. Lzgufirifülia adhibita: Kofa illita. Cache fuccus d Olee fslvefiris fo oliat pria d-impaf CMyrti uS osa "orar Aur enfin € vigo alita. Z6 litus. iid Enanidtus c a vim lade Me * em . Plantagints facea Lentescum meliloto, fice vo, 7 vofaceo , ej malicorm adhibita. cAMalvaex oleo decotta e illita, Brajüca utrag, incifz, c cum polenta emplafiri pmoae impofita. Portulaca cum polenta cataplafmatis addiza, Plantago illita cum cimolia, c? ceruffa. Intybi radix, cj folia cum polenta impofita, cAÁfarifolia illita. IAcipos cataplafmatts addita. Rutafuccus cum aceto, certiffaci rofateoinuntius. Coriandrum cum pane, polentave tllitum. — E ; Liliifolia ex aceto illit a. Tufalagtmis folia trita,ex melleimpofita. Partheniumctm floribus emplaffri modo impofitum. Polygonum illirum. cncbufe vadix cum polenta adhibita, Lycopfis radix cum polenta impofí 14. Rubi Idei flos illitus. ; d d Helxine impofita. Quinquefolit radix decotfa tpfe inda Verbenaca retfaex acero inunila. Papaveris vafcula copeifa cumpolenta impofrta. —— Solani bortenfis folia cum polline polentazllta. Quin e ejujdem fuccus imuntius. UMandragoreradix ex aceto illita. Creute faccus imunéfus, 00 Urbilici venerzs [accus circumlitus. Pfyliz dee ff Lens palufiris aliia, Rteinifolia ex aceto dllita, Sempervivum majus inuntlum. Stratiotes impofita, cAeetum circumlitum. Rubigo ferri illita. Chale£tis inunüla. " AE. IBADXCMMBI. «MA RIIBIiOLL. E- Solanum barten[e ch ejus ndm Caffe folutive pulpa illita RE Cnguria pulpa. Cucumeris vecentis vAmenta. Bur[a pafloriz. Toll acetofi 1 Solani majoris faccus illitus, Verbafc 6iferm, v flillatitia . aqua impofrta, " AE Odrctn he'petas,. cdam Wage: pes 45, aUi omtanitiman. dU Lv Pr ms ipi Olea fylvefiris füliaceptrita, d Ped. Caprarum montanarum ping eX VIBO y D cotfus. iMltus, "Bici Acsi cna hé - Plantago ii Chelidonium majus ex ine dium. ;* TuMORUM PRETER NATURAM, puli filia ilisà. m siae feetm cris fec dr geni fpuma illius, — MATTHIOLIL bx] TOTEM Ma i ám unguentis addita. Ceruj/a Cadinia. P. ji firi folia contufa ipt ita, arem folia & woecóntufa dump, 14. DIOSCORIDI S. Ad epini&idas. ovillumcaprillénzoe ^ fleveus ex aceto illitum. Brafüca concifa c E va € Am b E Heltsrop Uva con urina decótlaillia, - Ficus ficta cocta , c Pss * Viperina carnes votle, C in cibum " pia pec " -— , Loliacea farinacum finm seii d ex vino decocta. adhibita. Fabarum farina cum melle, ci feno graco iita, Lens ip aceto eum eneliloto decocta, lita. Lupinorum farina ex acetó Inuntla, — Rumex decoitus circumlitus; e er UE (4, vbradsebfipeno. " "Passacts po j y 2 A des elitum. eX muria inunélup, €um pice ip, IU. : x "um ie "ae lomento -—— recentia fóliacum. pretaimp isa. 2 tertium impf tum. ofirum. eg TOfle volle ex cerato illit, 2 VAN L3 t farina, ó m impubis - ; nina cum falé im ipofita, Abrotonum cum ride ob * Tunis ACH iens his concifa, e vemplafrri. | fuperior | ien die Eryngii radix decotl1a, cb emplaftriz ——- Belarea ex acepo aut muelle | Capperisradi c» foliasrisa, d» impara. KT T-H-1 0.1 Kr Cochlea , qua Jn. inbarent Cnm putamine fe "9 alta. Cancri fluDkatiles combuffi, tririá, ex nelle ills. -Muflelarum fimus melle exceptus addita dapinrim, : aut fenogr actfarina, e illitus. *Milii Indici arundinum medulla , cem alie nonnulles ; Vide panici qommentarium. ES T Gyclamttii radices conttifa, 7/5 Dracunculivadix contu[a e zpojn WA. Crutzata minora vadix vecens ee i ó enpigins zmodo adhibita. e Eryngii radix decotla, e illita. p Meuthaffrum illitum. Liliüradix cütíaex adipe ci oleo, adbibiba. Arthemifieradix CXAXHHQIA, 5 bur sgeneravmmia. ^ vopbularia ex buty, ro ilta. , ie afca foliaex xo impofit A. Perfonataempla[lri modo adhibita, — Genil flores contriti, ex "d saut fovbilion devorati. Vitis nigra yadicis faccus ,cum viii, e drellis equali — portione hauflus. Eju[dem radix pf kai riled [52 EK s Y THTO-k Adganglium, - Plumbea lamina tenus probe adalligata. DIOSCORIDIS3g. Ad psnos. : ? Glkacum meli imunita, Bulbielixicum sd, toga A Jfatidis folia susbofira. JE - Eryngizm adalligatum., -— actum i 1 - Acinos heri | Coriandrum cum faba lomento appéfaum, zmodo impofita, ice frime dul aqua alita. ü pfylinex réel uro inpáftum. ; Mandragara folia recentia adhihsa. dea Galiopfis folia, or femenilita, 0000 Pejoneraliscum esie fier fiif Koen adbibiuum. — onyza emplafiri soda imptfita. Vini fex dipa, —— : MATTHIOLL verbafci rufa ci Vibusá, calefa dva decotda rifad, e» ceA fait linda desi mper ce RE DIOSCQ« TUMORUM PRETER NATURAM, DIOSCORIDIS Fanigracifarina , ex vint fabatha, e) ampofita. Cnerifluvi. eoimpof RENE. Sangniforba, cy ejus faccus illitus, Linifé osi, 4 Unguentum ex mortario , & pifilloplumbeo, e rofa. ceo confetum. Plumbum ufum, e lotum. Oleum de autimonio noftrum adhibitus, Fepigraci farinacatapla/gmatis addita, — Capparis radix, C contufa folia impofita. Spryrnti vadix illita, DIO:CQD IS Ammoniacum inuntup. Adtumores in univerfum, Buphthalnoi folia, c flores ceraexcepta, C impofita, — Suillus adeps. ; Mandragore recentia folia cum polent illita. Brafüca utraque concifa cum polenta ef 74, Galiopfis folia, caulis, fetccus, co femen adhibita. X Cucurbita impofita, : : , "Aegilops impofita. . Xanthii femen illitum. : d i Diphryges cum refina terebinzbina, aut cerato, Bulbielixi cum polenta, eade jail ED od Pyrites lapis illita, Lini fégsent cataplafmatis inditum, "Alabafiries lapis crematus, refinayaut pice eene. JFentgraci femen ilitum. e Cipolia terra illita. » Capa decotfa, ci cum paffa uva d Ns ye. fee hd MATTHIOLL Narcifa radix illita. : 7 uglandium " D ais Bryoniavadix ex vina decotta cj impofita. Cariceptngues cum lilii , Iridis, ci altbaa radicibus aMfinidis folia applicata, decetfe, SpzrnitrAdix tlita. a MATTHIOLI Ad cheradasi. ferophulas. Tragoriganum cumpolentaimpfaum, "c Maffelarum fessus melle exceptus , addita lupinorum Mentha cum polenta cataplafmatis addita, bon Aut fenogracifarinayg alius. Cbsaracifiliacumcera coca, clita, 1 '! Cruciateradix recens Cantufas eemplaftr: mido i in. Daucumiluum. . CA quia. Libanpotis vadices emplafiri udo proie. Fe Oyclamini radices contufa, e illita, — Nigella ex aceto inuntla. eu Cruciate minorisvadix tmpofitain pulveréptrisa, —. Horminum ex aqua illitum.. rebns contufa cr illita, Buphthalmiflores cera fabadii. Fe ifoliaex aceto impofita, . Altbsea decotla impofita. — dicant. Perfonata contuJa, ci» adhibita. Cannabis Jylveftris radix emplafri odo. — due Genifle flores ex Rbodomelle , aut [5 vhiliovo devorati. Anagyris folia illita. i zi Vitis nigraradicis fuccus ex vino c mellebauflus, Polygonon cataplafmatis inditum. mte 28 Sdn eme dungen * Xyridis radix ex acetoinuntla, 0 i DIOSCORIDIS Helxine impefita. Ad feirrhum, 5 Auinquefilioradis decotkaemplaftri Mini ni eum polenta illitus. edi, Verberftca fup tpina folia impo HA * (cuts a ffumprus ex acea illius. — Pfllium ex rofaceo, acetéve, sapi, EN nacumfimocolumbim in vina dec. i Ephemtri folia ex vina decotla,ilita, 0 nitro e lixiuiof neris deco-.— Cyri, (folia cum pane inter initaimpfra 0 : e E tum c wenmeris agrejii radix um pulbabeimfine, d E. per ilium. x LC E GP. Z irrodbns diqpus "ho es Gemndifh es radix inyeit, * Pycmifmencen ttum. gg Mes "MATTHIOLL e Jedicum inentlup. ——— slss Sd E Vimfex erudaper fe, vel eum mortis, ed t, | pim d TM DIOSCORID ^ i b — M empefiti bos mM Y : x. : DIOSCORIDIS Sore Caprinum f. * IHE, : — — Admeliceridas. |. EV ] Gyleminisatistssontu[a ilioa.. t PP eipid EPCN Druracii nl c oni : Oleum liliorumallorum. — t * NCXCDOPOÓ SCORIDI&- Adcarcinomara, Cancrorum fiiia rip eum viet e Mns Thyabr. illi c ipm pire - 0 Alfmnhin iria edis bei 2l e eee] MÀ Á bor - NATURAM. VELA SA CUOMA. betonicaes Lonchitis félia r va (72 Alihea in vinao,attt mulfa aqua deii. RID 4c - &ideritis folia impofita. A : i ^ Chamapit js e. ex melle adhibita. RA e Kore. ca etéve perfufa : — Polygonum emplaftri modo adhibitum. — s : 1 : Polygonatum ehzplafiri mado impofitum. * : Pesca ferina ex melle, c féenograco, gi ie * Symphytum petraum inditum. ^s Sysaphyrum alterups emplaftri ames nodi sur ies : Clymeni fecus impoftrus. » Sideritis qualibet 1lia. e. E mon gl Lycapfis radix cataplafpsatis indita. -— Ocimi femen iitum. x cm Graniinis radix concifa c adhibita, TED Conyza iita, — "* - ^ Quinquefolium adhibitum, 79 Coccum inufetlorium mium, e aac d Verbenaca illra. Erigeri folia, eh fores nni ais PABPA c ad bibit Verbafci folia ex aceto..— — 2 Ggecc. o Épongie recentes fine pinguedineyex agnervcl gud PPutaio n Sutectda lana vino,acctooleóve Infufa,. JL. cane, Drac. upculi folia ex vin decotda., T : Jfatid folia illita, : uM e Straiiotes millcfolium impoftum. — VANS CMoerochtbus lajis infherfus, T le ted MATTHIOLL - xS Olei Jlilaritium e larigná "efin fnA atl ad f cAbieg: t lachryma: Tereb 77 : m farina imphfita. ha rifina. ics Mas 5 : M crues cà RR " lui v "d Gjfi folia impófita; ——— ULNERUM ooo Iypeeiflis, : IEEE ha hr E This ) rübenies pilule cum aceio rita I cupreft fo felatria - ; werna folia adalligata. — id Ui fin y? mdimagiers ; olia ficca s C in pulver - Ompbacintm oleum. * : dtifolarum ; addita » o Chelidonii zmaj ne Centauri mag, / Ad js nece MS - rr f acc: fen Ma d E [s reete : - * . Cenfolida major , minor,e media: - : - : : . E Sarsicula. vULNERUM Sanicula, "Auriculaurfr. Pilofella. , Pyrola , de qua praflavtifümsam parionem vulnerari «m habes lib. g.ap. 16. Virga Aurea, d Potentilla. Eupatori vulgaris flores illii. Fragariefolia, c radix. Sanguiforba, Pulonaria, Alchimilla. gphrs. - diforre & mtl. ee Cum iiti Jta, 19 etiam in potionibus baufi. Oleua balfamina, feu snopaordica.- DIOSCORIDIS Ad fluxum languinis. Sy veffris alea foliorum fuccus adpsotus. (s. *— Wiallacrematavino,aceto,aut muria extinéla infper- * Punicorum cyrim igmpofii. Peres aridafolia illita, Á eft i eum arbori comatrita d : dnfperfum. T NW OMALO capis illius. Iraneorum tela adhibita. . Caprarum MmoHtABATUM fémus € €x Aceto, Afininiflercus cum erudum pumecrematum ex ace, Stebis folia impefit 1a. * Portulacalita. ——0— : xuccen Plantago admota. m : Maaradix adhibita. * Jfatides olia inundia. Salvia adhibita. Gali flos inditus. Androfam fMiaiira Hyofcyami s nen oboli pondere i in -— Aqua joie Strattotes Porei tief admotum. Cinnabaris, c fa cue ci ees d —— "lumen admotum. VOR WEN rb ps : : . ATTH 173 Pannus in mov ish a cA medal lar vepertusimpofitus.— LE x Suber Ain m ; b Pe qe [ € V. ULNER uM. Bi iria, vel yormentille pulvis vulperibus infberfüt, Confolida minor , C media impofita, Sagicula quoquo modo adhibita. Auricula urft. Pilofella. Pyrola.de qua preftantifimam potionem vabreraria, babes lib. a. cap.16. Potentia quoquo modo adalligata, Gypfum infperfum. : jafpis lapis npia manucomprebenfus, Di-OscOmR«Iouxs Ad fang: "iaem ex cerebro erumpantem, IN e: d P Gallinaeeorum cerebrumex vino porum. ey Sribium tritum inepte: "SEEN ATTHIOLI Urtica communis LE men tritum c infferfum, Xylum combuftum. 2 DIOSCORIDIS de Ad fanguinis gramos. Thymus smpofitus. s Ti bymbra illita. : DIOS€CORIDIS Ad vuloera telis: venenatis illara. 1 Dicfamni TEL pum potus, rum i. P MATTHIO "T Cervinus fanguis ex vino amp Cydonia mala deverata. — . iu Scorzonera wee potus, rum vulperi afa. * Bh TOSscoRAIDI Ss. : Adofía nuda carne veftienda, [^ ipic illita. Panacas Herculei radix impofita. —700 00004 Myrhe cuim cochlea carni emhipernet E MATTHIGEE Resux Thurts cortex infperfus. ic *Ém Myrrba cum thure , alae , d farcocolla. Peucedani radix im, — mie, drinfefa. . DIOSCOR RI Fa m n tees "ma. Oleum ex euer vite Bellidés genera o Betonicatufa. e Matrifs! d adhibi PIE seuinbs fuccus im — additus. Gupmiclemi 1^ Panacis radicum cortex). 5 ^ DIOSCORIDIS YULNERUM YULNERUM Bubulus recens fimus ex pa[cuis umptus, ac fubinde a. curipignentum - in folis imvolutus,d» in ferventi cinere calcfattus s 25 dc smpojtrus, Cora Piporum c picearumfolia trita, cb illita, ——— vAfülapidi flos ficcarus ] Fabarumfarina catapla[rmatis indita, Pyrites lapscumrvefina smpofisus, Lupinorum ferina admota. MATIHIOLL &rratiotes impofita. Alumen combuflum. Millefolium ex acero ilitum. Chalcanthum. — Labrufée flores cazaplafmatis inditi. Mercurius pr acipitatus, "Aerugo illita, Mercurius fablimatus. MATTHIOLL Ellebori nigri farina. Rofaceum unguentum. DIOSCORIDIS. Capbura allzta. Ad vulnera cicatrice obducenda, Ligufirinum oleum. Cadmia elota infperfa velillita. CMalveafolia cum falignis frondibus trita dr ilita, — Plumbumelotum impofitum. Ophieglolfum recens, ficeumrvà ex gallinacto adipe il.— Argenti fuma. litum. -MATTHIOLL -- Cysogloffe vulgaris recentia folia circumligata jy — Alumen A quotidie bis repetita. — Cor allium. Md iafisa Qu cicdboail pies Dolyx. : Cochlea terreffres cum fuo operimenta tufa , Q* appo- po Birra pArata. 74. smi Jalficaro admota. : Chartac Picr- . Lacerta concifum caput impofstum. —— Liuteorum combuflarum cinis. : Bulli cataplafmatis inditi. Cucurbita ficca cy combufta. Hormiuum ex aqua Mus, s Vinifex c ombufha unacum ficcis plamtaginisvadicib?, Anagalls adhibita, : M j" z TIO LOL vulnera intérna. Narctfi radix cum loli f'arim inp T Ariffelachiarorunda impofita. Phu in potionibus ulperariis additum. Ditfamnui albiradices in potionibus addita. LET * Ditfamnum admotum. COSE : Gladioli radix füperior ex ons de Jine illia. Ej Flos folispotus. Xyridis radix fades us oo ww Trinitas Ch ejus decotlum bauffum. ur cm toe fene der iliza. | : Mdidogmrimnin uis ots : MED (S - Harundinis radi orn. Side mmi E : icti "- Sipapi impofi T: X "uro : Pjrola. ems dpa. - Calami phragnoitis radix cum bulbis appofita.. Alchizailla | , Pedtimis veneris vadix,cum malva ufa adaligata, | Pilofella J 2 [0 7 vflolochiavatunda illita, : a Virga aurea .. - Eryagii radix ex melle, . iflorta , E. Himno inodea crimi, Tormentille " : 2 e Mn 1 : — alii adieesinp niinc addin, Galletrite, d Ibfber[a. deco rx Palegarum nuclei exuftidatis, illti, 0 Caryphylata d - Erinacei marini operimenti cinis adpatus. . Porio uoffra de Pyrolasin limonii comment. iim Cremate purpurecinis inditus, NUR ULCERUM s* Conchule Indice cinis illitus, T ducc DIOSCORIDIS ; » Ad depafcentia ulcera que Graci Quos vocant, — - Smari Lane cremata cinis inun /; Es o Pinipicee, cortex eum chalcanthosrisasllinue. Scordium p*ec Fi Jjfei ye fotu adhibitum. . ET "es ufum inpafum quisetiam ar (flos admotus, vefafolia trita ch admota. Ed "-— Plesnbun elotum. epar P dna utrin[, folis trita cl» admota, T4 Stibium: : iis Sbewicion] olia impofita. duenipuma | c —. Offlfleres per fe illiti. Cruja —— Writainfferfa , illita, vel quoquo. lee fjlvefiris folia EU | medeadmota. |. MLignorum marcor illitus, a ... Oltvamatureexufle rite c infer, — j toidieaiu d Palmecortex fre involucrum admotu s £X L2 s Yifá um cum zbure inuntlum. Ghamadrys ex puelle. ULCERUM. Myrtifolia tritagcum omphacino oleo , aut exiguo ra- Jaceo ex vino impofita. cnygdale amara ex vino ipa, Spaartdus pifeus eTemaAtMm C Apul, tribum ej sri Garum pifcium admotum. 76 vni f el iumnitun. Loljacea farina cum fale, ev vaphauo illia, Lzni femen ex viuo decoéf um. Ervifarina admota, Raphanus tritus inunilui, Betafolia impofita. Plantagoquoquando indita. Dracunculi mayarts radix concifa,ex melle, Afphodeliradix & filia ex vino, "Anagalis trita adhibita. Hoegeradecotía falia ex vino. - Chop majfrisradixexino, — ^ Jfauidas folia fuperpofita. "riftolochiavotunda adhibita. Cbanaleonts nigri radix cataplafmatis additá. Pulegium virens appofitum. cCMarum admotum. Panacis afclepi flores c? femen illitum. Pafinaca erratica folia contufa,ex mellé, Coriandrum cum pane polentarvi cuum cALarrabiifolia ex melle. Titbynali chat atia lac illitum. Omphacium ex aceto inunétum. Cicuta fuccus ilius. Sedum 7hAJUs 15 Sisto "Ula admotum. Polygonum féperpefitum. Verbenaca ex aceza. « Solani bortulami folia cum polenke polline iita. — Acetum fora adhibitum. "Acida muriafotu e ta. fete tes datus E dud adbuc - (addita. bryonia 4 "yes imn "um, E. lapsi s. eX aceko.. ds euie cremata pari pridere ex aceti ins "MATTHLiIOLIL Guchlea contrite, c Hire. Seco apta finiri oleum, ^ Capipumflereueinprfum. Plantagints fuccus, — cni radicum fucci Ps ) € chalc: . : E D1OSCO R 1b Lb Ad ulcera diuturna, ES : & jfi forc PNE SOS MAPS « Ceptaur ittm s litum. SIDE Panacis Hercules Fadix impofita. grum feeceus im aereo vafe (RESBIR e Sanguiforba. —— : pei vas fir fua agit. o eEnMt e üLCrR&uHM, Scordium tritum ex melle, : Anchufaradix oleo incotdaex cera; .-- Verbenaca 1rita ex selle, "Afiragali radix illita, Thalicfri radix inunita, Perfonate folia impofita. d Omphacium ex aceto. * Bpongie recentes ficca, c vacue impofita, «id lapidis flos ficeurus illisus. MATTHIOLL Terebinthina. Carioforum lignorum vermes, Crefpini baccarum faccus. Burfa paftoris rita, , Hypocifiz. A Ladanum emplaffri modo jmpofitum. ; á Sylvefiris olive oleum. Aqua in marcefcentibus quereuum . cavitatibus ve. perta. Oleum tritico, Brafüca ipofita, : Chelidonii majoris pulus, e "Ariffolochiarotunda. Aloe cum fanguine draconis myrrha Veronica snas. Flos foles. vAbroronum uflum. - zMparina ficca farina. » "Urginfa, fecuridaca farina, Confolida mediayvel mineris folia,aut corum v fuccuh. Sanicula. Aurictila urfí. Pilofella. Pyrola. Caryophylate faccue admiaaragin Potentilla, Eupatorii vulgaris flores ilisi, Fragariefalia. - *. ilicis farina »eyEe Oleum? chalcaztbo. Oleum noffrum de antimonió. " Mertrius pracipitatus, ES vendi d Mercurius fablimakus, - DIOSCORIDIS. Aá malefica dofof2Que ulcera. distessmonesnls jua. Mirum "adi rabcum d ais exmellt, Pet afttes illita, à cx Pfyllium ritum ex melle, - s gen 3ryonie fé etas radi ifo 74. Filici feminaradix mirar ilias Et. ; Cadnzia pulvisinferfas, — Salas flos situs. -— Ve eo UR . à Afü lapidis flos ex melle, i * Ji 46. , : Oflracites lapi dierurail (ern glandescum ees iiti. a Gisinbigliv iipégim; üLCERUuM Lupini ctim fuo decotfo admoti, éco o? Burfa paforis. 3 v Ari radicis fuettii. — qe Carduus benedictam pores quam admitut. Unguentum ex mortario. p? iflallo phentea.c rofacea paratum. - Plumbum ulum lorum. Chryfocalla factitia infperfa. Oleum de chalcantho.: Oleum de antimouta. " cAMercurius pracipitatus. biosCORTOLEc Ad finus & fiftulas. Tridis lyriceradmuum decoctum zufufaum. Suillus Adeps zzfüufus. cueliafufum. € Plantaginis faccus inditus. Dracunculi majori radicis faccus ex t ug cAriffalochiavorunda cum iride ex melle. Sphondylii ramenta circumligata finum callos era- Quinquefolium cum faleex melle. ^ C (dunt. Srratiotes millefolium infufum. Titbymalicharacia latfeus faccus inditus, Omphacium cum Aceto. Chalciris collyrü modo INA. cniin Cadyia illita. ; Spongia recens fine pinguitudine ex decodo ontlle i im- Gentiana quoquomoda adhibita. (pofrta. MATTHIÓLL Aqua ffl illatitia e ete / "ve —— c /2 Oleum P iritico. — * * Plantagins faccus, .—— succ rud medie Hederat ugiue iufufus, Oleum de chalcantho, TO C Oleum de Antimonmio, — CMercttrius pracipitatus, - cMercurius fablimatus. Chalcambhi flillaisia aqua infu fa. DIOSCORIDIS. : ; Ad ulcera in callum ioduratá, - p ove exiccata impofita. eum ammoniacocollyri modo inidpa. Vc er pécesds legate Feed MAPLE . Anonidirvadix raa Af "Mercurius fablimatus in unguentis addinus, d DIOSCORIDIS c Mud oucc ab croantibus ahis "ey pi Jusdt car cud ilium. — x ATTHIOELKE Oleum Hutep onum. Dd Ceufaeet 0c a Argentifpuma — Jormpini P : Calxplurieslota) — Sá e : DICSCORID1fSE Adpbryrüfim., Sapyfugriatriraces aoilita " MATTH 1. 9g t LS Argemum viuum illitum. ; - c ánunclum, - Libanotidus radices eme ex melle, - Pompholyx admota, — : eher. | Cifü flores cum 4 imperiti. ünLcER UM; DbQioscoRIiDÍiÉf Ad fordida ulcerá. Oleefylveflris folia tufa ex melle, Iris n ex zmelle. Colyp, ades trita e dpnpofita. Refina terebinthina alita. Pix liquida cum melle indita. Erinacei marini operimentum exilium i r Purpurecremata cinis auus. Conchula Indice vinis infperfur. Orobifarina admota. Brafüca cum feenogract aceto illita, Affhodeli fülia, c» radices impfita. Capparis Kir nie Ad bibite Anemomes radix iita. y e Hedera detotfa (folia ex iino. 2 Chelidonium majus cum axungia adynovum Aoriflolochiayorunda impofita. v s. Balloze ex zuelte, Marrubii folia ex snele, Verbenaca fupima folia illita. Narcifü radix cum ervi i farina ex Amelie. Bryonie radix, friéiusd, cum fale admota, c Aerugo ex enelle cocha ei» ipnpofita, etes ftum infperfam. Urtica uan, sla. Peucedaniradix trita inperf. peg ero. o. m," Cadmia indita. o Melalitum. : " CMuria indita. - CAlunen Ho, uopodo adhibirum, l. sila DIOSCORID blsani pilule adipe excepta illita. - Liguflri foliorum decoctum firn ad MAN. s. ovo illitum paftulas p? cMyrtifoliacruda féneremata cerato. excep Mori foliatritaex aceto ilie. — Eo Thus ex farillo adipe vel anferimo exc PADO Buccinacissiluus —00- Kia eMiularum combuftorum eint dpi — Conchbule Indice cimis inuutlus. j Cuin i E A o Suillus adeps inuncfus, — : on [ovillucera crofices fabattus, 3.9. Fins y pope. ab Gallinaceus j ^*^ lnifimime epit d Sefamum exvofaceo, CMalva decotla ex oleó; Beta virentia folia illira, Brafüca cinis ex ovi albo, .X. M Lathuce fylvefiris latdeus fuccus ex bugsan vo libio, zo pats cerá, Sugin & v ex Vis ü s ULCERUHM; CIapbiradix illita, Rute fylvefiris femen,Ch: folia aduata. Clarion calida Aqua smaceratun ilitum i. n vobibet, pha flos vetere fuillo adipe elata exceptus. Hemeracallà radix illita, Altbeefelia exexiguo oleoadmota. Hiyperici femen.ey fMia imptfíta. vfeyri femen e folia adbibiza, ULCERUM, D OSCORIDIS, Ad ulcera cicatrice obducenda, Purpuravum erematarum cinis Mire. Mitulorum Cozchula Indice ciná de "e * vIlee znumtla. Eupatoriüfoliaconcifa ex filins, Filicis feminevadix ficca impulverem Afperfa. Cada admota. váApdrojami folia umpo[rta. m arem isppofirum. CAgchuferadix im oleo decolta ex cera, quamma aris snfperfa Helxineadgota, — "erugo ex oleocs ran Papaveris cornteulati foliaex oleo... Mio» m Verbafi fjboeffris folia catapla[matis addita. | MORE 6 — Snsiexrecenti eco puftulas prohibet. "rgenti fpuma Alumenex Ha E Cerufa E Sexo ^ Mefulaspriber, Chalciti 5i Cimolia terraillita. P. mw : ^quoquamodo Adbibita. * Phrygius lapts cerato exceptus, Tertii cnm : JMtrAmentum Lferiptorium ex Aqua. Calx lot Ear hen nguis draconis illitue. T fos p | Gali flos ipupétus. Lilüradix cremata ex vofateo, qund fiii ilie, Fornacce stia "fel gus d Cynaglo[fe folia ex veteri fuillo a Eee * x E Soli pneletera E DAN Rota Wr ena ws i Narcifi radix ex exiguo melle, pido. du "ll oltw.. « — Oleum ex cauatis al hodeli radicibus decullum. il y, Diphrygesilizum. dum. Alunen uflum.— : - MamsTHIOLI (oo 0 "erugo tla. | s Ligafri ! ege ii ag sJota, : ^o deis GM CH vill — (75 Md ulusiner pulo Tojacen Argentum vius s additum. | Oleum ex ovorum vitelli. Mrgentanruroumpracipitatam inferfam. Hordei combufh cimts infperfin., "Argentum uioum fnblimatum. — i Lini. i fenus voleum ex aquavofa arum etumsllitumá, Ole noftrum miden t Lite cina. : Calclaa. Sambuci Grund'rine cortex * ; ?, P icorticeinunium: cuju paran d on : T 4H0 i n labes lib. a. cap. en - Pixaridaimpofi fon : ES ; oleum 1j frat wmomerdice Mitum. oe rece : es " ES jew come C E Cadmnia infferj s te t. - . Carallium indutum. e Afi lapidi fos exc poelle. S, s e : : . Eretriaserrailza. — roc 0m & Pumex 17, "e Ae * 7 ATTH 1o L t x M " Plumbum dft p 1 c: à s. Bc ie . : : LS à Sas: i Mim eins 2 jus. * * ou ' & mentorum Crematoruin, mda. 200 79g. E CMATTHI co Mh Lithrgyritm lim. ge conr TS ES o aee. s 3 E lips urs c Me radix. * : ; Ad ul dg. S c Thuriü cortex, n Exec * e LUXATIONUM FT ERACTUR ARUM. í DLOSCORIDIS- "Adartmumluxationes. — ^ Harundiirad cum acero adhibita. — US EVXATIONVM, ET Perf? Gpate v x £r ilia, dolores artieulorum à P] contorfi eri * H Acacie decothum fan adhibitum. ge z yisici femen cumfolis cataplafematis addirum, $ Srercus caprillum cum ceras e rofaceo nuntium. Afparagi radix ex aceto, vel'vino adhibita. Cyclamini decockum fomenti modo. ulli cataplafmaris more adhibirz. — radices impofita. ampfachi folia cum cera cota impofita. pi e folia cum melle, e phy adhibita. Urticautrag, trnpefita. Narcifü raaix cum anelle trita. Pini nigra folia cumvima impefrta, * Filicula impofita. Heliotropii folia linita. * Sarmentorum vità ec vinaceorum cinis ex aceto lipi-- Salcumfarina c melle.—— (rus, SUC MATHUHIOLI Fenogreci | farina cum hbydramelite decatla , addita. AXHAGIA. 0 Plaptaginis folia exfalemodico illita. Primula verts s fuccus pum poruss 11m illitus. qdhus cum armenta terra e fanguine draconi,ovi ial. bo fabatium c ne D 72 dirum. DIOSCORIDIS Ad offa fra&a. ert ifliorum decotlumfotu iliilitumi; Succida lana oleoyvintsacttof, pe fu ge Verbaféi decoctum porum. — za Fuligopittoriacum rofacen, cerato s rAdicu x Los pe 747 ; de lapide morochthe Synpbyti majoris radix contu ch eircumli Geranu florem caeruleum ^ia » radix nd CUm axungia e impofita, As Quarecentiarude. Agit JÁ '^— se draconis, arn - CAriflolocbia deascuam bi FRACTVRARVM. MATTHIOLt Mumiacum eafaafolutive pulpa , lemnia Jphragide, E e rubie radiefümpta. — Gammararum lapilli cum tiliet Planaginis folia non [olim sibus feusnpti., e so m bauftum. Ariftolochia rotunda. Vincetoxici radices , ex 'vinà 4ut fj fjynphyti anajoris de-. coco pota, ts LunAaria minor cbibita. )) iflortesuel tormentille fiet t pulvis ex fj bmp majoris aqua fonus. cuf olida minor , c» media inp 7e. Simia Auricula ur. Pilofella. Virga Aurea, Porentilla. ophris, opibus SIC A — * DIOSCORIDIS Ad ruptos. "corum decotlum potum. Cardamomum ex Aqua porum. F4 x. Calami odor ati decoifum Cum ge » Aut POR 32 amine porum. Helemivadices in écleg, "nat Bdellium b uflum femp 14, po———— 4, Bulbi elixi in aceto, c in cibo feit. E x CoruljG, icumitritim obolorum pond. devoratum CHA Gentianavadicis fuccus i dr. a -—— Adofffratta evellenc PES . Serpyllum potum : oiii n min j: Cenkaurii majoris vaa a : Fecedeirabiipulermimj M. n cAcantbi radicespoa, Euphorbium impofitum. 5 ras ralis cóndfic til Leucacamharadicts ex qu Xyridà radix addito flore ari. E s aee t4, Vni nigra 2 M e foli Calaminthe decoctum Lodi do. Bactharà radicis decoffum bibitum, ibanetis vadices pora. 2 bibium. erpitii liquor cum lixivo pues albanum dealutitum. Polycuemon bibinumcum vino, : Scordium additis naflurfiaymelleyrefa Althes decoctum porum. vMlcearadix in vino, vel aqua pota, £4 ci radicis faccus Jadre pondere bauflus. Baccharis radicis decotlum 1 porum. : : eullefolium cum Aqua, d falepotum. Lixi seco cinere armentis faitumcumsaceo, f- Betonica * VENENORUM, Betonicafolia drachmapondere in dulci aqua bibita. e ti rAdix pota. erem 8. Helichryficomain vino pota, Verbafe decoéfumpotum. Biryonia cum mele in eclegmate devar. Sehifius Ape i MATTHIOLL Ophieglofum ex equiféti aqua potum. Sysapb: ) tuom petraum cum acero ulfo porum, Rhabarbarum, cum munia c rubieradiceporum. ' Vincetüxicb radices ex vino aut majoris f Sape de- cocfo Bbaufia. Lunaria minar ebibiza. Biferta ci rormentille rede pulvi , ex Jjmphyri 7majoris AqetA polus, - Sanictla 1 *5 E n«^uricula urfi Pilofella Virgaaurea Potentilla "Alehimilla : Ophris * P Perfüliata insi "quomadolibet fumpta, (gota. decotia; aut in prlvoremimia, [x ENATITTHIOL : Ad ivsiefadunam. " 2 VULNERUM, Mel ex calido rofaceo bibitum, - Triticeafarina, ex aceto ("vina impofita, Porri faccus ex mellefamptu : quia cj coma illita, Porrum fylvefireefitatum. Piper quagumodo fmptum, Eryngium ex vina bauflum, Teucrium ex aceto inunclum. "Argemone ex vino a Agaricum trium obolorumpondere ex vino bauflum, Rbhaponticum porui datum. Cbamadrys ex vino bibita. | - Geptianaradix drachma ponderecum pipere, ruta €X Vino fta. Ayiflolochia lengadrachme pondere potui data, cy ene jam plaga admota, Origani decoitum bauflum. Leucas ex vino fumpta, vel eataplafmatis addita, Pulegium ex vino porei | datus. Diélapni fuccus ex vino potus, Baccharis vadix ex vino bibita, Panacis bereulei femen, cum ariflolochia fümptum. Liguflici tum radix, Yum femen bauflum. - Paflinaca erratica femen potuidazum, — Anifum porum. : Afelepiadis vadices ex vino o fümpte, v Gummi Cuminumex vino bauflum. Pilofelia c eus fuccus i. in unguentis addis. Ammi cum vinoporui danum. A e et "qoe Delphinum Fe siepe " TDI Laferpitii liquor yum imuntus, tum liliraa. E^ ADIOS$t or(am , aut ictum, Galbanum inuniium bomines tutos reddis. Ee gp bauflum.. T; b ofiffolia ex asgmeli — Nardus Celtic cum p ptbidecatio baufla. Pus mp " Phu antidotis inferitur , que venenatis refifhunt mar- * Cinnamomum bibitum, E übut —— féxrariis Daufta, vel admnn Caf potui data, Polygoni fafeus bibitus, erc RM ae Ls radicis cm ius. £. Clemari? prim T ili 2. ? 3 SHRHNPENA: Terra Loencbagie —: Candi efitate, ^ — | — E ni^ ice od 1o ilirun. Nuceseomefae oo o i] Phuredicies idibinfhe fà atta, Rai e pibe DANA . Cinnamoni feiltritia. fen r$ , . 5 inditu d Myrrha ex vino baufla. - SER Capbura epot a. *— Diclamni albi radices fum, t4. : Oleum noflrum ? fcorpionibus,cordi danteriá dllirum. - Humani [lercoris aqua flillatitia pota. - Es — &erzonerafoliorum, cy radicum faecus potus, ! Porrifolia melle fabatta dr illita. ) Caryopllylorum feres fa echas condi d déimai,. Zedoaria cum pota, um e» EM mpetum., porti (datum. - imum Spotumex vino tritoboe.— poni henrici fpccus bauflus. : wen | derum pondere. — pe cinigieiie c, a —À | Bubalinum ER Qe pondere cum vino dilute, : A en Hadmum | 0 - -. OCruwiata radices. - Le. * te ue : ; : Ditkamnus albus. - 5 e ULaormi )o— Menthafirifoliazamipota quàm ilisas 2 M. oo fedi feriricimgrm equ eiue d Caius SCA o o porus x ES LÀ VENÉNORUM YENENORUM. ; atoriavadix. , Fraxini folia, vel eorum faccus. baufIus. Mui PT os s fime, sd Sas ied Vincetoxtc É Carduus jecit amimerà Jamphnt, quàm itdo loco otanum ilitum. iru" adhibiti, Galbanum [Henii (cie slum lociim 4 Securidaca ut. men parum. Origanum virens inditum. Hiypericum mri Bes Lupa exterius pat Pulli gal'inarum difcerpti ct confe, sim aiu 5i fà leco iium, Aptbemis detrita cum hordeacea farina, d mulo Bhr ——. aceto cazaplafmiatis mado adypota x fed locus antea Tormentilla. acero mul/o calida fvveatur. Angelica," » Rubifoliaex vino ilia. Borragtni h pu € Porri faccus exaneri hemina bauffus. Vulgaris buglof ? Apiaftri fnectis ex qo ports, Quinta e[fentta noflra, in prafatione lib. 6. d ei Leporis cougstlum potui datum, Jemiuncie pandere, Omot artchi bifets f alita carnesipn dios fumpte, bans Galli vel gallina podex deplumatus, cj vulgeri f Wper- — flodeindecapiofiore vino: quin etiam admota. gafitussrepenis rot gallis quou[a, fat fin ad reve- — Cervi genitale trium, c» ex vino fumprum. cAndum venenum. s Uriza tpfrufeuct demon fi babita. "Theriaca. s Fiffures triticei indecotfo rüta elixá, admoté ' Mitbridati antidotum. Ervi farina ex vino macerata illita. Calx viva oleo cy melle fabatda,c? P778 -— Raphanu: inunilus. Ellchbori mgriradix vulneri infixa. Brafiice faccus cum itr éi irideporus. C«pa 3. 0*- . — Chondrilltmandwucata. p An5Allium : to s ow ow Militmex-vino f[uumptum er ilium, sg "AM fphodeli rádix elix4, C c vntufa , e marfibms il-— sini denda ar et C iompofita. * Dracunculivadix j lita. : $ Anagellidis fuccus ex vip famprus. CIridi - TN Ferule medulla in vini potione baufla; » [97 27 | | dparina faccus ex imo potui datus, Ph — *o— Rubieradiei [fuccus cum folis potus | qLObamaleonis ; vibuli terreffris faccus drachma pup: potuss e dL à DER E? «ed, admotus. oopHemerocalls 0 |o s Msehufa Alcibiadis nomine, ilia; radicesf, Ium co Helemih.— oi e coo oo mitatum bibitagumadaligata, 0 00 Feni Jus, Octimaftri ex vipo bauflum. pe Radices 3 Mes ilsesi. ,ebulid, rdtlix ex vina cocba;p z Gladio! fü del cce tm Bryonie radix duarum drach Var SAO ALD F co oe Pitiumfarmentorum cinis ex aceto Sparganis . ". : MATTHIOL .0 [Orvlammi - um Lapis bezabar 1am potus, quam illinus. Bryente e Le Sordes in angulis oculoritm eroi veperta , cim Lnd wirst "S E. op hes rusretiamilita. 0000 Tu. Ciiria mala devorata, — -— Perg; ie $ ihi, Serpentina [jue fj lvefira c earonopi iradix ptt, "UMS Papisex qu dirt fo moffro TE aque Tieriaca Andr mach PER Viperei paflilli poti. pe Seperfliiofum. vemedium. erenit cujuflam vide oleum fram de eorom iba Eo ko c COPHAML. pousiti cen: Vi ve Edo videntos Jui at E: ier Adeimgr » pon wu aufi, Ti torna dnd it ci Alliumplurimu Vinum meracum ye. oracio iieri Vipera ipfa exceriata refcifós capite e eaudayinterias ribusi, exemptis SM Metqied more A de- j alitus.. ergesapnad Vipera vitecaptt ampitrariweotolicala , Cfi adallig atum aparte adbuc c mS " dreliquocorpore abfciffaest. E. rad DIORÉOEIPIA t Gallina viva dilfetla ch ealens veorfai imp fra. Ad viperarmm morfüni; | Cuturbirulaloro demerfo impofita. 7 graxinifoltorum fuccus pores pafl appofitam cucurbi- TQulaga. C expreffa 2 fucco foka vulperi illita. Melijfophotta folic. MEC ne pru. ) um exiersias iius, moftre , c aqua vita eodem in lica TN ncn Vorald, 9 T VENENORUM, Melanthiüdracbma quatuor pota. Capcrifteviatiles cum latte triti , d poti, ac vulneri quoque iliti. : Rana cotleci incibum fumpta , epota deinde earum Jure. * Teffudinis fanguis exiccatus , cum [ylveftri cumina nns. S : Apchnfa radix im potionibus addita, Hamatites lapis bauflus. Heliotropium cum vina ebibitum. Raphami in cibo accepti, ch deinde im Vomitiane veje- GLexhibitaflarim Audramachi sheriaca. Trifolii bitumimofidecottum fotu adhibitum. Porrum cumpane, c fale ilium. "Allium cum aceto, aut fuo ipfius, aut fr aximi cinereo eumpaneiluum. —— Hafiulevegra radices rufa, c illita, ^ Syeamori falia &m pane impofita. ; Lauri tenellafolia cotlach oleo fabacta, ci illita. Vipera totacontu[a, ci vulneri adalligata. Echüepotus faccus, ci herba ipfa impofita. DIOSCORI!D Is Ad ferpentium & afpidum morfum. Cancri flwviatiles crudi tritiá, cum afinimo latde p- Tui dati. Equi fleviatilistefliculus potus. Caflorium libitum. — e Muflele [alita , cy imumbraexficcatepulvis , drach ! darum duarum potidere ex vino fumptus. Rapacum fale i oleo decotle,comefa, Gobius pifcis devoratus. : Cinices leikularii feptem quaquomodo baufis. Aprinum. Jecur C recenseo ficcum ex vino fumptum. ' Gallina cort carnes diffect aita ur tepebunt. appofi-. É bUPEDy 0d, THUTATA, EE ubyruma titus. PP 7 &uin De fülia, flores , cj radices in fanden: addu. — x Elaphobofei femen in viniporione fümptum. ipoffop [lari "4, coptufum. Leontopes alum libitum slico dolorem aufert. — Lilifalia illita... p n - Melifapbyllurnex tima bauftum,d plage admorum, i ain battfla. page Serpyllum 12s porum yum impafitum. — "acum nucibus juglandibus, c» carieis fumpta, litis ex vino baufla. üradix illita. itis cute Ad os ufo, , dn "vulnus. , Origanumcum vino bauflu., - ^ VENENORUM. Feniculumex vino famptum. : Sagapenum ex vino potui datum. pase radices cum vino bibire, Scordium ficcatum ex vino fumprum. Conyza illita, Clezzatis in aceto bibita. Echüradix ex vino pota.Preptta vero dezorderipro. bibet,id quod praflant femen, folia. ocimaflri femen potum. Eupatorii femen,cy foliain vino fumpta. Helichryfi comaex vino bibita. Verbenaca fapinaradix, c foliaex vino banfla , sum eiiam admota. . Mandragararadix ex melleyaut oleo illita. Nerii radix ex vino fumpta. Acetum calidum fotu adhibitum, ubi illatum vent. num feigidum [it :fFigidum verb ubi calidum. Adianti decotium bibitum. Aqua maris fora adhibita, Salcum origanoymelle, c byffopo inunctum. Sarmentitius cints ex aceto illitus, Samia terraex aqua pota. OQphites lapis pro amuleta geftatus. 7 PA C CETHPOLL z CMyricefrucfus potus. Le. Oleum nofirum de fcorpionibus , cordi e arterus illi- Ium. : 3 uw Gallinaceorum deplumatus podex plaga appofitus, Sordes ex angulis oculorum cervorum exempta, bau- Jf e illita. : Cicerumfarina cum byperico decotla dy impofita. Malvafolia cum porri ci capis illita. — Beta nigra faccus eum potus, tum illirus. Serpentina radix, ex vino fumpta. uS Scorzoner e foliorum, radicum fuccus bauflus. Porri folia melle fabatta,ch illita. Sipapis farina ex aceut impofita, —-— Rcs vpisa ct sme e AM Centauri magni radices fuccus uncia pondere ban- Jius,ac etiam vulneriilitus. — Hyffopum cum fale., € emnino tritum » € ex melle vulner: illitum. e Mentha greca, mes Hieract fuceusex vinopotus. ——— ? Ejufdemfoliatoflaytbyrfid, rriz, e ex aceto bauffs. Peonieradix yvel Jemeny am potum quam adpotum. . Diflorta C rormentilleradices para ct" exterius illia. Scabiofa tufa vecensá, illita. — "Angelica radix cum ruta impolita. Sraphbydis agria flores,ci- folia zum pota, rum illita... Meliteaterraex vino pata, : "Antidotum noffrum, tm praefatione lib. 6. defériptum.. Potjo ex aptidoto noflra c aqua vite, ibidem de- Jeripta, : Se Oleiem nofiPum de fGorpionibus, cordi, ch» arterid illi- fum. E Ld e Allium cum ito tritum ad naufeam ufg, pasum , d vumitione rejeiium. - Eel 4X potum cum'vino cy vemitiane re, Centaurium minus cum myrrha, d» opi plaga impofitum. VENENOR UM. Rumex contrita jr cataplafmaris modo adbibita, Theriaca rm potayum iln. Quinta effemtsa noftram prf tione [G. Gxti libri deferi- pras pota. M ATTHIOLIL Ad Dipfadis. morfüm, pa omnia qua vipereis enorfibus faccurrunt. IW vomittone redditum. tay ir actoriaplaga jopofrta, "Da.O Sc 0 D LS Ad H zmorrhoi moríami, Allium bibitum.c uum. Merum capiofius bauftum. Vitium viniferarum folia decatfa, c ex melle fabacia dsupofita. Allium copioso &tTT4torr woraiwm — | antequam cruenta fit Vintim diluiz "alius poti e. urina, deinde va- Theriacadevorata mitione reddita, LE. allie oleo perfu e -« Cspupta DIOSCORID ; ME e noti, i-es; cum rofaceoimunctum. : pase femen ex vino libitum, Eolo zaelle illitum. - "MATTHIOLIL opnhia, qua viperers mor[ibus conveniunt. V-CMATTHIQLI. Ad Taran:ulz morfüm. " que phalangiorum ictibus refiftunt. linem ufa. MA DE ac 7 Ad Scolopendra morfum. : peso pora. aec Serpyllum poyui datum ex vint. Calapziutha ex aera fumpta. OMÁ ACT TH OLI Cinis ex Aceto back us e iit adi ilizas, Seillaimpofitas — Palegium| . e X Vino pota. E us Me jos P E di - ^ DIOSCORIDIS . Ad Dryini morfum,. : Arifebchiacum vim han eic , apum trithum Paine lixivi, é a inditum. E 4. aged z ré Nd fiae z — Jheriacadevorata, — m Mabridaris antidorum infumptum, : Es sabido VENENORUM E radice, dj bordeifarinaex puelle alus. "riftolochie bina dr. sw oii inpotioue poftea pota. Marrubii faccts ex vino bauftus. Favus recens ex arioimbu * , MATTHIGLL Cuprefi pilule drachma pendere, und cum 9 baerarum myrti vantundem, ex vhodomelle, aut vina snulfà pota. á » Caíx viua ex vleo illita. Oleum noflrum de fcorpionibus,cordi,arteriis, é vul. aeriilinuuno DIOSCORIDILIL Ad Cench'ri moríam. Latínca femen cum lini femine illitum. Sapureia cur fyiveffriruta, cr. f i d aped 74^ dice ex vina fumpta, Gentiana potui data. Cardamomum devoratum. D.ioOsScoORneDIX- Ad Murís aranci moríim; Mut araneus ipfe difcerptus ci» ibpofitus, Allium cum ficulneisfolus, e» camino ulitum. «5 pt bium ex vino bibirum. bryfosoniradix concifa,c ex actto iopofé 14. Galbanum in [pleuio Admorum. Hordeacea (farina ex acero mulo illita, Punica dulcis acinidecotti c tnundli. Porrum contritum impo[i THNLO * Abrotani decotlumex vino baufium. Serpyllhon ex mo potum. Erucaex vino fumpta, " Cupre[üà recemtes pilule ex acefhp potui data, es. cn ex aceto Penne EARS - .- Eruca ef S ee diu impofiu ne Cuminum cum allo fisul cumputamine zum. Mus ipfe arameus d dtbraTus C [NC - dus. Radix]. alid] vino res valitri lélisa, 2 Cappericnek gam. porus quàm dir. "aca vethe faccus potus. DIOSCORDODIS Ad peftinacz & üraconis marinidum. E Nic ve mplicia empta. quievviperimts morfus conveniunt, yi énthiisaut fulphuris ex aceto decoli pozzo, TE n Animalia ipfa dieta faa cujwj dui ad;mta, Malus pif 4 zJectus, eb impo SEA Ocimum cuim polemt ac actpiium. W a ! Plumbum tonfficatum. 2 $ul, eim à iae MATTH 1 o L "e Furfares - incoéli ci ion, ipofitá. Acetupo calidoforu PEPRULA Fermentum acidum ex liquida pice 2: prece uni E f di - Pert » aerei ja ] * J- Cams rabidi "une d — dH Aqua inc Caninus [enguis ez Seren urina Tas. YVENENORVM VENENORUM. Marrubitm cum lauri folis ,eh* echio patum. Cape cumvuta , fale e melle mixta, vi Papacts radix cum falvia devirata. Allium cum vino potum catalafonatis indizadis Fici lattzs gute quini, €um trib. ferpyl gramspote. — Pdpaces herculenm picimaftum C cat aplafenarzs ad. Salvie decoéfum patum pluribus diebus. dirum. cordium ex [nt tpfites decocTo potum. Feniculi radicer concife ctr ot oda ra. Theriaca devordta. i : Lafer imipofitum.. y Mithridatis antidotum. Ballete cataplafrmata "És cim " deua Quinta effenttia nofira cun antidasdmflraparatá, — Meliffophyllum cum vino bibitum é cataplfatis ; Anchufe folia | inditum. Quinquefolium P. Alyfum in edulia contufam. — Rubi flores es Jfolveffre im cibo "m ilirum. pu A5rbliums ES X proces zuditum. Oxalis 2 SHCCHS CYTEBAICH, Lycopfis s MATTIHLO3 E ^ JFordiliusm T 2 d Cancrorim fweviatilium cinz quadraginta dielu Chamapiys s plagis dllita C intus ctum genttama, ci thure potus. A Fagicox y Jitmpta. : Pix brutia eum optpanace et aceto impofita. * Paflinace 4gre 771 femen x Humani Mercer lassa aqua pota. Térebinthi fructus : j Oxylapathi decotfum fotu adhibitum , Ms dcus pariuté v Iit ast q, und ctmradicibus baufta, — Smymium d Scorzonera radix ue ose iue aftu, Erngwm —- í . Higpolapathi YAdix quadraginta bus pea Libanotts , : EU : etiam illita. Ae ^ DIOSCORÍDIS |. Fintetoxici radices quotidie Jesquidrachme pondere - Ad muftelz mor(um. fot ex cardzi Dentdicti decotío continum qua- Eruca tcomefie pofiea bibitum pon odori jfe iri - draginta diebus. MATTHIOL | angeli 7: 3s ngelice radix exterzus eum puta L nir Finceiosici radices j pos. c £ * M wm kir | DIOSCORIDIS . am corpus fumpta. Ad bafilifi morfum. — - Bitumen Afhbaltite drachma pondere di Ciforiem drachmepo pondere ex vino (porum, . 0. Duseontimus ex Aqua porum. — P j Papaveris fuccus ect e Un ippacamptts marit: ex aceso pigtés ct £i ii DlIOSC "RBS PE Ad calcidicz S ce ort $ ius d. DER Haus. "dp ume e Portulaca ercata devorata c? alita. ITIEX, [OPE HAHIUELA. dg P ,MATTHIOLI Theriaca Audromachi devorata, d DER ilia, Coin emma Lnd uperei mirfi re Potamogetum cum Jak annes, T: — riftolochia Wer E .—— &cordium "e 88 foe EM 2. Chamedrs * p d m 4 i Bryonria I ior Emu P vete : E Ec o E e Ron abs *» Po cortex centéfas j : puo £ - Cauterium atíuale ij 2l SUCUS Radkae FDA Mu S aatis IER c e Midimornm. | VR 1 Y ex Aqua mes : Ad hy cachlea ATIAL duorum Feratri albi direc ipd * Fuinaria. 4 Garum omoPitnt ^ TAa VENENORUM. Erw eX AqHADOIHH eoim Pt m i Capreoli Catuli coagulum fe yemelporum. 0 Ciceris nigri decaiTumcopiofé € baufiums. nó Aptidotum. a Andromachi. ^L:pIOSsCOÓSRIDIS Ad canis non rabidi moríum. yadale amara ex mielle LEXCEpLA. - cMralerum caro smpofita. Gobius dfeis dmpofitus. Orobifarina vino macerata indita. Plantago cazaplafmatis modo adhibita, Cucumerisfoliaimpofita, — Ex cou deiropipere cap aplafitabis more H. 4 i * Vriicautrag, curn fale adhibita. Fan radix,e* foliacum fuill adipe Weteriim- be ebtli folia illita. (pofita. ipso ciniex acero dllisus. Ew —1MUATUTOH OO LI. j Maurice mer arteria LL acum veteri aXugia trita D impofita. 2 Ea aras mee vili at vMald perd ipeum. Ens CMyrrhis ex vinopota. "hffar. aqiradcumdclum hmi iv Laéfuca fj fhvefiris bibita. Coris f 2v1H0. Ves edere faccus cumaceto pit. Abrotanum cum vino bibitum, —— Daucifermenex. Vino MM. -: *"- jaa. iDelphiniibh appo rum. poer s crum uar E 71 eiii -dv En VENENORUM. Cuprefit viridiumpilularum a. druifle vina "decaib. Chamapityes decoéhum libitum, —— Trifolu femen propinatum. &- MATTHIOLI "triplici faccus pues. - Oyani utriusq, folia rue femen e vino Panis. Porri folia melle fabacta ci" illita, Hyeracium ex commtio fo vino c Acetà potum. Trifoli bitununtfi decoctum fotum. "Acerumcalidumceum fpongus vulneri adhibitum, Sanguinariatrita ci ilia. Porrum cum furfuribus er aceto VscoHhum; ellim. "Hordeaceafarinaex vino cmellecotía. c impofr 74. Laurifolia cum ruta adhibita. Capriltum flercus cum vino impa[jsum.. "A5maracus eum fy fyiveftri ruta, e operoex Aceto, Jheriaca diabetic. Mithridatis antidotum. MATTHIOLI . Adacóüntiz inorfum. Aptidota apinia que viperems mor [i (lus d; (lun, Oleum noffrum de fcorpionibus, plagescerdisc ante- vits itum. Potio ex qua vvita, C» antidotà moflroparata: kg Jib. 6. prafationem. Doro'scORITIDIS Ad ftellionis morfüm. : Sefamium ctm vrofaceo. & MATTHIOLXL eMithridaid antidosum. : Scorpiones contriti, c Hafluleregiovadices elixec ine. RET 3 "Hypericumvecens yritum e morfui pore DIOSCOÓRIDI $ Ad quadrupedum morfum. . ei 'pár tumvecens pem, -OMAT AER, [12999 Di1OSCORIDIS -Q — Adícorpionis i&us. "phe di Mellaipifei d fecta e impojius Syharidis pifei f eliacaro, eppofita. E Lacerta difetta.e ai e ! dolorem fedt, i] d A Operis impajipia. L— 5 Cardamumstrs so poyum. UO M domom ex cippo litum. uet pecie "Myrti faccus ex mero baifius, icis Jain lacheus faccusplag: inflatus. Cancri fleviatileserudisritió, cii afinino por E Scorpiusipfe trinis dr impofü MM ÉD. — E VENENORUM. MA. X ACÉLO seins impefí 14. Lychnidts Jemen cuni imo porum. at hi cyaxalidis femen vinoyaut aqua potum, Sopchi fuccus comeflus , ef catapla[martsssuare its Pin oyecatapla) 1fenatze adbsbz: T apiybats Phalanzium herba pota, Latfuca 77 Iveftris bibita. — ocium cum polenta smpofitum, badeli femen ej flores in vino pori. Hos onte in vino potum. "Sampfuobum ex aceto e - fale üpmpofitum. Her eiu nájts, de mints Migaier anre ap- oj um. i Lafer oleo dilutum impofitum.— : Colus ruflica cum vinopiperes, j ibit e. manibus effata dolorem T ry rique: fugat, viti A e atm folia adhibita, sind iine iit CN boy onam. p firmi Diam Chamefyces fuccus ilitus. .— E Scorpietdes ilita. ve X quiim injeidum. rejas Ws cumin Cr HIA, cd att fec VENENORüM. "Terreni vermes tritis inpofiti. ^i Cancer fluviatilis titius y & pottus exui, Verbenacaveétaumppotaytum illita, Cupganum cumtielauthi ,eviticis mos. ue pondere potum ex vigo, ^ 3DIOSCORIDIS. . Ad véfparum,& apum: pu Laurifolawüa, crim Malva concifa ex oleosmpofita, —— Sifymbri folia impofita, — Mes decoélum ex pora b Sdospak- «Sal cum fev vitulin CE ; "UMATTHIOLIZ c4 Se - :Afparagus tritus Ci eum melleilitus, Bubulum flercus cumpo[ca Mirum. ; : "Sefamum cum pofca. 2. Mufee contrita C Hia, CA a Thynbra " e rn -Meliffophyllum . «illita. Sifymbrium —.). Momordice aleursiteni Ferrum ,in quo firombi ca Gert ico loco fupe jfi rad. vem VENENORUM. Swinquefelii radicis faceus bibirus. ^ Coagulum leporinum potum. EL Epipattis baufta. Caftoreum bibitum. Calamintha prapota. Muflela falita, c in umbra exiccata pulvis cum vino, Muflela ventriculus coriandro faréfus, ci imveteratus. Canicula lac primt partus potum. Eryngium CHI VIBO DOLIERI, Buryrum defíciente oleo bauflum. ( Anferis ' Sanguis 4 Auatis | Santidotiscommiflus. LHedi L Urina ipfafmer infrmüpeta, 500 Semen raparum bauflum. Rute femen acetabuli pondere cum-vino potum. Napi femen porum. Malva cc tm eum fais radicibus feque porum, crebros, vejetlum. Brafüco femen antidotis — Jrionisfezsen bauflupz, Laferpitium porum. do drach, pandere cum diluto vino famptum., «leonis alberadix potacum vino. pina alba in amuletum cong eft, collod, fufpenfa. "Abrotani femen cum vino porum. Ruta cum juglandibus nucibus ch caricis fempta, Apii decotfum potum. Marrulii folia bibita. Betonica folia dracbmaponderein vino bibita, Beware ni vino, Sis AE Lem. Terra. 1 E ex aqua baufla. MATT a IOLL Iridivadix pe * Á " ateria berba radix fumpta, 0 pn i ne - Cinnamomi flillaritia aqua. po nid Helenium, — Myrrha. — Caphura. Mumiacum brane m & afa aferidafimpia. Dicfamni albi london iv fümpie, 0 Jorni7. uu [umptum.- dira Minn Cer) f piri nes idi, : * : aexiph 07 m fuccus baufius, Scorzonera E , € folia Caryophylorup flores faccbaro a, ati inus fes Hs Mer oniapai - Dillamnus albus Pcr Vi ceoxic ; VE NE: NORUM. Biflorta c Tormentille decotlum puse E: Confülideregalis flores. c cnngelica. L i Quinta effentia noflra hauffa. d Lapis bez.abar oifo granorum pondere t Jemptus, Meliteazerrapota. Antidotum noirum magnum.in refuiiane lib fe f xf ide. Jeriptum. Potio ex antidoto nofiro, c aqua vitayeudem in jocé des feripta. MATT Adven IOLL cia, "- * ' Herba paridis femen dracbona pondere quotidie gn ad vigefimum diem'ufque. "Argentum vivum pro amuleto fa, Ape, Lapis etites gefhatum. Upupa avis cor [afhenfum. Leports cor in aluta geflarum. Lupinusaculus dexter gefhatus. Scilla fuper liminejanua fufpenfa. DIOSCORITDIS Ad leporem marinum, Cedriacontrita cum vino baufía. Cancri flwviatiles cum fub jureelixi e come[H., Lac aftuinum de Paffum continue datum. Malveradicum decotum bauftum. Cyclamigiradix eum vino bibita, Veratrum nigrum | drachma poudere data eum "o. Scamnani aiios € sient ees Humagts fanguis calens pras. Humanum lac ab ipfis mammis exuttum., Vulpis caro ina[fata, c» devorata. Theriaca diate[Jaron, tribus diebus pota. WEE scs di Alifenatis radix unius, vel duarum drarbmarum] pn- dereinvino pota. Merum largius potum,G- vomitu redditum. Arundin ; e Mesum pure. ; MATTHI o DET Eryngiiradix ex ranarum comeflib 2 Lt june: ve E "Antidorum mffrum magnenim pr j ation. l fériptum. : ; Oleum nofirum de fopesbugnde. deris Theriaca Andromdchi. Mithridatis antidotum, Tefludinis marina fang edic H gulo, é vino. Smaragdi puluis Jerupuli sind ex viuo potus , c J'tbinde intres ager nudus in mulum , aur equum ba qgeenter, YENENORUM. vecepter exenter atumyibid, conclufus moretur donec deférvefcat cadauer. Rhabarbaruns Diacurcuma Dialacca Lapi in vruitte ipfius capite imventtus potus. DIOSCORIDIS. Adbupreftes, & pinorum erucas, - Trinum Fiwii dinis ' Carica comeft,ciy earum decotium ex vino. Palpstla in cibo fumpta, vel irit ex mmu lfo , aut lacte.» NS e genus in cibum fampta. Éumanum lac bibitum capiose. MATTHIOLI Antidota omnia, que cautharidum noxa. fürs. DIiOSCGRIDIS L pota. Ad epotas hirudínes, Maria in forbitianibus data. Cyrenaicus [accus potus, Rye ni ex acpto bauffa: in [22 iie ex Aceto [4 gar. Tz4Lus. Betefoliacum aceto bibita.. " Nivis glebula cum aceto fumpta. vA Cromices ex vino acetove pari. iem cAcerum cum fale potum, - WNtntm ex aqua gargarizatum. abren fatorium aceto dilutum ci gengarizati, MATTHIOIL Salicis decodfum aut lixitbium ex. ipfius cinere paratum porum. - cáAlumen in lixivio diflató gargarizatum. Sal apymoniactm aqua dilutum e gargarizatum. Quinta effentia noffra pora. M me o li p ndere batur. Thuris cortex i f ptu - Rofaceum cum Irina ni ; Vints recentis ramuli detriti, d epi 27/7 je eféulentum o — Go ACTQT-HOI i L Lachanan ex ER dyryedalinum d'lce felibra pa - Chelidonii majoris, s fure u Urticacumlilisex oleo decofas e po, AS o): 5 E ' 76 ter bee id Vlrieuteuin C devarati VENENORUM. Latiuce Portulace ] Cucusmperts f Macer ors. Cucurbita j Papavera Lacfauca Peponum Cucumerti Cucurbite Anguria Halicacabi bacca decem aut duodecim COPff atla , du ex aquaporulaca, aut bordeacea 1ffana pota. ds potum. Jemimum creimor latheustalicacali f lati aqua paratus, potus, Oleum e pineis nuces — 7 Oleum ipeemia "nine je jose bauffum, €Malva | dias] | pfllaritia aqua abund? pota, Cucrbite ) dheriaca devorata, CMithridattis aptidotum. Antidatum e pineis queleis.comm, decantbaridibus pa Jeriptum. E cdeiidotum e lemmia terra. Oleum 6 momaordica, fyphane in pena meatum " infi Vin. Balneumex ibifeiomalJe, vielarug , pfi , fenigrasi, — Aerdeic byofc cyan folis e feminibus pa, paratum. Ovi album cum fucci frigidis imellun, ; DIOSCORLDIS:^" Ad Éngiiaen & lac in ventriculo coacretum, Coagulum. leparinum £pOLUm. Acetum tepidum porum,e vormitu redditum, rof aczeo fucco Horgentes ex pofeat fumpli, Nitrum per fefe. e potum. c ' Coagulum omne e Actos Laferpitéi radice , entm bauen. —Brafüco femen ex lixivioficulpeiciperi porum." - Ce femen cum pipere ex aceto baufium, Rulifuecus ex acetopoui datus. Hordeaceaf. -oc unl, : Thypumex vino baufum. 2e : Calamabia gt uitueie...— OSEE MATTHIOLL o Caprifici lac potum. e Nep 171271 ripe RE : Mes ee uc Galbanum ex melle deglutitum, Nuclei pine contriti,ex ajuga decotio ? pori, - ju. Hm. 0 Theriaca e Mübridaris antidotum | e erebintunavefina 0 Urtice 4 ft. 277 Cupréfi folia ventriculo, Galvoes aqua odii à eme VENEENORUM. D» P dedium ep RIDIS on E NE ) Aut ox ynelite porum. p.77 m um, quin ce afimimum largius potun. Qouercusfoliorum, aut glandium decocfumpotum. — CMalicorium bauftum. ex latte decotlum libitum. Sanguinalis herba faccus potui datus. Vitis recentium viticularum faccus babitus, Rubi [uecus im poru faonptus, Ferula recentis medulla ex vino fumpta, CMyrti bacca rufa , c Aqua WACerata C» 15 liquorem foluta , pota. Caflanearum media Ithica mita, oa cum Jfanguinaria teca epota. Origanum cum lixivio [404 Simplicia omnia, qua fungts adverfautur. MAT THIOLT [ Humanum Lac4 Bubulum — V potum. Afininum Dickayssum duarum drachmarum, de afa DIOS GO TB'TS Ád folanum fomnificum & manicum, & Dotichnium, aqua mulfa cópiese Phu Lac caprillum | Lac 4 minum | Le (E X Tote c Aonyadale amare rr de A Conc. jid; L4 eruda quàm fladevor ata. v Lecufla marine, quin c Gammari iméibum " Dicic olini hyofeyamum; — CMori cortex potus. Aqua mulfa largius ebibita. Lac omne prafértim afinimum potum. Ficuum aridarum SOMME c Tea c 271 dose: is rrr Tc eap Hi ptum Urtica Jem opem 2 EE D... ; bs MAT Mithridatis antidotum. Antidorum nofirum agni VENENO RYM Rutá Lauri lacta, c folia : Defrutum de merca Jon 4c 6m Urtica femen E c Cardamomum "e ; DIOSCORIDIS, Ad aconitum, Leporinum | Hedinum Peéagulum c eX vino Quia. Virulinum Chameapityos decotium baiflap. Scoria feri ex acero mulfo 0 fumpta. E 3 Origani ] : igi Rupe y osdecoélum cimi vina abfiptbite boum, P Marrubi * p - inei on Abi 1777/77 3 : * 2 Sedans maj i as Aum acm efi e - Qpo em drachmie pondere ex diei lache Cum cafloreo, pipere, c vuta aquis ponderibus ex vina potum. "Vinum , in qua aurum argentum , ferrunrue m reflnctum faerit, porum. Gallina jus ex lixiuio c "vino paratum porum, Bubularumcarnium PAS CHI Vina v fempta. MATTHIO Eryngis rAdix ex ranarum tondlam »vel 4nfrri (777) Jure pora. cde Agi ondere exea | daaqua. ege vorpitiane redd Thoriaca ird : pen cor MAÁTTHIO es -- Ad eres : ; Lapidis Bezhardici feptem grana ex p meraca, Napi , aut. idi | fesnen CN s: AX. Butyrum b lum co um c fag / 4€ largo cuni vin Jur 2. eeu. Glaudium eripe dL 2, : Diambari Mismo bid indus 2 À c Mia ha amiet] e PP etm osito e Kind 4e die 2 e LUPIS M Capparis r. deae e haulla 4 Ue Z4pti radices . afcirur icc. iu MER E LL ntidotum à qm aaieli fre dbi L - Napelli COEHL AVI te Ro 2n phlverem Irius duarum ), pondere baufhus. E Oleum noffrum de yes s s; ond; rh cibus veplicatis ape: vicibus nuntium. Pulvis fervi , principis Ferdinandi Ircidus frin quo nonnullos. 4ui Napellum I dinis, 26 r$ e detmcddempon d Stain Simpliciaomnie, qua VENENORUM MATTHIOLI CMedicamenta omuia ad cicutam facientia, Theriaca Audramachz, outidoum noffrum magnum , in prafasione [exti lib, xcti PR TE CINES Ad coxicum. (Hircinus ^| | Caprillus | Sanguis, Leporinus fis, P277 cibà ed. | Cervinus LCannus ] Galbanum cum myrrha ex vino bauftum, ; odas TAdix pota, A js Tritus ex lacte juu m Cortona mala devorataaut cumpulegio,eh aqua bibita. C0 * Carpobal) Aum le MATTHIOTLI. Lapis bezabar otfo granorum pir ex vino bauflus. Nepi, aut vapi fenen potum. Wormentille radix baufla, "Glandium ompbacides Jive putamina ex latfe ne. Malorum cydoniorum vinum potum. Cubebs devor, ex vino baufium. 22 : DIOSCORIDIS Ad opium & corniculatum papaver, CMel ex rofacea calido bibitum, Origanum cum pa[fo aut oxymelite bauflum. Alifeatis radix duarum drachmarum pondere ex vri. 7 pora. "Meetum bibitum , c i-o veddstum. Sal euin exymelite fump Meracum vinum cum pmi mtbio, e cinnamo bed Nütrum ex aqua potui datum. origanum cum lixivio, aut pa[fo porum, : Juss Mesi fomes ium pisera ee penes cendi pyercuncalmeyeierh; mulfo, vel cum aree nit erigani decocto ex vino bibitum. Mia jura in potu fumpta cum vine, aut palo. Ofütm medulla ex oleo pota. MA1 THIOLI APrtemifiavecensdevorata, aut foliorum ficus banfius, — Quinta effc nta nofira, cap. de vimo defripsa. Leferpit;i lachryna pora. Cafforeum ebibitum. - 1 heriaca fageanea devoraia. |Mübridai amtidonem e. ex vine pem. ies e n by : 3 Aisrhiuos EX Vino Mitis. : 1 Qriganum cum pa[fo, aus oxymelite pum, — Mcetum bibitum,dtr vomirm Meracu: vinum M qunm dr) p imeroilure peüwe, xS - Laferpitium | YENENORUM; Lactum bubulum , tum afininum potum. Caftorinm cum ruta, Cmentha ex viro ffnpHms. d:]mognoi Fwd Y "ncia pota, Styracis - Piper cumurtica femine ex vino bauflum. Lauri folia potui data, Lafer ex oleo, vel paffo potum. Paffum per fe largius ebibitum, MATTHIOLIf, ctii femen ex vino potupi, * Iridis radix potui data. See Mafülienfe ebibitum. Nürum ex copiofiore aqua potum. DIOSCORIDIS, Adixiam, cábfrrbium ex vino bibirum, Origanum ex vino emptum. "Acetum porum , -eerqd rejecium, Ruta fslvefiris femen Lf radix Tragorigani decatfum hauftum, Refina terebintbina devorata. Nardus Indica potui data. - Caftrum | oboli pondere fumpta. Nuces HM cum refina,cafforio, e?» ruta trita, ita - v ingttla drach. pondus equent ex vina baufla. enden] Ge as] RES Toric Theriaca e le abfrptbii pontici decodto, Mithridatis antidotum La. Saccharum à floribus brragini buglofive par.ontigit- * pora. e P illici popdereex aqua ouul[a ban x um ditzs corallio, margaritis, mofcbo, ambara , ese m - forum lapidum fraggentis. Rofaceum cum aceto Jjneipiri dirune, Thlajpi femen potum. Bere faccus &hibitus. Tiiicea ptiffane eremor ex paífo posue, ; Abfinthii dilutum porum. ne Niurum ex mulfo bea dads Lac recenter mulfum à-vomitu copiose porum, - Exe nem Ad coria, erum per fife, al ex afi porum. gx Oleum patum. - Qva in oleo exinanita , é mcNMuE tige de "orALa. : Muria €pota. Pain teli fimum. Gallinarum, I copiose falfum, kan JGEXIMTOII C Thücrieca n mE 2 quas Vincetoxici radices p dos. joue Peer siet im potionibue, cub. C VENENOR Y M; YÉNENOR tM à; MATTHIOLIL byri fyhoefiris cinis patus, quim e ligni ramenta, Sheriaca baufia. P ; Pyra fylvefiria devorata, aus cum tpfis fungrs elixa, Vincetexicum ebibitum. Suinta elfentia nofira pota. " PIOSCORIDIS Repbeis dilici fa : Adherbamfardoniam, ApPAzs "neflics MECHS DOEIUS. vAqua mmnlfa liberalius pota, Ruta folia devorata. Lac affatim libitum. Origanum. . — Md "qua calida form adhibita : quin etiam c oleum. —— Theriaca ex aveto acerrimo pota. : MATTHIOLIL Vinum generofum in quo piper conferbuerit, Vinum dulce potum ad ebrietatem u[que, ut inde dor- Phiant 4 vef. Bp Murinum flercus ex vino potum, Ciflorium € dulci vino potum. '—. Oleum cum anatis adipe clyfere infufum. 2el; fophylls faccus ex aceto fumprus. Ricinum oleum ventri ilium. Lile 7 Scammonium ultipn locoporum. Alium crudum devoratum. Cafforio Diaptpereos, aut diacyminum, aut diagalanga,an dias Oleum dp, mrs um oni imé- lin pota. J ; we Cofo vella tllitum. DIOSCORIDIS Hypericone ; : Adgypíum. Valpinum ) Origanum cum paffo, aut oxymelite porum. Malve decotium potum : qnin ci tesà car, vi infpers — desi Jet» amodo ufurpatum, fim ? rg dii à grippe T e * iin bDIOSCORILIDÍIS — Oleups bibitusa. Ad mandragoram, "Aqua saulfa bibita. T] 050 bo. qumitu rejella, s : quara Ere «f. Ja zu rejelt Caricarum decotiitm potum. Nitrum emm abfinthio ex dulci vio, aut pa[fo fum- prm. Lixivium P ficulneo , aur farmentitio cinere A i : EE, $ cum vino copiofiore bauflums. Rofaceum cum aceto capiti perfaufra . Bt SHE ; m. itf Vi ad : fam, Origamum cum lixivio, auf aceto , aut palfo famptsm. Piper quin etiam c rhymum. » Sipapi ex aceto trita C ad olfaciendum data, dxepiein eminie qui mpl teüjbitns MATTHIOLI Caftorium - 2. iens d à vntidora omnia que cerul]a cb Jfungarum noxa opi- extinclarum fiuamus olfacius, pd Mastor: OMA T TL Coriandri gos os ES addas origanum ex feigidaebibitum. abridaris antidotum ex meraco duarum Verairi albi pulvis naribus inditus. rim pondere à vomitu bibirum. Cantharides ex fermento occipitió adalligata, DIOSCORIDIS DIOSCORIDIS ER Adceruffam. : Ad fango malos, Amarácinum) Femetol Fimus galline cum aceto bibitus, — ^ dinum oi. - Mel ex rofaceo calido potum. Ubnmi liquor potus, — 0 000— H Raphanus devorarus, » pns daru, ? verficortm nuclei ex priffana ptti. Abfintbium cum aceto bibitum, Cararuml o, . : E Meliffophyll falia cum nitro bibita, - Malvarum [eto "m at À Lixtuium [aymentitis cineri ex acida mnria polum. — Lac calidum bium. — Sarureia fervefatha, baufad,— Sefamum tritum ex vino fumprum. Origani jJufculum potuidatum. — 0 Lixivium ex [armentitio cinere bauflum. terium calidum potm, j-vomitm rejelTum, ... Celumbina ova cum thure posa. Apramenum [utorium ex aqua porum. xS MATTHIOLI Sal-cum ize bibitum. de Re emntin ex milfa agita porum, : firi filia pota, devoratad,. — : Medicamenta que faapte matura urinapa bellum. — p be ee acileochie drachma ex pofca de- — Oleum lilinumex bydromelize potum, ci MEE uri — co MOD EU ditum. m rr Panaci radix e fémen ex vino pota. o0 rriplicis rapique famen ex mulfo peram , dips Fax vini cremata ex aqua pota. m rejectum. Lune t TE e TN Sinapis bibita. PE »* Airafüca decottum abfque fale cum oleo infuffr, Mies comeflum, . : Theriaca, - : etes sols murs MATTHIOLR. Mithridatis antidotum, i Ager frondes v wm baccurum Jemne vrita, ^V. ing pm slum perat yos lüberalitt enun xem x " xe E e Mat ieu Wee - MAT T H 10 L ^s , Mrajico fuccus potus, eR : wéumfblmanm. Perrw» fub cineribus coóium aufm, d cmefium, Perieg iie av A ) 4 7 VENENORUM YENENOR tU M. MATTHIOLIL Afr iuum lac pum. Adanacardia, 1j Rapi femen bibitum. CApnygdalinum oleum dulce) Mucago ex pfillii tale, C cydamtorum femine par. 44, Oleum e pineis nucibus / C pota. | Oleum ? nucibus Indies à "Amygdalemum oleum potum. Oleum $ papaveris femine glacie refrigerata, ^ é Pingutum galimarum jus copiose ébaufium. Butyrum crudum recens pota. Coytallum 1 tenuifüpnem pulverem tritum ,drachine p bug evillumi, lac pendere ex deles amygdalimo oleo psum. Violaceum oleum - m i ica EORR Less —. Hordeacea priffena J AN Hormini fylveffris femen porum. Pinguium carnium jus 1 e cMrrla je Suillus ci anferimu. 5 Adeps loas gal. Mlfinhium | : E .— Cerebrumtam Uo E. quàmve- 4 pta Hyfepum | €X vI20 D0LA. yipa | - dpi femen. ^ "C UM DEA. o. 2 ; Ofüum medulla J Puper I kde MATTHIOLI A : : : - Ad ftaphidem agriam. Ligufhri flores : domygdalarum dulcium oleum, admiflo copic[à bydre- Palumborum aridus fius eum uardo ex vino parus. auelite 2. ; E 3 EDU NOEL. ug Medicamenta omnia qua prcesdm noxa adus Busjrum cum M potum, c vomitione rejeitum. Jantur.. Gallinarum er anatum adeps ex ipirrineline poss Theriaca Andromathi pea * vomitu redditus. (oo. Mübridatis autidorum. b. Annygdalipsum oleum. eopios? Ries 4 dnbdgum nofiri in lib.6. praefatione de e erigPm. dramel el. aufufum. MATTIOLI E VLC d . Adfcyllam oe La : ME Ur ro Lac in quo calybs candens exiniius fueris porum, 7. ps ucc c aue Lo. Ovorum Vitellii in aceto decocta, devorat. vum es D10O $c ORIDI& Carnium pinguia Jura fona. z AN Margentom v Wm vieni Butyrum crudum ac vecens scópiose famptum. pun potum,e vomitu rejetfup.. Extrema jmvenum Eyceeem membra elixa ede 771 appa, qua e faciunt ad argenti | fummam. E77 772 : MAT THIOLL .-: à cnATTBIOLI CÓ Zu P, 7, 7] i ammulam, — 2 vais vani cum fuo buryro potum, Bubulum lac domita, c chere porum. do eecetg wmygelalimum oleum ebibitum. T Aomdstosdti dus pet d pulverem fubriliter tritum potum. : Fus RS: * "ag : bs MAITHIOIT UA. olengy x o PPP BRCIER KPOLUIs Alargesun vivum fublima à | osx : Papaveris. Je "une que : i» ie, & ciun: Ex. IA E Lac bubulum é. A ; due i c ME f NE (alus Aitideraomnia que ad cann noxam facinur. E Albae. * t D rOSCOZLFID3EbS$ vpdces 3 Ad calcem, fandatacham, &auripigmentum. LED Lacex qua nulfa potum, e Vormiti rejetfum, E Cargium jura PALO — dau GPS deR pania qua felle noxa v Moroni ute etf» C ex cali qUApUA, oo os. MATTHIOLL . Ad dracunculi femen. *. aut rébinti A— E dpud deed iie Medicamenta dou Pingria e "MATTHIOLL. x f cMalva T Adrhododendrum, ES 4 -- Althas Fenugraci decotlup. poum. 00. Daclyli devorati, E isicis femen, aus folia, aut torum ortum. iode Benugrs 4 j Caen meli og fmi. en i cantari. CAEN - Defium M" emos dile zie e TEN n RT REN A ON oS VENENOR UM. Pinguia omnia devorata, — — Diacalloreum. porum duarum drachmarum pondere, guniperibaceapari pondere pata, MATTHIOLI Ad azadaracht. Theriaca drach; ] Mithridatis antidotum Antidotum noftrum : Medicamenta omnia qua nerio conveniunt, MATTHIO.LI. Ad vomicas nuces, Butyrum copios? devorarum à vomitu, Vinum meracum copicfum additis pipere , ysiso, €x vino pota. lauri baceti , cinnamomo , kie iei) ua pum. Ea omnia que opi noXAPI figerant. MATTHIOLI. Ad fanguinem menftruum. UMargarite drachma pondere. ex ^F mlt f?«. * Balpeum tepentis aqua, Theriaca Andromachi drachma pondere ex des 4qua quotidie puta. rprapibit Jerupuli pondere baufti s COMACETHI Og ^ - Ad fel Leopardi. Antidota dite napello epoto, € vipereis moribus auxi. lantur. "Antidotus Avicenna MHerpniaterra, Tie Kies tomm, de puri fanguine. mé Diamofchum Diambarum 15 Oleum noffrum de f£. vani, cordi » C arteriis " P secu monies, ib 6. " uw m ES. canis ia. QCHHAÓA Pob cinpamunzot, I Oleum odoratum quodlibet corpori aniverjoillaum, .MATTHIOLI Ad cati cerebrum, mera mieesapei TONO Hus tfemelia m -— &. - "cori radices trium drachmarum pondere t À vomitu ex Vis VENENOR U M Pif/acia (C pontica nuces in cibis largius devorata, Oleum citri epsine preffmmsptoti corpori litum. Theriaca Andramachi duarum drachmarum pondere €x Vino pota. Oleum noffrum de fCarpionibus , cordi qj arterizs inun- [77772 "utidorum noftrum magnum , in profatione. 6. B. de- Jferiprum, MATTHIOLIL Ad quadrupedum :uorundam fudocem, Butyrum [rve oleum potum,ch vamitione rejecium. Vinum cum ro[aceo 4 citata yomitione patusp. Rbabarbarum femidrachina poudzre fumptum ; ead Jofaszs falis momento. Jheriaca ex terra lemuia Avicenna, dm MATTRHIOLI. Adcaftoreum malum, Butyrum £ubilum Y Aquamnulfa Diamoron Limonum faccus. «àvomitucum didier: potus, , pete vomitiene dia - Crtrii poli feces. Coriaudri (égmen toflum dum deae ponderehanm.— - DIOSCORIDIS. Ad plumbi fcobem, Aptidota omia quaad argenti amar facium, 7 MATTHIOLL — Ad&irifcobem, & coris! Lac recenter mulfum potum, . 2 d Medicamenta valenter Afeum. ? fà Iventia 4b poto. pr roc regi ii T Sonaracdi pul'ois potus M xen ; Lac, e Amygdalipum oleum c. bflere f e MarTHIOLL, Ad atris. fau Mulfa gota, ains VOHIOAeE. Baleum. tx Direorum apitap. s é cochlesram jure * " VLA Mora com potui dap. Ae L4 E. Rofaceum calidum veutricu 2777 LR UHR. 7 Perd 2. Corallium rubrum drachmarum duarum pondere ex visi ebibitzm. MATTHIOLI i M Ad zruginem,- - Mg d anidiaimsis qua ari jani conferunt. "— MAT THIOLI * Ad rifagallum, : - s 7 Medicamenta, C antidota omnia qua. "genti vi linzati, afe Epici, C erugints noxa: c Aoryadali om toticorpori litum, Violacenm njulapium ex prifana borkbaceaporum, ie e a nuclei é India d pref s » felibra - de Pare ind eambaridis COBVERIuEI. 0 YENENORUM.- MATTHIOLI. Ad elleborum albam : Mulfa eum v pota, d vorsitione vejetfa. — Malerei dciarno pndreprti, . dheriaca Andromachi. MATTHIOLI Adelleborum nigrum, Abfinthium in vino potum. Auifi femen bibirum. Nardus Indica una cum caftoreo pata. Cafeus recens " Mel ; Buryum ^ Wncibisfampte. idein : Paffum 3l Lemniaterra ebibita. Theriaca Andramachi. MS MATTHIOLT Ad euphorbium. * Butyrumpotum. Oleum ampygdalinum ] Pinghia eUUÍA. : "T [Solani borrenfis Qu Aqua 4 Violarum poa. zd Necece J e b | femnpra. NEN 20 DOIA mde cis Qu fe i is MA LP sit : faisse | sglacierefrigerata ey in- v dac, pondere ex meraco haufta. | do VENENORUM Rbois fuccus patus. Rib vulgarisyvinum bauftum. à MATTHIOLIL Ad colocynthidem. CAgtidotaomnia ad euphorbium facientia. Bubulum lace butyrumrecens porum, Lemniaterrafrequenter pota, — Smaragdipulvis pluries bauftus. Theriaca Audromachi devorata. MAT THIOII:' Adcyclaminum, drachmarum pondere pota. : j Lauribacce duarum Geptiana baufla., 2* Nigrumpiper in potu famptum. "Theriaca. Lemnia terra. "m MATTHIOLI To A thy 1. & Hh l "Aptidota omnia qua ad euphorbium faciunt. dheriaca Audramachi. ; : LemmniaA terra. * Rofaceum ferapium ex bordeiptiffama pastum. — Origanumtofium potum. 0 ; : : MATTHIOLL9o- ; Ad bryoniam.. ; - Antidotaomnia qua ad euphorbium comveniunt. Theriaca ex vino baufla in quo belenitm incoilum fueri. " MATTHIOLA nd Adelaterium, Theriata andromachi ex baccarum lauri decotio , ant. melledrachmarum duarum pondere pota, - Mentbafüccus ebibitus, —— MATTH 10L Ad aquam frigidam, Piperpetum, Cretitum vinum potum. Antidotum noftrum. : Quintaeffentia mofra. .——— TC ER EN D ME nent OG LICIUM MEDICAMEN TORUM. e QUA CORPORI DECÓREM- prafant, ex Diofcóride. i ine ZW Pu t XSex 0o 5 2o L7 S EP NEDUR icons. K ORE e Na, M vidc €, oleo. *e— ide alitum. T E 2 , MATTHIÓLL - B3 onerum ud Pmrmarinci ex myrtino oleo illtus. ss oliv. dos ag nm derer parati, "Vaperime fene ve cinis injperfts. i Murinum flercus ex phe. cds E Capa affriéla. e. odbraroni comi ci derectrt i lenti jen iliras, Myrti baccarum vimm iir Milals NER vim fi (s Mfürpata. ets HL x* pti hcc dw f e — deltauripumcumnitro e. ? E Humaáná urina , £. 4^ * * Altnen * 5 | : | j l DECORIS : DECORIS, Mn l JAoumen cum eruo ex pice. MATTHIOLX, 1 MAT THIOLL "Melepeponis pulpa illia. | Evonymi bacca in lixivie decotfa, "Anguria T | Í Sylvefiri oliva oleum. - .— Seminis malva, althea, pfi lli, c cyloniorumnaln, | ! *Porgata illita. Tum mucagoillitaecretinti barro, 1 Oleum amygdalarum amararum, C Ulpifoliculorum liquor inuitus, Í Lupinifarina coufricata. .- SEPER Wwepramatura faccus altus, E. DIOtsCORiDTh ineo MATTHIOLL e Ad rufandos diu BE Ad remorandam caniciem, ro JLigufiri fola trita, e "4 di macevdta Sylve iji dive oleum inuétum. Fu idea BIRD Di. : E : Lycitm Wiztum. ,. Ad ficiei nitorem f . NU Or £oil ligni decoctum im lorianibus desi uli ligsarivfil lliculis contenus iln T " Vini Mtn ex lentifeimooleoyosa stile illita, gae ee c Nl E np1osconipi — 000 DApisartm farina. álisa. a E : deipadoseapilos ————— —.— Raparum fylvef!rinem [epet àdmdnim, P. ) aphodeli radices deraficapitt affritbe. von Pepom, jou cum enfe eminet, doma 72 le fies 1 ; Caffanearum aub aeo capitiex: dle — cams Qunemnddus 0 : E' dMtuss mea eed Polygonatie silium. — "^ PIOSCORIDIS Minds Merci ces B* Ad s capillos, coo Ricinifemeni fitum. E i ES Carine, VEG scs Minnfilue eftris acini ili a Ye 3 à Rbagj decotium admotum. s : "Irgenti fpuma « elota, im inuntia, he E | Mori folia srita ex Aceto. ; lcynium primum, 277 M Mm Wacerdtai, . Chia terra im, pofita, E decoétum. 120, "Queedilser] ini puts : : MO UE IS ^ sSMATTHIOLL. * PICRONDEMId gs cie - . ; Eadem cumebryfocolla tritaes m. - 3 E limoniorum fucco ffilla E os MuasepM DER Cocblearum serrefh E^ c Web picada es aidés Rubifüliaadmota, — —— — BLAU —— —— nÓÓ DEGoOSfRIS DIOSCORIDIS Ad faciem derugsodam. Cucalie grana post exculJum florem prodeuntiayrita, e cum cerato illita. Bryonie radix cum ervo , creta Chia, ej fenograco Jlita. Chia terra admota. M-ACJIOTLHILDGOILTG ChMyrrhe oleum frequenter d:iaum, Myrrha fuffíta ex cadenti patella. — Conorum pineorum recentium flillatitia aqua faciei admota, , Ari radicum fhillaritia aqua illita, vel inflatus ex radicibus fuccus, Prigiula verts florum fuccus illitus..— Verbafci lorum (j polyganati radicum fHillatztia aqua, addito lizsonio ficco. DIOSCORIDIS Ad . uris vitia io facie. Sabine decoctum perfufeeza. Conchule Indice cinis admotus. Glans unauentaria trita ex urina. Cancrorum flwviatilium cina ilitus. Narcift radix cum femine urtica ex aceto, Ricini femen admotum. Viris fylveffris acini illiti. Cinnamomum ex melle, Cofli radix ctim aqua, vel melle iliza., Bryonia vadix per fe, ci cum erva, creta Chia,eh- feno- greco aduota. 5e Alcyoniam primum, d fecundum impofitum. MATTHIOLIY Refina laricee aut terebinthina ffllatitia Aqua,addito oleo ? vini face parato, p foetus 4 E Pomata illita, — OC NTRUIM UE IS ELAS Aqua e ficco limoniarum parata vitrea alembico, Oleurn ex ovorum virelli. Oleum à tritico. Avene farina in aceto decocta, Fabacea farina. Lnpini decotium affufum. Rapi fylvefiris femen illitum. . 2 Lapathi acuti aqua fHllatitia d quorundam aliortm: vide lib.2. cap. 108. im comment. Eruca femen cum melle inuniium. Sinapi aqua [abatlum, ci cuti affrictum. Dracuneuli radix contufa c illita. Boni Henrici fuccus eum aceto alins. SER Jfhllaritia aqua, vel in[olatus earum faccus Tus. : : Gentiane flillaritia aqua illira. Pfeudomelanthii fémen im farina tritum e. melle P Scabiofe fuccus cum chryJocella farina , c caphura z0mento titus, . ^ . Vinum quad 2 fragis elicinur. Primule veris florum fuccus illius, Verbafci florum JHillatitia aqua. — Lupuls florum, ci folliculorum decottum pum. Vx DIOSCORIDIS Ad jonthos, & varos. UMyrrha illita cum melle, c cafa odorata, - Vitis fylvefiris acini liniti,. boEG 6. R- 1:4 Porri folia cum Rboe obfoniorum admota, - Cape fuccus cum fale appofitus, Bulbi per fe, c ex ovi vitello. Pulegium ex cera, Sory ex aqua. Alcyonium primum , c fecundum admotum. MATIHI!OLI Aqua facca limoniorum vitreo alembico parata. Aqua elapathi acuti radicibus ch aliis nounullis p- rata: Videlib.z. cap.ro$. in comment. Centauri minorts decotlum adhibitum. Scabiofe fuccus cum. ehryfócolle fara, c caphura tenente illitus. , DIOSCORIDTS. Ad cuti: fsciei vitis à fole contrata. lridis Wlyrica radix cum elleboro admora. Cipnnamomum ex snelle, Cofli radix cum aqua, vel melle illita. ) mygdale amara vadicum tritarum decotium ad. motum. Fic lac inuntium., Cochlearst rum caro, tum 1efla fimul cremata ex melle, Leporinus [anguis inuntius, Sepia cremata cinis adpotens, Lini femen tllitum. Orobi farina impofita. Sifymbrium inuncium. Bulbi cremati cum alcyonio impofiti, Hedera decotla folia ex vino, Chameleonis nigri radix, Alyffum concifum ex melle. Melia terra inunéa. is j eu pe ECT HIOLL Thus cum laile illiztum. Melopeponum Apnguria Uve immature faccus ex laéie humano illitus, buOsSscoOoRI1-DIis. Ad lenrigines d-lendas, Tridis lllyrica vadix cum albo veratro admota, . Cafra ex melle illita. Ceflus ex aqua , ei melle. — Sanguis leporinus calens inuniius, Tritici farina ex aceto mulfo. Raphanus cum loliacea fartna admotus, Brafüca femen infperfum. Sifymbrium tritum, dr impofitum. Alli cinis ex melle. Dracunculi smajoris vadix ex enelle, Bulbi ex selle, ci» aceto. Nigella confricata. . Galbapum cum nitro ex aceto. Alyjjum concifum ex melle, e Narcifüi radix cum urtice femine ex aceto, ——. Ricini femen ilium. : l pulpa illira. Bryonia radix. cum ervo,fenogreco, d creta Chia, Adarces impofita. MATTHIÓST . Laricearefina flillatitia aqua , addirooleo ex'vipi fece parata, : r Nux L] DpirLc: OQ» R.rt- Ss. Nux myriflica illita. Muflele fel ex melle, c ari farina sllitum. Oleum ex ovorum vitelli. R api fylveftris femen. d piro aceto, co melle fabacta. Avena farina im aceto decolía, ei» illita. Fuuograci farina, cum Jfedphure, c nitro appofrta. Fabacea farina. Lupinorum decotfum affefam. $2 fuccus illitus. Aqua fHllatitia 0 lapatbi acuti radicibus cj aliorum nonntlla: videlib.2.cap.ro$. incommentarie. CMelopeponum pulpa affricla. Dracunculi vadix illita. Ari vadix elixa cum fabacea farina defuro fabatta. Gentiana [lillatitia aqua illita. Centauri snigortis faccus, aut decotfum. Mentba grace faccus alius. Pfeudomelanthii feminis farina ex nelle illita. Securidace utrinfo, feminis farina ex selle. Scabiofa fuccus cum ehryfocolla farina , e caphura 720726410, Xyridis fuccus illitus. Verbafei florum [Hllatitia aqua. " Lupuli florum decoitum potum. Seropha lac perfufum ci plena manu illizum. DIOSCORIDTS Ad nzvos. Clcyonium SN AG T-HX3X OLI [97 1777 INS p rers decocta, et 1llita, Lupinorum decoctum affufum. Centauri minoris decotfum. "Argenti fuma ex aceto decotía ci» illita, DIOSCORIDIS, Ad totius corporis nitorem, UMafliche infperfa. Ubi liquor in folliculis conclufus illias: xn ipd Buryrum inunilum.. Crocodili terreflris fimum. alitum. Peponis fuccus cum ejus femine, d» farina in ? Gle * fc- cAIMs ex aqua. Bryonia radix inunifa. Oyelamini fuccus inunélus. MATT u 1 o .bT Caphura ilit. — Fabacea farina. Aqua? vulperata Betule caudice diflillans illita. "Aqua ? limoniorum fucco parata vireo alembieo. Fabarum flillatitia aqua: vide. libro 2. Cap. 101. 15 comment. Sinapi aqua fabatium, d» cuti die ri radicum 2 flllatitia aquayuelin ears dfc. Geztiane aqua flllatiia, ——— Ferbafci florum flillaritia aqua. DIOSCOR!DI£ Adstcunic Une tg- CAfininus adeps inuntius. Fabarum farina caraplafmatis dba: : Ly fola, ei radices illita... ba ex vino decocta admota, Cucumeris Jlvefiris radix: 1rita, dv inferfa, —— IrFB G O RE Hs Glans tinguentaria cotla in aceto cum nitro 4dhibisa, Bryouia radix cum erue , creta Chia, ci Jfenograco adrota. Chryfocella állita. Alcyonium primum, c» fecundum inunitum, MATIHIOLI Eruca femen tritum cum felle bubulo illitum, Cervina medulla. Qpobalfamtum. Oleum Myrrha, Ovi recentis dum affatur fudor. Caphuracum chryfocolla zit ach medulla bubula illita, DiOSCORIDIS Ad vitiligines. bochlcdum terrefirium tefla cremata, c» illita. Leporints fanguis imuncius. epza cremata cipts admotus. Fabarum farina infferfa. Lupinorum farina impofita. Beta cruda folia illita. : Chodrtlle radix e folia ex melle, nitvotritaex 4qua Dracunculi saporis radix ex saelle. "Affbodeli radicis faecus imunttus, confeicata prius fuh fole cute, Cape fuccus in fole iuunttus. Allz cinis ex melle. Piper cum nitro impofitum. Capparis radix trita ex aceto, Argemone [iccata, vu[ad, cum nitro, cj vina felpbure 4dmota., Telephii folia cum bordeacea farina ex hydrelao fé ex bortis admora. Gentiana radicis faccus imumélus, Chamaleonis nigri radix cum ? fülphure alita, Ruta cum vino.pipere, nitros, confricata. Libauotidü fé Cjuen ex acerrimo aceto, Lilià cremata radix ex melle. Nymphae radix ex aqua. Rubia radix ex aceto. Altbae fémen tum recens.Tum fecum. IrIU ex aceto, dn fale inunttum. bsec radix ex aceto. um Narcifít radix cum urtica femine ex aceto, Bryonia cum ervo ,creta Chia , eh femograca illita, — Glaus unguentaria in aceto decocla cum nitro tompo[ita Cucuimeris foalveflris vadix trita, c inperfe. : Ricizi femen illitum. Veratrum nigrum ex aceto, Sulphur quoquo modo admotum, Alcyonium primum (jc fecundum inunéium.. MAT T-HIOLIL- Conorum. cupre[a pus affufun.. T. nre cedi ks addita, e ligoniorum ueca parata virreo rom ^ ex ovorum vitellis. Lupinorum decotium. — Rapi [ybvefiris femen. Aqua lapathi acuti radicibus ej aliis — "vide lib.2.€ap.108. in comment. Ari ems elixa Cum Jit m difwie falutis 3e Meniha D:.E-G-O K I.S cMentha Graca adhibita. ' Chamaleomis uigri radix cum aceto trita e dita. Securidace utriufQ, feminis farina melle excepta. Scabiofe fuccus addito chryfocolla , d capbura mo- mente. Xyridis fuccus illius. Verbafci florum flillatitia aqua. Lupuli florum decotfum potum. D.104$ CORK1IBDIE Ad lichen:s, &impetigines. Pini, eb picea vortex dIizus. Leatifci foliorum decoctum form adhibitum. Cuprefa fólia cum polenta illita. Rbamm filia admota. — Lignorum marcor inppevfus. . Naflurrii femen admotum. Rhaponticum ex aceto illitum. Veratrum nigrum ex aceto illitum. Glans unguentaria cum lotio impofita. Vitis vinifera gummi cum nitro illitum , loco tamen pris perfricato. Sulppur ex terebinthina vefna. Sal ex alea , e aceto perfrictum. Alcyenium primum, ci fecundum impofitum. Adarces illita. Pix quida iaunéia, Thus infferfuem. Aetbiopica olea lachryma inuntia. Pruni arboris gummt illitum. Ficulneum lac cum polenta illitum, S Mel cum alumine decoctum alitum. Propolis inunéia. : Triticeus recens pants ex muria. Loliacea farina cum fulphure ex "vint. ———— Gicer cum bordeo ex smelle.— x : Lapathi cujufa,. radices im aceto decotla , loco prins Jféarificato, ci nitra confficato, appofita. Naflurtium ex melle impofitum. Allia cinis ex melle illius, Sinapi ex. aceto linitum. Chaweleonis nigri adix ex aceto coca, cy anuniia, Ruta cum alumine ex melle. -Laferpitii liquor ex aceto. s Glutinum in aceto folum inunilum. Cucumeris fylveffrzs vadix trita, cy infper[a. Tütbymali characia lac illitum. j Bryoniavadix cum ervo,cretaChia Cfienograco illita. Aquamaris fotu adhibita, : pPeusesc MATTHIOLL Pixcum melle illita... — 2 Tamarindorum pulpa frequenter. devorata. Olcum ex ovorum vitellis inuncium. , Rapt fylvefiris femen. —— | Saliva humana affrila à jejuniis. aua Aquae lapatbi radicibus c alus nonnullis : vide lib.z. |. C4p.108. 772 COmment. Plantaginis recentia folia grita, e illiza. "Afbbodeli radix ex aceto decotta, C impofita. , Geniiane flillatiria aqua foru ufarpata Meuiha illita. 5 Mentha Grace fuccus impofitus, — D.E:.G O-R 1.5 vMarrubii folia ex aceto. ^ Securidace utriufa, feminis farina ex melle illita. Scabiofa majoris vadices decocla,c pota quadraginta diebus , cj earundem radicum puluis , quotidie - drachma pondere ex fero bauflus, Xyrides fuccus ilitus. Lupulorum decociusn porum. Ellebori nigri dilutum porum. 'DIOSCORIDIS$s Ad papu as. Lac ogne potum eum crudo melle, adpixta aqua C exiguo fale, Serum lactis potum. "Acetitn applicatum. Buryrum tium. Urinua bumana inveterata adbibisa, Lupinorum favima adinota, Cyclamini fuccus adbibitur. Pulegii decottum corpori perfufum. Ruta cum cera e myrteo oleo cataplafosati indita. Staphis agria illita. Glans unguentarta cum lotio linita, Rubigo ferri illita. Alumen cum nce adhibitum. Cinnabaris, id est, [auguis draconis adhibitus, Fornacea tefle adyuota. DiAiO $CORKTLDIlsS Ad alphos & cutis maculas. y; bapfte faccus eum melle ilitus.— Glans unguentaria cum lotio limita. Naretfü radix cum femine urtica ex aceto, Lorus fsluefhris cum melle perunctus, - Cueumeris fobvefires pulverizata radix impofita, Ricini femen ilium. Vitis fslocffris acini liniti. Bryonta cum ervo,ereta Chia, e? famograco illita, M-ATTHIOIEX Lupinorum decottum fou adhibitum. Rapi fylveftris femen. Aqua à lapathi , d aliorum nonnullorum zadicibus vide lib. 2. cap. 108. in comment. Melopeponum pulpa affricta. Capa eruda affricía. ; Ariradix elixa,c cumfarinafabacea defruto fabatfa, Boni Henriti fuccus ex aceto illtus. Centauri minoris decotium fotu adhibitum, Verbafci florum flillaritia aqua illita. Lupuli florum decoctum potum. ODIO $SCUOURIDIS - Ad pforam. Sraphis agria trita ex oleo illita. Bryonia femen inunctum. —— Aqua marina foru adhibita. Bp] Gaps unguentaria in aceto cocta, : Sal illitum. MATTHIOLMLS Lupinorum decotium affufum., Rapi fylveflris femen illitum. Florum , c folliculerum lupuli decotdum potum. DIOSCOÓORIDIS Ad Tapi e Cardamomum ex aceto illinum. pa [7 DUEMTDO Rr Olee virentis, ei acceufa fudor manans dllitus. Ficulueum lac uitum. X Erinacei marin tefla cruda, tefléve cum aliis miffa e ia. Es Hippocampl marini cremati cints liquida. pice , aut AXUDgIa, AVI AmArACIBO Unguento coatíus , c» ca- pia saundius. Urina bumana imveterata. Serum lactis potum. Cicer cum berdeo c zuelle, Lupinorum farina. j "rgemune fiecata , 1nfad, cum mira in balpeoconfri- cALa. - Hirundinaria winor conficata. Chamelsonis nigri radix addito exiguo atramento fea Zorio, cedrinad, liquere 6 axungia pauco linita : quin etiam fulphure, c alumine mifhs. Glans ungnen'aria cum lotio limita. Origari dec atf cn corbori perfufaga. Quinquefolii radix decotía , liitaá. Potamogeton valet pruvitui impofita. Lotus fyloeflris cum melle peruméa. : Verairum nigri l.nitum cumcera, pice cedrino oleo. Stimmi cum cera, t exigua ceruffa. lumen cum aqua afherfum adverfus pruritum. * "m AUCOISHOEOOET Terebinthina re[ina illita. : uniperi cineris lixivium à vino paratum. a Oliva. folvefiris aleuga. " qua 1n mnarcefcentium quercuum ctvitatib. reperta. damarindorum pulpa frequenter devor ata. Poma Adami per medium [eta , falphuris pulvere o afper[a , fabis, calenri cinere calefatta , ci feabiofis membris y zm INgeum juglaudium oleum verus. Fenugract farina,cum uaflurtii femine aceto excepta. Afphadeli radsces ex aceto elixa, ci illita. Seza decotlum, vel dilutum porum. Scablofa decotum,ci ejus faccus ip unguentis additus, Xyridis faccus illitus. Eupatorii vidlgaris , c fumaria caprino fera deco- eum porum. Enpatorii eyu/dem fuccus cum aceta e fale. Borragins vulgarisd, buglofü decothum ex viua, aut. aqua paraium bauflum. : i Buglof vulgari radix trita c: ex aceto illita, Lupulorum florum, c folliculorums decoétum potum. Ellebori nigri dilutum peus. | D-d-OScoxIDi:t AJ lepram Grzcorum. Fel taurinum cum nitro, ci cimolia terra. Urina bumana addita nitro fosa. — illius. uniperi cortex crematus ex aqua Fraxint cortex CTEIBATUS eX aqua. Ub: folia concifa ex aceto... E , Aerbiopice olee lachryma zllita. (Terebintbina Refina | Larizua P LAbiegza : - Fieulzeum lac cum polenta, Ert riticei furfures ex acerrimo aceto elixi. cum erucine, chalcantho , c j memedua 00000 VC DESC QR 1/9 Hordei farina ex aceto ACETTIAIO, C bydreleo, Lolii farina cum fulphure ex vino ei» Acero, Lapathicuju[q, radices, loco prius facrificato,e nip, confricato admota. Brafüca conetfa cum polenta adhibita, Veratrum nigrum ex aceto, Alli cinis ex zmelle, Sizapi €X ACEI0, Bryonia femen illitum. Naffurtium ex melle, Anchufe radix ex aceto. Ranunctili folia e radices appofita. Melantbii fézmen admotum. Cucumerts agreftis vadix in pulverem 4fferfa. Glans unguentarta cotta im aceto, cum nitro. Thapfia fuccus inunius, ScAHIWOHIA im aceto decocta illita. Vitis visere gummi admotum , loco tamen Bitro perfricio, "derugo cum nitro ex terebinthina refina. lumen ctm brafüca, ch melle cotfups. Sulphur ex refina terebinthina, ci" aceto. Sal ex oleo, et aceto Jfervefatium. Aleyonium primum, c fecundum illitum. Adarces pofita, Melia terra 1llita. « MAT ITHIOL.LI Tamarindorum pulpa frequenter devorata. Chameleoni nigri radix ex aceto trita, ci dllita, Ellebori nigri dilutum bibitum. Sene foliorum dilutum potum. Polypodii radicum decoilusm bauflum. Fumarie fuccus ex fero fne diutius potus. Vrperei paffillz, ex sneliffophyllà faeca pu. : Myrobalanorum nigrorum , ehebuloruma, decoctum pluribus diebus hauflum, prim * MOAI-IJEOCE- Ad morbum gailicum. CMyrice radicum decotfun porum. Guajacum lignum, c ejus decoctum. s Guajaci m : ju lib.i, comment, de ebena,. . Chine i LZarzeparille f decocfum porum. Buxi ligni dececfum. Pruni [yeeflris vadix decothum cb» nonnullorum alia- rU 4d eos qui oris exulceratione laborant : vide lib. comment. de prune Cs Afarine decotlum potum, —.— Radicts Eryngii novellorum foliorum fhillatitia aqua pora, p- Dictamni. albi radices quotidie drachma pondere ex. Guajact decoila pote, — Per Affleni decactum libitum, TUE s MATTHIOLI : : Adobefosextenuandos, — Capcamum potum, — Fraxint femez. 4 Acenum frequenter porum. CRSDIOSCORIDIS : Ad pruritum. Eiculneum lac admotum cum polenta. - Sulphur ex nitro. e. c 4l ex. oleo, cj aceto perfricium, vrac ege xe fre oeeumstevc or eomm rper o apr yg n DECORIS 3 5 56,0 154. Clunmen cum «qua afperfum. Cichorium verrucarium in acetaria deveratum. QU CMEEMEETHIOLL Ejufdem femen tribus diebus drachma pondere in. Beta nigra in aqua decocta cy'illita, Jümprum , apte motturmum decubitum. Boni Henrici fuccus ex aceto illitus. Ranunculus tritus, do inpoftus,— €— decotfum, vel dilutum p Bue ü : Chelidozii smajoris faceus ilitus. Eupatarii vulgaris, p ses i um potum. Verbafei fuccus zam forum, quam foliorum illitus. Lupuli flor "o e folliculorum decoctum porum, Cagtbarides trita, c? ex fermento illita, Serum laitis hauflum. (USO DA PI D1iQ sScoOR-IDIS Ad elephanriafim. Erinacei terreflris exiccabumvorpus intibus Jfemptum. Cedría tnunila. Cochlearum tevveffrium cinia illitus. Salamandra. alis. ffequemtibus suedicamentis. ad mixta, ; Ad acrochorgonas. thymos, & myrmecias, UMali punici vinum adhibitum. Lac ficulueum cum adipe circa adjacentem carnem Iu. Thus ex aceto, c pice illitum. Ruta cum pipere "vino , c nitro affridla, Cicer eum hordeo , ci saelle, "FCapra folvefhris. . ad dy ! Fel care fired inumnttum. Ranunculi folia, e radices. Calamintha in cibi fero lactis faperpofto. Dipfaci radix trita in "vino decacia. MATTHIO Lf. Tubymali characie faccus, c lac ilium. Myrica radicum decotlum e cum pais wis epiup, banzefyces vami triti c ápapoit . ; Vaperina caro devorata. Ure Heliorropi fesgen linitum :. quin c. beliotropium Viperei paflilli infumpti. : 7s. Veronica mas. Vitium vinferarum farmentorum viridium incen- Eupatorii vulgaris, c famarie faccus fanul potus. forum emanans aqua ilipa, Ellebori nigri dilutum ebubitum. Sal cum fevo vitulino tllirum. DI-O- S GIO RIDIS , MATT HIOLEI "Ad alarum cedia ^ Salitzni RA LIDEBO 5 gu Siue ' alieni corticis cints ex aceto impofitus. cMyrrba eum liquido alu lta. p SEE ; a 7 vnine illita, Cuchor ium verrucarium in acetario devtratum. Myrti foliorum arentt "4 i s zt : Gras Fans renim fa —À lá Eju[dlem fémen drachma pondere potum ante notturz Cardui radix cataplafmmaits onore adhibita, s - — 2m decubitum. Alumen linitum. MITEHIOTE Ranunculus rius e impoefius. vAfhodeli radices cum byofcyamo fervefacke, pice s- ud c BE gs E [e] S, DIS, es quida excepta, c lite. — Mer f Aufer NN. l mes nm lumen ex vino affritbum. 50 005 eps races imn CET Abfinthium recens abpufium. 000 0o Lycium adtum. HIE DIO*COTlIDTE Ad clavos, ca!los, & verrucas. Salica corticis cintis adziflo aceto gmaceratus ci» iMlitus. MATTHIOLL Terebinthina larignah, refina. Sgaaridis pifcis [aliti cremnatzum eaput, Fagi folia. E Lacerta concifum caput. Oleum EX DUEHIE vitelli. N Pornata illita. Ovillum fimum ex aceto. t " 2 e Mel eum alumine decoctum. Oleum 6 tritico, — Cucerum grana tot accipe, quot fum porri, ci frngulis.— ede CAMS Api grani fingulas tange verrucas ,detde liga E'4UA Fevule femen ex oleo ipnpofisum. (s 6a icerum tn linteolo, c? post tergum projice , cy boc Onobrychis ex oleo inunila. i: 3 mon fat mfi mova Inna. Mel beraclium quodam anni tempore devor atum. Helioropii femen linitum. — Fic matura comefa. zs : Scilla ereyata peruntia. I Sinapi in cibum fumprum. Ranuntuli folia , cj vadices. 2E MATTHIOL I Dipfaci vadix in vino decotla, tufa, ci» impofita. Succipum album ex vigo potum. did Nigella ex vetere urina impofita , laco prius fGari-— xAuramiorum cj limonum florum flillaritia aqua CALO, : : k t. AA n : " A " e: s [j ^ pota. » D Laferpitit ligutr ceva pramollius ienpo[ius fearifica- — Quinta effemia moftra,in comimem.de vim defcripta. Hope prius fatla, - o MImcia pondere baufla. ; zi Clizopodtum diebus aliquat potum. DIOSCORIDIS Chamefjces rami triti, c impofíti. Ty. Adludorem compefeendum, Vitis farzmentar. vidim d Bulbj comejl, Um viridzum, incenforums emanans - aqua iliza, 2 Sulphur confiicatum. "erugo impofita, ^ Gypfum s - X. ER M ATTHI OLL : Merochtbus lapis 24. x Saligpi corticis cints, aceto maceratus, d» impofu. — Samiaterra ic ECTS iy dj | $3 MAT- DE. C.O-KE t3 MATTHIOLI. Sylvefirium alivayum oleum ilium toti corpori. Myrteum oleum. Cyperi radzctma ] Nardi Indice pulvis africius toti corpori. Rofarum fjlveflrium ) DECORIS DIOSCORIDI$ Adextergendam cutim, Oyclamiini radix inuniia, MATTHIOLIL Rapi fslvefiris femen. : "tri radix elixa cum falacea farina defruto Jfebatia, Genriana [flllatitia aqua. EXPOOOERGOGEROXPODIBO RODA RS SR SET TET VET "Rl SIMPLICIUM MEDICAMENTORUM VIRES, QVIBVS EXVBERANTES IN CORPORE HVMORES, VOMIT V, ET ALVI DEJECTIONE excernuntur in Diofcoride. EXPELLENTIUM «uUMED ICAMENTORUM., D..OSCORIDES ' Ad bilem educendam., RIS llyrica drachmarum feptem pondere ex bydromelire pota. 3 Tblafpi [Egpem porum. 7» Aloe bauffa. ? Abfinthium potui datum. di ieri d decotkum bibirum. Lychnidis fslvefiris femen drachmarum duarum pon- dere potum. Androfemi femen duarum drachmarum pondere.» bauftum. C Veratyrum ugrum per fe datum aut ex fGammania cum falis drachma. Pyenocomi. vadix duaram drachmarum pondere ex aquamulfa. OR. Centaurium mins decotium devoratum. . Parthenium ficcatum cum aceto mulo, aut fale. Thapfie fuccus in, aqua mulfa potus. Clematidis alterius femen tritum porum. Sefamoides tritum datum. Cucumeris fylveffris vadicis faccus, ed cortex fefquia- Lali pondere bibitus. : : Hippophais [accus aboli poudere potus. Rieimi triginta grana purgata trita baufla, - a penus, CMercurialis jus potum. [52 Latbyris grana [ex aut feptem, cum ficis, aut palmulis * ^ imcakapoto devorata. — 7 0— Peplus in bydramelitis cyatho porus. ; Scammontt fuccus drachma unius, AHt quaterzum obolarum pondere hauffus ex aqua mulfa, vel pura. Charelaz folia im casapotiis devorata , cum duabus abfintbii partibus adjetta chamelaa ,una cum 5-. dromelite. Thynelee viginti granorum pars interna bibita, — 7; f Sambuei i mom v7 X E "pios, eilicer inferior vadicis pars devarata, olerupa more coéía, - 2 omnium fuccus. binis obolis im poca. Empetrum in jure aliquo, aut bydramelite potum, Filicula aride farina aqua mulja 1nfperfa bibita, Cynocramba decottum bauffup. Heliotropii decotium ex 4qua porum. "Agarici drachmauna, vel altera,cum mulfa bibita, Pityufo radix. dVachmarum. duarum pondere cum mula baufia , feminis vera drachma ,e?- Juccicum — ferina fabatti cochlearium in CALADOLO, MATTHIOLI cAfarum e afarina. Caf folutiva pulpa. — Manna ex fena diluto pota, .. Spine infettoria bacca , ei Jjrupus ex earum fucco o garatus. Tamarindorum pulpa. Pruna. ue - Sebeffeza, Zyzipha. Naffurtii femen denariarum decem pondere ex aqua porum. ThlafHi femen aomtabulimenfara bauftum. Rhabarbarum |. e E 774 : | Gratiola baufla. Myrobalani flavi | Frangula J CD-DOScCONKÍIbDI:s me Ad pituitam ejiciendam. Iris Myrica drachmnarum feptem pondere. ex bydro- zelite. : z E Mandragara faccus duorum obalorum pondere potus. Veratrum nigrum per fe datum vel cum fcammonia cum falis drachma. Lyeii Indici fémen cyathi dimidii menfura patum. Ulysi crafüor cortex in vino, aut aqua frigida un- ciatim potus, - Gallinaceorum fénefGentium. Jus Diofcorides pudo pac ramum bauflum, Cyclami- eomm 1 í ' Spina infeiloria bacca , C earum fuccus, EXPELLENTIUM MEDICAMENTORUM,. Cyelamini radix ex bydromelite pota. Scylla cum melle cotfa pota. Hy[fapé decoctum ex. aqua, melle, c ruta potum, Thymum cum fale, c aceto bauflum. Sphandylii femen potum. Ammoniacum drachina pondere bibitum. Daphneides folium recens, vel aridum porum. Hippopbe[H [accus 111m abalorum pandere ebibizus, Epithymum porum cum melie. Bryonte faccus cum aqua mulfa. Coici feminis faccuseun mulfà, vel jnre gallinaceo. Magnes potus trium obolerum pondere cum mulfa, Cet aurti minora decolium devoratum.. Parthenium ficcazum cum aceto mulfó,aut fale pozum. Glematidis alterius femen tritum porum. Sefamoides tritum darum. Cucumeris fylveflris radicts faccus, cy cortex fefguio- boli pondere bibitus. Hippaphats fuccus oboli pondere potus. Rucspi grana 1rígita 1rit4 epota, Tirbynalorum omnium fuccus. bani obolis im pofca OLUs. Latbyris grana fex, aut feptem incatapotio cum ficis, aut. palzmulis devorata. ; Peplus in bydromelitis eyatbó potus. Scammonit. fuccus drachma unius , aut qunternum obolorum pondere bauflus,ex aqua purayvel mulfa, Chamelea folia in catapotits devorata , cum duabus abfinihii partibus , adjecta chamelaa und cum by- omelite. : : j Thymelea vigiati granorum pars interior bibira, Folia T2, uli "poerum mare cocka, cpi inferior pars devorata, Empetrum in jure aliquo, aut bydromelite, — — Filictlle arida farina aqua umul[a infperfa baufla. Cynocrambes decotlum bibirum. Pitysfe radix duarum drachmarum pondere cum mulfa, c feminis drachma, fucci vero cum farina Jabatli cochlearium in catapotio exhibita. Heliotropii decotfum ex aqua potum. Agarici drachma una, aut altera cum mul[a pota. MATTHIOLIL Tridis adicis faccus potus. : "fari decottum aus dilutum potum ,C prafertim ex caprillo féro paratum cum nardo c bydromelite. "Afarina ex mulfa pota, aup oxymelite.———- Cafüe folutiva pulpa. A Czicinum oleum porum. Manna ex fena diluto pota. * ; T EM Cyclaminus, Dracunculus, beeem. abarbarum. Ariflolochie utriufq, radix, Centauriup, minus, Grariola, | Sena. AMyrobalani, Cbebuli, Embelici, d» Bellericis "Polii decotium bibitum. ^ Hippophafi fuccus trium obolorum pondere potus. Frangula, DIOSCORJIDIS. Ad atram bilem pellen?á vMandragore faccus potus duorum x m pondere ex mulo. Gallinaceorum JenejGentium jus Diofcoridis mado pae. , — ramum bauftum. : Epithymum ex melle bauftum. Serum lactis potum. origanum [iccum acerabuli menfüra potum ex mlfà, Pulegium bibitum. Elleborum nigrum baufium. Spartium epotum. —— Alypum menfura epithymo pari eum Jae , e aceró Jemprum. : M.A T-TJ3HE 1420 L X. Sena ci ejus decoélum, vel dilutum, e inum ex eà paratum. Videcomment.ejus 4b. 3. Cap. 70. Myrobalani nigri. Ellebari pigri dilutum potum. — DiO0- c O0.R1IDINX Ad vomitum ciendum, Thlajji potum bilem rubeam educit. Mandragora pota atram bilem. Thapfia lacleus fuccus in mula bibitus, Tirbymalorum fuccus cum. aqua mulfa bins obolà porus. Apii fuperior pars devorata, Spartit flores, ci femina in milfa pota. Anagyris femen commanducatum. $i Bezonica radices ex. bydromelite pota , pituitam eji erunt. | Papaveris umei femen im mulfa acesabuli menfura OPUS Sraphidis agri« grana quindecim im pulfa data, Silybi radicis drachma yota. z Glans unguentaria cum bydromelite. Narciféi radix cotla;est a, féu bibita. s Ricini grana iriginta baufla. Rapbani cortex ex aceto saulfó potus. Tabynalorum omnium fuccus potus. : Aes ufiim cum bydromelite libitum. MATTHIOLL ; (api femen ex oxymelite dj» tepenti Aqua potu Arriplicts femen porum. : Lobos Jemen bauflum. Afari radicum pulvis ex oxymelire porus. Sribium noffrum quinq, granorum pondere ex rbodie faccbaro fumptum. — DIOSCORIDIS. - . Ad aquam inrercutem edocendam., Cyclamini radix ex bydromelite bauffa. Hippophais fuccus oboli pondere potus, Ricint grana triginta pora. Larbyris cuju, grana fex , aur feptem im carapotie cum ficis, aut palpulis devorat, —— zii. Milia olerum more cotía. Emperrum in jure aliquo , aut bydromelite hauflurm, Cynocrambes decotium porum. Afarum bibitum, í 4 Latiuca EXPELLENTIUM Laéuce fslveftris faccus 1m acero mulfo potus. Trifolii radix drachbusarum duarum poudere invio bibira. Titbymalorum feces bibitus. qhymelae viginti grauurum pandere pars. interna bbita. Vitis fglveflris radix fervefaéta in aqua in cyathis duobus vini aqua marina diluti ,pota. Squama aris ex aqua mulfa bauffa. Mercurialis decocta jus potum. MATTHIOLI Jridé radicum fuccus potus. Perfici flores im acezarits devorati. Brafüca marina fnecus cum vhabarbaro famptus. Frangula, &Elaterium bibitum. queas pozomibus additum. (garicum |] Stibium uoffrum devoratum quinque granorum pon. dere. Turperum in potionibus additum. D.I.OSGORIDES Ad alvum emolliendam ; citandamQue, Cerafa recentia manducata, Pruna in cibis fampta. Siliqua devorate. Fici mature deglutita. Lac ficulpeum porum. Cbamarum pifcium jus poyum. Ungu odorarus ebibitus. Raphanus comeflus, : Beta alba devorata. Blitum come[lum. Runiucis cujusq, decotlumm potum : quin e 3pfa berba decocfa devorata. — i : Malva in cibo fumpta, MEDICAMENTORUM, Arriplex manducatum. Braftea leniter fervefatia comtfla. Lenttis decorticata decotium primum bauflum, Afparagorum catiliculi in cibum ACCCDIH. Cucurbita integra fervefacia expre[[us faccus petu, Giugiber quaqua udo fumprum. Peutedanum potum. Scilla ficca cochlear unum,aut alterum jejuniis datu, Andre[api femen tritum porum. Helxines foliorum faccus baufius, Papaverts erratici feanina acetabuli pandere,ex muli aqua pota, Cynoglofi decoctum bauflum. Chamajyces rami decetti,ey in cibum Jimi. Bryonie cauliculi vecentes cocli eo n cibum devarati, MATTHIOLI. Caf folutiva pulpa devarata. Amygdalinum oleum potum. Manna ex jure fumpta. Laricea re[fina devorata. Pruna Dama[ceua , c» Ungarica ex jure, aut vim decotía, ; Sebeffena jure macerata, c devorata. Juglandes cum gara à jejumis fumpta. Malva folia , vel teneri ejus cauliculi decotti , cj ex oleo ££» Aceto devoratz. Beta alba ei ejus fuccus. Bera alba fuccus libra pondere infufus, Ejusdem decocta vadix [ale afferfa c fappofrta. Hier acii fuecus ex pofca duorum obolorum pondere. Sene decolíum , wel dilutum , aut ejusdem vinum, Parandi rationem babes in commetnt.propria liba, £Ap. 70, "dign Bell& veceus im catapotiis devorata "vel ex jure de. cba, — Lo Uva pa[fe anteprandiuim devorata, D Meníurarum & ponderum Typi ad Diofcoridis mentem. Ex Galeno, In Ponderum vatione.*y Uncia In Aridorum menfnuris.y A [ Siliqua Aegyptia faba Orobus Obolus Serupulus Drachma Chbalcum unum Chalcum unum ch femis Chalcos duos Chalcos tres Obolos duos Serupulos tres l podia Drachmas otío Acetabulum jns Drachzas quindecim Nux4 Rtgía Uncias Jfiptem LPonica Uncim unam Libra Unpcias duodecim Medicorum Uncias fexdecim LMinas Italica Uncias decem c£ odío LAlexadriza ) LUncias viginti. DE ARIDORUM MENSURI!S. (CArtaba Aegyptia epos ('CModios quini, Modius Aegyptius ci Italicis Chenpices octo Medimnus Hemjecta duodecim Hemfjetlum.i. femifextum | Congtos duos 2 Congius ; Chenices 4.1. drachmas 720 ius Vds Heminas 3. Atticas. i. drach. 180 Sextarius | Hemias duas, i. drach. 120 Hemina | Gyatbos fex, id esi, drach. óo Gbeme | Cyathi quartam part. i. drach.a cy s, LCochlear J CSerupulos tres. Ponderum & Menfíurarum Liquidorum ratío. In Liquidorum menfarts Pendet : | Meli * ( Ceraminum lib. $0... Wnclas 10 Oxybaphus drach. 18 acris drach. 18 : Gyatbus drach. 11, cb férupulos 4 LCberzze-drach.3. c ferup.i. Ceraminum lib. 72 Amphora lib.z2^— Urpalib6 oo Congits lib, 9 Sextarius lib. 1 Hemina uncias 9 Coryla uncias 9 Acetabulum drachmas 1$ Oxybaphus drach. 1$ | Cyatbus drach, 1$ LCbeme drach. 5. Olei x 4 i f Ceraminum lib, 120 Apiphora lib. 120 "Urza üb, o Congius lib, 15 Sextarius lib. 1 -Hemina lib.1 Coryla lib. 1 Acetabulum drach, 27 Oxybaphus drach. 27. Cyathus drach, 2o LChezse drach, 5. Tà sEoxomlso ieeQ 7h, xg) 91Aonboo IIETP? ANAPEA MATOIOA9 IIETPOX KOPTONAIOJ. po» Yd c/o Tay pepbruv ycmnaa9o Mya &awTa. Est d'e «oj (ev, à dpa, ng) guwopidy P Ton does, x£d Vois 5 20V&Um, vÓAc, Xe£O- cimi Oeé7 Jes, xk ppm dptpen uas, &e£e A ray. Aóype d£ vu a 94048 TiÀ dig obe Mario £gyuis, Q'areo a & xe xAdocy dau (3. Ades EU mw» wujoxw, miren T iexud i xiojuoy Aic) dye av did ec , àuQpeaovm aes Qiu SY'auc c» ith abv(fj. oio abe d. aeíryay Yày Haw) Segríqe xéAmy Axestpitt, ; Q dli A«ocxeep/d ng 2]. c 2 Qpeudyos id éco, [42: vevtolro gayrac GyAuD aeo uci. (Kays 2]aiparydas pap.cko ioni mia xa Aa OUmt, puedo d oid eniw &ppox éycy) EUpcjiluo dg hà puapróoopua) aris, Gael Iixia; epos "réiogy rouoAdAoy, Magropéen x2) ci QuAeAnDtes abdyes £aa. Téoljscyot Qu/ats 0o mÜOuvovi mis. — Tévwxa nÜnzn $ mae. Toro) ivycag Marie Syas2c, D'écesCje vs diy; i k 2 T EA UP PET & : T LAGGPUE : Cid cy Aus 2elp ras v demens xoci Vrdoyer, TR 7 ÓxxMoin xdya Var tein, Ea zec dé w^ àd cu piAmwn ade ipae »" : , ^ , , A pps x ne) Couicho mà, aj amus. hm 240 irLo m £Xtipa X&gAy vl ad Tvmd gyag, Ov ianua, ze; Xea y dg aif, Martini Cuthéni Pragenfis. Cedant Hefperidum , cedant €$ e/Adonidis borti, Hatlenus 6$ quotquot barbara eAWemphis babet. "Unicus bic cunctis multo e$ preflantior hortis. Quem pia eXatthioli cura; labora, dedit. llic non cui «oix tran[cendere [ipta licebat, Ornnibus bic aditus , €$ loca cuncta patent : Illorum «anas abiit decor omnis in auras, Hujus at aeternum gratia orva manet. Tot plantis , herbis, [aum reddendo nitorem, e/Zutor natura contulit artis opus. Huic igitur merito, debes Hetruria, quantum pa Diofcoridi Gracia docía fav. —— IRI ANDRE/E MATTHIOLI MEDICI Senenfis Commentarii. IN LIBR. PRIMUM PEDACII DIOSCO- RIDIS ANAZARBEI, DE MEDICA MATERI A. Prxfatio Diofcoridis, 38 lO4NNE RFELLIO SFESSIONENSI INTERPRETE. YU 1 Aree, non veterum modó, fed recentiorum quoque, de medi- pofitione , viribus ; atque probatione fcripferunt : nobis tamen nec vanum, nec à ratione abhorrentem impetum animi ad boc opusinceffiffe , tibi oftendere rentabimus : propter» : nulli abfolurum nihil edi. alii plurima; ut ex narratione acceperant, .. Siquidem Bithynus Jolas, & H« es Tarentinus, omiflà prorfus herbarum erunt : neque veró ornesilli de metallicis quicquam rebus, mt. Cratevas autern berbarius, & Andreas medicus , qui cz- diligentius hac in pari Mati videntur, radices multas apprimé utiles , herbasiue aliquas haudquaquam adnotarasreliquerunt. Veruntamen prifcorum fübfcribere oportet fententiis: quos, etíipauca ipfis referantur accepta ramen impendiffe diligentiam conftat, — Junioribus minis affentiendum : é quibus eft Juiius Baflus, & Niceratus, & Petronius Niger, & Diodotus, Aíclepiadz omnes, qui medicinalem materiam vernaculam , cognitamQue vulgó, dignam cen- fuerunt, qua: ab ipfisliterisexatté mandaretur : & ut medicamentorum vires, probati jue curfim complexi , ic nullo ex- perimento eorum effe&us colligentes, inani veró reddendarum caufarum ftudio verba fandentes, alia interdum pro aliis fcri» titando , f rem in acervum, congeriemque controverfiarum extulerunt, Siquidem qui inter eos egregius habetur Niger , uphorbium nafcentis in Ialia chamelzz fuccum effe contendit : Androfzemonque eandem herbam cum yperico effe : quin etiam Aloenin Juda foffilem nafci : & pleraque his fimiliafalsó exponit, proe veritati refragantur. ' Quibus conjeQu- ra colligi poteft, ea non oculata fide, fed narratione potiüsab aliis accepiffe. In ordine praterea iidem ipfi áberrarunt, par- tim eorum difcrepanres, nullajue cognatione conjundlas vires colligenres, partim per clementa literarum Ícripta in ordinem digerentes, quó facilius memoriz zandarentur , genera & corum affectus à fua cognatione dísjungentes, ^ Nos veró ab in- "eunte, utita dicam, juventa , jugi defiderio coguoícendz materiz alle&i, multis regionibus peragratis ( nec enim neícis nos militarem vitam. exegilfe ) tuo hortatu commentationem in fex libros contulimus. Quod opus tibi dicamus , Arce, animi gratitudine obfequenres ; ob eum quo nos profequeris affe&um. Exenim natura cüm in omnes eruditione excultos, tum veró 5o 1n tos, quibuscum tibi ejufdem artis neceffitudo intercedit, pronus ad amicitiam elTe foles , in nos etiam aliquantó peculiarius, Enimveró non parvum przbet tuz probitatis argumentum, optimi viri Licinii Baffi ingularis erga te amicitia : quam unà aobif- cum degentes novimus, cüm mutuam inter vos benevolentiam zemulatione dignam i Admonitum autem te velim, eosque qui in hofce commentarios incident, ne in verbisfacultarem noftram zftimetis , fed potius adhibitam rebus cum peritia curam, Etenim plurima vifu ipfi exa&tiffimé cognovimus : quzdam etiam ex ea, de quà inter omnes convenit , hiftoria , percundati ndr rerum apud fingulos vernacularum , diligenter accepimus, —Dabimus igitur operam, ut differenti ab alis ordine tr: to , genera D c medicinarum , virefiue deícribantur. Quód autem neceffaria fit medicamento- rum do&ri nemo eít fermé, qui ignoret : quód ea & toti arti conjun&ta fit , univerfisQue ejus partibus efficax adminiftret auxilium, Quare per di compofiti » atque mifturas, & fada in morbis pericula extendi, & incremen- tum capeffere poteft , plurimüm conferente fingulorum medicaminum. cognitione, Quin etiam vernaculam , familia- remque materiam comple&emur , ut perfe&a fit, qua: à nobis relinquetur, do&rina. Verüm in primis curam impendere oportet, ut fuis temporibus fingula & d » & d * certé pro horum ratione , medicamenta aut valent yiribus, aut evanido nullodue nfunere funguntur. Serena igitur cceli conftitutione demetenda funt : magni fiquidem re- €o fert inter colligendum , fi vel fqualores, vel imbres infefti (int : uemadmodum fi loca, ip quibus prodeunr, clivofa, & ventis expofita fint , & perflata, frieidaque & aquis carentia : in hisenim locis vires eorum long? validiores intelliguntut, Conti, .qu& in campeftribus, riguis , & opacis, ceterisque locisà vento filentibus enafcuntur » plerundue degenerant, & minus viribus valenr : multoque magis , 1 non fuo tempore, nec opportune colligantur , aut fi per imbecillitatem inta- uerint. Neque ignorandum, bacc (epe; pro peculiari loci natura , aut anni clementia, maturius, aur ferius adclefcere : honnulla propria ví hyeme florent » & folia pariunt : quzdam bis anno florifera, Quare cui in animo eft horum peritiam aequi, neceffe eft eum prima germinatione folo emergentibus, adultis, & feneícentibusadeffe, Nam qui pullulanti berba duntaxat: adftirerit » adultam cognofcere non poteft : neque qui adulram tantüm infpexerit, nuper ermmpentem nofcet, 20 fit , ut propter mutatam foliorum faciem , caulium proceritates » florum feminisque magnitudinem , & id genus alias ——— UANQUAM, 8i noras nonnulli , qui olim has rerum varietatesnon perípexerunt , maguo in errore veríentur, Que caufa enam : Leod A non- " And. Matthioli Comm. sonnullis fcriptoribus impofuit, qui herbas quafdam, verbi gratia, gramen; guinsgefoliums & uffilaginem , emittere florem, fru&um, & caulem negant. Ergo qui (zpiusad vifendas herbas, & earum natales fe contulerit, earum ccguitionem maximé con. fequetur, Scire etiamnum convenit, fola ex herbaceis medicaminibus Veratri genera , nigrum; m ? & candidum , multié edurare annis : reliqua trimatu inutilia, Qua vero fruticofa (unt, ficut ftoccbas ; triffago, polium, abrotonum, feriphum, ab- fintbium, hyffopum, & alia id genus femine pregnantia demetantur, Flores quoque antea , quàm fponte fua decidant, Fru&us autem, ut maturi decerpantur, necefse eft : &femina, ubi ficcari coeperint, priulquám defluant, Herbarum füccus , & foliorum elici debet, germinantibus tum primum cauliculis. Lac, & lachrymz excipiantur , incifo per fammum adolefcentiz vigorem caule. Radices, & liquamenta, corticésve ut recondantur , eximere convenit; cüm herba fuis foliis exuuntur : ficcantur etiam expurgatz inibi, locis afperginem non redolentibus : fed qua luto, aut pulvere (unt obfita, aqua elui debenr, Flores & omnia, -- quz jucundum odorem cfHanr, arculis tiliaceis nullo itu obdu&tis reponantur. . Nonnunquam charta, autfoliis (emina » Ut per- ennent, apté involyuntur. Liquidis medicaminibus denfior materia, argentea, vitrea, aut cornea convenit, Fi&ilis etiam, (i mo-- dórara non fit; accommodatur: & lignea, praefertim é buxo : fed &nea vafa oculariis medicamentis, liquidisQue, & busiis, 1o quz aceto, pice liquida, aut cedria componuntur, Adipem autem; & medullas, ftagneis vafis recondi convenit, COMMENTARIUS MATTHIOLI.: er U.A NTIM üporteat Medicos omues, qui legitimum in ayte nomen fibi comparare ftudent, fimpli- cina quorumcung, medicamentorum, que medicima ufui competunt, cognitionem, ac facultatem fenfibus exacte confequi, non modo bac praefatione declarat Diofcorides Anaz.avrbes, in bac mate- j ria ceteris facile princeps : fed 1d quoq, poft Diofcoridem admirabili dodlvina pli ibus in loci mes. IB NS s morie prodidit grAviffimu: autor Galenus : qui bacinve pracateris Diofcoridem [ccutus (ut eju 20. Reel Iuculentifina monumenta paffim atteflantur )in fimplicium medicamantorum viribus ; ac faculz tatibus vndagandis relitta ( hoc etiam ipfe fatetur ) Diofcordi biffortarum palma, omnes.qui in bac materia fcripferun longe admodum [uperavit. Quippetanta auimi propenfione oblcilationed, cognofcendorum fimplicium captus fuit( [cie bat euim non poffe vire fe dici Medicum fine eorum fcientsa?) ut nullo magn: laboris metu, nullis pericueis detervitus, in. Galeni Lemuum, Cyprum; Syriam navigavetit atque alias plurimas pevagvaverit regiones, ea demum caufa, ut qua legittima. iac aed & fyncera, queq, [uria C adulterata effent medicamenta: certo dignofcere poffet. . Quapropter lib. vit. de med.comp.. legitima per genera, ita feripum reliquit, Hiuc emm putolona indolis juvenes dneitatum iri, tt medicamentorum materiam * cogno- cegno[cant, ipfimet inficientes, non femelaut bis, fed frequemer : quoniam feufibilium verum cognitio fedula infpedtione Kere | perficitur: cujus rei evidentifimum eff indicitom, quüd gemini per omnia [Files e[fe iiobis videantur, differentes autem iiy Sapien ipfos infpicere con[ueverunt. Ytaq, berbarum, fruticum, C» arborum materiam , priusqudm é rerra eximantur, con. 30 templari pulcherrimum efl; dum fructus videlicet futuri [unt, dum eduntur , dum auge[cunt, & dum vigent. Hac fiqui- dem continua eorum fpeculatio docebit te , quando potiffimum ipfos commode decezpas , ac in ficis domunculu repofitos -€uffodias. Vos ergo admoneo, qinici, ut in boc quoq, tue feqtamini, fi artis opera pulchri obire volueritis. Norifis enim, "quomodoex omm natione preftanti[[ma quotannis mibi afferautur medicamenta, eo quüd perditi illi omnigenarum ve. Medica- rum coémptores ( Gracipusenánas vocant ) variis modis ea contaminant. Prefliterat for[anmon bos folum, fed mult. duinzo 4" mmagisetiam mercatores, qui illa advebunt, incu[are, ata, his multó magis ipfos bevbavios : item nibil minus eos; dukera- drum liquores, fuccos, fructus, flores, C germina ex montibus in urbes conferunt: bi fiquidem omnium arimitvt olim etiiGale- exercent. Quisquis igitur auxiliorum undia, copiam babere volet, omnis materia flrpium, animalium » C metalloru ; Porem- um aliorum terreftrium corporum, que ad medicina ufum ducimus, expertus efto , ut ex eis cr exadia , & notba cogno- POS — fear. Nifienim boc modoinffrudus ad p: is operis prafidia veniat, verbotenus quidem medendi methodum [ciet,opu vero nullum ip[a dignum perficiet. Et Medicus autem ( inquit) omnium flirpium , fi fieri poteft, peri- ctiam babeat, confulo:fin minusplurium er uti, 7 i -cur[u noverit, multis in partibus orbi terra cognitio--deri, ueque artem recla metbado exercere, nec nifi fortuna quadam, vel n An xs ; T In lib. primum Diofcoridis. 3 Loto,profertula Campana : Colutea.pro fena : acoro,odorati calami vice: cyperepro galanga: hieracio , pro fontbo : og. cips- ffhondylio;pro acantho: chondrilla;pro cicborio : agreflilactuca,pro intubo : ophiofcorodo;pro fvordio: quibusdam ATbO- rum ig- vum lachrymis sprofuccino : tap [ia.pro turpeto : pice. pro piffaphalto: vefinalarigna.proabiegna , & legitima therebin- i. ehina: phyllitide pro afpleno : ob[curis quibudam radicibus , pro meo. peucedauo , C coffo.. Ad hec laccam ex brafilio & cocco infectorio confettam , pro caucamo ufurpant. Rhodium oleaffrum , pro agallocho ;offa & cavnem bumanam, pro mumia :iacim pre macere : chartam pro papyro: cre[pinum(fic enim vulgo vocant aculeatam quandam plantam )pro oxyacantba: convolvulum, five levem fmilacem , pro liguftro: agreffium prunorum fuccum ;pro acacia : fuccum ver baccarum liguftri, e periclymeni,pro Lycro : cancros,pro gammari: vanunculum pro coronopo : [apanariam yulgó didi, pro firutbio : carduum , quem benedicium nominant ,pariterá, chamaleonem album , pro leucacantba : parihenium, 10 fro artemifia : cotulam fetidam appellatam;pro partbenio : canis refliculos (ficenim radices quadam meminantur) pre fatyrio : polium;pro cbamapit). Cadmia praterea officinis fer omnibus pompholygem genuinam anentitur , erugo aris Jlorem;aris fquama flomomatis (quod chalybem dictum puramus ) [quamam [andix minium :terra quedam mangoni- zta phragidem lemniam, (alntrum nitrum ,€7 aphronitrum. Alia denig, plura, ac diver[a fimplicia medicamenta funt, que ubiq, locorum apud varias nationes , bujus , vel illius vice nulla penitusvatione indifferenter [ubjciuntur,ubi tum pravums tum (prium fibi jamdiu vendicant ufum. que, ne verbofius vem banc profequi videamur, filemiopra- ———— termittenda cenfemw. Hac autem pluvibusin locis monevenirent , fi Medici omnes veram, exquifitam fimplicium re- e vum doüvinam confequerentur quam maxime C jure confequi deberent. Quippe materi bujusperitiam affecuti, C" er- nus ne- vorum cognitionem nacti ne feplafiarii in ejufmodi verfarentuv erroribus,ob[larent : neq, eis ulla unquam medicamenta gle&tom confici permitterent , nifi fibi prius pev(pettis , cognitis , ac probatis fimplicibus , qua in ipfis componendis experuntur. 20 Dent it49, jam operam imperiti, ut buju[ce materie cognitionem exatte confequantur , quandoquidem artifici mhil quidem execrabilius,ac turpius effe poteft quam fua artis [ubjeHum, c inflrumenta ignorare. Quod fane unicuig, Me- dico ufu evenire comperimus , qui non modo alienis utitur mifluris , fed nec fimplicia quidem , nec eorum facultates novit. Proinde fcite à Galeno dictum efH ib. X1. C v xx1- de compof, medic. fecundum locos,quàd non poterit is.ex quo ordin£ ejusdem generis medicamentorum compofitum fit , cognofcere , mum ex mollifimoyan vebementiffimo,aut medio;aut alio t aliquo inter bunc, C alios intermedio;qui fingalorum fimplicium pote[latem exatlé antea non perceperit. Veruntamen , S wee nemo nac materia fe perirum evadere confidat affidua tantiun librorum leclione,etfi eos quidem graviffimi confcrip[e- Pew vint ati&ores nifi fapius ad vifendas fHivpesfecontulerit,Cr quod à praceptorein berbavum agnitione diu exercitato, di- tho po- giti deimon[fratione prins fuerit doctus, ac oculorum fen[u ,guflatua,, variis anni temporibus omnia bac diligenter omni " ; E ex parteperpendat. 1d enim,cim maxim pevpendiffet Galenus (ut [exti libri de fimplicium med. facul. praefatione le- uyrorum 30 girur) inquir. Equidem non poffe non accis(are C Mos quoque , qui primi herbarum formas fcriptis docere funt cona- le&ione, ticim melius exiftimem ab ipfo preceptore oculis difcere ac non ad[imilati tis qui ex libris prodeunt gubernatores : ct nam fic & verior , C manifeflier effet doctrina.non herbarum modo c fiuticum,arborums3, , fed &» aliorum omnium Tuna medicaminum. Verim enimvero fi omnino libris eff opus, quis adeb mer eft , ut prateritis fcriptis Diofcoridis , Nigri, parü co- Heraclidis , Crateva , c aliorum sunumerorum ,qui in arte ipfa confenuerunz libros qvammaticos fcribentis incanta- A i tiones, trAmsft d iorum; berba: ([acrdi perferat ?. Et libro primo de alimetorumfa- caosa. uit) la i ; ya vocetraditur : ne venim quifquam ex libro nzuclerus,aut alte- coinen- peritos decipiüt, Galeni 4 And. Matthioli Comm. Naffurtio folia primo exdrtu circinata, ac circunquag, apij fer inodo laciniata emergunt : at ciun pulefcunt , pre- longa oleaceis fiiia euadunt. — Quo etiam modo bortenfe noftrum vulgo Petvofelinum vocatum cum ftis ludere C. mimu. Latbyri amygdalinis folis caulem vefüt , qua in cacumine ita prioris forma oblivifcuntur , utin Ariflolochie, aut hedera folia degeuerent. - Novellus Acantbus folio lactuca longiore virefcit eruca incifuris divifo : at fenior effedus quadam circa totum caulem folia promit tam crebra , ACHLA , smplicita, denfa, ac minuta , ut nticAmenti fpeciem .. quandamrveferant.. Sunt C" alie nonnulla , qua bas foliorum mutationes pertempora offendunt » quarum nomina bre. iode vitati confulentes nunc pratereunda ceu[emus. At fieri quidem nequit; tit bujufcemodi firrpium variationes ex li- parum, ris, in quibus figura expve[fe s atq, etiam coloribusexornata habentur , omnes obfervari pofint : quandoquidem vel bul planta ipfe appicta ex tot variisá, unam nobis duntaxat imaginem veprafentant. — Huc etiam illud accedit. » quod ea, Los ed qua piclura artificio fiunt , etfi ex optimi artificis penicillo emergant , muinquam tamen naturalium verum lineamenta b plicia di- 4d umguem referre , ac exprimere queunt , quamvis etiam naturam exadtiffime imitentur. Eadem ratione putaverim,. guoícen- ex cuilibet araviffümà auctoris commentariis, qui flirpium bifloriam continent , neminem abfolutam €ATIIm no- * tionem unquam adepturum effe , qua maxim? Medicis requiritur : quippe quod dj fuis fimplicium monumentis , ac foliorum , caulium, C reliquarum partium hifloris ,' mon nifi una. lineamentorum ,. 4c fimilitudinum enarra- tionem tradiderint. — Qua tametfi vera fint, nullum tamen prabent mutationis exemplum , ut (ep? ac [epiusplan- tis compluribus variis totus anni cuvvtculis tum in foliis, tum in caulibus, reliquisque particulis evenire comperi aus, — Qo fit ut hec variandi feries nullo alio pacto addifci pofttt , quam longa oculorum exercitatione, dum atate tota plante ipfe foloeducate virefjumt. — Ceterum ubi [eriptores in fuis bifloviis flipium notas explicant , illi quidem: ferà femper. fimilitudinibus utuntur , acorum exempli gratia, x yridem , aladiolumq, ividi fimilem reddentes ; "Mem, : praterea anetbo, cyperum porro, a[arum bedera , phu [iyrnio, & bocilli, illud buic fapifime comparantes- Unde fieri non potest , ut aliquis ,. non prius perfpetl una cum dotlifimis ac exercitatiftimis praceptoribus plantis qui bulibet, cum quibus alie inüffe tum fimilitudinem , tum etiam cognationem marrant auctoress: C non babita b modo earum ratione , poffit unquam ex folis libris cum flirpium unaginibus , vel fine eis editis , in fummum C par. fecum |herbarium evadere. — Quamobrem etfi flirpium imagines, que magnotum pilorum, tum typographoru Jiudio libris excuduntur , inpicientium oculos blande admodum detineant , ata, illas prius a nobis cognitas inmemo- Tiam reyocent 5 magnitamen eas effe emolumenti iis non crediderim, , qui vifu & praceptoris auxilio numerofam.— Notan- £arumdem partem non acceperint prius :: quanquam forta[fe fecus vulgus exiflimet. — Adhibeant igitur cuyam ij, qui- dum, . juin animoeft rei berbarie peritiam adipifci , vtin primis viros bujusvei non imperitos fibi praeceptores a[ci[cant : de- inde ut a[fuefcant per diver[atemporis inter[litia, montes adire, valles, fylvas, ac cetera terraloca, ubi oculis, veliquifj, fenfibus fimplicia medicamenta in[picere , & cógnoftere valeant, — Quos nec pigeat fe conferre ad fodinas , uli metal- 30 lica? fofilia medicamenta tam diligenter contemplentur , ut legitima quaq, deinde ab adulterinis difcernere fciant.— Neg, folum in fodinis ipfis ver[ari debent , fed etiam in fornacibus , ubi metalla funduntur : nam ili & diphrygem , d pompbolygem , c [podium , & cadmiam , & argenti [umam , & alia nonnulla dignofcere potevunt :. qua bac noffta... atate fadtitia ,[puria , & Adulterata in myropoliis fere omnibus lalentur..— Quin ad magna emporia luculentifi j Vanum 46, civitates fe conferant , ubi peregrina undig, importata veneunt. — At certà vidicnli funr quiinter legendum tum. "1 tur C difcermunttr. oie quos potifimim fpeGat vei Me d Diofco- €» facil? primas tenere. Quapropt rides in. perpetzoZ, in finu geflarents donec eum. b ed Teht, quo à peritifimispreceptoribus yera, marta Tuntur, Ouodeocitiusdacet illos ad optatu. Pims di oquimplyrimis expurgata veperient.. um Té quicquid ipfe fcripfit de fimplicium medic at ; ts In lib. primum Diofcoridis. | $ fecum adferant claritatem. Huic igitur foli fe dedant , bunc folum fequantur ob jam dictas rationes omnes 9, qui non modà flirpium , fed e reliquorum fmplicium medicamentorum doctrinam C facultatem con[equi volum. Ac contra tum vulgo femper ignaro , tum iis etiam , qui coaxantium ranarum inflar , € fordido paluffrium aquarum limo /4- P put exerere nequeunt , nugaces, ac penitus detejlabiles quorundam libros, ubi fimplicium € compofitorum materia or d» abis tractatur , quivix lactucam noviffent , nifi eorum cenis frequentiffima extiti[fet : pariterá, urticam , nifi acer- rime tangentespupugiffet. Quorum in[citiam animadver[us Galenus , contra eos locutts effe videtur lib. 6. de fim-. plic. medic. facultat. prafatione breviter e fcit, fic inquiens. — erm abflinendum eff à multis mendacibus , mul-— s eni tóg, etiam magis fugiendus eff Pamphilus , qui ne per (omnium quidem herbas vidit , quarum aggreditur figuras pe- verba — feribere, — Nam id genus bominum ( quomodo affimilavit eos Heraclides Tarentinus ) fimillimum efl praconibus, qui notanda, 10 formam ac notas fugitivi mancipij, licet ipfi non viderint unquam , praconio tamen publicant , notas enim ab aliis, qui norunt , accipiunt , C ceu cantilenam eas proferunt , ut [i fart is , quem pveconio indicant , adfifleret, agnofcere tamen non po[fent.. Hucufa, Galeni verba. — Que. longe [atis fufficere poffunt ad eorum monitionem , qui ad fimplicium materiam nofcendam per veitum offium introire cupiunt , C fecuro totius itineris greffu progredi. — Ve- i n vüm in primis,ut opportune fimgula demetantur ,n tempora , quibus maxime planta viribu valeant. Qua quo vd "o propter àvadicibus initium fumentes , dicim 55, ficut etiam aliarum flirpium partium , non eodem anti pi par- tempore aque in omnibus reperiri , quandoquidem alie boc tempore , alia verà illo bumore pregnantes deprebendun- mE tur. Tametfi non defint , qui baud. quaquam infirmis ationibus innixi , vadices à terra eruendas afferant femper au- "aas tumno, cum [cilicet folia decidunt , 6 caules contabefcunt : alá verb ineunte vere , priuquam folia concre[cant : fi- quando quidem hifce temporibus radicibus major vis inefl , quam cateris partibus. — Sed ut ingenue in bac re fatear quid fen- cffodren- 20 tiam , crediderim ego omnino majorem fucci ubertatem inveniri in bis, qua vere effodiuntur :. quippe quüd planta non« *** dum caules folia, neq, flores emiferint , à quibus omnisradicum fuccus exbauritur. — Sed & vationiconfonum mibi videtur , autumnales radices omnes tum pauciari , tum imbecillioris effe fucci, quam vernales , quod fcilicet pauco antetempore C caules, & folia, C fructu ediderint, — Nontamen inficiari velim , quód qua vere leguntur , copiofiore, quam par fit , humore vedundantes, illóg, longe minu concotlo eo , qui in autumnalibus babetur , putredini €» cor- vuptioni mon fint magis obnoxie , prefertimq, fi longo a[ferventur tempore. — Qua re à Diofcoride animadverfa is fane jufiit flirpium radices effodiendas effe , cim flirpes ipfa foliis exuuntur. Quod cim variis anni temporibus eveniat pro natura diver[arum plantarum , curam impendere oportet , ut uo tempore unaque, vadix integre , fi fieri potefe, cum omnibus fuis adnatis evellatur , C in iis locis, atq, fub ea celi conflitutione , quam maxim? familia- rem babet, — Porró radices abunde nutrita fint oportet, ac omni putredine , C tabe vacantes : non ita tamen, tt Radicuny 3o pre nimio alimento ex pingui folo , ubi nafcuntur, accepto debitam c humoris copiam , C corpulentia metam ex- , Loma cedant, ned, ut ejusdem alimenti inopia inanes, C rugo[aveddantur. — Quod càm maxim? perfpexiffet Galenus de iri- ve, dis radicibus differens, libro primo de antidotis : Yn uutvesfum ( inquit ) £x omni medicinarum genere ille radices in- utiles abentur, quaimanes (unt, & rugofe. — Atq, illa quidem deteriores funt mediocriter nutriti , d mediocrem ma gnitudinem nadlis, qua crafritudinis m. dum excedunt , C plus bumoris in fe cominent; quam illis ufu veniat. Hac Ga« "mes exempta , primm quidemtamdiu aqua clara elui debent, donec omniun.. Radices mox deraditum àfibri , illamentis ompibus , quibus univer fim fert donnes ir | adbibita ci - Quid fi fuerint quales feniculi api, afharagis dandz, ; : ubi oriental it, les ventivejpirant » diligenti iligei er ficcentur. "At omnino ficcande, cavendum eft , ne fole feriantur : qu otio ; quoniam pars ab eis proculdubio evanefeeret , utpote varis d» te eon. 4o tenuibu, | Verum enimvero fi ex ew fuerint , que natura cvaffe funt , veluti gentiana, belenj, mandragore, brya- Gnt.— nie, C id genu alia, d aer fit nubilus, & byems, ne in umbra fitu tabefcant , ac proinde marcefcant , in fole ac vento tut ficcari po[funt. — Quod commodius fieri poteft, fi fruflatim diffecta ita tenui funiculo trajiciantur , ut partes non fe contingant , aut cratibus impofita quotidie fepius manibus revolvantur. Atqui curandum eft , ante quam ficcentur ,ut ligneamatrix , que emnibus fer? radicibus includitur , ipfis inlongum fciffis , integra eximatur z quippe omnino inutilis eft , nullámq, vim obtinet : etfi gentiana , cyclaminu , ariftolocbia rotunda , iris, bryonia, Radices centaurium inajus , nympbaa, aliq, complures abfq, matrice fuas pra fe ferant radices. — Siccatis radicibus, quód T pu plane conffet eas finetabe , Cr teredine per tempora ad[ervari poffe, iis veponantur inlocis , ad que folares radij nón catz "jet penetvent.., neq, fumo pateat aditu, Ó qua neq, uliginofa [int , neg, pulverulenta. — Sit igitur locus eminens , c» ponendc. Jiccus s ad feptentrionem vergens, vel etiam ad meridionalem plagam, quando fcilicet vadies ipfa non prorfus exic- . o cata reconderentur ; adhibitatamen cura ,"e eo tempore auftri bumidiféimi flatus admittantur. 1ta deniq, recondi, 4€ fervari pojjwnt. tot annis, quot ab inanitate , teredine, GP tabe vindicari valeant. Nam etfi quetenues funt , ur. :Veratrü Cd iR, t (i vafe, &r id genus alia, anno duntaxat perenne: veratrum tamen urung, , quamvis radj- 372998 m annum ufo, perdurat. Ceterum de [ v recondendi locus, perdu- edurat dus, co pP: | animalium partibus, yt anis. inte[lino , ac etiam. » vulpis pulmone , apri vefica , anguiu: 4 , aliis r igitur bec omuia eo demum anni tempore , quo ? viribus fünt prodita mui - quibus fingula decerpi Neg, en AD BAD fu intu Rees T €y n7] ente lu 'OTIDE té ( ut Galenus inquit ) prodi, nec ad ineptis » alia Pigntis : à Pamphilus. anda. Nam cumi 717 fuper ; nentur C vegantur , fieri maxim? potefl ut luna, ut quacateris errantibu, fidi velocifima, im plantis omnibus,ac rebus quibusvis alis babeat va Galeno proditum eft, ings 6 * And.Matthioli Comm. excalfaciens infit, perpetuo in locis calidis, 4c fíecis demeteve convenit. Quocirca Hippocrates P dan feribem : Adnitere ( inquit ) quantum potes, ut nobis montanas maxime, C» in altis collibus nafcentes erbas à radicibus refe «es : quandoquidem he firiniores, atque acriores funt is, qua aquofioribus na[cuntur locis : ddque, quód in mon, tibws terra fit denfior, C aér tenuior : nam quod attrabunt plus virium fartitur. Quinetiam dab operam, ut flores ex his herbis etiamnum decerpas, qua circa flagnamtes aquas , paludes , fluvios , C fontes prodeunt » quas (an? deli. les , & exolutas , ac dulcis fucci effe fcio. — Omnia autem medicamenta, qua fucci C liquoris fluidi funt, in vitrei vafisferautur , qua vero folia , aut flores, aut radices funt, in fictilibus novis probé obturatis, ut ne ventis perflata, Heibz gelicanenti vigorem , veluti in animi deliquium collap(a, amittant. Hac Hippocrates. Herba fimiliter, Atque va- 4 dise dices, legenda funt, [iccande, ac affervanda , bistamen demptis , qua tum in medicina ufu, tum in cibis , tum etiag dz ccá- in obfoniorum condimentis quotidie virentes ufurpantur , veluti lactuca , intubus tam domeflica, quàm agreflis ( ci. 1o: dxque — Qorium appellant ) portulaca, buglo[fum , beta , atriplex,blitum , bvaffica, viola nigra malva belxine, linoz osli, " — ecimum apium , byofcyamus , fedum , plantaga , afparagus , acantbus, C alia complures, Atque non folum refyj. gerantibus herbis, verium etiam excalfacientibus vecentibus utimur : plerumq, enim ex calida poteslate praditis , vi. vides ficis praponimus , prafertim ubi minus calefacere fit opus : fiquidem bumor in viventibus exuberaus earum ca- lorificam facultarem baud parum demulcet. — Cujus quidem claffts habentur amaracos , eruca , na[fturtium , mentba, abfintbium, thymus, [atureua, ruta, calamintba, fifymbrium, pulegium, abrotonum, c» id genus permulra. Sunt preter- pem £a C alia, qua deineti expetunt , cinn primim floribus ornantur, ut centaurium minus, viola purpurea, origatttim, loin. (ymphytum petvaum, ptlegium, ferpyllum , amaracus, polium, thymus chamadrys x ebamapitjs, antbeinis , cbryfan- ftulaat — tbemuni, fechas, by[fopum, fumaria, aliaque confimiles plante, quas , ne longior quam par it, e[fe videar, ex indufria floribus pratereo.. Hac igitur omnia [erena celi conflitutione, non nubibus, non imbribus iufeflis in primis colligantur oportet. o9 OE. p eindeterra expurgata, atque aliis adventitiis excrementis amem, diligenter im umbra ficcentur. Nifi cx co genere ba- beantur, qua caulis crafiitudine, ut in acantbo, velfoliorum lentore, evafiitie, C humoris exuberantia , ut in portulaca, € crithamo, omnino infolari expetant : quandoquidem fi ejufmodi berba in umbra ficcanda veponantar , dubio procul fituobducentur, c putrefcent.. Ceterum cim vett? ficcata fuerint, decu[fo pulvere, in facculis ex cori, vel ligneis capfu- Officinz- Ji; je; ondantur, ac diligenter claudantur, ne earum vireseyane(zant. Qua in re errant feplafiariorum plerique , qui ss Les herbas jam ficcatas in fafciculos digerentes ad offiinarum laquearia fufpendunt, ubi non (alum brevi viribus defitu-. eris — untur , aeris ambientisexuitione, ac ventorum perflatu, fed etiam pulvere, & aranearum telis obfidentur : quin er- ficcis re- i5m mufcarum [lercore , qua illis die, noctág, infident, labefattata nigricant. — Nequevero plane laudibus efferendi Pone funt di, quiinlinteis [acculis,ipfisá, textura admodum variseas trabibus appendere confueverunt :- quippe eflivus air - in ipfos penetrans, quicquid boni ineft, ab[umit, c abolet : q n pulvere obfita corrumpuntur , & contabe[cunt. 3. ldcircà ut tam berba, quam radices (uas integras a[fervent facultates, nibil quidem preflantius, quàm eas capfulistilia- eis , vel piceis , vel fictilibus diligenter claufis reponere, ut docet Hippocrates ad Cratevam bis verbis fcribens.. Omnia medicamenta, que (uci, & liquoris fluidi funt, in vitreis vafis ferantur, que veri folia.aut flores, aut vadices funt,in fictilibus novis probe obturatis, ut ne ventis perflata, medicamenti vigorem, velut in animi deliquium collapfa, amit- mmt tant. Quod fi Hippocrates in recentibus obfervandum pracipit, id maxüne in ficis fieri operepretium erit. Flores in- porefint fuper non fecus, ata, reliqua plantarum partes, co tempore colligendi funt , quo magis fuo in vigore confiftunt , mon au» piu tem cim jam flacce[centes decidui evanefeunt. — At capparum flores murid affervatidi , antea quam fe explicent; de- dir ac re. Crpuntur. Rofarum verà cim non plan? explicati viuntur : cateri deinde cim omnino expanfís foliis patent. Verum «onden- cUm majori ex parte omnes feré flores fint berbis fragiliores, molliores, € tenuiores : idcirco tantum abefh, ut in fole fic- d. ^^ candi fint,ut ne quidem inumbra, ficalida, vel eminentia fuerint loca : quippe, ut folis fervore, fic €» aeris calore tii- 40. mio exolvuntur. Siccenturigitur inlocis temperatis , quo tempore fepius revolvantur , ne fitum convabant , adhibita. — etiam cura, ne ficci nativum colorem deperdant : quandoquidem certum ef flores, qui inter ficcandum à. proprio colo- ve degenerant, nullius effe in medicina ufus. Itaq,perbell ficcantur fuper linteis extenfi , velaminibus3, contedi. Sic — cantur autem probé ubi (ubfivatis linteaminibus fbarguntur , Cr idem lenibus operiunttrr.| Floresitag,in univerfum. — ' fice ad annum duntaxat edurant,etfi anthemidis, centaurii, bryfantbemi, millefolii, [artii, C» ro[artm flores etiam longiori afferventur tempore, fi ligneis arculis optim? inclufi diligenter recondantur. Non minori etiam ftudio funt. colligenda femina tam ea, que fuis in lirpibus nuda inna[cuntur, ut litbofpermi, feniculi, anetbi, c cari : vel vafculis, aut capitulis inclu(z, ut papaveris, nymphaa, melantbii, hyofcyami, C ocimoidis : aut filiquis tecla, ut fab, ciceris, pha- fioi, dolichi, C lupini : aut corniculis recondita, ut feni graci, fertula campane, finapis, y ertce : aut variis involucri contenta , ut ea, que circa medullam quorundam fru&uum intus conduntur , quale eft mali medici femen , aurantii, 39. dnmonis , pyrorum, cydoniorum malorum , pep l ajfumere oportet, cin frudus, à € reprefiio pinei , & avellane non prius tem recé cognofcitur , citm extima lioquin infelata contrahuntur, c faccis recondantur, ne extraneos humores noo parteperdura t , inlocis ficcisminimi a[P x. punicis : aut fuper paleas CS ER : : Ix un Quis " : s . & 4: In lib. primum Diofcoridis. 2 snodum medica , Q aurantia mala. — Cortices praterea , qui fructibus auferuntur , ut citri ,punicis, &v cucurbitis : Vocis quique arboribus decerpuntur, veluti thuri, ligno gttajaco, [ambuco, ac fraxino : qui item herbarum radicibus detra- * p gut buntur, ut capparum, mandragore, thapfíe, alypie, pit yufe, ac aliarum, non fecus funt ficcandi, ata, radices ? quin ef» di, & re- jam fimiliterreponendi. | Succi quoque , utpote in medicina admodum nece[Jarii, omni prorfus diligentia, 4c ratione Jp funt conficiendi, atque ita a[fervandi, ut toro anni curriculo putredinem non fentiant. 1i igitur non folum ab herbis eB cüomo- eiantur oportet, fed etiam à vadicibus, ac fructibus. Qui & vadicibus exprimuntur, ut glycyrrbiz.a, vere quidem paraudi do expri. funt, cim primum folia emergunt. Ex folis verà, antequam fürpes flores edant, & eavum caules li gnofr fiant. Ex fru- poets - ibus denique, quidam cum ipft ultimam maturitatem fenferint, cujufinodi effe debet malorum puticerum, ciriorim ye limonum, C ex myrti baccis : quidam vero antequam ad plenum maturuerint, ut ex jitglandibus, moris, pyxacantba, fint. 19 [igufiri Laccu, C" acacia : quidam ex immaturis adbuc uvis, ut omphacium. Horum omnium nonnul diu tufolati , aut lento igne ficcati reponuntur, ut alos, (ylveftris cucumeris, abfinthii, etpatorii, bypociflidis »glycyrrbiz.a, e bujufmodi generis: aliqui veró bumidi, fluxibile[ayreconduntur.| Atqui mon omuibus eadem efl con[ervandiratio : quippe alii pau- lulum primum ad ignem ferve[acti, moxá, diligenter defecati, ut fieri folet de Juccovofarum , intubi, bugloffi, oxalidis, lupulorum, apii, & feniculi. Alii vero ignem mon expertitantim [ubfidere permittuntur, ac deinde vafis tamdiu tranf- feruntur, donec defecati pellfceant..— Quod fit de fucco alorum punicorum, citviorum, limonum, cydoniorum, C mo-. vorum. Veruntamen diligenti admodum animadverfione opus eff ( ut Galenus inquit lib. 6. de medicamentorum com pofitiene (ecundim locos ) im fuccis liquidis confervandis : quandoquidem facile corrumpuntur , nifi fervefactis prius, c* sox à facibus omnibus percolatis, olei parím faperponatur, tt optim? norunt folertiffimi pharmacopole. Adbac baben. Guromi tur varia liquorum genera, qua qum plurimis ex plantis diffillant , ac defluunt, quorum alii gunzmi, ali vefina, alii D. 29 lacrymae vocantur. 1n gummi genere funt opopanax, lafer, ammoniacum, [agapentn, eupborbium, galbamum, bdel- c&az. lium,myrrba, tbus, opocalpafum, farcocolla Jüyrax; & id genusalia. In vefinarum verà cen[u funt tevebintbina lenti- feina. flrobilina, pinea, picea, larigna, & abiegna. Ynlachrymarum deniq, numero funt lac, quodex papaverum va[- eulisexcipitur, proprie opium appellatum, fcammonium , quodque ex thapfia fluit , titbymalorum emniun lac , canca- mum ,tragacauthe lachryina, quio, defluit? vitibu liquor, ex pruno, amygdalo, & cerafo. Quin cb illud, quod vulgus Arabicum vocat gumini, quauqua;n non defunt , qui tam boc, quam prunorum, ceraforum , C7 amygdalorum lachry- mas malint in gummi potiusveferre, quam in lacbrymas. — Sed quoquo modoves babeat, ebtantim fumma barum re- vum [pechat, ut exada fcilicet earum notitia babeatur, quippe non defunt mangones, C impoflores , qui eas adulterent, proprietates , quodque baud ftndiosà legerit ea , que ante tpfum trecentis, aut pluribus annis pofferitatis mandaverat: Tbeophra[flus hujus voluminis foriptura defuit, in ali ptorum culpa, ata, etiain eorum, qui in fervi vunt, quam faa intereffet , ita etiaminbac py 49 bic defiderasi, quam ea, qua bac invetradiderit Theophraflus , qui veratrum ait triginta perdurareannis, aviffolocbiam quinque, vel fex, chamaleonta nigrum quadraginta , centaurium majus decem , vel duodecim , peucedanum quinque, 4ut fex vitem [Vlveffrem wnico duntaxat anno, elatevium centenis Annis, ita ut repertum effe attefletur elaterium du» centoruim annorum, quod optimum erat , C pretiofum. Harum itaq, verum bifforias omnes tantum abfit , ut creda- mus non legiffe, not a[[e ac monumentis tradidiffe Diofcoridem, ut ne imaginemur quidem, etfi fcriptis (uis non extent: quin potius locus ifle nobis [ufpectus cr depravatus habeatur. ldcirci non Diofroridi, fed fcriptorum , €? librariorum in- Simplici. curieid vitii adfcribendum eft : quemadmod adáitionum vedundantia accu[antur ii, qui ut earum auctores effepr, wn no- abrehocopus augere, ata, illufivare exiftimarunt, quales fant furia additiones illa, que plura & Grecorum , C" He- rat Breorum, C Arabum, &* Chaldeorum, c» Aegyptiorum, Ge Magorum, C Latinorum , aliavumá, linguarum nomina (co toatervant, atq, in omni fer? plantarum hijloria in. pluribus voluminibus Grecis flatim occurrunt fingulis capitibus, adulteri" 59 Que facili ex Pampbilodepromta fuerunt : argumento quod (ut fuperius dictum eft ) ei rem banc vitio vertat Galezus, "^ 4t4, fine ulla vatione fint in hoc Diofcoridis vol. importata.Cujus vei nobis poflea pr abuit. teflimonium,quod in qui- sujtam antiquis bibliorbecisleyitima Diofcoridis volumina reperta fint Grec pluribus centenis amnis fcripta, in qui- bus mullum prorfus ex bis furis nominibus legebatur. — Quorum vetuftam auctoritatem fimul cum dodtifimo Rucllio ferutus, in meis verfianibus it lica lingua con[criptisomnia illa nomina adulterina ab opere abdicavi quemadmodum fadus fim in oc Latino Diofcoride etfi Hermolaus, c» Marcellus vulgatis exemplaribus decepti , momina illa fuis in« erpretatianibue veliquerim , tanquam Dinfcnridi legitima. — Sed quontam non minus utile quàm nece[favium duxi- Gant ad unguem qui arbores à feuticibus difideant, ct «t€ , omnes illasflirpes Avbores 4p» Arbores, 6 a[[urgunt , àquo per interyalla.— d f 2 Íü fi E T E . ego bsosbid pellari debere, qua ab vadice flatim fimplici caudice furculofo , diffola 60 tanquam brachia, exortirami latius diffunduntur, uti olea, ficus, malus. . tiran t. » pyrus, quer is, ilex, Cr id enus alie, — Fyt- Frutices, tices Yerà, que ab radice caudice multipli i, ramofvá, fefe attollunt, in quorum claffe funt ns, "er E Jrutites, qui inter berbarum venera annumerantur, abradice caulem emittunt, lignofis adnafzenzibus ramuli, Yofrasi- felitfque minutis, que non velut al;arum herbarum folia quotannis arefcunt , & decidunt , fed perpetuis foliis totoan- ^55 i perpetuis foliis tot. ovirefcunt, ut flechas, ladanum, vuta, Jfopum, falvia, & ejufdem generis alia. Herb. erifubf Teliqueplante, que inter initia foliatant. wgenera, olera, qua in bortis * 8 | And. Matthioli Comm. campis, ac alii compluribus locis proveniunt : tametfi ex eis nonnulla habeantur, qua neque caulem neque flores, neque Plantarü. femina gignunt, ut pbyllitis, aflenum, « yeegloffum , hemionitis , onofina. His ita determinatis , faciendum preterea eft, degene- ferbas afiduo quodam cultu,ac diligentia nonnunquam arbor:fcere,quod maxine malve Accidit.Hanc enim pluries yis. naue q; fnis, feptenifve ia enfibus cultam,tanta caudicis longitudine, cva ifritudine, e duritie proficere, ut bafle inflar grande. i feerez. Frutices quoque aut temporis diuturnitate, aut cultorum snangonio in arbores non pumilas exeunt, ut vitex , be- dera, myrica, paliuris. Contra fimiliter fit, ut arbufcule quedam, fi defit alimentum, aut fi nullo cultu adbibito dimit. tantur fylvefcere, a fua natura ita recedant, ut in frutices degenerent. Quandoquidem bi tum per adultam etatem, t3 per cultusvationem, vendicato fibi robore, cvaffos praduro[4, fundunt caudices ac vamos. Mlovero tanquam indomi-. te farculis, flolouibus,ac geriminibus, qui circa audiet & radices adnacuntur,luxuriantes, folidos ita vamos debilitant, cr infirmant, fubrepto illis bumore,ut in frutices fenfim elangue[cant,tt myrto,lentifco,C» corylo quandod, eveni[fe com- vo. Surpium Pértnus. Tantum enim in plantis nature germanitas potefl, ut non foli fepe praditios praftet effectus ; fed etiam tit al- matatío, zer: in alteram [Hirpem facile vertat , ut caffiam incinnamomum , fifymbrium in mentbam, triticum in lolium, lor. deuin in avenant, Cr ocymum in ferpyllum. Porrb ex bisomnibus herbarum geueribus quedam fative funt, quedam agre fies. Has volunt nonuulli priores fuiffe [ativis, chum earum permultas domita cultu feritate man[ue[cere in bortis liquidi. couftet : etfi iu permultis quog, C fylveftre, c (ativum gemu inveniatur, quarum alia feeunda funt, alia fleriles: alia florent , alia floribus orbantur :. alie perpetua fronde vivent, alia folia amittunt. — Quod non aliunde provenirefari- bit Tbeophraflus, quàm à loco ipfo, ubi nafcuntur, ficuti ab aére eas ambiente : tametfi id accidat interdum particula-, Plug 7i radicum vitio. — Magni quipperefert; ut fecunda, florida, C perpetuo vir£htes plante con(erventur, [i clemens ca-. meliore- [ij coaflitutio, [itufa, sermanitas adfit.. Quare nil mirum, fi circa Memphim, & in Elephantio agro ficubus, ac etiam men vitibus folia nunquain decidant , quodque in infulis, alüfque regionibus nuperin Indiis occidentalibus à Lufitanis, Q 19. tia, &io. Hifpanisrepertis, nulla [ectetur arbor, qua fempiterua coma nan vireat.. Neg, item admirandum, quod veperiantur ar- ci amici- fores praceriores , virentiores, a[peclu pulcbriores, & magis frondibus C frudtibus exornata in boc loco , quamin illo: eme namq, alia boc fitu letantur, alia illo, pro [ue quaque nature ratione. Proinde videmus , quod que montes amant, ut. . a [1] z a E ES E D ig U-« E & &. Ei E. L3 E m. LE e ES E [^ Mg N R3 Ei eS 9 t Ej 3 E f" 3 s x E A E3 iij -X ^5 E E h 3 a x m e q^ E : & : — & E & I hx] b i : Mae . 4lielitora, C fluviorum ripas defiderant : quadau ftribus plantago,ceronopus,poterium, (cordium,ranunculi 7 donium qminus, lnlitori- £4 in, botvys, vba, dorycnium. folamum fi In foatiü Zaffíon.corallitum, c alga. At inviguis fontium, prefertim qua byeme tepefcunt, fion, atq, aquaricum fifymbrium unà mes quain continenti najcuntur, arida, — n aridis i : 9 & (iticu- l lofis. is. In colli- tis, latra & 2 So cse 'extta op- ruderibus, propter naros,C ba pida. — jus, urtica, ebulus fambucus, etie -bulus , fideritis, eupatorium , hyofcy pettrib. : j e Cüca fz- 0Tmmi genere borrent ,atradbyli feruli pe. -— ru[rum, afparagus, rubus, rban In librum primum Diofcordis. 9 baftula regia, fatyrium, tefliculus , gentiana , liguflicum , aly[fon, fmyrnium , veratrum album , vuta fplveftris , po- preis, lichen, — Alia quidem in avboribus confpiciuntur , alia vero prius e terra. exerte , per arbores vepunt, quemado snodum labrufca , vitis nigra, bryonia, bedera, clematis altera , finilax tam levis , quam a[pera , lupus falictavius, Frumentacea igitur omnia multis nituntur radicibus iisg, tenutbus, Legumina vero fingulas babent radices prater fa- Hor mig uis. É : 1 2 : & fapori- litatu. Sicuti C maxiine confert fcire, qua. [int radices magna vel parva , que dure vel molles, que numero[a . uca s que caparum vel tuberculorum effigie , qua denique geniculata ,. de quibus bucu[g, abunde dilJeruimus. m. de coloribus agamus. — Nigricat foris chryfogoni radix, etfi canticet intus : item papayeris cornuti , nardi Quz vi- i belenii fecuudi, cyclamin , chameleonis , cavdui, baflula regia, libanotidis, hapontic, quanquam hujus iu- gricant. a rübefcant , peucedani, leontopetali, epimedii ,uymphea, evyngii, [ymphyti fecundis [myrmi, echii, veratri nigri, rapim, ralis tripolium; pityufa. — Atm p Que füb- aureo magno, vbapan cent : item pentapbyllo, beptaphyllo, be- albicant.. tatertii generis, Ulito, ca am exteriwsmigncant. Non plam TWewem. — Quzbe- ne olent, And. Matthioli Comm. uaritudiuem vero geutiana, rantmculi, belenii, di&ami candidi; leucacattba, panacis Heracleibip. rufci, centaurii minoris, chelidonis majoris, a[phodeli, cyclamini. Acri autem Acte. yadice deprebenduntti gingiber , acorus, qalauga, Zedoaria, imperatorids crocod Dylium, angelica » panaces Chironium, finyrnium, pyrethrum, alifma, tripolium, vapbanustum fativus tum fylvefteis, utraque iberis, na[fturtium, tbla[pi,arges mone,bydropiper, artt, dracunetilus, eryfimum , ephiofcorodon , ampeloprafum, fiorodopra[um; capa, allium, porrum, jraudix. Que fir, tti fl exacta notitia differentiarum babeatur , qua in vadicibus forma, numero, celore ,odore » 4€ [apre qtantur, maxim inde percipiant emoltmentum ij qui magna animi delectatione in bac fimplicium medicamenro- vium facultateoperam impenderist. Acpretereaplurimum iifdem contulerit, fi omnes flirpium delineationes, fimilitu- dinesd, ( de iis intellige, qua fcriptis tradi poffunt ) tum earum pegriter € odoves, C fapores affequantur,eo inquam modo, ac ratione, quobic 4 nobis adnotata reperiuntur. In primisigitur à [imilitudine , quatn inter feineunt planta , exorfu, 18 gre viribus enitar, ut qua plurimis ignote funt, iis, qua omnibus [ane vulgares apparent, velle comparentur, quapropter Foliori ab hedera primian, ut que neminem lateat, vem ip[am anfpicabor. Hederam igitur foliis «mulantur, etfi quadam ma ín plaatis 04» quadam vero minora cernantur, [camunonitm, afarum, uera, c yclaminus, fmilax afpera , lavis, C bortenfis , viti compa- 4igra, marinabrafiica, Aethiopicum fefeli, periclymenon, ariffolochia utraque, a (clepias epimedium, gramen parnaf, viola purpurea, chamaci[os, belxine cognomento cifjampelos, cinocrambe, bortenfe folanum , balicacalum, deret utrag,clematis. — Vitigineum folium veprafentant platams, acer, lupinu, fe. vicinis bryonia, veratrum nigrum, balfamina, colocynthis, cucumis, quem Veneti anguriam vocant. Alba [pima, &a-. - cautbium famili virent folio : ficati abrotanum femina, & abfinthium [eriphium vocatum foliis fe invicem imitantur. Vitex C anag ris, Cr foliis & ramis conveniunt. Apiifolia referunt caucalis, fecundum dauci genus, laferpitium , fmyr- nium, bupium. Amygdale fronde ve[fliuntur, perficurbododendrum, ebutzs, fambucus, flaph)ylodendron,latbyris, quam 29 officims cataputiam uominant. — Anifum deinde t(opyro foliis adftipulatur, anagalli antyrrbino, atviplex xanthiu.Vtri-" a[que rubia folia imitatur apariue, ac galium : quanquam illis majora, huic verb minora fhetlentur.. Povri bulbid, fos lia pra fe ferunt lyacintbus. navciffus, allium, colcbicum; cyperus, ba[fula regia, ampeloprafon, fcorodopvafon, camimi te» fliculi, lonchitis. Buxus & lycinin confimili comantur fronde, Vitis alba amomo foliis covrefpondet , pyretbrum falveftri dauco, bemieaitis dractnculo, coriserica, Faniculi folia emittunt altilis aj wragus, panaces, Afclepium. fefeli, daucum, Creticum, att bemis, libanotis, bupbtalimos, anetbum, tbapfia.. Auethi foli affuvaut sueon. Plantagini non difimilia. funt folia candidi veratvi, gentiana, ali matis, C? clymeni. Pbenii folium gerauum exprimit, Filicem folio «mulantut fideritidis fecundum genus, pol ypodium, dryopteris. Ferulacicutam foliorum imagine refert, hac yero myrrbidem. Bu- gloffum, c cifium confimili modofoliantur,. Gramimis folium proferunt moly, holoflium, gramen arundinacetin , co- Tonopus. Hujus verüfolia babent catanance, p[yllium. Cichorium, chondrylla utrung, genus, C quod quibu(daim dens 39 aninus dicitur, confimili funt folio. Cnico atrattylis folio affimilatur, cbamaleoni nigro crocodilrim, cbamaleoni albo fillybum. Glafto tripolium fimile fl. Coriandri foliis comantur partbenium, adjanthum, fideritis tertia, omniavanune, culi genera ( quorum tamen quadampropius, quadam longius ejus [peciem fequuntuv ) uterg, daucus, tbalictrum, [72 pnos. Helxines folia produnt anagallis, alfine, muris auricula, cannabis, aut quing, folii eupatorium, fed.que quadriper- tito dividantur. Cotoneimali frondem exhibent capparis, folanum famniferum. — Smyrnii folium preftant phu, laver. Cuprefi effigiem promit fabina : juniperi cedrus minor que pharmicia dicitur. Bypericum, andro[amum , a[cyrum, folio. non difcrepant. — Ciflus , C ladauus ficuti im fpecie , ita C in foliis conveniunt. — Cyclamini folium pandit aconitum. primum : ciceri teucriuin, fecuridaca :»'cumini fylveffris ftratiotes millefolium : cucurbita perfonata z lolj phemaz- IO Amarz. ardlibpolipodil. A: linem. pophais, pancratii, fcilla, cichorii, ajparagi. ratio & pcm, fimiliru- — * : : Y ; circea, cuctimis tam [ylve[hris, quam fativus, Jlechadem, [atzureiam fimile comat folium. Acuta pina, c mefpili pri- " mantur. "osa eS diffimilipulegio diamnum C calan . Mirica fabina, c» cupre[i: NU n Re Drs is prima, borminum, verba[cum vefire, fal Mn. 2 es ; PNG INTUS V medrys teucrium, fcordi o fideritisprima. Ne dent acacia altera, centaurium pillum fylveftre, ambrofía. tm primum, androfemum, polemonia,pt- plu, pavonythia, bipericum; api € fcille fimilia tributa funt folia. Sampfuchi folium oftendum marum; panaces chironimu.. Sola folio gt iinant Circea, balicacabus. Rumicis folia emulantur arum, phyllitis, britanica, 6o € qua vulgo biflarta dicitur, Foliorum fimilitudine inter fe certant rufus, hippogloffum; laurus Alexandrina. Affleni &maginem prabent anuris auricula altera, C altera loncbitus, ficuti fempervivi minori tertia ajuga fpecies, ariflolochia clematitis. Salici fiondeprovena Lyfimachi «fertule Campana liguflicum. Silybus, chamaleo albus, carduus, alba fpina, Foliorit fefe foliis imitantur. Ex bisigiturfacile qui[g, herbarum germanitatem, cognationem, fimilitudinemá, perdifcere pte is ac terit que omnia in dignofcendi flivpibus non parvam adferunt utilitatem.Caterum plantarum omniumfolia non ma Íctimeh: E d jn coloribus differentiam is. tame: 5 folia ipfa coloribus 4deh perfpicus , uti flores haudquaquam a n (e; j In lib. pumum Duofcoridis. I defunt, qui lanugine ve[tiantur,c? q li, & aliquibus ftriati. Ali fatano fommifero, c manico, minori fed pariter furculofo caule frutic, ja, fatureia echas , ocimtum , ameracum , (jm, yytum peieum : C ut fiffrutices appellantur. Craffum caulem mittunt dracine phytum alterüm;byofcy ame, perfonata, fedum majus. Contraproditut 4o tenuis ornithbogalo,thlafbi, polemtonie,ranunculo, limonio, anemone, liguflico panaci Afclepio, peucedano, artemifia, phyllo, cynocrambe, buphthalmo , alifmati, betonice, echio, eupatorio, plantagini, chelidoniomajori, muris auricula, ariftolochie utriq,, feripho, tragorigano, menthe , Jifymirio, lyfimachie, rut« fylveftri, delphinio, melantbio, agre- fli cumino, aparine, chamedry, fcordio, teucrio, trifolr ,byperico, fideritidi fecunda, elatina pentapbyllo, veneris um- bilico, chamedaphna, tibymalo, beliofcopio, tbymelae, alypo.. 1nanesin univerfum , ac Fifiulofos caules babent fru menta, legumina, G'olera. Particulatim vero cavis emicant colliculis phu, apium montanum, fo, lvefiri, ptarmice, plantagini, muri auric, um, (Nina alba, cape, "s, laferpitium , fefeli l; 50 Ax pol , flic. femperpivo maj latbyri, primofilicis generisenitos, à Ex 2n E. And. Matthioli Comm. dipfacum, cavduts, fe feli Aethiopicum , Lycopfis , fideritis fecunda, manicum folanun , [ylvefiris lotus, cirfium. Qua. ternum cebitorum caulis exit moly: tricubitalis verà medio. Duri lignofisi, nituntur cauliculis bypericum , chama. drys, teucrium, [Timphyrum petram, androfemum, afcyrum, fatureia , tbymum, origanum, millefolium, Cupatoriyy, affer Atticus, byffopum; flechas. Lentore c mollitia catiles langue(cunt irioui , poterio , malva , fmilacibu omnibus, vucgrbitis, pepouibus, C melopeponibus, cucumeribus, lupino, periclymeno, bryonia, viti nigra; vicie, belxina, quam cif. fampelon cegnonumant, fcammouio,junco, t ypha, altbaa, alcea, folano fosmfero , efyri, rufco, daphnoidi. Spinis boy. vidum gerunt cattle dipfacum, poterium, agriacantha, fcolymos, paliurus, rubus, canirubus, hieracium imajus, flbe yg, fe. Spino[a prorfus lanugine obducuntur urtica caules, ecbii, anchufa, Lycopfis,buglofsi. Hirfutus caulis vifitur ientha- féro, arabancha: helenio, ocimoidi, eupatorio, berba quam pilofellam vocant, fecundo fympbyti generi. Lanugineum caua Tem nutriuemt acantbium, gnaphalium, verbafcum, lychuis utrag,, tuffilago, altbaa, anemone, panaces Heraclium, Sta- 19 britia C" afperitate caulitm funt paflinaca, rubiautraq,, lupus (alictarius, aparine , baccaris, fylveffris cnicus , athbi- epis ,equifezum, veratrum nigrum , papaver [ylveftre, & corniculatum. — Humi cauliculis Tepunt polygouum, litho- Jpermum, anagallis, clematis prima, boloflium, tribulus terreftris, peplos. Caules edunt quadrangulos fideritis prima, apiaftrum,marrubium, ballote, c yperus centaurium nins: anentba, calamintba, baccharis , borminum , aparine ile bia, chamadrys, flachys, fcordium, teucrium, betonica, Jymphbytum fecundum, cl ymenum, verbenaca , urtica, galiopfis, athiopis, lotus Aeg yptta, bunium; xanthium ,ebulus, pycnocomum. Triangularesinfunt cirfio, &* quandoq, etiam DA pero. Cateritm caules albicant moly, urviq, iberidi nafturtio, cnico, cacalis,cynocrambe. Rube[cunt minori bieraci, fancbo, avtemifie, byperico, a[cyra; phu, vtrge aurea, lelxina , fenecioni, m yrtophyllo, orobaucha. Caule deflituuntur ehameleo albus, phyllitis, filix. c ynocloffum, dryopteris polypodium, onafina, tricbomanes,a[plenum, bemionitis, lichen, ^ , Floram paronychia, adjantum, bippopbeftum, chamaefyce.. Ad bac nonparum quoquein flirpibus dignofcendis utilitatis preflat 20 e mec florum tüm coloris, tim forma cognitio : quippe cum nulla fit earum pats, quaprius noftris fefe offerat oculis vere d "seflate, quam flores, varia colorumpidtura, qua in eis vefulget.- Quapropter nou ab ve fuevit, horum differentias edocere, qua in coloribus ita fe babent. Planta igitur, qua flare candido decorantur, funt ut oxyacantba , liguffrum erneoglof fum. fraxinu ,vo(e, quibus tim ruber, tim etiam purpureus erumpit. 1teyn olea, myrtus, cerafus, malus, pyrus, meppi- jus. prunus, avbutus, iberis, rapbanus, fifer, cucurbita, caucalis, eruca; ocimum, ernitbogalum, eyclamivi fecunda fpecies; haflulavegia , capparis,poterium, thymus, moly, aparine, phalangium, tvipolium, [ed cui flos quandog, rube[cat , pou. Tium, enautbe, alba viola, nymphaa prima, althea, polygonatum, clemati altera, ocimaflrum, erimus , achillea, bel. me ciffampelos dicta, convolvulus, dorycnium, ephemerum fecundum, ftv atiotes millefoliutm, lotus Aegyptia, chamafyee,. féfamoides magnum, narciffus, fcammonia, thymelaa, fambucus ,ebulus , angelica, filipendula , viburnum , flammula, " fragaria, imperatoria, lilium convallium diclum, & vincetoxicum. Rubri flores emicant vofís, in quibustamen variant, 3o tiam alii candidi, alii purpurei , alii lutei reperiuntur : item malis punicis, faba Aegyptia, vumici, oxylapatbo, oxalidi, blito, aphace, ephioftorodo, anemone primo generi, argemone anagallidi mafcule, papaverifyve[fri, folano fon:nifer. onagre, c caryophyllis vocatiu,quem florem recentiores quidam;ne[cio qua auctoritate ducti;vetonicum appellant, quan- quam & bi purpurei emergant, & quandoq, varia colorum miftura inficiantur. Flores mentba, Jifymbrii & bydropipes — ris colore fubrubro appavent, Inpurpura albicantes infunt phu. rofís , peifico, amygdalo, eruo, bacchari, trifolio;alcea, periclymeno, rbododendro, peonia. Purpurei exeunt a[avo, croco, Vitici, Vicie, eyclamino primo, larici, centaurio minos — 7i, albe [bine, origamo, pulerio, falyia, calamistba, thymo (atureie fimili tbymbre, ferpyllo, fed qui in album quandog, — varient, pfeudomelantbio, chamadry, lichnidi, (cordia, viola purpurea , canis tefficulo , omobrychi., betonica , fymphyta utria, : etfi fecundum modà candido, modb luteo flore letetur. 1tem inedio, gladiolo; an infe di. bul 2. TET iod Lycopfi, ecbio, [rderitidi tertio, verbenaca, affragalo, byacintbo,cirfi interna flave[c. anten ^ acanthio, elauc cu, ac: * 1; E ephemeruim. primum. — Fla 5, d dro , peonie veratro nigro, coloca) centauvium iiajus, crocodilinm ; fbi atrattylis, cuicus, &teliqua cardubrum gen olea , quercus, ca[tanea , cott, galium- Fifato , crithamo, caucalidi, organo, mino, ainmi , coriandro, ipi y inyrü Puerum 'emüi generi , peucedamo, l4, » fhondylio fe» — . PE seit — Leg ON In lib. primum Diofconidis. n agerato, cicuta, firatiotemillefolio , myrrbidi, tbapfia fambnco, ebilo , angelica, filipendula, viburno , imperatori eig, pimpinella generi, qua nonnullis bircinum faxifragum vacatur, quod hircum maxime oleat, Cytini imaginemye- prafentanr flores afari, byofcyami, citi, avbuti. Corymbis fumes vacematim cobarent Lotry, ambrofia , anayyri s urtice, lunarie minori, bippophai.Lanugine quadam obducuntur , atq, in pappos evantjcunt flores omnium catánorum., fm- chi, tragopegani , centaurii majoris, utriufa, chamaleonis , utriu[a, bieracii, feuecioms,cirfit. Stellarum, folifque flore imagimem veferunt eryngium, after Atticus, antbemis, partbenium, bupbthalmus, bellis, bypericum, pentaphylum, P" 1ubus MtTAQ, Cvanus, Pratevea exquifitam prorfus plantarum cognitionem quis affequi poterit , fi feminis, fructufque, Seitin A falpini e &yli,cynara, medio, nigro veratro, & omnilusferevardu fferunt etia fpitmeos cucurbita, Wiss rofa, pum "ns Yuntex, dr acinis aplne, ffemoides j uin cfe iflicum. Sympa- ; ami; thia, & antipa- x tbia rerü til exACAm quarun- Piet o pote dere : verum fin pro letum neceffarium extflin jt ; ob id fcire mplíciá RW . materia, tonyenit * * gm. And. Matthioli Comm. convenit , quod permulta creavit natura rerum omuium parens, qua inter ft vel maxim confentiunt, vel admoduni diffentium.Quà fit, ut nihil bac ve admirabilius fit in tota natura, nihilq, fatu exoptatiu, Quapropter nec ab re qui demfuerit, hecetiam cateris adneclere, paucuq, per[Iringere, & de bis pra[ertim agere, qua ad. Lfimplicium medicemena —.. torum materiam jpechaut Yam igitur pertinaci odio fefe profequuntur quercus , & olea , ut non folitm non vivant, peg, — germineut, fi altera effol]aytn ejus [crobe altera mplautet ur : fed etiam altera alteram iuterficiat.fi forte prope oriantur, Nec minor inter bvafficam, € vitem antipatbia ceruitur : quandoquidem obfervatum fit. vitenr, ad ctus TA(ices affita. i Baffica: fuerit braftica, non parvo intervallo ponte [ua refugere. Ideo nilmivum, fi tantum braftttam contra teinulentiam polz dira Vis Jeye credant, quada, Germani quotidianis menfis id olus femper appenant, tit vini noxam effugiant. Nec fecus brafficapg [os "* oderunt origantm , ruta, G cyclaminus, atq, illa vites: quippe perfpectum e[l , quàd fi feratur brafrica juxta quami 3 explicatarum;confeftim cadit, totaá, contabe[cit. Scilla adeo veneficiis , c admurmurantium incantationibus adyerza , fatur,ut in limine janue domusintegra fufpen[a, abomni eortim noxa cos, qui inbabitant; vindicet. Quocirca nontemess à rea dodifimis rerum naturalium invefligatoribus memorie proditum eff, omues im univerfum [Hrpes , quibus fcilla 4d-. d fita profiliat , nom modo affervari ab omni atris intemperie, animalium, noxa : fed eriam. latiores , feracioresáy vade q&. Ferulainpabulo afimis gratifma e[f, eosq, mirifice alit : que tamen, ff ab equis, velbobus edatur, veneni prafen amio 2 "smodo eos interficit : tametfi nulla prorfus noxa ea quoque ab bominibus edatur primafoliorum germinatione. Rhod ,dendri flores, & folia mulis, cambus, afimis, C» quadrupedum plurimis ventna funt: hominibus verb contra ferpeuum" morus pr«fidia.Cicuta efitata bomines enecat : item & quadrupedes: nibilominus flurni innocu? ejus femine ve[cuntur. Cucttmeres aquain ita diligunt, ut fi vas aque plenum, dum plautu inbarent, illa [ubficiatur, admodum long, Í &i, mire in illam defcendant.| Contra oleum [uppofitum fic vefugiunt, ut in hamossecurventur : quandoquidem imu Y. aliarum arborum fraud Quod iteu: inalva praflat. datur : C fridtus fit , nulla nta eft unas. olemonieradicem R- Ó dn "u SS Ee QUE d . ? "m a É s C45 à em CUNT I NAE , "E H0s Lit ' A : tate pollebunt E: — r r j gramen, om am admiralil In lib. primum Diofcoridis. i tur, quibus incolumes evadunt. Anfeves, anates, ac relique aquatica aves fiderite tantum berba fuis incommod is meden- tur : ficuti gallina belximem devorant, grues juncos, pantbere bumanum flercus, apribederam, C cinaram cerva. Pra- rereavbabarbaroflava lilis ? corpore dejicitur, item, manna, € (cammenio : pituita colocyntbide, Cy turpeto : bilis verà atra belleboro, C" Arimenio lapide ; ficuti C venena theriaca fuperantur, | Oculorum egritudines curant folo contatíu fapphiri & anthraces.. Ebrietas ametbyflo lapide avcetur.| Sanguinis defluxus ja[pide fiftur.. Topafio appenfo venus in- firma redditur : item C vitice lecto cubantibus ffrata. Formica alis ve[pertilionis, &* upupe corde fugantur. — Quin c ferpentes veterum calceamentorum (uffitu abiguntur, ut blatta, C paplioneshircino jecinore incenfo. Torpedopiftis on anodomanu, fed €» longiori bafla contacta tangentis brachium flupidum veddit , quamvis validiftumis mufculis conftet. Catablepba quemcung, oculo con[pexerit, enecat , etfi per mille paffus diflet. Nezinter bomines defunt, quilaudibus, c 10 oculorum intuitu con[pectos effacinemt. Caterüm fi ceterarum volatilium penna aquilinis permifceantur , brevi carie contabefcunt : quemadmodum teffudinum chorda contacta difrumpuntur, fi wna tanti ex lupi inteffino parata inter easefonet.. Eodem paritey modotympana ovina pelle conftructa franguntur, fi tympanum lupina membrana contectum inter alia pulfatur. Tantamuficis, tibiis, caterud, id yenusin[lrumentis facultas adverfus tavantula venenum ineft , ut. languentes etiam invitos non inodà ad choreas falt at ionefa alliciat, fed etiam per[anet.Quineriam tanta vi pollent Mar- fi c Pfylli contra ferpentes, ut eos folo contactu enecent..— Taurus perunttis vofaceo naribus [latim vertigine corripitur, Lapis Thracius aqua madens ign admotus, preter rerum naturam flammam flatim concipit, nec veftinguitur, nifi affufo ol£o. Sed dé his ballenus : quandoquidem brevitati [ludentes plura adbuc filentio pratereunda duxizus. T- miclecus (ut mihi retulit excellentiff. Medicus Auguftinus Gadaldinus ) in antiquo codice ita legebatur : ic Suum duapepals iugo etsi» avepégorrer. Id eff: intumorum differentias ummquodq, ipforumveferentes. Qua lectio non. 2o folium ob idmaginprobari po[fet, quam vulgata, quod dogmatica fit , illudg, dogma inimat , quod facultarum medica- mentorum caufam in tumores, c meatus veferebat s. [ed quód etiam eju dogmatis meminerit Galenus lib. primo de fimpl. medicamentorum facultate cap. primos his verbis, vwis atv ydo Gare vo ecyidy, nod v oyfiaera y gi ole Pegeig vávdyuup v£ ngiaóguv dvapíosew. Hoceft : Quidamenimin magnitudines, figuras, c fitus tumorum C meatuum referunt. . Bees isis legies pies iei M ie ie Bildes ole of ecole decies hs es des phu de ihe echec pe iet i, UH NU CIONES Dae E " o é - WBLHOLD:-Us. | | QV A USUS EST, ET SECUNDUM QUAM OMNES AB AVCTORIBVS PROPOSITA PLANTAE — 5- ad Diofcoridis capitareferri poffuntà Ca sPARoBauHiNO propofita. gU « DiosconipEs de MATERIA MEDICA perfectum opus.fe fcripfiffe in Prz- fatione teftetur:& Galenus 6. de facult. fimpl.med. 1. idem ftatuat; his verbis:Quin- que libris materiam omnem utilem Diofcorides abfolvit: & 1. de Antidotis, füffi- cienter deomni materia medicain quin; libris à Diofcorzidefcriptumeltoperzpre- tium eft intelligere quanam in füo opere Methodo fiet ufus. "Diofcorides, cüm duos . Meaici- effe prcipuos Medicine fcopos animadverteret j. Sanitatis confervationem.; & heícopi ; ' Morbi curationem : materiam Medicam pertra&aturus , cenfuit przftanciüs effe ^"^ 1 valetudinem conferyare, quàm amiffam recuperare : quare ab illisexorfus eft. At cumnihil fit, quod. Am y; inemconfervet, tuam Spirituum calorisque nativirefe&io, ca quae Cito haec praeftare que- odiautem cum int aromatica, ab Aromatibus principium facit. Sunt autem Aro- erii 2 plenum, gratum, & perfeverantem v. g. per annos circiter decem, odorem Ípirant. Quaré tica quz, caquae! ferv. avitssüm facies feu forma externa ipfius planta, facillime fub fenfum cadat. Ubi verb facultas à formae «terna effet fcjunda, potius facultate, quàm forma fimiles conjunxit, indue claffes & capita di- cadem vires disjunxiffe videamur, & que fequuntur: fic & in librotertio inquit, quz verna- cula c nod d bàt, Nominis imilitudine obfervata , diverfa in eandem claffem retulit ; ficenim infinitum cha pauca reducitur, memoriámque & artem plurimüm juvat. Primo ergolocoaromara, quz fpirit Mes Libro un- Primo i T "i ewig . d 5 uztra- tur, utunguenta & olea, eó quód apud veteres in magno forent pretio, & ad fanitatem confervandam nt. quibusunguentorum & oleorim materize defumuntur, fubjunxit. Tum in nc libri, dealimentis age- Teincipit : & quia verifimileeftprimos parenres potius arborum fru&ibus, quàm frugibus viaitafle , b antequam ad Cerealia, qu magis nutriunt, accederet;arbores Duruinéaisbedide: funt, defcri- - $ » 2 pfit; 16 And. Matthioli Comm. pfit: ut quaefiné impofaiffent aromaticis, etiam alimentorum genus inciperent: acccdenteetiam facierü fimilitudine : & quia magisnotz funr & familiares, quàm herbae cereales : de hislibro primo.U'hdeli. quet, caputultimumlibri primi , quod eft de Iberide, licet Marcellus Virgilius, Hermolaus Barbarus, joan. Ruellius, Francifcus Afulanus, & Matthiolus ( quiidem cum Lepidio dicit ) in fuis Codicibus zefervarint; expungendum effe, & inlibrum fecundum poft caput de Lepidio rejiciendum efle , non fo. Jüm ratione ea, quód locum juftum inter arbores non habeat;üt loquitur Janus Cornarius : fed quia nez facultate; nec facie, nec nominis fimilitudine cum iis,qua à Diofcoride libro primo proponuntur, con. , Wenia. Eandemobcaufam caput de Halicacabo , quod in quibüfdam exemplaribus Iberidi fubjun- PESE gitur, expungendum venir, & in librum quartum ad Solani genera referendum eft. Secundolibio, qui con. €üm non folüm Aromaticis reficiamur; fed & Efculentis [piritus & calorinnatus confervetur ; humo. 16 tinezn- resqQueaugeantur, quibus librum primum concluferar, nunc qua fuccedunt, proponit, utpote catnes; var. pifces, cerealia; olera : ab Animalibus incipiens, à quibus non folüm alimenta , fed etiam remedio. rum copia educitür: Cerealia fi ubjungit, tum olera: & fab his tmedicamenta quaedam vel colligantur, vel conficiantur, breviter admonet.H:ec enim Diofcoridis eft methodus, ut primüm propriam vim;dein comunem alicujus planta enumeret : id eft,id quod illi peculiare eft & praecipuum;& quod praftantiffi- me facit: poftea id quod etiam aliorum auxilio agit : quod ut in particularibus capitibus obferyat, fic etiam in univerfalibus tra&atibus idem perfequitur. Éxeinpli grátia : inter oleraccasea connumerat primo, quz magis in ufu funt;ut Triticum, Hordeum &c. dein ea quz minusnutriunt: quare Alimen- torum oleraceorum genus acribus terminatur. Aria auteri cim alia fint Alimentofa, alia medicamers: tof, alia mixta : ab alimentofisorditur,utà Sinapi, Cepa, Nafturtio : quae quamvis parum nutriant, 20 me appetitum tamenexcitant : haec fequuntur, qüz non nutriünt, fed medicamentofa cantüm fünt, Yes libriTer- requeacria. T'ertiolibro, ut in iis qua medicamentofa funt; progrediatür , Radices fubjungit ; mox tii, uccos, qui ex Corollariiseliciüntur : Dicuntürautem Corollariz herba. quz vulgó odorac& plan- t& appellantur, & potiflimüm odore grato dignofcuntur : fübjicit Uhinbelliferas , quarum przcipue fe- Lier minainufufünt, Quartumlibrum Herbaceum genusincipit : Herbacea dicuntur, quia potiflimum $*^ herbacea pars ( fiveintelligas folia ipfa; velex iis elicitum fuccum ) in ufueft ( fub qua fpecie ea qua Cofmetita funt, & ad capillorum rin&turam faciuht,& ad cutis ornatum pertinent)dc Radicibus etiam egit pürgantibus, at in finem libri rejicitea qu& potenter purgant, quo hec; nifialia profinz, ultimo lo- co experiamur, &inufuümrevocemus. Arin purgantibus primüm ád morbos internos, tunc ad ex- ternos refpexit : & rurfüs primüm ad univerfales, rm ad particulares : & potius & prius ad peri- 3e ,,, Culofos, quàmadfalutarés. ' Necomifit qua vulnera & continuifolutioncm cutant : imb & de Yene- E nis quoquein fequentibus egit. Quinto libro de Vino agit : licérnamqae fint; qui vinum inter Aro- 3 matica reponendum cenfeant, ut & omnia ea qua ex eoeliciuntur, ut Aquam vitz», Omphacium; Sapain : alt quia magis antidotum eft, & co potiusad medicamenta mifcenda & antidota conficienda opus hábemus, quàm ad viétum, in hunc locum ejus hiftoriam rejecit: & libramintegrum dicavit, quo Libe €tiamvinorüm fa&itiorum, que partim aromatica funt, partim veró purgantia, modum conficiendi, Séxus. docerer. - Liber fexcus : quoniam venenum pracipüus eft vira noftra hoftss , nec fatis fit fanitatem tueri, ideó fexto libro de his agit: quem aliqui dividunt;&alterum, De Beftiis venenum ejaculantibus: alterum de Lethalibus Medicamentis infcribunt: aliiin tres ; àlüiin plüresdiviferelibros. —Exhiser- : | Oe ecole magis Facultatem plantarum (quas in Arbores, Frutices & Herbas diftinxit )re- 45 * quie nc ias: tandem fa lantur : dein : tiam ejusrei habere :quo i; ur; idad plantarum v. ji aliorum Idco ab u Ligno- rantiam & fallendi voluntatem : cim haber ferunt, predicant,nonneceffarium eft argumentulit 6o certitadinisalicujus facultatis, Tan lem,licét qusedam interpofuerit , non tàmen contra propofitam ynethodum fecit& fed quód nu llus commodior locus videretur : fic Confectionem Cyphi inter aromata recenfuit; quia ex odoratis conftat : fic Picem & bitumen terreftreintergummatà. Hactenus de uni- Diofcoridis,d dica eorundemdus capitibus. verfali & particulari methodolibrorum ^" In lib. primum Diofcoridis. I7 1 IRIS DOMESTICA. i IRIS SYLVESTRIS. 7222 P7 . 4 Ed (4 Y. P £8 SEN j SN: 18 And. Matthioli Comm. Épie. IRIS. CAP. f. Risà ceeleftis arcus fimilitudine noinen àccepit. Folia fert gladioli, fed majora, latiora, & pinguiora, ! Floresin fummitate cujufque caulis,qualibus inrer fe fpatiis diítant, incurvi,varii: fiquidem candi. Omaiz di,pallentes, lutei, purpurei t & c&eruleiconf, piciuntut: qua diverfi coloris fpecie, quaedam celeftis ar- exéplaria ens imagorepreefentari videtur. Radices fübjacent geniculatae, folidee, odorate&: qu fruftatim diffe. x ^. Ga, inumbra ficcantur: & trajecteelino recondantur. Melioreft Illyrica, & Macedonica: & inter has caue, — laudatiflima, que t mutila fere, & denfa conftat radice, frangenti contumax, fubrufo colore tguftua. UevuX- maro, odore perquàm grato, & fyncero, itautnullum prorfus fitum redoleat: quae dum tunditur, fler. to Gori. fub- nutamenta mover. Secundum locum habet T Africana, candicans, guftudueamara. Teredinesin ve. tuflatefentiunt : tunctamen odoratioresreddifolent. Vis omnibus excalfactoria, extenuans, contra tuflimeificax : humorum, qui egre rejiciuntur, cralfitiem digerunt: bilem, crallamque pituitam ex hy. : dromelyte drachmis feptemepotee purgant:fomnum concihant , lacrymas ciunt, torminibus meden.- tur, Ez dem potz ex acero auxiliantur ferpentium ictibus, lienofis; convulíis , perfri&ionibus ; horro- ribüs, & quibus genitura effluit: menfes ex vino pota pellunt. Decoctum earum, feminarum fotibus utiliter imponitur, ad emolliendos locos, laxandáque in tis venarum fpiracula : ifchiadicisinfunditur; fiftulas, ac finus carne explet. Radices ex melle glandismodo fubditzpartus extrahunt;quinetiam co- &z & illitze, ftrumas vereresQue duritias émolliunt, Sicce quoque ulcera replent , & cütn melle pur- gant: nudata offa corpore operiunt: doloribus capitis cum aceto , & rofaceo tnagna utilitate illinuntur, 2 Admore cum albo veratro, & duabus mellis partibus, lentigines & vitia cutis in facieà Sole-contrada vmaculant. Peílis, malagmatis, & acopisinferuntur. In àniverfum magniad omnia ufus. lridisge- I in univerfum [ativa efl, C» (ylveftris , illias tres numerantur fpecies , verficolor, lutea, candida. Bujustatitüm dua nDérnc- Agajor C minor. Sativa pafim in bortis C viridariu babetur, folio gladii fermam referente , ffriato , acuminatoó, juíque- confide- —— re WEE des ues Kos : rauo, — TJolacei celoris, equalibus inter fe [patiis diffantes, d variis im medio coloribus fefe Vsmifcentibus Iidia coleflis modo, " o. inio af : : j : x Gu D resnü acradix.- STLV EST RIS duumeftgenerum. Altera, queplurienum faxofís colbus & afperis nafcitur locis , fativa Indem per omnia fimilis, minoribus tamen foliis, & Hovibus, radicibus graciioribus, ac C caulibus. — ALTER A foliis gladioli nullü S P paulà longioribus radice tenui, ligmofa, geniculata, fuii ior € graminis fert modorepente : caule brevi:flare Opinio Zt citato; : cie ; decipiuntür : quandoquidem These - reproba- ,. UE poe riri ne- gant. lvejtris meminit lib. o. de com. medic. fecundim locos, dum nephriticascome - Quin etiatn Plinins lib. 27.29.11. Medi, ? j 4terea in (ativarum genere, quá i ja paffim colunt in bortis. llam pluribw in locis in Hétrt- via vidimus, cujns radix odoris fragvantia; C virium obire lllyricem erà equat. Néc putesvelineam, que floreef au lriscan- reo, pfeudoacorum effe vulgaris ufus. Eft enim bec idis propria fpecies;ut floruta figura, € ipfe attiflantur radicés. Tri eA dis meminit Plinius lib. 21. cap. 7. fic inquiens. Iris radice tantum commendatur, unguentis, & medicinena[cens. Lan rea. — Halifima in Illyrico: C ibi quog,monim maritimis, Jed in fslveflribw Drilonis , € Narona, quod à-Nicandro iu^ ue (— pif ^ In lib. primum Diofcoridis. E Plioii contradi- &io. Ele&. ex Irídead rid. rad, es. cinnamomi, C» anethi cujusQ, drach. duabus, C7 croci crupulo, dolores , c tu- Jipanni coccinei fruflo , allo meraco perfufo, bac omnia in pulverem contrita excipi- mon folet, nifi prese miu c illite, perotidasb Tiüiacos affectu. Oleum , qui imm dttenuat, c mirifico confe ioris, c AME a : c m X E quos uíus corporis partium : C aurium cruciatus. U fus apud veteres eff radicum praftec. o tAntüm, quamvis nunc non f €» ficat va tame Iris co- eonmdérz acte em x -- 'gnomé- bari. /* : Es 2 to aftra- [ di We s x Y il v E use. : - , d « jufe en y f ; z 'Wiinpr eni libros Cornari- comment arios Irm affragalitem , imat : boc argumento diu Plinius Tri. 95 nota- »ft per eam iridem , quaa fi- — Yridis o e t a paul meliora: in aliquot fi mn fuerit, fed ficuti, à, quod ad Yrim pertinet. fecus n, tantum ipfi cedet, quam- "Are Iris videtur... Y Tridisde- le&us. efe ber i Giglio Nomina, Emme. [uo " Flambe : Bobenii , Ko[atec : &» Polonis. Iri ylvef Germanis, toil G(a GSilaen : Gallis, Flambe. faumagt. Giglio a-urro piccolo ; at quidam falso 1ridem Ilyrisam vocant, E Es 't Malui - Acorico- à 20 And. Matthioli Comm. | 4 Malui boc in loco Marcelli interpretationem fequi , quemadmodum alibi quandog, facturus fum, quàm Ruellii, cui non femper additus evo : quod in aliquot Graecis codicibus legatur zaluavAa , qua yox in fumimitate cujufque caulis fignificare videtur : quódque natura in planta ipfa illud manifefIe demonfIret. ADDITIONES CASPARI BAUHINI Heophrafto 6.de caufis plant. 1 3.Iris odorata eft, & à gratia palati nomen accepit,que in Illyride, uz habetur 6. de cauf. 28. melior eft quàm in Macedonia : in "Thracia ver caeterisque frigidioribus locis odore penitüs caret : fed plura 4. hift. plant. 16.ubi lri- 93 dis vocem Gaza confecratricem vertit, forte quoniam in quibufdam tum Theophra. 1 (^ 8| ttum Athenzi codicibus &e/ legitur: quod in facrificiis purificationibusquefuisan ^ eite itiquizaslridefirufa. Aliis sgavís cceleftis, quod ceeleftis arcus fpecie & modo floreat: aliis ava gér ad mirabilis,eadem ratione qua à po&tis ille coeleftis arcus Thaumantias dicitur,genus ori- ginemd;illi ex admiratione nov rei, rudi adhuc feculo , ut primus Plato indicavit , affignantibus an- tiquis.Dividimus Iridem in fativam & fylveftrem: que rurfus variat, vcl formae, vel loci ratione,Ratio- neformz, yel foliorum, velradicum, velob colorem floris. Ratione foliorum, alia latifolia, alia angu- füifolia: illa vel major, que Caulifera: vel minor quee zxavae, Rationeradicum, quód aliis fit bulbofa ( &hzcforté Hyacinthus Virgilii, Columellae & Palladii, non autcm vulgata) aliis geniculata : utraq; vel latifolia, vel anguftifolia. Coloraliiscandidus, aliis pallidus, luteus, niger, purpureus, ceruleus, | aliisdenique mixtus. Quam coloris diverfitatem Lacunain uno flore repeririexiftimavit;quee tamen ^ . Diofcoridis mens non eft : probatur ex eo quod de Illyrica maxim? loquatur:jam verb Braflavolus in. fuo examineteftatur fein Illyrico lores plerosiue candidos;alios pallidos, nonnullos luteos, quofdam | pono confpexiffe. Ratione deniqueloci natalis, Illyrica, Macedonica, Africana, Carthaginenfis, Lufitanica, Florentina, Septentrionalis, maritima, faxatilis. Sicque iridis non bulbofie,de qua hoc lo- co, fpecies viginti tres reperiuntur, quemadmodum in noftro Ph ytopinace ordine recenfuimus: de fin- gulis plenius in ux1ivERsAari BisTOR1A noflra De Ó juvante; auri, 1. lrisvulgariscerulea C.B. Iris Brunf. Trago( cui novem foliis & totidem. Fuch. Cord. in Diof.Dodon. Loni.Caf. Tab. Iris noftra fativa Cord.hift. Iris vi fica Lac. Lug. Iris fativa ceruleis floribus Gef. hort. Iris major crulea Cam. hort. V caeruleo, purpureo, ceruleo obfoleto,cinereóve & variegato. - ee 11. Irisfylveftris major, que fativze vulgarifimilis C. B.Gladiolus caeruleus major Trag. Iris fylve- -- ftrisLac. Lug. Cord. hift. Tab. Iris fylv. major Gef. hort. Caft.frisfylv.primaPenz. ——— 5 111. Chamziris prunumredolens C. B. Iris fyl. minor Matth. ed. ital. & icon eh . Gef: hort. Lug. Chamziris Dodo.Cam. Iris anguftifolia minor, vel 12.Cluf.Pan. guftifolia L Xloribus flos conflat) "aris Lob. Iris dome- ariat colore floris - d 39 fideratio, - Aodoratis, o garteaduatis fit e 20 In lib. primum Diofcoridis. 21 s ACORUM. ACORUM CUM JüLO. SNSS z CONS SOS NNRNNNNNSS SENSN IPSE VO RRORA Sem ee V (2 US 7A WP W lutei (petantur : differunt tamen facie, quippe quód mi- Qu M (QS d x W nores fint & anguftioribus foliis, € radices iridis proferat; quamvis ba colore rafa, inodore, majores duviore[que y illa. vero iridis lonpieva [peclentur. — Hec iraq, radix apud o- unes, qui plantartan bifforias neglexerunt, in bocti[a, avum "legitimi Aceri munere funda efl , à qua quantum tum - qualitatibus, tum factlltatibus recedat , ex Div[coride pa- boo oret: quandoquidem paluffris bec nec candicans y nec guftu d] fitaers, nec tllo prorfus commendetar odore. Rad ; cujus tantumefFu[us, exiccat, fed nonnifi parum excalfacit : at- temiat , roborat, vefolvir, Conftat multorum experimetre J| M — te. valere Pfeudoacorum propria jua ipfiusvi, ad omnes ner- — verum c cerebricaffectus. — 8t quamvisbac tempeftate à. geritb vei berbarie niedicis pon parum improbentur ii qui pon in' bac tanti fhrpe , fed etiam in aliis quamplurimi - defecere:, cim tamen ipfi probatifintos auctores mu(quam. — "legerint , potius excu[andi funt, quam quidem fertaffe a tatis noffra fctiptores, tam Grace, quam Latine lingue pt» vitifsimi , quibus ves fale clariores-propofite funt quiq, in fimplicium iedicamenterum cognitione: ceteris praffantie ves baberi volunt, c 3i longius nibilominus (-ut arbitror) tni "aberrant , quam cateri, E quorum muero eff Brajavolu: oiii Ferrarienfis , vir fant dectrina, & fama clarifimu : qui Acorum dum innumera fimplicia medicamenta declarare, explicit. Galanga ^ SOS N ve, C palam facere in fuo fimplicium examine fe im E á ug Y) X) t UM. pendit;'et fi id im plurimis affecutus fuerit,» ec tamen, a- f re pcr Ee did, nonnullis ( wt. (uis loci n. bi offe commentariis eftendemm Galange ; 3 ON : cum Cy cefferit, perquam facilé probari poteft. And. Matthioli Comm. 22 offendemus) intanto illuffrium runt. s enim conftanter afferit , sfecuta Galangam vocant , adeo st analuerit cum Leoniceuo errare , tantum fuit. prece- : ' i r & ibellum , de fuis quinetidm it, frequenzifimum in Lituania, C es iliored,, à quotamen nullus exoritur cala». oo mu: vocaturá, ab incolis fuo idiomate Tattav[cbi xlii, id efl berba Tartarica, M fettaffe à vicinis Tartaris in 1i- $0 —— tüaniam primum fuerit alata. Ideoó, Plinio memorie red prodituin efl lib. 2. cap. 13. optimum id effe Ácorum, quad. ontus enim bis Tartaris fer jungitur, qui ultra Lituaniam inhabitant , ubi apud probatifiimos zo. . exPonto advebitur. Pontus dés autores nufquam legirur, odoratum calamuwrariri, Quamobrem rion potui non maxim? Brafavolum admirari, qui ue Wii tam facili perfuaferit. vulgarem Calamum legitimum, c odoratum calamum effe, à Diojcoride, Ybeopbrafio, Gas Arie lov. de Hii monio radicum, edi rumdmm genere drip: nam (ut felocodecaLama arat genti (5) in arundinea eft fiffula, won autém vadixc: fed de bis bacten: nticum à jejunis devoratum.apti- indibulum bianti ore exceptus Who T x ximo , * : " ge E: d E In lib. primum Diofcoridis. ET € cinnamomi drachma in vini abfinthitis bauflu (umpta, frigidum 1 Oxymel ad veffigeratos lens. & Nc ximo juvamento ad tufim, cjedem quoq, radicis, I infirmumá, ventriculum roborat. Fit quog,ex Acoro oxymel, quod mirum in modum prafat, v eh refrigerata Jecinova boc modo : teritur Acori radicum libra crafifcule 0 dein tribus diebus maceratur : dm coquitur ad medias , C linteolo percolatuv,demum aceto adjungitur mel, quod fufficit , ip quodi, " uc evanifcat : dequo datur quotidi? mane uncia, cum ejufdem Acori decodto, — Affertur Acorira dix faccharo vel melle A fervata recent, à locirin quibus provenit : quin etiam in Italia C Germania paratur ficca radice , fad non ut genuina dia, - illa utilis. Acori meminit Galenus lib. 6. de fimpl. med.facul.ftc inquiens. Aceri utitur radice, que gufta acri eft. c mo- bes "s dice amara, odore non injucunda. Unde conflat, quàd facultatis calida eft, c confifentie tentis, Huic confentaneum "it. e[t, ut urinam moveat , c lienes induratos juvet, tüm ceratoidis crafitiem detergeat, fimula, extentet : fed ad ^ je 1o lior efFipfiu [uccus: ommno verà ficcificum effe clarum e. Et fant ordinis eflo tertii in uton,, in calfacieudo fi tw deficcando: bec Galenus. Sed quando hic aliquid dicere de Galanga occurrerit, ciim à Diofcoride, alis, antiquiori Graci nibil de ea memorie proditum fit , differam ego de bac, qua à Mauritanis, C aliis fum con[ecutus.- Efl itaque II. GALANGA MAIOR. IV. GALANGA.MINOR. quibufdam Cyperus Babylonicus dicitur. In Italia namq, tam ex Mephi, quamex Syria transfertur. Optimaqua fuerit oexplodenda ef] Monacborum in | Mona- ungam potita odoratum juncum eÁ€ : "ai , AWIUs, "Quod Grgcà Wutgey, zatine gr, Mas d Vage, fen Ugi: Itali, Acoro: Vulge medicorum € feplafiariorum perperam Ca- Nomina, Tamus arematicus. Germanice almus : Bobemice pruffuuorec . Polpnicb, Tatavski, ziele.- Pfeudoacorum vero appl- — lant Gr eoinipoy : Itali, Acoro falfo, Acorabaflardo & Giglio giallo: Germani Gelb Oaffe-lifien :GaliFlambe — baflardeyi lamb: 1 ni, Mieczibonne. Korz-enie. w^ e 5 Conus ofze medeatur: hujus Plin.].2 5.c.1 Een andidád; Cómedat:quare dubiü;anPliniushác t Calami aromatici officinarü radicesquasAe d T And. Matthioli: Comm. vulgaris Fuch. icon. Irjs lutea Dod. gal. Pfeudoiris eidem fol. Pfeudoacorus Cord. hift. I:on. Acorug Lac. Acorus falfa Gef-hor. Acorum falfum Caft. Matth. Ital. & 4. Acorus noftras paluftris Lob. Acorys. Iris paluftris Ccf. Iris paluftris lutea Taberneemnontano. » 111, Galangam veteribus Graecis ignotam, & Arabibus non fatis perfpe&tam, fünt qui Acori, ali; qui iridis fpeciem velint; rectius tamen ad Cyperi genera; potiffimüm minorem retulerimus: quare recentiores Grseci Cy perum Babylonicam vocavere.An hanc Diofcoridis lib.2.cap.15 3. per piperisra: dicem, ob faporisfimilitudinem, intelligit? A majore & minóre, cujus icones adjecimus, diverfumey Chrift.i Cofts hiftoria Lug. lib. 18. cap. 127. expreflit. Galanga major quz Javanenfisa regionedig poteft : major nominatur à Cordo. Diof. & hift. Lob. Cluf. in Garc.Loni.Lugd. Tab. Caef. At minor quz Chinenfis, cüm ex Chinarum regione in Indiam deferatur, dici poteft; appellatur minorà Cord hift.Lob.Lon. Tab.Lugd. Galanga in offic, Caf. dehis vide caput 4o. lib.s.apud Garziam, quiRüfto 1o congeneres facit, Il MEON. IL. MEUM ADULTERINUM. SC TMITM NUS ; &U ns : CAP. TIL HET. Oribit- E e: ES Aumndtést d ' was MN iticum[ vocant, ]in Macedonia, & Hifpania ) plurimumfgignitür ane co- feta, ut ve à plus qu "dece /: deiude quod etiam Plinii tempore. sj admodum paucis, "Quod procul care videtur, ufq gentia, quedam nuper vepi bitali, radicibus nigricantil effe Meum, omnuesferove P E E In lib. primum Diofcoridis. 25 Fit, vel duod preflantifimi in Atbamante Phtbiotidis proveniat. Sed ad nA Firie RATE Jt Italia montibus apri- cis, Radices tantum ejusin ufum medicum venere: etfi femen viribus non careat fuis.(^ Sunt qui plantam , quam fecum- do loco appinximus, pre Meo ufurpent , quod inagis Auetbum quam altera referat , agen fententia mon mibi omnino improbanda videtur, fiquidem ut diximus,priori potius Afparagi quam Anttbi folia infant, )non folium InGArganoA, pu lie monte, fed etiam in aliis C apricis collibus. Meminit Mei Galenus lib. Vil. fimplicium medicamentorum »bis verbis, Meiradices perutiles (unt, calida tertioordine, ficca fecundo : proinde urinam, menfesá, ciere volentes boc utantur phar- maco.Sed fi plufculum fumatur, capiti dolorem movet,utpote cum plufculum fit calidum, quam fccum: quippe quà dejus caliditas bumiditatem crudiorem etiamnum, c flatuofiorem ad caput deferat ata, ita ipfum afficiat Ledatá,. Mácv itd Gracis vocatum, Latinis Meum dicitur. Arabibus, Mu.Italis, Meu:Germanis SBvtvutg feu Jxtetoitre: Hrfpanis Pinillo. 1o i Plinius lib.20.cap.23.duo fecit genera, nobilius Athamanticum pronunciavit, Plures licet fint fpecies, tres hoclocopro- e udpidcn i Maniliolo, Dd tertiam adjecimus, cum & in D. Cameraríi Mattbiolo babearur I, Meum foliis Anethi, ka Meum Diofcoridis & Phnii B. C, Daucus Creticus, Trag. Fuch. fol. Eric. Cotdo, Lob. icon, Scfeli Creticum, Fuch.icon.Lon. * Libanotidis primum gerus,& Foeniculus porcinus officinarum,Dod.gal. ME Uu M A LPIN Uu M UM BELL À roxylion, Cord bi(t. Tordylum & Tor ylion: Nicandro; Hordylon: : Aeginetz, Torgyloa: quibufdam Meu, Cord, in Diofcor. Meum, Gef. purpurea, M Andi Lu. obf, Dodo, Cat. Lugd, Taber, Cam. hor, Lac. cui & PARU Anethum fylveftre: ut & Ruellio,qui etiam Anethum tortüofüm in Gal- A^ lia vocariau&oreft, Meu, Imperatoria quibufdam, Calpino.. II.Meü ( / adulterinum, C, B. Matthiolus in fecunda Commentariorum editione, LZ. — ur& poftremaanno 1535. edira, plantam aliam à quibuldam pro Meu u- os furpari fcripfit, eó quód magis Anethum,quàm altera referat;fed in omni- bas em pes omifTa: ne quid ergo deeflet huic editioni, verba we. ipfius duobus afterifcis inclufa adjecimus, & figuram ex Lobelo & Lug- dunenfi hi(toria adpofuimus, qui Meum alterum fpurium Iralicum no- * minanr. III, Meum alpinum umbella porpurea, C. B, Ex radice fimpli- ci oblonga, nigra, parum fibro(a ;aliquindo minimum digitum craffitie ?quante, circa caput barbata, Mei fere figura, fed infirmiore, odorata & " d & acti, folia prodeunt, Meifoliislariora: caulisitem unus vel alrer levis, NN * ftriatus, umbellam fuftinens Rorum purpureorum,veletiam ex albo pur- 8 1) purafcentium : quibus fuccedunt femina oblonga fatisdue magna. Na» fcitur ín Helvetiorum & Valefianorum alpibus. . Dicitur vulgo in alpi- Ms IN N bus M » vel Mutteren, hinc Mutiell dG 063 us Muttry, vei Mutteren, hinc Muttellinz nomen apud Getnerum in zr L 2s í defcriptione hortorum Germaniz, & montis fracti (cui Caros vcl Dau- : SN cus aliquis alpinus ceafetur ) & Camerario in Matthiolum, Radix cum ou j lit aromatica & Mei feré fapore , excalfacit, cujus Dauci Crerici loco 27 ^ wfum effe offe, Geínerus cenfet, & ea e(ficaciorem cenfet. Ejus pabulo (urex pattaribus Bernenfbus cognovimus ) in montibus vacca: pluri- mum & optimum lac reddunt, ficut & Mei pabulo in Apulia, Eactiam —- la&arii condiunt coloftra & recoQam fuam Glaronenfes & Valefi. CYPERUS CAP. 111. cà Addit : Xx der eR ELS atac, be i quem aliqui eryifceptrum, uc afpalathum appellant; folia ex2s247- vo XA fert porraceis proxima, fed longiora, & exiliora : 4 caulem bodo- ea; x ss. ; x tati nci, cubicalem, aur majorem c angul um : in cujus cacumi- »7cez, i, ne minuta folia cum lemine exoriüntur :ra« ces,quarum in medicina eft afperiora u(us, cohzrentes intcr fe, oleis oblongis fimiles, autrotubdz, niero co- & angue lore, fuavi odore, amaro guftu, In 4 lacunofis, paluftribus, & cultis ena- ftiora, Ícirur,). Optíma eft eravifsima, denfa, fra&ucontumax eplena, &afpe» b Odo. T4, odoriscum quadam acrimonia jucundi : qualis eft Cilicia, Syria- tati,deeft : IL lu ca, & quz à Cycladibus infulispetitur. Huic calida vis ineft; Vena- in omni- rüm fpiracula laxat : urinam ciet: ad calculos aquámque fubter cutem utilitsimébibitur : adverfus Ícorpionum i&us remedio bus exe. eft : perfritionibus vulva, & precluonibusfotu prodelt : pellit menfes, — Contra ulcera oris; etiamfi depaícant verentQue, fa- plaribus, rina cjus efficax eft, Malagmaris calfacicnnibus, & unguentorum fpiffamentis bené adjicifolet, Aliud Cyperi genustradunt in In-. cali jua dia nalci , gingiberis cfhgie : quod manducatam croci vim reddit , guftu amaro fentitur , & illitum prafentem. pfilothri exemplas. vim exhiben, - kar n es rialegür- ET. Sc Los go ronds i L'ummtantim Cyperi genus memoria prodiderit Diofcorides, cujusvadices inter fe cobarentes oblongas refe- E ENDE mt oleas,, aut omnino rot uada funt , vifitur tamen Cyperus in pluribus Italia locis , quivadicibus conflat longis , € Sed so Neuiculatis, [fummo cefpite Yagantibus , colorezn purpuram nigricante, Eco bunc illum effe crediderim, quem Plinicy- ird perida vocat, Nafcitur boc Cyperi genus laudatifiimum prope Timavi fontes, circumflantibus paluftribus JPutgalange vocata ( ut paulo ante diximus )perfimile, nontantim Tacie, féd etiam odore. Commendatur eiiaj;.- Pents i. E 5 quiin Hetruria provenit, vadicibu fer? filipendula mulis, fed non ob id illi fuevit pr eferendus, quem Syria s; cens 3» ' impro s. ag mittit : quandoquidem hic long? odoratior eft, C» (ubamarus. Cyperi meminit Plin. lib. xx1. cap. Xviit. ubi de juncis tít Ruel-- €git, t inquiens. Quidam etiamnum unum genns faciunt juni trianguli, cyperonvocant.. Et paulb inferius : Cyperos, lius. 4it, juncus. but diximus, angulo[us, juxta terram candidus, cactmine niger, pinguisá,, folia imaporraceis exiliora , in exer - Has inter que efl femen : vadix olive nigra fimilis, quam, cumboblonga eff, cyperida vocant, magni in me- babet t» perus quandog, etiam quadrangulari caule, unde mon mirum, Fi quadratum iuncuin eum yorg- um i- RT : 15 Celfus lib. 11. cap. xxi. Ar Diofcorides in bac facultate prelarifimus, utrana, differentiaw colligens, ^ E 60 nec triangulum, nec quadrangulum Cyperum dixit, fed ang ulofum. Nos autem Cyperum plantam effe dicimus, E "M - "ractiferm) provenitfalia, longioribus tamen C exilioribu. Caulem edit eubitalem, C nonnunquam majorem , iex alis lofun, alba intus medulla utin junco, in cujus cacumine folia funt minora , flellarum modo vadiantia , inter ; prodiz fpicatum berbacei colors, Radices illi funt fubnigr a, coberentes, oLlongis oleis fimiles , aut vOLUnd. T etiam longa, galangemado, quofit ut bac cyperi genus, à nonnullis appelletur Jylveftris Galanga. Inflri- [ bus Gr byieito folo, quin etiam locis cultis: utimur ejusradicibus, ubi Indica vel Celtica N aydus Hon E pn. leo, Optimus defertur ad mos ex s yria, Q* Alexandria Atg]pti , ih cuju defedtu dralictti fupponum defunt YeoitOri- bh I PT c qui baüas, 26 jMiid Matthioli Comm. s. CYPERUS ROTUNDUS L CYPERUS ROTUNDU Orientalis. d$ IL. CYPERUS LONGUS. qui differentiam ponant intey Cyperum e Cypirum,Plinium fecuti, qui libro, & capite citatis, Cypirum gladiolum effe af- firmat, Cyperum vero angulofum odoratum juncum.. Sunt - tamen Diofcoridi interpretes, qui utrog, vücabulopro eodem 4 differenter utantur , eo quàd (ut vedte Hermolaus aduota- it) penultimam Cyperi quandog, diphthongolongam.quan- a, 009, vocali brevem Graciferibant. Efl apud Plinium C» cypl- | mis arbor ecyfime cre[cens, c pfeudo cypirus frutex , ut lib. xvi. c.xut.ipfe feriptum veliquit. Cereritinid cY ve & Á-. (ms, gingiberi effigie; quod India M MB vitiores medici putant, quam officine. an. 4s / CURCUMAM YOCAHE. Nem 'oridis cbelidonium rpretis, vel feri In lib. primum Diofcoridis. 27 n. CURCUMA. Ex quo aperte conflat , curcumam Serapioni deprayate infcri- ptam, feplafiarum curcumam, qua procul dubio Indicus eff Cy- perus, effe nequaquam. — Cyperiradicum farina, addita bacca- rum lauri eadem menfura, urina impubispueri excepta , C illi- t4 bydropicos mirifice juvat. — Cyperum vecen[uit. Gal. libro cirens V 11. fimplicium med. ubi ficinquit :: Cyperi radices maxiine vires ex nfui [unt , excalfacientes pariter C exiccantes ab(que morda- Galeno, citate, . Itag, ulceribui , que pra nimia humiditate cicatricem difficulter admittunt , mirificà profunt : babent enim quiddam etiam ad[iringens : quapropter ulceribus itein oris conveniunt. Quin C incidendi vim. quampiam illis ineffe te[lificandum , qua C calculo wexatis congruunt , & urinam menfes, pro- vocant. Plauta , que Graca voce aages , Latima C)pe- vus nuncupatur : Arabica , Saberade: ltalis , Cipero: Ger- manica, wifoer Gyalgan ; Hifpanica, Juncia de olor, & Jun- cia avellanada : Gallica , Souchet : Bobemica, Galgan plane). Nomina. K barages aut niagis à radicis cipit qua pixidulam aut poculum, vafculümyve pufillum imitatur , di- 26 : ylonici nomine; fic & incumbunt. IL €y- - tud iter Cyperus fcribitur, - Cyperus rad s | eas Plinio Cyperuslongus, Gefn. T Lued. Cyjeea ' 4e Mie Galange caft. Cyperusradicelonga Loni. Cord. in Di6f. cuietiam Cyperus Romanus vel lon- gusoti. o em primus & major Czfalpino. | III... Cyperus Indicus Die£c. C.B. Cyperi fecunda fpe- cies Diofc. que Curcuma Matth. Lac. Cyperus Indicus Diofc. & Curcuma off. Cordo in Diofc. Lo« nic. Caf. Curcuma off. Cyperus Indicus Cord. hift. Cluf. in co od. gal. Lob.obferv. Tab. Ter- ^a ima Calt.- Hic tadice longa & 104 — E 'utre iceeft rotunda, differt ipfiusà — ; : Garzias lib. 1. arom. cap. 39. cu. lis i QC rdamomum optimum eft ne, Armenia, Bofphoro. quoque, & Arabia provenit. frangenti cor t occlufüm 'enim hujufn guftu acre, fub. 28 . And. Matthioli Comm. ;zÀ CARDAMOMVM ME. loscomminuit: partus fuffitu enecat , fcabiem ex . 4 F' " . - Jd dünn aceto illitum adimit. Et ad unguentorum fpiffa- menta additur. RI A funt Cardamomi genera, que paftim ad nos affe- runtur uempe majus, anedium, C ininus, C ompig dde fitis infalliculis couclufa. — Majoris involucrum Fici [ feu momum Byni ) faciem vefert , materia compattum tenaci, lentad majur. 4c lavi Indica nucis involucro, attt palma elates , mon 4bji- mili, fLaminibus nonuullis feeundim longitudinem difcur. 19 rentibus. Hoc intus emitietbique farétum eft , fubrubro qg-.— lore, grams inaqualibus , multis intercurfantibus memlyas nis albicantibus, quibus ipfa femina contesuntur , que Me. esi legeta: appellavere quidam, quod Milium Indicum refe- paradyfi Tant , Italis Melegam appellatum , faporis acuti, Cr odong jucundi , ac fuavis : quofatum eff ut grana paradyfi qui- Carda- bufdam vocitentur.. Medium folliculo contegitur oblongo, ri lad triquetro, flriatoó,, retufo in [ummitate cacumine, in quo " femen veconditur membranis pariter obvaluttun, oblongum, preffum , canaliculo quodam altera parte divifmn. pluri- Carda- Dus tranfverfim inter[ecantibus lineis, colore ex albo vufefcente..— Minus capitulo conflat brevi , facie triangulari, Fa- 10 momum eipei fer? vuclei effigie, crafioribus taien angulis, colore (ubcandicante, media intis intercurfante membrana, in quo DUM nring femen, alteraparte cava linea divi[um, (abrotundum, c» tactu fabafperum. Onibus femen ineft fratufacilt, acre, quadam accedente odoris [aporisá, fuavitate, dy omnis amaritudinis expers. Majus tainen acris eft, c aromatü quid magis refipiens. Minus, ut medun acvedinis vehementia [uperat ita C odoris fragrantia. Affertur m. Europam ex Alexandria Aegypti, ac etiam a Lufitanis ex Yndia ovieutali.. Sed an borum aliquod Gracorum fit Cardamomum, Carda- hacteni affirmare non libuit. Concedereia tamen eyo facile, majts Cardamomyin Tegitimum illud'e]fe quo ufi funt ve- momum. teres, quod fu e Cardamomo. fectndo de antidotis apud Galenum, folliculos aBiciat Zeno. — Quinetiam , quod in The- Vete vraca carmine defcripta libro prumo antidotorum poft Damocratis infcripticnem, folliculorum Cardamomi mentio fiat. E X Y b " oe ive 1 - N d.c H » Gracori. Md Ye7à Afri pro Cardamamo intelligunt, ut apertifüme te[latur Serapio, qui quàmplurima fimplicia medicamenta ex cum nullum effe, quod Serapioni majus Cardamomum femen fit plante, quod oblongis quibufdam concluditur capitibus, A ae Esc M omm :QSEES Monks. rim, illud falso fibi perfi duntur. feplafie Meleghbettas voc Ruellii &Fuchüi error, riu s &. t3 2? *. Lmdos, é» pipere craftores, iper corniculatu i jut non modb manum. | Cardamemum efé D. d- : po aT ATROHIUTI GYAHA COCOTIUWE A atris, mimay sel errandi anfa Duitsquip- 6. SE peminon Car. 4 "quas Ruelli Wap tueatur Catds- fenteutiam, fecus] 'rerit Ay, moni genus fer bit, ffc inquiens. aed Simile ef] amomo C dananum en Arabia. Quatuor ejé quatuor genera : yrridifnnum ac piague, acutis a EON Eee ud m Prufoc, €x Pl-. fevtium brevius. at, nigrius : : |; E eds M hercy apud Medos nafcitur: batien s Plin ferm d 27 É Eo eit Galenus aut myrtum, aut OMS SE T - s * K — In lib. primum Diofcoridis. 29 ^ eyperum: — Qui prateréa Cavdamomi meminit libr. VIT. fimplicium medic. bis verbi. — Cardamomum ? fane facul" Cara: "gatis admodum calida, nontamen u[g, adeb, tt nafturtium : fed quanto fuavin , magisa, fragrans eft nafturtio , eei momi " cr imbecillior ei calida facultas ineft : nec enim ulcerave idoneum eft vel ip[um per [e illitum. — Porro adjunDum e E quiddam etiam amaritudinis, qua Iumbricos interficit , & cum aceto valenter pforas detergit. Cardamotmn , ici de omints mopop, quod non fecus Latine atq, Grec vocatur :. Arabibus, Cardameni, feu Cordumeni : Italic? Cardamomo: Ger» qanis, Garbomóm(in: Hifpanis, Grana de parayfo, [ officinis Meleget c erana paradyfi.] 20 damomum medium, i licit T mon ur, Hclbane Arab ardamomum minus, Eid. hif. Tab. C. mum minus vulgare, Lob. & Cluf. in Gar. Cardamomum primum, Cafalp im quem: Matthiolus cum praecedenti junxit: fic & Camerarius cum priori, Cardamómi tertii nomine nit, 49 ( Cardamomum minimum, Lob. Taber. Cardamomum quartum, Camer. 1, Lugdunenfeherbarium ad imitationem Matthioli , Cardamomi omnes fpecies una icone propofuit, I1 NARDUS INDICA. N44x, ^ NARDUM. CAP. VL : Nardigenera: unum Indicum, alterum Syriacum ria proveniat , fed quad T naadSyrios,pars altera ad. n- : riacigenere, praecipuum eff re» e; largam gerenscomam, flavum colore, per- loratum ,ac cypérüm redolens, tt brevi fpica, a- t Brevi, fapor linguam nte , quod diu in fta odoris Pe» i. Bene oun | X ndico autem Nardo quoddam P*Y** . autem odorati -. Cino, caeteras probatur : deprehend 39 And. Matthioli Comm. potu fiftunt : vulveprofluvia, faniemque appofita fupprimunt. Naufeze exaqua frigida auxiliantur, & ftomachi rofionibus, inflationi, jecinori, regio morbo, renum vitiis. Aqua autem incocta fotu ad ins. feffum,vulyz inflammationibus medentur: ad glabras oculorum genas valent,fiquidem eas ad denfio- rem pilum reducunt: perfufis humore corporibus infperguntur. Mifcentur antidotis, & in fi&ili noyo non picato ad ocularia medicamenta reconduntur , trita in farinam, & cum vino paftillos coacta, Mun riacaim Diofcoridi appellatam. ficin nar /e cenfet. Tn cujas fententiam non equidem pedibis eo, etfi acamef- d - : e PA s ; fe. cuim; & Arabicum mare in Alexandriam defertur , & inde Venetias, Spica sadi eft nardi ta- ^ dix, In lib. primum Diofcoridis. 3l a [einina, alia lacr ligni, S "Nardi utrag, planta fruticofa, ac lignofa iore. modo, innumeris referta eft u- Tij e quorum medio junc dodsamelen longitudinem cedens inqua 277 unt pi lore puxpureo, ( quamvis im iütiore fatis odore , ac erim nfg, adebacito, at collibus C» locis [axofís , à fule illu- , Excalfaciunt, C exiccant ambo Nardi do completo, vel tertio inthoaute , vibus à. Yalice ton lonprecedentibus.. Aperiunt , attepuz Vires e » Concoquunt.Conferunt v. cerebri agris ws à frigide provenientilus : Epilepticis ,— apople- icis, vetermo]is, convuljis, refolutisá, auxiliant: | (— €ulumroborant , Cr jecur ab infarctuliberant : q: " firutos lienes juvant z uter m caléfaciunt C menfes , € n fi c Arrubio, ci vadicibu incoquantur lis : 3 n.r LAVENDULA. Aii , d od. j Au ; EUN Y Nardi | y à | Ü Indem | | | | Galene. M | | | | TUA n M) VN Wi M MP | ^ NAA l l (ANA SA | x ANA VA ) OU UN V Sd ANJA. WU/ A i sil Nomina, N W J^ S (ai NS )J ds MAIS ZR DUE : (eS CSS" TU chas Arabica dicitur: quam aliquiad Staechade a us us & Eri d ane Coi di ( A Bap : xpssipat- vusfru- — tex. b eoi " X3 iub. E loagzle- longa, co. uavitas:unde tio; Ori- Je&tachartareponere biis nonexcutitur. Adult Neró *^ cognitio:namd; herba: (exc. 00 7 TESAS Y Omnia Ut! Verum Nardum efti à in paftillos, ⁢ idi. odoris, radice numen And. Matthiolr Comm. evganis, quod proprie unguentari vulgi vocant olio de Spi. go; odoris adeo acerrimi, ut cetera odoramenta fitperet;quo fit; ut extra officinas illud affervent , ne mofchi, ambari , gi. betti, aliorum, tnguentorum , C aromatum faavitatem, intercipiat, quod illiniturtibi excalfacere fit opus, Femina etft idem poffit, qua ias , at peculiaviter veflibus interpofi. ta, eas a tineayum vofione vendicat € odoratas veddig, Nardi Indica vires fcripfit Galenus lib. viui. de fimplici, medicamentorum facultate , frc inquiens: Nardi [ficaex. calfacit exceffu primo, e deficcat fecundo jam completo, b Cempofita eft ex adjfringente fufficienter fubflamia , & acri calida uoumulta, & quadam leviter amara, — Ex hg cotiflaus facultatibus radix € ad jecur , c ad flomachum vationabiliter convenit tum pota , tum extrinecus impofi. t4. Urinam ciet, qmor(us flomachi fanat: in ventre, ac inte finis confiflentes fluxioues deficcat , adhac & eas, quein. capite & thorace. V alentior eft vocata Indica , nieriora, quàm Syriaca vocata. Ndectee C vélodls S'abevs fic Gracis di citur, ut Latinis Nardum , & Nardus, feu Nardi fpica: Mauritanis, Stumbel, aut Senbel : Ttalis Spico C fpigonat- 4, do, Germanis Gbelfrecmbo / CBofríedenet Cpicfen Star. bo Hifpanis, Az-umbar , aut Efpiga fil. Gallis, Afficd'oul- tremer. Bobemi , Navdm indyanski. Ar vulgaris nardu que pfeudonavdus, feu N avdus Italica,Italis ftgo.Germani geaueíte Cptcfen-Siarbe :- Bobemis [pica mavdomad : Gallis Layande masle.. Layendula verà (eu Pfeudonardus femina. Italis layanda : Germanis $atenbel ; Bobemi Layendula : Gallis Lavande femelle. ; folia, anguftifolia & diffe&to folio. La- o; ! genda. il. Lavendula quia lavacris ex petitur, à Plinio lib, & cap. 12, Pfeudonardus: à Mefuzoflz- ' i: St t d 1 In lib. primum Diofcoridis. 3 vehementittsurinamcit, & ftomacho utiliuseft, Inflammationibus jecinoris, & felle fuffufis auxilia- tur. Contra ftomachi inflationes, cum ab(inthii deco&o bibitur: item adverfus lienem , renum & vefi- cz vitia,& venenatos itus, ex vino. Additurin malagmata, potiones, & calfacientia unguenta. NARDUS CELTICA. Anta fuit veteri, qui nos pracefferunt negliventia , ne t np : dicam ignorantia , ut non modà in veram fimplicium me- x onide- y dicamentorum cognitionem, qua peregrina ex longuiquis tef-. racio. **N I d): rarum partibus advebuntur , probatifmorum auctorum ope, S ( / fg vepire non elaboraverit 5 fed ne minimam quidem curam ad- hibuerint communi reipublica beneficio, tit de bis (altem quain quam plurimis Italia locis, ac alus nom longe diflautibus inve- niuntur,quicquam lucis affequerenturac pofterisvelinque:ent: ; quin potius in fuis multà videntur negligentiores, quam in a- : lenis. N afcitur Celtica N ardus in Ligurie Alpibus, nafcitur C M er in Mflria, pariterá, in montibus non longi à Villaco Carintbi« Nordus oppido, C Iudemburgio Stirie : attamen uon aj id legitima in "Celtica, multis vifitur officinis: nec fortaffe in is videretur , mfi bis no- ftris lucubrationibus annis fupertoribus 1talico fermone editis, pharmacopola plures diligentioresredditimedicam materiam accuratius expendere cepifent.. sedid magisdeteflandum vi- detur, quód iis in vegionibu,ubi Celtica N ardus nafcitur , ma- gi ballucinentur bomines , quam alibi : fiquidem Genus , qua "Ligurie eff civitas (nifi jam admonitirefipiftant ) alisg. finiti- is locis , ubi Celtica navdus facile baberi potefl; tam Medici, quam feplafiavi aliorum ignorantiam fecuti, illu loco, La- vauda fic vocata, vel noffrate Nardo pafiim utuntur. Que... quantum in hifloria omnibus notis, non dicam viribus , à Celti- uU d ca nardo di[crepent,quicung, primlnvem optim? perpenderit, di Celci- «c deiademotas, & qualitates illi à Diofcoride reddit as, cum .c& cum Lavanda , noflratisá, N aydinotis comparaverit, manife um im eorum lap[um facile mcufare poterit , quippe Celtica nav dus in x brevem, exigtamá, plantam confuyait caule tenui, c imbecil- "x C radice [quamofa. [ica faciem vcferenre, equatenues C nus 2 ocia Nardus magno exorrunt. q' cejpite, vam ifculis proceris , denfifmisg, ca» 5 flores flavo colore : bs autem fed imcanis, floribus fficatis, Qro utimur , quid bifce. m verütantum flores "Hhtur opinionibus, Jit, Lavande, ji» Lavandamcel- »qti pro Celtica nardo pla- Seplafía. qua colore fubflayo conflant jade toram. — eprefentent.. At quód in veflj. quorune error, Y V 1o 20 NS SN NSSSSSSSSS vibus venditur: fed bac baud amare[tit, nec ulla odoris pr dea " : * ica nardus maxime expetitur ,ut baln m nonmodo in Liguz ere atino ego bujts Nar» "m fi eo de- P »de qua Vergi- Léon" Amen ea parum, etu X. : erteusDto- ipfe potius deceptus fi € componendis qn. Pliniu tamen loci feparati antiquos auctores, fed eri, verb Saliunca in Pangoni probare . And. Matthioli Comm. gu probate nitatur Anguillarius, nil aliud Vergilio effe Saliuncam, quam Auemonem , Grammatici tantum illiw autbori- Ri Sp raté frenis, quinez ladtucas recie fort a[Je novit... Scribit quidem ServiusSaliuncam vulgo yocari Orcitunicam , CHI ta probata. ser nec illam ( ni fallor ) noverit unquam. Sed quA ratione aut authoritate, Orcitunicam de qua, nemo eq, quime. in Sa E miuerit, Anemonem fecerit Augaillatius, uec ipfe dicir nec ego conjicere po[fum, miror tamen bominem bunc Tei berbarig fad is fortaffe conducibilius fibi fore putat , no.. unca, y s i x : "5 ; . Hirculo. peritum inTe Aft gravi, tain levibus, tmd, vulgaribtts nt argumentis, i dium afferre, quam de bis gravioni judicio di[ferere. Ego fan? etfi parum in bac facultate fum verfatu, vi aliquid in me. baudquaquamtaten dixerim Auemonem, proceram [sti plantam , vocari Vergilio bumilem : nam c ipfa V ergilii comparatio, noftre aflipulatur fententie, quippe qtti , ut Mopfum plurimum laudaret , eà tantum cedere dicit Amyn, tant, quantum Saliunca bumillima berba, puuice cedit vofetis fatta comparatione àpumila plauta adrofeta, — Nez HIRCULU S. praterea placet Anguillarii ipfius opinio de HI R CU L O berba, 1o quam à Samphoritico Nardo, quod in India nafcitur , nibil dif- ferreputat. Siquidem Hireulus berba efl , Celtica nardo fimili, - non quidem nardi genus , ut Sampboriticum , ita à loco in quo provenit denominatum , C in magnas fe fpicas diffundens: fed foxta[fe quàd bircum vedoleat, birculum 1d effe ceufet Aaguilla- rius, cum quo Celticam Nardum adulzerari feribit Diofcorides, Sed nan omnes berbas qua bircino [unt odore, birculi funt appel lande. Atqui fi quis plura de Saliunca videre cipit , noftras legat epiftolas Joanni Cratom ipferiptas. Meminit Celtica nardi Ga- leuus lib.vai. de fiip.mred. fac-ba vevbis. Nardus Celticajam di- 2g &tis naydis fimilis quadantenus in genevefacultatisefh: ceterim — ad oinnja imbecillior , preterquam ad provocandam urimam , fi quidem calidior illae]L, fed minus ad[fringit, Quapla Nolgdlos £2: , Latinis it&in Nardus Celtica, feu Nardum Celti- eum; feu Spica Celtica appellatur : Italisveró Nardo Celtico.Si- Spica Celtica: Germanit, Ge(tifder Stavbue ; Galli , Nar- us Ganlos: Bohemis, Celtitea Nardus. a Hirculus, eiit Nardi Celtica vires ex Galeno. Nomiti2. Ardus Celtica à loco fort natali nomen habet : Celtarum autem appellatione tám Germani, (apud 3o Ne "^ :quosut in Auftria, Styria, Pannonia, Norica & Alpibus "tiorum provenit)quàm Galli(cujus nomine Nardus Gallica Plinio lib.& cap. 12.dicitur) vocan- tur. Addit Diofcorides,& patrio nomine appellari 4a: c, fic enim. Marcellus, Ruellius , Matthiolus, - HIRCULUS fimilis: fed can: ereus ;od vi undenomen, radice villofa ac nigricante, n : foli manfa nullumaromaticum faporem reddunt: fed lenta & vifcida fu ) m Hirculus, Caf. Cam. Tab. Hirculus veterum , Cluf, in Ga g lisherbula, Adveif. X Lob. dicitur, i B ow ARDUS MONTANA. CA x 3 herbis : idcirco um [^ lib. primum Diofcoridis. 35 I NARDUS MONTANA. I. NARDUS MONTANA altera. 4o Nardi montana imagiticim, quam hic excudi curavi mifit ad me Clarif. Medicus, &reiplantariaindagátormae ximus Ulyffes Aldrovandus Bononienfis , qua [ folia babet majoris Phu, fed minora, caulem [Jitbama longitudine tmbellam puniceo colore : radices duas Antore, aut tefliculi modo fubnigricantes ac Jibratas , odore Phu, aut Afari | etfi folia Eryngii non habeat, tm tamen catera corre[pondeant, C in boctapiteplures habeantur mende, haudquaquam abducar, quin credam montanam banceffe Nardüm »prefertim cumvadicesperquambellà correfpondeant , tum facie, TUS "tum odorisfragrantia eteris nardi generibus non diffentit./ Brafavolus Ferrarienfis, Indica nardi vice tnonta- las argui mne plurimuin ad nos afferrià Cilicia feribit, ezmá, proprie momanam exiflimat, cujuspaftim in offiimisefl ufus. — Sed eur. qua ratione du&us novam banc protulerit opinionem, ipfecerté nefcio : Nardusenim montana radices babet fphodelo 40 fimiles, non utique [icatas, leves , como[as, quemadmodum ea, qua utimur ex India adyetta: nifi fort affe Brafavolus voluerit Indicam nardum ideb montanam appellare, quod in montibus oriatur » ita quidem ejus (ententiam veram e[fe putarem, nontamen à vei berbaris periti acceptumiri. — Nardi montate vittis feripfit Galen. lb. 8. fimpl.med.fic in-.— Naxài quieus. Nardus Montana, que C thylacitis, C" pyritis ntncupatur, plurimain Cilicia nafcitur , fed predictis debiligr montan. e[l... N&gelos pti Gracis, Nardus montants, five Nardunzmontanum Latinis: Nardo montano Italis nominatur. o. ER Tog Oribafio, qui fimplicium defcriptiones Diofceridi acceptas refert, legitur nevnéeeeus , boc efl, candidiores, (uàd Nomina. dus montana conftet vadicibss afbbodelo ton fal dm minoribus eracilioribus fed eriam candidioribus ulla qui, m diflimulanda efl vatia, qua probati femi quiq, fcriptores veteres Ametdis, qua eorum [cripta teinpo- tum injari n à [eipfo. Hgationi ci i be: tum Gabriel Falloppiw Mutinenfis , vir ! oannes Odoricus Melchiorins Tridentinus, medicu non vulgaris eruditionis, s t héophraftus Nerüim appellat inter odorata, quibu Buenta utitur: dicitur & &aviri Diofcoridi, quoniam olim ex Cilicia coriaceis facculis, q. vocant, ad exteros ferebatur, partim ad medicum ufum, partim ut ignibus propterodorem Ijiceretur, unde & Pyritesvocatur. Hec illa cft Spica ( licecaliqui Crocuim effe velint) c mn Faftis meminit:Et fonat accenfoSpicaCyliffa foco. Dicitur Nardus montanaAnguil.Ád hor. Lugd.Tab.Caf. Hujus dua funt fpecies radice potitfimum differentes: altera ra chi initàr, nontantüm gemina, fed pluribus: altera radice eft oblonga, cujus iconem.N hz longius radicata: nomine ex D, Camerarii Matthiolo proponimus, "a in Aeagor, And. Matthioli Comm. ASARU M. CAP. LX. 36 Aaagan, t Addc A Sarum t (quod & ipfam aliqui fylveftre nardum appellant ) hederae foliis T minoribus multo, rz Lost tundioribusque a floribus cytino hyofcyami fimilibus, purpureis, inter folia proxime radicem e. 5» «4 micantibus;Podoratis : in quibuse femen acinofum. T Cauliculos habet angulofos, afperos, & mol. vogenzà. Jes : radices numerofas, geniculatas; tenues; obliquas, gramini non diffimiles, d longé tamen gracilio. coleras I65, Odoratas, excalfacientes, & quae linguam vehementer mordent. e Excalfa&oriam vim habet:uri. : odorata i P XY S " » s hid coron. nam cit: hydropicis, & vetufto coxendicum dolori f prodeft. « Radices fetis drachmis ex aqua mulfa ria, Meü potze, menfestrahunt : & veratri albi modo purgant. In unguenta additur. Ui mbrofis montibus pro. 10: E yenit : fed plurimum in Ponto, Phrygia, Illyrico, & Italie juftinienfi agro. ON « 6i 1 2 Á ságdos &- : 3 * : d 7 eypety Xa ls 7r02 39025 s: Qo)7 mz). Conclufa non leeit Oribafus. T. Aotiquum exetp. leg. zv»»epz i. deafiora. Ruellíns autem vide- turlegiffé jizgiregu. a Meum cxemp.leg. ZG» uecalo vov Qiu er£)c và Hos woavUn, Vernodjet wvviva tupspie i. flos iater folia ad radicem. cyancus, cytinum hyofzyami referens, b Catac. addit Aczdz i. leviter. c Meum exempl. io yrydezu. i. fimile vinaceis. d Meam — . exémp. zwA Catae. vero z«^4i. e. Exe:mplariaorania ad radices hec tantud referunt, £. Meum exempl. habet X9] f»74. i. tuffi, $ 3 Ifta dicuacur continua oratione cum aliis, 3 ; GA UG -—L ASARUM. hA e noflris temporibus officine ponunt a am inter Afartm c. Baecharem ini (c feréomnes Afayum Baccharam appellant, Ba bec corrumpant. otis, * viribus inter inis biflorias accuratius iter (e admodum Afarum "iio differemus.. iniwia fbiculum cont. verfari, t. f error corrigendu efl, qu : eff enim alia bei 1o 20 4o o $ In lib. primum Duiofcoridis. 7 IL'ASARINA. cujus bic imaginem danus , quam ASARIN AM vocare Mger libuit, quàüd. Afarocongener videatur. Repit bac bumi folio HO. 7 Afarorotundiore , ac fcabriore , leviter circumerrato, cau- liculis pilofís ; floribus melinis antbemidis modo , fed long? minoribus, baud inodoris, Radices babet tenues, longas), fumma tellure vepentes , acuto guftu , quadam cum leviu[- cula amaritudine, id quod calidum , ficcumq, tempera- mentum indicat. Vim babet ab[lergendi modicam , fed at- tennandi, incidendi, aperiendig, magis praflantem. Herba ipfa cum radicibus pota drachma pondere ex mul[a ftve oxymelite, alvum exolvit , ducitá, cra][am pituitam cr a- tros humores. Ideoá, bane novi quidam berbarii praferunt ad Morbi-Gallici dolores , & articularios morbos. Datur quog, utiliter hydropicis , & morbo vegio laborantibus. Sunt qui ad comitiales , & refolutos eam propinandam con(ulant , nempe aut herbam per fefe , aut ejus decoctum. Cit urinam, & menfes : & vermesinteflinorum necat. Le- gitur Autumno , &ficcatur in umbra , unà cum radicibus. Afari meminit Galenus lib. v 1. fimp. med fic inquiens. A- Afari vi- fari radices utiles funt , facultate fimiles radicibus acori, aiio intenfiores tamen: itaá, ex ii , que de illisprodita funt, bic à facienda. conjectura : hactenus Galenus. A cuju fententia (Jit tamen cum venia dictum maxim? diffentio, fiquidem cim. nulla in acoro dejectoria fit facultas , & A(arum , ut Diofcorides inquit , Me(ues fatetur, € nobis experimento compertum est y veratri modo expurget , C bilem, pitui- tamá, C fuperne , c inferne propellat , non video fane cur acoro in vinuibus (uis facultatibus tam faciló comparari pofit.. Planta Grecis Zzxgov ac etiam vagis dà'yel« v0c4« Nomina. t4 : Latinis Afavum , & Nardum [ylveftre appellatur : Ava- feftvirtg: Hifpanis, Afarabacchara: Gallis, Cabaret: Bobemis, ac pariter Polous , Kopytnick, A[avina, Gracis, Acagiva; Italis, Afatina. Ey 2E POTE T Hac verba ut in Ruellio invenimus ita reliquimus. Sed admonendu. um effe. noftris codicibus, ne2, a Set apione referri. gum nidi Oy; cionem augere , vel potius amen Greci fic firipta: em tranfcripfit, d*berverba mn haber. Habens cauliculos angulofos, fubafperos, v. quam Hederam Saxatilem vocamus; Afarina , Matthioli, Ca- medio concavit, d * c " : : BAG d uU paie uU. ou us 4E oo eee 2 s : ten e- - DHu, quod & aliqui fylvelrem nardumappcllant, nafcitur caulecubitali, | Ponto, folio olufatri, aut elaphobofci: £9? autaltiore, lvi, 2 cavo, molli, in purpuram verg: i E Ls : : uram altic vi, 4 cavo, m. vergente ; geniculis intercepto: Horibus iusnon. nis, majoribus, / renerioribus , & ex albicante purpureis : radice fuperiusad digiti mi- legit và- ^ tudinem, ex obliquo c villofa innigri veratri, aut junci d odorati modum : capillameritis in- l2f^»fed tis; flavefcentibus, odoratis, cum quadam odoris gravitate nardum eemulantibus. Excal- i22. ; ca potui detur. Deco&tum eadem praftare poteft, ad lateris etiam dolorem (bsgna- efficax ntidotisinferitur. Adulteraturradicerufciadmifta : fe | effica: itidotis inferitur. liceruf ifta: fed maleficum deprehen- 25 7adi- ditur, qu eft, & frangenti contumax, fineulla odoris gratia. : E" culas ha- rum babetur generus . Majus , minus, cr exiguum. Majus folio eft Bde Nep ramm nectot. us divifo, caul 'ali aut altiore. levi, cavo, molli, in purpuram vergente, geniculis intercepto n Wer E florida extat unbellas ftofculis in purpuram albicantibus, — Radicem babet minimi digiti crafitudine, E- vc MU DE prede MN Acorrye modo, capillamentiá, invicem contextis , flave[centibus , vd he irde xm gravitate Nardum «mulantibu, Nafcitur inmontibus, uliginofo folo: ac etiamin campe| pia ed jn bortos c viridaria transfertur. Minus, omnibus cognitum , foliis eff Fraxini vel Sor mmy, z, tmi accubantibus : caulem, fedlongiorem, c umbellam gerit ,ur majus» fed magis habe BON Jai. partibus : radices babet numtro[as , albicantes , invicem complicatas , Succifa D a ! Li 38 And. Matthioli Comm. LPHU MAGNUM. js S Phu exi- £m quadam gravitate jucundo, Nardimodo. Nafcitur bumedo ula, Pxiguum, folioeft majoris effigie ,fed admodum guum. parvo, caule anaulofo , dedrantali , folus utrinque per intervalla emergentibus, in cujus fummiate umbella exit exi- gua, colore, ut in generibus dictum eff , [ubpurpureo : radix illi parva, pralonga tamen, albicans, ? qua mumerofa gri. sorur capillamenta juctimdi odoris. Nafcirur in montibus, aquofo folo, & in pratis paluffribus. — Hanc non dejunt qui putent Nardum efe montanam, [ed decipiuntur. Legunttr teri, eosomnes bene fentire, qui majorem V alerianam fic vocata formas odere, colore, ac cateris in univerfum motis ab iis, caht idem c folia, caules illa enim voles, geniculati, &* ing .. iH AUt. I. PHU PARYVXUM. Z NS er ZZ qo) DE 2 SES EN UA e : ] -— / p 2 7, Z m n / In lib. primum Diofcoridis. 39 II. PHU MINIMUM. Quintus. Praflantius efl Carpefium Ponticum Latrtio: non XXE 1o 20 1 NA à monte , in quo nafcuntur , ttrag, nomen adepta , fed ANS V Ponticum meliueft, Quod cim ejus non parum baberem, »: E Cubebas e C^. Coi ad Inti Y RANA n effe (ta- quod à bai aris nopb ies Vocafi ai. Quibus autlo- quac. vitatibus | be nülla ex parte differant... erantamenillud cal anim. dyert : obe Fucbfius) vulgares ab offic. feplafiariorum Cubebas illas veferre, de quibus fcrip[ere Serapio , Avicenna, c AQduarius quandoquidem qui dixerit àigerac. p Cubebat plant efruclum, vel femen effe , eorum reperio neminem: nec minus probari poffe putem , id u(aquam dixiffe Ga- ffaozi T8 miwzucius , boc eft, Sunt autem tennia (armenta, cinnamom; vis eultis fimilia : ipfumó, Phu C odore , C» facultatibus adfimilat. Qua- propter cim tantim Phuradices in ufum medicum veniant , facilé dici poteft, carpefium Galeno potius vadicum effe quandoquidem fulidiores funt vadices » quam Crpereumt. — Praterea cum Galenus alias cinnamomi virgulta "af bfans carpefii vadices cinnamo- 3 fermeutofi , verim etiam radices plures (ar« ef: vidi appellantur... Quo fit, ut erediderim Fuehfium in fuis Paradoxisimmerità impugnaffe Leonitemum, Leoni- e Ad bec guflantibus molis vulgares officinarum Cubebas , mulluim prov[us Phu faporem deprehendimus : quod manifeft? ou ] cübebas, nec Arabum cubebas effe, nec Galeni carpefium. — Ob idigitur, ubi € apud Gracos carpefium cala medicamentis admiftum veperitur, c cubeba apud auritanos, phu eorum vice, cum fit i le velcafiia, potius quam cubeba vulgaris ufas , j Roe, ad, bas noftrates cavpefium non mnia i eoru catptfio in omnibus perfimis dcfendi- jicienda. — Xacobus Splvims inter recentiores apprim? dolus, *2*- tamen animadvertit , uec etiam Serapionis , aliorumá, A- yox, rabum effe cubebas, Aberravitin cubebarum Vifleria etiam Serapio, quippe quicquid Diofcorides de rüfco fcriptum re- Serapio- liquit, iscu peram reddidi. Cujus autem [lirpis frums vulgares CUBEBAE fint, quid afirpare poffim Cedere "3 EO EA - en babeo, cim ex orientali plaga molis peregrine affe- bru E B SX wvuL. Etfi eas dixerim odoratas effe baccas , racema- g Ares. : 6$, corymborum edere smodo » qui guftui confide. m, acrimoniam. C* amaroris tantil-- D 2 Heg Sylviüer. — 40 And. Matthioli Comm. Quod e$ Gracisümnibusaliquibu etiam &ypla velgdles dicitur : Latinis ,Pbhu,C» (ylveffris Nardus : Arabibus , Fu : Itali, Valeriana : Germanis, SBalorian : Hifpamesberva beneditta : Gallis,V alerienne : Bobemis Kofilyh : Polonis, Kofileh. phy, miniis Gr ec e$ emgóv : Italis, aleriana minore : Germanis getaciu Sa[orían : GallisValertenne des prez.: Bobggg, Kopitnik. Pha minimum fivc Valeriana montana: Ytalis;V aleriana ininima: Germanis, fein S5aforían. — ' MA LERIANA Nardus quoque fylveftris dicitur , partim ob radices , que cum quadam odoris gravitate nardum emulantur, partim ob vires Nardo (auctoribus Galeno & Aegineta) fimiles, Diofcorides videtur una defcriptione duo genera propofuitle: folia namque olufatri & radicis forma, hortenfi: at folia Elaphobofci & floriscolorfylveltri majori conveniunt. Duodecim autem fpeciesin noftro Phytopinace recenfuimus, Matthiolus vero trium tantüm meminit, de quibus hoc loco : cui & io rubram,cum in D.Camerarii editione habeatur;adjiciemus: & purpuream peregrinam. I. Valeriana hortenfis C.B. Valeriana vera feu Nardus agreftis , Trag.Phu magnum.Fuch.fol.Lon, Lugd.Phu.verum;Fuch.icon. Cord.in Diof. Taber.fol.Phu majus; Cord. hift,.Calt.Phu hortenfe, Gef. hor.Valeriana horteníis , domeftica, genicularis; herba Benedicta,Dodo.gal.& fol. Valeriana major, Lob.Cam.hor.Valeriana optima & Carpefium Galeni.Caef.Phu ponticum & Valeriana pontica.Tab, iniconibus. I. Valerianafylveltris major, C.B. Phu Diofcoridis,Brun.4.& Fabio Columnae: Vale. riana vulgaris,vel fecunda, & Serpylium majus, Trago.Phu Germanicum;Fuch.fol.Phu vul gare;Fuch. icon , Valeriana fyl.major, Dod.gal.Lug.Thal.Tab.fol.Phu parvum, Lac.Phu minus, Mazth.4. Caf, Phu majus commune , Gefn.hor. Valeriana vulgaris , Cor.in Diof.Lon.Valeriana fyl.Lob.Dod.Cam, * hor.cui & Valeriana paluftris major. Valeriana altera , Caef. Valeriana major & herba benedi&a, Tab, ae icon, Variat hac foliisque aliquando vulgari decuplo majora funt: aliquando minora & cinerea in fylviscaduis,quam Tragustertiamfecit. 11L. Valeriana fylveftris minor. C,B. & Lugd. Valeriana exigua vel quarta, T rag.Phu parvum,Dod.gal.Phu minus.Gefn.hort.Lon. Tab. Phu minimum, Caft. Lugd. Matth.4. cui & Valeriana montana. Valeriana minor fylveftris, Lob.Valeriana fylveftris,five paluftris minor,Cam.hort.Valeriana minor feu paluftris, Fhalyo. Valeriana minima,Dodo.Düum eft generum;altera minóre, alteramajoreeftlore. IV. Valeriana rubradi&ta. Exradice candida odo-. rata mediocriter craffa longaquecaulesaliquor duorum dodrantum aut longiores rotundi leves geni- culati exurgunt;quos folia viridia,lata; oblonga in acutum definentia cingunt, in caulium faftigiis flo- . res copiefioblongi, eleganti purpura rubentes , caudati, quafi racemati difponuntur: quibusfemina oblonga, plumofa, fuccedunt. Alti y G . nos in hortis provenit. Radix ,cum odorata & dulcis fit, cum levicula monia; calida in fecundo,ficca in primo compluribus cenfetur. : IV... Valeríana Rubra dicta. éxV. Valeriana Peregrina Purpurea- s * :ftivis menfibus floret. In ruderibus Pifanis fponte, apud Germa- je amaritudine & aliqua acti- In lib. primum Duiofcoridis. 4l Hajushabetur &altera fpecies oblongo & angufto folio. Sunt qui Narcillum Virgilii & Columella in hortiscenfeant: alii Condurdum Plinii lib.g 6. cap. s. alii Struthii; alii Behen rubri : alii Polemonii fpeciem:alii denique Limonium. Pglemonii altera fpecies; Dod. gal. Limonium Monfpellienfium, Polemoniumalterum & Polemonii genus Fontanoni, Gefn. hor. & app. Ocymaftrum Valerianthon, Bchen rubrum Belgarum;Saponaria altera & Struchion Aldroandi, Lob. Valeriana rubra, Dod. Taber. Cám. hor. Phu peregrinum Parifienfibus, Phu latifolium, Cam.4. Polemonii fpecies, Dod. Lugd. Va- leriana inodora xertia, Centaurea media quibufdam, Czfalpino. V. Valeriana PEREGRINA pur- urea, Exradice parva, fibrofa, albicante, caulis prodit pedalis, viridis, rorundus,canus,ftriatus,quem folia pallide virentia, pauca, oblonga, Nardi montanz fimilia , integra, fine pediculis cingunt:quorum 10 tamen füperiora ad exortum in crenas dividuntur.Caulis in ramos brachiatur,qui quafi umbellam(cui duo folia fubjiciuntur ) floribus elegantiflimis purpureis oblongis refertam, fuftiner: quibus fucce- dunt vafcula oblongacalyces referentia, in quibus femen, altero tamen vafculo inclufum, continetur. Sponté in Latio provenit, in loco quodam Siculo di&o ( unde Valeriana Sicula) ut & in Sabinis: ubi & florealbo repeririajunt: nunc in hortis Italiz habetur, & in horto Illuftrillimi Principis D. Friderici Ducis Virtenbergici, & Teccii, Comitis Montisbelgard. Domini mei clementiffimi ;quem Joh. Bau- hinus, ejus Celfitudinis Archiater, frater chariff. Montembelgardi colit, nomine Nardi Cretice cultam legimus. A forma Valerianam peregrinam purpuream nominamus, licet Nobililf. Cortufus Patricius Patavinus, hortidue Medici prefectus, noftri amantiflimus, "Tripolium-efle cenfeat, cujus opinioni fa- vet icon Tripoliiin manufcripto Codice Diofcorideo, quem Nobiliffimus Pinellus, Patavii in fua Bi- 20 bliotheca habet, Hanc cum pi&am Vzlerianze Indice Imperati nomineà Do&ore Pafchali Gallo, Pi- &avienfium Medico, rei herbariz ftudiofiffimo; ex Igalia accepiffemus, nec defcri ptaminveniremus, & , defcripfimus in offro Phytopinace, & iconem adjceimus : qno loci circiter centum & fexaginta lia- &enus non defcriptarum plantarum breves defcriptiones legere licet, plenius Deo duce, in univerfali noitza hiftoria hzc tractaturi, omniumque iconesaddituri. . VI. Carpefium, Cacfalpinus Valerianam majorem elTe cenfet: quare Caftor in fuo herbario fub Carpefii titulo Valerianze majoris figuram , quam Matth. in fecund. edit: & Lac. habent; pofuit. Cenfuerunt Arabum aliqui Rufci fru&tum Cu- bebas vocari, & apud Galenum 7. fimpl. & 1.de Antid. Carpefium effe: quia de Carpefio nil invenia- turapud Diofcoridem; ut de Rufco nil apud Galenum. Sed falluntur, cum Rufci fru&us & à Cubebis Arabum, & i Cubebisoffic.dilferant. Cordusin fua hiftoria Carpefium nominat, id quod Mátthio- - Verüm hunc scena A&uariuszg-. bus. rbor malo vulgari fimilis, foliis pi- ru&u acematim cohe-. Ey jgofes nucleo exigio, Raccido: matures; aquai fupericie, nucleo intus: ponderoftores, Cubebas vocant, Cord -hift. Cft. Coft, Tabern. Cubebasoffic.l eR ari & Grecorum uagajeen, Lonicerus. - 4o ac. Cui Meals. ^ MALABATHRUM. CAP. XL. Mi3lsbathrum [ arbitrantur aliqui effe Indici nardi folium, falfi quadam odoris cognatione : pet- Oribifi- multa enim nardum olent, quemadmodum phu, afarum ; hiris. Secus autem res fe haber : us non namque Malabathrum folium füi generis eft, quod Indic gignunt paludes; lentis palüftris modo ice in- innatansaquis,fineradice. Id colleaum ftatim lino tranfüitur , E iccatum reconditur, Tradunt ficcatisa tivo fervore aquis, humum aridis fruticibus 5i non evenerit , ne amplius qui- dem renafci. ]. Laudatur recens, ex candido ni grum nec fragile, odore caput feriens, : quod diu infuaviodore permaneat; : ra tur, nullo falisguftu. Infrmum Vero, &c 5o minutim contufüm, Eco ficaniofum virus olet, vitiofum: ft. Eafdemnardo fortitur vires: fed efficacius omnia preltat. Uirinam ve tius ciet, acitomacho magis prodeft Malabathri vis. Lip- piudi "in vino fervefattum commodeillinitur. Subditum lin- gum Ew - Veftium quoque odorem interpofitum fervat & ab [17 bumus aridis fruticibus peruratur : quod cim. jamdiu fort?" non fit à natura faüum omiffumn, ob eorum negligentiam, jfacilépoffea evenire potuit ;. ut Malabathri w lir. X11. cap. XXV Y. duokum meminit generum , quorum alterusi a buverbis. | Dat M alabatbrum Syria, arborem folia conveluto , Suenta :. fertilior efl ejufdem Aegyptus: laudatius tamenex India venit, - tadoratius croco, nigricans , fcabiumque, quodam [ali gufu. Minus ettfrarefintiz, Sapor ejus nardo fimili e[e debet [ub linguas. Odor vero inv 42 And. Matthioli Comm. plinius, Quitamanprater Die[coridis fententiam prajtantius Malabathrum duxit,quod falfum eft ncn quod infalfum, Sed non defunt vecentiores rei plantaria profefores ,qui fibi perfuadent alia quaq, baberi folii genera prater Tndicum, Malabatbrum , Galeni primum teffimonio freti , quod is im uno.c* code medicamento Malabathrini , c Foliati um. Foliim&- euenti meminerit in libris de comp.smed.fecundum locos.t um de fanitatetuenda.Deinde,quod apud fureconfultos trim, Vos Foloyum fiat mentio,ljb. Digefforum trigefümonono,Titula quarto de ptiblicams c vedtiralibus. Ego vero longé aliter iet vem hauc fe babere crediderim, qued (quantum viderim legerimá,) non fcripferint traclaverinta, Diofcorides , c Ga. Malaba- [etus gift de uno tantum Folio,uempe de Malabathrino,nec llus inveniarur autor,qui de pluribus fcvipferit inter Gra. Ex & cos: id quod affirmat unum tantum Folitmn fuiffe apud antiquos.Nec obflat quod Galemts Malabathbrini €» Foliati un- uagueuti £MEBE meminerit in tno C eedem inedicamento quemadmodum Nardini c [icati : fiquidem mibi quidem perpe-.. explica- $40 perfuafi, Malabathrinum apud Galenum non differre à Foliato,quid. Folitsi,c Malabathrtm diverfa fint medi tg ee camenta, [ed quod diver[a fuerit parandi ejufinodi unguentorum vatio , alterum Foliatum, alterum Malabathris num vocark antiquitas, diffeventie tantiim caufa. Quemadmodum eadem de caufa alterum Samp[uchinum , alterum Amaracinum. appellat. Diofcorides , quum. tamen nil aliud fit Sampfucbum quam Amaracus. — Atqui illis venia danda eft, quod primis in viridariis detenti , ad intima C? fecreta Galeni loca non penetraverint. Idem quoq, fentio defpicato, C" Nardizo, apud Galenum, cum nihil à Spica differat Nardus: mec aliter, mea quidem fententia , ves fe babes: repoteft.— Namó, fi Malabathrum c Folium , Spica &* Nardus diver(eeffent plante, haud dubito eff, quin Galenu ambarum memini fet in libris de fimp. med. facultatibus : 1d quod etiam mon pretermififfet Diofcorides. Quantum ver ad Jurecon[ulterum autboritatem attinet, negaverim ego nunquam trium Foliorum ibi fieri mentionem , nempe Ma- labatbrini, Baybarici, &* Pentapbari. Atqui nontamen afirmaverim titulo illi Digefloruim effe credendum , quod plari- Locus di- 006/01 fcateat mendis.N am Caffumumn ( ita ibi legitur ) Thuriana, Avoma Yndicum, Alchelufta, Saveogalla, Omerabi- 20 *geforü CHI, Carpafumn , opus Bufücum, Ferrum lndicum, Foliui penzafpbarum , de quo nullus antiquovum meminit, € alia * , deceprus adsotavir Jurecon- nonnulla, que ibi depravate leguntur, & legi debebant , Cancamtom, Tbymiama , Ammoniacuin, Agallocbum. Sarco- Parse, colla, Gummi Arabicton, Carpefinm , opus Byfsinum , Ebenum Indicum, affiruzant quidem nihil folidi, veria, de Folia ws — Pentafpharoibi baberi: quim etian, nec forta[fede barbarico , de quibas nibil apud Theophraflum ,. Diofcoridem , Ga- lenum, Plinium, p is memorie traditumeft. Ceterum demus nos bac tria reperiri Folia apud Juveconfultos, concedamus bac d 4, alia minima babeantur. 40 Yi5 venderentur. x* datifimum Microfpberum ,é mini, Pliniüs 41 dyy j atq, TArb enim illinch cos efeipartibus qus aliquo inloco, cy ipfa fubflernemes: tandem. hinc funt tria genera Malabathri que in Indiam pofteadee id credendum Penta|pherum mon ejfe per (e genus, C? dept" tan um effe Folium , nempe Malabatbrum : C Syriacim un ex prefcriptis Arriaui verbisfacil? quifquam pos dE Á 3 SS UrU í P" ; ror qui 10 enim inter fe differunt. Siquidem , quod Indi Betel'vocant , Arabes C Perfa Tembul , c Tember appellant. 1d illi conti- Tétb 20 39 40 6o In lib. primum Diofconidis. 43 Amfraudulenter ,ne dicam i iter citaverit ex eodem Arrian ri Vijteriam novus quidam veiplantarie — Mu dui o nea fecum. de Malabathra bat gloriari Arrian, fe repe- phantz í pu littora, C orasvubrimarü lege- ep. nempe ,quid fcribat idem, Thinam desi. atur : taceo alias fabulas, quas ex eo- dem autbore fibi fingit, ut tantum viciffe videatur. Porro feraffe cenfebaz fyephanta ile, qui mifellum bunc docuit, non alibi fortaffe reperiri Arriani Periplum, quam in fua bibliotheca: fed quid plura debis qui meretricum modofron- tem perfricuere , quid, delis tantum , C impo[turi aliorum labores infe&antur? Erraut pratereavecentiorum nonnul- n- liyin cen[endo'T. E M s uL(quidam boc quoque Folij genus faciunt )quàd putant boc differre ab Indorum. Betel : Bibil damer- j j mbul nue mandunt, t4m in otio, quam in negotio , qmod putant fecunda valetudini multum conferre, corporibus vires adde-- & neve re, venerem augere, cor C cerebrum roborare : ubi autem«opio[ius edatur mentem movet. Iccirco mulieres Tarnafari i" in defuncti mariti rogum fe ipfas injecture, tantum illius vorant , ut amentes eficiantur. Id 4qua afperguat, qua foluta 8 id fit calx éconchis parata, ac tunc demum ve[cuntur eo : fed bac perperam tranferipfit novis quidam berbaria Tél indaga- tor , quippe qui bec folia calce vel cinere circumvoluta, ab Indis devorari faribit, fed tam [uave obfouium mibi non Betel hi- vender. Ef Brel fel plante, que Hedere, Smilacisve modo arbores (andit , nea, per fe confiflere poteft ab[a, ptda-. ftoria. or e EOS ; . ,"ftnto. Floret nunquam , nunquamá, fru&um profert : fo- . Lk BESEL SEU TEMBUL. . Jsef be planta Citrio «mulis , nervi quibmdam fecun- e AUS dum longitudinem difcurrentibu,ut i plantagine. Hac LUN : d Alexandria Aegypti ad 205 pluribus ante annis comportan- znec defunt. » quiloco Malabathri iis utatur : Sed vide- illi an ved , mibi vero Malabathri vicesn nunquam praflabunt. Ubi enim Malabatbro opus Jit; Cafiam edora- tam , vel Indicam nardum fupponendam putamus , Gale- num fecuti,qui ita decrevit tum in fuccedaneis , tum etiam Tib. v 3 1. Gv 1 3 1. fhmplicium Els Mebiunm Quan- Tocdit VE ds ES BG zd 5 : opinio . quam Fucbfin in libro, quem de compofitione medicamen- explofa. torum novifiime edidit , dum eaperpendit que Auream A- Vexandrinam conficiunt, Malabathri loce Attractylimfta- ruit fabjiciendam , Galenum (at inquit )in libello defubfli- - , quis medicamentis [ecurus.Sed certe mon (ata polfum mira- fium virum alioqui dodtrina & indicio clarum LAM idetur ) mamfefla , minu redu : entis, Blicium cenfu : qui umo quaftore fat, "d bere Malabathbrumyquam N ardum. Quorum e ; Horitati gravifime long? fatius adbarendum. exiftimo. quam ut temere fortaffe fit Artradtyli in Malabathrilo- eum fubflituenda : prefertim cum nobis non defit copiaNar- ) Artratiylis amem vera , hactenus, iro tertio futoloco 12 anc aliqui, yut Lufianns fecit; quod Tam-- icitur T'embul Avicenna, Betrey. triplexeft: primum Diofcoric quod apud Plin rum eft Malabathrum adiecimus) putant. Folian 2m inarum feu folium Indum(quo cera procul ab aqua nafcentis folium , mali Medicae folio fim ftis tribus per longitudinem ex tibus, cc à deb vehementiut Nardus , aut Mac Aloyfius Cadamuftus & alii, Voc "iieabis. * 44. 77 nez^. dan aw S SENS SN AA Lake Iu S NS N TER NN VANS lY d NN d a Meum agupumTo- Qigar l;a- romati- * fera, b Cat. o- q«uigipios i. ier Tridis. «Meum snáo Aiii. d. angaftà levem. — 4 omnia ex6.z-. " Xia» Tis A gugy'yi- * eig "Mea. ? icrafam & fiitulis plenam. eMeü& Drag. up ^ TIS au. güriugsd. cü mülto fervore, fMeum ivteyus. i. ramofa. gMeum C, TL M Ad [7 SIN " AAT ANS 32) n 2. y intra viperarum i&tus pota auxiliatu: : proficit : feminis in folio d - £agu. i. ramis ità im; &c And. Matthiol: Comm. cennam eadem funt, differt, FoliumIndum fepla, fariorum, Trago Malabathrum, Lac. Lob. Caf, "Tab.Cafiaaromatica;Cord.hift. Tamalapatra Gar. ziz, Cluf. Lugd. Folium Indianum, à Coftz, Fry. &usveró quiadpinguntur, Lob. Fru&us Tembu] "vocat : fru&us Carelle quorundam fententia, Lugd.& fans fru&usCanelle nomine;ad nos etiam exltalia miflfi;meminit & Cordusin Diof.Cinamo- mumxrucum ferre parvum glandibus fimilem, CASSIM. CAD. XIL n Kaozix., (C 15a, cujus complura fünt genera; juxta aodo- Vriferam Arabiam gignitur; crafli corticis far- mento, foliis? piperis.Eligenda cft fulvefcens;pul- chri coloris, corallii emula, € perquam angufla, longa, d craffa, & fiftulofa guftu mordens, & cume aliquanto fervore adftringens; aromatica, vino- fo odore : cujufmodi eft, quzab incolis achy ap- pellatur, ab Alexandricze negotiatoribus daphnitis, lo Huic prafertur craffa;purpurea, & nigricans, zigir 29 cognomine, quz rofam odore imitatur, pracipui in medicina ufüs.. Secundum locá tenet antedicta. 'Tertia,cui Mofylitico blaftojid eft; germinicogno- ameneft. Reliqux viles; ut quae ai oentis dici- tur, nigra, infuavis, cortice tenui, ac rimofo : & - qua darca, & citto vocitatur barbaro nomine. $i- -Amilior huic eft bfeudocaffia, quam ut explicari pof- : fitque guftu coarguitur,cum nec acrisnec odorata fit; herentemQue medullz corticem habeat. 1 ml -Bensti In lib. primum Duiofcoridis. 4j magni ad omnia ufus. Tritum vinoexcipiur, umbrague ficca uo diutius eduret reconditur. w naAgzw , tu£gns apéclga qgà TTAXVS t Addunt Meumexemp. & Drag. és 49 Aeyémdpor , 6 galdléregor, tg oA) nivei Phat ]io (ge nvrduatouv y necrel éeulvo wed uer. Atüra omnium verum parens , inboc terrarum orbe quadam flirpimm genera adeb inekoralilia procreavit , ut ne 71 plurimis quidem deliciis, blandiciis, officiis, ebfequisó, ea apud nos quifpiam retinere potuerit. — Siquidem. ffirpes ipfa vivere coacte in bortit, viridarus, mitioribusá, Italia locis cen Tempe omni amcnitate vefertis 1 quemadme- dum alpini bomines delicias urbium e majeflatem a[pernantes, politicis novibus omnino neglediis, non alibi, quam in fuismapaliis hilariter, ac jucund? vivere poffunt : ita G ipfa relicta cali clementia , hortorum, amnitate : ffreto item 10 fontium oblediamento , omniumá, urbanarum ac familiarium Sirpium confortio ,in deferta , Jolitudinesá, fuas , à qui- Bus primam duxerunt. originem , fe tandem recepere , tantum patrie natalisá foli amor inrerum naturapotef. — 1n quarum genere cafsia connumeranda venit : qua tametfi in majore illa Romane gentis fortuna multis ac variis bor- torum locis confita babebatur : nullibi tamen bac etate ( quod noverim ) in Italia, ne in tota dicam Europa inveni- tur. Sed bac de Cafíia dixilfe volumus fimplicium medicamentorum peritifimos fecuti , qui ( ut eorum teflantur volumina ) nibil invicem differre cenfent , Cafüiam quain arborum genere Diofcoridi C Galeno recenfetur , & eam, qua antiquis inter coronarias numerabatur herbas, quad, olim pafm circa apum alvearia ferebatur in Italia, quód ea maxim? apes deledentur , & in bortis C viridarits coronis maxim expetita, — Verum enimvero longe aliter bac Yé$ — Caffe intelligi poflulat, quod aliam repererim fuife Caftam (| ut Diofcorides inquit ) 2 felici Arabia allatam , ex arbore odoratz, , (auctore Theophraflo ) viticis magnitudine, ab bac longe diverfam, quam apibus , * coronis ferebat antiquitas , quan- iine d 20 doquidem fuerit hac verba , illa vero arbor : prefertum citm nullus ( quod fciam ) extet auctor , qui po[leritatis me- (crimen. morie mandaverit , Caffiam adeà copiofam in Romanorum triumpbis ex Arabia convehi folitam , ut sude vulgaris fa a, ubique paffim Cr reperiretur , C fereretur ab omnibus... Quod fi forté eveniffet, nunquam tamen mihi perfuafe- rim, quód Galenus bac in fcientia, C facultateommium diligentifimu , & qui Roma diu vitam duxit , Italica Cafiin bifloriam fileutio involviffet. Plinius lib. x. x. cap. 1 x . nonnullas memorans berbas , quoi "um folia odoris gratia in ufum coronarum venerant; inquit : Ergoincoronamenta folia ventre malothron.fpireon, trigonon, cneoron , quod caf- fiam Biginusvocat. —. 1d quod ante ipfum palam fecerat Virgiliu, Cafiam inter coronarias herbas vecolens im Bucolicis ecloga tj. bis verfibus ; : zi ptm. Y Rin Georgicis lib. 11. Jtem Georgicorum lib. 1 1 11. gj i : buniles ca[ias, voremQ, miniftrat. 2d des, Cr olentia latb — rofam , violas , ; » n, p4 Y. (lego myriopbylium) cerintben »- battenui Plin. — Hic iteg, rationibus autorum, vetera nisus Theodorus , Cneoron Tbeophraffo , Cafiem appellat. Quamobrem potius fue. Cneoron Grecis vocatum 4o antiquis coronariam fuiffe Cafiam apibus gratifümam , quàm eam , que in India C felici Avabia provenit, cinna- momo perfimilis, odoramentis d» antidotisexpetita, C qua per longas atates cinnamomi vice. ufi funt medici. Neq, - tamen propterea opinioni noflra vefragari putamus Columellam lib. uu. cap. Y 1 1 1. de re vüflica , ubi ita fcriptum € reliquit. dudeam c Arabiam pretiofis odoribus illuflrem baberi , ed nec noftram civitatem pradidtis egere flrpibus :—— pun cim. plavibus locis urbis jam cafiamfrondemem conjpicimus , jam thuream plantam , florentes, bortos myrrha. croco... Nam quamvis concedi poft Columella Cafiam ex Arabi ill 1e fuotem- 'e con[picuam fuiffein bortis procerum C tnperatorum févit antiquitas , alia fuerit planta: prefer ^. CNEORON autem defcribit Theopi A C TREE eet e po t:quá igandum junci modo utantur. Ger--.-—— 9 denique temporis florent : bac Theophraftus, — Sed quaenam nulla d. Anis Ígidt vesica d T r[ativa eft oratio, ntc ullopaito vocemiueemG admittere potefl m. Puerilüs k * Lg 46 And. Matthioli Comm. Puerilis euim e]Jet oratio , non gvaviftmi autoris Tbeophraffi , fi locus bic Anguillarii medo legeretur : fed admiadum : " 1 * : : quidein amnivor qgód bac non noverit. Auguillarius, citi ta. bo] L CNEORUM MATTHIOEL menis plus Grece ( ut audio ) quam Latine lingua profeffoz lzanon r rem fe dicat. Poftremà de Coronario Rofiavino fcribens Dig. ef. feorides, nibil ibi Cneori meminit , quem tamen totum le. giffe Ybeophraftum non ambigo. Aberrant etiam qui con. tendünt Theophrafli Cneortmm chamalsam effe, vel Thyma- leam , ut in Epiflelis noflris [atis fuperd, à nobis comprobas RU tum efl. Ynvenm nos boc anno in Bobeni [ylvis plantam, reperti cujus bic imaginem damus, qua omnibus fuis partibus 1o confide. Curomnuxd candidum refert , fiquidem cutaneum illi —— folixan efl, oblongum; rami flexiles , ac lenti, multi, fur culofi,, ab ipfa protinus tellure , aut paulo fuperius emer- gentes, & bimi fefe diffundentes.. Flores illà [unt infurcu- lornn vacumicibus puspurei , odorati teflicult odoremrefe- ventes : radice wititur alte defcendente, aon tenui,que nota SS "s Cnearo belle cerrepondent. Atqui ela ie quantum Y NS S viderim ) verno tempore , verüm non ob hanc tautumvepu- ES gnantem notam adducar , ut credam banc plantam Cneo- Ni) WE rum awt ejm jpeciem efe , € prefertim citm. à ruflici 1e E NOUY — nelligam , florere etiam Autumno.. Appinsimm bicejns * S imaginem , é ejus hiloriam defcripfimus, non tam. tene Ex. , de opinionis moflrs caufa , quam mt ceteri Tei planta- NS mia periti de. bac plauta fuum quoque jndicium ferant, . ARN Nam ubi i Ibeophra[fti Cueorum ip[am effe negaverinty, Madtss — enr mibi fari fuperó, fatufatum , fi. Mattbioli Cuer- rum & AS vum ipfam appellaverimt. — Sed jum ad Caffiam odoratam feplaíía- A ER redeamts , ob cujus cognitionem. pofhmodum. fadum eff , pee le NU Z ^ utrecentioribus mediqi , inea vecuperanda, inve[ligandad, Cáffie SN 7A NS / | mulrim negotii acce[Jer. — Nam, badenws pun medici, je fücceda- SN EAONSS 1 tum feplafiarii (etfi plures jam ve[ipifcant ) odorata cafa ns VE dE SQ loco quadam incognita arboris fegmenta, nec odore, nec viri« x bus pradicata femper cape[Jerumt..— Veruntamen poftquam nonnulli eati noftre dottifiimi viri , flirpium biftorias di igenter examinarunt , detecta fraude, mercatores ex. Alt- eon o xandriamercimonia Venetias comportantes , cim fuam Il; CINNAMOMUM .OoF- —— dmpofturam deprcben[am cernerent , à negocio defcifeene DN tes, in aliud novum Caffie genus fegmenta illa commutae Pfeudo- : A ed E j caffia, : vunt : que fane prater odorem , paviterá, faporem , quibm s m ferà penitus exoleta fentitur , Cafia à Diofcoride deferi Mon t2 admodum babetur - Quapropter nec eos er- 4d : - edi 4 banc Diofcoridis Peudo- ES ; effe, quippe & eraffa cortice conflat, C in eju c EU *E I EENRLLO tam vifi ue materies , paululumió eft odo Caffis TAS 3 E 3 £ó, acri. Nonnulli bác non contenti; quadam legitima i : : : eftcinna- - momum TUlbo di: j i qui ente rutina examinaturis bujufmedi nt ) ad expediendas deteriore . mio, quas illi admifrent, pro virili usuntur.. Galenus ita — libro primo de antidotis multà Cafüe genera recenjaits - mbifani Diofcoridem fecutus , eam cateris praflarefatetut 60 — que xigi cognomine dicitur ,— bancá, afferit. cinnamo- - muin ujque adeb aemulari , ut effent , qui fuo avo e4m nnamomi loco venderent, — Quo fit, ut admirari nani t, fi bodie quoq, tot annis bac deduda , protrathaó cato tibia, cafa pro cinnamomo venundetur. . Inlib. primum D 47 Caffia wm tranfit ari , fateturá, fe v anima- aniter infpexiffg cinnamomi [ur- vaxurin ponendi medicamentis , duas electa, cinna- E NT " monu. quod tradit juniorem Androma- C da f- ctAfi corticis : cujufmodi in vulgari (tula An- "ro 1n C je. Defcribit item Galenus quoddam a chum Caffiam fiflulam nomina[Je , cum fiftularum modo imanis cavaó, fit cinnamema frequentiffima confpicitur. — Hujus (ant ea videtur effe generis, quam in fuo conficiendorum pharmacorum acu libello prafert- Cordus , quód velt caffiem , preter Diofcoridis C Galeni fententiam , lubrici effeguftw. Porro Caffe ^ ederata fruftulum cum cortice C lygno fuo interiore, nuper dono ibi dedit Sereniffumus Princeps Ferdinandus Archi- dux Aufirie , Dominus mibi clementifimus, ab integro vamulo abfciffum , quem ille inter plures alias ves non minus 10 pretiofas quam raras, reconditum babet. — Hujus cortex colore quidem cinereo à. noflro vulgari cinnamomo difi- det, non tamen edore ac gufiu : quandoquidem manfus idip[um , quad vulgus Canellam vocat , ori plane repra- fentat : at lignum , quod cortice contegitur , fragili conftat materie , neq, ullo pror[us odore , faporeá, commendatur. Quare hine facili colligi potet, corticis tantum ejus ufum effe, atq, etiam Theophraftum non ab re memorta prodidiffe, bu- jusvirgas in frufla fecari , recenti, bovis corio bac confui, ut vermiculis, qui ex eo naf. untur , lignum illud inutile eroda- tur. Ceterum odorata caffia meminit etiam Virgilius prater coronariam lib. u. Georg. tibi cecinit boc cavinine. — Nec allie cafialiquidi corrumpitur ufu olivi.. Quin cr Pliniu Caffie meminit lib. x n.cap. xxix. bis verbis. Frutex C Cafjia efl, hiftoria juxtaá, cinnamom: campos nafcitur, fed m montibus, crafiiore armento, tenui cute, verius quàm cortice : quem contra. exPlinio, atq, in cinhamomo levari, C" cxinaniripretium ej - Amplitudo fraticis trium cubitorum. -Celos triplex : cum primum emicat, candidus pedali men(ura : deindevubefcit addito femipede, ultra migricans.Hec pars maxime laudatur, ac dein- 20 de proxima : damnatur vero caudida. Con[ecant furculos longitudine bintüm cubitorum: mox pr s[uunt vecentihus coriis quadrupedum ob id interemptartum , ut ii putrefcentibus , vermiculi lignum "ví Ants C? excavent corticem tutum 4- erimonia , C amaritudine, Probatur receus maximi, C qua fit odoris mollifüimi, guftitve quam maximé fervens , pu- tius quam lento tempore leviter movdenus , colare purpureo , qued, plurima minimum ponderis faciat , brevi tunicarum fiftula, cr uon fragili. Hec Plinius: quorum plura à Theophraffo tranfcribit , qui Cafia bifloriam tradidit lib. 1 x. , Caiz cap. v . de hifloria plentarum, n fruticem effe amerina magnitudine fcribit : qua cim nullo pacto decorticari pof. Pitoria t VEM I $e. : Suns o à Ms ^ exTbeo- fitligno, cottex2, tanti utilis fit , obid bomiuum induftria inventum effe ait, ut coriis quadrupedum. confuta , phrafo. ^ H.XYLOCASSIA IV. XYLOCASSIA SUBNIGRA. x « * * xconfardam , medica- CAI e Jiuidem Scrap; ixl fit ipforum fivemter- iam fo- y fenfu Cafliam nigram , Cafiam iniret ? verà Cafiam , dequablc — m meam. Quamobremcerb —-— cenfuram dici pofit in ; effe inferenda 48 And. Matthioli Comm. eis: bujus magna in Italia fuerit penuria y ade) ut Cimamomum alibi reperiretur , nifi apud Imperatores, qui adwiralili bit. ex ctffodia inter aliapretiofa illud affervart cuvabant. Cujus vei bifforiam in medium affert Galenus libr. 1. de antidotis, Galeno. ficinquiens. De Cinnamomo contraria dis , qua de opobalfamo narravimus, compertum babeo : perfuafum namq, mihi Cinnam. eff, ipfumomnium cognitu facillnmum effe illu, qui fapeopzimum cinnamomum viderint. — Optimum veró confequi me- Porn mo poteft, nifi repofitum ab 1mperatoribus intueatur , fex generibus quodammodo diffriburum : fiquidem €» in boc mum, ffo,velut & in cafttayoptimi ad dererrimum tam magna. differentia efl, ut optimazafsta a peffimo cinmamomo parum Optima diffet. Neq, vero Cinnamomi virtus adufum apta longo tempore durat : ad triginta fiquidem annos ,. quam a prin- ecu cipio vim babuit , integram aon con[ervat : mugautur atitein , qui Cinnamomum ex bifce meduinis effe dicunt , qua &ac ab. fenelutem non femiant.. Atqui ego noncentum , neg, ducentüm annorum interventu, fed pauciorum. fi quisadtamum opimo merum conferat , jam aliquam nutationem vetuflieri Cinnamomo [actam obfervavi. Quo tempore fiquidem. Anto. Yo momo, f? Imperatori theriacam paravi , vafalignea , in quibus eju(dem geueris Cinnamosum merat , multa con[pexi , alia ' Trajani, quadam Adriani, nonnulla Antonini , quipoft Adrianum Imperator fuit, etate vepofita : omnia, hac fefe e Cinna. fAporis- C odoris imbecillitate, vebementiag, tantum plane [uperabant , quantum C tempore differebant. — Olim bar. momum Jarortimterris arca cubitos quatuor & medium longa , Romam perlata cm fuiffet , in qua Cinnamon primi generü ape integra arbor erat, ex e0á, Marco Antonino lamperatori antidotum quandam compofüiffem , ip[am catevis multum pra- terra Ro- fare deprebendi, adeo ut Ymperator quoq, ea deguflata medicina concodtionem, velut in aliis fieri folet , expectare nolu- mam al. erit; fed flatim ea ufus fit nondum integre duobus menfibus elap[is. Antoninum fub[ecutus eff Commodus, qui acc tberia- lum. cs sec cinnamomicuram ullam babuit, ficb quo non (oiton arboris illius, quod fuperfuerat , omm difüpatum efi, veruma etiam quodcunig, poft Adrianitempora comportatum fuerat. — Quofactum eft ut nuuc Vanperator nofter Sever, citm me fibi antidotum eo modo conficere jufafzt . quo. Antouino confeceram, ex Cinnamomo Trajani, c Adviam tempore 36 Cinna- f'épofito fuimere coactus fum, umbecillorad, plas? mihi vifa funt , & tamen sondum anni trigimta tnercefferant. — Hie momi o- 3/05 optimi Cinnamomi motas quafdam neceffarias fubjicere volumus , ipfam fcilicet fummopere bené olere, inexplica- a bilemá, pra ceteris bonum quendam odorem fpirare , ac calidum guffantibws fe multum exhiberes non ita tamen ut : mordicando triffitiam palato inferat : colorem deniquetalem babere. qualem fi quis lach mgrum colorem admifceat, atque cartlei, quem vocant, aliquatitulum addat. — Ex boc igitur quantum volcbam., ut mos mibi fuit , eum acce piffem , ramufculos paucos apud me repofui in ea apotheca, in qua res meas omnes pretiofas fervabam :. verum ipfa come. bufta,qua tempe[late &» delubrumpacis incenfum ejt , & hac, & alia quinque Cinnamon: fpecies , quas miti conquifie- ram,periere. — Nunc itag, cim Ymperatori noflro Severo theriacam componerem , ex Cinnamomo Adriani tempore vepofito , quod optimum vi[um efl elegi , de quo etiam utile quiddam lecturis [abdere citm pofim , 1d [acere non gravabor.. Super[unt Adbuc dile vafalignea , qua omnia habent plurium radicum , vel plurium ramorum, velut qui[piam dicere velit , Cinnamomorum differentias : nullum tamen veluti truncus, in vamos plures divifus attollitur, Losgitu. ftd Yeratri utriufg, figuram pra fe fert , ata, etiam magis dama[onii vocati, quod e Creta ad nos adfertur. Quaviaum — do ramo- tem Cinnamomi jpecies ab una radice , ceufrutex quidam parvus confurgit, emittitó, bec fex, illa feptem virgulta, vel p ind. paulà plura, paucioréve, non aquali tamen omnia longitudine funt , verum quod maximuin eft , pedis Romani dimi- ' dium nonexcedit.— Univerfaautem Cinnamomi natura fimilis eff quodammodo optima cafa. . Hactenu de Cinna- momo Galenus, "Cujus verba bic reven[ere libuit , ut omnibus palam fit , quód cum fub ii tam magnis Imperatoribus quitoti fert orbi imperabant . tanta e[Jet Cinnamomi penuria, admirari non debeamus , fi femobis penitus incognitum, Cinna. ?riffimumá, reddiderit, — Sedporiu id mirum fuerit , quod cum bae atate caftia plurimum afferatur , qua ut Tbto- momi phraffw, C" Pliniu inquiu itur juxta cinnamomi campos , fed in montibus, Cinnamomi t amen mibilimporte- P D, innami madmodum c bal [amum 49 unde fit; 5 € is A. trimas Cinmamomi [ylvas, bi * U ex his conficere ajunt: ifculfum interra Cinnamomum legunt. füribens , atq, id etiam addit, Cinnamomum . 4c etiam avem ip[am non Cinnamomun barbarorum regione lo 7 imnino denotat C. ) : —— P In lib. primum Diofcoridis. 49 odori fapori, f agr Antia E omni ex parte Cinn s Sie tfervent, etfi legitima fuerit Cafiia. Preterea non defunt, qui Quoct: putaverint bac Galeni auctoritate freti, caftam C cinnamomum ex una, € eadem arbore provenire , qua dum pumila dam ex- fitcinnamomum edat, dum verà adoleverit,caffiam: fed cm dicat Galenus, caftam mutari in cinnamomum, non autem e: caffi- cinnamomum incafliam,cadit eorum fententia. Quibusetiam efr agatur Theophrafius lib. 9. de plantarum hifloria 64p- Cinna. j- ubi caffiam, C" cinnamomum offendi diver[as ejfe plantas : licet decarum ue (C proceritate nibil certi exploratid, momun affirmer. Quandoquidem initio capitis,non ex fua. fed aliorum fententia [cri jcinnamomum e cafiam frutices effe ma- M ora guitudine amerina: deinde veró aliosettam fecutus au lores,cinmamomum fruticofum facit .Ceterum cum Jeribat Strabo nns Arabes cinnamomo,C* caffía uti ad ignem parandum ceterorum lignorum loco,videntur ba planta non effe Adeo pumile, iid st quidam fcribunt. Quod de caffía facile dicipotefl, fiquidem Venetiis cafsie canelle vocata fiftule vifuntur tanta erafi- à 10 rudinis, longitudiniso,, ut facile quif3, judicare poffit eas é ramis , feu virgultis non (an brevibw fuiffe decexpt as. Cinna- mnl momi deniq, fex genera effe produntur à Dio[coride,C Galeno : fed is nullibi ( quod fciverim ) preterquam im libro dethe- aue cd riaca ad Pifonem , quem tamen librum [purium putamus, ea per genera de[cripfit, fort affe ( ut folet ) Diofcoridi [e vemit- ,, G;le- tens, qui etiam tantium a locis, ubi nafcuntur, plus min[ve praftlamie buic, quam illi reddidit. At Ybeophra[lus cit ato nt no. per loco long? aliter cinmamomi differentias baberi ait. ris verbis: Cinnamomum decerptum in quinas partes difverni nar- Sen rant, C effe precipua bonitatis, quod germinibus proximum fuerit:idq, palmi longitudine cadi, aut paulà majus.Secndu. giferen. quod fequitur, quod etiam minu cefura ef-ertium deinde, C" quartum notatur. Ultimum vero,quod deterrimum,pro- viz. ex ximum4, adici : boc enim minimum corticis bai o fumma gratia eft , non in ligno, qua de cati[a praeferri cacumi- Theoph. ma folent, quod corticis plurimum babeant: quidampfic ajunt. Alii vero Cinnamomum frutico[um enarrant , ejusd, genera duo, alterum nigrum, alterum candidum:bec Tócoph 'afl.Veruntamen cum nec is bac in bifloria aliquid conftanter,affir- 20 manterá, (cribat, Ymperatorem, Regémve quempiam defideravem , qui bumanam Rempublicam miferatus , explorandi idotos. Porró tametfi hactenusillud mibi abund? probatum ee vi- nnamomum, funt tamen bac etate. / ^ 4. Fuchíái ques extat Fucbfius, qui libro illo de o isis levens ita fevibit. Sed baud dubie reproba- ; velir:di- 'a volen- m, us&Cat- fe affer im h qii Cinnam, ; genera : - 2 inyenliit, : 70$ — Amati b ejus calumniis defendimus zhic enim quod de materia medica fentimus, c ingenue profiteri pof[amus , libenter feribi- opini 40 4b ej - q E /g P ( )4 4 » UL 7- opinio Làm virum peritum de ever, endimue, mirari quidem Fuch(ius Cinnamomum,yinqu.t, quod nobi bialis; fex vel [eprem à trunco mittentisvamulos ,qui fingulis annis amputantur, atq, iterum pullula momum e[L (it tentis,odovatiftmus,guflatu acris, & valde m ! c -In banc, meo quidem judicio, vanam opinionem Fuchfiue Mab quam edm. Cin. 7 àg AXE iic inquiens Cinnamo- momivi- pari fun pu cim mnn momis calfacit rimum in fe acris deprebenditur, quid. » qua in corpore funt vecrementa. i m rm vide à copia fimul € crafft- eode t od fafficiat , evacuari nequit : bactenus Gale ! ex vulgari cimmamomo fa aqua fil... Ci [s pore idipfum pulcbr? vepra[entat , a mmextrabendivatio bec eft. Sumito diti cin- y, NL V ptimi, libram , idá, leviter contufum in vel aneum , quod matula for aq o Tat , conjicito : ilatitia li itor , Gr vini albi odorati fefquilibram infundit, aritiaut s vigintiquatuor 1 lip, Viresa- remedio 302 Cin- : EC ,. namomi í ciet : liac auxilia- vulgaris, * S : EMo- Bot. Gáxden, tur: $ * [s i893 * " 2 Cafliz , folutivz confide- ratio. Aegyptia filiquz hiftor. Nomina. s, supor, Latini quoque Cinnamomum dicunt : Arabes, Dar[eni : 1tali , Cinnamomo. Germani Qimtuctritib : Bo- 5? Caffia folutiva, e icio pue QUERN Jericdaihttü ici depius E^ is de eise ER truncus, i0vos ftolones proferat, aflervatur ) qui delibrantt $o And. Matthioli Comm. " tur : natifeam fedat, € faffidium abigit : uteri morbis perquam IV. CASSIA SOLUTIVA. «ee eff : prodeft fufpiriofis , vefolutis , convulfis, C" comitiali eherbo laborantibus : gu[ltui. gratifiima eft, atque oris bali tum cominendat. — 3n fumma ubiexcalfacere, aperire, incide- 76, digerere , & roborare fit epus , hujus aqua ufus inaximatm praflat utilitatem. i Veruntamen quoniam uec Dio[corides , nec veterum Gra- zy corum quifquam meminit C ASSTAE SO LUTIV AE dide , qua bec. tempore ad citandam alvum frequentifime E quidam appellant , ne be noflra lucubrationes tam tolli , tam preflanri , tamque bumana faluti nece[[ario medica- mento deflituantur , differam bic de eo, quicquid ex Mauri- NUM. tanis compertum babeo. — Aegyptie itaque [iliqua arbor inter : RN valde proceras annumerari potef..— Hujus materies folida , SNWQ cempadaóg, vifitur., corticetenus buxeo colore , medullitu M magnis , recens gravirer olet, ficcatamenminim. | Foliocon- E) flat filiqua, fed magis in acutum tendente , cortice cinericio, . fefauicubitales, pralonga, teretes, den[e, ligneo putamine , fed tenui ac fragili , d ciun mauu itatem fen(erint , colore inru- brum nigricante: ba nigras dulciq, replentur medulla , leni ac lentocremori fimili , nontamen ut in ofibus continua y Jed crebris lignofisá, membranis difinda. — Inharet: unicuiq, membrane [emen durum , filiquarum [emini adeo fimile, ut alterum ab altero difcerui non poffit , ex quo eum uon errapft KA que concuffa , inclufis feminibus minime conflirepit. — Pulpa * excalfacit, & humeitat ordineprino.. Eadem lenit , refolvit , jfanguinemaundat, bilisá, fervorem extinguit : alvum item e M hn gu) da ali [ ibus bibatur : quinettam frequenter ita calculos renafci probibez : quinimo funt, qui afirment, fi quis quotidie ante prandium ternas pulpa zaffia dracbmas devoraverit, à nunquam-calculos in renibus giguet, & à ventriculi doloribus, c apo[fematibus fe pr petub tuebitur : admodum prater bac calidis confert febribus, Cateràm exterim iita eryfipelas extinguit, CterasG Mie Jlammationes, quac gut. Sunt é recentioribus medicis, qui eam nunquam fuis eavotantibus exbibeant,nifi pira pulverem admifceant, quod confulto factum exiflima, prafertim ubi vemriculi , C inteflinoruys imbecilliz as adfit. Qua Grecis nxesía, Latinis item Caflia pominarur : Arabilnu, Selicha, Selche, aut Seliacha : Italis, Caffia, atq, etiam Vtde lorum vulgo Caunella: Germanis, Qitmmet] feu 2immetrótlin : Bifpanis, Canela : Gallis, Canelle.. Quod verà Grad demi,skarice. — Caftiafolutiva, five Aegyptiafiliqua: officinis fempliciter Caftía : Italis, Caffia : Gallis, Ca[[e laxative: wiSizas , quod fenfi rum effe Cinna Canella) Cinnamomum vocatur:qui poft tres men- 6? i 2: fim ur. Cujus, ratione craílitiei & bonitatis, differenti ures, fiquidem pracftentanguftior 5s fiftule, odoris fuavitate & faporis dulcedine. Quibus 'ofiftula major & afperior, iis pro dulcedine a: meo ARA. is , & minor odoris fra- jusna m. inZeilaninfula Indici maris prope ZEquino- um & alios. Dicitur Cinnamomum , Co efalp. cui & Cinnamum. Cancella, Ch j " Ü 3 & " à utuntur medici, quamá, Aegyptiam filiquam. recentiorum Yo Y ver nigra, nou fecus ac ebenum , five guajacum, vadicib — radicibus magnis juglandis modo : à ramis Jiliqua pendent, 2o putaverim , qui crediderit, basplantas efe congeneres. — Eli- genda efl, que ex Memphi , & Alexandria Aegypti comvebi- — - tur, non admodum crafJay pellucens,vecens, gravis , fara, 9 ' In lib. primum Diofcoridis. $i Diofcoridis & fortéCaffia fiftula Andromachi junioris apud Galenum 1. de Antidotis, liter alii corti- «em Caffize Monfpeliácz,cujus iconem addidimus,effe velint. Verüm cum Gal. 1.de Antid.teftecur Caf- fiamin Cinnámomum, & Cinnamomum in Caffiam tranfire ; habeatque noftrum cinnamomum offici- narum vires Caffie veterum, ejus loco ufurpari poteft & debet. Loco veró cinnamomi veterum,imita- ti Diofcoridem & Galenum, duplum noftri cinnamomi optimi fübítituamus:fic compofitionibus x ylo- caffiam, five cafliam ligneam, fivc odoratam poftulanribus, cinnamomum noftrum in pari dofi immif- ceaturgqua de re pleniusin tractatu de materia medica in officinisufitata agemus. 3. IH. Xylocaffize pofita &gura.fiquidem Matthiolus moneat odoratz caflize loco multos fegmentis in- cognitae arboris ufos elfe. Hujus; Xylocalfie nomine, meminere Cordus in Diofcoridem , Lobe- Xo jus & Lugdunenfis hiftoria : forte Pfeudocinnamomum Diofcoridis. IV. X ylocaffia fubnigra Lobelo di&a, eà eft cujus Matthiolus meminit catfizefiftuloc Andromachi nomine: quam & Cordusin Diofcor. ,Caffiz fyringitis nomine expreiliffe videtur. V. Cafia Monfpelliaca fmtex parvuseft, exradice dura lignofa, fubruffo craffoque cortice valde adftringenteteca, virgas emittit cubitales, nonnunquam al- » tiores,tenues,lentas,ftriatas, ex virorenigricantes, per quas folia lini rariora;at fucculenta;guftu amaro fparguntur: flores mufcofi ex herbaceo flavefcentes V. CASIA MONSPELLIACA,. c«ornizmuli,ad foliorumexortum prodeunt : qui- : bus fuccedunt fru&us pedicellis infidenres finguli, myrti zemuli , virentes primó; at maturi Afparagi fru&ui fimiles, in quibus offeusnucleus,medullam candidam dulcem continens, ipfa vero pulpa lenta; fubdulcis primüm, dein acrimoniz aliquid exhi- bens. Hancinagro Monfpelliaco frequentem ob- fervavimus: quamvis & in agro Romano & Hifpa- nia vulgarisfit. Cafiam poeticam vocitabant. Cen- fent adverfaria effe Catiam Theophrafti ,, quz in Diofcoride defit : verüm nec Virgilii; necHygini eft, quamodoratamdicunt." Ofyridis Plinii notas aliquashabet. Dicitur Cafia Poérica Monfpellien- fium Adver. Lob. icon. & Cam. Cafiía quorundam, Clu£hifp.icui & ofyris quorundam & Polygonum Placce, Plinii) Tab.Caffia lignea officina.Caef. Caf- fia lignea maritima , quibufdam Genifte mariti Ípecies Radicis cortice funt qui ad obftru- ne ani VI. Cailia fiftula purga- : uuht, &ex 1 20 22 A "a NN S NN SEE 53) 3o 4o jJ Bises i yo: foliis bry gno fübrufo, abundz conftat: : jecinor ntis. Adulteratur Aj : Armenia, flore o odi rerum probationib fugienda funt: eligenda aurem, os furculos emittunt, * Ad vM CLIE 2 medicorum, qui nos d, extitit ut nifi D1 b licium medicamentorum bifto 4 4ntia, fe- Amomi 6 feri divini ingeni vite produxiffet in lucem, confide- DR ; ratio, E23 qui v $ And. Matthioli Comm. quiprater id , quód univer[am medicam facultatem ab erroribus [an? innumeri expurg averint,eandemó, illufiraverig, vera quidem flmplicia medicamenta inve[ligarunt : minimi? profedo verendum fuerat , quin parvotemporis tradu di smedicapenitus fubverfa ,extinctaj,remanfifet. Et certà fi longiori tempore res ita fe babuiffet,nulli dubium eft, quim by, juftefacultatis cognitio in auram evolaffet, quandoquidem bac peffis radices tam in altum fixerat ac tam late fe diffude, zat, ut tametfi nonnulli ingenio C* docrina preflanres plurimum in[udaverint, omneó, fludium, C operam quam dili. gentiffime impenderint,quo errores, quiignavia & negligentia emer[erant, à re inedica excluderentur eos tamen baie. qus radicitus evellere nequiverimt.. Siquidem non defunt, qui ( quamvis hafce percipiant rationes ) malint fuos profequi abufus, omui ex parte dete[flandos, quàm candidifima inberere veritati. Quo fit. ut una cum aliis innumeris fimplicibus muedicamentis etiam legitimo Amomo careamus : cujus vice quidam flirpium impofloresex Gargano Apulie monte profe. 'Amomü di, pumilum quoddam [emen [upponunt, colore nigro, odore melantbii. Quod cim tantillum aromatis refipiat, C guflu 19 fpurium. ;cvi deprebendatur excogitarunt;ut facilius ipfum corraderent,in bominum animis inducere , id proculdubio legitimum effe Amomum : quod tamen (fi Diofcoridi fides eff adbibenda) femen edit uvarum racemis fimile, non autem minutum, quale illud vifitur. Infuper mibi fan? non conflat, Diofcoridem [emen in Amomo approbaffe.fed potius ligneam arbufculg . materiem, ut in cinnamomo G caffia videre efl, quo fit, ut legitimum Amomum lignum potius, quam femen exiflimave- —— vim. Sed (turpiter aberrant, qui Sevapiouis interprete decepti, berbam Pedem columbinum quibu[dam vocatam;qua pretis la. erani pra fe fert fpeciem, Amamum effe contendunt , & in Amom locum fubflituust, nullam de his hiftoriam inquiren- pus, in. zs. Ceterum Amomum , quod jure probari pofüt, nullibi (qubd fciverim ) in Italia provenit, nec eb aliunde translatum b d badenus videre potui, preter quam illud uye modoracemo[um , baccis piperi equalibus , quod à Franct[co Calceolario fuperiori anno fum con[ecutus,dum ille fuam tberiacam, jure optimo pra cateris extollendam parabat. Atqui cüm omni- Bus baud conceffum fit ut legitimum Amomum con[cqui queant y acorum (ut Galenus docuit ) in ejus loco fubflituendum 16 ROSA HIERICUNTEA VIRIDIS. ROSA HIERIC. ARIDA. eregre proficifcuntur. *- t viris non proferat, : In lib. primum Diofcoridis. $3 ut nos convertimus: ut intelligamus Andromachum de duabusinter fe differentibus herbis e[fe locutum; nempe Amomo,G botzy : bac ille: Exquibusutig, abunde liquet F. uchfrum fenfiffe, botr yu quog, berbam, de qua Diofcorides agit libr. 3.1n tberiacam addendam effe. Veruntamenin hoc nos à Futbfio, viro alioqui dodtiffimo, plani diffentimus: quandoquidem Andromacbum nonbotryn, fed amomum racem ofum intellexiffe putamus, ida, uon finevationtbus , e conjecturis. ktne longe progrediamur, in primis Androm achus ipfe fenior Fuchfio aperte vefi agatur z illum enim non invenio in fis carmi- nibus, quta lib. r. de ant idotis in Galeno leguntur, aliter de amomo cecini[fe quam veà Bexgvéeve- dadas : qua. quidem due dicliones mon ita feparari po[[Junt ut Fucbfius opinatur : neg,prior illud umquam fi gnificabit.quod idem perperam ac- cipit. Ad bac non minus, quam fenior, noftra fententia adflipulavi deprebeuditur junior Andromucbus: utpote qui intra- dendatheriace compofitione, quam foluta oratione defcripfit , nufquam ( quod equidem legerim ) botryn commemoret, * , aofedumomum tantum. Quidetfi Damocratesin eadem antidoto de[cribenda carminibus, que loco citato.à Galeno refe- TUALUr, cecinerit Bévgués T cutus , hatamen due dicliones non funt temere , meo judicio, féparanda : nam eas auctor confultà conjunxi[fe videtur. Quid preterea de Galeno dicemus? etenim is quanquam libro anté diclo figillatim enume- zat, ac diligenter expendit fimplicia medicamenta, qua intberiacam adduntur, tamen uu[quam (quantum inyenerim ) botryos mentionem [acit : neg, etiam ejus meminit de theriaca ad Pampbilianum fcribens: quid, fi eandem plamam apud Galenum in funplicium medicamentorum cenfu defidevari omnibus notum ef, Addam illud poftremo quod inter vecen- tiores Gracos Paulus, c» inter Arabes Avicenna botryn herbam tberiacis non inferunt fuis. Qua [ane omnia noftram au- gent, c confirmant opinionem : cui ft illud objjciat Fucbfius, quid Nicolaus Myrepficus in fita theriaca botryn Gallicam babeat, refpondebo egoquod Nicolai codex Grácus depravatus efe, c innumeri [cate mendi: id quod ipfe Fuchfius non negabit quid idem de Nicolai codice fepentmeropolliteatur.. Ex bisitag, fatis manifeftum fieri arbitror, quod ut Fuch- 2o fiifententia, que theriaca botryn adjicere contendit, vefellenda eft, ita Galeni imevpretes, qui Amomum racemo[um ver- tunt, probandi (unt , ut qui fiut cum Andromacho Diofcoridem (cuti : às emm Amomi Pontici notas p erfingens , ipfum racemofum fecit y ut fupra in eju mentione legitur. Anmnti meminit Galenus lib. &. fimpl. med. fic inquiens. Amomum | Amomi acoro fimilem facultatem obtinet, nifi quod acorum ficcimfit, majore autem concoquendi facultate Amomum. Hoc Gra- Cnm Có uomine auweor dicitur : Latitio item Amomum : Aralico, Hamemis, Aut Hamama : Italico, Amonmo, Nomini. Ae M1 nomine diverfz proponuntur plantze : alii pedem columbinum, Geranii fpeciem, mali: alii ut Ericius Cordus, Val.Cordus & Lonic.Rofam Hiericonteá:alii cubebasamomum dicunt;ut Ca- — falp. aliiut Anguillara; pipercethiopicum; quod piper II. Amomum,Amomus. caudatum eft :alii ut officinefemen Sifonis affumunt: 39 tera ligriofa tota , fractu cotumax; in ra, altera lignofa quidem fed fragilior ; aromatica , valde odora ; intus racematim concreto femine ple- na': &illud Amomis, hoc verb Amomum Cordo fta- uuitur. . 1ILk Has binas Clufius adjecit fuis no- à m: qux ex Ormus Arabize emporio Va- ibus( que & Lud. & Taber. verum neutrum addit Dio- iptionibus convenire , con- ufio.) hzc fragmenta aliquoc ^^ flis,ut ex folisfoliis - mo tali or: inefunt diftributa , ut rofulam efforment. - i n inepré pedétm co-- edes hirfutos; feu ullo tamen fin- erofus, fine gray T And. Matthioli Comm. tineasex aqua pellit: horroribus ex oleoante febrium acceffiones , & nervorum refolutionibus oblini. tur: vitia cutis in facie, cum aqua , vel melle illitus, emendat. Additur in antidota, & malagmata.Sunt qui; admiftis helenii Comageni preeduris radicibus, adulterent; quod deprehenfu facile eft : fiquidem nequeguftu fervet helenium, neque validum odorem vibrat; ut capu: tentare poffit. L COSTUS OFFICIN. AMARUS. IIL.:.PSEUDOCOSTUS. do E Y "ERU FI NN Tf M S - Na. SET s se NN in dinarum , e dulcem dividi folet : tametfi tum Diofcorides, .' t fed nigri duntaxat C albi. Galenus quidem fcribitlevirulam ; vtrum non babeo: qu- 4o 5 QOoftico-. fideratio. 1 des - 'pafim babetur , adul- : "Peudo- * admotus exulceret tt , ifc Tdi offo vendunt mirati quale , melias & " : [ies C uteri morbos. 1detó,t ho capitis dolore affetlis vertiginofis , comittte tib aff bmaticis , anbelatoribus, ruftientibus, idlericis; bydropicis, plurimum » quin etiam fatus expellere, vermes necare, urinas , C" calculos ejicere, menfes tur ip à radix , fivVedacüttumejus , aut fi in fomentis, balnei defefionibw tus, tibi decottum elyflertinfundatur, & adver[us articulorum morbos , € co: iibil odor. "nonnulla fit acvedinepredita;bec omia Pfeudocoftum; $ qui Co[fi loco Angelicam recentioribus vocatam upponendam exifliment, ^ ^ quortim fententiam magisp 'enfetem , um , qtti pfeudocoflis utuntur : Coflum enim bac radi on. abfcuré vef: tam jucund? Jpirat , ut anyelice nomen fibi m wontrà ver) eorum. opinionem baud unquam probi nec Diofcorides adflipulatugf, nec etiam. : wulterari [cribit : bic verbq es deoG, eximii fragr. ' quàm ; Mal P 4 Rr » : : d ks T SX s mum ; e di - ES i s U 2 / LC ETC ; E mE IUE Nu »: E i Le LA j £ In lib. primum Diofcoridis. 5 Cafía, atq, Myrrha. . Quibus tamen tum notis , tum facultatibus prorfus: Zedoaria defüituitur , quum Mie y viter, quam (uaviteroleat.| Adde quod Co[lo Galenus leviculamplané amaritudinem, e validam tribuit acredinem.fe liec in Zedoaria contrario modo fc babent, cim in ea validior amaritudo, Ó acredo remifüor deprehendatur.N ec prater- ea dejunt caluWniatores, qui dicunz, ut nobis infidieutur, Zedoariam non Indicum effe coftum, fed Syriacum. | Sed quis bos nonvidebit, quum nu[quam auditum fit iu Syria nafci Zedoaiam: Indica enim radix xedoaria eft, qua. permarevu- brum ajfértur Alexandriam Aegypti: verim non ob id negaverim pro Coffo fubflitui poffe edoariam, ut alias diximus in Epiflolis. Arabici Cofli radices, omnibus aflipulantibus notis, mifit adane jam diu Francifcus Caleeolarius pharmacopeus — Coftus Arabicus IV. COSTUS ARABICUS. V. COSTUS IRIDEM 10 redolens. 20 - EE Veronenfis ,materiemedice fludiofiffimu , quas pluribusde caufistanquam pretio[as,inter inea felectiora fimplicia fer vandas duxi. Indici autem Co[H frustum deinde à Ceceh Martinello Ravennate mibi miffum eff , quod fecum ex Yn. dia attulit, ubi vulgo Cofli ab Indis vocari dicit. Ceterüm etfi duo bec Co[Hi genera cum formatum fubftantia nou pa- vum inter fe differre videantur, id tamenmibi nullam dubi- tandi f[ufpicionem affert , cm videam ex Dioftoridu lectio- ue, Arabicum ab Indico tanparum differre, c bic quoque 30 àSyriaco. Atque cum lum à Calceolario mili us Coftus Indicus. CGofti vi- res ex . Galeno, perficiem extrahere aliq 4o confugitur. Eadem de cau[a Adrüpta, convulfa, ac laterum 455 men[esá, provocat: C*.— P dolores convenit. Porrbob amaritatem , que illiineft ylumbricos latos enecat. Ob ean- du "| dem G ad contractas velut ex fale maculae, spánés Graci vocant cum aqua, aut melleufurpante Ineflitem flatuo[aqua — 77 dam illitemperiei bumiditas , pex quam c» venerem excitabcum vino mul[o. KégG- ita Grace nominatur.quemadnio- p "i CH » Arabice Koflos , five Chaft, c Italic Cofto, Pfeudacoffus , Costus vulgaris : Itali, Cofe baflardo, Zojo di Puglia. T 1 Ta o v qa Nomina, : ^ 5d gu E iemin : iuslib.& cap. 12. g cTheop 1t. 7. coftam interea que ad uri- in dulcem & am4rum divife- inter quos eft A&uarius ) qui ntamarus,& quem amarum nomi- ant, ut & Lon. & Tab. Helenii pare dinula Comaginea Cord, 2 faneradix a yel pertrans- iumo garum ze :fert) vel feda HL Atc sof dulcis, quo nomineLon.& Tab.utuntur,C armacopolarum major fpecies,Ca- mer. inMatth.D.noratus, dicitur. Notare convenit;fiepecoftivice in off inis ufürpari radicé perra verfam intaleolos fe&am, fotis fufco,intus candicát rticec tiara $o dum acri &;,odore cüm teritur, rancidam pinguedinen IGarz.Coftus irabicus 5,an IndicusDi, $6 And. Matthioli Comm. juucus ODORATUS, Eel(G- &puorrntoc, C NP, EVE, nA io aget Juncusin a-Africa ; & Arabia nafcitur, Laudatitlimus ex Nabarhiza: proximus Arabici, quemaliqui Babylorium cognominant, alii euchitin petimus ex Africa. Eligendus eft rufus,recens, floribus refertus, tentis ; rubentibus fragmentis, quimanibus . confricando rofzi odorem emittit ; igneze mordacitaris ad linguam. Floris, culmorum, radicisque eft ufus.Vim xrinze ciundz habet: menfes pellit difeutit inflationes, 10 caputageravat, modice adftringit, cofainuit, excoquit acvenarum fpiracula laxat.Flos ejus in potu utilis fan. 3vedois guinem rejicientibus , doloribus ftomachi , pulmonis, a jecinoris, & renum: mifteturantidotis.Radix adftrin. olentibus gentior eft: ideo[ faftidiis ftomachi, ] hydropicis; con- ftoma- vulfis, drachma unacum pari pondere piperis, per dies - ME aliquotdatur. Deco&um vulve inflammationibus,ad : codex- PER. fotus , utilceft. Juncio- Uncts odoratus, tci Simoni vidi : qua Y0X, 10 erem quamvis depravate ex Planta , & foris nomi componitur, in anam utviu[o, juncti: didlionilus. wNamá, fquinantbum a -Ad reitam et ymoloriam referatur, n m aliu aere quamdua c HM iehu didicnes exoirs c aver, tio. i 2 m Wesnutanien flos ad nos nondtt iportatur, p» tamen 2 cum eriam "Galeni tempore non baberetur. Proime Weantidotis : bis praterea Juncum odoratum — ex Arabia allatum. aunaniti precipit, quei nefcio quomodo [che niantbon y id eff , junciodorati florem multi vocent , ctm-nobis E] - floris copia nowade) füppeditet. Nametfitota advehbatur berba, funtiamenejus fuperiores partes à camelis fepe depafla : vefcuma — Que ( fi licet nobis dicere quod (entimus) potius ridenda quam probane .. davidentar. Arduum quippefuerit credere, tam ingeutem effe camelorum numerum, qui locuflarum nodo in univer[um NI s depafcautur , ut nulla penitus fuperfit planta, eui flos non deyoretur. Mi. enim eorumdem florum pese. quorum partem Venetiis 4d memi lit Albertus Martinellus pharmacopwns ad Angeli Myropolum , pan wuncifcus Caleeolavim materia medica admodum frudiofus, qui odoris fuavitate ata, fragrantia, quin litatibus omnibus que in Sch. ha 'equiruntur, ita praditi funt y ut quifpiam [ana mentis E. ; dai ( atum Juncu Contenduat, Hos ; ? j x Arabia. fra 40 fcitur in Arabia; afavolus inquit Plinii auctoritate. S | Plinius affirmanter afferat. 1s, quo "; "oi Mons- Ab boc víto oc officine utunlur, D scum be palea "oU £or'tiiii Y bon gva. illi ineffe contendum dum Já- vol 2i cüm.o- 2s Fein ftcdonego $ C 21 dug p 5; ubi fchemi ufum vea Ó dicis. Praterea qubd a In lib. primum Diofcoridis. 7 tendit (cbemianthum communis ufus, effe adulterinum.. Primitm quàd caulem non babeat Cyperi, ut Diofcorides in Cy- peroteftatur: deinde quod ejus vadices fimiles noffro vocato Phu haudquaquam con[piciantur-praterea,quód antiquis uus fuerit florum, caulis, radicum, non foliorum, quibus tantim nobis ef ufus. Ad bec quód in mfiratis rum caule, tum radice nullus prorfus odor percipiatur, nec [apor, fed tantum in foliis » quibus mon utitur Diofcorides. Hac it4q, funt Anguillaris argumenta, qua non parum fort a[[e valere putaret, qui aliorum fententiam non audierit. Ego verà hifce. argumentis neminimoquidem ungue à priori mea opinione amoveri poffum E fiquidem ante Oribafium nulla Diofcoridi erat Cyperi defcriptio, id efl, nec foliorum, nec caulis, nec feminis, nec radici : quofit ut illa omnia in Diofroride 4dáita crediderim : adde quod in omnibus exemplaribus Diofcoridis, qu& ad manus j funt, non legitur Cyperum edorati junci modo calamum proferre, fed junci fimpliciter, etfi odorati perperam addiderit Ruellius, id quod ipfe videtur aperteéfatis demonftrare Dio- 10 fcorides cuim dicit : xgiete 4&8 vüss, wgà vv nxAduuv, — Siquidem Cyperi caulis nullam provfus calami faciem refert, cum rotundus non fit, (ed angulofus, alba farctus medulla, non inanis , nec ulla in parte geniculatus , ut calamus: ideoq, Scheniantbum;rotundum odoratum Tuncum vocat Galenus lib.6.de compo[.medicament. fecundum locos. Ad hec non ve- perio feripfiffe ufquam Diofcoridem, Pburadicem babere Scheniantbo fimilem : fed quod Phu fuperior radix , qua digiti minimi crafüitudmem equat , ex obliquo adnatas babeat fibrae, five exiguae radices iis fere fimiles, que inunci c Elle- bori nigri radicibusvifuntur. — Nam ita babent Diofcoridis verba : gi[m di & 4) ava vépu , nspl dlaurins emes Tà via- ji, hys d Pnipplfin Pa naliinto cyovGr d nius DRBigG- : quibus lingue Grace peritis facile palam fiet. fibras tantum, qua in Pburadice habentur, Tunci fimpliciter, nonodorati Tunci fibrà ( ut hic quoq, fomniavit Rtellius) com- para[[e Diofcoridem. Quod verà noftratisodorati Tunci non veniant in ufum caules & radices , fed rantüm folia , prater Diofcoridis fententiam, quód nulla odora (aporisd, vis inbifcepartibus veperiatur,id evenire crediderim, non quid [it veri 20 Anguillarii argumentum, ( [unt enim omnes ejus partes odorata ) fed quod ita poft Diofcoridis tempora invaluerit ufus , quandoquidem Galen. univer a utitur planta libr.. de fimpl. medic. faculta. — Egoquidem mibi tefHis effe po[fum , ba- bere me nunc ad manus aliquot odorati Junci plantas, quarum calami ac radices non minus funt acres quàm folia : quo fit ut putem rotundum, odoratum Juncum, qui non fuerit exoletus,nunquam degufla[fe Anguillarium; ut nec Fuchfium. Poflremb, fi natale folum ac vires noflri Schenianthiveté quidem examinentur, id proculdubio ex Arabia Alexandriam Aegypti impartari nos facile negotiatores certiores reddent: é legitimi odorati J'unci viribus praditum effe omnestefla- 4. nci o- buntur Medici, qui curandis egris fefe totos dedére. Scheniviresprodidit Galenus lib. 8. fimpl. medicam. ubi fic babét : 3orati vi- Scbaniantbos modicé calfacit modiceg, etiam adtringit, nec plané à tenuitatis natura aliepusefl.. Aperit, digerit, pellit, resexqGa- incidit, excoquit, modice adffringit. — Quacirca bis decaufis urinam movet, menfesá, ciet adbibitum five in fomentatio- €"? mem. [ive in potionem : prodeft Cr jecoris, &* [lomachi, ac ventris inflammationibus : magis eo adftringit radix : quod ve- 39 vo florem vocant, calidiuseff. | Dorrà im omnibus fui partibus , in aliti ma, (gis, aliis minus, gu[lantibus apparet adffrictio. : proinde medicinis, qua bamoptoicis, five fanguinem rejicientibus exbibentur , cominifcerur : Decoquitur ex gallinaceo jure tota planta, fitá, binc potus admodum utilis feminis, qua uteri doloribus in puerperiis laborant. Mifcetur Antidotis. ExeivG Agupasimós , Grecis: Juncusodoratus, Latini: Adcher, Arabibus : Giuncoodorato, C Squinantbo, Italis : Ga» Wnclezfyet/ Germanis: Paya de la Mequa. five P; de cbamellios, Hifpanis : Paiflure de chameaulx, Gallis nominatur : Bobeinis, Sirii Vuanne. is Ww IRE : PT 3 Nomina. $»* Ux cux odoratum hocloco pro egit : at paluftrem, cüm non fitarom Artu poc. de nat. mulieb. eyeive abfolute fcr ; Lic em de morbis mulieb. zyeivor sdibezpcor, ned cvsetaev , xg 40 évádis vocat : quibufdam zyoie pvee].xir, quód in unguentarecipiatur. Celfus,utà Junco paluftri, & à Cypero feu juncoangulefo odorato diftin guatur, juncum rotundum nominayit: quare Juncus rorun- dusodoratus nominari poterit, Juncusquintus & odoratus, Dodo. gal. Juncus odoratus, Lob. Cluf. in Garz. Lac.Caftor. à Coflz. Caef. Lugd. Schenus, id eft, teres odoratus Juncus, Cord. hift. & in Diofc, Schenanthum, Lon.Tab. Cam. cui & juncus floridus feu aromaticus. 5, iia aromat icus eft, idcirco de eointer aromata quartum librum rejecit. Licet Greci plerunq;,ut Hip- KéuaSapwems, — CALAMUS ODORATUS CAP. XVIL Alamus odoratus in India nafcitur. Melior eft fulvus, dense geniculatus, & qui affulose frangitur, * 7plenaar. ieorum fiftula, albicans, lentus in mandendo; & adítringens , cum aliquanta acrimonia. 5o Urinam potu ciet: quare cum graminis; aüt apii femine co&us , in aqua fubter cutem fufze morbo, re- num vitiis ftillicidiouring ruptisquecommode bibitur : menfes & potu, & appofitu pellit : caffi fuffitu. - medetur per fe; autex refina terebinthina, haufto perarundinem fumo: ad muliebres infeffus decoqui- tur, & clyfteribus imponitur. Malagmacis, & fuffizionibus odoris gratia commifcetur, 2. ES ^ Qu Gr uncus odoratus ( ut Theophvaffti efl auctor lib. 9. cap. 17. dehiforia plantarum ) trans Libanum mon- "Nu — tem, inter ipfam Libanum, c» alium quendam montem parvum valle mintina exeunt (non, ut quidam dixére, inter po Libanum, 4t4, Bitilibanum ) intcr quos campus ampliffimus, c pslchevrimu efl, quem Aulonem appellant. Qu verb ca- phtafto.- Lamus, c Juncus proveniunt, Lacusin amplius batiatur , juxtaó, eumpaluftribu ficat ifl ajfurgunz : eccupamtlocum —— plufquam Frigihta fladia.V irides nequaquam effe videntur. fedficci: forma verówibil ab aliis differunt.Loctm ingredien-- 6o t! protius odor afpitat, nontamen longiw [pirat, ut quidamtefevuntz bie enim locus à mariplus eft, quàm fladiacentun quimquaginta.sed in Arabia a[birattouem agri odoratiffimam ee inter omnes conftat:bac de CalamoTbeopbr.Cnie fubferibit Plin.lib.12.cap.22.ubific babet:Calamns quoq, odoratus in Arabia nafcens eammunis Indis,ata, Syrie, Vincit emis à noftro mari centum quinquaginta fLadiis. Inter Libanum ahumá ignobilem,non (ut flimevere )Antilibanuim,in convalle modicajuxta lacum,cnju paluftria eft ate ficcantur gricenis ab oft yu : uncus odorati gignuntti:nil ergo à ceteris fui f" differunt afpectu.Sed Calamus pv eflantior odore, e longinquo cati 5, & qui affulosi frangitur.Ynefl fifiul a aranew, 4 pe mollior tactu,meliorá, qui minusfragi m; quod loreim:pre- lamü o- -AnbIor efl cti numerofits:reliqua probatio,ut integer fitdamnatur alibi. Melior quobrevior,& cr isá, infran- doraci, endo:badtenu pliniu. Sed certe fatis palam effe arbitror ( ut in acori cümentariis diximus) quBm magno ducatur errore ^corum Baferlrerrar, quidtam facili fibi perfuaferit, legitimi adorat um Colamum iam effevadicemqua temer? omnibus idem T1 MC T M a phare $8 And. Matthioli Comm. CALAMUS. ODORATULS. CALAMUS ODORATUS LIBANI ede vibustationibus comprobayimus. od cophrafius C Plinius, non differre bunc farmaà, ; Mantones nocet icem. cM pee ce open dixit. Fifhue ( hort T2 araneuim, qur voci ie nonu autem "adici, ut falso contendit Bra[avolus ,avangum m. Adbac: j plura arundinum genera, vires recenfet á 5110 aliter evideniore ll Hatura s quam co. Tt Calami f odorati » Faó, propter legiti j tod MeMiein fati d puto.N4m pr NE eA dunt qui libellum fecu Mutcus 7d eff, mmufcum arboréum, c. aora fam, ita eriam literismanda In lib. primum Diofcoridis. $9 CALAMI duo prima genera funt, alter vulgaris feu paluftris , & alter odoratus aromaticus, hicHip- pocr.de natur.muliebri winxuG", Calamus odoratus Plinio,Dod.gal.Caft.Calamus Arabicus, Plutarcho, Alexandrinus, Celfo : Calamus aromaticus, Theoph. & Galeno dicitur: ut & Lac. Lon. Tab.At Lobe- lus calamumodoratum Libani proponit ,cui fimilem Camer. in Matth. haber. ( cujusfrufta à C]. viro Bernhardo Paludano Frifio unà cum aliis accepimus ) qui an cum Matthioli conveniat, confidera- tione dignum. Verbm càm officina vero deftituantur Calamo aromatico ( ipfarum enim Acorus eft fubftitui poterit cum Galeno, Cardamomum, vel hujusloco Squinantum ipforum, cum fapore & odo- re penéconveniant Calamus & Juncus : fi & hocexoletum fit, Calamus aromaticus, officinarum fit füccedaneum, fed in minori doft , càm in caliditate & ficcitate gradu uno Calamus aromaticus officina- 10 rum, Calamum Diofcoridis fuperet. BaACXMDF. BALSAMUM. CAP. XVIII. ribus;arbor unguibus ferreis inciditur, manatq; é plaga fuccusquem Opobalfámum vocant: fed tam Meer 0wos I, it- ibusprodeft: datur inla&e contra tis; Bum , ubi Cr vegia efl, c Bal[ami viridarium. Quaarbor odoratacft , cr fruticofa ; Cr cytifo, dv terebintbo perfimilis: certicem vulnerantes, fuccum in vafis fu[cipiunt tenaci lacti perfimilem. sed alibietiam, qum in Jwdea nafci bal - joe eodem libro idem teflerur, prater Plimii, c* Solini fententiam ,cum inquit Et apud Sabeosthus.Cr myriba, Cr cima —— 2d Arabia teftis Pau [autas in Baticis unagnitudine fruticis myrti folris amavaci.fub cu an [o fuavifiimo ejus liquore aluntur. Sed quonam modofit 6o, Boc tempore omnibus (an? Bal/ami plantu Juda fit penitus tur quid certi dicam,Cr quibus auctoritatibus id cemprobem, [ane nonbabeo.V erum cim certo fciam probatifüm vorum tefhmonio, tium extare, illu. dntotam S nif adi impofurisvitiata. — Cereri it auBtoreff Theophr alus , Theoph, pofleritati iuum im valle Syria provenit; 2e Balta- magnitudo ,quemalopu- "^ nic 6o And. Matthioli Comm. nicemagna : ramimulti : folium vute fimile, candidum tamen, perpetuo virens :fructus fimilis tevebimtbo tam magni. tudine, & figura, quàm volore. 1s quog, admodum odoratus efl, c magis quam lachryma. Colligi lachrymam in catidicg, € parte fuperna tradunt , fata incijura unguibus ferreis [ub fodere , cim «ftus maxime angit : colledum very a, fate fieri tota.Sed quod sanat multum non effe,vix enim toto d: concham poffe impleri:odorem tamen inferri eximit, € copiofum, ade) ut ex parvo fpatium perlonguim odor valeat permeare.V erm [yncerum ad nos ntium advebi, fed quad. miftum calligitur: pluv imu enim miflionibus vitiari, quedá, Gracia venditur. Ideoá, Galenus lib. 1. de antidoti nartabdt, BALSAMI ARBOR. Xylobalfamum officinarum, [yacera ejus lacbrymeparteucha- «d dycmojceudum altos Bal/ami liquore qi. ribus viruati circumferebantur.. Legitem .. Cortex üt inci-. : : bi A ditur, : : vos phrajfus rides ayborem dixerunt ttng tibus fe : tinde ulnerato cortice fluat Lachryma, "hm incidatur, ffatim ficcari, atQ; emori ferit epobal[amum colligunt , inquit , vitro, lapide d corticem vulnerandum utuntur , deinde fact colligunt. Caterüm cttm, mecum » fore duximus illud ip bominum me * In lib. primum Diofcoridis. ó E byperico fimile, quod etiam Diofcoridis evo à Petra Paleflina oppido deferebatur.Hoc idem ligno evenit, quod X. COylobalfa- fium, anum vocant officina Gracos fecute, quippe quod paffim in iis babetur, potius myrtum, quàm Bal[amum refert. Cortició uon meminit Diofcorides, quamvis dixerit Plinius libro C" cap. fuperius citatis, ipfum quog, in ufu medentium effe. Bal- famum memorie prodidit Galenus lib. v 1. de fimplicium medicamentorum facultat. fic inquiens.Bal[amum deficcat, [4 Sess excalfacit fecundo exce[Ju. Efl autem tenuium partium, adeo ut odoratum fit. Sed liquor ejus fubtiliorum etiam partium v s ini eft, quàmapfa planta, nontamen adeo calidus, ut quidam exiflimant tenuitate partium falfi. Porro fruttus ejus perfimilis Galedo: generefacultatis efl, caterim longe in fubtilitate partium inferior. Placet eidem Galeno (ut in libello de fuppofituiis me- dicamentis illi «d[cripto legitur ) ut Balfami vice fLadtemyrrbe, aut oleum, in compofitis medicamentis commode inferi : pofiit : xcylobal[umi verà locoleucoii vadix. Porrà quid carpobal[ami vice fipponeudum fit , nullibi apud eundem reperi, : Succe- 10 rametfi inquodam incerti autoris libello, quem feplafiarii Quid pro quo nuncupant , proop alfamo oleum terebintbi- balfamit aum, vellaurinum, vel gummi bedere, fubjiciatur,pro carpobal[amo hedera corymbus : C pro x halfamo hedera ipfius lignum, tant m ille bedera tribuit auctoritatem, Sed alia eff opinio noffra : Nam ipfe libentius pro epobalfamo oleum myriflice nucis, vel fHyracinum fuppofuerium, quam tevebintbinum, vel laurinum - pro x»lobalfamo agallochum : & pro ip carpobal[amo vulgares cubebas. Quod autem Carpobal[amilocum cubebaved 'fupplere pofint , plerig, rei medica flu- 5 Car- diofi id mecum fenriunt.Sed addam praterea, quod fi esamandantur, dentibusve conficiantur, mordent gu[tum, ferventes pobalía- in ore percipiuntur, C aromatis non modicum refipiunt; quas nimirum qualitates Balfami fructuiineffe Diofcorides tefla- pr tur.Hinc igitur fit ut in boc AFuchfio viro alioqui dodiffimo plan? diffentiamunamq, in librosquem de compofitione nie- opinio dicamentorum nuper auctum edidit, Carpobalfami locoleucoii radicem fupponendam cenfet : o quidem argumento ( ut impio- inquit ) quàd ita fcriptum vepererit in eo Galeni libro, cuititulus €ft de fubflitutis medicamenti. | Verum cum ipfe nu[- bud. 20 quam (quod quidem legerim) in legitimis Galeni libris invenerim, bunc auclorem » fi defit. Carpobalfamum, fubflituere, Ey E vel viribus proximam f acere leucoii radicem, cui nulla prorfus ineft qualitas neg, facultas, qua Carpobalfamo refpondeat , pobalta- mon eft, cur in boc Fuchfiüprobem fententiam. Ceterum affertur jam ( ut audio ) ex occidentalibus Indiis liquor odoratif- —5 fimus liquido ffyraci admodum fimilis, quem qui deferunt, appellant Bal[amum, quod notas nonnullas Balfami pra fe fe- | s di s: rat. Veruntamen citm tefle Strabone Bal[ami lac yma lacteo colore fit, crediderim potius noyum liquoren: bunc veram novum. effe fladlem, vel fl yracie liquorem, quàm Balfami. d$, non effe penitus ab ve, i quifpiam eo Balfami loco uteretur. Qui- dam recentiores citm fe Opobal[aio deflitutos con|bicerent, illud artificio quodam non (ant damnando componunt. Fa. Balíami ciundi modum fic babeto: ego enim bac ratione pluries ipfum mibi confeci. Sumito refina terebintbina , abiegna , cujusd, ftbi fici&- libram:thuris albi ladaniscujusá, ttnc. fex: nardi Indica drac. du adicum phusiridis, acori, afari.cyperi fingul.drach. Na. Mp 30 mais unc. unam:aq. dracb.decem: : 55 j * : ulfis,vefolutis » €0n o ^ TS vi. " Higu € 4d alia innu Je" Nomina, dicitur, ut Latine SO us, utapud«e necodoremamiferint dfac oderaté quin & a /. Cyperiaqi 6o druplex eft: Monardem lib.dc orbis continente iiA iofis , duplicique cor- ra A E bum ^ é And. MétticliGlini: bram preedi&i per deco&tionem colle&i , atautor eft Monardis, praftat.. Hujus fructus ciceris aut pift palmi geno non major aliquantulum amarus, filiqua angufta digitum longa, alba, tenui, includitur.ITI.Ba]- ex Hirpa- Íamum noyüm; quod ex infula Hifj paniola adfertur, fuccus eft plante fponte nafcentis, arboris magni- nia tudine;ad duorum hominum proceritatem interdum affurgente, caulibus cinereis , foliisfuperne viri- dioribus, acutis, cofta per mediuim divifis, foliis fex digirorumlengis, quatuor cum dimidio latis,pedi- culisrubefcentibus, fructu racemofo lon g0, acinis rubentibus: ex afj paragis & fummitatibus , ut etiam racemis, exprellus fuccus in aqua ad medias coquitur ad mellis craffirudinem: quo ad ulcera & vulnera Balfamü utuntur, Balfamo efficacius: Plura apud au&torem generalis Indiarum hiftorie, IV. "T'olutanum,quod. a M EMEEUT. : * E T 2 A ^ E A Walls: ex continenzi adam provincia inter Carthaginem & Nomen Dei fita, Tolu ab Indis appellata,liquor milis, ramofz, foliis inftar Cerati perpetuo virentibus : cujus cortice incifo, tà arbori veluti cochlearibus, & cera nigra confe&is , adnexis, liquor colligitur ex rubro ad au- reum tendens, dulcis, odore Limonum fragrantiam referens , quod praeftantius eo quod ex nova Hi- fpania adfertur, & ad omnia, ad qua & Balfamum Agyptium efficax : plura in appendice hiftorie Lugdunenfis, : se demande. ASPALATHUS. REUCAR XIX eft arboris pui -— Spalathus, aliiseryfifce ptron, frutex eft a furculofus, multis fpinis horrens. Nafcitur in Iftro,Nifys 2d. 1... 5 ^ r0, Syria & Rhodiorum infula: quo ad unguem im fpiflamenta/ pigmentarii ütüntur, Optimus lignolus. eft pravis, detracto cortice rübefcens, aut in purpuram vergens, denfus, odoratus, güítatu amatus. Eft &Meam & alterum ejusgenus candidum, lignofum, fine odore: quod deterius habetur. Vim calfaciendi cum 2à aped d adftrictione obtinet. Unde deco&um cum vinoad tetra oris ülcera colluenda convenit : ad nomas ge- e. - nitalium, & c fordida ulcera infunditur: fubjectum in peffo, partum extrahit. Alvum fiftit ejus deco- -— wn &um:& fanguinis rejetionem potu cohiber : urinze difficultatem, inflationesquedifcutit.. — uum — LASPALATHUS RHODIUS. — Jl ASPALATHUS ROSEUS. ulcera, Vrae pes UN Eo : Fs o Nd: P OV MON, m TÉ s x " P Inlib. primum Diofcoridis. 63 Ruellius inquit ) umquam me vidiffe ingenué fateri po[fum. : Adde etiámnum, quód fit (quemadmodum Rbodii nar zant ) bec planta ex olearum genere Kbodio tractu abunde proveniens, queolivas etiam proferat, fed nec multis [pinis horrens, nec detratlo corticevube[cens. Quamobrem (ut meafert opinio) Afbalatbus non erit Rbodium oleaffrum, quan yr aaotz- quam fententia noftre non fub[cribat Anguillarius. — Mle Conflantinum M [yropolam quendam mbodium teflem addtcit, vor, ego Rhodios alios à quibus de bis osnmibus diligenter fum percontatus, quiplantam banc oleaflrum, non Afpalatbum yo- cari dicunt. Ytag, cum nobis Afpalatbus defitquitamen facile ex Rhodiorum infula afferri poffet, fuppleat ejus locum yi- ticis femen ? fic enim in Galeni fuccedaneis feriptum reperio, Atqui manifeffó ballucinatos effe ciun muellium ipfum, tum Anguillarium, palam facit Affalat bus, quem mibi primus fuperiori anno dono dedit Francifcus Calceolarius Vero» p uenfis,reiplantarie peritifimus, C deinde ejufdem Afpalathi truncus bumani brachii craffitudine à Bartboloma«o Rolleo ibi direc 10 Medico, C rei medica perito, C" 4 Conftantino SyMveflriopharmacopao Ariminenfi ex Cypro In(ula ad me miffus : ctm vu, € buic, qui ejusdem generis efl, cum altero à Calceolario miffo, nibil penitus defit, quod in legitimo Afpalatbo comprobando DA defideraripofüt, C pra[ertim cim non folum detradlo cortice, purpureo colorevufefcat, euftu frt umaro, & materia den- amm» fitate gravi, fed quód Cafforeum nou obfcuri re[ipiat, ut Plin. inquit lib. x 1 1.cap.2 4. Caterüm C illud quidem mirum videri debet, ( quod Cypri veferunt veiplantarie perit ) ex centum Afpalathi plantis, vix reperiri duas, aut tres, qua o- dorate babeantur, Porró quoniam monignoro ,non defüturos calumniatores, qui ( ut eorum efi natura) teffimonium boc noftrum impugnabunt, Afpalatbi buju[ce truncum mihi fervo, ut Ji fortaffe eorum aliqui illum videndi,examinandis, caufa ad meconcederent, poffint [uam ipfi aecu[are proterviam, C mentis amarorein abfleraere, fi fortaffe contigerit , ut ipfis olfacientibusego nafum ligno fur[um impulfo ita protrudam ut inde fanguis profluat C emergat, ita enim puto, fu- Pics turum mibi negotium ad eorum caflig andam temeritatem. Meminit Afpalathi Galenus lib.y i. fünpl. ned. fic inquiens: sra 20 Afpalatbusguflu quidem acris fimul C» adftringens eff : facultate verb ex difimilibus con]lat, nempe partibus fuis acribus qual. excalfaciens, partibus verà aliis, aufteris fcilicet, refrigerans, tad, utritia, vatione deficcat , C proinde ad putredines , C fluxiones eft utilis : badlenus Galents.. Cetertm quo etiam bi miri cominentatii Santala vedoleant, pofleaquam an- tiquiores Graci eorum uon menimerunt, debis bic differere non alienum duximus. SAN T ALUM ita2, in utraá, India Santalo- rum con- fideratio- II. SANTALUM ALBU SANTALUM RUBRUM, 5e & citrinum. d res, x e NS 64 And. Matthioli Comm. Afpalathus dictus «aga «2 M2 fallos Vaà cv a ryévrov moe ados on rot dipougeiodan : quod non facile e- vellifive eximi queat € corpore eorum,qui in eam impegerunt,quare Plato ro.de Répub.refert Tyran- nos Afpalathi fpinisapud inferoslaniari. Hippocrates 2. de nàt.mulieb. aéaawa? £f: rádicem nigram cum aliis in vino ad fluxum uteri bibendam exhiber,quam Galenus in lexico Hippocrateo dicit efle ra- dicem Afpalathi aromatici appellati.Plinius meminit li. 12.fruticis Afpalachi;qui fitfpinofus.nec ubig; odoratus,ubi videtur álterum Diofcoridis Afpalathum intelligere:at lib.24.meminit fpine fylveftrisin Oriente , quo loci videtur Diofcoridis Afpalathum voluifle exprimere. — Sed hac de re plenius in univerfali noftra hiftoria. U fus erat corticis ex radice;ut ex lib.de T heriaca adPifoné cap. 1 3.& de The- riaca ad Pamphylium in magmate Hedychroo, qui Fheriacain Andromachi fenioris ingrediuntur,col- ligere eft: requiritenim 4«szas£s pifas poc : cujus etiam ufus in Trochifcis Cyphi Damocratis, qui 1o Mythridatium ingrediuntur , de quibus Galenus z.de Antidotis. Quarecum eo deftituanturofficine noftre, de antiballomeno cogitandum. Galenus in fuccedaneis( modo ipfiusfrt)Erices fru&tum;autfe- men Agni cati fübítituit:fumi poteft aut lignum aloes;aut fantalum citrinum odoratifsimum,aut agni .cafti feu viticis femen. II. Rhodius Oleafter;dicitur Rhodium lignum Cord. in Diofc.cui & olea sethio- pica videtur. Afpalathitertia fpecies Peng & Lugd.quod pro Agallocho fz pé venditur, quare Agallo- chü & Xyloaloe folida & ponderofa,Cord.hift.cujus duz fpecies;altera albicat & torulo eft cinereo:al- tera rubet, & hoc Afpalathi 2.genus eft Peng & Lugd.Rhodium lignum rubefcens.Cord.in Diofc. Afpa- b lathusrofeus,Lobelo in iconibus.IHi.Sandal Arabes vocant:veteribus Gracisindictü, ex recentioribus iftoria, Breffiliü - duplex. Bugia, 2v Uie ul» 1j box om. Drag. ol - / e oL] nafcitur , intactam nonreliquere , fed preterquam quod populnei : &* quermi meminevint,de ev etidm n Tagét picea arbore abieti cognata eritur, tradiderunt. A quaspfe quidem in vallis Anania montibus fupra: ride infa in calidi. admodum villo[um propriis manibus quampluries decefpfi , malt [ant odoratiorem pulcbrioremq, , quam quiimpopuln, —— oum prop ss quampluries deeei pi, malt oven pulebrioremqy , quam quismpapilo,— wte,X — (P quercu provenit. Necumus pueo uaviter olet abiegnus,quo in eorundem montium (ylvis abiezes inuumeras adeb vil-— frieidir quere DIOREPIE MN P i / nus, qu à sum yov "e i -S ** dofas , uicanaso, mihi videre (epius contigit, ut prima [latim facie erediderim villosfrondium loco Mu£iar- €ffe. Sortirur arboreus Mufcis varia ac diverfa nomina: quippe e mu[cus & bryon, e hag DEM appellatür. Meminit bujus Pliuius Lx 11. cap.Xx UI fle inquiens.Spbagnos inCyrenawa provi ES oryon vocant, fecundamdocuin obtinet Cypriustertili Pheniceus Fertur Cj in Aegypto na[ci:quin: nomina, Vétitit, Sunt enin hoc nomiue cani arbori villiex amnofis plerum4, arboribus "BEES, m arbori villiex anvofis plerumá, arboribus depe quales in quercu maxim? videmus, fed odore praftantes, Laus pri , idi (imis: atque altifr nigri. Et in infulis, petrisd, nati improbautur, omnes? quibus palmari, atque non (uus odor inefiba&ienus P linmsCatte rum in eo genere, quad in Italia provenit,is d nobilior, C" odoratior apparet,qui in laricenafcitur:quapropter [2 qii: At Lariceus fortaffe pr afLantiar erit. Nimirum recordor me non parum co quandoque faiffe obleBatum , dum noiiurno temporeque T óufdam in herein, ex conqaifitis plantis defatigarus, ubi larices innumere erant omni ex pate : paffores , ut.nos veluti re nova C voluptuo[a veficerent . quodam parvo ignis lu- * viderentur termentorum pulve- ringentem im n eft frigidum. fed propinquem ferm? mediis rendi, entstliendi facultatis eff parti quod in cedrinis lignis veperitur-Mu[cum officinaAra 149m vocant : inter quod Serapio epotum vinum retulit im quo diebus aliquct uf(nea masuerit,altit fommu rriculam roborare yomitiones compefcere, e alvum fiftere. Recens decerptus Cr oleo rofaceo imputus capitis € exortos mirifice inulcet.. Sanguinem à vulneribus manantem compe[cit impofitus avdeá, adalliga- ! quernus , lariceusac etiam abiegnus unguentarii ad pulveres odoratos parandos , quos Cyprios gem , Vi * h T ea : In lib. primum Diofcoridis. CN I MVSCVS ARBOREVS. IL MVSCVS TERRES TRIS. 39 longatviticula ubique ollongi mamerofiimi ^. Serpit humi, c inter ipfis viticulis prodeuntibus ut in bedera.. Emittit Iunio - menfe nvamu[culorum fummi Cor ylaceis "i ;Julflavo colore.N afcitur in firi fabulofis e inviis locis, C prafertim inter mufcofos lapides. Hanc plantam pro celtica nardo, adbuc aliquiufurpant Myropole,quivulgaresfe- op; — quuntur errores, Praflat totàplanta ad calculofos affew : nam fi vino albo incoquatur. eo epoto , venum calculi fran- terreftris 49 guntur, pellunturd, certiffimo experimento.ldem contu[us, C deinde ex aqua decodius imflammationes,C» calidos dolores Vites* admotus mulcet ob ida, hoc auxilium a multi ufurpatur ad podagrain à caloreprovenionem. 1n vinum pendulum pofitus brevi veflituit illud. Sed quoniam avboreurmufcus odoratiftimum Mofcbon mibi in memoriam redegit , qui ab. eriente Cr occidente quibufdam pilofis utriculis conclufus defertur ,etfi Diofcoridis Galeniá, evum bunc filentto praterie- rit, nos tamen baud quaquam difniulanda putavimas, qua ad banc vem pertinere arbitramur. Siquidem bi noffri com - mentarii merità de ine conqueri potuiffent , fi eos tanta odoris [uavitate deffitutosveliquiffem , pre[ertim cim omnibus | palum fit ubique terrarum Mofcbim intev prtiofa odoramenta primam fibi compara([e edem. Quippe non mod collo, — unibujo, [ufpenfis, veflimentis inerpofitus, chirol becisillitus, crusmenis cotclufus , vre retentus , C barba C fupercilis inunttu defertur Mofchus , quo alarum, narium?, tadia , judoris graveolentia, c in[uayes corporis balitus occulantur, lafcivia oblectamenta augeantur, wolliora, politia fiat z [ed etiam ut odoris fuavitate Deiparam vitginem concilient , ne dicam,ut bac fucata bypocrifi lafciviam difsimulent(eo enim vanitatis perventum est) Mofchbum ipfum in orbiculos com &o Ponunt;quibus funiculo trajets angelicas [alutationes in calum eru&tant : omnia denique, quibus mifcetur Mofcbus, fua : adoris jucunditate comiinendat. Quàd fi be lncubrationes eo forte cavui[fent,verendum quidem erat,ne cutn illis gratiam hiffent, qui mi undique odoramentorum fragrantia vedolent.. Quamobrém ut C ii fib) unguenta omnium praftans tifima, odoratif Waó, comparare valeant, Mofcbi primüm , deinde verà liquor Zibettivocati , & Ambari denique bie Jloriam,e facultates defcribam. Moscuvs itaq, (ut Ruelliu ex Aetio, tran]cribit , fi tamen ea Aetii legitima funt, Moichi cum potius Simeonis Ser ieffe videantur ) plura babet genera. Prafertur qui inmunicipio quodam na[cit«t , quod 4 gis, odorati . quam Chorafa civitas eR uh boc stetit Pat dicitur colore fulfla ed fedem Fe rg ^ qui 4b India defertur.priori bonitate cedens,colore fubnigro, Eoinfirmior cenfetur qui à Sinarum agro mittitur. At Mo- lio. febusomnisin umbilico cujufdam animalis gignitur , quod caprea fimile eit, unico armatum cornu. pregratdicarpore, Huic cim in venerei agitur, furoris vehementia umbilicu intumefcit. fit, vomica pragnans cotige[lo inibi crafüiore fan- 60 guine : quo tempore C» pabulo, c» potu ferum animal abflinet, bumiQ, crebro volvitur : qua ver[atione umbilicum luto- idaculenoó, anguine turgentem exprimit.Caterienemiff [anies post aliquod témpu fibi magnam odor faavizatem fct. De Mofchointer Arabes fcripfit diligenter accurateg, Serapio, his verbis. Animalia c 2 drignunt , in Tumba[corum , & Sinarum agro potiffimim babentur , lecainvicem. : E d Setapio e Ici 4 un 1 à H Ls ibafcinus qe Mo- Sinico long? pre[lantior est, quid capree Mofibum gignentes & nardum , & alias odoratiffi tai depafcantur, (cho, Tuod Sinis non evenit : nam etfi be quoque odorati ve(canrur berbis, ee tamen odoris Cr facultatis praflantia , navdum Cateras Tumbafci plantas non aquant. Quinetiam in cau[aefl demetendi ratio : — so it folliculo : 8 faniem 66 And. Matthioli Comm. faniem nunquam eruunt, quo adulteria permifceant, c non nifi fereno celo fyncerum legunt. Siniciver? vomica ttris eulum exprimunt, & exclusa (anie nmpo[turas quafdam ad mi[cent, nubiloparumó, arridente celo , c» alabafiris vecon- dunt. 1s ceteri praflat , qui majoreodoris fragrantia redolet , C qui vomica maxim matura eruitur. Sunt c» inter bac atiimalia, que ab aliis Mofchum ferentibus nullo difcrimine differunt, praterquam canims vocatis dentibus : qtippe dec verrium mado exertospalmi longitudine dentes babent, & paviter Mofthum preflantifimum gignunt. Mofchus pra.. cox tétro, C infuaviedore difMicet, verum venatores immatiBi folliculos excutientes , tantifper eum libero acre fufben., dunt, dum abaco prorfus fetore imaturuerit : is enim aeris coctione perfetta , miram fibi conciliat odoris (uavitatem, 5 Veruntamen precipuus baberur , qui fuapte natura in animali utriculo fibi mattritatem comparaverit.| Hunc igolg per faxa metunt, C» arborum truncos , namque animal cim vomicam maturam effe prafentit , C faxis C trunci fefe mago oMettamento affricat, donec faclo vomice emiffario tota [aniei vis effundatur.| Hic cateros fan? antecellit , tag. 10 quam folis coclione, Cr celi benignitate matüritatem ultimam conecutus. Hunc itag, Mofcbum inde venatores collige. . teseorum animalium utriculis affervant, que alias venatione captaverant : isá, ille Mofcbuses , quo reges c donantur, Eee C utuntur. Mofchusexcalfacit ordine fecundo.ficcat verbterrio.. Cor frigidumsactremulum roborat C omnibw ipfius vies — effedibu opem pre[lat potus,atque illit u.Detergit tenues oculorum albugines, C bumidas defluxiones exiccat : cerebrum roborat, C diuturnum capitis dolorem mulcet, fi tamen pituita redundantia proveniat. Colesex eo cicino oleo macerato Confe. peruniius promptius in venerem excitatur. Fit £ Mofcho confedtio fuavis in exiguas particulas dige[la , quam Itali ap- ud no, Pellant Mofebardini, boc modo. Tragacantha. qummi uncia , una cum fanguinis draconis lacbryma binis drachmis, t füillatitia aquavofarum, duobus diebus siaceratur, deinde in mortarium conjiciuntur : bis adduntur [accbari albifiimi dracbina (ex, amyli drachme quinque , mofchi ex aqua rofarum diffoluti fevupulus: atteruntur deiude piflillo quoufa, imul mifceantur, poffremb digeruntwr in particulas hordei granis baud majores, C ficcantur in umbra. Preflat ad oris ; Mofhi &'4veolentiam, fi una, aut altera portioim ore contineatur. Probant nonnulli,an Mofchns legitimus fit, boc modo. Pon- probatio, diis libra examinattm in Labellum humore perfufum immittunt, tum paulo post iterum aqua lance pouderant , quod fi fuperferazur, [yncerum & legitimum exiflanant : fin cedat, [Durium, C adulteratum putant. Huic fimile aliud quod- piam babemus, fed preterquam quód inirum in modum oleat , primo [latim occtirfu odoris vebementia nares admodum ferit : bot vulgari fermone vocamus ZIB ETT O ; unguentariis maxime expetitum ad ea odoramenta componenda, "Zibei quepropritmifturas appellant. Gignitur id in exteriori te[licularum utriculo cujufdam animalis, feli, qui veteribus adi hiftoria fociorum ruinis oberrat, non abfimilis.. Cats bec animalia vocant, quos (apis Venetiis vidi ex Syria delatos. E8 autem. Zibettumtanquam fudor inter bujnfce animalis tefliculos concre[cens, calida bumid«ó, facultatis. 1d cavernulaumbi- liciimpofitum vulve ftrangulationibus mirific prodeft: proinde nec mirum eil , fi eo viri peni circumlito magnum mu- Eeribu in coitu afferant folatium. Adulteratur Zibettum ab impo[foribus felle bubulo. antiquo, aloe, aqua TofA- 30 Zibetti vires, z ANIMAL ZIBETTI. : * z " " ; : Sem : - S & ; n ; - VA j SES "Ambas Caryophyllis, d» Mofiho , fed fraus euflatu facile deprebenditur. Por ex quo AM B ARV M aliud odorementi litora, genus gignatur , quod nos vulgó vocamus Ambracane , varii varie opimantur. Alii namque tradunt ipfum in mani alveo, ion fecus atque interra fangos oriri , ac deinde favientibus procellis, à profundo elici, C inlirus expui, Non» go , titrlli verà referunt pifcem Az.elum mmine, Ambarum boc avidifme profequi , cujus efu mecem fibi flatim confcifcere: T" E.P. quid càm [riant pifcatores bujm rei periti pi[cem bunc mortuum, ntem conjectis vnou C» funibus extrae bunt, & Ambarum fciffo animalis ventre eruunt.. Quod verb (ut perhibent ) proxime dorfi Jpinam invenitur, id ma» — xime prefertur alit. Quidam preterea in fontibus quibufdam Ambarum natare feribunt , qui bituminis modo illud Seide eruchamt. Hujus [ententie Lrecentioribut Gyacis invenio Simeonem Setbi, qui Ambarum defcribit bis verbis. — Ampaty ^mbiro- quod c» Ambar appellatur, in diverfis locis fcaturit : furt enim ejus fontes ut Lituminis,c* fulpburis, & verum [imilium, Ambai Tyjs Ambari facittnt genera : prefertur colore fulvum é Selachito 1ndia. petitum. Aliud fubalbidum, quod PSinchrio fe- genns * licis Arabie oppido advehitur. Tertium atrii, Cr cateru viribus imbecillius. Excalfacit Ambarum,C ficcat : cerebriiits Fuchüi — Cr corolfacturoborat. Senibus , € naturá frigidis opem mirifict praftat : quare iifdem potius, quam juvenibus chire- opinio. . rbece Ambaro imbute concedi deberent. Vino infufum temulentos efficit, Ceteritm ex anteditti qua fit Ambari hifloria óo.— sw ut verior accipienda, non equidem aufim decernere, quód nibil adbuc certi atque explorati babeam. Neque etiam leo " efti. fub[eribere fententia Fuchfii, quamvis viri eruditifimi : qui in libra de componendis medicamentis, quem ultimo loco at- Hum. — Cum edidit, Ambarum noftri ufu factitium effe cenfet,atque legitimum Ambarum, de quo fcripferumt Mauritani , quod- . Nomine, que ipfe fuccini generi adfcribit, defiderari. Siquidem non video, quibw rationibus vel autorum te[limoniis hanc fuum comprobet [ententiam.. Mufcus arboreus BeVov i emityvor Grecis appellatur : Mu/cus,Latins : Axnecb,aut Vsnee, Arabi» bus : Mofco, Italis : Soefi/ Germanis : Bobemis, Mech c Polonis. Mufcusterreftris : Italis, Mofcoterreffre: Germanis, SBeerfag. Ar Mofrhus odoratus uézy 6" Grecis recentioribus nominatur: Mofchus, Latinis: Mifchfeu Mefc, Arabibus: : Ris UR WI Piizuo, Bobemis. Ambarum autem vocant Itali Ambra: Germani Qjnbet : TOOTES De Hifpani £m doc ; M. j : s ^ E pi E * : P4 In lib. primum Diofcoridis. 67 i uamcung; villofam canitiem annofis caudicibus, aut faxis madidis, aut aquis paluftri- ier M adn centem fignificat: idem quod Graecis pé» : Arabibus, Vfnea: Sphagnum & Hi- pnum Aétio, Sphagnom Plinio. Triplex eft arboreus,terreftris , & maritimus: hic de — e quia aliquando odoratus eft, cujus nomine primastenet , & à Galeno Égéor águuarimiy dicitur , eà a in quitas crebrà in odoratis unguentis & fuffitibus ufà fit, ut is qui & cedro, robore, pinu , picea, a Ej larice de et, quem privatim Splachnon vocant: aliquando inodorus ,ut eft populi, ulmi , betulz, pomi, pyri & aliarum arborum. Omnium fere color viridis, vel albicans, quibuídam fufcidior, eoe nullis flavefcens, aliis fubrubens, rariffime niger: fic altertenujor, craílior alter: qu idam brevior, alter prolixior: viliflimus quiex quercu dependet.Imitatur autem mufcus naturam parentis & loci natalitii. 19 Mufcum & Mufcum arboreum communiter herbarii nominant. 11. Mufcus hic in quartum librum fuit rejiciendus, qui dicitur Mufcus terreftris, Trago. Lon. Caft. Dod. Lugd. Permonaria, Anguil. Ly- copodium feu pes lupi, officinis quibufdam , fpica Celtica magno errore, Dod. Gal. Mufcus clavatus, Lob. Mufcus urfinus, Gef. in fra&o. Mufcigenus, Cacf. Lycopodium , Tab. Selaginis fpecies altera & Mufcus reptilis, Thal, Chamapeuce;fcholiafti Cordi, | ^ - Kim. AGALLOCHVM. CAP. XXL Garrocnva lignumeft, quod ex Indiaatque Arabia deportatur, thui ligno fimile, maculatum, , ;.., eg. ?9 Z4 X odoratum, guítu adftringens cum quadam amaritudine: 4 cute verius quàm cortice veftitur * AMli- Carac, & quantulum verficolore. Manditur , aut decocto os colluitur, commendandi halitusgratià: ) fudores Drig.fed arcet toto corpori infparfum : prothuread fuffimenta fubftituitur. Radix epota drachma unius pon- ^ dere, humida fiomacht vitia, & imbecillitatem , fervoremque mulcet: fi lateris, jecinorifve dolor ex- ,,, (à cruciat, fi dyfenteriz, aut tormina infeflant;ex aquabibereprodeft. — ; vereor 7 LIGNVM ALOES. Acge A Gracis , € Latinisrecentioribus , ficuti ab ove ud * Ae Apris,Lignum Aloes appellatur. Optimum à Lufitanis ont à Calecut India emporio ad nos convelritur.Etfi etiam Vene- Y tám , tias bác etate ex Alexandria Aegypti praftantifimum affe- ritum; : fiquidem igni uaviffimum , ac perjucun- infpergi- vatur; fiquidem igni accenfum Juavift , acperj mra i9 nec macularum meminit : ficuti : terim non dincib, quid legitimum imper . taricapit : uam licit antea quibpu(dam non deeffet Agallo- bum verum ,nibilominu , quód varifimum effet , officina o fert omnes ejus loco , ut fuperitis diximus , oleaffrum Rbo- dium fuppeditabant : quem falso exiffimavit Ruellius afpa- latbum effe-Nafcitur Agallochum(ut Lufitani per meridiem in orientem navigantes teftantur ) in infula Taprobana, alii[4, confinibtis locis, cujus integros truncosinLufitaniam, € Hifpaniam idem fecum attulere, qui non modà incenfi, fed manuum tanti attritu [uaviter (ut ajunt.) redolent. Porro kn pretiofum Agallochum est : nam € in locis, ubina[citur , plurimi penditur. Verum Agallocbum, quod tantopere preflet , bactemu mibi videre non licuit. Sunt, qui [omniantes dixerint , Agallochi arborem vidi[Je nemi- Agalloc, nem,cim terrefri tamm parad)fo proveniat: illudó, ferri fabulofa fabulantur fluminibus, que (ut facra teflantur monumen- 999 t4)éx eo manant. Atqui pro comperto babetur (ut pau- cit innuit Serapio ) Gangem Indie amplifimum fluvium quam plurima [ecum Agallochi fragmina vehere , qua ta- men in ipfum ducuntur aliorum fluminum curfu , qui in ees eum confluunt. Quippe cim fluvii transfluant loca , uli Fa o 0 0n ^... "Agallochum provenit , aquarum inundationibus urgentes, 6o ES ts bujus truncos , fragmina.ác ramenta Tapiunt una cum alis — varii generi lignis, "in Gangem transferunt , quemadmodum in noftri etiam fluminibus (ep? ac fepius vifitur. Cu. guerei indicium affert illud, quod Venetiis venditur, utpote quod longo aquarum difcur[u omui ex parte laceratum , exe- fum,comminutumó, [peetur. Quamobrem mirum non esl, fi dum manibus traatur, id odoris non preffet, quo illud fra- grare predicant ex natali foloin Lufitaniam adve&um. Ejus plura numerantur genera. fi Serapioni fides est adbibenda, ^gillo- quiex Abobanifa Arabe ita tranferibit, Dicunt Agallocbumin Arabia nunquam eriri;tametfi quedam ibicrefcat plan- C bifto- T4 Nevig vocata , que quadantenus Agallochum refert. Verum preflantifimum India mittit : & quamvis genere Pone, differat. (plura enim ndis Agallochi funt genera) id tamen quod viribus cetera pracellit per excellentiam Indum cun lariter vocant , quemadmodum nigra myróbalana, quod ceteris preftent , Inda pariter appellant. Indum in Suadam India infula invenitur, qua Fina nominatur, Seledifnum eit nigrum, quod varium oftendit colorem, iur tin i ^. H : zi pr 4o 50 xs F fucái Wicca 68 And. Matthioli: Comm. fucciplenui, ponderofum, duritiecompattum, cvaJ[um non albicans , qu od accen[um egerrim? flagret. Secundabonis tatit eff Mondunum à Mondel India urbe denominatum. Tertium ef Seificum, quod won obfcura bonitatis prefumitur , quod (ua praffami vi. ac gravedine in aqua conjectum , uon inmatet, fed flatim fubfidat: povró ex boc genere id magi pra- flat; quod craffum ef, & plurimo bumorefregnans. Poffremam [edem babet. Alcumericum Seifico Lonitate cedens : taa metfi Alcumeri non longius à Seifi diffet, quam itinere triduano. Praflat in Alcumerici venere mgrum nulla albedine ya- viuin , grave , ignium flammis diu refiflens , verumtamen viribus Seifico infirmis est. Item ex auctoritate Chealfetebeni idem ita [cvibit. Ferunt praterea, quod 1ncole Agallechum flatim ab arbore diffedtumrintegro anuo fepeliunt , ut ita terra obrutum marcejc at cortex , ligaumá, tantum purum vemaneat, adeb, ut à ligno mbil erodatur. Ferunt infuper illisinre- ExSime- gi0nibus collabentesex Agallozbi arboribus Yamos , aptos a fluminum inundationibus per circumflantesvegiones deferri j oneSc- Jar Serapio. Cui fu?[crsbit à vecentioribus Gracis Simeon Setbi , canam etiam veddens , cur amita fepultura diffedum, '9 thi, Agallocbum vecendatur , cim inquit. Non alias edoratius futurumexiflimaut , nifi priusmarcorem aliquem C teredi. nem feu[erit: proinde harum vegionum incola diffedum fub terra condunt , fuod, tempore eximtnt , Ó negotiatoribus rFacG; Pedum. Nicolaus M yrepficus fepius in fuis componendis medicamentis Agallochicrudi memimit , Fuchfius prima de feotentia 4ntidatu feclione. fic adnotavit. Sape Agallochi crüdi mentionem facit Nicolaus idend, boc loco, qua noftra de illo fir fen- inen tentia , exponeimus. Per crudum itaque lignum: intelligo, quod non putvuit : nam (ut te[lis e$t Simeon Sethi) ejuregionis, Apils- jn qua provenit, incole id:pfum concidunt, c [ub terra multo pulvere obruunt, € post aliquod temporis atium, quan- chocru. £m fcilicet fufficere videtur, digni parteseductnt , Ó* mercaroribus vendunt : crudum itaque erit, quod terra non obrui- do. tur fed flatim ab arbore excifum ad é[um vapitur : bec Fuchfti fententia. À quotamen nos pace fua,diffentimus, nam [i in componendi medicamentis prefantiora ffnplicia femper expo[cimus, fitá, Agallochum illud preftantiu, odoratiuéó, (ut etiam Simeon ille vefert) quod terra, vel pulvere fuerit fepultum , mm video, vur potiw injepultum, C» flatim ab ifa ar- ** bore excifum (id enim ob locorum diflantiam recens habere nequimus ) crttdum vocaverit Nicolaus , preffantisoQ, exifli- " niayerit. Pulvere enim velterra conditum coqui monpoteft, quod nullueibi fit ionis, nequecolor, fed potiu vecrernentitia ANN bumiditate exui, quaforta]e odorem ejus obtundit. Verum crediderim potius, per crudum Agallocbum Nicolao ilis«d de- cnidum ignari , quod non fuerit antea elixum : quud indefortaftis odoratiffimalavacra ex Agallocbi decotto fibi conficiant 12di, quid. — aliaá, odorasenta in regalespraparent ufus, ut etiam cumvhabarbaro fierimarraut. Velfortepercrudum illud intelligit Nicolaw , quod impett fluminum , longoá, eorum dudiu pervegiones non defertur : in bis namque calorificis regionibus aqua à [olibus mon ebfcuré calefatla non nodo illud omni ex parte diluunt, fed etiam elixant. Ylnd praterea addidevim, qud ciim nón modo crudum, fed etiam bonum addiderit Nicolaw, nullum alind éxpetere videtur , quàm quod fepultum Api: - praftantifümim evaferit. Caterm Ayallochi omne genus excalfacit, C exiccat ordie fecundo. Facit, ut Avicemnafcri- ia bityad cordi affectus : ob idá, ter ta medicamenta, qua cordi prefidio unt, Agallocbum vecenfuit. Hujus non reperio me-,.3 miniffe Galenum alibi , quam in fuccedaneis, ubi cemtauritim fupplet pro Agallocho. — Lignum, quod Gracis £y&ooxav, Nomina. Latini fimiliter Agallochum dicunt. Verum recentioribus Gracis fané nominatur , ut officims Lignum aloes: Mattri- : tani, Hoad, Agabian,Agalugin,aut Agalugen : Italis Agallocbo,C" Legno aloe: Germanis, [oe £yolg/feu Gxewn fyolg: Hifpanis, Lin aloe, cer : : Lob.Caft.Lu. identur & veterum nonnulli per Aloem, Agallochum inrellexifle. Nam -- diapafma illud, qu ratia;confperferat muliercula, de qua apud Salomonem le- 49 giunM oen & Cinna 9loco minime füccusille herbze Aloes intelligendus, cüm inter odorata non refera chum arboris olex inftar,fructu piperis modo rotundo & te, ligno thuize fimili ; quod cortice craffo; aliquantulum verficolore , vefti- 5 Sethi differentias decem , Ruellius quatuor , Ludovicus Roma- iimusfumma genera, aliud legitimum, aliud fylveftre: legiti i Agallochum: aliud fiffile,leve & aromaticum , quod Ta tur: cujas licet Serapio plura genera nustriplicem arborem faciat,duo confit mumaliud folidum & ponderofum,nim ium dicendum. Sed de duplici Taro videat Cordus in fua hiftoria, - - 165 í* Napusg hn NARCAPHTHVM: t SON Arcaphthum ex India defertur, corticofum, fimile 4 fycomóri libro: quod Mex "en i. Mori, R ts : de i ; Narcaph- o 45 lreyirer, tamá, parc? de Narcaphtho fcripfit Diofcorides , ut nimirum mibi perdifficile fit explicare , quidnam Pos bac atate aÀ nós ex India feratur, quod legitimum Narcaphtbum referat. Eo, magis quid nibil de boc (quod equi- dem fciam) Theophra[fas , c» Plinius fuis monumentis pofleritatis memoria prodiderunt. Artamen non de[um indicia, ju in fuffimo quod corr Tigna- me: Á Inlib.primum Diofcoridis.- 69 dicenonlegiteftetur: imb & antiquiora exemplaria,quae hoc caput habent, in ejustamen le&ione va- rient. Aft Hermolaus cenfet confultó à Plinio Nafcaphthum pretermiilum,;quia ejus natura incerta fit, & nomine tantümorbi noftro cognitum: idem ex Hermolao;Ruellius salt, » Kaynaov, CANCAMUM. CAP. XXIII. A&RCAMvM Arabici ligni lachryma eftmyrrhz quodammodo fimilis,virofi guftusquam ad fuffi- C ufürpant. Veftes eo,additis ftyrace & myrrha,fuffiuntur. Vim proditur obtinere extenuandi obefos/ficernüm obolorum pondere ex aqua; aut mulfoaceto plufculos dies ebibatur : lienofis datur, 19 comitialibus,& fufpiriofis: nienfes cum aqua mulía pellit : oculorum cicatrices confeftim emendat: vino madefa&um medetur eorundem hebetudinibus: ad verfus gingivas humore pregnantes,dolores- que dentium,non aliud efficacius. LAa€cÀss (ien » quod moti omnibus Diofcoridis .bifferiam wer rong SEES referat ( ut recentiorum fere omnium medica materie zo. füudioforum fert opinio)mec ex Arabia, nec aliunde ad nos advehbitur. Quidam tamen pro Cancamo gummi quoddam rufum , ac pellucens oflendunt , quod [urculos incognita arbo- ris undiQ, circumveflit , myrrba quadamtenus fimile. Verun- tamen quod nulla (ut Diofcorides inquit ) in eo manfa faporis virofitas deprebendatur ,alij id potiw mentiri, quam effe le- gitimuim Cancamum volunt. — Expetitur boc gummi genus boc tempore maxime iufectoribus ad inficienda ferica flami- na, idá, vulgari [ermoite quidam in1talia appellant Laccd, quidam diminute Lacchetta. Cujus duo babentur generaqua tantim (ut opinor ) bonitate differunt. Praflantius vulgó ap- pellant Lacca fumetri : quod veró deterius eft, Lacca comberti, cognomentis fort a[fe à locis Arabum à quib.deferuntur , acce- LE pti. Primum furculis perpetuo obvolutum vifitur: alterum vidé ^ absá, farculis in glebas concretum myrrba modo , quod etiam cia. — viliori pretio vendunt. Hinc itaq, factum efl,ut crediderint illi Serapionis auctoritate freti , boc legitimum effe Cancamum, e quàd ia Cancamum Laccam appellet , & quod arboris ratio, Lacct vis - res & lo« tio. Cancas ' mum & em fint; toba- ur. pite de Lacca de Camcamo agens , dum ( ut affolet ) ex Diofcoride tran[cribit , nufquam bujus particula mentionem fecerit : quid fortaffe Diofcoridis codex , a quo tranfcripfit , bac menda facilé vacarit. — Sed illud adhuc magi vent - 5, ^ febabere mihi perfuafit , quod primum legatur in Diofcoride, Cancamum virofi effe cuflus , quod fatoris, mon. fuaveolentia indicium eff: mox cum fDyrace, &m ryrrba ad fuffiendas ve[les expeti , ut grato commendentnr odore: jud t inter fe votis i dtaetiam depravata lectionis prabent fufpicionem. — His itaquerationibus , C attri ves non ab re Adduitu effe videor , ut quafi crediderim Diofcoridis codicem boc inloco vitiatum fuiffe | unde pojfed- Lx oéad » Mt ejus Cancamum ab Arabico diverfum fefe offenderit. — Neque fan? buic opinioni illud obffare videtur, 2 os ura in morbis curandis Cancaimo afignaverit Diofcorides ; quàm Serapio : fi quidem mulli dubium e, quin edicamenta , que obefos extenuant , lienofos juvant, c menfes cient , poffint pariter ventriculum C jecur ro- borare, v tortó, infardus expedire , cr cutem fubeuntes aquas, c felle (uffufos [anare.. Hec autern filentio involvenda Cuxtmus, non ut noftra bec probetur , velimprobetur opinio , [ed ut aliis veritatis inveflisandapateat aditus. Sunt m fatlirie Lacca plura genera, qua ex diver(arum infedimum fedimiento pictoribu tantumparantur.. Alia nam- jLc68 acitias : uc t Pp. bacca, quam vulgo vocant Cremefe , cr Cremefino : ex infedtorio cocco alia : alia ex genera, : - - hiativa And. Matthioli Comm. nátia Serapipnis lacca:xalia denique ex ligno, quod brafilium vocant omnium deterrima:guarum nulla ad niedicamen. tà admittitur. Nontamen defunt , qui credant, chermefinum infectoribus vocatum effe avboris gummi : im illud idem, quod Serapio, auctore Yac rem rubeam (ut paulo ante diximus effe ait; que tenuibus lignorum favculis inbereat,C* quid Cherme- 4 inficiantur panni vubeo colore quem cherimes appellant, quandoquide bujus fententia reperio fuiffe Fuchfi um. Sed'meo fiaum — judicio non exacte vem. explora[fe videtur, quippe cbevifinum, quo puniceoyCr purptreo colore ferica S8amina iuficiun. quide. 5,» eR Cut Itali optime norunt) pilula, velbacca exigua pimpinella vadicibus in orientalibus vegionibus adne[fcens, non autem gumini, vel vofciduim, vel aliud per fe manans, ab eo perquam longe diver[um. Siquidem boc nihil aliudeft, quàm doxes nativa Serapionis lacca,quam proprie Itali vocant vulgo laca C» lacchetta y infedoribustantüm expetita iis infiiendg weh féricisqua viliori veneunt pretio.Nec obftat, quoddixerit Serapio;quem bic fecutus eft Fuchfi wbujufce laccainfeduram, . probara, Vocari chermes:quippe proprio capite de chermes, nil fan? aliud per cherines iutelligit; quam cóccum infeclorium Diofco.. chermes. yidis : quofit, ut exiflimaverimin eocapitede lacca omnino fubeffe mendum, vel auctoris, vel interpretis : C forto melior s heceffet lectio.Coquittr bac, e inficiuntur inde pannivubeo colore, adeb ut coccinei videantur: vel adeb ut iis frmiles fint, tis, quorum infeituri injicitur chermes. Aberrant praterea pharmacopolarum quà plurimi,Dialaccam antidotum compo. Pharma- sentes, quod legitima Armeniacalacca loco,quam Arabes prodidere, fadtitias, c piclovibus t atm dicatas inmifceant, putes Sed caveant , quefa, ne bunc errorem corrigentes in altertmr mon minus deteslandum incidant : id namque ii facili con- dialacca, tinget.ff Monachisqui in Mefuem [cripferunt,mürem gerenr.Hi enim jam vei medica profeffoes afferre non dubitarunt, Mona- imuniftendam effe loco cancami. feu lacca in magnam dialacca antidotum eam Aphrice arbori lacbrymam;quam fepla- chorum fj, rprtinem üraconis appellaut , queque Diofcaridis cinnabaris ab omnibus e[fe cenfetur, Sed cert? ii magis ballucinan- - o lapfus, ' : : R S à VM ejr iq De demie ngu tür, quam ut refelli debeant, quod ea lachryina in compluribus facultatibus cancamo adverfetur. Quippe Arabicum Can- draconis, caminum , quod potiftim? antidotus illa expofcit, rauquam à Mauriramis inventum, praterquàm q, d ventriculum, e» je- ?9. . fubtua, roborat, adeb eorum infaréius, d» obfivuctiones expedit, ut ictericos quidem, & aquaint. daborantes juvet :con- enüum, HMAYErO draconis lachryma propria vi effit aciter ad[lringit ita ut fcriptum reliquerit Diofr wides.eam la bryma | if em pollere viribus , quibus bamatiteslapis cujus tamen vis eft , uz menfiuim profluvia fifLat , mon autem eliciat , Cancami shodo;prefertim ubi va[oruminfarituremorentur, ob idq, maximé expetitur ad fanguinis emanationes,ad vulnera cobi benda," offium fracturas ferruminandas. Sed monachos miffos faciamus: & feplafiarios admoneanus, ut ft noftro confi- Nomina. mQGrzcis veteril d. : DAS u1 odorati fuffimentic x A dus ee 2 d? adnefli poffit , quemadmodum. In lib. primum Diofcoridis. 71 ut eodem lib.cap.7.& 2.de antid. 2 .oftenditGalenus:qua de re pleniusPlutarchus commentario de Ifide. . & Ofyride:vide & Hermolaum.Non tamen compofitio ipfius Cyphicum Cy phoide commifceri debet, cüm diverfa fint medicamenta : de hac namque antidoto ad hepáticos & thoracis vitia agit Galenus li- bro citato cap.7.& Aegineta lib.7.cap t1. Diofcorides permultas dicit fuiffe compofitiones , & re&e: apud ZEgyptios certus rerum exigebarur numerus;qui fexdecimerat, quadratus & pariter par:adeó au- temreligiosé conficiebanr,ut Sacerdores ex fcripto unguentáriis preirent. At Aegineta lib.7.cap.2 2.du- plicem habet compofitionem; alteram Cyphi magnam suum ex triginta fex ingredientibus , cujus & Pofidonius & Trallianus lib.1. cap.15.meminere: alteram eav»mirlunarem; ex viginti octo fimplici- En : qua de re & Myrepíius Antidoro 258. & Aeriuslib.13.cap. 116. Nec admodum 1o diffimile medicamentum Aegineta fequenti cap. proponit , quod Mafüucha, /Egyptia voce, quibufdam Mafnaphium vocetur, ey Keéns. CROCUM.. CAP, XXV. Rocux optimum in inedendi ufu Coryceum, recens, & boni coloris, paulum candidi gerens in « capreolo, oblongum, omnibus fuis partibus conftans, non fragile; plenum, à quo detra&um eft ^ Meum nihil, quod madefactum manus inficit, nec fitum redolet, aut cariem fentit, fubacre: fin hujus generis 7o. ;. nion eft; aut vetüs, aut humore perfufum creditur.Secundus locus datur Coryceo, € tradu Lycise cone in circui- Hs oe Tertius Lycio, e monte Olympo. Deinex ZEgibus JEtolis. Cyrenaicum & Centuripinum tt inter zi pu d : j tas us z. : 4 , Ruel, Sicilica omnia viribusinfirmiuseft. Omnium natura oleracea: Italia tamen ob fucci copiam , & pt 2o coloris venuftatem, tingendis mort icaverunt: quibus de caufis magno venditur. Utiliflimum in Car. ij- fiedicina quod anté defcrig fed nius. 'eratur immifto crócomagmate tufo, c atque etiam fapae fub]i- 49e ad- idus adjici. dix imul argenti fpuma, aut plumbagine. Sed maleficium declarat ine 7»... fidens pulvis, praefertim fi defrutum in odorando fübolet. Theffalusipfum tantüm odoratum éífe vo- jue luit. Aliiexitiofum, tribus drachmisex aqua potis.Proculdubio vim coquendi,emolliendijatquefub- « Non ftringendi habet: urinam cittelegantem a priftat : quiex paffo biberint; crapulam non fentient: jm d oculorum flüxiones illitum cum humano la&e cobibet : additur in potiones, quae 1nteraneorum caufa e tenpe vulve etiam, fedisque qe LK ons utiliter inditur: venerem ftimulat: vergentes ad gnem !acrum inflammationes mulcet: auriculariis colle&ionibusutile: Quo facilius conteratur, in v oi cili fole fiecari oportet, celeriterque verfari. Urinammovet radix sd Acer. ; lice wo gmbh 00 CAP. XXVI. nib & in formas digeftis. Optimum eft o- leve,fübamarum,quod madefactum ltis di nnis:quale eft CROCUM NON: bu AN A Croci confide- ratio. Crocum quodo- pumum. Croci vi- res ex 7 And. Matthioli Comm. C Rocum quidem ubiq, terrarum cognofcitur. Planta efl comofisfoliis longis, anguftis, capillaceis, planis, tamennon rotundis, tragepogoni modo, fed anguflioribus C numerofioribus, bumi accubantibus, denfis ac mollibus. Floret. poft aquinoctium Autumni anteaquam folia proveniant , floribus Colchico Ephemero fimilibus , purpureis, ac afpettu iucune dis. E mediorubra prodeunt [Lamina in craffiufculum cacumen definenria, quibuscum ex eadem fer origine,quidam ex. eunt proce[[us exigua lingue figura, aurei coloris, iis fimilibus, qui in colchici flore habentur. Floret Crocum continuofere anenfe. A floribus prodeunt fubinde folia, quatota byeme virefcunt, fpretis algoribus : arefcunt bac, ac pror[us deperduntur vere, C nunquam per eftatem apparent.Radicem babet Crocum bulbofam, pluribus contectam tunicis, ipfisá, fubflaye[ centibus, Gladioli modo. Eruuntur Bulbi quarto anno, verno tantüm tempore, fervanturá, eflate tota in horreis : dy [em runtur deinde appetente autumuo , in tenui folo , nam C flevcora odere, C folidam bumum , in campis & bortis, bullis tantim tran(po[iti.Crocum in Italia, & praefertim in Hetruria , Mauritanorum modo vulgo vocatur Zaffarane : quan- 1o quam non defunt vuva in agro noftro Senenfi, que corrupto. Croco vocabulo ipfum appellant Gruogo. — Ceterum crocum Ceryceum, C Lycium in Olympo monte decerptum (quod fciam ) ad nos nau advehitur:quapropter quod ab AquilaV efti- morum urbe affertur, primum fibi locum vendicat in Italia. Conflat optimume[fey c Aquilano long? praflantius , quod in Germania oritur, Vienna Auffria metropoli devedlum : fed buju[cemodi (ané perexiguum eft, idó, difficulter tranfit Ad Italos, ob ejus frequentiffimum in cibis ufum apud Pannomios, & Germanos. Floret Crocum ( ut Theophraflus auctor eft ) vergiliarum occafu, paucifa, diebus: confeftim verb cum folioflorem quoq, expellit. Gaudet calcari, & melius ita. e- vadit. Croci meminit Galenus lib.7. fimpl.smed.inquiens:Crocus paululum etiam adflvingens quid obtinet,quod terreum, Galeno. figidumá, offendimus : fed fuperat ineo calfaciens & qualitas, &» facultas, ut tota ejus effentia fecundi fit ordinis excal- facientium C primiexiccantium , proinde concoquendi quoq, vim quandam babet, adjuyante fcilicet in boc & pauca Nomina. A ltaCat, Sed Meü & Drag. fimplici — ter xaj- AUS a- yeeci, &Deeít ia meo & pro füb- rufaha- betxijia». i.fulvam. € Cat. jn- pay i.a- erem. Adeeft in omnibus exempl, eIta Meü & Drag. Sed Cat, SUMteG, i. cinarz - idque re- &iusmeo judicio, adftridlione. Quippe quibus medicamentis, cim non admodum excalfaciant, paucula adeft adflrictio, ea parem faculta. 20 tem babent e[fentiis emplaflicis vocatis, quas cim junctas eJ[e caliditati non vehementi contigerit, concoquentes e[e offen- dimus. Et lib.2.de comp.med. fecundim locos:Crocum, ait, fuo odore caput ferit, C imentemtentat, peucedani, c fiudia- um lentifcimodo.Latitiam affert, ob id additur utiliter medicamentis ad cor facientibus, Keéu&y , Graci: Crocus ftve Cro- eum Latine nominatur: Zabafavan, aut Zafaran,Arabicb: Zaffavano, Italice: Cioffran/ Germanicé: Azaffran, Biffae nice : Safran, Gallic. Bobemict, fifrau.- Pelonicà, Sxafran. Keonéperyve idem nomen retinet ayud Grácos , Latinos €» Italos. | i poris VE Ap in Croci floris medio plerunquetriajnonnunquam etiam plura ftamina(«eod4« vocantur)ol uir, quz cümfola in ufum veniant, propter excellentiam croci nominedonantur. Duum generum eft. Crocus Theophrafto:Sativus, de quo 1: hift. 6.&c 6. ejufdem 6. item 7. hift.9.& 10.St montanus, de quo jo 6.hift.7.Sic Sylveftrem alium dicimus majorem, alium minorem: alium vernum, alium autumnalem, qui rurfum colore floris & foliorum variat: quare in noftro Phytopinace quindecim differentias pofui- mus. Dicitur herbariis Crocus, Crocus vulgaris, Crocus fativus. Callimachi Scholiaftes deducit «2 "à irngra debout, quód bruma vireat: at Galenus 9. de comp. med. fabulam de Croco puero, cujus fan- : guisin hunc florem verfüs fit, refert:alitertamen quàm Ovidius4.Metam.qui ob amorem Smilacis vir- ginis in huncflorem mutat fcribit. Subjungit HELENIUM. - Diofcorides Crocomagma , quod fex eft olei: TN cuc cini., feu Crocini unguenti , ex croco &M 5 .. parati, fedimentum in paftillos efformatum. Hip-. - poci ates libro de Sterilibus, «avc appellat. Cel- 4o fuslib. 5. recrementum : Plinius, unguenti fecem nominavit. Verüm Galenus 2.de Antidotisaliam Crocomagmatis defcriptionem propofuit , quam Damocrates verfibus confcripfit: quam & Aetius libr.2.cap.196. & lib. 6. cap. 5o. & lib.r4. cap.5o- habet : ZEgincta lib. 7. cap. 12. etiam compofitio- nem , fed Galeni & Eti pleniorem proponit: habet & Mefuesfuos Trochifcos Crocomagmatis, ; ES d qua de realiàs. : E zx, ELENIUM. CAP. XXVII. E 5o HE LEx1uM folia habet verbafci anguftioris fo- liiafperiora; oblonga: caulem 2quibufdamin Jlocisrion emittit:radicem ? fubalbidam, interdum fübrufain ódoratam, c fubacrem, ie ms j ne m: ex quaagnatze propagines dliliorum, aut Sade Ege m Minds umbiof &f fic- cislocis provenit. Foditur zftateradix, particu- latirná; diffe&a ficcatur. Potum radicis decotum 6o menfes, & urinas ciet. Ipfads ineclegmate ex mel- le prodeft cufíi, orthopneeze, ruptis, convulfis, in- flationibus,& ferpentium morfibus.In fümma eX- . «alfaciens eft. Folia ejus ex vino cocta utiliteri- our S ntur.H pueden de tiliseft in paffo condita: fiquidc falgamarii paulu- lum ficcatam eam, mox d oGam, & frigida aqua madefa&am, in fa njiciunt , & ad ufus reco- "n dunt. Trita, poradsad cruentas excreationes eff &. In lib. primum Diofcoridis. 73 cax eft. AlterumHelenii genus in Aegypto gigniCratevas tradit.Herba eft cubitalibus ramulisferpylli modo per humumrepentibus, foliis lenticule circa ramos, fed longioribus crebrisque, radice pallida, 4 digiti minoriscraffitudine, per ima tenui fuperné craffiore, cortice nigro. Nafcitur in maritimis, colli- ; Catad- busque. Radix una in vino epota;contra ferpentium i&us auxiliatur. pum ar) e Elenium,quod Latinis eriam Inula dicitur , planta ef vulgaris notitia.Folia babet verbafci latifoli) latiora,longios geehnd raó,, birfuta C in acutum definentia , dorfo prominente, | Caulem profert bicubitalem , & aliquando majorem, Helenii era[fum, bivfutum, in quo flores exeunt aurei, Cbr yfantbemi modo, fed majores. Semenedis verbafco limile, tactu pruri- i" tum faciens. Radice nititur grandi , vegeta ,tortuofaó, : exteriu nigricans interius verb albicans (apore amaro C [ub hiftoria. ACTi,Ex qua agnata propagines feruntur : loca amat uligimofa quanquam C in montibus quandog, nafcitur. Quod aute 10 in Italia provenit.folio eft longe majore,quam tradideris Diofcorides. Quippe non folüm verbafco anguffifolio Inule Yta- lice majora infunt folia,verum etiam ea magnitudine long? fuperant , qua latifolio exoriuntur: quod tametfi proloco- vum varietate evenire facile pofit,crediderim tamen boc tn loco Diofcoridis codicem pluribus fcatere mendis. Siquidem teflatur Marcellus Florentinus vir quidem apprimà doctus, fe babuiffe Diofcoridis vetu[tiftmum ac probatifimum codi- cem iu quo long? plura legebantur,quam in cateris fere cunctis Gracis exemplaribus. Sed praefertim in boccapite bac de caule floribus C (emine babebantur. Caulem ex fe mittit Helenium cra(Jum,biv [utum , cubitalem,C* aliquando snajo- vem,angulofumá, : floves luteos:C in bis [einen verbafco fimile tactu pruritum faciens.Quare mirum won efl.fi ctiam alia bic defiderari pofint,cinm non facile adducar,ut credam,Dio[coridem Helenij vadicis , cuju tantim eft in medicamentis — Plinius uifus.tum amaritudinem,tum formam fubticuiffe.Meminit Ynula Plinius lib.x 1 x. cap. v. ubi fic babet. Sifer bis [eritur de Inula, menfibus, Februario, Martio, Aptili, Augufto, Septembri Octobri : brevior bis eft, [ed torofior amariorá, Ynula, per fe floma- zo cho inimiciffima: eadem dulcibus miffis [aluberrima. Muffrata maxime Julie Augu[le quotidiano cibo. Superva- cuum ejus femen,quoniam oculis ex radice excifis,ut arundo feritur. Ttem lib.x x. cap.v. nula quog, inquit , à jejunis commanducata dentes confirmat.fi ut eruta eff terram non attingat, Condita tuftim emendat. Radicis vero decotte fuccus tineas pellit.Siccata autem in umbta farina,tufii, C convulfis,cr inflationibu,c* avterjs medetur. Venenatorum morfus abigit. Folia ex vino lumborum doloriillinuntur: bailenus Plinius. Vinum, quod Helenij vadicibus paffim ubig, Vinum in Germania paratur jPequenter in potu fumptum mirifice vifum acuit. Arridet radicis farina denarij pondere , diebus helenites aliquot ex vino vetere baufla.[pleneticos juvat. Ceterum Aegyptium belenium;quod Crateve auctoritate memoriepro- | Helenii d;dit Diofcorides ad nos (quod ego (ciam) mon defertur nec in Italia provenit : boc à moftrate non diflinxit Avicenna.fed AES utruna, fimul confadit.. Meminit bujas etiam Plinius lib.x x 1. cap.x. bis verbis. Helenium ? lachrymis Helene dicirur «99 . matum, ideo in Helena infula laudatiffimum : eff autem frutex bumi [e [pavgens , dodvantalibus vamulis ,folio fimili 39 ferpyllo. Item lib.eodem c.x x1. Helezium,inquit;ab Helenz lachrymis (ut diximus) natum favere creditur forma : cu- tem mulierum in facie;reliquo$, corpore nuttire incorruptam. Praterea putant u[u cjus quandam gratiam ijs, venerem3, conciliari, Attribuunt C hilavitatis efettum eidem pota in vino,eumá, quem babuerit nepentbes illud predicatum ab Homero,quod triflitia omis aboleatur : eft autem [uci predulci. Prodeft c» ortbopnoicis radix eju in aqua jejunis po- ra. Eft autem candidaintus,cr dulci. Bibitur c? contra ferpentium ius ex vino. Mures quog, contrita dicitur necare bec Plinius. Quibus [ats conftat,non modo in Aegypto boc Helenój genu provenire fed etiam in Helena Aegai infula pra- J'antifimum baberi, Helenj radicum fuccuscum pari byffopi fuc. ne, aque [Hillatitie Tufülaginis triplicato Ie ipeo hisce fat fuerit ,ad mellis [iftiudinem decottu , mirifice afl bmaticos juvat , fi o frequenter -Helenj vires fcripfit Galenus lib.v t. fimpl.medic fe inquiens : Helen berbaradix pur utilis eff nonprim0 - yyceog flatim occur[u excalfaciens : ac proinde non dicenda eff calida , €» ficca exatt.cen piper tum atrum;ytum candidum fed virer. 4o cum recrementitio bumore. Quapropter ecligmatis qua faciunt ad educendos ex thorace, C pulmone craffos lentosa, bu- Gal. mores idonee commifcetur. Rubrificant quoq, ea partes frigidis , ac diuturnis vexatas affectibus , cujusmodi funt nonnulla coxarum pafiiones,ifibiadas vocant C exigtte affiduaó, articulorum quorundam pra humiditate procidentia ac luxa- tiones : bec ile. Aperit ,provocat,concaquit incidit. Aqua àradicibusdeflillata maculas in facie delet,e* cutis nitorem conciliat. Catérim funt , qui dicunt (ut etiam teftatur liber de theriaca ad Pifonem , Galeno afcriptus) quod fi Helemj autos fucco tela venatoria inficiantur venenata eficiunturidá,in Dalmatiafieri narrant,ut feras omnino perdant : quod t4- m He- men potius fabulofumquàm bifloricum crediderim. Nam cum plura. fint in eo libro,qua fabulofa habentur , ut latius jp leni fuc- fri feripfimus epiftolis nihil eff quod me adducat ad credendum , ex Helenio parari venenum. Crederem potius illius cum Ver operis attborem. ex aliquo codice bac transferipfiffe tbi inérov dvrl v boalBéps depravar legebatur. 1dó, eà magis ad. d ducor ut credam quod fciam in Hifpania ex alboveratro parari unguentum pro illimeudis (agitis, adeo venenofum,quod V nguen. 5o ubi fanguini fe commi]cuerit,ante boram animalinterficit nec alio medicamento Janaripoffe vulneratosquam devora- V8 "eBat- tis cydoniis malis vel fucco eorum ebibito. Hac enim antidoto js mirific? fuccurtitur, Planta,que Graconomine £x£vv Cerat Latino Helenium C Inula dicitur: Arabico.1afim.five Rafen: Italico, lella, Eno , aut Enola : Germanico, Jtfanttvurg ; Hifpanico,Raiz de alla : Gallico, Aulned : Bobemico Vueman. Polonico,Oman: vulgo officinis Enula campana. 2 ,Helenium quidam ab Helena di&um volunt;quod;ut habet Plinius lib.2 1. cap. 1o. fabulentur,ex " lachrymis in HelenaInfüla;in qua Paris primum adulterium commiferit,natum fit:quam fabulam 5 «ganter Nicander in Theriacis defcripfit: di ii quód contra ferpentes ex eo primum remedium ab He- "enainventum fit: vel quod in Helenainfula longe optimum]luxuriet.Quibusdam dicitur Ne&arium, uia Mercurio inventum & Ulyffi traditum volunt. Tria genera agnovit Diofcorides;hocenim capire &o eno Propohtit aem foliis fimilibus verbafco, guepix , ubi saafvpí».o legendum enc DE an Byptiacum:& tertium Helenii Comagenii nomine,füperius capite de Cofto. Quod Helenium n gue: voci, vulgo Enula campana,quod alicubi in campis proveniat , dicitur, apud Theoj r P Bes A MEA cs chironium cenfetur Anguill.quibusdam ànaces centaurium: Hee cm Diof. pana, Apu'cjo: Enula,Lon.Caf.Elenium , Trago, Fu elenium, Dod, Gef; hor.Cord.in Di Calt.Lob.Tab.Cam.Helenium majus Cord.in hift, Ee i, Qubdwo d sirbum, OMPHACINVM,ET OMNE OLEVM. CAP. XXVIII. B : de riu jod ex « immaruris olivis exprimitur,ad multos ufus re&e valentibus accommodatjffi- rines 2 mphacinum;id appellatur Praeflat recens,odoratum,quod non mordeat, Tale unguen- £4 berü- : E z torum 74 And. Matthioli Comm. bMeum corum compofitionibus idoneum intelligitur. ? Stomachoutile eft; quod aftringar: gingivas contrahit, wraersn dentes firmat, fi contineatur in ore : c fudores cohibet : quó autem vetuftius ac pinguius, eo ad medi. pé -Vvaeé camenta aptius eft. Ec (ut reliquain communedicantur ) omne oleum calefacit, d emollit ventrem, à Pin eM perfri&ionibus corpus tuetur, ipfumque promptius ad obeunda munera reddit, alvum emollit, ulce. fgidita- rantium medicamentorum vires permiftum hebetat : contra ve nena datur, aílidu potum, redditumé; te tem-. vomitionibus: folvit alvum hemina menfura cum pari ptifanz fucco, autaqua petum :ad tormina PR. peratum. Jidum fimul deco&a ruta tribus fextariis in potu datur, ventris animalia pellit: idem maxime ilei inte. cMeum. &inimorbo laborantibusinfunditur. Vetus magis calfacit, & vehementius diícutit : oculorum clari. cü Ruel. - $ s : : : ; : ijérwri- tatifubtitum confert, Si vetufti non fit occafio, in vafe decoquituread mellis craflitudinem,ut vetufta- 9s. temrepr&fentet. 10 i.fudores i fiftit. Sed ^ € : : Cie. DIM MROrA IK: OLEUM SYLVESTRIS OLIVA£. — CAP. XXIX, trario £- noe Leum, quod fylveftres oliva fundunt, vehementer aftringit, & ad fanorum ufus fecundum fibilo. fed malé. cum vendicat. In doloribus capitisuciliter pro rofaceo fubftituitur: füdores arcet: defluentes ca. 4IraCat. pillos inhibet : furfures, ulcera capitis manantia , fcabiem; leprasque abftergit : tardius canitiem fen- peel tiunt, quieo quotidie perunguntur, Candidum oleum fithocmodo.. Album colore, nec anniculo ve: naves). tuftius, in novum fi&ile oris patuli funditur, centrum heminarum menfura, & fub folem media quaque xh r$ die concha refunditur; ex altoque demittitur, ut affidua devolutione, i&udue agitatum ref; pumet:octa- Hass : va die fenum graecum mundum quinquaginta denariorum pondere, calida aqua madefactum , donec 20 Gi» — emollefcaz,infupradi&um oleum dejicitur, ita ne extillet aqua: poftea teda praepinguis piceze, affula- «Meum tim czfze quale pondus adjicitur, & tranfactis o&o diebus, oleum concha movetur. . bi candorem & Ci. contraxerit, in vas novum vetere vino affufum recondi debet , fübftratis fertulae campanae corollis pre drachmas undecim pendentibus, cum pari iridis pondere : fin minus, rurfusfoli mandandum , & idem. 2263 si» munus obeundum, ufque dum inalbefcat. dh : | wee Xnudwr fAmuov. SICYONIUM OLEUM. CAP. XXX. eQleermi n -— Icyonii componendi ratio hzc eft. In lebetemorislati, ftanno indu&um, funditur novi olei albi, m quod cruda oliva reddiderunt, congiusunus: aqu femicongius.Levi id igne coquitur, leniter mo- 39 tudinem, Vendo: at ubi bis efferbuit,& fubtractoigne refrixit;innatans oleum concha decapulatur, & adje&ano- &utitor, vaaqua confervefcit, & reliquis, ut diximus, peractis reponitur.In Sicyonia maxime fieri confuevit,Si- eric cyonii inde accepto cognomine. Calfa&oriam ad quendam ufque modum vim habet. Febriac nervo- predio rum vitiis prodeft: foaminz ad commendandum faciei nitorem eo utuntur. vim ha- : f 20 PízG. ss STRIGMENTUM. CAP. XXXL c: QTrigmentaà balneis calfaciunt,molliunt,difcutiunt: ad fedis rimas, & condylomata illinuntur.Illa juegue; *)vero,que ex paleftris pulverem fibi adfciverunz,in fordis fpeciem reda&ta, articulorum nodos impo- hoc ca-. fita adjuvant : ifchiadicisin fotus, aut malagmatis locum , calida commod? fufficiuntur. — Derafz gy- 49 puc mnafiorum parietibus fimula calfaciunt: tubercula, qua segre ad co&tionem produ- ». cuntur dijlipant: defquamatis, & ntiquis profunt.. : : Oleicó- M2" quidem artificio veteres utebantur ad componendum multifariam oleum , ut ex Diofcoride [atis fuperi, con- fideratio. flat : quod tamen bac tempefHate à nobis fieri mon olet, quamvis fortalfe apud Grecos eju[modi parandi olet cone ^ Tuetuda mini Jj oiu mitur: tamecfi quidam, quod C guflatu jucundius, e Janitati conducibilius fibi oleum comparare velint, id ab imma- apudve- AMTibolivis exprimant , quas eotempore legunt, citm ipfa jam plene flave tantillum fubrubefcere ceperint. Ceterim nen eres. — mirum eft, fi veteres Cr illud candidum reddere, C multis parare modis curabam : fiquidem non modo in ciborum condi- anentis oleo frequenter utebantur. fed etiam ut 4 (giliores, promptiores, ac expeditiores eyaderent ad obeunda corporis tbi- ko. era, frequentius fibi totum corpus oleo perungebant, qua de caufa & balnea frequentaban, c» thermas : namá, olei con» tratta fordes, ut corpora [epius perluerentur, maximi expetebat. Obibant autem id muneris fervi in balneis, qui non tme do corpustorum intrantibus abluebant : fed C ipfum quibufdam firigilibus abradebant ad boc opus aptiffimit , quas alij ex auro, nonnulli ex argento: quidam ex ferro, aliqui ex ebeno, ac etiam ex praclaris lapidibus fibi comparabant, detia, pro nobilitate , facultate eorum , qui ad balnea confluebant. Quapropter dum fe in ipfis balneis abradere, fudoretmd, emanantein derergere curabant, olei ffrigmenta,quo fe prius perunxerant, inbalnei aquam decidebant : quorum bic nte minit Diofcorides. Fuit preterea in magno, ac pracipuo ufu apud veteres oleum ad perungendos atbletas,qui in theatri palaflra nudi luctabantur, non folum ut eorum corpora agiliova, expeditiorad, in certaminevedderentur, fed ut etiam i dificilins fe(e manibus comprehendevent. Cim autem ibi pulvis ob pedum frequentiorem motum concitaretur, athleta ipfi óleo affatim peruntki,illum in fe facil? contrabebant, ac multó magis cm in terram alter alterum conflernebat.QuA-- fo re balneum ingrefit, ffrigilibusd, abrafi cenofa flrigmenta velinquebant, quibus artuum affetlibu Diofcoridés mederitrd- didit. Sed cümpluvimi athlete oleo copiose peruncti inter luBandum paleftra parietibus, ac fhatuis Lapideis.fe[e («piu df- frisarent, contatta locaolei pinguedinem contrabebant, que facil? fiebat, ut adveniente pulvere cenofum quoddam ute uen parietibus vuberefceret:de quo etiam Diofcorides differuit.Oleum.fi cum pari portione vini Cretici calidum bibatitf OL ad zur Clyffere infundatur, colicos,iliacos, & calculofos doleres mirificé malcet.Olei facultates fufius profequutw ef alta ONE nuslib.v 1. de fimpliciummedi facult.fic inquiens. Oleum, quod ex olivis conficitur, q jjfim "Olei &- í VET did aus E E » quoo.ex. conficitur, quod (an propriifime . Ped - momine oleum appellamus, cujtifmodi fit temperatura , faperietib libris definitum eff : quippe bumedatorium efft. é ME, maler calidam send. fal efr tud d duc fimum, ji rimum exer, quar Grad premi E a cer cR Em SXQS * exoleverit. Quippe idtantum incommuniomzium ufu apud nos babetur, quod e maturis olivis exprie —— PRORA BRA eir: a pai le. Srehtdh4- PRND, In lib. primum Diofcoridis. 75 vocant, nos drupat. Caterim quod omotribes, c ompbacinum nuncupant,id quantum in fe babet ad[trictionis tantum etiam illiineft frigiditatis, Porrb oleum vetus, quod quidem ex dulcismveterato eficitur, C calidiu es, magis difcuf- forium. Quad verb ex immaturo , id dum reliquum quippiam fervaverit adftrictionis , mifte permanet facultati: ubi verb illam pror[um abjecerit, reliquo fit fimile. Qujneriam quicumq, in praparando germina injiciuntyi C» ipfi ompha- cimo fimileoleum efficiunt. Caterm rogandum won est, quo patto fit preparatum, fed guftandum eit potius: ac fi pra fe ferat adftriclionis quippiam;eatemu etiam frigidum effe exiflimandum,ceu illud, quod ab Iberia portatur.quod Spanum, id esl Hifpanicum nominant, Quàd fi nequaquam guftantibus ad[lringere appareat , ed adamufüim videatur dulce , id modici efe calidum putandum. . Porrà fi tenue quoó, cernatur (tale eíl,quod purum eft , quodá, intuenti translucidum 1o Videtur) ac modicum ejus latifimé per cutem exten[um fibi maneat continuum , celeriter, à cute combibatur, id utiq, 20 4o 5o de pro optimo duceudum,ac olei virtute quam maxim? pellere, quale eft Sabinum, Porro qud oleum lotum maxim? expers fit mordacitatis, fupra pofitum eit.Ceterüm quo potiffimum modo id probifime laves, in fequentitradam opere,quod in» firibetur de medicaminum compofitione, ubi &* de Sicyonio, C fi quod ejus generis praterea oleum eftagetur : nunc fim plicia profequor, adjiciamá, & de aliis olei [peciebus (ermonem.1am quod ex agrefti oliva oleum exprimitur , non-fimpli- Oleum cem temperaturam obtinet, fed extergit, fimuló, adfiringit. Squalidifimum id eft ex owmi olei genere, & post lffricum fYlvefee quoque : deinceps illu'eft Hifpanum. Pinguifimum esl Libycum,C» Cilicium : fimul autem pingue,» tenue Sabinum : in medio comprebenorum omnium funt tum id,quod per Cyclades infulas nafcitur, tum quod per Graciam, Afiamá,. Porro oleum pingue eftimatur, judicaturá, vifcofitare : tenue verà fi perluceat , fi purum fit , fi plurimum à minima ejsá por- tione inungatur, fi facil? à cute combibatur. Ex diclis cognofcere jam liceat C» de aliu olei generibus, que equivoce ipfts dicuntur unguenta-putà rofaceomelino, liliaceo, C quacunque id genus floribus, frutibus, germinibus, foliis in oleo ma- ceratu conficiuntur. Horum quoda, ubi unà cum aromatibus praeparatur , unguentum efficitur: pro cujusa, injectorum natura oleum variari contingit. Ex iisergo, queintoro boc opere de quoque injiciendorum generatim difces , figillatim quoque confectum ex üfdem oleum cognofcere dabitur, Quosl Graci nav, Latini Oleum dicunt , id Arabibus Cait, feti Nomina, Zt nominatur : Italis, Olio: Germanis, £d; Hifhanis, Az.eite : Gallis, Huyle. Oleum alíutl nativum eft, feu propri? vocatum oleum, quo in genere continentur ex cujufcunque Oleum Olezautoleaftri baccis fa&a olea:aliud fa&titium. Nativum,aut ex fativis premitur olivis,aut ex f: ylve- 3 ftribus:fi ex fativis,velex baccis maturis,vel immaturis.Si ex maturis,tunc nationum & regionum qui- sj, tur, Candidum fi efficiatur; vel fit (implici affufa & refufa ue rurfus vel fimplici, vel artifi- Eee litis o. p^ enti is prematur, quod acerbum oleum, vel Om- phacinum dicitur: cujus differenti fünt ut & olei communissex hoc n Sicyonium. $i ex Sylveftris baccis prematur, vel T vvetoleafie tium in duo etíam gener: oleaftelli. Fa&i- Faaiciü . oleum : : ividitur, ag "DON : "i s Tu ue Cup, o - duplex. cuntur Galeno 6 fimplic. omnia ea que é folis fru&uum & feminum nucleis, quz pinguem in nucleo, vel femine, ceu medullam habent, exprimuntur: di&a fimplicia, quodillis educendisacexprimendis, aliud mifcerinon confuevit; preterquam quibufdam pauxillumaque. Hec rurfus duplicia;alia enim tanrüm exprimuntur:alia veró ignis vehementia extrahuntur,ut ex liquoribus,fuccis,gummatibus,re- finis,cera, melle, lignis refinofis, aromatibus. . Compofita fiunt ex fimplicibus, utarborum, fruticum Compo- & herbarum foliis, l'oribus, feminibus, auc aliis partibus medicá vi pollentibus, oleo nativo macera- fia olez« tis, uteft Myrtinum, Laurinum, Lentifcinum, Maftichinum & reliquaejufmodi. Haecrurfus variant, aliqua enim maceran tur,aliqua infolantur , aliqua incoquuntur: & quidem velin oleo nativo, velalio oleo. Variant etiam ratione partium plantarum: aliqua enim ex floribus oleo inditis conficiuntur, : folatu , co&tionem enim flores non tollerant: fic quidam diu , quidam pauco tempore infolan- tur : ut meliloti;cheiri, fambuci & fimiles. Quidam validam vim odoris & pluribus diebus conftantem edunt oleo merfi;ut ex rofis,violis,chamemelo , &c. talia olea infolatu tenuiora & utiliora redduntur. Quedam antequam colentur duplici vafe incoquuntur: ut anethinum, nardinum, myrteum.& id nus. Aliquadenique ex germinibus furculísve: aliqua ex fru&ibus integris oleo injectis iunt. Haec e oleo: particulatim de oleis à Vau rige ut & dedivería au&oris lectione, egimus in iriis noftris in librum primum Diofcoridis,quae fuo tempore publici juris cons Dic enim guftum tantufndamus. - dE (Thes ELEOMELL — ^ CAP. XXXIL "WU ) Ou TEE : dap UN I* PalmyrisSyrig;quod elxomeli vocant,ex quodam cautice manat oleum mellecraffius,fapore dule | [1721 iu tintate dena, Quapropter e pfam noxalivari, detfmmm virom hans , commtuni dat, ^ , cim tum lai lapfus 34 feribant , elaomeli elzome- oleum efe ? quidam arboris caudice manans in Syria Palmyri non mel aereum , dme, qui ab atbereca- rx G 2 h , 76 And. Matthioli Comm. dat. Eoj, magis, cm addiderit Diofcorides. ion modo eleomeli per fe ex arbore manare, fed & faditium haberi, tufis, expreftisd, arboris furculis. Kliiyoy £A auov, CICINUM OLEUM. CAP. XXXIII. essct oleum hoc modo temperatur. Maturi ricini, qua voles quantitate, torrido fole flaccefcunt, & aliorum more cratibus inftrati tantifper infolantur, dum veltiens cortex fractus decidat, Caro colligitur,& conjecta in pilam diligente: tunditur: poftea in lebetem ftanno illitum,qui aquam habeat, demittitur, fubje&oqve igni fervcícunt: & ubi infirum prorfus humorem reddiderunt,fublato ab igni vale, innatansoleum concha tollitur, & reconditur. Sed in Egypto; ubi largior increbuit ufus, longi fecusfieri folet: nam repurgatos ricinos mole mandant, & accurate mollitos per fportulam torculo ex- primunt, Tumquidem ematuruerunt ricini, cüm continentibus orbiculisexuuntur. Cicinum oleum ad pforas;& ulcera capitis manantia valet: prodeft fedis inflammationibus, vulvis converfis,arque prae- clufis : item indecoriscicatricibus, & aurium doloribus : emplaftra efficaciora reddit additum: potu aquamalvo extrahit: ventris animalia pellit. : : l dicun à Rüciai Re five Cicinum oleum, Cherv« oleum officinis dicitur, quamvürarioris fit ufus. Namq, [emen planta,quam olei con- 3 Diofcorides ricinum appellat, Arabum ejfe chervam, nemo e[I qui iguoret : quod etiam Serapio pentadactylum vocat, b ee ut diffufius (uo loco libro quarto explicabitur.| Ceterkn vicinus antmalculum eft fedum , lividum, c [anguine plenum, 1cinus " " x animal- qued Italis Zecca vocatur, fuibus, canibus, capellis, C id geuusammalibus infeffafgunum. Cui cum boc femen forma, & cos | culum, Jefit quam fimillimum, idcirco Ricini nomen fibi comparavit. Meminit bujus olet etiam Mefües , qui prater vires là. - Diofcoride redditas, addidit, id valide cvaffas coévcere wflationes.. Proinde ventriculi, laterum, coli, doloribus prode]fe illitum , potum, C infufum. Similifere modo conficituv oleum e femine ebali vepurgato, ad quofuis dolores mitigandus OLéfe- efficaciffimum. quod ad rein inedicam ornandam C? locupletandam nunc edam in publicum , licer diu inter avcana mea buli E-. id prisnum babuerim. Semen fruticis ficcatum inpila ligneo pilotunditur in offas, «qua calida adjecta per notem mace- vatur, C tandem in lebetem oris lati flanno inductum, pofitum levi igne coquitur leniter movendo: at ubi affiduo fervore itus, agitatum ve[pumat, C fubffrato igne refrixit, innataus oleum concha excipitur, C pror[us oleum reddiderit, quod nulla alia ratione, nullove artificio acquiri potefl. 1dá, oleum ob virorem, à me Sinaragdinum appellatum , quod baitenus thefauri loco continui , neq, cuiquam aperire volui, pio in omnes medicina fludiofos animo jam effluere fino, bortante Phedrone Rbodochee, quem ob morum, vitad, probitatem, infigni doctrina, ac multarum verum experiemia conditam, diligo inaxitme, dum apud Sereniftimas D. D. Magdalenam c Helenam, natas Ungaria, C Bobemia Reginas magna laude medicinam faclitat, , -. Wende has — AMYGDALINUM OLEUM. CAP. XXXIV. A Dirgilinum oleum, quod aliqui mctopium vocant, hoc fit modo. Semodiusex amaris nucibus £ X repurgatis, ficcatisque;in pila ligneo piftillo leniter cunditur in offas.aqui, qua fetbuerit, fextarius E adjicirur, & ubi dimidia hora Eur hauferit, vehementius quàm antea tunditur : mox tabellis pre- n quod digitis hafit, concha excipitur. Preílis nucibusrurfum hemina aque infpergkur, & mitur, & digitis harfit, --—-- sum, calcul icili urinze, fafpiriofis, ue proficit : dolores capitis, gravitatem auditus, fo- — - osincertos, tinnitusQuedifcutit : maculas & vitia cutis tollit é facie: & eam erugat cum melle, radice lilii; & Cypria cera, aut rofaceo cerato: & oculorum hebetudines emendat : ulcera capitis manantia; & furfurescum vinoabftergit. : s j bi. : : : : 6t : t£. Um amarum omnito dulci fit temperaudum, delinquere fari exiflimarem, fi oleum ex dulcibus amygdalu exp Nf (etfiillud Diofcorides ilentioinvoluerit ) ex amaris confetto non adjicerem, retdumd, conficiendi modum nt Amyg. explicarem : prafertim cum noflra etatis medicis maximo fit ufui, & pauci fint myropole s qui ipfum vedi probed, c enj- : dant jahr. Parandiigitur rationem ( wt Mefues tradidit ) fie babeto.Preflantiores,duleioresá, amygdala, qua lubet quanti- 2 bene "tate, ab ütri(a, corticibus vepttgateyoptime in lapideo mortario tunduntur Gr in loco calidoveponuntur. quing, horarum. Duo. jfatios dem parum iterum cortunduntur prox prelotamdiu premuntur, quoufg, omue, quod continent , eff uat cleu. dens Mefues, dum inl anima son dalinifaciudirattt- ena calefierent ie » dum: fingulas heminasreddunt finguli modii. Contra vul- 4? em locorum inflammationes efficax eft: vitiisst- — In lib. primum Diofcoridis. 77 dulci in omnibw efficacius babetur: idcirco in provocandà lapillis, conciliandd, vifcerum cruciatibw aflatu craffiore ge« . nitis, dulci long? praflantius reperitur. Nimirum Cv obflyuctiones aperit, C interaneorum tineas enecat. Badwwrdm. . BALANINUM OLEUM. C AP. o OGNI Ns modo fit Balaninum oleum.Quod repurgat maculas, lentigines, varos, & cicatrices nigras al- Antiq. vum folvit, ftomacho adverfatur: contra aurium dolorem, fonos, & tinnitusauxilio eft, cum anferi- Á— noadipeinftillatum. Similis fefaminum ex fefamo conficiendiratio, Fit etiam é nuce juglande oleum, dem quod carinum vocant: eandem vim habet, quam balaninum. 2A hzc tria " acm ' | [ow CP eee unguentarie glandis, quod Balaninum vocant , Apharmacopolis Q* unguentariis oleum de Benppellatut : coc der, quoniam myrobalanum, quod Latini ungentariam uucem dicunt, ex qua boc conficitur oleum, Mauritani Benap- pellant, ut Latius libro quarto differemus. Confimili modo id Mefues fieri tradit. Et ( ut idem etiam eff autor ) abflergit , Balaoini mundat,c obffrudliones aperit; illitum flrumas diffolvit,durosá, tumores.Frigidistum jecinoris um lienis affedlibus opern facua- mirifice pra[tat : facit & adfrigidas nervorum convulftones , & compaginum cruciatus, Sed illud fibi peculiariter adfci- pe: vit, quod etiamfi diuveterafcat, haudquaquam rancidum evadit : ideoó, unguentariis expetitur ad fuaviffima odora" menta excipienda, pre(ertim cum mo[cho, c ambracbirotbecas illinunt : quofit, ut nullo temporis tradu rancorem un quam refipiant, tt facile eveniret, fi alio quovis oleo eo in opere uterentur. Quamobrem mirari non licet , fi veteres fru — semi. Gum, À quo elicitur hoc oleum, glandem uaguentariam nominaverint. Sefaminum ver ( ut Mefues inquit) amygda- num & 20 lini modo exprimitur. Quippe fefamirepurgatum Ege primó contunditur , deinde eodem artificio calefactum pralo €jus vires fupponitur, tandiud, premitur, quoufa, oleum reddat. 1d ( ut idem teflatur ) pingue miniffrat alimentum: femen adau- get, apperitates quafcund, lenit, (ed pracipu? gula vocem expedit, dura apoflemata mollit. Adjicitur Se[aminum ple- TisQ, unguentorum compofitionibus , quorum in officinis d ufus, Verüm quod e Tuglandibus nucibus elicitur, nullius in medicina ufus effe veperio, etfi lucernis, C lampadibus, quiparfimonis fludent, id maximopere expetant , quippe ignis er a funiculo nontamrcito confumitur quam id, quod ex olivis paratur.Prefertur etiam pictoribus eo, quod € Lini femine ex- juglan- primitür : fiquidem boc ceru[fa admiftum tra&u temporis colorem immutat, illud vero incorruptum perpetuba[fervat. — dibus. Yordumm iz... HYOSCYAMINUM OLEUM. CAP. XXXVI. » ix td € A 3e H Yofcyaminum fic fit; Semen candidum recens ac ficcum tunditur, & calida afpergitur aqua, utin eme diximus: dumque infolatur, ficcatze , qua fub manu funt, partes cum reliqua maffa permiiceantur: hoc autem fieri oportet; dum nigrefcat, & goo oleat: mox preffum , atque excola- did Aden seas pellis mifcetur, ademolliendum utile. Fit & &grano Loi o purga 0, X tu . Vis ialv otu. Non ecusi nicinu ei nperatu cui ] lita dede Qoa "ts Mad um Moa di pi cur noleumt ratur cufacul- terora a e proa foniauruntu tum finapis femen, [ & ca m (lex clos E RDUE lores efficax eft: transfert humores, o1 a ep concreverunt. - 49 : | Ametfi perpauci reperiantur medici , qui Hyofcyaminum oleum noverint, ne dum in u[um receperint unquam t gentur;, At ipfein mito novam, ficcum. 5o fi perum 0nit0, C? brelo (ubucito. A / 10; C" prelo [ubjicito, Gnidinf. t, me Fera mm ( ut Mefi ciatibut Aflargol TE PH ifa Melanthinum abole j^ Rapha- ubi 4d fummum excal Ifacere opusfuer, it, maximam opem preflare valeant. Sinapinum verà non nifi vola men Hut oculis exprimipote[l- tanta enim eff vaporis acrimonia, ut concepta vapore, illico prodeant lachryma. Mifcetur quandog c Mveeirivov £Aeuev., YRT EUM OLEUM. CAP. XXXVIL- Yrtei faciundirat 3: myrto nigra, fylveftri, aut fativa,foliorum molliffima qu premuntur:fucco , ] bhacini olei portiones adj iciuntur, fubje&tisd; carbonibus infer "nec concoquantur: innatansoleum deraditur. Sedlong?facilior hec compofitio. Tenera "Acoquuntur in oleo & aqua, & quod innatat, eximitur. Privatim alii deje&a ino! Es s alii priusoleum infpiffant malicorio, cupreffo, cy pero. & junco odorato. E &coleofum, viride, translcens, & olensmyrtum. Aftringit;& indur Beso ldigióke ardet nlstibuEn capite siga ibu d E 3 78 And. Matthioli Comm. rum eruptionibus. Facitadattrita , & furfures, fedis rimas; condylomata, articüloslaxatos: corporis * fudores compeícit:& ad omnia valet, que aftri&ionem, infpiffationemá; defiderant. In a Nm myropola fer omnes non quidem ex tenellis myrti frondibus, Diofcoridis move , conficiumt , fed éfrudtibus d d tantimynulla fervata parandi ratione, Quandoquidem myrti baccas coutundentes, oleo, nigroá, vino immifcent, lpías. Q'ineneum cacabum transferunt , fubduntá, (ut citius opusexpediant ) ignitos carbones, ibió, tamdiu inferve[cére fi nunt, donec vinum totum abfumaturs mox ab igne tollunt, percolaut, c affervant.. Neq, animadvertunt conficiendi ye. gulam à Mefue explicatam, fiquidem in calentis aqua balneo , uon quidem violento carbonum igne Myrteum parari 73 bet: ex oleod,ompbacino fieri, non (ut ipfi parant ) ex maturis olivisexpreffo. Namque, ut balnes bumenti, ac leni calore olei compofitio mirifice dis eritur, ac eju omnes confervanttr partes : fic contrà violentoigne fubdit pervertitur , c de. firuitur tata rei compofitio. Sed quomam veipublice beneficio (ut etiam ab ipfo exordio pollicitus futin) decrevi non prater- " mittere quicquam, quo errores, qui indies contingunt, e medio tollantur, dico, oleum omne quod officine ad medicamen. Olei o- ta uifarpant (illud excipio.quod ab arborum vefinis fürpiumá, aliarum quinmi vitreis organis per fublimationem,ut c. f mois ge- spifle vocant , elicitur )vefevitreo, vel faltem flanneo inbalneacalent aque fieri debeve: Cy inibi primum impofitis impo. randi ra. PCndis tribus diebus macerari: poft tertium verà diem exprefis cundis prius unpefitis, C vecentibus infufis pari temporis tio, fpatio, eodemin balneo, eadem macerari. Itaque tamdin opus profequendum , donec fibi oleum amplifimas exceptoruim medicaminum comparaverit vires. erim ingens hominum lucri aviditas, aura, inglmvies, ut admodum füperlucrensur, arcamó, auro ad [ummum ufque impleant, non patitur myropolas nece[Javium tempus impendere ad medicamenta exa. di paranda: eos, inquam, qui contine magis crumenis intendunt c inbiant, quam ut vité «grótantium [atagant Probi coc tamen, C diligentes bec inea verba boni cenfulant, bis vero mali errores emendent fuos. Idcirco M. Dyrteum oleum, quod 28 4 e myrti praftantiam ad plenum referat boc modotemperatur. Sumitofruduumm yrtt libram; foliorum &jus r eg entitttn una Pio. o 6ias decem , vinimigri adftringentis libras duas, oleiomphacini libras quina, : deinde contufis baccis ac foliis omnia olio excipito, C va[evitreo,vel flanneo reponito,tedloG, vafis ore in balneo calentis aqua itbmergita.c post tres dies extrabito, "4 percolato :virfus a[fumptis recenter baccis, foliis , C viro, ut antea oleoexcepti , in eodem balneo omnia recondiro ad tertium u[2, diem. At poflremo vafis ore detecto, tandiw id apertum finito, donec balnei fervore vinum totum exiliat , € oleum taniumremaneat. Nec audiendi (unt ii, qui Diofcoridis tefliiponio, «nco cacabo ( ut [upra dictum eft )fubffratü carbonibus Myrtinum conficitnt:quippeDiofcoridis tempore ars medica non adeb exculta erat. quin nec feplaftaria, ut no fira bac atate effe vifitur. Quamobrem putandum, quod fi bujus balnei artificium Diofcoridi inuotuiffet, ipfum baudqua- quam filentio prateriiffet, veluti nec illud Mefues, nec alii&omplureapratesierant , qui funzmo ftudio & diligentia medi- cdm facultatem excoluerunt C inordinemredegerunt. —— Rs A. jo 3E -Adumbuw, — LAURINUM. OLEUM. CAP. XXXVIII, ^Aurinumfithoc modo. Lauribaccze cüm máturz funt in aqua €oquuntur : fiquidem ex obdu&o ortice quandam pinguitudinem reddunt, que e füba&ta, conchatxcipitur. Alii omphaci- num priusoleum cypero, juncoodorato, & calamo infpiflant, deinde tenera lauri folia concoquunt: ... "altietiam baccas, donec oleum odorem contraxerit : alii ftyracem, & myrtumaddunt. | Optima laurus -. adid latifolia, & montana. Oleum laurinum utilius, quà recentius, quoque viridius colore , amariffi- m,&acre. V em factoria; emolliens: venarum fpiracula aperit, laffitudines difcutit : omni- ium doloribus, malis renum frigore contraüis,, il^ 49 x ES : x : e Ra 5 E fees etiem aliter à Meu ibfratam legimus fed vmm aba prumverlent itc ul. el nibil referat vem ip[am filentio pratereundam duximus : prefertimá, quód mon sue latet , Lautipint, Lautini fus in officinis, à feplafiaris nequaquam feri, fed ab aliis confe&um emi,qui lea magna lauri baccarum quate i viresex T EHON f Me. noris d artem exercent. Me(ues pratey facultaces à Diofcoride traditas, id [umm laudayit €» ad jeai- eraniam, qu frigidis contrahitur fuccis : LU wisi ius dolares, colt, vulva, d» l 2 g jilio yrrben dnfilis Lentifci- / ü fe as ajfumunt 6d guum Tenum collocatis hac fimilit. nfici audio, abfq, alterius ct- 60 ole ( ut ej V eomprobztum affirmant ) ad t fum inagno [ane juvamehe extulit Galenus libr. Y In lib. primum Diofcoridis. 79 1) dicatur oleo ex eifdem parato ine[fe refrigerandi facultatem. Huic depravate lectioni illud quoq, refragatur, quid fint nobis Greci Diofcoridi codices,in quibu verba illa de Terelintbini olei facultatibus non leguntur, fed de ejustantüm coni» ficiendi ratione mentio babetur. Mag'lyiros Peter, MASTICHINUM OLEUM. CAP. XL. Aftichinum à trita fit maftiche.Quod contràomnia vulva mala efficax eft: mediocriter calfacit; a- ftringit, & emollit. Adverfus prominentes ftomachi duritias, celiacorum, d yfentericorumq; crü- ciatus utile : faciem emaculat, & colorem nitidum facit: optimum in Chio infula componitur. - Aflichini parandi vationem , fan? quàm pancis Diofcorides perftrinxit, quippetrita tantàm Mafliche fieri tradi- Md dit, nulla alia explicata conficiendi ratione. Seplafiarii autem nonnulli prorfus obliti , fcripfiffe Mefuem in balneo y, ptus, calentis aqua Maflichinum confici debere, communi oleo , albo vino permiflo, machen admifcent, c «reo vafe carbo- num igni Admovent, ibió, tanto tempore efferve[cere finunt, quoad vinum pror[us exiliat, ac indeu[ui affervamt. At ipfe vitreis organis puriftimo tantüm maftiche illud fepius confeci. Miwchn. ^ UüNGUENTORUM COMPOSITIO. ^ CAP.XLL E ratione unguentorum confequenter tra&andum exiftimavimus, quandoquidem ea in nonnul- - lis corporum vitiis, aut WübWicsep ciii — eae perfufa , aut naribus obje&a, plurimüm profunt: in quorum probationibus confülere naresoportet, an ea oleant, ex quibustemperantur. O- primum hujufcemodi judicium, quod tamen in quibufdam plane obfervari non poteft, propter ea , quae admifcentur, odore caeteris prvalentia: ut in amaracino & crocino, telino, & plerifque aliis, quae cre- bracirca haec meditatione experiri conveniet, : S ; E r * -—" Unguenta, ab utendi modo, Graecis «fea forteà Myrrha: quo nomine veteres pretiofa unguenta ex odoramentisconfecta appellabant : hodie verà quaeex oleis, fpeciebus quibuftunque & cera com- ponuntur, ita vocantur : at hec non fimpliciter ez , fed myracopa dicenda, quoniam fimilia fint aco- pis. Primuscenfetur Archilochus uip$ nomen unguentis impofuiffe, fiquidem vetuftifimus Home- o1 : oio m frequenter meminerit, attamenoleum, non M yren appellavit: fic quo ungebantur 3? à Moyfe facerdotes, non unguentum fed oléum fan&um vocant.Et licet opínio fit,primum unguentum Vnguta- cx Bryofeu mufco & balanino oleo confectum fuiffe, attamen oleum fan&um;de quo Exodi 3o.& apud Pr goi mmata & lachrymae his quoque mifcentur. Spe- '^ ntitata ciesfeu p ver Cera additur, ut conveni ba fi ^ 9T nconferre, Hic autem nunc ufitata ex tribus conficiuntur, oleo, fpeciebus & €era : oleis adjiciun» Unguen- apipesr T fei pul pulc | tüenda, cerze quartae i nerru ed beneadhareatun idem habentOribafiusin unguento ex | eae E NEPUA UA Cond qe onda C eund quie hiscopotus iid yeceres eic m antiqua unguenti fignificatione , nomen non fereri , fed potius effe apud rteresolea compofita, cum plerinquenullamodore : - P d qui bus corporá irrigantur & ex quorum olfaétu vires animales ( hic rurfusipfius Methodus notan- diseno is medicamentis hac mifceri foleant. Unguüenta verb quae ad voluptatem. Scu n. éondes omittit, canquam indigna qua inter remedia falutaria propo- Plinius lib. t3. ^ : fic atc Pnetodorari qun que libras beffen tundiro, & fütballassgis it igi olei li. 1 erint adipi dumq iveril lei libra: viginti, & quin- d cun cfactas numero mille; & identidem moveto, ^ ARE bet, 9o And. Matthioli Comm. interdiu premens, finito noctetota ma -erari, poftea exprimito: & ubirecrementum peffum ierit muta. to vafe, in craterem melleillirum recondito. Caterüm rofas, qua antea preffz fuerunt, in labellum de. mittito, & affufisocto libris & quadrante fj piffati olei, iterum premito, erit; fecundarium oleum.Quàd " fitertiasufque;quartáfve bell ones infundens ex primere voles,fecundarium fiet, tertiarium,& quar. SONA tarium unguentum. Sed quoties id feceris, vafa melleoblini debent.Si vero fecundam a infufionem in. i. inj. ftituere libet; inexpreffum oleum; numero parirecenres rofas, nullo ) humore imbutas injicito: mahi- foe bus melle premadefa&is agitans premito:& iterum tertio, aut quart? fimili modo exprimens facito;to- aj, tie que recentes roías detractis unguibus immittito : fietenim ita oleum multó validius: nam fepties ificcarü, oleum rofarum infufionem admittit, nec amplius. Przelum melle perungatur, oleum à fucco diligenter fecernioportet, nam fi minimum quid relinquatur, unguentum corrumpet. ' Aliiautem detra&tisun- 10 guibus rofastantüm oleo macerant ip fole hoc modo. Roíz,que fclibram pondere equantin fextario olei diebus octo madefcunt,& ufq; ad tertiam perfufionem quadraginta diebus infolantur, & ficoleum reconditur. Alii calamo;au: afpalatho prius olei fpiffamenta faciunt. Alii coloris caufa anchufam admi. fcent,& falem, quó minus oleat.Vim aftrin gendi, & refrigerandi obtinet: fomentis, & cataplafmatibus utile, Potumfolvit alvum :ftomachiardorem reftinguiz: ulceracava replet, & mulcet quz cacoéthe vocantur : ulceribssin capite manantibus, atque fervidiseruptionibus illinitur: caput dolens eo per- funditur : dentesinter initia doloris collui prodeft: ad genarum duricias illitum efficax eft: ad lacefli- tà interanea, & concitatas vulvas utiliffime fübjicitur. Unguen- Y Toc füb olei nomine comprehendit Dio[zorides , oleum omne, quod per [etantum , mulla alterius olei admiflione , aut 20 ed ex arborum fructibus, aut herbarum diverorum generum feminibus , aut Jürpium vefinis elicitur. Sed unguenti ap- pellatione intelligit oleum ouue genus , cui Qj odoramenta , Calia fimplicia medicamenta admifcentur ut inpra- fentia de Ro(acen agens , €» deinde in fequentibus manifeffe offendit. Quo fir, ut apud Diofcoridem oleum vocetur, quod fimpliciter expre[fum fit:unguentum vero oleum quodlibet, cujus componendi vario piuribus conftet medicamentis. Qua- propter Galenus iib, v X. fimp medicamentorum de oleo agens fic inquit. Ex diclis cognofcere jam liceat,e de aliis olei ge- neribus, qua equivoce ipfis dicuntur, ungnentisputavo[aceo melmo, liliaceo , &* quecunque id genus floribus, fruclibu, Rofacei germinibus , folis iu oleo macerati conficiuntur. Horum quoque ubi una cum aromatibue praparantur , unguentum ef- coníder. frcir ur Carerum oleum ro(aceum, quod boc tempore officine completi appellant, à Duo[coridis vo[aceo long? diffidet quod etiam eo prefLantius exiftumandum est, jummum ob artificium , quod in ipfa parandivatione diligentiores adbibent mj- " rapole. Qupd eorum tamen perpauci (1a ut ingenium est multorum à labore proclive ad ignaviam ) illud fecundum Me- Roface. fuem temperant, tametfi plures ab eo optunivofacei conficiendi modum fint confecuti. Fit etiamnum vofaceum rofis non pos affatim dehifcentibus in ompbacinum demifisymodà calentis balnei viribus (ut im quibufdam alis fuperius adnotavimus) * mod infolatu perquàm longo. Sunt c» qui, ut magis viribus praflet , oleum priusex aquavo[acealavent, demde plufiulo temporis fpatiozer , aut quater rofas infundant, qua baud. penitus fatifcant: demum exprefiione peracta, immaturarum Rofacei "farum (uccum adjiciunt, ac inde diu infolant.Poftremb oleum à [ucco fecernunt C diligenter affernant.Hoc inflamma- ompha- riones difcutit, roborat, ad[Iringit, fluxionesó, cobiber, ne ad gras defluant partes. Potum torminibus dyfenterici mede- rx 5 Pr. Capitis vulneribus aptiffum eil, quod roboret , ficcet, refolvat, inflammationesó, non modo probibeat , fed etiam ^N s extinguat.. Quocirca hac inve maxime probatur Galeno lib.2 de comp. med. fecundum locos, ubi de dolore capiti feri- ^o ut, qui vel ex vulnere vel cafu excitatur: cujus etiam meminit lib.X. fip. med de [anguine apens. VON Ago aS —— ean Xun. inum oleum triduo infnditur,mox per- iones, dein mundo vafe ad ufus recon- oleo , Mélini A f Elisum oleum ad hodiernum affcinarum conáder. LV dios omphacima oleo macerantut; Cr v tterin, ata, iterüti perfunduntur, C e. » »* In lib. primum Diofcoridis. 8 ( y Enant binum mullam à nolisvequirit explanationem : quoniam à Diofcoride tam aperte proditur eus parandira- tio, ut non fit opus, illud pluribus explicare. TN, TELINVM. CAP, XLVE.: A E aim F9»: graci libre quinque, calami libra una, cyperi libr duze, olei libris novem feptenis Apta ma- cerantur, quotidieter moventur, poftea premuntur , & reponuntur. Aliqui pro calamo cardamo- mum fabftituunt, & cyperi loco xylobalfamum macerant. Alii oleo antea his odoribus fpiffato fenum 1o graecum macerantes exprimunt. Hoc telinum abfceffus emollit , & concoquit: omnibus miis uritiis magnopere convenit, feminis difficile parientibus fubjicitur, ubi prae excretis humoribus loci ficcitatem contraxerunt : fedis infammationes lenit;tenefmo fubditum prodeft: ulcera capitis manan- tia, furfuresque expurgat: ambuftis, & pernionibusaddita cera proficit: vitia cutis in facie emendat: pigmentis ad conciliandum facieinitorem inferitur. Eligio portet recens, quod non vehementer foeni greci odorem pra fe ferat, & manus abftergat , fapore ex dulciinamarum inclinato: taleenimopti- mum judicatur. Fficinarum Luminaria ex Rbafis auctoritate aliam, quamvis exoletam , Telini componendi vationem tradunt , in quo calamo odorato, C cypero elaterii be[fem adjiciunt. — Xo] iyvov. SAMPSVCHINVM., — CAP. XLVII. gem ; caffie , abrotoni, lorum fifymbrii, frondium myrti , fampfuchi fingule portiones, quadam pro viribus ipforum conjectatione,unà tunduntur, atque is omphacini olei modus adjicitur, qui ma- dentium vires non evincat: hac poft quatriduum exprimuntur: denuo nova alia fimili menfurá , & equali tempore macerata premuntur: ita enim validius reddifolet. Eligi oportet fampfuchum colore ex atro viridi, plurimüm redolens,mediocriter acre. Vim habetacrem, calfattoriam, extenuantem:ad- verfus vulva preclufiones, con verfionesQue efficax eft: menfes, & fecundas, & partus extrahit, vulvae ftrangulatus recreac: lumborum, inguinumque dolores lenit : fed cum melle utieo praftat, quando- - uidem vehementi aftri&ionelocosindurat, Laffitudines illirum difcutit: inopifthotonicorum, vul- 'orumque cataplafmata utiliffime additur. (Qoo ex Theophra[li, Diofcoridis, c Plinii fententia idem effe conflat [amp[ucbum, & amavacum : cumta- — men Galenus , C Paulus de bis diverfis capitibus feor[um fcripferint,eorumá, temperamenta per gradus diffidere C tio. mradiderint non abre credidere nonnulli alid e[fe [amp[ucbum, aliud ver amaracum. Quorum opinionem auxit etiam 5, quid in bis unguentorum compofitionibus Sampfuchnum , & Amaracinum diverfis capitibus digefferit. Quad facile plerfy ed credendum inducit bas flrpestum faciem vinbucdi ferr bacrarimefsetiquid alterum ab , "lrero non diffaret,omnimo preter vatinem de bis variis in locis fcripfiffer Diofcorides alrerum unguentum Amar acinum, alterum vero Samp[ucbimum appellans. Porro ut bujufmodicontroverfia tollatur , (ciendum est, flirpem eam qua Ga- Solutio 4o leno,Cr Paulo amaracum appellatur id fan? amavacum mon effe, quod Theopbraffus,Diofc. c Plinius (amp[uchum voca- contro- vere, fed potius (ut egoexiflimo) Marum. id quod etiam entiunt claviores noftri feculi fimplicium indagatores. Namq, Meg ua Mari;nec Galenus,nec item Paulus quicquam pror[us in [implicium medicamentorum libris meminerunt.Quare uon de- cho ^ A- eft [ufpicio,quin librariorum £ulpa, in Galeno Mari titulusin amaracum abierit : quandoquidem in ejus tum. gradibus, maraco. zum facultatibus afügnandis Galenu à Diofcoridis Maro non longe rece[ferit. Sunt & quivelint apud Paulum , & Gale- num id Amaracum dici,quod Diofcoridesparthenium vocat:quippe & boc quibufdam amaracum vocatur. Cujusvei in- —— dicium effe exiftimant, quod tam Galenus, qum Paulus mullibà in fimp. medic. libris aliquid departbenio pofleritatis me- ere 791 m TOP, um ver) Amaracinum Diofcorides appellaverit : quod (ut libro tertio proprio capite legitur ) in Cy- compel O, aracum appellabatur , unde boc unguentum infigne petitur. Ft quoniam à Cyz.icenis claris illius ymo eorum more Amavacimym vocabatur ,talem nomenclaturam Diofcorides baudquag, cenfuit ; quare ipfum in eadem reliquit appellatione, quam fecum ex Cyzicotulerat. 4 T 6o COOCIMINVMP"- T — CAP. XLVHI. o 21A itütcyprinum. Ocimi folia decerpta librarum undecim,& beff's pondo;dieno- oleilibris macerato;premito;colato: Fatis exhanferis quallum, rurfus parem olei ^ -exprimito. Vocaturautem id fecundárium: namtertiz perfufionisnoneftcapax. — , cow din ocimum *quali pondere, ut in rofaceo diximus, rurfus maceratur, & cümtafitotempo- ce, Patio macuerit, exprimitur, & oleum reconditur: quod fiin animo fueritter , aut quater madefa- cere, femper ocimum recens addes, Poteft ex omphacino confici: fed illo. j "eet [om ThCETC 2. | And. Matthioli Comm. A fgefernor, ABROTONINUM. CAP." XE IX. Cy^ cyprini odoribus imbuti libris novem & quincunce, foliorum abrotoni libras o&o die no. &uque madefa&tas, premito. Quód fi in longum tempus oleum velis affervari, eje&is prioribus foliis, nova appones, & macerataexprimes. Calfacit; ad vulvae duritias, preclufionesque efficax eft ; menftrua, & fecundas pellit. &'vifoix, ANETHINVM. pSGAD. E H Maso Lei t libris oco & dodrante florum anethi [ librasundecim & beffem, Ü maceratas in oleo die uná, leg.Orib, ^ manibus premito, & recondito. Quód fiiterum perfundere velis , recentes anethi flores confimili. te Conclufa ter madefacito.. Vulvarum duritiasemollit,venarum fj piracula laxat;contra horrores febrium circuitu, n eph redeuntes auxiliatur: calfacitenim & laflitudines difcutit: prodeft articulorum doloribus, tantun- 7 dem. Xfewor, SUSINUM. GAP, LER Ufinum;quodalii lilinum appellant, fic cemperatur.Olei libre novem cum quincunce, calami libre quinque & quadrans, myrrha unciz quinque;permifto odorifero vino decoquuntur;& colato oleo, cardamomi tufi & coelefti quà madefacii libre tres & femis macerantur premunturque;tres libre cum femiffe fpiffati oleiaffumuntur:mille lilia deceptis foliis;in latum,non tamen profundum labellum de- mittuntur: inje&um oleum manibus melle perunctis agitatur:die no&ud; conquiefcunt;& in pyxidem 19 matutinis exprimuntur, quod defluet oleum, protinus ab aqua; qua fimulexpreffa fuerat, coloincerni — oportet : non enim, ut rofaceum moram tolerat ; nam concalfa&um fervet, & computrefcit; quare fz- piüs decapulandum. Vafa melle illinenda, tenuis falinfpergendus,& fi qua fordes vafis faucibus haefit, eximenda. Odoramentis jamexpreffis ex quafillo in labellum transfufis , rurfumolei prius odoribus ^ imbuendi, quod primum pondus zequet;& cardamomi tufi drachmae decem conjiciuntur. Haec mani- bus fcit prea,interje&ta brevi mora exprimuntur:quod profluit,repurgatur. Tertio eadem infundun- tur,adjecco cardamomo;& fale, & manibus melle madcfa&is. Longe optimum erit,quod priusexpri- mitur : fecundüm , quod fequitur: tertium locum fibi vendicat , quod noviffimum prodit, Denuo in mille lilia evulisfoliis expreffum primo oleum infunditur: tum eàádem ratione profequendum;idem; faciendum, ut prius: addito cardamomo, dein expreffo, fac eadem in fecundo, & tertio, ut dictum eft; 7? & qub frequentiüs recentia lilia maceraveris, eb validius unguentum efficies, Denique cüm faüàum.— abund videbitur, fingulis compofitionibus mifcere convenit myrrha quàm optimae duas & feptua- ginta drachmas, & crocidecem, cardamomi quinque & feptuaginta, Croci vero, & cinnamomi pares tiones ur, & cribrate in lutram cumaqua demittuntur, expreffumque primó unguentum infunditur, & paulà poft excipiuntur vafculis ficis, myrrhà, autgummiantea perfufis, & croco, & melle, & aquá madefa&is.. Eadem fiunt in altera , auttertiaexpreflione. Aliqui fimplex ex balanino, aliove oleo, & liliiscomponunt. Optimum effe conftatin Phonnice, mox Egypto fatum, fed cumpri- d lilia redolet. Excalfacit, emollit: vulva preclufiones, & colle&iones aperit: uti- A^ttid. /. mis]audatur, qv Sas s8- liffimum ad muliebria mala: ulcera i e manantia, fervidas eruptiones, varos, furfuresque emen- verus dat : Vibices, cicatricesque celerri l colorem reducit, ita ut fepéfallant, In fumma extenuat: po- 4? : eicit tum, bilem per alvum extrahit, urinam ciet: fed ftomacho alienum eft, & naufcam parit. gídiares | 7 LIco Ne DSE & infli EE I TE NE matío-- eR Oc, quod ex liliis temperatur nes, parandivatioper fe clara fit, ideo noft pluribusin loci librariorum potiiis, quàm auctoris incuria depravata videtur. — Nagularm, NARCISSINVM. — ^ CAP, LII. Nis fpiffamenta itafiunt. Sex libra afpalathi cum fextante tunduntur: olei eloti libr fe :- tptuaginra cum vnciis quinque affumuntur. Afpalathus aqua madefattus in tertia olei parte coqui- T tur: quoexempto;calamus quinque libris & beffe adjicitur, cum myrrha eee cai ; ribra- taque ac vino veteri odorato immifta, decoquitur : fimulac aurem cum iis efferbuerit , eximitur : r efri- geratum oleum excolatur, cujus portio in labellum mittitur , flores narciffi uim plurimi conjiciun- tur, qui biduifpatio (utin fufino di&um eft) permotiexprimuntur. Oleum fubinde decapulandum, idem celerzim? putredinemfentit. Valet hoc ad emolliendas vulvae duritias , prclufionesque: Sz fed capitis dolores facit. Ex IN drin quod ego. Jiiam,mon paratur moftratibus myropolis, quod mirum non est, cim id eriam Plinii etate pd- vari defffet, ut ipfe libro x 1 1.1. cap. primo memorie prodidit. : 7 ACItO; L In lib. primum Diofconidis. 8 myrrham refert.Calfacit,fomnum allicit:quare pe rfzepe phreneticis fubuenit perfüfum,aut naribus ad motumy,aut illitum:pus movet,ulcera purgat:contra vulvee duritias,atq; praeclufiones,& ulcera qua ca- coéthe ke enl cum croco, cera,medulla, duplicatoolei pondere : concoquit enim;emollit;hü- mettat,& permulcet,ad oculorum glaucitates ex aqua illinitur:huic autem proportione refpondent bu- tyrinum,onychinum,& ftyracinum: quae etfi nominibus diftant, viribus, & compofitione cognata funt, Kéagm. '" CYPRINUM. CAP.- LIII. Lei omphacini eloti parsuna, aqua coleftis tantundem cum femiffe , cujusuna parte oleum dilui- tur, altera adjiciendis odoramentis admifcetur. Dein affumptis afpalathi libris quinque & ícmiffe, calami libris fex & femiffe ; mirrha: libra una, cardamomi libristribus & dodrante, olei libris no- vem, & unciis quin; afpalathustufus, & aqua affufus decoquitur in oleo, donec confervefcat: myrrha autem vino vetere odorifero fuba&a , contufusd ;fimul calamus, digerentur in offulas, quae exempto afpalatho immittuntur,& ubi efferbuerint,fublato aheno oleum percolatur.Cardamomum tufum reli- qua aqua afperfum infunditur, fpatha agitatur, nulla, dum refrixerit, interpellatione. Poft hec colato oleo in viginti o&o librasolei, floris liguftri , quede prum vocant, fex & quadraginta librz cum beffe inftillantur , que fufficienter madefa&e per fportulam exprimuntur. Quod fi copiofius defideretur, idem recentium florum pondus inje&um fimili modo prematur:& iterum aut tertio/fi quis velit,made- facere poterit, & ita reddeturefficacius. Eligi oportet bonum, quod cum odoris fuavitate nares feriat: 26 aliqui ci addunt, Calfacit , emollit: ora venarum adaperit: vulve, nervorumó; vitiis con- venit, pleuriticis, fra&is; , per fe, vel cerato immiftum :malagmartis imponi folet, quz opifthotonicis, angina laborantibus, inflammationiq; inguinum opitulantur: item in acopa adicitur. Temor. IRINUM. CAP. LV. S Pathee quàm minutiffime contufe fex libras cum beffe, in tribus & feptuaginta libris & quincunce olei, reo vafe, additis decem aqua heminis incoquito, quoad odorem acceperit: poftea in capulam melle oblitam colato :ex eo aromatibus imbuto oleo, irinum primo temperatur ,dride ex oleo infpif- 3o lobalfami (ut di&um eft) contufilibras quinq; & fextantem excoquito : poftea detra&o xylobalfamo, - Uanquam rini 4s dti (efl enim per fe clara fatis ) nom magis, quam Crocini, c Liguflrini explanari expoft- Vivi c&z : latsillud tamen fileztio minim pratereundum videtur. quód non Iridu flores, fed radices, cum ha odore fragrent,,il|; 8dcratio. verà male oleant , in boc olei fpiffemento imponi debent. Quod etfi Diofcorides non explicaverit, cium tamen unguenta í odorum jucunditate commendentur, de Yridis radice, nof de floribus intellexiffe Diofcoridem exiftimandum : quippe que € fuaviter oleant, C» ad unguentorum fpiJamenta flovibuspraflantiores habeantur, : fo Durep, — GLEUCINUM. CAP. LVI. G ;eucinum abfolut? conftat omphacino oleo, junco odorato, calamo, Celtica nardo, fpatha, afpala- Y campana, cofto,& mulfto:circundatis interim vinaceis vafi, rcx aromata, vinum, & o» mconceperat. Tricenis diebus bis in die movetur, pofteaexpreffum oleum reconditur. Calfacit, M-— Boe, Knenvonun vulvadue vitiis sexa : omni acopo juvantius, quippe Mr» quidem mirari licet, quod Gleucini pavandi vationem fimplicem appellaverit Diofcorides. Siquidem alie haz Gleueiat pó entr wnguentormm compofitiones , que multà pluribus fimplicibus conftant odoramentis , ficuti Columella libr. confide. 11. Cap. 1. aperte indicat: Ceterim non poteft Glencimum ( fi reà admifla fimplicia confiderentur ) nonvehe-" do menter excalfacere: tametfi Plinius libr. x x ui.cap. iv id tum adffringere.tum vefrigerare fcripferit. Quod evidenti ar- gumento eff, aut Plinii gleucinum, five mujleum, ab boc Diofcoridis, & Columella diver[um effe, aut Plinium mon ixadià Pc er titii perpendiffe. Verüm cumis lib. x v cap. v n. feribat, gleucino muffum incoquiin vapore lento.non ead meto igne, (ed circundatis vinaceis per fe calentibus, videtur non parum cum Diofcoride convene. Quamobrem lisi ja. pe im potius Plinium, chm dixit gleucinum refrigerare, lapfum fuiffe . quam fecus. Nam etfi oleum omphacinum, plas. be C conficitur, tantum ( ut Galenus inquit )frigiditatis, quantum adftrittionis abeat:cim tamen fit alia- Caii iitdtum [afeeptivum » fieri quidem non poteff. quin admiffis calidi odoramentis, puta cypero , calámo odorato, ' E "e. larum operimento. ajpalatho. meliloto, & colo, valde calidum evadat, Quippe ademratione aqua, re ape | it, temperamentum permutat ( ut Galenus a[ferui, Cr experimento comprobatur ) cim calida in. MEFTAWIWr the dicamenta: quandoquidem Cr ipfa facili aliasvecipit qualitates, j Ruagél, 94 And. Matthioli Comm. A'nageiiiov, AMARACINVM. CAP. LVIL Koen longéoptimum in Cyzico fieri folet ex omphacino oleo,& balanino : fpiffamentis xylobalfamo,junco odorato,& calamo fa&is: conditisás amaraci,cofti;amomi,nardi,cafliz,cárpo. balfami,& mirrhe odoribus : aliqui,quó pretiofius fiat,cinnanomum addunt. Mel autem,& vinum af. fumuntur: hoc in vaforum illitionem,illud ad cogendas tuforum aromatíü offas, Amaracinum calfacit, foporem movet,venarum fpiracula aperit;emollit,fervorem excitat,urinam cit: putrilaginibusjac fitus lis perquàm utile:nec non humentzibus herniis, poftquam medica manusoperam fuam im penderit:cru- ftas,& tetra ulcera, qus theriomara vocant,rum pit: difficili urinz illata fede; &c ejusinflammationibus auxiliatur: hemorrhoidas illitu folviz : vulve fübditum menftruos curfus evocat :duritias;ac vulve tu. to mores difcutit: vulneratis nervis, & mufculis confert, laneo centunculo modice madefa&um & im. pofitum. I S Vperius in fampfuchini tommentario abunde de Aimaracino à nobis didum est , quofit , ut bic de eo plura fcribere non fideratio, ^^i opt. Hujss meminit Galenus libro primo da autidotis, dum bed Dychbroum explicat , quod theriaca admifcetur, ubi diffufius de eo agens fcribit, quod fui temporis unguentarü amaraci loco, ex quo in Cyz.ico antiquitus parabatur, Marum imponebant, ut majorem expiraret odorem. Caterim fe jujfiffe ait, ut legitimtm experiretur amaracinum, id fibi ex folo amarato praparari, quod et[i odoris fragrantia videretur Wnferius, nontamen viribus imbecilliusfuiffe teflatur. — MEGALINUM. CAP.LVIII. porcus Megalinum, fed nunc compofitio exolevit,& prorfus obliterata eft, cu jusad hifto- " ric complementum meminifle non fuit alienum. Miftura cum amaracino eadem erat,fed refina exu- perabat, hactantüm rationedifferens. Quare levireremollit. Refina unguentis , neg tutele, neq; vo- luptatis gratia adijcitur, fed coloris, craffamentid; caufa. Ea tantifper coquitur, dum definat olere; cujus coquendz ratio declarabitur , cum de refina differemus. Hl bsesv, HEDY C CHROVM. CAP. LIX. Vod Hedychroon vocant;in Cofeeri folet: eisdem praeditum viribus, & mifturis,quibus amaraci- Menum.fed fuavius fpirat. Ren: H9» compofitionis meminit Galenus libro primo de antidotis,citm omnia , que continet , odoramenta vino fub. ? ke Um atia Andromachi theriaca recipiat. Ceterüm etfi bedychroi parandi rationes plures dicat reperiri ,unam tamen Galeno, elegit,quam boc modo defcvipfit.. Hedychroum babet mari drachmas duas: Se tatuicefj aeris (ohraciten) 0do- | Tati, pbnpontici totidem : xylobalfami vero, Cv opobalfami,cinnamomiscofli, fingulorum drachmas tres : myrrha drach- mai [exstotidem foli malabathrini,nardi Yndica,evoci,caftia : duplo autem plus amomi;advetla vero ex Chio abundante plurimis fontibus infulaymafliches dracbnam unam:vino falerno omnia excipe.Cin igttur bac mifcueris, fac trachifcos fimiles theriacisyCr (cillinisquos exiccabis eo modo , quo diximus. Produttus fuit Galenus,ut bunc parandi modum defitia beret tum quod Andromachus bedychroum (ut inquit) nullibi liters mandaverit :tum etiam tt rei medica imperitos do- ceret , quidnam e[fet hedycbroum in theviace praparatione,ne in eorum errorem caderentin quem [ua etate medicum quendam Roma iap(um fuiffe commemorat : qui compofiturus antidotum quarebat apud myropolas Hed Lycbroum , exis 40 flimans effe berbam aut vadicem,aut quodpis lex medicamentum,id quod etiam bac nofira tempeftate quamplu-.— Marsa rimis evenilfe comperimus, Avicenna,Cr cateri Arabice familie feriptores in [ua tbeviaca compofitione bedychroumtrü Avicen, &Picos Alindaracaron appellavere : tradentes varias eorum compofitionesn fimplicibus medicamentis. pondere Cr men- Theriac, faris à Galeni doctrina plurimim differentes. Quare mirari non licet , ft jamdin legitima Tberiaca compofitro infeliciter E im fuccefferit eum C ab Arabibus, ir à mvropolis;adulrerinis medicamentis fuevit depravata. Milónur, . METOPIVM. CAP. LX. Ei Aegyptounguentum quod Metopion patrio nomine appellatur , propter galbani miftionem: namlignum,in quo galbanum enafcitur,metopion vocant. Conftat amygdalis amaris,omphacino 50 'oleo;cardamomo;odorato junco;calamo, melle,vino,myrrha;balfami femine, galbano,& refina. Pro-' batur pingue;graviodore,quod magiscardamomum, & mirrham , quàm galbanum refipiat. Calfacit vehementer,& adurit,atq; extrahit: ora venarum aperit: ulcera purgat, extrahitque: ad praecifos ner- vos,& mufculos;ad hernias humorecontra&tas,cum erodentibus medicamentis efficax eft : ceratis, & malagmatis inferitur : horroribus,convulfisque; praefertim quibus cervix in fcapulas dejecta,& retror- fum contra&a efl,utile habetur : fudores ciet, vulvae fpiracula recludit, & ejusdem duritias laxat. In - fümma molliendi naturam habet, DA m : x4 Mardijguor, MENDESIUM. . 4CAPR.LXI. ; e — MEráciumconftat balanino oleo;mirrha;caffia,& refina.. Aliqui tamen poft fingulorum pondeta; : cinnamomi exiguum addunt, nullo compendio: nam que fimulexco&a non fuere, vim nullam -«xhibent. Similem metopio vim obtinet,fed inferiorem multo. m : GA Soo SXACIE CABLXH — — — ur pinguitudo recentis myrbae cum exigua aqua ufie A organo exprefle, Ea - e dlkatosunguencumper eai quod Sade nominatur, Maint 5 [2 In lib. primum Diofcoridis. 8; nullam olei miftionem admifit,cujus minima portio compos eft virium plurimarum, Vim calfa&oriam» myzrrhas& calidis unguentis refpondentem habet, Sem Serapioni, quandoquidem C reliquis Maurit anis, paritera, officinis, Sryrax liquidus appellatur, cujus copia ron t n» olim Venetiis ubig, venalis babetur, fed C in omnibw fere offici reperitur, que medicamentorum componendorum iiio. artemexercent. Quod autem Stade myrrba fit liquidus vocatus Styrax facile probat Serapio, quippe qui capite de Styra- cecalamita, liquidum flyracem ex imyrrba primum aqua canfper[a, ac deinde expre[fa, fieri tradidit: qua inre Diofcori- dem ad unguem imitatur. — Cui quidem fententia illud adflipulatur , quàd liguidw Jeyrax (de legitimo fane loquor ) fit perquam odoratus, G guftui tionob[cur? amarus. Porro animadvertendum eft, quàd boc «vofyncerum baud facile inve- Sty i» li« 10 yas , ut fermb evenit cüm cater medicamentis , que ex Alexandria Aegypti; vel Syria 4d mos convebuntur. Siquidem e ba cim omuia bec per Mauritanarum , Turcarum, judeorumá, manus tran[eant, qui nobis Chriflicoli femper dolos , frau- peregri- de[a, moliuntur , Diis acrificium faceve fibi per(uadent , cim nos aliqua in refallere poffunt. Caterum, ut edéam, unde sa cur a- diverteram,mea quidem fert opinio , fi (ynceram flacten nancifci po[femus , non alienum fore, ipfam in myrrbe locum ze Jfubflituere. Sed certe perquam difficile erit legitimam inveniri, nifi fort? vera [lacte fit liquor ille, dequo faperiuinbale fami commentatione diximus, ———— Sta&eà ftillando di&a:licetfint qui non tantüm Myrrha propriam vocem cffe veliüt,fed aliorum et- jam liquorum ex arborum tcüncis diftillantium, idque ex Plinio lib.17:cap. 11. colligentes: attamen cum Galenus fta&ten myrrhe, Acginetafüillatitiam myrrham, & Plinius lib. 1 2.cap.16. Myrrhararbo- 20 resfponte PM ERs dani. Laden ade fcribat,ftaaen Myrrhee liquorem dicimus , quiin Me- cha Arabiae ex myrrhaexprimitur : quod tamenà Styrace diverfum, cüm ftyracis & Myrrhae arbofes fint diverfz: hujus lachryma in aqua refolvitur: illius vero in'oleo: ftate magno, ftyrax parvo emitur: item fta&e amara, ftyrax nonitem,: Czfalpinus Afam dulcem, Sta&en credidit: Achenzeus vult appel- lationeunguenti ZEgyptiaci , fta&ten venire, ; -- Kervogtóopavov, "7CINNAMOMINUM, CAP. LXIIIL. . - : às ;quadruplaque myrrhe ad cinnamomiü portio- Pd : 3 S. pro- DINU.M. 4o Naigouvev, NAR RA 1o Nardini faciundievariat: namaut malabathrino folio , autfineeo £t:plerunque autem bala. nino oleo, automphacino. juncusodoratus fpiffamenti gratia adiicitur : ficuti propter odoris fua. vitatem, coftus, amomum; nardum; myrrha, balíamum. Laudaturtenue; non áre; nardi arida, aur amomi odoremreferens, Visei extenuans, acris: expurgat, calfacit, abítergit feci ris Hoc eid à j TEE E Pug rou ood TUN "ELT a. . a e c : TE dum eft, nec habet firigmenti craffirudinem, hifi refinam recipiat. Fiteciamfünplex ex omphaci- ico;calamo; cofto; & nardo. ME Ir (acu BEt MUR n EAE Mesue». MALABATHRINUM. . CAR LXV, - THRINUM fpiffamenta hardi liaber: infuper myrthe plufculum additur, uade caufa »Crocino,aütamaracino viribusrefpondens. ^ ^ ^ CAP.LXVI OR e .J4SMINUM. Pio E GÓNL laine oprecaní Spa dila uocum citum Ern numer dioe. diminumcognomunatur, exalbis floribus violas, quorum fextansin Italicum Exm« A js kr eri i demit itur, violis, ut in lilino diximüs, vicillim permutatis. Apud Pera Drag.& er epulandum ufiüirpa: A pd: bios do iti à se defcenfumeft, Sedis toti corpori. firins bet'hoc caput. . Jafmini . confider, oc eft verbum verbo reddendo,ex flor HET) li, & à procerto fibi per[uadeant, vacabul ij illud. Marcelli 2 italia Gelfamini vulg appellatus. Ouprum Ee tum Marcellus Elorentinus, Qui precipue, ut fuam compri bar pi getfmmum comprehendiffe, : H lexiffe, ^O" : * "A e 86 And. Matthioli Comm. dexiffe; quad floribus ceruleis provenire noumlli pro certo a[ferunt. Cujus fententiam non nado non probandam cenfeo; fed omine vefellendam exitio: fiquidem nullo pado cogitandum cft, nedumcredendum , quàd Dio[corides , qui in finpli, citim bifforia , C" in eorum declarandi feparandisd, generibus , omnium diligentifimus fuit, ade) imprudenter nallg di- ferimiue exiffimaverit caruleum leucoium gelfiüminum efft: cim id folii viticulofocaule yadicibus,ramis, floribus, cate. vid, notirab omni lencojo d:fideat.Sed boc verum effe Marcello concedamiusetfi minu concedendum fit, quamam ratione dicet unquam» 5 afiniuum ungueutum fieri ex floribus gelfremini,quod caruleum Diofceridisleucojum effe afferit.fi Diofro- rides ipfe palam prodit, T afwinua ex albis violistemperari?. Ad bec differre Gelfimimum a leuzojo abunde oftendit Sera. pio; qui non modo fuit Diofcoridi imitator, fed etiam interpres, cium altertm ab altero diverfts capitibus difunxerit , o deutrug, tanquam devebus diverfis differuerit. Quinima de gelfimino agens capite centefimo feptuagcftmno fexto nullam 3Diofcoridis, mec Galeni auctoritatem affert, fed tantian fue geutü wonumentis inbaret, afferitQ, gelfiminum flotibus tüih 1o feemio 4I Po tUm luteis, tim cerülen reperiri, qualeetiam etate no[lra vifitur. / Quod nobis maximo-avgumento cfe [7 - de di- tredatine, gelfiminuim Dio[ioridicaterid, veteribusincogüitum fuiffe, Catcrism cur Arabes flirpem banc ES EMIN : &um. appellavetint, cau[a facile aftqnari poteft : qubdcum gelfimi. " GRLISIMINTUM ni flores odoratos , albicantesq, alba viole modo confpicevcat, Gracos barbarice imitati volentes, ipfi viold nomen indideus, quod eft Tefemin : tametfi vernacula eortón lingua Zamibac. five Satmbacb vocitetur.- 1d. autem ficut. odore fraerat , itad m * n temperie calidis caput. adeb exéalfacit , uz quandog,l naribus fanguinem eliciat. — Hallucinantur ,. qui falfi voca- 4 feno 4 " riuntürflexilesst az WM OS Im ES d. replicats iscon 50 Inlib. primum Diofconidis. 87 JASMINVM HISPANICVM . minumhumilius primum, Caf. Jafminum puniceü, grandeflorum? "Lugd.Jafminum candiflorum, Tab. Habetur & flo- reluteo, & caeruleo quam Clematidem alteram fa- ciunt: quadam folio capillaceo, flore rubro, quod Gelfeminum alterum rubrum, Czefalp. & Quamo- clit. Cam. dicitur. Habetur etiam JafminumIndi- cum Cluf. Cam. quod rubrum Caffalp. & Lugd. vo- catur, quod potius ad Solanum, vel Mandragoram referendum videtur. Zsips, MYRRHA, CAP. LXVIIL NE Xr lachryma eft arboris; quz in Arabia 4 75 ix: gignitur, Egyptiz fpinze non difliriilis: & cujus 7d «o4 vulnere defluit lachryma in fübje&as tegetes: a alia Ms circum caudicem concrefcit. Dicitur ex his aliqua 1:5». pediafimos prepinguis,qua expreffa;fta&e emittitur. i. alia ve- Aliagabirea pinguiflima,leto & pingui folo nafcens: ^^ 357^ « eacopiofam fudatfta&en. Omnium prima eft, quz (;c(cic Troglodytica appellatur, accepto cognomine àlo- melior -€ojin quo provenit, fplendens, fubviridis / ac mor- pP dens.Quinetiam legitur tenuis quedam, quse à Tro- ; xo, x .glodytica fecunda eft , bdellii modo mollis, verüm leg.Orib. odore graviufcula, apricis nafcens. Aliacaucalisco- « Meum gnominatur praeter modum exoleta , nigra; & retor- 76 rida. Omnium deterrima qua ergafima dicitur, pin- re Tai. guicarens, c cano fitu obducta, acris, ad gummi ima- lis, alii ginem vergens;,& viribus ejus proxima. Improbatur eoa aminnea cognomine. Ex iis paftilli funt, fed & pin- (6. &ia. à E guibus pingues , & odorati: e ficcioribus haudqua- bilis. : Fox. m e ke nes - quam pingues,& inodorati.Minusodore pollet,qua oleum non admifit, cam in paftillos digerebatur.Adulteratur macerato gummi aqua, in qua myrrha maduerit.Eligenda eft recens, d fragilis,levis, undiq; concolor, qua confra&a venasunguió modo can- e- T hare. fcut .duab Pu one magni nitudine e cü ,o Pipere & aqua: fubdita lingue liquataque;fcabritiem arterie Fu an vocem expedit, ventris onveniens. Bcoticá eft, qua myrrham odoris fuavi- is commodiffime inferitur, fla in cinnamomum, c 'imo de antidotis , ai myrrba; cipientem. 88 And. Matthioli Comm. cipientem oculorum fuffafionem fubflantia tenuem : five autem in emplaftrum, five in eratum, fivein aliquod digereg; medicamentum,quod extrinfecu impomtur,bujufiodi myrrham injicias, vim ipfius augebis : at intra. corpus a(fumptum lethale et imedicamentum. Hac igitur fufius dicta funt ,tum qubd orationis feries ita expo[tulavet ,tum etiam quia bac Jfpeculari non estinutile:bactenus Galenus. Adbibenda itaq, diligentia esl,ne & nos M Dyrrbam quando, opocalpafo adul. Brafsvoli eratam emamus, Ad bac Bra[avelo Ferrarienfi animus inclinare videtur , ut exi[limet Myrrbam officinis vul |TATEllL, opinio dellium effe.Cui baudquaquam affentiendum putaverim : fiquidem m ryrrba bac pellucens adeb non est,nec taurino glu- -- : n. tino fimilis, ut jdellium effe tradídit Diofcorides. Et licit quedam noftratis myrrba fru[la quandoque translucida vepe. tis Myr-. riantur, funt tamen potius bec (ut diclum est) gummi adulteria, quam myrrba,vel bdellium:nempe gu[tu maleficium de- e T tegitur. Praterea bdellium incen[um ( Diofcoridisteflimonio ) odorem unguibus odoratis fimilem [irat , quod in noftrate Bdelliü. myrrha nunquam facto periculo,fum con(ecutu.. Huic etiam alia accedit atio, qua inagis ac magis Brafavoli animum 1o immutare poterit:quod fcilicet bdellium diu digitis ductum ,tractatumó, facile lente[cat, cr confratum pingue fedetur: myrrba verb qua officinis venditur digitorum attritu conteritur, C fi frangatur perquam arida fefe offert. Caterümim- probavit Diofcorides.omniumá, Myrrba [ecierum deterrimam judicayit, qua aliquibus minaa, aliis aminnea vocatur : quam cim Galenus probaverit libro primo de antidotis,omnibus, Troglodyticis pratulerit, factum est, ut exiflunaverint quidam, in boc loco Diofcoridis codici mendam fubeffe. Sed cum in Dioftoride Gracolegatur aminnea ,Q* in Galeno mis Mynhe mea,egopotiu crediderim,eos nonidem myrrba genusintellexi[e. Plinius lib.12. cap.i5. myrrha arborüfaciem diligenter Lut a exprefüt,bis verbis. Myrrbam iniifdem (ylvis, ubi C thus, permiffam arborem na[ci tradidere aliqui: plures feparatim, '— quippemultis in locis Arabi gignitur.Convebitur v ex flvis laudata, petuntá, eam etiam à Troglod Iytis Sabaitranfitu mari. Sativaquoqueprovenit multim [ylveflri pralata. Gaudetvaffris,cy ablaqueationibus : melior radice refrigera- ta.Arbori altitudo ad quinque cubita, nec fiue [pina, caudice duro, C intorto, craffiore quàm thuris , C ab radice etiam, 3o quàm aliqua fui parte: crticem lavem.fimilemá, unedoni : fabrum alii Jpinofumá, dixere: folium olive, verim«rifiu, — aculeatum: juba olufatri. Aliqui fimilem junipero, fcabriorem tantum, [Dinisq, barridam, folio vorundiore, fed fapore juniperi. Necnon fuere qui étburis arbore urrumQ, na[ci mentirentur.. 1nciduntur bis C ipfetburis modo, Üfdemó,tem- poribus , fed àvadice u(g, ad ramos , qui valent. Sudant autem [onté priufquam incidantur , fladten dictam , cui nulla prefertur. Ab bac fativa, c in fylveffri quoque melior efliva. Non dant ex myrrha portiones Deo, quoniam €» apud alios nafcitur. Et fequenti capite inquit. Adulteratur myrrba lentifci glebis,C» gummi:item cucumeris fucco am arit udimis cati- faficut ponderis ar genti [uma.Reliqua vitia deprebenduntur [apore gummi dente lentefcenti.Facillimé autem adulte- vatur Indica myrrbaque ibi de quadam fpina colligitur.Hoc folum pejus India affert , facili diflindlione, tanto deterior es:bac Plinius. Quo fit, ut facilé crediderim noflri ufus myrrbam Indicam effe : namque per mare vubrum,cr indeper Ca- vOvanas (ut dicunt ) Alexandriam importatur.M yrrba quoque biftoriam non injucundé fcripfi Y beophraftu lib.2. ca. 4., 32 de plantarum bifléria. fic inquiens. Gignitur thus G myrrba regione Arabum media circa Saba, C Adramytta , € Citia bena,À" Mamali : € exeunt tburis,myrrbaá, arbores alie fuper montem,alia in pede montis culturis propriis : quamoba Myrbz. vem aliecoluntur,alie vitam agunt inculte, Monteri iftum prealtum affirmant, ningi folitum : amues quoq, de eo in rece plana fluere. M yrrba arborem thure altitudine minorem fruticofioemá, narrant: caudice duro, contortod, juxta terram "s crafiiorid, fura bominis,cortice lavi adrachma fiviili. Alii verb, qui fe vidi[fe affirmant de magnitudineferé confentiunt s neutram earum avborum magnam referunt, & minorem myrrha bumilioremó, Sed thuris folium laurinum , lavet: myrrbe aculeatum, non leve, ulmeo fimileycrifpum tamen extremo [bina borridulum, ilignei modo. lidem ea navigatita ne;quaex finu beroum vehementer egve]fos fefe aquam in monte quafiffe dixere, atq, ita vidiffe bas arboves, & lectionem mota[fe boc modo ambarum : &* caudices, & ramos inci[os quidem, fed alios veluti fecuri percuffos videri , alios tenuiores incifuras babere: & lachrymam aliam décidere, aliam arbori inbarere : nonnu(quam etiam fubjectas tegetes ex palmi 40 -contextas;alibi folum tantummodo circumpavimentatum. Montem autem univer[um Sabes divifum dixere: bos enim loci illius dominos effe , juflitiaó, mutua degere, quamobrem nullum fuas avbores cuflodire : unde C tbw m yrrbamá, fefe large ad naves folirudine deporta[fe narravunt. 1llnd quoque fe audiviffe dixere, myrrbam, thusd, colletum undique ad Solis delubrum convebi:quod Sabeorum effe [anétiffimum inter omnia regionis illius, cuflodes, Arabes armatos alere, quibus fingulos fuum tbus acervatum , d myrrham eodem modo velinquere, pofita fuper acervum tabella , literis fignifr- cante numerum wenfurarum, Gy pretium, quod pro fingulis menfuris ponendum fit: mercatores verb,qui venerint ,tabtl- las advertere,eju[3, quod placuerit, acta menfura pretium in eodem ponere loco, unde merces acceperint : [acerdotem de« . indevenive.parte2, terti pretii Deo accepta, reliquum ibidem relinquere : ido, fervavitutifimà dominis, donec accepti venerint. Alii yrrba arborem terebintho fimilem veddidere, fed fcabriorem, fbinofiovemó, : folium paulo votundius, gut flatu proximum terebintbo:earum quoq, veteres preflantiores baberi.Na[ci verà banc, C? thus in eodem locoterra fubar- 5o gilia,& fabulo[a : & aquas fonte fluentes raras admodum comperiri. Hec ergoillis Pepugnant,videlicet ningi, & imbri- bus perlui , C amnibus locumillum exbilarari. Sed bi quidem altera quoque longe majore ignorantia laborarunt : thus enim & myrrham na[ci ex eadem avboreputaverunt. Quamobrem verifimilius ipfi narrarunt, quos ex heroum op; jd profectos naviverulimus. Myrrha aliud flillatitium,aliud fidtitium conftat. Probatur melior guffu ejufá, norma c Myrhe Tem accipiunt : hactenus Theophraffus. Myrrha drachma ex vino Cretico calido pota, hora una ante paroxy[mu Pee o griliter quartanariis, fed fudare eos in leo [f ki fe equales, & 6o Fucus ex , Mytrr. ad rugas, In lib. primum Diofcoridis. 89 € abflergendi potentia. Sic igitur ocularibus mifcetur facultatibus, utique que ad ulcera, e eraffas cicatrices praparan- tur. Eadem de caufa inditur & medicamentis, qua ad tfm veterem, & affbmna, five anbelationem exbibentur:non ta- men arteriam exajperat, ficut abflergentium nonnulla, verum ade) moderatam obtinet. abflerfionem , ut nonnulli eam arteriacii qua vocant, medicamentis commifceant, tanquam fufficienter excalfaciens , € deficcans medicamen: fcilicet CEUE. ab[terfionemprofici[cemtem ab amaritudine mbil verentes: bac Gal. Porro ubi myrrba defit, Gal.in [uccedaneis (fi tamen o Y liber is Galeni ejf, nobis enim [purius cen[erur ) odoratum calamum fupplet. Conftantinus verà amaras amygdalas eodem pea, pondere. Sed equidem bic myropolas admoritos velim, ut nullo palo eorum fequantur doctrinam, qui jubent » Avicenna andoritate mal? intellecta , myrrha loco piper nigrum fupponere. Namque Avicenna banc fententiam omnino refellit, cim utatur bis verbis: pro m ts fubflituendum piperis nigri dimidium aliqui perbibent: fed boc falfum eft. Poffremb il- 1o lüd etiam notandum efl, quód (ut Gal. inquit lib.2.de comp.medic.per genera) myrrha [emper medicamentis eff commif- : cenda, cum ab ignetolluntur: quippe que coqui minime patiatur, veluti etiam tbus, C aloe. De Baotica autem m yrrba, 2r quid dicam non babeo, quàd atate noftra fit (ut arbitror omnibus incognita. aógra fic Gracis dicla, Myrrba Latinis ap- Nds. pellatur: Ler Mur, feu Mor, Arabibus: Mirrba, Italis: SWtítrben, Germanis: Mira, Hifpanis: Myrrhe, Gallis: Myrrba, Bo- bemis. d^ Exemplaria Greca typis expre[fa babent, eeyeuutiy g]egü và» nvfwrápur , id efl, illita ala narium. Queverba inuntlionem ad partem nafi veferve videntur non autem ad inffrumentum, quo debeat fieri inunctio.. Siquidem, tefle et- jam Galeno lib.i. deufu partium, z]sgiv feu zig yov pars quedam nafi vocatur. 1o. Myrrha, a/j/« Hippocrati:communis opinio, nobis non effe veram Myrrham:aliqui tamen exiftimát Benfoinum officinarum, veram effe My: Sic Beniovinum Amygdaloides, effe apud Diofcoridem Myrrham Troglodyticam , Gummi vero quod Lufitani Anime vocant, multi Myrrham Amineam Dio- fcoridis ftatuunt. Sic & Indicam Myrrhamà Plinio vocatá eam effe, qua vera Myrrha adulterabatur. De Bocotica Myrrha quz proponit Diofcorides, videntur non genuina, quod ex Serapione capite de Myr- rha colligi poffe videtur , qui non radicem arboris dicit,fed inquit, Myrrha quz cft ex terra;quae dicitur , Laptoteno, id eft Bcotia, abfcinditurex radice arboris, quae eft in terris illis: vult ergo ex radice exfcin- di quemadmodum incifione elici folent reliqui liquores: at hec hodie omnino non cognofcitur. Ecígaf. STYRAX. GÀ P, LL XVOEIE d om x Ax lachryma eft arboris malo cotoneze fimilis. Prafertur pinguis, flavus, refinofus, albicanti- reddit: qualis? 4 Catabalis, Piffidia, & / Cilicia devehitur.Det: fituobdu&us.Ceterüm lachryma invenitur gummium fimil rüm fedim: limis f ia inf veluti vermiculosexprimunt,. lant- habe: ii- n « Styracem hunc, t quoniam in vermiculorum tüm 4j«- peciem contrahatur, fcoleciten cognominant, quem P. i 40 ' tanquam fyncerum imperiti approbant, non animad. —— vertentes ad praecipuam odoris fragrantiam : fiqui- dem acer admodum eft,qui adulterationis vitio caret. Styrax calfacit, emollit, & concoquit : medetur tuffi, deítillationibus, raucedini, gravedini , & interceptze voci: vulvz preclufz , duritiáve laboranticonvenit: 4 cic me espotu,a ique: alvum leviter mollit, fi exiguum cum reftna terebinthina catapotii modo devoretur.. Mifcetur utiliter difcutientibusmalag- Vui i Adoleturautem; & ignitorretur, compon JJ menter, & emollit: verm caput dolore afficit, aggra- / vatque,&foporemadfert, —— . t y) j i i de ; A reci planta proceritate, ac forma malo Cotone« eff fi. S:yracis ^milis. Folia tamen long? minoraprofert , aver[a parte a|. conüder. : bicantia , folidaque , robusta , oblonga paulo , latiore tamen M — ambitu. Flos eft illi albus , aurantie mali baud longédifimis — lis. Baccas profert longopediculo appen[as , Cr tenui quadam. —— lanugine obductas ,votundas , cv in acutum definentés , nuc fert Pontica magnitudine , in quibus aliquot. concluduntur officula femen continentia. Habentur Styraciplantein Ita- lia non folim in bortis nonnullis, ac viridariit, fed etiam fonte EA (0 9rovenientes in Romano, ac Tyburtino agro gum- —.. dni non proferunt. Hanc plantam vidi ego primumVenetiis, (— dnviridario clarifimi medici Maffei à Maffei , ubi alia plura | Órrara, diligenter coluntur. Gummi; q isplanta emanat , vocatur paffim in Italicis officinis Storax Calamita , H3 quod 9o — And. Matthioli Comm. quod cognomenex Galen libr.1. de antidotis acceptum crediderim, Namá, ipfe de fimplicibus medicamentis Ages , qti ad theriace compofitionem faciunt, optimum judicavit flyracem, qui in calamis é Pamphilia ferebatur : unde calamite cognomen fibi facile vendicavit. 1tag, cium non aliu babeatur [Hyrax, qui fit boc genere praffantior , in ufu medentium eff, ut dum pharmacopolis inperam fieri medicamenta, que fFyracem excipiunt, calatmita cognomen Adjiciant, quo in- dicent, fe primim dotibus intelligere, Nec illud quidem ab ve : quandoquidem Galenus eodem loco memorie prodiderit, boc flyracis genus tantum praffare cateris, quantum vinum falernum illud bomtate excellit , quod àcauponibus venditur, — Manazrdi. Quo eraumentofretus Manardus Ferravienfis exiflimavit , ubi in Diofcoridis codice legitur soi1Q* gi $ no'rabeMerue, oes boc eft, talis eff Catabalites, potius legendum e[Je, talis eff calamites. Neq, probat ledionem mutandam effe in Gabali- i ten, quemadmodum fecit Marcellus. Sed profecto bac in ve (etfi Manardus fuerit vir [umma dottrina praeditus) mibima- gis Marcelli fententia probanda videtur, quippe qua Plinii teflimonio comprobatur lib.12.cap 25.ubi fic inquit.Styracem to Syria Judaa proxima fupra Phonicem gignit circa Gabala, & Mavatbunta, & Caftium Seleucia montem. Atq, etiam ei Foch adflpulatur Oribafii codex manufcriptus, in quo lib.12. legitur yaGuslvus Qr non merebnodvas, Porrb Fuchfius medicus o- Fus fira etatis clariffrimus, in libro, quem de compofitione medicamentorum fecundo condidit , JLyracem calamiten liquidum cami. feiffe cenfet, non alia ( quantum equidem video ) vatione frerus, quam quod in calami adveheretur.V erüm in boc Euch« tem li-.— fius ( pace ejus dixerim ) à veriatedefcifcit, quandoquidem Diofcoridis flyrax lachryma eft avboris malo cotonea fimilis: Poe cujus ille preftt cateris, qui flavus eft» refinofus, grumosbabet albicantes, G dum molitur, melleum liquorem reddit. Ex probáts. quibu facile conflare arbitror, fiyracem non fui[[e liquidum, fed im grumos concretum. Neg,certemibirationiconfonum : videtur, ex eo quod Galeni teuipore füyrax in calamis vehebatur, inferre ipfum fuiffe liquidum.Nam ( ut mea fert opinio) non alia de caufa qui flyracis lacbrymam colligebant eam latim in calamis includebant,quam ut. fuavis ejus odor confer- varetur, ld quod etiasmcum ditamno faciebant ii ( ut memoria prodidit Theopbraflus hb. cap.16.de hiflor plantarum) 20 qui ipfum in Cretalegebant:fiquidem i dictamni manipulos in ferula,aut arundine intercludebant,ne vi ejus expiravet. Praterea cim apud veteres Gracos nulla ( quod legerim ) extet liquidi ftyracis mentio, haudquaquam poffum buic Fuch- fit fententia adbarere : quinimo cogor eam prov[us refellere , quod veliu [entire videar cum Arabibus, Cr recentioribus, quiper liquidum fliyracem mon aliud intelligunt, quam [laclen myrrba. Ceterum Plinio lococitato laudatur ftyrax pofl. fupradicka: ex Pifidia, Sidone , Cypro: à Creta verb minimi. — Reddidit Pliniu caufam , quare ef , quod füyrax ple- rung, pulverulentus exiftat, dicens, quod ineumeircacanis ortum advolant pennati vermiculi evodentes , ob id, ipfum Styracis. ia fcobe fovdefcere.. Adulteratur etiam flyrax ( ut idem fetibit ) cedr lachryma, vel gummi, melle.aut amaris amygda- adulcera- [is : euocirca retinenda funt note, quibus Diofcoridis autoritate pra[lantifimu cogno(cipotefl. Paratur à Styraceoleum poem odoratum boc tnodo : Styraxtiduo? rofarum aqua maceratur , deinde unà cum aqua in vitreo vafe, luro circumlito ex Styra- collocatur, buic roffrato lambico fuperimpofito C" in fornace collocato, ignis fit moderatus , quou[q, aqua tota in recipiens 39 ve. vas defillaverit.Cum verboleum fluere inceperitsfortiore igne opus efl, donec torum effluxerit. | Praflabit boc oleum tion . folitin ad odoramenta, fed etiam ad ea omnia ad qua fHyrax: eft taman long? ad omnia valentius. Hujus meminit Galenus Amer lib. fimpl. medic. fic inquiens : Styrax excalfacit, emollit , concoquit : quamobrem tuffibus , catarrhis , pituita deflilla- Galeno. tionibus, raucedinibuso,, quas nopífies ud Bpotyxos vocant, prodeft. Tum menfes feu potum, feu admotum projicit.Combu- Nomina. fj, eius fuligo, thuris fuligini quodammodo eft fimilis. x«deag ut Gract. ita etiam Latin Styrax nuncupatur :. Arabic veró Mebu, Mebaba, feu Aflavach : Italice Storace: Officims, Storax calamita : Hifpanice , Efloraque. ; T quoniam in vermiculorum [eciem contrabatur.. Hac verba non leguntur in Gracis codicibus; fed ea ( ut avbitror ) à Ruelli interprete, adjecta funt ob majorem vei declarationem , qua banc ob caufam , leore tamen admonito , nolis quog,relinquere placuit. id Styx UE n Duy m WTE es co EET : fortaffe ipexia —Styracis in officinis tr calamita , ftyrax liquida, & ftyrax rubra. Secutifortaff [ Pisis fiqui i uidi Paria n di um inelligit ndo olcum ex nückis im , modó ipfam arboris lachrymam , modó ftillatitium humorem € Myrrha quem Stacten vo- cat Diofcorides : perficcam vero corticem fru&us, poftquam expreffurn eftoleum. Avicenna fimiliter humidum & ficcum facit, humidum, unum qui fpont? ex arbore fluit, coloris citrini , quem Stóracem. | calamitam vocant: alterum per deco&tionem coloris nigri, quem Storacem liquidum: faeces autem Sto- | racem ficcum effe. — Videtur fic diftinguendum , ut alia t Styrax calamita, feu rubra, alia Styràx ———— : liquida, cujus veteres Graecos fecifle mentionem necdum invenimus: haec cenfetur quibufdam Oe- | Ocleo- ]comeli Diofcoridis: hoc enim ex quorundam furculorum in aqua deco&ione fieri tradunt: alia Sty-- | A 3?" rax ficca, feu ftyraciscortex. Adíflyracis genera reduci poteft id quod Liquidambar nunc vocant, reíi- 09 bem na liquida odore ftyraci fimilis, que exarboris magnae (quam Americi Ocofol vocant); ibus Liquidi- ramis ac foliis hederae, craffo & cinereocortice incifo aut excavato emanat, cui indigens ct rticem con- - bar qid. fra&um (fuavioris odoris gratia dum uritur) mifcent.In nova Hifpania provenit, & ex India Occiden- Oleum ta]i adfertur. Cuius differentizaliquot;aut ex vulnerata arbore eflluit: aut ex recenti refina num lolo- de a co repofita oleum odoratius ftillat , quod ol. de Liquidambar vocant: autexhocoleumexprimiturmu- — ' nus perfe&um, quo chirothecae inficiuntur: autex ramiscomminutis & co&is pinguedinem innatah- 4 Orib4, tem colligunt. — Folia in fafciculos colle&ta cum fummitatibus, odoris gratia , m appo- noaleg. nunt, àquibus Hifpani emunt. Hujus, ftyracis loco ufus, cm calidum fit in fine fecundi & humi- En?" dum eradu primo: fedoleum long? fubtilius, & frigidis morbisutilius.. Hzc fummatim exantorehi- Ooyyira forie Mexicanz;, & Nicolao Manarde defi : qua de re & Clufius in Garziam, Cafalpinus & hi- £o emo flroriaLugdunenfis, Liquidambar nomine. - S cum ze : rm deeik- Bán, S GERRBIEM — CAR IXIX NEN e z Es á lachryma eft t Saracenicz arboris, Probatuf intus pingue; J liquefcens facile, ligni ac for- elliigenus nigrum, uberioribus glebulis id In lib. primum Diofcoridis. 9k o i Eo. : € reris fum, e livefcens, fed facultate fecundum. Adulteratur gummi, fed ita vitiatum non perinde qi e d ritudinemreprzeféntat, nec ufque adeó fuffitionibus odoratum. Calfacit, & emollit : duritias , Pe $ e gentia guttura, humidasá; hernias difcutit cum jeiuna faliva dilutum: vulva fpiracula laxat din & fuffitu: & partus, humiditatesd; omnesextrahit: calculos potu comminuit, urinam movet : - i" tibus, & à fe percuflis utiliffimé datur: valer ad rupta ; vulfa, laterum dolores , & difcur a: fpirires. Malagmatis infericur, quze contra duritias, & nervorum nodosprofünt. Contafum refol- vitur affufo vino, aut aqua calida. . 4, Bdellil Reflantifimum Bdellium Diofcoridi translucidum cft, taurini glutinis in morem, amarum, tactu lique[cens facili, e bonfdés. 10 X quod incenfum odorememittat ungui odorato fimilem. Quod fi modi noflro tempore in Italiam importatur, ade) 74- rum eff, ut ( quemadmodum de myrrha diximus ) ad ofentationem tantüm affervetur » vel ad adulterini , & reprobati dignofcendi normam. Credidere quidam boc vulgare Bdellium, cujwm pafim in efficini efPufus, conflare partim ex nigro, quod india mittit, partim verà ex eo Arabici genere,quod ficcumsrefinofum livensá,ex Petra defertur utrüg, à Wercae toribu fimul mifHis. Quod fi ita res fe baberet, non effet plan? moleffe ferendum quod (altem mediocre impertiretur, poft 2o tarioferipfimus. Hujus quo pafttn utimur, plura quidem babentur genera-fiquidem aliquod quando, vidi nigrum,refi. Bdellii neratametf illegitima cenfeantur ,officims tamen tanquam legitima , C praflantiftima in medicamentis pafim temer? ! ufurpantur.Bdellium fcriptis tradidit Plinius lib.i. &ap. ix. his verbis. Vicina efl Badtriana, in qua Bdellium nominati[- — belii fimum. Arbor nigraefl, magnitudine olea. folioroboris, lachran, alii maldacon. Nigrum verb, dr inoffas convol. emollientis admodum , c efficacis virtütiseft. At algerum, nempe Arabicum, molliat Igitur recens, C humidum eft, c centufum facile mollefcit, viquius efb, & admodum gujlu amaru tuntur autem quidam illis, c» potiffimum Arabico , c fiffenti, ipia. Porrà undines P Sicilia petita ei Nam cim illic effem cum genus. 4o Btrnerdo Clefio Cardinali, c Principe Tridentino, qui apud Cefarem Carolum V. invictiffimum Imperatorem agebat, multarum videndarum verum, qua ad medicam materiam [Jetant. fuit mibi f acultas.Hoc igitür palme genu ( ut ab in- colis accepi ) ex Sicilia cum foliis palmeis, ac vadice defertur cubitali, vel paulo «mpliori longitudine. Vocantur be plant efapli: Neapolivulg) C& v ^ GL10N 1, quarum quoddam duntaxat germiculum comedunt, tenerrimum, [apidum, C origra- onis Syn: tiffimum. Includiturboc mille quibusdam involucris, tanquam totius planta corculum.Hoc quidem tuberibus, & cat diis, Gideratio, 2 carduorumó, echinatis capitibus ( carioffi c archicbiochi itali vulgà vocant ) praferunt : quandoquidem id fecundis $ menfis pro bellariis cum pipere, c (ale Jolenmiter affumunt, sum quod guftui is cibus admodum arrideat ,tüm etiam quid venerem conciliet. Por) illavulearis Cefaglioni appellatio (quantum conjicere poffumus ) Mauritanis accepta eft : fi idem Serapio inquit : Cefilio eff cor itin palma: C natura ejus eft ficut natura palmerii. Gal. infuper lib. v111. fimpl. ned. 4 di[erens,eju medullam encephalos appellaritrAdidiz : ex quo adducor, ut fülpicer, mde Ardbes Greca vo- ——— $o crcorrupta [uum Cefilionis omen accepiffe. Qupd Adoos Greci, Bdellium Jomiliter Latim vocant : Mauritani, Molo- Nomina, chil, Molochal, Mechol aut Machel : Itali, Edellio. Hifpani, Bedelio. — - : het Saracenice arboris ledio admitti pofi , qud Saraca, unde Saraceni dicti funt, urbs fit in Arabia , montamen banda videtur leclio Arabice arboris, quod non folum Plinivs fcribat bdellium im Arabia nafci , & Galénu alterum Bdellii gems Arabicum facias. [od eris, quod Oribafius ib. x x. legat nguoo Igi vsu ügalimos : boc ef: lachryma eft fimile ungui. Eadem vi — - Myrrha 02 And. Matthioli Comm. Mihi quidem bactenus placuit Serapionis interpretationi (ubfcribere , ut patet in principio bujus cominentationis : nup verà quid mihi fentiendum fit , fere incertus (um. Videntur enim verba illa Diofcoridis tta difhntla effe , ut duas Bdelli optimi notasfactant: quarum altera e[l,utodoratum fit cim fufficur: altera,ut fit wugui fimile. Sed relinquitur dubitari an unguis odoratus, aut humanus fit intelligendus: eb tamen inclinat animus, ut putein bumantim unguem intelligi, quid Plin lib. x x 1.cap. 1x. debdellio differens, Battriano unguesreddat candidos, citm inquit. Bactrtano nidor ficcusmultis, candidi ungues. Ex bis nimtrum verbis liquet, Bdellium illud albis maculis ungui humano fimilibus vefertum effe. 1d quod etiam videtur Bdellio affigna[fe Damocrates in fuis carminibus, quibus cypbeos compofitionem cecinit, C qua à Gal. refe vuntur lib. 1 x.deantidotis, dum ita feribit, | Xyehva if mg ngónis sav, Glen Q veas. « y , ciacraAdibow $ S. Hac duo care mina folutaoratione ad verbum fic vertemus: j unci odovati duodecim,C? croci unam, Bdellii ungues drachmas tré5,a bá lathi duas femis.Sant quód Damocrates Bdellii ungues iu cypheos compofitionem addat,memagi movet,ut credam Bdel. 1o lium notam peculiarem babere; qua unguium effigiem reprafentat: aut quàd illud Bdellium fit preflantius , cui fint ma. cula humanis unguibus fimiles. Sed bac fortaffe fuftus, quàm deceat, ut quid alii, d quid ego fentiam in illis Diofcoridi perbis,exponerem, ita t amen ut malim erudiiorum quoq, judicium effe. 1 3 Bdellium denfata lachry ma eft ex arbore quadam , Cerafo fimili cortice veftita , emanans, atque circa ramulos in magnos grumos concrefcens, qui tam integri, quàm confra&ti ex Arabia, India;& vici- nis aliquotlocis adferuntur , una cum adharente fzepé cortice & ramulis. Hoc myrrha concretione & .., afpetu fimile, quare cenfuit quidam Bdellium M yrrha fpeciem cíle (quidam Anime efle voluit) à qua Bdeliüà (grt nonfolüm quod arbores (int differentes, fedin eo quód Myrrha fit fragilior, & in igneutrefina ardeat: atBdellium magis naturam gurmatis refipit, difficile enim ardec, & humore mollefcit, odor non finegravitate fuavis.Sunt autem ejus fex differentie:1. Majoribus glebis rufum,& cim frangitur in plu- 20 Báellii. rimos grumulos diffiliens, mediocriter fplendens: 2. Minoribus glebis fubfufcum , intus rufum, cüm —— frangitur in duas partes quafi dille&um fe dividens, translucens,denfum, lentum, glutinofum, pingue, ' &lachrymasalbas calido in loco emittens. 3.Nigrü,intus in nigro rufum;glutinofum,mediá inter thus & gummi ceraforum qualitatem refipiens. 4. Nigrum quoque, fed intusfulvum, purpureo colore;ma- ximetranslucens,molle;glutinofum,;cerafi gummi fimile, ejufdem; faporis. 5. Colore & fapore priori fimile,fed intus pallidisaut candicantibus maculis diftinguitur.&.Pallidum aut candidum, grumisob. longis,mediocribus: multis, longis, guttis denfatis concretum, amarum, ingratum, omnibus Ípeciebus acerrimum. Eligendum eft in quovis genere afpe&u, cüm frangitur, nitidum, cornu;aut taurino gluti- ni fimile, magistránslucens, pinguius & mollius, cum hoc recentis indiciumfit.Sunt qui Cuciopheram dequa inferis Matthiolus aget;Bdellii fru&us nomine allatam cenfeant, & utrumqueidem flatuunt,. 2? üilfert. eu MberO-. . THUS. CAP. LXX X uod aliqui copifcum vocant, minus multó, & fulvius. Ef & 4o temm candidum: quod dum mollitur, maftiches more digitis erupti 4 Meum - sefobs X ulteratur devis. i. Strobi- lino auc pineo, In lib. primum Diofcoridis. 93 terant, Sed hecigne deprehenduntur: neque enim equi füffitu aérium vaporem, fed fuliginofum & impurum expuit, & permiftum fuaveolentie halitus virus habet, - i A'tlilAn Dufaváov, FVLIGO THVRIS. CAP. LXXIITI, EVliginem thurisficfacito. Forcipicula lucernis accenfas fingulatim thuris glebas in novam fi&ilem ollam concavam imponito : & aereo vafe in medio perforato, deterífa diligenter forde;obtegito : alte- 10 ram admoveto, ex altera ejus parte, aut utraque, fubje&is quaternum digitorum altitudine lapillis, ol quó facilius perfpici queat;fi urantur:& quà locus capax fuerit;glebulasalias 2 fupponito,& antequam ^ adesse prorfus prior gleba reftinguatur, aliam imponito, donec fufficientem fuliginem videaris coégiffe. Con- Ore tinuó tamen externe eramenti partes fpongia , aqua frigida madefacta abftergantur: itaenim tempe- di, — — rato zris fervore, fuligo omnis inhzerebit, quae alioqui per levitatem decidua Shuris cineribusadmifce- — : tur. Derafa itaque fuligine, cinis cremati thuris feorfum fubtrahendus eft : idem opus, quoad fatisfa- &umtibi videbitur, obeundum. Oculorum inflammationes mitigat, fluxiones fufpendit , ulcera pur- gat; cava explet, carcinomata fiftit. Similimodo& myrrha, refina, ftyrace, reliquifque, lachrymis fuli- go excipitur, ad eadem conveniens. Vm thus, Tburis cortex, manna, C fuligo ab unatantm arboreproveniant, non alienum duxi de tis omnibus unico Thuris r io differeve.Sed primm à ture exordiens, cim Diofcorides in ejus [eribenda hiftoria, non late fe diffun. PiRor- E- 20 dat, Ut eos voti compotes faciam, quieam audire defiderant , hic referam, qua ex Vheophraffo lib. ix. cap. uu. qua, ex & Plin, : Plinio libro xit. cap. xit. diligenter excerpfi. Gignitur itaq, thus (ut illi prodiderunt ) preter Arabiam nullis , ac ne Arabia quidem univerfa, fed privatim cuidam loco in medio ferévegionis post Atramitas pago Sabeorum, qui capur regni e5 : tradusis fpeilat ad orientem undiq, rupibus invius, C à dextra maris féopulis inacce[[us. Sylvarum, quatbus profe- vuntslongitudo est centum millia paffuum,latitudo autem dimidium ejus:quas C& Minai attingunt alium pagum colen- tes per quostbus evebitur unotramite angu[lo , à quibus etiam tbu Mineum olim ditum esl. Siquidem bi primi fuere thuris repertores ejusá, commercium primi fecere,maximed, exercent. Cateris interdicum est,bin exceptis, videre thuris ; arbores:ac ne Minaorum quidem omnes (ut perbibent ) ipfas avbores videre po[Junt. Tus enim in thus,pfumQ, legendi po- teflas, tricentum tantummodo effe familiarum dicunt , quaper fucceftiones id fibi vendicant , qua etiamnum ob id à pro- 3o ? pinquis populis (acra vocantur, quód cim vulnerant arborem , quà THVS ET EIVS FOLIVM. . liquor ácjluat; aut cüm metunt , nec feminarum, nec funerum ) Latinorum tradita esl: neque Grecis bus (etfiplures de ea confcripferint ) de ejus effigie [atis inter fe con- venit , licàt dixerit Theophraftu, quod arbos thuris , que fupei Sardes apud delubrum quoddam fürrexit , fronde lauri conftet z Thus duntaxat sneti folebat incifo arboris cortice, camis ortu, fla- grantifümi eflibus , quad tunc effet bumoribus maxime praegnans, quod poflea legebatur fequenti autumno. Verum dulcedo quefhus aliam viam attulit , qua etiam primo vere ipfum legeretur , incifis per hyemem arboribus. — Excipitur quod ex arbore profilit , atque diflillat palmeategete, ubi loci natura po[cit , alicubi area circum pavita. Purius G perlucidius illo modo , (ed boc ponderofius, minus pellucet, minua, viribus pollet. Vindemia verna thus rufum emit- tit , ntt comparandum priori : vires enim imbecilliores fibi forti- "tur. Creditur novella arbori caadidiw efe , quàm veteris: quod bafít in arbore , ferro depeditur ,ideod, corticofum. Tradidit Dio- potandum d)[entericis,& diarrhea laborantibus , c» üfdem clyflere quoque infunditur. Linitur cum la&e adverfus folis x ; ardores.Cum aqua autem nympbaa bibitur dracbma pondere, ad gonorrbeam.Auget memoriam bibitum obolipondere: — — fidi 1 -— LÀ M er. H : 4x : j uj n A5, ,,"curalliorum rubeorum , cornu cervim uli fingulorum drach. femis. Lapidis bamatitis ufli fcrup 1 PHBodati ex vio rubeo efitidrach buriduabsa cana-Xhuris 6r Myrcbe pulvievi aletaerpr fronti riperibus ii i& And. Matthioli Comm. TThuris zus,bemicranios dolores mulcet. Tbu(ut fcribit Galenus lib. yii fimp.medicamentorum )excal, acit ordine fecundo defi. feuex cat verb primopaululum3, ad[tingit.Sed candido minimum ad(hridtiomamifefla. Cortex ejus evideuter adflvingit ; pro. Gal ^ indefanéffrenue quoque deficcat, adeo ut ex fecundo fit ordine completo deficgantium. | Esl autem craforum pattium quam ipfam Thus, e mninim particeps acrimonia. Ob bas igitur tum facultates.tum qualitates multus est ejus ufus apud medicos in bamoptoicis, flomachicis, celiacis, C» d yfentéricu, non tantiim iis; qua extrin[ecus applicantur, ip[um admi. fientes,fed C iisque intro in corpus fumuntur.Raimus ejus (lego fuligo ejus, & tmfravationem reddam) tum ficcioris tum calidioris est facultatis, quam ipfum thus, adeo ut ad tertium ufque exce[Jum perveniat. Habet vero etiam abfle 'forium juntm zitaque eo nomine expurgare, C implere, qua in oculis coufifIunt ulcera, videtur, velut C myrrha, & foyraci: Galeni bec Galené. Verum,ne quifpiam forta[fe me perperam Galeni lectionem immuta[fe exiflimet,illud fciendum e&; dubdin lae ree Galeni loco citato uon folum Gerardi Gaudani verfto veprebendenda (quod tamen intevpreti vitio minim dandum) Yo ^ fed etia in Gracistum ipfius Galeni, tum Pauli Aegineta codicibus cominunis leclio depravata videtur : quippe ubiin tha. ris capite legitur apud Gal.$ 4t ood &vrob £ygerégas ig, nol Fignoségas ni west avràv vOv Mflavorzov dur asus , bot eslut vertit Gerardus , Ramus ejustum ficcioris, tum calidioris ef facultatis , quam ipfum tbus,eclius legendum putaverim, 8 db boi vro poc est, Fuligo ejus Cc. Que quidem lectio primi Diofcoridis te[timonio comprobata : qui praterquam quód ramorum non meminit , ipfi thuris fuligini , non vamis , tum expurgandi , tum impleudi , queinoculis cohfiftunt ulcera, facultatem ineffe teftatur.Deinde id manifeffe inmuiffe videtur Galenus in pradidti capitis calce illa comparatio ne, citm inquit, veluti ex myrrha, & flyrace.Nam lib. vu. imp. medic.de fiyrace agens : flyracis combufli fuligo.inquit, thuris fuligini quodammodo est fimilis : & libro vir. defuligine fcribenus : Primitm euim , ait, thurisfuligine utuntur, in ocularias medicinas mila, eas videlicet, qua ad oculos etiamnum phlegmone tentatos accommodantur , Atque etiam fla- xione tentantur, C ulcera babeut : nam Q illa expurgat,C carne veplet. Ad bac ufuvpant quog; eam ad facultates qua ao vocant calliblepharas.Praterea terebintbine myrrbaq, fuligo moleflia cavet, non aliter quam thmris : fed flyracis bis quo-.. dammodo valentior ett. His igitur tationibus affereve non dubitaverim hoc in loco vulgatos Gracos codices fortaffe libra- um incuria vocum fimilitudine deceptorum depravatos effe:quodá, loco bujus vocis addas qua Latini fuliginem ved- dit,fuccefferit daoxos qua ramum germénve figuificat. Quod etiam apertifüime confirmat Serapio: quicum bunc Galeni locum fuo tempore legitimum , C» incorruptum baberet, qua boc Galeni loco noflra etate de tburiramo leguntur, ea ipfe eno accepta refereus,de tburis fumo.feu fuligine legit. Quod irem apud Aetitan videre licet : quin etiam apud Avicen- naim cap. de olibano legitur: fumus ejus et vebementioris exiccationis C* [Lipticitatis : tametfi Paulus bac menda mon va- er. vel fui ipfrus forta[[e, vel potius librariorum culpa.Nam alias non po[fem non admirasiquod im Galeno ledionem banc depravata /fe non animadvertiffet, quemadmodum bac in ve noflra et atis interpretes mibi quidem admiratione digni - videntur.Caterüm tbus(ut Galenus fcribit lib.uu.de compofitione medicameutorii per genera ) concoquit, C pu movet in 30 mperatis corporibus,nam in bumidis (arcoticum e[t:Praterea ciim dixerit Diofc.thus in fecunda valetudine bauflum;in- acere C largius cum vino fumptum interficere binc Avicennam erta[fe cvediderimi,qui & depravatis fenfibus Avicen. lapíus, lirudine fumpto : infirma ver €» vilis altera, » femio exbaufta Maflichina aut fecihio aia à oudibus tnfidens colligitur, proinde foliorii Ma iches granulis fimilis, andida auffu dulcis atq, T idibus c folo inbaret:nimirum bac granulu con[tat Jonge miuus [yum — lc peracta e celo ceciderat Coffentie;qua e&t Calabria gavitas,mibi facka fuit copia fuper fPaxinei jron- — Vra ji ifta nefiverim eg quiratione dicha chia vir ena pesti aumam (ut fuis verbis utar ) cala nam iens, melli fimilisslid jo ocant, Serapionis teflie febrium ard nec aliud est, 4 ks VE TU! tam, quam à Lariceis foliis legerunt Ananienfesyà lerict ipfa exuda[fe, cim mbil pror [ws refinofi vefiperet:quin etiam qud . non folin in arborum felis [ectetur , fed etiam in pratis , adeo;ut feni[eca pra manna à. Sole diffoluta., falces ab berbis Mame: tienfi, Gr alii perplures legerunt incivcum locis. Sed prü tentia Monachorum quiin Mefuerteoi rio: fefipferesc ti 0- chorum ? geo e alg, aliqu 34 ifo earum cortite, in lachrymas concvefctre, Quad jam à ratione, c» A veritate abhorrere putaverim.Siquidemea Manna, qua incifo barum a Mana fe&o at- borum | »leftisve liquoris. mi Werte uti re cona- 96 And. Matthioli Comm. noftris in regionibus provemunt : utinam aque commode c tutà fieri po[[et ifta commutatio , ut [altem, quod ipfe vebe. mener cupit, immodicis [umptibus payceremus. Sed quoniam rationes , quaé a[ert , non funt ee, quibui perfuaderi pofii. gnus, ideirco cogorin boc ejus fententia refragari : namq, quod Manna alyum fubducat ; & eam quidem innocue ,non fas -— len convenit inter auctores, qui bactenus de illa feripferunt, (ed ita etiam quotidiana experientia docet : fiquidem dua. d rum & femi unciarum pondere data alvum perbelle dejicit C» privatim bilem educit. Quod autem Libani montis indi. camentis gena Mantanón ut medicamento quod purget, fed ut obfonio,quod nutriat, ut antur,quis tam facilà ut Fuchfius;referenz etiamu- 7j/us credet ? cit nos quotidie contrarium experiamur, aut fi credat ,nan aliquam fatti illius rationem: adinveniet,qua tendum. | eget, experimentum tueatur? certo nullus, fi vecl? judico. Ut autem medicamenta peregrina abole[cant; quemitifi- mam folvendi vim babeut, inter qua jam dudum Manna principem fere locum obtinet , utemur noftratibus,&rfortaffelas — thyri, pityu(astitbymalis,bryonia, C aliis bujufmodi, qua paffim nafcuntur in bortü € campeflribus, atq, vim lethife. 19 - gam acpernicio[am fovtita funt ?. abfit, sieo quidem judicio. Malim ergoin boc fequi exemplum Diofcoridis, Galeni e» aliorumtum Grecorum, tum Arabum probatifümorum au&orum, quam alterius quicung, fit, illi enim non contenti fms - plic. medicamenti que (uis in locis na[cebantar, peregrinis etiam uti voluerunt : quostamen tautum abeflutflultosdiza- —' mis, ut etiam fapientesjudicemm. Quare non potui fatis mirari Fuchfium ita male de Manna fenfiffe ,quam oninibuses - excepto, per|picuum eff fine moleflia veutrem purgare. Equidem optarem, ut ii, qui alicui medicamento ufum abrogart *. « fludeut, velid equius & modeflius agerent, aut noffratibus ea proferrent , que eandem vim preflarepo[fent : neq, enim 7 Nomina. 499 is fum, Bui peregrina noffratibus prefere velim modo bac cum illis viribus certare valeant. Aib "9 Nlavuris dd... —. Grecis dicitur, quod Latinis Thus: Arabibus, Ronder, Conder, aut Katetb : Italis, Incenfo : Germanis, GSepranid) : á | cec cofianis, Encienfo : Gallicis, Encens : Bobemis, Kadidlo. E m cuo (ree. Hac dictio bic, & paulo poft legitur invulgaribus Grecis codicibus : qua in primo locothus natura votun, ?? .oL duminfignitur in fecundo veré avte talefadum cognominatur. Sed quia abfurdum videbatur Marcello, Dio[coridem te cs firm fuiffe bomonymia;ideo mutavit ledionem,alterum. f. drouov fyromov, ad vem nomen accommodaus. Quam tamenle- - Éionis mutationem minime probat Manardus, qui praterea dubitat quomodo atomos Latinis fit reddendus.. Ha diffcul- tates mibiquidem videntur ab Oribafio fublata lib.vi1. ubi primà non &zenev, ed &vwseG legitur, quavox fine contis verfia illefim; at, non fciffum t bus facit : fecundo vero aibil legitur, quod argumento efl , atom fecundum accreyi[e - Dio[coridi Legitur autem íxyeGo , que vox utefl ill fattititburis cognomentum, Oribafio tefte legitimumyita non 4nda videtur. : : ^ EE j e m 8d» aul, 6v dtt nomóonov mani: id efl: Arabias, C7 in Smilo nafcens quod . Meth. fo régAt , 10 20 0 5. j : t T 5 füicam alteram;alter verà fylveflremzbuió, in maritunam, & montanam diflinüionem fecifje, hifce verbis. Pinorum Era 6o mibi videatur non dim ver[atus in Theopbrafti €" Galeni lelione , aut de plantis iis feripfiffe;quarum non In lib. primum Diofcoridis. 97 Li 1ppei- utilia fant drachmae pondere in aqua;aut mulía potaPicez nucis cortex,& folia potu idé praeftant. Te- j,51,; pj. da earum particulatim fecta, fi in aceto coquatur, & deco&to dens colluatur, dolores levat.Ex his etiam norum, icee qus fit fpatha acoporum, efforumq; compofitionibusidonea, Quinetiam carum crematarum fuligo adli- E cd brarii atramenti confe&tionem excipitur: ea circumlitionibus efficacifsimé imponitur, quibus palpe- ita habét brasornant, colorem; | lib. or ? angu e brisds genis;& collachrymationibus opitulatur.Pityides aappellantur pinorum,picezed; fru&us;qui ii conis inveniuntur. Vim aftri&oriam habent, & aliquantulum excalfacientem : tuffi, & pe&oris vitiis mentiuntur,calliblephara Graci vocant: arrofis oculorum angulis: callofis,gla- omnia e- n xempla- ria quae vidi : auxiliantur per fe, aut ex melle fümpti. Nuces pine cum repurgatze manduntur, aut cum paíloaut cu- (edlocus cumeris femine bibuntur , urinam cient: acrimonias in renibus, & vefica hebetant , ftomachi rofiones leniunt:date cum portulacz fucco,virium infirmitatem roborant, corruptorum quoá; humorum labem : eft mihi fufpe&ts, am pu- obtundunt. Pinez nuces integre recenter arboribus decerpte in paílo franguntur, & decoctae, vetufti ;, .liun- tufli actabitudini conferunt, fi quotidie ex eo liquoreterni cyathi bibanzur. [s deirre- & páffe in onte. x; N^ nimirum ntgligentia ad;cribendum foret, cim nos afidu? babeant pinorum , abietum, pidearum, c laricum [7 L4 fylva, nifi barum omnium ampliffimam;veramá, bifloriam traderemus : euá, magis ad boc teneri videor, cim Ani- «a. madvertetim Plinium , recentiorumá, nonnullos eum fecutos , in bujufcemodiplantarum hifloria,qua refinas funduttt PINUS SYLVESTRIS MONTANA. LPINUS DOMESTICA. js 1 Áf 3 NN IM NS S - Y NW M Ne l N N Ji 4 UNA NNWAITUA NN I DS M NA NNI JL Ses lang? ab to diffentire quod inTridentinis montib. nofiris acüli perfpectum,apud alios etiam telatum relinquere poffumus. Remitag, à Pinuexordiens,invenio Theopbraftuzm lib ateap. x .de plantarum bifforiaduas Pini fpecies'adnot affe, dome- aliam urbanam, aliam fylveflrem afügnant. Sylvefiris banum flattwut genus, quorum alteram Idaam, alteram mariti. mam vocant, Hartn redior; celfi or , thaterieg, craffior Idea: foljo imbecilliori, tenuiorig, maritima , C cortice laviori, ttilió, ad cria quod alteri minas. N ux maritime rotunda brevió, debi[cens : 1dea oblongior, viridis minusq, bifcens tan- quam fylvefriorsbaenus Theophr. V erim uon de[unt,qui contendant Theophr. bac de picea fcripfiffe,mon aut de pinu:ea nimiri ratione freti, quod sx/ay de qua bic differit Ybeophr.Gracis picez,non pinum fignificer. QuamobremPetrus Bellonius Cenomanus cámunemGrecorum fententiam [ecutus,libro quem arboribus coniferis dicavit id rorum picea arbori reddidir | contra Theodori interpretáfionem » quod Theophr. arg ae/oss Grac feriptumreliquit. Sed equidem bac inre Be (pate viri boni dixerim) ballucinatum avbitror,nonquod propterea eum Graci fermonis imperitum judicem , fa buit cognitionem: nam plura funt , que ejuopinionivefragantur. 1n primis mibi quidem non dubium eft Graci aséulw pro pinu , & sivaw pro picea ufurpaverint. — Neq, cert? verifimile eff Theodorunt; Theop pretem natione Grecum , C lingua tum Grece , tum Latine peritifimum; ignoraffe quid per illa tam ufituta er Trità Yocabula. intelligerent Graci fcriptores. Deinde Tbeopbra[tus ipfe vir aeínye nucem soifiav vocat : ex qua e£» eum nomine atiis de pinu, mon autem depicea fcripfiffe. — Quandoquidem gei&xG mon aliud defignat, m pineam , ut aperte declarat Galenus libro fecundo de alimentorum facultatibus hit verbi. Nux pinea boni multumó, nutrit, nontamen facile coquitur. — Appellant autem Graci ipfam non wérer fed soiéno - Em * " ^ Pinihi- ftor.ejuf- que ge- E x lo ex- nio eg E Pinorum fpecies, & coati- deratio, 98 Pinorum iftor, E Ik M And. Matthioli Comm. PINUIS SYCVESTRIS ontan?, P S, LS -cio, Theophr. hoc loco interpretatus. Siq ldem libro de cibis boni & mali fucci , ita fcribit. Bü ipfisplus crafri, non autem mali fucci babet nucleus pineus, quinavus Yo- CAtur, ipfum verà etiam g góbixov veteres appellant. — Item lib, V 1 1.de fimplicium medicament.facultatibus fic inquit ; Co; fructus, quem quidem € coccalon nominant c flrobilon, esc. Ad b«c commentario quarto, de victus ratione in morbis acutis,apud eundem bec fcripta leguntur. NempentntaNG- aj Hippograte diclus, non ita , fed náv& magis ab Antiqui Gracis appedatur, veluti à vecentioribus tnedicis propemodum omni- 10 bus ggébi Gr, — Galeno denia, adflipulatur Simeon Sethi, u- pote qui nucleos pineos nwvéew 78 velles etiam nomi. m. Ex quibus utia, conflare puto contra. Bellonii opinionem, TbeopbrafHtn fub auis vocabulo pinum defcripfiffe , mon p ctam. Nam fi Tbeophrajfo peuce ftrobilum profert, quem Gale- qi inter cibos conuuimerat , non videoquomodo i piceafru&us ejfe pofiit, cujus nuclei won funt edendo ,' Bellonii etiam teflismpe mio. Quidinfuper boc loco per aul pinum intelligat hens". phrafftus, illud inaximo effe poteft avgumento , quod nufquam picea vifa fit urbana, nifi fort? e fylveftrium femine ad fhetta- 10 culi in bortis[ata. Cujus tamen contrarium deprebenditur in pint. qua domeflica ata, urbana frequentiffima confpicitur. Hinc porro fatum efl, ut Bellouius fua dudlus opinione, ex hoc .. in alium quoq, errorem incidevit : quippeillud falfum eff, quid ex teda pitea liar pix , ur Bellonius aferit, perperam, meo judi- d p! 5 Tara eft picea, qua tedam babeat : atq, pix omnis, cujus eft ufus, ex pinea tanrum teda couficitur in Italia, quemadmodum c in Bobemia , ubi ingentiffima ac frequentiffima funt pinorum fyl- ve. Sed jam ad legitimam, veramá, Pini bifloriam venio, qua » fic babet. Pinoruin duo genera. Alterum dome[licum , alterum fylvefire. — Domeflica Pinus numerofcs fundit ramos in prozeri caudicis (umuitate circumvagantes comofts ac farm foliis, in cacumine actleatis,C in longitudinem protenfis,anguflu. Naüces edit magnas, pondero[as, compactas foludas,in quibus nuclei concluduntur oblongis ac duris putaminibus concluf, nigra quadam fuligine obdudlis. Ynterior nucleus tenui tunica circumtegitur, flavo colore , que digitorum attritufacile expellitur : fapor illi dulcis ac jucundus: [ub(lantia pinguis, oleoaá, Habetur copiofa dome[lica Pinus in agro Ravennate, non longe ab Adriatici maris littore: babetur C» in aliis Italia locis, Cr prafertim incienobiorum bortis & viridariu, Syl- IL PINUS SYLVESTRIS MlUGO. 1V. PINUS SYLVESTRIS i EM Cembro. wy Pin us Mugus. - / In lib. primum. Diofcoridis. — D TNR veftriit varia funt genera, quain alpina & maritima partitur. Alpinori tria genera. Excelfiuscateris primi, quod copia- Y pi- fifimi babetur, in omnib. Bobemie,Silefie Cr Polonie [)lvis,at etia in Tridentino agro.cum in Ananienfibus tim etiAm i noram Flemenfibus montib.à quibus (ylvani bomines pice perpetu parant.Pinus bac omnib. [uis notis domefHica fere 12 milis,coma ode ge- tame breviorifolit rudiorib. C acutiorib.eftfed minores edit nuces: (unt enim cupreffinis paulo majores, longiores tamen P*"** ac cüpatliores Q in acutii definentes;fquamari congerie domeflicis nucib.per omnia fimiles,refinofe,ac od. orate, AU HIDIO debifcentes. Secundi genus Mugii Ananienfib. appellati, quo Rovena mons in fummitate abundat,caudicem nullum edit, GN fed bumotenusvamos àvadice fundit , qui bumi perpetuo repunt, decem, quindecimvecubitorum [patio. Fru&um profert Mago. predicta fimilem, velpaulà vegetiorem, ac vefina magis obdudum; odoris non ingrati, nullo intus nucleo,qui mandi pofiit. Hujusceramis utuntur intola ad vafa vinaria cingenda. Nam prater id qubd longiffimi habentur flexiles, actenaces ad- 10 modum funt. Tertium quod Tridentini & Ananien[es Cembro, C Cirmulo vulgà vocant , provenit frequens in Tridenti». Pinus n9agro,tum in Gavia Pbabea vallis , tum in Flemenfibus , Vulturena , & Rhetinorum montibus, & in Comitatu Tjro- Cembro, lenfi, non longe ab Oeniponte. 1d fpeciofa fatis provenit proceritate, ita, ut ad tabulas parandas materiam non modo pul- cherrimam prabeat.fed etiam odoratam, attamen non tam procerum elut alterum genus nec caudicis cortex ut in cateo ris pinorum generibus, flavefcit , [piffioritamen ac tenuioricoma. Hujusfrucus Piceo crafütudine eque fimili efl brevi- . or tamen, refinofus, colore [ubpurpurafcente, omniumá, fragilior. Concluduntur inter ejus nucamenta nuces, domeflicis longe minores, triquetra, breves, fractufaciles, ut que dentibus facile cedant z ineft bis nucleus pufillus, dulcis, albicans fub rufa conted brana,non ingratuse[ui: fapore quadantenus domeflicas referentes,nifi quód gufhui quandzleviculam — relinquunt afperitatem, quod omnium fylveffrium ef' proprium. Quo f acile adducor ,ut credam banc plantam Pinum efe Es. Tarentinam, de qua libr. x v.cap.x. meminit Plinius, digiris (ut illeinquit ) fragili putamine,aviumó, expofitum furto in s. 20 arbore, Etenim ita ea uuces fragiles funt, ut non difficulter ab avibus roftro frangantur.Manat etiam ex boc genere refima, tum alba, tum odorata , veluti ab aliis fui generis plantis. Tabula ex bisparate ad extruenda edificia ain rna fiunt, non modo qud pulchra materie, cv venarum ferie placeant fed quod etiam ut diximus, odoris fragranti praftent. 1d enisa ad eorum bypocau[Ta paranda, quibus maxime obfrigidiftümam regionistemperiem , € indigent , C utuntur, plurimum affert ornamenti, ac etiam ad alia editum ürnamenta. Mayinorum duplex obfervavi genus , nucum tantum te, vel etiam quód maritima plura fint genera. Bellonius, cujus paulü anté meminimus , libro de arboribus refiniferis boc pini genus (quantum ex ejus verbis colligere potui )pinafrum effe cenfet. Sed non rei mea quidem fententia:namq, pina- fter, Pliniolib. xcv 1.cap.x auttore, nibil aliud eff, quam pinu ylvetris, mir altitudine, gi igniturg, non modo in montib. 4 federiam in planis, Bellonio ver contra , pina[fer pino bumilior eft: C plana, & montium fupercilia prorfus refpuit, nec s 50 tidem iedepiceaf an c rais ibu autem propria fui illa, dem capite , ubiplantarum - ue, nullis addudlis ationibus, : iol ipfius du p gs en quibu(dam vocari Cembro diximus. "ta", m.effec n inter cetera pinorum generastam [ylvejlrsi Ws qne ori fit fructu, quam bac, cadit, perita, Angnillaria f "d, í FAna pinus , nuctm edit Maritima compadliorem , durioremá, a mimus dehifventem , tan- ij : " 12 quam 100 | And. Matthioli Comm. V. PINUS MARITIMA. Vl PiNUS MARITIMA Il, o — JN | A M li quam fylveftrior,ac vobuflior. Catera queplurimum bu (ju[ce bominis fententia refragantur, fi quis audire defiderat, legat "C epiffolam priorem noftram 4d Clarif. Medicum ULyffem Aldrovandum : ibi enim plura fan? reperiet , que autc à nemimt , depino C picea ufqua funt explicata. Ceterüm non potui non admirari dixi[e Plinium, fcandulas $ pino ad contegenda domos ex omnibusque refinam fundunt, arboribus aptiftmas e[fe, citm laricem non ignoraret materiei pr efl antia,duritit, C firmitate,nulli equiparandam ejJe.Praterea fcribit Theophraftus(nos id quotidievidemus) quód pini nterizis efl,ut tt- Crede dafiat. Cujus verba fant bac loco fupra citato.Morbum pinis accidere talem 1d«i incola narrant , cum non folitm cor, [td 4o tenfide, etiam parsexternacaudicis intedam tranfiveritt unc Jfirangulari quodamtodo,quod [ponte accidit ubertate arboris E. : - gifima , quoad quis conjeare pofiit:teda enim totum efficitur. Ergo bac pini propria ajfedlio eft. Quare autem pinusta - fiat . fevibiridem Theophraflus lib. vi. cap. xv. de caufis plantarum , fic inquiens. Pinus enim radicen: agit teda totam re- fe nte didumel. Ratio eadem, quein animalibu eft, qubd pars alimenti,quaferbuerit, excotlaQ, fit. qv:tiam purgatifina eft afidet: C" collecta, den[ataó, pinguedinem reddit. Reliquum vero furfum tranfmiffum, partes, que [upra Terram eminent, nütrit : non per illam pinguedinem fubiens , fed per alios quofdam meatus.N am qua in tedam omni ex partemutata fient, obefit are moriuntur, ut diclum eff: càm enim nullum tranfitum babeant, [biritus ftrangulantur, ficut ummalibw accidit, que ultra modum pinguerint : bac ille. Caterum quód teda opu fit ad picem conficiendam, non defuit fanivatio, qua eriam arte fieri poffit, ita ut pinus mon fua utiq, (ponte, fed artificiotedafiat. — 1d enim idem docuit Thet-. phraffns tb rx. cap. vi. debiflor. plantarum,bis verbis. Ydei ubi arboris caudicem cortice difloliarint , quod parte fdlari, so bini, aut teruis à rerra cubitis facere confuevere, conftuxum iftuc fieri non fineteda uno cum plurimum anno affimatt. Té4, citm fecuri detraxerint [ecundo iterum anno teda locum explerisc* tertio pari modo, Pofl bac obeam paulatinam ihe — cifuram arborem extenuatam,putrefattamá, humi facil A flatu proflerni.tum ejus cor extrabi( boc enim tedam maxim prafert ) nec non c» radicem'effodi: bac etiam ille. Quibus palam eft comabefcentepino tam [bonte, quàm arte fieri oririd Tedan. Quamobrem putaverim bac inve nomparum cecuriffe Plinium: quippe qui lib.xvi. cap.x. nbi refimferas enumtidt : avbores, tedau propriam, C per fe effe arborem cenfet, cum inquit.Sextum genus eff Tedaproprie dicta, alundantiar fut- Pliniier. 69 qUànrreliqua-parcior liquidiorá, quam picea; flammis ac lumini facrorum etiam grata.Et lib.eodem cap xviii. Nutt - ror qui. Ait.celeverrimis arboruin diclisquedam in univer[um de cunctis indicanda funt. Montes amant cedrus, larix, teda, d € Tedam terz 2 ouibusvefima oienituribecPlin.V erum fi quis Plinii defenfor dicere lam ipfum hac in loco non aliud imellie- , Te quam pinumsit a9, eum tueri vellet,banc rutelam illud (ut puto vana: it, quod ciim eo capite Pli. " óo effe cen- arboresomnes per genera defcribat, i Ao pini pro teda accepiffe videatur, cm fe »refinarum generi tedam po| E primii emmum genu pini faciat mullop Se seu o din: Xu m In lib. primum Diofcoridis. - dit,ut teda fiat:ac eidem omnes attribuit tum vires, tum notas, tum qualitates, quas Theophraflus pitro reddidit. Quare cim Ruellius eum fibi familiariffimum ab bujufcemodi lapfu vindicare vellet non mirum, inquit, quód in boc Plinius £e quivocatione fit ufusquando C perpetua fronde perinde ac pinus, fit larix C fitusidem in montibus, eadeing, facies, fiie nelli nimi animadvertens, quam magno ipfe quoq, fuerit erroreimplicitus quemadmodum C recentiorum alii. Quandoqui- eros pa. dem procerto atteflari po[[um laricem ime vidiffe nunquam ( etfi centenas laricum fytves viderim) cui per hyemem folia sicem non deciderent,C* qua tantam contraberet ctim pito cognationem, quantam Ruellius tradidit, ltaquett vera ejus quoq, nr arid promulgetur bifloria,bic ea delarice differemus,que € vidimus c experientia comprobavimus. LARIX igitur arbor eit effe. extnia praceritatis materie atermaycortice perquam eraffo( non autem leviori,quam picea, ut Adaiiits Lonicerus feribir) Laricis invimas undig, dehifcente, intus, rubente : vamos gradatim circa flipitem totum emittens , adnatis compluribus [alicis hiftoria, 10 syore lentis,colore luteo,odore non injucundo: foliis gregatur circum vamulos prodeuntibus , denfis, oblongis, mollibus, co- mofis,pineis anguflioribusminimé aculeatis,que adventate byeme pallida effecta ad caudicis radices decidunt ibiq, mar- cefcunt:ita tt fola larix inter cateras refinam fandentes arbores,[preta omni algoris immanitate, nuda per b »yemein vita tranfigat Novella cupre[[fum pror(um emulatur,non autem piceam,ut Ruellio placet. Ejus coni (quanquam credidit Pli- yy eg: niu laricem flerilem effe) cupreffinis admodum (imiles (unt molliores tamen,neq, ingratum efflant odorem.V erunt amen ror volé- VIL LARIX. flores longe odoratiores fuut , qui vere emergentes éramufcu- tis — - lorum cacuminibus , arborem tmiverfam mirum in modum feri A "o condecorant, quippe cim inpurpura ardenter rube[cant , co- mantibusG, foliolis, miro quodam nata artificio anne&lan- tur, non parum viatorum oculos remorantur.. Ligni inate- ries duriffima , pra[ertimá,rube[cens &in caudicis meditullio fita:eaó, propter in edificiis omnibus extruendis , ceteras longe precellit. V anum profecto esl credere , (ut Plinius Vitruvius Vana Vic recentiorum pleriq, perhibent ) quod nec flagret Larix , nec truvii, & - in carbones vertatur , fed veluti calcarium faxum in fornace es - exuratur.. Quin etiam ij proculdubio falluntur , qui borum quod 15 authoritate freti, Laricem no[lIram legitimam baud effecon- Sagret, tendunt , quód eam tam facilà accendi cernaut.. Siquideg 9nto« cum omnium tam antiquorum , quam recentiorum fcripto- rum confenfu , prafertimá, ipfius Plinii , ac Vitruyii , Larix prapiuguem , C copiofam vefinam fundat, qua perinde ac bi- tuméenigne admota, quam celerrime accenditur , ignari (an? bominis est, credere Laricis vefinofum , C pinguiftimum li- Layides gnum ignem re[puere , quum lapides ipfi , quipropria (uama- qui accé- tura flammis accendi nequeunt , ubi tamen bitumine vedug- dontur. em. 10 3o 5 Brafavo- um ar- binthina »p;, dicitur, Jenibit s vi )pro tere- ertor cir- 102 And. Matthioli Comm. dior:fubflatia vero fimilis liquide picee, qua loco terebiutbanflitores vendunt, ignorantib.eas difcernere:ett autttalisgee fia odore, gujia e facultate, quam terebiutbina acrior.Cttm bac teituy C? terebinthina, lavigna vocata, pev[imilem po- tentia obtinct.fed teauiori fubftantia. majored, difcutiendi virtute pradita esl.Vane Yridentini,ac etia qui iis contermige NTIHILTPIOGEA, EXC BIES, LI fj) A 7A NE 7 Oleum & F'üffi laborantibus purulenta extrabit,. Fit ex ea oleum C aqua, deflillatario vafeycttm ad plura utile, tum maximi ad aquade recentia vulnera glutinanda plurimum preflans,quin etiam ad nervorum avticulorumá, dolores à frigiditateprogna E Caterüm aqua qua in primis diflillat , fi fcrupulitantim pondere ex vino albo bibatur , ubi ventriculus pituita vepletu "E" Dneuerpaulo post eam per vomitum expellit,magno jmvamento.Eadem lentigines,varos,alpbosá, ab flergit:cumin acit Pannum 6in quacunque alia corporis parte, addito oleo,quod ex vini fece paratur. Praflat quoque ad finnofa ulcera infufa.c* inltice ad vermiculofa; aures,addito fellisbubuli momenta:quin etiam ad f[urditatem,tna cum oleo fuo m eperitar prate- 30 €0*, re jn annofis laicum caudicibus prope medullam ipfam.pannum quoddam albicans quandoque,cubiti amplitudie,cae chirotbece conficiuntur, adeb perfimile,ut vix alterum ab altero difcerni poffit. Vtumtur boc incola ad vulntta : & ad fanguinis flores compe[cendos. Ceteri admodum inter fe fimiles ex bis, quaveftnam fa ane CEA C" AtES, ita ut fep etiam lignarios fabros f allant. Siquidem eadem utrique procer —— € emen est fubalbum mulla intus medulla. Picea nafcitur in montibus &? [Jo ceas. Picea fert refimam inter corticem & liguum gummi modo concretatib rigna fimilis. Abies verb inter corticem C» corticem preftantifumum li 10, quafi abietis lach ymam, appellant , de quo veteres nibil (quad tqui- Nifi quifpiam dixerit per abietes lacbrymam intellexife Galenum lib. Ute illam liquidam refinam quam proterebinthina inflitores vendeban CHIC ad thina efe perfimilem , quodindlits ^— ique bujufimodi qualitates v». i 10r ? —ÉEN In lib. primum Diofcoridis. 10 m aliquod fubeffe,licet conflet antiquos fcriptores in arborum vefinasferentium hifloria,in quamplurimis inter Toiv demam fprpe tere (s eps dcm fbr Auxit mibi fuflicionem banc Galem, quippe qui feripferit deinde eodem libro in Euphorbii medicamento , inter vefinas cateris odoratiorembaberi terebinthinam , € abie- e gnam,banc,illacalidiorem e[fe.Falluntur autem;qui putant abiegnam lachrymam, clavifmam effe larignam: quan- doquidem illa inter abietis cortices vomica modo coacervatur, c» fecto corio (ut in ab[ceffibus fanit vexatis fieri folet ) eli- cim qui citur; bac verà manat à laricis caudice ad medullam ufque perforato , ut ego experientia doctus facile atteflavi po[f bi Nam , ut rem omnem bac in bifloria exattius exploratam haberem, C à Larice larignam, C ab. Abiete abiegnam per lachrymá memet elicere libuit.Sunt qui buic illam admifceant;ut bac impoflura magis lucrentur , e0 quód omnes abiegnam pluris por cata faciunt, quam larignam.Nec defunt quipercolatam larignam, C ad ultimam claritatem redactam pro abiegnavendi- Abicgna £o tent, cim rariffimi reperiantur myropole,quivectiu alteram ab altera digno[cant. Sed fraus cogmofci potest, quod abietü F*. ut a- —— acryma fubftantia minus confiffat odorepreflantifimo fragret, cr gu[tui larigna fit amarior : magis excalfacit c ea- i 2e dem praflat valentius, ad annumá, a[fervata quadantenus jlave[cit. Ea vulueritbus recentibus maximum affert prefiditi, vires, quàd non folum glutinet.fed C mundet ,& [arcotica babeatur. Pota femuncia ponderevenum calculos ejicit artbriticos dolores mulcet, coxendicumó, cruciatus lenit : quin & Aflbmaticos, fufpiriofos c purulentos. Capitis vulnera mirificà famat, ubi tamen cerebri membrana baud detetta appareat , adeb ut bac fola nonnulli utantur. Additur C in antidotis bal[ami vice.Cortex exiccat Picea C Pinus modo. Affirmat Ruellius abieti croceum florem iuna[ci: verim in Tridentinis R.uellius montibus ubi undiq, ea montes [ylvefcunt , Abies omnis est C» floribus & fruclibw inf ecunda. Sed ut ad piceam moffrave- dee deat oratio, non fatis compertum babeo,quam avborem pro Picea intelligat Petrus Bellonius : quanquam ex imagint,qua abe — exbibuit, atque etiam ex notis,quas [ue picea affignavit,aliquod pinafiri, genus intelligere videtur. Carerüin avbor,quam tribuit, — 20 idem fua tantum auitoritate, ne dicam temeritate, duddus , perperam Sapinum vocat ; ac abieti fimilem facit , non es Lc "2 (quantum tgo conjicere potui )nifi legitima picea. Quippe bec abieti adeà [imilis esl,ut fepà fylvanos bomines, C lignarios eg picea; fabros fallat.ut fupra dictum est. 1dcirco Plinius ltb.16. cap.2 a. eadem folia veddidit picee & abieti, fic inquiens: infetla. pectinum modo (intellice folia funt ) picea,abicti.is etiam idem Taxum fimilem fecit eodem libr.cap.10.quemadmodum —— € Diofcorides libro 4, Taxum autem (ut obfervavimus) maxim? foliis amulatur picea, quam magno C pudendo errore Bellonii- Belloniw Sapinum appellat:nam Sapinus;te[le Plinio,pars tautum estin abiete,ut ejus verba declarant lib.i&. capap.ubi e'ror Sa. jta fcribit. Abietis qua pars aterva fuit , enodisest,. Hac qua diximus, vatione fluviata decorticatur , atque ita Sapi- iiborem nm vocatur , fuperior pars modofa duriora, fubflerna. — Quibus utique Plinii verbis palam est Sapinum non effe per fe fatuctis, arborem, fed tantum abietis partem , ficuti etiam Vitruvius teftatur. Verim Belloniu , quod audiverit tam piceam, quam abietem indifferenter du Sapin [uis Gallis nominari , banc forte vulgarem C confu[am nomenclationem fecutus, 3o ut cam veram putavit , ita etiam piceam Sapinum appellavit. Sedis mibi quidem non videtur in Pliniored? confide- raffe refiniferarum plantarum bifforiam , neq, in Theophra[fo cognoviffe quid acum C aíeve fienificarent , neque etian animadvertiffe , quid be due voces (spe à Gracis una pro alterau[urpentur.. Sed hic fufiu, quam deceat , aliquot Bel- lonis errata perfecuti fumus : alius enim locus erit , nifi quid mihi bumanitus accidat , ubi aliaplura inhoc genere fult tradtabimusCeterüm bis expeditis, jam tempus admonet, ut de nucleis pineis, viribus agamus , quinet de recenti pini nuce; Siquidem aqua , e viridibus pinorum nuci i » deftilletor: gas in facie delet & mammas admodim in virginibus extuber, : í veantur : eadem vulvam angufliorem veddit infufa, C à fluxionibus tuetur , i à e funt ufui. Sunt enim in fuis qualit, erAmeNRO P s dr elei autem ? domeflicis nucibus exempti bumana corporimagno proximi, paululum tamen ad calidum inclinantes. Maturantleniunt, agglutinant,vefolvunt / «o vit/cula quadam acrimonia mordicant : belle nutriunt , ac quamvis craffiufculum potius quam tenue prebea: fum,non tamen improbantur : emendant enim bumiditates in inteftinis putrefcentes, egre tamen conc. " naturafrigidis dari debent cum melle, calidis autem cum faccharo, id enim corrigit eorum contumaciam. Cater. pire iid z H funt facultates. viribus à. Í e Vtuntur incola pinguiffrma eju materie ad i ceteris baud differre videtur. Arbor, qua plerifa,G: nis, fyargbautn/Sidbtenbaum c [A ; z : Italici, Pino falvs 104. : And. Matthioli Comm. mali fucci alimentis:altera probatio;ex libro de caulis plantar Theophrafti defumitür,ubi 2 eti»»s duo conftituuntur genera,fariva & fylveflris : jam veró Pinum coli;notitlimum eft,non autem piceam:tum divifit r&v asato in Ideam & Maritimam: at Picea foliim in frigidis & excelfis montibus provenit: tan. demékzàr acnuv copiofam picem fieri fcribit , earumque proprium ut in tedam abeant: jam verb expi.. norum affulistedaque picis copiam colligi;,norunt alpiumincolz.Subjiciamusnomina. f. Pinus u . tiva C.B.& Dod.gal.Lugd.Pinus urbana folio perpetuo, Theoph.Pinus;Plinio: fic & Brü£.Trag.Cord inDiofc.Lon.Gef.Dod. Bellon.Lac.Caft.Caf. Pinus domeftica Tab.Pinus vulgariffima Lobelo, Inhoe Pineinu- genere datur mas & foemina : illa enim nucem fert rotundiorem, hzc lon giorem.. Adferuntur nuncex clei put- nova Hifpania pinei nuclei cathar&ici, pineis nucleis fimiles,in ftrobilis magnis ,at molliore & nigrio- &4»** re putamine:Indi quinque aut fex tritos, in vino loco cathar&ici affumunt:de quibus Monardis &ex eg , Pinusbyl- Lugdunenfis hiftoria. II. Pinus Íylveftris duplex eft, alia fru&ifera, alia fterilis: fru&tifera'alia eft 1 velttis" montana, alia maritima: montana triplex;fativa fimilis,altera quz Tubulus Plinii,& tertia qu Ted. duplex.' 3rbor.Maritima duplex,major & minor. Sterilis etiam duplex, major & minor. Pinus fylveftrisfativz fimilis C.B.quando enim fponte provenit pinus,tü Pinafler dicitur, Plinio au&ore: hinc Pinafter,Bráf, Trago;Lob. (cui & Pinusfylv.montana Theop.) Caf. Thal. Pinus fylveftris five Pinafter, Dod. eal; & fol.Cord.in Diofc.Gef.hor.Pinus fylv.fru&ifera,Lug.Pinus fylv.mótana, Taber.Hazec in multisHif: pa- j nia & Lufitanize montibuscrefcit adeà fructuofa;ur inde copia nucum pincarum in Galliam adferatug; Eus HI. Pinusfylveftris humilis feu repens. C.B. quia finecaudice rami in terram f parfi funt tubulorum modo;quare Tubulus Plinio,licet quibufdam in exemplaribus legatur Tibulusjinaliis Stubulus. Pi- - nus fylueft.altera, Dodo.gal.& fol.quoad iconem, quoad defcriptionem tertia. Pinusfylveftris Mugo, 10 à Lobel. Tab. Pinus tubulus,Lugd.Pinusfylveftr. repens,Matth.iniconibus. IV, Pinus fylv.monta- - natertia.C.B.an Teda arbor fru&ifera Plinio?Pinus fylv. tertia,Dod.gall.Pinus fylv.altera fpecies,Ita- — —— [his Cembro;Dod.Pinafter,Bellonio: Teda arbor,Lugd. Pinus fylv.Cembro, Tab.Pinus Tarentina Pli- ^. nii, Matth.icon.Nuclei parvi trianguli forma;quos putant à Plinio Tarentinas nucesa ppellatas lib. 15, — , €ap.ro.quo loci nucum pinearum genera recenfet: non autem quod cenfuerit Pinigenusaliquod Ta- - rentinum, ut quidamexiftimant;fed quód he nuces Tarento Romá veherentur. V. Pinus maritima -. lengioribus fetis C.B.Pinus fyl.quinta Dod.gal. Pinus maritima major Dod.Pinus maritima "Theoph. ^ Lob.Pinus maritima Lugd.& Taber.cui prima. VI, Pinusmaritima altera C. B. fic & Matth. Lugd. Taber.Pinus fylv.4.& Pino IdezTheophrafti fimilis,Dod.gal.Pinus Idzca T heophrafti,Lob.Hzc duo m,ciüm conos ferat,fed quod nuclei edulesnon fint: qua de re Cluf.hiftor.Hifpan. &&ex eo Lobe- lodonzus, & Lugdunenfishiftoria. Praeter heec Pini genera,Clufiushiflo. Pannonica, meminit raftri latifolii julis virefcentibus aut pallefcentibus:dein tenuifolii julo purpurafcente:tum pumilio- ' Luiz c nisquiconosfurfumfpe&tanteshaber. VII. Laricemnufquam in Gracia nafci , idcirco T heophra- : fto ignotam, ftatuunt: attamen quidam Pinum urbanam folio deciduo apud Thcophraftum cenfet; dicitur Larix, Brunf.Lon.Lac.Bellon. Fuch.Dod.gall. & folio , Cord. in Diofc. & hift. Gefn. hor.Lob. Caft;.Lugd.Cam.hor. Taber.Abiestertia & Larix, Trag.Pini fylveftre genus;cui hyemiefolia decidunt; zf.hujuslachryma feu re(ina liquida pro Terebinthina venditur:in hac etiam fola Agaricum utilenas .de libro agitu. III. Picez vox abaliquibus Abieti & contra tribuitur , sín Laricem vertat) & veteribus: funt quiàa/zj« derivatam pue ;acnonnunquam etiam liquida effluat. Dicitur Picea; Brunf. num, (e quód Gallis Sapin dicatur) Bellon. fequutus Lacuna, Sapinino- ' m Bellonii.Picea & Abies rubra, Gef.Lon. Picea Plinii, Abies mafcula Theophra- abet ex Bellonio Dodonzeus edit. gall. aliam Abietis figuram, cujus rami furfum ione Latiná pro Abiete altera propofuit : à Bellonio de Coniferis & in iconibus, as, Lacunz Abies , & Abietes pilari, du choul in defcriptione P Verüm de his & fimilibus plenius fuoloco. Sic& Clufius hiftoria P. : icamentis nucis pontice magnitudine e fquammulis imbricatim compo; Abies. ]; efinentibus, quae matura dehifcentia concavas cellulas oftendant ; proponit. DX Plinius, Theophraftus Az» nominat, vulg Abies dicitur, ut Brunf. Bellon. Ip.Lugd. Taber. Abies Candida Trago: Abies fcemina Anguill. Picea, era potiffimum nucum magnitudine differunt.Pinus fylveftris fterilis dicitur, non quod nullá edat "d ibus,magnam copiam fundat: fiquidem inter corticem — — TedamPliniiftatuir) Thal. Tab.Lugd. Abiesprima&c rubra. — & In lib. primum Diofcoridis. Io$ ! i tü i j 1o. 4 Grzcé tima. iofiffitaa ininfula Chio provenit. Prefertur anitedulae modo refplendefcens, & cando- 4 : Siena prn fimilis, adulta,ó GalboL Fidi ]friabilis, oddiuin, ftridorem edens, Viridis autem in- E ferior eft. Adulteratur thuris , refinaeque pineze nucis miltura, E j : brin 3 ; n iN. 2 Etfu!'va à SCUIIS Entifcusin Italia frequentifiima nafcitur , pra) jin | -Orib. ETTLNTI " Chesne dmi Gignitur m colla- Lroníd pfis Romanorum edificiis , ac ruderibus : quinetiam in tradlu — Tyrrheni bia, copio[a oritur , in Campania maximi. Cate- Winoria, rüm Lentifci nonnulla fuut plante , qua in arborem medie proceritatis a[furount:nonnulla veró bumiles.qua nullo gran- diere caudice à radicibus [ublato, fed virgultis flolonibusg, in- numeris corylorum [ylveftrium modo difüliuut : veruntamen Lentifcus tum vamis , tum foliis denfior conflat, magüd, vir- gultorum cecus ad terram dcflecitur. Foliis utraq, eft Myrto amulisoclo ex uno pediculoprodeuntibus, pariutrung, exortu graveolentibus, pinguibus, friabilibus, & in ob[curum virentibus, in ambitu tamen rubent , ficuti C» quibusdam vez nulis : perpetua fronde viret.Cortice eft fabrufo, lento, tenaci, flexibiliá,. Profert terebintbi modo , prater racemofos fructus rubentesq, in unum modum, à quibusoleum elicitur , follicu- los corniculi modo intortos, in quibus includittir liquor limpie dus: quitandem veterafcens vertitur in be]liolas iis perfimiles, et 2 ULT 2m P, AS MU - EX usu V JN Y entis , qua dyfenterias, C alvi affettus ( j, procidentias idoneus efl, utpot 7 Mafliche candida quidem, & C adftringente videlicet, cr en olli * Fuch. o- píníoim- probata, Gaphura bitumi- nisgeaus ftatuen- tis, Platearii error vo- leatisCa- phuram ex fucco herba fi- eti. Caphurz tempera- mentum, & vires, Aqua ad eiru- borem. Caphura legitima qur & Caphura üt alba reddatur, L i Nomina, catur: Latino; Maffiche,aut Refina lentifcina: Arabice, Maflecb, Maffeche.five M afloche:Italich, M aflice: Germanitt ac. Refina Lentifci, CENE 7 propinquis: materie levi, ferulacea, qua prodit Caphura. Hujus latgioris proventus augurium efl, cin frequentibus cie, lum fulgetris covufcat, aut crebro tonitru con[lrepit j| vel cümterra motu concutitur. Hujus multa traduntur genera. Una 3n interveniis ligni , lamellarum modo impaita figitur. Alia foras emergit cortice abrupto , veluti refina , illisà, summi anodo inhaeret iaculis inter initia vubentibus, poftmodum vel calore folis extofta, vel ignium vi cande(cit: banc fumpto à vegequodam Riach illius loci nomine, indigene Riacbinam appellant : quandoquidem is primus dealbanda Caphurera. tionem adinvenit. Hec cateri & bonitate, & tenuitate preflat, longioria, perdurat tempore. Alia erafsior, nec pelluceps, atro colore, proinde bonitate cedens.Tertia vilior véperitur fufco colove.Succedit buic impurior alia, qu avboris fcobesra. anentis e a[fulis implicitagummi more aggluzinata lente[cit, uberculo amara nucis,aut faba aut ciceris. Hanc pontifi. cum; & facerdotum fuffimentis, ficut thus, & myrrham, coftumá, in templis dicaut.Sed ba omnesin duotantim fafligia vediguntur jn rudemy C elaboratam: fiquidem vudis efl Capbura omnis iguem non experta: elaborata vero, qua .folis;yel 16 ignis ardore excotta, atq, purgata album contraxit colorem, utpote cera. Fucbfius lib. primo de componendis medicas sentis putat Capburam effe bituminis Indici genus quod fevipferit Serapio auctoritate Almaz.odi,lavgioris Caphttra pra: ventus augurium effe, cium celum crebris fulgerris coru(cat , aut plurimis ffrepit tonitruis,yel cum regio ,in qua proveait, terramotu concutitur: argumento , quod fimiliter ex terra concu[[u magna tum fülpburis , tum bituminis copia profundy foleat. Sed diffentit ab eo opinio noflra, quandoquidem nec Serapionis, nec aliorum quorumcund, banc fuiffe fententiam exi[timem: cium tam ipfe, quam cateri, qui de Caphura fcripfeve, avbovis cujusdam vaflifime proceritatis gumiii, velre- finam Caphuram e[e [cribant.. His accedit quüd ex omni bituminum genere per alembicum(ut Chimifla vocant) oleum C aqua elici potefl,id quod ex caphura, baud quaquam fuccedit. Siquid£ ea b )drargyrimodo ad vafis cacumen afcendit ibiq, tota purior fatka coberet. Nini ofcitanter de bac feripfiffe viderur Platearius Salernitams: quippe qui Caphuram quiumi arboris e[[e inficiarur,Dio[coridis & complurium tefHimonio , ex fucco ctjudam berba fieri tradens. Quad profe- &o falfum efP, cim mullibi Caphura meminerit Diofcorides. Eam autera effe gummi non folüm Avicenna, c Serapiuns teflimonio probatur , fed & Lufitanorum , qui noftro avo permeridiem ad Calicut orientalis Indie emporium navigant, Credidere Serapio, c Avicenna, Capburam tertio ab[ce[fu c ficare, Cr vefriaerave:qua tamen cum vehementer etiam in aquam projecta con[lagret fit perquam odorata, & adeotenuium partium, ut fepe per ein auram evanefcat illis recla- mare videtur. Quofit,ut quis (ufpicari poffit, aut legitimam Caphuram ad nos non advehi, aut boc loco Arabum imonit- amenta(ut in ali quam plurimis )effe vitiata.Capitis dolores (fi tamen in bac parte cedendum eft Mauritanis)ex calort provenientes, Capbura illita mulcet:incandefcentes inflammationes reftinguit.pra[ertimd, jecinoris. Renes e feminaria vafavefrigerat.[anguinemá, cogit. Circumlitionibus imponitur ad cutis nitorem couciliandum, c ad arcendastam vul- nerum, quam ulcerum inflamuationes, Eryfipelas extinguit, c adver[us gonorrheam , & albas vulvafluxiones efficax n L- eft cum fuccino, C" aqua nymbaa bauffa. 1dem preftat pubi, feuimo ventri, teftibus , renibu[G, illita: quatamen antca ja ppl feminis fiffamento , aut ompbacio , aut folani fucco prob? fit macerata. Sanguinem e naribus proflnentem fi für, aut cum urtica femine immi[[4, aut ex majoris (edi, c plantaginis fucco fronti circumlita.. Collyriis ad calidas oculorum. lippitudines utiliter imponitur. Renibus ac teflibus illita venerem extinguit. Corpora à putredine prefervat:proinde coe mode antidotis admifcetur, qua contra venena, veneno[orum animalium ictum, C peflilentes affedius conficiuntur. Ca« phurauna cum Chryfocollaque utuntur auvifabri, trita, c cum melle illita; faciei cutim clariorem [bendidioremá,red- dit. Eadem tritauncia pondere cum fulpburis equali portione, additis myrrbe,thuruó,, cujus, quaternis drachmis , & aque ro[arum librae vitreo vafe exceptis omnibus, diebu[, decem infolatis,remedium eff preflantiftmum ad facieivu- borem puftulis [catentem, fi cum bac aqua (ape lavetur. Yn univer[um viribusinmumeris pollet, quas brevitati confulentes . prarermittinus. Legitima probatiotalis eft.1n calido pane e furno vecentiffimé [ublato , bipartito, manibus fciffo, Ca--— tur:quid fi bumore madeat.fyncera eft argumentum:fin contra perare[cat.[Durie ac fattitie figmnu.Caterum. e ' affervetur,ex operculatis etiam cap[ulis nonnunquam evane[cit:itag, (ape deluduntur feplaftarii.Afferva- phurapo ifl tamen [ecuré vafe marma veo, aut alabaftrimo, lini C» pfyllii femine fepulta. Nec defunt, quieam pipere felicius affer^ ari putent » quod nec plane comprobandum videtur. Veuetias Capburam omnem vudem importaat , ibió, igne, C antt. vitres organis elabovatur, fic ut cande[cat, atq, pelluceat. xiv" Gracis, Lenrifcus Latinis appellatur: Dari, Arabibut: Lentift Italis: Mata; aut Arveria, Hifpanis: Lentiso,, Gallis. Germanis ,Sooftiy6autm. Hujus vefina eagiyo Gracà Y0« Gallich, Meftic: Bifpanich, Almafliga. Qxod Arabibus Kaphor. feu Cafur, recentioribus Gracis ndpovoa, ut etiam Latinis. Caphura nominatur: Italis, amphora: Germanis, Gatupberi Gallis, Camphré,— — p 1 AM Lentifcuseyie dicitur (non zyvo», quod eft uncus aromaticus fea Squinanthum officinarum)quaft quida deftillat,dein paulatim in guttas denfatur foris candida aut flavefcens, proprer inhzrentem pul- verem, quo abfterfo propemodum cryftallina & translucens , dicirur Refina Lentifcina , Maftiche& officinis vainilió ibus Gluten Romanum,quse optima irf é zy ís fiffilis, quod facile & frequenter findatur in dentifcalpia.At lentifcus;forte quod folia ejuslentore 59 - quodam lentefcant. Arbor Maftiches,eó quod Maftichen ferat, dici poffet: eft enim exrefiniferarum ge- nere; à quibus tamen foliis differt. Arbor, Lentifcus dicitur herbariisomnibus: at baccasfive frudus. Zyiridtas Hippocrates libro denatura muliebri, appellat. Sic refina quae extrunco vulnerato primumli- — Inlib.primum Diofcoridis. 107 II. LENTISCUS PERUVIANA. II. MOLLIS ARBOR. 1o AMAN / SS 20 30 ribusinftar racemi fparfi iníident, albicant & ex quing; foliolis acuminatis cóponuntur: hisfi uccedunt fru&us rotundi,utLentifci, parvis pediculis & pericarpiis fuftentati, qui racematim conglobantur, pri- mum virides,mox rubei;dein fubnigri,piperis inftar acres & p i laacutiffimi faporis & odoris fübeft.Semen ex America p foliatrita fepiculi odorem reddebant; guftata adftringentis facultatis nonnihilhabere videbantur.Fru- &us ex quonate funt, piperis fert magnitudine, oleaginofus, pellicula rubefcente te&us racematim co- barens,ut ex ejus icone, quam ad vivum depingitum temporis curavimus;confpicere licet : lorc quem habeat ignoramus. ed quibufdam au&oribus minutus eft,viti fimilis.Hec arbor abundanter nafcitur in ^ convallibus & locis planisPeruanze regionis, ut referunt omnes qui Occidentaliü Indiarum defcriptio- nem dederunt.Sed Petrus Cieca maxime, qui ejus defcriptionem cap.112. primae partis Chronici dedit. - "E TQwío. ^ TEREBINTHUS. CAP. LXXVI. * & E BINTEuUS cognita arboreft:cujusfolia, & femen, & cortex altringunt, & ad eadem, ad que autin i08 And. Matthioli Comm. autin eclegmate ex melle : vitia pectoris expurgant , ürinam cient, cruda concoquunt, ventrem molliunt, palpebras commoditlime replicant: lepras tollunt ; cum zrugine ac futorio Eier wr uL troque: auribus faniem emanantibus cum melle& oleo, item in pruritu genitalium utiles,mala Ni acopisque admifcentur. . Larerum doloribus per fe, illitu & appofitu auxilio funt. ime , Pure RAM. RESIN/E ALIE. CAD GER X Vi Taur p a refina & pinu picea, à Gallia & Hetruria convehi folet, atqueolim à Colophone peteba- Pu ^tur d hinc Colophoniz fibi cognomentum vendicavit. A Gallia quoque fubalpina : quam vernacu- lec Orib. lo nomine larica, hoceft, larignam appellant incolae. Ea 4 [ in Jin&u, & per fe] magnopere prodeft tuii —. veteri.Colore inter fe diftant: fiquidem alia candida eft, alia oleofa, alia mellei liquoris fimilitudine. 3 ^. Jarigna. Cupreffüs etiam liquidam fundit refinam, qus ad eadem pollet. Que veró aridarum gene d fcribuntur, quedam ex pineis nucibus;aliz abiete, alise picea, & pinu exierunt. Eligi debet bxat/gs. mnium odoratiffima, translucens, non retorrida, neqs4 diluta, quandamcerz faciem praebens "M fr i Ame bilis. c E picea, & abieterefinze coereras antecedunt: odoratze enim funt, atque thus odore heo Meum Preftantiores à Pityufa infula deferuntur, que fecundumHifj paniam fita eft. Sed qua &picea icitus &Drag. pineis, & cupreflo manarunt, nihil ad illas, nec tantis viribus potiuntur: veruntamen eorundem gratia 20d quorum & ille; fumi folent. Lentiícina terebirithinze refpondet. Uriturrefina omnis liquida in vafl piMea quadeuplze capacitatis ad humorem, qui infunditur: itaqtie refinze congiusin duobusaque plüviz co- abiegaa, quitur, fubjectis levibus prunis, refina affidue movetur, donecomnis odor aboleatur, & friabilis & re- torrida reddatur, ac digitis cedat. Crererüm ubi refrixit, in fi&ilenon picatum, quod aconitum vocant; 3 - 3d eft, non illitum, reconditur. Fiet etiam eximii candoris, fircfina omnis eliquata pracoletur, quà fz- culenta fordes excernatur. runtur quoque fine aqua, primm lento igne, & ubicoire ceperunt, major di , carbonum trucs fupponitur, & triduo citra intermiffionem difcoquuntur, ufque dum antedi&as na- — tura fuz notas exuerint : mox, ut di&um eft, reponuntur. Aridas unius diei fpatio decoxiffe fatis. Ufa *. edoratis malagmatibus , & acopis , & unguentorum colorationibus magnopere utilesfunt. E refina perinde atque thure, fuligo excipitur, ad circumlitiones idonea, quibus palpebras fucant, & colorem mentiuntur : prodeft glabris genis, collachrymationibus, erofisque oculorum angulis. Exea fit atra- mentum fcriptorium, p | x | : 3 | p C TEREBINTH U S. pr folio eft fraximi , cra [fiore , pinguioreg, & vo-.— *- XE S tundiore, cotino proximo. Lignimaterieslenti[co fimi- N j^ D lis quemadmodum C cortex. Radices valida, alt defcenden- À x "We NS V E tes. Flosolee fimilis, fed vufefcens , 6 quofruttus vubens vact- Terebin- PN MF NS Do WULZA matim prodit, uvarum modo., Juniperi baccarum magnitu- : M NN Z7 dine,vefinofus, durusa,. Cornicula edit vubentia, carpinorum fimilitudine,in quibus culices quidam concluduntursna citi liquore quodam, ut inlentifco Refina trunco manat, utévee — — liquis plantis ipfam fundentibus, liquida & odorata, Larig - -attt Abiegna fimilis;ceterisa, pra[lantior , lentifcima exc E o oc / | YZz , . — Terebintborum(ut Ybeophrafl memoria prodidit lib a.ca| . Terebin-- i I A. vam de bift. plantarum ) alia ma[cula.alia femina. M: : Ml is ^ i: d BE. M Sis ANNE 2 / grotinusrufum promit , magnitudine lentis , qui conco Theoph e: NE aa 00360 c SESS quina vitidtm vduam dM fas nal dam rigo T Y / mature[cente, nigrum novifrimà facitmagnitudime : finofim.fulphurofum. Circa Idam,c» Macedonia brevisfri- | ticofa.contortaá, na[citur:ut apud Dama(cum Syria magn copiofa, decorag: enm inil ntis veft milaliudhaheat, 4 in profunda, atq, i a elec, verit colore rufo. Foliacircastnt. us 1:6 fi oni s. a erecit : chm verb Levatur, cana at, ni TR Idem In lib. primum Diofcoridis. log rig, ipfam deinde in aliis compluribus Hetruria locis, videlicet in collapfis Romanorum edificiis ac ruderibus: (ed frequens tem admodum in Japidia collibus prope Pucinum caftrum, Adriatico finu non longe a Tergeflo : faxofa enim C calida amat loca. Ab bac fepe, dum illac iter baberem, C fructus C folliculos caprarum cornibus non abJimiles. quibufdam in- tus befliolis culicis figuram pra fe ferentibus,C vefinam decerpfi: qua etfi omnium praftantifima fit; non tamen dim eft, v ci a /quàd Venetias defertur ex Cypro. Antea colam afferebantsvel quód effet advectu aptior, vel quód impofloribu ad «dul. terebin- terationem aditus boc modo facilior fieret : verim liquida ut per fe ex arbore manat , jam frequens faclaest.. Caterüm xhina, quia rerebinthina jamdiu in Italiam non advehebatur (ut fupra in laricis mentione dixumus) larigna non modo tere- binthine locum fibi vendicaverat,fed etiam cognomentum. At ciim eodem loco à nobis de pimea, picea, larigna, abiegnaá, refina,C earum à quibus colliguntur arboribusabund? fcriptum fityopere pretium quidem nonefl.ut hic iterum ea vepe- fO (25s, Sciretamen convenit ,rariffimas efe abietes in montibus Tridentinis , quaprater fluentem lacbrymam , aridam fundam vefiham:[ed fi quadam inveniuntur bac est (ut Plinius inquit) arboris morbus. Cujus rei cr ak argumen- : ttm eftquüd omnis abies quevefinam fundi, tabida fit, putris cy cariofa. Brafavolus de vefinis differens . Plinum in ea- cott rum hiftoria a Diofcoride diffentire autumat;quid fcilicet Plinims lib. 2 q.cap.é.tradiderit [(ummasvefina [jecies duas.fic- dint cam Ó liquidam. ficcam in pinu, p'ceafieri-liquidam é terebintbo, Larice,lentifco, cupreffo. Diofcorides vero ex pinu, er picea, C liquidam prater ficcam baberi fcriptum reliquerit. Quos tamen melius erat fic conciliaffe, quod quamvis a[- ferat Plinius ficcas vefinas 2 pinu, & picea colligi : non propterea obftat, quominus ferant. pariter bujufcemodi arbores c liquidas, C ficcas refinas. Quaudoquidem im Tridentino tradu p. uribus variifà, locis, pinupicead, antea longo tempore cefis, falifa, ardore aftuamibus liquidas vefinas exudare comperimus larigna non ab[imiles: quod etiam fep evenit im a[- feribusex bifze arboribus paratis, Cr in tig nis, vel trabibus qua adifictis coaptantur, Verüm enimvero malim dicere Pini 20 erraffe,qabd liquidarum generi lentifcinam ad[cribat qua est noftra mafliche,cateris profectà durior. A4 bac fcire etiam Colo- convenit, quüd quein officinis Colophonia Hifpanica, Gracaó, dicitur, illius fpecies et quam coquere Diofcorides edocuit. v! pel Confiat bec coloribus dzverfis, utpote cryflallina. byacintbina, faturatoà, colore, pro vefinarum ex quibus conficitur, va- ÉL vietate:quippe (ut Diofcorides ait ) aliacandida est, alia olei , alia mellis colore, qualis est larigna.Que verà à Colophone Sonia urbe fibi cognomentum comparavit, est (ut refert Plin. lib.14.cap.20. ) pater caterasfulva: neq, aliade caufa vo» catur €? Hifpanica, & Gracaynfi quód ex tidem etiam regionibus advebatur. Attamen animadvertendum esl aliam ab bac, que neg, frita , ne, excocta est, baberi Colophoniam : fiquidem [cribit Diofcorides quod pinea, piceaó, liquida, ac pinguisvefina ex Colophone afferebatur:ob idá, Colophonia per excellentia vocabatur. Quod item teflatur Galenus li.7 de compof.med. per generacirm inquit. Quoniam verb pictam refinam & fritam, c colophonam appellare con[ueverunt, feiendum venit, aliam quandam effe colopboniam Chie mafficha perfimilem , mollieus aiiquid babens , quemadmodum 30 illa, thus. Et libro 2 ejufdem. Eft, inquit,inter liquidas etiam colopbonia tburis relolens, que nonntllis fola vocatur colopbonia,odoratu [uavitatem quandam referens,, ut abietinayCrcalore ficus illa mediocripradita: nafcitur admodum modica, atq,ob id pretiofa est. Porro fi quifptam diceret , non coguoviffe Plin - gnam, quam aliqui lacbr ymam, nonnulli vero alietis oleum nuncupant , eum liquida putaverim : fiquidem bi ; Diofe. & laterum doloribus, (anat cum labiorum, tum f. ; in gat , € ed vuluerarecentia glutinat. Splenem attenuat fep? ad arti : 4» Terebin. j "dd thiuz ref. wus. e, ubiita feviptumve- fecundo or ine excalfaciunt. 4o Itaquequod etiam deficcent, manifeftum est : recentes quidem etiamnum, bumidis, modici : ficci vero , ordiue fectndo Tercbin adfiringunt, roborant, repellunt, contrabunt. Caterim fruclus aridus propinquus é8 etiam tertio ordisi deficcantium t vires ejl enim adeb calidus, ut sn andentibusprotimu eju caliditas percipiatur. 1taqueetiam urinam provocat,» üenibus pre- vice mum enim acri est, C maximi tenuium partiuim, Inter ala praferrur tevebintbma , man feflam quidem , nontamen fimiliter atq, ma[lyche.ad[trictionem poffidens. Ceterum adjunctam babet amaritudinem quandam, per quam magis 5o eriamquam ma[Hiche digerit. Ob eandem qualitatem ines C ab[lerfio, tanta quidem ,ut C pforas [anet: quin etiam , queinp dorefidet,ceteris refinis magis attrabit, nimirum cum illi majorem babeat. partium tenuitatem, Attameh picea, C hac etiam magis flrobilina acriores quidem ea funt,fed non ma qis tamen digerunt, neque atttabunt. Media in- pee fim pinea, Ao ablerina, aerores quidem quam terebinthina minutamen quam aut picea aut fIyobilina. Habet enmam , poftrem am. d boc inloce ceteris foobi- A ilo And. Matthioli Comm. frrobilinam non aliter prefert Galenus , nifi quod omnes caliditatetantum antecellat : fiquidem in miiverfum in mii, camenti componendis à Dicfcoride nequaquam dffentit , videlicet quüd inter omnes terebintbina primas occupet fide paulo post declaravit , dicens. Inter refinasoptimam , tanquam nredicamentum in multiplices ufus accommodatum, . merito terebintbinam affrrmaveris, nontamen caliditate primas obtinere. Excalfacit, extrabit , emollit, abflereir ip. Nomina, ijj, Aybor, qua Grece vépiivdO- Latine Terebintbus ^ppellatur : Arabice, Baton, Boton, Botin , five Albotin: Italic Terebintbo : Gallis, Tevbentin. | Refina vero ita Latinis Vocat, Gracis prrivy nuncupatur : Arabibus, Ratip , fivex, "is tig : Italis Ragia : Gerinanis, fati. "Terebinthus,74«i49- Diofcoridi,Galeno & Paulo: e«eéfibe- Theophrafto : apud Nicandrum legitar elder, quo loci fcholiaftes idem vult effe quod «ee£tse-, 'Terebinthum herbarii vocant: cujusfru&um i meí,, Vicenna grana viridia nominat:ipfám veró refinam,Gluren albotin;Nicandro alexiph, zegusdis, Refiz duplex naomnisduplex et,alia liquida, alia ficca, ad quas differentias ornia refinarum genera referri poffunt, eft-Colo- Colophoniarn videtur Diofcorides à pinu vel picea fumere, quz non ea eft,qua hodie utimur: cüm no- ova ftra refiha fit ficciflima, veterum fuerit liquida,quam aliqui cedri picem credunt,vulgó pix ficca Graeca. mofra dicitur: frictam etiam vocant Colophoniain: & Graci fri&aim refinamjfimpliciter egvirivappellant. di — difer, — 4, detuenda fanitate, & 6. methodi, apud Galenum legitur. : nara iypal, PIX LIQVIDA. CAP. LXXVIH. pe liquida,quamalii conüm vocant;? pinguiilimis pinipiceed;lignis congregatur.Oprima eft fplens 86 dens,fyncera,lzvis. Contra venena;phthifim,purulentam excreationem, tuífes, fufpiria, & pe&oris humoresqui difficile excufliuntür, efficax eft, eclegmate cyathi menfüra cum melle dato: tonfillarum & uve inflamiationes, anginzi; utiliter perungüntur : purülentis auribüs infunditür cum rofacco,& illinitur cum trito faleferpentiüm morfibus: adjecta veró pari cera, fcabros unguésextricat, impetigi- nefque emendat : vulvz duritias, ac fedis tübercula difcutit : cum farinad; hordeacea , & pueri impubis urina decota;ftrumas ruinpit : cohibet ülcera;quize ferpuritcum pineo cortice;aut fulphure;aut furfuri- bus illita. Caeterüm cum thuris manna, & cerato profundos ulcerum finus conglutinat: rimisfedis & pedum magno aüxilio illinitur: ulcera replet, & cum melle purgat,quin & cum uva paffa,& melle car- bunculos, & putrida ulcera ematginat, difrumpitQue. Erodentibus medicamentis, quas feptas vocant; probéimmifcetur. BUOSPAGH», — PICINVM OLEVM. CAP. LXXIX. bre "? X3 Picefit quod piffelzeon appellant;feparato liquore aquofo;qui fupernatat pici,ficut ferui] la&i. ]Nà expáfa,quandiu pix coquitür,füpra cortiná vellera pura madefcüt;acceptod; halitu ejus exprimun- . | turinvasjidi; tandiu fiat; donec pix coquatür. Quas pix liquida praebet utilitates: alopeciascapillore- plet cum farina hordeaceaillitü: quibus & liquida pix medetur:juinentorü ulcera, Ícabiemi; emendat, Aryris sic Dygae FVLIGO LIQVIDA PICIS.— CAP.LXXX. ——— T Erhocmodo2 liquida pice fuligo : in lucerna nova, quz ellychnium habeat, nonnihil picis incendi. 9 to, lucernamque fi&ili vafein clibani fpeciem conformato ; fuperius inanguftum fornicato, inferius perforato;ut clibani efle folent;operito, & adoleri finito : confumptod; liquore novum infundito, quo- ad fufficientem ufui fuliginem collegeris. Vis ei adftringens, acrifque.Ufüieft ad pigmenta;quibus pal- pebras linunt,& venuftant,& ad circumlitiones. Item ubi glabris genis pilosreftitui oportet,ad imbe- cilles, lachrymofosQueoculos, infuperad eorundemülceranoninutiliset. ————— uar i miwebgh PIX ARIDA. GARS LXXXL..| ix deco&a in fpiffam coit; [quam vocant aliqui palimpiffam, ] quo in genere quiedai odolentefcit,[ bofcas cognominata: ] altera ficca eft. Probatur pura, pinguis, t odorata[fub-^ — Talis Brutia & Lycia, picis refinzque fimu] naturam habentes.C; fa: vim hab pus movet;tubercula panofque difcutit, ulcera replet: vulnerariis me inibu - Hoc lototanieber ideioadusata a communes abt, [e éd ocehvifelegitarin Orale anam feriptoslibro 2 fimpliciumn, Rorwnletiomem qua frmelirt au probltistt pic ficca erm Miejudia ; —Témmh .— — ZOPEMSA. — CAR. LXGUL. |. refinam cum cera,quam alii apochyma appellant. Eadillie ^ — -— Zámusik, ZZ Qrissan aliquiajms dersfamnavibus —/pandinaturam habet: quoniam marino verunt. cesis diverfa, ae prapricapiib dif jl ari debeat opera pretium non n, ont. eareferam » que Tridentino trailuin ri i dicitur, eo quid picandu navigiis fit aptifima. , a conf edle, fint jn particulas fecuribus cencidunt,ut ex alierum arborum truncis ad cari VIC NWEEHSE TEEPUNUT t Sem n z In lis primum Diofcoridis. E feri folet. Deindeverb area ex creta pavitur in medio paululum elata, extremitatibus equaliter dependentibus tt liquar e teda reudans in canalem toram aream ambientem f aciliu defluere pofiit-Iraque conci[am edam in area ftruis congerse locant, velut in carbonis artificio: mox bac primm abietum , picearumá,frondofis ramis undig, tea circundatad, tum demum terra fepta, ntod, ebftrucia , ne quovis modo fumo ac flammis pateat exitus , per foramenin cacumine paratum ignem fuccendunt , eádem quog, ratione, quá carbones coquuntur. Quare cim defit locus, per quem flamma erumpe- re poffit, fentiatá, ob id conge[la moles maximum ignis ardorem, pix liquatur, C per area pavimentum confluensin £4n4- lem circumpo[itum definit; qui per alios canales imi artificiost paratos picem fluentem corrivat in fcrobes ligneis afferibus circumdatos, ne terra defluxam picem combibat, unde poflea dolia, C cadi, & utres implentur. Operis perfedi fignum/fi rogus decumbat, fubfidatà, C» liquor defluere definat. Sic enim picem fieri videmus à fylvicolis eamparantibus , qui quo- 19 dammodo fecuti videntur Tbeophraftum lib.9.cap.3-de hifloria plamtarum,ubi cadem fere ratione Macedones picem ure- re latius tradidit. Pix liquida calefadha unacum Thure'E Mafliche,derafo occipitio adhibita, prolapfam volumellame- fituit. Pici facultates memorie prodidit Galenus lib. $. (implicium medicamentorum, ffc inquiens. Pix ficca quidem de- rà contra, plus videlicet calfacit, quam deficcat:babetá, nonnullanz 105 adjuvat : fatis eft autem cyathi liuxiffe menfuram mellim quendi , digerendió, : veluti C in guftu (ubamarum quid & € acre. Sic leprofos ungues eximunt mifle cum cera: Iychena[q, deterguni:concoquunt item duros & crudos tumoresomnes catapla[matis indite. Ad ea omnia bumida valen- tior eff: arida verà pix tametfi ad bac quidem deterior eft, glutinandis tamen vulneribus magis congruit. Ex bita, cla- vum ejl, bumida pici calidam humiditatem affatim e[fe admiftam. Meminit item Galenus picis fuliginis lib. 7. eorundem 20 fimpl.ubiita deomnifuligine fcriptum reliquu.Fuligo omnis exiccatoria efe,ac proindeterreftris eft effentia,babens quaj rtium tenuitatem,qua C aflbmaticos, purulene LE" abflergendi quandam vim babent , atq, conco- Sed que [peciatim in ea differentia funt , ea pro ufta materia eveniunt:ex acriore, C calidiore,talietiam proveniente fu- ligine: ex dulciore fimili quog, , & binc fuligine proveniente, Primum enim thuris fuligine utuntur , in ocularias medi- cinas ifla seas videlicet, que ad oculos etiamnum pblegmonetentatos «ccommodantur atq, etiammhum fluxione vexan- tur, C ulcera babent: nam C illa expurgat, & carne implet. Adbec ufurpant quoq, eam ad facultates , quas vocant cal- liblepharas. Pretereaterebintbine ,myrrbad, fuligo moleflia caret, non aliter quam thuris: fed fbyracis bis quodammodo valentior efl : magis etiam picü liquida , quaetiam magi cedri. Porro acrioribus utuntur ad vitia palpebrarum vocata ptila , c erofos oculorum angulos bumido[o, citraphlegmonem. At mollioribus, mitioribug, tum ad bac, tum ad ea, ad qua competere paulo fuperius diximusthuris faligitem. niae vyel, Gracis dicitur: Latinis, Pix liquida: Arabibus , prf. Nomina, 39 Ce[f, Zeft, aut Kir:l1talis, Pece liquida: Germanis pix omnis, Bedp:ficut etiam Hipanis,Pex negra:Gallis,Poix fondue,li- quida tantum. niosu £apz, «gd ouMunauosa Grace Vocatur : Latino, Pix ficca : Italich, Pete feccas Gallis,Poix feche. Quod Graci susteu, Latini Picinum oleum dicunt: Arabes Képfen, feu Kapfe: D EBCASES x ii Ds rem ERLC LU BITUMEN; — Bie Judaicum caeteris anteponitur:cujus probatio eft,ut purae derofum, ac validum odorem vibret:znigrum autem & fordidum, vitiofi gu in Phennice, Babylone, Zacyntho, & Sydone. 4 ( Liquidum inve ontibusinnatans: quo utuntur ad lucernarum lumina, olei vice.Hallucin. 4? nominant : namque liquidi bituminis genus effe conftat. ] mijéopaArG-., PISSASPHALTUM. CAP, LXXXIV. NIE cirux in Apolloniatarum agro circa Epidaurum , quae piffafphaltos appellatur. Ea Ceraufiis . "montibus devoluta impetu fluminis rapitur;eftuque in litusexpuitur, illic oaa in glebas n redolet. : 2 Wh NAPHTH A. CAP. Lxxxv. * 50 ^NI | sa s.]Bitumen omne difcutit, glutinat, emollit, ab inflaiatione tuetur: Á lal£a £a t ao. Lfuffitu,impofitu;emendat: comitiales morbos fuffitum deprehendi tiones mulierum cum vino, & caftorio potum elicit: tuffim veterem, & anhelitum n mórfibus , coxendicum , laterumque doloribus auxiliatur : datur coelia : um: cumaceto potum difcutit fanguine n concretum: dyfentericis cum ptifana li- |iacum infunditur : deftillationibus fuffitione medetur : mitigat dentium dolores oblitum. Lom — EATER ficcum replicat, fpecillo impofitum: concalfa&um autem, & farina ho Htto,i itum, risartciculorum doloribus, lethargicisque pr i £o qua pix, & iesus ceantur, poteft, : vibes Po : uus T Arm quidem 3udaicumBitumen Picis fa- E. oer cultatis ficcat, e excalfacit fecundo à mediocribus, five (ymmetris exce[fu:ac plus deficcare pote[f quàm excalfacere. Humida Ye- ex Gal, Fuliginü M 7 vires ex dam etiam ignisqui materiam combuffit,reliquias : fed id pufillum eft.Porrà teta ejus natura terrena e[ltenuium partiti. Gal. * ÀArnTH ^'M vocant Babylonii biruminis colamen, colorecandidum: invenitur etiamhigrum 4 1ao- —- *[Viseiignium rapax;ita ut ex fpatio protinus in eam rranfiliant.Ad fuffufiones oculorum & alb Porte 1 :vulvarum procidentias, meo, & gagateDrg. E " " " S k & "m And. Matthioli Comm. - eum confiant, in quibus pifces innumeri, pra[ertim in eo,quod prop? Hiericbontém fluit, quod Jordanem appellant ni] lusomnuino pifcium ftuminum vflia excedit. Quinimo evdem atttove,de bis,qua in eum M o ue meroitur, fed inflar mavis, uper aquam fertur. Quippe boc e[fe verum probari facilo potefl experimento ; quo bus patet : nam uUnaquag, navis leyius admodum inarinu, quàm dulcibus fertur Aquis. Proinde loco citnto bec [cité prodidit Galenus. At Aqua, qua ex lacu Syrie Palefline, quem alii quidem maye vocant mortuum, alii flagnum bituminofum , euftantibus non falfa mas 4o, fed & amara efl. Salem vero etiam babet ex fcf natum; perinde fubamarum , primoó, flatim afpedu un cum uni- í | verfo maritum candidior, tum craffior apparet, (alfugini mera fimili : in quam fi [alem injieias , ne liquari quidem etig " poft : plurimum enim ejus in fe babet : ac [i quis in eam fe immergat, continpo [ele teuuifjmo velut confperfus, hdi, j emergere confpicitur. Quapropter etiam aqua illa, quam eatera marina gravior efe idd, tanto pondere , quanto fluviali marina, 1t46,fi volueris teipfum dejicere in profündum, ne fic quidem poteris deor[um erri : ita attollit, eleyató, aqua: 10 -mon (ane quia natura levi fit, quod quidam veterum fophiflarum prodidit, fed ut cenfvit Avifloteles, propter gravitatem inflar luti, qua leviora funt, geflans. Proinde fi bominem ligatis manibus, pedibusá, in [Lag ni illi aquam co njeceris deor-: fum haud feretur : quin verà ficut naves inmarionera plura, quam in fluviis citra fubmerfionem portare valent,eundem in modum in (agno mortuo multo plura, quamin mari, Tanto enim efi qua in illo eff aqua, marina gravior,quantütua- , tina lacuftri, aut fluviali : ineff enim ei falis [ubflantias JUa terrea, eravirg, eft. 1pfig, tibimarinam, fi lubet , efficere li- ^ : cet, [aleim aqua fluviali colliquato, cogno[cereá, quant gravior reddatur aqua cjufinodi, quam fit dulcis. Quin &* mo- : o Bum jam invenerunt, moderatam ad [aliendim conficiendi fal[ugiuem, fi ovum in ea videatur natare: nam ubi etiain- nuin fidit, ac nondum fuper falfuginis fuperficiem innatat, aquofa magis efl; dulcis: avaviter vero falfa eft , ubi tanta €ff [alis copia indita, ttt amplius liquari, qui po[fea adicitur, nequeat : quam aquam fi pendere non gravaleris, otim " aqtiarum comperies gravifimam. aq, ego qnandoq, inanem effe divitis cujusdam ambitionem offeudi , qui tantain 18 d L-. Hallam maris mortui aquam devexit , qua ciffernam implere poffet. — Nam id ipfum egoexpedite praftiti , faTe plurimo , inaquam potabilem conjetto : bac Galenus. Lacus ifle, quem aliqui mare mortuum vocant, ille quidem eff, quem [atra &- teflantur monumenta exortum ejfe, ubi Sodoma , Gomorrba, aliaó, finitima civitates colefli igne abforpta, fubver[ad, fuere. - Quod etiam Galeni audloritate comprobatur, qui eodem loco citato lacum bunc Sodomeum appellari (cribit. Ente. at contine is ( ut quidam Patriarcha Hierofolymitanus fuis fcriptis perhibet ) nebulofos quofdam vapores fatorem in-.— "tolerabilem vibrautes, qui poffea ventoruin flamine per convalles olim fertiliftimas exagitati, perperuam [lerilitatem rt linquunt, ita ut longo terrarum [patio nec herba, nec arbos, nec ullum deniq, germen proveniat , neq, virefcat , miff juxta . Hiericum, ubi ab Elifei fonteirrigantur borti. Tradit Pliniusbuuc lacum longitudine centum millia paffuum excedere, - Piffa? latitudine maxima viginti quing, millia paffutm implere. 1dem Piffafphalti inter picis genera meminit libr. 24.62p.7.—— fphalti — ficinauiens, Eft C Pifafpbaltosmifta bitumini pice naturaliter ex Apolloniatarum agro : quidam autem ipfi mi[cent, 3o s Affertur ex eodem agro etiamnum boc evo : fiquidem ex Apollonia Epirt, quam vulgo V alonam munctpant Venetiaspif. — fafphaltum pro picaudis Jis copiofum importatur : quippe quod pinea pici commiflum, valentifime id muneris gres flet. Nuper ex Dalmatia « it, ubi prope Lefinam , uon longe à Narenta foditur : cujus amicus quidam mibicos —— Fuch.& piam feeir.. Foditur 7 tibi id incole foffitiam ceram effe exiftimant. Scribit Fuchfiua libr.1. de comp. medic. — AE piffafphaltum nunc. '? milliaribus ab In[pruck veperiri, vocarió, Germanico fermone Stvi(dembfut, cuj : tetur, fibi à Georgio Collimitiotranfmiffam, que fuccenfa litumen ac picem verifi- fe quoa, decipiatur, una cum Georgioille. Isenim lapidem gagatem, qui feriri Fuchfius inquit ) in litore cuju(dam torventis frequenti fimus veperittr ; pro j ego in Ynfpruck effem, à clarifimo Joanne Petro Merendio medico Regio, 4 pua vifibemblit vocarus ; etfi lapidis gagate modo conflazrtt, 40 iquam tamen ut pix C afpbaltus igne liquefcit , fed ligni, vel teda modo combut, quod Naphtbam vocant, Plinius lib.2. cap. 105. in Auflagenis Parthia invenir proa nationemsut tranfiliant protinus in ip[um undecunq, vifum. Quod etfi inltaliam aliut r, inibi tamen pluribus in locis id generis erumpit, quod eo(deq cum igne praftat [edu aliis quibufdam in locis in An[ubria fcaturit, petroleum , five faxeum appe unum. i de petroleo omnibus videri debet, quod mihi narravit Pofonii Ungarie, Vtuffris oo v tempore, quo Maximilianus Romanorum €» Bobemiazex , Paumonia coronam dam in pradio fe puteum babere, in quo tna cum aqna petroleum diftillat € tetra i Co maxine left funt.Hinc itaq, a 'anipimo Ad credendum, nil aliud petvleum effe; quam men, de vides, Q* Plinius. Sed ut redeamus, unde digrefüi fumus, bitumen Limpo, t teratum, advebitur. Proinde Brafavolus in [yuceri defedtu;Mumiam à umiam e[fe legitimum Paleflinum a[phaltum. Quandoquidem torpora , qiepro mumia ex Syria C Aegypto Venetias defer. ; - nyrrbe, croci, & balfami ex more 3 udaico, duntaxat afphaltoimp Ll Inlib. primum Diofcoridis. cd 2 : . : £ " : LA ) ; , confervanda cadavera: non tamen negat, quin bitumini picem admifceant , fiatá, pif afhaltum facitium.Verim Sera- pio; & Avicenna bas mifturas optime noverant , utpote quibus non modo Syri, fed & [ua gent Maurirant ttteventur, 2, Ww. afhalcopicemifl,velipfopifbaltoconfardia.Ldeod, modi cadaverum carnem a[Jumunt, nom atitem eorum i 2 du Pai voti wb inis: reptibus.ut in boppitalibus nofris cadavera obeuntium aloe, myrrha , c crocovepl eximi. Hanctamen noftram fententiam pluribus vefellere contendit Petrus Bellonii 40 tus judicandus, quod profitéatur fe Afam; Graeciam, Syriam, Aegyptum, C Arabiai liam effe Mumiam apud Gracos Ó* Arabes, quam piffajpbaltum.Sed quod ejus argumentam pofitum nobis perfuadere poffint, & quod potius idem ballucinetur, m epiflolis , quas con] latius oflendam : ubi etiam plurima eju errata attexemus, qua in libellis , quos tum de medi bus , tum de refiniferis arboribus , tum etiam de pifcibus condidit, legendo adnotav mis inflitutum non efl, in bis commentariis noftras ad unguem tueri fententias, at. vindicare , fed quamumpo[[umus, materiam medicam à mendisexpurgare , eamà, i itu e conaimur.Porrà Mummia, de cujus viribus jam nobis differend. Mi s pollet facultatibu. idem fecundo ordinetum ficcat, tum excalfacit : € frigiditate obortos aba, bu- pod morum prefentia mulcet. Medetur bemicrauea, paralyfi, oris diftractioni ,vertiginofisá, , fi ex amaraci - 50 aqua naribus immittatur. Leucoii oleo, five byofi yamino grani pondere ubactas ad aurium dolores frigidos utiliter in €a- rum comayitatem infunditur. Prod:[t quatuor granorum pondere ex thymbra. decolla refoluta, gula cruciatibus. 1 5 abes tradunt)quam pluri, Mumia ex zie ypharum, bordei, & myxorum decattotribus diebus continuis, tu| pen un preftat. Grano « irem quatuor pondere fumpta ex aqua mentba, cordis affectus vemovet: cum decofo vero cumnni,ammi C» cari, tum w difcutir. Bibitur utiliter ab alto devolutis ex Hauflatrium, Pel quatuor granorum pondere fingi »C eleo liqua Aegyptia medulla , additis Lemnia. minbibet, [i tamen ex cumini, C? apii 6o Gr eorum doloribus Sed ad Bitumen vedeamus, ade E H4. And. Matthioli Comm. Efl autem id flagnum falfum incele, boc efl cava, Syria. Caterm medicaminis ipfius vis eft tum veftecatoria, tum excal. fatoria in fecundo ordine. Merità itag, eo utuntur C ad glutinationes vulnerum cruentorum» C ad alia omnia, que Nomina. 4 64 debent cum inodica excalfatitone. Nomen ejus Gracum eft &egasGr : Latinum, Bitumen : Arabicum, Hafral jeudi, five Chefer aliheud : Ytalicum;Bitume, & Afphalto : Germanicum; Syüben $cim, mz [dspaxrex veri fic Grecis di- mu citur, ut Latinis Piffefphaltum : Arabibus, M ujie, Mumiay, feu Mumia: Italis, Piffafphalto * Hifpanis, Cera deminera, M im, Bitumen, ZzgaAres dici Suida innuit,zaga vo cgo, quamvis ab Afphaltitidelacu (mortuum mare vocant) ubi plurimüm colligitur;derivari poffit. Germani Gtbbed) quafi picemcerreftrem, eb quód füb- ; ftantia & viribus cognatum fit, vocant. Eft autem veluti pinguis terre adeps;aérece & igneee fubftantie pie ideoq;flanimam promptiffim? concipiens, Plinio lib. 35.cap. 15.Duplex vero eft Bitumen,liquidumac P? denfum:illud vario eft colore; candidum, quod BabyloniisNaphtha: aliud in cinereo candidum, quod i$ concretum Arabes Ambra nominan:: eft & fulvum, nonnihil ceruleum, purpureo colore f; plendens; PBitumea eft nigrum, eft alio atquealio colore, prolocorumin quibus fcaturit diverfitate. Sichocnoftrofeculo exauver- ex Auvernia Gallize Bitumen adfertur & liquidum & nigricans, gravisque odoris, ad hyflericas paffio- ni. ^ pesolfa&uutile.Ec licet Afphaltum quamdiu innatat,molle fit,exemptum veró piceficca fit durius,Ga- leno au&ore: attamen inregrum ex fontibusita ctaffum emanat, ut limus videripoffit: quod fortaffis S Plinium movit, cur loco citato, alibi limum; alibi terram dixerit. Quodfi bitumen tam durumfuerit ut Biimen poliriqueat, Gagates appellatur & Obfidianuslapis: ficin mare Germanicum bitumen effunditurcan- — | fofle. didum, quodSuccinumalbumeft, Nihil dicimus de Bitumine fofili, quod terra ampelitis & Bitumen foffile terrenum, Germanis Ctcín (ol;id eft, Carbones lapidei dicuntur. Quod denique Diofcoridesli- quidum Bitumen in Sicilie fontibus innatare dicit, copiose etiam in Germania,maximé circa $5rtnfd- 10 : tvígtittrreperitur, quo adaxesungendas, jumentorum Ícabiem & lucernarum lumina utuntur, & aliqüi € à feecore Seliffeíézorecf, id eft, Satanze ftercus vocitant: at in Burgundia , ad axes ufus eft picis albae quam Eu, Burgundiacam vocitant. Simile etiam ex Betula arboreigne elicicur,quod BitumenBetulearborisPli- - ' aa bitamen. nius nominat. PissAsPHALTUM idem ac fidicas picinum bitumen : Marcell.Empiricus dicit Latinis s I RubricamScythicam appellari. Galenus, ZEgineta, Aétius Piffafphaltine mentionem quidem ullam fe- P sis »4, Ceres Ut rel ad medicamenta inutilis: Theopompus de eo tanquam foííili agens , ea pene que Diofcori- * desrefert: Arabibuseft Mumia;quod Piffafphaltum Diofcorides vocat: duplex autem eft Arabibus;na- -. Mumis tgrale & fa&titium: quo mortuorum corpora condiebantur , ex Myrrha & Aloc. Sic & Mumia duplex, duplez. . 1115 ArabumyPiflafphaltum puta, quze nativa eft: alia officinarum,quzBitumé judaicum efhumanica- — | daveristabo mixtum. Diciturautem Mumia, cadaver conditum.Ex Diofcoride enim capite de Cedro; je haec conditura eA«yaa vingüv eumérov dici poteft: ficex Galeno feptimo fimplicium fsgaysw 16 góA a yua téptey vélrióvup appellare licet, Herodotus in Euterpe, cadaverum condituram zagíytvew vocat : quem. - Lm usha citur, qui pofito m — sthiopicolapide] - tüfequütur corpo inligneam hominiseffigié in injiciuntnon refe&tis corpori ne quàd mos fuerit:ut quae defundtus in vica dilexiffet, unà cum eo fepelirentur, & fi faseffet, condirent, ;;, incu. us in alvattiündeliibe bus odoratis complebant , quare in "Egypto & Alexandria, in ventre & fa. b: oraceetiam reperiuntu: ;idola, numifmata, vafa. Meminit Rondeletius funeris conditi, quod integrum ex Memphit igio Maffiliam fuit adve&um, in cujus thorace inventa funt tifolia papyri antique literis Arabitis infcripta, quod nemo legere potuerit, licet Judzi Avinionenfes hifto- ridi fubczrulei, que vel viros vel mulieres referebant: quorum quae- dam hieroglyphicis litteriserant infignita,quzedam non:unum babes - mus quod à D. Do&ore Bernardo Paludano, cümex JEgypto redi- ret; Patavii dono accepimus , quod ex thorace cadaveris in 2 ** pto conditi fe fumpfiffe affirmabat, cujus iconem adjecimus : alte- rum hierogliphicis notisinfignitum apud Nobiliffimum Cortufum, nunc horti Patavini prafe&um quod de collo geftabat, vidimus, Nunc de ufu cadaveris conditi paucis : Etfi Diofcorides, Galenus, estet ZEgineta, Aétius, non minus quàmhiftorici, Diodorus Siculus & He- diciafah,- rodotus; Cadaver conditum agnoverint , & cedria condiri voluerint, u quo humiditates depafcerentur , dura carnes exficcarentur,& à pu- credine affervarentur, tamen prifcorum Grzccorum etas nufquam in fuis monumentis vires medicastribuiffe legimus, cüm hoc non fuerit ipforum inftiturum, & à paucis annis advehi fit ceptum. Quare in- P anii: recentiores, fi cedria condiantur, cedrize virium participia ca« averafutura. Si afphalo , afphali : idem de reliquis medicamen- torum generibus dicendum: ex quibus perfpicuum, Mumiam voca- tam, rem effe compofitam ex humana carne; admixto velfale, velbi- tumine , vel cedria : quare hoc conditum mixtam naturam habét cum nitro & cedria , vel pro ratione eorum, quibus conditur: divi- tum namq; cadavera inoriente, Aloe , Myrrha, & opobalfamoetiam condiebantur, pauperes vero, Bitumine conditi fepelicbantur. Hac ratio cur noftro feculo , Mumice di&z, inter exotica medicamenta - pri m] tril SOT s apud. Gall ner » utoptimates ca nui 19 20 30 furefolvendum.Aft in ea qua ad nos adi ; neccolore, neco aloén, velopobalfamum admixtum: quare videtur ea effe, quae bit 40 neque hac genuina, fed bitumine cadaverum offibus infufo & circu, larum,coftarum videbis offa. Quod ciifiiita fit, malunt aliqui Bitumen; haecum Af; phalto & vim & ordinis facultatem fortiatur: & fane, tuti quàm peregrinam & multis abominabilem in ufum vocare. Ex dictis rumopinionem, qui dicunt Mumii effe corpora corti, qui in littore n lacet;corpora in montibus frigore congelata,qua de re pl corpora: poftquam enim omnia fuerint inter. fervare poffün, nt,& indunt.Apud Gallos ufitatusfuit; d pluresliceti ipofitiones, unam ramen addere lubet. A: ; ha & Aloé fufüm, Abfinthium, Ci E 5o Benusaromatutm, omnium omminui remyaffundendo -—— p Nrurieretr : «B Muse vc cifum, vifcerads excifa : mox corpusaqua frigida ablu : pei LM e imo;tumaqua vita/tandem fpongia ficca abft ir, Hug fuerit exemptum. S La " e 1M " : ; 6i, a M.i. He] And. Matthioli Comm. — Petréfwe petroleum: Mutinenfibus, oleum montis Gibii. Differt abalio quovis liquido bitumine: alia absqueigne, aut bitumine accenfo , per fein te rragignuntur: hoc vetógignitur ex Bituminein terra & montibus natura accenfo, tenuiflimis ejus vaporibus furfum elevatis& ad frigidiora faxa in tenuem i. ug, duorem refolutis quidein per fuos meatus e montibus fontium modo fcaturit : verum ex craífo & ter- pac reftri bitumine;crafía:ex tenui & puro,pura etiam & tenuisgignitur, Duas quidem differentias Dioftco- Pesro- ridesagnovit, candidam & nigram: at cum Bellonio tres ftatuimus, nigram, candidam, & flavam: illa icum tri- craffior, hae veroaqua modo liquida funt. Variant etiam ratione loci:Ttalica namd; in fuo fonte non fla- PE grare dicitur,quod Babylonica facit,fi Plutarcho in vira Alexandri credimus. Alba;quz Babylonica eft: ' Ticetetiam in Italia fcaturiot, in tra&u Parmenfi, apud Mejanam pa gum, quo loci ttes fcaturigines funt, ubilevi ftillatu effluit,cum paulo majoriaqug qua ntitate;parcius oleum fundens,quàm ruffa.Excipiunt 18 autem fingulo velaltero die: hoc pa&o: aquam fcopis quatiunt , ficd; oleum in angulumcoa&um va- fe quodam excipiunt in fingulum diem libram feinis,vel paulo plus:maximeé cftivo;ficco & fereno tem- Ruffum. pore:hoct; caeteris odore fuavius & fubtiliorum partium.Rufa circa montem Z ibitum, tredecim à Mu- : tina miliaribds diftantem;ubi duz vel tres Ícaturigines;colligitu r,& quidem hybernotempore adunci- . Nigrum. |, quindecim , at eeftate ad uncias quadraginta quinq; Nigra in vico Allenfi non longe à Mediolano col- ligitos ex puteisqui non Naphthee gratia , fed falis caufa parati (unt: aquae namq; qua falis conficiendi caufa hauricur oleum innatat:quod concha aufertur:alii tamen vellera immergunt & oleo fupernatante imbuunt, ead5 poftea exprimunt: & quantó magisaqua exhauritur, tanto ampliusolei excipiturjita ut aliquando in ztatead 24o. uncias colligi referant, maxime tate ficciflima, hyeme vero nihil autpa- rum. Quàm fit Naphtha deaeufms 75 «veis , exempla diverfa leganturapud Plinium capite de Naphtha, 20 Plutarchum in vita Alexandri, & Herodotum de fcaturi gine Naphtheeapud Perfas: folent enim,utau- - &or Ammianus, Perfz Naphtha tela illinere;ipfisd; acceníts & latius emis hoftium te&a cremare: qui volet, plurainveniet & de Naphtha & Mumia apud BcHonium & alios. Inter has candida efficacillima, ^ deinfulua, poftremumlocumnigra obtinet, quod Afphalti odorem plus caterisrefert, ejusd; pretium, propter magnum ejus proventum, vilius eft. Hacc craffior eft rufa : rufa pauló craffior alba , licet rufa& alba faepe pro eadem fumatur, quee amiba& adeó liquidaut aquse non valdé fint abfimiles: quarefi paulo obfcuriorem videris , nigram largiusaffufam fcias. Sunt qui loco olei petra fubftituuntoleum Lateri- «eum, quod quibufdam Petroleum artificiale, illud naturale, dicitur, p — Kewdpe e. 0 CUPRESSUS. CAP.LXXXVI 3 u prellus refrigerat, & aftringit: cujus folia ex paffo;& exiguo myrrhe pota; vefice rheumatifmi,& m urinz difficultati auxiliantur,Pilule autem ex vinotufz in d yfenteria, alvi fluxione;tu(fi,& ortho- mese pnea,aut fi rejicitur fanguis, convenientiffime bibuntur: earum deco&um eofdem prabet elfedtus: 4 d : fed [tufs cum fico duritias emolliuntnarium(; polypo medentur:in aceto co&c,& cum lupinis detrita Íca- Porc brosungues ejiciunt: hernias inteftiiorum prolapfu erumpentes illitu reprimunt. Folia eadem pre- atag. SESS bec $5. ftant] Pilulc cum arb Ifite;culices abigere exiftimantur.Folia trita; & im ofita vulneracon- - si ha- glutinant,fanguin ita ex aceto capillumtingunt : illinuntur perfe, aut cum polenta bept, : ignibus facris, ulceribus quz ferpunt, carbunculis, : Ness à — & oculorum inflammationibus: admota cum cerato 4a omachum corroborant. - 9 Ametft cupve[Jus arbor motiffima [it in Italia: quin etfi X vulgaris fiut notitia ejus frucius , quos tam Graci, quam. — Latini conos appellant , attamen cim nibil deejmbifona — | - memoria tradiderit Diofcorides , ut lectorib. undequaquefM — fatifadtum , hic nobis deea differendum efl. cupREssuS —— itaq, duum eft generum : quorum altevum masefo alium. —— feminam appellant... Hec metam infafligium acuminatam. ducens, illa veró ramos in latum [argens : utra; procera planta.reia, caudice glabro, ramosin [ummitate tanti b 4o — bens.Foliis viret perpetui &Sabina baccifera viridioribus,at ; mil | provenit.Tradiderunt veteres cupre[Jum Diti [acvam:cr idu - funebri figno ejus vamos ante damos poncre folebant , ubi ali- z,— quis defunctus jaceret z'eX quo morecredirur ejus umbr. P E In lib. primum Dioforndis. — . nz. ;5 xa a lrura proveniens, C» cultorem magnopere faffidiens. Qdere cuprefti flumina, WR A diam Is oniceti acile(ut lapfus, ze x fit uem sae f ilo dfi nim aquofos tractus.quofit ut ejufmodi locis fat confeftim inavefcant. Quoi fi rect fciviffet Adamus Lonic, no (Ut iy pute feripfiffet cupreff n^ mid sgauderelocis. Afpernantur C fimum;quo etiam.fi circumfoffura impleatur non multo grab pofi temporepereunt. M Gi fecunditas, etenim trifera eft: colliguntur ejus cani menfibus Januario, Majo,» cum ma- Septembri, Semeniis inna anu adeb pufillis ac minimis , ur atomis comparari pofiit: ob id enim agrà perjpicitur.. pref Non omittendum nature miraculum , extam parvo femine gieuitam praceras arbores. Semen miri formicis experitur, atnpliato etiam miraculo , tantulianimalis cibo abfumi natalem tantarum arborum: quo fit, ut fruclifere Cuprefi nun- 10 dÓod ad eternam diuturnitatem perman[ura putarent , veluti Rom eillud Jovis in arce. Fert [A Cupre[[us liquidam rtji- s refi- nam larigne fimilem, fapore verà acerrimam.Reliqua femina tradunt foliis cuprefii tufis fénifceantura vermiculis qui- Conorá bufcung, non tangi , neq, erodi. Lignum autem ( ut ajunt ) nulla temporis diuturnitate (uaveolentiam exuit. COBOYHIB iss, roburá, additcorporis aqua, AMt Oxycrato Aquofo.. Rvassioier G- Grec? vocai Germanic? Gypreffen: Hifpanic?, Cipres: Gallici; Cy; mi ? 2X e Dx td fe "we DeCupreffoex antiquis, nullus melius ipfo Theophrafto, ex qui o Citur autem 4aà v$ «íay aaplzss rie anp£nsvur partu parilium ramorum: arb & cant, cujus fru&tus, zeaze/z pilulze dicuntur, aliis Coni, quibufdam galbulz;offici ucesquemadmo- dum apud multos Taxus, apud Germanos Buxus, fic cupreffus apud ft n cemiteriiscolitur,cüóm — funebrisarbor olim fuerit habita: plurimas videmus non longé Patav e circaEremitarumce- — nobium: apud nos f»pt licet ex femine germinarit Junip: is. | itudi duo Icéra maj HBacarmn iex utiles:con- 453 Cos ab bai qe. E Tui. xx 4 n : addlt. 7 "Hd TÉ £UAS 7oli» ayxiger, i. ram j j 6o Pero majore, hunc in modam A' exili» uas DES nomi Har pola ci "abs : aud as Jes : de Queiemamolesd: yropynirvisyot 1g) arbylonaosine vita itin) và FMerer: Din Vg. 7i ecreenol. Juni ds & Cupre(Tus fylveftris & mnetitheos dicitur, Romanis Juniperus, plurimisc rilis ^, mislocis, Eafdem habet vires cum praedica. T UMS T3 : uds EE ET. viec 22 : x » ug And. MatthioliGomm. JUNIPERU S. JUNIPERUS MAJOR. ! E DOE EN me WE NES. LA Z UN | Ld EA Je S n SSVAS VAS NSW p s VAV (P dd eS P AT FAN. DU L : (Ur , iN |?» sai : 4 75 2 252 j 77 alterius vero nucem ponticam aequare , nibil efl quod me adducat ad credendum, dediones. Hiüergorationibus adduttus, pon temere partem Mam, utpote additi- tiam, ex boc capite refecandam d mon de(unt recentiori quidam, qui ut novi aliquid in medium afferre videan- Janipe- tur, Diofcoridis ui autendunté uil.aliud effe quam Ybeophrafli cedrum. erroris in boc Diofcoridem accufant. rus Diof.. 61 ip notius vident T facile cuipiam palam fiet, qui diligenter Tbeopbraftum perle, Cedrus II M m x Roc x zs - * ge / ber "m venicium, de quibus in T unipero nibil meininit Diofcorides. non eit. suj nlycium € Phenicium ex Ybcophraflo , ut novi bi cen[oves fomniaye B IN. 3m pluribus Italia locit reperitur.Tu[cia wibanas alit qua in proceram arborem a[furgunt 22 ervi ma- lu. Le Ver: Verum iae) » qui non putent ox ycedrum effe $umiperum majorem : adeb ut pleriq, vulgatitth Plinis io,capite undecimo plura gummi genera,ubi igummifu- ; t [crib us tame vedicamentis contrarium indicat. Quippe bac [yero 6o lini femine pre[fo fit vernix liquid : cuju eft ufus ad illuftrandas pikuras C ad nitorem ferri conciliamdum: tilis etiamnum In lib. primum Diofcoridis. Ig "vri ita feribit. Prater bac comvehitur Eritbace, quam alii [andaracbam, alii cerintbum vocant. Hic erit apum,dum epe- rantur, cibus, qui fepe invenirur in [avorum inani at ibus fepofitus : Cr ipfe amari (aporis, gignitur rore verno: badlenus «A ara- plinius: de bac anteipfum meminit ctiam Arifloteles lib-x.cap.xl. de bifloria animalium, Apes inquiens recondunt Alt&- cha - rum quoq, cibarii genus cui dürities, cer« proxima,quod Sandaracham nonnulli appellant. Caterüm oleum, quod ex Ju- E ^ niperi materie (ut cbymiffa dicunt ) per de[cenforium duobus adverfis fitslibus , tum pariter vitreis inffrumenzis elicitur, Juniperi. calidum ore contentum dentium dolores mirifice mulcet, fi tamen frigida defluxione afficiantur. Fit ex baccis boc longe praftantiusodre perquam jucundo : foliorum & baccarii Juniperi decoctum potum valentiftimé pellit menfes C» urinas. r quoq, juniperina bacca ex vino albo prius confratte, unà cum rofis, cuprefíi pilulis, Ó* myrti foliis, utiliffime E ad dentium dolores. Siquidem hoc decocto calido in ore contento facile juvantur affecti € praefertim additó aqua vite 10 momento, atque ubi dolor modum excefferit , additoetiam philonis antidoto.Lixivium ex viuo albo, C juniperino cinere paratum , unciarum quatuor aut. quinque pondere potum, valentiffime pellit urinam ita tt nonnullos viderim bydropi- cos boc tantiam auxilio (anatos, 1tem fcabiem [anat ubi eo affecti fefe profundant^ Paratür ex juniperino ligno balneum vacinnm admirabilis facultatis ad podagricos/boc modo.Sumito ligui juniperini concifi lib. xti. coquito in quain cortina magna, ^ ic "a: * quou[quetertia tantüm pars fuperfit : deinde decoctum unà cum ligno in labrumprojicito.1n boc ubi defcinderit ager.fe- Pulchrá deat umbilicotenus," membra languida foytat: atqui bunc prapurgatum e[feoportet. Hoc enim balneo nonnillos poda- cxperi- gricas in Bobemia vidimus in lectulo jacentes perperuod, dolore vexatos,qui adeb vevaluerüt ,ur expeditiores fatti,ad ne- ?** um gotia redierint,quoquo libet ambulantes. Suniperi & lauri cuju[que fBptene bacca, additacafia lignea vulgaris femi dracbma, & Cinnamomi drachma, fi in Turturis ventrem integra omnia conjiciantur, C Turtur deinde a[[atus, C gal- linaceo adipe perfufus, mulieri propediem pariture, ve[peri alternis diebus, devorandus praebeatur, pregnans facilime pu- 20 erpera fiet. Suniperimeminit Gal. lib. vi. fimpl, medic. fic imquiens,. Tüniperus, calida C ficca utrinquetertii ordinis. juniperi At frutdus fimiliter quidem calidus est, fed non fimiliter ficcus, verim in boc primi fuerit ovdinis.. Attenuat , aperit. dige- vires ex rit, refolvit, adlringit, roborat. Arbor Greca voce &euwdis dicta, Latina Juniperus appellatur : Maturitama, Arconas,aut er Archenas : Italica, Ginepro: Germanica, C8adpbolter; c Svametbaum: Hifpanica, Enebro : Gallica, Genesre: Bo- bemicaalouvec. Ejus autem gummi Graci vocant niu dpmwéidiG» : Latini, Gummi J'uniperi : Mauritani,Sandarax : Itali, Gomma di Ginepró : Germani, SBirne: Hifpani, Verniz. : Galli, V ernix. Ls Juniperus cüm refinam fandat maftichi perfimilem, inter refiniferas , at bacciferas, non autem coni- feras connumerari poteft, Graecis agnevór nagd à v)» aga» neóbav , quod ejus odorem omnia reptilia ad- verfentur: velud và £yav vas àncvés ntgupnévos, J'üniperus vero , quod juniores & novellos fru&us pariat antiquis matürefcentibüs, utqui pariat üfque ad tertium annum,arbori fuz inhzerenre fru&u.. Florere 39 Theophraftus & Plinius memincre,fi uccedunr fru&us deuv(ldiis feu baccie,officinis Grana Juniperi;qui- bus (emen inclufum eft. Jüniperum diftinguimus in minorem & màjorem. Minorem alium vulgatum, ium alpinum:vulgan lexfrucu vel majore; velim letur ratione früticis evenire;fi- majores, arborefcens minores : türri r dee, alie niperi nomine tres oftenduntür plantze. quam pro Cedro Lycia autoris pofui nomen tribui poffit,ut in univerfalioftendetur hiftoria,hictamen dete o Jot fit Juniperus;aut faltem con gener,quam Jüniperum majorem bacca Z : Juniperi Maximi Illyrici : Lügdhtenbs hiftoria Jüniperi majoris: Tabern: tanus Juniperi majo» ris Illyricee nomine propofuere. uo Beatles, SABINAÀ. . CAP. LXXXVIII. 'Abina duorumgenerumeft. Unafoliiscupreffo fimilis fpinis horridior, [graviter olens, ] acris & 23«evez- fervens: V arbor eft coa&ae brevitatis, quae fefe magis inlatitudinem fundit: hüjus foliis nonnulli "ev. uffituutuntur. Alteratamaricisfoliofirniliseft. Utriuf (que folia nomas fiftünt, collectiones illit ein mitigant: quin & cum melle illita nigritias, fordesque repurgant, & carbunculos rumpuht : cum vino rib. legit, pota fanguinem per urinam eliciunt: partus appofitaextrahunt, & fuffitu idem praeftànt. Unguentis ^ Meum calfacientibusimmifcentur, & privatim c gleucino. — - ieu eei pc xil » p dir eie TÓ JbBgor, . rmi aet Sentio deri dido i, cft autem. arborcurtá. ems gleücini tompofitione apud id ett, « menti ut alterius eraviter ole c l^ odore, fapored, fimile d tur, Sela. 4f vo Plinii, !ba- Opinio- nes - inei / uim pel. cob dbec bac- baccifer alii ver) tbujz, Sabinam negant lli quide quod bac effe Sab planta nam, ^ 0 And. Matthioli Comm. planta nec folio, nec flore, neq, fructu, mon materie, non odore , neq, (apore , non cateris deniq, notis juniperum rferat; 8 bi vero, quód thuia, tt eff auclor Tbeopbrafts , na[catur apud. Ammonis delubrum , ato, in Cyreneyfi 4g10 » forman. preffo fimiliscum vamis, tum folii, caudice, fraituá, vel potius ceu cupveffus (ylve[lris : praterea quod ,ut idem feriis, tbuia materies omnino incorrupta perduret, nibil eju vadice c rifprw fit, ató, fimulachra ex ea antiqui fculpere fimt fim liti, quemadmodum ex cupre[fo, loto, C buxo. «Hec autem arbor couos feu galbulos non fert cuprefi modo; fea atcur » fed caduca C fungofa: catdice non attollittr longos ed eo brevi comenta e: materie uon conflat incorrupta folidaá jus atq, evidentius di[crimenin iu plan- mon ut tbuia peculiaribuslocis gaudet. [ed ubiq, feré locorum nafcitur: ut binc ma. tis appareat, quam ut illertm error.qui eas uam faciunt tbuiam, pluribus explodi mereatur. 1 deoq, noftris atit agonifli mibiaflipulandum non esl , quód noffris vefpondeant argumentis , fed frivolis admodtum nitantur conjetturis, ubi bacci- feram fabinam Tbutem facere nituntur.Sed dicant,fi [apiunt,quomodo C» quo patto Tbuia ex Mauritania evolaverit ij 18 Germaniam;tbi in T yrolenfi comitatu plurima baccifera fabina provenit.H c profettà omnia funt, fapientium indigna. IIl. MVSCVS TERRESTRIS clavatus alter. nan IN MUS Q MA o SNO lm VB DNI WU) 7 ye fh W MA NUN MA I a [ES Sá AM ARIA DOMI NW AE UA Me MOS UA NM Nh iW NW WW Z7 AA O NI LAM W) I NU Y HI NASA V IM Y ^N WIN NA NN WI W (I A i Wn P MN kN M UM W WI M UJ 1 y 0 zm ————og : Su. B - k E x tio, rifus poflerit atis. Sed certàrdlinquitur ut miremur eos, qui flirpem banc, quam depittam exhibemus veram Salina ejfe iaficiautur,citm mullis careat motis ex iis, quas illi Diofcorides veddidit. Atqui illud nobis objiciunt.quàd Diofcaridesn defcribenda Sabina nullam baccarum mentionem fecerit:id mehercule , quod legatur , non fecit. Sed quid dicenti ft in quamplurimis plantis ex iis etiam.qua ab omnibus legitima habentur, pluves nota, c e quidem pracipue, nonnunquam .. defidereuturquas nimirum Diofcoridem omififfe credendum efi vel quód planta e« effent alioqui vulgo coghite, vel quid (o0 emnes earum partes non fatis exploratas baberet vel alias ob cau[as, quas profequi non esl bic locwzquarum omnitandli- : qua [acile potui elfe cur Sabina baccas mon admoras reliquerit. Addam Cr id fort affe ex eo evenifJe,quod Sabina frequtn-. i Bellonii inio da circa Sa- ori variare fc effe in reliquis motis difcrimen. amyedalum arborem equet cuprejfum foliis prorfus emu mibiquidem plant abfurdum videtur. Sed quód quod quam plantam nunc Dio| " . Tantum quidam fiis peragrationibus tri In lib. primum Diofcoridis. - DI 10 dracbme, additis ternis fcrupulis Chryfocollefofitia, C vini albi uncia, agri parturientibus : verim dari non debet, nifi . marisci: altera folio Cupreffi: in hoctamen conveniunt, quàd immortali coma vireant, & utraq; baccas pc 3o fru&um proferat, I. Sabinamergo primam Diofcoridis, fabinamfolio cupreffi vocamus, Sabina major 2e i Gef. Sabina altera Dodo.fabina fru&ifera,Caft.Genuina fabina baccifera atrocerulea.Lob.Sabina folio: * 2*7 cuprefi fimili, Cord.in Diofc.Sabina cupreflo fimilis, Lugd. Sabina baccifera, Cam.favina foemina ma- tod od. Sabina fterilis, A. dbi Svr gem. CAP. LXXXIX. B^ e ha (C Eimhyr magna eft, ex qua picem colligunt , qua cedria vocatur. Juniperi modo baccas parit, 2» es baccarü myrti mignündine, rotundas. Cedria optima eft craffa; perlucida, gravis odoris quze dà ef- "93s funditur,guttatim no flipatacoit.Cuiea visineftjut defun&acor pora cófervet,& viva corrü 2 H tot * B kl . B e E i »concipiendi vim adimit:anginz ea u iztonfillarum me rm 5 ulosdillita enecat:cerafte morfibus cá fale impofita fabvenit:cótra haufta leporis e ain fumpta;auxiliatur: in elephantia aut lin&ujaut perun&tione proficit: pulmonum eft ; ex »urgat, & f cyathus ejus abforbeatur, perfanat: vermes, & tineas fubter indita necat , & partus qua ces -Fit & oleum à cedria feparatum dum coquitur, velleribus fupra halitum ejus pendent ipi. tucpl- ad omni. s: privatim vehemk perun&um, fcabiem quadrupedum, canum, boum; end i ticinos enecat, & ulcera , qua ex tonfura acceperunt, ad cicatrices perducit, producit Cedrides cedri fru&us vocantur. Calfa&oriá vim habent: ftomac adverfanturzauxilio funttufli,con- "£2tete *vulfis, ruptis, ft À sciunt ex polline piperis poti;contra hauftum p n marinum in vino hpotm fumnnctt irperunco ex adipe cervino, aut medulla , corpore. In antidota adduntur, tsmenur t Fuliginem, quo; pice, congeri oportet: qua eandem, quam picea fuligo, vim prebet, . pant. eo EE hrraca Diofemidi ligentia,ut non folüm is autbor multis in locis rec. tur&ali- - risreprebendatur , fed ut rei berbavie indagatoribus multum acce erit negotiiin agnofzendis demon[lrandiá, ipfius bi cedrus Diofcoridis plantis, [Ote s ape coat reri hee duea. i Cedrotoro P^! a movdbere[f Diejsoridem dicantzquippe qui eripferit magnam cedrumbaccas edere ju iperi modorotundas beytarimr (eat ege magnitudine. Hoc idem nobis quoa, magnum face[febat negotium , donec clarifmw vir Augerius Bufie qui ptem annm, Ce[aris Ferdinandi, apud Turcarum 1 peratoremyoratovem egit, ad nos rediit. exemplar babuit ab Antonio Catacuz eno Con[lantinopolitano viro optimo accentu An ef te minimum quidem unguem in deferibenda Cedri iftoria 2 fcopoa n sniverja pofteritas veferet acceptum. Exemplar enim illud (ic babet. "CH told dois Go fe. 1) o IX emp muagloss pampórepo» uiv aga as DENS AINE SÁrO- i Gris pi e deuvég, eigseanngair né ydg» nbpry apiggi, 1deft, Cedru arbor magna efl ex qua cedria col. ofcorii à Ec. ligitur, etituta, .. -Celii dir.Caudex refinam fandit albam, C» liquidam: [ed tvattu temporis, folis fervore in gyumos concrefcit. Sunt qui «fera D2 And. Matthioli Comm. l;C.E D R. Us$ IL. CEDRUS PHOENICIA, "d e ie Z. (S. A 4 2: X p ANS ZA n lioitur, fructum producit velut Cupreffus, majorem tamen ut plurimum Reperitur, c alibi Cedrus parv a,aculeatg infut | Suniperi ferens feudum magnitudine myrti, rotundum. Quibustauifeffo palam eft utrius, cedri hiftoriam reddi ferie Cedii pfiffe Diojcoridem, quemadmodum Theophraflus, & Plinius, qui majoris cedri duo genera facit lib.xni.cap.v ali ita feris OE bit. Et majoris cedri duo genera : qua floret, fructum non fert: fructifera nonfaret,C» inea antecedentem frudtum ocaipat ophrat, Z0vus, femen ejns cupreffo fimile. Quidam cedrelaten vocant.Ex bac refina laudatiffima,materia verà ipfi TR & ou € fimulachra deorum ex ea factit averunt.Et libro xxiv.cap.v.idem inquit.Cedrus magna,quam cedrelaten vocant dat aig es picem, qua cedria vocatur : ba&teuus Plinius. Quiforta[e non ineptà magnam cedrum cedrelaten appellavit quouiamtt- hiftoria, driarbores, qua in monte Libanoproveniunt (ut mili vetulerunt amici, qui univer[am fere Syriam peragrarunt bio cie abietem veferunt. Abies autem Gracisénoées dicitur : unde cedrelate poterit cedrabies Latimt reddi, Arbor bac(ur iidtm : mili narrarunt) adeü magna C procera efl, ut nufquam arborem fe vidiffe affirment qua cedrelaten magnitudine exit lat.Cortice vefütur lavi C glabro, ea parte excepta, qua à terra ad primos u(a, ramos attollitur : bec eum ajpera ctrtie - tur : corticis color efl ceuloti arboris. Rami ab imo ug, ad cacumenferéin rota modum per intervalla caudicem ci int, € fpatiantur : qui tantà minores vifuntur, quanto uperius erumpunt: hinc eff, quod eminus con[petta azbor pyra fi ciem repra[entat.Folia illi capillata afrignant, veluti larici, vel pino, breviora tamen, C minime aculeata: id qu teflatur Plinius lib. xvi.cap.xx1v.Conos profert piceis aemulos vernm breviores ,crafüores duriores, C" vegetioresu ea magine quifpiam videre pote[-pediculo pertinaciter inberentes:in quibus femen includitur cupreffo frmile,ut Plinii hen dans cedrum duplicem vefinam ferre, atq, alteram intra corticem vomica inodo coacervari , ut abiegnam Lacbrymamin | —— wbiete oriri fuperius diximus : alteram verb extra corticem emanare : utranq, ab arbore cedriam nominant. H«t fent; a eos quademagna cedro à peregrinis accepi. Porrb Cedrus cor babet duriffimum a« odor atum;colore perinde vubens,atqy ti 2 | gnum.Tota cedri materies durifüma: quam ob cau[am credidere majores, eam neq, cariem , nea, vetuflatem fentire JH —— — eternam e[fe.Qua etiamnum vatione duclus Salomon Hebraeorum vex, Dei optimi maximi templum Hievofol ym ts (tif amaterie extruenduim curavit. Ex ea quoq, prifcifimulacbra fadtitarunt , exiffimantes tantam illi ineffe diuturnit m quantam marmoreis, aut metallici, Cedri materies optima navigiis non modo extruendis, fed C» palatiorum;& fabricis conveniens: quippe quoniam incorrupta quafi in perpetuum perdurat, Cedrus faxofís C» frigidis loci q . montes amat pra cateristraclibus, Perpetua coma viret , qua fi caffrerur, decacuminata demoritur , nec unq : germinat, utpote € cupre[Jus, pinus, lavix., c aliarum plures. In Aeg, c Syria ( ut Theophraflus & Pli — .. fegesinopia abietis cedro ad claffes feruntur ufi. Maxima eain Cyprotraditur ad undeciremem Demetrii fuccif, c. trgintapedum longitudinis , craffitudinis verb ad trium bominum complexum. Cedri bujufce majora vamum una MP 9 os frudiu e Libano monte allatum, cujus bic imaginem damus, mifit ad me Verona Francifcus Calceolarius pharmacopeuuMt? ' Auream Campanam; vir quidem veiplantarie ftudiofiffimus: à cuju icone edocli, qui medicá materiam colunt, facil fte - c. sélligent, quam magno ducantur errore, qui noftratem laricem Cedrum banc magnam effe contendunt. ceterum miti -Cedri Cedri bina item [pecies funt (ur predicti authores teflantur ) Lyciaré* Phoenicia , juniperi fimilitudine : differunt jo minoris 145 phenicia folium babet ji avum, [pi acutum, C ob id oxycedros appellatur. — Lycia verüfi i ESeUe pongo mitore frequei » tt ita juniperum paryam quadantenus veferat." Eadem fi E. infuay babetur, qualis fer? in pineorum ftrobilis percipitur,cortice c inflar : utrag, omnitemporefruum gerit : verum inoxycedro ente;fapore dulcisefai baud ingrato.Ly gei , quadruplo majorib. colore aureoru| In lib. primum Diofcoridis. 23 ici ifc, itur i ettam in nor- j bentesá, amaro fapore, odorenon ingrato.Pbenicia cedrusfrequentiftima nafcitur in Mie talc y i à kr Tupidia "s Sunipero admodum fimilis nec nifi frudu erdt — , ph ripduorsinean i j j ; rgio Y í eoxycedrivamufculos effem donatus à Georg e ! o nefciunt (ecernere.. At cum ipfe | T e Md min e illum ex Pefino Ylrie oppido fecum attulerat , vubentibus baccis undig, Ig nrline- Minime ue apud Theophraft. Galenum, ac veteres alios legeram , mihi quidem frucdum intuenti ree. moria haber b lantam minorem ejfe cedrum.. Etenim ( ut merorant flirpium fcriptores tu Mr en "— " eoxycedrum à Junipero, nifi buic ceruleus pumiluss, , illi verà flavus ru » 4t seit ^ pec - asi m dd " ntam, quaminiMfiria nafci diximus , & cujus bic effigiem damus; mon major cedri f j , r plantam, : * 1 , cd | Sls amesgtion: d bonici Cr oxycedros vocatur... De Lycia autem c&« pass genus ullum, fed minoris [peciem e[fe cenfemus, nimirum Pbeniciam , qua 3] IL CEDRUS LYCIA. IV. ARBOR VITA. referre jucundum eft-ata, "fuaviftimum fpirant odo-' Cedria, men minores quam altera, rubent aia Ed Manat ab arbore ina- si cedri (ut fupra di, Sed bane 4d i5 Bellonii " pes dp eie tfi regiones ille plurimis ( et ajunt) ce- m dris ma item libro de coniferis asboribus , putat non modo ce- "m drum. juniperum C berulam. Quinetiam idem fuis mal? ex . rari cogita eai omnesf. Gali quàm plurimi auGores Cedrie duntaxat reddi, leh ut agno defunita corpora con[ervare.quemadmodum ca confervat legitima cedria prorfus mter fefacultati erant s Mei Qt-- quàm bac, quid f am ellonius maxime ballucinetur, diam. 6o liquida in Europa ? teda coquiti extra circumdatofervet. Pyim Aegypto corpora bominum defu ligi potefl, quàm quid $ ri liqu. bant, ut ea in Europa ? teda ft. Nontamen contra quid cedria ab aliis vefiniferis plantis defluat. Adde : Guleno ngu ai( quod equidem fc Mei ard : e viventia corrumpere, preté cedriam, abunde confcai e arbitror. Pli Im quidem loco cit sto de picetanriy; nium veri in boc fimiliter ballucimatum fi wf, at4, in aliis Plhariburegus up alios ndo, peg juvzte latius ofendemus. Ceterkm variat i vofceridi codicibu de cedria lei!no:quip- &:z 9epi id 124. And. Matthioli Comm. ézuá, id eff vehemens odore, quod indicat cedriam ejfe vehementer odorataim, uon autem graviter olere. Quod etia xime teflatur Vivgilins libro 7. Aeneidos bis verfibus de Civce canens, — Proxima Circea vaduntur littora terra , Dives inacceffos ubi folis fila lucos Affiduo vefonat cantu, teitisá, fuperbis Urit odoratum nmocurna inlumina cedrum, Atlantica 4; s x : & Tha, Urn Subas Rex duas vendidiffc, quarum alteri pretzum feftertium quindecies, alteri paulo minus.Sunt qui dicant,» idem. , c inea Atlantisparte , ubi Ancborarius mons Fam frudu nullam habeat Sabina cum Cue exornantur, tain in Tyrrheni, quam Bena- adjuvante Deo, plura dabuntur vires ex : us libro 7. fimplicium medicamene torum bis verbis. Cedrw [pecie duplex efl y altera fruticofa juniperis adfimilis , altera arbor hónexigua. Utrag, eff calida, drea ( vocatur ita cedrioleum ) quir- Molles itaq; cavnes prompti citraé, m étiam babent fubflamiate 48 [d [apta ftd iffimo ordine nihi lgati,tum etiam antiqui a babuiffe fatetur, u - CMS t)fi e&átquo 5 & iare eft.Cedru ins ia Th lib. 6 us major; Bellon. Caft.Cedrus arbor cc dob QUA, soneeck io Rr Io Paleftin pracelía, Lob.Cedrus phernicia,Lugd. Cedrus, Gaefal,& Taber, IT,Cedrus mi- j3 » DE onde Sind zí T TS ; Came "t not * « In lib. primum Diofcondis.— D$ nor Juniperi folio & oxycedrus T heophrafti , quam videtur intellexiffe Galenus dum cedrum frutico- fum Juniperis adfimilem fcribit.C .B. Oxycedrus, Dod. Gal.Lugd. Cluf. Hifp. cuietiam Cedrus Lycia Theophraft,& Plinii: Oxycedrus Phenicea, Dodo.Cedrus Phenicea, Caft. Tab.Cedrus, Lac.Lon.Ce- drus magna, Cord.in Diofc.Cedrus minor, Gef.hor. Juniperus major Monfpelienfium,Lob.inter Juni- perum montanum Czfalpinus recenfuifle videtur. III.Cedri Lycie nomine hanc Matthiolus propone- re videtur,quo nomine & Bellon. & Gef.hort.donarunt: Cedrus minor,Cord.in Diofc.Oxycedrus Ly- cia; Dod.Cedrus Phenicea media, Lob. Juniperus major, Cluf. Hifp. Sabina baccata, Adver.& Lob.in Iconibus.Thyi« genus quartü,Lugd.Cedrus Phenicea fecunda, Tab.Oxycedrus folio cupreffi,& fabi- na major Monfpellienfibus dicebatur, apud quos in monte Cetio ad mare collegimus. Equidem malim 1o ad Juniperum referre;cujus nomine Juniperum majorem folio Cupreffi appellamus,& videtur Junipe- rus major Diofc.quem fcribit aliquibus Cupreffum fylveftrem appellari , quia Cupreffo fimilis,afperis maritimifd; locis plerumq; nafcitur : quae Diofcoridis verba tanquam notha, à Diofcoridis interprete rejecta funt.Hujus eft altera fpecies, majoribus multó baccis, quam ex Egypto accepimus,quà Cedrum pheniceamalteram Lobel.nominat, ut qui tres referat fpecies;fola magnitudine differentes.IV In hanc claffem & Arbor vitz referenda,cum Cedrus Lycia Lob. dicatur, multis videatur effe Thuya Theop.4. hiftorie 1,qua in defcriptione quedá fünt quz noftre conveniunt:alii ad BrutamPlinii lib.12.ca.17.re- ferunt, licet pauciffima note Pliniang noftre conveniant.Hac vulgo Arbor vitz dicitur,forté ob odoris vehementiam:quo nomine donarunt Bellonius, Gef. hort. Dodo. Cluf. Caft. Taber. Arbor filici fimilis . Oviedo: Thuie tertium genus , Lugd. Thuia, Cam. Arbufcula eft admodum odorata, perpetuo virens 20 altitudine virum long? fuperans, quae exradiceunicum caudicem eumd; re&tum, cortice lento ex rubro nigricante te&um emittitnodofo durod; ligno: qui in varios ramos alarum modo expanfos brachiatur: his; in alios planosalternatim dividütur, & ii denuo in alia atq; alia oblonga folia;t multis foliolis qua- ternis fimul compofitis conftantia. Floresex extremis foliis vernali tempore exeunt, ut inCupreffo pu- filli Rlavefcentes, quorum aliqui in exiguum fru&um pinei nuclei magnitudine conglobantur, conis ex fquamulis fex compadis, qui primo virent; mox pallent, & ubi maturuerenigricant:in quibus femina quatuor pellea cea in medio continetur, quorü medulla acris & amariufcula. Haec ex Canadas feptétrio- nalis Americe provinciain Galliam primum illata , & Francifco regi arboris Paradyfi nomine donata : quam Lutetize dum effemus , ex Regio horto quem Jo. Robinus colit, in Illuftriff. Ducis Virtenbergici D.Friderici hortum,quem Montembelgardi,frater Joha.BauhinusejusCélfitudinis Archiater colit,mi- 3o fimus, unde plurimisaliis per Germaniam communicata ex tranfmiffis furculis » qui facile radices agunt. LAURUS LAURUS LATIFOLIA. 4o 6o Apre, LAURUS E [ Aurusquedam tenui folio conftat altera lati c E tiore: utraque exc i , mes ar nde derodtumearumin mulicbresinféusadéitum, vulva, Seer itiis Polenta pancilliti mguntillita quoc; ac trita vefparum apum; i&tibusoj itul went i icciéim d d e mitigant: fed pota ftomachum effu (& Yomitiones ' gna. edis a &conaiiuL: dm lia calfaciunt: ergo in eclegmatetritz cum melle vel paffo, profunt £x. Oribopnieg, acis rheumatifmis; coritra rpionum i&us ex vino bibuntur:vitili- ed L 3 ; gines tiq. cod. zx olli- legit 7k it.Vi- 7127 v9 26 | And. Matthioli Comm. gines emaculant. Succus baccarum utiliffimé aurium dolori, | & gravitati ] inftillatur cum vino vetere; & rofaceo. In medicamenta autem adjiciuntur, qu& nervorum laffitudines reficiunt, acopa vocant: & adunguenta, que calfaciutit;& difcutiunt.Cortex radicis calculos rumpit, partus necat, hepaticis pro- deft , tribusobolis in vino odorato potus. , Lauri hi- ew tam tenuifolia, quàm Latifolia, arbor eft odoratiffima, neminig, in Italia mon cognita , quid non folim in hor. M » tit, viridariiaq, ac vineis (ata ubiq, vire[cat fed per fe in (ylvis, locis pvefertim maritimis ac etiam in montibus, & cole mas & libusapricit, qui lacus & maria re(piciunt, [pont na[catur.. Folia babet oblenga, C lata origine in acutum definentia, /famina, craffa, folida, & odorata, in uno quidem genere latiora, in altero angt[liora: qua foliorum differentia alteram marem, alteram feminam cen[emus.. Flores mittit parvos mufcofos, oleafere fimiles , ex luteo albicantes , e quibus bacca pro» qq deunt oleis fimiles, colore primitin viridi, & per maturitatem nigro, cra[[o intus nucleo, ut in Rufci baci. Decerpuntur Lauri bacca infine Autumn, vel [Latim in ipfo byeusis principio, ut etiamoliva. Etoleum ex ii elicitur , quod Laurinum pilot vocamus. Laurus planta eft » Apollini lucidiffimo facra : quin etiam Ajove colitur. Una quog, laurus Rome antiquitus & Jovi. Imperatorum pont ificumó, domos exornave folebat. Quod fimiliter, atq, alii complures gentilium mores , in bunc ufq, c, — diem apudgos perdurat.Namq, ubi dies feftus advenerit, laurus non modo templorum valvas decorat , fed & ubi dies ge- uiales adfuerint, ingentium palatiorum efl janitrix.. Quofit; ut magnis adventantibus principibus, laurifrondibus C co- lumna c avcuin pacis fignum extruantur : fiquidem pacifera laurus eff, non fecus ac olea. Ideo antiquitus etiam fi ejus vami pratendebantur inter armatos boffes, firmum quietis erat indicium. Qua ob[cryatione ductu Bernardus Clefius Car- dinalis ampliffimus Tridentinus, tum pacis, um quietis etator maximus, lauri & palma florida ramum adnedtebat , ut nitida marmora, praclara metalla, fpeciofa piüure,aurea C argentea vafa;ac reliqua admiranda demonflrant , quibu 29 ES * & "5 N. *& Hn Ly -— s. & E "8 Ej » Ed S hi E Ej E & E A & "e A "s cm & E El "d - I] S. RE & I za E P & M s E t I u iy: -— z ES SR. E Ex e & s e s E! -- u - T x gm ES E -* sz. Laurus, tere folebant in Parnafo monte , quod ibi laurus fpettatifiima cre[ceret. Caterim quàd laurus Roma à Jove e celo mifa mid, fuerit, ut ea inperatorescoronarentur, facili perbiberi poteft : namq, Livie Drufille, quepo[fltea Augufta matrimonii ue- pum axplitudini ratione, plerunq, templorum turres iciunt, fuperba mundi palatia dilacerant,ac fapits bominesimas niter interimunt: bac tamen (ola arbor fulmine non percutitur, nifi in futur calamitatis prodigium : ac ne quidem do- ^o Tem, taxam, fpadonia etate conveni unt. At Theo fe / In lib. primum Duiofcoridis. 27 LAURUS SYLVESTRIS PLAT ANUS feu Tinus. Hacarbufcula eft Lauro humilior in alas divifa;ramis longiufculisarticulatis:folia lauro vulgari latio- ra, nigricantia; inodora, ramosordine quod bientia, leviter lanuginofa: ramulorum fummitati- mirar PLATANUS. CAD, cA. »: i É cé Platanifoliain vino deco&a, mox illita, oculorum fluxiones fiftunt: tumores & inflam- - mationeslevant. Deco&us cortex in aceto , dentesin dolorecolluit. Virides pilulaé in vino pota, ferpentium morfibus auxiliantur: exceptz autem adipe, igni ambufta fanant. ekeiuionum, pilu- arur nugo,oculos,&auresoffendit, x 2 *. IL lia advena peregrinaó, efl, quanquam regionem diluum ( ut Theophraft. eft autbor) Wi megnia,finvii. Platani XE Verimenimvero fi ibi nonnulla virefcunt Plataniplanta, ut quas ipfe Neapoli, & Patavii vidi, funt quide ex lohgin- confider. 50 quis regionib. allata;ut etiam antiquitus à Romani per mare Jonili invecta fuere, corum duntaxat umbra gratia Rome expetita, ubi platanis tantum bonoris increbuit, ut diu nutrita fint merovadicibusinfufo. Namq, bec arbor plurimi vini irrigatione gaudet ; tamet[i majorem in modum fontes, C fluvios amet. Platanus ad amplifimam ramorum amplitudi- MiraPlaz .., mein ad[urgit, ade L2 Acini Mutianus ciyis Romame , Plyuio tefle, boc prodendum etiam pofteris putarit : qui provin- taniva- ie Lycia legatus affirmat, in ea fuiffe platani fociam gelidi fontis amenitate itineri appofitam, octoginta atq, unius pedii pides fpecu, numer ict, fe vaflia protegentem vamis arborit inflar, C agros longis obtinentem umbris : ac ne quid defitfpe-. [nnce imagi 'aintus crepidinis corona, mufcofos complexa pumices: intva quam [e epulatii cum duodevigefimoco- —— ^ mite, target 'abente fronde, ab omni afflatu fecurum, opzantem imbrium per folia crepitus,latiorem quam mar-.—— morum lura érietate, laquearitm auro cubuife in eadem.In Cretain[ula ad Cortynia n Platans fletiffefer- ted tur aptid fontem quendam, qua folia byeme non amitteret , fl que ee tacui inire z 8 And. Matthioli Comm. Platani £45 adver[anttir ve[pertilionibus: earum pilul« addito melle, & illita, lentigines, veteresá, nigritias emendant. De pla- Eg ** tano differuit Galenus libr.8. fimplicium Medicamentorum, fic inquiens.Platans bumidioris frigidiorito, effentia efl, non d ita multo quam fymmetra.Proinde folia viridia vita C illit a, probibent, vefolvunt, reprimunt,c* uon ob fcire phlegmo. nas na[centes adjuvant : Cortex autem, € pilula magis deficcantem vim obtinent, ut tlle quidem in aceto coctus ad dep, tium adbibeatur dolores: pilule veró cum adipe ad ulcera ambufla.| Sunt autem qui cortice combti[lo medicamen defic- catorium, C abfterforium efficiunt, ut cum aqua lepras [anet , per fefe illitum , ob humorem nimium , vetera C fordida, Vitanduseff pulvis foliis arboris infidens , alioqui (i (ritu attrabatur, arteriam offendit , valenter deficcans, c exafhe. Nomina. 7475, Yocemáó, ledit, ficut fanéetiam vifum & auditum, fi in oculos, aut aures inciderit. nAdéravG» tit Graci, ita parir Latinis Platanus appellatur . Arabibus, Dulb: Italis, Platano.Gallis, Plan , five Plane. ' Platanus nomen habet ab amplitudine;ob laté diffufos ramos, amplaque folia, de qua Plato in Pha. * drone, Theophralttus, Aelianus, aliique, Platanum vocantes,ut ex recentioribus Cord. Gef, Dodo.Lob, Lac. Caft. Cafal. Lugd. Taber. Plaranum Graecam vocabimus ad differentiam Gallica (relicta fenten- tia Cornari , qui Tiliam vulgarem Platanum autumat) qua ob foliorum formam & nominis fimilítu- dinem; hucquidem referri poffet, quae Acer major dicitur: at quia Aceris in fimpl.med.claffe Diofcori- des,Galenus, /£gineta, Aétiusaliid; non meminetunt;& viribus cum Platanonon convenit, de eo;éjut- Que fpeciebus in univerfali hiftoria. ' Meis, FRAXINUS. CAP. XCII. i Fraxini | AZ RaxzrNus arbor nota eft. Cujusfoliorumfuc- hiftor.ex f | f ; : qe : Ten Theoph. f cus, & ipfa ex vino pota, & illita viperarum idi- Z««— busauxiliantur. Corticiscinisexaqua illitus lepras - eximit. Ligni ramenta, fcobemque potu perniciem afferretradunt. orsi eee arbor eft notiffima. Ejus ( ut Tbeophvaftus me- moria prodidit lib.g cap.u.) duoveperiuntur genera : quo» rum alterum excel[um procerumd; eft , lignum babens can- didum, craffrvenium, nervarim, mollius; euodius, ac cvifpius : alterum bumilius , minus audile , fcabriu, durius, C flavius 38 Folia laurinis, lauri latifolia fimilia ,in acutius tamen coacta, e ambitu leviter ferrata. Ramulustotus , quem folium unum. putaveris, quód fimul cuncta folia ferat fingulari pediculo , dr. - fingulis foliis conjugatim,veluti per geuicula; pendentibus cone. flat : amplo intervallo conjugatiombus diftnélis, perinde atq, inforbo. Fert fructum in filiquis linguis avicularuim fimilem, - fübrubrum, c guffu fubamariufculo ac medicato , minutum, nucofum. qualem amygdale, guftu [ubamarum. Fraximi te. calfacit €» ficcat, adfiringit;re[olvit, abflergit, attenuat.Trae" í rus "ew didit Pliniw fraxini folia jumentu mortifera:ceteris vuninan- 4o xini folia tiuminnocua : que de taxo, non defraxino Tbeophra[lus prodie- mortife- dit,inquiens.. Si jumenta ( ut ferunt ) taxi folia comederit, zacile, -..— flant remedium smbr as quami Roberti Conftan- tint bal- cer un mricestüram mod Fraxini Avislin. 4 4 vetici. Semen quod avis vocant Myropola, datur utiliter pot. in latte gu vurinam. Venetem idemexcitat , € praefertim, PUn UND " i tur. * In lib. primum Diofcoridis. 129 tur, addito faccharo: idem Semen in Novembris initio decerptum , C infurno ficcatum , datür perquam utiliter potan- Diei. üum calculofis, ex vetere vino.Folia fraxineis fimilia fert flrps illa apprime celebrisquam vulgó D 1C T AMUM. ALBUM (eiatio, nuncupant, ob idá, à recentiorum nonnullis pumila fraxinus cognominatur. Hac nullis tam Grecorum , quam Arabum auctoribus ( quod equidem legerim ) ufquam defcripta eft. Quare non poffum non admirari, quonam pacto fibi dichami no- meh vendicaverit. Ea efl vifu pulcherrima, [pecio[ad, :floribus formofís, inipense vedolentilbus, in purpura albicantibus.ci- trei avboris inodo. Radix ei candida, odore hirci, amaro fapore: proinde mirum non eft, fi ventris tineas perimat.Tradunt etiam (uapte vi pollere adveifus letbalia venena, ac omnim venenoforum animalium mov[um itumá,,nte minus adver- fus peflilentiam.. Prodefl f[fómachicis, C [ufpiriofis. Elicituré floribus aqua, qua naribus ivfu[a capitis morbos frigiditate obortos mirifict propellit, Ceierim non de[unt antagonifle , qui velint Didamum bunc effe Diofcoridis Tragium.. Sed Trigium 10 (Am cantum in Creta Diofcoridis, Galeni, Oribaft, Pauli, Plinii, teflimonio proveniat Tragium , cadit peritá, borum. Dioscor. fcielorum fententia, quos c illi perpetub videbant , qui baud iguorant , quante grandior fit albo didlamuo Lenti[cus, non cffe, Namg, quis fane menti dixerit didlamnum bunc berbam (z[quicubitalem vamos babere lentifco arbore non infima. majo- ses, aut grandiores ? fed ita [epe dacuntur invidi ad flultitiam ufa, s atqui plura de bisin Fpi[lolis [cribemts, Qua arbor Grece Mia : Latin? Fraxiius appellatur : Italice, Fraffimo : Germanice, G fern; Gfderbaum/Goteinafdicrn : Bifpa- hice, Frafno, (* Frexo : Gallice, Fraifue. Bobemice, Gelin: Polonis, Zefion. : Fraxinus duum generum,altera latioribus, altera anguftioribus foliis:que latioribus,alia fterilis;alia frugifera: ea eft quam T heophraftus excelfam dicit, quamd; Macedones £s» (Bubulum fraxinum Gaza reddidit) id eft , grandem fraxinum vocitant: idem enim eft, ác fi diceret aoxvia io , 6 particula magnitudinem fignificante pro «ox, Plutarcho in Sympofiis auctore: erfiad boum pabula quidam fron- ^0 desctiam reponantjita ut & ob eam cauffam Bubula fraxinus fort? fit dicta:Haec Plinio longa & campe- ftrisef, Recentioribusfraxinus. Sterilisfeu masfolos flofculorum racemos feu globulos nigros fert , qui abfq; fru&tu decidunt, quos Theophraftus si» 6pís , velut mufcos,vocat: pilulas vocat au&or Herba- rii Lugdunenfis, Mufcos in globum coa&os quoq; Carfalp. & Camer. in Matth.hid; partim fru&ui pro- pinqui, partim longe remoti verno tempore obfervantur. Frugifera feu fcemina, fru&us fert filliquarum inftar dependentes, quos aliquis apAsaso, alii re£tiüs prdeyaworo vocant, Officinis , ex Serapione à Avicenna, Lingua avis & Lingua pafferina. * aeu, "os 9. POPULUS ALBA, ET NIGRA. CAP. XCTII Qus albe populi cortex unciz unius pondere, ifchiadicis, ac urine ftillicidio prodeft, fterilitatéin- 5o ^ duceretraduntffi cmulino rene bibatur.Folia quoq; cum vino poft purgationes pota idem praeftare produntur. T'epens foliorü fuccus utiliter auriá dolori inftillarur.Pilula,qüe primo foliorum partu exi- liunt, tite & cümelle illit&&, oculorum hebetudini medentur. Memo rie prodiderunt, corticem albe iNomina, populi, & nigre particulatim cafum; & fulcis ftercoratis mandatum, omni anni edules fungos profete Populi ingre folis cumace liam sgnausilitare podagricisdeloribus illiancur. Refam Ere rore UE es vmm tumquqfjomachi, ventrifque fluxionesfiftit, u Pr UMEN, Tc NES 4, 1 POPULUS ALBA .]L POPULUS N!GRA. * "t Popuiti no And. Matthioli Comm. " lustves babet facies : alba, ni ^ Opurustres Dabet [Dectes : aLDa, vi gra C Lybica five IBI » Kk E p : EET S 7 Lyotua fili. Populo- I Ip P OI 13 L Ls L Y B I (8 A tana, que Gr&cis Regie dicitur. Alba arbor [f procera, $4990, craffo caudice, albicazte cortize,ac l«vi.Folia ill; [unt vitigi. & luttor. nea , verfa parte maxime albicantia lauugino[aó, , Beghyg berbe modo, quod à fimilitudine cbamaleucen vocavere Gre- pO (onndeilli nomeu, Aeínne; N igra.proceriorvediora, babetur WW folio bederaceo , mon tamen ttt in alba diffedto, fed integro, paululum per ambitum ferrato , longo tenutá, appenfo pedi. ctilo , apice in acutum definente cortice eff cineritio,non te. nti : inateyia alba ac contumaci ad edium C» utes, ifiliumi fa- 10 bricas idonea, piafertimi, ad afferes parandos. LjbicainBe. — bemia , C in wniver[a Germania Jrequentifima vifum , fo- lio efl ceteri votundiore, tenuiore, 4ngulofo, leviter in ambi- iu fermato, puni quibufdam alli conjperfo, lozgotentaó, pediculo appenfo, continu feré fe movente , etiam fi etullu in are [ritus fentiatur.Caudice eff ceterisbreviore .u tgrioreg, cortice veflito , (C materia ünbecilliore 3 Alla tamen, actes naci, fructum nullum fert nec flores. Alba flevitis. Nigra ver fructum fert racematim uva fpeciem veprafentantem ; accu orobimagnitudine, in quo plurima concluditur Lon '£0 alli. 20 cans, qua, ubimaturteriut bacca jin papposevolat. Amatu- — trag, nafci in fluminum ripis, in fcroLium aggeribus, c? uli- ginofistratlibus. Lybica nafcitur in montium fylvis , c» hi veftribuslocis, Semenlegitur atiteaquamvumpatur , c» fic- catur in umbra.Harum omnium meminit Tbeopbra[Ins lib.3. tap. 14. de bifloria plantarum , ubi fic baber.. Populus alla, nigraá, uniformes habentur: amba natura erede, fedexcelo — | fior, leviora, nigra : figura foliorum adfimilis,e? lignimate- ries albedine fimilis vifitur : utranq, ne florem quidem ba- - bere exiflimant.. Keguis ( quam quidam Alpinam , quidam 30 Lylicam vertunt ) populo alba non abfimilis , citm magnitu dine, tium veró quód ramis albicantibus [argitur : folio bede- : : c "ve, fed parte altera fine angulo, altera verb oblonga, itiá, at quium exeunte acutum: coloreparteve[upina, pronaá, ferme fimili : pediculoprolixo, tenui, annexo, quamobrem nout« Pli. redo; fedinflexo, Cortice afperiori, quam populus alba, [cabriorió, üt pyrus fylvefris : bac Theopbraftus.Hac omuibus p4f- pluresls- fim nora funt.Lybica Plinio lib. 16. cap. 2 3. minima folio efl, ac nigerrima, fungisó, enafceutibus laudat ifüima. Alba folia [vri Licolor, (uperne candicans, inferioreparte viridi.Sed bic Plinius apert? errore notatur,quod bac contra fuperne virtat jte : - ferné vero albicet, candida efflovefcente lanugine, qu tamen in nigra non vifitur, ut Pliniusexiflimat, cumi erenter "audifiima anugo. Sed & tertio idem erva[fe deprelenduur : quippe qui fcripferit eodemlilro cum tamen fru&tum ferat uvarum fpeciem pra feferentem , intus alba la- 40 n ex acetopotum comitialibus prodeffe, Sed quid opus eff pluri opulum- uvas Gr femen ferre faterur , illas utiq unguen myropola, ue ob id commums ufus unguentum populeusi vocatum , ex vo pope. "4 X PVAEME le. —— Pliniolib.7 cap.ul etiam prater cedrinum facile credi poft, Plinium nuitteodem C Secunda in Lycia cedro: "aurata lachrymas elerum, fie uccimm fundere ut adbuc vivertesLchrymaseffundebant, qua nofr E circa fuc- culos, quibus Deipara vir, ; jones enumerant, effingu. fimi | tinum. vice, collo geftantur decoris gra ofcorides, qui poetarum fab ratione ali nam facultatem babeat fuccinta bere poterat , ne capitis deftillationes n gurzur defluerent. Quo fitut v i igno fuccefju fuccineos globulos occipitio adnedant.. Reperinit oria, Auctorescomplures, fed ve vera admodum varios : qui etfi gravius ( seite be ^ reloj terat In lib. primum Diofcoridis. 3l re loquantur, tamen ch ipfi fuccimi originem nufquam vide iat, & quicquid de eo fcripferunt, aliis acceptum referant, bis nulla, fané pauca adbiberur fides. Philemon [uccinum fofitle efie dixit, & in Scytbia erui duobus in locis, uno candi- dum, altero verb croceum, Sudines, C Metrodorus fuccinum prodiderunt in Liguria arboribus ejfl uere, quod Sotacus cre^ didit in Britanniaevenire. — Pythias tradidit e[Je locum in Britannia prope Gutones, ubi à fluctibus maris non procul ab Abalo infula fuccinum advebitur: quo incola ad ignem pro lignoutuntur, ipfum, Teutonis vendunt. Nicias bifloricus fuccinum folis vadiorum fuccum effe voluit : bic enim credit radios vehementius aclos interram pinguem fudorem in ea parterelinquere, deinde fate ficcari, cv à fluctibus maris in Germanorum littora ejici. Idem C Aegypto nafci fumili mo- do dixit. ltem in India, gratiusa, thure effe Indis. Non defuerunt etiamnum, qui (uccinum nafci tradiderint juxta mare Atlanticum in lacu Cepbifide dicto, qui fole excalfactus e limo fundat eledrum. Nou defunt prater bos plures, qui de fuc- XO cino differentes in diver [as iverint fententias ,quas nunc, utpote non probandas, filentio involvam. Unde jure dici poteft, fuccimum apud eos vel cereum, vel figulino luto fimile baberi, cium ipfum im tot varias formas ac imagines tranfmutave- vint. Sed ut tandem referam, quod pro comperto babetur : gignitur fuccinum in infulis Septentrionalis oceani, id olim ? Germanis Glefum appellabatur : unde à nonaullis, qui erant cum Germanico Cefare, ibi clafibusrem gerente una infula- vum ob (uccini copiam, Gle[ariafuit appellata,qua prius Auffravia à barbaris dicebatur. Hic nimirum (ut Plinius inquit) nafcitur fuccinum arboribus pinei generis defluens in terram, ubi poflea denfatur. Cim verb intume[cens eftus fertur in proximas (ylvas, ex is in fe rapiunt fluctus maris , C in Germanorum luttora expuunt.. 14q, Cornelius Tacitus rect? fcri- : prumveliquit, Germanos bujus maris accolas folos omnium fuccinum babere, C legere. Quod (uccinum fit arboris ex pi- Soros norum genere lacbryma , olim Romanis tefhumonium perhibuit quidam eorum eques, illuc miffus ad.id comparandum à Moris uliano curante gladiatorium munus Neronis principis, qui ea littora peragravit, ipfum vidit, veram ejus originem didi- Pinorü, 20 cit, C fecum ingentem copiam Romam invexit. Praterea fuccinum e[fe pinea arboris gummi indicio efl pineus in attritu. V... odor , C quód accenfum teda C refinarum modo deflagret. Liquovem e[fe copiose [Hllantem, tenacem, ac lentum, argu- pir ceris mento (unt quedam intus implicita, ut formice, culices, acetiam lacerta, fefluca, ac palea, quetran[parentia in[picun- fuccino. tur. Cit enim bac animalia, & alia flramenta bumoris lentore facil? implicentur , durefcente deinde materia, veluti - carcere includuntur.Hac partim ex Plinio,partim verà ex aliorum feviptis decerpfimus. Atqui ego potius credam una cum yin" Georgio Agricola , fuccinum uon aliud effe, quam bituminis genus, quod à quibufdam (copulorum crepidinibus erumpens M gebis ju mare defluit ubi aquarum [alfedine dure[cit.Ita enim affirmant Boruffi medica mareria baud ignari, ad quorum tan-. Aguicole. tum littora marisfludibusducuur fuccimum, Nam, quod nigerrimum efl, ex quo etiamnum globuli ad angelicas nume- vandas [alutationes conficiuntur , aliquid coguationis cum pifJafpalto habere videtur. Succinum incotum adipe laclen- tis fui expolitur, C redditur translucidum, quemadmodum tradit Archelaus, qui rubeum corticibus arboris , ex qua de- 30 fluit, inberens, [e vidiffe affirigat.. Caterim, quantum video, plures de (uccimo veteves navraverunt fabulas. Atqui,com- pertum eff; qubd ficuti magnes ferrum vefpuit, fi adfit adamas, vel fi allo affricetur : ita nec (uccinum ad paleas allicit , qua [int oleo perfufz. Vertm eorum opinio vana eft , qui fuccinum tradiderunt peculiari dote ocimum ve|puere:mam ipfe fepe AC fepius hujus vei periculum feci, c femper fuccinum ad e ocimum trabere comperi. Officina communi nomine fuc- enum cant Karape.. uri nos fecut e : licet Brafavolus Ferra: 4n fuo de, icium examine deceptus exift mes Wn he be fuccinum e[e nequaquam. fed verum pop Avicenna ieftimonto: etfi 1e, roba. JM li fequuntur, id quidem pro comperto 4 4, Serapio ( utin «a , qui ; Karabe Succinü rubeum, 5o in Jpiicudiuem coit, aureo colore : nam bis verbis non probat electum effe alba populi gummi , fed id tantum iden finteledrum, gummi populi, & Karabe : quin potius clayum, fuccinum, & gummi populneum effe ^. Credidit Demoffratufieri fuccinum ex lyncis urina ( quemadmodum credidere pharmacopolayC vulgus | Demo- : fieri lapillos, quos Lyncis appellant Jfuccinum a[ferens.quod lave[cit, fieri ex urina maris,album ye- rato ex tibus refragatur Pliniu: quandoquidem ip[e manifeflà dicat, hoc effe falfum. Quod cum &. Dio- X oeet- Jent ( non autem Diofcorides, ut ei falsà Brafavolus imponit de lapidibus lyncis agens) eos cinum * oftendit ipfe Di Geridelih cap. de urina, ubi i inii iam venie Diofcorides libr. -€dp. de urina, ubi in eandem Plinii fententiam veniens, bec verba protulit: Lyucis uri, x Lec Ama. fimul ac excernitur, glaciari, coirevein calculi duritiani, vulgo creditum eft, jm uod . Succinü "us ej auctor lib. 3. cap. 14. deplantarum bifloria ) flerilis y unigena natura, candice rette : ligna medullag, moll; oria ex NE lorevirgerereconeaennr folio yr fehamplir, odii EE y Mens estas riating radice fumma, nec majore quim laurus: na[citurin aquofis , alio nullopacho : badtenu Theophrafm.' Qui Dé3 Vertice 6ap.15. not utiq,pyrifolio alnum virefcere tradidit, fed ponticenucis.. Neceandem prodidit effe flei- Bhtpem cap, ciun inquis, Lerebintbs eirca tritici me[fem, aut paulo ferim femen veddit: faim a2, acer afl ate: alnus, 2 And. Matthioli Comm. CPUVDUATLONOUES: VASE EZCUTM ym Ae e PN N-on RN jj E | z A "4 L3 [M 2d € h m ur m E 3 3d E b bl E S LM - S A - EN E E] b] EJ EN E] E 3 wm n n. ge -. Rm. * E] S E hj * Ef i * E u S &- A 2 confide- ape dent,tede modo conflagrát, c refinofum quodda picis colore veddiit.Nec forta[fe alia decaufaBetula dicitur,nifi qubdBm— flagrát,crrefimfum quodda pic fertaff s MN. "n lori viridioriq, per necfrutum ferens, quanquam julos, ut Covylusedit.cortex illi albus membranofusd,, bituminofus é pinguis. Materitstia 3 In lib. primum Diofcoridis. 133 dem fimplicium, idem Galenu Populi albi vires defcribit bis verbis : Populus alba arbor mifla quodammodo temperatur e ejl, ex aquea tepida, C terrena extenuata effentia, quamobrem c abflergentis facult atis eft particeps: bacteuus Galenus de utriusg,Populi facultatibus. Atqui preterea qua à Galeno dePopulb facultatibus fcripta funt [ciant boc velim rei medi- Fuogi ad ce [tudiofi, populum albam b fectam ad vadicem ufq, & aqua calida, in qua fermentum fuerit diffolutum, pera. pulum fufam, infra quatriduum fungos copiofos edere, e(ui quoq, gvatiftimos, Caterim mon invenio Galen. Succini memintffe in albam. fimpl.med.cenfu,qui tamen l.7.6.4.de comp.med.(ecundum locos paflillum ex (uccino confecti ab Afclepiade tranfevipfit, — quem quidem i bemoproicis, longo tempore tufiientilue, Cv recenter phtbificis purulenta pettore difficulter ejicientibus, Y Dn. fuppuratis, caliacis d Lyfentericit, C inflati conferre tradidit. Arquiveferunt Prutbeni in quorum littora fluctus maris fuc- cin plurimit expunt, ejus genus quodda reperiri quod plani cryftallumveprefentat, quod album fuccinum vocatur. Huic Succinü 10 yim mirabilem ineffe teftamtur, quà fcilic. femina deprebendatur an virgo fit €» incorrupta necne. Nam fi ex Yino jejuma album. exbibeatur,cfficere ajunt;tt corrupta Cv vitiata protinus urinam veddere cogatur : id quad virgini evenire negant. Datur fuccinum magno auxilio tritum duorum cocbleariorum menfura coli dolore affectis, diebus tribus continui ante cibum ex tepenti aqua potandum.1dem, C» pracipue album;ex aqua frigida potum, fitim illico fedat, €» fudorz valentifmée provo- cat.Sufitur prunis impofitum utilifim? ad anginas , fumo per infundibulum baufto , ef enim praffantifimwn auxilium. d Arbor eius Gracis dicta, Latinis Populus alba vocatur : Arabibus, Haur : Italis , Populo bianco: Germani, SBelien/9Dop, Nomina. telbaum/ & Carbaum: Hifpanis, Alamo blanco: Gallis, Peuplier.Que ver) AryegG- Greco nomine, Latino, Populus ni- gra vocatur: Mauritamo Haurromi: Italico,Popolo nero: Germanico Q(fpen aut Soppeltocben: Hifpanico, Alamo nigril- bo: Gallico Tremble, Cr Peuplier.Bobemic?,Topel. Populus Lybicafive alpina, Grecis, nsguis Italis Popolo montano. Quod Greci énmrgor 9) yoveópopor, Latin? Ele&krum feu Succinii dicitur: Arabic) Karabe five Kakabre: 1talicé, Succino,G" Am- 10 bra gialla:Germanich Aafteín aut Socrnfteín: Hifpanicz, Efclarimente,aut Ambar:Gallicà, Ambre. Alnu verà Grecis di. citur afa; Italis Alno,Onio,Oni o & Auno:Gallis Aulne:Germanis &vlenbawm: Bobemis,vuol/e:Polotis,Ol[a.Betula. Autem Graci Xeu/la dicitur:Italis, Betula:Tvidentinis,Bedollo: Germanis, SBircfen: Bobemis, Brika: Gallis, Bouleare, Populus alba & nigra Diofcoridi, ob corticis & foliorum colorem fic diftincta: quibus Theophraftus & Pliniustertià addunt, & recentiores America. I. Aevnj ab albedinefoliorum qu eftaverfa parte:aye- £«i/x Homero Iliade v. quod Hercules devicto Cerbero;populü arboré ex Acherote fecum detulit, fron- dibus populneis coronatus: ad cu jusexemplum certatores victores poftmodum coronabantur.Farfarus Plauto,Populusalba Plinio & recentiorib. fcript tur.Qucdá fteriliseít;ut non floreat:queda julos fal ignis fimiles fert,quos uvas lanofas aliquiappellant. Eftauté duplex;alia majorib.alia minoribus foliis, quarere&e in Lobelii Iconibusdua proponuntur fi- 3o gura. II. Populu p iquivolunt) offici -Quadá ante exortum foliorum idicante: quedá fruü ;julos, raj antes(uva populial E 1 t;quz colliguntur, sHosinftar amenti,co- . indi - nt & populi folia guttam, ex qua apes Pro phra o, Gaza alpinamali L'ybicip verum. ic ECHEAECA, S TAREA CUu V. ALNUS HIRS üTA. Dod.Caft.Lob.Thal.Lugd. & Taber.Populus nigra, Tra- 4o ; :: juloslongos; Be-- tulis fimiles, fufci coloris P ec qui eia a : d nFago,fed coguntur informamolivarum;hic fru- &us Alni eft durus, viridis ex plurimis fquamis compa- igrum fufco, licet Plinius qum um rotundi ex cujus ligno p: b brad A A. .. nus eft folio oblongo, quam locisaquofisi a & Münchenfteinum Bafilienfis ditionis: f JETER — Que veróhirfuta eft, arbor eft minor vu ] longioribus , acuminatioribus & n incifuris , fubnigris: qua fuperné g mollia ob exiguam, vixiue confpicuam E per ambitum ofa non funt, fed anuginem, quae averfa n4 And. Matthioli Comm. averfa parte copiofior, cujus nomine fübcinereus eorum color, qua etiam pediculi veftiuntur; julosob. tinet vulgari breviores, qui conglobati fru&um non ita rotundum, fed oblongum conflituunr. Reperi Betulj, tuf apud nosinfra pagum Hüningen ad Rhenum. — VI Betulazzeódix Theophrafto , Betulla Plinio Betula Trago (qui papyri fpeciem veterum cenfet) Dod.Lon, Lob.Caft. Lugd.Thal.Tab.populoalbz fimilisin Alpibus, Caefalp. Hec fuis julis vere floret, in quibus femen continetur: duplici cortice di uorum interior tenuis, candidus chartzinftar , cui veteres, ante repertum ufum charta, opera fua in- cribebant. Mant2, MACE R. CUP UXCIV. : : n : : t Acerex Barbaria ad vehitur, cortex flavefcens , craffus, guftu perquàám adítringens, Quicontra cruentas excrtationes, dyfenterias, & alvi fluxiones bibitur. i Maceris INS nquidofficinarum Macis, quo n yriflica nuces pretesctue inflar conteguntur, Diofcoridis fit Macer, uon modo dulis - ine - Vrandum 9t. fed etiam credendum ( ut ego arbitror ) magnam inter urunq,effe differentiam.Cim enim Diofcorides dicat, Macer qui ex Barbaria advelitur, efl cortex era[fus flave[cens, c guftu perquam adfringens: manife[fe declarat, Macerem non effe officinavum macim, quod boc tenue fit, guftufervens, acre, perquam odoratum, amariufculumá, Adde quod dixerit Plinius lib.12.cap.$.M acis ex 1ndia advebitur, cortex rubensyradicis ma qua , nomine arbori (ua: qualis fit ea, incompertum babeo. Hanc etiamnum diffeventiam non ignoravit Serapio : nam poftquam rradidiffer ex auétoritate Ifach, macim effe nucis odorata operimentum, dixit fecus effe, de quo loquebatur Diofcorides : quippe qud fcriptum veli- 4g querit, Macerem effe ligni corticem, five corium. Quod cum compertum baberet Avicenna , de utrog, feorfum trallavit, €» Macim odorata nucis involucrum ad capiit 456.relegavit : Macerem vero vadici corticem capite 69. fub titulo Tha- lafav defcripfit. Praterea maximo eft argiineuto, quód Maci C» Macer utiq, inrer (e differant , quàd Diofcorides, Gales nus, C Paulus deodoratis nucibus, quorum Macis eff tegumentum, uibil fcriptis memorie reliquerint. ' Quippe fi Macar, qui eis convebebatur , Macis nobis vulp are extiti[fet , credendum fané eft, quód cum illo quoq, advetta effent myriflica, nices : quarum ili bifloriam, C facultatem, cim fint & in viribus , C» in odore admirabiles, nequaquam defcriberepras. Maceris. fermififfeut.De macere Galenus lib. 7. fimplicium medicamentorum, hac [cviptis tradidit. Macer cortex eft, qui ex India. -— à convebitu nguftu multum acerbo,cum Ievicula quadam acrimonia odorata, jucundum fane vedolens, ut plerag, aromata. Ga, fiveoderata, quaex India cosvebuntur. Vid erur itaq, Cr ipfe ex mifta con[Lare effentia, plerag, terrenafrigida paucula. 1 vero calida, c tenuium partium. Quamobrem valenzer deficcat, adftringità, : proinde coliacu, & dyfentericis mifcetur 3g facultatibus : intertio exiccantium confiflens ord caloris frigorisá, differentia neutrum infigniter efficiens: bacGas.— lenus.Ex quibus baud ob[cur? colligi poteft, qubd Ma. ge differat à Maci : namq, ipfe guffu non reperio bec effe ada acerbum, nectam leviu[cula acrimonie, quin potius fi erur, linguam, C^ fauces admodum vellicat : odorem jucun-. dum perfundit , leviufculum amarorem quadam cum ficcitate relinquit. Quod facile oftendit , quód Macistantum| calidi, quantum ficci conceperit, vel fort affe plus calidi, & quod pleraq, ipfius effentia fit tenuium partium. Idcirco , fenon crediderim , qui dixerint Macim odoratum excalfacere , c pariter ficare in fine fecundi, vel in principioterti, Quamobrem id Macer effe non poteft, citm dicat Galenus conflare macerem effentia pleraq, frigida tevrefiri, paucula yerh — calida. Quibusfacile concludipoteft , quód Macer à Diofcoride C Galeno defcriptus, bac avo ad nos non advebatur. 7" Mom- quidem nullus in officinis reperitur cortex, quipofiit maceris bifforiam explere. Et quamvis Monachi illi, qui in Mefutn.— . thorum commentarios fcripfere , nullam inter macim, C macerem ponendam e[Je differentiam pro certo affirment nulla [d 4o Opinio p rit. od equi. tuntur. Ceterum baud ignorandum eff nec Galeuo,nez Pliaio, quoddi- -— tate ( quod equidem [ciam ) aut vatione ni Hand. ! -— -- ex ser 'em, Dio[coi epu, m e Barbarta ipfe afferti dixerit : quoniam (ut el » atq, etiam Machir appellatur : Arabibus, Thalisfar : talis, M. pen: M ces oss Ch ita Latinis Macer | E tioribus Gracis Me quemadmodum C Latinis, c Italis Macis nominatur * Doo panis, Macias, & Macas.. In lib. primum Diofcoridis. D5 L ULMU S. IL CARPINUS ferre prodiderit. Quandoquidem Theophr preterid, quod experientia nobis compertum eff, repugnat Pli autoritas : ac crifpos humani fcroti effigie , im quibu liquor concluditur len» IIl CARPINI & ULMI | flores. ' —TUEIB ac clarus una cum culicibus compluribus, ut in Terebintbi &? : E iA : ifci cormculis.Lignimateries nervo[a,tenax.robu[lad, defor- SN ( UL N e 72. 4 MS an ? SR tas) profert, c deinde femz,quod Al A ENS amaram vocant. Cortex ili füperius affer , cruftofusd, , Cr ina- qualifed interior qui lignum do fe babet, fí- gi quidemlentu, cr lori modo flexilis baberur.1deog; Ulmus(dice- bat Theophraftus lib.3.cap.14. deplantarum hiftoria) duobus di- — fiinguitur generibus : cujus altera montana, quam Graci égerzj.. 4e mo. AÉav yocant : altera campeffris,ulmus proprie vocata : fruticoffor bac illa verà auctor : folium individuum, leviter cireumferra- tum, oblongius quàm pyro, (cabrum, nonleve. Preflat bac arbor € amplitudine, C celfitudine, noncrebra circa Idam; fed 121a, irriguis amica : materies flava ,vobufla ,nervo[a , deformis , ut quatata cor fit. Utunturea ad fores lautiores : viridis facilb cas ditur, ficca difficile : flerilis deni, putatur : fed gummiin petio- lis gignit, & animalia quedam culicea,cachr yes peculiares gerit . antumpo multas, minutas, Wigras : cateri vero temporibus quid — "ferat , minu animadvev[um eft : baden Theophr. Plinius verà e Quatuor ulmi genera fHatuit lib 16.c.12, bis verbis. Inter bas, atq, c aeuog - frugiferas materievitiumá, amicitia accipitur ulmus.Graci duo genera, ejus genera noyere , monto[am , qua fit amplior : campe[lrem, quefruticofa: Italia attineas vocat, excelfiffimas: C ex iis ficcas mas illis refert, que mon funt rigua: alterum genus Gallicas : tera tium nofivates ,denfiore folio , C ab eodem pediculo mumerofios — ve: quartum fylvefire. Attinee nonferunt [amaram,ita vocatur ulmi femen,omntsa, bradjcum plantis proveniunt , reliquaverh — - femme: bac Plinius, quitamen una cum Tbeophr. erraffe depre- 7^ benditur,quod bic ulmum cujufvis generis flerilem effe fc E * error, ille autem quod attineam fic Italis appellatam, femen nullum qiuppe qui ulmos ozines prater attineam, [eme provenire [eribit. Plinio deinde.qui attineam femen ferre negat refraga- fur Columella hib. 5. ap. ctim mquit : Ulmorum duo effe genera comyenit , Gallicum , vernaculum: illad attinia, boc — Coluz mofiras dicitur. Atinam ulmum Tremellius Scrofa nonferve [amava( quod eft femen ejus arboris) falsüeff opinati N am de. Tartorem fine dubio creat cr idcirco plerisa, Gv flerilis videtur, feminibu inter frondé , quam prima germinatione edit, la- vera, Tehtib.Itag, nemo jam ferit ex famara fed ex fobalib. Eft autem ulmus long? letiar, Cv proceriar, uum morat frondemá, | C.rpini : vecunt,omnibw notifima 92 5 - s €refcit huftoria, nk erem bubus pr abet; ulmo folis fere adfimilis planta cfl quam Itali pafim CARPINUM. M 16 And. Matthioli Comm. , crefoit hat paffim sinnibis feré in fylvis inter quercus , cr ceteras fylveflres avbores foliis ( ut diximus ) Ulinoproxitiis, fed tenuioribus, -. Candice a[Jurgit procero, cortice fabalbicante, modice fcabro. — Ramos fundit copiofos, vobujios, in latis zudinem fefe diffandentes , foliofos umbyatilesá,. Ex his per aflatem petioli quidam pendent, in quibus triquetra quadam folia, fubpallida, c eraffa, folliculari fpecie,circumquag, vacematim dependent quorum qnedius apex cateros lon grtudine fuperat : & inte bos parva quadam capitula exeunt , ciceris magnitudine, aut paulomajora, m quibus (emen concludia turadicibus nititur firmis, eraffisd,: ligni materies alba, [olidayenaxá,, à qua juga boum villiciin Italia parant, Quali. Ce tates 4tQ, Vires, nemo eff (quod [civerim viderimá,) qui defcribat.Cateritm an bec Carpinus fit legitima, de qua Theophr, ES id e Plimusfcripfere, non parum mibi dubitandum relinquitur : Siquidem utriq, (vy, quam Plinius Carpinit interpreta- tir, Aceris genus eff, 2 qua(ni fallar ) noffra Carpinus ommibus fere diffidet noti : fi tamen arbor, quam paffim Acerem ap- pellant, legitima fuerit Acer,de qua iidem fevipferunt authores, citm enim illorii neuter Acerem (quod viderim legerimá,) X0. defcripferitquemadmodà nec Carpini non babeo fané quid de eorum Aceve affirmare queam. Praterea Tbeophraflo Car- pinomateria efl flava, crifpad,, cortex verà paulo fcabrior, quam Tilia, craus,c* [iffior quam Picea, c flexui contumaz ctor. Atqui noftra carpinus alba conflat materie, minime crifpa, cortice ilia baud fcabriore,Picea tenuiore, C» qui detra- iu faciléinfledtatur.Corticis tamen colore non differunt cum in utraq, cinereus babeatur,att [ubalbicans. Ad bac Theo- | phraflo Cavpinus vara inventu efl C» viguis tractibus gaudet. Noflra veró contra fylvis fert omnibus montibusá, comnis, — e numeroja babetur, & raro bumettisveperitur locis veram in boc tantum convenire videntur,quod ? noffrate quoq, ju- gu parentur. Ata, itatot aliisvepugnantibus notis , affirmaverim ego nunquam, noffratem, C Tbeophrafhth Carpinum, eandem efe arborem, nifi compareat aliquis, qui bac mibi dubia diffolvat : dixi [ententiam meam, eflo quoq, aliorum ju- dicium, fed hatlenus de Carpino.Ulmi autem facultates ba funt." Folia, & cortex, C rami vim babent [pif[ andi, vul- Ulmifa- sietacontrabendi. Corticis utig, interior tilia, lepras (edat, C folia ex acetoillira.Corticis denarii pondus potum in bemi. 10. io ed naaque frigida alvum purgat; pituitasQ,, C" 4quas privatim trabit.Vmpouitur C collediontbus lachryma:C vulneribus, ihn ambuflisá, decocto fovere prodeft. Humor in folliculis arboris hujus na [cens cuti mtorein inducit , faciemá, gratiorem pre- flat. Cauliculifoliorum primivino decocti tumores [anant ,extrabuntó, per fiflulas : idem praflante tilio cortice, Multi corticem commanducatum vulneribus util.ffimum putant.Folia trit a, aqua a|per[a, pedum tumori. Humor quog, ? mt-. Humor dulla caffrate arboris effluens capillum reddit capitiillitus defluentesá, continet. Hac Plinii verba de ulmi facultatibm .. ex foli 27 c., Corerim humor infoliculis ulimi contentus ( ut ego expevientia comperttihn babeo ) medetur puevorum entergces — lis, fi fplenia five linteolain eo madefatta fepe inguimi partis vupta fapevimponantur , ata, inibi (ub femorali, quod Italis ceas, — vulgobrach:ere appellatur, fubligentur, c» conffringantur.. 1dem liquor vitreo vafe exceptus fepelitur in terra; ant fimo equino calido. vigintiquing, diebus, ove diligenter obiurato, € collocato vafis fundo fuper (alis communis ftrato : fit euim - boc tempore ut fex [ubfidat, c» liquor claviffimus fupermatet. 1s ad vulnera recentia conglutinanda adeo efcax eJ, ut 30. didu mirum fit, quam belle celeriterá, id praftet, fi cum [plenis , aut confr acti linteolis applicetur. Quin & cortitis vas. — dicum decotum articulorum duritias emollit, & nervorum convulfiones vefolvit; fi in fotus , vel balnei modum adbibeae tur: item tumores difcutit, quos jugi attritus in collo boum excitavit. 1nteriores U Imi vadices fi diu decoquantur ; C» jui fupernatans pinguedo colligatur, illimaturá, ea fepe lacus glaber , à duo pili defluxerunt, brevi vepullülabunt.. Ejufdem . cortex contufus, C muria ufq, adeo [uba&us, ut malagmati fimilis fit, illitus, podagricos dolores mulcet: Folia Ulmi qua. f ad orientem [pectant, impari numero decerpta, & cum piperis granis totidem contrita, C" ex vino Cretico pota à jejemi. Ulmi vi- puvulentas tu[fes mirificé juvant, ut Marcellus eft autbor.Ulmi meminit Galenus lib.8 fimpl.med. fic inquiens. Ulmifoliu. se E quandog,recens'vuluus glutinavimus, confidentes adftringentem pariter & abflergentem ine[[e illis facultatem. [4 ^ tex amplius etiam fubamarus ef, C adJIrilorius: itg, cum aceto C lepram (anat. Porphviridis etiamnum ac rea ens f - vulneribus vinculi vice circumligetur, ea glutinarepoteft. Radices eandem vim obtinent: nam C» decocto earum quidam 42. Ulmi, em befathorum caries, cum tama facultate polleat ur ulitrt reftat efficacius, fi ex lignis arborum colligatur, quetum 4d Eligni Guajaci caries caterishac in ve facili prajtt ftat : quod e), 8. d : * "T In lib. primum Diofcoridis. 107 que non modà ulcera, qua contumacia non funt, fanat, fed € que cacoetbe dicunturtques, Gallica pefte contradia funt : quare pudendorum exedentibus plceribus tn[per[a anirificà mederur.. Ceterum non moao lignorum sarcor Jive cartes 8 v iig medicum ufum enis, fed & V ERMES in ca iofis lignorum eaudicibusnajcentes, ft Plinio credimus, quilibro30. cap. 15- i gaciü de bis ic [eriptumreliquit..| Coffes qui in ligno nafcuntur, (anant ulcera omnia : nomas verà combufli , cum part pondere vies "o anifi, C* ex oleoilliti-Delicatiores fuiffe bos olm Qr in cibis, idem po[teritatismemoria tradidi lib.17.ap .24.cim inquii, — 7 Vermiculanturmagis minufve quedam, omnes tamen feres dá, aves cavi corticu fono experiuntur. Jam quidem Gm boc luxuria effe capit, pragrande[a, voborum delicatiore fuut in cibo co[fesvocant: at, e Yam farina faginati n quoq, al- Cicada tilesfiunt. Quapropter mirum non fuerit , fi etiam antiquitas cicadas, qua nondum alas depromp/erint , mm cibis devora- 1o cibo. verit, Arifforelis teftimonio. quietiam addidit gu[tantibuseffe fuavifimas.Sed cur tllud admirandsam fuerit , fi noflri et- s, qui cariofis cafes innafcuntür, magna admodum cum voluptate à compluribus devorentur? Ga 10 jam temporibus verme 7 ; lenus cim Cr ipfe ad arborem , ex qua caries decidit , particularem (copum babuiffet, lib.8 fimpl. med. fic de illa fcripfit. cia Caries lignorum, & maxim qua particeps efl adfricttonis [mul C abffevfionis, velut ulmus, expurgat ,impletá, ulcera vice ox humida. saagéras £A ita Gract dicitur, quod Latine Lignorum marcor, five caries : Arabice, Nucbarer veaja) :1t4- Galeno. lici, Tarlatura delegno : Germanice, Cwme«med ; Hifpanice, Carcoma., Vermes vetuftosarborum truncos, & intempeltivi caca , atque zedificiis nimia vetuftatecorruptal:- arrodunt; itaut é foraminibus pulvis farinzefimilis , quicaries feu marcor lignorum dicitur, exci- t. Quz fane fecundàm lignorum diverforum naturam variat, Quandoquidem vero caries lignorum maxime adítringendi & excergendi vipreditorum, ut eft ulmus, humentia ulcera exficcat & replet, CU ned c , 2o idebulmihiftorizs arborum caricm fübiungit. : re iae Spe T d: à Aa Net TA t. dana. MuNRD 3 5e cAP.XcYIL. v, pi Arundinum genere quadam naftos, id eft; far&tior vocatur, ex qua fagitta faditari folent. Alia foe- 'minajqua tibiarum ligulasetliciunt.Alia,quod fiftulisaddi&a TURCA cui multü ineft carnis,cre- briscinéta geniculis, ad librorü confcriptionem accómodara. Alia crafla, concava, apud omnes nafcens: quz à quibufdam cypria , abaliis donax appellatur. Alia phragmites, feu vallatoria, a gracilis, candi- 4Cat 3- cans, vulg cognita: cujustrita radix per fe;aut cum bulbis fuisilita;fpicula aculeofd5 corpore extrahit: in . laxata;lumborumq; dolores cim aceto mulcet. Virentia folia tufa,& impofita ignibus facris medentur, din qi 3o & ceteris inflammationibtus. Corticiscinere perun&a:cum aceto alopecize fanantur. Panicule lanugo, nus — fiaures intraverit, exurdar. Eundem effetum implet arundo, quae cy pria dicirur. CÀ IL ARUNDO PALUSTRIS. - à LARUNDO: 4 bocinloco à Div[coride produmur : licet Pli à; : Arundi- ferit nter quas ur fuperius diim "de & Annd. jum alritudinem Adolefcit, fativz ce d : : deferip.- fervalla gemiculis.Cortice veffitur [quamofo, c Nafos. gj illicoregérminant, cre[c Scripto- ra. €? ceteris generibus. Ma vero qua ad [cviben se locis, efl, omnibus notifima : veluti &* ea,qua Cypria vocatur , in paludibus nafceus, c A uc rebagraria atiiloribustum etiam a Plinio, inter arundinem C filicem berbam inteftinttm [Je odium: proinde arundinem 20 cum a- hifloriam literis liter imponitur, ' Aründi- nisvircs ex Gal. r1 Nomina, genera, vor )j aA rm | agnoverit,attamen Ac LS f. hor. Au 1 120 3o In lib. primum Diofcoridis. 139 49000 * E 4 e - phraft. & tibus Nili aquis ubi be evagat e [Lagnant, duo cubita nonexcedente altitudine gurgitum: brachiali obliqua vadicis crafi- | Dads. o Mt E 3 : ; i: : GM IL. ARUNDO cieydivationen, his verbis.Poft bancpap yrum eff, extremuimá, ejus feirpo fimile;ac ne juni ES ee ; à bus quidem uifi in bumore utile. Texunturg, omncstabule yiadentes Nilt aqua. Tifbidus reges namo: liquor vim glutini prebet , cim primo [upima tabula febeda adlinitr longitudine pap »yrt Papyri Indica arundo. Papyri vires ex Galen, pariter Papyrusappellatur : Arabibus, Burdi. feu Berdi: : Jtalis : Papiro. : CES: * pyriiconem ex Lobelo adiecimus, quae Diofcoridis & Theophrafti effe viderür,& PapyrusCa- no dicitur, Papyrus Nilotica; Adu.Lob. & Tab.Papyrus Aegyptia,Lugdu.Quemadmodum 5o apud veteressyacror charta ex papyro fiebat, & chartze papyrids vox non eadem erat,qua ad fcriptionem utebatur, ulta; tebátur;cujus multa genera Pliniuspropofuit;fic charta noftra ex attritis linteaminibus parata, eadem tamen elt chartc & papyrivox. Aft quemadmodá veteres & aliis rebus ad fcriptione ufi funt, ut Betule Tiliaq; corticibus:fic recentiores varia habent:SicCarolusClu.Papyri ex Jacca meminit,libereft arbo- Papyras ristenuiffime membran: inftar candidus, quo ut Papyro fcriptura excipi poteft: fic Scaliger exerc. 158. «x Jacca. . Palmerahumilia recenfet,& foliorum pro chartis ufum fcribit:fic Oviedus li. S:cap.13.& 14.Guajabara Gusiabs. fcribit Hifpanisin infula Hifpaniola papyriufum praebere & atramenti.Idc & Copey in Hifpaniola fo- Copej,. i najore & craífiore refert; quibus prochartis luforiis Hifpaniutebantur. Nicolaus Coftinüsin rio a : c ris meminit, cujus folia tenuia longitudinem & latitudinem fex brachiorü zequant, vice utantur,& folio extenfo, tres quatuorve ita operiantur;ut pluvias no metuant. Tage; —- dem Lugd.hift.lib. 18.cap.86. Tal vocat arborem in provincia Mangi, folio grandi;quodcharteufüm —— przbeat in tota India, fruétu magno Napy fimili.II. Meminit Commentator Indicae arundinis, cujusfi- pm adjecimus, quam Arundinem maximam vocamus , Naftos Diofcoridis & "Toxicam Theo i cenfemus, Harurftlo prima Diofc. Dod. Naftos vcl Far&a,Lob. Naftos tertia, "Tabernzemnontani, - Z- Mvglng, M YRIC A. * CAP, XCIEX ^ «f VT Y rica, feu tamarix; [arbor vulgo cognita ]eft;cm apud pigras, & ftagnantes aquas enafcatur, fru OribaG- &um quafi florem ferenscompage mufcofum. Aegyptus, Syriad; altérani gi mitiorem, E Tyivelirieztera fimilem.Fru&um parit gallae proximum, inaequaliter aftringentem: quoconveni- exterutimur vice galla in medicaminibus oculorá,orisq;. Datur £ruéte excreationi in potu, & E S : M 4 * & con- Ern rod 140 And. Matthioli Comm. & contra profluvia feminarum , regium morbum, & phalangiorum morfus: illitus tumores inhibeg, Cortex ineosdem ufus adhibetur. Decoctum foliorum cum vino potum, lienem abfümit : ad dolorem dentium in collutionibus falutare,& mulieribus fluxione vulvae opportunis in defeffionibus :phthiria- fi lendibusQ; circumfufum prodeft. Abundantiam foeminarum fft impofitus arboris cinis, Potorios calices é caudice lienofis moliuntur, quo datus in his potus profieiat, L MYRICA. I. TAMARIX NARBONENSIS. Myrice u Confider. - P ru : x dpi. x ; : 3 Quoi er E p Mydss Tis tC fcribit )agquaá, veplemur ut fubinde poflea bibant fuesstiam boc ANE : quentar,, divi, que eorum eff pabuli i Myriee qui, $& wvitog ex la € - In lib. primum Diofcoridis. 141 j Ub d vi 1 j.Mvel, jj, Nomina ccatoriefacultatis efl plurimam babens abflergendi facultatem, pauxillam adffringendi Mugs arbor ita , ——À ^s [yrica, e nuncupatur : Arabici, Tarfa, feu Carfa : Italici, Tamarigio. Germanice, Sd» marifan, aut orf : Hifpanice, Tamargueria, & Tamaritz.: Gallic Tamarifc. Myrica Diofcoridi, Theo phrafto & Galeno: Tamarix Corinthiis Hermolao tefte ,& quibufdam bsec Amarix, qua duum generum,fativa /Egy ptia,qua arbor eft:& fylveftris,quae frutex eft lignofus:Hujus 7 duplex genusin Germania,alterü folidiore ligno;medulla exili,& foliis tenuioribus, circa Rhenum: al- terüampliore medulla/foliis latiufculis,ligno non ufq; adeb folido quz in Danubii ripis frequens.Rur- fus differtNarbonenfis àGermanica,illaexiguos habet flofculos,non pappofos fed rotundos,ex albo pu- go nicantes, & acinulis fubfilientibusà vermiculo intus orto agitatos.Haec verà Rores habet tomentofos & De Egy- - pappofos purpureos, qui unà cum femine diffluunt.Narbonenfi (imilisea quae in Lio Venetorum infula mau hie crefcit.I. Tamarif.GermanicaC.B.Lob.& Lug.Tamarif.Brun.Lon. Tamarix.Dod. Tab.Fuch.cui &Ta- c Ad marix fylu.feemina. Tamarifcus femina,Cord.hift. Tamarix humilis,Cord.inDiofc. Myrica, Trag.Lac. Gef.hort. Myrica humilis , Dod. gal.Myrica altera in Germania , Cam.M yricz fylveftri fecundze fimi- Iis,Cluf.Hifp. & Myricz Pannonicz fimilis, Cluf. Pan.II. Tamatifcus Narbonenfis C.B.& ob.T. na- rix Narbonenfis, Lugd. Tab. Tamarifci fylv.Alpino, Myrica circa Monfpelium,Gef.hort.Myrica dv. prima Cluf.Hifp.M yrica five Tamarifcus gallica Cam.M yrica, Cefalp. EG ep L ERIC A PRI MA b: ER iuicots arbor , myticee fimilis, longe mia nor,cujusflore apes reprobum mel efficiunt. Tam flos, quam coma ferpentium i&ibus illitu medetur. fi Ez flirps fruticofa Afia, Gracied, fruticibu adfcribitur. à Ai- E— Hac (ut plantarum fcriptores afferunt) lis anno floret quo fit ut prima, C ultimababeatur , queinter (ylvefires flirpes floreat. Qua de Erica Diofcorides prodidit, Nicander babet in theriacis dum Ericam perpetu virentem apes depafci ait, ferpentium idibus adver[avi sommemorat bitverfibus, ed, ayÜspuisoco x poco véQuoRoy tgeixuv, um (ape pii es wm: Pliniu lib. 2 4. cap.9. Ericam de[cribens inquit, Ericen Graci vocant fruticem non multum a myrice diffeventem, colorevori ari E 1 20 batur ab omnibus qus, nil aliud quàm Ericam. uticofa ejl planta , femicubitalis, Vis fere myrice, cui eam Diofcorides affmilat : vereprimot autumnoflorefcens, quod bujusfiuticis proprium eft .fivei bera. — barie fcriptoribus eft adbibenda fides. Adde, quód bujufce flores auiumno maxime depafcantur apes, ea fortaffe de cau[a quod. ^ - non inodo Erica prima fit, &* ultima fylvehrium , qua floreat, fed quid etiam diutiusfloribu quàm plurimis ornetar , nempe. , autumno toto, C ad byemem ufq. Unde mel , quod ex iis apes Mel esi tur Scopa.Marc sinaginein exhi fis Medicus fi, 6o profitetur. Ramos edjt muli flipantur.Flores edit parvos, amt, de D á » - ll - EUN *s : - * And. Matthioli Comm. 142 II. ERICA BACCIEERA, WU qid be * : : : : uS Ericefa- perflrinxit Galenus lib. 6. [implicium medicamentorum, fic inquiens : Erica digevendi per balitumfacultatem obtitit, eril Flore eju potifmum, ac foliis utendum : bec Galen. Ceterum aqua;in qua yulgaris Erica, folia ejus & flores, decodaft, Cooma jimpta tepida tam man? quam ve[peritriginta dies , quinq, uuciarum pondere tribus bori ante cibum, valet ad via calcul&, | calculos comminuendos Cr expellendos. Verum felicius [uccedit, fi poff id tempus mal? affecti in balneum decodtioniejf- dem planta ingredi, atq, inibi dum morantur, fuper Ericam decotham [edere debent : ida, pluries veperendum eft. Egi dem toyi aliquos, qui fervata veda vidlusvatione, boc tantum potu vefica calculum in minimaspartes comminutum et cerunt. Florum decotum potumlumborum GC ventris doloribus (uccurrit : foliorum fuccusoculorum imbecillitatem i- E fi guttatim infüllerur. Planta hac , qua Gracissgcinn , Latinis item Erica nominatur, pariter € Itali: fy s dac eui lle tos MEUS coc A x, que Tetralix Athenienfibus, Plinio au&ore; Si(ara Varroni, duo fumma funt generaxaltera fimilis, fed minor: altera Coridisfolio;ut ex Diofcoride colligitur: Siquidem capite deCorico- 2 "etiam propofuit, qua de re fuoloco.I; Quam Ericam folio Tamarifci Diofc. Lonic.Caft. Tab. Erica v Erica prior, Dodo. Erica prima, Matth.Lugd.Erica vul; & candido: hzc etiam foliis tomentofis & incanis, flore dilutiore, [] II. Erica fecunda, altera Cluf. hifp. Erica HM Men S ru cM E nfis,Lob.Ericaaltera, Matth. Lugd. Caft. Taber,IIL Erica baccifera Matthioli,Cluf. Hifp.Lugd. hal ca prima vcl Erica baccifera, Cluf. Pan; : S uM T vs * E y us CAP Bb E: ismyrice quadantenusfimilis, Cu oculorumaciem conveniunt. - c atate convabi mnequidem arbitror, quippe qud intr fei uc repererim, quod. cacalim legitim?veferat. AE. GARE. CIL. e ,. sett Tee SUE —JRHAMNUS. amos ferens re&os, [ & aculeos ] in acute fpinze modum: foliis p: : ablongi . Alterum ei genus candidius. Tertium nigrioribus, latiori - conftat & quada ujus rami quinum fere cubitorum longi iu LE : idem,fed infirmioribus,minusq; rigenti usaculeis.Fru&umedit latum,;candidum,tenüe?r , , verticillo fimilem. Omnium folia igni facro, & ferpentibus ulceribus cfficacit iili tramos hujus valvis, feneftrisve impofitos, veneficia d h od Li 3 In lib. primum Diofcoridis. 143 LI RHAMNUS PRIMUS. Il. RHAMNUS SECUNDUS. E "hs QS bum, levemá,, ui.Secun- erinn quod ( ut ipfi aj n. Nama, ip ÉvA xtódlue, dome dum tenuem velu Vig.c J dp And. Matthioli Comm. IV. RHAMNUS TERTIUS. V. SPINA INFECTORIX NUN ANN o j d em ^ ES M m. SN os " COT bai b DX r^ Nok — OM Nd ? s NA S T Virg. & Cornarius : quippe qui ima cim Ruellio verterunt verticillo [pmilem : at4, eorum inpugnaverunt opinionem, depravata lectione decepti, antea longe à copo aberraverant Nota enim.quibus Rbamni fructum defcribit Diofcorides, fuforum verticillos manifeffe pertinent, quorum figura, autbore Tbeophraffoy natura pluribus plantu femina. dedi, ' itag, qti tertium Rbamnum Diofcoridi adimunt, nullam aliqm ob caufam 1d moliri crediderim, quam ut boc Rbamn Opinio quorün damim- probata circa Pa- liurum, intus cayitare divi[o, ubi femen ipfum fe continet, ac latitat lentis lar comprefJum.vufa ac lavi ba dulció, intus medulla, non autem fuliginofum, C pingue, ut de Palruri femine fcvibit Diofcor. funt argumento, falli proculdubio, qui putant boc tevtium R i genus Diofcoridi adu. Ruelli néstertium Rbamnum effe non dubitamus, Paliurum e[fe contendunt.Ceterüm Ruellium error qüi pe qu; Rbamni genus eam efe flirpem arbitretur , quam nos vulgari fermone Sv1N0 m ng Teo. cervino.Forojulienfes verü Spin guerzo appellant. Hec enim avbu(rula eff non magna» foliis latis, pyri q / er da brevioribus & angu[Haribus. Ramos fundit numerofos, quorum fafligmm in aculeum definit : fruitu cop mnum firiefaccarum in[lar , que pripü virides, & per maturitatemmigra [pectantur,cujus fucco utuntur pictoresubi col - cenfuit. gi ipficere fit opus. Ligni materies allicat exterius, medullitu verb rufefcit; provenit in fepibus e fenricofis. Exoluitdl Spioz in- ccitati 'amobré banc plantam nobi S : ' feGorias. vum exolvens; qui diu afferva: l^ fuccus & bocmodo : Sumito fuccibaccarum probé 16 na ( ctobris libras duas (atqui antea "o , me V^ fuccum prelo extrabas, baccdi femicontu, is diebus in ficlili n in cali ! coo quibus addio (acchari optimi fefquilibran wundem : deinde lent : Julapii vel fyrupi fiftudinem: demum lin ; veris Cinnamomi felectifiimi, G jusg, drach quatuor, Caryophyllorum drach.duas, C mundo vafe a[fervato. Datur povandum uncie quantita .— addrach.decem, Edulit enim pe uem cra[fos, ac lentos bumores : ideoG, podagricis, Ic biadicir.paralyt! . . belle confert. Aberraffe praterea Ruelisus deprehenditur, quód Tbeophrafliteffimonio ea de Rbamni fructutradiderit ,QU€ Mois: flatim T beopbrafl. abfolutavbamni biff. depaliuro differuit.sed in errore longe majore ver (antur Monathi,qui in aei thorum commentarios edidere, cum Rbamnum exiflimaverint vubum quendam, qui humi repens, incultisá, proveniens, moradt- tHOr — yuleo porius quam nigro colore profert. Rbamni meminit Galenus lib. 8. fimpl. medic. fic inquiens.Rbamnus deficeat, €. - digerit exce[fu fecundo, refrigerat inprimo completo, aut fecundo incipiente: proinde herpetes fanat y € eryfipeluta magnopere calida, Caterkm adbuc teneris utendum eft foliis.Huic planta nomen GrecumgsavG-.. Latinum, Rhamme : ; Naufig; five Naufegi: Italicum, Rbamno,C* Marruca: Hifpanicum, Scambrones. Gallis, Bu. j s fecundus,1t alis, M arruca bianca. Rbamnus tertius Italis, Marruca nera.Spina 7 nfe y [pino cervino ( five [pino guercio ]: Germanis &teusbeer : CiBegborn : Bobemu poda : v. * i | is am c & H : In lib. primum Diofcoridis. 145 Rhamnitria genera propofuit Diofcorides: at Fheophraftus duo, album & nigrum,quem fequü- tus eft Plinius,Ruborum generi adfcribens.-Et fané Rliamnum primum Diofcoridis,Rhamnum nigrü "Theophrafti, & apud Plinium Rhamni alterumgenus fylveftre nigrius,cenfemus. Atfecundum Dio- fcoridis,candidum Theophrafto,& candidiorem linio: Tum Rhamnum tertium Diofcoridis,Paliurü Theophrafti;cujus feme in filiquis contineri 3.hiftoriz fcribit, credimus.Recentiores plures agnofcunt differentias,fed in praefens de commentatoris Rhamnis, I. Rhamnus primus, Matth.Lac.Lonic.Lugd. Caft. II. Rhamnus fecundus Matth.Lac.Lon.Lugd.Hic multum cum Rhamno Germanico finiilitudi- nis habet (fi non idem) cujus nomine iconem adjecimus. III. Rhamnus Germanicus, arbufcula eft qua- tuorquinq; autfex cübitorum,nonnunquam procerior,que ex multifida lated; diffufa radice,caudicem 19 emitrit intortü, rugofo fpadiceod; cortice veftitum, qui in plurimos ramos brachiatur: hijs undig; acu- leislongis , fefcuncialibus, cinericeisarmantur: ramos cingunt inordinat? folia oblonga, angulta fali- gnis emula;candida;inferne tenuiffima lanugine pubefcentia, fuperne ex viridi cinerea, faporis modi- ce adftringentis. Flores herbacei ramulis compa&i ádnafcuntur ; quibus fucced, nt bàccae rotundae Afparagi baccis fimiles,racematim quafi Coheerentes; tenui & ruffefcente, vel ex lutco zutilante cute te- &z» quibus prater pulpam mollem, luteam fingulis femen unicum éx rotunditatéob 5; tunica foris fufca, intus candida involutum,includitur. In noftris aquofis ad Rhenum ningei, lndit, quz enim foliis latioribus & longioribus,baccis eft (ingulis vel binisftipitiannexis:quae verófoliis eft anguftioribus & brevioribus , baccis eft multis veluti conglobatis , quae & hyeme frutici adherent. Provenit etiam ad Lycum Vindelicia amnem & ad Danubium: fic & inklollandiz potiffi- 20 mum Flandriz maritimis littoribus. Ex baccis paratur E ob quod acidum elt, incidens & attenuans,& L] -. falpino. Hujus duas adhuc pumilas Clufius hift. pan. fpecies propofuit. id eft Acini purgatrices ipfis dicuntür. Cordoin Diofcz& hift. Oleafter Germanicus , Dodonzo gal. & fol. Lugd. Rhamnus fecundus: Camerario in Marthiolum Rhamni fpecies nominatur. IV. Rhamnus tertius Diofcoridis. C.B. Rhamnustertius; Dod. Gal.Lac.Lon.Caft.Gef/hor. Rhamnus niger, Cord.in Diof. Pe MM: Lob.Lugd.Cafto.Cam. Tujuba fylveftris, Czefalp." V. Rhamnus folutivus Dod. Gal & Periy x : Cam. (licet pruno fylveftri fit fimilior, quàm Rhamno , à quo facultatibus difcrepat) Rhamnus C arcticus, Lugd. Rhàmni alia fpecies, Trag. Cervifpina, Cor. hift. Spina Cervina Mar- cello; Hermolao, Gef. hor. Spina infc&oria, Lob. Cluf. Pan. Caft. fpina alba, Lon. fpina Cptece in Dyfenteria rramces ili cüm acinis vis quedam p rix à Belgis tribuatur;idcirco Schytbefien, Aur. -— -HALIMVS. ' CAP. CIII. Alimus frutex eft fomeidiA er dieses ar t. 146 And. Matthioli Comm. defcribitur,etfi alicnbi fortafiis pyoveniat in Italia,tamen qui illam mihi oflenderet,adbuc veperi neminem.y eydg fi Ris ellio credimus, frequens in Gallia na[cituy in (epibus.Solinus plurimam in Creta nafci rradit mirabili, fi credaiii;elfedu, quàd ea tantum admor[afames ayceatur:tinde fi nomen ad inyeniffet eaproctldubio fiue afpivationefcribendae fet. clie Mole y Mauritanis molochia, e aiviplex marinus appellatur. Ctjus bifariam referens Serapio narvat, quód eain venaleja eei vircumferentes in manuales fafcteulos componunt C per Babyloniam clamitant, molochia, smolochia. Quod mamfefi quid, — indicat Halimum apud Maurit anos berbam potius ejfe quam fruticem vel arborem eam4, fortaffe quam Plininsmaritis - man ac [alfam prodidit. Quofit,ut f(alfam quaudam berbam (incola Bidone vulgo appellant ) qua frequentiffimainlitz . . toribusVenetis provenit hanc effe putaverim : quamvis nou defint ratioucs.qua vem dubiam veddant : quippe quid ea A Low flat oleris in ciborum ufum vecipiatur. Hac nimirum (ut ejus pictura quam bic dam wyapertédemonfirat ) folia fert oliye deri. fimilia,craffiora tamen;ac perinde fere pinguia,tut portulaca,(ubalbida,levia fapore falfo.Catles emittit plures à vadice ko pio. — albicantes.tenues C lentos,im quorum [ummitate femen profert minutum racematim cobarens, Nafeitur frequens prope Tergeffi motiia circa falinas,ubi etiam feparatim , nec minus copio[a vifitur atviplex marina, que fylveffrem maximi a- 7ulatur:quanquam apud Mauvitanos atviplex mavina,idem e[[e videtur cum balimo. | Sed quód inter fe differant ma- Halimi pifeftum fiet libro fecundo in atviplicis commentatione. Halimi meminit Gal. lib.6. ftmplicium medicamentorum fic [o c 9 quiens.Halimum, bac planta frutex est plurimo in Cilicia precipue proventu,ubi C germina ejustecentia efitant, c» re« ponunt queg, in poflerzm futura u[ui-Semen pariter, C lac planta tpfa generat.está, vuftus falfi, c fubadfiringentis. EM. quibus omnibis palam estipfam effe diffimilarem.Major autem pars ejus fubftantia calida efl temperate,cum humiditas. te inconfecta, c» leviter Jatuofa, c» ut cateva falfa corroborat.ad[lringit & abflergit.Cetta ex jure, aut aqua additoolea aut bait yro alvi [ubducit.1donea planta e Halimus ad fepiendos bortorit toros, quippe obfequio[a cim fit, facil quocting, Nomina, diffrabitur. Qua planta Grace 4n", Latini fimiliter Halimus dicitur: Arab. Molochia: Italice, Halimo: V enetis,Bidone, 28. Halimus, id eft,marinus,quód in maritimis proveniat:vel rectiiisut Plinius lib.& cap.22.quódolus fit maritimü falfum,cüm & alibi quàm in maritimis prove ee "'Theophraftum Gaza Auroné ver. a e tit 4.hift.2o. Halimiduogenera Pliniomitius id eft,fativum,quod Tholofani in hortishabent & herbá Colicá;ab ufu,vocant: & fylveltre:tres habemus fpecies,hec vero dicitur Halimitdige Cluf. Hifpa, Halimus primustenuiorefolio & Halimusfylveftris Plinii, Czef.Portulaca marina, gal.(cui vide- tur fecunda fpecies Halimi apud Plinium)& fol.Lemnio (qui Halimum effe negat) Lugd.Lobelo,qui ^ an Crithmum fit Diofcoridis dubitat. II. Halimus latifolius ere&us,C.B.frutex eft omninó candidi BS affurgens,qui t dura, lignofa & ramofa multos protrudit ramos, craffos gnofos;at fragiles & leves:circa quosfine ordine nafcuntur folia oleze,fed latiora & breviora; i rhomboidea candida,carnofa quafi fplendétia;acida guftu:flos in fummis ramis mufcofus,purp racematim coharet:cui fuccedit femen copiofum latum portulacze marine fimile. JEftate floret, fa autumno maturefcit,qui Ulyíliponz fponte provenit & Hifpaliin fepibus:in horto Montébelgard legimus.Hiclegitimus Diofc.Halimus & mitius genüs Plinii, Auronem Gaza apud T heoph.vertit. limusLob.Halimus primus Clu. Hifp.Halimus alter latiore Toliaesel p.Portulaca marina Dodo. PALIVRVS. CAP. CIHI E ' "DAliurusftütex Paliuri confide- ratio. A eb iuter fe quibufdam plant ,, im exordiar) est frutex fpinofus,durus,omnibus notw:cui femen pingue c fuligim pe cx. Xt Diofcorides,nulla babita de foliis mentioneyquàd fupervacaneu exiflimaverit pluri Diof, 4udf[uasregiones notiftima, quod nobis eft impedimento , quà veram Paliurum , , Valeam.Tbeopbraflo demdelib..cap.17.de plantarum bifferia plura fuut Paliuri teria,.aut quaterna proferunt;lentorempra [e ferentia, ut lini femen. ps is ari enadnn Palui — mecmin quod, dilutis. Caterütm ab bac non parum differre videtur C illa, cuju idem memimit inferite lil Er quidem banc plurimam nafci teftatur in Africa; folis eiqua in Gracia naftitur.uon abfimilem.. Qua quamvis folet para hi. cAm emuletur frudiu tamen diverfo provenit;ut qui nonlatus, neq, folliculari fecie, fed rotndus;sruberd, fit.cedri f Or1a. Agrifo- lium. Guilan- inus ac guitur, «Quare cit | In lib. primum. Diofcoridis. 147 variis ac diverfis aculeatia flirpibus impofitum : etfi Jofep M medicus apprimé datus , c in flirpium hifforia — moy imperitusdum Veneta claffe in Graciam tvajeci[et, Diofcoridis Paliurum fe vidife mibi pro certo affirm averit, Ia a, enu- ne fuligino[o,ac pingui : atq, ibi proprium adbuc nomen retinere. Sunt tamen é ecentioribw, qui putent Paliurum Dio- Stum E feoridis etn ejfe avborem, quam nos fequenti capite oxyacantbam e[fe pluribus comprobavimus. Sed profeétà ron placet 5 no eorum opinio, qud planta.quam ox yacantbam cen[emus,arlor fit non frutex : quodá, fructum proferat m yrtimagnitue nn dineycanfertum, fragilem.vubrum ,officulos intus babentem,C» in racemimodum cobarentem. Paliurus verà non fructum tham pa- fed femen ferat fuliginofum, pingue, C (ut Tbeophrmquit lib.ui.capcvii.de hifFplant.) in filiquis conclufum,lentum, E E pingued, lini feminis inftay.Verim ii fort a[fe Theodorum Tbeopbrafli interpretem: fequentes bac inve decipiuntur. Siquis o. dem is libro primo cap. xvi.fíc vertit : Quadam folia vum extremo,tum etiam lateribus finuata concidunt, ut ilicitrobo- VO vi, fimilacis (glandifere fcilicet € ilici fimilis )rui.paliuri,é aliorum.Ubi animadvertendum estem perperam vertif- ft magnnavéij.sn finuata, ciim ea dicio Grecanil aliud Latine fignificet, qum binis borridula. Error praterea ex eo Em 5 manifeffe deprehenditur, quód omnibus fenfu pateat, ilicem, fmilacem, vubum, folia non proferre aliqua pane finuata, V^ uti ea e[fe cernuntur , qua plante illiexeunt , quam nos acutam ]pinam arbitramur : [ed longa, e per ambitum nligjte- * muiffimis,ac crebris aculeis circumeptasut ineju[dem capitis progreffu idem oftendit TheophrafIus,cium pei i DS do nonnulla ex his caulem primo mitem, posl borridulum fpinis gerunt ,ut lachuca, d» cuncta folia [pino[a veddum tr, ato, etiam magis in fruticum genere,ut vubuspaliuru. Quibus palam fit.plantam, quam nos vulgo vocamus Bagata, alii ve- rà Amperlo, mon effe Paliurum , fed potius acutam [pinam iistum rationibus , tum autlovitatibus, qua fequenti capite À- nolis adducentur.. Ceterm quoniam Paliurus Ac& 1roriuM five Aquirorium (ur Plinius appellat ) mibi 20 AQUIFOLII VA. AQUIFOLIUM. Aquifoli Tietás. e | x 3 n y AN de tatio, yotavit , non ab re fatum e[fe puravi fi de ej "re[censyad acuta [pina magnitudinem; foliis, »aculeatis,carnofis,folidud, ac. /: t4 ac fle inda ci emu | fiamiliyalle i & fylveffribuslocis. Radicum decocto Aquifolii ERN d : e S esc ; XE - ? . quito / refolvit tumores difentit, c o[fa fra- vires, liu, Folia fulpenduntur circa funes um n t qui &tuforadicum cortice arte tn ; hifce vamis fulgura inbjb 60 Aquifoliui arborem in d — quam glaciari legii tà iplum per je fev 148. - And. Matthioli Comm. Galenus Paliuri à Diofcoride defcripti memini lib. 8. fimp. med. his verbis : Paliuri folia C vadix adeb noy obfcpa, ha. dent adflringendi facultatem ut C ventrem fluentem cobibeant : ade digerunt, ut & phymata Curent.qua quidem gos admodum phlegmonode funt € calida. Frulus poyyà taptam obtinet incidendi vim ut & calculos vefice comminuat: e Nomina, pectoris pullmonisó, excretionibus auxilietur.1taA ise G- Gracis, Palitrus Latinis, Palinro Italis pariter appellaruy, agus lium autem vocant Itali Agrifoglio : Germani Cf&alobift(cn frve Cited)palmen, ; ; Ej ; Paliurus Diofcoridis idem forté cum Rhamno tertio ejufdem, ita ut quz de Rhamno tertio dicun. tur,ad hoc caput fint referenda. T heophraftus 5.hift.duo paliuri genera propofuit;alterum cujus Iioan infiliquis continetur , intelligens Diofcoridis Rhamnum tertium: alterum Paliurus Africanus fru&u rotundo & rubicundo;ut Gaza vertit: Verüm vox geéyyvac apud Theophraftum ex rotunditate oblon- 1$ gum fignificat:Hanc dicimus effe Jujubas minores,qua dere inferius.Nunc de Agrifolio:aliquib.Paliu. rus Africanus Theophrafti:alius Cratzegusejufdem;cum quo tamen defcriptio non convenit,ut nec pa. liuriapud Diofc.aliis hedera rigens apud Plinium: quibufdam Lauri fpecies. Videtur "T'heophraftus 5 hift.4. 35e» vocáffe;quo loci Gaza Aquifolium vertit: at 3. hift. 16. licéthabeatur aee, aeía legendum, * Vocatur Aquifolia Trago (cui & laurus fpinea;five aculigera) Dod.Gal. (& Rufcus fylveftri Aquifo.. Ilium Ruellio.Gef.hor.(& Ilicis aquifolize genus;Paliurus aculeata)Lob.Caft. Thal.Lugd.Tab. Agrifo. : lium Dodo Czf.Cam.llex aquifolia,Lon.Paliurusfecunda,Lac. Variat hec, quód aliquandoin arbo: rem excrefcat, aliquando fruticofà fit : fic alia eft cujus folia margine fpinofo : alia folio non fimbriato levi, extremitate tamen aliquando acuminata, aliquando non, ut figura adjecta exprimit. O'fvdnavéz, AGBEITA -SPTN A. G'AP.- (OV. Lj hzc non Ac 4 [fpina quam pyrinam, aut pityanthem aliqui vocant,! arbor eft 7 pyraftro fimilis, fpinofa babet. valde, & minor: baccas profert myrti, plenas, rubras, t fragiles, 8&intus «nucleum: radicem mul. noe tifidam,alte defcendentem. Hu jus baccee potu, aut cibo, alvi profluvium, & abui lam fceminarum git Cata- fiftunt. Radix illita aculeos; & fpiculaextrahit: abortum fieri tradunt fi ter radice venter aut fenfim cw. feridtur aut perungatur. - £mupius. 00 i, nucleos. ^ " - v E * -— in 5 vd otv. T leg.Orib. Abet pro comperto tota recentiorumgmedicorum familia, quod arbor Diofcori ij aéusluxvÉn , id. eft acuta Acutz cata, quam Mauritani Berberim dixere, ea fit nimirum avbufcula fpinis borrens,quam rura Tridentina, É r4 bus, fylyis & convallibusfrequentiftima nafcitur,Crefpino vulgo nominant: medicorum verb vulgus ac officina 4n foa, Cte Berberim appellant;ita e[fe certo credentes,ut opinione ducuntur.. Veruntamen fi recte delineationes noted] Acua — dantur, quas oxyacantbeveddidit Diofcorides crefpini notis pror[us acttra]pima reclamar cónftabit. Qua potifftmun Rx tione adducius, quo magis veritas eluceat,errorisQ, nebula tollatur , non dubitavieorum opiniones refelleve , qui interm- . CN z REM x k s d ^ s "n , -— Beers centiores medicos de flirpibus commentaria con(cribentes , Crejinum vocatum legitimam oxyacantbam e[e afevetatt. five Cre- Neg, me fugit,nonparum [ufcepilfe negotii ut eos a concepta jamdiu opinione in fententiam no[fram.quam veramp fpinus. 5,5, venire compellam, cum magna admodum fit tum medicorum , tum feplaftariorum turba, qua bas in biftoria ufu aberat. Verum cum compertum babeam, quod veritas fit nive candidior, foleá, fpendidior,C eorum tum ver * jtati C" equoc num numero recipiendi. $ xat caudice attollitur,ac indetam inlongu latumd, cre[cit.ut ad commun£ arborum proceritate a[furga jus [aneinnumera mibi pra oculis quotidie fefe offerunt planta.nulli abradicib.mittit caudicem.fed pluribus a aculeatis flolonibw fruticat,qui virgarum modo in altum fe attollunt nec unqua avbore[cunt, nifi varb, cr longo trallu : quippe qui omnii majores babentur,pollicarém crafutudinz varifiimé excedunt , nifi etate longa incremem feeperint : quin C" vara inveniuntur ejus virgulta,qua bominis longitudine equent.Ad bec pyra[ler cortive confat Crefpini fquamofo,inaquali.craffo,colorein migro rufefcente.Crefpinus vero cortice ve[litur alboJlavi & admodà tenui: qu rato. "ade leviter ferro;vel lapide tangi pofiit;quin [latim cortex frangatur;C" crocta ligni materies detegatur.P. acuta fpi- [fer prunorií modo aculeata confpicitur, aculeis fingulis exeodz loco erumpentib.licet vami frequentifi na coll disá, nigris, validiscandidi vcbamni modo mucronatis At Cre[pinusternis per intervalla armatur acu WO. — demá, puncto prodeuntib.adeo ur trifurcato ordine prodeant. (ilicet utring, fe pandentib.tertio ve pante,albis planis. nj quidem rotundis fragftibus, cr adm: dip. bus.1llud infuper difzriminis adda ^ MO C Bum afferre myrti magnitudine. Crefpinus vero racematim in uve modii,cujus oblongi acini triticopaul) majores, acralemeerener rsen adnexi,puniceos acinos quadantenus reprafentat : quanqua. minores;oblongiores, Acidi ves, C colore eti multà vivaciores babeantur. Cre[pini deinde folia minimé pyraffrum veferunt, fed potius punica ndi, quamyvis Latiora, nec adebin mucrone definentia er ambiti fpinis tenuiffimys frequentiffimisá, horrida. Radices eth profecth eque flava funt,ac fent infecta,etfi plures fint ata exiles nibilominus alte na de[cedunt,velutidtte — fpina. fed in Latus fummo ce, Flos denia, pyraftro admadii vefragatur:nama, melinu ex racemo uya WP it.fui fruticis interno colore, à qi » expli ehifcit, perquam fuave ffirat odorem. Quib. ia 0$ efo er oxyacantha Grecis, e lerberi ; rab.non effe crejpinié,cujus communis est ufus apud medic water bec illud etia certo credendi est,quàd fi Diofcorides per acuta [pina crefhinum intellexiffet.m folia mirabili opere per ambitum aculeata : neg, x m Tamispendul j In lib. primum Diofcoudis. 149: matim coberentibus, myrtibaccis afimila[fet : nec fcriptum veliquiffet : radices in profundum agi : nec deniq, flavum e4- rüm colorem unquamveticuiffet , quo in[ig niter natura iufetta funt. Non pretermififfer etiam [pinarum bifloriam ,ut- pote qua terna fuis virgis inna[cantur à pede ad verticem z non corticis candorem, non tenuitatem : non item,quod fapius fine caudice, variis veluti flolonibus fruticet : non deniq, ipfam pyraftro prorfus fimilem reddid:[fet , a quá profecta 19H y egigi. minu difüdet guam quercus ab olez.| Ceterüin fi modo djgcendnm eft, Oxyacantham na[ci in Italia , am equidem AW» ma oxy- DweRcu A. IL OXYACANTHA DiOÓ- '""" fcoridis. $m. ei nd A : CA Dot. 25$ pP E ROCNE 2 ; proceritate ac ligni materie »yrajirim veferentem, narum vallium incolá utem ex paucioribus, Qualierzo acura (pua vireat fronde, bic nonexplicavit Diofcorides ed tan- id « arborem pyraftro [inilem , quemadmodinn Avbutum Cotonee malo , C ilicem c fagum Overcui, 5o idt ardavit Diofcorides, quod im.agu ad ftipitit yamorum corticis, florum delincationem, C lg materiem refpice- Tet, quàm ad folia.qus nihilominus laciniata conflant aplt medo: tametfi boc in loco id adnetave pratermiferit Diofcoris - des. Hecautem probatur manifefloip[inà Diofcori am Y beophr aff teftimonio. Nam Diofccrides.cüm de mepjilo Mefpit Ape mefpilorum genera con[lituit, lain capitis calie vulgata, qua frequens, c communis vifitur in 1ta]ja, $00g&- tllam im primis defcripfit, que Neapoli noftratempe[late vulgo "AXarolo yocatur, C veteribus aronia-didla eft, fic inqui. ens, Mézs uxo» Tà AÍp pov" $ ata] Bins gula waxetron y dusvÜacls igiv , Gato» ois pUNV is ckvuwatrln * oco cri e£gov uunglis Mino Sat» idis: Ydaf verbuni ex verbo, -Mefpilus evlar , qua à nonnullis atomia vocazur , [pinofa eft , fimilis foliis. oxyacantha feudum eren exiguo malo fimilem, fuavem. à wib. autem folii conftet illa sneffilus-fZarolo vocata, Tbe r phrafu lib. ui.c2 monfir avit bis verbis.Haus folia diffeéta funt, extremit ateó, apio fimilia. 112 fit, ut conclue damws oporteat, fé me[pilus aroniafolio oxyatantbaprovenit.eos, fciffo (ut Theopbra[fus prodidit)api inflar, banc, .P9 fam arborem Bagaia vulgb dictam effe proculdubio acutam fpinam:quandoquidem ejus folia in modum apii difjett s amefpili avonie modo. Tbeophraffs lib. vi. cap. ultimo de bifloria plantarum fcvilit , oxyacanthe fructum fuiffe. 1n coronarum ufu,quod ettam niparvo efl avgtmento; illam legitimam e[fe ox yacantbam , quam in medium attulà quandoquidem fructus ejus , qui autummoteto, Crad mediam hyemem ufque perdurat, adeb levore quodam pa bored, decoratur st globulos e praffantiori corallio paratos veferat: id quod in coros maxime preftaffe crediderim.Hanc. Aueaoo.. "moffram de oxyacantba fententiam, duobus argumenti impug nant Ani agonifla, Primum fane efl , quod vaffra folia de- niftaruca £Mdant; Theophra[fo verà perpetui acuta [ina virefcat.. Secundum quod ipfius etiam TbeophrafHi teftimonio Acut [ina "aed culer is fimiles habeantur, qui in Medica malo proveniunt : qua tamen non magno Pes edilflvis ac convinti s ^ "funt. Siquidem ut reperitur fabulofum apud'rbeophraftum lib.primo cap.xv.de ift. plantarumsTiltam C" myricam — 7 deviejcertórlilra tertio cap 46, Suber folio e[Je haud perpetuo, fed. Agiiduosi riter de Ox yacantha di v6 f rege , ix^s VAI E kerims P. d E (UH Ho And. Matthioli Comm. LL ndog, longo tempori trat agr tam, Arborefcant. 3 i tes n hva fer? modum, o TET axi rubent, punic. "Yinum ;Berberis &ejs. 7 TGUED dim cultas augeatur , fiillam addiderim riget , ab aliquibus iva. Se A» Amnnullis La marina, c In lib. primum Diofcoridis. Isi cata.Planta bec antiquis (ut puto) incognita,arbufcula eft parva fruticofa folio apii,aut oxyacantha :vamulis ac virgis "t albicantib.ubi, aculcatis.Duorii efl generü.Sativa alrerayaltera fMvefiris ac Jponté provenies. Flos trig, albus, quan- E pi- dog, ex viridi purpura[cens.Uvas prof, ert yon racematitm coberemes,fed baciari more difpofitas:eedem facie funt Tote ye, da.pilofe.prefertimó, fylve[lres-fucco abidant plurimo,vinofo,[apore 4cido ad[iringete, adeo,ut prorfus omphacinü vefe- rant.Colorillisante marurit atc viridusatqui maturefcentes colore ma cum faporepermntant, fiquide flavefcunt ,& fae- cii (abdnlce reddunt. Habent C nucleos.fragiles ramen Cr imbecillesadeà ut unà cin findu mandantur. Leguntur attt qz fpi. maturitate Majo menfe ac j unio.Sativa in bortis.pomariis C vinea feritur. Sylveffris in fepibusci Jenticofís locis fonte nz ufus, provenit:Frigide funt C ficca aftringetes.c m cibis ompbacii loco g rate:nam jufculis tncocke appetit excitant. Qua febrientib.ju[calis incotle n2 fiue utilitate exhibentur, fitim fedan um fumma mulierib. utero gerentibus magnopere ex- o peruntur,gravidorü malacia fuccurru nt.Dantur devoratida ciliach, d Dfenterici, Gr eruenta exjpuentibus.H. uic accedit TUA € altera planta, veterib.quautü reor incognita, C filetio involutaqua aliqui falso Mauritanorü RasEM effe conten- age A V. RIBES VULGARIS. dum.Duum eff generum, domeflicit c fylvefire. Parva utTAG, tl cond, . 4rbor. Ea frutico[a eff, topiaria, folio parvo, vitigineo; perinde ac alba populo, fed long? viridiori : ramuli funt ei lenti,ac flexililes, equib. frudus parvarum uvarum modo,ut in ere[pino,racematim dependent rotundis fimuló, coberentib.acinis magnttudine pipe- vis quimaturitatem adepti maxime vubents fapore fubacido & adfhingenti;admiflo etiam dulci : floret menfe M ajo florib. in lu- teo candicantib. Cr in flelle modumadiantib-V ulgari eff planta; À in bortisg, frequens quippequoniam domeflica ad fepiendos bor- ceterum pulvinos eleganter feratur: fylveftris na[cuur font? in Bo- Se bemia , im fylvofis collibus in aliis Germanieloci. Verum eos Érror ballucinariabund? conftat qui putant, banc arbu[culam ejfe Ara- quorun- Lum Ribem. Siquidem; ut po[teritatis memorie prodidit Serapio, V Le d» Ribes e[l arbor proferens capreolos coloreviridi rübe[centey C" fo- bum cre- 2 eo lta lata magna c vorunda. Quas fant notas buic non ve[pondere dentium. C0 fatis noti efl. Neq, enimfert beccapreolos, nea, ejufmodi foliis vi- ret.tametfi frudu Ribe admodum referat; quód guftui fit acidus Jimul & dulcis quale effe Ribisbacca auctor eft Serapio, exiccant; adftringunt C roborant,quamobremis ad ea, qua ille jurepoterit Ribesof- ufurpari utpote quod febrib acutis opituletur.z [tante ventricu . B6 sfat- P2 AO 2G TE c dumvefigeret fitum veflinguar, naufeam € vomitiones fiflat,cibi nt. mifceaut. —trentur.quod Galenus pL is,qu. cras e medius folii cchitri fa verd legitimz: Oxyacantba meminit Galen.liba.fim -o finer fimilembaber Jpeci&ita C vires av Tümoxya T2 ,. Ribcer/QSarfidy Bobem. 6o fiveuva (inella,uva marina:Geym. Si efterbeer Jive Grausbeer: Bobem. C otgari Ribes Iralis vocatur vuetta ro(fas i" Ribes:Ger. C5. yobanstraub(e : Boi !o0 OxyacanthaáDioftoride proponitur,at Galen.$ imp. & clariüslib, defacul oxyacanthá habet & óxyacanthu m.Oxyacanthai,acuta fpina Diofc.eft ox Eaxinis fimpliciter fpina di&a, ad Cynosbatü Theophr. (non autem Diofc. nec adeb malz referunt: bcognitz n j a Callobrix Palladio: Spina candida Marcello. ift.Oxyacátha feu pyracátha,Cor.int Jiofc.Ox x Plin.Oxyacátha;Lac.Lob.Lug.Tab.€ Pliniü videtur.Oxyacanthus fivefpin nus pyofjl üta Dodo. Mefpilus dicatalteramadjeci- -« E 152 And. Matthioli Comm. mus figuram,qua meliuscum defcriptione convenire videtur. Haec ex radicibus craffis, multis;caudicz emitritre&um,firmum, cortice fübcinereo tetum:qui in multos ramos longos late diffufos brachiatur; uos inordinate cingant fping validé ereⅇatrociter pungentes,quib.fuperiores rami fzepe deRicull: tur : foliisclt aliquando rotundiorib. arbuti inftar, aliquandoad modum pyraftri oblongis, aliquando : etiam acuminatis, in ambitu tamen diffe&tis, venofis : flofculiex quatuor & quinque foliolis compofit parvis pediculis infidentes, acervatim congelli, ex luteo fubrubent, ex quorüà medio al iquot brevia fla mina prodeunt : his fuccedunt fru&us forma oxyacantli vulgaris,rotundi,umbilicati,denfius coacerz vati, ex aureo ad coccineum vergentes;acidi guftus,in quib.grana aliquotcontinentur.Provenit fponte - anfepibus circa Bononiam, in agroitem Senenfi prope Alcinum montem: & in Alpinorumgentium Ebrodunenfium faxoíis convallibus.Sunt qui pro fchamno,alii qui pro Pyrocanthaoftendant. UÜvam 19. urfi Galeni 7.de compof.med.fecundüm loca;Lugdunenfis herbarii autor cenfet, Acute Ípinznomine . Caftor Durantes exhibet. Oxyacantham Diofcoridis cenfemus, & ad differentiam vulgata , OXyacan- E thá pyraftri folio nominare lubet. IIT. Crefpinus Matthioli oxyacantha Diofcoridisnon eft (ed Galeni. (nonautem oxyacanthus) id eft fpina acida, cüm non folum fru&us fed & folia fintacida ejus nomine. ad ciborum condituram ufürpatarfpina appendix Plinii lib.24.c.13. Arabum eft Amirberisfru&u lon- : goacido,non autem rotundo: unde depravata voce officinis dicitur Berberis;fic & Bruf. (cui & (pina a- : . «uta)Dod.Gal.Lac,Gef.hor.Lob.(fpina fan&a quorundà)Lugdun.(quibufdam Colytea Idea fecunda "Theophr.)Eon.Caft. Cam. Oxyacantha Diofc.Hermolao;Ruellio;Trag.Fuch.Cornaro. 'Oxyacantha; "Galeni, Cord. in Diofc. Taber. Camer. Crefpinus Ceefalpino , qui Ribes Serapionis füfpicatur: Spina - acida fiveoxyacantha Dod.In hortis Italis nomine fpinze Chrifti colitur, cujus foliaratione culrumg. multó funt longiora, fpinis dein duplo majoribus flavefcentibus , dimidiam ftellam elformanzibu AV. Uva crifpa Gab intortis & veluticrifpis foliis) licét quibufdam Rhamni fpecies, aliis Oefon Can thus afper,Gef.hor.Groffularia Thal. Groffulariaalba [qua tononuin exig d. Variatquód domeftica frutefcat & fru&u fit cerafi magnitudine : fylve irgardize baccis habetur unionum: us quoque & minoribus baccis voli gura. xh n Eft & fru&u nigro, Ammomum quibufdam; m. meminit & Ribes foliisoxylapathi: alia tam —KwéeforG-. RUBUS CANIS, ' .CAB.-CVR ^ T qua vo[as edumt ià quadante? 3 il mI i. y c musfolioviticis Ex quib |o freali fylvefiriitapaur In lib. primum Diofcondis. I3 «ddiderim , quid cim vof [ylvefres fer? omnes non leviter ex albo purpurafcant, cymsbaro vero flos perpetuà fit candi- dus,nen eft legitim? afferendum [ylveftyem rofam e[fe cynoshaton. Ex iis igitur omnibus fatis (ut arbitror ) liquet caniru- dum afylveffri vofa long? abefe tantoó, magis quod memarie prodiderit Theoph. lib.» cap.9. de plantarum bifforia, ca- mine fentis fruc averfo flatu colligendum e[fe,alioqui periculum oculis imminere.Quod apert? demonfirat, fuper eo vel kcu. lanuginém , vel quid pulverulenti infidere, quod fi à vento expellatur in colligentium oculas , fadle ia cacitatem inducat,quod tamen in [ylvejtrium ro(arum fructibus nunquam vifitur. Sed nefcio quo judicio quave autbori- tate rw plantam nafci apud Pelignos c Etbrufcos fcribat adver[arius quidam,eamóá, arbores fcandere,quum fa- nifefh féribat Diofcorides fruticem effe arboris inftar , c pofteritatis memorie prodiderit Tbeophraftus,Canirubum me- dium effe inter arborem C fruticem.malo punica proximum Meminit Rubi canit Galenus lib. 7 fimplicium medicamen- M o- 10. torum fic inquiens. Hujusfruticis fructus non fegniter adftringit, folia verà mediocriter : itaq, particularis ejus ufus baud 22 Vt ignotus eíl.Cavendum ab eo, quod in fructu ejus lane fpeciem babet, ceu arteria infe[lum. Frutex is Grace ueréeBuvG-YO- Nomina, catur : Latine, Rubus caninus : Arabice, Sent : Italice Rouo canino. KózgG", LIGUSTRUM. "CAP. CVII. bus: florecandido, [ mufcofo, ] odorato : femine fambuci, nigro. Optimum nafcitur in Canope; M» (oleg. & Afcalone. Fi oliaaftri&oriam vim habent: quare commanducata ulceribus oris medentur: illita fer- Orib. vidis inflammationibus;carbunculisque profunt : decocto eorundem igni ambufta foventur : capillum 20 rufanttrita folia, quaein radicula fucco maduerint. Flosex aceto fronti illitus, capitis dolorem fedat. Cyprinumoleum, quod exeo fit , odoratum, excalf.cit, emollitque nervos;fi qua ferventi natura prae- ] 1gsftiptasbor eft oleze foliis circum ramos fimilibus, latioribus, mollioribus & colore viridiori- Berguáds. dita fint, affumat. : v X L LIGUSTRUM lgufrum im Hetruria Guifirico corrupta voce vulgus Ligufi : —nofirum appellare confuevit : quod inibi etiam aliqui Oli- co C jj atio [T4 vetta, nonnulli Olivella , quidam Chambro[fene vulgo YO- Minori. «ant. Mauritanis veró Alcanna nominatur. Nafcitur fre- quens in fepibus ac emoribus, fecus vias paftim in Italia. Flo- ret abeunte vere, cr ineunte e[late , flore mufcofo , vel (quan- 77À S a RN TZ Pe 7 doquidem Oribafius legit Bvreuádto ) vacemofo,candido, odore LE AA NW) A dam fuavi, fed qui decerptus flatim flaccefcat. Oriuntur ex eo bacca in cacumine racematim cobarentes pyramidis modo, hederebaccis minores, leviores ac nigriores y fapore amaro ac s. Sunt Hyacin- gnare quam e P intbum. Neque mirum eft, quod Virgiliu Hyacintbum ; Boos beer ci nam byacintbus facile INDY) / cum violis colore purpureo certat, purpureus autem color à 77 WS emn 00 eompluribu: niger intelligitur. Hanc. noftram fententiam ) comprobat Virgilim : quippe qui femper vacii ia floribus ad- mifcet, iisdemá, comparat non autem fruttibu.. Quod mani- : T declaravit in Bucolicis ; ubi de vacinio fic cecinit, primo Ecdog.]]. — ep a : : Deindeimeadem: — — / N | 7. ertOr cy- faciat:bal- prum & WI ramos olea liguftrü ia divetfa andidos, mu[cofos, cenfea- TAéCHO- vu, —— Provenit ei ti : quineti, N 54 And. Matthioli Comm. racemofosá, ce fru um nigrum, Sambuci baccis emulum.. Praterea f Ligufiri facultates expeudamts, su s poffe medicum 1m ipexpertum crediderim , qui non noverit liguftrum iis omnibus prefare viribus, quib, pollere Cp n firiptum reliquerunt Diofcorides,& Galenus. Atqui Herbario illi venia danda esl, quód i nofcendis tantim plat j Autem earum facultatibus examinandis operam navarit.. Verum videatis quo pacto Plinii verbis fuamtueatuy fé ; tiamygim ipfe lib. 2 4.cap.ro. affirmanter [eribat,Liguffrum eandem efe arborem, quen Oriente Cypros appellatur, paa Ligutri- ratur Liguffri floribus oleum, ris in oleo infolatis, quod plurimum praffat ad vulnerum inflammationes: valet id 1 num olcü 44 c apiris dolorem a bile provenientem. Fit etiam floribus aqua noninodora, ad ea fané utilis, qua vefricerationem, d» S ad[tridlionem poflulant. Eadem pota auxiliatur celiacis, d lyfentericis , & cateris alvi fluxionibus affectis : uterinas quo Liguftri- flüxiones cobibet tam bibita,quam fuppofita. Datur eadem utiliter potanda fanguinem vejicientibus ficut oculorum ftu- n2 aqua xjones,per fe,aut ctim pompbolyge adbibita. Liguftri meminit Galenus lib. v i1. finp. med. fic inquiens: Cypri feu ligifri 16 5E *. folia fummad, germina in ufum veniunt, c facultatis, & temperamenti maxime mifli : babent enim quiddam digerens Liguti cum aquea fubftantia modice calida babentá, etiam ad[lriiorium quiddam ex terrena fubftantia frigida. 1t46, eórum viresex decocto quidam ambufla fovent. Usuntur vero etiam adver[us igneas phlegmonas, C carbunctllos: mam abfque mola — | Galeno, (5 nor[is deficcant. Quinetiam [ponte provenientibus in ore ulceribus, aphtbodefi, C ipfis puerorum aphuhis commanía — | accommoda (unt.Kéae» aybor 1fLa Gracis,Latiuis verà Liguffrum appellatur.M auriranis,Kenne, Henne feu Hanne ? Offi. | cinis , Alcanna: Italis, Guiflrico, Olivella, Olivetta, & Cbambro[Jene : Germanis, Sfeintotiben ; Seinfótfein ?nb Sunbboln: Hifpanis, Alfena, five Albena : Gallis, Du troefne five Trez.illon: Bobemis Pracii Zob. — Nomina, Cyprus Diofcoridis, idemne fit cum Liguftro noftro, & Henne Arabum; ampla eltcontroverfia - alibi tra&anda:hoc inloco duas pofuimus figuras:alteram vulgaris Liguftri;alterà /Egy ptiaci. I. Ligue 28 firum vulgare, C.B.Liguftrum,Brun.Fuch.Lac.Gef.hor. (cui & phillyrea)Lob.Thal.Tab.Liguftrum, — Cyprus, Trag.Cord.in Diof.Coft.Lugd.C ef. Phillyrea,Dodo.Gal.(& liguftrum Plinii)& fol.Liguftrü ; majus & minus Lon.Flore eft albo;at fubluteo reperiri ajunt. H. Liguftrum /EgyptiacumarboreftLi- — | guftro fimilis, quz in multos ramos brachtiatur, quos foliaLi- Il. LIGUSTRUM &GY- guítrinis anguítiora & candido NN difpofita TXGUE - cingunt: in ramulorü fummitaatibus flores racematim di ü * i» fiti confpiciuntur,qui non albi fed cinericei,figura famb proximi;at minores;odore Liguftrinis fuaviores & acutior - quibus fuccedunt fru&us feu bacce inflar coriandri rotunda, quse tanquam in folliculo multa femina nigra parva conclu. iftoria Lugdunenfis ex Rauvvolf .corum & Liguftri Latinorum nomine, omes PHILLYREA. CAP. CVI illyrea arbor eft liguftri magnitudine, foliisolez! Eu BE laioribés Pagalllteci nigro, fubdulci mc wena E ^^ mátim cohzrente: afperis nafcitur. Hujus folia aftri eadem utilia;ad quacoleafter,cüm aftri&tione eft opus: maxime ad oris ulcera commanducata deco&ocolluantur: potaurinam,acmenfescient, ^——— A Led Philly- rez,& LN Diofcoridesam: que cD- rilia Grecitepipus eratio, E cordes phillyream tiliam app - eft.ut multis fit perfuafum;vel q j Taterpre- vera, utpote que oniRibus notisti I ti Diofc. jig plantis difcrimen pofuerir, | Flores, c omnia, qua jitundum odor: : | quod rect vertantur ab interpretibus, in. " d quod poffr Y Roodge Lati o me pofit;abundé declarant, bas. iverfas effe in 1 facil cir ilia e mon [alim nomina , fed ei £3 €ri is proprio nomine feparaffent a philyr, hoc efl * QN 40 w * a we In lib. primum Diofcoridis. 155 DORMIT YREA. JM PHILLYREA MEDIA 4 río : ade | yo. i - AIL PHILLYREA ANGV- - E om ^ ftifolia. Exc F m értaptodidit. "Yir quedam má: efl quadam feinina. Diffant inter fe tüm ? quid altera fit fructifera, altera vero flerilis. Nam ina: avbor estnagna, i lier, [pifstord, : femina candidior : c» cortex mani craffior , detr. isdior jlexibilior tendx, ex quo eiftas faciunt, item femina odora Y d ot " : vitii totins pais yi : materies ftoria. 3* 2 x i "6 And. Matthioli Comm. V. TILIA |. FOEMINA. VL MAHALEg. UN ANS Te E51: femina» flovem,& frudtum gignit.Flos calycula inteilu prater folii pediculum, amentumQ, futuruim, altero annexus,viridis dum in calycula est, detectus autem leviter flavus: floret cum urbain. Fructus oblongus, tus, magnitudines'abe, fimilis bedera acino, quiuis angulis;veluti nervis emihentibu, inds acutis di fiie bus partitus.qui feilicet majufculus estminuiiu[culus autem confuftor con[lat:cm ille majufculus fcabitur. damyatpratenuia Jemina,quanta atriplicis emittit. Folium C» cortex dulcia, fnavia um femina. ceumnift quod in angulum acutiorem votundatur : c quanquam juxta pediculum stammen demtdi coactum pratendit.feá, prolixius protrabit, crifbum in orbem leviter, at, ferratum. Medullam exiguam ma net ynec multo reliquo mplliorem corp quum ligni molle est : bec de tilia Y beophraflus. Mas fi . ellongatamen, in quibus fere oufni, ; heran quibus mufca gignuntur, qu mu. grega tin i, foci. Femina noy folum ibus fcribawbattenu noi » S lentifco fiiis MS A is Tilia baud hir o os Mabaleb pite differui, àPhily- jp pL apta. radi — P diralbp MA Mrd E em BN fcrimen. E qu fabna[ctm t, officti 'aulo minore, inquo nucleus iti s4d [megmata odorat. Palio alius ebdpueban | Taceiatim cobarentes: d item PoiPyrea Diofcoridi folia babet olee.fed latiora, baccas : tain Mabaleb cujusimaginem bic expreffimuslono? aliter fe babent eri etfi negaverim banc e[Je Phillyreatm" Junt tameu ar qument aqua me inducunt ad credendum éandem legitimum effe Mabaleb, equo Arabes fcripti videam apud Arabes quos ineodem capite citat . Serapio. earum Mabaleb à Phillyreaplurimum facultate di da- rea enim Diofcoridi ad[trihgit olea agreflis modo. Serapioni vero, Aben mefuai C» Rafis teftimonio excalfacit € * quod vulgaris Mabaleb nuclei, quorum t, eflufus, manifefto preflant : nam cutis a feritaten Ai, olliunt;tum levigant illiti, confi vopter eos baud aberrare crediderim, qui plan » Mabaleb Arabum legitimam effe cenfent. aom vn bagltoce diem; qui pom rit Diofcoridis Pbillyrea ab Arabico L haleb nibil differre. Mahaleb Avicenna. E In lib. primum Diofconidis. 7 dolores fedat:ideod, nuclei contufi utiliter illinuntur iliorumyC dorfi doloribus:id quod magis praflat oleum ex iis expref- fum : ex melicratopota, animi deliquiis ubvenit. Datur quoq, adverfus colicruciatus, c renum caleulos, | Cateris veré Arabici, quorum autboritate nititur Serapio , ventris tineai pellit, C urinam cit: que omnia Mabaleb communis ufus praftare polfe nonambigimu.: Hujusplantam mifit ad me primum Jacobus Antoniw Cortufus Patritius Patavinus y rei plantari dum [iudiofus : C deinde eandem quog, mifit Francifcus Calz.olavius Myropola Veronenfis ad auream Campanam, vir quidem medica m ateri« baud ignarus. Adamus Lonicerus in fuo de flirpium bifforia libro conftanter af- pe ^ ferit, tamen buc allataratione, nec autboritate, liguffrum c phillyream unam & eandem effe plantam :eonten- n ditá, caput boc omnino Diofcoridis (purium effe. V ermis ideà ballucinatus videtur, quod primm philyrea delineatio à liguftroquod Graci eager dicitur,non parum diffentiat: fecundo qubd non folim codices Diofcoridis Greci, iü quidem Xo probatifümi, habeam phillyreai : fed etiam Oribafi codex manu[criptus,in quem ipfe ex Diofcoride Jfimplicia mranftulit: A quemadmodum eam etiam babent Paulus & Serapio, qui Arabico fermone phil meam Mabaleb appellavit. Tilie cortex p vi- comman/us, ac inde illitus vulneribus recentibus agelutinandi efficax est. iav mita , aqua confperfa pedum tu- ^ mores difcutiunt. Humor e medulla caffrate avboris defluens capiti illztus capillos reddis, defluentesq, continet, Aqua .flo- vibus deflillata [ua peculiari dote datur utiliter Epilepticis. Ligui carbones in pulverem tufi , auxiliantur bis qui ab alto devolvuntur fractu ac contufis. Arbor,qua Gracis emoweés, Latinis item Phillyrea vocatur : Arabibus, Mabaleb : Italis, eue Pillyrea. Mabaleb : Mauritanis fic ditta unguentariis : Italis, Matbalep. Qua vero Gracé een, Latine Tilia, pariter € Italic ejo nominatur : Germanice, $inben : Bobemice Lüpa : Gallis Tilleu femelle Mai verà Tilia, Grecis qu. éga dvégyns: Italis, Tilia mafibio cr Carpino nero: Germans Citein-éinben : Gallis Tilleu masle, EA 2e Phillyream fü ndem cumLiguftro cenfeant: alii quiTiliam interprerantur,qua apud Theo- phraftum philyra dicitur: at hzec Diofcoridis, viderur à Theophrafto phylica di&ta. Genera quinq; Clu- yfaporisad- igeftis:qui- ius Myrti, Sumipadien mgri magii diccre mien nigriore veltitis, foliis align cantibus,amaris:floribusad foliorum exo 4o loscongeftis,candicantibus:quibusfuccedunt fru&us ni ti magnitudine, in quibuso(ficulum durum continetu mas, qua hic proponitur;ut & à Lob.L ré Apol Trapi. lia multo mii ri Tilia fcemina uem aliquicith wn iffaron vocant, afcen i ulcerum, ognominata » tertia candida, Liquatur acaci liquitamen exiccan Ji uti profequuntur. Vires acaciz habet , v dila; fanguinem excreantibus. 158 And. Matthioli Comm. L.CISTUS MAS. II. CISTUS FOEMINA;^ S ^UPAN WW . [imm "o NOU) Citi & Nes uterg, Ciflus, à cuju radicibus Hypociflis p rk rds in pluribus afperis Hetruria locis, & praferiim in Ape Bderscio Jo monte. Feminain collibus aridis ac [axofís : copoja & hiftor, gro Catavino. Dum est generum : Alterum mas; alter mina. Arbufcula Ciffus esl pumila , ramofatamen C fo faxofís a« avidis locis nafcens. Mas foliis eff rotundi | gu — cerbu, hir[utis, albicantibus. Flosmariut mali puniti, ze 0 veallu, C cifti mari long? minoribus, c» folia obl Ps » 7" — vie aemula, albicantia C hirfut a. Hanc rufi Pa P pec / —ofirem Salviam vocant Hypociflis vero juxta utrinfg, £e5 ,quinetiam Ladani na[citur y floris punici he ' Orobanchesfafliyiis colerevario. Liquatur A terim tunditur vecens, elicitur ex eo fuccus ad meli € fubindeinfelatur & a[fervattur ad ufum : ficcat eni tenter ad[hingir. Quare probi quidem, ac diligentes eplafi "emni fludio atq, ope niti deberent ,ut Jibi utrung, get — hypociftide vel ex Apenninoip[o, vel aliunde comport . quandoquidem fine legitima bypeciflide legitima nonp eri theriacas nec praterea alia quedam, quain medi veniunt, antidota ac medicamenta, — Námg, bypoc .— pafíim utuntur offcines ex hirci barbe vadicibus -. conficiunt, fuccum inde exprimentes, ac ut sica i Citus d. hircibarz ^ bula. s Fuch6i pe error dü yea yocant, i "e hypoci- uo. S errore ducti mon mod ftin fun tem d : : gum pu- tat. ) putat bypociftim fangum effe. Quandoquidem t; efimie feri punicorum cytinos reprafentans, ut optim [ciunt is locum (upplere acaciam tradidit Diofcorides , ut et; 1, fi modo C ea careret adulter. | Potest etiamnum , Á ( » duippe qui eadem prefer qua bypocifts , auitare Diojcori Inlib. primum Diofcoridis. go inept fatismeo judicio,commifcet ci[Hi, c» ciffi bifloriam : quamobrem nonimmerità eum damnavit doctiffimus Leonice- EN x nu, Ciffimemiit Gal.lib.?. fimp.med fic inquiens. Ciftus aut Ciflarufrutex eff guftu ad[tringens , omnibus, particu- 7i t latim operibus, Attamen folia C» parva germinatrita ade) deficcant , adftringuntà, , ut vulnera glutinare valeant. Af es ex flores (unt magis efficaces,adeb ut cum vino poti dyfenterias,ventris imbeciliitatei fluxusd, ac bumiditates fanent : cát4- Galeno. plafmatisritu illita ulcerum putredinofa juvant. Eft enim eórum facultas nod inflrenué deficcans fereó, fecundt exceffus àtemperatisabfoluti : adeo vero frutex hic frigidus efl.ut tepidi caloris fit particeps.Porró Hypoci[lis, quam vocant , multà ejt magis affridloria quam folia.admodum efficax remedium ad omnes fluxionum affedusputa fanguinis rejectiones pro- fu uliebria, cwliacos,dyfentericosá, affectus. Quin fi quam partem voborare confilium frt;qua videlicet plufculo bu- . moreexoluta fuerit,robur ac firmitatem tlli nonimbecilliter addit.Sic fane flomachicis epitbemati bepaticiig, commi- 10 fcetur,C" ex viperis confecto antidoro inditur,mimirum,quo corpora confirmet ac roboret. Frutex ki gos, nibxper AHt níaga- T £o,Gracis dictus Latinis quog, Ciftus appellatur : AiabibussRainiet , Altbeis feulbaie altbis : Italis Ciflo: Hifpanis Cerguas ^ omina, €o5 : Ciflu femina.Gracu KigG- vnus : Italis Ciffo femina: Patavinis Salvia falvéga. H Iypocifli vero fic Latina voce, quemadmodum vaouigis, Grace dicitur : ArabiceyTaratith : Italice H Dypociflo : Hifbanice Pulregrás. : T Hec diclio non legitür in Gracis codicibu. Sed eam buc ad clariorem (ut puto) fenfum ex Pliniotranflulit Ruel- liu; : quod verbum illud à Diofcoride ftudio fortaffe brevitatis emiffum.f(atius addendum e|[e duxerit quam fubintelligen- dum,;quod etiam Hermolausjezit, — . ; : ; j sg Pe» effe debet, quod Plinio duo taurum bypociflidis genera prodantur,coloribus rufo & candido diflinila: quandoquidem iis 20 onicenus oftendit,licetCollinutius & Polutianus pro Plinio pugnent.Cifti duo generà facimus, Caftum E ge. NUN Forninze plutes fpecies,autelatior eft & re&is virgis fruticat;aut fupinaeft:rurfus u- truinq; genus colore floris vàriat, vel candidus eft, vel luteus. Ad foeminam communem, novem adhuc fpecies Clufius refert, nam cum florem rofeumaut purpureum non habeant ; qualem in mare requirit cro talibus foliis ma- iftde, Dicitu, E H a al. E . ina t [ li, or bus [c ri E AM IT commentatori fua mütare, ITI rpociftis dicitur id quod ex ipfius & Cifti & Lediradicis medio pc rh lulat: Limodori genus vocat Dodonaus. Reperitur rubra, flava;pallida, 5 406 Ade | LEDUM. a4 LADANUM - CAÀP.CX. pru - Siro Vp à ; aQaeA- «6; biles myrrha & myrteo oleo: !* n cum hydromelide aut rofa- ai cad duri emíanat. In medicamenta, quae au- renz itur: alvum fiftit cum vino vetere potum, en " ü P noíum, » eux ntum. 4p. que vernotemporeq num, additur i; 160 And. Matthioli Comm. LED U.M bu. — Confolidat antiqua tilcera , enplaftri modo Tmpefitug, Purgatur Ladanum calorevemollitum , Q vigo albo , * aqu, rofacea deinde pluries elotum. Expetitur ita purgatum ad glo. bos qui parantur adverfus peflilentem auram, Ambaro , Mg. fého, Caryophyllis, Santalo c Agallocho additis, Paratur exo. ptimo pinguia, ladano ab tuguentariis oleum vdorarum D modo : Sumunt ladani praflantiffimi libram : fecamt intemiif. Jfimas portiones, G* in «eo cacabo collocant, fuperadduntq, de. inde aque vofarum fenas uncias, c ampygdalinivlei dulcis un. cias quatuor , poflac igni baud magmo admovent, fervefenó, L1 finum fefquibora : poslbac tollunt , c» toties percolant, quoufo, Ei clarumfiat. De Ladanoplura inemoria prodidit Galenu libr, 7. fimplicium medicamentorum. fic inquiens. Cifins aut Lada- num : in calidieribus regionibus bic Ciflus proveniens , tame baud aliusfit genere, quam qui apud nos nafcitur: eximiamtas men àregione ac peculiarem , digerentemá, caliditate natus. eft : atq, utrog, a noflrate differt , tum quia frigiditarein depos fuit, tum quia calorem affampfit. 1tag, cetera quidem bu (jube fli, illi qua in moflratevifuntur, fimilia funt.Verim Ladanttin, quod vocant, ex eo. Yovenit, medicamentum primo excejfu jam quodammodo complete calidum , ut videlicet Cr fecundum at». tingat, babens etiam adffriclioms paululum.: Adbac falfa. tia tenui , ac proinde emolliens frve malatticttim , paritero, LS derate digerens, ac videli.et etiam evecares]oed» , boc esl , congte quens. Emollit, di 'erit, concoquit . venarum ova pate C dpffat.. 142, mirandum non cft . fi peculiariter ad uteri vit |. €omveniat : quandequidem ad diia paulum bam : ionis obtiner. Quocirca d ffentes capillos retinet. Nam quic | quid «dradices eorum pravi bumori federit id omne ab tum meatus , quibus infixi funt , contrabit C con[trin, ue ooo friclione. Ceteri alopecias C ophtbalmias five lip, P ; * : ic nes, fanare mon potefl, utpote magis difcuj[orias vires, qi .qua Ladanoin[ant, poltentes : quippe proveniunt ba ex pravis fuccit, lentis craffisó,, quos fecantia ac digeventia media menta potiffimum evocant atq, evacuaut.. Caterim tenuium partium fimt facultatis oportet , C minune affring montamen ufa, adeo teumium partium ; c deficcatarie , ut nimio plus deficcent , unad, cum collectis inibi [uccipratat BALUTAMI, naturalem quog, bumiditatem incrementa pilis fnppeditantem abfumant, nam fic non tantum alopecia | rabunt, (ed C calviciem afferent. Sed bec ad curaudivationem pertinent. Aybufcula, qua Gracà dt ; Latine fim Ledum uoninatur, Arabict Cba[u.: Quid verb neidavor Greci, Latini item Ladamum vocant: Mauritani,Lodenfs aMeum €: Itali Laudano & Odano: Hifpani, Xara. ^ cs i ; E vires ex Galeno. Nomina. Xhes ^^ CiftusLadaniferavel Ledum: Galenoci usat tladanum:-Pli o Lada. RecentioribusL E. c Ciftusle us hi ropofuit: striaadhuc Lobelus addi ramis Cifti ledi adhaerens, quae indeco us & Bellonius, | i $t 7 CABE CXL ". enarum difcurfus , fa&itiico - gens. Sufitur jucundo od eum pr. bas. 4M & Catac. culis: ceterüm prior b beno veeneunt.Quod dif oir up ; ) isingullu, earüBa- ES ve SX D, : 743 4xi. ad veteres deftil lationes,puftulasd; miru. $a va tatur, melius prohciet. Ad oculorum medic aie $27 Gud; macerata; collyria digerantur. Nonnulli esr peragunt. 4 muntur. Uriturin fi&i 5s». plumbiufti ;fcabrisd; lippitudini tantiim nafci Ebenum lib. x. i Ari. d, Redidit Tbeophraflus im Ind b Een ejusregiomis vernacula eff. Hujus duo genera conflant : alterum ma aut Agi tatum. Rarum quod preflantius : reliquum permultum babetur. C. thiligoas fita matura capejeit : bac Theopbraffus. Quod etiam fenfiffe videtur Virg oL a Manum... ; Fert ebenum , folis est thburea virga Sabei. — inius etiam lib.12. cap. 4. Pbemum nu[quam alibi , n n mittere fed exigua fui parte gigni, py i v boc Diofcoridis capite pa. In lib. primum Diofcoridis. 161 Deorum fimulachra fiugunt,regesá, ex eo tantum fceptrum fum untitem pocula,craterasá, ex ebeno fadlitant, quód i credant contra maleficia efficaciffunum effe , & quicquid ventficii fuerit » tradu ejw averti, 1taq, mhil mirum, fi quo liienum peregrinum in Italia importatur, (ummo fit in pretio, cum etiam ab ipfis, quibus provenit, maximo honore habeatur. E- qu ando benum ex India Romaprimum magnus Pompeius Mitbridatico triumpbo offendit cujus materies denfifima emi ton- p * 2 : 3 flat: quofit,ut quamvis mulzis anms exa refcat, non fluitet in aquis, fed tota mergatur. Ebeni ficcatos truncos inaxime A atate novit Italia:mamq, innumeri vifuntur in eorum officinis, qui pectines conficiunt ad explicandos 4 ptandosá, capillos: itemá, apud illos, qui globulos funiculo trajtciendos ad multeruim preces nuner andas torno in orbiculos expoliunt. Pat- fanias in libro primo, Graciam defcribit. Audivi autem, inquit : Cyprium bominem oppido quam peritum in herbarum generibus ad medendi ufum notandis, qui diceret, Ebenum nulla folia, nullum, omnino fru&um ferrequin e Jürpem nul- 10m effe foli expofitam : radices tantiim terra gccultari, quas eruant Aethiopes » atq; Tin primis, qui quo maxime locore- ngisl- eriazur,norunt.Hac ille: qua ei fabulofaforra[fe videantur, facilius tamen ill crediderim, quam Anguillario , quimi- PUB norem Anagyrim,quam Ananienfes Egbenum vel Eghelum vocant vécistantüm fimilitudine fretus fecnndum ebeni Z6PW. owitur, (ridenda (an? opinione) Tbeophrafloeffe cenfet.Cüm Fghenu fatidiffimafit planta, e fcribant Theopbrafius OG Plmins * id ebeni genus in Indiatantum na(ci, & in Indiatota effe difper[um. Redeo adPau[ania ebenum, quod quidem fabulofum uw haudquaquam exifümo, cium (cribat Georgius Agricola fofülium indagator maxime, reperiri etiam in Germania Ebeni iT P fofile, ad feptimi libri feré calcem, bis verbis. Quinetiam Hildesheimi intra terram aluminofam juxta lignum in lapidem mutatum, Gn ejus commil[uris veperiturebenum fofille, quod c [parum in aliora lapidum cavernis tanquam in alvo latere Theopbrafius non ignoravit.Stirps efl nigra, foli£fructuq, carens, cornu politi modo [pendidum, folida, fed levis, o- mnino a[pectu fimilis gagate lapidi, fed natura admodü diver[a: nam ebenum ignem non fentit , Gagates accen[us avdet 6 igni perit:H ac ille.Caterüm an ebenum, quod ad nos affertur legitimum fit ( fi Diofcoridi credimus ) non parum vide- tur dubitandum, quid fuffitum nullo commendetur odore : ver tim quum catere ejus nota legitimi fint Eben , nonomnino eorum opinio videtur rejicienda, qui nilil deebeno dubitant , C prafertim cum Theopbraflus e Plintus nullibi ( quod le- EL gerim fciverimá, ) odoratiebeni meminerint, Ebeni vires fcripfit Plin.lib.2 4.cap.u.bis verbis.Non omittàm propter miras. - "o : E t "n , y faes ex culum ebenum. Scobem ejus oculis unice mederidicunt:lignod, ad cotem trito cum paffo caliginem difcutit, ex aqua Verà. pinio, ; ? : - quod qui- quidem nufquam invenerim apud quenquam tum Veterum Yé-. 5. amm d, fructus proferat £benus, 1lud tamen omnibus per[picuum efl , Güa-, Ebenus, tunm [Hendore nigricat , in illo albe[cit:cateris vero qua- des Ifi " 7 j T7 uajaci a afferuntur, ut in (uis Epiflolis docsffime adnotavit Ma- em dide s ida nera Ma- nardo, idcircodiverfarum effe plan- ut quidam fortaffe exiflimant, quorum unus et Fallopius.N am quàd boc tam intus,quam extra candicet, illud vero interiore fui parte nigricet non aliunde provenit; quam quid boc magis ,illud vero minus adole- verit vel confenuerit. Quippe co [an? nigriu cernitur lignum Guajacum, quoad maturiorem etatem pervenerit arbor, A qua decifum fuerit: C per con[fequenstanto magis album apparet quanto minus adoleverit illa, quemadmodum conjpici- tur in noftris nonnullis Italie arborib. C pra[ertim in moro, nuce c anagyri. Veruntamen illud cuia, perfuafum fit 4t4- Guajacü Hh : àm alteri virium addere ac demere. Qua dereverba faduri dicamus cum illud,quod plane omni ex parte senum tt; 0doratius, acrius CF amarius lhgheatur, cumó, eju decodtum craftu Qe Geterorum decocto pinguius fit, acrimo- i "t si nia & amarore admodum refertum, ut ipfa me docuit experientia, nil mirmeffe crediderim, fi ineo , utpote juniore , vis ^ 39 infirvegetandiprsftantior, ac propterea plusinfe fuccicontineat, quin Cr cateris viribus praflet. Ead, proprer putaverim | boc illis in ufu perpetuo fore, quibus ob Gallicam luem ulcera eme: ferim depafcentia lagine confinipta, c» tumores in o i pene duritiem occalluerint : juturnus,, capitis dolor inbafe Fallopius notatur, , Alphonf, Ferreus, . gres cl: TAmi r: " --— po gularum uncias quatuor: feminis nifi, melanthii , florum [ativi erratici buglpfii omnium fant. 162 And. Matthioli Comm. rami implantantur, feruntur & propagantur,nifi quàd ill ud idem humidum innatum intra fe continent d» eodem vigent temperamento, quo qui adolefcunt :etenim [urculi atq,rami funt caudici, perinde atq, fili propterea animalibus eta, tetenellis non abfimiles.| 1d, quod maxime confirmat Tbeophr.l.1.c42.de caufis plantarum, ubi fic baber. Etenim quod, germen quafi planta quedam in arbore, perinde ac interra confiflit.. Atqui mibi longe magis junioris caudicis placeret y.. fus: fiquidem in bunc immediate terra bumor C alimentum defertur,ac praterea quoniam i fortaffe nullum adbuc frn- dum protulerit : quandoquidem fetus à plantis, ut etam ab animalibus , multum virium aufert. Praflantifimum it4 . lignum Guajacum Mud erit; quod ex juniori Caudice recenter ca(um fuerit ,tam exterius , quam mteriw albicans, rimis Guajscl (reps denfum, pondero(um, minim? cariofumy,odoratum, gu(lui & acre, C fubamarum.Caterim quoniam noffra atate bné- s aqu cettices , atq, lignum in u(um veniunt , eandem inii vationem fervandam cenfeo , ut quinam meliores pre[Lantio- sesá, fint, digno[c poffint, quam nos in eligendo optimo ligno in medium attulimus , ut fcilicet illieligantur c probatifi. 1o mibabeantur, qui à pra[lantiori caudice detracti fuerint. Ymportatur Guajacum tam ex occidentalibus, quam orienta libus Indiis: nam & Hifpani à (uis vegionibus noviter repertis C Lufitaniex Calicut,Taprobana & Jaya infulis. & Matu- ritani, Aegyptii, Arabes ac Per[a à marivubroper cameloyum carovanat ( ut ajunt ) Guajacum ad nos conyebunt : quin € ex Aetbiopia, ut quidam narrant. At cüm omnibus compertum fit, eain medicamentorum genere long? magis cetera pracellere, qua ex orientaliplaga compertantur;ob id omnino cenfendum fuerit, Hifpanicum viribus effe imbecilliusquam Guajsci quod ex Lufitania, vel Alexandria in Italiam importatur. Guajaci planta (ut ii referunt, qui eam in (ylyis fe vidiffetes plaata, flantur ) ad faxiniproceritatem, C ad bominis mediocris babitus raffaudinem plerumq, a[Jurgit. Folia ferr quadante- nu plantaginis emula , dura acbrevia. Flares ejusproduntur ltltei : fructus vero juglandis magnitudine, qui efu alvum ^e fubducit : cortex annofís niger, juvenibus verà fubvutilus. Porr fi Guajaci vires ac qualitatesvecl? perpendantur, procul- mes C- "dubioliquido confLabit,ea preftare po[Je, qua in arcenda Gallica luerequiruntur : nam citm id ex partibus admodum (a- 10 * didis ac tenuibus confiflat, itemá, ficis, babeató, fibi refina plurimum admiftum, nimirum etiam poteft fuis viribus ea ef-— ficaciter exiccave, attenuare, liquefacere atq, expurgare, qua bumores infecerint : quinetiam fudorem ciere. Huc accedi etiam, quüd partevefinofa, quam poffidet contagioni atq, putvedrmi wnrific vefiflit:que quidem incommoda bancpeftem comitari (olent. Ceterum eo tempore, quo primum in Italiam Guajacum inferri capit , necnon etiam multi poft ams, mon [ine [ummo timore dabatur potandum.. Ftenim ferebatur illi manifeftum necis periculum imminere, qui rectames. quifiti vitus vationem per panis & uve pa[fe modicum mon ferva[[et, qui&, non perftitiffet in curatione ad quadragei- mum diem ufq, in tenebris inclu[us ita ut ne aeri quidem claritatem in[piceret , nedum pedem cubiculo efferret : sinu. per carnium e(u, C vini potu interdiGtum trat, non fecus atq, veneno.V erum enimvero cim [epiu eveniffet,ut anieconfias tutum t&pus quidam ob tenuiffimam villus rationem ita imbecilles ac viribus deftituti confhicerentur , ut pene fpiritu d vita deficerent ,ii ne intam matifeflo vita difcrimime ver[arentur,a c is C" affidentibus perfuafi,caporum.gali. 3 narumá, jura, ac contu[as carnes in cibum fumentes, tantum inde p juvamentum, ut vitam quafi deperditi ven Quo poflea medici experimento edocli, vanam illorum inam videntes, quitam gravem agris legemitme — Matthio- ponebant, paulo pleniori vitu uti jufferunt, nempe juvenum gallinaceorum carnibus, ac majore panis portione, At mulis X Pos samen adbuc aufus erat vinum exbibere. Qua ve à me [apiusanimadver[a, ego primus (nifallor ) inter Ytalos mediosra- exGua- Piomibus non obfcuris adduictms tentare volui, po[et ne vinum dariex Guajaci macerattone iis majori cum juvamenti jacopro- Gallica lue correpti effent. Quod cium mihi infrigidis morbis felicius cefiffet, quam ex aquatantim lignum decoquereil PiDVi— pori Gmmum me adduxit , ut banc vini potandirationem ad commune omnium commodum literis , pofleritatió, memera. ' mandarem, id, quod feci pluribus jam annis elapfís : quo fcilicet tempore Dialogus noffer de morbo Gallico Bononia € fis prodi in lucem, ubi eodem anno Carolus Quintas invictifiimw Imperator à Clemente feptimo Pontifice maximo periali diadematefeliciter efl coronatus. Ex quopofleafatium ejfe audivi , ut plerig, medici ex illis noftris luculr bus, brevi temporistractu plurimum laudis ac gloria fi diee quivinum Guajaci ad (uam pra. tiffent, profhero admodum fucceffu. Li int.qui aliis pev[uadere Conati fint, fuum illud e[fe inventum : quiutvan] cilius pratexerent omuibus bujufm eparationem difmulabant C» occultabant : vel id [acerent,ut remiaplte vtmi facientes, inde majorem quaflum « i poffent. Sed cavendum profecto eft à quibusdam impoftoribus,qui cim [mt earum rerum ignari , qua ad medica facultatis contemplationem [petant , dum lignum, vel ejus cortices quunt.cyclaminumshryoniam pit yu[am.coloz ynthidém C turperum admifcent, atq, alios mille cacodemot . mediotollant , quippe nulla babita temperamenti , egrittdimis, temporum anni, fexus, nec etatis ratione, fingulis dieu bujufce decocti tepidi cyatbum omnibus indifferenter prabent potandum. — Quo fit, ut fi forte quadam unum qu per[anant , decem poftea jugulent , ranquam improbi carnifices, — Verum ut quifq, borum manus evitare, atq, it ; opere pretium vi[um esl, vini Guajaci conficiendivationem [ubjungere , ac fubinde bauriendimodum adi Tmpofto- xam fraus cavenda. Vini ligni Guajaci pra]lantifrmi b s feobem tenuiffimam attriti, aut rornatili inffrumento mi Guajaci rWor : corticum eju[dem libras duas : cavdui benediclilibram unam & femis : adiantbi , a[pleni, ues : trinfg, buglofii, cuju[a, libram , cafiia odorata drachmas fex inis aif fefcunziam i faechari libras qu bibendi. inde conjiciantur omnia in cado vinario mundo apta capacit atis, defuper affufs vini albi quam optimi & ferv maio. — centum é quinquaginta , mox diligenter vas operculetur , omniad, fic macevari triduo dimittantur. Pofltri và linteo percolentur , devi bujufce macerationis vinum in alio vafe ad egrotantium potum. Siquidem b tai inprandio quam iPeona, fecundi Guajaci decocti loco: non mane , neq, vefperi ferapii vice, quemadmo re multi facere confueverunt, Hoc idem vinum longe etiam melius, C majore quantitate vindemiarum temp poteft , admiffis ligno, cortice , caterud, aliis recentibus uvis albis in muflum compreffis : ibid, tamdiu dimifis mujtum efferve[cere defiuat. €» pellucidum clarumá, reddatur : veruntamen multiplicanda [unt omnia, que, medicamenta. prouyarum quantitate. Prater bujus vini potum cibis af[ociandum, bis in die man? Jailicet, . bust quatuor boris, antea quam [umatur cibus, egrotantibus exhibeo decotliligniex aqua fecumlum Pto dicorum ufum fenas uncias, admiffis unciis duabus liquoris boc modo parandi. Sumito primum adia mis fumaria, a[pleni.fene, fingulorum manipulos tres radicum centaurii magni, glycyrrbis e, Jide Arif bug Í lorutn , c4 : I omum vocant , fingulorum dracbmas quinq;. Hac ex Hue libris viginti quatuor decoquantur ad t - 1 deiude praftamtifime fenelibras duas , conjicitod, in vas fittile oris angu[Hi , demum pe onito, ac inde obturato fictileore pulvinari anferimsplumisfavéto igni, priu ido collocato , itaq; per diem ac noctem reponit. Poffridie verómambus fena premitur * s In lib. primum Diofcoridis. 163 tum percolatur:cui adjiciuntur diluti ofarum efficaciter alvum fubducentis libra fex. facchari libra octo:effervefcunt de- inde fimul fubjedto igne;quou[a, tertia pars evane[cat:quo facto additur eletiffimi Rbabarbari minutim concifi uncia,ae sta iterum fervent omnia,donec julapii modo confiflat liquor. Poffremo percolatur linteolo,C» vafe vitreo reconditur. Ar f vidus «grotantes multa pituita vedundent decoclo prefcripto optimi turpeti uncta utiliter addi potefl Superest vicius rat10,q!4 rco, «gro talis praferibenda eft, fcilicet ut tam in prandio, quam in cena edat panis ternas tantum uncias fitá, is fimilacem ac probe in clibano cotusitem totidem carnis pullorum gallinaceorum.perdicum,atta, LTEHAYUDL, turdorum ac avicularum m fplvis;vineis ac montibus viditantium,a[[ate potius quàm elixa:quin C uvepa[fe modicum.Bibat aut£ oportet prafcripti vini equam cum cibo menfuram. Quod fi quis purum td bibere non poffet, diluatur aqua, qua in pbialis vitreis addita Gua- C. jaciunciola brevitemporis [patio efferbuerit. Tempus autem buic curationi aptifüimum profeclo verest Martio, Aprili & 10 Majomenfibus: quod fi boc tempore fieri non poffit; fiat menfe Septembri in autumno : nam ficuti effivis ardoribus Cr exu- rente jam firio, non modo diuturna pharmaca, fed ne quidem brevia tolerant homines, ita nec brumali tempore,dum tn^ genti frigore fevit byems.Tnterea agris fine metu noxa indulgere licet, modo coliferenitas ad[it , ut quando, in proximis bortis ac viridariis folatii cau(a lento gradu deambulent : quippe quoniam ejufmodi bortorum amwnitate animus pluri- suum levarifolet. 1n bac etiam curandivatione quo(dam magis, alios minus pev[everare oportet, pro morbi neceftitate & falutis men(ura.Hac ergoratione vinum Guajaci exhibitum non modo medetur ctuiq, accerrimoGallice pelis incommodo: fed etiam diuturnis avticulorum, capitis, nervorum, ventriculi, jecinoris,lieniq, morbis pituita genitis mirifice fuccurrit. Nec minus etiam podagra laborantiburopem fert, modo diuturna admodum non fuerit agritudo. Porrà in boc illud etiam obfervandum est, quód ego Guajaci vinum iis tantum potandum exhibeo , quibus pituita redundet : vel [altem tion exu- peret bilis.Siquidem biliofis fecundum ac tertium ligni ex aqua decottum,vini loco femper cum cibis prebendum cenfui,ut Ching 20 communiter 4b aliisfieri folet Non defunt praterea boc tempore, quivadicem illam,quam alii CYw A «, alii Chinam vo- ya3icis cant, Guajaco praferant;etfi Ve[alius admirabilis bumani corporis fabrice profeffor.oppofitum fenfevit Hujts vadicis jam- conüder, dudum apud ifpanos invaluit ufus contra podagras, maximeá, apud invicifrimum Ymperatorem Carolum v.cui merita | praeclaram laud? acceptam referre pote[l Advehitur hac (ut audio) tam à Lufitanis,quam ab Hifpanis ex regionibus &qui- mothialiproximis legituró, in littoribus maris terra evul(a: namin paludibus exorta ac indemaris flu&ibusvapta, in lit- tusrejicitur. Radix est fungo[a.perindeat avumdinacea,levis;colore rufefcente, Rbodieradicis admodum emula.Prafertur recens firma & qua neq, reredinem neq, an m fenferit C" qua magis rube[cat.Damnat eam acriter Vefaliu ut dixi:fed quibus validis rationib. 1d faciat, compertum fatis non babeo, prefertim ciomtllud certà fciam,Ca[areminvictifimü nun- quam ea toties ufum fuiffe, mifi ex ea plurimum adjumenti percepiffet. Caterim non minus China, C Guajaco praflat ea TAdix, quam Hifpani ZAWZAM PARILLAM Vocant , quinimo boc ege afferere po[[um , nonnullos ame effe curatos im ud m CHINA, s ZARZAPA contider, H allico affedtos, qui Güajaci decocho pluries epeto, antea curari mon potuerunt. Affertur bec ab Hifpanis ex ndia, fed plantam cum foliis bactenus videre non licuit.Sunt tamcn rei plamtarie fludiofi, qui velint z.arz.a n Smilacis a pere effe radicem, in quorum opinionem ego facil concedo. Nam inter cateros, qui ita effe orta[fe in Italiafuit Lucas Glimus medicu clariffimus, & rei plantarie peritiftimus, qui fe vidiffeg ifimum Florentie Ducem Zarz.aparille integram plantam ex Hi[pania allatam , q ab afpera Smilace differebat:imà nil alind bane plantam effe cenfebat.quam gens poft experimento deprehendit:fiquidem;eruti afpera Smilaci vadicibus,earui 5. Hoc idem quoq, ab altis medicis effe fatum intelligo , & Roma , prefe lo tertio Pontifice » AGiberte Horfchio Flandra, Medico non vulgari, C rei pleuarié BA t Libro tertio pen 4 Epiftolas ' t$ ciravit mor- 164. And. Matthioli Comm. Epiflolarus lifloriam bane poflevitatis memoria commendavit Joannes Heus M edicus Norimbergenfis, Caterig "non defunt alii , qui banc opinionem mpugnent, quod videant Carga Parille, C afpera fmil 4c radices facie non parui dif- ferrecttm ha nodofe illa vero rugofe babeantt.Fgo autem quid deve hac veri affirmare poffim; [an ton babeo;quid, auf quam integram viderim Zavz a Parilla plautamn.Veruntamen cogor interim fequi Luce Gbini opinionem, quód à (ut ego. Jfyneere atteflavi poTum) pvatér id,quod in cenfendis plantis tim vixityneinini fecundus babebatur, fed quod candidus gd. aiodum fidelis C verax perpetuo fuerit. Nec admodum ob[Tat radicum differentia, quandoquidem (ur Theopbra[fus Author ) loci à locis differunt, C fepe climatum, celi, folid, varietate differunt cum forma; tum [pore C» odore planta. vumvadices. Hu aceedit nomenclatuva fi gnificatio: namq,zarzaparilla apud Hifpanos nil alind defignat, quàm Rulds Zarz viticulofis, Parra enim Hifpanis vitis dicitur, Parilla vitictla c zargarubusHetrufci quoq, Afberam fmilaceim, quod Laus. actileos Rubi mulos habeat,Cervinum ritbum appellant, Ea arbores etiain proceras ad fummum ufa, fcandit : quofitur va gia apud Hedera actleata pluribts dicatur. Quaimbbremant aperain fmilacem zargam parillam e[fe dixerim, aut plantam illi ^ Hipan. viribus, & facie congenerem. Vis lliekealfaciens c» attenuans, c qua valenter [udorem provocat. -Peculiariter autem. : E preflat uon folum ad Gallicum sorbum turandum, (ed ad quofcunayarticulorum dolores : quinetiam ad quafctmd, cutis vires, nfecliones, ulcera contumacia , d" Lichenat, Auxiliatur prateveais , quiedemate laborant; Videturó, proprias abere: Decoio facultates ad fripidos capitis, c ceyelivi affectus. Decoquitur bujufce radicis uncia quatuor, in libris quindecim aque, in AU. duaprins maceratafuerint die C noeuna , ad medias,ac etiam diutius, ubi decottum valentius defidererur subi autem. deferbuerint ,linteolo tnundo colantur c» a[fervatur decoctum ad potandum. Dantur bujufce detotti quotidi gristam. mane quam ve[peri , boris quatuor ante cibum tiia olo , priuscalefadii, &- deinde fadant en ledloffraguliscontedi horis ditabus,in trigefimum, C quandog, ( ubi worbus contumax Jit ) in quadragefimumdiem ufq... Es bac radix iagis te nmuium partium , quam China c Guajacum , ob idó, copiofiorem provecat fudovem , c» longe melius morbos, qui fitim: apibitu corporis, curat. Efl tamen opera pretium decuno quoq, diebibentes purgare, aut catapotiis, aut potionibus ad mir ^ bum facientibus. Vicus ratio eadem inftituitur, que Guajaci decoctum fusaeptibus inflitui folet ; nempe ex pane lf, ru Gravis paffis, quanquam quandog, imbectllioribus gallinacei pulli, c avitulaconcedantur. Daturá, potandum cum cil. idein decoctum, pro affedorum voluntate. Quibus quog;, ubi ferena quietad, fuerit dies , coiiceditur, ut e E antur, Cateriin oportet, ut qui loc medicamento uti volunt, ti. prius prapurgati ad hanc cuvationem accedant. St - Nomias, ^42 parilla hadenus. Tam ad Ebenum vedeauus, atq, de nomimbus agamus. — Ejus nomén Grecum eft £v : (o e Latinim Ebenus : Arabicum, Abanus feu Abenus : Italicum, Ebeno. Quod vero Latini Lignum Guajacum, Lignum. Janum, aut Lignum Indum votant , Italis , Legno anto , Güajaco, Q* Guajacane appellatur : Germanis, Stati - . boli: Hifpanis Legno [anto, c» Legno della antilbas : Gallis, faintbois. £r : eu UN L Io Rm EE Au PAS E DU SN E e E beni . — Ebenusduplex Diofcoridi, E pica & Indica;hanc The E E | fpecies, - fecit: Braflavolus in tra&atu de morbo gallico ( ubi 2 34. morbi gallici (peciesrecenfer ) Ebeni plui ... facitfpecies,rubram, albam, lüteam,variegatam,de Guajaco inte igens, cam fint,qui velint Guajacum. Mer s Ebenumeffe.Guajaci nomen patrium eft, Indi enimGuayacan vocantnunc Guajacum;Ciajacum pus Indum nominant:quod aliqui Buxi fpeciem faciuntzaliiEben& ftatuunr:alii Ebeni fpecien acileconceflerimus, propter levorem fimilem ei qui eft in cornü elaborato: propter fpiflitudine teria» propter ipfius gravitatem;quod in aquis ftatim fubfideat & non fluitet, qua de Ebeno p ed Plinius& in Guajacoobfervátur:ob vires;cum GalenusEbeno vim extergentem cum calidita Gujii tium tenuitatetribuat, quamfane & in Guajaco reperias. Eft autem arbor (referente Monarde abors Indic occidentalis) Ilicis magnitudine ram ice magnanigricante, cortice craffo, pin Rug ficco facile decidenti: foliis exiguis,c iteo:fru&u rotundo folido,in quo femina veli : ilo cótinentur. Ad nos verba abincolis in trücos ferra incifi, cuj Bedislongitudinem pen? equat lignodenfiffimo, in ambitu albo, vel potius flavefcente,in medio Guáj;ci Ebeniformarefinofo, faporenon infüiavi, fübamaro ortices cralli, cinerei, fcabri, amarioresl tria ge- nerátria;ali nera. Palum alterum in infulas. Joh s& pene finematrice, fuperior : í iffe; cuifervu uerit: cu X Chinz remedium advectum. defcript.: po "d cauliculistenuibus raris fcandit, fui * libus: In maritimis Chinz Indiz regio: .cui & Schina: Chinna feu Cinna; In lib. primum Diofcoridis. 165 incifarum unciam unam: Atque lib.duodecim, ftent inolla obturata horis 24.dein lento igne abíay fu- moad medias coquantur: refrigerata coletur , vitro indita loco calido (ficenim diutius incorrupta per- pH oe aquze calida unciae decem zegro purgatoexhibeantur mané,totidem octo horis à prandio inle&o & ad duas horas fudare debet: Vi&us obfervatur ut in deco&i ligni exhibitione,folüm qui idem effedebet cum priori, cüm duplex non paretur ut ex ligno. Hic modus triginta potus variat , qu 2 : : ! dria "b. : diebus (nulla ia purgatione intermixta,cüm largus fudor fatisfaciat) continuisobfervari debet, egro inconclaviremanente. Poftid tempus, eger 4o. diebuscibis boni fucci utetur, & vinilocofit aqua hoc pa&o Jarata: Sume radicis taleolos parvosdecottos in umbra exiccatos unciam unájinfunde per ho- ras 24.in libr. 12.aquadein ut prius ad medias coquatur,& ad ufum(fingulisdiebus deco&tioné paran- «cis 16 do)fervetur. SuiLax AsPER A Peruviana C.B. Sarza parilla Caef; ob fimilitudinem cum fmilace afpe- 1perz ra, quam Hifpani Sarza parillam (quafi dicas Rubum viticulum) vocant.Zarza parilla,Lac.Dodo.Mo- nomina. na.Lugd.Salfa parilla,Lob.Tab.Saría parilla,Lon. Smilax afpera in Zacynthi infula, qua i pre " - a et, divería à fmilace afpera Italie, Alpino.Duum eft generum: altera radicibus tenuibus, colore alboad os ex. fulvum vergentejin novaHifg pania:alteracrafliorib.radicib.ac magis nijieent fubnigris,efficacior quee Uíus. in Hondura juxta flumen quoddam reperiatur : de hac Monardes. Hujusufum, Hif; pani primüm ex Pe- 1uin Europam,nuac triginta circiter annis invexere, Variis modis & in lue venerea,& in frigidis capi- tisaffe&ibus exhibetur, ut habet commentator, at vel folius radicis deco&um , vel ipfius pulverem, vel cum Guaj aliis mixtum.Simpliciffimus modus hic:AccipeSarze uncias o&to,aque lib. 1 2.coquan- tur ad remanentiam librarü quatuor, adde facchari libras quatuor. Hujus deco&i exhibeantur, premif- xo fis purgantib. uncize tres mane & vefperi: vel pulvis renuiilimus ex pulpa dem ptointerno nervo drach- ma unius pondere, cum predicta decoione mane jejuno ventriculo & vefperi poft cenam; cum vi&u boni nutrimenti, & potu aquc'ejufdem, exhibetur: quidam pulverem cum vino exhibent. Velhoc pa- €to: x. farfze uncias duas,Guajaci uncias quatuor, jujubarum demptisolibus,numero triginta fe ex;pru- na paíla demptifoffibus num.vigintiquatuor: Florum borraginis, violarum,fingularum unciam femis: Hordei mundi pugillum, aquae libras duodecim: coquanturad librarum o&o abfumptionem: cujus de- «oci exhibentur mane & vefperiuncize decem, addita fyrupi violati uncia una, v4e. JM ROSA ^" | CAP.CXIL Ofa refrigerat, a | & aftcingit,] fed ficca magisaftringit. / Succus recentibus foliis exprimitur, de- ^ Oribaf 3 I& (caisforfice unguibus (fic jy. d bet inumbra,doneccog i i circumliriones recondi.Siccantur etiamnum folia rofa- car. xg] rum, co! in iis infi vi octis expreffus li- Y/xe. i es iyw penna illie s chi vitiisigni ' tui; icatus, gaigiva i . Capita pota citam iücttiener funt. IR T e deis. 4o Pim. ROSEI PASTILLL ^ CAP. CXIIL pass. quosrhodides vocant, hát ratione conficiuntur. Rofarurn viridium;quz nullo ántea humore madefatte extabuerint,drachme quadraginta, Indice nardi drachmae decem,myrrhae drachmee fex; tritedigeruntur in paftillos,qui trium obolorum pondus ae uen : ficcatids inumbrain fi&ili nonpica- to, atg;obturato reconduntur.Alii adjiciunt cofti iracimesdsiids Illyricetotidem, & vinum Chi amcum melle mifcent. Mulieribus monilium vice collo circu touf(ui funt, ad retundendum erave m EE Diu SI PACIT CU Tisvirus, Tritusetiam utuntur ad illitiones, & diapafmata; qua fiuntad fudores coercendos, ità x z Ee »f E ; » balneis inareícant corpora, dein frigida aquaabluantur, u forent. Dun fcis voc, ra noxam (ubducitur alyu, Ro[arum fs 166 And. Matthioli Comm. ROSA SYLVESTRiS. y y " QU D N- R- Ni AT Zu Z 2 E NS A NA ZSSL- SS ENAZUN Parm : I s NS a Z Y RATES CSS] p/A^1 ER Ze ARA € dejicit : quapropter C» bilem trabit, &* fanguinem biliofum expurgat-1dem felle fuffufis & ventriculi, jeéimaru ftruchionibus opem mirificà praflat.Cor item corroborat,, ejusd, palpitationt [alutare est vemedium : nam illos dejicit Syrupus. sores, quicordiofficiunt. Facit & ad biliofas febres , cujufmodi funt cujufvis generis tertiana. Adbac vo[arum dil Picos ex quo conficitur rbodopbarmacum, quod pharmacopola Syrupum rofatum folutivum appellant , in eorum medica ' torum generevecentiores medici ecenfenz, qua quoniam ab[à, aliqua noxa alyum fubducant, fuo more Benedicta nunt pant. Albicantes deinderofa ( Damafcenastamen exceptas velim ) non alium in medicina fibi vendicant u[um qua ex fe aquam flillent:fiquidem iis dejedtoria vis, qua pollent punicea ac fubrutila multo infirmior ime[l. Quamobrem cenz ve- potefl, guod Damafcene Hetru[cis vocata nuper in Italia floreve ceperint , quod, eas veteribus cognitas fuil «(qud í , ter.not. 4n ) memorie prodiderit uemo : ni fortaffe as eredamms effe , qua Pliniojpincola appellantur. San rofa magnjcandá , Sylve- ftres. ro- 2m EN : * In lib. primum Duofcoridis. 167 ditateprovenientes leniunt cr inflammationes auferunt. Ungues etfi propriam à fcriptavibus non receperint dotem, in- feruntur tamen utiliter lotionibus omnibus C cLyfleribus, ad inbibendas fluxiones.. Flofculi medii cum fuis capillis gin- givarum defluxienes cobibent , quinetiam , auctore Plinio, alba feminarum proftuvia mirifice inbibent.. Calyx deni quem caput etiam aliqui dicunt, cum reliqua parte bafis, alvifluores, C evüentas excreationes fiftit. Ceterüm prater bas, qua in florentibus rofis confiflunt , tres ernamuum in frudu comperiuntur partes , ubi vubefcit is C maturitatem fenfit , videlicet fubflantia carni , [emen C lanugo conclufa : quibus non ob[cura ineft adffringendi vis. ldcirco 6 ipfa remedio funt contra alvifltores, & feminarum abundantiam qualemcung, : item contra gonorrbeam, in qua precipue pollent : C prafertim fylveftrium. | Namq, barum fructus und cum [eminibus prius ficcatt & in pulverem triti, utiliter femi aora nis proftuvio affectis dantur drachma pondereex vio auflero,.— Sunt, quiflofculos capillis appenfos, qui vero alabaffrüs, dam la- 10 antheram e[fe exifliment. Sed.yevera bac inreplant ballucinantur : etenim antbera Celfo , Gal. c Paulo nufquam fim- ue de plexeftmedicamemum, fed quedam ex pluribus rebus compofitio , cujus frequens erat ufus apud antiquos ad. oris ulcera : 55€ ftem ad pedum rimas, digitorumó, pterygia. Cujts etiam parandivationem adnotatam reliquit Galenuslib. 6.de comp. qua ro- medicamentorum fecundiun locos, de oris ulceribus differems,. Ex vofís vi ignis fit aqua, pluribus ac diverfis tmffrumentis : (avà pr- verumtamen ea ceteris preflantior, ac odorefragantior babetür , quaper balneum calentis aque vitreis organis elicitur , ttantior, cujafmodi & alia o» qua eodem modo ad umverfum medicina ufum confici folent, Quandoquidem iuter bas c (las, quaplumbeis inftrumentis lignorum vel carbonü igne extrabuntur, tanta deprehenditur differentia, quantainter plum- bum Cr aurum deprehendi potest. Quippe quefiunt in balneo calentis aqua vitreis vo[fratis organis , ab herbis c floribus, X quibus manant, nec (apore nec odore di[fentiunt, adeo ut non folum proprias plantarum qualitates fecum referant , fed ne etiam tantillum quidem tum fumi, tum rei aduflevefipiant. Quod quidem in iis iron invenias , qua vulgo plumbeis c 20 areis inftrumentis eliciuntur : bas enim nunquam , vel rariffime guflaveris, quin tibi fumidum yarus, mdoremá, red- dant, Quaresnon modo egrisingentem moleflsam afferunt , C naufeam plerung, movent , fed & plurimum noxa pes Hori, ventriculo, jecinori,vifceribusá, onmibusinferunt: quod a metallici organis, a. quibus diflllant, malam eerum qua- perfpedia, dodliffimi ac peritiffimi wore id) decocti ac dilutis tapthm uti ceperunt. Quetametfi virilus a- vocant ) precellant. es tamen, que calentis aqua fervore ( ut fupra di- 36 flantifimas aquas [uo tempore conficimu , qharum alia fapore conftant amaro , alia veró acri, alie auffero, alia acido, C mellici, quos magis decet bu «rea orgAna ; D ceri DE 3n libro decomp non gro- ejus vafc baa — calefcat. » qui ita reliquit im fuis epiflolis , quam rei experiment abfiribere , ut. qui - judicem non effe femper ca exquifita ratione procedendum in berbis diftsllandis, quod certo [ciam nibil referre quanda ets 40 iam vafculum berbas vecipiens in aquam jn majore vafe bullientem immergatur. Nam etfi aqua, quas illi volunt ex her« barum partes fecum regula perpetub fit ab- verà rejicienda tanquam catio ni- inquiens. Rofarum vis, atq, facul Rófarum etiam ipfis rofis ad[hringit, ac proinde faueetiam exfic- Arabibus, Natd,N aron feu V ard : Italis Rofa : Germa. Nomina, 5q .6. foliorum ola Plinii cribit. IIT. Rubra hec orecft im reneftina Pli Dod.Canina rofa odorata f -hanc & labro,& hirfu Cip depo n1 e csnlun. olkdenrd "hfervavithus Hac Rorecft fimplici & plenos Ge c Icitur TIE Lutea;que veteribandi&a videtur que fimplici flc pleno.IV.Pimpi- nal ünilitudine foliora Pimpipelle.V, ratis foliis, Efglanteriü: e. VL Campe- E 4e 1 ris 168 And. Matthioli Comm. ftris humilis vel avenacea;albo eft flore: eft & rubello: VII. Pomifera. VIII. Rotundifolia: hac u purez fimilis,fed rotundo quafi folio. Fs Avzuov., LYCIUM. 'CAP, CXIIII. non le- 4 Oribaf. : s: p : CC eam, 4 (quod aliqui pyxacantham vocant, arbor eft fpinofa,ramis trium cubitorum;aut longio- it. " leg.Orib. 577 ^u à dMeun | ftringit;caliginem ocülorum difcutit:genarum fcabiem, pruritus, veteresi; fluxiones fanat : facit ad pu- ài cà» - Ue. MIS & 2 * » » phe dyfentericis potum inditumá; convenit: datur fanguinem excreantibus & culi ex aqua : contra rabio- Mess fi canis morfus in catapotio devoratur,aut in aqua bibitur: flavos facit pilos:reduviisulceribusquefer- Elicitur iuccus cum fru- 125 sr CCS t , y n à à : ete níts ditur lienis inflammationibus,& regio morbo mederi, & foeminarum purgationes elicere, Affeverant | a xam». " IINE U Vu. i Fumü, nenisquoque auxilio effe. XI qLydico J rciwm medicamentum; ratio. À 7redd;dit Diofcorid £ cain. dnb mum, €x hio t o x m importari. Lyctj plantam cujus bic imag. antarie fludiofu , fed revera planta ip) fititiam potiw quàm veram effe L videamus,e4m ex Commentariis noftris aei Lycinm feribit Diofcorides , In lib. primum Diofcoridis. 169 tii plantam ad ioi afferat.Baberur quoq, alia quedam planta;que non parum Lycio emulate. Hate primum Verona ad we nifit Francifcus Calgolariu veiplantarie admodum fLudiofus, cujus bic imaginem damus ,ut deea quoq, aliorum fit judicium. LyciumTtalicum, planta ef aculeata, pruni fylveftris [aciem referens, minoribustamen foliis. Flores mistit ca- didos, é quibus bagza gignuntur, ligu[lri fer? fimiles, [apore acerbo ata, adflringenti, é quibus fuccus exprimitur.N. afcitur copiofum in agro Tridentino circa arcem de Grefía, faxofu locis. Adfirimg it, cobibet robovat.[iccat C reprimit ubt legi- timum Lycium non fit ad manus, nibil probibet, quin boc eju vice fuccedere valeat: (uccus baccis ame extractus ; hac P mnia bellepreflat. Quinam praterea aculeazus ille fit frutex Lonchitis appellatus , £ quo Indtcum parari Lycium fcribit Diofcorides.hactenu mihi non conflat .Lycii vicesDiofcoridi explet amurca in cupreo vafe decoha;aut etiam vbus decoétus di .- quoufa, ejus liquamentum mellis craffitudinem acquirat. Lycii meminit Galen lib.7. fimplicium medicamentorum ; Jic we - TO jpauiens:L ycion five pyxacanthon,arbor (inofa, ex qua [ycium, quod vocant, conficitur: id videlicet medicamentum li Galeno, quidum, quo ad fugillata utuntur, & fedisorisa, phlegmonas ulcerationesq;tuim berpetas, putredimes Clcera conttma- €ia, C aurespurefluentes,C? intertrigines ac paronycbias. ES autem facultatis exiccatorie,compofitum ex diveffi generis fubflantii, quas éregoyeréis Graci vocant: altera quidem tenuium partium digevente atq, calida : alteraterveftri € frigi- da,ex qua adlritienem obtinet. Porrà bac qualitas pufilla inedicamento ineft digerit verà c deficcat non parum gempe in fecundo vece[fa, in calore autem mediis &* (ymmetris proximum eft. Proinde ad diverfos affe&us boc usuntur medicas mine, ut abflergente quidem ad ea;que pupillas obtenebrant: ut contrabente verb coliacis, dy[entericis, ac muliebripro- Jluvio adbibentes. Lycium boc in Lycia & Cappadocia plurimum provenit:alterum vero Indicum ad omnia valentin eif, Er primo de antidotis, non facilà adulterinum Lycium a legitimo dignofci idem memorie prodidit: hec Galenus. Caterüm H-5sgxus quoniam Pyxacantba , quo nomine Dyoum LA aliquibus ap- 1o * pellatur, mibi Buxum , que Graci oif G- dicitur , inwemoris ' amredegit , non omittendum duximus , quin deea ettam ali- Buxi co- quid dicamw. | BU.XUS itaq, nobis notifima e$t planta, Rderatios quod plurima in talia proveniat, folio myrtimmore , denfio- te, craffiore , viridtore ac fubrotundiore: viret perpetua coma, t4ó, propter topiario operi accommodat iffima :flové berbaceo, fructu rute fimili, quadruplici, apigein cacumine divifo, cice- ris inágnitudine, (eminerufefcente, omnib. animantib. invifo. Crafüiffima in Corfica, flore non ferendo : qua caufa amaritu- dinis mellis, Frigidis gaudet C apricis. Materies buxo bonora- ta,rarà erifpanti;nec nifi radice: catero lenis quiesmateria, fi- lentio quodam , € duritie ac pallore commendabilis.. Eadem Jpifffima, flava d denfiffimaatg, ponderofiftima, adeo ut in aquis nonfluitet , nec cariemfentiat.Exiccat mamfe[lo , fed in ) valore non longe amediieabesl , adftringit quog, C roborat. -. Hacetfi (ut quidam putant ) nullius fit in medicina ufus, ob dd Dufioride effe pretermil[am , nostamen compertum ba- - Vemustapillos vufos fievi, ubi frequenter laventur lixivio in * "quo a fuerint folia C rami. Sunt etiam qui dicanz ligni Qupris: feobe baufla , fanati alvi profluvis.. Non defunt etiam ?re- nio -g centioribus , qui velint non aliud effe Italis buxum , quam 1n- probata, dis lignum, quod Guajacuim appellant: ea tantim ratione du- Lahn . Ui, quod pluries experimento compertum fit , ejus decocto et- evel jam felicius eos fanatos e[fe, qui Gallica lue affettierant. Quod .— etfi éxperientieconcedi poffiz , illud buxà lignum preflare ? at- temen quid Uuxus in Italia. nafcens, & Guajacum ab Indis perituin, una C" eadem fint planta ( ut in fecundacenturia A- mathus Lüfitanus a|Jérere videtur ) nunquamprofedocredi. | Contra "eri. Sed delivant qui unam & eandem facumr ariorey,, ^51 quidem Guajacan pingue , veffmofumd, vifitur: marerie in- dn veu notis ficcaim buxi materiem carere conftat. ABO C reto t )folia infunt plantaginis, breviora, crafüora durioraó,: lu- quam grandiare. Fred eia Wesce ^l myrti, brevia: flores berbaceos e fruüum ex iiio Indcisiinco a REL Om em eos halucinari, qui putant buxttin quainitalia nafcitur, idem e[fe cum 4 fn . det er Jenfifeviderur Lufitanus loco ente dicto.Sed quam ab ea jtjuné,ne dicam imprudenter adum fit e mpmedi ; »earumi facile judicium futurim fero qii non mediocriter in ve berbaria verfati fuerint C bu d leyere non gravabuutur Apologiam, quam nos.adver [us illum feripftmus , cui plurima err AMItpunica. Germinare menje Semi incipit: floret veresflos coloré albe viola fimilis odore infeffns "wituscum Te[tliqua fefama proximus , preterquam quid in verfus dividitur quater pu : on quinetiam folium idemifacit , C potiffimumcapras , ni purgentur , Benton : purg "uh Quequiderà fi quis ci Silio noffro conferat, cam Euoniliiun e[fe facile conjiciet. B m Nee fed qubd [ciam , arbufeulammobis silo vocatam PAMETIAT quod. vraviter olst. Liyipitm im quobaccs in ( i f Peapili : uod graviter. Lixi In quobaccá Werint ( üt noftre ve, leapillum [plendi- ualet fnjusestergi i pedlasmeat Mateneof Bread , Pd denote Tug ; dn fepibus, duimetis cy Jylvu. Errat toto calo Tragus , qui lane plants foylar e[fe contendit. argui s : "Lyciam * &ü 170 And. Matthioli Comm. Woihipa. IV. EUONYMU S. Eycitn. Latini fimiliter atq, Graci Minus à uEnav(a uoi » bp veau o PAPEG Arabes Hadbadb, Hadad, Kilulem five Fel akatag: Ita. /, Á li Licio, Qua ver planta Gracit «í£G", Latinis Buxus 4ppel- 4E. atur: Italis Boffo: Germanis Cwybaum : Bobemis Po(fo ay. ' fL er Euonymum. deniq, appellant Graci svàvopap : Hetrufci, Silio: S »- Itali cateri Fufano five Fufaro, quod ex to fufi à tortatorijug wi ( — 7 VL xm, fiam: Germani Cyinbelbaum. m E EN Lyciifeu pyxacanthee, id eft; Buxi aculeati voxccij Men apud Theophraftum non reperiatur, funt qui exifti | FAS mant oxyacanthi nomine ab ipfo proponi.I. Lycium, z^ Lac. Caft.Tab.Caf.Braffa.Lyciumalpinum, Lug.Py- xacantha , Dod. gal. ( cui & Onopyxos Theophrafti) & fol. Lon. 1I. Lycium Italicum, Lug. & Tab. Memi. S 2 nit & tertii Hifpanici nomine Clufius & Lobelus, a. 3 AES liud habet Lug. hiftoria: fic Alpinus U zeg pro Lycio j OONSRARN. Indico habitum, pingit: habet & fuum Rauvvolfus I ESCO in fuo itinerario: tandem apud Acoftam habetur Ca. E te; quod Lycium putat Garzias. Officine fuum Lyci- N 17 s um communiter ex Periclymeni baccis graviffimo er- 20 ; SR rore conficiunt; qui error à pandectario. promanare 3 RAN videtur, qui Periclymenon cum Pyxacantha confun- A ASIN dit: alii ex Liguitri fru&u: aliiex prunisfylveltribus; GP poffet non ita contemnendum fuccedaneum ex oxy- à acantha feu acuta fpina, aut Rhamno aur Rhois fücco fieri, cüm & veteres non folàm e Lycio, fed & é Rham- nis & aliis quibufdam fimiliter adftringentibusfpinis onfecerint. III. Buxus Theophrafti , vel fylveftris Plinio C. B.Buxus herbariis : haec frutex eft , quedam . "tamen & in arborem excrefcit. Eft & humilior folíis 3o — : eei - - fotundioribus Chamepyxos Trago & Tabernem, iRtudl. IV.Euonymus;id eft;/boni nominis,per antiphrafinyunde quzdam exemplaria habent Anonymos ut& "fene, apudPlinium:duplex eftjanguftifolia & latifolia: anguftifolia;alia granis rubeis vulgaris,que aliquan- à; do & albis variat: alia nigris que Pannonica. Euonymus vulgaris granis rubris C. B. dicitur Fufanüs Cxefcentio, quód exeo fal fiant. Carpinus Theophraíti, Trag. Lon. Anonymos, que aliàsEyonymos, Cord.hift.Euonymus Theophrafti, Dod.gal. Thal. Gef. hor. Lob. Tab. Caft, (Tetragonia (quadratotia Gaza vertit) Theophrafti Lugd.Siler Plinii, Ca-falpino. 9 ve die 4A CACIA. Cacia in Egypto nafcitur, fpina inftar zarboris, fruticofa, nonfe in re&um attollens. | bet candidum, & / femen [Pen ile in folliculis: ex quo, c fuccusexpreffus ficcatut dj [I P cue A - : rex maturo femine, fübrufus ex viridi. Eligatur modice rufus & odoratus,ut in hac arborecfle liqui exprimunt ex foliis & femine fuccum : Manat & gummi ex ea fpina. Vis ei ad fpillandum: ndumq Hicax. Succus oculorum medicamentis utilis: valetad ignem facrum; ulcera que fer- punt, perniones, pterygia & oris ulcera: procidentes oculos reprimit: menfium abundantiam fiitit;pro- im ci vam cohibet: citam alvum fupprimit, aut potus aut fübter inditus capillos denigrat.Lava- iedicamentis, trito in aqua, mox cffafe, quod concreverat, donec pura extet aqua; & ita i. C9 illos. Urituretiam in cruda fidelia nec fi&ile fornacibus percoquatur: torreturque in carbonum halit bic Spinz deco&um folutos artus foru committit, Prafertur ejus fpinze gumm iod in vermiculorum fpeciem contrahatur , & ioc tpers: proximum eft ca o im ver ac refinofum inutile. Cutis ientorum , qui crimoniam hebetat: ambuftis ex ovo Mirum, pu! impere. Alterur Cappadocia, Pontoque provenit, Zgyptizfpine fimilitudine, [longe minus,tenerit rum vallo munitur, folia habens ruta, femen kcal in loc ejusafringit, viri : tur, Theophraflo Spina fimpliciter dicirur libr.a. cap. 3. men accepit, qud tota arbos aculeis borret, excepto caud. sie PI ernüm quaternümyve capacibus. Succuse inutilis, i E A . : y 4& funt, quedam enim can vupta; ob id in navium fabri liqua, leguminum inodo, quo incol. dicamentis perutilis, qua de cau é e fineulla plaga : ciim autem f e inus ve , - 4j E ,, ole; In lib. primum Diofconidis. 171 L ACACIA &GYPTIACA. 20 NA 1 RUIT! NC E 7 w NS) il S | A TAMPA / AN INN z E^ E NS zT. 3o meinorie prodidit libr. xxi. cap. xu. cujts fic verba fa- nant. Eft Cr acacia pina. Fit in Aemypto alba, nigra, arbo- Ee "X Zr. — te item viridi, fed longo meligr ? prioribus Fit C inGalatia at S VA A ten Jpin rli ménomuium lenticule fimile ed sinere ef lliculo. Colligitur. quoniam ante collectum nimio validius, Spiffettr fuccus ex ^ felliculis aqua coleffiperfufis, mox inpila rufis : exprimitur egenis tum denf[atur in fole mortaris im pa[lllos acacia di- 4, arboris videlicet [ua nomine. Fit C ex foliis per fe minus efficax. Ad coria perficienda femine pro galla utuntur. Folio- rum fuccus , & Galatiaca acacia nigerrimus improbatur z item quivalderufus efl: bec Plinius. Succus? vecenti femine expre[fus, ac poflea longa infolatione concretus Grecis nomine fua arboris Acacia nuncupatur. 1n cajus defectu fupponunt 4c quàm fuppofititio fylveffriti pru- | greimago,cuju unum tantum vamum Appinxinus , candi Mj. cem babet non inreitum " omnino libróyramos, ' Fottndis, p fupinaver od ab arbore a4- ve importare- "ab acacia colligi- tur: mfucco. Acacieimaginem » quam bic appingi curavi- mus, detulit ad me Con[lantinopoli Clariftmus. Augeriusde Busbeke Flander , Cefarew orator ad Turcarum Imperato- Ten, que omnibus (uis partibus, notisq, veram legitnnamó, Theopbrafti C» Plinii acaciam imitatur. Nam planta inte- — tum officina, tum medicorum vulgus faccum e fylveffribus oficinas Quamobrem his po- neum, Gummi Arabicü, 172 And. Matthioli Comm. enr: natia, illud non contracti vermiculi fimile fed in grumis vetficoloribus confpicitur, quorum alii (uccimutr alii topa- eium, alii chryfopatium, alii beryllum colore, C nitore referunt. Quàd atttem nobis gummi Acacia defit, illud AvfUmento effe potesl, quod spfa quog, lecitima ecacia hactenus, quod fciam, non defevtuv-N am fi boc, quo otimtir, Jyucertaa egiti- mumá, acacia effet gummi, prozuldubio ipfa quoq, acacia ad uos convabevetur, cum louge inagis tn paranda theriaca, a. liisá componendis medicamentis experatur,quam gumin.Hinc itaq, facile quisq, conjicere potest summi ex Aegyptia fhi- tià defluens ab eo (ant pluvimum differre, quod Arabicigummi nomine officinarum vulgus habet. Hoc igitur vul pore Cit Gummi ?niillud equidem effc exiflinaverim, quod Gracis quum fimpliciter vocatur. Inquam [eurentiam me adduxit Galenus, Gracis fiquidem lió.7. frmplicium medicamentorum. fic inquit: Gummi lacbrysma est congelata, coneretaq, in truncis aborum quid, ipfam fundentium, velut refina quoq, in multis vifirur plantis , qua vefimam fundere po[Junt.Ceterim quod exiccatotia, emplafliceó, fit facultatis.conflat:bac Galenus.Ex cujus verbis palam c$l. cummi fic fa umives fum Gracir appellatum mo. Yo ffrum guiimi effe vulgo Arabicum diclum. Quod quidem ( quantum fenfuum judicio con[equi po[fumus ) ex plurilusarz borum gummi mi[cellaneum e&. Cujus rei in anife[lo indicio funt cum grumorum formadiverfitas,un colorum varietas, Quorua- Huc etiam accedit , quód Galenus unica nomenclatione omnia earum arborum quimnmi comprebendi , quevefimam mon damla- pioferunt; Quamobrem omnino explodenda videzur eorum fententia , qui ubi Graci gummi abfolute fcriptum vélique- pfus. — runt, illud gumthi intelligendum cffe contendunt, quod 2 [pina Aegyptia manat. Non defunt preterea , qui gummi ffitia E. x" Aegyptieillud effe opinentut, quod gummi Dragagantbi, boc est, tragacantha officinis appellatur, prapterea, quod effigie contractos vermiculos referat, quo nibil certé melius illi competere po[[et. Sed tamen boc etiam illud non eft ut fuo loco di- ceinus. Galenus lib 7. de compofitione medicamentorum per genera, Acacie gusimi véesqub Becinóv vocat : bocforta[fe are gumento, quod (cripferit YbeopbrafIus (ut pra ditam eff)ingentem bujusce fpina fylvam ejfe tn agro Tbebane. Sed dh ad nos non perfevatur acacia ( tur paulo ante feripfimus ) necetiam eju gummi unportari credendum e$t. Gunmi Acacia 1s T IE meminit JacobuSylvius, vir fane atatis noflra ingenio & doctrina celebru, fuo de natura fimplicium nedicamentorum Sr libello, bis verbis. Gummi acacia uon meminit Galenus in Acacia libro fexto fimplicium , uti wec acacia mentionem facit Le 4. paulo post in Acantha Aegyptia feu Arabicagpuo moine foli Diofcoridi vocatur. Unde colligas Iicetyacatiam c acantham KICACIAALTERA Aegyptiam feu Avabicam , diveras efje in Aegypto [ias ar- à ame tS - beres: bacille. Sed mea quidem fententia , Sylvius manift- TIE ^ we — jffbaberra[fe deprehenditur : quandoquidem Galeno acentha : , Aegyptia arbor utiq, non est, fed berba? carduorum gentrt, quemadmodum c Diefcoridi libro tertio &udkvdy A«vaii, but ' efl ina alba fimili quam Mauritani [achaa appellant: qi Acacia irca eo capite Acacia meiiniffe Galenum. omnino fife 9 . — akénum — «bfurdum. - Ceterimn alteram À C; 4 C XA M, quami Cap- — genus. - padocia , Pontoó, provenire tradit Diofcorides fo quamá, bic depidam damus , accepimus boc anno à que- dam ex iis, qui vei berbarie dant operam. Et quoniam ea Die- fcoridis bifloviam perbelle. veprefentare vifa. est, non potuit. animus non inclinari ad credendum hanc famis A Gal.fuccus Acacisela i cyanea Andromachi forte ffi à agreltium. fuccus eft diligenter fpiffatus.Gurni quoc Lex hoc manar;vet [ dGal. ^ 4dfecundáü loca 4.cuilib.7.fecundá gene. guíni Thebaicialii c ondidd -* —.* eanthinü,Marcello:gurhiAlexandrinü;Scriboni aliud effe,qua Arbor jude;cuiaculei e cóveniat:attamé cüm cofige icone verá,ut juxta fe à &Colytea 3. Theoph r^c ilit &í d. 0X 10 una harum album florem mittit cum purp 20 In lib. primum Diofcoridis. 173 & Siliqua fylveftris & fatua & arbor amoris, Caft.Sycomorus, Stephano Ceratonia f, ylveftsis,Gef.hor. cui & Ceratia agrettis & Cercis Theophrafti. Fabagoaibor Bellonio. Floribuseft communiter purpu- , reis, quandoque candidis. IV. Acaciaaltera, Dod, Gal. & fol, Lac, Lugd. Acacia altera Diofcoridis, Lob, Tab. Afpalathusfecundus Maranthae, Gef. hor, Afpalachus Caef.Camerário, tre. VITEX. CAP. CXVI. $ Catore- Mix five lygos frutex eftinarborem affurgens.Nafciturin Ruminum ripis, a afperfisd; locis,actor- ywpe - rentium alveis: ramos gerit longos, fractu pervicaces : folia olivae, fed molliora. Duo generaejus: p, i^ haru urco: altera tantàm purpureum & femen, ut piper.Excalfa- campis &orias vires habet, & adítrictorias. Semen ejus potum venenatis i&ibus;aquz que cutem fubiit;lieno- qom ; fisdsauxiliatur: lacevocat: menfes ciet, drachmze pondere in vino potum : genituram exolvit : caput .; eL: tentat & foporem affert. Deco&um herbae & feminis in defeffione, mulieribus vulva malo o portunis zi sz- opitulatur: item inflammationibus, Purgationes movet femen cum pulegio potum, eciam fuffitu, vel metíee appofitu: capitis dolorem diffolvit ilium: inftillatur cum aceto & oleo capiti in lerhargo & phreniri- ary re de. Folia fuffitu aut fübítratu fugant venenata : illita quoque ferpentium morfibus aüxiliantur, te- /;* ftiumduritias, cum butyro & foliis vitium emolliunt. Rimas fedisfemen cum aqua illirum mitigat: & cum foliis medetur luxazis, vulneribusjs. Vi rgam qui manu teneat; dum iter facit, negatur intertri gi- nemfentire. Agnum, quaítdicas caftum, vocant Graci, quoniam matronz in "Thefmophoriis Athe- nienfiumtcaftitatem. cuftodientes, foliis hujus cubitus fibi fternunt, & lygon;quafi Vimen,propter invi- &amferé ramorum fexilitatem. Vi HERHEGANGU Gu. IA Nm. vITEX LATIEOL Lt ferrata. gEHETA Vineis : s nodo affu s uri desi d UI CUI purptreo, qua candida vocatur DLL a a [alie vitilium ufu diflat v AT N afcitur tamen c in l tmoulli ac lanuginofo. 174 And. Matthioli Comm. Hl OLIVA BOHEMICA lemelil.6.fmplicium medicamentorum, caliditatis €» ficeiga. Ce. É ; : e five Elxagnos. tis claffem tertiam fortita eff , verim L efl multum tenuis fub. flantiey tum guflu acris fimul & adftringens : ipfas tamen viti- ve 2 ces ad medicimam tbabet inutiles: caterim folia, femeng, calida, ud qi NS Ficcaó, facultate funt, (ubflantia verb tenui. Nam c» utentibus ita apparet, Gr güftantibus acre fimul & fubadftringens perdi. pitur tum folium, tum flos, tum femen. Edendotamen etiam fe- men eft, verum tam perjpicue cal[acit,ut capiti boc nomiue da. lorempariat. 4t [ijrigatur (nam C fic edisur cum bellaria mi. nucaput tentat. Porro flatus ventris difcutit eam nonfi. 1o &um, C multà magis cim frictum fuerit, Cobibet praterea fe- men impetus in venerem tum frictionis expers , tum etiamip[am expertum.Folia item floresá, ipfius fruticisidipfum peas fant. Itag, nontautum e[a, qotaá, ad cafit atem conferre cve- duntur, verim etiam fubfrata. Vinc efl quod atbenis in Thaf- mopboriis, boc eft. [acris Cereris , mulieres totum fibi fiuticem fubflernum : binc illi quog, women inditum agni , boc c[l, caf, Ex quibus omnibus manfe[lum eff , fi quidem memoria teneg- inus, qua [upersoribus cominentariis funt ditha ,aguum calfage- re fr mà exiccare, tumemmitm maximeflatue di[cutere. Por- 16 7à quód exatl? rennium fit partium , facultas ejus indicio ed, — Nam quàd caput tentat, non magis à multitudine vaportàn ab eo prognatorum, quam acalidnare ejus ac fubtilitare partum fierivationahile est N am fi flatuofum qm procreare poffet , fanà & ventrem inflaret c v8nerem flimularet,perinde ut eru - £A: Verim cum ion tantiftl non excitare y im é&tam reprimere queat y fuerit profecto fecunditm ruta maxim? ['éctitatem tum in excalfaciendo, itum inveficcazdo: nontamen illi par eft. nam utro, pato eff infeviov :. fiquidem rutazum magis dicc. fattoria, tum magis deficc atoria. Differt etiam qualitàris fimul 3o end E HIS - Acfacultati milbusi Nam gti femen ac germina inodicam ; ferunt adfivictionem : at vüta ubi aruerit ,exaQe amara efl, Cr acris ubi vero bumida, ubamava.Non tamen aufert, aut acerbitas illi ineft : aut fi cui videatur'ine[fe, ea utiq, omninoob[cura, fcio, videhitur, nec parei, qua estin agro a circa Q* ad jecur d lienem indurata c obflructa agni emen pofiassquam ruta competit Sed bac ad curandi jam metht dum pertinent, quam ut omnino non attingam de medicamentortüm.pronuncians facultatibus, fieri won potefl: verum ct» leriter ad rem pyopofitamveflelere , viri esl utiq, temperati : magisá, etiam idipfum im fequentibwsmedicamentis effert conabor, bocest, ubi ex quibu[dam. Ns evidentibus generalem facultatem collegero, particulaves poftea attiones omite tam.N am in pre[ens id folum novffe fufficit, quod agnum caliduseft c [icu facultaze dá, non mediocriter, fed tertiotxe ce[fu, tum admodum tenuium partium. Hac quii norm y ac poflea methodum cundi didicerit , ipfemet ireniet, menfes bunc cieat queo patto partes induratas digerat,quo pacto lfüirudinem fo vens feu acopitin, C excalfadiora Ó— Nomin,, P dlentum praparetur:baéenus Galenus.Hujus planta nomen Gracum J YG- xx MyG- : Latinum Agnus . omit: Salix aherina : Arabicum Famancheft, Samanche 1 (eu Bengiechest : Italicum Vitice C vulgare: Agneca cum, Cdjaffemillen uno Sceifb(amb :- Grufiame 0 ES xou ac dex "5 wr —— "Mitexydre- quafi caftus, licet Gazaapüd Theophraltum Amerinam fit interpretatus: S99 v- men, propter invictam feré ramorum exilitàtem, unde forté nomen Viticis. Non folum floris colore va- ziatfed & foliorimsaltera namg;eft angultiore;altera latiore & ferrato folio,quaré utriufqifiguram ad- pofuimus, cumutramq; inPatavino horto medicoante viginti annos collegerimus.I.Vitex aes ; C.B.V itex major candida Plinio:Vitex, Trag.Dod.Gal.fol.Lac.Lon.Cotd.in Diofc.Gef.hor.Lug.Cafs n. Agnus caftus, Coft.& officinis.Elaeagnon Theophratli. Vitex, Lob.II. Vitex latifolia ferrata.C.B. fe Hifpanicum » Gattiglio caflo : Bobemicum Drinek,: Gallicum Agni Pu hy x latiore & ferrato folio, Lob. Litgd.Vitex minor, que & nigra Plinio, Caf. II. Olea Bohemica & Q3» 2] nus Matth.Lued.Ziziphus alba Columellz, Bello.inobfer. Gef-hor. Cluf. Hifp. Cam. Ziziphus lud ain docica Bell.Dodo. Lugd.cui & arbor Paradifea à florisodore. Salix amerina Amato: olea 1 entrionalium, & Elzagnos Theophrafti folio viticis Lobelo. D CREER LM : LO e cru Ee T d 4 i E ES CA P. [6.4 Val aeo Pauly E Hstem- 4419. pore fio- Alix H risin cor- pipere & ticemali ant, Salignum fe Piles. cinis adrifto àce 9 mácei LMéhm calyce punici calfa&us, jum d bus Gizix« fures pürgatin corpore.Excipitur ccus, qui TületEs crerushumor invenitur, qui ad purgánd: $3 proe od mE UU eduntur genera tum à Theophraffi lilt 3 mintantam priceritarem affurgunt, i ex mtam procera crefcunt,colorevüfe[centes f rur. HancSalicemGracam eat M Catari : € - In lib. primum Diofcoridis. -— TO7SAELIX SALIX LATIFOLIA rotunda. quis uti poffél. Veri floribus &jus inaxim ; "e. medici ad exiccantis emplaffri prapar, E D ORUM EET ef eni; m ita deficcátoria.ut morfu abflinear fo : PII tiam quandam adftriclionem., Sunt ver etiam , ex e4 expreffum , medizaien fervent mordácitatis exiccatorium, ad multas ves utile. Haud enim inyen plures es utili, medicas hto citra inordacitat, quod paulum etiam adftris, at , ficut inopere« , Tum compofitione exailius demonfhabitur.P. ifi qtüd temperature fit ficcioris, velut o inc int € fuc- mmedicaii- Arabibw Bulef, Bbulles Nomina. Saffaf 176 And. Matthioli Comm. Saffaf au CDalif nitatur : TrAlis Selice c Salcio : Germanis Bbcfoen unb Selbinget: Hifanis Saledaur Saleueipy: Gallis Saulz. : Bobemis Vurba. RECS Salix iv£x, maed 22 és qubd ea celeritate crefcat, utfalire videatur : GAezitaeev Erügiperda Homero, differeh- quia ocyflime femen amittat;ut habet T heophraftus 5.hift. 2. & Plinius lib.1 6.cap.26.Salixalia pertica. tiz. lisalia viminalis. Perticalis,quee vulgaris & prima,vel eft ftexilis,flores ferens amentaceosante folia:vel eft fructifera, ferens racemulos populi inftar oblongis granulis. Viminalis variat colore corticis magni- tudine & fru&u. Colore eft cortexalbo feu pallido, Gallica di&a: nigro, pheenicea Theophrafto,purpit- rea Plinii:lutco, Greca dita, vicellina Plinio: Cinereo, quze latifolia feu aquatica. Magnitudine, alia vi. minalis magna;alia parva: magna qua fecunda eit falix purpurea nigra viminalis,cui peculiare quod ad 1o cujufq; folii petiolum gemina femper fint foliola , MutAaép Motor "T heophrafto: tertia falix pheenicophloi- osfive pheenicca: quarta (alix lutea: quinta falix latifolia, quam aliqui Elzeagnon Theoph.cenfentjqhae duplex;alia folio oblógo;qug falix caprea latifolia Tab.alia folio rotundo,falix quarta T'rago;cujus ico- nem adpofuimus: fexta falix anguftifolia: feptima,falix foliislongiilimis, Eleagnos Lugdunenft.Parva variat foliis lacis & anguftis: laris falix humilis repens, cujusiconem adpofüimus,quee duplex eft apud Clufium hiftoria Pannonica, hzc o&ava eft & nona: decima eft rotundifolia in hiftoria noftra defcri- benda: Anguftifolia duplexClufio;undecima & duodecima:decimá tertia, falix Helice Lugdunenfique baccas fert rubentés & caput fquammis compa&um:decimaquarza falix marina que teftis oítrearum & faxisin mariadnafcitur. Fru&u variat, quod alia fterilis, alia fructifera, ut füpra di&um. $ 10 A ygaAala, SYLVESTRIS OLEA. CÀP. GSVIIEL bsac olez; quamaliqui cotinon, id eft; oleaftrum appellant, alii ZEthiopicam olivam : folia à- ftringunt, trita aurem & impofita ignem facrum,ulcera quz ferpunt;epinyctidas;carbunculos;redu- vias, nomasq; cohibent, cruftas emarginant cum melle illita: quinetiam fordida ulcera repurgant: in- flammationes , panosQuecum melle impofita difcutiunt, cutem à capite vulfam conglutinant : orisul- ceribus, & privatim infantium commanducata medentur, Succus & deco&um eofdem habenteffe- &us: fanguiniseruptiones ac muliebre proiluvium , admotus fuccus inhibet : uve oculorum paftulif- : gu prodeít: ulcera & vereres defluxionesfiftit: quapropter in collyria additur, ad palpebrarum ero- ^ fiones perquamurilis. Exprimitur füccustufis foliis , affufo vino autaqua, ficcatusque fole in páftillos jo digeritur: fed long? validior ad fecondendum faccus habetur , qui cum vino, quam cumaquaexpref- fuscft: auribus fubvenitfiveulcerentur, five puseffluat. Folia convenienter cceliacis cum farina hor- deaceaillinuntur. Urunturcüm floribus folia, ut fpodii vicemcinis pracftet , in cruda olla; oblitoore Tuto, ufquedum figulinum percoquatur : reftin&aque vino, & rurfus füba&ta, eodem modo uruntur- poftremo cerufze modo clotacoguntur in paftillos, Hujufcemodi cinerem in medicamentis oculorum conftat fpodio non cedere, fed eifdem viribus praeditum effe putandum eft. Foliorum fativs olez ea- dem vis intelligitur, fed aliquando inferior: unde ocularibus medicamentis ob fuam mitiorem vim ^Meum convyenientiorelt, Sudor ligni virenti accenfo manans, illitu fanatlichenas;furfures & fcabiem. 4.0- &uttam, leaginum femen illitum medetur furfuribus & ulceribus, quae depafcunt, vorantque: quod: intra pucleum eft, ex adipe & farina fcabros ungues excutit, Colymbades tritse, & ambuftis ftulasgigni prohibent: fosdidà ulcera purgant. Muria fuccuscollutas gingivas contrahit &Meum dentium firmat. Oliva? flava & recens ftomacho utilior eft, ventri dificil: nigra auteni & predias corruptioni opportunaeft, ftomacho adverfatur , oculisnon convenit, capitis dolore movet: arefa : &aillitu depafcentia ulcera fitit, & carbunculos emarginat. Oleum fs Xam oliva gingivis putriuli- va. E - ^ : Nic. ginelaborantibuscolluitur, dentium mobilitates ftabilit : calfa&i forus gingivis uxione laborantibus utilis eft: lanam enim fpecillo circumligatam oleo madefacere oportet; & gingivis admovere, donee alba fpe&tentur. - t l cQIte ME um e. -o s Adingvov aifioauniis Datus. LACHRYMA ZETHIOPICJE OLE .E, RO d ; CAP, - CXIx, Ges I , * dentium imprefla a. efficax eit ; pellatur autem Z&thiopica Mesrenis olea. locisnon ^ — leg. orib, CODI a Meum CIet: Ca pm 6 gines fana, Ao. d. & E ; sd | CAP. C XX? anui i A Murcaa expreffz ]olivae n eft. Decodta irl'eupreo vafe rx Orcieg. Z X ftringit; cateros prabenslyei s. Infüperdentium dolori , & vulneribus cumaceto, vino * aut mulío commode illinitur * additur in medicamenta ocularia , & meatus indu&to fuo obftruen- tia. Vetuítate meliorem fieri conftat. Utiliter infunditur fedis, genitalium ac vulva exulcerationi. Si verb cum omphacino recoquatur ad mellis craffitudinem , cariofos dentesextrahit: jumentorumfca-- - biem cum decocto lupini, & chamz onteillitu fanat. Crüda & recenti amurca podagras , artic lae t * ' ziosiue dolores foveri, utiliffimum: perun&a in villofa pelle & hydropicis impofita , tumoris Imo" Inlib. primum Diofcoridis. rra LOLEA SYLVESTIL S. SW 1L OLEA DOMESTICA. TI ^ NA / 72. cA | Y / 16 , 27 m Sv. 20 & a. : Olez có- fideratio. grefcunt : decerpuntur menfe. 2 antea non maturefcunt, Stermumrur donecvugofefiaut, deinde i t, C torcilari premunttiy , affufa ferventi aqua: tta enim oleum redda Oles fyl- gni materies pulchra folid 5, venbfa, crilpa ardeta, viridis, perinde ac ficca:ferunrar in collib.c* in campis,N afcuntur. -y " veftres ole«copio[ein agro nojfro Senenfi, aliii, Heteuria locis : nafcuntur c in Dalmatietrattu, c in quàm plurimis A- driatici ci Aegei maris infulis, verim domeflicis leng? minores, foliis brevioribus aculeatisq, ramis. Earum bacca etfi nu- merofa fecunditate vincant, maguitudinetamen fativb cedunt : quin & guflatu adflringentiore fentiuntur , & ori fapi- iunt ur. "n Wat : nam ea demuni .e3l, qua facit, tit imibi omaino parvipeudantur fyl: Olivarum genera decer in antiquorum Olivarü perveni[fe reperio paufias videlicet;algianas, licinianas, fero: »neviass culminiasyorchites regias,circites,mur- Benera f irgilius trium generum tantium meminerit , quemadmodum: etiam plura mon movit bac noftra atate Hetruria, 49«em- P d j tfler Senenfis eger. Primum barii genus eds moffri faciunt qua licet, minoribus olearum plantis proferantur, fa magnitudine, Bonon ili "quidem inferiores:bis tantian muria affervatis utuntter in DM i aie quàm olei fundant.Proxima tum colore, tum magni- nomitm aptifinje ad olei conficiendi ufum : quippe M 4& cateris praflans, fed etiam copiofum.Gignun " esinuria affervate Romam Ven enfa;ex Hifpania importantur. C calicis vive cribrata libre fex, aqu isqueri cribratilibre d, ie feriptorib. oe, a. IVapra depafcan- quercus 'elnullas proferant. odium. baccas 178 — And. Matthioli Comm. baccas , nidatasearumvadices à civeumflante terra bybernis algoribus opponere , certiftimum es vemedium. Anant olta 25ioii apricos trailus Cr colles, calidasó, regiones, mam in frigidis locis non proveniunt. Sylveflris fe Aetbiopice oles lachryma lachrj- licet multis polleat viribus, ejus tamen in Italicis officinis mullus est ufus z ned, quod eA 4d nos afferattr , adbuc comi Pertuiy za. —' babeo. Sunt, qui banc putent illud ejfe gummi, quod medici vecentiores, €» officine quiammi elemi «ppellant. Verum illud Gummi certo argumento est , olea Athiopica lacbrymam gummi elemi nop effe ; quód guflatu mordax non fit, neq, linguam vel. elerii, licet: tttm etiam , quód omnibus per[icuum fit , eam lacbrymmm ( efiimproprie gummi appelletur ) non in gum qui. dem, fid verius in ve[inarum genere efevecipiendam : cum igni expofita flatum collique[cat c» diffundatur,quemadgo. dum & refine , qua? piut , picea , Cr xlivefinam fundentibus plantis colliguntur: licet nolis prov[us ignota fit plenta,a quain Oriente defluit. Siquidem nullum gummi genw (quod eco fciam ) ignecolliquefcit, nift addio aceto vel yinpsgur. potius fLatim comburirur. Esl e» alie olea maris rubrilachr 'yma, ex qua ( ut Tbeophraflus inquit lib.g.cap.8. ) i ; fi. 10 flendo [anguini medicamentum conponunt. | Cateritm quamvis etate noftra obfcura adimodem fit summielemiorgy, ejustamen vires clariffime apud chirurgicos & vuluerarios medicosveperiuntur : nam in cal vatiefraduris ac vulneribus — Amurca siirific? unguentis, Gemplaffrisadditur,aden ut pre[Iamiftmum fit in bis [enandismedicamentum.De Amurca olei po. olei. firemouil aliud dicendum esl, nifi qubd fit admodum utilis ( ut memoria prodidit Cato ) apotecarum c officinayum fa- bricis, ubi lanei;vel fericeipaunivecondumtur Nam fi calci admifceatur, C ex ea inde parietes ineruflentur ablimanturg, item laquearia C pavimenta, non modo parietes comradtos, vel adventitiosbumores nunquam collacbrymant, c fitum minime contr abuntzfed vec blatta, nec aranei, nec cujufvis generis vermizuli ibidem gigni poffunt. Sylveffris olivaoleum. cateris adffringentius elm doloribus gapitis utiliter pro-vo[aceo [ubfHituitnr, fudores ill C defluentes capillosco- a hibet, capitis fuv fures, ulceva manantia. (cabiemó, abflergit. Tardiusetiam canuiem iiunt;qui eo quotidie perungun- NC né. tur. Olive vires prodidit Galen lib.6. fimplicium medicamentorum, fic inquiens. 'Olivevami quantum babeat adfri- 10 Galeno, ipis, t Mota C» frigiditatis participes (ant.Fructus vero fi quidem ad unguem naturuit,moderatà calidis egi: fin imma-" turus esl, magis tum ad[Iringit, tum vefrigevat.Oles (ylve]lisvami,ac folia magis ad[Iringunt, magiá, refrigerant quam Nomine. domefica,' Olea fativa, fic Latino, ut xix iaceGr Grat£vocatur: ArabictSaiton feu Caiton: Mtalicé Olivo domtflicg: Germanice £xbautn: Hifpauicé Olivo c Axeytimo: Gallice Olivier. S vylveffris autem A'yginada, gnórwG- appella. tur: Launis , Oleaffer c Olea fylytflris: Italis Olivo falvatico: Germanis foiber Defbatim: Hifpanis Azebuche: Gali! Olivier fauvage. d ERE 3 x Es RS o f Olea fativa eft& iles LSyl Tab.Oleafter Lon-Lug.Ca'f.1I.Sativa;olea &colea fativa herbariis dicitur. Olivarum genera plurapro. - IJ inius lib.15.cap.3. Columel ib.5.cap.8.decem recenfuir. At Virgilius 2. Georgicorum 39 merat quz nora fatis, Orchites, R adios & Paufias. 'T'ria quoq; ad nosadferuntur generasgran- liffimz nucis fere magnitudine ex Hifpania muria condita, que Superbe Plinii forté:dein majufa: oblongz ex Gallia & Italia; tum Genua minores fotundiores,quae Olivello vocantur. Verüm apü * nerofum Baronem Rudophum à Salis Czfaree Majeftatis confiliarium, aliquoties ccmedimus pe liaresà predictisolivas,que oblongz funt & magnitudine ad Hifpanicasaccedunt,verüm minorefi n pulpa feu carne & nigricantes, quaein Rhaetia fuisán hortisproveniunt, — ; s olea feu &otinus Diofcoridi :olea fylveftris, Lac. Lob. Dod. Ap QVERCUS. wi. GLANS. Spo CAR .CXXL. iin peffo : ;oran itur. G andeseofdem effe&us ex i mciunt: capitis dolorem, & Hatusi ftamtefitatze vengnatorum ex v * 1 Intrit 7! - flammationes : onveniunt.Ili €0s Quercus Agys aaa 2. Se pro- pifingirsQuerca aei allngi Theoph . amis vero laviori, Materievobufla, dur. ; ; i producit cum majores, tum etiam minores, quas ompbacitides v. D pin romirum es ( ut Theophraffus est a 2 ? enarumbiftria )q uid al i | quercus. Nam gallam gignit parvulam a amr n nigram: quin é» ali ud € fradtu ad modi diffcileyd tamen Í bac a iemcolir des te C perforatum , C tauri caput. Gral pudempim pela 'ilula guntur flagrat eti In lib. primum Diofcoridis. 179 L QUERCUS LATIFOLIA. IL QUERCUS FLORENS. - 10 20 utilem verno autem tempore fucco melligeno inficientem,tum tactu, tum guflatu. Ing, ramorum ali pilulam aliam gignit Jine pediculo, concavoó, fefülem, peculiarem cert , verficolo- rema, Nam eminentes quodam umbilicos candicantes j3 el aftim variantes ni, i-e babet :partem mediam gran HL. QUERCUS. $* L mitur. apa : quanquam varü. L foliis convolut am, compreffam atq, oblo oliis ve. rotetgo adberentem pilulam fert candidam , aquofam, dum tenera est: hac etiam interdum mu[cas intus continet , veni- ensá, ad incrementum juffum in modum levis parvula galla 40 Tumpunt : communes enim eos cum cateris babet arboribus, «at. Sed nibilominu ( ut didum eft ) fevax hac avbor babetur plurimarum : batenus Theophra[Ius. Caterüm non dubitan- 2 2 erc 2 2533 * Actis quod, glandiferi j ur 5 frithu efiies glandibus prorfusveclamet. Efl autem rare carpiti non s, leyi t|po. Atqui, ut ad fructum redeamus, eft quidem extima parte, AE o includitur rotundo c (cabro:imterius verà triangulari forma nuclei (unt, qui tenui Cr levi cute;caflanearum m quA : "Nucleus albicat. hori fa deu e» ; re d E ue LIE por dulcis & fubaffringens.Materies dura. ed non admodü Z i certétem. rami graudimi. -Provenit in [ylvis.tam inplamitie quam i .Gli —CBiole tiri deleifantur ac pinguefiunt : quam cum ejusadvenit maturi rglires in Car- "TADt una tAntit noce "'gatimfylvas ingrediuntur. ltem i ebfeffos hojtibus bomines in oppido E Cie indurefcit. Fungosomitto, qui radicibus, € juxtavadices e- Quinetiam vicum taceo, quippe citi in aliis quog, proveni- 18o And. Matthioli Comm. IX 4A GU s X..LL EX Ce . [m » e " de. XL ILE X LATIFOLIA Chi us : ande viditaffe, Cornelius Alexandn z Ípinofa. - dor, donec fe obfidione libera fent. Fagi folia efitata labi gingivarumá, vitiis mirifict opitulantur : tufa,illitat, t tia membra corroborant. Glandis faginea cinis venum a utiliter illinitur Yt E x infuper arbor eft in Italia notifi Gateó, proceritatis , corrice in rufum nigricante t. ns x T jt denfa admodum eff, gravis ac vobufla , in atr iciscó- — Eu * Foliis laurinis- ac perpetuis viret y fed qua ex Mera MDTPPRIMU B féabraó, po codd virefcant, levi EUN fo e : oto 4 "tia. E , unt. Dutm Mexestg terumfo, "s fne aculeis elterum.. Hoculi ; Hetruria : illo veró Hifpania. — Meminit ut Tlxdu- "^A : Sf jj lr. 6.cap.s.dereruflica, fic inquiens : Polfunt €? pex —— E ENNN| : ^ Busprobà dari, fi fit eorum copia :. YMigneat eit quernea , fed ejus generis, qua [pinas no quoq, tti Suniperus , ve[uitur la pecore.. m & Theaphraflt teflimon 2 1 ! 1 z ; à 2 4n Á $milacis | PENES 4 n Micis genere ( ut me tonfide- ? m 7 É « 3 UT f ke aut. bift.) ur "ill quit kimi 2i malis, Gr virgulterum tenerorum ilicis iiri 99 (mik / i yy 3o In lib. primum Diofcoridis. — .* J81 XIL SUBER PRIMUS. XIIL SUBER SECUNDUS. tA NONSE 1 s S. - E veneno[a , ex eo genere fumi debeat , que lethali careat noxa. (f). Sed ff Cornarius Tbeophraftum fibi alioquin familiarem £0fi- x (i7 fuluiffet , qui fmilacem quandam ( ut paulo antt ofendimm ) QUA] in arborem ilici fimilem refert ,redtius meo quidem judicio ; c : QJ paucioribus rem banc explicaffet. SUBER deniq, ar- t ÉR bor eft fructu c folio ilicis , perpetua fimiliter coma virens , ratio, & quanquam id negat Y beophvaflus , fed crafifimo cortice ve- hiftoria, füitur, atq, ilicimagnitudine cedit ut ii quidem atteflari po[- funt, qui Baccano Romam profeta unt : eo enim in itinere in- numera Suberum planta vifuutur. — Atqui duo ejusvifuntur Subet due genera : alterum folio angufliore, prolixiore,acuminatioreg,; p « alterum vero breviore , retundiored,, & per ambitum ferraro, acuminatis quibufdam in locis incifuris.. Glandes quo, profert ligneis pares, pauló tamen minores, deteriores. — Hoc in Ro» amano, illud in Pifano agro proveniens, Hac cortice exuta mini- mi arefcit , quemadmodum reliqua arbores, quandoquidem - Rátüra haud ignara , quód (epiffim? cortice expolianda effet, ateriem duplici cortice munivit.Intev plures, ac varios corti [us , qui in vebw domefficis celebrantur, ille praci- — Suberis *ft, C vulgaris , quod futoribus maxim? fit expetita ad x eerie crepidas conficiendas. Quim C glalis ex ea factis utuntur pifca- e « tores, quód ea nunquam aquis mergatur , fed fupernatet fuf — 7 nendistetibus plumbeis glandibus in altum dudlis, Meoá;. nius lib. 16. cap. 8. fcriptum fic reliquit. | Suberi minima ar glans pefüima ,varad, ; cortex tantum precra[fus, ac vena, atq, etiam in denos pedes undiq, explanatus. Ufu ej i ehoralibus maxime navium , pifcantiumá, tragülis, & cado- vum obturamentis : pretereain byberno feminarum ealceatu: quamobrem noninfaceté Graci mulieres cortices arborum ap- , pelant. Sunt qui Suberem feminam ilicem vocent , atq, ubi ze ; mon nafcitur ilex, pro ea fubere utuntur , in carpentariis py eci- pu fabrici, ut circa Elin, C Lacademonem : nec in Italia tota gite ji omnino.Et £od i £ap-40n- Pe Ew materies tardi ime veteflatem fentit, ficut robur, larix, caftanea, julans: bac. Pliniu.Hfl& alia arbor glan- p ifi *'asquam.quod caud icem babeat Subeyi non abfimilem.folia . . cat : &e- jns ferat (beris corticem veri de lgmimateriem & glandes isi. dra. tifivecerro mo mabfimiles, Hetruria vulgà appellat Cerrofugaro, quafi Cerrifuberem dicas. 1d quod etiam feciffe vi... (£F ehtjquit Ai quandoquidem Theophraflo lotofuperiw citato ea PHELLODRYS dirirur : copiofa bac in agro Senenfi E : EM — a nehnis * : Li BS l| And. Matthioli Comm. Anguil- /; omnibus Archidoffi, C comitatus S-Flova fylvis. . Sed illuc ufa, non pervenit Auguillariu , citt debac ayboye nibil E. muc minerit inter glandiferas, quain Italia proveniunt. Non differt fuis infacultatibus ab aliis elandiferis, Suberis Cortey Suberis £ritus ex aqua calida potus [anguinem fluentem ex utralibet patte fr fit zeju[dem cinis ex vino calido faugtünem exce, au vires — rifjusmagnopere laudatür,. Ommittin glandes in farinam tite Q potui data, erachme tnu pondere , ex fucco plantas. b ABRE ginis, auxiliantur ommbus alvi, c uterifluxionibus. Confert earum decoctum potum contra venena, Crüda ac vecentep. intritey lites, iflammationes leniunt.. Mauuntur eadem cuim falfa axungia maleficis ulceribus. C4lyx quo s lendes ig - Glaadi- arbore fubflinentur, ca[dem poftidet facultates, fed magis vion ad[tringit tum contrabit.Galemo tam quercus, quim qua- --— H randa aliarum glandiferarum arborum medicina commemorantur libro 6. [implicium medicamentorum » lisverbig, si sd : bes Quercus partes omnes ad [Iringentis qualitatis participes funt sed plustamen babet, quaintrunci cortice membrana fub. : Galeno, eff, tum qua fub glandis ipfius calyculo,ea videlicet,qua fructus carnem comveflit. Quamobrem ad profluvium muliebe c» fanguims expuitiones, tum dyfenterias C diuturnos ventris fluxus commodam effe credunt, Maxim yerb ea tutt des 4 coca V alentitstamen adfringunt, [ague, C iex, feu quis bas fpecies c|Je vobori velit;[eu toto genere diverfas.Quiu c lia barum plantarum tenella illira mon in[lvenué deficcavevalent, minus autem qua fitat alterius voboris nimirum qua. minus fortita funt adflriclianis. Siquidem ego quandog, glutinaffe me vulnus memini falce infüélii, cim nullum ade[fct. T ! anum medicamen prater ip[ius quercus folia:tylyvi ea i levi petra, c vulnus.omnema, vicinum locum contexi, Eand vim foliishabet c fetélus voboris, e04, medici nonnulli ad incipientes c cre[centes » phlegmouas, nam qua jam3 bementes funt ad[Iringentia re[puunt-Sed talia ad curandi potius vationem,quam ad prafentum tvaClatum attinent, terii inprafentia noviffe,quod eatenus adflringeutem quatenus ditum efl; facultatemquercusobtiueat, fufficit ; ac inde deficcandi, atq, adflvingendi : excalfaciendi autem paulo infra media, in genere feilices eorum , que ( ut fic dig tepida funt. Arbor, qua Ngus Gracis : Quercus Latini appellarur: Cbellot, Hullet, aut Beluth , Arabibus. Ouercia, n Gydbaum/ Gerinani : Robie, Hifpauis : Chefne, Gallis, Que vero ?nyás Gracé: Fagus Latine dicitur : Arabice Ci aut Cbiachas : Italico, Faygio: Germanice bufbatum : Hifpanice, Haja: Gallice, Fatt. Qua denig, Greca voce Latina Mex nominatur : Ayabica, Barbes, five Carmas : Yalica, Elice : fve Leccio : Hifpanica, Auzina , & Anzin Gerinauica, Cedyoydyeh. Gallis Veufe. Suber aute Gracis exis : Italis Sugaro : Germanis, SSatitoffelbofn. Suler, . &uflifolium peor gerépvs«Gx, Phellodrys, Gratis pariter gevkédtgue : Italis prafertimá, Hetrufcii, Cerrofugaro,-— — - Quercusdle/: Veteres omne'genus arboris 4vic appellatione intellexerunt, à 4efo erumpo pullulo: pofterioribus 4e: omnemarborem glandiferam tantüm fignificar & przfertim Quercum, voce Latina comprehendi poffe ?linius negat : atGáza Roboris appellatione contineri pofle. Quercus apud Latinos,modo pro genere, modo pro unica ejus fpecie ponitur.Sic fru&us£xAaw, dicantur:licet Latini;ut Jabolenus ait,glandis nomine omnem fru&um fint complexi:at Plining dem, inquit,qua proprie intelligitur ferunt Robur, aC rca ; quinq; Theophraft. 2. hift.9. Platyphyllos,hemeris,phagus;eg aliphlaos feu cer caudice,ligno;folio;fru&us fapore,magnitudine;figura;colore variát.I.Ouercus latifolia fe los'Theophraftüicujus iconem adjecimus:quam in marem & foeminam diftinguunt.H. Querca mo pediculo ef HemerisIdzeorum,EtymodrysMacedonum;PlacidamGaza interpretatur:hui re,quod longo pediculo & tenui affixa fit; modó unica;modó gemina glans:hujus & flor: I1. Phagus £i Efculus,Roboris primum genus Clufio | qui quind;Roboris fpecies pro| Pannonicis diftin&as in quo genere mas elt & feemina.IV Quercus calyce ec mejor sIdaeorum hil. fols c habemus: oblong In lib. primum Duofcoridis. 183 cro caftanearum more, aliquot parvas, pingues & oleofas nuces, non rotundas; fed acuminatas & iriquetras. Quare Fagus Latinorum fui genéris eft arbor quz Theophrafto 4f» vocatur, fciffimam Gaza reddidit, eà quód ejus materia facile in renuiffimas laminas findatur, Fagus recentioribus, X. Ilex- «eír& ( quia ferra propter duritiem fit fecanda) duplex;altera folio non fj do arra fpinofo. Ilex Italica folio oleze.C.B.Ilex prima folio oleePlinio.IlexLac.Caf. Lugd.cui & Phellodrys folio ferrato angufti- folia.Ilex anguftifolia Tab.Ilex prima Matthioli & SmilaxArcadum Theophrafti, Cluf.hifp.Suberi ra- mulumhujusadpinxit Lob.XT. Ilex Hifi panica fpinofo folio. Ilex major Cluf. hifp. & Pan.lex major glandifera,Dod.llex arbor.Lob.llex latifolia,Cam.in Matth.Ilex Taber.Lugd.cui & Phellodrys nigra: Ilicisalterum genus Cfalpino. Haec altitudine & ligni materia cum precedenti convenit, & foliisdif- 10 fert,qua in hoc latiora funt, ambitu finuofo & aculeato: licet in eadem divería etiam obferventur, ut in juvencis folia per margines fpinis horreant, adulte veró aculeis careant.Flofculi pufilli flavefcentes,ob- longum racemulum conftituentesMajo menfe inveniuntur:quib.fuccedunt fru&us feu glandes ratione locorum variantes, interdum namq; glans major & longior, ut in Hifpania: interdum minor & brevior quam in quercu , ut in Narbonenfi: fpinofa attamen intelligitur calyce;qui per maturitatem alicubi ni- gricat, & cujus nucleus albus gratid; faporis. Frequens hzc in nemoribus & convallibus Hifpanize & Gallie Narbonenfis.XII Suber;dicitur & Ilex feeminaPlinio: duplex eft,alterum rotundo,alterum ob- loneofolio.Rotundo,Suber diciturLac.Lon:Cord.inDiofc. Cafal.& Suberella:Suber latifolium,Cluf. hife.Caft. Tab.Lob.Süber folio breviore & latiore,Lugd.Phellos five Suber Dodo.XIII.Suber oblongo folio: Suber anguftifolium. Caft, Tab. Suber Aquitanicum & Suber folio deciduo Theophrafti, Clufius 20 hifp. Suberi latifoliee fuae ramum adpinxit Lob.X I V, Phellodrys, id eft fuberi quercus: Ilex foemina Arcadibus, Theophrafto monente, Phellodrys. Calt,Lugd. Tabernaemontano. L CASTANEX. IL CASTANEXX EQVINEX. gem 0 CASTANHENEM CAP. CXXII Nah onus aequi Caltaneas, aur lopima, aut glandes fvisappellanc, adírin rohis,quicphem erambiberunr, Ad D E pen quse carnem, & corticem media intercur| $o. : e . Caflane- atum có- $5 Marroni juglandis amplads, foliis oblongis : : Ls ida; aparte plana, prius exiccatac ab utrog, atd, aliis domeflicis utenfi- 2 libus * y : i84. And. Matthioli Comm. Caftaneo Ijjus admodum apta eff- fiquidem non modh ex ea fiunt trabes , tigna, afferes C pedamenta fed C cadorug Cofta Cr tgs Quen rum cindus: verit ignarisinepta,. Montibus, Gr opacis gaudet magis pe campefhrilus, & apr Hi. Cry quoi quina füaaliud Caflanearum gens , inorientalibus regionibus, de quo tam apu antiquos, quam recentiores ( quantum vide, vim legerimG, ) nemo eft , qui meminerit. Arbor eft Caflanea bac Jpedtataproceritatis, folio pentaphylii fenis samo d, ipii vis fed longe bumana manu, quin etiam Ricini folio, grandiore, longo ac tenui pedictilo appen[o. Ecbinos fert in CACHUDÍR snagnitudine noffratibus equales, fubrufo colore , verum duriore ac craffiore putamine, aculei varis, fed tobuflis ac fimi, € caloreflavefcentibus : finguli fingulam includunt caftaneam noffratibus feré fimilem,cvaffiovem tamen TOt undioremá, cortice [ubnigricante,praterquam anteriori parte,qua i nterno echini putamini con jungitur ea enim albicat macula £or- dis figuram pra fe ferente, quemadmodum videmws in Tepentis veficavie femine. Totusidem robuflus efl, fimples.z And ' aullam intra fe aliam tuniculam babens que carnem ambiat illi fimilem,qua noffrates caflanea contegunttr.Sapor pulpa vulgarib.fere fimilis babetur fed dulcior paulo,nec adeo mandentib. grato [i tamen ex ficcofrudu id quidem rei percipi poteft. Adftringunt, c flatu devorate pariunt. EQVIN AS bafce caflaneas appellant Covflanrinopolitani, quód anhelo, fis ac tufaentibus equis plurimum auxilii afferant devorate Dantur quog, [anguinem vejicientibus. Planta TAIIUI., Ula "einn pregnantibus ecbinis mifit ad me Conflantinopoli Gulielim. Quaccelbenus Flander , medicisinfins , unacum qum boue plurimi aliis , de quibus in epiflolis latius diximus. Caslanea vebementer fiftunt tum alvi, tum ventriculi fluxionesjdg, zes. maxime ficca: quin C fanguinem excreantibusprofunt. /— Tritacum fale mtlled, , [ubacheá, rabidorum canum morfus utiliter impountur: & cum bordeacea polenta C aceto illitemammarum duritias difiutiunt Venerem excitant eo dud flatum gignant. Largius in cibis [umpta capiti dolorem inferunt, inflant, alvum adffringunt, ac &gre concoquuntur: at. tamen que cineribus obrutatorrentur vulnerato prius in latere cortice,erudis C elixis innocentiores redd untur,prefertim ficem pipere, & fale, vel faccharo edantur. Interior caftanearum membrana vubens, qua albicans pulpa circumveflitur ex vino at[levo pota, duarum drachmarum pondere, fíflit valenter immodicos omnes alvi fluoves,c» fanguinis rejedliones, quin etiam cum pari pondereramentorum Eboris , alba feminarum profluvia cobibet ex aqua alba Nympbea baufla.De Ciftanc. caftaneis dferens Galenus libro fecundo de alementorum facultatibus, fic inquit. Caffauea omnium glandium funt pras Sn vi- flantifima. Sunt qui bos fruclus Xevoiaove: appellent : bi namq, C" (oli inter fructu agvefles alimentum memorabile corpuri Gal . prebent:bactenus Galenus.lMlud porro in bu verbis animadvertendum; quód Caftanea.quamvs eas Gal. plurimum nutrm prodiderit.nou tamen in cibis commendantur fi comedantur frequenter. Nama, ut idem auctor eff libro de tenui ViClusTAa tione, fint ille in aqua cott, fint tofle, fint etiam frixa, femper efttantibus noxam inferunt multoá, magis, fi cruda edan- Bomina. ry; Quod etiam libro de cibis boni & mali fucci memoria mandavit.Caflanee ita Latinis vocata,Graci Kélg nva, aupdlina veh loinatven, 4( Aus lieve, Win dicuntur : Arabibus, Sadianalach, Caflal, C» Stebulot : Italis, CafLagne: Germani, Seften; Hifpanis, Marones: Gallis, Caflaignes: Bobemis, Kasftany. — . Caffanea uégswve S «agde, à Caftano Magnefie urbe, Phocioni: Nux heracleotie Plinius lib. 15.cap.2 3.generaocto recenfuit. A Wee os genus; unü fy veftriu tivarum.Sylveftrium proventus in Alfatiainferiori:fativarumquedam minores,que populare va Plinii videntur: quaedá veró grandes ex Allobrogibus allata quas Marones appellant.Ver & fapore etiam differunt. Nux Euboica Theophrafti cenfetur,quam Juglandem aliquando G. Caftanea herbariisdicitur. HI. Caftanea equina Lob. Caft. Cluf. Pan. Lug. Tab. Caf. qui dubitat Myrobalants folio Heliotropii Plinii, Addit & tertium genusLügd.hiftoriaCaftaneg humili entisad montem Pilati non longe Lugdu habet Monardis ,'& exeo "x a , Cafü .. ganvarumex India, — — SGALEA. CAP. CX frübus eft quercus. Aliqua P pellatur, parva quidem, fed t artietl i . eMeum |. | $ ) modorugofa, folida, nullo foramine ROM B plana, levis, perforata. Eligi debet om. ) Bicacior eft. Uitriufq; vis vehementer a excrefcentias in carne,fluxiones gi ; que oris ulcerationem cohibent de à "cávernisinditus, doloremfedat, ^ Cremat us , donecigneflagrent, & vino, aut aceto, autaci iaextin&te, fanguinem füpprimunt. Decotum us infidere expedit, efficax eft, & contra ocidentes, fluxionesdue. Capillos denigr. * prisons [ » hisaffe&ibusconferat. In fumm firingenda, autfiftenda , aut ficca E . Inlib. primum Duofcoridis. 18s qua leviores babentur,. Ceterüm neg, in boc Cornario adffipulandum effe judico , quàd fuis in Galenum cmm Cornarii tam primo, quam fextolibro decomp.med. fecundum locos,acrtter contendat, niluliudompbacitidem gallam Jr Ue E iinln- ridi, & Galeno, quàm calycem illum, quo glandes in arboribus continentur. Hoc tantum argumento ductus, qu Jg ius d cap. de diaria clfleri feribat: Um. ed ntt vong, Fu dE 73 molior, SE b Pnmwépuney d vis dpvis. ds P yum illud.in quo glandes inferuntur,quod recentiores cu- Iw effe is plan? corruptum apud Paulum locum docuerit , aut eicit Galenus,Dio[corides, C Paulus nufquam;quod equidem legermm,ufi funt hoc vocabulo sagoxirie pro galla,nifi adjectivi, d » t (tx "a EI f o0 OFT x £s d 26d E 2o C cum fuo donc ngnis. Quare concludendo putaverim,in Paulo legendum effe, 2 » nn dug nut pr AES And enpanicla propri appellari. Tametfi Cornarius e om. Andernacus ,qui in Patilo vocem illam acerbam Qvam interpretaturGrace lingua peritifimi,bac non tognovilJe meg, cacur. ifacultatem. 2 funtá, ii , que ignem experfe non fucrint, Janguinis (uppreftionem praparare £45 Ou. ] iere oportebit. Quercus fructus wrnis Grace dia: vatrabici, 3 titio &ydépffe Germazicé: Galba, & Bus alesanebhublimky. Ro s MEGEIO t0 Graci codices babet uovdtiy due, Qua voce con, jofco idem galla omphacitiddfiguram. n prius magnitudinem expreffffet. Attamen ex.i manifeffe eam etiam ad magnitudi- E. ius Autem, cim eam tuberofam interpr 0g; magnitudinem innuil[e videtur. ' Quocirca no- zc RT v. eR. iod AE. : by iuri ret NS ... Nomina; acitim rugofe parti avticul Igitis , cum extenduntur, fimilem reddere : quod non folum ulum: fed multo etiam magis on itides ipfa apertifimedemonflrent, — A ]f&men eft coriarii fruticis ndsspelles. ] Arbucula cf 2 f infeffi iBó - And. Matthioli Comm. I RHUS. 1L VIBURNUM. s S 93 am Rhois Y) Hw Grecorti , cti | VbiEPI ub rap DAI Esc od R eti ( ut feiibit Pliniusli 24 capi. ) Latini thon ejt Rhois plura no- miuaa- ioco deferip iL aliud eff F Diofcorides, imnatta -., Pontica eror & jn elder, lg [ PUE PerriCri- bitur, effe pitravit Petr mii l- 65, dicio rbos Gractlegenda eft in C píusros ^. : A UE o I eMe $ynacü, 6jUs [emtentiam acriter explofit Manavdus Mannam fluidum interpretatur, quod nomen Gracie itóntis: norigg 707 babet. 1d quod mibi errandi . eam avbufculam ejfe,qua vulgo Lantana « um Tbeophr.codicem perles iffem;Tbeodori a ilibe; fam. citm jam dudum pro certoex; cujus radicibus vifcum quidam co. In lib. primum Duiofcoridis. i87 Douantum lentafolent inter viburna cuprefti. Exit bec vamulis digitali eraffitudinc, bicubit alibus, foliis fer? ulmeis, crafioribus, incatis, er pilofioribus, qua paribusite ernodiis adverfispediculis conjugatim adharett; per ambitum tenuifime ferrata. Florem edit album, umbella modo co- | óivewesus. acini prodeunt lemium niodo refi qui | [latim exortu virides, deimde vubri, demum vero nigri fpes antur: radice per fumma ce[piti vagaute: virga aded] ntaó, babentursut ad colligandum fa[ciculos tis comemto- de utantur vuflici.N afcitur in feplbus, c frutetis, Ci 0. Folia afpera [unt & guffu adffringentia: frudtus, ubi ad Miam pras maturit ten, alvum exolvit. ente, x. adflipulatur Ruellius, non folim quod bac planta fte- xilis admodüm ac lenta omnibus fuis partibus habeatur fed é quàd batenu iu Gallia proprium retineat nemen-Nam | Viüroi . detritauma tantum litera ibidem viurna vocatur. Plurade bac planta diximus adverfus Gtilandini calmnias in Epis Galloii. Fo /lolis noflris, Non defunt autem , qui geniflam quandam Viburnam faciant, co tantum argumento, quód Calabri Geni- ade flam illam, V avorna nuncupent.Atqui nibil es, quod me adducat ad credendüm,V. irgilium Geniflam vocaffeV iburnum, viburoü citm bac proprium babeat nometi« Viburniitaa folia ad[tringentis funt facultati, ut pradiximns , ideod, praefat ad va- ctt.— cillantes dentes confirmandos, C» gingivarum vheumatifmos, fi decoquantur in vino aufleo: atqui longe magis valebit, fi - n ctim olive foliis decoquantur in aqua & aceto, C ex boc decocto fane foveantur dentes. Gargarizaturidem ad columella —— paominentiam C ad faucium fluxiones : uvarum acini arefacli anteaquatn mature[cant , cin pulverem poti, alviflu- xiones fiflunt.Paratur ? vadicum corticibus fub terra maceratis, C fubinde decodlis, c diutu[is vifcum ad auctipia baud inutile. Folia ubi inlixivio decoquantür, capillum denigrat , & eofdem fluentes fiftmt. Cateriem cum Rbois mentio Co- tinum arborem mihi in mentem vedegerit , quam Itali vulgo vocant Scotano , quüd bac quoq, planta coriarii utantur, non inus quam Rho? ad coria Jirmanda,pretermittere (aue non pótui, quin in Medicum ufum bie ejus bifloriam, c vi- 30 res attexerem , Cy ejus quog, imaginem adderem.. Eflitag, COTINUS planta vel arbufculafiuticofa , foliofaó, ra- : ie ai I1lL COTINUS — T COTINUS CUM FLORE. abrubeatibud,, folii denfis, tereli ndieribus, ac latioribus odore [ubgyavi, galla cis tubrve ctibitorum a en q 0g, adbuc grandiór evadat ; candice bumanü ve mfechiünibpus expetatur.Gerit in vamufculos. agro Verónenfi, 6o cap.is.bis velis. Eft r Jt 4X0, tt ufculam adolevit-Vis illi adflritoria infignis, exiccans, t ulcera, quin etiam columella, c» faucium defluxia medicamen ex bus nominatur : Nominà; Suihacli 188 And. Matthioli Comm. Sumach, Adurion, Rosbar fadifficos, [eu Rofaidicos, Arabibus : Rbu, & Somacbo, Italis : Sunmach, c» Sum agro Hifjanis: Germanis, Gyarbotbaum : Gallis c? officinis, Sumac, Viburnum autem Italis Viburno: 1 nfubris, Lantannua: Gallis, Visi e Mau[fane. Germauis, Codblingbautt. Corizus, Italis, Scotano c Rofo. T o gmnvulgatis Grecis codicibus btc legitur ereoaclas, boc eft, ilicis modo. Hac dicliodtiagatione al interpretibus Rue]d lio, & Marcello omi[[a fuerit, certe nefcio. Sed mibi quidem vifaeff non omittenda, quüd mon mod eam qt09; Oribafius legat; fed quód etiam Rhus foliis pulchre Micem amuletur. - * e LRhusze Hippocratià colore coccineo acinorum dicitur: RhusCord.in Diofc.Lac.Lug.Tab.Rhus coriaria, Dod. gal. & fol. Rhusobfoniorum Lob. Sumach Lon. Caftori. Eft & alterum genusà Plinio, myiti folio, propofitum, de quo Gef.hor.Lob.Lugd.Dod. Tab. II. Hzec quibufdam Viburnum Vergi- 1d lii videtur, aliis fpinea Theophrafti. Viburnum Gefn.hor.Caft. Lugd. $einer Sfbaumn Trago ÜcLon. Lantana (quod lentifint rami) Gef:hor. Dod.Cacfal.cui Rhoe, five Fluidajut Gaza vertit, "T heophrafti videtur. Viurna vulgi Gallorum & Ruellii, Lobelo. III.Cotinus Plinii, Gefchor.Cam.Caft.'Tab.Cori- nuscoriaria, Dod.Scotanum vulgo Caf. Coccigria Theoph.Gef.hor. Lob. Lugd. Tab. CoseygriaPli- nii, cocconelia Theophrafti Cluf.Pan.Quidam Rhoem coriariorum crediderunt, eb quàd hujus cortice Allobroges coria fpifíant, & Gaza wemugvA cav legitapud Theophraftum , & Prunum fatis abfurdever-- tit. Oleam Athiopicam Hippocratis, Guilandinus nominare folebat. goi£, PALMA. CAP.CXXV. p2s in ZEgypto gignitur.Ea medio maturitatis vigore, autumno decerpi folet, Arabici myrobalani " fimilis, pomatis cognomine, colore viridi, & odore mali cotonci: quod fi ad maturitatem pervenire finatur,pheenicobalanus fiet.Palma acerba eft, & adítrin gens:contra alvi,feeminarumd; profluviajin vi- no auftero bibitur:haemorrhoidas fiftit: vulnera glutinatillitu, Phoenicobalani recentes plus ficcis ad- ftringunt: capitis dolorem afferunt : copiofiores in cibo inebriant. Sicciores fanguinem excreantibus, ftomachicis,& dyfentericis utiles in cibo:illinuntur cum cotoneo;& cerato cenanthino vefice vitiis.Ca- ryots, pr&efercim cfu, faucium afperitati medentur. "Thebaicarum deco&um potu eftuationem fedat: vires recreat cum hydromelite veteri fumptum : cibo idem faciunt. Fit ex eis vinum ad eadem conveni- ens.Decoctum per fe potu, & gargarízatione magnopereadítringit, & cohibet. Nuclei palmarums cz- terorum more, cremati in crudo hi&ili , & vino reftin&i, cinere loto,fpodii vicem efficiunt, mifcenturis in calliblephara, quàd fi non juftam uftionem acceperint, denuo cremandi. Vim adftringendi habent; & fpiraculacutis obdu&tu fuo claudunt: contra oculorum uvam, & puftulas, palpebrarum defluyia, cum nárdoeffe&um praebent: corporis excrefcentias cum vino reprimunt ; ulcera ad cicatricem perdugtht, Sed inter primas utiles ex palmis humilibus ZEgyptiae. : EUN ^ - T , eoinf dufre, PALMA ELATE CAR. CXXYVL Alma; quam aliqui elaten, àut fpathan appellant, fructus palmarum adhuc florentium involucrum eit, calixque: quo in fpiffamenta unguentarii utuntur.Optima habetur odorata,;aftringens;pon fa; praclufa;intus pinguis. Vis ei adftrictoria:fiftit ulcera;quae de pafcunt: laxatosartus co mifceturcataplafmatis, & malag fta conferentibus cataplafmatis. od. . ^ Palme | confide- ratio & hiftoria, 4 € infolantur ad ufus, ) nucleo intus duriftimo, obl ef magnum pulvinaris faciem reprefentans,extremi nii. Debi[rit bec fuo tempore, C numerofos pandit fl In lib. primum Diofcoridis. i89 ! DACTYLI CUM PALMA elate. L PALMA: CUM FRUCTU & floribus. Da&ylo» rum dif- /j it Theopbraftüs lib.2.4.8. máres feuctum mon ferant. Qv andoquidem, que fr: es. Tales etiam in Cypro, ins meantur, alios quam inter candidos, genus, quod regium vocant; forma, reliqua diflaut : noa enim 7. b altitudine, 4o " ANNI eiut T" i natura ,y «alin M "y femine. Sapore itr , adeb ut primo flatim guftu non placeant : € allecti que nifi tradu Aeg)pto, & Cyproad en animus eam effe.qu jam, 4t vefica ardoribus: alvum emollit. V erzm Quamobrem fi quis,cumfrigidi fit temperamentiea copiofius itit fumat nece[[e efl. Fori im utero alit, venibus opittlatur, ile pumilii, quod in Sicilia C»Creta copiofif altitudine pari excedens, folio ceteris fimili fed lone ma emergentes:é quibus bacca racematim prodelu, * 196 " And. Matthioli Comm. II. MUSA SINE FRUCTU. . MUSA CUM FRUCTU. 2» z SS NS 5e IL CHAMAERIPHES SIVE palma humilis, dis menfis pro bellariis , cum att echinate Cinara modo : atum , atq, pellucidum : quo artificio jucu es Thebaicas vocat , quantum ex plufibus Eit C aliud ab his p, Gracis verà à aporis acrimonia o. , In lib. primum Diofcoridis. I9r IV. TAMARINDI V. CUCIOPHERA. T WR 10 SZ LZ GRE S ao —/L 13 xm Jr A ; VOD es v dd dn i » qt. dtipulari Serapioni, quàu -Ex iis, qui ad tos importantu qtandam compatli deferuntur , jm cim non conftet à ve- »velpauci admodum imte- drin[aniam d furorem mulcent. Dantuvobffrudlis equaintercute affectis arquatis, C lienofis utiliter. Faciunt c" ad feabiem, lepras,vitiligines c lichenas: quin C contra omnes cutaneas exulcerat, Oj 7i ngejlum, tit Palma , fed per verficoloribus firagulariis gravis, carmofaó, cafa crifpa admodum, pedes conficiendos.Hac ex Theopbraflo tranfcri, ma ( ut puto) mifit ad me Conflantine : luritie excedit, in "verüm nullo intus iu» Voffendere hequeamus, C«terünm mullis exiflimentur Tama-. Tama- rindorü vires. 192 And. Matthioli Comm. Palmac- cerei quid in palma iliud fit , quod aliqui elaten, aliqui fpathan vocant, manifeflé decLavat Di, 1 g45 Pra efcoride;, ciu, inqui, " quid Palina, quam aliqui elaten, aliqui [patban appellant, fructus palmarum adhuc florentium iyolucrum el. Cui adf latur Ybeopbraflus loco jam citato, ubi ita fcribit. Frudiferarum aliamafcule, alie femina : intere Atem, quid ma, Ele. priui fuper [patban floret : foemina fructum oblongum illicopraftat.. Sed elate, Jivefpathe Galeno duo videntur effe duoge- perzljb. 9. fimpl. med. alterum quod tenerum fit paline germen: alterum quod ejus fit tegumentum, Primum vey) oem, ms. fortafje illud erit, quod in interiore parte involucr igignitur antequam flores prodeant, 1d, Dioftoridis teflimonis abali. Plinüla- quibus Bora[[us appellatur, atq, etiam Elate dici folet. Verum bac inve maxim? cecuti[f» Plinium illud apertifim) often. Ps. — dis quod ipfe lib.12.cap-ult. fcriptum veliquit, fic inquiens. Esl preterea arbor ad eadem IUDEHOHLA pertinens, quay, ap; €laten vocant, quod nos abietem, alii palmam, aliifbathen. Quibuspalàm e Plinium palme adhuc florent frudu inp. lucrum cum abiete arbore confudiffe, vocabulorum propinquitate deceptum : Grecis enim Phry , Latinis ab erem fini cat, Quin eriam eundem put a[e elaten palmam ayborem e[fe, cim tamen vel germen paliatantim vel florum fit inyo- ' Le e lucrum. Nec minus inter recentiores ballucinari deprebenditur Adamus LU : OHHETMS GérIaDUS, qui [Pat bans ip palma ui Jiüns: aliud e[fe cenfet, quam folia, quod enfiformia videantur.De Palmarum viribus p ractans Galenus libro 8? fimp], medi, boc eft cete. y Urum, five medulla, efui aptus: at fructus ejus, & maxim dulcis, nón paucam obtinet caliditatem. Ceterum i) denfareá, confilium ef, um illud palme. germen, um qualitatem. babet : verumplus quam ditta omuia exiccat iai im?particepif. P iim: facul. : etadt: Tes libro X. «dfir mom | dulc uandam, c adjlridionem babens pec b ipforum efu, quod. à [ane maxim? virides palmul. caliduere , ad[iringentes ver namdq,palmulart palmula non perfi ccisimpleantur, vigaril terati, Cr infedorii cocci, a pregnai o[fa in angninis drac miers five Dattiers.Hu, (jus ralibus, Tamar : Malis, Datto, Muf CAR à Avicenna leu mu fa jin; rem efle, cujus fru&us edit Adam in Parad. (— Poma Pafadyfi nominat: at Gar: ias hanc opini . Dod,gal.Garz.Caft.Ccf. 'ug.vocarit;at Lobe wes, Maurz Alpino:Mauzen, ein Bore C pacoveraàLug.hift owl Meminitidem Cofmogr; In lib. primum Diofcoridis. 193 herens fubfoliisoccultatur:cujus ufus ad fitim & febriumardentium £ftus refrigerandos,& ad arthriti- dem utilis. IV. Tamarindi, quafi dicas Palmulas Indicas, cenfentur oxy phzenica, id eft Palmulz acide & palme fylveftris fru&ussat videntur potius ad filiquas quàm ad palmas pertinere:dicuntur Tamarin- di Lac.Lob.Garz.Ca'falp.Cam.à Coftc;Lug.Alpino, Cord.hift. cui & Acacia Indica: Palma fylveftris, pui ccir Am MEM M quo nomine Lugd. & Taber.etiam propofuere;aliqui anNuxIn- dica fit d bitant: alii id quod pro Bdellii fru&uà Clufio in notis in Garziam proponitur , effe ftatuunt. . Pug. MALUM PUNICUM. . CAP CXXVIIL 10 Mi punicum omne boni fucci eftftomacho utile, perexiguum fufficiens alimentum.Dulcia fto- macho utiliora habentur, fed aliquantülum in eo calorem gignunt, inflationes pariunt,unde in fe- briabdicantur. Acida adftringunt, eltuanti ftomacho auxiliantur, & multó magis contrahunt, acuri- a4Meum nam cient: 2ora; gingivafd; ledunt. Vinofa verb mediam fortiunturnaturam. Nucleiacinorum acidi vies punici in fole ficcati,& obfoniisinfperfi;conco&íve, fluentem alvum, ftomachumá; fi(tunt:collefti aqua aee madefcunt;bibunturduecommodeé fanguinem excreantibus:ad delsfins dyfentericorum,feeminarum- ftoma- que fluxione vulvz laborantium utilesfunt. Exprefíus nucleorum fuccus coquitur cum melle, ad oris ct ied virilitatis , & fedis ulcera, nomas, ) reduvias, & ea qua in corpore extuberant, aurium dolores, & na- id rium vitiayprafertim acidorum.Hujus flores cytini vocantur:qui adltringunt)ficcant,cohibent:fangui- Cat. «i. nolenta glutinant: quas punicum, praeftant utilitates: humida gingivarum vitia, mobilefd; dentes de- **49- 3 20 co&o colluuntur: herniam prolapfu inteftinierumg scalar repellunt,Memorig tradunt, 2/755 qui tres quàm minimoscytinos devoraverint nullam eo aüno lippitudinem paffurum.Eliquatur hy- gratum iftidisexemplo.Malicorium afperum eft mali punici putamen, quod aliqui fidion appellant.Id fpi(- &adtrine andi vim habet, & quoscytini, preebentufus. Decoctum: [radicis ] potu latas ventristineas pellit, & neum eafdem evocat.Balauftium fylveftris punicae flos eflcytino fimilis.Cujus complura genera reperiuntur, jj candidum, d | fulvum, ] colore rofaceo.Succusex eo exprimitur, hy pociftidis modo: cui adftri&toria vis 7* ae ud i XT. 3 ineft, eadem faciens , quc hypociftis, & cytinus. ; ad redus. £e . & A EN "a * [IS : . "3 MALA PUNICA. BALAUSTIA prd S ton, 6o ai Myrti emulis fed majoribu, faturatà virentibus, Or nelujis grani: quanquam Granata, r . nn A. 7 | And. Matthioli Comm. non defunt , qui ita appellari velint à Granata Hifpania vegno , quod inibi numerofa proveniant.. Sed quomodoca res babeat, nufquam non cognita funt in Italia: fiquidem imbi & in bortis, C in vinetis, Cin viridarii;, Mens... tifimavifumtur arbores. Sylvefire alterum;alterum domeflicum. Sylveftres [ponte nafcunzur in collibus, c» t»ariti Tm cis, aridis.Domeflica rriplici ( ut eriam fcribit Diofzorides )diffinguuntur [pecie: quippe quod alia dulcia DW da, alia vinofa. Vinolenta ea funt, qua vulgo V ajani vocat Hetruria, qued, alibi Schiavi, C" alibi di mez.o f apud ; fermone appellantur. At Plinio lib.13.cap.17 quinq, enumerantur [pecies , dulcia fcilicet , acria, mifla, acida, c» yigg. Verüm bac omnia Diofcorides in tria redegit fafligia:utpote qui uni dulcia,alteri acria C acidastertio yer) generim Cyrin & Bala Punicgri geri vires, t AC quàm fuccus tum adjIringunt;tum exiccant,his etiam magis putamina:vecantür autem fídia Nomina, cyrini. Malum , quod Gracitieud, Latinis Malum runicum appellatur: Arabibus, Kuman, Ru : € Pomo granato : Germanis Gvanatépffd : Hifpanis , Granadas, C Rom i» CU SUDORE. ritur quoquef er arüm proferens;a b multipli | faturato. Empedocl Sapcly ouod egi : pracraífo s fiant Dicitur Recentioribus Malus punic ata, td Dp CAR. CXXVIL — | Arno fativa nigra utilioreft men tamen imbecillius par datur fanguinem excreantibu: cae sexhibet: ftomacho utilis,urinam cit: [ In lib. primum Dtiofcoridis. 195 vinum;quod fervefatto aliquantüm cjus femine exprimatur;aliàs enim acorem contraheret. Praeftat i- dem feminis ütile procidentig vulvarumin defeflionibus,fedis vitiis,& feeminis fluxione vulve laborantibus: purgat furfures,ulcera capitis manantia;atqüe eruptiones papülarum: fluentes capillos continet. Additurquoq; in medicamenta;quas liparas vocant;uti oleum,quod ex foliisejus fa&um eft. Deco&um foliorum ad defeffiones balnearum convenit; & contra laxatosartus, & malé folidefcentes: eo fracta ferruminationi repugnantia utiliflim? foventur : vitiliginem emendat,purulentis auribus in- funditur, & capillos denigrat.Succus eorum eadem efficit. Trita folia,& ex aqua illita humidis ulceri- besdidiribus omnibus fluxione laborantibus, ccliacisd; profunt: & admifto omphacino oleo, aut exiguo rofaceo cum vino;ad ulcera ferpentiajignem facrum,teftium inflaÁmationes,epinyé&idas,& con- sa aperiam foliorumfarina utiliter rp gd paronychiis,pterygiis,& contra alarum, femi- numd; perfufiones: cardiacorum fudores cohibet. Folia cruda,feu cremata cum cerato;ambuftis , paro- nychiis,pterygiisd; medentur. Exprimitur foliis fuccusadfufo vetere vino;aut aqua coelefti;cujus re- centisufuseít: nam exiccatus PECQent fentit,& viresamittit. Myrtidanum dicitur,adnatum inze- insd,& concolor : quod perinde quafi manus;myrti caudicem ample- &itur.Magis quàm myrtus ftr .Tufüm addito auftero vino reponitur,coactum$; in paftillos fic- catur in umbra :multó effi jus & folio, & femine;cerato,peffis;infeffionibus,catap matis admiftum: ubiadfringendumaliquidef, ^ — a IMYRTUS ROM. ; ILM YR TUS TÀRENTINA. 20 p Sie * 3€ UNECRT ; : S det Me w- SS » M 5AAdg —— NOR CEN b Meum $xbdü ns. as - ; eyes * AV A T ET &- M iei -- re c reipiri- Myrii olent. Siquidem in agro moftro Senenfi in ma- contder. ritimisyac in unrver[o Lig. ^ Mio i ' dolut, at f r , PHA Myrti [pontepravenignt. Sativa in arbores fa- Myrtiar- boris hi- »rübro cortice : foliis longiufculis , craftiufculis , firmis, oria. Pattra inerantbacca;non fan nigra fed in purpuram albicantes.M yrtimontes nonamant,quin C» frigidos 3 R3 * D * Marcelli 196 And. Matthioli Comm. IL; MYRTUS EXOTICA. IV. MYRTUS- MAXIMA . latifolia; viridatii, vineti C» campis maximeprave 9) rvüimipracipue ,. atq, aminis (lagnorum- umi : z TEN Ies anatura nullo ftudio edita y mirifice prof UA Myrtida- £p NS ZEN Yam ? tamagunt. Quod. Diofcoridi M yrtidanum nominatur, valgh — Doe | T0222 d 1) | : , motifimum eff, ubi failicet myrcus frequens taf. 1 E * lii gene- & VU 27 l I d SNewxS Aem calia veteribus Myrti genera , nobis quoq; ton. gn | -x WV j "Tarentinum y G* exoticum, TARENTIN | ad ? Apulia civitate , ubi.copiofa provenit ita vocata, | di. NP 3m . ffrate long :früdumit | ? zi 2 ; e in fum: | Myrtus exotica, pmo dilutiore samen, acumi tis. adeb denfo, ut eorami ubig, petitur. — Fri gum, M prine uae n feminibus ve] : communi Myrtobaud abfimilem , flores albicant utincatte — ris generibus. Utraq, fopiariis operibus peridomea habetur. Few. | vibus quoq, pollet utrag,nofftratiparibus-. €" qualit. ur d «ateris generibus non differunt. Harum Plimusmem P 45.ap 2y.his verbis. Sativarum genera topiaris facium: T. ventinam folio minuto , noflratem patulo,exoticam denffi- aiite CON mo, fenis foliorum verfibus. Hac non eft in ufu, vamo[auttéb — Myrtilli cri . ia. n Germania -& Bobemia quod legitima Myrtüé" — eese 3 ; eant , aliam in fylvis na[centem ibi compararunt phaunt 5 copole , eamg, MYRTILLUM vocavere;. Provenit bain «Y tenuibus C» vitidibus. - Foliis viret buxo fere fimilibus, feto E M 2 —— KZ — auioribus myr i minoribus rebus, cr [enfin peram d m NN Am ferrátis s flores illi funtimtinnabuli figura. fuis à pedicuali tte MES S pendentes inter folia , colorc (ubpuniceo , rufo intus faminb Floribusbacca [accedit que matura cum (imt;cólore y magnitudine nniperinis (Myrti non abfimilis fed paulo jm ves,vinofe aufievin(culeg, dy im [ummitate va tinbilicatave. Fructus vefrigeratsexiccat,roborat » reprimit; C0Pe Dantür bacce.cii recentes um quod, fi e dyfentericis & caliacis.HeitagyGermanis una cum univerfa pltn- S: ta baud ine[icaciter Myntivicem prj ter autem ii nuntur infedlores ad inficienda fHamina, aula n 3 In lib. primum Diofcondis. 107 earuleo colore , ac etiam àpitoribus: quinctiam eduntur [late fragorum vice à paftoribus, C aliis, nam guftui placent Aufleriufcule cum fint & vimofa, fitim extinguunt.. Germani autem Pharmacopaiiis pafm utuntur Myrti baccarum Myni e vice, cüm iis deflituantur. Myrti noffratisin Hetruria coria ubiq, perficiuntur : quippe quod ea pelles denjentur, crifpen- (as, tur , atq, craffefeant.. Myrtibaccis ultimam maturitatem adeptis, noftrates mulieres utuntur ad ciborum inkinclus, qui cum affatis carnibus efitati maximam cum palato ineunt gratiam. 1deoá, Plinius loco fupra citato ita fcriptum reliquit. Succorum natura precipuam admirationem in myrto babet, quandoex una omnium olei , viniá, bina genera fiunt : i- tem myrtidanum, ut diximus. Et alius ti[us bacca fuit apud antiquos, anteaquam piper reperiretur y illius obtinens vicem. Quodam etiam generofi obfonii uomine inde tratto , quod etiamnum myrtatum vocatur. Eademó, origine aprorum fa^ por commendatur, plerumq, ad intinus additis myrti: bec Plinius. Myrteum condimentum languidos ventriculos ro- Myrteü . 10 lorat , idcirco & celiacis , C dyfentericis utile: quin & feminarum fluxiones, qualefcung, fint valenter inbibet.Mynii me frondes, itemá, baccarum fementritum contra fungorum fIrangulationes mirifice preftamt. Arida folia longe plus ficcant, Mri vi. quam viridia. Foliorum,Baccarumve decodumyauxiliatur calidis collectionibus, nempe eryfipelatibus & berpetibus.Bac- ves Mat- c« quoquo modo baufle , aut devorata., cor corroborant, C» ejus tremori mirifict conferunt. Folia ficca uruntur in fctilj hiolo. crudo, quoug, in cinerem albiffimum vertantur , lavanturá, deinde, C pro fpodio, vel pompbolyge fupponuntur. M yrtus sica «t ( ut memoria prodidit Galenus libro [feptimo fimplicium medicamentorum ) ex contrariis [ubflanttis planta conflat: vin- -- E "un cit tamen ineafrigidum terrenum, Habet verb etiamtenue quiddam calidum, unde valenter deficcat.| Porrh tum folia, Galeno. tum germina, rum fructus, tum fuccus, nom parum inter fe in adftricione diffident.Ceterim quüd ramis, trunco adna[- citur tuberofum, quam quidam myrtada nuncupant,quantà ditis ficcius eff tanto & deficcat C ad[lringit vehementius: quidam id tundentes reponunt, poftea vino fubigentes in paflillosformant. Foliaitem aridaviridibus plus deficcant: mi^ 20 [cetur enim virentibus bumiditas quedam.Porrà fugcus non tantüm ex virentibus foliis exprimitur, fed C frudu. Reftrin- gendi vim bec omnia babent tum foris impofita, tum intro fumpta in corpus, quod fcilicet nondum ullam deleteriam, aut purgatoriam fubflantiam babeant admiflam. Planta, qua evezivz Grecis , Latinis Myrtus nominatur: Arabibus, Aes, A- las, five As:Italis, Myrto, Mortina C Mortella: Germanis, Oel(ch Keybelbeer: Hrpanis, Murta, aut Rajam: Gallis, Meurte. M yrtillus vero Germanis , $yeybelbeer : Bobemis , Byaodi aut vuramoha.yuuaanveeivn Graci: Malis M Dyrtillo: A- nanienfibus, Calavezz.a. Myrtus & Murtus aveeírz & eviglos, à Myr(ine Athenienfi puella, pulchritudine & robore infignia- mica Palladi,in qu occifa conver fuit. Hujus plures differentia, I. Myrtus vulgaris: Myrtus Boeti- cafylveftr is,Cluf.Hifp.Lugd.MyrtusGef.hor.Dod.Czf.M yrtus candida & nigra;Cord.inDiofc. M y:ti majoris quinta fpecies, Lob.Myrtus communis Italica,Cam. II. Myrtus Tarentina, Caft.Lugd.Cam. 3o Myrtus minof, Cluf.hifp.Myrtus major vulgaris, Lob. Myrthus, Tab.Hujus quatuor differentias fecit Lob.III. Myrtus exotica, Caft. Lugd, Myrtusexotica Plinii pluribus foliorum verfibus, Lob. Myrtus tertia, Dod. Myrtus exotica Beetica anguftifolia, Cluf.hifp.His addere oportet. IV.Myrtum maximam latifoliam, quam Myrtumlauream maximam, Lob. vocat: dein Myrtum laurifoliam fecundam , quae ii: cuj i i s Clufius: tum Myrtum nonam Nomina. m CERASIA. MOSA. PATUTTn $9 N Kteoeue 198 And. Matthioli Comm. Kegaleim, Q.E.R A. S.I.A, CAP. CXX IY. A xét (Eusle alvoutilia funt; fi viridia fumantur: eadem ficcata illam fiftunt. 4 Gummi, quod cerafi refi. segeeión, darunt, cum vino diluto, tuffi vetuftze medetur : colorem commendat, vifum exacuit, appetentiam invitat: idem ex vino potum calculofis auxilio eft, Leeran NE» bodie arbor ef in 1talia,qua vulgo notior fit Cerafis. Cera[w itaq, arbor folia fert Meppilo latiora, € per amli tum ferrata : flores albos acematim dependentes, ? quibus vubentes orinutur bacca, longo, ac tenui pediculo junci modo flexili, appenfe, prona parte divifura quadam fecta, durointw officulo, pifi magnitudine , aut majore, in quo ny- ,. cleus concluditur, fubamariu [calo fapore. Ligni materies fibrofa, compattaó,, cortice ve[litur lavi, pluribus involucriza. Ceraforü ferto. Genera Cera(orum diver(a babentur.Nam alia dulcia, alia [ubamara, alia auflera, alia acida, alia infipidarepe- genera. rjuntur:quinetiam alia dome[lica,alia fylveflria.Domeflica in bortis, vineis C viridariis [eritur. Sylveftrisin folis pro venit, ac etiam in vallibw. Harum plantas [cribit Plinius lib. 15. cap. 25. novae, C peregrinas , nec antea vifasé Pontofe- cum primum advexi[fein Italiam Lucullum, poftquam debellato Mithridate is victoria potitus Romam venit, Sed pola ' tanta agro Italo amaniffimo cum bac arbore intercefit affinitas , € confortium , ut non folum ager is fativarui plana fervaverit, propagaverit, G adauxerit, fed C veluti ex eju humore ( qua fumma fuit inter fe fociet as) gravidaterrafam dla, [ine aliquo femine in campis, in montibus & (ylyis numerofiftimas plantas procreaverit, C ediderir, Sativarumhe- eififymi fructus, qui Cera[a, & Cerafia Latinis etiam appellantur, diverforum funt generum : quofit , ut diver(a quod, fortiamur nomina.Inter bec illa principem (ibi locum vendicant, que Herrufcis vulgó Marchiane €» duracine vocantur yy tametfi borum alia majora, alia minora, alia faturato colore vubeatt,alia verà potius albicent, Qua autem Plinio ulia- na, nobis veróvulgà Aequaivole, boc efl , aquea dicuntur, in nullo [ane babentur pretio:quandoquidem adeo (unt tenera, C fragilia, ut tifi (ub arbore fua comedautur, facile geflatu collidantur, & marce[cant : quin & ob aquea parti rtdure dantiam infipida funt,oriq, ingrata. Qua autem,quod ad modum Coryorum modo nigricent,Corbine vos vulgb vocamu, Pliniu verb acia, C caciliana,cim fint duriufcula, & dulcia, guftatu habentur non injucunda : verumtatnen quód ma- nus, dentes , ac labra atro colore inficiant , difcumbente[á, deturpent , menfisrarà apponuntur. Sunt & Cera[a,quaum tantim petiolo, terna, quaterna, quinave bacca nitantur : quinetiamy queracematim uya modo proveniant, quorumi- magines mifit ad me Verona Francifcus Calz-olarius:qua peculiariter in hortis, vineis ac viridarits babentur. Viribu& CERASA AUSTERA. . . CHAMECERASUS m qualitatibus ab aliis cerafgrum ger eriburnon differunt. Yn ceraftorum genere numeramur & illa , que Rome ier | Senis Amarine, € in aliis compluribus Italie locis Mar afc be vulgó nuncupantur , à fapore ( wu puto ) dicba, quid non 25 jucundi amaroris tantillum vefipiant. — Horum porro varia. diver[aá/ notantur genera , qua cunilis moti. e quam a me defcribi poffint, qua etfi omnia fibi acidum a[cifcant [aporem , bac tamen eju plu , illa ver) mii babent.Habentur in bortis paffim, viridai etiam vineis. Rura Tridentina ea Mara[cbe vulgo nominant. «cida guflu deprehenduntur , quorum genus quoddam ef! , quod ori admodum gratum ba : » In libeprimum Diofcoridis. 199 dulce fit admiflum, ob idá, illa palato maxim? placeant. Quadam praterea inibi Marine, & Marinelle, copnominantur, s qu« Ó minora, C rotundiora (unt C» breviori pediculo appen[a, guftu nihil feré pradiclis reclamante. Eft & borum ter- 20 Gumti cbis cony jfiq tfleris magis deficcant, C nonuibil etiam incidunt.Porro ipfius arboris gummi communem o- € mnibus vifcofis, C mordaeitate carentib 7 RU eft.Proprit autem ( fiquidem j is Ee. Nomina, pruerkat, vuumeiir ue talieloci Ma- — vafche. ChamacePh[us , Gr acis yauamégnez : Italis Ciree gio nano. Cerafusà Cerafunte Pontico municipio in Italiam detulitfe Lucüllum Romanum imperatorem au&or eft Atheneus. Plurima ceraforum genera apud Pli- nium: differentia enim fumitur ex colore, fapore &c magnitudine: fic interfativa funt quae plané cerea, qug pruno funt infita, (ed non adeo fapida:quedam flores inftar parvarum rofarum habent , fed paucos fru&us edunt: quedam dens & flores proferunt pent finefoliis, qua de re in hiftoria. s ume AEgLIQ.E TUECCAEPROqUEXX O m S Ilique recentes ftomacho adverfantur,alvum fol. vunt :eedem ficcatae fiftunt, ftomachoque utilio- res fiunt: urinam ciunt, fed praecipue , qua vinaceis 6o condiüntur. — — : Siue. que Gracis Krpdvix dicuntur, in Italia officinis tiliqua- ' vulgà Carobe, & Carobole appellantur. Nafcuntur at- rum con. - bores , que Siliquas ferunt. copiose in regno Neapalitaro , 8deraio, prefertim in Apulia, ac etiam in Campaniayut otim? fciunt il, qui Fundo Vtrum , cr binc Molam iter faciunt: in illa ob layig atos Lapides inibi ftratos L Via, quam Appiam vocant, frequent cela bas plantas Salequa 566 And. Matthioli Cemm. Siliquatü jy; 2 Siljqta detorto.InCréta,Syria,Cyprosac aliis calidioribus regionibw, arbores in [petiatam fatis proceritatem attol.. decr — puoruy ramis in latitudinem potius , quam in longitudinem protenfis : cortice cinevitio ad cerulei inclinange, lot; arbori puo ^ inflar.Folio vivent fraxineo, latioretamen, duriore, variore, ac magis circinato. Florent difcedente byeme , aut vere jam appetente:frudiificant vero eflate, & autumno, dependentibus (iliquis, primum viridibus, €» deinde cum ficcantu ex ty. fe nigficantibus, manfu lignofís, fed dulci pulpa fuccoó, praditis, femine Aegyptia Siliqua baud difüimili. Siliqua recen. ter ab arbore decerpta ingrato di[plicent fapore, fed tratiu temporis in cratibus expan(a C ficcata , ade) mitefcunt ut (» ' Silique dulces evadant adimodum, & guflui fuaves fiant. Melleo fucco referta funt, ead, prafertim que in orientalibus na[cuntuy melfun- regionibus, ideoq, Indi, C* Arabes, non parvam, mellei fucci copiam ab eis exprimunt; quo z ingiber, Myrobalanos, Myr denies, flicas nuces, & alia aromata condiunt. Id quod teflatur Strabo lib.15. [ue Geographia de Indicis avboribu fcribens, Aljgd Ficus Ae- filiquarum genus , quod ficum Aegyptiam cognominant, fcriptis tradiderunt Ybeophraflus,c Pliniusde quibus ibi dif. gypua. ferendum non propofui, rum qud Italis mufquam ( quantum equidem [ciam ) na[cantur, neq, cognofcantur: tumetiam, qud nullum babeant ufum in medicina.Silique ficca,etfi omuium confenfu manifeflo adftringunt, compertum dio, aoo, preffare earum decodum potum mirificà tuffientibus , vb dulcem , melleamá, fubflamiam , quaiis ineft. siliquasimailig Mie damnavit Galenus lib.2.de alimentorum facultatibus, bis verbis. Ceratia quorum tertia fyllaba per , t , literam [cribityr, Gale, C pronunciatur, nibil cum ceraftis per f fcriptishabent familitudinis. Efl autempravi fucci edulium;ac lignofum:undene- . eeffario fequitur, ut concoitu fit difficile: niliil enim quod lignofum efe facile coquitur. Pratereaincommodumilludipfs ineft non parvum,quod non celeriter dejiciatur:proinde fatiueffet,ea adios nonimportari regionib.ovientalibusjnqui. bus nafcuntur. Sed de viribus quas & arbor, C ipfababent in medicina, idem Galenus differens lib.7.de fimpliciummeli- camentorum facultate.fic inquit.Ceratonia exiccantis eft C ad[fringentis facultatis, ficut & fructus ejusque ceratiayte cant, nonnihil etiam dulcedinis continent.Accidit autem iftis quiddam fimile cerafiis: nam fi bumida [umas, magi ven. 30 trem fubducunt: ficca verà magis fiftunt:utpote cigm bumiditaremexpirent c quod effentia eft crafioris t atum veliqui Nomina, Pabeant, Kteérez. Gract , Latine Siliqua vocantur : Arabice , Charumb : Italice, Carobe & Carobole:Germanies. Syobanns 95rot; Hifpanice, Alfarobas: Carrouges, Gallico, Carouge: Bobemice, Suvatbeo Tanachleb: Officinis, arabe, Kreériz ob corniculorum fimilitudinen, Ceronia arbor Theophrafto , officinis Xylocaradtá , pro Xyloceratia & Carobe.Ceratonia;Dod.gal.& fol.Gef.hort.Lug.CeratiaCluf.hifp.Ceratia filiqua;Lob. "Tab.Siliqua, Lac.Lon.Cord.in Diof, Caft.Cam.Siliqua dulcis, Alpino. Siliqua arbor Gef. hor. Cafal, 1 MALUS MALUS OBLONGO FR ucru- i Ev flores, & germina cüimomnis gendi vis incfl, maturis vero long? fec pariunt.Cotonea ftomacho utilia; . — tericis, purulenta extuffientibus cho. ——— thigut ventris fluxionibus, potui datur. Succus - &ofoventur vulvc,& fedes, fi procidát, Cotonea,qua melle e feines T In lib. primum Diofcoridis. 201 conftringentem illorum vim,& infpiilantem adfcifcit.Quae cum melle coquuntur,ftomacho , atque ori gratiora funt;fed minus infpiffant. Cruda cataplafmatis adijciuntur,ad cohibendam alvum ,aut fi fto- machus aftuet;autin vomitioneseffundatur :ad marnarum intlarnationes,praeduros lienes,& cond ylo- mata.Fir vingmex ipfis tufis,exprefsisd; , fcd quo perduret quindecim fextariis fucci unus mellis ad- jungitür,alioquin in acorem degenerat.Prodeft ad omnia;qug di&a funt.Fit & oleum ex iisquod meli- num vocavimus: quo utimur,quoties adftringenti oleo eft opus. Eligi oportet verà que fanerotunda, arva; & odorata: qua vero ftruthia dicuntur,magna quidem funt,fcd minusutilia. Flos & viridis,& 1ccus cataplafmatis imponitur: iisconveniens;quz adítri&ionem defiderant, inflamationibus oculo- rum;reje&ionibusd; fanguinis : conzracitàm alvum,& menfium inipetus;in vino bibitur. Melimela 10 ventrem molliunt;& ab eo animalia expellunt : ftomacho negotium exhibent : eftuationern faciunt,ea muitis dulcia mala vocantur.Epirotica mala,qu& Latine orbiculata dicuntur, ftomacho utilia , fiftunt alvümsurinas evocant:malis tamen cotoneisinvalidiora.S ylveftria mala fimilia funt vernis,& adftrin- int.Sane in hunc ufum immatura omnia opus funt. Períica pomá matura tam ftomacho , quàm ventri ucilia (unt: acerba alvum cohibent,fed ficca vehementius. Deco&um ? ficis alviftomachiqd; luxiones fitit. Armeniaca,quaà Latinis preecocia dicuntur,minora funt fupradi&is,& ftomacho utiliora.Medi- ca malaperficave;aut cedromela;quee Latini citria vocant,nemini non cognita. Arboripfa omnibusan- nitemporibus pomifera,aliisdeciduis;aliis fubnafcentibus.Malumoblongum eft,rugofüm, coloreau- rumimitanscum gravirateodoratum : femen habet pyri, Id in vino potum venenis refiítitalvum mo- vet :oris fuavitatem commendat, decocto ejus colluto;aut fucco: eftur in malacia mulieribus, Veftia- t 4 2o riisimpofitum ab erofionis vitio veftes vindicare exiftimatur, : I N malorüm quoa, genere Dio[coridivecenfeutur Perjica,Pracocia,Cotonea,C Citria: quippe quàd eandemeffigiem,C" — Malorà formam repra(entarevideantur.Sed nos primm de vulgaribus malis agemus, reliqua fubinde figillatim profequemur. mg Malorumitag, planta unicotantum exit caudice,ramos inde flatim mittens,in latum longumá, fe diffundentes :ve[litur craffo (atis libro, cinereo exterius colore, interius flavo, lavi potius, quàm ajpero. Foliis eff oblongis, cavaofis, per ambiti tenuiter ferratis.Flores edit vernotempove foliatos, albo colore, vel ex candido fenfim purpura[centes , é quibus poma ori- untür forma, colore, magnitudine C [apore Varta. Radicibus nititur paucis , non in profundum addis , fed. fumma tellure vegantibusDomeflica in bortis, vineis & pougacis babentur Sylvejivia verodocis campeflribus, tum etiam in ylvis c col- * libus [onté nafcumur.Fructuum diverfa funt cene, ac plura quam explicari pofint:quinetiam & (apove,C forma di- D" 3o verfa, quaft ut varia quoq, fint eorum fun&lioues. Alia namq, ( ut Galenusinguit lib.z. de Alimentorum facultatib,)au- genera. Jlerim, alia acidum, dulcemve (aporem gerunt.Sunt etiam qua ex is mi[lum babeant ,ita ut appareant & dulcia fimul € auflera, Quadam praterea cum dulcedine manifefi? acida fentiuntur : adbac alia cum acoreacerba. Invenias autem — Malorü qualitatis (ut monnunquam & quetres ful fapores planbvefer aut dulcem fcilicet. d acidum ; acerbi, nonuibil.. Caterum mala V** quidem. que adjtringumt. fuccum babent frigidum quidem ac terreum verócida appavent-rigidum fuccum babent, beali, ir coa fi partium Medie autem temp funt á verguni. Quenudmodum que omnis fapetumero perquam utilia (unt aut farina aqua (aba&la cirtumlitasaut calidis cineribus mediocriter affatasaut pulcbre in bullienti ib &a: Dare autein ipfa comvenis flatim pol cibum, aliquando etia cum pané, ad ventrem, S mag mu vifi quid es alic» C bi pont bumeniem in iiembliue, A Claudio claudiana, & ab Ap- S. | pio appusna Wala peri mn or tmiomtna, à quibus babuerum originem, Romanis fuiffe cognominata: Quorircaeoloo —.. feriprum veliquit Galemisex-andritate Apolloni quód in capitis dolore ex ebriezate ceffana mala,fic i Romaha Auwtmia. idée - " H ! c ex ebrietate cejiian fic in urbe Roinai ' appellata, in cibis flera fintfa ate: non,ut fomnia[fe videturCornarius,eurantia quepreter- Galen. ie Ffitpaceomnium dixerim,ui qui fua cervicis dutitiam conulunt, (uas 'apius reprobari fententias audiant. "A : : koci tanquam fferiles. ecufant.facn tdas effeceris, fi plumbeo circulo carum caudic altitudine pedis à 7a fri le imr cencluferis ante florum adventtim,dy ium mala ceperint adole[cere, foluto vinculo eas libertate donav Oribiz e fucco, amylo;cr fpev[um,, 2 duabus ante cibum.illos 2juvar-MALA COTON EA primm in Italiz ouem Le A IT eg aM HA Plant. Hee meti meloitri fa - roe jigurasquing, Cotone- qo candidiora flore fert album, vel ex albo purpura, ftris n ia prodit. Hac raro procera vifitur fructu fcil. incurva We TATIOS C) donior ui, 9*6 coG- 5e —— m malorum ^99 202 And. Matthioli Comm. COTONEA MALUS. COTONEA PYnUus. " Y UN ue S Á N A SN pers — Wnttr, qua majore admodum corporis moleproveniutit. Diofcoridi & Galeno ffrutbia vocata. "en bec pyra cotonta M n. 9* vecant:quippe qud forma magisp »yra;quam malaveferant.Pulpayac fucco cateris pravalent;colore tamen fuaveolentia, ac viribus cedunt. Poffrem Plinio milviana funt, qua monnullis notba dicimur, quod tantiim proveniant ex cotontima- Mirum affervantur.feorfim à penfilibusuvis reponenda funt,quüd uvas fuo acerrimo fapore adeb vitient; auxilid, | mmduférium;tum ingeniofum Strutbiorum vadix adalligatur utiliter ffrumofís fed anteaquam eruat ur dera cirat ET benda eft finiftra manu: quim Gv oportet ut qui fodits dicat fe id facere, c cujus caufa. Cydonia mala prefumpta, alvum orum vi. ffffant; contra verà citant, C vaporescaput petentes veprimunr.Semina fi inaqua decoquantur, q npe dar.Perficorum plurimereperiuntur peties:mam quadam rubentsalia aureo colore fulgent. alia vire[cunt —€ |- o funtsalia (asiguineo fucco madent.áliaduracina;alia cotonea vocantur. Ad bac quedam habentur dul itis guid dre EL —&t Ins (s gortiit cen. Falie loci agricolarum mangohiofattum;q " amygdalarun nucleos includunt .-Haberur ubi2, corruptum effe Plinii codicem iis in locis, im quibus de duracinis perficis trattat:q, In lib. primum Diofcoridis. 203 IIL PERSICA MALA. € Con[lantini Caefaris libros corruptoseffe , uli in iis de du- racini perficis aliquid fcriptum reperitur. Quandoquidem is, ubi in borum monumentis de duracinis pevficis fa&am fuiffe mentionem legitur,ibi de vbodacenis, non autem de duracinis legendum effe cenfet. Verüm cim inibi nulla velratione , vel auctori ate nitatur , quibus id comprobet , [ua tanium ducti , epinione videtur : atqob id facil? pronunciaffe , borum o-. annis codicibus ( quod tamen abfurdà effet credere ) mendum fubeffe. Quamobrem in hoc potius Cornarium ballucinatum, quam libros deprayatos e[[e crediderim. / Quinimo virum a- lioquin doctifimum admiror, quod vem per e claram obfcu- ram reddere conatus fit, quód, non intellexerit, quid Plinio, € Palladio duracina , quid Paulo 4egéine , quidve Aetio, c . Conflantino , ac aliis quibu(dam Gracis de Angvo extiterint. Nam fi animadvertiffet; bec inter fe & nominibus, C re ipfa differre faciliusmeo quidem judiciosrem dubiam explicafet, nec omnes in univer(um auctorum codices depravatos pro- nunciaffet : cim , ut equidem avbitor, eorum nullus his in [o- cis fit vitiatu. Paulo enim diegotua tit vulgata babet leto, Doracia mon godiénnv Cornarii modo , legendum [emper exiflimayi, Vault. quàd ipfe eo loco de pracocibus , C» armeniacis tantum nalis differat, non autem fimpliciter de perficis. Siquidem, ut Cor- narius ipfe fatetur , Rbodacene non eft alia, quàm malus per- fica, quemadmodum nbodacena nil aliud (unt quàm mala M ipfa Latinis perfica vocatazid quod cmos fine ulla controver- fia probamus. Sed Paulo Aegotux ( ut da qoo €0, five armeniaci mali, ut ipfe de Y " j A: et : ganónuot LT dicpetiie 5 [^8 Aguévi érfva TüV 7e. * P E. - müv, b vc ydo cféveron, S vt óaubs us duuploeros, id eff: ' : "Pracotia, doracia , c armenia perfici preftant : ntQ, €- nim acefcunt, neq, fimiliter corrumpuntur. "oti t ef in-Paulo potius-elegatmm quàm. jodecnzva elfe legendum, ; um perfica malus Gracis pode) vocetur , non erfica numerentur,quàd forma tantum [ Vftcas qua propri? Gracis nonm odii wine in ttniver[um boda: eH IPRE Hu gareta inepti P. ulus, fi vellet, rhodacena perficit praftavent, Sinisee Huitag, rationibus liceat nobis Paulo nec jeclinpra, nec du- pexlica. 6 ve arineniaci u enus fibi peculiare. Sed jam adPlinum venio,cul duracina perfica per- ficorum [jecies funt , quibus palma inter omnes , non autem genu, quemadmodum c» duracina cerafa, C uve etiam du« 40 race inter varias cerajorum, y uvarum fpecies edem blinio,c» Palladio defcribuntur. Quod maxim? arguit, aliud eic - s |i i xi -Á utiliter ventriex acetoad. Nucleitormina ventristo ent fi feni feptenfve prefumantur.. ; Mus £ modmpruriem C desoquantur i aceto; quon[i liquefant pulicula modo, 4d alopeciam , namo, ilitimirnmim ——— ! dum 6 sita Ani.Contu[orum cremor e «c temporibus, in capitis dolort. Aqua Qil- dem pr. eum ex 1s expre[fum, m conciliat , id quod € ; laticaad NS ose. Z calculo- eribus infufum y coli dolores à fletu D 54€ calculofís, quattuor unciarum M:rcelli, erficorum quinquagintaymucleorum y Sym. Y irn ia fidiili phoriani o : errorPer- tante cibum, &cam a llus Florentinus , Perfeam m effe per[ficam «emc&- Hoefl, quein pey. CP lideexi- aefallentur vitreis organis, Aqua que indeflux: calculos pellit... Non defuerunt , ut Z campis , qui exiflimaverint ean, des im ujufee primi volumcitiscalie, — Qua (ursradunt ) eaprofe. É 204 J— And. Matthioli T IV ARMENIACA ARMENIACA MI. malus. nor, NEA "à oam PN Jideexitiofa nafcituretfi translata in Aegyptum culi illius clementia mortiferam in [alutarem verterit naturamya in cibos recepta, tatm fanis, quam morbofís pror[(us babeatur innocua. Hujushifforiam latius profequitur Theophr. uut. de plantarum njloria ( ut infra fuo loco dicemus ) quam fi quis perlegerit , banc Ànoftris perficis plurimi comperiet, Manifeftoetiamnii argumento funt Diofcorides, Galenus, quod ba planta inter fe differant:q: Armeni- ji de bi ut forma, Cr genere differentib.feor|um fuis fe erunt. Armeniaca praterea que Latini,ut in " fonsd) legitur, pracocia nominant , C Graci bericocia pro os in Hetruria Grecos imitati vulgà Bacoche; i | €erruptis vocabulis appellaius,ac fi diceremusBerico y iaca.Plura corum vifuntur genera magni quam genere differentia : quod evenit pon modb cali clementia , rterreadmodum frugifera dotibus, fed mangonio: namq, ex oultiplicata infitione maximiproficiunt.| Porrbomnia, ubi maturitatem fenferi. pendent: idcirco Romanis vulgà Grifamele, quafi chvyfomela dicuntur, ead, pracipue,aua eo sum p tudinecertant.Maturefcunt ineunte eflate men[e Junio antealiosfu qaces fructus, unde merit) genere, C natur e dotibus à perficis difüdere, tefli cft Galenus libro fecundo de alimentorum facul. ventriculo, ut illatam cio corrumpi : quanquamvecentiores Medici ea dong 5, quum perfica, cor xperientia contendunt. Hac Arbor varb procera admodum vifitur : folia fert nigr& Populi «mula, J fübrounda, in [ummitate acuminata, cy per ambitum ferrata;quaterna,qninave fi emergentia Cerafi figura, quibu fuu prodeunt verficorum forma, ac fer magnitudine, fed aureo colori Plura ED grave, eum (apore, rum magnitudine differentia , quod nan modo celi, crediderim, fed esiam culorum mangonio: namq, multiplicata infitione maximà tra fe concludunt, urrag, parte urgens, in quo nucleus concluditur eademfigur. in Perfico, in alsisverà duleis,ut in amygdala.Habentur in i etc viridariü. Oleum yalet inuntlum ad à | | | : nucleorü /,,; m dolores. 1d. Armeni- inflammatasbamorrboidas : valet quog, ai uléerum tumares , a li ! potus unciari ni, pondere, cum vini Cfetici uncia, calculos li i b li floribus cerafi admodum fimilibus,ac ari non liclat , fi recentiorum pleria, exiftümaverint itur iv]Mpivoeid eft portulaca, legi potius debeat &gsivrs id eft, arantorum tela. » eum inalà Medica folia fint ubig, minutis admodum puncti perforata, itaut li Inlib. primum Diofcoridis. 20$ V. MEDICA MALUS. rentia , facili telis araneis comparari polfent. 1n quorum fen- tentia ego quog, per[liti , quou[a, Plimius inde me reyoc avit. Quippe cim accuratius Plinium perlegi[fem, comperi Theodo- rum , alioquin virum & Grecum natione , & Latine lingua peritifftimum , male Tbeophraftum boc in loco fuiffe interpre- tatum , C vocabuli fignificatum minus vett accepiffe : fiqui- : dem;ut apertiffime declarat Plinius lib.13.capite 22. Adracbne Ade - arbor e[l aybuto admodum [imilis.1nquit enim, Adracbnem o- e mnes fere Graciportulac« nomine interpretantur cum illa fit herba , & andrachne vocetur , unius litera diver[itate. Cate- rim adracbne eft fylvefris arbor , neque in planis nafcens ,fi- milis unedoni ,foliotantàm minore , & nunquam decidente. Hinc ergo facile colligi poteft, buic plante, que arbuti frondib. perpetuo virefcit laurinis fimilibus, Medica mali folia compa- Roraffe Tbeophraftum.Citrea arbor ( ut diximus) Aurantii folio , perpetuo vire[cit: ramos babet flexiles,viridi libro veflitos,at- a, [pinofos.Flores edit fubpurpureos, folidos , calathi effigie ca- pillamentis quibufdam à medio emergentibus , omnibus hortis pomifera eft : alia namq, matura cadunt , ala maturefcunt , (ubna cuntur. In pomis non parva [pettatur drverfi- sagnitudinis,tum faporis. Quandoquidem nonnulla Malorà intantam excrefcunt molem, ut melopepones magnitudine &- * iverfi- E s ] : EI oy . Us. quent, cuju[modi funt , que ex Liguria & Hadriatici , Aegei- NS ds pelagi infulis afferuntur : alia bis paul minora , alia veto Ww] monum magnitudine , aut paul? majora , cujufmodi funt, qua à Lacu Benaco comportantur:bac principem in cibis obti- nent locum, Nam etfi ceteris pumiliora fint majorem tamen reliquis ab ore ineunt gratiam. Atqui que grandiora funt, et fi Jpeciofa magnitudine excellant,cum tamen infipido gu]tu non - multum placeant , incibis recentia non «que ac illa praflant : verum quód pulpa copiofiore con[Ient officinis expetuntur,[ac- melle affervanda.. € 10 20 pore. Mati cea há ( rpunt. d, cum colore fulve, nam, n d lia er afcunrur. .Ha Plinii vids aia Ld pho pi inquit, fapius tentaffe centesplantas : e Me ia transferre ad fe, quetamen ila din vivere nequiverunt licet magna cultorum folertia fuerint enutrita.Nunc ve- rà coutra translatitia facta funt, atqeum petam iniere gratiam , ut non modoin maritimis, fed in mediter- 49 raids quidem tum bortis, tum viridariis tum etiam pobilium lacuum ripis frequentifine feliciter germinent poftquam Palladius cultu, C diligentia Palladii (is enimproditur primus artem adinveniffe ) factum efl, ut ex Media in Italiam translate 2^ €i- profilsermt, ac propagaverint.Tbeophrafli atate Citria mala nondum in ciborum uum venerant, eorum teflimonio, que pagavit ipfe libro 4.de plantarum bifforia memoria prodidit, (ed tantiim odoris gratia ve[libusinferebantur. Quin éreorum ufus in Italia. : EET, € P poesie oa vicem eorum dolens atq, miferiam, illis dederat: mox cim intheatrum defcendiffent,c abimma- P — | d cium, wo fatto qui comederat, d. interit T dá 50 cra [implicit.donatamyeos comed A wm EU mE "nius differenduin ef j "E ne orit baut DRE 3i decoctum collutio- Citrio- Matthio- «ontacia, c» (itim fedat. Proinde recentiores medici ad febres pe[lilentes ferapiis ex eo confedlis felici, utuntur : ps s malacia Juccurrit.Citrii mali meminit Galenus libro 7. d iade. om E. Citrii Aran E pon amplius malum medicum s (ed b omnibus Citrium nuncupari adalet. 1n femine quidem vincentem ba.. li vi- : Boss atem acidam, & ficcam, ut ipfum tertii fit ordinisreficcantium, refrigerantiumó,. Incartiee verbitidem defic- Gi firiduef., f eft fartitus, non parum tamen babentem acrimonia : proinde deficcat bic fecundoexce[fu , mon tamen d aut í ; ; pe : ve editur, ficut c7 e Rue caro ejus pariter crafii fucci eft , c pituitofa. frígidaó, : nam C ipfa Avicéna notatur. Limonia Aurad- tia, Aquz florum aurantio- Tum mira facultas, Eo 206 And. Matthioli Comm. qui in illo invenitur ,id quod revera femen efl. Hic amarm efl, digerendi videlicet, ficcandió, facultatem obtinen; Jt cundo quodaminodo ordine àtemperatis recedens. Folia vero denig, exiccandi,ac digerendivim obtinent ; bactenu bm lenu.Albi animadvertendum e[l. quód cum initio capitis inquit ; 1n [emine quidem vincentem babet qualitatem acida C flscam,ut ipfum tertij fit ordiuis eficcantium ac refrigerantium , Gal.non de nucleis intellexit , neq, de v mime. mine,fed tantüm de acido Citrá [ucco,in cujus medio ubiq, includitur [emen.Eam autem fuiffe in boc Galeni fententiam, ejus verba in calce fere capitis oflendunt,qua ita [onant : Semen omne efui ineptum efle um bumidum illud,c» Acidum de quo primi differui : tum nucleusqui in illo invenituryid quod revera femen efl. Hic amarus eft € difcutit,boc ef calfa. cit, Gr exiccat fecundo rece[[u. Quam rem mal? , meo quidem judicio, affecutus Avicenna, utpote qui non ved liflinxerig. neq, bac in re plan? Galeni fententiam acceperit.libro fuorum canonum fecundo , (emini Citeij fecundam calidorum, e ficcorum fedem affignavit:tractatu verà,quem cordis viribus dicavit eidem tertiam frigidorum,c* ficcorii claffem ad liri y pfit.nullum quidem verbum faciens de acido Citrij fucco, quem à Galeno (ub feminis nomine comprebenfum fuiffe demon, ? flravimu.Non longé natura C viribus à citri diflant mala LYM ON 1A & AURANTIA dida;C illaque 4p4. MI POM Ayulgó vocantur,nos vero Lomie dicimus : tametfi Limonia magi cm facie tum facultate Citria veferant, Li. VI. LIMONIA MALA. VII. AURANTIA MALA. monuwn planta perpetua frondé viret quemadmodum Gr Citrw foliis eriam fimilibu : fed paulo anguftioris. Floresfert is albos,c» odovatos : à quibus poma eriuntur citrij faciem veferentia. Sunt tamen Citriis zinora,oblenga . cute nm adr era[fa, d magis fucco pregnantia,qui guftu acidior percipitur femine fer? fimili,c colore pallida. Eadem omnibus fert gentibus nota (unt. magis quam defcribi debeant. Sunt majora & minora : quá etiam fucci bonitate differunt, C cutiá : erafirudine.N am qua grandiora funt, & fucco,Cr cortice,carneá, long? funt preflantiora.Seruntur tanquá peregrinum bortis C viridariu:& quanquam mangonio cultorüinfrigidis reponi vivant.quod byeme in concamerati celariitte : m tamen proventus, non eft nifi in locis calidis, v prafertim maritimis," circa lacu amenif' nos. Mei in Apulia, Calabria , * aliis regni Neapolitanivegionibus copiofa Limonia proveniunt. lfdem qualitatibus predita fi quibus € Citria mala. AU R AN T 1 Avero poma votundiora, & per maturitatem atireo pror[us colore nitentia, odit" | ta6, cortice limonibus crafüiore, amarioreg, Interm fuccus, quo maximé funt veferta , in quo rt citri fimile, wn omnibus eodem percipitur (apore.N am in boc genere acidusim illo dulcis im altero vinofus babetur. Horum arbores (itrt miles.qnemadmodum C Citrea mali coma perpetua virent folisLauro latifolie proximis,crafii lavibus,ac fuaviter vatis, C in acutum definentibus.Rami pariter illis funt flexiles lentive.topiariis operibus baud inidonei aculeis firmiatt^ tis, referti : cortice ex viridi fubalbicante. Flores albi, odore perquam pra[lanti Seritur in viridariis C bortis, mantiP* prafertim tatibus. Abundant ii Campania, Apulia,Calabria,C* alie regni Neapolitani regiones,quin etiam Ligtri é Benaci lacus viridaria: decerpuntur flores, ubi copiofi proveniunt, ab U nguentariis ad varia odoramenta paranda Ptt- liariter autem diflillatur ex iis aqua, qua von folum odoris pre[Hantia cateras precellit, fed ad medicamenta etiam opt! facit , & prafertim wins orgia quacum exantbematibu in cute eveniunt. Datur enim potanda fex jut pondere mzgno fan? ubi per fudorem à centro ad circumferentias infedtos bumovestrabere fit opus. Siquidem P4 aqua valenter [udorem provocat, & cordiplurimà fuccurrit id cerroborat, C [piritus vivifcat.CortexSaccbaro cdit In lib. primum Diofcoridis. 207 VIIL. POMA ADAMI ventriculum veborat , & flatus pellit. Omnium fuccus fitim - extinguit & febrientes juvat , prater dulcium Aurantiorum: : y nami jebrientibus mon adeo falubris eft, nec fitim fedat.. Ar- ZA lorbec femper pomifera eft , C eadem fero, qua citria praflat. Aurantia calidiore fmt cortice, quandoquidem isreliquis a» erior, ata, amarior gujln deprebenditur.. Refrigerant € exic- cant, que fcilicet acida & vino(a funt. Dulcia omnibus partie - bns excalfacinnt, ceterorum vero fuccus refrigerat, & putredi- ni adver[atur. Quocirca febricitantibusbelle conveniunt dul- €x verücontra. — Fité Limoniorum fucco, ficut C citriorum, ferapium: ad veslinguendum bilis fervorem non inutile : fed quoa, ad fitim extinguendam : item & ad pe[lilentesfebres, Qr eas , quacontagione non vacant. Aqua, quee Limoniorum Aqua ftil« fucco calentis aqua balneo , c vitreis organis extrabitur, pre- ones ^ P v Iu - ] 1monto- terquam quod mulieribusexpetitur pro fucco ad faciem expe- - im fuc- liendam, Vilipiner ubicung, fint , &* totius corporis cutisq, co & ejus maculas emendat,varos delet," acaros interimit.Serapiis ad« vires. ibus acutis, " contagiefis mirà uccurrit. Epota ven- cat: id idolo uar fuccus recenter expre[- pondere potus : idem ex immaturo pomo expre[Jus e pondere , ex yino ctetico potus mirifice calculosre- éd - Ceterim non parum laborisimpendiffe videtur js ac a. Bra[favolus in pr «fatione fui de fimplicium examine libri , ut riotiorá doceret, undeemanaverit Arantiorum vocabulum. Sed licet i» nomine, bi plura de ejus origine referat , ea tamen, meo quidem judicio, non mulrian nomini quadrant : quandoquidem ego potiusex- iflimaverim, vulgo Arantia , quafi Aurantia, alteraexpuntla litera, dicla fuiffe. Nam cumhbecpoma auri coloreveluceant, ab auro merito nomen accepi[Je videntur : unde, quamum e- quidem reor, Aurantia,b «rea mala dicla fuere. Cate- eum nonlonge naturas G viribus a Limonibu diflant, que A« iin 044 M T poma vuleus vocat. Siquidem planta, qua bae profert, oro, us, floribus: ali « i, fructu Aurantii duplo tone: 1o ePi): 1H a :| apore limonibus baud longe abfi- poma quidam putantLimonia : Pomorü ET. Adami ibdicaGra- vires. cis ui wervocantur: Arabibus Tufa, feu po- Nomina, ses. Ea veró, qua Grace nvdlévig uXA ot togne: Germanic?, $)uitten ober Siitten: Hifpanich, Membrilbos, ich, Conting, Pomes de coing. Qua autem Gracum nomen babent ueingno, d. yxonbmpoceortm L, Dulcia mala: Arabicum, Melos mella, & Galopomella: 1talicum, Mele dolci. Mala qua «sees 3reco nomine, Latino Perficama- la appellantur: Arabico, Saucb, fcu Chaschlrilico Pefche & Perfichi :Hifpanico,Pexegos:Gallico, : Pe[cbes. Polonis , Broskuini.MiAa'dgueruemned y asgaoménnun, nga s » Latini, Avmeniaca mala, & Praco- 59 cia nominant: Mauritanis, Mermes, (eu x, Mex, Mefi Mifinis: Itàlis Armoniache, Bacocbe,Moniachecr — Grifomele: German. 5. yolan. 1 ! ttes, Albarcbigas,C" Alvaricoques : Gal. Abricot, Garmaignoles € Chicahdeliz.. Viami vano umpa : 1t alis.prafertimá, Hetrufcis, Armonia * rin pisce C itti d L e, Bacoche c EERUR C TUHOS enig, Made uia neelpó hae vocata.Latinis ut Citromala, c» Citria dicu i Cedri € Citvoni:Germ. Gítein bmi vantiamala , Xtalu, I. Mala proprie dicuntur,quae nomen feré omnibus fru&ibus €o quofi;aufteri dulcis:coloris, m ipnepuns ifferentias h triginta pecies habet, & Taberr c Ht Cydonia, C tiam d nomine primus Cato donavità Sidonte Corinthi vico: quibufd. Baubdeula c jos coti 1 damtegi videantur: forté ex Plinio yeuzíniha ab externo aureo colore. Apud Pluai Eoo eni apud Hom. um 4yAacnvpsordiQtum putat. Genera expli ex pn Columella lib.5.c.10.tria refert,Sttuthia. Chryfomeliana,& Mufl Oto : 3 malus, altera Cotonez pyri,quze C donia milviana eriam: i unturq LIILPr n src a quae Perfica, feror Sethi de alimentis. Differentia: plures à nobisobfervatzs quótdalia fint przcocia, alia Hiná:pracocia dicuntur perfica S. Johaíüs, quéd circa illud tempus n parvainftar Arme- L] niacorum ^ fauo, € ibo co diebMdubidt Codi niacorum,ejufd; feré faporis. At ex Armeniacorum genere non effe, nucleus oftendit, qui ut perficoru flriatus eft.Serotina majora, alia minora:majora vel flava, qua àCotoneis cognominata;ve] alba, ve] m ridia,vel buxea:minora, vel rubra,quze fanguinea dicütur,vel flava. Rationeíaporis, dulcia,acida vi M. fa,amariufcula, auftera. Ratione offium, quorundam offaà carne feparari non poflunt,qua mede- cuntur,non quàd fervari diutius poffint,fed ob carnis fubftantiam duriorem,quae modo candida modi lutea, nuncex albo fubrubea: in quibufdam nuclei difrupti obfervantur.Sic & figura differunt,qu di o orbiculata, quedamin rotunditate oblonga,quedam cotoneis fimilia & colore & odore,qua bae: E A nent : quzdá à nucis fimilitudine Nuciperfica: alia quz mangonio fa&a períica amygdala vocantur ob . nucleumamygdalorum modo dulcem.Sicdeniq; ex his quedam lanuginofa, alia glabra, levia,exrerius t€ eni- & interiusvirentia.IV. An MEN1ACA malusex genere perficorum Galeno, quare praecocia,inter perfica 4 recenfuitPlinius:hzcdifferunt fapore & magnitudine;funt etiam parva;prunis vulgaribusnon majora, i. alia ut mediocria perfica, alia majora infitione, alias exigua: funt & candicantia nucleo dulci, Dicuntur praecocia & perfica minora, Brun£.Perfici quartum genus, Lon. Malumarmeniacum vel precoqüum, Gef.hort.malusArmeniaca,Cord.in Diofc.Lob.Dod.gal.& fol.Lac.Lug.Caft. Armeniaca; Tab.Cafa]- Ciia, pino.V.Cir & 14.Limonia,Arantia, tria hecmalorum genera in officinisufitata, ad unum genus perti- nent.Citria Theophrafto aiAev avenir i asgemiv à regione : Malum Hefpericum & Chryfomcela Athengo. lib. ;.x/zgu» Galeno Medica malus: quibufdam Afsyria: adnumerat Barbarus in fuo Corollario,Nupti- alia pregrandia & melonum orbiculata facie. Varietas enim eft pomorumtam in magnitudine quamfa- poré; quedam in molem decem librarum pondo exerefcunt:qua Gallis pomcires,quafi poma citria,vo- cantur: alia his minora:alia Limonü Wes ci pauló mij fapors vehementiore & remilliore: 49. irem dilutiore faturatiored; colore.De his vide Theophraftum 4.hift.4. 1.de cauf.plant.2 2. Pliniumlib, Limoniz. 12.cap.2.Solinum cap.4.9. Macrobium 3.Satur. 19. Palladium in Martio. Recenziorib, dicitur Malusci- tria, medica;citrium. VI.Limonia mala ex citrigenerefunt, fed minora, cute minus crafla, fucco acidio- re. Plures differentic:aliaoblongiora afperiora;corticecraffiore,fucco dulciore, quc maxim probantur: ' alialeviora,cortice tenuiore;fuccoacidiore:funt in Hifpania,vix nucis amplitudine;odore ceterispre- — .. ftantiore,arbore excelfiore;fic & pufilli dulciffimiin Zeilan habentur,Scaligero atteftante:& in Syria in Aut. fy]veftribusfrequentia exigua & acidiffima. Recentiorib. Limonia, Limones. V H.Aurantia mala forte ab Arantio Achaje oppido, vel Araniaàgenteejusnominis in Perfia: aliis à corticis colore luteo, quare Aurea Virgilio: an Ceftianum malum Galeni 2.decompof. fecundumloca. 1. forté Martianum malum apud Suetonium in Domitiano.Sunt qui CitrangulumA vicennz & Mefuei ftatuant.Cenfentur infitio- 3e nead nos deveniffe:Si Hes cms Citroinferatur, Arantius vix cubiti altitudinem excedet:at ficon- traCitrus inArantio,ad magnam proceritatem pervenit. Variant faporc fucci,acido,dulci,mediofeu vi- nofo. Dulcia fuperficie magis funt glabra,levia, mollia:acetofa duriora ac afperiora.Cutis colore magis viridi, magis flavefcente,quze citreolus;magis aperti Citrangula dicuntur:reperiuntur etiá finefe- mine; aliain pomo duo genera acinorum habent:noftris amarus eft cortex: meminit Scaliger inzeilan haberi cortice dulci & fuavi. Variát & corticemodorugofo magis minufve;aliquando extuberat forma rotunda aliquando oblonga papillarü inftár, Recen- P Y-—-R A tioribus Aurantia, Anarantia & Aurea mala dicuntur. pios ev lcd VIII. Poma Adami: hecfoliis cumlimonibus (fed — |. it majoribus ) floribus cum Citro, fru&u, fed triplo qua- 4e um Arantiis convenit, Poma A- c.Caft.Lugd.Citriusaltera, Cord. L5 Dod. Tab. Pomum Afsy rum; alpino. A aun, PYRÁ .4 .CÀP. ; QXXXWXL 2 6 DYrorum multa genera. Que tamen omnia : B ftringunt : proinde adduntur convenienter in 1€ pellentia cataplafmata.. Deco&umé ficis, & crudai-- pfaalvum fiftunt: jejunos efitata Izdunt. Achra py? ftri seft, quod tardiffime matuzefcit. Vimpyro A rà icri ; & ad eadem conv 1 / ftringunt etiam ejus folia. Lignipyrorum cinis € emi e STAR , Were angulant. AJU- 3b fifylveftria pyra cumeis coquantur, inno i3 Ó Pyrorum conde- É Viu : Joey ; ( y/oniam pyra vulgatifima funt non modb in Ytalia | « Aubig, in tota Europa : qua proveniunt ubig, I 07 dus, agris , vineis , bortis, 2 viridarti , (ylveftria vero lodi — cultis & in fylvis. .. V aviaefl quoq, Pyrorum facies: quod omnibus 5E RR i jt planta : ideo y fupervee enera. g d eaneum duxi eorum arbaresper hiftoriam explicare. Multi 3 MÀ numerantur genera, quema X apud Antiquos, odere, fapore, colore, forma 4c provi "487 E feremia. — Quin etiam & (ylveftria quog, ctp ic tur. Antiqui , ut Plinius refert libro Greapedumim * wat In lib. primum Dtofcoridis. 209 telebravere faperba, falerna decumiana, dolobelliana.pompeiana, liceriana, feveriana;t yranniana, favoniana,lateriae ma, anitiana, tiberiana, fionina, purpurea, fementina, laurea, amphorina, coriolana, eucurbitana, alia, quorum £iilio meratio longa foret. Quas (an? varias appellationes mutuati funt, vel ab bominibus , qui primum ea in ciborum ufum Tt. vocarunt : vel àlocis, unde venerast: aut à notis, quasaliquibus frudlibus acceptas referebant : aut à colore proprio: aut à pore, in quo ab arboribus decerpebantur. In bocitaq, noffriquog, Hetrufci antiquorum con(uetudinem fecuti , variis nominibus à diverfis inditis caufis (ua Pyra vulgó appellant,mo[chatelle,giugnole, ciampoline, rogie,g biaccinole, fpinofe, quadrane, carouelle, papali, fan Nicolo, durelleXuccaie,campane,vernareccie, gentili, porcine, fementine, € plura alia babent aliis nomenclaturis appellata.Ceterim fi quis vellet in noffratibus, veterum Pyra collatione affequi, operapretium effet.ut unumquodg, eorum genus pe -ultarem per[picuamá, babuiJet de[criptionem:quandoquidem fieri non poteft ut bec 1o fola womenclatura innotefeant. Porro in univerfum de eorum viribus diferentes, dicamus, ficuti ettam de malis diximus rails quid pyrorum f acultatesex faporibus guffu dignofcuntur :cum dulcia natura diffent ab acerbus, acidi, aufleris, C ab lis, Pyrorum qua unumvel plures pra fe ferunt (apores: & contra, bac deinceps ab illis fint diver[a.Pyra ( ut fcriptum reliquit Galenus e Tib. 5. fimplicium medicamentorum ) efu ftomacbo grata funt, quin & vim babent exiccandi. Atqui [ylvefribus magis ad- Ga fíringendi facultas inefl: ob id eriam magispraflant contra fluxiones.. Et lib. z. de alimentorum facultatibus ita [cribit : Qua demalis diximus, fi omnia ad pyra, C punicatransferantur, nihil novo alio fuper his fermone opuserit. Nam in iis quoq, alia anflera tantiim, vel acerba apparent, veluti quedam acida , quadam duléia , quadam deniq, ex borum mi- jflione compofita funt; qua nullam penitus bujufcemodi qualitatem exuperantem babent: quofit , ut cum aquea fint, ac bebetia nulla roborandi vi polleant.. T alis igituv omnino pyrorum ufus, qualis malorum. At pyris prefertimQ, grandibus, que apud nos menata vocantur,aliqua alendifacultas donata eft. Proinde ea fecta in tenues orbiculos.ficcatad, veponunt , 20 quibus coitis per hyemem, C ver , cim fameseft , ciborum parum mutrientium vice vefcuntur.. Pyrifructus , qui £a wi Grecis, Latinis Pyra dicuntur: Arabibus, Humechte, Ci tr) : Italis, Pere: Germanis, S8yren; Hifpanis, Peras : Gallis, Potres : Bobemis Hrufik y. " ; Pyra dicuntur,que longo pediculo pendent,& quidemà fru&tus figura pyramidem referente: diffe- rencie plurimzeratione magnitudinis figurze,faporis,odoris,coloris,temporis,ita ut Cordus in fua hi- ftoria quinquaginta genera recenfuerit. Sic genus quoddam eftquod comeftum ventrem fubducit,qui «eleganti rubore carnis placent: eft & alterum genus e quorum medio corpore folium exoritur,quod.— Pyrophilla dicuntur: eft & quoddam pomi folio. D Z 2o Méeaior, MESPILU S. CAP. CXXXIIL, MEfitus » quzeà nonnullis aronia vocatur , fpinofa arbor eft folio t pyracantha,five oxyacantha. Fert pomum füave;exiguo malo non diffimile;tribus intus ofliculis: quà ex caufa id nonnullitri- ivere. Tarde ma vum; fupprimit.Alterum |, , mefpili genus in Italia nafcitur, quod. a vocantzarbor foliis mali,fed mino- 5,545, . 2 dum,efui aptum, adf ngitferod; maturefcir, /—. meum MA C e oso. haber. L MESPILUS PRIMA. ign asia 4.0 : M item bic à Diofceride duo recenfentur genera: quo- Mefpilo-] t rum illa, qua foliis eft pyracantba , five oxyacantba no- rum con- firatibus baudquaquam adflipulari videtur. Quippe ( ut fenfu iderario, patet ) noffrates Meffili foliis oblongis, ceraforum fer? fimilibus z virent , non autem apii modo per ambitum incifis , veluti oxya- E cantba.Frudlumferunt non quidem guftatu fuavem, fed potius injucundum, quàd ac C'aufleru. — Quin C is quina includit officula , nonfaneterna : ut primo Me[pilorum generi affignat Diofcorides. — Caterium fi fruum profert Italia, qui priori Mefpilo legitime adfcribipofiit , ejus nimirum. arboris e« rit, que Neapoli, ubi copiofa feritur in bortis , viridariis , ac vie neis, Az avolo vulgo nominatur, Hujusplures plantas vidi ego primm Neapoli in amplifüimo viridario Pompeii Cardinalis à Columna , via , qua itur ad pota Maronis fepulchrum, vel ut vulgà dicunt à Pedigrotta. Arbor eft mediocris proceritatis, cor- — Nzaroli tice, ac materia pruno [pyro) haud abfimilis:fpinis borrida noy 3thctipte tamen admodum acutis: foliis laciniatis, apii emulis aut ox ya« - cantba, non autem, ut legitim? legi debet ,ox; » anth. Nam ( ut fuperiu fuo locoexplicavimus) oxyacan dilectis: pyxacantha verà buximodo oble manifeffo efl indicio, quod de boc Mefpi tis memorie prodidit Tbeopbraffus libro 3. €. : : ^C quit: Magnirudine aiboriftaexcellit.gró, comatur. Folium, vefoilus ; H E inii ics Ir. eoph, magna ex parte infiffum , quod vel apium parte pofirema imi 2 tatur, foli M i. Cuju rei illud Diolcori- DE a -. dislocus A poflerita- enucleas «eapite 12. cttm in- tus, 210 And. Matthioli Comm. tatur , ampliore figura, quodó, promiffum , nervo[um, apio teumius, oblongius, totuiná, circumtufum eft, C pedicul uui, ac longo dependet : antequam decidat, vehementer rubet.Radice nuimero(a, altad, arbor cobavet: obid Pane Me inextirpabili efl: batte Tbeopbrajlus. Qua [ané verba certo [unt argumento,eam Dibofcoridis ledlionem plane b. Mefjilu tum ejr, que huic Mefpilorum generi pyxaca ntba frondes reddit. Quinetiam folium explicant oxyacantba à Pm oxyscin, VN biftaria filemio diffimulatum,quód fcilicet apii mado per ambitum fit diffectum. Sed illud etiam nonignorandg thz ia- f4Hf4l oxyacautba cum bac Mefpilo interceftiffe cognationem, ut fi Me[pilus hac ox yacantha inferatur.omnii, fpecio : ferta, ma proveniat, & long? magis fructifera evadat. Sed ut redeamus e0, unde codicis menda, qua librariorum incuria Eve diduxerant , dicimus quàd Az.aroli vocate fructus nullis prov[us toti eclamant Mefpilis , qua primo loco à Disjortidede. feripta funt. Siquidem i exigui funt, terna includunt officula aliis Mefpilis duriora: quanquam magnitudine, &» forma Mefpil difimili , feram fentium maturitatem , origrati babentur, flomaclo non injucundi C reliquis deniq, notis , ac qualita. 1 roh," tibus illorum [peciem adeb reprefentant ,ut non aliud bac inve a[ferendum putaverim, quam quid idem fint Azaiol € Diofcoridis Mefpila à quibu(dam Aronia dicta. Hac cium maturitatem fenferint, guftui baud parum placent:quofit í Mefpilus 4btncolis pro delstiis, non folum cruda expetantur in cibis, fed iis etjam [accbaro, melleá, a[fervataedantur. Eadem * aher. — rifumus funt cibus utero gerentibus: quippe non modo fapore placent, fed eavum malacia fubveniunt. Qua porrà mo» liquibus Setania, € Epimelides appellantur , vulgavibusmo- II. MESPILUS ALTER À. —flratibus collata nibil inter fe diffentire comperiuntur, Folia o eft mali fed minoribus : flores fert albicantes , cotone mali a« anulos: fruttum votundum , latiore umbilico quinq, acutispro- "ceffibus coronato: Habeturin vineis , bortis Cy fepibus. — Qua- X propter nil mirum fcriptis mandaffe Diofcoridem , alterum 10 Z) boc Meffili genus copiofum in Italia nafci. VeruntamenGa- lentum Epimelidu: appellatione aliam arborem à noflratibus - Mefpilis diver[am [umpfiffe, liquid) conflat. — Quandoquidem ex] libro 6. Jimplicium medicamentorum fcribit , eju frudum a- ? cerbum effe , c ventriculo noxium : Epimelidaautemàm- RN ficis Italie unedonem nominari. Hoc infitper illud confirmat, Ne auod Galenus de tro, Mefpilorum genere , feorfum diver- fiscapitibustradiderit. — 1n Meffilorum bifloria Serapiouptr- 1b ballucinari deprebenditur , quippe qui forbi titulo omnia referat , qua de utrog, Mejpilorum genere fcripfit Diofcori- 3o des Verum etfi bac inveis quidem aberret , declarat tamen primum: Mefpili genus nolis 1ralis Mauritanos fecuti Azaro- lum effe : namq, is Arabico idiomate Me[pila Zaror appellat. Vulgatia Mefpila devorata coliacos, dyfentericos, Ó diarrhea affectos juvant. Siftum faucinmygutturis dentium e gingi- varum fluxiones, ubi eorum decocto os colltatur.. 1n boc ft infi- deant femine, menfium abundantiam fifi. — Fit fucci Me- ffilis . ofarum fucco exceptis , addiris aliquot Caryophyllis & "teralliorum rubeorum nonnihil , quinetiam myriflica nucis, tataplafina, ori ventriculi admovendum, ad comp cendas Y0- 4o mitiones, €» prefertim , ubi cibus vejiciatur. Sicca folia imjul- 3 verem arie giri vitnera giutinant , c» [znguini pros e fluvium fiftumt : ideo daniur quoq, uciliter ad crutitas ve- jedionés. — 1n fumma ubi adftritione , corroborationd, opes fit, cum folia, tum fru&w plurimum preftant.. Me[pilorum of- fícula , in [nina ; calculos ?venibus valenter pd" Epimelis Y Gale. Mefpilo- xü ufus, Mefpilo- jy. EE , dunt , ubi cocblearis men(ura ex vino inquovulgaripttrifte E ram yi. liivadites decocta fuerintebibaniur.Mejpilortim vives vezenuit Galenus libr. 7.fimplicium medicamenrorum. fic inquis erfum ge orum unumquodg, arbe — "E e[pili frudum , alii tricoccum mominam , quàd tria intus in univerfum verat grana, qu. i Aen viseff femen, ceuea, qua in malis inveniuntur, ipfius mali: C acini, ipfius vitis: & ficus, minuta illa grana, quas cendi jo midas Graci vocant. Arboris bujusfruitus admodum acerbuseft; vixà, edi poteft. ventrem ftre; coercens: quin Gin gere minibus, C» foliis acerba bac qualitas mon pauca reperitur. Et libro 2. de alimentorum facult atibus fic inquit: Horum tte — dem quoq, eee d datio: ambo enim adftringun., fed mulra fortius Meffila, quàm forba.Quamobremalvo fluent »P cibo atcommodatiffime exbibentur:forba tdmen ipfis funt fuaviora : prorfus namq, nibil acerbi, ut Me]pila obtinent fd fuccus eorum citra acerbitatem aufleru eft. Illud porrymeminem puto lateve,bac omnia parci non affatim. utefic us miti efe comedenda : nequaquam enim eis,ut cibis. fed ut medicamentis potius indigemus. Hac uoviffe longi tibifuerit utili quam fi primam bujus dictionis fvovfyllabam ab antiquis Atbenienfibus per ,o» folim prolatam.feri «má, fui[fe cogn f 4s. Mejpila , mullis intus officulis mifit ad meVerona Francifcus Cala Larius. Arbor uézmion à aea Grat i Mefila jte Mefpilus;& Meffila nominatur: Arabibus, Zaror feu Zarur, Alzarur.Meppilus prima : Italis v Hifpavis Ames mem. i E E ERE ralis Neffolo. Germanis, fpe Rülpani, Nofperas, Gallis, Naplir fo Nomia,, Popes Nyfipule. : t3 ROME E DB Ne videamur bic temer? communem le&ionem immutalfe , qua eft pyxacantha, lettorem admonere non alitem duxitius , variam effe bujus loci fcripturam im Gracissum imprefs tum veruffis exemplaribus. — Verüm ea mobi dg próbanda vifa funt , que babent pyracantbam velox yacambam ( idem enim e[fe putamus , ) innixi rationibus , qu coo commentario adduximu. — 000 dee dco lefpilus duplex habetut:T. Mefpilusfolio apiiC. B. Hzc Aronia Diofcor. Anthedon dicitur Theo-. Am o &Plinio.MefpilusAronia,Dod.gal.& fol.Gef.hor.Lob. Tab.Mefpilus primaLac.Caft.Paliu. inaRuellii;qua & vinofa cognominari poteft,Gef.hor,Mefpilus proprie; Cord.in Diofc.Azarolus - In lib. primum Diofcoridis. 21 Czfalp.hac fpinofa quidefn eftattamen in Italia tanquam magis domefticam fpinis carentem obferva- vimus, à Theophraito capite de Sorbo admoniti. .II. Mefpilus vulgaris: apud Theophraftum & Pli- nium Setaniafeu Satania cognominatur. Mefpilus, Brunf. Trag.(cui Crateegus Theophrafti) Gef.hort. Lon. Lob.Dodo.Tab.Mefpilus altera,Dod.gal. Cord.in Diofcor.cui eft Epimelis & hamámelis: Mefpi- lusíetanea;Lugd.Haec duplex eft;vulgatior quz aliquot fpinis armatur, fru&tu minore: altera frequen- ti infitione mitefcit, nec fpinis horret; fru&umd; edit multo majorem, cujus iconem propofuit Lobelus editione Belgica.Scaliger meminit Mefpili, cujus fru&us albus fit, malid; magnitudine. Huc referri po- teft & Mefpilus altera humilior; quee Chamaemefpilus Gefnero & Lobelo dicitur. 10-59 99. Awrir ingen. LOTUS ARBOR. CAP. CXXXIV. : dE arboreft vaftze magnitudinis, ferens baccam pipere majorem: dulcem, cibis gratam, ftomacho facilem. Alvum(iftitbaccis. Ramentorumligni deco&um five potu, five infüfione d y fentericis, ac feminis lluxione vulva laborantibus, auxilio eft: rufat capillos :citam alvum cohibet. Tot inquit Ybeophraflus lib. C cap.a. deplamtarum hiftoria ) proprium genupra[lat o magnitudine quanta pyrus, pod "4 au paulà minore ,incifuras folium babet ,ac Micis effe videatur: materies nigra. Genera ejus plura fruchibus intere di- qoc ex fereta : frudus magnitudine faba : maturefcit uvarum modo, varie colores immutans. N a[citur ut myrta, adver[(a in- "Theoph, ter fe den[us fuper germina, gujtatu inter Lotopbagos diclos pradulcis, fuavis, innocuus, atq, etiam bona frugis. Ventvibus 2o eff bonus, fuavior vero, qui fine ligno interiori efl: nam vel genus bujufmodi eft, C» vinum eo exprimitur. Multa bac arbor, feituá, copiofa efl. Exercitum itag, Opbelli, cm in Cartbagimem proficifceretur, vel eo fructu diebus pluribus paflum comineatuum defeiin, accepimus.Efl gitur in Infula Lotophagia,Pharide vocata, larga copia:hec autem in[ula abeft, C non multum diffat.Caterim ton minor in continenti, fed longe largior efl: plurimaenim bac omnino in Lybia : bec Theo- phraflis.Cui (ub[cribit lib.13.cap.17.bis verbis. Eadem Africa, qua pergit ad nos, infignem arborem Loton gignit, quam vo» cant Celtim, C ip[am Italie familiarem , fed terramutatam.Pracipua eft circa Syrtes , atq, Na[amenas, Magnitudo, quapyro Incifur« folio crebriores, alioqui Micis viderentur.Diff erentia plures, «4, maxim frudtibusfiunt. Magnitudo buic faba, color croci, fed ame maturitatem aliu , ata, alius , ficután uvis.Nafcitur den[u in ramis myrti modo, non ut in Italia Cerafi , tam dulci ibi cibo , ut nomen etiam genti terreQ, dederit. Melior fine imeriore nucleo, qui in altero genere ofJeusvidetur. Vinum quod, exprimitur illi fimile mulo, quod ultra denos dies negat durare Nepos. ^ Baccaig, , Vinum o contu[as cum Alica ad cibos dolus condunt , quin & exercitus palos e accepimus , ultro , citrod, commeantei per * 99 Aphricam.. Ligno colorniger , ad tibiarum cantus expétitur. E vadice cultellis capulos , breve[G, alios ufus excogi- tant. Diofcorides non aliis notis veddidit Lotum , quam quid arbor effet vafla proceritatis. — Cui [ubfcribens idem Pli- nius libro 16. capite 3o. fic inquit : Lotus pracipue €. » ramorum petulantia , latiffima expatiantium umbra, Cin vicinas domos (epo tranfilienti eribit : Loti fructus (Mve[fris quidem efl, [ed cerafos — y oes rum pen natura. Nulibreviar opacitas, muc aufert folem byeme decidentibus foliis-Nulli cortex jucundior, aut oculos ex- Plu. A LoBOORARS- — eee LHLRSEUDOLOTUS. uc C cipien; 212 And. Matthioli Comm. cipiensblandiw.Nulli rami longiores,validioresá,, aut plures, ut dixi[fe totidem arbores liceat .Coytic pellestingunt tae dice lanas: C libro 17. capite 1. lotos ingentes effe arbores quoq, oftendit bis verbis. Ea fex arbores fuere Loti patula vang vum opacitate lafciva. Cateriim non folum ingentes effe ar- Ydiw LOTI AFRICAN€ SPECIES. bores Lotos teflatur Plinius, fed etiam in longasperdurayeg, — — longzvá - i tates libr 17. iderioflendit bis verbis: Roma veri Lotos iti Lu. aimod cina area auno qui fuit fine ma. giftratibus 369.urbis ade con. es dita: imeertum. ipfa quantovetuflior : effe quidem Vetullios rem non eft dubium, cuim ab eo luco Lucina nominatur, Hac nunc circiter annum 4.50. babet, Antiquior illa efl fedincer- tà ejus atas, qua capillata dicitur,quoniam veflalium Virgi- num capillus ad eam defertur. Verüm altera LotosinVulca. nali, quod Romulus conjlituit ex vittoria de Decumis, UM va ibi intelligitur, ut autor eft Maffurius. Radices eju info- rum ufa, Cefari , per flationes municipiorum penetrant, Quamobrem putaverim egó , [i mode bodie Loti nafcuntur Tons in Italia, eum non aberrare , qui veram lotum , prefartim Italica, Diofcoridi, Plinio , eam effe arborem dixerit ,qua inTris dentino C Goritienfi agro vulgo Bagolaro vocatur: inVert- Yod us nenfi vero, Gr in aliis quibufdam It alia locis, Perlaro. Siqui- nad dem licet barum arborum multe pyri magnitudiv£ equent, 58 ftoria, - plerag, tamen con[piciuntur , que long? admodum pyrum proceritate vinctnt.Hac itaq, praterquam quód caudicegi- fant craffiftimo , ramis latifamis in altitudinem latitud. nemá, (e extollentibus : cortice petantur Levi , colore in ca- ruleum nigrefcente. Quofit, ut is grato coloris a[pettu effi cientium oculos mirtum in modum ad fe alliciat , ut tradidit Pliniu. Foliis virent ilici proximis, per ambitum ferratis , a- fperiso, qua médio autumno flaccefcunt. Fru&useis ( ut Pli- tius lib.13. C 16. inquit ) ceraforum fimilitudine,qui ut ill, CSS om -S ud Ls cen. folio dicunt: e cujus cortice ( ut fuperius de paliuro differ fenis, vifcum conficiunt; quo aves capiuntur. | tulimus,ut etiam ei pror[us adverfetur : quippe q "k P heo- interpretem facit , erroribus illis omn. Phrüi erro c4 upra, mapahza ille quidem vertit. Come quelli del ( 1, € fine ullo prorfs[enfu, Yet Anguillarius boc modo: Ma di queffo £ p foaue il primo, perciocheven ? una forte coft chiamata, c di queffo ene aeta pefonda. cen[erem:& prafertim,chm legerim apud Athenaeum eadem de loto fc Polybium;qua de dactylu faripfit Herodatis z Peudo- Pfeudolotws arbor eft procera , foliis latisoblongisá, , firmis ac nervofís, fru&tu Sebeflemorum effigie , fed e zT : In lib. primum Diofcoridis. aM. Lotum Atbeneo, Zyz yphum effe noftratem, fed decipiuntur, quód Z yz yphus folia non ferat Sr trien *é € ^ rotundas puniceasq,, fed oblongas, C aureas potius, quam rubentes. Quinetiam , quid Zyzypha efui : - 2 : 7 : d Los c baud perfimiliafint, nec eos odoris fuavitate precellant .Lotum fcriptis tradidit Galenum lib.7. fimpl. medic. bis verbis.Lo- zT. tus arbor nonita multa ad[Irictorie qualitatis eff particeps, fed tenuium partium eft, & ex(iccatoria. It49, lignorum B ipforum ramenta muliebri accommodantur profluvio, & dyfenteriis , ealiacis ajfectibus. Decoquuntur vero e er qu aqua, interim invino, nimirum prout ufus popocerit, nec infunduntur tantüm, fed c bibuntur.. Quinetiam quód pilos no, defluentes cobibeat,non parvum fignum eft ipfum adffringentis effe cuju(dam. fimiliter mediocriter deficcantw facultatis. Diclum quippe eft C in fermone de ladano, ejufmodi effe facultatis oportere;quod fluentes capillos effet cobibiruri. Ples- o taque Gracis Auvés Aévdlgor, Latinis Lotus arbor, C* Celtis appellatur : Arabibus, Sadar, Sedar, feu Alfadar : Italis, Loto Nomina, 10 aljero, Bagolaro, five Perlaro: Germanis, Qurgelbautn: Gallis, Alyfier: Hifpanis, Almez.. Pfeudolotus, Italis, Loto baftar- do. Lotus Africana altera, Italis , Legno fanto , fed falso. sarbor, Lotus Celtis Plinio: Fraxinagolum, Crefcentio: recentioribus Lotus,& Lotusar- E Fg Africanz nomine qua Beispotrard àquibufdam Diofpyros Theophrafti cenfetur, Lotus & Faba Greca, Pliriio, Caefalpinus fufpicatur apud Plinium inter Mala effe Tuberum alterum genus, quod Sericum cognominatum eft à colore. Guajacum M cui & vifcago ) Lob.cui & Lotus vera Theophrafti: Diofpyros five Faba Grzeca, Lugd. Ermellinus Cx " ^ pia vulgó, Camer. Píeudolotus, Tab. Cerafum Trapezuntiam Conftantinopoli vocari teftatur Bellon. Figurae duae appo- fize Pfeudoloti & Loti Africanze nomine, videntur foliorum tantüm longitudine, brevitate, anguítiay 20 latitudine, pro rationezetatis & loci, variare. Quàd. Guajacumaliqui putarint cauffa eft, quód ligni ma- teria fit alba, & cor nigrefcens, ^» ^ REOR d Wer s . . Deo CORNUS. CAP. CXXXV. Ornus dura arbor eft, baccas ferens olivae modo oblongas, qua primüm virent, dein permaturita- Md ess a rübefcunt, aut cerz colorem repraefentant.In cibo adítringunt : profluvioalvi, atq; dyfenre- ? Peto riz falutares, five in diri, fivein defruto exhibeantur. Muria, utoliva condiuntur. Sanies, quam vi- z,,,;, H ia foli ; TP igini convenienter illinuntur. xngoecd'i, rentia folia torrendo refadarunt, impetigini conve epeedi 3o I OCORNIFS : Loose» vulgaris notitia, Caterüm ( ut lib.s, deplanta- Core. Par rum bifloria , cap.12, nemorie prodidit Theophraflu ) referens, ur fexus in ea duplex invenitur. Namq, confurgit mas duode- faa tim cubitorum altitudine:folio amygdale, nifi quod pingums, 5,7 ds «ed iud, : cortice nervofo , Cr tenui : caudice nom mins cr ajfo. xsed5A. MON Femina virgas parvas, ficut falix amerina, fuo atere profert, fivis € fruticofior eft. Nodos ambe, perinde ac vitex; tum germina- ^" 670- tos, tum invicem congruos babent. Materies maris excors, to- Corm hi- taó, folida , cornibus denfitate firmitated, fimilis, unde illi no- oria ex men. Femina verb medullam continet » mollior cft, ata, Tuenph. cavatur: ob idad venabulorum ufum inutili. Qui Idam Tro- janam incolunt, marem (lerilem dicunt : feminam autem fru- &uofam. Nucleumfrudiusolive fimilem baber, euftu dulcis, o- doratuó, gratus. Flosolee, C floret, fructificatà, eodem modo, : ut fingulari pediculoplura proferat.1n Macedonia verb (veluti etiam in Italia) amba fructifera funt: ed mas per eftatem, fu mina verà per autumnum baccas maturat , bujus tamenbaces .cetantum mafulabonitate cedunt, ut mandi vix pofint.Por- rà cavendum eft , ne corni arbores prope alvearia conferantur, : X. pi ducla ibidem permittantur:quandoquidem a- pes flore ejus deguflato alto citata commoriuntur : 4tqui con- Theoph; trarium in bomine operatur. At certé mirandum efl, quód fcri- locus fa- j derat iie » Cornum arborem amygdala fpc&us, EN fev cm in diverfo prorumpat. Eaó, propter di- &erim ego , aut in TbeophrafH exemplaribus boc loco mendum i j fueffe, aut in Ida monte prope TYojamtum foli, tum etiam ca- limagis eftmante natura, corno folia adeà veftrinyi , ut amyg- dale quadantenu amula videantur : etfi mco quidem j p «ndum fit;T beophrafh lé'ienem bee bee À m mediocriter cra, «rum figura, C fingulari pediculo , preduro intus oficulo, oliva modo in quo nucleu, , (apore dulci, vdorarus, coin. [xs Fit ex baccarum pulpa quoddam obfonii pee cydonite non difimile. Quin Fre decocto , C riu liquor ignis epere , Cv codhura concrefcit , coagulaturá,, qui preterquam quàd gratiffimo place« Ei ecce dyfemericis , ac feminis menfium profluvio laborantibus. Adverfa camib peso ime libro fexto , diffufiu dicemus, , Corni vires memoria prodidit dibro feptimo de fimpli- Cors vi. TAREAS 'amentorum facultate , fic inquiens : Corni arboris fructus admodum acerbus 6l, efuiaptu. — 1rag, mi- ves. ex mondelet, ipfum valenter ventremrvefhringere , ficus cr mepila, — Folia quog, C germina guftu po eg. unt, w rabidi de- Virez Sangui- 7 nez con. fideratio, OLex virga fang.bac- cis, Virga Pes neá Pli- nii, Nomina. " aMeum paMéo- 7A. Sorbo- fderaqo Arii. Duorum fuut generum qua domeffica funt,q, fideratio & genera Pofcuittr : nam alterum quidem mas,alteruim femnina,que pomorum 00 Seb Pli. STLVESTRE fert facie à fativonon differt.preterquam frudiuqui ex mufcariis umbellatim [ambusimtn Miedris prodit, crocantibus in rufum baccis oxyacanthinis magnitudine fert qualibus, [a inen à dome[ficis non per — 214. And. Matthiolt Comm... EB Y funt, valentevá, deficcant. 14g, maximavulnera qlutinaz IL VIRGA SANGUINEA. vepo[Junt , potiffimum durorum corporum tat parvis vulm. ribus, C mollioribus corporibus magis contraria funt, Nam aimiuim ea contendunt , ac plus fatis deficcant, Cornobay] long? abfimilis eft planta quam nos vocamus in Hetruria à fanguimeo virgarum colore vulgari idiomate $ANGUINQ, € Sanguinello.. Crefcit bec in dumetis , e fepibu: arare Jrutico[a, virgis Corno tenuioribus, tobuffis, modofisa.. Corti. ce fanguinismodo rufefcente: foliis Corno proximis, paulota- tq men brevioribus ac latioribus, firmis , nervofis , vulenti pes diculo nitentibus. Floret Vere umbellis albicantibus, quarum, floresbaccasedunt, vacematim cobaventes, [anguineistenyi- busd, petiolis appenfe , orobi magnitudine , primm virides, € per maturitatem nigricantes : quibus Anamienfia rura, dn Tridentino agro , oleum conficiunt ad luceruarum ufum, exprefiis terculari, decoctis prius in aquabaccis, Lignimate- vies dura ofead, babetur , corno minime cedens , ob id, funt qui velint banc Cornum e[fe feminam. fed non video, quibm «argumentis boc probare nitantur. Atquifortaffe à fcoponan 28 dong? aberraret qui diceret, banc virgam effe [anguimeamye qua Plinius meminit lib.2 4.cap-10. bis verbis. Nec virgajan- guinea felicior babetur , cortex eju interior cicatrices ,que grefanavere, aperit : Hac ille. Sed an planta, Sanguino nobi vocata id prajlare poffit , nondum periculum feci, quofi, ut banc fententiam non au[rm affirmare , cum nullis moti de tu meminerit Plinius. Bacce que ad maturitatem LU iip «maro, acerbo , adflringentió, fapore deguflantur :itag, b. flergunt,voborant, cobibent ac repellunt : quareoles Lex iis exprimitur, tale quoq, effe nece[fe eff. Porró pluramn 9 abeo, qua de bac plauta in medicum ufum veniant. Arbor, qua Grecis ugaviar, Latinis Cornus vocatur : Italis, Corniolo, veluti frudus ejt Carnole , C Cornie. Germanis arbor, Gornebaum Surberbaum]7 c Siren : frudu veri Cr&elfbs eirfcben : Hifpanis , Corniz.olos: Gallis, Cernier , fructus veró Corneille: Bobemit, Driukpuny, ayivga fangui-. ni£4 , Italis Sanguineo, C Sanguimello. ; ! fativa & fylveltris : Sativafru&u rubro, cerae item colore & albo. dulciore. I. Cornus mas Theophrafti: Cornus Diofc Cor- d. gal. Gef. hor. Lug. Caft. Cornus, Ti z ina Cornus mas eft & feemina : Sylveftrisfruticattantüm & fru nusfativa & mas, Cord. in Diofc. Lac.Dod.Cafalp. 1I. Cornus fylve Sanguinus Crefcenzio,Caft.Sanguen vi :falp.55a Op us Columella Cef-hor. Lob. Bellon. Lugd. T. caniaCordinhiftoriafua. — : s i es i MORD. S Orba colotem luteum referentia, priusquàm maturefc ) vum fiftant.Eadem eft fan&tio molitorum farinee/fi polentae in potu praefat. — et Ed av» Qriafratu fuut in talia vulgatiffimi milli, won cogniti. tabenra uesnadmodum vetlo ac longo, ramit in altum affurgentibusfolio Fraxini fed angu[fore, : album edit florem , vacematim prodeuntem , quo fru&ns exeunt i ducentes, altera quide ponstereinailee TE. 4c »yri referentes, C Sum afperiores ,infuaviores), y mint lentes ,colove fubpaltido, c in latere rufefceme. Hic maris,ille femine e[fe crediti im Autumno,€» in'manipulos collig ta fujpenduntuv , vel reponuntur fubfhrati ftraminibu ut a uimia aufferitate nec mandi, nec deglutiri poffunt.Ligni materies folidifima,ac 4 5 lignariis fabri perquam libenter expétirur , quemadmodum €» virga à bubulcis ad Jtimuluspt* randos. Corticeve[titur fcabri[culó.colore ex flavo albicante. Radix illi vara cra[[2.folida,ata, defcendens. patur uti liter farina delingenda djfentericis.catliacis , d fanguimem rejicientibus , ac etiam feminis ut erinis fluxibus opportum- Sylvofrium (ut diximus) fimiliter genera dun. Uy quod proprie [jtvore appelant altem quod Torminale wit 5 ac frigidis locis mer ceteras agreflesplantai Bacca jngunt fiant dfiringentió,, Prayenit [yly In lib. primum Diofcoridis. 255* L SORBUS DOMESTICA. IL SORBUS SYLVESTRIS. yemem à vufticis ad aucupia a[fer- gratin fant. Arboris virg dis boum parandé. TO R MINALIS obi ineo, Platani modo, levi, haud infirmo :bac- Termi i ajperiufculis , teretibus racematim. coetmti- Gaeratio: bus , &* longo pediculo appenfís , coronato umbilico , co- Ü loreferrugineo , fapore per maturitatem acido , c aufte- vo. Arbor ipfa [beckata fatis babetur proceritatis , cortice obducta levi , & materie baudfragili. Nafcitur in fyivis, cum ceteris fylveffribus. Bacca adflringunt, non tamen a- deb valenter, ut domeflice. Po[funt cadem omniaque do- meflica , fed ineficaciora habentur. Aftringunt enim al- vum » & dyfentericorum torminibus utilia funt AR illi nomen. Hanc Anguillarius manifeflo (an? evrore Cratao- Angui!l, gum effe cenfet. Siquidem Theophraflo libro 3. capit. 15. de Pene bifloria plantarum , Crat«ogus folio Mefpili prolixo ci- mx licet efl , verum , latiori , oblongiorió, , nec ferrato ... quemadmodum illa fit. Atquiquantum diftet Tormiha- y di forbifolium à Mefpili foliis , manifeffe teftatur Plinius | libro is.cap. 21. quippe qui Torminali Sorbo Platani , 0n A, Mefpili folia effe fcribit. Adde quód buic Sorbo ligni ma. | teries nec verficolor fit nec valida , nec flava , qualis Cra- teogo effe debet , (i T beopbraffo credimus. Quinetiam nec. frudus convenit , qui in bac Sorbo oblongus femper : in Crateogo vero magna ex parte turbinatus.Sorba. monio Galeni tum libro8. fi m medicame: tum libro 2. de alimentorum facultatibus, à. B. *ió And. Matthioli Comm. Sorbusalia fativa;alia fylveftris,quae duplex : fativa variat & forma & fapore fru&us.Forma,a]ia ol biculata;ut mala: alia oblonga,vel turbinata;ut pyra : alia ovato fru&tu. Orbiculata,dulciora & odora. tiora:ovata veró, acida & minus odorata. I. Sorbusfructu ovato Theoph.Sorbus,Brunf Tras o. gal.& fol.Cord.in Diofc.Lac.Lon,Gef.hór.Caf. Tab.Lugd.Sorbus domeftica,Caft.Lobel.cui 8c Oftria Theophrafti.Sorbusefculenta, Cam.Sorbus ovata,Fuch.Sorbus legitima Cluf.Pann. II. Sorbus fyl- veftris: Caft. Tab.Sorborum quartum genus Plinio: Fraxinus Bubula,Dod.gal.Fraxinea arbor » Trag, Fraxini fpecies, Lon.Ornus, Gef. in fra&o Dod.Ruell.Sorbus fylveftris alpina, Lob.Sorbus acupari? Cluf.Pan.Thal.Cam.Sorbi quintum genus, Cord.in Diofc, IIT. Sorbus TTorminalis, Cord.hift. ef » hor.(cui &Mefpili aronie fylveftris fpecies)Dod.Cluf. Pann.Lob.Lugd.cui & torminalis vera,Lonic, Tab. C&falp.Thal. Cam. Sorbi quartum genus, Trag.Cord. in Diofc.Sorbi fylveftrisalia fpecies Caf. Ic Crategus Theophrafti: Anguil.Lugdunenfi hiftoriz. E | Kong), PRUNUS. j;CAP. CXXXVIL.' Rünusarbor eft nota; cujus pomum eftur, fed ftomachum male habet, alvum mollit, Syriaca pruna & precipue quae Damafci gignüntur;exiccata ftomacho utilia funt; alvum adftringunt. Folia pruni in vino decota, collutione & gargarizatu, uvam gingivas, & tonfillas fluxione laborantes reprimunt, , Praftant idem fylveftrium Prunorum bacca , poft maturitatem exiccatae: cum fapa verb decotta fto- » AME macho itiliores redduntur, alvum; magis adftringunt. Gummi prunorum agglutinat: 2 pocumnyi- gu. 1 ? 16 ema. no calculos comminuit: ex aceto quoque illitum, lichenas infantium fanat. rd € IPRüNUS . - QU PRUNUS CEREA — d büru-- uq Arr KS. z * E T2 à ex (7 7 cm 222 Wl ZEN Prunorü phooo differentie inexplicabiles fer funt facie magnitidine zolore confide- Tj berbaceo colore perfufa.alia vubeo,aliacburneo,alia luteo,alia, iu we quadam mediocria: dulcia nonnulla,alia acida,alia vinofaalia duras 1 alia ovata c wdenti multis ramisbrachiato.fa is ablongüd per ambiti ferratis floriburcandidz, éarnofostenui veflitus ofiiculo intus oblongo,im quo nucleolus.In vineis, ? viridariis b Diofc. pruna um fiffere prodiderit , Galenus tamen aliter fenfiffe videtur feptimo fimplicium & ubi fic inquit: Prum fru em fubdncit , vecens quidem plus, aridus verà minus.Sed baud fcio,cur Dj Damajcena ficcata ventrem fiftere dicat , citm ér ipfa perjpicuà folvam , minu tameniis, te mportantur ex yes Galevi Genus Galenus Atqui in bot Bra[favolus Ferrarienfis medicus noftra at atis clarifimusapertevefragaturGaleno infin ^b cium medicamentorum omnium peritifiumo eque atq, doctifiimo , (uo de fimplicium examine , ubi Galenum fe inve, non Diofco Wiffe deceptum. Quippe qud Galenus non animadverterit ;Diofcoridem de ficcis pruna Damafit* : ial WA Log 0) piri se vida fentiuntur, C adffringentia. Qua quidem inre Braferoht (pace [ua dixerim ) plant ballscinatw, cr Avedto veritatis tramite lapfus deprehendi equidem yon fes * * LI * . In lib.primum Diofcoridis. 217 Adffringéntem vim obtineutyut manifeffo teffimonio (unt ramarindi&anyroltlanorii omne genus : item rhabarbarum, € alia pleraque;qua prater id quod primim alvum dej:ciant;poftesrillam adffridam velinquunt. Quam fane prumortum. facultatem etfi Brafavolus nonperpenderit, Galenust amen optim? novit, C expertus est, Idcirco cum loco citato pruna Dama[cena ficcaulyum ciere tradiderit,eadem etiam ad[tridloria yipollere,lib.2.de alin. f acultat bis verbis atteflatur : Prunis eque ac fittbus conce[fum est, ut vel exiccata utilia permaneant. Dama[cenis à Dama[co Syrie monte. in quo n4- fcunturappellatis prima laus bonitatis magna bomintm opinione defertur: proxima is , quain Iberia, C Hif] anta pro- veniunt: Verum bec quidem nibil ad[frichionis pre fe ferunt : nonnulla vero Damafcenorum velplurimum.Probatiftma. in büfunt;que cum mediocri adftrittione, magna laxaó, funt. At parvasdura; acerbaá, C in cibo prava funt, & ventri fubduceudo minis idonea : bec Galenus. Ex cujus verbis (atis con[lave avbitror, nulla feve vatione,nec nifi snvalidis admo- 1e dum argumentis Bra(avolum adductum fuiffe ,ut bac inte Galenum ipfum accufaret , quaft Galemus omnino ignorave- rit, quam [apores, quam odores. quam cetera denique non früctuum modb, fed & omnium fere fimplicium med:camen- torum qualitates naruram G facultatem fortita e]Jent. De quitus ommbus adeb dod? , C copiose difputavit, ut parem. unquam repererit ueninem, ut onmibus pev [picutim esl ex ejus primis quinq, libris, quos de fimpliziumnedicamentorum facultatibus áccuratiffimé conftripfit.Huic fententia eque & ratiombus accedit quoque communis medicorum experien- tia: nempe quód comipertum fit; pruna Dámafcena laudatifsima iis fimilia, qua Galeno praferuntur. eu ventvem (olvere non intffiaciter,adftricta alvopoftmoduni velita, tam arindorum, c m yrobalanorum vnodo. Sic igituy Galenut à Bra- failistprebevfite fery affe volumi. Sed ft Diofcoridem quoque tueri velimus, nil aliud dicendi putaverim, quam qnod prima Dama[cemificcat ulum adfiringete tradiderit, ut véferuntur ad alia. qua minusadfiringunt: nontamen,quod voluerit,ea effe dejedorie Pacuttatis expertia.Dayfo prüfiabilem dejicint :proimde ca utiliter ufarpant medici ad febres, V : unorü 1o alio(,liliofos Affettus : quin ci fep aviis ekpetantur, quippe qui ex Mis quotannis eléckaria, intinttus, liquere[o, varios £s pararecotfueveritQuibus noninodà fagi quffiion 1ügrato delettanrur, ed etiain qui langnent refocillantui- Habetir prunas C in Mtgjpraprnnus (ut Tbeb: cjl auctor lib. 4. tap. 2.de plant. bift-) infignis magnitu lanis, fru&um ferbus matura C A:eypuia. maghitudie mejpilis proximtm,ntfi quod votiidum nucleum babet.Flarere incipit menfe gulto, fractum citca brtumam perficitnec folia dimittit, Quitirca agrum Thebanum babitautiptopter avboris copiayifruttum ficcant; c olfe exempto tundunt offa [7], facimr: bec Thtophra[lus. Prunaquedalciafüutaninu frigida nature pofdent.contraveroacida, c» "ranorü aujléra: at uvomnia frigida; G bumidafünt.. Palna datur. Les Galenus inquit ) Damafcenis, qua [icc ex Syria Vene- pco tias iportantur. Secundas tenentán Germania, queex Pannonia , c Eranfylvania convelumtur: n quorum genere, qua minufcula [unt , majorem Gum palato ineuyt gratiam , ih vino decodia , c» faccharo «pper[a.. Hoc entm modo 3 j^ MM suen[is dévorata , preter 1dquod c[ui placént , commodiffime &lyum citant s mbil emim ad[frihionis », P. ap. fed dalcia fant... Lalétkr d" S1 LV EST RIS prunus, in dumetis, fcpibus e fylvis crefcens.Pumila esl arbu- flv. iuis fAita fratic )f2, 69 ul. leatà ,] yerum longe angu[tióres duriove, a|periored,, V ere flores floribus contid. £g. fativa pruii, S YLVESTRIS QUSE ictapti C ad[frig- Pruoi "E Íyl. eftri, Tarbu[cule radi- 2i Voluwelecrfauc ulcera 2i$ And. Matthioli Comm. IV.PRUNLUS SEBESTEN(A. wlcerattm collutione, tum gargadriz ato earum lecoco. Quis M obrem non parum recreantur boc medicamento , qui bydr Pt gyro perundti, oris ulceribus, & fluxione lalürant; C Prefértim addito Lyco. alumine, & Rhodomelle. 1dem decotum in defef- fiomibus auxiliatur famninis uteri fluxiontbutobnoxiis. Aquae flovibus diffillata baufta , inteflinorum vermes mterficit , oru. lorum, fluxiones .cobibet. — Non diffdent effigie à 4 pruna, nec diftmili admodum funt. facultate fractus ii, , i cine Arabes fecute-S EBESTEN 4 nominant, qui, Gré- cis Myxa, &" M)yxaria vocantur. Quod etfi Dioforites, d» 1o Galenus borum. fuis i non int s. de iis ta. men a po[lerioribus Grecis, nempe Paulo, Aetio, Pfello.d ABfua- vio-frequens fatta fuit mentio. — Arbores. feri. in talia ca- perunr Plinit etate : nunc- vero nulli ibi in bortis aut viria: riis (quod fciam) vivent. Plante amum una cum fiudu mi. fit ad. ime. praclarif. Medicis Gabriel Faloppisi Mütiy vir quidein ; ut doctrina C facundia pr&cllens y ira ha tate y C Jibetulitate illufiris. Eb itaq,arbor " Sebefenus pr no " nom admodum. diffinilis , ei tamen auaguitudine cedens. -Fo- Miis comatur prano votundioribus 4C fin irinioribus , florihu a al 3$, bicantibus , ratematim. prodeuntibusy & quibus frati Y tür prunis parvis fimiles ;-calyctlo quodam ut glande parte coliis ati , affe initis riiqietvo , qui-fatir baec pri ne correfpoudet'; in quo nucleus. ii mattritatem adepti, imc um virefcunt, guftu funt predulci , acleita tenatig, pulpa, uaSyri, e Aegyptii, apud quos proveniunt , unde ad ns , Venferuntur vifcum ad aucupia conficiunt , quod Venetiis axendrizum: Appellant , aucupiis commodi fimum : Af. d. 10 funt muclei, quiiu eo reperiuntur , color de dulcedp y ied oso Emolliuit fiti | fedant; € d^alvun Sebeften confide. ratio & hiftoria, Vifcum € Sebefte nis para tur, HELM Ls in. re- ; pobau. comprobatur. quaidinté Mtdicorum exp ent. 'ametfi ke» arium px pite 27. ut fortaffe i in Arabes inveberetur , quos ubig, fere odiffe videtur y. contendit.quin potius ea adfirittoria vi pollere. Sed long diff.ntit ab eo opis medicorum experientia. Quandoquidem. quàd Sebeffena afJumpta in medi lus Aegineta,qui lib.7.deiis verba faciens.fi / c inquit : Myxa arboris fructus. mili. Ex quibus Pauliverbis elicitur, quod ita ventrém molliant. e ir reus eodem libro Galenum fecutus: Pruni (fructusinquit, ve vent bujus rei nefcius Aüuariu bec plutibus commifcet medicamentorum compendio.Eorum infuper dejiciendz alvif. idem (ut jam millies expertus fum y&orum pulpa drachmarum decem p Sebeften f: imunzeminium Iumen.St Fest 4d fummum duodecim,eo(dem fere prabet. e effectus, quos degyptiafiliqua caffia vocata is ergorationil oam tibus adducor,ut illam quoq, Fuchfii opintonem minus probem, quaeft quod eleciuaritin de beften offic . trem Ni non Seleflenorum facultate , fed aliorum fim, edicamentorug: dejedforia: à fi id per fe preflant, ut ofteniimus, idem etiam aliis admiflapreflabunt | Quare, ut inge anti , quem alioquin. emper admiratus fum , ut virum doctifisnum mo que. alii, nunquam ad:0 Gracis addicti effe deberent ut prorfus à 4 Mauritana fa 5, C experimenta. firina noflra artus & veritatis prafidia,ca defe i diverterat , dicimus auctoritatibus e experientia frei. ele a cortice purgata utiliter dantur ex fl Detur aportar mitificà. eni ellunt : urine ardoribus à f4, ex jure carnium. P iizgrind tum menfa. alvum gioi Zi ia, C Cat uim non redolent, nec teredinem fenferunt.. Caterüm quo Pin : 1 irjin mentem evocarunt, cim eorum Daofcorides nifi peor Lo "m TE bte ó dl iam Gr viresd if ufus recenfer de, quam vincam pervincam vocant , &* Yenfimper ambi mufcofi , e quibus. baccaexoriuntur olivarum i lar; prim cim ad ultimam venerint maturitatem [/ maturitatem [unt viridi, titer iz, phai in bumidita um ferrata. Flores "iexortu a nafcitur piliia dn Vudbedh deinde fuballicantes poffhec auret colert 4 i o[feus concluditur oliva. fimilis pulpa 4" 4. In lib. primum Diofcondis. 219 dem fententiam ex ipfo Galeno fumptawi veddidit Avicen- Avicéaz V. ZIZYPHA. na; ^ tantüm - debe t 2 ad pecioris , ata, pul. defentio monis vitia conferant, quod quidam( ut fezunt ) cum ma- Fuchfa. xime renum , tum etiam ve[ica affectibus prodejJe cenfeant. Veritm quoniam ( ut diximus ) [cribit Galenus, nullam fe adinvemfe im Sericis facultatem ad corporum affectus cu^ randos , binc capta occafione Fuch[ius terum digladiatur, — boneflo quidem ftudio , non modo cum Avicenna , fed etiam - €um cateris Arabice familia auctoribus , afferens id omne, Zp quod de zizyphis Arabes uis monumentis cómmendarunt, P. emnino fal[um e[fesc a veritate alienum. 1n quo tamen fi y vitium aliquod Mauritanis ad(iribenduimn eff , illud quog, Gr cis poflerioribus ad[cribendum erit. Quandoquidem con- flat. Aduarium & Gracum , & medicum peritifimum , fuo de compofitione medicamentorum volumine , zizypha ad pectoris vitia compofit medicamentis compluribus admi- a fiere ubi fcilicet ex calidorum bumorum reáundantia inore S| bus emerferit ,item eandem in bi u[urpare ,qua bilem deije ciunt. Quod C Nicolaum Alexandrmum in (uis compofitis medic.perfepe feciffe comperio. 1deoj, nil mirum fi ad bac omnia pralare ziz.ypha tradiderit Avicenna : namq, fuo lentore , ac fue , qua agre permeant , craffitie (ut vei veritas adhruit) f(anguimem craffum reddunt , qui flava bili redun- | dantia tenuior , quam par fit redditur. Cüm itaq, tradat Avicenna , z4z.ypha C peciori , & pulmeni prode[[e , non te« mere quidem eum locutum effe crediderim (ut fortaffe ali» qui putant ) fed illud ea vatione [crip) iffe ut in morbis tai tm calidis, & acutis intelligendum effet , in quibus medici —— utiliter zizyphis uti pofant C debeant. 1d quod ejus verba. aperto indicant,citin dicat;quid fanguinem incrafJant.. Ne- juod quandog, cum mortuis lucte- » quam ill nofer animus erit ad- judicio labi,ac falli, qui zie mmifcent. pectoris affectibus frigidi phis nulla eorum one ad quodvis pectori vitium in- — ^ Weyenter u im difcrimine. Caterim an Galeno Serica zz ypha fint , dubi- » tanduin fan? fuerit, cm aliud | v lib.15.cap.1a..ubi fic babet : Aeque peregrina (unt ziz.ypba C tu- Plinii Ziz 4o beres.qua & ipfa non pridewi venere i lec ex Africa,illa ex Syria, Sextus Papinius, quem confulem vidimus,pri- zypha & mus utiq, attulit, divi Augu[li noviffimis temporibus in caffrorum ag geribus (ata baccis [imiliora , quam malis : fed ag- Tuberes, geribus pracipub decora, quoniam & teta jam [ylva fcandunt.Tuberum duo genera, candidum à colore Sericunz dictum. Et lib.i6.cap.25. Ab amygdala inquit proximé florent armeniaca,dein tuberes,C pracoces:ille peregrina, ba. coatta.1tem lib.7 cap.io.Et ziz.yphe au-grano feruntur menfe Aprili. Tuberes melius inferuntur in prumo [ylveflri, C malo cotonec, € in calabrice, ea eft [pina fylveffris : bac Plinius. Columella tamen tuberum nu(quam, quod legerim, meminit [ed z.iz.)- Zivyphos phorum lib. 9 c... duo tradidit genera, quód barum floribus maxim? delectentur apes , nemperutilum, Cr album. Quo rum duo fityut fufpicandum fit, Planti codicem boc in loco depravatum e[fe.Ylud (ufpici i inter Gracos recentiores Simeon Set hi, duas ziz.yphi fpecies feript. daverint , & quód tamen in Plinto legatur zz ypbus Verüm chim A&uario , Nicolao Myrepfico, C Simeoni Sethi flfvoo , fIvvpo, x («vov ( tot enim mo- 5o ds feripta inveniunt )eaeffe videantur, qua Galeno ferica, eademá, Avicenna, Serapioni,aliuq, pluribus p ved : b flatuendum: "Galeno fevica non aliud defignare quam zz ypha.Ex bis praterea omnibus maximum. liniohic fabeffe mendum, c illi de Zizyphis id ad[cribendum e[e,quod de tubevibus dea r ixypba ad calcem Septembris in Autumno,un cum junceis vamufculis , C in manis . nta prise diebus aliquot infolata : poftremo decerpuntur , 6 affervantur in capfulis, auxit, quod inter Arabes Avicenna, cy 87090 à decerpta C [uper cratibus,aut it tegetibus ffrata tam diuinfolant quou(a, rugo(a fiant, E. m ; icing oe Latinis appellan, Hoy Kir sc ied : no : fractus Prune C Succine, c Si ne : Germanis pt nanis, T í -Hi Jpanis , Prunas , i nas,Ó* Amexe«s: Gi 7 3 h efi ris, Gracis C Suit d Fructus Italis,pignuole fa dcn: BobemisTruli. Fruus Dyxaria;atg, etiam Sebe[lena Mauri Vra : Vulgo C officinis , Sebeflen : Gallis Clapore: pranu;, ipua 220 And. Matthioli Comm. . Praes ce- altera Pruriorum,quze Pruna cerea & cereola dicuntur,quia ex candido in lute pallefcunt.Elepantiit, rea. ma etiam funt Amygdalina,qua Coccimelea videntur elle apud Theophraftum: recentiores pruna ha. Prunu$ penc quz Myrobalana cognominantur. 1I. Prunus Tylveftris;cui hoc peculiare,quàd fi deflorefcen. i s temimbres contigerint , fru&us in oblongum & inane corpus convertitur , quod Itali Turcas Vocant, Prun.Se- Carne hujus,vel fucco expreffo pro Acacia utuntur. IV. Prunus Sebeftenjalia fativajalia fylveftris,an. beften.. tore Alpino. Sativa;dicitur Sebeften Trag.Lac.Mixa,Dod.Lon. Mixe vel Sebaftze,Cord.hift. Prunus Zizypha, Sebeftena,Lugd. V. Zizypha:duplex elt,rutila & alba: rutila, fativa & fylveftris, ut reàe Anguillara: Sativa,ratione fru&us duplex,major & minor. Zizyphus rutila fativa major, funt Jujube Arabum & officinarum,quz Jujube & Zizypharecentioribus dicuntur,& referre oportet ad Lotum Athena, Ho. meri & Polybii, & Paliurum Africanam Theophrafti. Zizyphus veró rutila fativa minor , ea cft quam 1o Cordus Jujubas minores & Tuberes Plinii vocat: hzeà prioribus differunr, quod colore , nitore, carne mollijlentore.fapore & nucleo majores quidem imitantur,fed minores funt, necoblongze, fed rotunda .—.— (haeeforté ad Paliurumalteram Theophratti, dum fru&u dicit rotundo referri poffunt ) atq; fimiliter up. flaccidaes.At Zizyphus rutila fylveftris, Jujuba fylveltris & Paliurus fecunda Theophrafti, & re&e, An- 7* — guillarz dicitur: hzecin agro Veronenfi provenit/fpinis valde horrida, unde eam habemus, ; KóaagG", ARBUTUS. CAP. CXXXVTII. & Asz1ó- RE H e : m j ) F QA, i. Rbutus, fiveunedo, arbor eft cotonez malo non diffimilis , tenuia [ folio : ]cujus fru&tus prunima- renui Xgnitudinem implet;nullo intus nucleo;huic memzcylo cognomen eft.Maturus aut / lavet, aut ru- 28 leg.Orib. befcit :in efu acerofus,ftomacho adverfatur, capitifque dolorem movet. bMeum ' ART ; : Wa vzoubo. A Riutusin Hetruria frequentiffima provenit,ubi vel per byemem perpetuis virefcit frondibus. Hac etfi Diofcoridi j — datur nzalocotones adfiilisamagis tamen putaverim ab eo arboris proceritatem reprafentari cotonee, quam o Arburi O*6. (ut magis fupicor) eft hoc in loco Diofcoridis codex : quandoquidem Serapia confider. Diofcoridis ipfius teffimonio, Arbutum non defcribit in univerfum cotonee malo fimilem "fed eam tant; im profer ve filia alo cotones inincra ribit tenuia babere folia.ut vulgata habet Diofcoridis ledio : fiquidem,ut palam eft, Arbut P guam,C Arbutiu. - qua exterius conteguntur, fus, & vi- 7 ES : tegro annomature[cuntznafcitur i rsMato 0.0 NEN jT. — Ex ; eX id thiolo, - , i A TZ iine , M maxime áelectantur turat , quo tempore ip(a poma maturitat£ [entiunt duibi laqueis retibus aliii, aucupii generib-fa 4 ^ . Atborisfolia coriariis ad Jpiffandanworia expetunturSun qui credant, arbutum maximam opem prefere advetfus pofle: vy : quamobrem aquam, qua ex j aida fityadmifoofein terricordereptto bi fatim ws invafit, magne(ut ip * Ao : ajunt) juvamento egrotautibus exhibent In fumma, is. 6: : N f^ Y o / SS firingere E roborare opus. eft, d AS * meminitGal.lib.7. fimp.me "Nomina, x Gili fe : e RN 2/2 Atbütus va In lib. primum Duiofcoridis. 221 A aéydlaA at, AMYGDAL4E, CAP. OXXXIX. A Myeislgémare radicum tritarum deco&um vitià cutisin facie corrigit. Illitze nuces idem munitis 4 X przftant:menfesadmotz ciunt: capitis dolori àuxiliantur;illita: fronti; autte m poribus cum aceto, vel rofaceo:epiny&tidas fanant ex vino:item purrefcentia ulcera,& qua ferpunt; & morfus canum cum melle.Earum autem efu dolores finiuntur,alvüm emolliunt/fomnum faciunt,urinam cieht:contra fan- guinisreje&iones cuma amylo,t& mentha affümüntur: renü vitiis, & pulmonum inflammationibus b A ye [ex aqua in potu;auteclegmate cum refina therebinthina dántur : calculofis, difficilique urinein paflo "ant 1? auxiliantur: & illin&u cum melle;& la&teheparicis,tuffi & inflatiohibus coli, nucisavellanaemagni- bi. cum tudine: quinis;feptenifye prefümptis,ebrietatem nón fentiunt poa pes ficum quadam efca eas M A voraverint,emoriuntur. Gummienim calfacit &adítringit: rejicientibus; anguinem; potüm auxilio - ead eft: impetigines, qua fummum córpus occuparunt , illitum cum àceto tollit: tuli vetüftze cum diluto fa Orib.- vino potum medetur: calculofis cum paílo bibere prodeft. E nucibus Gris; dulcescibo idonez fed no egit. multó minus valent inremediis,quàm amare: attamen extenuant, urinam ciunt, R ecentium féà cum d - doter vcr gs Drag. fuo patamine, humida ftomachivitiaemendantur.] dein : T rpc TUN fimplici Mygdale tam dulcesquàm amara Jruthis funt ubig, vulgo notifimi. Differuni támen inter (e: nam amara majore s. excalfaciendi, exiccandió, facultate pradita (unt , quam dulces : quo fit , ut etiam dulcibus longe preferantur ad iit. eraffos, pitüito[osá, bumbres expectorandos. Abar eft Amygdalus [elata fati proceritatisgaudice cra[o raro tamen,re- contàe- tlo,cortice afpero; paucis radicibus fiquidem plurimüm fingulari nititur radice, vobufla, grandi;alte defcendente.. Folia eb 1 babet perfico per omnia frinilia qua. quog, tota «mulatur planta,nam C» flores in amygdalo [ettarentur, quales in Pevfi- ^5 zb. vomfi bujus [aturatiori purpuravube[cerent-Floret vere inchoante.Nuces edit córdis figura que antequam obdure[c ants Integra cum putamine comeduntur, C praefertim ab utero gereütibus, funt enim yuffui non ingrata-Dupliciconteguntur putàmine,quemadmodum juglandes : funt alianajores alie minores.Leguntur Auguflo menfe ad finem elatis cum ex- tima earum tunica debifeit. Yratlu gaudent calidiore, quo fit ut in Apulia , Sicilizá, optima »toptofifiimad, provenant. — Galenw dulces paucis perflringens liu de alimentori facultatibus fic inquit : Auy2dalamibil pror[us ad[trictoria facul- AE. tatis fortita (unt : fola enim extenuandi,ata, abflergendi vi pollent : quatum vifcera puigant, tum bumorum pulmone, Sms ac thorace excreatus moliufturac promovent.Dulces impinguant laterü dolores, &c tufim fedant , C pre[ertim carum Gal. eremor.Oleum abiisexpreffummulcet intrinfecos dolores omnes,int efHtinorum pvefertim, uteri ac enum, fi calidum fex unciarumponderebibatur,eft enim certum auxilium.Et de utroà, Amygdatarum Genere differens libe fimplicium medi- camentorumprimb amaras deindedulees profequitur Du verbis : Amyg dalasqua düidem palam amara funt, ommmotx- ND Oo ténuandi Vim poftident : quod & qualitas ipfa indicat , & ex- 20 3o perientia comprobar... Ac de amara quidem qualitate in quart Àmyg- Lbrnm cm n tiorum proditum ejl. Caterim duo expe. Sarum sco mientie exempla proponi fatis eii » tide yim eorum: pofis di- £xculcas. Jf, fuere. Suquidem ephelitn expurgant , C» excreationibus ex pe- 7] Bore pulmoneó, , craforum lentorumá, buntorurm impendio VA] conferunt. — Por bac offen[a funt genere quidem incidentir, Ur f, Jpeci£ vero extergentis effe facultatis. — Quin ér quód per acz t cidens facultatem item babeant. ab obffrudlione liberandi, i WARas A C" ipfui fuprà demonfhratum e , fed € experientia mon- Jhrat :- mam in jecore cvafforum , vifcoforumqua bumerum in A extremis vafis impattoruin. obffrüctiones abund? éxpurganty expediuntá, Quim. C» laterum dolores ab ejufmodi caufa na tos, & lenis , C coli, & venum fanant.— Porro & ipfa avbor NEN T UN dulcia , C" ipfa leviculam amaritudinem. pofidént, que tà» (xem fpatio clarum fit. Demonjlratum utem vetrà est , qualitate Amàrz fi prinio germinatu tenella arbores à pecore decacuminentur. Amygdale (ut étiam tradidit Galenus) non multum fuppedis : tant alimenti: quanquam ei. plerique utuntur, c ad robos TONS randam ventrem , C» ad vefieiendas vires, — Amára gallinas, € gallinacées necant , fi b is devorentur. — Eedem vomit, Q frohiti ; temporibi[a, illita, cápitis dolórem mulco fomnum conciliant, é pva[eitim , fi áqua Verbenacegxcipiatio — iur. Hat ut Grecis A u/ydociuts , ita etiam Labins Ampgdalà Noisy; vocitàntur? Arabibus, Tauz, Kauz, fei Ldüzi: 1talie, Maiido- ; ; | le: Germanis Sjanbelfern: Hifpans , Almendras : Galli, Tisvduabcauinzni bak. cio 2 Amnmd: Bey Mandy. — 50.7. *- E. gati Graci exemplaribus hie non legitürs ideécu id off Cr imentha. Verün dictionem banc vestit Mar- e Antiquis codicibus, quos babuiffe teflatus : eamm quoq, C Oribafius , C» Serapioex Diofcoridetranjcribunt. Que ^ Dibfcotidis ledioni adfripuluntur, ita bài locóment uim Addendum éffeputavimu. — — : T Áiygda- ^ minores;triplo namq; minoresaliis ex Afia ad Ad. Matthioli Comm. Amygdalus ipfa arbor dicitur at fru&us Amygdala & Amygdalum , Catoni Nux Graca oboffe eorum corticem,antiqui inrer nuces repofuere.Sunt autem dulces & amarae, & he arte dulces Ed 2 majores fünt (pruno enim fi inferantur grandiores fiunt & lanugine carent,qua maxime laüdantar| us feruntur,amarz & dulces: funt nuces plerung; oblo DR reperiuntur tamen & rotundae. Addereoportet Amygdaloperficum nunc in Alfatia frequentem d A M offeus cortex perfici inftar rugofus,& nucleus perficum olet, grati faporis, forte perfico primo infita, * a 252- Tug, : PISTACIA. CAP. XX. : i prs i qua conftat in Syria gigni; pineis nucibus fimilia funt, & ftomacho amica. Trita cosi contra ferpentium i&us profunz, five edantur, five bibantur. I es. 3 Ll PISTACIA. 1L STAPHYLODENDRON. QN i oficinirufie, ex Perfia, Arabia, Cr SyriaVenetias importari folent. utto c itellius cen[ór in Ytaliam primus intulit citm legatusin ca provincia fui is temporibus. Horuim arbres Venetiis Cajet e Neapoli, in alii Italie locis vtdim ota : ex viridi in luteum inclinante, Terebinthi modogi vamufculis utvin deunt e ramorum extremitatibus rufa exterius tunica &* odorata : albo funt internus nucleus cuticula contegittir rufazataui medulla vire[cit [apore pinea uofit ut legitimam Indicam Tbeop Terebinthii, Piflaciam arboré nulla dubit etes latius diximus.Erenim notata perjpicua funt, ippe qui Liz.c.2o. Dipnofopb. Nicander Colopbonins ilis trucos onerare videbis prorfus Am)gdalinis. M. Ipfum fert. rabia C" Syriasac Pilacitt vocant: fructu racemat atq, uvarii moll vicifüm coberet. Qua interius [unt virent, minua, boni habent fucci quam nux Pinea, at m doris : Fratres veroqui Georgica co c inquiunt;&r Fraxinum 6 Terel qua Syri nunt Py carunt : atq, hi per p Piflacia dixerant ander afpiraverit,dixeritá, acia: hadlenus Athen. ! calefaciunt & bumettant, im, roba r, nontamen vald? nutriunt. Hac (ut libr. 2. de alinm. facultatibus fcriptum reliq lenius) param praben nti tametfi infardias bumore jecimoris vias exptd dub vitiis liberent.Porro an flomacbo noxia [inr, an uti vum molliant, an d[tringant, nullum bujts ve e - bere teffimonium fcribit Galenus.Cujus fententia vefragatur Avicenna, quicum palam, & nominatim Galenmtee" ; Inquit quidam , non invenio, quid Piflacia fonat" ^ mellet libro fecttndo bac dicendi ratione utitur, bis feriverbi: diJcutiunt, &» ventriculi os robovant. Argumento efi [ulame. leraó, qualitasqueguflu inis ac igitur ratione freti medicorum monnulli , non modo [jecimm dlenum fecuti piflacia exhi ipfum; ventriculumó, roborandum, eatam cibis, quam medi an Cr ad pinguedinem inducendam.macie & marafm 4] ifcent : quin C ad condilia ene ' ad pi ! acbo amica funt devorata,att ex; prefunt citra ferpentili morfus, Tabidoy & fint, aut fane officiaut : ego autém dico, qu Li E Inlib. primum Diofcoridis. 223 Quibu(dam in locis iflaciorum fylvefirium nomine appellantur cuju[dam arboris fructus, quam Plinius wd e ^ lii: STAPHTLODENDRON nominat, etfi à pilaciis effigie , C» (apore plurimum difüideant. Planta bac humilis est, folio |. dendró fambuci,materieadmodit imbecilli: floribus albicantibus racematim dependentibus quemadmodii G filu : qui be Plinii. dam in folliculi provenit rufo colore,ciceris fer? effigie major tamen:im quo fubyirens nucleu inclu ditur fapore dulci fe mau eam cominoyens.Provenit in (ylvis C» frutetis Neminz habeo.qui de berum viribus C facultatibus feipferit : sehn od cium naufeam moveajt fi copiose ed antur,vomitiones eadem movere pofje on dubit avaus.Sapore piflacus fimiles funt 2 pinelvi- nei nuclei qui in ftvobilis includunfhr.Hi enim( ut loco citato tradidit Galénus)garpus alunt, bomim procreant fuccum ftd res. craffumsfamet[i egr? concoquamtur. Verunz Ji Aviceuna etiam credimus, digerunt, lent , refolvunt ; ac mpinguant. Profunt praterea pulmonum vitiis, purulenta excreantibus,C? tuf? anoleffatisfed priufquam edantur.aqua calida - 10. evéeos oportet alioquin ventriculum ledunt. Semen augent, venerem excitant. Renes C veficam non modo expur- gant; fed etiam roborant, earumó, ulcera prohibent : urina flillicidio opem mirifice preflant. Quam ob caufam firobilini OE nuclei apud recentiores medicos in frequentifumo habentur ufu ad bujufcemodi affectus. Qua nuces Grace Tug etum, E omina, nequog, PiflAcia, C Piflacea appellantur : Arabice, Puftech, aut Feflucb: Officinis ó Barbaris, Fiflici: Italis, Piflacc hi: Gernanis, Gl SB imperndflei: Hifpanis, Albocigo : Gallis, Pi[lches : Bobemis Piflacya. Staphylodendron; Italis, Piflaci faluatici : Gallis, Piflaches faunages : Germanis ORiílb 9oimpernüicin. Pillacia peregrina C, B. Tercbinthus Indica Theophrafti : recentioribus Piftacia & Piftacium. TH.Pi- - ftacia Germanica.C.B.& Lon.Nux veficaria, Trag.Dod. Supbyrisse Plinii. Dod. gal. Gef. hor. i Lob.Cafal.Tab.Cam;Lügd. Arboruvas Anguillara.Piftacia fy veftris, Caftori.Coulcul & Hebulben ,o Turcarumeum hac convenire, fentit Matthiolus in fuis epiftolis. -Kágur Baz, 7 NUX JUGLANS. CAP. CXLI Np Juglandesquas nonnulli Perficas vocant;funt difficiles conco&u,ftomacho inutilesbiliofz, ducati & impofiti;ypreefenri d ur, Recentes ftomacho inno- centiores fünt;utpocefüaviore ores in corpore illitu tollunt. "T [s b - | IU comamuni funt uiu, itemque 417 acum uibus eduntur, omnibus vulgó notiores (unt, Juglan- a vols vepre[entari debeant , cum nulla arlor Nuce Qin con equentius occurrat.He Latini Juglandes quafi favis a vino. ' glandes,iuterlifis literis appellantur. Quo nomine primo mun- via. di evo eas appellatas effe , pluvestradidere auctores. Quippe cian bomines primum glandibustantüm diu viclita[fent , in- venta tandem arboré,qua nuces ferebat, deguflato nucleorum - fapore.borumá, dulcedine mirum in modum allecii; nuces To- và glandes ob excellentiam appellavere. Suglandium arbor Joglan. pragrandis fpeclatur,Caudice procero, ac craffo, ramis multis, : ingentibus.C* longe late, fefe diffundentibuslibro veftitur ci- nereosca[fo,ac rimofo : radicibus nititur prelongis, vo Frondibus pluribus utrinque ab eodem pediculo exeu, in Fraxino,blongis, c graviter olentibus, Verbincha, , É ipfa prima germmatione, julos edit, five paniculas , que brevi 5o (4 X 3 3 flaccefcentes decidunt : tum fuper horum pediculo flos emergit - , A J berbacens , totidemá, caliculacea tegumenta , quot flores pe- tiolo contrabuntur , fingulisq, bis fingule includuntur nuces, duplici obducta munimento, C (ut Plinius inquit )pulvinato callofo primim calyce , mox ligneo putamine. | Crifpo intus nucleo,quadripartitoque;callo[a intercedente membrana. Ge- nera Tuglandmm plura, que cum formatum putaminis duri- tía, fragilitateque digno[cuntur. Pre[lant oblonga , pita-^ mine albicante ac fragili , albo intu nucleo , putamini baud berente,& guflu dulci. 3uglandes aquas odere, montes amant. nes Us Leguntur intboante autimno, perticis exculfe, e ficcantur umbra, exuto exteriore indumento. Provent | mi uibiq; in campis C» collibus. De iis differens Galenus lib. 7. fim- ex Gal. plicium medicamentorum, ita fcriptum reliquit. Nucis arbor tumin foliis, um in germinibus adirictionem quandam pofii- der : caterum evidentem, multamé, in nucis putamine vecenti fes (37) 40 bi j 1 jh pariter C ficco : proinde eo tinclores quoq, uti folent. At nos bees fucco fimiliter, ut mororum , & ruborum in melle decodo , vice flomachici mellicamimis utimur , C» ado- ; Te qua abhibemus, ad qua modà dili fucci convenire cenfentur.Porrà nucis ipfius id,quod edendo eflcleofum e[f,c» ntt : itaque ob id eria m facil exprimitur, € quà, diutim reconditum fueris , magis sale efficitur , quamobrem i T ^4 eleum 224 And. Matthioli Comm. oleum ex eo inveteratoexprimere liceat : tunc fant admodum fit per balitum evaporatorium. 1t40, quidam eo gangrá. sts C carbunculos, G" egylopas fanaut,ac nonnulli ad vvgérewca boceft;nery orum vulnera utuntur.Er lib 3de alimene torum facultatibus fic inquit : Habet J'uglans C adftvingentis qualitatis nom exicuttm, que temporis Proceffumavcefoit degenerante rota ejus fübllantia in piuguem fuccum;adeo ut cibo prorfus fiat inidonca, quod veteri olco, fta pinguitudi é * adfimilisappareat. Viridisaurem, atque etiamnum bumida , neque ad[Iringentis qualitatis , neque oleofe iem particeps [edanagis cft quodammodo &mo«wm id efl,qualitatis expers quod (aporis genus aqueum (ut dixi) vocare confueyis. ^ anus. T uclans faciliussquamavellana comtoquitur, ffomacboó, utilior efl, Cr multà magts, fi una cum caric Pie Pn. c ditum autem e[Eà.plerifg, medicis, fi ambo bec cum ruta ante Alios cibos fumantur , bominem non hagnopere a lethali. bus pharmacis ledi po[e. Conftat preterea dumidas dejedttioni magis;dridas verà minus convenire, Non pauci quod cus garo juglandes prefamunt;ventris [abducendi gratia. Ad'boc autem virides aptiores funt,utpote qua a Serb dipp iainp^ funt Quin c aridarum quog,, ut priu in aqua fuerint enacevate (uti momnulli faciunt) fimilis, ac viridium facultas babetur : bac Galenus. Nucleiu]hi alopecns umpofiti prefenti funt vemedio,recentes f[lomachoinnoctm. PE - In lib: primum Diofcordis. ^. ^ 23; Excal[aciunt fecundo ab[cejfujbpumedtant verà primo,emolliunt lavigantyCr dolores (edant. In cibis fumpta, etfi noxium . admodum fuccum non gignant,ventriculo tame labore Vnferunt: Additur hucleus à tenui cuticula vepurgatusin medica- mentis, quibus extenuat corpora refocillantur.Yidem femen augent, & venerem excitant. Oleum, quod e nucibus Indicis exprimitur, utiliter bamorrboidum doloribus inungitur,oleo prafertim admiflo, quod é perficorum nucleis elicitur : per f£. Oleum illitum , lumborum & genuum dolores mulcet , C ventris animalia pellit. Quod verorecentes nuces pre[[a fHllayerunt ex "€ eleum,den[um eft candidum C pinguezin [umma fubflantia,qualitate, fapare,ac denig, facultatibus but ro non difiimi onm le, fed longé melius fubminiftrat alimentum, Praftat idem inuncum ad nervorum dolores , quinetiam pectus lenit , non . modo illitum, fed etiam bauftum. Raucedini opitulatur,macros impinguat, femen auget, c induratos articulos emollit. Nux Indica letiore fagina corpora reficit:ideimeo frigofas mulieres mirum in modum impinguat, C ad craffitiz educit : IO jaenu de Indicis. His (aecedunt MY RISTICAE, que vulgo officinis ob odoris preflamiam Mufcate, quafi mo[chata di- p , cuntur.He affcruntur ex India(veferunt ii, qui Indica littora perluffvarunt )C» proveniiit copiofiféima in infula quadam m iude nomine Badan : ibique eas proferunt azbores quedam noftratibus perficis haud abfimiles , angu[loribus tamen foliis, acid. — brevioribus. Frucus moftratibus nucibus adbuc in arbore exiflentibus perfimiles funt. Siquidem prim craffo, ac viridi cor- bumer.Siccant(ut Mauritani fcribunt) c» excalfaciunt ordine fecundo completo. Ad[lringunt,oris (uavitatem commen " - op carum. vircs. € Galenus earum., quod in fuis mon dubitaverim , macerem. vOi & lz. 226 And. Matthioli Comm. Nuces 69; foris cognitio perveniffet , veri quidem fimilimum eft quód etiam fruttus notitiam babniffent : Wet, certà fcio, ol fib c 4dmirabiles facultates C natura dotes numquam fci iptis diffimalaffent. Prater odoratas, cas etia nuces memorant Mai. : tei mi me E * ritani, quas V O MIC AS METELLAS yocant, Sed tam officine, quam medicorum vulgi: bas Wagno errore confune dunt , quod plerumá, legitimas vocas metellarum loco ufurpent , G' contrametellas nonnu UAI YOHLCA: t5 yigg, Nam vomicas quidem tàs appellant errore duili , qualupinorum inflar compreffa funt, C teum quadam lànugine "m 8e, quarum efu canes necantur. Metellas ver que nonnihil extub erantes,quibu[dam nodis, veluti parvis eculisper amis tum funtvefertz,. At corum lap(us facile deprehendi poteft Serapionis te[limonio, qui Abrahami auctoritatereddidit gg, cem Vomicam colore inter glaucmn C album avellana paulo majorem nod ofamá,. Quibus notis eas e[fe praditas conftat, 1 quas Seplafiaviorum vulgus Metellas appellat, qua uullo mmodo refpondent legitimis Metellis à Serapione de[criptis,his —u bis: Nucis metella arbor, voinica atbori non diffimilis frudum gerit mandraygore oleofum,hivfuto cortice, fapore noninju. 1s . eundo.Qua nota pev[picuo adflipulantur iis, quas vomicas nuncupant : ea fiquidem corticem babent birfutwm, olcofe fun € gufiui non ingrata: quin & facultatibus, non aut eim notis (ut quidam falfo exiflimant Serapunem intellexi[fe ) mag. dragora fructus referünt , cum auclore Serapione quartevefrigerent exce[fu, ita ut drachmarum duarum pondere efitata, interimantminore vero men(uratemulentiam faciant. Quos quidem effectus praflare videmus non modo in canibtusyfed e. tiam in bominibus, quibus ba data fuerint, quas Vomicas efe contendunt. » Siquidem Sevapio de V omicarum facultatibus differens , nullam letbalem vim eis ad[cvibit; fed quod tantiim duarum drachmarum pondere cum anetbi decocto,vel fale. : haufle, mirificó vomitum eliciant. Quamobrem dixerim egoillas, quibus callofa tubera fupereminent, nodi, vifumtur,o- culorum fer? tflar, legitimas effe vomicas: Metellas verb, quapre[fa C lir[uta canibus necandis aptiffema habentur, Qa. terim ne[civerum ego qua ratione ducluw Leonbardus Fuchfiusultimo libello, ubitantum Jlrpium imaginesin exigiam formam contraxit, dixerit nuces metellas bifpidos effefruclus peregrina illius planta, quam antea magno volumine Stra. 19 mohiam vocaverat. — Quod pror[usveclamare videtur Mauritanorum [ententia , à quibus barum bifforias ACCCDiU, In quibus cenfendisyme antea in errore ver(atum e(fe,nunc primum intelligo.Credideram enim nuces.quas Vomicas Jepla- fie vocant.genuinas e[fe Metbellas,nec id tamen fine adflipulantibus indiciis. Atqui cum diligentius legerem Apud Avicen, nam Nucem Metbel cvaffis, ac brevibus vigere aculeu, C [emen ferre Mandragore fimile, non potui meipfum mon accufa. re.Siquidetm non is fum, qui (ut multi faciunt ) velim mibi potins, quam veritati affentiri, c ftudiofe imponere pofterita- ti Hincitag, fatum efl , ur priore mearevocata fententia , eorum prorfus inbeferim opinioni , qui nucem Methellam Stramonii frudum effe afirman. Siquidem isprater id , quüd nucisimaginem refert, C» aculeis craffn, ac breviburigat, mandragora etiam [eme haber. Nec dubito, quin fructus ipfe, ac etiam tota planta foporifera fim facultas Nam C ipfaplant« facies folanis adeo fimilis, ut aliud nibil quam ipfum veprafentet:verüm ejus folia opium redolentes, c? odit illius gravis, id quide manifeffo indicare videntur. Flores gerit albos convolvuli majoris, five Levis fmilacis emulas. Fru- y» us mefpilorii magnitudine,circumquaó, aculeatus umbilicatwd, viridi colore, in quofemen M andragora fimile. Seritur nune paffim in bortis,ut alia peregrina. Frigida effSerapioni exce[fn quarto obffruiz.mulcet,vomitiones cietzpota quatum. — granorum pondere cum vino fortem facit ebrietate , duarum veró drachiarum pondere haufla flatimintermit,nif fuc- curratur epoto butyro calido , vomitu , C Aqua calide balneis cum brachiis tum cruribus adhubitis, | Caterim bini quog, conjicient alii,Vomicam nucem, quam vocant, mon effe genuinam: quandoquidem( fi Avicenna, & Serapiom crednmu). Vomica nux,Metbelle affimilis e[fz debet: fed aculeorum vice (ut Serapio inquit) nodisquibu[dam referta, Quibus non [ue làm vulgaris vomica caret , fed nullam prorfus nucis faciem refert. 1taq, hanc Caninam, non vomicam poflhac aj, lt. re licebit, qud Canes devorata, parva temporis mora interimat.Sunt C alia quedam nuces, quas quidam methellaspte tant, Myriflicarum magnitudine & colore , fuis nixivationibus , de quibu quid in prafentia. dicam nonbabeo. Ceteri valent Stramonia nuces ficca, in pulverema, contrite, ex vinobaufle drachma pondere (ut quidam vir à firmavit ) magno remedio ad colicos affectus, fiquidem(ut ille ait )non folitin morbum facile propellunt. que ne pofthas affligat. — Verum ego bujufce medicamenti bactenus minime periculum feci. Atqui n fasies, quippe quod alisvotunde [int ,alteya parte fefilles, alia oblonga. Conzeguntur ba capillaceo quo acutum definente,colore fübflavo,ut qui[iam videre poterit ex earum imagime,quam bic appingi curavimus ut aliquos — 4, Medicemareria fltudiofi [fuam de his fententiam proferant. Tria nobis allata (unt genera prima. Nuces Farfalach Cone — antínopoli vocari eat fcripfit ad me Gulielmus Quaccelbenus, Medicus infignis,ut latius in Epiflolis ante à nobi fcripum efl. Ego verb bas 1ndicas crediderim effe Avellanas, Sevapioni Faufel appellatas. Nam illis omnibus notis corre[pondey ud detur.Videtm bafce nuces recte agnovi|[e Mattheus Sylvaticus,quippe qui de his it feriptumveliquerit:Faufel id eff aveo — lana Indaseft fimillima nuci Mufcata:nifi quüd pars una eff plana.altera eminentiorsta ut pofut ftart ereia ficut calis Ius, quiin ludo dicitur pedes: in cateris imus Cr extra nucimufcata fimilis eft, fine odore, c fapore ad[tringenti Naja jo. bsenux inclu[ain quadam lanugine feu potius capillaceo involucro Indice nucis modo barbato.fimili folliculoferici-Mul- toties fertur inter alias fpecies à Calicut, C ego vidi ipfam in (uo folliculo:bac ille. Avellana bujufce plant a, (ut Serapio Jj author ef fimili Neragil,id effNuci India;proceritate tamen minor. Refrigerat qua Faufel appellatur &'| EUER In lib. primum Dioftoridis 227 VIL AVELLANA INDICA. IX: NUCULA INDICA. 1o 20 3o s cujufdam arboris , avicularum. Atacatd. ente, cin] vre decerpuntur.Ineft is liquor & vires; Á quo eff cr nucleus pare am edala effigie. Nafcuntur in Siciliemontilus; qui contimut iunt, C exiccant tertio exce[u. Prejlat in medicina liquer.etfi myropole cümuni erf iet, utantur. Anacardia (ut ajunt ) labantes revocant fenfus.mnemo- rie jaurdvefarciunt, & aervorii & cerebri affe Bibus quos frigida caufa attulerit.auxiliantur : nibilominus fanguinem 4 exurunt; C cutim ulcerant. Quare Anacardia juvenibus noxia funt,cum C adurant, & deleteriafacultate uon vacent: ctii tamen veiedio eft Lac affatim potum, & oleum ex eorum nucleis expre[fum. Hactenus de variis nucibus , nunc eaYW. Nomina, nomina (unt nobis veddenda.N uces communis ufasgGraci voc ant n&gox Buzima: Latini, nuces Juglandes: Arabes, T euz., Leuz., dtt Giauz.i:ltali,Noci: Germani uif euo QBelfdnufie : Hifpani, Nezes: Galli.Noix. Nux verb, queex India defertursrecentioribus Graci, walevov ivduuóv appellatur : Latinis Nux Indica: Arabibus Neregil, Dabig, jeuGiauz. jat- bend: Italis, Noce d India: Germ. S$nbíanife Oif : Hif. Noez. de Las I ndias : Gallis Noix d Indie. Nux deinde, quie puogyonctovev, aeg yona gVdliov, wxouav quygig eov, a Xgvoy algaea[mov GrACE, Nux m riflica,aut Nux mof[cata Larint dsei- tur : Jeuxbaue, S usbague feu Giauziban, Arabice : Noce Mo[cada, Yalice : Stofeyatnup, Germanice : Noez. de ejpecie, Hifpanici : Nois nu[cades, Gallicz.Nux preterea, que Arabibus Leus. alkei, feu alkee, Officinis ac Barbaris Nux vomica; C Italis Noce vomica nominatur. Nux deniq, Arabica voce Leuz-alrachaba dicla: Latina Nux metella: Recentioribus 59 srramonia: Bavbara, Nux Methel : Italica, Noce metella nuncupatur. Avellane Indice, Italis, Nociuole d India. Quod autem avaxágduov Graci, Lerihilitem Anacardium dicunt : Arabes, Baladar, feu Beladur : Hifpani, Anacardo. 5 dem Athenaeo auctore, Attici omnes fru&us lignofo corticeinclufos «zv norninant. Kgva quod capu: d"ibus r dicatur, gs e 2 iS : SS SEN » H H 2 Hn T "n - : Nux: quéiadqodQen Diar glandis, ita *$4496s nucis nomine ra fructus nominantur: fiqiiie Nux de odorisgravitate offendant Plinio, Nux perfica & bafilica, quóde Perfide à Regibus fittranslatà, Hu jus aliquot differenti à magnitudine & corticis duritie:funt quae à magnitudine maliszequales Caballing — - dicuntur;alia mediocres;alig minores,fic funt qua ante feftum Joharinis nec folia nec nucesoftendant; I. NuxiIndica;fru&um al ceno Palme Indicz, qua dere Garziá qui volet, legat: videturinge-- nere Catyotarum effe,quos Plinius Nicholaos appellat;autquod Pateton nominat. Coccrs Indica, e 60 Nux dica. Cord hid Londob.CafkLugd Tab.CePalmilidica Garzia; Lngd in apped.cui &El phantis.Ajunt referente Cafalpino, crefcente nuce colligi humore fib extimo involucro inter ftamina, ui nuce perfecta aqua rofacea fimilis effunditur, menfurá terni calicis ex fingulis nucibüs, qüi ín potu. itfuavis, Arboremtradunt palma fimilem,cujus folia per fex menfes aquà contineant : ramos primos ver&utari;tnox latge;ut ex vitibus lachrymas exftillare,que vafis excipiuntür,üt provino utantur, at ttidnoacefcere : liquorem veró perco&um in'melleà fubftantiam tranfire, Hujus eft & alcera fpecies, qua minor & Cüci Theophraftià Cordo cenfetur: Nucula Indiéá quibufdam, III. Nüxemofcata,vide- N'x mo- tur Nux Indica Aetii,cujus etia in füffimento tofcato meminit. Variat fru&u oblongo &roründo:quze ^f^ oblongo eft; mas cenfetur,& à Cordo in hift, Nux mofchata máfcula vel major dicirur, eftq; suftuad- ftringehte, odore fere nullo , cariofa magis, minus oleofa affe&ibus vec. & capitis commodior, *- - Au&or 228 And. Matthioli Comm. Audor eft Acofla in Moluccis humiles effe & fructu pufillo nafci. T riplici dónantur cortice cortex ex mus quibufdam Narcapthum Diofcor.cenfetur: medius veró , qui reticuliinftar fra&ui circumiciur Macis dicitur: tertius nucem quam in Officinis habent, continet. IV. Nux vomica o DOR eat)officinarum:hanc nec veram vomicam,nec methellam efle Anguillara putat. Nux metella vera $a mica officinis,Lonic. Nux metella, Lac. Nux vomica, Lugd.Tab.Cord. hiít.cui & Canina, Nux ipit vulgo,& Fungus orictalis Ceefalpino;verba afterifcis iiclufa ex fecunda commentariorü editione adic B me- cimus,maxime propter vomicas officinarü V. Hzec nux methelcenfetur Lug.Nux vomica vera Pu. "C^ .tellaofficinarà Lon.Nux vomica;Lacuna:Hippomanes Cratevze quibufdá. VI. Quee pro nuce Methg] Commentatore proponitur;ad Solanü, (licet Cardanus dubitet)referimus,cujusduo funt géncraglits Stamo. fru&urotundo & feminealbo: alterü fcetidit,fru&i oblongo & feminenigro. Primü Solanü pomofpi. 1 nia, nofo feminealboC.B.Stramonia feu pom fpinofum, Trag. Stramonia,Dodo. gal.& fol. Gef horihc Lon.Fuch. (cui & nux methel) Lugd.Stramonium peregrinü, Lycoperficum Caleni, £apvouénznor Dy. donzi,Lob.Hyofcyamus Peruvianus,Cordo hift.Solanü fpinofum,Lac.Tab.Hippomanes,Anguillar Gef.hort.Nux methel Avicennze,Tatonla Turcis,Paracocalo Gracis,corona regia, Nux impr a. mum yerius,Mandraporis potius quamSolanis adnumeranda, Solanum Romanum Monfpel i pomiferi genustertium, Gef.hor. Nux methel five Stramonia Alpino; Caft.Cam. Màl& fpin Solagug, DEP manicü alterum Diofc.cui caputoltvefed birfürius tribuit & "Theo hraftus fimile fru&ui foin Nux methel Avicenna Czfalpino VII. Sor.axuM fotidum pomo fpinofo;feminenigro,vel Stt fpinofü, 'fcetida nigro femine, planta eft fruticofa,humanaá fuperans altitudinem,ex cujus radice fibrofaja ratione totius plantz;parvá;caulis exfurgit unictls,cratfusjinaequalis, ftriatus, viridis, bicubi al orveantequam in varios brachietur ramos:hos folia cingunt ampla; quoriraliqua palmum longitüdine excedunt & latitudine adequant;qua inftar foliorum Xanthiilaciniatafunz, in acutiorestamé & lon giores angulos definunt, viridia, venofa, cx pediculisleviffimevillofis dependentia, graviilimo & tetto opii odore predita;que etiá non tritajfed falte veftibus tranfeuntium motaemittunt.Flores in extremis dure Er :.. ramis dodrantales, ex calicibus quinquangulis viridi- FOETI. bus oblongisprodeunt, colore albi , calathiinftarint - ^ — gri quiinacuminatos ugue definunt,in quo Ee ninaquina, etiam fena (qua extra floremn - 4 runtur) quibusfingulisfingula capitula oblonga; a !J». utin lilüsalbisrefident, quz pulvere etiamafperfa. My" füccedunt fru&us e Sol: brevi, angulofo, craffodue —. pédiculo infidentes, ex rotunditate oblongi: ÜN juglandem magn al orum J cortex viridis; ut ) exficcatus; fpor medio fungofa] Íecmina depreffa, Stramonia, quz feminealboe fixa funt, ut pomum refertum fit, quae ante ma : Datraexiftunt & an Nux yo- mica, [3 Malabar Unma- ana: apud " pi acfolbett - aparsMedico- — bum effecenfent. An forte: X ridis? Nuci metellaécong | exceffu tertio & ficcam. ciofa idcirco qualitate non diam drachmam ex vinóq aliénátus remanet; aut rid: - miens, aut alteti colloquen lot —.. tamen poftquam ad fe redi ; inrerimet: licet Gentiles àd provocan potiiis utam vocati, vomitum proy ex aqua calida praefcri Cinnamomum admifc XM Inlib. primum Diofcoridis. ^ 229 Lob. Tab. Lugd; Eft etiam ex Avellanis Indicis XI. Anacardium ( à cordis fimilitudine & colore ) Avi- eril cennz & Serapionis Lup.Anacardium Cord.hift.Lac. Tab.Anacardus, Cafl.Cacfal.cui & Anacardium recentioribus Graecis, & Perfea forte Plinii, Anacardum à Coftze, Kufgva meros, NUCES AVELLANA. CAP. CXLII. N Uices avellanz,quas & leptocarya vocant;ftomacho infeftz funt: ipfz tamen tritze,& in aqua mul- Ja. ve pote, tuffi vereri mcdentur: toftze,& cum exiguo piperis potzdeftillationem concoquunt.Cre- matarum cinis cum axungia, aut adipe urfi perun&us , alopeciiscapillum reddit. Ajunt nonnulli ufta 10 earum putamina , & in cineris fpeciem reda&ta , cum oleo, czfiorum oculorum pupillas infantibus de- 5o perunilus, alopecia capillum reddit. Putamina ipfa cruda intenuem pulverem contritay Q ex vino auftero baufla drach- nigtare , perfufo fyncipite. . NUX A&wWEELNEN:X 7. VM agno Grecis Pontice dicla funt ,quód in Gra- — ^vella- ciam( ut Plinius inquit ) ? Pontoprimüm allata fuerunt.1n ty Italiatamen & m urbanarum , C» in fylveffrium genere nume- 3 Wofereperiuntur. | Caterüm ex domeflicis alie oblonga , alia ro- tunde funt : veruntamenoblongas C preftantiores , C gu[lui gratiores effe conflat, c illas pre[ertim, que putamine vebemen- ter vubent , C fradu minime funt contumaces , quales unt Vi- centine,que ta fuavi funt (apore, ut piflaciis fere comparari pof Jin. Siquidem nonomnibus Avellani idem fapor veperitur , ne- - queeadem pulpe gratia-frquidem alie pradulces ac manfu faci- Tes, alia vero a]periujcule , & ingratiores, C manfu duriu[cula - babemur.| Oblongaferius maturitatem fentiunt , celerius verà — votunda: quapropter ille vegetiori funt nucleos diud, perduvant. — Sylve[lribus coryletis fer? numeris [catent Tridentini montes, X queoblongas pariter, C votundas largiuntur nuces, tanta uber- . tate , ut eas rura (acci legant, ubi maturitatem fenferint. Avel - lanarum planta, que corylus dicitur, raro procera [pecatur, fed , Coryli qua ao ipjisftatim radicibus numevofos emittat caudices, ut fu- v tico[a fui: avbore[cit tamen , $ quibus in [ummitate ami exeunt , 4C virgis non brzvibus, enods materie. Foliis efl Aluo fi- datiarib en, crifpioribus , tenuioribusá, Cy in am- veflitur tenui, albis maculis vario. Radici- s tamen, vivacibu, ac robufls. x e . T » qu porej ; longi : amp Cit iine- * unteV'ere ac defluit,cum folia profilinnt tmc calyculacea tegu- menta totidem quot juli, (upra pedictlum exeunt , £orná, fin. gulis nuces fingula.Veflitur Avellana nucis putamen, virid: cal- lofaá, membrana, in extremitatibustamen iollior, C fimbria- , tainbarbemodumprotrabitur : quofit ut quibufdam la barba- fe nuces appellentur, etfi enu reperiatur baud Uarbatum, fed adei brevi amiclu ,ut putamen anteriori parte nudum vi- deatur Nucleus primo moli calyculo innafcitur, alba occlufus medullaatqui fubinde indurefeente putamine,is adolefcit, tenti membrana circumplexus. Nucinucleu quandog, albus, quandod, purpurea veflitus membrana , dulcis fer? Am iy. gdalarum modo, fed duriore pulpa. Domeflice habentur in hortis, vineis & viridariis: Sylvefres verà ubiq, proveniunt in fplvi € fecu itinera. Bilem nuces augent, C dyfenteriam faciumt,uberius deyorate.Tritetamen, C ex mulíabaufterufs Avella- veteri medentur, Gy cum exiguo piperis baufta deffillationes concoquunt. Crematarum cinitcum axungia, aut adipe urfi cum Y cuita- tes. PEE cam marum duarum pondere, diarrbeam cobibent,& alba feminarum profluyia: veri ad boc, ac etiam menfes cobibendos, n: ilex ficit as, em prorfusobtorpe[cere , qua Cor)li virga percu[fa fuerit, & tandem emori:xnec fortaffe » Cum nux ipfa cum fict 7UI4 VeYOTAIA , Venenis ac veneno[orum animalium morfibusvrefiflat.Oleum Q nu. cleis expreffum articulorum dolores inunctum juv. Eur méhnorie vrodidi ; No eae iet : juvat. — Avella ' inemorie prodidit Galenus tum Lil imo Avella- Jimplicium medicamentorum , tum fecundo de ali á cm 71 ; pr us tum libro feptimo ve. vi N- : der eft, 4- Galen. effe virides , 7 Nu SERIA E iin à innocentiores tamen ici quàm aride, Nuces que ndqua aoreimd , n) venjouoloum Grecis, Latini nuces Pontica, nuces Py ene, in, &" Nomina, 230 And. Matthioli Comm. | | Haucreferende ex Monarde Avellanz purgatrices, que colore & forma noftris refpondent ei ; orbe infula D. Dominici reperiuntur, & Ben magnum medicorum vulgus vocare T HA In noyg Mopfe, MORU S. CAP. CXLIIL «om. Mone arbor nota eft:cujus fructus? alvum folvit, ftomacho inutilis eft, & facilt corruptionem f mor tit. Hoc idem praftat mori fuccus: deco&us autem zreo vafe, atq; infolatus, adftringentior irn «vxém-. tur.Facit ad luxiones)nomas,& tonfillarum inflammationes;addito mellis €xiguo. Sed inolefcir y idi- m jusadje&o fciffili alumine;galla,croco,& myrrha:item myricz femine; iri, & thure.Immatura i frcami-. maficcantur, tufad; acinorum rhois vice, obfoniis mifcentur, ut celiacos juvent. Radicis Cortex deco. 1 ses &us inaqua, & potusalvumrefolvit: latas ventristineas excutit: his quoque auxiliatur, qui None ? em hauferunt.Folia trita ex aceto illita,ambuftis igni medentur: tinguntqQue capillum, vitium & fii ni, 2axnixi, frondib.fimul co&isin aqua ceelefti, Succus foliorum cyathi menfura potus,contra phalangiorum mo, xvni». fus auxilio eft. Fervefacti corticis, & foliorum jure, dentes aptiffime in dolore colluüntur.Radixciri- i. alvum. Uu EE : t : 2 . ge tola 9 meffem incifa, fa&o ambitu fcrobe, fuccum emittit;qui poftridie concretus invenirifolet, Is in foli; — lore dentium efficax eft: tubercula difcutit; & alvum purgat. LI NORUS Il M ORUS AÀ L BA * z - E 1 vw 7 : : . dd Moric&- x ori duo funt genera, album videlicet, C* nigrum. à fruttuum colore ita appellata Nam é» nigra , & alla morat Di fora, 7 A periuntur , que non folim colore, C magnitudine differunt, cd etiam [apore. Nigra Morus candice plurimum qe Morivi- contorto, vibberog, ac nodofo, etfi nonnunquam [atis [pekata proceritatis veperiatt. Ramos edit cra[[os, in latum magis, Ede quàm ur[um [batiantes: libro veftitur cra[fo, lento, flexili, cui materies fubeflvobufla , cr medullitus flava. Radiabt pe nititur numerofis, magnis ac robu[His,mon tamen alt? defcendentibus fed qua cefpite tenus in ingentem [efe diffundun ln gitudinem, é praefertim alba mori, forta|fe quoniam bac amplior, altior, proceriorá, femper quam nigra habeatur. NV grafolia latiora craffiorad, funt, &* ambabus in acutum definentia , € circumquag, ferrata , quanquam nonnuba. utrag, moro , vitiginea quandog, [petkahtur. Nigra fructum fert vubi , grandiorem tamen C oblongiorem , fangumt. fucco per maturitatem madentem,qui contatu m amus Cr os inficiat:is primum viridis eff, cr fubcandicans dum adn vubeus C per maturitatem niger dem dum vubet E fapore deguflatur, fed ubi maturuerit, ade mitt? (y Morus feit, ut dulcis feré fiat, modica remanente aufleritate.1n Alba autem bacca minores babentur, qua ante maturitatemJt* aba. — yiridesfacle, aufferiufculo [apore percipiuntur, ubi vero ultimam fenfere maturiratis cotionem, melleam piorfu delit diuem refipiunt,quo fit ut minim? cum nigris facultate conveniant. Alba ibiq, [catet Italia,ac etiam ifpania:ad alendt bombyces fericeos rantitm (ata. Nigra verb etiam uliq, babetur , aut in lortis, aut in viridariu,. Sapientifima anim Morus dicla eft, quod ultima inter urbanas arbores germinare incipiat. Amat amenos tratlus. Materie conftat ut wi busqua flexu confiant, eid, bac inve primatus datur. Aerernam arbitrantur ac validam, ide) furculas ex eatirasi fr Moi i. Cnt atunturà, ea in navigiorum fabricis. Mora ( ut prodidit Gal.lib-. fimplic. medicam. irem ecundode alim — m ultatibus ) matura quidem ventrem fubducunt, immatura verb ubi aruerint.admodi reftring eg, ad accommoda [unt jtem ad celiacas, Cr qua[cung, alias fluentes affetiones. Por) quàd maturorit fuccus ad orirmt. nta fit utilis propter eam videlicet,qua ineft illi,adftrictionem, nemine latet, Praterea ad alia coplura mim In lib. primum Diofcondis. 25i qua mediocrem expo(cunt adflritionem, competit. At immatura mora preter acerbitatem, fortita funt & aciditatem,c? tota ade) arbor inomnibus fuis partibus mi[lam aliquam vim obtinere videtur, ex reftvingente , purgante comp afitam. Astanteh in radicis cortice purgatoriatum quadam amaritudine exuperat , adeb ut C látao inter ancorit rineas perimat. In 4liis autem partibusveffringens vincit, in foliis tamen, C germinibus quodammodo media utri[a, temperies eft. Mora ubi primim man(a fuerint, inge[la citifime tranfeunt , C» aliis cibis fuo veluti ductu viam ftruunt verum fecundoloce fumpta, celerrime aliis unà cum ctbis corrumpuntur : id quod etiam faciunt , fi cim eduntur pravo in ventriculobumori occurrant. Quid fi corruptionem won fentiant, corpus quidem bumedtant, (ed mon plan? vefrigerant ,uifi adiu frigida affu- mantur.Paucifmum miniffrant alimentum fimiliter atq, pepones,baud tamen vomitum cient, tiec flomacbo, ut illi ada verfantur.De Moris autem, qua vubi ferunt, libr. a. in Ruborum commient atione, Deo favente, latius differemus.Sed quo- to niam Mori foliis & vefcuntar, & aluntur vermiculi, latinis recentioribus Bombyces appellati,qui admirabili natura [be- Gacule, & miro ac feré inexplicabili opificio nobis SERICUM vellus conficiunt, veniatá, c ipfunzin medicum ufum in Arabum medicorum antidotis, non prater rationem fore duximus ejus hic vives ( quandoquidem non invenio e veteribus Gracis, qui de boc quicquam prodiderit ) ex Serapione, & Avicenna defcribere. Deco itaq, feribens Serapio, Bombyx ist Bomby* quit ( ita Serapionis verba latina veddidit Nicolaus Mutonus Mediolanenfís aureis jem filis agglomeratis,obfcurod, clau cis hift. fa carcere , nec annuo vix [patio intacta, folliculum roftro contundir , ac protinus erumpit , unde oritur Habrifen € Ken. Folliculo autem infolato,ut Bombyx,Serueextinguatur, (ericum aut fet inde efficikur : bac ille, Ceterum alterius, aC fa ni diverfi generis [unt animalia, que A Serispopulis aluntur ad Serica flamina comparanda, de quibus lib.à. quing,regio- mum veteris Gracia ita fcriptum reliquit Paufanias:Sed enim que fila ad textrinam ufurpant Seres, ea ? nulla (lirpe funt. N a[citur in eorum terra vermis, quem Serem Graci, ip(i long? alio 4ppellant nomine : magnitudine eft id infettum dupla 2.0 maximi fcavabei, catera av nei fimillimum.Hoc Seres accuv at nutriunt , cellas illi tum aflivas, tum bybernas apte fabri- cantes,Pedib.( habet verb odo,quot C aranea fub avboribu teflile opus facit. Annos ferb quatuor panico alitur:qninto de- mum ( neg, enim longior contingit vita ) viridem apponunt arundiném , quo pabulo beftiola illa maximi delectatur , e Bomby- fatur (aginavumpitur.Educunt inde e vifceribus flaminum volumina: bactenus Pau[anias. Bombycinum vellus (ut [cribit €i vel- Serapio)medicorum nonnulli in caliditate,ér ficcitate fymmetrum pofuerunt.Cordi laudatiftimum.Ipfum enim roborat, lcris ufa in eoó, [anguinem expurgat , unde medicamentis cordi potiffimum conducentibu admifcettr , pra[ertim compofitioniex Mofcho, Grecis Qussaz yov ipfcripta. Uritur, quà ficcius redditum, lavigari, C tenuiffimt comminuipoffit, quanquam id nonnullis improbetur, ne vires per ignem minuantur. Ceterum minutatim inciditur, admixtum, untonibus potif/iwm Succino & Corallio, facil contunditur.. Alii vim per codtionem extorquent, decotloó, à colatura in mortario, alioye va- fculo , medicamenta fole calenteinfundunt , quoad belle macerentur , atq, imbibantur facultatemá, omnein attraxe^ 3o rint ,indeó, exiccaut , Ge in ufum repomunt : nec plura Serapio. Scripfit quoq, de Bombycini velleris facultatibus Avicenz na, libro deviribu cordis , bis verbia: Sericumex fortibus letificantibu e[l , excellentium tamen eft crudum, fed quandoq, cadit in ufum C" cotum, potiffimum fi non fuerit tinctum : efl autem calidum c ficum in primo: corraberat itaq, cor 4€ eriam vifum quemadmodum Cr memoriam : quin etiam naturales operationes mirifice exbilavat , qua inve crudum eo long? preftat , quod ignem fuerit expertum , tametfi coitum quandog, in ufum veniat , verum antequam ininfedtorum tortinis immer(um inficiattr.Excal| 'acit fericum ,reficcar. 4, ordine prifio, exiccat, C Attenuat ea natura dote, ul cor re» Seres Paufanie eret , latumá, efficiat. Quapropter l t firmat , purificat, C» illuffrat fpiritus : nei tltas uni tantüm affig nao tur [pirituum generi in una tantüm diffofition fed ei proprium eft, omnibus equi fpiritibus opem ferre,ita ut fpiritus tam. virales Cr animales , quam n aturalesveficen Bi erinquneré nsi rea xr in medices venire »;. Mefues tamen in eo ferapio, quod de pomis infcrilitur jid fericum admiz- 40 rit, quod cocco legitimi fii Hf iterinferit in ea medicamenti compofitione quam Alchermes ipfe nuncupa- vit. Arbor, qua uegéx à cvussuvGe Grace , Latinb Morus appellatur : Italicé, Moro. Ejusfrudus Gracis euucavop, Latthis Nomina Morum dicitur : Italis, Moro, Arabes utrung,Tut, feu Tut nominant: Germani, Sotaulberbaum unb SOtaulber:Hifpa- ni, Moras del moral : Galli Meurier c Meure, m Morus Sycamine Theophtafto, (ativa eít & f ylveilris, feu ratiohe fru&us nigra & alba. I.Morus ni- à Meum gra fru&u eft majore & füaviore, quz in arborem excelfam excrefcit ; aliquando humilis remanet, & "difta Chamzmorus dicitur, augmenti tarditate tantüm difcrepans : diverfatamen eftab hac Chamaemorus using cujus Cluf. in hift. Pannon. meminit, Dicitür recentioribus Morus & Morus nigra :inquibufdam offi- codon. 5o Cinis, morus cel(à ad differentiam fru&us Rubi, qui etiam Mora dicuntur. II. Morus alba five candida, 5» 7558 inquafoliainftarfoliorum vitis laciniofa & finuaza farpitfime obfervavimus in urbe Patavina, — RR " ^ y cio Rs T lisMo2 — SYCOMORUS . CcAB CXLIV v : T ; milis, Ycomorum, aliqui etiam fycaminum, ide T LOANS o oU c s ALCa n uii ycaminum, id eft, morüm, vocant, cujus fru&us fycoimorum etiam pro» coe Ss flicacem guftum, appellatur. r eft magna, fico figilis,«ftondo(z multo lafteabandang: did ad : mum tr aut quater anho fert, non ramis ut fico, fed caudice ipfo, caprifico non dillimile, ^*^ dulciusgroltisfine granis ti den d "ol WEE ue : d .o7 peo). V rib in RE AE us: quod non; efcit nifi autferro fcalpatur. citur verà , plurimum in Caria, hodo, locisd; non multi tritici feracibus: dio. ewe i eri T mper ia; R b do reftibili quod 2 mentumadfert, cm annona cariras premi, mit.Pomuüm àlvo utile eft ed perquàm exil f. qium; fiomacho adverfatur. Succus p im Veretenera arbore antequam fru&tum ferat , eximi i - : Is itu fummo cortice defauamaro: fi enim altiore plaga violetür cortex,nihi] efflier, S it yel- dans in ere lachryma excipitur, quae ficcata, & in paftillos coa&a , fi&rili vafe reponitür. Vis fuccien reme men |conglutinat, difcutit co. Ó VY rie PME. tiam , aut illi det. pun Cypro arare ente lomachidolores & perfriGiones: ele me teredinem fentit. Gi- ^i». u —- J pro arbor genere diftans, quise cüm fit ulmus, praedi: a üiscfi i, fru&u "qror- Pruni magnitudine, emis dalcipre yr. nadie cia fume AMA cem Sromm( v rhophrafus enu liu cdj.2. desléetenum bifloria) arbor efl moro tofrati fimili » quippe folió Sycomo- » Afpecua proxima, Frudum prater cateras peculiariter gignit "i" enim germinibis, monvamis extre- 1 med 2 nv. 23 And. Matthioli Comm. E oS XCONMORIIS. IL SYCOMORUS SEU s Ficus Cypria, «T ame (1337 Qj 77 A | (eis, 2. T - (Nur D morus anis, fed caudice pomum parit magnitudine ficu, & vifu prosi- in mum, fucco at4, fapore caprificis [anà fimile, verim longe dul. cius, granisá, internis omnino carens , multitudine mintn- — fins.mature]cere nequit nifi fc alpatur.Scalpitur autem tngui- bus ferreis: & cim [calpta poma funt, ad quartum diem ma- zurefcunt: bifce ablatis, alia, Cv alia ex eodem loco ubnaJcun- tur, terno ita, C" quaternopartu copiofa. | La&uo[a arbor 4d. modum eft, C» materies ( quod fit folida, vobufa, C nigra ) d multa commoda exiflit. Hac inter ceteras arbores id fibipe- ENS VONSSSSSSSSESNS — ; * AA Sycomo- py4 dodrina, fed etiam liberalitate, & b o d Sycomaro differuit Gal. libr 2.de alim Galen, L ptum reliquit: In Alexandria Sy P frudus parva, candided, babet acrimoniam , exigua pt d cultate bumidior quodammodo,ac frigi gus ii imo inter ac mora. ficus medium jure quis B atq, hinc nomen ipfi inditum «| M namq, funt, qui frudtum bunc 2 minatum, quod parvis ficubus affimi NM (00 fiendi ratio ab aliis arborum fructibus quodammodo 6j dn —— Tachaud enim ex primoriburamulis ac germinibus etm - grandibui rámis, caudiceó, ena[citut.bae Gal.Syeomert " b D . . In lib. primum Diofcordis. 25 ef((ut loco citato memorie prodidit Theoph. )qua inCreta vacatur Cypria ficusmam cr ipfa fructum edit,caudice,ramisi, erafifimi. Differt amen à priore , quod germen quoddam emittit fine ullis foliis, radicula fimile cui frudlw prapilatur. Caudex arboris magnus, C» populo alb« proximus, ejusd, folia ulpumveprafentat. Quater anno fructum fundit, [ed nul. Ium ad maturitatemperduci , nifi pomo ipfoimmaturo incifo , emiffod, lacte. Dulcedoficubus non abfimilis , C interna grofis plane conveniunt : magnitudo autem pruni eft : bec Theophraftverba. Qua fané maximo funt argumento, hanc Vulgarij quog, plantam in Sycomori genera annumerandz jfe-Ceterüm aperto ballucinantur ii, qui putant arborem Sycomorum eor, efje, queplerung, vifitur in monachorum clau[fris vulgo vocatis , c intemplorum plateis, ubi mortuorum cadavera bu- mantur, nufquam aliasin Italia ( quod fciverim meverimá, ) bec planta [ponte nafcitur. Arbor efl procera; foliis vulga- ris loti longioribus , &* im acutum definentibus. Baccas edit virides ,é eujus baccis monachi verticillos faditaut, quibus 1O f. niculp trajedtis mulieres fitas numerant preces-Hanc ( i Bellunenis caffygavit ) AXadaracht appellat Avicenna, quam ^3ds- deleteria facultatis participem effe prodit Fen fexta quarti,ut latius lib.G. dicemus, Arbor, qua XwnémuG* Gracis, Latinis x ocins, Sycomorus, C ficus Aegyptia nominatur : Arabibus, Mümeiz., Jumeiz, Aliumeiz., [eu Giumeizi : Italis, Sicomoro , C Ficod Egitto: Bobemis Morufie.Peudo[ycomorus, Italis, Sicomorofal[o: Mauritanis, AXadaracht. beta Sycomorus duplexà Diofcoride & ER proponitur : altera fru&um ex caudiceramisve grandioribus emittit , haecque ZEE pia eit ficus : altera ex trunco germina finefoliis emittit, qui-. bus ficus adhaerent, & heec pin cus. I.Sycomorus feu ficus ZEgyptia, Cal Lagd Romulo morus in ZEgypto, Cord.in Diofc. Sycomorus, Lac.Lon. Dod gai fol.Lob.Alp.Tab.Sycor rus ve- 1zérum, Ficus Pharonis vulgin Syria, Morus Zgyptia Theophrafti , Gef. hor. Sycamine Theophrafti, Caf. IL Sycomorusfeu Ficus Cypria,Sycomorus in Cy pro,Cord.in Diofc.Ficus 4 eei ^ d , ?? ex có Lugd. In hanc claffemreferas Ficum Indicam Theophrafti ; de qua ex Clufio Lugd. & T'aber. & MangleOviedi videtur.Sic & ficus Nigritatum foliis ficus, fru&u duorum pedumi,feminc fabe magni- rudine, figura renis: apud Theveturn, ex quo Lügd.hiftoria fumpfit. ITI. Pfeudofycomorus,feu Zizy- phuscandida.Sycomorus Iralorum male, Cord.in Diofc. Azadarecht Avicennae,Sycomorus fals Mo- nachis.Siliqua Bellonio,Scebaftum feu Mixus alba quibufdam,aliisLaurus GrecaPlinii;Gef. hor.Zizi- phacándida Monfpelienfium Lob.( cui & arbor Paradyfi Lüfiranis)Lugd.A zedarach;Dod, Azádarac, Arborfan&a Monfpelienfibus,Lotus alba Pelicerio,Cluf.hifp.P(eüdofycomorus Tab.Caft,cui & ficus 4Eg y ptia falía, Piftacia fylvefiris : Tuber Caefalpino. A.N : ; : aMeum 3o XPux, * x RIO CAP. € AXE V. ' bem Ici mature recentes ftomachum lgdunt;alvüm folvunt,fed facile contracta ab eis fluxio fiftitur:fudo- M Ces rem evocant papulasd;, fitim fedant,'calorem reftinguunt.Siccis natura excalfaciendi, a vires alunt, &«7«à- fed fitim magis ftimulant;alvo utiles:rheumatifmis ventris,& ftomachi contraria : gutturi auté;arteric, o pt renibus, veficaé & iis, quos longá valetudo decoloravit, anhelatoribus,hydropicis,comitialibus aptiffi- tl mzac:fervefa&ze cum hyflopó, & pota thoracem purgant: tuffi veteri, diuturnisd; pulmonum vitiis con- admilce- veniunt: alvum molliunt tuíze cum nitro, & cnico, dein manducatz.Deco&tum ài j erize, & tonfillarum e Mor. inflammation :$ cum hordacea farina : vius ür,& in muliebres £5. uo ci c Ja&eus fuccus coaguli modo lac Dmshic lo-fedCa. detrita d nuec Graeca potus:menftrua ciet cum luteo ovi appoficus , aut Tyrrhenica cera: poda, Iichen: ulcerain capite manantia. rgat:inftillatus plag ] s à fcorpione,venenato itorumi- e Meum &ibus,& ràbiofi canis morfi à rodeft dentiü do na exceptus, & cavis eorum additus ^"c«- 3? verrücarüm informicationes tollit cü ircumlita in ambitu carne.Hoc ide praeftat füccus é teneris cui A. nteadhucoculo,tufiexprimuntur, & ficcatus inumbra re- tum ha«- x Etla lceratoriis medicamentis.Deco&i cà bubulis carnibus ramu- 5e i ficulnei; facilem afferint deco&ionem Lac efficiunt, quod magisfolyar, fiinter coquendum ficulneo — furculo;fpathie loco, moveatur.Groffi, quz erinei nonnullis vocantur;co£tz illitzs, ftrumas, nódosQue padib omnes emolliün Crudelormicas,vemucas, &ahymos, nitrojfarinad additis; collunt. Folia eadem *? o poffunt.Iflita ale, & aceto ulcera in capite manantia;epinyétidas,& furfures fanant: iis f ficofze extu- ER berationes,& palp fcabritig perfricantur. Nigre ficus;foliiscauliculisd;, candide vitiligines per- afperz ramisfylveftris fici, qui la&e prae nitur. Et lac,& fuccus imponuntu unguntur: faciuntad canum morfus, & ulcera;que ceria;id eft favos,vocant.Grotli cum fylveftris pa- palpebre: veris foliis offa extrahunt, farunculos cum cera difcutiunt: contra muris aranei mor: Jr AS PA" Cat, ni o re^ ppm soe illitg;auxilian V dee n t vino illitc;auxiliantur.Fitex cinere ficus tam fylveftris, quam fative lixivium E crematis ramorum auliculis, quc edem opudé & inveterafcere: fiquidem inter cauffi M "AE s 5 cat 5 Addit intelligirur.Gangrenis prodeftjnamq; expurgat,& cófumit;que excrefcunt,eod; fic utendum: err o i$ p6€. 11409 1 1c utend E op nM PAM er b E [€ m— puni i. fuperponitur Interdum dyfentericis , & in fluxiones vetuftas, 7 & finus ca ; a : | itur. i i 5X cü melle; .euniculatim exedentes , magnos; inftillari conveniet.Étenim purgat; conglutirat, carnereplet, & o- ? Meum Tascomittit,non fecus atq; emplaftra,que cruentis vulneribus injiciuntur,enema vocant.Bibitur ad dif- *^7^ "ut n fanguinem concretum, Veocuss * m,& contra pracipitationes,rupta, convulfa, cumrcyatho aqua recen- j; /,/;- ter eut im;addito olei exiguo:coeliacis,d yfentericis, per fe cyathus datus prodeft: nervorá vitiis, con- 2», finus vulfonit us, coíiode illinitur e ol cian glo- lofos & às bibitur, Hac eadem praflant reliqua lixivia;prefertim quern: nenadftringunt. suos: , 3 "* ^t pgs ct Ficus ** 234 And. Matthiolir Comm. L.EJCU. S. ll. CHAMAZAEFILCAUS 4 HL. FICUS INDICA." . FlCUS INDICE FRU- cus. NT trii B Tet eo * Ficorum confidc- ratio, & hiítor. 1cus arbor caudice plurimum tirer, conterto, ] «llicante libro lacte fucco madente quf ni gente , acri amarad,, itaut exulcerare p. lir alba Gr fungo[a y utin vite, tenax tamen, C tanda poridana.Nadictbu nirar mua joi f dure vagantibus quof, ut algora, y Jogeri ens.Folta fico funt ajper[a, ampla. firma. dis ac robuflu pediculi nitentia, Frudhu edit ml * Ficuum yaria ge- nera, A In lib. primum Diofcondis. 23$ plantarum ita fcriptum reliquit: Indica autem regio arborem ficum vocatam fortitur, qua vanis radices dimirtit, fingu- | annis, ut primo volumine retulimus. Dimittiturauten non ex novellis fed ex anniculis, atq, etiam vetufioribu. lle feterra conjungentes , ceu fepem circum arborem faciunt , ita ut veluti tabernaculum condatur , quo etiam morari bo- . munes folent. Radicesautem na[centes evidentifime à rami difcernuntur : (unt enum albiores, hirta, tortuofaó,, binad, fronde foliata.ltem arbos comam (upernam la[civam gerit ,totad, formittto ambitu pulchr orbiculatur,Gy magnitudi- nt vebementer excellit, quippe umbram bino fladio facere fertur , & crafütudme caudicis plerasq, ultra quàm fexagmta graduum orbem colligere, magna vero ex parre quadraginta, Folium pelta non minus babet, fucum admodum parvum, magni udine eiceris , ficui fmilem,quamobrem Graci ficum eam arborem appellabant.Parvum mirum in modum frudii- ficat , montantüm itudinis defiderio, verim etiam omnibusvebus. Nafcitur arbos bec circa Acefivam amnem: indica fi- 10 bec Theophraftus. Atqui eadem fer a Strabone lib. 15. [ue Geographie, C à Plinio lib.12.c4. 5.de Indica Ficu fcripta ve- o e perio fub qua ut idem fcribit Plinius lib.7. c.2. turme conduntur equitum.Caterüm ca longe abbac differre videtur,quam ra, & ejus nos,qubd ex 1ndiis occidentalibus allaca fit ndicamficum vocamus:[iquidem hac nec catdice,nec ramis.nec foliis,nec fru- hiftoria, Gu genuinam Indicam ficum refert , de qua feripfere Theophr. Strabo, ac etiam Plinius.Hanc 1nd: fuo idiomate T U N E gue. vocant. Egeverocandem plantam effe cenferem Opuntiam Plinio appellat an, qud cerca Opuntem proveniat, ut Tbeo- Opuntia. phraflus inquit bis verbs: Huic Indice Fico fimile, vel potius quodammodo mirabiliv., fi quid ex foliis radicem dimittat, gualem circa Opuntem berbam effe quandam enarrant, cui datum eft, tt mand: [uavitate poft. Nam ut nobis manifeflà conflat, abfciffo ab bac planta umo tantiim folio, humió, ad medium ua, fepuito. prognats 6 fevadicibuspaulo poft , fupernà ex ipfo prodeunt;adeo ut bac ferie foliis & foliis prodeuntibus , in avborii [eciem bac planta affur gat, [ine c fine ramis, germinibusg,, ut ex appitta bic imagine quifpiam cernere poteft. Adeo ut inter natura miracula bac p 29 merit) recenferi poft. Folia eicrafrifima funt, ita ut quandoq, pollicis crafütudinem excedant, 6 quibus alba, ten: Jonga, acutaó, prominent [ina, etfi fine [pinis, a vifa fint.Parit hec planta illii inregionibus foliorum fummirati- bus fructu fitubus no[Iratibu fimiles, [ed crafwres, & qui anteriore parte in corone [eciem definant , colore ex viridi pura purafcente Interior pulpa perinde efl ac in noffratibus,verum ade [uccofavubicundad, ut [anguineo fucco ymororum mo- do mans inficiat.De viribus & qualitatibus quid veri, certió, afferam, [ame non babeo » referunt tamen , qui Orientales Indias [unt pervagati, eorum efu & urinam [anguineam reddi: id quod multis non exiguum terrorem incu[tu,qui borum vires ignorarunt, non fine Medicorum C» confociorum vifu. Perégrinain Euvopa eft arbor , C in Italia a mulris in bortis colitur. Unicum tantim folium cum fructu mibi domo dedit Angelus Crott us Brixiant , cujus bic ymaginem appingi cu- ravi quod à Provincia fecum attulerat Viennam. Audio quo.;, in quibu[dam Italia locis baberi bane plantam, que ficus proferat, quo iamenbacenu mibiin Bobemia agenti, videre non licuit.Habui quidem egoy dum Goriia agebam , banc 3o plautam, b »ntnis magnitudine [ed nunquam edidit frudum.Caterim ut ad no[Ivates ficusveverrar, C ut prater id, quod à Dioft or:de proditum efi, earum omauibis facultas innotefcat, C temperamentum : quin C ut omnes cognofcant , quüd prabeant alimentum, quamá, utilitatem ac noxam inferre poftea paucis edifferam , que ex Galeno deprompfi , qui in pronislib.a.de alim fac. fic fcriptum veliquit:Ficustamet]i minus pravi ucci gignant.quam eateri omnes non modo [uga- ces, fed etiam autumnales fruclus, non tamen id vitium prt rus effugere potuerum. Caterim bac ipfis infunt bona, nempe nam C wp 4? vadant, fl. capite, ul. tinent, ita fi vint adepta. Porró quà maximo argumento funt i, qui vine. duos menfes, folis worum cu[lodie pre[unt, vefcantur (nifi forte pan men 4 ! ; ua. F bau. bM : ór d were ^ : Carica multiplice quidem babent 5o rit, abesoffenderur.mom adu hum fanguint. 4d e. * reser Tues curandi, verüg, i aes de uid: In pr. &c de. €oquereue ver) euftu acriores, um. e, tum dif. inqua codi effici » tani foli confiflentia, fed c» Porro ficus virides comefa, propter admiftam humiditatem, d faculta» Ficuum facult. ex Galen. *CFieusar-: fcufratis funt imbecillioris : [ubducunt tamen alvum utra, tum humide tum ficca. Ficus abor calidg go 336 4 And. Matthioli Comm. milumá, pay us eft. Ii 149, non Thecias vocant, suo tium temperatura eft.ceu indicant tum liquor ejus, tum foliorum fuccus, valenter enim eorum Utera, calid ' mórdicat tautàm , aut. abflevgit vebementer, (ed C ulcerat , C ora va[orum veferat , & formicas , myr ejicit: quinetiam purzare poteft. Porro ficus agre[fis, quam erineum Grace(Latin? caprificum )uominanr, tum liquor,tum fuccus ad omnia quam fative valentior efl. Sed & crade, hoc ef, rami earum adeb funt calida, tenuiwmáó, partiug, di Carica- peramento,ut carnes bubulas düras fi coquendis adjiciantur, friabiles ac teneras effeiant:bac de ficubus Galenus.Ceterip, rum vite? polis experimento compertum efe, caricas duas aut tres, nocte una in aqua viteaaceratus afl biatico juvare, qui may) is Weg aam eas devoraverint. Democritus pracoces ficus fievi pollicetur, ft oleo, & columbaceo fimo arbor illinztur.Et Contr ferotina; cocs — fi prima grofíi, cim fabe magnitudinem exceffere, detrabantur.Ficum avboremitem atq, laurum, ? calo fulminili so quo mi- jci compertum eff. Ficus avbores, ut perquam pumile babeantur, & in vafculis fuper feneftris fpeBentur à viatoriu ip, ; gon : or. decuéremangones : ab[cindito Fici furculum verno tempore, paulo ante germinationem, prominente jam corculo;é f. io fn. — indecontorto manibuscacumine, in quo vis vafeterra veferto furculum ipfum ferito cacumine inverfo, circa quembordgi deus P2- milii, nonnihil inffergito, Cr terra deinde obrusto, demiffa extratellurem re]edla parte. Fit enim boc mangonio, ttinde mosopa muli enafcantur parvuli, qui circum vae fefe fundentes, brevi admodum tempore ficus optimos edant, pumila perpetia beantur, manente arbore. Ficulneo lacte vermiculo[e [anantur aures: C» ficulneis foliis facile affritu citaufur hemorrboide pa. ni quog, probe maturantur,illitis cavicis decodlis, additi lili, aut Ividis, aut Altbeavadwibu.. Fici fucus Zinn Grati, atinis Fici, C Ficus appellantur : Arabibus, Sin, Fin, feu tin: Italis, Ficbi: Germanis , eigen: Bifpanis, Figos: Gali, jer. Bobemis, Fijk flepei : C» Ficus Indica, Italis, Fico d 1ndia. AK. Ficusmulta cognomina Plinius affert, vel à figura, velà gente, vel autore derivatà: verüm variant& forma & colore tunice;qug nigra; fubrubra,ex viridi candicans, vel flava eft.Fru&us immaturus vote, ! ^ Groffus ficcus ieyés, nagm; caricie: grana ficaria, »*)yeauldas vocant, frumenta Plin.Floris veftigiumtan- tum in fummo, qua etiam in internam cavitatem foramen patet. IT. Chamafficus;five humilis ficus Lob, Chamafyce arbor.Lugd.Ficus pumila;Dod.III.Ficus Indica fpinofá:Carduus Indicus & Euphorbium Jo-Leonis,Cluf.in Cord.ad Dod.hift.Gallic. Ficus Indica,quam aliqui ridicult Opuntiam vocant, Gef hor.Ficus Indica quibufdá Pala Plinii,Lac. T'une,Lon.Lug.Ficus Indica,Dod.gal. & fol. Lob.Caft.qui ab Oponte loco natali Opuntiam dici fcribit.In Infulis Peruvianis & Hifpaniolz aliàs fponte provenit, Indorü Tuneficifera, Adverf.Ficus Indica Theop.Caf.Ficus Indica fpinofa, Tab. Anapallus Bellonii:O- puntia vulgo,Camerario.Huc referenda eft illaequamIndorá ferruminatricemAdverfaria &Opuntiam offeocollon, quod artuum fra&uris & luxationibus mire profit; Lug.hift. vocat, qua foliis fimilibus fed fru&u fuperiore minore , ex auctore hiftorize generalis Indis refert. IV. Ficus i " P etin - -. «^. maritimis proveniens, qua ex radicecopacda unum IV--FICUS MARITIMA.- ^ jerümve emittit folió fabrotund, pallide veis as ex quo ( ut inFicu Indica fit )alia fuperné prodeüba- deb ut hac ferie foliis? foliis prodeuntibus qualira- mofafiat. In foliorum fümmitatibus prodit dos dr. vusoblongus, modounus, modo duo, tolo NE cente.Hanc, ob fimilitudinem quam cum Ficu India habet, in hancclaffem retulimus; Ficumd; matitimá nominavimus , quam Neapol iofiffimo & do&iffimo pharmacopzo Imperato Ferrando no- 9 mine Sertulariie accepimus: quibuf: cO Nomina, "9 puntiamarina dicitur , de qt nfigu NES 5 tine | € y Perfez erens ftomacho utilem, phalan, arboris cum ida fol: T Acta) DAMM confider, ** ^ &hiftor. Erüuptio! ele, rrari ptum, mutata natura in cibos receptam. o ados vio - " Mái lus Virgilius Floreminus )noftrás Italica malus pofl plemsa plas i ide ab ea;ut & Diofioridis t Ge Q— fuperius im malorum comthentatione prodidimus , Perfea rur . leni fpem osi potefl: quandoquidem ii utram, fed alteram ab altera diverfam, diverfis capitibutral derunt. Hac (uPlib.a.de, c2 feribirT heopb. )arborefi Aegypti, a[edtu magna formofaó, folio fiore,ramw.tt fecapnfimun penne: nique porem ladri iam abi ert e perficit:quippe novus annicula femper occupat. M arurit as amniverfatiori a[flaru conficitur:reliquuim crudiov? auferunt «td, recondunt. Ef! magnitudine pyri figura oblongus:amyg dale modo, colore berbidms.Nuc£ intus babet,tt ut lige minoré molliorzá scaro eju fuavis,ac pradulcis madirur,tücodtuó, facilis.» innocua;etid largiore cibo, pner; '€earbor exuperat,ii longitudine tiWeriz crafitudinemulritudined, Materie cüflat robufla,dura;vijud, decora,veln tuquapropter ex ea C» fimulaebra,& le&ulos C men[us. Cr reliqua fimilia faétitat. Ex his igitur Y beoph.verb : "mote.ac delineationes cé nofraperfica málo diligenter cüferzturliquidopatere arbitror. bae plantasinter e divenfe ^ adi aec, Hijuimaginem fuis coloribusornata dmm mibi dedir Tridenti Odoardus Polomm Medicus, c» rei plantavia dial : : : ie ^ à ein: A " mnemóyrt. mesio. Qui Syri cr Aegyptii peragrarit.De Perféaverba faciem Gal liba wer semenqrierctp uidit Y e Hid wi esci uec famagrierrbus amne vadunPiuem fyuiibuju apud noxii In lib. primum Diofcondis. 237 L PERSEA. IL PERSEA PLINII e S iz T ze - yl S «€ 39 noxium effe, ut edentes interimatzin Aegyptum verütranslatum,in eculentum mite[cere, C» pyrorum malorumá,modo, Pere cum quibus C magnuudine convenit yefitari.Eadem vecenfuit Gal.lib.2.de comp.med. fecundum locos,ubi de cephalea cu- cung ratione agens, fic inquit: In fola Alexandria Perfea arborem vidi,at mon in alia Romanis fubdita gente. Quidam perfton ** C?" ipfam appellant ajuntá,in Perfisletbalem eju arborufrudum effe,cum tamenis in Aegyptiorum vegione innocuus exiftat: batlenis Galen. Ex cuju: etiam verbis palam e[e credi derecitm in tota fere Éü- — ela: re 14 pri d exiflimaverit , Dtt- mellzli. verfibus zeffatur : y(us, H :: 7] ^ TM za pA Stipantur calatbi , que B. a paf Miferat ( ut famae[l ) patriis armata venen, At nunc expofiti parvo difcrimine leti — Ambrofíos prabent fuccos, oblita nocendi. Arbor, qua egzéa Gracis, Latinis fimiliter Perfea nominatuv: ltélis Perfeo Greca voci imitatione dicetur, Perfeze duas propofuimusfiguras, cümdiverfas ar. - - bitremar., L Matthioli ex quo Lonicerus & Lugd. 1 | | fumpfere: &IL Clufiiquachifloria Hifpanica habetur, TAIN VE 4 / 4 quamPerfeam Plinii & Plut.cenfet,quem fecutusLob. D : . & Lugd.hiftoria. Arboreft Pyro fimilis perpeuo vi- .- VB. / . rms,ramisex viridi pallefcentibus, ind; latum diffufis: ifo olia Lauri ? fuperne virentia , fübtus cinerei Vis per obliquum difcurrentibus,ma- ri&ione linguam mordicantia : flos ra- &us, pallidus, ex fex foliolis compofi- fru&us Pruno fimilis, au&us pyri mo- jucundo fapore: nucleum cordis 3: fis fuz figurze fru quem Iberidis Cuciophera exhibuimus : qualem fructum & nuper ES c - Dantisquidam nobis oftendi- Ho s annquus 3 : re É . manu- " ^ : cx E BE RIS. ; CAP, OXEVIL codex , ]Beris ive cardama folia habet nafturtii, vere virentiora :caulem cubitalem;aut minorem : in nec aiia, incultis nafcitur, Zftatela&eum florem promit, quo temporc efficacior eft. Radices duas nafturtio iced " ire ; fimiles : 238 | And. Matthioli Comm. fimiles habentcalfacientes, & adurentes, Ipfz enim ifchiadicis cum falfa axungia emplaftri modo üt ES les, quaternis horis alligatze, ut dein in balneas defcendatur, & poftea olco cum lana locus perungatar , Ibetidis 1dimusprimim Iberidem, quam nobis inicaverat Julius Alexandrimn medicus Tridentinus, qui mittc ob preclayag. i— iti ingenii C doctrina dotes;apud Serenif. Ferdinandum Régem Roman. avtem medicamexercet,exsya vitatem | hito — Tridenti, ubi vulgà dicitur 4He Lafte , effigie nimirum , qua de[ceibitur à Diofcoride, ac aliis pluribus Graci auctoribus, Hujus Galenus in [imp.cenfu nufquà feparatim meminit , (ed haic, € Lepidium non nifi nomine differre prodidis, Quod eriam idem teflatus eft lib.1o.de comp.med. fecundtem locos civca finem,de coxendicum cuvatione "t gets,ubi ex Damocrate Jic inquit:Damocratis extat libellus, qui Clinicus infcribitur,in quo verfibus Jambicisquemadmodum folet, de tribus dj, ferit medicamentis : ac primo quidem de eo diffevit, quod ex berba conflat, quam ipfe Iberidem appellat, quod ad coxen- ve dición dolores commendavit. 1n Iberide Medicum quendam amicum fuum curatum fuiffe ait berba , quam (ut dixi) ipfe Damocrates Iberidem vocat, ut qui tantim vifu berbam coghoverit nomen autem ejusnullum audierit , citm etiam "seris, & id ipfum gneraverit is, à quo ejus [um didicerat. Porro ex notis , quibus eam reprafentat , videtur iberidem appellare, Lepidi qua à Grecis lepidium nominatur , appellatione duila à vegione,in quá amicu eju curatu fuit. Defcribit autem ipu (o fermamiscarminibu : - * Herba bc ubiq, multa, frequens nafcituv , €Monumetita juxta antiqua , muros, C" veteres, / Tritasá, quondam publice pedibus vias. Quas juxta aratrum duxit batid quis agricola. Semper virefcens, foliis nafturtü : ho Florentibus vere , attamen majoribui, Caulem cubitalis longitudinis gerit Paulo minorem y ut vurfus ampliorem : ab bot Aéflate pendent folii, donec lülta hyems Sarmentitiam dedücat bac ad imaginem , & Dejecla , C exiccata depereant gelu. z : sAdnata radici tamen cernes alia, — : Aeflate florem fert colore lacteo , : Multüm tenuem , variumá, valde, cauliculu. — : Ad quem fequitur femen penitus fic exiguum , : A Vifum fere ut fallens , oculos quoq, effugiat. — : Oderem habet radix at inde acérrimum , 7 iis Verb fimilem quam maxiin? nafturtib. : he és Huc illud etiam accedit, quod Galenus itemlococitato, Hygieni Bipparchi auBoritate, Leridem, Lepidium idem. X teflatur bis verbis : Si coxendicum dolores levare eft animus, berbam Weridem, quam aliqui Lepidium vocant,aut na- Ter, ftftinm Jylvefire colligito.Ex cujus certi fehitentia afferere mon dubitaverim, Iberidem apud Gratos eandem effe cum Le caput ad- pidio.Unde perfpicuum eft hoc Iberidis caput bujufce primi voluminis calci accreviffe nimi vel librariorum, vel medie dititium, rumeuriofitate. Yu quam fententia luminis cal ejufmodi bero m "TS 'ü- fcovides li 1 ext [LR appellari fcribit, ex f Intotum, inquit, i RENE v uec : mit, iliudviaximà corebarat rsiotein iem S9. MATTHIOLI MEDICI Senenfis Commentarii, IN LIB, SECUNDUM PEDACII DIOSCO- DIS ANAZARBEI, DE MEDIC MATERIA. L a E3ER N. Px1x0, chariffime Aree, libro, quem de medicinali materia condidi- E mus dearomatibus;oleis, unguentis arboribus, & naf&entibüs ex eis fuccis, lachrymis, feminibusque differuimus. In hoc autem fecundo de animznti- d bus, melle, la&e, adipe, frugibus, atque oleribus explicabimus , fübnexis 3o | herbaceis quz acri praedita funt facultate, utpote qux cum ipfis cognatione diues eI junca fint :qualiaallium, czpa; finapi, intelliguntur.Idque ideo , ne cogaato- rum vires disjunxiffe videamur. acis e UR aie y nt T ergunt, | rd ulcera expurgat, luxuriantem c; lit. 2: E CAE eg 4o $2. S mum ir ERE: PET EPEE * ^ e d " E Charme smifimusf, iaprefertin, quiin Ttaliatam Tyrrbeni, quàm Adriaticilittora accolunt. 1ngon. Echini ten Echinorum numerum vidimus uos , dum placidis mare dgeretur undi , in alveo magni portus Civitatis vetera "y in Romano littore, nigris borrentibus fpinis. Alios verb vidi ex Pivamb Yffrie oppido allatos , bis lenge majores , purpurto colore fuffufos, quos Ecbinometras appellaverim, quid (cripferit Ariffotel. lib. 2. de bifl.animal.cap.;. bos ceteros magne £o "dine excedere. Habentur circa Toronem Echini marinicandidi tela, [bina , 7 ovo: augeri forma produttiore, quàm . «teri, foliti : [binis parvis, nonvigidis, fed mollioribu. — Genera ( ut idem inquit ) Echinorum plurima funt. Primum, quod cibo idoneum eft, in quo que ova appsllantur , magna, efculentaó, confiflunt , pariter in majore corpore , & mi- more : mam novelli adbuc , parviá, pleniufculi illis conftant, — Secundum, ac tertium Jpatbagi, ac brit, qua gene- T4 pelagia funt, varaj inventu. — Ad bac, qua Echinometra appellatur ( quafi matrem, aut matricem dixeris ecbino- Echinos Tum )que quidem omnes magnitudine excedir. | Genus item aliud eff minutum, Jpinis longis predurud, , gigni in alto metri. gurgitefolirum , quo nonnulli ad deffillationes urine medicam. utuntur. Quofit, ut Paulum ovium plane abervaffe ces zi: crediderim : quippe qui fuo de Romanis pifcibus libello, Echinometram Arifloteli deflillarionibus rime opitlari.monau- tem bujufce minuti genus, inemorieprodiderit. Corpus Echinisclibani forma vifitur, priore, at$, movifma parte [biTum, Echisorü C cohtihens : cateya yer) non continuum, (ed fimile laterna, cui mon obdutta membrana eflOmnium maximi à natura. defcript, i x 2 muniti 4 40 .. . And. Mattioli Comm. muniti funt , utpote quiteffa undig, [bitiscircumvallata celentur y quibus utuntur perinde ac pedibus: ji €Utin üitibung; moventur , Jedem, permutant ,cujusvei argumentum eft , quod femper algam [pins implexam £eTant. Eyeni aj "nii quod caput appellant, € os , echinis verfum interram fit: quod verb ad excrementi exitum deputatum eid fu pra Prid tur, quod idem omnibus turbinatis, patellisj, evenit: paslus enim de imis petatur nece[fe eff, undefit, ut o; inverfum ad pa. ftum fit ,excrementum vero fuperius parte prona tefle contineatur. Dentes quini Ecbinis osimibus funt , cay; inti "i 7 inter quoscaruncula quadam interjacens lingua officio fungitur, mox jungitur gula , deinde venter in partes qui "i flinélus, perinde ac fi plures numera ventves hoc animal babeat: funt enim omnes diflindi, plenió, vacantis iater x tio flomacbo dependent ,in unumá, oftium excremerti finiunt. Caro echinis circa ventrem nulla., ficuti in univerfa car, pore.Sed que ova appellantur numeroftora tefle adbareut membranulis fingula obvoluta, & paribus disling intervalli: nigra etiam quadam circum abore fufim [parguntur, nomine adhuc uullo appellata Sed cum uon unum, fed plura genera Ir Echinorum fint , ognnium partes quidem eas omues fortiuntur : fed ova appellata , nec omnes cibo idonea, c» patvaadyn. duni continent y exceptis iis , qui vada incolunt. Tradunt fzvitiam maris bcbinos prafagire,correptiss, operiri lapillis mo. es bilitatem pondere flabilientes: quod ubi videre nautici, Jlatim pluribus ancboris navigia infianantz bec ex Ariffotele. Me. pura vires init utriug, Echini Galenus , marini fcilicet € terreffri , unico tantitm capMib.u fempl.medic fic inquiens : Erinaggi exGi. utriufa, tum marm, tum terre[fris corpus totum ulum , cinerem efficit facultatis tum extergerttis tum derv lenti Itap, Nomína. eo quidem C» ad excre[centia , c fordida ufi unt ulcera. Animal, quod SirQ- Fx)oasiG- Gres is Latinis Echinus marimg appellatur : Hifpanis, Frizo de la mar : Ytalis, Riccio marino. E'xiG- reza. ECHINUS TERRESTRIS. CAP. Il. f ache. erinacei corium combuftum alopeciis cum pice liquida aptiffimeillinitux, Adiccatu cor. ?* pus;& cum aceto mulfo pozur, renum vitiisauxilio eft: itern aquze, quee cutem fübiit, cal vu bus;elephantize,& maléhabitisquos cache&os vocant: vifcerum fluxiones exiccat.Ejuftlem jecur fi&ili folibus exco&o arefa&um, ad eofdem ufus utiliffimerecendirur. ECHINUS TERRESTRIS Echini "7zrreftris Erinaceus vulcari notitie animal lia eft. Duplici conftat gen et y ac fuillo. quemalm oed TuS Taffus. Differeutia ecciesia :id namdQ,alii fuillum, alii m. Rari exti & hiftor. vernis exeunt , nifi noctu, quo fit, ut nourno tempore à venatoribus plerum, pi Maturefcentibu uva pet dht« tem, C autumnum vineas petunt , ubi ad uvas, que folum attingtnt, Wtés, icinos pedibus diducunt. — HistüVe firatis in terra , inorbem fe canglomerant , & fuper eos fe volutant , i tis affixos portant in [ecum.. Eodemó, 4 fylveffrium avborum poma à ventis d aut inattiritate decidua, in arbores gerunt. Inter quadrupedes folis e Echini s . x ftis ^. - : * : Ns std id au d fetis circo ejus carnes in medicamentorum potius , quam in ciborum ufu funt agri uit" enáere, all Hy(ticis tradantur. Erinaceotum generi adferibituy WT ST RVX , quódform is, tentiffmive mucronati un quàm interdiu ad pafcua exit.Latet boc anim, L hyeme in x p Latino vocatur: Arabico, Ceufud: frve Caufed: Italico, - ^ - allie, Herifon. ieu d NE "t x x c : TaazótxuaG", HIPPOCAMPUS. 3 CUCAP HE ed ut *. —J[ppocampus marinum animal eft exiguum : cujus cremari cinis exceptus cum liquida pic»? . - à iajfeu amaracino unguento illitusjalopecias replet. pip Po A i In lib. Secundum Diofcoridis. 241 HIPPOCAMPUS SIVE EQVULUS MARINUS. Uanquam non dejunt feriprores, ( tt Marcellus inquit ) quii in i em genere Hippocauipum ecenfeant, qui, «Hippo ad multos in medicinis ufus eum commendent : eorum tamen b. » qui peculiaribus notis ejus c" bifloriam tradiderit, effgiemó, exprompferit. Ceterim fung, qui credant Hippocampum id nominis ibi afciviffe aberu- Conte cis, qua in bortis olera, in campis vero berbaeniver[as, Gv arborum frondes depa cuntur, quasq, proprie Grati néwaee Vo- opmion, cant : quippe qud illis fort a[[e forma ac facie fit perfimilis. Ad bac non defunt qui Diofcoridem mirentur , quid fcv:pferit, Hippocampum exiguum animal effe,cim tamen no, magnitudinem inmuat:faaG- enim Graci grande figni- ficat, ut bippofelinum , bippolapatbum, hippomarat rum clarifimé demon[Irant. Verimramen nonob id Diofcoridem impugnandum exiftimant, nec pariter alios qui de eo idem [cripfere quoniam licet comparatum boc animal marinis bes luis, aliis i in aquatilium genere grandioribus , parvum videatur, fi tamen ei erucarum generi comparetur,quarum ima ginem formamá, veddis , c à quibus woo grande fan? fuerit. U.nde inclinavit quandog, animus eum effe Hip HIPPOCAMPUS LOCUSTAE GENUS. is, rper imi jede sale rigentibus: ama conati TUM rem sini 05 dien fcorpi ud. » ceteri vero ut locuflis (petantur. Cor» mua gerit fex, quorum poftrema in lat nüuntur.Dorfo ef flexuofoeruc arum. modo, adeb ut in ficco earum fer? modo perambulet. C, ndenjei rigentibus whdid, aculeis, maculis duabus purpureis mature artificio infit s referatin nig pari forma fub ter- T4 degunt in bortis Ó ina rura yocant vu gne, Ananienfes ane dei illud fegutum Columellam, qui bas erucas birfu- &o tas nominat. Prveimt bi in Tridentino agro iim , PURI, Drerra plerung, imbrium tempore: :nam qua avernulis fe condunt, facilé quarum ingreffa [uffocantur. Quapropter olitores ea; venantur gantá, bor lea exeun, em inferant. Quo fit, ut fi vera referunt, qui dicunt. im videt inter antiquos fateri Plinius lib. 32.cap.ui. C inter vecentiotzé Mattia bjiorido erp Bs jo ljud marinum animal fefe offerat, quod illud magis referre valeat, quam id de quo diximus. imd digupnr icr d » potius marinum monftrum , qui quibu(dam Dracunculus : aliis v igulus marinus vocatur , cujus nullus in cibis ufus , flexuofu Hippocam- Pottetenes, rieipetas fo Working piiclon femine. BE Vui Cà Lm mr aen e D t àfupercie ma colli Hippo 242 And. Matthioli Comm. colli pars.1d quod in feminis non vifitur, nam, is fineiput tantum crinitum efl. Veri crinesinvivitantum videntur, extindis enim illico decidunt. Pinnam babet in dorfo [ingulavem, qua ad natandum vegitur. Ventre eft albicante. Rs beranted, fed femina veutricofior eft, Mas fub vemrerimulam babet, qua excrementa excernuntur famine vers ad banc alteram dedit natura, excludendis ovis idoneam:cauda eft quadrata,reflexad, unci mbdo.Totum CODI ex hates ginieis circulis compactum eft , & ubiq, fer actlleatum. Namo, duplici utring, Acapite ad caudam Ifa, aculeorum fei rectis lineis [petatur , nec di[paribus aculeis collum pracingitur , ac perlongum vetta fecatur, Horti opinone , ficu aliorum, ctr rationibus aut. auctoritatibus comprobem , cur item contra reprobem ; fane mon babeo , ciim batlenus ug. quain in probatifimorum auctorum monumentis legerim , qui per notas ipfum delineaverit : nam etfi Plinius [ij " cap. 5. dum Praxitelis , c eju filii Cephifodor: admiranda percurrit marmora, videri a[fevat inmaxima dignatione a Domitii delubro in circo Flaminio Neptunum , Tletim , atq, Achillem , Nereidaso, fupra delphinos , c hip "ése cim tamen bac poetica fabulofaó, fint,nullam cert? iis adbibendam effe fidem exiftimaverim." Multa enim c pidoium, L €» fculptorum adhue extant figmenta , ubi locis innumeris marini vi[untur equi pifcium in morem natantes, quibu tan rin equina fit facies , reliquum vero corporis partium numerofis (quamis conettum , alis, per quam ampli ad na. tandum munitum pifcium modo , partim verb ferpentis inftar pralongum ac finuofum, magna quidem , nonparva or. pori mole. Quàd (i fabulofa fequamur , boc facile Plinio Hippocampos effe probabimus. Caterittn tametfi notarum ni« bil de Hippocampi tie ex autorum monumentis baberi poft , inclinat tamen animus , bunc verum e[fe Hippocampum, cujus bic cum nzaris tum femine imaginem damus, cujusq, bifforiam de[cripfimus , C prafertim cum mon pauci dodifi- mi viri, qui aquatilium biflorias defcribunt; ineadem perfiflam fententia. Hippocampi vires recen tit Galenus libro ii. - fimplicium medicamentorum. fic inquiens: Et Hippocampum animal illud marinum fi totum u[Jeris,alopecris prode[fepre- campi vi diem ouibufdam eft, ipfumá, videlicet deficcantis effe facultatis, C renuium partium , aut. certà eju cinerem : quan qs re: exGa- leno. quidam unguento amaracino-comtnifcent, quidam piciliquide, alii veteri adipi fuillo: bac Galenu.Caterim long? ali Hipo- Hippocampi vires retulit Aelianus libr. 14.cap. 2o. de bif. animalium : cuju verba híc fubjiciam: Rei pifcatorie ritpe- campi vi- vii homines, dicunt Hippacampi ventrem in vino decoilum fi quis dederit cuipiam libere, ctm primb ex ea poriene actre res exZE- liano. Nomins. i, pali pariter Hippocampo. — rimo fingultu affici , deidetufii vehementer torqueri, at enim nibil excreare, fed C» [uperiorem ei ventrem intumefcert, € calidos vapores in caput furum efferri , ac inde per nares minutatim diffluere, € pifculemum odorem reddere ,fimal € oculos ejus fanguine fuffufosignei colorisflagrantia laborare, & eorundem oculorum genas inflari d vomendi e. cupiditate ardereferunts verim nibilemittere, — Quid fi natura evicerit , bunc tamen , periclitata priu morte in l livionem, &» dementiam incurrere : fim in ventrem inferiorem delap[um fuerit ipfum omnibus jam membri captum vie daexcedere, Ex marteperro quievadunt ,mente capti aquam fumnio flaidio per[equuniur : banc enim ip[(am idcircoex- perunt afpicere,tum flillantem audire, quid fan eis aegritudinis levationem afferat, & fomnum concilier Ita, ad peren- gi nes fluvios, aut ad litora, aut jugesfontes, aut lacus commorationes eis grate funt, C jucunda : cim tamen nonmagno- pere defiderent bibere , fed c ip[um natare , C pedes aqua alluere eis plurimum jucunditatis adfert. — Sunt qui non het mala dicant bujus beflie ventvem creare, fed Hippocampum algam acerbifimam; ex qua ita afheitur, depafci. Verunae men folertia veterani pifcatoris, & ad ves maritimas bene prudentis, falutaris eziam vepertus eff Hippocampus: & [072 tenfis erat , c filios admodum adole[centes pifcatores etiam babebat. Accidit autem , ut hic pifcator Bippocampos fmi cum aliis pifcibus caperet,et peradolefcentes avabida canicula morderentur.Cum eortm in Metbyna Cretenfi ad litusje- centium vicem dolentes fpe&latores intev[iciendat caniculam cenferent , € illi jecur medicamentum ad rabiem eden- dum juvenibus dandum effe: alii confulerent à Diana falutem perendam effe fenex pifcator eos de cenfiliis,que afferent, laudatos dimifit , &* Bippocamporum exenteratorum alios affos eis comedendos dedit, alios in acetum (mel contri». vit , iiij, morfus ulcera obligavit , atq, hominum adolefcentium rabiem vicit. ensi, ad incolumitatem tandem rfliiri t 2 naga a etiam Latinis Hippocampts apptle- z- d bacteuus Aelianus de Hippacampi viribus. Tuppígu, Vguutt, Kir, PURPURA, BUCCINA,CIONIA. ONUS l CAP. " Y ENTIS. E pue f ze" JE. v. - mets LA iedoiee pue ra ufta exiccat, dentes abftergit, exctefcentiasin carne cohibet, ulcera pups adcicatrictm - bui perducit.Eadem praftrant concremata aBuccina;fed vehementius urunt.Si quis plena ilice : PURPURE,ET BÜCCINE. — ^. : : * x P j $cKGS pi cse ec A rada WE Ta In lib.Secündum Diofcoridis. - 243 doadurat, dentifricio conveniunt: ambuftis utiliterillinuntur, quibus folvi medicamentum ses o por- tet, nam pofteaquàm vulnus cicatricem duxerit, ipfum in teftze modum induratum , fpente fua decide. Fitetiam calx € buccinis, ut in ejus mentione demonftrabimus. b Cionia vocantur pu 2 rarum bucci- narumd; mediz partes;circa quastefte volumen claviculatim intorquetur.Cremata fimili ninos qaje- rem purpuris, buccinisd; facultatem urendi confequuntur, quoniam apprimendi naturam o E Buccinorum carnes ori gratz funt, & ftomacho utiles, fed alvum non molliunt. Xov lo. alii idum, uramarini pi[ces, ejus fan? generis, qua tefta integuntur. He ( ut audor efl Plinius lib. g. cap. 36.) illum Purpura- Se em eeepc dictum, tingendis regum ve[tibusexpetitum. Hunc in mediis faucibus acm 10 gerunt, candida quadam vena conclufum, colorenigricantis rofa pellucidum. Vivas capere contendunt, quia cum S ME fua fuccum illum evomunt,Latent circa canis ortum tricenis diebus, Congreganturverno tempore mutuoó, attritu E- torem cujufdam cera (alivant.Linguapurpura digitali longitudine, qua pafcitur perforandoreliqua conchlia:tanta : u- ritia aculeo eft.Capiuntur aurem purpura parvulis, varisó, textu veluti naffis, in alto jactis, Yneft iirefca, clufiles mmordae cesá, concha, quales mitulos videmus, bas femiueces, fed redditas mari, avido biatu revivifcentes, appetunt purpur.por- vechisó, linguis infeflant, At illa aculeo extimulata claudunt fefe, comprimuntó, mordentia: ita pendentes aviditate [ua purpura tolluntur.Aqua dulci necantur, C ficubiflumiui immerguntur : alioqui capte diebus quinquagenis vivunt fali- n vafua. Anno magnitudinem implent,celerrimeó, crefcunt,quemadmodum C» concbylia omnia.Eft im purpurarum gene- Buccini, re & Buccinum , p" Jimilitudinem ejus buccini » quo fonus editur: unde caua nomini, & rotunditate orisin margine incifa.Sed major efl purpura, cuniculatim procurrente voftro,Cr cuniculi latere intvorfustubulato, qua proferatur lingua. 20 cui circum orbes aculeati, qui buccino non infunt, fed utrisq, orbestotidem , quot babent annos. Buccinum non nifi petris adbaret, circaó, [copuloslegitur. Purpura, buccinad, fimul , quemadmodum C» reliqua conchylium genera longa fan? narratione fcriptis celebrata funt ab Atbeneo : ad ejus igitur volumina accedant ii, qui plura fcire defi derant. Sed quoni- am MARGARITA, quit non modo ad mulierum, bominum, decorem, fed etiam ad medicamenta maximo luxu ex MARGARIT X. À 3o 4o petuntur, à marinis C ipfa gignuntur conchi , bic inter pretiofa conchylia eas vecenfere non abvefore duximus , pra[er- Margari- tim quod neq, Diofcorides, neg, Galenus de bis quicquam, quod legerim , pofferitatis memoria prodiderunt. Naci itag, hm & animalia, que margaritas gignunt, in oceano 1ndico jo Pliniw lib. 9.cap. 35.Fertilis admodum earum cft Taprobate, conchae € Toros: ttem Perimula promontorium Indie, circa Arabiam in Perficofinu maris vubri. Origo, atQ, cenitura concha eft hiftoria, baud multum offrearum conchis differens, ut liquido conflat cx iisyquas nofri vulgo Madriperle appellant qua ad nos dé- feruntur. Has ubi genitalis anni fhmulaverit borapandentes fc) quadam ofcitatione implerivofcido conceptu tradunt, &o gravidas fattas poflea eniti; partum, concharum efe Margaritas, pro qualitate vori accepti. Nam fi purus influxerit, &andorem confici : fi verb turbidus, C fatum fordefcere : eundem pallere calo minante conceptum, Et ex eoquippe con- flare caliá, eis majorem focietatem e[Je , quam maris. Indenubilum trabi colorem, aig pro claritate matutina ferenum : Fi tempeflive fatientur, grandefcere Gr partus :| t;comprimi conchas, &* pro jejunii modo minui. Siverà C» tonu- erit, pavidas,ac vepente compre[[as,qua v ta efficere [beciem,verim inani inflatam fitie corpore.Caterim in «qua molles (unt Margarita, at excin, mt. Quidam tradunt, ficut apibus , ita concharum examinibus fingulas magnitudine, dr veruflate prac veluti duces, mire ad cavendum folertia.. Quocirca bas [ummo fludio perunt urmantes pifcatores : fiquidem capto rey acilitis cateras palantesvetibus includunt. Concha ipfa cim manum videt captiofam, c ti féfe, operit, opes fuas gnar. ] 14: gmara propter illas fe peti , manumó, fi praveniat , acie (ua ab[cindit, mulla juftiore pena, C» aliis munita fuppliciis. Captem obruuntur fale invafis liba: namq, erofa hens &o ie margarita pure, C expurgata decidunt in ima vafis. Dosomnis in candore, magnitudine, orbe, levore, pondere tae metfi vare admodum fint Margarite, qua bisenmibw dotibus preflent.— Tradit Juba Avabicis concham effe fimilem pe- ini infeito, infutam echinorum modo, ineffeó, illi Margaritam graudini fimilem. In conchis quaternos, aut ad fumi- —— Pun quinos uniones reperiri Plinius feriptumreliquit : verum Americus Ve[putius , qui noffro vo liburnicis omnem fere c: F. aufiralem oceanum exploravit ,talem ibi concham fe quandog, babuiffe teflatur, in qua uniones ultra centum Crtrigin- tarepertifunt. — Quod mon folum confirmant ii, qui poft ipfum ad occidentales Indias navigarunt, fed etiam addunt nu- toresibi uniones in una tantiem concha nafci : preterea alia plura de Margaritarum hiftoria referunt , qua à Plinii atia plurimum difiidem. Porro certum ef & nafci, €» capi margaritasin oce, identali Sceto,C* Anglico finu, Fed eas quidem parvas, nec adeb ellucidas ut orientalibu compareri pofiint , Jodi: vonigektt Hanecem afferunt, quem Diana templo Julius C Yit. Ri eriuntur Margarita quandog, etiam in Pinnis magnis, quas Veneti vocant XE AsTUR A 244. Margari- te prove - niuntin Bohe- mia, . oculorum nubeculas detergere , & aquam &à defluentem ab[umere, Animal , quod acge vega Grace , Purpura Latin np Nomina. uipatur: Arabic? Naporam C» Porpbyra: ltalicà Porpora.. Qua vero Latinis Buccina ,uigmes Grecis dicuntur: 4nli- bus, Barcora, Cobros eu Cobron : Italis Buccine : Bifpanis BoX105 : Gallis Bios Cornetos. Caterim quod Graci eagyqi y 745, Latini item Margaritas C Uniones vocant : Arabes Hageralbato : Itali Perle : Germani 9yerlin ; Hifpani Perla. Itulilaudatiffimi in Ponto. Cremati eundem buccinis effe&um praebent : privatim plumbi more. Leloti, oculorum medicamentis cum melle utiles habentur: palpebrarum craffitudines abfumunt, albugines purgant, & caetera, quae oculis caliginem offundunt, Carneseorum ad canis morfüs utiliter imponuntur, 3 DU UE E34 : RISE Tellina alvo utiles, fed maxime jus earum.Salite uruntur, triteeque in cinerem, & cum * dria inflillatz , avulfos palpebrarum pilosrenafci non patiuntur. dieioxe e t ;7 & telli- narum x pertum fit in V uotava flumine C veperiri C capi conchas, qua pulcherrimos includunt uniones, magnitudine, forma, d / — Uuioaü C4ndorepraflantes.Atq, certe mibi fubit quandoq, mirari, cim earum margaritarum copiam vidi tum apud Seremfim: "aes, — Principem dominum meum, tum etiam apud primarios Bobemia bomines. Margarita in medicum etiam ufum venium:.— quandoquidem fcribunt Serapio, & Avicenna, eas ad cordis affectus pracipuam opem ferre. Quinetiam collyriis admis Mitulorü N? defunt , qui Mitulos , & Tellinas idem effe cenfeant : in quam fententiam potifümüm venife camptrio Put lum Jovium virum apprim? eruditum: quippe qui libello, quem de Romanis pifcibus edidit , malit C ef mi vedi conG, */fét )cum Atben«o errare, quam cum Diofcoride red? fentire.. Ex cujus fcriptis [atis aperto conflat , aliud effe. Jovila. aliudtellinas : nam praterquam quod de bis duobus diverfis capitibus ipfe differuerit differenteseriam utrisg,rt tess baud nefcius illis ineffe differentiam, 1dem fimilizer fenfit Galenus lib, n1. de fimplic. medicamentorum f. And. Matthioli Comm. AsruR x, st Plininteflatur.Ad bac non in maritantim, fed etiam in fluwiuibus aqua dulci concha Provenigy, margaritas veflent. Hujus autem ved ego quidem teflmonium perbibere poffum , quüd jam mibi in Bobemia deg "idi Ulli. PINNA SIVE ASTU RA. * e NNSN E: NSSNNS SN ) Ment. 0 CERSEGNLL OM CARY OLI cR DOolcpel 0o L TELLIN & IndbocnidatnDiofsnddis ^ 245 ea Ww ubi de viperis differens,eodem capite mirularum etiam meminit; tellinarum verbpetuliari capite , finguli proprias C dia 20 verfas veddens facultates.Non fecus ac illi Paulus Aegineta fidelis nempe riu éGator. Quamobrem dicendum nitulos C tellinaj. Notifüima funt ín Italia Telline , prefertim Roma , ubiplurima putaverim , differentes nimirum effe: t venales circumferuntur quod edendo fint C ori admodum gvata, fi tamen ab avena optim? repurgentur.Caterum quales Mituli fint in Italia,qui bac noflra tempeftate explicaverit,bactenus inveni neminem, preter unum M.a[Javium Venetum qui eosmitulos putat, quos Adriatici accola vulgà appellant Mufciolisquafi nu[culos dixerint. Cujusopinionobismaxie — mà probatur: quippe quàd C forma , C nomine conchyliaita vocata legitimos veferant mitulos. Sunt enimtellimspaul — — majores, tela exterius lineis quibu(dam [cabra: intu verb pellucida C tota pondere levia.Mvexst ita Gracis, Mituli Lati- Noimina, ti appellantur , pariter C» Italis : Arabibus vero, Amarchas : Bifpanis, Mixilbus. Tooires ut Grach, ita etiam Latini Tel- lina C Italic? Telline dicuntur , Arabic Sedef C Tal[am : Hifpanice Brignigois. 3o wer s Xüpat, CHAM. CAP, EVIL. Homaram,aliarumiue conchularum in exigua aqua deco&tarum jus, alvum ciet , id cum vino t goi ams ax cod j AG» z du, P AC (wu 7 A, * 3 * D - "t 1 meret Co— 56 ELTE c c " : " YR HE ME n SERT etc genera longa de[criptione ab Atbengo referuntur , nihilominus tamzh Chama- n facile fit, eas imer fe difinguere.. Ceterum prater ceteras con- des littore hiantes inveniuntur. 1dcirco easrecté Chamas dicipoffe reperiuntur. Harum quam plurimas ipfe vidi in A- quoniam nula alia facultate praedita, prater eas , quibus C»reliqua concharum genera com- 6o "lríatici littore, Verum | mendantur al. x eft, ur plura. de bis dicamus, Qua Gracis pian Latinis Chama , Arabibus Hame , C Italis Cha» Nomina, ;- LOST tts e 3d Y 9n 7 1 » do . Hi ae 4 ^d " & 246 — And. Matthioli Comm. oppreffas , comitialesQue : poti ventrem molliunt, Crematum conchylium eadem efficit xa & buccinum, pi »Qqui& purpu. UNGUIS ODORATUS e eoe 2 : 3 20 ur Unguid Q' diligentér caput hoc deunguibusoderatis legunt C» expendunz , non abreforta[fe mirantur Diofcoridem Ji — «e faripferit, anyches id ef ungues odoratos in Indie nardiferis paludibus inveniri, quando wafquam à veteribus (1 fderauo, C£nloribu memorie proditum fit , nardum in paludibus nafci , fed in montibus, arido C" ficco folo. Admirationi [uci nou obflave putant, quód memoret Ducit Mis nardi genus effe, quod Gangitis vocatur, a fluvio Gange, apid qui ena[ciiur , monte praterfluente,. Neg, enim volunt eam nardum in, fluvio illo , aut in paludibus provenire, fed in mon aut infima ejus parte quam flumen ipfum alluit, Preterea cum [cribat Diofcorides conchulas odoratas in Indiepaludi snveniri, illis plan? abfurdum videtur, quód pra cateris eas laudaverit,que à rubro mari deferuntur:quid item Vn: 23 éi generis meminerit. Addunt infuper , quód cim ungues ii, quorum in officinis pharmacopeorum communis ufus, fi urun- y par, non (uayem [pirent odorem, fed potius cafloreum oleant, qui nimirum odor ab omnibus € injucundw cr i rats ha- betur fieri non potefl, quod odoris gratia fuffiantur,prefertim quod iidem [uffitu (ut Diofcorides tradit) pé wi. vulve ffrangulatuoppre[fas, comitialesQ,. Sciunt autem, quód qui bujufmudi morbis tentantur , ab odoratiti Afotidis juvantur. Verim quia nitimur quantum po[fumus pronoflra virili parte Diofcoridem defendere , & ab errerü fufpicione vindicare , quid mihi illa cogitantioccurrerit, nunc edifferam.1n primis igitur non ita mibi mirü videtur, quid à Diofcoride fcriptum fit, ungues odoratos in nardiferis India paludiLu inveniri. N am fi, eodem audtore, aliqui arbitrati funt, malabatbrume[e Indici nardi folium , falfi quadam odoris cognatione , facili fieri potuit, ut üdem vei berbatieitme periti paludes, quamalabatbrum gignunt nardiferas vocaverint fimili vatione decepti. Quorum forte aimi Ronde- | rionem fecurus, eas paludes Indie nardiferas nominavit, in quibus hujufmodi habentur conchilia.Nec placet o tatur, — Alioqui viri dotifiimi opinio, qui putat conchilia nullibi baberi poffe, preterquam in mari, fic inquiens : N am [i conchilia marina funt animalia , quomodo in lacubus inveniuntur, coll; untur aqui «flu exiccatis? an mare deferunt turbinata, ut fluvios Lacusj, fubeanz? Hec ille: quietfi preclaru (it , G* doctrina non vulgari reditus, nontamen omnia nature fe» 7 y funt animalia ,in Bobemia habentur, teciamo: due à mari longe lated, diflat, influmine Vuotauva , ut de margaritis agentes paulo Margari- creta rimari potuit. Quandoquidem e concb. « Margaritifera , qua marina. d revocent. Namq, Um fuiffe odori grati atq, juctindi, utpote qui malabathru i v fcitanrar. 1dzog variat noflra à Rondeletii fententia , qui ut etu len- "won confentit,ut Rondeletio [abfcribam.Caterim cim onyx unguem fianificet ( unde ci men accepit, quid fort afjis unguis alicujus effigiem referat ) cur ipfum purpura teg -—- Inlib. Secundum Diofcoridis. 247 fentio, mibi non placet eorum opinio , qui non alia de cau[a boc conchilii genus onycbem appellari volunt, quam quod ejus tegumentum fit rugarum, concavitatis, ajeritatisd, expers : levore autem ac candore praditwm , humanorum unguium modo:fiquidem purpura tefla,cui omychem affmulut Diofcorides, im univer(um aculeata conjpicitur:quin C inequali, fi- nuofoa, cortice obdneitur. Porr quód videam ungues edoratos, qui in myropoliis paftm babentur , bvutorum quorundam y. ic ungues reprefentare, atu, fi urantur caftoreum olere, facit ut feré non dubitem affirmare eas legitimas e[fe. Fucbfius in fs eoim, rez 15 NicolaumM yrepficüm annotationtbusin compofitione aures Alexandrine,ubi ipfo vertente legitur ofis anterioris na probata, rium purpure, [cribit id nil aliud Nicolae defignare, quam quod Auario, C» aliis poflevioribus Dlattium by- antium five -- byfantis dicitur, quód in quibufdam interpretationib. in Nicolaum legatur. Ghohsfuv Cujas]mav óyv vs geris vis aregoó- byzantiü gas. Quin & differreinter fe ait Blattium. um C Diofcoridis onycbem,quód onyx conchilii fit tegumentum, blat- & ony- 10 Pium autem os anterius narium purpure, Quod etiam confirmavit libroprimo de compofitione medicamentorum , illud me etiam addens: officinis bodie boc os, quod in ore, aut navibus purpure reperuur, Blattam Byfantiam vocari.Sed long? qui-- dem ab eo diffidet opinio noftra. Primiem quód Serapioni d» Avicenna , quorum vocabula medicamentad, tam fimplicia, quàm compofit a( ut ipfemet fatetur Fucbfius) recentiores Greci fepius ufurpant nil aliud defignat Blattium byz antium, quam Diofcoridi onyx, Latinis unguis odoratus dictus,ac pariter concbula Indica.Huic alia accedit vatio,quod citm badle- mu non invenirenmqui purpurarum os tam oris,quam narium (ut Fuchfioplacer ) five tefta earum tegumentum odore ali- qno commendaverit, quig, inter edoramenta vecenfuerit, ata, antidotis in[eruerit,fed qui tantum fcripferint , earum cre» matrum cinerem exiccave dentes abflergere,excre[centias i carne cobibere,ulcera purgare,» ad cicatricem perducere: contra verb conflet omnib. odoratos ungues AM auritanis proferri, quod aroma quodda efipiant, c» tenuium atq, adffrin- gentium fint partium, ad ventriculi, jecinoris,cordis, uteri, affettus,non modo Fucbfii, fed Nicolai quoq, fententia( modà 20 bujus codex non fit depravatus) inanis profetià, C plane refellenda videtur. Quàd autem ad bos affeitus odoratos ungues pratulerint Arabes,quib.vecentiores Greci long? plura accepta veferüt,te[lis efl Serapio authoritate Me[ebae,cum inquit: Conchu- Concbula Indica excalfacit C ficat ordine tertio:quin C» adftrictionis,Cr tenuium partium eff particeps:ventriculo cor- V lodice dió palpitationi, jecinori , vulveó, odoris fragrantia conferens, Quo ft , ut eriam facilo crediderim , A&ario nil aliud 929. 4m odoratam concbulam,non ut Fuchfius arbitratur os inore, rk narium os appellaverit, quod in anteriori teflaparte prominet, c voffri potiusquam narium fpeciem reprefentat.Aiud óiw furis eis ereppépas qunm Boker Aspésfor, id eff unguem odoratum. — siquidem cám xo Fucb[ii interpretationem adeb per fe clara fint ,ut nulla indigeant explanatione , non erat opus , ut illeinterpres ea aliter. exponeret : fed potius ut declararet , animadver[a depravata Nicoléileclione ,pro eopurpurarum offe in Nicolai antido« tis Blattum byzantium , id eft, Indicam conchulam admifceri debere : quàd facile (ciet fabulofum effe purpuras in nafo velore gerere offa. Quod etiam fenfiffe videtur antiquus frag Nicolai interpres : quippe qui non purpurarum of fa inaurea Alexandrina,cy diamargarito fit iaterpret atus. fed byzantiam blattam,quam odoratum unguem e[fe, bacles qus mos abunde demonfhralfe exiflimamus. Hujus nomen Grecum eff ind ; Latinum unguis odoratus, C? concbula Indi» Nomina, en: Aralicum Acbfar ateb aut ad[av altbaib: Italicum, Unghiaodort. 50050500000 dá KexAdar, * : co Cc H xs EE a RES Aat - A ER TEE uzin Sicilia ac Chio gignuntur, & quz in Liguria alpibus, p: Marini i; & facile alvo excernitur: Ruviatilis ac quam vocant nonnulli? fcfilon, ventrem & ftoma- Drag.ad- intéfolvantur, quàm omnis hauriatur humor: corpori aculeos illita evocant: m fes tritae & admora m vi Inera aj i,tum maxime qua nervi acceperun item infrenanr. Viva corpus, & prà t:trita cum tefta , vino & myrrhafie pilos incommodos replica, quisa] i lle ; ;Tepe tun magne ,tumparyé das | á Codile- prati eique pacto inter e differunt, id nat. tribi- Gderatio, Des went [56 9l M gei pa ^ eratio. vel infipida habeantur , vel paluftvem vei verd fapidiores alfintbium depafta amaritudinem re ficuti qua ferpyllum ,pulegium, x ^ &alainina 248 calamintbam,origanum , aliaió, slndfa erba affumunt,odoris gratia cinere: Inquarum mumerum equen. M feni poffunt,que paulo Iupiuis majoresin agro Romano leguntur , ubi autummo quorundam cardtortm caulibus acere tim cobarentes innumera vifuntur. Cocbleas olim u[a, adeb cenis 'expetitas memorat Pliuius lib.u.cap.56. ut is vivdria a monnullis fuerint inflituta,diflinclis quidem generibus earum.quó melius gulafieret [atis : feparatim ut effent alba, qua 1n Reatino agro nafcuntur: :feparatim Illyrice, quibus magnitudo pracipuaz Aphricane,quibus fecunditas: sSolit4ne,qi- Cochlez fj yobilir gg. Saginam quineti ati (unt [apa & farre, aliisq, vebus, qua eas alebant.Nonmefugit, quas Dios — " feorides pomatias vocat; plurimas. veperiri in montibus Trideninis,vicinió, aliis locis, eas quidem pveflantiffunas: E- vHuntur eniin C terrab »yeme in fepibus & feutetisuncis quibusdam ferreis prope fruticum radices terra circumfoffa.Cütlue duntur becontra frigoris i injuriam, odam albo kae eis. fpeciem referente ficá,c onte&aterra fe comdunt. ' Fitenim ob boc,ut in cibis iis longe fuv ere C affate imbrib. excitata hinc indevagan- y tur.Quid gutem fic byemevecondanrurdeltefcantá, fab verra circum ticum radices, Hetruria plane ignoratyrintd- Cochlea- men C ibi eodein modo ab bis eruantur qui alibi artem didicerunt. Preflant cochlea ,prater ea qua à Diofcoride feribun- ——ege tur,ad varia corporis incommoda. Siquidem tefta exuta, hordeacea pti[ana incocla lateris dolorem tollunt, ubi, ptifana forbenda detur cocblee verà contufe loco dolenti illinantur. Earundem diuelixarum jus potum iliacos juvat : eedem elia x ac trita, cruentis excreationibus medentur. Difürie efficacifimb profunt, fl cruda cum (uo ipfarum putamine contrita. bibantur ex pa[fo, diebus feptem continuis, aut ad [ummum novem. Vertigimofis quoq, profunt fufpirinfisi, » ubi prima. die cocbleam unam magnam , fequenti duas ,tertío tres , quarto duas, quinto unam, femicodlas voraverint a[edii, nec minu vertiginofis quam amentibus medebitur is, qui fingulas cocbleas diebus fingulis plurimis,cum fuis te[His contritas,ex defa- to potandas dederit)fed bas majores efeoportet : fi vero minus ves fuccefferit s triduo quiefcat affectus , € fubinde eandem. potionem diebus plurimis veplicet : Celbacos quaq, juvant cochlee due,unà cum teftis contriti , c duobu ovis gallinacti à excepta vini pafti ternis unciis,Ó aqua quaternisac demum fitlili va(e calefaite chauffe. Praftant eadem ad faucium molefHas C afperitates , fi illote coquantur, é deindetrita ex paff. ebibantur.Partus faciles reddunt . fi à gravidirfemi- tiis edantur aliquot ante partum diebus. Addunturutiliterin emplafrisquepus movent : namq, non folum bulones & cateros tumores concoquunt , fed etiam ab ite crud. coegi ip racer »e) ( flini inherent, ftrumasillitare[lvunt , fi cun fagat cochlea vi di vülnerata , cum penna illius. Complures crude,im nitidi tus intra paucos dies lienofos anat. Que autem cateris minttiore habentur «ne ei tienen fumures e Loo Memeafui itumá, C petui datum,calculos expellit quin etiam urinam mirificz pellit, fi duarum dradime pow rum pondere ex vino albo e aqua calida bibatur: prolap[am columellam co ':é procidentem quod, fedem, Aà ubi- inteflinum ablui oportet aquain qua ferrum candens pluriesveflindum fuerit. Cochleis nemoralibus à mucagintt et E ss dim lieti, Acier nor y ie OB ar A ora qua gi fit op í EAE [etg ted Item cocblearum carnes à putaminibus Gr excrementi repurgata,quin etiam. Jlo cvaffiore pluries replicato,Cr. fepeliuntur in fimo eq "um [patio, 2 inttr ie pie tam poge o nem Ll tnis e sorde cum utilitate boc modo : Sumito. pire i mgro mida on con ri z minibus co. uito iterum ex difcoquantur: E ibm vtm etm Li sen : iatamm vilio iri parantur cochlea bac etiam ratione. Sunmito Aqua co- M : E eum citan T itim li odrerptaen or e chlearü. rum putaminibus, TH nia. minutim concifa In lib. Secundum Diofcoridis. 249 santium, d in artbriticis articulorum tumoribus, egr? quidem divelli poterunt, ceterum impense deficcant : é omnina inbarere ip[as finere oportet, quoad [ponte decidant. 1demá, faciendum im tumoribus ex ictu natis difficile olubilbus , e ex contufione fatta in auribus :deficcant enim illos magnopere univerfos, etiam vifcofus, cra[Jusd 1m alto buior contuic- atur.Idem libro citato, cian de diverfis carnibus verba faceret, fic decocblearum quoo, carne differuit. At cocblearum cara prius in mortario contu[a, ac poftea ad levorem redacta, ommum valentifime deficcat partes [uperfuo buviare gravat as, adeb ut Q» bydericit conveniat. Ipfarum autem bumor folus per fe citra carnem [umptus ( vocatur autem is A inultis aífoe xoyiis , boc off ,mucu limacis ) tburi miftms aut aloe, aut myrrha, aut borum quibu[dam, aut omnibus quoad babeat ce- rati craffitiem, medicamentum fit glutinatorium, deficca ré purulentos mucos aurium : fed c fronti impofitum inbaret, oculorum fluxionesreficcans. Quidam etiam ad palos eximendos utuntur totis una cum; te[fis ad l«vorem triti 16 fed & quidam ad fiflendos mehfes. Et Uwe coord carnes ip[ae folas in vulnus cum nervi vulneratione, C contufione factum tritae impofui, ipfumá, vulnus pulchre glutinatum et, C nervus phlegmonem baud perpe[Jus : erat autem bomo durus & agreflis:. mifcui tamenillis contritis pollinem farina acceptum à pariete mola proxiino.. Scripfere autem majores me nonnulli medici, ad ejufmodi ufum micendum ipfi tbus aut myrrham. Verum borum babebam tum neutrum, ut qui tunc ab urbe abeffem in villa. Poffis autem C refine fricta contrite admifcere, fi adfit, quippiam. Porrà ubi multum muci cocblearum accipere ie Medi [lylo carnem earum pungito , fed non ante multos dies venatas effe expedit, alioqui enim tempore deficcantur: nam vecentes plurimum babent vi[cofaillius bumiditatisquam (lylo compun- (. ble &aeffundunt. Humiditas hac pilorum in palpebris prater naturam gluten eft : bac Galenus.Cochleetum crude, tum c0- yr Ga cum teflis fuis, aut fine, comriteemplaffris concoquentibus, & (aniem e vomicifratla cute educentibus utiliter inmi- fcentur.. Marina in italie mediterraneis perquam rar in cibis venuint : quanquam iis qui marü litora inbabitant, fre Cochleg 20 (uentiori fint ufui. Sunt & in cocblearum genere, que tegumento veltefla carent que nobis [eciatim Lumacbe vulg ap. fine ve- pellantur, noctu potius, quam interdiu ad pa(eua exeuntes. Degunt ba non mod in campis C bortis. fed in cellis vinarits, ^" € aliis [ubterraneis uliginofisa, aedium locis. Gerunt in capite lapidem ( nontamen omnes) quem febribus tertianis adal- ligatum vulgus prodeffe exiflimat. At Plin. lib.30.cap-5. auctor est, bunc lapidem adalligatum dentitionem facilem pra- flare. Expetuntur be mulieribus ad expoliendam faciem:namq, ex iis in flillatorium vas conjectis,additis quibu[dam aliis, aquam eliciunt, quainde earum elota facies layorem mentitur. Quin C bis Aphricam abundare fcriptumeliquit Plin, lib.3o.cap. 3.6 eas combuflas dyfentericis utilifiimas effe, dariá, ex eo cinere cocblearia bina in vino myrtite aut quolibet auflero.Eedem cum Turis polline contrita, addito ovi Gallinacei albo € illita , faciunt mirificà ad puerorum. Enteroces las , fed interim pueros in ledlo jacere oportet. Uruntur Cr ipfeutiliter & in pulverem teruntur, qui in[per fus quamettma, is pedum exulcerationem (anat. Koyaima ut Gracis, ita Latinis Cochlea nominantur : Arabibus Balz.um C Halz.um : 14^ ^ omina, 39 lis Chiocciole: Germanis Cidynefen ; Hifpanis Caramuyos & Caracoles : Gallis Efcargotz., Wap — — — CANCRI m $e ACuU ets n dio radicis gen- 5,5, ;;. rimas pedum fe» &x xe- ola&e,auxi- D pa^ f) l. 'pentin is. D m,& cum ju- irs re efirati, iis profünt, Se conne um hauferunr.Necant fcorpiones triti & flice 4o cum ocimo admoti.Poffunt. 1 E somnia praftanr, ; cochlea- j, 4 rio uno, CANCER FLUVIATILIS am ExHtint. error, e bi fic inquit : à 4s i rà el) và» nuelyuy puilluó, long um fit, €ancrü Moleca. E quorum genere funt etiam que appellantur Macinette : nam y ba fuo tempore erufiam 250 And. Matthioli Comm. CANCER MARINUS. I 10 cancri verb votundum efl. Porro -As T ACUS Oppiano feciatim dicitur gammarus magnus ille maritus, quem Rome Alacut. tr Tyrrbeni litoraincolentes Leonem appellant.V eneti autem, quafi adbuc Gracum nomen vetineant , eum vulg) 4. Jiaf nominare confueverunt, 1dem dictus efl sammarws Theodoro Ariflotelisinterprete: quippe quod vulgari gamma« ri faciem reprefentet. Veruntamen ( ni fallor ) Arifloteli &ganiv nil aliud effe crediderim, quàm quod Venetis Aflafe, Ro- Wegep A CDS, manis verà Leo nuncupatur: quandoquidem is paulo inferius poftquam demarinis, que crufla integuntur,animalibu lif Gamma- ferai[fet , videtur (ant vulgares fluviatiles gammaros de[cribere. € poft fluviatiles cancros, cum inquit : g« 4€ & ire ri nomen por yivG» vuneay uo, degro ol napuivot , T0 dle eic Bphorty dis |ganois : boc ef.Genu item aliud eff quod quidem parnm Baton ef veluti cancri, facie verà affacis fimile.Hac, meo quidem judicio; declarant Gracis fluviatilem gammarum proprio ue fe ignora- TeTE nomine, utpote C parvorum cancrorum aliqua genera, ut ipfe eodem loco teflatur Ari[loteles,cum inquit:Cattri hi» vit. nuttores, C nullu pene inibus annotati. Quo. fit, ut putaverim ego, gammaros Galeno appellari yausocg leer , mutuo to, cin Romam veniffet, à Latinis vocabulo, quid eo carerent Graci.N ama, lib.3. de alimentorum facultatibus: 8s! (inquir) eia ysgus ei aguiver gi miquln, tags jugis do vit iba i riprarirqunm ic Affaci, paguri , cancri, locufle, carides, gammarides, c id genus alia tenui teflaconcluduntur.. Magisó, boc afin non dubitaverim, quod nomen bac à Galeno Gracum fatum, nec apud. Ariffotelen » nec apud quenquam repererim U^ Quo quam. Quibwetiam ex verbapalim certi el, inter Cx a Kos c» cancrormaniefiam eje drjeremian. Qui deorum "Prem eos medicos ballucinari cenfemus, qui pro cancris ad canum validorum morfu , itemá, ad tabidos & marafmlt eor. — Dorantes Gammaris utuntur : quandoquidem ciim Diofcoridem, tum Galenum non de gammaris quidem, fed de cant (o intellexiffe nolis compertum fit.De cancris Gal. lib.iu. de fimpl.med. bec fufiu fcripta reliquit. At fluviatilium cancrmn ^ Cancro- cipis, quanquam fimiliter pradictis exiccatorius eft , fubflantia tamen proprietate mirifice contra vabioforum motum. TC ficex fiii rum falus rum cum gentiama dr thure muleo praftamor Thur ani partem tnam ef oportet quint t Gal. An. f£ntiane, porro cancrorum decem : &* varà equidem aliter illis uffis nos fumus ufi : caterim ad eum modum pure tidotus — Aefcbrion empiricusille utebatur, medicamentorum peritiffimus fenex, concivis ac praceptor meus.Patella erat emn $4 adrb- dmauam impo[itoscancres viventes , batemus urebat , dum facile ad levorem redigi poffent. Hic Afibrin pida imd promptum [emper in edibus babebat medicamen, urens cancros tempore effivo poft ortum canis, quando folin leon morus rrapfiffet , luna decima ottava. Porro bibendum boc medicamen iis, qui à cane rabido fuiffet morf , prabelat qut» * tifa, ad diem quadragefimum , menfura cocblearii fatis magni aque inferum. — At fi mon protimu. 4l initio; Y! vim aliquot pot dies curam cepi[fet demorfi, tunc quotidie duo cochlearia aqua infpergebat. Ad ipfumT emp " In lib. Secundum Diofcoridis. 25t GAMMARUS, 10 -" emplaflicum applicabat medicamentum,quod ex pice brutia Cr opepanace, acetoá, conficitur babens picis libram unam, unum aceti acerrimi fextarium Italicum, opopanacii ver) unciastres. Hac tametft à pra[enti influto effent aliena, [cria benda tamen cenfui , quia magnopere medicamento buic ipfe confiderem : nimirkm cim nullus unquam eorum , qui illo, st dicum eft, fuerunt nfi, fit mortuum. Caterüm feorfum alterum librum confcribam aliquando de iis , qua proprietate fibflantie totins quid agunt, ? quorum mimero funt id genus emnia. Ignofcendum itaq, tum boc in loco fcribeudi impor tunitati, rum ficubi preterea id mibi boc in opere contigit: nempe quia ex dictis [umma proveniret utilitas quam (ané po- feris impertire volebam, fi for[an me prius; quàm qua bi deinceps funt opera.perfeci[femsnors occupaf[[et propofitum im- pediens. Caterüm Pelops doctor meus, C ipfc omnium ejufmodi caufas reddere volens: non abs ve inquit, Cancer cüm ani- mal fit aquaticum, prodeft à canerabido mor[is, quibus videlicet metus eff ue corripiantur affectu ficciffima, nempe rabie: ' 3o quamobrem [an? etiain aquam metuunt. — Ac fluviatiles , non marinos convenire cancros dictitabat » fcilicet quód animalia marina ob admiflionen: falis natura ficciffim baud eque exactam tuerentur eam , qua eft adver(us va- biem , contrarietatem, Ac cim quidam fusci. Cur non omnia, qua in potabiluaqua degunt anunalia, perinde ut cancri , juvare affolent ?. quia, inquit , fimilem cancri praparationem non admutunt. — Nam borum uflorum cinerem , exiccatorius cum fit , canum m n abfumi digerere profeffusefl.. Hac igitur Pe- lops dicebat ambitione magna Mlitans, omi viffe ca: "ifi plan? me fcirequippiam prius per« fuafum babeam, aliis perfuadere non ur que crebras babeat contradi- 777 üm cancros opinórex pri L Ium eorum mortuum [civeram, qui fuerant illü fi, tatirutig, poribus , iendu: iTéc ja me exiftimavi , tametfi non effet bujus inflia tuti proprium : nam id non erat propofitum : badem 'Galenw. Cancrastritos ex latte potos auxiliari ferpentium mari: 40 bus Diofcorides t Nicandri Theriacis literis manda] videtur, cim ipfe fic babeat Nicander : Xóv dle (à Ora médio worapd daervAg oy ra - ^ nl 2, c i internos fanguinis grumos. Eorun- avia. Caterüm rotundis cancris marinis fimilib. quos Adriatici accola, ma« les, , : ares ( ut ita dicam ) gaimmaru- : oli. us, £05 effe, quos tum Arifto.tum Galenus, tum Aelianus, tum Plinius Quorun- cancellos nominant : quippe quod bi gammaruli Arifloteli proprie (quille parva dicantur. Siquidem ii, qui in boc genere dam et- nunquam rufe[cunt, Venetis aliisó, quam plurimis populis , proprium adbuc s Q u Y 1. 1. s retinent nomen :. vulg enim Squillar Schille dicuntur : quanquam in Hifpania , prefertimá, in Cantabria omnes bi gammaruli Squille nulla differentia voci- confider. rentur. His, ut diximus, adflipulatur Ariftoteles lib. 4. de partibus animalium. cap. $. cum inquit : Squilla à cancrario genere differunt , eo quód caudam babeant : à locuflario vero , quodforcipe careant. Quibw (an? clatet ,cancris nullam , t caudam , quapropter omne cruflatorum genu , cui cauda defit, in cancrario genere fuerit: mdum. Cuju[modi !nt M. A1 R, vulg) Grancevole , Paguri vulgó granciporri marini ac fluviatiles canchri vulgà Granchi appellati: c id Majz Sens plura, Nec aliam ob cau[am diximu gammarulos parvas dici (quila; , nifi ut emmibu notum fit, eas etiam baberi ——— zm ; Aa A Td his lon- 232 And. Matthioli Comm. SQVILL X M A J A. - —— "his longe majores, ut memorie prodidit Arifloteles libr. 4. cap. 2. de bifloria animalium y fic inquiens. Squillerum cuim C:ncel-. genere continentur gibba , crangones C parve, que majores nunquam effici poffunt. Quibus liquido conflat vulgara lm cmm.arulos Ariffoteli paryasfacilt effe Squillas, cüm i majores nunqnam evadant , quam qui femper parvi in pifomia s confider, d px died d babentur venales. Quinetiam id ipfum affirmare non dubitamus , quüd iis cauda fit locuff yum dr gammarorum nih, chele ver? feu forcipes deficiant. Squille tametfi concoitu contumaces fint, Galeno tamen efle, f! bici conje Ld «dem trite C" cum aceto pota, lumbricos C tineas ejiciumt. Quadam autem peculiari f[aculcate ad mulierum concepti - in cibis eficaces funt. A Scorpionum iu fecurum dicunt illum, qui Squilla marina imagiaem inachare lapide culpam letii erra- tum;Pa- in annulo geftaverit, Carerim Rondeletzss, vir quidem dodtifiimus at4, praclarifamus, P A usua, quen. ^PAGURUS ftatuen- tis, - ro tali vocant, Majam facit. Sed facil? qui[iam n illum d pium leg det, qui diligenter ter Aclianum de bentem legerit.Sclavi,qui] apidiam incolunt,quorumá, littora Adriaticum mare alluit, Gracum adb Inlib. Secundum blc doaditi. 233 qui nobis Granciporri ocantur,Paguri vulgo appellant.E Paguris im cavernis extindis orivi (corpiones teffis efl Nic ander d Sedad CAN CELLOS redeo, nomine ipfo parvulos cancros defignantes , de quibus fcripfit Galenus libro tertio de alimen- CA. N -G ECESWL.L 10 20 torum facultatibu : Cancelli, inquiens, animalcula funt perexiguis cancris fimilia, colore fl avo.Afferuntur enim cancelli Nos inter minutulospifciculos duplici fané genere , ut quarto tum libro tum capite de animalium bifforia retulit Arifloteles, ooria, his werbis: Quem autem cancellum appellant, communis fere facius cru[tatorum , c teflatorum generum ef : quippe qui natura locus fimilis pettetur, nafcid, feov[um per fe folitus fit. Verum quod teflam deinde petit quam ingre[fus vitam. traducat, binc fimilis vefta contedlis ammantibus efl, quapropter is in ancipiti e[fe, genusá, fibi vendicare urung, videtur. Forma tamen ( quod fimpliciu dixerim ) fimilis araneis efl nifi qubd partem capiti, d» pedori fubdit, ampliorem quam 3o aranei babeat.Coruicula duorufa, tenuia gerit, quibus oculi magni totidem fubjacent, qui nunquam intro recedant , ut cancrorum, (ed femper eminentes appareant. Os fub iis eft , quod velut capillameutis quibusdam pluribus circumdatur. Ti pedes fub juncti duo lifurces, quibus cibum ori ad t :biniitem utriq, adbarent lateri, G tertius parvus. Tboracis parsinferior mollis tota efl od, fi nii .Meatus ab ore ad ventrem pergit : foramen excremen- ti perjpici nullum potefl. Pedes, ac thorax duritie t, fed minus quàm éantri. Nexu nulloteflis adbavet , pur purarum modo , Cr buccinarum , fed abfolu binem fubit, quàm quineritem, (quem naticem interpretamur )a Kl fgie: fnileuiran, É bifurculatum pedem parvum b. grandiore potifi - let : bec Arifloteles. Aelianus veri " nudi primi cancelli Cancelli ntur, deinde eastanquam z inanes offenderunt concbula, ingredi untur : deinde cium in ampliorem magnitudinem excreverunt, quàm iis tit chulas, Ytalict Granchio: Hifpanic Cangreio: Gallicé Caneres. : cp: Ez i a $ 353 943 E d Sidi oe ice ii TE STRIS. CAP. XI xupnló- ygeuiG, SCORPIO c o ^ : Fm : ; Testa Scorpio tritus crudu: emedium eft: quin eftur affatus, ad eadem, Logos. A5 ps reat t - : T Terreftre, 254 And. Matthioli Comm. Scorpio- num có- : / . de : , fdcratio, K ulia, paffim reperiantur : adeb e$t bominum vita periculitübuoxia. — Licet autem fint in Ytalia nii venenoj, , minusá, nocui, quam aliis invegionibus, quajub meridie fita funt , ipfe tamen complures vidi in Hetruria 4 Scorpionibgs iclos, qui (eviffymas perpeffi [unt exacerbationes, & quafi ad mortem vedacti, — Contrà in regionibus frigidis ming gp. . euifumt. lnagro Tridentino à fcorpionibus ili mbil noxa percipiunt, Quodtamen evenire affirmant gratia peculiari Stier fibi à Deoimpertita precibts divi V igilii epifcopi , quem & patronum precipuum babet , & advocatum apud Deum, Hor minus dem afferit. Arifloteles lib. 9. cap. 29. de animalium hifloria , ubi fic inquit :-Mov[ui beluarum ex logorum diverfitate noci, — plurimüm differuntsut in Pbaro, lociid, aliis, (corpiones non laedunt. At in aliis locis, C precipue in Scythia, multi &* ma. gni nocui fant, & velbominem, vel quamvis befliam percufferint, interimunt , nec (ues evadere po[funt, quanquam cato. Scorpio- yos virulenros iCtusminim fentiunt.Plinius, Avicenna, Albertus , Aelianus ,C? aliorum pleriq,, novem Scorpionibus gene. 1o num ge- : à ^ opea s ES. : r7 masc afftgnant , diverfis duntaxat coloribus diflindla : nimirum quid alii fint flavi , alii vuffi, alii cinerei, alitferruginzi, vi. vem. — rides alii, alii lutei (abatrag, cauda, alii vinofi, alii albi, alii deniq, fuligimis colore. Prater nigros, C ferrucincos,yirides quam plurimos me vid:ffe,legi(feá,recerdor,im comitatu Arcinonlong? à Sarca flumine quadam in fylvula mvellu quer. cubus compofita apud [acellum divi Panli, ubi parve admodum tempore, (irio ardente, ego €? eremit a quidam, de his, qui S-orp'o- fuh (axis larebant ,plus quam mille & quingentos collegimusscraffos & plurimüm farétos. Pluresinter eosfemina;in. a f- venimus, qu« fuor nuper editos fetus albos ,pediculi magnitudine , (ub ventre fecum ubiq, gerebant , finguli finguli *oo eruribus adbarenres. Quapropter nón ab re prodidit Arifloteles lib. y.cap-26. de bifloria animalium, quid terreffres Sr. piones vermiculos ovorum [pecie pariant complures, C intubent: uox ut prolem perfecerunt, pellantur ab ea ipfa, c» in- terimantur à fuis liberis magno numera: [epius enim undenospariunt. Plinius auctor eff , Scorpionum idum multüma. 20 gis feminis pernicialem effe, quàm viris: prafevtim virginibus, quibus femper lethalem [Je ait. Quibus feptem in catdain- corpio ternodii numerantur, long? (evioresbabentur, quam ti quibus tantum feni n(unt. Nonnulli praterea lireris mandarunt, nes ali. quibus fubfcvibit Strabo libr. 15. fue Geographie , Scorpiones quo(dam babere alas , quibus per aera volitantes deunain £e. — aliam regionemddeferuntuy.. Hoc enim credere non videtur ab[urdum , cim idem formicis fimiliter eveniat, quandoqui. dem C ba iifdem feré coloribus diflinguuntur. Tantoó, magis credendum efl , quód in Caflella. Hifpame regione fepm agricole aliquos terre ce[pites aratro fcindant , ubi formicarum more innumeri (corpiones gregatim byeme deliteaut, Citra Cynamoluos Aethiopas Late deferta regio eft, à (corpionibus gente fublata, fi Plinio credimus. Qui praterea tradit, (ut in Cancro fuperius diximus ) quód fi decem cancri cum ocimi manipulo adalligentur , omnes, qui ibi funt fcorpiants, ad eum locum coibunt.. Quod tamen Diofcoridimanifeffé vefragari videtur nam fuperius in cancris ita fcriptum reliquit jo. Diofcorides: Cancri Scorpiones necant, fi triticum ecimo admoveantur.. Ferunt à ve[pis, apibus, € crabronibus eos nm 3t pum. ici, qui prius à fcorpione percufrifuerunt.. Quin etiam narrat. Plinius lib. 25. cap.9. — Scorpiones mortuos revivifert, cultates. admoto albo veratro.. Quidam medici utuntur Scorpionum cinere, qui vivi fint exufli, ad urinam ciendam, iu precipit, . — quirenum, aut veficacalculo obffruumtur. Quofit, ut in bunc ufum commendaverit Me[ues oleum ex iis paratum, quod ues ** oficina babent, renibus Cr pubi illitum, Hoc idem commendavit Avicenna ad Aurium dolores. Ego tamen illud ufu ex- nibus v.. pleratum babeo, quód oleum per mefactum , in quod (an? magnus (corpionum ingreditur , cordi duntaxat , & res, pulfantibus temporum , manuum , C pedum arteriis ,illitum, ab omnibus liberat venenis , dummodo erodenti facultate v vacent. Quin & eos anat, qui tat à viperis, quam ceteris venenofis animalibus vel.ici, vel demorfi fuerint. Quadert ( 4bfit tamen verbis jattantia ) teflimonium perhibere poffunt , qui prius oleo fantto à facerdotibusilliti, noftro poftmodum perunáli evafeve incolumes. Pra[lat item maxime boc oleum, cim in bomines pe[tilentia (avit : quippe quid nen mod pefte infedtos juvet, fed c» [anos prefervet. Preflat deniq, ad omnes interaneorum vermes , omne, dolores mulcet ex fu-&à tu, velex frigore genitos, pra[ertim ventriculi, coli, ac uteri. Ejusparandirationem trademus ( DEO concedente ) libri Nomina. feyro, ji de venenorum remediis, five Antidotis latius differemus. Znegaler yegeohG" Graci, Latinis Scorpio G^ Scorpis vocatur : Arabibus Harrab, feu Hacbarab : Italis Scorpioneterreftre: Hi[panis Alacrna. : i egal) hue. ^ — SCORPIO MARINUS. .CAP. XII. Marini Scorpionisfel convenit ad fuffufiones oculorum; albugines & hebetudines. 2g - x vp : ^ ; ses r, ^ * à; e * E int Beorpif, Redidere quidam inarinum Scorpionem, " , pifies (4 jode E e differre baud inficiabitur , qui Plinii j autoritate : uterg, ehi invicem at Br erg in dwfe finem gerit venenatam qua snprudente piféatrefepinricis: neg, jam defunt uin ani Erreffrés Scorpiones animalia funt vulg) mota ,quàd in quacung, domo , non modo in cubiculis, €» cellis vig arid c Inlib. Secundum Diofcoridis. 255 i. Proinde eviflimarunt nonnulli i&uum fimilitudine falfi , inter Scorpenam, & marinum fc. xn —— siet sigici- a ; "d w intereffe difcrimen. Atqui Scorpio [pinas quoq, in capite babet, que pradictis non funt minu venenofa. peni e tes : PENA( penes arbitror ) ejusdem fere generis funt, fed in (pecie & forma pulpaó, preftantia ( ut Atbeneus eft autbor ) inter fe pluribus differunt. Siquidem Scorpim 2 pelagiispifcibu eft, feorpená longe majors adeo ut octonas novenasq, quandoq, ponderet libras.Scorpena verà pifcis efl litoralis, f(corpione multà minor Scorpius item univer- facorpore rubetscornuabina in capite gerit. fed mollia : & acutos inore dentes minutulos tamen: Pinnisconflat aculeatis, SC O.RB.P.E MN. A 20 tam bis, que per medium excurrunt dor[ums quàm bis, quas anteriore, c* pofferiove parte gerit. fed istantüm aculeis icit; qui dor(o annectuntur: quorum tamen vis bis, qui fcorpene infunt, imbecillior eff. Hunc funt, qui vulgo vocent Pefce cap- x pone, (ed in Hetruria maritimis quibusdam loci vocatur Cerna. SC on ? EN A autemyque fuum apud omnes vetiner no- Scorpene men, dentes adeb acutos non babet : gerit tamen in dorfo aculeos fcorpii modo, fed eminentiores, ac duriores,nec uf 4, ade) «9? " pinnatos: incaterü yerà pinnis ii omninovaret, praterquam circa bvancbias ,ubi duos pralongos babet aculeos , & non- apévir dou. | DRACO MARINUS. CAP. XIV. e D* Aco marinus diffe&us,& apertus impofitusque, fpinze fuz i&tus qua ferit, medela eft. DRACO MARINUS ! go o Mdb a D Wtriaranihrm f ntentia in marini Dratonis hiftoria. Quandoquidem Alberto marinus draco ingens efl leflía , fer- Draconis captus, (Latim ut in arenam fefe protrabi cernit, mira celeritate ferobem in litore fodit qua fe condere pofiit : bac benda quieti ex Arifforele, b Plinio ut opinor )tranfcribat, plura tamen addere videtur. . ur quibus am multa fit ad bia Blesquidfatuam non babes Siquidem hoc animal arifreisama admiration monpraftat nec draco appellatur, 10x fei A6 And. Matthioli Comm. Eo fed ferpens, ut is po[lerizatis memorie commendavit libro 9. cap. $7. de bifloria animalium bis verbis, Sg PENS M nz,bit, RINA colore, & corpore Congro proxitma eff, fed ob[curior, atq, acrior : bac fi capta dimittatur foris , in arenam nf ex Arifto- tele, SERPENS MARINA. NU N S Y 1o hr 2 10 NE quàm primim adachoterebrat, [ubitá, tota, kLore acutiorehac, quam terreftres.Et lib. 2.cap.ra.. Sunt eriam (inqui) hiforia maris indigene ferpentes tevrelribus femiles : nifi quüd caput babeant congri, Et quidem genera earum plura funt ,colore i A- mumerofevarietatis.N afci eas nonin altiffimis gurgitibus certum ft.De marino autej Dracone fcribeus libro odavoyap, Otle..— decimo tertio, de bifl.anim.Dracomarinus, inquit; pifcis eft litoralis quemadmodum dentex, (carabeus, cernta, autata, mugil, mullus,tiurdus, pilcber. gobius, atq, alii complures, c omne (axatile genu. Meminit quoq, de co Pliniuslibro tri- gefino fecundo cap. [eptimo, fic inquiens: Extrabas (unt rotunda in oleario ufu cocblea,cucumis, cynopu, cammarisse ye nmojdefia, draco , quidam volunt effe dracunculum.. Eft autem graculo fimilis, aculeos in branchiis babet ad caudam [eo antes. Huic [ant nonparum corre[pondere videtur, quem V eneti Pifcatores, quin etiam Tergeffini , Ce Aquileienfes vo- 3a cant pefce Ragno, Itali vero Trafcina. Quippe qui inter litorales, aculeos circum brancbias habeat caudam verfu [he- - &antes, C» alios in dor[o adeb venenatos, ut ab eo iH , mfi curam admi[erint diligentem , vel doloribus intenfifimi erue cieutur, vel moriantur.1taq, C is videtur Plinio fuiffe Draco, quem lib. 9. cap. 8. ipfe araneum quog, vocavit : cli in- quit : Atq, pe[fiferum animal Araneus, pine in dorfo aculeo noxiw : prefertim cum libr. 32. cap. ultimo, inter litorales x Plinius pifces, c? mari magispeculiarei , non aliter araneum vecenfere videatur, quam draconem Ariftoteles, Caterüm is libro miboam 7020, 62p.27. Serpentem marinain, de qua fuperins ex Ariftotele diximus, draconem quoq, vocat, e urina, hiftoriam cumDra- rore manifefto confundit, fic inquiens : Rurfus draco marinus captus, at , immi[Jw in arena, caveynam fila vofiro mitá. cone có- celeritateexcayat. 1d quod Ariffoteli marim draconis non efe, fed marine ferpentis. Quibus apertifimà conftat, Plinium fandi. — qur pe eligenter bocinloco Ariflotelem legiffe, aut eju lectionem baud ree intellexiffe. Nec fam? quifpiam Pliniumex- — cufabit, qui dixerit draconem marinum in arenam immi[[um, perinde ac ferpens illa, voffro fibi cavernam fodere , quate 4o dequidem cum nulloroftri mucrone fit inflitutus ( ut edt vir doctiffimws Salvianw inquit ) fed obtufo quidem ore habea- í Ronde. f!r»nullaprorju conjentit vatio, ut cavernam in arena fibitam facilé excavare queat. tag, Matthiolus tton tam (eviter letio non Rendeletio fubfcribit , qui boc Plinii erratum baud animadvertens , praterea, inquit, quod de Dracone feripfit Plinim, fbícri- idimaraneo noffro ( araneu illi Draco marinus eft ) quivis experiatur, qui pijcium capture interefe voluerit. — Capt bendum. spi raneum arena femper fe obvolventem cerner. Atqui aliud , mea quidem fententia , defignat Plinio, roftro inatt- nam immiffo cav "naim fibi mira celeritate excavare draconem : aliud vero Rondeletio, in arena fe obvolvere ut fere cao teri faciunt pifces, qui vivit vetibus in litus à pifcatoribus devolvuntur. Quare non ab[, injuria in Matthiolum e tur ( illum tamen nonnominat ) cum dicit ab[urdam effe illius opinionem,qui in Diofcoridem commentaria fcripfit f firibat is non eundem effe Plinii, & Diofzoridis marinum Draconem. Sed banc injuriam iis refellendam , S0 DUE EHE ferendam relinquo, qui boc loco Rondeletii viri alioqui dactiffimi negligentiam in examinanda Plinii lectione facile P4 gnofcent. Non video ane, quo patto Draconem lib. 9. cap. 27. à; Plinio defcriptum facere legitimb pofit Rondeleti 4. Diofcoridis Dracoue minimà differentem,cum ibi nil aliud defcribat Plinius, quam ferpentem m. , terim marina ferpentis imaginem, primus ( quod viderim legerim, ) ad amufüm delineatam nus, medicu dodiffimus, in pulcherrimo fuo de pifcibus volumine, unde nos PuMcosiG" Grac? : Italice, Tra[cina : Gallice Vive dicitur. — 3 qu X«Aémedga, ——— SCOLOPENDRA. ^ . CAR. XIV. , ER LOPEND RA marina in oleo deco&a fi illinatur , avellit capillos : fed conta&tu pruritus acit. : E : es zm : 2 x Scolppé- S Colopendra marina animal efl nou magnum.Scribit de ea Arifleteles lib. fecundo £ap.14. fc inquiens. Mem pEÀ dre con- Dopendra terrenis fimiles funt magnitudine tamen paulb inferiores: gignuntur im faxafis locis: colore magi ille. Qi fideratio. j,y;ero rerreffres fuperant, fed cruribus funt gracilioribus.Serpentum more non altis grgitibus nof antur Hein » bus baud parum adflipulari videntur, qua à Rondeletioin fuo de pifcibus libro pinguntur: ac eriam à nolis qup e "a codice buc translata funt, vermium terrefIrium figura, cr numerofis, tenuibus], utrinq, pedibus fHipata-Verum "—7 gi differt marina Scolopendra , quam mibi dona dedit Conflantinopoli allatam Clarifumu Augeris de Busbtckts d* perioribus annis apud Turcarum Ynperatorem pro Cafare Ferdinandooratorem egit. Hanc ego legitimam 4 ofepti^ Scolopendram cenfeo, ideo, eam híc excudi volui, ut aliorum quoq, fit judicium. Arifoteles lib. 9. cap. tt n de^ mede bifivia animal Qua atem, inquit entipeda appellatur ui amum devoraverirevomi fore je Me, nEC bamum vejiciat , nonvecipit intro. — ad quodetiam fcribit Plinim libro nono cap.quadragefimotertio. 30 rii 257 Init SéchndurnDib(coridis $ COLOPENDRA. 15 19 ' | ' SCOLOPENDRA MARINA;RONDELETII. d Wet visntam exiguo animali,quod proshnatina Scolüpendra pingit Rondeletius,vix crediile videtur,cm tam exiguo fit ore , € angufto,ut bamum legitimam iier ntumyistenuem deglutire nequeat. Quo fit ut omnino Adducar,ad credendum ofr am banc olopendr carere putem;qui aliter fenferit. 4m : id enim adeà manifeftum facit univer(a ejus effigies,ut omni prot fus judicio eum D * ^— —TORPELC ss MECHOARSEY Y v XV. ax. 25 iu ; Xerpedo 258 . And. Matthióli Comm. Torpedi- Orpedoin cartilagineorum planorumó, pifcium genere ab auctoribus vecen[etur perinde ac vala, laviraia, rbombüi, nisconü- 4 foles;pa[linaca, c alia id genus plura.orporis f acies.fi caudam ab fcideris,orbicularis fuerit. Caput adeb inter fia- , derio. pulas contracium est,ut ipfis nullum vefligium àppareat : Oculos tamen bàbet anterius, fuperiori parte, fed exiguos, de citra bos paulb foramina duo femicirculi effigie que perpetuo veclufa fpetantur. Os babet fupina parte baud amplum, minutis intus dentibus Lingua illi nullayos precedunt feramina duo,quaolfactu gratia natavidentur.. Eademin parte, (ut autbor £8 Ariftoteles libro fecund ocap.decimotertie de bifl.anim. ) Branchias uting, quinas babet.fed exiguas dy at cuatas, Excrementorum meatus ima corporis parte (etw babet locum : prope caudaexortum,qua illi brevis est,fed care nof, C in latam definens pinnam. 1n cauda dorfo duas quoq, pinnas babet, fed prior alteraanajor,quin etiam ad cauda. ipfius exortum binas gerit.utring, unam latiores femicircularesq,, de quibus tamtum libro quarto, cap, decimotertio de partibus animaliumymeminit Arifloteles,caterisfilentio preteriti. Atqui baud. recle eodem in loco eundem de Terpedinis cauda fcripfilfe judicoycüm Torpedimi non fecus ac Paffinaca;ceteruó, cavtilagintis longam. [pino[amyrigidamve caudam tribuat.Corpus totum molli ac levi cute contegit.Supina parte albicat, fed. avefeit , vinofofeve volore. Der(onom onjnibus eadem facies: fiquidem aliquibus quinq, funt in dorfo macula ni; orbiculares "uorum fere effigie y pena. goná, figura di[pofite.U.nde illi non 14nii : Ali rn cul. » fed non ut in primo gt« merenigre, Suntenim circulis verficoloribuspi 4 quadam in medio exi ente que oculi pupillam quadantensrte fert. Nonnullis ba macula defunt pem ome ac numerofe in toto dorfo difpev(a [uhantus. Quibudam ver nulla pror(us apparent,dor[o tantum flavefcente. Ceterimyetfi pra[cviptis notis Torpedines drverfo effe genere videaytun, montamenin iu variat torporis inducendi facultas : namq, omnibus eadem est. Torpedo vivum parit anitnal ovis priuine tra fe genitissut cetera fere carttlaginea , C adeo prolificaest, ut feripferit Avifloteles,Torpedinem vifam effe grandem, ue quaintra fe feti circiter ouaginta baberet.Tanta buic vis peculiaris inesl,ut retibuscapta,anteaquam manu aitinga- ip. ^ facahas, fO manus c lacertos pifcatori flupore non modico afficiat : id quod etiam fit.fi capiatur bamo. T alis namq, bujus facultas per fetas & baftaminfenfibili quodam modo permeans,ad manum pifcatoristandem transvecta, celeritertorpoe rem inducit. Idcirco Galenus lib.6.de locu affectis : Ea (inquit) Hen torpoli] praedita est,ut fi fufcina attingatur api fiatore.tran[mif[a qualitate per baflam ad manumyeam repenti o bft poftea retulit Pliuius lib. 52.0254. 4e inquiens. Torpedo etian procul, Cin longuiquo vel fi bafla,virgave attingatir quamvis pravalidos lacertos terpe[cere facite pedes quamlsber ad cuv us veloces alligat Cv etinez,. Et lib. cap-42.ita [cribit : Novit torpedo vim fuam : ipfa enim non torpens amer[ad, in limo bcvewem , m cs 8 a i i Qued ante ipfum proe ix diderat Ariftoteles lib. jfcis, quos it y afficn ea ipfa , quam in fun corpore contin "dito etardato: sur. Abdit fefeim arena € limo.tum pifces.q D plerig,a Torpedo ob pinnarum in corpori mole defe cum pifcibus ve[cacur,cum4, lento motu eos capere nequeat y fui capit cujusvei indicio funt Mugiles.qui cum velocifimi spesa intorpedinum ventriculis repevitintur. Caterüm pre- prietas bac vivis duntaxat inest : nam fi eadem in exanimatis per[fferet comefta. (rei enim frequenter fn cibis) utto joie verfum corpu flupidum redderent. Quamobrem Galenuslib.ti fimp.med. de ea it. »eliquit : Sed & Torpedinem. 'exGal fetam(dicoautemanimal marinum. ) capitis dolores fanare c piti i (um coercere, aquibwdem ef proditum : verum ego cttm utrun j cfjem expertus, neutrum facere comperi, E 1, adbuc vivam. effe applicandam, 1 en anod yn fi ufus diffufam , [ed ín qui- Nx. baud facile fuerit afferere: funt b. — affediu, vulgi Tretolo appellatur je nomen traxere) eurden " bufdamrantum inuito. — corporis me Nomina, £ameirationes,que illerum fententia non parum: efrag quidem membro fInpefadto [ub inde tremorem incutit. Romani verà (me quidem latet unde id vulgari nomine Batti porto C* Fotterigi A retis recie AM i 2 MA Tead : Italis,Torpedine : La samo ice acie vormur Ss Eidos, /—— VIPERA. - E Pr p anslads. M Ipetinz éarnediifécctiédantur,claritatemedilà afferant: nervorum viciis auxiliantur: increfote 2 V Ébu- tesftrumas reprimunt.Detra£ta autem cute;caput i qae cicer .ampurari debent: i »«. quippe commentitium cft quod pracipiras, certat utsinq; Rie 1 przecidi opo | L ke veró corpus exemptis interaneis, ekc n igu qi pre : tho-Ajun is quiviperseften efitent;pediculos pr Te: procreari,qu od. plant i verte abhorret. Adjiciu: djiciuncaliqii E eim. — lon gam fene&utem agere; quic o cibo vefcuntu pct Rules tic id cadem on ficitur, fed: cacioreft. Viv — &cexiO-. autem vipera in f&ile novum. umd;t tim quingit — & fornacibus inaflatur, donec fal in quidem " | 7 ! à W- agnantes funt 0^ ——— parum, 4a ru. Am pridem ceptum e: manufcri. | medicorum quidamV nd cam, inito confilio cum | Vipera vivera abrodan E. ex Nicandri enttoritate ve biffoviam ipfum accepife liqui pperrum est fed c Ariftordlesipfe — er » fed quod quita: diu edumtur cs adi (t pe parit ) abrodunt membrana quandam, qua in ge : rente,ut libro de redis fame libto, cap. 62. qui Arifforelisverba do conflat. Cujus fententiam non tantu - dem nuquam dixerit viperinosf ceras D. c aa vipera los finguli P Inlib:SecundumDlofcóridis ^. $9 VIPER Á. to qu D SSSSS HS RES m oe ve obvolyuutur ut citis prodeant in lucemn, Qu. tibu palam Jit, fie Tib. s. de biflovia animalium zapireul. Vperaví S b rrus ex timo [onant Ariflotelis verba, Tn 2: ipsun i Me Gus WE Gudloxi: m dioniens, i $ div irat riv blan podlyeer icis ae el, puso axgdiepó». à Di vieil doln aieobiru vg) 3 eor QAstàs bsp » &raNg Sete odv dt Ixdda ixl paxek yia]. c» 0uiem : [A eXtiisyvorrm vg/lason ino 8: we] tewhw Algae m á LP Sb nia dnte xaT ir. dixe JE mAGs À ciun Vipera t fevpentibus animal edit cum intra fe primm ova pepererit: — Ovum boc tnus colorisCrmolli cute contectum, ut pifciume[l. Fotws perunt gignitur,mec duro Cortiee continetur , ficut nec pifcium quidem. — Parit parvas viperulas membranis obvolutas qua tertia die vumpuntür. Evenit interdum,ut qui im tero funt, abrofts membranis prorumpant. Singulos diebus fingulis parit pluresa, parit quàm viginti : bec Aviffoteles. Cujus [fententiam (nt didum eff) pervertens . Pliniuubiei dicendum fuerat; quód lima viperule adbuc innatri utero degentes, (uaubrodant mvolucva , antca- 9 quam prorumpant dixit ceteras tarditatis imp perruripere Lateraoccija parente, Porróbuic explo[e fententia etiam Philoftrarusvefeag atur : nam in vita Apollonii Tyanei anti narrat, Apollonium ipfam vivam.ac incolumem vtdijfe Vi- -— "A iex. Jl. geram,qua (uos catulos i ufos liugebat. — i pretereasqui [erp » domitores fe radiant suia, falsh ex D.Pauli pro Tag - gine: ntur V. MaralJo vulg? appellant, utá, majorem cum [pectatorib.in- Viperard €ant gratiam «p! tme ) 1805 dt ati siti ,mor flentant ito ut Plmnguit 1.6.37.) facies,& gingivisatq, membranula quadam circ oro ferta Qu rta Quim 6r vipera im muperedirn fru ofendanr, cond ber, uy T aqaib si j NES Le ^ ^ e crimes, quos vipere fuis alu; pulis quib.eu illi matris vifcera fcmdunt.Caterüm quod vipere primum malia ei spas "contra £o5 (hi fecus fentium. Viz- intra fe ova pariant, m ophraffu quo, auctor eft lib pere (ut cribit Avicennali enenis agit ) caput babent pre[jum.larumá, tantietlitur qua pez qo Cliariter illa tenuis efl nec corpore admodum unt longo.ut pote nec cauda, Ad hec Galerius;cim fcriptis tradere vellet, quibu notis mares vipera à feminis diffent.eo libro, qui de theriaca ad Pifónem infcribitur.fic imquit:Vipere femina fuba Tufa funt C perquam agiles,cervice elata : oculis fubrubentibisinverecundis,atg, imuitus feri : iis caput latius , gem - mari quem etiam excedunt univer[ali corporis mole , earumá, excernens meatus fuum propius caudam obtinet fitum. Mari duotantüm infunt canini dentes femina verb plures. Proinde igitur Nicander cecinit bis verfibus. je parer LOP TE xuvdlyile dvo sol cr uad) ey 726), D : " —: fo Seed mÀ»sg Ae Mure d be Hec efi foluta erattoye, Mafculiquidem fuprà canini dentes duo cólore not antur ventum eruBantes as plures femper feminaetnfunt. Ylud in- [peeldtrim : Aniflotelem memoria mandaf[fe lib.8. cap. 15. debifforia animaliumy quod licer byeme ceteri (grpenzes ,.. Cavernas (ubeant terra, vipera tamen fub (axis condantur. Ex quopalam eft, Plinium hoc etiam loco non red? mtellexif. 5e fe Avifotelem:quppe qud tradidetit lib-3.cap.s9.Viperam folamterra condi,cateras avborumsaut faxorum cavis, |j. d Pini jtem veticuit Aviftoteles,quod Pliniti poeras fecutus retulit feminam fcilicer in coitumari caput abrodere voluptatis 44]. "P 9. cedine, Sed ur j viperis vires [uas,ac facultates reddamus,bie ea nunc veferam;que de iis ib,z, fimplicium medicamen. SUN torum,rum li de enitn plibu eritati mennorie prodidit Galenus. Viperarum igirur carnespalam videre e c Sn excalfacientes,C» deficcante bi condjuntur ceu anguilla nempe oleo,(ale,amethos porro C" aqua ervato nimirum tmo- 165 6xGa« (edi puigent,difceretibi liceat vel ex iit, qua ego juvenis etiamnum in Afia noflra fum me 7: ? 1 Jab, 2 fov. do. Quid autem totum corpus ey expertus: que fingulat. m len wp narrabo. — Homoqridam morbo, quem elepb. " »aliquouj cum jodalibus conver [abatur donec ex ipfius cor, tet udine conver[ationed, quidam noftrum morbi ivficerentur tontagio- pcs i ne ille jam graveolens erat ac defórmà. tt£to igitur illi tügurio proxime vicum, ir jugo collis propter fontem sic —— Lowinem collocant, tentum UT ug borum ferentesquantum vittui fuppeterer. | Ceterümad canisexortum,im — Éo fort? me[foribu baud [procul inde mecenzibus vinum effet allatum imfithili [amb quàm fragrans, ii quidem , qui attulerat, depofito illo prope meffores abiit. lerinm ubi ejus bibendi adveniffet tempus, (ublato fittilt adolefcens, ut pro more Vimpleto: CIatere, competente aqua vinum temperaretyin cratera vinum effundit €» unà excidit Wiperatüortua, | Qua re attonttá. mejoresveriti ne quod fi cbibiffent inde fibi malum eveniret. (uam quidem fitim aqua potione fedave maluerunt.Carerit. cim illinc difcederent,quafi pra humanitate ac mifericordia bomini ill elephanti obnoxio vinum largiücum, rati expedi» re illipotius mori,quam viverein ea mi[eria. At ille ubi ex boc bibiffer.admivabili quodam mod, fani ati veflitutus ef : nd E. Illud omne cutis totins mon aliter.-quàm animalium à tefta mollitie nüncuparorum malacoffragun tegmen de- 9 autem reliquum evat,molle adv.odum appartit.in[lar cutis cancrorum. n(carabos Graci voa C4nt JB extima tell a exciderit. Alterum quoq, ejusiódi mon diffimili cafu in Myfia, Afie.naom procul ab urbe noftra. acci. pai ors elephanto laborans profettus eff ad aquavum talidarum [ponte imp ufum. Jperans inde nonnibilfe — £ommedi adepi urum ey ar il]; feortuin ancilla juvencula. [anb formo[a,complurib.amatorib, ambita. Profcélis iy itur ilis, I2^4 €uth aquis x 260 And, Matthioli Comm. cum aqui uteretur in adibus, quibus vicinus erat locus fqualidus , & viperarum plenus, fort? fortuna ex ill una intres um vini incidit negligentiw pofitum , extinclad, eft. Ac fcortum quidem in lucro id reputans|quod fors &veniffet,beroid vj. ni propinat. Caterim ille,ubi ebibiffet,ad eum modum;quo ille,qui degebat in tugurio, per(anatus est:bac Galenus, etfi alia? viperis experimenta ibide [crip[erit, unde fimiliter alii incolumes evafere,ut ejus firmior redderetur Tatio, quid fcilicet viperarum efuelepbantiaci [auentur,attamenbrevitati tonfulentes,eaboc loco filentió involvenda duximus, Ve. Vipes Pümenimvero nil mirum alicui fuerit, V iperas ambas, quarum meminit Galenufe tam facile aptnerfi fe vino: fiquidem, vinode- ili natura comparatum eff;us vino (ummopere deledtentur. Quamobrem narrat Arifloteles libr.$.cap. 4. de biforia ani. lantur slim, quod ideo viperas aliqui vino cum fictilibus ad fepes difbofito venantur,quia vini incoutinemtes funt : ebria enim capiuntur.ld quodetiam dixit Diofcoridesin fextilibri prafarione de venenis,venenatisó, agens, Quinetiam vipere(ut «d Pifonem fcribit Galenus ) bupreftes Cr cantbarides devorant.1tem Ari[lotelis teflimonto libr. 8. cap, 29. de bifloria ani. malium,fcorpium devorari à vipera certum eff : ob idá, (ut idem efl auclor) eorum venenatorum morfus evaviores funt, que aliis animalibus venenatis ve[cuntur : quod profecto faciunt vipere.Ha tberiacen ingrediuntur: at non omnes , ne; ier, z T à tempore captaprobantur.Proinde Galenus libro primo de antidotis rem banc fcità c» apertà declaravit. fic inquien; Viperar Viperas non ut aliqui faciunt,eflate media, nea, flatim,ubi cavernas egre[fe fuerimt:eflate fiquidem earum cavo tim ex. eaum — éitat.flatimá, ab egre[fufri isida efl. ficca c extennata. - Optimum itaq, tempus eff quod ii medium intercedit,quod à pl. Andromachus ipfe figmificavir.quo tempore €» qui Baccho facra. faciunt; viperas dilacerare folent , vere quidemfniem,, nondum tamen e[lateincboata., Velfi ver ad magnam [ui partem byemale fuerit, circa principium «flatis , non mult tempore pofl pleiadumortum. — Viperas autem qua pragnantes funt rejicere oportetyaliarum vero caput,ac caudam al. fciudere : uam praterquam quód ba particula virulentiores effe videantur,etiam dura C parum carnis babent. Sufiat autem in magnis viperisid quod utring, amputatur quatuor digitos equare.. Totum verb veliquum corpus, intt[linis ex« t emptis.pelled, detracla aquis primo abluendum, atq, in vasfittileconjciendum eft:deinde aqua pura fuperinfuja viridit, «net bo (runc enim viget ) olla prunas ut coquatur [ubjicere convenit : vel arida. ligna , que, qud fumum mon emittan, dnzava Yocant : vel quod melius adbuc e[hvitium farmenta. Salis autem, fiquidem fuo tempore viperas ceperis;tamtilum immittere oportet-fin afHate jam incipiente,nibil. .Porrà obferyandum eftyne illa capiantur, qua in maritimis locis, quare in aliqua falfa aquarum lacuna degunt,antidotw enim que ex hujusmodi viperis confedla fuerit, fitim excitabit. Cim igitur Vipera prob? cocte f uerint,ac fi quis comedere vellet, eas ex aqua exitereoportet, deinde carnes ita a [pini aveli- 76,ut üibil ex [pinis fümul auferatur : ata, lfité contritis panis ex purifima farina optimeó, confeti, quipr € bene ferment atus fit, c in favno,non. co&lusmodicum q admifcere, Ni itamenin commi) dopauemviperis ba: nfi am, ipiunt ut pau dal. vn tertiam partem exe, ; ititam panis impefui. Ceterim nifi pni coctus fuerit.periculum esl,ne aliquid aciditatis medicamentum contrabat. At fatius est, panem bunc ita cotum per ali- | | iperinarum carnium dimidiomimu fit : liie | meliw efl Cnon,quemadmodum ante nos quiCa[aritberiacam faciebant viperarum jure maceratum:id quod ipfe ae - h " M - H E h 4*1 diu feci, ed mibi poftea melius effe vifuna efl panem antea contritum viperarum carnibus e. talienim in loco commodé ficcefcent. ^ poffint. Frequenter autem ipfos com fuperior quidem pars celeriter arefcet,inf. vero quam exiccati fuerint,maneant a Viperarü ulcerasviperasedendas dabat,miraó, celeritate per(anabat.. vires ad- verfus ta- — «tuliffe ad eos. perfanandos,qui t. m, AdlL PPS DN ; ifc 7 2 tiafi Cr morbo Indico,ata, prater omnium fpem jmpiguat,c [anat etia deploratos. Sumfito ita to, ac ex eo gallinaceum pullum juvenculum coquito,ac panem fubinde ipfo jure maceratum, cum pulli carni : dum prabeto:cyinterim cum affervatapinguedine dorf pinam,ceterorum membrorum articulos € pui mtes n4 pedumó, arterias, quin peitwipfum imungito. Interim verb in vaporario calido maneat affeilus, at4| ilceva ad extimam cutem expelluntur excitaris ibi tuber, — Tulcera fanantur,C" egri bell?vevalefeunt : hactenus Cardanu.. Quitamen non parum cacutiffe vidi | — Hefiribenda namq, plurimum à vipera ferpe iflave fcimw , quam Mediolanenfes,ac ceteri Thfubres fr- | . ant-Siquidem bec omnium innccentifiima ferpensest, d domibw plerunq, familiaris : illa i centra citm » à 7 Inlib. Secundum Diofcoridis. 261 cil demorfos perimat. In Aegypto Aegyptios ipfos viperis , alitsd, ferpentibus militer atq, anguilli victitare prodidit G&^ sii, lenus lib. 3. de alimentorum facultatibus. Quibus item eos vefcitraditum e[l qui occidentales , novitera; repertas Indias viperas incolunt perinde ac ii,qui orientales inbabitant, ut libro 7. auclor e$t Plinius. Cinis ex viperea pelle fadus, capiti 4fi- cibus, dué afperfus, alopecia feditates aufert. Vipere totius cinis, qua viva i vas novum fille conjecta fuerit, additi fucci feni- culi unciis duabus, C tburis grumo, deinde cooperculo argilla circumlito tecta, C in fornace combufla oculorum bypo- chifes v caligines potenter tollit , collyriis adhibitus aut per fe tantum. Viperecaput linteolo colligatum C collo fufpen- fum, magnum fane amuletum esl contra anginas , quippeon folüm jam factas (anat , fed ne fiant, probibet. ViperAita worina; Latinis dicha Gracis $pidru vocatur : Arabibus Labane alfabay : IalisVipera: Germanis SSyranbjdplangen : Hifpanis Bivora C Bicba : Gallis Viperes. e Tsgas Ter. SENECTA ANGUIUM. S CAP. XVII. cam in medicamenta oculorum, fed pracipu? viperinam. SENECTA ANGUIUM. Ene&us "e vino deco&a dolori aurium, infufu ; & dentiam, collutione auxilio eft. Addunt i2 e" ; C " P inveniatur. Debac ciim e eae le hiffori, ap.7 fic inquit : Serpentes fene&am exuunt tum vere cüm egrediun- anguium tur, tum etiam autumno. Vipera etiam tam vere quàm autumno. Cim ferpens exuere incipit, ab oculis primiim confider. detrahi ajunt, ita ut obcecart videatur iis, qui rem non intelligunt : tum caput exuituv: glabrum enim boc omnium an- 40 tequam reliquum corpus, apparet : atq, una feré nocte C die fenedtustota exuitur à capiteor[a ad caudam : C cute alte ra mtus fubna[cente, ip[avemoverur. Ut enim fetus involucro fecundarum, quo contentus prodierit, exuituv : fic ifla fe- neitute detraQa venovantur.Porrà de ea nil aliud memorie prodidit Galen lib.rt,de fimplicium medicamentorum facul. tatibus, quam quàd in aceto decolla dentium dolori medetur. Marcellustamen empiricus anguium fenectam vulfis com- mendat , fi iis licio alligetur. Eandem quoq, pratulit, ad celiacos , inro[aceoprius decottam in [laneo vafe, c deinde —. ventri impofitam. VigessgeGe Graé : Senecha anguium, Latin? vocatur : Alcbalha & Selach albaie , Arabic : Spog[ja No min2e delle epi, italico: Cdplangenbalcf Germanie? : Pelle de la culebra,Hifamih —— ML e E , x ! "T aues Qs;.'cum : eis urtic. hayoss FasisnG i yenio. ^ LEPUS MARINUS ET TERRESTRIS. mplici- T oes c. ae ies : s : . . tér,non 2d : : 3 3209 A.P. AX Vul A. aS : 3 cum are. - C ticama- Eptus marinus loligi perve Ende chc ot cer (fotiitun aut cumentxica marina illins ca illos Rue aet evellit, Terreftris leporis inaffatum cerebrum i F tra&i funt: affri&u aut cibo facilem inf: ti iti profi: . autac i inanitatibus medetur. Leporinum potumconceptum adimere;p ds fpemi ipere i juvat: contra venena ex aceto bibitur, praefertim adverfus P €jus ficalidus illinatur , vitia cutis infacie , vitiliginem lentiginesque fanat. Ticaginembic primo in loco ex Roridéletio Migrefiens : caput babet deforme, cujus ER 262 And. Matthioli Comm. LEPUS MARINUS I . 20 verymutilum eft, foramine apparente;per quod proce|Jum quendam carneum exerit ac retrabit adeb ut linguaferbimp. | ginem exprimat. Inborum medioorirrima vifitur. 'Os babet in dor[operinde ac Sepia, fed tenuius ac tortuofum Exerit €» cornicula duo mollia ,cochlearum odo citra capitis (edem, fed breviora &ve[ciffa. Atramento vefertus eft, ut liligi- mes,quibu quog internis vifceribus omnibus fimilis babetur. Efl c» alterum genus grandius atq, exterius a prefiriptodifi- "m fepe Siquidem anteriore parte appendices duas babek latas cavnofasis,, ore in medio vepofito. Inferiu paulà cornicula alterum s : : E UOTE i genus, : LEP US. M ARINUS ALT E R. : x E MEI rs c Re a p e» 1 V i ue | LU P quoq, duo prominent, fed breviora quam in altero C acutiora : offe bic in dorfo ufa Sepia fimilia funt Pod feeribus loliginem quoq, refert, quemadmodum atramento.Pernitiofum valde Lepus marinus animal eft, un des movefertus, adeb ut devoratuinterimat , €» con[pedus à pragnantibus abovtum faciat , ingenti a esc fim pn Lepus Ideoá, recte Pliniusfcripfitlb. 22. cap. 1. Lepus marinus venenum eft, aliis in potu aut in'cibo datus, aliis eram? d fanis j : int feminam ab coy flatim naufea C redundatione flomachi virium VlinEs quidem gravida fr omuino a[pexerint fesninam ab eo genere duntaxat, flatim naufe i eie s venefici (— fatentur, & deinde abortum faciunt. Cetera moriuntur totidem dicbus, quot vixerit lepus, incertió, Mage aisi 5d e[fe, autor eff Lycimiu Macer: hec illexetrum Cr pifculenrum odorem jpirat marinus Lepus , nec alibi d item 10 C fordibus. d pij je ^ EE nn s plos *«uv uftbofe aun. pori non abfimili, dorfo rufefcente,e[culentum : tametfi ànoi Pu. A unmax- afr triti, elephantiafim gigna Diofcoridi arinu epu pre]Hat tantam ilitu ad evellendos] los. Plinio preftat quod, más yes c ona amoveafur. 1dem ( ut Marcellus empirictw efPautbor ) mph. ipse i — enafi probibet. Veriem firenaJvantur, adey molles fururos dicit t fi iterum evellaptur, s veloci evulfos pilosrenafci d . ! Leporis Jocus, haudquaquam éituros. Caterüm r ew R ESTR xs Lepuswotifümum animal eff; & curfu. is di tamen ade magni mon funt , nec ita incibum paraticumpalato nennt g wit, que - ; jum c ceteri. part sndicio funt illi, qui cim nan peifetttprivespilos exuerinr, partimcamdidi, partim fubrurili vifuntur. — : vi / oculis dormiunt , nec ( que ua maxima timiditas et) alioqu dibu effe adnotavit Arifloteleslib.s.: hiftoria animal [^ lib. fiaciuiduds Diofcoridis. 263 ig, fub[cribunt , Leparibus utrung, fexum , C utramq, gignendi vim ineffe , c* omnes lepores eque gignere, ac ff effen edid Verum imvalui v5 bacopinio , quod crediderint bomines tumores bimos in ingninibus utrm[g, fexus prominentes, tc[Hcules effe Atqui ln te[les non funt (ut in Caflore inferius dicemus) 2t folliculi elandula faciem referen- ses, qui meatum itus babent obliquum, quo liquor quidam effluit, perinde ac € Caftoris folliculis, quos omvis fuperier a- LEPUS TERRESTRIS tai falsb tefliculosputavit. Hos queg,, quinimo C vulgus univer[um , bac in opinione confirmavit , quàd viderint, Le- pores, quanquam plurimi quotidie capi » etiam quod do fecundiks procreare. — Veruntamen id non cvenit, quoniam mares ipfi pariant , fed quia ( tefle Ariflotele libro 6. de bifforia animalium, cap. 33. ) fuperfetant, dum ad- 3o buc utero gerunt , Jimiliterá, latim à partu concipiunt , ita quod fingulis menfibus generant. Sed fetus edunt non uni- veros : interpofitis enim diebus, quot res tulerit, peragunt partionem : unde tam innumera facundiras mam etfi femi- na lac nuper natis prabeat. nil tamen probibet , quin eademrepetat coitum , C ladlans gerensá, utero , denuo concipiat fetum. Mares( ut loc o idem prodidit Arifloteles averfi co£unt cum feminis : retró emm iis genitale membrum à natura datum eft, ut um urina. CBS tim mi vfuafum efl , mares fatum concipere , fi- dem cognitu per Contingit : quicum fecundus etiam Prüifeen : Ina pariant, Tra- At translatis alio alterun lium, cap.iz. wemlibrog.de ».7. wbi boc Leporum gem pluribus in loci veperiri tefeatur, pe- 40 ciatim verà in Sycino agro, circiter Bolbamlacum. In Itaca infula ( ut idem tradidit libro 8. de lfloria animalium , €Ap. 28.) Lepores fi aliunde illati dimittantur , vivere nequeunt : fed eodemreverfi unde maris introierint infulam, moriuntur. — Leporine carnesin cibu efitate prater id qud egre concoquuntur , cralfum atrabiliofumá, venerant fuc- cum. Veruntamen ut inquit Rafislibr, de 6o. de animalibus ) dyfentericis conferunt , fi affata (umantur. Tecur vero arefactum ,jecinorofis utiliter exbibetur portandum. 1ntecer cum pelle Lepus, operculato fidtili impofitus, in elibanoá, igne fuccen[o tamdiudimifus ,ut penitus exuratur, urine vitiis mirificé opitulatur, adeb ut calculos tjiciat ,tam inveni. bus quam in veficagenitos. Leporinum fel (accbaro exceptum , oculorum argemas nubeculaeó, delet. Leporinum flercus (st ajumt ) mulieribus geflatum, conceptum impedit. Sed illud experientia compertum ef , quód vulvis earum im i fum, & menfium defluxiones cohil 'S d bumentem exiceat uerum. Neneieradi, prajeorim adbuc calentes devorati,, auxiliantur mirifict calculofis, quin etia colli idem praflamt.. Pulmo autem frequenter adbibizw , attritos ex calcia. 5o mentis pedes fanat : ejufdem teficuli inf alubriter manduntur , qui vefica moleflis laborant, Leporinus fanguis adbuc d calens, cum bordeacea farina decoctu ac devoratus , d yfentericórum profluvium illico fiiit. — Ad idem quoa, valet Le- perinus fimus potus, Mdem pili qui uventre habentur t Marcellus eft author) cum melle decodi , & fabe quan- Lepori- J bu: bina m ,G Thernem , & in Cherr wd Propomtidem: jecora, ^ - rie prodiderat Ariftoteles libro 2. debifloria animas it inteflimis, verüim affidue boc | ALS 'erats , Tupta medicamento utendum eft, undequag fluentem fiflunt , pe- culsariter autem ad fluxum f. f fuerint , fi in nares intromittan-. qui feri fecum pertaverit : fed bac fuperfli- marinus Latinis nominatur : |ta- Nomina, Arabic? Arneberri: Vtalicé Lepreter-.— - $9 — Bü atem Aie zt EE poe Te edeehs — PASTINACA MARINA. : CAP. XIX Mis Paflinaca radius, qui'cjus cauda enatus adverfis fquamis refle&itur, dein CU tigat, nam eos frangit & evocat. : exe. us Dylnasa marina militer aq, Raja, c» aliaid gemu inpijcium plammum , & car collocatur, Paftinsee j. -H4nC Veneti. 0, Roms vi Bruco appellant. Duo ejus vidimus genera, alte tanti acti- dera. alterum ' am banc aquilam quidam effe cenfent. wm tantim aculeo f MA Me parum capit fgura, Ce cauda longitudine à aflinacadifeta, ijf ego porimewcce[ferim: quippe 364 And. Maithioli Comm. PASTINACA MARINA. » quippe qui dum Mria litora perlufivavem, Paffinacas nonnullas mibi obrulerunt, quarum alia unico , alie gemino acil armata [peitabantur, bas mares, illas feminas appellantes. Sed' mirum dictu, quam acriter feriant Paflinace, Acum enim robuflos admodum babent, utring, minutis dentibus, ipfisá, aduncis ferraán modum excifis, quorum venenato idu pifcatores gvaviter afficiuntur. Quam obcaujam memorie frodidit Avtiu libr.3. quód qui à marina Paflinata percufi funt, bis vulneris locus manifefle apparet : Sequitur autem dolor pertinax, C totius corporis ftupor : acutum enim, ffi mum babet aculeum; quo vebementiffima viin altum impulfo nervi fauciantur : quapropter in aliquibus mors derepene tetotum conyelleus corpuscomitatur. 1dcirconon ab[q, forti ratione Plinius libr.9. cap. 48. ita [criptum reliquit: Nulum ufquam execrabilius venenum, quàm adius [uper caudam eminens trigonit , quam noftri Paftmmacam appellant , quite cunciali magnitudine, arbores infixw radici necat. Arma ut telum perferat C ferri, Cr veneni malo.Latet pifishic (a * Marcelli eidem audor efllibrocitato, cap. 42. ) latrocimatur ex occulto, tranfeuntes radiofigens. Marcellus Vergiliu , nimirum wo. ^" cupidus ineundi rationem , quá Paffinacaradio uti poffet, dentium doloribus fedandis , quippe quid in filen To iol verit tio. - H n 1 L- . ] H EN Diofcorides, fatetur, etfi diligenter, ut confentaneum eft, inquifiverit , nunquam tamen apud antiquos feriptores eam (e confecutum fuiffe. Qua in re aperté declarat , fibi cum Plinio parum interceftffe confuetudinissquandoquidem Pliniw lib, 32. Cap... nos abunde docuerit modum;quo-eo radio in dentium doloribus uti valeamus, Jicinquiens : Paffinace quoq, ae Paftinace dio fcarificare gingivas, Cv in dentium dolore utiliffimum. Conterituris, Cr cum belleboro albo allitus, dentes fine Vexalita & eju geextrabit. Quapropter mirari nonlicet , fi quandog, in plateis circulatores, dentium extradlor s cernimus , qui dentes — V7 abfq, ferreiinflrumentis, nullo illato doloreextrabant. 1dem radiw equos per[anat, qui (ubcutamei vermibus extdtte zur. fi co ulcera [carificentur, psrgenturá,, Paftinaca jecur oleo incoclum, mon modà bominum fcabiem [anat , fed etum y, brutorum. Pifcistamen efculentus eft, fi ab(ciftis in univer[um cauda C capite, decoquatur..— C ras d E Teguyav ÜgAacsla ita Gracis,ut Paflinaca marina Latinis, pariter € Itali nuncupatur, : ia EVA e qu 3 d PED ccosrpsH "Ui y piana: ve gEpis co&s dum eftur atramentum egréconcoquitur: alvum mollit. Collyriis & tefta fa&is cónveni- enter genarum fcabritie perfricantur. Uftum in fua tefta, donecid, quod cruftofum eft, abícedat, po- ftea tritum, expurgat vitiligines, furfures, dentes: & vitia cutis in facie: elorum in medicamenta oculo-- rum addi folet : contra albugines, oculis jumentorum efficaciter infpiratur : pterygiaoculorumabli mit, cum faletritum & injectum, oues MAR pr Sepiarü . TH confider. b yenis di 7 Tnlib. Secundum Diofcoridis. 265 S EPA CC o] ^ iftimaverit,dixeritg, eas [anguinem attenua-. .S* "d da^ 26 M. excopnantur. Quanquam AthenewsSepias aqua elicas ventriculo ttilesexiflimaver ve, atá, bemórrboides ciere. Caterim ( ut Galeno placet libr. 3. de ali wm facultatibus ) dura funt carmi , egre conficiuntur, C fucci crudi plurimum gignunt. Attamen iu quibus] reb? concoquuntur, non parum corpori prabent ali- menti, Quin c ejus tefta exufla ( ut libro u. fimplicium medicamentorum , idem fcriptum veliquit ) ad vitiligines , e A LOLLEGÓ SIVE CALAMARO. 49 ; e jierat gala Qua ocant, ir vafe prapar. » € preparato liquamine unus ac [imila mulli carne vefcuntur. At mihi profedià : uayitatisvifum eft , :as- Que t ut eum 266 And. Matthioli Comm. st eum bonorem eveasur, neg, tam infignem corpori utilitatem conferre;utinec ipfum eaptt:quamquam boc quoa, lay; dant ganeones, ac fecundas poft jecur ferre predicant. Ceterum intelligere nequeo, cur permulti grandiffimos mullos £l ptitent, ciim nec adeb [uavi fint carne, ut minores: nec concottu facili, ut que dura admodum est, It46, ctn aliquand, MULIPRMIS PISCIS rU m yu M Nomina. YoaonérapQ, HIPPOPOTAMUS. & Catec. : addunt SE Ü NE E TROCNR gna. i : 2s IP.POQPoO. cum yi-- ve : a A no, X aMeum Hieeopotami teftes exiccati ac triti, 4 contra ferpentium morfus bibuntur. Hippó- EIrocemm d (0 i; pam Mungulis bifidis , quales. or. nmcis, fed minné noxii Ir 2, de bifforia ammalium, cap. In lib. Secundum Diofcoridis. 267 connefios matris Dindymena fimulachrum aureum extitiffe , cujus facies ,eboris vice à dentibus Hippopotamorum erat x. confor mata.Sed longé admodum diflare videtur ab Hippopotami bifloria animal, cuju bic imaginem damus,quanquam Bellonii illud pro Hippopotamo primus Bellonius pinxit , C deinde eum fequutus Gefnerus. Siquidem buic boum modo pedesbiful- decr ci non funt , nec talusbiulcorum fimilis, fed canum, luporumve fimiles, multifidi, uneuibus in digitorum extremitatibus "^^" emergentibus,Os non mediocre illi e[fe videtur , cm Bellonio crocodilum in ore babeat. Dentes nulli vifuntur exerti apro- rum modo: juba illi nulla , nullaá, equi aut afini facies :cauda elephanti potius quam apri é poferioribu: peadet : aures babet urfinas , c voffrum porcinum , quod etfi vefimum fit , abfurdum tamen fuerit affirmare boc animal bac tantüm mota effe Hippopotamum : nam potiustoto corpore , preterquam pedibus, porcum referre videtur. Nec ise à mea deducit fententia flatua illa lapidea Nili, que Remebabetur , propequam tale animal, quale bic pinximus , flare videtur , ore 10 erocodilo apprenfo atq, fublato : fiquidem cum id nullis notis equum fluviatilem referat , de quo Ariftoteles , Plinius C ca- teri antiqui fcriptores meminere, mibi per[üadere non po[fum, ibi boc animal Hippopotamum reprafentare. Et prefertit Bellonis eum nufquam legerim , Hippopotamum crocodilos venari , C» eos dentibus mordicus retinere. — Sed. Bellonium potius mi- arguitur, ror , quippe qui [cribat , fe vidiffe Conftantinopoli Hippopotamum buic fimilem, qui abfa, humore tribus annis in ficco vi- xerat, vivebató, adbuc: cum feribat Arifloteleslib. ochayo cap. fecundo de hiftoria animalium , quedam effe animalia, ut funt que marina teffudines appellantur , Crocodili c equifluviatiles , que vivere quidem di[clu[a ab aque natura non valeant, id quod ip[a naturavatio Cr experientia comprobant: quare dixerim £go, potius erra[fe Belloxiuni. quam Ariffo- telem. 1146, Bellonium bac inre vel cecutiffe cvediderim, aut longe plura, majorave narraffe, quam ipfe viderit unquam. Quod autem ita fit ,teflamur quedam antiquifiima Romanorum numifmata, qua fuis cum Hippopotamis ad vivum delneatis jam ante excu[a , (. bic tamen omiffa funt , ope & auxilio Jacobi à Strada. Mantuani , Cafaris Ferdi- Hi 20 nandi & Maximiliani antiquitatum pr«fedi, qui ex (uo promptuario illa numifinata ut appingerentur conceffit. Hip- Been popotamus olim non folim Nilo flumine alebatur, fed Bambotho quod, juxta Atblantem Africe C Indo Indie flumi- ubi ala- nt , ut Strabo C Julius Solinus narrant. Nujquam veri Hippopotami veperiuntur , inquit Ammianus Marcelli '*'- mus, ut conjectantes regionum incole dicunt , infeclantis multitudinis tedio ad BlemmaPmigraffe compulfi. — sege- tes Hippopotamus affu magno depafcitur deflinatione ante determinatas in diem : nempe ex agro ferentibus vefti- £s, ne que revertenti infidie comparentur. — Primus eum vivum c quinque crocodilos , Roma edilitatis fue lu- dis M. Scaurus temporario euripo offendit. Hippopotamus in quadam medendi parte etiam magifler exiflit. — Affidua nama, fatietate obefus exit in litus , recentes barundinum cafuras pev[peculatus , atq, ubi acutifimum videt [lipi- qua llitus panos (anat. Adeps frigidas febres : item fnm [ufji- "A ivis. Pellis ejus ? finiflra parte froutis ininguina adalligata, ve- vires, : : Mindy (xov dAwicyra, Xs 5r yAdoet vios dt &rtytiarro acíz 40 "Téarov Engeitty Xeíaes Bulióv $ardiriév vt E'nyéutron yevétogt muAoyvrov Vno» EAxiyuv., x Eos » que men Graci; , irem item Latini , & fluviatilis tiw appellatur: Ttali pip. Nomina. Ming 0507 c pEHRERSAÉ GAB err. 3 ancipitis vitz animal, plerumque cum pifcibus & eancrisexaqua vi&umcapeffit, Hujusteftes entium venenis adverfantur, fternutamenta movent, & in univerfüm variosobtinentufüs. Si- - s * jd dae TAE s n n s" Kx252 655 d ^ OCASTOREUM SIVE FIBER. 5o E za quidem 268 And. Matthioli Comm. quidem menfes ac partus ciunt, duabus drachmis cum pulegio poti: partus fecundasQue *jiciunt: to. tra inflationes; tormina , fingultus , venena, ixiamque ex aceto bibuntur : lethargicos & ütcubon id terno obdormifcentes excitan infufi: cum aceto autem & rofaceo olfactu & odoris fuffitu , id UM ung; poti & illiti profunt tremulis , convulíis & omnibus nervorum vitiis. In fumma calfa&oriam ia. habenr.Eligi debent teftes, quiex uno ortu connexi funt( fieri enim non poteft, ut gemini folliculii na membrana conjuncti reperiantur ) liquore intus veluti cerofo, odore gravi, & virus redolente zl acri, mordente ac friabili, naturalibus tunicis circumdaro. Quem fraudealiqui corrumpunt, conici tes in follem gummiaut ammoniacum cum fanguine & caftorio fuba&tum , & ita exiccantes, Vo eft, quod traditur, teftes ab ipfis evelli , & à fefe abjici, cum venatu urgentur: fiquidem tangi neqoe ita, ut in fue, fubftriti. Opere autem pretium eft, divifa pelle melleum liquorem cum evef ientetuni; n affumere & ficcatum t potui dare. , ftor, Danubius in aliisó, finitimis provinciis, ubi Dravus C Savus difcurrunt , Fiber [an2, quem Graci "é'opa appellant, animal ME imquit ) quod ex ampbibio babetur genere: quippe quod c terris € aquis vita ducat: ibinamg, videtur modo in flumimib.natare , modb in litore vagari ,modbin propinquis [ylvis [patiari.Fiber lutra feri faciem rfe, snajor tamen.Caput buic efl fubrotundum, dentes & oculi murini , lingua fuilla , leporineá, maxille ,roffro retufo, mini. mé prominente , longis quibu[dam fetis barbaro , quemadmodum €» Jupercilia. Dentes anteriores , qui utrobia, bini fpe... antur , illi funt, longi latio, incuryi , acuti Gr intusconcavi,flavo colore: molares autem in utraq, parte octont, fed ina. quales & lime inflar ajperi auricula breves fubrotunde, parve pilofe. Priores pedes digitis quinq,confbicuis con[lant mu- vis montani aut fciuri modosjirmis unguibus armati , non autem Simia fimiles , ut feribit vir quidam clarus: pofterioras *— vyeroan(erinos emulantur, digitis pariter quina, , cartilagine nigra comprebenfis. Caudam habet latam, fuperioripari. Jüuamo[am, altera vero fede levem ér pilis, ut fuperior vacuam , qua unà cum po[ferioribus pedibus ad natandum utitur, J'ecur haber magnum, [ubnigrum, lobis quing, diffeum.ubi quoq, fel haret inter minores.Renes long? majores unt, [Ben. yer minor, quam requirat corporis moles , vefica uillam vefert. Teftes illi funt parvi, (utffrictig, c adbarentes pine, qui Yanao- adimi fine animalis vita non peffunt. Jd quod rede apud Plinium animadvertit Seflius medicus, 1deirco menfeloha. Plo. - bulartur Solinus, Andromachus, Aelianus, Apulejus, 3uvenalis, Cicero & Pliniu,quippe qui feripferint,Caftorem fibi te- , les dentibus amputare con[peto venatore: fed miror Plinium in hac f alfa peyflitiffe fententia, cim legerit apud eundem Caftoreü STE SEA. P M ME z s VERE RS nonpro- Séffiwm(ut ip[emer fcribit ps effe fabulofum C comprobatiü ab eo errorem cerneret. Caterüm cümFibriteftes venireex [inr manifeffo [pina coberentes C» gallorum Gallinaceorum tefliculos non admodum magnitudine fuperent, caforea,qua. Fibri bi (Qu in faperiore [petatur Germania , ubicung, Rbenus influit , quin & in Aujhria ,atg, Pauoyia ,ulj teftibus. 3odic smepris ufurpamusverite[es non funt fed folliculi quidz,quitam in maribusquam in feminis, utring ininguimi- bus, fLatim fub cute overum gallinaceorum magnitudine, & (epe majores conjpiciuntur. Meatum uterg, babet, cujus ori. ficium extra corpus circa pubem perfbicuum eft , parumó, alterum ab altero diftat , ex utrog, exudat fluitá, humor ub flantia oleofus, odore perquam gravi, quem animal lingua lambit, & deinde feipfum inungit.Liquoris, quo [olliculi dem. — veferti funt , in vivis adbuc animalibus fluidus eft ,olei modo : deinde exemptis folliculis , c aliquandiu a[Jervatis mella. — Jfiffitudinem colorem, contrabit. Polremo cerain modum concre[cit, ubi in fumo [ufpendunturfolliculi Quid autem. birumoresfolliculive, tefficuli non [int ex boc liquido conflat, quod tam in maribus, quam in feminis habeantur, quodi, nullus in iis fit meatus in penem , qui inter illos amen fitus eff , quineriam ip[orum folliculorum magnitude eos non e[ett- 4a. Ronde. culos facili convincit Poffremb cim tefliculi intus [pine coberentes co: iciant rif parvi,ut pradiximus nulla cot deuilaus, fentit ratio ut Caflorea.te]lrculi ejfe pofint. Nos ergoid primm à Rondel jo edodli ,ret novitate excitati, Ca[fores dw, marem alzerum,alterum feminam, Sereniff. Au[Irie Arcbiduce Ferdinando nobis dono datos fecuimusunà cum Claudin Richardo,CefarisFerdinandiChirurgo,collegu noffris clariffimis, AndreaBlavio,foanne Villebrochio,Georgio Handjcbit, € aliis nonnullis aftantióus medicis,qui omnes non aliter vem fe habere invenimus quam ipfe defcvibat Rondeletius,cti fe« quutura pofteritasbuju[ce fesreti munusacceptum veferre debet. Cum amiquitas umver[a ad bac ug, tempora fecta atas, in boc ver(ata fit errore, ut crediderit caflorea veros Fibrorum ejfe tefliculos.Femina uno tantàm meatu & parit E € mingit , uteri C" veficacervicibu illuc concurrentibu. Cauda unà cumpofferioribus pedibus effur , dr quid fte atupifcium carnes plane fapiat ,iis etiam editur diebus , quibus nobis carne interdiétum eft à lege. Dentes Fibri anterit ves ( ut diximus ) ferociffimi atq, acutiffimi funt;quibus arborum vamos, ut ferro,cadit quos poflea miro coaptat artifiit p . Wfbid, domum conffrun pluribus tabulatisinviparum cavis ubi juxta flumina degit. Ammalefl horrendi morfus ; num dominis parte comprebenfa , mon ante, quam fracta concrepuerint offa , mor[u refolvit. Caterim diligenter animadytre Caftorei tere oportet ,ne ab impoforibus adulterata caflerea emantur : namq, pauca admodum babentur ex iis, qua vendit. adultera- Venetia: importantur , que quidem adulterio careant. Cuju manife icio nimia eorum tagnitudo. eium 1- preftentia indisium prabet conclufusliquor invecentibu melli inflar ,in diutius ver a[fervatis, cere modo camcretu. 4 dulterantur contritu ejufdem anishali tenibus faris inde flum folliculis. At mibi quidem fepius contingit d vil € babere ex Auffria ,Stiria c Carniola Cafforea. qua omni pror[us adulterio vacant. Plinius libr.g 2. cap 3.ets! " Straboni ris tefees efficacifiimos tat , quid. | 3 prins feripferat abo libro tertio fua Geographia, hiver &Plinio Producit Capreas Hif " uod Cz eereri; avespluvima: fi T7 « Flu efhcacit- babet vim. Pontico enim proprium eft, vim in , mum. vertit Strabonis interpres eagueuadts venenofuy ; cum potins tis praflantius , ut aliapermulta queibi proveniunt , cujufmodi eft Abjin : va. Quodcum Damocratem non lateret, in -Mitbria tis antidoto Pa icum C. lib.i fimp.med.fic inquiens: Tefliculos caforis: mmcupant Ca qui? Ponto afferuntur, id quod prius, : uosá, f cepe ufdam im locis lacus incrementa fufcipiunt.. Cygni Ot? qe. s Ed altorei. 4j (pi oenes de Ca, orei u(u totum conc 3 e^ Sfi 4$ es a— ita & in. quoq, VERE "e[pic veratum parti cuipiam illinere C" infricare , evidenter illam incalefcere percipies, Porro calfacientia etnia, uli / aij 1 "222 FE 1 Inlib. Secundum Diofcoridis. 269 dem alia flomachum vitiant, alia ventrem , alia caput, alia aliam quamvis. . At boc medicamen five cor- pori bumido applicesveficcat igido excalfattionem,five bumido imul frigidod, excalf actionem pari- nd 727. ti irenti magnam utig, oftendit utilitatem : nec ullam parti cuiquam noxam imprimit , potifti- müm fi felri vacet, aut non admodum calidam perpetiatur bomo febrem,fed ut [ic dicam tepidam.qualis accedit in cata- es dentes fanare regium morbum , fiin poculo teneantur , quo vinum libe- Caforei vit affeitw.Caterüm, ut Plinium eff aufor libróg2.cap.s. Cafloreum fumptum comitialibus auxiliatur. Mederur c den- virerex £ f HE Tt. Ccümimprefis bocloco legatur «rrifev id efl, potui dare :tamenincodice manu feripto jin quem Oribafius ( ut alias diximus ) Diofcoridis verba retulit, legitur daorihóysa id efl , reponere: Que letfio ideo verior effevidetur, fv erm ( tefle Diofcoride ) non folimpotui derar aderit infunünur (em fufiatur. pejenw46. —— MUSTELA VULGARIS CAP, XXIIIL 5o Uftela, que in domibus noftris oberrat , ambufta exenteratur. & inveterata fale, in umbra fi V Aur. Ea binisdrachmis cum vino pota adverfus omnia ferpentium venena RE eocitrcaa. dio: toxico, fimili fumpta modo, refiftit. Ejus ventriculus coriandro far&us, inveteratusQue, percuffis à te; & comitialibus potuauxiliatur. Crematain icis confert , cinere ex aceto illito, i 7 ? j domib Lg ut eos binc ali) transferant , verentes, ne fibiii furripiantur.Quofactum eft, Óo ib de generati animalium, cap. ttem vidiem quidem, v Jo eprestransferresjaisbopinatifint easoreparere. Quorum opimionibus adftipulatur Ovidius: cui tamenveniadanda quin eruditu MEME IEHNME. Non efl fimiliter in eo audi ei EN. querar. : : niue*kefu z Fi quin 270 And. Matthioli Comm. MUSTELA VULGARIS a^" 20 quin c inturres afcendit, 'atà, inibi columbas ( modi eas comprebendere pofiit ) eavumó, pullos enecat. Aera fjhaite colit, raro, illas deferit: bac proprie Mars vocitatur. Differt ab illa, quàd corpore conftet aliquantulinn longiore, gutture fit luteo , C pilo contegatur elarioretattud, mmolliore ,ut vel bis nominibus ejus generis pelles , magnatibus expetattur , ad. byemales veftes fuffulciendas. — Sunt qui putent , poflremam banc duorum e[fe generum ; alterum quidem »quod in. fageis , quernis , iligneud, (ylvis ver[atur : alterum ver , quod in piceis G" abiegnis tantm oberrat , pulchrius nimirum gm afpeiu. Muflelarum quoq, generi iadfcribirur quod Germani Zo BELLAM, nos verà Zibellinum vocamus. Hace * gum. forma, tum magnitudine parum differt àmartes; quamvis paulo minor fit. Totum corpus babet pili fulvi vefüitum, praterquam guttur;quod ex albo nigricat.Zobellis referta eft Mofcovia, C» Lituania,atq, etiam iih abundant finitima alia vegiones, à quibus eorum pelles ad. b V. magno pretio in lecisetiam, ubi capiuntur: quo fit, ut vena- 30 Viverra, toresquandog, ditifüimi fiam. Porrà & Viv ER & A inter muflelas annumeratur.Ea autem animal e[f fciurimagnitudie ne, pilofübluteo, audax admodum, Gr animantibus fer? cundis inimicum, prefertim cuniculisquos fepe gregatim fuis ex entr pellit .Obledatur [anguineaniruminguodum, ade? ut. fanguine potius, quàm carnibus vidlitet. -Inyeniuntur prata v£a ( ut audio ) in Germania, Polonia, C vicinislocis alia Mufielarum genera : quaquoniam badlenus ipfe non vidi, ned, explorata funt mihi, ideo quid de iis fcribam nou babeo. Verum quod nunc in Bobemia vitam agam , equidem futurum dperofavore ata, auxilio Serenif-Ferdinandi, Archiducis Auflria Principis,C* domini mibi colendifimi, M non folum mia bi liceat tractutemporis hac Cx alia animalia videre & cognofcere, qua inbac boreali a prov. emultata 74 confequi, qua ad vem tum berbariam, tum metallicam (petabunt .Muflele fei pentes ac ntur, dimicantó, devorata priu vuta. — Bafilifco muflela virus exitio e[fe audor eft ree LB DACE ric nihilplacuitejt. fine pari. Injiciumt enimeascavernis facilecognitis fola tabe. Necantilii mul odore , moriunturá, , C» naturepugnan 4o conficiunt. Muflela etiam oculis puncta erutis ajunt vifum reverti, eademáy, quain lacertis, e annulis faciunt. Muftele. cujuslibet fimus mofchum nonnibilrefipit. Ismelle exceptus , addita Inpinortm ai aci farina , ftrumas, catertioy natura, & pizuitofos tumores difcutit. — Muflelarum felle cum fucco finie jutuntur quidam ad oculorum argemas & mibecue Vho(— las quinetiam idem lentigines, C" alia buju[modicutis vitis dp (i ilt cum Le aid albe radici aut. ari farina illinatur. Nec defunt, qui ipurent Muflelarum ulm combuflarum cinis aqua fubaclus illitu capitis dolores mulcet : Grecis dicitur: Latinis Muflela: Italis De nado orbose ) effe. Mufa Nomina. m. 6A ein XXVw HE T sceriarmist erc ;, Illitusc V CIT * Cis pU i 5 à l larum inanitat ex liquida pice ene Vi — CX snm? ; , | conüáer. 8, 1 parua. "Mia námq, putredine gignuntur mele TOUT mullusá, earum &fu, Alia vero rite, C fecundum natura ordinem, proveniunt intnari, Jis; pauli, ac lan Faibetz;, € terrefires, gira item iios, cer icti AN. etiam Calamita dicantur , quód in avunilinetis vitam agant : ceteri erhales rim illa i in oder amm sr lacubus ede obis in. g,ex In lib. Secundum Diofcoridis. 271 R A'N X, eccultavatione,cimomnibus annis id eveniat : hec Plinius. Cni tamen fententia prorfus vefragatur experientia : quippe quid inpaludibus maritimis , que glaciem nunquamhyeme contrahunt , quocung, anni tempore ranas con[picere liceat. Quapropter dicendum fuerit , Plinium eas tantüm quotannisin limum refolvi exiflima[fe , qua ex ipfius aqua C terra piredinegignuntur, Carnemhabent Rana albam,is fant utilem ,qui hedlica t febre aut. odiis Medi a € prefertim vi BUrF oO. Ranzrá t firepi- Déiéila, qui difi- [4 BYepicn pdincocieoqin Ania ed ^ cotra ed venena antidetum liant & fiant ydéd psi wma bin eq efe paitt,ex Nicandri Lberiacis ubi fic babet. 5o veytgbruy navayol eros abor Toukeg di AXE erigi Bérgaxvot 0) xbreuat natspulérrie agua, Bérenyoi fic Grec Rana Latin? CEDE ereneetet fo: ui ORPERE Nomina; Gallici Gremoville c» Raine. n: € x S Y Er E dee i A aem ;, minimum fuppedita os & infixa corpori fpicul . t n d diens id. ; ella .Ve- Pali Joe 7 Sturio- vii opi. " Xifimar Pésl Toy lei de omi pibus limum eumof epifcem, quem vulg " pz— dei, rr feo To ep ima, Ariftteles Siliro dentes Vat adeb firmos atq, acutos ui lap - Plinius Pte in- Btemlil. s. (ay, 1 py didis. Silurum ubicnng, fit graffari omne, a ppeter Sequosfepe des" ^ Ptr grspun tm ommansane Librom érin Danubio. A Sri IBhndes fit, edentuli E. penitus dy 272 And. Matthioli Comm. genitus babentur. Ad bac Silurus Arifloteli C Pliniofluviatilis femper de[cribitur pifcis cum tamen Sturio mari, quàm in fluminibus reperiatur. Quo factum eft, ut facile deductus fim in fententiam cl. arifimi Mana P pee fís : quippe quàd pro certo crediderim, Silurum Italis baudquaquam effe cognitum. Quandoquidem inibi in fi ATitli. SILURUS SECUNDA EDITIONE 20 quanquam ingentibw, nunquam ( quod (ciam ) Silurus fuerit vepertu.Panmoni Danubii accola Silurum vulgari fermo. ne vocant Acchia : Rheni vero litora inbabitsites Germanica lingua Soli appellant : fiquidem is maxime gra[fatur, morfud, petit omne animal, quod fibi obyiim fit. 1s effigie Gobium refert , capite magno, ore amplo , c dentibusferocifi- Nomina, 7. Hac in fententia me quo, Pliniuosifrmat : isenim Silrum C in Rbeno, n Danubio nafci audor efl. Pifei qui EinsgG" Grecis, Silurus Latinis appellatur: Arabibus Barbe : Italis Siluro: Germa 95olícf wnb 95alíd). Siluri có- Le : xo i fideratio, Mr» fan? eff Theodorum Gazam ,'Gracum bominem atq, doctiffimum adeb Pliniane lectioni fuiffe addictum ,ut AC Plinij errores potius, in vertendo Sbeopbraft. & Ariftotelefuerit fequutus quam ipforum Gracorum genuina cum emot, — Plantarum ,tumanimalium nomina. Ad quod in Siluro ab eofattum effe , quis Tacilà cognofcet , qui Plinium cum Graco Glanides. Ariffotelis codice contulerit, Siquidem'id omne ,quod de Glanide fcripfit is, Pliniw erroremagno, fuosribuit Siluro:qua SILURUS VES RT EEREESN USC YH PII "UL vs fatum efl ut Theodorus Glanidem in Ariflatele Silurum verterit, Hac itaq, falfa interpretatio aliserrandi pri anfam , qui tantüm Latinum Ariftrelis codicem legerunt /ubi Glanidem silurum Vertit interpres, 1dquod mlisqute que antea accidit ,quippequi Gaz.a ipfius intétpretationem]équuti, illius Cr Plinii eratum non agnojcentes, Panli jwi opinionem refutavimus ;quàd Sturioneim milis armatum deiitibus Jeiremus , Sillürum vero Plinio valde Pipes rapina vi » 4deo ut is natantés influiüinibus equos (epe demergat.V erum ciim pofibac C Plinii & GaT4 rorem agnofcerem , non potui utrumq,noniiécufare , quod ine'quog, im errorem vocaverint. — Quarefit inpre] ego fubfcribam Salviano,qui Pauli fovit üpinionem firmis defendit argumentis , cóntra Rondeletii Cr Gefneri [nth Ronde- am,quód bic Glanidempotitisyquam legitimim Silurum pingat : illepi[cem quendam marinum poti quam fuviut Ue : t dem , dentibus armatum , quem a Gefnero]ibiiniffum feribit quanquam id manife[to neget Gefuerus Ne; prolotam frivola Rondeletii avgümenta ,quecontra Jovi c Salviani opinionem jcribit , cim Salvianurea omnino juptr^r . . Scribant itaq, illi, quicquid volunt, ego quidém nunquam à Jovia c Salviano poflbac diffentiam, nfi priu irum kn : - pta ubig, ab iis confutita con[pexero. Pifcisiqui Grecis zixsgov : Siluru Latini appellatur , Arabibus Barbe: ral z^ ne: Germanis Citót ober Cityrle: Gallis Eflurgeon: Hifpanis Suillo. jog wer i RS In lib. Secundum Diofcoridis. 273 Xoagidur, SMARIDES. CAP. XXVI. rn Ae cie cnpxyas QM pifcis faliti caput exuftum 2 excrefcentes ulcerum oras pulvillosque reprimit, nomas cohi- i vifcerü bet, thymos clavosque abíumit. Caro/ non fecus atq; falfamentum prodeft à fcorpione percuffis, aut e àcane demorfis, carnem SM A RIDERE ren 1o famentii, 20 Matvidlir, : M X N A. CAP, XXVIII, r 3 JEnarum ex-capitibuscihis fi illinatur, callofas fedis rimas abolet.Ejus etiam garum oris putrila- gines collutione feda. — — 4o T L 11 ' NAT : LARA ROO MANI jo 7 nid, veterum quemquam al [um ,itaut plane Smaridem cogne[cere, confider. // ofacilé adductus fum, —— iaplurimum impenderim, ut qu im pifr ertior fierem,nunquam t airéh apud Afi - smaridia 4 : averim ,qui Smari lgo Veneti nt Giroli : namq, bi prater id quod corpore minores funt, in enas notis im cum M. y l ve e É . fint vulgaris notitia non efl curpluradeeudiferam. ———— P3 ehe qui vulp) Massi ie 6o —— raepiels ità Grecis ut : Sharide siniliéarm aha: Alfamári: 1alà idi m v Grecis, : 3 » Abfamaris : Ital, verb Grati parks Latini: Mana cuni Yelich Mena: Hianich Pandelbu dud Kel. - COBIUR ^ | CAD XXI. e meeensin fuillumve iren conjcdts,ficonfüta rima in duodecim aque ggussonecduo t. »decoquatur excolatus, & fub divo refrigeratus potui derur;alvus fine moleftia de jicitur. Mlicuscontra ferpentium ,canumque morfus aüxilicel, s GOBI- 274. And. Matthioli Comm. GOBIUSI v GOBII ALIUD GENUS, SIVE PAGANELLO o- » / "I. 7, 77777 f. e : d : e i ; - » 1 uy Gobio.- olii in — polis feque ii confpici i » quid inibi n fitim FOE rum con-, cent ac numerofi pro eniant. Quare nonimmerito prodidit Ariffoteles in marinis littoribus , ubi in profundum mn — fideratio, labatur aqua , pee lupt vari Gobios, Hos Veneti derradispo] ioribus fyllabis Go vulgo vocant. Capitt Gobii ts. fnt amplo ,gufftu, perfuaves , quod. babeant tum pinguem ,tu iam friabilem. Proinde de his differens Galt« : culasex £u5libro2. Se peer :Gobius litoralis eft (cis , ex eorum numero , qui WM d Gal —— ment. Preflanti he; fimul ac e onem, C fucci bonitatem efl i , qui inaten litoribus , aut f "e 8 in fluminum oftia , aut flagnis marinis ver(atur , non Gobi vef. Vibe mg d facilis. caerim fin tum efi ( it etiam antatavit. Galenus ) Goliosmaninn dgflantur dis qui in Lario lacu, itemó, | *» Inlib. Secundum Düifouidé. 275 banocapiuntur , laudatiffmi quidem , propterea quód eorum jecur maximam cum palato ineat nem. 9 Mimt Botta- bi pifces , quilt alis dicuntur Bott atrife , fluviatiles Gobii non [int, de quibus meminit Aufoni w , m pour qnin trife. fuis partibus, pulpa, adeà Gobiis fimiles, ut mili nibil verendum fit ; quin rede in Gobiorum fowviatil:um , Lig genere tecen[eri pofmt: quemadraodum €* ii, qui in fluviis univev fim minores exiftunt, quanquam ex ni etiam . b. GOBIUS V. & VI 1e inveniat, qui duas, aut tres unciae pendant. In agro Tridentino pauci admodum fuut fluvii qui Golios mor alant nana, € atbefis c Nofim, d Lauifius, C Sacra ii refertiffimi funt. Hosinibiquidam vulgo vorant Capitoni , qvidam verà Maroni ;. at in Hetruria , ubi tamenvariffimi babentur ,corrnpto à Gobiis vocabulo , vul, go dicnmur Gbioz zi, Sunt »GOBIUS FLUVIATILIS E 38 * (e ; À e * ; 2i x á * dE Er ceo ear 2d modoconcodu facillimi, fed er ori gratifimi, prefertim ciam ovis teet : bac enim in Goo ifti dpujs funt, guftui verb fuavifüma, Quo fit; tiffimi pifcatares borum fütuvas obfervantes , non vis. ji. : E om expifcandi ovis operam nayent , uam pifci ipfis. Kufio- Grecis, Latini fimiluer Gobius appellatur: Atabi- Nomina; c^ 9us Kamen, Italis Gobio : Germanis Q30tb ; Hifpanis Cadozes : Te) 5 1 p in - ja i Fu E tU A et CREE XY. Copies caroquamom isauxiliatur,quos vipera nomine prz fterm orderit : fed oportet vinum qu. Je cogantur haurire, itaut vomitione - - reddatur. Contia loni vorfibus titiliffimeillinitur. x Teo , , mnibus litori funt noti, pr efertimd Tyr oo mhem acto sam iis, , Furipi maxima eorum eft captu a. Yrttmpunt M. E Menfe, ac Junio in mare noffrum med; erraneum per Herculiséolumnas ab Atlantico oceano » Cogentibus xipbiis es. Jetbisp [cibus qui enfe arofra prominente mra, eot omari per[equuntur : funt enim xipbia imn ; ] * $e od Pe de naves perfodiunt, ut in octano imergam A 4* dLunno. fumma fbectantium vol LETTO pifcationem umver[u vit populus, cuta erriculamentis Hec wn captimain tur ad vada loco poflea gve- Pelami- 76 And. Matthioli Comm. I-H .UTN NUM S * "v x: A " * y 5 4 4 V 4 ' vnm) VOR JA ,) : & E : WM. "s : : COMES pelemidesfeunt, fica luto dida: cum verbha pedalem exce[fere menfuram, in Thünmos abeunt. 4t béneui bos ditbyims re&it, Gin pregrandesevadere pifces. Sed huic opinfoni videtur adver[ari Ariftoteles, cm affeveret, eos bientioitam. Thuzorz 76 Animal eff parvuem ( ut feribit Plinius ) fcorpionis effrsie. Hot avdente Sirio fubpimna afigit aculeo, tantoó, inf lc , : —- iueibis 4olereutimaves exiliant, quo tempore, ut maxime noxii damnastur in cibis.Ceterüm t unnorum ventres, quài DN | EPESET I | EK ^ i | ? j 4. d. & iih 3 ; es d t dms A e do [- d . 2 Su AL " -— : $m a MEN fus i Lc s iu * euis mV " p.7. dn vnffceretures pi[ee, quet ue ud : od itempoftea. ri xré confici ceptimeft 227 IE sipsm magi pie Esa Ve emni pifcium, éréam EE d .. EE ts cii faris ab ipfo audoreá . Quod Greci yo, batir fimiliter Garum al pos lur, Latinis Tus pifcium dicit E E aC IMSO munt , fed etiam fatorem adeo deteflabilem , abo Lladantur, quam univerfa nel q&üs abii cillifetidi. Sed bi nullum, quod Ib ac il s obtinent in medicina ufum. Cimicesita1 'S Itali Cimici : Germanis CIBanten c Bifpana Chifines, Chimme[ai, * Paravelbos ; € P "JR In lib. Secundum Diofcoridis. 277 I CIMICES LECTULARII 19 20 ac yt cABITL MILLEPEDA. ; Ls P . e i Af lllepedze , qua fab aquario vafe ftabulantur, animalia funt multis pedibus nitentiaque contatta - VÀ manucontrahuntur in orbem.Ha ex vino pota difficili urine, & regio morbo auxiliantur. Mille- pede cum melle anginisuciliter illinuntur tritae, & in cortice mali punici calfa&a ; doloribus aurium, addito zofaceo, convenienter inftillantur, w zm i.e & x t * $5 , » " Lco i. us vulgaria : proinde nomoperepretium M" lepe- m animalcula bec Galeno commen- 927. inquit - Maxim? etiain efunt. faba. Millepe- We[civerim ,cur dixerit Plinins lib 2g. datum cos Wm repens. Animalia, qua Grab too, nios li : Germanic? S fel , Hafpanic? GalL. Nomins & » EApn Fx CAR Xx X vo ue à p b. . T | eo déco&a, atium dolores Janari * »78 And. Matthioli Comm. o fanari, quàm ja quia tam fotidis, at, execrandis fumuntur animalibu. Qua Grecis el^ qu, Latinis parit " Nonius rr, nominatur : Germanis Grillen umo Jyeimicpen, Hufpanis, Rapa cova. ; Pr, Hyeiu| ÜaMogiG", PULMO MARINUS. CA P, XXXVI x pee ;pernionesQue emendat pulmo marinus recens , uitus&illitus, —. "^ RE jn jun Pulmon. : Inarini * ! confider, c $ 3 * : m Ü ! z ^o low flantia tam fragili, vixéma r eximi queat. Mirum, quod fi is virg abaeulig, perungantur, x us 4 s primitugn-facit', d ruborem excitat, id quod ego in me ipfo expe 5s Nomina: marinus appellatur : Italis Potta marina, Hifpanis, Natun 7, RE - de velha. S o * x ES ; a : Vivebnovie, PULMONES, AP. XXXVIM . « 7 ! aMeum qUillgg Scagninsdag Enc; pulmo impofitüs, attritus à calceamentis contratos, abjn amma : fer tOruetur. diuipineév qut goxnbecxdep eque ES ie í ead aurium doloresfinit, asc t. - Vana de urfz par. c ' fuopín. " ^ x — Inlib. fecundum Diofcoridis. 279 Mnsje, JECINORA. CAP, XXXVHI. Sini jecurinaffatum efu comitialibus prodeft: veruntamen jejunis edendum preci pr E - xb inaffati decidua anie, inungi lufciofos prodeft : & dum coquitur ; apertosoculos 4 de - porari: prodeft in cibo toftum ad eadem. Tradunt hircini jecinoris cibo comitiales aee en dd im 4 num recensfiarcfactum reratur, ex vino potum, contra ferpentium, t volucrumd; morfus au » ain Jecurcanis, qui rabie exagitatur, toftum,& in cibo ab emorfis fumptum; netententur metu aqua "" creditur. Li cuntur autem ad arcendos aqua pavores dente o, qui caninus dicitur: huncà iei ee à ^ mordit, exemptum & folliculo inditum, pro amuleto brachio adnc&unt.Inveteratum autem fale Mer- g 10 iecur, ex hydromelite binisligulis potum, fecundas pellit, p. Meca 2 et 20 " d» E * d , id Ar : - . " : 5t C" Lupinum, quautuntur medicorum nonnulli , qui : E : P mox in pulverem. Wterunt, C tanquam pracipuum Ay ; xbibent, qui je | |ui aqua inter cutem laborant. Quán- hs cce ent ar rds PEERS Es Y 5 "m. e quami t Gai ) 2 ] L cur pinum jepenumcro in Lupini y prob teritojér., nigri cyathis tribus c mes iio acia effe, non fecundum unam e us. V niglins prafflare jecinoris otropum, Benigna enim dtaliapharmaca omnibus rietate commoditatem de fe exbibeut, & ned, z We nd, mplicium medicamentorum cenfus libro paulo ante £i- Canis ra- feit opinio, fcri, liquit bis verbis: Tecur vabienris bidi je- fiquibufdam memoria est proditum. | Ac fcio certa 9" aliis praterea remediis ufi funt, quorum. em babuiffent, poflea mortuos. De iecore - - i Mergije- degentis;tamerfi Gale ; T benum calculos ejicere tradidit; Dio- cur & ve- TR on ; tuli oditem depravatum effe crediderim. . At; vet. suu xplodens , qui ventriculo roborando sculortm harum timicas : fiqui- ignorent recentiorum nquam in boc Galenus fita experientia . . *- t v 2 (v PENTIE » priore tantàm v. feripturaynon facili intelligi pote * E * X Ei. Aidesripr, —— GENITALE CERVI. -6* P itale cervi tritum, & in vino potum, à vipera dernorfis auxiliatur. js * 3 z b wei ee. " $ p^ m ^ au. EIER Dio Mu err eL 7. €i, Genitale cervi, prater vim,quam fibi natura comparavit contra viper. emorantibus urinis, ac coli eruciatibus affectis, fi ubi aqua. etiam fcribit Genitalis p. ;,, CetYi Via . um , ipfa fLatim Pu Ablu- bilfrequentis babentimorequamilud,we- — 00 0— "Cur Vocant ? Mauritani Bedib : itali Fe- i vocant Mauritari Edi itali Fe- | ép. 28o And. Matthioli Comm. ablutionis bibatur aqua. — Ajunt inpulverem tritum, € is medicamentis inditum , qua venerem excitant ,ea valentjg, STI v4 efficere. Quin & dyfentericis mederi ma, gno fueceffu à nounullis expertum e[ft.Cervi genitale auxiliari Jerpentium mop, fibus autor esi quog, Nicander in Theriacis boc carmine, à quo [umpfiffe videtur Duofcorides: - H'? nod 2£ PA Qoio viv meigiva fopaipr, Nomina, Quod «iduio» iios Graci, Genitale cervi Latini dicunt : tali, Verga del cervo. Q roxts ovy , ned aiyéf, UNGUL/£ ASINI ET CAPR X, GA PS Xd Leno afinicinis per dies multos binis cochlearibus potus; proditur comitiales adjuvare dem oleo fuba&e ftrumas difcutiunt: & illitze pernionilsus medentur, Caprinarum cingee &zex aceto alopecize fanantur, * a i | 1 EHEERYT TT ong 4 T Il EUHHEN AN wei J J WT J . - Met M — E m RE — M * Áo mc Unguls- Ne? folum Afini & Caprarum ungula in medicum veniunt ufum , fed C Vaccarum , ex prioribus famumpedilute os de xute; ut auctor eff Rbafis libello de 6o. animalibus. Siquidem barum combuftarum cinerem potum , nutricibu lae. 4 is copiam prabere exiffimat :: Mularum vero mulieres infecundas veddeve,. Quin etiam mures eavum fufftn fugari. Nomina, /P/ carbonibus impofitis C» accenfis. Earum nomen Gracum $royes , Latinum Ungues &* Ungule : Arabicum Stes &" Dalef pélitumtis qu H mic un Unb. dr etimak Gallic Duel. -& —-— 1e E : Aeyhst Immun 0 Lie funtin equorum genibus, & fuperungi tialibus mederi traduntur. - eg ES " m equvi. [E Call, qui equorum cruribus inmafcuntur , meminit. Pliniu libro 23. capiteso. C715 i IN CUm m oleo infufis , dentium delorem mulceri feribit , dielmáy quadraginta ex vine aut mulje p F » t 4: In lib. Secundum Diofcoridis. 281 Caterüm Galenus, cui etiam fub[cribit Paulus, addidit bos quibufdam u[urpari ad quemlibet animalium mor[um : ^&^ ocipa, yir omurita Graci , Latini vero Lichenes equorum nominantur : Arabibu Zeide : Italis Calli de cavalli: Hi[panis Imo pigenes dellos cavallos : Gallis, Cal des jambes des chevaux. Ka]éna]o, CORIA VETERAMENTARIA. CAP. XLI. b corii cremati illitus cinis ambufta igni , intertfigines , necnon calceamentorum attrittis fanat, 10 f Oria vetera , qua videlicet vet. wm funt ,uffa (ut Galenus memoria prodidit libro i.de fmplicium medi- ^ vetera- camentorum facultatibus) ad attritiones commodari calceamentorum fcriptum à quibufdam efl,t anquam fcilicet M [z boc faciant ex antipatbea quadam. Certe quapblegmone obfidentur, haudquaquam juvantu : vecum ubi fedata fuerit. eno. phlegmone, non injuria juvantur gteinpe quia reficcantur :bec Galenus. Caterüum veteramgnta prunis accenfo fumo na- tibus accepto , efficaciftumum conflat effe remedium ad vulveffrangulatus , ut mibiquog, experientia comprobatum eff : quandoquidem boc tantitm remedio ego deploratas in eo affectu mulieres incolumes pluries reddidi. 1is fimiliter accenfis ferpentes efficaciter fugari compertum eft , neq, eos medo,qui in domibus noflris obervant : fed eis etiam , quiin bominum corpora ingrediunturdum bominesper eflatem alto fomno opprefii, ore aperto in campeftribus obdormiunt. Quod fcriptis - tradidit Mareu Gattinaria noflra etatis medicus non contemnendus, accidifie fuo tempore cuidam bomini, cui cm fru- — Vipera ftra adhibita effent i a medicamenta ,ip as alioquin efficaciftima , illud ramenmagnific? pra[litit veteramento. cx homi» 10 rum fum trajedtorio in corpusbauftus, Siquidem eum primum immani fera ( erat enim vipera nonparva ) fuminido- c " rem pre[enfit, vifa efl à cwcum[tantibus dile po, fine magna omnium admiratione, Kaz]ie«]z [ic Graci, q& Nomina, Latini Coria veteramentaria vocant : Arabes Geldalatiche : Itali Scarpe vecchie : Hifpani Zepatos viegos. Aounfodlgles eod alanTUéeres. GALLIN4E ET GALLI. CAP. XLIII. Dese gallina, & adhuc calentes appofite , ferpentium morfibus auxiliantur: fed identidem alias fufficere oporter. Earum cerebellumin vino bibendum datur contra ferpentittm morfus: fangui- nemà cerebri membrana profluehtem fiftir.. Que interiore ventriculi galli finu refidet membrana,feati go in laminas cornus fpecie fimilis ( ea veto inter coqnendumabiici folet ) ficcatur,tritaQue in vino conve- - nientifm? ftomachicis datur in potu. t Tus € vetere gallinacco al vum dejicit. Abje&is itaque interaneis falem conjici oportet,& confüto ventre decoquiin viginti fextariis aquee ; donec ad ttes heminas redi- gantur: totum id refrigeratum fub divo;datur. Aliquiincoquunt olus marinum,mercurialem,cnicum autfiliculam. Crudos humores, craffosd; , atram bilem;& ftrigmenta elicit: prodeft longis febribus,fu- fpiriisarticulariis morbis & inflation ui lomachi enge MEE Md : a | s ii : de | 0 GALLINAE ET GALLI o. 7 pra. 282 — . And. Máatthioli Comm. . tur. quinflatis boris cantent : etfi per anni circulum nodlesmodo breves, modo maxime fiant. Gallina fic Latinis, : Nomina, o/J:g Gracis vocantur : Arabibus, Degedi five Giaz.iudiuch : 1talis Galline : Germanis Jan unb Jyemnen: Hifpani i lina: : Gallis Gellines & Coq. T Codices Gracitypis exprefi boc inloco babent : $4 feuis v$ viegant&r usage dildyron Vrngdstut ydgis enini. vuv, ngàéni cá» góuaxov augnitiuv Mrs autvncdes, loc eft ad fenfum: jw galli junioris maxime datur ad Cont vandos bumores vitiofos , c» in ardoribu ftomacbi fimpliciter paratum. Verbailla Ruellius cujus interpretatione alia, quin fequimur,vel neglexit vel illegitima judicavit. Nos vero huc ea afferenda duximus,non folium quod in vulgatis codi. cibus ac antiquiffimo( tefle Marcello) legantur : fed quia etiam à Serapione veferuntur. Quibu etiam fulfcribere Videtur verborum feries & communis rei ufus. E d gi, OVuUuM. $* CAP. XLHIL LS bees molliculum plus alit forbili & durum plus molli. Luteum ovi contra oculorum doloresut eft: inaffatum fedis inflammationibus prodeft, cum croco & rofaceo : & condylomatis, cum meli. loto:cumuva autemfruticis ejus, quem rhoa dicuntaut galla, in patinis frigitur, ut cibo alvosfiftar: per feetiam offerri folet.Candidum ovi crudum refrigerat: famen, n cutis occludit: inflammationesocu- lorum infufumlenit: ambufta, fi ftatim eo perungantur, puftulas non fentiunt: faciem à folisaduftione tuetur:fronti impofitum cum thure fluxiones arcet,avertitds:inflammationes oculorum lana exceptum addito rofaceo, melle & vino mitigat :utiliter contra heemorrhoidis ferpentis morfus crudumforben fummé tepidum prodeft vefica rofionibus , renum exulcerationibus, gutturis fcabritiee; rejei fanguinis , deftillationibus & thoracis rheumatifmis. t 3 St Ovorum Dyisencet fuiffe Diofc y, credendi efi: wippe qua fint ceteris praftanti confider. ÀA rumá; fit tum inibi, tum in medicinis precipttus ufu, Nam quemadmodum teftatur Galenus lib. 3 de fac ; ioris funt faporü , ori jucundiora, plusd, affer «alimentorum , & (ach Arabicus in fuis diatis , gallinarum ova grat fap dior. "menti quam cetera.Alunt bec , & brevi reficiunt tempore, vecteant , femen prolificum augent, C vires ad coiti ditant. Qua omnia e praflant efficacius, quà recentiora funt, C à gallinis dita, que prius admi[[arias gallos a quandoquidem ( ut Galenus inquit ) recentia veteribus plurimum] e optima funt vecentifim , quanquam gallinacea v co&ura diverfa, tenue illud , quo item ad ophthalmias utin medic m eft ovi albumine nontantim. ad ocules X cm gpertia mordacitati ,ut funt omnia [idi In lib. Secundum Diofcoridis. 283 vamaligna. Mifcétür quoa, utiliter medicamentis proftuvium (anguimis ex cerebri membranis (upprimentibus , que ni mirum citra morum ii t9 aftringunt. . Sed & ad ulcera vebelliamifcetur iis qua absq, morfu ea poffunt deficcares cujufmodi efl medii Pompholyx elota,C" metallicorum quadam elota, de quibus privatim fupr à differwi- milis eff natura , ac promde mifcetur ceratis mor[us expertibus , ovis videlicet aut elixis, dut. Ovorum vhns.Porrà C ipfe l affu. Ve s ifeftum efl inter hec leviculam exiftere differentiam , quód paulo plus deficcent qua funt affa: pattes. nem arcentibus ,ut iis que ex meliloto conftant. fedi applicandi. Crudo verà ovototo utimur admiffo rofateo ad palpe- brayum,auri, má, phlegmonas , qua fcilicer aur ici illi , aut alio quovis modo evenerint , aut extiterint 1o 7 um deficcat.Nam medicamentis, que bumiditates deficcant,aut elixum,aut nare Imoned, incidunt, fori ile quod vocant : id quod, attire nomine & ad eos, quibus fauces aut ex vociferatio- 30 ne, dl eX. * fa um fcilicet quàd affedtis partibus illimitur, atq, catapla[ma- tis mod ie fua Leni [fanatá,, Eadem ratione flomachi, ventris, inte[linorum, entiffum? exclu(um, fi crudum dum adhuc calet abforbeatur, p maximo fané auxilio ,cim ad alba feminarum profiuvia,tum quoq, adgonorrbeam.Ceterimoleum, quod? — Oleum vitells luin fartagine frixis elicitur ,illitum afperitatibus cutaneis mirificéprodeft : ferpigines, cr vitiligines emendat: Ves 5 ^ fedisg, anat. Quinetiam ulcerum dolores, C avticulorum cruciatus mulcet. Prodeft c auri- um doloribus, tq, ulceribus : item ambuflis utiliter illinitur : cerebri comu[as menbranas putrilagine affelas mirum in modum à partibus (anis fegregat,ut nos compluries magno cum bonore periculum fecimus.Ex'ovis praterea omnibus volu- Anima- eribus generatio evenit , quanquam y aquatilibu fere omnibus , preterquam pboca , delphino , & aliis nonnullis, Gig- liaex o- muntur item ex is 6 éterreflfribus quedam,ut crocodili,lacertasteftudines, flelliones, C alias cà reptilibus omnia , vipte V^ m ra excepta Verim, ut Hippocrates auctor eft libro de natura pueri, (eu fetus ( nifi fortaffi librariorum culpa eo in loco co» dex fit depravatu ) pullus ex vitello nafcitur ,informaturá, ,ex albumine vero alimentum , C augmentum cape[fit. Cui fane femtentie illud pror[us refragatur , quod pullorum creatione longo fatis fermone po[feritatis memoria prodidit Arifloteles lib. 6. cap. 3.de. hif.anim d infuper eam refelli i4 , qtu «experientia fepe à mulierculis compertum ef, qua fitis gallinis ovaincubam p fatu; dieuno , atq, duobus ante onis fractis pulli vifceribus : fum, — Tefludinum ev4, | Ovate- ; efcat. Preterea fhadinü, expermento compertum babeoteff z 7 1 obducuntttr ,q n i» volucr. fed poft- quàm omniaque in wuérint;tefl tum contraxeri, i qua igit diffe Jd st 4e mem ,qua utero feptenia gerebat ova.fuo ij quod c ferpentil iae e^ i i quod T dà» Graci vocant — Baid 7 it4li ,Vovo: Germani, &ít Cy: Bilans, Hu£vo,C- oyo : Ga|. Nonio . : EA ix e d x I" " Té. . CICADA. . €AP,XLV. z : WEG os E. t leade; qua inafíate manduntar ;Vefica doloribus EN s Cicada 284. And. Matthioli Comm. Cicada- G Icadapaffim in Italia cognofcuntur , atq, ade inibi vulgaris motitia funt ,ut fepe aflate Affiduo cantu mefji qricolas,ac viatores in campeftribus obtundant. Caterüm,quemudmodum tradidir Arifloteles lib.;. Cap. 20. debi 7ia animalium ,& Plinius lib. 11. cap. 27. qui certé ea omnia Ariffoteli acceptareferre potefl : Cicadarum duo funt 74: aliz enim minaves , qua prime prodeunt , C noviffima pereunt s alia tnajores,que canti ,eademá, fioVi fima prode, unt o prime intereunt, Sunt que canunt pracinitu dividue five minores , five majores funt : que autem non CAI dividua funt. Pariunt in arvis ceffantibus,excavantes fatur locum afperitatepraacutaquamparte babent pofteriyg, queinadinodum & bruci.. Quinetiam in arundinibus, quo adminiculo vites eriguntur nidum fotura excayan. Proy. niunt large copia imbrium. Crefcit primointerra vermiculus deindefit ex eo,qua tettigometra VOCAHY Dárentis pii. nequo tempore gu[ta fuavifüme [unt anteaquam cortexvumpatur. Poffmodum circa folflitia noctu exeunt ;flatims , , Puptocortice prodeunt cicade ex matrice illa cicada,quam modo tettigometram dixi. Mares canunt in utrog, gener, E isala mine yer filent.. Unum boc animal;ex iis qua vivunt , fineore eft. Pro eo qurádam aculeatum linguis fimile 2 eft. hoc in peitore, quovorem lambum.. Peihusipfum fiffulofum,unde illis redditur cantu. Oleas maxime aman mim umbrofas , quanquam y cateras non afpernantur avbores : proinde ubi arbores defunt.nafci non poffunt. Locapraten Albemi ffgidiora oderunt : quamobrem im umbrofis nemoribus effe néquéunt,nec in frigidi etiamnum regionibus hn hps ef ur crediderit MMihsi ond magnusgryllos,qui nóttu ftrident; cicadas e|fe : quippe quüd n Germania, ifs oriundus frigidifima regione ad Artlicum (pettante , tametfi frequentes babeantur grylii aflaté in eee s ver ad bypocauftorum [ovnaces plerung, flabulantes.cicadatamen defunt. Parthicicadu ve[cunture quemadmodum gentes 4d Orientem Idcirco mirum non ef quàd dixerit Arifoteles ,eas effe nuftit fuaviftimas anteaquamm tert igometra rumpatur cortex. Cacinusfluvins (us Pau[anias eft attor) Locrenfem agrum , à Rhegino dividens , cicadan | Cicad, g T nemorabilis.Citerioris enim Lorridis accole;ata, alia ome vgute (unt. At in Rbeginerum finibu wis ex. llla eff omnino cícada vocalis. Cicadarum vires defcripfit Galenus lib.nn. fimplicium medicamentorum fign, Ga. — Qreicadi ficcis quidam wtuntur ad colicos affetus cum paribus numero piperis granis, dantó, aut trés D .. ptem.per intermifionem videlicet, ipfos etiam paroxyfmos.. Porro alij a[as edendasofferunt;quibus affeó Nomini. 7575, Grach Cicada. Lutini dicumur talis Cigale: Hifpanis, Ciguattregas: Gallis Ssigale. zum con- fideratio- "RS LOCUSTJ CAP. XLVI. - Ocuftaé odoris fuffitu urinz difficultates adjuvant, refertim qué feminas male labentstitum LE nullo funtinufu.Eft & Qualis tuidible qut alor, aut onos dicitur ,fine pennis, pralongis erüribus. Exiccata autem fi ex vino bibatur, contra Ícorpionis morfus magnope. HacabundevefcunturAphriquiLeptinincolunn — 8 AX LocUSTAHPe d Pe Locufta- rum có- Éderatio. deatur.Hinc vermicu qua disjella emergunt. riunt exitu veri , c flat. Mares quoq, eodem teitipores ; non fiunt.fed plan j vimisfuaova. Tran[eunt Locu menfosá, tractus pereant ( ut Plin ingu " tegunt nube,multa cont. trà mor fuerodentes. Italiam ex Aphrica maxime coorta t4 fane multitudine ju Tent ? fufpetlaniiiu populis,ne fiftentes fuas operiant LITARTE Locafta- tniver[as cum fegetesri 4d radicem ufq, , fed & radices ipfas vegerminare probibeam —HMn a. , monio fuere inaudita Locuflarum agmina, qua noftro tempore volvente anno Domini M. D, X L11.eX p. Li 2 x eI "ei^ P * E 7 us profeile , non folum umverfam 1 á, Germanie partem fed totam etiam Ita ut agna omnium à teyra naftentium pernicie : fiquidem omn£ fegetem,omnemá, virentem berbam r. t Parthis in cibo grate. Quamobrt. Mass xd [aeris literü mandatum fit,us Levitiei sh, ^d 20 ; m2 - ! fh lib. fecundum Diofcoridis. 28 à Mofe probatae effe in cibis, Nec mirum etiam, divum Joannem Baptiftam is ex fplveftri melle vidlitaffe in deferto: ta- metfi non defint interpretes, qui velint prolocuffis quafdam berbarum radices intelligi : alii verà monnullas arborum fum- mitates, — At amebercule in borum fententiam devenire nunquam potui : quin potius certà crediderim, ipfum nempe legis "imum, bifce Locuffis animalibus vidlita[fe , quemadmodum etiam [entit divus Augulimu , x- Y ocu ad Romanos. In Cyrenaica regione ('ut Plinius csl auctor ) lex est ter anuo debellandi Locuflas, debelis- mao aulia [a aps erendo, deinde fetum, poftremo adultas, defertoris pna inum, quiceffaverit. — Etim Lemnoinfula certa tur. menfura prafinita e, quam. finguli enecatarum ad magi[Iratus veferant. Necare Crin Syr miliari imperiocog untur: tot orbi p vagatur id malum.In India tt pedum longitudinis e[fe traduntur , adeo ut feminarum erura fer- esi munifum prebeant, càm inaruerint. Earum nomen Gracum andis, Latinum, Locufta : Italicum item Locti[le : Hi- » anici à Lagoftas detierra, c Gafantbotes grandes : Gallicum, Locufle c Sauterelles. [o9 4^. (OSSIFRAGUS — QQAP. XLVIL qi OSSIER A.G u s P. M Enter ejus avis, E c offifragum appel- LU ssh. lant, particulatim potus; calculos cum lotio pel- : M " 2 ^ ..* lere proditur. , - s P x. e "v Offifragi ^? [o NN T D ce " * erit , antequam adolefcant , quàd ent , bec recipit cos, C educat. Pa- um Offifragus oculis valet : nubecula enim oculos habet la- fos. At Plinio libr.10. cap.3. Ofifragus in aquilarum genere Plinii o« | annumeratur , i, ab eodem proditur ex baliaéto , boc eft , a- pinio, j quila marina natu. Marinam banc fuum genus non babere, fed ex diverfo aquilarum coitu nafci, idem au&toreft. — Alberto praterea. Offifragus ea videtur avis, quam idemlib. 22... Arabis Alberti ys €4 voce appellat Kir, cumfig inquit : -Kirii avis eff predà Yi- feutcntia Gitans , bona pullificationit, 7 diligenter pullos nutriens, non folüm fuos , fed Cr ab aquila abjettos tedio nutriendi : bac ille, 3. t O m genera, ubi lberti linii fus, Ba, non off, p s ATOXYUEIILS - Hac affa & incibo fum prodidit Ariftoteles libra 9. cap. 25. de hiferia animalium ) duo funt Aerifla appellatum. — Alterum gregale, nec fingulare , more alt € galero carens. Campefires amba (unt aves ; vermiculis » primes, [unt aves, que eftatem cantupronus à esi... am E gremia confugia. [ 4 cacanttr oculo. 4 aYis Gr acà ne m 4 i och : Italic? Lodola bue Ga ad p ^ 286 . And. Matthioli Com 5,9 CGALEREe A. a 10 uy (0 Kay) 7 CYETT S ERES ANS. EI 3 d - "C fudit : alterum vetuffo mim 5. Hei Martiopleruta, X M quibus ova pariunt , Cr bis pu ^ Chelido- CAMEPENAEA averint partus; equinodii auumnali tempore, in fias vemigrant r. b á jam he "7 bs invent, 2 dunt, unde omen eft i H 7 z gite Hirundi- ssonumcntas in quibus, Tobiam nami. j, de fempl. medic. facultatibus, Galea miftentes, ac deinde ent v à Jfiftunt affectw.Utuntur Gt , m iir Nomina, Pibent. Avis yedàr Grecis, ; 1 s nis C coroalb : Hifpamis Golandrina & Anderinba :G; " X * c bel - EAÍgat. is obe illito ; paronychia fanantur. s Bi dib: Securidum BBioftoridis. )$z Á JdesE-P-HoOACS EET y T A 7A erfpicuum eft , nil aliud. Ebur : 4 libro quinto defcriptionts v erbis, Quod ad ebur verb perttuet , fi qui bomintim S j ne cetera agi icurantur,ut oi umi C" placidi[- Patto» fimievadant : quippe 4 yerum pvebuit exei collum breve, aures: pellant.longifiimun promanibw utuntur. Os. ^ duo prominent pracipue magnitud le. |. Ooacin aliis Italie emporis ) qui proni cufpide Error quorun- dan. * D ile á 4. Ax. (Pita, qui ejus ices itificis Max. . n eructantia co tut utuquam cobiberivolue-. - ,c una cum mon coeitnt neq, gignunt, nifi Qua inre Plini ern "fe. cr P'inii la- velfeptuage- «gantur, quos in- iquidem patrios fer- 2 feferunt : folem namq, ae lunam PHantos(ut inquit Arifoteles tradunt quidam annos ducentos:fed florere atate circ. : hyemis ac frigoris impatieutes funt. Gaudent amnibus maximo; om more,. Ceterum Elephanti ingenio & intellectu bmini fumnam pra[lant obedientiam » pridentiam feryant , Ó ve 288 And. Matthioli Comm. ^ lunam venerantur. Cujus YEt audor esfunt Maur 't n1,1H quorum TEgti ; : Ttant, Elepl gatum nova nitefcente luna ad ennes de "raflat Ebur ad $, ex latuce femi das : fe is Ebur nominatur : ) cto oe(ffantbepn: Hifpanis Diente de elefante aut Marfil : Gallis Y uoire. É T P : (CONspíyatag iis, -SUILLUS TALUSS CAP. T" C R , CN SUA 34 E! MES T z " CP "E E "buriturdum à nigro albefcat: qui tritus & H i ope - :- : dU Sr cust 2 f Ervini binis li cre ngtiinem;corfia- q - i " * x E. CHEST L^ 1 'antibus, d ce nu contufam,crudo fili.uto circumlito, Scie "E do ; À ; fcdis, eft, uanrur,maxi n | àdentitione dol Cervor £ Eri we ce motifma. Sed quoniam eorum tatira non omnibus hiftoria, ri, eade ! bfc referam , qua Arifloteles tum 6. [4 bif. offevit atis memoria prodidit.Cerviitag, [ylveftrium animatum ge conftant 1 fimi dr ingentibus armati cornibus, 1i cum turgente y Venere coitum aj : niant , C maximo cum ffrepitu G clamore vagentur | ofity ut convalles refonent. Tanto imperitantaó rabie mares cotundi nant in terram. Cum autem inar genitale utp . Inlib. Secundum Diofcoridis. 289 CER VINUM CORNU. NS ? Z ^ * : j n La 9 Aem um — DILE ur 20 2E cs dE diues corum. Deghnrita quou[a, imber accedat , tumpafcuavepetunt. Hac ideo Ceryo accidunt , quia falax animal fuapte natura eft,ata, etiam quia pingui abundat : pinguefcumt enim eflate [upra modum. Quamobrem nec currere quidem pof- funt : fed fecundo aut tertio cur[a capiuntur ab. i qui pedibusin[cdhantur. Quofit wt ubi fe prapimgues [enfeve , latebras quarant , fatentes incominodum pondus. Coitus eft abar&nro, Menfe Auguflo € Septembri. 1mplentar cerva paucis diebus, C" ab eodem mwlrz. Utero ferunt octo Menfes.- Pariunt magna ex parte untin : fed nonmullá etiam geminos cer vam peperiffe perfectum cft. Ferarum quadrupedum Cerva maxime prudentia praflave vHleturtum quia circa femitas pariat,qu) falicer belua rapaces propter bomines minis accedunt :tum etiam quia cum peperit involucrum primum ext- dit,quüd ad multa(ut nonnulli afferunt) in medicamentis expetatur.. Redeuut mox ad prolem ,devorata apartu fefeli "herba. Annitulis maribus nondum cornua nafcuntur ,nifi qubd indicij gratia fit initium quoddam protuberans , quod 3? breve birikmá, efl. Binis cornua primim oriuntur famplicia & reda , ad fubularum fimilirudintm: quamobrem Subtus lones per id temporis eos vocant :trimis bifida exeunt:qnadrimi trifida , atq, deincepsad bunc modum ( ut Arifloteles in« quit ) procedit numerus uf, ad annum fextum.. Ab boc fimilia femper prodeunt , ita ne fit dignofcere etatem ramorum mumero. Verum in Italia( fit tamencum Ariflotelisveniadictum) m undenarium numerum ramfcant y quod C? Avitote, svi eniur. Addamprai Albertus teflatur fe vidifein Germania , quemadmodum fecimus, Ghi» les argui lielmum Bavarie Ducem inter ves fuas prerio[as babuiffe nua; quorum frneu tiramosfan. debant.Hac admiranda cornua poflea dono Aütpote raro ac fingülari. data fuerunt Sereniffina Pánnoniorum RegiteMa- zie, Caroli V. Imperatorb , C Ferdinandi R oxi d orí Vanum eftcredere Cervorum atatis anmos dignofci TOR poffe ramorum numero,quod fingulis anu ünum [uperaddant : quippe cm longeviadmodum fint fi quotannis ramorum opinio numerus augeretur , profetto lis, qui ulrra centum amos vixi[e narrant auctores, cornua quercubu, e pinis ma rjora fu- vana;ra. A9. iffent.Caterüm ( ut Ariffoteles [cribit ) duplici iudicio fenes cognofcimus tum quod dentes aut nullos Aut paucos babeant: oram tum quàd adminiculis careant, que imis cornibus prominent ante frontem : Nam iis in pugna utuntur juniores fed in feni- e. curd bu now venafcuntur , cum pr liis omnino cefferint.. Cervi (ut etiam Theopbrafus inquit libro €? capite primo de bifloria diguolci, plantarum ) quotannis coruua ainittunt : ideo fub ipfa die quam maxime invia perunt. Latent amifíis velut inermes, fed Qipfi bono fuo invidentes,Fit boc menfe Aprili flatuto tempore : idá opaci faciunt locis, ut mutari tàdio vacent 1pa« Puntir per id rempw nota quafi verecundantes, donec recipiant cormia.Decidua amittunt diffcilibus c» inatceffis locis, C qua inveniri nequeaut : unde illud proverbium ortum : qua cervi amittunt cornua. Quafi enin fua amiferiut arma , cavent nt inermes reperiantur. Cornu finiftrum zómpertum effe ( inquit Arifloteles ) à nemine adbuc fertur :oculunt ea imd tanquam quodam medicamento preditum etfi Plinius c Albertus occuli dextrum memoria prodiderunt. Zi pha- lange demor[i, vel à quovis generi ejufdem, cancras edunt : quod idenibomini etiam prodelje putatur :fed non carent fa 5o flidio. Cervi fililo, c^ cantu venalium, paflorumá, fiffulis capiuntur : mulsentur enim allicitnturá, ta voluptate, ita iit alter venantium cantet palàm, aut fibiler, alterclamferiat à tego, ubi [ociw jam tempus effe Jignificaverit. N amq, ani- . mal fimplex cervus eft, Ce omnium erum aiv culo ftupens, intantum ut equo ,aut bucula accedente, propius bominem. : , juxtave » hon cernat, aut [i cernat, avcium ipfum fagitt asd, mirerur. Sicervu eredas auriculastemeat,atevPmh ——— fentit, nec latere infidie po[funt : fin demiffas, facile interimitur. Maria tranant gregatim natantes porretdio ordine, €» P PY imponentespracedentium clunibus,vicibung, ad terga vedeuntes.Hoc maxim notatur à Cilicia Cyprum trà (ciel ; « Nec vident terras, fed in odovem earum natant. Cervoruin femina cornua non babent : nec mavibus nafcuntur, fi ervis. - elim per aratem yondui cornua gerunt, caftrentur : fed (i cornigeri teftes exciduntur, non decidunt cornua,» Wap RS -- ine eadem fervantar.Cervas tamen cornigeras; non fine natur a miracula, quandog, inventa effe compertum babeo.Hy- won na é E oui nen fidem facere poffunt illa corntia cerya;que funt Auguffa Vindelicorum apud Antonium Fuggerim no. feuntur. - ilfiimum divitem, in quorum fingulofex rami conpicitmtur. At2, idipfum confirmari poteft non difimilibw cerva cor- ] ibus, qua argento laborato ornata con[ervat Dux ille Bavaria, de quo à nobis paulo anto facta eff mentio. Vita cervis (st ANIME menGFia prodidit lib. $.cap. 32. ) in confelfo longa : quandoquidem post centum annos quidam capti int cumter- — | quibus 4ureis, quos Alexander magnu addiderat, adoperti jam cute in mana obefitate. Ceteri qubd vitatamlonga «nt cervis quanta eos effe ferunt. mon videtur approba[Je Ariftoteles lib.5.de hift. animalium, ubi fic imguit : Vitae]fe quàm * 4 "ga a fertur. Sed nilnl certi ex iis, qua narrantur, videmu : nec geflatio aut incrementum bimuli ita evenit , primes It pralonga : bac Arifloteles. Qui revera nihil certi nancifcipotuit ex bis, qui centum Amas polt Alexandrum mtorquibus auveis, Necetiamnum ex Ce[arà Augufli cerva , qua fimiliter 3 elapfis annis poft ejus 4 nunquam jugulari potuit, probibente torque argenteo, temporis diutur. quafi contetio , in quo Eur verbábac : Nolite tangere , quia Cefari fum, Monte Afia Hou h pud Arginu[am, quo loco Alcibia- ^ ex 290 And. Matthioli Comm: um in j Huh » illati p pofterioriavo aliunde e) fuerint illat;. Didamnum ben 7 7 ni i Arne bam extrabendis (agittis (. tt Plniusefl auclor lib. 8. c. t Rafis inquit li- iones cobibet : ex peft CAP. LIII. ^ P * ab. ? ER inoleribus gigluntureum oleo perunctijà venenatis befliis feriri negantur. Érucarü Ruce , quibus Olitores maxim? ininicantur ,animalcula funt vulgaris notitia , fed bortis admodum noxia , qubd hiftoria, quandoq, adeb numero[a praveniant , ut invitis olitaribus olera cuncta unatantism devorent no8e, Gignuntur (uff memorie prodidit Ariftoteles lib. y.cap. 19. de biftoria animalium ) ex virentibus berbarum foliis ,maximeq, ex brafitca., Primàm minus quid milio confiflit 1n folio : mox vermiculi indecontrabuntur & augentur : tum intra triduum erucus ^ leefformantur. Hatempore fene[centes motu cefant , [uad, forma immutantur, duriored, cortice integuntur, cuju co» lor auro fulget:ob idq, ( ut Ariftoteles prodidit Cr poft ipfum Theophraflus lib. y.de caufis plamtavum ) appi Mm PM, ; » : LU , z x ) Ee AKT WES ae ger ehry[alides , quafi aurelias dixeris. — Dum eoputamine integuntur , adtactum tantüm mobiles funt, $ paipttan ed - "€ pitt is geflarent aur. palpitantes. ut ubig, flirpium folia ac vami, uana , capite bicorni , corpore infantuli mado efe offerunt circa urbium menia , & « Remedia gafei poft A furia loimpona: borto fu, Columella praterea libat.dere ruflicacircavalcem nec. eis regionibus poft pluvias noxia ince[ferunt animalia , tur, vel mant colligi debent,vel matutims ij a nekippelamer Erttca, Grac? aurei ndo. ies oleartem Camubi Sic enim dum dbuc rorpent n gore. fi deciderint non amplius fuperiorem partem grepunt. (eg. eR noe ps fucco berba fedi macerata funt : nibil enim fic mediatu? ocent eruca. er jut angi asfencbi , affirmat , basip[as befHolasenecan i, fi mulier ; pues iia j ^ quamq, Area ter circumeat : peft Boc enim decidere nt: Ó xe ec bis. "9. Womina. referuntur ; [uperftitiofis funt relinquenda. Koiames Grart Latin Eric Araliel Riay a 20 jo In lib. Secundum Bisfboridis 29I vapbsoidets CANTHARIDE S. CAP. LIV, ad. n E Frumentis congeftz: Cantliarides ad recondendum idonez funt , quelieui vafenon picatocon- duntur; & raro mindoque linteo obligato ore, & deorfum converfo Re fuper aceti fer- curs * errimihalitum, donec aftu exanimentur : poftealino transfixze reponuntur. 4 Poten- ciis i, ventis quàmacerr. : 2 t t füicaca tiffime omnes variz, ? luteis lineisgagas in enn veis nibns ME n ifloQue corpore, craila, ac Tota blactatum modo prepingues: fed inertes ac imbec ze,que unius funt coloris. rU in.meo iot EN PROC aet. non legi- cawígevissuwunm ^ BU PRESTES ET PINORUM ean "Laer rr CAT.ITY ME e nma 75 int -Büpr enera quedam cantharidum,& pinorum etuca5que fupra cri- 'en 1 ifper intofte; reponuntur. Vis omni ! nis erodere, ul- ccrare, calorem elicere:qua de caufa admifcentur medicamentis, quee lepras/ferosqne lichenas,& carci- nomata fanant: menfes ciunt peffis en usaddite. Aliqui cantharidas antidotisimpofitas, aqua fübtercutem au áliari prodide: ento, quód urinam moveant, Alii pi s pedesque contra pc vensieibern o efletradiderunt. "T. - : f : L:3 3 x 3 ; ko sod á llientib tfi eas dixeris parvos fea. Cantha. imnentis . "i . [5] idum ur: fed ^ der. deinuti- Bupre. ' ftes, corpori ytum caput, t us bydropi alteri ita ji "i Galenus. Ex quibus faci 'im.qui d ablatis ca remedium. Qund cum a "Wr 7 ba £anthas 202 And. Matthioli 'Cónií. vantbaridum, que invtnt& njrumentà lutea tran(verfimin alis cingula obtinent , potiffimum fi injiciantur in vasfidiile Bupre- P9Vumh, deinde orivafis linteum obdutum fit varum , C vasitateneas inyer[um, ut linteum, quod cantbaridibus fubeft, Cantarelle: Germanis Gyolb Stffer: Hifpanis pariter & Galla Cautarides,— Bywro/ges Grac? , item Latin Bupre[les nominantur : Arabic? Xofoflis: Italico Buprefti : Germanici $nlfler: Hifanic? Arebenta buei. Wifvenolaeree Gr acis y Pinorum ertce Latin dicuntur : Bruchide pini Italis : Pytoriapfa Arabibus : Soie form von Gicbten GermanisGau- fanos del pino Hifpanis. à x. a Xavi pa, SALAMANDRA. — CAP. LVL S Alamandra lacerta genus efl, iners, varium, quod Fruftr creditum eft ignibus non uri, . Vim habet e- , ^ rodentem;calfa&oriam,exulceranrem. Additur, ut cantharis,in medicamenta, quorum vis eft exeffe, *Orib. 2 & lepras abolere : fimiliá; modo reconditur. Liquefac&tain oleo pilosevellit, Exenterata, detra&is pe- 3 e: "id dibus & capite; in melle fervatur ad eundem ufum; wars do- : x 20 vá uae, i. à x E s Kk EE. . à TÀ exulcerae j , SALAMANDRA. És - te, : : : ue PE à 1 " * F- 7 2c REL Ze e z 23 Ly ! x R dire m 4o : LES wo us E oc ies | 7 ridentima copiofe i namiuntur, Ananienfigr PER Alamandra in agro Tridentino copiofe inv 7, Ana f dene. locii. Tucipiunt enim apparere verno tempore, 414, etiam aut. entifima qo nifi dixerimus, ipfum b. nil gignunt ( ut Plin drz ge neratio, —]Inlib. Secündum Diofcoridis. «293 s9099$ALAMANDRA AQUA Fio ou (s e z z ges " Wd : Mp : SE vi a ar EC] LAM MHTTTTTTTTTTE aa A N | TH mi jim 22/2) nma : 36 PD cO b de maculis ve[per(a, bo. endo afpeffu aqu? atq, t pe, Latinis fimiliter Salamandra nuücupatur: Ar. | Adbaya : Italis Salamandra: € mandre, MN E Ans Salamantegua : Gallis Sala- ARANEUS . CAR EYIL Lr cae. 77 A Raneus, quem holcum, alii lycon, id eft lupum vocant, fuba&us cum f plenio , & linteo illitus, pro- latusq; utrifq; PUR ae aut fronti, tertianos circuitus perfanac. "Tela ejus impofita (anguinem fiftit, vulnera,qua fummam cutem occuparunt;ab inflammationis injuria vindicat. Eft & alterum ara- neigenus,qui candidam,tenuem denfamd; telam orditur,quem in alutaligatum,& lacerto appenfum, quartanis circuitibus mederi narrant.Decoctus ex rofaceo, & infufus, aurium doloribus auxiliatur, - "tuit capiat partim varum eam] mg, omniwm est, noffris adificis latifimas contexit tela d, init 1 4r. £05, qui ich, vel morfu venenum inferunt, pbalan , t; quorum bifloriam li !.29.64. Pis : Pbalangitmn efi Italieignotum, cr pluvium generum. Unum fimile formise, fed mu ATte corporis nigra, albis intercuv(antibusr dol. éphalangion Greci ocant inter genera araneortum, fed difingun bala vlanugipofus, grandifiimo capite. Quo diffedà ^a pell. ulieribus adalligati ante folisortum , preflant,ne ca minimo fub alvo , pedibus lrevifiimis , tanquam imperfedti. »araneittexti, Idem erat affertion, nifi diflingueretur virgi P caruleus lanugine nigra, caliginem concitans, C vomitus erens:bic €» ad maciem perducit... Myrmecion capite fora dolore torquet.Tetragantbii duo genera habent , pejor m uente linea alba,» iranf- part: um est, T : ; - T genera guttis. Acerbior bujusyquam ve]he. us Jit WA- cx Plin, E: 294. And. Matthioli Comm, : * H M ipi d E hic ori funtorem facit. At cinereus pofleriori parte candicans, lentior. Minim? aytem noxius eodem Phalaa- €, qui telas uiu, 615 1n parietibus Latiffime paudit.Haitenu de aranei c» plhalangiis Plinius.Cui Jubfcribens Aetius lib. gioram .. 12. (4p. 18. Pbalangiorum genera; inquit, plura funt. Que verb apud cos, qui de noxiis beftiis feripferunt Poaiiis ut E 3 plurimum fex uumeroexilunt.. Unum quidem ex bis vrbagium, alterum lupum, tertium formiearium secs ps e " eelaptes, quintum fclerocephalon, fexzum Jcolecion appellatum, Ac primum quidem vbapitum, id Pins f zundum eft, colore vero nigrum »4tini tive nigra fimilitudine, unie etiam appellationem accepit: C os quidem jon ie dium ventrem babet, pedes vero ex utrag, parte quam brevifimos. Alterum vero Tupus appellatum mufcas perdit eisc. p- féitur: ac corpus quidem babet latum ac vol ubile, partes verà circa ejuscervicem incife funt : amplus Autem . e «t jus emineatiastres babet. Tertium autem m iyriiectum, boc e$t, formicarium didum, quàd formicis maxim affimiletur. « lore esi faliginofum : corpus verb eju velut affris quibufdam infi quitum, prafersim circa der[umn. Quartug: deinde irdse- colaptes, eblongum est & viride, JHimulum8, juxta collum babet; ata, fi in aliquemitiuat, locos circa £aptt petit. Quin- tum jclerocephalum diclum, caput babet [axeum c» obduratum :lineamenta ver per omne corpui milia animalibus il li, qua lucernas noctu circumyolitant. Sextum poftrem fcolecium five vermicarium appellatum, fublongum eft e fub- * maculofum, maxime circa caput. Ai, be quidem Jpecies phalangiorum enumerantur.H ec de phatangii Actius. Ego atu tem afferere non dubitaverimyomnia hac phalangiorum genera baberi in Italias quippe que a me [epim fint vifa, quam Tarantg. 1/472 feribat Plinius, phalangia in Italia non oriri. Quin potius prater pradidia genera iniba € alterum veperittir omnis keconf. 9m pernictofiffimum, quod à Taranto Apulia civitate, ubi innumera eflatetota vagantur in GampisTarantulam eppel- deratio, lopt.1Q vero ab bis vatit ac diverse torquentur : fiquide alii perpetub camunt alii vident aln ylorant. oli cLamit ant. alii dermiunt, alii vigilus afficiuntur, plerig, vomitionibus laborant, nonnulli [altant.funt qui [udant.ali i; (mebundi fiunt, - quidam pavoribus infeflanur , Cr alii alia patiuntur miinmoda, fient, yhrreneticis, ymphatici ac tmaniaci [imles. 2 Que quidein [ymptomata tam varia, ac diver[amon aliunde provenire dicendus eff , quam ait ex vario borum anima- Ium veneno, aut ex demor (orum hominum temperament Nam atra bile tentatis, pro eerie omnia hec. accidiffe con[pexims tametfi non defintyqui putent Tar antula venenum dietim,vel boratim i i$, obboc,ut tam variis fretrerenia penam: qui ab ea iciuntur, Habentur Tarantule etiamnum inmari : Tyrrbeno tort adjacentibus, G* Romano agro frequentes : veruntamen non perinde acin Apulia nu [A inter fegeres in iflam terra cavernulis à quibus interdiu exeuntes, fpe eos me[fores iciunt , qui bu a Solifuga: £x mortifero avaneovum, enere quam Solifugam appellat J ulim Solinu: bis : — s. d quod aliis locis ferpensefl.boc Solifuga Sardo agris animal pert ! - mile araneis for i In metalli argentar iu plurima, nam Nomina, 0ccultim reptat, C ; entibus pefiem facit. Nomen ; : Arabicum Hamdebur feu Hanc dicum Ragno : Germanicum piti i reo mo s PNE ipei ari e o B aer donas vocant, to pione levam eriaca, muhridatico , ac aliis, qua venenoforum. M o In lib. Secundum Diofcoridis. zA. S E P S. Gd P. L LX. aliqui halcidicam vocarunt , in vino pota; morfusfuosfanat.- . B s j Sue qe tunc alcidicam ih Le b xe & 1o uU, —- —J37 V UE NET »»» * Y 4 NY Q LUIS Y» 120 zi £j Lacerta- rum con^ fideratio. in tenuem abit : vela verb, ac tarde pro[erpit. Ca n multis albis no» tiferos tisre[ber(a : fentir m Seps oppref- , gujfa cervic majori, cauda. à proprium ef obrem credendum put averim. aut fabu- men convenire a. Verim minim? veticendumdu- — 7 Apulia quoddam Lacertarum genus Terrantola vulgi dictum, s 4o quoniam fub terra delitefcat. Qua tum buminesmor[u perimat fecit. ut mecum quandog, cogita im, a1 €a fortaffis vola, - Nicandro ac Diofcovidi Chalcidica effet lacerta: aut Stellio, quod flellis maculata, infignitad, cernatur. Sed bac libr.&. duce Deo, latius explicabymus, ubi de bis, qua mor[u, veliclu venenum emittunt, (ermonem faciemus. Qua Graci cxsen, Nomina, Latini Lacerta wominatur. Italis Luzertola: Germanis $ytibey: Hifpanis Gartixd,- Que ver uy rect , Latinà Seps € Lacerta Chalcidica vocatur : Italic Sep * OEC E e $ : Y Rd * Tie. zd) $CINCIBRB- CAGNGOE X. ? XE Es CETTE m e : Ws. : Zoo VR C Cina 4Egypti,aut Indiz,aut rubri maris alumnus,quamvisinveniatur zin Lydia Mauritaniz. ^ zb JE tem terreítris crocodilus, fuigeneris, faleinveterarus cum Nafturtio. Ajuntcarnes, qua renes 55,4, A- je uoeBunsin id fibi irium vendicaile, ur fi drachma pondere bibantur, venerermraccendant. Verüm pollonia, E lentis cum melle, aut femine la&uca cum aqua poto, veneriscupiditatesinhibentur:additur —— i: i ECCE A eia Se ix SNO ? d. Dei NÓ ; ds CARLA MSAN 1 AN n» T Y S4 PAN M (CO SRSSINS TP « CARO ORAN ^t i MA PAN MONNI SOR fid NANI A t ANS Tametfi 296 And. Matthioli Comm. ax T Amet fi fc ribat Diofc orides ,Scincum effe terreflvem Crocódilum , fui generis : aquatiletamen animal eft. Quando- quidem qui V enetias importantur, inmatirubro, c in Aegypto Nilo flumine capiuntur. Hi quamyü forma crocodi- los referant , magnitudinem tamenlong? minorem babent ; namq, qui ad fummum adoleverunt, nofvates lacertasmae guitudine non excedunt .Squamis veftwntur (ubluteis, cefía à capite Ad caudam difcurrente linea. At non eadem crocódi- fis Is tunica: quippe qui nigronatura fu nt doro. Pau[anias in Lib »ya bicubitalesveperiri Scincos tradidit : veruntamenii ad Wiceni- 9705 0H deferuntur. Sunt in agroVicentino lacus quidam, qui Scincos etiam gignunt, fed maimutulos, ac mgricantes, qui- bus [epius utzttitur feplafiarii deficientibus marinis , non fine magno fortaffe bominum difcrimine. -Reprabat bos Fucbfius quoq, libro 1. de compofitione medicamentorum, fic inquiens : Scincusanimal eft in aquis degens , lacerta magne fimile , fed ventricofius : cauda lata, ut anguilla. ad natandum apta.Quapropter quos officine fubjwciunt, eum duabus caudis, ve- vi non funt , fed ex Vicentino agro allati: bacille. Qui tamen dum aliorum errorem meriro damnat, ipfe ( pace viri alio- 4e quin clarifümi dixerim ) in alterum non minoremmibi quidem incidiffe videtur , quod exiflnnaverit , legitimum Scin- cui, cujus effigiem damus, vegi lata cauda ad natandum, anguillemodo. Quandoquidem Fuchfit Scincusquo Forojulien- fis ager, & qua circa Utinum civitatem flagnantes funt aqua maxim [carent,e ci laterte magna corpustumids ve^ ter ,ac maculis varius, rotundum quadautenu caput. anguilla cauda, nigrumá, dor[um efl, Scincus verus non eft : fed pa- tius animal (alamandra generi ad(cribendum, quod tereffrem (alamandram non paucioribus referat notu , quam aquae fcinci tiles tefludines terreffres vepra[entant:ob id itaq, recte Utiuenfes hoc animal Salamandrá aquaticam vocat, abborrentá, Ecypt maxim, quód inter venenata omnino veputent.Huic fan? cum Aegyptio fcinco nulla eff cog nario:quippe Aegyptius capite hiftoria, conflat longo, dor[o quadantenus elato : ventre lacerta non majore : corio fquamis fubluteis, numerefís, mimmió, in uni- ver[uim referto : cattda lacerta modo tereti, breviore tamen : cefiag, a capite ad caudam difcurrentelmea. Talis nimi- rum Scincus eft , qui quotannis ab Alexandria Aegypti Venetias numerofus convehitur. Scincorum meminit Plin libro 20 28.cap.8 tubiita fcribit. Ex chameleontis fimiliudine eft Scincw.quem quidam terreflvem crocodilum effe dixerunt 1CAn- didiore autem, C? temuiori cute. Pracipuatamen differentia dignofcitur à Crocodilo aquatic fquamarum feta à cauda ad caput ver[a. Maximus Indicus, deinde Arabicus. afferuntur falfi. Rofirum tjus, € pedesin viuo albo poti, cupidirates Veneris accendunt. Utiq, cum fatyrio , & eruca femine (ingulis dracbins amnitim» ac piperis Ne v TAR y ut p» fiilli fingularum dr achmarum bibantur.Per fe laterum carnes obolis binis cum myrrba, Q pipere partmode pot e ejjicaci0- Crocodi. 165 4d idem creduntur. Prodeft & contra fagittarum venena. ante poffead, fumptu. Yn antidota quoq, nobilia additur ; rocodt- lhidor, D4c Plinius, CR ocoDiLus (ut refert Ariflorelesin libris de biftoria , €» partibus animalium ) ammaLeft magnum, CROCODILUS i E E Ls ad quindecim ufa, cubita cre[cens : quamvu ad duodeviginti Tee rus magnitudinem non excedens : idá, interra , non autem m e jokes proporcione rejjenda mumá, animal minim bac origine evadit: nam, fatw tx e Cujus rei cau (afl, quod idem rre tudinem equans.Linguam adeb indifereram babet, eta dir iio i ifc ! fixis, d aquatilis quodammodo efl. Ergo ut terreftri , locum o9 vxplanatam babent. Solu infer centra fuperirem me "nullam habere linguam videntur, nifi valdi vefupinentur, aut ic apiendum setinendumá, inutiles babet. Oculi crocodi- yet mandibulam;minimeá, inferiorem : caufa df quid pedes ad pi i i mitini cedens. mei lo fuili , dentes exerti , & ungues in pedibw asutifiti corum n roe efe genera Plinius ff auctor lecocitatt. , plerung, terram incolit , nodu vero agni [e mergit,inmet 4, fi 1 nfi magnitudinem , ih terra tanrà Crocodi- Unum majus.de quodlikiimus: a erum minu ili [miles mb e Crocodileam voca i geneta floribus vivit. ob id 'efltna. iligenter exquiruntun, I, ont nos. Illita quod, & vies. lifyumam , cum porn inuntam , £r contra fuffufumtio ura ferpit centes tolit. - EX aqua verb morbos onynts, quorum me : omnuesq, maculas. Et contra. comiti inii fufiones wihii utilia redicant Majors denttttdee nmm, fi. Corii utriufq, comis , ex acttoillitusls partibus» dU c ericer ocu Sanguis utrin[], claritatem vifus imma donas , Cr cat" nullus alius color incurfeverit , & primo parti: nii |. elsxum manditur ifchiaditit, bet Plinii. Ver T conftar.Caterim cim Scincus Cham leont Cham í gn abre] ore di ; leoni, les odidir libra 2-t Inlib. Secundum Diofcoridis. 297 CHAMAELEON. uos Un. t. deorfum ducta ventri junguntur , ut pifcibus: 8 fpina modopi[cium eminet. Roffrum fimia porcarie fimillimum : cauda gralonga in tenue definens, C longis implicata in feorbibus, latior terra eft quam lacerta.Pedes finguli bipartito fe» cantur, partesá, talem inter fe babent fitum, qualem pollex ad manm reliquam partem objeGiam. Sed ipfe etiamveliqua partespaulotenu in digitos quofdam findunz ar, aduncis unguiculis.Corpus a|perum totum, ut crocodilo. Mutat fim c0» lorem inflatus.Omnium oviparorum tenuifimus eft:quippe qui omnium maxim? inopia (anguimis vigeat . Cau[a ad mores anipa ejus referenda eft : pra nimio namq, metumultiformis efficitur. Motuseipiger admodum, ut tafltudimis : pallejcit cüm moritur, defunclus colorem eundem fervat. Subit cavernas , & latitat more lacertarum. Caput ejus , & guitur fi Chamz- quernis accendatur lignis, imbvium, & tonitruum concurfus facere Democritus narrat.1tem jecur in tegulis ufrum.Dex-« T 4 tro oculo , fi viventi eruatur , albugines oculorum cum lache caprinotolli. Lingua adalligata, pericula puerperii adimi. 39 Linguam, [i viventi exempta fit, ad judiciorum eventus pollere dicunt. 1tem dextram naxillam ad formidmes , pavo- 1636, corpore vero illito detrahi pilos : & felle alaucomata, C (uffufones corrigi. XwiyuGx ut Gracis , ita etiam Latinis Nomina. Scincus appellatur: Arabibus Afchancur : 1talis Stinco & Scinco : Hifpanis Stinco. ; rüber, TERRENI VVERME rreni vermes impofíti, praecifosnervos glutinant:tertianas difcutiunt. Decocti cum anferino adi- Iz infufi, affe&is auribus medentur : : Ps co autem deco&ti, fi in contrariamaurem infüillentur, dentium doloribus praftant auxilium, Triti in potu ex paffo urinam ciunt. — ^ 40 F Cres vermes etiam in tedicum ufiun veniunt, quandoquidem oleo incoquuntur ad articulorüm , nervorum, cru- Terre- ciatus.Veruntamen aberrant plerumq, myropola in olei conficiendi vationeImponunt enim vermniculos ip aneum c4. Porum cabum, c affufo inde oleo igni fervefactunt : quo fit, ut parvo momentoíi non modo inaffentur , fed penitus comburan- & cca ELE BIOoLhXan BH n H : B B ta ; - ^ & corum tur, nullo in oleo bumorerelidlo.. Fit autemectus, cim vafe vifreo excipiuntur, C diutius calére balnei macerantur , olei ve- alto inhatantes: n4ma, boc modo eorum uccus elicitur, comburió, nequennt.Preflat boc oleum ita paratum.prafertim ** fivermes rofaceo macerentur , ad podagruorum dolores, àcalidis defluxionibus provenientes , inunilis priis locis dolen.- tibusoleo, C mox fapeipo(itis vermibus in eo elixis, tufis , admiffisa, cum aquali cerati pondere, quod tria pharmacum x ex argenti fpuia, oleo C» aceto conflatum. Quibwsetiam commendayit Plinius libro 30. cap. 2. ipforum vermium beim melle triduo emplaffri more impofitum. | Quin C ip[osvermes in oleo veterielixos, C [uperpofitos. Ad bac z 'es vermes prius vino albo eloti, ac per fe ab[a, oleo va[evitreo excepti, operculato vafis ore, ne quid expirarc poffit lenthá aque immergnnur, ramdiud, efferve[cere permittuntur , donec in liquorem oleo fimilem vert antur. idam hoc, quod maxim? pr effet nervorum, C inte[linorum vulneribus glutimandis, — Quod longi efficacius amo, de quo libro primo diximus, fuerit admifIum : aut oleo, quod vitreis organise larigna, five abi- pna Laer ym ur. Nama, his additis nmiver[a corpori vecentia vulnera brevi Tempore glutinat , iis exceptis;que ca .— pitiinferuntur Dantur utiliter terreni vermiculi igne cremati, & inpulverem contriti felle fuffufts, e marrubii usn decoio z adduntur, in eleduariis ad idem paratisit Galenus docuit libro detheriaca ad Pifonem.Yriti;ac-ro[aceo f éd ED author ejf) padagricorum mflammationes extinguunt Yas ivrspx Grecis dicuntur: Latinis Yermesterre- va a: 7: Arabibus Charatin : Italis Vermi terveftri, & Lombrichi : G 7 rtr: Hifpanis Lumbri "ARI. 2S4 un erreftri, C Lombrichi : Germanis Sitgrotolil Hiper Lutnbrices de tierras pst: E »Yelab- (s Meylnn M&S ARANEUS. CAP LXIR Is araneus diffc&tus & impoficus, fui morfüs veneficia luit. Ji amba- Arinet (m or dj. uris có- "n derat, en fabulófum si morfibus. Seribit Plin as: yerfa reperiantur guituz. Italia * Nomin:z, Bes. Glirium confider. lato injuriam fieri putantes, fi t 208 — And. Matthioli Comm; MUS ARANEUS per In Ananienfibus montibus , Tridentino agro frequentes vifuntur. Nibilomins incoleinter venenata non babent: e id quod fort affis & calli C folis temperamento evenit. Siquidem nec Scar planes ibidem exorti itt venenum relinquuat, tit in eorum mentione fuperius diximus, Mveydxu Grace, Mus ATaneui Latini Appui: Halic Toe ftw: Grrpanieh itmauf: Hifpanice Murganhe. Mies, : MURES. 5o CAR XLIIL * Hie. qui in domibus oberrant, toncifos £corpionum plagis utilifmei imponi ; inconfeffo eft, si inallevos infantes Eo cde RICE » Marsinofrunfur germ jin sib qm in agrisin warini.V erum primum de iis differentes, n [o imo fic iet : Murium genera- perniciem morantur, Ariftneliverba referam, qui libro 6. debhrfteria anim . Jam enim femitia M ec is prater cetera animalia, majorem jn nedum n 1 m numero, t ig nic centum reperti unt. Marim in vafe miliario aliquando occupata, paulo po Y T is agri , tam inaudito modi etiam percipimus ortum redundantis agreftris i » diocres agricole, citm pridiem. lent, ut barum ex univerfo sies ers xk goes kde. ipioy c dum fLatuerint, poftridie manz or. CH 2 tempore b : po did Ji lefresinprimi-fe vel fues, ut Litibula effoderent, admi Dd i vincit,nifii siisenim qum fo zamen fupsvare capiam,C» t nega) ; i Sunt primüm intereunt. Terra Perfic qui vehementer confirment, Mure: luseft.Habentur in murium ge extabant leges, Glires in comis y bald Secundum Diofcoridis. 299 dr bicuban, rurfus aflate juvenefcunt. — Montibus Goritienfi agro conterminis, C in Carniole, Carinthie, ac Stiria al^ piti (jlvis maxima eff borum quandoq, fetura, — Quo fit, ut numerofi à'yenatoribus capiantur, prefertim cim fagina glande abundant (ylva.. Exeunt venatum node , & arbores faffientes, in quibus ftabulantur, fic eos flupefactos innumeros capiunt, adeo ut is repletis facis domum plerumq, redeant, quos poffa excoriant, c impofitos pra nimia copia cadis, [a le & muria affervant , quemadmodumpifces. Horum caro i utiliter eflur , qui canina laborant fame: namq, exube- rante pinguedine obtunditur appetentia , C tollitur morbus. Difcoquitur Glirí caro detracta pelle, & inteflinis exemptis melle inficlili novo, addito nardo ad tertias , atq, ita a[fervatur , quod conflet deplorata aurium vitia eo remedio (ana- Agricola « ri. Georgius Agricola, vir alioqui doctiffimus, C acerrimus vei metallica indagator, quód fortaffe veros glires non viderit, Cnt * tita, cognoverit , non fine magno errore putat in libello , quem fubrervaneit animalibus dicavit , Scitros à. villofa cauda, linis o- 10 qua fe operiunt C inumbrant, ita vocatos, Glires efe.Sed quod bac duo animalia inter fe maxime differant, omnibus no- xiftimá- tins effe arbitror, quam ut pluribus exponi debeat. — PorriMoN T ANY mutescuniculos magnitudine aquant, ac etiam Ve m » monta- MUS MONTANUS A : pe ; IY €onfider, , : : 2^ gu 20 n M :;5 * cinereo c 300 And. Matthioli Comm. €inereo c4 j á j ; e . vena bap paul) major : bunc varium appellamus, Nericiis córpóris ole dia rx hu inus i li ; : eporinis fere fimilibus ,breviconflat cauda, caret auribus, nontamen foraminibus, quà Ó * Pas » Ci color (ubviridis, Muflele fpeciem refert, verm magnitudine domeflicgs fear perat. Poflremo Indicus colorem babet ferà muri. n 7 : 1 WI en capi d V ei ir UR i murium montanorum , albistamen compluribustntercurfantibus pilis $ciuti imum prolixe dilieczereinl "kon goin itid : Kor s r her irai Mono i. onáder, Préfertim fi adverfo tradu mulceas.. Arg, bamiis demurium 4r» DEI ROHWIBIUPENESETIPWI, € pilo bifidiore ; adi nus de murium generibus. Ceterum po[fet & S c vu x u sinmuri Ld ieri rie uu E qu« illiadeo villofa, amplag, eft, ut ea fe totum Pacodia C contegat, n end * Ni dirige sit Mii d, Sieg Meminit sciuri Plinius libro odavocap.trigefimo ottavo, la verbi : AME ciuri , 0 puratisd qua [piraturu efl ventus, Cavernis , ex alia parte aperiunt fores. Dec«tero Yà aima a pro tegumento eff. Ergoin byemes E: provifum pabulum, aliis pro cibo fomnus. Hac ille. Non dejant, qui Sciumi carnes iW cibum paratas commendent , C» quod utile corpori prebeant alimentum, quodá, cum palato non vul- garem ineant gratiam. Haber etiam ejus pinguedo (utum in medicamentis ufum ubiemollire, ac difcutere opu fit. Cate- rum murium [lercus ( ut in libro detberiaca ad Pifonem legitur ) aceto fabadtum,capullu defluentibus utiliter dinitur. omina, Quinetiam pcr fe potum, ve[ica lapidem comminuit.Mies ita Gracis, Latini verà Mures appellantur : talis opi: Germa» aMeum. t Lj »»s 3e» lacomne decoctum, praecipui; c 39 này en * E SALONS E oou. r- JE quw. Ee : B 1 ré cad rur internis exulcerationibus; praefertim faucium ; pulmonis, interaneorum, veficze & renum: foris ve- i. ücucin Jaüims addito fale, datur exigua aqua dilutum.Minus inflat quodcunque femel fervefa&tum. ME —- sc [57 4 Me d A EE Rena c Tur£ munt: &eorumlachauftum naufeam creat, & ft ni, Sauf: Hifpanis Ratones: Gallis Sorice. : FÀa. LAC. CAP. LXIV. :quoniam pecus hocadftring "ex parte vefcitur: indefto juinum, ventri ma- gis idonea, fed ipfum turbant.Quibusin locis pecora, fcamn atidem,aut mercu- rialem pafcuntur, lacomne ventrem, & ftomachum fubvertit : a quale in Ju tibus efle, à nobis proditum eft. Siquidem caprae; quibus c: 1m verà 1m pabulo fuerit, primo foliorum partu evo- hum in vomitiones effundit. V entrer adítringit andentibus calculis marinis exuftum.Ft in fumn ibusauxilia- 3$ r5contra pruritum cutis, eruptiones papularum , & vitiatos corporis fuccos, recenscum mellecrudo, montiby calculis marinisad dimidias, ulcerofas ventris fluxiones adjuvat. Lac quodcunque ferum continet ime E vis n —e— plicitum, quod ubi difceílit à la&e, multó potentius ad purgationes redditur.Datur,quibus finea! nia volumus deje&ionem moliriut melancholicis , comitialibus; lepris, elephantis, & erumpentil toto corpore papulis, Ex omni la&efit, quod fchifton, id eft fciffile appellant.Lacautem fi&ili vet; ramoque ficulneo recenti movetur, we poftquàm bis, aut ter efferbuerit, totid cyathis , quot funt hemina latis: ita enim ferefcens liquidum ab eo dividitur, quo: vit. Sed cüm fervet, ne füperfundatur, conveniet fpongia ex frigida continu : fextariumqueargenteum frigide aque plenum dimitterc.Bibit Feolluosdenes pinpi- - autcaprinum,cum * cap S e. - magnopere inteftinorum rofiones | LN umlac« | m enm A im elit prag elt, cum meconio;& cerato i]litum. lenicis, hepa omi us,vertigino- fis, & nervorum vitio laborantibus oleni a fiquiti gratia, utoftendimus, fchiftum praebea contra venena antidoti vicem obtinet: autem,& expref deft. Qui veró recen gotium ventriinterani canes aluntur. Quocur proportionerefpondet. Ne -Bérvgor ng avra MyyG- In lib. Secundum Diofcoridis. 301 - fefolvit: prodeft, ubioleum non adfuerit, contra venena.Cummelle fi piter Mepsisiogees jug gingivarum pruritus, & oris ulcera infantibus emendat. Illitumforis Capaciora a ul et d pora; &ab albidis puftulis per fumma Ícatentibus afferit.Contra inflainationes & coe ie » ing fec virus refipit,nec vetu'latem fentit butyrum efficax eft ffentericis, & coli exulcerationibus d A ditur. In medicamenta addi folet , quae pus movent:utile pra-fertim cum nervi, aut cerebri aa ral o veficae cervix; vulnera acceperir.Id autem purgat, replet, carnem creat; ab afpide percuffis utiliffim " im ponitur. Recens obfohiis additum olei vicem penfat, & adipis vice fungitur in bellariis, en e x eofuliginis ratio hzec eft.Butyrum in lucernam novam ingeftum accenditur;fictilique opercu apr à füperne in fiphunculi fpeciem definat, & infima parte cu niculos clibani modo habeat, crematur; é 10 indealiud in abfumpti locum fufficitur, dum coacervetur fulieinis modus,quem facere inftitueris: pen- na pft deraditur ad ufus.Ejuseffe&us eft in medicamentisoculorum;exiccare;& adftrin gere:fluxiones cohibet, & ulcera celeriter ad cicatricem perducit. - ; LAG.CASEUS, BUTYRUM. NER 20 S jo. ^ A. : Es B d " $9 A f o E benighi alimenti faperfiuum im feminarum matmilirtgbina i; tribus diverfis effentii : nimirum cafcofa, butyro[a, ac cero[a, qua abinvicem fiparat - Sed à late primum rém exar[us, de co tamm facultates differam, cujus hac tempe[late tam in cibis, quam in me- dicamenti ef ufus. Tale autemeft bumanum , caprinum , ovillum, bubulum, bubalinum € afinimim.Et quamvis vete res ufi fueristtum catelino, tum etiatn equino: citm tamen in Italie , ac in aliis conterminit regionibus, quod fciam, eo- rum nullus fit ufus, bec tanquam fupervacanea omuinoveticend. cen[emus.Pracellit i igitur bumanuimn, quód temperatum 4o fit in omnibus fuis partibus. Hoc fequitur caprinum, etfi aliquantà ficcius fit.His crafsitus eft ovillum, minus, ferofum.Bus bulum deinde,ac bubalinum,prater id quód admodum fit cva[fum cateris long? pinguius babetur, Quamobrem lib.o.fimp. med.dicebat Galenus : Miror autem quo patto Diofcorides ex ovillo, c" caprino butyrum confici veferar.Ego namq, ex bu- bulo fieri novi, ac proinde nuncupatum effe butyrum exiffimo : bec Galenus.Porro afininum ficut lac omme feri exuberan- tia cups cateris pinguedine cedit.Probatur ip univerfum Litzolore, odore, fapore, ac Jfulflantia.Obidisiturprafer: La&is rur quod colore perquam albo vifitur, pellucidum, ac clarttm, von viride, nan luteum,non nigrtm.nec aliquo liyüre fff Probatio. fum : odere fuavi, [yncero, minim? aravi,aut vivofo: [apore quidem dulci, non amaro,acri acido atit falfo: fubftantia me- diaintercra[fum, C» tenue, ita ut ejus gutta ungui in[Hllata non defluat, fedem fua [pbernla permaneat. Quod autemta- le fuerit, omnium (22? praftantiffimm eri , Cv in cibisoptimum. - Contrüpefimmm prabet alimentum, ventriculum, ac , fotum corpus fubvertir, quod contvarias notas babuerit, quodá, ex marbofisan dMareprobat as, veneno[asó, plantas depa[cuntur. alterius cujufpiam animalis [cammoniam, timum dattir utiliter etate confi Xtrementis vacet.N ocet : La&is jrogenitum. conflat autem Condes: variam confequuntur tem- LaGisfa- cultates, apbtbalmicis,refolutis, C iis praefertim, qui late. c eduliisla- 1 a&isbi- ; bendira- x atefis alimeutis maj Atidt; potum Yero emortuoseducat fatus , lib.1o, 402 And. Matthioli Comm. , Butyri Jib.10 fimp.med. Bur rum preterea ( ut lococitato fcribit Galenus Y facultati efl concoquentis , paulum babens etiam dj. Gi CX gerendi potentia , in mediis nimirum corporibus fccundim duritiem, ac mellitiem. Corporum etenim plane durorumtu.. Wores prater naturam boc nequit medicamen digerere: at quain mollibus funt phlegmonaseas dr concaquit, c» digerit perfacili, Namparotides , c bubones , C» oris phiegmona, alie, partes complures illo pretfus (ala oriuntur, nimirum iy puero, ac mulieribus. Sed & dentientitum puerorum cincivis illitum, nibilo imbecillu melle gingtvas extenuat, per dias exitus eft dentibus: & aliosomnes in ore affectus phlegmonofos , pofleaquam fluxiwreflüerit, digerit &» pariter conce quit. Proinde cataplafmatis inditur, que extrinfecus unponuntur parotidibus , bypochondris, c bubonibuw, Sed cin ventrem devoratum , C» ex eo diflibutuin , magnifice confert expuitionibus ex pulmone , idá, in pleuritici , C'peri-. pneumouicis affectibus , cum boc , quod eos etiam «oncoquar, — Ata, fi folum limgatur , magis quidem concoquit , verlim ; i aliti rtbriticu in poflerum fervavit, & tem totus , qui apnd me erat cafeus , fuiffet abfumptus, talem fibi alium comparans art: pofferum fe : af iti ; trufcum Ü icis praferam , eum praefertim, Hetrafcs cultatibus : ita nec mibi fane vitio vertendum exiflmaverim , y Hetrufcu cater Pj e. 3 af * pU : * | 7 / j 7 04 atur Cajcio " i qui in noftro Senenfi Agr0, 4c Ct iAinnum Florentino ex ovillo lacte couficitur , qui vu Lg0 app. Cafciom Meca m L3 zs: Seti vires ex Gal, fue. à calfacit bec, atq, fict veferta efl facul 24 Ium 4 b ex umoeribus genitam dejicit ce cinfartu » & morbis inde pro venientibus opi Datur utiliter febrientibus ex » peru[lis humoribus emergentibus í (eri 74 [ 3 * cui du. La&is fa. jflet, in no cult. ex ubista [crib Gal, -Inlib. Secundum Diofcoridis — | ..303 iuetiam palpebrisexttinfecus, ubi quiophtbalinia laborant , fomno fefe dabunt, jmpofitum fimul cum rofaceo avo, m concoquet.Sed boc e[To lac mulieris recens ex mamilli expre[fum. Infundimus ipfum C utero ulcera | t0 rum per fefe y tumiisanedicamentis commifcentes, quibus mifceri potefl, utia, citra mor[um curantibus, C ubiin fede acera mitigamus pra famiei acrimonia dolentia, aut phlegmonas, ANC TIG As perpetienda.Sic € ad ulcera pudendorum u- timur, & omnia qua leniri poftulant five ob inflammationem, five mor[um, five ob malignitatem. Ead, propter &'can- erofis applicatur ulceribus, medicamentis anod ynis commiftum, qualia funt,qua ex pampbolyge conflant. Et quid attinet commemorare , quod ore contentum , collutum gargariz.atumó, vel maxime phlegmanas eju mitigat : Sed e to»fillas, C columellam, & antiadasphleg affettas admodum mitigat, & proindeangmain.. Atq, ut femel dicam, medicas qnentim eft leniens , totam quidem fubftantiam babens mordacitatis expertem : fed mulso magis,ubi concottione modes 10 t4ta patifíma pats ferofi bumnoris ab(umpta efl. Sic mibi videntur etiam medici 4d venena, que erofione interimunt, lac dari fuadere, velut & lepus marinus interficit C cantbaris. Sed y funt, qui aconitum, c tbapfiam fump[erint.Sed Bat vois. ex ratione fecerunt. Quad Graci yen, Latini lac dicunt, Arabes, Leben : Itali, Latte : Germani, 9mildy: Hifpani, Leche : Galli, Laid. Cafeus veró ita Latinis :vgàs, Grecis vocatur : Arabibus, Lubon (eu Gieben : Italis, Cafrio "Germanis, eft : Hifpani , Quefo : Gallis, Fromage. At Sern Latine dicum, Grace cj9os yer appellatur : Italici, Siero: Germanice, * 9nolcfen: Rüfpanice, Suero de leche: Gallice, Ser dulaiit. Quod deniq, Graci is«vgev, Latini fimiliter Butyrum amie. quant ; Arabes, Zebd : Itali, Burro : Germani, Syuttet/ & 3lucfen : mifpani, Mauteca : Galli,Beurve, & Buyre. t... Illud boc loco non prateveundum duxi , quüd in Greto codice manu (cripto non eueyemir , boc ef inflationempa- viel; fed gucmdv, id eft, naturale legatur: quod lac potius ftamacbum juvet, quam inflatione vexet : id enjm innuit ver- bum naturale, Hanc ledlionem (ecutus fife videtur Serapio : quippe qui ex Diofcoride ita tran[cribat : Et lac confert flo- 20 gacho, Quin C facilis pornit eff librariorum lapfus ob vocum [imilitudinem. .—.- EpaypidwaO. ^ LANA, ET OESYPUS. — CAP. LXVIL » He E: * «d 4 Uccidelanz molles é collo feminibufque, laudatiffimze habentur. Suübveniunt inter initia vulneri- Sus percuffis, defquamatis,lividis;offibus fra&tisaceto;oleo;aut vino imbuta :fiqujdem facilé fuccos combibunt,quibus immerguntur,& ob pecudum fordem( fic enim efypum vocant Jemolliunt:capitis, ftomachi, aliarumque partium doloribus, cum aceto, & rofaceo efficaciterimponuntur. Crematarum phlegmonas €orti cartie cohibet, runtur. Necfecus use cef n durer & fatis 304- And. Matthioli Comm. & butyro: In vell fed & genitalium cod E (erino ME c he cepa s. Um Lane fuccide, e earum fordida pinguitudo, quàm Graci Oe[ypum appellant;c» officinarum vuleus Tfopumbu- 1 midain vocat, plenifimé à Diofcoride defcripta fint, nibil nobis hic reli&um efl;quod declarandum » Adj jim d e[fe putemus. Caterum iguvquod Grecis, Lana Latinis dicitur; pariter & Italis: Arabibus , Sanf, po Suf. * Germanis. €5dmufige gfGollm : Hifpanis,Lana : Gallis, Laine. Quod verb GractclevaG-,Latinb item Oefjpu nominatur: Arabic Senferatab : Italice, Efipo : Hifbanic?, Ifopilbo bumido ; Gallici Graiffe de La laine forge. ; ; ^ Nomina. Tuzía, COAGULU M. CAP. LXVIII. [re coagulumtribus obolis ex vino , venenatotum morfibus, ccliacis, dyfentericis, & feminis —fluxione vulve laborantibus, ac rejectionibus à pe&ore;auxiliatur,fanguinem in grumosconcretum difcurit.Poft menftruas purgationes appofitum vulva cum butyro, przftat mulieribus, ut concipiant: 29 potum vero partus enecat, & à puerperio,pariendi fpem adimit. Equi coagulum,quam hippacen aliqui vocant, privatim ceeliacis;dy fentericifd; convenit. Hodi, agni, hinnuli;capreze laticornis,& dorci,apri, cervi,vituli;bubalids coagula fimiles naturas fortiuntur,contra aconiti potum in vino,& concretum lac in aceto convenienter affumuntur.Hinnuli privatimtriduo à purgationibus admotum, partus fpem in- tercipic. Viruli marini;caftorei vires reprzefentat: comitialibus,ftrangulatis vulvis;potu conferre exifti- matur.Sed fific vituli marini, hocexperimentum eft : aqua infpergitur , qua paulifper cum alteriusani- mantis,tum precipue agni coagulum,maduerit: nam fierit fyncerum, ftatim liquefcit in aquam:fin mi- nus; confimile permanet. Excipitur autem catulis, qui nondum natare poffunt, In fumma coagulum omne diffipata cogit; & coacta diflolvit, e e Ls pu d 3a Coaguli Nimalium coagulum ( ut Arifloteles memorie prodidit lib. 3.6.21.de hifferia animalium.) lactis fubftantia eft: quipa confder. 4 X.p quid in corum ventriculo, que adbuc latent , contineatur. Efl ergo coagulum lac ignem babens intra fefe, quad cum animalis tepore concoqueretur , cafeum traxerit. Habent coagulum omnia vuminantia : C? inter dentata utring, lepus. Quovetufliu coagulum efl, eb praflantiu : tale enim profluvio alvi mederi pracipu? poteft : atq, etiam quod leporis xcd eft. Sed laudatifimum biunuli : bac Arifloteles. Quid autem leporinum coagulum fanguinem vejicientibus conveniat /ut. Ecalat, Diofcorides fcribitminime quidem probare videtur Gal lib.1o.fimpl.med.ubi fie inquit:Coagulum omne acris,ac digerene exGal ftépaentie eft, ac nimirum etiam exiccatoria : nam nece[[ario id fuperiora comitatur. Ac leporis quidem coagulum comi- tialem morbum.fi cum aceto ebibatur. preterea profluvium muliebre [anare proditum eft:fed & lac inv woagulatum diffolvere : quod certà c nos experti [umusnon [olim in leporino.fed etiam in aliorum animalium coagulo,. Attamen le- 4o porinüm omnium eff pr eftantifimum. Sed C (anguimem in ventre concretufh fimili modoepotum inm / vet aljum | dioit as aee quenquam eo u[umrmovinec ipfe fum aufus acri uti remedio ad affectum adi 9 pof Pug tend coagulum eqti- T / Xo. nie ort affe ceteris leporinum : veritm non falüm ,quod quibudam feriptum legitur. mupes pede autem fanguinis ex tboracerejetliones leporinum eo aas prodiderit [^ 3t m ; num ad dyfemtericos,C? celiacos accommodari fcrip[erunt nonmulli. AH coagulum exi C pell i dicant, anquam vires obtineat caftorij. Veri quacung, proditum eff »qu dj coagulum fecu um cepe nns flare propriet atem,non eff manc tempus exponere. Quam yim Diofcorides e venenatorum morfus bic ribus leporiscapree,binnuli,cervi,eandem quoq, Nicander in Theriatis hifce verfibus: ;—.. Ev jj cda vlpucov auivaxas veggoio Mryug— - H'agovis nfgoia ardlgeif àmoMpeetos néas H. dxelgur vydiud y «lus dij niMipam Cyiov, Ao di Bye éevrix ninghpaAor dp amephvns Agonpatuv Gasorre dift) uxvafobose wogag — ? j uy Á $ fas, pis (5 diea o : Ami meiste acp feu Anfhaa : Ytalicum, Caglio: Germani" jus nomen Gracum-a«ría : Latinum, Coagulum : Arabicum, Anfea, Anfhae, * pcena lipp/cr àf (ipp: Hifpamicum,Coalbo : Gallium, Prefure. Lam Xaíag. - 9. CAP.LXIX.- mbranis » pn x I i i $ infi&ilealte- zueris , obftru&o diligenter vafe flagrantiflimo 707 i * | in ad ufus rum excolatur, donec adeps nter frigid digericur. Alii fi&ilefulciuntf cem penfet. Eft & alia curandi rario -se&to minuzi falis momentó: moX. tudines,& fatigationes levant. 9 'potiifi detr In lib. Secondum Diofcoridis. 305 ramentisimbuitur, hacratione. Pingue, quod odoratum reddi debet; demptis, quo:diximus cud luc üb. L BRA TN nulla maris aqua diluto,;fervefactum, perno&tare fini- ^ chmas octo quàm pinguiffimz myrrha: vino macerata, quod multosin annos affezvatum eft, mifceto. Gallin laceus, anferinusque fic odoribus imbuifolent.Cujufvis eorum percurati fextarii duo fi&ili olla erdpanuseritsgus xylobalfami, palma elatze, & calami plane conitufi fingulorum fefcuncia ad- mifcetur:; viniL ür : vini Lesbii veteris cyathusunus adjicitur:ea ter effetvefcüt prunis, mox vafe füblato ab igne, die, no&uque ; efrigerantur: poftridie liquata per linteum craffum mundum in vas excolantur: ubi ve- ro adeps coierit, concha excipitur , fitilid; novo den usoperto perfrigidislocis reponitur. Hyberno tempore id o adeoH fti à rae um adjiciant, quó facilius in unum corpus omnia coalefcant. Eadem ratione fuillus ad & vifinus, ceteri ; 6o fentabit hoc mo er ex pri- m, frigido loco 306 And. Matthioli Comm. dolocorecondat, Pinguia autem indito melle vindicanturà putredinis vitio. Visomnium eftexcal- facere;mollire, rarefacere, Taurinusadeps;bubulus,& vitulinus aliquantum adftringunt. Earundem virium composleoninus:nam refiftere eum ajunt iis, qui infidias moliuntur. Cervino, elephantinoque perunctos, (erpentes fugiunt." Adftrin gentior eft caprinus: qua ex caufa deco&us cum polenta, rhoe, & cafeo dy fentericis datur, & cá ptifanae fucco infunditur. Jus deco&i phthificisin forbitionibus prodeft, datur quoque àciliter iis,qui cantharidum venena haufcrunt.Hircinus ut qui validiffime difcutiat;po- dagricisauxiliatur, cum fimo caprze, & croco impofitus : huic proportione refpondet ovillus, Suillus Vveró contra vulva & fedis vitiaidoneus eft: ambuftis igni medetur. E fuc vetuftiffimus quifque fale conditus excalfacit, & emollit: elotus vino pleuriticis prodeftcinere, aut calce exceptusjinflammatio-- nibus, fiftulis, ac tumoribus fuccurrit, Afininumtradunt cicatrices corpori concolores reddere, Anfe. te xinus, gallinaceusq; conveniunt muliebribus malis, & ad labiorum rimas, ad mangonizandam faciem, & contra aurium dolores. Ui rfinum conftat raptos vitio alopecie capillosreftituere;pernionibus fubve- nire. Vulpinus medeturaurium doloribus. Fluviatilium pifcium pinguia perun&is oculis claritatem afferunt, fi infole liquefcant, & melli admifceantur. Viperz adepscontra oculorum hebetudines , fuf- fufionesque efficax eft , addita cedria , melle Attico, & pari oleo vetere: pilosalis evulfos perun&is ra- dicibus recens, & per fe illitus obliterat, atque renafci non patitur. L : EY ud deadipibus, fevis, C pinguibts, que in medicum ufum veniunt, copiosb, Gr abundanter locut fit Diofcori- - 7* des, utpote qui mon eorum modà facultates, c vires tradiderit: fed etiam vationem docuerm, qua illa curenzur, fjuffa - € pdorata reddantur, C putredine vindicentur : tamen cum de eorum natura , C facultate accuratius ( meo quidem 20 pe. jndicio) copiofiusetiam, y particular ius differuerit Galetius, nec v auum , nec à noffroinflituto alienum d. uximus y hicea res ex 9DHhid referre qua ab ipfo memoriaprodita [unt libro i1. fimplicium medicamentorum, ubi ita feriptum reliquit: Pingue- Ga. — do, C adips C? bac quoq, communifiima fum inter animalium partes, Namomnia qua bene nutriuntur, aut pinguedi-- : tiem, aut adipem obtinent. Qua vero macilenta funt, malea, nutriuntur fape omnino ne babere quidem apparent, fepe Pingued. yer) 26) pauculum, idá, ficcum, ut egre uti poffis. Porro differt a pinguedine adeps craffütie: ac propterea animantibus ARP roam margram rerrofiorem babentibus adeps provenit,velut bumidioribus pinguedo. Proinde pinguedo celeriter ab igne '— dique[cit,nec facilo, nbi liquata fuerit, rurfum concrefcit, cogiturve. Arhdeps nec facili funditur liquefcítve,Cr fufue " lerrim coit ac cüglaciatur,mulroó, apparet pinguedine durior.Sus enim bent nutritus, paftufve multam babet pingue i- mem,ob natalem temperamenti bumiditatem. At boves,C* capra, quacung, id genus cornigera,oh ficcitatem à "€ "1 ileofem, * piriguem im animalibus [ubfLantiam ommem , adipem appellato , ut plerig, 3* durimtm generant.At tu fi vi [ m , rdcipó ens j um boc genus tibi licet .Non tamen licet tibi citra mendacium adipem caprinum bumidiorem effe dicere, quàm fuum. Nam bic ommum ferm? aliorum eff bumidiffimus, ac proinde actione fua vicinam idens oleoniagistum emolliat, tum concoquat:ac proinde cataplafmatis, qua ad pblegmonas at» ., Capti- Mak ice folet. Qui; verà mor dicationesperpetiuntur aut in rectointeflino , aut in Ew pow m 05^ — gu adipem, quàm fuillum injicimus : nonquod acrimanías plus obtundat ( nam ex natura es dup "A: yis 3 ac proinde wrifcetur medicamentis ulcera curantibus , cujufmodi eff, quod vocant par)grum ) fed qu ruin tiem citius concrefcat, fuillus auteminflar olei defluat : proinde ipfum potius dyfentericis, Sock ip ír T mor(um eorum mitigareconfilit eft. Porrà ob tenuitatem partium nonnulla acrimonias magisvetun - ^us sa alto mordicatorum corporum, quod moleflum eft , haferit. Nam quod eraffarum eft partium , minus E Ulp 4^» tota corpora penetrat, & omnibus ipfum faniebus wmordicantibus ? ik cetur. Hac 5 linaram. enferinus, que in altocorporum mordicant magis obtundir : ft & fuill alidior eff Horu " | adep. — Ceorum adeps, ae gallinarum. Porrocalidior femper ac ficcior ef mafa ier tm puis oii minus tum calidus, tum ficus. Quippe mas ca[tratms eju(dem femper ge Diierdfanis jw Aci); caput commune eL, cujus memimif[e oportet : Pro animalium temperat x cien d rib aue poor. pinguedinis , aut adipis , aur quocung, mado appellare licebit Pr. vinde pinguedinem que Saillus. [eirsr cum fusomnibus prope quadrupedibus animalibus in cali e d -ecalfatteria bt: que mimubabet calidam, magis, humidam. or ; manorum corporum.Hüjus enim memini[e s a Ee E. à fübriium parcium eft , bujus operi ut 4d; Tauri-. ja fingulatim in majoris minorisá,vatione funt. i a - abr oecalfatereat lé veri pinguelins fuwrallef ditas, quas dep: fuillomultà calidior efl, C» ficcior. Rur[um id € hic hono rep -tumficciorem "marem autem caferazum afimilari femin vitali- i Msder rd noie caldi o eie onfiftens ; ra. refina, pice. adipe con puri movendo aptum, & dicam, omnibus quibus c vam habentibus, five ob o o 40 E appellant. At hircorum; r taurorum tum acrior efl,tum ficcior. tag, durities cirrbofas diffolvere nequis , fi qua etia . liendi :- Accipitur autem mon folum medulla In lib. fecundum Diofcondis. 307 Mors, MEDULLAJ CAP. s. x X. RJ i er - H . udatiffima eft cervina, mox vitulina;poft hanctaurina, dein caprina; & ovilla.Colligüntur eeftatis üiru,cüm appetitauturm quippe cim aliisanni temporibus concrementum fanguinis, & veluti ilis;in offibus inveniatur:nec facilécognofci poteft;ni quis eam offibus extrahat, & recordar, ull. molliunt,calfaciunt,rarcfaciunt;ulcera explent. Cervina perun&os venenata fugiunt, Mi oni modo, aqua refperfu füba&s fcle&isd; offibus tantifper elotze, & in linteum aqua fyncera emanet: & deterfa forde pinna, fiquainnatet, liquatae in duplicato va fe in tur : & ubi coiere, omni fice, queead ima fidit, derafa, fi&tili novo reponuntur. Quod fi ;poi ito omnia; quee de anferum, & gallinarum adipe demonftravimus. Talenus lib.i. fampliciummedicamentorum;vim habet indurata,C» fcirrbofa Corpora. Lemolliends, five mufculis, five tus [um cervinam, deinde ipforum juniorum boum, quos vitulos etiam nominant,ac proinde medullam eorum-virul memoria manet eorum, qua in quinto libro de bis (unit prodita. Ex vitulima igitur, Cr cervina medulla pesa Ateros emolliemes. — Et extrin[ecus uteru medicamenta imponuntur, qua ex medulla preparantur vin: vfübu, qua [ane revera eft medulla, fed c ex fpuna. t pominant; [inalem videlicet : quatum durior, tum ficcior efl , quam alia. 1lla enim molli de ego fpinalem feorfum per fefe abf, illa vepono. | Sed ea ibi urvinfque medulle cx. Jtag, in hyeme primum eas capio, velut & adipem , deinde in « um foliis lauri ficcis repouo: — Nam que recentia [unt c bumi dores fiant medulla. At fi quando ambiente calido, & auffri biculum neq, calidum, qualia fer? funt qua meridiem (ped : reponere, talibu:) nec bu- mopre- Viperarü, Uríorü. ;. parandac donec vi ratio, & fus. tendonibus, five ligamentis id accidat, five etiam vifceribus. Optimam femper exper. Medelle CUTS PP TERRA PPM 308 . And. Matthioli Comm. mo proximtm , atq, bumidum ( mam intalibus fitum contrabunt ) fed fupermum atq, excelfum , € ad Aquilonem oba verfum; parvas babeusfene[fras apertas, ut tam notu, quam interdiwab Ario fpirantes vemos accipiat : badlenu Gales muon ufu vero ciborum jpinalis medulla id nutrimenti corporibus exbibet, quod cerebrum.1dcirco pituitofum, ac craffum Me ibis generat fuccum; agve concoquitur;ventricilo nocet,nati(z am concitat: robuftis tamen ventriculi concoca, bonum prabet faculras, alimentum. Porro quaex offibus elicitur medalla , quanquam largius fumpta ventriculi appetentiam deffruat , pitui- tamó, cignat : fi tamen probé conficiatr, valentifim nutrit, magiso, ori placet , quam fpinalis , quód bec (apidiar fit in. Nomina. oyyyjbis (uis paytibus. MveAoe Grece: Medulla Latin? vocatur : Arabice, Mochial balbadam: feu Moch [unpliciter: Ita- lice, Midolla : German? SQard : Bifpanice, Tuetanos, C" Tutanos : Gallic? , Moelle. i. XoAJ., EGE LES ulceribus colis & jufdem ge. bus adaliig atus, j vifum In lib. Secundum Diofcoridis. 309. dita,que fato periculo fabulofa potiu, C" vana reperiuntur,quam vera-Siquidem,ut idem veferi Galenus falfum fanc efe. Vama. quippe qud ibi legatur,oculorum palpebras ranarum viridium fanguine depilari, cim potius Galeni tefmonio C etfi fen- eri 10 fentiam banc non approbet ) evulfi in palpebris pili barum fanguine venafci probibeantur. Quin G alrad huic capiti sce füfpcáus dumfube[fe videtur.quod bic ea, que de admi[[ariora equorum (anguine prodidit Galenus, de equarum fanguine que ad- miffuram experte funt, legantur.Nifi fortéinterpretum vitium fit, qui fexum in Diofcoride peyperàm iutarint.Praterea inquit Galenw:Tametfi non defint, qui turturis, vel columba fanguinem preferant in perforata calvaria, tbi rojaceo nes Tius invenire nibil poffis: nonnulli vero laudibus extollant gallorum , gallinarum, fan, iguinem a j quinis fluorem cere bri membranis: crocodili vero terreffris ad voborandamoculorum aciem: admif[ariorum equortiB quod [epticus fit. ad ex- slcerandam ulig, cutim : dome[ficorumq, murium ad &ugoxyogAévas Graci vocatas , id tamen nunquam experiri vo- lui. Metugbam enim ( inquit ) ne curiofus,vel ftolidus viderer fi tantis am, probatis remediis femel preteritisconfiderem fanguinem borum animalium illis plus poffe preflare, Quod fi quis hac experiri volet, certo fcio, damnabit non modo, qui talia fcvipferunt.fed c [e delufum facto periculo véperiet.Taurinus autem [anguis epotus antea quam concrefcatinter de- CASE 20 leteria recenfetur medicamenta , quód baurientem protinus ferangulet ; ut fexto volumine diffufius dicetur. Fjus nomen omina, Gracum «iua: Latinum Sanguis : Arabicum, Dem : Italicum,Sangue : Germanicum, SDut : Hifpanicum, Sangre: Galli- cum, Sang. - AaóénarG", FIMUM. CAP. LXXIII seeds bovis imum,fi recens admoveatur,vulnerum inflammationes mitigat : foliis autem in- five crudum,five crematumsaddito acero; fanguinis eruptiones cohibet. Armentarii, qui herba pafcitur, ficum fimum liquatum in vinomox po- tum,contra fcorpionum ictus magnopereauxiliatur. Columbinum vehementius & excalfacit; & urit: cum hordacea farina miftum , ftrumas ex aceto difcutit, carbunculos emarginat, titu m cum melle; lini emine & oleo: ambaftis igni medetur. Gallinaceü verb omnia eadem,fed ineficacius prazeftat: privatim, en contra venena fungorum , & coli cruciatusex aceto aur vino bibitur, Ciconia fimum,ítex aqua tur, comitialibus prodeffe credunt. Vulturinifiminidore partusexcuti produntur. Murinum cum aceto, & illitum, alopeciis medetur:cum thure & mulfo calculos expellit: fubditz infan- E tibus mufcerdz, alvi deje&ionem promovent, Caninum, quod flagrantillimo canis fydere fuerit exce- Xtum;cumvino;aut aqua potum, fiítit alvum.Humanum ftercus illitum;vulnera abinlammatione vin- . iter intumefcere non patitur: fed ea ftatim glutinat : ficca ex melle angina perungi commo- : erreftris crocodili imum, crocodileam vocant, que mulieribus colorem nutrit in 'at.Optima eft candidiffima;& friabilis, amylimodo,minime ponderofa,in humore , qug cim teritur;fermenti acorem quadantenus tefert. Adulterant eam ftuznorum £- : Xtos «unt, ipfumds non diflimile vendunt. Alii amylum, aut cimoliam mifcent,& ^ . adícito anchufgcolor rarum cribrum paulatim exprimunt;ut fe contrahat in vermicolorum f; pedit. em: qui ficcati pro cro ica veeneunt.Inter omnes convenireinvenio humanum ftercus,caninumáy gutturi impofitum, anginis auxili : : i 5 EImEREU. Humani limn,C fa- ftercoris z bd 4 & Mug EL ue d . experi- »Venqm [ecare cógebatur.. In bunc citm farté quis incidiffet. & mediamenti Neun: evocari. f quandorur[u aliqua in parte gutturis emicuiffer fumi mifonem pra- Hicamento illito Jlatimbominem curavit. Ut aut, nipfo tantum, fed c in alie E And. Matthioli Comm. inaliis,qui finili j i aui afr ; npricl; terne i apa amena dk dnos : : iles ; ] eralis.Porrà ubi convéntum effet de pretio, is qui vendebat fcri pruram: Hoc medicamentum, inquit;per antipatbeian dre utilitatem obti n 7 n curatur ne(ciat,unde conficiatur. jugit 1t49, alium daret , qui pro fo difc t Pu vide aA jus medicamenti fatturum copiam, priufquam ipfe , qui dele fate po Ps gor d^ Lj e tanti ille qui didicerat fuum bominem.[ed c jS fanabat:e mibi P p: w. tag, A morte ejus, qui indicarat, non 4c lubens obtulit.Erat autem flercuspueri ficcum,cum melle Attico 4d Hours ts wes cca ERE ; aui 4 Gitabat autem puer,cujus fler- €n$ ACCept rus erat yut ipfe qui medicamentum dederat oftendit, lupinis illis vi dedi varie, ne coctoin clibano , modicum (aletm , & fermentum as Pda: nita ME p E mediocriin quantitate , modo ut perfecté ea puer poffet concoquere. 1taq, cim primo dieeo vitu effet aus dile tamen 1o die nondum flercus capiebat, fed in eo quog, die rurfum eodem alebat vittu,ac tertio demum excretum fumebat:ac offea. arefacto utebatur fimiliter ut flercore canino, ut aute dictum eft. Dicebat autem illum, qui docuerat: pets na Ge bosob fatorem;pratuliffe lupinos : fefe vero experimenti gratia,carnes gallinaceas, aut perdici ex Void aut tenui jure be- anam cocias perfepe exbibuiffe, C" medicamentum nibilo minus operatum. At, ego fane bac tibi de bumano ffercore nartar oleam e; Poft : bec Galenus. Gibrerum fit ex humano flercore vitreisorganis aqua, prefertimá, ex eo , quod homovufus eXCrEYt- ^ : "à z e lee cuniculofis, exedentibus, finuofís, c contumacibus ulceribus mirifice opem prefiat.Delet & oculorum avgenas ae nubeculas. Quinetiam carcinomata fanat exterius adhibita. Int verb (umpta comitiales juvat, lapidem in rembus, pe ioa zaquaintercute laborantibus prodeft : item c iis auxiliatur, quinonmodo à cane vabido demorfi funt, KE f^ s ab omnibus aliis animalibus icit, qua venenum ejaculantur.- Porró oleum; quod poft ejus frillatitiam aquam ab "vs € emanare folet, carcinomaia, finus, aliad, ulcera, que Graci cacoetbe ducuntur, etiam valentius (anat. Bubtlum 20 ex ci, Aeindeflercu (ut idem Gal.citato loco fcriptum reliquit ) exiccantis attrabentitó, C ipfumeefl facultatu,ur palam facit; dum apii vejparumó, morfus juvat... Atq, bac ut à proprietate fubfTantic totius juventur, fieri boteft.Catcrim bunidum illud vere collekum,cum boves berbas depa[cuntur impofitum vuflicorum phlegmonas difcutit ,& aqua intercute laboran- tes juvat.Sciretamen oportet, omnia genusiedicamenta duris agre[tium bominum corporibus aptari, nempe fo[Jorum,O* — - oo mel[forum, & quiopus obeunt adeb validum. Qua C» ad eorum fcirrbofastumores aceto in catapl matis formam compüa Piu fita illinuntur, Caprinum pra igeventis, d acriseft facultatis, adebut induratis (cirrborum in modum tumorilus exGal congruat, nec tantum lienis, ad quos creberrimt medici mon pauci bujafmodi fercora applicant. zd etiam aliarum parti» um.Siquidem ego (1mquit Galenus ) eo ufus fum ad genu tumovem babens inveteratum, c ciliem uffo fieri cata- plafmateex farina bordea oxyeratum, indito videlicet boc flercare, G" mirificà bomo illefuit adjutw. Eratattem * rujlicus, in quoid [adum eft. Et jam etiam alius vufHicus, cum fic ufuse|er, nontantum im genu, fed étiam alis inpart ad tumores fimiles, perinde adjutweft. Nam acri eff medicamenti, quam ut mulieres urbanas, att pueros, aut om qui molli (unt carne,fanare pofüt.Quin &* ad aqua intercutem, C «d (Menicos varie caprino flercore utimur.Sed tenuiorum quidem partium, verüm baud manifeflo vedditur acrius. Quamobrem fani ad alopecias congruit, &* omnia ae. deb qua extergentia medicamenta defiderant,, ut lepras, p[oras,lichenas & boc genus alia. Mi[cetur C digerentibw catae plafiatis, qualia funt que accommodantur ad parotidas, c bubonas diuturniores. Eftenim vis ejus chjufgy etiam ufli, abterfaria, d digerens, nec eam parvam babet digesendi potentiam. Nam medicus qui[piam ex iis, qui ina, medicinam exercent, utebatur eoex aceto ad viperarum mor[us C multb fanb etiam magis aliarum beftiarun dà ex iis complures fervavit. — Et hic ipfe quog, medicus arquatis potandas ipfas aavgellus, boc eft, pilulas vino prebuit, C ad profluyium muliebre cum Tbure appofuit. - Queomnia fant optimu medii 107 Ae fi d urbanos, Ó honoratos, alicujusá, exiftimationi nos , qui bibant [pyratho n candidius habeatur, i i4 éhiearis menfura in acce[fu ex vino prabeatur bibendum ino plaftris ad id facientibus commi wni.Pollet etiam fuir viribus. oloco fic inquiens : Lupinum flet us quidam calicis cer : j qui j : uo(da quidem pblegmo i — eii d rabar, quod yel aviter pa[fosfed * dic quod non erat invetie ant, C cacent in mie. us; berbisd, proctrito confecto ex lana, non modaretur, effet cus contineretuv, pararipra indito [lercore quibufdam fu In lib. Secundum Duiofcoridis. D dm empiricus, ad ifcbiadicos, £y artbriticos,cum cert admirabile fit auxilium. We ita, fic babet: Incredibile unicum vemedium ifchiadicis C avthriticis boc efl, quo c ipfe Au[onius medicus fanatus eft , c multos ita jacentes , ut movere fe finecraciatu nequirent , intra quinq, dies flare , ambulare autem intva feptem dies facit. conficitur fic; Fimum Ibi- cum luna feptimadecima colliges , quanquam C alia luna vetere collectum, fimili efficacia profit, dum modo medicamen feptimadecima lunacomponatur.. Ex coergo fimo quantum unius manus pugno pleno poteris comprehendere, dummodo impar fit numeru pilularum , ipmortarium mittes , atq, adjiciespiperis grana yigintiquina, dili gentiffimé trita: tunc addes mellis optimi beminam , C vini veterrimi fextaviosduos é* contritis priuspilulis univer(a mifcebis , e repones in vafculo vitreo, ut cum fuerit opus, paratum habeas medicamentum ad (ubveniendum. Sed ut major [it medicamenti effi- cacia luna feptimadecima illud facere debebis, cim daturus fueris, a die Jovis incipe; per dies feptem continuos dato, 10 it4ut quiremediandus efb flans in cabello contra orientem bibat : qua potio ff ita, ut fcriptum efl data, C obfervata fue" vitetiam fi omuibus articulis , & coxa infirmus contrattusG, fuerit C immobilis , ac defperatus jacuerit neceffe ets ut feptima die ambulet.Hec ille : qui etfi non dixerit , quantum bujufce medicamenti quotide [umere affectos wir ap telligeudum ramencen(eo , ut in feptem equales partes dividi debeat , C una quotidie umi. Quad Grace &aénor Qr, La. Nomina, tinbStercus & fimum vavatur : Arabicé Hebel, Zebel, aut Bhar, baiuam : Italice, Sterco : Germanici, Gyvec Hiffanice Eftiercol : Gallice, Fiante. i i Obgor, URIN A. CAP. LXXIIII. piss urinam fuam cuique bibere, contra viperz morfus ac venena, incipientemd; aquamin- hter cutem proderit : fcorpionis, vipera» marinorum, draconisque morfus, ca convenientiilimé fo- 20 ventur.Canina ad perfundendoscanis morfus idonea eft : pruritus, & lepras nitro addito expurgat.Sed vetus ulcera capitis manantia, furfures, pforas, & fervidaseruptiones, multó magis abítergit:znomas,& precipué genitaltum,cohibet:auribus infufa manans pus fu pprimit:deco&ad; in calyce mali punici;ea- rum vermiculos abigit.Pueri impubis reforpta urina;orthopnoicis auxiliatur: decocta in'aereo vafe cum ...melleemendat cicatricesargema,caliginesque:ex ea & cupro idoneum auri ferrumen conficiunt. Quod in urina fubfidit illitu ignem facrum mitigat: fervefatum cum cyprino; inditumd; vulva dolores mul- eet/ftrangulatus levat;genas deter; Sy. cba cicatrices expurgat.Taurina fi cum myrrhain(tilletur, aurium doloreslenit. Aprina viribus eifdem praedita eft : privatim comminuit vefica calculos, & potu expellit.Caprinaadaquam qua cutem fubiit, cum nardi fpica quotidie biniscyathiscum aqua bibitur: utinamq; per alvum extrahit: aurium doloribusinftillara medetur. Afinina traditurrenum vitiis me- 3o deri.Lyncis urinam,quam lyncurium appellant;fimulac excernitur;glaciari coirevein calculi duritiam vulgà creditum eft: quare quod dea proditum eft, vanum eífe convincitur. Eftenim quodà nonnullis vocatur fuccinum pogguphtton ; idco ditum, quód pennas ad fe alliciat.Id potum ex aqua, (tomacho beranticonvenit, ^"& «$ d é ; Fun, F'acultate fant calida : fed plus Ucinard acultac, ex Gal, Urinz medici- 5 yncurio "etr, c opio, Mc AE. is quem ptof. x is ei viribus alculos omminuat,ut feplafiariorum,c» medicorum ert auctorum familiaritatem curant. Ceterum binc fatu comi Enteli "iri alioquin dodi dix. [p.27.dere metallica, opinio ; ; : Ei suarum reffimvniis pro- (22 de Lyncntü Téurinautbum. oener,. are videtur, quód aliquandoin y. Hapillos tirve-- ione. squod Lyncis quog, trina in lapilles mprobet quod contendit , quamá, vana fit opinio bac , es E) E 32 And. Matthioli Comm. f 4 x : NERTIAm de Saliya aliquid in medium afferamus.| 14, cum ejus non meminerit bi libris LS Re- alive vi- p Düman corporis morbis opitulari,ea de ejus viribus, cz faculratilan bic véferam , qua à G rp PER, res eX Kimplicium medicamentorum ineutorie prodi » qua 4 Galeno libro der, Gal. Verim id [ciendum e[F, vim ejus effe differe t libet, nibil i S - Z- ks Mee S ME L. » CAP. LXXV., Rincipem locumrobtinet mel,quod Attice regionis etpraci t lis,& e Sicilia;cognomine hyblcum.Magis probatur duleit &um à & miniméfl : ] lacem len praputiumàb nginze, collutum gar. H1 ciet:auxiliatur tufli, & à ferpente percuflis:contra hauftum meconium, cum rofac adverfus venena fungorum, & rabiofi canis morfuslin&um , aut potum proficit : cr inflac,tuffim laceffit , & ea dere defpumati ufusaptior eft. Primatum tenetin indezftivum:hybernum véró, utpote quod craflius conftet, deterrimum reputat x idoneum.Quod in Sardinia gignitur mel,amarum eft,quoniam apiflinibi abfinthio ve cutis in facie, Gc macule Es ie perunguntur.Heracliz in Ponto quibufdamannit dam florum dote melconflatur:quod qui edére, mente alienantur;ac fu agii gautepotum mu]fum;refampta,quocies vopii tà icum cofto illitum, C E. 3 d d concreti mellis genus, quo lon no 2 E! nvenitur:falis mo oco bibatur: vexatee vefic * eadem fau: vatione id faccbaro eveniffet.fi ex rore(ut ipfi contendunt)concre[ceret.Siquidem 2 foletactum yarefattumá, 6o liquor ab[wnptaigm aqua, diuefferve[censin faccbarum [alis mado in vafis fundo concreverit. Verum etfi fai In lib. Secundum Diofcoridis. 33 ari folia mel quam plurimum,adeb ut agricola velut ludentes canerenty piter melle pluit.Cui fubfcribensPlinims lib.. $2. fic inquit : Melex acre venit,C maxime fiderum exortu fitá pracipue ipfo firio explendentenec omnino priusver- ilia fublucanis temporibus. 144, cum prima aurora arborum folia mellevofcida iirvemumtur.. At fi qui ma- ii ortu H H - * 5e "m die fuere, un&kas liquore veftes, ca pillumd, concretum (emtiunt. Sive ille efi cali fudor, five quadam fiderum fa liva, five purgantis fe aeris fuccus : utinam effet & purussac liquidus, C fue natura, qualis defuit primà.Nune verà 2t4ne ta cadens alticudine, muleumá, dum venit fordefcens,Cv obyioterre balitu infedtus : preterea à fronde,ac pabulis potw,c im uteréulos conge[tus pum ; ore enim vomunt; ad bac fuccoflorum corruptus , & alveis maceratus, totiesá, mutatus mae gnamtamencele[lis natura voluptatem affert.1bi optimus femper tubi optimorum doliolis florum conditur. Attice regionis bic, € Sicula Hymetto, C Hybla ab locismox Calydna infula. Hactenus de melle Plmius citato loco.Verüm enimvero(ut ] j j ] igi f 7 7 eeadem Mel He- ko idem auctor eft libro 11.c2p.14- ) mel, quodin Creta Carina monte colligitur, mufce non attingunt, nec eo in mont. ead. om ufquam reperiuntur.Porrà venenatum mel, quod in Heratlia Ponti provenit, cujus bic memitit Diofcorides, Plinius quod, "iom. vecenjuit libra Ante citato, c4. 13. fubjunxità, & alterum eodem in Ponto gigni gente annorum, quod ab inania , d i gignit, Menomenon vocant 1d exiflimatur comrabi flore thododendriquo featent [ylve.Habentur praterea € aliamelli Meis ge genera, quavofcida non funt, fed ex plantis na[cuntur, utillud,quod ex anacardiis fluere Arabes feribunt, inter Grecos m m Strabo Geographicorum libro 15.ex arborum filiquis, quas arbores proferunt, denorum digitorum longitudine, mellis ple- nas, quod qui ederint , mon facilà evadant. Quinetiam refert Pomponius Melatertio de fitu orbis tam pinguis alicubi , Gr diemufo, cx celefli rore quemadmodum € id quod mannam vocamus : non autem iniis arundimbus , é quibu in aqua pa uch, ; iras alioqui docliffi c j diderim quód nullo, ut puto , auctorum probasorum zeffimo- SPhyiore" «Qua inre eas viros alioqui doctiffimos, plané ballucinatos crediderim, quód nulo, ut puto , awcho p ^ probata, quemadmodum in quibufdam arborum frondibus manna per f tentia, Namfiverum illud effet ut ipfi imaginantur ,nonmaá ^ dein ,q intiffin? fliplicium medicamentorumbiffovias ehrum fcituá, dignum nature opusin faccbaro: mannavocanus, quoda, (ua etate in monte Libano;aliisá, locis uper arborum frondes repertum fcribit. Quamobrem ma- Antique 2 59m Tüm cbarum. hoc mado vefine, gum, omnes fciffo fii arboris corticeemanamt. Alia praterea huc acceditvatio,qua(ut equidem ajbis tror) Matardi.ac Fuchfii fententia prorfie adver[atur. Nam quemadmodum in Apulia, C Calabria mana à fole tacta, dum arborum inbaret foliis parvo temporis intervalloin auram eyanefcit ( ut labro primo diximus in manne mentione ) diffiliiffet in auratit; nec guminium modo concreviffet, Eo á, magis, quód nufquam legerim in Diofcortde, nec Gale- charum 2 foliis arundinum colligi. fed in ipfis calami d etumeperiri, Qu iteflatur Strabo libro 15.Geo- bie, ubi aper in India arundinum mel fine apibus gignere: non autem quód ex rore in arundine fiat. ut quis M Xs d an mecum contendere , atq, etiam. ut (uam tnordicus teneret opinionem , Strabonis co- ere on ejf veritus.Preterea cum mem Bear c timc quur faccba- modo coatum,album,dentib. fragilesex his conjeave et; rore f[accharum neguaquamfieri.Quip- 1: esdem mudo rüre concrefats fal minime refert, nec dentibus fragilis deprehenditur, fed potius 10do le Quare crediderim antiquis faccharum fuiffe renuiorem;ac pra[Lantiorem il- e quoniam inan mandentibus t£nax liu partem in mundi ariferarum medulla , que per internodiorum fiffuvas exiens folis calore concreverat,ut C — faccharum noffrum calore arteconcve[cit, & adden(atur. Quàd cum accuratiffimé perpendi[fent bomines, liquoris rad prefantiam 4guo vi ffent, à natura edodii boc arte fe fadiuros exiflimarunt. Neq, id incaffum attenta[fe videnturyquane doquidei facchariintegros calamos a[fumentes, minutimá, incidentes , ignis calore tamdiu decoxerunt, donec uni übil ineminerit Diofcorides, c. noy defunt tamen qui dicant; boc etiam ante eos fackum efe leti, quiin Indie palu[lribus arum, cralfam progigni ait ut fiffis internodiis lembi vicevet dicibus dulcem etiam exprimunt bumorem ad mellis [uavitatem. At qui liquorem bunc; faccharum noftri ufus fuiffeexiftimant, proculdubio falluntur quodIndi non mod arborum vadicib.fibipotus parent cim illiusceli € [oli clementiafrequen abo te[fis eft loco nuper citato,uli fic inquis:Nul lia ngit annum feracem e[fe,cum femperterra orum, vadices, prefertim magnarum arundinum , C natura caleftisquam fluviali : ade quoi apud alios & fructu €oncoc L3 » 3 ro ? 4 . . : 314. And. IMatthioli Comm, concojtio eft : quetantum ad dulcedinem operatur quantmm ea,que per ignemfit, Sententia noftra Lucaums 1902, füf- fragatur,illud explicans hoc carmine: à; k- Quiq, bibunt tenera dulces ab ayundine fuccos. ; Quinetiam Marcus V arro,qui eodem feri Tempore claruit,bis tvibus verfibus etteflatur. dum inquit : Indica non magna nimis arbore crefcit arundo. Illius C» lentis premitur vadicibus bumor, Dulcia cux nequeant fucco contendere mella. t Ex ilspalam e[lbesomnes de factitiis 1ndorum potionibusyque iis vini loco (unt. fuiffe locutos : non Atiteii quod e» illi caimecimradicibus [accbarum aliquod pararetur. Quandoquide & nos ? glycyrrbiz.avadicibus quit 8 decotiis pref. físd, filiquis. ficut c ali daitylis,dulces elicimus fuccos ad varij ufus potationes : quemadmodum c» occidentales Indio 39 pluribus dulcibus arborum fruétibu [uos fibi parant potus. Sed ni ob id dicendum bos liquores, quód mellis dulcedinem pra. ffentseffe mel, negy[accharum.Nec inirum fane fi Indice avundines radicibus dulciffimum prabeant fuccum;non modo illa magne fedetiam qua ibi na 'fcuntur noftris fortaffe non multà grandiorescium etiam noffrates recentes manf quadante- nus ori dulces fentiantur. Quod autem minores arundinesin India vadicibus dulces prebeant potus fuperioribus carminis - bus explicavit abunde Marcus V avro,cui non magna uimisefl arbor.In boc tam? à Solino diffentit,cui arundisiés quarum ^. meminit ;vaflifiüma funt proceritatis.Hinc ergoeorum fententia explodenda videtur , qui credunt ex illarum magnarum arundinum radicibus faccbarum noftro fimilius fattit affe Indos, quód non quidem faccbarum " fed dulcesinde potus yini loco fibi conficiant Sed ur fuam opinionem auctoritatibus fulciret Manardus Ferratienfiss ut, lucidius comproba i Maaardi tiquorum faccharum,perinde ac mannam.ex rore feri libro 9.ep.5. Avicennam etiam admittit »quem tamen aliàsul ; ratioín- ejecit, ac reprobavit., afferens,quod ciem ipfe bujus fuerit fententia, ultimo capitetibri fecundi,antiquorum pue " " inannam vocavit,rm mquit : Zuccharum albufav eff manna cadens fuper albufar , 6 eft ficut. fruffa (alis. At no, qià buic opinioni minime adflipulamur dicimus Albufar,five Albaffer (ut Bellunenfis cafti avit ) nullo pacto Arabica lingua. - arundinem (jonificare. fed aliam Aegypti,c Arabia arborem fic ab ejuslociindigenis appellatam : NC *. ^ (ut teflatur Serapio ) arundinem Ca(ab dicunt. Quod manifeftà decl. harum Me: apud Avicentiam arboris effe mannam velgummi.non autem Graecorum faccharum in oneretum lllud infuper noftram compri fententtam quod eodem laco addidit Avicenna.fic inquiens: d rum recenfens, inquit : Affumprum [icut gummi ab arundin. al Quran Albaffec perinde ac gummi, ab interiori medulla exterius emanaffe, ibió, poftmodum i pec del qudex quàdAlbaf[er apud Arabes fui generi arbor ir,Cr ab arundine maximi differat, 4 j jj Ars Serapio- (055 manta VP uri: |. suuiiauiiio ei, cii aud quaquam fiat E. ] ifejte io capite de (aecbaro bis do ab arbore de[Hllet, manifefte offendit Serapio capite de (ascbar : vum, quod egreditur ab oculu ramorum fuorum, & à aded rm ex jnz.uccharo eju efl amaritudo, 4 ifcedens G. In lib. Secundum Diofcoridis. 3l$ bac id pre[lantius eft, quod in fictilibus , ubi violaceum 3 ulapium affervatur , efhlate concrevit : eo quod violarum diluté facultate bumeüiet, leniatá, magü.Ceterüm quiplira de [accbarolegere defiderant;que fententiam noftram longe ma- gisprobant, videant in Epiffolarum noffrarum volumine epiflolam ad 3 acobum Bofellum fcviptam, ibi enim plura quàm hic a nobis comprobata inveniet. Quod Grecis e£, Latinis Mel appellatur : Arabibus, Hael : feu Hafel: Italis , Mele: Germanis, J)0nlig: Hifpanis, Miel: Gallis, M yel. Quod autem Grac? : ednyaugov, Latine quoq, Sactharum dicit. Arabi- cà, Zuchar; Italici, Zuctbero: Germanici, Qucfer : Bifpanie?, AZucar : Gallice, Sucere. L Krges, CER A. CAP LXoIW3T Nomina. E to Ay ; Era optima eft fubfulva, fubpinguis,pura;odorata,& halitum quadantenus melleum referens,na- —tione Pentica;aut Cretica. Secundum locum obtiner candicans, & fuapte natura pinguis. Cane didafirhocmodo.. Exearaduntalbum, fyncerumQue ; atque transfundunt in vas , quod fatis habeat marinze ex alto petitas, infperfoQue nitri momento , decoquunt: cumque iterum, tertiove inferbuir, fcparatum vas refrigerant , ac cerae paftillum eximunt ; deterfa forde, fiqua fortcadharfir: tum denuo indita nova maris aqua fervet, uti retulimus : & vafe dempto ex igne, fundum ollulz nova aqua fri- gida madefa&um, in ceram fummam fufpenfa manu intingunt, quó celerius concrefcat , & quam mi- nima portio extrahatur. Sufcepto primo cera orbiculojiterum vafis imum aqua refrigeratum, tanti- fperinct amimmitti debet, dumtota excipiatur. Orbiculi lino confuti, intervacanre fpatio füfpen- 20 duntur, & interdiu continuó fub fole, no&u fub luna afperguntur, ufque dum perfe&te albefcant. Ve- rüm ft eximius ille candor defidererur, eademfa&itari, & identidem recoqui opera pretium elt, Nec defunt qui pro marina; in muria quàm accerrima femel, aut iterum excoquant , dein laguncula tenui, rotunda, anfam habente extrahunt: poftea orbiculos fubftrato affatim cefpite herbofo;infolant,donec .&andorem fummum contraxerint. Pracipiunt hoc obeundum munus vere, cüm fol remifía vehe- "gentia humorem pariat, ut nonfacileliquerur, |. Ceraomnis mollit; calfacit, modice explet corpora: datur in forbitione dyfentericis ac milii magnitudine decem grana cerz haufta; lac in nutricibus non patiuntur coagulari, b : f : ve vidersfortajf poteri ; pev(pirationes videlicet pro- ; pter alioru, entium, rum re[rigerantium materia eft. Ipfa autem pev , 4f vpofita. Siquidem paulum. ; "um 17905 : Latinum , Ce14, Nomina, ; à PROPOLIS & 4o pisei eligi deber flava;odorata,ftyracem referens,in vehementiariditare mollis & fatiches mo- Orib;le« DE t B B v4 1 2 it j L E re Wan er calfacit,& evocat:aculeos,& omnia infixa corpori extrahit:in vetere tufli fu£- b s, tá pronicit; 1mpecigines admota collit.Ea in alveariorum foribus, cerofzénaturz invenitur, Coo aeifty- us dicam, uA OTHRÉS, fur. Hujusetis 2.3. de coipofttione obreyi illis inner- 4 longa, & quibus fimilitudoy Cinfelios, Trag, ungue. 6o bor fuste nativa en : 'ant : cim defunthas Progerunt, b Alidiu fatigatum sxtote 316 And. Matthioli Co : ex toto portant.Si quà àla[[atws deficit,aut font ftra funt. Duce prebenfototum ten vita autem interimunt eos , cüm p dolore : : non cibos convebunt,. et ferere th um, pecie melilotum vnde ophyll; bis non attingi conffet.. poris ium examina invitent, nec l etfi eni In lib. Secundum Diofcoridis. 37 Vg?r, TRITICUM. CAP. LXXVIIEK Qe Ltritici peneribusad fecundg valetudinis ufus habentur;que recentia, & jam perfe&t adulta, colorem luteum referunt: dein fequuntur trimeftria, quae nonnullis fitania nominantur.Itag; cru- da incibisteretes tineas gignunt:canum morfibus profuntmanfa & impofita. Confe&useorum imila- gine panis, plusalit, quàm cibarius. E trimeftrium farina panis, leviorem cibum przbet, & qui faciléin demandetur.Farina eorum cum hyofcyami fucco illinitur adverfus nervorum fluxiones,quas Graci rhenmatifmos vocant: item contra interaneorum inflationes : lentigines exaceto mulfo tollit. 10 Furfüresautem in acri aceto decocti,turgentes mammas fedant: viperarum iib. auxiliantur: & rormi« PER nofis profunc.Farinaceum fermentü calfaciendi, extrahendiq; vim habet: 2 privatim callos pedum; cla- o: ow Xosqueextenuat: & cetera tubercula furunculosque ex fale concoquit, & aperit. Sitanibrum fari- id naconrra venenatos itus cum aceto , aut vino commodiffime illinitur : eadem fi deco&a in glutinic? zó- modum deligantur;cruentis excreationibus proderit : contra tuflim , & exafperatas arterias, cum men- zs Mam tha & butyro decocta, efficax eft. Tritici pollen fi ex aqua mulfa, aut hydrelzo decoquatur,omnem dif: 7, 9 f t Panis & crudus; & co&us cum aqua mulía inflammationes omnesillitu mulcet, es^. datis adimifceocur, Vetus " Pr'va- im ea, qua in cutici l cümemolliat,& quadantenus refrigeret: fed herbis fuccisve huic reiaccommo panisaridus, adje&is convenientibus, citam alvum cohibet.R ecens muria maceratus,ilbru » «citas im- petigines fanat. Glurinum ex fimilagine, & polline, quo charte glutinantur fanguinem exereantibus p tis pe um, 20 prodeft, filiquidius, actepidum cochlearis menfura detur forbendum. & alia tu bercula - IL TRITICUM HYBER- suenua, num ariftis carens. Tritici tognàmina ex locis fortita, enema - Trimefiria ver) permita, &» ulia, babentur: levia ba $ ato, in 38 And. Matthioli Comm. atq, in totum infirma. Leviffisnumigitur triticum,quoad fanplici ratione agere licet, Ponticum tj :pondertofits ex iis, qi, in Graciam advebi folent, Siculiá datur: fed vo ponderofiu, quod Buotia fert.Yndicum afferunt, quod athlete. qui Beotia zernos femifextavios vix poffint confumere, cum fuerint Atbenis, facile quina confumunt. Leve fatis & quod i Laconino agro conficitur.Horum igitur caufainterris voloó, intelligi debet. Nam c7 Afia ultra Batira quodam in loco adeb árande Técieuin frumentum fieri tradunt,ut nucleis oliva fua equiparent magnitudine grana fingula.1n Pifforis autem didis adeb firinum Yalicum, ?4fci affirmant, ut fi quis plus comederit, difrumpatur nece[Je fit. Hactenus de tritici generibus Tbeopbraflu.Ceterüm Pli nius Italicum noftrum omnibus pretulit lib.ig.cap.z.bis verbisstritici genera plura, qua fecere gentes.1talico nullumequi- dem comparaverim candore, ac pondere, quo maxim? decernitur.Montanis modà comparetur Italie Agri externum. Ha fuere fententia Alexandro magnoregnante, cim clariffima fuit Grecia , atq, intoto terrarum orbe potentifima : itata- men, ut ante mortem ejus anni fere centum quadraginta quinq, Sophocles poeta in fabula Triptolemo frumentum 1ta- 10 licum ante cuna laudaverit : ad verbum translata fententia : UE 1 Et fortunatam Italiam frumento canere candido. T Triicum picis yt- £9 «s IIL TRITICUM MULII plici Spica. bo 1, utpote cim à modio, fi fit aprum folum, ica campo , centeni quinquagenimodi Augufto procurator ejus ex uno. ucis mimus, germi 30 afli- quàm hordeum, culis quoq, leyius, nec perind tatur C in [pic differentia. siquidem als proveniunt : ut in univerfa vifitur Bobemi, aferisi, rigent ariflis, quod quide érfecundiw. — Triticum autem» « panis, eligi debet fradu contuma. pants furfuracei nde confett infr mun "alimentum , verüam etia entriculum ipfum ài t. Farina porro is praflat, que non. tempori , C crafib pe : et ique vero y decoquendi unmutuntur,. quemadmodum: In lib. Secundum Diofcoridis. 39 IV. FRUMENTUM INDICUM. £ERUMENTI INDICI SPICA. rr CS z Vif: deo 4 Hl AH 10 10 3 z ad ped Wrimas quaifrigu excitaverit item ad a[peram cutim Levjyandam Meminit tritici Galenu lib; visi ip td À iquiens : Triticum. medicamentum foris i ipofitum, primi eff ordims &xcalfacientium : non tamieti nec ne e£ reficcare y nec vefrigerare manifeflo porefl: babet verà tam quiddam vifcofum, c obflraens. Porró quod ex eo conficitur ^ amylum, eai wm [iccius,. Quod verà ex pane fit cataplafma, vim babet magis digerentem.quam quod ex guitico : nimirum cim Qr [alem, C fermentum panis adjuncta abeat : quippe cum fermentum vimbabeat attrabendi digerendid, ea, quain altorefident.Et primo defacultate ABmentorum.1n cibum a[fumptum( inquit ) egre COJncoquitur, flatuexcitat , laborem ventriculo infert , & caput vaporibus tentat. Potefl inter Tritici genera quoq, recenferiilludfius 49 menti genu, quod quidam perperam Turcicum appellant.Perperam, inquam, quüd 1 N D 1 GU. M , non Türcicum, voca- E "erm vi debeat.Nam ex occidentalibus Indiis primà allatum efe, non ex Turcia, C Afia, ut cyedidir Fncbfius. Bujus quatuor vi- dim genera, colore tanum citm granorum, tüm [Dicarum differentia. - Nam2, C rufejcentibus feminibus, &* higricatio tibus, C? crocantibus , & (ubalbicantibus Indicumfrumentum babetur. Calamum edir arutidinaceum, quen adinodum folia, cra[Jum,votundum , procerum, geniculatumycr. albafardum medulla , Sacchariferatum Arundinum modo,in Cuj mitate panicula fundit divulfas , [icis pluribus indeemergentibus,mutilis tamen, € granis vacuis, nunc luteo; P nunc purpureo colore,prout frugifere (Puca colorata funt.Frucius,in quo grana vaginisfoliaceis concludune vinipfacaule Plateribusprodeunt. — Horum [pica picee arboris conum tum longitudine, um crafirudine equat , circa domnino n&da coacervantur grana, penitifim? fefe flipantia, evia,ac fubvotunda ,pifi magnitudine,alba intus 7 dec verus, vecti lineis ordine digefla. E vaginari fafligiats «coma dependet,eo ipfo colos Radicibus nititur multis dtrisyac nervo[is fed minime cvaffis ndiboc femenquod Malitz — idia inagrum aliquot fimul; vella linea diffofiti,equalitera, difhantes,& deinde acuto palg ter. tritici hi« s Gr [Latim quatuor quinqueve grana finifhra manu in unumquodg foramen canjiciunt, pede "21 ne Pfittaci feme antur: & ua feriatim paffa fuo diflantias metientesagvum totum fe- 'eritin ABte4q! : di aqua macévant, nec ferunt, nifi priu terra. enfeEf etiam bujufcefrumcnti peculiare gea 7 . ^" 3 2 E da 320 And: Matthioli Comm. : liomenfein calidioribus locis, ade) ut ibi bis i 7 V. FRUMENTUM SARACENICUM. agro df nempevere & poft iia h emen bus fit 1talieloci. 1taq, biferum eft, calefacit & bumedat, verüm non multum àtemperatis diflat. Farinaex lade de- cocta preflat illita ad biliofas inflammationes. -Rufliciex ejus farina non folium panes conficiunt , fed pulmenta, quibus byc- meviditant. — Pinfunt quoq, ideminpila, C exuti grano- rum putaminibus ptifatam inde conficinnt , qua monnuli ve[cuntur e carnittÀm jure decotta , eff eniti cibus noningra- tus, fi recto coquatur, nec aded, ut grana diffiliant inpultem, fed integra permaneant. Ruflici, quicirca Italia, nie fines degunr , pultem , quam yi Polenta, conficiunts C» deinde forti flaminen faba, atq,pifum. — Hallucinantur profedo, qiti putant boc frumenti genus illud effe pabulum y jumentis puvgandis apti[- fimum , quod antiquiocymum vocavere. .. Quo fit ut Tragus Tragier. Es S - manifeft? fuerit deceptus , nen (olim quàd in hoc v er- vore, fed etiam quod buic frumento omaes tribueri -ocymo edorat ibutt: dendum videt: vis veórGracb : Henta , ve Formento, Italici: Nomina, Trigo. Hifpanicà: Foit« mo, five For Bobemis, Turecken Fermentone , & Satacino:G yis, Pobankas 25 on folümalimenta, fed & remedio- esaccedit. Cüm vero Frugum fuo aim PReEMET om os ru- ftant foliis , feme; 29. ad Tritieu tionerepurgatu & Lob.Tritici quinta fpica, Taber. IV. Panic tum, Trag.Eu h.Dod. Gef.hor.Frumentum Plinianum velMais oc lore candido, nigro; ber, modo luteus , ali In lib. Secundum DiiGoridis 32l - €&o, Cord. in Diofc. Frumentum Vaccinum, Lon. Eryfimum Theophr. Lob. Ocymum Cereale, Cluf, Pan. Tab. cui & Tragopyrum : Formentone vulgó Cafalpino. Ld Ke), HORDEUM. Q A-P EX XX 4 X. 4 [ TOrdeumeft candidum, purum;id minus, quàm triticum alit.Ptifana tamen obcremorem in de- -— À Mco&ione redditum, plus alimenti praebet, quàm polenta ex hordeo facta, contra acrimonias, atq5 Kou) 3 gutcuris fcabritias, exulcerationesi; pollet: quibus etiam triticea prifana praffidio eft: fed plusalit, ma- 26s» isdsurinam movet. Lacabunde fuppeditat, fi cum feniculi femine deco&a forbeatur.. Hordeum ab- ^i » 16 [o urinam ciet, inflationem parit, ftomacho ad verfatur, tumores concoquit. Farina hordeacea de- ; 154.4 irur in mulfaaqua cum fico, ut inflammationes, colle&ionesd; difcutiat: duritias cum refina, & optimü timo columbarum concoquit : cum meliloto autem, & papaveris calyce dolores finit; qui latus excruci- E HORDEUM. ant : adverfus inteftinorum inflationes cum lini feu OUSE mine, feeno grzco, & ruta illini juvat: ftrumas cum ? Omaía D7Z pice liquida, cera , oleo, & impubis pueriurina, ad exempl. 3 "K : POET concoctionem perducit: & cum myrto;aut vino;aut ^ prion malicorio, aucfylveftribus pyris,aut rubo; alvi pro- i. cum pi- fluvia fiftit: podagricis inflammationibus cum co- ce &re- toneis, autaceto prodeft : decocta in acriaceto, mo- "^^ do quo hordeaceumcataplafma; & calida impofita, - lepris medetur. Cremor veró farine ex aqua, atque "eum pice, & oleo decoctus, puri movendo eft, cum : eto fuba&us, itidem & cüm pice contra articulo- rum fluxiones prodeft.Farinaex his alvum cohiber, inflammarionesquemitigat, | N? sninus Hordetm in Ualia vulgara votitie efl, qu àm-Hordei triticum. Efl autem (ut Theopb.lib 3 6, 4 de plant bif, confidet, memoria pradidit ) im hordei genere differentia, quippe quód eliud binis verfibu, aliud ternis quaternud cumá, plura fenis : eft euim velejufmudiquoddam genus. Quod verb plu- "tibus conftruitur verfibs , bocfemper feré (pfins. pofitua, ardius conflat... Magnam c Indicum diffeentiam faci: à emvamis natum fit iyacbiari »ut ptopefui.: Et grandiores . rarzoresá, confiant raltüsminares, Ventioresá, 5 yore. 5 à foliis , ahis proximio- 5 ut Acbilleu cognomine. Et bordeorum ipforum aliud ro» InÍdins , mintsá, : aliud oblongius, májnsi, 4. arg inbicara- Tus. Item linde did aliud dens ad Bend quod C favinam reddere copiofius creditur: C contya h »yenem, e flatus; d intotumcontta celi mutationes candido validius effe videtur : bactenus Theoph. Oritur C in Gallia ordeum, quod cantberinum dici putaverim ; quia folliculo cafiratum : enafcitur. Galli qui ferunt.mundum vocant bordeun, quod fponte granum gluma concidat , in reliquo autem non nifi «gre deglubitur.. Hordeum magi quan triticum, vubigimoan it, mimus, tolerat imbrium impetus.Siquidem infeffi imbribus. aut uliginofis locis, aut longiore pluyia dilutis [atium - inlolium degenevare a(irmant Exit Hordeum folio triticilatiore, afferioreg,, quinetiam culmo feagilore, ac minore, fed articulis geniculato , fimplici in flipula ; fofio, c» cs quidem fcabro, latog, : grana fimplici amiciuntur tunica, folideinbereat, e cujus acumine arifle prodeunt firmiores, lengiares, mordacioresá, quam in tritico. Nititur Pinguiffio agro Hordeum committendum, quid ejus [atu facil matrefcat folum, nec fevi poftulat;nifi fo- terra. Preffat, quod candidifimum efl; fartum. ponderofum,,codt quod fitum non Cottraxit.Rt- mpe[ftatem, C hyemem validius, fic medica vi infirmiw.Hordel meminit Galenw libr. 7. [mpi, , Borüei eliqt Hordeum primi eff ord nis inexiccando,. "refrigerando : babet etiam pauxillum 2d ANGE a ccat; quàm favina fabacea; cui non infitit cortices : catera vero fimilia funt foris ütentibns, 1n quod. Legum naturam exu. ^ quantumicuna, coxeris, latuofa natura vemanet:.— 'Oquuntdum. puli E And. Matthioli Comm. |» pultis fpeciem referat: tunduntá, deinde, é tenuiincerniculo * modo melopeponum, ac papaverum Jeminis cremorem Manardi 65 commodiftimé datur ; quinetiam tabidis, c opinto. " ponis, cucurbita; ccumeris C" papaveris cremo tere antiquorum ptifanam percolanty modo faccharum,modh dulcium amygdalarum, »promorborum ratione addentes.. Ptifana febrientibus c pleuri heclica , aut mara(mo laborantibus, c prefertim addito Jemitnis melope- re. Manardus vero Ferrarienfis atate noflra acutimorbis maxime compe- , » IBinusd, recentiorum exi[Himar : quod, ut ipfe a[ferit, Itali buic cibo à teneris non a quodá, noftri ufus bordeum antiquorum hordeo facult atefit longe infirmius. forie - ductimedici Hippocraticam, Galenicamá, doctrinam [equentes, minimi a ccu, .— quódvemticulo laborem inferat. frigidos, nulli podagricis bordeaceum panem perido, pius à Diofcoride fimplicibus medicamentis Polentz confder, fufum aqua bordeum nocte una ficcabant, ac poffero die frigebant, deinde molis fra B by, flumvurfus exigua aqua a[pergerent, ficcarentá, prius quam molerent. Alii y purgabant , madidumó, tundebam: in pila , atq, in covbibus eluebant : ficcatum Ile: amolebant. Quocung, autem genere praparato vicenis hordei libris, ternas (eminis liui, e bulo, torrentes ante omnia mifcebant in mola. 1tali vera fine d dip. üifdem additis, atq, etiam milio: bac ex Plinio. Ceterum aliam rationem parandi facul.ubi nonex aliis feminibus admiffis , ut Plinius tradit , fed ex bordeotan datifimam fieri polentam feribit. — Quare crediderim , iis medicamentis, qu expetereinveniuntur, eam legitime imponendam e[fe , que ex v d, c viridi adbuc Nomina, Z*dadio pararidebeat : quód de bac utruhig, intellexiffe non dubitem. Hordeum quod Lat ralibus, Xabaer, aut Sbair : ItalisyOrzo: Germanis, Q3 difpanis,Cevada : Gall Hordeum,Ke mines diftin&ifr 3S ABE. potus fit, cui. onomen eft: isurinamcit: ren timcerebrutm veltientibus, officit. Inflationes parit , viti Perfufum zZytho ebur, obfequiofum, & operi tra&tabile redditu Nomita. fia, ut ex ea *0V GermAnice , In lib. Secundum Diofcoridis. 323 LZEA *1L ZEA DICOCCOS. * A M i p E. ME P die ferat z.& qe duabus filiquulis fi- tum fpica [pellatur ,in qua. grana fengula, v frumentaceorum modo. Tunditur utrag, in «lis donec glumam exuat; c frangitur in partictilasptiffana hordacea modo,ut fua loco inferius dicetur, Leves efficit pa- era fe- 50 nies, conco&iufaciles , baud ingratizu/iz. Zea meminit Gal.libro. fimpl.med. ficinquiens: Zea tmiverfa fuafacultate te qu odan modo in medioefl tritici , C hordei; itaq, ex Mlcognofcatur. — Ejus nomen Graecum fe, Latinum. Zea : Ava- Á [ : Nomina, talicum, Spelta, Biada, C» Pirra : Gerianicum, pel) Q5. eter Svorny Sinforn/c- Soincelforn: lta: Gallicum, Efpeltra, C Efeautre, - Diofcoridi;his tamen addere poffumus eam quamoryzamGermanicam Tragus — ^ 7Yocavit;& eam quam Zeopyron (quod Zez & tritici naturam habeat)Dod.& Lob.nominant.Dusad- ^ diteicones. I. Zeaprima& fimplex Diofc. quód fimplicis fit grani, an Typha apud Gal. C.B.Speta ^ . prima quoad iconem, fecunda quoad defcriptionem, Trag.frumentum loculare, Ruell. Briza Dod. gab 7 ^ Lugd. Briza monococcos »Lob.Monococcon & Frumentum barbatum , Dod. fol. Zezalterum rius 6o Fuch.Zca, Matth.Lac.Caft.Zea fim plex, Cord.in Diofc.Zea monococcos, Tab.S pelta vulgo, Ceefal,II. - Zeaaltera qua Aion Diofc.eà quód in geminis putaminib.grana bina jun&ta habcat.€.B. ZeajBrunf- Cord.in Dioft.Lon. Dod.gal.& fol.cui &c Spelta & Semen Latinorum: Zeg primum genus;Fuch.Spelta prima, Trag.Far. Ceef.Zea, Ador.Far.adoreum Tabernzmontano. Hec& ariftisarmatur,urexpreffit eben nomine Matth,Lac;Caft.Zeze majoris feu dicocci,Lugdunenfis bifforia. €RIMNOYN. ic. Crimnum 324. And. Matthioli Comm. sum Rümnur erafior £4 aut tritici farina extitit apid antiquos, qua ad pultemi conficiendam nitebantur: quaá, logo Nomini panis diutius viclitarunt ,ut. Plinius eft a&Gor lib. i8. cap. 8. Kelnvov id Graci , quod etiam Latini Crimnum »Q Hi» Jpam Farina atercolada, aut Rolum vocant. TN eg, Ruellium , neg, communem , vulgatam, Gracam lectionem bic fecuti fumus: fed. Marcellum , qui probatiffi mi codici teftimonio non tinesépyagor, quod facili conficiatur : fed aue Tépyagir,quüd egre concoquatur legendum putat, Apa, OLYRA. CAP. LXXXIIII. Em zexe generi t ol yraadferibitur, fed minusaliquanto nuzrit.In panes , ut Zea; cogitur, Fit quo- que ex olyra craffior farina, quam Greci crimnon vocitant. 19 en O Lyram z.ea e[fc [Deciem, Dip[coridis teflimonio,ambigit nemo,tametfi ac atate mon feratur in Italia : ideoó, Gali. Marcelli dem Olyram pollerefacultatib.ait, quibus e RA: is n trama, ter triticum, bordeum medium tenere remperas ho, entum A[feruit. Adducitur autem Marcellus, Diofcor.interpres,ut fer? credat,Olyramà Secale vulgà vocato, quo vuflici Alpium cultores paneuvconficiunt,minime differre. Qua inve Plinium alioqui fibi familiaremybaud accurase legiffe vide- tur cim non animadverterit.feor[im ac differenter fevipfiffeillum deOlyracrSecale,quod [jeciatimFarraginem appellat. Nam lib.4.c0.de olyra five Arinca fic idem babet Plinius:Ex Arincadulcifiimus panisyipfa fpifttor quàm far, major [i- ca, eadem C ponderofior.Rarb modius grani decem e feptem libras implet. Extevitur in Gracia difficulter. ob id jumentis" fccile. dori 25 Homero dicta.Hac eff; quam olyram vocant. Eadem in Aegypto fertilis facilisi). De Secale autem feribens lib, 18, . cap.16.1d autemsinquit,quod Secale five Farrago appellatur,occani tant um defidevat.Secale T urimi fub Alpib. Afiam vo- cant, deterrimum; & tantim ad arcendam famem utile. Fecunda, fed gvacili flipula, nigricia erifle, fed pondere praci- ad puum. Admifietur buic Fav , ut-itiger amaritudinem eju , & tamen [ic quoq, ingratiffimum ventri eff : nafcitur quali- cunda, folo:bac ille.Qrib.nonfolim liquido conflarenon ambigo, Secalam quidem abOLyra diffenre, (ed quid nullum aliud fit granum,quam vulgarissilieo noftra.Siquidem bac prater id quod in 1talta adbuc genuinum nomen retinet ubi Secala ubiq, feré appellatur, cateris quoq, notis Pliniana Secali correfpondet. Efl.n fucunda , fipula tritico graciliore, nigricant tum ip(a,tum ejus panis: quinetiam vuflici farris locostritici aut Mili tertiam parte admifcent,ut panis jon - tat, qua (eminum mifluta olyra minimvindiget, cim dulcifimum per fe conficiat panem. Ad hec plurimum fime : 2 Olyrz & ram à Secalanolirate teflatur gravifmius autborGal.lib.i.de alim. fac-ubi fic baber,deT JPG ia de ind lA (ome phe femen extrinfecus corticem babet ANS er cie eia decorticatim in panes congeritur:& paulo poft 1 &Manar- cim is non filiginem-fed Arincam Olyram vocaverit;e [eciatim de utrag tanquam de Mri Pom. F es vit lib.18.6.8,9.€7t0.15 enim pro filigine intelligit quodda pr ; sp 1 CU res panem conficiebant — Af fi s P e. is. Plinii aute vexha funt bec:E n : a. vea wer- 4 n Ruffor illa;at Pi[anBcandidier ponderofar verà Cretacea.7 ufum v 1 E (mue * e r ilic H j /«tavios quinq, Preterea floris ne M ie redire fextarios quatuor filiginis,vel gregali fine caftrat d Md icis s i feimodium, c cibatii quod fecundariit vocat fextarios qhatuor, fuifuris fextati m. Pra ctii tarios iino catera paria fum-1tem eodem li.c.10. Similago,inquit,ex n ed focii diis vedire femadios C pollinis (xt arios quinq. Ita n.appellant intritico,quod flor 2 db videas je feribere Gallib.n.de facult.alim.cap.de Yririta depanibu feribens,ubifie sp du figna qi autem huic ef f 7. alios propemudum omnes ,quibus ipfi imperant , panis quidem purifimu ency dace erani quum : zen hoc evo reperiatur.S E C A oc evo reperiatur.S E C acundi gra " voceriore; [ptc. eim in ue or ine primo :emollitalfferfie ion vat E fui dei fure nature Sertarelpmtradiie Rope umts gen eee Des Pa € Sordidos effcit ( Plindbaleea-t6 Y efiait p. gear. ina quod glutino[4 tmp laflicaós derat vires, E eabiles : minu alit quamtriricum € hordeum. 5t ventrispellit, prefertim adi Vague en jorum Mp is pus movenzibut, SemiitderaBum tineas ventri peli p farina ad glutinum librariorum poena nl B eetum dare [olentja Jhgpirepuk ant! u.pe um. manuumáà, rimas fa c dic 5 M» B inis 4 us 1 * i m "a xm ELS, ni randu enim lt Cereris tenacius Culmarum ciieequefa levi exple n. oL 4 Graci QAdfgi, Si quam iud eeu s fun feffucanda vitibw, junsi enim, am ge ; - s : : - & : : E r & In lib. Secundum Diofcoridis. 325 aliud apud alias nationes nemen nonbabet. Secala autem Se CUATLTE vulgaris Latinis Secale, five farrago: Germani, &ott: Ita- lis, Segala: Hifpanis, Centenoblanquo : Gallis, Seigle blan- €he: Bobemis, Zito. SecalefiveR ogga duplex eft, unum enim autu- mno, alterum vere feritur: hybernum majus, ver- num minus eft. Siligo, Brunf. Lon. Siligo vere- rüm & fecale, Trago: Secale Fuchf, Dodon. gal. Matth. Caft. Lobel. Tab. Lugd. Olyra, Cord. in Diofc. Rogea fiveSecale, Dod.fol.Fit aliquando ut ob copiofius alimentumattratum grana ob corti- cem tenerum ruptum longiora reddantur , que à fervore Solisforinfecus nigrefcunt, intus veróden- fiore & candida materia conftant.Quod vitium ali- qui matrem Secales , alii clavos Siliginis vocant. Ax Pliniuslib. 18. c. tz. hocintellexit, dum inquit, inter vitia fegetum & luxuriameffe, cim onerata fertilitate procumbunt: funt tamen, qui ftatuant Plinium*o loci id voluiffe exprimere, quod Theo. - phraftus 8.hift.7. 25» cuv, infanam foliorum lu- Xuriam vocavit. Hujus figuram cimnemo expref- ferit, innoftra hiftoria proponetur. 20 & liga. A THE R A. CAP. LXXXV. mA De ex zea fit tenuiflime molita : eft autem forbitio, quaíi liquida pulticula, infantibus conveniens, & cataplafmatis efficax. jo e "E Nomina. Atherz confider, MAG Qum Difemcides acie fuperi, declarcverir quid fe 4- TRITÍ cu —o bera, neci) arium quidem non duxius, de ea plura ——1.-1 h Jetibére, Veruntamenslludigmorandum non eft, quod non« E nilli auctores funt , qui Atheram etiam fieri afferant ex tri« - tico, olyra, C ainyle. Het Germanis vulgó Mofa ntncupas tur , uttinturá, ea plurimum non mod) tnfantulorum la- entium cibis , quemadtodm nos pane in aqua decocto.fed € quotidianis menfis, quam ex fayina, lade, cut 'Jro pa Tant,ut ii quidem notunt, qui diu in Germania verfati funt. Qua Xjex Grett, Atbera item Latine , Q Italici nomina- fur : Germanico, o8 : Hifpanis, Papas. — Tecy o. TRAGOS CAP. LXXXVI exi. quandam halica frugis figuram getit » multó minus , quàm zea nutrit, quód multum aceris habeat : quare egrius conficitur, alvumqQue magis emollit, Te » quim aliqui balizam, nonnulli ver) far noti réferre afferunt , bac atate, quod eco fciam, non proye- min Isália. "Ar quoniam( ut Plinius inquir lij i cap.ia.)) €x Oriente peregrinus nobis invetlus erat , unde hoffro ptiam. f. tam longo temporis tradiu , velidio Ttalicocultu,inpro- prium redierit folum .&x quo primum ad pos advehi capir, 4t Thalis quam pluritris even;ffe comperimus. Nomen es J&s Grecum rgéy&, Latinum quoq, Traguh : Arabicum, Sult : Germanicum , Slnelforn: Gallicum , Double tu:- quet, Tro Be Cum Nomina. Trgícós Fe eYoinnumere deferuntur plante. mirum quidemman efl, Nomina; 326 And. Matthioli Conim. Cum T:agos Germanis 2fimcforn dici au&or fi i i i M ; 1 iig Bae ixeume atthiolus , placuit figuram Frumenti feu tritici Beau. AVENA. CAP. LXXXVII. : 5 Meu s rae : Ave genicula quzdam habet : folio, & ftipula Deae - ^triticum imitatur: & in cacuminibus dependen- luci locu. tes parvulas veluti 4 locuftas bipedes gerit, in qui- te bipt- bus femen continetur, utile ad catapla(mata ; utihor- jer C deum. Pulte hujus alvus fiftitur: prodeft tuffienti- 10 Disexn. i. bus in forbitione fuccus. P locuftu- 1 E. io : Hp 3 Eus Avena , vulgaris notitia feges , feratur án tampis Avid gaudeatá, frigidotradu , c edita fit à natura in equo. confider. tUm potius , quam bominum. alimentum , in Germania ta- men ab aceribus vepurgata, & juve pyuguitum carnium elixa , frequenter in cibis fumitur , quemadmodum in Hetruria far. Croryza. Sicenim parata cibus fit baud ingratus, C prefers. tin ubi eftur antequam difüliat. - Quim C pulticulam Germa- hi ex ea parant eadem ratione ,quam in. Atbera paulo fupe- 10 Ee. víus retulimus. Bromos , ideft, Avena ( ut Galenus memoria — ex prodidit libr. 6. fimpl.medic. ) unum efl ex leguminibus verim.. Gal. ut medicamentum fimilem bordeo vim obtinet. — Namillis— tum de[iceat , C digerit mediocriter , C fine mor[u: tempee — viem autem babet paulo frigidiorem : nonnibil etiam adfirie ionis obtinet, ut ventris profluvia juvet. Et primo de alimem torum facultatibus: :- Hoc femen (inquit ) in Afta perfe- - quens efl, c potiffimum in Myfias queef fupra Pergamum, ubi Ge Ephe , Gr olyre uberrimus eff proventus. Tumentorum. - autem eft alimentum , nom bominum : nifi utig, aliquando 3o extrema fame , ad panes ex eo quoq, femine conficiendos coripellantur. — Citra famem autem colum, ex «quaefur — — cum vino dulci , aut fapas aut mul[o. -Eadem cum putamine. calefatla, d» in facculis adhibita, flatuofos dolores tollit. Ca" teram Avena farina ( ut Plinius adnotavitlibr.22:64p.25.) E decotla in aceto nevos tollit. Seges bac , qua figa Grágt: A- omina, vena Latin? vocatur : Arabice E. c dci i E Italice , Vena five Gena.: Germagiet, abt : Hifpanich, Avena, & Ayea : Gallicü, Auoyne. o. : Lj Oryza. provenit , 6 7 didumefl. Gaudet loci - eopiofa in mennulli Ita Inlib. Secundum Diofcoridis. 37 pitfifima in Afia Syria, lg ypto.In cibis Oryqa admodum eft familiaris, concottuó, facilior evadit, e ori gratior ubt ex lade bubulo, aut amygdalarum cremore,ant carnium pingui jure decodla fuerit. Datur utiliter im cibis , dyfentericis, taliacis, C" diarrbaa affectis, prefeiim ubi prius torrefatta ,'inladte, inquo igniti calculi fuerint extinili decoquatur. Sunt,quià atyz.am quod, dicunt genit ale augere femen, inbubulolate decoctam,additis [accharo, C» cinmamomo.Oryz.& decoctum sitiliter dyfentericis infunditur, ac etiam potandum datur. Farina bell? quidem cataplafmatis admifcerur re- gellentibus -mammarum incipientes inflammationes avcet eum rofis & antbemide decota, C illita. Huju meminit Gal. qui lib. 8. defimpl.med. facultate, fic de ea paucis feribit : OryXa babet adfiriclorium quippiam : quare mediocriter ven" tremfiflit. Et lib.t. de aliment. facult at-Semine boc, inquit, omes in fiffenda alvo utuntur ipfum codem modo, quo bali cam decoquentes, Diffeilius ramen quam balica conficitur , G minus alit, ceu ttg, Cr inedendi [uavitate ab ca quam to plurimum deficit. Ut Vev/« Gracis, itaetiam Latitis orya nominatur : Arabibus, Arz. feu Arz4 : Italis, Rifo: Germani, Nomina: Soieif : nufpanis, Atroz. : Gallis , Ràs. Oryza: esf Théophrafto 4.hift.5.ex qua Plinius lib. 18.cap.7. Ptifanam fieri fcribit , quod aliqui de Oryza quz vulgo cortice nudata venalis habetur, intelligendum volunt. Dicitur Oryza Italica ad dif- ferentiam Germanice. C. B. Oryza peregrina, Trag. Oryza, Brunf. Cord, in Diofc. Dod, Matth. Lac, Lon.Lob.Caft. Czfalp.Lugd. Cam.Tab.cui & Hordeum galaticum, coss Xedge, HALICA. CAP. LXXX1X. S e E. : ior. Deco&ain aceto, illitaque leprastollit : unguium fcabritias extricat: inci- v - pientibus ag ylopiis medetur. Deco&um d yfentericis, quos excruciat dolor, infufum, idoneum eft. — ^Orib. E^ rd H^ antiquitils parabant ex z.eay cretam, & aypfum admi[tentes. Hujus rei auclor eft Pliniuslib.18.cap.1. fic in- ie - ^quiens.Halica fité z.ea, quam femen appellavimus.Tunditur. granum ejus in pila lignea: nam lapidis duritia conte- ucils. ritur.Nobilius, ut norum eft, pilo vinttorum penali opera. Primori inef p »yxis ferrea, excuffis inde tumtcis.]erum iifdem Halicee armamenti nudata concidiur medulla. Yta fiunt balicatria genera, minimum, ac fecundarium, grandifimum verà 4- — pherema appellant. Nendum babent candorem (uum, quo precellunt, jam tamen Alexandrina praferuntur : poftea mi- catio ex zum dictu, admi[cetur creta, quetvan[it in corpus, coloremá,, C teneritatem affert. Invenitur bac inter Puteolos , c Plinio. 30 Neapolimin colle Leucegeo appellato-Halica adulterina fit maximi à ze, qua in Aphrica degenesat.Latiores ejns [Pica, v Mica ex nigrioresá, & brevi e pinfunt cum arenae» fic quog, difficulter deterunt utriculos : pofleaó, gypfi pars quarta in- zea. A- fpergitur, ata, ut cobaferit. farimario cribro [ubcernunt : hadenus Plinius... Ex quo mon (atis admirari po[Jum,quod vete- Phricae es Gr eretam, & eypfum in cibis fimul cum Halica citra noxam efita[[ent , cium proculdubio comperzum fit , gypfum , in corpus affumptum adeo [piritibus meatus "fime han terraa Nifi fortaffe dixerunus, quód quan- quam aliqui cretam, alt vero g ypfum halica commifcerent; ut candidior, C mollior evaderet ; ablutiouibus tamen prius tam expur y dbant quam decoquendam traderent. Namq, C boc tempore gingiberis radices [abril rubrica infictunt,ue Giogibe- illas à carie, Óreredimne vindicent : qua tamen C abluitur , & deraditur , cr cribro excutitur, cim in ciborum cohdi- t mentis, vel medicamentorum miflurisezexperuntur.. Hoc enim mibi vifus ef inmuiffe Gal. lib.1.de alim. facult. cum ait: Tiliciun. Ceterum diligentifiimé,dum ex balica elota forbitiones parantur, animadvertere oportet. Quippe ciiin Halicam ad for- rur. 40 litiones parandas elui precipiat ,id (an facere videtur,ut repurgetur A creta, gypfosquibusinficiebatur. Qubd autem in cibum non fumeretur Halica , quaab omni mangonio non e[fet purgata, oftendit adem Gal; loco nuper citato, cim in- 20 Hefe Zea, iem dicoccon appellavimus plus alit,quàm oryza:alvüm 4 magiscohibet,»fto- ^Magis macho longe uti Halice vires ex quit: Halica ex genere eff tritici quevalenter nutrit, [ucctmá, lentum abet ,fivein aqua dumaxat coilam cum mulo, Galeno, aut dulci vino,aut etiam ad[lringente [umas, five ex oleo , fal eá, conditam. — Qui autem per (anitatem ob vehementem ventris mordicatinem , Jive abiliofi bumoris copia, five aliunde profeBam, forbitione egent, ii balicam affatim coGam, quoad teneram flacciditatem adepta collique[cat, deinde conditam, c colatam, ut ptifanecolato cremori pe (milis fit, forbendam exbibeto.. Hac Galenus, qui cert? tot laudibus bac in ve Halicam non commend afet, fi creta, vel pfo adimi-- flam affumpfi, fent in cibum.Fiebat antiquitus Halica noninodo ex ta.qua dicoccos dicitur, fed eriam ex tritico, €» aliis 60 balicam maceramus: bec Galenus. - 47. ÁÓ "s ci bac babet. Quad verà Latin in regionibus Rome vicinis far appellanr , boc mod, "a M Qe TM Baldo yu jid acin pilam conjedtum, veluti prifanam y à ^ b e tollito , atq,in ole 'ficcato : deinde manibus tritum , donec peni Uf, — A e Ha ut. granum unum in quatuor , aut quinq, partes redigarur , € peces ia do coquirur, C à fanis 1n cibo fumitur. Pro egris vero vari? apparatus. asd etur. fpicas frumenti adbuc vivides tollunt , ex ipfis, far concinnant, quo muda Cr fuaviu , C* WS zi c - - 1 e w*y * bw Ted SUR oce cr Cap €» fupradiclorum teftimonio, illud plan? omnibus tere arbitror, quid Tic (Malos 2IMadeTtetiamplura, duce Deo, dicemus in epiflolu noftris, m tM xo»dlp 9", Latini 2» Nomi Ila Halica nhicupasus Arabibus, Cbandaros, P due Nt i T ? "gs. T *s es^ iw Kir Ge Mili có- fid. & bi- ftor, Milii vi- Yes ex Galeno, Nomina, 3:8 And. Matthioli Comm. | Koyse- MILIUM. CAb4XE M lium in panes coa&um minus cacteris frugibus alit: fiftit pulte fua alvüm, urinam cit, Torretür milium, fervenfQuein f3cco ponitur, uttorminibus reliquifd; doloribus, fi foveatur, auxiliofit, M.I BE7U ue Ilium; folia profert arundinacea , panico equalia , caa : lamtm bicubitalem , cra[Jum, geniculatum , lanugi- Bofiná, radicem multiplicem,ac duram , panicnlis divulfis ecacumine dependentibus, — 1n quibus copiofum oritur gra- num, (ubvorundum, folidum, lave , fubflavum; tenui tunica Xo ve[litum.Seritur in agris, pingui c flercorato folo, — Ejupae nb dum vecens efl , C arte quadam pifloria ret? paratu, ut Verona fit , c ita calidw , ut ex furno excipitur ,deyora- tus, fua quadam dulcedine placet, & à pluribus expetitur. Quare non defunt , qui ipfum calidum per plateas circumfe- rant, clamantes, Pan du miglio caldo caldo : at ctm obduvuit ingratus [ane eft. Sylvani, qui carbones. & avboves fecant in Tridentino agvo , fola pulte Miliacea; quam vulgo appellant Polenta; fe alunt , cam cum latte edentes , nec alio dicunt fe qpoffe alimeuto perduvave.| Quare auno toto hot taütünr ali- 10 mento vivunt ; & fontanam aquam potant." Milum fo- snentum efl optimum ad ficcandum conva mor[um , & ad flatus vepellendos; prefertim ubi cum fale admiflum fuerit, Siquidem rete ad tormina adhibetut,qua à flatu excitantur, € ad lateris dolores quin etiam - cgi eff additi cha- memeli floribu. — Medicamenta que in milii acervofepe- IA di lunurdinima carie, C puredine prefervantur : imb & V dE ^ pfacarnesrecentesmilio eflate fopulta, plstribus diebus à pu». — gredineyindicantur. Milium , ut libro 7. fmplicium medicae. mentorum prodidit Galenus , primo ordine refrigerat , exic- 30 cat verb terio exoluto, aut cert? fecundo intenfo : paululum etia babe: tenuitatis. Ex bac tum confiflenia tum tempt ratur mflar quidem eduli comeftum , plant inter. omnia feumentacea edulia minnmum confert nutrimenti » fel é ventrem deficcat. Porro foris impofitum in facculis idoneum NS Zn eff fomenzum ii , qua citra movfum exiccati poflulant: Y cat aplafmatis modo illitum Bee, tef, sic admt- . dum frialile eft , proinde difficilis efl ejus 1m catapla atis i. l1 PANICUM MINORE PANICULA. js. Quibus ids ea prorfus adftipulantum , agre a - E Aa : Milio tradidit libr. 1, de alimentorum facultatibus, cum im- quit : Milio item in pane mounmquam utuntur , utg entt frt gum penutia. Panis tamen es co exigui ef alimentis Gr ifi- - gram Cinftainfpe rreertim, €x ar renes aatem misfriabilem effe : mbilenim in fe babet pinguediniss lentos - "5 pis. Sureergo alvum bumentem deficeat.. Agricole bujus fa- -— mima cocta , adyuffo adipe [ullo , cr oleo vecttntur. 5289 Grace : Militim , Latine dicitur : Arabict ; jeuers, cem five Giaures : Italicé. Miglio five Meglio: Germanice, itf: Hifjanieh, Millo, d" miyo: Gallici, Mill... E Miliamà milliari fummaFefto,quafi millcfimum j3«9* Theophr.$. hift. j. àm tisfi- - QT / yH uA M 77 ri se uraiorciadliscnr f ? ore. De Inc e In lib. Secundum Diofcoridis. ' 329 IL PANICUM DOMESTICUM. IIL PANIGUM SYLVESTRE. tone E TM S tiilio eff per emnia fimile, paniculis autem differt. Siquidem in v avicopédalilongitudi- Pastá ne panicula provenit, adterram ver[a. non ut ingmilio dival[a. fed pradenfis compaétaacemis, granis manevofis, bir. odd futisiy.- Serituran campi men[e Majo, Cr quandeg, [latim pof meffem. — Ef Ce alind genm quod momimo[ae feré pa- m ""Riculas gerat , c pene femenracematim proferat , «opiofiore proventu. — Colór paniculis variu : mama, in quibufdam alerum. candicat, im aliis rufefeit yim pluribus vero flavefcit. — Reperitur & ST LV EST RE, fed cibisinutile ; C" tantum avict-- Pauici 40 lis idoneum, quibuspaniculeofferimtur. — Hoc fativo long? minus, gracili admodum flipula, geniculatatamens cubitali fylv.con- longitudine, aut. majori : folim anguflioribus , brevioribus, afperitq, paniculis im cacumine longis , fübrubentibu , bir. 9*- futi C afperis , adeb , ut pertinaciter veflibus inbarcant, fed panico valde minoribus, Sponté per feprovenit in bortis Bicumin Italia Melicam appellari, — Quainre apertàballucinatur : namque melica , qua apud Infubres vulgó Melega P'u*- t ie ; | ; eio once | mominatur , illud genus frugis eft , quam moftrum vulgus in Hetruria Saggina vocat : alii vero in Italia populi Sorgo j appellant, —. Nec (quam quod [ciam ,in Italia panicum melica vocatur. (nt nta. boc nomine) Melicg o nam , quam ad bominum alimentum, — HocPlimiolbro Pliniw Mili À ai | artndi- Indicum «ce humculmo, — Adolefcit ad pedes altitudine feptem , pregrandibus culmis, lob as vocant omniumfrugum fertili ^ Eft aliud Milii Indici genw , quod primum mibi Patavio miffum ef , À 3 acobo Antomo Cortv[o, Nobili Patayma €. Milhito- tei plantarie fludiofifimo. — Verum boc altero leng? nobilius, preflantiusá babetur , nam glumam facilà exuit, G iciali ^ rifimilebabetur. — Sed bac d'sadiniin: Sn Ji, ta, quoa] : radi A 1 *- ; . 3310 And. Matthioli Comm. IV. MILIUM INDIC UM. vaverit particulas : deinde altéi , Gr tertia unaidemepeti- tur. Hec inedicamentoplures curati fant. Fleres , qui rubris Milii Indici-Paniculis excutiuntur » drachma pondere ex ru- bro vino baufli , rubra feminarum proftuvia fiftunt , quem admodum ex albis paniculis accepti albos quoa, uteri fle tescobibent. — Dantur pari jivamento etiam dyfentétiéu, c cateris alvi fluxionibus affediis, Idem preflat granórüth pata men ,oyi yitello probé decocto exceptum , C à jejuiis illicü de- Vorattm. — Quod *AvaG- Grecis: Panicum Latis appella tur; Arabibus , Dochon :Ttalis , Panico: Germanis, (seid: 1e Depbcffenicy/ Sudosfibmant : Hifpanis, Panica, Pantfo: Gallis, Paniz. Milium Indicum. Hetrufcis.Sagina: Longobar- dis Melega : Venetis, Sorgo. Panicum fylveflre Graciinuug- pe: Itali, Panico falvatico, feu Panicaftrella. Nomina, .. Panicumà panniculis quibus femen ineft , Plinio lib.18.cap.7. quod mel frugum Diocli dici, idem lib, 22.ca.2 5.teflatur, qua dere di&um plenius innoftro Phytopinace. Hocquadruplex reperitur , minore, majore & caerulea pannicula : & Indicum dequo fu- 2o pra. I. Quod & vulgatius;dicitur Panicum panni- cula minore C.B.Milium exiguum, Trag. Panicum Fuchf.Cord in Diofc.& hift. Gef. hor. Dod.gal.& fol. Lon.Lob. Cefalp. Tab. Cam. Hoc variat panniculis albis, flavis, g^ e quare femine eft albo; luteo tuffefcente, IE Panicum pannicula majore C.B. Panicum domefticum; Matth. Panicum,Lacu.Caft. Panicum aliud Indicum pánnicula villofa, Lob. Pa- — nicum Indicum, Dodo.fol.& Tab. cui & villofum & - Hifpanicum. [H. Panicum fylveftre eft; quod qua- je . druplex exiftit, primü quidem duplex, finc aziftis& - cumariftis: alterumfimpl. fpica molli tertium fpica afpera, & quartü fpica nigra.Figuraadpofita Panici eft fylveftris fine Ariftis/fiquide alteriusejus fpeciei - utriculi in oblongam ariftam definunt,C.B.dicitur Panicü paluftrej& fylveftre;Dod.gal. Panicü [ylye-- ftre Matth. Caft. Taber. Lugd. Cam, Panicum herbariorum fylveftre Lobel. Panicaftrellze fimilisalia; Cafalpin. ps ug alterum ees & M. Lugd. Milium fylveftre & fupinum quod Ifchaemon BAM dibus Cluf.Hifp.an Gidtvaben/ Cord. in Diofc.& Gef. hor. IV. Milium Indicum , quia Plinius lib.| . * 18.cap. 7. exIndiain Italiam inve&um fcribit. C. B. Panicum, Trag. Milium Indicum, Matth.Fuch.( cui -& Sarracenicum vel Sorgi) Caft. quo deftriptio- : - nem Lugd.Cam.SorghiDod.gal. Lon. Melica, Caf & Sorghum, Sorgo. .Melica Italorum hor. Tab. Maizum » Gefit.bor.cui &MiliumIndicum. Hocva- ro, rubro, luteo; albo. Ed uoties inter mandendum, commi "id .: nervorum craflitiem illitu Seíamt coaíide- ratio, In lib. Secundum Diofcoridis. siquidem quod in myrapaliis babetur, ex Grecia, C Peloponnefo ad nos conychitur-Provenit ( ut Tbeophraflus eft auctor ) 3i Sefami: cate milio fimili, craffiore tamen , ac altiore : folia vubentibus : flore viridi , betbaceo : femme va[culis i nclufos papavert vin ex. inodo. Sefamum,tefle Plinia,ab Indis prin&m adyedtumeft, 101 enim copiofifumum feritur,cim maximo inde oleum pro- "Thco b. ventu cohficiant ion modà ad lucernarum ufum, fed ad ciborum condi, In .o uem. 4 7] nosex olivis.Nontemere & hn. feripfiffe videtur Ruellius, nihil ita, tt Sefamum,emaerare folum ,utpote cut erafrtor,G multiplicior arundo fit, quam Hle Rucliius, lio, & radix quoq, numerofior. Siquidem id legimus Theophrafto proditum efje lib. 8. cap. g. de plantarum bifforia, ubi fit inquit : Omnumyque efhiyis fem entibus ager vecipit,Se[ama terra moleft fima effe. phirimume, polJe extenuare putau tar , utpotequamultipliciori crafftorid, calamo , C numerofiore conflet radice , quàm milium ; baclenus Tbeophraflus. Caterimplantam , quam bic pro Sefamo excudi curavimus, mifit ad me vifis Lucas Glinus pra[hantiffi nus plantarum 1o PPlagator. at fiverum fateri debeam, non aufm ego affirinare banc genuinum effc (e| amttn,quàód in primis culam non gerat milio crafiavem, altiorem, uumerofioremá, mec vadices lonc? plures, fed fcapum faba emulum,iu quofabarum mo- véfiliqua gradatim exeunt triquetre, aut quadrtquetra y Lucas Gi:p. An Sefamum. in quibus femen: Deinde quod ejus folia nonrubecant, nec flos hoc Gc berbaceo fit celare. Dixi fententiam inea, videant nunc alii,an bec planta prolegitimo fejamo fit recipienda. Caterim gunu, duas diverfas imaginespro Sefamo exhibuimus, quod varia quoq, frt boctempore berbariorum de eo fententia: alii enim banc plantam, illam alii pro legitinto Sefamo demonflrant. Mali quidem (ut ingenue fatear) neutra placet,quüd utrag, biflorie refragerur, quam de Se[amo Theopbraflus C Plntus tradiderunt. Hastamen plantas hic depingi curavimus ea. faltem ratione, ut illud lectores admonerem, quàd ea,mo judicio, notis veri Sefamimon e|pondeant : quoda, in manifeffo errore verfentur, qui fecus opinantur Seami meminit Galenus lib.& fimplictum mediamentorum, ita feribens: Sejamon Sefami nonparumin fe continet vi(cofum, C pingue: quareemplaflicum eft, c emolliens, 2o fief quod ex eoconficitur oleum : C» herbe quog, decolum fimilem vim obtiner. ac modice calidum. Ejufdem faculta-. VV€5 * Et libro de alimentorum facultati- bus : Seam emen, inquit. pingue fo ideoó, vepofitum celerrime fit oleofum : quamabrem c cos qui ipfovefcuntur ,celeri- ter implet, lomachum fubvertit tard) concequitur, e pingue corpori pv ebet alimentum.Liquet ergo quód ventris pav- tibus ytgorem, ac vobur addere nequit, ter pervadu.zóexuev Graci orgilim, & Alegria: Galli , Sugoline.-. quemadmodum nea, aliud quodvis pingue.Eff aurem crafji [ucct.1dead, non celeri Nomina; »pariter & Latini Sefamim dicunt ; Arabes , semfei , aut senfera : 1t ali , sefatmo: Hifpani, Sefamum: in fecunda editione commentariorum duashabet icones, ut ex verbis ex fecunda editio- nedefumptis & notis inclufis;hu icd; editioniadditis colligere eft. Alteram Sefami quorundam nomine, quam figuram in aliis editionibus;capiti de Myagro adpofüit, fiquidem ih fecunda editione ; capiti de Myagro;nullam figuram addiderit; alteram habet Sefami aliorum nomine,quam pro Sefamoaliis in e- jo ditionibus refervavit,G red : quam Sefamum etiam vocant Cord.in Diofc.Dodo, fol.Lobel.Caít, T ab, Sé(amum verüm; Ges.hor.Lugd. ;& fale illirum : & ex fimo quoq; difcurit, perd ctoco fi i pb ; conceptionem adjuvat, L9 IL T1 ,.M 4o [1 : folium affitmam Ruria p Iibro quarto capite fexto , de plantarum caufis, fic uquiens : Sed de mutatione in formam alienigenam ,ctu ex tritico in Triticum nam , mirandum faneeft , c» c. cH - perpetuo in deteriu fieri. ]-— pularibu fcribit contra bos fycophantas Cam,Sefama, Cafalp.Sempfem Alpinus, . QOO LOLTIBM, ter fegetes mice aae cod piopanisibé compefcit, CAP, XCIIKL; re vivo feros lichenas, & lepras fanat: ftrumas cum fimc slomtnodclinilinins eco&um in "in gairicque ggrius adco&ionem r.Decotumex aqua mulía utiliffim? ifthiadicis illinitur:fi c E. cum polenta,thure,myrrha;aut Olium omnibus notifimum efl. NaJaitur in arvuttri- Lolii có- tico, C ordeo corruptis uligime feminibus , aut per bye-. Ga, mem imbre nimio madidis ,ut (uperius quoque intritici , ce hordei commentatione ditum eft, Verum etfi non defint , qui Lolium vere tautum exoriri putent , provenit tamen ( ut Vheopbraffus memoria prodidit ,libro odavo capite feptimo, de plantarum hifforia ) byeme ineunte , folio angufto, pilofo , € pingui,eju(que peculiare pinguitudomotatur. — Caterüm mon falüm triticum ,bordeumó, n Lolium degenerat ; fed C ipfum quoque Lolium jn Triticum mutatur... 1à quod non ole , fed &* Theophr a[Im quoa, teftatur in Lol, EST & Loli& Quo fit ut potius exibilanda iu witicü f; A antagonflarum opinio , quippe qui mttari eimi plantat im melius. negant , voluntque earundem mutationes t5 Lolium , Cr rur[us ex Lolio in triticum €» femine in ave- 5 AnWonipfe Theophraftus libro fem undo capite quinto de hiftoria plantarum fcribit Typh. «€ Zejam tertio quoque anno mutari in Triticum ? an. feribit idem. cupreffum feminam inmarem mutari crates , graviffmus autor , ad. calcemlibri fexti de m nxorem , que antea fecundaerat , in vir tumá, effe mutat am:c* Plinius teftatur fe tatu ex femina in maremipfo nu, e s ^ ex Hip- cun,civeinTifdutanum: Naturam 2 Dé- poc. & gant in melius operari, ii [ant a * e AgitAfittiy : Plinio, 4n non ex putri fimolutóre ani TAI non ex pu Lor o ied PS m And. Matthioli Comm. Lol yi. (3 Àuvenci cadavere apes procreanturqua mobis fuavi rima fundunt mellatan non ex vudivilió materia gignitur in ter- fora, T&Yifteribu pretiofi fima metalla, & gemtne s Sileant ergo bi blaterones , natura monftra, qui potius ad perdemáas fcien- tias, vitiandasá, , quan juvandas nati funt. Sed bac jam miffa faciamus , & ad inflitutum uo[frum redeamus. Efl ita Lolium, ut pradiximus, vitiumfrugum, c? b »yeme [latim prima e terra profilit.folio longo, pingui. birfuto adult ! |o "tid graciliore , in cujus fummitate [pica babetur longa aculeatis filiquulis impariexortu utring;referta jin. - p» vi- natria vel quat uor cumulatim aperté exeunt »ertice tomumaci contecta. Maturefcit tina cim tritico Mitre Ms " — pit c abflergit. Panis qui Lolijy multum admifit, inebriat,, c caput maxim afficit, adeo, ut qui ederint, fomno quodam gravi opprimantur, C quafi vertigimofi fiant. Nocet oculis, € vifum obtenebrat.1 deoó, Italia, apud quos plurimum in- , ter fegetes provenit , cribris ad boc paratis lolium atritico magna diligentia fecernunt , fervantá, pro alendis gallinis, c eror, CAPU-Namg, non folàm ab co won laduntur, fed bell? faginantur. Credidit Leonardus Fucbfius ( ut declaravit in fuis d 19 ca Lolium clarifjimis de flirpium bifloria commentariis ) Pfeudomelanthium, quod inter. fegetesfrequens nafcitur, legitie mum ejfe Lolium. 1d quod (pace fua dixerim ) non modo communi dattiffimorum virorum , quiin flirpium doctrina diu. verfati fuut, ententierefragatur, fed C ererum fcriptis, qui Lolium inffica, non calyceynon capitulis Melanthi vel p4- paveris modo inclufum femen proferre tradiderunt. Et quamvis Theopbrafli auctoritate nitatur,ut fuiLolij effigiem repra- fentet, plura tamen ex eoveddidiffeviderur, quamipfe ufquam in Theophrafto legerim. Qua inve mibi quandog, jocana di fuit occafio , ut dixerim Fucbfiumideo inloliotam manifeffe Lapfum fui]fe , quód fort co tempore , quo hac feribebat, contigerit id lolium in pane comedilfe.. Quod autem id legitimum fitLolium, quod rei berbarie peritis agricoli etiam, c amnibus feré vulgo cognitum eft ,teffis eff Dio. orides lib. a. cap. de phenice , ubi phemitem [bicam lolio fimilem proferre: prodidit... Ex quopalam fit , lolium in (pica, non autem in capitulis Pfeudomelanthij, & papaveris modo [emen ferre, Ex vulgata quoa, Lolij facultate Fuchfii error deprebendipatefl. — Siquidem panis , (ut pradiximus )in quo lolium fuz. *9 erit, flupiditatem quandam C» velutitemulentiam efitantibus pavit um inexpugnabili fere (omno. Quamobrem ulig, Loli vi- locorum incerniculis a tritico, alid, cevealibus ipfum feparant, qui ejus noxam fen[ere. Lolium, ut (cviptum veliquit Ga- res exGa- [epus lib.6.fimp. med. deficeat & excalfacit efficaciter , ut propinquum [it acribus, magis quam Iris: fed non eff perimde ut leno. — dp, fubrilis effentie, verüm multum in boc deficit. Secundum boc ponat ipfum qui|piam im principiotertój ordin excalfa- Nomina. £ientium,ecundi verà extrem exiccantium.Ejus nomen Graecum olea : Latinum, Lolium : Arabicutn.Sceilen. (eu Zeved: Italicum, Loglio, C" Gioglio: Germanicum Srtoald)/ Subtoenten/ unb Sud): Hiffanicum;rojo : Gallicum, juayara, & Turaye. ; : E ! : Lolii nomine multe donantur à diverfis plant, nos ng hoc nomine dignas cenfe- " mus: alteram fpica breviore de qua infra:alteram fpicá longiore de qua nunc,Lolium fpica longiore ti- ** tici peftis,C.B,diciturLolium,Dod.gal.(cui & ZizaniaArabum)& fol. Matth.Cord.in Diofc-Lob, cui & in iconibus Triticum remulentum )Caft.Cafalp.Lugd.& T aber.cui & Jureum:Lolium verum; if- nero de hortis, d xs ? E d. Conclu- AAA, AMYLUM. CAP:.XCI U fa non » F D wdtono pos Mylum[ ex eoappellatum eft,quod fine mola fiat.] Optimum a [ex crimeftri;natione Creticumaut addi. gj AR, ptium.Ratio faciundi amyli hec'eft.Purgatumtrimeftre triticum mede ond : 9«7»/"' feti poteit; no&e: citm emollitum fuerit; effunditur fenfim fine agitationeaqua; qu minus pde 5 nen lisunzexcludaturmbi molliffimum effe videturymutata aqua, pedib* calcari oportet: rurfus infuf er 4o cs iuri tum denn tantesibi furfures incerniculo eximendi , reliquumd; uallo Íportisd; i catumtegulis " is confeltim rorreatur flagrantiffimo in fole: nam: ue fi paulifperud | maneat, acorem Conc 'Ruxiones oculorum, puftulas, M iens icax eft: fanguinis: jeaigier paite texa- ic ex tri- fperatas fauceslenit:latti, atq;obfoniis ad mifeetur,Fit eriam amylum Lini e celuitur tico, pur- umo, aux altero die; Gc ftibatta: farina: modo manibus fubigitur: pu oc nte re- de" tulimus, exiccatur. Nullus in medicina ufusadalia ramen congememe E E 0 ,2- e : 2 i: tH zx. ; lic Asa vulgo Amidum officinis eie omnibus quidem uotum ef : probatur autem, wudtore Plinio libro id ur;preflare affcvit.Amj- Me vimobtinens, qua. i neg, aliam quamyis fa- et facultatem: nam; ciant Quod vero ad triti^ miu: qiea faciat, tum valeBter Mie cum in aqua it lib.22.cap.25. hebetat oculo rriat; f colum fuerit : id. iex fet oh ias fr o" : ugi- ! im -im vefice veràdalare fenumia mph xiones [auguini : genas d iter Amjlum vocant : omina; cum ovo, Gr pefis tri fi * padri suse. Itali, Amido: GET HLATIl, T. — iccifarinavim habetem externas inflammation X d r1 In lib. Secundum Diofcoridis. 38 i locis & ulcera fentientibus.Deco&um ejus prodeft ad- FOENUMGRECUM. verfus tenefmos, foctidamque dyfentericorum prolu- 'viem. Oleum, quod ex €o exprimitur, & myrto, capil- ! los, & genitalium cicatrices abftergit. ; Feeni YX30eni Graci femen profert plantam tiifolio fimilem , folia ey 3t habet per ambitum ferrata , caules exiles, complures ab una (52. S vadite prodeuntes : flores candidos, parvos , € quibt cornicula &or, - prodeunt incurva , acuminataá,, in quibus femen concluditur 7?w fubfulvum , pingue , odore gravi. Radice nititur multiplici at, - tenui.Seritur pingui folo Februario, & Martio calidioritradiu. du Digerit,vejolvit, emollit, pellit C alftergit. Sicei feminis favima, A th cum fulphure, d nirtolentigine: dele. Medetur ulcerefa fcabi- ei, fi cum quarta parte feminisna[Iurtii, excipiatur aceto, e 3 | | | fubinde illinatur. «Eademin bydromelite decocta, addita axun- l ' gia, auxiliatur genitalium tumuribus: quinetiam parotidas ju-- drarticulorum luxationes. Ex vie ^ vat, chiragram,podagram, ici no (ubadia carcinomata purgat. - utiliter potandum fe» ograci decoctum diuturna tuf laborantibus, & ubi pettus fue- - Seminis mucago, made[actis in eo linteolis, c oculorum fluxiones avertit. Decotfum verbejus € : NEP. Y ro libro t. fimplicium eM inquis gast : at prin: Gal. proinde ferventes phlegmonas irritat acerbatá, : qua vero minns funt calida, C magis dure, eas digerendo curat, Téxipugd Bévnt- gG-id Grace dicitur, quód batine Fenum gracum : Arabice, OL- Nomiaa, 5a.Helbe, fen Hebbe:ltalice, Fieno greco: Germanict Ggenigrec/ € SSodáborn : nifpanici, Alfernas c» Alloluas : Gallice, Feni- grec, C Senegre. n forma , tuper ; zecis, & Siliqua Colu- eire 3939 3 3» 1423). »3 20 T exiguáqd; aqua decodum,a vitia cutisin facie, varosq: cru 1 . hitro,& ficulneocinere ;parotidas ulcera, quz ferpunt, favosQ; cum b purgat:ungues fcabros eximit;cur à Ane- — s tii, & mellis: vitia. dori diio $0 fi, $ [/ e atis vicem tuatur: tuffim lenit: vei zillitim cum asd; difcutic: eco&tum ex^ hi ue erofionibus. — «evocat , ad vulva inflammati WE i ». May emen edit im orbiculatis folliculisin acutum i E NEN - ; danutn, leve, corda figura. oadice nititur Amen fine fibris. Seritur paffim in. ampis 7 ^ folo.Cim Linum, c» n "7 linifemi- 'HNCEIIEU- e Vites, um ufum, quod itur. 1n medio autem Xyli mé&- tio & vi- LB ; Linum fyjueftre. »4 And. Matthioli Comm. JA LINUM SYLVESTRE — IILLINUM SYLVESTR anguftifolium. : M "i "T (Up ON Qr NW g^ f 7f NM SONS, P ACIE, EN AR SAY/ Ja ADV A AL " MA 2 es 704 "n IV. XYLON SIVE GOSSIPIUM. «utem diutiusigni refiflat, quam quod exo imedico autem ufu nervorum convulfionib.peridoneu efl. Quin (v2 7 etiam ad eorum emolliendas duvitias , & ad oftum compagines w^ explicadas mirifice prodeft. Perut;le eft ommbus fedis affectibus, -, ^empe bemorrboidibws cond ylomatibus, rimi ac doloribus: fa- É E minarum induratos locos emollit : infunditur utiliter coli dolo- IRONIA D» re vexatis. Nymphae, aut vofarum [Hillatitia aqua ablutum, 40 22 : : ph / ambuffi auxiliatur. Sunt & quiboc bibendum magno faccc[u —— ; -- KIA nisexbibeant qui laterali dolore vexantur y nephrititit;verim. Z2 p* ET (i recens fit oportet : quandoquidem inveteratum, contracto vane A ESAWP We. core non modà excalfacit plufquam par fit , fed & naufeam c9- SN S05 t c movet. Caterim quoniam ( ut Plinius iuquit libr.19. cap. 1. ) X fee ) "(UE XTLON , five Gofüpium, quod mos vulgari fermone Bambagia, alii Cotone appellant, inter lini genera nonnulli annumerant, f. Cr cum eju, quad fciam, nufquam meminerint Diofcorides , C Galenus, mihi-fan? pretermittendum mon fuit , quin de co hic differerem. Planta e[t X ylon non admodum magna , caule t4- 5o men vamis non paucis referto, foliis Vvitieinei ) triquetris Ufe- ^ ibus luteis,umbilic pura[centibus) fiudtu [exigui maz P. imagnitudine ] barbato ,pontice nucis fer? modo in quo femen ^s, concluditur ( pipere majus , im quo medulla ef! aiba ac pinguis] S punicum mollifima, ac candidifümalanngine, qua maturoj4m Mee euis atq, netur dd multa utilis. [ Planta feritur ,4- — olefcitá, tibus aut quatuor menfibus , ad arbufcula proceria 1 iit eadem C» ficat. Ufla fiftit fanguinis pro» 'ulneribus. Seminié medulla tuftentibws ibus mirifice auxiliatur : genituram quog, 6o 'auna cum floribus decocta, os emollit, addita altbearadice In lib. Secundum Diofcoridis. 33$ prodidit Gal.lib.7 fimp. med fic fcribens:Lini femenefum flatuofum efl etiam fi frigatur, adeo jane excrementitia bui» ditateplenum eft. Efl vero etiam in primo ordine quodammodo calidum,ac bumiditatis Cr. ficcitati quodammodo imme- dio efl fitum. Qninetiam emollit,refolvit, concoquit & abftergit. Quod Graci Mvor, Latini iteni Linum appellant: Arabes, : Baz arichichen, five Bez erchetan : tali, Lino: Germani, &inunb (lad: Bifpani, Lino: Galli, Lin. Linum fylveftre, Nomina. Grecü , Mvovdogwv: Italis, Lino [zlvatico : At Gofüpittm, Gratis, nov Batatu?, five aeos, five sgugéeov. officinis Barbaris, Cotum; Bambax, feu Bambafum : Italis, Bambagia, five Cotone : Germanis, SSaummoll : Gallis Coron. Linum in Lolium mutari auctor eft Theophraftus 3. de cauf: plant. 21. cujus genera ratione loci na- xalitii Plinius lib. 19.c.1.recenfuit:in Phytopinace noftro licet novem propofuerimus genera : nunc ta- 19 men & decimum tenuifolium violaceum agnofcimus , dequibusex profeio in univerfali noftra hifto- riayubi defcriptionibus fidcliffimis eriam icones adponemus. | Lini enim duplicis tantüm meminit Matthiolus, fitivi & ejus quod flore luteo eft : adjecimus tamen & tenuifolium cum vulgatiffimum fit. L Linum fativum C.B. & Dod. fol. Linum, Brunf. Fuch.Dod.gal. Cord.in Díofc.Lac.Lonic.Lob.ob. Caft.Caf.Lug.Linum Germanicum fiveSativum, Trag. Linum fativum vulgare ceruleum,Lob.icon. II. Linum maritimum luteum.C.B. Linurm fylveftre, Matth:Dod.fol. Caft.Caefal.Linum fylveftre pri- mum; Lugd. Linum marinum luteum, Narbonenfe, Lob. 11I. Linumfylveftreanguftifolium flo- reminore.C.B. Linariz quarta fpecies Trago: linum fylveftre tenuifolium; Lob. Tab.Linum fylveftre zertium,Cluf.Pan.Lug.Linum fylveftre ceruleo flore,Camer. ad Matth.Flore eft ceruleo,reperitur & albo. IV. Goffipium duplex novirzus, alterum vulgatum;alterum arboreum;quod in horto Do&oris 20 Zuingeri vidimus, cujus iconem hiftoria noflra exhibebit: fed de vulgato quod Coto & Bombax Sera^ pioni dicitur, X lon. Fuchf. Matth. Dod:gal. Gef; hor.Lac. Lon. Goffipium , Matth. Lob. Dodo. fol. Calt. Lugd.Cefalp.Tabern.Cam. 4évdgerégto zcv, Guilandino. CICER DOMESTICUM c CICER- SYXEVESIRE af ipe de. : 3 e fativum alvo idoneum efl,urinam ciet, inflatiohem parit;colorem comimendat,menfes acpats. 35 6o "tus expellit, lacauget.Cum ésvode millinitur ad inflamationes teftium, verrucofas informi- ^ - Cationes:ad fcabiem;ulcera capitis mánantia;impetiginesd;;item contra carcinomata,& ulceraquécás — * coéthe vocantur, cum melle, & hordeo prodeft. Alterum gon arietinum nominatur. Utrüng; cr nas,dato cum roremarinoh ydropicis, att regio morbo laborantibus, eorum decoéto. : PER dene renes. In moe isiirdum, penfiliumd; genere, pepe c W'astangunt, ead; grana linteolo deligata abjici poftfe praecipiunt;ita decide veltrecicer, oliisfathVofimileeft, odoleacri fcd femine difcrepatddem qua I ferum genere babetur [ativum e fylveftre. Sativum trium ef generum candidum Tubeum Veneretm dili, quod ad excitandam Venere nrifice pra]fet. Habetis appellant. Adolefcit cicevis planta cubitali altitudine, páhtlà pra 336 And. Matthioli Comm. albicantibus, pilofis:catle lignofoybatd recto i 7 j j ; , , »rainis multis brachiato,flo. 5, equi j E P dad E ra acutum tenuem definentes,in persm a 1i MO eoi hte bte d Rs ed im x Nus amat pingue Seritur vere apperente C maturefcit eflate,quo facies d viresex. (Mens : Cicer won minus quam f, /» fioe m P rum WésubU cd sd umi i Guea, . si (PEN. BE rr airahr jones excitat, fed valentius nutrit. Venerem flimulat , creditum, eff eriamfi- di majd; qud Ted M. ; d mifJarii equisquidam ipfum exhibent. Ineff preterea Ciceribus facultas albflergen- MUS ADT cx ME quadam ex ipfis centra &os in venibus calculos evidenter frangant; atq, comminuant, Ni ^r. » exigua in Bitbynia pracipu? nafcentia, Arietinad j un terit : Vefcumur C vientibus adbuz ciceri ; : qgvocata. Hujusex aqua decothum potareprafli- RE TK irruw pecert eria c ciceribus bomines ante adeptam maturitatem , quemadmodum C» fabis : hadenus LUDN placer fud pisi » yer Plinius, quüd arietum capita fita imagine veprefentet. Theopbrafto quo. Ciceris forma, plerasg, differentias ferendi T Heebem. 5 v CA am ceo cms: " POS ere leinum; - Candida intey omnia dulcedine pra[lant, Ciceri veter iue ici e dem mes ; fic inquiens : Cicer flatuofum legumen , ac alimentofum, joi peius. Alterumverà genus, quid os fperma copiost generat. Hujus decattum, pre[ertimá, nigri, calculos renum. angit dieliem Poe TREE m E attrahit, difcutit, incidit, e abflergit .Tecur, lienem, C venesexpurgat: DW t - Meg :parotidas, ac tefliculorum durities difcutit : affert, ad ulcera maligna prefidium non vires fo simon ws. Cicertitn farina ex intubi flillatitia aqua decodla, & jecinori illita tumores illis vcfolvit, tluolo, de contu bei $. medetur; prefertun, fi cum Hyperici decocto mifceatu : columbinum aqua maceratum,C nei si i c de. EN. e nem Paratur? cicerum rubeorum fe(quilibra,addimu quibu[dai alitydem [das Co eg uu xe hoc modo:Sumito sorum fefquilióram, e in lib.10. aqua die una macerato,G* 4g Tu je e og ges * d 4to vd addito dulcis radici unciam, item malva, é ejusradicis, graminis, € al- oin a i- V5. PEOR um Sebeflena , e zizyphas decem; preterea feminis melopeponis delibvati binas Mrosdilito rie OE 5 ie d Solani, Cr lithopermi, fingulorum drachmas quatuor ,ofrium dachylorum con- EL dd $^ , d is ie. * omnia fervere ad tertias : propinato quatidie mauye uncias quatuor. Errant WIPEeR Ra. CICER pn e ie A um exhibent, ad abflergendum ventriculum, fibi per[uadentes Pifum , columa RE ScBantar. l2 sfativo ciceri fimillimum babetur, fed folia denticulata non funt 6 filique minores, «À dol pettanti planta in univerfum biv[utior, atq, afpevior.N a[citur [pomté in agris : C locisincultis, Exe Cicer tyl. S4lfacit Gr ftecat, o cim plus amarituditis babeatjmagis quam [ativit abftergit Qv aperi d " vefre, — fiot efe, C» fr Plinio fides ef adbibend, pr P janri din caper cere jyeffrqphinib eti e Non EE a; ventrem fubducit: fed flatus, d» intelinorum dolores sigmit.. Gracis icf: — t Me ebd 1). ur: Arabibus, Chemps, Hanns, feu Halhamos. Italis, Ceci : Germanis, Svidpern/ Side /Gib9/ 3o C o eed dm Gallis, Cices, Cicer fylveftre, Gracia gib yer: Ttalis, Ceci faluaticbi. E ule : ylveflre.Sativi differentias "Theophraftus & Plinius referunt/fiquidem habea- NM eu iidis, autex purpura rubefc centibusfeminibus albisqui columbini,rubri qui arietini;. am 2s qui,ut Galenus voluit, arietini, aliis Venerei dicuntur. Aliud. quoddam Ciceris pora xia: raiti o adverfaria propofuere.Ciceris veró fylvcfiris tres quoque occurrunt difes. eom aes m 2n eft folliculis rotundis, alterum folliculis oblongis, quod hupleekittt ' Hic de Lr per quo : ins Cicer fylveftre folliculis rotundis. C.B. Cicer fylveftre, Dodon. gal. Matth, Pel gd. Cicer fylveftre herbariorum Lob. Cicer fylveftre primum, Dodo.fol, & Tabern, quod fru- etiàm majore & oblongiorereperitur monente D.Cam. * AU An Lum. F À.B A. zd APSXCM T A Aba inflationem excitat; egre concoqur mul. .— xéag Ge : tuofa fomnia facit, tuffi confert ; carnem gighiit; me- m » dia calidi, giai natura. Deco&ta in pofca; & cumfuo Pur. cortice efitata, d yfenterias, & codliacorum profluvia fi- ftit: contra vomitiones convenienter manditur.Inflatio levior contrahitur ,fiaqua priorinter coquendum abji- - 7 ciatur. Viridis plus negotii ftomacho exhibet majorem- que ilat& parit.Lomentum ejus & perfe; & cum polen- ta illitum, inflammationes, ques volnus exciravit,miti- jo ^. gaticicatrices concolores facit: pnogentesgrumofoJatde — | — mammas;etiam fiinflammz:ione tententur;a djnvat: lac ^ xeftinguit : furunculos, ft gill:ta, parotidasque cumfée ni graci farina, & melle difcutitzeum rofa durem,ciure, - & ovi candido ,procidentes oc los, tumores ,uvafáue zeprimi &um vino;fuffufiones, óc ictus lorum lucata fine co:cice faba adavertenidas flu initur:decocta in vinotefGium colle&io- . s pubes crumpat pueris; imo yen- — Fabarum cortice illiti 6e ; eracilefcunt i: ciflo alumi- In lib. Secundum Diofcoridis. 37 culo vacemhtim exeunt, non quidem utrimq, fed umo tantm Latere feriatim appenjiverficalores birti,ac criftati. Prode- unt é caulerami difpari exortu, € quibus folta emergunt pinguia uring, quaterna:é vamu(culorum cactminibus capreoli . exeunt fingulares;fed adebtenues,ut facile perdantur. Siliquas primas edit iis floribus,qui in inferiori canis parte baben- tur, ceteris leguminibus majores,eraftores,carnofioresá,, apice im acutum definente quibu faba concluduntur, forma,co- ^" lore & magnitudine differentes-Nam alia magne,alie parye,alia fübrotunde, alia compre(fe,C alia quidem colore funi albicanteyalie fubrutilo,alie [ubnigro.Planta tota unica tütitur radicestenuibus adnatis fitris. Seritur in agriscaterorim : leguminum modo. Gauder irrigari pluvia,dum floret deflorefcens Yero contra-ttnc enim nifi exiguas defiderat AQuAS, Se- vitur à nonnullis folum ad arva jmpinguanda : namg,eum jh erere incipit, totaó, [ucco[a est planta, illam arant agricole, qua fubinde fepulta contabecens, letifimum;pinguifmumd, agrum reddit. Fabalium caulium, c filiquarum cinis, 4d. o coxendices,Cveterum nervorum doloves,cum vetere axungia illit prodeil.Faba,ut ummorie prodidit Gal.L7 fitmpl.me- Fabazum dicánexiccando, c refrigerando fecundum utrumq, ad'inedium temperamentum propinquiffi accedunt. Cavo Fabe D paulum quid alfergentis facultatis continet ficut cortex monnibil adflringtti.ldcirco medicorum nonnulli totam fabam : cum oxycrato decoam d)fentericis,celiacis, E vomentibus,quos Zuer«nhe nominant exbibuerunt. Porrà ut edulium.flatu- lenta eit ac coctu difficilis, fi quid aliud : excreationibus ex tborace c pulmone idonea: ut medicamentum verb, fora im- pofita. fine imoleffia deficcat.In podagricis ea (epenumero ufi [umusex aqua decocta, c deinde adipe fuillo admifla. Ad ner- vorum tum contüfiones, tum vulnerationes, (arinam ejus cum ox ymelite impofuimus, Ad eos, quos ex ictu jam phlegmone ^ occupayerat,cum polenta. Sed & teflium,e» mammarum aptum esl cataplafina. artes cim phlegmone tenen — tur moderatvefrigerari amant, maxime cim mamma ex latle ipfisconcreto phleg; npatiantur.. Quin lac quoq, ab eo cataplafmate extingufur ficut puerorum pubes farina fabacea illita plurimo tempore glabra permanet. Et libro primo 2o dealiment. facultatibus, fic inquit : Inflat is cibus Do il apparetur,nec per quamvis longam decocla idvitii pates amittere quod ptifane minimà negatum esl deponit enim per illam quicquid babet flatulenti. Qui porro affectw [in- gulos cibos fequi natos,animadvertere, & mente con[equi volet, quandam totius corporis tenfionem; quafi àflatulento fis ritu per[entifcet maximeó, qui ad bujufmadi e[culentum mon fuerit a[fuefactus,aut ipfum minusve hy Ls. ; . Habentautem fabe non den[am.nec gravem fed fungofam levemá, fubflantiam: que tamen ipfa nonnibil aflerfria pof- — Jidet facultatis, fimiliter pti[an a. Etenim manifefl? fabacea farina cutis fordes detevgere confpicitur. Quod intelligentes — mauonts,ae mulercule;in balnei quoridie bac utuntur, velut alii nitro atq, aphronitro, & in univer[umiis,qua ab[ter- gent.1linunt praterea Cr (aciem bac,quemadmedum prifana : nam quain [umma cute eminent lentes,exterit,C» mactt- Jae velut ex fole cocrattas Hujusergofacultatis nomine in alvi quidem travfitu "iu cunatur icut qua plutinofayCrcvafiü QN MOS A feci funt. fine ulla abflercendi facultate, qualia balicam, BA SYLVESTRIS. tragum , fimilaginem , c amylum, effe perbibuimu. Cim. porro ferculum ex frefa faba paratum , quod 2vv& Graci $^ DAFA Fo eS "cupant flatibus non careat, multo ampliu iutegrafaba Y BAS. CN Vflabit cibus: quanquam ica (nam boc mode'aliquat Za »bellarii fi "it fed. » EM FABAM appel- deor m babeat fsmili- veftrishi- am mibi retuleru yt , 9? en * » "E d E W nou effe generi a cicerc uod Aracr [unt duriores, n TENYT Lexiliu, infrutti- ; du . p " 2 » E 338 And. Matthioli Comm. II. ARACUS. NIGER. bus cerealium repertum , quod Avachum nominant nm pers, fed per ch, ultimam fyllabam profereutes : projiciunt ipfum;uti € femen fecuridaca,feligentes. H ec ille. Meminit quoque Araci Theopbrafins lib. C cap.8. de bifloria plant. fic injWiens: Nam € Avena magis in bordeo exire videtur , C» in lente Avacus »Tés fcabra, & dura. 1d quodin planta , quam pro fyivefisi Aracbo appinximus, quis facile videre potesl. AR ACU S bumi repit, caule angulofo, flexili, fubafhero,cicercula baud abfimile: folia illi (unt oblonga caulem inferne ambientia, qua [(ummo cacu- aine claviculas tenues fundunt: lores edit non magnos ervi 10 fert modo, ? quibus filiqua oriuntur pifiminores,in quibus femen est afperum,votundum,pullo colore. Nafcitur inter fegetes.catt- peftribu locis. Abflevgit, refalvit, deficcat & expurgat. Verum in altera nullam video ego Cicercule cognationem , quo fit ,ut eam fabam fylveffrem appellaverim. Kéxp- fic Grecis, Latini vero Faba vocatur : Arabibus, Hachille,Haballe, five Bacbale : ltalis,Fava : Germanis Byonen : Hifpani Havas : Gallis, Fayé; Fala fylve[tris, Gracit inue dyiG-: Italis, Faya falvatica, Az TACUS Gracis cpanGr : Italis, Araco. Theoph; de Arace, Nomina, 10 Faba síauG- à feracitate dicta , & nézue- 2odwimis ad differentiam ZEgyptiace,femen eft inter legumina ma- ximum & quo majus, eó magis in longitudinem de- preffum: minora atitem rotundiora funt; quz in fili- quis continentur ut plurimüm terns ad fummum, & rariffimé quinz,quzeut plurimüm candidefunt nigra & ex rubicundo colore purpurafcentes: & flores aut candidiliturisnigris confpicui (quas lugubres dicunt, - Adeod; abeorumuíu aliquiabftinent) aut ex purpura gigrefcentes. Eft atem fativa & fs ylveftris: eft & purgatrix, quamalii ad Phafeolos referre malunt. Sa- 30 tiva eft major & minor.Faba fativa major.C.B.Fabulum Gellio & Fefto: Faba;Brunf.Fuch.Matt.Cord. ^ '3n Diofc.Gef. hor.Lac.Lon.Caft.Cafalp. Tab. Faba vu lgaris, Trago;Fuch.Cord. in hift. Faba major re- centiorum;Lob. Faba fativa;Lugd. Phafelus fativus, Faba non eft,Dodo.gal. Bana five Phafelus major, Dodo.fol. II. Faba fylveftris Matth.Caft.Lugd. Tab.Phafelus f; ylveftris & niger,forté Faba;Dodo.gal, Gef-hort. Sylveftris Graecorum Faba;Lob. Bona fylveftris,Dodo.fol. Pifa nigra,Cam. Aracus Fuch.di- cebatur. III. Aracus & Aracus ni ger, Matth; Caft.Cam, Ervilia fj ylveftris,Dodo.gal.& fol. Ochrusftve Ervila, Lob. Cicerervinum quorundam, Lugd. femen colore eft fubluteo;aut nigro; ; KauQue. — FABAJEGYPTIA ^. CAB, XCIX. L FABA EKGYPTIA. —.-— | e AES Faba, quam aliqui ^ Egypto plurima provenit: cized; lacubus invenitur, Folia haberamp. fiad arborüm frondes comparentur: caulem cubi- talem, digiti craffitudine: florem rofeum, dupla pa paverisamplitudine : & ubiflorecxuitur, fert folli- culos vefparum favi fimiles, inquibus faba fuprao- perculum, bullanti ,prominet, €i- borion, aut Cibo ifla. Radicefi d ave | , inpi Nd bibantut, m dolorem , quod inea zuftu amarum, fitritur etur, * icis appellatione Crlte ridenti anno 1539 In lib. Secundum Diofcoridis. 339 Ceterim eos equidem in errore ver[ari crediderim, quiputantplantam illam ex Aegypto allatam,que Ari fpeciem tepra- feuat, effe fabam Aegyptiam.Siquidem bac, nec caulem; nec flores, necfabas edit, nec radice nitirur crafifima,arundi- naceaó, nec fpinis fublorrens , ut Theopbraftus inquit. Ceteyum explodenda videtur Anguillavii fententia , ubiprobare — contendit AEGTPTIUM ARUM legitimam efe Colocafiam. Anguilla- IL ARVM EGYPTIVM. Siquidemipfe, non aliam ob caufam Ari hujufce plantam caule cp? - - viduam perpetub effe cen[et, quàm quàd illarum regionum in- q xcd vole quotannis radices ejfodiant ad e[um , nec permittant eam vis ZEgy- «d fuam pervenirefrugem. Sed quam frivolo nitatur az gumen- VoU fo , ipf[amet planta palam facit , cium neq, n Italia pluribus v. Coto. - annu ad fenciutem u[g, in fidlilibus , &v. viridariis educatacatam. ufquam caulem ediderit. Deinde quis crediderit unquam effodi asplantas,iis in regionibus adeb diligenter , ut alicubi quando- que aliqua nen remanferit ? Abfurdum quidem boc eft , & mi- nim? credendum. 1deog, cum tis confentiam.qui Ari fpeciem effe putant , fiquidem cum folio tum radice Arum imitatur , tit ex ejus imagine bic expre[[a , quam mihi dono dedit Augerius de giwbecke ,vir (anb elarus, ex Conflantinopoli allatam , quis cer- tior fieri poterit. Meminit bujus Tbeophraftus lib. 4. cap.o. de &gypye plantarumbifloriaubi ita fcribit : Faba Aegyptia in paltdibus, Pr | flagnhó, exit, Caulis ejusqui longifimus , quaterna cubita pe- otra, ficit : evaffitudo digitalis ef , fimilis calamo molli, non genicula- to.Rimas intrin[ecus habet tendentes per totum , lilsj modo. Ca» putincacumine orbiculatum , veparum favo man abfimile. 1n- que fingulis cellis fingula faba continentur paulà fuperid ems nentes multitudine plurimum terdena. Flos papavere duplo — majer,colore vofeus,in plenum caput. Super aquam folia ad fine glas fabasamplexa exeunt. Fabam quamq, comeyenti amari iudex quopilula fit inflexum patefcit : fruétusita fe babet. Ra" 2e 3o s. Expeid im qua craffa.lentaó, funt C pituitofa - tur elixa Muiliter tuflientibu,ex pituitofis pectoris vitiis,ex Su dise dos s 59 in x ipfa incolla fuerit. VMlinitur elixa epipboris, fuggillatis h. Kcd jl m py abam 2: dio ved eoe cob dea uox S falihiito a jusenim,ut I3 ^ BESRI.Ó As Meed il acu.Lugd.Caft.cui etiai Colocaffia dicitur, Co». : pt um,Aroncui folium cavum Theophrafti,& forte faba 4 fiam dici monet.C.B.Arum ZEgyptium, Matth.Gefho magnum Colocafía vulgo, Pampina Parad yfi Sici afia Bellon. Gef. hort. Cluf. Hifp. Lob. obf: rre, fcribit Bellonius,L ugdunenfi -. Diofcoridis, cujusradicem Coloca; Dod. fol. Caft. Lugd. Cam. Aron Faba JEgyptia, Cord. inDiofc, Iypuia, Alpini.Hanc necfru Bio quem tamen hadenus videre £gréconcoquitüi ihi Praftacit macera- 5 E e: t Lentium €onfide- Tatio, Lentium vires ex Galen, Galenus, Diofco- tídi con- &rarius in Lentium viribus. 440 And. Matthioli Comm. : maceratione reddens. Vim habetadftringendi,qua ex caufa alvum cohibet,(i detra&o antea cortice dif- coquatur accuraté,primad; aquainter coquendum effundatur (quippe primumid deco&um ventré re. folvit.)Somnia tumultuofa excitat:capiti,nervis,ac pulmoni inutilis:melius fuo fun gerur munere con- zra alvi luxioncs,addito cum aceto intybo;aut portulaca;aut beta nigra;aut baccis myrti;aut putamine puniciaut aridis rofis , aut mefpilis,forbisve;pyris Thebanis,aut malis cotoneis,aut cichorio;aut plan- tagine;aut gallis integris,que poft decoctionemabijciuntur : vel rhoe;quz obfoniisinfj pergitur: verüm acetum cumea diligenter percoqui debet;aliàs alvum conturbat.Contra fubverfionem ftomachi,trigin- tagrana lentis delibrata devorari proderit.Decocta cum polenza;& illita;podagras lenit:finus cum mel. le glutinat , cruftas rumpit ulcera purgat. Decocta in aceto duritias,& ftrumas difcutit: cum cotoneo, aur meliloto medetur inflamationibusoculorum fedis; addito rofaceo: fed in amplo finu;ur inflaima- tionibus fedis,qua majus remedium exigunt, cum putamine punici;ac ficcis rofis adje&o melle , deco- quitur: nomis qua in gangrenam evaferunt;adjun&a marisaqua: puftulis,& his qua ferpuntjigng fa- Cro,pernionibusQs utantea dictum eft: contra manas in quibus lac in grumos coiit;& pra nimia fui co- pia profunditur,co&tain aqua maris,& illita auxiliatur. LEmN:S :-— Iw legumen ubiq, cognitum ,falio eft vicia minore, c flore : baud long? diffimili, filiqua parva,compreffa.molliteró, in latitudinem fufa ,in qua femina terna.quaternave concludun- tur yorunda.pre[[a.levia, cuticula contecta. Genera ejus duo,al- &unquod minus e[l C» 1n cibis gratius cinereo colore alterum;or- be paulo majore.Huic flos eft in purpura candicans,alteri fimpli- citer albus.Seritur ibiq, in campisum cateris leguminibus. Ne« qua ante fationembubulo fimo obruuntur , praflantiora prove- niunt,cr celerius demetuntur , fi rei agraria indagatoribus cye- dimus.Lentis decocta cremor ad oris,C genitalium exulceratia- nes utiliter adhibetur. Sunt qui fcribant,eertoq, affrnent,epo- to primo lentis jut& , necari expelli, citiffime puerorum ver- mes.Lentes quemadinodum libr. fimplicium medicamentorum feriptum reliquit Galen.valenter adftringunt in caliditate ve- z We fiaiditate medium tenent,deficcant tamen in fecundo or- dine. Ipfum itag, earum corpus defiocat, C fiflit ventrem: catt- vim decotlum provocat : proinde etiam prior aqua abijcitur;abi veteutionis cau[a adbibentur : batenus loco citato Galenus, € terim afferenti Diofcoridi Lentes alyum cobibere,fi detvatta tea cortice difcoquantur accurati;primaq, inter coqttendum fundatur , omnino vefr agatur Galenus , qui libro primo de ali- quis tentaverir : praarida enym [ine pingui, & fiiabili ei. Cor- e crafi fucci , co terrefri efl. — Suceus porrà lentis, ficut anté - retulimus, adftringenti efl contrarius : quocirca fi elixa in aqu jufculum [ale , garo , oleoó, conditum bibatur, ah At quod ex bis decocla lente ad eum modum ,queim rettinmu. ferculum 'atur contrariam fucco vim obtinet, Nam qua ventri obvenitnt], fiuxionts deficcat , os ventriculi, inteftina, & T Eom . totum denig, ventrem corroborans. Quamobrem caliacis, C dyfentericis accommodatus el cibus, Leus vero decorticata ,ut. ingendi vebementiam , eumd, bac alia vie i efficitur, cra[fum, pravuid, fuccum gignens, facile in melan- fana contrarie inter fe int facultatà ,e gphacoptifanem nuucupamus.V eri €oclionemin cremorem lat mentorum facultatibw fic fcribit : Ne ex lente quidem panem 20' catur flvangulaturá, lens , adnata illi aparine berba. Semina tex ejus vehementer adftvingit , carnea fubftantia cenuiter , qua 40 odum in boc edu- 50 In lib. Secundum Diofcoridis. 341 Ac autummo quidem melancbolicis , ac ficcantibus cibis abffinendum z hyeme verà ei utendum : uti (ane in eftatebume- Gantibus, C* refrigerantibus : in vere medii temperamenti, mediaá, facultatis epulas offerendum.Efl porrà mediorum non una ,nec fimplex [pecies : quedam enim bajufmodi funt quoniam cum extremis nibil babent commune : quedam ex Án rum contrariorum equo intervallo à medio drflantium miflione [unt mediocritatem adepta: ut. f qui juxia id quod paul entà dixi, ptifanam lenti commifreat. Sic Cv teutlopbacen, qua ex beta, & lente nomen apud Grecos invenit, Heraclides Tarentinus non fanis nodo , verim etiam laborantibus exhibebat , eff enim c boc ex pugnantibus compofitum edulium: quamobremetiam tardius quam beta, citius vero quam lentesperalvum defcendit. Et € illud perfnicuum. hujus fuccum in corpus difpartitum,ex amborum virtuteyentis videlicet,ac beta,c[fe perniftum: battenus Galenus.Ex rtrjus verbs facile colligi poteft , Lentes in frequenti ciborum ufu minime effc recipiendas prater quam ab Jit,quibus morbi alicujus ratione, ut o to niedicamenta potius, quam ut cibus conveniant.gaxós Graci, eff, qua Lens Latinis: Hades, Arabibus: Lenticchia,C Lente, Italis : fin(en : Germanis: Lenteyas, Hifpanis : Lentille, Gallis. , Lentium genera duo habemus , majus quod album, minus yero, aliud cinereo;aliud fubruffo colo- 3 re; aliud colore ex luteo pallido. Lentis majorisfigura adpofita, * dala: PHASIOLI. | CAP, CL press inflan:,fpiritus cient, egré coquuntur. Virides clboalvum emolliunt, ad vomitiones idonei. & a : ; ; ve 5 - P-H-A-STO LIS Hafroli funt in Italia vulgares, cin horis, ac arvis fiequen- xapago- m -tes.Diverfa eorum babentur genera,variis coloribus diflintta, pes nam & candidi , € rube[centes , e melini , ac diverfis vefperfi Candidi, maculis veperiuntur.. Quos fuperiori quod, etati cognitos fuiffe cw putaverin : etfi nonnulli eos nuper in Italiam venife exifliment. si Varii, Candidi , quibus granum ceteris minus efl, caterorum lepumi- — comum more,imarvis feruntur:at rube[centes,melini,az varii femi- - nantur in bortis aliisve locis, ubi umbra eflipa fuerit opis, Si- quidem preterquam quid fruum fuo tempore demetendum proferunt ; fuis etiam involucris ,ac fequaci foliorum clavicula- rumá, reptatu, teftudines, attegias, mapalia, tuguria, cameras, pergulai,(cenas ,ac tabernacula, lignis cancellatim fabricata o- -pacaut, ac velutitopiario opere contexunt: folaresá, radios inbi- luam viris, lupus falictarius, bryonia, colocyntlis, » C" flirpium id genus, que arbores efe xerint , boc Pbafzoloru jam libro à Diofcovide defc Jpoudeat, ut in fequentibus dic videtur Marcellus, [2d »g [2] ut [cenas, e tabera. non mod buic vef a- gatur Diofcorides: fed C» ipfius [milacis numerofus plantarum »a€ viridariis longifiis conveniunt. Caterum libro primo de facultate 4l, iacu bortenfis mentione d e pedamento per fe x turo pediculopro- nde ac lentes, uflu mon ingrato: Eadem G uva 4cerbe fucco , Italis quo "fus. fi dentibus o:Sumunt rg ad 5 mulierü 'emó, unam : diii 3 * tunm "pontum uncias ; per fe omnia in 342 And. Matthioli Comm. lapideo mortario, & deinde addunt pullum columbinum domeflicum unà cum plumis in particulas diffeumabjeBtis tame - oH omnibus fimul miftis, ex vitreo organo, ad boc parato,in va[e ferventis aqua cellacase aqu RQURNR * fu «s. e di Ee freue Siquidem bujufce aqua lotione nitorem faciei conciliant, C cui mollifimum addunt vorem. Catékum cim pbafioli pifa mibi in mentem vevocavermt , c nibil de eis meminerit Diofé. pretermittere qui den non potui, quin de eis quoq, differerem. P 1SU. M itag, caulibus exit fiftulofisramofísá,, capreolis multis iei fuimmitatibus prodeuntibus, folio mumerofo,longiu[culo,crafinfculoó,, ac fubpingui : filiqua cilindracea;rotundo, c cane PISUM MAJUS. PISUM MINUS. Pifornm liitor. NA AS Q 10 NSMLU/NS i 7) 20 y Qu D DIA jo zm T ED ra I VI ETT T dido femine albi ciceris magnitudine. Florem edit papilionis animalis figura.circa umbilicum purpureum.quandoque in 40 : nniverfum candidum : radice imbecilla : Grana in filiquis fefe invicem [Lpant,ut in victa, Grervo. Seritur vere,C eflate Piforum geripur, Dita ejus (unt genera.alterum majus.alterum minus, Majus pedamento gaudez,quo fiut agricole arborum va- Bo. . .mos "lli adjangant. Facilem C folut am terram defiderat, C in apricis feri. aims umi accumbit grati e omnibus (uis partibus nec adeb in cibis gratum.Duum boc est generumalbum, cinereum,quod Erviliam vocant qui Quoran- C cetera Tridentina rura, Arabeia vernactlo fermone appellant : alii Rovigltone. Seritur itt majus. Apricu loto -fol. pi det «tulro ac faluto,in qualitatibus omnibus nibil prorfus à majori differt. Exiccant pifa fabarum modo yem fitt amen, Sunt qui feribant Piforum jure bauflo purgari puerperas C laciu copiam augeri aurtgrnofos fanari Gy aquaittercuti Juccurri, fed proculdubio decipiuntur.quid hec baud quaquam praftare pofiit medicamentum;quod vefrigeret xe fecer Verum ere Tragi ec- TAndi an[am cateris prabuitTragus.quippe qui pezperam putari. Pifum cicer e| [e Arietinum cut e4 inest facultas. At. qune he iu, Inn ab Arietino cicere diflet Pifum.facile quifpiam conjicere poterit ex bis qua Ja uperius in Cicere diximus Cicer enm Arie- fo Aneung Lim mbil ab aliis ciceribus differt, nifi colore,cetera fimilia funt-1deog, errorem bunc debent dili igenter vitare Germani, cenfeocis qui fuis puerperis piorum jus propinant quin etiam ii qui fumpferunt purgativum medicament um,extexgendi ventriculi — am grdtias Nulla ena pifís ineft abffer [oria facultas uit Galinquit lib1.de alim fac bis verbis: Pifatota [ubflantia Mee - quandam babent fimilitudinem, eodem, cum fabis modo fumuntur. Bis duabus tamen rebus 4b en difcrepant xt quo : : i: ,ideoó, fegniu quam ille per alvum Galen. moa aqui ac faba [unt flatulenta, tum eriam quid detergendi facultatem non baben yino : fecedunt.Ubi faba non fit ad wanusypifum ejus poterit eJfe fuccedameum preterquam m orbis qui abferfione opus hae Nomina, fent.1ta gaclone: Gracbyut etiam Pbafioli Latine dicuntur : Italic?, Fagtyoli. Hifpamc?, Fafiolos : Gallis F afiolis. Pium, ; mitius Gracisaioor ump?v. Italis Pifello minore. Gall. Peix. Germanis, GXbig/?. ifum i Gracis aízer, Italis Pifello c Pifo, Pifaà Pifa locoubi olim :co ept Em VT Se (emina in valvulis habens: quib. fa fem dete r eítia lvum efo rurbat: 2 eie -In lib. Secundum Diofcoridis. 343 fanguinem perurinam extrahit:elixo boves faginantur.] Parandae faringe ratio hac eft. Uberiora grana candidad; eliguntur,permifcendod; aqua r cfperguntur, donec fufficienter combi bant: poftea torren- turufq; dum hians cortex difrumpatur: molitaq; , farinario cribro incernuntur: poftremó farina recó- ditur.Hacalvoutiliseft : urinam ciet:meliorem colorem efficit : fanguinem per veficam,autalvum cum torminibus elicit;fi largius in cibo;aut potu affumatur: ulcera cum melle pagar lentigines,& vitia cu- tisin facie, & maculas,totumq; corpus emédat;znomas gangreenas,duritiasq; erperenon patitur; mam- marum daritias emollit:atra ulcera,que theriomata vocát,fa vosq; emarginat:carbunculos rumpit:cum vino fuba&a illitu morfibus viperarum,canum;hominumd(; medetur: urinz difficultatescencfi mosque exacero mitigar.Ervum tabidis,qui alimentum non fentiunt;toftum,& ad nucis magnitudinem melle 10 exceprum,fumptumq; convenit. Ejus cremor perniones, & pruritus in toto corpore fanat fovendo. L OROBUS. - CIL. OROBUS CRETICUS. aus 120 nd d c e * Wan off cine , Grecorum more , Orobum appellant : Planta itag,eflervum favmentofa ,foliofa , bum: procumbens, Ervi con. 1 ram multi fefe implic antibusyfoliis parvislongiufculis,lente minoribus. pluribus ex uo ped; w per intervalla prodeuntibus, uno in cacumine permanente. Flores edit parvos, ip[osa, fu fed breviorem, C gracilierem ,in qua feine uum eft generum, candidum, c» rufum. Ga. qHOMd- kc cum timum bab Alterum duplex. 1 ry Creticü : E -. Brafavolí taffe deceptus. Qua mre Fuel D) oria lapfus,O- ocatam, fatty, 1 rvum c&fentis, "x Bo * Re venit : nam fine uidem exce di Nomina. —grenas; incipie| a Drag. addi. uet EDT». per om- niaimi- Iis,minor autem, 344 And. Matthioli Comm. prorfus hoc (emen damnatur ,eftenim & infuaviftmum, & pravifucci. — Ceterim in magna fame nntumquam, ficut Hippocrates quogpferipfit , neceffitate coacli bomines ad id etiam confugiunt. Nos ervoinflar lupini preparato ex melle utimur, ut medicamentocra (df os pulmonis, thoraciso, bumores expurgante.Candidum minus eft medic fi » : ; a : Pep quam id quod ad flavum, aut pallidum colorem tendit. Eryum bi elixum, C» in aqua identidem condulcefactum, infuavitatem certe deponit, fed una tum ea c ab[lergendi, & incidendi vim, ut fola in eo relinquatur terreflris fubftantia. Itag, citra amaritudinis intelledum deficcansfit efculentum. 1d GraciszeoBo- quod Latinis Eryum nominatur : Arabibus, Herbum, Keifene, five Ker ene: Italis, Ervo: Germanis, &voen : Hifpanis Jervos : Gallis, Ets. Orobusze«&e Graecis, quibufdam area c2 dén]tedon rà ? Bor , quód eo boves vefcantur & fa ErvumLatinis:quod fativum eft & fy lveftre.Sativum, vel majore filiqua & femine;vel graciliore filiqua to & femine: rurfus qui majore; femine candido eft aut pallido, aut réf .Sylvellie ervum, varium eft.Hic tantümdefativo. I. Orobusfativus majore filiqua C.B. Orobus &ErvumMatth.Cord.in Diofc.Gef. . hor. Caft. Lugd. Orobus rece ptus Herbariorum,Lob. Ervum verum five Orobus,Cam. T'ab.Cicer fati- vum, Dod.gal.Mochus five Cicer fativum, Dod.fol. | II. Orobus fativus, minore filiqua.C.B.Orobus Creticus Matthiolo (in cujus editione poftrema,& iconibus figura non habetur) & Lugdunenfi, ginentur: à equ — LUPINA CAP. CIIIL uut Lupinus notuseft. Cujus farina ctum melledelin&u, aut potu, ventris animalia ex pellit. Ipfi "quoq; macerati; & cum fua amaritudine efitatieadem efficiunt. Decoctum eorum idem munus pra- at,cum ruta;& pipere potum:quare lienofis prodeft : eodem ulcera tetra,que theriomata vocant, gan- m fcabiem, eruptiones puftularum, ulcera in capite manantia,vitiligines, maculasd; fovere utilifimui cutem, liquoresQue cori - 3o E Lx Lupino- ize vulgarisplanta ido, filiquis compres, ss ido, filiqu anf, fida rli blutea ,in multas d P In lib. Sécundum Diofcoridis. 34$ omues ffrangulet herbas ,qua illi adnafcuntur.. Floret inpri- HL LUPIN u S COERULEO .miscircamediumcaulem. Seruntur in agris; flerilifolein He- 39 Et quecung, m : eataplafmatis trivia Lupini, nommodo ad alinientorum ufum , fed ad agros impinguandos,. Ceterum prater fativos Lupinos, fylvefirium E ^ E in Hetruria innumera exoriuntur planta , que Majo men(e Lupini A^ ( 8D) (03 in campeffribus vifuntur , floribus vofeo colore vufefcentibus, fylveftr. Xe. Nen (Q 324 Sativi dulcorantur in italia, ibió, frequenter eduntur cum tg P A l2 S A : fale. Excalfacit, c ficcat manifefié, alflergit, aperit, digerit, (/ uL ze d pa Cr attenuat. — Lupinus( ut feriptum reliquit Galenus ue «we 7 ib. t. dealimentorum facultatibus ) multi ufus legumen cen-. Lupino- 2 fetu. Elixusenim, ac deinde in aqua dulci , donec omnem fibi cte. o ingenitam. exuat. infuavitatem , commadefaclus, ita. editur. Galen, €um gare, c 0x ygavo , vel fine bis etiam , (ale nodico conditus non velut bordeum , c alia multifariam inflru&la. — Lupimi dura , ac terreftris fubftantia Jh quocirca neceffari conco- élioni vepugnat , C cvaffum gignit fuccum: ex quononprobé in venis confeclo, crudus proprió appellatus (nccus acervatur. Etlibro&. fimpl. medic. fic inquit : Lupinu editur cocus ,multis — ant? diebus in maceratione in aquaamavitudinem deponens: | fit tune nutrimentum fucci crafti, Caterüm ut medicamen- tum ,ita praeparatus ex genereeft empla[licorum. At quina- tivam amaritudinem babet , is etiam extergendi, dioerendiá, vim obtinet, Interficit lusmbricos tum illitus , zum addito melle linttus, tum ex po[ca epotus: quin C decoctum cjus lumbricos ejicere potefl. Tum etiam foris identidem perfujum, vitiligi- nes, aéboras, pu[Tilas, exautbemata Graci vocant, p[oras, gane, granas , ulcera maligna, qua cacoetbe vocant juvat , partim extergendo, partim citra tuordacitatetm dicerendo, ficcandod,. Expurgat jecur C» lienem , cum vuta C» pipere fuavitatis gratia affumptum. — Elicit wienfes, ac fetum cum myrha, € melle impofitum. | Porro Lupinorum farina fine mordicatiós Lupin. ne digerit , nec enim lividatantüm , fed C» cberadas , c» dura, farinae phymata curat ; fed tnnc im aceto, aut oxymelite , aut pofca EL. "oportet pro laborantium temperamento, C af- Si Itutitaliat inguere : digerit item que livida funt. is praftare po[fe decodum , eadem omniavficit C» farina. Sunt vero etiam quieamifcbiadicis - it. Lupinws agre[fis amarior eft , G ad omnia valentior demeflico. ejufdem genere cumipfofa- — flore anguítifolius. A e cultatis.Lupinus (ativus fic Latinis Gracis ono ipseGv appellatur : Mauritanis;Tarinus, Arinu, (eu Tormus: Malis, Lu- Nomina, pine domeflico : Germanis , CfGicfbonen / Geigbonen / Q'Golffabonen : Hifpanis, Entramuees , c* Entramucos: Gallis, Lupins.Lupinus vero agre[lis Latinis , ééguG- aeg". Gracis, C 1talis Lupino falvatico dicitur. Lupinus duplex fativus & fylveftris: fylveftris flore vel luteo, vel czruleo minorefru&u: hicd; vel latifoliushirfutus,vel anguftifolius. I. Lupinusfativusalbus C.B.Lupinus Brunf.Trac.Fuch.Matth, Lac.Lon.Cord.inDiofc.Caft.Cefalp. Tab.Lupinus facivus,Dod.gal.&fol.Cord.in hift.Lob.Lugd.Lu- pinicommunes. Gef. hor. Lupini albi, Fuchf. Cam. In hoc genére maximi, floreantequam aperiantur fubczruleojntusverbalbo. Il. Lupinusluteo flore.C.B. Ex radice unica fibrofa plures caules emittit virides, ftriatos,fubhirfutos;fefquipalmares;circa quos folia priora quidem duo fubrotunda & integra, reliqua verà longis pediculis donata,quorum inferiora in noveri,füperiora in f: eptem partes corhuniter -Jmen, pinus ceruleo flor dit,communiterin feptem partes divifis: 'ofculis quàm in illa minoribus, ceruleis, aut fübrubentibus, quibus fili ushic violz T'urciceenomine donatur, g:l.&fol.LupinusH didsee ite, lati ponteinlacuGr divifa funt:flores obtinet luteos;fpicatos,viol luteg colore & fané odore:quibus fuccedunt filique fari- sduriores & hirfute,quibus femi 1 iora;plana,rotunda,maculis & lineis variegara.fa- flima includuntur.Hic ut & feq icet aput multos fponte oriatur, apud Germanosta- hortenfis cft. Dicitur Lupinus fylveftris luteus, Dod, flore luteo Gef; hor.Lupinus luteusCam:ad.Matth. Tab.DeLu pino flore ojfeu fylveftri Diofcoridis;diciturin hiftoria exhibita fimul figura;prout . Monfpelium provenit , qui przdi&o altior & ramofior cft. HL Lu olius C.B. Hic eft foliis mult anguftioribus & minoribus utfiguraoflene — ue multó minores füccedunt,vix confpicua lanugine hirfutz,quibus femina minutarotun- fio dà; colorefordido, variis maculisaf; perfa & amara reconduntur.. Florent eodem temporequofativi,& quia fativi : samariores;idcirco iis valentiores: hid; Lupini minores Tabernzmontano dicuntur, . RAPUM. E & 346 And. Matthioli Comm. L RAPUM ROTUNDUM, I.RAPUM LONGUM (D D COCA 20 3o I—- "— HL RAPUM SYLVESTRE. auferunt, anodynà vocant, idoneumeft : potum con- i tra venena falutare: venerem concitat. Rapum muria conditum , mmusalimenti fufficit: fed multó magis appetentiam recreat. Sylveftre rapum i tur. t Frutex eft in cubitialritudin 1talia vulg? notifimum eft , ut fupervacaneum am defcribere y prafertim apud Infubzes, ubi » ubi feges prius fuerat a['ate, Junio , ac Tu- fo 5, in arvis fecundo feritur: deinde menfe Odobri, fummum exti sà terra eruitur, Satiyi longum , & rotundum 0. 18. Cap. 13. longum i- ime miraculu Rapum quopadto ab erucis vindice tur, 4, incrementum ánradü fereni temporibu: cele quid eo fortaffe: S ge r.i Tn lib. Secundum Diofcoridis. 347 IV. RAPUN cu ISLS:! hactenus confequi non potui , aqui volo etiam meipfum - cn[are.quüd rem ipfam neglexerim apud amicos. Qnare Rapi D 2892 $23 fylvefiris s nem , quam hic appingi curavimus, etfi fylve- EN eS. SIDA fire Diofcaridi rapum mon veferat , refert tani dn i : t d domejticum : quam ob p, S : must: quam Rapum f) 10 cacumine ramofts : antea quain cattle edat. fola profert ob- Tonga humi accubantia , p ^ dle fere toto Junt lane giori facie, fed breviora, angufliora peciansur. Floyefert — invamu[culorum cacumine purpurajceutes, C ad cerulesam.— inclinantes , quatuor tantüm foliw conformatos. Semen in "fimplici capitulo continet mimttum, pullo colore. 5.2 dice niiti- t ferendis M ttudiae, ci a frin fcto la extuberante media ipfius partc,alba fragilistenera, C fub- dülciquodam [ucco pradita. 1d quodymeoquidem judicio, ston pratermififfet Diofcorides , fi rapunculus noftey fslveftre illi fuiffet Rapum.Na[citur in arvis non cultis collibus aint nis, in pratis, quin etiam inbortis jam feritur, ut erandioz res edat radices, quarum efi plurimi deledanivv. Yn calidi- tate C frigiditare radix nowlong? abest à temperac ism nec inaltu qualitatibus. Eduntur inacetaris eadem non folim Rapuncu uda, [ed etiam code, quod maxime gujju placeat & «ppe- Iuslerivur ATE poft, n tentiam excitet. Cate) eftioribus foliis, omnia agre]tora, afperio eperomnia domeflicum refert : acriove t um nafci copiofum in Hetruria diximu. - Noftri femen, cim infignite? amarum b ies X ipfum ufquam.a nobis vi- j, C femen generat : Et lib.2. de alm fac. inq. m est, oleraceum cenfetur. Radisqueterra c » mirum fr aliqua ex congeneribus plantis pimus wnturia, C in ACeto reponunt, quo intettum eum 2n ideos,, fi quis ultra modum efiraverit, c maximefi Ad alvi dejectionem nec conferre quisquam, nec officere tionem requirat optimao, fit bis decodlionem peype[- incrudior ingeraturconcottu eS dificilior experimento, [emen alere ad va- 1 , ad Mutin ex * FoyyAs id Grece vocati, Nomina - em : Italicà Rapo : Germanict SR dben: Hifpani Na- Grecis yeyybnon aglz : Italis, vano falvarico. Rapuncti ; "eee Vox esi potius ab eo ex pli i dita, Nos fruricem vertimus licet bac, ut a € eam nequeat cruda irV rifimilius etymon à Greco /xave Ache à rotunda orbicularive radicis figur: heop.7.hi e. À Greco /*ave Ashe emine nafci fic c... y! ceminam,in rot rbicu lat, Tab.Rapá fati 2 ; obi inftar orbiculata,£ iem effüfa : va " sl Bas 1 j aem vel viridi;ve na nunc, vulgati Sid E eobfoleté nigra; ade,rarius ob ongatée;que 5 isdulcioresfunz, Xblonga feu feminaTh C.B.Rapum longum, Matth. Caft. 348 And. Matthioli Comm. Caft.Lon.Lugd.Rapumoblongum, TragoDod.fol. R apum ereti,rorunda oblongad;radice radice in rotunditate oblonga, fip Mies magnitud t etiam variat. III. FP eo fa.C. Ba Rapum fylveftre,Matth.Lugd. Tab.R apum fvlveftrenon bulbofum, Lob.Rapa fylveftris,Ca- falpfV. Rapunculus efculentus;forte Rapum fyiveitrc Diofc.&Plinii C.B.Raponco!i, runt. Rapun- culum vulgare, Trag.Rapunculus, Match.Lac.Dod.fol.Lon.Ceefalp.Caft. Tab.Cam.Rapuntium par- vum; & pes locuftae pet oes: minor,Lugd.Rapum fylveftre;Fuch.Gef.hor.Rapum ; ylv.minus,Dod.gal.ErinusNicandri &Diofc.Colum- V. RAPV N CVLVS ALPINVS ne.Floreeft teret aliquando purpureo, aliàs candi- Ípiceto fimilis. cante velalbo. Veri Rapunculi undecim fpecies in Phytopinace propofuimus efculentum, fpicatum tri- ! plicem, umbellatü triplicem , nemorofum triplicem & alpinum ex Baldo: cujusiconem adjecimus.V. Rapun- culus alpinus fpicato fimilis ; palmo major, unico caule ex fiffuris rupium prodiens , folium utrinque habet fubrotundum Bellidis caeruleae forma quibus fücce- dunt folia, qua ex cauliculo ftriato , oblongis pe- diculis infident, ex rotunditate oblongata, fatis la- ta , profundis rarisque incifuris donata: & licet ea quaterna fint; rarius plura, attamen in cauEculi fum- mo folia , forma fimilia quina vel fena pen fine pe- 20 diculo, ftclle modo flori fubjiciuntur: fiquidem cau- liculi fummo apici infideant: flores viginti & plures. quafi ad exortum conglobati ; latis ; brevibus tamen & flriatis vediculis infidentes , qui oblongi funt tenues , inferne albicantes quafi inflati, qui fenfim anguftantur ; c&rüleo purpurei in extremitate cre- nati : ex fingulorum medio , filamentum oblongum prodit ; quod in fummo bipartitum aliquando in- ftar Capreolarum vitium contorquetur. Hunc in . Baldo Augufto menfe inter faxa colle&um , cum D. 39 Guilandino horti Patavini przefeéto anno 1578. Pa- tavii oftendiffemus , Rapuriculum montanum no- minavit : at Nobilifimus Jacobus Antonius Cortu- fus , nunc horti ejufdem prafe&us , Cantabricam al- teram Anguillarz ftatuebat, — Cüm jam delineatus o & figuras univerfalis hiftoria noftra; Dco co vitam , exhibebit. E NAPUS. CAP. CV.. EP uds lapi radix inflat, modicum alit: femen ejus je potum venenorüm vires hebetat: antidotis ad- . pe — mifcetur. Conditur fale radix. * x i HESS ecenfenzur pr duri e Napou — zd E codide. à phanos magis veferant., caule tamen, ratio. W . Plura Theophrafio, CO o9 it ordine WD i [emen excal- & NEZ fa ds e: ; d incidit. »- 7 w CLR JiSET 2M. « vwlor dift. 2 as 2d P x E 4 » LES EJ 3 In lib. Secundum Diofcordis. 349 énim nomine morbillis affetos juvat , tum quàd à centro 4d. circumferentias corporis materiam merbiferam ducat tum quoq, quod propria fui ipfius facultare morbi malignitatem fuperet, 4c compefcat. 1 Datur utiliter cochlearis n enfura ex vino «ddita lini feminis dracbua Ad ciendam urinam. V entriculi cruditates eextrabit, ubiex oxymelite, Cr tea pentiaqua bauriatur. Datur quoa, diebus pluribus quotidie drachma pondere , ex marrubii füillatitia aqua aut decocto, utiliter Iderici , C aquaintercuti incipienti. Sed plura de eo in epiflolis diximus. In Aegyptofrequentius feritur,quód ine ibi ex ejus femine tu[o pre[fod, copiofum exprimant oleum , ad omnia utile ad que femen. E x Bevrtais H0Ieh Gracum eft : N apus,Latimum : Ytalicum,Napo : Germanicum tecfrüben : Hifpanicum,Nabicai:Gal- Nomina, licum , Nayet. X n : ; TUE ut "EUR ; Napus,fovas Diofcoridi,à tumenti figura dedu&a fignificatione : 252a: f] pecies Galeno.Plinius lib. 10 20.cap.4. Naporumnon plütes quàm duasdifferentias propofuit , alterum Bunion, alterum Buniada medicis Gracisvocatum: nec quenquam moveat locus Plinii lib. 15. c.5. ubi quinq3 Naporum genera fecitfiquidem hzc de Raphano fint intelligenda: Cx Mrim exeo;quod que Theop.7.hi.4.de quà tuor generibus zà»/agavi4u, retu]it,ea Plinius de Napo recenfuit.Agnofcimus Napum fativam quz bü- nium: & fylveftrem, qua Bunias , quz etiam ex non transplantatorum femine nafcitur. Napus fativa C.B.Rapum mas apud Theophraftum cenfuit Athenzeus.NapiBrunf.Napus, Dod.fol.Matzh.Cord.in Diofc.Gef.hor.Lac.Lob.Caft.Ciefalp.Cam.Napus hortenfis,Dod.gàl.Napus bünias fativus,Fuch.Na- pusfativus,Lugd.Napus verus, Anguil.Bunias Napus,Adver.Lob.icon.Rapum fativum alterü & Na- pus veterum, Trago.Napus primus Lon.Haecradiceeft colore aliis candido;aliis buxeo & croceo: radi- ceetiamnigrain horto Illufiriflimi Ducis Wirtembergiciquem Montembelgardi colir frater Joh,Baus 20 hinus; legimus. T : Pagarir, RAPHANUS. CAP. CV. Rises Grecisraphanus dicitur,excalfacit,flatusgignit;ori fuavis eft: fed ftomacho adverfatur, ru&usciet urinam pellit; alvo aptior: fumto tamen cibo fumi debet , quó magis ejus diftributios nem adjuvet: cüm autem pr&&fumitur, cibum fufpendit: quare vomituris commodiilime datur ante cibum: fenfuum aciem excitat. Deco&a contra veterem tuffim , & pitüitze crafficiem in pe&ore; effi cax eft.Cortex ex acero mulfo;celerius vomitiones movet : hydropicis commodilfime illinitur: lienofis utilis: fugillara cum mellerapit;& nomas amolitur : contra vi perarum i&tusauxiliatur:alopecias ad pi- o lüm reducir: ksigineseumloliatafuia emendat:his qui fungis ftrangulantur;tam cibo,quàm potu falutariseft : menfescit. Semen;vomitiones facit , urinam movet, lienem extenuat: cum aceto illitum gangrenas validiffimeemarginat: coctum cum aceto mulfojanginis perquàr utiliter gargarizatur:co- tra ceraftis morfus,porum ex vino auxilio eft.Sylyeftris raphani,quam Romaniarmoraciam vocant;fos lia fativo fimilia; fed magis ampfanam imitantur: radix gracilis, tei ubacris. Tam folium,quam 4o * p" 5o 6o — : * » 1 2 In Hetrüria áuod tinum ehí diet vulgo vo. io antiquam Rapbani fylveftris App uin prime litera 2 t "^ ex ut j metatbefi P 390 And. Matthioli Comm; Lite. III. RAPHANUS RUSTIC ANUS metathefi Ramoraciamappellant. Caterim cim [ylvefiri; fjc&us, five vulgaris. fativa long durior , acriorá, deprebendatur , Diofcoridis co- dex bic, ut in aliis pleri(a, locis, mendi (ufpicione non vacat : utpote qui Armoracie radicem reddat teneram mollémve c fübacrem. Folio provenit Rapbanus napo fimili, & rapo an- guítiore, (cabrioreyac magis birto,caule tereti, flore albo/fili- qui tumentibus ,vapo quadruple majoribus , in mucronem deftnentibus, in quibus femen concluditur votundum, rufum, € fapore acutum ,vapi ,uapiq, femine cum minus , tum et- jam duriw. Radix illivariaynam nonnullis long a,alba,teres t8 tenera , fragilis, nec admodum acris, qua catevi in Hetruria preflantior babetur : aliquibus cvaf[a napi pene figura,alte- vA long? durior, acrior, C guftui ingratior.. Differunt quoq, colore: namq, c albas nigra, ubiq, fere habetur, non fo- làm (ativa, fed agreflis quoq, : fed bac altera minu: frequens. Sativus feritur in bortis C agris: Agreffis (ponte provenit »icampeftribus in agro Romano, Recens minutim incifara- aphani euer dix , albo meraco in[berfa , & butyro in fartagine calefacta, shiol, € pubi admota, remoratam urinam pellit : idem praflat e- jufdem fuccus, duarum unciarum pondere ex Cretico vino ?0 bau(lus. Uncia corticis cum tantundem mercurialis ,croct granis quatuor,cafie odoratepalveris drachma.cv dracbujs duabus fucci fabina , omnibus fimulin mortario conttifis, c tenuifiimo linteolo exceptis, & uteri cervici adhibitis, fubveo nit pra[entaneo auxilio egré parturientibus. Eju[dem radi- cis fuccus una cum oleo dulcium, aut amararum amygdala- fuchir- vum, &vini albi nonnihil fervefattu , addito colocyntbidis ror circa momento aurium [onitus curat fi calidus inflillabitur. Leonz Annoride 27. E EA bardus Fuchfius , Armoraciam eam effe [lirpem putat; quam cam, iE NS] E Raphanum rufticum nonnulli vocavere , foliis oxylapatho 30 Rapha- — ( es S S EMO fxoNP majeribus,radicelonga.pollicis cra fitudine ac etiam craffio- nusrufti- | AM PASS CREAR SESS y re acerrimoguftu, finapi baud abfimili : floribus in caulium corum, E fummitatibus albis & pufillis , radicibus acerrimis , quibus utitur univer[a Germania, € Pannonia ad carnium intindus, [ & quanquam appetentiam faciat revera tamen Q" Ca- put ladit c nidorofas eruclationes movet. Nacitur [pont in pratis, viridariis c fecus itinera. Radix excalfacit, cr [iccat ordine tertiocampleto, Aperit,pellit,incidit,provocat,attenuat, C" abflergit. Ea omnia potesl, que domeftica C agreftis radix , fed valentius operatur. Quinetiam Sinapi vires obtinet , urinam , C avenam valentin pellit. Mlnitur contrita vadix ex vino albo, & recenti butyrocaltfadda, utiliter pubi ad ciendam urinam, five fit dolor ex remm calculis, five ex cra[fa lentaá, pituita veficecervicem ob[Iruente. In quo cafu datur quoq, non parvo auxilio potandum vinum , in quo incifa radix fuerit macerata.] Qua inreeum alioqui peritum. facilà hallucinatum crediderim, acerrimo fortaffe ilius 40 planta (aporefietum. Quid fi i vel Romam unquam profectus effet , vel catervas notas accuratius perpendiffer, nunquam (ut arbitror ) in eum errorem incidiffet.. Reitius fortaffe faperent, quihame plantam perperam e atiunt , Raphano Crateye Thlafpin, de quo in Tblafji meminit Diofcorides, eandem effe feriberent. Raphani Theophr. lib. 7. €p«4- de hifi. j xbeotium. Adolefcit amplifime Corinthium, quod. rumThe . y E d JESUS hr. ge. PlAnt-plitra funt genera : nempecorinthium, cleonium, lothalafitun A nplifim Z Moe P a vel radice con[let detta. Hoc enim furfum verfus protruditur, non ut catera in terram ampliari folitum e$t. Liotbalef- —. : ium dulcifimum est, & figura rotundum ,nec ra 0 fübm,quod Thracium vocant;validiffimum adver[ufrigoratradi : uode ^4 mavis caulis iffe, quam cruda radicula ut qui aerimoniam in. garo,C actto;ut rape caulis, finapió,, C lactuca: nutritá, magis caulis iffe, qu: d monis 49 deponat : quanquam minimam (ane c ipfe alendi poteftatem baba. Quidam non folim pus Moni E, 6o diculas elixantes comeduntgraparum modo. Caterian cim medicos, tum idiotas illos mirari fu it, qu ica deed edunt, conco&ionis juvande gratia : ipfi quidem id experientia abun "Tugel. ive - ,- dumnum potuit imitari. Radix, que Gracis pxpovis em Raph gs im ^ ai —— Fegiel : i Rafano, Gr Radice : Germanis fitttic o, qot Sy e DE GL Italici, RAdice longa-Rapbanm rufticanm : Grecis p. . En X : lsRafan, fre Refert [auvage.... 5 ; : : ; : - 3rd i: gà gadius gatoiDi quia. ibusZ«eavit quafi radix perfpicua: pofteriorib n ; vis ? uidi voca is at -; Raphanus veter lim à femine oriatur: TU ib Theophraftus licet utrag; ufus fi voce;att: fap Tn lib. Secundum Dicfcoridis. 7351 pesos ubi habetur, Bislicgiiitelligere oportet,quae caufa erroris fuit Plinio cap. 5.lib. 19.ubi Rapha- j nigener uz ex Theophrafto 7.hift.4. funt defumpra;ubi de Braflica egit : & quee Theophra- Nd " potui Blei. 19.cap.5.pro Napigeneribus - OM licet nunc diffe- rentias obfervare; ut fit praecox alius, alius ferotinus: hicd; albus, nie rubeus: albus, oblongus &c orbicularis: niger, communiter,rotundus, rarius oblongus: ruber oblongus, qui & fibras rubentes per ifcurrentes obtinet: habetur & radice lutea: eft rufticanus: & deniquefylveft ua- ubftantiam difcurr anus ; aqu RC Raphanus major orbicularis C.B.Raphanus, Brunf. Matth, Lac. Cord. in Diofc. Caft. Ra- phanus vulgaris, Trag.Gef-hor.Raphanus fazivus;Fuch.Lugd.Raphanus magnus: Lob. Raphanus ore ..* bicularis,Tab.Raphanus quatuston as five Radicula fativa,Dod.fol, & gal.Radix & Radi- 19 cula,Caef.. IT. Raphanusoblongus C.B.Raphanus longus Trag.Lonic.Raphanus przelongus,Gef.hor. Raphanus fecundus, Matth. Lugd. Raphanus minor purpureus, Lob. Radicula fariva minor, Dod.fol, olore radix variat, nofter albo eft cortice: Italicusrübello. | HII: Raphanus rufticanusfeu Thlafpi al. "terum Diofcoridis C. B. Raphanus major feu Armoracia, Brunf. Trag. Gef.hor, Raphanusfylveftris Fuchf. Raphanus magnus & montanus, Dodon. gal. Raphanis magna, Dod. fol. Raphanus ruíticanus, 8 , Tab. Armoracia Plin, Lac, Thlafpi Matth. Lob. Raphanus rufticus , Lugd. Cam. Raphanusm majus , Cord, in Diofc. Lon. Ca:falpino. LJ Xleapor, 0€ STSER. E (A 3 A Se N E j RR o miu babeatar (quod fciverim viderimá,) quiejus feripfeit ; "uthoc n o difficillimum fit,cüm nobistum cateris, qui ante nos E od defunt;qui crediderint,album quoddam Carotarum vocatum ———— - | im eos ballucinariputaverim,Pliniüteflü- ——— o monio ductus, qui libro ig. babet : 1neft Siferibus lo une n GM ans pleno A : | Cmenmagna parterelia.1d quod in bifce Carot a eperire licet : quippe die nec neryum lant nec gu[tui amaritudinem relinquant fi otins quandam pre fe ferant. Quid pratereaSifer fap | nplicium medicamentorum. Extujus verbisfa n fei : E * als | And. Matthioli Comm. tempore, querundam relatione per(ua[us.[cripfevam reperiri verum Sifer in agro Maguntina circaRh Won. Capote ^ necem eH .., demde cum aliis dois vivis vegiouis illias de ve bac conferrem , afitmabant id e[fe falfum : quippe quàd fed pofiquam Siferis le- »jjores illi Sifer faciebant eadem e[fe i cadoPini ; ; Ppe quod eavadix , quam P »eaüemelJet.quam nos bic appinximus,quamá, Germani Gyelb S uben/e» Sven vocan dia Cola- ; Eas duit 3 mel, (4m feripfiffe bac, nifi id alicubi legiffent apud antiquos autores. In qua fententia confirmat me Columella lib.11.cap.g 30 f ioni Sifer Graci ei. - duca: Germa- c ph: ultum convenit;diciturSifer Brunf.Cord.in. ^ Diof.Ges.hor.Lon.Cam.Sifarum;Dod.gal.& fol.Lá iferfativum,Fuch.Siferprimum, Mat, — Calt.Sifer alterum, Lac.Sifer Germian.& Elaphobofcu &f.Sifarü majus,Lugd.Elaphobofcon Diof.Columne.- IH. Que pro Siferoaltero hic proponitur, Pal nacam tenuifoliam asiva radice lutea, ad differentiam ejus qua radice alba;& ejus que radice rub eft, vocamus: aliis Staph linus primusyut 'Trag.Staphylinus lureus,Dod ele sleep EE Bru Lobipatas Po pr - ; Hs 5o i í inaca fati ofc.& Da .Lob. afatiy Paftinaca fativa lava,Lon.Paftinaca fativa Dr LEGE Datcae Womiflicus Colo d [ ici is,Gef.hor.Carota ra . Dod.fol.Paftinaca radicibus luteis,Ge eed tas Mose (oet c attori Sifarum;quod cum Elaphobofc 59 auislor LAPATHUM,SIVE RUMEX. .. CAP. ^ ün acutum tendit, dura habens extrema, i paluilri-. i iom gentsf i ^ busnafcens.Aliuseft vas, Fili 4d 3oipoi»i. mum, humile, & molle. Quartum e oo al i; Crudi illitu, melicerides, rofa iam oxalida nominant;femenex aqua a Li fee Ae iunt; lienem cum aceto exte Trita,& admota In lib. Secandum Dioftoridis, 33 zi s * p r2 - IL OXALIS SIVE 4s : mici 3A oed men [portefrequens nafcitur, quinetiam incultis locis, foliis nigrabeta proximis fed minoribusplantagini proximis hu- mi accubantibus, caule cubitali, ffviato, bro , femine minuto;pellucido.fubnigricante;radice longa.crocata Aa- jp Lapatbum,quod in paludibu nafcitur, DioforidiQx y Oxyla- um vocatur,non qgidem quód guflu acutum, fett aci» pachum, | fenttatur » ut oxalis , quam vulgus officinarum Aceto- quid foliis proveniat in acutum definenti- bus, Siquidem $e Grecorum appellatione , modà fignificat acutum fapori re[peciu, modo mucronatum ve[pediu forma, adiesi non advertentes Avicemaspatiterá, Serapio,Lapa- : Avicenn, tbum ó life vimine Acetofam nomimant, perperam & ferapi, ntes, quod ad foliorum figuram vetulit laplus, — 3n primo lapatbi genere, Pliniw lib.20.cap 2;. o etfrid fil nvolvat Diofcorides) duorum ef generum, duplex P m nimirum, minus. folia funt agreftis vumicita - emtila, tut quandog, oculos fallant tanta e$t lineam vum [imilitudo , atqui berba deguflata , illico cogna «Esttamen folio minore, paulo leviore, ang qua, mollia, levia, quibufdam veluti cap a utr:g, idem februlivm parium ; A1 H1 duo elfervavim ge ul Hippolas 334 And. Matthioli Comm. IV. OXALIS SIVE ACETOSA VI. HIPPOLAPA'THUIIM. minor. jo Yy IL HIPPOLAPATHUM Quod in bortis eritur Rbabarbarum M. onachorum vocant. fylveftre. Siquidem boc folio , femine radice,ac ceteris in uuiver[um notis legitimum Hippolapathumefert. Planta eff grandis, j ac formofa foliis femine radicibus,ac cateris in univer[um notis minori lapatbo fimilibus, fed omnia longe majora, 4 folia grandia funt,beleny fert modo;Tadix pariter grandis, vegeta, fulvo colore. Seritur apluribus fbettaculi caufa in bus c? uliginofis tractibus provenire . montibusyis prefertim in locis,ubi pecudes diut. me folent, e ubi eorum fimopingue[c ; - mo repondens , que fub Rbabarbari nomenclatut. fim is ac viridariisplantatur. Folia gerit umero" magna. boxtenfis baud abfimilia , fed viridisra & a[he- ora: caulibus bicubitalibus : floribus in amu[culorum ca- - gumine numerofis ,rufe[centibusó, : femen profert in vubri folliculis inclufum , acuminatum C fubvufefcens, Radice nititur crocante,pollicis craffitudine,dura ac lignofa.Lapa- thi meminit Gal. lib,7. fimpl.med. fie inquiens : Lapathum Lapathi A xt moderati digerentem fortitum facultatem efl,at oxylapa- tbummiflam : nà fimulcum eo quid digerit,nonnibil quod, vepercutit.Semen eorum maniféflam quzdam cand ionem obtinet , adeb ut. C dyfenterias C diarrbaa profiuvia fanet , & maximé ox ylapathi. Porro bippolapa- ahi quod in totum in paludibus provenit eidem dictis fa- ultates obtinet, fed imbecilliores. Et lib.2. de alimentorum ^; ibus: Rumicem,ait,uti ant diximus fylveffrem Ut-. n etiam 69 — N cu- Tu : lapath ius at cocofoveatur, C deinde berba ipfa i per Alembicum, que omnes cutis e pr. aqua vadicum oxylap In lib. Secundum Diofcoridis. 35 lira diae lirundinum decem.falis nitri [emuncia;Tartari albi uncie dua : attrititerendis ponuntur fimul imei iptis in vitreum Alembicum , C [uccenfo igne extrabitur aqua: cum qua mane abluitur facies , [A ve[perii limitur [pia C Amygdalino fimul mifi. Vinum decoctionisoxylapathi diebus aliquot potum , auriginem pellit , & eleo de ote finum e E. reflituit. Credunt quidam lippive mumquam eos , qui Rumicis [ylveftri radicem luna decre- fientéeffam ridi fecum portaverit. Oxalis major refrigerat € ficcat exce[fu. fecund 0 digerit aperit, Loo ow incidit, Herba p biliofis ac peflilentibus febribus adver[atur ; prafuat (? ad cordis affectus Sitim fedat; nr s -— E vermes necatyappetentiam excitat. At miror refrigeratsat ficat perinde ac altera di gerit, ó incidit. Omnia elle - A qua major,nec infirmieribus pollet viribus. Hippolapathi bortenfís radicis fuccus eum fulpbure illit fcabiem p a ^d pinorum verb farina lentigines,alphos,C* alias cutis infedliones exterit.Radicis dilutum,ex vino paratum; pref! at , " - Se A 30 lendosrenum calculos. Idem facit ficca vadicispulvis, drachma pondere ex meraco potus : quinetiam ex M. x capi L o d bau[Ins auriginem eurat.Hippolapatbo [ylveftriesdem infunt qualitates vires, qua & cateris Lapathi generi r4 v taqua Gracit hMirabori posi nov: Latinis etiam Lapatbum C Rumex;,Officinis Lapatium acutum appellatur: Arabibus, PNE Humadh,Hunadb feu Haad : Italis, Rombice, C Lapatio : Germanis, bmpffer: Hifpanis, Labara: Gallis, Lapais Qua ve- . vb Grace e£onis Oxalis item Latine C Officinu dicitur : Germanice, Goaurampffer : Hifhanice, Axederilba : Gallicé,0- zeilleVinette, Saliette.Oxalis minor,Gracis 2faAls umpd : Italis, Acetofella,Saecciola e Sannicciola. Hipp eiat, Gracis,iararodteaBov: Officiuis Rbabarbarum monachorum: 1talis,Rombice nma ggiere.Germanis, ménd) Sibabarbaren: Gallis, Reubarbe de mara: Hippolapathum fylveffre;Gracb, mero koéndov &yglor Italis, Rombice falvatica maggiore. t Nibil fertaffe Plinius à Diofcaride diffentiet, fi in bocloco fequamur leonem oribafii lib.ui. fimplicium, quibas bet à na[d nap iponw và apóro,id efl, non prorfus famile priino, Nam ex bac patere arbitror, non tantüm priora laparhi 10 generainter fe differre, quantum vulgata lectio innuere videtur. x Lapachuillbnees «»,exinaniendo nominatur, macte foliorum deco&umalvum molliat : Latinis Rumex dicitur,quod non tantüm fativo competit, quidem Plinius lib. 20.cap.2 1.Oxalidi tribuat.Ge- nera plura funt Theophr.7.hift 4. Plinius loc.cit. quinq; recenfuic generajin noftro Phytopinace oxali- dis decem differentias, lapathi & hydrolapathi tredecim, & hippolapathi duas propofüimus. - I. Lapa- thum folio acuto,quod Oxylapathum Diofcoridi & Plinio,C.B.Lapatium acutum & Sicla fylveftrisA- vicennz,Trag.Lapathum acutum & Oxylapathum,Lob.I apathum fylveft.Gef.hor.Lapathum &Ru- mex;Lon.Caft.Ox ylapathum,Fuch.Dod.gal. Matth.Lac.Lug.Rumex acurus,Cord.in Diofc.Hsc foliis -:x eftaliquandoanguftiflimis;oblongis & criípis. II. Lapathum rubens,quod cum oxyla patho plurimum 3e convenit: ex iedios oblonga; mediocriter craffa,fibrofa,lutea ur in vulgari, à qua feré magnitudinetan- - tium differt;caules emittit oxylapatho breviores, ramofos: foliis eft oblon gis,aliquando rugofis,faturato rubore nigricantibus;cofta media ac fibris dilute rubentibus;qua unà cum caule cruento fucco turgent, utfi terantur manus inficiant: floribus & (eminibus priori correfponder, In hortos femel fata, feipífam pagat. Viribus cum oxylapatho conyenit,nitrofiore tamen guftu eft eejusdecoctum;aut Iusalvum lubricat.Seminisetiam | pulverifatiin aliquo d. ngente exbibiti;in fi- :is luxibus fingularisefficacia, icitur sevfgoAc aa dov, I. m DX à fo thum rubens,Dod.f b gii nguineum;Lob.& € ic hun E Co WES PU etd cui & Cretenfe: Lapa z Y CETOSA CRE TIC AU guinis draconis herba, Gef. 4o E A fa pratenfis feu lapathum quartum Diofcoridis ;&La- * juando crifpantur: aliquando media ipforum per longitudinem candida reperitur : nonnun- uam utrinque ab exortu duplici fagittali figura con- À d lncue Hujus fpecies in montibus reperitur, ma- wl .. jeribus& rugofioribus foliis, quàm funt ipfius praten- "fis,in reliquis vix differens, que in montibus Helve- ticis & Sabaudi: eperitur: Eft & aliatuberofa radi- i ce: alia geniculisnodofis : alia Calthasfolio: alia rotun- difolia [s Romana, qua maximis etiam foliis reperi- .— : V. Oxalis arvenfis lanceolata. C. B. Oxalismi- nii go. Dodon. fol. Oxalis minor, Matth. Gefn, , x hort. iugd. Oxalis parva, Dodo.gal. Oxalis Vervecin: 5 is gains finuata;Lob. Oxalis fponte nafcens,Cef. 6o. à 1sovina, Tab. Acetofa minor, Caft. Acetofella, Loi .. Rumicisfeü lapathi fextum genus,Cord.in Diofc. . , major minórve, latioribus ang usque folii o ation. oci pinguioris aridio dodrantalibus, humi x: fis , foliis parvis, oblong« atibus, ramulis flofculi junguntur & adhaerent Gg Semen Lampíi- nzconfi- deratio, Lampta- limirynifi candidtor effet five. Nafcitur bat naPlinii. qui aratrum eo anno minimé fenfeve : tametfi Lampfía- mentorum ufum recepta. Meminit bujus Galen.lib.7. fimpli - e cos pravos procreat, Cateritm illita abffergendi nonnull Nomina, 3$6 And: Matthioli Comm. Semen fuccedit, tenuibus membranis aculeatisinclufum , cujus nominecum T ribuli terxeftris femine fimilitudinis aliquid habet,minus tamen eft, minusque pungens;cui pediculus oblongus, incurvus, te- nuisutin Caltha additur. Junio floruit & femen maturuit;in horto Illuftriff. Ducis V'irtenbergici, qui Montembelgardi colitur. V I. Hippolapathum latifolium, feu Hippolapathum Diofcoridi,Galeno & Plinio. C.B. Rhabarbarum, Brunf. Rhabarbarum Monachorum, Trag. Gef.hort. Rumicis alterum ge- nus;Fuch. Lapathum fativum,Dod.gal. Lapathum hortenfe;Lac.Lapathum maximum,Gef.hort.Ca- falp. Lapathi vel Rumicis fpecies,Cord. in Diofcoridem. Hippolapathum;Dod. fol, Matthiol. Hippo- lapathum fativum latifolium, Lob. Lugdunenf. Hippolapathum horrenfe, Math. in icon.Lugd. Hip- polapathum fativum,Caft. Tabern. Bulapethum Scaligero,Patientia vulgi, Utimureo frequenter pro Rhabarbaro, fed dupla dofi, Eft & alterum rorundifolium. V II, Hydrolapathumfolio cubirali. C.B, Rumex paluftris vel (eptimus, Trago. Hippolapathum,Dodon.gal.Gef.hor. Hippolapathum fylveftre, Matth.Caft. Hydrolapathum majus,Lob.Lugd. Lapathum paluftre; Taber, Rumicis feu Lapathi quin- tumgenus, Cordo in Diofcoridem. E : : ^ Aaubadin. LAMPSANA. CAP. CITY, I mpfana fylveftreoluseft. Plusalit quàm rumex ; & ftomachoutilius, Cujusfolia; caulesQueco- quuntur in cibo, L LAMPSANA. *IL RAPISTRUM MONO- ; fpermon, * - o ?0 a SU V ij S N/A SE / NUES S p UNS 409 E UU cw. 49 yfcóvidé, nullistamen motis ab Italis non evenit. Quamobrem Uamvis bic inter olera; qu ipfo defcribitur , quod fortaffe ixerim una cum Plinio lib.2o. cap.9. inter. quentiffüna in Hetruria, Apa oci preferrim campis i et. e annone penuria, ipali- nobis bac tempeftate non ita Latinis. five Braffica fylveftris nominatur : Italis Can - Quae pro Lampfanaà Matthiolo pingitur, Rapiílrum à fimilitudine cum foliis Rape di& eft & monofpermon.. L. Rapiftrum luteum;C.P. : falebno Pd : * rum, Lob. Sinapi agrefte qu ape ,Cefalp. II. R. In lib. Secundum Diofcoridis. 357 femen unicum continetur;fit major: hz ftriis inftar feminis Coriandri dividuntur, & fingula jaob- i : i filamentum abeunt.Hujus femen Lampíanz monofpermi nomine Do&or Doldius Norinber- pron Majo menfe floruit,& femen in horto DoGóris Zuingeri hic Bafilez maturuit. I BLITVM MAJVS. IL. BLITVM RVBEVM. 20 NI AN COSS 4 mé» BLITVM. CAP. CX. . perum eftur oleris modo;alvo utile eft: nulliusin : medicina ufus. e poow duorum eft generum, vubrum nimirum, c» album. Blitum Urumg, notum , in bortis feritur ac etiam an iu fpont? duplex. C campisnafcens. Rubro caulis c folia adeb rube[cunt , ut .occineo colore infeda videantur, etfi temporis tradu tandem purpurafcant.Folia amarantbum referunt[ minus tamen vu- -— leftentia] ficut etiam caulis , qui purpura[cens.ftriatus, cubi- "talisi flores edit [ficatos , five invacemi modum, pariter pur- pureos. Quin C Yadix (multifida) fanguineo fucco madet.Ef D in boc rubri genere alterum , quod nobis MAIUS BLITUM Blitum "vecare libuit , quod crefzat arbufcula magnitudine, foliis, c» majus. caule altero longémajoribu: flore ev andi, numerofis panitulis 5 five fprcis (carente , cacumine deorfum fPeBante . «lentius amarantliferz modo, caule bracbiali crafituáine flriato-fir- meá,, lrgnofo. Seritur in bortis c viridartis, c babetir etiam Jiilibw ad feneflvas opacandas. Auxiliantur peculiariter ad. — . tmen[esvemarantesprovocandos molas , C fecundas educene, das, fi femina vapore decocti calidi fuffiantur , adeo t Ya. tx uterum afcendat. AL BU M provenit iifdem foliis,Lsbioribut Blicam tamen; C colore [ubalbidis. Flores ci femen racematim ventes, tenuibus infident ramufculis,ex alavum cavispr tibus panicularum effigie , fylveffris panicimado.Hoc vl dentiná rura Biedone vulgo appella piturá, i 3n cibum.1d nana, aqua priu decoquunt,dem H , vel butyro in (artagine friqunt, additis allia €x ompl 16, vel i ES aceto.Veruntamen cibusis nonnunquam [C rap ne tefla- ones movet ,ventriculi, c» inteflinorum tormina facit, C alvi fluxiones ciet, excitata bile Ead, propter dta de co [criptumveliquit : Blium iners viderur »4c fine fapore, atit acrimenia ulla: unde convitium femina 75 Lm I] 48 And. Matthioli Comm. feminis apud Menandrum faciunt mariti.Stomacho inutile esl: ventrem adeb turbat ut choleram faciat aliquibm.Dicia eur tamen adverfus fcorpiones potum, e vino prode[fe c clavis pedum illini.Ytem lienibus,c temporum doloriex oleo.Hip- Blitivires pocrates menffrua fifti eo cibo putat : hactenus Plinius. Blitz meminit Gal. &. fimp.med.hia verbis : Blitum olus eft efculen- ex Gal. Nomina. tum ,bumide ,frigidaó, temperatura , in fecundo maxim? exce[fu àtemperatis.1tem 2.de alim.facul.| Quiporro, inquit, atriplicis, plitia, quflabilem qualitatem intelligit , brafüicad, faporis commeminit, laducam in braffica, ac borum olerum medio effe non difitebitur : fiquidem illa egregie deficcat,bac contra plane bumida, aquofaá, funt. Quapropter non ex fala eleo, garoG,, fed addito aceto faepius ,meliufa, affumuntur : alias namq, ftomacho infefla funt. Diximus autem ifliufmodi olera nonnibil ad lavigandam alvum momenti afferre , maxim? fi cum bumiditate glutintfam lubricitatem fortita fint : bac Galenus. Quo fit, ut mirari liceat, fi Plinii, & Galeni fcripta perpendamus : quüd dixerit Diofcorides ,Blitum alvo uri- leeffe, & nullius in uedicina ufus. Ejus nomen Graecum efl G.uz[ov: Latinum, Blitum : Arabicum, Bachala jamenia, five 10 Bacbale aliamamanie : Itálicum , Blito : Biedone €» Bietolone : Germanicum , Snaper: Hifpanicum, Bredos : Gallicum, Poree rouge, Blette. Blitum vubrum inus, Gracis Bri]ov gang2v ; Italis, Blito, Biedone, aut Bietolone minore, c Gelofia. Blitum album, Gracis , BAr[ov Xavniv , Italis, Biedone €? Bietolone bianco, * IV. BLITUM POLYSPER- , Blitum Bi/vo» forte ita ditum quafi //»id eft;abji- mum. * ciendum propter vilitatem, vel ab infulfo fatuóvefa- pore. Genera plura effe Theophraftus 1.hift.9.pronun- ciavit: quare aliud facimus majus,aliud minus: majus rubrum & album : minus quoq; album & rubrum;hoc veró vel caule tantüm ; vel omnibus partibus rubet, 20 I. Amaranthus maximus five criftatus,an Eryfimum Theophr.8.hift. 1. & 3. ubi Gaza Trionum vertit; C.B, Blitum majus, Matth. Blitum rubrum majus, Cáft, & Lugd. quod Polyanthes Dalechampius appellat; Bliti peregrini genus primum, Cafal. Blitum Indicum, Ta- ber. Amaranthi fpecies alia;arborefcens cognominata; Gefde hort. Amaranthus purpureustertius ; Dod.gal. Amaranthus major floribus obfoleti coloris, Dodon, fol. Amaranthus major floribus panniculofis, fpicatis. - ; purpureis, Lob. Amaranthus magnus,Cam. Ii. Blitum ; rubrum majus C.B, Blitum rubrum, Matth. Lob.icon, Dodo.fol.Cam. Blitum rubrum minus, Matth.in icon. & Lugd. Blitum majusrubrum vel fecundum, Dodo. gal.Blitum fativum rubrum, Gef.hor.Blitum primum velrubrum;Cafalp.Blitum,Lob.obf.& Taber.IH.Bli- tum majus album. C.B. Dod.gal. Lob. Lugd. Blitum album, Matth, Caft. Blitum fativum album, Gef; hor, Blitum, Lac. Blitum majus, Dod.folio. IV. Blitum polyfpermum adjecimus, à feminis copia qua cauli- 4o culi onerantur di&um , quod ex radice alba gracili, —' plures caules fefquicubitales , etiam minores, 1 riatos emittit, foliis paucioribus , pediculisoblongis donatis €os cingentibus, Solani veletiam Bliti forma,modla- tiores, modó anguftiores, ex viridi nigricantes mis tamen minoribus: ex caule prodeunt p. nü- li, flofculisracemofis & mufcofis, ex luteo vi iios onufti ; quibus femen copiofifimum Botry, inftar i grum & fplendens fuccedit.Provenit in noftrisarenofis ad Wiefam fluvium, fed longe humiltus : majus vero in pinguioribus locis ubi fimum reperitur, inter Blitum & Atriplicem. Hoc mire capi pifegs ia : €t Caflianus, cui Polyfpermon dicitur,ut & Lugd. cui & Anguillara experimento nixus fubfcripfit: 5o : Polyfpermon, Lob.& Tab.Blitum fylveftre, Cam.ad Matth.quid fiad Blitum tertium Tragir feratur? MAL V A. CAP. CXI. Max, fparumd; i&us, illita efficax cft: eadem cruda capite; furfuresd; cumurina fanat, Sacrisignibus imponuntur.Ejus deco&um vulvasinfeffione mo) ves; fedisd; clyftere infufum. Jusdeco&z cumradicef bibentibus revomatur , contra phalangiorum morfus addito loti fy veftris femine , veficee cruciatus lenit, ptitis eft, ur nulli ferd y am hon toyerint : hac olim. wit : ea enim tunc vefceb., is. C utra, major, & minor.Vulga ; doretape iral il ali nia] te ; ages Mp hi exta [unt ob culturam diverfa effici , ata, à fua natura difcedere,ut ericfr neg, tempore longo, [^ vfibus fenis, att fepten 2 Inlib:Secundum Díoforidi. — — 59 T, ^ S ; 2 fed PS (CR " CDU MEE s Pty ALV A Ra SE pofiit. grandefcere : quapropter commode 4d ufum baculi no. nr. Lempore verb longiore exatto, provatione magis quoque EE hsteream,quain Arabia feptimomei - : | rum ufum prabet extemplo, esc Malva arbor Maurirá Min. E p : uy Lixi oppidi effuario , ubi Hefferidum. borti fuiffe produrt: "tur. Ipfa altitudinis pedum vigimii, crafitüdinis quam circumples & nemo pofiit : in fimili genere babetur c» canuabis. M alvan, qua in arborem degeneraverat ,vidi ego primm Grignani ad. : Benaci ripas, inquodam monachorum eanobioyibi eorum otio, p € cultutantam fibi afciverat amplitudinem, ES c» ea pter malvarum generarecenfenda;qua in bortis ac viridariis gran defcit arbufcula inflarscaudicefimplicimagno rotundo;baculi s dem veferente, foliis amplis, raris "2n ad terram(unt,non M; altera divifa petantur, fedtantum per ambitum levirey coti D) fimbriatis ferratis : iis vero, quiin caue [unt , vulearis malva ) mode divifis floribus ut in altera vofe majoribus non ut in al. A verficoloribus fed inquibufdam fimplici omnino foliorum : | eerdine fylvefiris vofe modo,in aliis ver) inultiplici. Radice niti- 2 t tur firma, divaricatad,: femine lupino majore. At POLT C AU... LON, folia cevit bortenfis malva grandiora , fubbirfuta, per và * ambitum bortenfis malva modo divifa, longisá, pediculis ape *. penfa. Stolonibuspluribus ab una vadice prodeuntibus,tricubia ndog, majoribus, fublrirfutis, bacul; effigiem vez oribus, in toto fer? caule m. tnis vofarum effigiem ws, foliofis , colore vario: nam in quibu[dam plantis. 7 ens inft, tuin aliquib didusin nasi » - is colorem referens , vifitur , ade) ut forma ita etiag tum rofis certare videatur. Hujw flores minu quà aces funt, fed inutiles €» sullo pro P I oe nd : fiut vofe nares conciliarent, qu k i e Sg 0 Pa 86 colori vivacitare allicin; HS - SENA Ac pulchritudine cum rofis c 360 And. Matthioli Comm. quod prohibeat , quin Majorem malvam appellari pofiümus : quanquam non defint , qui arboream malva ipfam appal. ee - lent. Cumtamen Gal.L7. de fimplinedie.facultatibus,c» Lig. nibil aliud ft uaelevdleeun) tn, quam Altbea, Et omnia facile preflare poteitque Crcetera malvarum genera.Seripfit ad me fuperioribus anmisToan.Tordanus Medicu. nafci a boream malvam copiofam in Genuenfi litore, fed battenus non potui abeo banc plantam extorquere. Ouartam 4 MA. hic quos, expreffimusymfquam antea à me confpedtam, mibi dono mifit Francifcus Calzolarim Pharmacopaw Verenenfs IV. MREE MAJOR V. MALVA. QUARTA. aiteta. 20 ü Ui aa ji : 7 NUM B NÉ Jr JS e S lij ZU & , ] n » S S M ENS (777 DS » S Y R — SEN UN ] 5 dt vei plantarie fHndiofus.Folia profert oblonga Hedera belici fer? mido,per ambitum finuata, fed haud profundà dirifipe- 4o diculu pralongis inberentia,caulibus multis/entis ac foliofis: floribus ac feminibus bortenfis malva. Pravenit fponte in altis Malve montibus. Magis digerit quàm domeflica,minusá, bumiditatis babet.Non differt viribus ab alii Malve generibus, Malve - Mat- radix ficca, die una in aqua maceyata, c deinde madida papyrocircumvoluta, C fub cinere ferventi decodla, dr iterum 9 fcatautiliterufurpatur ad dentifricia: mundat enim affrida dentes, C» gyp[eam materiam folvit Folioyum C? radicum j| - decoctum gargariz atu exaperatas fauces lenit 'iucago verà acrimonias emendat : Fervefadta foliain cibum ag vaucedines expediunt ex oleo autem.(ale, C» recenti butyro alyum citant. Fit éfoliis cum faligniü frondibus mi : ' preftan- tifimum emplaffrum ad vulnerum, alias quafcung,inflammationes.Valent eadem cum porris C cepis illita ad ferpen- tium venenoforum mor[us. Succus auribus inflillatu dolorem edat. Decocta unà cum radice ad lentorem ufo, datur po^ . — tanda agri parturientibusmagno juvamento : id quod etiam preffat fuccus felibra pondere aufus. Semen ex vinovubro Omni. potumnauftain tollit. Cauliculi molles decotti delibratió, comeduntur ex aceto, Groleo,& fale;a paragorum modo.prima $0 morbia, flatum men(a, ad citandam alvum : in fumma , malva ad multautilisest. 1deog, non jmineritó antiqui Malvam omhia morbiam appellaverunt. Datur utiliter [uzcu potandus melancbolicis fex unciarum pondere, at infanientibus uncia odo Malve propinantur. Malve meminit Galenulib.7. fimplicium meditamentorumfic inquiens : Malya agreftis quidem digeret- pe *X tis patlulum,C* emollienti leviter est facultati: Hortenfis vero quantà plus babet aquee bumiditatist anto f. we 3 ^ éecillioreft. Frudus ejutanto validier esl,quanto C ficcior. Porribujws S Cr ea qua anadendromalacbe nuntta patur fed efficaciffima compreben[arum in digerendo appellatur etiam altbaa. Et libro 2.de alimentorum facultatibu EFL inquit, ab bacorteufi alia quadam fylveftris malva, ceu laduca » id eit, lactuca [)lvefris: E bascongeneres plantas,id e$t difcriminis nempe quód fia tiva bumidiora, Permiffum quog, es ma vafucco aliquid glutinofum, quolactucacaret. Avefrigeran cr Mappe nere licet, fi ex ambobus vicifüm oleribus cataplafia ad calidum. ia afe Saepe & quod f'actitare bomines conjueverunt ,molliufcula folia per quam diligenter tum A Ec : Fe eae : : ; labi 3 ant um gui. H" »J "s amc calorem obi inerc.F. aen aee cas febaber Siboherrium gluti achice in uriu(a medio flatuei Iralice Malba & Malva: Geri acis Aepdlpoa Apa : In lib. Secundum Diofcoridis. 361 Malva qubd alvum molliat, idcirch Gr&cis saAoop Aue dero, emolliendo ventre, propter naturalem Jentorem ftum,ut Paulus afferit : unde Martiali Mollis dicitur. Novem fpeciesin Phytopinacerecen- fuimus. I. Malvafylveftrisfolio rotundo,quam Theophraftus 7.hift.7.coqui;& cibo effeidoneam fcri- bir, C.B. Malva;Brunf. Matth.Lac.Caft. Malva vulgatilfima & prima; Trago. Malva fylveftris pumila, Fuch.Dod.gal. & fol. Thal. Malva fylveftris pens pumila;Lob. Lugd. Malva fylveftris fupina,Cord, hift. Malva agreftis minor,Gef.hort. Malva minor,Lonic. Malva fylveftris minor, Tab. & vulgaris mi- nor Cam. Malvaflorecandido,Czfalpino. II. Malva rofea folio fubrotundo,flore fimplici;squae Malva fativaeftapudantiquos,& quam cultuarborefcere fcribit Theophraft, Malope Plinio, C.B. Malva hor- tulana,Brunf. Malva hortenfis vel Romana, Trag.Cam. Malva Romana,quibufdam Haftula regia Apu- 10 Jeii,Gef.horr. Malvahortenfis;Fuch. Dod.fol. Lac. Malva fativa,Dod, gal. Malva major, Matth. Malva rofea fruticofa,Lob. Malvaarboreafive hortenfis, Tab. Malva rofea fimpliciore flore, Lugd. Floribus eft candidis,rubentibus faturatis ve] dilutis,five ex rubro nigricantibus. IIT. Malva rofea folio fubrotundo, florepleno, C.B. Malva Romana multiplex, Trag. Gef.hort. Malva rofea, Matth. (in minoribus figuris pingit fimplici, in majoribus p re) Malva rofea multiplex,Lob.Tab. Lugd. cui & Rof: tran(ma- rina, Malva hortenfis multipliciflore;Dod.fol. Lon. Habetur candido;incarnato,rubro;puniceo, nigri- cante flore, eod; majore & mínoage IV. Malvaarborea Veneta dicta flore czruleo. C.B. Malvamajor al- tera, Matth.Lugd.Malvaarborefcens,Gef.hort. Dod.fol.Cam. Malvaarborea,Caft. V. Malva montana hederaceo folio, C.B. Malva quarta, & Malva hederacea five montana eidem in icon. & Caft, Malva ma- 49 9* tertia Matthioli,Lugdunenfi, "T : &'rgdpafi, - ATRIPLEX. CAP. CXII. ri licemaliqui chryfolachanon vocant, cognitum olus eft : duo ejus Lew. Bie & fativum. tur, Tri 'Co&um eftur,ut olus: alvum mollit. Panos difcutit;five crudum,five co&umillina cum aquamulfapotum,regiummorbumfanat, — fae m 1 JL ATRIPLEX DO- IL SPINACIA. - E meftica. ? C € cafto in fcobem attritoj abunde,perundi undi £4tlis, Spinachi& € femi 362 And. Matthioli Comm. *IIL SPINACHIA SEMI | IV. ATRIPLEX SYL. nenon fpinofo.* : veftris. I. 20 " V. ATRIPLEX SYL VE- ftris, II. iwi er fapore. emp fiie a : chani fpeciem effe. Sei i jam Chr aerea i : - In lib. Secundum Diofcoridis. 363 * VIL ATRIPLEX ANGU- IX ATIRIPLEX MA- . fto Centinodizfolio. ** Tinà. ^ RE el B [o "A - feitur feptem diebus 2 atu, folioprimim S E 'fagittali, mox a pediculo intubi [ylveftris modo laciniato : exigua nititur radice ,tenuibu capillamenti fibrata, caule culitali, & fepe longiore, intus cavo. -Flores gerit in vertice votundos , parvos , berbaceo colore , racematim cobarentes: femen fpinoum , angui Valiskatt: án quocung, folo, uod flercovatum fuerit, &» copiofa xpo inbortu : byemes, C frigora [pernit. N am in Bobemia,byemetota, Vena- án plate reperitur, C» frequentifima. n quo genere fami quog, babetur: bec facile nofcitur quód femen uu[fquai proferat, Non defunt, qui putent boculusex Hifpanis primiun fuiffe advectum, ob id, volunt [banaceum, non [pinacez um appellari debere, fed vevera, à [pinofo femine ita denominari cepit. — Coquitur plerung, fine aqua, nam cin Wultum soinseig 440 humorisinter coquendum remittat proprio contentum jure videtur. Refrigerat, C* bumelat ordineprimo , nec omnino facult, - acat nitrofa qualitate, alyum emollit flatus parit, Bibitur eju fuccis ad fcorpionum, phalangiorum C arameorumidtus, "ac etiam vulneri illinitur , quinetiam coctum lenit exa[peratas fauces. — Cterim duo alia. Atriplicis genera babentur, —— * jf veftre aliquot babet fp nera, tur mi, quam utiq, tepida ^triplicia . vires ex effe cali Galen, 364 . And. Matthioli Comm. X. KALI X. KALI MAJUS Co. chleato femine. 7; mh) ER Form D 2 ETT E ec o a eta emen. triplex fativa rüffo folio, Artriplex fativa folio rubicun- Atriplex fativa alte abrubentem,ramulis brac j Tg 3 nferiora multo quàm in vu arilatia ra;aliquarido palmum equ ni heinrici inftar laciniata: uperiora vero acuminata & ob n palmum qu Sx ifinu llofculi racematim coh *"À In lib. Secundum Diofcoridis. 363 inftar conglobata fucc: . Hac diligentiflimé coli defiderat, quare in paucioribüs hortis habe- dry (^as ie. e Es freitlofiar evadit. Dicitur Olus Hifpanicum &cSpinachia nobí- lis Trag. Spinacia femina, Gef.hort. Spinacia fativa mas,Lugd.& Camerario. I V. Atriplex fylveftris prima Matth;Lugd. Atriplex fylveftris,Fuch.Dodo.gal. & fol.Gef.hor. Lac. Atri plex fylveftris major, iod nocramb prima, Caefal. V.Atriplex f; ylveftris fecunda, Matth.Lugd.Tab.Atriplex Íylv.Cord., in Diof. Caf, Atri fylveftris uata,Lob. Duae hee fpecies tantüm foliorumamplitudine & exilitate piri LU RANA, iE: Blitum quartum, Trago,Solanum quartum,;eidem. Pes anferinus, Fuch.Dod. gal.& fol.Lon.Lugd.Cam. Atriplex fylveftris tertia, Matth.Lu gd. Atriplex fyl- - veftrisfive pesa erinus latifolia laceris laciniis, Lob.Chenopodium,pes anferinus primus, Tab.Cyno- 16 crambealterum genus,Caf. Hujus & altera fpecies eft acutior &nigriorefclio. V1I. Atriplex angufto Centinodiz folio. C.B. Haec ex radice parva fibrofa,caulem emittit fupinum levem , flriatum, qui mox in ramos brachiatur, hid; inalios quos folia cingunt Helxines aut Centinodize mz jorisaemula, oblonga, est ce acuminata integra,obfcure virentia, quoruminferiora a- *VIIL ATRIPLEX SYL .. liquandoad exortum in duas alias laciniantur: ramulis veftrislappulas habens. * ^^ ^ infidentflofculiexiguicoacervati,fuccedente femine &- S MET E . teris minore, foliaceo,tenui cute obdu&to;racematim co- em herente.Nafcitur circa menia;in areis, locisd; fimetariis. FEN T S Dicitur Atriplex fyl. prima, Matth.inter majorcs figuras, [ * (gp inter minoresenim non expreflit. Atriplex fylveftrisal- -. tera, Dod. gal. Atriplex fylveftris humilima , & quarta yz" Dod.ol Atriplexfyl.Polygoniaur Helxinesfoliis,I ob. Cam.Atriplexfyl. prima Matth. oni folio Lugdu- nenfi. VIII. Atriplicem "a 'lveftrern lappulas habentem à nobis primum defcriptam exh ibet.Hec atriplici fylve- E ftri fecundz Marthioli quantum fimilis: quae ex radi- ce parva, fibrofa, cauliculosplures emittit palmares & majores, ftriatos, leviffiméhifpidos, longeàfeinvicem difcedentes , quos cingunt folia finuofa alternatim di- fpofita, aliis minora, brevibus pediculisdonata;ad quo- rum exortum lappulee durz adherent in quibus femen nigrum, parvum, compreffüm continetür. Monífpeffuli provenit: candem Aciiplicis fylveftris hif; pids parve, "redee nomine , à Do&óre Doldio Norinberga accepi- Acripl itima. C. B. Atriplex marina, ? S e a d ve * pens Lob. Cynocram ] te m | genu nt f rubié & herbaceo femine, X. Kali Maud nomen eft , quod aliqui ad Anthillidem alteram Di tidis alii ad ejufdem Tragum, minus rede, fapo 4o bo, & defe&u acinorum reclamantibus, referunt : vit as tur Plinius lib.8.cap.22.ad Halymum retuliffe. No ^ p, : fpecies in Phytopinace propofuimus, duas adponimus to* DÓÉEtee : LE figuras, quia una figura u ramq;acfiunaforet, Matthio- ^. lus Kali nomine propofuit.Kali geniculatum, C.B.Adver.Lugd.Cam. Tiber Salicornia , Dod. gal & fol.cui & Kali articulatum. '"Salicornia five Kali geniculatum vermiculatum, Lo el.icon. Alcalialiud Gefthor.Allkali,Lon.qui Matthiolum imitatur. Calitertium: Salficornia | Matth.qui quatuor habet differentias, quaetamen parvi funt momenti, (i & autumni Kalli primum, Kellu Aegyptiis, Alpin.Saifole genusa tür & rübrum & vi- by XI. Kali -— cochleato — C.B.Kalim. femine cochleato, Ad verf; , 99a, Lob.icon, Kali magnum, Lob.obferv. Pene Lugd, cui & Kali Dalecham ii. à maa jo e. at "S. A MÉR g d m Salfolee genus Isa morfibusauxiliatur : cu eft & fordidis ulceribus , & ve 6o 2l : :cumvinoquo 10, podagris, & articulorum v. is illini gat naribus infufus: menfes ext abit sex 2 cea farina inditus. Folia er fei nt inflammationibus , cu : !: epiny&idas, ignem re erumpunt: fluentes capillos retinen addito melle adve €rudap Manfa devorato fücco poft conceptionem in p H valent. Lien 366 And. Matthioli Comm. L BRASSICA LEVIS. : 1L BRASSICA. CRISPA. LE AN CAP. CXIV. Q Y lveftris Brafsica,maritimis preruptisque locismagna ex parte gignitur: fativae fimilis, fed caudi- -Jdiorhirfutiord;,amara.Cujus cyma in lixivio co&a , ori non infuavis. Folia illitu vulnera congluti- nant,& inflammationes;tumoresq; difcutiunt, i E P xcd Kpínbs basi. 0 BRASSICA MARINA, - fingu- & quer co, 1nguts 3B 5 x : d pe? eh coniné KIM Brafica,Tbeophraflo, Cr Plinio auctoribus, im multiplici recen[etur genere, 1d quod & horti in ltalia atteflan- Hcc tur: nm in iis multiplex,C varia crefcit Braffica.Braffica lavis.folio exit grandi ma parte urina, diffedo,per ambi- delucco fum fimbriato,lavi,pinguid, : caulebrevi,firmo.fubalbicante,alba inti medalla. Flores edit melinos , C» femen vapi fimi deribic le,ac fimilibus quoq, filiquis inclufis fubrufo colore,& fabamarum, vit v pafiim im bortis.Cato brafiica tria fecit [ii gia. ? Pec Unain grandibus , latisd, foliis, caule magno ,tonfilli cymarum luxuria. Alteram criffofolio.quam ab api fyrmilit udine. jo fativc ge- 4pianam vocant .Tet m propri? vocatameramben,minutis caulibus.teneriaribu foliis lavem.t eneram.tenu? fucco,acera rimam quidem on C magis medicamentofam. Verum Plinius lib1g. cap.8. Braffica (ut diximus) complures enu» Sabellicam appellari tradiditque cauli firmoymdofo latis Cr evi[pis admodum folii actuca modo in fe concluditur jntus etur. llic: hir * Ls In lib. Secundum Diofcoridis. 367 HLBRASSICA CAPITATA. *IV. BRASSICA CONGYLODES. V2 D MSS V. BRASSICA. CAULIFLORA. € . tum Tyrrbeni tum Adriatici litoribus frequens na[zitur.Hane Lo cu Le (o0 mon longe à Tertacina urbe via quaitur Neapolim .pluri- mam vidimm , foliis domeflice fimilibus, fed byofcyami inodo bir(utis , amaro ac infuavi cu[tu. Ex femine Brafücaveteris: (ut Plinius eft auctor lib.19. cap. 10.) rapa fiuntyata, invicem. Brafica femen trafiufculé comtufum,C» carnium jure ferve- Seminjs factum ; potum, una cum ipfo juré , colitó dolore laborantes Vires. prefentaneo remedio juvat: Braffica tovinina difcutir.fibü- Brace voca edatur,addito cumini femine fale, croleo,C» boydea cca Xites Mat farine polline,prafertim fi fine pane devoretur. 1dem fani jus decocta cum vetere gallo. Prodeft idem jus jecinorofis lie- mofis,ó renum calculo laborantibus. Prodefl percodta rabidis, Jifrequenter edatur. Succus ex inelle coctus, vifum clarificat, anguli tantum oculorum illitus datur fuccus utiliter potan- dus adverfus fungorüm venena.Coda, Clongo pipere afber[a, tinaó, cum jure fumpta , nutvicibus ladlis ubertárem prabet, Caulium médulla t cremore amygdalino decotta , c»; uim melle in eclegiiáte parata datur Lambénda magna utilitate anbelofis : in (umma;Braftica eft ad omnia ttilis id quod 4ti« tiquitui Chryfippus medicw tefLatui eii, Jiquidem u de Braffi- ca integrum volumen fcripfit , per lingulz membra bomini digeftum. Quámobrem baud nobis mirum videri debet, fíDc. ad omnes morbos medicinam fecerunt. Brafiüca fativa, dr Beiffee " Galen, € lentes, C" quacuna, alia modita deficcantes,ut videlicet a laterutti dolores,ér : 56i vAlenter : [ D P I 368 And. Matthioli Comm. valenter digerens medicamentum efficitur. Braffica vero agreflis quodammodo calidior rafecrá demeflica ett, ceu alià propemodum omnia agreflia fui generis , domefftcis fecundum utramq, hane facultatem valentiora funt. Quamobrem neq, intra corpus citra noxam [umitur ,ut qualongius ab bumanarece[ferit temperatura. Eadem de caufa, & gu[lanti- bus marior est quam domeflica : quanquam domeflica quoq, [ubamarum quiddam C acre contineat : [ed utram, bas bet agreflis validam : quare etiam extevgit , & digerit quam domefitca valentiu. Marina autem bvaffica fupra quam. qud ventrem dejiciat, utpote [ubfal[a, Cr [abamara guftu fuerit [ané etiam ad'externos corporis tifusyC" ad omnia ea,ad quaiales qualitates accommodantur , idonea.Et lib. 2.de alim.fac.Braffica quoqy, inquiz ,à multis ut obonium e[lur,me- dici autern ut deficcante medicamento,ea tuntur. Diximus de bac quadam cim de facultati j.med.ageremustum etiam jn lib. fuperiore : qua nunc fammatim perffvingemus. Ergo braffice fuccus purgandi vim q n obtinet : contra füli- dumrejus corpus [iccitatis ratione cobiberemegis, quam incitare dejedionem poteW. Proinde ellere alvi excremen- 1o 14 propofitum erit, abeno,in quo elixa una cum aquafuit, propius admoto, ip[am eximere confeflim, vafculoó, in quo pa- vatur, oleum cum garo injicere oportebit : fi (alem progaro [umas, nihil uenifts em alvum ficcare volentes, cum mediocriter iwlii]e videbitur, priore aqua effu[a, vepent? aliam calentem injicimu: ac itavuv[us inea difcoquimus, u[g, dum tenera flaccidaó, evaferit : quod non facimus, citm ventris fabducendi gratia fumitur : hactenus Gal. Carerüm lieet VIL BRASSICA MARINA. *VIIL BRASSICA MARITIMA major. * in litoribus Venet im, potum cum rbabarb. : ex e cubebi In lib. Secundum Diofcoridis. 369 Sabellicam,Lacuturrem recenfüit.At li.2o.c.9.ex Graecorum fententia tres fpecies enumeraz;Crifr pam qucSelinada à fimilitudine foliorumA pii:alteramLeam latis foliisque caulodes:tertiam proprieCram- ben appellatam. Plures agnofcimus differentias & quidem pro foliorum colore, crif pitudine,denfitate, aliifd; qualitatibus. Aliisenim color viridis, aliis ndicans, aliis purpurafcens, Crifpitudo & levitas tam in candida, quàm in viridi,quam nigram vocaipreperiur Summa genera funt,fativa & f; ylveftris: fativa alba,& rubrajhorumd; fpecies vigintifex in Phytopinace enumeravimus. I. Braffice alba viridis: Theophrafto,lzvis & caulodis Plinio. C. B. Braffica,Brunf.Braffica fativze majoris fpecies altera, Trag. Braffica levis, Matth.Caft.Ccf. Brailica candida, Gef:hor.Bralfica lata alba,Lon.Braflica vulgaris fativa, Lob.Bod.fol.Braflica alba vulgaris, Lob.Braffica prima, Tab. II. Braífica Crif; pa; forté Sabellica Pli- 39 nii, C.B.Braflica Crifpa,Matth.Gefn.hor. Lac.Braffica alba crifpa, Lugd.Braffica patula crifpa Sabauda |o repr prime bauda,Dod.BraflicaSabauda crifpa, Tab.In hac magnam colorum varietatem ob- ervavimus,cít nivea tota: eft quae candidifima,verüm circumferentia;quze crifpitudinem efficit, viridi: eftquerofea,que purpurea, quoad nervos difcurrentes per folium,at crif pitudine viridi: eft & fulphurei coloris magis minufveintenfi. ITI. Braffica capitata; hzec alba habetur & quidem capite vel globofo, vel oblongo;norepenitus claufo : pluribusitem capitibus conglobatis:habetur& rubra. IV. Braílica Goxcrropzs, Rapitiuscolis Cotoniforte: qua ex albarum genere eft. C.B. Haec flatim à radicecau-. lem emittit, qui proxime radicibus infra folia craffefcit, & firumofus fa&us in mediocris rapi magnitu- inem modó rotundam,modó oblongamextuberat.Ex quo prodeunt caules,fic & folia lvi braflice ze- mula, que aliquando profundis laciniis crifpantur: flores veluti alize profert, fic & femina, qus tamen *6 apud nosraró ad frugem perveniunt, (ed ex calidioribus regionibus pro fatione inferuntur. Amat folum p guebene itercoracum & fubactum.Dicitur Braflice albae quarta fpecies &Rapocaulis,Dod.gal.Cau- orapuntScalig.Lob.obf.appen.Cam.ad Matth.& Tab.Braflica thyrfuta;Gef.hor.Braffica a Iapum gerens, Dod.fol.Rapa Braflica peregrina;Lob.icon.Bràffica cujus caulisin in caput extuberat.Cef.Braí- 1ca rapofa,Lugd.Braflica rapicaulis,Cam. V. Brafficam CAUuLIFLORAM fcü Pompejanam Plinii cüm hortis inftrüctioribus fit communis; adjecimus, Hzc brevitlimo eft caule,foliis paucis, latis, laciniatis albam referenzibus, ex quorum medio caules albidi, craffimolles, & pinguesafparagorum inftar com- pacti, exeunt, qui fi rete coquantur;ori eratillimi: & fi hyemem füperárint,vernali tempore altiores fa- res & (emina inftar vul garis Braflice proferunt.Dicitur Braffica Pom pejana;aut Cypria,Dod.gal. Lugd.Biailica florida botrytis, Lob.Braffica cauliflora,Dod.fol.Cam. ad Matth.Braffici prolifera flori- 39 da, Tab. Brallicae Capitatee tertium genus, Caf. VI. BrailicaSe1N0s4 C.B, Ramumliunc adpi&um "VL BRASSICA SPINOSA. * *IX. SOLDANELLA ALPINA. * ue E i. T LI — Y jo plantam exfpe&amusuniverfali no iritima feu Soldanella officinarum; Caft-Lug.Cam.Soldariella, Ice marinz genus, Rauvyi mine»Neapolià praitanti n a folium 370 And. Matthioli Comm. folium emittit, fsspeunutnautalterum, aliquando plura, roturida, craffa fuperne viridia, infern? dilur virentia fapore fübadftringente& amaro nonnihil, & in grato: cauliculo dodrantali lzevi; nudo, graci- li fubrubroà radice prodeunte(qui communiter unicus,rarius geminus,) flores infident bini,terni;alio- quin plures, caeruleo colore nunc faturatiore, nunc dilutiore (rariüsnivei) infignes, deorfum propen- dentes, campanulz formam reprafentantes , multipliciter diffe&i : quibus fingulis fuccedit capitulum oblongum,durum; membraneum, in filamentum finiens, quod femen parvum durum continet, In A]. pibusHelvetiorum & Jure, Auftriz quin & Styriz;Baldod; monte provenit, Julio & Augufto florens. Cujus & aliud genus eft folio minus rotundo, breviored; pediculo. Soldanellam putant dictam à fimili- tudine cum Officinarum Soldanella, quid fi ab effe&u, cüm polleat vi vulnera glutinandi, & ad cicatri- cem perducendi nomen habeat? Vocamus Soldanellam alpinai folio rotundo: Soldanella montana, 10 Adv. Lob. Soldanella alpina, Cluf. Pann. Cam, ad Matth. Lunaria alia minor caerulea Dalechampii, Afclepias quibufdam Lugdunenfi, : me BETA. CAP. CXVI. BEs duorum generum eft: ? quibusnigra coquiturcum lenticula;ut ventrem fiftat: quod magis radi- A ceejus prafftatur. Candida alvo utiiseft. Utraquetamen propter nitrofum humorem, quem habet "infe,noxii fuccieft. Undefüccus earum, cum melle naribus inditus, caput purgat :aurium doloribus auxiliatur. Decoctum radicis, & foliorum, furfures lendesq; deterget: pernionesfotu mitigat. Crudis folis vitiligines; nitro antea perfrictas : alopeciarum inanitates;Ícalpello prius exafperatas: atque de- 20 paícentia ulcera; illini prodeít,Eruptionibus papularum, igni facro; ambuftísd; co&a medetur, i BETA ALBA. , IL BETA NIGRA. E 7 i y^ Italie bortisfrequent: ifima nafcitur Al E des "" &inge Jpn - s fer fimilibue per ambiumle rire fimbria bitalem, [inarumó, fores. nera. ; 7 (femen coptofum, im. foliis, caule, floribus, [emine,at r. LI anitrofa facultatis p o uir fiti, facultaru phlegmonuads zo In lib. Secundum Dioftoridis. [71 €f leta alba stam nigra adjunc lim.facult.inquit:Beta abfer, Det adlrictionis quippiam,» magis in radice quàm in aliis partibus. Et lib.2. de a- effe fuccus con|picirur.adebtt ali&m ad excretionem extimilet.& nonmunquam ffo- macbum demordeat;praferi tim iis quibus matura fenfu exatliorepreditus est : ol idá, largius comman[a, [lomachum infe- flat. Hujus,ceu alierumolerum,exigua est alimonia. Secoris sbftruclionibusquam malva,aptius accommodatur : magis autem ubi cum finapi etur,aut aceto.Lienofas item fimiliter manducata mirifice juvat. ure enim quisipfam medicamen- phum potius, quam alimentum dixerit,ubi boc modo manditur : bac. Gal, Inveniri fylveflrem Betam tradidit Plin.l.20.c.8. Betatylv. eamá, vocari Limonium,quod defcribitur à Diefc.lib emiL Á : (C.lib. a. à Gal. vero 1.7. fimpl.med. Cujus fententia vefragatur Gal. L2, dg Plinio. alim.fac.ciun inquit : Equidem mon [ativam folüm malvam, fed agreftem quandam etiam elfe perbibuimus, quemadmo dum C laducam;at agre[tis Beta nulla est, nift titi, quis lapatbum ita nominare velit. At Afinus quidam Galenum lace- à Galenus calum-* ravénon erubuit, ut Plinium ferva[fe videretur,qui aliorum fidem fequutus, in quam pluribus deceptus est. Candida Défis via defen Plinio loco nuper citato auctove,cocta, C* cum allio crudo fau fapius periculum feci ) clyflevibus infufüs,ad indurata alv Winpta,alvitineas enecat, Succts à facibus exputgatus ( ttt ipfe divur. ievocanda excrementa mirum in modum pollet.prafertima, ubi Betz vi- res exPli- Menientia clyfmata nibil profecerint.Alba vadix dera[a,cr melle faleá, illita;fuppofitaé; alvum exonerat.Nigra autem in y aqua decocta, C illita, pruritum extinguit. Succusex rum morfus.Candida beta cocta, cum allio crudo devorata. tur : Arabici,Dech. C Celb : Italic?, Bietola : Germanic, 9n «lba,Grecis rü]Ao» Nataov. Beta Digrd; Gratis vdo[Aov MA owav : Italis, Bietola nera: German ftbtoarti Stangott/e" Sie [7 Gallis Toatre;reparée fi veporrée, Betavubra, Gratis, vev]uor dpifefor: Italis, Bietola ro[Ja: Germ.votl) tangolt, Il. BETA RUBRA. ta expre[fus;valet tam potus, quam illitus ad ferpentitum venenofo- »Ventris tineas abigit.Olus Grac? YaU[oov: Latint,Beta Yoca- Nomina. angeftrc 9oiejfen: Hifpanice, Afelgas : Gallici; Porrée. Beta *IV. BETA CRETICA. * puru. unir. Qratuot viridiore : fe: fubra,radicé-- * Zvvingéri legimus, X vdipovn, A RES 22 And. Matthioli Comm. A'vdledtgpr. PORTULACA. CAP. CXVII. Ortulace visadftringit: capitis doloribus;infammationibus oculorum,caterisque;cum polehtaima ponitur: ardoribus ftomachi,facro igni,veficze doloribus;auxilio eft: commanducata dentium ftupo- resfedat: ftomachi,& inteftinorum eftuationem,fluxionesque mulcet: renes,& veficam adjuvat;etiam- fierofionem fentiant: Venerisimpetusexolvit. Succusepotus fimili effe&u prodeft, in febribus valens. Contra teretes ventris tineas,cruentam excreationem,dyfenteriam,hzemorrhoidas;& profluvia fangui- nis, percocta efficax eft: item contra fepis morfus. Ocularibus medicamentis utiliffimé commifcetur: interaneis luxione laborantibus, atq; vulvarum erofionibus;infunditur : contra dolores;quos eeftus ex- 2d citavit,caput ex rofaceo, & oleo fovetur: eruptiones papularum in capitecum vino emendat: vulneri. bus, qua adfyderationem fpe&ant, ex polenta illinitur. I PORTULACA DOMEST. IL PORTULACA SYLVESTR. ^ y. 7 j ^ J T o ortula- rtulaca omnibus vulgarifima est, Duo ejus babentur genera. Umum Jativum,cui folia infunt Laitpmple f a s P rie vulgà vocate ^ craffa.[plendentia,C à tergo candicantia, guftu infipido, quadam cum uv aeos ; E "de edit cvaffum.glabrum erectum, fubpuniceo coloreyatg, pinguem : femine nigro,exiguo,in herbaceis dno v radice multifida. Que autem [ponte na[citur in horti, vimeis, campis, & aliia locis, pravenis caulibus rorun is, d guibus,rufe[centibus humi fefe diffundentibus. Folia De alteri M MEER dcin do i catera confimilia funt- Manditur cruda ad oris ulcera, comotos Qenree, Ar : ; 5 ode. j bus,ac crebrioribus foliis. Portulacameminit Gal. [10.6. fitum aaa eireem e nto esi auca cuju[dam particeps aufferit atis, promde Portula- ffmnpl. med, ubi iti Portulaca frigida, aquea temperamento el, pauca ci E eerie RM. 7 ; jiofas, & calidas,cum eo; quid eas mutet , € in qualitate eret magnopere vejriee : ciis fiuxiones repellit vers [is ate tertii exce[fus 2 temperatu,ac medii: in bumetTandi verà fecundi. ili ris ofculo mpofita, tum totis bypocbondr b acidrum fccrrm cos hé fuc. portulaca,Procacchia, Po droegas : Gallicum, Pourcelamf, 4€ porcelana falyatica, & In lib. Secundum Dionis. 373 Portulacamcum Peplio herba diverfiffima Plin.lib.& cap.2o.confundit, quin & vires fylveftriscum fative viribus: quod ex co m, quód aliquiPeplion agreftem portulacam vocarint. L Portulaca latifolia feu fariva.C.B.Portulaca horten fis, Frag.Fuch. Dod, gal. Portulaca major horrenfis, Gefn.bor. Portulaca domeftica, Matth. Lob. Caft, Tab. Portulaca fativa , Cord. hift. Dod. fol. Lugd. Portulaca, Cord.in Diofc, Portulaca latioribusfoliis, Cafalp.Portulaca major, Cam, IL. Portulacaanguftifolia feu fylveftris C.B. Portulaca , Lac. Portulaca fylveftris, Trag. Matth, Fuch. Dod. gal. & fol. Lob. Caft. Lugd. Portulaca fponte nafcens, Cord. hift, Portulaca minor, Gef. hor. Cam. Portulaca arveníis, Tab. Portulaca anguftioribus foliis, Cf. Cephaea herba, Cord.in Diofc.Cepzea Lonic. quoad defcriptionem. &0 0 Amejeye ASPARAGUS. CAP. CXVIIf. Orruda, five 4 fylveftris afparagus, vulgaris eft notitize. Hujus caliculi in cibo co&ti, ventrem emol- ^ o. liunr, urinam cient. Radicis deco&um contra urinz difficultatem, regium morbum, renum vitiay& i peucus, '&oxendicum cruciatus, in potu proficit : cum vino autem,phalangiorum morfibus auxiliatur. Si decocti fuccus füper dente contineatur, ejus dolori medetur. Semen potum ad eadem valet. Canes;ut ajunt, fi deco&um bibant, emoriuntur.Afparagum etiam nafci prodiderunt, arietis cornibus contufis,atque de- foflis: quod, quantum equidem fentio, plant à veritate abhorret. t Altilisautem alparagus, multisra- mis fruticat, foliis feniculi , longis,numerofis : radice rotunda, grandi,fpongiam habente.Hujus teneri cauliculitritiin vinoalbo renum doloresfedant. Affusautem; co&tufve, urine ftillicidium , difficulta- 29 remQueacdyfenterias mitigat. Radix cum vino, aut aceto co&a, luxatos artus mulcet.Deco&a cum fi- cis, aut ciceribus fumpta regium morbum fanat : coxendicis cruciatus, ftranguriamque levat: Alligata radix, aut hauftum ejus deco&um, conceptum adimit, & fterilitatem adfert. L ASPARAGUS. lH, ASPARAGUS SYLVEST. » & fpontà proveniens. Bujustria vifuntur genera nemp itur 'é pg Ji» Moota- Éx Plinio & Avi. ecnna, Nomina, goquam alii hepta vocant, , duum eft generum aliud par- vum, ali- ud ma- for.ia- bet. * » £F IRL 374 And. Matthioli Comm. *IIIL. ASPARAGUS SYLVES'T, berbeipfu radices, €» femen. Quin & dentium dolores fant aculeatus. * ficcitatis nomiue , quam vel maximé dentes: quirunt, Et lib, 2. de alim. facult. Infuper (inquit ) afparagorum alius regim in bortis na(cens , alius exar id eit , paluffris appellatur , ceu Alius ab iis, qui Abryonia oritur. Omnesautem flomacho uti« les funt , urinàm cient , parum prabent nutrimenti. Sitamen ii prob? concoquantur , olerum a[paragis magis alunt , nimi- rum quantà illis funt ficciores : bec Galenus... Afparagiinci- bo finnpti , ut (cribit Plinius libro 20.cap. 19. oculis claritatem afferunt : pettoris , & [ina doloribus profunt. Venerem flimu- lant, ventrem leniter molliunt. Afparago trito cum oleo per- unilos , pungi ab apibus negant : batlenus Plinius. Cettrüm, ut memorie prodidit Avicenna Fen ultima libriquarti, Ajpa- va$i in cibis fuavi odore corpus totum commendant: verum urinam fetidam trabunt. — Paluffris , & Montanu eadem omnia poffunt , que Altilis , nec imbecillieres, nec valentiores vire babent. Ceteràm Corruda ,ob manifeflam , quam poffi- , det amaiitudinem , long magis aperit , provocat , C abfler- git , id quód manifeff patet ex fatida quam ciet urina. Gra- cis katolonyG- , Latinis. Afbaragus nominatur : Mauritanis, Halion , five Helium : Italis , Afparago : Germanis, Cipavgen: Hifpanis , E[paragos : Gallis, Eparge.Afparagms [ylvefirus, Gra- cis, XiascoxyG" a9: : Italis , Afparago falvatico. t Licet in Gracis non plané conffet , bic altilis , vel fativi a[paragi mentionem fieri: tamen non video, quomodo bac ad fylvefirem quoque referri pofimt , ut aliquivefevenda cen- fent. Càm enim bunc notum effe antea dixiffet Diofcorides, non aliam , ut folet , ejus fubjeciffet defcriptionem. Quofit, ut hac potins ad (ativum referenda putemus , vel faliem mendum fubeffefufpicemur.— - fem x V etupeenut I Afparagus, Brunf. Trag. Matth. Fuch. Doo. Cord.inDiofc.& hift.Lon.Caft.Afparagus hortenfis,Dod.fol.Cam.A fparagus fativus,Lac.Lugd.Afpa- Pss altilis, Fuch. Tab. Afparagus major Gef;hor.Afparagus domefticus vulgaris, Lob. II. Afparagus fylv.tenuiflimo folio C.B.Afparagus fylv.Matth.Caft.Lugd.Afparagus tertius fativo fimilis, Palatium leporis vulgo, Caf.His addere poffumus Afparagum marinum, feu Corrudam marinam Monfpelia- cam. III. Afparagusfylv.aculeatus C.B.Afparagus montanus feu Corruda, Matth. Afparagus fylve- ftris, Gef-hor.ap.Lac.Dod.fol.Corruda, Dod.gal.Cord.hift.Lugd.Corruda prior, Cluf.Hifp. Corruda Penz, Lugd.Lob.icon. Afparagus petraeus,Cafalp. Tab. Hujustres fpecies obfervantur. E d 4péwusn 0 PLANTAGO. |. - M cxE Uoa Plantaginis genera. Minor folia habet angufliora; / minora , molliora , leviora, & tenuiora: cauliculo angulofo,in terram inclinato: floribus pallidis: femine fummis dau : n petitan- pun ront a yh: clyftere yfe n fubjicitur, : en ex vin ones fiftit.Deco&ta radix, & manducatu, & collutione, d ; & veficzein paffo datur. Ferunt tres radices n uinquenervia dicitur. - toy t Gag Ep s Pe n clinato floribu [picatisp allidispilofrs d femine [ummis caulibw einicame : 7 20 3o 4a go In lib. gecadum Diofcoridis. 375 L PLANTAGO MAJOR. *IL PLANTAGO ROSEA.* 19 Y x. 20 306 e Planta- tu, ginis fa- ; cult. $e €o - toad Aquaticam ciam neminem iquorimi ba em , neq, apud Greci dd ea ) AUJM meminerit ez de eju viri aliquid [eriptum reliqueri vibil fané b de ejus viribus bed TONS pofim, No defitrt,qui ban plantam Damafonium culdubio 176 And. Matthioli Comm. — euldubio falluntur. Plant ago (ut fcriptum reliquit Gal.lib.6. Jfimplmed. ) mila eft temperature : babet enim quiddam ex ga, 4dueumfrigidum babet vero c aufterum quiddamyid quod terreum eft ficum.feigidum. itaq, refrigevat fimulye defic- í cat; D intitrog, fecundi exce[us à mediis eft. Porrà medicamenta,quecum boc quod vefrigerant ,una etiam ua funt ,ea €» d uleera vebellia omnia , & ad fluxiones , & putredines conveniant , acproinde c ad dyfenterias : nam & fanguiti grofluvia fiftunt C fi quid aduratur refrigerant : tum [inusquoq, glutinant , & alia ulcera vecentia fimul & vetera. In emnibus fere id genus medicamentis primas tenet,att cert? nulli fecunda eft plantato.idd, temperatura fymmetria cr cü- venientia.N am [icit atenrobtinet morfus expevtem,C frigiditatem que nudum obftüpefaciat.Semen eju, radix fimi- lis funt facultatis mifi quod ficcioris,C minusfrigide.Sed femen etiamfubtilium eff partium radices verà craffiorum.Ipfa autem berbafolia vxiccata tentioris C minssfrigida facultatis fiunt z neinpe difflato €x eo,at dige[Io excrementà aqueo. Hac ratione & radicibus utuntur ad dentium doloves tum inandentesytum collutionibus ipforum incequentes, Praterea qo ad jecinoris,& renum obftrucliones non bas tantiun adhibent. fed folia quoq, ,& multà thagis femina. Hec enim quand in fe abflergendifacultarem obtinent: quam & in berba viridi ineffe atis conjici pote[t verum ab bumiditatis £0pia Vinci. Nomina, Herba,que Gracu xgvéyAwosov, Latinis Plantago vecatuy : Arabibus $ Lifei,aut Le[an albamel : Italis, Piantagine: fen ,Centinerbia: Germanis, OfGegerich : Hifpanis, Lbantem.Tamehagem : Gallis.Plantain. Plantago media five minoliGres €5 dgvéyAuayor guseór, five atzov : Italis, Piantagine minore.Plantago longa Gracis, ievéykwoscv mang)v : Italis, Pianta- gine longa. five Lanciola. Plantago aquatica recenttoribus appellata , Gracisncognita : Officiis, Bavba fpivana , itai, Piantagine aquatica. IV./PLANTAGO LONGA. - V.PLANTAGO AQUATICA. 20 DATE el. Plantago media, Caft. m p2 dfém mine, A cujus fumm otundis breviffimis,panniculis Phytopinace defcripfim 3 ko 20 3o *o 50 -" . ad ^» dM À T ? In lib. Secundum Diofcoridis. 22 quandam;qua fpiearum loco globulos habet hirfutos,albos,quam à Dó&ore Jo. Henrico Cherlero unà u aliis eddie pier cujus & iconem & defcriptionem in uiniverfalinoftra hiftoria exhibebi- $us. V. Plantagoaquatica latifolia. C.B. Barba Sylvana, Januenfi : Plantago aquatica; Brunf. Trag. Masth.Fuch.Dod.gal. & fol.Gef.hor. (cui improprié plantago) Lon. Cáft.Lug. Thal. Céefalp. qui vult plantag inem majorem Diofcoridis & Plinii, ab hac nonabhorrere. Plantagopaluftris five aquatica; Tab.Plantago aquatica foliis Betze aut Plantaginis; flore Gallii albi , Lob. icon. quiinobfer. an Alifma five Damafonium fit dubitat. Reperitur hujus fpeciesanguftifolia , quae Gchumilior eft, xlv, SIUM, SEU LAVER. CAP. CXX. hM : : ; UP c Dra. »2a L-- in aquis invenitur, frutice pingui, re&o, foliis latis , olüfaro fimilibus, fed minoribus, & odora- Soaaedlys tis. Qua cruda; co&taq; efu calculos rumpunt,atque excernunt: urinas cient: menfes,& partusextra- 6Mjn2o a4 herbam effe früticis fpecie hunt: dyfentericisin ciboauxiliantur. De Sio Cratevas tradit, » pàuca folia oa, zs. ferenrem, rotunda, majora; quàm menthz, nigra; & t ad erücam accedentia. eti i, )erba tru x ticofa,e- lL SIUM VERUM. IE SIUM VULGARE ignis bens m ta folia i: ro:unda, d : Ori. 3i- Rog. M. C. pinguia, PA : ( j den oc 3i V - übamar am, cui exit ü ?ro 7277 profert 1m fummis cau libus, floril quibus aquaticum fifymz brium innatet, aqmanem, tenerum, fragi lemá, folia gerit. pii.no : radice (uper- Pacua. Provenittantim Verit Plinius, Sim c Card. riw lib. 20.2p.22 fbeciatim t Hepatis obfiri s »ydropicos juvat. Ventris tineas pellitiid quod valexti 2 SN Y » Em M And. Matthioli Comm. Bela illieft , quam legitimo Sio. Sümeminit Galenus lib.3. Jimplicium medic wm fic inquiens : Sium quantum gujti edoratum est, tantum etiam excalfacientis facultatis eft particeps, Digerit autem C urinam movet, & calculosvenum : Nomina. frangit, C menfes evocat. Quod Graci olo», Latini quoq, Sittin vocant : Matritani, Rorcatbalmi, & Wnhamebanella, feu Hamehanella: Itali, S10, C Gergolejlro : Germani, OSaffrmerdé: Hifpani, Rabacas : Gali, Berle. Sium vulgare, Itali; $io falfo. Sium éac 7: zc», quiain aquis vacillando füccutiatur à praeterlabentibus aquis: vel potiüs àb excu- tiendis calculis, Apium paluftre foliis oblongis ferratis.C.B.Sion odoratum, "Trag.Sium verum, Matth, Lugd.Thal. Sii primum genus quod Laver vulg dicitur, Fuch. Apium paluftre , Fucli, Lon. Lug.La- ver & Sion Cratecz, Dod.gal. Sium, Cord. in Diofc. Gef. hor. Dod, fol, Sion five Laver Diofcoridis 10 Olufatrifolio, five Paftinaca aquatica, Lob. icon. Sium Cratevae majus latifolium, Tab. Crefcione vul- go; Eliofclinum Dio. Theop. Plinio, & Sium Galeni Cafalp. Hoc variat ratione latitudinis foliorum. II. Sium vulgare, Matth. Lugd. Sium, Lac. Caft. Sion. Matthioli & Italorum, Lob. Vella Galeni,An- guillara. ados SISYMBRIUM. CAP. CXXI ,& Orib, C'Ifymbrium (alii ferpyllum a fylveftre vocant) in foloinculto nafcitur, menthe hortenfis f militudi- nonum ' ne^ Odoratius, latiore folio. Inferitur coronis. Calfaciendi vim habet : contra flillicidia urinzecalcu- ftfive- losQ;, femen ex vino bibitur: tormina, & fingultusfedat.. Foliain capitisdolore, fronti, aut temporjb. ftre noa. illinuntur. Item coritra vefparum, apumdjictus. Vomitiones potucohibet. Alterum fifymbriigenus, lg. aliqui Cardaminam;alii Sion appellant, Éa herba riguis gaudet, & eifdem in locis, quibus Sion, prove- bEsáde uS quz ideo nonnullis Cardamina nominatur, quod puis Cardamum,id eft nafturtium repraefentet. i. odora- 2 : s F i tumleg, Folia primüm rotunda prodeunt, adulta eruce modo finduntur.. Id excalfacit, urinas movet: crudum Orib. eftur, Pürgat lentigines, cutifque vitia in faciejnoctibus impofitum matutinisque detractum. LSISYMBRIUM HORTENSE. IL SISYMBRIUM SYLVESTRE E coim: it Diofcorides Sifymbrium in foloinculronafei T kxPrai IZ 5. cap. 8. de earum caufr: » fativum etiamnum Sifymbrium Quod fané eam berbam e[[e crediderim , qua bodie inommibus feri b - vulgus vero mentham Roi », vel crifpam appellat. Qs pe d — tiora rotundiera, crifpa we t quad; MÀ ry longe acrior fentitur. Cujus veiillu ater . : en Fc faci Ki d degener Afi) um adhibeatur cultura. Quod libro de. Bienen ER Bitymbiii cian aperi) ref atur Tbcopb.bis verbis : Sifymbrii muratio in mentbamvelut predicti oppofita [ilic : E . Fit enim cim quis non excolit, neg, curam folitam adhibet, ut radices amplia xedasantur, 4 S erfa , debilior pars fuperna conflit ,oderi[a, fui vebementiam amittit , quaft ex ambobus. tà o j9 e 40 LES TA . ' E 2 * LJ AGE In lib. Secundum Diofcordis. E at4, odore fimilitudoproyeniat. Quippe acritudine exolefcente, reliquus odor, quia mollis quidem vemi[fu, esl, proxime ad mentham accedit. Quamobrem transferre fepenumero jubent,ne iflud eveniat. Hec Sifymbrii cau[a eft : bactenus Tbeo- phrafiu.. Sedequidem non putaverim Diofcoridü Sifymbrium [ponte in incultis nafteus, cum T beopbrafti Sifynbrio con- venire quin potius a!teyum ab altero longe diffidere crediderim. Sylveffre enim in Anantenft agro in incultis natum com- Sylveftre plurib.locis vidimus,ac legimus,nullis deficientibus notis illi à Dio[c.tributis, caule quadrangulari,radicib.longb vagantib, tenuibus, villofis, quod mibi quidem fativo effigie plane reclamare vifum est. Huc alia accedit vatio,qua facile probari po- teft fylveffre Sifymbrid a [ativo plurimum differre. Quandoquidem fi idem effent ciem Sifymbrium culture negligentia in mentham degeneret, fieri quidem non poffet ut [ylveftre aliter u[quam invenietur.quàm in mentbam permutatum,cim nulla bominum cultura na[catur : quo poftmodum fievet,ut locus,in quo Sifymbrium primb adoleviffer.brevi temporis tra- 10 Gu ubig, mentha [cateret, quod tamennu[quam badtenu fatum reperi. Caterim Bra[avolu. cim bac fortaffe non per- Brafavoli pendifet credidit Balfamitam quam ipfe Florentinam mentbam appellat;tam (ativum quam [ylveftre Sifymbrimm in 9 — differenter explerepoffe.. Quipratereafatetur fe vidi[fe (quàd potius eum oculos fefelliffe putaverim) Balfamitam defci- vife in calamintbam, linum quidem, non Tbeophra[lum fecutus : fiquidem Theoph. in menzbam.non in calemintham Sifymbrium defcifcere prodidit.Plinii vero codices nonnulli libro 19.6.10. [criptum quidem babent ouod Sifymbrium inca- lamintham degenerei, quam eclioem accepit Bra[avolus : fed ea lectio depravata cenferur. Vdcircofadum esl ut ii, qui Plinium cafligarunt. eam ve[htuerint , quód compertum babuerint Plinium ex Yheophrafo bifl ertum fuspf ffe. Itag, jam ejus loci vera . & legitima ledii esl, ut in ca[tigatis codicibus legitur, quàd Sifymbrium in mentbam de[ci[car, non in calamintbam.Sifymbrium vero, quod (ut Diofcorides inquit) aliqui Cardaminam, alii Sium appellant ea nimirum ber- 20 III. SISYMRRIUM A- IV. SISYMBRIUM AQUA- Sifymbri- quaticum e. ticum alterum. E itivo nàfturtio proximis, 1 erba: Sifpririum filimdo[eriur "lfimarunt,pli feftum, ] cobiber. 4 e 6calefacius €X 4ceto dbibitum.urinasvem m generis, vitem non [olim in 4- fifymbrij g, min excalfacit c» fíctat: uctiusq; 1i 54 eultate, M 380 . And. Matchioli Comm. cultate, fic inquiens: Sifymbrimmtenuium partium, digerentis, excalfacientis , €» exiccantis facultatis eft, G tempera turaan tertio ordine .Sed C» [emen ejustetuium partium est, cr callum.Quocirca ipfum quidam cum vino exbibet fin- gultientibus, Cr tormina patientibus.Sifymbrium vero, quod quidam Cardaminam vocant, quandoquidem cardamo,hoc eil, nafturtio fimile quiddam guffuprafert,cum ficcum est, tertiiest ordinis excalfacientium, C deficcantium : cim hiis Romina. spidum, C" viride;fecundi. Ut Graci eczetmuv ita etiam Latini Sifymbrium dicunt : Arabes,Sifnabarion.feu Sifnasbar : Si[ymbrium [ativum, five bortenfe , Grécis, eovubgrrüaagor : Italie, Sifembro domeflico, Bal[amita, (eu Mentha cre[pa: Germanis Sasenbalfatt: Quàd vero eusateuor £regev Gracis , Sifymbrium alterum Latinis appellatur : Sifybrium aquaticum : Officinis;, &* Barbaris Senetion. Italis Sifembro aquattco , € Crefcione : Germanis, $5cymn-frejjen 7 uno QSafferfreffens Hifpanis, Berroes, &* agrieis : Gallis, Cre[fon. ; 1o Mentha rotündifoliacrifpafpicata C.B. Sifymbriumhortenfe, Matth.Lac.Caft.Lugd.Mentha hor- tenfis altera five crifpa,Gef.hor.Sifymbria mentha agreftis,Lob.II. Mentha rotundifolia palutris,vide- - turSifymbrium Diofcor. C.B.Mentha rübea, Brünf. Balfamina agreftis & Ne peta tertia; Trag. Sifym- brium Fuch, Dod.gal. & fol. Cam. Sifymbrium fylveftre, Matth. ugd. Sifymbrii primi fpecies prima, Cor.in Diof. Sifymbrium agrefte aquaticum, Gef. hor. Menthaaquatica & fylv. altera, Lonic. Mencha paluftris, Cam.hort.Aquatica five Sifymbria,mentha rubta iio flore nigrae menthe, Lob.Sifymbri- um primum Thal.Mentha fylv. prima & Si(ymbriumterrefre Diofc.& "Theoph.Cfal.Calsmitha a- quatica, T aber. Variat foliis aliquando majoribus;aliquando minoribus: aliquando tora rubet:habetur magis (ut pi&ura oftendit) minufq; hirfuta. TII. Nalturtium aquaticum primum.C.B. Nafturtium a- quaticum; Trago. Lonicero Dodonzofol.cui & Sion Cratevz: Sifymbriumaquaticum, Matthiolo 49. Caft.Czfalpine, Sifymbrium Cardamine, Fuch. Lagdunenfi. Cluf.Pann. Sifymbriüm alterüm Diofc. 'Cord.in Diefc.Gef-hor.T'hal. Sifymbrium tertium, Lacu. Sifymbriumaquaticum primum, Tab. Sion Cratevz erucaefolium, Lob. Variat hec prout humidioribus, aridioribufve locis enafcitur: illud foliis fere Terebinthini magnitudine: hoc triplo minoribus quamvis viribus noh difcr ent: fic &tenüiori- bus foliis & fimplicioribus ocis ficcis reperitar. Alterumetiam eft Nafturtium aquaticum cu inem affurgi fe vulgatius.C.B.F egenerat d. repéritur. V. Nafturtium minimum T d minores,tenues;ftriatosemit- quadam tamenin partes quinqs filiqua longa.C.B.Hocex radice tenui;fibrofa, caules rarius palmares tit; circa quos folia oblongis pediculisdonata, pleraq; tripartito divifa, * V. NASTURTIUM AQYA- * VL COCHLEARIA FOLIO "icumminimum. * —— — — . fubrowndo.* — — 4e LI In lib. Secundum Diofcoridis. 38 vel Rhefede vulgatis modo dividuntur.Flores obtinet albos;tenuesjin fuino comantes,quibus fuccedüt üilique lengeanguilz,exiguo & fübacri femine refertze, Variat ratione lociiin aquaticis namq; planis majusjin vinetis riguis V ilenfibus miliari Bafilea,long? minus reperitur,cujufmodi & Patavij obfervas vimus.Provenitetiam in alpibus locis humidis.Dicitur Cardamine quarta Dalechampio , Sifymbrium aquaticum minus,Cam.apud Matth. V I. Cochleariafolio fubrotundo,fic à foliorum forma di&ta,quae & forma & fapore Nafturtiis & Thlafpi affinis eft, Cochlearia,Dod.gal.& fol.Lug.Cam.ad Matth. Te- Jephium,Lac.Britannica Plinii,Cochlearia vulgo;Gef.hor.Cochlearia Batava,Lob. Ex radice tenui,fi- brofajalba & guftuacri.folia pediculis oblongis infidentia prodeunt com plura,lata;craffa.fplendentia, concavajinftar cochlearis minimé profundi,quorum prima rotunda funt, reliqua oblongantur,& non- 3o nunquam angulofaexiftunt.Ex horum medio caules terni,quáterni;dodrantalespaucis foliis,que cau- lemamplexantur cinéti,qui in alios cauliculos brachiantur,quibus fecundàm longitudiaem florescan- didi quatuor foliolis conftantes,quatuorque exiguis filamen tis donatiadnafcuntür: quibus fuccedunt capfula interftitio membranofo tenui;in apicem definente divifz;utrinq; femen exiguum,ruffum,con- tinentes. Hzec licet fponte in maritimis Germani inferioris,Holandiz & Frifize;& circa Hambu rgum locis paluftribus proveniatjin fuperioritamen Germania tantiim in hortis vifiturzalrero à fationeanno; Aprili & Majoflorens;femen Junio maturans.Calida & ficca utNaiturcium,cujus peculiaris in fcorburo ufus;velinacetariis;vel co&a cum la&eaut vino,& continue bibita. pe y diio $9 E. SSCRITHMUM. CAP; CXXII. KC 20 *. t eus- um.feu;utaliqui;Crithamon,fruticofa,& undig; foliofa herbula eft;cubiti altitudinem fere petens.Nafcitur in maritimis & petrofis : foliis pinguibus,numerofis,albicantibus, veluti portula- cz,4 latioribus;falfo guftü : Hores / candidi funt : & femen,;ceu rofmarini ;odoratum,molle,rotundum, aCat. ms quod ficcatum rumpatur:habet intus tritici modo nucleum:radices digiti craffitudine;tres;aut quatnor, od- p odoris, & jucundi.Radix,femen;& folia inco&a vino,potu urina difficultati,& Iegiomorboauxi-;us — i antur : menfescient.Eftur crudum,co&umve in olere: fervatur etiam in muria. b e Liutei, CRITHMUM 1. CRITHMUM 11 - Q cS 5 » ES SN j Wann * - - i (25 y» *] ES V ww Ww Mu SS aas Q9 SS NE EXER WI o y» ym d ! Quo nominv Quoruns Scriptum inrer 2^. la- k ; píus, Emz iin Ree aure n e rnc Sanp à putat y nulia baba CHltatisno- cenfentig Hismer tohie.Cujus fententia maxime Tefragatur eXperientia , quod Crirbinum quauquem abunde, tgptofed, inge. Herbam lids : ; IU ee CRUS 5. Petri, flum 2 x LI 182 And. Matthioli Comm. fim,nec pituitami,nec bilem nec aquam intercutem trabit, quemadmodum Empetro reddidit Diofcorides :qui propterea illud interea que alyum dejciuntsnedicamenta locavit. Quomodo autem Empetvon quis idem cum berba fandi Petrive- dixerit. fiempetron nullis aliis à Diofcoride reprafentatur notiquam quod na[catur in montibus , C maritimi , falfo € amaro [apore? Verüm enimvero non modo putandum.fed etiam pro certomeo quidem judicio, affrimandum erit,ber- bam banc Qritbmum e[fc. Quippe quàd ea notis omnibus quaradicibus, foliis , caulibus , ac feminibus , c» untiver(e derliq, hue s plemetribur Diofcorides, Critbnum planéreferat.. Cateriim maritimi critbami duo alia babentur genera, Primum, dle raclariffimtviro Yacobo Antonio Cortufo mibi miffum vulgari fer? fimile eftnifi quód foliis eft ancuflioribus, c in ca- Cumme mucrinatis atq, psngentibus , falfo , amariufculo C acute (apore : caulibus verà pragnantioribus , füccofioribus, vegetioribnsq, in quorum cacumine vamuli exeunt bini ,terni quaterniv? , fuas finguli umbellas proferentes, albis flofculis refertasà quibus femen oritur feniculo quadantenu [imile,cuivadicem quod, finilem profert. isdem provenit Crithmü Jocis in maris litoribus. Alterum plantav]t fruticofa,ab unaradice plures emittit caules rettos,circa quos totos folia babé- alierum.. t5 per intervalla tamen plura ex una origine gregatim prodeuntia, longiufculaycra[fa, c falfo eriam guftu , fub borum exortu peculiare quoddam erumpit folium;ceteris duplo longius? quo prope caulu cavitatem pediculu exit,? quo fex fe» premue folia brevioraproduntur,ut ex appicla eju imagine quifpiam videre poterit. Flores fert in cacumine ovbitulatos, villofosa, colore pallido:Radice nititur longa,tereti,non fine aliis adnatis.N [citur in litove marit, locis plani non cliyofis. CRITHMUM III. CRITHMUM 1V. NUR SUE 3) Y NEA) albicantesá, [unt umbella,in quib.poftremo femen ee ipeum oos Radice nititur fjlvefri — - Crithmum duplex in fecunda sdicnipie ronde iit pes jecit. I. Crithmum feu Feniculum marinum C.B. Batis Lc Ai E ;Lac.Caft.Lugd. Tab. tio.Crithmum primum, Matth.Crithmum Matth.edit: io xh p aris Gt hof. Crithmi Crechamum marinum. Cord.hift.Crithmus marinus, Cret Calcifraga, Lobelo Baticula, "C marinum. Dodo.fol Feniculum marinum, Empetrum Rondelerio,feu Calci Y m——ÀÀ € Cafalpino Creta marina Lonicero, dL Crichmum fecundum, Matthiolo, 1i Eje. rac xichumum fpinofum,Dodonzeo fol, Tab, Paftinaca marina Lobelo;Lugdunenfi: qui pe un am 20 In lib. Secundum Diofcoridis.. 38 j nomine Tribuli mariniquorundam. IIL Crithmum marinum Afteris flore C.B; c wettiss o cad gm fimi CH inue tertium, Marth.Lugd. ( 2 & Matth.& Dod, figuramhabet) Cam.Crithmum Chry fanthemum,& After atticus marintis quibufdam,Dod.fol.Litto- reum Cryfanthemum, Lob. Crythinus fecundus, Tab, IV, Crythmum quartum , Matth.Caftrenf. Tab.Cam.quian meris fit Tralliani du bitát:Crythamus agreftis, Ttágo.Er Jopea montanum recens Lob. Eryngium quartum, Dod. fol. Ammi quorundam Dale ampii, Lugdunenfi, E. CORONOPU S. CAP. CXXIII. Oronopusoblonga herbula eft, per terram ftrata , fiffis foliis : coquitur in olere, Radicem habet te» d nuem,adftringentem;qui incibo codliacis facit. Provenit in aggeribus, & locis incultis,& fecus vias, L CORONOPUS. . 1L CORONOPR. SIVE SER- 3; pentina; xs á 20 - 3o 40 CSS Arias, ac diver[as reperio eorum fuiffe [ententias, qui non parum laboris, ac [tudii impenderun riam à mendis omnibus expurgatam , priflina ac proprie vedderent integnitati , ininvefligai E plantas legitime Coronopus dici poft. Quorum unus extitit Nicolaus Leonicenu, vir quidem ingenio, C doctrina pracla- quilonga verborum ns, f) Wte etiam in aggeribus, locisincultis c cus vias nafcens,quüd in acetariis pafiim ufurpe n Mesi erba ' io dam- d aas res Enn iMt po l s err eG fentire. t Pescorvinus yulgo i loco diferemus 7 amihculus qui Grati Ba]osiyoo appe ntur fpecies: inter m retinet fedem, Quid autem Leori- Leonice- affirmaverim. Nam etfi gerat hac berba in ti opinio efe, cornicis , vel altefius s form, j; "e proba. poe i , : anatdu inquis) in bominum cibum mon expetatur folio vin cbe ta, pes Jn fevatu Lim herris, Cr arida tarquam finum affurgat nullo pacto afferendum cen[eo Capriolam efe Corono-. ffo fumpfs t)«a) modà quis in eo Plinium fequi velit , quod dixeris libro vigefimo 1. cap.ré. (quod tamen ex Theoph a. " cenas aliquarum per rerram ferpere ut eju, quam Coronepum vocant » fruftra , meo quidem judi- 4 384. And. Matthioli Comm. C ; S : pillor. Nempenullam plantam vidi, qua perinde ac illa adamufim Coronopum referat. Coronopu itaq, folia fert lon- Ep Generis. Invenitur quog, Coronopus [ponte nafcens diluto extenuatoó, foloin comitatu Goritienfl, non long? à Sontiiflu- Pi SY V- minisripis, C» aliis etiamin agris Cr in loco , qui dicitur in collibus Folia fert tenuiora capillacead, variu[cul? cornicula- — vires, inxit Galenus libro 6. fimplicium medicamentorum, fic inquiens : Coronopodis vadix celiacis prode[[e 30 o Gal 4. Ej nomen Gracum noguvéas, item C* Latinum Coronopus : Italicum, Coromopo, & Herba fella: IL SONCHUS ASPERA. Coronopus feu pes cornicisà foliorum forma , Ga- za apud. Theophraftum 7. hift. 9. Silaginem vertit. : I. Coronopushortenfis.C.B. Coronopus, Trag. Matt. Fuch.Lac.Lon. Lob. obfer. Lugd. Cafalp. Tab. Pfeu- docoronopus, Dod. gal. Coronopus fativa, Cord.hift. | . Caft.Cam.Coronopus vera , Gef.hor, cui & ftella her- ! ba:Herba ftella fivécornu Cervinum. xo c * Cervinum, Lob.icon. Hujus habetur is fpeci- esfoliishirfütioribus, » i efin tidinémlacie niatis. II. Holofteum ftri&iffimo folio majus C.B.Co- ronopus fylveítris, Matth. edir. fecunda & in icon. Lob. icon. Caft. Lugd. Tab. Coronopus five Serpenti- na, Matth. Coronopi fylveftris fpecies , Gef. hor. Ser- pentina , Matth. Ital. Lob. obfer. Dod.fol.Coronopus montanus, Czfalp.Plantago marina, Camerario. $ONCHUS -— DE 7 Sondiiduogen a. gis fpinis horret. fcit, mu Cai interdum rube . » ^ t NOncburin Hetraria , ubi Latintm momen adbuc perdurat, Cicerbiravul . Fo crie iex Dri, apririncula C eruitiner prine srerormin ses amies tinlavi vero levia. P? vrii: ciniata, que qui em in afpero fei - bici t iiec ie eig. l 7 39. — Bins nulli rigentia.Huju due babentur genert, que tantum foliu aliquateu differunt nempe babta In lib. Secundum Diofcoridis. 385 I. SONCHUS LXVIS. t|ll SONCHUS LEVIS ALTERA. 30 SN I AAA * IV. SONCHUS LX VIS babetur foliis , minu quoq, laciniatis , ac etiam magis extelia : cxrulus.& € fis. Omnibus caulis eft cubitalis , intus vacuus , mollis , fragilis VL cos sooo vs Madepragnans c pleru rufefcens. Flores erit in caulium E I Or ni baud abfrmiles , qui deinde in papposevane[cunt, Sedtertiumillud genusde quo infinecas — pitis differuit Diofcorides, non foligm noninveniturinltalia, — tibi non recordor me batkenus vidifeplantam.;que Sonchum — arbore[centem referat , fed neq, etiam de eo quicquam , quod equidem legerim ,memorie prodiderunt Theophraftus, Cx Plia nius.Soncho noftri Itali utuntur byeme in acetariis;prefertim- Sonchi vi 6, ejusradicibus,que cim tenere fint manfuó, dulces .frequen- mo ter menfis experuntur, Yn vino decodius flomachi fluxionibus "9 9* medetur. Laclews liquor à caule emdnans , datur potandus «gre jpirantibus, e» afllnnaticis. Idem auribus inflillatus dolo- vem tollit, prefertim in malicorio cum oleo decotlu. Stran- guriaim quoq, [anat cyatbi menfura uncia pondere potu. Com- manducata folia oru graveolentiam tollunt... Sonchus levis. Sonet .— mon differt àprimo genere ,ficcis in facultatibus. Sonchi vires vires ez molis defcripfit Galenus libro 8. fimplicium medicamentorum, G3len- his verbis : Soncbusubi adoleverit,ex [pinofis plantis eft , cate rüm viridu etiamnum , & tener eftur , perinde ut caterva olera fylvefiria, Temperamentum eju quodammodo miflum eff» conflat enim ex aquea,terreaó, e[Jeutia , utraó, leviter frigida. Nam & adjhrihoni etjusdam eff particeps : € five dseplaf- matis in morem illinatur , five edatur , manifefto réfigeratt — poftea verb quàm plani reficcatus fuerit terreflre ejus temperá- Nomina; mentum redditur , modicam babens caliditatem. éyyes Grac? , ut etiam Latine Sonchus appellatur : Italic? , Soncbo, Cicerbita feu Crefpine : Germanice, CWBifoer ifte: Hifpanic2 Serraya v Serallba: Gallsc2,Latteron,* Pao lais ani lievre.Sonchuslevis,Italis , Cicerbita gentile, — 49 N sonletiurin vulg iti Graci. tiia aus babent vetuf 9t liqui putant ey Plinio duntaxat vepofita. E Mr Ue "PNIS dni vi [rr iw, quod falubrem fundat fuccum , qui E — d lenit, caule nam- E que " 386 And. Matthioli Comm. quae diffe&to;copiofus fuccus la&eus defluit, Dividimus in afperüm & levem: utrum & non laciniatum. L Sonchus afper laciniofus. C. B. Sonchusafpera, zranspofíta) Gef.Hor.Lac.Caft. Lugd. Tab.cui & Cicerbita afpera;Endivia fylveitris, Lonic, II. Son- chus levis lactaiofus primus. C. B. Intybus fylvéftris feu erratica alterá, Trag. Sonchus levis, Matth. Gef.hor.Caft.Dod. fol. T'hal.Sonchus non afpera, Fuch.Sonchus tenerior nón afpera & la&uca leporina Apuleij Dod.gal.Sonchuslevis vüigatis, foliis laciniofis dentis leonis, Lob.Sonchus lzvis laciniatis foliis; & Soríchus lvis & Andryala minor Dalechampii , Lugd. quitres habet icones, Sonchus lenis aut levis, Cord; hift.Sonchusincollibus umbrofis, Caf. Sonchus levis alter flore luteo ; Tab. Flore eft luteo:áliquando & tiVeo réperitur. ILI. Sonchus levis alter vella&uca murorum lutea. C.B.Intybus fylveftris tertius, Ttago.Lactuca fylveftris luteofflore,Gef.hor. cui & Sonchus arborefcens Diofcoridis 10 & Sonchi géhusléve dicitur. La&uca fylveftris cujus Galenus meminit , Anguil. La&uca montana, Ccfalp.Sonchus alter folio profundis laciniis finuato hederaceo.Lob.Sonchus ylvaticus quartus; Tab. Videtureffe Sonchus Izvis altera Matth.Caftoris,& Lugdunenfis. IV. Sonchus levis aciniatus caeru- leus. C.B. Ex radice craffá;oblonga & obliqua candicante;dura & veluti internodiis diftin&a;ob mul- tas veterum cáüliüm extuberantias;circumquaq fibrofa;quibus tenaciflime terrzadhzeret;caules exur- gunt cubitalés & altiores, rubicundi , rotundi,hirfuri ftriati/fiftulofi: quos cinguntfolia lata profunde laciniata;per MPMMA dentata;in mucronem definentia,latiorepediculo caulem comple&entia, fubtus leviter incana,lattefcentia: in fümmo cauleflores complures , purpurafcentibus & fubhitfutis pedicu- lis infidentes ; Cichorei forma plurimis foliolislaciniatis,à caeruleo ad purpureum inclinantibus; àli- quandgoelegantiffime czruleis; qui inpappos cum femine exiguo cinereoevanefcunt. 'Hicin Alíatia 20: montibusaltiffimis, Julio & Augufto floret, femend; profert. Dicitur Sonchus levis flore ceruleo,Cluf, Pan.Sonchus flore ceruleo & Sonchocichorium, Cam.ad Matth.Sonchuslevis quaitus flore caeruleo, í d5in laciniatum, Matth. (fed in iconibusfigura "Tab.Intybus saerigvvus Harcynica,Thalyo. : — Xp. ^ SERIS,SIVE INTYBU? jlveftrisquee picris & cichor ei afativa,latioribusfo- tiore fe ;aut cum polenta, ,percuf- In lib. Secundum Diofcoridis. 382 ( y Uoniam in Graci vulgatis codicibus initium ifliw capitis C in verbis nonnulla , c in Seridis generibus deprava- eme ^ tum, C" confufum legitur; ideo ex libro Oribafii fünplicibus dicato , "Atb, etiatirex antiquifinris Diofcoridu cidiéi- ted d. bus manufcriptis, illud legitimo, C» ordinate legendum putamus hoc modo. Xégus djglu, ng inne] dgio? aya 4i " eio) yog aingis dn) nre puoy uM roa HL fap majve veré) dug eptrrépn Tis nyaavTis, vis die iat viis drsfav ede, e. Scy ye igi Fgudlanuctigípa , vl n ha]épuX. Go , «A gopópi Gy, tfi Gr: id e, Seris slyeflris, c bortenfis-S ylve- SN: ftris quidem duplex : altera picris, que C cicborion vocatur : altera fativa latioribusfoliis C ori gyatior, quàm bortenfis. rus * cm Hortenfis verb duplex genus: una folio latiore, lactuca. imilior valterafolio angufliore, c guflu amara. — Huic leliom maxim ad[lipulatur Serapio, quippe qui ex Diofcoride tot babeat fylveffris Seridis fpecies, quot domejlica.1d quod etiam ex ufu clarifimi patet , cumtam fativa , quam fua fponte nafcens Seris quitidie fit pramanibis , C fumátur in cibis. ro Sativa quidem ubiq, fer? in Italia in bortis colitur. — Major provenit folioérrátice ampliore , [xvioreG, , lauta fimili, ab bortenfi angu[tifolia Seride non longe difiimilincaule bicubitali;brachiato : floribus caruleis;Cicloreiftmilibus yfemine parvo, oblongo, U nica nititty radice, ip[aá, villofa , quin & vri erratica gratior, Ar intulus thinor , folia gerit alterins longiora, angufliora,bumi accubantia : caulibus est tenuioribus : vadice verb, floribus C» femite majori pér omnia Jfimili- bus, nibild differt fuis in facultatibus à majore. [Quinetiam fplveftris due fpecies, quarum alteras Scariolatn minorém Jive Cicborium [ativum : alteram quidem fylv clorium c picrin ab amaritudine vocant. Sativa foliis exit latia- (pue ribus [ylvefri , minori [ativod, Intubo iinoribu , angü[Horibus tameh ata, brevioribus, minusg, per ambitum laciniatis, fed caule C» flore fimili abet pedali longitudine, alba intus pulpa , teneram c» fubamaram.. Seritur paftiri 3n bortis. Syly onté provenit [ in agris inculta, in pratis, C» fecus irimera ] paftim ferme virefcit; foliis in ambitu lon » [fonchi affere imodo incifis, & in fummitate [agirta inflar acuminatis : rubea per medium excurrente ci aro [apore : caulis eft illi durus «gy lighofu, flores à veteris generibus baud abfimiles, quem düriere , ainariored,. Tirefua caciores funt, qui Hieracium, c [ylveftrem pro certo babeant,Scariolam à domeflica latifolia Seride nibil difeve, — quod ita ejfe comprobet Serapionis fcriptura. Mii Scáriblam vocant alteramome[hica jbeciem, que angufliore €it folio, Scariola € guflu amarior. Sed animadvertendum €f, Scariolam in Serapione , Serapionis non effe, fed interpretis, cui nulla, niea 29 ES quide; fententia , in boc fuerit adbibendafides, — Quippecim fciverit is Scariolam corrupta àbarbari voce , niLaliud fignificare , quàm Seriolem , Serimió, nen alit Grecis quam Latini Itylum, bujüs genu latifolium (perperam tamen) Scariolam appellavit, Qua in recorum equidem fententiam magis laudaverim ,qui anguffifoliain Serim, quod Tatifolia fit minor, Scariolam, feu potius Seriolam,ac Ji parvam Serifà dixeris, yocant ztametfi in [ylveftrinm quog, cene re, ea etiam Seriola dici pofiit , quepa[tim in bortis colitur , quod domeflica Seriola non long? fit abfimilis. Omnesitag, ii Italia vulgaris (unt notitiequbd mo[lratilus menfis freqientifiimb ih &cetariis apponantur. Quainobrem olitores basbyez meterra C oin bortis obruunt , quoniam boc artificio mirum in modum albefcunt, C tenerrima evadunt, c ih to- tam a[fervantür hyemem »artein banc à naturaedoti , quod viderint fapius in campeftribus Cichorium aquarum inuns dationib vel. obi Ó tenerrimum, c candidifümum reddi, Aphaca intubi fylveftris [pecies, Dens Leonis feu Am- bubeja, Ambu- bejz vi- es Matt, Seplafís- riorum negl:gé- tiaHiera- cium pto Endivia 388 And. Matthioli Comm. V. CICHORIUM SYLVESTRE. VIL DENS LEONIS. .? Ne x VA SD B ARN | N y VS. *7N E : zs to decotfa sirina tormina difcutir.. Umrerfe t« decodum 6o porum. auxiliatur vegio marbo daborantibus, Tradunt Magi fucco totius cum oleo perundtis favorem zanciliari , osó, facilius ; Cm aid un Sed profeth epls | gnultorum negligentia , atq, ignavia ,qui Gum ii pleni pum), has pim 200 fifimum praftantifimuma, hab E NETS qu WE us ; modà bieracium ,modo (ylvefrrem fuo latie fBrbucidrin i regem arumplmarum med iot riu a vefertam fubijciunt , atq, ex is aquam q mena à ; 3 Jnd s ieracio fylvefirique laBuce vis frigida infit yt amen preterquam quid nullam cum je» 4 ximà deteflandum efl: nam etfib timore babeant convenient iamlac;quo eo potifi ygent quibudam fuiparribu calorificum ade Pape linguam ... Tnlib. Secundum Diofcoridis. 389 IX. ZACINTHA, SIVE CICH. X. CYANUS MÁJOR. vyerruc. NM NS WM SON 20 3o Y / / AW 2 cumquaq, capillacei fibris.Folia bal borij , very o m 4o à Y V AW LN LÁ Wy a[periora ac minus laciniata. Caules edit cubitales , C quane doq, majorestenues , afperiu[culosá, ,in quorum fummitatiz bus flores oriuntur atrei.cicboracea fpecie; quibus flaecefcen- | tibus femen remanet fui nigrum ,capituliinflar , circumqua- gitudinem fedi ffriativi;melopeponis modo, peffribus , & à nonnulli Verruca- riz facul- tas, um fe cubitum recipi- eferant vei plantaria 390 *CYANUS MINOR FLORE multiplici. * And. Matthioli Comm. put & tempora cingunt. Sed quibu notis, quibusvetatiotübui énter Intybacea annumerari poffit , quid dicam, non babee, Dium est generum wajus , C" minis. — Hoc frequentius in cams pis habetur , folio longo , pilofo , albicante-, barbulis quibu(dam diffecto.Caules edit plures, bicubitales, lanugrmofosá,, at qefoliis minoribus vefertos , floribus in cacumine caruleis,im ambit cre- natis , (quavofoécalyce prodeuntib. — Radice nititur unica, fed fibrofa. — Majuslatioribus provenit foliis , albioribus , pilofiori- bw , & nullainparte divifis ut inlychnide. — Vegetiores quoq, "babet caules , albicantioresd,, breviores tamen C» flores longe t0 majores C patentiores quat minor. Florum color cyaneu ca- vuleusve (bectatur , foliofus, Cr in crifle modum extremis oru laciniatus , calyculis , 2 quibus prodit (quamofis ac fubafperis, Nafcitur in mantibu: frequenti , quam in campe[fribu.. Hu- jufce vim nullus antiquorum, quod (civerim, fcriptis mandavit: quanquam Placentinus , quod. affirmaverint aliqui cyanum geftilenibus morbis propria dote. adver[ari, [uode Cicborea ferapio , quod ad Peflilentes febres maxime commendavit, Cya- num etiaminferuit, — Majori pulvis datur uriliter ab alto de- volutis € fanguinem rejicientibus , ex aqua plantagimis, aut 30 portulace ,aut majoris (ymphyti ,aut equifeti : [uccus illitusre- centia vulnera glutinat , C oris ulcera (anat. Minor ea omnia [ ntius , que de majore dicha (unt : pe- ja , five femen , ex víno decocta, & ione , pbalangioG; itis : quin etian at quog, tota planta ad pefli- Succus illitusoculorum inflam- Cvanus duplex. Cyani u- pairs s vi res Mat- thiolo. Intybi & Cichoráü vires ex Galeno, apud nos namq, rurales ambo bec edunt Cr cruda, dr cota, Facultas borum olerum fulfrigida est & fubamara,ac mode rate adfhringens: C propter bas qualitates, optima pharmaca calidis intemperaturis ipfius bepatis exiftunt. Ultraboc TAnt d ntper adftricoriam facultatem : infuperá, commiffura extergent, Neq, vero frigidas intemperies pt- ut amaritudinepofíident, facere folent. ]uva- orum vitiationem intemptri 4e 4, Gr eorum decoctum in potu accept ! us, , catamen ficcior esl, & magis conte Sylvefire ixi; um ci an ini magi quog, a git. ere diximus. Verum ctim plus ai is babeat, "pra nis Scarila domeflica. Int Cichorium d. d: sburg: Hifpanis Almerones C» Cichoria: Gallis Cichoree, cint ltalis Cicborizfalvatica : Germanis Cf8io Q8 iG diCane &rbifra al lerto Germani spfaffenblat SDutmdpetepff: c pr. — : : H Li mu - hivia crifpa. C.B. Intubus crif - i Lob. icon. Cichor. (ativum C.B. pae In lib. Secundum Diofcoridis. E "ab. Cichoriafativa, Trag. Cichor. domefticum, Matth.Caft.Cichor:fativum latifolium, Lon.Cichor. rss ipee: folii,Dod.fol.Seris fativa,Lob.ob.intubü Í ylveftre laufolium,Lug. Flo- realbo & ceruleo variat. V. Cichor.officinarum feuPicris,ob infignem amaritudinem.C -B.Solfequium Brunf. & Cichorea. Cichorea cerulea, Trag. Cichoriumfylveftre, Matth. Caft. Dod, fol. Cichorium a« grefte;Lonic.Cichorium Lacu.Cord.hift. Tab.cui & Incybus erratica, Cicorium, Calp. Intybum fy1- veltre; Fuch.Dod. gal. Cord.in Diofc. cui & Ambubejaofficinarum. — Intybum agrefte ^ Gef.hor.Intue. bumfylveftre Tea eo & Hypocheris Dalechampii,duas habet icones.Seris f ylvéftris, Lob.ob. Seris piris, Sylveftre cichorium, Lob. icon. Flore eftceeruleo, candido, rofco : aliquando i pfius caulis quatuor digitorum latuseft,quod etiam in Anchufa;Echio & Betaobfervavimus. VI.Cichorium to SriNosux , planta eft fefquipalmum non ens i ke radice gris ongo, Segna mediocriter E . ox fa caulem emittit durum, lignofum, qui mox in mul- * CICHORIVM SPI NS VM. di tos ramos late fe aufüodzhen inde. flriatos bra- Og Unos chiatur, quom in oblongas quafi fpinas feu cor» .« muafmniunt: folia plura circa radicem per terram fpar- guntur, eleganter virentia , & Cichorii vulgaris modo in plures lacinias, fed fübrotundas divifa, in caulibus vero rára obfervantur, ead; oblonga, angufta, neclaci- / niata,queamara quidem funt , fed non la&efcunt, & - Cito etiam pereunt, etiam rcliquis plant partibuse- leganter virentibus. Flores plures fparfim proveniunt -intamorum maxime alis ToliolisMerbidkis fuftentati, qui vulgaribus rria filhiles, fed longe minores, coe- rulei coloris, ex fenis feptenisve laciniatis foliiscom» ofiti, in quorum medio apices aliquot obfervantur : bis fuccedit femen , vulgari fimile, fimilidue teca in- clufum. Julio & Augufto oret. Hoc Chondrillz f; pi- [/ . nofie primum, dein Cichorii fpinofi nomine Do&or b IP AN UN Doldius Noriberga mifit: verüm in horto D.Zuingeri V ANN A À hoc anno legimus, & cüm ha&enusà nemine fuerit defcripta , ejus iconem etiam , ut Dominus Saltzman- nus Medicinae Candidátus eleganterexprelit , addere —n £.Mat Taber.cui & Roftru mpor- Dalecham Dod.gal.Chon- minus, Lonic. A- 40 SO eS ? À SM E. ES nftantinopoli- tanum, Matth. Caft. DE Des Leonis Monfj icc: 2. Tab. Chondrilla altera Diofcoridis,Lob.ico.IX. Chondrilla vern C.B.Zacinthafive Cichorium verru- Cam, Verrucaria, Seridis fpecies Gef.hor. latifoliusvel Verbafculum Cyanoides ob. Caft. Lugd. Came. Cyanus flore »Gef.hor. (cui & (ylvaticus) Tab.Flore eft nias XI. Cyanusfegetum ceruleus. ao: Baptifecula, yanus fylve- c is, Tab. Thal. os communiter ceeruleus, rariüs albus : fi purpureus,regiflo velintenfo colo- ^ . h in ihi id fylveftrisintybi fpecie alvum fiftit, A] "egeta, f te, fuc Zujus is, & folia NP? fle&it. Naftitur in leis & cultis. inr NL Imino JMveffris Cic hori fbecies Chondrilla ef : gracilieribust amen foliis,c audi Prequentifima et nn modóin Hetruria, fed ctiam in univerfa Valia incultis locis , ferobium . ggeribus & facuvias 4t4 etiam d : dr Y ME inpratu yen s queso placuit. VII. Dens Leonis latiore folio. C.B. Densleo- - As L: i.in tum. . mo verti- cem ha- bens. Cc bondril lz utrius- dde con- deratio, 392 And. Matthioli Comm. L CHONDRILLA, I. CHONDRILLA. ud É. 9 Uz 10 3n pratis virefcere,ac fuo tempore flore[cere confpicitur : qua adice nititur Cicborio breviore , d latieo fucco pragnante: nec minus etiam,quam cicborium in acetariis recipitur , quamvis amarior fit. Vifitur c Alterum genus buic non longe diffimile foliis tamen non ita in avibitum laciniatis nec adeb in mucronem definentibus-Hac à ladlis ubertate;quo E patte y prafertimá, radice vedundat , à noftris vulgà Lattaivola vocatur. Rura em fuis acetariis pro cicborio imdrfferen- ter adimifzent.. Chondrilla vires feripfit Galenus lib.8. fmplicium medicamentorum ubi fimul de intybo & cichorio Chon- 3 -—. dlifferuir ,nibiló, ei peculiare veddidit praterquam quàdin-. drilla L CVCVRBITA OBLONGA. ryfifecies. Veruntamen libro 2.de facultatibus alimen-—— " x E - — ferum non (an? int ybo , nec cichorio.fed la&uca Chondrillam 49. NOM € ue yeu, s fimilem fecit, Huc nomen Graclim yerdginer: Latinum pa- 9 I9 riter C Italicum , Chondrilla , Cr Terracrepola : Arabicum 2" Candarel,Cadaron feu Amiron: Hifpanicum Leitugai e Le Nomina, We QJ — ebugas dentre losplanos: Galligumtertron.—— 07 MD. — D M E. Or RL Cs .. Chondrilla, quibusdam propter formam , feridis agreltis fpecies, an forte apud T heophraftum 7. hift. 9. & 11, émiu, Frausut Gazavertit. I. Chondrilla prior , Matth. Caft, MEE Chondrilla altera , La ^ £u. II. Chondrylla cerulealatifolia C.B. Chondril- 5o Ja fecunda , Matth. Caft. Condrilla prima , Lacu, "Chondrylla latifolia coerulea, Tabernaemontano, C Kohéónuvf, CURBITA. CAP, CX o P £o efui apta, Cruda, trita illitu tumores M& abícelfus mitigat, Ramenta ejus infantibus; .. contra capitis ardorem ;'quam fyriafin vocant, in . - — fyncipiteillinuntur: oculorum inflammationes, po- NS dagrasque refrigerant. Succusé ramentis| is per fe, 69. / — autcum rofaceo infufus aurium. — . ur; aduftiones cutis jn at | febre illitu adjuvat ^ dose fepetm dcn - e fuccu vm exi- produc HE S us, alvum leniter refolvi inumin. rur eun fub divo renearur porumalvum laviga rs Ucurbita fativa , quaper aftatem n cibum frequentifi (4 iE ides DERI MÍrRüR Cis lop fols : í par In lib.Secundum Diofcoridis e — 393 . CVCVRBITAÀ MAJOR LI-] 20 3o CVCYRBITA INDICA, ; v *». : eo | "fejilis. Sed quanquam Cuenrbite inrer 6 forma difimiles baleentur non tamen Ponte sitim p matura fibi invicemvepugnant. Siquidem (ur Columelia rredtr, € Plimus refert libig.cap-s. ) formaYdria in cucurbitis arre , d mangoniofieri facil potefl. Nam femina : que proxima collo fue- vint-proceras pariunt : item ab imis , fed nou £otitparandas fupra- didis , quain medio,rotundas : quain lateribus , cra[fas breviores «c fefriles , aptiftimas quidem ad recipiendum tm vinum , rum W oeum , tum alios quoslibet liquores , urceorum, d» cadorum vice, Si ver? cordi fit ,ut fiant corpore va[lioves , de media cucurbita U» partefemen. inver[o [eratur cacumine. Sed diligenter cuffodien.- duni eft ne eo mulieres accedant : namg, carum contaciu facile elauguejcunt ineyementavirentiym:tantoó, magis fi eis fluxerint menfes : tunc enim folo oculorum intuitu tenellos enecant fetus. Fur,aur ponantur in fumo; donec penitus ficcefcanz : aliter faci JN earum (enina ,afcira putredine , depereunt.. Amant Cucurbita, diem ul Sdn Mari Je femine na(cene | € pergulas [candit, 156, fefe implicat. Flores illi aibi grandioresá, , cr im fiella feré. " modum divifi verum perpauci frugiferi, Nofcuntur bi facile -. £oncepru fub ipfis extuberante. Fruilu edit magnos 3n uno genere longi jin altero rotundi «€ in altero fefiiles. Tur ; Verum omnes in magnam extuber, ATUM YAU4 genera Italia peregrma.qi £m vecentes olo pros ndice Àplu. tantur. Sed jam diu Cucurbi: Meloptpong - magnitudine , facie € colore di WII tAmién omnes t2 Indics ei . ; ; E ^t : JA£H DH ! E Ji s ventrieofeó, ,alie parya. 4 Alis oblonga , Alia mentig, een utt, quam à me defcribi foliis Poflratibus long? majerse 2 yd 304 e And. Matthioli Comm. majoribus ,firmioribusó, afperis Qv vigenti pediculo adnexis, vitiginta facie, Sarmenta;llicraffa, angulofa, afpera hirfuz zaj, Eahumivepunt, longo admodum tractu, ata, etiam fcandunt , € pergulas €» attegias opacaut. Flores magni, lili fere effigie, aureo colore. Fruitus decerpuntur Autumno , c» affervantur byemetota in culini.: Semenin ventre condunt , Wagnum,amygdalini nuclei figuram quo nucleus concluditur dulcis c fitavis, Sapor iis fubdulcis, non ut noffratibus ufa, een «deb infipidus : verim guftui infuaves fnnt,Pifi pracipuis condimentis faturentur V algarium cicurbit arum foliavecentia Mach, jumentis illita affridiad, mu[cas abigunt.Eadem mammis puerperarum adbibita;lac ficcant.Oleum quod & cucurbitarum floribus paratur iis in eo diutius infolatis enum caloves inumdum extinguit, capiris dolorem ex calida caufa ortum du- centem & prefertim febrientibus, Aride cinis ambufla, & pudendorum ulcera famat. Eftur pafim aftate in cibis cumju- feculi elixa, tum quoq, inolea aut but tyro frixas farina prius civctimlita & acerba uve fncco afpera. Cucurbita facultates Cucurbi- fcriptas reliquit Galenuslib. 8. fimplicium medicamentorum bis verbis s Cucurbita bumidefrigidaó temperaturaest ,u- 10 he - trag, qualitate fecundi ordinis. Quocirca vamentorum ejus [uccus ad aurium dolores cum phligmone juntos, cum rofaceo ' utentibusutilisesi. Sictota quoq, illita calidas pblegmonas mediocriter vefrigerat. Come[la autem bumida est, € fitim. - propelens, Et libro 2.de alimentorum facultatibus : Cucarbita , inquit ,crtda cibo in[uavis esty flómacho perniciofa,c* concatiu plane inexpugnabilis : adeb ut fi quis alterius cibi inopia ingerere eam compellatur , ceu quidamam aufm est, pondus cum algore ventriculo incumbere fit fenfurus; flomachumó, eveitet, d ad vomitum concitabit quo folo 4b urgen- tibus (ymptoiatibts poterit vindicari. Hanc igitur, aliaa, ex fugacibus complura, aut mox quam elixata est,aut fictam in [art agihe, atit z[Jam omnes bomines effe confueverunt. Cucurbita vero, de qua dicere cepimus, elixa nullam evidentem faporis qualitatem babet : nifi quis eum quoq, (aporem nominare velit, qui neq, acris neq, (alfus esl, nec acerbus, nec ama TUS , nec id genus quippiam manifefio veprafentat ,velutinecipfaaqua. At bujufmods cuncta communi nomine omnes &aoia yid esl , qualiraris expertia votitare folent (Latini fatua aut infipida dicunt) quoquo modo nos quoq, clarioris do- 26 rine gratia appellabumus, Talis ergo cim fit cucurbita, mon immerito varios apparandi modos admittit , utpote quain medio omnis exce[fu confhtuta est , obida, ad quemvis exce[fum ex equo ducipotest. Proinde cucurbita, quamum infe est, bumidum frigidum, corperi abimentum prabet , omnium bumidorum ciborum ratione z qui fcilicet citra adjridio- nem tales (unt.Nec fane infelicitév concoquitur , mod) Hon antevertat corruptio.N am ea illi folet nonnunquam accidere, citi aut viriose fuerit preparata , aut pravosbumores imventriculo acervatos offenderit, Est Aliquando ob nimiam in eo moram : quod aliis quoq, omnibus fug acibus, qua humido funt Ww ooo. e olet. Nam in ventriculo corrum puntur Cr ipfi, m celeri defcen[u id mali effagiant. Queinadmodum ergo cucu. itapura,Cr tit in feipfaeft, fuccum into- tum corpus alendi evatia dige[ftum , expertem qualitatis quffabilis obtinet : ita citm alicti vehenentem habenti faculta- tem fuerit juna facil? illi adfsmilatur: nt fi cum finapi [umatur fuccus ex utrog,in membra diffe fus, acris eficietur cum manife[Ha caliditate, Eadem ratione fi cum falfo quopiam efitetur, cu nonnulli im patinis cum falf. toinftraunt,fal. 30 fum in corpore humorem generabit.. ESl porrà fic apparata cibus long? fuavitimm ,fi falfamentum ex ponticis illis fuerit, qua eive appellantur, — Quod fi cum maliscotoneu elixa decenterg, condua fuevit fuccum aufterumin diffributione habebit prapollentem. — Affa autem, velin fartaginefrixa , utpropria permalttm bumiditatis deponit , ita reliqua ejus parsnullam fibi valentem vim ad[cifcit, ati nec cum in jure fimplici paratur. Caterum ob aqueam qualitatem fibi innae tam, nonimerità erigano jungigaudet.| Quecting, enim talia unt, acribus aut acidis, au[terisye aut falfis permifcere) 2 poribus poflulant, fi quis & cum voluptate ea fumere & naufeam cupiat evitare, Cucurbita 1 "dica cim fubdulá fimt] i Nomina. pore, crediderittmprima exce[fu vefrigevare, Cbumedtare fecundo. Cucurbita Latinis dida, Graci noMnuober idódunGr, appellatur : Arabibus Haraba, Heara feu Carba : Italis Zucca : Germanis eüitb8 ; Hifpani Calabazza 3 Gali Hgo tirlefive Cauffe. Cucurbita Indica, Italis Zucche 1ndiane, oltramarine, : » : p CR 4e Cucurbira Indica; Aa curbita Indica ro veficae prodeft : olfa&urevoc paffo veficze exulcerationibusful melle.Peponis cazo in cibis urina füonem infantium, « fyriafin * 2 vertunt, Süccuscum €ümmelle, ulcera concreta in mo & 4 * In lib. Secundum Diofcoridis. 395 4 CVCVMERES. Il, CVCVMERES.LONGI. AA IJ , à 7 B ZEE — Z7 ltatibus)ewnia tam Cucumerum quàm Melo- Cacume- mine, qui prafens capt infibitur à Diofeo- "cont id tantiim omues ferbeom eratio. anb decerni pate am bic reddat Dioferides nofrtb iru d Petric e iain M Anguria vulgo "n Iterius qui proprie Tnfubribus e Và - trulo ,au perquam conti Pre mon : post longum tempus à ventriculo defcendunt. Ad bac (ut citato loco fubdit Pli- '€ 4€ fq, ad beopacoin loco arena fubhrato, hen. ffeco operto, ac 4i cernere:et[i no defint qo den qui 396 And. Matthioli Comm. Reront qui dicant Melopapones Galeno lil.z. de alimentorum facultatibus.communes noftros Melones e[fe : Pépones verb, quos i ione " eo genére Veneti corrupta inde voce vulgó Pipone vocant. Verüm enimvero cim a[ferat Galenus,quod pars intima carnis congg, Jemen inclufum tangens,cium in Peponibus edendo non fit in Melopeponibus paffim ab bominibus manditur , mihi ani- Melope- um adeo dubium reddit ,ut aliquid in bac re certi flatuere nequeam,neq, invenire poftim,quid Pepones c Melopepones E. " Galeno extiterint. Quippe quoniam utrius, generis,tam fcilicet Peponum , quam Melopeponum carnea pars femen con- nof /"nens eftur Td mon eftur , prout fructus ij plus , minusve Vi Wie adepti : nam utrisQ, , cum ultimam fenferint Melones, tnaturitatem , id fuprema carnis una cum feminibus in medium fructus concidit , quod cum evanidum , & infuaye Tepe- riatur, nu(quam comeditur. Quod tamen utriusq, minus maturis,non evenit : eaá, propter extratlis prius feminibus eftur tota éorum cavo, Hac igitur tametfi me (ut dixi) dubium reddant , inclinat tamen animus ad credendum , per Melo- pepones Galenum noflrates Melones intellexiffe , fi modà ipfe eorum unquam babuit notitiam, Dixi fententiam meam, 19. quam iisvuminandam relinquo , qui Vipereo ore non funt Siquidem nibil tam dulce;tam [uave , tam bonum ,tamá, »e- ficuum reperitur , quod venenatis labiis non amarefcat.. Caterim quid per Pepones intellexerit nibil prov[us (ut ingenue fatear) quod proferam,hactenus habeo.V eruntamen cum illis mihi non facile convenit , qui Venetas Piponas diclas Gale- zo Pepones effe exftant, Minus adhuc illis a[entior , qui Pepones Angurias e[fe dicunt. Namq, Serapio cüm primm ex : 3. Galeni au&oritate de Peponibus & Mel, ibus. differui[- IIl. MELOPEPONES. | 200 fet , deinpeculiare de Anguria caput fecit quam pu E . gua Dullaba nuncupavit. 1n eujus reddendis viribus nullum affert Gracorum tefHmonium , fed tamtüm fue gentis autori. tatibus innititur. Hinc facile adducor,ut credam Angurias ve- ce ateribus Gracis petitus ignotas fuiffe. Eas equidem nunquam *9 oum vidi[fe, vel nen cognovi[fe demonftrat Fuchfius medicus clarif- Angurias fimus , quippe qui fuis de flvpium bifloria commentariis non €reden- fine magno errore putat cucumeres , quos Citrulos Hetrufci no- minant,angurias efe. Nam etfi Hetruria angurias vocitet £u» . Cumeres , non tamen contra cucuimeres vulgares vocat. Angtie rias,ut perperam ,meo quidem judicio, Fuchfius C intellexi[fe, Pod C fcriptis mandaffe videtur. Sed ad noftros PE? ONES jam hiftoria. - yenio , qui tametfi notiores fint , quàm à me explicari pofíint, non ob id tamen eorum bifloriam mibi baud defcribendam pu- ) tavi. Serpit itag,melopeponum , aut peponum planta (liceat D nobis eos quovis modo appellare) longis ac viticulofis (armentis cucumeris modo folio vitigineo , minoribus tamen incifuris, feabris bir[utisi, , floribus luteis , fructu Hip ud capitis inflar. fepe longe majori , cortice cartilagineo. Non omni- bus idem eft color: Namq, alij herbaceo funt colore , alij pallie do,nonnulli flavo , quidam albo , pleriq, cinereo, Sunt quitota cute textura quadam veticulari magno nature artificiopro- veniant, Striatiferé funt omnes , prominentibus circumquady fecundum longitudinem toris in vertice & umbilico cotunti- | C0 Dus-Interna pulpa guftui fuavis,ver[icolor tamen : in altero e- c — nim genererubet , in altero albicat , aut ex albo vufefcit. Qui - graflant (plurimi funt , qui nula commendantur gratia) prae & f pauci praftent,e. ] / pediculus quin etiam ponderofitas pr. mangonio , feminibusea parte , qua. exceperit. ef v genus, quod tota fer? byeme rove »t ; ex Diritag in pat geronib. deisyriliat addunt ad deco- cepcinnant. Semen in medica. 1 randas tur ex bordeacea pti| (2nA : fiquidem non foli Peponü exped vires. — ficari profic nibus noftris hactenus. jnguis AnGUATA plantafoliafs mentío snento(um,bumi repent mae Semen concludit latum,peponum à maju,cucurbit paulo m jlidiori € -— quog, fomimisincaloredifo posee rirubrum innafcatur. Seriturinbars O vU Ax à c» diu quoq, a[fervatur in borreis, Tritici enim acer ied , vcciiomio MEET e De Pamituem decrpatur rig fa bamidusrdinfucumdofi nó s ifimw. Quo fit ur Ital hi * Ne 4 In lib. Secundum Diofcoridis. 397 IV ANGURIX. dente Syrio ejus pulpa. interna fevefocillent. Confert aduren- tibus febribus , C lingue ariditati quàm maxim, Acutos 2 bumores vincit , C is prafertim auxiliatur febrientibus , qui bumorum malignitate magis , quàim abundantia fcatent,. Si- quidem Anguria ( ut ce od placet ) alvum in principiofor- titer noncitat : ideoó, illit convenit ,quitenuis & rmbecillis funt temperamenti, macri (* exangyues : etenim iu alterantibus magis opus e$ , quàm ducentibus humores, verim quamvis id effiti poffit acidi medicamentis , infipida tamen , quenon- Aes uullam dulcedinem babent (ut Anguria) hifce in cafibus loi- W gemagi conveniunt, Impofsibileenim est , quin acida, & qua cum ipfo acero parantur inedicamenta , incidant Cy attenu- ent. 1d quod imbecillia corpora s macra C exanguia , baud quaquam fuftinere quétnt y quod ejufmodi acida potiones ae ciem augeant, & ventriculum ladant. Atqui etiam ubi quifpi- am acida ad[iringentia propinayerit, impofiibile quidem vides tur , ut non ob[lructiones augeantur , fi ea án jecinove C ejus meatibus extiterint... Etenim acida C ud]lringentia media cameita exiccant , C nibil prorfus bumeitant. Porrb infipida € quacraffe funt fubflanties quibus aliqua (ut in Anguria) dulcedo infit , (uo quidem temperamento bumedlant ac fimul vefigerant , generantá, in ipfo jecinore fanguinem aquofum, qui flayebilis fervorem C malitiam coercet ,tam in jecimore, quam ini In calidis regionibus Anguria fuavior provenit, ideoG, circa Romam in Campania , Apulia , Calabria Sicie lia, praflantiores babpentur, & mole va[lioves. — Cucumetii vi» Cucume- resmemorie prodidit Galenus lib. 8. fimplicium medicamento vis vires — ^ vinh , bi verbit : Cucumise[culentus maturus quidem téluioris "* 9" e[fentia esl : qui verà immaturus est, craffiorii, . Sed & abfler- NS wur femine Ee: »en s €i piam corr inferiores, b. qui fcribat , negare me. : Á jid est. ls (^ 6o potius reprobavit bis verb. E om a EL appellare mon potuit, peculiare caput inflituiszl i vitlib.s.de fimp.medic.fa. , omefticoycr fplvefiri cucumere Egit, XinvG- fps Graca voce cucumer fativus Latina vocatur : Arabi- Nomina, LI t4 Cha- 308 And. Matthioli Comm. ea Caathe feu Chethete : Yealica Cocontero, Hetrufcis Cedruolo : Germanica, Gucumern : Hifpanita, Cogombro: Gallica Cocombre.Cucumis longus, Italis Cocomeroferpentimo : Hetrufcis , Cedruolo longo. At ésuv Gracis, Pepon item Latía mis appelíatur: Mauritanis Batbeca feu Batbiecba: Ytalis Mellone , Hetrüfcis , Pepone: Germanis ,Spfeben unb 9Rdfoh Hifpanis, Melon : Gallis; Melons. Angurin ita C Larinb nominatur : Arabicà, Dullaba : Ttalich Angetria: Hctruf is Coéte mero: Germanice, Gwirdyen: Hifbanic? Cogembro: Gallic? Cocombres, : Cucumis, Varroniàctütvore, quafi Curvimer dicitur: cujus genera duo notavit Theophraftus. z.hiff, A8. fativum & fylveftce: hujus veró tria, Laconicum, Scytalicum & Beoticum: quem fequitur Plini- uslib ro.cap.5.I.Cucumis fativus vulgaris.C.B.Fuch.Cucumis fativus,Brunf. Matth, inicon -Dod.gal. (cai & MelopeponGaleni) Lon.Lugd.Caft.Cucumis, Trag.Tab.Cucumis vulgaris,Dod.fol.Cucume- te res, Matth. Lacu. Cucumer fativus; Cord. in Diofc. Cucumeresfativi & efculenti, Lob, Citreolus vul. £o, Calp. Fru&us maturus habetur fubluteus,totusetiam albus: totus viridis. Variat magnitudine Qquoq;&forma. II. "ee ve ; C.B. Cucumereslongi, Matth. Cucumis anguinus, Lacun, Lugd.& Taber.Cucumis anguinus flexuofus, Lob. Cucumis longus, Matth. 4. Lug. qui duas habecfi- pe Cucumis oblongus,Dod. fol. Cucumis fativus fecundus, Caft. Citreolus alter, Cafalpin. Hujus pecies habetur fructu cubitali, ITI. Melo vulgaris,C.B. Melo,Brunf.T rag. Matth. ital. & edit.2. Tab, Dodo.fol. cui & Melopepo vulgi. Pepo, Matth. in icon. Caft. Lugdun. Pepones, Fuchf. Melopepones, Matth. Gef. hort. Lac. Lon. Lugd, Melocucumis veterum;Cord. hift. CucumisGaleni & antiquorum, Dod. gal. Melovulgi,Lob. Caef ». Magna eft fru&us varietas, ut qui oblongus, modic? rotundus vel desi: quandoque major, quandoque minor: cortexafper, rugofüs , tuberofus, aliis levis: viri. 28 dis, cinereus, pallidus, varius, pulpa aliisruffa, candida virenfdue, quibufdam fuavior, quibufdam mofchiodore: funt efítivi, hyberni: Americiltalis Zattedidi: Neapolitani gymnofpermi di&i: funt denique & pilofi. Sed genera haec Cucumerum, Melonum,Melopeponum, Peponum & Anguriarum, ordinein Phytopinace recenfuimus, quz omnia hic non reperimus, cüm D Ropa uera mentionem faciamus , qua in fealia nunc obfervari poffunt, de Germanicis namque Gal e plan- tis plurimis, ha&enus non defcriptis , ut & dealiis , ex profeffo in Hiftoria a&uri. - IV. Angurie vote primus Aétius ufus videtur, cumaliàs Citrullus à Citreo colore dicatur: & ad oen Diofcoridis, ! Gef.hort. Lon. Tabern, Galeni & Pliniireferri oifit. Anguria Citrullus di&a, C.B. Citrullus, Trago. Gef. — Anguria, Matth. Lac. Cat. Dod. MbLacd Cam. Cucumis Citrullus, F uchf Gef. hort. Dod. gal.& fol. fficinarum, Lob, Variat fru&us,colore corticis, pulpee & feminis: jo : : $ Cucumer vulgo, Cafalp. Citrulluso rarius fine femine reperitur, LJ * " * es " m * $007. epidaf LACTUCA, CAR CXXIX. A&uca fativie, quibusnatura refrigeratrix ineft, ftomacho grate habentur, fomnum conciliant, al- vum emolliunt, lac evocant: verüm deco&z magis alunt. Storhachicis illotas eiie prodeft. -— femen, affiduas libidinum imaginationes in fomno compefcit, & veneri refragatur. Ipfe vero 1e- quentiores in cibo , claritati ocul. offiiunt: inflammationibus & ignibus facris opigAa uS Muiadendinén de 1 exierunt , vim quandam. nancifcuncur fucco aut la&i fylv la&ucz fimilem, - oM fale uum E c hix iced R22 d a* ^. LACTUCASYLVESTRI& . — 49 oia gyivetrisatues facivze fimilis eft fed logiozcanfiaditéundidicuui dn fcilic-4^- O rosuftueft& viribus 4 aliquantum papaveri emi re 1 ERA Kem Bpest- mifc nt. Aquam peralvumelicit;potus in aceto mulfo : p-em ue repurgat: contra adufliones efficaciter illinitur, cum latte mulierum. erra Ex. Dien fel. doloris levamentum praftat, menfes trahit : contra fcorpionum & phalangiorumi 'cet. Succus ad ea- pem & nonaliter quàm fativee libidinum. imaginationes in fomno amolitur ac venerem ar pe rust j. t 1: dem valet, fed viribus infirmior. Reponitur in fi&ili novo lac ejus ,a pops " fecüdum. pic eft, infolatum. omnem, ^ 3o 40 In lib. Secundutm Diofcoridis. 399 LI LACTUCA CRISPA. E --IL LACTUCAFLO- ES * II. LACTUCA CRISPA noncapitata. * SS E NL SAN U SEN * IY. LACTUCA FO- dx. 4b aliii quibufcuna, in bortis. LaBuca flor Ati parvis foliolis, ipfisá, acuminatis Mniverfi infine Acflatis, Olim laus, Ls&uce vires Mat La&uca Tylvefiris, s Jb 400 And. Matthioli Comm. €latidere qua ctas lactuca folebat avorum, Dic mibi cur noffras inchoet illa dapes? Lattuca fuccusex vofaceo fronti & temporibus illitus , non folàm febrientibus fomnum conciliat , verüm etiam capirü dia. lorem mulcet. Gargarizatuy idem utilitérex punjci mali fucco , ad columella inflammationzm. Tefliculis illitus nochurs nas poliutiones couipefcit && feminis profluvium,c* pra[ertim addito caphure momento (ed Venerem ve[linguit.1dem pre flat eporum femen, ? papaverini feminis cremore bauftum, nec minus urina ardoribus opitulatur. Cavendus autem latiu- earum ufus fufpiriofís, fanguinem excreantibus, pittitofisd,, fed iis maxim, qui procreandis liberis dant operam. Lattucá . : flerefcens , amaro percipitur gu[lu: quamob cau[am abflergen- LACTUCA SY Lv ESTRIS. di facultate non Midi CAI a te in ei. IRE 3E & "ee caulium liquor oculerum ergemas &" maculas delet , C vitia 1o S SS cutis emendat. — Sylveftris in campeftribus € incultis locis na- zo feens facili digno[citur,quid caule floribus, femine C folio fa- y tivamjamferes, C» femina proferentem emuletur : verim gua |.48$ fluamara est, C lacte copiofiore referta. Folio exit oblongo, bi- £. — eraciiniajori modo per ambitum lciniato , candidiore , gracie liore , afperioreó, quam dome[lica, quin etiam aculeato , pofl- quam caulemediderit , amaro guflu. Caulem emittit florefcenti domeflice quadantenus [imilem , & flores pariter fimiles. — Ab- flergit ejus latens fuccus , & fomnum conciliat , foporiferus et- Non defunt Pharmacopai , qui ? 26 c» fita feve vera baberet , m eptimé quidem fucci, ac n dum, nempe fanguinem ajunt lad non fimplicit: , en f metfi prudentius objiciant, longius tamen aliis à vero abfu itm non est quód merito quis damnet, Conflat enim bujufa quidem fanguinis, aliorum verb fué ant, lixiffe fuffciat. lud porrà ibus, ex fola lactuca nonmultum —. eruda ipfa vefcuntur. Aejlate o naqua elixa utuntur : a Ca pitata CAEIosenett ^ Dodo.gal.La&uca rotunda, L : e ol. Lugdun, Gall. TEN 20 P" " » ad ^ LOS E : In lib. Secundum Diofcoridis. 401 tata;Lob.icon. La&ucafolio crifpojCaalpino. IT. La&tuca fativa,Dod.gal.& fol.Lupd.Cord. in Di- ofcor. La&uca florefcens, Matth.Lacu:Lactucafativa folio fcariolaLob.La&ucajGef.hor.Czefal.Cam. Tabern. IV. La&ucafoliisEndiviz,C.B. La&ucafecunda,Trag.La&ucequartumgenüs,Matth.Las —— &uca Intybacea, Taber. cham de e rapis is RAP: Ce donas, P S5 La&ucafylveflris prior, Trag. La&uca fylveftris,Matth.Fuch.Dod.gal, & fol. Lacu,Lon.Caft.Caefa pue LaButa agr Vit Endivia vulg. ier Thal. agreftis falso Endivia, Italis Serriola;aliis Scariola,Cord.in Diofc.& tiorofficinarum,Lob.ob. Seris domefticajla&tucina Diofcoridis,Lob.icon. — 4 Meu es e : A we Drag. Toyidio. GINGIDIUM. . CAP. CXXXI luo o 1 xegiy.i.tae G5 idium,liqui lepidion. in Syria & Cilicia plurimum nafcitur. Herbulaeft fylveftri paftinacae fi fbr milis,tenuior & T amarior: 4 radice parua,candicante,fübamara.Olus hoccrüdum,co&tum,condi- Cat. icio tumve eftur, magna ftomachi utilitate: urinam cit, Deco&um ex vino porum veficie prodeft, ^ í £ t 1ci N?* potui vnquam eorum [ub[cribere opinionibus qui plantam Cerofolium vulgà vocatam, Gingidium effe cenfent, Ded. vt in aliis commentariis noftris antea editis differuimus. * Huiufce fententia ejfe comperiuntur Ruellius c Fuchfite, Givgidii viri clariffimi(licet ille son plane ad[lipuletur )nec nonvecentiorum alii, qui flirpium cognitipnem profitentur.in boc con. contréer. fentiunt, quod Gingidium ea fit berba, quam ms vulgo Cerofolio vocamus, illi vero Charefelium. Verumtamen cm bac radice nitatur, que nihil amara fentitur, fed. potius acris, C" odorata. quemadmodum folia, idcivco eorum opinionem | wonequidem (vt dicam quod fentio) probandam putaverim.. Quinimo crediderim. 1 Gingidium batenus in Italia non 3o elfe vepertum, vel inibi non facileoriri: prafertim cüm Diofcorides &* Plinius a videantur , peculiare olus e[fe . Gingidium tam Syrie quam Cilicia bortis, Y Quare € Fuchfit &* Ruellii fententiscin improbavimu. Nunc autem cer- tb primm animadverto ,me bac in re baud effe ballucimarum ,babita cr infetta legitimi Gingidiiplanta, quam? Syria allatam mibi mifit 3acobus Autonius Cortufus, Patritius Patavimas , vir tt omnibumanitate clarus yita rei plantariein- dagator acerrimus, unà cum altera planta peregrina, Tani Vifnaga vulgo vocari fignificavit : cujus bic quog, imas ginem exprefimus. Estitag, aru G1D1UM paffinace fylveffri baud abfimile , amariwtamen » caulevam[o, vor undo, Giegidit fefquipedali .ftriato ,fubnitricante , geniculatoó, umbellain cactumine alba , minoribus cirenmquag, comantibus foliis ; biftote ipfis, laciniaris : floribus femen prodit, quo mature[cente, umbelle in fefe contrabuntur, ut in Pajlinaca, C" tau gluti- nofz fentiuntur. Radicem babet candicantem » palmari longitudine, fubamaro fapore.Copifum in Syria provenit, unde vit in Italiam advedum femen jam 10 hortis feritur. Non defunt, qui velint v sN AGAM, velipfum legitimum effe Gingi- Hine d L GINGIDIUM. - 1L VISNACGA. f/ 4 S " . d , em non (alim notis amnibus paflinacam refert : b crate i104, : quin et- Paftinaca i Syria : etigj ajor fyl Q' ipfa is .j.. "tris. berupi jy lvefirem pa ; 2: TT T ec CRI 402. And. Matthioli Comm; berum ufum veniat.Cr [etas quoq, babeat in medicina viresitàs que bit deea differemu. EsSl CER og OLIUuM planta nemini non notapafiim in bortis nafcens, fragilis ac tenera, fenis ab uno pediculo emergentibus foliis, vulgaris petrofelini modo ,per am- Dieum incifis caulibus fefquicubitalibu , pinguibus , (ubrufe- fcentibus, manibus , geniculatis : umbellam fn (ummo caule ge- rit albis flofculisornatam , quibus tenttia rela, oritmtur cor. niculainracemi fer? modum, plura €x uno pediculo prodtun- Ha, pilofa, rufe[centiad,, Cr in cacumine aculeata, in quibus fe- men lorgiufculum concluditur, pullo colore, Radix illi brevis, xo in plures divaricata fibras. Tota planta dulcis e c odorata, acriufculo quodam accedente [apore, vix fer? fenjibils : quo fit ut aliis oleribus addita ,ea guftuigratiorareddat. Eftur cruda ifi acet avis , una cum aliis plantis ad boc idonéis, ac etiam coda cum beta , aliit, oleribu. Qui banc M. (yrrbim effe autumant, mon diligenter ejus notàs expenderunt. Cerepbylli meminitPli- nius lib. 19. cap. 8. fic ingtiens: Rurfus alio comitatu equino- Chere- phylliPli- &io Autumni feruntur coriandrum, anesbum, atviplex, malva, —€— lapatbum, cerephyllon , quod paderota Graci vocant : € acer- x rimum [apore, ignei effectus, [aluberrimum corpori. Verum Pli» à8 nii cerepbyllon cerofolium noftrum elfe nou potest, quod boc no- Jfris bortis familiare, tam vehementi acredine non fit pradi- tum. Nec crediderim illud idem effe eidem Plinio fecundum A- cantbi gemis , quid is lib. & cap. 22. pariter Pederotam vocari ibit, cim Acantbus omni prorfus acredine vacet : nifi forta|fe planta , Pau[anie libro fecundo vetera Gracie Paderos ap- Poderos pellata his verbis : Na[citur Pederos berba intra féptum aprico Pau&nic, loco, neq, alibi u|piam provenit ne in ipfa quidem Sycionta : fe- lia ei minora fagi, ilicis majora. Formaeadem fer? cum quercus folio, altera pars [ubnigra , alba altéra , neg, omnino diffimilis 39 2 ; color ei , qui in alba populi folis cernitur, — Atqui vix credam bam plantam, ob magnam ejusvaritatem , effe Plinii cheropbillium, quod paffim in ortis babebatur. Meminit Gingdii Gingidii Galenus lib.6. fimplicium medicamentorum bis verbis : Gingidium ficut guffu amaritudinem C adffrictionem prafert, fic Gales, femperamento quoq, ipfo caliditatem c frigiditatem. Secundum verbutramq, qualit.2em defiscatorium efl... Sed enim *o ffomacho amicum , utpote non parvam obtinens ad[lritionem. Quamobrem non admodum confpicuata caliditatem pofidet : fccundo eutem rece[fu deficcat. Et lib.2.de alimemorum facultatibw fic inquit : Plurimum in Syria Gingidium nafcitur : efturá, fmliter ac Scandix apud nos. Stomacho mir? utile five erudum.five elixum libeat fumere: longioris au- tem decoclionis impatiens est. Nonnulli ipfum cum oleo C garo mandunz: alii vinum etiam,aut acetum adjiciunt;acamul- 10 magis ita flemachum juvat.Cusm aceto [umptam faffidiofos ad cibum invitat. Perfficuum verb est quod bacherba me- dicamentum potius efl quam alimeutum : quippe qua adftriclionis C amaritudinis non ob[cura necexigue particeps eft: 40 hac Galenus.Ex quibusf'acilé comprobari potest, Charefolium non effe Gin, (ie om in ipfo ze Aaroris € adf Nomina, qualitates euflu baud manifeffe deprebendantur.| Quod GraciYeyyietov, Latini fimiliter Gi idium vocant ; gidio: rou. Smp pe eese Germanis $vjfeluno Serbelfraut : Gallis Cer, Gingidium foliis Chercfolii, C.B. Gingidium, Matth; Caft. Lugd. Gin "Taber. TT. Gingidium urnbella oblonga;C.B.Vifnaga, Matth.Lob ug. (qt n /a cui & Paftinacafylveftris major. Gingidium, Vifnaga,Dod. gal. Gingidium Angi gidium Syria- cum olus, Cord. hift. Gingidium alterum,Dod.fol. Gingidium five Bifnaga;Cluf.hifp.Gin Acabo tium, Taber; Cumini fatiuialterum genus, Cxfal. III. Chaeroph llum Columelle;an A zs cus Pu- p nii & Enthuficum Theophrafti,C. B. Cherefolium,Brunf.Dod.fo: . Charefolium farivum, s i x folium, Matth.Lug.Cercfolium,Dod.gal.Lob.icon.Cafal.Lonic.Tab.Cam. Cerifolium;Gef.hor. Gi gidiumRuellio;Fuchf.Lacu. Gingi ifpccies;Lob.obf, Oreofelin ; i E : E: mé 'Coexxxu ^ X ; x on ". d» WU Nee. : rolas marum; quod crudum m co&ümve nve manditur andirui : ftomacho & ventri veficas re coriconfet. | — ? — a iih. — sah 5-078 CA N.DEX. sl Scsndicis (y Uanquam Scandix antiquis vei berbari confider. (Q3 rises e cde. ie Hermo- firmari pofiit , € in Italia-Scandrcem nafci, laus, " 5, e in 7 H biflotia : li " idi pp idtam f T to 3o In lib. Secundum Diofcoridis. 403 L PECTEN VENERIS. * IL SCANDIX ITALICA. * licet buic long? tenuiora, c. "fragiliora innafcantur, Quo fit ut recte intuentibus fpecietà ntm, non 4utéin genere differt : beplantabaud dubi apparéan: ; id quod etiain indicat corum fapor. Quamobrem quii cberefolium [c vipferunt ejje gingi- dinicida T ] *: itia differimus,p antam legitimam eff? t igudium z quoniam Diofcorides cons fuerit flirpes per cognationes def vibere. Quapropter in eorum (ane irem fententiam.fi bac,quam Scandicem putant,tan- Tum acrimonia C amaroris uf antibu ve feret qtiantum in Scandice veteres invesiri prodiderunt. Veràm cüm eas non ebfcuras quidem qualitatesquas veteres vere fecandici affignant ,inbac ,ut ita dicam, nova Scandice nunquam eg repererim ficuti nec in charefolio, qua veteribus ginpidio tribuuntur, co gor omnino eorum fententia refragari, C ab ipfis diffentire. Quapropter nifi regioni , Gr climatis ratione , C» locorum mutatione eveniat » ut be flizpes omnem tum ecri- IHohiam y tum amarórem exuerint non facit quidem adduci pütéro ,ut credam barum alterain gingiditum , alteram vero fcandicem effe, Neq, ab hac inea me deterret opinione Hermolaia, quid viderit & Scandicem banc ip Graco Diofio- ridi codice appiclam : quippe cium inter emnesrei berbavia fcriptores nullus quod equidem ciam reperiatur;qui per not as aliquas Scandicem deferipferit,nefciverim ego quanam bifloriasde ratione fretus aliquis unquam illam pictura expre[- Plinii ferit, nifi fortaffe Diofcorides ipfe manu propria eoindibro ipfam appinxeriz. Plinius Scaidicem ambrifco fimilem reddi Sca b aru * Sed cii ignotum per ighotius deferipferit nibil nobis lusminibis in tenebris afferr. Scandicem commemorat Gslenus vic: ex lib. fimplicium medicamentorum bis verbis Scandix ex egreffiumolerum genere efl, fabacre , Cr amarum »ade ut in Ae Het Galt nis. Ex quibus moanfefieceliiei poteft, plantam,quampro Scakdice Acctpit Hermolaus , quáni- que proeadem pleri, HODtnt A ac; — Caterim f ulla eft planta, cuibac compar ari pofrit , eam adamufim "y" sand Terre videtur , quam Plinius ib.z u "2 às: foli "is paff, proximisexilibus: foribus allis remuibusenzicantibus [umina- timabe e disjunctisquepettisres plan? referant, quibuslinum mtlie- , "e petiunt, P omnia reperiuntur in 4c vulgari Scandice. Hujus tadix cum malva: xcarpori 3nfixa extrabit. Eadem cu eric [ 4 * - Scandicis licet diitera 135 aliquót hotaverimus tamen hoc loco, ad Matthioli Scàndiceim, alias diliec pidas, ex Phytopinace exhibemus. . . Scandix femine roftrato vulgaris; ner Port Lugd.Cam.Caft. Scandix Bod. v]. & fo]. Lacu.Gefchi pe (cui & Latinórum acic ) Tabernzem. C&alp. Camer. Venetis pe& b - oris vulgaris, Clufio Pannonicaruin. IH. Scandix femine roftrato ktalicá: pali ES eft, folia parva, alba; fibrof, *X qua cauliculi terni quaterhique procümbehres prodeunt; eirca duos ; Scandici vulpari fimilia, (ed teniora umbella minores, floribus albis fuccedunt femina oblon- ADD. -DHJà ; non tot ut in priori tbi €oininuniter o&o obfervantur; fed bina, terna SNSTCEUMA 5 illa hac loncitiüdino modi] fupéran, Seien Neapoli arc. à Do&ore Doldio acces Galen, 404. And. Matthioli Comm. *IIL SCANDIX CRETICA.* accepimus , miffum fuit. III. Scandix Cretica,exra- : dice vulgari fimili, caulis cubitalis, angulofus,ftriatus, fubhirfutusexurgit , qui in plures brachiatur, ad cujus exortum folia pediculisoblongis donata , fubrotunda per ort oblique difle&a , obfcure virentia, leviter hir- futa;prodeunt5 quz vero caulem cingunt, & fuperiora funt, forma Scandicis vulgaris diffe&a: umbellz par- va& fparfze floribus albis, corum autem foliolis . quàm in vulgari latioribus;quibus fuccedit femen roftratum, decem , duodecim & pluribus roftris fimul junàis, te quorum cuilibet apices duo quafi aculei rigidi pracfi- guntur. s y 7 » 07 KavueAe, "CAUCALIS;- 559 CAP. CXXXIII. aCat.u&- : 2 exi $ t Aucalis , quamalii fylveftre daucum vocant , cau- "c et : Cadiosf dodrantali;aut majore, fubhirfuto: foliis foemiculo apio fimilibus, afeeniculi modo per extrema multifi- fimilia , M NN // dis, hifpidisd;: candida in cacumine umbella, fuaviter?? iberinc. MM Y nz Qo Ne olent. Crudum, co&umve olerum modo etur: uri- füris, S D 777 : nam movet. . Caucali ge JH MES Caucalis in Hetruria campe[tribus , inculto pre[er- dis conG- "gm tim folo , ut x. Auanienfi tratu in Tridentino agro , nul- deratio. j ^ ; : e EZ, lisreclamantibus noti, — Rura noftra banc Petrofello falvatico A4 mos vulgo appellant. Quippe quid folia, queper ima propevadicem : n RS. exeunt , apium quadantenus effigie referant , quod vulgà Pe- : fie x "rofello dicunt : etfi qua fuperiore parte prodeunt , per ambitum 30 fint feniculi modo capillamentis divifa. "Caulem mittit paflinaca: in cujus cacumine umbellam gerit floribus candican-. - Caucali- temodoratam, dauco non abJimilem.Semen odoratum vadice paflinaca.Quapropter Galenus libro 7. fimplicium medica- dis vies pzentorum, ita deea fcriptum reliquit : Caucalidem quidam dauctm fylveftrem nuncupant : est euim ei ad]imili guftu fi- ex Galen. 5,1 rc viribusNam excalfacit ut ille; c deficcat, urinam ciet, & muria ad repofitionem conditur : Hc ille. Aperit, pro- "Caucaii. Y964t » abflergit ,attenuató,. — At nos dicimus , long? pluribus caucalim pollere viribus, fiquidem cordi utilis eft. d dis vires fHccus calculos, C arenas pellit', Cr jecimoris, lenis , remm, piruitasextenuat. Semen potum oculorum aciem acuit C Ll CAUCALIS . IL CAUCALIS NODOSO Echinatofemine. — |... didigeutidums Elias In lib. Secundum Diofcoridis. 40$ enf inarümadjuvat. Datur viris contra feminis profluvia, una cum afpleno, & viticis femine. Steriles prolificas Á were vinopotum : pre[Hat adver[us Trigonis, Dracónis, C» fCorpionis maritorum itus, vulneri illitm.Herba tora ex acero mana, &* vomitione reddita s ventrem purgat , appetitum langue[centem excitaz, C naufea faflidia difcutity amelancbolicos juvat , tum berba ipa in cibis devarata , tum fuccus potus , tum [emen quemadmrodim titius planta deco- dhum,proinde datur utiliter quartanariis, C" (cabiofis,quinettam morbo gallico affectis. Ut Graci ids; Ha etia La N tinis Caucalis,appellatur : Italis, Caucalide,Petrofello falvatico: Gallis, Perfit fauvage. : CEN fpera;ex virore nigricantia;ad fingula pene internodià;oblongis diculisdonata cingi nt : flofculi xo € (oli ose illidi aliquando alibibrevillimis pédicilieinfidengs 1atà & conglobata,in quorum fingulo unicum femen. me ng 10 colle gimus.&Caucalidem femine ad caulium nodos echinato minavimus: mifla etiam ad nos fuit,Lappulze canina Cortufi nominé, —— 120 MON ez EE UE EiBQQLA Rr a - Eifeuop. ERUCA. CAP, CXXXIV. i irinam cit. Conco&ioni pro« Ruda eruca vénerem largiore cibo concitat. Semeh ejusidem i Seminead i a quod;uti in longuin tempus af- imnumfylveftris eruca, maxim? in déft;alvo per quàm acc modata. ad co: Iberis, quee occidentem fpe£tat, cujus femine pro finapi incola utuntur, - ge mem i pellit;8c fervetur, adjecto la&e, aut aceto, digerunt in paftilli gnitur ctia mulio fativa acrior. p * L ERUCA SATIVA L ERUCA SYLVESTRIS. i iti 4 jnads «folia o o , devorata,Idlericos (anaye, Sylveftris magis excalfacit. ats aperit incidit,ex- pes trabit, D 406 And. Matthioli Comm. trabityextergit.provocat quam fativas Excalfacit olus (ut teftatur Galenuslibro 2. de alimentrü í : quam manifefle,adeb ut non facil folum ab[a, jundlis AE. m edatur : namita ríe memini n excelJum Temperat. Quinetiam genitale femen augere ceditur.cr in venerem i flimulos addere: Caput disimo 4 dolore 4fficiet, fi falum edatur. Semen (ut fcribunt antiquorum nonnulli ) muris aranei imorfibus medetur : ventris imm enecat, P SRSSN lienemó, exti emat : tritum,Crcum felle bubulo miflum, nigras ulcerum cicatrices ad candorem reducit. Cum melle ver " perunitum vitia eutis in facie emendat ,C lentigines emaculat. Herba,qua Gracis dbjouov, Latinis Eruca vocatur : Matta ritanis,fergiv,Ergit, feu Gargir : ItaliyRuchetta,e* Rucola : Germanis, toe Cnff: Hifpanis,Oruga C Aruga : Galli Roquette, Eruca fylveflris,Gracis.st[umav ajyguav: Italis,Rochetta gentile, * Ru cola falv. atica: German.tví(o tocí C aj: Gallis,petite Roquette, C Roqnette fauvage. ; Eruca quid vellicando linguam quafi erodat; Grzecis Zifouo», ob fuavitatem,quae ei in condiendis ob- foniisineft,ut habetur apud Pliniumlib. 2o. cap.1 2. I, Eruca latifolia alba fe liniva Diofcoridis, C. B. ErucajBrunf.Cord.in Diofc.Gef.hort.Caft. Eruca ive Rucula marina ma jor, Trag. Eruca fativa, Matth, ». e: Lac.Lob. Dod.fol.Lugd. Entis Dj Lon.Fuch.cui & zF III ERUCA CXRULEA. * "Sinapis alterum genus, Erucula major, Cord. inhift, Fs : HEN Siggpi fylveftre,Dod.gal. Eruca folio latiore, Caefalp. (3v. ca major,Cam. II. Eruca major fylveftris,C.B. E- ruca fylveftris, Matth. Lob. Dodon. fol. Caft. Tabern; III. Enuca ParusTz15 czrulea, ex radice oblonga, - tenui, leviter fibrofa, ex ruffo albicante, caules plures 20 palmares, fefquipalmaresaliquando, ftriatos, hirfutos emittit, ad quorum exortum folia per terram fparía, quz Erucz vulgaris modo finuofa funt & quafi cir- ofa, hirfuta, afpera, fed lo reyiora,multoque iguftiora: in caule veró qui ramulis aliquot brachia- tur , folia pauciora, minusfinuata, & inferioribus alis quando latiora fed breviora,quedam etiam anguft integra: ramulorumextremis flofculi eleganter ceru- lei, interdum dilute czrulei, ex quatuor foliolis con- - flantes infident, parvis ex iis filamentis prodeuntibus: 3e his fu ntfiliqua oblonga; tenues & breves, qui- bus femen fübruffum,minutum &acre includitur. To- tofer&annofloret. Provenitapud nos locisarenofis & quidem iis qua Birfaalluit: quibufdam etiam locis in muris provenit: non longeàBarin monte S.Otilig pro- venire Do&or Nicolaus Agerius retulir;ubi violam pe- traam vocitent. Defylveftri minore & paluftrilutea, a quzeechinaraeft iliq: ;S& denique marina;di- fuoloco. mors nar E $ * iw jt - LET s ^ S / ; P Sus e litum cum polline polentas,aceto;&rofaceo,pulmonum inflan & fcorpionisi&ibus perfe prodeft: & cum vino Chio, ocul 4 Meum ftergit: deftillation iccat, Se i 9» d - TNR Ocimi Cimum quemadmodi confider. XJ neflra, perraraá, cen Ocdimi JP rvafis. InItaliaboc genera tbolong? majoribus, latis, UH. — pisricans. Ti In lib. Secundum Duiofcoridis. 407 XY OCIMUM MAJUS. IL OCIMUM MEDIUM. EE 3 d, y 27 LE a AN Cz OCIN GARYO. ;uexen parit, Gehanle quà balls enschi ver) Rl Hu Minus YO na M 9 peni tii Ns q omes ? fevratis , C caule minimà - . "Ingulofo. Qua invetos,pacefia apeito ballucinatos putaverim. NOR | Nec equidem credendum arbitror , qui, alio vci igbnereina tellexerit Mefues , quam de tertio tllo genere in delitiis babit o, de 0 diximus. Nain citm caterisodori fragrantialongé praflet, lli dubium eil, quin inrobor andi cordis ipfius viribus cereri Jie "Bráfaeoli- lapfus in prima e- ditioze, patienter p, hanc dirimat c / Chryfippus acriter incre- zu x Porciule : C" oculorum clarit. D. jecinoris vitia. ideog, : ionegigi here. * de Ocimi dcgene- rario 1n T» ferpyllif, ur H- o d£ Viribus Ocimivi. a 5:20. a generat, tes ex A Eadema quine cro 8. fimplis 468 And. Matthioli Comm. 8, fimplicium medicamentorum deocimo ita fcriptum reliquit: Ocimum ex fecundo est ordine calfacientium:balet etiam recrementitiam bumiditatem : proinde nec commodum est,quod in corpus [umatur.Ceterim fora illitum,ad digerendum C concoquendum utile esl. ldem libro z. de alimentorum facultatibus cim inquit : Ocimo etiam pleriq, ut ob(onio utun- tur, ex oleo, € garo tfi tantes : vitiofi autem est fucci. Admentiuntur ob boc quidam dicentes , fi tritum fidlili novo indi- , tumoperiatur , celerrime intra paucos dies Scorpiones gignere, prefertim ubi quis quotidie ollam ad folem calfecerit : fed Ocymi boc (an? à vero abest.1d porri verà de eo dixeris,olus effe pravi fucci flomacbo noxium,er concotu difficile.Sed illud in oci- . ab Oci- - : : V SET mo diffe. H9 nonignorandum puto , quàd oc ymum per y ab ocimo per i maximà differre deprebenditur probariffnorum au&orum rentia, teflimonio Siquidem apud antiquos Ocymum erat pabuli genus,diclum vel qubd cito proveniret : vel primum inter cetera s pabuli genera é terra erumperet : vel quód jumenti citavet alvum , fic appellatum ab Graca voce àuóz, que Latinis Yalet san cit). Ocimum verb berba eitilla odorata, de qua (uprà diputavimus, fic nominatur ab df verbo Graco, quod redolere fi- 1 rum quid gnificat.Unde rechms fortb per X quam per c fcribendum effer. Caterüm ocymum antiquis quibufdam boum pabulum erat ex fecta viridi fegete, priuquam indurefcerent culmi : vel ex fenimibuspluribus fimul in agro fatis , nempe? fabarum mo- diis decem, vicia duobus, C ervilietantundem una in jugero fatis, C ante maturitatemvecifis.Catoni tamen? vicia, fa- * mo greco, faba, ervoó, in unum commiflis, C» exinde (atis ocynum eg Quo fit, ut putaverim ocymum antiquis, non inodo berbaceam, viridem, fuiffe fegetem , t pluribus feminibus und in agro (atis inprimum jumentorum pabulum 5 fed etiam ex tinotantüm cerealium genere, nempe bordeo, avena, vicia, ervo, aliitá, lis cognatis, quod ejufmodi pabulo vernotem- pore; non modà alantur boves, ac etiam equi, fed etiam repurgéntur.1d quod nofira quoq, atate fit pluribus in locis in 1a- lia prafertim cum bordeo, ervo C vicia. Nec placet eorum fententia, qui fibi nulla, ut avlburor, rationes nec autloritate Ocymü perfuadentyOcymum planta e[fe fui proprii generis, quàd ? veteribus nullum banus invenirem (quantum equidem vi- o cra - di € legi) quiocymi berba hiftoriam liter memoriaó, mandaveiit : fed comperi quidem, quàd vocabulum boc nonmágis 10 fuss uni, quàm alteri conveniat : quandoquidem unicuia, pabuli generi, quod primo flatim vere cità proveniat, accommodari & Tragi Pot6P Quare plane explodenda videtur Adami Loniceri opinio, y Tragi,quod non [ine errore videndo frumentum Tavci- etror cir- CHili, five, ttt aliis placet, Saracenicum;quod Tridentina rura vulgà appellant Formentone, C Forojulienfía a pullo femi- ca Ocy- nis colore Saracino, ocymum efe firmiter exifliment. Quin etiam ii turpiter aberra[fe deprehenduntur, quàd buic plante, mUTeS qua (umm Ocymum est,omnes odorati ocymi facultates reddiderint. Nec aliavatione moti frumentum Saracenicum oc)- mum effe cenfent,quam quod (atum tertia à (atu die erumpat. Verim ocymum non ea de caufa nomen hoc (mea quidem ^ fententia) fibi comparavit fed quod citiu cateris pabulorum generibus vere primo adolefcat : nam innumera e[fent ocymi Nomina. genera, fi id omne, quod [latim fer? à fatuoritur , oc ymum vocari debeat. Quod umo» (ut ante didum e51) Graci, oci- mum item Latini appellant : Mauritani, Berendaros,& Bedarog : Itali, Bafilico : Germam.$Bofilíen unb 25afilgram * r Hifpani, Albabaca : Galli Bafilich. Ocimum alterum five medicum, Graci cniwov £eigov : Italis Bafilico mez.ano. Oci- mum minus five tertiüm, Gracis inamov unpéetrov : Italis Bafilico gentile. CONUM 3 *IV. OCIMVM LATIEFOLIVM . ^Ocymum quod à celeritate proveniendi di&um - E Crifpum, NE E nfetur, &«emuór , id eft; regale recentioribus Graecis: : iA X varia habet genera,magnitudin odore & colore vari- TI Wie 459 6, 3 * es - . major. Trag. Bafilicum majus, NA : ^— — Matth. Fuchf. Dod.gal. Caft. : . Cord. Hift. Ocimum maximu Ocymum maximum caryophy. Lob. Ocimum aximu citratum, Cal Ocimu volest : Ocimum, Brun Baccharis germanica ; Matth. Caft, Lugd. Cam Ocimum medium - & medium,Caefal. IIT. mum gariophyllatum, Matth. Co duas habet icones; mum. nor niam, & indein Italiam 8c -um Indicum, vel pot hii Oo, inlibelode plan ti: In lib; Secundum Diolcoridis. 409 O'geldy xo. OROBANCHE. CAP. CXXXVE 9? ^ ^Om exempla. (stehe 4 cauliculus eft (efquipedalis, & inter- M od dum major ; fubruber , hixfutus tener , fine folio, »,,, 2; à- pinguis: florefubalbido;autin luteum vergente: ra- a/»e«- dice digiti craffitudine, & cum ariditate flaccefcit cau- FA Prud lis; fiftulofa, Hanc inter quedam legumina nafci con- pe a ftat, & ca (trangulare: unde orobanche fibi cognomen- zeizege tüm üfürpavir, Eftur, utolus;cruda,& in patinisafpa- furo : ; : 7 gov, ragi modo; decoQa. Legumentis addita, concoctio- * mee mem accelerare creditur. culus eft fübruber, 1 EM 3 PT àd duos e) oe qua omuibus noti legitim&Dio[coridi re[pon- dodrates det, vidimus primum in Anamienfi agro [upra Tridgnttan, alus ali» at deinde ubique feré in Mtalia na(ci comperimus ,-imvampis rre à mon modb inter omia leguminum genera , fed C inter fegetes jov , £otiis cannabim linum yin pratu & in vius fecus agtütum fepes. Cac fübpingui terim etfi fcriptis mandaverit TheopbrafIns libry$. de bifIor;a, Pus birtu- €» ;. decaufis plantarum, Otobanchem ervum negare ample» Qroban- xu , complexu, (uog sea tamen qua bic à Diofcoride vepra- chescon- fentatur , & à Plinio lib 22. cap. ultimo , nullo fané complexu, reni fed fua tantinn prafentia , legumina , [egeres, cannabims c» li- che Theo suum interimit , que prope ipfam oriubtur. | Quant ob caufam phr.alia. PoAnanienfes, quod vicinas flpangulet , ac devoret plantas, Herba Herba Tüpa vulgo orobanchen appellam.- Profilit bec (ut inquit Dio- lupa. Jeorídes) nullis unquam foliis fed uno ramum affurgit cauliculo, afparagi inflar colore fubrubyos, birfuto , molli, pinguiá, c qui fefquipedalem non excedat longitudinem. | Flos e quibufdam pate[cit globulisin cacumine congefHis , [ubalbidus. Radix digi- tali vifituecráfitudine , funge[a , ac fragili. Hat planta non» : mullis etiam vulgó Goda di leone appellatar,aliis verà Herba tpra Hetba vocatur, quod vacca ed der ata (ut paftores facto periculo teflanttur ) [Latim taurum adeant. Sunt C qui (ut lococi- 9^" tato faibit Plinius) Cynomorion eam appellent; a frmilitüdine canini genitalis; libus ori nibus uon temere dicendum exiflimaverim, vel'Theophraftum ( pace fua) bac in re deceptum effe, vel aliam à Diofcoride , C» Plinio orobanchbem con- cy y, cepiffe. Orobanche ut Galenus ef auctor libro $. de facultate fijmplicium medicamentorum, est Hicca, frigidaá, tempera ia hc. turein primo ordine. Hujus plante nomen Gracum esl, o goéabyyu, quemadmodum C Latinum Orobanche, nec non Eryi cx Gal. angina: Italieum,Orobanche. Officiis Cauda Leois. Nomina: NU A Orobanche non ramofa elatior C.B. Orobanche Matth.Cord.ih Diofc.Lac.Lon.Caft.Catfal.Ofo- 49 banche major, Cluf.Pan.Limodorum five Orobanche , Dod. fol, Orobanche vera, Gef.hor, Orobanche fecunda , Tabernzemontano, t -- Teayendiyun. BARBULA HIRCÍ, CAP, CXXXVII. i pst hirci,qua&ab aliis Come vocatur,brevi eft caule : foliis cróci : radice longa; dulci: magno fu- apta aulem calyce: € cujus fummo femen nigrum depender; unde nomen inditum eft. Herba efui oup orfis, Seurzone " izmens io. tüs,tener. .' 41O And. Matthioli Comm. L TRAGOPOGON SIVE | - Barba Hirci. FRUTA yrimns OGON IV. SCORZONERA V. SCORZONERA - Hifpanica. ; Bohemica. — In lib. Secundum Diofcoridis. E. 4il rerim sion inlto pf tempore ,copiofam quog, in Bobemia nafci compertum «5 ,clarifimi Dotloris Ribera , ejufdem '"Cefaris medici diligentia in monte quodam [ylvofo , üliginofoó, non long? à Poggebrot ,dum Cefavem fequeretur ad ve» - mationes. Folia fundit bac planta [pithame longitudine , fucct[a vocata amula, fed longiora , Tragopogonolon, ig latiora € que folo propinquiora funt ,fibrata longo preffod, pediculo à radice prodeuntia, humid, accubania quorum mnmulla ger ambitum leniter finuata [peclantur. Caulem edit fequidodrantalem, cr fape majorem, rotundum, geniculatum, tn quo folia a ora, breviorad, [pelantur.. Floves profert aureos, Tragopogono adeà emulos,cui C tota planta (ut prae diximus) ver efe videtur,ut alterum ab altero paucis admodum notis dignofci poft. Hi flaccefcemesin pappofum mutantur orbemyin quo femen continetur album longum, Tragopogono [rile. Radix ill: (best fefquidodrant alis.pollicars craffitudine, raris adnatis fibris, cortice fubnigricante,veget a, tenera, fradtu facilis. fucco[a,alba int ws pulpa, lacteo fucco 'o pregnansdulcis, er auftatu jucunda, Nafciturinfylvis, uliginofís locis, ac etiam alibi. Floret «flate una cum Trago- pogono. Nos bíc ejus imagines appingi curavimus, quarum que radice brevior cra friorá, babetur, c foliis eb amplioribus, ex Hifpania allata efl, altera verb in Bobemia provenit. Foliorum aut vadicum fuccus datur pra[entaneo remedio potan- dus,adverfus viperarumpcaterorumá, venenatorum animalium ictu,quin etiam ad quo[cung, pe[liferos morbos. Devora- zaradix recens, ficca,aut faccbaro condita quotidie, pe[lilentialia contagia arcet, C venenis quibufcunq, vefiflit. Datum eadem,aut ejus fuccus,utiliter quog, comitialibuss item cardiacis,vertiginofis, C animi deliquiis,cordis pu lfui,iremoríve obnoxii, Enimvero commanducata per fevadisotriflitiam difcutit, bilaritatemá, conciliat. Quinetiam lacteu radicis Scerzo- nerz vis resMatth fuccu oculerum aciem acuit nubeculas delet, 1n fumma, tota planta magni cl ad omnia u[us, Tpxyeaóyur ita Gracis, Nomina; Latinis verà Barbula birci vocatur: Italis,Barba di becco C» Hetrufcis Sa[fefrica : Germamis.&Bocfébart unb Gatcybrot ; Hijpanis,Barbe de cabron: Gallis Barbe de bouc.Barbula birci altera, Gracis,Tgayoudyor £regor: Italis,Baiba di becco por- 29 borea. Scorzonera.five Scarz.onera.feuV iperina: Italis,Scorz.onera, . Tragopogon pratenfe luteum,C.B. Barbula hirci, Trago, Matth. in icon,Lacu.Caft. Tragopogon, Matth, Gefn. hort. Dod. fol. Fuch. Lonic. Cafalp. Tragopogon luteum; Lob. Tab. Thal. Barba hirci, Dod. gal. Lugdun. Cam. Hirci barba, Cord. inDiofc. & hift. II. Tragopogon ceruleum;C.B. Trago- pogon alterum,Matth.Lugd. "Tragopogon puniceo flore,Gefn.hort. Tragopogon fylv. Hore purpureo, ES falp. Tragopogon , Dod. fol. Lobel. Barbula hirci * ]JIL TRAGOPOGON . altra, Matthiol. in icon. Caft. Barbula hirci purpuro- s lacíniatum. *, cerulea, Tabern. Barba hirci flore purpureo, Cam. Eit ! flore ceruleo;purpurocaruleo: rariusalbo. III. Tra- gopogonLacixiATum luteum, C.B. Ex radice longa tereti, digitum craffa, forisnigricante, intusalba & la- &efcente , folia prodeunt plura per terram fparfa viri- dialviajinfern:albicantia: quorum prima graminea funt, fubfequentia verà inftar Corofiopi laciniata exi- .. ftunt, & horum aliqua licet laciniata fint, Crociita- * noce ii diuisa rode exiftunt. xs Caulem obtinet fefquipedalem & altiorem, afperumy s ftriatum ,& cavum, in paucos ramos divifüm , qui ca 4 lyces fuftinent ftriatos , quibus flores lutei mane paz -. rentes, dein fe claudentes infiti : his fuccedunt femina minora quàm in vulgari; ftriata, non autem afpera z qua reclufa fimul fpharicam; formam oftendentes, yento fpirantein pappos avolant.Majo menfe & Junio floret. Provenit in hortis quibufdam femineex Italia allato : in Patavinis-& Bononienfibus montibus; ut ;. au&oreft Anguillara (cui Acorus Theophrafti dicitur) reperitur: in Apulia frequens quoque, nt FabiusCo- Tabern. Lugd. cerzonera, Lonic. »pogon eregrinus is eft fimplicibus ermanica, C. B. velHifpanicus, Gef; hort, . & plenis. V..Scorzon Scorzonera Bohemica ; Mati $hcognis 3 412 And. Matthioli Comm. IL ORNITHOGALUM I, ll. ORNITHOGALUM II. - M SEE ais incognitum ,qui propter aflames citm ab agricolis aratrotera profcinditur , aut in latiores porcas [ulcatur , Qrnitbogalira Es Vomere eruta colliguns: C citm fint caflaneu [uavioresiu O^ crudis , € incineribus incodlis veft ntur ,odore jucundifimo ei 6^ mirum inmodum commendante. Radicesimarbem fere collecta funt : cortice pullo : candidifimaintus : vere, vel aflatectm fronde. yi Xin exé- ae IV. TRASI. mona preinit inopia , vum more fatiant.Mi excavant , & har das , radicitusd, Yt plantas exprefan galum alterum; ca - abimo ad fummum di - —. albicantes in quing, divifos upites » patefcunt. i ciem referunt. Radice regirurbulbo[a, alba, att feri per amni ge fimilis Carerüm elm oruitbo, radit tía , in mentem ibit Tra. - hiftoria, quidem tales, Ó an, —- moderadian ES mc yslba duició, intus medull Verenenfis. Siquidem Trafi Maus, CAlzola uias. d laterum vitia expurg. In lib. Secundum Diofcoridis. di maceratumá, carnium jure, deinde per linteolum exprimitur cremor: quem etiam venereu potionibus mifcent recentio- vum nonnulli, Preflat idem cremor bibitus ad urina ardores , C prefertim (i Melopeponum, cucurbitarum e CHcumerum femen addatur : valet item potus ad dyfentericos, fiquidem humorum acrimoniam vet undit,Cy prafertum ubi ex aqua pa- retur in qua candens ferrum extintum fuerit. Veronenfes pro bellarits utuntur. Manduntur una cum cortice qui quod fit afper ac fuccus, expuitur, exudlo cremore.Sunt radices be, ut experientia compertum esl , ex d ulcedine conjici potestin calfacientium , c bumedlantium genere , (ed flatus quodammodo gignunt (leniunt,lavigant emolliunt.) Quod àgrdéya- ac» Graci, Latini pariter Ornitbogalum nominant : ItaliOrnitbogalo, Galli Churles. Ornitbogalum alterum , Gracu Ognliyaher értgov : Italis Ornithogalo fecundo. Trafi ita V eronenfibus appellati, Venetis Dolz.olm C Trafi dicuntur, 10 Ornithogalum propter ladteum florum colorem, fimilem eiqui in ovis gallinarum eft, quod aliqui . Bulbinam , ua is i7.hift. 13. & Athenzicenfent. I. Ornithogalum primum , Matth. Lacun. Lo- nic.Lugd. II. Ornithogalum album minus C. B. Ornithogalum z. Matth. Caft. Lugd. Ornithoga- : Jum, Dod. gal. Gef. hor. Czf. Lob. icon. Lugd. Orni- *II ORNITHOGALVM - lemen candidum vulgare, Lob. obf.Ornithogalum majus Spicatum. * candido flore , Cord. in Diofc. Ornithogalum alterum . minus , Cam. Bulbus leucanthemus minor. Dod. fol. -" Lugd.Bulbusfolíequius,Taber. III. Ornithogalum iv majusSricaTuM; ex radice bulbofa, oblonga, caepze fimili, magna fatis & candida,cui fepe plures bulbi jun- guntur, caulis unus rotundus, cubitalis , & aliquando altior, nudusexfurgit: folia enim ftrata infimam ejus em cingunt fena vel o£tona, etiam pauciora, cubita- Titon gicudine & digiti latitudine,modo euge Mormo- . dólatiora(ut Lugdunenfis hiftoria duabus figuris often- dit) tenuia : caulis eciamà medio in fummum ufque pluribus floribus ornatur; qui veluti p conftitu- unt, hi oblongis pediculis infident ex fex foliolis com- pofiti ; foris hexrbacei , intus la&ei coloris , Phalangii tloresreferentes, in quorum mediolutei apices confpi- ciuntur: quibus fuccedunt filiqua triangulares,femina nigra ling inftar continentes.In Gallia Narbonen- fi circa Monfpelium in agris frumentaceis provenit : fed & in afperis & petrofts aliquinotarunt. Sunt qui Ornithogalum Diofcoridis cenfeant: alii an Scilla Epi- menidiaapud Theophraítum 7. hift. 11. dequa Plinius lib.19.cap.s. Epimenidijnomine,(it dubitant. Moly ' defcriptio apud Diofcoridem convenire videtur. Dici- tur Ornithogalum fpicatum, Lob Ornithogalum Nar- bonenfe, Dod. fol. & Lugd. cui & Ornithogalum ma- gnumMyconii. Ornithogalum majus Monfpeliacum, Clus.Pan.Ornithogalumalterum, Camer. apud Matth. Bulbusornithogalofimilis,Cafalpino. IV. Cyperus efculenta radice rotunda : Theophraftus 6. de caufis plantarum 16. Cyperi meminit, cujusradicesfuntdul- : ; ces, & ciboidonez, quod huic noftre convenit,aliis vi- detur ejufdem 4. hift. 1o. Malinathalla, & Plinii lib. 2 x. cap. 15. & 29. Anthalium: Au&ori libri de Plantis Ariftotelis lib. 1.cap.5. Margarite /gyptiae. Trafi, Matth.Caft.Caef. Lugd. Trafi Veronenfium vel efculenti Cyperi, Lob. Dulcichinum. Gef. hor. (cui & Schamnocaryon) Dod. fol. Cyperus dulcis : Tab. Cam.cui & Granumazelon Arabum : Malinathalle Theophrafti, Columnz, 3 -" Eie oun, TVBERA. CÁR. DX XXIX. radices funt, fine caule, fine foliis ,lavefcentes, verefodiuntur. Cruda & cotta Ubera, qua occu ultateterra in feparit, conglobat , numerofa in Hetruria Aruflicu effodiuntur, rede Imé expetantur in cenis.Duo eorum in Romano agro babentur dae dee ers D. vero alteri pulpa fubest. Rimofus utriufa, cortex,ac niger, ESl Crtertium genus in Ananienfi, C Tridenti niens, Levi cortice, colorefubrufo, carers long? minus, infipid 5s : écn 6o 5 o EE d Grgufluinjucundo. — Tuberum memini Plinius lib.i. Plinias cap. 2. fic DUpNESES Et quoniam à miraculis rerum cepimus , (equemur eorum ordinem , in quibus vel maximumestali- de Tube- quid nafci, aut vivere fine ullavadice, Tübera vocantur bac , undi, terra circumdata , nullió fibra nixa , aut faltem "e es "uscuriqueextuberantelacoy inquo gignuntur , ANt rIIAS Mr gente, neque ip[aterra colerent. | Cortie ttiam inc ur s ut plan? nec terram effe polumus dicere neque aliud, quam terre callum.. Siccis fere bac C [abu- lfis locis, v fruretofisá, nafcuntur. Excedunt fepe magnitudinem malicotonei, etiam liberali pondere. Duoeorum genera, Pesca inimica, C» altera. yncera, Diflinguuntur C colore rufo nigro, é intuscandido, Laudatifima que pec manirunt, — Annevitium id terra? ne, enim aliud intelligi potest: malum ne id ea prorimu globetur magvitu- hu odor dli ne att non, baud facile arbitror intelligi pole. Putrefcendi enimrati id Lartio Licinio pratorio viro jura reddenti in Hifpania Carthagine paucis bis annis feimus accidiffe , mordenti Mm tuber, Hiftoria ex Plin. 414. And. Matthioli Comm. TUBER A. tuber , ut deprebenfus intu deuavius primos dentesinfleerit; Quo manifeflum erit. terre naturam in fe globari, Quod cer^ tum estex iis, que nafcuntur , & feri nonpoffunt, Et libro eb- dem cap. 2. Detuberibus (inquit ) bec traduntur peculiariter. Cim fucrint imbres autumnales , ac tenitrüa crebra , tunc nafci , C maxime e tonitribus , nec ultra annum durare , te« nerrima autem verno effe. — Quibusdam locis acceptantur ri guis, & feruntur, ficut Mytilens.| Negant naci nifi exundas tione fluminum invetlo (emine ab Tiaris : c$l autemis locu ,in quo plurima na(cuntur. Sunt c in fungorum genere àGra.. Va cis dicli pezica, qui fine radice , aut pediculo nafcuntur. Ba- enus de Tuberibus Plinius, — Tubera (ut memoria prodidit o, d S UN d iN t S ny u a, Tuberü z Gal. libro z. de alim.fac. ) radicibus , aut bulbis funt annume- vires ex NU vanda, ut que nullam evidentem babent qualitatem. Quier- Galen, f, A € go bis utuntur , ad excipienda condimenta ,tanquam materi- o AS S am babent , ceu alia qualitatis experta , C iinoxa , guflug, e vu) «quofa (unt. — Quibus omnibus-commune ef , ut alimentum nulla infigni facultate conflans , corpori prabeant, fed frigidi- s[culum duntaxat , cvafütudinetale, quale id ipfum e&t, quod ingeftum fuerit : ex tuberibus quidem craffius, ex cucurbitali- 18 quidius & tenuis. In aliis eadem esl proportio. Sed long? ali Ex Av- ter de bis fcripfit Avicenna , ciumiuqui : Tuberaterrena mas taii; su gis, quàm aquea funr, omnió, prov[us (apore expertia. Atrabi- liares € cra[fos gigmnt butores , magis quam cetera cibos vum genera. Quofit , ut frequenter deyorati apoplexiam, c paralyfim coucitent. — Ad bac concottu contumacia [unt € ventriculum aggravant. — Qua Grace vdva , Tubera Latine dicuntur: Arabic Ramech, Alchamech , Tamer , C Kema: Italice, Tartuffi & Tartufole: Germauce, f£yirgbrunft: Hi- Jpanicà Turmas detierra: Gallice Troffles hveTruffes. 3» » E A p^ : Cay N "hw SY oar 7 Nomina, M Eulxa£f uyaain, SMILAX HORTENSIS. CAP. CXL. Ortenfis Smilax frutex eft , cujus femen à nonnullis lobia vocatur.Folia habet hedere, molliora tas men , tenues caules, & capreolos vicinis fruticibus circumvolutos: quitamen adolefcunt ,uttopi- 4 Orib.J- arias cenas repraefentare videantur: filiquas feenigraci profert,longiores, torofiores: in quibus femina me^ renum fimilia, fed inzquali colore,recluduntur: qu: quadam ex parte 4 fulvefcunt. Siliqua conco&a, pium cum femine in oleribus afparagi modo eftur.Urinam ciet ,& tumultuofa fomnia facit. vem : T "m Smilacis Y 'Y ortenfis Smilax (ut fuprà nobis dictum eft in Phafeolis,[ub quorum appellatione falsà credidi Manardus de ervilia horten(is HI A e al aliud , mea quidem fententia , eje potesl, quam ea Phafeolorum genera» variis coloris pomme depitlayque vulgo Italis dicuntur Fagivoli Turchefchi.Siquidem prater id. quod candidi )rubentes, (norsulli - m emo rig, diverfis;variuó, mactlis infedi )verficolores,C (ut Diofcorides inquit renum figura ceri mi r.foliis (oo ii ceis, canlle tenui , e quo capreoli prodeunt, quorum reptatu non modà palos , C* arbores fmilacis afpera modo Lm s. vinciunt: (ed in bortis attegias,pergulas te[tudines. [cenas, Cv tentoria HABIHMO IDEREGDID UIDES fe ond cie vulgaribus Phafiolis perfimilu vifitur, peculiariter autem differt in filiquarum c feminum (— "à iic ut : inbortenfibus majora, latiorad, [pettantur, differuut etiam caule. Seritur pafiim in hortis c viridarii. Hos pectine Dolichos de alim.fac.cx auctoritate Tbeophrafli Dolichos apellat, ficinquiens Dolicbus adatto lo gopaloc: ui x Galen. pi. fip boc adminiculo careat;vitiofusfi,c ruluginetentatur. Quod quotidie viiturin boc Pbafiol oii : € quid nullo fuffentaculoin altum evedli , bumi repunt , & conradiotraiutemporu Pn erE T a : x e At ubi longifirmo inbaferint pedamento, brevi temporis [jatio, ad culmen ufa, ili fe de ik i uci aM affe Manardum exifüimem.qubd afferat libro primo epift 4. Dolichos nil aliud eff? Ga i nem E Ee c Pr Do nounullis vulgo appellatur Roviglione , aliis verb Arabeia , cimtamen Galenus, des e ld iur lichos t ipfe afferit ) rubiginem comvahat cim adminiculis e qu eni | viliam e yer sy, ouod buiwfce tantum legumini filique una cum femine Wei cpm ieri : in " i * nen tamen longiffimi adfiguntur pali, quód ea minime illos fcandere en diim sd T " : , praterea (ut ipfe M. A reris dii REED eri irc Ji tabs apponati 4o AE exbauftará, filiquas dentium attritu protju repucmavtrs PP m confent- "Secus autem cum buju[imodi Phafiol "nicul nit : quandoquidem imos d bum , fed butyro vel : Phslto- fnr aqua prits ela, ron modo in acetariiintegra , ulis, eB puamim setius dilatant. femina in cibum os." oleofrixa addito gingibere , Cr omphacio jucundifim devorantur. Alvum emolhun. iiia ó mmm fumpta magis inflanz, c» ventriculo laborem faciunt, quam vulgaris Pbafroli, coptofiuug, [Um 8 S ntius pra E Punto ge^ cum longo pipere, galangas & faccharo apperguntur , quod €: fon, e Inlib. Secundum Dioftoridis. Al SMILAX HORTENSIS. flant , fi ex laGebubulo pingui elixemur. — Hinc itaque fit; stt certà potius credam , boc Phafiolorum genus doliches fes quàm erviliam Manarde vocatam, — Mud infuper bacinve fentit Manardus , qubd Diofcorides Pha[colorum appellatione, de quibas füprà mentionem fecit , non quidem communes ae | eriviales, fed erviliam [ignificaverit : Smilacis verà bertenfis L nomine ,de qua bic fermo , vulgares illospba[eolosreprafenta- verit. Qui (ut fuam tueatur fententiam) conentaneum mi- nim videri inquit , quüd duobus diverfis capiribus codem li- bro de Pbafiolis (cripferit Diofcorides. — Sed baudquaquam à ratione C veritate eum alienum exiffimarem , qui re[onde- y orit, primum tradaffe Diofcoridem de vulgaribus c candidi ) Pbafcolis, qui pafnm im campis aliorum leguminum amore je. minantur, ubi de omni fegere, c leguminibus differuit.. Deine Z2 de verà de verficoloribus , qui in hortis C viridarii ad opera topiatia explenda feruntur y inter ea, quain bortis C virida- viis coluntur. Quamobrem ut bortenfes à campeftrióus fecer- neret , inquit : Hortenfis Smilax frutex esl, c. Quod mani- feffà declarat , eum bic de bortenfibya , illic vero deis , quein campis proveniunt ,intellexi[fe , atq, eos it fejunxi[fe. Quain re non potui non quando, admirari Manarduu , medicum alioquin ingenio & dotrina infignem , quód tam facile addu- - Guseffet , ut a[fcveraret dolichos effe erviliam, vm eum legiffe exiflimandum fit , Galeno & Paulo erviliam ochrum vocari. Planta , qu& eulnaf nauim Graci : Smilax borten[is Lati Nomina. 2 nis appellatur : Arabibus, Lubia : Italis, Smilace de gli bovti, C SQ Fagivolo Turche(co: Germani , QSSeljhe?5onen :: Hifpanis, Feyenes: Gallis, Fafeolos de Turquie C Fajes peindles, Smilax hortenfis ; qubd Smilacis modo arbores conífcendat , «loxinis Hippocrati , aliisa£&, aliis eacic- ^&.Smilax hortenfis, Brunf. Trag. Fuch.Matt.Cord. b Mons S - in Diofc.Gef.hor.Lacu.Caft.Lugd. Tab. Cam.Phafe- lusBrunf.Cafal.Phafeolus, Dod. gal.Cord.in hift. Gef. hor. Cluf.Pann.Phafeolus vulgaris, Lob.Doli- chos, Anguillare, Dod. fol.Lacun. Plurima nunc habentur Phafeolorum genera: eft namque vulgaris, func Braffiliani, adici, Americani,& horum omnium plurimae differentia: : etenim in vulgariobíervare licet diveritatem in floris colore, qui vel niveus, vel flavefcens, vel purpureus five amethiltinus: in fru- &u major coloris varietas, fur nivei, flavi, ex flavo obfoleti, purpurei, rubri, latericci fer coloris,ame- thiftini,ceruleijnigri : vel albinigris venis & liturisdi- 49 *MEDICA DIOSCORI DIS.* finai,fic& cUm & etiam deed fimilibus m tati, Sed de his & aliisfuoloco pleniüs. Mydib, MEDICA. CAP. CXLL e MES; chm recenter prodiit, foliis & cauletrifo- 7, lio pratenfi fimilis eft: procedens veró folia con- AZ trahit , caules edens trifolii , & filiquas corniculorum ^M modo intortas , in quibus femen lentis magnitudine dependet, ldficcatum , jucundi faporis gratia, con- ditaneo fali admifcetur. — Viride, quibus refrigeratio- neopuseft, illitu fuffragatur. Herba tota pro gramine 4) utuntur, qui pecoraalunt. - : Los / ]/ xS - Edicam inde nominationem inveriffe certum e& , quid v : " M primim, Plinio libro 18. cap. 16. aure, ex dde codd. / 4 liam advedla. fuerit. — Verim etfi bac quondam im univerfa J| Q) s. Italia fereretur ad pecorum pabulum ér omnibus fert & 7 iu —— feeretur , jamtamen pauci fan? reperiuntur ,qui Metlicam Yi- d derint , ne dum ferant : quanquam mon defunt y qui éam fe N cenfecutos exifiment. — Non defuerunt , quimibi varias plan- t4: pro Medicaoflenderent. — At quoniam palic pb medicam referebant , mon libuit ullam. M 2 imaginem : e * Epcum ab amicis boc « — mine . pilfem , illádque magna. cum diligentia terre mandafem, accidit folo [west , ur mulla exorta fit plan- m, ta C8 Hec ( ut Plinius tradit loco citato , C" antiquos : j ECUE Mum ^ rum 416 And. Matthioli Comm. vum plerig, teflantur ) unotantüm fatu plus tricenis annis perdurat.Eadem (ut quidam veferunt) abundat Hifpania,ubi magna admodum cura colitur ad jumentorum & pecudumpabulum : eamó, Alfalfa vocant nomine ab Aabicis corrupta mutuato. Nam (ut lib, z.cap. de Cot inquit Avicenna) vocatur etiamnum Aphris Alfafafat..— N. 4fcitur & in Gallia, f Nomina. nuellio credimus, ibiá, majus trifolium appellatur. Medica fic Latinis C7 Italis ut Gracis edu) nominatur : Mauritas nis (ut mod dicum est) Cot & Alfafafat : Hifpanis Alfalfe, Ervaye C Alfalfa: Gallis (aint Foin vel grand Treffie, Medice nunc apud Italos & Gallos ufitatze figuram (cüm Matthiolus non habeat) addere voluimus, hzcd; dicitur Medica, Dodo.gal.& fol. Cord.in Diofc. Ge(.hor.Lacu.Caft.Cam.Caefal. Medica fativa, Lugd.Feenum Burgundiacum.Lob. cujus hzc efto defcriptio,cum Medica Diofcoridis conveniens. Ex : radice longa,tenui,li gnofa,complures cauliculi cubitales,rotundi,virentes, infirmi , ut plurimum pro- to cumbentes prodeunt;circa quos folia trifoliorum forma;initio latiora,dein minora, oblonga;perambi- tum ferrata: flores Trifoliorum forma in foliorumalis quafi in fpicam exeunt , colore ceerulei : quibus fücceduntfiliqua cochlearum fimilitudine,fed an gulliores,ut cornu arietisintortz,in duas tresve fpi- ras contracte , quz femen minutum;oblongum & flavefcenscontinent. Variat floribus ceruleis,vio- laceis,ex ceruleo purpureis, fübnigris,mixtis & etiam luteis in Hifpanie fylveftribus,ut & Gallize Nar- bonenfis reperitur. Apud Hifj panosfoeni gratia in agris feritur,& fingulis eeftivis menfibus demeti folet, fiquidem multos annos radice vivat. ^ Any, APHACA. CAP. CXLII. 20 "a Phacazin arvisnafcitur;altior lente;tenuibusfoliis : filiquas lenticula majores fert, in quibus ter- i. frutex najquaternave feminanigra lente minora;continentur,que adftringendi vim habent : quare torre- eft. fa&a,ftomachi;alvid; fluxiones fiftunt,fi frefa lentis more decoquantur. SA Ne? folium ia umiverfis Italia locis Apbaca fponte na(citur inter fegetes.fed c» à multis in campis feritur leguminum & 'A- Nervi modo, ad columbarum faginam.Folio germinat vicia majore, eraffioreó,, quadrangulari caule, flore fubrubeo, filiquis inde dependentibus piforum inflar , brevioribus tamen , fed lenticule majoribus, in quibus includitur femen » Vici Quorun- d'4dantenusmajus. Goritienfi agrofrequentifftima na[citur inter fegetes, € propefépes. Quofit, ut maxim? aberrent, dam lap- qui cenfent Aphacam nihil ÀVicia differre , que inter fegetes ubi copios: provenit , & feritur quoq, ad columbarum, fas, Apha- «liarumá, volucrum [aginam. Quippe quod bac minori fit folio, Aphaca angulliori in acutum definente : tenuiori caule: 39 ros n bicubitali, qui claviculis ramu(culorum fummitatibus prodeuntibus, fagetibus fefe implicat.flore in purpuram rubefcen- fanden- te, filiquis longioribus , gracilioribus ac rotundioribus, nigro [emine flipatis, Orobima, qitudine. Eaó, propter de Aphaca eme CO Vicia differens Galenus lib. 1, de alimentorum facultatibus , ita feribit: Aphace C Vicia feminum figura nonvotunda GEI L APHACA. IL- Vie. N^ DUEMAIm Zt QUA, DE ^ NY SIND MASA NC 109^). eL 49 ANZAN y n Y 20e : | 6o ALS rz june 8. veluti fabarum, fed aliquantà latiufe fimiliter leni. Hec quog,cum fua plant t, potiffinim vere cim i; quibec : : ; nt. Per famemtamen quo[dam novi , quin um infuavia funt, fed rien], Pes ejitare confueverunt, Semina autem bar pens concotdu * Inlib.Secundum Diofcoridis. 47 toncodtu etiam difficilia, &» alvum retinenia, — Per[bicuum ergoesicum hujufmodi naturam obtineant , alimoniam quog,, que ex ipfisincorpuspermanat, improbi crafió, fucci e[fe idoneam ad umoris melancbolici generat. t batte mus Galenus. Aphaca femen , vicia modo amarum est , C terrena effentía, ideod, abflerforia est facultatis, adffringendi p quoq, vim babet, Viciaexcalfacit, &» ficat, mundat , abflergit € adftringit. Viribus non differt ab Apbaca.Sed non de- ^ me funt, qui feribant, Aphace € Viciefarinam, urinas ciere, tabidosá, juvare, ubiex prifanafrequentey [umatur. Iinirur quo, utiliter vino (ubacta, 44 ferpentium,bominum, canum, caterorumá, quadrupedum mor[us : melle excepta, c» illita. lentigines, varos cr catera cuti vitia delet. Caterim illud animadvertendum esl, quid Thbeopbraftus lib.7. cap2.Gr nde, s plantarum bifforia Aphacam inter int ybacea, vel cichorii geuera conntmerat. Quare mirandum non est, fi etiam in aliis ; AM quibu(dam à Diofcoride difcrepet , quemadmodum in coronopo, otobanche, ac aliis nonnullis offendimus. Nec mirum et- genus, V jam Plinium bac inhifloriavariaffe : nam lib. 27.cap.5. Diofcoridis Apbacam ad verbum retulit : libro ver 21. Tbheopbra- : flum fecutus , eam inter cicboraceavepofuit. Qua Gracis «pans: Latinis item Aphaca & Apbace nuncupatur : Arabibus Nomina, Apaki, Afaki five Albibia: Italis Apbaca: Germanis Cfgiloe QfGicfen unb 9Begds QIibicÉen : Gallis Veffe fauvage. Vi- tla Graci Bin : 1taliVeccia: Germani Cfgichen: Galli Veffe. Tab. I . Vicia anguftiore folio C.B.Ervum,Brunf. Vicia e Orobus, Trag. .in Diofc. E. d Vicia vulgaris fativa, Cluf.Pan.Aphaca vera, Lugd. Arachus folio, - PM Y x PPeewphdb. ^ PORRUM CAPITATUM. —. CAP. CXLIII. (renum porruminflationem facit, noxium fuccum creat ,tumultuofum fomnium parit, urinam ciet, alvo acommodatur, extenuat, oculorum aciem hebetat, menfes pellit: fed ledit exulceratam Veficam renesque: cum ptifana verb co&tüm, efü pectoris vitiaextrahit. Comaejus in aqua maris, & aceto cocta , in defeflionibus ad praclufiones vulvae & duritias; utilis habetur.Porrum bis aqua mutata * €o&um tumfrigida maceratum , dulcefcit & multo minusinflat. Semenacrius eft, & quandam adítri- Goriam vim habet: quare fuccuscum aceto, addito thureaur manna;fanguinis profluvia fiftiz, maxime 39 finaribus erumpat. Venerem ftimulat: contra omnia thoracis vitia; a tabemq; pro delin&u efficax elt: ^ Omnis arreriam efu purgat : fed fi alfidue eftur ; vifusobfcuritatem inducit: ftemachoadverfatur. Succusex ed melle potusant illitus, conftra beftiarum morfus auxilio eft. ipfum quoq; cum aceroautchuzispolline, 2, la&e autrofaceo,utiliter aurium doloribus, & fonicui inftillatur. Varos tollunr folia illita cumati €jqua mi cho adol :epyniétidi medenti x faleillita rum int. Vereres fanguinis reje&iones trii ; "ui noi re pot Nr yo nid xod 7$3« Q9i- SECTILE.—— ^ PORRUM COMMUNE... ii udcso El PUPA 3Pie1as. 1. & ado- mniatho. racisvitia commel. le proec- «gmate ulurpatut Facit et. iam ad phthifim comeítü, fed &ar. teriam purgan PORRUM 418 And. Matthioli Comm. Sola WEM J ] "E d mi H H ht t m 4 Petri có- pese piofum quadvagefimalis noflri jejnii tempore plerunq, in foris olitoriis una cum oleribus venale cüpiba faidératto, famó, reperitur, omuibus notifumumest, Ceterum etfi ma ignopere laborent borterum cultores ,ut eorum porri, longis DAY erafei, candidi ac teuevi evadant nefciunt tamen eos capitatos efficere : quamvis ii apud veteres in frequentifüimo ufufuafs WAT : doi ah d MESE Sd o em Nee) M. MA fent quód longis,qui propri? feclivi appellantur, [apidiores, gu[tuió, sratiores baberentur. De bis igitur tanquam praflan- Mag Le Seritur in bartis, Vlin decocta folia ad tumentes, dolorificasd, bamorrboidasamagno [ant auxilio, Folia melle fub- LU Mat eaillinuntur utiliter balaugiorum e caterorum venenoforum iclus: caput cum cervice coctum, C» ex melle deline dum preflat ad oumia trachee arteria. c» petto vitia. Sumitur fub cinerib m,ad fungorum venena.Crapulam €» 10 cult. ex Galeno, X ito, nif - jo ii: Bipeni Pure: - Porrum fettile, Gracisyagsor vunróv : Italis,Porro minore. rendi - * t : Mpoucctiud we A pati ózrpacev, » AMPELO PRASUM. : GABLEXLIV, ais Ub E. : * : i ^ F t A" peloprafum ftomacho magis quàm porrum adverfatur: plus autem excalfacit,urinam & menfes - vehementiusciet. Id contra ferpentium morfus efle convenit, — ^ —— PELÓPRASU d " x D 6o * á Inlib. Secundum Diofcotidis — 4m — ) Rovenit agre[le porrum plerumque im vineis;unde à natalibus dumemgueo» quafi vineale porritm, Gracis appellatur, PETS Nafiitur boc in univerfa Hetruria non foli in vinetis, fed etiam frequens admodum fecus fepes in agrorum margine tae, bus, Cr in amenis collium locis. Rura noftra ipfum vulgari fermone appellant Porrandello. Porri faciem reprafentat , fed folis.cervice capited, long? minoribus, ad mandendum durius acrisi,, Eflur àvu[ficis,Cr agricolis in acerarms crudum, recentis alli vicez quanquam manfu duvius fit,guftu acrius, Cr concoüu difficilius. Efl preterea Ampelopra[um (ut lib.6. -— fimplicium medicamentorum prodidit Galenus) acrius C ficcius domeffico, ficut agrejtta omnia reliqua demeflicis: 4c ex Gal, proinde flomacho , quàm illud mocentius:. fed c craffos , ac lentos bumores potentius incidit, valentiusd, infartaorgana ob[iru&lione liberat. Hac quog, ratione urinas, & menfes (ape provocavit, ubi a crafis C lentis vetinebantur bumoribus, Adeb veroes calidum ut illitum cataplafindtis modo exulceret. Dichum e$t autem ante , quod qua eum in modum [unt to calidasextremi fint ordinis : hactenus Galenus. Caterum illud filentio baud difimulandum puto , quód Galenus minus font affe vete id tribuerit Ampeloprafo , quod nominis fignificationiveclamat, & potius fcorodopra[o competere videtur, cim lococitato inquit : Si inter allium & porrum medium quiddam concipias facultatem ampeloprafi inveneris. Quans doquidem fcorodoprafum, tefte infra Diofcoride, ut allii & porri vires, ita & nomen fibi vendiavit : ampeloprafum verà didum efl, quod in vinetisnafcatur. 1d quod ipfemet Galenus confirmat libro 8. fimplicium medicamentorum his verbis, Seorodoprafon ficut gu[Iu, & odore mediam allii & porri qualitatem pofiidet, ita et vires. Et lib. 2. de alimentorum fa- cultatibus: Ampeloprafi (inquit ) porro tanta eft differentia, quanta in aliis congeneribus planti inter fylveflria & fa- tiva invenitur. Sunt qui boc nnum reponant;aceto condientes,baud aliter quam capas,eaá, ex parte E 474 aL tibo ius, C pt inus fa oxium efficitur. Quod àuashoagnzov Graci, Latini PorrülhagrefleC Ampelo- Nomina, 20 prajum dicunt : Mauritani Nabati : 1t. o falvatico c Porrandello: Germanitoifo £aud)z ipani, Ayos & Pu erros de lai vinbas : Galli,Porrée dechien, five Porreaufauvage. —— y Ampcloprafüm Pa orirgRuw, exradicerotunda candicante oblongis fibris capillata;caulis exfur- gi cubito minor,viridis,rotundus,lzvis baccis,in quo quaterna plerunq; folia oblonga;angufta : caulis ummitati caputinfidet,duabus membranislaxis in oblongam caudam ambeuntibusobvolutum,qui- .. busapertisin medioquafibulbi fimul cong confpiciuntur,unde flores purpurafcentes,ex oblongis - pediculis depéndentes prodeunt: quibus fuccedunt quafi cornicula femen nigrum continentia. Hujus epus differentize,de quibusin hiftoria noftra. Hoc Ampeloprafi Matthioli nomine Camerarius in fua - editione exhibuit , & Ampeloprafum proliferum Lobelo dicitur: cui fimile Allium;five Moly monta- 3o num fecundum graminco folio, Cluf.Pan.& Bulbi fylveftris fpecies prima apud Cafalpinum.- poa UE C & P A. CAP. CXL V. d Cumuie ic ia Bici Mere P eei tenuant,faftic t & expurgat tisinel Tones orrhoidas,rel quee His. Succus CXPA CAPITATA:. melle 420 And. Matthioli Comm. melle illitus; oculorum hebetudinibus , argemis, nubeculis; & incipientibus fuffufionibus auxiliatug angina eodem perunguntur: füppreffos menfes pellit: capur purgat;naribus infüfüs: canis morfibus: - cum aceto, rüta & melleillinitur: cum aceto autem perunéas in fole vitiligines fanat: & cüm parifpo- dio;fcabras lippisudines fedat,varos cum falere primit: contra calccamentorum attritus.cum gallina- ceo adipe utiliseft: cite alvo prodeft: in auribus fonitum;acgravitatem emendat : ad purulentas aures, & cliciendam earundem aquam, valet: alopecize earum fucco perfricantur; quicélerius quàmalcyo- a Meum mium pilosevocat. a Largiore cibo czepa capitisdolores ciet,co&ad; vehementius urinam pellit: eos]e- y pedes thargicos efficit qui valetudinibus adveríis, ea etiam coca; plus dequo vefcantur: elixa & cum patlis uAaiol uvis & fico illita;tubercula concoquit & celerrimé rumpit, n dnt. ir end ar "ZAsoyo- k^ 2 : Ea - LE] ils dV c) yagaie Dajugnyts met s eye d Spumudrreeor evws. 1. capitis dolorem inducit; 6i veró uberius edatur in morbis; let argos Eit, coda veró magis diuretica evadit, — Car. veró fic ii di ssQua eA yis eir Baur Eier dE Gormedersqor gremium á o Msg), gua, i, capitis dolorem inducit largius come(ta, — Coda verà magis urinam movet. — Überius veró comelta in morbis le- thargicos facit, " "s TUR E NT. iiie: 3 isch Ceparum 47v Aeparum plura diver[aó, Theophraffo notantur gentralib.z, capa. de plantarum lifloria, ubi Jihaettbifeun ; othyacia: » , " —: & À E *i a Theil. Né copa C allia genere. Sed Caparum genera plura,ut quea locis nomina accepere : Gavdia,Cnidie,Sam verà & afcaloniestum cultu,tum xrera folia detrabunt C teli- ate funt, Quidam vel omni- rum peculiaris quadam na- 39 7e d proficere poffunt. Quam- t.Pevficiuntur adebceleniter, te caulem edunt, femené, unt C colore nonnulla ; caulem femená, totum funditur : fine c apite,fapore. pofite mlius, celerinsá, perficiuntur. Omnes post. erumpit : fele verb inretium ,germinare omuino nequeunt. Gethyum dictum ff nga cervice confiffeus: ob idgerminatiotota in fronde, (epiwsá, retondetur,ut porrum : qua de caufa fem Hb X c deponitur. Capas bifce fere differentiis difcernere licet : baétenus Theophraftw. Na[cuntur Cape in univenp , ted id quattiam inibi multiplici fgnantur genere, ut veferi Plinius lib $25 ut nos quotidie Wu. Cape foli " isproveniunt longis ,fiftulatis , teretibus Cv acuminatis, Caule vero cubita! " rjoriá, ,cub facia e, inani ac parili im cujus fummitate flores exeunt in globum fefe flipanzes, 2 quibus femem oritur nigrum, porrati ^ fümile, Radice niti i bulbofa, feftlisrapi votmndi inflar, C inferiori parte fibvata : fel etiamin hu nap differentia, PL dme " à Li CAEPA PIsSILIS. L3 DNICA. x: 3 . ad ^" * 4 CER In lib. Secundum Diofcoridis. 421 doquidem fotma alie majores, alia minores , quedam longa, quedam votunde, quedam ver) feffles proveniunt.Si- orici cut colorerubentes, fübrubentes alia, quadam virides, & candide nonnulla, Quin C fapore vel acerrime, vel medio» (i. 7 eri acrimonia pradita funt , aut nibil penitus acresinveniuntur. Omnium maxime (unt, que Gajeta Romam importati- tur, Hetametfi ad [ummum rubefcant , ac cra ffioribus tunicis compatta fint, levinfcula tamen acrimonia pollent man- fus, 7 j ob idá, in cibis ceteras antecellunt.In Hetruria £a tinus acres notantur que magisvubent 3743 Tf m refert nifi quod emnibus fuis partibus major [petatu ^. Bulbiplures abuna tautum radicum coma eriuntur, longa tenuió, cervice nitentes, Afcalonie modo, fed acredine differentes.Habentur pafiim in bortis, in Hetruria, « Quod autem Cepa corporibus nul differ. it,lib. 2.de alim facult. Keinuov Graci , Capa €" Cape Lfeu Noruina; Bafjal: 1talicé Cipolla. Gesmanice vibe : Cebolba : : (Or cuins Itali Cipolle fettivole,. Cepa fili, Grarit ngéaumem exrgiv: Hetrufei Graci ngimuuey densum: Italis Scalogna. ac : Xnógedlor, ALLIUM. ^ 49 A Lliumquoddam Concluía E ft sidulc Mupium ver; Or. T4. cleis,quos aglithas,id e Odon.; id x» «al «- t, inflationes o ovis ilcerat: aciem oculorum m: ind rectus praebet an citur ] latas ventris ti- 4 Catac, 1 E AxQe- E. * » eig qd nz & allio nit: po: ;fiinorecontineatur: visu. - nitur. Fervefactze comeZ Pe lium ejufdem gratia fuf- 7, 29. urinam;ora venarum pat MOS on, quod & fylveftre: feorodum. um. Ro- iofcorodo. Vim aut , mor- * $5 & em habet acri Re sppellatur. Alimeminit Theophraftulib.7. cap. a. deplant.biftar.. quedam cju; [alftia [ritur ucleatim divifum.Difcrimen £0TU, E euo s fexaginta diebu perfici pofi, Differunt praterea it - fctiptio n:esi enn genus ex Theo- e fengui Mm Yocatur ma- phrafto, : N» xime 422 AAnd. Matthioli Comm.- L ELAPHOSCOR. OPHIO —; ANG & Allium domefticum. ve epa ge ANS UIN uM. * DL 27 NS NSSNS- SS Z S SS c z—— 78 da P, 3 a * 2 : É Lon II4 ALLIUM URSINÜULM. «xim?taleeft , quod non decoquunt zm" myttotis utuntur? de " citm tunditur mirum quam [puma increfcat. Quin & ill : TS - ventiam facit, quüd quedam non nucleu coagmentantur, | cedo autem, & odor C craffitudo ,eorumó, can[a, tempore, cule 7) MA tuó pen? videntur contingere ut etiam aliorum. Perficietiam femine potesl, fed tarde: primo erenim anno caput accipit porri, 49 MS a fequente difcerni in nucleos incipit , tertio-redditur perfedi . nec quicquam deterius , fed etim quida : 0. : exiffinant. Rat n Alli, folet : alli nam. /!l. ; s A NNOANAB AU — EN/I] — ciumtur, dum cap: ^00 NONNY W//]] — aliud ata, aliud o E * E. MAH E mant: AGenus 273 mefico. Sv.vE s TRE fo . verb , quod Greci Arabum laptus, - SES suit , allium [ylveffré in nitate , quàm imperitia de i Brafavo- illud bic filentio non án Mus aao 9 i j amine Roi 4j0 ade — oar bris. Qua inre mon unotaritum , inco quidem judicio , [ed duplic ," a vpaksiaté.. d ve. Primum quid exiftmaverit , allium fjlveire. erodoprafum vel ampeloprafum : dem e ;5 Inlib. Secundum Diofcoridis — —— 223 vit, ampeloprafum, d" fcorodoprafum unam eandem plantam e[fe. . Hi Brafavoli errores mauifefte redarguuntur Dio» pea peni. em a. folium eas plantas nominibus fed etiam capitibus e facultatibus diflinxit : quem et- Sam fecutus e Galenus lict ut in ampeloprafo diximus, buic mribuerit;quod fcorodopr afo mibuendum erat. Inbs igitur Galenus. palam fit, allium fytveflre ophiofcorodum appellari: [ylveftre porrum , quàd in vines proveniat , ampeloprafon ztertitim veró, quod promifcuus alit, & porri facultates obtineat, fcorodoprafum. Quare mirari fubit Braja volum virum alioqui docliffimum, quomado is, qu: fiaplicium medicamentorum examen confripfit , bac in Diofcoride c Galeno yon vidertt, B vel uon aninadverterit. Ceterum plantam,quam bic novam exprefimu, AN GuiNuM quoque allium appellare libuit, P^ nef quàd radix uon folum genuino allii [apore,odares, fit pradita, verim etiam quod folia vigri fint maculis conjper[a. Folia profert Lilio convallio fere fimilia , anguftora tamen, & nigris maculis refpera: quineriam caulis iifdem inficitur notis, 1 Drzcunculi majoris modo,quo fattum e&, ut à nobis allium An inum fuerit appellatum. Cervice nititur longa: radice bulbofa,involucris,ut in croco circumtecta numerofis inferna parte. fibris; vulgari allu odore faporeá, pradita. Excalfacit Gr ficcat perinde ac Allium agrefle, C fuis in facultatibus illi pev omnia fimile exiflit. Nunc primiim à me inventum est, duin fuperiori Anno M. D. L X 1 1 1. fhoRtes qui Bobemiam a Silefia diflerminant, in quibus Albis fluvius origimem ducit, — perluffravem. Addidimus & UR 5 1 1 alli quog, imaginem, fed cüm de viribus baGenus nibil certi exploratió, habea- 9T ur- quus y non esf ut Latius de en fermonem faciamus, Foliis exit latis, minoris plantagini fere «qualibus . frequenter flriatis, Ux — caulibus angulofis, in quorem [ummitate flores funt in umbell fer? modum fe diffundentes.. Radice nititur bulbofa, fpi- «4145, lilii albi modo dependentibus ima fede capillamentis, Nafcitur in collibus, in fylvis, c aliquando inter fegetes, Ea omnia prajlare po[fe creditur,que cateris agreftum alliorum generibus afügnantur.. Allium (ut Galenus inquit libr.$. de. Allii ex Jimplicium medicamentorum facul atibus: ) deficcat C excalfacit exce[fu quarto,quin etiam digerit,ob(fru&iones ape- me fa- 20 rit. Eupodo», Graci)Latini Allium dicunt : Aralos, Chaum;Cairin C Thum : Itali, A Iglio : Germani. Sünobfaud) : Hifpa- Nomina, ni, Ayos : Galli, Ail Gr Aux. Allium anguinum : Italis, Aglio ferpentino.. Allium urfinum : Italis, Aglio de gl Ovfi: Ger- manis , 95ár- uno Jyunbe-fnobíaudy, - d Allium,abhalante gravi odore;ab JEgyptiis unà cum Cepis,pro numine habitum, Plinio lib.19.cap. 6.authore, & Plutarcho, qui 4. in Heftodum commentario,cur coluerintoftendit: cujus novendecim fiie: in Phytopinace noftro recenfüimus:hac prima figura tres proponütur,Elaphofcorodon,Ophio- corodon & Allium domefticum,cujus genus quoddam capitibus ingentibus ex Africa adfertur:eft & ^. quoddam Amphicarpum;quod & radicum nucleis feritur,& feminibus,qua nucleos fimilitudine refe- runt.Quod vero Elaphofcorodon appellatur,dicitur Allium Caninum,Trago, Allium fylveftre,Fuchf. 39 Gef.hor. hal. Cae(alp.Caft. Allium ylveflre tenuifolium , Lob.& Dodo. fol.Ampeloprailon , Cord.in Diofc.Loni.Allium tenuifolium, Cam. Ipfius veró Matthioli Ophiofcorodon , Allium bicorne voca- o eos * Es 4o tegi 0l -—Bhpb ' CAP. CXT. Vil. e | S Corodoprafum magnitudine porrum zequaz, qua- l M porri & allii particeps. Undepromifcuas 1 : 7 Wencd effe&usallii & porri cactus tamen co&um, porri modo, in olerum vicem tranfit, idem , Gale- mà " init Bropterea.exi- baeicon- Jlimat Marcellus arte Pio , ex alli ; fiorodo- ez sta ut intuentibus legitimum fe offendat , c Marcelli trro- prabeant , quemadmodum red? prodidiz D » 6" Ga- lenus atteflatur libro oclavo fimpli ium medicamentorum, bis paucis : Scorodoprafum fic gufta p sede € porri qualitatem pofider ,ita c" vir gà PLI ngazer , Latine fimiliter , Scorodoprafum « MEM. Ma- odiis, lic, Scorodoprafo : Germanico , Qi ps cà, ail NE 72: 1 ms aie -— Aet 424. And. Matthioli Comm. Elus, SINAPI. CAP. CXLVIII. aMeum Q'Inapihortenfe, aliqui napi vocant. Eligideberadultum, valde rufum, non magnopere ficcum; fed ^ xd i2 quod frattum interné virefcat, & veluti quodam fucco madeat,caefium colore: fiquidem recens id ge. apiiisgo,, US, tempeftivum habetur. Ad cal faciendum;extenuandum,extrahendum,efficax eft. Adeliciendam xw» CI pitis pituitam manditur: contra predurostonfillarum tumores;ac veterem callofamque arterige (ca- ib s britiem, fuccus ex aqua & melle convenienter gargarizatur: fternütamentaciet ;tritum & naribusad- Obaridü motum: comitialibus quoq; auxiliatur: foeminas vul- eft &ful- SINAPI I v& ftrangulatu opprefías excitat: lethargicis ; derafo yum, capite; illinitur. Cum ficis admiftum , donec rübefcac !9 locus; & ad coxendicum cruciatus impofitum, ad lie- nes & omne genus doloris confert , cim permutandz valetudinis caufa exalto vitia excrahenda funt: alope- ciis illirum medetur; faciem pürgat : fugillata cum melle, adipe aut cerato rapit: fereeim petigines; & le- prae,€ocum aceto perunguntur: contra febrium cir- cuitusaridum bibitur,aut potui,polente modo infpar- gitur: extrahentibus em plaftris; fca biemi; extenuan- tibus utiliter admüfceri folet : tritum gravitatiaurium, & fonitui cum fico impofitum prodeft. Succusad he- ^? betudines oculorim;& genarum fcabritias magna uti- litate cum melle illinitur. - Expreffus recenti femine fuccusin fole ficcatur, aA QU AT « x X Inapi, Plinio libr.19.cap.3. autore trium est generum. Qui- rum unum gracili affureit folio : alterum rapitiam frondem v exprimit : tertium eruca folio laciniatur. Hac omia Sinapi genera obfervantur in Talia: Mud fiquidem , quod tum folio, tum etiam [emine tenui na[citur , erraticum esl. Folia babet 3 tenuiora , plura ex uno vamu[culoprodeuntia , caulem vedium, Jirmuim, afperum, fi abrum hir[utumó,, à medit ker a tor- niculis uumerofis atque birfutis.. N afcitur locis i JI can- peftribus, d inter rudera, Eaomma preflave potest femen, qua fativo finapi affignantur. — Quod vero rapi fronde conftatytas teris majus, bortenfe est , caulem mittit vegerum , (ubhir, àqueramufculi fuperiori parte crecunt, imn quibus femen fub« rufum in corniculis provenit, acerrimo apore, ac etiam olfatiu SINAPITJI. Sinapico- fider. ex Plinio, 20 40 - 5o In lib. Secundum Diofcoridis. infeftam. Seritut in bortis pafüm ab olitaribus, eju(i, in officinis ufu. Tertium deinde Cr ipfum fativum e51, femine albo, minuió, acri, Folisexit fylveffri eruca fimilibus frequenter laciniatis;ramis tenuibus, in caulis fummitate exeuntibussim quibusutrinque filiquula [petkantur, albo intus femine, non adeb, ut in aliis generibus acri : quare non adeb wt illa excal- facit C ficcat. Itaque etfi ad omnia utile babeatuv,ad qua catera genera, imbecilliu tamenest, Trirum boc,mufteó,re- centi commi[Ium, diutius ejus dulcedinem tuetur , atque eam deficere probibet, quod ebullirionem reprimat. Ead, propter quiex Tridentino agro in Germaniam mutum comportant boc Simapis genere cadis impofito dulcedinem muft confer- Sinapis vant. Seminis farina illinitur aceto fubacta,ad ferpentium C» (corpionum itus, pota autem fuccurrit fapgorum VEREHIs. vires ex. Manditur femen contra dentium dolores : datur quod, utiliter fulpiriofis & aflbmaticis : fenfus purgat : menfIrua C uri- Math, nam ciet. Mlinitur etiam bydropicis ex pueri impubis urina. Sordities corporis omnes expurgat : Q cuti nativum conci- liat nitorem, fi cum ea aqua (ubacta fricentur ea corporis partes, qua extergende (unt. Fit ex eaintinclus, quem Sinapif- mum vocant,quo velut irritamento languefcens ventriculus ad appetendum cibum excitatur.Eo enim velut igniculomo- vofius palatum titillante , vorandi conciliatur aviditas, fed bujw vis confeflim in (ublime fertur , nec aliud magis in nares. si. apis € cerebrum penetrat. Sinapis temperamentum tantummodo exprefiit Galenus libro 8. fumplicium medicamentorum, vires ex fic inquiens: Sinapi calfacit, C deficcat quarto ordine, Huic nomen Gracum xivuaa Qe Nai : Latinum quoq, Sinapi Q* Galen. Sinapis: Arabicum, Cardel aut Chardel:: ItalicumySenape: Germanicum, Cenff: Hifpanicum, Moflaz.a : Gallicum, Seneve. Sinapi alterumyGrecis, cívyasfesgor : 1talis,Senape five Senauro falvatico.. Sinapi tertium, Italis, Senapebianca five Rocchetta: Gallis, Moflarde blanche & douce. L4 42$ Sinapi vicinos vimus, oculos enim ledit, cujus feptem fpecies in Phytopinace propofuimus. I. Sinapirapifolio, luteo femine; & Sinapi alterum Plinii , C. B. Sinapi primum, Matth.Lacu. Caefalp. Sinapi; Matth. in icon.Gef. hort. Caft. Sinapi fecunda fpecies, Dod. gal. Sinapi fativum prius, Dod. fol. Sinapi hortenfe luteum, Lonic. Sinapi hortenfe,Cord. in Diofc, Lugdun. Sinapi fativum Erucz aut ra- pi folioLob. I1. Sinapiapiifolio , & Sinapigracile Plinio, C.B. Sinapi, Brunf. Sinapi luteum fativum alterum;Trago.Sinapi alterum, Matth. Lacu.Cafalp.Sina pi primum;Caft.Sinapi hortenfe,Fuchf.Dod. gal. Sinapi fativum,Lugd. Sinapi fativum alterum,Dod.fol. Sinapifylv. luteum, Lonic. Sinapi agrefte apiiaut potius laverisfolio, Lob. Hoc femine eft vel fubruffo, velalbo. III. Sinapi Eruca folio, C. B. Erucafive Rucula marina minor, & Sinapi novum, Trag. Sinapi tertium, Matth.Caft, Ca-f. Sinapi fyl- veftre,Dod.fol.Lugdun. Sinapi fylveftre minus,Burfze paftoris folio,Lob. Eruca,Dod.gal.Eruca fativa, Fuch, Eruca fylv.Gef.hort. Eruca aquatica, Lonic. Luteo & albo flore eft, Elegans eft etiam Sinapi par- vum filiqua afpera;cujus defcriptionem in Phytopinace dedimus. Kad slator, " NASTURTIUM. CAP. CXLIX. Afturtium optimum conftat effe B3bylonicum. Omnium femen eft acre : excalfacit , ftomacho ad- Nverfatur,alvum turbat,tineas excutitlienem imminuit, partus exanimat , menfes c& , venerem fti- *IL NASTURTIUM CRI-. "- fpum latifolium. * L NASTURTIUM. - sia £g P 3078 P J S "2 mulat, Sinapif- mus, Nomina, Nafturtii con(ider, Plinius notatur. Nafturtii 'ovires ex Matth, Nafturtii vires ex Galen. Nomina. s gs » 426 And. Matthioli Comm. mula, finapis & eruc& fimile intelligitur : lepras & impetigines abftergit. Illitumeum melle lienem extenuat/favos expurgat: pulmonum vitia extrahit, forbitionibusinco&um : ferpentium venenis po- tum refiftit,atq; eas fufficu fugat : capillorum defluvia cohibet: carbunculos ad fu ppurationem perducit & rumpit: coxendicibuscum polenta commode ex acetoillinitur: tumores, colle&ionesiue difcutit : emittit furunculosillitum cum muria, Herbz ad omnia eadem effe&us,licet minor. *IIL NASTUR. CRISPUM N[APeme boris familiaris c frequens berba eft, tenuis, Anguftifolium. * : foliis parvislaciniatis: cauletemui, fe[quipedali : flere albo: femine in rubeum nigricante, folliculisvotundisacpref- Jis contento, tbla[pi modo, acri (apore. Seritur paftim m bor- 19. tis C ufurpatur ad ciborum condimenta Qr intin&lus, €? ve- nit quoque aliis cum berbis in acetaviis.. Plinius autbor est li Lro 20. cap.13. album € nigrum reperiri. Verüm cum Na- flurtium V enerem inbibere fcribit , vel codicem eoin loco de- pravatum , vel Plinium ipfum Naflurtii naturam non vete soviffe, c ideo in boc deceptum e[fe crediderim , quid éxpe- vimento,C Diofcoridi repugnet. Excalfacit attenuatmun- dat aperit,urit,extrabit,refolvit,cr incidit. Animum exacti. ere vefcentibus traditur unde animi torpore affedlos adna- ——. flurtium devorandum adbortatur adagium. Succu demium 20 dolorem mulcet.fi calidus in auve dolentis lateris fuerit inflil- latus. Semen denariorum decem pondo ex aqua potum bilem fubducit , capitis vitia purgat ,vifum4, clarificat. Naflurtii femen (ut libr.7. de fimplicium medicamentorum facultate memorie prodiditGalenu) adurentis facultatis particeps efl, ficut finapi. Proinde coxendicis,e* capitis dolores atque adeb quodcuna, aliud vubrificationem poflulat, eo perinde atq, fi- napiexsalfaciunt. Mifcetur quog,remediis, que exhibentur afibmaticis anquam fcilicet id, quod eraffos fuccos valenter incidere valeat: velut C finapi.Nam omnia ei fimile est. Por- 3o và & berba arefadta [fimilem femini vim pofüidet. Humida verà adbuc , & viridi propter aquee bumiditatis admiflio- nem mult femine inferior e$t : adeoq, fic mordacitas ejus mo- derata csl, ut cum paueea uti liceat , ceuobfonio. Katjdtuwer Grécis: Naflurtium Latinis vocatur : Mauritanis, Norf al- chef feu Narf: 1talis,Nafturtio & Agretto : Germanis. tef» fan une G'artenfref: Hifpanis N aflurcyo C Malpica: Gal- lis, Cre[fon de jardin C Nafitort. *IV. NASTURTIUM LA- tifóli x: Nafturtium à narium tormento Plinio libr. 19.49 itolium. cap.8. quod dividimus in hortenfe, je aqua- ticum & montanum: hic de hortenfi 9u88 triplex, latifolium,comn & minus, I. Nafturtium hor- tenfe commune, feu Naftlurtium album Plinii C.B. — Nafturtium,Brunf. Matth. Anguill. Cord.in Diofc. Lon. Lac.Dod.gal.Lob.obf. Caf.Caft. Taber.Cam. y cn & ferrata: qua verà in caule obfervantur, dum clos evche vule net e DL Duca Ud " : iArchiatro, primó ac- cepimus. TC egadart. | In lib. otras Diofcoridis. : 427 eadeni, THLASPI. CAP. CL, ; | Hlafpi herbula eft anguftis foliis, digitali longitudine, in terram verfis,fubpinguibus,in cacumine divifis,binum dodrant& cauliculo,tenuinon fine adnafcentibus ramis:fru&u circa ipfum totum;ab extremo in latius fe pandente: femine nafturtiijinclufo vafis lenticule cffigie,nifi quod infringitur,un- Il THLASPI. I *IL THLASPI VVLGATVM. ferrato folio. ** A. A G AS M LO — QOO NA f SOS RO QUÀ QUA EAR MPO QU QU QNO — UNO QUO RU JA (NES UA E: c à) 50 6o 428 And. Matthioli Comm. & Meum de nomenaccepit, flos albicat, Nafciturinfemitis, a & fepibus, foffisd;. Semen afperiguftus excalfaz tx[io» ciens: bilem utrinq; extrahit, potumacetabuli menfura: prodeft ifchiadicis infufum: fanguinem potu i peres educit,internas fup purationes rumpit: menfesciet,fed partusenecat, Alterum thlafpi tradit Cratevas, pei *quod aliqui Perficon finapi vocant,latis foliis,radicibus magnis: utile ifchiadicorum infufioni, $ tíibs, Dra, RS Tblafpi , cuju hic imaginem babemus , caule jam edito, foliis mon fit in cacumine divifis , ctm tamen ceteras Terri babeat notas, quas (uo Tblafps infcripfit Diofcoridesynibil impedit, quin credam id effe legitimum , & prefertim cám "d in íepi- jam obfervaverim, antea quàm caulefcat y ipfo ineunte Vere , boc Tblaffi folia fundere , humi accubantia , qua utrinque bus,& fe- Circa cacumen divifa funt, fed hec adeà fugacia funt, ut paulo posl conflacce[cant, &» pereant. Qua autem in caule ha- toe 5s Lentur, funt quidem, at Diofcorides inquit, angufla, fubpinguia,C» digitali longitudine : caule deinde est tenui, duorum coatder, dodrantum longitudine , uon fine adnatis vamulisiim quibus fruclus circa ipfos totos fpechautur , nempe folliculi comprefti, 1g lenti , aut difco fimiles, in quibus femen concluditur, nafturtio fimile, acuto fapore. Nafcitur in femitis, fepibus Cr fofi, Ccjafis quin etiaminter rudera, Cr in vetuflis adificiorum muris & tectis, Mdeoó, manifefto ballucinatur novus quidam flirpium eror cenfor qui boc Thlafpi Crateva , non Dio[coridis effe contendit. Error patet quod Diofcorides Crateve Thlafpim feribat * V. THLASPI SAXATILE VI. THLASPIZTM: minorifolio. '* ", foliis effe latis, c radicibus magnis quibus ui non videt carere boc: eR, que nobis nota fit , quad, Crateva Tblafpim referre poffit, eam phanum appinximus, & Vulgarem Raphanum óé Ruflicanum aj get pue Thlaipi ?54gnas, C" ad lchtadicos berba utilis ei. Ceterum planta quam T. Erud us qu ipee alterum, Thlafpis baud abfinile videatur, foliis exit altero majoribus , lati pii rambitum fe caule fir fad: filiquis latioribus in cacumine divifis prefis enft. J non long? à Goritia, aliitá,, s [tantibus locis, fe n eite inde ac N afturti femen. Alterius femen minus nei juarti femen cüm cetera minus pr[Lat , am alterius Tertium id quod alia genera prefiat, fe V i adfcribun- accerrimo babeatur fapore . pariter calfacit, C ficcat , & ea omnia praj'ave prey S ipfum facultas PMafpi pes Meminit Thlajpi Galenus lib. 6. fimplicium medicamentorum , fic inquiens: infafum Sanguimlentiá dde tem acrem, adeb ut internos abfce[fus potum difrumpat.. Menfes ciet, ef id pubes o eyacuatorium, acetabuli - 'eVÀchansyifcbiadibw prodeft. Eft enim alioqui tum fuperni, tum inferne bilioforum menjur^ In lib. Secundum Diofcoridis. 420 " men[ura potum. Et libro primo de antidotis : Utuntur Tblafpé VIII. BURSA PASTORIS. (inquit ) quod ? Creta affertur, quoda, ubique nafcitur , colore eve: " ; jnter luteum , C flavum medium figura votundum , exiguum adebut multoties grano milii cedat. Melius el autem 2 Cappa- docia comportatum tbla]pi imponamus. Hoc ad ni, igredintm inea clinat: figuram uon exact vorundam babet, cantedidtum ma- quitudine permultum [uperat , atque ab uno latere parvam quandam, veluti compreftonem pre fe fert, unde & nomen ob- "tinuit. Provenit autem ut boc ita c illud im Cappadocia quàm plurimim. eoque non abfolute quod inde adfportatur , opti- anum cenfendum est , fed quod peculiariter in Sauro nafcituy, nec Cretico, nec paffim na[centi fimile : bec de Tblafpi Galenus. Ex quibus [atisconflat , walicum tblafpi illi , quod Cappadocia profert , non effe viribus comparand Reliquum est, ut de WB BVRSA PASTORIS, cuju fuperius meminimus, aliquid inmedium afferamus, Caulesedit teretes , fe(quidodrantales ramis tenuibus in fummitate emergentibus , folia ejus prima verbenaca proxima [petantur »ftd que in caule funt Taf. «nula funt : radicembabet tenuem candidamáó,: flóves edit in fummis vamulis albos, & quibus pre[fa oriumur filiqua ,cordis vts fert imaginem referentes, femine intu parvo ac minuto. Na- fe rtimó, fecus vias, in antiquis edificiorum éneis Cy inter rudera, . Sed cimrveteres 7 memorie mandaverint ,catantumre- - tenfebo qua arecentioribus de ejus viribus adnotata invenio, cim planta ipfa omnibus vulgb notiffima fit. Et igitur Bar(a Burfe pa- 1 Y: ^ E - M e» oris vi- paftoris ex vefrigerantium,exiccantium,e* ad[lringentium W£- resMat. mere, Quapropter prodest attrita, Gr emplaffri ore impofita cioli. inflammationibus, C facris iguibus. Decoquitur pluviali aqua eum plantagine, C Armenio luto, bibiturá, ejus deco&um ad inteflinorum difficultatem y & ad cruentas excreationes. Herz ba fuccus vecentia vulnera glutinat , y auribw purulentis in-. buspreffa,auriginem Que viam GracisT blafbi quoq, Lai ; tiumteltorum : ita- Nomina, li Tblafi: Germanis, Btfonteamt z fanis, Paniquefo de frllang pe hafifemdwfve — alterum, Gracis Gn lami $eigov: InalisTbla]pi maggiore, Burfa paftoris, officinis eodem nomine appellatur ,quin 4o triam Sanguinaria aliquibus, nonnullis Herba cancri, C aliis Crifpula quog, vo Gefifraitinp e -— febelfraut; Galli, Bourfe à paffeur. : . i ; T. Hocloco Ruelliu legiffe videtur eanonidis,quod verterit lenticul. chrivefpondeat.Veràm vulgati Graci codices babent duznoedis boc est,di "Thlafpi à fru&us forma nomen P en qui velut infradtus & contufüs eft , cujus genera vigintino- vem in Phytopinace recenfuimus. I. Thlafpi folio acuto,C. afpi primum, Matth.Lugd. Thlafpi i ig folio,Lob il I rum,Doc . T hlafpi vulgatum ferrato folio: hoc : pi latifolium, Fuch.Thlafpi mi- exfüurgunt liaad radi- ramorum exrotunditate ob] pto diftin&i;femen mi. : nicinnoftro mo &in Helvetioru Rha d »: Saxatile, Camerario in ed Matthio 6o tum, Matth.Lugd.Ara .E ticum,Gef.hor. Tab.C. folia inferiora Iberidi f teonondum vidimus. rotundus, villofus feu h cufpide orbict "Thlafpi 430 And. Matthioli Comm. *ViL. THLASPI VILLOSUM, * Thlafpipilofinomine: verbm eumhtrfütie canefcat, villofum appellare lubet. Hujus femine olim inlEalia 7 pro veri Thlafpeos feming ufus fuit,fic ditante No. L2 bilifs. Jacobo Antonio Cortufo,Patr. Patavinojhor- tique Medici ibidem nunc preefe&o. VIII. Burfa Pa- . ftoris major, folio finuato,C.B. Burfa paftoris major, Brunf. Trag. Gef.hort. (cui & Thlafpi fatuum) Ta- ber. Burfa paftoris, Matth. Cord.in Diofc. Lac. 1.05. Caf. Thal.Caft.Lugd.Paftoria Burfa;Fuch.Dod.gal, & folio. Sunc & Burfe aliquot fpecies, utin Pbyto- pinace monuimus, Ld Nemina. CD CB 9) 5 6 LL Y / agas Apo, — ARABIS, SIVE ^ DRABA. CAP. CLI e y ad cubiti altitudinem affurgit;tenu- es fpargens ramos, & ex utroque latere folia;ceu lepidiifed molliora;& candidiora.In cacumine verà fambuciumbellam gerit , candidos floreshabentem; Herba haccum ptifana coquitur in Cappadocia ma- xime,Semen aridum pro pipere obfoniis admifcerur. D Raba caput multis [ane argumentis confpicuum est, e[fe Diofcoridi adulserinum.N am fi primum planta nomen- elationem expendamus, ill«m quidem facile coujiciemus , (ut Marcellus ret? animadvertit) nec Gracam effe, nec Latinam gua ahbellationem, Deinde citm nec apud Galenum, Oribafium, Patilum. Aétiun,aliosá, Gracos autbores quicquam de Arabi, -— Draláe fcriptum veperiatur, hinc facilé conjici potes, Dra- : 3 zs -— co toe bain Diofcoridi effe adulterinam., Ad bac iltud quog, vem fic fe — € — R^ Co babere, maxim? arguit, C» ab aliquo Diofcoridi additam effe Drabam.quod bis inGraco exemplari manufcripto in fecundo boc libro babeatur tum ut bác flatim poft Thlaffi.tum eriam pest Glaflum, ad libri calcem imrufa : fed iflic Arabis appellatur, c» aliás ifle deip[a traditur, etiam üdem verbu,ut nec de nomine, nec dee fatis conftet, maxim chm apud mullum alium feriptorem , ne, Draba, neq, Arabis mentio fiat. Ca- terim quocung, modo res fe babeat , mihi dubitandum baud quaquam faerit , quin planta, cujus bic imaginem expref- Jimus,legitima. genuinad, fit. Draba bocinloco addita. Drabam Serapio Naflurtii generibu adjecit & eain Nati Drabz Confide . JA Draba Serapion. t .LARABIS SIVE DRABA-. — *IL DRABA LUTEA.*- 20 2 30 ^ . Lad .* 47^ In lib. Secundum Diofcoridis. 431 wrientale nominat , qued infignis ejus acrimonia indicium est : C quoniam in noftrate leviu[cula fentitur acrimonia, id- circo anbac, que in Italia nafcitur, Serapionis faltem fit Draba,ego profecto affirmare non aufim : nifrforté id Draba ae" cidat proregiomum diverfitate , quemadmodum Aro evenire inferius dicerur ex Galen itate, , Herba qua gatis c» dips Graci : Arabisitem, & Draba Latine pariter &r. Italic appellatur: Barbarich, Naflur- Nomina; tium Orientale: Gallice Drave. "EL Draba prima umbellata C.B. Arabis five Draba. Matth. Lob. (cui & Nafturtium Babylonis : igbhnbi, Lacu. Lon. Arabis verior, Cam. Draba Diofc. Caf. Caft. Draba vulgaris prima, 1o Cluf. Li] $6. Pan. 1I. Draba lutea longifsimis filiquis C.B. Ex radice lon ga;dura;albida;acri,caules bicubitales & altiores;graciles,rotundi,ftriati exurgunt; qui fupra mediuin in pluresramulos, leviter villofos bra« chiantur,quorum fummitatibus flofculi fine ordine,nec in umbella , copiofi, lutei ex quatuor foliolis compofiti infident;quibus fucc tfiliqua oblonge;ftri&tiffimz,;femen tenue;flavefcens & acre con-- tinentes.Folia vero oblonga;brevibus pediculis donata;acuminata, per oras crenata , rarius laciniara,&c levifsime villofafunt. Hanc T: bing ll gi ad Necarim, quamvis & Heidelbergz reperiatur, Ga Burnijin Rhatia fponte proveniat : Cl. Camerarius primusin fto Matthiolo , Arabis quorundam no» r : minepinxibà 5 s. Sd T CS CAP. CLI. . à Drap. E E Ryfimon » Latini Irionem vocant, juxta urbes, rudera, hortosque nafcitur: foliis eruca fylveftris: Epróvo cauliculis inlori modum lentis, & obfequiofis: floribusluteis: filiquisin cacumine gracilibus, ut puse feno greco corniculatis: femine nafturtii, exiguo, urentis guftus.Contra thoracis uxiones efficax eft, M tuf. & fi purulenta extulliuntur: regio morbo, & coxendicibus prodeft: contra venena iri delin&tu cum Meumix- melle datur.Illinitur ex aqua aut melle utiliter? éccis carcinomatis,parotidibus;c duritiismammarüm, 7^974- & teftium inflammationibus. Intotum extenuat, & excálfacit. Mitius multo ad cl fteres fic fiaqua E ep madefcat, átque torreatur, vel linteo illigarum, 4 pinfita farina oblitum peraffetur, " : eee -: 3 " | i : »; gag - EURTO ^ "IL IRIÓ ALTERA. «nde Jones 1e &erum, *coxendi« yos, de tcítiü & mo»mmaea Tum in. flammas tiones, c Meum gara. f firivafub atta, E: 8 Mis eruce emulis , tanquam ab illo admi enm amo dilferuit ab eo répofitum efl. Eaá, propte i: Ideoá, Pliviw utrisa, in Evyfimi ae i acribit fe(amos, fimilefacir.Er. " Eryfimum e(fe prodidit.3oc idem, Ruellii $ 71:41 Ruellius , quod dixerit Plinius Eryfimum , c Sefamum vrubentibus] Hermo- sial vefci , illud frugis genus autumat Ervfimum effe 0 Tri lailapíus, aL iejel, frugis g zyfimum effe » quod vulgó Trid. pe And. Matthioli Comm. lib. 6. femplicium medicamemorum Eryfimum plantis comparavit, que acrimonia predite funt uti Na[lurtium Qv Siz sapi. Btübr.1.de alimentorum facultatibus ipfum inter fruges vetulit , quein cibum veniunt , unà cum fefamo ,fic in quiens : Ut porro milio panicum ad[imileeft quodammodo »fed ad omnia deteriw, ita Cv Se(amo Eryfimum corporu fube dfattia now nibil affine: fed manfum infuaviusest c tenuiori; alimenti, adeb quod in omnibus illo detevius exiflit, Cate. provenire foliis, item ipfis virentibus nullum ani. entina rura appellant Vormentone , Forojulienfes tis deceptus deprehenditur , quód nullis notis refbon- quidem , quod vulg? appellatur Formentone y caule fed ab omnibus avidiffimà depa[citur,nec ulla ex parte Sefamum amu- vero, quod pullo fit colore, nominant Saracino. V. eritm bac inve Ruelli deat buic Eryfimo, quod Tbeophra[lo ,€. Plinio defcribitur :quando, tantum rubet,;non foliis, à nulloó, pecudervefpuitur, latur. Porrà [ciendum et Diofcoridis Eryfimum non effe (ylveffrem erucam illam,quam nos nobilem appellamus, ut credit: 1 Idonis Hermolaus, itemá, Ruelius ipfum fectttus , fed flirpem abea diver[am. Yx10Nis itaq, dio videntur genera , foliorum ete magnitudine d'fferentiasut ex iconibus videre est.1llud autem magis Diofcoridi genuinum effe cenfeaycujusfolia minarayc* cornicula paslo vegettora [ectamtur. 1n 10 AL T Ex.,foliamittit bortenfis Eruca, caules lentes flexilesá,, ramis in fum - mitatetenuibus,rorundis, acutis temuibusá, corniculis &ndio, flipatis fuv fum [peclantibus, ia quibus femen di, m nutum; flavo colore.Provenit utalter juxta urbes ,rtdera, bortosá,, Ydempraftat ejus femen, quod alteri quoq, ad[cribi- inr , peculiariter autem fefquidiachma pondere , ex oyo fovbilidevoratum tribus continuis diebus, feminis profluvium co- bibet, C ex vinovenum calculos pellit. Verüm nonob.id negaverim , aliud quoq, Iionis ffe genus , cim omnibus Yrionis Nomina, fe/& noti fit predium: etfi fcio non defuturos canes, qui me allatrabtnt. 1d Gracis £ebzwno dicitur, quod rn fimili ter Ery[imum & Iri : Italis Erifimo C Iione: Germani yeberíd) / vno Qibiloer Cen: Hifpamu Riuchaon : Galiz, Velar, ott dela tortelle.Irioalter vulgari , Italis Irio, overo Erifimo commune, Trionisnomine , Matthiclum Rapiftrum proponere, fünt qui ftatuant, verüm ex verbis ,queex fe- tunda commentariorum editione adjecimus, colligere eft eum intellexiffe cam,quam vocamus I. Ery- fimum fivelrio vulgatum: Hicrobotane feemina Brunf. Verbenafeemina, Trag. dera s i ur - : Fuch. Lug. Sinapi alterum genus fylveflre , Fu. *]IL- ERYSIMO, SIMILIS TR, ls uM CHirütack 0^ al. Gef. hor. Tab. Irio Diofcoridis, Cord.in Diofc, : g rio altera, Matth. Lugdun. Cam. Irio alter Y is, Matth.in icon. Eryfimumalterum Matthioli , Lobel. C.B. 22 - qui in fili minutum co ta, communiter fine pedi . fubalbicantia, peram ata,quz vero 1n cauie; 11 r ppc e Provenit loeis fax ris, ut hic Bafileze ad tufo Eryfimum: luftriff. Ducis muralis, t 39 plures floresalbi , x ldentes, 40 ww ES Sn v n * pro- 6e in Indianafci;brevi arboretraditur: qua ] inter initia pr cd 2 DI anodlong eft: habet intusaliquid tenui milio fimile quod pite con- evadit. Id autem tuis *- cra venenatàp smaturefc Nigrum Inlib. Secundum Diofcoridis. 433 ponderis, quod vocantbrafma. Visomnium excalfacit , urinam ciet, concoquit, extrahit, difcutit, ab- ftergit caliginem, quz oculis obfervatur. Piper febrium hoxroribus circuitu repetentibus, fivc potu, fi- ve iflira fubvenit: ferpentium morfibusauxiliatur: partus éxtrahit: conceptum adimere creditur, fta- tim à concubitu fappofitum :tuffijomnibusd; pe&oris vitiis,five eclegmate, five potu fuccurriz: anginze eo & melle convenienter perunguntur: potum cum recentibus lauri foliis , tormina difcutit: cum uva patla manducatum pituitam à capite elicit: valetudinem tuetur,dolores finit, appetentiam movet,con- . co&ionem adjuvat, ad incin&tusefculentorum additum : firumascum pice difcutit, vitiligines ex nitro emaculat. Fictili novo , T ut ajunt , motum torretur. Non eft hujus arboris radix gingiber, ut aliquiexi- ftimavere , ficuti paulo poftoftendemus. Namque piperis radix cófto fimilis eft, ora guftantium accen- £9 dir, falivamciet. Haec lienem reprimit, cum aceto illita, aut pota: caput etiam purgat, manducata cum ine pedicularis herbze, quam ftaphidem agriam vocant. L PIPER. . *IL MACROPIPER.* 20 7H, at, ali fimplicibu amiver[am repleverunt Europam, fed y flirpium biflorias , à quibw oriuntur, po[leritatis memorie prodide- » Diofcorides & Plinius, aut ob regionum diftans qua de pipere fcriptis tradiderunt ) aut ob aliam lufirarnnt regiones , ubi piperis utriug, planta it mera Virt- duogeae pp H - E É ifrimilibus, folio tamen malum Affyrium emulantibus, fed. qujin ali- yzueos j m ALTI, quin C racematim proferri uvavum labrufce modo , fed minerem confertius tan ) Viren. ^ ad fole bon ^ stir; ór imam m itatem con[equatur deinde menfe OBobri er maturitatem à d^ fid fervenri Sas pelmeis expanfum torreri , quou[q, myre[cat , c» rugo[um at quod rridui fpatio plerung, fi : radice avi, Dfilla, Huic nigri piperis plante perfimilisomni j ignit.Pi tarin ab A PAP t : nino esl , que piper album Pipt pynue f iem maritimis, que à Comorin àd Cancanor ufa, Modes. Mas 'Malache m; Peut arbe dyam funt : wide pev mare Erythroneum ad nos comportatur.Longum autemut idem teflant ur alio fe- 15s Elle velut nucamentum quoddam , exilibus granulis (quamatim compactum, quod. velut julus in pontica d uu Oe nHc6, * M "T wur nuce, cui pulcbrà adflipulatur, vermiculofa facie dependet : piperato guftu : nunquam tamen inalbum; Velnigrum piper eoalefcit. Galemb indipenam fidem, & Diofcoridem fecutus, eandem plantam tam rotundum, quam longum piper edere Piperis (redidit.Sed delufi funt , fiquidem alia vald? div&Y(a planta Piper longum mittit, quod in Begala nafcitur. Piperisfrutiz mos in cem yidiaus nos Neapoli, qui Lufitanerum defcriptienimaxime refpondere vifusest , quod viticulofo caule e[fet , clema» tala, tidis acuta modo. Sed & aliam arbufculam vide Véfietiis, que. IIL PIPER E THIOPICUM. prorfus illius planta faciem exprimit quam vulgus Ribem ab- pellat , cujus bacca, que quog,racematim colerent , itabellà piper imitantur y ut fi acrioves fefe declaraffent , egoquidem à pipere genuino uibil diflare pntaffem.V iret bac in orto clarif- Jimi medici Maphei àMapbeo,in quo plurima fimplicianatatu Vo dignavifuntur. Quofit ,ut mirum non fit, fi inpiperis hifloria. variant auctores. Quandoquidem citm varie in Italia piperife- va habeantur avbu[cule, facil? credendum eft, varietatis longe majoris eas in Indiareperiri. Ceterimpiperisplanta, cujus bic imaginem appinximus ,uu/quam viva , aut ficca à me yi[u eff, fed ita Prage Bobemorum eam mihi delineabat Lufitanm qui- dam miles , qui Indicas perluftraverat orae.Verüm integros ni- gri piperis racemosVerona ad me mifit Francifcus CalZeolari- us Pbarmacopeus baud indoctus, | Porro C aliud piperis genus - habetur,quod / T u10 ?1cuM; ffvepiper nigrotum vocat Sc- 20. Pace vapio. Hocin filtquis nigri vacematim provenit, piforum, aut cimenao phafeoloruim modo granis pipere nigro paul minoribus, C» per- tinaciter filiqus inbarentibussutuntur boc Aethiopes ad denti- uin dolores. Nafcitur in Aethiopia ,unde uomen invenit apud Arabes. Affertur ex Alexandria Aezypticum aliis avomatis, Ex- calfacit, C exficcat vehemeter,attenuat,incidit,provocat,ape- vit digerit,refolvit.Non defunt, qui bujus bifloriam ignorantes quam defcribit Serapio cap. 337. de grano Zelin,illud perperam bee Carpe[tum e[fe putent : quorum opinionem baud, probandam explofa, conviciuus in noffrarum epiflolarum volumine , ad Joannem 30 Piperis He[fum , medicum Norinbergenfem fcribentes. Addunt quoq, coraicu- pipera generibus corniculatum illud piper, quod vulgo Iu p 1- ro - AW) AT c v at appellant,aut ut alii voluntSiliquaffrum,quod acerrimi TUN E fit guflu.. Ea plantaitaq, provenit folis bortenfís falani majo- Pe : , (0 ribus longioribusG caule cubitali, ac etiam longiore viridisra- anis compluribus br achiato,geniculato, : florib. candicantibus, G * v. PIPERIS INDICI VARIETAS. |M. AS " "ET. P o] T Inlib. Secundum Diofcoridi. — * — 45 2 quibm vagihe oriuntur corniculorum [peciem referentes, berbaceo primüm colore,c» deinde coralliorum modo rubefceri- 16,ac pellucido: guftu acerrimo,ade ur piper omne fua fuperet acreditie. In bis femen concluditur minutum;colore fubal- bicante, ejufdem prótinus.gu[tu.. Seritur in bortis C fictilibus. Hujus plura babentur genera : Nam aliud pumiliustota plantaprovenit,C* corniculis longé minoribus;aliud vero vottindis fere filiquis. Sed omnibus eadem est acredinis vebemen- tia. Excalfaciunt C7 ficcant omnia exceffu quarto. Ydeoó, valenter urunt C exculcerant corpus. Recentia corncula tufa € illita lfchiadicos juvant.fiquidem locum exurunt- Non defünt dodifimi viri, qui boc piperis genus Cardamomum fa- : ciant,manifelo tamen errore. Piperis meminit Gal. lib.8. fimp. med. fic inquiens : Piperiradix vires cefto fimiles porifi- Piperis mum obtinet, Porrb fructus ejus nuper quidem admodum germinanti , longum-piper est : quare etiam maturo buimidius vci um eit : humiditati ejus indicium est quód facile repofitum perforetur, ac mon protinus mordicet, fed post paulà incipiat,ve- Davi TO pup p[nfculum duret. Por fru&ius qui velut ompbax eilpiper alóum est,nigroquidem acriu.. Naim illud jam quafi fu- peraffatum est,c fuperexiccatum.. Verüm utrung, valenter tum excalfacitstum deficcat. lVategra grana quinq, nuinero quotidie devorata, iis auxiliantur, qui ventriculi dolore, tubrex flatu tum cruditatibus exoftolaborant.| Caterm'quó- uiam Diofcorides inter fimplicia de CA R r 0 b H Y LL 1 s, quamibi piper in mentem redegitymhil pofleritatis memorie. Cayo: mandayityckm ea ex eifdem afferahitur regionibus, fintá, in pracipuo medicorum ufu , adeb pv eftantifrimuin, odoratifi- pr mumémedicamentum filentio non difiimulandum duxi. Provenit igitur Caryoph)llorum arbor in orientali plaga,qui- biot. Unfdam Indici pelagi Infulis, non long? à Badan. Hujus caudex buxo [imillimus est, eademá, materies. Folia vero cinna- mi vulgaris inflar bubet , fed rotundiora: fructu est parvo; ex atro rufe[cente, in clavi modum capitato, exertis in adver- fim quatuor denticulis , fefe ffellatim decuffantibus, prominulo apice , quadrati alveoli finu medio umbilicatim prode- o Ite. Arbor qua Caryopbyllos profert, lauri faciem refert, falis tamen anguftioribus , (alicis, aut perfice mali fimilibus, P fenfim per ambitum finuatis multis praedita rarhis ,flovibus nümerofis inprimis candidu , deinde virefcéntibus ypo[ftremo verbvuffefcentibus , u(4, adeb odov atis , ut veliquos floresodoris fuavitate [uperent : & quibus Caryophylli proventunt, qui nil aliud funr,quam vudimentum fructus, Floesenim qui quatérnis foliolis con[lant buic fructus vudimento in[idet ;fibris muerofis refertus, perikde fere ae Myrti flores. Proveniunt Caryophylli in extremis vamulis, M yrti modo. Adbac pediculi quibus Caryophylli nituntur ii fant, qui officinis vulgari idiomate appellantur Fuffi. N afcitur autem arbor ipfa fponte ex decidentibus Caryophyllis. Adole[cit intra octennium; perduratá, in cente[fimum annum ufq. Na[citur magno praventui tantumihn Moluccisinfulu, Nan quamvis in Zeilan C» nonnullis aliis Indie locis proveniat arbor, nu(quain tamén'fru- Gum edit, praterquam in Moluccis. Cultores arundinibus flagellant arborem;con[Ivato prisis circumquaq, tegetibus palo — mele folo. Caryophyllimeninit Plinius lib.12.cap.7. bis verbis: Eftetiamnum in India piperis grani imile, quod vocant | CaryG- o C7 vbhyllon, G grandius frag:liuá,. Tradunt in Indico luco id gigni, Advebitur odoris gratia, Horum nufquam inve- phyllud 3 nio mentionem fecilfe Galenum : tashetfi Serapio ex Galeni autoritate plura de Caryopbyllis tradiderit fuo de fimplici , medicamentorüth volumine. Quamobrem crediderim aut Galeni librum im quo de Caryopbyllu differuit;periiffe,aut Pau- li potins, quam Galeni teflimonio de bis feripfiffe Serapionem. N am de Caryopbyllieprius Paulis (det, quibus poflea Se rapio, verbis trattavit, lib. 7. ubi bec babet: Caryo yon, quafi dicáz nucifoliutm, non eat babet [ubffantiam , qua no- mihe pratenditur, fed ex Yndia veluti florés cujafidà arboris feftucucei, c» nigri furit, lonyitudine ferà digitali, odorati, acrés)fubamari;calidi,Cr ficci in tertio propemodum ordine : qui multiplicis ufui [une tum ad obfoniayfum ad alia multa medicamenta. Caryopblli ut fcribit Serapio, jecinori, flomacho,Ór cordi auxiliantur : Cncodionem adjuvant, C alvi. cas, fluxiones cobibeht. | Quinetiam eorum pulvis quatuor drachmnardm pondere cim late fuinptus, venciéti vires Alanget. phyllods vires ex VL CARYOPHYLLI ARÓMATICIL Pailó, 3 o3 a AA »: si ES " 1A e RD p "SJ P ORT T «S 28 t N I—- NS [EA S EA 3» : T1 ke £^ 436 * ' JAnd.Matthioli Comm. Caryo- EXAcuunt praterea , Avicenna auclore, oc ulerum vifm , &y eorum nuleculas, avg emazó, exterunt.. Ato, badlenus debis phyliorà foria C viribus Caryopbylli feminis Aromatici, C.a RTOPHYLLORV M planteramuj[culum, Caryophyllis antium, voii Mst cujus bic imaginem damus , mifit ad me Francifcus Calz.olavius V eronenfis. Excalfaciunt , ficcant Coryopbylli, Cr exige. digerünt,inciduntá, In cibis devorati;ventriculi, jecinoris, cordis, cr capitis affectibus auxiliantur, 1n pulverem baufti ex vino, aut malorum cydoniorum fucco, vomitiones cobibent, celiacos juvant, naufeam vemovent , c» cibi Aappetentiaun v&vocant ,voborantá, cum ventriculum ,tum etiam caput. Afferunt c jecinori prafidium : namque ubi vefrigeratum fuerit belle excalfaciunt. Mdeáque bydropicis, ci prafertim ana[arca affedlis, utiliter propinanttr. Olfadturevocant ani ac ao: Caryophylli nomen incidimus, bic non províus intadosvelinguemusflores illosyqui ab odore fimiliter C.4 n ro P 8 LL 15 P eet Garofalt vulg vocantur. Hiquidemuon fuerunt , quod ego fciam , à veteribus cogniti, etfi nobis bodie fint adeb cele- menüo. jré5, vulgares equ? ac jucundi, ut nullus jaim fit'bortus;nullaedium fer? feneffre, qua bifce floribus nom oraentur. Serutn- VII. CARYOPHYLLI à VIIL CARYOPHYLLI |. se domeftici — « Pci fylveftres, corü flo- jp; long? agopog odo,br : : rumde- .. P s dit ü iculatos. leves, cub. . ná $- Urundos, geniculatos, leves, cuum fctiptio, ae Ree : alyx fjedtatur faperioreparteferr. omen. Varia funt borum flo is rd mangonto par ati, feminibus d vum ferie perinde atofe,cui cm. ME ER d anti " | pbylliyl vi cj syidis ata, faci, á | epi radere. Nafruntm : dep AME idi flore p. : faga ; ;e [aper Jecbinculti ; mempe ad animi deliquia,C* Vetosi.. ex £4 eim In lib. Secundum Diofcoridis. 437 Valenti tamenid facit fuccus ex univerfa planta expre[fus. Namq,ii bauffus , quatuor unciarum pondere, ubi morbus invaferit, liberat. Sylveflrium radices, trium drachinarum pondere haufia ex meraco, A vipera demor[os [anant, Fn e altilium floribus acetum, iis in eo in[olatis , quo naribus illito Tevocantur animi deliquio confleruati. Idem quog, utile e péflilenti aure arcenda , ubi eo quotidie nares , ATterie, C" mans irroventur, Sylvefires preftani quoq, ad ea omnia, ad E. que altiles praflare diximus, verim longe remiffius operantur. Quod Graci néasgi, id Piper Latini vocant ; Mauritani, Nomina. Fulfel, feu Fulful : Itali Pepe & Pevero: Germani 9ofeffer: Hifpani Pimienta : Galli o yure.Piper Aetbiopicum, five ni- grorum, Italis Pepe de Aetbiopia.ndicum Piper ff ve Siliquafirum, Italis Pepe cornuto, aut Pepe de India , Germanis AL bíani(d Dfefer : Gallis Poyure de 1nde. Quod vero Grecis sguépuxcv, Latinis pariter Car yophyllum appel atur : Mauri" tanis, Perfis, Turcis, Indis, Calafur, Carunfel feu Charunful t Barbaris Gartofilus : Italis Garofono : Germans 9i &gdin : 10 Hifpanis clavos de ? (pecia, five Clavellos : Gallis Girophles. Caryopbylli flores domeffici, nonnullis V. etonicum talis Garo- foni & Garofoli : Germanis Gyafeblutn 7 five Siágfinétum : Gallis Oeilletz. five Givos fleurs. Caryopbylli fylveftres, 114- lli Garofani & Ghrofoli falvatichi : Germanis &yonber Snáglin : Gallis Armoiries C O eilletz. fatvage. T Ex Gracis vulgatis codicibus aliqui boc in loco feriptum babent dc euew, quod fonat , ut dicunt : alii verb &e uu2, 1d eil, ut lenticula.Undeetiam ex interpretibus alii hanc , alii illam fecuti funt lectionem. Oribafius vero nec boc, nec il- cribit que fortaffe non temer? quis illecitima judicare pofiit. num : habet & Alpinus peculiare piper longu 30 bus, quibus fc&is fuccus flavus, acris, magis 3 non novimus. JI. Piper longum, Cord.in Dio S.neyo uàm piper exurens, emanaz. I, Pi per Matth.Lugd.Lonz C. & hift. Cafl. (cui aliud Orientaleex Bengala, aliud Oc- $ Cafal. Additur huic figura & una pi- 4Ethiopici cui & Amomum officinarum quarundam) Caít. Cord.hift. &quod femen comeftum mordeat, «ass» A &u- i: Zinziber Caninum Avic m Pliniolib. 19. cap.12. cujus aliquot differen- i, ratione forme & coloris: Fulitát ormze & cotor nitioniger, aliis viridis, in maturitate autem aut «roceus,aut rubicundus.Figura aliis longa;ead; vel cra e.Binasfigurae adpofitzsalteraCapfici filiquisob- do longis, quod dicitur Piper Indicum, Matth. Caft. Caf; alp rusaut minor,Cord vocavit, aliis Caryop iius in Corol.ad Dodonaeum gallice editioni Ma jores verà, quifecun commendantur, ut ii. qui apud tonicam alteram s vel minoribus foliolis » aut croceo rutilantes , aut verficolo- Oo 3 Ies; 438 And. Matthioli Comm. xes: ut candidi & crocei,candidi & rubei,candidi rubris pun&ulis afperfi.Rubentes;aut violaceo admni- xto purpurei;aut rubei acteis notis afj perfis;ficd; guttati,aut rofze fylveftris colore. Sic ex uno cauleduo florum genera,partim candidi, rubrifds maculis afperfi, partim crocei, fzpé etiam uno pediculo diverfi coloris flores videas: aliquando unus ex alio medius excrefcere videtur: ficinuna planta florestrium generum: in fumma, mangonio & arte varietas magna fit in hisfloribus. Sylveftrium quoq; magna va- rjetas exiftit, & in magnitudine, & coloris & florisfigura , & calycis varietate, plerique mei lene funtflore: quá ratio ut fupra quadraginta fpecies in Ph ytopinace noftro recenfuerimus. Verüm Caryo- phyllusaltilis, dicirur Garyophyllea, Trag. Caryophylli domeftici, Matth. Cam. Flosgaryophyllo- rum, Lonic. Flosgaryofilus, quem alii Violam Damaífcenam vocant , Cafalp. Caryophylleus flos ma- jor,Dod.fol. Caryophyllus multiplex,Lob. Taber. Betonica,Gef. hort. Betonicaaltilis,Fuch. Vetonica altilis,Dod.gal.Betonica coronaria,Lac. Cantabrica Turnero. V III. Caryophyllum fylveftrem vide- tur Galenus agnoviffe, & 5. de tuenda fanit. Sarxiphagon appellaffe: nam & fylveftris noftra calculum. frangit & educit, quod Galenus de Ceftri feu Betonica in Gallia provenienteteftatur. Forte & Theo- phraftus 6. hift. 1. & 6. per Jovis florem inter coronarios fuffrutices minutis conditum foliis, cujusflos, fineedore,tantüm in coronarum ufu;fylveftrem caryophylleum intellexit. Hoc veró loco qua propo- nitur, Caryophyllus fylveftris eft vulgaris flore fimplici, qui licet communiter fit inodorus; aliquando tamen odoruseft, flore purpurco frequenter, rariusalbo: Tonitruum dos,Brunf. Garyophyllea fylve- ftris, Trago. Caryophylli fylveftris, Matth.Caft.Lugd.Cam. Betonica fylveftris prima,Fuch. Vetonica, Dod.gal. Armerius flos primus, Dod. fol. Armeria five Caryophyllus minor fylveftris, Lobel. Lugd. Flos Caryofilus , fylveftris, Cefalp. Tunica fylveftris, Lon. Caryophyllus montanus, Tabern, Caryo- phyllcafylveftris, 'halyo, Ziyyiteg. GINGIBER. CAD. CLIVM. m Ingiber fui generis planta eft;in Troglod yticaArabia magna ex parte nafcens.Qua virente ad mulaa, perindeatquenos ruta, utuntur, & primis potibus, & eduliis admifcent. Hujus radices,cyperi mo- do;parvze funt;candicantes, & odoratae,atque piper faporeimirantur. Eligi debent,qua teredines non noverunt, A multis tamen ob id condiuntur; quód celeriter cariem fentiant : & fi&tilibusin Italiam a- fportantur. Gingiber cibo conveniens eft,& cum condimento aflumitur. Excalfactoriam vim, & exco- quentem habet: alvumleniter emollit : ftomachoutiliseft: efficax adverfusca, qua oculiscaliginem offundunt: in antidota addi folet: 1n fumma piperis viribus refpondet. *L ZINGIBER ET EJUS de tngiber (d referunt Lufitahi, qui plurimum fe vidiffefa- filiqua. tentur in 1ndia) radix eft, qua geniculatis repit internos diis, foliis arundinaceisqua bis térve in anno revivifcunt,ac Te- virefcunt, fed qua in cacumine fafligiantur, graminis amplitu- dinem uon excedere ajunt,nec quicquam in ea regione frequen- tius inveniri, Subdunt nonnilil fubeffe difcriminis tm fapore j videatur , quüd Venetiis mangoniz.atum Gingiberg » : : plus acrimoniarelinquat , quam illud , quod recentif E 1ndia filiquavum melle,eut faccharocondium affervatur, cr cum ali aromatum generib, ad nos convebitur i 2 s j C undequag, difper- ; gitur: aquam qua ab albo aut nigro. N am ficut ab aridis calamis flamma fimul celerrimi acc enditur, TUm,que € ficca funt, aut bumida., fed elaboratam,e familiarem continentia je aut pipere longo cali jo 40 6o, 3o *? riam, quód contra Teram prefentaneum [it auxilium. Deinde opinionem auget,quüd videam Avicennam Serapionis Ze- L In lib.Secundum Diófcoridis. 439 tar : eundem in modum, qua à ficcis potefl ate medicamentis edirur calidit i ,At qua prodit ab bumidioribu,ceu ligna [unt viridia.c" tardius accenditur C» durat diutius. Ex quofit,ut utriuq, medicamenti diver[us fit ufus. Siquidem ubi totum corpus celeriter excalfacere confilium eil,ea tunc exbibenda funt,qua C7 celeriter à calori nofiri contaitu incalefcant,& celeriter quocung, ferantur Verum ubi partem quamvis vefrigeratamrecalfacere [[udemus,comra agendum,nimirum que tarde cale[centia plurimo tempore perduvent, es offeruntur. Caterim licit gingiber, C piper album bacratione à nigro pipere differant : nonmagna tamen est differentia. At na[lurtium,napi,thapfia Cr agreflium columbarum ffercus majori tempore perfecte accenduntur, & plurimo tempore perdurant : batenus ety i E Gingiberis prafentat ^en "s zi uam Mauritani, C" officine z E Do.A R 1.4 M appellant,odo- * JL ZEDOARIA LONGA Maiirisntgi amariufcula , neq, adeo ut Énpic ure Hujus e &rotunda. * nu[quam, quod (ciam, meminere veteres Graci , etfi recentiores ab Arabicit edoQli,nempe Aétius & Adluarius, eam (uis medica mentorum conmpofitionibus admifceant. Zedoaria (ut cap.172. teflis esl Serapio) convehitur & Sinarum regione,ultra extremas India oras. Et funt radicesrotunda,cum facie, um magnitudi- ne Ariflolochie rotunda frmiles,colore autem,C [aporeZingiber emulantur. Excalfacit ZedoariaC ficcat ordine fecundo, fla- tus difcutit, i propria quadam facultate impinguat. Post finn- pragrave virus anime, quod allium, cepa vel vinum excitavit, abigit. Venenoforum animalium morfibus opitulatur, alvi flu- xiones fiflit , uteri ab(ce[fus ve[olvit, vomitiones reprimit C» coli eruciatus tollit : bec Serapio. Cujus quidam authoritate freti, citm Zedoariam , qua pafsum in myropoliis babetur, vadices effe longas infhiciant minime confentiunt legitimam bancSerapio- : nis effe Zedoariam, fed genuinum efe Coflum affrmant. Verum amr X ffi rotundas Zedoarie radices in[icerent , qua apud me funt à Ped Franci[coCalz.olario Veronenfi mibi dono data, Ariflolochie fa- ciem referentes , & foliditate pares , nibil mihi verendum est, quin illi fuam immutarent fententiam , fiquidem viderent vo- tundam Zedoariam eju(dem e[fe faporis, coloris odorud,, quibus longareferta est, nibil nift forma ab ea differre afferere coge- ventur. Quinetiam proculdubio faterentur (ut ego quoq, exi- flimoyimb potius non dubito) dus baberi Zedoaria genera, per- - inde ac Ari[lolochie , nempe rotundum alterum , alterum lon- | gum. Atquirevera,non parva oritur tnibifafpicio am Avicenua, € Serapionis Zedoaria eadem [int radices,cum [cribat Avicen- na pra[lantioreim Zzdoariam apud Napellum nafci, e. ipfius : effe Theriacam. 1d quod me adducit ad credendum eam effe A- vicetme Zedoariam , quam quidam Antoram (ego Antitoram ) appellant, quod bec , omnium confenfu, una cum N apello na[catur , & ejus fit Antidorum. Toram enim vulgus Napellum appellat : C Antitoram vel Antoram Avicenna Zedoa- Zedoatia Avicen- nz quz, Serapio, doariam , C eju[dem vires defcribere fub capite C nomine Zurumbeti ,ut latius in Epi[folis noffris fcripfnus ad Guliel- mum Quacelienum, Nondeunt, qui crediderint, quüd Aw N 4 5 o , dequo fcribit Paul, C Mauritanorum Zedoaria Arnabo amum Qr idem referant medicamentum. Verlm Serapionis teflimonio cap.271. Arnabo apud Grecos nihil aliud defig nar, eL nam quàm Zurumbet apud Arabes : quippe quod boc locode Zurumbet eadem feribat Serapio, qua de Arnabo ante ipfum ad- is notavit Paulus. Eft autem Arnebo,ut ex Serapionis authoritate memorie prodidit Yach, arbor procera, inoriente prove- niens «foliis longis,colore viridi, in luteum langue[rente, falicis modo,ficuti C ramorum cortex. 1 nfrugifera est,citreum oderem Jpirans. Quibus facil patet, Arnabo non modà Zedoariam non effe : fed nec in Europam ad nos advebi. Quo fit ut Cordus aberraffe deprebendatur : quippe qui Zurumbet Zedoariz genu exiflimet. Hunc fort affe fecutus Fuchfi ws medicus Corái , dodtifimus;in libro de compo idi Weeds lo. de it onem entorum, quem locupletatum nuper edidit non frne mago erroreputat Zt- hieu 5o € Zedoariam idem effe. Qui non mimus in Arnabo quoq, erra[fe cognofcitur, qubd velit Doronicum orientale id A e[fe,quod Paulo Arnabo: atqui res bac aliter (e babet, ut ex ant diclis fatis colligi : ; *üls Arnabo; atq iter fe babet, gi potest. Hallucinatur etiam bac inre e roit He fuo de medicis vocabulis Onomaflico, quód Arnabo unguentum est odoriferum. Verum ejus s am can[am fuiffe arbitror quàm qud ofcitanter Paulum legerit: nam Paulus apert fime afferit, Arnabo un- pee ied Mam oe 'AE Hon autem unguentum e[fe,ut Branfelfii fomnialfe videtur. 1d Z«yyitsg, (vyyifsees : egi Nomina, peior : PEN Mem Latine Zingiber Cr Gingiber nominatur : Arabici, Lengibel feu Zingibel: Italice, Gengevo: € ». : L: Hifpanice Genginre : GalliceGingambre. Quod verb f$elxp, fscsg od fcio po[lerioribus Graci, - ura C Ze sarta Latinis pariter C Italis appellatur : Ger. bi, Dittptm : Gallis,Cretonart, ; Zingiber & Zimpiber Plinii, Officinis Gingiber dicitur, quod alii harundinis, alii Iridis folia habere 6o referunt : alii Cypero cognatum volunt : cujus radices colore variant, funt albz, funt rubra: ille fzepius creta)hze vero rubrica exterius infettz funt;ut magis S t rubrae: illae fiepit liores magi 1 : : gis à teredinibus preferventur,cui candi mol- (0 omi a quamvis Ludovicus Romanus teftetur in d omnifariam rubra mors Ze- t cenlezu & in Calecut Gingiber Sylveftre dicitur , à quibufdam veterum Arnabo & Arabum Zurum- :eenfetur : at Garzias fcribit Arnabo Pauli arborem effe proceram , fuavem odorem fpiranrem: Ze- mus. Hac ;Br E efle plantam. Verüm ad Coftum Syriacum Diofcoridis Tdeéidám cenfe- td renal isum invenitur, communiter tamen in Officinis longa habetur: aliiunam tan- & heec quse tuberofa eft. for ftatuunt illam longam, hanc rotundam, vel tuberofam nominantes. Sic adGaüzam, —— — 8, TOTIS nigricans reperitur, & Zerumber Serapionis nis cenfetur Clufio in notis Qo ^" Y'dleoaf. 440 And. Matthioli Comm. Ydfgeaéatgr. HYDROPIPER. CAP. CLV. t Lej Ydropiper apud aquasnafcitur, quae ftagnant, aut pigro lapfure punt. Caulem edit geniculatum, Orib. t folidum,multisalis concavum: folia menthas,majora,molliora;candidioraque, t guftu piperis, T Aeiei- acri,citra tamen ullam odoris gratiam: fru&um acrem, in furculis parvis, prope folia recematim cohae- 7€?" ventrem, Folia cum femineillita; tumores veterefds duritias difcutiunt;fugillata delent: quz poftquam Bat inaruerunt tufa pro pipere inobfoniis admifcentur.Radix parva;nullius in medicina ufus. L HYDROPIPER SIVE . IL PERSICARIA Qu Perficaria. altera. : 5» ' fo E p(us,Pfeu affruat fententiam. Vau docu 2] boc acrimonia praditum none 1 rit,id omnino legitimum effe Hydr Jponderent nota, Quamobrem, ut ex quid piperis vicem explere minime duum est generum alterum minus,a Perüca. YUiqui riz vires mod? bz s ; , ; nij Matth, pt fery ; id LÀ 1 D . $3* In lib. Secundum Diofcoridis. 441 1 jori venit foliis, catle vegetiore, bumi accubante C racemis grandioribu : viribus esl longe Fortin occctm e prorfus Ws ve[ipiat.fed ajpero.c Ad[tringenti fapore praedita Mei e cereperinde ac altera baudquaqua potest.fed potius vefrigerare ac ficcave.Nafcitur bac non foliin sumet à Jn t iam, Hyde in ficco,in agrorum marginibus, C fecus itinera. Meminit Hydropiperis Gal. lib.s. fimpl med, fic € ; E gs ^ 7 piperis vi À locisin quibus nafcitur, cr à fimilitudine,quailli cum pipere inguflu efl nomen fortitum est. Caterum cà ^ * ; " e » e ees montantim,ut piper. Attamen berba ipfa etiamnum viridis vum femine cataplafnatis inmodum bee 2 pom : s tumores induratos digerit. Herba,qua GracisvAlevafatQn Latinis fimiliter H Dy dropiper vocatur : Italis, Hi Án ds à omínà . acquatico, C Perficaria : Germanis Sa Kecpfeffee unb 9ucfenfraut: Hifpanice Biervapexiguera feu Manchas : lis,Curage. Perficaria altera, Italis, Perficaria maggiore. s k 10 sad 24. ce cos a p ; Hydropiperfeu Piper aquaticum, vel Perficariaà forma foliorum. Eft autem Perficaria alia penis mitis: & quz mitiseft, alia maculofa, alia non maculofa. I. Perficaria FUSE Ae p * foem licaria mafcüla,Brunf. Hydropiper, Matth.F. uch.Dod.gal.Cord.in Diofc.Lac.Caft.Lugd.Ca: : i 1 piperi,Dod.fol. Lob.icon. Perficarise primam genus, T rago: Perficaria mas,Lon. Peificária cem : E Perficaria mordax, Thal. Perficaria, Tab. II. Perficaria mitis maculofa, C. B. Lob. icon. Per Pop "a minajBrunf.Lon. Perficaria altera, Matth. Trag. Perficaria,Fuch.Dod.gal, & fol. 5l Lug its n Perficaria maculata Thal. Cratzogonum, Lacun. Perficaria prima, Caefal. Hac quibul dam Lapa am quoddam: aliis Plumbago Plinii : aliis ejufdem l. 25.c.3. Britannica, & apud Diofcoridem Brittanni feu Bretanica;qua & Betonica;quod caput à recentioribus;tanquam fj purum eft delerum. id : 3 ME. o y PET 2 icq i A PTARMICA. |. PORE CUVE. TIUS exiguus frutex eft, furculos habens parvos;mltos, 4- & rotundos, abrotono non diflimiles ; t Od. & circa eos folia oleze, lon ga,multa: & incacumineca pitulum, uti anthemidis, parvum, rotundum, ; - A uu ] 1o, tenues. quod fuo acri odore fternutamentum excitat: unde nomen accepit. Folia cum floribus ilita fugillatio nes rapiunt. Flores fternutamenta efficaciflime movent. Nafcitur in montibus & petrofis. 20 l PTARMICA, IL. PTARMICA ALTERA. ^ EON : 40 po : press in Bobemia pafiim in borti feritur, ? montibusin quibus nafcitur illuc tranflatà, Hanc, 6o X quidam Pyretbrum vocant.Surculos babet ténues,fefquidodrantales,rotundos,C» circa tosfolia oblonga,oleaginea.co- ad, : C per ambitum ferrata. floves in cacumine Antbemidis figura minores tamen, fed dilutiore umbilico, qui fuo aeri [ t. 4 movet,tinde illi nomen.Nafcitur fua [ponte in iontibus f(axofís locis. Aperit Prarmii : at C imidit.Siccepulvis naribus inditus Jl'ermutamenta movet. Man[a radix dentium. «Folia cum jloribus illita fugillationes rapiunt.Eft quod, alia p L.A N T .4quamPtari 1s modo : cui quemad. tura noftra ex PtAYIBICA [cep a5, Quibus qu Pius tenuibus provettiat, foliis olea,cr floribus c» capitulisqua naribus immi[fa, [lernutamenta citant. mic in He "ura frequentiflima provenit: nafcitur C» in Tridentino agro. pre[ertim Ananien is [irculis oq en. Ad "OPISFOE Nis abrotono non diffimilibus : £ quibus plurimaprodeunt. foliaincana o nga : unde c» Oliz mé. "gb nominatur, Gerit in furculorum cacuminibus, e Yi quedam adeb acris ineft, ut olfadti (ftatim flernuramenta 442 And. Matthioli Comm. . : Bratmicg 11/0 pavimenta Verruntur, conficiunt , nec in alium colligunt ufum. ** Verum bec Diofcoridis Praymica non tsi. Hy, viresex fttfce meminir Galenus lib.s. fmpl, med. bisverbis : Ptarmice flovesciende 'flernutationis vim obtinent : es enim temperies Galen. ejuscalida & ficca viridis etiamnum ordine fecund, o/ficcata tertio.Ejus nomen Gracum "i ocpisinis Latinumiitem Ptarmiga Wominz. 6 seerptt sspeptaria - Ttalicum,Ptarmica. Dracunculus aquaticus ferrato folio,C.B. Pyrethrum,Brunf.quoad iconem. Tanacétuimalbum acu- tum,Trag.Taber. Pyrechrum fylveftre,Dod.gal.Cord. in Diofc. Ptatmice;Fuch.Lon.Ptatmica, Matth, Gefn.hort. Lob.icon. Caít.Lugd.Cam. Prarmicafylveftrisgermanica,Thal. Ptarmica folio Taraconis, : Lob.obf. Prarmica quibufdam pütata;Ca-f. Draco fylv.Dod.fol.Gefn.hort. cui & Tarchon aquaticum. 1I. Jaceaolez folioaltera,C.B. Ptarmica altera; Matth.Lugd. Ptarmica,Lac. Ptarmica Auflriaca, Cluf, ga Pan.Lob. Cam. Matthioluseditione fecunda hanc, & non: priorem proponit, quare verba ejus afterifcis inclufa inferere lubuit. Xsgífur, RADICULA SEU LANARIA HERBA. CAP. CLVIE S Truthium herba vulg nota: quia purgandis lanis utuntur, quieáseluunt. Hujusradix eft acris,uri- nam ciet: prodéft tufíi jecinorofis ,orthopnaeie ex mellefumpta , cochlearis inénfura: alvum folvit, Eadem cum panate & capparis radice,calculos (ran git, & cum urina extüibat: düritiem lienis abfümit: inenfés impofita trahit: partus efficaciter enecat.Cum polenta autem,& aceto illita;leprastollit : tuber- cula difcutit,cum farina hordeacea,& vino deco&ta. Mifcetur & malagmatis,& ocularibus colliriiscla- , zitatiscaufa, Sternutamenta movet: perospurgat,;trita cum melle,& naribus infufa. ze I. PSEUDOSTRUTHIUM. * II. SAPONARIA. * 25202 7, -. EO RR LAN S NNI ASVI 5 ANA 4 j| /A MSN P Sratbii. CYTrutbion feu Radéctila.adevolim vulgari notitie füit, qtbd purgahdis Lan ea uterentur, ut biofrorides pe com confider, Ae crore ai düxerir. Sed cum trailu temporis buju exoleverit ufus, cju quoq, nititia fimul alo p videtur. Quo fit ,ut arduum fit nobis nunc dijudicare , quenar planta Yális Srrerbion jure dici pofir. Mauritams offici ms Condiji ea nomthatur quam illi fiéquenier medicamenti admicei, qtilas ndribusk ditis flernutdmies Nec propterea efquam in officinis reperitur, quamyis medicorum cón vpofirienibus («pius M ip ; mon aufim, an Strutbion fa[c atur in Itali, : quippe qud bacten ipfum ninm det is Je e m» qui il cognofceret Gr offenderet, adinveneri. Theophraftus nter folio aculeatas iru abet. d riego eraehiü. bifforia, Plinius verà lib.rg. cap.g his verbis ftrutbuum defcribit : 4t qua vócatur Radicula, lavamd prc Plimi — babet : mirum quantum conferen cahdori millitiaj,. Aejue najcitur [ativa dió fel pere tacndm du xofis, c afperis locis. Trans Euphratem ramtn laudatif ina, cauleferulaceo, t u xd ec ndigehari set ined tingenti quicquid fit,cum quo decoquarüir folio 4j uthion Greci vocint. d pias No» oho, fad Pesto. Dintja rcaulelavignofos Semen éi nullum : v4di wf ope pl Deere dos Rreii Jirtrhiem plantavi e[fevelint,cuju bic quod imaginem LUCI ddp edis à isl abmodum ajalis wontder, planta non fit, ferulaceum caulem non gerat, néc lanugimi[umn, nec femen carm prier, veia ien : telam tre quaoas iare brad tatur radice nec adeb [it acris,ut excal Inlib. Secundum Diófbordis. 443 poffum. — Pfeudoftrutbium folia profert longa, fubpinguia , caules multiplices faliofosé, ,in quorum fummitate [picati prodeunt flores. Radice nititur candida,long a,digitali craftudine , C raphani modo acri, N a[citur inculmis locis , fecus itinera, in agrorum marginibus.Radix excalfacit & ficcat ordine tertio.Incidit, attenuat,re[olvit aperit digerit. Sunt etiam,qui eam praferant contra venenoforum animalium iclus,non modo vulneri admotam, fed etiam in potu Jamptam. EUR Quinetiam adver[us peftilentie contagia.Strutbii vires adnotavit Gal.lib.5.fimp.med.(ic inquiens : Strutbii radice potif- — - fimum utimir, utpote guffu acri, Gr calida ficcaó temperamento , ex quarto quodam:nodo ordine.Sed C abflergit C ir- Galen, itat : proinde quoq, flernutationem provocat, ceu catera omnia, qua calida funt temperie e guflu atria Ex his omnibus PRA la- palam fit, Fucbftum, virum alioqui doctiffimum, in boc erraffe, quódin fuis de flirpium hiftoria clariffimis commentariis, ase plantam vulgb Saponariam vocatam legitimum Strutbium effe cen[eat , eamá, pro Struthio depingat. Hec enim folio Scachig 10 plantaginis exit,non olea : levi mon aculeato : caule geniculato, non lanugimofo : quffu potius infipido esl, quam adeb acri, tauéus. ut quartum excalfacientium ordinem attingat. Qua berba goítiov Grece : Strutbium, Radicula & berba lanaria Lati- Nomina, ne dicitur: Arabità Condes, Chundes feu Kunder, Barbare? Condifi : Italica Radicetta C berba lanaria: Gallis Herbe aux foullous. Pfeudoffrutbium, quidam Theriacariam vocant. I. Quam pro Pfeudoftruthio propofuit, Pliniuslib. 3 3.cap.5.Luteam: Vitruvius 7. Archite&ure 14. Luteum: Virgilius Ecloga 4. Lutum appellat: funt qui Refedam Plinii : alii Myagron, feu Melampy- ron Diofcoridis velint, Luteola herba, C.B. Anthirrinum, Trag. Lugd. Pfeudoftruthium, Matth. Caít, Struthium, Lac.Lugd.Herba lutea, Dod.gal. Lugd. qui tres haber figuras.Lutea vel Luteum,Gef.hort. Cam.Luteola, Lob.Lutum herba, Dod.fol. Guadarelle vulgo,Czf.Catanance,Lonic.Tab. II. Sapo- 20 naria levis, quód faponis vicem prebeat ad purgandos pannos : Saponaria, Trago, Matth.Gef.hor.Lac. Lob. Dod. fol. Caef. Tab. Cam. Saponaria major, Lugd. Struthium, Fuch. Lonic. Lugd. qui duas habec icones, Thalio. Floreeft dilute purpu reo;aliquando rofeo,nonnunquam candido. KnAd qu Gr. CYCLAMINUS. | 9 CAR. CLVIH.. [eid Yclaminusfolia habet hederze,purpurea,varia;in quibus fupra infrad; albicant macule:cauJe nudo quaternos digitos zequante: floribusin eo purpureis,rofarum effigie: radice nigra , & aliquantum lata, utrapum videri poflit. Que cum hydromelite pota;pituitam;aquamé; detrahit : meníes potu, ap- pofittve ciet. T'radunt,fi preenans radicem tranfgrediatur,abortum fieri partum appenfa accelerat:con- 3o tra venena;praefertim leporis marini;ex vino bibitur: illita contra ferpentiumi&tus remedio eft: immifta vino inebriat: regium morbum difcutit, tribus drachmis pota, cum paflo;aut diluto mulfo.Sed oportet eum qui ebibit, multis veftibus conte&um, loco calido, & à perfri&ionib. tuto, recumbete, quà facilius xudet:eje&tiautem fudores flavo colore inveniuntur.Succus ejusad purgandum caput;naribus infun- ditur: ad dejicienda quogy'alviexcrementajin vellere fedi fubjicitur: illito umbilico,& imo ventre co- ^, Meum Xarumtenus; alvum emollit , & abortumefficit: fuffufionibus, & retu(ze oculorum aciei , oblitus cum prend melle fuccus prodeft:medicamentis abortum inferentib.admifcetur. Sáccus cum acetoillitus, prociduá veatre. fedem reftituit.Exprimiturtufa radice fuccus, &ad melliscraffitudinem decoquitur.Radix cuté purgat, Cat. im- eruptiones papularum teprimit:vulnerib.ex aceto per fejaut cum melle medetur;lieremn babfumit,vitia 277 cutis in facie, &alopecias emendat.Ejus deco&o luxata;podagras & capitis ulcufcula;pernionefd; foveri bilium. congruum eft : ipfad; in oleo veterefetvefata,illito oleo ulceraad cicatricem perdicit. Cavata radix o- é Meum 40 leo expletur, & cinere ferventi imponitur, adje&o interdum Tyrrhenice cerz momento ; ut flrigmenti etat craffitudinem unguentü contrahat;cumprimis utile pernionibus.Radix,fcillae modo,concifa re ponitur; Be dcs Narrát ad amatoria affumi contufam,& in paltillos divifam.Nafcitür in umbrofis,maxime fub arborib. Melun es - pofita. E'réga nvnAalpuvG*, ALTERA CYCLAMINUS. CAP CLIX. a Meü & ET 3 ics 2 x . F Car. zac ES & altera cyclaminus, quam ciflanthemon,aut ciffophyllon vocant : foliis hederze,fed minoribus: 73s dii ae ^ geniculatis caulibus;cra flisd:, circa vicinas arbores;capreolorum modo fe volventibus: flore candi- ^ vu e do, odorato : 4 acinis hedere mollibus, lenti guftus, aliquantulum acris: radice fupervacua. Naftitur 5,5. ,. inafperis, Hujusacini, drachma unius pondere poti , cum vini albi cyathis duobus, quadraginta die. i. Fructus 5o bus, lienemper urinam, & alvum abfumunt : ad orthopnceam bibitur : reliquiasà partu purgat. * eft velut : uvatacini 12 COMES ab £ d . E fimilis be um Cyclaminus prima , que vulg Panis porcinus dicitur , planta fit vulgaris notitie, fecundamtamen bucufa, derz. nius videre in talia : quanquam a[ferit Ruellins, banc illam effe flirpem, quam berbariorum C» officina- Cycles ni confi, fien "apionis fex br tertia qua bydropiperi fimilis e$t : barum Ruellius ullam e[fe Cyclaminum putat, (zd « Ruell.la- islonge diver[am, cujus facies ur ipfe delineat ,nil aliud. reprefentare videtur,quam vitem nigram à Diofcoridé lib. a. rtm vulgus Sigillum (anite Marie vocat. Et cim plures fint berbe,que ab imperitis eo nomine appellantur, adam deferiptam,quam nos in ia vulgó vocamus Tamaro. Hanc fcribit ipfe Sigilli [ancte Marie uomen fibi afciviffe, : Ee ni vires or copi, fa nafcitur. Cyelaminus (ut idem Mefuesmemoria prodidit) tam baufla quam clyftere infajas pituitam vi[- p abit.Coli cruciatus tollit à pituita progenitos, aut ab induratis excrementis, Succus in errbinis additur aon p Mteiekrim quod dintwrmes fiat capti dolores fiiduó omveniat bemicraniis.Item re[olutis opitulatur, pue 3 po IBéETeUri nervorum afethib frigiditate provenientibus. Aqua difilata?. ielamipivadicibes. [i narib.[ur[um. You frdbatur fluentem jjj, fanguinem mirum in modum [iflit, Eadem pota fex unciarum pondere , addita feleciiff (acchari wjauh, 1ncie 20 444 LI CYCLAMINUS. : S Cyclami* S fre ni vires ex Gal, And. Matthioli Comm: W / A tem, fi concife, inrofaceo , am)gdalino, chamemalió, oleo , cr — : N vini modico conferveant , & deindeoleum guttatitn in aures i x83 fundatur, & excotlevadices calida auribus applicentur,ve[pe- unciaymanantein e pelloreyaut ventriculo aut jecinore fagi. wem mrificà cobiber:& fradba ibi vafa congiutinat id quod iri atteflamur. Succus cum oxyinelite fumptus duartan drachmas vum pondere, alvum exolvit , € jecoris lienisQ, obflrudiones aperit , quo fit, ut bydropicos & ilericos juvez. Sad is propinane dus uon est, nifi addita Mafliche , aut myrilica üuce, aut Rbaa. barbari (erupulo : namq, bac ejus vohementiam minuunt.Con.. tula vadices recentes illinuntur utiliter feyribofís, duriá tu. moribus C fhrumis. Additur quod, utiliter (uccis in unguentis, qua ad (Henis tumorem , duritiemá, parantur : plures enigs lienofi boc medicamento fanati funt , qui pluribus antea ufi, fanari nequiverunt, Idem magno quoque auxilio additur jg clyfleria ii , quicoli dolore , & ceteris inteflinorum torminibw vexattur, Affricta vecensvadix , aut fuccus ex lana impofitus, A baemorrboidasejicit. Sanant radices aurium fonos, € furdita- vicum (ecubitum recipiunt affecti : verim boc pluries vepeten- dum esl, radicibus mane (ublatis, auribusQ, calido vitro ablutit. 10 1dewm quoq, praflaut , fi cum perficorum, amararumt, amyg- dalarum aliquot contundantur ,& deinde in aqua vite mace- ventur diebustribus , fiquidem expref[us inde cremor , auribus jnditus , mirifice auxiliatur , ft una, aut altera ejufdem gutta inflilletur eodem tempore : Succus abdomini illitus , ventrem NN; fabducit. Mitaradix ferpentum iibus medetur. Succus cum equali mellis partione , in ore detentus , lingua , gingivarum, Cyclaminis differentias o&to agnofcimus; hic vero duas proponimus. 1. Cyclamen orbiculato fo- lio,inferne purpurafcente.C.B.C Th pra Diofc.& hift. Gef.hor. Lacu. Lon. Caef. Caft. Cyclaminus rotunda, Fuch. Cyclamen folio o ederaceo rotundiore, Lob, obf. Cyclamen vulgare, Lob.icon. Cyclaminus orbicularis rotundifolius, *1 CYCLAMEN RADI. ce oblonga. ** Z . oblongum in mucronem definens; quod fe cum pedi- RT Racunculus májor in umbtofis circum fepta gie inus minor & Umbilicus terrae, Trag. Cyclaminus, Matt.Do Dod. fol. Cyclaminus eftivus vulgaris , Cam. Cycla- men, Tab.Flore eft nunc dilutius, nunc faturatius pur- purafcente: rarius albo: rariffime luteo. 1I. Cycla- men radice oblonga C. B. Figura haec vite: Gefneri à Do&ore Cafparo Wolphio ad calcem addita , cui ti tulüs Cyclaminus aeeégijf- : meminit in hortis Get- mania nomine Cyclamini radice oblonga; malo infi ne adnixo, & Camerarius fuo Matthiolo , nomine Cy« - élamini longius radicati adjecit. Hec enim inferna quidem radicis parte mali inftar rotunda cft, unde plu- res fibrofze radices hinc inde fparguntur ; fed mox in &ubitalem longitudinem prolongatur , digitalem craf- firiem non fuperante: fubindetamen in nodos; ex bus utrinque fibre prodeunt , extuberar , foliiseftíu: rotundis üt in vulgari, maculofis: floribusfimilibus co* lofüinis quibus decidentibus capitulum fubfequitur culo in fpiras convolvitin quo femen tudinis continetur. due z: [1 agenollis apis. DRACVNCVLVS. gnitur, Caulem habet reum, levem, duum cu- bium » baculi craffitudine , verficoloribus draco- num maculis, purpureis tamenevincentibus: folia rumicis, fibi invicem implicita. Fru&um fummo ^o *eulefacir, racemofum, coloris primm cineracei , mox per maturitatem in crocum & purpur wo ani ree geniis ; 1o 20 3e . . ^ DE In lib. Secundum.Diofcoridis. 445 ^ . [ gentis: radicem pragrandem, rotundam,candidam,cortice tenui veftitam.Colligitur,dum maturefcit, & fuccus exprimitur ficcaturd; in umbra, Radix quoq; meflibus effoditu r,elotad; particulatim concidi- tur,& funiculotransfixa ficcatur in umbra. Vis ei calfaciendi cum diluta vini potione. Crüdam,coc&tám- vecum melle delingi prodeft contra orthopnceas, rupta; convulfa, tuffim & deftillationes: pota cum vi- no venerem ftimulat: E e qu& cacoéthe vocantur , at; phagedeenica expurgat , praefertim cum vite alba :exea, & mellecolly:ia ad fiftulas, & partusevocandos componuntur: ad vitiligines cum melle; efficaciter illinitur: polypos & carcinomata abfumit. Succusadoculoriim medicamenta ,itemcontra nubeculas, caliginem, albuginesd;effe&um prabet.Herbes,radicisd; odor teneros conceptus abortu vi- tiat ritem fitriginta grana cjusin pofca bibantur. Sunt quiejus fuccum; cum oleo, àurium doloribus in- fudere: quinetiam folia, utpote quae adftringant, vulneribus recentibus impofuere;& cocta in vino per nionibus, Qui folia manibus affricuerit, aut radicem exem poffe à vipera feririinficiantür. Apmeiisumpl, .. DRACUNCULUS MINOR, CAP. CLXI DResancilus minor folio tonftat hederaceo,magno;candidis notis infigni:caule re&o,bicubitali,ver- ficolore, maculis refperfg- purpureis, ita uc an guem plané referat , baculi craffitudine: fru&us fum- mo caule racematim coheret; colore primüm herbaceo , & cüm ematuruit, croceo, guftu fervens, mor- áMeid ird dediecaliquanmulum rorunda, bulbofa, aro non ab(imili; tenui obducta cortice. 4 Nafcitur in fe- irc pibus umbrofis.Seminis fuccus cum oleo inftillatusaurium dolorem mitigat:naribus eriam ex lanaim- vois pofitus, polypum abfümit: carcinomara illitu fiftit: triginta ejus grana;fi in pofca bibantur,abortus infe. € $ez- runt.Odorem ajunt;poftea quàm flaccidi floresemarcuerunt,cóceptus adhuc teneros enecare ;Radix ex- un p calfacit: orthopnceris,ruptis, vulfis;cuffi,defti ationib. auxiliatur: humores pecoris excreatu faciles red- Natcitur dit,five coéta toftad; cum ine Uegoc per fef&&dacur,five je og ex melledelingatur:urinam pellit, ve- i »mbro nerem excitat,cum vino pota:phagedzenas ulcerum,& quae cacoethe vocanturstrita cummelle,& bryo- (55 22 nia alba expurgat;& ad cicatrice perdu cit:collyria ex ipfa ad fiftulas;& ejiciendos partus feri folent: qui macerias, | radice fua manus perfricueruntjà vipetis feriri negantur:illita ex aceto vitiligines emiaculat.Folia recen- tibus vulnerib. linamentorum vice, convenienter imponuntur: deco&a in vino pernionibusa ppofuitfe prodeft. .Cafeus foliis involutus, à putredinedefenditur, Succus radicisad nubeculas , albugines & oculorum caligihes convenit. Radix coda, crudave ad fanorum ufüs, pro olere recipitur. In Gy mnefiis infülis,qua Baleares vocantur,coctam radicem éum melle multo,jin conviviis placentará loco offerunt. Radix meflib.effoditur, lotad; fruftatim conciditur, & lino trajecta,ficcatur in umbra, &ira reconditur. .. 4 DRACUNCUEUS. c gll DRACUNCUILUS *'yminor, - VANS 1 quibufdam Diofcoridis codicibus majoris minorisa, Dracuncyli bif eria apitibu 4d« Dricus. í 1 j 5 Paulus C" Serapio, culorum Wantlim Dra, ty. "enáder, n prodiilfe, alicujus €uriofi 446 And. Matthioli Comm. Il DRACUNCULUS A Qu A- curiofitate bic hiforia Diofcoridis accreviffe. Quamobrem tgo ^ ticus. quoq, cogor eifdem adductus rationibus »aliquatenusin eorum ire fententiam :quanquam ingenue fateri po[fuih me utruma, Dracunculum Tridenti ac Venetiis vidiffe.. Alterum quidem, qui major esl , Ari five Rumicis ful » fibi invicem impliciris, caule bicubitali baculi craffitudine , verficolore , maculis in purpuram nigricantibus re[perfo , adeb ut angui fimilis videa tur : alterum vero, qui Q minor C omnibus vulgaris est, foliis à bederaceisalbis quibu[dam maculis confperfis : caule acfrudu j majori fimilibus. Quippe quod longam ex fe vaginam emittat X0 J extrema parte berbaceam, interna verà nigricanti purpura infedlam, é cujus medio corniculum profili purpurafcens, à quo demum vacemofum ovitur femen (ut Diofcoridesinquit ) cinereo primum colore , per maturitatem vero aureo vufe[ceno te, ferventi ac mordaci guftu. Radice nititur rotunda, bulbofa, acri , tenuilibro obducta Quineriam in cteristotiu planta notis à majoris Dracunculi bifloria nihil ferb differre confici» tur. Quapropter etfi pradittevecentiorum fententie non au- fiim vefragari, quód rationibus (atis evidentibus nitatur ,C» do- éiffimorum confenfu confirmetur: càm tamen fapius majo- rem C minorem Dracunculum viderim , nonpror(us alienum effe mecumiquaudoq, cogitavi , fi quis [ufpicetur duo , ut funt Dracunc era , à Ditfcoride fuiffe duplici etiam bifloria reprefentata.Hanc quod, illi fafpicionem augere poterit Plini- u , quinon tantim duas fed quatuor enumerat Dracunculi Jpecies lib.2 a. cap.16. fic inquieus : Yd autem quod Graci Dra- contion vocant , triplici effigie mibi demon[lratum c8 , foliis bete, non finethyr[o. flore purpureo: boc cst fimile Aro, Alii ra- dice longa , veluti gnata , articulofaá, monflravere , tribus omnino cauliculis Tertia demonffratio fuit folio majore quam 3o cornus;radice ayundimacea, totidem (ut affrmabant ) genicu- "Dracun- culus ina jor Dracun culus al- ter, tà o Dracun- culi fpe- cies ex Plinio, Theoph. de Dra- cunculo, Dracun- dio yirent. culi vires fam, *exGalen. expurgat,craffos potiftimum;C» lentos fuccos extenuans : optimum, rt- $9 - Dracun-- "a culus ter- tiusPlinii, Qualitas. via primm legimus,dum i ; uflatavadix primo flatim occurfu infipida deprehenditur at paul post linguam faucesá, adeo vellicat nu ille partes tenuiffimis pungi aculeis videanterr. Itag, valenterexcalfa 'eficcat: quin etiam adurit ulcerató, 1denó, varefacit Gr incidit quain corpore cra[fa.lentaá, funt excrementa;perinde acDracun- culi ali & Arum,quare ab is viribus pon differt, fed facultate imbecilliore babetur. Ab omnibus bis forma maxime differt Dücu- pop roue rS Dracunculusquoin cetariuve[cimur,utimurá, ad ntiniwu acerrimo guffu : Caules fundit aumerifots , Sent, ^ temuesim quil. folia Ponga lini modo) radicis cobarer) bumirepentib. gramini modosfarii ufi, allicantil- 4o cemofís femine upervacuo.Seritur in bortis fere omnib.Sunt qui afferant banc plantam cultorii manganio fadinidefe «m (ui natura proyenire,ez fiquide nafci putat limi femineexcavatis capis impofito,ac deinde terra recondito: fed M 2 a Inlib. Secundum Diofcoridis. 447 IV. DRACONCELLUS. V. OPHIOGLOSSON. * Ophio.abortus. * 20 3o crediderimsquod fatto pericula,operam quidam perdiderint.Hujus nec G. ect rec etiam Mauritani,quod (riam,memine- ve.Verüm perpen[a eju acrimonia qua maxime iimguam vellicat,eorum e| cavientorum qua valentiffime excalfa- yficcant, dal conjici palet fncidit d rit,aperit 6» provocat: u a pituitam ciet ; dentium dolores mulcet: ji IW Mee pfeil in acetariis una cum ladlucis,aliiso, oleribus. Habetur preterea & alia ca herba , quam inter calidwatem. Praffat bac maxim ad recentia vulnera lutinanda : quofit, ut eam quidam mirific? extollant ad entero- E celas. Maceratur in oleo, quo diutius infolato utuntur chirurgi ad praditla felici ( ut ajunt ) (ucce[fu.Datur poranda ex aqua Eqttiferi;ad inteflinorum,d» thoracis vulnera, ceterarum intrin[ecarum corporis pártium. IdeoQ, auxiliatur fan- guinem rejicientilus zbibitur adverfus alba faininarum profluvia,ex aqua foliorum quercu.V inum aujleyum.in quo tota plantaincoila fuerit ,fi cum eo oculi abluantur lachrymas cobiber : illmmitur vecens ficcáve ad vulnerum inflammationes, ex gallinaceo adipe. Ompbacinum oleunsin quo copiofa folia diufuerint macerata in[olata, additalacbr yma abiegna, 5 eed " mei. pellatur: Arabibus Luf c Alluff: lalis Dragoutea: Germanis, Stattertourg: Hifpanis, Taragontia : Gallis, Serpentine. Dracunculus minor,Grecié;Aqanovrlx np: Italis,Dragontea C Serpentaria minove: Germanis fein SQtattertvurg : Ga]- 59 lis peri Serpentaire. Dracunculm aquaticus,talis,Serpentaria ac quatica Germanis, CBaffer Sattertitrg, Dracun- Iu bortenfis Italis, Dragoncello C Dragone : Gallis Tragon, Oplnogloffum,Grácis ptyncuozor : Italis Lingua ferpenti- na, Argentina five berba Lucciola : Germanis Stattetgünalein ; Gallis.Herbe (ans e veutgipes or ud ferpent. Dracunculust 'iplex proponi I. Dracunculus biftorte folio.C. B. Dracunculus major , Matth Caft.Dracunculus Matth.Dod.Gal.Dracimculus major Matth.Dod.fol.Serpentaria major Matth.Lug. Dracuntium majus, Tab.Hocan in rerum natura fit,Dodonzeus dubitat: Adverfaria inveniri negant:ha- &enuseum nonvidimus, quarenil aftruere licet; at omnes rei herbarize ftudiofos publiciboni cauffa ro- gamus;utfi eum vel habeant vel inveniant;nobi jus copiam faciant. IT. Dracunculus poly phyllos, qui Diofcoridis majot videtur & Plinii.C.B.Dracuntium majus;Brunf.Dod.fol. Dracunculus major; Trag. e Fuch;Dod.gal.Cord. in Diof.Lacu.Lon. Cam. Dracunculus minor;Matt. Caft.Dracunculus olyp)t los & Luph crifpum;Cord.hift.Dracunculus,Gef.hor.Caf. Anguina Dracontia & Serpentina Colubri- na;Lob.Dracüculus five Serpentaria major , & Serpentaria minor, M: g.qui dum abet pusi f Dracunculus paluftris arundi dice C.B.Hydropiper rubrá, Fuch. & Dracunculus Plinii tertius, €idéin icon.Aron paluftre,Gef.hor.Dracunculus paluftris,Dod.gal. Cord.hift. Lug. Dracuncules p ftris minor,Lon.Dracuntium paluftre;Tab.Dracunculus aquaticus; Mart. Caft.Dod. Cam. Aquati folis cive Dracunculus;Lob;Dracontii genus apud Plinium,Caf.IV. Dracunculus hort E folio C.B.Draco à Ruellio primb deferiptus,Dod.gal.Drazoncel]ns, March. Dracunculus! enfis eidé 1n Ycon.Caft. Tab.Draco hortenfis,Gef;hor. Lug. ( cui & Chry focome Diofcoridis Dalechampio ) Cam. Draco;aut porius Tarchon Simeor iSethi ; Lob, Tarchon Avis ttigone vul : ' : [ Caíal- Dracunculifpecies quidam recenfent, quód LINGV .A Serpentina nonnulli dicatur etfi nomefint , Liogua lam c Argentinam ipfam appellitent. N acitur bec inpratis.fed ocyfime deperditur.Profilit enim menfe M.a- 5e'penti- " End ] 5 Y : 2 RP E . nalive- jo fed cim tenerrima fit, paucopost tempore evanida jlaccefcit,ac fubinde nufquam apparet. Mittit unum tantüm folium, Ophio- pingue;plantagini aquatice vocata baud diftimile,nulla per medium excurrere cofla,e cujus inferiore finu cauliculus exit, gloffon, 49 pallidam ferpentis lingulam in cacumine gerens : unde Gracorum voce Ophiogloffi nomen invenit. Exiccat citra infignem 2s es. recentibus glutinandis, Aganévesov quod Graci vocant, Latinis Dracunculus 4p- Nomina, 448 And. Matthioli Comm. Caefalpino. V. Serpentaria fecanda;Brun£,Ophiogloffum.T chf. Cf r pear »Branf.Ophiogloffum. Trag.Fachf.Matth.Dod.fol.& sal.i-on. Lug.(cui& Ceratia Plinii & Dracunculi fpecies) Tab.Cam.Thal.Lob.cui c EneéphyHtum Linguafem ae an re DAnpa vulusrasi Cord.hift.Lancea Chrifti & aliis Luceola;Gef;hor, igura quidem Matthroli folum Ophioeloffu ; f iubisc loscassdiii - Ad vulgatam, & ramofum & Bborcivndie hibet e n EE rs pos rumofitifen Mem ARUM. CAP.CLXIL- 4 ^ Orinia Af Syros Lupha vecitatum,folia emittit Dracunculi;fed 2 longióra,& paucioribus diftin&a es maculis :caulem fübpurpureüm, dodrantalem,piftilli fpeciejàquo croceum femen exit: radicedra. e t Hou cünculi ai ba:quze decocta eftur,utpote càm minus acris fic.Folia ad fum condiuntur, & arida perfe, d : Tp imi M m im x,femen & tólia dracunculi vires habent.Privatim radix ex fimo bubulo po ris nora ra- 1ilsnicur, racuncu?1 morer i uim; iti à * AE. E. à P —€S » eponitur.In rotum;ob mitiorem ejus acrimoniam;in cibum experitur, mingia- LARVM. IL ARVM MINVS |» culoía, Cat.zam- Aa. i. im- maculata e: EL] LES Ad con. A Rum in Hetruria item in agro Goritienfi , frequentifimtm provenit, incempeftribu in vinti, in ferobium margi- fiderar. palmarem, e cujus flipio erumpit involucrum [pitbama fere longitudine, in acurum definens ,quod frutti complettitr, € fovet.Ee deinde fathifcente, folida. se crimen colore emergit, & era NA crocea femina fpei Pur,qua in corone modum continue contexta, infimam eju fedem ambiunt. Hec non longotempori tva&tu viridia fint, per maturitatérafa, baccarum pecit pref erentia,viuo[aó, ambiti ipfa caule, fefe inticeflipantia frumenti 1m adr Radice iiu alba ul pHoxg permita füpit fri eleberi mad qul ptrqui t Ne in 5 gi mime, folii, tenuiorilta , de mimi quoq, redice , ade) ut ege-bod drum mimus appellart comfeeverim| Cattri vri feci A n altere eciem cujui itgiusm xpivfiomu mifi ad errans Calls ni parvam peu Veronenfis rd abflercit.His nà dejents qui. T 4dmifcentes : nam nbi faucas ecc; 7 Jo caprillove lacte diuti Yiz.ato, tit : rite imis tij Arii attentiat aperit incidit && prova- Arivirescat,Decoda radix melle excepta medetur peoris vrbi omnib.pitui jfis :expedti illie gunt cafe lor e Matth. cro srippesidep), affbinaticos maximb juvat Datur elixa;vel ferventi ib.tofla,utiliter ruffiétibus [int eleo.1dà, bell? quoq preflat lac potii,jn quoradix ipfa fuerit P i Moped impia. doceefer nealdta e tm * Tn lib. Secundum Diofcoridis. 449 III. BONUS HENRI GULS. illinitur : Radicis fuccus exedentia Green amacia ulcera curat, : À quemadmodum & narium polypum folia ambufla [anant, Im 2s ponuntur eadem utiliter podagricis , calentt fumo bubulo dita, Sementritum vel baccarum fuccus vofaceo commiflus, aurium, doloribus auxiliatur. Dantur utiliter feminis drachma dua ad eM i senes educendos, C fecundas pellendas ex vino. Caterim cum yiftor, Arum in mentem mibi jam revocet plantam , à quibufdam Ser- pentariam,Colubrinamá, vocatam,quatná, Germani Bo NV M HENRICY M appellant , libuit ejus bifloviam , C vires buic orationi attexere , quod foliis Arum quadantenus referat , qua longis pedicnlis nitentia profert. Hec caules plures edit ,ipfosq, foliofos;in quorumfafligiis berbacei ,racemo[iq, vifum flores, € deinde emen,Planta candicat tota , perinde ac fi tenuifimo farina polline confperfa effet : quinetiam adeblavis tau babe- tur,ut ungine aliquo illita videatur,undeilli nomen apud /Ger- Boni manos Codymerbel. Radice nitittr vegeta,era[[a,in plures drya- Heorici ricata partes,craceo colore,aeuti lapatbi modo,cuju fpeciem effe M i cenfemus,N afciturferà vbig,in pagorum plateis, im ruderibus cv areis, Planta eft calidi c ii temperamenti , aperit, abflergit, refolvit & digerit. Radicis fuccus illitusfcabiem tollit , & cutis maculas extergit, prafertim fi cum aceto mifceatur. Quidam ed. Aci vires quoq, praferunt adver[us veneno[orii animaltii mor[us, Noflva. 9x Gal. tesqmulieresex Ariradicibis flillatitias aquas ad fucum parant, MOLafaciem erugandam illuffrandamq magnis laudibus effc- vunt.1d quod etiam efficaciter praflat infolatusvadicum fuccus, ceruffa [pecie referens , quem Ger[a vulgo nominant , is fiqui- dem mirumin modum carni [lendorem;Cr candorem conciliat, Ari vires memorie prodidit Galenus libr. 1i. fiemplicium medica- mentorum,ubi ita feribit: Arum terrena e[fentia conflat , fed ca- lida: proinde cxtergendi vim poffidet,verium mi valeutem, ficut UE. xs ec Dracontium.Efl itaQ,inexiccando , &calefaciendoprimi ordi- nis. Radices ejus maxiine [unt utile; : fiquidem come craffitiem bumorit mediocriter incidunt , adeb tit C excreationib, ex pectore idonee fint, fed magis tamen aptii eff Dracontiui.Nefcio fan? qua ratis Galenus, Arii, quo degufta- toos totum exuritur,Cr acerrimum [entitur calidum ficcumq, ordine tantum pri Et lib.z. de alimentorum fa- cult.fic inqui AriTadix rapi modo manditur.1n quibu(dam autem regionibus acrior quodammodo nafcitur,ut Dracotie tiofere parare voles prioris decottionis aqua effu[a repente in alteram calidam injicere conveni EETEAELEE PRIM oes prioris dec ufa. i Tam cát Jicert eH. Cy venis contra,quam im noftra vegione, Arum fe babet : namllic minimum medicamentoft , Bin ic piti, aileb ut vel rapis fit utiliu.Idcirco radicem quoq, in Italiam comportant ut qua ab, ut putrefcat aut regerminet 40 tempore perdurare poffit. Herba, quam Greci] € Latini fi milite Meis or auritanis 1arus P iod : der d pha vocatur: Barbaris, Arón,Barba, Aaron,Dragontea minor, C Serpentaria minor:ltalis Aro & Gigaro: Germanis Stein Slatterrourg : Hifpanis Taro: Gallis Vid de chien. Arumminus, Gracis etpov mpóv Italis Gigaro minore. Bonus Henricus Italis Herba infarinata:German, Cémerbi ober Gut Jxnríd. : ; ES Arum Plinius,lib.19.cap.5.inter bulbi genera recenfet : at lib, p. r6. maris & feemin i nit:& à quibufdam radicem Aron;caulem sin Dracuntium leer or im uot Mcrmrwesbr- vimus;aliud folio majore & acutiore;aliud rotundiore;aliud duriore per toram itc virente, Sicejüs Nomína, d maximo eít folio,venae omnes albicant;apud Italos frequens:aliquando maculis albis eft confper- uet in Helveticis montibus quod nigricantibus lituris, aliquando purpureis fignatur: quod 4o ia inos Veces ai) nullis maculis notatur. Sic & piftillus alteri purpureus ,alteriex albo lü- à a vem : xen reium C ino Henricus; Brunf. Trag. Matth. Tab.Rumicistertium ge- h.Ru ; um genus, Turnero: Tota bona, Dodo. gal. & fol. (cui & Chryfolachano. Lob.Thal.Lapathi fylveftris cundum genus, Lid. Aeriplex ctia Pu & T ut "CES dee x à sued ARISARUM, |. . CAP. CLXIII, monis NEA herbula eft:cujuslradix olee magnitudinem implet long? majoris quàm Aron acri- 2r uU CAM iW POS A a ON . i iacu E icemapiun collyria ex ea;ad fiftulas efficacia.Illitu radicis , genitaleani- fo T Trap Pur bte. aps aullorein Aegypio nafcitur fimilis Aro, minor tamen mimoribusg, feli, dr ntigy YA- Art ; foienide: aria Pe y». egnitudinem implet. Hujus duo bodie 4b berbariis oftenduntur genera : quorum pa- hiftoria, quifitor, quipretereateflatus e dus Anguillatita Romanus, borti Patavini prefetius, diligentifimu rei herb i E j^ as hi Sky Arifarum plürimum nafci in agro Romano , non longe ab urbe : Cui folia Aro fimi poen Pinus Bein m exhibere libuit , non quod utrum, probemns ie ut de iis aliorumetuam fit judicium. Primum foliis provenit. Ari, long?. a rai : mitate vaginula quadam oritur , altera parte divifa, 6 mere féfepverit pali colore. Radix;lli dinde magna, MED L 4jcitur in collibus Cy campeflrilu. ALT Env M folia mittit longa, angufh TNEMEnA : juglandun * purudine numerofis ubiq, adnatis fibris, guftueri LATI 4 dux f ecatinci- vites ex € aperis.Memiinit. Arjari Galtnw. libro é fimplieium medie à: Arifarum multe Galeno, pu UOTE; minm Eg 430 And. Matthioli Comm. L "ARISARUM. IL ARISARUM ALTERUM. 39 Nomina, //i2us esf Aro. Radicem bal gnitudime, Ef autem multà ipfo acrius. Uit Graci ddioocper ita etiam Arifarum Latinis, C Arifaro Italis n Arifarum alterum, five Pfendoarifarum : Ytalis, Arifaro falfo. I Arifarum Matth.Dod,gal.Gef.hor. Arifarum primum, Lonic.Lugd.Dracunculus minor Gef.app. Lacu. Dracunculus alter feu 'henicophyllos, Cord. hifto. Arum majus Veronenfe perperam Arifarum, Lob. Arifarum latifolium Matthioli, Tab. II. Arifarum anguftifolium (quod Diofcoridis effe vide- tur) C. B. Dod. fol. Cluf. hifp. Tab. Lob. Arifarum tenuifolium, Cam. Arifarumalterum, Matth.Dod. gal. Lug. Lonic. Arifarum , Gef. hor. Lacu. Cf, Pfeudoarifarum, Caftori, — Nu d A'ceédl Gr, HASTULA REGIA. CAP. CLXIIH.- 49 Aftula regia vulgaris notitic eft:foliis majoris porri:caule levi,ferentein cacumine florem,queman- : thericon appellant: radices fubjacenc oblongas,rotundasglandibus fimiles,guítu acres. Qua excal- faciunt: urinas & menfes epota ciunt: lateris doloribus,ruptis,convulfis,& tutlibus drachma pondere poteex vino medentur.Ea vero vomitiones adjuvat,ludicri tali magnitudine commáducata:à ferpente demorfis datur aptiffime trium drachmarum pondere, verüm foliis floribus & radice ex vino morfusil- linireo portet: item ulcera fordida & depaícentia: mammarum quoq;;& teftium inflammationes,tuber- cula, furunculof; : deco&tis in fzce vini bulbis, recentib. infl tionibus ex polenta auxiliatur, Ra- fo dicis fuccus adjecto veterevino dulci myrrha & croco decoquitur ,fitd; perquam utileoculis medica- mentum: ad purulentas aures per fe, & cum thure,melle,vino & myrrha tritus, prodeft iincontrariam aurem infufus, dentium dolorem mitigat. Cinis é radice illitus, alopecias ad pilum reducit: oleumin " €xcavatis radicibus igni decoctum, illitu exulceratis pernionibus , & ambuftis igni, conducit : & fi - tati inftillatum in auremauxiliatur. Candidamwitiliginem, linteo antea perfriétam in fole, illirara- A lpbode- H lilsitor. b dm Ag : p ide É In lib. Secundum Diofcondis. 45. L HASTULA REG. SIVE *IL ASPHODELUS x Afphod. luteus. * 20 vibit contra Theophra. c fünt,quibw Q" cata — A99ost , wi natu dov , jn£pvdfov acd Tloxehut dl ab «gi axdfinn v5 Abos Apis affa, E ; ; Vermes Albucum creat (ut Theophr. ait) qui involucres befliolas flofculorum fpecie degenerant : iitandem cim flac- 40 ceftens inaruerit fcapus , erofo conceptaculoprovolant. Mandebatur antiquitus , Hefiodo tefte bujufce plante tum caulis in cineretoffus , vum bulbus cum femine , oleo , c (ale addito: quin etiam cum ficis, mira voluptate. Minuntur utiliter afphadelivadices , ex aceto decocla, lichenofis , fialiofisá,.. Eedem cum byofc yamo fervefatle, c pice liquida excepta, alarum vivus, tadiave emendant.. Crifpanturquog, capilli derafo capiti affiricka feperadice. Ea epota, feripfere quidam excitari venereos impetus, Tuvat eadem felle fuffufos, quin etiamaqua intercute ajjedlos, ex vino pota. Decoda €» illita parotidas (anat. Eximuntur venum lapilli , fi ejufdem ex vino decoctum fumatur npotu. Sanat illita jumentorum fca- liem, & ulllera ad pilum reducit, Meminit eavun quog, Gal. lib 6. fimp. med. fic inquiens : Affbodeli radix utilis est, fi. ia e- ut ari , afari , C dracontii, nempeextergentis, C» difcutientis faculrati. Ufle auem cinis calidior , Cr exiccamor, cc iliord, ac digerere potentior efficitur , ac proinde c alopecias (anat : bec Galenu.. Caterim a[pbodeli radix mirifice («-. eommendatur Aetio lib.1.ad ciendos menfes, bis verbis: Afphodeli radix in vino albo vetere decotia, € vino calido meraco 5o gubimenfura baufo menfes fuppre[Jos celerrim? ciet. Planta qua &ceéden e Grace, Hafltlavegta Latin: vocatur : Nomina; trabici, Cheunce, Bhunte, Biruach,, Abg feu Arxeras: Italic? Afpbodelo, Amp. € Ha[lularegia , Germanice (— Olbtvurgunb £ycioniff: manico, Gamones, Gamonites : Gallice, Afrediles. | d Afphodelusfive haftula regi »quód dum floret , effigiem fceptri regii referat: meminit Matthiolus ferre flores albicantes, effe, quai 2i faciat, S us Psnadpehe ; càmnon folüm floris ra- tione differant, fed totius planta magnitudine , cüm albe radices fint crafliores, Folia latiora: lutege ve- 15, & radices, quz tenuiores luteze fünt ut & Rores, folia anguftiora , qua de refuoloco. I. Af; phodelus ! - albusnon ramofus, C.B.Haftula re ia, Matth.Gef. hor. uw Afphodelus Lonic. Caft. Gef; Czef. ; ,, Aphodelus mas, Dod. gal. Afhodelus albus, Gefn. hor. Dod. fol. Cluf. Hifp. Tab. Cam. Afphodelus 6o major albus, Lob. II. Afphodelus luteo flore &radice, C. B. & Camer. Haftula regia apud Tragun ularegia minor, Caft. Af; phodelus luteus Gef.hor.Tab.Caf. Dod.fol.Lugd.Afj luteusm nor, Lob. Lugd. (qui duas haber figuras) Tab.Iphyon Theophrafti, Angulllarg, 550077 oÉUriidue. ^ BUÜLBUS ESCULENTUS. CAP. CLXV. ESutente: bulbus vulgà vene: à nobiseftur.Stomacho ,& alvo utilis rufus, & qui ex Aphrica de- niae püisAmarus ver?, & fcilinus ftomacho aptior eftj& conco&ionem adjuvat.Bulbi omnes acrimo- pen habent, excalfaciunt, venerem ftimulant, linguam tonfillasd;exafperant, mulrum alimenti pra-- ] "^t; Carescreant, inflarionem pariunt: luxatis, fra&is articulorum doloribusefficaciter illinuntur : fpiculaextrahnn:; gangrenas , & podagras ex melle, aut per fefe hydsopiegitó tumores, & canum P^ mor- Ma dá 452 And. Matthioli Comm. morfus cum melle;& piperis polline illiti cohibent: fudores compefcunt: ftomachi dolores mitigant: furfures , & ulcera, qua in capite manant,cum tofto nitró abftergunt: fugillata varosd; per fejaut ex ov; luteo & lentigines cum melle , vel aceto emendant: fra&is auriculis, unguibufd; ex polenta medentur, ^ Iidem calidis cineribus torrefattistollunt ficus:item cum cinere? maenarum capitibus,impofiti. Crema- ti verb,& cumalc yonioidliilie caen infacie;atrafá; cicazricéS;in fole illiti emaculant : faciuntadru- ptà; fi cumaceto codi edantur,Sed copioftore eorum cibo abftinendum,quoniam nervostentant. BoA 2e duerimés, $ .$BULBUS VOMITORIVS. CAP. CLXVI. 4 Catac, T) U]bus,quem vomitorium vocant;folia habet lentiora multà, & lon giora, quàm bulbus efculentus: [n1 Ls Uns radicem fimilem, corticesnigro. Ea radix manfa, aut decotum ejus potum vefice malis medetur: ticema. VOImjtiones movet. 3 : gno. * ; SENS BULBUS VOMITORIUS. D brimgenns » efculentum € vomitorium » Antiquis pies OS. ; vulgà notifma fuiffe ex eo maxinie conflat ,quód eorum ratio. ' à "faciem non vepra fent averit Diofcorides, Vobis vero Bulbieam ob cau(am ,vel quüd jamdiu exoleverint , bodieompibus tum medicis, tum berbarti adeo incogniti funt ut neminem batte. nu invenerim,qui eos legitime demonflret:Legitimos inquam, quàd nen defint , qui ut inter cateros Aefculapii videantur, $0 Bv Ls0 quofdam offentant , quos vomitorios , C efculentos faciunt , ua tamm opimionefieti, Verüm ego nonita facile adduci po[fum ad credendum, nifi collatis plantarum notis. At eim Diofcorides bofze Lulbos nullis defcripferit lineamentis, non potui illerum acquiefcere fuaftonibus C" fi non deftnt Syco- phasta ,quime infcitia accu[arint , qubd has dixerim me non cognofcere plantas, quorum ue dechrinam fequi , con- fultiusfortaffe fecerint , fi bofce laboresnoftros haud quaquam legere decreverint.Siquidem egocandidis lectoribus,non autem nafutis bac paravi monumenta, Veteribus autem fuerunt in o frequentiffimociborum ufu: bis profertim admifli, qua veneris | conciliande gratia parabantur,utporequi venerem ftimulent. Quàd autem ad id expetiti, i commendati fuerint, Martialis aperte testatus efl in xeniis (uis, dum cecinit :.— Cam [it anu conjunx, citm fint tibi mira, Multorü error, Bnlborü viresex eu SX. — efenumá fuccum vatem fimul é» ad. tergentibus effe fubflanti vius mult? eff calidioris prem. 'extitatt go P re volentibu Hifi p.& Pann 'Cilla vim acrem atquefer tem hab fac ad multa utiliorem ong nn fuba&tojaut luto oblitajinclibanam conjicitur;aut carbonibus obzuitur , donec: C CCEETNIZYT LI " 4 E . z à LJ . . Tn lib.Secundum Bitukis (45 fuerit: : ili; auc luto circumlinitur, & i intofta fuerit: ta fi non emollefcat , altero polline fimili, au: luto circumlinitur, E . s » sors eedÜpttet cipit affatur, interaneis maxime w- i torretur itemin ollajin dito o quain furnum demittatur,fumi etiam folet quod maxime eft dit? dire ptis vivorenus im i I i i Inaritudinem,necacri- qnie is,quod fruilatim confectum coquitur, mutata fz pius aqua,donec ipfa necamari ler icri deme habeaztrajectads lino frufta ficcantur in umbra, ita utne ulla quidemparte fecontinganr. His E Dr E : à , di fcillze fegmini doleum, vinum aut acetum fcillinum utimür.Ad rima l ntérna parscru Scilleitoleo US autcum »- iquefa&a , imponitur: decocta ina o déllioisa vipera cata» plafmaeft.Ad (ingulas aífze partes adje&tis o&onistofti faliscochlear unum,antalterum damus jejunis, ad emolliendam alvim:in potu autem, & odoratis medicaminibus, & quibus uritiá ciere V e " 1o dropicisq; & Ítotnachicis, quibus innatat cibus, regio morbo; torminibus in cufli vetere, up 18, ore rejicientibus, ««esobolos in delin&u ex melle fumpfiffe fatis cft.Coquiturcum npijan e E quM dem gratia, maxime ut concoctionem adjuver , igmentá peralvum extrah t. Coda& un — mode, cofdem praebe: eife&us : fed cavendus Scillz ufus his; quiinteftinum nriuntulcus: a peni » verrucas, & pernioncs, tota efficaciter illinitur. "Tritum femen, & in yaurmelle devoratum, al- vum emollic.Scilla rocain liminejanua fu enfa,malimedicamentinoXámarce. | —— NK ees PANCRATIUM. /—— CAP.CL : ellant , radice eft ma; ii bulbi, fnbrufo colo pe foliislili, fed longioribus. Scilla: vires, & prasparationem habet;codemd; jme aaa net mitior,quàm. cillae faculras inett. Radicis fuccus aítillos, quihydropicis,fplenicisd; cum hydromelite;cotodifimz dantur, Nomina. D um medicis, tum feplafi avis communirest ufus.fegi.. Pe a njetturis ac vationibusfretus. Yn primis enim liniuminysne- cond. — ^ amplitudinem reddidiffe : quare cim fape vidiffem ex iu'Scil- ut feré caput boninis eqairent mon potéram noh dine. Scillam priu caulcw flóresá, gignere, 2 mibi quidem non videbatur v effe difcedendum à vulgat barequidém put alam Panerati gii df ka Sb / o radicem magno bulbo fimilem : borum m tl e mediocris potius, Veri cim poflea aliquanto acciiratiu barum plam. A ; 1 dos Scille fimilitudiriem babere. Quod nim Tumrefragatur Scille commupis ufus.ut qua folia fer fed lilio proximazinter que nón par, visere PP ter in anno:boc item( quantum idere pot MS p gari Pd, T ifa rta [je der: omitioid affirmare non aufim, Bincit. fatum. Pas: mon ilteriu vulgarem illam tenuerim fed in dubiam venerim fenténtiamya i5 unis ufui xeterüm dumudhuc in re dubia Scilla duplo majores foliis feanica, nofiri Scillas long? yincunt, intiÓr dici mereantur : aut ilie reperianiur qua foliis aloe fernilil.proveniani ver[arer. Aquib: (dam medicis Hifbanis ACCEDIT in Hifpanieinaritimis Scillsdninittenian loen emulantijus, (od minw craffu : que Amaritudine acrimonia , ac BNCS T 4$j4 * And. Matthioli Comm. * SCIL LA M AJ OR R ADI. ; vincuntiScilla bulbonititur ingenti fubrubro ra icibusinfer,. «eru bra. »* sa fede numerofts , [quamis cvaffis y lento fucco pre, ibus, * acri & amaro, folia mittit aloes fimiliaycaulem icubita. lem lavem,C flovesin fummitate fubpurpureos.Jam ETgo no dubitaverim, (fi vera i vetulérunt) afferere Padi. ni« Scillas veras effe , noffrates vero legitimum effe Pantrati- uin Diofcoridis: buic enim pulchre Wo c folia, que lilii funt , verm longiora. Nec obflat ,meodtidem gudicio, quód. Diefcorides fcripferit , Pancratium radicem effe magno bulbo fimilem:namq, bulbus boc loco genus, non fpeciem denotat. Atq, 1o deà binc fortaffe fit, ut Scille quarum es communis ufu,non — ea praftent efficaciter, quelegitumapollicentur : quod Pancra- tio (ut Diofcorides teflatur ) mitior quàm Scillafacultas infit. Dixi fententiam meam,quamvis fciam non deeffe nafutos, qui mofiram banc impugnant fententiam. Afquimibi magi expe- dit, Diofcoridis Cv Pli nitidifimis nititeflimonis quam ho- vtm fucatis acquiefcere nugis, Quidam etatis noftre medici in verebri, c nervorum frigidi affedlibus, scillam erudaim ab in- volucris repürgatam minutim fecant,& cum melle plurimo in vas vitreum conjiciunt , infolantá, pev «latem , ardente pra- 20 fertim firio : demum percolato melle utuntur ad comitiales,c* aliascerebri egruudines frigiditate excitatas.Sed alia long diverafuit Galeni ad bos ufus [cilla paranda ratio. Quippaqui confcifam Scillam nunquam melle commiftam expo[uit info- landam , fed ut ab ea fuccum fole colliquatum in diebus cani- vilaribus eximeret infidlile , vel vitreum vas , inquoprimüm mel fuiffet, dilfectam fcillam immittebat : deinde tantiffer in- folabat, donec folaribustadiis ipfa liquefceret. Ex quopalàm. — ; . X y " $cille prc- "1 paratio. fit.quid pleria, à Galeni inflitutoprorf aberrant,ut qui [cilli- num melconficiant fcille liquoris vice.Scillinum quoq, acetum 36 admirabilis est ad multa facultatis: fi quis enim quotidie pa- rum ebiberit , illi quidem faucium oritó, partes nunquam ma- Té valebunt : os ventriculi ben? valebit : facile [pirirum ducet :, ben? [pirans , beneó, coloratus deget : boc acetoqui uritur 3n corpore vefidelit, non flatus , non bilis, non eruditas, no ali diuturno efficaciter proficit, Scillz vi- morbos, e ad jecoris , lienisq, duritias 1 Galeao, "ed. ) admodum incidentem faculz atem obtime alidam.Sed fecu am quifpian diordinis cenfeat excalfacientium. Praftat js vebem " Nomina, Wrur.Nomen illi Gracumefl ex» , ts E Scill tria radices tà nid * & Ed 2 e 9 , " " QNT .*$* » In lib. Secundum Diofcoridis. 455 nd B rementum emittit : bibitur utiliflimé in coxarum doloribus; & nervorum tefolu tione, item rü convulíis : menfes ciet, caput purgat.Denriüm dolorem fedat femen ex aceto decoctum; : inde ore.Aridus radicis cortex ad eadem proficit: ulcera omnia vetera, & fordida, & que occal- luerunt, expurgat: lienofis cum farina hordei illinitur; dente demora, dolori ejus auxiliatur : cum a- cero trita vitiligiges albás abiterget. Radix ne intrita, firumas, ac duritia$difc itiunt, Aurium Ver. : miculosinfufusfüecusenecat. Aph praefertim Marmarica capparis , vehementer in Rar. Apula vomitus facit : Scqae à Lybico,& quaerübro mari deferturmirum in modum E ud fiquidem in ere puftulas excitat ; gingivasque oilc cenus exeft, quarein cibis non ab re damnatur, * | Lb CAPPARIS | ^ *llL CAPPARIS ACUML 10 T i matofolio. - e 20 3o 4o i : Lo E ow Apparü frutex est in Italia vulgar filii. Floribus enim, C fructibus muria affervatis frequentiffimé iu cibis Capparü imur. Exiis(uayiores , G qui cum p majorem ineant gratiam, funt recentes acerrimo affervati aceto, quod confide, plerique faciunt in Hetruria. Praflantiffime cappaves ex Alexandria Aegypti Venetias advebuntütz. Esl Cr in Apulia Capparum proventus, unde etiam plurima defeyuntur, verüm long? deteriores bis, qua ex Aegypto importantur. Vomi- tiones Capparesbaud quaquam cient , ut Diofcorides inquit : nifi fortaffe bac itae fint pradita, dum recentes, ac virides comeduntur, anteaquam muriam experiantur, & deiude elixentur Proveniunt etiam Romain collapfis adificio- vum parietibus, ruderibuó,, prafertim circa Pacis templum , itemó, Senis , qua quidem Apulis [aporipreflantia minime cedumt.1n cultis nafci Cappares negat Tbeopbraffus lib. 6.£ap.5. de plantarum hiftoria. Seruntur t. atatesColttie Capparg inde ac fegetes , & legumina , quemadinodum C» Plinii tempore , qui (erendi vationem li "Igecap. 8. bis verbis fatio. cavit: Quippecipm Capparis quoque feratur , ficcis maxim? , avea in defoffucavata , ripisá, undia, circumftrudis lapide » alias evagatur per agros, C cogit folium flerilefcere.. Floret aflate, viret ufa, ad Vergiliarum occafum. Sabulo- fis familiariimum. Cappari vires reddidit Galenu lib. 7. fimplicium medicamentorum, fic i quiiens : Capparis radicis Capparis cortex vincentem babet qualitatem amaram, proximam acrem,deinde acerbam. Ex quo liquet, quüd diverfis pugnan- ves ex tibusó, conffet facultatibus , quippe abf ere , purgare , incidereporest amaritudime: excalfacere , incidere , digerere Galen, acrimonia : porrà contrabere, den[are, ringere acerbitate. dcirco lienes ihduvatos, fi quid aliud,boc medicamentum juvare valer, tum foris idoneis illinendis remediis admi[Ium, tum intro in corpus affumptum.: five decoctum in aceto » ut Ts € id genus , (ive avidum contufi illis; permiftum. — Quippe citm aperte cra[fos lentósá, humores boc pate ptit evacuet, nec eos tantim per urinas, (ed & per ventvem : (epe etiam fanguinolentos defert, unde € lienes adjuti - funt, c coxarum dolores. Quinetiam menfes promovet, Cr ex capite purgat, detrahitá, auxiliaturá, vuptis, atq, convul- 6o Íis.Carerüm cuinam ipfum potioni, in quoq, affediuum mifceri conveniat, non eg prefentisinflituti per[equi.Porrb radicis ejuscortex ulceribus malignis catapla[matis modo impofitus , non malum es remedium | Hit qui ila extergere valeat , nec iter deficcare.Praterea dentium labores pradiclarum qualit atum ratione Adjuvatnterim cum Gusjimterim Gli vino, (ape etiam (plus dehfibus man[us, ac mor[us. Ex dictis ergo clarum est incidendi quandam ei facultatem ineffe, stem4, exrersendi,dig ntvabendi.Vitiligines fiquidem cwn aceto detrahit, Ccberadas,éduros tumores igerit; idoneis ad ea medicamentis miftm. Radicis cortici , fru&u proportione virium refpondet, nifi quod ad omnia fit imbecilli- or. Imb & folia , € caules ejus , fimilem vim obtinent : memini, me foliis quandoq, paucis ljehus duritiem cbovadis DAFT APIrefey entem difcufiffe. Sed admifcemus fcilicet illi quippiam, quod eorum virium ehementiam. Nec UiTUII 63, quid auriga vermes fuccus Amaritate occidat fta. Porrà Capparis, que inadm ventibu regionibus provenit, ut quam fers Arabia, multo eft noftr ate acrior, ade ut plurimum etiam hülitat facultati adurentis, Etlib.a, Jt alim, "x 4t E -rABdcMamhigliCómB 4 —— € de alim.f&t.fic de Cappare fcribit ? I2 Cypro Capparis plurimaprovenit. Facultas ejustenuium admo, mefpartium: proinde minimum alimenti in corpus eorum, qui ipfavefcuntur ; diffribuit : quemadmodum C aliaomnia aua tenuibus con[lant partibus.Utimut autem fructu bujus planta magis ut medicamento,quam ut alimento. Importatur ad fale confpev[us, quia folus affervazus putre[cn.. Clarum ergo ct, quód capparis adbuc viridis antequam [ale condiatur, dus babet WI iai falitura permulzum ejus amittit , niá, [al abluatur , pror[usbaud icquamyutriet : al. "yum tamen fubducet: Veri ablutus, & demaceratus, donec omnem fa turam exuat, ur "idi fane alimenti cibus esl ita obfonium, c s ; tüim ad excitandum proffratu etitum ,tum ad deradendam, dejicien danó, itam ventri adba? tem accommodatum erit, ac deniq, ad lienis jecoriá, amoliendas ebflru&liones. Verum in bos tfus cum ox ymelite, aut oxelao ante alias omnesdapes [umi oportet. Tenellis porro capparis germinibus bomines, ut tere- bintbi tuvionibus, vefcuntur : ciuná, adbuc virent, in oxalme , C aceto, non fecus atq, bosveponunt;Planta, Qua damas V * . Nomina. per Grech/ Capparu fimiliter Latine dicitur : Arabic? Cappar C Kappar : Italicà Capparo : Germanic? yaypen: Hi- Jpanice Alcaparras : Gallice Capre. e : Q *Ill. CAPPARIS LEGUMINOSA. * ,. CaPfilis duplox et, rotundo & acuminaro (o- : . lio,utex utraque figura clarum fi meam;quaerc« 3 We tundo folio eft Matthiolus ex I. Capparis, Trag. Matth, Cord, in Diofc, Dod,gal. Gef; hor. Lor, Lac, Caft, Lug: Capparis retufo folio , Lob.Capparis Italica, Cefal.Capparisfecunda, Tab. II. Capparis, Dod. fol. Capparis folio acuto , Lob. Lugd, Cappa- ris aliud genus , Cief; Capparis prima, Tab. III. His adjecimus Capparim leguminofam, plantam afpe&u pulchram & eleganter virentem , qua ex radice ob- longa;lignofa , ramos emittitc S, . EN N87 A NR ZS cübitales & altiores , te» retes, les, ftriatos, qui ap iagprinhisnurs circa quos folia lata oblonga craffiufcula cpparis emula, abuno pediculo ftriato femper bina, ut in Faba , fatu- rato colore virentia.Flores dee cauliculis infident, *qui priufquam dehifcant,rudimentorum capparis fip. rum fimilitudinem re(crunt , foris herbidi, expanfi ve- rà foris candidi, ir tus rubei, é quorum medio ftamina je plura, oblonga, crocea, educuntur: quibus fuccedunt ? go Belgarum Lugdunenfi : Capparis fylveftris five Fa- 49 . baginea, Camer. ad Matthioluim, Morgfani Syrorum. : Rauyyolffio & Lugdun. in appendice. Apud Avicen- ge . * nam efle Ardifrigi & Andiriam apud Rhafin, ex'de- : E fcriptione & facultatibüs fufpicantur : ufus enim ipfi- usapud Syrioscontra vermes, ciym tota planta fit amara, gravi pep oos "mE... . LEBPIDIUM, —* CAB- GLXX ^ - e dium vocant, herbula vulgà nota, muria cum ladte ferva Vi i : acris, & e quarta parte hoe, dentium liberare exiít P4 : Lepidii | dime fatis faperá, à m 2 eontider, re; fapervacaneum effet, bic ropter icistrita pra-fentiflimum eft auxilium, fi ienofis fimili modo prodeft, lepraseximit. Radixap| Ma- Nam cim bac foliis fit belenio paul) minoribus C verba[co majoribus , nullo patto : uellj, dod tenuis admodum n T o plibianum refert Lepidi- bitalem altitudinem : WBifi fortaffe ii clarifimi Viri moftratem Piperitim , ue procul eunt Erentenum ve erm up um, Rapbanum grin E 2 i:p1Y M Paul caulibus cubitalibu fruticat fuballicantibu : folii pH Io libiSecuhdtm.Didfeotidis. "m L IBERJS, SIVE LEPI. Il. EEPIDIUM , PIPE- | "^d * H ritis. ! am: E : * " majoribus tamen , robuffis , in cacumine [picatis y tenuibus ac albicantibtus. — Radice alba acerrima guflus, perinde ac folia, que dentibu attrita o$ univerfum accendunt. Seri- tur in bortü ac etiam quibufdam in locis [pone nafcitur. Ex- calfacit C ficcat vehementer, ac ea omnia potest qua Lepidi- ewidis feu fquammas & maculas faciei deleat. B.Piperitis, Biunf.Dod.gal.Lon;Le- pidium five Piperitis Trag. Mátt. Cam. Lepidium . Kginete & Plinii, Matt.inicon.Lug.Lepidium m. k jus,Cor.in Diof. Lepidium five Hiberis jor; Cit . hift.Lepidium magnum, Fuch; icon. Lepidium Pli- nii, Cam. Dod. fol. LepidiumEginetze 5 Gef. hort. Tab.Raphanusfy lveitris officinarum, Lobelo. - Bargabuov, R ANUNC *& CAP. CLXX 4 Meum t Lad ERE * $7 i«- cms ( »Omplura Ranunculi genera. suci ^ iam ds 1 una acris, & vehementer: cerans.jNam unum xcatiuen- ci onf'at, latioribus , fübalbidis , pin suibus. flore luteo, inte: ureo: caule gra- .*. . " cilia itum alto radice alba, exigua, amarads; multis capillamentis.helle yfibrata : nafcitur j 5,» 27 in «limitibus humidis, : t Alterumlan uginofius longiori caule, pluribus foliorum incifuris, plurimum ».. zeni Qq inSar- culofius, .* 458 And. Matthioli Comm. - & Car, in Sardinia proveniens,qu3macetrimum,;quod fylveftre apium appella. Tertium minimur,odore xe. gravifloreaureo. Quartum huic fimile,flore/ la&teo.Folia,flores & cauliculi recentes illitu exulcerane -— &eruftas non fine dolore gipnunt : quareungsíes (cabrosextricant,fcabiem eximunt , ftigmata delent: . . ,fermicantes verrucas,& penfiles,alopecissQue paulifper illitatollunt. Tepénte decocta perfiliones fo- ' ventur, Sicca radix tritaQue,fternutamenta ciet,naribusadmota : dentium dolorem appenfa levat, ip. fostamenfrangit. — . Wi HB RANVNCVLVS II | E ANVNCVLVS 1l. de) : e to & 20 z Dao ve - | RANVNCVL. IV, » mRanunculum Tn lib. Secundum Diofcoridis. 459 RANVNCVLVS V. RANVNCVLVS VI. 10 20 LM jo JL NU QN CALL DANS i i: 1 aon ; ; : : Anuaculum,qui Greci Sa]gecyiy dicitur, vtl gus hberbaviorum in Italia , C alibi etiam Pedcm corvi , C Pedem galli, gane. R4 Petperdfi, VOCAL. ut fitperius quog, 1 coronopi mentione diximus, Planta eff válgo nota pluribus ramen, culi-on- - 1 E 3 : 5. : AE d E ; fideratio, d di bus diflindla. [ TERTIUS mioribu provenit foliis , floribus melinis :fed tota planta gravem prat ado- rem. S non efl abfi milis tertio folia tamen magis divifa [unt : florem edit ladtei candor: vadices nunero[as fi- bref asd. Et quamvis quatuor tantüm generum meininerit Dio;corides , unum genus eff, quod nobis. QUINIO loto afi. qaem. gnabitur , quod quidem folia mittit fecundo ferà fimilia «t, etiam hirtiora | fed cui inter cot ires quibus mitifur, culus - Lellebori modo) radices albas , tuberofa quedam pendeat , velutiex funiculo radix tiucisjuglandis magnitudine , rapi quintum. modo albicans, acris tamen C exulcerans qua per »yemem are(centibus jam foliis , utuntur quidam ubi extlcerandi fir opus.N afciturtocis inctltis C fecus itinera. Excalfacit & fccat ordine quarto ulcerat,extrabit incidi, digerit. Radix 7é- 36 censtüfa dr admota; veficastxeit at : quare lfcbiadicis uriliter illimitur, SEXT US folia mittit Anemonis primi femilia: caules cabitales flHiatos flores in [ummitate magnos aureo inest mumerojas fibro[asd,. N afcitur m riguis C bu- media locis. Cateris minus ef acyu quare minus excelfacit & ficat. Mudporrà genus lanutinofius , velut Plinius ait,fo- liofiuscopiofi fimum in Sardiniama[cens pluribus foliorum ineifuris,altiore caule acerrimo guftu.pleria, ideo Apitm vifus nominant,quàd quibudam mieimoria próditiin fit; eostanquam pra letitia videntes interire, qui ipfum comederint. Sed rem fe aliter buberecrediderin cr aliis potius affipulandum effe. Siquidem P. ids auctor eJF, berbam hanc ,fiedulio fuerit, vefcentibus nervos contra erericuó, ora diducere, ita ut qui mortem o, »relüt videntitam facie intereant. uod C Saluflius confirmat , qui bujus venenata berba meminit fic inquien. quadam berba nafcitur , que dicit i apio fimilis Hac ora bowsinum Q* vidus dolore cóntr. identes interimit, Idebó, Dios onim rauthculi e m nervorum diftin- " i n céffit. Ceteritm Qysoriaz i commentatione la- aam er Jib. 6. fimpl.medic.ubi ita : Batr, LRanunculns, TOt. ia vero veementer ess, oeide 7 "T dolore exulce- Ranun- — Fares pforas d lepras excoriant c» 4 j sr fhiomata difcutiunt eins es detrabunt.Quih C» alopecias juvant paucoté a: nam fi diutius inbereamr, ipfa cutis, fed drincrufbamtvitur. Ar, igirur bac omnia c a. fi impo» nas rentia, Porrà radi arefstha frernisarorium efHedicamentum fimilre alisermi 5 € dentimm dolores juvat , nya nti fcilicet exiccatione : y ut femeldicam;cali atis, Latinis verb Ranunculus appellatur : Italis Ranunculo é elida : Gallis Bacins. At Ranunculus quintus,Italis,Pie dii Ranunculus paluftris folio ApijCam. d.Ranunculialtera fpeci ' . 460 And. Matthioli Comm. ..* differtà primo quàd lanuginofusfit. IV. Ranunculus montanus albus fimplici flore.C.B. Ranunculus quartus, Matth.Lacu.Gef.hor. Ranunculus albus major,Gef:hor. Ranunculus albus flore fimplici,Lob, Aconitüm batrachoides , adverf. & Lob. icon. Ranunculus flore albo , Dodon. fol.1 anunculus albus, Tab.Ranunculus montanusalbus & Ranunculus externus quartus, Lugd.Ranunculus montanus ter- tius, Caf. ranunculus leucan: os folio Aconiri, Cam.In hortis habetur lore pleno. V. Ranunculus bulbofusradicerotunda. C.B. Crus galli& Coronopus parvus, Brunf.Ranunculus exiguus & fcelera- tiflimus, Trag. Ranuncul: quintus, Lac. Matth.Lug.Batrachion A puleii, Dod.gal.Ranunculu$ minor, EF Worse 08-8 oc MES AOT SA A tuberofus, Dod.fol.Lu gd qui duas habet figuras : Ranunculus lanuginofus primus, Caef. Ranunculus flammuladi&us, Verticillum Apu- leii, Gef.hor.Ranunculus radice bulbofa lore fim plici, Camer. In fylveftribus enim flore eftfim plicijin hortostranslatus,non modó flores multiplicat,fed ex uno & alterum promit. Reperitur etiam locis are- nofis & faxofisita parvus;ut vix trium unciarum fit. VI. Ranunculus montanus globofo flore.C.B.Ra- nunculus fextus,Matth.Lugd. Aconitum tertium eidem, Anemone montana qu&dam,Gef.hort. Trol- o lius flos,Gef. in fra&o.Cluf. Pánno. Ranunculus montanus alpinus WP IW ed lobofo,Dod.fol.Lu gd.qui duas habet icones.Ranunculus montanus alter, Caef. Ranunculus globofus p e montanus,Cam. Ranunculus al pinus luteus Tabernzmontano. E d ; Fa : M npéng, ANEMONE. | |. CAP.CLXXH. aMeum, ,. : i IP q & : ld : & Ca. »«. lia 4 ceeterimfciffa cenuius in terram inclinantur: caules lanuginofi,cenuesjin quibus flores,ut papave- 21ooj?iet- ris, & in medio capitula nipra;aut czerulea: radix oleze magnitudine,aut amplius LAM s lutigeniculis quibufdam cingitur.Sylveftri amplitudo prorfus major,latiora; f enuiori- giuscaput;flore puniceo: tenuibus,& ) multis radicum«apillamentis.Acrior eft. tenuiori- l quz nigrah bet folia. busini- Visutriufisacris: eade caufa fuccus naribus infufus purgatcaput. Commanducata radix pilitimus- a, & duriora: oblon- bo. i. Aio. * pun: 2 crem. Infuperanemoni, & rheadi capitula fylveftris papaveris fimilia infunt, fed in anemone fuperne. Cun pusum ANEMONE. I. Veresas es i. Lowe quafi afparagi cacumen. Inarvis illa fzepius enafcuncur. 1, Oi fe 60 A ESL: tac EP EU brodo ed frequentioribus inci[uris,caulib. viieM By Nemomienos quim eervavimu genera: jj Lr renati cir Mvetiriisremud aie i 33488 € ( Ode idencncteneo o jrcum [D * Inlib. Secundum Diofcoridis. 461 ANEMONE III. ANEMONE I V. D circim diflindà folis purpurafcentibu , capitulo umbilicete- nus emergente,nigro colore ,nigrisa, capillamentis fl'ipato , per- inde ac in papavere.. Radix illiolee magnitudine jubrotunda, fibratag,, C fapore aeri (oritur in arvis & alis culti loci ) Secundá, SECVNDVY M foliis affuvgit majoribus, & frequentius laci- matis.cynottoni Acomti moda, caulib. alteri [milibus , fed ali» quanto erafioribus, inanibus , C in vectum fpectantibus , quibus flores infunt,in fummitate dilutiore purpura Anirtefcentes , capi- tulo circumquag, comato,perinde ac alterum. Radicem babet brevemapunculi fere figura | fibris adnatis multis : acrietiam quffu. Nafcitur locis cultis e praefertim in arvis. Nibil fuis ig Tertium, faculiatibu à priore differt. .T E RTIV M. foliis erefcit. Ra- munculo primo emulis , caul.bus tenuibus , fefquipalmaribus, Totundis ,in quorum cacumine flores exeuat albi , quing, tan- tim foliis difliméli , rofarum magmtudime , C» noonmnuinquam tenui quadam purpura ve[perfi , inferiore prafertum fede: radi- cem babet fiivatam a na[iuntur incollibus. Tota planta cateris mitior eil inus excalfacit & ficcat. Ha- bentur quoque A alia duo, quorum bic quoque : imagines damus, 5, C floribusin altero purpureis, Quartá inalteroanreis, QUARTA » folia profert frequeuter laciniata, &quin- s caulem ramum ,flores in [ummitate purpureos ,vadicem dle m bofam Cr parvam fibris numerofis ipatam,provenn cultu locis. QUINTA, parum differt à quarta , minoribus tamen eft feli, tentioribsá, : floribus aureis ,vadice parva. fai e magnitudine. Oritur cultis locis €» in arvis. Omnia We de menfe fto- : " fusce d if, vent. Nonde[unt tamen , qui credant , Anemouem: papaver idem e[e : fim minus, faltem eju[dem effe ge à qu mea quidem [eutentia , falluntur , e» prorfus aberr. Dio" N jeoridis propofito. Quandoquidem fi boc idem fei Buen des , alterum ab altero diverfis capitibus nandi, » e "efiri dur j 5 4p AYerPpy 42;2; REL - utlegitur in bujus capiti calce, differre Anemonem à fjlv fee a sua imet exiffimar Brafevolus Diofeoridis Anemonem id omnino c fylveftris papaverà geras, quod Brsfavol erc illud uides, Litres minimi advertens, quod fius caulicul; frangantur , flarim lacspfumdifüllant. Quin 797 mmadvertijfe videtur,quid bor longa conflet vadice nonautem Hh " i nda:ca l ó, ferat d 4 papayve- 463 And. Matthioli Comm. * vl. ANEMONES FLORES VIL. PULSATILLA. Vari. * Ht 1 3e vox : HAE : t n ^" Itl. PULSA. RUBR A. papaveris, non a[Javagorum cacuminibw [rmile. Fuchfiu pra-. m IX PULL. LU TEA:* terea in co libello, inquo tantüm flirpium imagines exprefüty Anemones purpurea loco , ilam depingit bevbam , qua pleri[g, PULS ATILLA cognominatur , etfi nullam , quantum equidem fantio babeat cum Anemonecognationem : illa namq, citm prie mum erumpit , folia mittit mcana & admodum brr[uta, mis . mutimá, laciniata qua fapore funt perquam acri, adebur mn minus exulcerent , quam ranunculue, c flammula vulg dita. Flos, quiinflell modum , fimiliter bisfut us, ineunte vere debi- fcit, anteaquàm foliaerumpant , higricanti [endet purpura : e cujus medio quidam aurei flofculi emicant , eas admodum R^ apulantes , quivofisinna[cuntur : in quorum umbilico floccus - quidam purpurem vifitur , fericinum veferens opus, Exterior veépnteinipfiu caulis votundi tenuis atg, incamicácumitt, circa floris bafim y villofus alter circumquag, fe pandit flocci colore cinerto , fericino flamini mollitia ac lavore mimm? ft- dens.Semen capillofo, incanoG, capitulo , juglandis fei à magnis tudize, continetur. Radix illi ubet pedali longitudine, extfa T nigri chamatconismodo: cui [apor quidem fubdu'cis mor ANC acris , veluti foliis, (y caulibus, Provenit locis incultis aridis & Palfacillz € higoria, 1e Falc. lz vires Matth, omnium Venenoforum zum amov[us ,tum. antidotis additur.Scribit Ruellius A nafci,eamá, effe plantam.quam veri. fi berba venti Helxine fuerit , ve ; ton S asuenfis interpretatur , aberra[e R Tt OR oos prebenditur: fin aliter , quid dicam me] deat onid Kuclliuiper Herbam ventiintelligere voluerit. Meminit Anemones Gal.lib.6. [impl. hsinent. It. Ruell.la- píus. mona omnes acréin.extergendi,attrabendi, C" ora vaforum eferandi facultatem 4g,T Tam evocat : C fuccus ex maribus purgat, & oculorum cicatrices extenuat. Infupey fordida ulverum ant xp Norüina, € leprae detrahunt ,men[esá, appofiteliciunt, cr lac trahunt. Ut Graci aviióro, ita Latinis pariter Q Italis, Anemoe "Revocatur : Arabibus. ackaik alnahamen.feu Sakaik anbeamen feu Mamira : Gallis Pa]fefteur: Pula illa; alis pulfs- villa. Germanis $uicjen[cdl ober Jpevfenfrant, ; pot e ire - 3 -—— DE - In lib. Secundum Diofcoridis. 463 Anemone didaà vento, quód flos nunquam fe aperiat, nifi vento flante;Plinio lib.2 1.cap.2 3.unde & Herba venti quibufdam, cujus plures fpecies : Matthiolus quinq; propofuit;cujus figuras mutarenoluis mus. I. Anemone prima, Matth:& Lugd. II. Anemoriefecunda, Matth.& Lugd. Hi, Anemoneal- ba radice fibrofa.C.B. Anemonc tertia, Matth.Caft.Lugd. Anemonealpina, Gef.in fra&o;Anemone ter- tia Matth.flore albo , Lob. Anemone Pann. Dod.fol.Anémone fylv.prima Rantünculi folio, Cluf. Pan; Anemonemajor alba, Tab. Anemone flore candido, Thal. Aconito cognata videtur,Gef.hor. Ranuncu- liundecima fpecies, Cord.hift. IV. Anemone prima Matt edit.fecunda. Anemone quarta eidem inali- isedit.Caft.Lugd.Anemone,Lac.Anemone ramofa purpurea Tab. V. Anemone altera Mattb:edir., fe- cunda: Anemone quinta eidemin aliis edit. Caft. Lug. Anemone alteta,Lac. Anemoanehorrenfis, Trag. 10 Anemone ramofa lutea, Tab. V I. Figurahec Anemones diverfos flores-exprimit: 1. enim flore eit purpureo, venis fübrubris variecato: 2. colore eft carülco: 3. coccirieo colore : 4. floreeft pleno dilute purpurafcente: 5, aureuseft : & denigs 6. candido medio, luteo & clegantiffimo floreeft. V IT. Pulfa- tilla dicitur quod feminum tremuli pappi leviffimo flatu huc atq; illuc agitentur: Anemone eft altcra Plinii que Limoniadicitur lib.z 1 cap. 1 1. $üudben(dful Brunf Herba venti , Trág. Lon. Anemonefylv; Fuch.Herba Sardoa, Dod.gal. Ranunculi decima ípecies vel leptophyllon comatum, Cotd. hift. Pulfa. tilla,Matt.Dod.fol.Caft; Caef. Lug.Cam.Pulf: atilla vulgaris,Lob.Cluf.Pan.Anemone videri poteft Pul- fatilla di&a, Ge(.hor. & Anemone montana; & Ranunculi Diofc. fecunda f; pecies,eidem: Pulfatilla pri- maTab.SamolusPliniiDalechampio:plures hujus funt differentia & in colore floris & foliorum forma, VIH. Pulfacilla rubra,non adebaltéexcrefcit, foliod; eft minutius incifo: Hore minoreex longioribus 20 &anguflioribus foliisjisd; rubris compofito : aliquando & niveo flore reperitur. Hac Pulfatilla rubra Lob.& Lugd.Dicitur. IX. Pulfarilla lutea; vulgari fimilis , foliistamen mins laciniatis : Hores fammis cauliculis infident lutei , Maii medio florentes, quibus fuccedunt capitula, pappofum, barbatum; fe- men continentia.In monte Helvetiorum Gothardo,& in montib. Tau rines, provenit. Dicitur Pul« fatilla flore luteo, QUE Dod.fol. Lugd. & Pulfatilla lutea Camerario in editione Matthioli. A gyunánn, ARGEMONE. CAP. CLXXIIÍ. Rgemonein totum fylveftre papaveri fimilis eft.Folia liabet anemones;divifi:flórem punícéuii;cás utin cauliculo papaveris rhocadis,oblongius,& fummis partib.latum:radicemirotundam: fuccum 3o croci colore;acrem dimittit. Argema,& nubeculas expurgat. Folia illitu inflammationes compefcunt: E tant nonnulli Diofcoridis codices , in quibus duo Argemones genera diverfis capitibus leguntur , nonnulli verà boc anti babent , quod gp ae effe credimus , non diffentientes à compluribus dodlifimi viri , qtii altérimm buc ilegitim a& tffe cenfent. prefertim cim Galenus, Paulus illius nufquam meminerint. Veruntamen,ut fatu factum omuibus fit. jus quoq, Argemones hiftoriam bic adjiciendam duximus, qua fic habet, Argemone altera foliis fylveflri papaveri [milis est.Vis exinesl, fi vecens trita imponatur ,intercifiones [anare, C oculorum inflammationes mitigare.Po- tacum aqua dyfentericis auxiliatur , vulnera conglutinat , C inflammationibus urilisest.. Convulfis , c vellicantibus impofita medetur: contra ferpentium morfus utiliter cum vinobibitur. Provenit argemone fre Hetruria; prefertim in agro noftro Senenfi, ficut & in quibufdam locis vallis Anania Tridentini trathus, que nullis , quantum equi-- Argemóz nesconfi, "Caputíe- cundum Argemo- nes adul- terinttm, 4o dem judico, notis Diofcoridis de[criptioni refragatur. Lecitimam argemonem etfi antea in valle Anania nafciputaóa- mus, fit tamen nunc, ut notis ipfis diligentius confideratis plura in ea planta defiderari animadvertam;que legitima ar- gemona infant. Quare ejus imaginem hic ponere non libuit. Genuinam ego badenw confequi monpotui.Sed Plilib.25.c.. Argentones tria fieri genera memorat , ida, demum probari , cu tjus radix tbusvedoleat.. Quamobrem in maximo errore fuilfe deprehenduntur veteres noflri tum medici, tum feplafiarii , quüd Eupatorium Argemones vice acceperint, fub a leri- monie nomine, de qua lib.a. fuoloco, Deo duce, Latius di[eemus, Avgemones vires [ane quam paucis perfhrinxit Gal.lib.6. fimp.med [ic inquiens: Et bujus berba facultas abflerforia es, & digerens; Ea qua Grac? àgyspávg, Argemone itet La- tihé , arque ltalict dicitur. ; ic 0 AreyeMie, ANAGALLIS. | 0008. CLXXÍTIL [CIE S MNE sag a rS 4 DU fan Anagattidis enera , quzetantium ore diftant : namque ceruleo flore eft, foemina dicitur: mas qua pheeniceo, Frutices funt parvi, in terra jacentes : foliisin. H nae folia accedentibus: femine rotundo. Utraque! rotund nem arcet, purgat & nari Attico emendat fiex vino bibatur, pr. verb pheniceum , illitu tVücare | 4. — ufus, dolorem dentium, lenit fi in adverfam narem injiciarur: atgema cum me 6o A Nagalli tam mas, quàm femina, que affcinu vulg Mov[us gallina dicitur, nàtifima eii. Nafcitur culis incul- "rtis locis: & (ape in bortis, ac letofolo.Cateritm plane, meo duidem judicio, ballucinanttr, qui Anagallidemh eam e| Plantam putant quain Hetruria vernaculo nomine Centone vocatur , Infubribus veró Payarina. Nam bac florem fert Pandidum € caulem votundtm : Anagallidum vero alteri flos e$t caruleus , alteri puniceis , C quadrangulm utri[- We Anagallidum vires recenfuit Galenus libro 6. fimplicittm medicamentorum fic inquiens: Anagalli utrag, : 3T que ceruleum babet florem, quàm ea , qua purpureum , admodum extergentis funt faculta. — Habent Bus pur o 4h. €tiam calorem attradorium » ita ut Cv infixos corpori aculeos éxirabakte — Sticcus éarum ex nari- Bus purga tadem de cau[a, 1n fumma autem deficcandi vim babent citra inordicationem: quamobrem & vul- mera gluti; Vetertira nofttorif eiror, Argemo. nes vires ex Gal. Nomina, 1adrangulo caule pufillis, fub- t 4 Addit nae folia entibu emitigandi vim habet, inflammatio- C^t« x4 €orporiaculeos extrahit,nomas cohiber.Succus earum gargarizatus,capitis pitu d me unma 'oculorum aciei auxiliatur: contra viperarum morfus jecinoris,& renum vitia, 796 44 : ep emu- odeft. Tradunt eam, qua ceruleum edit florem; prociduam fedem reprimeresquae 77i 1. Et Cra- tevas bet barius cá- déde eju$ effe. natura prodidit; Anagalli- dis conf, Centone, Anagalli- éü vires exGalen; Morfns » C putrida adjuvant: Hec Galenum. Verum cum Morfus galline eam flirpemanmentem mibirevora. esbon i veri» quam vulgus berbariorum M Q R SU M diaboli; alii Succifam appellant , cümque putem mt qim pluripi ioa e feitaffé Opinio Mar Nomina, 464. um E $95 FuchDadqga Rise * An Lob.Anaeallis punicea, Cf. Anagallis,t : [ gan lis phernicea, Tab. Corcorus T heophrafti, Anguil. II. Anagallis y And. Matthioli Comm. L ANAGALLIS MAS At NEC (e —3 Kc] s TN md IL. ANAGALLIS FOEMINA, 20 3o ». " : e" forta(fe vem gratam facturum, fiu moferis commentariis sp[am quoq, inferam, bic locus vijus ,est, ubi commod de ea Aliquid dicam. Morfus igitur diaboli herba est locis incultis proveniens, (altibus, ac etiam interdum pr atis, C» dumetàs. Foliis conflat plantagini angufhfolia , quam vulgo lanceos, lam vocant, [milibus levioribus tamen, c «4 Circa caules qui ad binum cabitorum longitudinem affurgunt , exeant breviora, anguftiora, lenitera, per ambitum Laciniata. Flos 4o et eftate, fcabinfa vocatamodo, Multifidas babet radices, nigricantes , ellebori modo fuccifas , c cicimrofus: unde fupeffitiofum viamen invenit. Siquidem fcripferumt mn- mulli fuperfltionibus dediti, quoseredulum vulrus fequitur, cacodemona tante efficacie radicem invidere bomimibus, atq, bac de caufa , ubi fuccreverit, [atim eam undiquag, deutibus [uccidere , cicumrodere: tanta e bominum[u-.— perfatio. Herba bac fi viridis cruda , trita, carbunculispe- fliferis impanatur,prafentaneo vemedio(ur ajunt ) eos [anat aut fi vinumin quo decocta fuerit , bibatur. — Radix perfe yo sffur aut ejus decocti vinum uriliter labirur , on modi ad uteri dolores mulcendos : fedetiam ad pefilentem auram arcendam. Gu[lu admodum amara et : ex quo perjpicuum - effe potesl eameeffe calida» ficca facult ari. Siccate m. vem prabent plerig, ad alvitineas necandas , ac eadem. gillita illitu emendant, Herba, qua 3vayasods, Gracb, Ando. yallis quoa, Latint vocatur : Italicà, Anagallide: Germani- ce, Gand) boyf: Bufpanica, Muruges : Gallich, Morgelline 1 C Mouron. Succifa. officinis, Mor dialali Italis, Marfe , di diavole : Germanis, S cuffeig'a L2 2 —. $99 Inlib. Secundum Diofcoridis. 463 feminaBrunf. T rag. Matrh.Fuch.Dod.gal.& fol.Lac.L regi carin gi fcemina czrulea;Lob. Anagallis ceerulea,Caef. Tab. Anagallis terreftris femina; T hal. I11. Anagallis aquatica : eaà nobisad- E dita,que maxime vulgata.Hacex radice cádida,longa,repente, à qua plurestenues fibre deorfum mit- tuntur;caules complures rotundi, pingues,& in alas divifi attolluntur, quos folia craffa, laevia,lata, fub- nigraleviter perambitum ferrata,cingunt:e quorum finubuscauliculiéXurgunt, circa quorum fumma flores ceerulei quadrifolii Anagallidis foeminz floribus minores obfervátur: his fuccedunt capfule par- * ve,quibusfemen minutum inclufum eft.Hzc majore & minore eft folio; rurfus quelibet folio vel fub- rotundo,vel oblongo.In paluftribus;circa fontes,ac rivorum margines reperiuntur.Dicitur Sion Brunf, Sionnon odoratum; Trag.Gef-hor.Sii alterum genus,Fuch.Cepea &Beccabunga;Dod.gal.Sium majus. 1o Lon.Anagallis Aquatica Lob.Dod.fol. Cef.Cam.Lugd.Tab,Thal.Calida eft planta Naíturtio aquatico ferefimilis,qua ut illud editur, & ipfius contra Scorbutum ufus,minus ramen Nafturtio potens:urinam movet;calculos frangit, menfes promover , & fetus mortuos propellit: Tumoribusetiam cum butyro tofla & aceto impofita , prodeft. . I V. "Anagallisaquatica folio rotundo non cretiato: He centngirca *IlI ANAGALEPIS AQUATICA.*. IV. ANAGALLIS AQUA-- S CY M I. ticafollo rotundo. * — f * ptionem & iconem adjecimus, ex radice parva, multis f. tinetur, Ma 2U bfc rvavimus:reperitur ctiam circa Antuerpiam. Dicitur Anagallisaquatica altera ob.in fai s(quem fequitur hift. Lugd.) in icon.veró eft tertia. Modo Aliímatis, ni morfus Diaboli. Matt.Dod. nigra;Brunf.Morfus diaboli,eidem,Tra -Matt.Dod.fol.I. igrasBrunf. Jj -Dod.gal.Lon.Lob.Lug. boo e -Scabiof. fa foliointegro, CEDPUESAesdonCálumie. Hiec coii jd g : eft; a m birfuta: glabra;alia major;alia minor:majoralia & communiter fcliis integrisaliafo- is dii e&is.F oscaruleus;aliquando purpureus, incarnatus, rariüsalbus. i Mis e Rey c HEDER A. CAP. CLXXV. : fenditeeonat mulas infr We idw rn ü rfümmas autem sid NS ranigra;tertia helix.Candida fru&ü fert candidum:ni ü i q Lionyfia vocat.Helix fru&um no gignit;4 fed tenues habet Jil es ee -——— X eee "*deraomnis acris eft, & adftringens,nervos tentat.Flostrium digitorü carptu,facit ad dyfenter icos, in M (ox d z 6o 4 Hederz confide- ratio , & genera. abunde differuerit lib.16.cap.3 a. legat Tbeopb.lib.3.cap.i$. de plant.hifforia ula bedera figillatim [peces dutgentifumà 466 And. Matthioli Comm. aut dolentibus,cum oleo medetur.Nigrze hederze fuccus, aut epoti corymbi, corpus infirmant,mentem; quc turbantlargiüs fumpti.Acini quinq; tritiycalfactid; in punici mali cortice cum rofaceo, fi inftillen. tur à centraria aure,dolorem dentium mitigant, Denigrantcapillum illiti corymbi. Folia in vino de. co&taillinuntur omniumulcerum generi;etiam fi cacoéthe fint; vitia cutis in facie,& ambufta fanant. uti antea diximus;decocta.Movent' menfes triti, & fubditi corymbi : iidem pozi , poft purgationes rig 1üm,drachma pondere;concipiendi fpem adimunt. Pediculus foliorum melle irrigatus;ac vulvzindi- tus,menítrua;& partus extrahi. Inftillatus fuccus putrida tedia narium,gravceolentiad; emendat,& fa. nitati reftituit.Lachryima hedere pfilothrum eft;illitu pediculos enecat.Succus radicum in acero potus, contra phalangia prodeft, : " p" * . 3 " 1o IL HEDERA ARBOREA. II. HEDERA HELIX. 20 [EE NS ZZ 3e L 49 d ! 94e Ederascujurbic triatamám fumma genera fecit Diofcorides,etft plures eju in fpecie differentiasefferefletur lan ta eff vulgaris motitie. Verum fi quis Hedere plura genera no[fe defiderat,non fortaffe Plunté contenrus , licet de ipfis pere tis copiofiflim? pertraclat : vel potius ipfum audiat nam bec,qua fequuntur , ipfi ad verbum accaptatt- ferimus,quiloco citatofic babet : Hedera quog, multigena e[ : quedam'enimbumi repers,quedam fe in excelfum attol- lens; G excel[arui oenera plura.fed trina [umma pate[cumt candida,rigra,tertiaó, belix jd e$t clavicula. Horum item jpecies plures: quippe alia fructu tantum candidaalia eriam folris: rurfusfruttum tantium candidum ferentium;aliama- jufculum,denfum c velut in globum circumattum fructum profertjuam corymbiam quidam vacarunr, Atbenien[es a- 59 — charsicasa viguam eam appellant : alia minorem patfioremá, modo nigra. Habet nigra differehtiar fed non buncin mte Helix, dum confpucuas.Sed helix differentiis maximis difcernitur : etenim foli plurimum diflat,cum parvitéte tum quid an- Helicis tur.ceu in populo alba.Cr crotone. Ergo elicis plura genera. fed qua confpettora plura ge- cea,qua plurima éff: fecunda candida:tertia ver(icelor,quam Thraciam quidam gulata concinntorad, fint : cim bedera votundiora,fimplicioraá, babeat.Diflant etiam interno eriam feritate quoniam fructum quadam non ferant : quód non in bederam transfgurentur. Dederefcant ut Aliis placet;gtatis certe, difpofitionisá, ,nomgenerü erit difcrin m. Tatienejus quod, folium inuleum ab bedera diflat : verim id rarum , & in tursquippe berbacee quedam folia remuiori ablongiori,atq, etiam denjiori : quedam minua hac omnia! ficoloris genere.alia folio ampliori,alia: minori macularumó, babita diver[azpari mado C» magnitudim $e fi Auüu perfacilis berbaceasimá, plurimum venit. Mamifeftam effe quatedere[cat affirmant , non tantimfolits , quemajo- ra latioraG, babet verüm etiam germinibus : protinus enim erecta gerit,non inflexa gracilitateC longitudine. Herbacea vero crafiora breviaraó,. Ac hedera, ut femenprofevre iiepit germen fublime reitumi, edit. Efl quidem nivea bede- Taralie muneri dene esee feculo f pertica ed ra pubmigre c mer ambu qa afpera, dmowirifma babeuraptamobremej amplexa les omnes infa omnei emm necat rexicatallato aliment Craffatur boc majorem in modum, atq, avbore[cit intamtum , ut per feipfa hedera arbor fiat. Atramen ex vtajore pártt femper fuper aliud viram deyere folet atq, ( ut ita dixerim) amplexicaulis efl,ita pro fua natura;vel quiddam ejusmodi "lico gerit, Naim ? germiniburradiculas affidue inter folia mittit, quibm arboribus , muria, obrepit » quafi de ee : ^ 25 có, diftant. [I In lib. Secundum Diofcoridis. 467 natura exhibit : ata, itab auferens,ex bauriensá, arefacit.. Et fi inferius fuccidatur,nibilominu "nte reó, poteft. Habet vel aliud difcrimen non mediocre in frütlu : nam aliu dulcis;aliu vebemciter mere Theke- quam in nigra.Indiium,quod alium aves mandunt,alium minime attingunt : bedera ita febabet. Ha. ki [ss ffs de bedera generibus, Caterum tametfi tot Hedere genera Theophrafto deferibantur , due tamen i " 4 fadudir, Msios precipue nempe major, miner. M 410 R itaá, quam arborem voc. nen (olim in [ylvis excelfas xi M : id firangulat, [uo arido brachiorum complexu fed etiam antiqua adificia, ium menia fepulchraó, adeo B "i : — dem ea omnia diruat,&* una cum iis collabatur. Eadem inprimis felio pravenit pyri modo , oblongo ,q is crediny d» temporis triquetrum efficitur. 1d quog,laveycra[[umá, efl, longo nixum pedido Jasmin € : ua i. amaritudinis,C" acerbitatinefFpartiveps. Florere incipit ad finem Autumni, fleribus teslis 9» ias iso 10 BReracemofi eduntur corymbi , baccis lgn[Iinis grandiores , qua Ante maturitatem virefcunt,e dein emer EE. Miaut, contrabunt,men(z 1anuario, M | N O R flerilis efl, Helix vocata.Hac rarà arbores fcandit. »fed amt umi € , Haad macerias,fepes,C* aggeres occupat folio femper triquetro,ac maculofo : Jarmentis albicantibus Jignofis á Jr rd que flore: utrad, perpetua fronde virent.Servpentibus gratiffima eff Hedera.quàd in ea byeme delite[cant cjus efecelere] ventes.Foliorum fuccus ex vino aufero potus lienofas fanat, Decoqunntur ex oleo , Gan vto feptem bedera folia , MUS * S-icderit efwm perficorum'Buclei,à cortice delibrati.teru deinde, Cr temporibusci fronti iliuutur contra S^ soul N vites 4 cerebro provenientes, Qui (érebiculas canterio pavazas gerunt in cruribus aliisv corporis partibus ( fontane - pus d Mewsito: - vocant) folia bedere (nperponunt,magna [an utilitatenon [olim quód |: Aentem bumorem alliciant,extr s Ka o. fed quod etiam roborent.Mulieres con[utis hedera foliis pileos parant, c paputufs infantium capitibus input lique curant illos, virus extrabentes. Lachryma,que ex caudice diflllat,illita lendes,ci pediculos necat. Mob r potefl eao enu 20 que major fed inefficacior tamenefl. ER cr berbayquam vulgus H EDE R AM. TERRESTRE M vocat. «eivefiris - : mentio. HL HEDERA TERRESTRIS. *IV. HEDERA TERRESTRIS - cd : gpputana." ES dPüfenli , quadrati funiculis à quibus folia pnegunraunacridepar pufilain caulibus foliorum exoreu, April menfe prodeumibus. Radicibss niti- nt reos bumieptanres connects. Na[citur inopacis;circa femitasurbium aplantae[Lideod, abflergere,attenuave,aperireá, facilipoterit V ulneratis vi — proprie facultati a(cribentes.Buic sj addere folent Rubiayc» albi Dida- ^ pinellam , Sanguiforbam , Pentapbyllum , Biflortam,Stellariam,Equi- am vubram, e» ex bi omnibus in albo vino decotlis potiones parant , 4d- lulcedinecenciliandum. Hvju[ce medicamenti intere vulnerat exhibere auxilio, Succus cum «rug ime miftus , infüllarur utiliter cumculofis uk maceratü pod. je en » admirabilis fas facultatis 4 Oleum elymate infufum.. Hedera (ur autiar eft Galenus li- cst miradicesquinetiam Betünicam, Pilo 1 6o fetum Virgam auream, Vormentillam.c- vafit dunta, rbodomellis,qued fufficit ad folem quetidieternas uncias inagno qua, rin eo €ruciat usum potum die Sed : ibil acrü dam Heder » quain terrenam , & Bngidam effe ofendimus : babetque etiam nonnibil acri , quam calidan * comprobat. Nec deeft tertia: aqueam namque fubflantiam quandam tepidam vbtinet , verié fi viri- — dum arefiit ,becprimaexbalet neceffe eff manet que que terrea efl , c frigida, adferi e. ac ben Gal, 4 calida, 468 And. Matthioli Quis. Nomina, Q5 calida, & acris. Hedera, que ita latim Gracis wos.s nominatur : Mauritanit Cu[fus : Italis Hedera feu Lella : Ger- manis, S tatver / five Gpberobaum/ Gypbet / five pid) : Hifpaus, Edera, Era: Gallis, Lierre.. Hedera mitior, Greci xia à Pu£ Italis, Hedera minore.Hedera verzeftris, Graci, xi050s yegeat& : 1talis, Hedera terreftris. / "T Non abre quidem (ujicandum e$t (ut docti? adnotavit Marcellus) buic loco in Diofcoride mendum fubeffe , c quàd non sgv£es, P. diii ut babent odi. cadices, legendum fit, (ed svpufuuórcon, id esl, coucinniora. Nam pre- ter alias vationes, buic lectioni adfHipulatur Tbeophraffus qui libro. 2.cap-13.de plantarum bifloria,eo nomine bedera beli- cis folia depingit. ] Hederatriplex hic proponitur. I, Hedera arborea, Matth. Gef.hor.Lugd. Tab.Hedera.Brunf. Trag. Cord.inDiofc.Dod.fol.Caft.Ca-Hedera nigra, Fuch.Dod.gal.Lac.Lon.Hedera corymbofa,Lob.T ab. Hederc fpeciesfecunda feu nigra,five Dionyfia;aut corymbifera, Thal.Hujus folia quó magis arborefcit eb magis rotundantur, exceptis iis, quz in fummo funt, baccas nigrashabet & luteas. II. Hedera major fterilis C.B.Hedera helix,Brunf. Matth.Fuch.Dod.gal.& fol.Lac.Lugd.Cef.Lon.Tab.Cam.Helix five provoluta fterilis hedera, Lob. Hedera arborez fs € hor. Hederz fpecies tertia helix vocata, Thal. Hedera minor,Caft. Hac an diverfa fit ab arborea,ambigit Theoph. Plisius concedit : alti non concedunt, cüm fieri poflit ut alicubi non arborefcat;ob imperfectionem;non fpeciei,fed individui. III. Hederaterreftris vulgaris ; hec Chamaciflus Diofc. forte, fiin defcriptione pro uangeréga legatur amgeréee: apud Plinium Hederafe non attollens à terra.Elatine, Brunf. Hedera terreftris eidem, Matth. Caft.Dod.fol. Tab. Thal.Lug.cui & Malcociffus:Chamaciffus,Fuch.Dod.gal.Lon.Cam.Chamzclema, Cord. hift. Humilis hedera, Lob. Major eft; eft & minor elegantior cauliculis ere&tioribus, brevioribus, ut & foliis, floribus magis czruleis, qu locis humidioribuscircaarboresantiquas reperitur. I V. He- dera terreftris montana, qua priore viticulos breviores habet, (ed hirfutiores, foliis majoribus, oribus item, qui purpurafcunt, qiie in montofis Thuringia provenit, & "alentiorea,qua in planiscolligitur, ut B.Camern M fuo Matthiolo monet , Hederae terreftris fpeciem montanam vocitans. — Xeudivo ubya, CHELIDONIUM MAJUS. * Osea Helidonium majus, caule eft gracili, cubicali, idliiosi one foliolis: foliisranunculi; ) i exempl. bustamen;& colore 4 caffiis : flore violae albze, fecundum (ingula folia prodeunre In eo fu: us croci, cm mordax, acris, & aliquantulum fubamarus, graviter olens. Radix fupernéfing, inferne in multa 36 fous. — C E € pw : pM S $"- L CHELIDONIUM MAJUS. *IL CHELIDONIUM MAJUS . 2 s «7 diterum. *.— E . 40 " :3 à éa disse v ET a. cos pill ehe ts Bis -Sili qua, leí Sz 1 À m qual 2c men papavere majus recludiur.Suec in ereovafe cum melle :]le pruni dec Piin. adíesr p ed Foliis, caulc, radice, fuccus exprimitur ineunte aftate & ficcatus. inumbra dig n — x x Y 4 diam i ta cum T vinoyant man- ID «nm anifo,&c vinoalbo pota,medetur gi quercu » , ducata, EAE S x ^ Inlib. Secundum Diofcoridis. 467 cata,dentium dolorem fedat. Hoc nomen fibi videtur vendicaffe, quód adventu hirundinü exoriatur, Sc Vifcellu emarcefcat.Sunt qui narrant;hirundines matres exceecatis pullis, admota herba, vifü reftituere. ; eo , quod majus bu. vulg in Hetruria Celidonia dicitur. At imperiti, prefertim chymifle, que. Chelido- multorum stultitia eft , quod Greci nominis vim ignorent , non Chelidonium , quod Latiné nil aliud, quam birundi- PAPeSIo- nariam fignificat, fed Coli donum appellitant. Qua pofea falfa nominis prefantia freti,ex bac berba quandam quintam | voitas eJfentiam fieri pradicant , non modo fuis vanis alcbymicis imaginationibus accommodiffimam : (ed ad tuendam etiam. cbymi- bominum [anitatem, morbosó, quam plurimos profligandos utilem, Provenit Chelidomum ub;q, m Italia propter fepes ftarum, in fcrobium vipis , fecus vias inte: rudera , (t in edificurum ruinis , feu parictinis. Sunt qui narrant (inquit Diofc. in bu- 1o jUfce capitis calce ) birundines matres excacatis pulli admota hevba vifum veflituere, Atqui Arifl.lib.a.de gen.anim.cap. 6.id quidem fieri naturaliter fcribit bis verbis: Aves etiam nounulla imperfetlos, C» cecos pariunt pullos,videlicet,qua cum parva corpore fint , multos progenerant, ut cornix, pica, pa[Jer, hirundo. Quamobrem fi quis bzyundinum yovellarum ad- buc oculos prepungat,rurfus incolumesvedduntur. Cüm enim funt non fa&i;non corrumpuntur. Itaq, denuo oriuntur,ac pullulant. Et lib.6.de biff. anim. Pullorum birundinis, inquit, adbuc recentium oculi, fiquis flimulo eos vexarit, renafcun- tur, C cernendi vim poftea plan? recipiunt. Herbam im calcei delatam.fi nudis ped:Lu attingatur,Vlericos fanare credi- tur : eadem mammis mulierum admota, menftum abundantiam fifi. Tufa berba unà cum radice, t oleo chamamelino fervefaila, C umbilico illita, tormma ventris, & uteri dolores tollit. Totim planta pulvi vuluera, ulcerad, (anat. Succus ad oculorum maculas,argemas nubeculas, C cicatrices plurimim preflat , verim cum acerrimus fit. adbibendus non est, ; d mi iis additi, qua ejus acri "m »eujufmodi efl lac muliebre. Idem cavis dentibus inditus. cos frangit, €? 6ji- 2o Cif Cadunt quoque verruca & aie[iunt , fi fiequenter eo illinantur. Sunt qui Chelidonium ma (ju vecent berbam quam HL AQUILINA. * AQU'LINA FLO. PLENO.* UILINAM. s UMEN DECR a Chelidonium fen Eririndinz;; SA Dm doniumícu Hirundinaria quód Hirundines eam monftrarint: vexatispullorum oculis ea me- Rr dentes 468 And. Matthioli Comm. dentes. I.Chelidonium majus, Trag. Matth.Fuch,Dod.gal.& fol.Cord.inDiofc.Gef.hor.Lac.Lob.Caft, Lugd.Caef.Lon.Tab. Chelidonia, Brunf. 1I. Alterum hoc Chelidonium majus, quernis foliis eft,quod folus potiflimum à priori diflat;qua fi perpendas,tenera quercus folia dixeris,in hac enim argutius inci- fa funt,fuperneex virorenigricantia;inferné pallida,levilimé;ut & cd:Bles;hirfuta: flos luteus;cujus fo- Hia dife&a fünt & veluti imbriata; in reliquis priorifimilis. Ex horto Spren geri pharmacopeei Heidel- bergenfis primüm habuimus,dein in horto Illuftr.DucisW'irtenbergici Montembelgardilegirus:quod fiin parietinis feratur formam retinet, letiore vero in folo aliquando degenerat. III. Aquilegiaquafi Aquilina ob lorum mucrones aduncos, inftar unguium aquilinorum: cenfetur Pothon veterum , Co- fixo: Jafione Theoph.Caf. Jovis flos Atheni, Dalechampto: Ifopyron Diofc.Columnze.Dicitur Aqui- legia Trag.Fuch.Dod.gal.Lon.Lu g.(cui &Columbina) Cam.Aquileia,Dod.fol. T hal. Aquilina; Matth, m Lob.(& Chelidonia fylveftris) Caft. (cui & Chelidonia media) Tab. Variat flos magnitudine, colore & foliorum numero : eft fimplex , eft plenus: Ciseruleus, candidus, flavus, in carnatus, ruber, varius ex czruleo & purpureo: ficeft candidus, nonnullis veluti lituris ceruleis afperfis. Interdum fore inverfo albo, incarnato, candido ceruleo permixto: interdum inverfo& degenere virefcente., Xeudónur tempo, CHELIDONIUM MINUS . CAP. CLXXVIIE ? (uds » quod triticum fylveltre aliqui nuncuparunt, herbula pediculisab radice pen ? dens, fine caule : foliis hedera , multó rotundioribus, & minoribus, teneris, & fubpinguibus, radi- ceshabet exeodem callo com plures, pufillas, in granorum tritici modumacervatim congellas : quarum zo tres, aut quatuor in longitudinem exeunt. Juxtaaquas, & lacusnafcitur. Viseiacris, & anemonesmo- do fummam cutem exulcerat: pforas, & fcabrosungues eximit. Succus radicibusexpreffusad purgan- ' dum caput, naribus infunditur. Deco&tum ejus ex melle gargarizatum , magnifice id przftat: & omnia pectoris vitia extrahit, Chelido- CHELIDONIUM M. INUS. pipere: quam omnes fer? vei berbariaperiti Chelidonium mi^ nus appeltaut , omnibus Italie locis, verno duntaxat tempo- n m!ino- Récouk- te, frequens gignitur ,uligimfo prefertim foloy& in fcrobiumfo[- deratio, |, farumó, marginibus, foliis bedera minoribus , rotundioribus, te- 7) esu. meris , ac fubpingtibus bumi accubantibus , fine caule: flore lu- ? UJ «teo , etfi ejus mon meminerit. Diofcorides ,tenui pediculo appen- 3o N fo. Radrcibus nitirtr compluribus , ex eodem callo prodeunti- E tibus , pu[illis, in granorum tritici modum acervatim congeftis, : S NIZ, quarum nonnulla tantim intongitudinem progrediuntur. Hera. . 5 NS ba hec brevi deperditur tempore: quippe qua vere C nafcatu, eens- Qr arefcat. Sunt qui banc Scropbülariam minorem appellent, nor, aradicum [imilitudine , ut quemultis granorum tritici grumus lis , veluti fIrumis , que Graca imitatione [cropbule vocatum, aluiffe videantur: quanquam alli ex doc potius [tc dictas Chelido- nium mi- s os Lam prorfus nec folii, nec radicibus pre fe ferat acrimoniam, terum ZZ) cim tamen acerrima , G mordax effe deberet , longéque magii quàm chelidonium majus : quandoquidem , Galenotefle , Cheli- (ES donium minus cutem exulcerat , & xcalfatit ordine quarto. 50 NP 1d qued fatis manifeffé offenderepoffet , banc non e[fé Chelido- Z9 nium minus: nifi quis in boc illud dixerit , quod de Are feriptum veliquit Gal. libro 2.de alim. fac. Nam faeilé contingere poteft NN) — quód quemadinodum Arum Cyrenis minimum tmedicamentofis "om BN —Y — minimumá, acritonie pofidet, adeb ut in cibis velvapuutilins babeatur : in Italia veró ac minori. Afia contra adeà acre , us medicamentis duntaxat expetatur : ita C» Chelidenium minus , quod in Italia nafcitur minimum acrimonie fortiatur : quod verhin Gracia provenit, acre admodum [entia tur. — Siquidem excepta acrimonia tamm , noftrati nibil, preterea deeffe videtur , quinlegitimum Chelideninm minus dici queat, Ex quo facil? addmdus (um ut credam , qubd quamvis in Italico defideretur acrimonia , non tamen id efe Chelidoninm minu difftendum eil ; tametfi inficiarire non liceat , noftrum Chelidonium minus, qubd omnino acrimo- 6o ni« fit expers, iis morbis baudquaq nire poffe , quibus illud conferre , quod in Grecia gignitur , tradiderunt Dio- fcordes & Galenus. Nam bac deficiente qualimare, neceffe quidem efl, ut Cr vires, qua illam confequuntur, deficiant, c rachéos Perzant. Hinc igitur fit ut non pofim ego fubfiribere judicio Fuchfi, quiin libro deiomp. ien Tun um fecin- arguitur. do excudit , Chelidonium minus cenfet alteram Malacociffi fpeciem. — Quinimo ejus opinio. E quàd planta illa nullis fere notis aliquam mollem bederam referat. Eà quidem foliis bederam quod ae m 5509 qur, fed quod maqui attendendum erat, viticulas non » quibus bmi repat : id Leéc- ri ó ma - Nugato- sug; e5, — Sed long? magis alius quidam nugaror accu(andus eit , quippe qui eo dementia deyener. » Wf Conten ris cujut: ; j lantam minus mon effe Chelidonium , fed Vergilii Amellum. | Verm nibileft quod * M onn. re nobi[cum non erubuerit , banc p n effe Chelidonium,, ed Ve a predilit cal Ure t explo. magis bomines deliros efficiat , quam ambitiofa temeritas, Minori cbelidonii vires memoria pro «libro $. 3 J, plicium 469 tem exulcerat, fuerit abfoluti 16: In lib.Secundum Diofcoridis. fimplicium medicamentorum.fic inquiens ; Chelidonium minus.cim acrius fit majoreyceleriter illitm t& unguesó, cabros eüjcit, Succus ejus per narespurgat utpote adthodum acer.1ta4, bac berba quarti ordinis jam.idá, tum in calfaciendo,tum in ficcando.Herba hac Gracis xeudónor enger dicittr : Latini , Cbelidonium min Mauritanis Menucen,C» Chilodomon.It alis, Celidonia minore, Favofcello: Germanis . Seiateavnen/S8fatter Svant/ L GARYOPHYLLUS INDICUS major. Spfaffenbóbleinzc Stymntraut: Bifpanis , Serofalaria me- nor :Gallis.Couillons de preftres, c petue Efclere. Chelidonium minus noftrum , cum Diofcoridis per omnia convenit , excepta vi acri,an forte ratio- nefoli hoc contingat? Strumen Plinio lib.2 5.cap. 1 3. Chelidonia rotundifolia C. B. Ficaria & Scrophula- ria minor, Brunf. Chelidonium minus, Trag.Matth. & Fuch.Dod.gal.& fol.Cord.in hift. & Diofcor. (cui & Amellus Vergilij) Gef.hor.Lac.Lon.Caft. Tha. Lugd. Tab. Malacociflus minor , Fuch. in icon. Favagello vulgó,Cafal. Tefticulus Sacerdotis, Sylvatico. Hujus folia aliquando purpurea macula notantur: flore eit fimplici, rarius pleno. O' fora, OTHONN A. CAP. CLXXVIIIL (yen aliqui majoris chelidonie fuccum elle ajunt: quidam glaucij: alij fuccum toribus corniculati papaveris exprefium. Alij permiítos ce- rulez anagallidis , hyofcyami,& papaveris fuccos ef- fe contendunt. Alij Troglodyticz cujufdam herbae fuccum , qua Othonna vocatur : nafcique eam in eo Arabie tra&u , qui ad ZEgyptum fpe&at.. Othonna foliis eruce 4 perforatis cribri modo, & veluti à ci- p nea derofis, fqualore obfitis, paucis: flore croci, lati- 7... A folio: quare quidam Anemones fpeciem effe putave- ze »;5- runt. Éxtractus fuccus oculorum medicamentis ad- 97", jicitur, ubi expurgare eft opus : mordet enim & ab- 27/7" OX ftergit omnem caliginem , quae oculis offunditur. evu.i. CESTA Tradunt humorem quendam ex hérba emanare, , multis T peg qui elutos, femotis calculis, in paftillos ad eadem di- rm ug ll. GARYOPHYLLUS INDI- * I1I. GARYOPHYLLUS IN- Hase. . 5 i » * ^ mibus cus minor. dicusminor flore fimplici. " perforata friabilia AREAS E« 2 & habet. $- M5 Hh Bed. snif WE id geutur, Nomina, i 470 And. Matthioli Comm. geritur. Aliqüitàriién áffirmant,la pidem effe ZEgyptium,in Thebaide nafcentem ;exiguá magnitudine; ereó coloreguftu cum fervore quodam & adftrictione,mordaci. (gm Diefcoridi fuilfe incognitam , illid nobi munifeffo avgumento effe potest, quüd nibil ex ft de ea cerii feri. mirari non licet, fi noffra quoq, tare Othonna minimi cognojcattir. Nón dejurit tamen rei berbaria periti qui eam plan foliis crefceiet ja paucis cribri modo perforatis e friabilibus. Verum cium foliofa fit planta,c* nonpauci ffolià referta, que Tanacetum potius , quàm Erucam referunt, £6, cribri modo perforata , auk tanquam avermibus erofa non fint, nec friabilianon video fau, cur in borum fententiam concedere queam. Nibilenim meiovet ad probandam horum opinit- 1g nem flori color , y Latifolia imago, aliis veclamantibus notis, cim nuserofa fint plantarum genera , qua croceis, C latis proveniunt flori&us. Ego quidem; fi mibi decernendi facultas daretur, Cbr afambemi genere banc plantam veponerem, $ quod tamen aliis, me peritioribus, decernendum rel inque. Ceterian ut ommius fatis sfactum effe intelligam; duas buju(ce Yhdice plante imagines bic addicuravi. ER itaq, bec planta frutico[a, caulibus bicubit alibus, € quandoque majoribus, fhriatis, vectis, fabufefcentibus, ? quibus multifida prodeunt folia, C numerofasranaceti emula, fed majora, magis di- . Vifa : radix iliiesl brevis, fed numerofa, nec altà defcendens. Tria bujufce plante obfervavimu: genera ,florbuw tantüm . differentia. Namq, eenus est cateris procerius,quod flores profert aureos,magnos,numerofis Admodum f'igatsfoliisodoré minus quam in altero graveolenti, ALYU D floribus [beatur minoribus,bino ternoá, eorundem ordine concinnatisflori- dis in medio capillamentis ut in Refa: bujus flores colore quidem c» facie differunt It enim ex aureo in purpureum colorem anclinant; fubnigricantá, foliis crafculussitentibu[a,,afpettu admodum jucundo,adeb ut cx boloferico,quod VZllutum 2 Yocamus, à natura fatti videantur, fed odore funt gravi, c qui caput feriat. Poffremum autenquod pyaditlie e£ minus, nibil à prefcvipto differt, nifi qud nontam alt adolefcit, & flores babet fimplicitantim faliorum torotainento, fed oe- teri minores. Catera fimilia funt. Prodeugt omnes à calyce oblongo;torofüós, Lychnidis coronaria. fere fimili.longis pedis €nlis nitentes. Semen inde fit oklongum,tenue,ac nigvum. Seruntur in bortis vifuntur paffim fuper fene[lras in fitlilibus & arculi, fpethaculi gratia. Excalfacit C ficcar,quo fit,ut ea quoq, in inedicum ufum trabi poffit ubi abfleroere, C aperire fit opusininor tamen valentius quam major. Hanc cin admifceat Paulus fuis medicamentis , affevit quibufdam in lori Nomina. 5; ;/ori; chel;donii fuccum e[fe.eorum fortaffe opinionem fecutusqui ita. feripferunt ut vefers Diofcorides. Eju nomen Gra- €um àfévia, Latinum itém,C* Italum,Otbonna. Caryophyllus Indicus, Italu,Garofano 1ndiano, bx y EE Tur Caryophyllos Índicos Matthioli;aliqui Othonnam Diofcoridis,& Plinii;alii Argemonem; Diofc.alii XL ycoperficum Gal. alii Caltham Plinii, quam gravis odoris dicit: alii Petilium forem ej cenfent, 36 Hi variant magnitudine, florendi tempore: flore item fimplici , rarius multiplici: colore rubri , crocei, mellei & albi. Tunetanum vel Africanum dicitur,eó quód primüm hictlosin Germániam fuerit illatus; nando Carolus V. Imperator , apud Tunetum vi&toria potitus eft. I Tanacétum Africanum majus fore pleno.C.B. Garyophyllus Indicus major, Matth.Lugd. Caltha Africana fruticofa flore mülti plici, Gceín.hort. Flos Africanus major, Dod.g.l. & fol. Tab. Othonna major polyanthos,Lobel. Flos Indicus major flore pleno,Cam. Flos feu Caryophyllus Indicus. Caít. Flos Indie,Caf. 11. Tanacetum Africa- num minus fore fimplici.C.B. Garyophylli Indici, Trag. T'agetos Indica,F uch.& Lugd. Flos Indianus - is. . . feu Violaflammea, Fuch.in icon. Flos Afr- Jus mi- L AURICULA MURIS. nor,Dod.gal. Flos Africanus, Dod. fol, Lob, Flos In- : ed dianus,Lonic. Caltha Africana minor flore fimplici, 4o mPeruvianum,Cord. salis. Flos Indie alter minor, Cafal. Flos Africanus minor flore fimplici, Tab.Flos Indicus minor flore fimplici, Cam. Sunt qui prirnum; Othonnam Diofcor. & Plinii : hoc veró Argemonem Diofcor. & Argemona Pliniiftatuant. II tum Africanum minus flore pleno. Matthiolus unafigura minorem utrumq; exp it. Hic dicitur flos Africanus minor multiflorus, Tab. Flos Indicus ;6 sinorflorepleno, Camerario, — aMeum, wem. AURICULA MURIS ipn Z |. CAR. CLXXIX. ; i, tenuia 2 suricul quam myofotida vocant; herba Y uris 2 mi la, ini M3 caulibus pluribusab una radice, aliquatenus ab imo rubentibus & concavis: is, 4 ob- - longis,dorfo acuto;elato,nig « br - laaffidu&geminatis, atq; in mu. tinentibu. & tenuibus caulicülisexa ] ibus; * flofculo.ut anagallidis.ceruleo:radi. ' dine multis capillamctis fibrata. ) Radix illità cpilo- pia fanat. Sunt qui Alfinem,marisauriculá vocirant, Eperiuntur quidam Diofcoridà codices, qui boc loco Alfi. R nein babent , qua libro quarto post belxinem defcvibitur, quid C ipfa nonnullis Muris auricula appelletur. Qua forfitan nominis céqnatione addudli, pofleriorum quidam. ex quarto Disfcoridit volumine in bunc locum ipfam tranflulere, ubi fui gener, In lib. Secundum Diofcoridis. 471 generis, vel potius nominis alteram veprafentavit Diofc.Sed quoniam ipfa Diofcor. (cribendi feries elarifime demonfhrat, Alfinem ftatim poft belxinem (equi debere,quód ei adeb fimilis fit,ut tradat Diofc.eandem fuiffe cum belxine nifi bumi- lior effet idcirco lib. a. deea nobis dicendum erit,quàd inibi ejus legitimam fedem effe exiflimemus. Ceterum bac de qua bic mentio eft. paffim men[e Majo floribus ornata vifitur,nimirum in rien campis,in Sere prd ee de. * corum. Hujufce vires paucis per[lrinxir Gal.lib.7.fimpl.med.fic *IL ECHIUM SC d RPIOIDES inquiens : Auricula sie deficcat ordine fecundo: ceterum nul- paluftrc. lam evidentem caliditatem poffidet. Ea Grai uvis viov voca- Nomina, tuy: Latine Aurictlla muris : Italice , Orecchia di topo: Germ. Q8aíbt Stangoft mit b(atoen QS(umen ; Hifpan. Oreya de vaton yerva: Gallice ,Oreille deratte, I Auricula muris, Matth.Dod.gal.Lac.Caft.Lug.nifi fit Myofotis fcorpioides (cujus hguram adjunximns) Lob.minus re&éexpreffa;quidfirignoramus. II. E- chiumS$ coa » 10 155 paluftre,ex radicerepente fibrofa,caules exfurgunt;aliquando reclinati;aliquan- do ere&i,rotundi, leviter hirfuti;etiam glabri , fefqui- palmares, etiam minores , & ad ripasaliquando bicu- bitales, qui in fummo in duostrefve interdum ramu- los,nudos,recurvos brachiantur : folia cingunt oblon- gajfubrotunda & pinguiufcula: fummis ramulis flo- res infident ex quinque foliolis compofiti , communi ter diluté'cerulei , aliquando candidi, quibus parvze fuccedunt techz, pedicellis tenuiffimis infidentes,qui- QT ANS 2 busfemen minutum albicans inclufum. Aquofis tan- tüm locis nafcitur : tota aeftate floret , aliis ab radice cauliculis fubinde enafcentibus. Dicitur Cynogloffa minor, Brunf. Euphrafia caerulea , Trag. Tab.Echium paluitre Cord. T'hal. Scorpioides ceeruleum vel palu- ftre; Gef: hor. Leontopodium Lon. & Lugd. Myofo- tisScorpioides partim repens,partim erecta,Lobel.He- liotropium minus primum, Cef.Hujus dus fpecies: .. altera paluftris majore flore & pene glabra: altera in - agrisminore flore & hirfuta, er - res. GLASTUM. CAP. CLXXX. | zAtivum Glaftum , quo infe&ores Jlanarum utun- tur,folium habet plantagini fimile , verüm pin- IL ISATIS SYLVESTRIS.. 3o I ISATIS DOMESTICA. Y 5o Z N VAS LA 3A 6o 472 And. Matthioli Comm. guius, nigriusós: cujuscaulis duum cubirorum altitudinem excedit, Ilita folia tumores omnes difcuz tiunt,crüenta vuln era glutinanr, fanguinis profluvia fiftunc; ignem facrum, phagedeenas, putrefcentià ulcera, & qua ferpunt,fananc. S ylveltre glaitum fativo fimile eft.Folia fert majora,lac&tucaceis proxima: caules tenuiores , mulcifidos, quadantenus rubentes: in quoram cacumine folliculi multi dependent, quandam lingüarum effigiem referentes: in quibus femen flore tenui,luteo. Eadem,quae & fuprà di&a, preftat : potu;& illitu lienofis auxiliatur. 1Gtidis, R fativa, quam in Hetruria valgo Guado appellamms, tingendis lanis , fullonibus C infedloribus maxime expetitur, feu Glati 20554 Lanarum infedius quibus cum admifcerur, firinet, c munquam depérdi patiatur. Hujufce maximus babetur pro- eonüider. erus in Umbria circa Noceram,ubi oppidum est Guadun; ide appellatum, quid ibi Vatis frequentiftima feratur. Syl- VO La&uca Veffris nafcitur in campejtribussincultislocis C» inpa[cuss. Glaftum Jplveftre, Plinio inter fylveftres lactucas vecenfetur li- 5 Hei bro 20.6.7. quippe quod illi non fit abfimile, Fit ex 1atide ceruleus ille color pitloribus expetitusquem Indicum vocant,de veeseg Quo diffufius lib. ;. fuo loco di[feremus. Meminit utritfo M fatidis Gal.lib.6. fimpl.med ftc inquiens : 1fatis fativaqua utun- Galen, ttr tinctores. facultatis eslvalenter exiccantis,nondum tamen moidentis : eft enim fimul amara, atq; adfiringeus. At 1fa- tis (ylve[tris mamfefie jam acre quiddam tum guftuistum actione prafevt. Proinde quam fativa valentius deficcans,valen-. tin etiam bumida putredinibus obfiflit.Planta Gr acis Vesva mdp", Latinis.Glaflum fativum nominatur : YtalisGuado Nomina. 4oeflico, Qua vero Gratis asi àgia , Latinis, Glastum fylve[lrey c Italis, Guado [alvatico : Germanis, toilp CWSeib : Gallis Pa[lel fauvage appellatur. Utrume, Glaffum vocant Mauritani Dili,Dileg,Vefme,Chate,Chatis,feu Alchat,Ad- len,aut Adblen,C Nil: Germani, QWSeto : Hifpani, Paflel : Galli, Gueda, feu Paflel de Lan iguedoc. ^ Tfaris duplex: fativa,quie La&ucee quartum genus Plinio: Sylveftris,La&ucse tertium genus eidem, cümenim ànimadvertiffer Diofc.IHaridis f: ylveftris folia la&ucaceà dixiffe,cim Lactucis mifcuit. T. Ifa- tis fativa, Trag.Fuch.Dod.gal.& fol. Cord.in Diofc. (cui & Luteum Vitruvii) Gef. hor.Lac.Lon.Lugd. lYfatisdomeftica, Matth.Caft. Glaftum fativum,Lob.Cam. Glaftum,Cafalp. 11. IHatis fylveftris; Trag. : Martth.Fuch.Dod.gal. & fol. Lac.Lon.Gef.hor. Caft, Tab.Lugd. Ifatis agteftis, Cord.in Diofc. Glaftum five Yaris fylveftris, Lob. Cam. Habetur & Ifatis Indica, Anil & Nil Garzize (ubi Clufiusin notis addit cum lfatide convenire) à Coftze, Cam. qui ex hoc Indicum in ZEgypto fieri fcribit, 2 Too |. . *' TELEPHIUM..-- - CAP. CLXXXL t Meum ^T^7 lephium herba portulaca fimilis, & caule;& foliis : alas binas in fingulis foliorum geniculis anne- 9v X Air:ramuliàradice T fenifepteníve prodeunt,foliisreferti ceruleis;craffis,lentis,carnofís: flore lu- iangufti, L FABARIA. *IL TELEPHIUM PURPURE 3 36 * tenyes, S. -- S x* S UR T od n z Og mE ido. Nafciturin cultis, & maxime inter vites tempore verno. F - Ephes fed poftea hordeacea farina illini debet, Perun&am ex : nemtollunt; fed ubi inaruerunt;abfterguntur, b iem — In lib. Secundum Diofcoridis. 471 ^w Lanquam non de[uni vei berbarie peritisqui exiffinent, Telephium cam effe firpem, quam quidam Fabariam,ali Teleghit L8 rur pinguem feu cra[[am , quidam verà Fabam inverfam appella nt, cim tainen nulla reperiattir qualitate pre- confide, ditaqua ab[terforia, fiecantid, facultatis particeps dici pofiit, ut Galemu Telephium effe teftatur. foliad, proferat portus lace lóngà majorayeorum fané [ententie plaue ad[tipulari non aufm : tametfi ea compluribus notis Telephium referre ITE deatur. Telephii vires memoria prodidit Galeniis libr.8. fimplictum medicamentorum ut ita fcribit : Telephium exiccan- rmn di, c detergendi facultate efl,nont amen infigniter calida vverüm in hoc forfanquifpiam ipfum primieffe ordinis cen ifeat. Galen. Deficcat tamen fecundo ordine incenfo,aut certbprincipio tertii : proinde ad putrida ulcera convenit,é leucas & alphos : cum aceto fanat : hactenus Galenus. Caterimn illas quidem Telephii qualitates baud veperies in Fabaria mofirate,etfi bac (tit paulà ant diximus, ) notis pluribus proxime Telephii bifforiam accedat, ut ejus pittura, quam bie dams, aperti fatis xo demonjHrat. At fi facultatestantüm obflant,quo minus ea planta Telephium effe, dici mereatur,i boc ila vatio mon pa- e vum penderis babitura est, qua fuperius offendimus, verum Cbelidontum minus berbam illam effc , quam imejus snentione depictam exbibuimus. Nam [i Aruonstefte Galeno iis caret facultatibusin Ilia quibus in Grecia preditum esl.nil mirum : videri debet , quod c» alie plante cuim folo vires mutaverint (uas, ut illi planta, & buic Fabarie dice facile event[fe fu- Fabatta, fpicandum eft. Velim tamenin bisut in alit quoq, dubiis plantis fuum cuig, effe judicium. Herba,que quAÉpuy Grac? Te» Nomina, Tephium item Latini dicitur. Italis,Fava gra[[a : Gallis, Reprife, fotbarbe des vignes : Germanis, CPbwnbfratt. » * Telephium hoc cenfetur (quod tamen minim? eft, deficientibus foliorüm alis, fed Scorpioides Mat- thioli; Telephium Diofcoridis eft) vulgo Fabariá;à foliorum cum faba fimilitudine: dicitur Scrophula- ria media;Brunf&Fabaria, Matth.Lugd. Telephium five fabaria, Matth. in iconibus, Caft. T'elephium al- 20 bum,Fuch. Acetabulum adulterum album,Fuch.in icon. Acetabulum adulterum, Cord. ih Diofc. Craf- fula major,Dod.gal.Cafal. (qui Cotyledon alterum Diofcoridis cenfet) T hal. Anacampferos,Gef.hor. Fabainverfa,Gef.hort.Lob.icon. Telephium;Gef.hort. Lob.obf.'Taber.Cam. 1I. Addidimus & Tele- phium purpureum, quod parumà primo difcrepat, cauliculis teherioribus magisque rubentibus, foliis, magis crenatisfloribus purpureis,radice minore: quz frequens eft ad Rheni littora hic Bafileze. Dicitu£ Scrophularia feu Portulaca major, Trag. Telephium purpurafcens,Fuch. Lugd. qui duas habet &- guras, Telephium purpureum, Tab.Cam. Acetabulum alterum purpüreum;Fuch, icon, Fabaria, Lonic. Craffula montana, Caefalp. Telephiim vel : Craílula purpureo flore Camerarioad Matthiolum. ; ; je : ; E * SR OL EIBRI PECUNDI FINIS aX 4 eS PETRI ANDREE MATTHIOLI MEDICI Senenfis Commentarii, IN LIB. TERTIUM PEDACII DIOSCO- ^ ; RIDIS ANAZARBEI, DE MEDICA "OMA TER EA l| LIperioribus ;chariffime Aree, commentariis, tradidimusde áromatibus,un- guenti,, oleis, arboribus , earum fructibus & lachrymis: item de animalibus, cerealibus, oleraceis , & herbis acrimonia preditis. In hoc autem tertio radi- | ces» fuccos , femina, herbas ; & qui vernacula , & inter fe cognata cenfentur, 3 quz; pluribus fcatent remediis, profequemur. A yagiei», : AGARICUM. CAP. l 5 SOY Garicum radix fertur laferpitii fimilis,a fed facie fumm a folutior,& rariore fungofod; tota con- f WA textu. Duo ejusgenera: feeminaquze prafertur,rectis intus venarum difcurfibus conftat: mas xo 46 QI ga Ny rotundus eft, & undiq; compa&ior.Utriq; guftus ininitio dulcismox ex Uam, inama- $9 99. * rieudinemtranfit. | Gignitur inSarmatie regione,quz Agaria dicitur. Sunt qui radicem e plantae af- -— firment: alii ut fungos nafci in arborum caudicibus, quadam putredine,] Cignitur in Galatia Afize,& perfice, Cilicia / in Cedris,fed friabile,Scinfirmum. Adftringendi;calfaciendid naturam habet,efficax eft con- ficuti fil- «r5 tormina,cruditates,& rupta: prodeft itidem contufis,& ab alto devolutis.Datur duobus obolisin vi- ,, phum, F6 mulíofebrimnon fentientibus: febriculofis verb in aqua mulfa :arquatis quoq;.fufpiriofis,jecineris, e renumdjvitio laboranti bus, d yfentericis.Ité fiurina zegre reddaturjfi vulvae ftrangulatus urgeat,fi pa llor Conclisi membra decoloret,drachma una dari folet : fi abes infeftat, ex ni : filien negotium exhibet;ex aceto Re^ *E* mulfo:fi diffolutio (tomachieft,ita ut cibi tenax non fitmandirur,& fine ulla humoris forbitione devo- Fgectm ratur: fimili modo acida ru&antibus propinatui fanguinis: reje&tiones fiftit, tribuso^olisex aqua fum- & Ca'4.. prum.Facitad coxendicum,& articulorum dolores, & comitiales morbos,fi cum aceto mulfo,pari pon briidbon qoc affumatur: menfesciet: feeminis,quas inRlatio vulve vexat;utiliter equali modo datur:horrores fol- RE a d. ante febriumaccefliones: alvum purgat, drachma una;aut altera, fi cum aqua muifa bibatur: arboribo, Vit, atum eene m s E a io z Hed mor Ideml:e. venenorumantidotü eft denarii inftar,cum c Mess fumptü: fiferpentesi&um vibrarunt ,mor- O'ibai»- £. má: fub&xerunttribusobolisex vino potum, d tnité auxiliarur.In (umma, internis omhib.vitiis con- bus,& setate datum,nunc ex aqua,nunc ex vino: iis ex aceto mulfo;aliis exaqua mulía, : 4s alterum alterum femina. fungus est in arboribus uafcens. Plura de eo dixi- 1 «elo Venit; pro viri atop babetur inTridentini montibus ubi fepifmé propriis tnanibus illud welg-. i. A Garicum cujus duo habentur genera: m eum dilu mus Li, in laricis arbori bifloria.Praflantiftmumt ; : ! tavinipo limus adadta fecuricula. Ceterim tametfi lib.6. cap. 8. omnes glandiferas arbores Agaricum ferre tradat,in VNicum Teudentmi tamen vise eriemirelqui Tale oc quod eqeidem viderim [alam arci mnafetur, 1 Cela non le- Agaricum gignitum in Afie Galatia tum in Cilicia feribit Diofcorides,nulla ejus mentione fatta, qu ^s inlarice ipfa aut. git. miré. bd. du A ECC niat. Fucbfiu inlibro d jfi ame: squemnsperau- Asarici lamdiferit (ub Grex Galatia, C Cilicia Alexandriam, 4b contider, Gun excudit, Ag; ' ic 7 Fuch.la- 4]/x andria Venetias z Ps ^ CI;ria Afia d" Cilicia. Ver , Fuchfium vici me quudema "UM us -€— facultate, tibi fic inquit ; Agarici radix loc 68. que rrumcoisnafe Y mtn fa - p dulcis, fed paulb post fubamara apparet. USE Glen. 6g c» confiffentialaxa. vimus, quod medicamentum be 7 vatione, vim b : dime babet fubflantie a214- cse regio morbo laborantes [anat,eos utiqy qui. fuc abinfardu jecori laborant, jua Me "nie E In lib. Tertium Diofcoridis. 473 AGARICUM. comitiali obnoxios eadem facultaté, tum Vigores pev circuitum. recurrentes ex craffis,aut vifeófis bumoribus natos fanat. Ju- : vat & mor[os Abeflia frigore ladentibus, aut compundtos,tum foris in affecta parte impo[itum ,tum intrà in corpus famptum ^ pondere dracbina unius cum vino diluto.. ESl & purgatoriume Et libt. 1. de antidotii idem Galenus inquit: Agaricum frau- dein nullam admittit : optimum est lavifimum : denfum verb, C grave, c lignofum deterrimum : quod auteminter bac me- dium est, quantum fignis tamttm d viribus ab tria diflabit : bactenu Galenus. Deviribu Agarici Me[ues quoq, fcripfit, fic ExMetue inQtiens:. Agaricum dejicit utrang, bilem, ac etiam pituitam ipfam: eraffos, lentos ,putre[cente[g, humores éxpellit.. Ejus propria facultas est cerebrunt , ommumó, fenfuum organa , ac mufculos expurgare : excrementa, que fpnnali medulla pariter € nervi inbef[erint, educere: pulmonem, ac pectus à lenti ac putrefcentibus bumoribus detérgere: | ac deinde ventriculum, jecur lienem,venes, C" in mulieribus uterum mundare, Pratey bac folvit Agaricum tompaginum omnim conttmacem ma- teriam. Qitapropter non mirüm videtur, vocaffe Deinocritum agaricum familiarem medicinám. citin ad omnes corporis par- tes cónformitatem babeat, Nam non imbecilles pofiidér vires ad plerofg, tum capitis tum cerebri tum ejuflem membrana" rum morbos: nempe diüturnum dolorem ,comitialem morbum; apoplexiam y vertigines , matiiam, utram bilem, €» cerebri ina flammationes. Est etiam morborum omnium; quorum cati(à fuit obfivuciio, medicina admodum fingularis : quo fit, ut regio morbo affectis, aqua intércute laborantibus,ac liene vexatis le- vamenttim praffer.. Urinam quod, pellit, ac menfes commod? fpe cet. Chloris nitorem Agatici ufustoti corpori commendat.Ven- - wt trütintastummecargum déjicit.Coxendicum doloribus conve- do nit C diuturuas febres difcutit. Non defunt quoq, , qui Aga. rico pro (apone utantur dum caput lavant,eum conferve putantes ad frsgidos capitiutnovlos. Quod Graci &yopritóv, Latini Nomias. quoque n dicunt: Mauritani;Garichum, feu Garicum : Iali, Agarico € Fongodi Larice: Germani, anne * i ani, Agarico ; Galli, Agaric : Bohemi, Agavyka: Póloni, Módrz £vvióvya. ud cs vrcLgs Pv. CHER interfungos referendus eft : verümalius arborcts, n i5 faxatilis dicitür: de faxatiliqui onem ufüs eft, híc non agitur, Fungus petrus, & Lac Lun dicitur, cujus in lactantibus ad la&is Sed de Arboreo,qui duplex, & ratione fexus,mas & foemina: & ratione coloris,candidus & niger. Pro- batür quod candidiffimum & leve: quod vero grave;nigricáns, perniciofüm fugiendum: quin & quod cortofum & quod prope caudicem eft. Juftum pondus infufi eft à drachmis duabus, ad dràchmas quins &o Que: in pulverem reda&i; à drachma una ad duas; P : E PH RHAPONTICUM, ^ CÀE. ii rheum; Latini rhaponticum v [ à te i ni- ibusaffertur.. Radix nigia; ce n LONE aMeum - ffs adítriz dne. r. Sed Cat. $zy. H : b Orib.ha 3H bertgnos- mkisomac hien um «non eft; nditur,& fine fore e ma- $ uncumaceroTumumsTuflammari, es veteres ex 3b ingens, cum aliquánto calore; a e T -aoge/ 5 : - $. gs T à videtur à Rba fluvià regiónei qiiam tciconti. Pi C esediqeitt i p Ld dd jo Teyiónein qaam Doc a cehterm inis ripis numerofum nafcirur. Cujus vei refs e gon bn Quorun- wiinter Caucaffas oriens rüpes per finuofos labitur circumften Le ji pai £3 joris fà. ES 7 " die pro ! vefputi 2 m battenus Ort, tantáesl quorundam pertinacia. Credidere ad bec periifümorum pt PESO s s nim) Qu aree "1 ar - eem E. he sivvid t. BERE je ii cg Imynondefuos, usus. x A. - apon- ph ifo, Quai priórem Tevocaverint fententiam, 1d quod maxim? palàm facit Manardus Ferravienfis in fuis We Widem is libro quinto epiftola 2. firma bac e flabili ducebatur opinione, ione, vulgare noftri ufu Rbabarba.. Mosel pinio, 476 And.Matthioli Comm. L*RHAPONTICUM FOLIO II. *RHA DIOSCORI- Helenij incano,* dis. ^* 20 3o * " * rum,C" Diofcoridis Rbaponticum C idem effe , c nibil inter fe cognatione differre. Veruntamen cim poftea legitimum confbexiffet Rbaponticum à Mofcbovia allatum,quod Diofcoridis bifloriampotis omnib referret , novam ftatim induit opinionem, priorem;quam babuityrevocavit,ultima quinti libri epiflola ad Leonicenum fcribens. wer v mim vidi ego Venetiis in officina ad medici infignium,e Conffantinopoli allatum.ac deinde aliis pluribus in locis etiam ex Vana A- Aleyandria convetlit,quod nullis reclamautibus notisyvertum autiquorum Rbaponticum refert Invebitur Averraesl.5 fuas Vero. f adiri jest , quad |, Serapio& n. rum defignari , quid fortaffe inter bac exiftimaverit nullam -— - didere iorum quidam de quibw patilà antà diximus, Pau- differentia,ubi peculiariter de fimplicibus medigamentis ridif- ^. : TET ber tionea[erit.onticum ma non effe tamen Pontica regio non ufq, j [ententis D and Ax videatur. Quandoquidem fequ era flirpiu. viente, "ftatuit ba. "c 2 Bale, "^ grantia copmendantur gn aquilonari plaga , Cin ip[a Poutivegione petu inadarareperirentur effe [emper crediderim:nam quamvis ves habentur. intelligo) ex « limati [ oss mum qualitatum ade expertes [f T dantur (uis in regionibus. Quippe fi ob frigorisyac fola tantitm forma remaneret.propriam omnino pery r. Siquidem comperrum jam pridem apud nos eft, quüd sca atis c E dm Inlib. TertiumDiofcoridi. — — 477 € Styria alpibus nobis affertur , à quibus plant quatuor , vel quinq, totius anni menfibus , nix colliquata labitur Xitemá, «cori radix;que ho[iro evo ex Saviatia Europa,glacie Cv nivibus majore anni parte femper obducta advehit ur in calami odorati ufumyodoretam valido,naresá, feriente fragrare non deprebenduntur,quemadmodum Celtica illa nardusqua ex Liguria, Iftria defertur, acorum,quod ex Ponto,Syria,C Aegyptopetitur,non tamen ob hoc evenit unquam,quin fuis propriis ac naturalibus fragrent odoribu. Quo fit, ut infirma admodum quantum, equidem conjicio, fit Ruellii fententia. Quare hinc nobis concludere liceat, Rbaponticum odoris expers non e[fe, aeris, foli," regionis algore fed quod alia à Rba- barbarico vel Indico fit planta.Declarant prater hac Rbabarbarum à Rbapontico plurimum diflave purgatoria visquam naturaip[a Rbabarbaro largita e$l,odor nares feriens, compacta fimul (ubflantia, aureus color, ariditas, amaritudo,que . utu percipitur, C ponderis eravitae. Quandoquidem Rbaponticum nullo odore commendatur minime dejeclionem mo- to lirur,cim potius adjfringat: non esL amarum.fed fubacre:non aridum, fed lentum: non compadium fed rarum: non ponde- vofum , fed admodumleve. Quibus vationibu fretus nontemer a[ferendum putaverim , Ruellium bac in re magnopere pa : ballucinatum fuiffe , profertimq, cim dicat , nullo alio difcrimine Rbabarbarum à Rbapontico differre, quàm odore tan- cii thm. Vanum quippe videtur azgumentari, Rbabarbarum , C Rbaponticum unam C eandem e[[e radicem, quàd forma, colore, ac [pecie nibil inter fe diflare oculorum fenfibus appareant ,cim tam in facultatibus , quam qualit atibus, maxi- mb inter [e differant. In fimili errare ver(auttr etiam ii (funt enim qui ita fentiant) qui fibi falso per[uadent, abietis la- chrymam à larigna nibil difidere,Cy unam ac eandem lachrymam ejfe, eo quad in colorem [ubflantia,ac in cateris motis, in quibus perpendendis oculi tantitm judices funt, adeàperfimiles videantur,ut viibili facultate altera b altera difcerni . non pofüit.Verum fi quis rem ceteris fenfibusexperiri aggrediatur, difcriminis certior fiet : namq, olfattu odor fragranti- ein baud in[uavem gu[Iu verb amariort in abietis lachryma comperiet, quib. lariana caret. Et quifnam juniperi vefinam t0 àlentifcina fecerneret, nifi vei ipfius incorruptus judex fuerit gu[lus. Quis à Strobiltmavefina,C* à quibufdam gummi glo- bulist his ipfum agnofceret , nifi adulterium tum igne, tum guflu deprebenderetur : Tanta praterea intercedit fi idbtudo fater pillacium , cr unguentaviam glandem , ut nifi bac amaritudinem guftuvelinqueret illud veró dulcedinem. :'ifficil- limum fan? fuerit alterum ab altera diflinguere. Quid porrà inter fe fimilius reperitur, quam cafria, C cinnamomum.etft bec omnino [pecie non conveniant ? Hinc facile adductus fum, s nullius momenti eorum argumenta femper exiflimave- vim, qui ves fecundum quafdam tantim qualitates dijudicant , quibus etiam [epe decipiuntur, ut ii, qui bac leviratione duci Rbabarbartm , cr Rbaponticum idem effe contendunt. Meminit Rbapontici Galenus libro 8. fimplici medica- Rhapon. mentorum, ubi de ejus viribus ita fviptumreliquit : Rbeum, quidam ipfum Rba nuncupant, miflam babet tuuvtemper a. tici vires türam,tum facultatem. Habet enim quiddam terreflrefrigidum, ceu indicio et ad[fridlio,c adjunta esi quedam illi ca-** Gal. litas fiquidem fi plufculum mandatur, fubacre con|picitur. Quinetiam aerea cujufdam fubftantie (ubtilis esl particeps, 3o quod indicat rum laxitas, tum levitas ; verum non minim cr opera.Ob id enim licet adffringens, ramen non tantam con- vulfis, fed cr ruptis, & ortbopnea prodest.Sic quoq, liventia, C» lichenas [anat «um aceto ilium, Porro quod adfiriilio- ibro de an ipfum elis *o GR (ut infia dicemus) Indie populi non funt , fed potius Sini, quibus Sinicum ut vulgata babet ledlio, mea quidem vocari debet.Sunt tainen qui velint Scenicum,nec Indi, cuim e[fz,nec à Sinarum regione oriundum.quod à Matu- m ut Adamus Lonicerus, in Arabia boc nafci cen- Ada. Lo« Fuchfits verà Mefuis opinionem fe — fit efuis opinionem fecutus, aii : surbibus erfidis, defer ximis nempe à Scenitis] E esSecremuderaturJerüm cim Scenita deferta Arabie populiommi aromatum genere fint à Mefues Sceniticum vbeum, Gr Indicum idem effe, cadit, ptritá, Loniceri opinio. elimtamen fi polfen —— que ab Indie finibus milliaribus plnízu ay Éo Parthorum populis Sceniticum digi p 5 iek nomenclatura varia admodum es recenti medicorum fententia, i j ; i44 : " 4. Quandoquidi Barbera Aphriceprovinci f valgarizer appelare nho : chere ui "ac Fuehus quid eripferit lilt de, ompofiti di um;id yerum fuiffe nba barbaricum,g A xere milites quicum Carolo ImperatoreTunetum expugnavere. Alii Barbaricum voca: E: aM Witate que intra Indi fluvii fauces efl fita, devehi cenfent rati Indicum, & Barbaric E E] [e] * Ri $ 3 E $ Ei ^ E ; ptesisun fedem ssi imant y quàd Indie naves , ac liburnica -— ? fus mer 9b, Ibi jampridem ha uerint emporium , à quo pe Arabicum finum, t» ajedto, COEMITIBIUM. onime copus i Aeg)ptum per alias deferebatur nationes, Sed alie [e halt " iii e — femper 478 And. Matthioli Comm. Rhabar- femper exiflimaverim , Rhabarbarum ex Troglodytica Aethiopia regione ad nos deferri , Cr ibi etiam oriri, quid ea regie barumex Barbarica antiqui fuerit appellata. Siquidem inveni Galenum feuipfiffe vum tib. 6. de fimplicium medicamentorum fas Mrodec cultat.tum Iib. 4.cap.6.de tuenda fanitateyGingiber €x Bavbaria ad nos convehi : quod tamen Diofcorides f'periorelibro, gione de. Plinius lib.12.cap.7.À Troglodytis deferri, & in eorum regione na[citradunt. Quinetiam veperio, glandem unguenta. vr pron riam, quam Galenus ex Barbarica regione adferri fcribit , Diofcoridem libro fequenti in Aerbiopia , ubi eft Troglodytica batur, regio, C Plinium libro 12.cap. 21. Traglod )tis nafci pofleritatis memoria. prodidiffe. Ex quibus fanà liquid) conftare puto, bus. Que an? omniaita in mea me firmant opinione, ut certo creda, Rbeum illud ver? effe Barbaricum, quod ex Troglo- dytica afferatur regione. Sententiam nmtram magis adbuc confirmareviderur Strabo » quid libro i5. fua Geosrapbia apertà teffetur, ea omnia in aromatum, plantarum genere oriri in Arabia, Cr Aethiopia, quain India auffrali proveni- unt, quod be regiones fola perfimiles funt, Non placet igitur, ut dicam liber? quod fentio, Fuchfii opinio, ob predictas tum Auorit ates, tum etiam quoniam apud nullum ufquam legerim ex ea Aphrica parte, qua vulgi dicitur Barbaria,Rba a- liquod afferri, quod ibiprovenerit. Quin nec aliorum féntentias comprobaverim, quontam nec illud quod à Barbari India Il. RHABARBARUM. - *IV. RHABARBARI R A- 10 dix. : » DES 4 lij PSP venit ap! Mi vica) sam oprim, poer i In lib. Tertium Diofcoridis. 479 germen ex crafüioricaule prodit,in cujus mem purpureis violis baud valde ie. eiit E albjcant&, odore acuto fimul & gravi adeb, ut olfadlu dip eat. Radices Bipalmarem longitu linen fup : ^c ren terius ex rufo nigricante;verüm mon omnibus plantis equalis babeturradicis eraffitudo, Nam alie Papa : ket Tes, ut in cateris etiam plantis pleruna, fit. Veruntamen, que ad fummam crafitudinem adoleverunt; Uis — lem equare folent :fibris ubi, vadix referta eft, quibus in bumum defixis, alimentum capefüt. Interna s ^ / ^ TR nitet ,rubris quamplurimis antercur[antibus venis, 'Succo madet copiofo tm croceo, tum purpureo, qui fu rspabosa manus implicat , & colore inficit , dum radices repurgantur , C fecantur in partes: nam finulac fe faf hrs easrepurgant,C fecant, Ceterum baud flatim à fedlionetra rjechas filo fufpendunt, ne fuccus guttatim fh ie ees o Quare feriatim particulas fuper afferibus collocant , Vertunta,, ac invertunt, quotidie pluries : p enim mo : pé sn 10 fuccus non deperditur, fed in fua fervatur radice. Quatriduo deinde franfatto, particulas funiculo usur rose dunt in umbra,locis apertis, quo tamen folis radii accedere nequeant.Siccantur enim boc modo ventorum flati uin "vá aere, duorum aenfium fpatio, deinde negotiatoribus venduntur. Effodiuntur TAdices ineunte verejin ipfa € t z Tum germinatione. Ubi autem eflate vadices eruta fueriut , foliofa exiflente planta, tiprjam evanida croceo illo bbs carent, quo fit , ut viribus infirmiores babeantur. | Recentesveneunt vili àdmod pretio : fq plenum currus ia 1 «ut quatuor argenti drachmis emitur. Quamobrem nifi plurimi accederent negotiatores, qui Rbabarbarum peteren s L Iud baud unquam incola effodevent in proprium medicamentorum ufum. Sunt qui putent nu[quam.preterquam in bac regione, nafci Rbabarbarum;quod Indi, c» qui Chinam inhabitant Regionem eiullud emptum accedant. Sed. 4n id 2 fit;cur comprobem non babeogprefertim cum Rbabarbarum, quod Alexandriam Aeg ypticomportatur, nou na * X dia, féd ex Aethiopia, C Alia fortaffe Aphriceplaga deferatur. Caterim iisin locis, qui circa Catajum funt, baud un- 20 quam Rbabarbamg in medicamentis utuntur , fed tantim ad fua fuffienda Vola , fuis tbymiamati admifceut. Recens T adeb amarum effe ajunt, ut vix deguflari pofi. Caterim antequam de Rhabarbari viribus agamus, illud in primis igno- p. randum non et quod falfaac vana [it vulgavium, c aliorum quorumlibet opinio, qui fibi firmiter per [uadent, Rbabar- * T e barum violentum admodum effe medicamentum, c quód propterea à mediciyuon exhibeatur,nift in deploratis feré fOT- P. barü borum affectibus.Siquidem (ut inferius clariffmé patebit ) illud baud dubietuto cr pueri , utero gerentibus mulieribus violétum onmhi tempore, C» atate exliberi potest. Augu sm eiufmodi bominum mentibus invaluit bec inani opinio : quapiam elapfis dicunt. pemporibus tanta Barbartca bujus vadicu extitit penuria (equalienim cum auro pondere vendebatur) ut ad pretii ma- gnuudimem evi audam, eam tunc non dediffent iedici,nift ubi morbos vel mortis periculo, vel diuturnis languoribus non vacare, certis [ignis conjeciffent. Quo facium fuit, ut paftm bac reprobanda opinione ducerentur bomines ad credendum quàdin morbis curandis v alentiffimum im) violentisimum omnium medicamentorum effet Rbabarbarum. H ujus vires — 3o eueris diligentius , latius, deferipfit Me[ues fic inquiens : Rbabarbarum innocens, clemens, e excellens esi medicamen- *. E. tum ,multas dotesimedi opurgante maxime expetitas complexum.Pr«cellit in omni genere Indicum ,quod vecens ew ef. fitycelore fubnigro rufefaente ponderofum, quamvis fua fubftantiavarum , ci quod citm frangitur, rufo, C glauco colore alternant fhectatur : item quod manfum croceo iificit colore. Adulteratur autem,quod omnino te animadvertere cautius. Adulte. oportet boc in piunt impoftoves Rbabarbari multum , totumá, aqua macerant quing, diebus, exemptum deinde rati Rha- Ficcant, fubtra : / à "nofcen- - € os ad re, : ncerum non vehementer adftring, ja vare fit, coloré dum, €raci l : Tum coloris interni varietatem am nigritat.Calefacift ac Dus,qua adftringentem EC x Ex é utaugen- 4ierea inemorieretinendum efl, quod fcilicet in adule- dz. i: o pro convenit ubitantum abflerfione,ac infardus libe--. oborante ey uerint,ipfum quidem in pulverem contritum 3,ac vehementius comburitur. Purum;feledum;ac (ub- ejr. Ratum veri ac laxum minim,quoniamex vebemen- item eju viscum aqua, vel vino decoquitur. Dejicit acultasine[i cim abflercendi,tum etiam roborandi ficat Rbabarbarum [anguinzmolftrudtiones ape- BEETCULEm, regium morbum,fienis craffi- ; ate ac facultate (ubflLantia gultientibusopitulatür 7" adffri inge plentaginis [ucco.Vindica $ annis trib i 7 o | | | E o vel pfyliii femine, vel milio fepe e rum fer "poterit. Est C» aliud Rbab v otiw pfeudo Rbabarbarum,quod q chorum Rbabarbarum vocant. Verum buic genuini RE funt.Est enim ( ut mea fert opinio!) ge m Dio atbum, ut (uperius fuo locot, Tus explica tamen qui bujus decoGum,aut dilutum 4d exolvendum alvum füccef ecodtun propinent, fed quo id fiat fucceffu i, vx contrita ex vino albo merat pota ad. eXpediendos obffrudlos renes , Cad eie ?i5 rabidi tor[um »ac etiam fimul vulneri illita, Radix, que Archi ed feu Ravend : Italis Rbapontico. At Rhübarbarum,it4 antiquorum, quod Rhaponticum Eatini vocant quod Hefiodi commentator Lapathi radicem Rheum à E WE E 48ó Aid: Nlkethieli Corm: idem ftatuunt ipfum Rhabarbarum,fecuti Arabes:ut qui Rhapontico vim purgatricem tribuant, que& Rhabarbaro inett : hocfifittum officinarum Rhaponricum;tanquam facultate hac carens,adulterinum erit: quare non defuntqui Centauri majoris radicem,qua craffior, multo; major eft,pro Rhapontico, qua& minor & tenuior, exhibeant, Sic Cordus Rhabarbarum noftrum idem genere cum Diofcor, Rha. pontico voluit,quod tantàm loco differar. Alii vero Rhabarbarum à Rhapontico diverfum ftatuunt: & fane videtur Diofcorides fao Rha non Rhabarbarum officinarum , cujus Mefues meminiz, fed Rhapon- ticam, cujus iconem adjecimus , intelligere. Aft de his inhiftoria. I. Rhaponticum folio Helenii incano, C.B. Rha, Rhecoma, & Rhacoma Plinii, Dod. gal. Rhaponticum (nilaliud quàm Rhabarbari fpecies) Lacu.Caft.Rha, Dod.fol.Rha capitatumfolio Enule centaurei majoris facie;Lob.Rha capitatum Hele- niifolio, Lugd. Rheumantiquis appellatum, ex Lapathi genere videtur, Cee(. Rhaponticum quartum, Taber.If.Rha & Rheum Diofcoridis, C.B. Ponticum Rha antiquorum , Adver.Rhaponticum antiquo- rum;Lob.icon.Rhaponticum verumofficinarum, Tab.IIT. R habarbarum àMatthiolo pi&um,quem imi- tatus eft Tabernzemontanus, hactenusnon vidimus: meminit & Alpinus libro de plantis Z£gyptiacis, Rhaberoarrquod foliis fit Rümicis latioribus;craffioribus, lanugine alba obfitis. IV.Adjecimus figuram radicis cujus ufus eft,quod Rhabar.nomine Lob.in icon.fuis & [a Rhabarbaro 3.Tab.propofuit, Terrixpg, GENTIAN A. CAP. IT. G Entianz inventio prima affignatur Gentio Illyriorum regi; à quo cognomentüm habuit.Foliis pat- tim proxime radicem, juglandi, plantaginive fimilibus, fubrubris : partim à medjp caule, & pre- ferrim juxta cacumen, paulum diffe&is,caule cavo, & lcvi;digiti craflitudine;geniculato;& ex interval- lis majorib. foliato;binüm cubitorum altitudine: femifie in calicibus lato,]evi, glumofo,fatis ad fphon- dilii femen accedente:radicelon ge ariftolochiz,longa;craffa;amara.Nafciturin fublimib.montium ju- gisumbrofislocis,aquofisd;. Vis radicisexcalfa&oria, & adftrin gens: contra morfus ferpentium,dua- busdrachmis, cum pipere, ruta, & vino pota auxiliatur. Extractifucci drachma, laterum doloribus, & ex fublimi deturbatis, ruptis, & convulfis prodeft : hepaticis,& ftomachicis,pota cum aqua fubvenit ra- dix collyrii modo fübdita;partusejicit: impofita;url ycium:vulneraria eft, & ulcerum cuniculatim de- paícenzium medela.Succus praecipue codem effe&u prodeft:oculis inflammatione laborantib.illinitur: pro meconio collyriisacribusimmifcetur. Radix viriliginem abfterget. Succi extrahendi ratio haceft, 10 Contufa radix quinq; diebus aqua maceratur: poftea in eadem tantifper decoquitur, dum extentradi- €es:Gcubi refrixit aqua, linteo excolatur:mox difcoquitur,dum mellis craffitudo fiat fi&ilids reconditur, L GENTIANA MAJOR. IL *GENTIANÁ MAJOR, . ; Purpurea. * nnium preflantiffima,qua capu ep. — 25. yxit Gal.L6 fiemp.med.ficin- nafetr, ubi forea fe prittüm inventa eslGemtiana vires paucu asta dies rb Gentiana radix valdeeffcax eit, je E In lib. Tertium Diofcoridis. 48i | MMÉTEENTIANA MINOR. "^ ' 1V. GENTMNA MINIMA: [ fe fit amara. H«c (nt Avicenna ait) excalfacit ordine tertio, ficcatá, fecundo: Uri- j j xprafertim qua vafe duplici Laln Aque vulga dequi 1Cus in antidotis addita. Caterilmtgo Crucis tia compertum babeo,qi quit in- vites Mat Idubio necantur s: & ulcerata. erumenis [nt repo- Mettiin fic sir m borfa, t4 fic Gi iliter Latinis voca- 14: Germanis GyBlanteurg: Hifpani» cen. Nomina; Italis, Gentianella 7 Pet: MEC C o x E. Gentiana duplexe fu blures di i inet. : ái lisannis flores femina, »pro : 1 e trudit: hzecvero feminedi taverimus, hic ramen de quin Cord.in Diofc bésd te uteo: urea; C. B.Ex radice d; d. TEracto.Gentiana lobf,Gentiana major RI aliag , 48: — ^ And.Mhtthioli Comm. alia,Cam. ad Matth. ILE Gentiana cruciata,C.B. & Gef. hor. Herba fullonum;Brunf, Cruciata; Trag. Fuch.(cui & Gentianz fpecies) Gef.hor.Dod.gal. (cui & Chiliodynamis) fol.Lac.Lon.Lug. Gentiana minor, Matth.Caft. Lob. Tab. Gentiana tertia, Cluf.hift.Pann. Gentiana media,Cam. Cruciata Gentia- nella, T hal. Vincetoxicum alterum, Cafalp. Variat haec quód altera fit procumbens & minor: altera erecta € major: floresalterius magis crulei: & illarum altera radicibus non perforatis;ifa ut tres hujus differentias conftituere liceat. Subjungit huic Matthiolus duasadhuc fpecies: majorem & minoremyil- lam pingit;/hancverb deícribitutraq; eodem tempore reperitur major quidem in humidis pratis, at mi- norinericetis & montofislocis. I V. Gentiana paluftris,C.B. Gentiana minima; Matth. Caft.quoad de- Ícriptionem,non iconem. Calathiana viola in pratisudis,Dod.gal. Calathiana viola autumnalis prima, Gef. hor. Viola Calathiana fecunda, Thal. Cruciata five Gentiana minima,Lugd. Campanula pratenfis io eidem. Gentiana anguftifolia vel quarta;Cluf.hift.Pann. Pneumonanthe humentibus ericetis proveni- ens,Lob.Pneumonanthe, Tab.Hzc variat colore floris caruleo,violaceo;purpureo. V. Gentiana angu- ftifolia autumnalis, C.B.Gentiana minor ; Matt. quoad defcriptionem. Pneumonanthe , Cord. in hift. quoad defcriptionem,Lob.Pulmonis Bofculi,Gefhort.Calathiana viola autumnalis minor , Gef. hort. Calathiana viola,Dod.in 8.Lug. Viola Calathiana five autumnalis, Thal.Campanula autumnalis, Do- dorus fol Gc anguftifolia fecunda,Cluf.hift.Pann.Flore eft caeruleo dilutiore: eft & nigro; ra- rius albo. A'eigov un, . -ARISTÓLOCHIA. t CAP. IV. A Eiseloihe nomen ex eo fibi adoptavit,quóàd exiftimetur optimé puerperis opitulari. Tria ejus ge- , neratraduntur.Rotunda;quz foemina vocatur, foliis hederaceis; preeftanti odore cum acrimonia, mollibus;fübrotundis;multis ab una radice germinibus,prclongisq; palmitibus:floribus candidis;pilei fimilitudinejin quibus quod rubrum efl;graviter olet. Longa mafcula appellatur, nonnullis da&ylitis E longiora quàm rotunda folio:tenuibus ramulis,dodrantalibus:flore purputeo;graviter olente;qui mar- ^at & cefcens in pyri fimilitudinem turbinatur. Radix rotunda in orben |conglobara, rapi modo : longz verà ài i795, digiti craflitudinem, & dodrantis longitudinem implet,)nonnunquam paulo majorem. 2 Ambae colore 57: x2 intus buxeo;guítu amaro,& gravi. E(tetiamnum tertia longa, qu Clematitis vallis habens vere tenues,refertos foliis fübrotundis,mino: ifempervivo fimilibus: fores rutze: radices? longiorestenues, * Me craffo cortice, odorato; veftitas, privatimunguentorum Ípiffamentis convenientes. Rotunda ceeteris tem ple- venenis refiftit. Longa veró adverfus angues; & venena, drachma pondere ex vino bibitur, & illinitur. 5$ runq;bu- Pota cum pipere; & myrrha menfes,partus,& omnia vulvarum onera ejicit: eadem efficit fubditain pet- ur io. Rorunda ad eadem pollet: infuper fingultibus,fufpiriishorroribus,lien iconvulfis.aterum dolori- lore bus;potacumaqua,fingulariterauxiliatur. Aculeos& fpicula extrahit : offium Íquamasillitu adimit: bOribat ulcera putrida exeft,& fordida expurgat: cavacum iri,& melle explet: gingivas,& dentes extergit.Cle- de lou. matitis ad eadem pollere creditur : viribus tamen inferior eft. : güm* | ARISTOLOCHIA LONGA. I. *ARISTOLOCH longa vera. ^" : EAS ROUAME IM * * à j ; ^ unda, longa, Cclematitis.Hac rar Ariftolo- A Riflolochie.quam eff pina npe 5; ibus feréves berbarie ftndiofis notifima. Qua rotunda vocatur.etfi non ubidy chiz con £4 admodum, paticis nota : illa vero omn rei b In i dero ilia proveniat 4 amen in Apulia monte Gargano C» agro Goritienfi plurima,pultberrimad, na [iru prefamm L $9 io 20 inlib. Tertium Diofcoridis. 483 Longa veraprovenit in1talia: fed tanium in Apulia é& Calabria.Utrág, flores edit in toto fere caule,oblóngos, Gr ex páryo vapituloih auricule modum definentes , eravedlentes , fubluteà colore, v interne quadantenus ex atro purpara[centes, à quibus oriuntur fructus, qui in longa pyri imaginem referunt [untá, juglandib. long? májores zin rotunda verà rotundio- respatlog, minores [pethantur. Qua in re nou potui non maxime Plinium adiüirari;quód L.2j.c.5. utramq, ferre Dacculus "plioii & parvas veluti cappares tradiderit , nifi quis illud dixerit quód Plinio contigerit Ariffolochia utriufq, frudus vidife, priuf- L cet quam àd fummum adolevi/fent.Sed cerré is eodem in locoescufarimeojudicio mon potest, quin manifefté baliucinatus C Graci fermonis non admodum periris deprebendatur , cium Ariffolochia noren dediffe gravidas tradat. Quandoquidem non ab utero gerentibus mulieribus, [ed à puerperis Atifolochia (ut Diofcorides fcribit ) id nominis fibi comparavit. Cujus rei nón modi indicium prebet nomen ipfum $gigihoxie quod nil aliud denotat quàm optima puerperuynón (ut Plinius in- quit) gravidà : fed etiam ipfius facultas , quà ad remorantes à partu fecundas, menfesá, ciendos magnopere cotmnendá- tur. Quapropter fuerit bac pregnantibus proctildubio exitiale potíus;quam [alubve medicamentumycim 2 fané omnia, que fecundas,c» menfes educunt fetum etiam trabant, & quandog, interficiant;prefertim chm fuerint amara Ariffolo- chia modo. Nec minus praterea Leonicenum virum alioqui noftra at atis dodtiffitmum fatis admirari po[fum qubd dum ni : mio fortaffe liorum errata corrigendi flndio, vel aviditate ductus de cyclamino,C* Ariflolocbtis Plinium accu[at,iti ean- Leonice dem, in qua Plinius foveam ceciderit, afferens cum Plinio Ariffolochiam àpregnantibus fibi nomen adinveni[fe.. Quod ne nusargue fine auctore pronuncia(fe videretur, Diofcoridem quidem adducit. fed ejus biffoviam.quantum equidem fentiocorrumpit, o6 n ac pervertit.Sunt évecentioribus Cordus, Adamus Lonicerus, C monacbi illi, qui in Me[uem commentaria edidere, qui fibi A«tol. certo per[uadent, cam ejfe Dioft aridi A:iffolocbiam clematitim, qua officinis omnibus paffim longa cog noininaturz argu- Opinio mento,quid bac radices proferat admodum longas: c [armentorum mado pratenues, Quin C tt uan tueantur ac ma- Quorto- gisroborent éntentiam,hocin loco Dio[voridis codicem omnino depravatum effe contendunt : C ubi vulgata lecio babet, probata, nri Fyxca Ned]u , QUxN0S lady osy yUAeU y etfi mos Ponézi , boc esl ad verbumy ramulos babenstenues , foliis [ubrü- tundis, fempervrvo parvo fimilibus : non &eféswmes , fed ácecjs nni , qubd afaro parvo fimilia fint folia ,legendtin ef- fecenjent. Horum [amb fententiam mmnquam probare potui, nea, probánd.sm arbitror, pluribus cümvationibust um au- oritatibus adduttus * quandoquidem OribafiM ledio alitér non babet , quam communi bac Dio[coridu nec aliter legunt Serapio, C^ Avicenna, Id quod manife[le offendit , boc in loco Dio[coridi nullam fube[fe mendam. Adde, quód càm unum tantümDio[coridi fit afarum,nec minorisa[ari is u(quam,quàd legatur meminerit, ab[uvdum fanbvideretur,qubd mimo tiafaro Ar'flolochiam clematitim comparaffet. Accedit C» alia ratio.quod citm valgaris Ariffolachia longa ruta flores noi edat, C folia Afari longàmajora,clematitu effe non potest. Preterea fi Diofcoridis lectionem accuratius perpendamus, nil * aliud effe videtur longaofficinarum, quàm longa Diofcoridis : aut fortaffe ejus [ecies,cujus nulla, quod extet, ab antiquis 30 49 66 fatta fit mentio. Quippe quid proferat bac folia longiora Latiorad, quàmyotunda: vamtlos dodrantales : florem gyavitey olentem, quifrudum edat pyruimodoturbinatum.. Nam quód fructum ferat Glematitis mon fcribit Diofcorides : nec folia longaslataó, vulgaris babet Ariflalochia, ed fubrotunda c minori fempersivo fimilia. At fi contra dixerit quifpiam;lon- gamvalg aremDiofcoridis longam non effe, quoniam flos illi purpureis non fit. fed melinus, Crradix non palmaris,nec digiti erafitudineyfedlongior admodum,ey Iouge tenuior. Huic facil? reponderipoterit,id locorum regionumá, varietate £y&a ntre poe , G&quid natura cuim [lorum coloribus in quamplurimis ludat : quodá, vidimus etiam nos Ariftolochielónga plantam à Calabris allatam radice (ut in tberiaci [cribit Nicander) culitali longitudine, pollicaricrafütudine:cui folia erant, de moftrate longa nullo difcvimine differebant. At bec Clamatidisradix Divfcoridi,& Plinio craffo contegitur " "HI ARISTOLOCHIA * IV. .ARISTO. PISTO- longa. dochia. * Xa " No c a USER " Bf p tortice: 484. And. Mütthioli Comm. hen: vn a Vnd Mola veis ó vifiur, cue bos cortice Po vefliatur, edore potius grayi, Pitolo- pimyimus,effe c. lemabititédi porius co dednd potuit animus, tit crederem, Ariflo ochiam longam, cujus hic effigiem ap- dia D. irt nent ins NR 5 fam;ut fufpicarer banc fantaffe effe Piflolocbiam fic Plinio vocatam.quid detoiplaó dos perti iuo d^ in quod hec Hi quarto Ariffolochia generi afignetur, tenuior equam ied ei. Sidi: ph nap i eraffitudine.Ilud mibi fupicionem auxit quid viderim etiam prá- MN LUE : anms posed d ine digitali confLabat : fed in omnibw aliis partibus alteri adea perfimils, Misopi- BE IURE IRR RUR yo m EUNPREETU, Sunt praterea recentiorum quidam ra berbarie & [ludiofic nio refü- p4:quarum alt 1 & Ten JH RHET ratione, quód Ariflolochie longe prater clematitim duo habeantur gene- ab eg era fit radice (ut Dio corides inquit ) digiti crafütudine C» dodrantis longitudine:altera veró tenui ac lon- giore, qua (ut ajunt ) ab Andromacho C Gal. lib. 1.de antidotis &gigohoxía Aea[) boc esl Ariflolochia tenuis appellatur; Vo quin C banc affirmant eam longam e[fe, cujus hic imaginem exbibuimus, cujusá, paftim est ufu. Quofit,ut pro certoex- iftiment banc ejfe iu Ariffolochiam » quein Andromachi tberiacam addi debeat , Andromacbi junioris , & Damoctatis teflimonio innixi, quód ii intberiaces compofitione bujufce tenuis tantum meminerint. 1d quod(ut dicunt )pre fe ferre vi- detur,alterum etiamnum ipfius Ariflolochia longa genus effe prater clematitim.radice conftans tenuiore ac longiore. Hoc autem comprobatum fuiffe putant à Galeno lib.ante citato,ubi docens quomodo nonnulla,que ab Andromacbo feniori ob- feur et radita funt, explicari debeant, ita fcribit : Si quid adbuc aliud fuperest,quod minus dilucid? fit ab Andromacho fe- niori elegiacis verfibus ditum, planum fiet theriacam legentibus ab eju folio foluta oratione defcriptam. Quod enim ille Cecropium mel obfcurius appellatyid Atticum aperté nominat.Centaurium ille nulla adhibita diflinclione in carmine pro- pue smunciat, bic veró inprofa tenue apponiz, e quid aliud quoq, centaurium extet era[[um appellatum. 1dem C in Ariflolo- AE Chia fecit, chm prater tenuem Ari[lolocbiam, alia quoq, veperiatur,qua cra[[atm radicem babeat, c» vur(us tertia quaro- 10 plex Gal, fidam z badtenu Galen. Quibus nimirum verbis illicredunt [uam fati Jfarma[fe fententiam. Sed ego quidem aliter en- prime tio, ut qui putem , Ariffolochiam tenuem non aliud Andromacho c Galeno fuiffe quam clematitim cognominat at, Et» 5s Ries enim ut omittam , quód Diofcorides &* Galenus non plura , quantum invenerim , quam tria Ariflolochie genera conme- maris, Ó!Or42f, nempe rotundam, longam, é clematitim : clematitis privatim à Diofcoride Ariflolochie longe fubfcribitur, & quodammodo ejts fpecies conflituitur ramulis tenuibus,radicibus etiam tenuibus ac longioribus. Ut binc facile nobis liceat » eenjicere, Andromachum & Galenum non aliud fupradicto loco per tenuem Aviflolochiam intellexiffe, qum clematitim. Adde quid fi ad omnium qualitates , C» facultates fpettes , (ane clematiti dignior est, qua in theriacam vecipiatur. Hac enim radicem babet Diofcorideteffe cortice odorato ve[litam , unguentorum fpiffamentis convenientem. — Plinius deinde L25.c.8.clematitim cateris pratulit iis verbis: Tertium longiffima tenuitatit,vitis novelle, cui fit precipta vin qua clema- titis vocattr,ab aliis Cretica. Et pauli po. id tait :Odor omnium medicatue fed oblonga radice tenuiorió, gratior: bac 39 "ille. Quibus utig, adflipulari videtur etiam Galenus lib. 6: ftmplicium medicamentorum, ubi de Ariflolochiarum viribus differuit , ut infra patebit in earum commentatione, Quare non esl ,meo quidem judicio , afferendum, quod ariflolochia vena Andromacho € Galeno fit aliquod quartum Ariflolochie genu ita vocatum : quandoquidem »«n[? hic nullum fa- eit per fe genus : nea, (alim tenuem indicat , fed etiam minorem : atq, certà in longarum generebujufmodieslclematitis, Ariftolo-. Caterum fi Ariflolocbia Gracis 1ea]? nominata , effet aliud genus per fe , nece[fario flatuendum foret effe tertium quoq, E d Centauri genus preter inagnum C minus,quod peculiariter Gracis^en]ov vocatur. Sed boc dupliciter fal[um effe convin- lemquar- HA. .. Primo quód apttd Diofcoridem,Galenum aliosá, antiquiores,qui de plantarum bifloria ac viribus fcripferunt, nu- tügenus quam plura, quod equidem legerim quàm duo centaurii genera fcripta reperiantur fcilicet zmajud? minus.Secundo quod monefL copfjet.Pliniolib. 25. cap.6. centatrmognomine leptum nullum per fe genu effe,fed ea appellatione illud tantim cen- taurium defcribi,quod à Dioftoride & Galeno minus appellatur: quinetiam idem de bujuscentatrii viribus ea opa tra- 49 didit, qua illi centaurio minori reddiderunt. Sed quid tot verbis opuserat, quibus no[bvamtüeremur, c aliorumefellere- mus fententiam ? cim buie difficultati fatis fer? facere poffint verba ipfius Diofcoridis,quib. Aviffolochia clematitidis vadi- cesexpreffit in bunc modum:gifss uaupzégus (uaneogeiz d est longiffimas legit Oribaftus ) xea]de,id est radices lon- giores.teuues. Ut vel ex bis intelligi poffit baud Fre aliquis Aviffolochiam clematitim etiam tentem vo- aniner, quemadmodum ab Andvomacho feniori, C juniori va atam fuiffeexi 7 ien e[Je arbitror, quod Arifloloclia teuuis dicta ab Audromachosnon fit genus diflin : quid fub Ariftalocbie tenuis nomine clematitim intellexerit Androma.C ur mea quide "nia, «bia cleinatitisitpotetenuior odoratior, C7 pra[lamior. in tberiaca.con : on autem illa longa. quam hic depi- am dedimus Quatamen à nolis fortàvettius, Plinii Piffolochia cenfetur,ut fa est : aut certà a riflolocbie Fuch. 05 geru; vetevijus cognitum. Veruntamen Fuchfi.fuis de plan.bifl.commentar Pda m tamen (eju pace dixerim) à Plinii piffolocbia provus abhorret. Eftenim Piftolo. quavereprimo una cum Chelidonio exoritur, chin foliis coriandro,velr | €latá, intus ubig, concay odere Ariftolochie , & guftuamara. Quapropter Germani bac, quüd Vera Ai iter explet. Nontamen ob id cenfe re banc effe piffolochiam,que à Plin inani radice non conflat: fed clen nuiar est, denfis (ut i udine. Sed redius,veriuid. . Jis depingitur i hi Fumari: fenrio, dici poffet com pnosfruticofa.pra ' — docutumpfuilfe exi) na cum chelidoni Ariftolo- pro Ariftolochiavotunda longam fubftitu lan fuirifima 19, €4 4d tinguenta u- votunda.fed nec ipa in» Ia abflergit. fed non mi- ex Gal. guntur unguentapit: fed ad ana efficax eft : verum ab[fergendi, atq, nus calf acit imb for[n plus quoq, Inib. Tertium Diofcoridis.- 48$ ceratibnibus Ce fomehtationibus uteri. At in quibus raum bumorem validius extenuare oportet , illic ufuest rotmde. Proinde dolores ab infardtu,aut craffitic crudorum flatuum natos magis curat votuuda, C fpuettla extrabit, é putredines fanat,C. 'fordida ulcerarepurgat.ac dentes gingiva[4, candidas efficit. Auxilio eit & aftmatic 27 igultientibus.cóinitia libus pedagricisfi cum aqua bibatur : tum vuptis,& convulfis, ut fi quod aliud medicamentum;idonea esl : batenws Gal, Ariflolocbie vim purgatoriam imeffe ( quoá tamen filentie prater n Diofz. & Gal.) author e$t Mefues, qui ita fcribit ? Viresei Ariflolochia radix pituito[os per infevua ducit bumores, atq, etiam, ut nonnulli afferunt, biliofos. Pulimonem , ac pedloris Mefue, particulas ab humorum lentore ac putredine e[icaciter mundat : cuju rei indicium estequod affbmaticis maximum adfe- ——— vat juvamentum., Que Grace sgisonoxía : Ariflolachia quog, Latiné dicitur : Arabict,Zavaund, M afinocta;feu Zar aud : Nomips , Italici, Ariffalügia : Germanice. S)fier(uceey ; Hefpanice, Aftronomia : Gallice, Fortelle,aut dela Sarafine: Bobemici,Po- :go draz.c : Polonich Kokornak dI ügii. Ariflolochia longa. Grecis,kguyonoyla goeyyboos: Italis, Ariffologialonga. — Ariftolochiamà muliere inventá fcripfiffe Arift. Nicandri fcholiaftes tradit.fiquidem partus dolofib. opituletur. Haec rorunda eft, longa;clematitis, & piftolochia. I. Ariftolochia rotunda flore ex purpureo nigro.C.B.Ariftolochia rocunda, Matt.Dod.gal. (cui & femina) & fol.Cord.inDiof.Gef.hor.Lob.Caft, Cluf.hift.Hifp.Lugd.Ariftol.rotunda vera, T rag.Lon.Cam.Ariftol. prima,Caf. Ariftol.Ccemina fivero- wunda;Lugd. Hac flore eftex purpureo nigro thabetur & alteraflore ex albo purpurafcent e;fed foliis &c fru&uà priori differens, cujus plures fpecies inveniri au&or eft Anguillara opin.duodecima. IH. Ariftol, longa vera,C.B. & C; iftol.longa, Matth.quoad defcriprionem, non iconem. Gef. hor. Dod.gal.& o in Dio .ob Cluf hift. Hifp.Cam.in Matth.Lugd. Ariftol.altera radice pollicis craffi- huj Cluf;hift. Hifp.propofuit. III. Ariffol. clematitis prima,C.B. & Cluf; yI'rag. Matth.quoad icon. Fuch.Lon.Caft. (cui & mas & da&yli- or;Cam. in Matth. Ariftoel.longa alteraquze clematitis ve- d.gal,Gef.hor.Lob.Tab. iftol.Saracenica;Dod.fol. Tug. e longiufcula, mediocris craflitudinis, lava buxei coloris, üurgentes,circa fpeciebus don: o amara & calida non min fimilis. Hzc quoq; dup. copiofis tenuibus, junci ple liculos emittit pedales, angulo tulumin ambitu finu« nortame : fimilis,mi- res,qui 4 s radic cogno : am. ad Matth. Lugd, 4? Cai. Arif , dices. Caf; - vive(gijs radix plurima gig: daiiin : foli I : pro: R s 5o radicis detotuimad cade E sfomicho prodall. Recentis sdbes r- A : * 3 t | pi I. 3 9:ep E | í o5 fectit,Liqiii-- vagi. E ^ medium um. Nato, al- autem in- un pcs condep» ter calidi MH Spino[arum,inquit,multe [ecies. In totu í t4 CAT dus, er yngion.glycyrrbiza. C» urtica. Tis enn it fine controverfía dici pofüit,Plin. Gly. am tis foliis provemat, fed (ut Diofc. feribit ) le undfacile effe potuit quid fui potius Greci codicis fide 1 ejfe facili,l (05, librariorum non advertentium lapfu Aylro pro exime, exatlé peritus voc lorum,vocumá, fimilitudine deceptus (ut alibiq an af 4 E And. Matthioli Conitn. L GLYCYRRHIZA. Il. GLYCYRRHIZAÁA ALTERA. in boc erraverit, Naim buju[ceiodi opinio defcifcere qui credunt Glycyrebizam otim [imis fuiffe 1Uy* Arabibus, S 2. galiffe: Bobemi, Lekarice : Polonis , Lachriicya. ss xtinguens medicatnen- Glycyrrhizaduplex habetur & quidemutrag;fru&ifera;al qi dem fru&u áfpero;ex plurimis fili- 56 quis conglobatis,utáuctor eft Diofc. quae Italica eft : altera filiquofa que vulgatioreft. I Glycyrrhiza - filiquisechinatis,C.B.Dulcisradix, Macthiin compen.Glycyrrhiza, Matth. i Glycyrrhiza oc cA. ro AM vera DiofciDod.gal Gef. hor. Glycyrrhiza echinata Diofc. Lob. Lüg. (qui duas habet figuras, alteram 'otundis;alteram bc LE 1 oblongisfoliis) Tab. IL Glycyrrhiza filiquofa,C.B.& Lob. Liquiricia,Brunf.Dulcisradix, Tra 3 ; "uch.Cord.in Dio.& hift.Gef.hor.Lon.Glycytrhiza Germ.Dod.g atch.Glycyrrhiza lzvis,Lac.Glycyrrhizaalker, yeyrrhiza noftras, Cam.cujus cüm non detur à ;& ex radicibus farmencofis prelon Srenuibus;foi atepertranfverfum, & obliquum (XE. rés, ligtofie j;teneriorestamen jum n pra jllei usfe lofa hc 1 dàhumectat: cortex cüm amarüs fitjidcircó abraditur. Qu& Diofc. ftac&cefficacius. Ad omnesthoracis morbos utilis eft,leniendo, mara fümomnibus malis ac acribiis;falfis,& mordacibus humoribus enatis; occtri Rivravgioy Irlib. Tertium Diefcoridis. - 487. Keyraigu nya, CENTAURIUM MAGNUM. CAP, VI, Entaurium magnum folia habet juglandis, oblonga, viridi brafficarum colore , ferrata in ambitu; : (e ceu rumicis, binüm, aut ternüm cu bitorum, multis ab radice adnazis, in quibus capita, 5 e m papaverum, in rotunditate oblonga. Flos caeruleus: feme nicofimile, ceu laneis quibufdam involu- & - tum. Radixccraffa;gravis,folida,tripedalis,fucco Pregnant adftri&tione aliqua; & dulcedine acris, The & rubefcens. a Amat folum pingue,& apricum, ac fylvas, c colles. Copiofiffima eft in Lycia, & Pek Aic ige- ponnefo,in Arcadia, Helide & Meflenia;pluribufque lociscirca Pholoen;Lyciam,& Smyrnam. Radix Ps. 2e convenit ruptis,convulfis, pleuriticis, fpirandi difficultati, veteri tuffi : fanguinem expuentibus, dra- BÉ 19 chmisduabustrita datur.fi febris fit,in aqua;ceteris in vino: item ad tormina,& vulva dolores:Ramen- 1. dibus ta ejusin collyrii formam vulvae fubditaymenfes,atq; partus extrahunt. Succuseadem praftat. Vulrie- bens, Er i i i Y í idem ha- ribus prodeft: nam recens tufajaut arida ante madefacta;ea glutina;& conjungit. Carnes coalefcunt;fi hern tufa fimul decoquatur, In Lycia fuccum exprimunt;quo pro lycio utuntur, (Corn magnum (ut in Rbapontico fuperius dixi-: Centau- mus) uil aliud , mea quidem fententia est , quam illa io "MEA infignis admodum radix , quam praeterita fuper atas Rba- 3 ponticum e[fe credidit: quam, etiam boe tempore eodem nomine quidam appellant , qui cum imperitis (uperioris exa- " tiserrave malunt , quam cum peritis vecentioribus vera co- gnofcere fimpl. med. Cateytim contendat licet Mufa Ferra- Brafavoli vienfis medicus clar; .- Mision locople- Rispoa- : Tuna, officine utuntur , Centauri magniradicem nou effe, us ticum of- tamen hac inve decipi (pace eju dixerim) mam[effe depre- lico, Ce- pigs ea radix , que vulgaribus Rbapontici vice 25cm CENTAURIUM MAGNUM. SM 20 ue i M s In2guum explet, omnibus (ane motu Centaurium magnum repra[en- 5 b tet. Quippequod era[fa fit gravu, compatta tr.pedalis,c- TH- gautis, beo fucco pregnans;qui gu[tui non modo quadantens fit a- eris, (ed etiam cum aliqua adftrictione dulci, quinetiam (ut nos quod, obfervavimus ) flriata, c» funiculi modo contorta, Adde quod c fol bcatlis capitula flores [femina illi pror- ibus. UA sia magnum Diofc., prodidere. Ea,qua hodie ad nos convebittr, lia monte munerofa nafiaur : nen "fi aro, Baldo 30 m hal- cinatia pulam compares. Ni defi 4€ tempe Eis berbarie ignari t qui tfdam feplafiaris lu perfuadere conentur, eai ? gnum, qua in aquofis provenit ,caule foliis falici modo longis: florevubenti gnum pro Lyfitnachia accipiunt, tüen- üttinturquam quod bec , PADS 4o Dtaurii Arabum randum vonfit f laplus di etfi novus quidam Mefuis ipfius "i d Itam aperto illius erro- con eripfirex aucoritate Aben Me fandunt. Uus opitulari : quatamen Inits ab errore vindi. Plinii ere in facultatibus ta... '"* : à 7 Centau- tam Ht Hat 4 rii magni : j85 viribus iis d 7H urij vires Mat ilii tard ; fd JA... thiol. &o. cà) " if acris fimul ad) TI7- Ceptau- utem eju drachma. fimul fes coe deos Nec enim in talibus evacuare [o 9147? , 4€ Cofirmare, bio. or ; h junita, aut cert? non prorfum amari dini: pe quadam fubftantia, cujufmodi e& dulcis , non obri r a »4djiriclione eslopus, Eadem queradi. I"nturá, eo mes Ricamene. E Nomina. ,. ; ; m : 2 ks Kum : E cuu o E minae dicamentoqmidam vice Djtii. Grecinovratewr udyu id vocant,qtod Latini p aurium agnum : Mauritani, Chant. à ^10. Kerraveuv umor, CENTAURIUM MINUS. CJAP. VII. $ Coaclufa (C Ennor ium minus,limnefion aliqui vocavere, [quoniam rigua amet loca.] Herba origano;aut hype- nonlegit *-7rico fimilis,caule an gulofo;palmam excedente : lore lychnidis,? puniceo in purpuram vergente.fo. Meum. ]ijig ruteepralongis,& parvis: fru&u tritico fimili: radice pufilla.lzevi,& fupervacua;que guftanti amari- ' aMeum Tüdinemadfert.Herba recens tufa fuo illitu vulnera conglutinat:vetera ulcera purgat;& cicatrice obdu- ina Ci Bilem;craflofd; humores peralvum exigit, 4 fi decocta devoretur.Jus deco&ti ifchiadicis convenien- eros tiffimeinfunditur:trahitenim fanguinem;& dol 3n - utilis:fiquidem cum melle caliginem oculorum ades 3. B . eis : E Cotta ve- liit: epotus peculiariter nervorum vitiis fuccurr id. iturherba feminepre- - 1Ó & posa gnans,& diebus q taqt ex- 10 primitur,& eje&a itu : p E radicibusauth ing : imus)praeparan- E Ca; non tyr, ug ex corticibus humidi ont lante di&um efte r4 Ee Sicé lajfic mandragora, r umtamen;& abfinthium;hype Mbccait EROS : Tm ee Il CENTAURIUM * M Entatürium minus sulla ferb i Dgnitum y in pratis, pa cule i d nn rii rmino- » rs TET, j(i mulierum capill .aiscon, V4 muncupatur : quoniam abflergen | eiit os cinis babetur, verum.& fegitim : : 2 d , Beat : quippe quàd nullis in umiv ur Aic o A rultates.de specsgare- « anbfatultate Centauri. m ecoltum. , ubd bilem tthi, * » Herbecomaque decoctum, E] | ertium Diofcoridis. 489 » 4 decoltum, Lentigines,varos,alphos s G'cateras cutis infectiones exterit, infectis particulis adWbitum.: Ynflllatur fuccus vermiculofis auribus, quiuetiamalliitur contra papulas,C manantia capitis ulcera. Quo fit ut non parum aberravesint ipter MauritanosMe[ues, Avicenna, CrSerapio,quód Centauri minori vires cum majori turpiter confuderim.Gal.prater $4,144 de Centaurio minori ad Papiam fcripfit.ejus quoq, memi: Jompl.med. fic inquiens : Centaurii minoris. grovfus inefficax esl. Sedvamuliejus & potifamum folia, qu. amara, paululum babens c? adjlriclionis, atq, ob ejufmodi te tuin ad, persmordacitatis, Porrà quód omniatalia utiliora font faprà commonui,c* nunc nihilofecius tamen uos repetere rempe- , flivum est, omnes ejus particulatim actiones memorantes.V ulnera itaq magna berba ipfius recentis illu glutinantur :& coss Vetufla, quaá, egre ad cicatricem perduci queunt ulcera,cigatrice eodem modo uentibu obducuntur, Arefacta verà glu- — «Ro tindtoriis, C deficcatoriis mifcetur facultatibw , iis videlicet , qua finus, & fiftulas [anare [unt nata , veteresq, duritias " emollire, tum ulcerum maligna,qua cacaetbe vocantur, (anare. Mifcetur etiam iis que vheumatici affectibus medentur : in quibus ea medicamenta optima [unt, que vehementer deficcantia, cum quadam ad[hrictioue nullam babet mordacita- ^. wem. Decocum berba quidam i[cibnadicu infundunt,ceu biliofa, C craffa ducens : mam C talia purgat : quanquam cium Adeà vehementer operabitur, ut cruenta evacuet,tunc plus proderit. Succus porro ejus cio adfimuilu fit facultatis boc e$t exiccatoria C abflerforia, cetera jam dita pulcbrà efficere potest: C cum enelle oculis illinitur, men[esá, & fetum ap- pofitus evacat.. Sunt qui m prabcant C iis quibus nervi affetti funt, ut qui evacuet , c» deficcet innoxià qua impleta funt. Quippe cintura 'ones optime expediat bonumá, [it lieni indurato remedium foris impofitum nec uis bibi aemgdv ffc Gracó, Latin? verà Centaurium minus dicitur : ArabicbCantburion fes ce, aut Fiel de verre, Cenrauree poulet: Bobemice Zemez.lue men|[y,Po- x Aesjégusvorfeu enuifotdlin, & Plin.l.25.c.6.Centaurium dion vocant, quoniam fecundüm fontes nafcatur: Gallis Hoc triplexeftvel umbellatum,hocd; vel colore puniceo, vel mhocá vel ramofum vel non ramofum. I. Cent.minus,C.B. d.in Diofc. Lac. Caft. Cam, Lug. Tab. Thal. Cent.minus, Lon. ntauria & Centaurea minor;Brunf. Centaurea vulgo,& Biondella vulgó,quia ad coloreti endum mulieresutuntur, Czf; Hoc ratione foli variat, ut & Theoph. 4.hift.s. namq proveniac;altius excrefcit,& quic lem aliquando in bicubiralem altitudi- 30 nem; fiin aridis,vix es tranfveríos digitos E reeft communiter in purpura ruben- tealiquando albo,ra eo.IT.Centauriu album,C.B. Ex radice parva fibro- fa.caulis exurgitun res/ftriatos,hid; inalios brachianrur: arya pedicu ra anguíta, acuminata : floresab Z- calyce ^ ; entes fculp: [ler lunt filiquze, uc in ari : Pen ontibi gancis,& etiam inGallia Narbonenfi circa Monf; i : eum lüzeum perfoliatum, C.B. Herba e entaurii minoris magnitudine, .radice candida & te- UM *Iy. CENTAURILUM LUTEUM non perfoliatum. * i ac 49 *1l1IL PCT AMDIUM LUT E " perfoliatum.* — - F2 ; e nui cau- 4 minore: German, Stufen Gufbonfraut; Sícberfrant/ rbtgall/ fe Nomina, À s i. die '^P* Centau i, utilifftma funt. Vincit in eis qualitas vix mino Dn exiccatorium esl medicamen,ex- 15 Vires a1 rib. 5 fuoi $2o- Qi izia» 3) 2:00 49e ap. nxd (onde txge e ui vlo- Phos 6rd Ixiam, fi- ve éyno-^ imnachum appellant 490 And. Matthioli Comm. nui caulem rotundumemittit;re&um, pedalem,geniculatum;qui mox in alios brachiatur, quem ex fin gulis nodis cinguntfolia, Centaurii minoris latiora;bina femper inter fe oppofita, &per longa intervalla coherentia;ut caulis per ipfum medium tranfire videatur,colore ex viridi &ceruleo albicante:qug ver per terram fparía funt,faponariz foliis mula funt;fed minora&candicantia:ramulorum fummis flores Hypericofimiles,quorum fingulicommunitero&o foliis conftant;aliquando pallidi, aliquádo intens& lutei & planéaurei,vel croceiinfident: quib. yafcula rotunda centaurez vulgaris majora fuccedunt,mi- nuta femina nigra continentia. Du plex efalterum anguftioribus & non perfoliatisalterum latioribus multó,& caulem ambientib. foliis,in fümmo tantümramofum: fic quod non ramofum eft à precedenti in eo differt;quod in fummo faftigio florem fingularem chryfanthemo fimilem fuftineat;ut apud Lugd. fub centaureo luteo altero habetur. Provenit a pud nosin pratishumidioribus Michelfeldenfib.autum- 16 noflorens; in afcenfu montis ad S. Chriftianam, fic in collibuscirca "Tigurum, in agro etiam Bononienfi & Monfpelienfiin pratisudis verfusLatte & Lu pum montem obíervavimus:notarunt & alii in Hifpa- nia & Anglia. Minusamara, quam vulgaris fiet, quare coloris nonnihil poflidet & ad vulnera commen- datur:at efficacius purgationes moliri creditür.Hoc quibufdam cenfetur Achilleon vera apud Plin.l.25. c.5. cujus fub Centaureo floribuscitreis pallidis Mefues 2. purgantium 1c. meminit. Dicitur perfoliata Achillea, Gef-hor.Centaurium luteum, Adver.Cluf.hift. Hif; p. Centaurium florib.luteis (ive citreis pal- lidis Mefuei,Lob.Centaurium luteum perfoliatum vel diaphyllon,Cam.ad Matt. Centaurium luteum prius Lug. Achilleos,Centaurea major vulgo,Cf. Cent.minus luteo flore perfoliatum, T2 b.cujus figu- ranon reipondet,perfoliatum montanum luteum quibufdam.IV.Centaureum luteum no perfoliacum. Hamzleon albus,Ixia ideoali CHAMALEON ALBUS. ex pro mafticheut EAD vur OWN C» tiora, nigro; chameleone validi nare modo erigit. Florespurpureos, lectis collibus craffam, in montofis v viodore, dulcem. Qua potaa auftero cum origani fervefacti tenuat. Contra difficultatem uri occidit canes,& fues: mures item n XapouMur "m CH Hamzleonniger «foliisScolymo Xxnonc oy Asvitós, 30 Infib. Tertium Diofcoridis. 49i cum fulphure emendat, erodentibusm tur niger in T. id tino agro, A fibus admodum frequens tum montibus, ttm collibus , nullis veclamattibus norit, y crim LR E nd ejufdem ejfe [inam albam, quam Graci zusrlaw Xsvu)» dicunt, M atiritai sw : iduamye[Je [pinamArabicam ab Apbris Suchaa vocatam. Quippe'cum fpina libam ef^ id, albicante, undefortafe nomentraxit, & inani ,flore verb purpteo fe Acau- . zs se Lo mitefcat:Carlina verb bec caule fit dodrante pauli majore,ples taleuct. I II. CHAMEU GER ALTER. ,,5 inanis fubrubro, non albicante, floribus byacintbi eiie , ^et ^. is: nullavatione dici po[fe putaverim , Cari nam banc e[fe fim ^4 mam albam, (ed potius vufatin. Cim nec fimiliter monachi uta quam probare pofrint,Carlimam alteram caule vacantem Ara» bicam effe [nam : quód mufquam Diofc. fcripfiffe imrenerin; Jpinam Arabicam caule vacare, fed fpina albepotiuseffe perfi- Qubriig milem.Ex quo recte (ut arbitror )concludipotestyquod cim [pi- 475 epis na alba proculdubio caulem edat, eundem quod, Arabica prü- vio repr velint ,:Carlitiam caulem gerentei nibil vica. ulem non fert "nifi fexu nempe quod mà fortaj[e fuerit: negant, 02 P £ünes 1 rafertim nigrum in«leo. n gerit, Hocá, ara peores Rd eontis: nigri radicem letb. cau(am in extrinfecis tantum venire mellicam raphani vice à compluribu copiose ctm acetaviist N jg penttus incomodoyuec effe bancmgrum Chaimeleonem nec ez 4o E UN jus fpeciem probant. — Quibus facile ve[ponderi porest, quod it ^, — Gracia, fortaffein Ponto , aliió, conterminis regionibus Chas ; : 3 : pione TN z fis p c erficiu | foliscefta ly. pide. m excurrente co[! s: cauleitem dodranta digtalifubrbr —.————- no colore verficolorllu : vadice cra]fa, exti dena, C ali x mmanducata inordet fteor ramen banc umbella cing All Chanalienen. Vernm bó won he omnino wd d deain in quà; * Loci improprii uti vocabulis. *n qua certo delineai s o ona íj nto obtufis j ; bighod - ectius fuis notis D. ITO Addimia tame li peas - f uinbel- leo nige£ Néapoli ty; "HU : visa tamenfolia vubri iaculis aria Me ilaprorfu rubedo [je- "^ Yefipiat, exe[a non fi , non fave[cat, er caules dipipalievafitudine vide. € plantam ejfe a firire von babeo Sed de bi duffuful.A. noffrarum Epiflola 8.Dixi fetitentvam neam;quam cs RM tei plantarieiaa jore 492 And. Matthioli Comm. jorem,quàm ego.peritiam babent.Caterüm bic non ve[pondebo fyeophante cujufdam calumniis jnCbamaleonte adverfum me promulgatis, cium libro 6,id mibi faciendum propofuerim, bi de 1xia inter venena [cribit Diofcorides. Ybi enim bujuf- x fopbifle, Gr rei plantarie pfeudoindagateris malitiam vecordiam,Cr apertam temeritatem fufius aperiam, Exploden- Arabum i fnt Arabice factionis fcriptores, ut qui non fine deteflando errore,Grecorum vocabulorum vicinitate decepti, Chama- taris er- leam,quam fua lingua Mez.erion appellant, cum Chámeleone confundant. Nat Avicenna de Mez.erio differenslibro c ror dum ftraifatu 2.cap.464-circa finem, (uum errorem prodidit iis verbis : Mex.erionbibitur cum vino ad morum vermium vene» hes moforum, c est proprie nigrum,venenum mortiferum. Et quando mifcetur cum Savic, & conjungitur cum aqua C oleo, Chamz. ?hterficir mures & canes, porcos: bac ille.In quibus duplici notatur errore : primb quid Ll £45 tribuerit vires, quas leó:e con albo Chamaleoni reddidit Diofcorides : deinde quód nigrum , non utiq, album ea pra[lare crediderit contra »Diofcoridis Unt ferrentiaqm, Meninit utritf3, Chamaleonis Theophraftus lib. g.cap.13. deplantarum hiftoria; ubi fic babet. Chamaleo- 1o. conum, Mi,Hmms candidus,alter niger.Vires autem radicum inter fe diflant,C ip[eetiam radices [pecie differunt, Candidienim. — hiltor. ex candida est, & dulcis, Creraffa; c gravitevolens. Utilis traditur ad fluxiones , cium confetta orbiculatim modo. rapbani Wheoph. doro hum est. juncotransfixa in feriem. Valet c ad interaneorum animalia lata, citm pala uva come[a acetabuli sen» fara vinobibitur auflero.Occidit & canes, & fues : canesinfarinalordeacea fubattacum aqua;c oleo. zfues cum bra[- fica. Et fi bominem agrefcentem experiri volueris, an viverepo(tt, lavandum ea vadicetriduojubent.Hocenim fi tolera« verit, moriturum nequaquam exiftimant. N acitur eque omnibus loci folio (colymo fimili, verüm ampliorisér terra pro- ximo : capite magno,acano fimili: unde quidam acanum eum vocarunt. Niger folio conflat adfimili, preterquam quód minori, levioria, Tota autem berba umbraculi [peciem veprefentat : vadiceeraffa € mgra extrinfecus, fubflava intrinfes eus nititut. Loca gelida.bumidad, amat. Lepram,Cr vitiliginem abolet trita cum aceto d ramentis illita : necnon C» ca- mes occidere potest: hactenus Tbeophraflus. Yllud infuper mon ignorandum efbvifcum füilicet quod Ixiam appellant ,in 20 Chamsheonis albivadice na[cens, venenum e[[e mortiferum , cm tamen antiin quantitate fumptum fomaolen- tos vigilantesreddat.| Quamobrem Cretenfes mulieres fuarum lucubr. D tantillum, aut modicum a ceua nullo incommodo a[[umunt. Hujuspleri Nomiaa, intellexit, ubi contra fumprum vifcum aliquod remedium pratultt,. Xaauhéum albus appellatur : Mauritanis, Chemeleon leute, feu Chbamalitm : Italus, Carli dopinto : Gallis Carline, five Chameleon blanc: Bobemis , Pupauva byla.- . miger Latinis vocatur : Arabibus , Cbemelgon melamos : Yralis, Chameleone: ; & tis nigrifiguram habet. Nafcitur in fylvofis; radice long: rtiiacuto. Fervefatta inaqua,& 4 pota radix , 2 leu. ac — lum lata, odoreyttmaf : irotundum ineft, Car 2». nares pellit: datur lienofis,cos evidenter adjuvans, Semen ei rotuncum imnehal idis. i.e. fuapte viurinam ciet, * ro : em CERO asp nid z Crocodi- C' Ut qui velint; Carlinam vulgo vocatam, eam tnquam; que c4 "t, s aer opinio mibi quidem nullo mo. Slice Siquidem EH Lex 704 X ibus in univerfum notis chamaleonem nigrum reprejentar . " un " , cim ibw careat, quibus 1 Co [1 Crocodslium : prefertim cium fato periculo iis [ane viribu dg iiec dicis decodtum potum fanguinem per nares copiofum trabat. Adde qb lata,cr odore,ut nafturtii acuto. li verà Carline generi Cer n A Pri E CET B * H1 ii 7 j " m E * ryngiü £j; odorem Jprams Nendejuut eligit) jm agp bw eliciat : Crocodilium marinum Pre Qm de utporuantàm fanguinem ; li in fabuletis nas ü quàm Diojcori : ; m» we i ves i prodiderit, cin tamen in fylvofis sens, 1tag, facultatem vtri taliaam, exGal, -riéprodidit Gal.fic inquiens. Croco M s : ? T * EXE a i : Inlib. Tertium Diofcoridis. 493 calidam,digerentem,C» exiccantem. Succus tum caulis um feminis, ut qua fimilis fint facultatis npbriticos adjuvant. Radix pedloris excreationibus valenter conducitminus quidem quam femen acris, non tamen minus amara, TrAbit Yéró Nomioá: etiam per nares [anguinem, Quod ngeuodléotoy Graci,Latit quog; Crocodilium dicunt : Itali,Crocodilio; d * Atlaxe, DÍPSACUS, SIVE LABRUM VENERIS. — CAP. XI. : ERIS. Ipfacus aculeatarum generis eft. Canlem habet CE i — ^ : D A m,fpinis horridum: foliis la&ucaefpinofis; binis,genicula fingula comple&entibus,pralongis, ceu quafdam bullas intus & extra aculeatas;in dorfi medio habentibus, concavo alarum fin; in quoim- ber, aut rosaflervetur: undedip(aci; quafi fitientis; A Meurd nomentraxit. Incacuminecaulis; fingula furculis votobe: capitula infunt,oblonga, 4 echinata fpinis : quae a- 77 7- refa&ta,candida fpe&antur,dif[e&ad; medulla tenus x»9:2«; vermiculosoftendunt. Sanat rimas fedis fiftulafq;; '- milia fitufa,& decocta in vino radix;ufq; dum fit craffitu- füblongà docerg,immittatur, Medicamentum zrea pyxide fpinoía, recondendum. Ajunt formicatjonibus;verrucifque penfilibusremedioeffe. Vermiculicapitulorum in folliculo alligati,collo aut brachio appenfi produn- ,tur quartanis febribus remedio effe. D» quem Latini Labrum Veneris vocant , inYtalia. Diptaci vulgari e$t planta, is pracipue locis , ubt Lanificia ex- contider. ercentur. Siquidem echinato ejus capitulo mangones rudem adbuc pannum petunt, expoliunt detvatti[a, floccis concin- nant. 1n Hetruria Dip[acum vulgà appellam Cardo dacar- dare, Forojulienfes verb Garzo, Seritur is bodie in campis in compluribus Italie locis , pra[ertimd, in agro Bonofienfi, fingulari à cultoribus adhibita diligentia : quinetiam fponte nafcitur nonnullis in regionibus. Sed C [ylveftris quog; fpon- te in campefiribus , in agrorum , C ferobium aggeribus , in viis juxta [epes frequentifimus nafcitur, nullis prorfus vepu- gnantibus notis,quas illi reddidit Diofcorides. Facie àpriori parum admodum differt, fylvefirius tamen est & fpinis long? er TUE horridius: Echinata capitula feris quoque compluribus fiac. tent, aculeis non adeo firmis,ata, aduncis ut in altero genere.Non differt fuis omnibus in facultatibus ab altero. Invenitur II. LABRUM VENERIS ALTERUM. lll. VIRGA PASTORIS. 49 59 qw à; Ait Uilihi, A04 And. Matthioli Comm. autumni tempore (ut experientia quema, docere potest) in eju capitulo jam exavefaclo, medullitu[a, diffetlo vermiculm álle,quem collo adalligatum quartanis febribusremedio effe produnt, pifcatoribus bamo affigendus ni axim expetitus: etfi Marcellus Diofc. interpres, COMIBEDE AOT, Veriictium bunc nunquam [ibi compertum f u:ffe fcribat. Dipfacus officinis, Virga pa € berbariorum vulgà Virga Paftoris inajor nominatur. uippe minorem etiam illius emulam offendunt *quanquam non es sdu adeifiriato caule, ac (binis borrido conftet, foliis item infirmioribusfit, € capitibus multó minoribus, ut que olive ma. ni^ P pudinem non excedant,Sunt autem bujus capitula tentibus capillis refertajita ut [ericis viridi coloreinfettisfloccis Jimilia videantur. Preveuit umbrofis &* uligino[is locis. Non crediderim ego banc plantam à veneris labro admodum üiflare.im- becillioris tamen effe facultatis baud negaverim.Caterim animadvertendum eflneutrum Dipfaci genus. quod tum Sera- pionrpum Avicenna defcribitur effe Virrgam paflori,| Quandoquidem iis, quantum ex eorum fcriptis colligere potui, Pa- fforu virgam nil aliud effe putaverim,quam pelygonum,cujus tam femine,quam maru bifloriam liba tradidit Duofcor, * Quapropter illud mthi femper per[uafum velim, quàd non à Mauritanis Dip[acoVirgapaflori nomen inditum fit , fed à Sylvatici fep: afiaviw jis, qui fitis potitis pandectis, quàm cateris cafligatiffimis, & probatifttmi feriptorum monumentis, fidem pra« L wd flare confueverunt. Namg, Matibew ille Sylvaticus pandelarum auctor, Dipfacum V irgam paftoris appellat : qua deine mado, 7g. tn graviorem errorem lapfus, Dipfacum ipfum cum polygomo turpiter confundit , utpote qui tllud affequi nom potuerit, Dipüc qud Arabum Pafforis vin ga) effer Diofcoridis polygonum ,non autem Dipfacus: qui quidem tantim à polygono áiffert, virese, dtum lepores ab urfis.. Dip(acimeminit Gal.lib.s. Jimpl. med. his paucis : Dipfaci Jpinevadix fecundo ordine exicca- Gileno. forta est, babeta, nonnibil abflerforium. Planta qua Gracis Aline. Latinis. Labrum Venerismos inatur : M pies. Nomina, Dib[zcos: ltalu,Cardo da panni, C Diffaco : Germanis , Sartenbifiel 7 Sartenfraut/ SSubenfireL; & Qéeberfarten ; Hifpanis, Cardencha,Curdo penteador : Gallis,Cardon à Carde: c? Ver qe aberguer: Bobemis, Stietkz Polonis, S(cz.othi. Labrum veneris alterum iifdem appellatur nominibus, quibns primum appellari diximus, AtVirga pafloris: Italis,Virga 29 dipaflore, & Diffaco minore. AT Dipfacus nomen à contrario invenit, quoniam concavo alarum finu, rorem velimbrem recipiat; quo velut ad abigédas fitis injuriasabutitur.Hic fativus eft& fylveftris:eft & folio in lacinias divifo:in quam clem referenda & Virga paftoris. I. Dipfacus fativus albo flore;C.B.Carduus fullonius fativus, Trag. Labrum Veneris, Matth.Cord.in Diof.Caft. Caef. Dipfacusalbus, acus fativus,Dod.gal.& fol. Cord.in hift.Gef.hor.Dipfacus,Lug.Card.fullonum;Lob.Galedra gon Xenocratis,Anguillare. II. Di- pfacus íylv. purpureo Bore. C.B. Carduus fullonum, Brunf. Carduus fulloniserraticus, Trag. Labrum Venerisalterum Matth. Labrum Veneris fylveft. Caft. Labrum Veneris,Cord. inDiofc. Lob.Labrum . Veneris floículis purpureis, Caef. Dipfacus,Brunf, Lac. Lon. Tab. Dipfacus purpureus, Fuch. Dipfacus Ífylv.Dod.gal.& fel. Cord. inhift. Gefn.hort.Thal. Dipfacus fativ. alter & Di Brei fylv. major,Lugd. 3? Molybdena Piinii, Dalechampio in Plin. 111. Dipfacusfylv. minor,C.B. Cardui fullonii tertium B nus;Trag. Virga paftoris, Matth. Lob. Cam. cui & Dipfacus fatuus: Dipfacus tertius, Dod. gal. & fol. cui & Galedragon Plinii. Dipfaci fpecies minor,Gefn.hor. Dipfacusfylveftris minor & Plumbago Pli- niiquibufdam,Lugd.Dipfíacusminor, Thalyo. * Amavfa Am). 0 SPINA ALBA. ESXROIR. —-. S Pina alba nafcitur in montibus, & fylvofis. Folia fert albi chamaeleonis;anguftiora, candidiora, ali- quantum hifpida, & aculeata: caulem fupra bina cubita altum, pollicari ,aut ampliore craffitudine L SPINA ALBA. IL SPINA ALBA ALTERA... : a Sr ra 50 1$ B . ad e 1$» In lib. Tertium Diofcoridis. 49$ albicantem,intus cavum: in cacumine capitulum ineft fpinofum;echini marini emulum, fed minus, & oblongum: flores purpureiin quibus femen,ceu cnicum,fed rotundius, Hujus radix pora,cceliacis,fto- machicis,& iis,qui cruenta extuffiunt,efficax eft : urinam it :tumoribus illinitür. Deco&o ejus dentes in dolorecollui prodeft. Epotum femen convulfis infantibus, & à ferpente demorfis auxiliatur, Gefta- tum pro amuleto ferpentes abigeretraditur, S Pinam albatifeplafiarii Avabas (ut plerung, p olent) imitati, Bedeguar appellant. Sed nonparva inter hos, medicos ies -d oritur contentio, quenam in aculeatarum genere, quas plurimae genuit natura, Spina alba legitim?,notis omnibus 4d- Jlipulantibus,appellari pofiit. Verum etfi tantam litem tratifigere nequeant interim tamen pro Spina alba alii alias bere uo Pasoflentant,C" qui(a, fuam veram exiflimat. Quandoquidem funt eorum complures, qui fibi certhperfuadent,Spinam albaih eam Aculeatam herbam effe,quam aliqui Carduum benedidum vocant, alii verb vulgo berba Turca. Sunt alii,qui 3 Carlinam vocatam;id est. albmm cbamaleonem, Spinam albam e[fe contendanr. Inter quos snvenio Monacbos qui in Me- rome d fuem fcripferunt, quorum [antentiam, fuperiu in ebameleontis utriufa, mentione, ut falfam veprobavimus. Sunt pra- terea, qui Spinam albam dios echinatum Carduti illum, cr fpinis vigentem, qui Herrufcis in lade cogezdo toaguli vicemexplet. Non defunt infuper qui unam vel alteram fylveffrem ac [binis borrentem plantam, pro Spina alba.nullo di- ferimine accipiant. Quofit jut omnes ii nullo veritatis lumine dud, in bujufmoditenebrw oberrenz. Erratmeo quidem ju- Fuchjaz icit, hac inre Leonbardus Fuchfins : quippe qui ultimo fuorum paradoxorum ca pire, Spinam albam eam aculeatam ber. VÍ ird b llat , qua omnium in univerfum aculeatarum plantarum generum ampliffmis conftat foliis, late bum fe ]av- iiam. gentibus, ac crebris, ali[, [en Lacteis tota con[per a maculis, Unde apud quofiam Lattaria berba nomen adinvenit etfi à 2o quAmpluritmis , pre) mulierculis, Carduw dive Marie dicatur. Hallucinatur inquam, pace eju dixerim, to quód Carduus non animadverterit,banc folii WC. e triplo quadruploó, majoribus im campe[iri planitie nafci ut noftra tefta. D.Marig. mafeitur mon auters in montibus,ac fylvis,ubi Spina alba Dio[coridis teftimonio pro- yenit. Legitimam Spinam alban,cujus bic primo loco imaginem exprefiunussimifit ad tne Patavio Jacobus Autónits Cor- Spina al- tufusrei plantavie admodum [ludiofus,qua noti omnibus genuinamveprefentat.. Siquidemfoliis est albo cbamaleoni fi- ba lcgiti- milibus, angufHoribus tamen, ac candidioribus, ful birfutis, [fimis figéntibu : caule vero biculstali, pollicari,vel ampliore "^* erafritudine, fubalbo, c inani : incujus cacumine ecbinus fubalbidus infidet, fed minor, & oblongior, purpureis intus flou vibus C" femine chico fimili, Huic plant defcriptioni que etiam Diofcoridis estyadflipulantur frequentifüma plante qua procul dubio non magno etiam labore ipfam nancifcentur. Het enim mon'modo feplafiariis maxim? conducet, ut legiti- mam Spinam albam fuis comp sed immifceant: veritm Cr eorum errorem deprebendent (im boc etiam huelliu ver[atur ) do locovifitur,quam quidam Spinam albam e[fe cenfent, fed plurainbacdefiderattur, Error autém iis fa. insalbà erat. qua marinum echimum non parum excedant, Commifcuit Mefues [inam albain.ac etiam Arabicam, quarum alteram fuo idiomate Bedeguar, alteram verb Succhaa appellavit, [yrupo de eupaterio vocato, ad eas prafertim, quibu& naturalia vifcera, nempe ventriculus 40 C jecur imbecillia fint veddita, & ubi à fita naturalitemperierece[fevint. Cujus tamen fententia non parum vefragatur Brafavoi; ec Arabicam,nec albam [pinam huic fyrupo admi[cendam efe, c2/umnia hujusintentionb.admodum repugnatcimtd diuturnas obflru.. Fxum e erit ufus. Qua in ve non folum offendit Mufa auctoris mentem riffimi dixerim ) exatlam curandorum morborum vationem cal las curandas febres, dita,opti Losquá. i 5o? que robur bisvifceribus alas Gillis faila, C àrelaxantibi ex Gal, ominatur: dicirur Cham: Fuch.fol. Spina incognita, Spiná E. E Cam.ad Matt, i, Lob,in obfer, 3 Ritro € 496 And. Matthioli Comm. Rirro feu Rutro Theoph. Lob.icon. Hujus & alteram fpeciem Cam. addit fio Matthiolo, quzeà prece denti potiflimum floris colore;qui ceruleus eft differt, & quod illo humilior, foliaque candidiora & an- guftiora habear. Anaplu dombad. SPINA ARÁBICA, - ..— CAP. XH *- Host JA Reim fpinam natura albz fpinze fimilem effe conftat. E a fiquidem ftringit. Adfanguinis reje- &iones, « menfiumabundantiam,ceterafq; fluxiones ra i aede Deeitinafpes. 4 3609. * : SPIN A ARABICA. * E" eos nimirtm crediderim qui fibi pev[uafevunt, Arabi- / M "T ru. cam [pinam,cujm hic meminit Diofc.eam aculeatam Arabia vo €[fe avborem, quam Kris va Cujus erroris illud inpri- Uu mis indicium eft ,quüd nufquam con[ueverit Diofcorides alicu- jus flivpisbifloriam diverfis capitilil repetere , nec eriatnarbores — berbis commi[cere, Nam cim longa hiftoria Acacia. "n, quaetiam Aegyptia [pina vocatur , primo libro inter arbores de- feripferit, ab[urdum quidem: videretur, fi eandem prater morem bic inter aculeatas bevbas repeteret. Ad boc indicium Cr illara- tio accedit quid fi (eorfum bavum plantarum bifloriamtvadidit Diofc. diver(as quoque plantas effe neceffeest.. Quamobrem non. parum Ruellius ballucimatus deprebendittr , quód non animad- 20 verterit in fua bujufce Arabica [pine mentione, Diofcor. hoc loco aculeatam quandam Arabicam berbam,albe [ina in univerjum amulam intellexiffe, non autem (ut ipfe putat ) Acaciam nuncu p param. Qua inve non fat irum bunc ad niirari po[Jum, quippe qui non modà c Grecis C Latinis literis fit babitus periuifimus, hallucina tio, [ ac inter eosqui bae noflra atate de flirpium bifloria [cripfere, fao NL M A 4 Y . h no BnOMUT NC IST ur Á P Y. Aoc NN cile princeps , fed qui etiam Plinii hiflorie fuerit [Iudiofifymws: dc e quem amen fi accuratius perlegiffet ac fequi voluiffet nunquam /A Plinius — f. deSpina 4/ Arabica. - Spinz A- NS DEUM j rabice v uvat,C» Alia quacun- piede ili id itur fpina: fed efficacius ue, quibus atxilio esque api mos nafcitur [pina : fed ejjca leno. ZZ runenomnia juvant tui radix, tum fetus ipfius. Hic verà & columella prodest, c lir, qua im [ede inflata funt : tum ulcer ad cicatricem ducit , mediocrem babens , &* non moleflam adffri- go, Nomina. . f Oribaf. € eaium- . T guas^ecilos —— : L LT , iere sos ass "Saba. ,CARDUU S. : 6o .Àn P Rae cep. je e uer leonem», Jeonis habet , & albe 1p. 2n * ; & llam Gora: caülem 4 longumedis, foliofum, capire fpino- fpibam. ibis odeyi n c d « illitagraveolentiam eX d fo ridi D ER eod dat: item fi decocta i1. par alarum, t ENSrporis Een iE vum , fed * in vindbibatur: copiofanrautem urinam» fetidamque bee d expellit. Herbà cim recens tenerefcit in olera, afpara- Inde gi modo,tranfit. |." -— ; j^ ,, »». l,albas : Inlib. Tertium Diofcoridis ——— 497 6-— » em dipl Corda ACU LEATUS folia gerit nonaculeato dh " dara [nnis,caulem quoq, alteri fimilem, ftriatum, fubalbicantém,ncujms[um- — - put. flare byacintbino : femine Cnici minore. Radicenititur c*a[fa, firmas laria. Idem prefLave potest, quod alter. Cóntinentur praterea in Carduos Igus appellat Carciofldliiver) inibi Archiocchi dicuntur, quorumitem ' Catdui » verb caulem eredum producit , quem pternicem vocant. 1; quog, 171088: MERC "ari non patit in quofemehechinat a [pecie est. Verüm exemptislanugiuofis [emi- 20 nibusis quoq, vefcendu re. 7, C cerebro palme [milisesi-battenusTbeopbraftus, Qui propalime cerebro illud. quan-. alea. 4lenus «lon pluribus in locis appellari tradidit c quod nunc corrupta voce Ne- Cercoié wo libro primoin Bdelliimentione abund? differuimu. Carduorum 2" plura funt s vatiacapitis forma diflindta. Siquidem proferunt. c... vomnesechinata capitula, fed aliqui fpinis furfs spem y os alii es d sone, cde B» jj» in eria folis.quam infrudiu aculeis vacant,ob idq, ceteris in cibis praffant. Sunt praterea in boc poftremo geneve,quibus ecbini in longum Lfaflisientur,quibus verb in globum extuberent debifcentibus in altero [quamatim fpicisim altevoii[dem (quauis, veluti corticofis uneuibus in uniti compattis, c coagnentatis, nucis pinee inflar. Spinis cavebunt, ut Portorum cultores teflantur, Car. duorum capitula, fi priufquam feratur femen, acuminata eju latera retundantur. Sine aculeisetiam na feentur, Jf delibratis lactuc. eradicibuse? diffettis femina integra condanttty. Unde illud facile potuit fa&um effeut ii.qui 30 aculeis non rigent,busano cultu initioves evaferint,cim natura Carduorum omne genus fpinis vacarenequeat. Carduum HL CARBUUS VULGA. - - 9 ME Ez RS 2 fes E ; itun Litiniata,averfa urté fubaibican i JI quadantenus pini cono fimile. seritür [2 6s pesa nondum florefcentis pulpa. jure decoia. pro 4 quive ulgent;galangam quog, addunt. j decoquuni, fed ecbi- eju p ens xe Vora Cardu "m Galenus libro ?. fimplici 277 ; üplurade Catàui Minois quam fecerit Diofc. Sed detemperamento differens,et cali, omp. etum, at cre" m.ficcitatis Vero fecundum Afignavit. Et lib.2. de alimentorum facultatibus Carduui Cinav am 4p. Tt X pellavit, 498 And.Matthioli Comm; | : Nomin2. pellavir ac alimentum, quod corpori pr abet merità damnavit quód melancholicum fuccum generet. Yuéaug» ea planta est tout Letiols CarduusCinara c Strobilus nominatur : Arabibus,Raxos,Harxos, five Sacolomas : Italis, Cardo, Carcioffo: Arcbichiocco: GermanisEttobilborn : Hifbanis,Caroo de comer, five Cardos : Gallis, Artichault, C Car» ciopbe. Carduus aculeatus,Gracis ynóntuG- àuoawtids : Italis,Cardo & Carciofo Spinofo, ud , s Scolymusfativus eft & fylveftris: Sativus duplex,aculeatus & non acnleatus,& rurfus capitis figura nuncoblonga; nunc rotunda, hecQue maximum, mediocre & parvum, cujus fquamz in aculeum defi nunt brevem,nunc ro buftum;nunc infrmum,nunc prope nullum: quorum color nuncfubrubens,nunc gu. Dicitur Carduus Plinio, CinaraGaleno & Columella. I. Scolymusaculeatus,C.B. Tab. Sco- ymus,Trag.Fuch.Cord.in Diofcor.& hift.(cui & Carduus fativus) Lobel. (cui & Ca&os Theophrafti) ,& Cam. Carduus aculeatus, Matth. Carduus Lacun. Carduus horceníis fpinofus. Gef.hort.Caft. Carduus Scolymus,Lon. Carduusaltilis;Lugd. Ca&us, Matthioli eidem. Cynarealiud genus,Dod.gal. Cinara, Dod.fol. à Cinere, ut habet Columella, quo ftercorariámat. Cardones Cealpino. II. Scolyi nus non aculeatus, C.B. Tabern. Carduialterum genus fine aculeis, Trag. Carduusnon aculeatus, Mach. Car duusautScolymus non aculeatus, Lonicer. Carduus hortenfis non fpinofus, Caft. purius NE enfis, Scolymus Ca&us, vel Cinara vulgo Artifchau,foliis finefpinis,Gef. hort. Carduus fativus,C& alp. Ci- nara;Dod. gal. Lac. Cinara non aculeata,Lugd. fep? ex uno femine utraque provenit;ut fpeciatüm acu- leataex femine non aculeati: quamvis & majore & minore habeaturfemine. III. Carduus vulgaris, Matth. quemin compendio omifit Lugd. Carduus vulgatiifimus viarum , & Onopyxos Guilandino, Lob.Carduus fylveftris alter,Dod.fol. cui & Scolymus Plinii,Scolymusfylveltris, Cam, ad Matth. He- 28 racantha Tabernemontano, | Werfgiy, ; POTERIUM. . CAP. XV. x 2 Meum i : m $ . : : Pere DOrium;Jones neurada vocant, 4 large fruticat,cortice obdu&umtenui fpinis hortidum,lanugine eeu tu. ngis,mollibus, lentis,tenuibus;tragacanthee proximis: foliis parvis,rotundis: flore ita nabet mew». exieuo;candidi coloris: femine nulliusufus; fed guftu acuto, & odorato. Nafciturin / aquofis,& col- Hoe libus. Radicesdemittitbinüm ternümve cubitorum ,nervofas, & firmas: qua proximé terram recifze, ya. dant füuceum gnmmi fimilem. Tufz, pracifis nervis, & vulneribus glutinandisillinuntur. Decottum £ Ort. quog; ejusnervorum affc&ibus prodeft. i ! xa M. — zs. EU ; pum cder 30 us : POTERI ÜM. pons adeb Tragacantha proximum babetur ,ut illi o- eod mpnibus (uis notis congener e[fe videatur. Peculiariter autem x0 fupremos vamos babet in vertice extubevantes,cy tenui lanugi- É — neoldutlos, quodin Tragacantba non vi[itut. Plantam itag, SENSSSN (1 & quam ic pro Peterio zppinsimus, mifit ad me Conffantim- Bm ( XE 4A poli Clarifimusaugerius de Busbecke, Ce[aris Ferdinaudi Ora- P tor apud Solimanum Turcarum Imperatorem, Sed bic nobis admodum mirari fubit Janum Cornarium;virum alioqa 1i5 noflra infignem, quod prunum fylveftrem Poterium efe ere- 49 Cornarii « opinio fal an e[ fap ut diderit.. Que cert? fententia , ut eil meb judicio abfuda ,ita em ed noti immerito à Fuchfio medica clarifimovefellitur. De Pote- credentis ^ rio fcripfit Galenu libro octavo de fimplicium medicamento- Poterii vum facultatibus, bis verbis : Netttas, juidam Poterium vocat, rie Deficcandi ab[a,mor[u facultatem pofiide » Ade) ut nervos in« ? cifas glutinare credatur. Radices ejus ifimum funt ejufmo- Nomina, di: quin & decotum earum qu m exhibent is, quibns aedi d item Poteriuim Latini ve» ern. videtur ea- 7? ; Hi (p. pro Traga- iy ead Lied Pu io sm D $ ona aculeatis per i97 EN e em eme Canthium albe aculeatis pe e cm —À AS ; t lanugine oom quia colle&a & neta , veftes bo: - i a séfünt, Folia 'tadices d rei buntur. -* E o e T " . EL goose Fox e imaginem exprefimus, Aca Acanthii Qr rop urr in Italia nafcitur qua legitimum Acantbium reprefen AMEpfg eau CH Mo e ofi dini j ende RU o "Pear SiTUÉ iis est c» alba]pima pev extr uculeatis, C" avaneo[a lamug*» Hhium mibire reprafentare videtur Siquidem foliis e £ "rivi arieflidi fis. Nafeitur in tnontibils e loci | Beobduciis.1d quad non nobis tantiim opinionem auxit, fed aliis quag, rei plant incultis T " , Ys v fn : In lib. Tertium Diofcoridis. 499 ACANTHIUM. inculti.Ver[antur magno in errore qui pro Acanthio quandam : Cardui montani [peciem , echito lanugine quadam obdudto, demonfirant. Nam preterquam quód bac folia babeat nulla lanugine velata ,nullo pacto que echinatum capitulum cir- citveftit, depecli, vel neri potefl, utpote qua tenusffime fit. fine villisfragilis,ac omnis lentoris expers. Quod Graci àuétnov, Latini fimiliter Acantbium, C Itali x sina, Acantbio dicunt, T Verba illa de lamugine non leguntur in vulgatis Grecis Di- ofcoridu exemplaribus : qua tamen bic defiderari oftendit ab- ruptus auctoris fermo. Undeea non temere ex Plinio adjeces . munt interpretes, ejus tantiim , ut puto, auctoritate freti, Nos vérà £0 audacius illa addenda putamus , quüd ea legantur in. -Oribafii codice manufcripto , in quo ex probatiffimo Diofcori- dis libro ita tran[eripta inveniuntur , na8. &oguxvoadds igl — ^ Are que ad verbum [onant : circa que avaneofa e$t lanugo. 1d quod meum quoq, exemplar manu fcriptum habet , ut ex ap- pofita in margine patet. : : Spina alba fylveftris, C.B. Fuch. Lon. Spina alba tertia; Trag. Spina alba,Cornaro. Acanthium,Mattli. Dod. gal. & fol. Lob. Caft. Lugd. Cam. cui & Ono- mei» alterum. Acanthium vulgare, Tabern. Sily- um fiveLeucacantha Loniceri;eidem. Carduus fyl- veftris, polyacantha Theophrafti , Caefalp. an Ono- pordon Athenzi, Anguillars. Florealbo & purpu- eo variat. * Kuvé. — ACANTHUS. e CAP. XVII. ? Qv 3 x c di odis d Romanigi&deroram vocant ,nafci- E end tur in hortis,petrofis,&riguis. Folia habet multo jj, P317 la&ucaceis latiora & longiora;erucae diyifura, nigri- pzderos. 4 Meum As - Ae. i. pin. qua- giialevia niunt: potz urinam ciunt, fed alvum cohibent: ru- CN ientibus,mire profunt. Na- ae adducarrationibus non (olim quid ii magne fint apud me au- yb oritatis, fed etiam quid ipfe viderim batic , qua Branca urfi- contider, ili ka ipfa videatur topiariis operibus inepta: olim us LS : batur: ac etiam ea bodie ab omnibu fer? negligutur.& veluti - igniilis planta. iy perpauci tum bortis, tuiwridatiis eratur.cim apud antiques here magno bonóré balitus fit.ac plurimis Laoudilu: fueni atra ik. Ne , folia queim quibu(om ttali« locicmavm os yinfculpta rep [4 vfus linea à Branco urfira folis differre, Siquidem contra iis quifpiam facil refpondere poet, quid etfi utvag, ean- : : E dem * oo And. Matthioli Comm. demvetineant formam, non obid tamen nece[fario unam, €* eandem fpeciem vepra[entant. Quare quemadmodum fh bium est a[fereve,Brancam urffnam ab Acantbo mon differre: ita idem negare vitium effe videtur, Caterüm ad banc tol- lendam dubitationem illud non parum, ineo judicio, facit quid iifdem facultatibus Branca trina pradita [it quibus pol- lere Acantbum Diofcorides, Ó Galenus memoria prodiderunt. 1lud infuper addiderim, quod etfi dicat Diofcorides, oriri IL * ACANTHUS SYLVE STRIS Acantbum caule foliolis fbinofis, ceu Bucamenti,propeverti- — 3 fpinofus. ** cem ufque ex intervallis circumveflito , potest tamen intelligi, quid non re vera foliola illa aculeis horreant, fed quàd adeb 4. cuminata erumpant ut (ane fpinis perfimilia videantur. Quin- etiam cim Plinius duo Acantbi genera faciat , libro e capite vigefimo fecundo, alterum erifpum aculeatumá alterum leve, 10 « qued aliqui paderotam wocant , alii melamphyllum , mirum non effe debet, fi acantlus que in noftris babetur viridarii,nul- lis rigeat aculeis. 1d quod facilà credi poteit, cim cateris omni- bus notis Branca Urfina Acantbo à Diofcoride veprefentato adamuftim refpondeat. Nc, impedir, quód loco citato afferat Plinins , Acantbum in bortis crepidines margin ffurgen- 1umó, pulvinorum toros ve[lire. Quamvis enim netli baud fa- cile ex fe valeat, tamentum caulis, tum foliYob eorum molli tiem , lentoremá, adeb flecti queunt ,ut vimineo aliquo nexu topiario operi etiam non incommode aptari pofünt. Hisitag, 10 vationibus inmixus eos quidem non aberraffe exiflimo , qui A- cantbum , & Brancam urfimam , unam C eandem plantam effe fcriptistradiderunt,. Reperitur c fylveffris Acanthus,car- duo (ut Diofcorides inquit ) fimilis , fsnofus , foliis tamen do- meffico anguffioribus. Quocirca non ab re Plinius quoq; duo Acantbi genera conflitum, Ceterum. quoniam [cribit Diofcp- rides Acantbum Romanis paderotam vocari , pratermittere fane non potui quin lectorem admonerem, apud Grecos pade- rotam aliam quoq, effe plantam , ut teffatur Paufanias libro fecundo defcriptionis veteris Gracia , ubi Fichabet:: Na[citur 39 Paderos berba imra feptum Veneris, aprico loco, neque alibi ujpiam provenit , ne in ip[a quidem Sycionia, Folia ei minora fagi, ilicis majora , forma eadem feré cum quercus folio, altera pars fubnigra, alba altera , neg, omnino diffimilis color ei, qui 2 : in alba populifoliis cernitur Acanthi meminit Galenus libro 6. Acanthi fimplicium medicament fic inquiens : Acantbos;alii qui- facultas doy, Melampbyllum nominant , alii verb Paderota, Folia quidem mediocriter digerentem facultatem obtinent. Atva- e D exiccatoria esl, Ce leviter ineiforia, Qv tenuium partium. Planta qua Grac? nardo» , Latini fimiliter Acantbus uo- Nomina, minatur: Italicó, Acantho, C Branca arfina: Germanice ,SBátenflat : Hifpanice. Yerva giguamte , c Branquaur- — fina: Gallicé, Branque urfine, Que veró Gracis &uxvám aoi , Latinis , Acanthus Jplvefiris vocatur: Italis, Acantbo 40 falvatico, E 4 Acanthi duo gene ra Piin, Acanthus Íylv. Spi- nofus, Pzderos Paufan. Es Uim ec ; : : Acanthus five Aconde Mies urfina officinis dicitur, à fimilitudine, quam ejus folia cumanteriori- busurforum pedibus habeat. Haec duplex;folio non fpinofo & fpinofo. I. Ac; nthus fativa lzvis,C.B. Acanthainter herbas Theophrafto;ubi Spinam Gaza Wa ilio. Acanthus verus, fcu Brancaurfina Kalica vera, Trago. Acanthus,Matth.Cord c Acanthus vera;Fuch.Cam. Acanthus fativus,Dod.gal.& fol. fylveftris fpinofus,C.B. cujusobiter hoc loci Matthiolus init, / aculeatus Diofcoridis, Lob, obf. Acanthus fylveftris, Dod. fol. (cui ^'& Anguill. Branca urfina aculeata, Lugd. Chamzleonta Monfpeli ; floribus,& colore & forma,tum & femine fativum refertnifi quad fiti fativisanguftiora , multis incifuris laciniata , frequentius duris fpinis ci 7 Der Monfpelium obfervavimus : fant qui in quibufdam maritimis Italiae pro c Lo x ex : B : leg. Orib. cd - : id CE A vavig, V evupit, CCAN : : M t a, 1.fub- . j Es E. 2 E. ode Nonis,quamaliqui ononida appellant,ramos habe fruticofos, dodrantales;a majores; dj. iioju- £X bus geniculis cinéos;cavis alarum multis,capitibus rotundis : foliis t lenticule;tenui Mere (, ad rutze,aut pratenfis lori folia accedentibus,fubhirfutis, 4 odor. * Oribaf. Ebr rati » quibus à Diofcoride depingitur. dmi : À : Uf icis i mediis agrorum Anomidis : fima eft, quód nan modo fuo M ME: "m EN OA dETOT RM 5» «OD i notiffima eit, q : ; ; : SI 7 vwnifecis [Dinis [uis acutis etabo- fa ài fapiu remoret us, unde Reffa bovis compluribus nominatum : fed quod eti mefforitus, e fs ifecis [b ue yis. : E y s i Li . d E - Inlib. Tertium Diofcoridis. jot ONI * IL ANONIS NON SPINOSA t ONONIS "AT admodum fit infefla.. Nam etfipradura , callofad, fit eorum cutis , eam tamen [uis phrforat e cim maturuerit, borrida confpicitur. Infubres banc vulgà Benaga vocant, Caterum quamvis at 1 E » i ^ t3 e em via e ivam Marg. i idis nomine, Theophraftus 1.6.6.5. de plan- n ped : tarum bifloriz, fic firibens: Omonis ramis uleigera est, anno tantiim perdurans, foliorute fimilis fedper rtum caulcm l'heoph, appofito,ut veluti coronam ex intervallis tota |pecies veprafentet.Florem mintitulum, Gin filiqua non undiq, feptum edit. 40 Nafcuur glutinofo letoó, folo &praciput in fegetibus.ata, cultis,qua decau[a Rie nimica exit-Vivax adniodum eff: cim emm altam nata vellurem fuerit , protinus [ua infima pellit : & fingulis annis, furculis in latus emifis, vir fus poftero anno deor[um verfus pellere folita eft Ydeod, effodienda totá,extirpandadypeni it germinare afinte;perficituró, diutumno : bactenus Tbeopbra[fus-Hujus quoq, mentionem fecit pliniw li. 27. c i fic inquit : Anonim, quidam on- pliniila- . midaialunt vocaveyramo[am [fimilem fenoGreco,uifi fruticoffor birfutiorg, effet odore jucundo:post ver fpinofa: bec Pli« plus. vius, Quitamen bac inre erra[c deprebendirur : fiquidem mon pof ver Anonis Jpinofa redditur, fed (ut Tbeophraftus at thor efl) in autumno. 1d quodeti. perin comprobatur. Anvnidis radix vim maximam praflat ad enin calculos Anonidis €i dos, expeilendosá, obflIyuctis prafertim urina meatibus : quod iultorum teflimonio compertum efl;qui calculo Ed tim radicis corticum pulverem ex vino diutius bibiffent;priftinam[anitatem Tectiperarunt.Novi eradicis pulvere duntaxat pluribus menfibus fümpto,carnofum uem abfumpfit & fanatus esi : licet à medicamentos quam fola festione uflioned, bunc curavi poffe antea flatutwm effet. Eroduntur radicis j i ulcerum margines. Decoquiur eadem ex pofca utiliter ad dentium dolores mulcet enim bos, rpittitaredundet.sunt qni putent (anaribemorrboidas epoto tanti vadicum de2 — á *fb praffat potus [umnopere ad Tecisioris.c vaforum mar preti 4- Aqui 8 expedit venes : C trinam pro fed eriam veficam, €» ejusc. m glutinofis ex- c. z 0 alembico ina r2 E bra pondere Anand P6 calfacientem.Cortex ejus maximo est uzil, m. Pri |a Sic e mon tantiim uriuas provocat, fed c lapides canfringit.. Eaden quoq, & ad dentium dolores, uod ceu dm "2 ertovis, Latitium item Anonis, C Omonis : Ytalicum, Anamide: micum ;Syatitofedbe(uno Cxtallfrant:. os, C Gatbinos: Gallicum. Bugraves, € Burgrundes : Bobetnicum Gebbice five nis Diofcoridi & Plinioà non juvanc trat 'Theophrafto & Galeno Ononis, quód f. "a Verhmi g E ais, Fuchf.Dod.gál & fol.€ "il.Lob .Lug -"Egipyros Cratevze, Anguillarz, TabOnonisperpezob la vis/Gclhor Anonis non fpinofa five miti - ^ d à , 4 a Meüm mxexy'i- vegas. 1. amaram valde. Leucaci- the confi, 'thaimn ide [- cá- thaleuce ftatuit, Ld ILeücacá ji á. And. Mat $02 foetidum.Anonis five Ononis fine fpinis, Cahier * ANONIS NON '"SPINO. fa lutea. * lfeflo errore verfantur, qui fentiunt, Leucacant tit, ab Acantba leuce, I Adjunxerat dad. f 4. - ius fort erat, ejufdem alba [pine bifloram referre, cx induftria ea ] altera non difingui,non opus effe judicavit,earum hiftoriam in; thioli Comm. ario. TII. Anonisnon fpinofa lutea, ce parva , lignofa & fibrofa, caules alttores,, ramofos , geniculatos, hi Quos folia multa lata bafi alternatim ample&untur, plerumque quina , interdum ctiam terna [3 bu pediculo prodeuntia, quz molliora & longi vulgaris , in fummo obtufa & crenata, falfuginofa Flores in fummis cauliculis breviore fpica náfcun- tur , luteopallidi , leguminum fpecie quibus fucce- dunt filiquae oblonga hirfutze in capreolum finien- tes, quibus femen pullo colore includitur. Tota plan- ta lento & unctuofo humoreobfita elt, non tamen a- deó graviterodorato,ita ut attrectan; fi manu. svi- fco retineantur,& ubi fponte nafcitur indici qui fiin hortiscolatur. Hanc paffim circa Monfpelium ad agrorum margines, & interfegetesobfervavimus: in Hifpania & Lufitaniaquoquereperitur. | Dicitur Natrix Plinii herbariorum , Lobel. cui & Melilotus fylveítris pinguis Pennzi.. Ononis lutea montana, Cam.ad Marth.Ononislutea non fpinofa,Lugd.Ano- nis mitior flore luteo, Cluf. hift, Pann. qui Hifpanis Cicceris genusexiftimari fcribit, n C.B.Hzc ex radi. emittit pedales & fpidos, unGuofos, L 20 CANTHA.. Ej * LM p $. E Aviti Tat, URGE UCA CAP. XIX. Eucacantha, praedita eft radice Cyperi, a valida& .» amara qua manducata dolorem dentium fedat: veteri lacerum dolori atque-ifchiadicis prodeft, de- co&o cyathis rribus ex vino poto. Eadem ruptis, & 34 convulfis medetur, Radicis epotus fuccus cofdem prabet effe&us, bam, boc eft albam fpinam, de cjus hiftoria, c7 viribus hoc capité ré. Quam fententia, to tamen in loco ab errore vindicari non potest: quippe ineminerit , alteram auxiliatur.Coronaex ea im, Paulus qui pre praditam effetr. Am Ruellius ! Hermo- Jao aa (ur tegru f£; J. T entéhtis » mni genera Ta defer f perit non Ab Y£ liar. Scd loc jo- lanta que legitimam Leutá n ab albis maculà vücahh wa kilitag, Cardin. bic, : quen, In lib. Tertium Eulicinidi. $03 CARDUUS LACTEUS. quem ego potius Afininum vocar €, quid ejus pabulo Afíni dele- dentur,planta folia fundens magna.pinguia,per ambitum la- ciniata, C acutis tenuibusó, aculeis circumquag, flipata, quin etiam ladteis plurimis ve[perfa maculis, Caulem profert bicubi- talem,tricubit alemá rotundi. [pini borrentem;bracbiatumá, echinatis aculeatisó, in (ummitate capitulis, que eftate media florent cinare modo, florib. purpureis ac capillaceis, femine ear- dui fimili cnici minore, pappofa lanugine [catente. Radice niti- tur valida alté defcendente, amaro fapore. Nafcitur [ponte in campeftribus, incultis locis fecus itinera, agrorii marginibus, [d buda à quibu(dam quoq, in bortis feritur. Radix excalfacit, abfter- Lay. git, aperit, provocat, c attenuat.Radicis decolum datur nti- yes Macs, liter potandum ad JTecinoris , C vaforum obftrudtiones &ve- morantes urina : quare confert bydropicis,ittericis, ac nephri- ticis.Mdem ducit menfes, tam potum,quam in de[effionibu ad- bibitum. Sunt quivadicis ficce pulverem addito feniculi fe- mine , C longi pipetis momento; ex pti(ana propinent nutrici- bus, lacti augendo. Stillatitia foliorum aqua utuntur nonnulli ad lateris doloves, cui alii ut valentius agat , feminis femidra- cbmam adjiciunt. Leucacantha vires paucis perffrinxit Gale- Leucacá- mus libro 7.fimplicium medicamentorum, fic inquiens: Leuca- o iae cantbon,quidam eutem polygonatan, alii tfc biada nuncupant. Hujus amara radix esf , ac proinde incidit , €» exiccat intertio ordine incalfaciendo autem ex primo estordine, Aeonsnavéa Nomina, que Gracis, alba [pina Latinu appellatur : Italis, Bianca fpina. Carduus ver) Maria, C Cardum latlariu , Italis appellatur Scardaccio del latte, c Scardaccio bianco : Cardo del laite, Germanis Svatienbifte( : unfer Gratoenbiflel ; Gallis Cardon de noftre Dame.Bobemis, Oflropes : Polonis, Offivopest. Carduus Marie, aliqüibus Silybum veterum, aliis x Leucacantha,aliis Leucographis Plinii;aliisCarduus Galaxias, ejufdem. Videtur Theophraftus Acaninomine intellexiffejunde reliqua Carduorum genera Acanacea di&ta videntur. rur Carduus albus, Brunf. Chamalejon. eidem in 4. Carduus od Trag.Fuch.inicon.Gef.hor,Caft.Lon.Cam. Carduus Marianus, Cord.in Diofc. Tabe, Carduus la& Matth.Lugd.Leuco Plinii, eidem, Carduus leucographus, Dod.fol.Cardui fylveftris aliud ge- nus, C. o lta Iba ortenfis,Fuch,fol. Spina alba, Dod. gal. Lac. Leucacantha. eidem & Cornaro, Silybum, Lob. fic& Anguillara fufpicatur. Hujus eft altera fpecies ex S yria allataa Neuvvolffio, & à Camerario, Carduus la&teus Syriacus di&tus. iis TRAGACANTHA. Tgayéne dm, — T AGACANTHA. £ t R * £ F as Ragacantha radix lata, & lignofa;fummo cefpi- 4 or aa. tenititur :unde furculos humiles, 1 robuftos, la- dit. xv» 7. tf me it: inquibus minuta folia , multa, non- 'dcítfre- c. nünquamtenuiaexoriuntur: quae (ub fe fpinasalbas, ?*^!e* , , xeétas, & firmas occulunt. Eft eriamnum tragacantha A / L Du lachryma , quz vuln radice manans, concrevit, mE. NIS o fz Praftat pellucens,gra »4 laevis (yncera;& fübdul- a Care, d ^ UP EENE yp. — cis.Curisfpiracula put gummi, obftuit. Hujssincre- 2«ii.e, buit ufus ad oculorum medicamenta : ad tuffim, exa. ^2 Íperatas fauces, retuías voces » Ceeter, ftillatio- ein delin&u: fubdita quc ;linguzeli. * o madefatta,drachme deoa bibitur, contra renum dolorem, & veficze ro 1ones,mifto cor- - nucerviufto, & eloto, aut fciffi'aluminis moinento, : * Ragacautha plantam , jua effoiem , quam bic exbibe- Tragacs. mus y depro us red 15 mifit quidam rej tbe conf. barie fliidiofus , qui illam attülerat ex Apulie Gar, monte. Ea cerré eff, qua nullis prorfus notis à Diofcasidis hiflo- ria dilfentiat , ut ex eyus pictura omnibus liquido conflarepo- tefl.Ceterüm lachryma ? vulnerata "era 5,quam fe» plafíari vulgb vocant Gomma dragaptt, pafim in officina Concretavilitur, ? Creta, Afta, C» Gyacia adveda.At non mo- dà bec(ut'Diofcorides itiquit ) ? vulnerata priuvadice manat, fed etiam (ont? (ut Theophr a[Ius e$t autbor ) abea feiffo in la- tere cortice difillatz. Sed bancyqua utimur, Monachi illi veve. TEMdi , qui in Mefuem commentarios ediderunt , veram effe A. i us $ Traga- ona- $04 — Andr. Matthioli Comm. Yragacantba lachrymain tiega " Scip: : as Mobi TT » — um lingue fA , pita ddsbl BM Mine lingua fubdita facil, Diofcoriduteftimauio.collique[cat bec vefotih- ndbonuuemuhh xtenaxá, evadat,admi[la (aliva;ut nullo fere temporis tratiu difolvi liquarió, pof- menle tet lere Eiern celo aberrant,ut qui Diofcoridis fententia perperam acceperint. Siqui- pes $ed. ic cea angue fubdita, fed ineclegmatecum melleconformata, illud. fieri fcribit ,cmin- dn delindtu: liquefcitá, fubjeda li ce A tuffes, exajperat as faucesyretu[as voces, caterasG, deflillatiouesgeum melle Mese Fr doy, - e: y rs " Diofcorides.Ex quibus palam est voluiffe Diofcoridem Tragacam «lachry- vom iaficeuist ái cili Wig. clegmate cum melle paratam lingua effe fubjiciendam,ut clarifymorum medico- E Me A - icis cat apotiis, C» diatragacantba trochi[cis,quibus ipfa commifcetur. Quippecium weetenete pne odes i , devi pulmo,ac pecus univerfum expurgari debent.quada temporis diuturnitate ense o i - — meri liquefcere ut commode intracheam percolentur arteriam,voluitbic Dio. Y Sissi aru aer ho, / efcvibere. Nam f hujufmodi medicamenta devorarentur.nibil provfu. profice- femine un 5d be efevamur fad in ventviculum.Hutc alia accedit vatio.quàd fi intellexiffet Dio» gage eph drei diu e fubmittendam,[ul, junxiffe quidem ut fui mori e$l quibus in morbis id factitan- peser deinde in z: les um vid eretur feribere, uod aliquod gummi [ingu« fubjiiatur paulatim, lique- : judicio imeligi poteit ina e volvere, quibus in morbi td faciendum His i40, vationiins non modo rette, meo quidem pe non ipfam tentüm nece Bd feeridap eclegma quüd Tragacantla lachrymam acceperit, lmgue fujitendum effe, vires — cantbelachryma non folum b » fed et 14mtnonac hos in bocsut alias fepe deceptos effe.3n collyri&oculorum addita Traga- Mach, peysniéte i ue j umorum acrimoniam in oculos defluentinin vetundit;fed oculos quog, voborat longé ma- o e Ars «nd " " Quinetiam ladie macerata C iitaoculorum ungues. pelpcic o pufiulas praritum, My cup ieu —- monum pecteris e trac hee arteria mrlos, Ce medetur corum ulceribus. n [umma preftar 1o cenfeiembns ED scit iae omnes faucesattur, crpectus permeantes, D tuflim exci antes, C praefertim in L0 fuerit,tum ex vinac d qe ique fubjiciuntur.Datur utiliter exulceratis reniLus.Auxilyatur quoQ, dyfentevicis.qua tofta Tue : enitn spe c aser e. niii Mee In es ubilavisare, obtándere C reprimere opus cst, pra- : "f CRUMERT entiin. Tragacantbe vires (criptasveliquit Galemuslib.8. fimplici i » - -: : «- ie verbis : Tragacantba fimilem gummi vim obtinet, eplaftical quandam,C ; cate E a Tina, pra ee ii ih Vitis our obrundit, ) Bt fané fimiliter illi deficcat,T gay énavés ffe Grec, ut eriam Latine, C" Italic Ó4 VOCEEU: Arabice, Chitira;ltica, Chatech, Alcuted.feu Alcbatbad:German.&ytagant: Hifpanice, Alquetira? Tragacahtla vocem Gazaapud Theoph irci fpi idit: i à 1 phraftum Hirci fpinam reddidit: ipfa planta nominatur Tra. LM sch Ld ufin Cord.ad Dod.gallicum,Dod.fol. Lac. Lob. ca. ek Cacfal. Tra- Lg nd ^ hif kL Tragacantha prima, Tabernzemontano. Ex radicibus colligitur lachry- $ linteum ex rias anis gummi Dragaganthi nominatum ; glutinofum, 21 percribrumaut rarumi EOS ed € is candidum, peilucidum, nitidum ; licet & flavefcens , fubruffumreperiatur. Sub- F. bm ino r qua difficulter teritur, & aquam qua diffolvitur;in denfam mucilaginem inftar - ds convertit, ligendum candidiffimum , parum translucens & cujtis ininima portio maximam aqui copiam coagulet. Ex Afia adfertur, T * CARDUULS STELLATLUIS. * W'gbyyuv, ERYNGIUM. CAP. XXI. Ryngion aculeatarum generis, cujus foliain prin- —cipio fale condita, incibos recipiuntur. Láta2u- 4e tem funt, & extremo aibitu afpcra,gultu aromatica: fcd ubi adoleverunt , circa complures caulium emi- nentiasin fpinas aculeantur: in quorum fummitatib. globofaca pirula,dürarumyacutiffimarumd; fpinarum ambitu 4 ftellarím circumvaliantur X m«colosa- lias viridisaliasalbus, interdum ce nvenitur. X go,latajforis nigrajinterne candida, pol- z UPS N e Ka meü fed Car. bRadix oblon 1 & candida, reper] * ficis craflirudine, odorata. Nafciturin afperis,& cam- deerat peribus, Vim habet calfadtoriam. Pota menfes & b Meum, urinas pellit: tormina inflationcsds difcutit : tontra 5$ & Cat. jecinorum vitia ferpen iummiorfus & haufta venena, "anis. cum vino prodeft : bibitur erfus plurima , cum fe- o minis paftinacee drachma una:appenfa,illita - odorara, * cula difcutere proditur. Pota cum hydromelite rad & aro- opifthotonicis, & comitialibus medetut.- * matica. P , É. Dew Eryngii ; uidem aberrant feplafiarii Senenfes ii vonijde- EAS T1777 LE ii radicibus affut natio. y, ZATE A ip ee »- | Cacattt, , T Caca- JA u/ Ww y^ CAcAt lim treppola. * p / A X [ Ji ) [1] - GU CLA fc s lanta nota er yngiore[po d L-3 1 meo judicio » Divfcorid bx bic imaginein appinxim .. Italie locis, nullis rec fiscolore.Caultm c is carulei majoribud, s radicibuslongioribus zenuioribus inóllieribisd, , digit 4H: 1 B. - : - p Es : — * £2 ádoneis, quam alterius; Radix mint ficat quam abiit Reize : denen De (a. bifferi idit. Quo fit, tit € jam tradidit. Que qi Ej ST idessPlunits tmn lib. 22.càp.7 uiri fq, hiflor * Inlib. Tertium Diofcoridis. jos I. ERYNGIUM MONTANUM. Il. ERYNGIUM MA- A S 7 ) Id e d qui Eryngium marinum Crocodilium effe exiflimant,utincro- codilii mentio erius diximus, Sunt & qui credant, Eryngi- um Mauritani à Secacuil mon differre, Veruntamen ii quoque cy eun: ballucinantur.N am cum Serapioin capite de Secacul tg, Dio- iémor. fcoridem ,ueq, Galenum citet , quos maxime in fimplicium bi- floria fequitur, quorumá, dicta bona fide refert, fedtanüm [ua gentis auctoribus nitatur , clarifümum praebet indicium , Seca- cul diverfum fuiffe, c plantam Grecisintognitam. Siquidem Jipro eryngio Secacul fevipfiffet. Serapio, ci (an? uan fuiffet opus, - paulo inferius dé eryngio tratla Dtofcoridis,& Galeni fen- tentia magno virium c difcrimine. Re TveérA Secacul Secaculvadix est Indiea.Hoc enim teflatur Avice "a lib. quin- iplius. to,ubi fic babet: Secacul funt radices Zingiberi fimiles qua con- vehuntur ex India, C fit ex eis, cim funt vecentes, conditum in loco fio : aptd sos autem bumedlantur inprimisin aqua calida, x Qua etiam ad unguem Serapioni , deo pariter feribuntur ,ubi de pluribus (accbaro,c» melle affervandis egit.Quamobrem non parum falluntur , qui Secacul ab e "gio [ecernere ne[cientes Eryngiradicestum faccharo, tum melle a[fervatas venereis in. feliciter comm. Bubonio infant nullis aculeis borreapt, Eryngiira um expedit JTecinoris , c lenis infarctus, id bydropicos juv at.Epora ralir valer Mg. uberi 4c0nita , ex ranarum comeffibilium jure ; vel ubi rane non [int ad manu : cadem datur it ilirer pota tra cordi affedus,ex buglofti, aut meliffopbyli quoqtre ad [Iranguriam , ob[frudosven: : am Jirumas, pavotidas panos difcut. -Prefit Aqua is qu zm maximb utilis.qui mori Jecur juvat.V aler éadem adexpin uu joó And. Matthioli Comm. Á— fehres, Eryngiuim planum fivelave foli exit latisyoblongisminim? laciniatü:in ambitu tamen ferratiscaulibus tonmplie Galen. ribusyrainofts : parvis in fummitate capitulis pfisá, fubafperisRadice Vegeta cateris crafiiore.Provenit in Auflria inVien- nenfi agro,campefiribus locis Radix minus quam catera praferipta ficcatminutá, ad omnia preflat. MeminitEryngii Ga- lenusdib.6. fimplicium tedicamentorum jfic inquiens : Eryngium caliditate quidem aut parumyatt nibilqua temperata Nomina. funt, fuperat, Siccitatem verb intenui efenti4 confiflentem nonparvam obtinet, Ejus namen Gractan igbyyuv, Latinum item Eryneium: VruUcumyEringio, C» Ivingo: Germanicum,SBradyen biftct/tafngotrete: Hifpanicum,Cardo corredor: Gallicum, vanicauit : Bobemicum,Mancha,aut Muzshauviüra: Polonicum,Mikolarel, Eryngitm marintim, 1t alie 1ri- gio marino. Eryugium planum; five lave : Italis, Iringio lifcio,c* Iringo fenz.a 'fpine. : J B - . B : Eryngiidifferentiz plures notantur: eftenim marinum : eft cam peftre;hoci; folio vel fpinofo,ut vul- gatum & pumilum,vel plano & lzevi : eft a] pinum, hocd; foliis vel planis, vel cam peftri fimilibus, quód * Éryngiumeft capitulis ceruleis Diofcoridi : hisaddunt aliqui & Crithmi fpeciem & Carduum ftella- tum, cujus figuram adjecimus, cim ipfius in principio capitis, ut & capite de Tribulo fiatà Matthiolo mentio, I. Carduus flellatus,C.B.Dod.gal.& fol.Gef.hor.Lob, (cui & Spina alba vera Rondeletii)Ca- mer.cui & Stellaria Augenii.Eryngium,Brunf.Eryngium 2. Trag.Lon.Caratreppola (quafi Cacotribu.. lusjid eft, infeftus tribulus) vulgo, Matth. Cafal. cui Stzebe & Phleus Theo phraíti, Polyacantha,Cord, inhift. Myacanthos Theophrafti,Lugd. Spina ftella, Tab. Hip pophaeftum vel Hippophaés Diofcoridis, Columnae. Variatcolore florum,fert communiter fi ubrubentes,habet & candidos, I1. Eryngium cam- peftre vulgare.C.B. Eryngium primum; Trag.Lon. Eryngium,Fuch.Eryngium vulgare;Dod.gal.Cam, Eryngium campeftre, Dod. fol. Caft. Eryngium montanum, Matth. Lugd. Eryngium mediterraneum, Gef.hor.Eryngium campeftre mediterraneum.Lob. Eryngium,Cord.in Diofc.Lacu.Ca:fal -Tab.Eryn- goEryngion & Centumcapita;Plinio. 11. Eryngium maritimum quod cum Acano Plinii lib.22.c.. non maléconvenit,C.B.Dicitur Eryngium marinum, Matth.Dod.gal.& fol.Lob. (cui & Drypis Theo- phrafti quorundam) Caft. Caefalp. (cui & Crocodilium Diofc. & Plinii) Cam. Lugd. cui & Eryngium folio Apii litoribus maris Plinii. Eryngium maritimum,Gef.horr. Glycyrrhizafpinofa & Glycyrrhiza Cratevz Lacunz. IV. Eryngiumalpinum planum capite dipíaci, quem Carduum nobilem Bernen- fesjin quorum alpibus frequens,vocitant.C.B.Eryn gium planum, Marti. (in cujus figura capita Dip(a- « Meü & ci requiro) Dod. fol. Caft. Lugd. Eryngiumaliud montanum Dalechampii , eidem, quam-& füb Spira Ct. 7*6 ;lba fed figura vitiofa;pofuiffe videtur. Eryngium alpinum,Gef; hor. Eryngium magnis latisq; capitu- mipign i lis, Eidem in ap. Eryngium montanum tenuifolium,ambitu profund? finuatüm,Lob. obfer. Alpinum jo xem ceruleum Genevenfe,Lob.icon. Eryngium alpinum ceruleum, Taber. Eryngium capite Dipfaci,Cam, emet Herba peregrina foliis acanthi, & Acanthus fs ylveftris Diofcoridi, Caefalpino, dE Lab Ads. 6s ÉALoOE CAP. XXII, utraq;par - : m : : T ; te bcr Loesfolium fcilla fimilitudinem habet, craffum, pingue, modice latum, rorundumyretrorfüs pan- obliquo inasra- & sd : Su E reed finunt.Caulis emittitur non diffimilis antherico : Hos albus: fru&ushaftula re itimis: - €Meii xo- 1 Peri ida ipurioris 49 QE 3 Deeft tudinis, inMeo& Catac. ecft dines;prurigin dhrraedieinmon multe quien are demere pomo aer num vom defe omp m baberem,illis priu vecte,mea judicio,reponjum fuiffe à 3 Mejuem ma yia npe sigo : fel oves ang 45 In lib: Tertium Diofcoridis o7 * L ALOE MUCRONATO FOLIO. * - H. ALOE gn 7 i, SS Pc * * x * x E TP. * Mefuem feribentem, & 4 Gratianopolitano quodam ,qui tam probartfsimis rationibus Mefuem tuentur , ut non ampliu Manardo, 4t Fuchfío biciélim lacerandi lacum velum eff: puteum. Aloe; init Galenus lib. icinm ] : ] torum ubi fic babet : «t aon adinodum apud nos provesir, c qu itur in magn i ellc fa PES» tatis imbecilliotis : attamen u/g, adeb defitcare potesl.ut vuluer: conzlutiner. At inrdioni cav'idioribus,qualis es Ca. E s cust, Optima autem 1idica, cuju liquor est, id quod ad nos imp: qr, thedicamentum Aloe cognominatum, ad plurima ves, propter ficcttatem mordications expertemyutile,. Eft aute non fimplicis natura, fed ut indicio esl guflus, adIringit fimul C amara e: adffiringit quidem vuediocriter, (ed vebemenrer amara est, Subdua 4o cit Cr ventremyutputa ex numero medicamentorum que Graci a» excernendoffercore vocant iunom y amu, Ita, ex diclis | patet (fiquidem memoria tenemus, que in quavto lib. funt demou[lrata ) qui ii fit ordinis exicgutntium ] tium autem aut primi intenfi;aut fecundiexoluti, Sed c» ipfius facultatis z j Í à nam Cr utile [omacho medicamen eil,ut fi quid aliud:» finus giutimat.Satat c &qu mano funt,» pudendo. Tuvatdiy coru; Hflammat wfimiliter tenti b adinfla dicament fécund lac-im biere m sex alis autem aliqui etiam fic, ? m illot «m aloen 1 7 s m fe í id T6 etiam ex illota aloe phaymacum E Us 3 — yiyen- 508 Andr. Matthioli Comm. viventium,fed etiam defunclórum corpora.Cum draconü fanguine, C myrrha ulcera contumaesa [anat quod fine morfu aliquo exiccarepoffi. Senfus oinnesántelledumá, acuit, jecur ab infarctupurgat, regio morbo medetur.Hemorrboidibus Tainen , ac cateris fedis inflammatianibus nocet : quamdbrem iis at ejus a[fumptione abfimendum est, qui aliquam inillis partibus noxam patiuntur : bec Mefues. Ceteri necat Aloe ventris ex lacte, vel melle [umpta : aut umbilicotenu aypo- fita bubalo felle, C» aceto fubacia. i ! Womina. —Planta,qua Gracis àxéy , Latinis etiam Aloe vocatur : Mauritanis, Saber, Paber, five Sabar : Italis, Aloe : Germanb, 3tle»atic ober bitter (log : Hifpanis, Hierva bab ofa : Aloes.feu Perroquet : Bobemis,Aloe. Aloé ttiplex habetur, eft mucronato folio, fucco dulci, qua cüm jam vulgata fit, ipfius iconem adjeci- mus: eft altera fucco amaro : eft tertia paluftris. I. Alo&mucronato folio,C.B.Lob.Aloé, A coftz. Alog, ex America, Dod.fol. Aloe Ameriacana, Cluf. hift, Hifpan, Caft. Lugd. Aloé America, Cam. ad Matth, Tab.Aloé fpinofa, Cam.Aloé alterum genus,Czíal. V alentinis Fil y agulla, id eftfilum & acus. JI. Aloé fuccoamaro, C. B. Alo, "Trag. Matth. Fuch. Dod. gal. & fol. (cui & Sedum amarum Columella) Gef. hort. Anguil. Lon. Lac. Caft, Lugd. Lob. Cafalp. Aloé femperviva Indica quibufdam, Cord.in Diofc. Aloé ,amphibion etiamdicitur , Cord. hift. Aloé communis ex Hifpania, Cam.Sempervivum marinum ininfulis Stechadibus , Quiquerano. Hujus denfatus Succus Aloé etiam dicitur: cujus tres habenrur differentiz ex eadem planta, Optima fuccocitrina, que puritlima;fulva aut ruila; aut pellucida: amara, adftringens aromatica, odore gravi & aromatico. Altera Hepatica quód hepatis modo fit con uec e ruffa minus pellucida, illa denlior & aridiorjamarior, magis adftringens, graviorisd is. Tertia CA- ballina;ponderofiflima,denfiflima;nigra,terra arenif plena:amariflima & gu(tuh virusd; olens 20 vererinariis relinquenda. Eligenda pinguiffima , puriflima, hyeme friabilis, ftare. ur fcula,inma- nibus MC bibe carens, aromaticam amaritudinem refipiens, odor Íomnum.concilians. Af- fertur pellibusinfufum ex India atq; Arabia, perSyriam & /Egyprum: verümetiam in maritimis A pu- liz & Hifpaniee, fed faciendo fucco inutilis, provenit. Aftnun Americana qua ex Mexico adferturjn Germanis hortis vulgatioreft, : m - o * aCitad- A Bínthium dit. x 2«- v [ 1 Ania, LES Meum & Catac, * 1L. ABSINT. PONTICUM Montanum. In lib. Tertium Diofcoridis. $09 desexaqua. Ad fugillata , & oculorum uiginss ; ex melleillinitur: itemauribus, fi manat fanies.Den- u tium,auriumq; dolores decoctum vaporis flitucompe(cit. Deco&tum in palío dolentibus oculisobli- nitur: item pracordiis, & jecinori, tritum cum cerato Cyprino: ftomacho quoq; longa valetud ine labo- ranti cum rofaceo: cum ficisautem, aceto, & loliacea farina;aqua inter cutem; lienotisq; fubvenit, Vi- numex eofitquod abfinthiten vocant; prfertim in Propontide, & Thracia, quoad ance dicta utuntur, cüm febri carent:alioquin in eftate propinant,& acceptam hüic vino incolumitatemreferunt.In(parfum arcisab(inthium , veftes ab erodentium injuria vindicat: culicesex oleo perundumabigit, & à corpo- rearcet: atramentum librarium diluto ejus temperatum, literas à murium erofione tuetur, Exiltimacur liquamentum eofdem przeftareeffe&us: attamen potionibus improbatur , quoniam ftomachum male 4o habet, & capitis cier dolorem. Suntquico&ta amurca ,liquamentum adulterants teít. Pecora! n 3o initimafcat non diffimil m fübamarum eft, non ELI TA rotoni parvi fimilitudine,refe; minutulis feminibus, (übamara, itomacho inimica.Ea graviterolet, & anri cum quadam calfa&tione ad(tringit. Per fefe, neas;adje&o melle enecat : alvum/lzvigat:cum edulioautem,vel lenticula decota,eadem praeftare po- sss. A f pfo Éxhdfagiev, ABSINTHIUM MARINUM. CAR CXXIN, : j i C AME T qm tOtib.le« Bfinthium marinum,quodaliqui Seriphium vocant;'copiofifimum in Tauro monte;juxta Cap- Bis canti padociam,& inTaphorifi £p ypti gignitur:quo Ifiaci pro olive ramo utütur.Herba eft tenuis,ab- "pem d VDulag autcum oryzà co&a, interaneorum a animalia;teretesds ti- m inguefcunt hoc pabulo. c Tertium genus abfinthio affignatur,quo Gallia alpibus dep 1o nomine Santonicum vocant , regionis, in quà nafcitur, cognomento, abfinthio pico, c. inis fecundum: eadem qua Seriphium poteft. Fundos 4 $ : eum IL. ABSINTHILIM PONTICUM. .. IV. ABSINTHIUM MARINLIM. je his : je Mus £ [ 3pifid tradurtur. nempevulg. : eng: Clin aurem duplex in omni VOTI , utie, in Poxtico Ad[tringendi qualitas uon mentifima. zi Rc quan faltem gufiu «mía aiit plane obfcu 1d jecinoris e Veutvigihlesmonas eligi praflat. Dorr id e$l rum folio, tum i non in[uavi verum etiam aromatum. tid prf. fe E Wieie lolum in Ponto jn Hunoaria Tran[ylvania, Cr Bohemia, d Gal.delj ule flore ac femine conflat longquàm an parva adftringendi vis conjuncta eft. Qa u Jtatur) e 86 And. Matthioli Comm. Mefües * V. ABSINTH. MARIT IMUIM . flatur)noninfuavemyita utodérati non parum vefipiat. Mes goici foliis laciniatis, * fues, ut Sylvins doctifiime adnatavit , nefcio tamen qUATA- Biss tione ductus, Ponticum Romanum appellat. Monachi verb,qui in Mefuem commentarios fevipferunt,putant magno quidem errore ,id Mefuel Romanum abfinthium elfe,quod non mado znagro Romano, fed etiam in univer[a Italia provenit. Pli- ams lib. 27. Cap.7. Ponticum [cribit multà Walico amarius effe:in quo fan? Galeni fententia cj refragatur c ertat,Pon- ticum abfintbium efficacem vim obtinet. ad aquam inter- cutem;ut min jam [epius experimento compertum est. Equi- vo dem quo[dam novi bydropicos quaft deploratos, quiex longo efu comarum ejus , qua faccharo adfervatafuerant, fanitati reftituti funt.Parandivatiohac efl:Sumitoflorefcentium jam comaruin recentium abfiuthii Pontici libram unam : faccha- ri albiffimi libras tres. Comas lgs demptis caulibus, € pedi- culis tuuditoin mortario lapideo: deinde iis optime tufis fac- charum in pulverem tritum adjicito: rurfus omnia fimul tantifper tundito,donec in ánum corpusred:gantur : sh0x ad Plínii er- TOf, Pontici vires, ufam recondito. Ex abfintbio ita [7 eto prius purgae toydatur quotidie femunciatribu bor, nte cibum.Sunt por- 20 1o qui putent femen illud, quod officina SAN CTUM cogno- minant,quodá, facchara circundatum contectumáó, necandis interantorum vermibus prebent, Abfinthii marini effe femen; fed ii plani decipiuntur.Siquidem legitimam feminis bujufce plantam integram mifit ad me Patavio Sacobus Antonius Certufusqua à marino abfintbiolongé dflat,ut ex ejuima- gine patet. Planta esl admodum fruticofa.caulibus && ramis numerofis referta. femine minuto, oblon g06, racematim pro- deunte,amarifiulo guftuodoreá, non in[uavi. Affertur ex Alexandria Aegypti , ac aliis "eimi locis. Caterum 30 procul dubio ballucinari deprebendumtur qui Canabel Sera- pionis femen [andlum interpretantur, cm longe admodum hac inter fe differant. Quippe Serapioninil aliud effe Cana- Ganabel jj conflat quam terra tenuiffimo fabulo perfimilis : que (ut ipfe ait ) una cum pluvia € cela decidit cujus non modà apud — Arabes ad indiberibro necandas : veram Ó? ad fililia fratla conglutinanda increbuim. ufi. Abfimbiummari- nis metio Tim X A ' IT Ay 2674 num five Seripbium;in quampluyimis tam T yrrbeni quam Adriatici pelagi litoribus provenit. prefertimá, Aquilejenfibus, Fuchfius & Tergeflinis.Sed Fucbfium fufpicor illud noa cognvi[[e: fiquidem quod fuis elariffunis commentariis magno volumini notatur, appiclum [pectatur,al fiut bium marinum non est, VI. ABSINTHIUM- SER H PHILUIM fortaffe c ipfe anitadvertiffat ,in pary Semen fan&um Abéntbii marini noneft, : ; - ; ess 2 5. 16 Seriphium 'pt. fementiam mutavit. Veruntamen) n eme fe- iiy sedem FEsgyp fe vindicavit, quam in alium inciderit : quippe qubd eándem 55.5 , plantam » fylveff perperam , meo judicio, de- Mara 1 pinxerit. MARINUM ier qa cim primim 2 ter- hee re erumpit, folio est abfinthia fimili , craffiore tamen. Sed SM poftquam adoleverit , C caules ediderit ,muzatis inlongum foliclis ifá, prafertim qua ubiq, caulem ambiunt. abrotonum «mulatur , non tamen folis e$t adeo paryis.. Semen profert exiguum , copiofumó, , abrot 0/1modo inter folia erumpens, atque in jummitate caulis fere vacemo[um , ut. ejus demonfirat amarisóradffringentu guflus. Aliam Abfin- 50 rhii marini plantam 4motrate longe diverfam ex Aegypto allatam: quam. AEGTY P tar SERIPHIHU M voceri libuit, C cujus imaginem bic expreftnus, ini facultatibus Seriphi- | EN $4 (d kr dam volunt ,etfr, quid certi de re bac afirmem, non abeam : áo E quidam e eo effe v : dà, guflui gratum effe. uj. a 3 ignium y. d Pind rt adn Eae - Qua inre ii parum rem naturalem callere de. 2E k- peii ier) . coop arie Pu qx. equidem fentio) qu í E mn mig LT 20 20 49 € deficcans.Proi. In lib. Tertium Diofcoridis. su VIL SEMEN SANCTUM, five Semenzina. ipfum conftet extima parte amarum ,medullitus vero dulce, fed quoniam, cim exteriores ille partes quibus atro inest, admodum fint tenues , acin vaporem facil véfo'ubiles ignis calore tenuiores fadtaynon magno quidem labore vefolyuntur * evenit, ob boc, ut flillatitia, qua snde fluit aqua omnis fit a maritudini expers. Preterea dulcedo qua inipfainvenitur, non ab intimis Abfinthii partibusemanat fed eam tanti à plumbeis inflrumentis;quibus conficitur (ut diuturna docerexa perientia) provenirecomperimus. 1 amipfts dulcedinis quas. litás non modo in Abfinthüi JHllatitia aqu fentitur, fed étiam in quavis alia, que ex berbi temperamento calidu extras batur. Siquidem cim plumbeum inffrumentum buju[cemó: di herbarum vaporibus tum actu, tum potentia excalfacienz tibus, terrena quadam fubftantia fuperficietenus inficiatur, queattutum in dulciffimam veluti ceru|]am convertitur, non mirum quidem videtur , fi aqua inde manantes afcititiadul- cedine imbuta, guflu dulces pereipiantur, Quod quidem i mon evenit abfinrbii flillaritiis aqui y qua dupli vafe vitreis erganis ,calentis «qu& balneo conficiuntur : nam ba fuficiens ter amake[cere cogno[chutur , nec tantillum quidem dulces eiuntur, nullam a[cititiam qualitatem recipiant, Quare faa tius mea quidem [enteutia, effet, ut otium, quod fuperest, con- Jumereut monachi in vechriflianas & medici in ré medicas € finguli de arte fua benemereri difcerent : vel faltem qui[- que quam recte inftituit, vitath fequeretur.. Abfintbiriemis AyGsdii Jess : nit Galenu lib,G. fimplic. medicamentorum fic inquiens: Ab. vires ek fimbium adffricloriam, ce amaram,cr acrem fimul qualitatem pofidét excalfaciens patiter, C extergens, c voboyans Galen debilis ventris bumores per ege[Hionem infernam prapellit ac per urinas evacuat. Magis autem quod in veni est lliofum, per urinas expurgat, Ob bac contentam in ventre pituitam, oblatum nibil adjuvat. Sic neque fi in *VIIL ABSINTHIUM SER phium Gallicum. * (B * IX. ABSINTHIUM SERI. phium latifolium. * ga | And. Matthioli Comm. thborace,atit pul: contineatur : nam adflvingens in eofacultasquàm amara;valentior est.p. 7 : n MES i Jit , 5 Porrà quidinfit quoq, acri. V monia;idcitco majori portione calidum eil,quamfrigidum.. At fi opus e$t generatim compreben[am hu Heus i dàm prinas eimrcumfcribere facultates (etfi anomeomeres cr difunilare fit) calidum ipfum dixerim primi exce[fus, fic. €um rertii.Suecus atttem ejus long? quam berbaip[a,calidioresl, Sedcum de abfintbio marino, five Sey ivi ^s fiimpl.ined. Seriphum;nquit,[pecie, c guftu abfim bio fimile est.1d quod de Santonico feripfit Duofc. cim tradiderit magis Q eum Abrotono convenire Seripbium,quam cum abfiistbio. Quamobrem velinquizus fufpicto; qud aut Diofcoridis De. Womina. ,,; fcriptura fit boc loco librariorum incuria depravata.Herba qua Gracis Ad wtuv,Latinu tem Abfintbium appiliti : Arabibus, Aflinbum : italu, A [enVo : Germans, QfBermutb/ Gta: Hijbanas,Afentios, Alofna : Gali, Aluyne,c» Alfnct: : pipes Polonis, Pyoliin. Abfinthium Ponticum,Gracis, Ah low aóshimer: Italis, Affenz.o Bésrci. Alfini um enarinum, [ive Seriphium : Grecis, Viris odtosuv, Italis, Affenzo marinos Aquilejenfibus,s : d : Italis, Seme [anto C femenzina. i rS d MEE HEN TOM: Abfinthium quafi zai» Comicis, quafi impotabile;propter in(isnem amarorem 3 ju adci nodo. weórz[z. Ex(i Theophr. tantüm Abfinchi in PoAté bore hil 18. gi * nouis n differentias in Phytopinace recenfuimus,de quibus in hiftoria :'in prafenstanrüm dedis;quas Matth & Cam.in fua edit.exhibuere.. I. Abfinthium Ponticum,feu Romanum officinaririféu DiolC B.Abfin- B zhium,Brunf Trag. Matth.Cord. in Diofc. & hift.Lon.Caf. Abfinth. vulgare;Fuch.Gef.app. Laefol Lugd.Caft. Tab. Abfinthium commune;Gef.hor. (cui & Romanum) Cam. Ab(inth. Santonicum.Dod. gal. Rocardi. Abfinth.Ponticum Ruc)lii & Trincavella, Abfinth.latifolium,Dod.fo!, A! .noítrum 20 rufticum, Thalyo.Abfinth. rufticum,A pulcio. Abfinch.majus & vulgare,Cluf.hift. Pann. Abfinth.com- munelatifolium amariffimum. Joh.Bauhino. II. Ab(inthium ponticummontanum;C.B. Abfinthium communeminus;Gef.hor.Abíinth.montanum,Cam.ad Matth. Abfinth.montanum fcu Romanum, Ta- bernemontano. Hoc vulgari fimile, nifi qubd exilioraomnia , & amaritudo fapore & odore gratior, in altis montibus proveniens. III. Abfinthium ponticum tenuifolium incanum,C.B. Abrotanum minus, "Trag.Abrotanum femina;Fuch.fol.L.u g.-Gef.hor.cuiAbfinthii potiusgenus;Abrotanum album, Cord, in Dioíc. Abfinth.Ponticum,Fuch.in icon.Matth.Dod.gal.Lac.Lu gd. Tab.A bfinth. ponticum vulgare, Cluf.hift.Pann. Abfinth.Santonicum;Rucllio & Cafal. Ab(inth.Galatium Sardonium Diofc.Lob. Ab- finth. tenuifolium,Dod.fol. Abfinth. Romanum Mefue, Turnero. Abfinth. Romanum vulgo, Thalyo. Hocduum eft generum;alterum incanumyalterum cauliculis purpurafcentibus,foliis fupina parte viri- 3o dioribus : medie inter ÀAbfinth.& Abrotanum naturz videtur. IV. Abfinthium maritimum lavendulze folio,C.B. Ab(inth. marinum,Matth. Cef.Lugd. Abfinth. Seriphium,Lac. Abfinthium anguftifolium, Dod.fol.Lugd. Abünch lacifolium marinum,Camer. Artemifia marina.Lob.Tab. V. Abfinth.mariti- mum foliis laciniatis,C,B. Artemifize marina folia incifa,Lob.Abfinthiianguftifolii ramulus foliis fcif- fis,Dod.fol. Abfinth. marinum Patavinum;Cluf.hift. Pann. Artemifia marina,Lob.Lugd. Hocà priore tantüm foliis in lacinias divifis variat,quod potiffimüm contingit , fi ex maritimis locisin hortos trans» feratur, quemadmodum in horto Medico Patavino notavimus. V I. Abfinth.capilli venerisfolio, C.P, & Abfinth.Seriphium ZEgyptium,Matth.Lugd.Abfinthium peregrinumftve/Egy ptium Adverf.Lob Ab- finth,Zgyprium,Lob.Tab. VII Abfinthium Seriphium Alexandrinum,C.B.Semen fanum, Matth, D Lob.Lugd. Sementina,Dod.fol.Taber. Santonicum, 49 I. ABROTONLU MM AS. Lon. Abífinthium marinum & y PS (ge) Lo (3) É pzis Alexandrinum femen ; quibuída men & Zinz femen,Cord.in Diofc.& doarie, Adverf. Abrotanum mas, Angu: veu riphium vulgare;p ds in fio Marci Ab nominat. EX. Abfinth. Santonici fpecies m. Cam.in Matth. finth.Xantonic tofum, auem dec mum in Cappadocia gigni atquein Se Hierapoli. Utriufque femen crudum tutum . Inlib. Tertium Diofcoridis. $n Xiicum, & fervefattum ex aqua,in potu auxiliatur orthopnoicis, convulfis, ruptis, coxendicibus,urina anguftiis; inculbueuporelia, autreinorantibus. In vinó potumexitialium venenorum antidotum 'eft: horroribus ex olco illinitur.Serpentes & fubftratu ,'& nidore fugat : contra i&tuseorum cum vino potum prodeft, privatim efficax contra fcorpionum;& plíalangiorum venena.Oculorum inflammatio- nibuscominodé illinitur cum cotoneo co&o &ut pane tritum cum farina hordeacea, decó&tumqfe tu- ber: difci drini p fitionibi admifcetur. ^ P nci I sm E [1 Ex x EM E A ondibpana etiaai hotitia. — Chju dio ob(ervavimus genera, bartenfe , Cr per fe i cámpe[hribus na- eq : fcens,tenuieribu foliis, minutiore femine. Mas [armento[a e& planta , caulibus gvacilibu veluti abfinthium. — Fo- plex. to lia babent tenuinanumiero[a longiufeulad odore grav . [ed medicato. Floresmirtit exieuos.[énien mutum yotundum, copiofumá, , ramulos fer totas comprehendens, — Quod vero femineo generi ad[cribituy, uon omnibus nottim efl : tah adeb, quyd c ipfum frequentiftimum non feratur in bortis, fed quid à paucis pro Abrotono femina cogno[catur. — Quan- doquidemiid alii Cypreffum , alii Santolinam vulgà appellant, ali vero m. effe abfintbium exifimamr. Seditpro- fedià falluntur : quippe Saprolina vulgb vocata ,nil (ant aliud P» im Alretbum femina, | Quod primüm (ut Dio- brot. féoridesimquiz) arbori [peciem quandam repr a[entet , unde c à quamplurimi Cypreffus vulgo iila eft. Deimdequod oes candicantibus confer foliis circum ramplos minutim incifis floribus auveis , ovbuculatis , caulem (ummum,, eftatis c bi autumni tempore , corymborum modo comantibus, Poftremi quid in univerfum fuaviter oleat cum gtavitate qua- A neatione adducor , ut decerneregon dubitem , bane plantam , quam vulgus Fuchffi feminam. — Bincitag, Fuchfium alioqui vei berbarie gnarum, €'9- ono plantam fubjecerit ab eo long? diverfam. | Qui etfi Santolinam flea à tameneam Abr n ina nomine agnovit , fed berbarium , ut avbitror , vulgum fecu- . tus, C4 Chamacyp doc eft pumilam «upre[fum nuncupavit , eju, nullam à Grecis faam fuiffe mentionem i at( falsb cre Caterim quid Goritienfes Abretonum marem. Veronicam. ht , a fané planta mibiin mentem fn vent ,quavecentiorum quibufdam VE R O N 1C A vocatur, kgni (ut ajunt ) infignita viribu. tec duíim eíl genc- Vcroni- vum. — Mas que bumivepit , caule est dodrantali aut minore , (i, eri folis oblongis , migricantibus, V. oni birfuti, ( in ambitu ferratis, Flores edit purpurdós circa [i caulem emicantes , C femen in filiquis loculi "d for ; referentibus, Radice nititur tenui, qua inplures divaricatur partes. Nafcituv locisincultis. Femina caule ple. exitlanuginofo, folii rotundioribus, minim? laciniatis , (ubpinguibu. | Flores profertin lute purpurafcenté : femen ! mina. in vafculis rotundis inclu(um : radicem veró maris emulam. — Nafcitur in locis a[beris c incultis: floret 3 umio menfe. jo Guflu e m i. amara est : utide conjicere licet , eam effe tum excalfaciendi tum ficcandi vi praditam. vss. VERONICA MAS ad mh cjor esl. Medétur cruentis vulneribus,ac dmturtis ulceribu.Sunt qui dicant quendatn c& vires; IL ABROTONUM FOEMINA: ^ lii- VERONIGÀ MAS. E D Ve-nmys x avematore fue bác tantiy: perl rui, por apupr, Tapa DER de » Necdefunt,qui illz fi ofi ferma ficcepulverem , dracj, quod, jecinoris am abrotono medicine reddenda X 4 $4. And. Matthioli Comm. * IV. VERONICA MAS V. VERONICA FOEMINA. fupina. * 3? Me veddend« funt ex Gal, qui li.é fip. med.ita de ejus viribu pofleritatis memoviafcriptum reliquit: Abretonum calidum, Galea. e fictuin facultaie, in tertioordine feu vece[fu post media fitum e$t. 1nveniemus autem ejustemperatentum nonminimà quidem C ex guftu ducta conjectura, utpote cim fit àdmodum amarum, Porrà faporem ejufmodi,cüm terrene fit v[fentie, À largocalore extenuatumoffendimw. tag, moninflrenue Cv excalfacit, cr deficcas. Nam fey& comam cum floribus (rt- . liquaenim eju palea inutilirest ) contu(am ulceripuroillimas, mordax, irritans videbitur.five eo in oleo macerato,ca- put, aui veutrem perfundere voles,admodum calefacere reperies. Quin & fi qui per circuitum vigoribus capiuntur,en an« Be "rs rigorum hoc voles confricare minus utig, rigore corcutientur: im) 6? fenfus quidem prortinmubi admotum 4o, fuerit , ipfum calfacerepercipit. — Porro quód lumbricos iriterimat ,par e&t, nimirim cim fit amarum, Sciesautem— protinus, quàd C? digerendi Cr incidendi quandam vim babeat : fed & quód magis quam Abfinthioidipfi nece[fario infit, $n protiptu erit colligere. Primim quidem ex guflu : pauciffima fiquidem acerbitatis particeps Abrotonum eft, mon pauca verà Abfintbium.Deinde ex eo quod inimicum fit flomacbo Abrotonumyvelut etiam Seriphium : gratum verà & amicum AL fistbium. Siquidem de iflis fupra offenfum est, quàd amarum ipfum per fe ommifaviam infen[um fit flmacho : aue vum verb, aut Acetbum yaur in fumma adffringens [lomacho utile Cr amicum, Porr) ubi qualit ates be invicem permifta juerint.que Vebementior fuerit,ea utiq, vicerit, Caterüm Abrotonum u]Ium, calidum C ficum facultate ell, magi ad- buc quàm cucurbita ficca anetbi radix.llla enim ulcerib. bumid fimul € citra rii i calloinduratis con imb ulceribus, que in padendorum preputiü funt,competere videntur. At cinis Abrotoni ulceri- bus omnibus mordax eil : ac idcirco cum oleó tenuium partium ,citino fcilicet , adt rapbanino , aut ficyanio , aut veteri, o é& Sabino, àd alopecias accommodatur. Barbam quoq, lerne aii ueccoon aliquo dictorum oleo vum elicit : fed nec minw illis.lenti[cino maceratum. . Quippe proeo quód tenuium e! partium, rarefaciendi vim obtinet, Qr mordax eit, Cr calidum :quas utig, maxim? eju facultates noviffe oportet , nec quicquam pratere« veniunt :ac proinde ma: particulare inboc Abrotopi Patatugequirere, — Hactenus Gal, Arqui nobis quoq, dicendum vil, quid Abrotoni femina olia fitca , & in pulverem faz vires, tritadanturperquam utiliter ex aqua parthenii femidracbme pondere,4d fifienda alba faminarum profluvia ficti» Nomin,, P! decemiüiebus, aut pluribu fumantur a jejuni: Ce deinde inerpblatisdiebus, 1d Greci afpévovor dicunt, quod etiam Latini Abrotomum : Mauritani, Catfum, Kefum , eu Gaiffum : Itali, Abrotomo : Germani, Cotabtouey Cieboftrum/ é ÜDcrtivirg: Hifpani, Abrotono, Cr Hierva lombriguera : Galli, Auron, Auronne,C* Garderoble : Bobenri,Brotan : Polohi, Box edrz.euuko.Cateriütim Abrotonum fejninam vocant Itali Santolina: Gtrmani, Gypteffen: Bobemi, Cipre[fen: Poloni Cypriü : Galli,Cypres de jardin.Veronica ita Germanorum offcimà vocata, Italis, Veronica ; Germani , Gfrenpreif/ aut 6o Crünbbeil. Ar Virenicólemiig : Italis Veronica femina : Germanis, &renpreigQBeiblein, —— À Ábrotanuff dti2 7à agis tov dpir, v) dira dw puteus : Aud 3 did cà dluesvio eive, ut Nicane : tur 1n» terpres , quód confpe&u tenerum; molle & delicatum appareat : aut quàd gravem po — lem halitum fpiret. Aliud mas, cujus quing; differentias: aliud fcemina, cujus octo e d : . : VREE p EU EE - ; mas,Brun z .Dodon. inüs. I. Abrotanum mas anguftifolium majus,C.B.Abrotanum ,Bruni Bier. 11A gal.& fol.Lugd.Taber.Cam.Caf.Caft.Abrotanum nigrum feu €— pe comin rotanum fcemina Diófcoridis, C.B. Abrotanum femina, Brunf. Were vd.gal Erici Cor.Lon.Caf hamzc iffus ilisChamepytis, Trag.Chamae pariffus, Dod.gai.- Lon. in Diof. aee nobiis e Cupreflus herba, Cord in Diofe Sanzolina,Anguil Banronic minum ; Inlib. Tertium Diofcoridis. ^ - Cord.hift. Santolina altera, Dod. fol. San&olina, Cafal. cui Abrotanum Theophrafti, & Abrotanum campeltre Plinii,Crifpula Alexandrina;Herba Cancri,Sylvatico. Haec variat foliis magis minusve den- ticulatis, graffioribus;tenuioribus : candidioribus, viridioribus: flore majore & minore: odore jucun- diore,minüs jucundo & unctuofo,quare quinque differentias Dodonaeus propofuit. III. Veronica mas ere&a C. B. Veronica mas. Matth. Caft. Lug. Veronica re&a mas, Lob. Veronica vulgaris re&a major, Cluf.hift.Pan. Veronica affürgens,Dod. fol, Hac duplex,major,qua latiore folio & longiore fpica : mi- nor,quzanguftiore folio & breviore fpica: TV. Veronica mas fupina, C. B. Teucrium, Trago. Veronica 1o mas,Fuch.Lon.Tha.Lugd. Veronica vulgó di&a;Gef.hor.Betonica Pauli, Dod.gal. Veronica major fe- prentrionalium, Lob. obf. Veronica vera & major,Lob.icon. Veronica mas ferpens, Dod. fol. Veroni- ca major,Cam. Veronica, Tab. Auricula muristertiajad Myofotidem Diofcoridis referenda, Cafalpino. Cüm hac officinis Germania fit vulgaris, & viribus illa praeferenda fit , ejusiconem adjicere lubuit. V. Elatinefolio fubrotundo, C.B. Veronica feemina;Fuch.Matth.Gef. hor. s toto genere à Veronica differre videtur) Lonic.Caft.Lugd.Cafal. Dod. fol. Cam. Diofcoridis,Loh. Elatine prima, Ta^ ber.Elatinealterafolio rotunda halyo. Verbafculüm. qu jLugdunenf. —— 5 Yéwae. - HYSSOPUM. CAP. XXVI Yffopum;herba nulli non cognita,duum generum eft,montanum, & hortenfe, Optirgum eft Cili- Acium, Vim habet extenuandi,& calfaciendi. Deco&um ciiin ficis,aqua; melle & ruta, potumá; peri- 29 pneumonicis,diuturnze tuffi fufpiriofis,deftillationibus,& o oeil tineas enecat.Idem PEE E facitfi cum melledelingatur;craffum humorem per alvum extrahit, decoctum ex aceto mulfo epotum. Ad fubducendam alvum cum fcis viridibus detritis manditur: vehementius; addita iri, cardamomo, autirione;dejicit: colorem in corpore fovet, Lieni,& aqua inter cutem,cum fico nitrod;, inflammatio nibus oqueex vino illinitur :cum fervente aqua impofitum fugillata difcutit : cum deco&o ficorum, o M mes gargarizatur, Deco&tum cum aceto dentium dolorem in collutione fedat: inflationes auricularum vaporis fuffitu difcutit, , L HYSSOPUM. *ILHYS.CAERU. *IILHYS. ALBO : leafolio diflecto.* . vel rubro flore.* é- rides (nt Marcellus. rota figura i noftrate Hyffo posit quod flores fpicatos proferat, mon autem dicefe Opinio . reproba- rota ta: ut non ab ve illi dubitaverint, an vul are Hyffopu iti ^ ideri feriti mibi i ; U PT pum legitimum fit : bi lerint,eo j T. » dup empertum efe pto hosonone in dubio. errore verfari;perver(a Mar- fe aliter babet vulgata Diofcoridis lectio (cui etiam Oribafius. € vetufli odices. iflipulantur ) quàm verterit Marcellus: ita enim Graci legi. : OlgiyarG- npauAturrin) , o) dl xo. : v vs SeQrgis Vorimp, onéduop dl àv TgeXcaclit dA diente gno dy ds Origanum Hire. $ á Eod x cx a 4d. [TT S e 516 And. Matthioli Comm. Hyffopü T P , H v. le aü cleoricim, duod Alii Cunilam voca nt ,folium babet byffope fimile :umbellam autem non inrota fpeciem orbitulatam, ftd Meli eluti multifidam : Hec Diofcorides, Ex quibus palam cf, non compara[fe Diofcovidem origaniflores ipfim byffopi floribus " atperperam Marcellus vertit , cim abfolut? dixerit ,uulla fata cum Hyffopo comparatione , Origano umbellam effe non fnrota modum orbiculatam, fed veluti multifidam. 1lud infuper hacin ve non parvam ambigendi an[am prabuit, quod Diofcorides lib.4.in Chryfocomes capite prodidit , cim inquit : Chryfocome palmi altitudine fruticat comam babens Jpecié ear ymborum, byffopo [Guilem.Veruntamen fi quis pr«flanti judicio Dio[coridis verba accuraté perpenderit, illa fa- né nibil eorum [fententia refragavi compztiet, c Hyffopum. quo paffim utimur, legitimum e[fe contendunt. Siquidem in €bma in plantis coma, probatiffumorum autorum zefFanazio, nan folitm de floribus, c cor "ymbis intelligitur, fed etiam de foliis, € vlamis — ramiufculis, dummodo bec bilari quadam venuftate plantam-totam,velfumma cjus exornent.. Underedle Plimus lib.iz, qud, €.25 bal[amofolium proximum vtt 2,perpetua coma veddidit.ltem Virgilius lib.z.Georgicorum perpulchr? cecinit. 19 llle comam mollis jam tw tondel.at acantbi, ; Ex his per[picuum fieri arbitror, Cbvyfocomen coma , bac efi foli, Cr ramufculis b jylfepo effe fimilem yin autem ipfis coryubis, quibus fovta [e in univerfum fcatet;: Quamobrem hic nullus quantum equidem fentio, relinquitur amplius dt Liiandilocu, Sed quód Hyffopuim communis ufus , verlleitimeha, Jit , wobismanifeffe demonftrat 5ymphytum pe- treu à me (ut pero) proximis aumisvepertum, quàd folia ,vulgari byffopo b. aibiebiecs. etn feribat Dtofcori- des, Symphytum petreum folio effe origani , Origautm verh folia sud byffopi clarifiümum prabet argumentum, quód by[[optm, quo paffim utimur. fit verum. Quintius cm idem audtor tradiderit, H Dyf[opum duorum effe generum nem- pencnmanum C bortenfe, c utrung, genus innoffratepafzm babeatur omnibus nori fimile , non tnodo opinionem att» £5 bo: Lagitinum effe Hyffoptm, fed omnem quoa, litem dirimit. Huc pratereaalia accedit vatio,quod um Dio[vorides co ceaeres, vel finiles plant as feriatim conjundleg, defcribere confueverit.ftatimá, post byffopum flecbadem vep: afenta- 18 verit, que folio , c [picato flere byffopum notum admodum emaularur, offendi quidem ballucinaticos, qui by[fopum boc non legitimum effe bactenusiverunt inficias.. Adde etiam quid idem (ut experientia comprobat) iis omnibus polleat viribus, qua: ibi reddidit Diofcorides. Poflrem cikm idem fcribat Diofcorides , Hyffopum mulli non cognitum effe , miror fane, cav quidam , qui va!g are noftrum illegitimum faciunt , legicimum non afferant in medium, C pre[eriimcimraen folii in bortis Diofcoridi babeatur , fed etiam in moutibus.. Dixi fententiam meam, à qua ne minimo quidem ungnere- tedam,quotifa,, qui nobis refragantur utrung, afferant Hy[fepum,quibus umbelleinfint.. Hyopum, montanum in cotni- Hvfoà rare Goritienfi Salvatina monte. frequentifnnum nafaitur facie floribus, & coma bortenfi non alfimile, (nifi quod bir- maa, futin fylveftriuó, apparet ) rudioribus folu C» afperibribus. C* guftu amarioribus, nec ufa, adeb acribus. Mitefcit tamen, Hyffopi fitra n[plantetur in hortit, fitá, bortenfi fimile, exuta fylveftri natura. 14g, dicimusnos,H. Dffopum plantam vulgari effe ye' luft. Matc votitie, baberid, bia, fere ad manus, non feiym bortenfe , fed eriam montanum. . Item fruicem e[fe furculis pluribw ab NyWopi tétaradice prodeuntibus lignoffs fesquipedalibus : foliis in umiverfocaule oblongisircumqua, per intervalla prodeunti- ves ^ qbus, duriufculis odorati , C quflatu fervidis , exiarinfculisg,. Floresilli funt ingaulium fummitatibu picatis,carulei Matth, i. Radix multifida C linofa, Tenuium esl partium ideoó, incidit, attenuat aperit , C abffergit; Adverfatur fer- pentium idibus, fi cum fale, Cz cumino tritum exmelle vulnertillinatur: ex oleoinunttum pediculos necat , Crcapitis prariginem tollit, Suvat comitiales, quoquo siodois prebeattr, fed valentinsid efficit, in cata, c modo paratis, Hyffopi Crienuium o viret ex Galeno, fum fcriben za &Mefues vis dixerint aliqui , quo «m bilem educit additofofili —— fale, aut Indo, Ar ipfum pituitam purgare manifeflo experi mento conjtat , prafe ) ac pulmone cos iige Lyffop erebri, tum n "m e pedlus , d". p pectus lenta , craffad, pitu ertum - ticis, Cr tuffientibus opituletu tit b vontumas yo ces inflationes , cib l (P.H j er, C febrium bumareg exentit s. Wit. flum intevaneorum tineds necat ,m £n adi Qr roborat. — Potest eadem C monte Jia efficacius praftat : bactenns Mefuese / // NNNM ierunt berbam illam , qua vulgo ab alie he een " 1 WWE y ab aliis Gratia Dei, à quibufdam "- P" : ; 47 etiam, ut à Forojulienfibus Stanca cavallo,quàd equi ej r] . mire defatigentur,e[fe Hyffoputn illud montan c dnfui fcriptis uentionem fecit.Sed i D — dentius ballacinati funt , quam et plur venfirari fit o. Ec pus Quoniam s Gratiola berba fic. j de fer: ; xd inci dimus , bic locus poflulat , tt de ea aliq uid à amu, Vafcitur hac in locibbumidi, py aciptd im pratis ulrgim fis, provenit e inpaluftribis. Herba esl qua dodrantalem lrirudinem excedif J^ caulequadrangulari , folis by[f p: latioribus , longieribu ffo» ATE vemfert inpurpura allacantem , inter foliaerumpente qua came N SS COP lem ainbiunt.. Guftu berba bac amariftista €, quoetiam qtdo — . MIU 7 (4 Excalfacit,incidit attenuat.apt-" i j i Á j * * » JAY AND : dantenus adflrincens [entitur. , : 9o i 1 Ü N rit dejicit,alfler git, vulnera glutinat, alvü velementer gie Inlib. Tertium Diofcoridis. — . sz sam recem quam ficca fumpta ,bilem pituitamá, trahit, Vulneribus celeriter medetur trita C7 uperpofita. Qui banc plantam Mefues Eupatorium e[fe contendunt , omnino cecutiunt. Herba oswmG» Grecis icta, Latinis Hyffopum appel latur: Arabibus, Cyfe, Tufa , (eu 3 abes: Italis Hyffopo : Germanis eitcben Joyfoy unb silofter Jopfop : Hifpanis Hyfjo- pobierva , c Hiffopilbo bierva : Gallis, Hiffope: Bobemis Hyfopo: Palonkizop, —— ; Hyffopum Graecorum, fi caput Diofcoridis de Origano Heracleotico & Oniti, caput item deChry- focome confulamus, longe diverfum effeab officinarum Hyffopo; clarum cuilibet fiez, uc in hiftoria no- ftra exponemus: ecenim Officinarum Hyffopusad Symphytum petreeum Diofcoridis referendus vi- detur: cujusaliquot notavimus differentias. I. Hyflopus vulgaris caerulea,C.B.Hy llopus,Brunf. Trag. Lacun. Lonic. Cord. in Diofc, Taber. Cam.Hyffopum,Matth, Caft. Hyflopus hortenfis, Fuch. Hyffo- pus communis, Dod. gal. Hyffopus vulgaris, Gef. hor. Dod. fol. Hyffopum vulgà di&us, Cafai. H yffo- 10 pusfativa, Cord. in hift. Hyffopusfativus vulgaris, Lugd. Hyffopus Araburh , Mefue & officinarum, Lob.Communiter ex una parte floret, aliquando u ue florifera: aliquando fpica brevi & rotunda: habetur quz odore mofchi à a differt. IT. Hyffopus cerülea folio difle&o, aliasà vulgari non di- fcrepans,quare tátitum ramum eXprimi voluimus. IIT. Hyflopus albo vel rubro flore,C.B.Cam.H yífo- pusalbi: floribus & Arabum flore rubro. Lob, Lug. HyflopusArabum, Taber. Rubra fores unatan- — Mer |^. . tumordine; digeftos habet; aliquando & utrin- * GRATIOLA MINOR. * . qne.IV.Gratiola centautoides, C.B. Grariola Matth piri hee qo atq T "^ Dod.gal. (cui Centauri minoris fpecies videtur) & ^W ; fol. Lob. Caft. Lugd. Gratia Dei, Lacu. Angzil. cujus femen v 'abibusGilbenech dici:GratiaDcialtera, Cafal.Li ion feu Centauroides, Cord. in hift. Pa- paverfpumeun Diofcoridiseffe, füfpicatur Anguilla- Ta. Eupatorium, Mefue, ex Cordi fententia. Gefp. de hortis. Variat flore; qui purpurafcens, albus rarius lu- teus:aliquando integrisfoliis,aliquando & fiequeni- uscrenatis. V. Gratiola minor , ex radice aliquando crafliore , aliquando tenuiore ac fibrofa albida , caules exurgunt eredi, aliquando plures,utfruticofafit,ali- . * quando unicus (ubraffus, rotundus,ftriatus, cubitalis, quem cingunt folia Polygoni mafcula (aliis Hyflopi) zmula, alternatim difpofitagpallidé virentia , pedicü- liscarentia: ex quorum alis finguli flores ex o5loi u 1S E | 'odeunt quadrifolii, eleganter ceerulei;qui- $sbus fuccedunt. oblonga , femina ja minuta fub-- 3 n nis odoris is Ders € e R $ E A "a - poremnorarint ribus, quealtii -longis, qua p. ZI locis humidis, aliq « primümin Par - 3s& ad portam. rivulis, ubiAnagallidei locisudis: que vero angu- P : oli Q fulietiam provenit ad Gra- muntiumlucum. InHaf fu WUoes ie seni E .. mumaquaticum vo : fic& in Franconia Camera- rius, cui flopifolis : Gefn.in libello de colle&. flirpium Gratiola minor: Cordo in obfer. [s x $ j y eco AP X XIVIL;. E^ endi éregi Mafliliz gignitur: unde cognomentum aMeugi, lerba: iore folio,fubamara guftu, & Mh "E cujusdeco&tum, ly'iopimodo;ad pe&oris vitia efficax eft. Antidorisutiliter mifcetur, / ; : ' Vifceraomni - n m extenuat, confirmat, &abobflru&tionibus & fatu liberar ). x oca Rhen vfficinarum vulgus Sticados appellat. Nafcitur bec non modiin Gallia (tt Diofcorides fcribit) ex adverfo iubam- Mapfíilia in infulis, quas Stechadas vocant; [ed C in Arabia , undecum aliis mercimoniis, que ex Alexandria adve- css. untur, Venetias comportatur, Quapropter tam à medicis, quam a feplafiarits, indiro ab Arabia cognomento, bodie AT4- (a i meo 6o ica nuncupatur: efi Mafftlienfis pelago flacbasplerung, Arabica vicem expleat.Provenit preterea in nonnullis Italie lo- cxeavpla- cis, verim ea ceteris in Italia praflat, que ex Gargano Apulie monte advebitur : quanquam omnit proba : elf pe- a red , Tgrina, qua ex Arabia defertur , banc déinde fequizur , que in Stecbadibus infulis nafcitur,a quibus primumm defun: : dlipuenir, El itaq, fichas lavendule ton ab[imilis, foliis oblongis, cvaffis incavbá, acervatim in ;], ble 4. aMscaulibus radicep ibusslignofis Floresedit Tbymi modo [ubceruleuin bic. apitu- dis con lis,in quibus feimenoritur melyfopbylli non abfimile, Radix ethililigna ac Ws ripfit Gale- Suck musl.3fimp.med,sbific inquit: Stechadis guflu quidem qualitas amara eft c mediocriter fabadfrringens.Ceterim tem- dcfcri. perits compofita, nempe ex tervena effentia Frigida exigua , unde (a? adflringit , rex attennata altera terrena copio. tto. Afer 64qUa Itig, amara esl, Qbatrorima, velà convenientiam c coitum. jone liberare extemuare, eXtergere,ro- rtmÁ berateó, tum vifcera qi bee Wi& , ttm Lotiui corporis babutum esl nara, Supra mam, oftenjum efl, quód que ex eju[modi e[- ex Gal. V EK 2 fentiis Nomina, age * vata. - 58 . — / Andr/Maxthioli Comm; feutiis conftant medicamina, dictos effetim vedderepofint Ha. ju quoq, meminit Mefues,ita de ejus viribus differens. Stochas dejium vum pituitam ,tum atram bilem : cerebrum » I€TY0$ , ac fenfuum omnium organa mundat , ac roborat. Prodesi contra frigidos morbos quale[cung, fimt, ideoó, camitialibus conveniens remedium babetur, addita (cilla, att ejus aceto. Balnea, foinen- 14, 4c laconica, que ex ipfius tum decocto, tum vapore fiunt yoc- clufos narium meatus aperiunt:nervorum »€ compagintn cru- ciatus mitigant : ac interna vifcera frigido bumore affecta robo- rant. Abfimendum tamen abealiliofis esl, prafeuum fi eorum ventriculus fit bilerefertus : nam eos maxime turbat , naufeam movet , fitim accendit , &y calore quodam meleffiffumno uni- ! &;. afficit corpus. Qua planta Grece goes, Latine item Stecbas nominatur : p x Affochodosy Aff uborados five Aftu-. cbudes: Italic? Stechade,feu Steca:Germanic (Citas strant: Hifpanis? Cantueffo : Gallicé Stecbados : Bobemuce Stechas. o W^ " ylveftri ferpillo autori ue ; & latioribus foliis I uare cibum faftidienti us pese naufea;& aftus; a EE d * aun Dirk avri. date 9) h üelyaDe 9o rm a un 5 Ee L2 85, oinerus, 1) MASA He "rp ie ona nh y piam, y rate Do 90 &z pro potu, auti faciün: ad diuturnum magi, rpuian Laien, - MN e EET E E ariage conf ufui apud anriquestéi erkania anehrssOrigeniiferia, en sx V lantarum bifforia duo tamim confiruir CM, uias " 1: tádis origani, d" Tragarigani mentionem, Her. argum [easi genera 7 Oui 54 z ps Cim z e" , non. e 5" erae Mert foliis glutinofum. Alterum exilioribus mollilusó, [amp[ucbo on dif fion vocayere-Tertium inter hae medium;inus quam«atera efficax.1n quibus verbi i ^, $E C ; : e * 4 ! In lib. T'eraum Diofcoridis. $9 ; : d Een Plíaii la- - Tragorigatin riguni bus confudiffe,quod Heraclii nomine,quod conftat Orig ani genus e[fe, duas illas Tra- phat; Tra- gorigani fpecies, qua à Diofcoride redduntur;bujus feyé imitatione expre[ferit : licet tertium quod, addiderit ex. alio forte goriga- «utbore , nifi dixerimus;quód & hanc pro aliquo Origani genere fumpferit, € fimul confuderit. — Sed dimifüs auo- Dio contun* L ORIGANUM HER A- IL ORIGANUM reg "" 486) £397, cleoticum. onitis. * e 2 Vires. 1 *IL ORIGANUM ONI- tisfolio fübrotundo. * fe [73 f. r2 pem 5o | And. Matthioli Comm. V. TRAGORIGANUM. rum placitis, & Diofcoridem,qnem nobis duceyi, & anlloyom propofuimus , duntaxat fecuti , dicimus tam Heracleoticum, aut inibi bactenus;quod [ciam,a nemine fuifferepertum, — Et [i Brafauolus Ferrarienfis medicus noftra atatis clariffimus af- ferere videatur, Heracleoticum illud berba genus effe , quod in Italia paftim ne[citur, quodá, perperam Origanum vulgo ab omnib vocitatur. Verim buic (pace ejus dixerim ) uttiquam affentiri potui : quin potius eim plantam Jylveffris Origani ge- nus effe femper exiftimavi, qud fua [ponte in campeffribus , a[peris, clivofisá, locis & montibus proveniat , quodfolia wit- nit amaraci majora, fubbirfutaó, caules complures Pv , flo- resin fummitate purpuveosin umbella multifide modum , va- dice [umma tellure va, qante, purpurafcenti admodum umbel- la. Nam quamyis à Diofcoride una tantüm fylveffrisorigani Jpecies defcribatur , floribus candidis , nil tamen obflat , quin in aliis quoq, à Grecia regionibus una , vel altera ejus fpecies floribus differens gigni pofiit. Atqui fi quitam pertinaces fint, ut nolim tllud [ylveflre appellave;potevunt.fi velintitem pfeu- Brafvoli | opinio tejecta, t4» ubi provenit, ut drin Cypro €» aliis Aegai maris infulis (quemadmodum c Onitis) advebunt flore e$t albo , acerrimo guftu fragrantió, odore. Quo fitus boc effe putem fylveffre Dio- fcoridis origanum (quanquam apud plerosq, Heracleotici, vel alterins nomen fibi falso veni mon folim qud floribus fit candicantibus fed etiaum quod guflatu linguam admodum vel- . A n y. h ut reliqua Origanigenera,continentes, Hoc Monfpelio ubi provenit, à Do&ore Joh, Aplire ro sfgurambrimus Camerarius in fuo Matthiolo;OriganiMonfpeliene igatum, Brunf. Ori ganum vulgare, Trag.Matt. Lon.Gef.hor. Tha]. Origanum vulgare fylveftre, Lr - AE bubulà quàm Ouitim appellatum Origamm, aut in Italia mon orn, - quam Trageriganutm MiUeE es Leu. cae 45 , doriganum nuncupare.Sicum origanutm,quod Venetia: 0 Cre» 20 Plinio. V. Tragoriganum Matth, Lac, Caf, Lugd. Tragoriganum primum; "Fabernsemontano, 6» x s eo 09 DAjywr, A. PULEGIUM. CARA S. zo e [x : : rua, fecundas, ac par^ ium herba vulgarisnotitie, — Extenuat, calfacit,decoquit: porum menftru ias, : e. PulaoRi vitia ex melle,& aloe potum, extrahit, & convulfisa naufcas,ftoma : er Xu utiliffime con» chique erofiones ex pofca permulcet: atram bilem per alvum v : iced — 8i Kee tra ferpentium morfus : defe&osanimo recrear,cum aceto naribus obje&tum : fe lubvehit, impofituri corroborat. Illitum cum pollenta inflammationes omnes fedat: podagris: EE iliter illinitur. Deco&um ufque dum rubefcat locus: cum cerato varosextinguit : lienofis eeu - - Mnsduc use 'ejusablutas prurigines mitigat : converfas vulvas corrigit : contra 2 (sllip- Inlib. Terium Diofcondi. — . . sg feiliones convenienter adjicitur, Vocantalioqui blechona,quomiam dum floret guftatum à pecoribus, balatum concitat, « axe" * : : ! dle reiflon uén erín eod uz Tas ha] Aa eon, eg nive nad oulpodvar eoi vol Ixuu Pvarmpd Myanalzloa, v) nl asfaa. 5 avt) ta Vario Ene $6, Pr o APR CIT 0, O'eegal»ifou afi aois in)icers nga 2uzobopidorg , ro ipia eligen non]omévy ftd oidguanévu agaiva ddlér]urv dA uec, at]al alus, ng fors Gr, bk) 0 op rep qvytnéva, d uc] olyo nod forro nóvs, V mi]cl olus ngà Atov lev iv nspaqacioo tyyéi Éegmatvtttin eyyaivé[on naja axgós à? Aaydey fao eloftov, spl dDouae elu] jpux. Nüpotr oiov vai sptvoévns) argog gifopéva, Kowuog[os is Énplie aimi ta * eifes uid và Banavdor argos dvxen và» àpglpüm dyen, vpácte gw$ avapysrs evgénxav, ip. Q vüclíoun aópqu[ak , ovid Mérov col ZA.ytà weaiva, aa nod duygév népGo ligure: Id eft, viridis autem concrita herba, &cex aceto impofita, & calefacit,& rubo- 10 remexcitat, & tetra expurgat ulcera, quin etiam & concoquít. Eadem fug:llaca i uéd fangui ad cutim trahat, Datur olfa- cienda contra animi diffolutiones, & Pup maculasquoqueà fole contra&as delet contrita & illita..— Pra ftateadem ad dentium dolores ex vino, melle, & fale deco&ta, five ex vino,& melle folo, five ex vino, & pari fale iu fictili fervefida, — Przbetur utiliter quoque potanda & adveríus marinum leporem, & ad alia quoque venena. "Lepras tum pota,tum affrítta exteri, Sicca farina infpergitur-à balneo ad frigidos articulorum cruciatus, fed arGa fafcia liganda eft,ur cuti perbellé hzrear. Siquidem hoc modo non folim dolores fedar, fed etiam 1efrigeratam particulam excalfacit, | Hzcomnia addit C atacuzenrexemplar, ^ pere herba est bumi repens, ferpylli modo, caulibm dodrantalibusgevacilibus » foliis amavaci emulis,paulà r.men esc majoribus. Flores intoto cauleper intervalla, prope folicrum exortum enafgunturycolore in purpuram langueftente. vio, Radix illi eracilis, G capillofay quaó, bumi ferpat.N afcitur bumedto, C uligimofo folo. Tota planta odoratw est C guftu 1s Mii ase: c comae ia Verüm etfi dubacaverint vec j^ mquidam;an vulgare Pulegium legitimum fit; LPULEGIUM . *IL PULEGIUM ANGU- E iutolium. (Leto ei VANNUE ^ rnm PASS l je 4o tiam;tillis foliorum flerumá, notis eju faciem deforipferit Dinfcoridés, non défunt tamen vei mintbe [peciem effe contendunt, Quippe quod cert) infrà ; 1 ba [peciem e| IDE CRUPPE quod certo putem (ut infra fuo loco dicetur ) omnia calaminth, Eu Doc yiii iem —« de nece Quin € illud Pulegiuin noftrum legitimum effe MSc: ped hie m" a t Cr Hle, cui folia pulesio miliaeddidit Theaphia]tn item Diofcorides, qui rem OR. Germanice mulieres Pulegium in bortis ferunt iam i ini (ric Srt d a p^ "rona aa oe » ACetiam in figulinis vafis fovent diligenti admodum cultura. 4 ajjedibus eo ^t Mattis tora coma con[picitur, e fecundo calaminth j i illi ileyis Diss , : [ » amintb« generi (banc enim ill 7 E- des) folio fimile T guflu, quadantenw amaro, Quamobrem rede iid Gifts capp Palegíi A i * Pulegio differens, ita fcriptum reliquit : Pulegium cum acre , & fubamarum fit, valo 836 Mis: umextenuat, | Porró quod excalfaciat,abunde m illi E 22 Gu. mme is E gei tnde magnm est finum, quüdillitum rubrificar, € quid f vexulcerat quog,. Quo Vero extentet (atia indicat cim bunida,cra[fa € lenta ex thorace cy pulmone n X $ exered- 85... And. Matthioli Comm. exereatu facilia faciat men[esd, moveat. Hac Gal. quibus addimus mos, pulegii decoctum urinae ciere fetum d» (ecd omina, /!4bere. idlericos, bydropicasó, juvare omnibus capitis C» nervorum affectibus;à frigiditatéprognatis (uccutrtre;vifum a- cuere. Vxor berba [ic Gracis,Pulegium Latinis dicitur : Mauritanis Alnam,Alnegem feu Aluegen : Italis Pulegio: Ger- manis 9ooley wn Syerntpoley : Hifpanis Poleo : Gallis Pulege & Pouliot : Bobemis Poleg. Polouis Poleji: Pulegium duplex eft , latifolium & anguftifolium. Y. Pulegiüm latifolium, C. B. Pulegium, Brun^ "Trag. Matth.Fuch.Dod.gal.& fol.Cord.in Diofc.& hift.Lon.Caft. Cef.Cam.Pulegiüm fcemina, Fuc. inicon.Pulegium aquaticum;,Gef.hor.Pulegiur regium,Lu g.Pulegium regium vulgatum,Lob.II.Pu- legium angultifolium,C.B.Pulegium cervinü mGefhor.Cam.Lu gd.Pulegium alterumfoliis oblongis, Dod.fol.Pulegiumanguftifolium five Cervinum Monfpelienfium odorátius,Adverf.& Lob.Pulcgium Maflilioticum, Tabernzemontano. : Sab s Acier, DICTAMNUM. CAP. XXXI, xà.id eft p ir & , : Lees eue LAM mida I&amnum,aliquibus fylveftre pulegiuim vocatür.Cretenfis herba eft acris, 4 levis, pulegio fimilis, fed majoribusfoliis,que tomento quodam, fj piffads lanugine pubefcunt. Florem nullum,aut fe- men profert. Praftat omniaque fativum pulegium,fed efficacius multé:nam non potum modó,fed ap- pofitum quoq; aut fuffitum,defun&os partusejicit.Produnt inCreta capras fagittis percuffas;hujus her- ba paftu eas excutere.Purgandi vim habet fuccusillitus,aut cum polenta zritfis.Herba impa&os pedib. reliquove corpori aculeos;illitu refigit : ad lienis doloremefficax habetur: fiquidem ipfum imminuir, Metunt slate & autumno. Radix ejus calfacit: partus accelerat.Succus cum vino potus , contra ferpentium morfus pra-fidio eft.Tantaherbae facultas eut olfa&a abigat beftias,qua venenato i&u fze- viant,appenfads contaétu exanimet. Vulneribusferro illatis,& venenatis morfibus infufus fuccus,pra- fentaneo eft remedio,fi etiam ab inftillatione ftarim in potu affumatur, eoo pv PSEUDODICTAMNUM. . CAP. XXXII. Cos Pfeudodi&tamnum vocant, multis interris nafcituranté dililllnile :fed minus, quàm illud More. Eofdemeffe&us preber,fed inefficacius multo. T & ' E 4 allure érepGo, DICTAMNUM ALTERUM. CAP. XXXIII. ; Deu à Cretaalterüin disp genus, foliisfifymbrii,tamis majoribus: in quibus flores a— ^ Ca. ic- A ftrisaori ganinigri,molles.Odor foliorum inter fifymbrium & falviam,jucundiflimus. Efficax: ind ih eadem,fed minus naresferit.Mifcetur em plaftris & medicaminibus,qua adverfus ferpentium injurias pen confinguntur;theriaca vocant, ormi- j EE Ac LL. , M IL DICTAMNUM CRETENSE. IL PSEUDODICTAMNUM ix. 1 ? C P 7: 6e 20 In lib. Tertium Dioftoridis. — $23 | lamnum legitimum ac probatifsimum in CYeta infulatantm gignitur : neg, tamen inibi pafüm , fed in angufto - niu locoduntaxat provenit , ut autbor est Tbeophraffu , qui lib. 9. cap, 26. deplamarum hiftoria Didlamuum pofierita- & hiftor. ris memorie prodidit, bis verbis : Diclammum Crete infule proprium esl, vi mirabile, ad plura perutile, fed ad partum de dà mulierum potiffimim pollet. Folio pulegio fimili conflat,nec (apore abfimile est ramulis tenuioribus conduur.U fus folios P125 rum, uonvamorum ,nec fructusest : valent enim ad multa, precipue ad difficiles partus mulierum , ut didum esl : aut enim facilepoffeparere faciunt; aut cert doloyés penitus fedant.Dantur bibenda ex aqua-Rava bec herba : locus enim,qui . fert, exiguus admodum est, eum capra depafcunt cape[fenda caufa voluptatis. Quod etiam de telis fertur, verum e[Je afhr- j mant : capras enim f(agittatransfixas Dickamno devaratotelum ejicere. Dictamnumtale est, viresá, ejufmodi pofdet, & icum Fal(um Ditkamnum folio quidem fimili conflat, fed ramulis minus , C viribus longe inferuis : quanquam enim ei[dem in. D. àa- 10 Telus profit, tamen multo deterius, atq, debilius. Vis Dickamni in ore percipi continui potesl : excalfacit entm paulà vebe- moum, menter.Manipulos in ferula,aut canna intereludeve folent ne expiret : e enim imbecillius,cum expiraverit Non defunt, qui naturam Dictamni , C falfi Dicdmni eandem effe exiftiment , ed quid locis latioribus exea, degenerare fal[umá, cognominari, ficuti etiam aliis plivibus evenit , ut viribus deterioribus ex loco reddantur: Diclamnum emm afperum fo- isis lum vehementer amare inquiunt, Efletiam aliud Diclamnum veluti equivoc? appellatum : nec enim fpeciem, nec vim num babet eandem: quippe quod folio fimili Sifymbrio conflet, C ramis condatur majoribus.L fus item C vp mon eifdem con- alterum veniunt.Hoc igitur (ut dictum est) mirum.fimulà, proprium Crete infula dicitur:bac Tbgophra[Hus: Caterüm atati quoq, noftra Dickamni rationem aliquam redd amus , ut in omnibus fer? plantis facere canfuevimus, non diu quidem est, quod ex Creta in[ula Venetias legitimum Dicamnum adferri ceptum est. Siquidem Manardus Ferrarienfis,vir non folum in- genio &r dohrina celebris, fed etiam fimplizium mediamentorum acerrimus indagator, lib.é. epi[l. 3. inquit : Didlamno, nifi cam rurfus Venus ab 1da fylva deportet , ovinino deficimus. Sed cert? (ut ingenue fatear ) nefiio. qua andloritate vel Dita- 20 ratione fcripferit Diofcorides, Crerenfe Diclamnum nec florem, nec femen proferre,cum id,quod 2 Creta ad nos advebitur, Macho. una cuim floribus deferatur, nullis preterea deficientibus notis , qu inlegitimo requiruntur : nifi dicamus bunc locum de- res. pravarum effe, ut ferm? fafpicor. Quod autem fructum ferat Cretenfe Difamnum, Cr ex con[equenti eriam fleremsvide- zur (upra declara[fe Tbeophra[lus, cüm dixit : ü fus esl foliorum non ramorum, nec fructus. Arqiiid ipfum non obfcure à Dainacrate explicatum eit, ut in Gal. legitur lib. 5. de comp, med. per genera, eup.10.in emplaflro ex Di'lamno, quod ac- ceptumrefert Damocrati; Hic nimirun Ditkamno Cretico florem a fitgnavit in illis Grecis verfibus, quos (olutis verbis Jie vertimus, His quog, omnibus addito DitTamni berbe Levis ficca florem habentis drachmas viginti. Hoc idem eriam Predi- mus Virgilium carmunbus expreffiffe lib. 12. fue Aeneidos, ulnita cecinit : "E Hic Venus indigto nari concuffa dolore, III DIC TAMNUM ALBUM, Dictamnum por" — à ab 1da, Puberibus caulem foliis , C flore comantem Purpureo : pon illa feris incognita capris Gramina , um tergo volucres bejere fagitta. Plinio Délais nna mado flore , & fruu caret , fed etiam Polos! caule quod tamenexperientia C akt diélorum téffumonio p [4 P 0tatut. ne falfum ejfe depreh dite. i. "am io] minatupa, nul Creten(i planta citinfieni atifiimo fane a tuii, foliis best milibus ut à qu 14. C quandog, fingulari, albicante, cka(fa pulpe fubflantia cr í, Feniiurm matrice, amara , & dum recens esi bircum olente, "minimi digi 1 crafütudine. Flores in guinquetras filiquas abe- unt fcabto gxteriw cortice, in quibus femen. N afcitur in collibus ,... tlivofis,& faxofisexcalfacit Crficcat.Radix.cu (jus esl pd Te ; uat, aperit provocat C ab[fergir, Additur utiliter in amtidatis, qua adverfus venena , C venenoforum animalium idlus paran- Tur. Negakinteraneorum vermes drachma ponderi 4. Da- tur Want n uteri morbos.Nam €» menfes, cr fecunda" 5 à : —7 mortuum fetum educit tu ; 1 2: eX Yino uieraco pota datarum éracbmarinn pondere. alet queo, ad alvi fe EES — vulnerum.Quidam ca ufi (unt etiam adGalligum morbum.drach- : i E Jine magno 4grotanritin commodo : dati quag, comitialibus C in 1dis cerebri affettibus.Preflat contra peflilentie contagia, quocung, medo [umatur : in Jamsinad malta stil el pia. 7adi illi cm At quod vocant Pfeudodrilayinun: ad omnia Vnbecillius Dichamno £i. Que berba Grat elujapvG-, Latin? ORilber PIN appellatur : Arabice Mefcatrenfir, ABegem Araba five Bari : Italic? Dittamo di Candia: Germanice 99; Hifpanie Ditamo C» Ditamo veal : Bobemice Diptam cho Trenudauua, Quod vero Graci decdioAi.. nfapror, : * . A : * * ; * $24. And. Matthioli Comm. | si[suvov, Latiniitem Pfeudodihamnum,cr falfum Diclamnum dicunt:ltali FalfoDittamo.Ceterkm vulgare dinum : «ppellaat Itali, Dittamo bianco:Germani GancneamiptanGalli Diptam baflard: Bobemi Treuudauya fale(fna: Pole 9 Dyptam trz.omdanla. Qui album Dicamnum, Diojcoridis Tragium efe comendunt delirio proculdubio afficiuntur. T. Hic locus illi prorfus est fimilis , qui in vulgatis Diofcoridis exemplaribus legitur libro primoin capite Nardi monta- wi, idcircoin boc fimiliter, At 9, in illo adnota vimus, mendum fube[fe avbitramur.. Ergo ommuuis quog, erit utriu(a, loci Tatio, qua uter, fue, dt [pero , integritativeflituatun, Etquomiam fupervacuum effet ea referre , qua alibi à nolis didla funt , nunc dicam tantiim quomodo bic legendum cenfeam, Vulgata ea quidem depravata ledio , quam fecuti funt énterpretes, babet ye aU ay0G», y'renupaéóv eége,. At illa, quam nos veram putamus, erit yes d AUG" yrenapues cag ípa, qua verba ita Latine reddemus: Neg, verb flos, neg, femen confert. Ex bac caffigationeillud facil fiet, quid Diofcorides «udtor gravifiimus non [olim erreri fufficione non condemnabitur , fed etiam maxim? commendabitur quàd ea fcriptis to eradiderit , quacum aliii veteribusconveniunt.. ,, Di&tamnum,ez? e$ vinJereb qubd ut Diofcorides, 4[óvvisi, - I. Dittamnus Creticus feu Cretenfis, C.B.Trag.Dod.gal.Lon.Cam.Ceffal.Di&tamnum Cretenfe; Matth.Di&amnus,Brun£ Lac,Di&tamnum Lob. Dictamuum verum;Dod.fol.Lug.Di&amnus vera, Cord.in Diofc.Gcef.hor. IH. Pfeudodi&amnus verticillatus,C.B.P feudodictamnum, Matth.Dod. gal.& fol.Lacu. Caft. Lug. Cam. cui «xoumodeis hoc die in Gracia, Pfeudodictamnum floribus vetticillatis, Lob. Pro Pfcudodi&tamno ex Creta allata, Caef. Hicduplex, inodorus & odoratus. 111. Di&amnum album, Matt.Cafal. Caft.Cam, Di&tamnus puta- tus, Brunf.Dictamnusnoftra, Cord. in Diofc. Dittamnus vulgaris, Trag. Gef. hor. Peonia mafcula, ei- dem.Di&amnusofficinarum, Lon.Tra ium, Dodo.gal. Gef.hor. Chamamelia; id eft Pumila fraxinus, 29 €idem.Fraxinella, Coid.hift.Lob.Cluf;hift.Pan.Lu g.Taber.Hujus duo genera aliud humilius,breviore Ípica floribus & foliis dilutioribus: aliud elatius ; oblongiore fpica & faturatiore; foliis nigrioribus, * TENA Ergo, SALVIA, "CAR. OXXXIHL — 7 » Alvia five Elelif; phacon,frutex eft ramofus, longus, virgas UL Me canas,foliamali- v^ Eng cotonei effigie, « (ed longiora, afperiora, craffiora, & quee fenfim attritarum quafi veftium Ícabritiem $10 2: «gj Teferant;hirfuto;fubalbida, / perquam jucundo odore fed gravi:femen fummis in caulibus fylveftri hor- ^er: mino fimile gerit. Inafperisnafcitur. Menfescit, & urinas decotum foliorum, ramorumd; potum, & £L), Partusextrahie,& paftinace marinze i&ibus auxiliatur.Capillos denigrat, : ANGUS bet, tetra ulcera purgat. Teftium pruritus fedant rami foliad, fi eorum deco&to cum vino foveantur. [] Rowe |. LOSAEVIA MAIOR. IL SALVIA MINOR'SI- o : . vweSphielus —— giora au- tem & afpera, t.&um £illentia, ut veftiü (ut ica di- €ain ) at. &ritiones. Pe Salvia Iaris notitie Salvia bortenfis, ^t : - i ireultis. c montibus prove » Dres AL prater hanc Salvia Sylvejbis, que in compe pp nbi » f Ivefri Salvia agreftem Hormi- : ; fice fimilibus, cándidioribu tamen, & birfutioribw. ou ajelant ése animadvertendii efl, quod illa.quam mum ufurpant quam feplafia: Centri galli, C Gallitrie c vulnerum fanguinem cohi- 3o 49 d Eom A eoi si "" immonfe — malice farti tun in quibas bodie freque Ph vei fpive- In lib. Tertium Diofcoridis.- EU : *- o fylvefirem appello,ea fané non efl, que in Bifpatie campeftri- *III. SALVIA BACCIFERA. frs Vae iens V6 yl npe ps v | do, & lavendulafrequentifima ug[citur, Quaudoquidem bac." s NI/ AN non fylveffris Salvia efl. fed eaip[a.quam demeflicam vocant : S^ LZ nam quein hortis babetur alia non eff quam gampeftris in bor- tostranslata, deoó, non fcribit Diofcorides,Salviam in bor- tis nafci fed in afperistantum locis, Ceterum Theophraflo due salvi Salvie produntur genera lib. cap.2 deplantarum hiftoria ubi bi - ex ffc inquit : Sphacelus C Salvia inter fefe diflamt quafi alterum Theephr, serbanum.alterum genu [ylveftre dixeris, Spbacelofolium la« viuscontrallius, mipusá, (quales: Salvia fcabrim: bar ille. Porrogenera bác Salvie,quad Theophraflo reddantur, in Ita" liaquog, in bortis quàm ylurimi inveniumtir:in ea, fum [cue tentia ,vr exiflunen [phacelum marem e[fe ,Salviam verófao sninam, Sphacelo i peculiare quog, vatura dedit vt auricula- tis, poflrema pavte, conflaret folrisid quad nufquam in Salvia — mibi videre licuit. Yn Creta, ac etiam in quibufam Apulta o es Calabrie locu,Salvia incacumine gignit tulercula quedam . gallarum inflar, fubalbida : quorum alias mibi copiam fecit Joannes Baptifta wbamnufius Vlufl, Senatu Veneti Secreta- vius,vir moribus ac doGtind preclarus : iseuim (qua fua eft bu- manitas) cim'ea ex Creta fibi allata e[eut, mibi videnda tta didit.Salviam Graci Elelüphacon vecaum. Unde fadum effe Pliniitas puto;ut Plinius lib.22. cap. 2y. vecabulorum cognatione dece- put ptusquàd Grecis lens phyacos appelletur,crediderit magno erro- ve Elelisphacon lentis fpeciem effe. Praflat Salvia mirun inino- ples dii adomnes capitis affectus frigidos ac pituito[os,omnibusch av- vi. ticulorum. doloribus , tam in potionibus, qum in fomentis. Matth, M SENS Quamobrem comitiales,veternofos, flupidos;refolutosa, juvat : à quinetiam valet ad pituitofas defluxiones cr ad. pettoris vitia, : Suffita arida Salvis folia uteri profluvia fiflunt. Commode ab abortire ex levi caufa folent,conceptii enim continet &? vivificat.V alent ad omnia nfumma ubi excalfacere Jizvare C ad]hringere opus fit.fuevit [emper Salvia ] nenti ia, Galeno lib 6. fimplici "n medi Ht 2 E E €ff evi- Gilenus.. denter excalfaciente eviterdffringenre. De ejus viribus copiofus dif "Tit 4 "s: Salvia mani; facit, leviter ad[ingu.Tradunt quidam. fuftam falviam menfes immoderate fluentes, C omnino mulielr, 'ofluvi- aum compe[cere. Agrippa [acram berba vocayit.quam pregnantes mulieres,fí fluida laxaó, fuezint, utiliftin? comedere Sacra prodidit : contim cOnceptum,vitalemá, veddit, i le JA | pni 4€ fi fucci bujus heminam cum modice fale,quarto à fecubitu die mulier pot averit,deindeviro mij sproculdubi !piet. Ajttnt in Copte Aer yptipoft [vas pellilentias, ab bis qui D uon perfuerunt,ad eum faccum bibendum mulieres coattas fuiffeplurimosa, inde produéios fatus. Dato inquit Orpheus fan- guinem expuentibus fucci Salvia cyatbos vttos jejtnis cum melle bibendos,ci fanguis illico cobibebitur. Tabidispilula in Pilul, peo bunc modum parantur. Sumito [pica mardr ginviberis [ing drachmas dias : feminis S. iffatistriti gr cribrati dracb- xabidis, mas octo: piper longi drach.duodecim,e cuo fucco Salvia pilulas conficito, ; lam u47n exbibeto, eodem, moda in vefpere,ac pofiea aqua pure quippiam propis.ito.Salvia Latini an ngminatur : Nomiss . Maurit Anis 4elisfacos : Italis Salvia: C ams Colby: Hifpanis Salvia Bohemis Sfalyvieg: P A Salvia minor Grecis xpaueo ; ltalis Salvia minore, SEHR 1 4 dieeabe torifoliset 2, abt P. integris,modo pinnatis,cujus ramis alla j uma cue neg tis À | magnitudine & forma;quibus Cre- go Fnfes cum panevelcifolent.Salvia bacciferafive baccataCrerenfis, Adv.Sal ia Baccifera Cret nfis,Lob, * c npofita fronti capitis dolores mulcet: sum file canum morfibus illinitur: aurium dolobus cum aqua mulía fub 4 3cmota conceptionizefiftit : lin guide fcabritiem coníriéta lavigat, Lac coire; denfariq; in cafzum Mr : non ür, bidon ramulicum acidi eranati T ti. Suppurationes difcutit, ftc x $26 And. Matthioli Comm: ran non patitur,fi 4 folia potionibus la&is immergantur.In fumma ftomacho utilis eft,& in condimentis pe- ; ;, culiarem gratiam haber.Sylveftris mentha,Latini menthaftrum vocant,hirfutiore eft folio, & prorfus i, ramuli. Ay majore;quàm fifymbrii,graviore odore, quare minusad fanorum ufus expetitur, I. MENTHA. I. II. MENTHA ALTERA. [C 10 jo Ld 2 i Entba cim bortenfis , tum etiam fylveflris , quam He- Mas *Ill. ME NT A Dt ISPA M noftri Latinum nomen vetinentes vulg Mentha- - verticiliata. H 4 ftro appellant,adeb omnibusvulgaris notai, est, ut fine vitio 49 ejus delineationem filentio pratermittipo[fe putaverim.. Et quamvis plures, quam bic fcribat Diofcorides , in bortis [imt menthe fpecies (una enim brevioribus C crifpioribus conflat ^ folisaliarubenti caule & flore, alia vero albicante) hujuf- moditamen [pecierum differentia non funt, meo judicio plu» — rünifaciende, — Mentba fativa duum generum eft,alterum majus alterum minu. Major planta est odorata; folis alvia — minoribus per ambitum denticulatis,caulibus numerofis, flo- vibus in (ummitate fpicatis fabpurpurei pilofisó,. Altera foliit exit brevioribus angu[loribud:canlibu vubentibus, floribu 9 quoq, rubentibus,eximio odore.Vivax Mentba admodum eff: nam in bortis femeltantüm fata,tam reflilili fertilitate du- vat ut vix inpofferum extirpari poft quin vena(catur:Aquá füillatitia &* tata Memtba planta, puerperarum im ; linteolis admota, illita recens , lalis concretionem ": animum olfatlu excitat : cum amylo C aqua pota, celiae juvat:ulcer, ia infantium capitibus mirà anat.Sin- gultus & iones fiflit à mali punici vino pota. Ilimitur temparibuyinfrigido capira dolore.Impetigins ilita probi- bet. Aqua lillatitia tora Mentbaplantavitreo alembico in (o ferventis aque balneo parata , fi unciarum quatuor pondere ehibatur fiflit fanguinem (quod mirum fortaffe multi vide- bitur ) énaribus profluentem. Venerei volupratibus Mentha commendata«ft : etfi Plinius non fine errore. lib. 20. ap. 14 (plan? contrarium fcriptis tradiderit. Hujw Menta fe cultatis. cau[am [cirà veddidit Galemu lib. &. fimp. med. ideeaiis differit verbi: Hediofimos alii ver) Mintben atammuncupant. Eflemim Cr alia quadam Mintle mon odorata, quam Calamintben vocant.Uitraq, guftu aeris, "E facultate calida efl , ex tertio ordine erc EE In lib. Tertium Diofcoridis. T $2 Infirmior tamen es mentba odorata , quam calamintha, c minm excalfacit.Ut enim in univerfum dicam, hac ceu fyl- veftris quedam esjilla ceu domeflica. Quamobrem fane ob eam, qua ex cultu accedit, bumiditatem, mediocriter item 4d venerem excitat, Id quod omnibus cemmune est, qua bumiditatem femicoam, c flatuofam continent. Obtalem ipfius berba temperaturam in ab[ceftübus ea quidem cum polenta ifla utuntur.1d quod in Calamintba facere nequeas, propte- vea quid valentiu cum excalfaciat tum deficcet, quam id genus pofcant. Habet ver etiam quiddam amarum in fe, c acerbum:C amaro quidem lumbricos interficitacerbitate vero fi cnm ox ycrato bibatur,recentes [anguimis vejctiones re- primit .Subflantia eil, ut fi qua alia berba, tenuinum partium : bec Galenu.Verum animadvertendum eit, hoc loco Gale- num per [ylveftrem Mentbam non intellexiffe legitimam Cala minbam;qud is de odorata Calamintba (ut fequenti ca "n pite ditturi fumus initio feptimi libri de fmplicium medicamentorum facultatibus copiose traclaverit.Ex quo facil? con- 5) quid. so J/cere licet, Galenum in boc non fuam, C veram appéllationem retulif/z, fed aliorum, c forté Greci viülgi,quifylvefirem Mentham Calamintbe nomine appellare con[ueverit : id quod etiam Galeni locutio confirmare videtur. M EN T H.4- M Enda- STRY a folia profert Mentbe long? majora,bir[utiora ac candidiora:caules cubitales flores fDicatos,colore [ubpurpu- fi vires, Tto, tenuibus undequad, pilis: bene quoq, olet.N afcitur plerung, uliginofo loco,C» properivos aquarum.Excalfacit,atte- nuat, ad[tringit, incidit, aperit c fuas quoq, peculiares vires obtinet. Siquidem potum feminas à partu purgat. Datur ejus decotum utiliter potandum anbelofis , & egre [Birantibus , quin etiam mulcendis torminibu , qua aflatuoriuntur, Subffratum vel accenfum ferpentes fugat. 1nflillatur [uccus verminofis auribus. Mdeim sum potustum teflibus, illitus no- &urnas pollutiones prohibet : auxiliatur potus , morbo regio affectis, Strumofusillitu juvat , ventrietineas peliit ex aceto Menth potus.Folia tampota, quam illit a preftant adver[us venenoforum animalium iclus. Caterim eil c berba paffim in bor- ced tis crefcens folio falvia longiore latiore, betonica emulo.circumq qferratojn viridi albicante:caulibu cubitalibus.C? hiftoria, Aliquando majoribus : in quorum cacumine flores exeunt corymbacei, colore melino,tanaceti modeo.Planta in ujiv erfim amara esl ,nontamen vebementer fübadftringens , & graviter odorata, Goritienfibus bec vuleó vocatur MN T H .A Salvia $5- &r&cxa: in Hetruria vero Salvia Romana,quod potius foliis falviam referat,quam Mentbam : quin & beibam divaMaria mana. IV. MENTASTRUM. e V. MENTHA GRAECA. m SQ. yu Uu SETS SP ew 39 2 0177/1 Nu 2 ME /n TRA AE NASENNS -Si"t etiam, qui authoritate velvatione ejus quidem fententia adflipulari nontutum effe arbitrar:prafertim cum Nicolaus nuper aFucbfto idest, Mentbam [antte Maris. Verim Fuchfits aliam eodem nomine ab bac longi offendit. Qui verb borum po ve[pondent, Cordo potius (quantum ad vocabulum fbectat ) quàm Fucbfi yres Mat- dino liénofís, C ex vino, , í Gao urinam «gre thiolo, adduntur eduntur à mulier; j 1 hij 2^ e ew, üuteri affectibus obnoxti, Suntetiam qui eadem tenui pulticula.illita fri » CO tncibisiis utantur, Hujus epotus fuccus alyi tintas, C lumbricos enecat frigido utero fubyenit, Ventriculum : T Nomina. €ala- minthz con(üide- ratio, Nípotel. la. Brafavo. lierror. Gattac 7 ment o. 28 - And. Mathioli Comm. voborat.tam bauftusquàm illitusc vomitiones compe[cit. Tota planta tam fubfIvatuyquam fuffitu ferpentes fugat, e torum venenisvefiflu : quin Cr infarilus expedit yc» capitivobur addit. — Ea Gracis idiéeguG" , Latifis pariter Itali Mentba vocatur : Arabibus Nabanab:Germanis 9ying : Hifpanis Hiervabuena & Ortelana : Galli Mente: Bobemie Muta : Polonis Mietka.Mentba vero Graca : Italis vocatur Mehta Graca,Salvia Romana. berba Santa. PP it mullis AfJulata : Germanis nfet Svawen 9ytüng: Bobemis Kzecha Mata : Polonis Marzea Mietha: Gallis Grand Co Meuütbaffrum autem five Mentba fylveftris Gracis sdtbosu Gr &ygi, Italis Mentaflvo : Germanis Cio Sing: ter in Plana Mata : Gallis Mente Chbevaline : Polonis Kobiila ;Mietka. : Mentha,veteribus «i£; Plinio autore dicebatur,at ob odoris fuavitatem poflmodum idiorue- di- &a: verüm recentiores & Menthee & Menthaftri multas véteribus indi&tas noverunt differentias, utin - Phytopinace monuimus,;propofitis Menthze feptendecim & Calamintha fex differentiis], Mentha an- guitifoliafpicara,C. B. Mentha;Brunf, Mentha prima; Matth. Menthahortenfis prima, Gef. hor. Men- tha fativa tertia, Fuch, Dod. gal. Menthatertia, Dod. fol. Mentha Romana officinarum five praeftantior anguftifolia,Lob.Mentha hortenfis oblongo folio.Ceef. Mentha fativa. Caft, Lug. Mentha odorata an- gulitifolia,Cam.Mentha acuta; Tab. Hzc aliquando anguftiffimo & acutiffimo reperitur folio. H. Men- thaaltera, Matth. Mentha fativa 2. Lacu. Mentha minor;Caftori. HII. Mentha crifpa verticillata, C. B. Mentha fativa prima;Fuch.Dod.gal.Lacu.Mentha prima, Dod.fol.Mentha vulgata ferpens rotundio- re folio,Pulegii flore coronato.Lob,obf. Cruciata Mentha;Lob.icon. Mentha fativa crifpa, Lugdu. IV. Mentha fylveftris lon giore folio,C.B.Ment equina;Brunf.Menthaftrum,Trag.Matt.Fuch.Dod. gal. & fol.Cord.hift.Lacu.Lob.Caft.Menthaftrum vulgare,Lugd.Mentha fylveftris;/Gcf.hor.Lon. Mentha 2e fylveftris altera, Cef.cui Calamintha Galeni. Variat foliis longioribus & nigrioribus,minufve incanis. V.Mentha corymbifera,C.B.Bal(amita,Brunf.Alifma,Tra g.Balfamica major,Dod.gal.& fol.Lac.Men- tha Greca, Matth. Gef. hor. Mentha corymbifera major,Cord.in hifto. Mentha Romana, Lacu. Mentha Sarracenica;Erico Cordo.Val.Cordo in Diofc.(qui Chryfocome cognatam ftatuit)Lonic.Cam.Coftus hortenfis,Gef.hor.Lug.Cam.Coftus hortorum, Lob. Herba S. Mariz;Ceefalp. cui Melilotus Diofcori- dis;Plinii & Avicenna. e » Kaxantivlg, CALAMINTHA. DAS SUDAIDTOEEMT. EX Calaminthz generibusquzdam montibus familiaris;folia ocimi habensincana:furculos & cau- deo appellarunt,quód odore ipfum aemuletur: Nepetam Latini vocitant. Tertia menthaftro cognata eft foliis oblongioribus,caule & ramis majoribus,quàm fuperiora;fed viribus inefficacior. Omnium folia guftu impensc feruentia & acria: radix fupervacua.Nafcitur in campeftrib.afperis & aquofis. Potu aut illitu demorfisà ferpente opitulatuf.Decoétum potu menfe$;& urinas expellit: ruptis,convulfis,ortho- pnez,torminibus,choleris,horroribusqs auxiliatur:regium morbum expurgat.Prafumptain vino ve« nenis refiftiz:tineas,caetera q;interaneorum animalia cum fale,& melle pota;enecat:nec fecus cocta, Crux daveiteratur. Elephanticos efitata adjuvat, fi poftea ferum la&is ebibatur.Folia detritajfi in vellere fubj:ciantur,menfes extrahunt,& partus enecant:accenfa;aut fubftrata,ferpentes fugant: nigris cicatti- ECeREAMBEERA. lata tollunt.Calamintha ifchiadicis imponitur;ut ex : : - — altohumoresevocet,fummam cutem exurens. Ver- 3 — mesnecat fuccus auribus inftillatus * Alamintha officinis Calamentum dicitur, cujus tres nu- merantur [pecies.Sed ejus frequentia eft ufus, que Lati» nis Nepetà vocitatur y fecundo locobic à Diefioride m Nomen bec apud Hetrufcos in bunc ufa, ditm vetinet: fiqui noflrates cam.coreupto tàmen momine;vul /gà appellant à tella.Nafcitur bac in inculto folo in apricis fecusitinera, C [em m [ leviter ferratis) laciniatis : caulib. (foliofisa, ) €» birfutis. Flores edir par- i- riam eticin Nepetam ap- pis fortaffe fecutus Bra[aa inatus deprehenditur. lesangulofos,purpureum florem. Altera pulegio fimilis eftfed major: quam fylveftre pulegium i- 39 cibus candorem reddunt in vino coda & illita:fugil- " pes,quin etia in collibus foliis [pulegio majoribu fubrotundi, go ' In lib. Tertium Diofcoridis. $29 ' IL CALAMINTHAÀ MA- 1l. CALAMINTHA MON- tana. gno flore. *- div mU NAE Was valghvocemus Niporella: quadogidon vulgaris tus i"BquiSy — - o0 Calamintha, non inod» folis puleguim amulatur, Jed eriam. CHRIS A seu, 0 fapere e odorsfragrantia, Quofitut mirum nonfit fi Dice —V. CÁLAMINT 1A pter non módb ea de caufaejus fontentiam explodendzm pii- tayerim , fed etiam quid [epi ipfe in locis aquofis, campe- Jfiribu & a[peris vepererimtertia Calaininthe fbeciem;men- nil hift «mulam, fubalbidioribus tamen, iblongiorilus iru. C^ mr . tid, foliis caule Cr ramis majoribus;quim fuperior Tac gufiu «ca à; jn excelfis vallis anamie montibus foliis albicantibusocim: fi- "milibus, furculo ce caule ang ulofo quadrangulà , & foe in . purpura rufefcente.. Quanquam in boc errore , mea quidem Mall i fententia, ver[antür Monachi illiveverendi , qui in Mefueim chorum €ommientários ediderunt ,ut a[ferere món dubitent y piontazMipfs.— nam banc Calamintbam legitiiam effe Nepetam. Sedad E G.A T T Jk 1 AXE venio. Ea enimplahta ef vvlgaru hatt. Gattarim tie. Folia ferr melyffophylli;zut urtica. fed nnimora erfubcan- P^ 0 dicantia. Caulem edit licubitalem/quadgatum, m Tamis,qiadranguli &incanis. Flores edit albos. emergentes , fed qui in fummis caulibus babet vam referunt. Radices babet iultifidas C Ver[e plante acutis, caput feriens , quim. eum amaritudine haut übfcura.Nafc grortrin ag geribus, fecus viae, C uli 7 / bts &- cs T Res e CN ur s xcaifaci vua ficcat Calemiii be modo. Adb,it £4 utipofintwiedici C4l - Peculiaviter auteni Mattb, valet Gattaria ad omnes cápitiepe&oriventriculuce eb morbos, a pirtitofis exe vem ut flatu genios. Idé au- *ilarur diuturno copiri dolore feda vertiginois flpidà yofoluiie.conyulft L be gggqumetiam anbelof t,afih- - t0 And. Matthioli Comm. quàfs ficcam prajiau. Quippe eefatta vebeme lamenthum quod vulg? Nepita, Caefalp.Calamentha arvenfis fecunda, Tabe bien; um amintha arvenft V. HERBA GAT TARIA. matici [a fajiriofis. Medetur item vehtyiculi toifionibis, à flatu provemeatibus.Tota planta menfes elicit, tag pota, quam in defefstonibus addita. Herba uus fleriles prolificas facit , ubi flerilitas a frigida bumidad, caufa proveniat , mama, valentet uterum catefacit.Succus naribus infufus pituitam valenterejio cit, e vi[un acuit.1n (umma ubi valenter excalfacere opus fit, Gattaria plurimum pre[flat.— Calamintbe memimt Galenus Iib.7. fomplicium medicamentorum, fic deejus virdjus differens : Calaimintba effentia eff tenti, calida Jiccad, temperie,ex ters tio qtiodaminodo ordine utrag, qualitate, Horum manifefta ont indicia, partim gu[Iu apparentia, partim experientia co quita. Guflufiquidem acri , & palam calida est, ac paulum omninofubamari abet. Periclitantibus autem er rpori ad- moventibus extrin[ecus impofita, primum aem sales facit C mordicat cutemá, laniat, poflreui eriam ulcus ffir, 1 In corpus autem intrà a[[umpta, tum ip(a per fefe ficca, um et- "Th S V, ^| N jam cum melicrato,, perfpicud calfaait, & fudores dier, enneá, S | ij 12,8 corpus tum digerit tm exiccat.Ea ratione dudli quidamipfam 1: NS rs. E» ec 2 A ARS , Contra rigores percircuitum repetentes adhibuerunt ,forisqui- DRM lw SN dem olco iurcoctam toti corpori inungentes cum friclionenon fe- ES N à A N qui, intr? verb a [fumentes, ficuti est diclum. Quinetiam C? co- i NE S | xendicibus eain quidamin agiitudintbws ice tanquam ? ON flrenuum remedium illinumt. Trabit enim, que in profundo ba- ^ reut ad [uperficiem externam , totumd, adeb avticulum excal- facit, cuteimd, uon ob[cur? adurit , men[esá, tum epota,tum ap- ?9 pofita admodum efficaciter provocat. Banum etiam elephan- ticorum remedium y mon ebtantin qubd firenub tenues bumo- res digerat , verüin etiam quia extenuet , C incidat valenter [ f| i B - d " MN H H á à m N. eraffos , quales funt quibunc morbum procreant.Sic C? cicatri- s CNN cibus atri candorem reddit c fugillata digerit.Sedintalibwin vino codam vataplafinatis modo imponere. a P * TE ntior redditur, & ad rendum promptior. Lorró talis cüm fit, ad venenata- De E : Sen : anum. At Calamimtba aquas KaAaalvby 2p : Tt lis Calamevtofive Nipotella moutana: Officinis, Celamentbum e codd Baba: Gr máni Sasennepts Bobemis Kocurniik : Gallic? bere de Chat. i e E C.B.Calamintha, Match. Dod. gal. Calamintha montana vul- [ T. Calamintha magno ».Calamintha monta- p .Y. Calamintha (quafi bona & utilis mentha) vulgarisofficinarum, Caft. Calamintha altera, Lacu. Calamintha montana, Gef.hor -Dod.fol.Lug. quale. Calamintba vulgaris, Cam. Nepeta montana, Cord.in Diofc. T orejan prima Diofcoridis? C.B.Calamintha montana praflantior, Lob.Lug. Tab.Calar datos; tios na, Cam.Calamenthum montanum, Cafalpino.Hzc ex radice caules emitt cubitales quadratoS;q 2 ambiuntfolia vulgari latiora, profundiuscrenata, hirfuta : floresquavis Calamint rogus e fro purpureos, femen parvum: gratiór eft rotius planta quàm aliaru odor,gu fis uem uaviter acri. In montibus Patavinis legimus, inagrietiam Narbonenfis faxofis &umbrofis re III. Calamintha pulegii odore, forté fecunda Diofcoridis, C.B.Calamintha montana, Matth lamintha Iralica pulegii odore, Gef.hor. Calamintha fecunda Diofcoridis, Lugd. & Cam. cu xella. Calamintha altera odoze gravi Pulegii , foliis maculofis, Lob.cui Nepeta Diofcoricis. Calamintha altera, Dod. fol. Nepeta agreftis, Cord.in Diof. 1 V. C. erectio futa, Cg. Menthaftrum, Brunf.Nepetaagreftis vel quarta, Trag.Mentha aquatica exigus» tà. Lon.Calamintha alterüm genus, Fu. -Dod.gal.Calamintha aquatica, Matth.Lob. mum, eidem.Calamintha azvenfis, Gef.hor.Tab. "V. Mentha Cataria; quód ea fel Nepeta vulgaris, Trag. Herba Gattaria, Matth. Caft. Gattaria vulgo appellata, C RAT Dod.fol.Herba felis, Mm Calaminthe fpecies,Gel. hor. Calaminthze prid Bi mijer, Lé&s the tertium genus, Do gal. Calamintha montana, Lon. Coamiphas E 4 Lob. Menthafelinày ta agreltis fruticofa, Cord.in Diof. Nepeta Germanica, Cam.Mentha CataHó» - v ici C eit a int aui Calamintham tertiam Diofcoridis velint : alii Nepetam v: PO Meli (pee eiue aliiinrer Calaminctham & Meliffam mediam faciunt, magis so In lib. Tertium Diofcoridis. E epe, THYMUM. CAP.. XXXVII. TqTüremnhbomitus cognofcitur , furculofus frutex , exilibus foliis , multis, & anguftis circumda. n pce purpurafcentercfertis. Gracilifolo, & petrofoaprouenit. Vim -oued habet hanc, ut cum fale;& aceto porum, pitnitam peralvumdetrahat.Deco&ti jus prodeft orthopnoic is, ph * & anhelatoribus: tineas ventris exigit: menfes, partus, & fecundas pellic :urinasciet. Cum melle Lus e eg eclegmate faciles facit excreationes: recenrestumores difcutit, cum acero illitum: concretum fangui- nem diffolvit: verrucas thymicol dd » penfiles tollit. Ifchiadicis cum vino,& polenta im- c H po it: hebetibusoculis incibo prodeft, Perquam utile pro to; duntaxat ad ufus : €orum, qui recte valent. : ; "t. à " | 1 THYMUM. *lL THYMUM VULGA- retenuiore folio. ? s effe teflatum reliquit Theophr affus lib. f. cap.2. deplan arum biffovia, ubi de eo differuit Thymi bis verbis: Quin & Thymum candidum,mgrumá, veddgnt, — Serbid zm circa eflivim folflitium € incipit. Mel apes hinc capiunt, C» bot augurio ap:ari: confare affirn (p, nec ne. Etenimfi aliter deflo- soglia ruerit mellatioxiaus prob?, Moni petigfe Jfimber incefferit. Sem man vero nullum pret, fed floribm quodam p. / Thymü Cati dffiantn ex Crea, Tem diarios generum, e A A dnepiymi bifio fe non fecus qc Theaphrajiuva, el fervaffe. Umum quad mittit fur "Thy ; ircumdatos: fant capitula amore e 3 AP b Y fit B ic : sriorg p aftm fer? cater Goritierfis zzer,cjus Thy& j itti. Manat ex eo oleum aureicoloris, 2uüte ji lant.Thymi meminit Galenus lib. celfacit manifefl? sobid £x urinam. , C pulmone covfert Atag, in excalfari dB Lay Merito mm à - eoo » »reliquosá, bumeres cilicet intiefcere ceperit, dr Ee 7) Iu, " ON Andr. Matthioli Comm. gram,etiam qua motum omninointerceperit cum vino utilisfim? propinatur-Poffremà ad tumefadtós tefles jojtnis trium drachmarum pondere exhibeatur. Ver&m ab atro tbymo ablinere oportet : corrumpit enim Femperamentumbilegsa, fi- Nomina. t. Eljgendum quod purpureoflore eft.pra[Hantius tamen quod album illum babet. Planta,qua Gracia Va" Latinis irem thymus, tbymum appellatur : Mauritani, Hafce:Italis,Tbymo:Germani SXémifdper Sene unp Oefcper Suv cl: Hifpanis Tomilho (alfero : Gallis Tbym.feu Mariolaine d Angleterre :Bobemis Tbym : Polonis Dzitaelina, Thymum za: «is vis, quód eo veteres primüm ufi fint in facris,quae accenfo igne fiebant.Quatuor agnofcuntur differentie,fiquidem vulgaris thymus duplex habeatur;tenuiore & latiore folio, tertium capitatum, & denique latifolium quoddam Lobelusin editione Belgica proponit, quod nec dum vidi- mus. I. Thymuscapitatus,qui Diofcoridis,C.B.Cord.hift.Thymum,Matth.Lac.Lob. "TThymum Cre- 1o ticum;Dod.gal.Cord.in Diofc. Caef. Lugd. Thymum cephaloton,Dod. fol. Thymumlegitimum, Cluf, hift. Hifp. Thymus verus capitatus.Cam. Thymus fecundus,Alpino. HT. Thymus vulgaristenuiore fo- lio,C.B. Thymus.Brunf.Trag.Fuch.Lon. Cord. in Diofc.Th ymumdurius,Dod.gal.Thymus vulgaris, Gef.hor.Pepolina Cafalpino, Síufpa, SATVREIA. CAP. . XXXVII. ad S Atureia trivialis notitize eft.Gigniturinaf; peris locis, & tenui folothy mo fimilis,minor tamen, & te- nerior: defert fpicam florum plenam,coloris herbacei.Eadem poteft quz thymum,fimodo confimili fumptitetur. Aptusfanisufüs. Eftetiamnum quzdam fativa fylveftri prorfus minor; quee propter mitiorem acrimoniam commodius in cibos rece pta eft. à LSATUREIA DIOSCOR. II. SATUREIA AL'TERA. "yt fag wp S 0. 40 i ifo Thymi . 1 [ e TW confide- TO le D. EE E mo ts mete uc .Hi ? ratio, ; : ; Xe recipiant .Pratereathymo gracilit ; Satureig 77 [Pic atos prozeffus definunt jn quibusf es emicant parvi, (ubpurpureo colore. Quin etiam (i hit, ^ folum [ponte nafcens baberur, demeflica[stivaqui. — Altera (iTH Y M BRA pellani pofrit ) majorfruticofiora, provenit,» in bortis frequentior, ramismultis in orb votundis, atque lignofis,. Folia profert Thymomajora;[ubafpera,duriaraó, qu« circa ; erumpunt, quorum exortu [picati quidam proce[fus, foliis quibusdam careris longé minor, flores nafcuntur parvi,ex purpura albscantes. — Radicenititur lignofa,multiplicig, Ha etiam .ut altera ponte provenitym apricis colibus,Cr in torrentium alveisfruticofior tamen, fuis in qualivatibus fimilis eff; promde excalfacit,attenuat incidir, digerit c aperit,viribus cosi vy TAEARC enim facultatibus omnibus refert. 4 ef Hanc eam ego effe cenfeo, (eujus poft Thbymb TAPER Qr maxime tbymi , aut i capite quarto de re Ru[lica, de apibus agens bis verbis : Eadem vegiofacunda fít fruticis exigul - : ; " 2 6 iquidem nos in Hetruria corrupta malis origanigum etiam Tbymbre;vel noftratu cunile quam fatureiam xuflici vocant, | siquid -- ACumia . . D —- e In lib. Terum Diofcoridis. $33 à Cunila appellatione,eandem appellamus Coniella : in aliis tamen plerisq, Italie locis,quàd à Satureia vocem corrumpe- vemaluerint.appellatur vulgo Sayoreggia. — Non defunt etiam inibi,qui ab acrimonia,quam piperis fer modo gufiu ves — prafent at, lgà Peverella,quafi Psperellam nominent.. Caterum quid in fimphicium cen(u ufquam Tbywbre me- Piperella minerit Gali ond; 7 babeo. Paulus verb ejus j fecit libr. 7. ubi de utvaq, fecit dis paucis dif- ov: ferit. Thbymbra fylveflris eadem qua tbymum preftat.. Hortenfis autem altera quidem imbecillor e$t , fed adgibovum Eo tufum gratior C" accommodatior.. Que herba féuligo Greco Thymbra,Cunila Satureia Latine vocattr : Arabice Sa- ex Paulo. bater (eu Sabatar : Italici Tbimbra, Coniella,Sauoreggia C Peverella: Germanicà Sel / Qtvibtf.yyfopunb Catus Nomina. roy: Hifpanice Segurelha : Gallice Savoreie,Sarriette v Satrea: Bobemice Saturege: Poloni Combr. , 0. Satureia (quae f/aóg»v Theophrafto forte 2 $66» ob fragrantiam) quibufdam à faturando dicta, - d aubdcibis loco condimenti addatur. I. Satureia Diofcoridis, Matth, Ca Lug. qui vultnotas omnes Diofcorideashuic plantz convenire, licet Adverfaria Polium feminam recentiorum Matthioli figura exprimi velint. II. Satureia hortenfis,Cunila fativa Plinio,C.B.Hyflopus agreftis,Brunf.Satureia, Tra- go (cui & hortenfis Hyffopus) Cord.in hift. (cui &Thymbra fa:iva)Lac.Lon.Lob.Dod.fol.Caefal. Tab. Cam.Satureia fativa;Fuch.Satureia hortenfis,Gefhor.Lob.in icon.Satureia vulgaris,Dod.gal. Saturcja altera, Matth.Satureia fylveftris altera, Caft.Satureia vulgaris hortis, Lugd. Thym bra vera,Gef, hort. ra fativa Sai Zord.in Dic (coridem.Caule & foliis aliquando ccruleis reperitur. 005-2 EgmeS SERPYLLUM. CAP. XXXIX, - generum eft, Horrenfe odore f pfüchumimitatur;atque in addi folet, Nerei c niamfi qua ejus particula terram attingat, inibi radices de- mittet. Folia T it; fed candidiores, in maceriis multo proceriusaffurgit. Sylve- Conclufz resrigisapoellerumsHiiviepi inaltitudinem increfcit,] ramulos edens tenues, furculofos, fo- vov icgit liisrefertos longioribus.quam rutz & durioribus,«anguftis.Flores jucundé olent;guftanti acres. / Ra- Ao dicisnullusufus. Nafcitur in petris,fativo efficacius,atq; magis excalfaciens,& ad medendi ufum a ri- eps d us.Menfes trahit, & urinam potu ciet: torminibus,ru priseulhs & jecinoris inflammationibus n6 uui — tur: & adveríus ferpentes potu,illituve prodeft: capitisdolores mulcet coa&tum;adje&o rofaceo & ma- fu^s»gu- defa&um in aceto : maxime veró phreneticis& lethargicisconvenit, Cruentos vomitus fedat fuccus, GEM 3e drachmis quatuor ex àceto potus, dit.Jdxw AT OPENS TIO I UR mE Er B gem i, orda- .L SERPYLLUM. ^ ILSERPYLLUM AL- «m neca EL LE Via cciliit s »— terum. 40 5e : e I e iiit. Ev bortenje in V baud negligitur.fed in bortü feritur c magna admodum igeutia colitur, quad et» mn fiam inibi (ut Diofcor Inquit ) in coronamenta additur. Sylyeflre duorum e. penerum : unum flo » candido , odo- vuprei mali: quod latiu provenit bumirepens, levioribus prvrkabdepes peus nufculi pru sent EE ^ »es verbflore urpureoguftu per quam "acri fatureia fimili, Utrunque orani LS ad Goritienfes Salva- Serpylli f Poquomibi battenus Lerius nufquam videre contigit, nec irem odoratiu. - Serpyllum àTb tui borten- in ex Laliud effe cenfeo » quam [ylveftre in bortà fatum , defcribitur libro fexto , capi n de plahtarum Theophr com --——— bific- PDioíco- | tides duorum meminit Serpylli yires ex Gal. Nomina, $54 . And. Matthioli Comm. bifloria,ubi deeo differit fa verba. SER PrLLI fylveffre etiam genus eslyquod deferentes ex ibus ferunt, stapud. Syeionem fieri folet,atq, etiam Atbenis ex impnte H [ymetto : apud alios vero, ut in Tbracia montes , & plana omia sepe p)llo Jcatent. Peculiaris buic auctio germiuum iquippecum in quantumvis longitudinis procedere valeat, naci failicet adminicula juxta fepes aliquas [atum.Gene: a urbana reddere non eli,ut vetulimus: ferocia effe affirmant or enim. dnmomibwtum [atureiatum quoddam atq, vebementufimum : tum gratumedore,molliuá, comperiri, . Tey; pus feren-. diplurimum autumnus : boc enim primum £evere nimirum properant :badlenus Tbeopbraffus.Ex cujwetiam verbis fatis per[picue colligi potest. duo effe (ylveffris Serpylli genera. Quare etfi palàm uniustantim genera mentionem fecerit Dio- féorides,duorum ramen obfcure meminiffe potuit cum mquit : Sylveffre, z.igis appellarumnon ferpit , fed in altitudinem alfurgit-Nam fi unum tantum (ylveffris Serpylli genus Diofcoridi notum fui[fet,ei fan? nece[faritm non erat addere z.igis cognomen differentie caufa. Sativum radicibus quidem ferpit fed vamutis attollitur amaraci modo,quemaduodum fpt- veftris altera fpeciesqua malum citreum olet. Proinde fcite Pliniw lib.2o.cap.22.ita de eo memoria prodidit. Serpyllum A ferpendo putant diclum,quod in fylveflri evenit in petris maxim, Sativum non ferpit.fed ad palmaltitudinem incre- fcit .Serpylls vires paucis perfirinxit Galenus libv.5. fimplicium medicamentorum, fic inquiens : Serpyllum "A Ade) ex- calfacit.ut & men[es,cr rimas moveat : ef autem Q» guftu admodumyacre.Excalfacit exficcat,digerit,inci 1t €? aptrit, oninia genera paribus pollent facultatibus verim tamen Jylveftre ad omnia valentius babetur.Eju nomen Graecum £eaus A&,Latinusi Serpyllum : Arabicum Hemen : Italicum Serpillo : Germanicum Senbe umb yner 6: Hifpanicum Serpollzo & Serpam : Gallicum Serpoulet : Bobemis Materii danfika. Serpyllum alterum € Serpjllum [lvefire : Grecis fgavAG dàypiG" : Italis Serpollo feu Serpillo (alvatico. Serpyllum differentias varias,& ratione odoris, qui prodiverfitate locórum & celi odorem mutat: 19 & rationecoloris lorum;foliorum item glabritiem & hirfutiem, eorundem rotunditatem & angufti. am.obtinet;hic de duabus tantum.1. Serpyllum fativum,C.B.Serpyllum Matth, II. Serpyllum vulgare mirus C.B.Serpyllum Brunf. Trap.Fuch.Lon.Lob.Czef. Thal. Serpyllum alterum, Matth. Serpyllum vulgare,Dod.gal.& fol.Serpyllum fylvcfire,Cordo in Diofcoridem Math.in compen. Serpyllum fyl- vefire alterum;Caft.Serpylum minus, Tabernzemontano. Qui qum *. Xaadunor, SAMPSVCHU M. Ao ^n - Patel d Ampfucumin Cypro & Cyzi laudatiffi Secundum fibilocum vendicavit Z£gyptium, im, À- S Mi Rea gensSicula & peas appellat.Herba eft ramofa,per texram repens : foliis ejus calamin- xheequae renti folio conftat,hirfutis & rotundis,(vaviffimum odorem fpirat:ideo coronis inferitur. Vis ejusexcalfaciens, Succusdeco&i potus;convenit incipientib. hydropicis, & iis quos urinae ultas, auttorminaexcruciant. ^ [liitaex melle arida folio fagillaa tollunt : menfes fubditain peffo trahunt: contra (corpionis itum ex aceto & fale illinuntur : luxatisytumor adverfus oculorum infl iones,cum polline polentz illini prodeft. Acopis, nai Ciendi gratia commi(cetur. - L AMARACUS P» inSampb(achint $impfa- iu; libro primo insamp/acbimi unguenti tjone,Samp[uchum & pem m con&- Cw 2! agita áxverfis capitibus Sampfuchi , & Amaraci »: 319, (Aneum derim, etfi Galenum C Paulus H 3e In lib. Tertium Diofcoridis. a "acaneum duxi: qud ea buc facilé transferre pofsimt ii, qui vem bar fe aliter fortaffe babere exiftimant. Sampfucbum $n Italia Hetrufcis vulgb appellatur Per(as quàd forté ill i? Perfia fuerit allatum : cateris verb imbi Majoratia, nomine à * Latinis mutuato, Herba bec tantamcum mulieribus inivit gratiam fuiodoris jucunditate,ut null fere veperiantur,qua fuis in bortis , aut fictilibul vafis Amavacum non ferant , velplantas n verant , ac d. genti admodum cultura fo- Peant. Quofit, ut putaverimego,ex eo Majorane fibi nbnmen adinveniffe, quod majoricura, LÀ diligentia ferarur;colas turá, quam carere planta.Neq, id ea folum ratione, quid, ut paul) ant? dixtIisyodore perquam jucundo commendetur, fed quàd etiam perpetua vireat coma. Duumest generum, majus quod vuleo cognitum esl : C sinus, quod tenuifolium voguominatur. Efl itag, berba A M A R A cV S vamofa, furculis renibus, obfequrofís, foliis oblongis; incanis. pilofísQ, que Amaract a o Yvacuam.. Seritur[emine furculo.ac etia 1 ; gerit, attentat, aperit, C roborat. Praflat ad omues frigidoscapitis , & nervorum affetlu ,tam illita, quam pota:quin- £L iain ad aurium dolores catiliculos circumnquag, ambiunt. Flores edit in [ummis caulibus numero[os, fpicatos berbaceo colore, compadtili fquama- hift. Yum congerie oblongos , origani amulos,e quibus parvum oritur femen. Radicem babet Tignofam, multiplicem & fuper- dads myviviradice. Plantaeftodoratatota.dr in medicamentis admodum utilis.Di- ^ »gravedines Qe fonitus, ubiberbz fuccus fuerit inflillatus. dem naribws infufuwpiruitam à c&- pite trahit. C cerebrum abflevgit , C vobovat : colluitur ex eouriliter os in linguavejfoluttone , additopyrethri , c longi piperis decoclo,aut acori,aut otigani. Valet berba aut ejus decoctum ad omnia pedloris vitia, qua anhelandi difficultatem npediunt. Stomacboutilinefi mon folifm eorum infardlus expedit ad flaeus. Habetur aliud quoq, A M à à A 1o folii floribuscauliculisi, altero long? ten Colitur à mulieribus Italisin ficlilibus Pfucbi meminit Galenus lib.8. fimplici €f facultatis : deficcat enim, Germanis Sh yeron y oajoran / ino 4a: Polouis Mejeram, Amaracus tenti]olla , Grecis Eosjuuor , j Xncpunov Marvógonov : Italis Majorana gentile: tam exterius illita, quam interius fumpta. ute jecinorofos c» liemofos juvat. Namq, »fed eriam vifcera ipfa roborat àc firmat. onfert ad frigidos uteri a[fectusomnes, & € 1geM6 T ENY IFOLIV M , quod nosvulgo vocamus Per(a gentile.1d enrm. Amara- wins esl, Cr'odore praffantius.Hoc non defuvt, qui putent legitimum effe marum. aed v Gin bortis. Eaomnia praflare poteft, de quibus imaltero diximus. genere, Sam- Hetrufris, Per[a centile. Majoranamà Graeco Mapo deduci volunt ii, qui Majoranam noftram ad Marum vererum reducunt, Y. Majorana vulgatis, C.B. Majorana , Bruvf. Dod. gal. & fol. (cui & Marum) Cafalp. Majorana fylv, Ei 40 or, Lob.inicon. Samp Lob.obf. II. Ma natenuifolia; Amaáracus nui Moor Gs. boniodoris. Cr Excalfacit ordinetertio. 1d Amar«cw, &* Májorana vocatur : Arabibus Merzeniui feu Mor[angius : 1ealis Cr officinis Majorana : Hetrufci M S)teyram: Hifpanis Majorana s Gallis Marone Cr Mariolaine: Bohemi Majo- Noms. sfic inquiens : Samp[ucbum tenuum partium, € digerehris s ofa. Grecis zo)vnev, dy oqacieamov, Latini quog, Samp[ucbum, ehi D ; ex Gal Loni.Majorana major, Tab. Amaracus, Matth. Fuch. Lu £d. Amaracus major, Caft, Amaracus vulgati- fuchus five Amaracus, Latinis Majoràna; Cord. in. Diofc. hift. Sampfuchus, Lac, jorana nobilis.C.B. Majorana fativa, Tra 8. Lon. Majorana tenuior, Dod. fol. Majota- Taber. Amaracusfive Ma joranatenuifolia, Matth. Caft Lugd .Amaracus tenuior, Lob, ürbana, Cam. Amaracus & Samp(üchum, Gef. hor. . MELILOTUS, SIVE SER TULA CAMPANA, CAP. XLI. Etrtula campana,laudatiffima in Attica & Cyzico,& Chalcedone nata: cüju$ color vicinüseft croco, 4 Méum Nafcitur & in Campania circa Nolam, 4colore in luteumlar ief cente, odore infirino, wid L MELILOTUS, $ tula Campána. IVE SER- * |l. MEIITOTTHIS !T^LICA e i . folliculisrotundis, * Vim * tuts E 536 Andr. Matthioli Comm. | e em *Ximhabetadftri&toriam. Inflammationem omnem emollit; praefertim quz in oculis, vuly, "Xx B teftibus erumpat, fi ex paffo cocta illinatur: interdum autem 3 ee ovi v Nee er au ma, lini femine, aut polline, aut capitulis papaveris, intybove. Recentes meliceridas per fe Fe PAM ulcera manaiitia in capiteillita cum creta Chia, vino, aut galla fanat: ftomachi dylores, & cru. Vip & &a Ri ies exantédiis levat: doloresaurium mitigandiscrudaex paffo inftillatur; in ace soe :xofaceo madefa&a; capitis doloremlenit, 3 "Mota Meliloti 3D) mobatiffima, legitimad, melilotus non modo in pluribus Campanis locis, fed etim Garj VPE : ers a nit. Cujus femen in tenuibus corniculis inclufum nuper SR afferri -— Quo oic paint aa - : Plioigs —/1tdici vulgaris ufus Melilotum illegitimamefe,. Meliloti meminit Plinius lib. 21. cap. 9, ubi ita fcr iphugurels s dg tb à- Meli. incoronamenta folio venere apiaflrum , meliloton , quod Sertulam campanam vocamw. Est enimin on ion lo. — zsdatiffima , Gracis in Sunio , inox Chalcidica & Cretica , ubicunque vero afperis c fplveftribus nata, Coroia ex d antiquitus factitatas, indicio el nomen Sertule, quod occupavit. Odor ejus croco viciis esl C flos.Ipfa cana placetana- e loti xim? foliis breviftitmis,atq, pinguiffimi. Es itaG, legitima Melilotusplanta cubitali altitudine, flatim Ataduefruicifa Ub C ramis exilibus , foliis trifolto proximis , ex angufta origine inlatum fe diffundentibus , C» longo appenfis pediculo, fioribas suelinis , parvis, filiquis repandis, numerofis , pluribus ex unovamu[culo dependentibus , in quibus femen concluditur tni- Meli, yj. PHttm fubrufum, odoris non ingrati , cujus etufu.. Radix illiinutilis, C" Jupervacua: Excalfacit ordineprinío,adeh ut aesex — parum abfit atemperamento, 1deod, leniter vefolvit, digerit ata, mollir,& dolores quofcuna, fedat. €Melilotum;ut Ga« Galeno. Jejus memorie prodidit lib.é implicitum medi uin, mifle facultatis est : babet enisi quiddam ad[iringens, fed [7] digerit, & concoquit : copioffor enim in eo est (ubflantiacalida, quam frigida : hactenus Galenus. "Caterum sémintirin. . yenioé Gracis auctoribus, qui explicaverit , qua ielilotipars in u[um medicinavecipiatur y an folia ,aut vadices, eut $enagio. caulis, an flores, aut cornicula,aut femen. Quod tamen docuerunt Mauritani, prefertim Serapio, qui ex auctori aic Yum nisde-. Ag Eben amaram de Meliloto fcribitin bunc fenfum: Melilotusberbaestyqua folia fert votünda;viridia : aniulosemit- fcriptio, zitadmodum exiles, in quibus folia vara.Semen gerit in filiquistenuibus, acvotundis: qua grana includunt pauca, glaue ci coloris, rotunda,infra finapis magnitudinem. Por) in meliloro ufum fibi vendicarunt filique C femina, que inei conie tinentur. — Quibis facià quifpiam conjiciet , baud effe mirum , fi emplaftrum quod de meliloto appellant , fepe medicos fallat, cimin id legitimi meliloti feminis farina nunquam veniat. Cim vera legitimaó, Meliloti femen cujus ufus e[fe Nomina. defer, ad nos non deferatur : nonnulli fylveftria loti flores , quidam cuju(dam aurei trifolivipfiu vice ufurpant;fed neuter tamen Meliloti vim pofdet. — Metz ita Grace dicitur , ut Latine Mzlilotu & Sertula campana: Arabie? Alchil .. elmelihb : italic? Meliloto : Hifpanicé Corona de rei, des kd P Melilotum hanc , Trifolium odoratum cornicülisreflexisnominamus. Melilotus, Sertula campanà & Corona regia, Lob. obf. Melilotus Syriaca odora; Lob.in icon, Sertula Campana, Caftori. II, Huic adjecimus & alteram fpeciem , quae frequenter in hortis colitur , & Trifolium Italicum folliculis rotun- dis nobis,at Camerario,qui primus eam propofüit, Melilotus Italica dicitur. Hzc ex radice fibrofa cau- les emittit plures cubitales, ftriatos, qüi in alios brachiantur , circa quos folia tripartita, fubrotunda,le- * viter crenatajin breve ilamentum abeunzia,longis pediculis donata:in fummis cauliculis floresmeliloz ti copiofi,quafi in fpica alternatim difpofiti, lutei : quibus fuccedunt folliculi,vel vafcula rotunda,rugo- ' facuteobdu&a, in quorum aliquibus bina; in plerifq; unicum granum continetur. Hocprimum Loti 4 vvaldo Northufa accepimus, dein in hortis plurimis obfervavimus, ^. veficarize nomine , à Doctore quodin Marfisad lacum prop? oppidum Celanum (monente D. Camerario ) crefcit, ubiincole Mala- tro corrupto I o* , &inagro Romanoad antiquorum imitationem ; Coronellam ant. ORC Eme. — 0 0 CMARUM. XI xv T Arum herba cognita vulgo furculofa , floreorigani, iobiistaul: re 4 odoratiore. rdi M Vimdhabe: fifymbrio confifmilem : (ubftringit enim, & modice cz fa illitu ferpen- Bees Magnefiam igignitur, tia ulcera fiftit , & in calidas illitiones additur. L; T Galenus inter fimplicia medicamenta nufquam ,quod equidem Mari erCae. d-7de Antidorisin Hedychroi com pofiione jus simtionem jecit, citm no, d € ew etfi tum amariu fi im e qui Marum tius. Quaprop qua majorem [p zeBuioribus : un eri Amar acum, inibi Per |avulgov giridioribus, gu[Iu à, acrioribus , " - cei j é 1 ifi eidem adverfari Gai tefeata ?Tts tia ferm? ad[Hipularer, nifi eidem ad; j wxcgrieii os s. ub agniuri | vacum vidijfe,ntlla, quod inibi Marum ü ^ . f ) . yo (n In lib. Tertium Diofcoridis. $57 MARUM. vriatur.Hinc itaq, facile adducor , ut exiflimem Marum non nafciin Italia, Auget nobis opinionem Plinius,qui quafi Gale- m [ubfcriberet , Marum duxit effe arum inventu , Italie peregrinum : quare ipfum collocavit libro 12. capite 24. inter ea duntaxat odoramentorum genera , qua abexternis ER regionibus in Italiam convehebantur , fic inquiens: 1p A6- ie pto nafcitur & Maron pejus quam Lidium , majoribus fo- egi — liis, ac variis : illa brevia , ac minuta, c odoratz, bac Plini- num, ws. Caterüm non ob id eos ervave credidérim , quigvacilios Tem amaracum Mari loco fabflituunt. Quandoquidem te« flatür Galenus , quód unguentum illud , in quo Amaracum pro Maro admifceri juffit , etfi minus quidem odoratum vi- deretur, hoh tamen viribus inefficaciuserat. 'Cateritm plane Tam , quam bic éxcudi curavimus ymifit ad me Patavio $a- cob Antonius Corttius vir quidem vei plantarie-admo- dum fludiojus Cr judicio , & animi imegritate preditu. Nam cim legitimum marum ea mibiveprafentare omniluis ne notis videatur , Marum ip[am mihi .propofui appellan- dam , fiquidem foliisestorigano candidioribu: , odoratis , C quin acutis atmarmfculió,, rami tenuioribus , lignofis , &* floribus fubpurpureis ,odoreeximio ffagrantibus.. Planta est peregrina , qua in Italia non provenit nift aliunde translata. Quod Graci napoy , 1d Latipi pariter marum nominant Jtali Mare, : : Marurh propofitum, Tragoriganum latifoli- um nominamus, ad differentiam anguftifolii, cujus triplex differentia. Marum dicitur, Matth. Lugd. 'Tab.Marum Cortufi, Caft. Tragoriganum alterum, Dod. Gal. Gef. hor. Lob. "TTragoriganuim , Dod. fol. i cen Helenium Cratevze Anguillara nomina» at. ^ Copied - C ACENUS o CAP, XLIIL. A Cinos, aür aconos à Graecis dicicar , tenui, ficcods ramulo herba »ocimo fimilis, odorata, fed hirfü- . T ^Uor:quacorone fa&itantur, à nonnullis olitoribus colitur. Menfes, & alvum pota fiftit. ILira pà- nos1gnemque facrum fanat., 2 T : 85... v bo CHEER: X XQ ACINUS COLUMNA. " ^" 1i jl d ju. $38 And. Matthioli Comm. opinio Quae unt aliq ui, qui Acinitm eam ocimi fbeciem e[e exiflimant ,que anguflioribus conflat foliis ji op Tum iet MAIN, Oh gratia, atq, etiam uinbre gratia virentis aflvotempore pafim in -agulinis valifor. eg plofa. tra f ene[hras edm C tn AT y quam nos ob ejus gracilitatem vulgo vocamus Bafilico gentile : borum t, ini apertiffime refragatur Plinius lib. 21, cap, 15. ubi Acinum feribit nunquam florere, 1d quod minori oci Amen opinioni quidem boc eftate, ce autumno floret, floribusa, ornatur albis, ac odoratis. iMlud praterea illis etiam re & Pedes Hfi- blinius [eripat reliquit lib, 21. cap. 27. citm ait: Acinon c» coronarum catifa , C ciborum Ae » IET erat, que ocium, nifi birfutior ramis, ac foliis effet C* admodum odorata. Ex bis Plin verbis a in Z fex »eademá, Maüisidi Acinum non e[je ocimum tenuifolium , citin boc sec folia, nec caulem birfuta proferat. Ceterum s Ix poteit, opnio vir acriiugenio, C pre[lanti doctrina , nil aud Acinum putavit effe , quam berbam quand, cutis M DO03€" cis, fed praciput in agrorum , C" viarum aggeribus, ocimo liv[utior. PH í 7 eor incultis pr ovenit lo- cepta. C RAME [ ' wmjutior, ac [atis (uaviterolens; quequodocimum ad, d. O-imum &uletur, à quibu(dam Jytvefire Ocimum appellatur. Quibus fané uotis alias adductus (um, ut Manard, "pred fy, endum putaverim.. Sed cinn poflea auimadverterim, herbam hanc flores emittere contra Plin ; puni a € mutare fententiam.Nec me penuet, quod noflra, aut aliorum diligentia futurum [perem, t de bac, d» Acne, a fü biu quandog, certiora proferantur. Atqui obflantibus bis, voluitamen plantam quam Manardus Acsi de. exili M * yit, lic etiam appingi, ut alierum pofat effe judicium. Herba que Gracis ànw", Latinisitem Vicit xifima- * . I. Acini loco adpi&ta (& in hiftoria Lugdunenfi propofita) quid fit con i iis Calamen. fhuminodorum viarum ubiq; frequens exiftimantibus-liis Ce RUE fü G re refpondere : quód fi verba diligentius confideres,Ocimaftrum Fuchfii,quod fub pfeudocli ridi , infra pofuit, illum exprimere voluiffe facile percipies , quare ipfius figuram mutare vd uin cal 1 mus. IL Adjecimus & alteram Neapolitanis frequentem, & à FabioColumna in dus Phytobafano 4 1 pofitam.Haec ex radice fibrofa; caulem hirfutum & af; periufculum;qui mox in alios brachiatur. i ig u circa quem folia Ocimo majori fimilia , fed tenuiora oblongiorad; , perambitumferrata hícfute lor is pediculis donata: Éores copiofi purpurafcentes, ocimi forma, quibus fuccedniit váftula femáa E cans fu Procddum Connkisdbiadane ficcamuni cum feminibusNeapolead nos mifit D. Ferrandus i peratus, praeltanriflimus Pharmacopzeus , quam quotannis olitores vern T i Urtichellam appellantes, eo quod Urticze Mais quodammodo elicit x cd b a DeAcino Eu Báysgis, BACCHARIS. CAP. XLIIII. 3 1 : e aMeum. [A Accharisherba fruticofa , que in coronas additur, cujusfolia afpera funt media violte , & verbafci addita 7 magn itudine: caulis angulofus,cubiti altitudinem petens, aliquantulum afper,non fine appendici- — busadnatis: flore purpureo,fubalbicante;odorato: 4 radicibus veratro nigro fimilibus,quibus odor in- Puun, eftcinnamomo proximus.Afperum ? fqualidumá; folum amat. Radix in aqua deco&a ruptis,vulfis,ex $ alto preecipitatis, fpirandi difficultati falutaris: item diuturnzetuffi, & urinzdifficili, menfes pellit: s contra ferpentium morfus utiliflimé daturin vino. Recensradixappofita partumextrahit, Puerperi$ ejus decoctum in defeffionibus prodeft. In diapafmata utiliter inferitur jucundi odoris gratia.Folia;ut- pote quae adftringant, capitis doloribusillitu profunt: oculorum inflammationibus , mammistumen- : tibusà partu, egilopiisincipientibus, ignibufque facris auxiliantur. Odor fomnum gignit. Baccha- Y BACCHARIS. [I eam deBaccbari fententiam,quam fuperiarilns ate s : nis lingua 1talica expre|feram , nunc demum hu nc- 40 ftris Latinis commentariis repetitam,excudeidam tradidi[- fem, confe[fus ingenue me nufquam badtenw vera Baccha- rim veperiffe , aut ab aliisvepertam vidi[fe: accidit interca temporis, ut eam ad me Roma tiferit Andreas Lacuna Se- cobienfis, medicus bac noflra atate clarifimu. Cujus lite ras hic referre libet , quid ee fint, quamibi maximum facte ant aygumentum bumanitatis C benevolentie fue,atq, et« jam vei fidem addant. — Litera autem ejus [unt ita ad me feripta.. Etfi noseidem , cui tu negotioilluffrandi, locuple- tandiá, Diofcoridem navemus afiduam operam , ob idà, no- o bis ex ufu banc ad rem extorquere , facultates alienas potins, quam difpare noftras : voluwus tamen tibi C amico , er materia medica quam optime merito coinmtnicave veram Diofcoridis Baccbarim , quam baud ita pridem in hifce Ro manis agris veperimus , quà poffis illam ad vivam | expreffam ,in ufum bumana faluti infereretu ris confi - deratio. And.La- cuozli- terze. finis cominentariis , quos jam (ut fama eft) pri ii feriptos edere infiuis. — Eam itaq, charta m.tro, adeo per omnia re[pond.: eis ia P [SA 3b ; : - " - 1 PNE ut inip[a nulla nota pofíir defid ejus Junt SON SS afpera , media viole & verbafc É zs N ip Lee di Kd: P Vadi. ASSI S. lofus, cubiti altitudinem petens, aliquant —: Baum. ; niles, qua odore, C" fapore imitantur - ces nigro veratro [imiles , qua odore DIEN Jague Imiia exquifitifimum cynnamomum Porrbflores, quos per incle- mentiam temporis nunc mii dg licet , in nonmula lis locis purpurei in aliis lutei vifuntur z ita ut bujus ftirpi ef» fe du fpecies videantur vel ff meminerit unius tantum Di» ofcorides. Poffremb bujus plavtevires € facultates funt omnino e«dem m fus Bac hari divustribuit Diofc erides. : x Hic In lib. Tertium Diofodi. ^ $39 Hic amicus literis fuis finem impofuit.Sed certbillud mibi permirum acce[üt, quod eadem die, C fer? bora, qua Bacc E vim Roma accepi,Pandem Arimino ad me mifit julius Moderatus diligentifmus pharmacopola, berbarum 6, fludiofw: 3d quod aperte teflatur bortuseju apud berbariosItalia non vulgaris,ut qui fit variis ac nobilibus plantisvefertus. Hane fa- "we? comperi nülls prorfus veclamantibus noti , Diofcoridis Baccbarim reprefentare. Nam preterquam quàd confiaret, ut illa; foliis afperis, magnitudinem inter violam Cr verba[cum referentibus, caule angulofo,cubitali alt udrne, aiquantue lum afpero,babebat etiam in caule fua adnata folia non'cólicolos, Hinc obiter Jujpicor legendum effe sgaguvsatstus non mugaprédas , ut vulgati Graci codices babent : quandoquidem illi lectioni adfapulatur etiam Oribafüi manu fcriptus codex.Preterea flores, quibus dla carebat, buic in purpuracandicabant, odorati. Ejus denig, radices erant veratro nigro fimiles, & odore cinnamomo proxima, Hajus igitur planta delineatione , qua ad amuffim biflorie Diofcorid. às repond et, 10 4t ejus quoó, effigies, quam piclam damus, affabre demoh[lrat, facile adducor, ut affrmare non dubitem , banc e[Je veram : QC legitimam baccharim. — Ceterum Leonicenus, Cr Bra[avolus ipfum [ecutus , eam plantam magno errore putarunt raro Baccharim effe , quam quidam Sclaream , nonnulli verà Matrifalviam appellant. — Sed cium bujus radices non fiut. d E veratro mgro fimiles, neque minimum quidem odore cinnamomum imitentur , planéeorum fententia improbanda Eb cisio rà- detur : prafertim quod veraiu Baccharim eam effe cen(eamus, de qua füperius difJeruumu. — Sed mon de[uni recentiores, probata, qui contendunt Baccharim Diofcoridi accrevife,caputá, hoc adulrerinum e[fe,ut novi aliquid afferre videantur. Siqui- bcd opi- dem inter bos Anguillariw non panci cotendit argumentis,Baccharis caput baud effe Dio[coridu legitiuum.fed taomnia oe qua deBacchari in eo atutbore [cripta funtyex capite de Afaro effe deprompta. Quad ut in primis yrobare videatur; Baccha- yrobata, rem inquit, Gracum non effe nomen.fed Latinum, ciim nemo extet inter Gracos aut bores, qui vel ante Diofcoridem , vel tjui tempore vel paulo pojl claruerunt,qui Baccharis ufquammeminerit,ut videre efl apud Galenum C» Aet im. Nec bis 20 itinde obflare inquit quod Atlenaus inter unguenta Baccbaris mentionem fecerit, quippe quod ill Baccbaris u ngueutum defignet,non plantam : fed quat magno ducatur errore Anguilla 'amá, diligenter legerit autores, aut recté eorum dir fenipzantellexerit ille jam Audiet.Siquidem non defunt Graci auiboresipfig, antiquifumi, qui ante Diofcoridem Bac- ^ tüquis cbaris meminere.Plinius enim teffis e[H lib. 21.cap.ó.de Bacchavifcvipfiffe Ariffophanem prifca Comedia autorem, 0b idó, mi me- falsà quibusdam Baccharim Barbaricam appellartquàd à Gracis fiba nomen iavenerit. — Demde negligenter fatis An» uunere. guilarium legiffe Atbenaum;ex hoc clariffimà patet,quód u non folium Baécbaris unguenti, fed Baccharis quoq, | lanta vel ejuradicu iino bisverbis, — Efl unguentum quod Baccharis à comicis nominatur. Ac nonnunquam Baccbaris B me monefl unguentum. Ae[chylus.n.in Amymone fepavaté c diflintte : Egoinquit Baccbares tuas Cy unguenta: Symo- y. s in. tides unguentis unctus [um,ac Bacchari. Ariflophaues in Cerealia ceiebrantibus,O Jupiter (inquir) venerande;quo pa- guentum &o nepbarium [crinium continuo lotum.unouenti ac Baccharis odorem emifit ? Quibus palam e$t,non folum eo unguento e 30 ad odoramenta ufos fe antiquos Grecos fed etiam ipfa quoqne Bacchare,Cr ejus radicibus. Sed concedamus Anguillario nu[quam de Bacchariberba locutum effe Atbeneum,ne ram cito erub ejcat. Uudetandem dicet denominatum ungues tum illud ? An negabit à Baccbareycuju radices exceperat ? Neget vel affrmet,comprebenfus efi, — Etenim ubi negarit, Plinius ejus retundet arrogautiam,quippe qui Ariflopbapis teftimonio (cribit ex Baccharisradicibus unguenta fiers folita apudantiquos. Si verb affirmarit jag fias: ipfius faffus faevit ig iam. Baccbarisunguentum à Bacchare antiquis denominariteflatur. Favorinus bis verbis, Banuapte wtfgov aon» db Bor vs buidvvper , Tg« dl? 9j Expdv dc esav um T &ad vérpifrr. Quibm non modo palam esl Bacibarim antiquis unguentum defignare , ed etiam pulverem ex. Baccharis ra- dicibus paratum corporiinfpergendum;de guo apud Atbeneum firipfere Ae[cbylus,Symomdes,c Ariffopbanes : ufa enim antiquitas Diapafmatibus id eflpulverum [iccis afberaimibus , non fo'iim ad odoramenta,fed etiam corporibus ferendis, ficcahdis,laxandis adftringendw,molliendis ac durandis yaris plantis paratis pro utentium ratione. Praterta ad ea, ^ 4o ue dicit,ur antorum teffmonia effugiat qua illimentem interturbant quod in Oribafit,c Pauli libris Baccharu caput fit addifum à quibu[dam,eo argumento quid Paulus tantim Jferibat de uis fimplicibus medicamentis, de quibus feniit Galenus,qui nu(quam de Bacchave mezmit : & idem fecerit Oribafits : ili vefbondendum efl, quód negligenter fatis le. gerit de plantis apud Paulum. Quippe quod is on folim ex Galeno,(ed ex 1 idetranferibat. Agallocbi emm Nar- caphtbi,Cancami, Praxis Otbonne, Acant bii, Botryos, Geranii, Aet hropidis, Epipadtidis, Apios, Alypi, Cinocrambe, He- liotropii, C" aliorum quorundam nou menituit uf quam Ga llenusquorumsamen omnium ex Diofcoride meminit Paulus, quemadmodum C Baccharis : quofit,ut infirmum admodum fit Anguillarii argumentum tam de PAulo quàm de Oriba- fío.qui plantarum hi[lorias non ex Gal.fed cx Diofcerideiran[cribant. Ad bac quantum valeat in cenfendis Afaro Bacchare Anguillatii judicium,conjitiet facile qui[piam,qui ejus annotaverit verba dum ultimo loca ut probet Baccha- vi caput ab Afaro effe vefci[fam,dreit id facile deprehendi polfe.ula quijjtam Baccharis & Afari caput fimul contulerit. go Ve faciamus periculum : farum folio es bedeva winore levioreg,: Baccbari verb interViolam QVerbafcum medio, 59 6 Lada ajpero. Flores A[aro (unt Cytini aut Hyoft yam figura. ac purpurei: Bacchariin purpura albicantes.. Caulict- losbabet Afarum plures;aperos ac lemos,quibin fingulis folia appen[a unt : Baccharis verà unum tamtim caulem edit igulofum aliquantulum afperum,non fine adnatis multis. Item radices Afaro infunt geuculata , tenues, es longe tanen graciliores "- ut Plinius inquit Gf experientia comprobat, N ardum i eri aute esinfimt nigroVeratrofimiles, quibus odor ineft gratifüllWs , Cinnamomo proximus, Poftrem Afarum in montibus provenit : Baccbaris in afpera cr ficis. Quibus Pando: pius ba[ce planta fibi repugnare,quam fibi ipfi repugnet Ans ius wd Crateva fragmentum in medium ajfert , quo probare con- tendit Baccbaru caput in Diofcoride ex Afaricapite ejfevejciffum.. Siquidem cim it eo leg. Bovappsvidig gta ? pUr HUM adi, pl oe dltz/r bv fy dl pupa, fvtodlus Pifx maim T 18 INeeBépu, Jua vi ocni mryatipto P West: Herba ss cauliculi geniculis istercepti. flores autem purpurei,odorata radix. fimilis radici Ellebori mgri, adere Ci ? accedens Tyrefía cecior fuerit,qui non videris fragmentum effe Bac non Ajari,ut fibi perfuadet Anguillarius. Quippe Afarum Pliniiteflimono, ifa vocatum esl,quàdifi coronis non ventat , quoià, ejus caulict l Eenculatimon fint , fed tamm radices , quà graminitfunt non Fllebori, nec Cinnamomi odore veferta , fed Nardi , & ideo Nardum ru[ficum nonnullis Appellatum : quodój, men in ficcis Cr afperis nacarur locu, fed in umbrofisac opacumon- rins. Hec dilioonti Asig . AM al monita fortaffe mcovfideraté contra fui ipfius fententiam fragmentum Illud Crateve steulifferjy m » ut potins fort alJe videretur tam praciofa baberefraglienta. , qni fuerit. foldà de Medica materia differere. Probatur preterea , Baccharis caput A[ari nont Oriafi ? quiperquam fideliter ex Diofcoride tranfcribit, fed etiam ex Serapiane.Siquiden sn Aero peer qudm babent, quid im Bacch ay capire reperiri pofiit fed id antüm, quod pafgum legitur , im Ruelli ac Cornarii Diofcoride qui s Zz cum : MAIN 40 And. Matthioli Comm. einn bec animadvertiffent que in Afavi capite adulterina invenerunt;hon fine ratione amputaruht, — Quibus patet non smodà Afari caput integrum baberi;fed quód bac verba abardvviye yepavuperema Diofcoridi fint adulteria, quemadmo. dum alia quamplura que in capitum fere omniuni principio olim babebantur. — Poffremó dicimus edndem plant, , icombre- Baccharimsapud Gracos.quam apud Latinos, — Namfi quifpiam conferat vires,quasfragmentum Crateya illud,e ipfe ci Plinia- Diefcorides Baccharitribueruntcum iis quarum de fun Baccharisneiinit Plinius,s [ane illico deprehender, quam apere nimen- ?e.cecutiat Anguillarius.Baccharem fimilem Gombretoidem reddidit plintiusubi inquit : Simillsimumei Combraum ap- ones pellatum foliorum exilitate usq, infila Attenuata;C» procerius quàm Baccbar. Qua vVerbabaud rede intellexerunt qui pro Combreto quandam offendunt plantam foliis f[lamineisveluri fillamenra quedam duum trittimnyve (Pitbamarum lon- jitudineprotenfa. — Siquidem Plinii verba ejusmodi foliorum faciem haudquaquam defcribunt fed qued fua fub flamtia Conibreti folia adeo fint exilia,id efftenuia;ut texturefilamenta omnino appareant, Nám exilia plenis opponit Pliniu ' ón Epiflolis, Cr Cicero fecundo de divinatione : quo fit ut nil alind in ea comparatione fibi velit Plinitis , quam-quid Bac- 'ebarifolia fint Combreto folidiorapleniora acvobufliora illa ver ut dixinmuston quidem in flamineis filis proren[a. [ed Baecharis modo lata : quamvisadeb tenuia ut omnis fer? earum appareat textura duntaxat. ,, Baccharimquam à Lacuna acceptam proponit, fant qui Verbafcum odoratum, cui iriterdum fo- 'res lutei,iriterdum purpurei;cenfeant:& fanécum Verbafco;quod protertio pofuit, multum convenit: Vcrüm exiftimamus eam figuram competere Conyzz majori àMatthiolo propofita.. Matthiolumimita- tiLacuna;Lon.Caft.& Tabernzmontanus;eandem f guram pro Bacchari exhibent. . Wéjavov, RUTA. CAP. XLV. 'Conclufs Rus montana, fylveftrisq; fativa, ] & hortenfiacrior eft, & in cibis damnata : fativa verb Quz fub fi» e A cu arbore enafcitur,magis in cibos sdniiicur Utraque utit;calfacit;exulcerat;urinam ciet, men- fob. ftrua pellit, t alvum fiti potu, cibove.Lethalium medicamentorumantidotumeft, fi femen ex vino monha. acetabulimenfura ebibatur.Folia perfe preefümpta;aut cum nacibus juglandibus,aridisi; ficis, ineifi- be ^ caces venenorüm viresreddunt:contra ft erpentes fimilimodo fumereconvenit.Genituram cibo, potuve extinguit,cum anetho ficco deco&ta;tormina fedat.Facit ad pectoris, laterum; dolores; difficultatem pirandi,;tüffes, pulmonis infi ionem,coxendicum áarticulorumd; cruciatüs,Gc ores febrium, ircuitu repetentes;pota;ut ante di&um eft.Item ad inflationescoli,vulva, re&ig; inteftini cumolco de- YOrib.. co&a & infufa. t [ Feeminas vulva ftrangulatu liberat;fi a genitali fedetenus Bee Fer- Ps 7" wefa&a ex oleo,& pota,ventris tineas excutit:articulariis doloribus ex melle;aqua inter cutem cü ficis s illinitur:eisdem in potu auxiliaturdeco&a in vino ad dimidias partes, & oblita. Cruda, conditad; cibo » vifusaciem excitat:dolores oculorum illita cum polenta lenit: deleribuscapitiscumzofaceo & aceto il- litaauxiliatur:profluentem naribus fanguinem fiftit trita & indita. Teftium inflamationibus cum lau- aMeom teisfoliis impofita, & eru ptionibus papalarum cum a mytto;& cerato prodeft:cum pipere autem, vino, hpsesi- & nitroaffrictaalbi viziligini medetur:cum eisdem illita formicationes tollit, & verrncas, quethymi ME florémre jreientsaccortraimpstigines cum alumine, & melle uciliffimé im ponitur, Succus in mali NECSUR. punicicalycecalfa&us;doloriaurium effi caciter infunditur.Idemoculis;quihébetudinem fenfere,cum te. feniculi fucco;ac melleinun&us o pitulatur, Ignem facrum;ulceraque ferpunt;aut in capite manant, LORITA .. 41 RUTA SYLVESTRIS. E » '*7 7 . *. - Teo; ^ p In lib. Tertium Diofcoridis. $4. ' eum aceto rofaceo;& cerufla illitus perfanat: manfaalliorum,czparumá;acrimoniam domat.Montana "fi copiofius eftur, interficit.Dum florem promit, & ad fnurias colligitur, cutem inflat,& rubore quodam "inficit, cum prutitu ac vehementi inflammatione : oportet itaq; cam un&isantca manibus & facie colli- A gere. Tradunt fuccum gallinaceis pullis infj parfum, feles arcere, Adjiciunt eam, quain Macedonia circa . Haliaemon amnem prodeat, comedentes interimere. Montofusautem is locus, c viperisfcatet, Semen £ Oriba- €jus porum contra intcftina vitia efficax eft. In antidota commode additur. Contra incontinentiam uri- f $e" nz toflum femen feptenis diebus potui datur.Radix hujus montanum moly vocatur. Sylveflris ruta fa- plori- tiva fimiliseft.Prodeft comitialibus & coxendicum doloribus: menftrua movet: partus eriecat, Acrior bus ter- eft viribus, quàm hortenfis & validior. Sylveftris, utpote nexia, cibis abdicatur, penubus, ^* IIl. RIITA SYLVESTRIS Ré utrag, planta est vulgaris notitia tam [ativa in- — tenuifolia. ^* L EMquam, quam [ylveftris, Non tamen velim de illa (ylvé- "eem 1 fri intelligas, de qua capite proximo differendum esl.fed de €4 tantüm , cujus meminit. Diofcorides inprafenti capite, quam, imejus calce fativa fimilem fecit :- fiquidem ab ila plurimi differt. N a[citur bec fylveflris Ruta in Goriti- -, enfi agro copiofifima;adeb ut qui circumflant montes,ea - bia, [cateant, pre[ertimá, Salvatinu mons,qui eadem fer- ^ 1 mé ve[litur. Facie bac hortenfi perquàm fimilis esi. foliis, * caulibus, ramis floribus c capitulis, gracilioritamenfolig, — caudice vero craftiori,lignofog, ac firmo,c* gu[Iu acriori 4« mariorig 1 CUT Wd cali in dis empardentuth et «(pace tamen earum dixerim ) ineptiis prov(us vefragatur : balluci- " quippe qui a[ferant nullam fere effe differentiam iuter banc 7210- Fl contra venena ationes eam comet Pd lane ) Macberunti, yofephus : veliquit. Eratautep de Ruta. ebatur.Ferebant autem o *Xcalfacientium : domeffica verb ex tertio.ES autem mon folüm guflu acri fed & amaro. Ex quo etiam fani digereresatQ; leno. Ruta fativa eft vel latifolia vel tenuifoliazeft fylveftris, haecá; vel fasivzefimilis puerurfusau: imilbho- Sautminoribus eft foliis, autdiffimilis, de qua capitefequenzi, I. Rura bortenfisclrerz, C.B. Ruta Hortenfis minor;Trag.Ruta,Matth. Anguil.Lac.C aft. Rur: fativa remuifolig, CÓrd.in hift. R uta horen- fis nobilitate praftans, Gef.hor, Rutatenuifolia, Tab, Qua veroabaliis pro Ruta proponitur, Ruta eft zz i horten- LI x» 0 Aiii hortenfislatifolia, Cultura tres, imà & quatuor cubitos fuperat, arbufculee fimilem, in Hluftrifs, Doi ris tenuifolia, C.B. Cam, Lugd. Ruta í ! ; lvefttis minor, Tab. Ruta montana, Cluf, hift. Hifi - Cui forté Ruta mas Pythagora apud Plin ii Narbonenfium, five Rutula, Adverfariis. : EUAEAS MM ie oin WÁyavov a ygtr, RUTA SYLVESTRIS. : CAR ^XLVI. TIO Cun) 10 tom Ocanteriamnum fylveftrem Rutam, quod t in Cappadocia f Galatia Afie finitima moly dicitur, 26iuoo, "C Frutex eft, qui abunaradice multos emittit cauliculos: foliis multo quàm alterius rützelongiori- i-nalcitur- D$ tenerioribusQue , odore gravi, flore candido : capitulis in cacumine paulà majoribus, quàm At ASIAM ruiee, quaetribus maxime partibus conftant : inquibus triangulum femen, fübrufum »guftuzamarum it. ixat- i s i : z 4 : - * Pari po- recluditur;cu jus eft ufi us. Semen autumno maturefcit, quod cum melle, vino; croco & feniculi fucco, tenir, 'acgallinaceofelle, teritür contra retuf2m oculorümaziem. Sunt qui eam harmalam vocent, Syri befa- fan: qui Cap padociam incolunt, Moly , quoniam quandam cum moly fervet fimilitudinem: radiceni- gra; llorecandido. In collibus & lato folo provenit, "nds à ; Rutz RÜUTA SYLVESTRIS HAR- : vorne: ex Grecis indici Diofcoridis , item'ex Lati- 46 ^om 3 mala. nis illorum fidem ad unguem fecutis , qui velmaximo libra- pesos riorum Lapfu., vel potius eorum temeritate , qui nimis (cioli * ratio, | videri volunt, plura debac altera fylvefiri Ruta in capitis fron- te fcripta offendunt , que dodiffum adjectitia funt, & byperico legitimà. wr. Hac deprava- t4, imo addititia leitione decepti quidam , rerum literarumá, ' parum guari turpiter aberrarunt , cert? credentes fylveftrem hanc Rutam ab byperico nibil differre, — Quorum error fimul depreben[us esl, atq, Diofcoridis letioreflituta a peritifiimis c wiris, qui rei difcrimen exadlifüim? noverunt , & veru[hfima & - "Greca exemplaria confuluerunt , in quibus nibiltale offende- vorm: quemadmodum neg, id fefe offert letitandum in Ori- Dafli codice manu [cripto, herbarum defcriptiones Diocoridi JA -- acceptas veferente, Quo fit , ut nullus amplins fuperfit ambi- gendi locus , quin ea afcititia fint , & ex byperico , cujus pro pria [unt, bic perperam repetita. ^ o jam miffa faciamus € couflituamus duplicem effe Sylveftris Rute [peciem: unam 4e domeflica fimilem , de qua. diximus in precedenti capite: alte- ram vero, de qua nunc agimus , quam quidam Harmalam vocant, Hanc (ut ingenue fatear ) in Italia (ponte natam not. vidi. Verüm ejusimaginem, quam bic appingi curavimus quorumq, confenfu 'Harmale Ww hiftoria, We. SN Seplafia- E riorum catapi gravis ESTA error cir- * : «a Cicu- gnat, fed etiam ve num letbale exiflit.. Errandicau(am prabuit e. *em. — jinconficiendis fatidi tiis, quid fit Harmel explanare centendit y ait 8 quód quatie[c E ' Harmel cum a[piratione;nil aliud apud Arabes: VAR? quam tu, Rute fjiveira ) ien. Quod evidens ac execrandum est mendacium :. fiquidem Barmel tam ajjiatun * ptum Mauritanis, LU» . mitlib.quarto fui Canonis, ubi Fuchi dum quàd exiflimaverunt quidam , imb est fpecies vut. 2A Avicennam nonveüe intelligens, in bis verbis decipiatur, Diofcoridi & Galeno € puitsdtul i.birbenfhicua Ruta si ris diffindtione, quan malam , Mauritani verb Harmelfive Albarmel appellant. Ex hat — — aei c x 20 3e fefquicubitali , & aliqua ^^ (Lat berba ipfa inpatella calefada ex oleo amygdalarum amararum, e e lini femine, ventri adalligata. Ejufdem fuccus ad vulve apertiones, 6o . " . d .^345 In lib. Tertium Diofcoridis. $43 ipfius) confert movfibus viperarum, iis verbis declarat fe illum bic (ylveftrem Rutam intelligere, que domefticam amula- v " papali ci Ps hoc loco differit Diofcorides, quamá, fua Pr amilie auctores Harmel., five Albarmel yocant. kjustamenloco cit ato, paulo ante mesnerat , fic inquiens: Xt albarmel est de medicinis iberantibw. | Ubi per Albarmel eam fane Rutam [ylveftrem intelligit , de qua pra[ens fermo e& : ob cuju differentiam, poflea alteritis [772 fplveliris mentionem faciens , fubjungit illa verba , que jam lis citavimus, Ut bincpalàm [ aceret, fe non modo de alio yl- veftris e intellexife fed etiam occurri[fe,ne quis,fi fine diffindtione locutuse|[et fe idem fruftra repetiiffecalum- nietur. mon defunt qui fuftinere contendant, Harmel e[fe Cicutam , Averroem in medium adducentes quem libro coe, -— quinto fu im colle&hanearum ita fcriptum reliquiffevolunt.. Harmel ,idest Cicuta, calida est, & ficca in tertio gradu: qimyer- incidit cra]fos umores , & provocat urinam C menfes, & valet dolori fcapularum, Cr purgat phlegma.. Hac ifi nitum- -— "--: tur auctoritate, Quibus ira. facile vepponderi potesl , quod cum Cictte boc locoeas Averroes tribuat facultates , quas et» v jam Harm. mine tameh Moly, reddidit Galen, manife[Tà deprehenditur Averrois codex librariorum incuria fuiffe « atus. depravatus, Neque difficilis lapíus fuit , quód ii vocum fmilitudme decepti Cicutam pro Ruta legerint ac feripferimt. Adde etiam illud (hoc enim inedicorum sieminem latet ) quód tantum Abesl,ut Cicuta tertium caliditatis, gradum obtine- neat , cui illam affignat depravata Averrois ledio, ut ne primum quidem attingat, citm Diofcoridis, &* Galeni teflimnio, in quartofrigidit atis ordime collocétur : ob idó, eam lethale venenum effe afrrment..| Quapropter quampeff m? agaturab jis, qui Cicut à idandwm femen iis compofitis medicaméntis addunt , quorum tius est ad dejictendos , incidendos, ek- zenuandosg, lentos humores, is dijudicent, qui veritatis ftudio dediti buju[modi cavillatioues , que fapebomintbu: permis ciem pariunt, tollerare non poffunt. Ruta bujufce fül fen datur ad purgandumbilem atram magno auxilio, paratur j, ou tandum boc modo.Conjiciuntur in mortarium feminis grana 15. prius clariffima aqua ablutis, c» deinde lignéo piftillo te- áp runtur, affandunturá, aqua fontana uncia tip »eodemó, pifHilo aliquantifpei mifcentur : demum limeolo peycola- tur creimor ,cui adduntur mellis optimi uhcie tres , Crolei Sefamini , aut amygdalim uncia due, C id omne propinatur Melancholicis. Facit enim copio[as vorhitiones. Nec esl boc medicamento aliud valentius ad Comitiales...Scvibunt Arabes ; bujus ruta [cinine inebriari bomines, adeo ut fubinde diutius dormiant. 1d quod maxim confert ineo Melancholia ge- nm " nere, quod tt beros appellant. Rutam Macr appellat Galenus Moly, libro 7.fimplicium medicamentorum, ubi V deta differitdris verbis: Mol » boc quidam vocant pegauon agrion, boc es , Rutam [ylveftvem , nounulli barmolam, Syri vires ex befafan, Jieut Cappadoces moly,quia radicem habet uigram,e* florem lacteum. Vis ejus tenuium esl partium, & calida. Gal. tertio abceffu : unde craffos bumores ecat, ac digerit, C urinam movet : bac Galenus de altero Ruta fylveftris genere.Cui sonflat.C primum fylve[ftri Ruta genus perpulchré re[pondere. Ex quo crediderim, quid fine ullo errore feplaftara alteram * E alteriu loco (ubjicerepoffint, quoties Arabum barmel in fuis compofítis medicamenti admifcersdum veperiunt,Ef C alia anh Rute fpecies, querecencioribus quibufdam C .A P RA R 1.4 cognominatur, quibu(dam vero Galega ducitur noffrates ain. mentio, vulgo appellant Lavanefe. Pafrnn us itinera in fcrobium aggeribus bumentibus, locis €? leto folo provenit , caule & vires. ; do majoreyfamofo , in quo folia utring, emergunt ab uno pediculo dena aut undenayoblonga, «c fabpinguia, Flovesin [ummitate profert ex candido purpura[centes, ? quibus filique oriuntur, femen continentes. is illi hti ee id nanque plurimos hujufce planta ufuprafervatos cimus; Quidam ad boc quitidie vru- dam in acetariis vorant, alii olerum modo colam ex carnium jure [amunt , nonnulli fuccum. » &ex vino bats ; uinetiam ] 7] dicarenta, verum etiam co omnitim, que dentibus 4: inquem ufum berbam vel ejus fuccum bilendtim praebent , ac etz - Laudant aliqui [uccum fe[quinncia pondere hauftum pueris comittati « fuccus datur utiliter cocblearis menfura ad necandos inte[linoyum vermes-Mem pr 2 " Á gy jam emplajtri "mi morbo vexatü.Epotus vec datar inprincipio peffilentia affectis, aut ejus decolum ex aceto fa&tu heriaca, C Armeniobole,. Verim à * poru fubinde fndare affeum oportet, — Mem preflat ad pefliléntes febres inquil bemata , Piceno quas petechias vocant, emerferint , C praefertim epoto berba decotlo entillevadice, Carduibenes - didi foliis dr Armeniobolo. Quas quidem facultates illi smeffe cénfeo, fta ipfius tur , qui putant Rutambanc Caprariam dictam Polemomam e[fe , ut latius a yguor, v) ; Gracb : Ruta fylvefirá altera Latinà dicitur : Arabic Harn ub MR na 76 pep im W n u e Er lore, C. B. Ruts fylveftiis HE od Ruta fylveftris altera , Caft, z ME EUER Diofc.An£uil.Gef: hor. Harmel;Gef; hor. Harmel Harmala. Dod. fol. Cluf. hift. Hifp. Tàb.cii & Moly Galeni. Harmala cu Ruta capraria, vid : us . Gaterümapertifimifallum- ——— dicemus. Qua plánta íyavo, Nomina; ljce Rut [alvaticafeconda. At Ga- a; vide cap. 1 36. libri quarti; XLVi - 4 nis, in à: We e a 2a a ons:caulem candidum,quaternüm cübitorum: incujus — ^ cacuinine ineft Dem fpeciem referat, Radix rv; bulbofa, qu miri ifitoduim E àtà cum irifio unguento, in peffo fuübjiciatur. ; Oly ,ut fcriptum reliquit Theaphrafhus n effe (quemadmodum Homerus dixit ) 7 UE discum ton abfünili cep: : Contra veneficia (umma , hón tamen effodi difficulter , ut ait Homer is, Mily quoque meminit Pliniw lib. 2j. cap. 4. ira 9. Phos féribens, Laudatiffima berbarum eS, Homero téfle, dua vocari à diis putant Moly, Afinve : * * D We MS E c 3-— lib. 9. ck. 15. de pharitürum biferia , apud Pheneum exit — Desi], uinbavendicia bbs Nafei am bodié circa Pheneüm , e in Cillené psv om t, fpecie illa Homericavadice rotunda nigráó, mágnitudine cepa folio fcilla: effodi diurem difficulter. | it bore ] town plnere, tim Homerus candidum [cripferit.ivemi periti berbertom medici afferrió,é Campania mili aliquot dieliu effoffam inter difficultates faxeti,radics Mo Jilide.fed abrupte:lhecPlinius, Ex cuju fane verbisfacil cognoci potest, Mal) al prs resex Diofco- ridis lo- cus caíti- gatus. Nomina, E it Orb. E $44- . And. Matthioli Comm. Moly vi. P4?4 effoffum, C" fibi allatum firi »4b illo plurimim difüdere,quod Homerus &* Diofcorides notis non plani confentia Galeno. Pinto se nion se oly £u Diofcoridis delineatio ve[pondeat, mifit ad me Patavio viv optimus, C» o nitate gy aditus, Jacobus Antoniu Cortu[us, cujus imaginem bic appingi curavimus... Caterüm berbam Moly Dig 4ppellatam , eandem nimirum e[fe put. averim cum illa;qua Gal. lib.7. fimplicium medicamentorum Myle yota inquit | M Lyles radix parvo bulbo fimili e$t , Facultatis contrabentis : nam cum farina erina (boc e$t olii) appof mni bumas MOLY tam vulvam fanare fcribit Dibfcorides. His ve 7 H non folim quidem Mylen fuam Diofcoridis M. refert; fed etiam nos commonet mendi cujujdam ufque latuit incodicibus Graci Diofcoridis. Qui in bujus capitis calce legitur meri icivov nig irino unguento , Galeni teftimonio, legendumfiuera ziolboo sasópov ,id e$l , cum farina loliacea, Et certb mid vitium fa- cil librariFqilidem feripturan Sed addamus rationem , qua. fefe m Sid d Ji unguentum irinum efficaciter ape- rit non video quid Moly radix ci fk etsi gasdvegogdu es, boc esl, ad vulva apertiones.Sic enim ex Gra- co rectius ré dendum puto, quam àd aperiendas vulvas,u ver- terunt Marcellus Cr Ruellius, qui tamen fecui facere nonpote- vant fi unguentiirini rationem babere volebant, 1d vvv Gra- 20 ci dicunt, quod Latiniitem Mol. — 5 " popanax co m Phocidé Arca dise utut; * 3m £ L * Li 1] LRL & In lib. Tertium Diofcoridis. $43 'acopis, & capitismedicaminibus admifcetur: carbunculos rumpit. Podagri is,cum uva paffa illitus fubvenit: doloredentium liberat, cavis inditus: oculorum aciemillitg excit. d & piceoptimum fitemplaftrumcontra beftiarum morfus, que in rabiemefferantur. Radix in ramenta conícifla, vulvae admota, partus extrahit: ad vetera ulcera efficax eft: nudata offa corpore operit; fitrita cum melle illi- natur. Semen curi abfinthio fumptum,menfes pellit: ariftolochia prodeft adverfusanimaliaquae venenumejaculantur: & contra vulva ftrangulatusin vino bibitur. : por arcu. PANACES ASCLEPIUM. CAP. XLIX. oda exMmM S. * E po Ir H 4 1 1 lepi odorati: radix parva eft & tenuis, Auxiliarem vim habent 2 flores & ferni- 2/&ePii » fitrita cum melleimponantur: adverfus uo i ex Spo ra z P aee ge ii cunilam,de qua in ori« tOr.2ved sfylveftreoriganum —— - 3 fo $n. mae : : lc olentia YE NUT adi 1,4 T IM er» d i w .. à Ma Maler vi dvabey i auxiliarem defuper, I. ecos. i vo CHRNEERO. " T7 5j PANACES CHIRONIUM. - CAP. L. — : ó ; ; ; . exile, m in Pelio mo mé provenit, folium ejus amaraco fimile : flos M fonte [ non demit acris, sPota radix ferpentum veneno refiftit, Illitàco- 7 Me, & ma;eadem praeftat. —— e Fn PANE aut Ca. | rni n É ied ASZFTWI. ls. " ROM. n x i ME Ru 2 tenuis, D pecetterocteumim aputia freq ur,quemadmodum à nini jugis, d in Argentario promontorio à no- Patacis flris marium Senenfibus. Habetur. is Italie vi idariis, ubi |umma diligentia colitur ab bis qui fm- confide- modum iunumera plantarumgenera fiti in bortis ac vivid ari» o» chrymam;quam oficina vpn, vocant, excipi in Italia, 4 aperiifime aberravit Mefues: quippe qui initio Mes ta. t Quod omnib. jam notius esl quam ut à nobis oflendi debeat, Panacts As c L ERIVM fü, CLEPIUM, ^ *IllL. PANACES ASCLE. Tm pium alterum. 40 S^ ; : NC » 2c - A TE appixinu, Sed CH RON Ty alia, Quanquam non; um byffopi fere modo,concomu attib.minoria t MINMPU ti aureo tamen colore;furculos mittit ab radice nume- bes eor" jam, entem mi ? (rentis eribus berbaniis Elos folis appellatur. YO'40 icd j cm E Pss Éloiit fa» pei laltat G^ exéslfaniat er vadict Mir, se ham t guflu acrem, nón inei je fufüribere,F 1 0 s pee. ^ it44, 9 * H $46 And. Matthioli Comm. IV-;FLOS SOLIS; SEU. PA. *V. PANACES-CHIRO. naceschironiuni? nium minus, ?* 106 IN : AN. NP S n a a" 20 16 & * ^ xd a " » 1 aw 4 ita2,S0 L1 s mibi quidem omniuo e fymphytorum genere effe videtur , quum ficit vulnera glutinet C» [anguinem ma- nantem ffLat.Veriom non bac folitm pre[Lat s fd oris v pudendorum ulcera [anat, ubx in wmodecoquatur Cy co [ubinde wlcera abluantur, Datur quog, potandus ad cruenta [puta , C ad dy[enteriam una ción radicibus contiuus , duimitiom 44 menfium abundantimn- 1a umma ubi agelutinare , cobibere Gr roborare opus fit ea u epreftat, ac catera f mphyterum genera. Danacis geneva ab inventoribus cognominaritradunt , nempe Afclepium ab-Ae[culapio, Chironium à Chirone, QH£eracleum ab Her. ule square. & Herculeum Aplerifa, est appellatum, cuju tantüm lachryma boc tempore Opopa- oficipe utuntur. Semen euim acvadix gerfi in plu ibus valeant ajfectibus, ad nos tamen, quod viderm, uon adferuntur. "^^. Inquerum defectuoptimi chirurgi, citm denu carne explere volunt , radicum fegmenta, qualacbryma con. patla 4o ) » € ad bunc [urn in pulveremredigunt. Panacis vires defeript Pamacis "eperiuntur, quaeve illa fiut , non parvolal j vire: ex. Gal.lib. Sc fimpl. is Vérbis : Panaces Heraclium, inquit ,ex boc fit vocatus Opopanax , radicibus cjus , Cr caulibus Gà. — excfis.Porro opopa e longe d pluris ufus aptiffimus, utpote excalfaciens, emolliensc? digerens : ponat,ip- longe eitad fum quifpiam inexcalfaciendatertii avdinis,in deficcando verb fecundi, Cortex radicisexiccatarium fimul, excalfa» dlorinm efl medicamentum : fed minu quàm fuccus : quin c nonnullam babet alflezgendi faculta vm. Quite co quod, utimur C a loffadenudata, Cr ad ulcera maligna C contumacia. Sufficienter enm talia carnmptcreon. fellctab- m am nece[Jaria [unt,ve- engine fiergendofimul, & i ede ita magnopere excalfaciendo: que omnia ad ome c esattem Afdle- lut inlibgis de cavandivatione offendimus. Fructuscalidus Cr ipfe est , agmenfibus: Caierinim nefcio, quo patto nunc fere omnes ex more nu panaces,ed panaca berbam pium aiquteniten fupradito panace : quamebrem eo, c? floribus ejus amine vi C phagedanas utuntur.Panaces vero Cbironium c ipfum [fimilem predidlo facultatem, p và dejicit Pan (ues ) Aremotà corporis partibus, prajertima, a Cerebrum Cr nervos expurgat, praecipue naces Heracleum nominatur Panacs Pus, lentam, cra] vires ex.— Hatvaéxee igabtAe ie [as Panace a omina. p c0: Hi, Panax Afchi latur. Mau L t. l'in puniceo co« es derum e ftico vehemen« id tflavefcente imum,majoribus H linteo includi« : j purum, Wurgantur autem a türjn a € ; $t '. Inlib. Tertium Dió(cotidis, EU &kur, in f&tili fafpenditur , fuperinfunditur quantum fatis fuerit vini, aceti, aut aque: dein paulatim fu- .prafornacem calefiat: in linteo liquatum exprimito fici; furculiinlinteolo remanebunt: Alia ratione rim purgatur » cüm nodus ita fufpenditur, ut humoremnon tangat ; fed ut ferventis tantüm humoris vapor per lintei netrans liquorem emolliat;donec exprimi queat;quod calente adhuc eo fierinecef- feeit. Afferturex A£ O-* ani & minori Afia, monente Cord. TH. Panaces Afclepium Matt. & Lugdu- nenfi, hancenimà fequena differentem facimus; cüm ntramq; in horto Patavino collegerimus, & in- ibi refervemus. IH I. Libanotisferule folio femine plano; C. B. Panax Afclepium, Adver. Lob, Caül. cesAfclepium, Cam. infuo Matth. Caft, Tab, Panaces A(clepiumutexiftimatur , Dod. fol. Libanotis altera femine lato; Camerario. IV. Panaces Chironium ; Matth. Caft. Lugd. Hyflopus cam- P peine TagH yílopus montanus five fylveftris,Lon, Helianthemum Cord. in hift. Lob, T hal, Helian- : enum vulgo dictum,Cluf. hift. Hifp.Hclianthemum Plinii. Cluf. hift.Pan.Helianthemum Germani- cum, Tab.Flos folis,Dod.fol.Lob.Cam.Caft.GratiàDei;Gef.hor.Chironia,Caefal. Alii ad Panacem, ali ad Symphytum, alii adCiftum;& re&tius referunt.Hoc variat cultura, magnitudine, foliis item latiori- busanguflioribus, floribus majoribus; minoribus;a!bis, pallidis, aureis. V. Panax Chironium minus ,Camer.in fuo Matth.Ciftus humilis fecundus, Cluf. hift.Hifp.Lob. Helianrhemum peregrinum angu Atifolium, Tabernazmontano , magnitudine fola & foliorum anguftia à priori diftat. eoift LE Ri panaceam, alii pahaces vocant, ] plurimum in Lignria nafcitur, [inmonte Conclua 29 L—Apennino uscontérmino: unde nomen traxit. | Panaces incola nóXab re appellant,quoniam ^"? lcgit & radice, & caule Heracleotico panaci fimile fir , & viribus eifdem praeditum. | Gignirur in altiflimis. "s m afperisd; montibüs;ac umbrofis, axi Vliesdoris pipes anethi, geniculatumitenuem, za: «i x & in circuitu folia Serrulae campanz;r olliora, odorata ; p erticem graciliora , & longe mais di- ^c. vifa: incacumine mufcarium , in quo femen deg endet nig. olidum, & oblongum; fcniculo pro- (55... ;ximum guftanti acre;& aroma olens: radix éandida Heracleocici panacis fimilis,odorata.Radicis fémi- i nisá; vis excalfa&oria, concoquens,Prodeft ad inteftinos dolores, tu mores;conco&tiones : item ad infla- tiones, praefertim quibus ftomachusturgeat : & contra ferpentium i&us: urinas, & menfes potu trahit. / Bar, :ofdem pracítat effe&us appofita radix. Semen cum radice oxyporis , & medicamentis decoquentibus se, admifcetur: Lori per quamu are pro pipere utuntur eo indigena ad obfonia. Adulteratur femine 7^" 39 quodam fimili: quod facile 1 difcernitur c amarum enim eft, Alii femen feniculi, aurfefelisad- i9. mifcentes, ligufticuni dol ! 38 d KO dd... - diu * tOrib, " * : ^ üxpidras 51 LIGUSTICUM ALTERUM 777, rihimem a Xd p «b SY E Sow teer aperte ul Hia hata d vubifelinm enfer, unins li » licum appella yir . na fimilibus. udyer i un majoratamen p — lindo Cosiüs] : - legitimum ac verum Liguflicum in Liguria, cujus Genua Metropolis efl, unde etiam nomen invehit, fiequentifimum: P ; veniat, fit d, inibi adeb vulgari notitia, ut ejus femine paffim utantur incol&in ciborum condimentis »monob id tamén y, catera Italie locabattenus, quod fciam, deferri cepit. Plantas autem has duas, quarum bic imagities appivgi curayim amiferunt ad me amici qui rem berbariam jam profitentur.Verhmprior Liguflicum magis quàm poffrema referre videtur - Sed velim , ut fit quog, aliorum judicium , quamobrem ambas excudi curavi. Ligu[licum alterum , caule cxi feralacio, alis frequentibus, à quibus rami difparibus exeuntintervallis : foliis quing, ex tno petiolo prodeuntibus, per ambitum Vn. LibyRici tis: mu(caria feniculi fimilibus : femine quoq, fimili.fed longiore craffioreó,. Radice nititur vegetiore, exterius fulinigra, viser apuro fimul C fubamaro guftt , odoris non injucundi.. Gignitur in altis montibus, apricis tradhibus, Galenus de Lilyflico CX — differens libro7. fimplicium medicamentori inquit. Libyfliciradix , 6 femen ex genere excalfacientium CRACK ape apte Nomina J/i^; adeà ut menfes cieant , C urinas provocent , flatus, difcutiant.: Quod Graci Mys mi» Latini (fimiliter Ligufticum e "t «enfemus: alii Libanotidem Theophrafti majorem ftauunt, : Were us Ed i w. GG PINAPA TI cap ame ofla D ^inaca fybvetrisfoliagingidiih tiora, fubamara: ca i n:umbellam fimi- Ep 3 lemanethi ; in qui ores infunt ca iddan ermé croceum, radix di- Siti ipe decran impofitum, me movet. lisconvenitin po » dolorexcruciat, autfiaqua cutem fubiic: ferpentium. afficiinjuria à ferpenti- s appofita ejicit.Folia et; inefficacior ramen 1 La ps " M D "Lm WE * 5o . ne $e ifti 1 Pafli : ge : ! deratio, |... - TA. . ' : : 5, Raeller. F5» Ruellius: 0 errore putavit Carotas nobis vulgo vo aceto additis, byeme ufurpam Tavam, "HOAain acétariis, (ativas effe pa[linacas.Ut binc max 7 ium, vi ijoqui docti prot cm - i 5 i: AG enu ] E In lib. Tertium Diofcoridis.. $49 ^ 39 inveniérei berbaria feriptoribu tam Grece quàm Arabica fatnilie, qui memoria prodiderit, Paflina- vam fativam radice niti adeb rufa,ut fanguineo fucco madeat, qualis Carota dicla ine[Je deprehenditur. Sativa in Italia frequentifima feritur abolitoribusin borti.Cuule exit craffo.ffriato, foliis Elaphobofcumajoribws.pluribus utring, ex uno pediculo prodeumibusterebintbi er pip € per ambitum yt ubican magnas in [ummit ae gerit , flo- vibus melins femine fenicul majare , acuto & amariu(culi guffn odoratug, Radicem babet cra|Jam , teneram , aliam vdoratemó, nen [ine adnati. — Erratica verà nonnunquam in campis ac incultis." collibus mani fua fponte nafcitur. Ede Utrad, albscantibus conftat vadicibus,qua inloci quam plurimis coa manduntur; maq,eain quadragefimo prafertim vacica, jejermio cum farina, C oleo friguntur, C? ita (epe ubi defunt pifces,&orum vicem fupplent : licet pro jejunantium inffituto, ejfenz patius eorum cibis abdicanda :Venerem enim non ob[cure flitnulant.Fallunt uy praterea,qui Dauci loco,agreffis Pa- Quorun- xo f'imata femen accipiunt illius fcilizet,n cujis florentis umbella medio exiguum quid purpurei emicat . cuju jenen pilo- rcp fum;acre C odoratum. Aliud enim eft à Paffinaca erratica Daucus.ut paulo inferims fuo laco dicetur, ubi ejus tres []ecies ADiofcoride redduntur. N am quamvistam exi x. Galeni fententia libristum de fimplicium medicamentorum, vum de alivicntoram facultatibus,Daucus à fylveftr Paflinaca parum,vel potius nibiLviribus erat,ob dá, alterum al-. 3erius vice in medicine ufu capi poft uon tamen etie diei potest,Daucum ervaticam effe Pafhnacam. — Atqui cum pa- Caroxse ^ ffinata Garotam,ita vulgo appellatan,in mentem mihi vc- hift. " Ill. CAROTA. : A e o ad feni iia potui, quin de ejus bifloria, à : -o— Gefacultatibus verba facerem. Quamobvem diimu C A- & 0 T£ duaspaffim baberi fpecies, Alteram quidem cui ra- z — dicesinfunt (anguinis modo purpurea ac cruenta , cvafitti- rd o dinebortenfis paffinaca,alteramero qua fuas profert [ub- flavo colore, alba , napiferé [milis fepere fubiulci , odore oninfuevi. Utrag,autem folia; caules, umLellas, flores c* - femen profi ris po linace per omnidWimilia. Serütur Ab dlitoribus paffim in bortis in ciborum ufum. Purpurea va- & "dices prius elix e 4n ciborum ufum venere in acetaris tatum. At quidem falflava ex jure pinguium carnium vapi niodo e- c dixa. Matricem T nonbabent fedin univerfum carno[a. funt.perinde ac napm. Utrimd, radices ingibis placent quód cum ci (apore nontiibil amariufculi bao - beant ità füaviter cont Jato i, tim raptm,, necita ; e i Pla duriore. p enirum non fit. fi gignant d ipfe flatus in ventriculo , €r in inteflinis, C mali [imr fucci, qu nón ut probati fucci cibus fed potius icamentum arinam ducant. Porro vo- Tunt nounullivecentioresmateria medic. profeffores, ut ali- c. eu quidferta[fe novi in medi. » avaljevi , purpurea -— effe rubrum, € ze Bebé — T e cii d dubek- . entium dili, mibi exami- dam, concedere fen-. : proferre mi- Serapio t 5 in bortis àd caroteradix nec i 5 ngo ficcatur tempore,non i mo Medicomibi mif emyqie notis omnibus "n * E e[cription emit. ed. iinquitlissP aflinaca fativa imbecilli b pafti (G0 ad omnia potentior um lerbaquidem t ape Meri, e 7o pmberim al ferri oorr Parimi mca M ME Ex] Me rdinas Ed ET 1 porti XX: & fati reftris, ..; Tanvalatifolia, C. B.Dodo.fol. Paftinaca fatiya,T ra .Lacu.quoad i .Paftinaca fativa vulgi Ua Cr smata. domeftica, Matth, Caft, Pire b. vulp Lobel. Paftinaca vulgi, Dodo. id or.CefSifarum fativum magn ; Fuch.Sifer. ioícoridis Daft i bof tn fativum, ' | Tab.Hanc.liiad Diofc Sifer,alii ad P. tinacá;alii ad Elaphobofcum ejusdem, & Daucum Theophrafti z : Li uj | ww S. é E & | E B | o fa iffa deBehen, E » jo. "And. Matthioli Comm. xeferunt.II. Paftinaca tennifolia fy lveitris, C. B. & Dod. fol. P. aftinaca fylveftris,Matth. Lac, Lon, Caft, Paftinaca erratica;Fuchf.Cord.in Diofc. Tab.Germanica fylveftris Paftinaca Diofcoridis, Lob.in icon, Paftinaca quarta Plinii, Cam.Staphylinus f; ylveftris, Trag.Dod.gal.Cafal.Dauci tertium gertus, Dodo. gal.Daucus officinarum.llI. Paftinaca tenuifolia fativa, radice atrorubente, C. B. Staphylinus tertius, "Trag.Sraphylinusniger,Dodo.gal.Paftinaca lcm Fuchf. e ue Some, Lob. cui : aucus niger raft, Paftinaca fativa ru- ]1 SESELI M A SSILIENSE. bés, Dod.fol. ab, Pallinacaridicb. putpureis, Gef "us i p^ hor. Carota, Matth. Cafal. Caft. Cam. Carota Mat- AN thioli altera,Lugd.Ben.tubrum,Anguillarz, rw ^ SESELL' CABR.LIM. - SH Maffilienfe folia feniculi habet, craffiora: ' 2n caulem vegetiorem: umbellam anethi, in qua fe- i frui 22: SBZAY P774 97 SE. — menoblongum;angulofum, deguftanti t- flatim a- noa legit —L i eere cte:radixlongaefbjucundi odoris. Semen &jradix. Car. zi i d QE 4/72, - excalfaciendivim habent.Potu flrangurize &ortho-- M. cum mala pollent :tuffim vetetem fanant, Semencum vino potum,concoquit, & torminá dif. ?€ risq5 pecudibus datur in potu; quà facilius fuos foe ^. tusenitantur, ZEthiopicum fefeli,folia habet hede- reminora & ad periclymeni modum oblonga :fru- tex a nigricat;palmitibus in bina cubita extenfis:ra- mis? fefquipedalibus: capitulo anethi : femine in triticimorem denfo,nigro,amaro,Maffilienfi odora- tiore & àcriore,multum füuavi. Peloporinenfe folia habet cicucefüfiora & craffiora: caulem fupra Maf- J* filienfis magnitudinem,ferulaceum :& latam in ca- jade k Í M cumineumbellam, in qua femen latius, odoratum L fpithbama |.» A CITIES D e STARS &carnofiuspendet. Eisdem viribus praeditum eft, longiu- — 2 / F P ANN Nafcitur in afperis, riguis & collibus.cinvenitut dine. -— E. 3 i TN ps HIOPICUM - X «X etiamnum in infülis, 3 II. SESELT ART * In lib. Tertium Diofcoridis. $i IV. SESELI K THIÓPICUM V. SESELI PELOPON- alterum. nenfe. DERE 16 A Ns 3 E OO 7D S Np ib "a 7 A EI] 3o ac ME CRETICUIM SESELLI CAP. LIV. Iosue aliqui Creticum S:feli vocant;juxta Cilicizm in Amano monte nafcitur, herbula urculo: a:femineduplici,rotundo,fcurulorum effigie, odorato, fubacri Contra urinze difficulzarem, *VI. SESELI CRETICUM * SESELI CRETI- 40 dii And. Matthioli Comm. bibitur: potu cit menfes.Succo feminis,caulisq; virentisternis obólis ex pafío decem diebus haufto, re« nes fanantur.Effieax eft radix ad ciendas pe&oris excreationes;in delin&uim cum melle, Sefelis S Efeli Arabibus Sifaleos dicitur.Officina vero id Siler montanum appellant. Legitimum Sefeli M. afülienfe in omnibm confi, fere Tridentinis montibus legitur.Sed maxim animadvertendum esl, quod quanquam in quibusdam italie pharma- $ copolis verum fit reperire Sefeli:in quam plurimis tamen quoddam femensefelis vicem explens venditur, qud nulli pror- fis Sefeli à Divfcoride defcripto refpondet:quippe quod amaritudine tantum fit preditum, c olfatui cimicum feiorem veprafentet.Porro Sefeli Aethiopici duas hic imagines damus: utvaq, enim verum vepre[entare videtur , quemadmodum € Peleponnenfe legitimum refert.Caterim aliquando credidimu,Tordylium fiveCreticum Sefeli in quodam noftro bor- tulo natttin effe, quod ejus femen (ita enimsajebant ) ? Patavino fimplicium viridarie alatum,terra commififfem. Veram cinn poftea accuratius ejus faciem contemplatus e[[emyitema, faporem examina[fem;id àlegitimo long? admodum difii- 1o dere cognovi. Sefelis monftratio prima affignatur cervis feminis.Siquidem tradit Ariftot. lib.8. cap.5. de biff. animal.cer- Seelis — vas (latim apartuSefelim berbam petere, ctm eam ederint,ad prolem redire. Sefeli omne genusin univerfum memo- vies ex. vie prodidit Galen.lib.8.fimp.mned.ubiita fevibit:Sefeli &vadixyatq, etiam femen usq, Adeb excalfacit,ut admodum uri- rien mam movere queet. Sed C snedicamentum e$t tenuium partitum,ut C» comitiali morbo, C» ortbopnee competat. Qua berba Grecis eérehs Latinis ut etiam Italis Sefeli nuncupatur : Arabib.Sifalios : Bar. Sifileos: Officinis. Sile montanum: Gorm. Cteinbted) : Gallis Ser momtain : Polon.Ole[fneh. "E i Seíeli plures differentias habet, hoc ramen loco feptem figuras adpofüimus.I.Sefeli Maffilienfe fe- rule facie, C.B.& Lob.in obf. Sefeli Matlilienfe,Matt.Lac.Gef.hor.Lon.Caft.Lug.Sefeli Maffilioticum, Tab.Sefeli Maffilienfe nuperorum,Lob.in iconibus.Sunt qui velintMatth.Gguram Siler montanum of- ficinarumexprimere;quibus nonaffentimur.II. Adjecit Camerarius fuo Matthiolo alterum SefeliMaffi- 20 lienfe nonnullorum nomine,plantam fané fubcandidam,ramofam,palmarem,aliquando fefquipalma- rem,que ex radice alba,fceniculi effigie,lon giff.digitgli etiam craffitiejnonnunquam fatis aromatica;al- t humi depa&tacaulem emittit ferulaceum ftriatum;qui mox in alios reflexos &rigidos brachiatur.Fo- liis eft pancis;cinereis,firrhis,exilibus,minutim incifis. Umbellas habet copiofas,albas, rarius fubpur- purafcentes,cujus flores finguli quinis foliolis componuntur:fuccedit his femen oblon gum, apii forma, acre;calidum.Hoc in agro Narbonenfi,& in afperis agri Monfpelienfis legimus. Maflilia quoq; accepi. mus;ubiin ufum Sefelios in Theriaces confe&ione ceffit funt qui hia colles oppidiMontisfiafcon in ter Senam & Romamobfervarint.Dicitur Sefeli Maffilienfe folio feniculi craffiore.Adverf.Lob. Sefeli Matlilienfe forte,Clu.hift.Hifp.Sefeli Maffilienfe,Dod.fol.Lug.Caf.Foniculum tortuofum. Lug.ita.n, à Gallis herbariis vocatur.HL E ibanotis latifolià altera, C.B.Sefeli ZEthio picum , Matt. Fuch. Gef. hor, 39 Lac.Lon.Cluf.Pan.Lug.Cam.Sefeli primum, Tra g.Sefeli /Ethiopicum herba, Dod.fol. Dancialterum . genus Fuch.in fol, & Lug.Libanotis Theophrafti,Dod.gal.Lob.'Ehal.Libanotis alba Dod.Gef. hor, Li ' banotistertia Dodo.Lugd.LibanotisT heoph.alba fecunda, Tab.Hujus haberur & altera f; pecies inBal- do latiorib.nigrioribus magisq; incifis foliis.IV.Sefeli /Ethio picum alterum, Matt.Gef.hor. Dod.in ico- nibus.Sefeli /Ethiopicum,Lob.Caft. Tab. Sefeli VEchiopicum verum, Lug. Cam. Hefba quz pro Sefeli ZEthiopicooftenditur,Ca-f. V.Cicutaria latifolia,C. B. & Lob. Cicutaria;Caft. Cientariaaltera latifolia fetidiflima,Lug.Cicutaria foetida, Táber.Sefcli Peloponnenfe,Matt.Gef. hor: Lac. Lug. Lon. Caft. VI. Cüm commentatorTordylii meminerit;defcriptionem cum Icone adjicere placuit.Hoc ex radice fibro- fa;caules emittit cubitales & altiores;hirfutos;rigidos.afperos,qui in alios brachiantur : foliis ad pafti Dacam accedentil inatis;ferratis,ad pediculum reflexis,hirfutis, afperis,quee in cacuminetenui- " E wccetm usdividuntur: umbellas fert candidas,fü bpurpu- reas,quib.fuccedunt femina copiofa;comp:efía,ro- tunda circulo candido, aut denticulato inftar cly- peoli;ornata;ac geminis valvülisut Ferule confla- ta. Hocin Euganeis montibus propé Patavium, in ruderibus & (epibus Romanis, in pratis Latrenfi- - busMonfpelienfisagrireperitur. Vocamus Sefeli . Creticà majus.cum Lobeloin iconibus & Camera- rio: Tordylium voici Creticum majus , Lob. Lugd.Sefeli Creticum fecundum, Tab. Pimpinelle 5o Romanz alterum genus, Caf. VII. Ex radice tenui & inutili;caules cubito breviores, tenues, hirfuti prodeunt:foliis Cerefolii in pediculo paücis,rotun- ^ disambitu crenatis,candicantibus, hirfutis: flores & íemina,que odorata ac nonnihil acria, Myrrhi- disguftu, fuperiori fimiliajodorisinfirmi,faporisnó ingrari: quare ipfius ihter olera apud Romanos ufusjin quorum fuburbiis copiof? nafcitur,ur &in- ter fegetes& fecus vias,pafliminGallia Narbonen- fi. Diciturnobis cum Camerario, Sefeli Crecicum " minus: Tordylium.Dod.gal.Gef.hor.Lob.obf.Lug Sefeli Crericum,Lacu.Lob.icon.Dod.fol.Caft. Ta-. ber.Sefeli Cretici fpecies Elaphobofco fimilis, An- guill. cui & Ordilion Nicandri.Pimpinella Roma- na vulgo, Czffalp.Caucalis Belloniiin iconibus,cui & Cafcaliftra Turcarum, & Gefnero dc hortis Ger- Sefel. «&Ethio, maniz Pd : E um vsu, SISON. — CAP. LV, Om PEE A EDD: Ifou cxiputi femen eft;in Syria natum, apio fimi- ZA $ le,oblogum,nigrü,ferventis naturze, Cotra lienis vitia Inlib. Tertium Diofcoridis. 553 vitiabibitur: urine difficultatem potu emendat,remoratos menfes citat,Eo in condimentis,cum cucur- bita,&acetoindigenzutuntur. In cacumine granula multa gerit, qua illud profert apud ullum authorem fuis notis defcriptam non invenio: nec femen ipfum, quod equidem [ciam , ad quiet is ANISUM. nos à Syria defertur. — Quapropter illius patrie gentibse re- 4 linquendam diximus, ubi ejus notitia, C feminis uju. — Nam , preterquam quld difficile fit etiam periculofum judico,de i ebus peregrintsquarum delineattones latent;aliquam proferre fen- S Ifon,ut bic Diofcorides teftatum reliquit. femen eft in Syria proveniens,mbisd, incognitum : quandoquidem plantam, Sifon fe- a NNI I ZA NW MIA S ONU — uo NN Sy SONT NS SAM M IN J/ / P M | NS qi S NN SN 4€ tentiam, ld císoy Gract dicitur, quod Latine quoq, Sifon. SN NLUEA, M : NV | W Sifon à Diofcoride propofitum hac figura exhiberi N SAN — credimus,cüm notz propofitz correfpondeant, cujus fcminis in Officinis noftris pro Amomo ufus eft : qua- re dicitur Amomum Germanicum, Tra go; Petrofeli- num Macedonicum,Fuch.Lon.Dod.gal.& fol.Ammi parvum;Gef.hor. Sifon.Lug.Cam.Tab. * A'vizop, ^ ANISUM,. CAP. LVI. Adilum in fumma excalfacit, exiccat. 4 oris hali- near tum jucundiorem facit,doloris levamentum prac- «ciem ftat, Urinamciet, difcutiendi vim habet:hydropicis !P! i: potum fitim extinguit. Animalium venenis advería- dens — tur: valet ad inflationes alvum, & alba foeminarum proftuvia fiftit :lacad mammaselicit : venerem ftimu- lat: dolores capitis levat, fuffitum naribus: cum ro- faceo tritum initillatumque fra&is auribus medetur. Melius femper recens,plenum;non furfurofum , odo- repraftans. Inter prima laudatum eft Creticum, pro- ximo loco /Egyptium. enim invampis,borti C viridariis folis ferz Apii , minus a es - D Ne — tamen Es »pretereaquain caulium fummitatibus babens ex Gal. x EE hdi » UN ulem. dit ndum, cubitalem, multis brachiatum CAR EIIM. : Tauis : umbellam candidam,mellis odore : femen oblongum, ju- : E cundi odoris, fapore fano ifla ex dulci ACTÍÀ AC Etiam amaris ufculo.ad multa utile. Siquidem aperit concoquit digerit, in- SR MA cilit.provocat , c flatu pellit, Oris anbelitum commendat. S And AZ Injpergitur pasibus odoris (aporisg, gratia. Daturtofium cum TE omembaad celiacos affedlus,. Singultum fedat tam bauflum. quam olfatum. Somnum conciliat, c» calculos pellit. Cate- yim ut noftrum fequamur inflituum,non funt-à nobis filentio pratereunda , que de ejus viribus fcriptis tradidit Gal. lib. &. Jimp. medic. ula fic inquit; Anifi femen maxim utile efl, acre, fubamarum, ut propà ad urentium accedat caliditatew. — rff autem C in ficcando tertii ordinis, Jicut & in calfaciendo, Proinde. urinam ciet & digerit,atQ, etiam ventris inflatio- nes[edat. Planta,quá Grecis àvizcv, Latinis item Anifum ap. Nomina, pellatur: Maurimtams Aneifum feu Anexiffdm : Italis Anifo.: . Germanis 2inif unb nif: Hifpanis Matabalya C Yervadul- - €e Gallis Anis. : v ; X a E ifiicó SRL e vulgaris omnibus ver notitia planta ef, feritur ^ni co- Anifum quod aliis Anicetum, id eftomnibus aliis . medicamentis pracellens,ab herbariis communi con- fenfu Anifum dicitur;folo Euftachio Rofelin Abfin- thium dulce nominatur, Ki, ^CARUM. CAP. LVII, Arum, femen eft vulgaris notitis, Excalfacit: urinam concitat,ftomatho utilis, os commendat, toncocionemadjuvat, Utiliter mifcetur aritidotis & oxyporis: anifi vicem przber. Radix coéta;paftina^ €: modo,manditur, Li BzchEs 7. ost cA ( (à officinis vulgà Carvi dicitur, femen omnibus Ji» Caticon. nffmum. Planta nafcitur in prari d collibus , prefer- fid, Aa 2c quum tim in TU 3. . bees )$)4 And. Matthioli Comm. zim in muntibus C convallibus, Paflinat fylveftris non abfimilis,caulibus ab una radice pluribus,quadrangulis, cubitaliz.- dus :umbella floribus candidis teferta femine anifo longiore,angulofo fubnigricante. Radice longa, fapore amariu[culo fimul & acri Semen praecipuum babet'in medicina u[um.1d enim aperit incidit, digerit oncoquit;provocat c diffolvit. : Auxiliatur frigidis uteri affetibus;confert ad omnes frigidos capitis morbos,vifum acuit.Herba pro olere comedirur. Eftur radix coca perinüe ac Pajlinaca.Seminis farina admifcetur cataplafmatu.que adfugillataparantur, magno juvamen- Moo, "^ lntegrum femeu paffim Germani pani fuo fubigunt,ciborumá, condimentis indunt. quemadmodum nos anijum cy fa chorum Piculum.Sed maxim meo quidem judicio,redarguendi [unt Monachi illi qui tn Mefuem commentarios ediderunt :quip- eror — pequi non fine magno,ó aperto errore crediderint, Carum femen effe rubentis illus radicis , que vulgó Carota vocatur. Pues x Quandoquidem Carorarum [emini nulla Cari qualitas ineft : id enim adeo acre non efl,ut tertio calf acientium ac exicca- rotarum 5/4 ordini adfcribi poffit. Quod tamen de Caro teflatur Galenus lb 7.fimplicium medicamentorum.fíc fcribens:Cari fo- *9 ftacuent. zen calfacit, C exiccat tertio quodammodo ordine,moderat acrem qualitatem poffidens. 1t4g, € flatu extinguit, Q* cli urinas ciet,non femen tantitm.fed & planta.Cujus nomen Gracum eff née: LatinumCarum: Arabicum Carvia; Karavia leno, Je Karvi: Icalictin Caro & Carvo : Germanicum 9attfümic) uno stimm ; Hifpauicum Alcaravea:Gallicum Carvi. Noinina, : , Curminum pratenfe feu Carum,;à Caria regione in qua laudatiffimum nafcitur, geo Aétio : nagra- Bédlur,Simeoni Sethi libello de Alimentis.Caros,Brunf. Trag. Dod. gal. Carus, Gef. hor. Carum: Lacu. Cord.in Diofc.& hift.Dod.fol.Lob.Caft.Lug.Tab.Cam.Careum Fuch.qui fecutus eft Plinium. Carvi, Lon.Caf.Thal.HujusinterSraphilinos Athengus meminiffe videtur: hoc cultura vegetius & foliis & fcmine redditur, Avabov, . ANETHUM. CAP. L VIII. 10 P Ridi Anethi comz,ferninisq; deco&um,potu lac evocat: inflationes & tormina fedat:alvum,vomi- tionesq; fiftit: urinas ciet, Broleus lenit:joculorum aciem hebetat;genituram reftinguit 3 affidue potum. Deco&um ejus foeminis vulvae malo opportunis, ad defeffionesutile, Condylomata iilitus (e- minis cremati cinis tollit. ; Anetbi TT13 : confide- ANETHUM. ? ias bortis omnibw frequentifimum , omni adeb ex uir : RES t A partefoniculum exiulai ur ut fepius colligentes fallat ni- fi guflum confulant : confurgit enim caulibus fefquicubitalibu: 39. vamofis foliis capillorum [peciem vefeventibus.floribus luteis fe- mine, C umbella feniculi, radice neg, adeo longa, neq, multis fubnixa fibra : feritur in bortis in condimentorum C in medi- cum quog, ufum. — Ceterum Anetbum, ur autbor eff Galenus lib.6.de fimplicium medicamentorttin facultatibus , adeb ex- calfacit,ut babendumfit aut fecundi ordini intenfi,aut tertii remifi. — Exiccantium veri ordinis efl fecundi incipientis.aut primi finientis.It ag, merito in oleo decodum digerit , dolorem 49 fedat. fomnum conciliat, crudos, incotlos bumores conco- x : quit, Fit enimex eooleum,cuju propinqua fit temp ari roseis ie i medica tenus paulo illis tum calidius tum tenuiorum partium efl, ac proinde digerenti facultate praditum.Uflum autem tertii or- dinis tum excalfacientium,tum deficcantium fit: & propterea ulcerib. nimi bumidis, mollibusq, prodeft, potifimum iis , qua in pudendis confiflunt. At qua inpreputio [unt inveterata, ea probé cicatrice includit. Caterim viride bumidiw efl, & mi- , mu calidum :itag, magi quam [iceum concoquit, & fomnum conciliat. fed minus digerit. Mderrco mibi videntur veteresin 59 conviviis ufi cfe corouis ex eo concinnatis. | Planta,que Graci &vyov,Latinis item. Anerbum appellatur : Mauritauis Xebet, Jebet five Sebet : talis Anet bo : Germani yen nnb ood» front : Hifpanis Eneldo : Gallis Anet, Anethi vires ex Galeno, Nomina Anethum saga và dvev fà», qubd cità crefcat,dicitur, quo nomine omnes herbaiii donarunt;cujus fylveftre : quoddam genus;quod grandius fativo, foliisfenicu- lijodore Anethi;umbellisamplioribus,flore luteo;fe- inine Ha ruere. ut Ammios fübacri,radice parva & lignofa;in Sicilia proveniens,nobis adhuc igno- " tum, Cafalpinus refert. 73 * Kaum ngon CU MINUM SATIVUM. CAP. LIX. fOri. ce Soc dem mae ( "minum fativum t origratumeft,(ed multo magis ZEthiopicum , quod Hippocrates regium ap» i. foma- ^ pellavit.Secundvm locum tenet ZEgyptium,reliqua fequuntur.Provenit in Galatia;in Afia, Cilicia cho vtile. && T'erentia,& plerifqs aliis tra&tibus.Excalfacit;adftringit,exiccat: adtormina;inflationesq; convenit, pir nd cocttum,& cum oleo inditum;aut 2 cum hordeacea farina illitum: orthopnoicis datur in pofca : demor- Jure Ll fisà ferpente;in vino:teftium colle&ionibus auxiliaturjimpofitum cum uva pafla;aut lolii farina , Cérae we X tove;menfium abundantism inhibet.Contritum autem in aceto,& naribus objectum,fanguinis proflu- ceafai. Via fiftit,Colorem bibentium;aut perun&orum mutat in pallorem, ien na. » In lib. Tertium Diofcoridis. 55 quss tib: CUMINUM SYLVESTRÉ. CAP. LX, Qvid Cuminum,pluri efficaciusd; in Lycia & Galatia Afiae; atqs Carthagine Hifpanie gi- gnitur:frutice parvo;dodrantali caule ac tenui:quaternis aut quinis foliis, cenuibus, veluti ferratis & gingidii divifura.In cacuminecapitula quinajaut fena habet,mollia, rotunda; in quibus eft femenace. rofumguftu fativo acriore : nafcitur in collibus. Bibitur femen ex coo MAKERS coat nesq5: item contra venenatas beftias ex vino.Singultus ex aceto fedat: ftomacl outilequem humor vexat.Su« illata tollit,fi manducacum cum melle,& uva paffa illinatur: tellium inflammactionibus, adje&is eis- demyillitum medetur.Eft & aliud fylveftris Cumini genus;fativo non diflimile,quod à fingulis floribus elata promitcornicula;in quibus femen eft melanthio fimile, Quod potum omnium ferpentiiüim morfi. bus praíidioeft. Calculofis & iis, qui urinzeftillicidio vexantutjaut concretum fanguinem cum lotio reddunt;auxiliatur : fed apii femenfervefa&um poftea bibendum eft. : L CONSOLIDA REGALIS, ,, Ill CUMINUM SATIVUM. » : ee, (f M LV DE I NUZT p (i zz m S7 D VIZ. 25 eS Ativum Cuminum omnibus notam ef). Quamobrem longiori ferm. itm pro[equi non opere pretium duxi. Curnint mu. $rLv EsT e Ever quod tamprimo,quam fecu 'ià Dtefi — uro antebac me illud sus Co9fide« m esi ramen; opera i cobi Dortufi, vei berbarie indagator acerri- -— li fum , quorum juvandorum gra» à de[criptioni mon re[pondeat. Pim Lo tamque magis,quamh , flavi coloris Melénthium;quod ofi iymea quidem fententiam ma, "ap , la cirrina fic feplafiariis vocata,nil aliud. favum Turin alio: ance. cie differre, quam in feminis colore:carera namá, n sem n L2 -: deni, facultateillu maxime p Eod Sf quid agen nonne "e Pu iec mperinustin quibus tamen var is color non probibet quin omnia fint papavera, — 1d quod etiam pere estin byofcyamo, lactuca, € aliirpi ribus plantis : quarum femina etft alba & nigra nein mon tamen plante genuscon[lituunt. — Hincfit, wt in buju[ce [ylveftris Cumini bifloria patres qui ebs fegnuntur, narideprehendantur, Quippe primi generis fylveflris Cumini emen in capituli mollibusae rotundi acero- à Aaa g fam $6 And. Matthioli Comm. IV. CUMINUM SYLVE- ,. V. CUMINUM SYLVE- ftre. I. ftrc.. IJ. - JU NS HUBS ior cue fum gignitur fortaffe (ut opinor ) vulgaris pimpinella modo,non autem n c Cumfat., : : 1 Gud, contumax ,quod in punpimella vulgü vocata nonvifittur. S-sr1vu hift, fentat:unico, m;tn qua copiefum pro» s fummo cefpitesepens, Tra- Cumini du gaudet calido c putre[cibili:quame Cuni. Wenter utuntur in ci- Ve — Dis reo (zoe fufiuntur, qui fat : Praffat- | udi tamenad feminarum concept: [] viresex tioribus cuim melle.Datur quoq, ide ic Galeno. ejicit, vulnera recentia. di at." ulcera fa vum fic inquiens : Cymini femine potifiimám ut. s €ultatis excalfacientis,ficut illorum "Nomina, fz;jertig &vadev aspe» quod Gratis, C) bius Camium feu Kemum : Germanis $ Cuminum (ylveffre nominant : Tt. da cavaliere : Germanis SRíttet Capite hoc de Cumino; Confoli, editione fu folium quoddam implicatum in al XL auttres A.LA.exprimentes. Hujus ilis hortenfis 4tAgéreuv fit Diofcoridis, isfegerum;ejufdem alterum Delphi- : : irnato, reo,ceruleo, variegato ex 6? albo & ceruleo: item magnitudine & foliorumtextura;habetür namq; non tantum fimplici fed & ple- no flore. I. Cuminumfylveftre alterum Matth.editione fecunda & ultima,Lac.L ugd.Confolida regalis Match.Confolida regia five Calcaris los, Lob, Confolida regalisflore cernleo majore, Cam. C id. regalis fativa, Tab.Delphinium,Dod.gal.Delphininm, um & majus,Gef.hor. FI petis. Flosquidam vulgo Fiorcapuccio.Cafal.cui Hyacinthus poétarumeft. Qua verb in fylveltribus prove- nit,dicitur C e Code MN Coníclios regia, Trag.Fuch.in icon bus,Confolida reralis arvenfis, Tab. Confolida regalis flore ; lida: ceruleo minore, Cam. Segerum Confolida — , regia ftrigofior rota,Lob.Buccinum & Delphiniumalterum,Dodo.gal.Delphinium fylveftre, Gef.hor. P Flos regius fecundus vel fylveftris,Dod.fo], Chamz&melum eranthemum, Fuch.in folio, Anthemis Erá« themos, In lib. l'eraum Diofcoridis. 57 * IIl. CONSOLIDA REGA- themos, Lugd. II. Confolida regalis pprerin: perve 1 i flore, * flore, C;B.Ex radice fibrofa caulis exfurgit cubit lis, le povgrtnqeme: we rdinnidus firisrus, leviffima hirfutie albicans; quiin «y e (i Z4 JW ramos brachiatur:folia cingunttripartito primümdi- f iD Y. - vifa, juez forinum folioram Ranunculi ar- i92. "o« Ig i Pp venfis echinari dividuntur , ac in furno caule paucio- (ua / ZW . raquarurm quzdam tripartita. qusedam integra. Flo- EI) resíuntfübcorulei;corniculo donati, Confolida re- 2s plis fegetum fimiles;aut minores: quibus fuccedunt Ly filique oblonga,parve,femen pàrvum continentes. Hanc Delphinii Diofcoridis nomine ab Tmperato Ferrando, Neapolitano Pharmacopzo infigni accepi mus,quam etiam virentem in horto D.ZuingeriPhi- lofophi & Medici noftratis, legimus.flI. Cuminum feniculi folio,C.B. Cuminum fativum, Brunf. Trag. . Matth.Cord.in hift.Lac.Caft.Lugd.Cuminum, Lon. Cuminum Diofcoridis ; Lob. Cyminum fativum, Tab.Cain.CyminumRomanum,Cord.in Diofc.Cu-^ minum yulgó,quod Cyminum fylveftre primum-eft apud Diofcoridem,Cafalpino. Cuminigerera duo & Melitaafferuntur, grum acrimoniz vehementio- " ris,fubnig mq Cuminum acre vocant : alterum candicans; Nu bdulee quod Cumsidum dulce el z ab Hippocráte regium vocatur, ea diyerfitate,quaein Feniculo dulci fativo & acri fylve- ftri (pe&atür. 1V; Curoinum fylveftre capitulis glo- , bofis, C.B. Cuminum fylveftre primum, Matth, Caft, 4 Me.& Lugd.Cuminum fylveftreji. ob. Dod. fol. Cy, ninufn iro. fylveftre five erráticum,Ta -Cyminum fylveftre glo- eni bofum,Camerario V? Hypecoum.C.B.Gef hor.Cluf. eit Bat. hift. Hifp. Dod. fol: Cuminum fylveftre alterum ^7" 74 An uos £o 20 D 30 : . : ^—— "Matth.Caft. Lugd. Tab:Cam.Cuminum fylveftre al- 5; irippe terum Jo guditeiecagdiab Canfinsm [2v lrerum filiquofum, Lob.in icon. Hoccum Cu- ires m minonilfimiliudinis,quare Papaveri corniculato ubjiciendum cenfemus. | pipa à; Pr VR uu ANE C c — E y 5 "ens esty me * 3 See gimesd 94i ved i E £ Tipps liverfam effe ab állo exiftimant. Ti iens.Eligendumeft purum,mi- picum S. Facitad tormina, urinze difficultatem, fer- 274m 'derodentibuscantharidum medicamentisquae ton ina efi ugillatà cum melletollit: colorem petu, Ali: alte- 22 r ^ vulyas purgat. tune Ae- kr thiopicí Uanquam Vresrbeihi. cen leg LU ir mullum tamen ex iu bailenus mi. cle dixe- i fefe obtulit quod anii d credendum alliceret,verum leximmdria Aegypti ad nos deferri. Quod A- e meos nomine in officinis o habetur , cum probatifimum , Plin Cumimo fit candidius,id niigricat adeod, vul- Ammi, garis petrofelini femen emulatur , ut vifu ab £o dsgnofci minime pofi doc guftum confulere oportet, Nam cign ^mmios en gufta facile deprehendisur. Praterea cim boc nullum ori iganum aree baudeviter fit acre facultati difcri fap L aculta 1 leprehend "an ; arem ufui -——. m Ammi ffcorides e$t auBtor adbuc clariusfit,id non e[fe legitimum, Di atio, reprefentez quem tamenreferre vera P7 wm. Verunta- P menconvarium [enfiffe videtur Ruclius I fortaffe atcuraté ea examinaverit, quede Ammi, Hippocra- Ruel. — dis: io fcriptis tradidit Pli fuslib.2 o. cap. 15. citm inquit :Eff cui millimum quad lapfus. s inp id ee exiflimant, Hippocratesregsum »videlicet q. is tori quoniam fit exilius, C" cZndidiw. Similis autem »O cum alimentis interponitur : bec Plipiu. — Caterüm mon equidem nis ha Verum uon'veperiatur.Siquide Aloifius Anguillarius Romanw it tibi borti publici vam gerit, nuper ad me mifit legitimum Ammi , nulla j t folibt agrefls paflinace femine in umbellis exili Cr cuminomi- mutiore,Origantim-ef, eINefcitur in monte Gargano, quod 1talum eil : ditod vero perecrimum o ex Alexandria apportatar, um est, Verimenimuero buic ame Mad sor adi que ro" MN brrar erere duch Monachii quism Mofuem rommenta efe , m MEE i: ] de : 4 Mon 6gléssoio te grec 1 QRENES affeverant : nam prater rationes cip "error fatis ex (uis fcriptis explodittr, utpote qui : iue. aniubeum; 77005 femen;quod ex Alexandria affertur, mir. dice pr endari fetvaitürs ANUUDUPUI eri Bis auxilio. plures prolificas effettas. j quam quatuor, Ammios Pifimum auxilium c» plerres expertum. . Herba quam vocant Ayisy;, viret ex um medicamentorum,maxmb est utile.Facnltatés eff excalfadorie, c» A A8 * ü efi e 558 And. Matthioli Comm. 1. AMMI. e * AMMI PARVUM FOLI- E : is fceniculi.* e E : & 16 2 s : Meu 3e * E OON CT Phe i) .. dej ite 4p é guts fubamarum efle» acre. Et clarum esl, quüd C digerat & urinam moveat. Nominz rj, sure jy calfasiendo deficcandod, ex ordine tertio inten[o.Planta qua Gracé a upe, Latinéitem Animi vocatur: r] Arabice Nanochach, Amszue,N anacbua feu N anachue : Italic e Ammi,ut etiam Hifpanice : Germanice 2|mei), rum femine apii;& tertium foliis feniculi.I.] n. Lugd, Ammi majoribus & ferrati rtium Cret ; Ammitriplex habetur,majus;a C. B. Ammi, Matth. € es [ Là liculostenues brevesás emittén. " &a-& fenfim magis attennata: " fuccedit femen minuriffimum;acre & fua: . zy prin Italiam allatum,nuncin hortis& kalia: (apud quos& inIlva provenit) & Germanie facile provenis Sifonealiquihabent. — i k em : es : E : ud ES te : Kéerov, lays : [ sc t : E Oriandrüm,aut Corianum vulgariseftr j cieriaht: dem jo e ferpu c n €, veluva Coriidri E E confide- Adisibote iP rai. — fummitatibus albicant , e quio ttim femen orit. cimicum odore, at femen ficvum, exuta graveolentia, od evadit, . dnter fegetes feriturd, in campis "bortis, - Ceterum in Coriandri fac eran, longum fermonem faceret conr. Diofcoridis (ententiam lib. 7. fimplici Re aite five Corion,aut titcunque vocare lubet.Vetuftores Graci Coria "Cr arsit catal pellitant ficut & Diofcoritlessvefrig eff componitur plurimumbabens effenti «ques bumiditaris obtinitbique tepe ee Irati 4 ND quidem agit ea qua feribit Diofcorides, monta tum ex refrigeratio m ego cujusg, parti ANM — fam enarrabo,t ametfi propofitum fuerat mi «t hoc in lib fente "P epe p , Inlib. Tertium Diofcoridis..— 559 CORIANDRUM. bit : imà fi verum fatendum eff, proderit nonnibil , fuperiores anetbodos, que ad bunc modum in paucis medicamentis [unt dida, hic repetere.Primim ergo non Diofcorides tantum , fed € alii complures medicorum, indeterminate de morbis pro- nunciant, ficut fane bac quoque tempe[late nonpaucos inve- nias medicos vel infignes,prater alia.bac inve maxime ballu- cinantes. Interdum enim atra livida frigida, reddita parte, qua eryfipelas babuit nec amplius vefrigerantia pofcente me- dicamenta.ceu antea, (ed ea que infixum parti prater natu- vam bumorem evacuent, ii tamen refrigerare per(everant. A- liquandoautem ad digerentia quidem tranfeum:. cateritim eryfipelas f[anave dicunt -Et [ane fcribunt, incipientibus etiam- num, cre[centibus eryfipelatis, aliae[fe medicamenta , alia verà jam declinantibus ac flacce[centibus.. Sed ita res non ba- bet. Neque enim eryfipelas ettam vocari debet , poffeaquam inflammatio ejus," fervor,ac biliofum illud abierint : neque quafacultatefunt frigida , neque qua buju[modi affeitus fa» nant remedio effe putandum eft. ed velut fi vel in initio proti- nu aut percuffisaut alia de cau[a quavis tumor in parte quae piam aut lividus , aut niger extiterit,eum eje frigidum affe- aum exiflimabis, qua digerant excalfaciantá, medicamen tapofcere. Ad eundem modum. fi calida affetio im frigidam ve- ciderit,negligenda quidem prior efl. fed fecunda alia appellan- da nomine : aut fi difhlicet nominis mutatio, (altem ficut. qui» dam alia fcribunt principii, alia declinationis remedia , baud frigida effe autumantes declinationis vemedia , concedendum fant efl. fi cui ita placet,ut talis affeclio etiam eryfipelas voce- RU tur : fed eam etiam calidam dicere , ubi jam vefrigerata eit, ZU id verb neutiquam concedendum. — Itaque ne quod tunc ei 3o E (a 9 auxilio est , refrigeratorium effe credamus , ficur Diofcorides Coriundrum,quod ut ipfe inquit.cum pane , aut polenta illi- tumeryfipelascuret, — Nam quod exquifitum est eryfipelas,quod utique inflammatum eft, flavum.baud unquam fa- nare poterit cum pane Coriandrum. fed illud quod jamvefrigeratum eff. Proinde nos fuperioribus voluminibus, cim deter- minata ac definita experientia;cuju(q dicamenti facultatem explorandam cenfumus , quam maxime fieri poffet, fimplicifmum eligi affe&um con[uluimus. At plerique medici neque quod vel plurimi morborum protinus ab initio com^ pofiti invadantnorunt,ngg, quód alius affectus fit gryfipelas exactum alite vero is, qui vocatur ab omnilus nobis ufttaté, ut à Veteribus quoque; pblegmone : alis autem inter bos medii plurimi,partim,ut fc dicam.eryfipelata phlegmonode, par- tim pbleg ")fipelatodes, Ac invenias nonnunquam ubi neutrum vincat, fed ad unguem paria fint. Quin etiam non-. nunquam edematodes effe eryfipelas confpicitur. ficut aliud fchirrbodes,ut compofitorum morborum non parvus acerves tur numerus.De quibus copiofius,cim alibi differuimus.tum in libris decurandivatione, — Dicetur autem Q nunc quoad 4o faltem eorum meminiffz neceffe eft,qud exaQum eryfipelas baud unquam ab anté dicto cataplafmate curari poffir. Voco autem exatlum.citm à biliofa fluxionepars impleta fuerit. — Porrà quid long? àvefrigeratione al fit Coviandrum,velex fitque ipfe feribit Diofcorides difcere licet. Nam ffrumasnquit cum lomento diffolvit. — Quod vero nullum veffigeran- tium medicamentorum idoneum fit diffolvendis ffrumis,vel ipfum Diofcoridem non dubitaturum arbitror: quippe qui féxcenta fcripferit medicamenta flrumas fanare potentia.qua omnia tumtemperie calida,tum aclionibus digerentia effe cenfeffusefl. — Halenus Galenus a Diofcoride in Coviandrifacultate diffentiens. Porrà verà bac inre Galeno maxim? re- Qo eot NIE "c 2 E AEN fragatur Avicenna.qui in ipfum aperte invehitur lib. 2. cap. L4 4. fic inquiens : Scripfit Galenus Coriandrum effe compo- E. 1 fitum ex di verfis facultatibus etfi terreafacultas in eo ceteris excellat.fimul cum aquea quadam tepida , c adffrittoria vas ex posskcimetere conjicio.aqueitasqua in ipfoveperitur,absq, dubio frigida,non quidem tepida exiflit : nifi ei fov[an ^vicen- mifceatur aliquid excalfacientis fubflantia qua fui tenuitate velociter im auram evanefcat. Quapropter dixit Hu- "** 50 naym;removet Galenus frigiditatem à Coriandro.&. Diofcoridirepugnat. At ego quitem aliter entio, cum frigide eius ubjiantia meminerint Arcbigenes, Rufus c aliorum pofferiorum nonnulli. Frigidum igitur efl Coriandrum natura infineprimi dr ua ad principium fecundi. ficcum in fecundo : quanquam fententia mea,Cr ficcum est, C ad calidi- hes ii "t vergir.Sed Galenus ipfe fentit, Coriandrum effe ex omni partecalidum, 1d quod fortaffe eveniffe pu- brmines Uf Hditatis particula que dum bibitur,aut comedrur abipfodifperditur. — Aliter nec nece[Jarium foret , fi deu boit penses il multa exhiberetur quantitate, — lllud praterea fubdidit Galenw , fi Coriane n vorxite faculta E pe pattofrigidum erit ? Cui facil? refponderi potest, id agere Coriandrum [ua qua- ida fulfanii 64c forma : 4ut quod reperiatur in eo aliqua tenuti facultas,qua in profundum penetrare pofiit fri- g 1a exterius relicta, ed eum bibit caliditas illa vefolvitur : quo fit. ut fola frigidavemaneat,c in corporibus "a er 1n Coriandro Galeni dicla "efellens. Que etfi aliquid in fevationis.ac veritati babere videantur, P facul TieMs COmpertuMm putem. Galeno neminem adbuc parem exiitiffe, qui diligentius flipium tummaturas Pedà ates imvetis averit.partim [a poris gufn partim odori olfactupartim [ublantia, Cr coloribus , partim deniq, ga exp ja profundifiime pbilofopbta conjunta. operepertium estejus potius acquie[ceve fententia, quàm reli- bes ommmm. | Veruntamen Bra(avolusin hoc maluit forta[fe cum Avicenna errare,quam cum Galeno redte fentire. o. c. oli "Praterea cim ne[civerir.Coriaudrum in Hetruria pafüim im pratis. C» campeffribus fua [ponte nafci , afferit in fuo error, L^. alie tantimeperiri Coriandrum. Caterim quid boc in capite Diofcorides auctor fir, Corian- C B7 cvv iini finepericulo commovere, quod, alii tum ex Gracis,tum ex Mauritanis memoria prodide. mec potum,interimere ideo fadum estyut multi quorum ego fententiam antebac fecutus fum;corian dri ufum nayerint ed id nunc certé mili videtur injufte factum. Siquide Coriandrü menté non commovet ni ifi largius Hil- orran- &ti femi- nis ufag. , *. $60 — -. And. Matthioli Comm. € immoderat? fumatur. Quid quafo mirum erit de coriandro copiofim fumpto.fi vinum etiam,cu (jus tamen eff ufu qui. nidianusiberalius epotum,doloresmorbos graves, firangulatus , & mortem deniq, inferat? quod fi moderat? bibatur, prater alias utilitares, quas bumano corpori praber,ventviculum roborat.concotliones adjuvat, excrementofa pellit , cor exhilarat,intelletium acuit [piritus clarosveddit c» vivificat. Quare non equidem video,quid obflet , quo minu fimili ratione credam tantum abe|e,ut Coriandri femen noceat ut etiam maximé profit, fi tamen parc c modice fumatur, Quippe ab ejus ufu moderato non abborrui[fe Galezjum puto: nam lib.8.cap. 4. de compofitione medicamentorum fecun- ,,, düm locos,ex Archigenerefert,ruttu acido affectis coriandrum cocblearii men(ura exhibendum effe. Galeno autem aper- Essi tiffian? adflipulatur Pvecentioribus Grecis Symeon Setbi ut pote qui in coriandri mentione fcribat, id flomachbo bonum dro. effe. C eundem corroborare : cibum in ventviculovetinere, donec prob? concoquatur, — Que auctorem bunc de temperato coriandri ufu tradidiffe,nulli dubiumest, | Ex bis igitur facile colligamus licet, quod non fit admittenda fed potius explo- denda illorum recentiorum opinto,qui Coriandriu[um omnium fugiendum effe cenfent : mos enim jam von omnem ejus 2 ufum. fed immoderatum tantum vitandum effe exiflimamus. — Semen tritum € vecentibus carnibus afper[(um probibet ne putre[canttam cito quàm folent «flats tempore. Ex aqua autem potum celiacos juvat & alvifluxiones cobiber. — At- Nomina, 4567 femen in ciborum.aut medicamentorum t[um nuiuquam admitti debet nifi prius triduo aceto fuerit maceratum. ld Gracu népior Cr nopixvvov appellatur : Latinis Coriandrum: Mauritanis,Rusbor, Rasbera,Kuz.ibara: Italis Coriandro: Germani Gorianber unb Colianber: Bifani Culantro C Ciliandro. Gallis Coriandre, : Coriandrum di&umaliqui putant;quód folia ejus & caules cimices redoleant:eft majus vulgatum, eft minus tefticulatum, eft & fjlveftre;in Hifpania nuper repertum,licet Plinius lib. 2o. c. 20. inter fyl- veltria non inveniri fcribat;attamen Nicandri fcholiaftes duo genera. propofuit;alterum fativum, alte- rum fylveftre.Coriandrum majus,C.B. Coriandrum ab omnibus herbariis a ppellatur, cui fane in cali- dioribus regionibusfemina majora funt,& in viridariis Alexandrie ubique provenit & Cusbarano- minant. na LÀ Tem 2 00 HIERACIUM. CAXRBSIXII aMenti leracium mago caulem emittit afperum, fubrubrum fpinofum,a cavum : folia ex intervallis ra Varosyoy riuícul: divifa,fimilia,foncho perambitum :luteos floresjin oblongiscapitulis. Vim refrigerandi vus" habet,& modice fubftringendi: unde illum ftomacho zftuanti;inflammationibusd; prodeft. Succus. ' '/erofionem ftomachi forbitione mitigat.Herba cum radiceillita, vibratisà fcorpione idibus auxiliatur. Hieracium parvum,foliaex intervallis habet , divifa in ambitu: cauliculos teneros virentes:in quibus 39 lutei floresorbem circinantes,emicant. Vim füam ad ea;ad qus füperior impendit. L HIERACIUM MAJUS. IL HIERACIUM MINUS. ^» SU p uU 50 6o Henn Ieracinm mius frequentiffimum ubiq, in Yaluam campeftribus c coltibus incultis loci . € aliquandointer eges PE tes na/citursSonibo aut (ylveffri laBuca non admodum difimile, Minus autem cichoritm ferévefert , ed afferiora & vires - VUE -* H exGalen, eifolia (unt,c«uliculitenves virentes, [uba|peri : in quorum cacumime flores utviQ, aurei.cichorea figura.qui tandem pape pofi effet in auram evolant. Majw radice nititur unicayredla lacluc&,aut fendi modo, Minus vero multiplici tenuig,: Wnque Bol Pain Dui. sái Wrrique fucci laGew, fapove amaro acriá, cum caule[cunt. Horum autem non reperio Galenum mentionem feciffe,nec et» iam Paulumyin libris de fimp.inedicamen, facultatibus, : Meminit tamen eorum Plinius lib. 20. cap. 2 inter i agre[hium genera.fic inquiens : Sunt,qui berbam Hieraticam vocant quoniam accipitres fcalpendo tan fuiccog, oculos tingendo, ob(curitatem cüm fenfere,difcutiant. Succus omnibus candidus, viribus quog, papaver: fimilis, Cai pitur per me[fes incifoeaule, Conditur in fictili novo admulta praeclarus. Sanat omnia oculorum vitta cum latteumulierum. Arcet mubecula cicatrices, adu[Hionesi, omnes.pracipubcali qunes.Imponitureriam oculis cum lana contra epip boras. Mem fuccus alvum purgat.in pofca potus ad duos obolos. Serpentium Vattbus mederur m vino potus. Ft folia ofla. rbirfió vmi ex aceto bibuntur.Vulneri illmuntur maxim contra [corpionum idus. Verlm contra phalangia commfto vitro ex aceto. Aliis quog, venenisvefi[Iunt exceptis qua ftrangulando necant attt iis qua vefte o nocent,item pfivimytbio excepto. Ympo- 30 nuntur C» ventri ex melle,ata, aceto ad detrabenda vitia alvi. Urin difficultates fuccus em endat. Crateyas eum by» dropicis obolis duobus in aceto.» cyatbo vini dare jubet. Peculiares earum vires partim jam dicha funt. fomnum faciendi veneremá, inbibendi,zflum vefrigerandi ffomachum purgandi fanguinem augendi, Nuncmon panca reflant;quoriam Tnflationes difcutium ructue lenes f[acinnt,concoctiones adjuvant : cruditatem ipfa nequaquam faciunt. Nec ulla. ves in cibis aviditatem incitat inbibetá, : eadem in caufa alter utring, moduseff: Sic & alvum copiofiores folyunt , modice fi- flum Jlemitiam pituita digerunt atq,,ut aliqui tradiderunt fenfus purgant.Stomachi diffoluti utilisim ad. ljuvantur , in €o ufu. C* ox ypori obolis afperit atem addito dulci ad intincium acetitemperantcs. Si erafftor pituita fit felüte , aut vino abfinthite : fi Ce zuffis fentiatur by[fopite admiflo. | Damtur celiacis cum intubo erratico, C ad duvitiam pracordmorum, Dantur C melancholicis candide copioftores C ad vefica vitia.Praxagoras c dyfentericis dedit, Ambuflirquoque pro- Junt recentibus priuquam puftula fiant cum (ale illit a.Ulcera etiam que ferpunt coercent. imitzo.cum aphronitro: srox ?9 jp viyvotriteigni facroilinuntur.Convul[a Crluxata caulibustritiseum polenta ex aquafrigida lemmut : eruptiones pae pularum ex vino. polenta.In cholera quoque cottas patellis dederunt:ad quod ttiliffime,quam maxi caule fed ama. c ra. Quidam ladle infandunt.| Defervefatha ii caules & flomacho utilifümitradumtur.. Has omnes Plinius tam Hiera- eris quam [ylveftribus ladhucis vires contribuit.| Quod Graci iepxuuv, Latini | fimiliter Hieracium vocant : Itali Hieracio. Nomina, *]IIl. HIERACIUM SILIQUA Hieracium magnum & parvum propofuit Dio- £.lcata,* fcorides,adjecimus & falcatum,cum apud Italos fre- quensfit , licet viginti duas Hieracii differentias in Phytopinace propeMih itii plures tamen in hiftoria noftra univerfali exhibituri. L. Hietacium majus, Matth.Fuch.Dod.gal.Lac.Lob.Caft. Tab. Hierácium magnum , Cafalp. Hieracium minus Dalechamp:i, Lugd. Taraxacon majus, Lonicero. H. Hieracium minus,Matth. Trag. Fuch. Lac. Gef. hor. Tab. cui & Lacuca leporina. Hieracium minus alterum, Dod. gal. Hieracium minus praemorfa radice, Lob. Hier. ciumquartum,Dod. fol. Hieracium quintum eidem. Moríus Diaboli 2. Trag. Lagopus i as Picris Da- lechampii.Lugd. Apargia Dalecham pii, eidem. Son- chus Lonicero. 111. Hieracium filiqua falcata, C. B. Hieracivm Narbonenfe falcata filiqua, Lob. obf. & Lugd. Hieracium Monfpeliacum & Narbone f-, Tab.an Ragadiolus alter, Czefalp. Ex radice tenui fi- brofa caules pluresexürguntftriati;ad ràdicem non- nihil afperi in multoscaulicclos divifi,foliis oblongis parum laciniatis, hirfutie levi afperis: floribus luteis Lampfani fimilibus: quibus fuccedunt filiqua falca- te calendule forma , fzpius o&o , in morem pedis alaucasaut alicujus ftella difpofitzs, quibus femcn in- cluditur. Hoc in Agro Patavino prope Arque,ubi Pe. warcha iepultus,primum legimus, dein in Monfpeli- enfiagro inter fegetes,& ad margines agrorum Bous tonetto finitimis copiose vidimus, Sem .APIUM, CAR. LXIV. Ü»Mm JT Ortenfis apii herba ad eadem » ad quie toridile sm ico X e drum convenit. Inflammationibus oculorum P^ &rt tüm panéjauta polentaillinitur.zf'uantem ftomachum muket: mammarum/ duritiam cx late cócre- iam 6o tocontrattam reprimit. LI rinam ciet, (ive crudum,(ive cotum edarur. Deco&ume venenorum noxa refiftit,cüm vomitionesexcitet: alvum cohibet. Semen vehementius urin am pellit : se ?eév- dicamentis,qua dolorum levementa praftanttheriacis quoq: ac tuffi remediis. Eleofzlinumine hu- midis nafcitur.fativo 4 grandius, & ad eadem efficax. Oreof:linum caule eft dodranté alto; ab radicete- centes. nüiexeunte:per cujus ambitum rami,& capitula cicute,multà tamen tenuiora : femine cuminioblon- $ a facri eodorato;tenui.Nafeiturin petrofis & montib: s. U rins ciet femine ac radice in vinó potissmé. -5 cce. estrahitantidoris,nec nó medicamctisurini cientibus,& excalfa&oriis inferitur. Nec hallucinzri ^os 4 O-io. . cedonia js. $62 - And. Matthioli Comm. donia provenit;in praxuptis locis,femine ammii odoratiore,fapore acri, aroma olente Uri i ac menftrua : contra ftomachi,& coli inflationes,& tormina prodeft. Larerum renum & i. n rlat zibusin potu fubvenit.Admifcetur Antidotis urinam cientibus, Hippofelinum I ja e pel pellant;aliqui Smyrnion,quamvis aliud fit;,quod propri? Smyrnion dicitur,ut pauló poft RS Lupin autem majus,& fativo apio candidius : caulealto;cavo,molli,habente veluti lineas: foliis Meca hh cn puniceum "agrada coma rorifmarini, florum plena : dependentibus in cacumine corymbi i.toma, quàm deRlorefcat.Ea femine turget nigro;oblongo;acri;folido;aromatico.Radix ERI os, s cid ei gra- rata;candida, eque os commendat.In umbrofis,& paluftribus enafcitur: olerum generis,uta ium. a : dix cruda,codiavé eftur.Folia cum caulibus deco&a manduntur,& per fe aur cum pifcibus Ps ee turcrudag; muria condiuntur. Vim hanc habet,ut poto femine ex mulfo vino menfes cie r elus | calfacit potu;aut illitu: urina ftillicidioauxiliantur, Radix eofdem preeftat effe&us, EE 10 * JL APIUM HORTENSE. *IL APIUM CRISPUM. * Api bd pues dubio procul omnes ferà atatis noflra niedicisió pvefertim, qui diu ver[ati funt in finplicium medicamenta" -coaüd, ^ THU mquifitione,quia, multum laboris ac ffadii impenderunt, ut hanc medicina partem pene abolitzsn vefiituerent, til aliud apud antiquos [ativum fuiffe apium,quam vulgare noftrum Petrofelinum , bodie bortis omnibus feequentifü- Sum. Exit foliis Coriandri emulis,compluribus ex uno vamulo prodeuntibus,per ambitum frequenter laciníátu , fed qua in caule funt mutata forma longa auguflad, fpeitautur. — Floreshabet exiguo candicantesc& femen Amifa fimile. Ra- dice nititur digitali dodrant ali longitudine.aliicamte dura intus matrice rarà divaricat ay qua carnium juribus pafum Peoquitur. — Folia concia, C cum vino C oleo de (corpionibus in patella fervefatla , puliq, calida adota , remoran- P tip urinam cient] Quorum equidem (ententian: nunquam aufm improbare,cum noflfrum hac notis omnibus fit pradi- * fum .quibus conflare Apium veteres tradidere, — Pliniw fiquidem lib. 20.cap.1i.naturali biftorie ita (cribit: Apio grae nt,&in condimenti peculiarem gratiam babent.Hoc etiam- j : tia vulgh est : namq, rami largis portionibus per jura innata eS num confirmare videtur Galenus lib. 2. de li facultatibus, cim inquit : apium inter cetera familiarifiimum de Apio, efe ori flomachoó, gratiflimum. Quafant omnia in vulgari noffro Petrofelino cernuntur : quippe quod nobis omnium vlerumfamiliariffimum in ciborum condi: is perpetubbabeatur. Caterüm quamvis id varios noftr. arum menfarim cibosfrequenti fime commendet fcripfere tamen tum Chryfippusrum etiam Dionyfius (ut Plinius autbor eff) apium ad Ipfius quoq, vifus claritati3nte quicum.Caule femina vermiculos gigni : ideoq, eos, qui ederint.flerile| Jj comitiales fieri,qui ubera bauriunt : innocenttorem tamen e[fe marem. Eaó, catt[a efyne inter nefaftos frutices: ' bec Plinius. Quare mirum non fuerit.fi recentiores quoq, Apio comitialibus interdixerunt.Cum igitur bis tum Ho d "Wi; zum auctoritatibus, notis preterea fuffragantibus,conffet vulgare Petrofelinum legitimum e[fe apium, putandum quidem xicorai, Pn im porius affir mandum id quod oficinisommib farivi Apiivicem explet nil aliud effe, qum Paludapium, fv ni cout. 42/4? paluffre, Eleofelimum Diofcoridivocatum. — Quandoquidem boc in bumentibus , paluftribus , & uliginofís locié desado, PÁftitur feritur quoq, in bortis. Folia gerit borten[is majora olidioraá, caulem quoq, vegetiprem , gdore etiam acutiort, gratioreyé : Q qui caput feriat. Radicezamen floribus C" femine fer fimilibus, caule c foliis fativo majoribus , e Md * cibos non admittendum imb onmino nefas,nam id defunctorum epulis feralibws dicatum. e 7. feminasó, 1n puerperis verà ab eo cibo P". Inlib. Tertium Diofcoridis. $63 bw, , eG, propter Theopbraffus ib, 7. cap. 6. de plantarum bifloria , de ea differit bis verbis : Paludapium , quod apud Apium aquar. ? ROS ge Y ANN 7 A EN ES. c ^ À e Sd : - NS navéo tapeoi, id esl , folis babet cicuta fimilia, legendum fit, T d. veri funilibusinclufo. M AC E - Es. ETROSELINY M;etfi antehac in luü Mas Italia haud cognitum fuit fadum e8 tamen quorundam dili- ccáon, | gentia , ut petito ? Macedouio femine , jem quibufdam noftris babeatur in bortis.Bujus copiam primm mihi fecit 3acob.Au- tonius Cortufus Patritius Patavinus, cujus liberalitate complu- Tes citm peregrines, tumatas [um confequutus plantas. Exit itaq, Macedonicum petrofelinum, foliis vulgari, five aquatico ape finilibus , fed minoribw , caule cra[fo , ramofo .frequenti- *oo duielayumcavitatibus floribus albis, femine bortenfi petrojeli- ec ge Cammi] baud abfimile, odorato, fapore acri c amarejceta DS T brem aberrant totocelo, qui vulgare Là Macedonio differre contendu x »ie dicam temeritate nixi! Quod verb. ur.fiqudLrvisricv M vulgo lanta. fant von babeo, que legitimumye caulium,ramorum caterarumo, parti . gnitudinem.pr. ceritatenió, velbicimus , etfi Dio felinum legitimum non fit , quid coma , & 5 y jfpondeat , cim tamen ceteris felims grandiu fit. d MS fimile, nemo uobis fuccenfere debet , fi banc pla d num appellavimu. Canulibus exit cra. is, br o fish ramis multis, multisó, alarum cay, puo offri apii. fed long? majoribus mufc DONICVAM Atem. P - bus, albis vefertis flor. ; m fo. ta planta graviter olet, Ser "uc C» ficat - erdine ter C" provocare t (nera. Ea ovinia : ? : preftare $64. And. Matthioli Comm. VI. LEVISTICUM VULGARE. prefare valet, que de palvffri apio dicha funt : fed eo imbiciliis usest: verum ne mordicus opinionem banc retitere vid car, li- 2 Sis benter in eorum concedam fententiam , qui aliter cenjent ea / exceptione tamen , ut wmerim bac plantamihntautüm Hpo- felimi vicem preflet.. Sunt qui hanc Laferpitium, quió, fiudi- Libsbo- ferat Theophrafli libanotidem effe contendant , fca plures fea Tie funt note , ( quantum video) que borum 'opintonibu vefra- ophr Mi gantur. — Brafavolus Ferrarienfis berbam Maceronem vulgo eullis & voratam fals Hippofelinum exiflimat , 2 perver[a fortaffe HEN Marcelh interpretatione deceptis , qui prater Diofcoridis fen- V& ias tentiam , Hippofelino radicem intus candidam, forsverbni- — gram veddidit;cüm tamen in Grecis Diofcoridisexemplaribus nulla nigrediis fiat mentio Quoquidem argumento Maceyo- em H ppofelinum non e[fe , (atis fuperá, comprobatur, prafer- tim cüm bac colorisradicum oppofita qualitate inter fe di- . €repent. — Hujus Marcelli lapfus illud caufam fuiffe arbitror, qd legerit apud Yheopbraftum,nafci Bippopelinum foliis pa - ludapio pyoximis : caule magno ac hir[uto : radicevaphani modo cra[JA, fed nigra, nigroó, etiam femine , magnitudine ervoampliore. Qua fortaffe autoritate fretus Marcellus, ni- gram Hippofelino vadicem ineffe addidit im Dio[coride. Sed — animadvertendum est Theophraflum eo loco non defcvipfiffe Diofcoridis Hippofelinum , cim alterum ab altero pluribus difo. Qua ferat notis fed $m yrnium potius. 1d quod ex eo conjici poteft, Füch.en quid Diofcarides ,itemá, Galenum sa »honnulles itiveni- fO Lev tiqui Hippofelinum à Smyrnio nenfepavent. — Quibus vert Bem ill mirum inter eo. qui ita fentireut , Theo brafium quog, ab. - , Smyrniü Min T ace ME UOI e e à deu. lli comprehenfum fuiffe. Ceterum bacin reetiam Fucbfius, t, eujm tamenpace dixerim, aperte ballucinatur: quippe quile- — gitimum Bippofelinum Levifficum vulgà vocatum , fnyrru 2? —— oco in fuis clariffimis de frpium biftoria commentariis depin- Aplige- ncrum fit, Effn 8 E PRCLL de d idemin, " fiquidem in omnem ferme v E AE cac: Nomina, ? beri m plane amar ! rimum, it quog, amarifinun Charf feu Chares : Itali, » j rexil : Galli Perfil de jardin. BMEnecs dicurtoniid Lo Afiili : Itali Apio paluffre; Apio aquatico: Germani de. eau Quod autem eesaaéiwo» Gy aci, Hifpani Perexil montefino: Galli, Perfil d felinum. & Walis Pevofelino. Poffremà. kao ; - Jtalice Hippofelino: Germanici ééebftácfet : G -E Apium hortenfe feu Petrofelinu n vulei, "Frag.Cor.in Diof.Petrofelipum fylveflre fivea Betrofelinum vulgare, Aneuil. Lon. Apium hort mmune yel masPlinii,Ge(;hor.Apium domeftic E Xo In lib. Tertium Diofcoridis. $65 *]IL APILUIM HOR TENSE — àfuperiore foliorum crifpatis oris & minutioribusinci- maximum. *- furisdiftat. III. Apium hortenfe maximum, C.B.Ex : radice oblonga albida, & pro magnitudine plante, te- nui, folia prodeunt pediculis palmaribus & fefquipal- maribus, ftriatis, pallide virentibus tripartità primum divifa, quorum quodlibet rurfus tripartitur, ipfzeque particule triplo quadruplove quàm in Petrofelino vulgà di&o majores perambitum incifze, pallidé viren- E. tes: inter haccaulisexfurgit cubitalis & fefquicubita- listenuis , ftriatus , in cujus fummitate folia oblonga, 2 anguíta,miniméincifa. LImbellam habet parvam, al- ies iodes exiguis flofculis referam , quibus fuccedunt fe- mina Petrofelini forma, fed duplo tri love majora; gu- ^ ftu nonnihil aromatico donat: Nomine Apii Angli- . €aniprimum apud nosfati M MAnEui- fi, lara , opinione feptima ; dum de Selino agit; quod in WP univerfa Gracia, potiffimum in Chio & Creta, pro Se- )» L^ lino habeatur , intelligendus? IV. Apium paluftre, rilisT heophra- 5s Levifticus , Brunf, Zu Agufticum fa- c 24. gare , Fuch. 4m, Cam.Levifticum um wt E um, Fuch. VewenA fubpin uteum i Twrea- j.. A«.i.mul, c. tifücci. u vitiat, fi fervefacta fubjicia- - € pelli:commode datur ifchiadicis e: i,bu- 1 datur hydropicisin potu;& con- a" incultis, Sinyrnii rao, acri fau- : iih euo hus Lnd me carat ae "roni noflro non. tg Mure — Plimitamen atate paffim in bortis ferebatur.1d quod ipfe Plinius manifefté demonflrat viisii j erens inquit : Et Smyrnium olus iifdem locis feritur ,myrrbamá, LM, inter olera connumeret lib. 2. de alim. facultatibus, € de to firi. 63lenus. Roma plurimum venit. Mulrà aütem acrin eit &r calidiusquàm ?um babet. Poffea verb caule accedente, tora planta jucundi- sfiveexoleo , C caro, five vinum , five acetum velit adjicere. e 7 VE'MII aptum : alti verb paulum olei iis adjiciunt : bec Galenus. Ex cujus (ang » Smyrüinm veteribus etjam inter olera fuiffe veoeptum, | Galeno nimirum adflipulantur 2a, B^- —O qua $56 And. Matthioli Comm. qua de Smyruio mibi tulerunt Siculi : namq, ii affemam plantam Maceronem appellati paffim coliin fuy bortinata, gam véristempore (ut etiam Galenus perhibet) caulemteuerrimum emittere , qui tou folitm edendo fit , [ed gratiam 4007, ineat cumore, praefertim ficum fale C pipere cinara modo comedatur.Hie itaq, fortaffe, vel etiam valiciozibusva- 2 tionibus adductus Manardus Ferrarienfís ,'vir quidem ingenio & doctrina celebris Smyrnium effe noftrum di&um Mace- end TOHEI, conftanter afferuit. Quo fit ut minus dubit "m, Rvellii j ini ? mnprobandam effe; quid fufpicerur (ur proxima impro. 40nnnentatione diximus ) Maceronem eJfepaludapiumzSmyrnium verb eam ejJe firpem certó putet,qua in Galltu vocant ose vulgà Levecchna.Est b» aliaplauta, quam in CR & r -ASMY WKN 2v M Vocaridicunt. | Fert bac folia noffrate Sm yrnie biltoris IL SMYRNIUM. IL SMYRNIUM CRETICUM. hiftoria, Ls crafflo"a, quina ab uno Tus dependentia; C per ambitum [errata quin etiam in alter aparte ab exartu utila Long? Ly - autem diver(a pedlantur,que in caule fumi. Ea enim rorunda fpedtantur, &7 caute C? ramisin quibus mtu perfolia- - tévocata modo transfiguntur , nullis ab ambitu demiculis,. Caulem edit firmum.fHriatum , e fubtevfolia geuiculatum, - &quoinlatere,ubtfoliaperforantur, ramuli exeunt à fingulo folie im finu, ftris in longum protenfis, | Umbellam in ii morumá, fummitatibws gerit vagematisi iffeitam floribuc albicantibus femine baud braffica fimili fed votun- do, angulofo , C in acutum definente Colore ex flavo nigricante, (spore acuto Cy amavin[culo, pediculis longi Priatitds, Radicemvecentem videre non licuit, fed qui plantam mifevunt,eam St yrnio offro fer? milem faciunt, non modo fatie, fed etiam fapore,odore ac viribus.N afcitur in Creta infula,c? feritur nus in Walia.Vei m eaimvere(quantum ego judie smycaii- carepof[um )$myrnium noftrum magi admodum adsiyrnü bifloriam accedit qua a Uiofzoride defcribit. Smyrnátum j* viresex. bifloriam zum facultates defcripfit Galenus libro 8. fimplictum medicamentorum, fic inquiens : Smyrnium quidam Hip» ^ head ; : inant.Ex codem genere c» ipfum cum apio el,» pervojelrmo : fueritá, apio quidem validiuspt- trofelina autem imbecilliu, Menfesitag, C urinas movet, calidum ficeumó, tertio ordine. Cilices petrofclinum noti- nant, quod in Amano monte nafcitur. Eél quidem, cr ipfum Syn yrnium, tinus vero petrofelino C 8m yvnto ace, proind? € ulceribus imponi potesi , quia videlicet ine moleflia deficcat sa »qua indurata (unt valet. Reliqua via jié becomes Sos aed Read gtufae es i MEP anbelaziones ; bactenui Quorus. Gal. Caterina noo defunt ex vecentiorilus, qui contendant, plantam Imperatoriam vulgi vocatam legitimum e[fz Sm) dam hal- Jiu, argumento qubd ej radices exterius nigricent,interiu vero virefcant.Verim ii ex eo aperté decepti depz ucinatio rr, quod non anmadvonteriut,an ba plante ceterisinter (e notis conveniant. Sed pofteaquam de Imperatoris cidit mentio, ob ui uomiais majeflatem ,viriumá, preflanti, ium fa duximus quinhic?j x I - : erai prat 1 impera flariam, tum facultates edifferamus, Preflantifimaigitur igeeia ERATORIA in ANA E dentum fr ifii [cicar, foliis (pbondylio minoribus, folo accubantibus,robufta,hi io E li purpurafcente,rotundosbirfutoó, in cujus cacumine umbellafloribus candidis ornatur : 0 quibus poftea. es — feli modo acutum, pariterg, odoratum. Radix inest ei mon longa, mediocriter cra[fa. rugofa, dura, ligna gra eil, intus vero fubviridi. Ea guftu admodum acris deprehenditur, ac mordax, fabam redes mer? aliquis conjicere potest, Imperatorievadicem excalfaceretertio exce[fu completo, pel quarto incl rà fecundo, Incidit » trabitsaperit, digerit , attemiar » provocat »refolvit venena difüpat , Zedoariag, ] Difcutit bac mirificà tum ventriculi , tum inteffinorum. tum etiam uteri flatu. — Quapn vli ea ventriculi torminibus tnaxime utilis et. Cit item; atque urinam. — Foventur ejus detocio utiliter ind " lentes , prafertim fiin vino auflero radix decequatur. Eadem ex vino pota uteri ffvangulationibm prodeft : conc yum ^ In lib. l'ertium Diofcoridis. $67 Ii 'MPBRATORÍA. adjuvat , quem frigiditas intercepit : conco&tienem volorat, Commanfa e$t veluti praflantifttuims apophlegmatifmus , ut x z que efficaciter cevebripituitam expurgetAn pulverem centri- ta, ymo, ex fatvie decocto fubinde pota. frigidis eccurrit mor- di. — Quamobrem ve[oluti,comitialius, verernofis,convulfis, auxilio esl, — Ajunt monnulhi quarte na eos [anavi,qui ptelveris cocblearii dimidium;bora una ante acceffionem,ex suero bibes vint Oris balitum commendat,C? omnes roborat fenfus. ^ Epi- deiniis morbis,venenis fere omnibus, a« venenoforum animali- "wm,rum imor[ibus, tum idlibs opem praftat. — AfHhnmaticos, feu anbelofos juvat,obftruclsones aperit, aqua intercute laboran- tes anat, itemá, liene affectos In [umma excalfacit univer[as vorporis partes,quas frigus occparit. Ut binc pala fiat,her- Dai banc nonimmerità fibi Imperatorie nomen afciviffe, cim tot tantiá, viribus pradita fit. Xeépvuov id Greci, quod Latini Jtem Smyrniumye* Olufatrum, nominant: Mauritani, Se- niruton : Itali Smirnio & Macerone: Hifhari Apio Macedo- nico.Gallis Maceron. At Imperatoria, Italis quog, : Germanis, Sliciftertouve : Officinis Germanorum , Magiftrantia. Gallis Orruche, feu Imperatore, : L — Hippofelinum vel Smyrnium vulgatum,C.B. Petrofelinum Alexandrinum, Trag. Hi ppofelinum, Fuch.Dod.gal.& fol.Gef.hor.1.ac. Cord.in hift. Lob. Tab. Smirnium. Matth. Gef. hor. Caft. Cam. Olus atrum,Cord.in Diofc.Gef.hor.Lon. Caf. Hippofeli-- num Theophrafti, Macerone aut Alexandrinum vul- go; Anguillare. HI, Smyrniwm verum peregrinum,C. B. Smyrnium Greticum, Matth. Caft. Lugd. Cam. Smyrnium Dod. gal. Gef; ap. Lob. Tab. 5myrniam : . verum, Gef. hor, Lugd. Smyrnium Amani Plain s Dod.fol.Olufazxi alterum genus peregrinum, Cac(al- s Es ces ORIA x pino. HL Imperatoria, Sikasdie e inter La- ferpitium & Panaces eft; dicitur Aftrantia, Brun£. ANN Gef. hor. Dod. fol. Magiftrantia, Cam. Imperatoria, BN Matth.Lac.Gef.hor. Lob. Caft. Lugd. Tab. Smyrni- NM 465 NJ N NN ZANUNI 47A Wu s WA um hortenfe,Trago.Laferpitium germanicum.Fuch. Oftrutium, Dod. gal. Lon. Struthion, Cord. in hift. Herba Rena, Ca'falp. Ligufticum , Anguillarg. IV, Imperatoriam hanc alpinam D. Camerario accepram referimus;de qua hac haber in fuo Matthiolo, Minor eft quàm pracedens omnibus fuis partibus, nam & anguftiora folia & pedicellos teneriores profert, ex radice non ab(imili noftre Imperatoriae & equali er- lam;guftuacriori& magisurente. Provenit inal pi- busapudHelvetios, Calida eft & ficca, ur vulgaris r Imperatoria, qe fuperior elfe facultatibus omnibus videtur, & ad agendum promptior. Utuntur hac planta ad quartanas, partus eruendos ; & cerebrum expurgandum,flatus difcutiendos, colicosd; dolores fecendois id qued vulgaris noftra quoque praftare . poteft. | Faseeiómw, ELAPHOBOSCUM. CAP. LXVI. E Laphobofco fceniculaceus caulis eft, auc rorima- a Meum f rino fimilis, geniculatus, foliis duum digitorum 75s 9 latitudine,ut terebinthi,prelon gisaliquantumafpe- 7 be. ris.circumfra&is, Adnata multa habet, ferentia ume dioe verá. bellas anethi fimiles, & femina e jufdem : lorem füb- feu lati- luteum;radice ternüm digitorum longitudinis, & "'*- craffitu dinis unius,candida,dulci,efi ulapta, Caulis tenérprooleremanditur, Contra ferpentium i&us P PL pra ER datur femen in vino.Fama autem eft/hoc pabulo cer- DE. uw xm ATJGU OS. NL vas ferpentium morfibus refflére, ( Uenquam aliqui profitentur. fe Elapbobofcum in Ttalia inveniffe atque etiamquibusdam in bortiraftendere: berba. Ylapko: amen MeribPie ca emPHfirant folia profert incifura mali divi Levi, Mou MAREM QUmfis, boum tam legitim Elapholo[co plurimum difüdere fi Diofioridi magis quay, Pliniofidesesi adbibenda.Plinim fiquidem [/5ro, «9764. e **slaphobofcum folii (myrnii,c femine torymbaceo depinxit his verbis: Elapbobofcumféruleceum eft. genicu- Tatum. diciti cv aft udine : femine corymbis dependentibus fimili effigie; (ed non amaris sfoliis olufatri, & boc laudatum ; Bib; in ciba Ruellii eypia.fu- fpe&ta. Gratia Dei Nomina. 4 Meum, & Cat. sj QUAnois. » & Eoiiis, Fonicul confide- fatio, $68 ELAPHOBOSCVM. eS SA E NSW SESS | SN , E jeutcuicn cum erraticum, quam (arivum omnibus in Hetruria notum eft.Seritur domeflicum. ri - And. Matthioli Comm. in cibis : bec Pliniu.. 1n quibus verbisquid ea plane à Diofiez ride diffentiant, Manardw Ferrarienfis Plinii codicem depra- vatum e[feexiflimat. Ceterum. Ruelliu tradit. Elaphobofcum legitimum paucis bodie cognofciyetfi frequens ubiq, reperiatur, illudá, effe cenfet quod vulgo officinis fimul & berbariis Gratia Deinominatur,e qua (ui nominis unguentum conficiunt, — Sed banc uellii fententiam non admittendam, quin potius explo- dendain putaverim.fi perGratiamDei eam plantam int elligit, de qua nos fitperius differuimus in byffopi commentatione , c qua Officine utuntur. Quippe quàd bac caule, c foliis byfopo 1o fit perfimilisnon autem feniculo,ac terebintbo. Quamobrem aut aliam in Gallia plant effe eodem nomine appellatam , aut Ruellium omnino deceptum exiffimaverim. Ipfe equidem ber- bam quandam f(apius vidi,tum in Tridentinotum in Goritien- fi agro,cujus etiam bic picturam damus, qua itanotis omnibus Elapbobofco re[pondet;ut non poterit animus non inclinari ad credendum, bane aut legitimum effe Elaphobofcum, aut plan- tam illi fimilem.Paucis admodum Elapbobofct facultates per- fürinxit Galemu lib.6. fimplicium medicamentorum, fic inqui- ens; Elaphobofcus facultatis est calida & tenuitum partium, j ac proinde exiccatorie , fecundo maxim exce[fnum ordine, Ejus nomen Gractin esl vegofióznov, Latinum fimiliter Elapbo- bofcum,é cervi ocellum.1talicutm Elaphobofco, Elaphobofcum hoc,& Lacuna & Caftor propo- fuere:cujus & Tabernaemontanus nomineElaphobo- fci Matthioli meminit: Paftinacam erraticam; que Baucia dicitur;effe fufpicantur, Mépelpvy, FOENICULUM. CAP. LXVII. Oeniculum,fiherba edatur;aut femen cum ptiffa- 29 na bibatur,mammas la&e replet. Come decocfim in renum doloribus fubditum proficit, quippe quod urinam excitet: contra ferpentium i&us in vino con- venienter bibitur : menfes ciet: in febribus naufeam, &ftomachi fervorem ex aqua frigida potü fedat.Con- trit radices, & cum melle illite, morfibus canum medentur.Succus aule,& foliis exprimitur, &in fole ficcatus, in medicamenta adjicitur, quae zou] rahitui oculorum aciem commod: tem fuccus ad eadem valens;etiam femine viridi; 4 ramu- 4o lisd; & radicibus prima iinatione incifis. In Ibe- ria, quz ad occidentem fpettat, fuccum reddit gui fimilem. Caulem medium,dum herba floret,ruftici demetunt, ignid; admovent , quà facilius vi caloris , exudans,gummi remittat : quod efficacius fucco eft, ad medicamenta oculorum, : 71 rasudexleo, FOENICULUM ERR ATICU M. CAP. — LXVI - yo Jule Com lum,magnum:fert autem fe- meri cachryi fimile. Cujusradix jucunde olet, po- taque ftranguriae medetur:menfes impofita ciet, Ven- trem (iflit,radice;aut femine poto: contra ferpentium morfus auxiliatur, calculos coninuit, repium morbü expurgat.Lattis abundantiam facit, decotum folio- pemscirigenlgnet eng alo hippomarathri genus,longo;exili , & angufto folio: fetrinecofiiieih rectal scit a ia ] xcalfacien- $» di naturam habet; & viribus feeniculorefpondet, fed " aec rd - adomnia infirmius. ineunte,locis apricuc modic? faxofis:quippe quàd non minu in ciborum quftui acuta que ; 4m 7 ne placeat, quam utile fit in piis ehntnt Cas lem edit anetbi;fed cvafiiorem; nec n m vgeniculatum- Iti cies praed occupantibus , anethi emulis, melini firi qué;foliis 71 » ^hilla eis CAVIS uy" femine eblong o,gufu acuto , quadam cum leviufcula amaritudine, odorato, 1n quodam ver? genere bortis Italis Inlib. Tertium Diofcoridis. $69. "arralicis familiare femen dulce percipitur, C" craffiori quog, mole petatur. — Radice nititur longa,digitali craffitudine, Plinius, acuto ac amarinfculo (apore,cum dulcedine quadam, Femeculi meminit Plin.lib.20.cap.23.fic inquiens : Famniculum n0« bilit avere ferpentes,guflatu fenectam exuendo,oculorumá, aciem fucco ejus reficiendo. — Vnde intellectum efl, bominum quoq, caliginem precipue eo relevari.Colligitur boc caule turgefcente.1n fole Jiecaturinungiturá, ex melle, Uo1g, boc eff : laudatiffimum tamen in Weria e lacbrymis fit C» ex femine recenti.Fit etiam évadicibus prima germinatione incifís. Eft ^ € in boc genere fylveftre,quod alii Hippomaratbron,alii Myrfineum vocant foliis majoribus,guftu acviore,procerims,bra- chiali crafitudine,radice candida : nafcituv in calidi.fed faxofis.Diocles c aliud Hippomarathri genus tradit, longo é angufto folio femine coriandri. Hec Pliniusqui ea fer? omnia à Diofcoride mutuatus e[fe videtur. Porro alterum [ylvefiris Fcenic. feniculi genus,cu (jus femen coriandri effigiem refert,à nemime baclenus,quod [ciamyin Italia coynofcitur offenditur. A- fl. 10 greffis faniculi radicem ferpentium morfus fanare (cribit Diofcorides à Nicantro edoctus,quippe qui int beriacit, ubi banc plantam ia adio eetgufpov vocat, ita. habet : H'à xg] irre jempgibpu mMuwpéo pidan. Gin adt Foniculum,ut memorie prodidit Galenuslib.7.fimplicium medicamentorum;tam valenter excalfacit, ut ex tertio ordi- E RS ne excalfacientium cenferi poftit.Deficcat verà non equi, fed ipfum quifpiam in boc primi effe ordinis pofuerit. proinde lac Gal. procreat : quod fi admodum deficcaret non [ane generaret .Suffufis eadem vatione auxiliatur. Urinas menfesá, ciet. Est. € alterum Foniculum [ylveffre , quod pra magnitudine Hitppomarathrum nuncupant , cujus vadix ac femen amplius quàm doineftici,deficcandi vim obrinet , quocirca ventrem quog, eo nomine fiflere videtur. Nec [ane manifeffa ill inest adffictio.Hujus non radix modb. fed C mulrà magis femen cachryi adfimile est : potesl, & calculos frangere C aurigi- nofos fanare,men[esá, movere,G" urinam excitare : non tamen lac congerere,ficut illud (uperius. Aliud e$t Hippomara- 4o "Prumscujus femenvotyndum est C» acre. fimile femini coriandri facultate quidem Bippamarathro fimile | fed debilius. Nomina. Planta Gratis udpafgov, Latinis Feniculum appellatur : Arabibus Raienigi : Italis Finocchio:Germani Syenebel: Hifpanis Hinoio & Funcbo : Gallis Fenoil. 4 k Feniculum, quód fatum cum magno fenore femen reddat.fativum eft & fylveftre:Sativum variat quód aliud magis (caule breviore,femine majore albido,vérumd; foenicul creditur) aliud minus (ut vulgatum noftrum;quibufdam Hippomarathrum) dulcefcit: faepius ^ ad hortenfe fecundo anno in fylvefire tranfit,quod in incultis montofis femine exiliori,radice craffiore nafcitur. Sativum,Feniculi nomen apud Herbarios retinuit. , 30 AabnG-, DAUCUM. CAP. LXIX. Désn aliqui Daucium vocant. Creticum foliis feeniculo fimiles minoribus & tenuioribus: caule ii : — dodrantali,umbella coriandri;flore albo:femine acri;candido , hirfuto, 4 fuavitfimi odorisin man- iedale. dendo. Radix digitali craffitídine,& dodrantis longitudine adolefcir.In faxofis nafcitur, & locis fole 15455 illuftratis. Aliud ejusgenus.fylveftriapio fimile;acre,odoratum;aroma olens;ferventisguftus, Proba- ns tifimum bicteum, Tertium affignatur genus foliis coriandri, floribus albis, / capite & femine jei4o- ipae : - : ET * MAE. lor: "H : ^DDAUCUMI *I.DAUCUS SECUNDUS zc Diofcoridis. * x pole 5 T7 -WOK. Malosüoy SONDA 99 y BE WI, »5 Lade. f SS A 2/72 : EQ SEN ALAUAUA Téctcin ? S NI J o y SEMEN NU" i A | A SS J PASWRN u- RA aV e NJ cando & 1 * SW Nu : Odoratü. ? E- N ) b Meum erigua xS xiQá^&o polo &vilo $Q* 3 exidtos. ^ 1íemen. & caput anetho- fimile, ia quo fit umbella. 4o NN : Ei PY - CUN 50 6c anethi, 470 And. Matthioli Comm. | anethi,mufcario paftinacz : femine ohlongo,ceu cumini, acri, Omnium femen excal£alcit :potumuri- nam,men fes & partus extrahit :torminibus liberat: veterem tuffim mitigat: phalangiorum morfibus porum in vino;auxiliatur: tumoresillitu difcutit.Seminis duntaxat in aliisgeneribus invaluit ufus:in Cretico etiam radicis,que maxime contra venenatorum injuriam in vino bibitur, L4 DAS IH CDAVCVVM.IL : T nonnulli inveniantur plantarum exploratores, qui jac Daucum ab erratica paflinaca nibil prorjus differre con- end bus tendant. affirmantes,boc idem fenfiffe Galenum , C poft ipfum NU fag AMUE — Paulum,itamenquantum eqnidem fentio, manifef!t falli de- Mus : V prebenduntur.— Nam etfi recte dici poffit , Daucum effe fj ie nacaagre 3 veftris paffinaca genus : non ob id tamen illa, meo judicio fuerit flis non j unquam fylveffris paflinaca,cujuspaulà fuperius memini Dio- ees ^ feorides. — Quandoquidem fi unam €» candem plantam effe peii 5. Daucum,c agreflem paffinacam credidiffet Diofcorides,de uis SENS fane feorfum non differuiffet , neq, alterum ab altera propriis capitibus disjunxifet. — Ceterum cim non defint , quibus vi- deatur Galenus inter bas plantas nullam facere differentiam, videndum efl anita fe ves babeat. — Mibi quidem inter eas difcrimen fieri volu.[fe Galenum , illud maximum argumen- tum eft, quod Diofcoridem fecutus , C ipfe varias utrisq, tri- 4g buerit vires.easá, diverfis locis defcvipferit. | Dauci fiquidem ' lib. 6. Pafhinaca vero libr. 8. mentionem fecit in fimplicium cenfu. — Hinc itaq fit uc aperte conjiciam, Galenum inter illa difcrimen noviffez: atq, eos decipi s quiin boc Marcellum,c Ruellium fecuti, contrarium afferunt. — Quorum praterea fententiam ipfius Galenttefhimonio;facile explod: poffe puta* verim nec folum quàd drverfis capitibus utriusQ, vires [pecia tim tradaverit , fed. quia libr. 6. fimplicium medicamento- vum, Daucum non effe pafhuacam clarifeme offendit, cim tii- quit: Daucutnquem quidam flapbylinum nominant , agrefi ya quidem domeflhico minus eff efuiidoneus, — In quibus fane ver- bis Galenus per[icue [ais declarare videtur, Daucum non fibi, fed aliis pafhnacam agreflem appellari. — Quamobrem cum Diofcoride ton imodó dixerim , fed etiam affrmaverim tria Dauci genera inyeviri. quorum illud Italis frequentius efl; quod Jylveftrem paftinacam amulatur. — Hoc emm in Senenfi agro, Dauci tiia ge- nera, Dauci vi- res ex Galeno. : Ash glvuor, DELPHINIUM.. CAP. LXX. ; DyEbhisiam furculos emittità radice una fefquipedales aut majores: à quibus folia exeunt parva,te- nuiajdivifa;pralonga,qua delphinorum effigiem reprafentant:unde tractum nomen am. » : 2 albi LEN r » . 4 i ME "n " zi e Inlib. T ertum Diofcoridis. $21 la albienon diflimilis, purpureus: & femenin filiquis milio proximum: quo non aliud vtil ius bibi ;ueüs poteft, ab fcorpione percuflis. Ajuntenim objeGa herba fcorpionesrefolvi atque 4. ignavos torpefce- dori re: femota veró ea fefc recolligere. Provenitin afperis Gcapricis. Alterum eft Delphinium »quod Ro- us mani buccinum vocant , fuperiori fimile , fed foliis & ramislongegracilius, Viribuseifdem pollet, fed veax.Lin- non ita efficacibus. —— LDSENA *IL SENA ACUT!ORIBUS e &s& * " foliisfea Alexandrina. 4, TE in Rice copiam inibi fecit oncellarius, Quodterté manifeflofani ars — vofcoridi ad[crip: am cr illegitimam. Nón dés Sénam tatefretis Delpbinium effe crediderint. Q (óruiii j?4- nob effg quód in D Wisi (dn tja api? hgito Deight- rib se a flores yr) "e pugnet, ut inox patebit. Num qua ] GÀ elpl s. 6o lemu , Paulus , veterum Grecorum alii fítá, in vepurgandis humoribus ron dicamentum, hunc locum uon tranfeunduim duxiimis *x € quod nobis compertum est , deferibamus. Con yc fuppinguibus, fabarum recentium fapore: cai Adeo fimile, ut non facile primo oculorum intuitu alteri ainfi Wneht,tenui ^ etfi : quofit, ut matürefcentes parvo dHoigorü impatithi ib idá. Jerivult Majo, nec ultra auti ium perdurat.Siqui sciléfrigore deperditiy. fe. Serapio riu Werbbyemem firsiliter nón tolerat, Wn volumiiie, ubi ji; 4€ enn babet i - Andr. Matthioli Comm. babet ex audforitate Abobanifa. Sena affervatur ficca, filiquaslunatas, C oblongas profert, in quibus femina in ordinem digeflaclauduutur.Siliqua tenui pediculo peudent , ob idá, facile ventorum impetu deturbantur : caducas opiliones colli- Ruellii balluci- gunt : hac Serapio. Cujus poftremis verbis fortaffe deceptus Ruellius, Senam eam e[fe arborem exifiimavit , quàm Theo- phraftns libro 3. cap. 17. deplantarum biflovia Coluteam appellat : quandoquidem bac antiquis pafforibus fuit faginan- natioCo- di; ovibus expetita. Uude facil Ruellius, qui nunquam for[fit an in Hetruria fuerat , ubi paffim legitima Sena feritur, pra- luteam Senam fertim in Florentino agromagno errore putavit, Senam non berbam e[fe , (ed avborem Coluteam vocatam ,vatus eafdem cenfzaris p/Antas effe. Sed ejus error binc praterea apertifimà diluitur, quod Colutea filiquas proferat colore in purpuram primum vergentes, mox albicantes,flatu turgentes,que fi premantur,crepitum magnum edunt : (emine intus parvo,rotundo,len- tis effrmie.Sena vero filiquatur folliculis lumatis , qui nullo [piritu tumido diffen vum inflar, Adde etiam,quod Colutea arbor fit multis perdurans annis, Sena vei IL COLUTEA. Fach(i circa Co- lutea vi- reserror. ci » NY DE ANS e z a s e QNI Colytea Theoph. àColutea «liffert, jam Mefuis & mat nan fo Brafavoli Mefuem " fentio,nec qt affervantur, Senz fol. f4s di 'ulun al fiecitaf judicant, quamipjum perturbare, ac: Xeos dis damprefertimá, mulieribus,quandog, conting. luum — ex Senafacultate provenire exiftimayi; edexa mias (e. Hie inteflinorum meatus adeb replent, ut in eis nou quantur, /nen me unquam aliquem inveniffe memini ,qui. 1 mes. falus.quantum extat,inter Gracos Sena vires de[c taritudinis perceperir ireddere.. 1nquoram duntur, qtubus femen includitur vinacea- ifi paucis menfibus vivat. — Quofit, 10 sit jam omnibus t» Ruellum bac inve manifefléca- — cutiviffe , d inti Coluteam nonparvam imer- cedere differenti, nvis afferat Fuchfius in fuis de plantarum E. dn ommentariis , bas plantas facultate in- ter fe minim? differre : eum tamenin ervore verari putave- rim,quod certà [cian Colutee femen potum non minus, quam genifla vomitiones ciere: C alvum quoq, citat , non fnein- cominadotamen , quanquam pecudibus nil tale efficiat. C o» LY T E.A tt deea quo, bic aliquid dicamus , T heophraffo au&orelocopaulbante citato, Lipare propria traditur arbos 20. magnitudine praftans. fructum in filiquaferens, magnitudi- ne lentis, quo oyes mirum in modum pagine Nafütur femine , c fimo precipue ovillo.. Tempus ferendi cum Ar&iu- ruroccidit. — Serendum[emine pramade[atlo , cm jam in aqua pullulare inceperit. Folium babet non abfimilefeuo rimà unicaulis triennio maxim? : [bargi- uartoá, anno arbore[cit : bac Theo- sibus fair? verbis liquidà apparet , quàm ma- ximé à Colutea differat Sena. Fuchfiu & medicine, c Gre- di fermonis peritiffmus , plantam banc non Colyteam,, fed 38 Coluteam à fuo fe errore vindicans, appellandam cenfuit : c rete quidem meo judicio: nam Colytea longe alia esl ab illa, Theopbraffo tefle loco modà citato: ubi eam tis depingit ver- bis : Arbor circa Idam proveniens, quam CoLt T EAM vocant, genus aliud cl, Est autem fruticofa, ramofa, alofay imventu rara non crebra : folio lauvino lauri lanifolia, fed 3001 Iterum vero,quod ante maturitatem demetitur,craffum ponderofum fucco pragnans, tegetibus expatn- P ILtut o » dum viam ad exitum quarumt. Nea, ta- extenfianem faciant, epota Sena, ventriculi dolore laboraffe. Proinde Attuarius, qui ipfit,Senam citra noxam bilem, c pituitam dejicere memorie manda- vit.1d quod non [ine erube[centia filere cogit quendam Philippum de Ser medicum.qui(. ni fallor )ut [uam potiu tuerezur fintentiam quàm verit atem,pharmatum quoddz improbaverat exSena diluto,rbabarbaro,ata, egarico conflatum,qued £uidAm i * L) . . . "m. Inlib. Tertiutà Diofcoridis. $23 Suidam Wluflrif.at Reverendiff. Cardinali Tridentini nepotiin quadam quotidiana febre dedevat clari finu medicue Andreas Gallus Tridentinus, Is autem pharmacum illud damnandum efe cenfebat, quomiam Sena dilutum , agaricume, excipiebat,argumento quod bac duo (ut ipfe afferebat )maximt ventriculum laderent immemor ,nc dicam ignarm,quam - tumpraflantie, at virium aprico tribueyint im febribus diuturnis fimendss,à pituita pra[ertim infartlu exartis, Diofcari- Send. di desGalenus C? Mefues; quantiá, laudibus Sendm extulerit AGuarius,Caterum i Sena, ea magis praflat, qua Alexandria ejus dilu- Aegypti, vel ex Syria affertur, quamvis: é noftrate adbuc in agro virente,C rofarum diluto ego quatum Syrupum para- ti vires, ve con[ueverim, qui tuto laygeg;omnes purgat humores. Datura, comniode pragnantibus, c pueris, & cuju[cunq, etatis bominibw. Dilutdin tamen magwpre[tat, quam decoctum quod nulla ex parteexbalet : cuju unciequing, vel fex alyum modeflffim, c fine moleffia [olvunt.. Quod tutà dari poffit pragantibus , C pueri , experientia docuit , cui fub[cribit to Adfuariusqui Senam citra noxam pürgaretradiditeReddirur medicamentum boc in dejutenda alvo praftantiusatq, va- Venttus, fi caffia nigra aut manne, aut Rhabarbaro, aut ro[arum dilüto, aut rbodopliarmaco,quod officina Syrupum rofa- 1um folutivum vocant , comsmi[ceatur , aut fi maceretur Sena caprino fero. — Praflantifimum dilutum boc modo pa- Dilai ratur.Sumuntur foliorum eleihiffime Sena drachma fex.gingiberisaut cinmamonii contriti drachma una florum buglofji PAEgara- drachma dua: mi[cehturá, omnia , c fictili vitro cireumlito, five flanneo vafe angufHiorifici excipiuttur, c afufis fer- ventis aque, att feri caprimi unciis decem, vafis ofculm adeb occluditur,ut nullus penitusfpirandi pateat exitus. His pera- dis pulvinari plumis nferinis favla, ignia, calefatfo vas inyolvitur, reponiturá, in arca, ubi pernottave finitur. Sic enitis confervato calore dilutum omnem facultatem in [evecipit. Suntprawrea;quivindemie tempare Sena folia in muffum conjiciant vinuminde conficientes,quad alvi dejettoriam vim obtinet ad multa utile. Efl enim domeflicum valde medica - mentum.Edacit Sena per inferna (ut Mefues teflatur ) bilemtum atramtum flavam;e» (ut AGuariu ait )non bilem tan- seisz viz 2o rim. fed étiam pititam:quod fant experientia comprobatur. MundatSena cerebrumscor jecur lienem. pulmonem &om- v^: 2x nes corporis fen [usconfertá, omnibus eorum incómmoda.V icerum obftruitiones aperit, atte: juventutem. [entumá, etar- m "à dat, Cv animi hilaritatem affert. Folia in capitis perfuffonibus utiliter decoquuntür.prafertim addita antbemide.Roborat ——— enin boc modo cereUrum.nervossoculorum aciem,c auditoriam facultatem. Optima demum in univerfum eft medicina morbis omnibus diutavuis C» melancholicis. Quamobrem Serapio, Sena, inquit, mirific? prodest delirio, amentia; feiffuris totius corporis re[olutioni nervorum.pbthiriafi, cephalalgie , fcabiei, ptiftulis, pruvitui & epilepfie. Cor etiamroborat, fi tamen ris potiffimum commufceatursnedicamentis, qua ipfum maxiteconfirmant, veluti viola, : Planta, qua Gracis de pliuor, Lariuis quog, Delpbinium appellatur: Italis Delfinio. Qua verb pofferiorilus Gracis &omina: eia, Latinisiteim Senavocatur : Arabibus Sene : Italis Sena : Germanis &enetz: Hifpanis Sen de Alexandria : Gallis Sene deLevant. At Collárea Grecis ow.sén : 1talis Collutea. * IV. COLUTEA SILI- Cur Delphinio tnágnam effe fimilitudinem Con- * folidze regali , capitede Cumino oftenfum, nunc de Sena, due veteribus Gratisindida viderurscujus in- ventio Arabibus debetur; qnam Mefues fativam & fylveftrem fecit. Duplex habetur: altera; acutioribus anguftioribusq; foliis,quae ex AlexandriaJEgypti ad- fertur : alter, quie latioribus rotundioribusqueeft foliis, in Italia frequens, qu& vilior eft &Orienta- ; lilongiinefficacior. 1. Sena rotundifolia, C.B. Se- na, Matth. Lac. Dod. quoad iconem, Fuch. Cord. in hift. Lon. Lob. Caft. Sena communis & vilior ; Gef: hor. Sena herba noftras , Czfalp. Sena Italica, Cam; Tab.I.Sena acutioribusfoliis, C.B. Sena Alexandri- na,Trag.Gef.hor.Cam.SenaOrientalis, Caf. Cam.Se- na, Dod.quoad defcriptionem.TI J.Colutea Cornicu- lara; C.B.Colutea Theophrafti, Trag.Dod.gal.(cui &c Cytifus Larinorum) Gef, hor. Lob. Colutea, Matth. Fuch.Lac.Lon.Dod.fol.Catt, Tab. Colutea Yeficaria Lug. (cui & Liparea Theophrafti) Cam; Emeri alte- rum genus Cef.i V. Colutez filiquofze, licer quatuor . dintfpecies; de vulgatiore hoc loco. Frutex hic ex ra- ice buxealonge lated; difpería;faporis amarodulcis, caules plures bicubirales , cortice modo fubalbido; modo viridi re&os, graciles, lignofos, in plures ramos divifos emittit; circa quos folia in uno pediculo fe. prem aut novem conjugatim difpofira, virentia, la- - via, fubrotunda, guftus ingrati & amari : fores lutei - . Genill&e figura, longis pedicilie propendent bus fuccedünt filiquàe oblongz, tenues; ài VM fcorpioidi fimiles, feminaoblon: à, rüffa; 7-V. fingulis articulis conzinentes. In montibu ue come Ep ut Mutero obfervavimus: apud Galk rofis E PEE , fic& 3 Valenafylva agri Monfpelienfis & cis Lanum prope fluminu z2teitur Colutea fcorpioides,Adver. Lob. Cam. in Matthiolum Lusd. Colute [p hift. Pan. Tab. Emerus Cefilpino. — emer E. LOW omfedfpo, PYRETHRUM. CAP umRomani falivarem vocant.Folia,caulemq; emittit,ur daárumfyl Anethi, circinatz rotunditatis,radix longa eft;polliciscraifi uftud "lt rideo in dolore dentium, decocta in aceto colluto inde ore, auxi manfa pituitam ex- mer € oun trahit; 4 $374. And. Matthioli Comm. trahit, Sudores ciet; peruntto ex oleo corpore: diuturnis horroribus efficax : contra perfri&tiones mem- brorum, refolutionesque eximi? conducit, L PYRETHRUM VERUM. 1l. PYRETHRVM ALTERUM. Io 20 & * Pyrcthit poeus vadix officinis omnibus nota, in frequemió, ufu habetur, pre[ertim in dentium cruciatibus, Ejus antem plantà confide- 4 7 ; NE C WES fatio, DA - in pratis. d mum Cam.Pyrethrum forte yrethrum primum, Taber. IT. Pyrcchrum flore Bellidis,C.B.Pyre- ex in Diofc. Gef.hor.Lac. Pyrerhrum alterum; Matt. Lug. £o b.PyrehrummajusLoniero. ——— 5 Aifixruit, - E ru cm e CAP. Tc: Mug UoRofmarini genera, Unum fecundum, frugiferume;, cujus femen 2 cachrys vocatür. | Folia fe» i.cáchtys, X niculi habet;craffiora & latiora,in totee fpeciem,hbumifparfa; jucunde olentia: caulem cubiali alti- tüdine;autmajorem,multis concavum alis: in cacumineumbellam,in qua femen copiofum;candidum, ' Íphondylio fimile, rotundum; angulofum; acte; refinaceum; quod in mandendo linguam exutit: 25m ug j Tul: Tertium Diofcoridis. 373 . É : t vinopo- vehementer exiccandi: quare abítergentibus medicamentis inferizur : contra oculorum flaxioncs ca- cz. CORONARIUM, ^ CAP. LXXIII. ; 4 Meum imos mittit tenues & circa eos folia 4 [minuta, den f a] longa, "ida odorata. Excalfactoria vi praeditum eft. Regium fa- Og, aui ines bibatur : & ubi laboransexercitationi fe credide- noa le- ücinod; unguento admifceri folet. x 5 exilia, fübter incana,fuperne virenti, nat morbum,fi decoctum in aqua;ante. rit;in balnea defcendat;& merum potet. L LIBANOTIS SEU ROSMA- — IL ROSMARINUM CORO- rinum. narium. ,, értdiderim : quippe qui exiffimaverit: —CRerifmarini de[criptione Theopbraflus,qu idit. Refinarini genera;inqüit duo,alterum f timifadice. Fructus cachrys vocatur. Fertile D "m bbb Cue: wa ladhis ubertatem mulieribus facit.Sterile illud foliolacluce amara conflat, [ed fcabriori candidioris, yadice brevi. Nafüás tur id quog, predicto folo (alias,ut Hermolaus legendum cenfet c bic à Dio[toride .ommonemur, uli crica ) letifimu. Radix partim fuperius partir inferius purgat. Quod erfim germen verfus confifüit , fuperius purgat:quod terram verfus, inferius.Probibet c&veftibus interpofita vermiculos noxios.Collipitur per me[fem tritici : bec Tbeophra[Ius.. Porro Coroa Rofma- Waritm Rofimarinum,noffrum nimirum vulgareeit;quod in bortis C vinei paffim babetur. 1d in iequentioriufu est, fi- rinum quidem non foliim in medicamentis est utile.fed etiam in culinis ad ciborum«ondimenta concinnanda,ln Provincia Nav- Cum, bonenfis Gallie,adeà copiefim fponté provenit,u illud perinde, ac alia ligna urant, Tanta enim cra fitttlinis caudice pro» Uo CU PenitSut ex actum citbara nim menfe parentur. Apud Italos bortorump Floret.mon (olim vere fed eriam Autumno floribus odor atisim purpura Rolma- 'qi Crn£üron,Ro[marinum Coronariumefe contendunr, Fxcalfaci rinum.— ffercir. Preflat ad fr1pidos ventriculi affettus.ad celiacas pajtiones; Coeoron Pülverem contr'tüm cx merato. Prodest & lienofis & jocinorafí Rofinari- /erat,fed fta adffrin gendi i;etiam roborat. Valet adcapitis ; * »- 1jales flupidos,veternofos vefolutosa,. Additur titilitey in capiti d donili atth, arietes ornat. C» eorandem aveaé civcumveflit, jican Hallucinantut vecentiores quidam, line rityrefolvit;aperit roborat im idit ab- á. ibl fi cum pane devoretur, aut bibatur in calfacit;extentiat j& obfrudliones res ad ejus frigidos morbos omms, nempe ad coni ius. quin etiam n articulorum fomentis, Cobile alba uteriprofluvia, fi diutius quotidie [umatur.Vifum acuit.fitototempore;quo flover, quifpiam jejunus , flores una cum circumflantibus foliis cum pane & (ale quotidie voraverit. Manfum aris balitum commendat Siflit dentium;cr gingiva- rum fluxionesin acctoj C vint auftero fervefattum ubi hoc decadtatalidooscolluatur. — Siccifarina y vecentia vilneva glutinat;verim opera pretium esl ea priusvino in quo ipfum fuerit vatlum;abluere,C» deinde [avinam infperg ere. Pavan-., tur e virgis dentifcalpia, Ccarboues ad picturas delineandas.Flores faccharo ajfervati valent ad omnia praditla.peculia- Rofma. "ttt atitem adfrigidos cordis affedus,ad petloris vitia, ad aycenda pefülentie contagia. Praflat etiam admodum inb. 29 . rimum — foniorumu[u. Na[citur in Bobemia C Polonia uligino[is locit planta,quam.Sr LY E 5 TRE ROSMARINVM ap- 3 9""* II ROSMARINUM SYle ^ *1V. ROSMARINUM SYLYE- - veftre. i ftre minus. * y» ^ it hec planta cubiti altitudine bis erumpunt numeroja , m "ri veftes lacerant,q: vonarium preftave diximus Rofma- . gendunt;fed ballucinahtur, eG" facultates deferipfit Galen verb ejusdem f'acultatu.emo Cachrys: pant,decochthi regio morbo labora qui, 5, Inlib. Tertium Diofcoridis. 377 audtores aliquam wovi[fe differentiam fit judicandum, quod apud plerosq, non cachrys fed canebrys, pro Rofmarin: femi- ne fcriptum reperiatur,quas tamen voces hactenus à recentioribus confundi imvenio.Planta qua déavu]hs Grecit,Libanotis Nomina, €* Ro[marinum Latinis dicitur : M auritanis Xajer almeriem, Alpinalfach & Cachola: Italis Rofimarino Qua verbsafa. sa[is gegovuma]má Grace , Rofiarinum coronarium Lati né vocatur: Arabice Elkialgeber : Italice Rofinarino coronario : Hetru[cis Ramerino : Germanice SRoBmarín:z Hifpanice Romero : Gallice Rofinarin, 1 i ris nomen habet, I. Libanotis ferula folio feminecraffo,C. B. Libanotis feu "Ws S ONEMT ondes primum, Caft, Libanotis prima; Dodo.fol.Libanotis candida, Czalp.Libanoris prior vel Cachryfera; Cam.Cachrys verior, Libanotis Galeni, Lob.Lu gd, ILRofma- rinus hortenfis, C.B. Rofmarinus Brun£' "rag. Fuch. Lon. Rofmarinum coronarium, Matt. Dod. gal. ? Lac.Lob. Caft. Lugd. Caf. Cam. Ro! ius Coronaria, Dod:fol. Rofmarinus minor feu 1enuifolius, Cord.inhift.Libanoris coronaria, Cor.in Diof.Gef.hor.Cneoron nigrum Theophrafti, Anguillarz.Hic | & latiore (qui in fylveftribus GallizutMonfpelii provenit) & angultiore folioqui in hortis colitur.IIT, Rofmarinumfylveftre, Matth. Caft. Lug. Chamszpeuce, Cord.in Diofc. & hift. Ve a. d Si- Icfiacum, Cluf.hift.Pan.Tab.Ledum foliis Rofmarini alterum, Lob.1V. Rofmarinum fylveftre minus, Camerarius fuo Marthiolo junxit, qui priori multo minor & renerior, lignofis tenuibusá; virgis, palmi altitudinem vix fuperans: foliis eft acuminarioribus , inferneceefiis: furculorum fummitatibus Hofcu- E li infidentrubelli, quibus femen priori fimile fuccedic. Hocin Boruflie fylvis umbrofis, uliginofo folo B propepriorem provenire. Camerariüsteflatur. éF 20 RERCIA. ke EL CCEPIT Sadbum. SPHONDYLIUM. CAP. LXXIV. Myriam folia quadantenus Platani,& Panacis habet: caules feniculaceos, cubitaii altitudine, autamplius affurgentes: in quorumcacumine femen duplex;fefeli limile;fed latius,candidius,& ma- i$paleaceum,;gravisodoris: Rores ejusalbi;aut pallentes:radice raphani, candida.Na(citurinpaluftri- - E &aquofis. Potum femen pituitam peralvum extrahit : medetur jecinoris vitiis, regio morbo, co- mitialibus, orthopnoicis, vulvarumftrangulationi: veternofos fuffitu revocat. Cum olco commod? in- ^ Meum funditur capitibus phreneticorum & Lethargicorum, item capitis doloribus : cum ruta illitum, ferpen- sip tiauiceracohiber, Daturradix contra regium morbum, & jecinoris vitia: cir "m d afa eadem, & injecta Gam. 3ocallosfiftularum derodit. Recentis floris fuccus exulceratis auribus purulentisd; accommodaxur, Quieducen, — , caterorum füccorum moreexprimi , dein recondi folet, SPHONDY Iu - Araadmodum. unt prata y uligine mademia, que inter Sphody. E : 1 alias complur bas , innumeras quoque; bord lii lii conáes plantas non babeant : precipue , qua in quam inplanitie virent. 1n bis (anà Spb. nafcitur,folro platani, aut panatis,caule albu floribus referta : àq Jafeli non ali mile, latiustamen ac fquamo[um , faporeinjucundo, ut'quod » eimicesfermivefipiat. Radicem profert albam, vaphani emu- lam, gu[Iu non ingrato. Hujus femine utuntur quidam fefelis ! "4o vice , quód alterum alterius affectus pra[Lare exiftunent.Suc- eu incidit, digerit & aperit : idem capiti inuntius, qipeca- . 9 pilosfacit, — Porrh Fusbfus won videtur [atis spbondylium ae xg noviffe , quod ipfim unà cum Acantbo depingat , vocet, iude v6; Acantbum Germanitam.Cui facil? impofuerunt officina Ger- cantis, mania, qua foliorum fimilitudine decepta , pro Branca urfi- na Sphondylium ufurpant. | Spbond Dliifacultates memorie prodidit Galemu lib. 8. fimplicium medicamentorum , fic in- quiens ; Spbondylii fruétus acris, C fecantis esi F'aculs atis, 1:4. SPh0dy- «que ad affbma , & comitiale | S mentum : prodest y vegio morbo, Er e adfimi- "ccompmodatur, Se € infuperfiflu- P gMeum eportetcireumpas fuccus ad. diuturniora aurium ulcera. Nomina, id Quod Graci ogevdiAtor Latini Iralisfondilio, aur E FERULA, inier ViridrFernla medulla pota utiliseft ad cruentasexcreationes , Coe ontra Viperarum mor- fusinYifiodatur:erumpentem naribus fanguinem indita fiftir. Seme torminofis — : E Cte a — udo- 578 Andr. NiiddüsliConim. fudores ciet, uncto ex oleo corpore.Caules fi edantur, ca pitis dolores faciunt: mutia condiuntur.Ferula itaque caulem profert ternüm fzepe cubitorum: folia feniculi , longe afperiora & latiora, qua abimo caule vulnerata fagapenum efficitur. : 1 FER U LEX. | bim efttofis nafcitur lacis : ideod, nil mirum , quàd Apt. (eoa. 3 lia. Ferularum fit maxime ferax. — Quinetiam frequens provenit in Romano agre Tyrrheni maris contermino , pra- 1 NI NI MA K VA f S SM : : E fertim apud |Centumcellis , C in univer[is Hetruria maritis Uz rim e mis. Equibus prima tautüm Germinariune corculum quod. dam paftore. Mint » Yi luteum induratum veferens, quod 1e fub cineribus affatum , priustamen charta y aut linteo made- factis convolutum , mox pipere & [ale conjperfum non modà . auftui gratiffimus e$t cibus , fed etiam ad excitandam vent- vem valentiffmw. — De ferulis latius differuit Y beophraftus libro 6.cap.2. de plant. hift. ubi ita fcribit : Ferulaceum genus in plures fargitur fpecies. Sed primm ile eo, quod commune omnium conftat, dicendum e3l , fcilicet de Ferula atq, Ferula- gine: feu idem genus ambabus , differens magnitudine tan- tüm , feu etiam alterum fit , ut nonnulli putarunt. — E80 Hde 1urà earum ,qua confpici pofit , confimilu certà feutitur,pra- 20 terquam vdtione nagnitudimb. - Ferula enim grandi adios dum (urgit , Ferulago autem bumilis , (ed unicaules ambae; e geniculata funr. Folia C cauliculi quidam geniculiserum- punt ,ac alternatim éxeunt folia: alternatim inquam , quid non ex eadem parte genitulorum y fed permutatim , caulem magna ex parte à plexa , ficuti arundinea proveniunt : nifi canagu, mollitie magnitudini, caufa, Fo- : enim grande , ollemultifidum , ac capillamenti modo e feiinfederur: maxima, qua terra proxima (unt , & reliqua NO EN «fubinde ad portionem. Flosmelinus : femen obfeurum, anetbo 39 Nw fimile, fed majw.. Finditur cacumine , C in flipites quofdam ud baud magnos dipergitur : quibus flos, femend, infidet , nec ffv- Mira Fe-- 27V) IN uA TTA j NW ore fructuve laterales caules'carent , fed anetbi modo ferunt. m $ " ; : Annuo caule conflat , & germinatio in vere primüm folio- Fere "MIDI CAMIS Uta fn ceteris feri folet. Radice altà defcendit ,eademó, fingulari nnititur:talis Ferula efishac Theo- viresex. Phraffus.Porrà Ferule (ut Plinius el autbor lib. 24-Cap. 1. ) afinis gratiffima funt inpabulo , ceteris ver jumenti prefen- e s tanto veneno : qua de caufaid animal Liberopatri aftgnatur ,cui & ferula. Natura Ferularum ut idem Plinius lib. 20« Orb." caps teftatur) murenis infeflffimna estztatke fiquidem ea moriuntur. 1n infula quadam ex Fortunat an imOGm ferulas in arborum amplituaimem grandey«ere. feripfere quidam. Apulilignorum vice, quibus maxime Muccari . Ignem utuntur. Quid Diofcorides fcribit e viridi fevula medullam viperarum morfibus opitular. dede) dro depromfit. 1senimita interiacis bal et: Ww. 72 LS aMeoni- AR ooo Kalxoetéli wiolanG- dmuipscos 5 12dQus. A A ,;. Ferule meminit Galenus lib.8.fimplicium medicamentorum, fic inquiens : Ferule femen exc; acit: MOL] : litatem participat. mavis, Ha tjusparsrecentisadhuc, quod medullam vocant, adftringentem qualitate nei bed entibus, C celiaeis convenit.Nagbsf Gyacis ea planta vocatur, qua Latinis Ferula : Italu Ferola: Hifpanis Cana paslpiye Ferula fcemina Plinii, C.B.Ferula, Matth. Lac. Cordjn Dio : . Gef-hor.Lon.Lob.Dod.fol. aft.Lug. Peso Tab. Cam. Ferula mas, Caf, Libanotis prima Diofcoridis ferulacea, Gef;hortis. E 2meyaá s ; iwi Rltv'técla y Gv, PEUCEDANUM. ; Y CAP,^ LXXV ft 59 TRO) Ex- 7. o cm - E Pini pEsedónum caulem emittit tenuem, gracilentum , feniculofi ilem: comiam habet latin abterra iteia fac. *- COpiofam,fpiflami; : flore luteo radicc nigra;craffa, graviodore, fuccofa: gignitur in m: ibusopa- cus , & li- cu Teneis E, ag pc Lom. pcd plaga fuccusumbra mandai quoe feftimevaneícir. Colligiturcapite pri ibus rofaceo perfufis, ne capiti libus, : : api FApc 4 * ceo pe 2 Pens fentiatur, t Aflatione pores dlisfir. a T ficut ex mandragpra: verüm inefficaci a mandra- invenitur lachrymaá, tburisfir Salus, Samothrace colore? rufo, odore gravi, fervensguftu. Exateto anum eífus,& OodGore gravi, rer S X aveo cR aMnreuce s comitialibus & longiscapitis doloribus;refolutis;ifc À 1s x oleo & ace! odeft. isolfa&u refpirant ocex. lethargicis, phreneticis, v reffo — vulfis: omni : n univerfü acco e vulva ftrangulatus, & veternofi revocantur. Ince Bieici i (E resins nona im; miti pictas orat jiriis, torminibus & inflationibus line , caulibus radicibus; adh nus effi- cex efti]. t€r ex ro le, quiex affumitur: inciía ra. difficiles pa bMeum | i : 2 : CERO E T; iji. alit ruta aut pane calido; aut anethorefolvitur, : : C : : : : Quoniam fulvus, 4o yo dambhábeant,unde & Pinaftellum aliqui vocant.Haberur Italicum quód maju Inlib. Tertium Diofcoridis. Py mm Uoniam nullis pror(us foliorum ,ac feminis € paucit peuceáa- PEUCEDANUM. QU bua: - Peucedanum veprafentavit Dio ni conf- : fiorides, utpote plantam , qua omnibus fortaffe fuo tempore ésratio. notior erat, quam ut longiorem de[criptiouem po[tularet:id- tirco nobis quidemperdifficile efe judico, difceruere quodnam qqenus berba bodtein medium afferri pofiit , qua leguimum Peucedanumrreferat : prafertim citm Ybeophraflw , Plinius, Apulejus , &c antiquorum alii, qui fimplicium biftotias de- feripferunt, plua, quod lezerim,de Petcedanomemoria non prodiderint.V ertenramenchm [cribat Diofcorides, Peucedaz mum nafci coma latim à terra coptofa acfpuiffa , linc plan conjectaudum yidetur , Diofcaridem ipfum intuere ,quàd Peucedantim conftet multis foliis , capillayiiws , tenuibus ac longis fenculi aur anetbi effirie.Haic conjectura illud etiam wecceeditgubd cim Péucedamum Diofc.teftimouib floen: pras ferat melinum five luteum, uontemere credendum arbitror, bunc nonin alio, quam in umbella fuflineri,eum omnes ferus Vacea fhrpes,& qua feniculo c anetlo füpiles babenturcu- jufmotli funt qita hoc in loto 2 Diofc.recenfentur, umbellas ii caulium cacumimbu giguerecon|bician tr à quibus femen - prodit feniculi modo. Quod fi ita fe ves babet(ut equidem exi- fimo) afferere non dubutaveram , me [epeznumero euceda.- mum vidiffe im Ananienfib. uontibusubi hujufmodi planta frequentiffime proveniunt,qua non folum fradidiis notuPeu- cedano allftipulantur , fed etiam radice, quam babent ni-. . gram, craffam , fucci plenus graviter, olentem.1u hac it4g, fententia perfiflam,ut banc berbam,quam etiam pidiam da- us, verum Peucedanum putem, dowec aliam nadlus ero,que certioribus notis illud exprimat, Caterium radices q:ibus pro Péücedas Peucedanivadicibus vulg officine utuntur , legitimas ejney.. dio offiz / : É , tiunti : nam prater 1d quod exteriore parte.non n:gricent, pe 4 Lo nulla graveolentia, tilileó, acri facultate funt pradtta.Cujus ver) planta ba int radicesyzgo q.idem proferre non phffum: num, tas fiquidem bactenus non mf ficcas, & fine caule, ac foliis mihi videre licuir.. Pratulit Diofcorides Sardonium Peucedaz num, quod non magno quidem negotio ad nos ad vehi poffet, cm frequen , nec longa fit mercatoribus in SarBinam Sayi- gatio.Gnde eplafiariss, Ji verum legitimarum [Lidia caperentur, facile Peucedani radices vonveberentur. Peucedagi me. Peucedaz minit Galenus lib.à.fümp. med.ubi de ejus viribus differit in bunc modum : Peucedanivadice quidem maxi , fed tamen pid viaje d liquove utimür.Sunt autem bec omnia ejufdem fpecie facultati ? fed valentigr 7 fuccus, admóduin eXcalfa- ciens & digerens. Quare affectibus omnibus circa nervos confilentibus convenire creditur, ttm mórlis in phlmoneycr tbo-. race ex crafitudine & vi[cofitate bumorum proyenientibus, Atq, intr quidem ín córpus fumptus.fed ta enetiam olfa- Gy pródesl. Porro quod incidat e extenmet, fepe etiam dentium perfavatorum dolores cavitatinpofitus protinus fedavit, quia videlicet tenuium esl partium excalfactorius, Quinetiam l'enes ind uratos juvat, neupe incidendo,digerendo atg, extenuado craffos bumoves Sed radice ad bac uti licebit quac fquamar celerrimiab offibus detrahit,quia videlicet pa- lide deficcar, minustamen quam fuccus excalfaciens.Et ulceribus malignis remedium eStoptimum arida illit az ipfa enim expurgat, carnem gignit, Q* Ad cicatricem perducit. Excalfacit quidem ordine fecundo jam completo ; Heficcat verà ter- kan ID UE Rn editt Nóminá tiojam incipiente.Planta qua «enédavGr Grace, Peucedanm Latine dicitur: Arabicé Barbarum: Italic Peucedano. m Peucedanuinà pinu nomen habere videtur; fiquidem folia cum pini foliis fimilitudiném quàn- b latioribus longioribuf- que foliis: habetur Germanicum, anguftioribus foliis: hocque majus & minus. Peucedanüm majus Italicum, C.B.Lob.Lugd.Peucedanuim, Matth.Lac.Caft Lugd. Caef Peucedanum Italicum, Tab, Peu € " lis lon gioribus , Dod.in folio. : 3 x as 2: T :früt icit fejebiiósdodrinmes etaden céd solis itSeneciónis münuris (ed inu cui ongo ,intercurfantibüs intu$ dixiz- nincluditur nigrum, acre, odoratum;q Sa panibu i parl CNN AG. kl ffithones, citum ex irino, &cinfufümmrali- tecx ^ A Meurü bausvirxog uinbilico: deftillarii orantesadjuvat; j.. tritumin linreo & olfattum. Urinam & menftrüa ciet, intl dieblüs ful pe HER : pert at rfibusex áqua;drachmae pondere auxiliarur, Incenfoferpentes fugantür. Tradunt largius eporum iir. cer I : scam QUT quura 2 bMeuni Qna Graci Melantbium appellazit, officinis Nigella vocatu?.Duiüm Melantbium e& generum, fativum C fpon- oo. i. c P'tbnaftens, Satiyum éxilibus furculis exit cubitalibus , folio fenecionis emulo , magis tamen divifo , floribus in cacu- IT eeu me ceruleis, Cr in tell modum vadiantibus, 2 quibus capitula oriuntürparva , oblonga, plüribucorpnata apici ens € D nis,aut et P ià major, D$, 1n- conf, eere 3 ternam $80 L MELANTHIUM SA- And. Matthioli Comm. | I. MELANTHIUM SiYL- tivüm. veftre. : HI. MELANTHIUM SYL- ternam capitis partem veicientibu, intercur[antibus intus veílre. II. membranis ut in papaveris capitibus. « Semen in bis contint- tur parvum mgrum,cr quandoó, fubflavum, odore eximio, ac. amariu[culo [apore, fimul c acuto.Seritur in bortü. SrL- Melas. SD y ,, frivettre ePDX [/) /à , V ESTREduumeil generum, utrumo, foliis. tenuio- E Cc 7245. Se ribwmultifidu C capillaceis,quintti usferh fimili--— NN V busquemadmodum C floribus, — Verüm capitulis differunt : " ái MS AM / fiquidem alterumy capitula gerit fativo majora C» facie baud ANTA longi diffmilia: femine intu nigra, acuto,amariufculo rodo- V IPETUNS YAN rato, — Alterum verb longiora in qund, fexve divaricata cor- | nibw. Nafcitur utvaq, in campeftribus, in incultis praefertim agri. Semenexcalfacit incidit. aperityatPenuat.extergir.] Ad Error cre omnia efficax babetur perinde ac fativum. Ttaq, errant toto CUM celo. qui inter Melantbii (ylveftris venera .Gittonem vulgo vo- effe Mz- catum aunterant. — Quod c«m antenos probe animadver — lauthium tiffent Hermolaus & Ruellius, afferuerunt omuino ballucinari nm : eos, qui putant eam flirpem legitimum. Melantbium effe, 59 eudo- ] E Y Mi unde IO Je meláthu qua inter fegetes in arvu. paftim nafcitur , foliis ferà porri: defcripr. [Caalem edit bicubitalem, pilofum , in quo utrinq, per inter- valla bina exennt folia oblonga hir[utaq,: in cacumine ftare - exeunt purpureirofeig,:. [emen in calycibus oblongis conclu- ditur, nigrum Melantbio fimile, fed amarum, nullog, odor preditum].. Et recté,mea quidem fententia judicarumfiqui- dem berba illa cum Diofcoridis bifloria quam maximi pugnaty ut pore qua folis, caule ac floribus, nullaex parte Melanthium Peferat ficuti neq, etiam fémine : quod etfi nigrum Aelantbii 6o modo gignatur , non tamen guflui aliud veprefentat , quam : , amaritudinem [imul & afperitatem, | Hinc itaq, perfpicuum Roe effe potest, Bra[avolum, al'oqui medicurn cl. ny in fuo Gitone m fimplicium volumine Rome. excufos manifefló cacutivife: levitimü E SESWSN S (0 quippe qui affirmare non dubitaverit » illu verum , legi DL RE — Vo timumí,effe Melantbium, quodin egetils pafim [ua fonte TOU Bafci fuperius diximusquoda, vul o Gutone à Ferrarienfibus appellari fcribit. — Cujus errar non folàüm predictis vaiite "ÉÁ ftd ea quoque berba appellatione facile deprebenditur. quod etiam ii, qui itaeam appellant, illegitimum e[&. . Melantbium exif!i Quand Githago. Girl quod idej Githago, Cr Pfeudomelantbium vocaripotesl: quemadmodum € id, quod rura Tridentina appellant quidem nit aliud Ttalis boc. nomen Gittone. denotare videatur, quam fpurium formene Inlib. Tertium Diofcoridis. $8 formentone,nil aliud fignificat, quam (puriam tritici fpeciem. — Quod cum poflea ipfe Brafavolus animadverteret , no- ftris fortaffe, aut aliorum commentariis admonitus, uam revocavit fententiam : quare pofibac Brafavoli quoq, fententia ji damnandierunt,qui in bac perfiftunt opinione. J am igitur conflituamus licet dome[licum verumá, Gith in bortu, . piridariis fatum provenire,in quibus frequentifimum feritur Àn Germania. Sylveffre verin campeflribus incultis locis. Ex quoquidem plané colligere po[Jumus,P s £V Do M EL.AN T H LV. My fponte inter fegetes nafcens qued vocant yul- Posdo. . 4 Gittone,cujus bic effigiezm damus,nullo modo fylve[ltre Melantbinm effe. Non defunt quod, qui velint banc plantam meia Jfolveffrem. lychnidem corouariam effe, quibuscum ego utram, MNMANIAS Non. n ing A id fuer e— : : Lolium.ut apetrifim? ballucinatus credidit Fuchfius, cujus er» Fuch. er- V. PSEUDOMELANTHIUM. vor à nobis je efe lib. fecundo in loli mentione.Porrà €eil- eed feu- lud feme odoratum. (ubrubrum, quod aliqui pro minori Car- Y olium damomo perperam ufurpauz feplaftavii Nigellacisrima voca- ftamzen- tum, Melanthii genas eft : quippe ipfa jemins forma, odor , € C» a fapor nibil pror(us à Melant hio difivepant. | Verum fi modoin momí. aliquo diffident,color eflyqui i; altero miger, in altero verà fub- minoris flavus conjpicitur. — Quo fit (quod etiam fuperius de Ctanimo e. - differentes diximus) ut magno in errore ver(entur Monatbi Monz- illi quiin Mefuem commentarios edidere), quod prater ratio" chorum nem affereve fint aufi Nigellam fübflavam,nil alind effe quam error ' Cuminum [ylveftre primo generi à Diofcoride affignatum.Por- và (Pfeudomelantbium excalfacit, attenuat , aperit, abflevgit € refolvit ) femen infarinam tritum, ex melle illitum, ien- tigines,alpbos & maculascutis quacunque delet , & ventru animalia pellit,tam potum,quam ex bubulofelle,Caceto ven- tri litum. Urinam ciet & men[es. Melanthii meminit Gale- nu lib.7.fimplicium medic. in, bis verbis: Melantbium excalfacit,at q, deftccat tertio ordine. Videtur etiam tenuium Melátbii e[fe partium : unde eriam deffillationes fanat.calidum in lin. viresex teo admotum,atà, affidub olfackum. Quinetiam ft intrh in tora pus fumatur, vel maxim? flatw extinguit. Hinc conflat effentia ipfum efe fubtili , & ad unguem à caliditate elaborata, pra- pterea fan etiam amarum eft.Offenfum ver) in quartoborum voluminum eff;quüd cum ad extremam tenüitatem, ata, ela- Lotationem terrena pertingit [nbflantia , amara proveniat qualitas. tag, mirum non eft, fi lumbricos interimat non efum mod? fed etiam foris ventri impofitum.. Siquidem eid |o preftare poj[e faporem amarum morfiratum eff. Neg, fan? - eriam mirandum, fi leprasclavos, myrmecias ejiciat y ei Dre fertim, quiin fuperioribus libris comprebenferum baud ef im. memor. Sic verb etiam ortbopmeam juyat, C menfes provo. tat, qui utiq, oberafitiem, aut vifcofitatem humorum vetenti fuerint. 18 fumma,ubi inciffone.exterfione,deficcatione, ex^ calfattiane efl opus proftantifimum id remedium eft. Mandtv. dev fic Greci, Melantbium quog, * Gitb Latini dicunt: Mau- Nomina, ritani X amin, Sunis, feu Sunici : Itali Melantbio: feu Niella : Germani € djytvarg 9témifib / unb Cidymarg Gorianber : Hifpani Negu:lla c Alipiure : Galli Barbue poyurete,Potrelle, C Nile. ^ Melanthium,quod Melanfpetmum Hippocra- tiànigro feminis colore,Latinis Nigella: alia fativa eft, alia fylveftris : ps vel fimplici & quidem magno, vel parvo flore , vel pleno flore: femine item nigro;fubfiavo, luteo. I. Nigella lore mi- nore fimplici, C. B. Nigella hortenfis, Trago. Ni» gella fativa, Lon. Nigella,Cord, in hift. Gef. hor, Ni- n altera, Cafalp, Melanthium fativum , Mazth. od, gal, Lac. Caft. Tab. Lugd. tuelanthium pria mum Fuch. icon.Melanthium, Dod. fol. Lob. cui & Nigella Romana odora: Gith Anpuillarz.Hoc femi ne eft nigro;pallide flavefcente, luteo; rarius candi- do. II. Nigella lore majore fimplici, C. B. Nigella Damafcena , Trag. Cord.in hift. Gef. hor, Nigella hortenfis altera, Fuch. in fol. Nigella fativa fecunda, Lon.Nigella, Cord.in Diofc. Melanthium fylveftre, Matth.Lac. Lob. Lug. Melánthiüm alterum Dama. fcenum, Fach. in icon. Melanthium Damafcenum, Dod.gal.& fol.Cam, Melanthium agrefte Taberna- montano. III. Nigella arvenfis; C. B. Nigella fyl. veftris , Trago, Lonic. Gefnero. hor. Camerario Nigella Cornuta , Cordo in hiftoria, Nigella, Ccc 4 vulgo tica. * $82 And. Matthioli Comm. vulgo dita, Czef. Melanthiutm fylveftre alterum, Matth. Lugd. Melanthium fylveftre, Fuch.in folio; Dod.galli. & fol. Caf. Melanthium fylveftre alterum, capitulis reflexis Aquilegize, Lob. Melanthium agrefte alterum, Tab. Cuminum fylveftre alterum,Fuch.in icon.Cord.in Diofc.I V.Nigella Cretica C.B, Hac ex radicetenui,longiufcula;parum fibrofa;caulem emittit cubito minorem;ftriatum; viridem,gla- brum,procumbentem,in alios brachiatum : folia circa radicem perterram fparfa,alterius nigelle modo in lacinias divifa, que veró in caulis fuino,oblonga, tripartito divifa utin Nafturtio, latiora & lon gióta reliquis Nigellis,ex virorenigricantia : flos unicus cuilibet cauliculo infidet,fubczruleus, ex quinque foliolis compofitus,forma Nigellae arvenfiquo tamen multo minor, refpondens: cornicula fuccedunt quinafena fimul juncta,que inlonga cornicula inftar cornuumbhirci intorta finiunt: femen minutum nigricans. Hujus (emen, ex Creta primó allatum, &à Do&ore Leonhardo Doldio unà cum Ev tranf. i. à miílum. V. Lychnis fegetum major. C. B, Nigella; Brunf. Githago, Trag. Pfeudomelan ium,Mat. - » Lac.Lon.Lob.Caft.Lugd.Thal. Lolium recentiorum, Fuch. Cord. in Diofc.Anthemon, ties An.^! : Lych. TOi yon d themumfoliofum Theophrafti;Ruell. N igellaftrum Dod.fol, Lychnis alia inter triticum, m ^- nisarvenfis Tabernaemontano, AecEo qo * etr A à si n Mose hp. — LASERPITIUM.; CAP. LXXVIII. 1.filiofo : pies T Mspmum inSyria, Armenia, Media & Lybia nafcitur: caule ferulaceo, quem t mafpetum vocant? vocatur, ^—foliis apio fimilibus,laco femine. T Radix excalfacitjin cibisegré concoquitur,veficz noxia.Sugilla- 5 Mcum: tis illita cam oleo,& ftrumis;ac tuberculis cum cerato medetur : ifchiadicis convenit cumirino, aütcy- Mee * prino cerato:excrefcentibuscircafedem tollendisillinitur,cum putamine mali punici & aceto decocta, id &w, - Venenispota reíiftit: oscommendat,a cibis;aut fali permifta.Lafer & radice;atque caule fcarificatis col- LMeum ligirur, Praeferturautem ( rufumytranslucens, myrrha zemulum,non porraceum;odore valensfuavi $o.;, guftuquod dilutum facile albefcit.C yrenaicum fi quis deguftaverit;humorem toto cotpore ciet: blan- fua." diffimo odore,adeo ut ne osquidem guftanti nifi paululum fpiret.. Medicum, & Syriacum minus viri fum, busvalent,& magis virofumredduntodorem. Lafer omne antequàm ficcefcat, adulteratur fagapeno, DAe-& aucfabelomento;quod maleficium deprehendi xguftu;odore,vifu;Sedilutione. | Caulemaliqui fil. Avs.A, Phion,radicem magudarin,& folia maf; petonvocavere. Efficaciflimum lafei,mox folia;poftremoó cau- 70 A 4d, lis. Acrem vim habet;inflationes facit: peran&as cum aceto, pipere,& vino alopecias fanat : oculorum "s iz". aciemexacuit: & incipientes fuffufiones;illitum cum melle,diffipat : cavernis dentium in dolore indi- Ero. MET turauc cum thare in linteo circumligatur,aut cum hy ffopo,& ficis co&is in poíca, os colluitur: iis pro- Ken. i. in deft,quosc beftia in rabiem efferata momorderit; vulneribus immiffum. Valet adverfus venena telorum r4bidi ca- & animalia omnia;que virus ejaculantur,potum,aut illitum: fcorpionum plagisoleo dilutum circum- fumer liniturgangrenisd przcoercitisimmittitur:& cum ruta;nitro,& melle, vel per fe carbunculis. Clavos, vulneri, callosd; prius circumrafos vellit;cerato,aut aridorum ficuum carne premollitum.Recentes lichenas ex busim- aceto fanat: & e excrefcentiain carne;polyposá; fi aliquot diebus cum atramento futorio aut erugine cre illinatur:f extuberantia cumforficeextrahit. Veteribus faucium fcabritiis opitulatur: gràvem, fubi« trem. t0Q; irraucefcentem vocem,dilutum aqua;forbitione confeftim expedit:uvam illitum cum mellerepri- exti. mit:anginis ex aqua mulía utilillime gargarizatur. V efcentes latiore colore mangonizat:tufficomm za fcri inforbiliovo datur, & pleuriticis in forbitionibus: in fellis fuffufione, & aqua intercutem, cum ari is d us. ficis. Horroresdiícutit cum vino;pipere,& thure potum: nervorum contra&ionibus, opifthotonicisd; '* Meum. daturoboli pondere devorandum: harentesgule hirudines gargarizatum cum aceto decutit. Adlac *"c*44» intus coagulatum bibitur: comitialibus ex aceco mulfo proficit: menfes ciez;cum pipere, & myrrha po- erícen. tum : coeliacos adjuvat,in acino uvae fumptum: cumlixivioautem potui datum,repente Suus ru- tem car-. ptisQ; prodefb,ad potiones refolvitur amygdalis amaris,aut rütayaut calido pane. g F oliorum fücco ea- nem. dem praítantur, fed multó inefficacius. Cum aceto mulfo manditur,ad expediendam arteriam, maxi- etos mé cum vox retunditur.Eo cum la&ucis utuntur;exitd; invicem eruca. Fertur & altera Magudaris in iplepr n. Lybia naíci,radix laferpitio fimilis, fed minus craffa;acris,& fungofa, ex qua non profluit fuccus, Ejus- »sper dem cum laferpitio facultatis. E : mS c sinuut Redidimus jam dudum Laferpitii lacrymam nibil aliud effe, quam illud jucundi ac fuavirodoris gummis, qaod phat " MT macoperis atq, Uhguent aris Belz.oinum nominatur. Neg, certe badtenus pratervatiónem inea jupe opinione: 2527. i. BAI Clin id inibi deprebenderetur odoratum , rufum foris, intus candidum , translucens , & quod dilutum aliefcerat, aut mel. e, poteram non adduci,ut credi boc effe legiti Lafer. Huc illud quoq, accedebat, qubd complures erant viri do- i bids to dier medica fLudiofi, quiidem inecum fentiebant. — Verm ciim poftea capiffem Laferpitii ac Laferi hiftoriam dili- : Laferpi- gentiusexaminaresatq, plura ex Strabone,T heophrafto,Dioftoride,Galeno, cr Plinio coleyifem qua priori noftra ópinite tumleu yj perte adyer(ar; videbantur facile in aliam dedu&tus [um fententiam : etenim [ic animum induxi meum MN i t. veritati cedere,quam pertinaciter (quod multi faciunt ) falfa tueri. Strabo itaq, libro ultimo ker oc zoioum. phium [uo usq, tempore Cyrenis defeciffe his verbis. CJreni fimtima eff regio,qua Silpbium deser at d * Suabo, cum quen Silpbiwm pofferis effert.1d propemodum defecit cum aliquando barbari odio quodam ingruifent , àcrad!665 c. de à : ejus pen? omues erttifent: Fuerunt bi Nomades viri: bec ille. At Plinius Cyrtnaici fucci defectum non in barbavas,ut Srra- Wisli- bo; [ed in publicanos quosdam vefet lib. 19. cap. 5. ubi decoita fcribit : Ab his proximum dicetur wit o cuia eus Plini. [ z(;rpirium,quod Graci filphion vocant,in Cyretaicaprovincia repertum : cujus fuccum vocant Lafer , magnij bli- ufu. medicamentis, C ad pondus avcentei denarii penfum.. Multis jam annis 1n caterra ena n- cani qui pa[cta conducunt,majus ita lucrum fentientes depopulantur pecorum pabulo. Umm utem cau 1s y pertus memoria, N eroni principi mi(fus efl : actenus Pliniu, Huic verà cum Theopbrafto Jesi FA E fe rs pecus filpbio purgati pinguefi ered, vehementer, € carnes mirabileim inimodum fuaves reddi. M frdi iof : Plinii teflimonio con[fet, Silphium Cyrenis eorumisq, etate defeciffe , ned, pea - — a eri debet , i Es enam tempeftate defecerit,at q, nullum jam ad nos advehatur quod legitimum dici poffit. Quare id gummi , quod [epi Mia Belzoksum dicunt,meoquidem judicio verum filphii liquorem mentitur potius s ed Sed bis illud quog, t: Inlib. Tertium Diofcoridis. $83 mus, quod Strabo auclor eit , Silpbium adeb Cyrenenfibu olim cuflodibus fuiffe affervatum , ut inde alio deferri ton potu- iffer , mfi clam à mercatoribus qui vinum a[portabant. Plinius item Silphium ad pondus argenti pendi folitum tradit : quin C tanti fadum fuiffe à Ce[ave, ut illnd inter aurum argentumá, pratulerit ex aerario. Ex quibus omnibus baudin- firmum argumentum fumi potest, quod Belzoinum nBljrum non fit Silphii liquar , quandoquidem id quotidie copiofum ámportatur.mon falüm in Italiam, fed in univer(am fere Europam. Ad bac cim Diofcorides Cyrenaico fucco vim acrem tribuat, atq, Galenus eundem C calidiffimum, C maxime tenuium partium faciat,yon equidem video,quomodo vulgare Belzoinum poffit legitimum Lafer exprimere : quoniamillud nullam prorfus guflantibus acrimoniam relinquit. Preterea validi cortices, qui plerung, Belz.oino implicati reperiuntur , arguunt id avboris magna potius, quam ferulacee planta la- erymam effe. Quod etiain nuper retulit mibi quidam medicus Cyprius , qui Belz-oinum noftrum im. Cypro ex arbore fatis procera manare affirmavit : ubi tameu Silpbium nafci qui memoria prodiderit , hactenus inveni neminem , quemadmo- 10 dum neg, in fonia , neque in Peloponnefo id gigni , fed prope Cyrenastantim, literis mandavit Bippecraves.. Atquiillud abis objiciet aliquis, qubd Laferpitium non modo in Cyrenen[ium agro quondam provenerit, (ed etiam ( ut fcribunt Tbeo- phrajlus , Diofcorides & Plinius ) in Pevfide, Media, Syria , C Parna[o monte : Gr quud ob id ad nos advebi pofit.Nos buic Sa facile refpondebimus, quod Silphü illius liquor ad nos adferatur quidem, fed qui fetidus fit virofid, odoris : atq, eum e[- fe dixerim quem officine medicorum a[[am fetidam vocant. Namq, Lafer (ut Diofcorides reflatur) Medicum 6 Syria- cum minu viribus valet, & magi virojum veddit odorem : quin etiam , eodem tefte , Lafev omne antequam ficcefcat , ad- tur (ag apeno,aut faba lomentojd quod poft ipfum fcriptis tradidit Plinius libro fuperius citato. Quocirca mibi qui- "rex vadice ? qua de caufa alterum (ca- ent.Sunt Yeluti certe men(ura caden- abfcindunt, Nec enim devio, radicis , quib im conferre putetur ad furnram cafar , "el 1e4, plus conftiut licet, corrumpitur enim, putre[citá, fi diu manfit. Preparant idsconficinntá,in Pyreaum por- zum advedum boc modo. Cim in vafis conjecetint , farinamq, admiftuerint,quatiunt longofpatio remporis: binc etiam colorem capeffit, & conditum jam incorruptum perduat.Praparatio, cafurad ita fe haber, Locum Apbrica amplum oc- * cupat, ampliorem quam quatnor fladiorum millia in bortis Hefpevidum ferunt. Sed majorem partem colligi apud Syrtes. 49 beruliare bujus culta fugere loca proditur : quamobrem, fi colatur mitefcató, (olum, deviat atq, omnino degenerat, ut- potenatüra cultura ajpernans, ferocitatisá, conftans vernaculum, | Cyrenenfes annis feptem priusquam ipfi urbem babi- tarent, Laferpitium extitiffe affemant.| Habitant verà annos maximbtrecentos ufa, ad Smonide Athenis magifir aum : lli ficreferunt.. Alii vadicem Laferpitii cubitalem fierizradunt, Hee nete : banc in medio extuberare in caput, quod fublime penitus extat, P fuper terrameffe appareat. Unde primim quod dac appellant , erumpit : dein caulis a(- furgit,ex quomagydarit, c" olium dicitur,exeunt.Folium id femen ef,quod cilm aufer ingenu? posl caniculam fla- verit, difcutitur: atq, ita Laferpitium na[cit"r codemá, anmovadix confummatar, & caulis,Sed boc baud quicquam pe- culiare notetur : mam aliis quoa, idem tribuitur , ni dixeris , quod difeuffum id protinus nafci potest, ortum peculiarem fortiri, fpra diclus, propterea diver[um accipipoffe.. Ad bac circumfodiendum id annuum cenfent,. Nam fivelinquatur femen omne ,caulemá, totum proferri , & deteriora tam bac, quàm radicem veddi exiftimanmt : defoffa autem fieri mclio- 3, ! o beneó, gluto.Sed bujus contrarium illi volunt qui culta vecn(are id inquiunt. Mandi quog, radices referunt Folium colore aurum amulatur. Contrarium eriam, quid pecora folio efit ato purgari mi^ Mt cif ne indica Y hyeie, pecu adauontem dimitti affirmant : cibus non folitm boc. fed etiam altero quodam abrotomoi Vim ambo calfattoriam [ortivi plant videntur , c me eese diit valor E bg - e po[je. Quod fi qua pecus agre[cens,aut alias mimus bene fe babens ingre[fa fit mox ea wo mori ajunt, fed » t parte poffe fervari. Hec igitur utrotandem fint modoyquevendum, Quod verb M. jin vocant : i differt : tenerimsenim , minmá, vehemens , C" fine Lafere est, nec nop & afpein manife[la experto bomini conflat.N a[citur in Syria:mam ap Zyrenam," monte Partafo lara? ire eatii ise vices , m, Ü eandem affir- g mant.Sed quidam Laferpitium llant.An culta id quog,, ; sce Cnt p. Quin dfi quidfni- id firmi. 6o le aut proximum babeat, adf. vationem,G fi uam ullo pacto emittat lacrymam,id inve[lgandum.Ergo na- turam ferulaceam, hifce contempl, et: bac Theopbraftus, Meminit Galenus Laferpitii lib. 8. Jimplicium medica- is, elixum, af[nná, corpera ea quo-* e bá, , mentorum, fie inquiens , Laferpitii fuccu calidifimus est.V erm enimvero C» folia, €? caulis, C radix fat ffrenu2excal- EM » 4ciunt.Sed omnia flatulente magis e[fentie unt, ac proinde concottu difficilia, Foristameni e miti ; potiffimum. fuccus , admodum trabentem facultatem pofidens. — Attamen Cr excrefcentias amoliendi, c ^quandi vim quandam , propter predictam ejus temperiem obtiner, Laferis quoque mentionem fecit idem Galc- 2s libro citato , fed antea feorfum , &* fub ab[oluto exci, boc eit, fucci titulo, ita feribens: Opus. five faccum Cy. yenaius quidem jum & talidifimm , € maxim? tenuium paxtium es : ac. proinlle omnium. maxim? di- feut 1: quanquam [aneséy veliqui admodum calidi funt , c» fpirituofi : fiquidem plurima eorum pars effentie aeree 6, Gr igni, | Poffü complures babentir fucci: quayis namque vadice incifas aut caule , quod ex fettione craffum, $84 And. Matthioli Comm. ;i ec lentum effluit, fuccus et, — Coterim Becialius, c» velut per excellentiam quandam Cyrenaicum ita nuncupant, ey Nomina, Medicum, e Syriacum.Planta qu& Gracis citet Latinis Laferpitium appellatur : Mauritanis Sylfion: Italis Laferpitio. Ejus caulis udearezo» Gracis dicitur : Arabibus Mafza[les. Folia verb quandog, udzaeza Gract dicuntur: Arabic, Anyi- den & Mafcaften.Liquor feu lacryma GraciVicizegG", Latinis Ager nominatur. Radix ea yiclagis Gracit yocatur. * LASERPITIUM GALLICUM. * Laferpicitilietulacce herbze denfatus liquor eft, & multis Affa, detorto ex Lafere vocabulo, cenfetur: & s ASI RUSUS WU» quidem aliis Afla dulcis officinarum , quz & Benzoi- N NI J s (77^ num dicitur: aliis verà Affa feetida cenfezur: Alii verà Ns. mM. M, /f Benzoinum arboris lachrymam , quod trium fit genc- NC NA rum cenfent , quae & Graecis & Arabibus fuerit indidz: 19 alii Benzoinum Myrrham volunt, fed de his in noftris , in Diofcoridem prle&ionibus. "Nunc de Laferpitio, 2» quam Maffilia habemus, cujusque figuram adjecimus. Ex radice magna Ferulam fuperante , cortice cinerco | tecta, fubftantia alba, fucco preegnante, pingui & odc- racaules ferula craffitie & altitudine exurgunt; circa quos folia Apii paluftris eemula, fed craffiora , rigidiora, nigrieraque, aliquando profundius laciniata;ut ex adje- &o aula (quem ex noftra depingi curavimus) colli- ,, gere eft: Ui mbellee magnz Anethi latitudine: femen tum foliaceum,odoratum,;buxeicoloris. Haec eregione - Matlilie ad infulas ftzchadas pervenit ,'ut Adverfaria teflantur. Appellamus Laferpitium gallicum: Laferpi- tium, Silphium,Adverf. Lob. Lugd.Laferpitium Maffi- lioticum, Tabernzmontano. : " caes SAGAPENUM. CAP. LXXIX. AUI PA Pw Ng ij MR " S Agapenum ferulacez herbae fuccus eft.Qua in Media 45 xi. i.cra(fa nafcitur. Optimum efttranslucens, fulvo forinfecus in pu: colore, & intus albo; nefcio quid inter lafer , & galba- — E num redolens: guftuacri. Prodeftlaterum , & pectoris doloribus, cuflibus vetuftis, convulfis & ruptis: 4 craf- ) Ex. FS : lutionem, perfri&iones ,& Lm in potu, Inunguenta probéa fotum exanimat , cumhydromelite potum. Prodeft ex vino hauftum, ferpentium aceto vulvarum ftrangulatus excitat : oculorumcicatrices, offufam caliginem, ncsi; detergit. Refolvitur ut Lafer, ruta, aqua, & amaris amygdalis, aut die 40 * "-" 3e " Mor S nos officine interpolato vocabulo Serapium appellant. Ceterum etfi Iterati frequentior, C communis ? fer fit ufus :tameny. enetiis praflantifümu, vendita, ida, illi pracipu vant Seplafiarii, qui bonorem di- MEM vitiis anteponunt.Ferulaceas plantas,? quibu fagapeni lacrymaeinauat etiam in i. dci audor efl MufaFerrarittia Sigue fis: id quod equidem bactenu compertum non babeo. Ex erientalibus fiquidem regionibus allatum, ut conflat,cateris pra-- vites ex JHAt. Arabica familia auctores inter dejedloria medicamenta Sagapenum irn as ea Sagapeni facultas,quan- Mefue. füm extat ,à Gracis filentio pretermiffa est.Sagapeuum itag (ut Mefues tradit. )eraffas,lentosá, bumores dejicit,era[[amá, pituitam, aquamiuteycttem educit. — Porro facultate quidem propria cerebrum mundificat , ac nervos, eraffad, ab bis excrementa detrabits. C. V fert item eorum morbis frigidis , nempe doloribus capitis diuturnis , bemicrauiis, comitiali- Dus,vertigini, paralyfi, ord, ^ oe Pectus valentiffimà expurgat, ejud, ac etiam lateris dolorestollit,prafcrtim fi 32 bibatur ex belenii, «ut ruta décodo. Foris emplaffri modo ampofitum , aut intus a[Jumptum tuffi diuturna vexatis, ac dif- . . Jiculter pirantibus ,opem maxi am fert. Aqua intercute laborantibus Jfingulare remedium eil, fi tamen flavis myroba- lanis duplicato poudere ad, tbibeatur. Di[cutit compaginum. duritiam , emplaftri modo impofitum , addito aci i € capp. 7L ). Ruta fu v D* aviumwrapacium felle diutius maceratum, C in collyrià additum, oculorum cal difiicit, aquam, in co defluentem cobibet. Palpebrarum item bordeolos vocatos fanat, fi cum aceto fuperponat: lorum compagni womodo libet admotum, dolores eorum mirificé fedat : quippe quoniam valentifjme bu. tores inh ctatiis excitántes vadicitus evellit , etiam fi in coxendicum aliarumó, partium vemotis, profun delitefcant. . Potum, aut cLyfleribu inditum coli doloribu (frigiditate, ac flatibus provenientibu maximi 4 Menfes cit, fed fetum imerficit, tam m, quam [üppofitum« contra uteri dolares, [IranguL Sigupeni lo tamen officit, verüm noxa corrigitur lentifcina vefina, C Indicanardo. Sagapeni 7 vires ex. "I1 dedicamentorum , ubide ejus viribus differit ii verbis : 7 Ga, — daliliquores. Sed C abflerfionem quandam poffidet , t Jfionibus , &bebetudinibus oculorum, que In ib: Teraum Diofcoridis. | 58s. fabutófa niarraverit, euy&alwor Graci dicitur , quod Latinis etiam Sagapenum : Arabibus Sacbabenigi five Sechbenegi: Nomina, Seplajiariis pariter C Hifpanis Serapimosltalis Sagapeno. — 0, ine x d Sagapenüm commendatur,quod pellucidum,foris rufinm, intus cüm frangiturcandicantibus aut — «. flavisguttis compa&um,inter digitos fitra&tetur lentefcit, medium inter Affam fetidam & Galbanum odorem emittens: quod ad liquida medicamenta aqua aut aceto , aut vino fupra prunasinco&um ut Afla refolvitur. ; j £ vieiipbes . EUPHORBIUM. CAP. LXXX. E | orm Lybicaarboreft,ferula fpeciem habens,qua in Tmolo juxta Mauritaniam invenitut, "Ea acerrimo fucco turget. .. Cumeximium fervorem expavefcentesincole, ovillos ventres elutos arboricircumligant,Sceminus caulem contis incidunt,confeftimd; € plaga, perinde atque vafe quodam in ventriculos copiofus la&is humor effluit;praeter id quod fari oun vol nusejaculatbr. Duo fuc- ci genera : unumorobi magnirudine, ocollze modo emicat: alrerumin ventriculis concrefcitatque vitreum fpe&tatur.Eligendum eft transiucens,& acre. . Euphorbium adulteratur farcocollz, & glutini miflione.Sed difficile quidemexperimentum:qllippe cüm levi guftu,os accenfum diu detineat,adeó vt quicquid ori objiciatur; plane Eupho;! iumrefipiat, Ejus inventio tempore Jubz rcgis Libize cognita extitit. Succus illitu füffufiones difcutit: potus, tota die exurit: quare melle collyriisd; pro acrimonia tione admifceri "oxarum doloribus prodeft in odorifera potione hauftus , fquamas offium ea- 20 EMI ^^dem: ieeximit: verüm eoutentes,neceffe eft linamentis;aut ceratis.communire corpus,quo offa conve- Bur cn - am -. 4 - EE a * EM ftiuntur.Aliquimemoriz prodiderunz;percuffos à ferpente nihil moleftiz paffuros, fi incifa offecenus capitis cuteintritus fuccus infupdatur, vulnusd; poftea confuatur. : h Y í : ud 5 E PULO vg P nen az MN * EUPHORDII TENELLA fis. *ANTEUPHORBIUM.* planta. * ommo i Waerbhoniem nunquani, g m » güfipio C linte. : : tamen tfe ! 1 NM £7 perveniat nares ubiinolefni fimum e. tolliruv:quanquam etiam niedic am frigerantibu (uccurratur. Quo fitut folertiffimi p ajiulis, acalis vicum qu iie s Ae teirofeipn * Li 4ntà " 2 t0 1 uidem. Jjojeorides, £z Galenus: tam'&lfi tta nim füeMilbinmilyerima 41a , : — " , Aduati- E $86 And. Matthioli Comm. Euphor- Aduariu, qui concordes de eo bis verbi diffevuerum : Eupborbium non modb pituitam trahit; fed etiam aquam , banca, büvires yalidius educit. Est autem acerrimnm 0m numyqua ego no verim,ardentifimumd,prapterca calicis C ventrem frigidie- - jon rem babentibus datur,cateros vebeienter conttuzban : fitim maxime ciet: Nomnbil ex odoratis feminib.ei efl commifcen- peu dum.Modus triobolarisex aqua mulía. Preflat tamen cum melle cocto ipfum in catapotia redigere.1d quod etiam Paulus ExPaulo. zjpot avit libro feptimo,ubi interea Eupborbium vecenfuit,qua aquam & pituitam dejiciunt.Verüm in fimplicium cen [n Diofcayidem Galenumá, fecutus.de Dac dejectoria facultateipfe quoa, nibil memorie prodidit, Caterim inter Arabes Mefues ft fius Euphorbii vires tradidit in folventium medicinarui meutioneyubiita,ad fenfum faltem fcribit, Eupborbi- um gummi effquod usq, ade) excalfacit EXtEDIAÓ, Jut in boc cetera gummi generapracellat. — Excalfacit enim ordine ExMefue quarto : quo fit ut exulceret ruborem inflammationema, inferat penetret, C violenter abflergat : Eupborbium noxium ' ddimodnm est medicamentum,ita ut non fiue labore;animi defeitu,ac fudore. frigido alvum dejiciat, d ecinori ob id,ven- tricilod, fua ingenti acrimonia magnam infert noxam, Quapropter exhiberi minime debet, nifi prius iit commifceatur medicamentisqua acerrimam ejus vim vetundere valaant. Extrait potum à profandis corporis pavtibustum cra[[am, tum lentam pituitam,mundatá, compagitum cavitates à eraffis coutumacibusve excrementis, quainve omnium valen- tifimum est medicamentum.Nervos expurg at ab infardtis jam diu bumeoribus. Proficit ad hac vefolutis,convulfisflupidis, tremulis, orisa, diflentiouibus, C cateris nervorum morbis |fiigore obortis , fi ex leucolioleo levigatum exterius mnunga- tur. Tocineri lienió, inun&um,mirific eorum dolores tollit à figere C» flatu provenientes, Sternutamenta valenti ume ét. Occipiti autem confricatum,veternofos obliviofosá, juvat, Aquam inter cutem facillimà extvabit duorum obolortum. ponderepotum. — Sed drachmartum trium pondere bauflums(ut Serapio c Avicenna fcriptum reliquerunt ) potantem, Bigbek. interficit trium dierum fatio erofis ab tointefHuis,c ventriculo. | Eupborbium, tefle Mefue,quatuor edurat annis : nee. H quaudo Qe o prius tendum est.quam annum integrum confenterit,namq, vecens obingentem acrimoniam veprobatur. | Ser. 20 utendum vari comm od? milio ant fabis,aut entibus fepultum. — Euphorbu facultates paucisperftrinxit Galemuslibro 7. Jimpli- - Galc- umsadi. um.fic inq * Eupborbium cauflice frve urentis, Cr tentum partium facultatis eft.aliis fitcci f- ; militer... Et lib. 2. de compofitione medicamentorum localium;cap .3.tradens curam bemicranie,idem de Euphorbio ita feribit : Porró de Eupborbii facultate jam mihi velatum eff quód cito exolvarur, quare in ejusmodi pbarmaca non vetus conjicere oportet. Diclum etiam recens albidius effe: quod verà inveteratum ef-flavioris aut pallidiaris coloris reddi.Plan- Nomina. 544t& Grecis vesgBrv, Latinis item Euphorbium nominatur, quemadimod m (uccus ejus: Mauritanis Euforbion feu Faz- bium. Ytalis Luforbio ; Hifpanis Alfor: fion & Euforvio : Gallis Eupborbe. e Euphorbiicenellam plantame Dodonao eig fligiatam adjecimus:folia illi funt oblonga, craffa;viren- tia;totunda;ac tereti hgura;angulofa Cucumerem referentia,quae angulis & eminentiorib. & albican- 3€ tibus fpinis duplici ferc ordine dofiantur : ex qnibus vulneratis;liquor acris & mordax;facileq; concre- p fcens effluit:fru&um paritintrifido folliculo;ternisutriculis conjun&um:feminauutticulis fingula clau- duntur;coloreforis flava,intus candida ac pinguia, guftu liquorem zmulantia,Co terr commilffüm,inftar Opontiz;feu Ficus Indic,in plura multiplicatur; &r i mulosdivaricatam demittit. Hujus guram Euphorbii nomine, Dod. fol.Lob.Lug.Tab.& propofuere, Eligereoportet grumos puros pellucidos,candidosauzflavos: quibus: IO permixti,reprobantur. Adferturex Africa Íyncerum;rariffime adulteratum,gu: auri Tithymallorum WWE i iL Mee remedio ferture e he. fa,multis propaginibus donata;cauliculos complures emittit , rot , vi tulacze,qua fucco lento & Pind ugent;Euphorbii ardo erun trariis facultatibus Anteuphorbiiniomen accepir, ut videre eft a montanum: malt enim apud Caftorem Duranzem pro Euphorbi monenté.Folium Lo GÁLBANUM., . Adulteratur faba frefa, artus trahit appofit vel n,difficultarem fpirandi, rrha: fimili modo fümptumamorcue ales & vulvaeftrangulatus&verti- os. 4Meum ^ mls ; [n E actufulcitar, Siu Íerpent innon patitur. 4 S i. ferpen- €t ficu d nd ,autcavernis indiru tia, : 3 Le A ' ido panejr aquam demittito Mundo linteo;r teo remanebit. ... sow eb id à Uanvis Tegitimuntoptimumó, Gallanum in pluribus Italie loc "€ quapafim o Wwwdie [ane parum Galbanum vefe fentatur.Siquidem illud non modo abi 7i oci. Monte " obi, Lau: Dicaumayaritie f'udent magis, quam bonor. p iffimum àm Lu. gts pa bd 2 Dhu oris edocti : quippe quüd ea ratione facil ab adventi, Gal, bani vires tradidit Galen libr.8.ftmpl medie. fic inquiens 1 Gelbanum fuciua efl p Galbani confide- ratio, » y, In lib. Tertium Diofcoridis. 587 rendivi. Fueritá, fantex tertio ordine excalfacientium incipiente, aut fecundo completo : in deficcando verb ex fecundo CHIESA ámcipiente.1d Grace yaMidvs,Latin2 Chalbantm €» Galbanum appellatur saralic? Chene C» Bez.ard : Italici pariter & Hifpanicé Galbano, : j m . Galbanum liquor eft, grumis » candicantibus compattus, fubftantia molli, pingui, digitis adherente, fapore amariufculo, odore gravi.Eligendum purum, pingue, cüm accenditur flammam nu- triens; mediocriter vifcofum , colore flavum , tale énim recens eft. A no vixnór, AMMONIACUM. CAP, LXXXII - s 2 Mmoniacum ferulz fuccus eft , quam juxta Cyrenen Aphrica gignit: cujus fruticem cum radice x yep agafyllim vocant. Probatur bene coloratum, ligni;& calculorum expers, thuris fimilitudiBe,mi- d nutis glebis, denfum, fyncerum, nulla forde fj pure, caftoreum odore imitans, guftu amarum, Hoc xodpos genus thraufam, id eft friaturam appellant, quod veró terram , & calculoscolle ito Lanier aped 5 give in Aphrica juxta Ammonis oraculum, uM ftillante ferulacea arbore. Mollit, extrahit, calfacit; ru- Bee m bercu itiasd; difcutit ; potum alvumfolvit , partus extrahit: lienem confumit, drachma pondere 1::cos hau iculorum, coxendicumd; Si i erat. Auxilio eft anhelatoribus, orthopnoicis, co- non lapi " humor in pe&ore coit; : 1s hum i melle delingatur , aut cum ptifíanze fucco forbea- "fremd tur.Cruentam urinam pellit;albügines oculoru ergit;genarum fcabritiam abfumit : tritum autem Pp. 29 cumaceto & impofitum, jecinoris lienisá; duritias edat : difcutit tophos,qui in artubus concalluerunt, i.nvxtu- cum melle, aut cum piceillirum. Laflitudines,& coxendicum dolores eo perungi utileeft , cum nitro, '« & cyprino oleo, viceacopi, qut " Aen laerymam officine , mutatauna litera, Armoniacum vocant : cujus tamen fyncerifme parum ad nos escgat convebuntquiex Alexandria Ado cum mercimoniis Venetiai redeunt. Quandoquidem ravifmum Ammonia- (iddiiaine eum vifitur, quod fuis minutis glebis thusveferat. — Nam otinie. fere , quo officine utuntur , piceevefine modo in ma(Jam compaitum cernitur, imnpuram , ac quam plurimis im poftortm adulteriis vitiatum. Ut binc facil dici poffe putavevim, boc vel illegitimtm , vel faltem deterims effe , ida, fortaffe , quod Diofcoridi pbryama nuncupatur? Cujus etiam meminit Ex Plinio Plinius lib. 12.ca.23. ubi de Ammoniaco ita fcribit. Ergo Aethiopia fubjecta Apbrica Amioniaci laerymam [Hillat in avenis 39 fuis, Inde etiam nomeh ab Ammonis oraculo, juxta quod gignitur arbor quam Metopion vocant, refina modo aut gum- mi. Genera ejus.duo , tbrauflon ma[culi shuris Jimlitudine , quad maxime probatur : alterum pingue, d vefinofum, quod pbryama apy lu eterm Ammoniaco ufi funt antiqui 5 e$t autbor) in [acrifictorum oda- T4TIEREÉ, AC i reri fuiffe « tied eleitifunum, C tburi per- fin dis medicamentis Ammonia- rifüm; Jntelligere voluerint. , ile- oni cum liquor est ferula cujufd, « ntaci vi uat , C lieues Villuraros fanet "à res ex ttn dicunt ;. Mesriténi anat five afe Itali Am- E. in, 4o : i à s : d e Ammoniacum feu gutta Haflimoniacs , denfis folidisd;g in maffas, Thurisnon diffimilibus, compaétum elt, coloris ruffi, autin fufco flavi, intus candidi, m;fplendens,Galbanum odore refe- -rens,amarum.. Eligendum : eium, purum , majoribusgru nis; foris flavis intus candidis, & manu tra&tatum cum lentoze molléftens, accenfum in plures fplendidas mias difli!:cns, : Y f. exi m E , TA d ax ^" de at) , — JSARCOCOLLA. *... PACAP. ExxkdL. Tav d E De, c P TUM s : tbuii par- Senn lacryma eft arboris in Perfide nafcentis, « Wa thuris fimilis, / rufa, euftu amara.JVulne- 7. ragl t,oculorum fluxiones abis. emplatüisinferitur. Adulterauradgilto gummi, ips ; n - . * je. yo : d . is 4, fübrufa. » ita bec (auciatam, ex ilcerat, lla» dixere Gracisquoniam ficuti glutim npud deu sepletinque (utde 1e caid, ride, é G maximi diffentit , cim bi Sarcocollam dulcedinem. Vidi Sarcocollearbori imaginemab Andrea $3 ^ PR. ü » qui de alvum duci " Uns medicamentis infcribitur.Ea. * absre fit ambigendum an Mercator ille Per(a bifforiam aut fabulam attulerit. 5 —— tac crafos. Cr glutimoos dejicit bumorks , yrafertim qübin conpaginum, dr Ssrcocol: Tm mundat, item nervos, & pulmon ; , En qua fenes juvant, precipud pit bibus, um albugines , nubeculas , c q, diebus, intereatamen novum lac ite priniadefatha ac indegarcocolla pu Wita aUi exulceratis uti. 7 4 liter im- $88. " aid: Matthioli Comm. liter imponuntur... Cruentis vulneribus,ac diuturnis ulgeribus mirifice medetur,quippe qua proprio fuomunere ea A fora. dikus anundet, carne repleat, cicatriced, obducat Alyum tard? dejicit;pertürbatá, eosyquorum ventriculus bile redundat, quare cavendum estne iis exhibeatur. Roboratur ejus dejedtoria facultas, gingibere, C cardamomo Additis Hac ex P» bibus depromp[imus , que fan tam antiquis , quàm recentioribus incognita E ttpote qui ea nu(quam , quod, equia ExCa- dem legerim, fcriptis tradiderunt, $arcocolle vires retulit Galenuslib, 8. fimplicium medicamentorum, ubi itaferiptum len. — reliquit. Sarcocollalacr ma est arboris perfice ,miflam vim babet ex emplaflica quadam fubflantia,cr paucula amara, .. Itaq,citramor(um deficcat, ac proinde glutinare vulnera valet. Lopes caguonóx Graci, Sarcocollaitem La« Nomina. 5j, C? Italis appellatur : Arabibus An[arot, Anaz.aron, (eu Auz.urut : Hifpanis Lancarotes : Gallis Sarcocolle, arcocollalachryma eft ruffa aut candicans,minutis veluti friatis grumis conftans, amara;acris, nau- t6 & ;cüm deglutitur,provocans;glutinofajin aqueo humore diffolubilis. Eligendum rarum velutifpu- mofuni, candidum (rufum enim inveterafcentis indicium eft) amariflimum, glutinofüm. , FAafntgy, GLAUCIUM. QAP, LXXS*IV. " * & G Laucium fuccus eft herbae, qua ad Hierapolim Syrize nails feré corniculati pay : guloribus tamen, in terram fparfis, odoris tetri, guftusa : totacroceo fucco màder.Folia in olla fi&il , femifrigidis clibanis calfaciunt indigene, re flaccefcant : deinde contufis fuccum expri- munt.Cujuseít ufusad oculorum medicamenta, ui ümanter initia refrigeret, E Laucium medicorum, c» officinarum vulgo , qiti bavbarorum , C» Arabum nomina ufurpare folet , Serapionis , c '* Eeem Avicenna modo, Memitbe dicitur. 1d autem, quo paftim feplafiarii utuntur, meo quidem judicio, verum fyneerumá, ntü Gender cum apt Memithe ficiunt.Se. L | citm, legitur etiam incapit um i .. Quid corr el alte n . Gimme. quid Diofcorides, cujuPVerba ad unguem veferz. Glauci dona. plufiarii depravata Serapionis lectione decepti "alterum t: quod non folim ex chelidoniis fuum 30 Glaucium eliciant.fed eti Galeno. f4ffidio. Tum adeo manifeft 2 oft. Miffura . LE TNomina. P A e E UTINUM.. ,aliitaurocol candica perum, minime q-.. t enter eft pifcis cetacci. 1 : UCM fcals d minibus,& teta- celerrimeli efcic. Utileemplaftris: V Ifcum optimum recen "VY rit;Fit acinis in quercu bMeum 2quadecoquunt. Sunt qui spe aliisarboribus:quinetiamm 7i» 3a. vdd tubercula; caéterasqs co Ee" ny&idasin fplenio (anat: veter *era;abfceffe ipforum cam e .Afio lapidecoétum, & impo locua tum,unpüesexteBhit : iftum cüm calce, & vini; iu zs Ue ss Inlib Tertium Diofcoridi. $89 VISCUM. . . ..* VISCUM POLYCOC. con Camerarii. 2e vodeuntibus foliis bimisinvamufculorum fammit atibus ut: el norme. Saca etc perum mágute ce unica 0 fubfta rus tenaci, glutinofaó, ac molli;in qua femen eff parvum, Vi mft pluribus ac diverfis modis: veri omnium praftant ifimum efl, quod ? granisin quercu najcentibus confeitur, Hujm pra- ter id, quod invalidum in pre mali peers ingens in Hetruria proventus, Siquidem inibi non inodà in quercu lau- 4o datiffimum provenit, (ed etiam in cerro; ilice, C" caftanea,in noftri prefertim maritimis Senenfibu , toi vaflifümà affuy- gunt [ylva,qua non parvo pretio ii locantur.qui vifeum efficiunt .Scandu. utem illi arbores imimenfas, non fine magna Vita fue periculo (epiud, funibus adalligati id muneris in acre pendentes 'aAnayque legerunt,in Aqua decoquunt Vifci c&s donec umpantur:pofiea Conttn tamdiu lavant in pct, ici EXcremeni a eximant. Refert pj; &:&io, 1 siu afi Vifcum inggercu rantim abore jiceifyivefi pruno,terebintbo pinu, C abiete, — Ac in Hetruria gignitur etiam in caflanea, quad optimum eff; malo ac pyro,nontantüm fytveftri , fed etiam dome[lica , quamvispenitus inutile. Vifci maxima Hetru(cis utilitas efl : nam preter eju ufum in aucupiisquibus mirum in odum delectantur ob ingentem viísi dti. türdorum copiam, qui autumui tempore,in fylvis quibusdam ex p. o arte conftrudtis eo capiuntur, id etiam in primis M uti ibus muniendis , ne prima germmatione ab eruch , quibus omnia fcatent,gemme devorentur, "Siquidem Hetruria fé agritol. vitesomnes circumdant,quo poftea erodentes vermiculi, quitam preflantifiimo latici infidantur , àterra [/ o Vifci g&- heratio - esumeritüimplicantur. Quod erfpexiffet natura omnim rerum parens,vi, i multum Hetrurie lar- c ob peflem vino deflitueretur. ci frudu vefcuntur turdi, praci, Z sri vaorrdela "care vifci femine pleno inficiuntur & iis incar perno&tant,C* vidlitant : equo planta que vifcum creat. Unde fcite a Plauto licum efl : Turdus exitium fibi cacat Caterüm vic om (ed in arboribus vivit, fronde plerumq, perpetua. 1d quod etíam teftatur Virgiliu lib, 6. Aeneidis aryor n& Quafi fricirmmalifigeevifoi : : Fronde vitere nova, quod non fua feminat avbos. * "24 Proinde Pliniw lib. 16, cap. ult.ita fcriptumveliquit: Quedam enimi ! terra gigni non po[funt , C» in arboribus naf un. F*Plinio: ,, tr. Nana, cim faim fedem non babeant ialiea vivunt , ficut Vifeum. Omnino enim (atum: nullo modo na[citur, Bec 6o tiifi per alvum avium redditum,m, epalumbis & turdis. Hec efFnaturayut nifi maturatum in ventreavium nonpro- — veniat:bec Pdl, ante ipfum memoria prodidit Tbeophraffus lib.2. cap. 23. de plantarum ca tis eft Plinius. Porro id, quod in pinu, Cv abiete nafcitur, quod (ut Plinius in iffimum in Tridentino agro in vallis * 7 - OM eret ,vobori. feit Lus, 9 4i £ 6t 400 , 'T heo- iud virentibus phrafti m abunde fit. 'enentia : non àac- erum enimvero bac. cepra, Déd2 Tbeo- $90 . And. Matthioli Comm. Theophr fententia won omni ex parte probanda videtur:quippe quoniam univer[umV ifcum,quod in Amygdalo,pyro mas. Too, inltalia provenit,tam aftate quam hyeme fronde perpetua viret cim tamen ha arbores byenie frondibus defltuantur, 1 Quo fir, ut aliunde bujmsrei caufam petendam exiflimem.Fit praterea Vifcum ayiculis tantiim capiendis c datum, virum |" Syrie ex myxinqua Aphris Sebeflena dicuntur,ut libro primo in prunorum Tn de ii differentes retulimus. Utune fc Dama. fHr boc Infubres fuis in aucupiis , quód arboreo vico careant, illud, Venetis deferunt;quo primüm. ex Damafco Syria fccnum. advebitur;imde Damafienum vocatür : fed id querno bonitate cedit Fit qui Vifcum e quarundam arborum radicibus, Vicuh agrifolii prefenimse viburni,quarum etiam arborum bifforiam libro primo paliuri e rbos commentariis inferumus, bec 9 Qui dutem ex hujusmodi arboribus vifcum conficiunt, cortices radicum fumunt , effoffad, fcrobe inter fuarum. arborum bu, — frondes bnmanido folo. fépeliuntibió, tantotempore dimittunt, quoad computve[cantmox eximunt, Cr tamdiu in pila con- ,. undunt;doneclentorem concipiat : deinde aqua calida lavant,c manibus commijcent. Hac etiam ratione quibusdam viter : in locis fit ex ibifziradicibu. Sunt qui querni vifci lignum iigenuifimum pulverem redigant, &? comitialibus baurien- Wu. dumprabeant:quotantim medicamento multosfuiffe P^ on certo affirmant.Atqui opera pretii efl,ut eo ita utan- Quorun- Fur comitiales quotidie in quadvagefimum diem wo, & caveant ue lignum ab arbore re[ciffum terram contingat. Mdem damer- colloaut bracbiopro amuletofupenfum;cum fuo cortice,gravidarum ci um adjuvat. Sed novi ego complures morbi Yi "m C medicamenti pror[us iqnaros,quiligni loco vifcum ipfum in catapotiw deYerandum dederunt. ifcum quod inPyro fl- niywe. veffri nafcitur,contvactione membrorum laborantibus maxinige]fe auxilio fcimw:contunditur id unà cum folus Cramis, ftris vires, C" cum pinguedine capi recenti, Vifeimeminit Galenus lib.Sfimplicium medicamentorum, ubi de eju viribus di[ferit iis Lco M: verbi: Vifcum ex plurima aerea, aquea calida,pauciffima terrena fubftantia conflat. Nam acrimonia in eo amaritu- 4a Galeno, df2&m excellit. 1049, etiam affectus fubflantiare[pondent.. Siquidem valemer ex alto bumores extrabit,nec eostamum tenttesfed D craffioves,eosá, diffundit,ac digerit Eslautem ex eorum genere,qua non protintis poft primam appofitionem calf acitint. fed qua tempus vequirunt veluti tbapfía.Sed c fupra commonuimusyineffe calidis facultate medicamentis, i ubi largum continent bumorem recrementitium.Nomen illi Gracum, i£. Latinum Vifcum: Arabicum Dabacb, feu Di- Nomin.5,,5 : Its] ;cumy if;bio C» Pania : Germanicum CBoaclicim/ober OXtifisL: Hufpavitum Vifco: Gallieum Guy. — T Nulla bicin Graci codicibus fit acinorum mentio, fed hac tantüm leguntur : yieraa £n vives mugaoy mtgupigobs, boc ef-.fit ex quodam. do.Cui etiam lectioni adflipulatur Serapio. Sed interpres videtur fecutus Plinitin qui s T aee i AMEN E à V aln : ex acinisqui colliguntur mefrium tempore immaturi. z Fd SA coe Ics o ES "v 7 Vifcum polyc nf ius propofuit in fua editione Matthioli,quod ivulgari differt bacca- rum racematim cohzrentium copiajin reliquis cum vulgari V ifco conveniens; quod rarum & in Hel- jo vetia repertum. T ; Ro a a eG ELLA uA EE E M s Xue APARINE. - CAP.LXXXVIIL — — E vim. . : "Ww Parine ramis multis,& paivisfincieszafperis, quadrangulis , per inteivalla-orbiculato foliorum eire HE iruutinr a:flosalbus:femen durum;rotundum,concavum,, 4 alb: m; nbilici figura;afpi e u^i. i.e Fitate Veftium tenaci.Ea paftores coli vice utuntur ad. imendosé la&epilos.Seminiscaulium;ac folio- medio : Ed ex ec potu / contra viperarum, phalangiorumds A Cn Ht» venbili- APARINE. . morfus auxiliaturzinfufu auriü im : cus,ita Quei Sk. uiid E i uma: P 9 ^no. «0 / Vu NLIS : , Pencil Hi M Aparines ^ NY 7 AE. A Em na i (7 E eferat. . confid. Spero- E las i titia ejus aqua 'enteri. na vulnera glutinat,C ulcera fanar. .. Aparinesmemi; nus lib. 6. fimggnez ubific breviter inqui int, à 5 guo j4lii omphacocarpum ; ; "7. tergit & deficcat : habetá, nonnihil fi Nomina. ^. uf ANE LARES 37/727 Ns b«c Grecis omagivo Yocatur:. Latinis fimiliter , Apatim ; /» v: | Aparine &* Speronella ; Germanis Ssbérant; Hifpani. GallisGrateron. x 4 Aparine quomodo primó prodeat, figur. preffimus ; floribuf tamen variat, etfinamque fi * ex Baldo, tamen pürpurafcentibus habemus. gnato Hippótrati: afperaLappago fiveAfperugo(ab 6o ' afperioribus foliis). iLappam Gazaapud Theo- .- phraftum vertit; Aparine;Brunfelf. yag. Matr. Fuchf. Dod. gal. & Cord. in Diofc. Lon, Angui Lob. Apatine- ex Gal.* Inlib. Tertium Diofcondis. jo locisemicat. Ejusdeco&um (ingultus, fine febri, potu difcutit : idem efficit, fi quiseam autteneat, aut odoretur : cum melle trita vitia cutis in facie , & lentiginesemendat. Contufa in edulio rabiei canis me- deri putatur: domibus appenfa falutaris effe creditur, & hominibus, atque brutisfafciniamulecum Purpureo linteo circumligata, pecorum morbos abigit: ALYSSUM. 4 « AUS varia est apud authores hifloria. Nam fi Plinio esi Ren eut e adbibendafides , Aly[fum ea plane fuerit berba, quam Ru- iam minorem vocamus , "oo » preterquam quod folia Ai.(fon . ferat long? minora prov[us RubPe fnilcovftat. — Quód autem Ploicf Plinio bac Aly [jon fit , ejus verba declarant libro. 24. cdp. tu, tipi Kubia de erytbrodano ta feribit ; Erytbrodanus , quam aliqui ereutbo- TMPRE; danum vocant, nos Rubiam , qua tinguutur lana, pelej pefi- c 1, ia medicina urnam ciet. Merbumvegium [anat ex aqua mulía: &lichenas,ex aceto iita : cr ifchbiadicos , & para- Iyticos, ita ut bibentes laventur quotidie,.— Radix, femeud, tra" hunt menfes , alvum fiftunt, c. collectiones difcutiunt, Costra dferpentes rami cum foliis nmponuntur.. Folia C capiliem tine - Invenio apud quo[dam morbum regium [anari bo. fruii- (0 eeeriam fi adalligatus [peiterur tantim. Dijlatab eo, qui Aly[- fon vocatur , folii tantum (f ram winoribus.. Quippe nomen accepit, quüd à cane ersor[os vabiem [entire non patitür , potus ex aceto y adalligatusó,: battenus Plinius. Quem fatile quis fue Jpicari poffet , Diofcoridis Alyffum reddidiffe , eo ductus aTgtu mento , quod is fL, ost Aparinem , quao: rubia fimilem fe- eit, Abyffum de[cripferit : nifi omnibus fere notis boc à rubia mi- nore differre per|picuum ejfet. Siquidem,Diofcoridi, aty[fum fo- liis est rotundis, fructu duplicium fuil effigie , in quo femen quadantenus latum ; in montibus, G" afperu locis nafcitur : qua fant omnia in minori Rubia defiderantur.. Quod praterea Di- ofcoridi , ut Plinio, Rubia minor nonfit Alyffum , ex eo aperté cogno[citur; qud is infra de majori , & minori Rubia eodem ca- pite tratlaverit , id quodminiré quidem feciffet , fi nullam ju- dicaffet nter minorem vubiam , & Aly[jum antercedere diffe. ; in ve hallucinatum,vel diver- Porrà CINES BN: lere fnibi ut y ^ Alyffutm e polteritatis memoria pradidit Aéius, AlylfUm eam ^ii leam 10 30 enhn Fd , propter vias ubiq, nafcitur; purpureo flare, fol. 4o opituletur. — His verbis Aetius non quam fideritiim pro Aly[Jo intellig. ultima, beraclea vocantur, non e poftremo, ur aliis quoq, , non co camenta ad validi canit. mor[i «culeata circa obi di,cribrari, C fervar primam, quàm ultimas Alyffo- retulit Ga -Aly[Jum , mquit cutem profert. res ex bi Gal. quoque Latin? dicitur : Italic Aliffo. — Alyffon à Matthiolo & Atpuifisiinpulfum Thláf i ibusa Matthi ing : " piosgeneribus ad um propinquius fort? Di (coridis, " ygonati folio, wn Olez ntano Thlafpi Grecum polygonati folio, Narbonenfe centunculi-folio apud Lobelum, m -ASCLEPIA$, CAP. XC. A S bisstamos emittit longos:folia hedera, 4 longa, radices nümerofas, tenues : odoratas:flores vi. pego | Dád ce - nos 7 . * $92 - And. Mattioli Comm. rus vain femen joris napis montibus, Radicesex vino pote torminibus auxiliantur,& aíerpentium i&us.F. : 5i A. psiebiosidn olia ad verfus vulves;mammarumds ulcera, qua cacóethe vocant;illinuntur, : e Hedera T24lluntur mea quidem fententia » qui Afclepiadis vice , quamin móntibus nafci tradidit Diofcorides , nec non etiam Me c Plinius, £m berbam accipiunt, quam vulgares quidam chirurgici Hederam terrefireis nominant : qua plerunque fe- Aíclepias (1 Ya nafcitur, perpetu)bumi fevpit folrs vorundis, a[peris,per ambitumquadantenus fervatit longotenuió, funicu- lo appenfís : floribus CXIEII S In putptra albicantibus : radicibus ovili preterquam quod Diofcorides fcri- prum non veliquit Afctepiada ing'is publicis nafci nufquam etiam, qtod legerim.prodidit candem tam longoreperetra- du e foliavotunda proferre. Nec minus etiam , ut equidem arbitror , ballucinantur ii (pace tamen Fuchfü eruditifiimi Fuch.er- Vinceroxicum Afclep. cenfentis, dixerim, quem conflat ex fuis commentariis banc babuiffe fententiam ) quiputant Afcte. To. — epiadaeamte[fe plantam , quam vulgus bevbariorum Vrncetoxicum vocat. Qrrandoquidem bujus cum folia tum tádie: * "ulloodorecommendantur:floves virus aliquod nonvedolent : femen non ef fec uridaca fimile. Adde etiam duod exOribafii lectione Afclepias nn profert folia longa : cui fabfcri, pfit M * interpres frerusforta tffesut folet probatifimisexempla- viis riw. Preterea antiquiffümus codex manu feriptus , devadicibus non legit aoxvais , boc esl , miltas y fed TABtH Nena, voc; — ódlasyidebtenues, odoratas.CatermV 1o c E Tos S1 CV M proven liflauvinis, fed incacumine aci loribus fiv. hift.uatt. 1» ac layibuscaulibus pluribus lentis, viridibus, circa quos felía per intéVPalla utring, bina fpe&atur. Flores edit tenues L VINCETOXICUM. 6^ ll. ASCLEPIAS NIGRO * x flore, ** -—— tibusstenuibus long. bicantibus, baud odoratis, c manfu fabdulcie Nafcitur inincultis locis, fecu itinera, in n ontibus, col nt , C ficcant ordine primo, digerumt, aperiunt, Crre|umwn. Vise -— iis , nia venena, unde illi namen. Qieere dantur magno auxiliopotandas toliiciyt- ; WS » 2: sah M : - res Marth /n e Ati à ferpemibus C" cane rabido utiliter prabentur drebus 4o.continun femine, aut cum citri cortice,aut cum Adduntur utiliter in defeffioml ficivadices laudibus efferant a ab alto devolutos , Sut c quiillam bunirepentem berbam , de qua antea dix € inteffinorum vulnera : quamobreii potiones ex ea magni mama, vulneraria est, C glutinatoria. Preterea oleum qued in TA preffat plurimum potum ad colicos dolores: namq, prafent. ; s juvat.qui bi : i ib, fu fiinpliciton medicamentorum ,féd nibil de ejus viribus. init quidem Galeniu lib, £s, firmplicitnn medicamento m fe d Wihdecw viribus dif - D à P . . * jl. ** . d Inlib. Tertium Diofcoridis;— $93. biofcorides de bac berba confcripfit : at tos ejus nondum periculum fecimus, Ea Grace deurertae, ut etiam Latin? Afcle- Nomina, piss nominatur : ltalice , Afclepiade. i ^ Afclepiasnofttum, Apocyno cognata herba videtur, & »u/imo feu Vinceroxicum vulg? dicirur; quod duplex;albo(quod vvlgatum)nigrod; Rore.I. Afclepias albo flore, C.B.Hirundinaria,Brunf.Trag. Gef.hor.Lon.Vincetoxicum, Matth. Dod. fol. Lug. Caft, HederalisRuellio, Afclepias, Fuch. Dod. gal. Sai; Cor.ia Diofc.& hift.Gef.hor. Lacun. Lob. Caf. Tab.Cam. ILAfclepias nigro flore, C.B. V incetoxicial- 15577 74. tera fpecies, Dod. fol. Afclepiasalteraflore nigro;Lob. Afclepias nigra, Cluf.hift. Hifp. Lugd. Afclepias »» ze to titia lore nigro, T'ab. Apocynum, Columna: alii tamen Periplocam minorem vocitant. andis i ivpnifis ATRACTYLIS. CAP, QD o3 Si 4 Orb. A Tra&ylis, t fpinaeft cnico fimilis, folia mult 4longioraferens in fummis virgis , magna parte nu- &«eccez da, | afperad; | qua feeminze pro fufisutuntur, pula incacumine fpinis horrent, flos luteus,qui- Ce bufdamin locjg purpureusinvenitur: radix tenuiSjfupervacua, Coma, femen & folia cum pipere'& vi- non ha- noteruntur utiliffime contra fcorpionum i&us. Percuflos tradunt, quamdiu ea teneatur herba, nullum bet experiri dolorem, ipfumque depofitafflatim recrudefcere. P L ATRACTYLIS 2L baud dubi? , ut mea quidem fert opinio ,Raelliu arae E em Ac nermolaus : quippe qui exiflimaverint Atradtylida Acra&y- ejfe Cnicum [ylveffrem , cujus primo loco meminit Tbeophra- Are ffs libe. cap. 4. de plantarum bifloria, Siquidem "cn He ego inter fylveffrem Cnicum , € Atratlylida invenio apud volaier- 4m effe ifferentiam.Quod nnibus pev [picuum 'ot» Atra- elfe pofit, zz motantur z alterum u. 3» E, X : rA ace de Is oat e erra vin in tertio fio de natu» a furi . um libro afferit, Fufin ! agreftem doc est Atrattylida, nil alad effe: e m go potequi noia trit, quo Atrktbylis Theoph affe alia est, a fylveftri Manta, quanquam ili fortaffe non ab- f cui eatantim infit proprietas, ut à folis; quod nullo Cnici generi tribuitur. Er- 6o ut primum agre[fis : bitiquo. ufu, id Colum Qua 'agrefli €nico coli Colas: ] prine - E agreftis, ! fti quorü funde esredti s effenr ; Cuici fy ft 388, deea aliori quog, judicium. Credidit Ruellius alteyamCnici fplvefivis fpeciem eam? effefivpem;qua ber- altera ipe m valgusCarduum beneditum,vel fandt eg MaTU I cies, Card : untyvel (anctum appellas. Quam profecto upimionem baudquaqua improb.and am Puto, bened, Déd 4 - quandes * r 394. ^. Andr. Matthioli Comm. quandaquidem Carduu beuedittu vocatus folo procumbit , den[a foliorum coma ,€* quadammodo bumicaulis cernitus : quinetiam fructum gignit amarum, barbed, modo bir[utum : C caules profert foncbi modo rubentes, Ut ex iis notis accu. ratius expenfis , quibus prov[us cónvenit Carduo benedicto cum altero Cnici fylveffris genere , nil mirum fi cogar mutare fententiam, C» hoc quod alias negaveram, nunc plan? afferére uon dubitem.Sed cert? Ruellium mirari fubit, quód tam fa- cile arum Cardnum benedittum vocatum Janguinem ex je fundere.Nam etfi ego millies periculum fecerim,nunquam muell, 1a. ^4ftten evulfofolio, vel vamulo fanguinem ? vulnere profluere comperi. Praterea fi concedamus, quàd Ruellius vera referat, pss — id maxime ipfiusvepugnabit fententia, cimtam Tbeophraflo. quaim Plinionullm Cnici genus fanguinem fundat,quonia id Atractylidis est proprium, Hinc itag, palam fieri arbitror Ruellitan alioqui docliffimum; turpiter confudiffe Atradyli- dis bifloriam.Quippe fi ut fuam tueretur fententiam, a[erere voluiffet atra &lida effe primum fylveflris Cnici genus,illud quidem fuccum fundere fanguinis inflar fcribere debuiffet, non autem buc, quod Carduum beneditium effe cenfemus.Neq, Fuchfiü: eriam mihi, ut libere liceat quod quisq, fentit dicere,placet Fuchfii opinio,qui libro primo de compofitione medicamentorü ; hor € in fuis de plantarum bifforia commentariisCarduum benedidlum vulgi nominatum Atracbylidem birfutiorem e[fe ex- Lie cu ifflimat:hbiv[utiorem dixi quoniam is duas efe conftituit Atractylidis [pecies,nempemitiorem alteramyalteram bivfuttovem: tametfitum Diofcoridistum Theophraffo Atractylis unum duntaxat fif genus,quod, quantum reor, Car diy: benedictus non est.Siquidem bic nec [anguineum fuccum fundit, nec in imis virgu unquamyifitur nudus : quinim virgas non profert, fed caules lentos quibus bumi feré veptat,vel potius folo procumbit.Sed M bac noftra Atvactylidis,G Cnicorum fylve- : - c ffrium difquifitione , fermo incidit de Carduobenedidlo ,non IL CARD uus BENEDICTUS. j^ eh ejus ata, excellentibus dotibus nobis differen- EU SIE OA dumesl, Esligitur C. R mv v s benedictus ita vulgo nume | cuparui y plautanullis boc tempore noncognita. Caulibusesl 2o rotundis , flexilibus lentis , pilofis , bumi accubantibus, foliis longis, utriug, we EA € cm adoleyerint per. am- bitum aculeatis.. Capitula babet incaulium fummi partibus longis , ac pungentibus acnleu vigentia, C foliis circumquag, flipata. Equibus melio foy mica) » pappofo intus femine cinara fimili C albicante." Radice nititur alba pulrfideb SE Tota planta Yeementer amara est ,ideoQ, excalfacit.ficcat, --— aperit. rgit &» digerit . fed ad multa utilis. Seritur pafim in bertis, fapore adiodum amaro , quód terveis conftet parti- buscaloe quodam attenuatis, Magni nominis, magnad, ex- 30 iftumatiouis lanta est non modo apud Italos , (ed etiam apud. exteras nationes, prafertim contra peflilentiam : item adver- fus venena letbalia , tam interius fumpta, quam venenoforum ahimalium ictibus, attt inorfibus impofita. Sauantur bac ber-.— - ba quartana laborantes, aut aliis febribus detenti, quarum accefitones cum frigore adveniunt. 1d enim pra[flatur bafifia ejus decocto, atit füllatitia aqua; aut pulveris drachma pota. M$- Preflant eadem comitialibus infantibus eodem modo bibita. Herba decottum ex vino [umptum ilium, c venu: e$ mulcet , & catera. ventris tormina [edat : fudi tineas necat, C uteri vids quam ficca & pota, C exi Cardi RU ben- di&i deícrig, Vires. ^ A^ SEE 27 Nomin:, qua Gracis capd : Fiptii , Lati : gefhis appellatur : c. Italis Atvattile C" Cartamofalvatico. Carduus benedictus: a "talis P beuedetto, Catdo (anto , five berba Turca. Atra&yl:s flore éft luteo, quandoque obfervavimus. I. Atractylis lutea tra&t yl j E: Cam. II. Carduusbenedi&us, Brünf.- ; or.Lob. Dod.fol.Caft.Eugd.Tab.Cam: Atrattylis hirfutior, Fuch.Do Cnicus fylveftrisalter Theophia- fti) Lon. Cnicus fupinus, Co i : £i » POLYCNEMUM. CAP. XCIL. WoAburguoy,, Orx TOC SKI s E e oras a Ed ze DOlyenemon, frutex ef furculofus, foliisor ani: 4 caule, ut pulegii, geniculismultisintt mine. fineumbella;tenui tamen in cacuminecorym ; boni odoris & acris. pret e oos cens, autaridum , cum aqua efficaciter illinitur : isa uci os aduring - que cum vino bibitur. € : E 2 : : 2 E eg à Olycnemum badients, quód ego quidem ipfi. verim, non reperi, neu, vidi in Ytalia. Caterim etfi inibi nomnul- Pura. uj x veniantur, atq, etiam EA Vna MAE ea qua pea notis Polycnemtiti quadantenw te- ferrevidentur , citm tamenpluraetiam iu defint , que in Polycnemo requiruntur , quam ut pro vero probari [fna equidem quicquam in boc certi [Hatuere aufim.Unde fatius ipfum inter alias igmotas plantes collecandum ejfe dixeri — Viresez. nec aliud certius compertum fuerit. Sed fi qui interim Polycnemi vires ex Galeno quoq, fcire defiderat,islib, 8. fimp. med. : illas ita pttucis retulit : Polycnemon deficcat, Gr excalfacit fecundo exceffu. Ita, C" ob id vu tinat Huic planta "BoWien Graecum ssess/nvopav ; Latinum fimiliter Polycnemum : Vtlicum Policnemo, Mr sca ens - " j mi cond omina. c oim fUptá- «5. | 49 Inlib. Tertium Diofcoridis. $95 Kumsid. ^ . CLINOPODIUM. | - CAP. XCHL Linopodion frutex eft foliis ferpyllo fimilis,furculofusduum dodrantum altitudine. Na e oà aMeum a petrofis. Flores;marrubii modo,ex intervallis diftin&i fpeciemle&i pedum przbent. v » - istas herba,& fucciejus deco&tum,ad convulfa,rupta,ftrangurias;ferpentium i&us:menfes lg P tear 5. p 2 penfiles verrucas,quas acrochordonas vocant,ejicit;aliquot diebus potum. Alvum fiiit decoctum tertias potumd/fi febrim fentiunt;ex aqua; alioquin ex vino. ; LCLINOPODIUM VULGARE. ^ 1 PSEUDOCLINOPODIUM. PU LES funt planta, qua à quibusdamrvei berbaria indagatoribus, pro Clinopodio r.Pima foliis exit ferp llo Clinopo- baud abfimilibus latioribus tamen,caulibus quadraugulistenuibus eb iis purpuren : caules vert icilla- 4d có(id, tim ambientes, Altera felis e8 (erpyli modoebloncisin cactmiue u in ambitu ferratis flovibus inter [olia fübpurpureit balauflii effigie,c. exilibus angulofis,e qui 'alla exeunt utríng, bina, fapor illi'atu- tás,N afcitur inca ibus incultofolo,& fax s Ariila Ton, quam bac (quantum inea fert opinio )Clino- pellium vefert.sum qud folia magis fevpyllum veferant, um quod flore: in fummis caulib. funt , e cna quadamrenus referre videantur. ld quod maxime me adduxit ad credendum,ba. autam legitimum effe climopodium, verüm degu[Tata traiiutemporis berba, mibi fententia Im fuit.Siquidem cum à Galeno fcri- m effe animadverterim,Clinopodi bteni v partium , ut ex tertio excalfacientium ficcantiumá, ordime i ujus cenfüfünt plante;antgu[tu acres, aur admodum amara lanta cujui ledimus,reperiatur,non 4ufim primam,nec al- ; i prater acredinem C odoris fragrantiam, 1fatiem referat. fateri ac affirmare co- Clanes Epretermiererevelis pete dio- iege : ponató, ipfum quiffiam in tertio ordine tug Galeiio, dium vocatur: laligb Clinepog,o, Nomi pedum le&ti préebea: um verticillarum, Tha.Clin gare; Ma | Cam.Clino n fylveftre, Lug minore folio,loribus c Lug. Clii ab. Clinopodium Diofc. & Plinii Caf. Clinopodium majus & u , AcinosFuch, inico.Dod.gal.Lac. Ocimum fylveftre FÉ '$06 And. Matthioli Comm. Calamenthum montanum, Trag.edit,Lat.Pülegium petreum;Gef.hior.Calamintha qu&damOcimi fe- 1 xe foliis,Cord.in Diofc.Var.foliis latioribus,an guftioribus,iisd; hirfutiffimis, aliquando pen levibus, qu& ies facit,ut Clinopodium alterum Matthioli diffimile videatur: floribus ctiam albis reperitur, Atoy]oatranov, LEONTOPETALUM. CAP. XCIV. : LEONTOPETALUM. Eontopetalon caulem emitrit dodrantalem, aut — altiorem;plurimis alis concavum,& in cacumi- . ne femina parva duo;aut tria;in filiquis, ciceris mo- aar dE do: flores anemonz fimiles, punicei coloris: folia habet. braffice, fed papaveris disifisa: radicibusnigris, te b "es arapz fimilibus;/ ftrumofis. Nafcitur in arvis & fe- Be dae 'getibus.Radix auxiliatur fe ntium i&ibus;ex vi- anis. i.Ve- no pota,nec alia res celerius dolorem (init : mifcetur per is ifchiadicorumclyfleribus. — ^^ — ^ - quosdá, E P AUS Leonto- Eontopetalum, ejusd, nigvain extuberantemá, radicem, "- "rapi inflar magnitudine, non modo Venetis, & Patavii : | in quibufdam bortis vidimu,verum etiam in Hetruria arvis, aliisá, Italie locit. Nafciturfrequensin Apulia. Leontopeta- * Ex Plinio limeminit Plinii lib.27. cap.tt. ubi ipfumdis depingit verbs. - Leontopetalor,alit Rhapeion vocant;folio braftice, caule fe- 2 mipedali, ala multe, (emen incacumine in filiquis eiceri I iari modo, radix rapa fimilis grandis, nigra : nafcitur in arvis, poscis Leontopetali facultates paucis perfirinxit Galenus lib.7 fma "Gal, plicium medicamentorum;übi fic inquit : Leontopetalivadia cemaxime utimur. Digerentifacultatem,C exiccandiex- 1 calfacien diá; di 1m , AovroméruAa od Nomina, )) 98 Graci, tinidicunt : Leontepetalo DUAE Ili indian. NT Leontopetalon, id eft leoninum folium,floribus s niceis dixit Diofcorides, luteis folüm obfervavi- 39 S mus;quodAnemonem olim vocatum fuiffe;teftis eft ESSA Gefnerus,libro dehortis Germanie.Leontopetalon |, ks PASSE Matth. Gef. hor. Lac. Anguil. Lon. Lob. Dod. fol, NC NERA S Catt.Lugd.Caf.& Camerario, , L TEUCRIUM. Téxw, TEUCRIUM. WOO d M c "Eucrion,five;ut eucris , ES 7 D NN : virgz referens effigiem, triffaginis fimilitudi " ^Otib, ; E */ m tenui folio)non mul a] ecinaC: 4o ji TM 1E EAS licia juxta Gétiadem;C nds: ni in o ss | Recens cumpofca;aut 'efattze ejus potu li- t nofis cum aceto, & ficis ntif DJ m ; QNO 5 : usd ma [citur pluribus ocis , foliis quidem Teucrii « - Es Zu PU »& facie tri[fagini adeo frmilis , ut fepe SML dm e ZerS i extempore vifa oculos decipiat. Hanc cffe verum Teucrium vecfur exiftimavi , (fi Teucrium noftris invegionibt Bafcit; ea mihi plan notis efpondere videatur, quas y Diofcorides'Teterio reddidit. — Quitametfi fcribat ubertim 92 na(ci Teucriumin Cilicia juxta Gentiadem c Ciffadem, id tamen nibil impedit quin etiam alibi provenire queat, Sie quidem foliis exit ciceri non abfimilibus , tenuibus bus & facie Triffaginis petatur. Plinto duo Teuetii] tur genera lib. 2 .cap.5.ubi ita fcriptumveliqu mw Teucereadem atate Teucrion,quam quidam ber .. fpargentem juncos tenues;folia parva aperi t Jlero fapore,nunquam floventem,neq, femen gigri : Mm lienibus.on[latá, fic inventam. — Ci . $plenion / ZK NU gs jetta efem fertur adbafiffe lieni, eu ( d ) quibusdam [plenionvocatur.Narr. * co 'Teucriü duplex Plinio. ZINC SS - «edunt.fine [ene inveniri, Quida S /l coo c fuseulofam folio faba.eodem mmine. PN mtem adbuc jubent, adeo florere non du ex Ciliciis, cv Pifidie montibu laudant * zl 2 6A) NEAN - rim mon defunt , qui puté "m Plinio : od T effe plantam, qua Italis vulgari fermone vocatur Fava gráf- LI Jas guane In lib. Tertium Diofcoridis. Il TEUCRIUM ALTERUM. £3 RSS Yom 1 P Ü 7; j SM ko 20 $597 fa, quanquam banc alii falso, ut epinor , elephium effe con" à rehdunt. — Teucri vires defcripfit Galen libro 9. fimplicium Teucri medicamentorum!, (ic inquiens : Teucrium incidenti , C te viresex nuium partium facultatis est : quare lienes fanat.— Ponatá, m ipfum quifpiam in tertio exiccantium , fecundo verbexcalfa- cientium ordine. Hanc berybam Graci sewngu» , Latini ite Nomina. Télikrium nominant : 1tali Teucrio. I Teucrium, Matthiolo (verüm'in penultima edi- tione figura pofita fub T'eucrió altero;ut & ap.Lugd. ) Fuch.Dod.gal. Cord.in Diofc.Eac. Lon. Lob. Cafal. Caft. Teucrium verum, Gcf. hor. "Feucrium vulgare, Cam. Teucrium primum , Tab.Chameedrys altera fi- veaffurgens; Dod.fol. -II. Chamzdrysfpuria major, C.B.Chamzdrys altera; Trag. Chamadrys vulgaris mas, Fuch.& Lugd.Chamadrys fylveftris, Dodo.fol. Pícudochamgdrys,Gef.hor.Teucrium alterum, Matt, * P! primum;Lugd.Hierabotane foemina; Dod. gal. & Eug. Veronica fupina facie Teucrii pra- tenfis, Lob.Auricula muris quinta; Cefalpino, E XemiAes TRISSAGO. CAP. XCVI. Ha ; s Grecis , aliis Chamttedrops , Latinis triffapodicitur. Sunt quieam Teucrion appel- lavere, propter eam quam cum teucrio fervat funili- tudinem. Naftitur in petrofis &gafperis. "Frutex eft dodrantalis, folia habens exigua, amara, effigie & di vifura quercus: flore parvo , 7 pene purpureo.Carpi- 4Orib. MOOSST- tur femine praegnans. Recens in aqua decocta, potu 7777/- M. 0 NS e k E 2 K . o M. . po». Íub- ; dee à ; udlibus;$ indurato lieni, urinz dífficultati ,incipi- 556, entibushydropicisauxiliacar : cit menfes;part ; ahit:lienem ex d&eto pota confumit : adverfus fer- éMeum pentium venen ill tud; efficaci fima. Tita digeritur in paftillos;ad fa radi&a : purgat ve- ?ó4it isunkccras ilie nios ; litas caliginem oculorumglifcutits Bapara cjus dilcaliacere vi epo. ^.L TRISSAGO SIVE CHA- IL CHAMEDRYS ALTERA. — i7 madrys, £x í - : : . * ! D - loco 40 wd 5 lk [. 7 * Qnis herva estvuigarts notitie.In Hetruria, Sen*nfiUw prafertim, vilgo appellatur. Quer: Quo nomine vm eói s A imitati Videntur, quibus uil aliud per Cbamadyn fignificatur.q udm bumils &terreffris quercus, Ynfubribus Gderatio. : 3 vulgo "m And. Matthioli Comm. ga. vulgà Calamandrina vocatur. Aliis evba febrium, vel fabvifugadicitur, eo quod epoto ejus decotlo diebus aliquat tertiaz Cheme- jejunis azetarii modo fumpta;pe[lilentiam arceat non mitius quam fcordium planta eicognata,Praflat quog, Chamedrys M iugi 4d figidos omnes cerebri movbosnempe ad diuturnos capitis dolores,ad comitiales;veternofosmelancbolicos Jflupidos.con- Jje appareat. - Radicis very ut thapfia c et Alii Apion appellant: quidem ea,Theophraflo dry; alte- 4Mtbore, bilem dejicit.. Eft Cr altera CH 4 Me p & v 5, foliis quercu effigie magis quam in prefcvipta laciniatis te- ra, & ejus 2Uuibusq,, [ubnigricantibusnumerofioribus c denfioribus. — Caules edit quadvangulos, tenues. () quidodranta- hift.watt. Jes, ranis, (urculisa, pl. efertas iles ipfos ambi- * do : Rad; Tragus AR notatur. bancp zub fuerit, cümfolia floribus, (ed faporeq Chamedrio C Quercivoi ceteri dreos: Gallice Germandree. Cbamadry, ai E *'* TII. SE SPE- aj crm duodecim in Phytopi. - - nofa. ** 1ac d Iu Q2; 7 ama- cui & : gis/üb Y ter fe fiis sChamzedryos 5e ex iculis juxtafc- .- p donati;quibus virgultutm prodi men rotundum, fubni&rum, calyculis horto Bembiano, Patavio accepimus, wi, LÉUCAS. CAR. XCVIE V^ mL, LE s montana, latioribus, quàm urbana foliis, x Wo ^ ^ [ ole acriore, amariore; oriingráto: efficacior, . T ies Eco tamen quàm (atiya hábetur, Utrags ex animalium venena, precipue marinorum, opitularur. : Eu e Leucadis qr Fade À G& Ruelliu contendant fcriptis teftatum velinquere , berbam quandam in vinetis na[centem, mera Ae curiali congenerem,effeLeucada:egotamen eam mercuriali confimilem facere profecto non aufim,cum nullum badiea nus ex rei Bevbaria authorib. invenerim,qui ejus faciem reprafentet pluraó, de eju noti tradatquam fecerit Diofcorides: quicerté,quantum extat,nullis pror(us notis ipfam defcripfit. Ceterum vectà,meo quidem judicio, purat Marcellus Floren-. timus buic Leucadis capiti decurtatà effe principium, 1d quod nobit indicare viderur ipfim Diofcoridis fermo:nam cim ffa- tm ab ipfo capiti initiemontanam Leucada urbana comparayerit, nimirum oftendit,à fe prius urbana fuiffe B '& is " -— hus , * - EE P -— - Inlib. Ternum Diofcoridis. $99 Weg, bue de caufavantüm adducor , ut Marcelo adflipuler , fed quiaetiam fe habuiffe teftatur Latinum Diofcoridis co^ eucay dicem vetufliffimum , in quo initium bujuscapitis ita legebatur : dito (unt geuera,una est montana € altera, bor- duplex. riva. Montana latiore quam fativa folio efl & c. Qua omnia maximo funt argumento, quàd boc in loco D'ofcoridii codi- da ces fint depravati , quodó, in tia plura adbuc defiderentur, qua faciunt ad perfedtam bujus plam ehifloriam.Anevudsyberba buco: Gracit, Leucas item Latinis appellatur. — - : : s: z £o dpi DUX CHNIS.- Mf." CAR, XCVIII, [ Xsdsieoiups; fore eft albe viole fimili, fed purpureo, quo corolla fa&itantur. 10 À1—pionum i&usfemeniin vino potum auxiliatur. ) Lychnis fylveftris, omnia urbaneefii E a C8clu- ontrá fcof- f, meum Bi lem per nó habet c alvum detrahit , femine duabus drachmis poto: i&isà fcorpione fubvenit. Ajunt hujus ae appofitu Ícorpiones torpefcere, & inertes prorfus reddi, Ex dE i aho re. LYCHNIS. Ungilm nn facilà es bac atate plantas in Italia Lychni- mE" 7. offendere , quà legitim? veferant utrang, Dyehnidem, dis conf bortenfem fcilicet, cr (ylveftrem ,cm earum folia, Cr caules - tam aDiofcoride,quam ab aliis vei berbarie fcriptoribus.quod invenerim , us vepra[entetir ttis, utpote plantae is pr rum , que fortaft ómnibus erant notiffimab frequene ad lucernarum lumina, mitimad tem earum ufum, t. ; coronas contexendas: attamen in Tridentima, €& Goritie agro planta quedamin bortis, ac efr ne- omrodata , quas idem non dubitaverim pro diu T Xt pur- c foliis longis , tomentafis, albicanti- Jusá, : caule lánuginofoymcano cubito majore,in cujus cacu- mine flos emicatyut dixi.purpureminodorus rame. Quid pre- terea planta bac vera fit Lyebnis coronaria , illud mibi fidem auget , facitá, ut in boc nibil fere addtlitem , qud alteram eju(dem generi frequemiifmam apud Ananienfes (ylveflrem repererim y illi (ativa adeo per omuia fimlem;ut cum natalis chis du difcrimen intercedat, bac meri Lychnis fylyeffri GM. appe Weat. Sunt (eudomelam bium in jegetibts. na[cens, fylveft: cbnidem faciant. Atqiii cim Diofcori- des agreftem Lychinü e per omnia fimilem effe ferio — . Tat, eamá, fepius ninculto falo ,monpe[fum borum ] placitis fi fcribere. edunt tourento[a earum folia, quá. ad lucernarum ufum pro ellycbnio commodi ufurpari pof. ( funt: unde apud veteres Lycbmidis fibi nemen afeivn : quippe lucetia Graci fyvor dieitur , quemadmodum C 2osyro» funiculus, qui goffipio molis boc avo paratur , lucernis, in TEES / feritür ad lumen edendum, ft. amá,uutriendam. Quare citm goftipio, utput carerent antiqui,romentofis bevbarum rund z nw obeundum utebantur, nempe n s dies fülia PeRoh - eh dee nd í nectnquam exce quin viol $r2cá magnitudine, odore nullo. Lychntdi coronaria femen,ut Galenus esbautbor V écart ni i gi BA eil einaliord. ers ens Queberba Greci tyi: aen e «: i; : : 1 J sut jam etiam tertio fice Lychnis às vires EE x Nomina, $e quog, Latini diim Itali, Lychnide coron. E €x Gal. ; imus) dicitur quafi Lo imis ; had Ly- ovis nofter, Gef;hor.Flamma vel flammu.: 'do in Diofc, Haec Rore eft fimplici & plenot - Kor, puc BEIM. die - CÀB, XGLX. -. Mia coronamenti fededunt , Lira àgnibufdam vocátà. É quibus ungü zuentufh temperature aliqui lirinumaalii fufinum appella ;nervos,& privatim i Fees a raram m ; tà;contra ferpentium i&us auxiliantur:fervefa&a ambuftis proficiunt:aceto condita vulnerib.opitulan- ) &cus adjc&to melle;aut aceto in aereo vafe coquitur convenienti medicamento veruflari u cerum; ^*2erri Mee i vulnera.Inaffata radix,& ex rofaceo tritajigni ambufta fanat,vulvam emollitmenfes dt; shi Qe, le t Hanice obducit, Cummelledetrita nervis pracifis, luxatisd; medetut: vitiligines, furfüres ^ ek ids - Qa iceradue in capite manantia expurgat: abftergit faciem, &cerugat: teritur in acero Ó* medi yami foliis , & farina tritici mulcendis te ium inflamfnationibus. Semen potui morfibus ^ nenrá it ü E«« ferpsntium T" 660 — sA&nd; Mákthioli Cómim;:.- ferpentium adverfatur.Ignibus facris femen & folia cum vino illinuntur. Tradunt & purpurea effe]ilia, InSyriaautem, & Pfidia Pamphilise efficacilima unguenti nafcuntur. j L LILIUM. IL MARTAGON. Xiliorntn quam non virentia, levia, pinguia, Pancratio fimilia.Caulem profertlie confid, inguem , firmum , foliis ab imo ad [ummum circumve[fIttum: é cujus cacumine ris lilia fiunt exi- ngua effigiem imitantibus, alterius quam flos odoris , jo l0. í capitulo yherbacei coloris, Radice nititur bulbofa , albican pA gg Liliorum lilia d bitoria cuitP. exPlin, ES : LR crab engan) e femina flantibus in me Lilia ut totum annurm- vireant, lineaio, Potest. quod MARTAGON ch 'fi croceo colore infeda fit,à lilio candido non di x " 7t am x s fatio orbiculariter A (4 * * Inlib. Tertium Diofcoridis. 601 mibiunt : in cuj) ine tenui pediculo appenfi flores emicant liliorum effigie minores tamen:quorum folia etiam re flexacei "icol pundis quibusdam rubentibus vefper(a, cr ipfi odovati funt, appettug, jucundt. / Provenit iniontibus 6.clivofis lacis-Radix ad ea omnia commoda eft;ad que Lilii.Lilii genus boc in fuis de flr pium bifleria com mentariis Fucbfie afbodelum feminam putaverat e[fe,pro eod, depinxerat.Sed quia fui erroru con[cius faétus, banc ipfe fuam mutavit fententiam non eft cur jam nos eam pluribusrefellamus,.— Caterimyut de liliarum facultatibus nos quoq, —— differamus,bec qua fequantur,habeto.Elixaradix vetere axungia excepta, Gr illita pedum clavos eveliit , [cd ametri- aere duum vemoverinondebet, | Eadem ex adipe, C" oleo adhibita, defl ilosveplicar,cum inulfo autempota fanguinem ^. vio. extra vafa concretum per alvum ejicit, fuppuvationes molitur, G* concoquit, c duvitias quafcung, ewrollit. Stillatitia flo Vo, vum aqua datur utiliter potanda egré parturitntibus, Cr ad pellédas fecundas,ad.ttis roca, ca[ta odoyata- Oleum quod "a0 2 floribus paratur,uteri duritia commodiffimb emollit, valet adomnes feigidos nervorum morbos , nempe ad convulfiones, érefolutiones. Preflat item ad emollienda articulorum impedimenta : Qr fcirrbofas quoseung, tumores. Iinitur quoq, maximo juvamento puerperi uferi dolore languentibus, addito oleo à linifemine.cy pra(evtum ubi (uccida lauait calidus inbuta,ventri fuperponatur.Additur in cly[iatibus,ubi induratas f'aces emollirafit opu : Lilia que diu in aled'bacerata fuerint, Mita priui calefacta,calida apoflemat agita dolorem maturautsac digerune, C peculiariter ea , quesmarticulis — fient. L. liorum facultates po[leritatis memoriddidis Gal.lib.7.fimp.med.fic inquiens. Leluiflostenperaturam miftam dee » obrinet.partim ex tenubpayrimex terrena efentia,ex qua utiq, in guftu amartudmem babet. jw ues m Gal perata.Itag, etiam quod ex eo cotificitur oleum,Cr unguentum citra. mor(um digerendi , finali eimolliendt facultatem iiie, tut uteri duritiebus fit aptifimum., Porrà radix, folidáy per [c trita deficcant. dr abflergunt,Co digerknt | moderate. Proinde quo; fri comperunt : fiquidem bec quog; moderat? deficcantem,txtergentéing facite po^ 16 flulant. Radicem ergi c deinde cum-rofaceo contritam ambu[lis, quoad obducatur cicatrTe , impunHnr- quippe cim alioqui£ alior. tm omnium bonum fit icc visage RP Quin etiam uteros emollit nen|esá, provocat. Folia vero precoquentes, & ip(a ad abdudiam usq, cicatritem impontlytytiu noniu'mmbuflionibus diit xa: (ed alis quoq, vulneribus, Sed (unt etiam,qui aceto ea condientes ad vulnera fuoteulpove utantur" Plu tamen inc a!fier- |o gentis facultati invadice,quam im folia: quanquamtamen nec in eaipfamultuminfit ficut pradiximus, nap primi or» dinis ab[lergentium esl medicaminum. Itaq, citm aut vitiligines,aut pfaram,aut laptam,aut achoras,aut aliquid id ge- mu extergere volumu,comnifceimusilli aliquid aliorum medicamentorum validius extergéntium cujusmodi esl mel.C ee terim fí id Wülerate illijac convenienter adun[ceatur, C ad nervorum divifiones competit, C* ad alia univer[as qua Yao lenterexiccari poflulantyabsq, mor[u.lmpofumus vero etiam quandoq, c [oliorur fuccum cum aceto, & melle codum. Quintuplus autem erat fuccus ad trung, ata, infigne medicamen [uit.ad oninia easque exiccari poftnlaut absqy morfu, 3* reu vulnera omnia ingentia, maxiiee qua in capitibus nuc »Lakum eveniunt, C qu E ulcera bumidaflaccidave, 7 Y : E b di 4 "p d r € diuturna funt;qued, eqré ad cita perdücupurs ed bac jam ad ortu dordm infiurum in£ht,à quo quani eiu pra[cu nitor : caterion teram ip[arum natura [apenumerout attingam 4i 6i Graci ngivor, C? Mfptor dicunt,Li- Nomina, agn: Haan, Az ucgnas c? Lirío Par eyertenduna. P. [bof bulbo, ^. wel pluflibus Afpho: - ad oou M Yam um d ut libus $ (0 Eg 00 comalap vilgire quod Dio tarum Trag. Matth, Lace, Lugd. Caít. Afphodelusf . - m;] Euch foL Liane purpureum; Ei- de con.Gefhor.Lilium fyly. Cord.inDiofc.Dod, fol.Cluc.bift, Pan. Dilinmfylveftre parpurélim, Caef, $5. dhal. Liligty montanum , Lob. Hemérocallis , Dod, gal.Corá.itt Diofc.G hor.Lonicero, Rosurho c OT E, V Alloten ,apiaftro proximis: unde a €am vocaverunt: candidi loresuni quiapids E is grillo mbitucaulemeoronant, Vite verfus canis morífus,foliis ex fale illitis. Ferve neréflaccefcunt folia;ut condylomatarepripiant:pür salia ganr&fordidauleracummelle, ^ ^" * v ru " tundiora, Allote ., five Marrubitm. nigram, quod eriam ob odoris Ballotes B gravitatem. à quibusdam Marrabiua "je idum cogio- confid, mauatur , frequens in agrorum margi fr, C paf- acoso 7/4 NIS ut Jim fecusvias, — Eft autem boc apiaftra adeo; mre, quod facile : 7 P | "OCdegentet falleret y nift mares votfulereuur* Staenm fua era- Eee 2 yeolentia ig D L] i Y T :] " 602 And. Matthioli Comm. Bulles PeIePtiacito innotefcit. In Italia nullis non cognitutn efl appeluurá, ab aliquibw M arrubiaffrinn,ab aliis Marrubium, allotes a 2 d - : a irs à F "s viresex. fPurium.Hujus meminit Paulus (etfi vires ejus filentio praterierit Galenus) libro 7. fic inquiens : Ballotey quod aliitnatru. Paule, Dium nigrum dicunt, acris esh, c abflerforia facultatis. Mitum cum fale canum morfibus medetur, Hujw plauta. nomen Nomina. Gy iio Bux) y. wiAay wpsevv : Latinum Marrubium nigrum; C Marrubiaffrum :: Yralicum,Marrobiaftro, de Marrghio ba[lardo : Germanicum, Ctoatg (nborn : Hifpanicum, M arroto negro : Gallicum,Marrubmn moi, ———— "In Oribafii codice manu fcripto buc intevjeitum legitur verbum unava; quid folia quoq, Ballote nigraveddit,. Nec. quis adjiciendum putabit,quod pulchre alteri ejus nomini conveniat : quodó, ipfius meminerit. Pli-- inquit : Ballotefoliis es marrubii majoribus, d nigrioribus. i temere fortafíw i nius libro 27. & Marrubium nigrum duplex eft, vulgare & peregrinum: hocd; vel rotundifolium, vel longifolium. Marrubiumnigrum fetidum,C.B.Ballote,Matth.Fuch.Dod.gal.& fol.Lac.Cordo in Diofc.Lob.Lug.. Cef.Caft.Marrubium majus, Trag. Marrübium nigrum;Gef.hor.Loa.Thal. Marrubiaftrum Tabern, - Mouepiguton, APIASTRUM, CAR. Cm ipi 1 3 pePMacrtavaa, $53. Ei Q O'd] ps Sea gipueva) iA ldem pauli poit hanc plahtam ueiaasoféros cmm Inlib. Tertium Diofcoridis. :603 . Vn C montibu.Duo ejn babentur genera,unum [ativum,alterum [ylveftre, Fuchfius tamenMeliffophyllumin tria gent- wticr, - ra digefit lib.illo de comp.med.quem nuper auum excudit.Sed cur is duo prima genera, qua (ut fcribit.) graviter odora pbylli ta funt , Cr cimices veris quam citrum redolent , inter meli[[ophylli genera connumeraverit, cgo ne[ctoy ipe dicat... Mi- duo ge- hiquidem (ut dicam ingenue quod feutio) plane ab(urdum videtur,quód meli(fophyllum odore (uo aliud referat quam ci- P*^- treum inalumy cujustantim odorem [pirare Diofc memorie prodidit. Meliffopbyllum, ad cujus facultates jam noflra pro- Apisfri greditar oratio, in cordis affectibus Maurit ani miris Laudibus efferunt , tametfi id Graci; quod extet, filentio prateriertnt. vy es ex * Proinde bec Serapio vetulitMeli[fopbylli.inquit;proprium ef animum Inlavem reddere. bumenti,ac frigido ventriculo au^ Arabibus xiliari , concotlionem adjuvare , cerebri obflyucliones re[erare , deficientem animum vevocare,cordis imbecillitatem robo- .. tare eamá prefertim , qua fomnus frequentius nocle intercipi folet, quin C ejus pul[um reprimere, antmi folicitudines 10 fugare, ac folicitas imaginationes tollere, que tum ab atra bile, tum ab exuftapituita gignuntur. SHis praterea facultati auod bus pollere Meliffophyllon, comprobatur Avicenne quoq, teffimomo, qui bro medicims , que cordi conveniunt; dicato, tta n4 ac Me deco fcribit: Meliffophyllum excalfacit ficcata, ordime fecundo.Cor exhilarat vitalesq, facultates voborat,odoris fragran- hilopa, tia, faporis auflevitate, partiumós tenuitate. Quibus facultatibus ceteris etiam vi[ceribus competit. Vires dejectorias poffia * IILZMELISSA MOLUCANA IV. MELISSA MOLDAVICA. ^ ovfetida — 0$ -* n zE SEN (P ANM DX z NES Li det, nec adeb imbecilles , quim atrabiliarios vapores 2 [piritibus, e 2 [anguine , qui cordi , cr autevi incit, educere qileat : io quodincaterü corporis partibus , ac etiam in toto corpore efficere nequit, — Caterim fuperio t. am plantam confbexi- . Hs Praga, in borto Invicliffemi Ce[aris Ferdinandi, 6 Conflantinopoli allatam ,quam Meljffopbyllum Conflantinopoli- Melifo tanum appellare libuit.quodfolia Meliffophyllo fimilia proferat:verim baud quaquam citreum pomtim olentia. Efl etiam phyllum- tota, O* magna (ut ajnt )facultaris zdverfus vue e cords affectu. Hanc foliis admodum aculeatis, mifit hens » P nuper, Medicus Alpbonfus Pontius Fervavietifis, quam antea nu[quam vider am.sunt quibancplantam. Molu ; d à Moluchis Infulis allatam putent. Utraq, folio est Meliffophylli quadantenus fimili, breviore Molucha tamen, Crmimu., » genere circuuquag, aculeato amaro fapere,nec ullo citrei mali odovezproferg ca- ljces quofdam inna herbaceo colore ,in quibus femenoritur. Aptrit;attenuat excalfacityabfergit , venepis z (ftir, dr animali m venenoforum itlibus mirificà auxiliatur, tum pota, tum quoa, illita. 1clericos juvat, interasdifám : animalia necat.Datur utiliter fuccus pefHlentibus ebribus affedlis. E. e Meliffopbyllum alterum quod caules edit bicubi- Meliffoo - €o riJes qadrangulos fubrafefcentes: vaiho[osa folia in vamis ipfis urtice figlira:fed longb minora: in (ummitate pur -piylpm puros, (alia amtilos, verticillatimá, inter Nim cuis e i sie s ore Mini oe 2x po Cur unica »fed fibrata.Seritur in bortis. Sed cujts bic imaginem damusex Moldavia mibi allata, ubi [ponté per fa provenit, queii(dem s pollet, quibus C vulgare no[frum meliffophyllum. Excal(gcit, ficcat à, ordine fecundo, aperit, attenuat C incidit. Meliffophylli meminit.Gal lib.z fimpl. med.bis verbis : Melifophbyllum marrubio fémileest fagultate, fed pluri- Ex Gale mum abeo vincitur : quamobrem nec utitur co quifiam, Supervacaneum fiqui dem f. eret prafentemarrubio, cuju tantus no. eitubig, terrarum proventus, velleurimelfopbyl. — Ceterüm ficui forté sd manum quandog, marribinm non fuerit, illo uti licebit ad eadem, miodó quanto ab boc exu peretur, cognitum babuerit : bac. Gal. Apiaffrum, Plinio l.20.c. iu.authore P confe[fa. damnatione est tumin Sardinia. Sed vereor, ne Pliniul hzc, ut in alis nonnullis, deceptus fit, € ne Sar- doniam herbam, quam quidam apium vifus vocant , pro Apiaffro acceperit. — Ea planta Gracis aeuasópusos dicitur, que a Latins Meliffophyllum, five meliterna, aut Apiafirum : Arabibus, Bedayungie,Bedaerungi Cederenz equm;Turungen, (eu Nomina, Eee 3$ T Trungian, Le f WE And. Matthioli Comm. Trungian , & Marmacor:Italis, MelifJa, c Cedronella,c» Avanciata : Germanis, Spectiffen/ e 9oinenfraut: Hifpanis, Terongil, c Hierva cidrera : Gall , Meliffe, & Pomcirade. Moluca,Meliffa moluca , five Conflantinopolitama. — 1talis Melifjs Conflantinopolitana.Meliffa Moldavica: Italis , Cedronella di Moldavia, um. Meliffa, ab apibus, quae «easz dicuntur , nomen habet ,& quód ea dele&entur apes, A piaftrum dici- . tur. I. Meliffa hortenfis, C.B.Lon.Apiaftrum,Matth.Cord.in Diofc.Lac. Lob.Meliffa;Brunf. Dod.fol;. Anguil. Cf. Cam.Melif[a domeftica, Trag. Meliifa vulgaris, Dod. gal.Gef.hor.Cluf.hift.Pan.Meliffo- ; phyllum, Brunf.Matr.Caft.Lug. Tab. Melilfoph. vulgare veladulterinü;Fuch.Citrago, Gef.hor.lI.Me- lifla Moluccana odorata , C.B. Melifla Conftantinopolitana, Matth. Molucca eidem in compen. Cam; Lug.cui & Melifla Turcica: Molucca Syriaca, Adverf, Molucca levis; Dod.fol. Moluccha prima, Call. 1g Caf. McliflophyllumConftantinopolitanum,Lug.Cardiaca Syriaca; Tab.Cardiaca melica five Moluca Syriaca minus afpera, Lobel. Hsec dicitur minus afpera refpe&u fequentis, neutra enim aculeis ca- ret.III. Meliíla Molucana fetida;C.B.Moluca af; pera; Adverf;Lob. (cui &Mafeluc Turcarum )Cam.Me- lica five Molucaafperior Syriaca, Lob. in icon. Molucca fpinofa , Dod.fol.& Lugd.Molucayvel Meliífa Conftantinopolitana fecunda, Cat, Moluccha altera Alyflo Galeni congener , Caefal. Caci Syriaca afpera, Tabernzsmontano. IV. Meliífa peregrina Moldavica; C,B. Meliffa Moldavica, Matth. Caft. Lugd.Meliila, vel Cedronella;id eft Citrago Turcica,Gef.hor.Meliífa Turcica, Cam, Tab.Lug.Meliffo- e phyllon Turcicum Lob.Mclif[z genus peregrinum ex Oriente,Caffal. Variat magnirudine & parvitate, flore ceruleojpürpufoczrüleo,, & albo; " te : Bi ái UU nedenr, MARR UBIUM. "NC AÉT CHA aMeum Arrubi tex eftab a radice ramo Xn guis t,fubrotundum,hi Fins. i.ab una radi- ce. anorum ; li T " n r ars de doloribusconvenienter Rn &rudera, M A RRUBIUM. Arribium. vul e » : : tomar pride Jit. rien : : : flituit Theoph. lib. 6-cap.2.de plant. L tio, : 1 : : C Marrubii duo geuera. Aliud enim foli Thesgh. er ac E incifurifa, profundioribus , & proinde confpedi MG : A A WAS V so conflat, quosunguentar. uti n A 49. Martubii vires Matth, obfirucii « -Qud autem marrubii virides rami in vino dec VAS a -— poffint, qui à ferpentibus demorfr funt te[Latur. i i «E YS .— der in Xberiacis , & admirandum effectum P ; ) Jubjicit , à nemine badenw animadverfum , dum fium - mammas pecoris àgéeys latteveplere ait ,bu verfibw. 6o coo s B'eli agaciuo yaadyite ina ullas. 7 3 Xemaiegotross óitosi mépris - LLLA Bre xj &5$0^910 xp Telouees duse pbogn : occi I ys, sieye) exer dao: Wem pi. unn Marrübii Marrubii virestradidit Gal.lib.$ fimpl.med.fic inquiens : Mbiduw ur guftu amarum eitjtafi quis uratur,con[entiene ri X tem buic [apori actionem po[fidet, jecur, ac lienem obffructione liberans, & thoracem, pulmonem, expurgans, ac menfes. promovens, | Sed Cv illitum detergit, ac digerit." Ponatá, ipfum duifpiam in. e quidem fecundi ordinis jam com- s pleti: in ficeitate yero tertii medii, aut completi, Succo ejuscum melle adyi uruntur. Quinetiam e rum [1-] 50 »"- In lib. Tertium Diofcoridis.— : 60j morbum vegium purgant , Cv ad aurium dolores inveteratos adhibent , in quibue (am? obftrutiones dijcere ,meatumá, worin x: ipfum,C vamos membranarum expurgare est ufus.1d Graci eogdzu»,quod Latini Marrubium nominant : Mauritapi,Fa- vafa five Farafium.1tali, Marrobio : Germani, |nborn auno Sungenfraut : Hifpani, Maruvio: Galli, Marrubin., Marrubiumalbum duplexeft, vulgare & peregrinum: hocd; vel latifolium, vel anguftifolium. Mar- rubiumalbum vulgare, C.B. Marrubium , Match.Fuch.Dod.gal.& fol.Lacun.Cord.in Diofc.Lon.Caft. Caf. Marrubium femina, Brunf. Marrubium candidum, Trag. Marrubium album, Gef. hort. Lob. Lugd.Marrubium five Prafiumalbum, Taber.Prafiumn Anguillarz. | ETays. STACHYS. CAP. cnr * Li " -— frutex eft marrubio fimilis, fed longior , folia ferens numerofa , hirfuta, rara, praedura, cana, € odoris jucundi : & complures virgasab unaradice exeuntes,marrubio candidiores. Nafcitur in mon- warierin tibus, & ds. Vim habetexcalfa&oriam , & acrem. 4 Foliorum deco&um potu pellit menflrua, & undc, 5 fecundas. ^ $TACHYS. Jl PSEUDOSTACHYS, 22 J Ne —— c RA 4 Le S9 NES mibi verendum est, quin plauta, cujus bic imaginem appinximus, legitima, genuina, fit Sach »ys. Eslenim fru. tex Marrubio non abfimilis , fed longioribus foliis, numerofis, birfuris, raris, incanis, preduris, c odoris uon injucun- ens di:quinetiam complures ex unavadice caules Mavrubio candidiores profs ai lores |bicatos fubpurpurtosó, quo factum e at Posta; qua ^a Stacbym legitimam e[fe putabam , Pfeudoftachym nunc appellaverim , qua frequentiffimein m k git virgis compluribus , angulofis, ab unatantum radice exeuntibus, biv[utis, oblongis, praduris,odo-- it in purpura albicamtes,qui per intervalla verticillato ambitu caulem circumdant marrabii mo o quomodo Sphacelw efe pofit , ut quidam fomniavit impudens Arcbirixotomus. Nam (ut Theo- elus, quam ego minorem [alviam appello , folium gerit urbana falvia tontraiiusminu, fqua- r o fe babent Pfeudoflachyos folia y cim falvie fint duplo,triplove Latiova, ac etiam longiora, quin- etiam multo (quallidiora. Plinius lib.24. €ap.15.Stachyn porri fimilitudinem babere tradidit, Grecarim vocum affinitate Plinii deceptus, prafon pro prafion legens. Siquidem ergézw porrumignificat, sugaiei» veri marrubium, cui Stachys eft milis, Stachyos meminit Gal. lib. $. fmpl, med. fic inquiens :. Stachysfrutex est marrubio fimilis, guftu acri, c amaro : tertiies? ch ordiuis excalfacientium. Quamabrem rationabiliter non fol menfes mover »ftd & abortum affert, c fecundasejicit. is rn Erdyus ut Greceiita etiam Stachys Latina, vocatur : Italice, Stachi : Gallicé,Sauge molle, [dava m E à E : AES omina, StachyshabeturGermanica,Italica;Lufitanica,Cretica & paluftris fetida.L.Stachys minorTtalica,C.B. Stachys, Matth;Gef.hort. Dod.fol.Lu d. Tab.Stachys minor,Cam.Stachys fpuria Flandrorum,Lob.in obf StachysL ychnitis,Lob.in ner d fylveftris tertia, Cefalpino.IL Stachys majorGermanica,C. B. Marrübiumeerefte &Gallitricum agrefte, Tra$.Marrubium montanumalterum, Thal.Pfeudoftachys, Matth.Lug.Stachys, Fuch.Dod.gal.& fol.Cord.in Diofc.& hift.Lac.Lon.Caft.Lug. Tab. Stachys Ger- manica; Geflhor,ap. Stachys Diofcoridis, Lob. Stachys major, Cam.Salvia fylveftus, Cacfalpino. ^ € Eee 3R- Svr 606 Andr. Matthioli Comm. * 1Oii. le. (Lo gosiris, PHYLLITIS. CAP.. CIV. iyr)g.i.1n- AA 3 : uM yi. $ "ET teriore, pos folia promit rumici (imilia, longiora , & viridiora, fena, aut feptena, re&ta, quee parte T-ante- ^Meum 1 riore lzvia cernuntur, àtergo autem penfiles quafi vermiculostenues oftendunt. 2 Inumbrofis, à Soytens opacis hortorum locis emicat : gulftu acerbo. Neq; caulem, neque florem, neque femen profert, Folia in «x — Vino pota ferpentium morfibus adverfantur: quadrupedibus per os infufa auxilio funt: & fi dyfenteria, e^ autrcíoluta alvus exercet , po:ui datur, e0i5, 1.nà- icr PEHDGLEDELPS d) oe omnes, qtie Pbyllitidi à Diofcoride tribuuntur di locis & $ : ligentiffme expendere voluerit , baud difficile quidem fa- Ai Nw it teri vogetur , Phylliim effe eam berbam , quam aliqui Linguam "m NA j. ART GN deos Wem kh Wis perperam appellant : idatatio, SEN DA vta eram dico ,quod legitimum Scolopendriu Scolo-. » v7 N AN Y | co dicetur) illa mie fit berba , : Gracis eu " /EBIANV NN Wig] tanisverà Ceterach dicitur Quàd autemita fe Z ES NI Dr N primi aa credendum impellor , quód umbrofis, opati , bumenti« 7 wx S fi NS busá, locis proveniat : quodà, foliis fit rumice majoribu, longi - ZN i e SN aribus, ac viridioribus, retis , anteriore parte lavibu, à tergo atte 5 SN s S JN tem eminentiis quibufdam tran[verfimper intervalla fignatir, Z TUN 2 NB / Jubrubentibus , que(ut Diofcorides inquit ) penfiles vermiculos : ZWü N CAN yp ,| referunt. Opintonem deinde auget acerbus [apor , qui gu[Iu per 2 ó PA NS 3 " eipitur.Huc poftremo accedit, quod caule, flore, C femine vacet; : il Y Z S V ii tametfi non defint , qui credant eju femen à penfilin ilis vere AN E ey ?, jj i ipe Ne, illud fententia wefrra quicquam ofa P n y 4J. TEcredrderm , quid bujus berba complures reperiantur planta, iN y í/, 4 f^ /— qua prater Diofcorid tem vel quinquaginta emi W Ay 7 . tantfolia,. Quippe, npertum babeo) effodien- N / ^ —— tibus nobiséterra ba ab una tantimta- QE, S dice tot felia erumper doa quam plurimis fe fimul d tangentibusitatamen ut una abalti i poffet. Unde fa- 4a S ; WA —Ccilecognovi, quid fi fingulevadices Mapardi, SS ON ventur uon pluribus, quam fe Lonic, SES 0S QNI mentur. i . RKuelli, ; 4 ; í & Fuch. lap(us, NN 3 S NX Phylii. nperpenderint, i di, vires. gari experih ] 104, , qui n ad affetius , atquein anus deliquiis i tri z Andai / ot » refrigeratá, jecinorie, en dores lem quod, aqua os abluendum Piviliti pracipiunt ai palati: lationes. C ert z sme, alenus lib.9. fimplicium medicamento-.— diues tm fic inquiens: Pbyllitis cm qu scerba , non ab[urdé diarrhuas , five profluvia , €» dyfenterias pota juvat. exGal. Planta que gusivie Graci , Phyllitisitem Latinis appellatur : Walis, Lengua. cevvina ac pariter Pbillite: Officinis falfo. Womina. Scolopendria.Gerimanis, -Dírgungen: Hifpani 04 cervind : Gallis, Lang de cerf. uS T ^" yyllitis(quafi foliofam dices) Matth. Dod. gal. & fol. Cord.in ^ c hift.Angu.Gef.hor.Tac. Lob.Lug.Caft. T hal. Phyllitis vul-. opendria vulgaris, Trag.Hemionitis,Fuch.Lingua cervina;Lon. ifolia, faepe namque in fontibus exigua reperitur : Latifolia rur- tovefolio,fedrariusreperitur. —— d p cis E PHALANGIUM. ^ CAR. CY. . fus ve integro vel multifido | gaMiyyr, is : Halangium,à ibudam phalangites b aliis letcacantha vocatur.Ramuli funt eiduo, auttres,plu- £o Mi DH pus es d gpl icones sjERuacian Bic addit, PM in dede d os candidus , lilio fimilis, multas incifuras habens: femine nigro, T la-- Ss:e» 9- to, ad lenticule dimidiatee figuram , multó cenuicre, radice parva, tenui, herbacei coloris dum à terra 7'/- eruitur, z provenit in collibus. Hujusfolia,femen,^oscum vino pota, auxiliantur cóntra fcorpionum,. feiehim phalangiorumque ictus: tormina quoquedifcutiunt. — iua dA contrahi- . : s xS Ee E ar is Mu E^" qua bic de Pbalangio pofteritati ie prodidit Diofvorides retulit Plinius librovigefimofeptimo, ca^ cond. A-pire duodecimo,ubi ita fcribit: Pbalang:tes à quibu[dam pbalangion vocatttr,ab alis leucantbemon,velyu in quibu[- lam exemplaribus invemo, leucacantba, Ramuli funt ei nunquam pauciores duobus, in diverfa tendentes.Flos candidus : ade E C oe .. ilie r Inf: Tertium Diofcoridis 607 *1L PHALANGIUM RA- I PHALANGIUM. | ripa Phalan- 2. us femen concludit sphalangi fer- ou niam reft s. Pla np vine tradidi Galoma . fimpli ipe ii vum;fic inquiens: pA Á eric quod morfis à phalangiis auxi i JA tium Nomina, cet P MERDA Aer Quod adip rec dome ati Pha- Jangio, Ifa s - 1 8i quis Greca Diofcoridis exemplaria confulat,bic non ade? , sc diat fed max? quod eft cra[fum , fcriptum reperiet. Quid fi prater t qt ex Plinio in vehe s ir D dide Ruellium in vertendo fecutum fuiffe HARI HIC lam reddidife, ume DEP Hl c Piolangium «lid ramofim fw p distin: aludvé iüs.Non ramofum,aliud ura Phalangium magnoflore,C.B ium, Matrh. Caft. Taber.Lugd, tOrileg, Phalar Dalechampii Mo E DE ou GE hort. $t i Lilia parva vocitent. IT. Pha- Pénesd langiu i miajié C. B. Moly Plinii, Dod. gal. : hor, Brióm ramofum, Lob. Dod, fol, Ein i j langit n, Caf. Camer. " Mao. Pha amCord.in Diofc. Gef. hor, titudinis , , veletiam * CAP. CVL f SR lüafphaltion;vocant. Frutex t; ^7! meant nnda: ena pig 4,loto arbori fimilia: iis recenter »ei enatis ruta 'nr.Fl n eu upon sh quiliia dues nus latum, fubhirfutum, 4e corniculum gerens: radix te- nemua- nuis,longaj valida.Seme 2 difficultati , comitialibus, & ii ei aqua inter cutem p »min Reset E (o Unt: ng drohdieti min: nt;efoliis: Ebrenat eio PE rita folia, & bens - eel eb re tali ironsíruricisradicisfolisvamds nies ido- ) Cc. " loreseorum finire; uos ferpentes percuflerint qu. das ctis Qnid Re dius e^ foveat s rit; ripdcafficir ici pente demorfus.Quidam t feminain ij,o a- ianis, up eAnquranisqur sir qnum | t, Rad: ie i d lida, ide d Jer Toe le.Orib, ipa inpar a GECMNN 1L nb nota: wontamen de Tufolit I2 boc capite Diofcorides, fed de o tantüm genere , quod à butumini stis dicitur, de quo mam: etiam feribir lenu. Verium un - id putaudum, Trifolium pratenfe n Diofreridi fuiffe ignotum : e, IC Jiquidan *» 4 o Íylv. 7 qui vecenzer con iL vel urbanam. trifolii geuerib Trfoliü folium.Tvia E genera triplex tiontnajorefolio,quotituntur corona. Plinii, phyllon cegnominatums -.. ertium t 9 badtenus Plinius. Trifolii acutimei m. pbyllon appellant Trifoliü "i in Britanniam peterem cum Claudio C. * fpecie communi trifalio fimilis , nifi quod plex quafi lanuginem quandam fuper fe babent, & te velut emtnentéin aculgum.Sed frutex bujus duum pedum. in- erdum altior confpicitur. dr odorem gravem emittit , quorum " mibil circa praten[e trifolium invenitur:bac ille.Ut autem Scri» 1e bonius Largis atate, Galeno fuperior, hac prodidit, ita quoq, - Nicander medicus & poétastum Scribonio, tum ipfo Diofcoride £f vetufliar.elegantiffiimo Carn folium celebravit afphalti- um.1dá, avaytis, neq ut vulgatum babet E i Plinii RT exemplar wivvavües a, ] NNNM dem,cuiruta( -— ubi adoleverit d H' zie» vef xor " w 1 : T»479: paroausg dé ? quÀoV 6i cw o Kapori piv worio purkigs pav eiceAay d jy UE ham s LU 9r absa mui]a nel cx] mix Aet, TED. ^ i odU]aj cia x9Aóvm 0000000 eomtuiclgs sain v NT rS : $ Te —— "T Inlib. Tertium Diofcoridis. 609 IV. TRIFOLIUM PRA- V. TRIFOLIUM PRATEN-. tene. í fealterum. 2 [r ND NA j/ : ie 7 Zn 120 FC) : * Eft e aliud trifolii genus (apore acetofo, quod quibufdam Panis cuculis, nonnullis verà Alleluya vocatur. Nos autem cum Trifoliü Plinio 0xxyn appelandum cenfemu , five trifolium acetofum.. Opacis plurimum provenit jocispropter fepes € itinera, secto Cauliculis exit pluribus ab una vadice [urgentibus ,pufillis ,otundis ae tenuibus quorum fingulis terna in fummitate funt feliacordis figura in pediculum fungi modo plerunq, veflexa , mollia, acidoguflu , flores edit albicantes ,in quing, di- vifos apices, [felle firura : Atq, ii peculiares cauluculos babent, finguli, fingulo cauliculo nituntur. Radicem babet fubrus fam; fquaminis contetam, que nucamenti [peciem veferunt.Tota planta reffigerat oxalidis modo , proinde devorata fitim Trifolii 4o extinguit, ventriculi avdores extinguit. Tecur vefrigerat e? cor corroborat. Stillatitia ejus aqua datur utiliter potanda tein * *- acuta pefBilentia, febre labarantibus: atqui long? magis prastat fuccus ex faccharo porus.Illiniur idem perfe Erjfipelatis vires Mat & inflammatis locis, colluiturà, ex £o os, ubilingua , palatum faucefve calida fluxione laborent. In [umma ad ca omnia 'Piolo. cenfetur utilis Ox ys, quibus ox alis auxiliari queat.Plinius (ur quidam putant) bocoxyn nomina: lib.27.cap. 12.tbi fic ini- quit : folia terna babet. Datur ad flomachum diffolutum.Edunt é qui enterocelen babent... Nec plura de hac berba. Pho. Plinius. Ceterim Trifolium pratenfe in Italiatrium eft generum, foliorum & florum diverfit ate diffeventium, Primus foliis exit (ubvatundis Ge amplis : maculofis.longo pediculo nitentibus, obfequiofo, flexilid, ; floribus im capitulis [ubpurpu- 'Trifolit veis aut albicantibus, in cauliculorum [ummitatibusemicantibus.Nafcitur in pratis C bevbofo (olo.Sunt qui Trifolii pra- pratepfis tenfis fuccum miris laudibus efferant ad oculorum nubeculas,pulnera & cicatrices.U.niver[a florentis planta decoctum po- i tum, alba uteri profluyia cohibet. Semen C» flores ex aqua decocti, C ex oleo admoti, duros molliunt abfcefjus Secundum. —— eauliculis affurgit lentis,ob(equiofisd, foliis in unoquog; pediculo tevnis,vavia tamen facie perinde ac bituminofum namq, go quedam que ad radicem funt etofi trifoliimodo quod.Oxym vocatur, trina ex unico pediculo emergunt , cordis faciem quadantemu imitantur , cateraverblonga funt cin ine acuminata , utin Afpbaltite : floresin capitulis funt illi purpurei in flocci mo dum. Provenir [ponte in pratis Cr viridariis & berbofis locis.1dem prefLare pote:l quod alterum.Terti« m ut prium circinaris fed brevioribus, Diflant € ft lore, quod in unoflores allicent, in altero rube[cant, inter- tio lutei fpectentur. (e trifoli peftates pranunciat, nam (ut Plin.est author ) inborve[cit, Crfolia contra teme, peftatem [ubrigit. Habetur praterea berba, de qua ideo bic inter trifolii genera differendum duximus, quod folio exeat tri- or inita. plici cornu divifo: nde etiam apud quofdam berbarios fibi Trinit atis nomen comparavit. Hac itaq, berba TR 1 N I T 4A $ tis herbae vulgà vocata,in locis provenit uliginofis.cr inter fruteta : gaudet emim opacis. Foliafert triquetra hedera minoris magii mentio. t tudine longis pediculis appenfa,qua aver(aparte cyclamini modo fubpurpura[cunt,(uperiore vero albis quibufdam macu- P« lü reperguntur.Cazules tenues in ine primo flatim vere flos emicat ceruleus in flells modum quocapitul oritur esbinata quadantenus fpecie, in quo femen oblongum (ulceruleo colore, Radicibus miu numerofis temubus, fub« " vubentibusá, Sunt qui banc plantam Hepaticam vocant;qubd(n: illi putant )jecinorofos juvet. Hujufce meminiffe Gracos, UE. nec pariter Mauritanos.baCenus compertum non babeo. Probatur maximé recentioribus medici ad vuluera glutinanda, niim. HARUM IRAM inrcr fits quinetiam C ad enterocelas mirifice praflat : in quemufum pulverem dimidii taris menfa tex vino auffero diebus pluribus continuis propinant. Tota planta decoquitr in vito a s 4d colu- e faucitn mmationes.Sed ut ad tvifolium noflra redeat'oratio,eos in apertiftimo errore Wer(ari exiftimaverim, " Andacecam Aphris vocatam, ad is trifolii (Peciem veferunt. Qudndoquidem Andacoca (ut teftatur Serapro )nil An daco- p^ equat 7 : Aeg )ptia lorus E cujus femine,quod papaverum modo itib.qui! pranielua itur, Arabes fibi ca quid, Wn conficiunt, quod miris laudibus ejferunt in nervorum morbis prefertimá, zremribusilluda, oleum de Andacoca ap- : : pellant, qui " 610 And. Matthioli Comm. c: * VL TRIFOLIUM PRAT. VIL: TRINITAS; : Luteum. * Ó aASNED s NA N q ra Q VUL Li: NOSSA x / 7) y; NSS [ cs | [*. DRM. | NI NIU : S R12 47727 SY : LARA ZO SL SN 2o SN SIC ROUEN [ VA NS SQ" NW / foc Ü GN fL / 6 sS S A (P zs / NAE 7 ee is á too pellant.d enim non defunt ,qui credant à vulgari trifolii femine fieri:fed quàm apertà decipiantur vel ipfi videant vel ali (o judicent.Trifolium fcriptis tradidit Galenus lib 8.fmplicium medicamentorum.fic inquiens : Triphyllum,quidam afpbals tion, quidam oxyphyllon, nonnulli minyantbes , (unt C qui cnicium vocitent.. Prima quidem tria'ab accidentibusfrutick. reliqua duo nomina baud (cio unde. Visplanta es calida , C ficca ut bitumen, cui odore e$t fimilis utring, tertio ordines. Proinde pota laterum dolores,ab obflructione natos juvat, C trinam men[esá, provocat: bac Galenus.Sed anrmadverten- diim est, an Galenus ip(e in Trifolii facultatibus recle perceperit Diofcoridis nds Quippeisin libro de tberiaca ad Pifonem. ubi plurium medicamentorum facit mentionem , quibus contrarie infunt facultates ,bac de ea memorie prodi- á dit-Trifolium berba, qua byacimtbo fimilis eft, cum vere parturit, & (emen agrefli cnicoper, obtinet, decocla admo- 4& dum , deinde moribus avanei , vel vipera quoq, ex aqua fotu adhibita ipfis medetur , dolores flatim fedat.. Sin autern .'... inalio noncominor[o fanum locum eodem fotucircumdederis, fimilem fenfum fimiles, dolores iis , quos morfus invehi, emnes efficit. Us re vera miraculo dignum opus effe videasur , videlicet herbam C morum [anare c ferarum moda... Gas; [Pam partem prave efficere: bailenus Galenus. — Verumid.fi Diofioridis verbavellà expendantur , uullo miracu.ofieri | fententia fAcil? conflabit, fed potius fecundum ipfius natura ordinem. Siquidem (ut Diofcorides fcribit non omne trifolii decoctum | damna. illud efficere potest, fed tantim id cujus fotu quifpiam à ferarum morfibus liber evaferit , fi eo alterius locus ulcere affetus | e pevfundatur.ld quod aperté Diofcoridis verba declarant , cim inquit : Tradunt aliquitotius fruticis radicis: folyorumóy. decoctam fotu doloreseorum finire, quos ferpentes percu[ferint.. Qua autem aqua (anatus qui fuevit; fi ea quifpiam aliu. foveatur, qui ulcu babuerit; perinde afficitur, ut à ferpente demor[us.Ex iis Diofcoridis Kw clarum fieri puto. banc rem jn fe nibil admirationis babere, Nam cium Trifolii ipfius decoctum , quo demorfí foventur , venenum à vulnere extrabat, $8. eig, permifceatur.baud dubie id venenofum redditur. Quamobrem minime quidem mirsim videri debet. fi idem lecocluuh, quo quifpiam non demor[u foveatur ubi perfu[e partes aliquo ulcere laboraverint, veneno per nlceris poros ingrediwntes «c fanguini fe commifcente, ea omnia excitet mala, quibus deinorfi vexantur : ideim enim venemum «um fit eofdem quog, prabeat effectu nece[fe eft Uu nde liquido colligi potesl, quàd virus aTrifalii decocto evocatum.non autemTrifolium;fit illud, | quod fimilem fenfum, fimilesá, dolores faciat. Quod autem venenumexutlum à ferarum morfibus,ulceratis partis ulis coo. | - tattum necem afferre pofitcomplurestamGraci,quam Arabes autboresmanifefle demonflnant.. Quandoquidem firibeno. | tes ore demor[os fugere preflantifimum effe. ^ di ferio nos d t,ue id ore ulceribus affeito fiat:quoniam fi Téflt- S, um illud ulcusinficeret, fug in mortis difcrimen duceret.Hac itaq, funt, qua me maxime movent , ut credam Gale- f Cale» vum bacinre Diofcoridi mentem non accepife , atq, etiam fi licet dicere, cacutiviffe, Caterüm non defunt, qui velint, ^ fonem Wt Galenum tueantur , librum de tberiaca ad eifonem non effe legitimum ,idó, pluribusvationibus comprobant., Qu dab 7 purius — 45 affentiendum [it judicent ii , qui Grecam Galeni sbrdlipreprenter, quis, ejus volumina diutius evolverunt, Eg? it^ tà, ut dicam quod fentio, non po[fum illis [ub(cvibere qui ltbrum illum fpurium effe cenfent.1nter quos bie mihi honoris 514- tia ominandus venit, Julius Alexandiinu Tridentinus, vir quidem fingularis ingenii & eruditi opt ma exiflimationis medicus apud. Cafarem Ferdinandum Rom. Tip. Hujus ergoviri judici demfirmis argumentis nitatur, C laudamus libenter jr probamus. Ceterüm, cim fcribat Diofcoriü tires folia ferre loto arbori [fmilia,mon defunt.dui putent arborem lotum folia fa dine, C numero: à dubio ballucimantu» cum nullus exces autbor, qui lorum arborem feribat terna, fim ederefolia, fiquidem cüm AR ; ut $ . * * P " bdo s Inlib. Tertium Diofcoridis. 6i eofustum Plinimfolia illi ineffe Micis baud diffimilia feribunt. Quare cenfendum efl Diofcoridem trifolii bujufce folia loti arbori compara[fefoliis;son qubd terna folia loto,perinde ac trifolio ex uno pediculo exeant.fed quod junumquodá, per fe trifolii a[pbaltitis folium loti arboris folium ve[erat.TofguXov Graci vocant,quod Latini Trifolium : Itali,Trifogliobitu- minofo.Trifolium praten(e : Italis;Trifoglio.Germani, Qyffenf[ee : Hifpani, Trevol. Trifolium pratenfe alterum , Yealis Nomish, Trifoglio indifferenter dicitur. At Trifoluum acetofum,Gracis : TglgvAMor ofó: Barbaris, Alleluja, five Lujola, five Panis cuculi: Italis, Trifoglio acetofo : Trinitas, Italis,Herba trinitá. " Trifolium fic di&um;quàd fingulis germinationibus terna exeant foliajcujus differentias ultra fe- ptuaginta in univerfali noftra itr unàcum iconibus proponemus,ho. ) novem tantüm ies ob oculos ponuntur, quorum. I. 1 rimum Trifolium eft bitumen redolens, Trifolium Afphaltite, Matth.Lac.Lugd.Trifoliumafphalteum,Lob.Trifolium,Dod.gal.Cord.in Diofc.Gef.hort. Lon.Tri- folium bituminofum,Dod.fol.Caft.Cafal. Tab. Cam. Oxytriphyllum;Gef. hor. Folia quaante caules prodeunt,rorunda funt;ut figurae Matthioli minoresoftendunt,cum veró caulefCit & adulta eft,acumi- nata redduntur,quare neutiquam binz figure proponendse, ut fecit herbarii Lugdunenfis au&tor;alte- rüm rotuudis,alterum longioribus foliis nominans.idcirco una figura exprimere vc]uimus.IIL Trifoliü acetofum vulgare;C.B. Trifolium acetofum Brunf. Matth. Dod.fo]. Caft. Lugd. Thal. Oxytriphyllon, Trag.Lac.Oxys.Fuch.Dod.gal.Cord.in hift. Tab.Oxys Pliniana,Gef.hor.Lob.Oxysflorela&eo, Cam. "Aleluja.Lac.Lon. Panis cuculi, Brunfelíio. Haec lore habetur albo,nonnunquam venis purpurafcenti- bus diftin&o & faemina cenfetur: eft & toto purpureo, rarior inventu,mas exiftimatur. III. Trifolium acetofüm corniculautm,C.B.Oxys,flore Iuteo.Cluf.hitt.Hifp.Cam.Tab.Oxys lutea Corniculata.Lob. 2o Lugd.Oxys,Cefal.Oxysfivetrifoliumacerofum Horib.luteis,Dod.fol.Trifoliumacetofum flore luteo, Caitori.Hzc differtà prioriquod ferpar;foliis fit hirfucioribus breviori pediculo annexis, flofculis fla- vis,quibus fuccedunt cornicula feu filiqua,furfum fpe&antes,oblongascraffiufculze, foliofz ex quinq; loculis conftitutz,qua ubi ad maturitaté pervenere, iz viilimo atta&u femina flava & afpera e lateribus exfpuunt;ofculis quàm primum conniventibus, ut non appareat fii iquas diffiliiffe, IV. Trifolium pra- tenfe purpureum, C. B. Trag.Fuch.Trifolium pratenfc; Matth. Dod.gal.& fol.Gef.hor.Lac. Lob. Caft, Lugd.Tab.Cam.Caf. Trifolium pratenfe vulgare, T hal. V.Trifolium pratenfealbum;C.B. Füch.Dod. gal. Tab.Trifolium album;Brunf. Trifol.pratenfe a!cerum, Match. Trag.Lac.Lugd. Trifolium vulgare alboflore,Gef.hor. Trifolium acutum;Lon.V I. Trifolium pracenfe luteum capitulo breviore,C.B. Me- lilotum minus, Brunf. Meliloti exigua fpecies prima, Trag. Locus fylveliris minor, Dod.gal.& Lugd. Lotusfylveftris,Lon. Trifolium pratenfe tertium, Match. Caft. T rifoliü pratenfe luteum,Fuch.& Lu gd. J* Cam.Ttifolium agrarium,Dod.fol. Trifolium arueníc /Tab. Trifolium lureum primum, Thal. Trifolii enus Medic eia ade hortis 4 Seri uia he péricunt C.B.& Cam. Trifolium aureum, Brun- vvi fol. Trifolium magnum feu aureum, T rag. Hepatica;Brunf.Dod.gal.He paticaaure cidem,Gef.hort. T hal. T'ab.Hepati PAIS Lob. Trinices Mene Caft. (cui & Trifoli uc reum magnum S. a itdtis,Lugd.Epimcdium,Cord.inDiofc.&hift.Foliisaliquando majo- ribus,magis minu icf utis,aliquando maculatis:tloribus eftceruleis,vior aceis,purpureis, rubris, a]- bis:rarius flore pleno. VII. Trifolià pelratum Creticum;C.B.Ex radice tenui;oblonga, fibrofa;cauliculi * VIII TRIFOLIUM PEL- *IX TRIFOLIUM SPI-- . tarum Crericum.* — : -" .. nofum Creticum.*, — 6n - And. MattliioliComm. exfurgunt palmo minoresnudi folia parva tripartito divifa,parum crenata;oblongis pediculis donata: "1 cauliculorum fummis flofculi quaterni, quinive,ordine fuccedentes,forma ornithopodii, luteo pallidi, infident: quibusfuccedunt filiquz late, planze, membraneae,quafi femicirculares in fllamentum abeun. tes,unum velalterum parvum compreílum femen continentes: qua& dum molles funt, dulciffimae,efui apteeat ubi induruerint amariflimae. Hoc rufticis Cretenfibus saosseizv dici au&or elt D. Honorius Belli | bee aliquot nuncannis in Creta medicinam exercet; qui Trifolii Cretici odoratinomine tranfmifit. IX. Trifoliumfpinofum Creticum, C. B. Ex radice parva,caules feíquipalmaresangulofi, inclinati;in alios brachiati; prodeunt: ramulos cin guntfolia pedic iibberentia ; quorum quodlibet «conftat ribus foliolis oblongis , acuminatis, in minimam fj pinam us:ad ramulorum divifio- nem fupra infrad; fpinz parva adunca: unde flos campanulze afüen ilis pediculo brevi infidens, j, prodit, ex quinq; foliolis ceruleis compofitus;quos foliola viridia excipiunt;in lorum medio apices aliquoc lutei : fucceduntfiliqua triangulares compreflzefemen ruffüm compreflüm continentes. Julii principio floruit, apud Johannem Bauhinum fratrem Montembelgardi;cui femen Orbilochirto nomi- nemiflum prius acceperamusà Laurentio Rofenavv nomine Trifolii fpinofi femper virentisCifti flore. VléAsey, POLIUM. CAP. CVII. Orib. Hynd Dis genera polii.Montanum;cui teuthrio nomen efl, & cujus eft ufus: T tenuis frutex eft;candidus baee 2— dodrantalis, femine refertus : capitulo in cacumine d corymborum fpeciem prae fe ferente, folio, parvo, 2canohominiscapillo fimili,graviterolente,nonfine quadam fuavirate. — Alterum fruticoftus, 4Meum nonufqueadeo valensodorc,& viribusinfirmius. Portum fervefati jus auxiliatur ferpentium i&ibus, 4, 75. hydropicis, morboregio: & lienofis ex aceto :ftomachum male habet;caput doloribus afficitalvum;& cuoc. menfes ciet : fübftratum,fuffitumve ferpentesabigit : illitum vulnera conglutinat. pillo, 1 POLIUM. I. POLIUM ALTERUM... x ? ze P HE Poli có- : ad [um- lignofosd fiderauo, Polium : baie plan- [1] al e ^ 3 t. X) iejus bi: tam effe fecundum polii gemus à Diofcoride defcriptum.Siquidem altero fruticofius 'e. dr viribus pra ora. fan; p rbec ] ari ori(marini minerie acumine albi (— Caterim utrung, polum norum eft, cr copiofum in Italia cim monti Plinlls lib.21-ap.7. ubi ita feriptum reliquit : Apud 'olion berb. Polium 1 E & " picis E dE RM , utilem pradicantitm , [uperq, cetera adfamam etiam dignit, s prorjuque TRITANI 7 —Ó. ^. dunt )folia ejus mane candida,meridie purpu rea fole occidente carulea afpiciuntur. Duogenera s. campeftre: C juefylvefre quod minus ei ; quidaim teutbrionvocants. felia canis bomini fimilia , à radicepr —— LÀ 20 In lib. Tertium Diofcoridis. 615 atltiora:bec Plinius quorum plura à Tbeophrafto muruatw eft. Cererüm in iu Pliniu aperte ballucinatus deprebenditur, Pliniila- qud trpiter Polium cum tripolio confuderit,cujubifloriam libro quarto pertractat Diofcorides. Siquidem Tripoli pro- píus- grium eslnon autem Poliistefle Diofcoride , ut colores ter in die mutet : neg,id quidem à Diofcorideyut à Plinio foliis, fed fioribus adfcribitur.Praterea capitulum Polio ince cano bominis capillo fimile feribit Diofcorides,non autem folia,uà ipfe Pliniustradit.Caterimn polio vis pesi referandiincidendi,attenuandi & abflergendi. — Adalligatur fronti contra oculo- Polil viz vum fuffufiones protinus ubi inventum fit nec alia berba magis convenit.Polii vire memorie prodidit Gal. lib. 8. fitiplic. v.s eg med.ubi fic inquit : Polium amarum est gu[tantibus, v modic? acre.1taq, vifcera omnia obfructione liberat : rinamá, Galeno, €» men[esciet. Ac virideetiamnum magna vulnera glutinat,maximé fpecies ejus fruticofa. Aridum cüm fuerit maligna ulcera fanat illitum,c magis boc praflat quod minus est. Polium minus quo etiam utimur ad antidotay acrius C ama- vius eft quàm majus,adeà us ex tertio f anéniov,Latinis item Polium appellatur : (rst RIPIME GRIS Giade:1talis, Polio. Galli1ue mufcate. At Poli- um altertmyGracis nénuovéregov : Italis, Polio fecundo : Herbariis nonnullis Ina mufcata, Polium di&um propter canitiem, quz in foliis fecundum Pliniufh, in capitulis fecundum Diofcori- dem apparet. I, Polium maritimum ere&um,C.B. Polium primum, Matth. (in majoribus figuris, in mi- noribus enim tranfpofitz funt figurze &pro altero pofitum)Dod.fol.Cluf.hift.Hifp.Polium,Lac.Lugd. Cam.Polium montanum,Lonicero. Hocdiftinguimus inrectum;quod in litcore Mediterranei maris Monfpeffuli, in quo & Epipolium obfervavimus: & in fupinum, quodin littore Adriatici maris apud Venetos legimus.H.Polium Lavendulz folio, C. B. Polium alterum, Matth. (in majoribus, nonautem minoribus figuris) Lacu.Lugd.Polium alterum Lavendulz folio, Cam. Polium recentiorum foemina, Lavendula folio;Lob.Polium Germanicum,Gef.hor.ap.Polium campeftre;Lon, Tabernamontano. Xuépdwn SCORDIUM. Xs GAP. C Vill Cordium in montibus,& paluftribus nafcitur, foliis triffaginis,majoxibus, non fic in ambitu divifis, e aliquantumalliaredolentibus,guftu amaris & adftringentibus,quadrangulis caulibus:fubrubro flo- 75, de- xe. Herba vimexcalfa&oriam habet ; urinam cit. Co&ta recens, aridave cum vino, a adverfus venenatos sez »2à ferpentium morfus bibitur:ad ftomachi quoq; rofiones, d yfenteriá;& urinz difficultatem, binis drach- 59a mis cum hydromelite;craffamen purulentum pe&ore expellit.Pacir aridw farina ad veterem tuffim,ru- ferpenit pta;convulfajfi cumnafturtio,melle, & refina mifceatur in eclegmate. Inflammata modice praecordia, moríus, cerato excepta,recreat : cum aceto acri;autaqua,podagris convenienter illinitur: menfes impofita mo- 5 letba- vet,vulnera conglutinat, vetera ulcera purgat,&ex melle ad cicatricem perducit.Sicca ? excrefcentias in Cet xr 3o carne cohibet, ; Succus ad eadem vitia bibicur.Inter prima efficax Ponticumnatione, Creticumque, — e«espa- 40 5o z s SCORDIUM. v xut. 1, uccus expreíTus -— HL ALLIARIA 4 - xen NSISV EZ, cum ' m. NS dei, t€ E NS Ww E NUT /j A Se». M 0: aS ^ f |J Sd Cordiup non mveniri, e» cogmfci cepitin Malia.Siquidem E. 2. 05 MEN ! ; : MAGN ; preterita nuper atate omnes tunt medici , tty Scordit Sia monumentis [MAT wd 4llio, quod à Dioft idi ' bin rgo wr. pro confid, Errores leitiio Scordio utebantur.Ned, iis fol'àm verum imperitia fed eti, y e um rerum imperitia. fed etia vocabnlorum vicinitas » ut qNi Scerdi- interpres um à Scorodo,quod Graci allium fignificatsdifting uere nefciverint,pro unoá, e vedallis porifimum do v ü rox cafionem dederas Ayicenna,vel eju interpres,quüd in alteram theriaca compufitionem $cerdtum, in alteram ver) [jlve. «chn2 j [7 £f 2 t4l« fit ordine deficcantium,ex fecundo autem completo excalfacientium. Planta Greci; Nomina, x ' Sscordü prefevtimtex parte qua berbam contigerant. Ob quam vem fane omnibus perfua, , cMeum [| 614. And. Matthioli Comm. fere allium addiderit. Qtiod cum vidiffent fuperioris etatis medici nonnulli rei Q prioris voi igtari banc ex altra expos fuerunt, C Avicennam in bac re fai ipfius mterpretem fecerunt. Unde adduéi funt;ut certo crediderint, f; Iveffre allium à scordium nibilinter fe differre,atq, unam,c» candem plantam effe. — Quo poflmodum factum eft , ut. [lveftfve alium, apud omnes in Scardii locum illegitime [uccefferit Verum enimvero inbunc nunquam fort affe incidiffent errorem, fi Dio- Triffago ftoridis & Galeni fcripta diligenter perlegiffent.. Porrà verum legitimumd, Scordium,triffagini ade2 fimile,ut Triffago paluftris paluffris meriià dici queatbumentibus ac paluflribus locis proveniens, alli odore praditum y vecentiorum diligentiajam omnibus magis iumotuit, quam ut fit à nobis longiori hiftoria vepre[entandum.Praculit Galenus lib. 1. de autidotis Scordi- Scordiü umiquod ex Creta adyehitur is verbis : Scordium optimum ex Creta defertur : quanquam non fit improbaudum quod in Niue aliis quo, nationibus veperitur Scriptum aurem eft a quibusdam viris graviffimissgian in bello interempterum cadavera * multos dies infepulta jacuifent quacung, fupra scordim fort? fortuna ceciderat mulrà minus aliis computruiffe , ea ! , m putrefacientibu ammalium vires ex. venenis, quam medicamentorum deleteriis Scordium adver[avi.Praterea Scordii mi nis idem Gal.l.8.fimipl. medic. tbi Ga —— qe eius viribusita [cribit : Scordium ex multiformilws id tum faporibus, um facultatibus conflat : nam & amarum quid obtinet, cz acerbum, C? acre D maxim (carodo hoc eft, allio adfimilis ejus efl acrimonia : unde fant, mea fententia, no aenclaturam lortitum eft. Expurg at igituv fimuld, excalfacit vifcera,tum men[es,urinamá, movet. Praterea convulfa, vuptaá, C" laterum dolores ab obflructione Cr frigore natos;[anat epotum, Deniq, viride quidem illitum magna vulnera zongluinat : fed [ordida purgat, maligna ad cicatricem perducit,llitum aridum : bactenus Galenus. Caterim berba quadam juxta (epesCr in agrorum marginibus nafcitur, qua C odore, & (apore ita abund allium vefert, ut nontemeré Alliaiz yulgà ALLIARIS five Alliaria vocitetur.Hujus folia cian primm erumpunt fere rotunda petantur viole fimlitudme: L] D —€ pofiquàm vero adoleverint.per ambitum in ferra modum laciniata vifuntur , ut quadamenus melyffoph yl effigiem ve» "' prafentent eviora tamen funt , nec adeb vugo[a, & prope caulem latiora: que digitorum attritu guflatus, alli odorem, e» faporem reddunt.Caalem profert bicubitalem,rotundumó, flores albos, Cv femen nigrum ninttuind, irionis modo te- nyibus filiquis inclufum.Radix qua longiufcula eft eundem cum foliis odorem vetinet.Vis plant a buic calfactoria C defic- cataria,verüm non adeo vebemens eff ut im allio: aperit incidit, digerit. provocat. Attamen bine certi colligi potefl quod ea eraffos bumoves exrenuare, C lentos incideye valeat. Semen emplaffri modo impofitum;vulyad, admorum,mulieres uteri fhrangulatu oppre[Jas liberat, £r excitat, Qua planta anógdeov Grace, Scordium fimiliter , er Triffago paluflris Latin? vo- catur : Arabice, Scordeon;feu :1ralice, Scordio : Germanic? CiSajfarbattenia unb Snoblandjsfraut: Bifpa- sict,Scordio : Gallice, Cbamaraz.. Alliaria, Italis Alliaria: Germanis, Snob(ocsfrant: Galla, alizire, -— Scordium qubd aliquantum Allium redoleat Diofcoridi: at Galeno propter acrimoniam Allioad- je fimilem,nomen habere videtur:quibusdam,Crateva autore eeidtévi» ab inventore dicitur. Prafert llium,feu z enfetur: aliis Ale&orolophos Plinii libro ? 5.ca Jpi ES : Dod.gal.&fol.(cui ; Lb TUSSILA&O. — mi "Tab. Bellis, 1 * : A. 3 m € *. c; : LÀ TY b. ntmajufcula, quàm h&dere, fex 2 fübalbidaà terra , fupernevi- rentiajin plur es: is 1 tus:flos 4 luteus;vere proditq ftim exuitur:inde nonnulli hisva dix tenuis eft; r& füperv: Ü amocnis,& 5o riguis,Folia ex melle trita igni facra inib pes 3] mationibusillitu meden nalcitur ESQ. / wt "— perinfundibulum hianti o: circa ri í mM -—^ MSN: 3 4 vos, & aquofos, locos. xntneits, M e 7 os [mig dict Fa. q e fme fore na memoria » ea vere primo & caulem, cr florem , fed. qui enati brevi admodum tempore durent: de x * In lib. Tertium Diofcoridis. 61$ quo yan nifi etiam à peritis, vel ab iis, qui tunc fefe ortuna tulerint obviam , con[pici poffint eod, magu,quod iidem caulis, & flos prodeant, priufquam folia emicent. Quavefcité fcripfit Diofcorides, Tufilagrmem confeflim exui tum flore, tum caule, atq, inde nonnullos bis vacare exiftima[fe. Sed certé vel bac non legit, vel illa non obfervavit Plinius quüd Tuf- Plinie filaginem aperto errore &» caule, c flore viduam feserit. 1s Plinii errar deprehenditur l.26.c.6.ubi ipfe de Tufilagine dij- — ferit iis verbis : Tuffim edat Bechion que & Tuffilago dicitur.Duo eju genera.Sylveffris ubi nafcitur, (ubeffe aquas credunt ilex, ": € hoc babent fignum aquileges.. Folia funt maju[culayquam bedera,quing, aut feptem;fubalbida, à terra;fuperne Mp- da: fine caule;fine flore, fine femine :rAdicetenui.. Quidam eandem e[fe ecbion,quam alio nomine chameleucen putant. Hujus aride cum radice fumus p is bauftus, aut devoratus, veterem tufsim fanare dwitur: fed in fingulos bauftus pa[Jum guflandum eft. Altera à qui m falvia appellatur, fimilis verba[co: bec Plinius. Verum altera Tuffilago, cujus 19 nulla fit mentio à Diofcoride, utpote qui uno tantum ejus genere contentus fuerit,mibi bactenus incomperta e$ : mfi ea for- : taffe fit, quam aliqui berbariorum Centrum galli vocant. Porrà nafcitur in Tufilaginis ra dice quadam [ubalbida lanugo, Fomes qua àvadicum fegmentis prius repurg ata, C deinde linteolis involuta ,C in lixivio parum decocla,addiro falis nit»à ali igois ex quantulo, ac demum (ole ficat a onmium optimus efl fomes ad ignem ? filice excuff ipiendum. Quippe adeb igris eR tu(lilag. vapax,ut latim primo tantüm chalybis concu[[u accendatur.Caterüm ego plantam,quam omnes fere,qui herbaria [crip- ferunt; perperam Petafitem vocant, M AJOREM e[fe TUSSILAGIN EM non ambigo.Namq, refcu bac bumediis.C uli- T uffila. ginofís locis , c prafertim prope rivos aquarum , perinde ac altera Tuftilago , Caulem edit quoq,. anteqtasi folia emer- ginis ma- gant, in ipfo Veris principiosonzavum, dodrantalem, piv. suem, purpurafcentem, parvis oblongud, circum atio foliis im P^ uit, cujus cacumine flores exeunt ficati, ex purpura albicantes,qui una cum caule paulà posl flaccefcentes contabz|cusit Cr in - 1L. TUSSILAGO MAJOR. *]II, PETASITES FLO- re candido. pappos difiliunt. Eodem ferb tempore folia? terra emergunt altera parte incana, que anteaquàm adolefcant.Tuff.lagini / antefcripta fimilia [peantur:atqui poft bacin tantam cvefcunt amplitudinem;ut perfonat a folia amplitudine sur Horum fingula pediculo nituntur purpureo, alba lanugine obdudto, qui àradice provenit, Radicem edit longam brachii quandog, ramani craffitudine, intu candidam , materie fungofa, amara atq, odorata. Hanc plantam.quiputant Petafi- Petafites tem effe , proculdubio ballucinantur ,quod Petafites pediculum proferat culiro majorem ,crafitudine pollicis , à quopre- grande [oliii ceu fungus é fuo medio pediculo dependeat, id quod in majavi Tuffilagine baudquaquam vifitur, cim ejusfo- 6o iua on in medio, ut fungus pediculum babeat , fed perinde ac Tufilagoin folii latere, quod ad radicem fedhat. Ad bac zi, alia quog, babetur planta, qua non ab re inter TufiMlagines annumerari potest, Hac foliis exit nigra populi amplioribus ad go tettía, tuffilaginisfiquram inclinattibus ed non tot prominentib.in circuitu angulis nec Aterra tam faturate albi antibus.Cau- & ejus lem edi fefquidodrantalem, à quo plures vritntur vami, in quorum fummitateflores exeunt aurei, —— P T d am Ta-Radicem babet alb maram. Floret vere, Aprili tim menfe C Majo quog,.Na[citur cina rivos rum, inconvallibus C» prati ulig inofis.Non defunt qui banc am effe c I incu serio J Verim qui cenfent banc Plinii effe chameleucen,Faranum, F ARFUGIU M ve cujusipfe memini leuce feu quam hallucinari put averim cy bujus eundem mentini[fe quoq, crediderim loco fuperiucitato ubi deTufilagine di[feruit. Y. esos Nam cnninquit. poslquam de Tu ftlagine egit : Quidam eandem effe BechionsC* alia nomimesbamaleucem putant iis (a- Pinü, — nt verbis facili quiiam conjetari poterit, non defiafe Plinii tempore, qui banc plantam inter tufilaginis genera vepone : CE 3 Tent, p ns. bI Miti 2444.totbaudqua. Chamz- * r2 616 And. Matthioli Comm; *. IV. TUSSILAGO SIVE ' f£ X. CALTHA PALUSTRIS Farfugium. -. florepleno. "* ginisvi , resex Gal. LOLNE s iampio. Diftinguuntur floris co: e & odore qi 2e pi nicante & odor: oma om candido & in- ee NE. creditur: .verüm Lugdunetis cénditiqu ieodorati meminit. ITI. — Perafites flore -- candido, C.B. & Thalyo, non folüm colore differt à fu ye ; fed foliis majoribus, Tuffilagini muli: floribusitem minoribus : Pezafites: flore albo,Camjn fuo Matth, Petafites foemina flore can E d | in ho Inlib. Tertium Diofconidis. 617 E o. IV. Caltha paluftris fimplici flore, C.B.Caltha Vergilii, Trag.Caltha paluftris;Dod. in icon.& i Get hor.LobLupi Tufilago ilrera vor E. Matth.Farfugium Caft, Chamzeleuce,Anguill, Chelidonia paluftris, Cord. in hift. Syetterbfumrn gal. Epimedium, Dod. in o&tavo. Chryfanthe- mum;Lon.Malacociffus major dicebatur Fi uchfio.Amellus Vergilii feu Butomon Conftantini, T halyo; Populago, Tab.Flore fimplici in fylveftribus, pleno in hortisGermaniz habetur: in Anglia verb & ple- nis & odoratis fponte provenire volunt. V. Caltha paluftris lore pleno, C.B, & Cam.Caltha paluftris floribus denfis , Gef.hor. Populago multiflora Tabernamontano, Ex A'grtudiot, ARTEMISIA, CAP, CX. - Rtemifia magna ex parte in maritimis nafcitur 4 abfinthii modo fruticofa, majoribus, & pinguiori- ^Me. wis Av foliis,? ramifque.Hujus quidem genera duo, LL num latius, habitiufd;, foliis vig q; latioribus. ^" b» 1 . d . . . . U9$ woapes Alterum tenuius;flore parvo tenui , candido, graveolente: xtate floret. Sunt qui in mediterraneis uni- 1,46. caulis nomine appellent c tenuemherbulam , fimplici caule, & d minuto, floribus fcatente tenuibus, fla- idiom vocolore: hzc jucundiorem, quàm praecedens efflat odorem. Utraque excalfacit, extenuat: fervefactze (5772- r convenienter in muliebres defeffus adjiciuntur; ad detrahendos menfes , partus fecundafq: item ad iaánilis praclufiones vulvae & ejufdem inflammationes; calculoscomminuunt,remoratam urinam cient ; men- abíathio fes pellunt pubi illie, (Rm vulva inditus ex myrrha cadem, qua infellio crahit, Coma tribus drach- é Dec miscorundem educendorum gratia bibitur, ^ exempl, 29 N grain Mafi bv, ARTEMISIA TENUIFOLIA, CAP, CXI. « Mee vlóxue - 10 Ameis tenuifoliain fepibus,& cultis juxta aquarum ductus nafcitur, Ejus flores, & folia contrita qui ieri. fampfuchi odorem reddunt.Si quisftomacho laborans,herbam cumamygdalino oleo bene contun- sc, datin malagmatis lentorem , & ftomacho imponat, fanitati refticuetur, Quinervorum quoquedolore ^ Meum. priora nullis inter fe notis certant , nifi quüd in univer- ^ttemi- fum altera major cit : altera ver? minor , que privatim fto. 65 confi rem gerit candidum , parvum ,tentem , ac graviter olentem, Qua autem tertio generi afcribitur s bevbula est fimplici ,te- mud, caule. floribusplurimi veferto. flavo colore, M quod et« jam confirmat Plinim lib. 25, cap.» fic iu. uiens ; Artepiifia * x $ SATN e y cruciatur, fifucaum ejus cumolcorofaceo mifcensillinaz, fanatur, e * -— à ; TUN LE : ; v. Val AR TEMILSIA. E Diofcoriderecenfentur Artemifle cenera. Verum iecoris abfintbii modo. fruticofa est majoribus füliis pinguibus, : E Ipfius duo genera: latiorib. foli : altera Mtria d Amen mon nifi in maritimis na[cens. Sunt quiin mediterraneis eo- uetablin, dem nomine appellent bevbam fimplici caule , minimis folii ; flores copiofi erumpentes ,cm uva maturefcit , odore non in- jucundo, quam quidam botryn, alii ambraftam vocant. Talis in Cappadocia vai Plinius Qui tanietfi in prioribu, Plinii. Artemifie generibus, mbil à Diofcoride di[fentiat fidet rs. men, C errat intértioquüd in ejus lacum ambrofiam fequen- ti capite ab ipf Diofcoride de[criptam fulj rit eedideritá, deceptus hic ambrofiam , C tertium pe fenus, Ham € eandeme[e plantam. Cateriprima duo Artemifie ge- uera Hetrüfcis Sbesifisz mr. neq, in alio inter fe di- flant, quàm quid in majori aimes partes majores fbectentur, in minori verà minores: alias facie, ci fund nun conftant, quin idem fapor , € odor »eademá, facultas utriq, in- eft. .— Quare equidem ne[cio , qua ratione duilus Bra[avolu Brafavo- Ferrarienfis in. fimplicium examine pro certo erediderit, - arguiz eam berbam bi ion effe Artemifiam , que inHetrurieof. — ficinis Matricaria , C vulgh mulieribus Amarella vocatur. Sed e magis virum bunc alioqui celebrem admirari fubit, 3 5 00 quid feriptis tradiderit duas alias effe Ferraria Artemif. ZR fpecies, mullis prorfus notié diflindlas, preterquam quid : NEN eL. teri unus tantum [it ramus , alteri vero plures, Ejus verba : dM d fubjicere lubet, Nondubito, inquit, ut nonnulli fecere,eam qued nos corrupti vcaliilo 2f os qc ft rtemifia dium fit, veram Artem fiam effe, quefaliaalfmtbio —— 6o fimilia babetsut Diofcorides inquit, C» ejus duo. genera facit , Monoclonon , C» Polyclonon. id e untan ramum, C plures ramos babentem. Ambas fpecies Eerrarienfe vulgus movit, fi apte diflinguere fciret, quoniam c ipfis indifcrimimatim uti» tur.Quam nos Matricariam, C Marellam vocamus, Artemifie [pecies eflilla fcilicet, que mali olet.Necolflat,quid Fer- 4o Taria dua [ecies Artemifia fint per unum, c plures vamos diflincle,quoniam & bac in pecieeslquepluresbaberramos: Plura — bec Bra(ah lus, 1n quibus (sn? verlis ejus plura, meo judicio, deprehenduntur errata, Quorum imum illud esi, qud noy, Praívoli feripferit Dio[rorides alteram primi generis Artemifi, multiplici conftare caule : alteram ver fimplieitantim confur . &tre , ut Brafavolus fio modo interpretari videtur, tA ; refert) quod ali M uh ! authoris dugtaxat tradidit ( ut. qui reperiuntur , qui in mediterraneis unicaulis nomine appellent tenuem herbulam , fmplicicaule , C minuto, floribus fcatentetenuiby flavo colore. Verim bac tertio Artemifia generi affignantur , non autem fecundo, velprimo, ut Bra. favolus exiflimat, Altero deinde errore natatur, quid afferat Matricariam, five Marellam, quam legitimum Diofcoridis Ff e portbeniam LU 618 And. Matthioli Comm. . partbenium venfemus , e[fe graveolentem Artemif, am. Quandoquidem minor illa, que Diofcoridi fecunda loco redditur, graviter olens, non quidem florem profért in medio luteum, c per ambitum albis foliolis cinctum , Matricaria vel Ama- vella modo : (ed candidum, parvum , ac tenuem. Tertius bis accedit error, quod non a[Jentire videatur, duo illa Arteimifía genera, qua Ferraria perfimiliababentur, ea e[[e, que à Diofcoride primo locoveprafentata [unt magnitudine tantum,ac parvitate differentia. Sed cim porrà feipfum bac im re deceptum deprebendijfet Bra[avolus (ut legituv in fuo ultimo volu- mine Venetiis imprefJo) dum longa oratione contendit, Amarellam [eu Matricariam inter Artemifi genera veponendam effe , Cotulam vero fatidam Ferrarienfibus Brufciaculo vulgo vocatam , e[fe legitimum parthenium , adeo (eip(um (pace ejus dixerim) C fua fcripta confundit, ut nullo pacto (dicam liber? quod fentio, aliis tamen judicandum relinquo )quid à tandem decernat, percipi poffit .N am càm a[ferit Amarelle, five Matricarie faccum unciarum quatur pondere bauflum, utramq, bilem, ac pituitam dejicere , aperte quidem fatetur banc effe perrenini privatuneavisinesl. — Attamen Rue paulb post eorum forte oblitus , argumentis quibu(dam atis, mea quidem fententia, levibus contra affeverat, nil aliud [c Vo haüuci- Parthenitm quam fuum Brufaculum. Ruellius praterea quamvis in primis Artemifie generibus plan? Diofcoridi fubfcri patio Ta- |j». jy teytio tamen ballucinatus deprebenditur , quod tertii generis Avtemiftam eam effe putet , quam alis Atbanafiam, b oer alii Tanacetum appellant. — Siquidem Tanacetum noftrum flolonibus compluribus ab una tantümvadice profilit ,crafiit, am ftatu. A/fis, 4c formis : foliis longis, amplis , crebris divifuris diffettis : floribus luteis in caulium cacumine gregatim emicantibu, vmi — prp) Artemifia, quetertio ad[cribitur generi, tenuis berbula e$ , uno duntaxat cale, ipfoá, minuto confurgens. Hanc — equidem (ut ingenue fatear) batenus in Italia non inveni, neq, ab aliquoinventam vidi, Quin potius eam inventu diffs éillimam duxerim;quippe cium tam Diofcorides, quam Plinius (atis ob(curi,perplexed, de ea feripferint,e* caulis.folierum, fiorum, feminis, & radicis notas filentio involverint , non modà difficillimum videtur , fed vix etiam fieri po[fe putaverim, ut quis unquam banc. Avtemifiam legitime demonflret. Neg, tamen in boc audiendus efl Plinius, qui (ut fupra diximus) banc effe Ambrofiam falsó memoria prodidit. Nam praterquam quód vationi confentaneum mon esl,quod Diofcorides duo- 1e buszam propinquis capitibus unius Cr ejufdem plante hiffoviam tvactaverit, evidentifiimum est , Ambrofiam fequenti ca- Mom pitedefcriptam ,bujustertie Artemifie defcviptionibaudquaquamre[pondere.. Ad bac non in minori, quam Brafavolus, — € Ruellius, ver(antur errore Monachi illiveyerendi,qui in Me(uem commentati funt , quippe qui & bunc & illum fecuti, fiecor dupliciballucinatione [criptu tradiderimt , Matricariam vulgà vocatam omnino e[e minorem Artemifiam, Tanacetum Matrica- ver eam; que unicaulis dicisur. — 1n borum denig, opimivmbus , Vel potius erroribus , ipfe quoque Fuchfius implicatur, vir , ras alioqui ingenio , &* eruditione praclaru , adeb ut etiam nemini dubitandum effe ceufcat in [uis de [lirpium hifloria com- Povevagd ment aris, quin Matricaria fit alterum Artemi[ia genus . Tanacetum ver tertium : qua in reis forta [e fuit, qui maluerit wum, — Cum aliis errare, quam folus retfe fentire.. Ceterum facil credideve nonnulli diligentifüimi fimplicium medicamentorum aetati obfcuram , noftre ill iffremvedderent , tertium. Artemifio genusin Diofcoride a[cititium effe , qud in bujus capitis j antiquiffimi , k^ ges illa detertio Artemifie genere non leguntur : quemadmodum etiam in noflro ex impreffis libro, in m in Diofcoride [ufpecta fit tertia Artemifiaynil mirum vider : igandum eft. fi ejus non meminerunt Galenus, € Paulus: quita. iofcoridis fcripta Gomafide referre folent.Non defünt infuper doctifiimi viri, inplan ds tonii j Artemifietenuifolia caput Drofcoridi acereviffe , atq, adulterinum effe cenfeant , hoc ducti argumento, foliaDio- capite de omni Artemifia genere differuiffet Diofcoru dum quippe effet, quid feor fum Artemi- fcoridi | eret; Addunt etiam, quàd bujus Artemifie inter [in nufquam meminerint Paulus, Oribafius ue anl) anté dixi) illa ex Diofcoride tranferibunt, — Horum fententiam etfi plane probandam exiflimem, eum tamen Vu 1 Graci codices bog loco Artemifia tenuifolie caput babeant y illudà, à quibufdam reddatur, vobis quoq, adjiciendum, ejusd, ali sardi ntionem faciendam dux : prafertim quód won defint,qui id Artemifia genus invenirimadant,. Siquidem Rttellous es auctor , ipfum in Gallia na[ci circa rivulos, aggeresó, item in frumentaceis 5, Joban- zgris, atq, inibi vulgo divi Joannis herbam nominari, — Vertim cim diffciliimum effe putemyut bac planta ab aliquo £0« ces De gnofcatur , d legitime demanflretur , quod nullis fus notis depingatur, nefcio equidem quomodo Ruellio viro alioqui Axxemi(, fide digio , in boc quis redi? adflipulari debeat , aut meri pofi.t.Caterüm vulgaris Artemifia paffim, ubiq, provenit, cau-- a hiftoria, fibus pluribus , rectis , fefquicubitalibus, rubentibus, rotundi , (lriatid,, Folia gerit abfinthiolatigra, pinguiora, [upina 5 Anemi. pértecandicantia, fed «ule funt longe minora [betlautev. Flo: esüopiofi fimi in caulium vamufculis vacematim fic altera. exeunt, parvi, pilofi, odorati, albicantesó,, e quibus minutum oritur (emen, Radicem babet ligno[uin, multifidamá, mi- Antemif. iyi dioit; crafitudine. Totaplanta odore [irat baud ingrato.1dcoó, non defunt, qui placentii eam commifceant, Es &* Witt — Dy rera unotantim caulec i per omnia (iinilis. praterqu am quód omnibus fuis partibus priori busmiliar, tenui- orá, fpedlatur , quam minorem Arfemifiam appellamus. Urriu[q, recentia folia laico Irino, myrrha, & ficubu trita, . utiliter mulieribus (upponuntur ad uterinas affectiones : fiquidem c menfes fecundas evocant. Earundcmradix pota adeb uterum expurgat , tit enedlos quod, partus extrabat. Minitr cuim axungia fIrumis ilias, cervicem , c gulam vrinntur. Quinetiam ad cervicis dolores efficax est : atquivalentius id pre[tat, fi cum Lellierba in pratis nafcente umpo- Aridorum folirti farina trium (e matur .Bibitur utiliter foliorum fuccus , ut ipfa berba recens adver[us epotum opium. — | dracbmarum pondere ex ytno pota , medicamentum est optimum ad coxendicum dolorem : Adalligatam Artemifiam (ut dan putant ) qui defert viator, negant idem lafrudinem [entire.Sufpen[am autem fuper limine domus veneficas pro« Artemi- fiz vires qui. ex Gal. bibere incantationes. Dufim tantàm generum Artemifiam fecit, eorumá, vires reddidit Galanus lib. 6. fimplicium medi» camentorum; bis verbis : Duplex quidem es herba Artemifia.Utrag, excalfacit, C" modicà deficcat : & funt, did ad cál- falionem attinet, exce[fus fecundi : quid verà ad veficcationem,aut primi intenfi aut fecundi incipientis. Sunt autem & modice tensium partium. Iraq, adrenum calculos mediocriter commod funt , & ad foment at iones uteri. 1 Herba, qua Bevuuain e. , Artemifía item Latinis, pariter Cr Italis dicitur : Germanis S5efuefy & €an yebans Gurtdf: Hie Jpanis, artemifia : Gallis, Armoife, -. Artemifia ^ Nomina. In lib: Tertium Diofcoridis. 619 Arternifía;ab Artemiffa Maufoli Cariz Regis uxore dicta, cüm antea z«e fcis, id eft, virginalis dicere- tur,quareApuleio etiam sapféror, qua colore caulis kim variatiin altera enim caulis cum florerubet, | quzeetiam praffertur:in altera,caulis viridis,aut fubpallens, flore flavo , cujus nomine aliqui inutilitex i duas figuras proponunt. Dicitur Artemifía vulgaris major, C. B. Artemifia & Parthenii octava fpecies, Brunf.Artemifia, Trag.(alia purpureo;alia viridi caule)Mátth. Lac.Lob, (cui& Mater herbarum) Caft. (quifecutus Matthiolum majorem facit & minorem,quz unum caulem proferat;in reliquis cum majo- rejnifi quod omnia fint minora;conveniat)Cam.Artemifia latifolia,Fuch.& Lon.qui eam quz caule cft albo;tenuifoliam nominat: Axtemifia latioris folii,Dod.fol.Artemifia communis rubra &alba;Dod.gal. Artemifia rubente & candicantecaule, Cor.in Diofc, Artemifia major caulibus purpureis & fpadiceis, 10 Cor.in hift.Artemifia frutice candido;alia rubicundo,Gef. hor. Artemifia prima vulgaris, Lugd. Arte- mifia rubra & alba, Tab.Artemifia vulgaris candida & rubra, Thalyo. Sub Artemifize radice pridie fefti S.Johannis in ipfa meridie;funt qui carbones colligant (quos vidimus) verüm prius &pofterius multos aut minntiffimos reperiri ajunt,quos Epilepfie amuletum faciunt, - * A' egerit, " AMBROSIA, CAP. CXII. | Mbrofia pufillus frutex eft,ramofüs,trium palmorum altitudine : foliis rute; circaimum caulem : is: cauliculi feminibu s,perinde quafi racemulis gravidi, qui nunquam florem pariunt , odore vinofo,füavi:radicetenui,fefquipedali. Coronantur ea Cappadoces. Vis ejus reprimere;ac repellere, & 2o lllitzadftringere humores, quiin aliquam partem incumbunt. .L AMBROSIA. . 1l. AMBROSIA ALTERA. , 4 E »r 1. ó ] » á ner ife aberv aret, qui dixerit alte plantaria aterrimus or. Proyen » € Patavio Jacobus Auronius alis comimentariisquos doyibus j v iis colibandph: 6o prenvit fe mbrnir tatmei HREEHME | nia avcis Vipaci ( locus enim às diflat à. eios. cir inibi extempore obviam fadus effem deb esc , perpetuo[que Ambrofia meminit Plinius libro z7, capit. 4« ubi eam ii verbis depinxit: Ambrofía Ya- Ex Plinjo " is FULL L P And. MatthioliComm. gi maminis efl, C circa aas herbas flucüuans , fruticem unum babens denfum , vamofum, tentem,trium feré palmorum, tertia parte radice breviore folis ruta circa imum catlem,In yamulis femen e(l uvis dependentibus , odere vinofo , qua de- caufa botrys à quibusdam vocatur,ab aliis artemifía. Coronantur WHlaCappadoces.U fus eju ad taque difcutiopws fü:bar Ambro- P/pius, Ambrofie quod, facultates fed quam brevifn?;tradidit Galenus lib. fmpluium medicamentorum fic inquiens: fixe" Ambrofía catapla[mate impofita vim babet Ad[lringentemyac repellentem. Ea. ut Grac Nobgeeiosita etiam Latine, d Nomina. It4licé, Ambrofia nominatur. (Or US. Y Ambrofia veteribus Graecis zi zá» fei» Beau id eft Deorum cibu 5; dicitur. I. Ambrofia fylveftris,C. B, Ambrofia, Matth. Ambrofía f pontanea ftrigofior,Lob. Ambrofia prima, Lug. Pfeudoambrofia Cam. ad Matth.cui & Nafturtium verrucarium:Coronopus Raellii.Dod.galiGe( ho, Lu d.Coronopus repens 1s Ruellii,Lob.Lac.Coronopus repens.Lu gd.Tab. Cornu cervi alterum repens;Dod.fol.Caraca Cafalpi- no. II. Que pro Ambrofia altera hoc loci ponitur;in fecunda editione Matthioli pro Ambrofia ponitur: vocamus Abrotanum campeftre tenuifolium, Ambrofia altera, Matth,Lugd. Cam.Ambrofía, Lac.Lon. Caft. Ambrofia tenuifolia, Lob. Abroranum campeftre, Trag. ( cui & fylveftre) Tab, Artemifia lepto- phyllos Gefn.hor.Artemifia tenuifolia,Dod.fol.T hal.Artemifia tenuifolia 2. Cluf.hift.Hif, p. Artemifia tertia Diofcoridis leptophyllos,Adverf.Lob.Artemifia tertia leptophyllos, Lugd. Hac cauliculis albi- cantibus & rubentibus, i Bérgur, —. BOTRYS. CAP. CXII. git , : T Bosstruticofs hecha eft,luteatota, & 2 in mul- 20 E V tas alas fparfa:femencirca totos ramulos prove-- Ad bt ' nit : foliacichorio fimilia:tota fuavem od m fpi- sn ug ratquare veftimentis interponitur. ? Invenitur in Adfo; rentium ripis,& convallibus, ew din snultas Bus Hanc Cappadoces Ambrofia n vocant, im alii Artemifiam, T: T ies anm , isa 3 * p: Eee * X s ps k A - : 'a Botrys fabulofis de aridi gaudet, quin estos so » Tridentifrequenti- 32 n fima na[citur fecus Ferfrn. vapidifiinos tor- pae: ventes, C» in alis quam pluri itie mulieres Bo- pA 1 trynin bortis ferunt,quod e, i opitulari exi ca Foi- : E TS e À EX fliment, — Fr jcat bac rentes, e Meum add. zuj ha.i.ci vino. Botryos son(id; Botyo —. x UN * T M CACA : | x. dy - oris,& thoraci affecius pi 0 C fupp Matth, rod -. "tos ad; Bottyos fed odorata: qui redi vireser porum cenfu.Fjustan Nulo: a, Artemifiam Vocant.p appel iie c Me ace cd Botrys, quod racematim femen mulis adnafcat fundir.Botrysambrofioides,C. s;Trago, M. ILon.Lob.Caft.Lugd.Czf. Tab.Cam. trysaltera Cordo inDiofcoridem, * 2 Inlib. Teraum Diofcoridis. 621 Teeelpuov, GERANIUM. CAP; .«-GXTV. »" Eraniumfoliisanemones,div ifuris longioribus:radice 4 fubrotunda,ciüm eftur dulci. Quz drach- eps mae pondere in vino pota vulva inflationes difcutit.) Geranium altezum caulibus c minutis,& pilo- 1/5..r0- fis/fefquipedalibus : foliis maluzsin furfis alis für- cunda. fum fpe&antia gruum capitula infunt , cum fuis? "— roftrisaaut canini dentes.Nulliusin medicina ufus. Ern Pn IL GERANIUM PRIMUM. ZZ : breviori,rotundo,faporis, odoris jucundi, Noftri fic £41 | cio ex 22 tradunt, Graci foliis candidioribus paulo quam malue mi- Plinio, SN moribus : caulibus tenuioribus,pilofis,ramo[am ex interval- iac niti. Ex quibus facile colligi poteft tria effe Geranii genera, Rontanis unum, Gracis veró duo : qua omnia pafem [er vi- funturin campeflribus, ecu vias,» juxta Jepes.. Porró non definit qui putent eam berbam.quam fcribit Plinius Gera- nium à Latina vocari,a Diofcoridis myrvlide nox differre, : Ipfe tamen non dubitandum exiftimo | quin hac illa fit ber- eene basquam quidam Roflrum tum gruis tum ciconia appellant, jus ka quidam vero Acum mu(vatam, eo quód (ut Plhmus inquit) ícasa, oderem jucundum jpiret./— Nama, affurgit bac folis cicu- te, minoribustamen divifuris: caule brevi, ac rotundo: femihe gruum capituli; contenta., à quibus Geranii nomenomnibu inditum efl. Ceterum. Geranium , quod vá D cundo loco proditur , caulibus minutis , pilofis,. epo om fefttipedalibus, foliis malie, in fummis alis qum capitum o idis e dagerens furfum fpettantia cum fuis rofhzis, nunquam du- deut MY cel atia TUBERO- ^ Hl GERANIUM AL fum ajos." - : & E ; litaverim 622 IV. GERANIUM III. Seni ^ *VLGERANIUM CICUTXE" folio fupinum.* alterum, Kaellii erratum, Ruberta. Andr. Matthioli Gomm. *V. GERANIUM CICUT € folio.* z^ bertum appellant. Sed ipfe ibi ma —tiir,qubd crediderit Rubertam Jr : Ruberta autein, ut dicam quod fenti vanigenus e[fe arbitror,quod Plinius ad Latinos retulit, pO ipfatora illi it fimilisodorem ji ndum reddat. flores profe- raniorim more.Veritmba. bitaveriim eam effe berbam, que Pes columbimus vulgà nomi- natur, quód nullis prov[us eclamantibus noris bac ills refpon " deat. Alterum vero , primo fcilicet loco de(criptum,e in A- nanie vallis agro,C ubiq, fere locoru "n pajtum provenit;foliis anemones modo lacintais : floribus in purpura albicantibus, quibu gruum capitula prodént: radice alba ferà vorunda, Acum paftoris appellari ait,prim! generi Geranium Diofcos n 3 ac duli.. Quapropter Ruellium ballucinatum crediderim, 4* quid Acum mufcatam diétam , quam ipfe berierit 4 ridi e[fe opinetur. Quandoquidein ne radice nom — nititur votundasac dulti; nec foliis viftrur Anemones amulis : loe ipei. pu quatir Plinii teflimonio, Latini - Geranium vocant. Preterea adver [in Hermolatim e t^ hendit Ruellius, qui putant fecundum Dio'coridis Gi prin eam effe herbam quam quidam à vubrofoliorto colore Ru- is reprehend imam Myrbim, De: ateat reliquoriimGes vat (ubpuvpureos,C gruinis c li fs. : " perio, ut Ruellius exiflimat. Lyrmbim foliis dumrubentibus,C* grui )nec Diofcofides , p : ^ alii quod légerim,memori. Myrrbi enim foli Hermo- eib cicuta :vadicevetundamollicibis noninfuavi : at bis omnibus Ruberta caret. bir.Porrotau lailapfus joy Hersolaus ab errore, quantum reor,vindicari non potefl , quàd fcripferit | od Dio, Coridi óc scd Myrrbis, Plinii fert affe lectione deceptus,quiloco füpra cifato Latini vocatun Gi quibusdam Myrrbim appella xem firiptum reliquit,quanquam legitima Myrehndi biftoram tradidit lib.2 g tapa & Necfanimirum eit, Plinium [ctia tiam P Grecis fuerint qui Geranium , quod fecundo abitur, irexemplaribusin quibus cuju[a, capituli initio innumera plantarum da'arafavoli afferens ntllo modo iis effe alflipulandum,qui Pedem £0- Colum. [yyybiuum vocatum Geranitm e[fe conténdunt.quód Geramum elis exeat majoribus anemones incifuris, — Sed meo p^ -— quidem judicio, ig noraffe videsur, quad [egumdum Geranii genus, mon autem primo generi à dienen ctu ; "dud ofc. du qi tanum, ludyquod Pes columbinus cenfetur.V el forta[fe dum bac firiberet,alterum Geraniá genm non tit ih Di B idem illius ge. 79. " Inlib. Tertium Diofcoridis. 625 qud tunc lectionis impatiens, tatum illius capur nonperlegerit." Aliam ab bis Gevanii plantam vidimusin pluribus bortis, «c viridariis fat am, folisvorundis, fecundi Geransi modo per ambitum laciniatis, malvam magnitudine equantibus fium vxo ot dfi gruinis capitulis fimili, Hanc Herbariorum nonnulli Momordicam nuncupant, quemadmodum C Bal[aminam, alii dica, eodem nomine yocant : eamá, ceteris proferunt in potionibus ad interna vulneraglütinanda.Hac inea quidem fententia, magis re[pondet alteriDiofcoridisGeranio,ur qua folii ad malvam propius accedat:quare € banc magi eandem effe cum * illo putaverim.Veruntamen baud eam inficiassquin Pes columbinus dittu idem fit Geranium : fed eum quis redlius fort? Geranit Geranium minu dixerit. — Primumitag, Geranium Diofcoridi defcriptui, folia zerit anemones, longioribus zamen di- PPP vifuris,in umoquog, folio fenis. Caulem mittit'ab ipfavadiceveum, tenuem, praet. Flores? geniculis incaule prodeunt punicei unà cum foliisyrofarum [ylveftrium fere fiuraYfed long? mileres.c quinq, rantüm foliis referti: qui- LC] p - cid d inferna parteáunati.Radice nititur rotunda, nuce pontica majore. fubnigricante,C dulci [apore pre- dita.Nafciturimincultis locisscopiofum in Dalmatia provenit nam inde allatam plantam ad me mifit lyxes Aldrovan- dis Medicus apprim? eruditus & Medice materia indagator nonpe[ftremus, Secundum foliis malva minoribus: peditu- Geranti listenuibus, longis, c» [ubrubentibu appenfis : caulibus gvacilibus,flexilibus ac rotundis : floribus puniceis, 9 quibus acumi- IR nati apices oriuntur, gvuinis capitibus fimiles. Radicem babet tenuem, palmarem & fibrofam.Na citur fecu itineralocis ^ 7 incultis, etiam in bortis, Tevtium éujiu meminit Plinius, foliis viret Cicuta minovilus, feu Myrrbidis proximis minus c. ci tamen laciniatis, bumi accubantibus, qua fene centia vube[cum.Catles habet breves, votusdos,pilofos vubentesá in quo- xercum, vum funmitatibusflores fettantur purpurei;punicei parvi, flella ficura à quibu acuti oriuntur apices gruimirve[fris fimi- les (urfum []ectantibus capitulis balaufliY effigie. Radice nititur candida tereti ac dulci, vegetior: quai 4, N afcitur in ruderibus, circa fepes, fecus itimera, C faxofo C" exrenuato folo. Caterum pr&ter bec alia tria [unt quog, Gerani genera, 2o ftrum] quod copiofum in pratisin Germania c poe] venit , foliis babetur cateris grandioribu: vanun. Gerznitt cutiiemuilis, keen egre nien numerofis,bumi accuba pralongis ac firmiorib. pediculis nitentibus: cau. 251m» les edit pinguiufculot, C ayticularos,ramis copiofís, in quorum cacuminibu flores emicamt caterorum majores in gyrum fefe pandentesvo[arum modo, colore varuleo ad purpuram violaceam inclinante. Quibm decidentibu, griina;ut in c«te- ris, prodeunt capita, majora quàm in cereris generibus, prono in fummitatevo[frosviplici apiceincorona modum refcifo. Radicem quoq, ceteri longiorem babet »tra(fiorem , robufti Migne i ro. a rufefcente,C» ligno[aintucmatri- ce.Vulneraria eslherba, prefertim radix tam in potionilts addita, quum exterius admota. Secundum folia gerit pen- Geri; tapbyllimodo divifa;mas is tamen per ambitum laciniata, fubbir[uta, cr pralongis pedicnlis, ipfisá, pilofts nitentia.Cau- quintum, les babet palmares,tenues, lanuginofos.Flores ex purpura rüfe[centes, quibus parva acutad, oriuntur filiquule, birfuta ES ac fubajperayin nh Hi voncluditur.Radicem babet palmarem.fedzenuem.N aJciur arido [olo.Germanorum medi- : $68 banctritam Tec t à, peculiariter commendant ad Eryfipelas, ad inflammationes mamillarum , € ori, cr puden- - 3e dorum ulcera.Terrium,ouod ad me Verona mifit Francifcus CalXolarius folia profert Althaa proxima:eanles plureslen- € tos,geniculatos)birfutos flores parvos rübentesstalau[hi fiveCyrin figura:é quibus gruinaprodeunt capita;ro[Irout inca» vm CERES UTISAAT UD xq gut. - " E uh z - : eL E A F * E o L GERANIUM IV... - VII. GERANIUM. V. 4 : JF AD «^ : 6o ^ E qoo ^* " Am E to. Radix illief fefquidodrántalisdiciti crafirudine qu henugul gi n, O pre. P E ent: altari gi vidi gumacinicna- ven dot Plini eil auther jentibus fe ab imbei itte iliffi . ue pond. no pota;vulva Vhn, n ndifcutir.Bibituy contra phtbifrm drachmai, atbis is die : item cont Bones : At v pre[lat Succu vadic. auribus mederur Opiflbotonicis femen draghmis q "or cumpiperej & myrrha potum atxi- : LE€ » E "dd liatur, E , E e L2 m : i E — & E MES e * $ -* E And. Mátthioli Comm. IX. GERANIUM VI liatur.Secundum verb Geranium etfi nullos effe in medicina : wj fcriptis tradideris Diofc, non defunt tamen hodie herba. Tii, cbirurgi qui in internis vulneribus gluri nandis, &fiftuli fanandis ip(um iu potionibus fumptum mirific CODIHRER, dent:quinetiam radicibus c foliis ad vecentia vulnera ul. vera fananda utantur. Fotu quoq, ufurpantur ad artictilo. vum dolores.Sed equidem vereor, ne bi decipiantur, Serapio. mis interpreteva fecuti , qui Amomum Pedem colum 1 «appellavit : quippe quoniam propria fit Amomi facultài in. Terni corporum vulperibusnederi. Tertium iifdem cum ft- ctindo genere viribus pollet, — Geranii mon Yéperio meminiffe Galenum in fimpl. med. libris, Ejts quidem meminit Paulus, fed ea tantàm de Geraniis pofferitatis memoria mandayit, qua ex ipfo Diofcoride fumpfit. is Quod Graci sgsmer , Latini fimiliter Geranium vocant Ttals, Geranio : Gevmani, Ctorefcn fijnabe: Hifpani; Pico de cinguenba : Galli, Bec de «tgoirgne,Bec de Grue,aut Herba. Robert. Nomina, Geranium gruini capitis imagine in fummoe. juscacumine vifenda, ncmen habet:recentioribusà " Ciconia roftri effigie, RoftrumCieonie,dicitur.Prj. ma& fccunda figura eft Geranii bulbofi fed prima id proponit,utMarthiolus,Caftor,Lug. ranii pri- i& Tab.Geraniibulbofinomine exprefífere:altera [ra AI. Geranium tu mmu C Bd Cam. Geranium fübrotunda radice Diofc. Geéf.hor, e Geranium bulbofum, Lob. nium tuberofum, Dod.fol. Lug. Tab. 1 IT. Geraniumfolio malva feu alterum Diofcor. C.B.Geranium fccundum, Brunf, * Matt.in pofterioribusedir. in prioribus tertium eft, J* : EX Lon. Caft. Thal.Geraniü alterum, Trag.Fuch.Dod. - gal.Lac.Lug.Geranii fpecies vulgaris,Gef-hor.Pes columbinüs,Lob.Cef.Geranium colum inum,Tab, * Geranium malvaceuin five Balfaminum,Cam,Hoc ma jus eft, foliis mollioribus:eft minus,foliis afperio- ribus fifluris modó profundioribus modo brevioribus.I V.Geranium Robertianum primum,C.B.Gera- niumtertium;Brunf. Matt.Fuch.L fecundum Dicfcoridis, Gef. hor.cu ati "r ; hi. 200 8 A ] e t * fol.Gerai ipi Cile: odora EM i guris ium Bat q latth.Trag.Caft-Lugd.Geran; ; . gal.& foELob. Lug. Thal. Cam. i n Igo, Gerz numC afalpiiid. cundum, C.B. Geranium quintum - uartum Fuchf.Lacun.Geranium o Dod. gal. Geranii Robertianialia fpecies, A. & Iis Leg-Gerani Violaceum, Ta N IX. Geraniumfolio altheze,| .BA Mach at Lug Geranium ic ;obiGeraniumalthaodes, Cam:Ge Tab. Geraniumà Calceolario Matthiolo miffum,Doc fol.Pescolumbinustertius,Caef cundum Diofcoridis rferendum, de quo Plinius fab Geranio xxele » oodMdan : R Ürvagebun, "GNAPHALIUM. - * CAP. CXV. $3 (S Niphaliifoliis albis, mollibusque aliqui pro entoutüntur, R e eum Fees E " Goapha- (NN zjbalij iffi, adeb paucis pevjrinsit Dio[elides, ut noli mod) difci .* ceat Gon ! cohjicere, ac decernere pofiit. ^S quenath planta fit, qua n tprefentet : T batlenus erim neminem, qui Gnaphalii, üfaciem longiori 7 : Etenim'Plini | libro 27. capit.10. G Viam na ct aac toiitha in(unt 4C f d * T : Wee Diojcorides , brevitate ufu , Gnaphalii motas reddidit dd : Mer. s " comp. eic circaquostorosfolia in[unit evafitfcula, oblonga, la Lei in cauli itafe [petantur , n ro[e mudum orbis . Radicem baDer multifidam ac lignafam. — Pros corner as , € gaidet apricis c Al arde 6 caliacar paffiones folia bib € TEC qm cm ilo ip imi: Tuchfim tamen in [ui de flirpium bifria commentarii here. ER. T o» SKL.Q4 imm d * dba cM T e . d : v € H & - » 241 5 [ ES E B 1 ^ 2 4 $ n ? pom * * [nlib Tertium Diofcoridis. 623 dm quandam pro Gnapbalio offentit , quain ideo fortaffe Guaphalium exiflimavit , quàd incana , tomentofaó, conffi- 1. ciatur. Sed mibi plantam Fucbfius pro Gnapbalio depinixiffe videtür, quam Plinius lib. 2 4. cap. t9. Herbammpiatm v0- herba earitradit : que meritó 1M PIA Plinii dicipoffct, quod ejus? veteribus nemo, quantum equidem legerimypreter ipfum me- Pini, minerit.De qua is differens loco mado citato, eam tis notis, C viribus defcripfit. Herbaimpia vocatur incapa, roris marini «[pecu, thyrfi modo ve[lita , ata, capitata. Inde aliiramuliaffargunt, fua capitella gerentes.Ob id impiam appellavere, quoniam liberi fuper parentem excellant, — Aliü potiusita appellatam quod nullum animal eam attingat ;exiflimavere. Hac inter duos lapides trita fervet, pracipuo adver[us anginas fucco, late admiflo, Mirumá, traditurnunquam alta morbo tentari; qui gujlaverint. 1t4g, c fuibubdari, quiq, id medicatue noluerint baurtre,eo morbo interire, ei & in avium nidis inferi aliquid ex ea purentyata, ira non flvangulari pullos avidius devorantes: batienus de Im- | piaPliiu, | Ceterm quoniam Gnapbalium obejutometum, iluil candidifimum vellus, quod vulgo nos appellamus c— 1o Bamlagia, C» alii Cotone, Latini verb X Y LON , d Goffipium , mibi in mentem redegit ,à veteribus Gracis nufquam, XYUhis L GNAPHALIUM.. * IL GNAPHALIUM VULGARE* '""* PAS SS ANS VS SNE- P Nem] MEZ LULPANSE: ONES 2 n ZEN TUN NY, ANN ae iiie ves i- 4 T 4 quiex- ihde em fhmulat Ole- Goapha- le in facie optime deléntür, c palpe. Ya vires ea ipfe lib. fimpl. med.bi ones rios ——Á dliiejns mollibus seri yrapihw» tc eil, pro ?bmenti ibantür.,— Sunt woisia nutem candida, & meds era (alise; Ride A d ecllbet ie ale E EM ii oi n e pili balium appellatur : Italis, Gnafalio. AER. 5 eE ium dictum, Baer se^» protoménto, utantur. Í. Graphalium maririmut - COPRAS NS We ADM or.Adver.(cui &Coronariá vulgi fite 6o E is) Lob. Dod:fol. alit inarinum tomentofum,Lugd.MeminitMart.Gnas ; -Nec hoc, nec fübfequens Mart. in prii ecunda edit; ;in poftrema ab ipfo data edit; &in fuo compéndio:vülga- t u RC. s i iin najori [ 1 ob. Ta T! e Impia herba Plinii, Matth. á B.Matihiin majo: woe idm entari f.hor.G alium! fos Trag FilagSiDod. gal Réfol. Tomencum,Cocix ht (eec catur Incana, Caf. III. Gnaphal, ti lium pereptinum;C. B, Exr. lice] emit cmd reflex eubitaleseriá breviores lrizi anugine abdudti( iod. emifir) circ; quosfolia oblonga anguftá falicis forma, fü perné ex viridi ni plures, verfus r & in caule &foliis 4; pronaparte incanà incirs egg : 6:6 ^ . -And.Máithioli Comm. e 8 à *IlL GNAPHALIUM LA TI. | in circumferentia lanuginofa: zamuli finguli in füm- folium peregrinum. * mo brachiantur , & veluti comam florum geftant : flo- S xes globofi, ex fingulis pediculis dependent, qui ex pluribus foliolis argenteis fibi invicem incumben- tibusconftant , qua communiter ita refle&tuntur, ut y ME in medio ftaminula plura fubflavefcentia,lanugine in- 25 x 23 termixa inftar pappi contenta , qua facile in auras Qr Qt ÁN avolant , confpiciantur , ut figura exprimitur, in qua W »- d, tamen ftaminula fculptor non expreffit. Ex novo orbe W Z ; 4 delatum fcribit Clufius , cui Gnaphalium America- te itm, S num & Agyveoxée dicitur : quod in horto Illuftriffi- mi Ducis Wirtenbergici, quem ipfiusArchiater Joh. Bauhinusfrater meus, Montembelgardi colit, legi- mus. Xylifigurain editionibus plerifq & libro 2. ca, de Lino & hoc loco habetur : verüm fufficiat femel pofuiffe, fupracapite deLino. | T4 CTYBHA. CAP. CXVI. E folium edit cyperidi fimile: caulem album, ,- 4 igvem, zquabilem: florem in cacumine ambien- tem, denfum; qui in pappos folvitur , quod panicu- lamaliquinominant. Hujus herba flos fuillo adipe loto exceptus ambuftis medetur. Giggiur in palu- firibus, &aquisftagnantibus, : c Typhz - «Eain paludibus, €onfid, rovenit , ità ut vara ad- modum fint ftagnantes aqua , que Typha non [cateant.. Cla- 3o va; quam in leviffimo caule gerit , à noftris Hetrufcis Mazza - Typhz ufus. Typhz "Theoph Nomina, ferda: Germanicum. 9tofftotben; & n: -: mcum , Eobordo , C Junco amator: éa licum , Macht, f ('Mafedejon. — e Bk : : ' T ypha duplex, aquatica &cerealis: aquatica, ma- - jot; media, & minor. T y pha pz is major; C.B.Ty- pha; Matth. Fuch. Lac. Lon: Lob, Caft. T yphaaqua- ign: & tica, Trag.Lug:^ ug paluftris, Dod.gal. & fo]. Cor. we UI 2 : a pes : M in Diofc.Caf. Tabeérnamontano, s Ira. Sas i des pal: á mi longi- tudine tresaut ^. quatuor. : b D:-ft in meo m ximéin - loses Honteitem aufim affirmare en Circea bodie inveniri pofiit in Italia:quamvis ea antiquis fortaffe m «ond. Siquidennulla hactenus fe mihi obtulit planta, neg, alis, quod fciam, qua Circaam reprafentavat, —Re * * i idis. 627 cuteretur veneficié , vel quód fortaffa In lib. Te didere nonnulli hanc fibi Circae uomen compara[fe , quod Circe v. i ejus fuerit invettrix a Sole patre plantarum omnium genitore e etfi tionnullis verifimile putetur: ctmtam a netnine Circean his pollere viribus proditum fit aliunde poti , vendicafe exiflimandum. Meminit Cir- py; 64a Piin lib.27.cap.3.ubi eam bis totis,ac viribus depinxit:Ciréaa ftricbno (boc eft folano)[ativo fimilis efl-flore nigro, Circaa; ps ; pufillo : parvo femine,ut milit, na[cente in quibudam corni- lisradice femipedali;triplict ferme, aut quadruplici alba, edorata.gu[ius calidi. N afcitur in apricis faxis, Dilumur in vinojbibiturá, ad dolorem vulva;C* vitia. Macerari oportet — infextaristribus quadrantem radicis tufe:per noWem , & diem-Trabit eadem potio (ecundas. Semine lac minuit in vi- - modtut mulfaaquapora, Hac Plinius,qui illaemnia fer? ab Plinii ipfo Diofcoride mutuatus efl; Etff ab eo in bocimagno , ut pu. ^? tto,errore diffentiat , quod Circaa (emen invino, aut mul[a "aqua potum,lac ; * , dat. iim " 7i iofc 1 ipfum eliciat.Qua in re Plinius iedo Diofcoridivefraga- tur fed ipfi quog, Galeno: qui de Circae viribus differens li- bro 7 füimplicium medicamentorum fic inquit : Circe berba Cis cu vadicem (cribit Diofcórides ex vino dulcipotam fecundas ex« vires ox purgare.Efl enim boni odoris, excalfadloria Semen autep Galeno, 'ejus in forbitione exhibitum , ad lactié generattoném condu- - "eit. "Que Gracéignals, Latini fimiliter Circaa; C Italici, ^n $i dip ere. -"Circea Vocatur. — x Nos dioc s 52r l'obdpho, / OENANTHE, QN, CX VIH. " » " ^ * - |i rede folia habet paftinacz: florém candi- dum:caulemcraffum, palmi altitudine : femen 'atriplicis: radicem magnam,in multa rotunda Capi- tula extuberantem: nafcitur in petris.Hujus femen, caulis, & folia cum tnulfo vino potajfecundaseji- inr 1 . Rz E LAC ! aisgos. fülli d P ay . €28 | And. Matthioli Comm. dul, — "que bodiepaffim FILIPENDULA vocatur, Folisest numerofis ab uno pediculo utrina, feriatiim dependentibw;pimpi. nelle five fanguiforba modo magis tamen fefe flipantibusyoblongis Crper ambitum denticulatis,caulibus fefquicubitalibus: "inquarum fafligiu flores funt albi,in umbelleferà fpecie, olarentes.atq,odorati. Radices habet multifidae, funiculi vio. do exiles, fed globulis numerofis vefeetae perinde ac in peonia femina, fed long? minoribus, oblongis & variujculise. Na- feitur in pratis C berbofis locis. Radix: pota urina vemoratui,ejus, flillicidio auxiliatur : item renum tum calculis tum oloribu. | Eadem flomachi inflationes di[cutit.Medetur fufpiriofis &* egrà fbiram üibusg; in univerfum morbi, "quos pituita excitayerit.Radicum ficcarum pulvis,utiliter in[pergitur comitialium cibis. vis virorum magna apud me autloritatis,nun merim;radicenitaturquevotundis extub deni Coraf : ; erit ita ingenua ta e feniculaceo, qui collibus, c loci n ; Eo eifipini orici Dn D ** up —— 0 ^ , t Inlib. Tertium Dioícoridis. 629 videntur.LFilipendulavulgaris,C.B.Filipendula. Matth. Trag.Dod.gal. & fol. Cord. in hift.Gef. hort. - Lon.Caft. Thal. Tab.(cui & meses di Czfal.Lugd.Oenanthe.Fuch.Cord.in Diofc.Lac. Lob.1I. Bulbocaftanum (quod figura radicis bulbos , fapore guítud; Caftaneas fcite exprimat) apii folio, C. B. Oenanthe primum, Matth.Caft.Lugd.Bunium,Dod.gal. -ac.Gef. hort. Bulbocaftanum;Gef.hor. Dod. fol. Taber.Caft.Cam.Bulbocaftanum masTralliani,Lug.Bulbocaftanum grandius,Eidem.Nucula ter- reftris feptentrionalium,Lob.Ornithogali fpecies,Lon. Pancafeolus vulgo, Caf. III. Oenanthe apii fo- lio, C.B.Oenanthe fecundum, Matth.Lugd.Oenanthe anguftifolia. Lob.Filipendula,Caft.Filipendula tenuifolia; Tab.IV.Oenanthe Cherephylli foliis,C.B.Oenanthe tertium, Matth.Lugd.Oenanthe Cicu- t& facie, Lob.Oenanthe alia Pena L; Filipendulz altera fpecies,Gef. hort. Filipendula tertia & Oe- o nanthe Selinophyllos, Tab. V.Oenant eaquatica; C. B. Oenanthe quartum, Matth. Lugd. Oenanthe aquatica,Lob.Filipendula aquatica, Tab.Laver minus,Dod.gal, Juncusodoratus aquatilis,Dod.fol.Si- um.five Laver minus Dodonzi,Lugd.Sifer paluftre eidem.an Petrofelinum fylveftre,Cacfalpino? Haec in hortis adolefcit & folia terrae proxima Charefolio fimilia acquirit,ut figura Matthioli exprimit. "dag RR d . 1 & : rn 1 KANEPU-weeepouvEx 7755 Xp cxi. is Qiu duogeners: quz parva vocatur, odore preftantioreft:major vero frutice altior, & foliis la- ^tioribusgravi odore. Ltriusq; folia olivs fimilia, hirfuta, pinguia:in majore caulis binüm cubito- rum alt attolliturjin minore pedem equat : flos fragilis, lutei coloris,z quiin pappum abit:radi- 4 Meum cesfupervacug. Suffitu/fübftratud; frutex totus ferpentes fugat;culices abigit,& pulices necat. Folia addit. 2o convenienter illinuntur ferpenti plagis,& tuberculis,ac vilneribus.Flores;& folia cum vino ad mc- er cmm fes, partus; Brant i soia ei iae. a cabra qualM em n, & rormir i los t um a:comitia- 2marus, les pota ex aceto adju in defeffionibus medetur vulvz malis.Im; 3 tus fuccus abortum facit.Herba ex oleo efficaciter horroribusoblinitur.Ca pitis dolores tenuisillita fanat.Eft &tertiumCo- nyza genus;caule craffiore;ac molliore:foliis medize inter majorem,& minorem amplitudinis: minim& pinguis,multó tamen gravioris odoris, & in jucundioris,fed inefficacior. Provenitlocishumentibus, i CONYZA MAJOR. Hl. CONYZA MINOR. 4o (C YOnyzeomne genu nonin Hetruriafolim , fed alibi quog, paffm fer? proveni , nulli ec que earum finguli à Diofioride tribuuntur. Cenyza major vulg Pulicaria dicitur, qa inquil) pulices necat. Qua fortaffe vatione addu&tu Theodorus in Theopbrafle, Conyzam Pu : minit aut. em Conyze Theoph lib. 6.cap.z.deplant.bifl.ubide ejus generibus differit bis i ^i . Conyza Euren scula, & femi» duplex maconflat, Diflant quemadmodum carera quof difcerni defiderant. Femina enimt fior áinrotum minor. mi iorió, caule.atq, vamofior, €f habens,necnon € flore [Mendidior e$t. Ambofructifera funt, intotum ferotina germine floreó, c rca arcdturum, er poit arurum incipiant. — Marigravior odor femine acrior jideoó, contrabefliarum ior eii: hac Tbeo- phrafus de duplicitantàm Conyz.e genere, Conyza major nafcitur in campeflribus, ín « Conj- xa minor foliis provenit. alterius anguftioribus, frutice breviore , pedali longirudine C odere quidem praflantiori ; e55 * €&terA Conyzz vires ex Gal. Nomina, Hemero- callis có- fideratio, 630 And. Matthioli Comm. IIl CONYZA MEDIA, yza fpecies tertia aquatica,Gef. hort. Conyzaaquatica, Thal. Calamin. Sptiüs Y Matthiol ien UMS AK Ree ie EM " genu dr ilud efe non diffeem quud egoimveni ini ues vetera vero majori fimilia babet. Provenit fecus itinera in cam, peftribus.e M. dues tertia ejus [ecies , eujnsàDige feoride fit mentio,inter marem c feminam media est. Nafri. tur bacin Ananie valla agro, C mGoritienfi comitatu £0pio. fifima , quin etiam in BobeniayGermaniag, bumentilus pras fertim locis, C fecis vias,ubi ex agrorummarginibus aqueti by. mor fuillicidio quodam in proximos defluit canales. Hec autem pecul'aviter d yfentericos juvat fi ficcafarina drach. [du)pon- dere quotidie [umatur ex vino vubro auflero. Conyz.eyires po- Jfleritatis memorie prodidit Galenus L. 7 fimpl.med.fic inquiens : ie Conyza CÓ major, c minor adfimilis funt tum temperatura, tum facultati-g uftui amaraGr acres apparent. Excalfaciuntá, admodum luculenter y five quis folia lavigata eum teneris va. mulis (est enimfrutico[aplanta ) parti cuiptam illinat five ubi in oleo coxerit;eo utatur, Siquidem concuftones. five Yigores per circuitum vedeuntes,tale fanare oleum videtur, Flores quo: eorum adfimilis funt facultati.1taó, quidam ipfos cum foliis ritos in|vino Dibendos exhibent ad wenfes fortiter ducendus, iendumá, fetum.ESl c tertium Conyz.e genus, in locis butni. — dioribus proveniens utritá, illis tum gvaveolentiu um imbecil- lim. Sed prima memoratetertii funt ordini in excalfeciendo, 9 X exiccanda.Kovífe fit Grace ut etiam Co nyza Latiràdicitur: Italicé Conyza, C Pulicaria: Germanice ecc) mg wn Rire: Hifanicl Attadegua s Gall, Herbaaus pti, Conyza, forte di&a, quod uroas; (eu Culices; fiio toreca piat,GazaPulicariam vertit, I.Conyza major. vulg. C.B. Conyza major, Matt, Tra, Do. ga. Gef. hor, La. Lon, Clu. hift. Hifp. Caft.] g. Conyza helenitis, Cord.in hift. Tha. Conyza major ; charis Lon. Ta. Baccharis Mon. o pro Bacchari exhibitam. II. minor floreglo- Caf "Lugd. Taco: hiftoria ; ubitamen genus,Fuch.Metha lutea;Lon -Afteradtic ta fcrobes,Caefa.Haec duplex, alter: l & HEMEROCALLIS. NB CENE E rn ie pallido:radix weffem in ar ampefiribus ite. per vepresin pratis, inmontibus, e in vallibus aureo coloré emie cat. Vulgus Lilium fylvefire nominat. Radice niritur bullofa, hortenfi Lilio pevfimili, fed colore drverfa. Flores,citm fuo tet- wam pallide(ut Drofcarides ait) can- 6 oc4l s ari Hemerocalla coleret. ejus us effigies, quam bic. adjecimus, aperté demanftrat. k adem proflare poffunt stum vadix, tumfo- Hn - ui Mee itaq, "Hh Or Jut AYbitror,evi ifi . i : midere- Inlib. Tertium Diofcoridis. 63 I ostia rk LILIUM CONVAL- Jium. 10 in quibu cacu do, à quibus baéca bris, capillame 49 nia) ad varios corporis motbos, Flores excalfacitünt, attenuant. digerunt, provocant. Ajunt eo roborari cór, cerebrum, c» gre ud omnes principes facultates,Idcirco refolutis. comitialibus , convulfis, veriginofis , voternofis4, ammi deliquio correptis, C tes. «dula vocate. C voris marini jloribus, additisá, odoramentis nonnulli : deinde ex iis. [lillatitiam aquam in calentis aqua balneo vitreis organis eliciunt, eàmó, aureis argenteuó, vafculis veponunt. -Hanc aqua auream a ellant,qua utuntu» ad ^. emme predictos corporis affectus. | Qsunimó eam jamjam animam expirantis oriinferant ,vati ds affumptione boy i: ^qua au- 5o marientes in vitayetineri poffe per plu[culum temporis [atium. Sed quam vana ifli ferantur opinione, mibi quidem tero experimento deprebenfum eit. Quod eti is quod, irritum comperiatur,ea tamen ef bujufce aque apud omnes autoritas, ut plerisa, ab ejus ex bibitione al, yere nequeant, etiam in morbis calidifami Ceterm not fine errore Fuchs. fiw, vir alioqui dottifimus, utat Lilium convallium e[je tphemerum, de quo D s agit libro fequenti. Sedquamis —— o CORR VIRA. Ug non est.Heimerocallis meminit Gal lib fimp medicdicing merocalles radicem babet lli vcdici fimilem, non figura ranrim , fed viribu. -Prodefl cecalle mon fecus atq, illa , i ni ambujis : quippe qualeviter digerentem facultatem babeat, cum hi repul[orium quiddam. V5 ex Qua Gracis iaspotsols , Latinis quogs Hemerocalli, € effré vocatur: Italu, Hemerocalle e Giglio falvati. 9" 6^9 £o: Germanis. £yoyoni(cb Silien : e Logon ir allis. Lis jaulne. Hemerocallis altera. aio mec 5 i 0: Germanis, IAS iE . LJ gimus Ü »,Clu ift.Pann s ] 1 : X » . ; ^ r 1 632 Andr. Matthioli Comm. : velcroceum montanum, Gef.hor.Liliuin fylveftre alterum,Dod.fol. Hemerocallis Chal 2, Car Liliumrubrum Zufiniare polyanthon Cljf. hift. Pannonica. III. Lilium convallium emo de men habet, Oenantha videtur apud Theopraftum,hoc flore eft albo, vel rubente : illud majore vel mino B ze quod frequentiffimum. Lilium convallis vel fylveftre Lilium, Brunf. Lilium convallium, Trag j Matth.Lac.Gef.hor.Dod. fol. Lob. Caft.Gef. Lugd. Tab. Cam. Ephemerum non lethale, Fuch.Lilius vernum Theophrafti, Dod.gal.& Lob. Callionymus & Chamscitimus,Gef.hor.Cacalia,Lonicero, | Atvtésor, LEUCOIUM, SIVE ALBA VIOLA. CAP. CXXI. [5 vulgariseft notitize fed in florib. differentia qu&dam:namq;aut ccrulei;aut albi;aut purpu- L/reiaut luteiinveniuntur.Luteum veró prcipui in medicina ufüs.Hujusaridi flores fervefatti in de. 19. Íeffionibus, valent contra vulveinflammationes, & menftrua expellunt : fanant oris ulcera,cum melle: «Ca. CUm ceraro,rimas fedis. Semen duum drachmarum pondereex vino potum;aut cü melle inditum,men- em. 3 fes, fecundas, & partus extrahit. Radices cum aceto illitz, lienem reprimunt, & podagricos juvant. a. omia, il Peers oc LLEUCOIUM ALBUM, IL. LEUCOIUM AUREUM. aii n - &Purpureum. $4 atosie» 3 t - p uteecioig x, f RU p» PS C B geb Mp NI abris TO «x69 aT 2 SUxóia i.Leacoi- um mari num,ali Ni violam ^ C ) inarinam Romanis viola ma. rina vim habet eá- dem eriá . ipfum cü lore eucoio, Leucoii | : t Cheii, med £n / dà iiis: ca pio a Diofcort- faribendum puto, qui Leucoim iip Qd e : Leucoii quin reliqua 1 Mit. — facie variant. — "m . numerofioribus , virid, breviora, latiora, « m :'quinetiam fuperne infern ; allis viale te qui ceteri odore prac edoratam illud unguentu lant, ut primo libro in ipfius Tafmini unguenti mentione üflendimi — Leuoi Gelfimini vulgüvocatiid fieri contendunt... .Lencoii viresar. fícinquens: Lon ifie univer esrergentem faculestem poids /os qui funt ficciores magi tiam quam virides,adeb ut &oculorum cicatrices cra moyet , C fecundas fétumá,emortuum elicit &r fi bibatur fat: " . Us In lib: Tertium Diofcoridis. 633 mentum:eft euim id, ut fi quod alind, amarum. Quod fi quis virium ejus vebementiam multa aqua admiffa vetundat, ac mitiget , Aut certà id genus aliquo, babebit & «d pblegmonem bonum medicamentum. Sic decoctum ejus fi non merum fuerit uteripble, identidem perfufum [anat , potifimum que diutino tempore ad fcirrbi modum induruere, Sic | cn iig pervenientiacurat Sunt vero etiam,quicum melle ad oris ulcera adhibeant. Semen cim ejufdem fit facultatis , aptifmum eft duarum dracbmarum men[ura potum : tum menfibus ciendis appofitum cum melle, convenire creditur, fetum, viventem interficere , ac mortuum tjicere.. Radices fimili quog, facultatu, nifi qua- tenus cr. unt effentie, C magisterrena , cum a induratos ([anant. Nonnulli verb & phlegmonas inarti- Nonisd: culi indiratas iis curant.Leucoium aureum preffat ea omnia, qua catera genera, fed long valentu., 1deoó, pracipui eft ro in medicina ufus. ld haie» Grecis dicitur, quod Latinis Viola alba (quanquam eo nomine Graci C luteam , C purpure- d «m violam conprebendunt : ) M auritanis, Keiri, Cbeiri , five Alcheiri : Italis, Violabianca: gialla C payonaz.za : Ger- manis, Gyeló Qiolcn / unb Ail: Hifpanis, Violeta amarilbas cr Violeta uas: Gallis, V rolettes, 6 Girofle- es. Violiers rouges, blaneq, j ES x ^ c -—— E Leucoium, id eft, viola alba, potius foliorum, quàm florumratione: aliud enim eft foliis candidiori- las & mollioribussgüod Candidumàfoli ur enir tioribus candidis, cinereis, puniceis, variegatis : aliud folio plan? viridi »quale eft luteum dictum,quod. fimplici eod; majore;vel iinoreeft 8ore:aut pleno eft.I. Leucoium folio incano majus,C.B. Viola purpu- á - Kpxraiyoron, CRATJEOGONUM, cab. CXXII. E. e No. G5 aliis placet.cfateeonon, foliis melam pyro fimile eft, multis calamisex ^ p ra- diceemicantibus,.m más geniculorum: femine milii. Naíciturin opacis, & frutetofis parte 3? plurima: fummopere. itum eftà quibufdam, hoc fi bibat jejuno ore, ter die poft menfes purga- tos, tribus obolisjin cy aqua duobus mulier,ante conceptum quadraginta diebus: vir modo confi- mili, totidem diebus ante coitum hauriaz , virilis fexus partum futurum. $1» [o Cran 4m. " ofant. ha. qua | aut vepertam vidi in Italia; ubi tamen ip[um fei Ve t " Hefiriptio , quem fequentis ; ets ful Kgcanípavor ut Craraogenum item Lati &. Sed certe idinventu difficile fufWicor quoniam ejus - berbaria autboribus , obfcura fatis c. fa Crateogono , Italice, j AUR Stag ua Wn ^ 40. á : ne eres & : bón, "PHYLLON. OAR CXXUL- i : :quod elzophyllon vocatur, in faxofis nafcitur :- 1 generum eft, iod autem thel , .4À gonesive ovenit mufci modo, folio olez, fed re magi Pi dos e tt ar a z herr c alum profert: Bbten papaveria,mejuf um. Sedarrhenogonumcetérahuicfimie ^. — e IEEE ntt cam. iddam deflorenil fenon diii Atengonon Ld 8 potu, mafculi fexus » utthelygonon feminei, prodi : horum Cratevasauthor Sed .- " j ihiftoriaten i produxiffe vifum eft... 2 4 *- 8 EA e * * : T 4 z i. di. " $ ut v x E ALTE frbmáipefundei mmpofmdfat iom fl perfcies cea nin boc by E T »perverfamá, effe ettuonem fcriptorum (ni fallor) negli imá, in bis verbis. 23 : ,, tur cim oleerum f 3 4 ; api. 7 7 bis "n [. e* Tu * * : ch diis 4d. * — detur dubioprac D, PV vi h Á c 6o plantam, cuju ic epicl emere à nobili Tacolo anten ires je à o gitimum effe ut T. got flipui » VPN CU ; siti i : ; Phyllon. . lir«ri non li urn fiti erimá )^ a 7[ d '; Ori e. , "- Dioftoridis inp j g i caput nón legeretur , "aut did fortaf j adulterinitm , ipi) ipfis fuiffe iucoghitum, ^ Cererim aom defunt. qui. velinz : LER TIUATLU ^ e Phylus "c * * - A : 6n . And. Matthioli Cofhim. ^L PHYLLUM TESTICULATUM.* . I. PHYLLUM. we " ; , Phyllum à Linozofli, hoc e? Mercuriali, non differre, quod pluribus tum notis, tum facultatibus fibi invicem vefpondeants Verüm quod cum iis non poffim liber? confentire , bec me maxim? animo fufbenfum detinent , quoniam Mercurialis 'folia - babet ocitmis belxine cognata, non autem oliva: florem berbaceum non album quàd praterea Mercurialis nafcatur ?4l- Lo femis bortis Qr vineis, non in faxofis tautitm : qubd. de bis deni, eorum diverfis, capitibus fripferint Diofcorides.c? O7. Plinius utpote derebusinter fe diferentibus, Equidem boc anno plantam inyeni inter faxa in Salvatico monte non longt * Goritia, folio mereuriali craffiore, M. vun án ambituferrato: femine jam defloventisoliva fimili.Qui- de notis ea mibi vi[a est fatis Arrbenogon o fuffragari, Sed an verum fuerit Arrbenogonum pro certo affirmare non 4$ » aufm : quofattum eil, ut bicimaginem pingendam neglexerim. Phylli meminit Tbeopbra[Ius lib. 9.c.19: de plantarum — alifforia;ubi ita fcriptum reliquit : Quadam ad procreandum marem aut feminam valere traduntur. Quamobrem Pbyl- ^. - lontun: avrbenogónum , boc est ,marificum , tum thelygonon, id est feminifi&umvocant. Ambo inter fe ftnilia font e& «cimi peciem veferunt.Fructus thbelygoni modo mufci oleaginei, verum pallidiori, arrbenogoni vero ficut oliva , cum pri« mum ex mufcofo flore emercit, geminus modo te[licult borniuis : bec Theoph, Diofcoridiscodicem bac in loco depravatum effz: quandoquidem Theophraffo th lygon nafcitur mufci $29 paemmes cess ut in Diofcoride fcriptum legitur i fedfrutum quidem fert inhmodum mufci oleo, ; tamen, Que certéthelygoninotarum thiverfitas facit,ut plane fujpicer in Diofcoridis potiusquam in Tbeop - 3mendutis aliquod (ubeffe.. Atq, adeb fit , us quafi non dubitem afjerere &éam pl, 1 lem Miles Arr ; scis re 2n , llum, d» Folium appellatur : Mali, Phillo/ Er Eolo - Kad E d 3saliu d Regina : at 1: infriücadp CL Tab * &* * [Hrs icis ai vam P , fjerereéam plantam , veperi(utantedixi)im — n folàm quid defcriptionipulehre1 s fed etiam quàd innotü m gH ie 49 .. Julib. Tertium Diofcoridis. k TESTICULUS I. Il, TESTICULUS Il. 655 66 s. vi TEs T 1C uLus s V. purpureis:radice celliculis fondi. Qva illia tumos And. Matthicli Córmm. V; TESTICULUS V. IN VI. TESTICULUS Iv. majoribus figuris. L xes difcutit;ulcera purgat,& ferpere eadem non pa- titur: abolet fiftulas,& ill ammarioneslenit, Arideradicesnomas fanantg; putredi- nes,& oris nicexs vum fiftunt e e vino j intusut ovum , Gc ori non ingratam. nce vent; con. * * 2a 3o 4e 50 6o Inlib. Tertium Diofcondis. 637 VIIL SATYRIUM PRIMUM. IX. SATYR. ERYTHRONIUM. ó : vugofior. Satyri vero radix bulbofa, nali modo extuberans LM A € HR I een aedi dns 3o Prnt, gp candida, SOR 00 5 gaflaui dulcis. eri wan ingrata: cui per omniafer2 fanilis (ooo oo c elalteriu Satyriiradix quod Eryrbronium appellatur. Ca- terim verum Sat yrium,ut ingen fatear badenuin Italia videre mibi e Atqui Erytbronii vocati radicem Satyrium mali effigiesc tenuic andida intus pulpa , fapo- Exythro- re dulci,orió, noningrato,Damafto Syriamifit ad me Cecbj- vium. nus Martinellus Ravennas, Pharmacopeus pre[flantiftimus, C rei berbaris admodum fludiofus : in montofis c apricis nafcitur, cuju imaginem bic excudi curavimus , ut difcant, qui Orcbim Satyrium ejfe contendunt , quantum à fcopo ab- erraverint, Tefficulorum itag, plura babentur genera foliis € floribus differentia, ut ex appitlis bic imaginibus , quis fa» vile difcernerepoterir:qua in pratis montium collibus, C* ber- bofís pafcuis nafcumtur.V ires uniformes babent. Tefliculi [pe cies quinta, fi dt plantagini proxima;(uperne ffriatay caulem áadrantalem.glabrum levem, : flores Jicatos, tum. gandidos,tum quandog, purpureos : vadices (ut ceteri) duas tit in montibus b olea magnitudine. Pro mnuia poiius exifumaverim, à : dus babentur genera. iL tiigris vejbey[a maculis, num majus,quod foliaalliolatiora, — Na cor E RECS drantali unc, " quivecen times "Excalfaciunt utrea, (ut autbor eff A- Hib 2 ficte 6:8 And. Matthioli Comm. * XL. SATYRIUM BASILI- XII. PALMA-CHRISTI, cam pratenfe maculatum. * ^ f minor. céns en A T 9) * » S en H S dem berba. Radici ejus bulbo[e ac geminasvis ineilbumida,c* calida,ac guflantibus dulcior apparet. Ceteriim majorra- $0. US79*. dix multam videtur babere humiditatem extrementitiam,C flatuo[am:quapropter epota veuerem excitat. Altera verb, — rd " 1 LI" [D . 2 "an In lib. Tertium Diofcoridis. 639 caniBlominatur : z Arabibus, Chafi alkeb : feu Chafi alchelb : Italis, Tefliculo di cane : officinis, Tefliculi vulpis, Germanis, - * Snabenfraut: Hifpanis, Coyon de perro: Gallis, Coullion de chien. Qua verà planta cave» Graci, Satyrium quoque La " tine dicitur :Arabicb, Gafi alchaleb, Chafi altraleb, fpe Tatarich : Mtalice, Satirio, € Satirione : Germanice, €ytenbel^ Ours: BifPanich, Satyrion, C* Supinos de Rapofa: ? — Chrifii major: Italis Palma di Chriflo mag" giore, P minor : talis Pilleéiechnigmimere. j sf Orchidum itas doni UY. in hiftoria cxrlieeada, monuiffe in sadcns fufficiat hanc effe interea diftin&ionem(lic er contra veterum inde nomin e Cynoforchidis,v el Telicaliemenzribuant iis, quae radices habét rotundas, T efticulorum inftar eminas,rarius cnim tcr- nas jun&as videas: Satyrion isveró, vel Palme ;qua radices habent manus. gies aliquo modo expri- 10 mentes.], Tefticulus primus, Matt.fed in ojus Compendio quartus: C: /noforchis major primus, Tab.1T. Orchisapem referens, C. B. T efticulus 5 indus, Matth. Lac:Lug.Satyrium;Brunf.Orchis fexta & Saty- rium 2 ea e 2 his feemi Or his ferapizs femina, Dod. gal. min daverulum exprimes.L« ob. Orchis r Cord.i in bifto;T efticulus fi- fol.Lug. Tefticulus 15, M: inoribv it ir lc cum pra-ced Ei futi efti- culi fecum. 1 fuit: Cynoforchis,Branf. 10 fo spins 15d hismo- p- r ] | ( i adjungit Lacuna; deem velanguftif.lia;Fuchfio & Or- Sai Dind Mun Diofcol is, Trag. IV; & V. Hasduasfigurasin ina- »€ Mos fpeciem tertiam inferi [ fit quem fequitur Lugdu- chis major mas, Tab.& T is major mas, Tab, & Triorchis Ius te: pure ; rertium enus, Dod., 20; Ber ss atthioli hcnfishiftoria: V erum.T "T rifolia,Eidem: at V liis maculatis,C.B. Te hio. li Caftore, Satyrion más.1 j : noftra Trag. Orchis rro curidum genus, Dod.gal. icy morio, Lob. Tefliculus morionisias, Dod. fol. Lugd. O:- chis mas minor, Lon. erdiliinor mas, Tab. V II. Tefticulus quintus Mathiolo.IEX. Satyrium primum, March, Lugd.Satyriumtrifolium, Caftori.IX. cg Erythronium, Matth. Lugd. Caftori: de utrod; quid fit ambigitur, nec in prima , fecundave editione proponuntur: fic & in majoribus figuris | primà excufis Satyrium nium non habetur. X. Satyrium jeu ánguftifolium, C. B. Palma 3? Chrifti major, Mte Palma Chrifti alia, Cord.in hift.Palma Chrif /l'aber.Satyrium bafilicum : bafi licum mas tenuifolium majus, T hal Sat z bafilicum majus, Lugd. Verum ofitus;ut & à Lacuna & folia, Fnch. Orchios fe- gifts Matthiolusí quid em hanc Say buc defcriptio conv xw Peer it ge er uam ejus nominea l Satyri 1 bafilicum ji SitegiT aga tyrion : at. Sc Tol. Lo um baftirc yriumibafili- cam, Lac.Seta Lob ]ma Chrifti inor, Caft.quoad icon m.Palma Chi NS. licüm angultifolium alpinum, C.B. z riti minor, Matth. L »d.C rinm batilicum aio ; Gef.hor.Orchis ferapias minima alpina, 'iumbafilicun 'tenuifolium e, ibis tha yo. Satyrium bafilicum minus, Dod. fol. Pinachni inor crngmontáno, "dig MT PE eS E. v o t 3 Spem o 'HORMINUM. ceu MN .- Cxxviu ali, quadrangulo, circa I poe iin scu orta Hol isfnarrubio fimilis: pt í be se d aS verfum fer en reclu v. i CAN Si dem in fylvcítri rotundum, fufcum invenitur: in alt ' cujus eft ufus. Ad vé ftimulandam,cum vino bibi volunt. Purga oti : s, voe cocup m mexaqua tumores difcutit: eo etiam extrahuntür aculei ex cor omi. effe eld. MB ialngis viribus is pollet: quare unguentis, preefertim gleucino, perm o5 Reino ciim niensis dio e flirpiun irpium in commentarii, cr credunt Hormi- ers. um berbam effe , qua vulg: iquihe arta, 3th. m Matrifalvia € non. Sed certe borum, licet dociifiimorum vireruihfent. Jam ut mints probem, multa Ruel.& cont pin viri ip an, ieoedied gone bicubitali »faliis marru- Fuchfii : à - Deinde quà din; abico. opin. re« tund, , , dic, * E orides nun ard it j' ini ptlioc mei E : boudin o le ei inpratis, fecm itinera e ET 4 -Sclarea autem foliis exit Hormi tjorib ac latioribus fub Ko on em irj e ente birfuto, firmo quadranguloó,, à cujus ed; plures ori mur vami, in qui- Maxi ba iris furesesparpiaalbnes dure esminpra diti" quad. gavit. his receptacula Hhbbh 3 oritti- TC J T 40 "And. Matthioli Comm. ( oriuntur, in quibus nigyum, pellucidium, acvotundumindie ditur femen. Radicibus nuitr wultifidis fabnigricantihu, v Seritur in bortis, C viridariss. Excalfacit;attentat difcttit, puces aperit, refolvit. Hanc etfi Diefcoridis Horminum nonfitegh. tacth. tamen Borminum majus, aut odoratum Horminum appella- JYerim.. Hujus folia ex aceto impofita , panos per fe, vel cum melle difcutiunt : item furuuculos priu[quam d faciant yel acuminentur, Itala mulieres odorati Hormini femini granum oculis caligantibus imponunt , nec exoculo aufer ni, 9 "ttifi caligine faluta.Hormini utriu[g, meminit Plinius lib.22. cap.ultimo ubi in eum errorem lapfus deprehenditur,in quem Qin flachy eundem incidiffe fuperius oftendimw. Namubi Horminum foliis marrubio fimilibus depinxiffe opu erat , ti feliaporri tradilit, nimirum Grecorum mminum vicitita- te deceptus zaeéanv enim marrubium fignificat , argoteev va ' Hormi- porrum; quod Pliniuslegiffe videtur. Efl b Hormini genm- num fra- Theophra[lo , Galeno , & Plinio mter fruges anmumleratum: ggenus quod( ut Galenus author efl libr, i. de alimentorum faculta tibus ) inter eryfimum , Ó cumium mediam naturam ol ? tinet.Cateritm Hormini;de quobic nobi eft fermo, memitift — : Galenum in libris fimplicium medicamentorum, non reperit: quamvis ejus mentionem fecerit Paulus, qui tamen illatate tàm refert, que à Diofcoride muttratus est. Graci eam plat E — ftimulet;cujus plures funt differentige: lacia 3 num Hor! Inlib. Tertium Diofcoridis. 641 *Ill, HORMINUM SYRIACUM.* - albi: femen parvum. & compreffum rubris coftis do- : . natum , cinereum , nigris lineis fine ordine coníper- fum, inodorum, quod íub lingua utOcymi femen len- teícit jin vafculisconcluditur. Hujus femen Bifarmat nomine; D. Bernha:dus Paludanus , dum Patavium ex Syria rediiffet ,exhibuit. Suntqui Am&fh vocitenr, at Cam, in fuo horto Bifermas nominat, IV Hor- minüm Sclarea ditum, forte Tuflilago altera Plinii, & (i feminis formam ufümque perpendas Ale&torolo- 2... phos Plinii ftatuere poteris, C.B.Sclarea, Matth, Cat, ... Cam. Taber. Caríalp. cüi,& Scopa regia Plinii& Bac- haris Diofco. Scarlea Lobel. (cui & Centrum galli) .. Cluf. hift. Pan. Gallitricum fativum , Trag. Gallitri- ;cum, Dod.ga . Lugd. Horminum, Gef. hor. Orminum farivum, Fuch. Cord. in Diofc. Gi minum majus , Gef. . . hor.ap.Lon.Orvala;Dodo.fol.Caft. Scordiumalterum ^ Plinii, Dalechampio in Plinium. x .H4wapw ^. HEDYSARUM. : CAP. CXXIX. Hbf, quàd unguentarii pelecinum, id eff, &. l(ecuridacam vocant, frutex eft , foliis ciceris: fe- men rufum in filiquis fert, corhiculorum modo ad- "uncis , quod ancipitem fecurim aemulatur, unde no- men accepit: amarum guftu. Stomacho utile in potu. Addirurinantidora, — Cum melle antecoitumfubdi- A tum,concipiendi fpemadimis, Nafítitur in fegetibus, N UNS & hordeis. Uim zjuaim Securidaca inter triticum & bordeum qukndoq, proyeniat . frequentior tamen inter aphacam na[ci beer ul j gernitur.1d quod etiamteflatur Theophr. lib. Cr cap.& de plaut. bifl.ubi Securidacam in aphacis g gni, eaó, apPacen Plivi necari prodidit Pliniw fimilztudine vocabulorum deceptuilib.is.c.17 Securiducalentem complexu [ivangulari fcvibit. 1n lopfes. €0 Autem error d. «quod pbacon pro aphacc legerit, Gr veite acis lens quit vocatur nonéigivy,que Secimáda? vitia genusesl.Sed e quoq, Plimorefragatur Tbiopbr ; 0 4r ACH ies à fecuridacam lenti inna[ci cz majos. e inmicaniti !feve Belecinr habentur geveva, tfi Dtofct ides uni. Jm meminit ,'a t 1m. quod nisbift. majus, eleerum, quod minus appellavevim. : Majus folris exit ciceri proximi, unda 2 effu erum pentibus, L SECURIDACA MAJOR. . E SECURI "MINOR, - Wh 4 227 CE 4 dacv i Á nA ^ es TW (Ta, E57 s. 2. A mo w- Qe -l BEEDM Wm ume » í SI s Z2 Z LUN eZ e tW 7— ^ A Xy: Pu SMETT E^ 5 ? WES E 1 ANZ VACUNA SUDAN i SS 5o 7) SY 9 k^ ; ly M Wo Na » EM E E Zh Caulicules 643 Andr. Matthioli Comm. Securidaca, Gef.hor.Hedyfarum, Gef.hor.Lac. Lob. Lowest Hedyiaidha E. Cam. Hedyfa- rum primum, Dod.fol.L :Hedyfarumlegitimum, Cluf.hift.Pan.Pelecinus,Gef. hor. 1. Securi. daca filiqua falcaa, C.B.Securidaca minor, Matth.Lob.Caft.Cam.H. edyfarumalterum, Dod.gal.& £o], 4$ VugirHieiyfirumminus Lugd. Cam.an SecuridacsfimilisCefalpinot Et d T Ovizum, Li y we t (Oy Séfisa oblonga foliahs Oise tna infirma, rübefcen üiatur, abortum face Onofma. ri E tis Cófid, . [ libus, quos variis b ' Onofma- tis vires ex Gal, Nemina, [o 4Cauleg, ^ $3 rix gis .l, ELE amaro, ines 4 € Pony feminedenfo, & ato, ler a leg.sa- d E Tar. &l i «raiíía. Ne E 1 Eu L )pec Ü * It ou 4E dliquót diebt nfürmar. Idem femen D MPH CREE videtur, quoniam aquof amet, Plurima invenitur inc lide, in An i Cilicia, a : E » 1 Inlib. Tertium Diofcoridiss —.—— 643 77 Wpiieirige. NYMPHJEA ALTERA. CAP. CXXXII. Meum St & altera nymphza,'cujus flos blephara dicitur;jfoliis antedi&te : radice alba;fcabra: flore luteo gon icgió nitenterofz (imili.Hujus femen,& radix contra feminarum profluvia efficaciter ex vinonigro bi- conciuia buntur, Nafcitur in Theílalia, amne Peneo. T. dco. :: ber ws Fr HAB M capitis - * E NYMPHEA ALBA. TL NYMPHAEA LUTEA Mj . $5 T add Nvpe- « ; & Qaia aA- cant, cu- mectandietiam facul plani eit, Serapionem $0 tmiver(a Arabum à ut bac inve, folim utumur floribus á mirum certà s quid Arabes fué Nymphas frioidum C bumidum n dferib dofic ilis ut eriam sei exprinpueconpeten c a m huniden temperament adrian, quando fs ream. folatis, quo utuntur medici Midaer i M ord au ow Hire NN i AtTOHE ttt tima eademá, planta. — potest in mandragora mei ua bumeare. — Quare , mto. (0, 4 ^scglind ^fiw) exprabrandi: ut qui Egumtetium uriti- ivtrribut Grec Jua ftat preter miffum efl.Por- Wpb ais fuerint. feminis & radicis facultates. Nam fi Avicenna ; exi[lima (fee 644 : And. Matthioli Comm. d II. NYMPHEA PARVA. exiftimaffet earum femen Cr vadicem ejudem effe cum fri b) bus temperamenti llis utig, non fuiffet ufus ad d»fentericos, NM ad veneris infomnia , ad muliebre profluvium , & ad alios PN morbos,quifrigida ficaó, requirunt medicamenta, Sed illud nobis objicietur,ut contendant non eas ejfe Arabum,que Gra- coruin nympheasquüd Serapio ex auttoritate Albaf(aris inter nympheas recenfeat plantam , quetentium partium eft , c^ validam naturam babet, — Nos id nibil effe dicimus,neg, boc molis ita ut Fucbfio,mirum videtur. Ut eutem non miremur Arabibus traditam effe nympheam, cxi vis infit calida y facit , P: tertii femperviyi exemplum in Diofcaride; etenim is tertium fedi genus depinxit,eió, vim excalfattoriam, acrem C exul. cerantem,reddidit : tametfi veliqua duo Sedi genera eidem Nym- sem Dio[coridi vefrigerent , atq, iisdem Galtnw tertiamrvefrige- dift att. , vandi[edem affignet. Ceterum in quibusdam Bobemialacu- óus NTMPHAEA PARV A niafcitur, folio quidem nymphae, ! fed braffica márinepauló majore : flore candido: capitibus exiguis,ut in cappari : femine intus papaveris magnitudine, Hanctamen plantam bactenus, quod meminerim , mibi non licuit alibi videre, quam in Bobemia,nec in aqua, fed in latu- 4a Viresex , Uus C paludibw circa eorum litora, Ymbecillioribus long? vi- €al. ribs est quàm catera de quibusdiximu.N ympbea facultates retulit Gal.lib.8. fimpl.med.his vevbis : N ymphise tum radix, tum femen deficcandi vim babet citra morfum. Ytag, ventri profiuvia cobibet , femená, fiveper infomnia, five aliopatto iminodice profluens vetinet. Tuvat porrà etiam dyfenterics, Caterim Nymphaa,qua candidam radicem babet,potentio- vis est facultatis,ut & muliebri profluvio medeatur.. Verum € bac," ea quo9, que atram babet radicem , ex vino nigro atiflero bibitur. Porro nonnullam etiam abflergendi vim obti» 30 : uentjta ut & alpbos fanent,C* alopecias. Ad alphos ver? ma- Noming: coy eut 2084 4d alopecias pice liquida, Sedad bac aptior eil ea,cujuradix nigra est.ficut ad alia,cujus alba. Nagada Gracis,Nymphbaa item Latinis appellatur : Mauvitanis,Nilofar,Ninofan.feu Nilufar:Barbaris , Nenufar: Italis , Nim- phea : Geri C8eiff Coecblucimene» Jyaattourg : Hifpanis Efcudetes del rio, Higos del vio: Gallis,Blanc d eau,Lunet tem d eau, C Lis d eflaug.. N ymphea altera GracisNv egeta éccon : Italis,Nimphea gialla, At N: Dyinphbaa paryayGracis Nune exémp; qaia qunga : Italu,Nimphea piccola, : ; : ita legit, : : ; 4X»- Nymphzamajoreft;ead; albo;vel luteo flore: eft & minor;ead; luteo;eod; vel magno, vel parvo flo- m re :aut albo quae triplex,cüm & morfum ranz Nymphaam minorem faciamus. I. Nymplizaalba flo- ei c, Iemajore,C.B.Nenuphar album,BrunE.Nymphza,cidem Cor.in Diofc. Nymphaa alba, Matt, Anguil, 49 2»^- Cor.hift.Lac.Lob.Lon.Tab.Thal.Dod.gal.& fol.Nymphsa candida, Trag.Fuch.Caef.Nymphaa ma- «« 7775 joralba;Lugd.Caft.Lotus /Egyptia, Alpino. II. Nymphza lutea major, C. B, Lug. Nenuphar luteum, maj -Nymphaalutea;Matt. Trag.Fuch.Dod.gal.&fol.Lob.Lon. Tab. Thal. NymphaeaCitrina,Cord. !mree- inhift.Nymphea altera, Cord. in Diofc. Caef. Nymphza flore luteo, Anguil. Caft. IH. Nymphaea alba 99"T- minor,C.B.& Tab.Nymphza parva; Matth. Lugdunenfis Matthioli fig et fcd Nymphaam 25-4. alteram luteam minorem vocat, x Xem : ur E ; eI A dape Rodgioune, ^ ANDROSACES A36 ty E026 z : z : capitulis habens;in jo fece A Ndrofaces herba eft amara, t tenues fpargens juncos, finefoliis, folliculosin ca; c 1s fem : nitur in Syrize maritimjs.Ea drachmis duabu jin viho pota;copiofam fitur in uibus femen continetur.Gi busin vino pota;cop ed Hydragke urinam ciet, Idem eicaus eft (emini poto, & herba decocto: podagris utiliter illinitur, — A Ndrofaces ex Syria quod fciam, mon defertur in Ytaliam. Verim.quia eam berbam inibi etiam nafci poffe nibil pro- ; berba al £3 Jipezr, auoddam plante genu nuper inventum efl in Hetruria maritimis, cuius hic picturam ideà exbibere -—- b vi. quódid à quibufdam Androfaces exiflimetur.1d ipfum ad me mifit boc auno Pifis Lucas Gbinus Mene i — berbarie peritiffmus: à quo(fi is illi opinioni fubfcriberet, c Andro[acesin Yalia nafceretur) non mil ? e amarad- duy, effet ouod prater alias notas hac planta(ut Oribafrus exDioftoridetvan[cribens babet )tota candi follicald terim aliam quog, plantam ex Syrie maritimis allatam ab bac long? diverfamymifit ad me fub Androfa incapite cobus Antonius Cortufus patritius Patavinuscujus quog, bic imaginem excudi curavimus, ut de ea quoq, , 0g ciddec ; d vffi babens cirjy sunt quiputent banc plantam Androfacem legitimam e[fe : verim cim folia in fummitate ger. HORSE |o facile eorum fubfcribere placitis, Andro[aqei meminit Galemw lib &. finpl. medic. ubi fjc inquit. 2. ni uf Acdrofa- acris berba eft. Potest autem reficcatasexhibitaó, tum ip(a,tum fructus ejus magnopere urinam inoverta Mecca feutere.C defi ccdtre.Hac planta ut Grecis avdloózom;ita Latinis Androfaces dicitur : Iralisdndrfitt oni Ando. — b ppovwIearis exemplaribus bac loco feriptumreperitur h«a73.boc eff tenuis : quam vocem, ut fapervate: dm ss cisvires — 1 Y " Ds. ; MES dice vertit Martellus. Catertm no exGil Ru ius.In Oribafía ver) hevn,id eilalba legitur : C banc ex aliquo fort? antiquo codi ai est ; iaa. defu; quiabi pauli poft &grvs, oc eft ine folii legitur apes ty, hoc eit,cum folii legendum pu T d árofiet In lib. Tertium Diofcoridis. : 645 L ANDROSACES i ^ AL ANDROSACES ALTERA. Androface loris eftalia iind t el petrae inalci ginti ànnos -Ulyffes Aldroandus Bononie; it: velChamaeconchae MEL cim MonfpelioF; m ims navi veheremur ,ad montem Cetium ftudiofosherbarum inquirenda- rum.caufa dedu&uri, ftagnis innatantein copife: vidimus & legimus. Dicitur Androfaces, Matth. Lac. Caft/Lon.Lugd. rte onn Cotyledonfoliofum marinum, Adverf. Lob. Androface Matth. primum. Tab.Fungus marinussinimus,Caf.Umbilicus marinus Monfpelienfibüs.1I. Androfaces altera, Matt. 39 Lugd. Cluf. hift.Pan.Tab. Cam. Morfus gallinze vel Alfines fpecies, e cc Ae antiqua macerie, Adverfariis: erm Ad verfaria falluntur, cim hanceleg i D jus elegansa ud Clufium deícri tio & ar e AsPLENUM. Ee men habet. i modod i 1. Vim heicbabéoctblu; in Mae mene per bres Ui, olea adimere credicur, pé lana, hujusreigratia effodiendam, M Ht exdriumtam Ymedicu umbo D" Dedi. Ce- ares catur. Nec diu eft , quód woverereiberbarie j bum Ceterach ejfe t. egitimum Scolo- cohdef. antea univerfa berbariorumchola AjHeni laco pilitim squam etiam vulgà mer. C immifeebant medizamenri. Verim enimvero quanquam boc adeo clavum efhut nullus ai du- nquatur:adin mtr vereribos noffrisfeplafiariis quis fuam patiu pertinaciam,quam 5o 7 m effe volunt, phyllitim mon ejf legitimum Scolo bine * Galeno, vba Wig, ratione Afplenü Caterüm fu fant quiexifimant; ITI Grecis non X Scolo« UT reri Galeni — dire: ite feptimo fim- rite / plicium nei Mia. idem, - . 646 ' And. Matthioli Comm. ASPLENUM. | plicium mdicamentorum de bis differeme, que obfhru&io lits ni conferunt, $colopendrim ab A[pleno fegveg afe imeenfeffé videatur,cüm inquit: Majores lienis obftrudtiones vehemen" Fora defiderant medicamenta, nempe vapparis certicemsta- maricü radices. [colopendrium, C [cilam , C eam , qua id ipfum nomine reprefentat .afplenos appellat a.Hac cert vere ba differentiam fieri aperte declarant. Sed, meo quidem ju» dicio,credendum effe fufpicor,quàd boc tm locoprater Galeni fententiam accreverit Scolopendrium,depravataó, in eo fit feriptura vel libvariorum incuria, vel nimia alicujm fcioli t« diligentia:quód in fequentibus librit,im quibus de fimplicium omuitm,querum cognitionembabutt , facultatibus figilla- tim differitGalenusnn(quam;quod invenerim Scolopendrii meminerit , fed tantim Afpleni,cujus etiam yires (ut fupra retulimus) [ant quam paucisperflrinxit.. Aut vedliu forte crediderim,quàd eo in locoper Scolopendrium, vel per AfMe- num bemionitim intellexerit Galenus, de qua in fequenti commentatione dicemu:quandoquidem bemionità (ut ih[e Galenw fcribit l.9.c.2.dé comp ned. fecundum locos , ubi ea pharmaca ab Andyomacbo confcripta veren[et , qua epora 1e fpMénicis five lienofís opem ferunt) ab aliquibus ex antiquis Afplenum ab aliis Scolopendrium appellataest, Quare non e[fet mirum fi loco praditto Galenus accepi[fet afplenum pro hbemionitide:praferión gggpd bac berba quog, eam vitm for- tita ef.qua lienem abfumere poteft. Ma planta,que Grecis ae gvov,Latiuk quoq, Ajplenn, € Scolopendrium appel- latur: MatritanisScolofendrion feu Sculuféndrium: Offii- pis, Cetrach : Iralis Afpleno.Scolopendria, & Herba indora- - ta: Hifpanis,Doradilba : Gallis Ceterach. Nornina, VA T dc — Afplenon;quód fplenem juvet;dicitur:Scolopen- dria vera, Tra g.Lon.Afplenu m,Matth.Dodo,gal.& fol.Lac.Lobel.Caft. Lugd.Cam.Afplenion Cord; in Diofc. Afplenus,Gef.hor.Scolopendrium,Co d.in hift. Anguil.Ceterach. Gef; hor. Ceefalpino: Winuriru -. . HEMIONITIS. CAP. CXXXV. EHE tisquam aliqui fplenion vocant, foli« um emittit Dracunculi;lunatum:radicibus co« haret multis, tenuibus, nunquam flores, neq; fe- men,neq; caulem gignit : in petrofis nafcitur, aufte rofapore, Ea ex aceto pota lienem abfumit, NS MNNSSD SS alluntur procul dubia ( ut in Phillitidis commentatione fuperius diximui ) Leonicenu , Ruelliu , &* Manardu: quippe qui fibi cerrà per[uaferim , Hemionitida eam eff plantam, quam feplafiariorum vulgus Linguam ceryinam, p ó,Scolopendriain nominat.Sed quomam in pradi- perp - 23 p s * d quii ae. : "o dla loca bos viros aliaqui dedisfimos, C Fuchfium pariter eos [m j 4 4] n u nion tam e[fe depravati ejus exemplaribus decepli jua 45. 6e ita —— babebant : Invenit 6r Teuser eade Mm teucrion, quam quidam bemionin vocatur. Vetuntamtn.— p Le, ot cim poftea tradhu temporis Plinii codex mendi quam p? Hemio.: mirexptrgatus ad sant effer,non bemianioml-zendum fuiffe comperi fed bermion.Quo fai Afplena "allusin bec mut are fententiam ,contraq, a fevere Teucrium à Plinio defcriptum à Dio[cori Dye Caterim inter bemionium,C" Ajlenum Pünio nulla intercedit diffeventia,qnàd fcripferit muellio Teucrium.rbemionitim unam tantim LJ /J & Inlib. Tertium Diofsssidii. 647 qui bemionium vocant, Sed equidem vereer, ne & ipfe in errore verfetur : quandoquidem Diofcorides non modà utriu(q, biffariam diverfis capitibus defcripfit, fed etiam afMenum nu(quam, quod fciam.Mttmionitim appellari ait : tametfi contra Hemionitim non a[enum , fed [plenion à quibu[dam vocari tradiderit, Sed pofleaquam Hemtonitidis limata folia mibi Lunarig «d memoriam evocarunt berbamillam, que à chbymiftis LUN ARIA minor , C ab aliis ob femen racemofum Lunaria bo- "v » — eryitis cognominatur , cim €» ip(a miris in medicamentis polleat viribus, tton pratereundum duxi , quin bic deea aliquid ptio, & differerem.Hacitag, brevis est planta, dodrantali fere altitudine. Caule conflat fimplici, dodrantali, rotundo lento, ac vires, gracili : eujus medio in latus exit ramüfculus,cofle effigre,cui folia funt utring, feptem aut plura annexa, Iunata,cra[[A, firma, braffice marine modo.Flores profert in fummitate caulis,oxalidi minorisitiflar:femine vufo, rotundominutoa, 4o "Ive modum racematim cobarente.N afcitur in altis montibw berbofoloco. Vistotusplanta mire efficax vulneribusve- eentibus glutinandu, itemá, pota intvinfecis, ata, illita extvinfecis corporit fratturianandi : quare miris celebratur lau- dibus a1 puerorum enterocelas, Datur tttiliter commodeá, dyfentevicifBtntatota in pulverem contrita ex vino auflero pota. Albas uteri fluxiones [upprimit, quemadmodum C» rubemes. Ferunt equos, qui in montibus berbas depa(cunttr, nbi bac copiofa provenit, avul[is ab ea clavis, [uos ferreos calceatus amittere , obid vulgb àponnullis Sferracavallo, appellari. Sed perperam, meo quidem judicio , quod alia fit planta , quavel abipfo effedtu legitime fic fuerir appellata. vel quod fe- men proferat ferreis equorum calceis fimile Verum, cim à chymicis bac planta inter Lanaria genera recen[eatur, adeo.ut — quidam eam ip[am Lunariai praterire quidem non potui , quin de ea quoque hic verba facerem. r$ Sera ea itaq, planta, quam n5 SFERRA C4V AL LO appellamus, berba in altis nmozkibus proveniens, foliis minori Securidace m IL LUNARIA MINOR. *IIL. LUNARIA MINOR RAMOSA. F3 Pl. LAU 2 4 ( " 20: 3o Z/ C rs dise t z vd i proximis, is, cof dud, facitmveferentibus ,incwrya cundum longitudinem excurre inea, pluribu utri V, Plone 59 gop mergén ibn iliis along pri namero, altera prteincurva mort oin o dorum fpeciem veferentibu, prominententring, foraminum erificio , ade) ut non parum oprficu in bifee fabricandis natus ra adbibuiffe vide, eror and fà, , ramulis ran iq M flores bactenus mibi videre £i 4. ^ icorm,un Hlianarie women apud chymi[as qui eam magnis efferunt pra- ladantur e enit mfi fabulantur [ed qum [eiagpin - Seceridazam. experiuntur. Radice utitur pusniipiue id mulie ie, Linie facie, tumviribu, Q » tin non parvam videatur babere cri mivori fecuridaca cognationem, cum quidcerti afferam non babeo V. dniada Plinius lib : ; à Hore : - , " ! bat Punius lib.10. c.1. Picum martium adados cavernicorum , ; & e ira Mese berba extrabere : [^] Trebiu antiquifim author ili ab[iribat cogor quidem à haud emmmipez e aJagari, qui bdic plautaid virium tribuunt, Nallum quod fciam babet in medicina ufum, quamvis non defint berbariü, Biamrir crops erum addant, Eid alia berba, quam Aliqui fimiliter Lunariam mi inant.quain fcro- Ld : C aggeribus igime madentibus, fecu viai plerung, na[citnv. Serpit bac humi yum eis auliculis, cubitolingio- 1 bu snc lior, quevina ervincavalg vocetur n quibu avadice irá »i junceis c. Seat ilia. iis folia exeunt i Eg »; igimofis locis, idebiis non pof. Hemio. Sedjam jt pfi mariae Hemion i dvi bis paucis verbu; Hemioniris fimul €» ad... 4j. fridionem, 1 648 And. Matchioli Comm. Nom, 1V. SFERRA CAVALLO. flrictionem é amaritudinem poffidet : quamobrem cum Acer . ENNESARSY 4. f pota lienofis auxilioest, Eaut Gracis umviris, ita etiam Hemi» NA à t onis Latinis, C Hemionite Italis vocatur.Lunaria minor, five - Lunaria Boirytu: Ytalis, Lunaria delgrappolo, —— Ll. Hemionitis, Match, Anguil.Dod.gal.& fol.Lac, Lon.Gef. hor. Caef; -———5À "o eap He- mionios Theoph.ubi Gaza Mulamvertit, Suntqui dubitant, an heccà Lingua cervina vulgó dicta fpecie , differat, fiquidemei valde fimilis fir. II. Lunaria mi- 19 nor racemofa , quee Lunaria dicituràfoliorum forma fubrotunda & lunata, qua totidem cenfentur, quot Lunz dies,quad;cum Luna augeantur & decrefcant: Lunaria; rag.Dcd.fol. Lunaria minor, Matt, Fuchf. Dod. gal.Gef.hor.Lon.Lugd.Cluí.hift. Pan. Cef.Lu- naria racemofa , Lob. Lunaria minor botryitis, Thal. Lunaria petrzea; Gefner. de Lunariis. Lunaria major, Caft.Epimedium Diofc. Fabio Columna. III. Lu- naria minor ramófa, C.B.Hanc D.Cam.in fuo Matth. propofuit , qua pluribus eft foliis, pluribus i A P [d ra Cavallo, Matth.Gef.hor. cum, Cam. Solea equ Lugd. Securidaca minor, ( edi . hort.Securidace fpecies, Caef. Hedyfaxum five ferrum equinum, Tabernamontano. je 39a2- E x P : : e. eb grec ifüb A, ANTHYLLIS. CAP. CXXXVI. O:ib.ró It co. meum. eA Niyis duplex eft: qug enim lenti T" ww foliis mollibus, re&is rarialis palmialtitudiné& cuía ^ ramulisQ; ajugze fimilis, hirfucioribus tamen, | brevioribus, & afperioribus ] Bore purpureo, odoris ad- Aarhy!lli- di«cofid, g& F««htii opin. zo. v.t1- clarum, ut primas ferat in Gérinania. quod Lufitani illiu ineptias tuin religios? fit fecutus, ut bic contentus protuliffe An» cn. , jdir genera, qua Diofcoridi duo funt, expendere : atq, ges "ur emps (€6Ar( » ne : "A . etia. a planta [pins borrida eCietur. pj pavet enus (tefle Diofc. ) fotiistam Erin ris admodum gravis, Qua 2» aV9A- 9 : 2s b. vr 2u»Íyo- pniünium í 4 C4l »guftanti j it Gal. lib. 6. fimpl.medite mu artis í ; 3 : ad, "m. Caterim altera, ea] dini 3 e ua comiti ibat t Qvueo., 1 inttiafe- cus qui, dealt dl . S ; & aurei nuibus foliolis, parvi un Load culato ambitu candidis, melinis;a Cia femias: colligirur vere, Vim habefit ; : Le eu. fione, pellunt menftrua, partus, urinam, jPtt lem (uffufamexpurgant: jecinorum vitia "4 s ribusadcalculos eficaciífima eft, x Inlib. Tertium Diofcoridis.—— 649 t 1. ANIHEMIS, SIVE. CHAMAM. -- tiusurinam ciunt. ZEgylopiis illit medentur: com- manducatz ulcerum eruptionesin oreíanant. Non- nulli in clyfteribusex oleo utuntur, terunturd; in fa- rinam, ad abigendos febrium circuitus. Flores, & fo- liarecondi debent, & privatim tufajin paftillos dige- ri: radix quoq; ficcaridumd; ingruit necceílitas, binae partes herba: dari, modo floris aut radicis pars una, modo contr; lloris partes dug & herbe una, permu- tatim duplicato: pondere , alternis diebus, bibere au- tem oportet in vt30 mulfo diluto. " (C3) M zi NASA y Am AN NOE Nrbemis que c Chamemelon abodore mali Grecis di. afe ca e$t y officinis, vulgo rrupta voce. Cbanómilla vo- tonfid. vatur, Verüm quamvu tres Antbemidi Jfecies florum colore tantum differentes, metnoria prodiderit Deojccrides, eam, tateris ad calculos pre[Vare tradiderit , cui flores inssecio au» tei, per ambitum verà purpurei Lubonii modà infent: phar- macopola tamen inltalsa illam duntaxat. fibi comparant, qua floribus conflat imus aureis , foris foliis albicantibus cire veumfeptis : quod bec cateri frequentior, copiofi or, inter fege- tes in campis proveniat, eleatá, fuaviter, Quandoquidem ce- tera ejus genera, Apaucis [ane cognita, inraris Italia locisre- periuntur,. Sunt quiputent plantam , quam quidam Vergilii : 3D O N 1D E M efe cenfent ,purpuream Diofcoridu ce ^donidh Anthemidem , fed ve vera ballucmantur , quid. bujufce An- : themidis genus , Diofc. tefle, flores proferat inmedio aureos, ci forinfecus orbiculato ambitu purpureos , ut ip Awello ] Belli quadam videmus, à quibus maxim differunt vulgaris Ados nidis flores , qui papaverum Jylveffrium floves. sinulantur, Caierüm Anibemis cujus vulearis est tius , caules edit cubi- tales, foliis e5t parvis, capillaribus, tenuibus, ac numerofis : flo- ves fert incaulium, ramortand, (ummitatibus Parthenio, quod : « j Matricariam vocant, Jemiles.| Radscibss nititur tenuibus, nec alt? defcendentibus. Tanta 5t Antbemidis cum C O T U L Afenida fimilirudo,ut nullo Jeré oculorum intuitu fed vif ad Cotula tanti altera ab altera digno[iqueat. Nama, «ltera, 7 i bell? ac fuaviter olet alrera veri fotet 9 49. im exuleeret adallsgata. Quo fit ut qui in campis alvum exonerat, C dginde boc berba 7d pnt pulo pel ineerd eemem sie Grim tended pta me Pim "IL CHAMEMELUM NOBILE — *1Il. CHAMEMELUM FOE. floremultiplici, * fidum, feu Corola, *- 6o MAE : "Im 4 au^ Gal. e -— Andr Matthioli Comm. IV. ADONTS. aquae floribus diffillata, Antbemidis flovesalfquefoliis detta — ' pti, tufiá, in mortario , C ex oleo in paflillos conformati, fi ex eodemoleo diffolvantur iid, febrientes à vertice capitiss(q, ad pedes illinantur , mox, flragulis, us fudent, integantur , qua[- eunque febres [anant, fi (ador copioftus fluxerit. Itaenim fcri- ptum reliquit Nicheffor Aegypt;u. Anthemidis meminit Gal. e . Anthe- Mib.s. fimpl. med. fic fcribens. Chamamelum tenuit ate quidem midis vi- vofaperfimile esl,calore verb adole) facultates magis accedens, res ex animalitum familiares, tum temperatas. Quapropie: Laffitu- dinibus,ut fi quid aliud confert, dolnresá, fedat, mitigat, Pra- và vea ten[a remittit , &* laxat , qned, mediocriter dura funt, emollit , quad, vonflipatavarefacit. ... Ad bec febres, qua citra vifceris alicuju inflaminattones infeflant, difcutit ac diffolvit, ac prafertim quaex humoribus iliofts , aut cutis denfitatepro- veniunt. Quadeve C? ab Aegyptiorum fapientibus Soli confe- ratum esi, febrium, omnitem remedium putatur. Veri bac quidem in ve Averitate aberrant : folas enim , quas dixi febres fanare potest, casi, qua jam concocha funt. f uvat tamen pul- chre reliquas etiam omnes , que melancholica [unt , aut pitui- tofe, aut ex vifceruminflammationeprognate. Naim C" ba- 28 Tum remedium Cbamamelum vel ffrenuifumum est , ubi jam tonco&is adbibetur : quapropter , € bypocbondrih , ut fiquid aliud gratum exiflit.. Meminit etiamnum libro 6. coru ndem fimpl.med. fic inquiens. Diclum quidem in 3. libro de hac hét- ba copiofíus eíl , diceturá, nunc (ummatim , Mad calefacit, & deficcat in primo ordine. F& C tenuium partim , ac proinde digerendi, varéfaciendi, c laxandi facultatem obtinet. Plane 1a, que Gracit vlde, Q xaneiwsho , Latinis pariter Antbe- mis, d Chamemelum appellatur : Arabibus. Debonigi, feu Ba- bunegi: Itali, Cattramilla : Germanis, Gomillen; Hifpans p Manahilla; Galli, Camemina, €» Camomille. Nomina. Lac. Lon, Caft. , Dod. fcl. Oe &^ Parthenii confid, Matrica; ^ non aro fapore, Amdrellam vocant, Cat elleAtte. ; zaxx. ; mi&am FUucbfim, virialioqui doct , tiirsiia, de; : perfuafetint (ut fuperim in Artemifía commentario, torum errorem explódendo, diii pnm fav.Fuch, Amarellam vulgo vocatam. e[fe illud Artemifie getus;quod fegtdo laco à Diofcoride reprafentatur: pore qui i : É , m la AN expenderint banc effe legitimum Parthenium. — Porro contendunt Brafavolus, é Fucbfiu cam eninino A» " * Inlib. Tertium Diofcoridi. . —— 6$ L PARTHENIUM, SEU MATRIC. Me XA aT £e zem. A9 Ww 8 GU. Wes , "M 1o Ye ANS AEN SS AS NE ENCRS 20 AN verum "ide Todiaubs: beybariorum vulgus Cotulamfotidam appellat.Sed quatn ifli «laviffumi medici magno in errore verentur judicent ii,qui probé fciunt Corulam fetidam folio effe feniculiaut antbemidis potius, quam córian- NS 3o Parthento tribuit Diofcorides,meq, Galenus. Sunt praterea antiquorum nonnulli, qui Belxinemquoa, Partl ' € Plin.lib. o dama, Quoruniequidem fententiam magis probandam cen[erem.quam eorum , qui rertium Artemifia genu Tanace- A d ) 40 libus bicubitalibus floribus melinis,aureis alobulis fimilibus, umbellatim quadantenus micantibus, Radice nititur unica dicina. /no» Latinum fimiliter Parthenium : Officimis, M atricaria. Arabicum, AcbuenUcbuen,Acb ian, five Alachuam ; Partheni Syiettram : Gallicum, Matricaire, Ta :deatur,unde vu] à Matricatia dici- 2 r lor ora: odora vel iriplici,vel pleno * 'B.Cam.Matricaria;primaParthenii fpecies, Brunf.Partk aleriEricio Co [pov Thal. Tana- tenuifolia;Fuch, o majus,quod foliis eft vel planis,floreds a alpinum:inodorum,Hore minore,velm lii ; firibus. 652 And. Matthioli ARN : ftribus.Florescum ceratotriti, tumores, duritiasqQue difcutiunt. Ajunt epotam poft exiaimà balneisge. gio morbo correpris, colorem tradu temporis reddere, ; L BÜPHIHALMUM. *1. BUPHTHALMUM ALTERUM? it D 2 a e : Sy HJ - es Tor parum profecto inter fe variant de Buphtbalma recentiorum fententia , ut beibam , quaipfum legitime vepres fentet deceruant , c offendant, Nam aliquiputant , berbam quandam ctbito altiorem, im pratis & agrerum mare ginibus na]centtm, qu. (ut equidem opinor ) Bellis major eft, folio nonmbil in ambitu ferrato. floveintus ieclinoyextvà vt- Comla rocandidiffuns foliolu undig, circundato, antbemide majore, effe legitimum Buphtbalmum. | Aii verb, quibus adflipu- - latur Fuchf[ius, altam ab lac herbam terum Buphtbaluum effe contendunt , vulcaris antbemidis £ognatamyquam ofhá eft Buph- f Coi ulam non [etidam vocant, Sed cur borum fententias comprobem, [ane uon babeo: quippe quamvis Cotula non E d than, fida diclafoliorum facie quadantenu Buphtbalmum veferat.floves amen in medio melini , v in ambitu anthemids mo- lo candidi , Diofcoridispichure non utiq, re]pond wemadmodum G binc per[picuum e$t alteram plantam ,ctijw imo locomeminimus ,non efe Buphbtbalmum.. Siquidem cim diligentiftimé féripferit Diofcorides vulg arisantlremtdi, * tum etiam partbenii flores intus aureo micare colore, per ambitum vero candido.dubitandum quidem non esl, quin & ea^ dem fuerit ufus diligentia in defcribendo Buphtbalmi flore, quem tamen luteum in umiver[um facit,non autem in ambi tu candidum, qualis in vulgaripartbenro confpicitur. — Cm itaq, Buphtbalmum luteo plane fiore pradirum eff debeat, | Caterüm legitimum, Buphthal mivires ex Gal, 5, Proirde dr veht- imadve tendum effy themide intelligit quelutets ata occitrrit, cujuretiam iki Bellidis | flores profert. : — recenfere.. Bellis igitur quanquam ^ modumaccubantia. Que autemi dieiiatur generibus, que lorum virate dignofeuntur, | Nam . In lib. Tertium Diofcoridis. 65 JlL BELLIS MAJOR. *IV. BELLIS ALPINA.* e I É APP UAM, uc. FL ARCU 7 V. BELLIS MEDIA. dn cacumine fibrounda érajinfcula » folo proctiimberitibs, p vuldbdet "Gt in roteanodum vadiartia, atqueper ambitum fenfit é 7. ferrata, flores ameh coloribus, Cr foliorum numero intev fe lo variant. Siguidem in uno genere centrotenu aurei, C per ^ ambirum vibentibus foliolis [b n untur : in altero verb ex candido rufe/ ut verficoloribus numeras s rub fint, C in ambitu al 'corouis aptiftimi funt. Flovent anno fere roto fi cilrorum di- cehtiaa - "igentia non defit. Facultasomnibus endem:nam (ui vet €n- vires, tiores perbibent )valent flores in [Wuinis, Cc apitisfradturis: quimetiam in vitlneribus tboracir, que in pectorsavita- tem hifg, penerrarunt, in queri u(um Bellim potiomibu in- ferunt.Sunt qui Bellidis omni genera laudent ad ifcbia- . i f ; SN : is, Oeil de Beuf. Bellis major, Italis primo Ex 3 E fiore maggiore. Cy fior di primavera, nonnullis Primula ve- : S major, dicit ur. Belli minor. 1alis -" j er diprimavera: Germanis Sftafiti tes, fett Bafquette. Bellis minima, lta ri di prinia vera gentili. x m C fto. : m,quam r ns in fuo Matthiolo pro- ee An. pofaiii A MA ax LE 654. And. Matthioli Comm. VI;BELLIS MINOR. VII. BELLIS MINIMA. QJ» 20 1, /) d ABAM VII. BELLIS M INIMA. pofuiffe. Buphthalmi altera fpecies, Gef.hor, Buph- i t thalmum alterum folio & facie Cotulz feetidze, Ad- Er * x verf.Lob.Buphthalmum alterumP; - thalmum Narbonenfe, Cluf. hift, P. pleno flore, cog; jore x: vel mixt. $ | frütefcen: d -— hecóscauftshido velfalis averbminoret — gal. & Tab, VM, Bellishortenfis Bore ple E "T ; P E 50 "t » "e. | Inlib. Tertium Diofcoridis. 65 C.B. Primula Veris Trag. Gef. hort. Caf. Bellis minor , Matth, Cam, Lugd. Bellis minima Matth. in Compendio.Caft. Bellis minor hoxtenfis Fuch. Dod. gal. Lac. Gef. hort. Taber. Bellis hortenfis Dodo; fol.Bellishortenfis multiplici flore, Lob. VIII. Hancetiam fub Bellide minima habet Matthiolus, «uam Bellidem minorem hortenfem Tabernzmontanüs noininat, TAvxveldy, PJEONIA. CAR CXI. ZEonia/fiveglycyfide;Greecis aliquibus pentorobon dicitur, funt qui Id&os dactylos radicem peeoni- am vocant.Caulis altitudine fefquipedis adolefcit;comitantibus multis ftolonibus.Hujus duo gene- ra:mas foliajuglandis habet: in foemina vero fmyrnii moredividuntur. Sümmo caule filiquas emittit amygdalis fimiles: in quibüs,cüm dehi(cunt,multa grana exigua;rübra;acinis pünicorüm fimilia inve- ? niuntur, & in medionigra;purpurea quings aut fex. Radix marisdigitali crailitudine, & palmilongi- tudine;guftu adftringens;alba:fceming radicibus ceü glandes fciruicofün aut octo inhrent,ut in ha- ftula regia. Foeminisà partu non purgatis ficca radix datur: ciet menfesamygdálze inagnitudine pota: fic ventris doloribus cum vino pota auxiliatur: valet contra regii morbum; & renum,ac vefica dolo- res: decocta in vino «alvum fili Rubra grána rubentes menfes fiftunt;decem vel duodecim pota in vi- noauftero,& nigro: ftomachicis,& erofionibus ea effe prodeft:à pueris pota initià caleulorum eximunt. Grana nigra auxiliantur fupprellionibus no&urnis; vulva ftrangulationibus , & matricis doloribus; quindecim numero pota;in aqua mülfa, aut vino. Nafcitür inaltillimis montibus,& praruptis. IA MAS — — Il, PAEONIA FOEMINA. 3o 46 59 v4 7 vulgar à erbilirrà quidpai iriüitali Z ó fis, vir & do. d in biffriam, &» Se uie ia SOME Go AMETE p taguffi adftringit.Foninafulia » quoniam pico mayiio ünpetu in periculum e[fe;ne fedes procidant, Magna id vanitate vinorum quópiam omnino reficc. s tà ut nonildefberaverim &am eiiam. ádalligatàm, quod meri- s puerorum epilepfias [anare. — Equidem vidi puellum quandague odo toti menfibüs morbo co. m ; ex eà quo geftabat vadicem tcmpore : ubi vero forte fartuná quod. à collo fufpenfum erat decidiffer, pres *. a Cate- CUZ. ^, addit.x24 "yopetyn, i & potà; Galeni lift, : Pzoniz E Wrkor, 656 — And. Matthioli Comm. *]I1 PONIA FOEMINA prorinus morbo correptus e$: vur[usd, fefben[o in locum ilie flore pleno. * us- alio , inculpate poftea fe babuit. — Porró vifum ett iibi fa» tius effe denub id collo detrabere, certiora experientia gratia. 1d cum feciffem ,ac puer iterum effer convul(us magnam ve- centis radicis partem ex collo ejus. fufpendimus :. ac deinceps prorfum fapuseffectus esl puer , nec poflea convul[u est. | Ra- tienabile itaque erat , aut partes quafpiam à vadice defluen- t65, ac deinde per infpirationem attradlas , ita. affectos locos curare , aur aerem radice affidue mutari, C altevari, Nam boc patto fuccus Cyrenaicus columellam phlegmone affeciam juvat , & melanbium fridum palam defilationes € gra- vedines deficcat , fi quis id in calidum linteum varum liget; affidueá, calorem ex eo pev infpirationem , qua per nares fit» attrabat. Quinetiam [i compluribus lini , &* maxime mari- napurpara , collo vipera injectis , illis viperam prafoces ,eaque poftea cujufiam colloobvincias , mirifice profuevit tum ton- filis, zem ommibus tis qua 1 collo expullulam, Sed.detalibus privari aliquando fortt con[cribam. — Nunc verb [ciendum esl Peonte temperamentum tenuim effc partium e exic- vires Matthio- lo. ta grana Acortice repurgata , C ropinentur. Valent eadem , ac pariter radices 4d fer, aifissno folim pota fed etiam ámpofita. Non defunt "cle, qute, perforata paonie femi- na , C filo trajtila coralliorum piodo fuis infantibus C puerü : : collo circemligent quid putent boc amuleto. Epilepfiam arcte Nomina, p planta Graci óvonvezioug, Cy aeria , Latinis item Peonta nuncupatur: Arabibus , Feonia : Italie, Peonia : Ger» manis, Yeonién : Hifpanis, Rofa del monte, C Rofa albardeiva: Gallis, Penoe[ne, Q* Pinoine,. à i Pzonia authoris nomen retinet ; quae à Pzeone medico inventa éreditur , quse inr dividitur : mas folio eft nigricante, fplendido: foemina variat, eft folio utring; virente * hiríuto,flore vel implici eod; purpureo, vel aiii pleno: altera foliis inferne nihil hirfutiscalyce hirfuto,flore vel purpurafcente,vel albo,vel pallido: alia foliis glabris, inferne nonnihil virentibus, calyce glabro: alia foliís inf albicantibus, hir: in lacinias diffc&tis pluribus,loreds minore.].Paeonia foli in pulverem «ce s, C.1 lobilior, Trag.Paeonia mas,Matth.Cord. iofc.Gef.hor. .Tab.Lugdun. Paonia mas folio nucis, Gef.hort, 11. Paconia fami — LITH OSP F ls : Litho- taii, T rbepemembedis y : Genera nio Aben julielyfeeq ns nafcits i duo. — pip; milii, utcung, cognominerur ,duooftenduntur genera: majus, di fatis veferta e$: provenit exoluro folo,& prop? fepes Minus, quod longé lofo laco. Hoc buxmi minime repit, fed avbufcula fert inflar furfum caules plures? tit brach'a mu» fopedales quibu folia nt rwn wajerislenga sinpra C» froviara. à quorum exiru f pelipcidum margaritarum modo;oblongii ramen,G fa ied qi ! milio fimile. wo; pellari caperit:fed lapidea ferà duritia, Radices ba t nuinerofaid,, -. emnib. prop? nunc compertum, non cognoviffe avbirror,quàd sn fuis. us Litboffermo, iliud quod officinis Mtlinm folis mimus appellatur n. rrafje in lib. de 1e cu fitione medic u1/4uem muper Au. J L4 : 10 20 catürium , band ramen imfiguiter calidum , fed aut. (ymme- je .— Aetio TéradmDiofcatidis. "E L LITHOSPERMUM MAJUS |. 1H LITHOSPER. MINUS NUS vw? NN, N : 3 W í , 3o ££ P fuis greces numerandas, — Hanc 4utem épinionem quonintk vonfatavims in Apologia quam adverfus Amatttm Lufita- num , quem fort? fecutus es Fuebfius , feripfimus, bic ut [atis alibi explofam relinquimus. Lithofpermon,ut herbam [umma 1 io. admiratiene dignam, eleganter defcfipfit Plinius lib, 27. Cap.rr, fpermi vuju bic verba ubjiciam. — Interommes berbar y inquit, Litbo- sex | fpermo nibil est mirabiliu.. Aliqui egonycbon vocant , alii dio- T 00 fpyron,alitheracleon. — Herba quincuncialis fero , foliis duplo mnajoribus, quam vute , ramulis furculofis , craffitudine junci. 4 —Gerit juxta folia fingulas veluti barbnlas earum in CACtl» ^. — spinibus lapillos candore , & votunditate niavgaritarum , ma o agnitüdine eiceri, duritia verb lapidea. Ipfi, qua pediculisadha veant , cavernulas babent , & intw (emen. — Nafcitur cr it Italia, fed laudatifiümum in Creta, Necquicquam inter berbas majore quidem miraculo confpexi. Tantw esldecor ,velutat- — — mificum arte alternis Steg, folia. candicanribus margaritis, , tamexquifita difficultas lapidisex berba na[centi, Sacereat- Yuho. quebumi ferpere authores tradunt. — Egovulfam non baven- tget.vites Pliniw. Daturutriufque femenpotandum — ^ TNT MT TP NE, DUEEA y [ ; -— : [ ith« iS ere&um, CB, S vum, Trag. Lithofpermum minus, Matth ,;Dodoneeo | nero de hort; Lacun, : Lob, es Tis Qus. iguttux magnicudine, : chlearis menft folia c fertze fimilia. Phalari- dis cófid Fhalari . dis vires ^ex Gal. QuTI- res 1 3 ps 1 - terna vel quaterna in peri j jun&a;forma fei 638 Andr. Matthioli Comm, Lob.Caf.Lugd.Lithofpermum, Fuch.fol.Cord.in Diofc. & hift i "Tw à i 1; Fuch.fol. à . - Lonic.Lugd.Lithof, i Fuchf.icon. Lithofpermum legitimum, Cluf. hift, Pann. Lithofpermum alterni fruticfador A ir. thofpermum arvenfe, Tab. Lithofpermum vulgare minus, Cam. Saxifraga tertia, Brunf.ITLLithof, per- mum harundinaceum,;C.B.(an Diofcoridis & Plinii) Lug.Lithof; j i icc . oy fpermum majus, Trag. Gef, hor. ie in oí pes Wes & Lachryma Chrifti, Trag. Gef. hort. Eithof macie iareifius, B. dem. arie n atth.Caefal.Lachryma Jobi; Cluf-hift.Hifp. Dod.fol.Lob.Caft.Cam.Lachryma odoci,Ce(-hort.app; "2X LITHOSPERMUM * V. LITHOSPER. ARVENSE frute;cens angufüifolium, *. radice rubra. * 3 brachianzur:folia sabeis E ^t wl 3n. e » PHALARIS, - I palmorum j Halarim genuinam veferre banc plaur. at.Siquidem cal mos emittit «fe nei radicibus nititur minuti, & fuperpacuis.Phalavidis emmit G..lenusl tatibus bis verbis.Phaluridis berbatum [emen tum faccu tum folia potu auxiliari , ExPlinio. $cant quidpiam tenuium partium, c calid'um.Scripfit de eadem cr Plinius lib. haber longum, tenuem eeu calamum, in [ommo florem inclinatum. feme Nomina. ty js, ye] aceto, C melle, Ce latte.ldem c vitia vefica fanat-Hac ille.P is, Matth. Dod. gal. & fol. Cord. in Diofcerid.& h "Tab. (cui & Gramen Canarienfe) Camerario, ^ In lib. Tertium Diofcoridis. ' 4639 PHALARIS. Epvlpidewr, RUBIA. CAP. CXLII. qq tidix rubra eft, quatinguntur la- Men , / n&, Unafponte provenit: altera feritur, utin e À : //.— vThebana Galliz, j&Ravenna Italie: inCaria Jinter / oleas,& in arvis, folo creditur, Hanc non fine quaftu ferunt: namq; maximum ex ea fentiunt proventum. Afperi caules,&quadranguli,longi,aparinz non dif- fimiles, robuftiores, & multo prorfus majores: foliis perintervallacircum articulos , ftellatim decuffatis. Semen ejus rotundürn, inter initia viride, mox ru- brum; poftea cum ematuruit,nigrum: fadix tenuis, longa,rubra, Uu rinamciet: qua de caufa regio morbo opitulatur;pota cum aqua mulfa: item ifchiadicis, & conctua ,. refolutis. Craffam, copiofamq; urinam pellit,non- in meo nunquam & fanguinem:bibentes tàmen quotidie la- y nd varioportet, | & excrementorum quz redduntur dif- ferentiam fpe&are. ] Adverfus ferpentium morfus,ra- muloscum foliis vino bibere prodeft. Semen ex ace- to potum, lienem abfümnit. Impofita radix trahit par- tus,menfes;fecündasque, albe vitiligini illita ex ace- to medetur, : R Ubiayquam Graci Erythbrodanum dicunt, duum eft gent- Rabia TN rum,alterum Agrefte, c (pont? nafcens : (ylveftribus lo» duplex. cif fecus itinera, m frutetis c propter fepes.Caules €» folia mi- nora longe (petantur quam domeflice c minus quog, afpera. Radix etiam illiest non adeb rufa, multifidaténuisque. Ejus vires long? imbecilliores (unt quam domeflice. Alterum dome- dU) NEN l licum foliis majoribus , € longioribus , craffioribusque cauli- SC - bis. Hetriifcis Rubia nullis non cognita: ubidomeflica etiam. o eo oo o s uMpentà uafcitur circa itintrayfepes &y fruteta. Serur quibu[- dam in locis in campisneg, medicis [olumsae feplaffaviis cogmo[cit ur : fed etiam mulierculis,ac vuflici isprafertim , qui in locis babita ise d opera impenditur : quandoquidem inficiendis tingehdiu, Lenicipiilma eil ' Quaprepter ruflici e agrefies mulieres, quod lanaruminfedtores Rubia quotannis plurimum emambuju radices effodiunt, € ven wid RUBIA SATIVA- iene6 pul RUBIA SYLVESTRIS. » od 7 G á v 7 kic es Fo ficuga. -" 660o' And. Matthioli Comm. dunt, unde tamtum quafhus faciunt , ut fibi fuis, victum [uppeditent. Mittit banc abumde Betruria., precipue Senenfa ager. Expetuutur folta woftratibus mulieribus, quod afperrima fint , ad flannea vafa detevgenda: fiquidem mmm di.. Rab, quam pulcherrime nite[cant, qua Ribiam fuerint experta. De ea autem differens Planius lib. 19. cap. 3. 1n primit,in- Pliaii, it, Rubia tingendis lanis , C coriis neceffaria.. Laudatiffima Walica, & maxim? fuburbana, ér omnes penepróvincia Kubie vi jo 99s Sponte provenit, [eritura, fymilitudine ervilie :Verüm [pinofis ei caulis, geniculatui, bic est, quin circa ár- sex — Cettlosin orbe foliis.Semen ejusrubrum est-Invenio apud quofdam morbuinvegium fanari loc feutice, étiam fi adalligatus Galeno. Jpectetur tantiym. Rubie meminit Galenus libro 7. fimplicium medicamentorum, ubi fic feribit ; EE autem Rubia tindtos - Tum Yadix acerba, c gufiu amara. 1t4q, quacung, agere dictum eft fuperiore libro, ubi tn unum ejufmodi coiverint fa- -eultares , £a omnia in bac radice luculenter confpicies. Quippe cim € lienem, c» jecurexpurget, € urinas cra[fas,mul- La j,, ac non'ienquam etiam (anguimolentas vacuet.. Quin Cr inenfes ciet, ac mediocriter quaexterfiomem poftulant;ex - 1o .— tergit :proindevitiliginés albascum acetoillita juvat : [unt qui eamifchiadicissloc eil,coxen dicum doloribus afflictis, c Nomim. refolutis, ip potu cum melicratoexhibeante. 1d égudpédlavev Grace dicitur,quod Erytbrodanum, cr Rubia Latiné: Pave, Fue al/abagin, Arabice : Erytbrodano, C Robia, Italice : Gerbertót) Germanice: Ruina, Hifpatiic : Garance;Gallice. Rubea [ylvejiris , Gracis igufpidtuvov à&ypuv : Italis, Robiafalvatica. x SEEN i Rubia «lis fativaeft;alta fylveftris : hecq; major,vel minor:major,vel cainpeftris,vel'inaritima: h&c- que vcl (pica:a,vel non fpicata:minor,vel montána, velarvenfis. I. Rubia fativa , Brunf. Matth. Trag. Fuc.Dod, gal.Gef.hort.Lac.Lon.Caft.Lugd. Rubia& Rubeatin&torum. Cord. in Diofc. Cafal. Rubia major: Lob.ErythrodanumGef.hor.Cam. T hapfia Afclepiadis, Anguillara,II.Rubiafylveftris,Brunf. Matih.Fuchf.Dod.gal.Gef.hor.Lac.Lob. Lon.Caft. Tab. Lugd. Cam. Rubia erratica, Trag. Mollugo 44 priina,Dod.fol.Lappago Plinii & Aparine levis Cfalpino. 1 LI. Rubia maritima, C. B«Rubia marina xcu 9m. ] Narbonenfium, Adverf. Lob. Rubia marina, Cluf. *IIIL RUBIA MARITIMA. * hift. Hifp. Dod. fol. Tab. Erythrodanum marin im, É " Lugd.Crucialismaritima, Cefalpino, Ex radice pe- i] T dem longa;craffa,duraarida;tubra, Anchufz colore, caules quadranguli p: »geniculati,lignofi, in- clinati prodeunt, ad qu icula folia ut pluri- a; mucronata, rigidiufcula, mum quaterna, albican: ftella modo adnafcuntur,quorum medio minio i cenilctste infidenr,ex quorum medio li je oblóngi;ex herbido lurei;aut pallidi prodeunt, Inli- tore Veheto;&c ad litüs maris Mediterrariei;non lon gt Monfpelio;collegimus. Anxftit, LONCHITIS, CAP. CXLIV. : [ Onchitisfolia habet poirilariora fubentih pluris ma ad radicem circumfratta; veluti in terram - rocumbentia,pauca in caule: in quo flores, ceuga- lriculidianibus comicis perfonisfimiles,nigri,& e ^ Concluía Ca.texé. lar non fabec,fed - ow TUR fA JN | ; S ^ : R uw ems & pro fi-. *] Lu Sox ri n'exerentes velut linguain, tientibus et: fernen involucris cla adlabrum ri :j fiz legit bin- 1m lanceze fi eig 1. hu facii. Loncbi- tis confid Loncbi- us afpera major. nea, flores.neg, e nui, fubrubicante 2 at Lonchir.' aJibimu/7uam à me vifae duo £c? pus, Qupd mitiora, tener, "T frutetis, uligimofa folo, i Pogde. Aci ( lonchicis. voramus, chm jam Mar. 7 Loses, menisepuom, qu erue oft Quinem omnem atre capu amt Ep flans Shitide differuiz Plinins libro 25.cap.ni.ubi fic inquit : Xonchiris nou, ut plerig, exiff WAS . In lib. Tertium Diofcoridis. I. LONCHI. ASPERA MAJO 10 n AA e 94 N / WI VN " AN RN i IIl. PEUDOLONCH. ASPE 49 // s. do ML, Ne A zl 5o NN ^ m ze 3! "Nd 6o As mpon efficax elt co FIDES, fra&a fedis inflariones, eem perducit.Co&a ut didum efbadje&o fuillo adi A ANS : R p, A TluanafcensCaf.Filicule genus 661 1l. LONCHI. ASPERA MINOR. NSSSSONSSANT S, éd (TU n ^f qnn. ANS pha[ganion quanquam cujpidi fimilis femine. Habet enim fo. liaporrirubentia ad radicem, plura quàm in caule,capitu- la perfoni comicis fimilia , parvam exereszibuslinguam, ra- dicibus prelongis:nafcitur in fitientibus. Hadhemn Plinius qui orum pleraQ, à Diofcoride mutuatus eff. boncbitidis urriug, odd meminit Galenus lib. 7. (imp plicium medicamentorum, ubi de «es ex. vi- earum viribus ita fcribit : Lonchitis,ejus videlicet , que emen Gal. "babet triangulare , figura lancea fimile , vadix potiffimum quodammodo fimilis es radici dauci : proinde urinam ciet, Porrà ejw,que [colopendria fimilia babet folia , va a4 cluti- manda vulnera idonea funt. viridia: fed ficca cum aceto pota, Mienes induratos [amant AcyxYris vgoyéo ut Gracis, ita etiam Lonchitis a(pera Latinis, &* Lonchite afpera talis yocatur, Pfeudolonchitis afpera,ltalis,Lonchite a[pera falfa, I. Lonchitisafpera major , Matth. Cam.Ludgun, Lonchitisaltera, Cord.in Diofcorid, Gefnerus hort. appen.Lacun.Lon. Caft. Lonchitis altera mas, Tab. Il.Lonchitis afpera minor.Matt.Lugd. Cam. Afple- num fylveftre, Trag.Lug.I onchitisafpera Dod.al. & fol.Lugd. Thal.Lonchitis altera Diofcoridis,Gef- ner.in Frado. Lob. Lonchitis altera femina , Tabe. Scolopendrium majus Lonic. Struthiopteris, Corc inhift. quo ad iconem additam, ubi tamen C longe slim intelligit. YII. Pfeudolonchitis afpera, Matt.Lug. Lonchitis, Maranthz & Ceterach ramo- fum quorundam, Lob. Lonchitis afpera Iluenfis, Lugd.Lonchitis adulterina, Tab. Ceterach genus in quz Lonchitisalte- ra Maranthe, Clufio hift, Pannonica, CAR. CXLVL tcyclamino rotunda, ipejaut * ppellatur,quàd wu; Ifa; & per fe cum verà ex£. mpit,& ad cicatri- "pose ubi£a- |- Sed bdidu Gn torfiat,facitad vulva inflammationes,praclufionesi;in peffis fubdita.Beco&um eodem fun gitur mus nétetoneravulvze, reliquiasq;à partu extrahit. Deco radicis fuccus ex vino potus, fuccurrit ürinae difficultati;calculoforum cruditatibus,d yf: entericisjifchiadicis;tremulis,ruptis:dentium mulcet dolo- xem,cum acero decocta,colluto inde ore. V iride (emetificeu má;tritum viciligines infolecum aceto per- unctas emendat.Éodem cum oleo & aceto perun&i,à venenatis non feriuntur: valet contra dyfenteri- am & fanguinis reje&iones,alviq; profluvium.In poíca aut vino deco&tum,bibitur contra omnes vefpa- rum,apum;fimiliumqueaculeatosictus. Folia cum olei momento,morfibus, & igni ambuftis illinun- zur. Conftat aquam,trita radice addita,fub divo addeníari, io L'ALTHA A. 1l. ALTH. ALTÉ. SIVE ABUTIL, AVIC." z MS erum ev «o SV SUN LA 20 Macr Wo : gs AT N BN ) m ZO S b. - c AEST, E p 75 c or 9 z ANS Althzz A Lthaa 2 Latinis pojjet Medicafimpliciter dici, quoniam ab axdxivo quod Greci mederi gnif confid, detur. Quncirca merità fcriptum reliquit Diofcorides, Altbaam id nomen traxi[fe à nultuudine re e fie- quenti ejus uja. Ea vulgaris berba efl,nullira, non cognita.N afc iti in campeft ibus bumetto folo.Lattn) banc Wifeuón so» . Malvai minant.Italis vero,corrupta à Latinis appel'atione, Cr prapojita melva quid cumea quandam abeat cognationem coin fcom, "i" pofito nomine Malvavi[co vulgo vocatur. Altbeam memoria prodidit TI beaphra[In: Lp«c.r9. de plantarum bifferiay ubi d Ex The- £4 differit ii verbi.Er radicem Ibifci aquam poffe addenfare ajunt fi tritam injecéris (ub divod, humorem pofueris, Cer- ophraft. fdar jpiftus folio malve majori, pilofforió, : caule m-lli x flove luteo xradice nervo[asalba Jfructumalva: enlis quod, guftu malvam reddit : Ufus ejus ad rupta, Cr tu [Jes € vino dulci ad ulcera tirolen. Aliam quandam f carnibus concoquas, im 2 affirmant: alias vim attracoriam pufidere,modo ma, quetis lapidis;at , (uc-. » cinichac im inanunatis hactenus Tbeopbra[tus. At ego flore luteane nunguam Altbeam vidiffevecordor. 1 tofeo flore utt ér planta, quam quidam Altbzam alteram Yheophraftz, idem aggregare.ac veluti conglutinare poffe o. Q4. eam Diofcorides; veri coloramon meminit. te uida vero Eg ABUTILON Avicenna effe cenfent, Folia babef'eucurbita minora, actu levia, fe tenuifima obduéta lanugine, caulem edit fefquicubitalem,cr aliquando major flores in toto caule aureos, quibu: feinen aritur nigrum. Radice mitur Ion gafivo[4G, Nafcitur incam, ac etiam fponte in bortis Atqui nos neà, bis;nedy illis fubferibimu. cum neq, uni ned, alteri(quantum mea fert op. "refpondeat.V eri non ob id pretermittere libuit; quin ejus bic imaginem aáderemus, ut etiam aliorum judiciume| ? ut ejus quoq, innote[cat facultas Siquidem experimento conftat fimi ht Alhez quidrachmapondere ex vinoycalculosi enibus frangi edució,, arenas pelli, urinas ejiciser dolores finiri, Me vires ex. Galenus lib. frmpl.medic-ubi eju vires ita defcripfir-Ebifcusfive altbaa (eft autem malva agrejtu) facultatem z Galeno. digerendi,laxandi,phlegmone levandimitigandi,concoquendi difftilia ctu tubercula. Radix porr ejus, e femen , tera quidem faniuer agunt , ut herba viridis fed tenuibrum partium, m. iá, exiccatoriam, ad bec magie d odfim mt d itiligi e sen renti dyes cifra . Radicit verà dec —— quàm illa facultatem offendumt.ut eritiligines detergant,C [ewe MEM em ufideab Nominz. 4j »rteris alvi profluvio. & fanguinis vejectioni utile e$t , nempe vim adfiringentem quandam fault ! planta qua Grecis asia Blur Dr iBlanGr Latinis due Aum le Meu est te Eod ; fv e bmic.cp RofAz, i: Italis, fco. manu. hi : t an E T A mi.five Chatbmie, C7 Ro[az-aveni : Talis iiu Gerinanis bif unb f&yfon gue /* € Mannaie : Gallis, Guimatuies. Altliaa altera; au "vocatur : 1t. is, MBlvavi 1. Alba; Matth Bron£ Trag; Fuch.Dodo;gal.& fol.Cord.in DiofiGefihor. adco ob. (cui && Anadendromalache Galeni ) Cult. Lug.Tab.cái & Bi al A E ho MAR "fiisCor.in hift. Alchzea vulgaris, Clu£hift. Pan. 'Thal. Cam.Malvz agre is ge ilcerag Mt prima,&Vifmalva,quafi malva vifcida, Cae. II. Althaea Theophrafti flore lutco,C.B.Althe er " In-lib. Tertium Diofcoridis. 66; lu d.Ibifcus Theophrafti;Dod.gal.Althaa luteis floribus,Lob. Albutilon Avicennz,Gefhort.Abuti- lon Anguil.DediepCamdbn i Caft.Malva Theophrafti,Gef.horc. Tab. A lthzea Theophrafti;Gef. hor.Cafal.Lugdunenfi, ; Ahab otn ee 47. CAP. CXEVII. Lcea fylveftrium malvarum generi affignatur: folia habet divi(a, verbenacae proxima : caules tres autquatuor;cortice cannabino veflitos,florem quce e albas,latas,quing;aut fex cum 1o plurimüm cubitales.Qui&e cum vino, aut aqua pot&,dy entericis, ruptisque medentur, Won ALCEA. Are bodie pafümfert im talia aliqui Bifmalvam;alii. Micez £s Malvam [ylvefirem nnnditeriam Malvavifcum agre- contid, fle nominant. Herba eff ca ibus,ac femine bortenfi | fyl- intus inatrice.N afc incultit.campéf £a ór Agrorum fcrobi marginibus, juxta fepes,viás ac feyiitas, Aleeava- lta on cei PRI RES S o t mon babeant,ad tumores tum folvendos,tum emolliendos. A1- ke bitdo cea bifloriam fcribit Plinius 1.27.6.4. 5 vide cücordat ut ex eobifloriam to ^ " Peculiariter attei pretii Opifiboronos, exm impofitam ad s difcutiendas commendavit. Porro fylvefirem malvam appellaverit, dum malva facultates l, 7. fümp.med.defcribit,bis verbu. Malva fylveftrü quidein dige- ventis paululum, cs emollientis leviter eff facultati. Hortenfis verb, quanto plus babet aqueabumiditatis, tanto facultate imbecillior, Fru&us ejustanto validior efl, quantà C ficcior : hac Gal Caterium Paulus feor[um Alceam retulit lib.7. ubi fic -Alcta fylvelirismalvagenuse[t in vino pota d)[ente- Àlcee vi. iffum eju radix. Huic berba escx Peau i. Maulo, và: Barbáris,Bunabya: Nossa, C" Buon vifcbo:G. hi Malya de Ungria,C" Malva monte[ina : Gallicum Bimauve. pue : * xm. : - orte difta ab auxilio, vel remedio : Alceà vulgaris major,C.B. Alcea;Brunf. (cui & herba Simeonis) Matth. Trag.Fuch. (cui & Malvz rofeze fyl« vefüe; e od.gal.Cord.in Diofe.Gef-horz.Lac.Lon,Cef. Lugd. Ciel Tas Alcca vulgaris. LA. : Dod.fol. Lugd. Cam, Malve agteftis genus,Gzf. de hortis, E ces Xémbs, — . — CANNABIS. — . CAP. CXL Vili. "VAnnabis fativayplanta magni in vita ufus,ad robufti(fimos funes fa&titandos : foliis fraxini , gravi odore:caulibus pr KHEREAGBI Ini ccubs UE IRR CIO genitibimiem ing Suc- Sex earecen enienter aürium doloribus inftillarur.Sylveftris cannabis,virgas fert alcheze (imis T & afperiores,cubitialtitudinem aequan tes:folio fativae,ni riore;& afperiore:flos :femine,& radice alchile;Deco&ta radix, illitu icimitiongi mulcet; cutitoreà ulorum diflipat.Hujus« torquendis funibus , byeine , quotempi vorum partu zaudere:id qüod frequemi cantu. (d ecentis decoctum, expre[[a deinde fortiter ,terreff orum cavernulis infberfum, ed pifcatoribus acceptum referendum eff, qui bocin, piunt fuis bamis infigedos Ves! Tümn jos 664 And. Matchioli Comm. CANNABIS; rim non modo terrenos vermes evócat Caimabis decochum, xc fuccusejte cxpreffus.fed eriam (ut Plimus lib.20.cap. 23 author efl) vermiculos, & quodcung, animal in aurem Vira trayerit ejicit. Hinc itag,qui[piam conjicere poteft, ejus fa cultátem ad interancorum vermes batid imbecilem fore, "Cannabis decoilum auxiliatur foluta jumentorum alvo, quód coagulandi vim babeat Quinimo non defunt , qui fo iorüm pulverem dyfentericis propinent P adix in aqua de- colfa Crillita.contractos articulos emollu item podagrascr fimiles articulorum impetus. Ambu[lis qinoq, vezens utiliter Hlinitur fed (epius amoveuda,cr iterum admovenda efl, ue sexiccetur, — Id. praffabit: conmodma,(i vecensintnortrio "tindatttr cuti vecenti butyro, ce [ubinde applicetur, Eqtlo- "rum tineas, que intva fedem barent, fuzcus, aur decocluim "infufum ejicit. — Cannabis memi Galenui lib. 7.fimpl. "med. fic indüiens : Cannabis femen flatus difcttit ) adeoá, "deficeat ut fi plufcilum edatur,genituram exictet. — Sunt. :qui ex eo yiridi fuccum exprimentes ad aurititm dolores 4b iw "ebfiructione,ut mibi videturjnatós utantur. Et libro ritmo le alimentortit factltatibw, idem de Cannabi ita fcribit. -Non quenadmodumplanta ipfa cannabis vitici quodam- mode eff franilis , ita femen femni facultate eff fimile : [ed Trsge- id : Malierü error, Cannabis fativa eft & fylveftris: fativaymas, & fceinina.Cannabis,Brunf. Matth. Lacun.Lon.Lob. Caft.Cafal.Tab.Cannabis major; Trag.Cannabis fativa;Fuchf, Cord.in Diofc.Cannabis mas,Dod.gal. Lugd. Cannabisfecunda, Dod.in folio, Go bem ANAGYRIS, ^ €Ab CXLIX. A esyrisiaex rhgionuitw aol n qe ride ifa foliis viticis,virgisd;: fore brálliczsfemen incorniculis non brevibus gignic, fu rotundum.firmum,verficolori facie,fimile renibus, quod du. refcit uva maturefcente, Tenera folia trita cumores illitu reprmgnt:fi partus haereat & fecundz , men- fes; morenturjdrachrnie pondere bibuntur in paffo:fic & fufpiriofis dantur, &contra capitis dolores in vino: difficulter parientibus adalligantur;itaut à partu ftatim auferatur. ,, Radiciscortex concoquene disdifcutiendisque adhibetür.Semen commanducatum vomiziones vcheienter cier. : E : Uamvis véteregutiustatitigm Anag yris menriierint duvtatren n Trelia vifuitur géniéra Majurih dpulia frequéne p. AMET A fun eni ina itur Fundum ad Ybyrrbeni litur foliis vitici praximis fte» confid. fimum nafütur,Ó" eo Campanietradtu,quo Mene ndum yn. n folis liis vitii prexim "revioribuspaulo.filiquis : ri brafficeracemofo fructu bartenfi fmilaci fimili,amplioribw tam ribus pauli fi ajo.colorepurp pues adeb duro,ut Aquamacerato fua'in pertinaci duritie confiflat. Minusquodvura Tridentina vulgà vocant E- Xghele. gbelo, Majo Qr Junio menfibus grato in montibus fpethaculofloret-Folia prodeunt ex uno pediculo terna, oblonga, imcaew- . PCENA gri c uS ACA aod rt E c E P ? Er EAS 7 mendente, odoret«» anine mucronata,vir trifolilatiora. Micat aurtoftere,alteri omnino finiili;yacematim depen ne, odoret nen ingrato. Hine cormicula prodeunt genifta eniula:it quibus fémen continetur ejudem geniffe magnitudine fed oblon gum.pbafeoli modo,colore fubni "v. Quod comedentes quandeg, Letras pori et vonitionie "i oet soe Mess uoc oco Peoiilrtese tas ilem: ura eyomteruht. ^ Materies fima, quà. bus afficiisitur jut notnunquam quofdam, qui fanguinem usq, eVomuer bas ys wtajaici madgextérius ltitea efl interim vero nigro.Incorrupta diu dyrat:proindevinitore. 4 patus] Gefaeri flinenda vitibus mde Miekindhsnr ex aliis arboribus fato, — Quin s d wie ex L4 bewser L2 opinio: conficiunt.Hec planta ovitur in fjlvi mbnzium fcatét valli Andnia dc univéru Tri dentinthe ager. Catérim unn ce om reprobz- zcejjrioribus berbariis baud ob[cisrin inis (quoruim opinioriem tuetur Conradus Gefnerws D magne I jn fuo libro animalibus dicato Baier o oco tlie o djfivmant, alterum Anagy ro E re apite "iP tins vulgari fermone Eghelopelatifepra dicimus aam e cevtreverfa arborem efe quam Vlnliro a Labuei Ptrnum vocat, ubi ita feribit. Aquas adere vam nep laburmum. Alpina el eris dapli, niji fallen melitio, "dura ac calidida materie : cujus florem cubiralem nite non attingunt. Exi ' Plinii v nU riboer x cognofcitur,quod ut falfaseprobanda fit illarum opinio, ^1 Siquidem Laburni inateries L do nd d contra medullitus nigra,corticetenus lütea.in nioduiriGuajaci,ualis Egbeli Med s ap etrhinNT rase ip belus arbor eft omnibus fer? cognita quod frequentifima in Lied re aigu os dr ad i Mir na refert bliniu, Ad bec Egbeli flares, qui in arbore racéiorü'ib]Hir penüehit, palmi longita Aaa ferar cef) tàmeh Laburno Plinius cubitales reddidit. Vlud infuper experiélitia éoipersum babeoetfi cotra "i Inlib. Tertium Diofofidis. 66; IL ANAGYRIS. IL ANAGYRIS AL TERA. D 20 jo OS na quód Apes Egbeli flores zititiguyit;nec eos áffernafitur Hac niniirum [uit;qua;nizo quidem judicio,refragantur tüm Ge[- nero tum omnibus iis, qui cum cobac is . fe tiu quinettatm. 7 di ntquam magna fit differentia inter Laburnum 5 Eghelum. Hanctamen plantam idem Gejüuerus montani cytifi geuus eff cenfet ,aretimero qtiod folia ferat terna veliti pecie cyrifus , quad, cytift imodo fit xpibusingrata:Sed bis (pace viri eruditi dixerim) in boc aximiballucinatus deprebendi- : tur, Marci Varronis, Columzlle , é Plitiseeflimonio: ut'qui inter catera feri jubeant juxta alvearia cyti[um:quód bujus ftore magnopere delectentur & allicitiur apes. Boc [hnilerteflatur Galenusli. de antidot. tibi Cytfi buflaviam e vires defcribit. Er miror certi Gefnertim lla mou vidiffeyyua t amen dcbuevat,fi omnes,qui excant in Europa, libros perlegit , ut perlegilfe corijicitur ex Bibliorbeca,quam edidie. Quaréequidemonpo[fum non in eu petfare fentéhtia quam jampri- 3? dem bábui deplanta Eghelo vocata ciam nullafitfirma ratio, que me Logat tllerum [ubfcviberejudicio , qui eam Labur- num Pliniieffe exiflimant. Quantum igitur édofentio;Egbelus erit Anagyrá minor.aut Anagyrumontana:fi itanobis li- "Anagytis ceat eam noinindre, Namqynon [olim foliis, floribus corniculisfemine C» omnibus denia, noti Ang yrim prov[us amy] a-. rbinor tur ut ejus effigies quam bic damus,pulchredemonflrat : fed etiam viribus Godere, utpote qui in tétaplanta teter c» 4ráe vis admodum (ehtiatir Anagyri vrres memorie prodidit Gal.lib:ó. füinp.nied.bivésbis, Anagyrisfrutex eff eraviterolóus, e dai € acris digerenti,excalfaciertid, facultat v. Sedfolia etiamnum virentia,üm propter buttiiditatis admiflionem minus Gal. fint actia idcirco ja eprimiunt. At ficeata incidenti funr exiccatitifa, valenter facultatis, "Similem feréfaculta- . radi CorfeX Semen aurem magis fubtilium eftpartium sfed'évomitdi provocat. Planta Qu &vcyogs Nomifia, Grecis, Anagyris etiam Lázinis dicittir : agir o Fava meli Italis. Anagyris altera faveisisistor Gracis Ay yvelsérépaz | MEE C v vos eene, Erud Y I. Anag folio érido.C BiGehar-Anagyrisnrima Matth. Tab. Cam, Anagyris major, eid, edit. ica. Anagyris,Dod.gal.& fol.Cord.in Diofc;&hift.I:9n, Caf. Lugd.cui & Nautca Plauti propter foe- tidum odorem. Anagyris vera;Clüf. lift. Hifp. Anagyris fattidaaebo GAUL xyris altera, Tab.Cain. is minor Mact.édit.Italica: AriagyrisGef.hor.Faba in ig.Lon.La- burnum,Dod.gal.Cafal.cui & Alpina arbor quze aquas odit Plinii.Laburnum alterum; Lugd. Eghelo,. : Dod.fol.Anagyrisminus festeris,vel Laburrium;Lob;Aburnium Plinii ü,Anguilare, — — : sain. : 'CEPJE À. CAP. Ch. Qr Epes poreilacedimilis et, fed nigriora haberfolia, & radicemtenuem, Folia i virio pota ut €o 7 füllicidio, & veficze fcabie laborantibusopitulantur: maxim? i praftat, fi cum decocto radicu ? afparagi ejus, quem myacanthen, hoceft, Corrudam vocantbibatur.— . we Qn »diatk antea ii tioffris coimentátii Ytlica likeua confciiptig Angenue confejfus &rám me nondum compe- Cebzz eri[fe, ut ab aliis compertam vidilfeJyoc empore Venetiis ad tne mifit füeme: Odoricus Melchiorius Tridentinus sme- €on&d- €w pro (ua at ate non imperitus, reid, berbaria nionigharus tei add) fludiofws, ut fi nibil aliud effet, loc nomine tantüns mibiplurimim diligendws fit , atg, etiam infilium babendus. Nafcitur ih incultis locis. Ad Cepaam banc redeo. Ea farà tibi vifaef qd Amuftim Diofcor.defcviptioni refpoudere (id quod ejus pifura quam bic dainus, graphice offendit) ut non, Tandum putem, quin bec vera fit ac legitima Cepea. Hujts;quod equidem legerim ,Gal. non memimt in fimp. cenfu. Veruntamen pay]us ejus mentionem fecit Li.7 inter fimplicia;ubi ed vetulit bis verbir. Cepaaportulace finili eft. Felia Cepee ipfius contra vefica fc abies urilirer Libuntur. Rádix cum ajparago quem — eff, CorrudÀ appellant, pota, [Aie kk, uri. s 666 -. And. Matthioli Comm. Nomina. CEP X A. urina flillicidia,qua ex obflrudlioue fiunt, abipit, — Kgmiin it Graci ita &epaa Latinis, C" Cepea Italit appellatur. T Cepazza, Matth.Lac.Lon.quoad iconem,Lob.Caft, ^w D Cafalp.Lugd. Tabermzemontano. : Kwuwn. ALISMA, CAP. CLI ZR A Licssali : Conclnfa meum cxemplar non ha- bet, nec Oribs.le- Quero, i. bis qui le- porem vorarüt, velraná rubetam, L] Meum, (nu) i Mini. cum pari dauco. Alifmaris confid, Piantago aquatica, wi Vanquam affirmat Ruelliu,cui etiam Fucbfius fab[eribe- r Q: videtur, Alifma fibi cogmtum e[fe.vocatiá, à nonnulli — Pafteralem fiftulam, à quibu[damverà Plantaginem Aquati- cam,tamen plantago hec , quam etiam aliqui Barbam fylva- siam appellant, nullis notis cum Alifmate convenire depreben-.— ditur.siquidem alifinafolia fert plant, nilia. fed «ngu- frefexeicailem minit fliora, c intel itaq, ex iis notis nam imter je plurimüm wàd illorum fententia non Lading ti ei ori; Lugd.aurhor,quatuor Nu Matth.P 3 Sure hocAlifmafolio hirfut Alifma,Mat.C "s Gef: ho. Tab.Nardus Celricaaltera & PlantagoA * . Inlib. Tertium Diofcoridis. 662 C'vollgiyin, ONOBRYCHIS, UC OP. CLH. D folia habet lentis, longiora pauló: caulem dodranralem :florem puniceum; radicem parvam : nafcitur in uliginofis, & incultis.Herba fuapte vi,fi trita illinatur,cubercula diffipat : cutn vino potajftrangurias fana : illita ex oleo;füdores movet. - Nd Onobrycbis, Plinio lib.2 1.c.6.authore,circa fontes.Folia babet lentis,paulb longiora :florem rubentem : va- cm dicem exiguain,& gracilem.Sunt qui Omobrychin velint cain effe herbam quam aliqui Rutam caprariatu,alti Ga- fideratio, legam vocant : nos vero vulgó Lavanefe.Verim bac motisque Onobrychi tribuuntur , bandquaquam ve[pondere depre" benduur:quippequafoliaferat lentis quadruplo majora.caulem plerum2,bicubitalem flores purpureos, & tadicem non dim: parvam.Ut binc mibi plane videatur,qud illorum opinioni memo ret? poftt;aut debeat: adflipulari. — Onobrychis vires Ks "a tradidit Gal.lib.8 fimpl.med. fic inquiens.Onabrychis rarefaciendi,digerendiá, vim obtinet:proinde foliaejus viventis et- ex Ga1, Samnui illita ad morem cataplafmatis rubereula difcutiunt * avefa& e verb, fi cum vino bibantur , firangurias (anant, Nomina, Quinetium [udores elicit cum oleoinun&la. Que evoBgvyie Grace;Onobrychis item Latine, c 'Onobrichi Italice vocatur. Y'arepinóv, HYPERICUM. CAP. CL III. HYpsieim aliiandrofgmonyalii corion,alii chamgpitynappellant,quoniam femen odorearefinam 4Meürm imitatur:furculaceo frutice, dodrantali,rubefcente:folio pue p; leucoio fimili(qui digi- iae tisattritus fanguineum fuccum remittit;qua ex caufa androfemon cognominatur:) fubhirfurafiliqua, 7,, ^i. ? & in rotundt iordei magnitudine: femine intus nigro, refinofrodoris: gignitur in locis incul- nez rcfi- RA. ^ z im citmenftrua pellit appofitum,tertianis,quartanisd; cum vino potum liberat. Se- Qui dio men quadraginta diebus hauftum,ifchiadicis medetur.Folia cum femine illitajambufta fanant, sion lébi conc / Wee | 7 — — ASCYRUM. CNR- CLIW .— Scyron.five afcyroideshypericigenuseft, magnitudine diftans, fruticofius, majores habens ramos, furculofiores,rübentesd; Melia feni " Mores lues fru&um refinofum;hy perico non abfimilem cujus attritu digiti fere cruentantur,qua de caufa androfzemon vocavere. | U fus feminisad ifchiadicos, potum in hydrom:litis fexcario *nam biliofa recrémenta ampliffime detrahi: : fed affidué dare oportet, $. donec fanitati refticaantur. Ilinitur & ambuftiscfficaci&r. : A'vélgógatdc, ANDROSJEMON. CAP. CLV. : AT ab hyperico, afcyrod; diitert, quód fruticer ramulis furculofis,ac tenuibus: t rubenti- n bu us pott la avi excrementa pellit:ifchiadicis maxim? medetur: fed à purgatione aquam lori. $5 be , F OS CM PUSE AMA guinem « ibet. "7 ftaleg. jte be xD An KEPT Lens: p c Ee an Ai at 55 meum. e 0 E HYPERICUM S OAL-ASCYRUM. 0 Mem : jh b: ) iC . monhae ! ^. ge . -- 7 Ee — — 4 — CORIS E : GS 4 o aliqui ypericon vocant, fruté ef folio eric, rub iere. a€ miliore, non altior : d odran- " ; 668 And. Matthioli Comm. . Au Oe . ; : : ; iori gra- dodrante a; fuavis,odoratus;acris. Potum femen menfestrahit, & urinas "contra phalangiorum morfus i . . B . H L "TT E B * » "- ifchiadicos,&opifthotonicosex vino potum auxilio eft:horroribusex piperefed opifthotonicis ex olco bHzc 'aptiffimé illinitur 2 [Radix vino deco&a potads,defectis opem ferre creditur : fed laborantem inter po- omnia in tandum quàm optime cooperiri licet: fiquidem corpus toturg defudabit;ex qua re priftinam agiliratem meo exé- recuperabit.] ben lari non n Abend i à : : : LI E 2 72 Byperi- H: pericum, Aft yrum,c Audrofemum,eju[dem plan generis platita (ut Diofcorides inquit ) effe videntur. Verum in ci,& con- earum caulibus C foliis aliqua notatur differentia : nam bac folia babet vubeniera, illa viridiora, unimajora in« i eM Phe fantsalter minora, Similis difcriminis vatio in caulibus:Omnes be congeneresplant 2 bodie ab omuibus vulgb cognofcun- X . Cors, Ur:éenamq, Junio, & Tulio menfibus, diverfis in locis aurei floribus ornata cop[piciumur , ns ad amufiun diflintle ac Yo pradita notisque fingulis à Diofcoride tribuuntur Caterim quaCoris vocatur.mon ita Hypericum refert:quemadmodum Androfemum,cr Afcyrum:quippe qua non altior dodrantali altitudine affur g at;folisserizaaninoribus tamen, €» fubpin- guibuscaulibusvufe(centibusodore [uavi,ac gvato.Flores babet byperici ansuics.luren coi, Jed ini Hac ad me plu- ries allata eft à noftra berbariis : nafcitur frequentifima in Italia, arido foloincolitbus at9, montibus. Aperit excalfacit, Hyperi- extenuat;digerit,expurgat. Hypericum a perforatis foliis à moflráa vulg Perforata vocatur : folia enm innumeris fcatent Phan foraminibus, iq, adeb minuris,ut vifum ejfugiant,nift ip[a folia fole objecta injpiciantur : id quod filentio videtur invol- lapfus — viffe Diofcorides:-quinetiam Plinius , alioquirerumomnium diligentifimus indagator. Qui tamen bacin biftoria baud dubi? falli deprehenditur quod feripferit lib. 26. c. 8. Hypericum nafci femunein filiqua mgromaturecente cum bordco. Siquidem Diofcorides nontradit Hypericum cum bordeo mature[cere fed contineri eju nigrum femen filiqua fubbir[uta, € inrotundo oblonga;bordeimagnitudine. Conftat pratereaannua experientia mature[serebordeum plerumq, abeun- 20 Brafavoli te Majo : verum Hyperici femen non perficitur,nift Julio; Augufto menfibus. 1n bacquog, nypericihifforia errat Bra- movit: favolus Medicus licet clarifiimus,quid velit Hypericum ex Dio[coridi auctoritate florem album babere : eaimq, ob cau- wm flo. /4m,id quod circumfertur, cim flore fit melino , illegitimum cffe putat : imb nonaliudjquam Rutam fylveffrem,pro qua rem ui- pbarmacopolam fecum colloquentemsd ipfum a[fervare admonet. — Neg in bis unotantum,ed;quantum fentio, dupli- buentis. ci portatur errore, Primum quod Hypericum non album fed luteum flevem feree fcribat Diofcorides contra Bra[avoli fen- rentiam,cim fic in eo legatur alg £yav wjsavov boc est jlovem babens luteum: non auiem album inquit , At perperam "Marcellus Florentinus interpretatur, cujus fortaffe falfa interpretatione Bra[avolvs fedu est. Deinde quód legitimum a Hypericum pro fylveffri ruta feryandum cenf[uerit cim tamtmin calce fer (ui voluminis priora fententie oblitu , dum Mosa. "léiex Hyperico parandi feniori myropolerationem explicat,communis uus Hypericum A[cyrum efe declarat. Nec fe : chorum 695 quàm Brafavolus ballucinantur;pace eorum dixerun, Monachi illiveverendi,qui in Mefuem commentarios ediderunt, j halluci- quàd monretfé cum illo fentiant, Hypericum, quo utimur , primum efe Jylvefiris uta genu. — Quorum fententia cian . pano. , , fnerit à nobis fuperius invuta mentione rationibus C» autboritaribus abunde explofa , € improbata , fupervacuum.efet Byperici s dm nunc vepetere : eb enim accede: , quiplura borum errata'cogno[cere volet. — Hyperico via ines referandi,re[olven- * - di,agglutinandi , atque etiam cobibendi, — Epotum femen ex vino calculos ejicit, & veneni adver(atur: quimetiam venenoforum moribus vefiflit , tum idem potum tum berba ip[a devorat , bauffave , tummorfibusillita. .. | titia flore[centis jam berba, maxim quibufdam prafertur, fi poteturcomitialibus, € vefoluti, — Datur feminis farina commod? ex polygoni fucco ad [anguinisvejetones. — Mem alvum exonerat, — Tnesl floribus, & femini mira facultai - «d yuluera omnia (ananda,prater ea que incapitefunt, | ldeoó, oleum, inquo diuflores atq, [emine pregnantes filique IL ANDROSEMUM. . *IV. ANDROSEMUM FOETIDUM.* 4 M NN , | E ; nO—— In lib. Tertium Diofcoridis. V CORIS. 669 macerata fuerint , diuo, infolata , mirificà recentia vulnera fanat.Sed per quaw belle id efficit, fi cum laricee aut abiegna lachrymaoleo mifceatur.1dem per fe ventri illitum, dyfente- vicos juvat : potum vero ggeblearis menfura Iumbricos necat. - Seripfere quidamH)pericum adeo odi[fe demones;ut ejus fuf-- fitu flatim avolent : quare quibusdam faga demonum vocari cepit. Hypérict vires memoria prodidit Gal lib.8.fimpl, med. ficinquien.. Hypericumcalefacit,Cr deficcat.tenui[a, [ub- vo flantia efl, adeb ut C menfes, C urinas provocet. Sed ad bac totus fumenáus eff frucusnontantim femen. Porro cumfo- Tis illirus viridis ad cicatricem ducit cum alia , tum etiam ambufla. Ceterüm fi ficca yeso, fanabis bumida fimp.med.cenfu, mibi incompertum efl. Planta, que Grecis Saee», Latinis fimiliter Hypericum nominatur: Matrita- eiie, Reiofricon feu Reiofaricon:Italis,Hiperico,Cr Perferata : y Igatis exemplaribus Grecis Li ene cac net undam dmn 40 uim, Androfzmum. ( ies ramola;Czf, 1V. Androfemum Íem fruticofum ex Ilua, Camer. V. Coris lutea Hypericum ita adámuf- ex albo,quod forté Mar- bocl infi. AJUGA. A Jagn bedixio terra repens/obeatya folis femp SEM oie canblatostel est*qua ta- :; em contrita fi ut. Eadem veces i aceto decocia, C pota Hvperici viresex Gal. $ Chamz- prrvos vires, v » : 670 And. Matthioli Comm. B I CHAM EPITYS, II. AJUGA, SIVE CHAM X; ALT. NV AIME SP 9 NY. i6 CS - SSNS 25 Nx Se i WN /j ? W ^ A ie cote eo Nes ET » : eT : ri *. * u wwe — Opotaenortuos fetu extrabit,umiverfeplante decotfumfacit . HI PEEL A YS à ONS- ad omnes cerebri , nervorum , € articulorum affectus à pituira 3 . peliaca foliisferratis. provenientes, fi plurib.propinetur diebus ex Rbodo ; melite.Nam & comitialesyd* re[olutos, C" podagricos. floribus C faccbaio medic. (officine confervam vocant) ralyticos,quo qui utuntur cum ve[peri fe dormitumn valefcuut. Atqui ad hoc fumuntur quotidie bujufce ole ti drachma dita ek acori radicibus decodla,crflovun "oed t4 Jirupalis... Parantur € chamapuy carapotia z: c : - «ntilia,boc modo.Sumitocbamapitys.Detonica, tU : "vorifmavini, cujufa, dracbmam : turpeti fa vici drachmas duas,Colocymbidis fe Jis fofüilis, cuju(que grana decem : Rhabarbar mam, [pica Indica grana feptem : pulueris iere femp. femunt um, diactidii dracbmam unam: Fxcipe chamapit)s fucco omiià j in mortarioyc in ma[Jam vedigito,e qua formato: Chamez. , aotia / piryos vi- tur à paralyticis ciim fe di 2r fentient auxiliutu.Cb st ubi deeju viri d dab potaytum appofita cum melle Sed Ce urina iumi procum venas MATTHIOLI MEDICI. ^; - Senenfis Commentarii, IN LIB. QUARTUM PEDACII DIOSCO- 3 XRIDISANAZARBEL DEMEDICA MATERIA Y 2 Ribus ante libris, amantiffime Arce, tradidimus odoramenta; olea , arbores, un- 8 S guenta; animalia; frumenta , olera, radices, fuccos, herbas feminaque, inhocautem quarto dilIeremus de radicibus, & es , quz reftant , herbis, ^ d dratum : folia quercus, mollia, cw inambitu divifa, Hra:in (ummis caulibus femen, veluti fatureiae , fp. ur, plurimos ad ufüs.Radicibus nititur, ut v d ;^ potu, pituitotm vomitionemevocant.Folia ben convt ieri "5559 ous vulva: maloopportunis; & ad laxandosuteri ftrangu us, denarii ponderecum hydromelite:tres in yini fextario drachmae contra ferpentiu intur.Herba magna utilita- te illatis à ferpente vulueribus illinitur: adverfusetiam vei x vino pota cortvenit : prze- fumpta ea, fi venenum hauriatur, nihil nocebi: : urinamcier, ah ducit, Medetur comitialibus,&c o infanis potaexaqua; & jecinoris , lienisd; vitiis drachmae pondere 4inaceto mulfo:concoctionem ad- . juvat, fi quisfabze magnitudine fecundum coenam cum melle coo devoraverit, módo confimiliacida | ,.. z b 1x6 propinatur: ftemachiciseam manducare,& fuccum devorare proderi:,fi poftca dilutuniü- As : n forbeatur. Datur fanguinem excreantibus, tzibusoboliscum diluti vini cyatho: ifchiadicis, re- z».i.cum num& vefice doloribus ex aqua: aqua inter cutem binis drac hmisex lice; fi febricitant, fin ?««to & aliterex/ fo: regio morbo laborantes recreat : menfes pellit drachr pondere cumvino pota: melle, ita vum purgant drachma quatuor pota in hydromelitis decemcyathis : facit cum melle ad cabem,, lentamexcreationem, Folia ficca, tritaque £&ili vafe reconduntur, a M- meum. |» Catecuz, —— .. autemle- * gitut Ra eliius, 56 Meum nee Dui, 1vino Vires ex Antouio t dieit imponatur. — Ajuntprater am yale ii ai 4 decoctum ad tertias fotuoculorum doloribu lia, C fronti fuperimpofíta. Succus à foliis per fe tritis expreffus 4ut p H mulcet fit. it addit s egelidus inffillerur, ldem drachm "t hau ; tuor fanguinem illum per infern £ujus redundantia caligines octulis offundit: quaft, i La folia. Eadem cum [alim dle conufa aribusi,immi[a ang: inde fluent mj x vetere: di r bres finit fitoos [pius calluarts. resta aes tenenti 21 "texctpta tabidos juvant.prefertim qui pa watuer püdere aut ex frivida aque cyathis £inoriía 970 . And.Matthioli Comm. I. BETONICA. 2x ip BETONICA FLORE ALBO. "S : fu t : 8 7 Y i SERRATLLILA.' : cinaris vero, fi ex calida bauriatur. Ex vina dec medetur. Sanat & venum vitia ex mul[ob chinarum pondere: ex vino autein veteri trium pondere,additis pipers granis feptem C» viginti, borumá, dolores utilifrm bibnuur. 1n duobus aq - bis fumpta , alvi & imntefhnorum tormina rt Acrudis non fiant fuccis.. Foliorum quatu anulfe cyathis odo epotis, commode citatur ex vino fuiptis coli inflammatione vexa gmate ex melle fumpta novem diebsytuffim calida cyathà quatuor duarum drat bmarutn plautaginis dracbma , febres quotidianas e in acceftonibus tantim fieri debet. - dinis , fi cum pari pulegio affumat utr zi ulcera cum (aleindita. Ex i-o reflant contrita folia r a. ULLA cuju bic imaginem appinsimus Inlib. Quartum Diofcoridis ^^ — 67 betur.Sigiidem bac caule conflat purpura[cente,tenui, Cr in multosramulos divifo: Folia gerit anteaquam caule[cat Be- tonica fimilia, toto ambitu tengauer ferrata, fed ubi caulem protulit eadem faciem immutant. N m exortis profundiori- bw incifuri majoris Pbu fimilia fer redduntur : qua vero incaule funt, minora multo, C» breviora fpeclantur.. Flores edit inramufculorum ummis partibus à capitulis quibusdam, purpureos. Radice nititur mult ifida, Pbu minoris modofi- brata.Herba eflinfedloria , pannis colorandis expetita.Datur utiliter potanda ex albo meraco convulfis, ruptis c ab alto Serratqc devolutis : diffolvit enim potentéf fanguinem , quiextra vafa concrevit. In vino decodla, ac deinte illita, tilcera mirifice la vires. mundat, C carnereplet, C ad cicatricem perdacit.Hemorrboidum quoq, delores mulcet fotu adhibita. Folia, €? radix : imul contufa, cx emplaftri modo impofita, emterocelas fenare creduntur.Betónica vires memoria prodidit Galenus lib.7. esas -: 10 fImplicium medicamentorum, fic inquiens : Ceflron, aut Pfychotropbon, Romani ver?'Betonica, vim haber incidendiyut c], ufu indicat. Amarior enim efi, £r fubacrisipfa berba : id quod €» particulatim edita alio offendit. Nam confifientes ánvenibu calctlos dividit, Crpulssonem,&thoracem,Crjecur expurgat alflergità, menfes quoq, ciet .rcomitialibus pro- desi, tum rupta, convul[ad, curat, & omnibus befliarum morfibus ulceri illita auxiliatur. Poflremó acidum vuctant ibus, : € ifchiadicis bibita, auxilio esl, Planta, que wéroor Cr Juyéroopor Gracis, Betonica, C Vetonica Latina dicitur: Arabi- Nomina; 5w, Chafféta : Italis, Betonica : Germanis, 95 tonien : Hifpanis, Breronica : Gallis, Betoefie : C Betoine, Serratula lta» is Serratole, B&roxicA, que Grecis ézeev à remediorum copia & varietate dicitür , Plinio Vettonica, quam in Italia Serratulam vocari au&or cft , duplex eft, altera purpureo flore , quae vulgatior eft, altera candidis '2o floribus,quzrarior &non folum floris colore ab altera variat,fed & multo altera hif; pidior,minoribusd; foliis, ut ex adjc&ta figura colligereeft.Purpurea duum quog; generum, altéra breviore fpica;altera lon- "giore & mollioze, quee Witiesexcref ei irius floret, utraqs tamén eodem1oco provenit, L Betouica purpurea, Trag.Fuch.Betonica, Brunf.Matth.Fuch.Dod.gal.& fol.Gef;hor.Lacu.Lon.Lob.Caft /Lug. Ca. Thal.'T'ab.Betonica purpureo flore;Cluf.hift.Pan. Vetonica;Cord.inDiof.& hift.I I. Betonica alba. Brunf. Tab. Betonicacandida, Trag. Betonica floribus candidis, Lob, obfer. Betonica flore albo Ded. gal.& fol.Cluf.hift.Pann.Cam. Vetoriica alba,Cordo in hiftoria. HI.Serratula, à fóliis minutim circum- quaque ferratis, nomen habet : dicitur Serratula, Matth. Dod. fol.Lab.Caft. Lugd.Cam.Serratulatin- &oria, Tab. Tin&orius flos fecundus, "TTrago, ut Kyberus vertiz, "T ragus namq; Schartam nominat Cerretta, Cel. Centauroides, aut Centaurium majus fylveftre Germanicum, Thalyo: an Sgjídago Sar- ; 5 T4cenicaquarta, Lonicero, Hujusratione foliorum quatuor differentiz: prima foliisomribus percir- 3? cumferentiamf erratis; incifura carentibus: altera foliis ad radicem quidem tantum ferratis;a: reliquis ;profundé incifis ceu in lacinias divifis: tertia folia habet utrinq; divifa quarta primum folium ad radi- cem per circumferentiam ferratum habet » reliqua veró omnia diíledta, : i "eres, COSCBRITAWICA, | .tUbspk pem o ns D 2d k E s de ge Brie ;aut Vetonica, folia habet fylveftris lapàthi , f«d nigriord, Spi ora gaftü adftringentia: "radicem tenuem, & brevem : caulem parvum emittit. Foliis exprimitur fuccus, qui igni aut fole co- gitur. Vim habet adftringentem, privatim depafceutibus oris, & ronfillarum ulceribus accommoda- . tam.Valet éetiamad reliqua; quibusadftri&tione eft opus, 4o (y Banquam radit Rueliiu Britáticameffe plantám Yalie cognita y atg lbi vulgb appellari Piatamano, nibita- éz cófld, bun bactenus non (olim nomen illud incompertum e$, fed nullum etiam inyenire obtigit , qui Britanicam oflen- Ex Plinia "eret anc autem firiptis celebravit blitnius libros .cap. 3:bifce verbis : In Germaniatrans ied "Céfáreprómotis ,naritinto train fons erat dqua dulcis fons , qua pota dentesimrabiennium decidetent. "genitis folverentur.Stomacacein medici vocabant , c fceletryrben eamala. Repert& auxilio est berba, [T t que quoniam bic nobis occurrit, d quàm squid differamus. zfitag, TOR MENTILLA folio Pallayrubeo colore (aprre ndfrinsenti cauliculi t oen vliriepn iniu: Jacuitatibus quibus Bifforta predita est. Qua; Dehtlilite, ac ventri pubi vbt Pnfts ,fi in earum decocto ad mbilitum uf, j fee melleat a, [pica fubacla,yentri ac pubi linantur, Sanguinem Tormé- tillz Bi-: Lu - fo earum 674 Andr. Matthioli Comm. L1 BISTORTA. IL *BISTORTA MINOR. * P O 2. n iJ | E 4 IIL TORMENTILLA. fo earum PONE Qui item expunicorium malorum vine potus biliofas coercet vomitiones , C fiovorum albo exce- ptus (uper fictilitegula inaffetur, mox comedatur. Aquaqua — ex bis duplici organo elicitur, five à radicibus decoium, venta nis omnibusvemedioesl. Ex quotantum apud nonnullos Tar- — dnentilla invaluit i[us, ut ex ejus radicibus etiam tedicamtn- Inlib. Quartum Diofcoridis. 675 Biftorta qubd radice in fe contorta conftet, cujus Pliniusinter Dracontia meminifle videtur , ejus- demd;fort? Molybd&na: duplex eft major & minor: illa radice magis minusveintorta, foliis in altera rugotioribus & majoribus,in altera levibus & minoribus:minor fimiliter duplex.I.Biftorta mas,Brunf. Biítorta minor ,Dod. gal. Lacu. Tab. Biftorta Lonic. Colubrina minor, Brunf. Trag. Serpentaria mas, Fuchfio, IH. Biftorta minor, Carerario in fuo Matthiolo & Thalyo: Limonii fpecies minor , Gef. de priore multó minoreft;cujus folia fabrotunda per marginem vcluti ferrata & punctis diftin- €&a:quasin altioribus cantum Helvetiorum montibus & Jura provenir. HI. Tormentillaquód tormen- tum dentium fedet , quam alii Pentaphyllis; alii Biftortis, alit Chr yfogono Diofcoridis, adÓnumerant: duplexeft, altera communis , quee aliquandoquina, non feptem folia obtinent : alia alpina, radice vule gari majore, rubicundiore & odoratiore. Tormentilla, Match. Brun. Trag. Dod. gal. & fol. Cord. in 1o Diofc. & hift. (cui & Penthaphyllum re&um Lacu. Lon. Lob. Caft. Cafal.Lug. T halio, Taber.cui & Confolida rubra, Heptaphylium, Fuchfio, Gef.dehortislibro, Ash im, LYSIMACHIA, CAP. 1Ik I Yfimachia, quam aliqui lytronappellant, caules emittit cubitales , altioresve; fruticofos , tnues: 777 ^prodet geniculatim foliis jtenuibus, falicisfigura ,guítu adítringentibus a ore rufo , autau- . reo;gignitur? inaquofis, & paluftribus, Foliorum fuccus adítringente fua vi, fanguinisrcjc&tionem 22«; Pro cun dyfentericis potui datur, aut infunditur: menfium abundantiam fiftit, in peflo : fanguinis "a vio fubvenit fi naresea erba obturentur:cvülnerum cruoremcohibet. Acerrimum nidorem ;7 Aud 20 fuffita reddit: qua de caufa ferpéntes fugat, & mufcas interficit. iut Made L LYSIMACHIA. . Ik LYSIMACHIA ALTERA. — ze | ; s ; : .. Wulnera- 49 je : Lo ; vidia:flovem p dantibus jugo i ; infe&ores ad inficiendos "at is mullati, chiíaaltée p ofeuienr, ra, ope fiue ntes a— fcoridis Lyfima- .... : JRemia 3 ll fingulis netitqta Catonus; piofam.& circa Pra- "— mRuellinsan mentione Lyfemachie exifimovern laplue, i P] : (wt di o $£4m,prope Multayiag . 676 And. Matthioli Comm. (ut fupra diximus) Corneolam effe veram Lylimachiam,infinetamenejufdem capitis quandam aliam berbam Aruflicü fibi demonftratam fuiffeteflatur ad fugandam peflilentiam effc aciftimam; buboni tantm adallig atam,quam etiam pro Yxfais- Lyfimachia a[feruit. Ex quo palàm e$t, Ruellium duas proL. fimachia plantas defigna[fe ea forta[fe vatione adducius, quod chic vires Diofcorides flore rufo , aut aureo conflare Lyfimachiam memoriatradiderit. Lyfimacbiememinit Galenuslib. 7. fimplis exGal ciummedicamentorum, ubi de ejus viribus in bunc modi differuit.Lyfimachios (uperantem babet qualitatem adfhrictari- am.pétquam C vuluera gl utinat.ertmipentemá,ex naribus (anguinem emplaftrt inodo illit a cotpefcit: quin & reliquas ,.. fauguini eruptiones fiflere potefl cim ip(astà fuccus ejus multo magi.Pota dyfentertas (anguinisyrejectiones, acmulicbre Nominz prod vium amar, Huic be:be nomen Grecum et Aweilchbyov , Latinum 6 Italicum Lyfimacbia. Germanis Ceo eric), Lyfimachiz, quz & Salicaria àfoliorum fimilitudine dicitur, quatuordecim differentias notavimus: alia eft fpicata;&q' idem purpurea, vel cerulea:alia filiquofa;hgcd; hirfuta, vel glabra;illa vel magno,vel : parvo flore:at glabra major,minor,&anguftifolia:eft non filiquofa rubra; ln teamajor & minor,& etiam floribus globolis:quibus addimusChamzeenerion latifolium;& an gallo lads, velin planis vel al: pibus proveniens.LLyfimachia lutea major vel Diofcoridis, C.B.Lyfimachia, Matth. Trago, Lac.Lon. Caf.Lugd.Lyfimachia lutea, Fuch. Turn.Lob. Tab.L yfimachium luteum, Gef. hor. "Tha. Lyfimachia florelurco, Anguil. Lyfimachia flore luteo minore;Cam. Lyfimachia vera , Cord. in Diofc. Lyfimachia fal(a,Caftori: Lyfimachium verum,Dod. gal.feu legitimum,;Dod.fol.Salicaria,Gef.ho:t.cui &Virgaau- rea quorundam. Variat foliis nuncternis, nunc quaternis , & etiam binis ex (mgulis nodis prodcunti- , bus.ILLyfimachia fpicatapurpurea,C.B. Ly fimachia altera, Matt. (fed in hac figurafolia plus jufto lon- ga) Lac.Lug.Lyfimachium purpureum;Gef.hor.I.yfimachium purpureum alterum, Do4.gal.Lyfinaz 1s chia purpurea, Lob.Tab.Calt.Lyfimachia flore purpureo, Anguil.Ca-fül.Cam.Lyfimachia tertia Turn, ^ Píeudolyfimachium purpureum alterum, Dod. fol. Solidaginis Sarracenice alia fpecies, Trago. Fo yovon, JSANGUINARIA. CAP, IV, &c exiles, copiofos, geniculis cin&os,qui per terram;ut gramen iraq; : femine fub omnib. foliis turgefcente: unde marem ap- ; 4. Visepoti fucci eft; CM Me : prodeft cruenta ss, nze ftillicidiotnam urinam aperteciet. Cum vino potus,con- - perci tra ferpencium morfus auxiliatur: 'infebribus per horam ante fignificationes: feeminaru iw t icd pentucaisfhislitoloribus iisdeiri purulentis inftillatur.Facirexim /adtrin- nitalium ulcera, cum vino adjetto melle decottus. Stomachi fervori, fanguinis rejectionibus cnm que ferpunt, ignibus facris, colle&ionibus, rumoribus, & recentibus vulneribus folia illinuntur. San- aber, & * : ^ 3 C^ T^ ur £ x 4 " E EX S refrigeri- guinaria fcemina c fruticat uno caule , aruridini tenerz fimili , denfis geniculis , &in fe tubarum modo tem: fuc- farctis : articulos in orbem cingunrapices, foliolis picee fimiles: radicis nullusufus: nafcitur in riguis. N : i f : n i$ AXES ye X ede eun Lol i: cu veró. Huic quog;fpillandi, elige d náturaadeademvalens,fedinefficacior. — potus au- rem * is ji POLYGONUM MAS. ^ IL. POLYGONUM.FOEMINA. - »Meum M (» Do weis y t (s arut i : Pons: pellari volunt:flosei cand arripere excreationischolerz, lvi n al fangu'né fpuentib. Cate. autem cü Ruellio cócordat, o EE A ; Te Z " AmucWpé- vias ?au- Bovoptveg . i,&con- tra perio- dos una hora ante acceífio- né fum- pruszita Meü & i.Frutex eft par-. vus, uni- caulis ce- III. POLYGONUM MINUS. 19 10 c L k 4 * incultis, Po!ygoni meminit Galenus libro? fri: plicigm ui vires : ene verbis : Polygonum,inquim,uti ad- ffrictionem quandam obtinet ,ta [aue vucir neo aqueumfrigi ideli. . Inlib. Quartum Diofcoridis. 677 poro mas , quod ab Italis vulyà vocatur Coreggiola, Polygo- & Centinodia , tm campis, aedificiorum arcis, G vits publi. ?' confid cit frequens ubique nafcitur. Femina verü,qua non adeo fre- quens esl , C copto[a ,inriguis bumentibuid, lovis invenitur. Proferpl A polygouo Proferpinaca nomen tribuit. Apulejus , qud mia i Wi cauliculis repat. Est & planta, quam POLIGONON lygonon minus, ejus hift* & vires * minu aphellare libuit, Ea emmramulos editt bumi repentes, tenues, geniculatosa, foliis exiguis , oblongis, femine pumilo, rotundo, minuto , albicame , raceme[ed, , ac adeb copiofo , ut tniver[a planta femine re[erta con[uiciatur: quo for ut à qui-. Mille. bufdam mille grana vocuctur. Nafcitur arido folo € in fice | ener torrentium alyeis, Sunt etiam qui ab effeclu bawc ipfam Her- , ^ ^7 niolam vocant , quod ad entérocelas pre[tantifumum fit att- xiltum in potionibus (umpt a, Audio à viris fide dignis cum hae tantüm berba, à Gabriele Falloppio Mutinenfe plures intefli- norum vamice laborantes e[fe (anatos.V is illi esl conglutiname di ficcandi,refrigerandi,Umiver(e planta pulvis ex vino bau- fms , non folim [uppref[am cit urinani , fed c renum calcu los comminuit, ac pellit, ubi diutius [umatur. Quinetiams ut quidam affirmant , vefice quoq, lapides atterit , & paulatim ejicit : ubi diutius quotidie ejus pulverem vino bibant affe» — ^ ch drachmae unius pondere. afcitur locis aridis. [abulofis, C Polygoz n vires ex Gal, um, tit videlicet fecundi fit ordimnu medicamimum refri- gerantium, aut éLtam quodammodo 1m itio tertii. Proinde fam quibus lomachus fervet aftu. foris frigidum illitum pro- dest: velut etiam eryfipelata, & calidas pblegmonas juvat. Perro tale cüm fit, C fluxiones repercüti, € bac ratione via detur e[[e exiccatorium. Quare cim berpetum, tum ulcerum, altorumá, bonttm est remedium : efficaciffimum autem in- *]Y. POLYGONUM MARIT' - mum latifolium. 3 je P4 qut: Gallis, Ein aquatié. Polygonum minus, Gracis nonyoroy mg. Corre giela minore, jp E. : Nomina; nennullu Y *v. POLYGONUM POLONI. cum cocciferum, * / 678 And. Matthioli Comm. t Imprefíü codices Greci tum Venetiis , tum Bafilea bic malé babent inwnésien , boc esl, mitiora, cip legendumfit ,énemnégion, id esl, longiora. Hocpretevea loco in iis addendum est naNandeon, bor est, molliora. Buic, c alteri lectioni Aw adfipulatur Oribafiu , quem fecuti videntur interpretes, bus fetis, C.B.Polygonum fcemina, Matt.Dod.gal.& fol. Anguil.Gef.hor. Caft.Lug. Tab. Polygonum hd femina femine vidua, Lob.in icon. Polygonum feenina Thal. Sanguinalis femina, Cordoin Diofc.an Limnopeuce, Cordoin fua hift, IT. Polygonum minus feu Millegrana major, C.B.Polygonum minus, Matth.Catt.Polygoni genus herniaria vulgo,Cluf.hift.Pàn.Empetron, Trag.Lon.Millegrana,Cord.in hift.Herbà Càncriminor, ejus fcholiafti : Epipattis, Anguil.Herba Turca, Adverf.Lob.Cef.Herniaria, Gef.hor.Lug.Thal. Tab.Cam.Hujusaliquot fpecies notavimus;aliam foliis fübrotàndis,glabris:aliam 26 hirfutis, aliam foliisanguftiflimis, albicantibus,viticulis copiofis repentibus.IV.Polyg.maritimumila- tifolium.Hoc vulgo brevius, craffius,cotum candidum &humi ftratum ex cujus radice nigra;crafla;pal- mari, contorta & lignofa, viticuli fübrübéntes prodeunt, internodiisdiftin&i, fquammulistenuiflimis albidis donati, folia haber denfa viridia, quibits foliola candida;gíabra, lucida fecundüm nodos adpo- nuntür: flofculi thecis foliaceis candidis inclufi majus & fpeciofius toto maris Me vimus.Salfo & adttringente guit Polygonum marinum, Lob.C. tercium in maritimis nafcens, C | culos emittit breviores;nodofos , albentes , circa quosfolia tenüiflima,mucronata: flofculi candidi, terfquairhas virefcentesincanliculorum fummis. 7 commendatum nafcitur, quod in arénofis Polonie l ) fuo Matth. Polygoni Cocciferi nomine, quod Polonis Kofmaczek dicatur, - d BoDary vetro, POLYGONATUM. GAB, M. iunt ; Sfi S pobgo atum nafcitur in montibus, frutice cubl» to altiore, foliis lauri, latioribus, & lavioribus, . fapore tnali cotonei, aut punici, cum quadam adftri- &ione. Florcs per fingulos foliorum exortus promit 4? candidos foliis numerofrores , incepta à radicefüb- putatione.Radicemhabet albam , mollem, longam, a Mévm crebró geniculatam a; denfam. graveolentem, digi- Pacis. tum crafífitudine 2 quantem. A. À ze vulneribus P ibirlura, caciter illinirur : quineriam maculas in facie delet, Polygoz ) tuf. derstio, gt & hift, * fol 5 longi ia, faporequae vurpifimagn vufefcentes. — Rad : umma tellure vag. a h pu craffitudine Sigilla gendam. peli unt: Sa € Pol. ri da, C quj : m * | quidem harum nomencutie SS CUPSAISNSSKUBSASIT .— Low vu im deti mum f CMammdi íC ; m ; : , desunt Manrii z Polygoo: Ita, veluti Manavdus Ferrarievfis , eam plantam Polygonatum ejje, iomme Secocul de forespurpirafima Secacm — Sed iban dubiz, meo judicio, falluntur:fiquidem Pifi folia,ut Secacul Po habet ,uec fores p jn icantesá,. PretereaSecaculSerapiomi radicibus nititur poliiciscrafiitud; , drindicislongitudine, € Inlib. Quartum Diofcoridis. 679 H 2^6. 2sW * H Vr * in radice referentibus, duplex eft,larifolium & anguftifoli | 29 tioribus, & anguftiori iis, flore majore, mi oro & 10: baccis majoribus,minoribus,rubenri 'urpureis, nigi deniq; duplex eft, non ramofum, quod vul C ramo! t gonatum,Matth.Anguil.Lac.Lob.Cord.inDiofc.8 aft citur) Turn.Gef.hor.Dod.fol.Caft. Polygonatum la ;] Dod. gal. Polygonatum ma- j scenic suenan qaly onatum vulegare,Clu f.hift,. .Cam.Sigillum Salomonis,Brunf.Gef, - Sigillum Salomonis latifolim, Trag. Secacul Arabum, Manardo: Fraflinella vulgo, Caef. Vulga- arii Germanici cum Di&amno & Elleboro albo confundunt. - ss muedb. - ..— CLEMATIS, CAP. VI, UE - : x A Cate- enit junci,exiguas: eA ' ^ A. DTE POHU x- »s.)inftat :: dO- junci. b imer 40 5o P 6o $ Kyrie 680 And. Matthioli Comm. Kanaodie bn i, CLEMATIS ALTER A. CAP. v1, Ls & altera Clematis,qus viticulofum emitcitrámulum,rubefcentem,lentum:folium guftu admo. Eum acre ac exulcerans: repit perarbores;ut Smilax.- Semen tritum pituitam, bilem; detrahit; in. "aqua aut hydromelite potum.Folía ejus illita »lepras purgarit. Cüm lepidio conditur ad cibos. cus — lI CLEMA TIS AL'TER A, C remari que prinio loro defiribitur , aliquibus Vingg prima. ] " d pervinca dicitur y nobi vulp» appellaztur Proventa ; cue. P TES «jus fronde mulieres puevif ac puellis, vitginibus, funeftas tes. xunt corollas.An hac enim nullam Vepevinotam, qua Clema- "tidi pyimi-generis veclamave videatur, Siquidem viticuliu ie gy miti junci molo tenues, lentas flexilesá, , iuncoramentxe "Miores, aves, Catia bumtjaceantzin his folia exeunt per iti- "teryalla pari utring, exortu ,oliveubdo oblonga ; lauri tnis 'niorayvobu[hz, colore faturaté viridi; ? querum origine pritio. Kflatim vere floves emicant'cerulei , afpeciu pulcberrimo;quis tis diflin&trfolits; ex oblongo viridia, calsetito fe(rbandentes, e longis nitentes pediculis. Radicés babet numerofas, gt Cie es, albicantes, uini, repentes. iret perpeti eo nunquam folisexutafpeatur. Refrigerat. ficcát,roleorat: cobibet.Háe femoribus adallisata[ viridia folia |auenfumabuidahütiam V. «ohibenty e alortumpróbibent, dr c oiucépius adjuvattiCae ) pin recens fupeipofita, C vallo, guled, circümduda, fanguie "Rem? naribus vvanantem fiftunt. Additur quos, utiliter vule nerarns emplaj!ris , v pottonibus,. Quáuobieihi corum ftne W|— tentiamexplodéndam putaverim, qui noftratem Peryincam jj ehamedapbsem efe fibi perfuadent , quam vulgà Laurete 9. Jamappellaniu. Nam bac Yizgasemittir cübitales , fmgulie Clemati. dis vires Mitth. Quorun- éàerror Vincam C€hama. daphuem .-J at. Clematis altcra. cs féflipite áradice exeuntes, redai, tenues, lavesá, ifementi- 3ct. tundum, rubens inter folia vefidens, qua facie Leurina emu. Ó alantur.Porro Clematis , quain feciundo loco ddidit Diofia« * — "rides, nimirim prima quam maim difüder. Tlla enim diximus frigida ,fitcaó, exifr , cv adJlringentü dmnim. t^ tlratisz bar verbadeà calida acrisó, habetursut adimta]au ele exiulceret Apfa it aq, ab radice viti ula emittit pralügah leuzas rubefcentes.quib.luptli vocati modo, aut br rj Mte laci fepes, Grarioves feadat, Cr elaviculis vincjat, Eviticuli V. FLAMMULA. ^W NS ? — di RR / X SA TRON NM We. c d o : 27 M lib. Quartum Diofcords. ^. 68 fylvis, Cr in fruteris dumetió, Est C» alterum bujus genus quod mos VIT ALBAM vocamus in Hetruria. Quandoquidz V. ie Clematis talba bec Viticulis exit rubentibus y ac lentis, folis alteri i erii ; efi per ambitum magis laciniatii , acti tertia qug à vi : Fuch, ete mat.Sed errat, mea quidem fententia, ut infrà fuo loco dicemus, Ceterim berba, quam quidam FLAMMULAM dicunt, ,.. 2 ? ipsia juvat impofita. Alii ejusoleum commeidant ifchiadicw , articulorum iliumá, doloribus vrina 4W- ex Gal. ] natidisfolia, inquit, acrem Gr — in quarti ordinis excalfacienti- oides appellitant. Carerum id 3o a Jibi locum adinvenerat, convenientiam. Prima Cle. Nomina matideprima, C Proven- ——— É «c?: Clematis altera italba, laminula, nonnulli e x r E à : ubd flagella vitigineisBlag i flagellis fimilia emittat,arborefis Ícandat,quod poteft. Verüm alia humi ferpit, alia arbores - 38 eftdenig; medie natura: de noftra hiftoria ttniverfali, I. Clematisdaphnoides minor, forte 4E yptiaca Plinio att. Clematis prima Diofcoridis, Anguilla. Clematis prima minor,Caft. Clema.. c. Tur.Clemaris daphnoides, Fuch;Dod.gal.& fol.Lob. (quian Centunculus Pli. Tab.Cam.Clematis ZEgyptia fylv.Gef:hor. Vinca pervinca, Brunf. Gef. hor, Lon, 0: Provinca vulgo; Czef. Chamzedaphne altera; Brunf. edi : germanica;Floribus ibris. fI. Clematis daphnoides ES pleno: à precedenti tantüm flore differt lu textura peramoena conftat, & coloriseftp 'urpürorubentis, ex farmentisterta r iiec Germanis holte Dicirur Di go po lor plici, Cam.in Matth.Clematis m | cato; L'ugd.Clefna. in fuo horto.III.Clema| fmátis altei r: Latigis,Clematis, (P Vinc. da, C.B. v Gef-hor.éui Dod, f. hift, Panno. ; itisnigra, F mis:quibus in ici "hafcitur in »xaquaadver(us urine dif- Eadem foorpionis plaga alligatut, : d contra ferpentes,& ficiltatsm Bc coxendicum cruciatusidacur ex actto drachumg po ppm us 63» . And. Matthioli Comm. alligatur. Tradunt eum, quiradicem guftaverit, à fcorpione non feriri: eumque/fii&tus fit, nihil moleni pallurum.Dentium dolorem manfa mitigat, e i E Q: unquam ego plantam plitvies vidi in altioribus , afperioribusQ, vallis Annie montibu , "tenui d» quadrangulati o attley irving, pinnato : foliis effigie Nepeta, coryimbiiquadantenus dependentibus, nigro femine vef, ertisradict pras longa, albicante,* qua Polemoniam quadantenus pra -€— citm tamen cor ymborum nota C» alia quadam Polemo- n« non effent ejus bic imaginem apponere non libuit.Caterum BrafavoluFerrarienfis eam cenfet effe Polemoniam,quam noftrum Hetruria vulgus appellat Lavanefe: alii vero Galegam, alii Rutam caprariam nominant. Quandoquidem bac omuibus fere notis feutm gracum vefert in cuju vamorum |ummitatibus cornicula dependent,in quibus femen recluditur. Fuchfi fubrubeum, non autem corymbi. Radix illi ineflbrevis, Nafcitur lato folo, cy plétüng, in (crobium margyuibus,aliisá, uli R9 Bie ginoffs locis : non autein in montibus a[peris, ubi nafci Polemoniamtradidit Diofcorides. Verum Fuchfiuslib.t. de comp. Podino: med.eam Poléiióniam putat effe , quam offiine Ben album vocant... Sed ab eo plane diffentio , quod hoc ramulis nonfit E utring, pinnatis: quod cor ymbos nullos proferat , fed filiquam , vel calycem ocimoidis modo: quod denig, non folimin p cn montibus e afperi proveniat, fed ubiq,, prafertim in pratis. De Polemonio differens Gal.lib-8.de fimpl. medic. facult.fic exGal "quit : Polemonium quidam pliletarium , quidam (velut Cappadoces) cbiliod ynamon: temuitam partium esl c defic- ,. tandi vim obtinet. Quamobrem quidam radicem ejus cum vina ad ifcbiadicos, dyfenteriam, lienem, induratum potui Nomina. expjjent, soacacmc» fig Gracis, ut etiam Latinis Polemonium, cr Polemonia nommatttr. n Xfogvzo, *' $YMPHYTUM. CAP, IX. aMeour S Ymphyton petreeon nafcitur in petris 2 ramis tenuibus, parvisorigano fimilibus: capitulis,&t foliis 2e É j ig thyníilignofum totum,odoratum;guftu dulce, t falivam ciens:longa radice /, fubrufa digitali craffi- aei o, tudine. Deco&tum in aqua mulía & potum, pulmonis vitia purgat : fanguinem rejicientibus, & renum 2 ips malisex aqua datur: ad dyfenterfam:rubrad; foeminarum proflu via in vino deco&tum:ad convulfà verb & comanducatum fitim fedat, fausibus afperis fubvenit,vulnera ^»; Écrupra;exacetomulfobib om recentia, enterocelafq; co) t; & illitu cohibet.Carnes autem cum fymphyto deco&tae co: » losvero. Eft&calterumfymphy aliqui pe&on vocant: id caulem emittit bicubitalem, auti m habet er- craffum; levem, anguk nchiinan, irca quem brevi intervacantefpatio,folia exeun Lad * oc EE ) ürfuta: dc. cundumangulos quofdam ftriato , foliis tenuil »uia fol, alarum finu prodeunti & circacaulem velut verbafci femina emicant, É px del caulis, quam folia afpera & velut B "AVE AR s 1hysnus, grasintuscandidae,vifc pesiuarey éeaCar, TeCentia va!neraillitzconglutina it: xd Kucl- praeferti m fedis, cum fenecionisfoliis o con- «s i - à ua L SYMPHYTUM PETR X.UM. *iL CORIS CR. "Trite,& potgcruentis excreacionibus,ruptisq; dera ; utiliter illinuntur. RSMNNE maritimia. * — ego. fubpur- puream c Me. ad- dit.Suoius : j.denfü, 4 Meü,& taangu- losadha- rentes $ympby- tut pe- arzum, dE Septemiri uis ji milis . TM A 00000 paffuumym latere magni i UNES. too demdeinalisipfiucme MPREEZEARR 0 000 fentimeo trallu s qui v s cjuflemtratu, quam vocant Sani Vrbahi nullis prorju. roe D» 3 - Inlib. Quartum Diofcoridi. . — 683. xf profettà planta, prefertim ubi floruerit, Vifu ucundiffima, ita ut maxima cum voluptate ad fe videndum ViAatorum s, y oculos alliciat argumento quidem quód etiam viribus polleat infigtibu, / Porrà Symphytum alterum;quod fecun.'o loco tüm alte- reddidit Diofc.nulli dubium efl. quin en ft berbayqua hodie pafim CO N SOLIDA M A j O Rnominatur,quam eti; m tum. nonnulli berbariorum Alum falsb appellant. Quippe "-— mota fingule Diefc, bifloria ad unguem barere deprebens IIl. SYMPH. MAJUS, SIVE "V. SYMPH. MAJUS TUBE- - Confolida major. -roía radice. * AN wf MNA N (/ OR I í AZAN 'j | "RN AO E. m rspes 1 E» *VI, CONSOLIDA MEDIA — . eruleaalpina. ** ^ wr |^oMmm dantur, .. 88 Andr. Matthioli Comm. Qoia: daytur.Her frequentifiima nafcitur in pratis floribus non modà luteis,ut Diofc.inquit fed & candidis & puvpureiseadem dancer. fune [atiesat [orma.Caterim ballucinantur meo quidem judicio,qui Symphytum petraum putant eam e[Je plantam nul. rores — Jis moncognit &m,quam officine CONSOLIDAM, G Solidaginem minorem vocant, Siquidem eam nibil prov[us S »ymphyri perrei mois refpondere omuibus vei herbaria eriam mediocriter gnari evidentius efl,quam ut à me indicari debeat, Neq, Eu etiam flatuendum cenfeo idem Symphytum e[fe eam aliam berbam,cujus folia aver[a parte purpura[cunt, qua ab herbae ieng. ii riis vulgo CONSOLIDA medianuncupatur, ab aliquibus ver? Lauventina, &* à Senenfibus Morandola. Verum poftcas ris.& me. qam in barum plantarum fermonem incidimus, earum quoq, bic attexere biflorias volumus. SOLID AGO it49, minor, de Aor quam Germani Prunellam voca nt caulibus exit quadvangulis, bir[utis, [ithama longitudine : foliis mentba proximis, ac nro, cridm fubafpevis. Flores gerit in caulium,ramufculorumó,fafligiu fpicatos,purpura[centes,C quandag, candidos. Radix ^ Coaíol Mi ineft multifide cap:llata ,ut in plantagine.Provenit in montibus,collibus,C" ferbubiq,, Ceterum qua inedia SOL1DA- p. " GO a Rizotomis appellatur,rettius fort ffe Prunella à Germanis dici potuiffet a foliorum colore.Siquidem folia qua minos 1 Tunc: vi latiora d molliora funt, aver[a parte cyclaminis modo purpuréa [peamtur. Caulem edit pedali longirudime;pilofum, quadrangulum,inanemá,.Flores mittit ceruleos,qui partim inter falia,que caulem ambiunt, partim in cacumine fpica- ta congerie prodeunt. Radix illi eff ut alteri multifid a,baud alt? defcendens.. Naféitur in bortis, Cr vineis.aliai, in locis. Harum modà di&karum flrpium;etfi nufquam,quod hactenus invenerim.meminerint Graci, aut Mauritani,ee tamen mi- rum in modum prodeffe exiftimantur difruptis, fracta, internis (y externis corporis partibus, 1dcirco utiliter dantur fo- liorum fucci potandi abalto devolutis,ac etiam iis,qui mterna, inteflinave vulnera. acceperint : namq, illa, fint velexte- vius,vel interius illat aymirificé (anant.Tradidere nonnulli, qui rerum experimenta profitenturConfolidam mediam voca- tam potu (angumis grumos in ventriculo,velin alia corporis parte concretos dijicere,e diffolvere. Mita verb folia,vel eo- : vum (uccum efficax medicamentum e[fe praedicant ulceribus omnibus in ore manantibus, exedentibusá,, ac etiam teflium, pudendorum4, virilium , & muliebrium. His ompibw fasultatibus ea quoq, pradita eff.quam Solidaginem minorem vo- 10 cant,ut quidam exiflimant. Fteni wlnera glutinare,adftringere,Cr reprimere fit opus , minorem u[urpant,quam Suede etiam altera longi antior wumero compertum eft.K Recenfetur praterea Germanis inter Symphyti genera udum i LAM appellant. Exit bac foliis pentaphylli majoribus : radice candida, tam *nus quibufdam elaborata,ut non parum admiventur , quitantum nature opu mese. dii afcitur in montibu. fylvofis locis. Radix glutinat,cobibet,roborat, His utuntur in Maahio, Pot!onibus ad enterocelas,q bmepondere ex vino auftero diebus 40.continuirpreftat quoq, £r ad interna vul- Deotaria. £74, prefertimad ea,qi 4 vitate yetraverint, tum etiam inte[linorum, ex aqua equifeti eodem pondere reed fumpta. Hanc qui od radices dentium fpeciem quandam vepra[entent .Ceterüm alia. cras quoq, plantae[lgt R appellatur , nonnullis verà àgxxvG», quàd fine foliis proveniat. Nai -Germinat primo [latim vere. Quippe caulesprofert dodrant alestene- j vo:.fragiles.fucco, edioad [ummum flores exeunt inpuypura albicantes, Cr hirfuti, folio» lis :jusdem ferbcolori re concomitantibuse floribus calyculi oriuntur, im quibus parvum concluditur femen, papae vei modo. Radice nititur albicante,magna, fuccofa.fragili compattili (Juamarum congerie, miro fan? natura artificio faniculz elaborata: guftn eff acerbo amaritudine quadam concomitante. Adftvingitvrefrigerat, C abflergit : devorata verà fopos aliud ge- rem facit.Plurainfüper Samculaoffenduntur genera,quorum unum,quod aliquibw berbariis AU.RICULLA urfi nomina- nu. wyfolia fert plantaqims magnitudine fed cvafliorayveluti fabaria vulgb vocata, laciniis circum magno artificio fatis à Auricula E: $ : : 3 : : Ks nr natura,colore in album flavefcente,camlem edit Cv flores primula veris vocata per omnia fimiles, odoris eximii, - Radict CH nititur multifida,albicanteElleborimodo fibrata: N aattur in altis Cr faxofs montibus, inter ingentia faxa. — 1d gens alterius - Y 3 A vires VII. CONSOLIDA MINOR. VIII. DENTARIA MINOR. ,, 78 [1j In lib. Quartum Diofcoridis. 685 «opio? nafcitur in agro Goritienfi monte fles nokia fccit plana salir Per bere en. pud e teris praferunt ad enterocelas, C thoracis vulnera , fi quotidie inpotu fumatur : quin € 4d alia Á "E , remm ptum in potionibustum berba ipfa devorata, quam exterius illitum. Foliarecentia Qna cumra p» "u ^ 2h P rro non folum menfium abundantiam cobibent, (ed yulyam mirum in modum concludunt. " aliam ed (un cR lidaginem, quam vulgus medicorum Conf[olidam regalem , ipfi. fua vulgari lingua prre ee 2 m p ed s oli dido mobis Sperone da cavalliere,C* Latinis equitis calcar. Huic. funt caules cubiti altitude ^ pue, obi des € ee: PR egalis-, purpurei, magnitudine viole: e quorum bafi cormculum emitiet,antiqui calcar effigie ; ". e illi ^s ^» a MEE ii. noimen.Laudantur flores ad rubentes,G uflammatos oculostriti, C qua ro(Acea ilti Herba auxiliatu —€—9 d "e inflammationibus, venenis, vomitionibus, biliofis affeibus, uppre[[a urine, calculofís, felicior qune n pen vim Verüm boc Solidaginis genus magis quantum equidem reor , Cuminum . fyivefve, quod P Diofcori e ispil in; qtd M e : thio- tur, repra[entat, quam aliam quamvis plantam, ut [uperius in Cumini comment at ione dixipus. Me à rh i I xt y phytiGal.lib.g.definpl.med.facult. ubi ita fcriptum veliquit : Symphytum petraum ex contrariis confe etr Bana D rif 10 enim incidendi vim quampiam, qua collectum jn tborace, & puliione pus expur gare potest. Habet etiam quan : , irerer trabendi vim ,qua ejelionibus [angninis auxiliatur : C tertia ad €asinesl buniditas quadam non beast p pue Gal, quam gu[tantib.dulce apparet,& odoratu jucundum.Commanducazum fitim extinguit C arteria a|peritates [anat.Por- IX. DENTARIA MAJOR X. SANICULA SIVE AURI I : : : he cula urfi. * 3 Ai 49 test fimuldgcorpare contr ahere,Crcov[lrin gere:pra- ielite bibitur. Porro quiipfumin vino decodum ad dy[en- (ant e, C contralieut Vlr Tenumye Ito vimhiabet : nonta- .Dentaria major, Graci Bde quic comutn ash Decimus pr vdice boc loco £i»a, boc eit, oli, hytum petraum cenfe : í quod ubi communis lectio babet wieav quod e8 ad[lringens,quam lectionem magis prob cultate di&um, unde & Confolii no t CD rentia MOM ; vales d 6286 And. Matthioli Comm. rentiain fapote;fiquidéin Coris amara fit &non adftringens:Symphzvero hoc dulce &adftringens effe guitust cftatur. E. Coris cerulea maritima, herba eft fruticofa;ex radice pro magnitudine plante cipia l6ga,padmari;rubra,fucco purpureo;quo aliquando panniinfii folent,fcatente:ramulos plures palma- fes,partim eredtos,partum repentes;hirmos,rotüdos emittit,quos folia ericae majoris craffiufcula;amari- ufcala;plerungy inordinata;dense cingunt: in ramulorum fümmis quafi fpice calyculis quinq; partitis, finguhs maculisnigris notatis,plenz: ? quib, flores quatuorfoliolis bifidis;querum duo fuperiora ma- juícula funt;conftantes, prodeunr;purpurocéerulei, rarius purpurei, amariffimi & elegantifümi & quafi perpetui coloris;ut in planta etiamante 20.arinos ficcata, vegetus color appareat.Succedunt in calyculis nonnihil acüleatis.feminarotunda;pulla;tenüiffimis glumisinvoluta.Hanc llorentem.Majo enfe fre- quentemcirca Monfpelium,& ad radices montisCetii;& in maritimis,ramulis in arena latitantibus,le- gimus: & Martio menfe Cluf.in Hifp. obfervaviz. Coridis à Diofc. & Plinio propofitimotas plures haz "bet.Coris Monfpeliaca, Adv. Lob. Tab.Cam;Coris quorundam; Cluf. hift. Hifp.TIL.Symph.feu Confo- lida major, C.B.Symph.majus,Matth.Cord.in hift. Caft. Tab.Cam.Sy mph.magnum;Fuch.Dod.gal.& fol.Eugd.Symph.alterum;Lac.Cor.inDiofe.Symph.Lon.Turn.Symph. AlumfeuAlus;Lob.Coní.ma- jórBrünf-Trag.Cam. T hal. Con(olida vulgo, Caef.1V.Symph.majus tuberofa radice,C.B.Foliis & cau- le predi&z fimilis ,ícd minoribus, lore lnteo; radice ferpente & nodis quibufdam extuberantibusin- sgequahibus: in hortis Martio florens (ponte provenic:in hac figura hirfuties neglecta eft.Symph.tubero- fum,Lob.Dod.fol.Clufhift;/Pann:Lug.Symph.radicetuberofa,Cam.inMatth.Sy mph.majus flore fub- luteo tuberofa radice; Eidem in horto.C onf.altera minor,Caef. Conf.tuberofa vel nodofa,Cam.V .Con- 49 folida media caerulea pratenfis forré Chamaeciflos fpicata Plinii, C.B.Conf.media Match.Brunf. Fuch. Caft.Thal. Cam. Tab. Bugula, Dod. gal. & fol. Lob. Cluf: hift.Pann.Lugd.Prunella czrulea vel prior, im PrunelJa Lon. & Symph. medium. Chamiciflus quorundam, Lug. Chamaciffi alterum genus, Caf. Artetica Pande&. Anguillare. V I. Conf.media cerulea alpina. Ex radice fibrofa caulis cubitalis, iquadratus;ftriatus,Jevirer hirfütus;inanis exurgit,quem folia oblongis pediculis donata;angufta;trium unciarumlonga.pecamb ifa, leviter hirfuta, cingunt:flores galericulati;cerulei;? quorum me- dio blamenza quzed 1 n cacumine quafi fpica congefti funr. In monte Baldóprovenit. VII. iBrunella (quod m: Bram medeatur) majorfolio non diffe&o,C.B. Conf.minor, Matth. Caft.Coní.minima nella; Brunf,Dod.gal.& fol.Lob.Brunella vulgaris, Trag. Thak.Prunella, Fuch.Lugd. mph.petrcumpLob.in icon. VIII. Dentária Pentaphyllos,eftenim &he- 4, ptaphyllos, & baccifera, C. B. Dentaria minor, Matt. Lug. Dentaria Matth.Pentaphyllos, PsfPann.Denc.altera, Tab.cui &Dent-corallina altera.Dentellaria rubra;Lugd. Dent.minor al- rera forte; Caef: Viola Denraria prima, Dod. fol.Coralloides, Cord. in hilt. X hal.cui& Rhizocorallum. Saxifraga montana quinis foliis, Gef.hor.Sanicula alba;eidem,& Pulmonaria quorundam: Nernoralis * alpinaSaxifraga montano quinis foliis;Gef.hor.Sanicula albà, eidem, &Pulmonaria quorundam: Ne- moralis alpina heibariorüAlabaftrites,Lob.inicon,IX, Dentaria fauaiista,C,B.Dent.major; Matt. Lob. Lug.Car.DentariaMatch/Tab.cui & Crocodilea.Dent.abfQ; foliis, Caft.Dent.4e». e prima,Cluf.hift. Pan.Anblarum, Cord.in hift.Dod.fol. Thai.Squammatia, Lon. Arachnida, Cae X. Sanicula ( àfanandis vulneribus )alpina lutea; C.B.Sanicula fiveAuricula urfi, Matt. Aüricula urfifive,Saniculaaltera;eidem in compendio & Cafl,AuriculaurfiDodon.fol. Auriculaurfi prima;Cluf, hiftor.Pannonic. Auricula urfi feu Lupi, Caf. Auriculaurfi Roribusluteis, Tab. Cam. Lüneria archritica; Gef.de Lunariis, infratto & alpina: ula;Lob. horto. Arthriticze genus alpinum, eidem & Primula verisquormundam;Paralyticaal qui Britannicam Anguillarz ftatuit: Alifima feu Damafonium Diofcoridis, Column LEM M oa, HOLOSTIU M. CERO 'Oloftion quadrantalis herba eft, pufilla, tribus quatuorve digitis fuperem nens extra terram: foli- is; Viticulifds coronopo, aut gramini proximis, guftu adftringentibus: radicealba;praecenui ufc : à capillarenzi fpeciem, longitudine quatuor digitorum: nafcitur in collibus ter nis. Uifus isad r . in vino potà: nam &ccarnes coguntur décoctionibus addita. Ne OU un di Hon Ametfi , cum antea legitimum boloflium nu(quamyidiffem ,iuclinabat anis adcrt endum, b eftium eam efe : plantam Serpentinam Gontienfibl!appellat am ,deqeta fuperiustib, 5n Coronepi menti mimus; quod M wr : cauliculisó, $0 rum iptnodum (erpentum apitulisur. Hac fiqidem berba esbéxigua. bumi procumb coronopi odo exi oiii tibus : radice tent lgutfady Nafeuur ipfa quod » at etiam falulojis Gtug. 674. Exin et hant berbulam pro Woloffio babere ; quam o certuafirmare nun dieror 4fim?* , arfATIED: cujiis bic imaginem expreff mus mifi boc auno denüum excellentifetes dicus Alpbon [ut s «o poflea [abun ei, v à priori defiflerem fent entia, Recenferur eod aud du^ic, quiéredunt eai bervam effe Holofium, quam P1LO $ ELLA: aru: in collibus | facietamena Cotonopo &' oris omtibus d: a. " ique foliis ja, iile ngu, IBtanitulique pilv obdutis.. Caules quiburbu xles , cemues, reretes , Cr vbique brfutagamtiefearentes, — apropaganturplania. — Flores tli fum aurei fh ato folio i lr: Radicibus matitur nutmerofís , m H inbercni ibus, Naeirur eknenua do folo, Cr prafercem in collibus... 2enarum Lac fedtapla nta [2m estentiastis atque abftergentisindiciumel oa jt Tora. ilofella planta vebonerteradfrirt ; pa — bibet, vefrigerat , ficcat : quapropter Bljurei von ignari paftoreymaxis à cavet ve evnim gr erm de ane 7 rélitur «bi Dujefce plurimum gigritur: quandoquiden, depaj.euttsdWestarta afi adfiridtione afficiuntur. eod emoriantur, Hinc dilterupt inedict, eam nedenilyfeuterivis aC ürevi preofiavras quim ex vito 4i [PM jeu ghitinave. tain fetlicet extevine , quam int&rfils illam , celiatitimagno c[fe auxilio yi bilivfis vomit " pipe ipe item fpuii; enterocelis.cr vnuibus i univetfum fracturisopem fences fed pracipu? ealYatia-Non defunt € bydreptis d vibus qui euis maximi cozinendent ad fecinori c [pleni affetti mempe ad regium morbum jimcipienrem atri d lienitumóres, quód vifcera bec vobore.. Additur quod, utiliter in potionibus intvinfecortm eceingr d mee emplaffri,ac rguentu-foliorum fuccus non folum recentia yulnera glutinat feliulcera quoq, contumac eom famitzé&» prafertim oris, Cepudendorum Caférii ut ad Holoflitüm nofira redeat oratio,mgenue fateor,nulla ASECÉS Pilofzll Sympbyt: genera. Sed ba I & deri — P SM dem tametfi bac. bui reptint, raduesexj nc, qui inaturefeentes qn ] In lib. Quartum Diofcoridis. 687 L HOLOSTIVM. *IL HOLOSTIVM HIRSVTVM albicans majus. * A AD cx - ([NZ A 1*0 C 1 SS * AW S N : 2b tam [e mibi obtuliffe , que inagis HolefHum teferat , quam €as que Serpentina ,ut diximus , à Goritien[ibus vulgo Yocatür. Hos. leflium (ut. autbor eff Gal. lib.7. Jaapl.ned. ) deffccandi vim ba bet cum. ad[lrictione : quamobrem ipfum ad rupta potui exbi- bent... Quad Graci Oastv , Latini item Holeffium c» Holoflitm dicunt : Itali, Holeftio Pilofella, Italis, Pelofella: Ger. veufobr P 3o Gallis, Pilofelle.feu Oreille de at. ATO Holoftj ires ex Gal. Nomina Holofteum fine duritie eft herba ex adverfo à Grae- 23 ED cis appellata, Plinio au&ore : cujus plures differentias — ; mm fuo loco exhibebimus: quod hocloco à Matth.proponitut;Graminei eft gencris, quod aliquando ramjs ef in terram reclinatis,aliquando veró ere&tis: quod Gramen £aryovoziaavAc) vocamus:Holoftium Matt. Lob.Lug.Grainen junceum,bufonium, Tab. TLAdjecimus & Holoftei figuram,cüm in edit.Cam;Ho- loftii quorundam nomine fimile liabeatur. Poffet ad Plantagines referri. Ex radice longa;tenui;lignofa, TIL PILOSELLA. - *1V. PILOSELLA MÀJOR RE: NS MUT x pens,minus hirfuta. * quaterni, Steebes confide- Táti0, * 688 And. Matthioli Comm. quaterni;quini, caules nudi palmares exeunt, circa quos folia crebra per terram fparfa, angufla;plantá- ur minora, uum quatuorve unciarum longa, incana, lanuginofa, fubadftringentis gu« us: flofculi quadrifolij (ex quorum medio fillamenta aliquot prodeunt) ex hetbaceo candicantes coro- nopo fimiles, fe(e mutuo contingentes, quafi in fpica fummitatemcauliculorum ornantes: quibus fuc- cedunt thecule femen plantaginis fimilecontinentes. Hoc in aridis collibus Salmanticz vicinis Majo florens Cluf.legit : quod enim Monfpefluli legimus, minus eft predi&o. Vocatur Holofteum hirfutum albicans majus, C.B. Holofteum Salmanticum prius,Cluf.hift.Hifp.Lob.cui majus dicitur: Holoftium Salmanticenfe;Lugd.Cam. Holofteum majus, Tab. Plantago anguftifoliaalbida,Dod.infol. III. Pilo- fellaà copiofis quibus veftitur pilis,nomen fortita eft: eft major & minor;que ad Gnaphalium refertur: major repens cft & erecta : illa hirfuta,vel pen? glabra: erecta,vel vulgaris vix hirfuta;vel Syriaca hirfu- tiffimis foliis. Pilofella major repenshirfuta,C.B. Pilofella,Matth.Lac.Lob.Caft, Tab. Pilofella major, Fuch.Dod. gal. & fol. Lug. Pilofella media, Thal.Auricula muris, Brunf. Auricula muris minor, Trag, Lon. Auricula muris alia,Intybi minima fpecieseft,Cor.in Diofc. Pilofella vulgo;Ceefal. IV. Pilofella major repens minus hirfuta,C,B. Hujus folia & fupernt & inferne levia;glabra & virentia funt;ad qua- rum latera leniflimi pili,cauliculus unus autalter re&us,palmaris;nudus;aut nullis,aut raris pilis dona- tus: modó unum majorem,modó binos ternofve minores flores luteos fuftinens: czteri cauliculiutin precedenti repuntjà radice ruffefcente fibrofa prodeuntes. In herbofis aggeribus provenit. Dicitur Au- ricula muris minor fecunda; Trag. Pilofella major,Cam. in Matthiolo. Eco, STOBR-BE.. CAP.. XI. S Tebe vulgaris eft notitize. Cujus femen, & folia ftringunt : quapropter deco&um dyfentericisinfun. 1 ditur: auribus quoque purulentis inftillatur. Illita folia oculis ab itu cruentis profunt, & erumpen- tis fanguinis impetus cohibent. — —— L SCABIO AIOR. IL SCABIOSA d » d * stmt deti E LÀ In lib. Quartum Diofcoridis. 689 : E ere pias Aion N ; in lecto provocare opor- 20 rumpondere,cum theriace drachma peflilentia affectis prima flatim die, verum fubinde fudorem in , tet, r iterum,atque iterum medicamentum repetere. 1d quod C preflat plurimum 4d venenoforum ferpentium mor[us, quemadmodum C berba ip(a contu[a recensá, smpofita.LlitwsScabiofa fuccus cum chrifocolle farina,» caphura momen Scabiofze , majoris 4» vires, fa;alijsà fcabro herbe habitu.quod vu. obtinet,de quibus inhiftoria : hic quind; ) ; biofa major, Matth. Lug.Cam.Scabio quint: calidarum reg i- Lug.Scabiofa major flore p ureo; Tab, Cya S Thalyo, yt » ; atis capi- 690 *V, JACEA INCANA Laciniata. * KAbudaV, a E' oiov ac "n phe m in polyporümcirris. Probatifsimum eft e Aras vondies. TET Ic vase s d. fi mihbusi- tidi& po- lypodum €irris, ita XS Meuni X fes €atec. E. Clymeni 1 confide. ^ ratio. Ruellij,& Plinij la- píus. Nomib. CLYMENVM, And. Matthioli Comm. bioía capitulo globofo major,C.B.Scabiofà minor, Matth, Lob. ( cui & Columbaria ) Caft. Lugd. Scabiofa minor levis, Gef. hor.Scabiofa quinta & fexta , Trago. Scabio: fa media, Dodo.Scabiofa folijs bellidis fylveftris majos ris, major Thalyo : Scabiofa vigefima qu pro fcemina habetur , Tabernemontano. Phyteuma Diofcoridis, Celumnze. | III. Scabiofze officinarum » qus hirfutifz fima eft, cum adeo fit vulgata & notiffima , omnibus in pratis & etiam inter fegetes proveniens, iconem adde re placuit, quam folijs modó tenuius , modo profundius te laciniatis, loris etiam colore variat. Dicitur Scabio- - fz primum genus, Trago: Scabiofa vulgaris Fuch. Sca- bioíà communis, Dodo. gal.Scabiofa , acu. quoad de- fcriptionem , Lonic. Scabiofa major; Caft, T'aber. Sca- biofà altera campeftris , fivefegetum & fatorum , Lobe. in ico. Scabiofa arvenfis five fegetalis , Taber. Scabiofa folio fciffo, Caefalpino. 1 V. Scabiofa argentea angu ftifolia. Exradice lignofa, caules bini , terni, fesquipal- mares,rotundi , parum reflexi, prodeunt: circa radicem ^ gj" Folia quatuor & quinque unciarum longa ;angufta;gra- 49) 7» » minca , albicantia , inordinate difpofita , in fupernà cau- lis parte nulla : caulis unicum difcum orbiculatum plas num fuftinet, qui plures flofculos ceruleos vel pallidos Pimulque far&os , unà cum ftaminibus ex membraneis calyculis prodeuntes continet. In monte Sumano pros | pe Vincentiam provenit, V..Jacea incana laciniata, C, g^ B. Hecexradicecraffa ,lignofa , caulem profert palma. - —rem angulofum;, incanum, nudum : folia habet mulg .. t ad radicem per terram fparfalata , Steebes inftar lacinia- 2 ta, mollilanugine incana: flos unus velalter, acea vul- -gan iilis, ex capitulo fquarrofo prodiens, caulis füms ? mirate infidet, In montibus prope Capuam provenit, - CAP, XII, E WA, Lymenum caulem fert Lm foi plantaginis:folliculis fupra caulé in fefe inflexis, üt montibus. E fruticetoro cum radice fitccus exprimitur: qui ad fanguinis rejé&iones,in poru efficax eft : ceeliacos, rubra; feemindrum prouvia,refrigerando CLYMENVM. infrenat: fanguinem naribuserumpentemfüppzimit. | . "Trita folia;aut filique recentibus vulneribus impofit eaad cicatricem perducunt, t- 2 S Icaulesitemzj folliculi herbe , que Saponaria vulgo vor, Clymeni delineationi vefponderent , quemadmodum folia. li quadrare videntur , quippe que plantaginis prorfus. rejera imaginem, cum Ruellio utique fentirem,f ateverá, Saponaris legitimum effe Clymenon. At cert neque cauli, quem TS | dum profert y C per intervalla geni Jlores ilb | quicquam adftipulazi deprehendunt, ! berba Clymenum in Italia bodie refer, compertum babeo. Verum bis noi - derevolui,aljs quoque contemp beat faba non abfirnilem ,folia plantaginis emula, Cr folli fupracaulem in fefeinflexos , incurvosá, ,belle fatis Cly imitari videtur. Hanc inibi dono dedit Jacobus Antoni zufus, nobilis Patavinus, cui id acceptumeferre debent o berbaria fIudiofi. Hane (ut Plinius memorie prodidit li cap.7.) tinvenit rex Clymens, unde c momen berba. Q: loco idem Plinius clymeno perperam illa omnia teddidit , Diofcorides periclymeno a(fignavit. Hujus nu[quem,q nerim , meminit Galenus, ficut. nec post ipfum Paul. bac axednv Grece quemadmodum € Latine Crynen tur: Italis, Climeno. SEI : urs Clymenum Matthioli Caftori , quoad defcriptio" . nem;& Cluf.hift. Pann. Lathyrummajorem f ded ers pureo,feu Cicerculam Latinorum vocamus. Lattryr» fylveltzistveCicercula Dod fol Lathyrusfa: In lib. Quartum Diofcoridis. 691 us fylveftris latifolius, Camer. Lathyrus fylveftris major , Thal. Lathyris latiore : Cafalpino. E Hegnes PERICLYMENON. CAP. XII. Ericlymenonfimplex fruticat;ex intervallis parva folia habens;ipfum ample&entia,fubcandida; he» deracea : interfolia furculi exeunt, in quibus bacca hedera fimiles : flos fab&&; candidus;aliquantum rotundus & quafi in folium procumbens,femcndurum & quod difficil? evellatur:radice rotunda, craf- fa. Nafcitur in arvisac fepibus; convolvens fe adminiculis propteratfidentibus, Semen ejuspoftquàm ematuryit colle&um, & in umbra ficcatum, fi drachma pondere detur in vino, quadragenis diebus;lie- nem abíumit, laffitudinem difcutit: fed urinam ciet, ftatim à fexto die cruentam : orthop»ceze, & fin- 10 gultui prodeft: paitumaccelerat.Folia funteiídem viribus praedita: quae tricenis leprenis diebus epota, fterilitatem facere produntur: perunctisex oleo, febrium algores abigunt. L PERICLYMENUM. IL *PERICLYMENUM: Germanicum, : *Sfolius;Lugd.f folio. Lobe illis ge oleverit, ru Nomina, 692 And. Matthioli Comm. Periciymenum,quod fe adminiculis convolvat,triplex eft: perfoliatum;non perfoliatum,& humile, , LPericlymenum peifoliatuni, C.B.Lügd. Tab.Cam.cui &lTtalicum.Periclimenum;Matt.Lac, Caít.Pe-. riclymenumalterütm,Dud gal.Periclymenum perfoliatumcalidarum regionum,Lob.Caprifolium Ita- licum, Dod. fol. Vincibofcá vulgo; Cyclaminus altera Diofc. Csef. II. Periclymenum Germanicum ad- pofuimus,cüm ipfius apud cos ufus fit. Caprifolium; Brunf. Gef. hor.Lon. Caprifolium Germanicum, Dod.fol.Pericly menos vel Peric lymenu m,Trag.Fuch.Dod.gal.(cui & Lilium inter fpinas &Mater fyl- - va)Cordo fn Diofc. (cujus Scholiaftes addit Cyclaminüm alterum, Vitim fylveftrem& Periclymenum apud Diofc.idem effe) Turn. Gef.hor.Thal,Cam. Tab. Pericl ymenon non perfoliatum,Lob.Lugd. TelfoAG-, TRIBULUS. CAP. XTVIS T genusunum terreftre;foliis ad effipiem portulacz;tenuioribus:viticulist interra ftratisfpi- 1o nis íccundum folia rigidis, praeduris : juxta amnes, & ruderanafcicur.E(t &alterum ge nus aquis fa- milisre;quod in luminibus natum comam exerit,aculeos condens: foliis laris & BE. de. caule parte fumma;quam ima craffiori:adfunt ei & capillzmenta quadam fpicacea: femen durum, ab altero nonabhorrens. Uterque refriserantis, &inf; piffantiseft naturze. ideo inflammationes omnescataplaf- . mateadjuvat : ulcera in'oreerümpentia, putredines,gingivas,tonfillasd;perfanat. Succuse&his colligi- tur ad oculorum medicinas: Semen dum recens bibitur, calculofis juvamentum afferc. Drachmaterre- ftris tribuli pota;illitavegidtosa vi perarecreat: contra venenacum vino aptiffime bibitur: decottumejus frarfum pulices necat. Thraces qui ad Strymona amnem habitant, virenti tribulo cquos faginant: & € dulci femine, & efculento panem , quo vefcunitur, faciunt. * IL'IRIBULUS ÀQUATICUS ^, LTRIBULUS TERRESTRIS. E "Tribuli contid, larum erumpit.Semen precoci fe Tuibulus 2, rrefirisgenera Theoph. Trl ter, Apr. oninia Ruell.er- £oré prop? dry Nicolai face »cfigt ror, Ca fis medicus ver ber arie] bultyi 2 P " catrep- /c VER * à iine du ) mn m 2. ^ i Tribu- : ae lum faci giittere neo; filiquam S99. dices pelle, oe ftpearo -Tribuli - €ryngzo aftendigius Sed Caquiici ruin agro MATPHATO ienfi Marchio. / 872 Y^ndant:qiüs Tharrnos appellant. ut qur l. — € emaculofis,nervofisq, C" per à fed. m fummitate long Fribulos redeamius- Aquaticum yen & Fervarienfi né folitm in. ; ugrum caflanta magnitudine grip. In lib. Quartum Diofcoridis. 693 «lbaintw medulla, guftu caftaneit baud abfimili,vulgus aquaticas caflaneas vocat, et non fecus ac ca[laneis eoin cibis uti- tur. Quinetiam quibusdam in locis, ficcis tribulis in farinam redadlis,per Ammon inopiam agreftis plebecula panes parare folet , perinde ac x caflaneis parantur ab aliis, Sunt etiam qui eosdem tribulos fub cineribus affatos , probellariis edant. Ex bis portóquiperegré proficifcuntur, verticillos faciunt;quibus fas preces enumerant, collo, eeffa nt,ut inajorem pre fe Tribult ferantreligionem,ne dicam bypocrifim. Tribuli utriusq, facultates per[Ifrinxit Galenus lib.7 famplic.medic.ubi fic inquitz vires ex Tribulus ex bumida effentia modicifrigida,c* ficca non mediocriter cipfa frigida componitur.In terreffri tamen fuperat Gal. terreum frigidum, quod C adfiringens offendimus: in aquatica verb aqueum. Propter utrunq, itaq, C contra phlegmo- marum generationes Cr omnino contra omnes influxw congruunt. Porro terreftris fruclus citm tenuium fit partium , potus lapidesin renibus comminuit. TgléoAGe yegzci & fic Grecis, Tribulus terreffris Latinu dicitur : Italis,Tribolo terreffre.Ger- manis CRBalbflettein : GallinSaligorz. terreflies. | ToidenS- £e e" Grace, Tribulus aquaticus Larine vocatur : Italic, Triboloaquatico : Gerinanic? QBafferniif : Arabice fimpliciter rribulus Ha(ach. jeu Hajerk appellatur: Hifpauice, Ab- royos,C Abrolbos : Gallicé.Caflaignes d' Eau, Efcavbotz. T Hec inlocoita equidem legunt vulgata Greca exemplaria. fed Orib.lib 12.itemá, vetuftus Diofc.codex babent ua ngi qua voceTribulum terreftrem viticulis longis veprafentant.ld quod eriam [ati planta piliura demon[rat., Tribulus;àttiplicicufpide in fru&u, aquatic maxime confpittio, alius terreftris, alius aquaticus. I. Tribulus terreftris folio Ciceris Theophrafti;C.B. Tribulusterreftris, Matth. Lacu.Cord.in Diofc.Gef. hort,Lobel. Turn.Clu(.hift.Hifp.Dod.fol. Caftor.Lugd.Cafal, Camerario TI. Tribulus aquaticus ma- " jor, C.B.& Cluf-hift.Panno. Tribulus aquaticus, Match. Trag. Turn. Dod. gal. Cord. in Diofc.Gef.hor. — . LaclobiLon.Caf.Lo gd.Cafal. Tribulus aquatilis Dod,fol, Tribulus Lacuftris, « ord.in hiftorias ; Eagfipguyor, SAXIFRAGA. CAP. XV. i — Qj Asiphsigon aliqui farxiphragon;alii empetronRomani faxifragam vocant: frutex eft fur-nlofus,in petris,& afperis locis nafcens,epithymofimilis. Co&usin vino, mox potus,febricitantibus opitula- tur: ftrangurice prodeft, fingultum fedat,calculos veficze frangit,& urinam ciet. L SAXIFR. ,VERADIOS. I. SAXIFR.ALTERIUS SPECIE. Nomina, » o d Saxil fraga altera, adam, qui | ; culumcommendaverat . ut ubi ille Lei a i ipfum ferrem ubi reperiri pofi. Sed ego tum temporis nibil de mareria medica fuera (ollrcitus, pef 4c fuperiori anno ad metranjmiffa à Francifco PartinoRoboretgno,Ce[aru Maxsmiliani fecundi Arcbia.. tré:quin 694. And.Mátthioli Comm. tro.qu, uetiat ub aliis quoa, amicis.Cit urna ;caleulosinvenibus frangit C ejicit,vifum acuit fi edatur. Hj memiyit Galenus libros" cap. 5.de [anitate tuenda fic mquiens : Tis vero,quicalculo laborant etiam aliquid Betonica , C7 Cini, qued in Gallis na(cit ui, efl admtfcendum.Vocant autem herbam eam Saxifragon.Hac ille; à'quojuam quoq, Beronicam. Saxifragam dejumpfit Paulus. — Atqui preter banc tria alia Saxifraga genera noymius, qua frangendu , educen- digyrenum calculispluramum pra[tare videntur .Primum3llud e[l;quod nes anrtaDiofcoridis Saxifrag am effe fufpicaba- IV. SAXIFRAGIA 1L 3 VI. SAXIERACIA MAGNA. Inlib. Quartum Diofcoridis. -. 69$ sur. Nafcitur bec ip magnis, ac durifimis lapidibus in Hetruria plurib-locis, aut ficco, & admodum extenuato fola, fo- liu capillaceu [epithymo non difimilibus prefertim Argentario promontorio in maritimis no[fris.Invenitur quinetiam i «gro Goritienfi, quibu[daem [ax ena[cens, juxta Sont fluminis ripam, qua Salicanorure itur Canalum. Sed aliquis fore zr affe objiciet bane plant am non e[Je legitimum Saxifragon boc loco defcriptum : quod ea nullis fer? notis epitbymum ve- pra[entet.Neg, id quidem temeré ojicietuv : etenim non video ego, quomado Saxifragon vettb epitbymo aftmilari pofiit; quid illudfeuex fit furculofus ,hoc autemtamtum abfit afeutice furculofo , ut videatur potius e[Je quoddam capillamen- tum, ldéircofacile adductus fum , ut [ufpicer codicem boc in loco depravattun effe : aut Saxifta gon frutex erit , qui foliis duntaxat epitbymum amuletur , ut illa folia fatis offendunt , qua inbac planta, cujis imaginem bic exprefimus,capil- lerum inflar tenuiffima con[piciuntur ] feniculi modo, fed longioribus, tenuioribus, C» rarioribus.Caule pariter. prodit fa- 19 nicilaceo, fed tenui, ac pumilo, umbella in (ummitate emergente : femine vulgari petrofelini etmulo ,fed longsfculo, & odorato. Radice albicante, paflinaca fapore.Tota planta fubacrisesi, & fubdulcu. Excalf acie attenuat, aperit, provocat, Saxifra. «bflergit.Tata planta fubacrü est dr [ubdulcis. Radix urinam ciet, Cr menfes quavis modo [fumpta : vifum acuit d^ obffru. 8? quarta éhones jecoris veferat, Secundum genus foliis est vulgaris terre[lris bedera , minoribus tamen , & circumquag, laciniatiu, bumiaccubantibus in profert tenuem rotundum, velum, pilofum, cubito minerem, à quo ari orntur ramuli in quorum (ummis partibus flores panduntur candidi, ocimoidis emuli : bi paulo post flaccefcentes, nullum post fe relinquunt femen, Radix illi esl tenuis, inpluvibus divaricara capillamentis : inter quas granula quadam votunda, coriandri feminis ; t habentur , C ip[a quidem amar ajalbicantia c» purpuraJcentta. Hec non defunt, qui credant bujufce plane d planta nullum in caulib, femen gerat,tum quod [ata radicum grana perinde ac femen nafcantur. fani plante natura, quod femen in radicibus gerat. Excalfacit,exteunatyaperit,abftergit, C" expellit. Herba," ra- Sam. vi- actum ex vino allo meraco paratum, venum calculos feangit , C? educit ; veficam alflergit, Cv urinam provocat : res. efficacius tamen flex eodem decocto radicis granofa farina drachma pondere propmetur. Quinetiam datur eadem farina per feex vino duarum dracbiaruin menfura, Atqtifelicius hac. potio fumitur dum affeci in abro balneo fe fovent. Re- periur bac herba definente jam vere, aut ejlate inchoante ,-& prafertimnen(e Maj 9; G* exoluto folo inter (axa, aut fabulofotrau.Tertium autem,quod ego cum à forma, tum ab effectus AXUBR AGO-M majus appello nubi miffum esi Veron& à Franci(co Calzolario Pharmacopao, cei berbarie ftudiofifsimo. 1d in Monte;quem Baldum vocant ,taci c Saxifra- ex vivo, ac duriffime lapide prodire fcvibit, & antiquis urbium mantis. Frutex est caule lignofo, contorto, digiti craffiru. &« mnes NE^. Saxifra- onft aret mifit i ad me gzmajo. funt ex uno tuntim ci- ri vires. : em plurim . Ca [O h llus Eugen ürin pratis, Proyenit 696 And. Matthioli Comm. L LIMONIUM. lL LIMONIUM ALTERU & Q4 , " di lib. Quartum Diofcoridis. 697 ce nititur fubalbicante baud alt? defcendente.Vis illi esl exiccare,adftringere, C agglutinarequo fit,ut ad vulnera gluti- py,ola, manda plurimum preftez ufum apud Germanos. Nam, non folum illita folia, aut eorum fuccus unguentis vulnerari ado vies dirus, aut per fefevecentia vulnera [anant , (ed etiam eorum decoctum ex vino potum y ea quoq, curat , qua in thoracis ca- vaio vitatemyn vifcera, aut inte[lina penetrarint quare additur commodifoyme vulnerari potionibus. Mira [ani visestinhu- ' jufmodi potionibus. Parantem enim non ex bac fola planta, fed ex multis aliis ex vino, & aqua fimul decoclis,nempe ex Py» v ulnera- rolaipfa, Alchimilla, Betonica, Fragaria, Equifeto, Agrimonia, Cargophyllata, Tormentilla, Vinca pervinca,Pimpinella, ria potio quam Sangui[orbam vocant, Pilofella, Virga aurea, cr Sympbytimajoris & Rubieradicibus. Ejufinodi enim potionibus 7 ifica. vidi egocimm Thoracis , ton intefnorum vulnera (anari , queletbalia , c nullo pror(us auxilio curari poffe cenfebantur : 10 quofit ut bec chirurgis grata e[fe debeant. Limonii vires memorie prodidiu Galenus libro 7. fimplicium medicamentorum, inl , fic inquiens : Limonii [emen utpote aufferum celiacis.dyfentericis.C [anguinem [puentibus cum vino exbibet, Suvat C" vizes ex adprofluvium muliebre. Satis autem est acetabuli ifr Qued Graci kapénar, Latini item Limoniumdicun: Itali, Gal. — Lmnonio: Officine falso Beben rubrum. At Pyrola, Wtalis , Pyrola, Germanis CFGintergrün, Nomina; Limonium, quod c a««óe in pratis proveniat, eft majus,minus & laciniatofolio.L.Limonium ma- jus, C.B.Limonuiim,Matth.Lacu.(cui & Been rybrum)Caftor, (cui & Caprinella)Lugd,Cafal.Limoni- um primum, Taber. Camer. Been rubrum, Limonio feu Biftoztze cognata; Gef. hor, Valerianze rubrze fi- milis,Dod. fol, Il. Limoniumalterum Matthioli quid (itignoramus;eum fequunzur Lugdun. & Taber- naemontanus & nomen & figuram refervantes, IIT. Pyrola vulgata rorundifolia, C.B. Pyrola, Matth. NN gal.& fol.Cord.in Diofc.(cui & Beta fylveftris) Gef.hort.Lon.Lobel.Caftor.Lugd.Cafalp. 20 Tab. Pyrola vulgaris, Cluf. hift. Pann. Pyrola minor, T hal. Limonium fylveftre, Trago; Limonium, - Fuchf. Turn.Lonicero.Alteraeft amplo & molli, altera minore & duriore folio, QUU Mp —LAGOPUS. CAP, XVII [ Aeopus herba fiftic alvum in vino pota: auNinfebri, ex aqua. Eadem ipguinialligatut ininfamma- tione. Nafcirurintíegeribus..— - " - c ha RON. : ON TMeü & S Ant tam paucis Lagopum per[Irinxit Diofcorides, utpote qui ne ullam quidem ejus itnaginis notam defignayit , ut ar- — f duum eque ata, difficile fit a[[eveve, quinam flatuendus fit in tam ingenti plantarum multitudine, quarum nulla apud i.i reg" homines extat cognitio. Ceterum Maitbeus Sylvaticusparum rect, meo quidem indicio, tradidit Lagopum eam e[fe ber - is. o ham quam berbariorum vulgus Caryophyllatam appellat : quandoquidem bec non gignitur in fegetibus , fed in montibus, ment rim vikjuxta fepta, quid mirum ia modum fepibus opacari gaudeat.De bac veteres quod (ciam,minil memorieprodide- Syivaiici "runtNifi forta[[e fuerit Geuin à Plinio deferiptum lib, 26. cap. 7. cui radiculas reddidit tenues , nigras , bene olentes.Por- opinio is.ned, viribus ineffcax sar gumento quid ejus radices manifeftum caryopbyl- x : m o H 4 3 explofa, 40 z Duft LES ex trit odorem : unde illinomen, Ea folia fundit. 4, bit futa, tripartita, duobus iiri aun Suewiafr pejus iri eed m m lacini l TOF ti m fofefqui thitaligenicalitefubafpere risu aure pentaplyli d: inde capit ulisin qui. Py xz tn continetur. Radicibus nititur copiofis, tenui » Caryopbyllorum odorem fps Ii. IN afcitur fecus vi- «i cirta agrorin, & hortorum fepimenta ,» opacis potiuslacis, quam a fole illu a enn eft n[w, excalfacit c» X : ficcat 698 And. Matthioli Comm. Emyo- ficcat, aperit & robirat Ell r alterum CARTOPHYLLAT AE genaó rontamm,quod à ; tá quod à mevepefttiim v in Bobemia. pilis monte quotam Bobemis Corconos appellato, ex quo Albis fluvinsfuam ducit erigmem. Folia nia gerit serait ess enijpiora, b vfuriurad, plura ab uns radice prodzuntia longisd, pediculu inharentia tactu fubafpera,& civcumqua Lad hii4ta, & burii procambentia Caules edit tenues; baud ut in Vbrachiates, in quibus parva fedvara folia De dan. tur.In caulium fanrinu tibus unicus tantumflos emicat, vifa jucundus € triplo feré major quam in ET . : i Rd s : , Hajor vulgari: aure color eft, qui tandem flaccefcens, pinüatum efficirorbem, magno natura opificio, Radice ek fpitbama aepo »s minimi üriri erafizudine, fed baud in altera fübvata, vufo colore , odore Caryopbyllorum, e guftu adffringenti. Prejlat Corm, P4 Teng? valentioribu facultatibus quàm vulgaris.Sed deCar yepbyllatis Laciengs Quarum gr atiftimtsodor aliam mibi herba, lantam revocavit in mentem, uon minoribus fortaffe viribus infignitan ,CO RTU SAM banc appellareübuit quod à *IlL CARYOPHY. AQUATICA.* IV. CORTUSA. d 20 ad mulcendum nervorum C* artic, quacung, cana « Te . eenterpre[fo, Crto[aceo quod complerum. pani poi eftis diu mfolutü fit adi went uen ip" mum, ubi gelidum illin roborare, & vuls Lagopi Mats fal rex. gopifaciem v vit.Dantt am, C caterai alvi fluxiones, sofas rejetiones C caliacos a] ver(zplanta decotum,additis malve folia dulci vinoparatum.datur uti . dores.Semen auxiliatur cruenta expuentibus, panicularim cink illit u berry , planta nomen Grecum ^aynse pariter C Lat t4ta, Italis Garofonata (alyatic Com Li o 20 £g 6o In lib. Quartum Diofcorigis. 699 V. LAGOPUS SIVE PES Leporis. OUS, i qa e kd ^ Y ». Y T — e Meprocero , floribus ratdibus, C femine parpo , Cni mili. Medi faculratestradidit Galenus libro] fimplicium me- aoi abes VT Lagopus(five pes leporis) Matt. Trag. (cui mile) & ALTAE. P Ü Caryophyllata ab odore radicis,quemVernali tem- porefpirat, I. Caryophyllara vulgaris , Geum Plinii forte & Argemoniathus redolens, C.B.Caryophylla- ta,Matth.Fuch.Dod.fol.Gef.hor.Lacu.( cui & Chry- e Íogonum)Caftor.Lu d. Thal.Taber.Caryophyllata vulgaris, Lobel.Cluf.hift. Pann.Camer. Caryophyl- lata; Brunfel. (cui & herba benedi&a) Trag. (cui & Nardusruftica &Sanamunda2)Dod.gal.Lonic.Bene- di&a, Gef.hort.cui & Geum urbanum : Geum, Turn, Gariofillato vulgo , Cfalpino. II. Caryophyllata alz pina lutea, C.B.Caryophyllata montana;Matth.Do- do.fol.Lugd. Taber. Caryophyllara montana fecun- da, Cluf.hift.Pan. Caryophyllata major rotundifolia Lobel. Caryophyllata alpina,Cam. Gariofilatae alte- rum genusmontanum; Cef.Geum alpinum & quar- tum, Gef.de hortis.HEI.Caryophyllata voccs OH; & Camer, in fuoMarthiolo, Caryophyllata monta- na tertia; vel Geum aquaticum Gefneri, Clufio hifto. Pannonica, Hec radicem habet dodrantalem; fibro- fam, digiti craffitudine, purpurafcentem;,amariufcu- lam,vix odoram:caules f« efquipalmares,leviter hirfu- tos:circa quosfolia vulgaris Caryophyllatzesores in fummotcanle ex pedicnlis dependentes reflexi , cam- panzefigura,pallidi, fübpurpurei, qui aliquando fcli- "orum textura multiplici elegantes , magis rubentes, aliquando fanguinei, quib. quina aut fena folia her- bacea, fübjiciuntur; his fuctedunt capitula , villofo quàmin vulgari majora, femen continentia. Locis humidis provenit. IV,Sanicula montana Cortufa di- &a, quod nomen propter authorem, qui etiam ad nos plantam mifit ,refervare placuit, C.B.Cortufa, Matt, Caft.Lugd.Camer,Caryophyllata Veronenfium flo- reSanicule'urfinz , Lobel. Sanicula montana altera, rifolium fpicatüm humile, LagopyronHi pocrati , C.B. Lotuscampeftris)F, "utn. Dod gal (B fllii ha (cuí& Trinitas)Lon.Lob. Lagopus major, Cae -Lagopus minor,Cam. Lagopus vul- MEDIUM SIVE VIOLA : Mariana. garis, Lugd. Thal. Lagopodium , Tab. Leporinus pes, tt folii fpecies Cordo in;Diofcoridem, M(w» ^ MEDIUM, CAP, XVIII aUtrüq; A ER MEion 4in faxis, & opacis nafcitur, folia habet exem,iy. iridis: caulem tricubitalem, &zin eo orem gran- zrztálus. &m, purpureum;rotundum: femine cnici,minuto : ra- rion 2d, dicemdodranrzlem, craffitudine baculi, guftu acerbo. od Quaetrita infarinam , & ex melle decocta, rubros men- fes feminarum fiftit , eclegmate per aliquot dies fum» 9) pro.Semen in vino potum, menftrua pellit, Edion in Media duntaxat nafci quibufdam proditum efi : n |a quodfi ita fe ves baberet , mirum profecto non effet fi non yo, Proveniret in Italig, Sunt qui eus folia intubo fimilia faciant, z QA n0» autem iridi , ut communis babet lectio, quibus etiam Ori- CA bafusadflipulatur. | Ercerr facilis potuit effe librariorum La- um, fic inq 7 * Mediiradicem contra atque femen Medii vi- ipfum, temperatam effe contingit pir m idem auflera est, (7x € fluxiones cohibet cum alias , tum profurvi Vocant, At fementantüm abefl ut tale quid efficiat, ut etiam muliebre quod menfes cieat, utpote quod ten rium C incidentis el fa... cultati. Ut Greci bahc plantam uidv,ita etiam Latini Medi- Nomigg, um Vocant : Italis, Medio, nonnullis Violatariana. . Nnn 3 Viola : 700 And. Matthioli Comm. Viola mariana; C.B. Medium five Viola mariana, Matth. Viola mariana, Dod.gal.& £o].Caft i & Rapum fylveftre Diofcoridis)Gef.hort.Lobel.Taber.Ra pifylveltris genus was éid Mehl, ad & Medion. Rapunculi alterum genus grandius, Cafalpino.Flore eft albo , caeruleo : habetur & pleno: eft & laciniatis foliis peregrina, * E'atpüduor, EPIMEDIUM. .* CAP. XIX. Pimedium,caulisnon eft magnus, hederz foliis, denis atque diledenis, neque florem,neq; fru&tum ferens: radice tenui;nigra;gravi odore;guftu fatuo:nafcitur in humidis.Folia cum oleo trita impofi- to cataplafmate, mammas increfcere non finunt. Radix conceptum adimit.Folia trita quinis drachmis, 1e poft menítruas purgationes, quinquediebus in vino pota, przftant mulieribus, ne concipiant. P^ EÉpime- Qz Epimedium in talia , quantum mibi perquirere licuit , boc tempore cognofcat , demonfretá, , batlenusreperi dii cófid. »emiuem. Quareputaverim aliis in vegionibu banc plantam yroveuite : vel fi fortaffe na[catur in Italia, nondum Tons ad noftram pervenilfe cognitionem. Nontamennos fugit medicum effe in 1talia maieriamtnedicam profitentem , cujui. Epimegj, 741€ HOWen libet filentto difimulare , qui Epimedium eam plantam effe cenfet , qua à triquetra foliorum figura quibuf wm, — damrecentioribus Tinitas appellatur, id4, illis con[fanter affirmat , Cr perfuadet , qui majorem for[an'ei fidem praftant, quàm tfi Diofcoridi, Sed quód is aperte ballucinetur , etfi unicuia, mediocriter étiam in re berbaria ver(ato per[pedtum. effe pofiit, pro aliis tamen jam nobis offendendum eft, Quod facile conflabit.fi expendatur utriu[g, platta defcriptio:fiqui- dem Epimedium;Diofcoridu teflimonio,caulis es non magnw:folia habet hedera fimilia dena aut duodena: Trinitas verü 2o. nullo conftat caule , fed foliis tantum modo vicenis, modà tricenis , modi quadragenis,pluribusá, Avadice eyclamini modo — exeuntibus.Praterea Trinitas primo flatim vere florem edit caeruleum, mox (emen. Epimedium ver, Diofcoride autore, neq, flovem neq, femen profert, Adde quod Trinitas vadice nititur multifida, odore non ingrato, C fapore ad[Iringente, Radix vero Epimedii tenuis defcribitur, gravi odore, & infipido ac fatuo guftu :ex quibus omuibus, m fallor.barumplan- Epimedii sarum difcrimen luce claritts ofendicur.c medici illius opinio vana apertiffimb exploditur. Ceterim Plinime lib. 27.6.9. Gu. ^ Epiwedikbifloriam ad verbum ferm? à Dio|coride mutuatus esl : cui item Galenus fuam acceptam referre potest lib. 6. fimplicium medic. um ubi ita fcribit: Epimedii vis efl moderate refrigeratarta cum aquea bumiditate:quare nal- Nomin a lambbabet i m qualitatem. Mammas cat aplafmate pofitum vetlas fervare potest, Ajunt vero epotum cancipendi ( tov, Latinis fimiliter Epimedium appellatue, — 2 —. Epimedii nomine oftendunt alii Trifolium aure- ?* - um;alii Lunariam racemofam: Patavini eam cujus fi- guram adpofuimus , pro Epimedio exhibent , notis omnibusapud Diofcoridem convenientibus , licet flo- rem & fru&um ferre neget; quod etiarn de Diamno & aliis pronunciavit, in quibus contrarium obferva- tur. Hocradice ruffefcente, fibrofa multas propagi* nes in obliquum fpargente, gravis odoris, ex quo come muniter caulis unicus teres, dodrantalis exurgit, qui ut plurimum, in ternos pediculosteretes, tenues ;albi- dos, dividitur : fingulis fe&ionibus in fummis i^ alis, in terna, rarius quatuor folia defi 4x p » Hederz figura; lata, acuminata, in a afiaculei exornata, levia, dilute virentia; av a erus s& icellis infiden: am;k gurie mo : primus nominavit An s verfaria (quae an Epin o "e* Dod.fol. Lug.Taber.( - D n * : riz planta proveniens; l ze. | 5... SELADIOLUS. - CAP. Iphion, alii phafganon , alii máchaeronion Romani Gladiolum vocant: no 2 m da eroe [peciem.. Iridi fimileerat nifi minus, & anguftiusvi 1Or.add. mucronatum; nervofumque, In caulem exit cubitalem t in quo purpurei flores, Piece E € ter (c diftant: rorundo femine : radicibus geminis, una parvorum bulborum modo; jte i me 6 $i. i.fuc- : gi cage - : pleni, inferior raciliseft, fuperna uberior: nafcitur in arvis. Superio x insi piena Sc as corpore extrahit: panos cum Lolii farina,&c hydro * x. 3 . m L1 n Inlib. Quartum Diofcoridis. 79i hujufmodi emplaftris inferi folet:menfes impofita trahit.Superiori radice ex vino pota, venerem ftimu- lari, & inferiore fumpta fterile(cerecradunr. Superiorem quoque utiliter infantiumenterocelis, cum aqua potui dari praecipiunt. L GLADIOLUS. *IL. ARUNDO IND. LATIFOLIA.* 10 20 30 ^Glai n SE $9 E * . * : 702 And. Matthioli Comm. indica florida, Adver. Lob.cui & Cannacorus, quorundam, Arundo Indica latifolia five florida, Tab, Papyrus, Caftori : Gladiolus Indicus Cam.in fao Matthiolo. Hujus foliis Gummi Elemmiinvolutum adfertur:ex femine, Hif pani& Lufitani fphzerulas precatorias conficiunt,quare à numerando,Cuentas dicunt. Germanis Snbianifi £5luomenrobt dici poterit, Bieexcbur, . SPARGANIUM, * CAP. XXI. hy. roo » aliqui xiphidion vocant : folia habet gladioli,fed ar&tiora,& in terram magis procum- aMeum CE aw paseg benzia: in fummo caule veluti pilulze prominent, in 19 eíga.i. quibusfemen, Contra ferpentis venena radixcum. A vino datur, Xiflimat Ruellius eam plantam effe Sparganium , que Sparga- in aquofis locis provenit , quam berbariorum vulgus Spa- níi cófid, ttilamfetidam appellat, — Verum bac, ut in proxima come Raellius anentatione dicetur , nibil aliud e$t , quam Diofcoridis xyris, n Quare mihi planb vefellenda videtur in hoc Ruellii üpinig. Spatga- Siquidem berba bac , quam ideo Spatulam fetidam 0810» nium minant , quód gravem exbalet odorem , folia quidem habet credit, gladioli, fed latiora , longiorad, , minim? in revram procum- $ylvatici bentia. Adde etiam quod illa in fummo caule non pilulas , que od m: femen contineant, fed folliculos, aut filiquas profert. SylBati- em Spatulamfetidam de[cribens , ejus bifforiam Paulo Aegi- nete perperam acceptamrefert:id enim ip[e inPaulonu[quam potui veperire : (ed ad Sparganium noflra redeat oratio, Due bitamus nos , anplauta quam bicpro Sparganio expreffimus, quamá, fer omnes , qui bocuvo deve plantaria fcripferunt, Sparganium faciunt , legitimum. genuinumá, Sparganium fit. Siquidem bec folia x yphio latiora gerit , non quidem at« 3o - é&iora ,ead, furfum [peitantia , non bumiprocumbentja: quo fit ut ego facil crediderim vix plantam banc Sparganium Sparga- dici poffe Nafcitur ad montium vadices, bumetto [ulo, dr cir» ni facult. ca fcrobes. San quàm paucis de Sparganio differuit Galen "nw Jib.8.fimplicium medic, wn fic inquiens : Sparganium Nomias, € ipfum deficcantisest facultatis, — Nomen Gracum habet : planta bac -aapydvur : Latinum item, Sparganium : Arabie eum, Safarberamon : 1talicum, Sparganio. E : : Sparganium, quafi fafciola, quód foliis ejus pro " fafciis uterentur, duplex eft, ramofüm, & non ramo- fum.Sparganium ramofüm, C,B.Sparganium, Matt. "Trag. Cordo in Diofcor. Lacu. Turn. Lobel. Caftor. "Taber. Camer, Czffal. Butomon , Dod;gal, Platana- ria, Dod.fol. Thal.Carex, Loni,Phlcos fcemina; her- bario Lugdunenf, — Ee oo em ome ^ XYRIS, CAP. xxit. Norris folia haber iridis , latiora & B iom mucronata: quorum medio caulis erumpit, fatis X craffus, ie ex quofili iangulares depen. P dent: inquib 1 TfOrib. 4 Sgen. Mer vis, Xyridis oo nfid, Inlib. Quartum Diofcoridis. 7903 Diefcoridis Xyridecomveniat , cam legitimam jaciemus fiquidem variare radices in plantis facile fcimus pro diver[o foli ac regionum flatu, Auxit quoque quibu[dam fu|picionem ipfum quo, Jemen,quod vetundum cim fit , fabis baud fimile ix» eit.Sed fufpitionem banc abftulit Oribufius, qui égééois legit, id esl arobis fimile, — Quo avgumento fretus , citm xyridis fe- Diof, re- men, (ut cüiqueolfacienti palam fit ) odove fabaceo habeatur, Diofcoridi legendum effe puto: Semen infolliculis 5l faba- " rum odore.Eam vulgu Syatulam fetidam appellat quàd ejus folja fi manibus atterantur ,gravem C ingratum reddant e: ederem.Sunt qui irujufce fucco utantur ad fcabiem, vitiliginem , C lichenas, — Hanc memoria prodidit Galenuslibro 1. X-yris vi- .fimplicium medicamentorum, ubi de ejus viribusita differit : Xyris tenuium partium, attvalorie, digerendi, ac nimirum res ex eriam deficcandiesi facultatis , cim radix pummulto etiam magis ejus fructus : qui quidem & urinam ciet , & lienesin- duratosfanare potest. Planta Graci fveis, Latinis quoq, Xyrà dicitur : Arabibus, Caforas : Vulgo , Spattila fatida: Germanis , OfGanbtíeuf Noni Craut: Hifpanis, Lrrio [jadanal : Gallis, Gleieul fauvage. Xyris,obfolii fimilitudinem,quafiraforium cultrum diceres, duplexeft:alia vulgaris, alia maritima. Xyris dicitur Matthiolo, Dod.gal. Cordoin Diofcor.& hiftor. Turn, Lacun.Gefner.hort.L obel. (cui & Iris agria Theophrafti) Caftor.Lugdun.Camer.Spatula fetida, Trag. (cui & Gladiolus Iralicus) Fuchf. Spatulafeetida, Gefn.hor.Dodon.fol.Cluf.hift. Hifpan.Lonic. Taber. Camer. Caefal pino, Hujus radices ro ratione etatis variant, dum enim adhnc juvenca eft, radicem habet fibrofam : adultior reddita,ctaí- m; ut nofira figura exprimit, . 20 Moysen. ANCHUSA. OÀP. XXI A Nchufa, ju alio nomine calyx, aut onocl«a appellatür, folia habet la&ucze, zin acurnen fafti giatà, 4Me.& 4 3 hirfuta, afpera,multa;ab nigra, radice iuyoquoverfum humi fparfa, fpinishorrida: radicicra(fitudo Car2a digitalis, que setate provenit, & manus inficit ambufta,& veteraulcera ,/ ex oleo& ccra efficax eft: ignifacro'cum polenta medetur: lepris, & vitiligi- vt nibus illinitur, ex acero: partus extrahit, vulvae indita.Ejus deco&um renum vitiis, lieni, & bile fuffufis iacuo- datur: & fi febris fit, ex aqua mulía.Siltunt alvum folia in vino pota.Radice pigmentarii utuntur ad un. foli-: fi- xime viperarumauxiliatur.five cibo, five potu fivealligatu: nam fi quif uam mandens, in ferpentis os cera & infpuat, eum necabit.Eft & alia huic haud dillimili femine puicsoumi e. Cujasf. vcre pota, latas ventris tincas excutit, TS CGENEHIDUN EF 40 jo? n d LU M Tria 704 And. Matthioli Comm. Anchuía- T funt Ancbufe genera, qua bic 2 Diofcoride fcvibuntur : quanquam Plinio lib.22.cap.20.quartum quoa, genus ad. sh cÓtidy ditur, quod pfeudoanchu[am ob id appellatam ait , quoniam primo aliarum generi quadanteus [imu beh e tamen bac,lanugimofior, C minus pinguis foliis tenuioribus , €» languidioribu.Sed banc nufquam equidem vidi cim ta- men alias omues locis compluribus in 1t alia inveniffe mecertà fciam. — Ancbufa omne genus, in toto ferà caule puvpurcos Ancbufa, exr liat flores à vulgari buglo|fo non long? diffimiles, quamvis Anchufts magis fubrubentes , magisá, expanfi [ecientur, tore Galenus inter Anchufas Lycopfim quoque recen[et lib. 6 fimpl, Gal. ANCHUSA III medic. ubi ita fcriptum reliquit : Anchu[a quadruplex fpes ciesest. Quarum Onoclea quidem radicem babet admodum vefrigerantem , c deficcamem, rum adffringentem , c fuba-. maram , tum qua fufficiat extenuandis , C extergendis bu- d 1moribus biliofis ; corporibusá, condenfandi. — Carerim folia babet imber illiora quidem radice, ad[lringunt tamen ipfa, € deficcant. Porro Lycopfís cognominata vefrigerat, C defic- cat magisa, radix ejas.quam Onoclea ad[tringir. At Onochelos calidior eil, & magis medicata : nam plufculum babet & gu- fln ipfo protinus acrimania. Hac verb eriam calidior est parva, que C amarior, & magis etiam medicataest. — Ancbu[e non emnes ea(dem vires obtinent.Nam Onoclea quam vocant, r4- dicem babet fimul adffvingentem , C (ubamavam , corporibtt conden[andis , & modice extenuandis idoneam : tum abfler- a0 geniis quoq, C abluendia biliofis, C falfis fuccissdidum enim füprà est , quod qualitas acerba. mfla amgenudim eaprefla- ve queat. Sic [anb vegio morbo, € Lienofís , & renum affedli- busetutilis.Sed & reffigerareidonea et: c fane cum polenta illita juvat eryfpelata , Cx abflergit nan modo epota, fed & foris impofita. Proinde vitiligimes, Q^ lepras [anas cttm aceto, At radicis quidem bac opera funt , d operum facultates , quai diximus, At folia ipfiu berba radice quidem funt imbeciliota, nontamen aliena funt à reficcatione , & ad[lridlione. Itaque etiam profluvium [anat pota cum vino. | Et que Lycopfism- minatur eodem modo eryfipelatis congruit , C vadicem babet quàm onoclea magi adjtringentem.. At Onochili, & Alabia- dii cognominata và magis est medicata. Nam cr guflu proti- gus majorem babet acrimoniam , C eos qui à viperis mtr, fant, admodum juvat tum illitaytum fufpenfa , tim efa. Reli- qua verb , nexipe quarta , qua parva est, c fere nominecartt ex illi fola , Alcibiadio quidem pefimilis efl; verim & ama- vior , C magis medicamentofa : a« proinde ad latos lumbricos — Nomina, ////44 oxylaphi menfura cum byffapo, c naffurtio epota. Quad yysa Grace, Latin? pariter C Italicà Ancbufa VOratur Germamce, Rot £odp(omung : Hufpanice, Saagem : Gallic? Orchanette. E 57. 4o Siu. Cod T Ycopfis; qua & anchn(aà non non l.git À7busd; | craffis; ad radiciscaput Orb. tslibus:florcin iis parvo purpura! r ; olco radix illita, vulneribus or & cum farinahorde adje&o oto. 2 Lycopfis E? queque una cum Rudllio, & Fucbfio viris dodtiffimis , iondk. m: Cyneglofii vice paffim ufurpant, vocant 4, Cynoglo[[am fi foliis vire[ceret ajperis, non autem Lavibus, ad terram recidéntibus, non u í Opinio sonmolli: fi denique Plinius bue fententia non pror (us refragaretur. Porró cum Pim er reproba- pf feorfim tradtaffe, C» fimiliter de boc Cynoglof genere privatim feriphiffe LIES at " e - abillisdiffentire. — Potius enim adducor ut credam, Lycopfin berbam e[fe ancbu[e non à fimilem :q - Galenus, & Aérius eum fecutus - ancbu[arum rs qs Li deri - a evo legitimam e[[e exiftimo, vidi fapiu in campeftribus, itientibus, aridisá, locis enata ; n : ieri po x itt quoniam in bujus libri quarti progre[Ju , Deo juvante, nobis de C ynegloffe us vigi proprio capite, idcirco di[putatio quodnam verum fit Cynogloffum 1€ nunquid illud T e ium apio fut qur,in illud tempus commodius differetw : Lycopfis ,us Plinius est author loco citate, feliu efl long qfi" - MM lib. Quartum Diofcoridis. 70$ rdpioribusd, : caule longo, bir(utit adnati niultis , cubitalibus: flere parvo , purpureo : na[cituv im campeftribu. Hac berba Gracu nous, Latini tem Lycopfis , C" Italis Lycopfide appellatur. Noti! Vi gini. ECHIUM. CAP. XXV. 2 Chion folia habet przelonga, Vpimictipe MM "rus gem proxima, minora tamen,fubrue raj8 pinguia, fpinulis tenuibus horridula: cauliculos exiles, numerofos: minntad;utroq; latere foliayexpanfa, pinnatac;, nigra, in fummo caule proportione minora: flores fecundum folia purpureos; in quibus femina capiti viperarum fimilja infunt:radix nigricat, digito tenuior.Qua non percuffis mo- ... dàà ferpentibusex vino prodeft: fcd eos qui antea biberint, feririnon patitur. Folia & (emen idem 10 Praftant munus.Lumborum dolores fedat:in vino;aut forbitione fumpta, t lac extrahit. ES -— iM at.z pó- j iem 3 AR J Qipaco» -b-, Lh BOHIUM C *1L ECHIUM FLORE ALBO. * — "ce babent. Vrat capitibusviperi- y n. Hanc bei b Alcibro quodam fur(- contid, ro 1 lcibiacuin appellatum. 1s enim dum fecus : efi:excitatuid, hbesba fuccum commazsiducando palato n corpus.Mat «vero berbeve iquum à fuperimpo[uit contra dolorem o 3edica- j tum viribus ; J | i eie ho ppeta, 7." Echiiviz Tesquoque pef, —— 706 And. MatthioliComm. . Ouod Eur Graci » Latini quod, Echium dicunt : Ttali , Echio: Germani, Cio engnimg : H/fpani, Yerva dellabi nin. L- : Galli, Bugloffe (auvage, vel, Langue de Büuc, dd E ? à ass : Echii aliquot funt differéntizehic de vulgari. I, Echium vul are,C.B. Echium,Matth;Gef.hor. Dod.fol.Caft.Lugd.Echium fiveAlcibiacum,Dod. gal. Echium Horibus purpurantibus rubellis, Pw Lycopfis. Cor.in Diofc. Bugloffum fylveftre, Lon.Anchufa fylv.Thal. Anchufa major,Ca-f.1I. Echium florealbo Cam in fuo Matthiolo proponit, quod praecedente majus eft & afperius , & in multos ramos brachiatum: in montofisarenofis Germanis , & in horto Patavino legimus. "fU icedlir, OCI MAS TR uM. 2 CA P. XX VI. 1o CENPEM » Latini Ocimaftrum vocant, folia fert ocimi , & ramos dodranrales, hirfutos: filiquas hyofcyamo fimiles, fcmine;utGith, nigro pregnantes. Vim habet f&men invino potum, quia vipe- i'raruin, ceterorumá; ferpentium morfibus medeatur. — Datur ifchiadicis, cum melle, vino, myrrha, & pipere, Radicenititurtenui, & fupervacua. : pe L OCIMASTRUM, SIVE *IL LYCHNIS SYLV. "Ocimoides.. ' alba multiflora. * S ANVERS, A : | fca ft e is 1 à D COS 3 3e: Ze $2 " : SEX EE WW MED e. — PASE NA NN IN BI ae. d A 3 SENS 5 "Ocima- : ftricon- T fíd. ^ L] firates colligunt, ubi exáruerimt fiqiade. , 2 ig edant fehala : : | imrerdup, ludendi prabuis - Meminit bujm tberiacis inter ecbti genera fic :| alterum ff: E ode i : im niii TS purpureo flore ,ajpero. | ; it Galenu mplicium medicanment Ocmà- 5. eed firi viges. "74 à ex Gal. ds T2 Nomina. fj75 falvatico : Hifpania, Albabaqua efitia : Gallis, Bafilic fanvage. a ; n | " Liob.in icon. Ocimaftrum mulciflo ; foliorum texturaconftant. cus cum fulphure,& nitro inítillatus , aurium dolores fedar. ERINU S. » E'ga-, Inlib. Quartum Diofcoridis. 707 ERINUS. CAP. XXVII. " VM. CUZ.br$ Rinus nafcitur apud fontes & fluyios, fcliis ocimi,fed minoribrs, parte fuperna div/fis :'furculis 2:9 i8 "gs x : 2 ae * A XA. y A66 quinis,fenisve,dodrantalibus : Hore candido: femine nigro & acerbo: folia & caules 4lat&teo fucco 77 turgent.Semen drachmis duabus in quatuor mellis cyathis g y D N i 7 G niie- oblitum;oculorum fluxionescohibet.Suc- ;4. i.cau- ^ ls & fclia "e fuccore- : J , ferta Tfi nonnulli Diofcoridis codices babeantur ,.in quibus (unc. non legitur Erinum aliquo ladleo fucco turgere , non de- Erini có- funt tamen cr in quijus plane oppofitum fcriptum invenia- *- tim , quorum lecho mtb; magis probanda videtur non infirmis, ut arbitror, nixus rationibus. Quippe quód herbam banc apud aquarum rivulosviderim., legertmá, lacteo fucco manantem, adeb ut £o manus inficeret. — Quid preterea Phinto- redda- : My rur Erinus bfrba lacaria , feuladie madens libr.23.cap.7. ubi eae 4 de ea bac memoria prodidit : Herba, inquitquam Greci Eri- f Kj monvocentyreddenda ejl in hoc loco propter gentilitatem.Pal- P ^ omo altae]lcauliculis quini.fer? oim: fimilit udine.floscandi- dus: femennigrum parvum.quod tritum cum melle Attico octu« . dorum epiphoru mederur. Manat lade multo & dulci. Herba ! a Derquam utilis aurium dolori, nitri exiguo addito. Foliu ve^ "n fiftunt venenis: bac Plinins. Ceterüm Erini facultatis adyet- VIA - [us venemamon meminit. Dio[corides quanquam Nicaudro,ut qua ad id preffet , addatur in antidoris. | Galenus banc. her- Eríni. vi- - bam non Erinum fed Echinon appellat : neq, 1d [ane mirun: Sani tfl quandoquidem in vetuflis aliquot Diofcoridis codicibus E- ? "chinos legitur. Dequadifferens ipfe Galenus libr.6. fimplicium medic aientorum.fic inquit : Echimi berbe (emen acerbum eff : «c proinde repellentis, cr exiccatoriefacultatis. Vtuntur eo ad oculortin , C navium fluxiones, Que berba, Grace £gwos , La- Nomina. tint Erinym C Ociimam aquaticum nominatur z 1talicà Eri- no: Hifanicé Bafilgo delbagoa. Erinus feu Ocimum aquaticum Matthioli , quem s Lacuna , Caftor , Lonicerus & Lugdunenás : quid fit ignoramus : cum Guilandinum in eqm rem - confuleremus,oftendit nobis eam quam Hieracij Sa- ' baudi nomine Lobelus propofüit , fed mulco litiori busfoliiserat. | xA 34 4 0 As Aa jen cGRAMEN. CAP. XXVI M7 (n geniculatis ferpit ramulis , à quibus fa- // dices fpargit dulces, articulis przcinctas : folia * acuminata;dura, & ut arundinis parv lara;eaque ju- menta & boves pafcunt, Trita radix illitu vulnera 'conglutinat; Deco&um ejus in potu;torminibus me- detuz,& urifize difficultatibus: calculoía eriam veficze inpabulo t. Narum in px i "LE Miu TE, NND qurbo : * ves, pres 4t varia [unt Graminis genera; [fiquidem prater Gramiaís E oBactria quorum meminit alia qi . hiftoria . cxPlin, m7 feneris Plinio feda flofebis veitit : Gr fum: : genical, n reliquo orbc in 1 xilaten f-fngiamur. É. afa rahrumbederacea [pecie denfius, 208 Andr. Matthioli Comm. 1L'GRAMEN MANNA, lI GRAMEN ALTERUM. aU, SS0t Q xy» yz Q sa Nuit EZ INS y) y Ke SUE Sos SAES SIE Sa N NM SE E im p h | AND) eT e s m em DN ESSS » N ed n? visu 24 223 * ; 4 " *IV. CARYOPHYLLO ARVEN- - fi Glabro fimilis; ed minor. * DES Sumentis berba non alia grauior five viridu , five in fonoftc- pisvirég h F $ «x Plia, . 9 : Hetrufci ab v&u vulg? appellamt Sanguincla ahy Capriola.Deq M c * sd aeta rabetimta (0i hence? Corguepm Dif na » Greaudem beri deae aes Marla opo faparatim differui PLn, 122. 6.09 fue naturali bifs - giten mr a Tus ka E &is audio yimm3uori cura quàm « atera frugi Gr leguminum genera.Siqui ejus femine q - - Inlib. Quartum Diofcoridis. 709 '"N. '"GRAMEN :PARNASI. *VL MONOPHYLLON. * (ZA JI, j 7 UL P x NY $3 SS RE Y o Ne on ULEATUM. Jrequenter vefcuntwr in cibis, qud in jure pinguium carnium Sol 0 7 Mecotlum ; "in cum palato ineat gratiam , quam $m c: !'eriza, cuiego facile prepofuerim : eit enim femen panico,mi- toó, longe minus , albumroriz.s ferà modo : fed mpila ipfum (oos V qgytüntere eporter,ut à fuorefiliat putamine. — Semeno- . | rizequalitates babet,quave mediogriter ventrem adfringit. | Semen ex pingi jure decottum 6» ilium, monem da LUN YN ; 74 ritins vefolvit.1n ibis mediocriter alit, E8l & alterum Gra- : | LX wes ; quod floridum appellari potest ,faliis cv caulibus ceteris S fimilibus : floribus in (ummitatibws flellarum inflar vadianti- Vwcandiduó, Radicetenui minim? geniculata,| Caterim LT. M EN quodin Parnafo proven y ego Jacobo Antomo | Cortuo viro optimo acceptum referoy nam antea à me vifum non est.Gramen aculeatum folia , caules ,adices primi gra- minis modo profert : in caulibus tamen fingulis? folis aculei peculiariter excutit , triplici apice vonflantes , ac fitis niti pe- diculis , tribulorum rerreflrium inflar. Provenit interrudera . * € inmuri veruflatecollapfis, — Vires eafdem babet , quibus , pollet primum graminis genws. Sed jam Graminibus fuasvede —. | damus vires ex Galeno , qui de iis agens lib. fimplicium me. — . dicamenteri prim veliquit : Gramini radix me- ex Gal. diocriter Vigida esl c cca, mordacitatem quandam exigu- teniitatem obtinens, — Ar berba ipfaprimo quidem exce[Ju refrigerat , in bumidit Apis moderata, Porrà [emen alibi quidem 5,5 deficcatorium C tenuium partium : E Gramen efculent am babet radie ds ut 7 RES quidem inflar aque , fed acre quid fubacevbum obtinemtem, | Hec hei esl, Ex quibus apertum e. fum ficcam : ac p. bumiditatis ey fi flomakhi reficcat : vis lnirGramen appellatur : Nomina Ara- 216 And. Matthioli Comm. ;— Arabibas Vagem ,Negen (eu N egien, hel, Kel C Negil : Italis Gramigna : Gernllni T . mentba : Gallis Dent. de chien. s s ns rof : Hifpani Grama d» Gra. Gramen à gradiendo di&um,infinitas differentias obtiner :'i i i $ ginti duas differen tias propofuerimus,plures tamen adhuc Vecbdl (E ee ^e cel M men pannicula crif; pa,C.B.Gramen,Matth.Gramen vulgare,Lug.Gramen minimum Xeram e I. Gra- Adver. & Lob. Matthioli figure adjecimus panniculam adultam, quo glumorum crifpit à : Mtn confpiceretur.H.Gramen da&tylon efculentum, C.B.Gramen manna, Matth.Caft Tib.C ^ E manna primum;Dod.fol.Lugd.Gramen manna cículentum, Lob.Sanguinella Más éditione fai ca.Capriola ac Sanguinatia, Ruellio.Coronopus Diofcoridis, Lonicero, Gramen album feu hirf ie 3 aliquibus Dens Canis; Gef: hor, cui & Manna Polonorum: Gramenaculeatum Plinii ceti Thal. " Graminis quoddam genus, quod in Germania feminis gratia feritur, Casa HL Caryo h llus cow glaberflore majore,C.B.Gramen alterum, Matt.Gramen;FuchiLac.Gramen à Fuchlicexhibi 6 ( hor.Gramen leucanthemum, Dodo.fol. Lugd. Thal,Gramen loridum majus, Tab.Gramen find ef. Cam.in Matth.Euphrafia gramen, Trag. Euphrafia major, Lonic. Crateogonum Dod al. Holofütm Rucllii Lobel, Centunculus montanus, Caefalpino. IV, Caryophyllo arvenfi glabro fines fed minor ,/ C.B.Hocexigua eft capillacea radice;ex qua cauliculus unus vel alter tenuis,plus minus nae. ios f adi. dit, qui mox in parvos ramulos brachiarur, qui copiofiffimos & minutiflimnos lofculos albos, fin am -- mw fingulisramuliscapillaribus infidentes;fuüftinent: folia habet paica;oblonga;anguftajlternatim a à geeins. niculo prodeuntia.In montibus Euganeis provenit. V.Gramen Parnafi Matthiol i,cujusfiguram "a 20 : eia ; varunt Caftor, Lugdunenfis, "Tabernzmonutanus,nil aliud eft quàm Monophyllum mal: pi&um us loci , ira realcera Monophylli gura adpofira. VI.Monophyllon , 5 quód.cüm primo prodit unico fir folios - - es caulem acquirit gemino eft, &ultra unius anni eeratem,u: & cim baccas profert:rarius ternis foliis $í " : Vleum rias. Ui nifolium,Brunfel.Dod.gal.& fol. (cui & forte Cyclaminos tertia Plinii) Lugd.Caft.Cam Tab $i»«4; Monophyllum;Lb.Thal.Henophyllum;Gef.de hor, Cotyledon fylvefire, tag. Cyclaminum unice wise folio, Dalechampiiin Diofc.Bifolium primum,Lonicero. V LI. Gramen aculeatum Marthioli Caflo- v s ri, Lugd. Hoc cüm maléab his pingeretur, veram cjus figuram proponere voluimus, ex integra lta, Ire uam Do&or Jo. Nendorfler Neribergenfis Ariminicolle&am, unà cum alüsobrulin — ^ ^ SIDERITIS, CAP, y Vexcorsadi - "Gadegrris, XXI x j 4o xeriouln * ifoiiin Q'Ideritinaliqui Heracleam vocant: folia habet marrubii , fed longiora, fatisad frondem quercusant - is nera fineinflammationis periculo jungunt. incifuris : : * zx divis: Xudlggiris dafgu, SIDERITIS ALTERA. CAP. XXX, - d a Me.li- 5 i : C24 P xs. ism A Ltera Sideritis binüm cübitorum ramulis, exilibus a folio filicis, numerofo, utrinq; perorasdivi. i TOU. * fo, pediculo o, prodeuntibus € fummo alarumfinu furculis , longis, tenuibus: capituloin ca- x i par cumine orbiculato, afpero:in quo femen cofitinetur, quam betze rotundius aliquanto ac durius, Hu- Füsruoe; lli visfoliorumi; ad vulnera pracipua eft, à cat Gap exempaó TV we : sidpu d Xidofien sgévz, SIDERITIS TERTIA, Biens m : EA. - $ Bs pai ^A, - : x E **. ad t. Nx 2 E wn: iN Ideritin aliam effe tradunt, quam Cr: tevas Heracleam vocat, in « maceriis & vineis: x3 aigue € iod van tecenti vulneri impofita; fanguinem füpprimat., á ut impofí xu -- ; UM exc : pc nic T» Sideritis genera prater Achilleam, de qua fequenti capite dicettr,bic 2 Diofcoria vonflat. Quorum. netvuine p^ E & enta. Sideritis vniffe ac vidifjetradis — nera jamdiu noviffe nos putamus, quid ea ommbus natu (uam qued, hiftoriam fequi deprehenderimus. Caterim nemini — . Inlib. QuartumDiofcoridis. L SIDERITIS IL HERACLEA. 5n 7I IL SIDERITIS. II. $5 - A eu MZ j ^^ ZZ NE JN R1 * lI. SIDERTTIS VULGA. . snetec o URIUUR T. eei 49. je em RS sk pa sie, 4 E. SEAT Rd: A mon pra fe fert folia,Cr caules que Sideritim veramvefesant : fed etiam flores eju [picati in cacumine, mili br am Suid folia marrubii modo plan? vera sideriti refragaricon(piciuntur. ^ . Ruellius porro Sideritim banc non« Herba dáicam appellari tradit.V erum fi is J'udaicam illam intelligit,eujuslib.2,memimit Avieenna,nullo no- |udaica, M" do ere m —— dediMNEMNEEMA! Avicen. herbaJu- daica, Virgear- rec facies & vires, Pimpi- » sell ju. lica. Sideriti- dis vires i ex Gal, X. SIDERITIS IV. VI VIRGA AUREA. : : , &- ; $ VIL VIRGA AUREA LA TI. — deerrori culpavacare potest.Nam Avicenna udaica berla . foliaferrata. * nil (an? aliud defignat, qum ervum.Sunt amen aliqui, qui DOS herbam udaicam,itemá,Paganam eam nominant,quabete bariis C medicis quibufdam V 1 8 G 4 aurea ee s : vubente, bicubitali, lvi, foliis alive latioribus, cin j - o diffimt ferratis , in fuperficielavibus : floribus in ; caulium fpicatis, colore treo flores ii, ubi mataruerint, f» vefcentesinpappos abeunt. Nafcitur imc marginibus C» vineu.Subamara es glutinatoria.Hanc chirurgi additis , iis feliciter potandam exhibent , ánflicla funt vulneza & ad fiftulas. ; quentas que ad id conficiuntur,utiliter ber adftriclio: quare phli 1 fedat C glutinat, - Hac Gale w. deunatan » j minerit , ton facile esl decernere, Xiduggimui fic Grech ,ut etiam Sideritis Latin,yocaturz e Inlib. Quartum Diofcoridis. 7 Sideritis(à ferro di&a ob vim vulnera glutinantem ) tri plex Diofcoridi. Plinius fub Achillea fex fpecies recen(uit : plures agnofcimus differentias.I.Marrubium paluftre, C. B, Sideritis prima, Matth. Lac. Caít. Lugdun. Cam. Sideritis prima (ecundum Matthiolum,Gef. hor. cui & Lancea Chrifti ali- eom quorum: Sideritis fecunda,Lonic.Marrubium aquaticum Trago;Dod.fol.Lob.Lugd. Tal. Marrubi- 45. e- um paluftre,Dod.gal.Lon.Verbenz alterum genus, Caríalp. Hoc in palufiribus provenit , ac Diofcori- Ee des (uam fideritidem in petrofis nafci docet.Hujus in Auftria altera cft f; pecies,quae altius mulcó exfur- Pt git, foliahabet magisincifa & afpera;hirfutiora;ac odoratiora,quam à Do&ore Nicolao Agerie Argen- t Orb. tinenfe,materie Medicz ftudiofiffimo & do&iffimo,vnà cum aliis accepimus , ut plenius in noftra hi- ad ic. ftoria, II. Sideritis fecunda Matthioli & Caflori,videturex Cannabinis f; puriiseflewverüm cum Sideri- ^em tidejarvenfi glabra flore pallido tantum fimilitudinis habetjáta ut eam efle alicui facile concefferim. b nsrik.d *? III. Sideritis vulgaris hirfuta;C.B.hancadjecimus cum camCamerarius in fuo Matthiolo f:cundam cene é Car, feat;& cít Sideritis prima, Fuch. Cord. in Diofc. Gef. hor. Turn, Lug. Heraclea ; Cord.in hift. Sideritis od, quarta, Lon.Sideritisfive Ferruminatrixs Adver.& Lob.Sideritis vu garis, Cam, Tetrahit & Herba Ju- 7774 daica,Lugdunenfi, . IV. Sideritistertia, Matthioli Camer. Lu gdu. Caftor.Sideritis altera; Lac. Taber. 7 z-««- Sideritis prima;Lonicero. Videripofler propter folia inferiora Tanacetum inodorum efie, at Ruta ca- eM d nina Lobeli abc. ponitur;fed pi&oris incuria minus re&? expreila, quiae licerapud nos prove- 777 niat,nuper tamen à Nobiliflimo Cortufo Sideritidis tertie nomine accepimus:dicitur Galeopfis tertia jew QD Dod. ino Vedere Mac Lagi fimilis planta major, & Sideritis fecunda Diofcoridis, — Caülpi V. Sideritis quarta; Matth Lugd.Sideritis tertiajCaft. Taber. Hac figuraiwidetur voluifle 77^*^ T aliquod exprimere quoad folia. maxime cüm Geranium Ropertianum Sideritidis nomine ).a m 10 donetur at floresnon Geranio fed Alchimille conveniunt. VI. Virgaaurea,quze & Solidago,feu Cor.- n sd folida à viribus nominarur,alia eft latifolia, alia anguítifolia , ferrata & non ferrata, Matkiclus fuam; foliis dicit ferratis,at pingit non ferratis, utramqueadpofuimus, Virga aureanon ferrata, C.B. qaesón Virgaaurea, Matth.(quo ad icons) Dodigal.& fol. Lon. Caft, Lugd. Virga aurea foliisnon ferratis, «e?» Cam.in Matth. Aurea virga Villanovani, Lob. Virgo aurez alterum us,Caal. Virga gurea Broc- "775». cenburgenfis Thal.Symphytum petrzum tertium, Taber.Leucographis Plinii, Anguillarg. VI. Virga Rer me aurea latifolia (errata, C. B. Virga aurea, Matth. quod ad defcriptionem Cam. in Matth. Caefal, "T hal. :«» 2«- Virgaaurea altera ferrato folio,Lobel. Virga aurea margine crenato,Dod.fol, Virgaaurea ferratis foliis em cs Taber, Virgaaurea altera, Lugdunenfi, Vader q a firmat 3o AX, C ACHILLEA, CAP. XXXII. X dezeB — dli. das! 5.51 Ly ; ue tota Chi üibufdamAchillea (ideritis,dodrantales,a gerit fcapos a fuforum effigie minu- conrufa i coriandri Mace dep ei cum ax-- in cacumine rotunda: Roribu ; : I: "€an- didis,purpureis,& aurum en ibus:provenit lcto folo;Trita coma! tina &abi (3 fà E! guinem inhiber.& craenta vulva med Lin ve]. 2 cul- xy s ter cíca- ere, Decocto t femine fluxione cricem vulvalaborantes : riam bibitur. 4 eot. L 23 tuat, "ur. Siquidemid (ut infra latiu dicemus de Stratiote mil s sed lefolio p, os ia non profert crebris ex obliquo feiio- z i eubus , 6 ! fimilitudine , fed 'avieularum pennas purgat. wmulamtia. | Porrà tametfi confler, Millefolhum umbejj, ^cht leas «orenari modi alba , nodo purpurea , modo aurea, nn ta- —X men propterea colligendum e$t Millefolium, cr. Achilltam Multord; amam & eandem berbameffe, — Quandoquidem non pitta- extor., verm egofuiffe Diofcoridis infliutum ( ut Ruclo placet ) quid inde s umbellam vans candidam , illa ver) purpuream,alia dentque auream : fed quod ommbus in tni- predsitu coloribn diftinda fetletur. Nafcitur im Hetruria. — planta afcitur in Goritienfi agro , [capis fert cubitalibuz falis ceriandyi proximis , odore quadantenus gravi, mm —— tawien ingrato: umbella in cacumine votunda , amplaás - 7 eo xelereinpurpura candicante ,pundlis quibudam. ida, quam [emper puravi effelezitimam : quein bac perfiftam fententia, quis c Tam protulerit: quid bec mibiplanz omnibus mot leam Die[coridis reprafentare videatur. — Ceterum in bunc ferté errorem , ut crederent. Acbilleam, illos deduxit Plinius, qui li Itam Latini sli feln Veruntamenis, "lleam banc defcribit, lantam | Diofcorides myriophyl- Qoo ^ —— lum 74 And. Matthioli Comm: lum appellat. Quare paulo posl bac verba fub junxit.Sed alii inquit, fatentur veram Achilleam effe feapo ceruleo, pedali, Siiodh fine vamis,ex omni parte fingulis foliis rotundis eleganter ve[litam. | Ex quibus verbis liquido apparet dubita[fe Plinium, draconis, qualis legitima effet Acbillea : Cv ideoita indeterminate locutum fui[fe,ut nihilin eo perpetuum flatui poffit.Serapio,du- thoritate Conflantini, Acbilleam;quód (ut ipfe ait licet falso, ) rubeum fuccum fundat,Sanguinem Draconis appella: fed fortaffe bic interpretis lapfus fuus factus est Siquidem fuccum rubeum fundere Achilleam non tradidit Diofcorides : ne etiam (ut omnes compertum babent ) lacrymasquam officina Sanguinem Draconis appellant, herbe fuccus eft, fed Arabi- cacuju(dam magna arboris gumini, vel,ut aliqui volunt, draconis animalis eft (anguis ab elepbante collifi. Cujus locoilli- usplurimum vendunt impo[lores, quem hirci [anguine cum vefina quavis, forbis ficcis, aliisa, nonnullis adultevant , c» Achillez in vorundas placentas conformant. Achilles meminit Galenus lib. 3. fimplicium medicamentorum. fic de ejus viribus fcri- Pss 7* bens.Quidam etiam vocant Acbilleam fideritimyqua propofit e quidem,quod ad jam dicla attinet viribus non eft difüimi- 10 libus : caterim adHritione exuperat:quare ad fanguinis eruptiones, dyfenterias, c muliebreproftuvium cengruit.Plan- Nomina, t4 Greci dive", Latinis pariter v Italis Achillea vocatur: Arabibus Sichritis &* Egilos: ejus verà fuccus Dema- locbotten. : Achillea, Matth. Cord. in Diofc.& hift, Lacu. Taber. Thal.Caftor. Cfal. Achillea fideritis,Lugd. Millefolium nobile & ftratiotes vera, Trag. Gef. hor. cui & Stratiotes : 'anacerum minus,Dod. gal. & fol. Lob. Lugd. Stratiotés millefolium Matthiolo in tertia & etiam poftrema editione, Scopa regia Pli- nii,Dalechampio in Plinium. Bée. RUBUS. CAP. XXXIIL 20 nu notitiz vulgaris, Vim habet ficcandi; & adftringendi : capillum tingit. Ramorum deco- &um, potu alvum fiftit, & foeminarum profluvia: prafteris morfui accommodatiffimum.Gingiuas fir- mant, & oris vitiis medentur folia commanducata: Cohibent ulcera que ferpunt: ulceribus in capite ma- nantibus;oculisd; procidentibus,remedio funt:con- '. dylomatis,& haemorrhoidibus folia illinüntur:car- diacis, & ftomachi doloribus, trita convenienter imponuntur.Caules cum foliis tunduntur,exprimi- 2? turi; fuccus , mox fole cogitur, fingulari remedio s contra omnia,quz modó di&afünt. —Moriinruba p m nafcentis, quàm optime maturi fuccus , ad orisme- ud dicamenta convenit. Siftitur alvus a prematurici- mirati On, bo;necnon flore in vino poto. Ves j.media o 7 maturi- ^ » (UA an BérGidur, RUBUSIDAEUS CAP.XXXiV.— — Irem Rubus appellatus eft, quoniam copiofus in ^ Ida provenit. Ha autem longé tenerior jac minoribus fpinis horrens: quanquam & inis inveniatur. Infüper eadem przftat,qua fupra di- &us.Caterüm floscum melle oculorum colle&ioni- bus illinitur : ignem facrumextinguit, ftomachicis- queexaquabibendusdatur. E : Ubi vulgaris planta, plura apud. mos rej — Rz : quad etiam teflatum reliquit Tha cap. 18, de plantarum bifforia, c era[fefcens, im altum attollitug : aliu im a "T catur : alius bumi ferpit , radicatu jn fue s uruba» 4nt : alius enia, aliis modis in fjlvis, & montibus vagatur.Caterüm qu vinfepibusdumte — erp vafa, gated uabergu dnos, ades, nantur tli it tis Cr frutetis nafcitur vubus, virg. berba aud difimilia:prominente alter, f LR AES T2 :33u; bos vulg arié rubi «mulos, : Fuctus,qui f. | een differentia Quippe is tenerior esi-fapore fubdulci pariter ac fub Tw ximà deleantur qui hac de caufa,eo potiffimum Indib.QuartamDiofcondi. ^ — 75 IL. RUBUS IDAZLS. flos, [Fulus , Cr radix qualitate ad[tringente participant ,ea« * &menobfeura. — Sed bocinter fe differunt, quód folia, molli potifimüm ( recensnata , plurinium in fe babent fubflan- tia aquea, parum vero ad[iricluonis : eadem ratione &ger-. mina. ltaque fi mandantur , aphthas, C alia oris ulcera fanant : quin c alia vulnera glutinare valent. Esi enim eo- vU temperies , C ex terrea fiigida e[fentia, c Aquea tepida. At frulus fi quidein maturus fuerit , nom parum babet fuc €i calidi temperati , qui dulcis est , uti movffravimus. — Pro- inde ob boc , Cr propter modicam ad[lvichonem ,e[ui nonin- faavis elyat inrmaturm à frigida fubjlantia terrea vincitur € propterea acerbus csl, i valdeexiccatorius. Et fane uter- 4, ficcatus recondiur , validius quam recens deficcans. Sed c fios eandem fiuciui immaturo facultatem pofüidet : utraque 4d dyfenterias, Q* ventris proftuvium, eum vobur. deperdi- tiim , Ó (angtimis expuitioncs idonea remedia. Porrbvadix prater adflvictionem non paucam im fe babet fubftantian te- muem,propter quam C lapides venum comminutt, Hac pl an- 14 Gracis Bv appellatur: Latinis Rubus : Manic ami Bi» leich , feu Haleich: Italis Rovo : Germanis $Branyn ooer. Na. mina. Gran: Hifpanis Crax.a: Gallis Ronce.. Fju vero fructus Grace Éariva Cy Bxeivie dicuntur: Latine Mora vubi: Italice More di rovo : Germ ince S8ramboer vno Srafbeer ; Rubus 1d «us: Grecis Bv ilia: Italis Royo montano. 4t ilz Ml Rubivariz funt fpecies, ali enim in altum cre- fcunt;aliz humiles funt;alic fe arboribus circumvol- vunt; aliz per terram repunt, LRubus vulgaris, C.B. Gef. hort, T hal. Rubus, Matth. Brun£. Fuch. Turn. Dod.gal, & fol. Lac. Lob. Anguil. Lon. Caft.L.ugd, Caf3l, Rubus grandis , Trag, Rubus primus; Corda in Diofc, Rubusarvenfis. Tab. H.Rubus Idaeus,Spi- .. nofi non fpinofus, fru&u item rubro & candi- us fpinofus, C.B.Lugd. Rubus Idzus Matt. Trag.Cor.in Diof.Dod.g4l.& fol.Gef/hoz,An- . -guil Lob. Tur. E. à quoad defcxiptione His Meum: dere isa exilibusquibuscom- longa ac E ple&itur quotum contigeritadminiculum.Na- que eode fcitur in fuccus potu dejicit alvum, cmidl 30 nomine INuses dubium effeputaverim , quin Helxine cogno. itn. cies fit Convolvuli. Sed qua ea fit, non facile explicari potest, . Veri cim cam reddiderit Diofcorides , foliis bedera fimili-- JA! . 0u, minoribus samen: ramulis exigui , quibus quodétuique contigerit compledtatut : Flores edens albos, levitamen pur- uraperfufos , calachi figura, ? quibus femen ovitur nigrum, ^. mnafcaturd in fepibus vineis d» [eret ibus, fatitmibideclarao ——— fem »£am efe Helxinen, quequideminarvutum[egee ——— d$ tesipfas tum linum, tum legumim omniairetitac vincit, — DE in vivet , palis c vitibus cicumvolvitur.. Hanc He» Uw[cum. vulgus fuo idiomate mominat Vilucchio miner 5, Sunt qii aberrantes, lapc errorem ex- Ses .. Helxinis 7-vifCs ex embabet. FAGre- G3. £0 nomi- *z6 And. Matthioli Comm. Nomina, (fomite £a Ely ntégsoem 8" : Latino item Helxine cifampelos: arabice, Acin : ItalicoVilucchiomitle : Germanice Sftitteftoinb : Hifpanico Campanela yerva. /. ""Convolvulusminorarvenfis, C.B-HelxineCiffampelos, Matth.Fuch.Caft, Lugd. Cam;Helxine hederacea, Lac.Helxine fpecies altera:Gef. de horzHelxine in fegetibus, Cord. in Diofc.Smilax lavis alba minor, Dod.gal. Smilaxlevisminor;Dod.fol. Volubilisminor ;Trag.Lon. "Thal. Volubilisar- venfis, Tab. Convolvulus, Turn. Convolvulus fna jor, Gefide hor. Caf. Gonvolvulusminor purpure. :us, Lob.Scammonium primumPlinii, Anguil.Cemerario, * , : SE'Aaipy, ; B ELATI NE. CA P, X Xx XVI : E Lssefotistabechétxingtimitia * minora, rotundiora, pilofa :temuibus,| V d drantalibusramue. aMevn. 2—]is, quinis, fenisve, ài radice foliófis, güftv adftringentibus: nafcitur in fegetibus , & cultis;Oculo- zw 5 rum fluxionibus, & inflammationibus auxiliatur, foliiscum polenta tritis & impofitis. Eadem cotta uc, k, forbitionis ufu «dy(enteriam fiftit. ; i ELATIN&E Xl NUMMULARTIA. Elatines QQUnt qui velint latine eoníid. vires cx. si poffit. Galenus de Elatine'quambrevifime differuim lib... fimplic. medic fic inqu CL. — rum adfringit. NY Ma(V LA R1 ayferpi'bimi juncei cauliculu, cubito longuorih Wrevibu iterfhitiis utring, folia exeunt evafttufcula ;rórunda parvorum nummorum aureos ac [pecsofos. Nafciturinferobiumvipis /uligimbfs; dita est.Herba tpía illita. recentia vulnera glutinat Mem prafía enteroctlas, cim illaa.tumin pulveremhaufla. 'Numularia Grecum:efl Dacrivy : Latinum finiliter Elatine : Arabi eub. Elatine duplex'eft rotundo, & acuminato, dequoriüne, folio hecd: in RE P ovr a Matth.Caft.Lug.Thal. Cam. Flatinealrera;Dod. fol. Lb. ic ^ 3mularia duplex eft, vulgaris quee luteo florecft & ratione lociy majori vel minori Nomina. Inlib. Quartum Diofcoridis. Z7 parvajpurpureoflore,de qua in Hiftoria univerfali. Dicitur Nummularia , Matthiolo (cui & Lunaris minor) Trag.Fuch.Dod.gal.& fol.Ge(.hor.Anguil.Lobel.Caft.Lugd. Cam. Carfal. Thal. Serpentatia sertia;B Centimorbia;Gef.hor.Hirundinaria minor, Tab.cui & N. ummularia minor. "Evaaráguy, EVPATORIVM, CAP, XXXVII "Wpatorium fruticofa herba eft unicum efferens caulem, lignofum;nigricantem ,re&um,tenuem, "hirfutum,cubitalem,interdum ampliorem: foliis perintervalla quinquefolij ,aut cannabis porius fimilibus,quing; partitó,aut amplius divifis,nigricanribus.& i pfis per.ambitum fezzatis : femen. medio £9 cauleerumpit;pilofum deorfum fpe&ans,quod ficcarum veftibus inhzret.Contrita hujus folia,& cum fuilloadipeim peines torum &gré cicatricem trahuntmedentur. Herba;aut femen in vino po- tum;dyfenteria;jecinoris vitiis, & ferpentium i&ibus — unm defunr, qui aberrantes argemonem, hancappellarint,cüm tamen longéalia fit,utiexpofüimus. t l EVPATORIVM. M. EVPATORIVM VVL- Sos x2 d que s 3 N MAS Á pass YN Lm z S di din S —— e. T de amiver[a fere [eplafiariorum turba legitimi Enpatori ; ; | pecttliare: paret , à prodidtis t5-Ab radice.emitti per ambitum La p^ ida, uli * X Tocatur ^ CÓ AM om YE: » 718 And. Matthioli Comm. Vulgaris " , UE er : : dios Eupato- Carerüm,ur ad vulgare Euputorium vedeam viribus fan? pollet id non negligendis. Namq, excalfacit,ficcat,extenuat, rnjvires, . e : a ER? : , Mem recenter expre[fus illinitur tom mode ex. AUN IR EA AN iO) ie ^ adverfus fcabiem.. Etpatorij meminn Ga! nus li ex Gal, e MN Er 37; cium medicamentorum ,ubi ita fcribit: Eupator tenuium partium, ndi extergendi, f. mauifeflam caliditatem obrinet ; quotirea cinorü expurgat. Ineft er c adftrid : $$ v ' robur vifceri addu: hactenus Gale; ge o Mr x os Gum paratum, cum faccharo fex un m dielus potum , mirifice flvanguriam fa Additur berba in potionibus , qua. ad intrinfeca pat vulnera. Ele berba Agrimonia nou 1 qu! lis Pork IUDA vocatur , tdnetfi Pete S4 / A liis, fuperne virentibus , infern? verb albi ae dicri- e »" RP E PE : ree ; f z : los profert qui bumi repunt , Pila (7 - Ld r pedibus (upponatur. tanda [anruimem vetjc We Mui ai dorese Sicca fari -* wteriflxiones co —— mis ramenti. c ulcera fanat. ingiyas tbi. ^ acis Sumeerióguo» Qr no ov; Lattnis à em. gi e officinis Acrimoni ; $ed p Nomin . 7 Enpatovitm : Italis Eupatorios: ic 4 j Avrimoike [auvagee : Galla agrimo / ipsis rum 10 3o Inlib. Quartum Diofcoridis. 719 Eupatorium quibusdam ab Eupatore rege , aliis imerápior fen xsavíris Oribafio ; quód Hepati me- deatur?I. Eupatorium veterum Agrimonia di&ta,quod inodorumeft & odoratum. C. B. Eupatorium, Matth.Brunfel.Fuchf.Turn.Dod.gal.Cord. in Dioíc.& hift, Gef.hor. Lacu. Taber. Thal. Caftor. Eu- patorium valgare, Trag.Eupatorium Graecorum, Lob. Eupatorium verum, Lugd. Eupatorium Avi- tne AngL Agimonis Brun Dad Cafal.Lonicero, 11. Eupatorium cannabinum; C.B. Eu- parorium vulgare, Match. Turn, Caftor, Lugd. Eupatorium Avicennz , Lacu. Lonic. Camer. Cafal. Eupatorium adulterinüm feu aquaticum, Fuchf. Píeudoheparorium mas,Dod.gal. Thal. Vulgare He- patorium.Dod.fol.Herba S.Kunigundis, T rag. Taber, Trifolium cervintim aquatícum, Gef.hor. Ter- laSardi,Cannabiria aquatica fcu Éupatorium mas, Lobelo. IJI. Potencilla;ab eximiis viribus di&a, aliis Argentina; Er Ny ete. argenteo. Porencil tth.Brunf. [sik "Tanacetum agrefte) Fuchf. (& Ape fnquibusia) Lon. Cafton d.Thal.Caefal. Anferina ; Trag. Tab.Ar- gentina;Dod.gal.& fol.Lobel.Argemoneaiters;Fuchfinicon.Gef.hortis; ^ — ^ Derrdu)dur, "QVINQVEFOLIVM. . CAP. XXXVIL- Vinquefoli nulos fert feftucarum fimilitüdine , tenues dodranrales, in quibus femen :folia .menthae gulis pediculis , rarb plura;iiambiru'ferrata : Rorem ex candido pa lefcentem: alnaemp lu inriguis & aquariisdu&ibus. Subrubram haber radicem;oblongam, veratre (liorem : plurimis pollctremediis. fus radicis deco&arad tertias,(i in orecontineatur dentium putrida oris ulcera, collutione iftit : arteriae fcabritiasgargatizatu lavigat: contra alvi luvia S dyfenterias auxiliatur:item articulorum, coxendicumé; crüciatibus porum. Co£ta in ace- , t65& illica,(erpentia ulcera cohi umas,tumores;duritias;abfceflus 2,&collecriones difcutit:ignes & car, facrosji reduvias,condylomata, pforasd; fanat. Tenera radicis (uccus,contra jecinoris, pulmonumque éxeie- vitia prodeft : item adverfum venena, Cum hydromeliteautem;vel diluro vino,& piperis exiguo,bi- ^*7*'- buntur folia contra febrium circuitusin quartana quidem, quarernüm ramulorum folia: in tertiana prd veró,ternüm : in quotidiana;unius.Ea quoq; folia tricenis pota diebus;comitialibus profunt.Foliórum tiones, faccus tribus cyathis aliquoc dies potus,celerrime regio morbo medetur. Illitacum melle & faletam ^C? vulneribus,quàm fiftulis remedio funt : enterocelicis auxilium preftant. Quinquefolium £inguinis — profluvia & potu; & illitu fiftit. Ad expiationes,caftimonias,& incanramentainciditur. ren oris. i ; ; LP ^.-E QUINQUEFOLIUM. IL PENTAPHYLÍUM. ,^ vay pos album. matiQ- T. E po c " wg nes, & ; , EUR P terygia — in digi, tefolii memierit Diofcoridegpost. , ifloria mbil pror[us diffentit . Secundum à prima differs» qud foliis gr ir. Ultimum verb folia: cra. , Huic in cauliculorum Em "ul. v. ü ie LAE LUIL. - $ e- um fafligiias capitula prodeunt fuballida. facie frapi fimilia, (cisco, 720 And. Matthioli Comm. * III QUINQUEFOLIUM *]1V. QUINQUEF.PALJ. — erectum, incanum. ** ftrerubrum. ** um marginibus, cauliculi tenuibus, floribus au fubinde (emenoritur. — Pediculese fe mittit quina folia oblonga, mentha fere emula,im ambitu tam magi ferrata. Radix ill[ubrubens apparet, quod quan negat Bra[avolus, id tamen aliis, ut mili eam effet eH verum e[fe deprebenderur.. H ec in pluresvaditulas diviti- je tur elleboro nigro craffiores.Ss cux Duw feu albumfilis eft incanis bur[utis per ambitum fenfim denticul ex unoqueg, pediculo dependentibus cauliculis dido.radice (quamo[a JP verb quiná, tnde C illi | aide irem ias globum. 74 rita imuló, in unum compacias g'oPm- tur bec plerun inibLulni ficia ci li ver) in campefiribw,ór prope ag! [i P UNNNS in Verone. i) ExESONSS 1 TH : pg wer it. fnerit oriundus verüm non có boc ambos arguete definam. donec offeratur mibi penta trat Caterum de quarta R-MUS Aem xy ee coser ? at Germanie chirurgi maxime utuntur ad intrinfeca | nera,enteroselm C ffine In lib. Mp Diofcoridis. 7 VII. FRAGARIA. . * VIII FRAGARIA ERU- Qualbo.* . ^ 1o SA ES esty A Ur —— i 20. 3o dec edam unire pane ut exhibentes. ldem quoq, pr&- Do ffatfo marina, Quinetiam ad morbos o- licaminefitopus. | ES - ; "mon effe Saniculam illam , que -eriamnum quinis ex ri radice alba, mira matura. ar- tificio laciniata, de qua. fuperius in fyiphyti mentione diffe- vuimus : (ed aliud longe differens. Quinquefolii vires vetuln Galenus lib, à. Jfimplicium medicamentorum. bis verbis: Pe taphylli radix, inquit y. deficcat vehementer , minimum verà acris esl. Quare in mulo esi ufa , velut alia quog, omnia, qua cum fint tenuum partiumscitva movfum defitcant. Es enim bec radix deficcataria ex tertio quodammodo ordiue, «o mininum babens evidenti caliditatü bec Galenus. — Quin- | quefolium album ad[bringit y ficcat, roborat, vepellit : vadix m.Ea omuia praftare potefl qua alterum, -quotamen a: ingentior. esl.Ceteram quoniam Pentaphyl- "m $o M. - quàm medicamentis idonea.ideà c res , c locusmibi expee dg agtidto. ut bic tum plante.tum fractus ejus vires perflrin- eprefentare. e$t humi repens, pU mpo Jom i Mid iS . erus. nis tad arp é per ambitu ird S MA sfloribus candida, abi amulis, Jesi feque iin. ersbabe mumerofas C tenues, adftri niunt in montibus collibus , fylvis, fecus itiner, : "vulnera , & ulcera fanaut : muliebres fluxus, Qr 4 os c eohibentuvinam cient C lieni conferunt, Herba, C" radie (0o oo eum decotlum potum, agxiliaur jecinoris inflammationi- as ect e e am, ldemorecomentum, -- Loa do firma t, C deflillationes. 'g4 erid quod shilofis aftaantibid, ventriculu profunt, Jiticulofis, tim fet ed ex iiselui. lun Fraga nobisin mentem redegit , citm ea fint tam cibis, — -Refigerat ordine primo, ficcatá, fecundo. Folia. [ radix | Quinque folii vires €x Gal. GERA GARI itaq, planta esl neminiferé non co- Fragatis - adeb ut -— e fupervacumm putem, ejus faciem 5 fragou 4 My vi- spl los babet tenu y birfutos, "qu :radie x t.Vinum.qu jmirificé medetur : zutemá, varos ,- reculerum wubeculas , validacá, Euphra: E Ned, etiam bic filentio di PNEU Ceu PH RA G L3 quam nobis rara »uvc giz dcli- s 4d memoriamrevocarunt, ci ipfa miri ad oculorum arbos viribus pradita fit : erf eee Ed siepe) P vites, Ppp 2 Veteribus Vinum Euphra- giaium, Nomina, G» ecis gevraiguxAor Aeonzv; Italis Cinquefoglio bianco. — At Diapenfia five Santcula, Italis , 722 And. Matthioli Comm. veteribus Gracis nu[quamsquod legerim.dejcripta Yeperiacur, nem a|[urgit : folis mimutisscripis;per ambitum ferratis, lentia, : flore interpurpuram C aurum albicante,quem emittit abeunte bac quocunque modo fumatur tam in cibu. quami ] lorum claritati officiunt.prefertim cim in cibis aut potu diutius fumitur. &muflo macerata. de quo Arnaldus im bunc modum differuit : Euphragia án mn[Lo donec fiat vinum. — Cujus ufu oculi (enum rejuvenefc -* E E & E E E "m Ei E H E: 8 Ei R T g kj - L^] Ll Ly Li * : fictendovifui. | Siautem vinum effet nimuforte temperetur cum aqua feniculi : é fi opus esl, addatur zuccharum ne- Quinquefelium Latine dicitur : Ualicé Cinque- foglio: Gérmamce Q&eif ingertraut: Hifpani? Cinco en rama : Gallic Quintefueille, ^ Quinquefolium album, igi i i icanti lis exur, craffiufculaminimum digirum fap? longa, fubruffa,multis fibris candicantibus donata,caulis exurg" pedalis Gc altior viridia radi, ve folis fubfuntcircinate fere ronde MM Pede ple fis inhzerentia;per ambitum crenata, fuperne viridia;prona parte exalbida,& valde hir ve dp dia cultura penéevanefcit:que incaule füyerioribus refpondent : fummi caules inplures Fai ocii- antur;fingulisá; ramulis terniaut quaterni infident flofculi albi; quinquefolii E an gi Wc ti,Oxyacantha odore;ftaminibus pluribus medium florem occupantibus : fucce unt e p ie giz albz fimilia,femen minugum & nigrum continentia. Jun io floreat in hortis M : d : bus Rheticis legimus,& in Fra&o locisumbrofis & humidioribus.Sic & in omni ne pet Adítringir & fere infipida. Monet Camer.in fuo Matth.ex prona parte foliicurem. v i vulneribus imponi: elici etiam aquam ex planta minutim concifa ad vulnera Dr 1da, aU! ot pulverem redigi: item; folia & ulceribus vulneribus; epe , Iralis umbilicus Sanicula montana prima, Cluf. hift. Panno. Sanicula alpine fiveguttata quibufdam! pe : : is Conti Weneris.Seprentrionalium aliis Hepatica montana: ValefiisI herbe fanre Condria; Gub 6o In lib. Quartum Diofcoridis. 733 &i LA MONTA.- Germanis Qgi(b Cdffrauc/ ober QSef &anikfi/ d ^ einen minor. * Camerarioin fuo Matthiolo. Garyophyllata five . Geumalpinumrecentiorum foliohederaceo. Adv. Lob. in icon. Caryophyllata five Geum Alpinum, Lugd.Cotyledontertium Dalechampii, eidem, VH. Fragaria ,ab odore fragrante , qnem mora ipfius fpi- rant: mora terreftria dicta Servio, Dicitur Fragaria, . Matth, Brunf. Y rag. Fuchf; Tu:n. Dod. gal. & fol. Lonic. Lobel. Caftor. Lugd. Cafal. Thal. Fragula, Cord.in hifl.Fragum & Trifolium fragiferum, Tab, - Sunt fylvefria ;hortenfía: variant frudu majore & minore; rorundiore , longiore: colore rubra , alba, media; fanguinei coloris, V ITI, Fragariafru&u al- bo, C.B. Priori minoreft planta, magis; cana, fru- &u aliquando totocandido, minus granofo, dulci, aliquando parte fuperiore rubicundiore, Hanc in .hortis tantüm notavimus, Dicitur Fraga candida, "Frag-Fragaalba, Camer, in Matth. Fragum album, Tabernemoón. !X, Euphrafia sepe» difta có quód óculos eorum caliginem difcutiendo , dcie- &er.Euphrafia Officinarum,C. B.Euphrapia, Matth. Caft. hal, Euphragia alba, Brunf. Eufragia vulgo; pea pae peginn 5 Trag, Euphra- fia, Fuch.Lacu- E onic.Lobel, ci & Euphrofyne & Ocularis. Euphrafia, Dod. gal; & fel. Lugd. Tabcr, Alia ramofa , alia non: flore ex luteo albido, alie quandoex caruleo purpurafcente, - [C] 3o int. PHOENIX. CAP. XXXIX. prie folia habet hordei, fed breviora; &angue ftiora: fpicamrlolio fimilem: calamos digitorum fenum, radici advolutos: feptenas octonasve fpicas, pic a npe ioa ras Harum vi- : rium ut in vinoauftero pota alvi profluvi- (7 ^ wam&ema M ia ag inem LCPHOENIXS X p ALES : 1an fiftaturine im- A E. MA int qui adalliga dp ndiceo vcl e e, & fufpenfam. inguinem fupprir ere prodant, ZR A JI paese Hetrufcis [ylveftre Lolinm dicitur , quod fpicar Phocniciá 1 JN proferat loiio fimiles, Nafcitu requensis vici fecus vi, confid- - Tli 4s in agrorum marginibus , m templorum plate: que jy) quidem nulla prorfas repugnante nota Diofcoridu defcriptie vni adflipulari deprehenditur. Plin/w lib. 22. cap. 25 Phe M, niceam berbam ita à Gracli appellatam , à Latinis lolum " : í x murinum ran quid forta[fe mures derodam fpica. E : S lius, qua m edifictorum te(tis provenit. — Hec frequeotifirma rM vifitur Goritis in cemiterio divi Francifci , C* Vehetivin lie " ; TN Y tore maris prope facellum divi Nicolai. 1n fumma ejus uber 5 e ; ubig, proventus, Huic berbe nomen Gracum gémi£ Latinum ^N NNASRW ^W epo Pomiiter Pbrnix, Lolium muriaum, (* Hordeum uwrinum : omi ES AN Bi LU gralicun Giglio falvatico: Germanis Cit $Xofr; eer ei z AIT $5ingenfefirie 4 Gallis Tara ye fuavage, - A VPE ; eu d — Phenix(^ pheniceo colore) Diofcoridis,feu Lo. —- — dium fpica breviore , Herba Phanicea Gizcis, & - M. Hordeum murinum Plinii, C, B. Phenix , Matth, .. "]| Turn.Dodo. gal. & fol. Cordo in Diofz. Lac. Lon, wj LobCafLugd. Thàl. Cafal.Lolii quartum genus, We - Frago: Hordeum murinum, Lobel. in icon. (cui & Lolium rubrum) Taber,& Lolium fylvelire, A E Pass 7 ^O EDABA RADIX, CAR Xh ^ d » m VEL, 6o 1 [Dse:scici folia funt ea, quae ruf&o: adherent ii veluti exigui capredit b dili di naturam habet, his conveniens, quibus adítriétione opus cft, Pon iemabundantiam fanguinis fiftit, : 2: ! Poi 1dea 724 And. Matthioli Comm. : Es radix hodie,quod fciam,ad nos non convelitur : nec queuquam baGenus reperi, qui fcribat, ubi bác plaata proy niat : etfi cognomine natale ejas folum facilà indicari videatur , quid [cilicet in Ida monte , qui ad Iroadem jieüar, Idzz ra- pa[catur : vel ineo ej[dem nominis , qui in Creta babetur, ut etiam 1dao vubo evenire fuperius didumeft, Hujus vini den tradidit Galenus lib, 6. fimplicium medicamentorum »ficinquiens : Idaa radix guftu admodum acerba efl : ac fiepera Gil periculum facias, eandem vim prefevet, nimirum fanguinis pr ofluvia, alvi fluxus, dyfent. erias, profluvium mulierum cr Nomina. quécunq, ejus (unt generis tum pota, tum foris impofita cutans Ea ug Grecis Vli» fife, ia etam Latitis ldzavadix vo- satur : ltalis , Radice Idea. . i í à ESL at APERT cl. BRE. 2i rein ife, K .RHODIA RADI | P P Idze rad cis cólid uz contrita rofas capitis doloribus, fi madefa&a fronti, & DB cum rofacoo momento im- , Ponatur. : E] CEScaquta nales eeafai Ger . Ho montibus nefcs , cr inveniri pofiit. — Quein noflro borto . Goritie viret , jamdiu eam Gratzio Styrie oppido. Petrus Salicetus medicus clariffunus , & in fimplicum facuttate non imperitis ,'ad nos primum videndamm:fit : quam ta- .— nen pofiea froquentifmam reperi in monte magno [upra Khodiz : radicis confid. Vipacum , qui circiter viginti millia paffuum a Goritia di- ftat..— Cateriüm quoniam paucis fane poris eam perfrinxi Diofcorides , ut ab omnibus facilius C cognofci, & reperiri poffit, nos non üuros duximus, fi ejus bifloruam hic i tréd ai les emittit rottii- 3o "Rhodiz rad.de- fcriptio, . ffo, quod ex Gargano Monte adve T qua recens est, exterius [Me ndefcens, & intus fubalbid. veri ficca e3l , lavis percipitur , intus fubftantia rubens foris (quamofa. |. Mana bac vecens, modum vofas vefert: unde merito. nifi locis perqui. is vepona omnium radicum vivacifi plantata fHatim vepullulat. cum babet, ut illi inbarere poffit pos rfu[a,ubi alidw fit ig brum 71 cun Bici vi-dita id quodimdica rofuceu] men, meorum fide vif Nomm, CAtiéntis esl facultatis.In. caljaciend gadin pif, Latin? Rbodiaradix e 1: 5 ir fun " e 4 Quifetum inriguis,& Y vise: EE e fenicericábris c jangea ici, rum caudices fcandens, ob: Armeü enofa, dura.Vis herbae io e ricisin vino potus: urinam. cordar. fua herba tuffim,ortho nc Pies enterocelajiin unum illa ( €Xtphr. inanis; comis per intervalla Ae. bus remedio cít, eadem xao. In lib. Quartum Diofcotidis. 735 L EQUISETUM 1. H. EQUISETUM. ll. — dup e icti IL. EQUISETUM IV. Fuchf. lapius. Equifeti vires ex Gal Nomina 726 And. Matthioli Comm. abfimile, fubnigricanti colore : € deinde caules inanes geniculati, fubrubefcentes,leniter [cabri:juncea circa edi coma. afpera, exilis fetarum inflar, adeo ut equorum inflar cauda appareat. Radicem lignofam, duram. Nafcitur bumedta é aquoj:s locis, in vigun e fcrobibus.Hov quod rura noftra vu Igà vocant Pali rufalo, in cibum, a[fumuni; jejunii quadra- gefimalissempore. Etenim illud prius elixant , mox farina civcum(pergun , cz oleo in (artaginefrigunt , iis fiium vite. Ex quo cibo alvus quandog, eorum adeo vonftringitur is Landi n »ut pee n facili jme Sunt qui primum boc Equifeti germen (iccum a[fervent per annum, quo (ubinde aflate utantur ad dy[enteriam. Qui í quod aqua calida nocle maceratum eo modo decoquunt, quo dictum est, & in cibum ma. gno (ucceffu exhibent. - Pp Dio[coridisEqu.fetum eleganti admodum pictura expreftit Fuchfius in fuis inagis de flirpium bifforia commentar, bra nefcio qua poftea ratione ducus,s in primo librosim quem plantarü imagines d fF. t depingi,Grimprimi curavit, primi generis Equifetü pro Polygono fa aia aperto lap[u reddiderit. Equiferum tertyum caulem edit geniculatum flriatuma,, Yo " - V M 2 - " * inanem .fragilem, à quo complures oriuntur rami: C ipfi quoq, geniculati ac a[peri, nulla circumflante coma, Pyovenit ribus renum ac vefica mirifice medetur. Equifeti meminit Galenus lib. 6. fimplicium medicamentorum, ubi ejus vires ves. fbmvang: u [panis $iga ; 1ta'$s Goda Vasq Minore. Equifeti novem agnofc tum prim. m,Matrh.L:cu.Caft.Lu , vellis;Lob.Equifetum, vulgo Afprella. Hippuris Dicfcoridis, cauda equina; Caef Hipp 'Tab.in icon. cimus differentias. T. Equifetum aquaticum longioribus fetis, C.B.Equifz- .Equifetum fecundum, Tab. Equifetum majus cum afparagis no- uris major Brunf.Dod. fol. Hippuris. Lob. in iconib. Caucon Plinii, Anguillarz. II. Equifetum pratenfe longiffimis fetis, C.B.Equifetum fecundum, Matth.Lac.Equifetum longius, Fuchf.Equifetum,Cordo in Diofc.Equifetum minus, Dod.gal.Equifetum alterum, Brun£Hippuris major altera; Trag.Hippuris major vel prima Lonic.Hippuzisfontalis, Dod.fol.Thal.Polygonum fcemina, Fuch.in iconibus. I 1I. Equifetum juncenm Cauda equina, Lob.Hippuris minor, ramofum,foliis audum;,C.B.Equifetum teitium, * V, UVA MARINA MINOR. . duofoliola puilla qua in adulra planta non "tinent, Maio floret & Augufto sur matu rap Lugd. Caf.Equifetum paluftre majus, Tab. Martth.Lugd.Hippuris minor,Lob. Dod.in folio;qui cum praecedenti jungit: cum equifeto junceo Tragi 3e uod ramofum non eít,idem effenequit. I V. Equi- 4e ioni quartum Matth. Lugd. Videtur Matthiolus voluiffe Ll vam marinam Monfpelienfium exprime- ' re,cujus geminam figuram adpofuimus. V.U va ma- dum adhuctenellee funt , ad quod Monfpeffali inter ftagnum Volcarum , diterraneum, & ad montis Cetii radices copie me, ubi pifcatoribus Rafinsde mar, ER e - rinavocatur, Hancalii Bellor ium fecuci facen: aliiad Croton Nicandri: alii adPolygnm ipee. "mp dri , Anguill citur Croton Nicandri, Anguillare. quiferi facie planta, Ad verfariis. Uva marina Monf* velejufdcem E Ee pelienfium , Lobelo in iconibus: Polygonum € zum minus; Clufio, hiftoria Hifpanica: mr Inlib. Quartum Diofcoridis. 22 marinum fecundum, Tabernzmontano: Tragusfive Scorpio maritimus, Lupgdunenfi.Tragos, Cafal- pinolibro fexto & Camerario in horto, KénnG- fami, COCCUM INFECTORIUM. CAP, XLI. GSEM quo infe&ores utuntur, frutex eft furculofus, parvus,cui grana ceu lentes adherent, quae ele&a congeruntur.Optimum gignirur in Galatia & Armenia : deinde Afía & Cilicia: ultimum ex omnibus Hifpanicum. Vis huic fpillandi: vulneribus, nervisi; pracifis, convenienter ex aceto tritum 1o Illinimr,Nafcitur quoq; in Cilicia e quercubus, cochlearum exilium fimilitudine,quodilliusregionis » mulieres ore legunt ; & coccum vocitant. - L COCCUM INFECTO- *IL ILEX COCCIFERA. * rium. à "uin EX [oi feu grénum tindtori fiplsfariis, d infetloribu otifimum fit , qubd ée medicamenti admifceatur, veu G eoplurima tum fericea, tum lanea flamina infici faleant. ne[ciotamen an ejus avbu[c ula in Italia proveniat.Fru- confid. tex e$ furculofus, foliis oblongis per ambitum aculeati aquifolii modo,fed longe minoribus, baccis vorundis, longe à Poggibrot in Leporario quod Parcuni ferarum vocant Cefaris Ferdinandi, lo- m locis, fed cim ab incolis non agnofcatur, quotannis perditwr. Atqui in Polonia ubi etiam copiofum 7 nt Monatbi illi reverendi, qui fn Mefuem COHIBEB- Mona. — um vulgà vocatum , quo ferica flamina vofeo colore inficiune chorum wibusdam fiert granulis, que ut plurimum vulgari Pimpinelleradici- 2m Masritank Chermes : & binc ifli deinde minim? credendum ! -) elu tiüàchet ^ LaliudCbermes effe putem, S dris 5 Ts ; 194" digerre, 238 . And. Matthioli Comm. e quam Coccum, eujus bic meminit Diofcorides. Chermefiuum noyum jampridem convehitur in Yt aljam ex Hifbaniis ab tiactorii eccidentali India importatum, quod cim copiofi fimum afferatur , Chermefina [lamina nunc vile[cere capertnt,- Cogci viesex fett Graui infedtorii vires defcripfit Galenus lib.7.fimplicium medicamentorum , bis verbi : Grana tihiclor itm adf & Gil — gentem, finuló, amatam facultatem poffidet : utrag, fine mori deficcat, proinde ad ingentia yuluera Congruit s Nomina. timó, nervorum. Sed tunc ipfum quidam cum aceto terunt, alii ctm 0x ymelite.| Qua non^ G- Bom) Grace Hol m ter Cocos baphica, C Granum infedorium nominatur : Arabicà Charmen , Kermes feu Chermes : «Italic Qna fora tori: Germanicé Carlad)éeer: Hifpanicé Grana para tennir, c Grana en grano: Gallicz V érmillon. . d e Cocciinfe&oris duz figure adpofite , quarum prima ad imitationem Matthioli & Lacunze exfcul. ' pta:altera vero prater veram foliorum formam , & glandes & baccas exhibet , fiquidem ferat glandes lliginis fimiles, capulis afperiorib.qua in autumno proveniunt. Et quemadmodum Galla in Quercu- bus;fic & in Ilicis hujus & foliis & ad ramos notantur grana rubra modó rotunda,modó oblonga,Pifo- rum communium quantitate, intus alba;guftus fubacidi,in quibus tandem vermiculi nafcuntur. Ali- quando & aliud excrementum,ur in lice majore,fic & in hacobfervatur,leviter ramis adhzrefcens,ro- , tundum,nigrum, fplendens,durum, liquorem album cum vermibus continens, quod tandem exficca- tur. Hec arbufcula dicitur Ilex foliis aculeatis,Trag.Ilicis genus in qua Coccus baphica, Bellonio.Ilex Coccigera, Cluf.hfti.Hifp.Ilex minorCoccigera,Dod.fol.Ilex aquifoliaPlinii,Lug.Ilex Coccifera,Cam in Matth. Tab.Ilex Plinii, Caef. Coccus iníctlor, LoBiEoccul tin&oria, Tab.Granum tinctorium,Lo- nic.quod baccis tribuendum; non arbufculae:quee grana Qui(quilia Plinius nominavit,Coccus baphis ^" ca & Grana infe&oria, Matth.edir.Italica: Coccus infe&orius & Kermes Arabum, Cordo in Diofc,Gra. 26 num & Coccus baphica, Anguil,Granum tin&orium,Lon. Cafalpino. TRAGIUM.- CAP Xiiv. — tüm infula, lentifco femine, folio & ramis fimile, fingulistamenmi- | minon diffimilis.Semen, folia, lacrymad; illitu fpicula & corpore €vocant: pota ftrangurie medentur;calculos veficae frangunt, :elt, una.Fama eft fylveftres capras fagittis confoflas,ejus Cóclufa nen legit Meum, ^7-* neq; Ca- ejiciunt : om JEXPOXLV. Os TRAGIUM ALTERUM. - St & ali gium, quod tragoceros liqui vocant : folia fcolopendriihabet,& radicem fylve- — ftris r: tenuem, candidam. | Quam crudam vel co&am effe dyfentericis prodeft, Foliaau- tumno hirci virus olent: exinde fibi tragu nomen adoptavit. Provenit in montibus & pracipitiis, Dp. Tu » quod in Créta tantiym na[ui tradit Diofcorides, quadá, in univerfum lentifco fimile facit, Plinius lil.ig. ca.2Lipfum fruticem terebintbo fimilem reddidit , e l. 27.cap. ultimo, idem junipero aftimilayit.1d quod dubi cul offendit, TrAgii bocomnino illi fuiffe ignotum : C quod antium id de eo memorie prodiderit quod ab aliis aut Di&am. Üusnon minusforta[fe bac inve cacurientibus muluatus eft.Hoc etate noffra mon defertur, quod fciam in italiam, n&abü arid mibi baclenus ficut ceteris berbarum fludiofis,ut ferme fujpicor.fit inltalia incognitum. Quamobrem mii nooefle doy di opt ipipoffores quidam , qui contendunt Dictamnum album ita vocatum , vulgaris netitt plantam,noni Tm d tantüm, fed ubia, fere na[cens, legitimum effe Tragium,de qua re novus quidam Pfeudorizotonros contra me feri erroris sne arguere non erubuit V erim mthi [at effe crediderim ad bujw expugnandam temeritatem tefles babere. dum lent. s. Diefc r0 fflnfimaevaf qued ubi uangértgn 4b acf legerit vami , C frudiu quoq, lentifro arbore non ^ tur reiplantaria [Iudiofi.fed etiam rudes quii 5 ] num boc à lentifco quantum cbamadrys à querc virgarum gnitudine lentifcum fuperabu? O divinum ingenium ad infidias parandas.. Caterim. efi woe remplantariam exciliti? Nunquid viiffugféero,im Inalia.in ClioJn Cretasaut | us effe Diam album quinquetras proferre filiquas, & femen in illis conclufum, an erunt apud vos sho patos, 2 quibusLenti[cimamroleum premitur? Nanguid inquam) dif ; linguas. opus e&t, ne in poftevum tam infidiofis [mguis inedica corrumpatur |CCTrgia. fenrarum ed,id potimeberbam effe crediderim,quam arbu[culam. Diolcor-. fir4. fylvefhri aphano proxima.Verumr, lum veperi,qui plan quelisci virus oleant. Ex quo adducar,ut ab vis plau? diffentiams ip agum Pimpinellamquidam verà ab odoreSaxifragiamh Inlib. Quartum Diofcoridis. 729 I PIMPINELLA SAXI- * II PIMPINELLA MI- " nor, * 10 72 5 : PAS NE an AUT " , NS EA N I e AS 27. £7 49027, PODES REDE C T po T 1 ShcteNE CIUS TM C f j f emllusf, ejus ad dyfentevicosufu , tametfi ad ciendum uri- man expellendosó, vifcerum snfarBm plurimi praflet. Hu- —— Ju Pi MPANELLVE duo habentur gentraquaju Cr minus, Pimp Major radiwe nitituripnga foliisque ad vadiem futt cir- sera & cumquad, folo procumbentibus ( pluribus ex uto pediculo vires, utriná, emergentibu:) difectis, pev ambittmá, ferratisscaule Wépuie — sio upibellam coberentibustenuibus, - albigantibud,, | (Radix illilonga.digitali crafitudine,acri fapore) M1NOR caule exit rübenti : foliis minoribus, minus diffcchissminutined, ferratis (ae senuiore etiam radice, fapo- v5 cjudem )utraó, tamen hircum vedolet (N afcitur in mon- tib, collibus & incultis locis.) Radix in quavis tota confi- » flitsexcalfacit ficcato, ordime fevundo cmplerosaut fanzter- , tio incipiente ( Aperit,provorat attenuat,aigeritncidit.Sed major actjor est aj, valentior, Utriucj, radix) praflat ad - verum vefica morbos , quorum calctlus € caufa. Obid enim caletlos ip yenib.genios frangit e s | C uinam - remaratam peliit.Prodesi expreJu 2vadiibns fuceu ek vipp — I2 | hauffussdeleterie medicamenti Cr venenoforum aniscalipm mfibw. Quaratisnt non defunt, qui adpeflilentiam vadi- — - eem banc miris laudibus efferant, Esl £y alia P1 M PIN EL- iria L.As que à noflris vulgb So? &.ASTR ELLA z0minatur. vulgaris (Duum efl generum : minpr & majer.) Minor folii provenit quz Sol- ub nnavadice mumevofis, cumpluribus ab ymo feugi pediculo. corn sig, in ambitu eTe- 4. —— prodeuntilus,fubrot, , ^ confi matis firmi bumi in orbem acci s adfrringent ingenteoufn:. — . ! eauliculos edit plur s. fubrubent ps.retundos, ddr an- zales atq, majores:in quyem fumpitatlm capitula exeunt fauamo[a,fulbpunicen coleresim quibu femen, Radice nitirur : Itgnofa fubrufefcentejadfiringenti guftm. N a[ciur in gris 2t AE E . non cultis, in collibus, C» [eri 1) mullis son coprita, MIPete qua acet avis Pyuentifim? inferatur. Verum Dec ab aptedictis longà diftat viribusetfi fotovum f acie J; 1jsin- F6 fe conveniaps, Siquidem ultima bac guflata non leviter ad ftringens percipitur, & man[a lentora eopiam prabet, : glutingt, E E 710 . Andr. Matthioli Comm. 1V. PIMPI N ELI. A SIVE SAN. glutinat, ficat, refolvit c cóbibet. Unde facili conjiti- guiforba minor. tur,eam effe adffriclorie facultatis.Hinc itao fit,ut pota mt- liebre proflavium,rubrum albumà, efficacifimà fiftat : dyfen- teriam,C cateros alvifluxus cobibeat : quin c» Liliofas vo- mitiones reprimat, ( fanguinis vejettioncs flit). Herba ipfa vulnera, c ulcera (anat : anifceturá, unguentu, quatum ad capiti vulneratum ad carcinomataparantur. — Natat fa- - pein poculis vino vepletis,quod gratiam quandam , jucundi- "tatemó,potantibus afferat. Hanc Ma*tbaus Curtius clarifi. Vo mus atatis no[Ire medicus, cont agiofis , peflilentibusd, febri- bus maxim commendavit, .Sunt qui eam Elatinen e[fc pu- tent. Sedij, nive icio.aberrant , tit fupra eriam in fuamentionedocuimus. — Ceterum dutim Pimpinella hac ei generum. — Majorin Bobemia in pratisypa[cuis c incul- to folo plurima najcitur, foliis, vamis caulibus , capituli dr -oemadicibus alterius long majoribus , folia longiora latiorad, "profert : caules proceriores , & capitula craffiora oblongio- TAG. — Sed eadem titrig, facultas, Tragij meminit Galenus libr. 8: fimplicium medicamentorum, ubi bac de ejus viribus a9 tradit, Tragiinquit, folia, femen Cr lacbryma, trabentit digerentisá, funt facultatis, — Esker Cr tenuum partium, - & facultate in principio tertii ordinis calida, — Corpütiime fixa extrabit Japidesfrangit, dk moyet drachma ponde- repotum. Porro in Creta fola na[citur tragin lentifca fi» mile. Ceterum alterum Tragium boe minus,cujus folia fco- PS lopendrio fimilia funt;vifitur quidem vultis inlocis : fed uon [TR 00 parumbabet facultátis adfirtngentis;ut C7 ad fluxionum afa 75 (o fedusconveniat. | Utrag, planta Graci NU Pimpi- nel.vulg. noa eft Klatine. Tro»gi vi- ges cx «il. d VS modum Q Latini Tragium appellatur... Pimpinela feu ae Saxifraga bircina: Italis Saffifragia di becco : Germaus 95i bend. — At Pimpinela Sanguiforba: 1t2lis Pimpinella [eu Sorbaftrella : Germanis £yaigotts SBrt(inz Gallis Pipe (eu Sanguiforba major, Italis Pimpinela feu Sorbaflrella maggiore. Üocusiaxad Jdp&- ci poterit. ela r j* »** . joridiffert: caule;foliis & fi Lid E uias grido pens bx x: Gef.hor.Camer.Saxi GU» £y e.t gous fpi- minor,Dod.gal.Lug. Pimpin cupro Cord.in hift. Tab. cui & Sorbaria m ; la,Lob.Cefal.San "uchf Anhift. Tab. cui & ; nd egsllum Hac irfuta eft,ach labra;quod cultu evenire poteft. j joue ver : LU e IRAGUM. » . CAP,XLVI E. cca "e Tpbóes quecx^P- 7 Sreriam herba tfigos,quam diqülieocplim aux traganón vocar LA A E palmum alta;aut amplior;fruticofa;humilis oblongajfine foliis : p ponia multisymagnitudine triticijai cumine;guftu multumadftringent ripfUs «ino pori,cceliacis,& foemt aux ' e d seed paftillos digelti affervantur : qu j sutuntur,cüm.opus eft. » bacce les - ; : D VW P Nw - xi * Tg Tq Ragum aliquibus Scorpion vocari non modb tradidit Diofcorides, fed etiam Plinius libr. 27. eonlid. Ei & berba Tragos quam aliqui Scorpion vocant femipede alga, fruricofa, fine folii : pufill 3 In lib. Quartum Diofcoridis. 2 TRAGUM. granotritici,acuto cacumine, C ipfa inmaritimis nafcens, , Et lib. 21.c.15.Spinofarum,inquitmulte fpecies. 1ntotum A [pinofaeit afbarague, (corpio:nullum enim folium babet. 1d Ni quod ante ipfum po[leritatis memorie prodiderat Tbea« phrafhe lib.6.c.1.de biftoria plantarum,cum inquit: Aculea torum alia ex toto aculei unt, ceu corruda , C fcorpius, bac enim nullum prater aculeum folium gerunt Hinc itaq, emnibus abunde con[lare arbitror , herbam , cuju bic effe giem damus , legitimum effe Tragum : etfi non defint , qui aliter fentiat, quos omnino nibilifacio.quod fciam bos effe longe magis addiclos evertende,quàm ve[lituenda veritati, Siquidemin bac planta nilil defiderari potest quod Trago 3g0n conveniat. Ef enim frutex parvus , bumi procumbens, Jpithama altitudine in maritimis nafcens.fine felit, pufil- lis circa vamos acinis rufis, multis, acute cacumme, vel pfe zo tius ut Plinius inquit ac etiam Theophr. planta eft [pinofa »' VOX — tota.Eafiquidem in Tergeflino littore provenit , &r ad Ar- - 3 A NV hey LAS Y in gentarium promontorium in Hetrurie nulla pror[us rec 'a« ". ZA) jw. Y mate nota epis, qua vei herbaria authores Trago reádi- : 3 EN OP WO derunt. Hujustamen nufquam,quod inyenerimn,meminit Nomiga, 4 T 929) XS Galen-n fimpl. med. cenfu. Herba hac 192) Good onogni o XS V i Grac? dicitur:Latine item Tragu c» Scorpio alii Trage. "v — ' Qmuepro Trago proponitur à Matthiolo , Kali Sud. DII, fj pin umnobis ecc figura folia minus re» SCAM BESSER NAR PA Á » "5 : 4 NN) NS YA. &? expreffa : haec quidem foliis eft aliquando lon- WA ; "WR gioribus (ut figuraLobeli & Lugdunenfis, Tragi (I Matth,nominc,exprimit) aliquando breyioribus, iiis Z — *- &an poen variat, quemad £c. modum iin littore Veneto obfíeryavimus: Drypis : —— nomine, & quidemalia figura, expre/lit Taber- nemontanus, Tragum Diofcoridis fupra tertio ab hoc capite pofuimus. es juNcus. CAP. XLVIL lominati:alterum acuti,quí in mucronem fafligiatür. Cujusetiamduo genera: rile:reliquamfert (emen nigrum, rotundum, & craffiore conftat cala» 39 CÉLJUNCUR- Il. JUNCUS FLORIDUS. NOR fd E mh" NSUDUUS/ ^ "A / / 0s US «m And. Matthioli Comm. mo,;carnofiored;. "l'ertius eft juncus, qui vocatur Olofcheenos lem (up:adi&o fri&umin cacumine parit.Semen utriufq; coftum,ex diluto vino potum;fiftit alvum,& gubra fcemin amm prof uvia: urinam cit, ca pitisque dolores facit. Qua proxima funt radici folia tene. za,c nvenienter illinuntur adverfus phalangiorum morfus. 4Ethiopici junci femine fomnus allicitur: Íed moaus.n pocione fervandus eit, ne fopor iat; ; » prioribus carnofior afperiord;: is fimi. ; Untis caule eii levi, viridi, in cacumine aculeato ,alba intus medulla. Semen foncicó- : 2 , fideino, ne racemofum. fubrubrum, ad[Iringemis guftus. Alter confimilis est. Sed fine femine provenit, C tenuioribusca- &vres. [umis.Omne genus vulgaris efl notrtie,quandoquidem propter flagnantes aquas,citm in mariam in fluminibus lacubus, ex Gal. paludibus, ac cateris aquofís locis, omnes ejus reperiuntur[pecies. Na[citur in Bobemia juncus circa aquas,qui foliis exit 1o ab uno ce[pite numerofis cyperi fimilibus, fur[um [pettantibus, caulibus pluribus Levibus , junci modoglabrisimquorum —— cacumine flores emicant (pecioft, (abpurpurei, é quibus femen gignitur, quem à floribus fBeciofis.|quos edit , nos floridum juncum vocare voluimuseju(dem cum aliis facultatis. — Credirur ea omnia T2277 epoffe, que catera preftant genera, junci generum meminit Galenus lb.8. flmplicium medicamentorum, ibi de js ita. feriptum reliquit : Schienos laa, boc et, Juntus levis quedam oxyfchanos,alia oligofchumosmsncupatur. — Graciligr duriorá, oxyfcbemos,craffar laxirá oligo[cbenos, Fructwoligofcheni fomnum affert. At oxyfehani dua funt fpecies : altera flerilis, cujus quidem in medici- ne vulis ufu: esl, altera vero femen fert, cujus etiam femen fomnum conciliat, fed minus quam eligofcbeni : qua unquam. , tamen boc caput tentet.Utrumq, fiffridlum cum vinobibatur ventris fluxus deficcat, & muliebre profluvium vubrum fi EXE fin. EX quióus clarum estquàd cempofita eorum temperies est ex terrena videlicet e[fentia leviter frigida , &*. aquea hec yitev calida : ut C inferna deficcare pofmt,C fenfinfrigidos ad caput vapores fubmittere, quibus fomnolentos efjiciant, a8. xyciv fic Gracis , Tuncus verà Latinis vocatur : Arabibus Dis: Italis Giunco: Germans 2oingen(d)meen ?Hipank Sunco : Gallis onc. J uncus floridus Italis Giunco florido. Pus gerit in fuperiore caulis parte. o latere el qui aliquando ramofus reperitur, de quo libro primo, alius inodorus, hic; fus generis habentur differentia. Figura primo loco pofita, Juncum acu- ila fparfa & non fparía. II. Juncus Roridus Matth. Caft.Lugd.Calamo- n,Dod.gal.Gladiolus, Cord.in Dioíc. Gladiolus paluftris,Cord.in hift. cophrafti videtur : Gladiolus aquatilis,Dod.fol. Juncus Cyperoidesflo- erinus floridus, Tab.Butomus TheophraftiCafalpino. ——— ^ E (Pa 3o LICHEN, "CAR. XLvilh € Tut repto Lichenis &ontid, «ebena appellarunt, quód Licbenas ferpentit morbi, » pofita p^ € fanet. Lichen in a[perginofis, Ce vorulentéptt- 4o venit locisnudis petris adbarens , mufci modo. F : fuppingui,apero, vobuflo, cartilagineo, | rope adict Jlo,im latem fe pandente, nullisudnixis pediculis, in eati ne triplici vel quadruplici lacinto inter[edli, radicibus numt- vofis perquam exiguis adver[a foliorum parie emerge Prodeunt à radice cauliculi tenues , quibus c. nr : arva floribus parvis.flellarum effigie. Lid enera : x 0 wap.s. duoproduntur genera qua bu verbi : Pia. ; E Gn it, herba omnibus bu praferturz afcitur in faxofis, [olio une ab vadice vo, longi foliis dependentibus. dele cum mele. — Est aliud genus L arens,ut mufeus, qui € ipfe illimi flt vulneribus inflatus, C» colie vegium cum melle (anat ore i — ernenta puta. Nec defunt , qii udin. vulnera [ananda,ad pudendorum ulcera, 4d pum do In lib. Quartum Dioscor. 73 il. PULMONARIÀ; Il PUILMONARIA ALTERÀ. Lun Pülmo- " lis medicus peritifimu : decogwitur enim expre]fus (erapij modà cuin (accharo pata- in reitemá, in [anguis rejetiione mirabili b : Blu, di ^ (pz, Nominis ] MEUS Le in Lacun.Lobel. Thal.Cafii r Coraria feu la f a . I. Pulm EB E a ca fontana, Trag. IT, Pulm obcl. Pulmonaria füngofa; ' €ui & Calle alteruii venus Pl id; Pulinoriariá J ychía exiguus frutex petri na(cds peslo ilit mis: nàjotibus foliis, lili» 'onychiisiatque favis remedio eft; SPeploN POP EA iiu Páié: 734 And. Matt ili Comiti PAR ONYCHIA. PARONYCHIA AL TERA. Y: A Q m V9». VC^v3C) JU; T , ; j " SS M5 ( yis : . B Low NN j S 3 t Z Parony- chie-on- | fideratio, . Parony* clie vitii le meiropolim petunt,u & renum calculos pellit ?) atoria mor[u vacans : tali, P uu. m «d digerendos affettus omnes,qui dig pcs Bomios Gepsium C» deficcantium, velut boc,e[fé tinis & Italis Paronychia nominatur, d rs - I. Parony: ia; edit. poftr. Saxifragum feu En tum candidum, Cord.in Dio chíié vires wm eft nj t. patonychia ah effetu nsminata et: [amat enim paro : 1 In lib. Quartum Diofcoridis. 235 Ceotgueeméan, CHRYSOCOME, CAP. L, (Hoe palmi altitudine fruticat:coma fpecie corymborum,hyffopo fimili: radice hirfuta, ve- rari nigri modo.tenui,cy perum zquante: guftu noninjucundo,ex dulci auftero :in petrofts,opa- cis; nafcitur. Radix excalfacit & aditringit:his conveniens,quos jecur;aut pulmonis inflammatio ma- lc habet : contra purgationes vulvz, decocta cum hydromeliteaflumizur. Ui Chbryfocomen in Italia mibi offenderet,haBenusveperi neminem, Quamobrem in eo natura viridario. plantis E £ ompluribus nobis incognits referto, quod tantüm in fui ipfiusu[um colit natura , neomnibus exuta medicamentis, confd, xo f'itetiam languoribus mederi nequeat,eam Gyirefcere rflorefcere omittamus, donec nolis aut alii compertam incom- munem quo, cognitionem, Cr n(um prodirecontingat. — 1nterimtamen, ut no[frum in[litutum fequamur,vires ejus ex gos Galeno fubjiciam : quas ipfe lib.8. fimplicium medigamentorum, js verbis &cjcripfit» Cbvyfocome vocatur & chryites. 77 Radix vincentes acrem fimulyc" adffringentem qualitates babet : quave neg, multi ufus est. G (ui tamen esl decodta in G3, melicrato inperipneumoniis, e morbis hepatiis.Sed c men[lrue purgationu provocanda yi quandam obtinet, Xguees Woiina, *ién» fic Gract it etiam Chryfocome Latini dicitur, Xguzéyoroy, 702 CHRYSOGONUM. CAP. .L1. : . LI La " AM * * » ( ;Horfsgonuif dense futicat;,quernis foliis, Rore coronari verbafci:radix ut ra pum extuberat, in- 26 tus ruberrima,foris nigra. Qua trita cum acero;atq5 iinpofitaymuris aranei morfibus auxiliatur. ( P Hryfoganum,nifi aliundein Ttaliam deferaturyiWiter plantasqua minimb cogmofcuntur, c ipfum perpetuo recen- e fendum effe putaveyim : vel nobu in abdatifirmi nature bortis ubi delice(cu suvefligandum erit, Siquidem baclenus dE mibi neque tnvenire;neque ab alii compertum videre luit in talia, Quod ygoséyoros Greci, Latini quoq, Chr)foge- num dicunt, E'A/yevzov, CAP. LII. HElichrynquitim Chryfanthemon, nonnulli & id Amaranthon vocant, quo deorum fimulacra coronant. Ramulum habet candidum, virentem;re&um,firmum: fólia intercedentibus Ípatiis an- rotoho fimiliatcomam aurez lucis,in orbem : umbella rotunda, veluti ficis corymbis depen- Min xibbs:radice tenui, Nafcicut in afperis,&torrentiuma alveis.Contra ferpentium i&tus,coxendicum 5 c. dolores;urinee ftillicidia,ru ptags,coma € vino pota opitulatur:ciet menfes.Sanguinem concrecum ven- epdyá- tris ac vefica: abfumit, pora cnm mulfo: jejunis;trium óbolorum pondere, fiftit deftillationes; data in ^" 77« ino. iluto. Veftibus inferitur,ut eas ab erodentium injuriis tueatur. CIEN DO En vitio: zABUE » id end ue itm) NO : £ is. | A HELICHRYSU * 2 k m. z 736 And. Matchioli Comm. Ill. HELICHRYSUM CRE- IV. STOECHAS CITRINA. ticum. j * pag "Se * H/» copiosb provenit in Hetruria inpratis , gratis | fi confid. : It folo, incultiia, locis , fiticulofis collibus , nec non etiam : 3n luminum alveis, ^ Caule conflat recto, equali ac ligmfo, cubitalem longitudinem non excedente : foliis per intervalla , emergentibus, abrotoni emulis : comautibus in cacumine r.i vibus, aureo colore fulgentibus. C 1n orbem umbella, m , barentibus, corymbacea facie,veluti myrioph lli vel aj qui exiccati TEMIn colorem diutius retinent. | P. mode byeme, quod eo tempore floves deficiant , pi Helibryfum coronamentis fuis inferunt., Qua in pictura ipfum deceptu. ? minime repond. i iius lib. 21. cap. 2 ttod alii Cl longis, anguflis, birfutis ftriatitds, — dnÍummitate aurea , divulfa " Do uu. eue icha. pref pofecreditur, — Sed quam quidam ST 0E CH AD I1NAM Y iofcaridis ia illitenuia Abrotani mo unt, fed in quorum (ummitat ibus lotes [unt ; dice nititur brevi C fubni, qra.Nafcitu ndicat fapor : quinetiam nec 4d Inlib. Quartum Diofcoridis. 737 : elbffrutiones apeviunt : proinde datur utiliter eorum decoGum,aut dilutum tegio morbo,ant malo babitu affecti, Ydem ci vore, potum interaheorum verincs necat. Medetur totà planta omnibus cerebri morbis à frigido pravenkentibus nempe piruito- fíisfluxionibusdiuturme doloribus, comitialibus, refoluris, & id genus aliu, five ejus decoCtum fumatur in potu, fi ve berba ipfa in pulverem trita ex rbodomellebibatur aur oxymelite, — Inlixivio addita non folum prafcriptis niorbis fert auxi- lumsubi eo caput abluatur fed furfures quog, abfler citi" pediculos necat, Datur cum herba ip[a.tum cjus decodum,.ad — e urine fuppreftiones fiquidem venes expuvgat,C urinam pellit. Adduntur flores in fomentis,qua ad uteri morbos frigidos, C obfhrudiones parantur. Helicbryfi [ub Amaranthinomine tpentionem fecit Galenus lib 6. fimplicium medicamento- y*elichry Tum. fic inquiens : Amarantbum facultati est incideptis,C* extentantu. Coma tgitur ejus menfes cum vino pota educit : 6 vircs ex C grumos (anguinis liquare creditur ,mon folim in ventre. fed C in vefica : fed tunc potius cum mulfolbibenda. Et omnes C*'* 1o fimpliciter fluxiones pota deficcat. flomacbo infefla : bec Galenus.Carerum cium Helich yfum tam Diofcoridi, quàmGa- 4. ix leno Amáranthum dicatur, opportuna mobis fefe offer occafio ut bic Ant a n A N T B 1 purpurei, quod ut paulbant? di- vbi pur» Vl. AMARANTHUS. * VII. AMARANTHUS digo, pannicyla incurva. Sa, 8 COND é NÉ [5 206 1 " Q434 4 Citrinà 238 Andr. Matthioli Comm. citrina,Ma tth.Geflhor.Dod.fol.Lac.Caftor.Lugd. Amaranthus & Heliochryfis prima;Tra g: Tiheatia Jutea.eidem.Amaranthus luteus;Fuch. Lac.Lonic.Amaranthus citrinus, Turn.Helichryfum, ord.in Dioíc.Cafal.Ageratum,Dod.gal.Chryfocome, Lobel. Taber.Coma aurea, Lob.inicon, V, Elichrv. fonorientale : Cau:e eft pradi&o lanvginofiore (in utraque fculptor lanuginem omifit) foliis craffio- ribusjn caulis fummitate quafiin umbella;o&o & novem cau. 1 di : : liculi; unciales incani , quibus fingulis flosuricus,rotundus,rariusoblongus.quafi ex plurimis fquamis compofitus, quintuplo priori major, flavus,fplendensq;. An hecfit Chryfocome Diofcoridis & Plinii,cui & Chryfitis: noftra enim corym- bi fulgore auri fplendenc. VI. Amaranthus (eó quod hujus flos non marcefcat) pannicula fparfa , C. B, Amaranthus purpureus,Cord.in Diof C.Lac.Lonic.Dod.fol.Lobel. Amaranthis primus,Caftori. Ama. ranchus Pli major, Gef. hor. Amaranthvs, Ceefalp. Amaranthus purpureus major, Tabcr, Amaran. 19 thusfaturatiüs purpureus,Camerario. VII. Amaranthus pannicula incurva;C. B, Hujuspanniculein - fummolatiores,compreflze hilariore afpectu,reticulares;criftas imitantes: folia quàm priori longiora, maculis rübentibus (zpeafperfis : femen pufillum atrorubens & fplendens, Amaranthus purpu- reus fecundus, Dod. gal. Amaranthusholofericeis, fanguineis, reticulatisfloribus, Eobel. Amaran- thusholofericeus,Lugdunenfis. | Amaranthus Criftatus, Germanis Jana $amm Camerarioinfuo * Ma:thiolo, Y Xeuzavütuov, CHRYSANTHEMU M, CAP. LIII, ^ - B hr LI Hryfanthemon aut caltha; nonnullis buphthalmos,herba eft cenera;fruticofalzves proferens can- D 7jes,& multifida folia: flores fupra modum fplendentes;luteos, orbemoculi imitantes, unde buph- thalmi nomen traxit: propter oppida nafcitur : cujus caules oleris vice manduntur. Florescum : : ; ho ow triti fteatomata difcutere produntur.Regio morbo correptis,colorem bonum brevi reddunt,fi feque " à i 1 1 i i * te longo baluei ufu;polt exitum ebibantur. Pg y E e xS THEMÜM. Uanquam on defunt qui crediderint Buphrbalnum, — : € 3 tet: d$" Chryfantbemum unam c» eandem plantam effe, s i quà partibus notis inter fe certare videantur : tamenfipar- vo Beulaies quadam nota in utrif3, diligenter expend e facile inter bas Manas diférimen aliquod notari detur. ." Quod cim optinie feret. Diof. ovides; bris drverfisa, capuibus de bis fpeciatim differi que mininé fectffet fi compertum babuiffet., nellam intet intercedere differentiam. Quatamembim coguo[ci] primiim quod Bupbthalmo folia infintfeniculo fimilia, plane capillaria conflantsChry[anthemo vero teneram fida minutimá, per ambuumlacimata, Deinde Chryfatt tbeuii caulesin cibis mandi aliorum olertum modo fcri "efcorides : id quod de Bupbrbalmo agens file Preterea» flores Buphtlulmo veddidu antbemidt. ! Chr yfaBthewo vera luteos.r vehementer fplendenrts Cs rim de borum viribu differens , Buphibalui flores eum Tato tritos, umores,duritiasa, di[cuterei fume affiymative locutus. Verim poftea de ch feribeus , bujus floves , inquit, fleatomata difeu tut particulariter C dulélocutu. Ha yfantbenu caput effe legend. »frutigofa,lev. s profe In lib. Quartum Diofcoridis. 739. Nomina, femplicium medicamentorum facultatibus , badienus incompertum babeo. Ejus nomen Gracum est xguzcvéepor Lati- num item Cbry[antbemum : Italicum Chry[antbeme, *IL BELLIS LUTEA *I!IL BELLIS LUTEA : ' * major. * minor. 20 3o wi i (i H —— ÁN SS € 5 viii Chryfanthemum ( feu au;eus iios ) foliis matricarie; C.B Chry(ant iemum Matthioli, Lac.Lug. EM lans CALCARE noftris,floribus partim Landidi, petis D null abet. mine, cujus Glen libro de hortis nomine Buphthalmi alterius meminit. 1T. Bellis lutea foliis pro- fundé incifis major; C,B.Bellis major lutea, Trag. Chryfanthemum, Dod. gal; & fol. Caftor. Chryfan- themum fegetum, Lob. Chryfanthemüm arveníe , T'aber, Chryfanthemi fpecies quarta; Caefalp. Hoc adjecimus eó quod herbarii Lugdunenfis a&or eandem cum Matthioli Chrvfant emo ftatuat;qua in re lapfus,cüm non parva inter vtramquedifferentia intercedar.Hac enim radice eft fibrofajex qua cau- les aliquot fefquicubitales,teneri;glabri, virentes, rotundi & ramofi prodeunt: circa quosfolia oblon- ga femunciomlata, imp'ures partes laciniata & fciffa, pallida & tenera: in fummo florcs, Belli fylveftri majori fimiles, non modó difco lutei, fed & folia qua orbiculatim circumpofita & crenata funt, auri fulgorefplendent, odore non infuavi : femen in difci medio continetur, oblongum, flavefcens, carina- tum. Variat folio:in altera magis virente & plus divifo:inaltera folio magis c&rulco & minus diffe&o. Eft&altera foliis fübrotundis tantüm à precedenti yarians,de qua in hiftoria noftra. In Germaniz qui- bufdam locisinter avenam & triticum provenit; in Italie hortisnotavimus, III. Bellislutea minori o ptéecedenti magnitudine potiffimum differt; cujus femen amariffimum, licet in flore & folio nulla;auc minima ficamaritudo, monente Do, Camerario in fuo Matthiolo,cui Chryfanthemum minus, & Ger- 4Meü & wit m TAS ANLUTT 4o manorum Sltin Gofbblum dicitur. es. : ; CAP. LIES cry A ; affarcen iS fimplex, humilis,Origano maxime ,, ioca fimilis: elichryfo minor. Nomenei inditum de » quoniam di med cit; & vulvae du 6o. BI Ageratum LN aureis,in umbella erbam Meíues Eupatorium exijft Eup at atione abundédiximu. — Ea Anoftrü Senenfibus vulgo appellatur bexba Giulia. ptent noftre refragatur Andreas Marinus Medicus atatis no[Ire non poftremus, in [itis in Me em 4 — 'ationi Bus,bis verbit, cond, ubiin Eupatori caput commentatus est. — Caterim banc ipfam bevbam ( Eupatoriuin fetlicet , aut aliam imtel- lien.) Diofcoridis Ageratum-effe vix adducor ut credam, Nam infignem amaritudinem , qua cuivis vel iipe- herbario , prima occurrit , nullo inodo D'ofcorides , aliagui diligentiffimusy tacuiffet, qua tamen in bac plan- Andre: d . Agerati t4 adeb infignis eib, ut ob banc ipfam Waxim , pr? ceteri notis , ad. Eupatorium Mefue fit referenda. — Folia p Preterea. non [unt origano, fed centaurio porius minori fimilia, qua folia quantumdinter fe differant , omnes go. Pn! TW. Ad bec urinam ciere, vulvequ duritia: mollire 4 74 1; Diofcorides eff Autor , quorum effeduum ne meminit meminit quidem Mefuei,qui abeüdem Diofcoride multa diligenter [ümipfit. uc acétdit quod Ageráton,Galemo authr- ve; vim babet digevendi,c quadantenus Phlegmone liberandi,quod tamen Mefues non [cripfitzadde.fi placer, qid md- iumcaloris, aut fizcitatis gradum ei Galenus ad[cribit, ckm Mefues calidum im primo, fuccum in fecundo confhtuat. Que res tanti fuere apud me mónienti, ut ab eruditiftimi Mattbioli fententia , quamvia invitam , ine recedere cotgerin : Ine, opinio tefutacur dn prim yiffe omnei, fi fe: * bv Hu E. ; óg, muliebri *. Àd bec qubd Mefues fi Ageratum bifce facultati is batid expers effe Agérati is ficcis temperamentis. Inlib. Quartum Diofcoridis « — 74: Meca quog.planta diutiftim? confervatur,unde(ut recti Diofcorides inquir) Agerati fibi nomen adinvevit.N am bac t4n- mota quifpiam jam certior fieri poterit, unam Cr eandem effe plantam Ageratum C Mefuis Eupatorium. Catcium son pofum non mirari Marini ingenium qui , ut facilius (ut tpfeimquit ) meliora fuper Agerati capite jeribe: e pofom, Fita pn mili offert quam à Petro Antonio Micbaelio Patritio Veneto pro Agerato baberi ait, (ATA EA AS Cid t0 adeà babeatur diffimilis, ut nibil diffimilius effe pofiit. Siquidem bac erigani nullas omnino notas babet, & uml elías g, nullas, fed flefculos racematim coberentesbalaufliorum effigie. — 1n fumma tbi plantam totam expenders nibil pror[us reperies , quod minimam Agerati particulam referat. Ago tamen Marino gratias , quód eum non dubitem banc mibiobtuliffe plantam , quod putaverit eam legitimum effe Ageratum, magisfort [fe (ut video) aliorum opinioni addi Gus quam explorandis Agerati notis. Verim ego ingenero[um mihi effe putarem, ex comment ario tantün; fieri Naucle- TUS, ut recie Galenus admonet libro primo de alimentorum facultatibusn ipfius prefationis calce. A [an? lacinvitus ad- modum fcripfi, quàd tanta fit plante illius cum Agerato difpavitas,ut in ea cenfenda opus mibi non fui[fet tantam facere temporis jaduram, Arqui Marim verba bucu[a, me protraxerunt quippe qui [cribat.fi quid contra eju opinionem babu- ero, fe lubens judicium C cenfuram meam fubiturum.. Qua verba (ut fua est bumanit as ) ad re[pondendum me impule- Agerati runt.Medicam materiam non a[[equuntur,qui negant Eupatorium Mefuisynon effe Diofcoridis Ageratum, Agerati vires vires ex paucis perfrrinxit Galenus li mplicium medicamentorum , fic inquiens : Ageratum digerit , y inflammationes le- G2. viter quodammadorefolvit. Florum dilutum ex albo meracoparatum puerorum vermes necat duarum unciarum pon« derepotum, | Excalfacit ordine primo, C ficcat fecundo,bilem C pituitam facil purgattenuatincidi! terget, expur- gar. putredinem probibet:refolvit fine attraclioneyobIruchiones referat ,Creayum affetius [anat diuturnis febribus mirifi- , Cemedetur. Adflringit quare ventriculum, jecur C cetera vi[ceravoborat s cum (eroladlis efficacius purgat. Qua berba. 230 ayspxvov Grace, Ageratum quod, Latine dicitur : Italice Herba Giulia, - "Ue 2 Nomiaz, a" um, Matth.Lacu.Caftor.Lugd. Tab, pata Daher. Lag ic.Balfamita mi- B eredi (quafi fene&utis expers) foliis ferratis, C.B.A Camer.Ageratum feprentrionalium, Lobel.Eupatorium M: nor, Dod. gal. & fol. Mentha Corymbifer. t; Cord.in orata; Cafalpino.I I. Ageratem alterum Matthiolus in majoribus figuris ropofüit, ut ti exprimitur: aft in minoribus, folümid quod foliis eft non ferratis : in fno compendio neutrum pofuit. Sic Lobelusutrumque habet, quod ferratis eft folis, Agerati floribus candidis nomine (quod Ageratum tertium minus Taber. )alte- rum verb Ageratum minus nominat : Tabernzemontanus,Ageratum fecundum candidum:fic Lugdu- nfi, fecundum & tertium, At Camerarius in fuo Matthiolo, Ageratum minus propofuit;quod fpon- ria provenit; multó priore minus foliisis minuscrenatis cft,quod diftinguitab ea Agerati roríus candidas umbellas gerit & caeteriseftrarior. . : E R. - | Tiga Bé]dva, TSACRA HERBA. CAP. LVE f Antt- : : "E quus ma- nufcri- ptus qo reigraciles.Folia cumzadice in vino pota;illitave ad- n ues ^ thuris obolis tribus in vini veteris hemina;qua- e7e3- Acraherbaqua & periftereon « nominatur,ramulos emit it cubicalesaut majufculos;angulofos:in quibus ex intervallis folia quercus, fed minora, anguftiorad;, eifdem divifuris;in ambitu,coloreali- nus ca'fio: radix longa, cenuis:flores pur! s ferpentespollent:eadem drachme pondei dragenis dicbus, jejuno ore , contra regium morbum bibuntur: veterestumores,, & inflammationes DH mitigant : fordida ulcera purgant. Tota in vii illarum cruftasabrumpi:: oris nomas gar- verbe. duerit, latiores convidtusfieri, Datur po- mfoliis circumdantibus : quartanis quar- eta), expiationesque comit Ald.m va ior i - garizatu cohibet. A junt fi aqua fpargatur sütandom tertjanis febribus certiumà terr: : cram vocant herbam, quoniam i carer,binc Movit me ad boc Plinius, qui fortaffe b. fit quoq, Fuch. er equidiferr vim e:quemadmodà jc. neque 7432 .* WAud.MatthioliComm. ^ L VERBENACA. neq,in Plinio, qui utramq, Verbenaca (eciem lib. 25. ca bd Plin.de bis verbis defcripfit : Nulla tamen Romana nobilitátisplus €i babet quàm hierabotane , aliquiperiftereon , noftri verenda - Saca. cam vocant, Hac esl, quam legatosferre ad boftes indicavi mu. Hac Jovis menfa verritur, domupurgatitur , lufrans turáy Genera ejus duo funt:foliofa quam feminam putants masvarioribus foliis, Ramuli utritfa, plures,tenues,cubitas - les, augulofi. Folia mivora, quam quercus, anguflioraó,, di vifuris majoribus :flos glaucus: radix lenga,tenub. Nafci- —. tur ubiq,in planis aquofis, — Quidam non diffinguunt , fed 8. tnum omnino genus faciunt , quoniam utraque eofdem effes cu babeat. Utrag, fortiuntur Galli, & pracimunt refponfa, Sed magi utique circa bancinfaniunt. Hae perunttos impe- trare qua velint exiflimant, febres abigere , amicitias con- ciliare , nullió, non morbomederi,. Colligi circa canis ortum debere, ita ut ne luna, aut fol conficiatur , favis antà, melle terra ad piamentum dati. Circumfcriptam ferro effo- di finiffra manu , & in fublime tolli : fiecavi in umbra fepas vatim, folia, caulem,radicem : bac Plinius, Ex quibus verbi. " ut arbitror, facile depvebendi potest error Fuchfit, Brunfelfi- ^ um forté fecuti , quàd in fuis de plantarum hi[loria commitne tariis primo editis , proVerbenaca femina eam ees pinxevrit , que à Diofcoride, carerisg, antiquis fcriptoribus Frigeron five Senecio nuncupatur , tametfi mutata [entem tia libro primo de compofitione medicamentorum in ulti a imetbodo , reclam verbenacam perperam , meojudicia, altes. vam finapi peciem effe contendat. N afcitur fecu viasincie Z fru nfel- fiu: malé EKrizceron fO ver. ena po- * nt. 1 vitatibus, c oppidis, C in plateis.Infie niter e5l amar ve excalfacit & ficcat : ab[lergit, aperit. Cateyuml fcius Galenus nullum , vel paryum inter utrafa, vet ,, Verbena- difcrimen effe, breviter de earum viribus , ft : -- €&vires j x3 " E "e E " & m : 1 20 fpecie differuit libro. fimplicium medicamentorum quiens:Verbenacaideo periffereon appellata efl, quàd in ea periflere,boc eff. columba verfentur. Vimbabet adeo temsut vulnera conglutinet..| Et libro fecundo de compofitione pharmacorum fecundum locos , de antiquo capitis feribens, ficinquit : Omnium porro long? maxime difcatit, € perfi e&tt carroborat verbenaca reda maxime virid €» arida cumvadicibus,cr fimul cum ferpyllo, oleoincotia. Conjicienda etiam ad ea crocodiliadis maxime. juxta na[centi radix. Quin c ipfam pev [e verbenacam, fi oleo incoxeris, aputá, inde rigaveris, omni capitu dolo; antiq Nomina. frigiditate, aut ex cvaffia humoribus oborto medeberis, Primum Verbenaca ny Graci c ue eas utl vocatur : Latini Verbenacavedha. Alterum vero ge *IL VERBENA NO DI- ig Borávy,C* sregigiesei» Va]iG- appellatur: joe verh flora. ** fupitia.In univerfum Italis Verminacola,Berbena,C B canominatur : Germanis Gífen Svvaut, Verbenam duplicem propofuimus r vulgat & nodifloram;à nemine prius defcripta | ilgaris, Lug. Hiero ; Turn, Verbena m itula fubrorunda, ad fo Pi infident, ex quibus flo miles prodeünt. Ea ficca adno Pharmacopzo Neapolitano fcripfimus & delincari k-— - Kepdysh, ASTRAGALI tA, 0 oy Sragalus par Hàterra «y, imis ciceri s: lore pui 3 : : : Ttt A 2 rotunda, raphani modo gr T P ——— —-— dices firmas habet, nigras, In lib. Quartum Diofcoridis. 743 bane, inter fe implicatas,muftu ad(tringentes. Nafcicur in ventofis,opacis,& in niualibus,Eo8 Memphis Ar-, j;. ;.. cadiz fcatet,Alvum fitit radix in vino pota : urinam movet : vecuftis ulceribus ficca efficaciter infpar- a«icOri- gitur: fanguinem fupprimi: : egre propter duritiam tunditur, -. AZ RW G.A LV 5 frequens na(citur in agro Tridentinanvallu Ananiemontibus folio ciceris majore, floribus pur« E Aepureu:radicerapbani emula, adnatis appendicibus firmis, nigris, preduris, inter fe implicatis, & gu[lu adffringen- tibus." Adflacali planta, quam in cominentarits noftris nt ea ASTRAGALLUS. editis appingi curavimus, cüm diligentius a mobis snfpetia. fit, € quedamin ea defiderari videamur, que Affragali propia S. GÀ p, (gg funtynon libuit bic eam recudere. — Aftragalus alter À Pie SN Q mé. "m quam Diofcoride defcribirur. — Plinius fiquidem lihro A5" 26. tap. 8. Aflragalum bis noris eprafentavit: Affragalus ,in EA Mom. quit, folia babet longa ,incifuris multis , obliqua , circa radi- ? s cesiaulestres , aut quatuor : florem byacimbi : radices villo- : pt fas, implicatas, rubras , praduras. — N afcitur in petrofis, apri- an ir: eis , C üfdem niyalibus , ficut Pheneo Arcadiae, — Meminit A« (5 al o flragali Galenus libro 6. fimplicium medicamentorum, ubi ita feriptum reliquit : Aftragalus frutex e51 exiguus. vadtces ba- bens adflrictorias, quamobrem etiam in numero etl non injire- nue exiccantium, N 4m Wieera vetera cicatrice obducit, é al- vum fluxu tentatam fiffit.fi quis im vino decolam vadiem bi- bat, Plurimus bujusfruticis proventus est in Pbeneo Arcadia, 1s Graco nomine svedysnes ditur : Latino finiliter A[lrag 4a Cra E RE. MV Italico Affragalo, 7x " f E. EN S cn " . [53 / SN N " Aftragali figuram ex fecunda Commentariorum : ^ editioneadjecimus;fiquidem & Eugdunenfis hiftoria Nomina, - exhibeat, fed qualis fit planta ignorare nos fatemur,etíi non defint qui ejufdem Pícudo apios effe cenfeant, o . HYACINTHUS. CAP, E VIII. ita, pubertateim coercet, & non patitur oy adit eftt am impellit: phalangiorum mor(ibus auxiliatur. Semen; lringencius HYACINTHUS ORIEN- talis y $ 744 — ^ And.Matthioli Comm. n nde. HYACINT H US ORIEN- plos. im univerfum in campeflribu fer tbid itia cófid, talis alter. ter fegetes, rin fylvis proveuit.Nobis duo obferyata. 2 genera , vulgare alterum , alterum Orientale ; quod duplex eit-faliis, C radicibus bulbaceis, caule dodrantali , vitidi,te« nti leviá floret cum violis circa finem Martii,ór Aptiliinis tium:florentem emittit comam , ab ipfo caulis medioufz " fummum purpureis circumdatum floribus, qui maturefcen- tes ad terram incurvantur , perdurantó, diu anteaquam contabefcant.Hetrufcis noflris Hyacinthi vulgü vocantur Cy - pollecanine. . Florespvimo flatim exortu no[frates pueri col- 1o - ligunt ob purpurei coloris praftantiam. — Ahud Hr A C& 8- THI genu,quod OR 1EN T ALE appellare placuit , mi- fit ad me Tacobus Antonius Cortu[us, vei herbarie ftudiofif- fimus , quod fibi miffum ex Orientalibus vegionibus fatelha- tur : unde nos. illi Orientalis nomenclationem addidimw. Foliis exit lilii , minaribus , anguffioribws , furfum [pectanti- bus.pinguioribub , C* in acttum definentibus : caule cra[foin quo flores exeunt carulei,litii figura, fed parvi.Radix illi bul- bofa,(quamo(ad, — Seriturin bortis , Cv colitur inficililm vafis. Eskc* alterfoliis latioribus, pinguioribus, C in fume o mitateretufis : catera caters perquam fimilia (unt. H. [aciit» HByacin- thus oris : entaJis, € Byacin- thi vires memoria prodidit Galenus libro 8. firnplicium me- thi vires. dic. orum;fic inquiens : Hyacintbi radix bulbofaefhore ex Gal. - dinis primi indeficcando : fecundi vero completi , aut cert , tertii incipientis inrefrigerando. — Itaque pueros diutifimà -— fervare impuberes illita cum vino creditur.Semen leyiteres- tergit,Cr adftringit: quamobrem € ip[um vegio morbo lalue orantibus exbibetur in vino ,ordine quidem tertio quadalit- — nis deficcans, ceteri in medio confiflens calidit. [a Vobá e , Latinis it LAS z- *IV. HYACINTHUS TRI. ftro exhibuimus, hoc loco tri P Mae '" .poliranus. * x re noftro exhibuimus, hoc loco tria propofuit Matth ;po s, f é olus Hyacinthus ráceinofus m or, forcé Bulbine Plinii, C.B. Hyacinthus Matth, Lacu. H - quartus & major, T rag. Hyacinthus care / chrEich. Hyacinthns maximus, Tur. Hy. magnus, Lonic.Hyacinthus fylveítris,Co Hyacinthus comofus fpurius tertius,D: -€inchus comofus major, Lobel. Lugd «Lb A ver erraticum, quod Rhoeada vocant, vere quid uo,unde & nomenapud Grecosaccepit, Foliaeruca incus, fed longiora, divifa, fcabra: junceus ei caulis, re&k H € In lib. Quartum Diofcoridis. 745 &nemones,puniceus, interdum albus: oblongum caput,fed quàm anemones minus: femen mfum: ra. dix longa;fubalbida, minoris digiti crafficudine;guftu amara.Hu juscapita quinque, aut fex in vini ye athis tribus ad dimidias deco&ta, potui dabis, quibus fc cerfendus eít.Semina acetabulimenfu- raexaquamulía pota;alvum]eniter emolliunt; ad idem praftandum mellitis placenculis.& dulciari- às libis admifcentur, Folia cum calycibus illita;infl i fanant: eorundem fotu, & perfufione fomnus allicitur. Mjnuv itg", PAPAVER SATIVUM. CAP. LX. 10 E Sativi papaveris genere;quod hortenfe eft,femen in panem denfatur,qui fanis in ufu fit : eo etiam ex melle pro fcfama utuntur: thylacitin vocant, Capitulum habet 4 longum, & femen candidum. 4 Meum Sylveftre veró caputhaber infidens,demiffumd; & nigrum femen : quod pithitis nominatur: nonnul- — lis tamen & ipfum rheeas dicitur, quoniam cjus fcapo la&teus fuccus emanat. ' Tertium magis fyl- 7 : aw veftre,&ad medicinas valentiusmultó his longius,produ&iore capitulo.Omnium in commune natu- ra rcfrigeratrix;quare fi capita ipfaj& folia decoquantur in aqua, fomnum fotu conciliabunt, Bibitur decoé&umcontra vigilias;Calycescum polenta triti,& cataplafmatis admifti,i gnibus facris,& inflam- mationibus profunt. Tunduntur quoq; virides,& digeruntur in paílillos, qui ficcati ad ufui recon- duntur, Capita quoque per fe in aqua coquuntur ad dimidias jyiterumque adje&o melle, dum humor co&atineclegmarislentorem. — Id medicamentumin tuffiarterie fluxionibus,& codliacorum affectu, 2o doloris levamentum praber:efficacius ramen redditur;addito hipociftidisfücco,& acacia. Papaveris nigri femen tritum cum vino bibitur,contra ciram alvum, & feminarum profluvia:in pervigilüs fron- titemporibusd;illiniturexaqua. Opium ejus magis refri geratjinfpiflat;ficcatd; Sumprum ervi ma- gnitudine,dolorem finit,concoquit;& fomnum allicit : cuffi, atqueceeliacorum valetudini auxiliatur : verüm fi copiofius hauriatur,nocet;cüm lethargicosefficiens interimat, Ad dolores capitis cum rofa- ceo perfufum,efficax eft : aurium dolori cum/am 'dalinoymyrrha;& croco inftillatur:inflammationi- busoculorum cum torrefa&to oviluteo proficit: igni facro,& vulneribus cumaceto : podagris;cum la- &emulieris,& croco: fomnum accerfit fubditum fedi pro balano.Optimum habetur grave,&denfum, guftuamarum,;odoratu foporiferum;quod facilé aqua diluitur;leve, candidum, neque afperum, neq; grumofum;quod inter colandum non ut cera cocat,& in fole diffundatur:deinadmotum lucernis,)non 39 acraluceat flamma : exeindum denique odoris vim confervet.Sed opion glaucio;gummi,aut fylveftris a&uce füccoadultera t, Verüm gno fucatum,in dutione croci coloremreddit : la&ucaceo fucco myexiliter fpirat,8cafperius fpe&atur:gummi vitiatum fplendeícit&infirmum eft... Nec defunt, tie devenerint,utadipem ei admifcerenr.Fi&ili novo torretur ad oculo:, medicamen- Opiutt S,atq; rufus appareat. Diagoras,ur Eraliftratus autor e(t ufum ejus damuavit,oculorum lipitidinibi&unum viia infandi veran, quoniam vifus aciem hebetare Ro porom ignes. LPAPAVER ERRATICUM. - — /ILPAPAVER SATIVUM. » f 746 And. Matthioli Comm. ' didit Andreas,illitos eo protirs excaecari,fi non adulteraretur.Mnefidemus ufüm dutraxat olfa&an. di probavit, quoniam ad conciliandum fomnum conveniret : alioqui nobis ut noxio intericit, Qua commentitia efTe experimento deprehenduntur:fiquidem effe&us, virium hujufce medicamenz: (idem faciunt.Quare nonalienum fuerit fcriptis mandare, quonam modo is exci piatur fuccus, Aliquicapita ipfa, & f.lia tundunt; & prelo exprimunt , rerentesq; in mortario digerunt in paftillos: id mieconium vocatur, muliüm opio igna: Porró opii faciundi ratio haec eft.Cüm ros in eo exaruerit;culttodes cuffstim in flellas, ne penitusdigatur, ex obliquoinrectum fummam cutem incicere oportet,lacry- mam exeuntem digitoin concham abftergere: nec multó poft redire; ut concreta inveniatur: etenim quatum, aut poftero die etiam offenditur,in vetere pila teri debet; & in paftillos cogi: cüm tamen inci- ditur, retrocedendum eft, ne veftibus fuccus deradat r. I hw. "llL PAPAVER POLY. GP IM edlantur Majo menfe Papavera ervatica rubentibu flo- Pei anthos. * ribus nitentia , in aliquibus campefhribus locis , inter [ege- tes adeb numerofa , ut deceptis aculis , campi videantur cocci neis velaminibus vefliti; .. Horum flores non de[unt qui affr- ment lateris dolori , qui Graci: aoevgévis. dicitur mirifict mederi; in quem ufum eos ficcatos in pulverem redigunt, c inpotu ex aqua dulci exhibent. Ab boc experi nonnulli inedicorum edat y ex ipforum florum vecentium fucco ter, 'aut quater iterato diluto.(erapium conficiunt: quo poftmodum, . magno; ac propero fucce[fu in pleuriruu utuntur. — Tridenti * HA TUrA Papaveri erratici folia prima flatim germinatione olerum modo decoquunt , [umuntá, m cibum , cafeó e buty- roadmiffs, Necmirum fan ,cum etiam Theophrafli etate. - (ut ipfe fcriptum reliquie lib, 9. cap. 13. de plantarum iftos ria) eadem [umerentur incibs, — Loco enim citato i feribit Tbeophraftus :: Papaver ervaticum vocatum mon fimile intubo erratico conflat : quare in ufum venitciba Mie - um; Nafciturin arvis porifrmim mter bordea. Florem M eohGd; fum producit : caput pollicarit unguis magnitudine. Legit a ante bordei me[fem , atque viridius etiam: bac Theophraftus. — Sed jamdepapavere fat co nobis differendum e$t. Videtur Diofcortdes tum f. fylveftris Papaveris genera tradidi ffe , & boc nomineh illo diflinxiffe.— Qua inre animadvertendum eit, t fortaffe decipiatur ; quàd omnes be papaverum Jpecie Pispave ris fativí t'iage- nera Pli- T pio, Papave. guend, 2 ris fucci fa » fiv- Opi erm,quem orum graves admonitiones incti facultas, PAYETWIB capiti , 4n Opium vocatum adden(atur, ut fitt Opium quartots j en fi ex fapore, C effettu verum tempe tum equidem deprehendere potui ) non modb gu[flu am ineffe qualitates. Cujus ret fü TosAntu nomen fubeam quód mandam relinquam qui ante no$op v camaraó, Facultas in opium Factle invi 4 — Mludá, argumento c [7 poteft.quàd aqnacolliqua fliliud verum & legitimum X exi . Inlib. Quartum Diofcoridis. 742 tir, quid fcilicet celeriter flos ejus defluat. Alterum domeflicum, quandoquidem colitur, Quin C altepe dua (unt pratet bas fpecies fylveflrit papaverüzalterum velut incidenzem calycem (ufhnens:alterum longiorem quam illud calycem obti- nens, totum auiem procerius, ac fqualidius. Ab boc fuccus defluit, arque binc efl, quod banc fpeciem quidam Rbaada ntn minent.Parrà omniwm facultas refrigeratoria efl.Caterim [ativi femen. quod cr thylacite cognominant, mediocriter fo» mnum conciliat, vifu candidum : proinde pani ipfum in|pergunt, ac melle maceratum edunt. At ejus, quo: primo locores cenfuimus, cuju florem celeriter decidere pofutmus , validius femen veffigerat , ita ut nequaquam eo quis Innoxit folo uti pofiit. ficut fatsvo five domeflico melli admni[cens, Admodum verofi ira (uszptum fit, (omnum conciliat. Caterüm pufile Ium ejus inpergunt iis, qui ex melle conficiuntur bellariis, at, placentis, panibusá, Porro tertio (oco ditti femen atrum e^ tiam medicamentofum eft,admodum refrigerans.. At quod quarto loco pofitum efl, omnim efl medica firmum, rum in 1o femine, tum in calyculis, rum in foliisyrum in fucco.V alid? eni gerat ad ffuporem ufq, & mortem perducens:quave medici quà probe eo utaatur medicamentis mi[centesfrigiditatü vebementiam vetundunt. Efl enim ex qua "0,6 timo — vefrigerantium ordine. Porró quo pattomaxime ex methodomilionem f acere oporteat , non est prefenti tractationió À & proprium. Et libro 2. de compofitione medicamentorum (fecundum locos. de dolore capitis agens citra manifeft 4 caufa 46 oborto, ita de opio differit. Raro, inquit, cogimur pbarmacis ex opio iti, cum videlicet pra doloris vehementia bomo de vi- ta periclitatur. Quanquam C tunc 7. alm ex ejus ufu offendantur, ade) ut pofl bac correctione opui babeant. Sic ; ex opio collyria mulris iio "untyadeà ut debilem oculum reddiderintycrv fus bebetudinem amblyopiam Gr- : €it appellatam, induxerint : etiam auditus gravitatem inducunt,quecunque ad vehementem aurium dolorem ex papaveru fucco funt compofita, Idem Galenus l.3.eju[dem tractatus, de Aw ium imflammatiombus agens jic inquit: Phara maca ex papaveris uccoomnia. fenfum fHupefaciunt : C ob id (ane wüpé cuam fis uti ubi nullum aliud mit: ga- | -30 tivum opemtulit :bec Galenus. — Ex quibus (ant omnibus admoniti e[fe debemt medicine temerà aut inconfulté ad uijum Opiüut opii fe conferant.Sed ratio, qua id corrigendum, adminiffrandumG, fit y ex ipfo Galeno colligi poteft, lib. 8. de cov.pofítis pus ene pbarmacorum fecundum locos, ubiita feriptum veliquit,| Cale[acien ventur, qua refrigerantium flupef actio- , nem deducere po[funt,citm illa ipfaper fetarditranfitusexiflam.H«c igi is inatidiverit, qudtitatem confideret Jimplicium pharmacorum , qua incompofittonesmifcentur,. Ex bac enim magis, an minu efficere po[fit com- pofitum pbarmacum, ea qua promittit." Stna, H & Nomina. vot 7 Papaverfarivumelt & fylvefire: Boris & feminis colore, && Horam textura multiplices differentie, rli epp, C. B. Papaver erraticum , Matth. Brunf, Cord. in Diofc, Gef.hor.Lac, ^ - nio;C.B.Papaver fativum,Matth.Dod.gal.Lugd. Taber. Papaver, Brunf. Lon. Papaver album, Trag. Ded. fol. Papaver fativum, Dod. gal. Papaveralbum fativum, Gcf. hor. Lob. Caít. Papaver fativum $o : "DA pavet ceratites;id eft;cornicu is papaveris more ferrata: caul ninflexo, unde nomen mutua 'eris; pufil rin mariti peris. Radiciea visi e& s potu fanet : prodeft his, àt Pana dcersbüls inaquam eculas um,perunct. liis admodum parvis, radicul: tota 4: radicein fummo cefpite, | Datum acetabuli menfura in eit, es es * itur aeftate femen, cüm Ía; vomitione exp € er Corniculatumin maritima wibri Senenfibu cafe , Ftculi portuni Ar^ Papite- entario premontoriosttió, in Adriarict maria litore non long? à faxefo liora tractuubi rn^ Japité conád, 748 And. Matthioli Comm. IL pAPAVER CORNICU- fapiws ipfum legimus frequentifimum provenit : quanquam latum. etiam in aliis Italia locis nafcitur , fed quod potiffimum in A bortis , & viridariis ad publicum omnium commodum , c Jpetkaculum fuerit atum. Quod in prefcriptis locis nafcitur, florem aureum profert , five (ut Diofcorides inquit) pallidum. Sed alterum quoque babetur genus , folis minus ajperis, atq, minoribus, quod florem rubeum edit. Hoc im Moravia c» Bo« bemia , in campeffribus copiofum vidimus. — Corniculati pa- paveris meminir Theophraflus libra g. cap. t4. de plantarum ia. fic inquiens : Papaveris quoque. fylveffris genera plura 10 7 :quoddam enim corniculare appellatum : quoddam nigrum est, folio conflans verbafci nigri , fed minus ni- gro: cauli altitudo cubitalis ; vadix brevis, per [ummaó, ce- Jpitum : fructum inflexi, ut cornicula figurantur. | Legitur cir cameffes. — Alvum purgaregotesi: folium albuginem ovilus aufert : nafcitur juxtamare , faxofis locis: bac ille, Credide- re nonnulli Glaucium y quod Mauritanis memitbe vocatur, fieri? corniculati Papaveris fucco, Verum ii (ut Diofcorides eit autbor) procul dubio decipiuntur, Caterim Papaver [u- meu , quod aliqui beracieum vocant , nondum mibi com. 2? pertum est , neque etiam badlenus aliquem reperi , qui illud legitimum offenderet. Quo fir, ut ipfum quoque inrer tot ali- 45 nbbis incognitas plantas relimjuere malim , quam aliquod incertum proferre, ut quidam faciunt. Veruntamen non mi- "bi videtur filentio pratereundus fatalis feré Plinii lapfus, in Papaveris (unei mentione lib, 2o. cap.19. Quippe qui hujus papaveris folia fpeciem pa[ferum avium reprafentare tradi- derit,deceptus nimirum dupliti ejusdem nominiGraci fignifi- — . €atione : gitur enim Gracis non modo pa aviculam s V tep P — fignificat ,fed C plantam eam, quam Latini radiculam , five x lanaviam herbam appellant zeui quidem Diofcovides,mon au- m : E tem aviculis, quas pafferes Latini dicunt, Papaveris [pumei fos lia fimilia reddidit. Quemadmodum c Tbeophraflus, qui de eo loco citato ita fcriptum reliquir. Papaver beracleon nun- Papave^ cuparum folio conftat [Irutbii, bot est radicule,qua linteis candorem conciliant, vadice candida y in fumma terra eunte e ieit vi- frudu albo.Hujus vadix purgare fuperius nata el. Non defunt qui contra comitiales ea utuntur in vino mulo: bac Theo- resex — phrajius.Papaveris corniculati meminit Galenus libro 7. fimplicium medic. tm , de ejus viribus in bunc modum Gal. — differensPapaver cormiculatum nominatum quidem eff à femine levem inverfionem habente;veluti C7 fenum gracum,ut *1L PAPAVER SPINOS UM.* | bovis cornu videatur e[fe fimile. Vocatur porro quibufdam Papaver cornicu leumru . e brum, Papavet fpumeü. Plinii la- píus, qaralium, quandoquidem ut plurimum juxta mare na[ci- tur. Vim babet incidendi, & abflergendi.Itaque vadix herba 4 decoia , ad dimidium , beparicos affectus adjuvat, Porrà folia, €" flores fordida admodum , C malignaulcera juvant. Sed ab bis abflinere oportet , ulceribus jam ex tis : adeo enim abflergere valent , ut C pura quaqa nonnibileliquent.. Hoc virium robore non fordem fed & evuflam ulceribus detrahit. Papaver veró H B . quod C apbrodes, boc eii , [umeum vocatur , eà quód torum um, c pumofum, exile eft. Semen babet pstuitam Máutov tcouvivg$ id Gracit Yocatur , quod Latus jo | niculatum : Arabibus Almacbaram: Italis Papa- uto: Germanis G6 SOefmaaen 9tón unb Gx(G^ agfamen: Hifpanis Dormidera marina : Gallis Pavot. erm, ldyeriajmw dppádor Grati dicitur, quod Latinà - Papaver jumeum : Arabice Dabre , d» Zebeolii: Italis Pae povero fpumeo. zs : L Papaver Corniculatum luteum,habetur enim vi- olaceum,item phaniceum, hirfuto,vel abro folio. Papaver Cornicul: Matt.Lac.Caft.Cecf. Papa- 6a verfylveftre corn ; Trag. Papaver cornicu- Jatumluteum;, Fv 2 LolP. hift, - L2 . . *"» Inlib. Quartum Diofconidis. 749 &niin fummo in alas brachiatur. Foliis cft glaucis, papaveris Corniculati inftar lac Rn putare ed mollibus & nitidis, trium quatuorve unciarum longis, per LI favefcent s acu wer bet tis, aliquibusetiam ipfi nervo parte averfa, minoribus tamen, adpofitis: parte fuperna Ei q E pulvereobfitialbicant: hecex levi vulnere fubcroceum fuccum fundunt. — Flos in iva irm cwm quinquefolius luteus,cui fuccedit capitulum oblongum;,quinquangulum fpinis sies orri — a na plttranigra fextuploaliorum majora , rotundain apicem definentia elegantiffimeí nd - , Ex Anglia primüm femen allatum, quod unà cum planta, Figo del inferno;id eft, Ficiin yos xr ne; Doctor Doldius Norinberga primum mifit: quo nomine ante paucos dies etiam Nobilifs. Cortufus Patavio tranfmifit : in hortis noflrishabuimus, Notealiquotà Diofcoride Glavio tributehuic etiam conveniunt. i ; " 1o Y'arncov, H Y3 I 20. L [M, CAP. LXIII. T ; H3» aliqui Hypopheon vocant; BR. in fegetibus arvisque, foliis rutze, exilibus ramis, Naturaeadem , qua papaveris fucco, : 'ypecoum ii facil? fefe offeret , qui inter fegetes , & legu- M mina ipfum perquirere non gravabuntur. Hocprofyl- — - veftri ruta olim Petrus Spez.zalancia Clefi vallis Anania op- . pidsliphbarmacopola compater neus , mihi offendere [oicbat -— Quandoquidem id provenit in arvii , foliisruta paulo Wisjtn ribus, fi fingulatim expendantur: caulibus exigui , mollibus, - hivfuti : n quibus [unt flores , qui in luteum pallefcunt . eift prope calycem purpurei [Deitentur : in borum medio flocculm itu urum emulans ,vifu jucundus. Floribus fuc- cedunt capitula, tenui involucro contedla : 3n quibus femen - clauditur nigrum , tadu a[perum , pfeudomelantbio proxi- mum. Ceterim fcio non deeffe nafutos , qui jam diu plantam e banc tioffram impugnant , dicuntá, folia illi non effe ruta, fed potius Alcee, — Atquifi fingulatim examinentur,u facil co- gnofcent, à ruta parüm admodum diflare, Adbac fi viresex- pendantur , nibil (an? obflabit, quin es in hac planta reperi- antur , qua in ipo quoque funt papavere. Quo fit , ut berum fufurrorum bombo nibil & priori mea fententia dimoyear ^ quou(a, aliam plantam; qua magis facie c» viribus Hypecoon rtferat, in medium afferant. Nullam bacenus plantam mi- y, c hi videre licuit quemagis Hypecoum referat : tametfi id mibi stes. per omnia non (ati[acit, Meminit bujus Gal. lib.8, fiimplicie Gal. um medicamentortim bis paucis verbis : Hypecoonitnqtüt, ve- t frigerandi vim babet ,ex tertio fer? refrigerantium ordine, Nomina, adeo ut parum abfit Apapavere, Quod Grati Vanoor , Lati« ni quot, Hypeconm vocant : 1tali Hypecoo. .* Alcea veficaria,C B.Hypecoum, Matth. Lac, Caft, z.00 Lug. Cafal. Hypecoum, alterum fpnriumGef.hor, Et Alcea Veneta, T'rag, Dod. gal. Lugd. Alce i $ Gef. hort, appen, Alcea peregrina, folifequia, Lola G«f. hort. Lonic, Herba U ngarica, eidem. Te Se E^ cac. ^ GEM C. Ly E LLINARIS. CAR. LXIV. M e PAL uo AES is,ut papave- zeerle is praeduris & Erit ejus differentiz. Una femine Alterius femen fubflavumi ommuni ufü damnantur. Tome enus;ut q : ginofim, molle, candidi oris eminisá; in mariti Em uum üfüniari pena : niger ,ur deterrimus, imp iib $ 1 ole exprimitur, exiccato humore;ufus ad ann Liam n retiam ex ficco femine feparatim in aqi da M odenindE i De ftantius eft, & agis: olores finit.Contufa herba 2: ^ ; eiim Sosdpu y 730 And. Matthioli Comm. fjnt al pide Mu qnas epialos vocant.Co&ta olerum modo folia,!i acetabuli menfura manduntur. mediocrem infaniam gignuntzidem efficere traduur,fi colo ulcus fentiente, infandantur, — Radice i ^ aceto decocta,dentes in dolore colluuntur. " I. HYOSCYAMUIS. II. HYOSCYAMUS ALBUS. ESSA : í NU 16 EN B Ud, 177 20 Y NN r SN NY 1, as ANN jo Tofc yamus (ut Diofcoridi placet ) tres babet differentias. mi conf, tius. PL nigrum fert femen: fecunda .fubflavum:z ter- Hyofcya mi lacei delcript. abet teneros , teretes pilofos , pimzut uibus à medio rami prodeunt numerofi,in tera tantum parte à latere prodeunt. lyces qun quuntur Punicorum Cytints fimiles , ferrata, ac pnngenti cas " | cumine ocimaidi ferà inodo.im quibus femen concluditur, vo» tuendis quibusdam [cutulis , calculos riim. Nin E ijs maturitate exclufis protinus [emen dectdit, Radice nit iari ffitbame longitudine, alba,molli, fuccofaó, Tota planta gra- dalinéas t. viter olet,adeà ut olfactu mentem afficiat. Qua autem alla to, 7 vocatur , folim crefcit. alterius fero fimilibus, fed fubrotumdis, s inguiorib llioribus, bir, arioribus C albican- - "tibus. Flores profert alte os, aut fubpali- 60 ur Inlib. Quartum Diofcoridis. 73i Byofcyami emulos 2 quibus capitula fubvotunaa oriuntur qua nomnullam Hyofc yami fpeciem pre fe ferunt. Nam efr milibus fere feutil coaelud untur, coronato circmquag, orificio , & jemine intus (ubflavo colore, Radice nititur alba, wfpitbamelongitudine,numerojis ubiq, fibris , C digiti craffuudiue, Hanc jam pridem ex Italia ad me mifitin Bobemi- V. c y. am, Jacobus Antonius Corzufus : (eritur in hortis. Byofcyami meminit Scribonius Lar. gus imquiens: Alercum,quod Ora- , mus caf cis Hyofcy amus vocatur, quibiberint capitis gravitate, & venarum diflentione laborant mented, abalienautur cum —— a quadam verborum altercatione : unde & namen apud Latinos.Hoc idem equidem teflari poffum,quüd videvim in Ana- : ni vallis montibus pueros,qui Hyofcyamt (emen comedérant , adeo defipientes factos,ut parentes, C* vicini eos urederent - Acatodamonibis vexatos effe. Henc est, quod ejus vegionis incole Hyofcyamum vulgari [ermone appellant Diffurbio , ut quod mentem maxime turbet. Aves,qua bujus berba femen ederint. precipue qua in galimaceo habentur generenon mul- V? ro posl temporepereunt. quemadmodum C pifces.H yofc yamus videtur Gracu dicta,quafi faba [villazpropterea quód(ut Helianus inquit )bujue berba paftu vefolvantur, c convellamur apri Sed vemed:um novere ; aquas enim flatimn adeunt, € cameras venantur , atq, ita protinus [alutivefhutuuntur, - Hyofcyami vires vecenfuit Galenus lib. $. fimpl. med, bà yog verbis : Hyofcyamus, cui femen atrum esl, im[antam, ac faporem afferr. Huic autem is, cui [emen mediucviter flavum 68, aw. ies propinquam facultatem obtinet. Verüm utriq,fugiend: junt ut inutiles, & venenofi feu deleteriiCeterüm cujus femen, ex Gal, ac flos candidus est, ad [anationes vel maxime idoneus el, ex tertio quodammodo orme refigerantium.. Porzb flosejus quidem y cui femen eft nigrum mediocriter purpureus est : ejus vero, cui eft (abflavum,levuer mala colorem refert : bac » Galenus.Hyofcyamus tert: (Vigeyat ordinetertio completo : foporem inducit, adeb ut ea fit ei natura, qua caters Hye ofcyamis. Caterüm, ut ad Hyofc yami hifloriam noffravevertatur oratio , mihi quide non videtur pratermittenda [u- [picio: que efl quàd in bujus capitis initio, bà defloribw fit mentio mendum aliquod [ubfit.. Ea namq, ibi flribustrie 2obuuntur, qua filiquis legitime debentur. Etenim filiqua [uut, qua (cutuli contegunturaaa, (emen intus coutineut , non autem flores, Auget benz nobis [ufDicionem Serapio : quippe qui id defectibus H Iyofc yam: Droftoridr acceptum efe- i vat quod bic defloribus fcript, itur. Quart nol tewere ,meojuditio conjicere po[jumus. bunc locum i» Drofcoride depravatum, aut mut:latum nta, qua Gi LÀ ogni Gr, Lar. Sn Hyefcyamus. Apolimari berba, AL- tercum ; Arabibus Bengi: Italis Tu o: Germa is, $5 otn (m: Hifpanis Velenbo:Gallis gulquiame c. Nomina, Hanebane, At Hyo[cyamus albus Gracit VornvaaGo Mevuie : tatis Ju[quuato bianco. Sic H Lyofc yamus tertius , feu potius quartus , Italis Ju/quiamo nuovo [eu Juiquiamo maggiore. — , jo Hyofícyamus, Matth.Brunf. Turn.Lac.Lug. Caef. H yofcyatnus fecundus Galeni, Trago:H yoícyamus r2 llinaris tertia;Cordzin Diofc. 1. Hyofc. Creticus luteus. C. B. planta eft pulcherrima, folia lHYOSCYAMUS CRE- | — * V. NICOTIANA MAJOR - — "ficus luteus. ** g- fo! EOS RS * x-— OB B. rx 2h * g 4Q habens : * 74 And. Matthioli Comm. habenslata, fubrotunda, finnata & circumrofa;non ut in vulgari laciniata,fed hyo lalbi minori foliis multum fimiliajhirfuta;longis pediculis hirfutis, a. robufto, mc" P dtori Flores habet in fummitate ex calyce hirfuto prodeuntes;oblon gos,Lamii meliffophylli fii ourdbas forma luteos,ex quorum medio Itamina quadam prodeunt, quibus delapfis ipforum calyces oblongi hirfutiin quinq; apices abeuntesindurantur,femend; minutu mfübrufff continent. IV.Nicotiana "4 nor feu Hyofcyamus luteus, C.B.Hyofc. tertius, Matth. Lugd. Hyofcyamus niger,eidemin Ital Ca- ftor.Lugd.Hydfcyamus luteus,Dod.gal.& fol.Lonic.Gef.hor.Cam.Hyofcyamus dubius luteolusSo- lani Lob.Hyofcyamus Peruvianus, Tab.Priapeia,Gef.hort.Tarnabone congener,Cae(alp.V.Ni- cotiana major latifolia ( habetur enim & anguftifolia & etiam minima ) ex radicibus albis in multos ramos hiffis,caulis exurgit ad trium & plurium cubitorum altitudinem,viridis,villofus,ramis brachia- tus:folia habetampla,nonnunquam finuata,latiore bafi caulem amplc&tentia (rarius exiguo £ pedicu- " lo prominentia)fenfim in mucronem fe colligentia,pinguia,dilut? virentia;molli Janugine pubefcen- tia: llores in fümmo caule oblongi;concavi,patentes;pentagoni, dilutiore purpura rubentes &* lmar- ginemalbicantes: quibus fuccedunt vafcula oblonga acuminata, interítitio divifa, minutillimo pullo Íeminereferta, Hujus femen ex Occidentali India;apud quos locis humidis & umbrofis,levid; folo provenitprimum in Europam allatumyubi in hortis autumno fatün Citer fequenti anno adolefcit Americanis Petum;ut habet T hevetus:Picielt,Monardi:Petebecen "Tabacum,;ab ejus nomi: nis Infula dicitur. Hyofcyami tertia fpecies, Gef. hor. Hyofcyam anus, Dod, fol. Camer. in Matth. Tabacum;Monardi: Tabacum latifolium,Cam.cui &vulgó Vulneraria plantaIndica,Sana fan- &a Indorum, Adverfariis Lob.Nicociana & Herba Reginz,Lugd.Nicotiana major, Tab.Nicofiana, 20 Lon.Tornabona,Caefalp.Merba S. Crueis;Caftori, Hifpanis Petun & Tabaco:GallisHerbe dela Roine mere,Germanis Snbianifcf QBunbtfraut, -Diyerfis facultatibus praedita eft;calidam effe foliorum acri- monia oftendit, qua & fa!ivam elicit: ticam autem & ftupefacientem vim ei ineffe, mentis per- turbatio,qua ex fumo attrato caufatur,declarat:foliorum item applicatio podagricorum cruciatibus ;fucci dénique collutio diros dentibm dolorestollendo etiam medendo,matricis tormina difcuti declarat.Ad infinitos morbos commendatur, cujus nomine peculiarem de hac planta libellum Zgidi- us Everardus,Herbam Panaceam nominans,(cripfit: plurima de ejus viibus etiam Carolus Stephanus infuode xkuralibre. Suntqui Syrupum ex hac nun. bus & Afthmaricis utilem conficiant. Unguentum paraturad ulcera, fcabiem «i epnula: pra fimum: Exemplum x. Foliorum Ni- cotianz libram unam, Axungise porci recentislibram Íemis.He ba trita in vino rubio per nó&tem ma- 3e . ceretur:mane igne cumaxungia ad vidi confumptionem bul'iat : cola exprimendo : colato adde fucciNicotia larrarium unum;R efinz abiegnze uncias duasicoquantur adftcci confi umptionem, addendo circa nem radicis Ariftolochie rotundz pulverifata: unciam ünam , cera nova quangum - fufficit,fiat unguentum, 7T vou, PSYLLIUM. CAP. LXV. -aMeom. DSyllion foliiseft coronopo non diff milibns, hirfutis,Iongioribus : «farmentofa feeni mod serie. À herbula,ramisdodrantalibus:coma à medio caule exoritur, duobus tribusve convolutis in cacti S mine duro;nigro,pulicum fimili;unde & nomen: in arvis & incultis cud jillandum,& molliendum conve :articulorum morbis, parotidibus,tu- T atisillitüm auxiliatur:imponitur in dolore capitis,cum rofaceo,aquaautace- celis infa m,& prominenti umbilico.illitum ex aceto medetur:teritur acetab 1menfu- quz fextario madefattum, ubi concrevit aqua, illinitur : fiquidem vehemente: refrigerat, & intem aquam deje&um calorem reprimit : contra ignes facros efficax eft.Fama eftfl virensdo- 'ortetur,non ficte inea pulicesgigni, Cum adipe rufum fordida ula use cacoethe vo« :xpurgat. Succus vermiculofis auribus;aut fluxione laborantibus,ex m [71 ua ja i d LET ; * Re : - Pfyllit pose quad c Pulicaridm berbam nuncupant, duplici vetenfetur genere, foliorum capitulorum coni. K rerum foliis effincanis;longis,hir[utis,caronopo «mtilis,non taynen corniculatis, Ramos g &gener. : zotundos, gra & foltofos ,bumotenus potius quam in altuim fefe diffundeutes, in quo Be ^ 7 5 é Piyllivi dic resex — ubi Mefuc. Qi,p, Hujm feminis ti & ntn. ponderofumi,é quoa flantiis : ea fiquidem , que in me exulcerans , feptice, C deleteria tis. ceffa-Infunditur vfyllii femenin aqua fonta gere tur jy deinde à feminibus e w emolli Inlib. Quartum Diofcoridi —— — 75 L PSYLLIUM. H. Weed ALTERUM. EA NACER £o à * Nes "^ NEG 2x E jo , as dyfenterici vemedioest, c ceteris alvifforibus, prefertimá, js, qui dejectorio medicamento exuperante yr abeia fed pracip hquale e$t cammonium. Cateritm maxim animadvertendum est,ne P(yllg femen baufto fap? A deref aufs red n quidam) tufum in pulverem potandum exbibeatur. Quippequod attritame- E. » teflina exulcerat : jecur Cv [anguinem inflammat, omnia deénig, vifcera Ledir. i feminis dilutum eo modo quo diximus paratum bilem d ejicit tab, propter ardentiffimis febribussing, elerabili fi. [7] immatis valde fnriribus,ez faucium € pettoris aper statibi 5 mirifuct d kae. - ed din Rota - » cum D QJ facra, G herpete laborantibus auxiliatur, exterius illitun : privatim prodest capite dolentibus fs onti mpofi- es men dolor a cau[a calida fuerit excitatus. Hac ex Me[ue decerpfimus.. Pfyllij virespaucis perffrinxir. Galenus » "»/ 2 licium medicamentorum.fic inquiens: Pfyllá femen admodum utile est, ex fecundo vefrigeranzium ordine : ker do vero Q bumectando medium quadammodo esl, ci» fymmetrum. Herba Yéoouov, pfyliium item Latine drci- pg sn Bazara chathona, feu Bez.er cotbüme : 1talic Pfilio: Germanice Spfillienfraut: Hrpanice Zargaton, Gallice Herbe à pulces. . Pfylliumduplexeft;majus quod duplex (alterumeénim,ramofius) & minus Cotne di&um in Phy. : Pfyllium ma- um;Matth. Caftor.Lugd. Taber. P(yll ium Plinianumforte radice ANUM HORTENSE, CAR.EXVLÉ (0. idoneus;exilis Pufillus moltis concavusalis lioni: regilopia,c: 'ur: párotidas cum fale : ferpunt;cum ceruffa veficariam vocant, €rUnt; prona ter. ram fpe- 754. And.Matthioli Comm. ; ram fpe&tant: folliculis orbiculatis, veficulis fimilibus: in. uibus femen continet fulvum; rotundum, lzveacinorum uva fguta quo coronarii me 9 Vim nfümg;shortenis Solani habet: verüm cibisnequaqnam expetitur.Regium morbum purgat,femine poto;& urinam pellit. Ex utraq; herba fi uccus extrahitur,qui ficcatus in umbra reconditur,ad eadem valens. ; L'SOLANUM HORTENSE 1H. SOLANUM HALICA- co A E ET E) cabum. EN AEN SON Aca ; CU A 2 2 6g e 3» EA AU Sd SL d 2s SNR a: (rao QU» 7 üietiam Halicácabon appellant;fruticat mulrís ramis, denfis, caudicofi gu m foliorum;cotonezq; mali fimilium plenis: flore grandi, I 3to : radice grandi, fubrubro cortice veftita : nafcitur in faxis, non proculà mati, d T Meum, men i evi * risqua ;l n inore contincatur,d: i e cum melle illitus, oculorum he etüdines tollit, 2 No 2M EB c » " SOLANUM FÜRIOSUM. 4 y b(ervari : fed dup tresuíq; di .Remedii pota; & v $olani g'neruiti fo»üd. — (up bog tamen annotert nus Fardtornelienfis : idd, nip ARP omnibusno —— Merten- Wicum cognomimant;badlenus me non vidife at m dd i re babitumesl : folrisexir Ocimoinajoribus, V Plrescircumquag, fundrt ramos pott fine alaru In lib. Quartum Diofconidis. 75 III VESICARIA REPENS. Iv. SOLA MMC SOMNI- 10 2e ES r SEES p SMS v. SOL ANUM S MNI. Radix illi ef alba pluribus divaricata fibris. .. Nafcitur in , ferum. berti C vividarna , fecus publica itinera, c rm propter cotsni "^ - Jepes, & adificiorum muros... Praflat ciem folidbüm y tum horc-atis 50 —. baccarum fuccus addito rofaceo , & aceti momento, adverfus viresMat capitis dolores à. caliditate exortas : -quinetiam phreniticos olo. [ juvat , ubiillitis ineo linteolis ex aceta & rofaceo [yncipiti fu- EE NOV) j ; perponatur. — Mlimitur. fronti eodem *nodo ad calidas oculo- MD Ae : eir rumfluxiones. — Gargavizatur quoque utiliter cum aceto, ad faucium i columella inllammationes , C additur conveni- enter in unguentis & emplaffris, quorum ad ulcera contuma- cia magnus ef ufus : cibis idoneum est. In (umina ubi refrigera- te, exiccarescolnbereó, opus esi bortenfe Solanum mtrifice con- folan venit. Quod autem H A L1 c A c A B y a fiveVeficariam Hilde vocant , quod, Arabes C officine Alkehengi nuncupant . folii cabi de» eil bortenfi fimilibus, (ed latioribus frmioribusá, , (uba[beris, lincatio, net debut in illo nigricantibw. Caulis lentis, qui ubi ado- levetint y facile fefe in bumum proffermunt. — Floresill funt tatulidi , bortenfis modo: e quibus vefica ertuntur juglandi- um magnitudine , & quandog, majores ,turlanata facie. Ha adlonis compaginanttiv £[lis , equalibus inter fe fpatiis dift an- pisi, — Recenter edite virides funt , (ed peymaruratem vita — Jefeunt baci intus vivofis . que fingula fingulis inbarent im4 - falliculi parte , rubicunde uye acino (rufi baccis ) fimilis , fa- pove auflera fimul & amaro, ac numerofo , minutad, mtus [e- mine , ipod, albicante, Nafcitur propter uliyinofas [epes ,. d loni umbrofis. Baccarum vis esl prajhantifsma non fatis venum vitia, C* ad ciendam urimam , (ed ad ejus qii remmuleendum. — Siquidem earum fuccus ex papav cremore , aut [emiuum mel saut cucurbita inexpugn Pugna bii necentur. Baccemuflo dilute imponuntur effic aciter incipientibus oculorum caybunculi. | Calcantur e mntina unacum maturis ttvis. Cv diebus aliquot fi 7 indevinumcalculofis admodum Veica- utile-Siquidem avenasmirifice petii. C renes mundat uy dVEsICARI.E n" - - v i T B We. i gene dh hec tamen valde drverjun, quod bae rempe[tate féritur in borti ac, 1 us, pergulas C» fene. iriptio, EJ Jfirasin 736 And. Matthioli Comm. flras inumbraty C» topiario opere contexit Cropacat Conftat bec foliis oblongis per ambitum laciniatis.floribu ex candia do lutefcentibus,aut fimpliciter candidis? quibus vefice prodeunt virides, (ubrotunda,, fenis fecundum longitudinem dis vifuris, femine intw pullo erui magnitudine, aut paulo majore, in cujus latere veluti bumani cordis effigies vifitur, obfi gnata aibo colore , nec fine cau[a id à natura factum credimus, quüd fortafe buju[ce uota nos doceat , ad cordis affectus sopor. P9c femen prefere quemadmodum Crin Ecbio berba contra viperarum morfu céleberrima.femtn viperini capitious fi- feri Sola- mile procreavit. Caterüm S0 N.N 1 F KCV M , fiveSoporiferum Solanum numerofis fruticat ramis, denfís, furculofísa,, ni itor, fu contumacibus-foliis multis (ubpinguibus, coronea malibaud abfunilibus : floribus (ubrubentibus : caules per inter- valla verticilli su modum ambientibw fruitu crocato bacce figura,in folliculis bmr[utis delitefcente. Radice nititur longa vegetag, brachiali quandog,craffitudine,cortice [ubrubenti circumveflita.N a[citur maritimo tra&tu, locis plerunQ, fa- — xofís : adeo ut mibi dubitandum non fit, quin plantasque bic foporiferum Solanum veprefentat.legitima dici pofiit, cum 16 fomo:fici 9/1 nibus (ane notis boc Solani genus referat:et[i non defint nafuti, € qui aliorum laboribus invideut,ac infidtantur, qui — - alterum frivolis.imanibus, argumentis eam oppugnent,quorum latratibu jam aures noftra ob[urdefcunt.. Ef € aliaSo MN 1- Sem rciSolani[pecies cuju bic quog, imaginem exprefümwsfoliis angu[Hovibus,venofis,in bumum [pe&tantibuscaule an- gulofo:fleribus tintinnabulifigura, fubpurpura[centibus, C inambitu denticulatis, à longo pediculo dependentibus:ex quibusbacce proveniunt nigra, aut ex nigro purpuraícentes,vinofe, minuto femine referta, quemadmodum € relique Solanorum bacca:bec viridi quodam tegumento ad medium w4;occultatur, cujus orificium tn corone modum denticu- latum definit.Radicem habet grandem,flrumo[am,teneram,albicantem: M ajofloret, C Junio fert fruG&um.Na[citur im agro Goritienfi Salvafino monte inter (axa,unde aliquot mobifcum tulimus plantas. Vires alteri fimiles babet; fed pro- Bella do- Ctldubio inbecilliores. Ceterkm errant,mea quidem (ententiayqui am plantam, quam herbariorum vulgus Solarum na(ye majus nominat Veneti verb vulgo Herba bella donna,Solanum (omnificum Diofcorida e[fe exiftimant. Siquidem id fru- 29 Solanum Guy, nop profert infolliculis cteceum,tamet]i ejusbacce largis [umpteinterficiant. | Vndequamvis beplanta viribus Focht gr. COD Venire poft facie ramen inter fe maxim? diftant.Horum (ententie adfupulatus est Fuchfius, in [uo magno de fr. zor circa pium bifforia commentario. Sed ciim in boc fe mamfefle errajfe deprebendiffet jn fito poflea parvo plantarum libro/ban - VL SOLANUM MAJUS SIVE tomprebenfz.Hamatureftentes nigricant acini uve. i agni E s us herba Bella donna. | ac pariter numerofoata, minuto femine. Radicem fundit lon- * 3 p^ dE» / gam, craffamá, albicantem, € [ucci plenam, Plantata femel, Solanum majus n6 ee Mi In lib. Quartum Diofcoridis. 757 ditá, qui fampfit ad cium.Jocus efi magnus,ubi qui gulofs parafitis boc appofuerit vinttm.cum menfis optimi cibis " Solasi fertis afidemtes,nibil pror(us cibi ingererequeamt. 1d quod Francifto Caleeolario Veroneufi acceptum Fgttber: qti s, m nifl. primus boc buju[ce plant « fecvetum propalavit.Somnifici & manici Solani meminit Theophraflus lib. 9. cap. 12. d : plau- : * T »- tarum bifforia.fic inquiens: Solanorum genera duo. Alterum fommficum radice rubra fanguinis modo fed candida tum ess Ficcefcit : frudlu cocco vubriore : folie titbymalo fimili,aut malo dulci, fed pilofo,c parte ima magno. Hu (jI8 corticem T4-. yat, dicistundentes admodum,crin vino meraculo madefacientes dant,atq, ita dormire factunt.N afcitur in rupibus e fau- cibus, atq, epulchris, Alterum genus in[anire facit : id alii Bryoron vocant, alii Periffon.Conftat radice candida, longa ad cubitum atq, cava Dabitur ejus radicis drachmae pondus, fi ut quis Indat, feq, pulcherrimunzputet placuerit:at fi ma- 10 £itinfaniat vusdrachmis duabusopusest.[in autem numquamin[ania folvi malueris, tres dabis: c quatuor ff mterimen- sotaorg dum fit. Haber folium eruca proximum, majustamen : caulem longitudine fer? quatuor cubitorum : caput gethyi , fed m ex majus ata, pilofius, nec fructui platani abfimile conflat, Solani fingulis generibus vires reddidit Gal. lib sim plicim me- "2 dicamentorumyubi ita fcriptum reliquit : Solanum efculentum, quod in bortis na (citur , notum estom nibus, utuntur, ad omnia eas qua vefrigerari, & adflringi poflulant : potest enim bec duo ordine fecundo.Caterorum ver) non efculento- rum unum quidem muucupatur Halicacabum; fructum babensvufum, acino uvatum figuratum magnitudine adfimis lem; quoytiam ad coronas utuntur-Alterum autem fruticofum yava[màv , boc efl fomnificum : & tertium esl prater bac, quod eauniv, id est. furio[um appellitant. — Halicacabum igitur infoliorum facultate bortenfi folano [mile e$t, frudtum babens cienda urina idoneum : proindemultis compofítis facultatibus , que ad jecur, ad veficam, e venes accommadane zur, mifcetur.Solani verà omgifici cortex radicis. fi cum vina bibatur , (ommum accerfit drachma pondeve [umptus.Sed Gad eatera quog, papaveris (ucto per[rmilis est:mifi qubd eo ufa, imbecillior cfi,ut ipfe tertii babeatur ordinisvefrigerane tium, cim bic in quatto fit confhturus. Hujus Selani femen urinam ciendivin babet, — Veritm fi plus duodecim cor ymbis bau[gris dementiam furiamve adfcifcet..— Porrà quod reliquum cst ex ditlissolanis ad medicationes;qua intrà in corpus adhibentur inutile est. Nam fi quatuor ejui drachina fumpta fuevint jnovtem inferent: fi paucores infamiam. na certà innoxie [umitur : ceterüm nec ipfa utile quid o: tinetAerim fi foris corpori emp aftri modo ilinatur, ulsega maligna.cr depafcentia curat.Sed ad talia vadicis cortex optimnsest deficcans fecundo ordime jam completo, c» tértio incipiente:ve- , frigerans veró fecundo incipientc.lllnd Solani genus quodGr cis etre nyaoi-, Latinis Solanttm bortenfe nomihatur: Normína, Arabibus Hamebathanaleb,Hameb alchabaich five Hanab althaleb: Italis Solatro bortolano, feu Herbamorella:Germa- nis Stadytdbabt : Hifpanis Yerva mo: a: Gallis Morelle. Quod vero Solantn Grace iameénaf G- «d gusawie : Latin? HA« Weacahus C Veficarta appellatur: Arabice Kekengi, Alkekengi five Kekenegi:Italicé Alca bengi,.Halicacabo:Germanice 3o Syubenfir(djen : Hiffanigà Bexiga d? perro:Gallice Beguenaudes. At V eficaria five Halicacabum vepens,li alis Vilucchio * fare[fiera-Quod deinde Gr ecis ypóxv&r Vawi]mes, Latinis Solanum fommferum dicitur : talis Solatvofonmfero. Quod denig, Grace gehyver bameis, Latine Solanum furio[um vocatur : Italice Solatro furiofo.Sic Solanum fommferum alte- rum : 1:aliéSolatro fomnifero minove.Verum Solanum majus dicitur Italis Solatra inaggiore, five Herba bella donna. 20 » Solanivigintidifferentiz; habentur, de quibus in hiftoria Univerfali.I.Solanum officinatu m,C.B, rtenfe, Matth.Fuchf. Dod.gal.& fol.Gef.hor. Lac.Lob.Caft, Lugd, Thal. Cam:Solanum, Solatrum vulgare, Trag: Solanum nigrum & puniceum , Cordo in hift. Solanum quod dendoelt Cord. in Diofc.Solanum fativum; Tab. Solanum hortenfe circez aut phafeoli folio, Lobelo inicon.Solatrum minus,Cafalpino. Variat foliis magis minuf; laciniatis;acinis fafcis,puniceis, lute- is.LLSolanum Veicarium C?B.Gef hor.Solanum halicacabum , Matth. Trag. Lac. Lob. Lugd. Saxi- 9 fraga rubra ; Brunf. Halicacabum vulgare;Fuchf. Turn. Halicacabus,Cordo in hift. Ge : hort. Caftor. Cámer. Veficatia, Cordoin Hift. Gef. hort, Caefal; Veficaria vulgaris, Dod. gal: Alkakengi, Lonicero. XII. Veficaria repens, Matth. Veficaria nigra , Trag. Veficaria peregrina, Dodo. gal. Velicaria altera Caltor. Halicacabum peregrinum, Fuchf. Gef:hort. Dodo. fol. Lonic, Lugdun. Taber. Camer. Dáiy- «nium, Cordoin Diofc, & hift. Gef. hort. Caput moRiachi, eidem. Solanum pe: egrinum , Lacu; Pifum Cordatum, Lob.Faba invería, C&falpino. IV. Solanum fomniferum verticillatumg C. B, Solanum fo- mniferum, Math.Gefhor.Lacu.Cluf.hift.Hifp.Dod; fol.Caft. Caef. Lug. Cam. Mandrapors tertia , Eu anum tüberofum efcu- quicüb peces exhibuimus, cujus hic S ; fucci pleno o;aliquantum folia- tibus; fubhirfutisiinf - pernumerum claude $,ex. 25 med quinq P cipiunt fru &us rotundi, plu etfim quatuor trovirentes, tundis,Solan: fo. udine, aliquando medulla albicar: M Tparguntur,ex tur: quemadmodum ele. ganter j Tonga, aliquando minima fa c it num lc : 1a efufca; ad caulisexortuni prodeunt radices fibrofe Mur e yr Spibus primo vere alii caules exu ; rgunt , alisddecubezolie 758 And. Mattioli Comm. *VIL SOLANUM TUBE- ^ *'sOLANI TUBEROSI RA- rofum efculentum. * 7. dix &fruáus. * ganter hac figura nova germina exprimuntur: antequàm notior effet; hyberno tempore radices exime- bantur, ne putrefcerent, vernaliQ; tempore rurfusterre committebantur;aft nunc non item; fiquidem totfe tüberibus propaget, itaut ad unam plantam hyberno tempore etutam ultra quadraginta tubera notarim, quamvis etiam ex ramis reclinatis terrateétis , Burgundi propagare foleant, quo pluratubera t acquirant, cüm apud ipfos, ut & Gallos;in cibos veniant: aliquando enim Tuberum modo füb cineri- busaflant, & cum pipere (aliàs palato , meo enim fatuus videtur guftus; vix arrideret) comedunt: alii veró aflata in taleolos diflecant; & jus pingue cum pipereaffundunr, ad Venerem excitandam, femen; * augendum commendantes: alii & tabidisutilesvolunt. Italis Tartuffoli (quo nomine & tubera no- ^ minare folent) Germanis Grilbing 9Saum / id eft Tuberum arbor dicitur. Solanum vocamus propter rmam aliquam foliorum, cum Malis aureis: florum cum Malisinfanis: fru&uum, cum baccis Solani aris: féminum, cum Solanis pene omnibus: deniq; propter totius plants odorem, quem cum So- iiscómmunembhabet. Vulgà Pappar Hifpanorum, vel Indorum dicitur. Nobiliffimus Jacobus An- tonius Cortufus patricius Patavinus , Pycnocomen Diofcoridis cenfet, m« emplari Diofcoridco manufciipto, cui fimilis fguraadpicta, quod clarifiimus Pinellus nobi i vii in fua Bibliotheca h: -fanefoliorum & radicum Pycnoc i idi Scf snonitem, ExInfula Vergine. eic amtg- NL x ^ P. ; on Cratevas Halicacabon c n procul à mari , ramis cubito: dumfceabris: flore candid iquis in cacumine ceu ne, levibus, firmis, culos, ve- lut cíce- ris, in qui - 3 ; : o Wc busfemi- Ido mes t í maritimis nafcitur, foliiscum forn Ba ro- 14 i itig entum : Dorycnii aber in[umpfermn. uer * SE qui . cime non (atis mihi fi buit, «onfd. UM Doryc nium effe cam In lib. Quartum Diofcoridis. 739 UN Mavdpnyipai, K | MANDRAGORAS... CAPPAEXL Mndrseram«liqui Antimelum, alii Circeam vocant, quoniam videatur radix ad - ideam ducere, Duo ejus genera : niger, quae Femina exiftimatur, tridacias appel lscus ing ME: M S dinh. ac minoribus quàm lactucz,virolis ac graveolentibus,in terra fparfis:mala gerita forbis imi Sp dA aio odorata, in quibus femen veluti pyrorum : radicibusinhatet bene magnis, binis MAS xh : GvI$. veluis, nigris foris,inzusalbis;cratfo cortice veftitis: caulem non ferr. Alter candidus,qui más de $ nonnullis Morion vocitatur:hujus folia magna, alba, lata, levia ut betae: we i alterius da majora, colore in crocum inclinante, jucunde cum gravitate quadam olentia, quorum pomogim cibo aliquantüm opiliones foporantur:radix alterius fimilis, major & candidior,orbata & haeccaule,Succus 19 fitécortice recerffls radicis tufo, & prelis fubje&to: qui infolacus,ubi concreverir,fi&tili reconditur.Ma- lisquoq; fuccus depromitur, fed aliquanto ignavior.Delibratur radix,& traje&us lino cortex,ad ufum fufpenditur.Al iqui radices in vino ad tertias coquunt, & defacatum jus fervant;cyathod; uno i dad in pervigiliis & doloribus, & ante fe&iones uftionesds,ne fentiácur.Suecus RAS wed ex mulfo po- * " tus, ut Veratrum, per vomitiones bilem atram PIRE HABI verüm potusía : tur. Medicamentis ocularibus, & his quae dolores finiunt, airs quoque emollientibus, admifcetur: " H fedat.Fitcittaco&ionem vinume dcdtrid huncmodum. Terra minzin vinidulcis metre- i iis &u, & etiamfi mandantur: item expreflüs ex eis (uccus, nimiotamen odore perculli; obmutefcunt.Se- men malorum potum vulvas purgat:appofitumd; cum fülphure ignem non experto,rubra foeminarum f radice erumpens]lacryma.cavo vafe recipitur, n ubiq;, ut experientia docet, radices la&eurn oram,nomine Morion, in opacis juxta fpecus ena» radicem ambientibus : quae mollis eft, Tradnteamin pane,offa, obfoniove m homo,co feré quo come- Hac medici utuntur cin feidendi, ;cum manico folano potum, " ig id : freq A 4 utrumque genus : m 2, ^ 4 i $4 ora & Foerninag- pluribun Italie locis , profert Gargano trial) moate , unde radicum cartices , [^47 j nij confid, LE ad nos convebunt. — Habentur c in viridaris Ua: etenim Neapoli, Roma , c Venetiis utram, Mandraga- tam in bortj & vafis ictibus fatam vidimus, | Sed profecto vanum acfabulofum est , quod Mandragora radices ferant, qua bumanam effigiem repre[entent , üt venarum vulgu, c : ; JPmplices mulierculae certà credunt C affirmant; i 5 X X i. |. erfuafum est, eas effadi batdquaquam po, : t ^ : vite periculo.cane qu: effodiat radicibus a i Witta Voce periclicentur flle, qua bumanam for (ero. e ram iin tenui f radices emit qui prater. Alias innu i Pad bominib mul ; ietit', docuit C" artem, v : 2 quarum COllls dm interdum Inunquam etia quionnium vtilitari c» falut m 760 And. Matthioli Comm. faluis quantampoffumus con[ulimus, bec filentiobaudquaquam imvolvenda duximus, ut palàm omuibus ftt gula fallaciis ac fraudibus maximo cum detrimento, & vit e (ape difcrimine , homines ab bis nnpofloribu: & nebulonibu: deci- Aso. Pi4htur. Quiui antiquorum quoq, autboritate fuas impofturas adftruant 5 predicant Pyrbagoram vocaffe Mandraga- pomor. 74! Anthropomarphon quod eam bumanam formam redderevoluerit. Verum [ciendum eit, non [ine ratione Mandra- phonPy goramitaa Pythagora diclam fwiffesquippe quàd in univer[um omnes fer? Mandragoratadices a medio ad imumifure thagorz. c are proveniant, adeo ut crura bominum modo babere videantur, Quapropter fi eo effodiantur tempore , quofructum gerunt, qui malt inflar fuper folia ad terram procumbentia brevipediculo appenfus, parum à vadice diflat , bonis i brachia de[int, efig:em o Aen reprafentant.Hanc quidem rem nulli, quod fciam; vel pauci funt, qui vett accepe- nnt. Quin potius pleri, bujus fententia ignari adducti funt, ut Pythagora, & Columella id maxime vitio verterint, ut qui eos de Mandragora fabulatos effe crediderint. Sed ut ad fabulam illam vedeamus, que periculum dentthiciat ggnarü radices Mandragora effodere volentibus, iis cane qui effodiat, non adalligato, ea mibi quidem P. e yidetir a Fla- SESS vio fofepho:qui etfi de alio radicis genere feribat ea tamen potuerunt facile ab impofloxib.in Mandragoraradicestran[- admua-. ferri. Quod ut oinnes claris intelligant bic ofephi verba fubjiciam,que l.7.c.25.de bello udaico ita feripta funtzV allis, büifa. inqitt; qua civitas Aparte Septentrionali cingitur ,quidam locus Baaras appellatur , ubi vadix eodem nomine gignitur, o que flamme quidem adfimilis eft colore , circa ve[peram veri veluti jubar fulgurans. . Accedentibus eamá, evellere cupi- P! üta. » - entibus facilis non esl, (ed tamdiurefugit, nec prius manet, quam [i quis urinam muliebrem , vel menffruum fanguitiem fuper cam fudevit. Quinetiam tunc fi quis eam tetigerit mors certa esl, nifi fort illam ipfam radicem ferat de manupen- dentem.Capitur atttem alio quoq, m«do fine periculo, qui talis est. Totam eam circumfodiunt, ita ut minimum ex vadi- ceterra fit conditum: eveliitur, canis verb continuo movitur, tanquam ejus vice, a quo tollenda erat, traditus: nullus enim poftca accipientibus €2ta. damnant, pe . quod virum bunc inea fententia fuiffe velint , ut. putaverit Mala vul mala ubribus M ELONGEN.4 YHlgó VOCAfi- D MY tur , nof ufcis Petranciani , effe bujistertie Man- T que dragore frudus. Sed qubd bec non fuerit certa ac firma Her- ZEJ molai fententia , ejus verba abunde teflari poterunt , qua in g fuis corollariis de Morio ita fcripta invenio. De Morio, inquit; & . Mandragora nibil babeo quod addi pofit ii , qu à Diofcorie AA, denotantur, — Sed quoniam ala serveffria & canina Mane ", "dragore frudus appellantur , in mentem fubeunt , qua vulgà 1 — Melongena vocitamus, boc est , ut ipfe puto, malainfana: de "quibus nibil veteribus fcriptum fuiffe jam defino mirari , quód jp, multa buju[madi reperio , ficut bercl multaquondamfuere, 2 - qua modo vel ignorautur yvel certe non babentur. Malaergo NUS infanabfeutice vulgari (um , paftim na[cente, ut melones & 49 LL. cucurbita: pari quog, cultu , foliis prope ficulnei oblon- go. fpectofo, candido. Mandigur vulgo por x eleo, fale, Mos pipere, fungorum modocotum, — Hac ad verbum Hermolaus. lausBar- |3 Ex quibus equidem omnilus palam fieri avbitror , quid per- barusde- A? peram tum Brafavolus bac in ve Barbarum in- S" fimulaverint. — Ceterh Mal.in- ; -€tii folia infunt ftra j0nia 0H e de- ulia, fubafpera tame » per ambitum criptio. amofo, tereti, fite is L : rari frutum ad maturitat Elixa enim à cortice munda. ri (nbeat. quid libro. nt importaricapit,prefumy orbiculato ferferit,in quibufdam plantis a qub mala aurea. c s C bec quemadmodum - o inde ab ea religant canem , i d, fequi etm à quo religatus efl. cupiente , radix quidem facile 2o 9 d In lib. Quartum Diofcoridis. 761 *II-SOLANUM POMIPERUM, | gereriredefripft Galemus libra fmplicium medicamene was. fru&urotundo, molli. | orum,bis verbis : Mandragora vincentem h acer facultatem gore vi« - k: vefrigeratoriam,adeb,ut terii fit ordinis vefrigerantium.Ve- 68x mntamen C caliditatis cuju[lam particeps est , & in pomi bumiditatis : proinde foporem conciliandi vim ea babent. Radicis cortex,cim fit valentiffimus, non tantium refrigerat, Nomina; "fed c deficcat : reliquum quod intws e5, imbecillum exiflit. Hec planta qua Gracis uva) égas , Latinis ttem Mandra- goras appellatur: Arabibus, Jabova. feu abrobach : Italis Mandragora:Germani 2L (tau: PifPanis Mandracola:Gal- lis Mándragore, Cc Mandegloyre. 4i Melogena, feu Mala in- fana,1t alis Petrantiani fe Melanz.ane, Mandragora duplex eft alia lore minore & qui- dem mas &feemina:alia majore czeruleo;cujus figu- ramin hiftoria noftra dabimus. I. Mandragora fru- * H &u rotundo mas & candida , quee veró fructu Pyri, fcemina& nigra herbariis dicizur.ILSolanum pomi- ferum fru&u oblongo, C.B. Melongena, Matth. "Cord.in hift. Cam. Caft. Lued. Melangena vel Me- lantzana,Lob.Mala infana T rag,Fuch.Dod.gal. & fol.Gef; hor. Lac. Lonic. Tabernge. Pemum amoris - aliquibus, Gef. hor. Solanum pomiferum, eidem. Solanum hortenfe & Pyrainfana,Cafalpino,. Vari- ' at floris colore,fructus item colore & figura. IHI.So- lanum pomiferum fru&u rotundo molli, C. B. Po- ma amoris,Dod.gal.Lob.Lug; .Cam.in Matth. Ta- ber.Pomum aureum;Gef.hor, Aurea mala, Dod.fol. S LD 2S2 ] X d. nus aliud, Gef. hor. Lyco erficum Galen; & Poma 2 ium Diofcoridis: fru- 101 ii thelyphonen, alii; yo&onon, alii theriopho- & M me tria aut quatvor,m Vrai dem Poems : ii modofplendet..Torpefcunt; ut fama eft, x«.i-iub alab s l i ipenti lebori conta&u,excitantur.Ocu lamen. ^P e tis levandi doloris gratiaadjicitur.Enecat pantheras;fues,lupos, & fcrasommn. um, Yu 5 * vet d x E 160 riore: ACONITUM ALTERUM. - CAP. LXXIIH, R * - V Sc& al rum Aconitum,quod aliqui cynotonon;alii Iygionon appellan tria: unurm, venatores: alia duoinufum fuum vertere medici: I- & multónigriora: caulem fili » i filiquisoblongis re em Luporum utun lupos enecan S E un triplici diflinguit different d, conficiat, Cynoétonon,Lycod. tim. deferibens , duo jampróbandam putem : € quonam padio tu ud non parum fufpiciones | €x quo quis forte conjicere TOTNM bac gen lia omnibus fei? montibus na[ci €, 1^ tamen per asl übusdam mac í - Said " "taferig deceptus perfa ferit reprehé. 9Inhi4 ditur, Aconiti 762 And. Matthioli Comm. Laüparia, Yulparia £— Thely. 5 oni iftoria, Medici clari qui Aconicü. pardali- anches apud Matthio- lum vi- derunt, i —— T Ns pidah- 4 SENS » V SN UN p SSNSSSSSN IJ Exe 7 j 1 CN : N prejfunus L ACONITUM PARDAL. omnia natira opera [e noviffe c vidiffe. — Attamenin bót,pa- Diofc. ce ejus dixerim, decipttur : fiquidem plures extant montes , qui . eitin boc Aconiti genere fcateant,nas lic vera (cvipfiffe , Gefnes vum contra vermattrefrayaripofferis omuibus tefLacum relin- . quent. — Suntquiboc Aconitum ab effeiu Lupariam vocent : at rurATridentina,mn quocum montibus copiose provemt ipfum paffim vulpariam nomwmant, utpote quod prater lupos, vulpes etiam intertmat. — Quin C canesoccidit , e feles & mures, C omnia denig, animalia, qua (uo exortu tanquam caca pro- ducuntur, Primum genus thelyphbonon appellatum y quo ve« 1o natores pantberas , & pardos interfiaunt, vidimmlegimusQ, nostamitmin Ananienfibus montibus.im Tridentino agro, locus feb inacceffis, c preruptis, — Planta eft adinodumv ava; C à paucis aliu fortaje vifa , quam ab tjs,quibus. anc ejus videndi €opia facta est. Nam plurimi funt vei plantaria fludwfi; cla- viffimi viri quieam viderunt. palpaverunt quid, boc perpe tub teflabuntur :à quorum numero [unt Caefaris Ferdinandi, Romanorum Regis Maximiliani Medici omuces,nempe vtr Cla- riffinius Tulius Alexandrinus Tridentinus , Stephanus Laureus Belga,Dodlor Ribera Hifpanus,Toannes Crato üratülavienfis, Francifcus Partbinus Roboretanus, &* oannes Odovicus Mel- chorius Tridentinus, C alii quam pluves Medicina Dodbores vei berbaria haud ignari, non Itali foli, fed Bebewi,Poloni, Ger- II. ACONITUM PARDAL. IlL ACONITUM PARD. . : Plinii. "Theophr. 1 B 20 (eE— A — E , or N p plehéentinsdem an, vua facit feat plius wut ex bac imagine quam ex viva planta pinxit VVolffgangus Meierpeck? Friburga Mifeia p ds, In lib. Quartum Diofcoridis. 763 ibus (uis natis adamufian Diofcoridis Aconitum pardalianches. Esl c uifpiam certitr fieri poterit. Refert enim bec omnibus (uis notis adamufim Diofcoridis te inis DaiaLare co Poe Aconiti bujufce genus, vadice fer? fimili, fed fupertori parte uirmg;bracbiata ». j^ es omm ina parte Scorpionum caudam referente, minimé tamen incurva : folis prafcripto fimilibus, d 8 E Meine lo a pU hirfutis, e aule C floribus Doronico [milibus-N afcitur in altifimis montium P o2 M EEEOUM ve 7 e i :i Jah ; ipto. Hoc gents PLINII ACONIT cenfeo. : T achei. Cere ring ^ mil E dde Bitiem hec baud parum imitatur. Huic tertium accedit; e. esi | Aconiti radicem fimilem v tjus i í ! : EE e Dey iie Magi THELTPHONV M facio.Siquidem boc non folitm babet radicem fcarpionem integrum p p "Theoph, .IV. ACON' TUM PARDALIAN. V. ACONITLUIM II. '"0 miínus,quod falfo Doronicum vocant. SN. rentem. fed folia Cyclamini baud diffimilia,radici fibras geniculatas.evaminismodo, c ejufdem quoq, more fefe propa- ginantes, G* alios quoq, [carpiones effraiantes, ? quibus poflea c» folia C germina erumpünt. At caules C flores uibil fe-. 1? ab altero differre videntur, (unt entm aurei omnes, chryfantbemi modo.N a[iitur in alt: ffitnis montibus prfcriptis lo- cist.Ea omnia potest, qua de cateris fcripta funt, Duo bec Aconiti genera mifit ad me ex fuo viridario vir 1fignis 3 acobus Antonius Cortu(us Patritius Patavinus, acerrimus plantarum indagator, una cttm Doronicorum Vülgarium planta: il- Dotenie lá, me primum adm onuit. Doyontcum inter Aconita efe recenfendum,quod certi fcire fato à fe plurtespericulo,extin- gare de qui facile canes, qui horum radices devorzrunt, V. 1x €go id.credere poteram, fed interim datis cuidam ineo cani Yulgari- gcoere 1um Doro ICOTMII Mat CY Ri drachmis, crudis ca. nbus occult atis is post feptimam boram obüt.Sed id mirum profedo mi. E 3 tit, quad ipfemer pervixit, alacer letus ac bilatis fe femper babuit, mibilá;fymptomatis Wiforia. P4 // "adi "ententiumya eJfet y totus in terram ccci- mis: vo $0 itag, zobilffmo, bocum--— plifrmum munus fa rss dy mobil fime, bocum. das, € lilia fus € fuaviffigis v vita cordi eit, exitig Dose. Po pii, & optimi principes, qui Rz. i ub ", erm Marante tenctd:re. Doronicum vulgaris fumi in medica. entis ab bominibus vertim non ob id. lubre medicamentum, ut qui. (üd mon tani a quantita: pro. idotis , que ve, enofam 2! mobilifimb Corty.. m iis apertiffipb fatetur, "tt , C" Doronicos voraffer in feipfofa eH in magnum vtr, difcri- cule, i prof Jibi opem tuliffer,. Nam quecanes occidunt € lapos facil? addu, or * ut cre. form dif pan, € extinguunt, 0 impetr, ; citm bar fabulofa puta 764. And. Matthioli Comm. VL ACONITUM 1iI. : * VII. ACONITUM UNI folium. * SA É T ut credam, eadem bomines quod, necaves vel ( fi non wee) plurimum ladere;ut de vormca nuce ego fateri po[[um:quipa pequi [ciam bac tanim mulierem jam fenefcentem effet ex- tinam , qua cafeum;e quo fibi cibum paraverat; fuper i Jfirumento ferreo ad boc parato attriverat; fuper quo. uw fuperioribus diebus ntces vomicas aliquot in. p4 iculat | confecerat,quibusdam necandis canibus, qui euim: trabant. |.At Aconitum Pardalianches min, mis falsó Doronicum, folia, caules & flores gerit s generum [imiles,radieem qua graminis mode [epi binc inde numerofa cdit. tulercula. (carpionum effigiem D : fe feventia.candida, tenera a dul afcitur c boc n —- at í altiffumis montibus,ubi (yl veffres ca in I a9. 2" funt mj x alie Aconiti [becie. ain qui meiminerity hehe imagines; sad vivum D oribus tanrim | ai in iquarto, [17220 ir acini Tbiy- phcathi- flo; a €x "onum, peo appella Thcoph. avfinilem babet, admotum » [corp - á babet ced F'milezradicemsut "o esbfc t. Qui fi vera ji nt,qua de [corpione nayta m Hec Theophrafhu de tlalyphono qui alte nitum Bd: in Creta,atq, Zazintho fed p rmm apumami, in Heraclia 36 4o fo . In lib. Quartum Diofcoridis. 765 IX. ACONITUM V. X. ACONITUM VL ! 2. NS NS SEESNS SN NI MEI ^3 intubaceo , radice tum [Decie , tum colore puti peokilia ; E ACMMEUM Ww kn Cyn illam mortaferam : hac effe, folium, Cfru&um nibil ? mocere affirmant. Fru&us berbe eft son bumili materia: ber ba ea levuest , d nibil fupervacui habens,fed frumento fi vilis : femen non (pyceum,. Na[citur ubique, d? nonin Aconis folim, à quibus babet appellationem , s autem Vicus et Deri- andinorum. Ayiat autem loca poriffimim faxofa. — Pafcitur eoxeque petu, neg, ullum animal. Preparari d affciendum modo quodam enarrant , moffe queuquam : quamobrem Me- dicos , quoniam componere tefciant , pro putref attorio uti, Hac ille de fecundo Aconíti genere ,.quod duorum alterum Diofcoridi effe potest , & illud fortaffe , quad (ut ipfe inquit) in fum (uum vertere medici. Sed c detertio Acti genere differuife Theopbraftum equidem crediderim y «umi eodem . dotopaulo pbst. bac verba fubdit: Aliud dog, venenum vim diurnariam eHecands fortietis compertum affirmant : effe amque vadiculam quandam, queeodem die po(fir'accideres. ium banc babere Fll:bori, notamá,omibuselfe : Badtenus Theophraffus. 1n quod nihil moveor, qud buic Aconito, quod ertum fujpitor , veratrifoliatribueri : nam. € Diofcorides — gro veratro folia platani reddidit , quemadniodum etiam io Acomtorum generi, Scripfit de Aconito parda À dilsgentiffum? etiam Plinius lihro vigefmóà feptimo, — eundo, fic inquiens: Sed antiquorum curam diltge: quis pofiit [atis venerari , cm confet omnium ocyfimum effe Aconitum , € tadhu que, ge nei fexus animalium , eodem die inferre im CPEDERUI , QUO intereniptas dormi uxores M. Cacilius accu[ata tio, eju in digita mottuas j ETUR LT.. fi canit , extrabente ab "Ponticam , ubi monffratur is ad. inferos. aditus , gigni. v fearpionum i?hibus adver[ari , experiendo datum in vmo cali » quod in bowine perimat..— Cum eo folo colluciat, wm in vifcaribus reperit : mirumá, exitialia pe A hit born 766 ^ And. Matthioli Comm. XII. ACONITUM VIII. XIII. ACONITUM IX XIV. PSEUDO ACONITUM s: pardalianches. tit bomo [uperfit.— amb verb etiam ferarum remedia antiqui. prodiderunt , demonflrando , quomodo venenata. qued, ipj " fanarentur. — Torpe[cunt (corpiones Aconiti tatu, f'upentd, - pallentes , & vinch fe confitentur. — Auxiliatur eis ellebonum album tactu vefolvente , ceditá, Aconitum duobus mali, fuo € omnium, | Quod fi quisilla forte ab bomine excogitari potuiffe credit , ingratà Deorum uunera intelligit. Tangumt 40 carnes Aconito , necantá, guflatu pam eras , mfi boc fieret, vepleturas illos fitus. — Ob id quidam pardaltanches apptlla- vere... At illas fLatim liberari morte excrementorum bominis guftatu,demonfivatum. — Quod cert? cafu repertum qui du- Litet? Ó quoties fiat etiammum , ut novum nafci, quoniam feris ratio, c ufus inter fetradi nonpo[fut. — Folia babet CJ clamini aut cucumeris , nonplura quatuor , ab vadice lenitet birfuta: Radicem modicam Cammaro fimilem marino. Quá re quidam Cam aron appellavere, alit; belyphonon ,ex quA — - diximuscau[a, Radix incur v. nitum aliqui dixere , nullo jux. 1 lem nutriente, - Alii quoniam vii eadein «n marte d" | fet , qua coris ad ferri aciem deterendam , flatimá, admatà velociter fentiretur. — Hac de Aconito pardalianche Plintue Hallucinantur itag, qui putant plantam quandam,bin istá llo juxta, nepul- 4g" Pfeudo- e tüm foliis , ipfisd, rotundis , firmis , € per ambirum cretatt, po à medio caule exorti , floribus melins in caulium [ummt- fo : tatibus , €7 radicibus afphodeli modo numerofis » fed qp - longi minoribus, gu[ta acerrimis ac lethifi qudm. s s bic quog, appingi curavimus, alior m E . pendendam, Aconitum effe pardalianchen, quam — : aconitum Pardalianchen appellamus. Siqui - Füch. r. efr rei verentur in Acomtil ujuce eenfura. ipfimet jam a; Vere potuerunt, cim tot'illjus ima, »»-- is oculis in fexerint. Nec in minare ver [ari errore Fucbfsum deprebendimus : quippe quis aris, Aconitum pardalianchen eam plantam ele cenfes , quam herbarum vi rea T * x. Inlib. Quartum Diofcoridis. 767 *XV. THORA MINOR. * XVI. HERBA PARIS. uere —— AE Pac EU B lc M : i Heibz quidem bec natant im conflatcaule, votundo, duorum palmorum altitudime : à cujus medio quatuor erum. ee, eo it virga fanilima:alia praterea quatuor eodem 3nodo prodeunt, [imeatio. acuta G longtufcula : $a quorum medio purpureus, vinofusa, extat glo- cdtas ail aá edidit , quorum aliqui moibeyum dig boc tantüm Paridu berba femine ad vigefimum ufa, diem in pulverem refi utos effe : id quod ego quog, fateri polum. Bacca antidoiis admis dWhatienes(a- Toveuit in mon- effe putat Mauritapis, c prafer- metfi non negaverim, Napellum ueri peteflsréperio tamén Avicen- ngulatorem Adib,alt erii Vevo j'rangulatorem leopzar - ardalianches: atq, eunden; princ magna rentia feciatin li apice prodeuntibus, ubrubentei fragilem.JHriai quam debifcantmor: t; €, tit in iis olei T iftum, pontifi " | prabent, qui pt 44 ; di- fit, equs etiam bic b. flovtam, C» vires atrexere volui- Napclli pentaj byllr modo , iis, anterio; dc lioca- 26g And. Matthioli Comm. XVIL NAPELLUS. um diem fepius oleo perundtus evafit incolumis; quanquam non fine magna formidabilium (ymptomatüm accefsone. Alterum vero , cui long? inus venenati pauis exbibuerant, oleo inungi vetant, ut a[Jumpti veneni effeum , (avitiamá, cernerent, 1d quod illis ver exitu facilé comprobavit: quan- doquidem paucis pos boris obit infelix , iis omuibus mmcom- modis, crüciatibus, C» |ymptomatibus correptus, que ab epo- to Napello provenire feribit Avicenna, — Vidrmus id ettam Praga Metropoli Regni Bobemia, anuo M. D. VX i. Men- fe decembri in Latrone quodam fufpendio damnato.cu: Na- 10. peliradix a carnifice data eff draclme podere vhodofaccha- ro excepta, Cafaveis Medicis prafentibus , ut antidori famofi ctjufdam vires explovarevtur , an contra Napelum id prae flavet , quod antea in altero damnato, qui Afcnici dracb- ma duas elbit , eficacifümbpvaffiterat. Lubens itaq, vora- vit ille letbiferum Napelli pbarmacum , utpote qui non fae lien fibi conducibilius cenfebat , veneno in carcere necari, quam laqueo public in patibulo fufpendi , fed quod etiam ffevavet fe à nobis fervari po[fe.Interim tran[acta jam fe(qui- altera bora , citm mbil fymptomatis appareret , vertbamur 28 omnes, ne fortaffe in Bohemia algide regioni caufa , Napel- lui venenofus na[ceretur, aut quod ip[a vadix fucco deffituta, ob editos jam caules. flores & femen, nibil operaretur. — Quo factum ef, ut alterum illi pharmacum propinatum fit, ex ejufdei N apelli caule , foliis , floribus, c femine paratum, At ibidem duabus adbuc boris nobis omuibus permanenti- —. | bus, mifero illi mali pror[us nibil accefüt. — Reducitur illead "abeunt cateri, € mibi foli totum tomamittitur ne- — a "Hora tran[atha carceris cuftos me admonet , illum Ego flatim adfum; audios, i, univerfi i cordis W , ; p ET w * gravedine conqueri: tunc itg, quamvis audadler fatis loqu vetur,nullo fant nientis incommodo, Crvividis me intuerettr oculis,citm tamtn frontem infi frigido fudore ma tem, & arterias jam fere obdormifcere , antidotum propinari jubto , quo epotoillico inverfis oculis, at q, orein lati firadio. capited, im fcapulas vigente, ingenti admodum animi deliquio correptià et. tag, totis collap[w decidi gum, tiifi à carceru cuffode retentus effer. ubeointerimuimyino irrorarifaciem, Gam erioribus capillis excuti, genio flatim revixit, emifüs interim pePf:dem excrem, eflbac jubeo illum jacere fuper flvamimibus ibi adbocg Vis, ut quid inde (equeretur, animadyerterem. Mlevero: ore conquereu, patio post putrida, biliofa, ditor, AMI Yomitione rejecit, qua fe non parum adjutum fatebatur. Interim fe ad finiffrum converti Latus, ac ]/ zero, — Pet.Probibeo ne dormiat .Dum bac aguntur,nullo alio exorto fymptomate,tandem obmutuit, e obiit fimi scie ac fi laqueo fulpenfus.Caterumlouge aliter fe habuerunt fymptomata in altero parivev ad furcain da it ejufdem N apelli drachma, utde lapide, quem Bezoar appellant Arabes , periculum fievet, au mexpugnare poffet. Acelat latro annum circiter 27. qui epoto let baltpharmaco , piperis qntino japort ili fubinde peracta, citm vomere cepiffet, lapidis illius grana feptem ex albo meraca data fitut TE C acerbiffimis fympiomatibus exagitatus eft. Evomuit enimffeqi rraceo coloré, obum; cinca umbilictm fe fentire dicebat qui inde fuper poft flapor quid. Hiftoria altera, x T ainclo Interim lit eandemó, f 7i, ide zeró, in inortis agant perpetuo conftitit;m dem nanquam imumtit, lb u eft. Caterim fept St eb & dem vi ab Autidota extintla, omtiaevan toilláta : arterie ad vectan veti & breviquod, virium canfnt (1d quod manfeftofaterur. ca fuperius citato. Leonicen n tyrannum, C bemiuidam ncupat, eos »fenit (ut ipfe inquit) Napellum permciof imorbigenum. Quai re nonpojfum ltipuze pleri diligo, quid in Inlib. Quartum Diofcoridis. 769 Hominum enim eruditorum partes effe femper exiflimavi etfi ego eas ufquequaq, [ervare non potuerim,ut non vanis con- tentionibus, neg, conviciis aliorum fcripta refellant , [ed rationibus, iis, prabatifimis , clin eos accul ant, qui multis an- tà feculis vita dece[ferunt, nec amplius à calumniis fe tueri po[Junr. Qui praterea confiderave debent, anin quo aliquch reprehendunt, in eo proprius fit authoris lap[us, aut interpreti , aut librarii , antequam ullum jurgiis potius, quam va- tionibus invadamr. Quippe relictis tam Mauvitanorum, quam Grecorum feddisquaram un magis quam alteri addictus e[fe nolo, mibi quidem non videtur exiflimandum, qud Avicenna vir fané fingulari dotlrina, C admirabili ingenio ab omnibus recentioribus no[lris maxim? commendatus , eodem in loco fibi omnino contraria Jcripérit in. veneno tam favo; cui exitiales formidandasá, vires tribuit, Cujus veifirmiffimum prabet indicium (criptura Avicenna ab Andrea Bellu- nenfi cafligata, in qua nu[quam legitur, N s pellum bibitum albaras delere, fed quad. boc efficit quedam. ejus confeioin. — 10 potu (umpta.Verba enim Avicenue fecundum cafligationem Bellunenfís ita fonant : Napellus dele albaras linitum.ficut » € confectio ejw dicta alberzacali in potu fumpta, Ex quibus verbis pluva mibi fefe offerunt conjicienda,ut ruear Avicen- mam,aut quod confettio illatam exiguamN apelli pavtem excipiat,aut ea quam recipityadeo antidotis correcta fit ut non ^ ellus folim necem won inferre pofiit, fed nezantillum quidem obe[Je. Aut quàd N apelius in illam additus is fort? eslyquem Avi- Mey /d cenna appellat Napellum Moyfi, aliqui veró Antoram : quandoquidem bac planta antidotum fiv adip odtam effic ax com- tra Napelli venenum, prafertim quàd dicat Avicenna , ine(fe fimiliter huic plante vim ad albaras, € lepras : aut in ea" dem confectioue fortaffe mus ille interponitur,quiN apellivadicibus viclitat, à nobis pluries inventus inánamenfi bu: vw on- tibus, quod etiam mus ifte Napellus Moyfi ab Avicenna dicatur, quoniam idem contra Napelli venenum polie at vitibus, quibus & eju[dem nominis planta. Hac fortaffis fufius, quam decebat, perfecuti fumus. Sed tamen eo covfilio.d iberiey fecimus, primum ut quantum per nos fieri po[fet, Avicenna à calumnia vindicaretur. Deinde ut ingenu£ dicerem, quod 20 de iisomnibus fentio, qui optimos etiam quo(q, authores, pra[ertim Arabas, lacerant ae difcerpunt quorum plevifa, wa» gna esl habenda gratia : tantum abest ut eos odio perpetuo profequi debeant. Veritm eur id faciant, non video yif quód Nopelus tutum fit in mortuos invehi, quando bodie pauci fint, qui eostucri velint. Caterüm exiftimarunt Manardus Feri seien. € Loxi- Jis, & Leonicenus, quàd Napellus, C Toxicum Graci vocatum inter fe non differant. Sed quantum C ifli viri evavifa- e mi abervayerint jnferius libro fexto toxici mentione latius oflendetius.. Sed de Napello hactenus, qui cum Antoram,qua — . eum illo connafcitur , in mentem ibi vedegerit , non pratermittendum effe exiflmavi, quin de ea bic quoque differe- ^ ntorze rem, Eslitaq, planta, quam AN T ORA M y vel uz meliu fortaffe , Antitoram vocant, qua(ut referunt rei plantarie € vires, XIIX. ANTORA. *XIX, ANTORAZE RA- dices varix. ^ 3o $0 Napello cr KA Lie ipi provenit, in Ligurie, sca - 1, 74 Penttia Vtrium.. Caulem edi fefquipalmarem , e hd A6 tenuia, difparibus intervallis, er untur folia num, Té kino d emul Ad nos 6o. p. (P indagatores) tna cum 770 And. Matthioli Comm. Zedoaria 0€ 4u4 fub Napelli Moyfi nomine meminit Avicenna, cim fcribat i& N apellum Moyft etiam cim Napellocre[cere, €» ejui &Napel- tnajorem effe tberiacam. 1deb baud eos male fentire crediderim, qui Zedoariam, & Napellum Moyfi, idem e[fe Avicen- lus Moy "5e cemfent, — Praftant Antoravadices, non (olim ad epotum Napellum , fed v caterva quecunq, venena, quin etiam ad n d viperarum C reliquorum venenoforum morfam. Ligures (ut audio) Amoraevadicibw felicifeme utunturad inteflino- idem, 7umvermes.Propinantur quo, commodiffimé ad tormina, C» catevos inteflmorum cruciatu. Dantur quod, utiliter ad- verfus pefhilentiam, omnes internos dolores. Auxiliantur omnibus cordis a[feclibus,nec minus praflare dcuniur tis in fe- bribuspeflilentibus, cum quibus exantbemata lentium figura exoriuntur.— Et cm legitimo Doronico careamus,ejim loco Aconiti perquam belle fupponi poj[unt.Aconitorum vires tradidit Galenus L. 6. fimplicium medicamentorumyubi ita fcriptum re- di ** liquit: Aconitum pardalianches putrefaciendi facultatem obtinet, C? let bale eft. Itaq, incibo potuá, fugiendum : atta- men ad putrefaciendum externas corporis partes, aut circa (edem idoneum e8., Herba verbvadix ad bac utilisest. Quod 1o Nomina, 4ute9 Lycoclonon vocatur, fimilem alteri facultatem babet, fed peculiaviter lupos, ficut illud pardos, intevficere confue-.— vit.Haclenu Galenw.Aconiti primum genus Grac? vocatur anóvro» nagdleyudtyyss à ly kbpovoy : Latinb, Aconitum mtey- ficiens pardos ac pantheras : Italice, Aconito Pardalianche : Germanice Qv olfeGeer unb Gyolltvitrg : Hifpanice Centel- ba : Gallice Herba de la tora.Alterum vero genus Graci omóvrzov uvvénmvovov dicunt : Latini, Aconitum Cynottonum £* Lj- coclonum : Itali Aconitocynoctono : Germani CS&ol(fetontn: Hifpani rervamato lovo, & Yerva de balbeffevos : Galli Patelovine.Verim Herba Paris, quibufdam uva ver(a, five uva Lupina: Itali Herba Pavis : Germanis Rolffebeet ober Giamfraut: Gallis Raifin de Renard. At Napellus1talis Napello : Cbymiffa Herba tora. "UHAPPENDIX "* 3 Conradi Gefneri calum- iàre- um, Oribafium, cr alios quotquot (unt elarifüimi nomims autores, »tttt ti t "a Romo non uM ess s vae fi&titiam, quàd fcilicet nimis avtificiofa fit. radix. é quid abfg,t ; quum aliarum etiam plantarum habeantur radices omnino glabre, artificio edita long? majornut im p rin eo Sanicule genere, quod album Germani vocant , cujus fuperius inter fympbyta meminimus, vitet T Gefnerusob[ecro, quotnam in [uis de animalibus libris fictitias appinxit imagines? Gbo fertaffealias. Quippe nil minu ferendum, quàm rationem ab alter q verum veritatem ri labores noftros, 50 ymectne tederet on requirat; fed.— dere non poft. STEM : Sunt enim inp dodtifiimi viri, & inplantarum bifforia 27 nina, etfi copiofum non efficiant numeru, j. Equidem Ge[nero alioqui viro doctifmo: pere.licet magnaintercedat itineris diflantia.— - Matthio Z se li efti Tridentinus, qui nobifcum ierat : Vivoego(Di dest ^ advert qui tales nobis alunt plantas, . M um fa àd tam jam n rot [imt € Eos zd Geíner. n(eant, quam quod ipfi tantüm videri i a quippe qui bec C alia nonnulla adver[um me prius [c derit. adver [us Guilandimum quendam Boru[Jum. Trafis, Moly.aliisá, nommulli ba Melchio- pis infar, acrius, immode[Irusá, , quin - De uid" Dartupper tun ctm Gefaero , plofate- 7£. - Nam quis boc pati, meritas. — HMM NN * -—- iu Inlib. Quartum Diofcoridis. 271 point, facile «que anime patior quorumdam audaciam , infignem, temeritatem. Inter quos nulii mibi fecundu din ter Boru[[u ille, quem (ut ita dicam) Maraffum VoL AYETWI.. -Quid ? Mibi blatero invidiam parere eredit, quà se bevbartorun Deum appellat? An me[cit rabula,non aliam ob cau[am labores noftros im omnium fere Jtudioforum má- nibus flore[ceve, &* legi, laudari, foverió, ab ommbus , quam quid i dere berbaria ben? meritum me judicent ? quinete jam ob id mibi tantas agant liabeantq, gratias, quantas mihi vix meritus e[fevideor. Atqui i5, tametfi ftulti fuum fit; in en (me bercule) fapere videtur, quüd corium illud fum tanti facia , ut Matthioli pelli anteferendum judi- fibi aliquando ex ufu fore putat.Servet ille [uum corium diligenter ininétum,C* magno exiflimet pretio. Quipa pemfi proprio fuerit adjutus corio, parum aberit, quin livoris intume[ceutiarumpatur meditis. At videant candidi pii, lectores, qua hypocrifi inceperit in nos invehi AES quiam primiim inquit: Non sifum, qui cavillis, e impofturi 10 jnanein gloriolam atcupari velim. Mentiri nefcio; nec ft fcirem , velim, quüm tamen uil mag profiteatur, quam cá lumniis, maledictis, cr impofturis (ynceritatem, &odefliam noffram impugnave qme feripfiffe afferat, quod nuf- quam in noftris legitur commentariis. Sed nefcio quomodo turpiora fint vitia, quàm qua virtutum [pecie celantur.- Por- ro fi quazdog, forta|fe nonnullas bonas horas male confumpfero , ut buic impudetiffimo conviciarori vefpondeam (4 enim non bic expoftulat locus, ne bujus futilitate, C frivolis ipeptiis nofra defedentur commentaria) rogatos velim jffu- diofos omnes, ne id à me [atium putent, ut aliquam mibi exinde laudem requiram , quauulla mibi tam diu effe poresf, quam diu cum bomine t àminpudeuti negotium eft, qui tanquam lutulentus fus cum quoi volutari cupit : fed fiquam ille maledicendo voluptatem accepit, eam mali audiendo amittat , caterio, ejus fi»m:llimi aperti omuci intelligant; plué 1 e[[e bonis erulitua, viris, fe defendendo prafidii, quam variis obtredlatoribus in caluguiando fraudis. 20 Aconitum duplex eft, alind folio Cucumeris, quod Pardalianches, aliud foliis Platani inftar divi- fis, ke Lyco&onum: utriufa; plures funt differentiae, I, Aconitum Pardalfnches primo loco pofi- tum, multi;prafertim Gefnerusin Libellode Lunariis, falfum & commenritium exiltimant:at Lugd; herba cii author in appendice fuz hiftorize, plantam integram à Trevirenfi feplafiario fe na&um te« ftatur, incujus horto planta jam aliqu van p Allobrogibusnafci: qui figuram huicfimi« Jemhabst, fed ramulum floribusonuftu ditur Aconitum pardalianches, Matth.Dod.gal; bx l2 qoM primum, Lac. Caft. Aconitum Matthiolian in rerum natiirá dubitamus,Geíne- rodehorris, Placuitex fecunda Matthioli editione appendicem, quam capitide'Aconito fübjunxit; huicetiameditioni inferere;cüm fuam contra Gefnerum conetur fenrentiam tueri. 1E, Aconituin Par : T. Aconitu um tercium , Lugdun. nil aliud, eft, quim imo loco pofüimis) in Aconiti tertii od lube DcÉx fadice &eácris e qua rotun 272 And. Matthioli Comm. IX. Aconitum quintum, Matt.& Lugd.cui ex Marthioli fententia, flores infunt purpurei;at Camera- rio inEpitome crocei;addens folia vitigineis aut ficulneis accedere magnitudine ac figura feu divifione quz maculis albis& livefcentibus venis deformentur, radice nigricante , cujus magna copiain moilip Baldoinveniatur. Videtur Ranunculus montanus albus, fimpliciflore, quem idem Matthiolus pro quarto Ranunculo pofuit,exprimi. X. Aconitum fextum, Matth. Lugd. Tab.quod floribus fplendet purpureis Matthiolo: verüm Camerarii in Matth.hac funt: N. apello fimili folio fed multo majore con- fpicitur, & albis quibufdam feu pallidis livo&ente venulis ; loris figura ad Lupariam noftram accedit. colore pallefcente]uteóve. X1. Aconitum f: eptimum, Matt.& Lugd:An Aconitum Lyco&onum quar- tum; Clufii hiftoria Pannonica? XII. Aconitum octavum, Matth. Lugd. hoc floribus nitet purpura- fÍcentibus Matthiolo: at Camerario in Matthiolum ; floribus provenit rufefcentibus, folio fere yitigi- 10 neo;radice quadruplici ab uno capitecraffo.Quid fiMatthiolus,id quod à Lobelo;Dodonzo &Lugdu- nenfi pro Aconito Lyco&ono ceruleo parvo, & à Clufio hift. Panno. & Camerario Thorz Italicae no- mine exprimitur, intellexiilet? XTII. Aconitum nonum Martthiolo & Lugdunenfi:floribus aureis Mat- thiolo, Luteis Camerario in Matth.qui hzec addit : radice du plici divaricata fuftinetur, minora, & gra- Ciliora, quàm alii Napelli folia & magis diffe&a prómit: quod Antoram forté aliquis non mal? exiiti- maret, nifi major & longior,ut videtur, haec effet. XIV. Thora major, C.B.Pfeudoaconitum Pardalian- ches, Matth. Aconitum primum Diofcoridis, Gef. hor. Cyclaminustertia Plinii & Limeum ejufdem, | Gef.Libello de Aconitis. Phthora Valdenfium, Adver, Lob.in icon.Thora Valdenfis, Dod. fol. Lugd. Cluf.hift, Pann.Cam,Tab.Tora major & Toxicum Valdenfium, Cam.in fuo Matthiolo. X V. Thora minor, quz minoribusfoliis conftat circinatis, af; peris, non hirfutis, per ambitum crenatis; ad pluri- 20 mum tribus, fzepius very fingulari folio: floribus luteis fed minoribus forma nt & feminibus, Ranun- culo fimilibus:radicibus pluribus conjun&is afphodeli inftar ex uno capite prodeuntibus;albis,quibus fzpeappendix longiufcula fcorpii caudae mula, qua fe forfan propagarefoletadditur.Aconitum pri- mum minus, Gef, hor. Tora minor, Gef. Lobel; de Aconitis, Camer. in Matth. Thora montis Baldi & ThoraSabaudica, Tabernemonta. X VI.Solanum quadrifolium bacciferum, C.B. Herba, Paris; Matt, Dod.gal.& fol.Lug "Trag. Aconitum Par hift. Aconitum pardalianch: tiferum, Ta Sol üm iceerul CTLG LI.A aria & Napellus Moyfis A vicennee,cui & Algieduar: E Antora , Matth. Gef. hor. Caftor. Cafalp. |- thora, Dodon. fol. Lobel. Lon. Taber. Lu herbam Colicis doloribus utilem indigeng gum vocant: Aconitum falutiferum & Antitora, Gefnero de hortis Germanie. XIX, Hoccum ludat radicum forma, earum varietatem, D. Camerarium imitati, figura exp E alie eni fingularem & quafi bulbofam radicem obtinent:* geminis, vel oblongis; vel turbinatis ; coherent : nonnunquam fcorpi ibi aliquantum referunt : fed & triplices inveniuntur. - E [- in aulem edit. geniculatum , ut feniculi - | &Agrandem :folia ferulze, anguftiora, gravi odora- . tu: rami, mox umbella in fummo prodeunt: flores ' quoque albicantés, & femen anifo can cenon alta,concava. Cicurseletha fuaque vi refrigeraroria necat. - meraculi potus. Succusexprimitur co minibus , priufquam femina , &- n k c M num imagina! one zale refolvit : lac 2d : In lib. Quartum Diofcoridis. "s . 4 Cal extinguit: in virginitate mammas coercet, & increfcere non patitur, pueris praeftat, ur eorum tefticuli cur, Sn Cibumnon fenrientesintabefcant. «. Efficaciflima vis Creticz, Megarenfi, mox Attice & in Chio, & m ilicia nafcenti. ] "xov x; nd o 4 E * E: e» 7f " "ca Teutavulgaris notitie eik planta, ütpote queplerung, prope urbium, c oppidorum menia, C fee itinera prove- —€— - iat ferula adfinilisodoretamen admodum gravi.Maxima vis Cicute,ut Pliniw refertqua na[cituv in terrapar- iion * N0X Laconica, Cretica; Affatica.In Grecia veró Megarice, deinde Attice. Caterüm jn Italia conflat Cieutam 7; c AT. non adeb exitialem effe. Eam in Hetruria fi afini depafcantur.profundi fimo fomno,CF torpore capiuntur ita ut non tan- wy tim fIupidi, fed plant mortui videantur.1d quod aliquando ruflicos hujns rei ignaros fefelit : nam dum a finis, quos mor- go min 10 ruoscredebant, pellem ad ufum detraberent, illii qid in medio fere operi afini experrecti (uut, non fine mas v4 e qno excoriantium terroreata, ingenti [bectantium vifu.Cicuta breviter memimit Galenus li n dic: pad torum;ubitantàm omnibw norum e[e feribit quüd ea extrem? veferigevantis fit facultatis, Et inlibro quód animi more noa corporis temperaturam fequantur, Cicutepotuillam fieri amentiam tradidit, quam à Cicuta ipfa Graci conten appel- vi iur, lant, Hocobis contigit videreyut latius libro fexto explicabimus,in quibusdam,qui imprudenter Cicutavadices paflina- & Mega- ea vict decottas comederant.Planta,que Grecis návenv, Latini atq, etiam Italis Ciuta Vocatur: Arabibus Sucaram:Ger- - CH mani Gigerfraut/ Cidjirling unb QrGütterid): Hifpanis Ceguda : Gallis Cigue,Cocue G* Segue, Ce m P rl. * id * " . confid, Cicuta major,cujus caulem viridem à plerifgs edi;fcribit Plinius lib. 25.cap. 13, verüm qui fapiunt C'evz hujus efu, à J.7. fintplicium medicamen- Cretea- - a ocrateo exemplo edo&i, abftineant. C. B. Cicura, Matth, "Trag. Fuchf. Turn. Cordo in 1 ** 20 EL. gos gal. & fol, Lac. Lon. Lob. Caftor, Lugdun. Calp. Taber. Cicuta major, Cordo in hift. Nomina, Ca Ret oniqetbon rie j A^ Lo : : EU. : / A fohel, i HORA US. CAP. LXXV. cu is á i. i: * ; Milax iGracis, Taxus à Latinisapj or ietis magnitudine, & foliorum ejufdem figura, ^in Ialia,& Narbonenfi Gallia Hifpanize contermiria nafccns. Avicula quae Italicse Taxi baccas de- vorant;denigrantur : & qui ederint eafdem homines;alvi profluvio corripiuntur." Narbonz tam prae- fentiseft veneni;utfi qui dormiant fub ea;aut in ejusumbra fubfideant, ledantur,& fzepenumero mo- riantur : quare de Taxo hzec traduntur; ut ab ea caveamus. ; SO. S TAXUS. - .— * TAXUS GLANDIFERA. * x. ^u. 224 And. Matthioli Coram. Taxihi- caufla nonexigua fibi comparant pecunia.Taxi meminit Theophraftus lib.2.cap.1o.de plantarum hiftoria. fic inquiens : ux ocn, Taxis quoq, genere fimplex, procera,auctu infignis finilisá, abieti,nifi quod non pariter excelfa.mag «a, alis [inuáta efl: *?P"* folio quea, Abieti fimilis fed pinguior mollior, ligno. Que in Arcadia na[citur,ngroligno;aut pumiceo conflat : qua aus tem in 1da.flavo admodum, C cedro fimili : propter quod vendentes fraudare dicuntur tanquam cedzum venundent.To-. tum enim cor effe,cortice detradlo:corticem fimilem cedro babere tum fcabritiay tum colore : radices breves, 8r aciles, per fummaq, ceitum : rara bac circa 1dam.át in Macedonia Arca diad,vel fructum abundé proferre;rotund tih fala pate D majorem : colorevufum tactuó, mollem. Ajunt,quod fi jumenta folia con;ederint ,emoriuntur : fi rimuiantia , ndil patiuntur, Fructus Qv ab aliquibus bominibus manditur, fuavisd, est,ata, iniüxius : bactenus Tbeophraflus. Cujus fen- tentia illad obflave videtur, quód noftra Taxusfrudium ferat noninnoxium, ut ipfe ait , fed noxium, ut. fupra diximus, Ex liio 145i Pliniss quog, meminit lib. 16. cap. 10: ubi deeaita fcribit: Abieti & picea fimilis etiamnum a[fedu esl Faxus, mi- is (o musvirens gracituó, Cr trifli ac dira nullo fucco,ex omnibus (olabageifera.| Mas noxio fruiu: lerbale quippe bacc, in Hifpania pracipuz, venenum inesl.Va[aetiam viatoria ex eavimisinGallia factis mortifera fiiffe compertume&. Hanc Sefhus (milacem à Grecis vocari dixit : & effe in Arcadia tam prafenti veneniyut Ji qui dormiant (ub ea, cibumve capi- ant,moriantur.Sunt qui C" taxica binc appellata dicant venena,qua nunc toxica dicimus, quibu fagitt etingantur. Re« pertum inuoxiam fievi;fi in ip[am arborem clavus aveus adigatur: bec Plinius Foliorum fumo mures necantur.Bayes foo. liorum pa[lu necantur.Taxi praterea nocumenta tradidit Dio[corideslibro fexto,ubi de noxii medicamentis pe 1 Taxivi- quà cum perventum fuerit de sjsdiffufis nobis differendum erit Taxi vires quàm paucis reddidit Galenus lib.8. fimplicium. GUCE medicamentorum, fic inquiens: Smilax,aut Taxus arbor est veneno(zfacultatu. Huic arbori uomen Grecum e$t eulxaf- EL. Latinum Taxus: Italicum Taffofeu N affo : Germanicum GibensSaut; Hijpanicum Texo: Gallicum Tf. » i iH 20 Taxi iguramMatthiolus propofuit;qua folüm baccas cum foliis exprimit :at Lobelus & flores ad- pinxit, eo modo quo figura noftra prima oftendet. Verüm lubuit & alteram figuram addere, quse & flo- CAP. LXXVI. "Bocysien fiveCynocrambé,Braffica canina, frutex eft longis viticulis conffans,mal? olentibas;fén- cis, vitiliumq; modo obfequiofis;fraau fere invi&is:folio »ederaemolliore tamen,& per extr 1 aMesn tiore,lento;gravi odore :id luteo fücco türget, a Siliqua ceu fabarum, folliculari fj pecie, dig X27) E" x - E : Geb. * L'APOCYNIM. IL .APOCYNUM REDE? ifructus d í veró vel- à : T k 2 ut &li- ES es 7 qua fa- : ba. In lib. Quartum Diofcoridis. 275 gitudirie protenduntur: femineintus duro, parvo, nigro.Folia cum adipe in panes coacta;canes, lupos; vulpes & pantheras enecantin cibo data, & protinus eorum coxendices refolvunt. Pocynum, quod c Brafficam caninam appellant, etfi jamdiumibi quidem incognita fuerit, aded ut inter aliarin- od compertas [lirpes in ampliffimo natura viridario pofferureliquerim explorandam , boc tamen anno à Pifis medicus conád, eruditione, inve berbaria clarus,LucasGbinus Forocornelienfis duas ad me mifit plantai,quarum una per omnia Dio- feoridis Apocymonrepra[entat.. Scribit enim vir ille, duas à quodam trobili anco filiquas dono accepiffe é Syria allatas, quarum alteri infieviptum erat Periploca vepens:alteri verüPeriploca nouvepens fortaffe quàd ita Syri eas plantas nomi- nent.Subdit praterea , bas filiquas rbododendvi filiquis admodum fuiffe fimiles : inter quas tamen bac evat differentia, 10 qfd repentüPeriploca filiqua ea fanà longitudine conflabat,qua cr vb odendri,gracilior tamen erat:alterius verà hre- vior.E longiori fata plantam proveniffe «it, qua non mod bumi repit, ed avbores quantumvis proceras (canrt : ébrevi- ari verà aliam, qua notis oinuibus Apocynonrefert. Utrag, porrà non minus Latte turget, ut feribit, quam titbymali omue genus : veriti id repenti omnino album ine[fe: non repenti verà (ubgcvoceum. Est cr in filiquis differentia.Siquidem etfi ba gm utrag, vbododendri perquam fimiles funt, in non repenti tamen fimplices, acutiores, ac veta ex uno peliculo prayeni- unt : in repenti vero, qua folia prom altcrius longiora, caules, feu potins viriculas obfequio[as c. fractu contumaces len- Ud, bina, ex uno pediculoin origine conjna*la. prodeunt, Cr in fefe invicem inflexa, nec adea, ut ille in acutum definen- tes.Provenit repensin Apulia C Calabria c aptasé,Credittm iifdem pollere viribus. quibus &* alterum.Diofcovides Apocyno Jiliquai facit [abe fimiles, quod $a bis que hic imagine expreffimus,maxime veptgnarevidetur. Nam inter barum, c fabarum filiquas non parva intercedit diffeveutia.Verüm ciin fcribat Plinius Apocynum femen(filiquam intelligo) ferre 20 acutum, e videam flatim post Apocynicaput de Rbododendro, illi filiquis fwils, Jeripfiffe Diofcoridem,non pof[um mibi nb perfuadeve, ba[ce plantas legitimum effe apocynum.1 tag, in bac mea perfifl am opinione,donec aliam videroplantam, que clarioribus noris Apocynum veferat. terim fiquis in cea[endis plantis tam moro[us reperiatur, ut has Apocynas face- d i re nolit, poterit iid tamen condonare, ut Li is (ut Gbinus ille oprimtsfaciebat ) ea(dem Periplocas appellare. Apo- m à pes cyni vires imemorieprodidit Galen lib. 6 fimplici di tiit, ficinq * Apocynum aut Cynocrambe : Vo- Gal. cant autem quidam eam Cynoworuni,q lerrimé interimit, ficut Lycodlononlupos. Eft autem bo- Apocynü duplez, ADR es : E EE € - b H " aninibus venenum, berba wulion graviter olens: proinde omnino calida c5 non infirenue, non tamen proportione defic- id cat.1tag, illita admodum digerentis esl facultatis Qua planta àaénvrow Gracb, Apocynum item C Braffica canina Latj- omma, a m EY ^ . » . ne dicitur : Italice Apocinofive Peyiploca.at Apoc num repens, Italis Apocine (crpeggiante. I. Apocynum folio (übrotundo, C.B.Apocynum,Matt. An zuil.Lac.Caft, Lug.Apocynum primum, Cluf.hift.Hifp.Apocynum five PeriplocaGraca,foliis latioribus h. eraceis,Lob. Amphocynum hodie in Grecia, Gef.hor.Cynocrambe, Lon.Peri plocanonr: LILApocynumrepens purpuraícente ponit) C.B.Apocynum repens, Matt, j pr sc scia fecundum,Cluf.hift. Hifp.Peri plocaNereifolio,Anguil. Periploca alteraDod. * E xu J : :- 3o A Cate- culato, qui patefa&us quandam lanofam naturam zi Rie oftendit, / fpinarum pappos reprafentantem: radice e« i d longa;acuta,lignofa, guftanti (alfa : nafcitur in am E 45s 3 : E. ka [171 ; tumis, a mutis, v«lcor. canibus , afinis & quadrupedum plurimis venena nu. : fusi b Meum i flores depaft afinis ii ita deceptus labra jos n E d T 1 jum medicamen- c4. sh Neid 276 And. Matthioli nilo: torum.fi : inquiens : Nerium,ut Rhododapbne notus omnibus est feutex.Foris quidem corpori illitusdifcutiendi vim o[ti- Conc. "et.i»wrÓ autem in corpus a(Jumptus,perhiciofis ac venenofus non tantüm bominibus esl, fed plerifa, etiam pecudibushec liaio — Galenus. Quemaximérepugnant Diofcoridis € Plinii placitis : quippe qui Nerium potum c davesihit Posnimi Pocut contra [erp niin veneno[orum mor [us.N ifi dicere velimus, quód Nerium (umptum fecundum Galenum fit bominibw Gal. son demorfis perniciofum 2 fecundum verà Diofcoridem idem ijs remedio fir quos ferpentes momorderint.ldà, ea v atione fiat.qua & cantbarides (ut inquit Avicenna) à cane vabido demorfis medentur , € eupborbium à feorpionibus idis , c alia denig, letbalia medicamenta aliis item venenis adver[antur,ut imfevius libro fexto latius dicetur.Siquidem mibi nan videtur verifimile,quod prater rationem id prodiderit Dioftorides,in fimplicium inaterta omninm facile princeps. Ni. Nomina, Gr£edsclipvg np) Podlédlevdtgor [jc Grac planta dicitur,qua Latinis pariter N erium, Rbododapbne C Rbododendrum : Italis Oleandro : Germanis £(canoet: Hifpanis Adefa € Eloendro: Gallis Rofagine fen Rofage,Oleandre. — d Nerium Matth. Trag. Fuchf, Turn. Dod. gal. Cordoin Diofc.Gef.hort.Lacun.Lon.Lob.Lugd, ib. Caftor.Camer. Taber, Neris, Nicandro: Oleander, Anguil.Lob.icon.cui & Laurus rofea: Rhododen- 7 dron, Gef. hort. Dod. fol. Rhododaphne,Gef. hort, Cafalp.Rofa laurea; Apuleio, Vulgà flore eft rube- & fcente;habetur & albo, Méxbri. FUNGI, CAP. LXXVIIIL. sn. s . : : I : : Fu gorum differentia duplex:autenim manduntur, aut perniciales funt. Multis de caufisvenenofi , ^ gignuntur,ubi videlicet clavus ferreus,in quo fit rubigo,aut panni marcor adfuerit : aut fi juxta fer- ;5 ASH T. efícule X"UP* menfumprinocent,& s&grius conco&i ftrangulant,z auc choleram morbum citant. Remedio eit t ni- ] ez» d^cunt, TOrb. gea. Lu perniciales vefpiciens:tamen,nt omnib.palam eft.plura ac dia " "verfa eorum , qua in cibis expetuntur, difcrim:na notantur. Hori inter omnes Italia regiones feraciffima eflHetruria,uli iliFungicateros antecellit,qui vulgà dicuntur Priguoliiifi- quidem fingulis annis primis Apvilis imbribus erumpunt , ne- que folitm odorem eximium fpirant;gu[fuid, gratiffimi funt : fed.etiam omnino innocui habentur. — Secundum veró locum apud noffros Hetrufcos tenent ii qui vulgo Porcinihac est. fu- illi, nuncupantur : quippe qui priu elixi,ac demymfarina circumliti, c oleo vel butyro frixi, magnam cumpalatain- eant gratiam. Verüm bi non adeà tuti [unt, quid in fuogem- *? ve perniciofi plures, quam in aliis veperiantur.Caterüm peri culofi ac malefici à peritis » oculatisviri facilà digno(iune tur , cim à terra C cartice purgantur , iucidunturd, decos quendi.Nam cultello diffecti illicà (ur Plinius inquit ) dilutus ejus advenit rubor, rancidus fubinde afpetus, lividus tnt: co- lor,rimofa fria pallidum per ambitum labrum: poftrem? ac- cedit nigredo,C" ita protinus computrefunt. Quamobreme- feribit Avicenna lib. js 6. eas nacentiores e[fe, qui wi- gri-vel'vivides,vel in nigro purpuva(centes vi[untur. Pr indt p amens quidem, Cr planéflwpidus , & flipes fuerit is, qui Ll ; repentinas mutationes viderit» noncognoverit bi noti eo vum virus patefieri. Sed accidit plerung,,ut illas potiffimum Fungi interimant , aut [altem mmagnum difcrimen addu- E cant qui eos (uper ferrea cvaticula,aut prunis calentibusj, tio. neribus a[Jatos devorant. Hocenim modo decodicüm iut4- leolis non fecentuv,non tam facil cogno(ci poffunt , ut: diffeiti parantur. — Ad bac non femper oficiumt E E prop | per fe lechiferi fint, fed quód coptofius, quam par fit,mge ttr. Quandoquidem cim lens admodum erafifimi, iie ecifsui aor ofcula uía, adco ol flruunt, ut. vp óo intus (biritibus fulfocent. Quod ciem probà novint agreffes n Hetruria mulieres,ravifumé Fungos mandunt , sif ele C. pipere adjeis, Afervantur Fungi murta,prafertim qui vulgo Porcini dicuntur : namq, hoc modo parati Lor al Fuogori redduntur ami[fo lentore.Preter hec mulra alia Fungorum genera apud nosinveniuntur,ut düqui nobis vulg 31. oii Ree ur Pratauli, Turin, Baer, Ovcelle, Cerderelle, Maine Orlinali Parigi efie di lupo cr complura ala ques nibilvelparum ad vem faciant,filentio involyenda duximm,ut enim varia petantur facie ac colori EE . aimé noti funt fungi. plurimi tainen galeri modo formantur, Pane etiam minori pediculo nitentes, vario [aptrits pr Anfeviusó, colore. N afcuntur quidam in prati, pleria, in pafcuisnonnuli in fj widam in frutetis. terim Fungi 4. ylvis,qui Jed c in arborum caudicib, qui omi fer? periculo vacant (4 " "e POE ; qu i In lib. Quintum Diofcoridis 77? ngus : Fu quid à cettice profiliant,cui nec ferrum,nec tabefactus pannus,nec [erpztis cadaver fubeffe potefi. Ex boc genere p erga prater agaricum,laricibus innafcuntur in Ananienfibus montibus triginta librarum pondere, aureo colore ch s: E t ibrarü, difetti, in cibis eratiffi mi, nullo amavore prediti, licet agaricus ab eadem arbore prod utis fit amarifjmus, 2 6 : SMS inzia- ran fubit;quód tam bominibus inferitur gula libidoyluxus Crincontinentia;ut adeb imcifuli byaridcgalee ve(t ur te nat, in quibus [apiusimmarura wiors delite[cit.Tanta bodie intevcefüit gratia Fungis cuin men[Itin 1t. dig hg eorum pi tifimusest ufus , ut Neapoli inventi fint lapidesqui defofit, Gin cellis wnarris translati erra aquam: MrfDne i MB fubinde tepida aqua infperfi intra quatviduum Fungas noningratosprocreant. Hos" Rome & Neapel vidimus ubl. gae; lu» magna f(ervantur diligentia, nenipe quorum merito quolibet tempore Fungos edant. Sunt e hutrparu Fungtqui in pote "à ellychniofiunt.prefertum cim aer bumorem contraxerit, Gad pluviam praeparatur, Fupgusitag, [uccrnarumsmeo qui- " Tim VO dem judicio, fuerit is carbonis globulus,qus Fungifaciem veprefentans in ellychnti extremitate cone re[cit, cfl ammelu Y piofa men obumbrat.Neg, enim in boc fub[evibam Cornario,viro alioqui ingeuio C dottrina celebrt.qui in , Went avis. quos intertium Galeni librum de compo[itione medicamentorim (ecundum locos edidit , cenfet Fungum illum effe ellychnium lucernartm ex quodam Fungi genere fatum;quod facie(ut ipfe inquit ) mavimas esmuluatur [ongias.Siquidem apud ve- teres nufquam me legi[fe memini,o fungis ellychnia fieri : cum tamen legerim apud Virgilium G Plinium.em fungi ge- nerantur in lucernis, fuvura pluvia effe prefagium. Namq, Virgilius libro primo Georgicorumsubi futura pluvia figna vecenfet,id apertifftime teflatur,is carmimbus : Tum cornix plenapluviam vocat improba voce * Et fola im ficca fecim [Datiatur avena. Nec nocturna quidem cavpentes penfa puelle 26 Ne[civere byemem;tefla cum ardente viderent Scintillare oleum, Gr putres concre(cere fungos. E x pM Eorum porrà generationis cau(dm fcité quidem reddidit ServiuGrammaticurin commento bifce verbis : Nam (et inquit Plimus) cum aer busidus effeceperit.favilla, qua cumfumo folet egredi; prohibita aeris cvaflitate in lucernis vef det, c qua[dam velut fungorum imitatur imagines:bec ille.Sed praterea ipfe Plin Virgilio. nolis quoq, adflipulatur L i$. cap. ultimo, cum ita fcribit ; Palladi namq, ignes, Fue 4 imtesg, tempe[Tavum nuncii fentinntur : pluvia etiam, fiin Incernis fungi : batenus Plinius. Ex quibusomnibus luce clariusfieiputo, bac inve CaPnavium cacuti vie. Fingiprate- Funci- vea apud Hippocratem c Galenumlib. € comm. 3. de morbis vulgaribus, funt excvefcentias qua quand 09, inpaipebris, hired quandog, in pudendit ena[cüntur, Quin C Fungi dicuntur à Galeno libto primo de locis affe chi, adnafcentia cap v. up; 08. boc fracto, menynx,qua ef membrana cerebrum cuflodiens, fuerit. affecta, Nec alia (ane decaufa bos affetius erwijas, xL dd eslfengos, vocari crediderim, quam.quod fungorum ima qinemreferant : quemadmodum ér. ii qui in lucernis concre- Fuogotá 3o feunt, Fungorum vires memorie prodidit Galenus libto ockavo fanplicium medic um , ficinquieus: FungUfii- vires ex gidabumidaa, admodum planta est: quamobrem eriam praxim ad. deleteriamyenecantemve factltatem accedit : c Gal. Jan inter eos funt qui interficiant p^ quiex natura miflam babent qualitatem putredimofam. Ex libro fecundo dé e n meom defungu ita differis : Inter fungos Bolethfi belle in aqua lix fuerint, prop? accedunt fidos. - ntamén fic foluip[isvuleh uruntuy , fed adp arant Yarié C? condunt, tt alia omnia, qua nulla in qualitate funt pr aita. Alomentum autem ex ipfis esl pituitofum, C* frigidum: videlicet.pravid, esl fucci, fi quis ipfis Largiüs ratur. Omnium rgitr [ungorumsi minimum funt noxii. Secinili aurem posl bos funt Auauita. Reliquos verà tutias e$l omnino ne attingere quidems multienim ex ipforum efu interierunt; Equideri novi quendun. cui post Boleto- rum non fatis elixoram (qui snmocentiftiii effe phtantur ) ufum Largioxeths 0s yentricili preffumr at gravati, coar- p «tum, fuir, difficilem, babuit refbirationem, Cr in animi deliqui Amincidit , füdoremd, frigidum füdavit,ac demum fervart agre, fumptis is qua bumores svafos incidunt , potuit : cujus, eheris 631 oxymeli ipfam per fe, C cum byffopo, dr erigano ipfi médiocriter tncodlis. Is enim tum bac fumpfit, tum nitri fut ahu ipfis iifper[atu:posl qua fungos,quos come- derat; vomuir, qui jam quodammodo in fuccum pituitofum frigidumd,, adisodum ac exa]fam erant mutott, voc; «s qui F otnita, «d cibos in(ioi 9 Graci, Fungi Latinis appellantur : Ayabibus Harar feu Father: Itali Fanghi-: Germani 99 figiering uto S enfcn ; z- Jpanis Hongos; Cogaielos c Cylberquas : Gallis Cam PY ORPEM E E MOWLer0AS, ^s Fungorum differente plurimz funt,i univerfali noftr, mi & qui efculenti funt;proponuntur, q gi, Cafalp. Fungi vulgatitimiefculenti, Lobzinicoh. Amanit Fungi primi, Cordo in Diofc.Fungi boliti, Tabernzmon -* iftoria explicanda, hoc loco vulgatifü- - " » Matth.Lac. Lonic.Caftor;Dod.folLugd, ^ ^ & vel Bolcti, vel Fungusfecundus, Trago: no, : 35 97 TCAR, LXXIX Sempec i dgteflem bulbum vocant. Autumni exitu forem edit crod ctm E KeAyeuov, *-: CcOLCHICUM. :L abeo remipore folia bulbi, (ed pinguiora: cablem paImo altum, ferentem rifum er v lema igra ACESRC qus delibrata, candida 8& mollis f; pectatur,latteo fucco ma-2/breaa-.. atque guftatu ;Pvenimr: bulbusejusc mediam haber rimam fiffuramdtte, qua flos erüroit : 5 2^ ds i m. H RAS l : - di 2 - plarimarpuMielégis, : Colchisenafcitur, E. comefa, fungorum more, [8 erg iic ione C": ximus, neà quoquam imprude bo devorerur : mirum enimin modumf: £o Voluptate imperitosallicir, Remediofünt eaden 'qui fungis: bubulumetiam la itaque cumadfuerit; non aliud de(idei u3 Hs 4 - : iem. 1. L. diftrim in ine. dio. E'páuegor, E Phagiéron aliqui fjfeflrdhiirina 1 i ilii (id Phemeron, a rin appellant.Folia habet Hil á E a lidum, ámarum: femen molle: radicem ues digicgl vut. — vin nateirur infylvi$ & opacis, Hujss radix dentibus prae Yi 60d, dicic timores & tubercula, que nihil. Hen. e 778 And. Matthioli Comm. L COLCHICUM. U. COLCHICUM ALTERUM Orientale. 20 5 A Phemeri duo genera conftituiffe videtur Diofcoridesstmum, "Colchici verus. quod Colcbicon, & agreflem bulbum : alterum , quod 1rim & Ephe- Jplveffrem cognominant. Quod primo loco defcribitur, ug, ade pod 1 nd perniciofum affirmant uit umo die [umptum intevficiuat zundeil- o ii li Ephemeri nomen. Fa autem ratione illud fe depsaxiffe tradit Diofcorides,ne ab aliquo imprudenter bulbi vice deyorétur; mi- rum enim, inquit, quantum faporis voluptate impe at. Manrita- norum& fF almd,m ; lequaci- AP candidu. LL uin error cuta falsh! dus fir errora quanitmve dz (7 den Plinim de Coltbico Epbemero po[Ieritatü memoria prt 0 diderunt s quippe qui affrmaverint , id deyovarum eadem à « bomines interimere. Quem effecium eft bac t£ dá Aft hoc manifefle proflari non «onflet expertim ena dn medicamentis ajfumunt , id ramen non alza de caufa enm. uim quo raft celat medi nts —tifertm non próveniat : aut quàd ea . q ^ exiguafit, nt; ad perdenduim fufficiens, — Sed num. ^ dubitandum Aii» boc [umentibus gravia & commoda enferré valeat. Errorisoccafonem de à rapio, utpote qui confuse uno ta üm capite de. c*u— NS e rà, d de Hermodadylofcripferit, nomine dunt , nibis inferipto, immemor, vel porius ignarus, Mei dodge tamen. iid fere E^ atas inrer fem. ximi differre. Quod autem in boe deceptw Serapio bas he Paulus Acgin:ta qui lib. 7.deEpbemeris, c de Hermodactylo feparas pt 7. — Inlib. Quartum Diofcoridis. 779 ihm de Hermodadlyla. fic inquiens : Hermodactyli vadix C per fe.c ipfius decoctum vim babet purgandi sprivatim ar- zhritici tunccum bumores defluumt,exbibetuy:verim flomacho nimis quam adyer[atur.Mox paulo imferiss, fex d id un imterjedli capitibus,de Epbemeris ita [cribit : Epbemeron won venenum tllud. fed quod In fplvatica nominatur mifle po» teflatu esl, repellentis C difc urientis per balitum : bactenus Paulus. Ex quibus (an? palam fit, non medo Hermodacty- lum cum Colcbi£o nullam babere cognationem.fed etiam bac in veplane ballucinatum fuiffe Serapionem , quem feeuii ceteri Mdtiritani.qui post ipfum libros confcripferunt,ata, etiam ex noflris pleriq,, qui fütperiore atate clarnerunt,ut cac £&t05 fequentes omnes in banc error foveam incidernnt, pofferos bucwá, in bunc peftimum e deteflandum ufum per- traxerunt. am itaq, refipifcatit tum medicirum feplafiarii,qui Col; bicum fuis meds amentis c cat Apot iis mferunt c ipfum jam non fecus ac fcopulumeyitent , utpote quod; omnium probatiffimorum autborum teflimonio, mortiferum fit 16 medicamentum. Colcbicum alterum orient aleyminoribus exit foliis, angu[lovibut * mags acuminatis, caule zgrtndo, Herrio» flare grandiori;radice bulbofa evidenter (cufay ev lactea fucco pregnante.* Qus autem radi nobis lrodie Hermodattylus x E dici poffit; difficile quidem fuerit decernere, quàd ex probatis rei berbaria fcriptoribus batenus neminem invenerim, qui j noris ullis ejas tvadidevit bsflovtam. V erüntamen fi ex vocabuli etymo conjicere licet nil aliud. fjgnificare videtur, quam digitum Hermi aut Hernieti.. Unde factum esl ut aliquando cogitaverim , anilla bulbacea radix, qua manus bumane formam vefert, quamó, vulgh Chrifli palam appellant ad Hermod Adylum accedere po[fet quà bulbacea fit quemad- modum CF Colchicuim quad 3, (umpta nom mod) vomitiones,fed dr alvum cieat,ut teflis eft Nicolaus Floremtinus,qui bac tadice pluribus fa bis vonitionibus, Bikotum quendam quarranarium cuvavit.Hacin mcdium proferre libuit, non quàd it &elfe certo affeveve aufüm, fed nt rei erbariz fludifisres bec melius eflimania proponeretar."? Qua autem radix nobi bodie Hermodattylus dici poffit, etfidmeomamentariis no[lris antea editis, decernere nequiyimus nunc tamen veram Her- 30 modactyliplantam, cuj bicimaginem expreffimus, C vidivrus,& con(equuti [aemut,eximia admodum liberalitate cla- riffimi viri Augerii de Busbeke Flandri,qut illam ConflLantinopoli fecum ateutit ubt contittuo feptennio apud Solimanum Turcarum Uillperatorem, Ferdinandi C faris Ov atorem egit.1li taz, b ant plantam acceptam refero. quemadmodum c alias peregrinds complures, rar as, novas, pretiofas, c» vifu pulcherzumat , qua quinquagewarium numerum exce[ferunt. Quod autem credam bane flirpem legitimum effe Hermodactylum duo potifamum mihi fe afferunt argumenta : quod in- telligam Conflantinapoli eandem Weymodadtylum appelliri? quoda, radices digiriectem veferant, in quibus unguis Hermoe quoa, imago [peckari potesl. Folia profert orelonga.binibn dodr antum longitudine, C» fortaffe longiora;porri aut baftula unii regie quadantenus fimilia fed long? angujliara.Breviora vero funtquesitcaradicem diffanduntur. Radices babet qua- fcript, tuor ex tna Q'eadem aft emergentes, digitorum (1t diximus )figuracolore ex pallido vufe[cente,albis in fummstate un- yeguibus nulliscirca fefibru. Nam qua [petantur fibre, circa raditumprafcriptarum arigiuem fuperiori parte capillacee 3o fefe fandunt.Caulis à medio profilit tenuis Berbaceu ttinica circumveflitusgim cujus (ummitate oblongum prominet capi^ tulum (florem videre non licuit )pyrifizura, Ephemeri Colcbici fer? modo, ruitia tamen.Quofa Gum e (fe puta,ut Colchi- DENS CANIS PRI- A "mmus : & ZZ — du E SS 780 And. Matthioli Comm. emicat albus, flellefigura. Radices babet binas, bulbofas, candidas, teneras. Provenit in frutetis, C» propter emitas c» fe. pes Sunt, quiradices probent ad ea omnia, ad qua. legitimus Hermodactylus conferre potest. Nos veró borum fententiam nec probamus, nec improbamus, cum nullam certam de eo babeamus experientiam.N ec illud (ané boc locopr atereundum duxi, quod Hermodattyli A&nario C Nicolao Myrepfíco, qui albi C» rubri Hermodadyli meminere, niLaliud veprz[en- tant, quam Beben album, C rubeum Mauritanis appellatum, Siquidem ex defiviptione aurea Alexandrina apud Nico- Puch de. Att C Diamofcbi antidoti apud Aluarimm id liquido conflat, Sed non ob id dicendume8 » Hermodattylum Pauli c cepas, Serapionis idem cum illis effe: lis namq, alterius generisvadix ef,qua vim babet dejetoriam ad articulorum defluxiones pracipuam.Fuchfius in libro de cotnpofitione medicamentorum, quem non pudem eratum edidit, Hermodactylum Pauli defcribens,inquit : Unus babet radicem albam,cra[Jam ac modicé dur am:at. $lqui in bodiernum diem nomen Hermadaityliin oficimis medicorum retinet. A Paulo quoq, Hermodaitylus appellatur. Ex ils nimirum verbis Fuchfius fi- bi pev(uaftfe viderur, Hermadactylum communis ufus eundem e[fe cum Pauli Hermodadiylo:sum tamen omib. fer? con- flet, tllum non aliud effe quam Colchicum. Quocirca nulli equidem dubium ejfe puto, quin Fuchfius bac in ve deceptus fit : nifi feplaffe Tubingen(espro Hermodactylo aliam ufurpent radicem ab ea, quam bactenu in veliquis Germaniepbarma- cepoliis u(ur pari vidunus-Caterim Ephemerum, quod fylveffrem Trin appellant , in Ananienfibus montibus tam in pra- Io *VL HERMODACTYLI VIL EPHEMERUM. Officinarum radices. » x LJ ». ; apilla ! in umEphe- Epben irit. Pt peminem adbuc reperi, qui tradat Epbemeru merum E Rue inum [pirent odorem, ut ejus gratia ab siae VE M 2a ba vocantis, i iffimus 'averim, mon Í mot eret, * Z " - NIS Seri * : 1 MM pa x x: , iam inter Colchicum C Hermodattylm , id4, ap unt. inci poffunt , ut cum maximo bumana vita detrimento Colchicum En faciunt, p/ to 20 3o Inlib. Quartum Diofcoridis. 78i saveant meo confilio feplaftarii neg, facile fidant ds quos magis decet libros (acros, quam medicos eyolvere,ut animabus potius;quam corporibus mederi fciant.Catertim Colcbici floribusut audio,utuntur Turca,cum mebriani volunt:eos enim vino iacerant eod, poto adeb [apidi redduntur ,ut in ecflafin abeant. Utriwa, Ephemeri meminit Galen libr. e imp. med. fic inquiens : Epbemerum non illud letbale feu délezerium , quod & Coicbicon vocant , fed alterum , quod &Irin agreflem sognomimant, folia, C caulem lilio fimilem ubtinet : radicem oblongain, non rotundam ces Colcbicum, digiti potifmum crafitudime : et autem adflringens, C boni odaris. ^ Ex quibu palam fit, quód miffa fi facultatis, tempere turad, nempe repellentit, C halitu digcrenti.Tefificautur verb id opera qua particulatum edis. — Siquidem non ingffi- caciter radix ejus in dentium doliviblbébluicur : C folia tuberculorum tum augmento, um yigori congruunt, Oportet ANC. C4 1B Vino decocta prin(quam pus moveas illrere.Planta,qua Graci nox ydv,LatingColcbicum fiveEphemerum, Ephermé* ri vires ex Gal, € Bulbus agreflis vocatur : Offic:mis als) Hermoda. Hlus: Arabibus Surugen: Italis Colchico c Zaffarano (alvatico : Nomina, Germanis 3citfo unb QBilfaffranblum : Gallis Mort au cbin,cbien c chiennee, Quai vero Graci egreeeor, Latini nem Epbemerum dicunt, & aliqui (ylvefirem Irim appellant : tali Ephemero,, Giglio inaito : Gallis Flambe blanche favvage. At quavecentioribus Gracis igi AotusvAGr, Lattnis quoq, Hermodactylus appellatur : Italieierinodat; 110: Maus ritanis,Surugen vel Surengiam,ita tamen ut banc cum colchico aperte confundant. / Colchicumàloco natali dictum,;plurium eft f; pecierum, ut fuo ofterídetur loco, f. Colchicum com» mune, C. B. Colchicum Matth. T rag.Fuchf; Tura.Dod.gal. & fol.Lac.Gef.hor:, (cui & Hermoda&y- lus Arabum) Cordoin Diofc. (cui officinarum H ermoda&ylus) Lon. Caftor. Thal. Colchicumfive Strangulatorium & Ephemerum Crocifolium,Lob.Colchicum maículinum & femininum, Tab.Col- chicum nigrum,Cord.in hift.Primula verisBrunfel.Ephemerum;Gef. Hort, Cáft. quoad iconem. Her- moda&ylus vulgo feu Hermoda orundus niger Mefuci;Czfalpino,Floreeft purpureo;sarius al bo;radix ficcata alteri nigra;alteri'r Salteri candidiffima;alteri fubrubens: Sic ei quod fiore al- bo eft radix ficcata alreriinalbicat;: "ricandidiffima videtur;nulla alia differentia obveniente.Il. Col. chicum Alexandtinum,C. B. cumalterum Orientale, Matth. Lugd. Colchicum Syriacum Ale- xandrinum,Lob.Colchicum Syriacum Alexandrinüm Orienrale, T abernzmontano.IlL Iris radice ex maltis tuberculis compofita, CR. Hermoda&ylus verus, Match.Lugd. Taber.Hermodact ylus; Matth, in Compen.Camer. Iris tuberofa , Dod, fol. Lugd. Lob. cui & Lonchitis prima Diofcoridis fecundum Aldroandum. Lonchitis major, Cat. Satyrium, Czefalpino, IV, Pfeudohermoda&ylus, Matth. hunc imitati (unt Lugdunenfis & Taberngmontanus ;at videntur nil ali d'exprimere,quàm Dentem cani-« nuim;cujus figuram adpofuimus: etfi enim binze jungantur eo ou "n fingulasin firigulis plantisnotavimus.Dens caninus primus,C.B. Hermodaa&ylus Mefüe, Gef; hort. Satyrium erychroni. um, Lob. Tab. Satyrium rubrum,Lugd.Satyrium trifolium fiveal i, éidem.Satyrium, Dalecham- Caninus,Dod.fol.Cafal. (cui & Mithridation prir um Cratevz apud Plinium) Cam. mum, if Variatcolore florisc urpurafcente, aut utroq; colore quando maculatacomm 1Ttalicus fpeciofiora liabet dicus. VI. Her i non vene; con.Hermoda&yl sofi ri nda, elim, ca du. e Iermoda&yli candidi, craffi c zat Serapio fub Hermodaétylo EM, HE) XINE. CAP. LXXXL: a o s TEC E T ^ cyprin ftüs: con arum Helziaes Coruim parie- confid, Alii, quod de. » Vitreslag iinant Hag ] 782 And. Matthioli Comm. Behine Hecplauta omnibus notiffima eft,quare füpervacaneum effet,eam longiore bifloria reprafestare. V erim alia ab bacc püwi, lengedmer(aest Helxine quam Plinius lib.21.cap 16.inter aculeata retulit depinxit ba verbi: Helxinevaya vifu est. neq, im omnibusterris esi : vadicefolio[a,ex qua media veluti malum extuberat,contedum fua fronde. Hujus vertex im Helxines gnus | ac brymam covitinet. qucundi faporisyacanthicen ma[lichen appellatam : bac Plinius.Helxina vi csl magna ad vul- Manli neravecentia (ananda.. Siquidem fi vecens femicontufa vulneri Adalligetur, C tertia die folvatur,non etit opus alio uti ^ omedicamento.Ejufdem (uccus defecatus potus trium unciarum pondere cum [acchavo,rem orantem feppre[ama, urinam mium in modum proyocat adeb,ut miraculum videatur, c» renes abffergit.Eadem [uper tegulaignita calefalia, pim, cretico trovata C pubi illitacalculofis, C urina malo affectis mirific? auxiliatur, Additur in clyfleribus utiliter qui ad ventris C uteri dolores parantur Succus in ore detencus dentium dolores mulcet.Stillatitia ejté aquajf aciei abflergu, Helonsc Glaruarem addit. Helxines vires tradidit Galen .lib.6. ftmp.med.fic inquiens : Helxinem aliqui Perdicittm noininant ,alj virsex. Partbenium;alij Sideritim funt qui Heracleam appellent.Caterim vis ei inest abflevgendi leviter canflringendi cum G3. — Dbumiditate fubfrisida. Quamobrem phlegmonas omnes in initio G* augmento atat wd, ad [Latum, Cv maxim fi calida fuerint. Quipetiam incipientib.phygetblis cataplafmatisritu ilinitur, Succus quoq, ejus cum vo[acto ad aurium dolores phlegmono[os mediocriter profuerit.Gargariganduim itein nanulli exbibent ad paviflbmnia.Sunt verà etiam ex iedicis quidam,qui js,qui diutinatuff vexantur illam exbibuerint.Certé eyidens extergendi experimentum prabet, drin vafis Yitres. Herba qua Graci ntl edatodlnnv, Latinis item Helxine appellatur : Itali ac vulgo Parietatia C* Vitrtola : Germans Sogno 9tador : Hufpauis Yerva del muro: Gallis Paritoire vel Parietaire, - — Nomina, Parietaria,A fe abafperó femine dicitur. Helxine, Matt. Brunf. Anguil. Fuchf, Dod. gal. Gef; hor, Lac. Lob. Caftor. Lugd. Czefalp. Camer.Helxine altera & muralium , Cordo in Diofcor. Parietaria, s« Brunf, (cni & feptima Partheniifpecies) Trag. Turn, Cordoin hift. Dod. fol. aber, Herba muralis, Celío. Helxine & Perdicium Galeno & Plinio, Hajusmajor & minor fpecies eft : cuifluviatilem mas jorem & minorem Thalyus addit. " E UNE 2s CÁP. LXXXIL 3 ne &aclrz, A E SINE. yosota vocant,quoniam mufculorum auresfolia imitantur, : ft. Haec erat € emsqus helxine;nifi humilior effet; rem cucumiszeddit. Vim refri erandi adfü im polenta illinitur, Succus aurium doloribus in ,muralis herba; . " *1L ALSINE ALTISSIMA, * v P tOrib. A : ita legit : toaciuia. foliis lonoi & 72€ E "E que UN t^Zm quin Qs reneTtos 9: «aj sa sgéTt poe i. habet ad- fima helxine folía, bu- miliora tamen & longiora 9» Ae 7 Inlib. Quartum Diofcoridis. 783 gpermauam fedem effe cenfemus: ex ole cham melino fer vef aia illinitur utiliter ventri contga torinina,C üteri dolores. dion. Alfiues meminit Galenus libro 6. Jimplicium medicamentorum,ita de ejus yiribus fcribens : Alfiue aut Myas ota fimilem ; belxcine facultatem obtinet nempe reffigerantem C bumedlantem : esi emín effentia aquea frigida : quare e Ent 4d- ftritionem vefrigerat Quocirca ad ferventesphlegmonas,C» mediocria er Mipelatacompert. Hac àxew Gracé Mt OMA worin; Alfine Latine dicitar : Italice Centone C" Payarita : Germanici Jyimerbarm uno Q3ogdfraut : Gallice Modron. Alfinesunius licet Diofcorides & Plinius meminerit,attamen differentias viginti quatuor in noftro Phytopinace propofuimus, I. Alfine media,C.B.& Dod.gal.Tab.Alüne Matth. Lac. Gef. hort, (cui & mor(us gallina fcemina, lzvis'& alba) Lon. Lob. Caftor, Lugd. Alfine major, Fuch. Alfines primum to genus,eidem in iconibus. Alfine minor,Dod.fol. Al(ine minor recentiorum,Lob. in icon; Morfus galli ng primum genus, Trag.Hippia minor; Cord.in hiftoria. IT. Alfine altiffima;C. B. ex fibrofa radice plu« res caules bicubitalesfzepe etiam humanam altitudinem zquantes,/fi fuftentacula quibus niti queant; confequantur,exurgunt : p folia ampliora longiora; quàm in praecedenti,cingunt : flores candidi ftellaci,ex quorum medio ftamina ruíffa emergunt;oblongis cauliculis infident: quibus vafcula oblon- gafemen minutum luteum continentia,fuccedunt,frequens eft in frutetis, locis humidioribus.Dicitur Al(ne major,Dod.gal.& fol.Lugd.Camer.in fuo Marfhiólo, Taber. Alfine maxima, Lobelo in iconi« bus. Alíine media, dici porctitaquatica, Thal. Morfus gallinz majus; Brunf. Morfus Gallina fecun- dum genus, Trago. Centunculus viticulis cubitalibus, Caeíal pino, An Al(ine genuina Diofcoridis,86 Centunculus Plinii? 20 PRA axe ó Pat ay TIAE TUY, — LENS PALUSTRIS, CAP. LXXXIIÍ nirurina te, mufcüs lenticula fimilis, peo nature. Pro« prer quod convenienter co gnifacro;& podagris illinitur perfe; & cum polenta: gluti« nat& procidentia puerorum interanea, - - I LENS PALUSTRIS. II. LENS PALLISTRIS altera. ribus de. Lenis ó s paluttris 7 confid, ; uaguíinu- » ne obfer LETITUM 'ammatiónts, Cad 1 «sc TAS : : mammaruth, p»luftis ILrBI Age anti»: n yr Mta pg obf MIik Herba ip[a recen; "c5 tapiti dolores mulcet uj, «lar T m daan[eres & anatesmaena zh DUO RE , Voluptate, 784. And. Máatthioli Comm. ond voluptate,ac pariter galline,ubi ex aquis exempta yfurfuribus admi[ceatur.Esl * Ax 1 4 plantain paluftribus, lacubus lnürisal- C" cateris flagnantibus aquis quoq, na[cem,quam paluftrem quog, lentem appellare libuit;à feminis figura. Hac caulem Tera. — geri aquae repentem,angulo|um,a quo per intervallaplura catervatim oriuntur. folia;longis ac tenuibus pediculis niten- tia, qua quaternaycrucis inmodum (efe pandunt rotundo cacumine. Semen profert in vacemimodum in ipfo caulesimtra foliorum pediculos, lentium fert effigie, nontamen adeb, tt in lentecompre[fum, fubnigrum c longiu[culis pediculis ap- penfum,denfum durum, Ego banc plantam acceptam vefero Jacobo Antonio Cortufo.N ibil babeo , dequalitatitus dr PES viribus,quod probare pofim.non tanen ambigo,quin fit frigida bumidaá, temperatura, Lenti et non nifitempe- ex cale, "améntum prodidit Galenus lib.8.fiimplicium medicamentorum;ubi fic inquitzLenticula paluffris humida frigidad, tem- dip. peratura eflutring, ex fecundo quodammodo ordime. Qua lenspaluflris Latinis:qans $ Vale» st nd rovGracis Vocatur: vo Nomina, Arabibus Tabaleb feu Tbaleb : Italis Lente depaludi : Lente acquatica & Lenticulafla :Gérmanis Cf&o fcr £infen; Bi- dparris Lenteya dellagoa : Gallis Lentille de mer. At lens paluffris alteva, talis Lente paluffve del feme. * M s : '* JIL LENS PALUSTRIS Lentem paluftrem triplicem exhibemus. I. Lens tertia. * paluftris,Matth.Anguil.Dod. gal. Turn. Lac. Cordo in Diofc. Lonic. Lobel. Caftor. Lugdun. Lens lacu- ftris. Dod. fol. Lenticula aqua, Brunf. Lenticula aquatica, Thal, Lenticula paluftris, Trago. Tabern. Cafalpino. II. Lens paluftris quadrifolia (quam- vis fex foliis in Suntgovize ftagnoreperimus) C. B. Lens paluftris altera, Matth. Lugd. Lens paluftris, 2g Caftor. Lenticule alterum genus, Carfalp. Lenticu- la paluftris fecunda, Tabern. Lemma "T heophrafti, - Lugdunenfi., III. Lens paluftris tertia , cum in. Íta- —— lizfoffis frequens fit,& à nemine pitaipfius hic ico- e nem ( meliorem ea quam in Phytopinace exhi mus) cum defcriptione addere placuit. Hsec foli eft copiofis fubrotundis, conjugatim in ramulis digeflis, 25s cis minutifimis fuperne copiofe lenticulae ent, aliquando terna. 39 E] ; hancfluitare & cum re Pifisin Auxeri vio, quiaquas thermales ex monte Sandi /.— cipit; qui Stratiotemaquaticam eífcapi — dem,cenfet. |. — X S. S4 pe 49 a Meum A'éfuoy Mya, SEDUM MAJUS. . e legit tan- E" : : opp T M js bicialti tum, i Rar M d CON E - E icialtitu^ 3s vum magnumideo atur,quoniam perpetuo folia vit nt: cujus caules cubiti a4 viri, O diner tji s diede cari,virentes, characice tichrymali mo" inoculo- do inf iin cacu lineuz fimilia, aliain terram cor rum lip- m US : ; pirudine ut Care- à : b cuz.oQ- T : ioc cafe eese are. pian T ad pene : "REA : 4 ji A : Y * ru (a£ ? fufione. Neuter autem le git fan-. guinis vi- tio con- id A Car.ad- abuna dit.c» 7«- cauleà mi [m Inlib. Quartum Diofcoridis. 28s . IL, SEMPERVIVUM III. SEMPERVIVUM majus. minus, mas. | MAN v &o Pignola dic tnodo, mant. At tertium,quod mibi jamdiu incempertum e. is Io / E es via i fis boc anno Sedum enfis medicus $cevrimü ps : ej »Inquit in yis mi Sedi g sgu[hu nil BITAHUICUL] omne geuus, quod "uxorum rimis provenire confpexi, guato.tertium efl Sedum, sed en E 7286 .-.. And. Matthioli Comm. eum Diofcoridis verba hoc loco obfcura fani, crintellectu difficilia habeantur, jamdiu unà cum alii pleri, qui bac fins plicmm facultate maxim? deledantur. plurimum laboris impendi, ut tertium Sedum confequi pofjem. cui folia neffent bivfuta,Crfacie portulace fimilia.Ceterum cim poffea attentius diligentiusá, Diofcoridu verba perpenderem.fic Latine fonare videntur: ESt C tertiuin fedi genus quod portulace vefpectu.folia edit pinguiora,denfioraó,, Cc. Quibui cum bunc dederim fenfum, qui, mea fententia , propriam Diofcoridis znentem explicat, tertium boc fedum facilà mii fe fe obtulit cagno[cendum, ut emnibus quod, id ip[um evenire baud quaquam dubitaverim, qui Gracam dictionem ducíx denfzton lhirfuta expofuerintinterpretatiG, fuerint após vd vis ivdlosyvys ad folia portulace collata. Nam bu (ujceterti fedi [o- lia, portlace foliis comparata, iis den[iora, craftioraá facile cernuntur.Hadlenus amicus Hle. Cujus cert? fententie non polfum non ad[lipulari, quippe que doctifrimis rationibus nitatur, ipfe fit apud sae gravss tefli-Sempervivi mentioncm fecit Tbeophrafius lib. 17. cap. 9. deplamtarum bifforia, fic inquiens. Semperviva datum à natura est, quod humidum, 19 virideá, femper durare valear.Folia carnofo. levi Atq, oblongo id conflat, | Plans parietinis na[citur néc non C in tegu- lis, cim terra confluvium quoddam arenaceum fadum es : bac Theophraffus Cateràm dua AR SORESCENT!S SEMPERVIVI plantas, quarum imagines bic appingi curavimus, alteram, que major & fruticofior esl, CLariftmo V. SEMPERVIVUM ARBO- VI. SEMP. ARBORE-- refcens. Ícens alterum. * 3e x ud x 4e : E 2» à n : $edi vi rppitta imaginesal- e i- reex E js abundat careris ahundat eg jam Nomini, atfitottg : Hifpani aubarbe. Quod vero Greci àcifuov Latini: RA Sedum min. i Sempervivo minore : Germani $dcin Jyauftetitg : Galli Toubarbe petite deni2, Graci defun (ide refe Semperyivum minimum Sempevvii five fedi genus tertitum appel bus, Alfebram, Handracbabara e Tilafon Italis, Sempervivoterz.as Herba gra[ella five Sempervivo iinut pervivum avbore[cens : Italis Sem, o arber e. * & Edi Sempetvivi fpeciés viginti qui hytopinace recenfue: dures nin éa ti quing; mn Piyto verfali noftra enarrabimus. I, Sempervivum majus yulgare, Dod. ob. in icon. cui & Sedum majus crenatum Myrzif I vive ovis balia Dod f A In lib. Quartum Diofcoridis. 787 alterum, Dodonzeo folio, Sempervivum minus, Anguillarz, Caftori.Sempervivum quartum; Lonice- to.Sedum minus primum, Trag.Sedum minus femina, Fuchfio.Sedum tninus Lacuna.Sedum minus . alterum, Gef; hort. Sedum femina, Turnero, Craífula minor, Dodonao gal. Vermicularisfive Illece- bra major, Lob. Lugd. Vermicalaris flore albo, Camer. Aizoon minus fcemina, Lugd. Tragus herba; Cord.in Diofcoridem. 1I. Sedum minusacüto folio, flore luteo feu Sedum minus Diofcoridis; C.B. Sempervivum minus mas,Matth. in Commentariis non addita figura, Sem pervivum minus, Dod. gal. Sempervivum minus primü;Dod.fol.Sedum minus mas, Fuch.Sedum minus, Turn.Sedum minushae- matoides, Taber.Aizoum liaematoides, Lob.in icon.Aizoon minus,Lugdunenfi.IV.Sedum minimum acre, feu Sedi tertium genus Diofcoridis, C.B.Sempervivum minimum; Matth, Lob.Caft.Cafal.Sem- t0 petvivum minus flore luteo, Brunf.cui & mas,Sempervivum fecundum, Lonic.Sedi minoris tertia fpe- cies & Vermicularis, T'rago. Sedi tertium genus, Fuch. Lacu. Turn, Sedum tertium Diofcoridis fucco acri & erodente; Gef. hor. cui & Telephium dictum. Sedum minimum; Taber. Aizoi minoris fpecies altera, Cord.in Diofcoridem.Aizoon tninusacre, eidem in hiftor. Aizoum minus alterum fervidi gu- fius. Thal.Aizoon minimum repens. Lugd.lllecebra, Dod.gal,& fol.Gramen tertium Plinii Angrilla- rz,cui & Sempervivum tertium, Hoc ditplex habetur, aliud güftatum paulo poft fauces exutir: aliud vero pene infipidumeft,/ V. Sempervivum arborefcens, Mattli. Caftor, Sempervivum majus, Anguil, Sempervivurn five Sedum arborecens majus, Dod.fol. Sempervivi majoris alterum genus, Cax(al. Se- dum majus yerum ; Gef, h dum majus,Cluf. hift. Hifp. Sedum arborefcens majus Graecum, Lob. Aizoon arborefcens, L. I. Sempervivum arborefe alterum, Matth, Caft; & Lugd. 20 hocanà priori div ; : : kis VENERIS. — CAR. LXXXVIL LO Ki o Labs LG TET, ce P a. rus ln i (C ovicdos, five lioeft in acetabuli formam tornato, 4 inevidenter coticavo, Heoey na brevi (in medio ] cauliculo; in qt en ineft: radice olivae modo rorunda, / Succus cum vino tente: circumlitus inftillatusve;conte&ta genitalia nuda: : inflammationibus, facris ignibus, ftrumis,pernio- Concha nibus, illitu auxiliatur: ftomachi ardorem refrigerat. Folia cum radice comefa, calculos frangunt;tüi- no legi nam cient: hydropicis ex melle dantur. Herba utuntüt ad arnatoria, Orib. dis n cdi « - " C bravTas T Rec M Pru : * -— : jo , Krmadiigo. — LLMBILICUS VENERIS A e XER.- CAR ROEXYIL — ion: & vs. 228 mUmbilici Veneris geni s, cymbalionalig vocant, yin guibib JMiries "o : cem; medium oculi ambitum defcribentibus;ut in majore femper- 1... tenuisiniquo ores, &feminahypericirradiesmajnfculae Facit —— ps * Umili- 788. And. Máatthioli Comm. "unbilici Ep veneris, quem primo generi affignant, frequens nafcitur in univer(a fer? Hetruria , faxis, c vaufli edifi- Veneris ciorum parietibus. Hujus folia, quod fidilium operculis fimilia fint, vulgb Senenfes appellant Copertoivole, Alterum urriufj; yer) ejus genus à quibusdam Cymbalion vocatum , vidimus primim in Forojulienfium civitate. Auflriay tm bortulo quos cond. 4, excelleptifimimedici Juliani à MaroflicaTervifienfis.Hanc por plantam in pluribus iontibws [axis cr petris ina barentem invenimus, Cui, meo quidem judicio, omnes pror(us comveniunt nota, que alteri umbilicoVeneris vribuuntur., Qffcina- Caterim apud Infubres officine legitime Cat yledonis, five umbilici Veneris loco herbam, quandam in antiquis, nligina- rüetror. f, aedificiorum parietinis, maceriis & (axis na(centem ufurpant , quaex tiseminet, & come modo dependet caulicu- lis numerofis, tenuibus, fnniculi inflav pvelongis, lentis , quibus folia prodeunt bederacea , pinguia , longis tentbusá, Cymba- pediculis nitentia, flofculis parvis, lute[centibus , qui étenuiffimis quag, pediculis emergentes, clavicularum mado je fe rix : ; mentio, IV. CYMBALARIA. gs er RN di om Y Set 2 À E m Sio ? nomen traxi[fe, dr ideo verum V enerir; Fuchüi Arquivaleve d : » 5 IS Z RE 1 * P ^ ^ 9 implicant.Faculi atis est humide, frigidad,, cum adfficlione quadam. Hane forte quód Cv M n A EA & 1.4 vulgo yo- 39 meme lent) in ipfius jio. Fuchfius quad, in bac re balucinatus deprebenditur, quód in parvo 2^ pumduntaxat imag, »proutrog, mbilico Veneris eas nimirum plantas de, " dno bare, Faba craffa appellantur : quastamen priusin [uo de flirpium bifforia commen e .56 vim tam prima, quam alter A ejus opinio, ut dicam quad fentio, mibi plant reproban: tia ejufdem de eadem fententia,quam non ita pridem protulit in eo libro de compofitio Umbilici femperyivo nullam babent fere [imilitud Veneri um ; radicibusdenig, nititur pluribus, d] 2 lici Veneris tu EL mentorum, fic inqui : Cotyledonfacu : ipe bumida fubfriz i : ratis mifla eit, nempe humid cuim ea lcm vU ercutit, abflergit, cr difcutir.1t phlegmonode cur P ied: unacbia Nomina. yj a7ducat Inlib. Quartum Dioforidis ^ — 789 dicum nonnullis,Scatum cali; Manlio. II. Coryledon media foliis fubrotundis,C,B.U mbilicus Vene- risalter, Matth. in prima editione, & iis que minores figuras habent, Lac. Cotyledon altera Dod, Gal- lico & folio quo ad iconem,tertia quo ad defcriptionem. 'Coryledon altera Marthioli, Cluf. hift. Pan- no.Lug. III. Cotyledon media foliis oblongis ferratis, C.B.U mbilicus Veneris alter, Matthiolo in ma- joribus iconibus quo ad folia, caulesenim & flores adpofiti, funt precedentis plantz , Uimbilicus Ve- neris minor, Lon. Taber.cui & Palmaria,Cotyledon minus Sedi folio,Lob. Coryledon minus monta- num Sedi folio,cidem in icon. Aizoum ferratum. Cord. in hift; & T hal, cui & Craffula ferrata : Phyl- lumtheligonum Dalechampii,Lugd,Phyllon primum,Cafalpino.IV.C ymbalaria,Matrh.Caft,Lugd. Cam.Czlal.Cymbalaria vulgaris, Lac. Cymbalaria Italica folio hederacco, Lob. Capnos prima Plinii, 1o Hermolao: U mbilicus Veneris officinarum.Lon. Ana gu, URTIC A. CAP, ULXXXIX. * . 4 Meum, Uo urtice genera, Altera fylveftrior;afperior : latioribus, nigrioribusq; foliis: femine linijfed mi- x44, nore. Alrera none; afpera,« minuto femine: Folia utriusd; illira;canis morfibus addito faleme- 79-i-te dencur;zgangrenas;carcinomata,fordida ulcera; & quae cacoethe vocantur,item luxata;panos, tubercu- fciiipe. la, parótidas,fuppurationesd; fanant:lienofis cum cerato imponuntur:faciunt ad profluvia narium cum fucco trita, & naribus indita: menfes ciunt eadem detrita cum myrrha, & impofita : procidentes vulvas recentia contactu refilirecogunt, Semen potum ex paíTo venerem ftimulat, & vulvae ora patefacit: cum 2o melledelin&um orthopnoez lateris, & pulmonum inflammarionibus prodeft: thoracem expurgat : erodentibus medicamentis admifcetur, Co&a cum conchis folia alvum emolliunt, urinas movent,in- flationes difcutiunt: decócta cum itia pe&oris extrahunt: mulierum menfes evocant cum myrrha modico pota.Inflamn uva m;gargarizatusfuccus reprimit, L UR TICA. I 11. UR TÍCA. Ii. A AE M P, SES P Rtica alle ulgaris notitia efl,ut non hodà interdin , (ed etiam fou in tenebris illim? uri cognofcat -Proinde opera pretium non est.ut bic HER ejus faciem LonE-: Torten it i eft quid etfi duo Diofcaridi tantum Utica afienentar genera triatamen in Italia reperiuntur. Prima pon e, a pera, Cr tertia omnium minima.Prima caule es rotundo, a[pero, bifhidod,, ac pungenti : pilul birfuta: ac urentesyn quibus femen s. »Provenit calidis tractibus avidis c incultis locis. Ferius fimilibus verim non equà afperir: femenprofert vacemofum ac minutum : caulem qua. eus pungente-Na (citur ulia, Tifdem cum altera eit f acult atibus - atqui pecali cerebri mbr anis manantem upprimit. - Siquidem prater Urticas à Diofcoridet »eateris acrior, mordaciorfolia profert cateris fimili fed long. rantali,bifbidiore,ac ureute.denfioribus folii c» in ambitu ferr. dtu ferbui dpomnibus eft bac nota.Urtica vires memorie prodidit Gal.lib. mp. femensitfolis(nam bac potifmum in ufum veniunt )digerentis funt facultat: * C bujus berba ry, Urtice : 2 : Viresex t4 Or parotidas anent, QU Sedo IH URTICA. - 1k Sed & quiddam flasuofum obtinientqua c Venerem extim ulaut, C maxime ubi cum mufto femen bibitur. un guod on vehementer calfaciat, fed adiodumtenumum fit partium ;teffimonia eft erafforum;vifcoforumá, poe. c 7e, pulmoneá, ednclio, tum quod partesqua&sontigerit pruriant, ^ Caterim flatuofum ejus, cujus particeps effe didla eil, dum concoquitur nafcitur : nonenim adu flatuofa T i gendo,ac veluti tirillando, rens quam bodie berbati C A & D 1.4 c A ac mominauz, itoria3, ridis,C.B.L rcica fecun & Lirtica femina & UN | al (cui er Lirtica fyl.major,Gef.hor. Utica vulgari a Cordoin Diofcoridem. III. lIrtica urens minor; $ LI D L " k In lib. Quartum Diofcoridis 791 ica maj ürtica mi d.mal.Cord.in hiftor. h.Lac.Lugd.Caft. Urtica major; Trag. Ulrtica minor; Brunf.Fuch. Turn.Do: :gal.Cordar LE minor acrior, Lob. u cm urens minima, Dod. fol. i rtica exigua; Ca 'alpino. IV. i i i e pri i i . Fuch. (cui & Lycc- Marrubium Cardiaca di&um, forte primum Theophrafti, C.B. Cardiaca, Matth. Fuc «(c «€ pfis) Dod.gal. (cui & Sideritis prinis) & fol.Lac.Lon.Lob.Caft.Lugd.Ca f. (cui & AlyflumGaleni x Aétii) ThalTab. Marrubium mas, Brunf.- ; 1 Tandejar, GALIOPSIS. CAP. XC. e ' ? Eifos ; aetedi 4 Meum. G Aliopfis, frutex in totum caulem, & folia habet urticzleviora, & iqu* grem MAMEUA UE nhe: 19 SJ danr: flore purpureo, tenui:nafcitur circa fepes,diliciorumareas,& Veritas u igiesot dinem es femen, fuccusque; duritias, & carcinomata diffipant : ftrumas, panos, & paroti ge WE AP ierdelz. bisdietepidum exaceto cataplafma imponere, & ejus decocto fovere : ad putrefcentia, gang » -nomas, cum fale efficaciter illinuntur. L .GALIOPSIS. IL. SCROPHULARIA. E x à? : tursqui putant Galiopfin effe her TeroPbü- rophularta major, Mallemorbia, Ferraria , aique etiam Ca- jornon edat, qua galea fimilitudinem veferupt. Sed eorumerror eft Ga-— — Jua non proferat urtice admodum emula tec ea gra- P pni fort? Scrophbulariemomen am veliquifjet Diofcortdes , quando 1 s. fefquicubitales, angvlofos, fubrue.— * rambitum leviter denticulata.Flom —— € femen in capitulo, ut nafci Grecis lac fignificat 292 And. Matthioli Comm. fignificat Galiopfin dicam effe flatuat. Quüd autem ves bac ita e[fe pofiit ex Diofcoridis ordine conjetura quadam colligi poffet, nam quod flatim post Galiopfin Galion defcripfit, cui ex eo nomen inditum effe tradidit , qud in cogendo lade coaguli vicem expleat, videtur innui[Je, inter utrumque magnam effe nominis cognationem. Hanc itaq, leritimam effe Galiopfin quafi affirmare non dubitarem, nifi Plinims lib. 22. cap.14. eam Lamium appellari prodidiffet , laudibusi, ex. tuliffez album, quod babet in medio folio, ad (acrosignes, c foliorum reliquum cum univer(a planta, addita mica falu ad contu(a, incu[fag,, ad ambufla , (Irumastumores.podagras c yulnera. Quibus fané Plinii placitis decernere togimur, primam, quam Urticam fetidam diximus, efe Galiop(in : alteram verà Plinii Lamium.Sed ft fuflineve velimu banc fe- cundam e[fe veram Galiopfin, dicere nobis liceat, Plinium ton cognovi[fe Galiopfin : neque id fortaffe temerà diceretur, Scrophu- quàd in multis aliis Plinius evidenter erra[fe deprebendatur.Cateritm quamvis ex rationibus fuperius addutti per[picuum larievi- pifallor, fatum fit , ScRoPHY L.ARE-AM none[feGaliopfin, eatamen viribus pollet non contemuenda. Deficcat, TC. —— extenuat;difcutitab[lergit : eft enim gulu amara C (ubtilium est partium : eju radix recens ffrumas,e bamorrliidas fanat : in quem ufum radix effoditur autumnali tempore, Cr vepurgata tunditur cum recenti butyro,operculatoó fidili in uliginofo foloreponitur,ubi dimittitur pev quindecim dies.Deinde lento igne butyrum illud liquefit, € percolatum af- fervatur, quo predicti morbi utili fim? illinuntur. dem illitum fcabiem fanat: Aqua évadicibus deflillat a.faciei rubo- rem illitatollit.Sícceradicis pulvis impofitus bemorrboidas ficcat. Idem drachma pondere potus, lumbricos ventris pellit, Planta; qua Gracis yavivdue, Latin? item Galiopfis , Utica labeo & Urtica fatida nominatur: Italice Ortica fetida: feu Ortica morta. Hifpanicé Ortiga Muerta : Germanicé Celff Sweffel, — At Scrofularia , Millemorbia, Ferraria five Caflrangula : Italis Scrofolaria : Germanis SDvawntonri: Gallis Grande Scrofaire. Lamium Plinii, Nomina. Lamium purpureum feetidum, feu Galiopfis Diofcoridis, C.B. Galiopfis, Matth. Trag. Lac. Lugd. "Thal. Utica labeo, Brunf.Urtica iners, Dod.fol. Lac. Fuch.Turn.Dod. gal. Lamium five Archangeli- £a, Lob. Meminit Matthiolus Urtics lattez,quam Lamium maculatum vocamus, quam Mizatellam (id eft;Lienarem;quia lienofis egregie opituletur)vocatCefalpinus,&Lencos àDiofcoride dici fufpica- tur: Urtica fatua aesógzrr6- T halyo dicitur: at Solinandro;Lienaria, II, Scrophularia nodofa fotida, C.B. Scrophularia, Matth. Lac. Dod. fol. Caft. Scrophularia major, Brunf. Gef. hor. Turn.Lob.Lon. Lupi & Chryfippea Plinii quorundam) Thal. Cam. Cafalpino. Tab. cui & Caftrangula Ocima- ftrumalterum, Trag.Galeopfis, Fuch. Dod. gal. Gaiechlia minor, Fuch. in icon. Clymenum mas, Gef. .— hor.IIL.Scrophularia paluftris: hac radicibus eft fibrofis (apud nos tuberculis caret) ex lis ex- AME : SCROPH ULARIA- -*IV SCROPHULARIA » Á x So c paluittis* floreluteo. *.- e E ee (e RA 3 A pere RZIe furgità priori magnitudine diferepans & colorequi -— & i gura vir ! : SR Bee e iniméfeetens, provenit. Mem mine, priorifimilis.In noft ribus, vci Ps i e kur Sadpi Gallica & Latina, Sctophularizealterius,quae r. fa. nis QSeiffe Stadotfebat/ es in fao Matthiolo, quam dicit ulcera curare &. «continuis diebus in foco calefacta & contrita imponatur: idemorum 'uccums melius praeftare. 1V. Scropholsriaforelureo. Hac exradice fibra epe ubito altiores,quadrangulos,fubrubentes,leviter hirfutos, vacuos : ^ « Inlib. Quartum Diofcoridis. 793 lata, fubrotunda;per margines crenata, longiffimis pediculis donata,du ploquim in vulgari latiora:ad quemlibet geniculum,ad foliorum pediculos,ab imo feré ad fammum pediculi oblongi nudi ce ER copiofos flores quafi conglobatos,luteos;forma vulgari fimiles fuftinentes, quibus fuccedunt capitula fabrotunda, quàm in vulgari majora; acuminata,cujus acumini flamentum inftar capreoli infidet,qui- ' busfemennigrum includitur, Hanc à neminedefcriptam à Do&ore Doldio Norinberga primum fic- cam accepimus, dein in horto Do&oris Zuingeri obfervavimus fzpius. TéAuty, GALION. CAP, -XCK 10 G Alion nomen exco traxit,quód in contrahendo lade, coagulivicem impleat: ramulum, foliumá; habet aparinzefimillimum,re&um : florem in cacumine luteum, tenuem, denfum, copiofum, odo- ratum. Flos igni ambuftis illinitur, & fanguinis profluvia fiftit. Cerato rofaceo galion admifcetur;info- lacum ufq; dum albefcat, & fic laffitudincs reficit.Radix venerem concitat. Nafcitur in paluftribus, ' Galii 6, sm tibique copiose nafcitur prope fepes, Cv fecu vias, confid, foliis aparima minoribus : floretenui , [Picato, partim lu- teo,partimallo. Verüm uon propterea omuibus tota e$t vis, quam coagulandi lattis babet : nam [i ea pafloribus inno- tuiffet, non nimus apud cos bujus herba invaltiffet ufu , quam cinara apud Hetrufcos : quieju floreut dulcior fuaviorá, ca- fens evadat , tum ovillum , tum etiam caprinum lac cogunt, ac fpiffaut.. Galiovires veddidit Galeuus libro. 6. fimplicium Galii vi medicamentorum, fic inquiens, Galium inde adeb nomen for- iris E P e t 2 . Galeno; titum esl (aum, quod lac coagulet.. Adfimile autem eft apari- 9 , facultatem obtinens exiccatoriam, c fabacrem.Flos ejus fanguinis profluviis competere videtur , & combuflis medcr;. Efl autem boni odoris C? colorü lutei, Hujus berb e nomen Gra- cum Tox: Latinttm Galium : Italicum Galio : Germamcum Unfce Sratoen QBeafiro/ Otegerftaut; Hifpanicum Coaja leche yerva: Gallicum Petit auguet, Nomina, Galium aliud arvenfe;quod vel luteum vel album; alind paluftre:nunc flore rubro&tenuiffimo folio ha- betur. Vulgatum dicitur Gallium Matth. Lac. Caft. -. Gallium, Fuch. Dod. gal. & fol. Lon. Gallii primum genus, Trag.Lon.Galium luteum, Lob. Lugd. Thal, Galionluteoflore, Cord, inDiofc.Ca(, ^ — Wp)g», SENECIO, CAP, XCII, S Bpede cauliculo eft cubitali, fubrubro : foliis, ^ Meum continuis per extremitates erucee modo divifis, fetinn. fed minoribus mult: luteis floribus, qui celeriter 2 Cat. iz? diffe&ivanefcunt in pappos. Nomen vero fibi ven- 72i. dicavit, quoniam flores capillorum ritu canefcant: rg : : à e. is - . radice fupervacua. Nafcitur maxime in? maceriis,&6 —— circum oppida.Folia cum floribus refrigerant:quare illita cum vini modico,vel perfefe;teftium &fedis inflammationes fanant: quin & ex manna thuris medentur,cum reliquis vulneribus,tum iis quz nervi acceperunt.Illiti per fe cum aceto pappi, idem munus preeftant: verüm recentes epoti/ftrangulant, To- j tuscaulis/fi coctus in paílo potui detur, ftomachi dolores à bili contra&os perfanar, o - : : ; & ; No Grac? Erigeron dicitur,aliquibus vulgo Cardnello, aliis verb [Pellicciofavocatur.Planta es vulgaris no- Senecio- : titia. Cauliculis exit (ut Diofcorides inquir) fubrubentibus: foliis Laciniatis, erttce amuli, miporibu t amen, y a[pc- nis cófid, rioribus floribus luteis, qui. dehifcentes in pappos abeunt. Nafcitur pafim , adebut etiam fuper urbium menia, Gin refc. o toto, C" quolibet fer? men(efloret. Ideoó, non defunt, qui banc quoque vocent noftro n. Jupinam , magno c aperto errore exiffj. Brunfel- Y: $^cost FLOREM Ser amis icantia , amaro fiis, TU DUE and Dii] efTuicubitalis Artemifie fimilis, à medio y ashofus furculofusá, Flos in fummitate cobi - flaecefcens in pappofam evolat lanuginem.Radice nititur brevi c fibrata. p[o. "entia, »t Senecionem preflareplurimum ad alb. "S Hi iR M H 4 bisbaud facile e £um fciamus banc berbamvemoratos ciere n evidenter [it amara,ut fice Abflereat aperiat, nece rs c ^ tante ^. » teft, aperit, abfter git, digerit, reliquas Sentcionis minoris vires Mise. mecs 7 lib. 6. ffmplicium medicamentorum, ejustantir/m facultatem bi is. necio: mobtiniet fimul Tefrigeratoriam, C» modici di s dens bi verbia: nis z-- ( ; r x: Ede: Herba bac Gracis Sgi- EM ipe 4: Germanis Greg Cferg : Hifapis pos, C2 feu Spelliciofa maggiore : Germanorum officinis, E 5 5. pen B . X : ee. Senecio EINE TEST CIEN Gee ie , 794 And. Matthioli Comm. IL SENECIO. II. SENECIO MA.SIVE FlosS. Jacobi. 20 Senecio minor.C.B.Senecio, Matth.Lac.Fuch.Turn. Cord. in Diofc. Gef; hor. Lon; Aneuil, Lob. Cef.Lugd. Tab.Senetio vulgaris, Trag.Senecio minor, Caft. Erygeron , Thal. Erygeron Deo. Dod.gal.Erygeron minus, Dod.fol. Verbena femina, Brunfelfo, quiin poftrema editione fe erraffe! retur. I. fJacobea vulgaris, C.B. Senecio major, Matth. Caft. Lugd. Herba S. Jacobi, Fuch.Caf. FlosS. facobi,B run£'Trag.Lon.HerbaJacobzeaTab. Jacobza,Dod.gal,&fol. JacobzaSenetio;Lob,Artemifía polyclonos , feu Flos Jacobzus; Thal. n ediuerpor, THALICTRUM. CAR XCHL 40 , ] rig folia coriandri habet, pinguiora paul: caulem rut craffitudine, in quo folia.Qua trita illitu antiqua ulcera ad cicatricem perducunt, Nafcitur maxime in campeftribus. "Thaáli&tri ; - E PA. confid. quuncioos. fi Ruellio credimus, berbarii in Gallia Avgentinam appellant, quàd avgenteo micet coloratu , cateri noi? au 5 Thalidri pilure adflipulantibus Hac (ut ipfe fcribit ) invenitur ubi, fape in campeftribus, C maceriis.V erum cim Tid mibi badlenus mon contigerit eam berbam videre , idcirco Ruellii fententiam non aufim probare , neq, etiam vefelerte ^ Gi. Tbalichron TbAlietron nominat Gal.lib.6.fimpl.medicamentorum.ubi de ejus viribus in bunc modum dilerit.Thalietrum Nomina, folia babet coriandro fimiliaycaulem crafütudine ruta.Vis ei ines exiccatoria citra morfum : itag, ulcera inveterata eicatricem perducit. Quod Graci fiounveov, Latini item Tbalitrum C Thalietrum appellam. ——-———0— | Bele» ÉaXdosv,..— .-. MUSCUS MARINUS. CAP. XCIHIL e. Mi: mufcus nafcitur in fcopulis teftaceisd;, haud procul à mari gracilis, capillaceus,cat e pers. Praecipua ei fpiffandi vis, & collc&iones cohibendi, & podagras, quas refrigerare opus! Mufei. Mtr marinus duum efl generum : Diofcoridis alterum, alterum verb Plinii, Non po[fum eorum non pa yu marini tentiam, qui dicunt Mufcum marinum eam capillaceam effe n Mifc effc i Rees : concharum d zontd dpi: ; : ; e , odor: : :o feus bic gracilis capillaceusg, provenit, caulis expers, colore ciun ficeatur [ubrufefcente , falfo apore , Corallina, //^4 Pic gr. P gp P rant 4d puerorum vermes necati ni marinarum fimili. Hanc circumforanei in pulverem contritam in plateis venditam i mentis : fiquidem mon modà interficit Iam rig, laudibus efferunt. — Qua in ve nimirum cateris preflat medic. i poems die dil magna fepe affa x admiratione , quod quandoque vifus fit puer, qun ex afum- pta bujus pulveris drachma centum vermes excreverit, potiffimum fi detur ex pa[fo, aut cum Aegyptia filiquapuhe de Crediderimit aque Corallinam banc efe mu[cum marinum, quid certà fciam, eam ab iis reperiri, qui Cor4Pd Er ; tur, coralliis , ficut etiam (copulis, c pifcium teflis inbarentem, eo (an? modo, quo arboreus mucus yn ped -mafcitur.. 1s utig, cateris prefertur. qui corallii adnafcitur, unde ei nomen.Probatur fecundo loco qu. ERU iLicundo: ci oimprobatur.Sed marinum mufcum bac pollere facultate nà novere vereres xpi [A In lib. Quartum Diofcoridis. 795 L MUSCUS MARI SIVE L1 MUSCUS MARINUS &, Corallina, alter vel Plinii. 3 aal 10 20 nufquam apud ipfos legerim marino mufco interaneorum vermes necari. Mufci marini bifioriam( long?tamen ab ea di- Maki: ver[am, quam paucis per[trinxit Diofcorides) profecutus efl Plinius libro 27. cap. 8. bis verbis : Bryou matita Mns fine Mon. 3o dubitatione lactuca folis fimilis , rugofa veluti contratia, fine caule ab ima radice exvuntibur folia. Nafaitu: ín (copus 7o ditaximb,te[lisi, terra comprelenfis.Pracipua ficcandi ei jpiffandid, vis , C collectionesomnes inplammationesá, cabi- bendi pracipuz podagra, quicquidvefrigerare opus fit : hec Plinius. Cujus Mufci imaginem banc omnino effe cen[emus, quam bnc excudi curavimus : nam omnibus uotis illi perbelle vefpondet.- Vivam plantam concbacujufdam tefheinberen- tem, mifit ad ine Patavio Jacobus Antonim Cortufus,. Catertm Marinus mu[cus jam mib mentem redegit plantam (fi tamen plantam appellare licet ) mufea baud multo abfimilem , in fluminibus, c aliis dulcibus aquis na(cenrein, dio Couerrg ridi colore, C ferici [laminis fere modo villofam, que Plinio lib. 27.cap.8. circa finem conferva appellatur : nobis V£rà iH mentio Hetruria vulgà Lima. Hac cim Plinji teflimonio ad ofüum fracturas preftantifiémum fit t Auge pratermittere & owe quidem non potunquin hic de ea Plinii verba adderem.1lle enim ita de Covferva ineminit. eculiaris e$ alpinii maxime 8* 5^2. fluminibus Couferva appellata à ferruminando, [pongia aquarum dulcium verius , quam mufcus aut. berba villofa den- 4o fitatis, ata, fifulofe.Curatum eafcio, omuibus fere ofibus confractis , prolap[um ex arbore alta putatorem , circtimdata $ univerjo carpari, aquam fuam injpergentibus quoties inarefceret , rarod, nec nifi deficienteni berbam mutationis caufa Mufci refolventibus conyaluiffe vix credibils celeritate. Ceteri Mui marini meminit Galenps li.6. fimplicium medicamens arii torum, fic inquiens : Mau[cus marins compofitus eft ex terrena , & aquea effentia utrag, fricida. Siquidem C» guftum vires ex... td adjtringit, & calidis quibusvis illitus, ea evidenter veffigerat £r adjuyat.Poffe quidem marinum mu[cum, qui recens fue- 82 vit, refrigerare, facile cum Galeno & Diofcoride concedam : qubd vero ficcus id efficere pofiit quod suftw (alfo fentiatur, UNES n mon ita facile mibi concedendum videtur. 1d Grecis Goóo» Autosiov quod latinis Mu[cus marinus vocatur : Tabaleb five ^ v Thabel Arabibus, quibus tamen inufcusis cum lente palufiri, confunditur : Italis ac Ojficinis,Covallina : Germanis 9er. ds tief ober Sbeermép : Hifpanis Malborquiana yerva: Gallis Coralline, j 5e — Mufci marinipluresdifferentiz proponunturin hiftoria noftra, hic de duobus, I. Muftus Marinus five Corallina, Matth, Dod. gal.Lac.Cord.in Diofc.Ludg.Tab.Mufcus marinus primus, Dod.fol.Mu- fcus matinus herbaceus mollior, Cafal.Corallina, Lon.Lob.Lemnio.Fucus Capillaceus,Lugd.IT.La- — &uca maritima, C.B.Mufcus marinusalter, Matth. Caft.Mufcus marinus Theophrafti, Dod, gal.Mu- fcus marinus Plinii,Lupd.Fucus marinus prior,Dod.fcl.Fucus five Alga Intybacea,Lugd.Bryon Tha- liffion, Turn.Bryon laétucarfoliis Plinii, Lob.Bryon Theophrafti; Ca-falpino, E 9/cor dahdasig, FUCUS MARINUS. CAP. XCV. Ori. Essi marini generibusquoddam latum, & alterum 2 fublongius,& rubens: tertium j candidum, vd eie 6o nafcens in Creta, floridum valdé quod nulla corruptionislabe polluitur. Omnia vim e Orib. ' geratoriam non podagra: modo, fed etiam inflammationibus, in cataplafmatis efficaciter rüm iis uti humidis convenit priufquam exarefcanz, Nicander puniceum adverfü: Hoc fuco quidam putant mulieres fuum colorem mentiri, cüm tamen fit radicula qua fe fe fucant. 2: à m 3 : - entem, jEfa marino locutus est Plinius libro 13. Cap. 23. ubiita fcriptum veliquit. — Nafcuntar. ees arbores f rini hit, - inores in noftro, Rubrum enim, C totius orientis Oceanus refertus est fylvis. Na 4lid tomen quod cx vus, "3t lib, 26, £Ap.19, Greci vocant pbycos, quoniam aga herbarum magis vocabulum inteligitur : bic 3 pes Tria 796 And. Matthioli Comm. Triainquit,Pbycithalaffi, id e$, Fuci marini genera, latum, &» alterum longius, quadantenus vubens : tertium criffia foliis, quo in Creta ve[les inguntur : baenus Plinius. Caterum cum Fuci genera inibi plaue incomperta fint. quod deis dicam non babeo. Nontamen deest (ufficio quin Fucw marinus. ft Alga non esl, ejus faltem generevecen[eri poft , debeat : nam Theodorus in Tbeophr aflo non aliter Fucum marinum interpretatur, quam Algenomine. — Adde quód c» Plinius aliis in locis Fuctin tharinum, Algain maris aliquando vocavit ut etiam adnotavit Marcellus. Sed on ob bor ex. 3 : : iflimaverim , fucum marimum tam vulgarem c[f» Algam , in Le adis *"ALGA VENETA* quaVeneti vafavitrea vecondunt , ne iir uM colli. TS e dantur C confriigantur. Quid preterea Fucus marinus Alga effe poffit, illud argumento fit, quód nullum aliud, quod fciam, apud. Latinos nomen invenerit. Alga fpecies es , qua c» u[a 10 dicitur , boc tamiim inter fe differentes, quod bac paluftvi, lacuftris , ftuviatilud fit illa veiotantitm in mari proveniat, Quod di[crimen illo vulgari verficulo indicatur: Alga venit pelago , fed nafcitur ulva palude. Undeetiam Virgilius libra fexto Aeneidis ita cccinit : Tandem traus fluvittm incolumes , vatem, virtumá, Informi limo.glaucaá, exponit in ulya, Et libro fecundo ejusdem: Limofoó, lacu per noctem obfcuru in ulva. Deli. 20 Fuci marin ientionem fecit Galenus lib. 9. fimplicium miedicamentorum, bis verbis : Phycos bumens etiamnum, & virens ex mari exemptus deficcat, C vefrigerat ordine fecun- do : babet enim quiddam modice acerbum. Nominatur Grati ginG- ÜaA dosi" : Latinis Pbueus feu Fucus marinm: Ital Pbuco inarino, ; Ulva. 77)» t 7 2777 pL 722» LL, s a 7 LL Fuci m2- rini vires. ex Gal. Nomina. Alge Venetzcüm mentio fiatin Cor idcirco ejus figuram addere placuit, quam Algam marinam, Lobelus: Fucum marinum, Lacuna:Fu- ;$ cum marinum alterum;Dod.hift.Latina;Fucumfive Algam marinam gramineam , Lugdunenfis: & Al- gam, Czfalpinus , Monfpelienfium vulgus pakam marinam,vocat.V idetur apud Diofcor. fib Fuco fe^ cundo;apud Theophraftum fub primo exprimi, member», POTAMOGETON. . - CAR. — XCVÍL S s ! Otamogeton;foliumfert bete fimile, hirfutum, 49 paululum füpereminens extra aquam. ^. rat & infpifíat: pruriginibus utile; & contra vete rumulcerum nomas. Nomen cx eo inditum efb quód paluftribus & aquofis enafcatur. pics: porevseom lacubu & paludibus innafei enetstif 5d confid, bete proximis, (uper aquam expanfís in compluribus vii Jap emicare invenitur. . Hanc herbam mos fepe vidumu C legi utriufque iss mus, privatim in lacubus quibusdam in Ananienfium agro quam ibiunà cum nympbaa aquis fupernat antem deprebttr 5o dimus.Facit Potamoget mentio ut Sagittam quad, ob foli- vum formamplinio vocatam,in mentem redegerim. Lipf - influminibusna[caturc flagnantibus quog, aqui. Hacité duum eft generum. Major &* Minor. Hujus folium fagit* cufpidi figuram ad amufrim refert fupern? in unum Exe 20 infernà in duos definens.Pedictlo nititur triquerr pong" ; | intus cavo,fefquicubitali &* quandog, majore , «ut ev pro aquarum profunditate, im quibus vivit. pius M papi ee faperiwintamln T fum .in quibusflores exeunt. albi , finguli pe dac h antes, berentá, in pedunculis pari exortu d (AWE Pn e Miri capitula nafcuntur fulpsrptrea zd futaynucis Pontica magnitudine quib P mnipittum. i- dirur femen, dointus globulo srharens. went f- - bet albam. multifidam. c fibrofam listet d : milem, cujus eugnariens ego fagutam jum Ma joli Leurqueek crudi umen. Webs m afit qu arie mjejs A remibu cpi utrag,in aquis cim flagnantibus, tum decurre M. 2T In lib. Quartum Diofcoridis. 797 II. SAGITTA MAJOR. -.Il. SAGITTA MINOR. 1o "1 20 3 - (i umb in Bobemia,cum in Muldava flumninestum in alis perito, locis, Temperamento embe [unt fiigido & bumido : c» iisdem Posamo- ctim plantagjne aqtatica viribus poll ut.Potamogeton,ut teflatur Galenus lib. 8. fimplicium. medicamentorum, adflrin- goorvi- git & rfrigerat fimiliter polygono fed effentia ejus craffior quàm poljgonon eil. Huic berbe nomen Gracum coreniya- bar : v i vor Latinum (i witliter Potamogetum :Ytalis Potanogeto: Ger- : MILLEFOLIUM A QUA- maris Coecbatten Svaut/ uno €5am üratit : Gallus Herb des Nomina, AEn P EECITES cu eflagnes. At Sagitta Graci voxyotva : Italis Seta Potamogeton latifolium alind;aliud tenuifolium: la:ifolium aliud rotundis , aliud oblongis foliis eft, hocq; vel craflisfalignis , vel tenuibus & fplendenti- bus,& hoc vel planis vel crifpis. I. Hic proponitur Potamogeton rotundifolium,quodDiofcoridis eft:& x dicitur Potamogeton,Mátth. Trag. Fuchf, Lac. Dod. roc gal. Lonic. Caftor. aber. Poramogetoni fimilis ro- tundiore folio, "im in Diofcoridem. 1i. Sagitta uH aquatica major, C.B. Sagitta major , Matth. Dod. fol. t Caftor. 'Yab. Piftana Magonis, five Sagittaria aqiati- ca Plinii, Lob, Phleos mas latifolia, Lugd. Barba fyl- ed vana recentioribus medicis, Czfa], TII. Sagittaaqua- tica minor, C.B.Sagitta minor, atth. Dod. fol. Caft, Lob.Lug.Tab.Sagittaria minor,Lob.in icon, Sagitta & Sagitcalis, Cordoin hiftoria, Y os : TUemé, STRATIOTES. CAP, XCVIL- Ss rineteri aquis nafcens , iifdem füperna fine radice vivit: unde cognomentumtraxir. ba femperviyo fimilis, ni majora haberer folia. $ —— refrigerant: fanguinem, qui deflui: z MU ^ " y Po i ag E fiftunt: vulnera;qua inam tumefcere non finunt: ignib aceto illinuntur, ! XW- ^^ dAndiMiisoli ima ziw teflatum veliquit,esi iu Aegyptotantim, Cr inundatione Nili nafcitur, aizoo fimilis, ni wa rjora baberet folia, Ca. terim plantam quandam mifit ad me Pifis Lucas Gbinus Medicus clariffinus in aquis na[centem , quam ille aquaticum Mullefolium appellabat.Hane ego aquatice Stratiotes genus aliquod effeputo. — Eflotamen aliorum quoq, judicium ex imagine,quam bic appingi curavimus. Foliis e(l coriandri.fed tenuioribus, caulibus tribus aut. quatuor, angulofis, in qui. bus per intervalla pufilla babentur foliayavicularum pennis fimilia : in cacumine fingulis caulibus bina exeun; umbelle, s nbptrpura[centibus floribus.V ocaturGracis yoovubeys ivudps ' Kon ah po QLUISETUM OLI- Enim. pi de Millefolium NUS, Td dum. * Millefoglio aquatico. * I. Millefolium aquaticum à Matthiolo propofi- tum, & à Lugdunenfis herbarii au&ore, fub Stratiote millefolio aquatico Matthioli enarratum, hadenus non vidimus. Aft ne due diverfee una figura jun&e ad Commentatorem fint miífz, veremur: Siquidem caules optime refpendeant ( fi urhbellas adimas ) Equifeti fpecieicujus iconem adjunximus.1 1. Quod albicat omnibus fui partibus, odoris fulphurei & lu tofi,caulib.pluribus,longis, rotundis, oblique ftriatis fragilibus,qui in plures cauliculos brachiantur, foliis aliquot fimul ad geniculum juntis, brevibus aliquet apicibus tanquam particnlis donatis: quae fi ficcafint leviflimo digitorum contritu in pulverem comminu- untur. Nafcitur in aquis, precipue cenofis , comm niter iniisdemerfum, rariuserectum: quodin foffis Thermarum Aponenfium notavimus , & non longe Lucerna Helvetiorum. — An floreat ignoramus: nec de ea quicquam hactenus apud auctores legimus, quod propter gravem odorem, Equit dn vocamus. i : [) Erpa]itug. xeMiguo^ G-. STRATIOTES MILLEFOLIULM. CAP. XCVIII.. Cox; LI MILLEFOLI u M MAJUS. reumbella&pleniora, Surculos in cacumine gerit in meo defunt, profluentem fanguinem & fiftulas, : ix 725 | 7 Z1 Tratiotes in bunc ufa, diem Millefolii cegmmen rint. ee NEN EI Driancetfrin vt fomesu tti pau, liz con- SX MESS tis, G circa femitas, ligmofis caulibus, " fideratio. ibus ab una radice prodeuntibus , quibus folia in[unt avitm purpura rubefcan ufus Br: es est tener, fingularis , unica nixus radice falii plurimv. ve Wirafavoli opinio non eft accepta, Millefo- lium ma- In lib. Quartum Diofcoridis. 799 H. MILLEFOLIUM MINUS. q4wepota. — Eadem naribus indita, fluentem inde fanguinem : compe[cit. Dyfentericis utiliter infunditur, una cum (ui ipfi- wfucco. Herba receustu[a & [uppofita, pubiá, illita, menft- bus profttvia compefcit. — Millefolium cui candida inest um- bella , una cum floribus tufa, c cum fua ipfius aqua,aut ca" prino laepota , gonarrbeam in virá, in feynns alba uteri excrementa tollit. Atqui id valentius praflat, ubi cum coral- lio, fuccino albo, C eboris [cabe propinetur. Praflat mirum in modum Mallefolii , € foliorum & florum farina ad fangui- niis milum,ubi uncis pondere una cum Armenieterre drach- 9mn4 , ex vaccino lacte propimetur jejmnit diebus tvibus conti- nus. Commanducata folia, & prafertim recentia, dentium dolores mulcent. — Idem facit commanducata radix , C diu fub dente dolente retenta. Datur berba decoum cum labru- fea floribus utiliter potandum contr vomitum. — Stratioten bunc , C fuperiorem perffrinxit Galenus libro. fimplicium medicamentorum, ubi de utriusg, viribus ita differit.| Strati- ex Gal, otes aquaticus qutdem bumida C frigida facultate efl: terre- ftris verà nonnibil babet ad[lritlionis : proinde fan? ulcera glutinare potesl, G ulceribus effe utilis. — Sunt quieo c ad fanguinis eruptiones utantur, C ad fiflulas, Herba, qua Gre- Nomina, € gexfie rus youégv AG» , Latinis Stratiotes millefoliuum ap- pellatur : Italis Stratiote millefoglio : Germanis G5at6cn : Bi- - fpanis M-lboyas yerva : Gallis Mille fueille."E Cumin vel Anet fauv age." At Mullefolium majus Gracw guviósus quaégvAs AG a£yas: Italus Millefoglio maggiore, SAN VS Naves M21 215 E ( Lob.Achillea, Dod.gl.Lonicero.II. Millefolium vulgare pur pureum minus,C.B. Millefolium minus, Math. Millefolium vulgare, Trag. Millefolium, Lonic. Millefolium purpurei floris, Dod. fol. Mille- folium terreltre purpureis floribus, Lob.Millefolium purpureum, Taber. Millcfolium parvum;Cafal, Fuch.Lac.Caft.Stratiotes millcfolia major,Lugd. Militaris, £s $Mag. 0 VERBASCUM. | CAP. XcIX. - 49 X 7 Erbafcum differentias fummas habet duas,hoc nigrum,illud' album: in quo mas & fcemina intelli 4 rib, gitur.Foemina igiturfolia funr braflicae,pilofiora multo & latioraja candida:caulis;albus,cubitalis ^wxér- b aut amplior;fubhirfutus: flores albiaut£ ex luteo pallefcentes:femen nigrum:radixllonga;guftu acer. 14 :6- ba;craffitudine digiti nafcitur in campeftribus.Verbafcum,qui mas appellatur.oblongius;albis foliis, / Oni E &anguflioribus tenuioricaule.Sed nigrum prorfus albo fimile effet,nifi nigriore latiore; conftarer fo. »mxe- Wio.Sylvcftre [folia] fert |falviae] : altas virgas & lignofás, c, & circa eas ramulos d quales marrubium ; $*:'fu- flores luteos, auri emulos.Sunt & phlomides duc, hirfütze,rotundis foliis,humiles. Tettia lychnitis Orb." appellatur,abaliis auem thryallis, foliis ternisaut quaternis, vel paulo pluribus, hirfutis, craífis pin- non legit guibusd;: apta ad lucernarum lumina, Radix priorum duarum adílringit:quare quod ma gnitu din elu. Cond | dicrunitalum zquet, inalvi profluvio, convenienter ex vino darur.DecoQum roti z zu (Ordu q 2 proHitvio, coitve u &um ruptis,convulfis,fractis ) Ax &A6- F tur: contra fcorpionum ictus funt auxilio is foli igni funtcatap liis ejus, ninam dicimus, aridos ficu: mninonon putrefcere, ; nulli non cognita Floribus in cacumine min ] r le. lifdemviribupreditum est, quibus c femina. AtVerbafcum terti j viafere modo afpera, fed js t caulibus ee. : eimi 6o veyir C» boc quoq, in campeffribus: eafdey. Téisd, floribus provenit, non omnibus fa quem ad commune fIudiforum commodun Uufhr a € apricis montibus, Quim nec fort, Lichnitim, cujus etiam, Iguram bic damus, emtilti za zm pinguibued, ata, idoneis ad lucern, s ; euntibus aureocolore. — E Verb, 1quoque genus. cujus folia corni, ix Lr vs ccm. 13 pi eu[(modi papaveris fola Verbafit iih. 4 ba enus reperi neminem. Sr. "quamvis fint , qu utent., tut Ri iet Pieri sortia panza sie iiti meris Cuctili, p idi ula rpan clave trim paralyfis appellantur, effe Diofcoridis Pblomides, qua brutis rorundisg, folus, bumiles profilunt : eorum eds Tainen ' z , 8oo And. Matthioli Comm. II. VERBASCUM II. ve Ífylvefiré. es IV. VERBASCUM IV. SE. 291.4 amen fententie.licet eruditorum vira im, baudquaquam adflipulari poffun nec etiam votunda.fed alteri Levia,alteri vero cri[a,ladhuca aut « nodo ra proferant yiu[quam quod fciam, meminit Diofcoridesneg, € veteribu Inlib. Quartum Diofciridis. Sor V. VERBASCUM LYCHNITE * VL VERBASCUM ALIUD. &VIIL VER BASCULUM HOR- « tenfemultiplex.* -— d 22 s. T ut tus e net le Jediciofileniainlvendum nan fuat ; : s aureis fioi um tnde illi nomen officine impo[uere.Duum eft. oratum, alterum: Hispan latu quatanteun fona allnge 1upo : : ? quorum - . F * ? 9802 And. Matthioli Comm. : E. & quorum tnedio cauliculus exit dodvantalis atq, incanus, 6 cuju fafligiis lores exeunt complures lutel;per ambitus; fim. ; «x * — briatiodoratiq,ut in ur[i auricula, quam C radice quoq, imit atur.Provenit fecus vias, propter fepes, cz in pratis, Altera folia profert latiora, G in cacumine rotundiora, bumi pariter accubantia, crifpa vHgo[ag, magutenera: caule vero flo-. gio ribus ac radicibus, ab altera non differt-N a [citur iisdem in loci, ér frequenter in [ylvis berbofis.Eafdem, quas prior poffía paralyás. det vires imbecillioes tamen. His recentiores vim ejficacem tribuunt ad articulorum dolores. Radicis earum decoctum ad vire — renum; Gr veficcaleulos commendant. Succum quog,tum potum, tum exteri illitum , fradis Iuxatisó, ofabuc utilem Mash, effetyadumt. | Caterumpraflat earundem decoctum additis (alvia c amaraco, adver(us frigidos nervorum, C cerebri morbos. Quare commodifim datur potandum refolutis, ac iis, qui membrorum tremore ; fluporévelaborant. Stillatitia florentis jam berba aqua datur utiliter potanda in animi deliquiis, C» ubi corpus imbecillitate virium affedum fit. Nam (ut inquiunt experimentatores )mirificé cor confortat ac roborat. Flores illinuntur utiliter adverfus fcorpionum,ey pha. 18 langiorum idtus.Siquidem facile tumores diffolvunt.| Herba ip[a, aut flores , aut vadices ttf Qr illie; vuliera fanant, Suillatitia aqua, qua a tota fluxerit planta, fronti illita, capitis dolores mulcet. Mulieres, qua fuco deleclantur. flmesin 2 Verbaci albo meraco mAcerantes,una cuim polygonati radicibus, fHllatitiam ad alembicum conficiunt aquam, qua deinde a lellg Coyires — Téfürgentes faciem lavant, eid, uitorem couciliant : ubi autem vugas tollere fludent. flillatitiuinliuonum aquam admis Maub, —(cent.Sed ad legitima verbajci genera redeamus. Hac omnia in umver fum, fed [emma magis, ut plurimis fadbs periculi ? con[lat omnib feré fedis morbis murifict fubveniunt : adftringunt enim C* exiccant. Quamobrem feminis & florum pulvi, additis chameineli floribus, & lavteis vefina.procidentem fedem fuffitu cobibet, ct tenafmum.precipue dy[eutericis, tollit, Verbafci femina folia inter m He fiequiclaudicami ex clavorum noxaunguiprius excavato imponntur, mirum dictu quam brevitempore i liber evadat, Radicis eju(dem (ucem , anteaquam caulem proferat, duarum drach. marum pondere ex Cretico vino bauflus,in ipfa acceffionis hora (ut Arnaldus refert ) quartanam fugat, cuu: buc tamen, * qubd tribus aut quaruor iteratis vicibusbauriatur, Succustam florum, quam foliorum ajperis verrucis illitus, easfacili à delet,etfi Levib.nibil proficiat.1dem facit ficca radicis farina confricata.Dantur flores cómodiffam? in pulveremtritizan- ES Era tormina ventris, colcam.Gargarixatur utiliter vadicum decollum contra tonfilaruz inflammationes Foliauja -IX. PRIMULA VERIS X.. BLATTARIA. altera. : es : jd s bubones vocant, emplafri modo imp. 1 mont ufiteriibus modo, fed ilia quog, trabentibusauxilietur potu. Semen ea caps mederur, doloreum Q2 tumore) au[erens. e 21 -Gutta His inje£t a, dightlla (o Fette. erii ade Inlib. Quartum Diofcoridis ^ — 893 Blattariam Plinii, Verbafium illud Diofcoridis.cui flores infunt aurei unam cr eandem plantam e[fe. Porrà Blattaria pafim fer? nafcitur in campeftribus : foliis oblongis,per ambitum ferratis ; floribu tertium V erbafti genus maxime vd lantibuss quibus decidentibus circa caulem folliculi exoriuntur parvi, lini inftar , duriores LATER s 4 layiores, in quibus V e - femen continetur.De bac berba plures, quod imvenerun, facultates nonproduntur. Sed cum ea 4ujiu amara deprebendi- genera, tur, bin certo colligere licet, quod eadem excalfaciens fit C ficcans, C» aperire cr ab[lergere pofiu. Verbafci genera, & 3 en vires memorietradidit Galenus libro octavo, fimpl medicamentorum, uli ita fcribit : Verba feum quodda m foliis album * efl, quoddam vero nigrum.Et albi aliud quidem mas eil, cujus folia inigufHora, aliud faininascujss majora. Efl pretevea. aliud Verbafcum fylveffre cognominatum, quod floribus con[lat aureis, ci lnteu.. Scd € preter has jbecies alta est,quam proprie phlomida, c zbryallida nominant. | Priorum taque duarum radix guffu acci ba est, C flaxtosa affectibus pro- 10 dest : fed & ad dentium dolorem eam quidam colluunt Attamen [olia d 1gerendi vim babent: Ji [x aliarum folia.cr ma- xime ejus, qua aureos flores obtinet : quaetiam capillosrufant.Omnium eum folia dejiccandi, C dierendi moderaté FloGix. vim poffident. Queplanta Grece exin, Verbafcum Latine dicitur : Officinis Taffus barbatus, Italis, Verba fco, € vulgo Taffobarbaffo : Germ .Cfénllfraut: Hifpanis, Verbafco : Gallis, Bouilion.At Verbafcum m as five fec undum,Gr.ecis eA Alu Aevrnis : Italie, Taffo barbaffo mafchio.Sic Verba(cum tertium, Grecis, e. G- Ajplw niat s Itali Ta [jo barbafo minore. Verum Verba(cum fylveftre, Graci eodnG dele: Italis, Taffo barbaffo (alv atico. | Sic przmula veris, nonnulla Brache cuculs:quibufdam Herba paralyfis : Italis, Fior di prima vera ; Germanis, Cs diffe 2otumen : Gallas, Primeye- re, feu Brayes de Cocu.li/derh nominibus appellatur de altera, — Tandem Blattaria, Diojcoridi, Verbafcum aurei floris Italis , Blattaria, : e ; Verbafcum;eii«o- ditum; eacya uro,quafí eaé flamma,;quia hacherba pro ell ychniis uggntur. Sic 20 Vetbafcula (eu Primulze veris gacaíZes Diofcoridis cenfentur alii Dodecatheon Plinii volunt. Fabius Columna ; Alifmatis fecundum genusapud Plinium facit: cujas ut & Verbafci plurimae d ffzrentize. I Verbafcum mas latifolium luteo flore,C.B. Verbafcum primum; Matth.Ce£ lpin.Lugdunenfi Ver- baícum candidum mas, Lacun.Lon. Verbaf cum, Cordoin Dicfc. Caftor. Verbafcum mas, Lobel. Tab. Verbafcum aut phlomos vulgaris mas Diofcoridis, Thapfus barbatus officinarum, Lob. inicon. Ver- bafcum latius, Dod.fol. Verbafzum album masfeu Bode regia, Thalyo. 1i. Verbaícum masan- guftioribus foliis, foribus pallidis, C.B.Verbafcum fecundum, Matth.Lacun.Caftor.ILugdun. Verba- Ícum mas, Matth. in Epit. Verbafcum fyfveflre majus, Lonicero. III. Verbafcum nigrum flore ex luteo purpuraízente, C.B. Verbaícum tertium; Matth.Lac.Caft. Lugd, Verbafcum nigrum,Trag.Dod- gal.& fol. Tab. Verbafcumnigrum Diofcoridis, Lob.in icon. Verbafcum nigrum falvi folium purpu- 30 reoflore, Lobel. Verbafcum fylveftre, Fuchf. Turn. Gef. hor. Verbafcum f. ylveftre minus, Lonic. Ver- bafcum nigrum latifolium, Thalyo. I V. Verbafcum latis falvize foliis, C.B. Verbafcum quartum five fylveftte, Matth.Lugd, Verbafcum fylv.Matthioloin epit.Lac.Gef.hort.Cluf. hift. Hif, p. Caft. Verba- fcum fylv.alterum, Dod.fol.Verbafcum falvifolium fruticofum luteo flore, Lob. Verbafcum fylveftr foliis Salvi, Cam.Verbafcum quartum Matthioli, Lob.in icon. Verba(cum feptimum, Caf. . V. Ver-- bafcumn Lychnites ore albo parvo, C.B. Verbafcum Lychnite, Matth. Lac. Tab. Verbafcum primum, Brunf. Verbafcum candidum fcemina; Fuch, Gef. hor. Verbafcum album feemina aibo flore, Dod. gal. Lugd. Verbafcum femina, Lob. Lugd. Verbafci tertii altera f; pecies, Caft. Verbaicum quartum, Caef. Phlomos masalter, Lob.in icon. Phlomis Lychnitis, Lugdunenfi. VI. Verbafcum folio papaveris corniculati, C.B.Verbafcum aliud, Matth. Verbafcum fylv.tertium, Dod.fol. Verbafcum laciniatum, o Logdun.Verbafcumintubaceum, Tab. Verbafcum foliis papaveris cornuti, Camerario. VII. Ver- bafculum pratenfeodoratum,C.B.Primula veris, Matth] on. Tab.Primula veris prior,Lugd.Primula pratenfis, Lob.Primula veris hortenfis, Tha].Herba Paralyfis, Brunf.Trag.Caft. Cluf.hift. Pan.Herba Paralyfisaltera, Cafalp. Verbafcum odoratum, Fuchf.Dod.gal. Verbafculum quorundam;Gefn.hort. , Meüim Arthritica eidem. A rthritica fimplici luteo flore, Camerar, Aly(ma pratorum, Columnze. 1lX. Ver- «ca P bafculumhortenfe multiplex, C.B. Arthriticae genus dafypodium feu Denfifolium,Gef. hort.Arrhtiti- ^&»-hir ca pleno flore, Cam. Primula hortenfis Anglica, Lob,L. ?rimule veris flos multiplex, Dod. fol à Primula veris iflora, Tabernaemont pratenfe inodorum, C.B.Pri verisaltera, Matth.Lupd. Primula veris n ba, ba Paraly ^ Ade Tab.Herba Pa '"Dod.gal.Arthriticafim go ea, & maximo flo pw ' rs Af isfolia - X Áredatta :caulei 1 men ervi magnitudine, geminum, plenas, glutinofas guftu ique ficcae 6o in Ida c monte Troadis, & in Meffen Cis,arterie Ícabritiis, deco&a r. idi nt,ciümita fcribat: nguinem rejicientibus: iajjeritares cum telle lenit. Paul 1)) ur E $804 And. Matthioli Comm. Nomina, AVrHIOZrs. Ut Gracis bec planta aiteais , ita etiam Latini Aethiopis no. minatur : Italis, Etiope C* Etiopide. T Hoclocoin vulgatis Gracis codicibus legitur aayiv, boc eit, cra[Jum. — Quam vocem interpres Plinium forte, ut faler, fecutus omifit, Sed cur noseam non adjecerimus , fecit Orib, quem in boc Plinie adflipulari invenimus. JEthiopidem foliis finuofis, & in profundas laci. nias divifis (cujus figura in univerfali hiftoria) obfer. vavimus.Dicitur Athiopis, Matth.Gef.hor.Dod. gal, 10. & fol.Lac.Lon.Lob.Caft.Lugd. Tab.Ceafal Zthio. — pis phlomitis, Lob. in iconibus, Agna, ARCTION, CAP. CI. R&ion , aliqui potius Ar&uro vocant, fimiliseft 3 verbafco foliis, nifi quod hirfutiora, & rotun- diora funt: caule longo,molli: femine cumini, par- vo: radice tenera, alba, dulcique. Deco&a cum femi- neradix in vino, dentium dolorem mulcet, fi conti- ie neatur oredeco&um : ambufta, pernionesquefoven- tureodem: bibituradverfus coxendicum dolores & ftranguriam € vino, Redidit Ruellius, Arclion eam effe plantam, qua e [es vias, C in fcrobium marginibus nafcitur, quamá, ofiei- narum vulgu Lappam minorem appellat. Sed Ruelliuin lor baud dübie , meo quidem judicio, fallitur , nequeaudundu est. Siquidem, ut diligenter totas expendentibus perficum fiet, Lappa minor aliud profe non est, quàm Xanthum 3o inferius à Dio|zoride reprafentatum. — Etenim Lappa mimr folio verbafci , eoo, hirfutiore nonvifitur: neque caulempre- : : fert longum , & mollem ; qui nec femen cumino fimile, neque dicem teneram, ac dulcem.Ex quibus [ane notis repugnantibus Ruellii opinto evidentifüimé vefellitur.Nullam equidem Ar vi- hactenus berbam reperi, ac Vidi,que Arctium legitimi referat. Hujus meminit Galenus lib, &. fimplic. medic.ulideetita Gi. — feriprum reliquit : Archion illud, quod verbafco eft fimile;r adice tenera,candida dulci : caule oblongo, molli-femintc]- Gal, ; F mino fimili, facultatis est admodum tenuium partium, & L PERSONA T A, SIVE id exiccantis , extergentig, , tamen modice, — Quamobrem Lappa major. — radix, ac femen e'us cocta cum vitio, quadantenus dolores den- . . tium mitigant. — Porro ambufla , & chimcthla, nan lorum 4o modà decoctum perfu[um, fed caules tenuiares fatarepoffent. Quod dgwro» Greci, Artium quoque Latini dicunt: 1tli, Arélio, : i & : 3S Ape. PERSONATA.. CAP. CIT. 2 pErtenaa fori habet cucurbitaj4 jora amen hirfütiora, nigriora, & calor e al isa : tem, quaniquam Ge incerdum vidua caule eperiat beoe p 1s Ca ndida foris nigra.Hacdrachmavunit " dere pota cum pineis nucibus, purulenta, & enta extuffientibus auxiliatu trita d Lei fionibusartuum contractos, il ru fedat,. terantiquisulceribus illinuntur. CAS Ametfi de una ti - t4 mE » ét, extant. In lib. Quartum Diofcoridis. 805. . 5 * H B] . H lant "m Q feri ubig,: ALTERAfoliis exit minoribus paulb,canle vamofo : capitulis — pere f peni ia ne j miti B j ra[cente:femine alteri fimile.N [citur ubi C» prior : C ' nc obándis : mitioribus aculeis : flore capillaceopurpurafe : exe, dut p j e ideri Plinius lib.2 j.c.9.non Perfonatam.fed Per[olatam yer illapreflat.Hanc eam fan effe crediderim quam . Mad 1 i verb Arcion vocant, folia babet majora etiam cucurbitis, » folatam,quam nemo ignoratyGraci vero Arcion yo : "4 agi in bi onini cv 7 linius, Ex cujus notu facile cognofci potest, Plinium : era ffiora:xradicem albam,» grandem.Hec Plin capra is Magog ion j de altera Perfonata fcripferat quog, eodem capite c» libro. fic i quiens: n. Á —nnI € j des L. ibus Plinii verbis planum fit.illi perfonatam defi- linii tu- j jus foli 4i ferentem.Ex quibus Plinii verbis p. , | defi- lini tu cion vocant,cuju folio nullum e$t latius grandes app : Litas ro itd e j liis, tium lappis, five Ecbinis babetur. Perfolatam vero qu- maj pic sat pm wie i ; 1 utpote qui Plinitum in boc perperam damnaverit, a[fe- arulis, Quo fitit maxim? redarquendum putem Leouscenum,utpote qui Pli ay aged 10 - non Pan Per(onata genus reperiri.Caterüm Bra(avolus in (uo (implicium examine, iuam Pss - € ueni ; ^ Er : " ; l 7 j j * t eju: error explodi debeat,ut etiam 4j dijudicare is do: ftoridis Apavinen,in hoc evidentius ballucinatus,quam wu : (ia P agir ze. 7 iocri, i f'aeri j Perfolata in mentem mibivedegerit plantam, q erfolia- ve berbaria etiam mediocriter ver[atifuerint./ Caterüm cum , " Periolie dam Perfoliatam vocant,pratermittere quidem non potui, quin deea bic mentionem facerem, F g itag, PE L ds js - EF eu planta,que folia profert pinguia, fubrotunda, fed in acutum definentia, pifi fere modo, venis pluribus cra ffiufc s il. PERSON. SIVE LAPPA MAJ. ALT. III. PERFOLIATA, dum longitudinem protenfis. | Hac priufquam caulem edat,bumiprocumbit. — Caulis (abinde erumpit gracilisglaber, votundus,atq, etiam ramo[us Folia qua in caule funt,C in ramis, ab iis magno nature artificio umbilicotenms perforata go funt. Quo fit ut ego Perforatam potius, quam perfoliatam ndam bane plantam effe cen[eam. Flores gerit aureps,e eapitulis quibu(dam prodeuntes,cr in flelle modum radiantes , foliofas, odore non ingrato : emen nigrum, pellucidum, pli femine majus. Radice nititur untca fed fibrofa-Nafcitur in vineis,aruisyinter fégetes, in pratis, C agrorum limitis bus.Floret effate.Gufiu eft fubamaro, csdiotens. Datur berba ip(a in vino decoitaaut inpulverem trita ad inter- nas afedhiones cy ad rupta.1deoá, bibitur utiliter ad umbilici eminentiam,C ad Ezterocelas.Strumas etiam refolvit cr curat. fiempla| tri mode. imponatur. Ilinitur quoq, utiliter ad omnes inflammationes. De Perfonata fub alterins Ardtii Perfona., nonine differui t Galenus lib.6. fimpl. med. bis verbis : Alterum verb Arüium,quod Profopida vocant, cujusd, folia cucur- md 2 bita Jimil'ma uiit;nifi quatenu tum majora, tum duriora, difcutit fimul C deficcat , fed cr adftringit mediocriter, * Quamobrem folia ej tribus ulceribus mederi poffunt. Semen potum calculofis auxiliatur : idem facit radicis deco- um infufum. — Qu&plantaGrecis Apuraov, Latinis Perfonata vocatur : officinis, Bardana.: Italis,Lappola maggiore: Ta: liio Per fara : Italis Lappala.Sic Perfeliata: Teal Perfogliata: Germani yuwefyteade, i s diftinguitjillud Lappa major eft montan à.hoc ana five Lappa major, Dod.hift.latina in foli Diofc.fufpicantur. eprem fpecies in Phytopinace fe foliata, Li ne 806 And. Matthioli Comm. 39 4 $i^- foliata, Matth. Brunf.Cord.in hift.Gef.hort.Dod.fol.Lon.Caft.Lugd.Tab.Perfoliatum Fuch.Dod.gil, »zw- Perfoliata major, Trag.Cam.Perfoliata vera, T hal.Perfoliatum vulgatius flore luteo;folio umbilicato, pis Lob.Cacalia,Lac.Sefeli ZEthiopicum Diofcoridis, Cafalpino. x&jdpo : dica ui- Tlezacizas, PETASITES. CAP. CIII. x2$.1.1n Lade pos pediculus eft cubito major,craffitudine pollicis,zà quo pragrande folium;galeri modo am. lerima- 4 plum;ceufungusdepená:t, Contra phagedaenas,& ulcera quz cacoethe vocantur,efficacirer illi- gnum/in- pitur, : cumbens : veluti Aes sss : : ; : ea "ef fungus. Uenquam. feribit Rueliiut nafci Petafiten in Gallia, non tamen video, quomodo quis rect? eju fententia fabfcribere Perstitis pofiit ac debeat. Quandoquidem majorem Tufilaginem,de qua libro tertio differuimus, pro Petafite fumpfiffevides S tur,quam etiam ip[um forte fecutus Fucbfius proeadem depinxit. Sed quoniam Petafites pedwulum fundit cubito po- & ruchtii ceriorem,à quo amplum folium galeri figura tanquam fungus dependet:cui folum bujus Tuffilagsnis minime vepondere opu. — deprebendittmr binc fit, ut borum alioqui doch fimorum virorum fententiam improbandam exiftimem , ut libro tertia nofhrarum Ep/flolarum ad Hieronymum HeroldumNorimbergen[em Medicum fcribentes fufius declaravimu.Nobi hae gí, Pen veram Peiafiten non licuit invenire, Atq, adeb mea fententia esl, quód bec non nafcatur in Italia , argumento, Pens. ouidtam grande folum tamdm nunquam latere potuiffet.Pet afitis vires paucis reddidit Galenus lib. 8. fiv pliummte. : Gi. — dicementorum,fic inquiens : Petafites ex tertio efl ordine deficcantium.. Quamobrem ad maligna,qua cacoetbeyocane Nomina, gyy c phagedanica ulcera,ea utuntur.Non fecus Latinis Peta[ites, ac Gracit aexaeizus, nominatur, dis cólid, 40 Eamanrh. EPIPACTIS. CAP. CIV. «Meum 1^ Pipaais abaliiselleborine, parva herba;exiguis foliis. Tocineris vitiis utilis,&conzra venena pota. mupaiexos P ; pa 8 4x.£36. b, e : E ; fraiex L EPIPACTIS. * II. ELLEBORINE. * parvus, T : 3 E D t : E ips&i- Ka Pipactida adeb paucis perffrinxerunt Dio[corides,ac ceteri» qui ante &poft ipfum de plantar Epipa&i- J C 4 : , ES, pipa&i EZ diffcilé admodum fit decernere, quanam planta fit bac in Italia ubi fortaffe ea mon provenit. lil. 13.6.20 commemorat, Ep'padlis im Afia c? Gracia nafcitur Verim enero fiEpipaiti Elleborine. cuim Elleboro nigro [ialudmem babeat, ea quidem nobis Eprpadti erit , qua nafcitur in Goritienfi padlida appellare libuit, non quod ipfam Diojcoridis Elleborinem effe c ME Ellebe ; ,— musrepre[entet folus. floribus arg, eriam vadveibus Epipadidi inter fimplicia LI, Nomina. pay[us idem,quod Diofcorides,de cjus viribus tradidit. Hac émemamais Grat .Helleborine Saniculae facie, C.B.Epipa&is Matth Lac] dn " borine Saniculae & Ellebori iri fcio Heenobis non i^i dila fübftirui jus radice ibrofa&albicante;caulis pene : In ib. Quartum Diofcoridis. $807 Ellebori zlbi fimilia, lata; acuminata, venisftriata : caulis fummo flores ordine digelti foliacei, Orchi- dum forma;oblongo calcari donati;albicantes medio prominente fubluteo;ex quorum ternis foliolis oriuntur oblonga & ftriate filiquz, femine minutiffimo inftar fcrobis refert. Provenit locis umbro- fis,montofis:fic &paludofis Plures differentias & ratione foliorum,& ratione tam formz quàm colo risflorum;notavimas.Dicicur Helleborine & Epipa&is,Dod.gal.& fol.Lob.Helleborine prima; Tab. Elleborinerecentiorum prima,Cluf.hift. Pann.Eileborine;Lugd.Cam. in fuo Matth. Satyrium octavü . Trag.Damafonium tenuifolium,Cordo in hift, Sigillum S. Mariae primum, Cafalpino, Ka20f, FUMARIA. CAP, CV. Umaria fruticofa « herbula eft /;praetenera,coriandrofimilis,foliis candidioribus , tidique nume- 4 veam rofis,cineracei coloris:flore purpureo. Hujus fuccus actis eft : claritatem facitoculis, delacrymatio- zin i. nemá;:unde noman traxit. IHllituscum gummi, evulías palpebras renafci prohibet. Commanducata PS herba biliofam urinam trahit, T bMeum addit. es L FUMARIA. - IL FUMARIA ALTERA. — | E. Ew 339 SUO ion- € ANA (P ^ Ar jeew 0 feens € campis nafcitur officinis pafm vocatur Fun tey- Famaria miffo quibus mirifice slaritatem conciliat y Lacryma;, "99 i5 quam Grati , quod illi eam pluribus com. 5o b. munevofis, te. hitibus, 808 Aid. Mistehet Coin IH, FeIMARIA CORYDALIS. nuibus.pralongis,ac fubalbicantibus,Provenit in collibus cul. tis Cragri.Proflar univer[a planta ad colicos dolores five ye. cens dévoretur. five ficca i pulvere (amatur ex vino planis bus diebus.Sed jam adFumaria vires vedeaimus,quas pyimum ex Mefue fic ad fanfumveferam. Fumaria inter mitiora jn. Fumariz gore! à 3 i viresex mocentiorad, recenfetur medicamenta , quibw dejecloria yi Mefue. inest : verim nimia bujus berba copia facit,ut ejus quo, au. . oritasCrpretium plurimim diminuatur.Hec non modo al. vum folvit, fed c vifcera roborat, contrabitá, diffentoseo. vum villos.Omni pror(us noxa catet : quofit, ut baurientilus rA nullum inferat incommodum. Roboratur dejetaria eju fa. €ultas.quód non admodum fit valentior , additis myrobala- nis, feua caprino feroyinfectorio coccoyatt uvis pafíis. Preflat qua virentior foliis extenfis, non fané cri[pis, C" qua violaceo fit flore:Colligi debet verno tempore, C ex eo fuccus exprimi, Sunt qui banc in tiniver[um temperamento frigidam dixe. rint.Sed aberrarunt, quoniam in ipfa foliorum fuperfuie ve- perietur c caliditas , qua tamen eius frigiditatem mn [a perat, Siccat praterea ordine fecundo, fed femen calidum esl — Deprebendrtur (ant ejts caliditas ex amaritudine, d 2o acredinis parte quadam modica , que guffu percipiuntur, Quapropter attenuat;peuetrat obflrucliones aperit, at dejt- oria est facultatis. Sicuti rigiditati, Ce acerbe qualitatà adminiculo cohibet ag gregat, C robor r. Alvum [acilà deji- cit,bilem trabit,e aduffos bumores.Ejus vis non mod) adhe. - par, fed &ad venas diffunditur. Quamobvem fanguintmtxe . purgat, omnibus, incommadu medetur à bile , aut txufis bumovibus provenientibus.Proinde elepbantiafi medetur «i. ver[us carcinomata efficax eft, lebenas,Cralia cutivitiami- — rificà emendat : quin d omnibus morbis auxiliatur , qui tx ? vifcerum infardiu originem ducunt. Roberat Fumaria ven- j KS 7/2 Ln e CUM L3 «NS ZZWNS fenátis : To ue : triculum. jecury&y catera interna vifcera , biliofa viresex. res quemadmodum &» eat, que ex vaforum obffruclione excitantuy Fan: arie meminit Gal. lib.7. fimpl.mei Gal — viribus diffevit Ins verbis: Capnos hoc eft Fumaria,acri fimul, c amara qualitatiseft particeps, nectamenp eslacerba Quamobremurinam bLiliofam multam provocat, [anatá, jecinoris obffrudliones, c debilitates.Suca lorum acie acuit, non paulum trahens lacbrymarum yelut ipfe famts:nam hinc ei. appellatioindita, ea uti folebat ad flamachum roborandum unaq, ventrem lubricandum.Siquidem berbam primim de porró cim uti volebat, fubducliona quidem gratia,melicrato injpergebat : at roborare volens [lomachun diluto. Fumarta alterius vadix amara efl, Cv ea omnia poteFluna cum berba,qua altera Fumaria. venenis, pefislentia medetur:fudarem Cr urinam citer ictericos juvat:femenbibitur ad diutu Nomina. dicis f aria manantia qualibet ulcera exiccat c mundat. Herba,qua Gracis weave, Latinis quag mominat ur: Avabihts Scebiterig,fIveSabetevegi. Officiais medicorum, Fwinus terra:ltalis Fumaria,C Fu / mani Srotraud) : H'fpanis Palomilha : Gallis, Fumeterre, At Fumaria altera, Grecis pxavig tvíga : Italis, Fumoflerm maggiore: Germanis, fyo[tetrs. Sic Corydalis, Grecis nogbdtunas : quibufdam Split : Italis,Coridala. "d Fumaria non bulbofa & bulbofa proponitur. I. Fumaria officinarum & Diofc.C.B.Fumaria Matth. Trag.Fuch.Lac-Cordo inDiofc.Gef.hor.Lon.Dod.fol.Lug.Caf. Tab.Fumaria major, Call.Fumus ter- rz, Brunf.Cam.Thal.Capnos.Turn.Dod.zal.Anguil.Lob.ILFumaria bulipfe major radic Fumaria altera, Matt.Caft.Fumaria bulbols Lug Tab, Cápdosphrdgmi s, Turn. CapnosC Lon.Chelidonia phragmitis altera,Cor.in hift. Chelidonia Capnitis q h dajBrunf. Ariftol.rotunda vulgaris, Trag.(cui & Hyacynthustertius) ftolochia Fuch.Radix cava ma eer a) & fol. Caft. Radix cava her! Leontopetalon alterum, Caf. hec duplex eft; altera radice cava;altera fo I petias: noranda etiam differentia manifefta in foliis : folia erenim,quze Rores in dice cava eft;integra fünt;at inaltera quae radice folida verticillata;di vifa nt. tatecolorum in floribus radicis cavae; hec fufiffime in univerfali hift. pertra&aturi. IIl (rarius enim alba) C.B.Fumaria corydalis, Matth. Fumaria montana, Gef.hor:Tab.Fum tis altera, Gef. hor, Fum. lutea montana; Lob. (cui & idoni capnites A&tii). - Caft.Cam.Split vulgo,Cam.Cafalpino. s pe Auerog fatoG, a Meum sg) dora A In lib. Quartum Diofcoridis. 809 IL. LOTUS URBANA. IL LOTUS SYLVESTRIS. * eff £0 nia. * quodaminodo est,c» temperata. Lotts aute alfacientium babet4, nonnbil abfler(orium. d ,L e[lico,Tribolo.feu Trifoglio cavallino. Queverà Lotus fjlve ins isLoto| ico, Arabes utrung, cum deg yptio etiam indaf Handachocha,Garc Au4 o $ p x $io AeddféiduhQots 0 1] Lotus fativa;Fuchf.in icon.Cord.in Diofc.& hift.(cui & AndacochaArabum)Dod.sal.Gef.hort.Cam, Lotusurbana; Turn.Lac.Lotusfylveftris altera,Lugd.Lotus hortorum odora;Lobel.Trifolium Diof, "Trag.Trifolium odoratum;Fuchfio,Turn.Lonic. Trifolium odoratum alterum;Dod.fol.Lugd.Tiifo. ' lium Caballinum Gefnero de hortis Germania. : KórizG*, CYvYTISUS. CAP. CViIII CE us frutex eftalbus intotum,ut rhamnus,ra- mos fpafgens cubitales, & majores: in quibus folia foeni graci;aut loti trifoliz, minora, dorfo me- io dio prominente.Fa digitistritaerucam olent;guíta- tad cicer recens (apiunt.Folia refrigerant: tumores inter initia difcutiunt, fi cum pane trita illinantur: 'decottum potu urinam ciet. Nonnulli, quódapesal. liciat; prope alvearia ferunt. : S4. (m us jamdudumCytifum.fi tamen i in Itáliapr. veniret,non aliam cffe plautam,quam eam Trifeliiodo. "ati [eciem.qua Romanis vulgo appellatur Tribolo, alii yer) Trifoglio cavallino,boc eftyTrIfolium equingm, to quid equi; gratifimum fit pabulum , càm nulla: (ane mibi occur planta, qua magis notisommbm Cytifum pt a e ferre viden. . tur.In banc opinionem me primitm deduxerat Plinius, quid féripferit. jumenta deguftato Cytifo hordeum fhernere. Nam citm certà fcirem,equos adeà bujus Trifolii genere avidos efe, ut eo magis delectentur,quam herdeo,avena, Creliqui, frugi- bus , idcirco videbar non temere adduci , ut crederem, lant Jlirpem legitimum effe Cytifum; praefertim cum pluribu cn- flet noris, qua Cytifovelfondent.. Huc praterea alia accede- bat ratio, quod cim Diofceridem viderem de C)tifo inter her-32 bas, non autcm inter frutices, Cr aybéres differere , nonaliud quidem mibi per[uadere poteram , quam quod. Cytifu eft herba potius quam arbor : precipue cm palam fit , umena 1 herbas, Cv fenum potins depafci, quam arborum fra : quidem ervo,G medica herbis antiqua atas armi cora alchat ac [aginabat. — His ita, rationi : enim plura ueglexeram inveftigare) addud maremillud Trifolii genus odoratum;quod poffea Lotum effe wbanam agnovimus, omnino efe Cy, vero citin poflea vem banc accuratiurredliusq, expendiffem, me in erroreger[ari deprebendi, — Proind Cytfas | gravabor priorem mutare fententiam conflanterá, afirmare,aliam ab illaplanta Cytifum.effe : nec a Cyri confid, € bam, fed fruticem, quicultura arborefcat. — Non enimis fum,qui of inioni alicujus fauflinen Lu xe, Mab velim,ut falfum magitquam verum tueri contendam.. Sedquàd jure putem in aliam me deveni[fe jam. facit ne primis Galenus libro primo de antidotis,ubi Cytifum fruticem effe myrti magnitudine feribit bis verbis : In M D fia quod, qua parte noftraprovincie finitima eshtradusoccurrit,quem Brittoa nominant, quo tel Attico perfmite magia Eo admiratione confpexi. Extabat enim ibi quod, collis quidam non magnus, (axeus totus, Cr origanorefertus: al locus erat Cytifo plenus. Apesplurimum mellis ex Cytifi floribus excerpere fcriptores umo ore —- hic verba fubjtciam.Cy caprisibub iquog, G omni gentripecudum e. à Inlib. Quartum Diofcoridis. 8i prabetovibw :sum etiam quid olo menfibus viridi co pabulo uti, Cr poflea avido poffis.Praterea in quolibet agroquam- vis macerrimo,celeriter comprebendit:omnem injuriam [ine noxa patitur. Mulieres quidem fi lactis inopia premuntur, Cytifum aridum in aqua macerari oportet,C" cim tota noie permaduerit, poffero die exprefi [ucct vernas beminas per- mifceri modico vino,atq, ita potandum dari : fic & ip(a valebunt, Cr pueri abundantia lactis coufirmabuntur. Satio au- . tem Cytifi vel autumno circa idus Oclobris.vel verefieri poteft.Cüm terram bene (ubegeris,arcolas facito ibig, velut ocy- mi femen Cytifi autumno ferito.Plantas deinde vere di[ponito ita ut inter fe quoq, ver[(us quatuor pedum [patia diffent.Si femen non babueru,cacumina Cytiforum vere deponito,C [levcoratam terram circumaggerato.Si pluvia yon ince[ferit, rigato quindecim proximis diebus. fimul atq, novam frondem agere caperit,farrito, € post trienmum deinde cedito , pecori prabeto. Equo abunde esl viridis pondo 15.bubus pondo vicena, caterisq, pecoribus proportione virium. Potesletiam. 10 ante Septembrem f(atitc déramis Cytifus feri quoniam facile comprebesdit,e? injuriam fuflinet.| Avidum fi dabis, parciu prabetoyquoniam vires mdjores babet, priusQ, aqua macerato,C exemptum paleis perm:fceto. Cytifum cüm ari- dum facere voles,circa menfem Septembremyuli femen ejus grande[cere incipiet, cedio pauci, hori, dumflaccefcatyim — fole babeto:deinde in umbra exiccato, C itaincondito:bactenus Columella. Plinius quoq, Cytifi bifloriam copiofe profe- E quitur libro 13.£ap.24.tbi bac babet. | Frutex e$ & Cytifu ab Ariflomacho Atbenienfi miris (aud:bus predicatus pabulo p ino, ovium,aridus vero etiam fuum : (pondetq, jugero ejus annua H.S.M. M. vel mediocri foloredditus. Utili; qua ervo.fed ocior f(atietas perquam modico pimguefcente quadrupede,ita ut jumenta bordeum fBernavt. N ex alio pabulo ! alis wa- jor copiayaut melior:fuperomnia pecorum medicina d morbis omni ufu pr «flante. Quin Cr nutricibus iz defethu iacit avi- dum,atq,in aqua decoitum,potui cum vino dari jubet,» firmiores celfioresq, infantesfore, Viridem ettam galliuis,aut fi aruerit madefatlum. —. Apes quog, nunquam defore, Cytifi pabulo contingente, promittunt Democritus, C Aviflama- 20 chus, Necalind minoriimpendii esl, Seritur cum bordeo;aut vere femine ut porrumvel caule autumno ante brum am. Si femine madidum cr fi defint imbres, fatum [pargitur. Plant cubitales feruntuv fcrobe pedali. Seritur poft «quinotiia tenerofrutice: i 1i vdemetitur verno aquinodiio,cim florere defit vel pueri,vel anus vilifiima opera. Canus a[pectu brevitera, fi quis exprimere familitudinem velit,anguflioris iv.folii frutex.Datur animalibus poft biduum femper, byeme vero quid inaruit ymadidum.Satiant equos dene libra, C" portione minora animalia : obiterq, inter ordines alli- um GF cepe [erifertileefl.Anventu bic frutex in Cythno infulayinde translatus cfi iu omnes Cycladas, mox in urbes Gra- cas magno cafet proventu.Propter quod maxim miror varum e[Je in Walia. Non afluum non fiigorum, non qramlinum, aut nivis iniuriam expave[cit:bac Plinius. Fx quibus bic cert? (ubit nobis miras iGefuerum.virum alioqui eruditione cla- Gefaeri ruin quod in fuo magno libro de quadrupedibus,ubi probare contendw arborem, quam rura Tridentina Egbelum vocant lapíus. (nos eam Anagyris generi adfevipfimus Jefe Laburnum fcribat ex authoritate Democriti Cytifum apibus adver[ari. Qua ge inreumibi quidem videtur (pace ejus dixerim )nonfui[fe memor illorum verborum,quibw paulo ante afferuerat eju(dem Democrititeftimonto.apes nunquam defore,Cytifi pabulo contin gente.1d quod nos quoq, ex Plinio paulo fupra vetulimur. Caterüm de Trifolio illo odorato cujus initio bujus commentationis, atq, etiam Fucbf.lib.3.in Trifoliis mentionem feci- mus,ned, Diofcorides,neg, Galenus,quod fciam quicquam memorie prodiderunt. Non defunt, qui Trifolium odoratum quod omnino urbanum lotum vepreent at, velimt efe Tbeophraflo plantam Mel frugum appellatam, quam ipfe inter loti genera recenfet lib.7, 6. 14. deplantarum bifloria;ubi fic inquit : Quedam enim formis pluribus conflant quanquam ^os terat a fermi uic s cesa eim gre lararedmda folo ett for uua ter que ve ir, quod elfrugum appellatur, diverfum tum viribus in ufu cibario tum quid non dejideret : bac rheopbrfhe Que[ani lotum fententiam mibiprobare non videntur,quod Trifolium odora- in cibi veniat, isdem in locis nacaturin quibus lozorum omne genus vire[cere con[hicitur.. Atqui Pliuio o li cap aliod liud est Mel friaum,Dioclisteflimonio,quam Panicum. Otifi vires Galenus lib. 7. fimpl. medic. cag vi reddidi bu pauci verbu:Cytifi folia digerendi facultatem obtinent aqua temperata miflam ficut c malva folia.Plan- E - taut Grac nírizGoiita etiam Cytifus LatinbyCr Citifo Italice dicitur. Lo x : A Gal. Nomina, . Cytifusà Cithno infulajin qua inventis, au&ore Plinio, dicitur : qui hic proponitur oui tifus cenfeturgalii x. eS faciunt.Dicitur Cydhils Mattb. Lugd. Cytfus ^ MPa XA Cyrifus Marantha & Matthioli, Lob. Cytifusut exiítimatur, Dod. fol. Cytifus in agro Neapolitano, Cafal.Cytifus tertius cornutus, Taber.Cytifus Galeni, Camer. Verüm Cynifi nomine plures ollenduns tur plante;de quibus in fecunda parte noitra univerfalis hiftoriz,Deo juvante;di&uri fumus, ^ Awriraiyiomi, LOTUS EGYPTIA CAP. CIX. *t E ten li lotusque in campis Bumineinundatis provenit,caule faba: flore parvo, candido, m candi ? d E - Y * 8» And. Matthioli Comm. boutuntur. Radix loti Corfion appellata,rotunda es,cotonei mali amplitudine;cortice nigro,quali nux caftanea tegi. Arabum F!- Corpus internum candidum : elixum afumá, in [ecimen albuminis vertitur, gratum cibismanditur etiam crudum, Handa- fed gratius decoctum feu aqua. feu pruna.Hactenu de Loto Aegyptia Theopbraftu. — Caterm banc, €» fupradi&ias Lori chocha. fpecies Serapio fua lingua Handachocham indifferenter nominat. E cuju femine oleum exprimitur, Mauritani ad ani. culorum dolores expetitum. Neq, enim fit Handacbocha oleum ex vulgaris trifolii femine, ut quidam aberrantes txifli. mund mant [ed ex omnium Lotorum femine, ex eo tantàm trifolio,quod a[phaltiten Graci vocant. ^^ Loti Aegyptia breviter Qu. — meminit Galemu inter alias lotos lib.. fimpl. med. fic inquiens : Loti Aeg yptie femen inpanes quidem cogitur. — pagg Nomina. Auris axyba vi Grace; Lotus Aegyptia; Latine : Handacbocha, arabice : v Loto d' Egitto Italic? appellatur. MWetépvXr, MYRIOPHYLLUM. CAP, CX. z a Meum. Miethrilua se millefolium;a caulis eft tener.fingularis,unica nixus radice:plurimis foliis, a- — vibus;feeniculo fimilibus;yunde nomenaccepit.Caulis flavefcit,/ varius;ac veluti ex induftria deli. icalict- neatus : nafciturin paluftribus. Vulnera recentia ab inflammatione vindicat,fi vel viride, vel ficcumex i Mewn acetooblinarur: pracipitatis in potu cumaqua, ,& fale datur. 5-4- I MYRIOPHYLLON. . IL MYRIOPHYL ALTERUM - Myrio- phylli confid. Myrio- phylli vi res ex Be vitii alcapredeunt Cui z 4o Pri 855 HI" MILLEFOLIUM pe hv, MILLEROLIUMAQUA- ticum pennatum, fpícacum. * x E 2A E ! , ie : ; Eu i svimbsdM oa Videt i 'ragus Algae tettize vel Algee Vi IV.Millefolium a uaticum cornutum. ocut priusaquisinnatatc modum, ramofis, dense genic Ee nde aper. cornua ceri mi & exiccatari t, fi E l s fl parvos S baneeque is fenisve gione mes In rivulis idm og i deifin fo De iplici vt /- Mj MYRRHIS | Felis dien foliisd;: radi ei ab Que jotad im morfibusau vantamen boc, meoj icto; nulli notis Myn 6o illa:tamet [i bujus radix Arecentioribus & And. Matthioli Comm. Lo M'"SRRAG LS era[fa vaphani modo,que in plures divaricatur ramos » guftu acris, C [uayiter odorata.Hujus plura fint genera. Nama, a. lia fativa, alia domefliea, alia fylveflrii,alia in 4quofis prove, niés.Sativapafim [erutur inMifntaC».Sa xoniac alis fortaffe Germanie locis in campis, colitur, diligenter,quod inde nom mediocrem recipiant proventum. Eruittmtertio fatu anno, Radices babet nigras, atq, fibratas, odore adeo eximio. ut qme, rità Angelica nomen fibi compa raverit.Doieflica ita VOCAtA, Jponte per fe nafcitur iisdemin montibus, in quibus fylvefira, Sed foliis, cauleumbella,(emine & radice longe gvandioribiy, 1o Radix illi eit fuccofa, fubalbicans, acris, cr fuaviter odorata, Aogelica STLVESTRIS autem pumilior eft omibw fuis partibu, fed Íylveftris NS ; ifti ics Muss ] viribus omnium preflantiftima. — Radice nititur pollici craf- Fitudine , & fepe majore , fucco flavefcente referta. guftn à. cerrimo, & qui lachrymas ciet , v odorepraflanti. Naja DPLSNAR yj Plurimain altifunis monibus, in pratis &. pa[cuis, amans EUM: ink ; P locis, AQUATICA caterü grandior est, fed viribus Matth, imbecilloribus, Excalfacit , pariter, deficcat ordine fecun. do completo, aut tertio incipiente, Proinde aperit, atteltut, ^ C difiutit, penetrat, incidit Cr flatupellit. Venenis nirifià 10 àw c adverfa ur: quarepeffilentiam arcet baufta, aut frequenter. commanfa.- Ipfa per fe fumpta pituitofas lentos, bumres digeri: & cruditateconcoquit. 1dempreflar c vadicudte. dum, quod etiam celeriss ex frigore tuffientibus auxiliatur: , expeitorat enim efficaciter era[fJam lentamá, pituitam. o» "nantur eodem ex aqua. aut viuo interna vifcerum ulcera cin- cretusó, fanguis diffoluitur , & roboratur ventriculu, — Ju — d x inpulverem trita animi deliquiis , € ceteris cordi afft- , eA. s ibuopem unicé preflat. — Valet ad vabioforum, &* ventm- : o d RN — forum morfus, exteriuscum vuta impofita, 6 intrb incu 39 QNT c - afjumpta. — Hinc fit , ut recentiores quidam magna opinion banc fuis inferant antidoiis. Datur radicis femiracbna unà cu n Theriace drachma fua ipfius aqua is qui pefielabos * " raat Cr dein.ie fadare cogunturerepetiturg, eodem mado pofl feptem boras. Aliqui enim bec tantum antidoto (anati[unte— Man[avadix C denttum cavis impofitaycorum dolorem fedt, quinetiam anbelitum adeo commendatyut un Ld Iit odoren: occult are facilà poffit. Ar [ylveffris cum acerrimi fit guflus, longc? valentius, quam domeflica excalfacit, fie cat. Quare ad quartiordina principium accedit.Qmnia pra[lare potefl que domtflicayfed longe valent: caterum m Myrihi-. 46b copiofíus «a ati preftalit quod numis £o» pus accendat : man[a entm os linguam, Cr fauces maxim uity di vires. 7HAI.M yrrbidi jam [uas veddasnus vires ex Galeao.quieai L7.finp.med his vevbi defcripfit M yrrba qu : n9 dk ANGELICA SATIVA. YLVE A ANN OE ANNO SENS Inlib: n Diofcordis - & wiinant. Radicém babet odoris jucundi, c" dulcem, que menfes movet Qr ea quaintborace, ac pulmone funt , expurgat. y... a Iraq, ex fecindo ordine fuerit excalfacientium adjuncta quadampartium tenuitate, Mig ita Gracis, M yrrbit quoq, Latinis dicitur : Italis, Mirrbide. At wea. Ux preis ie : Gallis angelique.Sic Angelica fylveo ftris Italis, Angelica (alvatica : Germanis, Cil oc gelíc£- Gallis, Angelique fauvage. |. I. Myrrhis major,C.B.Myrrhis,Matth.Cord.in Diof.Gef.hort.Lac.Dod.fol.E.ob.Caft.Lugd. Myre rhis velgikdeuf Cetifoliam Hifpanicum; Tab. An Scfeli Pelopenenfe, Anguil. IT. Angelica (ab im- menfa contra venena facultate)fativa,Matth.Brunf£.Lac.Gef.h )b.Caftor.Taber. Angelica fativa, "Trago Fuch.Dod.gal.Lon.Lugd.Cefal.Anpelica major,Dod.fol/Angelica odorata,Camer.Laferpiriü Lac.Laferpitium gallicum,Gef.hort. Smyrnium, Cord. in Diofc. Hujus pro Cofto in Theriace confe- Gioneufuseffe poteft/fi Angelica radicis duplum fumatur,Noftra craífiore eft radice,quare facil&;in ea genitis vermibus corrumpitur:at Bohemica radice eft minore & nigricante,quare diutius refervari po- teft. IIT. Angelica fylveftris major, C. B. Angelica fylveftris, Matth. Trag. Fuchf. Dod. gal. & fol.Lob. Lonic.Lugd. Thal, Taber. Angelica fylveftris montana; Camerario, A cam in libris Galeno atui- bacis utri gonvenire able cen(ss Albgusiliga, € um c s ^^ MYAGRUM. 10 ni " agrtiim pon Y. 5 PTPBEURURR : . Cumhoccspite Marthiolus meminerit Dorülle qus fo i s we z e -— $6 | And. Matthioli Comm. * II. MYAGRUM MONO- eft Glaftiutramq; figuram adponere vifüm eft. LMs. fpermon. * agrum fativum;C.B.Dorella,Matth.in Commentri- is,Cafal.Myagrum, Dod. ga). Lob. Lugd. Mysgrum Diofcoridis, Anguil. Myagrum ptimum, T aber. Ca. meline Myagrum Lobel.in icon. Camelina five Mya- grion, Dod. fol. Pfeudomyagrum, Camerario in fuo Matthiolo II. Myagrum fylveftre Glafti folio,C.B, Pfeudomyagrum , Matth. Lu gd. Sefamum Lac, Le- nic. Sefama Trago. Linaria quinta, Eidem. Sunt qui fatutantümà fuperiore differre velint,verüm cümil- to Iud foliisfit finuatis & aliquando laciniatis, hoc verb integris glaftifoliis,differentesfacimus, | His addere lubetIII. Myagrum quoddam ha&enus à nemine de. fcriptum, quod monofpermon appellamus, Cale eft cubitali altiore etiam, re&o rotundo, ftziato, cavo, varie & inaequaliter brachiato : foliis vulgari viridio. ribus, latioribus (quorum prima Cichorii fativimi dolaciniata) linea alba divifis,minus Mysgto fis acuminatis, latiori bafi caulem amplexantibus; floribus luteis quibus accedunt utriculi duri, Sin, giperz fimiles, fuperne in duas extuberantias deli. nentes, quorum medio apex dirus infidet: in cujus utriculi medio cavitas unica; femen unicum (i nomen) ruffum, oblongum continens, Hoc primum - in horto Illuftriff. Principis D; Friderici Ducis Vir- tenbergici &c. Domini noftri Clementiffimi, quem. - - Johannes Bauhinus ejus Celfitudinis Archiaer colit, . Biicourtues nomine legimus. Ex Eugancis etiam ac- cepimus, à 2 zd 20709» ONAGRA. - CAP. CX T2 Qe five cenothera, aut onuris frutex e 4 Meum, wt ; E . ris inftar, pregrandis,amygdalino fo & C^ ore, lilionon dilfimili: lore rofaceo,magno;« radice candida, longa cum ficcata eft vinum VEHP" (Gier in mentibus. Aqua;in qua radix maduerit,in potu dataferas mitigat, & cicures facit: P Meum quedtetra ulcera mulcet. : - TX Éngidoyi. rm T : $7) Vii ium * ONAGRA. * : Ametfi memorie prodiderit Theophraftus li conah: de plantarum hifloria, Oenotbere TA: anitieres mores conciliare nullum tamen, qu ret, hactenus dicit reperire, quamvis ad mitigani animalium feritatemn,ne dum bominum quan mum utilisfimumá, remedium. | Cateril vifiimus medicus Lucas Gbinus nino in viridarium fuum tre riorem :foliis amygdale,m femine perquam minuto, ex: mol C candida Tanugine obyoluto : radice | fubter humum repente. — Qua fant omni ex pan referre videtur, etfi ipfe quoq, pracerto non au legitimam effe Onagram , cum b. tum non babeat, an bujusvadi: Onagre D huj vi qs vini maxim Gal. Nomiína, proponere confültum duximus;qu asreferendamcenfemus. Dici meenerion dicta latifolia, C. B. bet eh sy ugd Cafal ( m nuam ie * : bium, Gef.ad Cordum, Thal. An A "LP Aux et tonii herba maxima, Gef. hort. Lylt "e erario. Haec latiore eft folio, flore caeruleo,rarius albo:eft & angufti j , xaveniens;vel in al pibus. : * Lud 2 ie c . Br e In lib. Quartum Diofcoridis. üz Kícww 00. CIRSIU M. CAP. .CXIV. 4 * . . 4Meum CIE 4 caulisefttenér,duorum cubitoru msbtri- ;4/).i, angulo fimilis: ab imo foliola, rofze fpeciem refe- uen rentia, anguli fpinofi, per intervalla molles: folia bu- $Meü si glofti fimilia, longiora, fubcandida, modice hirfuta, Ca. qtia partibus extremis aculeata : cacumen caulis orbicula- - trie tum; hifpidum: in quo capitula in fummo purpurea, m a- qua folvunturinlanugines, Radicem hujusloco la- boranti adálligatam , dolores varicum fedare Andre- as fcripfit. : Cirfii mese vecentiores quam p lirimi vei berbarie periti, ^ o nl aliud effe Cirfium quam vulgare Bugloffum. -Sed mi- biplan? bac fententia , pace eorum dixerim , vefellemda potius, "quam probanda videtur ; quód Buglo[fo caulis triangulus non Mfit, fed votumdu: quàd ab imo foliola per ambitum aculeata rofe fpeciem non referant , fed longa , * continua prodeant ; quàd deniq, Bugloffo flores non evanefcant in pappos, fed lan- guefcentesintegri decidant,relicto infolliculis femine. — Flan- tam,quam proculdubio Civfium veferre putamusnuper Prifis ad me mifit , Clariffumus medicus Lucas Gbinuss ctjus etiam bic fi- guram dam, Na[titur, ut ipfe fcribit , imuligimofisloci. Fa meo quidem judicio, Cirfio maxime adffipulari deprebenditur. Cfi nu(quam, quod legerim, in fimpl.meminerunt cenfu Gal. Nomina, j C Paulus. 1d equéwigeuv Graca voce,atq, Latina Cirfium ap- w. pellatur.Italis Cirfio, 7 sj Cirfium, Matth.Lobel.Lac. Gef. hor. Caft. Lugd, Cirfium fecundum, Dod.fol.Cirfium agri Pifani,Caf. quod Cirfis montani fecundi nomine Clufius hiftoria E Pannonica defcribere videtur. ASTER ATTIC s. f -Cati, : "s Puce" -Bubonion , bocest noftris Ingtinalis, n men afcivit, quód in Athenienfi a- Afteris. alibi proveniat. | Bubonion vero, c 1n. ^ttici üd Bubonum, five inguitum preci. de orro appellationem accepit , quoc us flores chamamali inftar emicant m n7. * d E. jn 2o * , dere, quam quidam rei plantarie f ciunt, fed examinent quoque anus, lechionem.. Hujus pla evi 89 And. Matthioli Comm. *IL ASTER ATTICUS CX. 1u'cus alpinus. ** SN 4/4 ow Serapio- nis erra- Éryngio Ju dentis, - . pote adjedtitia amifumus. Amellas Virgilii llic de cente fylvam. US ducc , ^ 5, queplurima circim iaVerg * HL. ASTER ATTICUS alter. Inlib.Quartum Diofcoridis — —— 819 * IV. ASTER LUTEO FLORE. * V. STELLARIA, Nornina Ji. [ed in medio Lutei,comantibus circumquaq, foliolis diluta purpura nitentibus. Folia profert. ob- ima figura minoratamenya[pera, ir[uta, nigricantia ajpero «c fubamaro [apare : qua autem au 3 nge minora [Deckantur.Radicem babet multiidam odore non i ato Ó c. U ?yllorum quid 7t- fipienssElaret in principte Autumm, aut n e]Litis calce, Auguft cr Septembri, Florestand m flaccefeunt, rs difilliunt : femine parvo.oblongo,intubo baud longe abfimili.N afcitur in ajperisincultis col Pus C» convallibus. "à Attici vecens herba(ut Cratevas tradit) cum axungia fenio tufa rabiofi canis moi fibus utiliter imponitur, Turgentia gutura difeutit,cr incenfaferpentes fugat. Hujus meminit Galenus libro 6. fimpl.medic. ubi eju vires retulit bis verbis, Afteris | Afer Aiticut.alii bubonium vocant, non ob idtantüm quid illitum, fed etiam quod fufpenfum bubonas [anare creditur. Axici vi- 49 | eher quiddam eriam digerens,babet vero non minime Gr vefrigerans quid. tu, uci vofa cverüm id.non ad(tringit:baBenus Galenus.Sed quoniam Attic. centioribus yi Efl igitur ST. quac vafsitudine digitum equat, 7 nti. Erttmpit bac Maio mene, unio ye- 5! telltig rà floret.Exic. aqua ejus flillatitia nti diebis, mu. alba mulierum profluvia mirifici fift ignojci pofüntyreflridtis mirum in modum feminei z / Wfideant. Quin & laxat procidentesq, mulserum m ds ur. ejhar, fi lintea in ejus decotto,anz flillatitia aqua intindha inainmb [apius imponant. tiu, importentur, pr "n bypociffide,equifeto.flypteria,ficcua,vofis admiflis.Planta.que Graci ài ni item Afler Articu five Bübonium nominatur : Arabibus, AfLaratscon : Itelis, Affer Attico : Germanis, € Amellus. At Stellaria, five Pes leo Gallis, Afpergoutte mineur. Petite efparcou:te fen petit Mugue.. Virgilio, e milla : talis, Stellaria : Germanis ynnanto:; Gallis, Pre de Lyon. edi E After ceeruleus vulgaris, C.B.Afler Atticus five Amellus, Matth. Lac. Cz cus;Fuchf.Dod.gal. Cord. in Diofc. & hift. Gef. hort. Lonic. Lugd. poe : t Atticus flore cerruleo,Camer. T'hal. After atticus primus,Dod. fol. Afte ohus,Cluf.hift.Pann.Tin&orius flos primus, Trag.Quzdam in montibus;ad zrenda;Casfalpino, HI, Afterem hunc Atticum corruleum al pinum,Cam. Prioteminor cft & floribus cerulcis, foliis item non diffimilibus, qui LI WM X - SW A 820 | And. Matthioli Comm. tamen femina quoque gignit, & interdum ad radicem globuli tumentes vilíoft, foliolis adnafcuntur, III. After luteus foliolis ad lorem rigidis Cd AfterActicus alter, Match.Lugd. AfterAtticus verus Gef, hort. After Atticus feu Bubonium,id eft,Inguinaria,Lobel. After Atticusflore luteo, Cluf. hift, Hifpan, Aftet Atticus luteus lacifolius, Camcer. Aller atticus Maílilioticus, Tabef, After Atticus, Ceealp. After luteus alter, Lugd. Oculus Chrifti, Eidem, IV, A(terluteo Bore; aliis Conyze fpecies, Camerario in * VI. HEPTAPHYLLON Matthiolum,;cujus hec eft defcriptio, Caules profere alpinum fericeum, * pamm perqu edam intervalla rádicis repéntis & e propagantis; ab inferiore parte demilffisfibris re. 2. &is, quz aliquantulum odorat& funt, fapore atoma. tico modiceéad cinnamomi faporém accedente, fub. i acri, Infummiscaulibus duos vel ttes ramtlos ia. bet,quibus flores lutei difco in medio apicibus con. fercoinfident, quitandem in papposabeunt, | Folia per caules álterna hiifuta, ^an pediculo duábus quafi aliseatdem ample&untut. ^ Nafcitur in (alti. bus. Hactenus Camerarius: Sed de hoc in hifloris noftra plesfius, V. Pes leonis, àfoliorum forma; val. p Alchimilla,quod Alchimiftarum preconiis (it ce. ' lebrata: (in hac figura fculptor hirfutiem neglexit.) C.B.Srellaria;Matth.Caftor, Lugd. Stella herbalia. 20 lis quibufdam , Gef. hert, Pes leonis, Brün£ (cui & . Leontopodium)Fuchf.Lon.Alchimilla, Trag, Lon. . Dod.gal.& fol.Lob. C&f, Tab. Alchimilla vulgaris, Cam. Drofera feu Drofium, Cord. in Diofcotidem. VI. Heptaphyllum alpinum fericeum , quod Stellz- fic argentez nomine Camterarius fio Matthiolo ad jecit. Ex radice dodrantali, craffiufcula, nigricanté — ramuli bini auc terni;tetétes;firmi;pedales,geniculz« tiexeunr;ex quibus folia,maxime ex radice,longilli« mis pediculis donata;prodeunt: ut plarimümin fe- jo ptem (inrerdum quinque & novem) partes ad pedi- culum divifa, fie! modo difpofita, fuperné viridia, & averfa parte argenteis pilis nitentiayetremafolio- rum parte (quod fculptor omifit) crenata: flores r4- mulorum extremis numerofi, mufcatii ritu éongló» merati;parvi/ftellaci & candidi, infident: quibus fe men minutum, ex luteo viridi vaginulisinclufum füccedit, In Helvetiorum (ut monteFrado) Allo brogum,& Rierorumalpibus, locis herbidis & pra tis provenit. - Aftringentis eft faperis, Pedi leonis * fapore & viribusfimile: quare Alpini hujustacicen tritam & potafn ad undecun ; mapantem fangui riem commendant , imó decollo füfpenfam narium h&morrhagiam cohibere nárfant, Sic& ficcatam - radicem o jufculis dyfentericorum infpergum Dicitur Argentaria, Herba ftella ; five | in fpecies,Gef.in Fra&to. Argentaria petraea, Eidem "7x hor. Argentea heptaphyllos montana, Came v Hepraphyllon;Cluf. hift, Hifp, Pentaphyllum narn pétrofum & minimum, Lob.inic lium alpinutn, Tab. Alchimillz alcerum g** Tormenrilla candida; Lugd, Germanis; Háut/CxcínCynndum, — — 5 0 0 femp», ISOPYRUM. . : ]foorr» aliqui phafiolon ob fit quoniam folium , quod eft ariifo fir nos torquetur : capicula fünt ini plena feminis,melanthii guftur " tuífim,& cetera pectoris vitia , femen € bibitur:hepaticis;& fanguinemexcre E aliàs [cripfi ie mibi c vui inveniré, poflea tamen | acbum etj 9 /— éhjus bic imaginem dam , ab amicitoptimi; — Nafctur in campis. aprici collibus, — Ea - lie iuro de Lr : pyrum quid fit,ambig Pabrüs ete a luae Aquis effe flacnir trifolium pu 82t :enfuit Dod,hift.Gallica. At quam Marth.hoc lóco exprelfit;non videtur alid effe quàin Melatclium Dirromis mi Nana uere eo tántüm Hm inferióribus Anifum réferentibus,differens, Hunc imitati unt,Caftor,Durantes,herbarii Lugdunenfis autlior,& Tabernzemoptanus,- W»wegewi ^^ VIOLA PURPUREA, CAR CXViL — Uc. ^ x ; Ms ütpurea folium habet hedéra minus; tes CA » nuiusjc nigtiusriec mhlto diffimile:caulicus AN Ee lusà radice medius prodirjin quo fofculus fuavif- fimeolens purpureus: opácis, & afpetis náfcitur, - Refrigerandi náturam habet;Folia per fej& ex po- lenta illinuntur aptiffime ftotnácho zftuanti, & oculorum inflammationibus,fedid; procidenti, Lt. ED $ Sue in Violaruim genere nón mod? purpurea, fed etiam Viola candide frigidis Cr uliginofis locis nafcentes, prorfusta- th orden en inadore de quibus hibilquad exzet, memoria prodidir Diofcorides.Ha nu refa proventunt in Ananienft agro fu- pra Tridentum,ubi menfe Aprili ade cópiose florent , ut fi longe profficiantur,oculos fall. nz extenta lintea vides. tur. Sunt C? álie qua aureo futt colore aded tn coloraidió floribus vcctipatur nátura, Ejl c genus, Oenipouti primitin Viol guis mibi vifum, cujus purpurei flmes numerufis fipaut ur folig- pur.mul- lit;adore amntirm jucundifio.A R BO RESCENTEM mo autem V 10 L A M ? Baldo monte in agro Veronenfi allaz bo.e(ce: tam,odore perquam jucundo, mibi dono mifit Francifcus timens Calz.olarms plarmacoporus Veroüenfis.cuju flores illis per - 9 fimiles fer? habentur quii Regali confolida vifuntür.Cres fcit bac duorum cubixorum altitudine, pluribis ab una ras dice fublatis caulibusim quibus folia viole purpurea angue fhora, per ambitum denticuiata.. ai 4, par:bé intervalli diflinda : flores edi purpureus. Al: praterea flaes pey ejtaa x - s a X em peridiveda . "fiar c sliius Á tangi bns quadant enu [iari Cr inti concavi , qui 5 pa: ibas intera * Il, VIOLA MARTIA | HL VIOLA ARBORESCENS, 3e € Ld 822 And. Mátthioli Comm. IV. JACEA SIVE FLOS TRINIT. V. JACEA ALTERA. - gh J Bie f. c vals genicula fupereminent, é quorum contava fà cos exoriuntur,quibus flores dependent. — Nafciturin ca "d d pafim fertur in bortis, Cr viridaris, — Vacant banc munili t JACEAM , alii ver) HERBAM TRINI Jáces. entibus quad ditate que in fuperfuie contis tur Huntiditasque faperftua recentibus ineft emolliant, fed quod diffolvant. Viola in fumma opo tinguunt,leniunt, C [olvunt. Earum Z dus ye ardentifimis conferant febribws.Fit in eo diutius mace olivitaut ex dulcibus alis expri quos caliditas excit avi lumelle vitiis j $yrupus corisobffrué Vo JN poH vires ex fHodum C ex rofisri i.quo di Ci. — quinasexhibentes, Violarumvirestra es | fubftantia fuperantem pofident : proin : hlegm. ine OM : In lib. Quartum Dioftoridis. 823 hor.Lon, Viola marti ja praecox purpurea; b.in icon. 11. Viola martia multiplici flore: hecfloribus lioliscon ibusà priori differt, quz» mangonio majore etiam redditur flore: quare Co- fteusin Mefüem memini dictae gue Byzantii colitur martiee fimilis,fed flore infinitis f -J & Rofam Damafcenam equante magnitudine & odore etiam noftrates fuperante.Et color iola nigra flore pleno, zal. Viola dafy poe dafyphyllum;Gef.hor. Viola pur purpu- rea c Be pleno, Caft. Viola floremultiplici, Dod. i. Viola martia purpurea, flore multiplici;yLob. Tab. — " Violaczrulea floribus numerofis foliis conftantibus,Cef. 11 T. Viola Martia erecta, C.B. .Violaarbore- ; or. Mater violarum Dalechampii, Lug. Viola martia el.tior, Cluf.hift.Pan. IV. Viola tricolor hortenfis. e£ The . Jacea five flos Trinitatis, Matth. Jacea 1o major; Cul Herba Tiiniratis,Brunf. Trag. — nigrae perfimilis los, Gef. hor. Viola TEYmer (& Antoraquorundam) Caf. Lugd. Violaflam- .Fuch.Dod.gal.Lon.Gcf.hort. Viola tricolor;Dod.fol, Viola » ^ ' meacolorea, Lob. Vi Trinitatis, iola multicolor , Cam. Viola tricolor feu fepticolor, T hal. Flos & magnitudi colore variat. Viola bicolor avenae: .B.Jacea altera; Matth. Jacea minor, * Cal Herbs Tri itatis mM Viole nigra perfimilisarvenfis minor,Gef.hor. Viola fylvefüris, ia Lob.in icon Vig m em minor, Lugd. Viola trinitatis minor, Mss RUE od ; ^ Xonzadu, peii -" OCACALIA . . CAP, CXVIII m ira k ontice pros foliafercma ne.alba: t quibus medius caulis emicat, re&tus, albis: jai olea fimilem:n i in montibus.Radixin vino madefa&ta;ut tragacan- ; E fe cuffibus, fcabritiis arterias medetur. Grana; quae poft excuflum flo- : |Cerar Mucio ceeutco qnte " " j - | Cd . or ; F. " L C A DA: rs): rs * 4 Acalia, Pinifibszn capit. n. autbere , vocatur femen C scalim margaritis minutis fimile , dependens inter folia gran- Pede N gn in montibus feri : rita Plinius. Sed nou propterea mibi ba- EN | Y y denus contigit Cacaliam repetirein Italia ,etft eaim diu qua- 1 1 / Ji y & fiverim in montibus, « Caterim beybam Cacalie fimilemte- EN n y flatur fe pluries vidiffe in Apeuvim Alpibus. Lucas Ghinus 3o Forocornclienfis medicus , vei bevb aria dilgeutipamus imqui- t j Á itor, folro: tuffilaginis, majeret. tamen, nha parte candidio- E ; € ES er H i liam ufpicatur.. Der ad da viri judicio facil 2k , rribere , quód dine ir. MIU diligenite ix e : ; e $a ejw vires er t bis verbis : Cancati rad atem 4o "babet mordacitatis expertem , & modice exiccattem : efens- —. e jam cra[[am, & emplaflicam. - Quapropter m wwne di s s. 4 Mie [4 eria a[heritates [anat : nec Mae e pe ejus dofuens prodeft X-- x zl | ; Ex RD - diio: & tad S sadi olàüm leu iter hirfa üta: hujuscün £e lia prima & Cacalia vulgaris no foli - Eimer diri uc de napis Bunii florentis, cond, C quod . 0088 And. Matthioli Comm. €x quod Bunion vocant , purgationibus feminarum , dr vefte, & urina utile decodum, potum ex Aqua mulfa, vel fucci drachina.Semen dy[entericis voffum ritumá, in aqua calida à c arbi quatuor:fed urizam inbibet, fi nox. lini femen ung bibarur. Alterum gems Buniada appellant, & raphano, & vapo fimile.seminis preclaricontra venena : obid C» in agn. dotisutuntuy tllo:bec Plinius.Ex cujus fa ud verbis palam fieri arbitror eam nobu plantam effe Bunium,quamN apum fjt* vVeftren rura ià eiruria appellant N afcisty bac inculto folo, frigido pracipuétradu.V erum Pfeudobunium.quod Graci: vocaut, nondum mibi in 1talia compertum est. Quod nulli mirum videri debet : nam quàd planta bec fruticet in Creta ug Bouii vi Diofcorides teflatur, videtur potius Cretenfium propria; quàm. aliarum gentium. Bunium;ut Pliniu tradit , antidoti rsex — admi(cetur : quare & inip(a Andromacbitberiaca Bunium expetitur, Utriufó, vires [ant paucis tradidit Galenw lil, Gal. fimplicium medicamentorum, fic inquiens : Bunitm;alii ardicon, adeo excalfacit ,ut C urinam moveat, G menfes pro. Nomina, Vocet.Sed & Pfeudobunium adfimilis illi caliditatis eft. Quod Graci Bsver, Latini fimiliter Bunium vocant : Itali,Nayo- ? n mefalvatico. Quod vero illi yevdoBva, hi Pfeudobunium, c Buniofalfo, Xehahóbi. CHAMJECISSUS. CAP. CXXI, Hamaeciílos folio eft hederz, cenuiore,lon £iore, ramulisà radice quinis fenifve,dodrantalibusjfg." 2] liofis : lore violz albe fimili, candidiore, actenuiore, guftu fupra modum amaro: radicetenui, candida, inutili: nafcitur incultis, Bibuntconvenientiffime ifciadici folia, tribus obolis in aquse cya- . this tribus, tricenis, quadragenifve dicbus: eodem pota modo, fenis aut feptenis diebus, regium mor. - bum purgant, E. y M Chama- Redidit Leonardus Fuchfiu, in (uo de ffirpium biffovia commentario , nibil differre Chamaciffum ab eay citis (C notitie planta, quam ut fuperius lib.3 n Afclepiadis mentiane diximus berbariorum vulgus Hederam terrelm à confid, : ; * 8 E : "CU " D nomat.Sed ctr ejus fententiam comprobem, fané mon babeo. Siquidem vulgaris hedera terreftris folio conflatrotunh. quadantenus ferraro : catilibus, vel potius fumculis vitilium modo longis, umi longotradlu repentibus,Cham«ciffuyerh Diofcoridi foliis est bedere, tenuioribus, longioribus : ramulis à vadice quinis femfve, dodtantalibus, foliofiss Adde qui Chauaciff flores viole alba fimilesfacit Diofcorides, ac etiam candidiores. Sed terveftris bedera florem profert pufilum, in candido purpura entém. Quibus utia, rationibus dügor, ut putem banc herbam non effe Chamacilfum, quód matin. ter feplurimim pupnaye deprebendantur.His etiam accedit, quod Cbameaci[[os (fi Plinio credimus b. 24. c. 15.) irata ef rritici modo:C ciim floret exiflimari potefl alba viola.Ruelliu banc in Gallia nafci fcribit.Sed eam aliam ef . 8*.. hama. ?t&ciffo bic repvefentato per[picuum eftzed enimyque Plinius vefert, a Diofcoride difentiunt quem nullam fbicara WO - eil vet rionem fec:[fe conffat.Equidem, ut ingenue fatear,nullam battenus in Italia berbam comperi, quam legitim. ] €x Ga. ,, rium aufm affirmare.De viribus Cbamec ifii breviter di[ferit Galenus lib. 8. fomplicium medicamentorum, fine « Womin; 0/8» Chatmecifi flos, con fit admodum amarus, jecur ob[lruttione liberat. Sunt & qui ifcbiadicis ipfum ex hibeant.Hac . plautaut Gracit yeuobuosGr, ita etiam Latini ChamacilJus nuncupatur. zd tum, ea TOXandfng, CHAMALEUCE. - CAR. cxXi ^W Hamz:leüce lumborum doloribus propitia eft : herba virens ; incurvis foliis furculófisdu f c3 : E e. " x* A E: Chamz- S An quàm paucis Chamaleuces bifforiam pervftrinxit Diofcorides, quave diffcillim quidem d. 7 leues Jupiverfo plantarum genere Cbamaleucen referat.Caterum bic filentio non diffimulandum puto,qu sonlid. - 4; //s (ur Marcellu c* Ruellitu Dio[coridis interpretes ajunt) in quibus non yaaaeMfun, fed xaisasino leg quidem lectionem nos quoq, magis prebamus , tum quod in mothis Diofcoridis nomenclaturis Chameleuce. ni alid fit /—— quam tuffilago, quemadmodum C apud Plinium lib, 24.6.15. ubi eam Farranum five Farfu, ium vocari tradidit : tum Ls napettce,quo wies Maii P dod etiam quod eodein loco Plimius idem fer fcripferit de cba Quod baud dubi£ offendit, bujus capitis initio mendum fub Chang. f dii iits tantüm literemutatiane yauaeeimy, pro yeuaatemtbny Pa iius d leuces vi-füthilem veddidit : mibi tamenea yidetur potius picea foliis aj ümilanda, fin compofita planta nom, recx — pofferioris vocis fienificatum [petare : nam picea acis, larix veró «aif item Grace dicitur, * Ga. —. Galenus lib.Sfimplicitm medicamentorum, calida 8 facultatis tertio quodammu Noniiba. [957-2 Ru. n M. 2000 fma, Latin? ES - Er certi facilis ac Tubricus potuit effe librariern v» [eripferint... Porrà Plinius chamapeucenfaliii d LAM ) Ugloffum nafcitur in campeftribus, & fabulofis. Tulio menfe colligitur. A £o» 1x &- "5 or adquarranos:eain vino decoquitur.Herbam abi ceffib Sr lduminterra fparfum, nigrius, aafperum, bubulas imitans linguas. &lpino- - : iic po fum, & ui diligenterBuglofi bifforiam expendunt omnes berbamBorraginem vulg vocatamyin bortis Bugioff QS ida Aide effe Bugl. Me t, quamillam qua Buglo['a erri pr ond. piseib uw. Quortim equidem judicio non dubiraverim fubferibere , Boer mpm i d Pk fea fimilibus, nigrioribus tamen, c. aperioribw : quibus etiam.bec roi dta . proxima ferre fuperius prodidit Diofcorides, Adde praterea qubd folta Borraginu interr mar d s or i falso vendicavit, feli uas tum forma, tum a[peruate imitantur. Contrà que Buglof core se pen de pone, elcolatthabalurderani igna minui humi defi que tiu ofr rd ust » Wa : In lib. Quartum Diofcoridis. 825 3 ciunt,nec aliquaex parteverba cum;aut [ymphytum alterum repre[eutant. - Non ob id tamen negare aufim quin vul- gare BugloffJum ineampeffribus na[cens,i[dem cum Borragine polleat viribus : quandoquidem eadem utviufg, a[peritats, y. glo, idemá, fapor gu[Iui manifeftum prabent eju[dem facultatis indicium. Atq, facie non multum diftdere ea inventas , fi l- Hüpan. lud genus [pecles,quod bodie in bortis feritur ex Hi[panis allatum : baogenumetft verba[cum adeó adamuféim non repra- fentetquemaudmodum Borrago.foliorumtamen efjjgie bubulas linguas maxim imit atur.Sed quoquomodo hac fe ves ha Deat,concedam facile Barraginem, cv vulgarem Bugloffum C [pecie C forma inter fe differre: attamen crediderim alte» rius vies proxime accedere , & [i noneadem utrifqy, fimillimastamenine[fe. | Ceterum non defunt, qui bis vatioribus neglectis afferant vulgare Buglo[fum Echii omnino genus efe, quüdillud omnibu notis referre putent. Alii vero (unt, qui idem Buglofjum Cirfium exilimant V erüm nos aliud à vulgari Eugloffo & Echium c Cirfium effe cenfemus, up abuudé I, BUGLOS. SIVE BORRAGO. IL BUGLOSSUM VULGARE. 40 monio conprobari potest, qui li Bugloffi ficut almara, & ad tadum afpera , c vami deiecti icenna tef "ofi l erent plantam, ut- apertà ejus elis latis;atq, oblomeis, 8 pu ddunt aculeato E Cramis mult bul 'i Il $26 And. Matthioli Comm. : Bor HE BUIGLOSSUM AL TER LM /lentquibu amba bortenfium [ptcies, — Bortagigk gy i cid NE Bore nigro. vulgari Bugloffo berba Grvadici vis fan? magna ineflquinnnd C" floribus ad animi deliquium , C ceteros cordi 4ffidu, melancholicos morbos : & praefertim earundegs Pob: vino,ac etiam ex aqua paratum.Trita vulgari Buglofi vais ex aceto illitatribus diebus contintis fc abiofos juvat, Prefrat utriufo, planta fuccus bauflus ad epota Veneta, Ó» yeneyy, rum ammaliumor(um. Stillatitiaearum Aqua deliri oi, cum febrefiunt , mificà auxiliatur, quinetiam octloryig, flammationesmuleet tam interius quam exteris, impofita. eto cujms viribus differens Galenus lib.7. Jépl.imed fic inquiksn, aloffum,bumide calideg, temperiei esl. Tt44, vi , latitia ac bilaritatis caía effe creditum efl; Sed K faucium afperitatemtnfiunt. codum in meli Herbaque Graci B5) Asesor,Latinis item Bugloffun P Y P X "Trago C Lingua Bubulanominatur ; Arabibus, Lifon jj uf : Ó feu Lefan alibaur : Italis, Borragine: Germanis, SC d W —HianisBorrata,C" Borraienes : Galli, Borrache gloffum vulgare, talis, Buglt[[a: Germanis , T Gallis, Buglofe. Sie Bugloffum alterum fyirefr fn ugs? UE Wm loffum aliud facivarissliud fylveflrefatiuh Bugloffi vues ex . Gal. / Nomina, - gloffa latifolia, Borrago di&a, C, B; Bugloffumive,s - Borrago, Matth, Lacun. Caft. Bugloffum , Fach." Turn. Bugloffum verum, Dod. gal. Cordoin Diok. Bugloffa urbana , Cordo in hiftor. Bugloffumlad Ze tux : lium, Lobel. Borrago, Brunf. Trago.F| or Gef.hor.Lon.Dodo.fol.Lugd.Cafalp.Taber. Camerario. 1I. Bugloffum angnftifoliu b Bugloffum vulgare; Matth.Lac. Caftor. Lugd, Bugloffum anguftifolium, Lobel dJürolur n 2 glof CR falp.Bugloffa Italica, Trago,Lonic.Buglo. à lacifolia,Cordoin hifto. Bugloffa vulgaris, Dod.fol. Tab. i Bugloilus Italica vel Gallica major, Gef, hor. Echium, Cordo in Diofc. Echium ftalic Fuch.in iconibus.Cirfium ftalicum,eidem,Anchufa, Tu:nero. III. Bugloffum fylveftrer 4 ies - €. B. Bug Es alterum flore nigro) L CYNOGLOSSUM. . gloffumfylveftre majus,Caftor.Bugloll om 77 ugdBaglofs ylvet d iris nigra; TI E Ed EX A x E CH KwyAUogow, —— -CYNOGLOSSUM. - 1 ET EUER uw (I MR ( Yiiog -"arétio ES vetere; . ambuftlis. p. iid ine ui — quippe quid in radiantis | tenui lanugine dics vglo[os canina imitans 4 In lib. Quartum Diofcoridis |o $77 Ajuuró, que trestbyr[os feminis emittat,ejus radicem potam ex aqua adtertiana) prode[fe : qua quatuor ad quartanas, Ef C alia fimilillyqua ferat lappas minutas : hec Plinius. Ex quibus (atis per[picuum e[Je puto,quod neutrum Cynoglof- Ji genus à Plinio traditum, Diofcoridis Cynogloffo refpondet. Siquidem primum Plinio caules velth »yrfos edit adeo flexit es ut ij topiariit operibts maxime conveniant. Diofcoridi verà planta eft fine caule, qua bumsflernitur: vt bine apertifime tonflet; banc operi topiario, ut aliquid conve[liat vel conte- xat, pror[us ineptam eJz. Adde quàd Diofcoridi Cynegloffum medeiur canum moribus, alopeciis, & ambuflis : quinetiam alyumeimollit. Plinio autem tertianas tantiim,C"-quar- tana: prode[l.Id quod deBugloffo imtelliguur tut [upertari cao ' pite teflatur Dio[corides. Hinc itaq, palam fiert arbutvor,Bu- &loft bifloriam Q vives, cum. Cynogloffo turpiter confudiffe Plinium. Cujuscerte lap[um non. animadVerterunt vecen- trorum nonnulli, qi Plinm auctoritate freti contra Die[rori- dis gravem fententiam probare contendunt , Cynoglofjum caulessflores, G" femen proferre, — Quod autem fecindo loco à Plin:o defcribitur, lappas sinutas févens, nil aliud , meo quidem judicio, fuerit, quam vulgare Cynogloffum omnibus is morum. Quo fit.utomnino erva[fe exifttimem Ruellium , C "T Fuchfium vivos alioqui doctifimos : quippe qui crediderint, rorcC no- vulgarem Cynoglo[Jam e|Je Lycopfin, ut etiam [upra [uo loco pota monuimus : neg, enim bos animadveruiffe video dé bac cum v7 Den alio Cynagloffo fcripfiffe Plinium, ac demde fpeciatim de Lys &atuen- - eopfi tb. 27, capsui- Velgare Cynogloffum man:fefto vefrige - tium. at, C ficcat s folia recentia illita vulneruminflammat:ones, db ctiam alias qua[cunq, mirum in modum [anant. , & ar- cent.Cynoglof in libris de fimpl. med. facul. nufquam repe- vio meminiffe Galentnn, Yd Grecis nvvéyAoosov, Latinis Cy- nogloffum c Lingua canina vocatur: Italis Cynogloffa Lengua di cane : Germanis, £yunbggutig, Plinii a. us, omina, Cynogloffum aliud eft femper virens, aliud inca- num:aliud medium,quod montanum eft, majus & minus:incanum fnaximum, majus, medium, minus .. & repens. I. Cynogloflum; Matth. Lugd. Cyno- ' glóffa vera;eidem editione Italica: quod-anne à fc- - quenti differt? II. Cynosloffum majus fylveftre, . G-B.Cynogloffum vul gare; Matth.Eob.Caít.Lugd. —"Fhal.Cynogloffus vulgaris,Gef.hor. Gyncaiélio m Lon.Dod.fol: Tab. Cynoglofla , Caf. Cynogloffa ' majorBrunf.Cótrdoin Diofc- Lycopíis, Lacung, (9i PHYJEUMA, CAP.CXXY. à» s "uin judicium. .- Huju tanquam quod legerimynter fitmplicia memineru "bita etiam Phyteuma Latini " Y — - Phyteumatism b. - Antirrhini: Matth cujus figura flo re Dodo, /^v M And. Matthioli Comm. Dod.gal.Campanula cerulea five hortenfis,Lugd.Campana cerulea;Gef.hor.Campanul. 14 T43 fol.Campanula perfici folia noftras,Lob. Campanula an gultifolia, Taber, Cam BP Palas Pi ma Matthiolo di&um,Cluf.hift.Pann. Ra punculus campanulatus N. eriifolius,Thalyo, í Puer LEONTOPODIUM. . CAP. CXXVL ' Eontópodium duüm digitorum herbula eft, folia ferens angufta, longitudine ternüm Uaternum. ee digitorum hirfuta, iua juxta radicem lanofiore flocco cag te edm iod ide e fi perforata : flores nigri: femen ufq; adeb fpifla lanugine bur fape fallat: radice ire hzret,quam tradunt appenfamad amatókia prodeffe;& tubercula difcutere. OT m Ha " Ro. tz P , M Ot M LLEONTOPODIUM VERUM. II PSEUDOLEONTOPODIU 5. Leona- JM (TOndubito quinplantam;cujusbic imaginem damu,le- me "girmum [it Leontopodium.Siquidem berbula e$t dudim, 4^ 71 Pfeudo- leonto- yi , podium. ph epowi ip " Brunfel- P obemia nafcitur qua tam ] , C. B. Pfeudoleont Dylves Trag Choc foliolongiore,Adver.Lob.in icon. r3 wy Lu ; YadéyAuozev, ui LT Hippogloffon sa frutex eft folia h. SE. Hz ase foliis exeuntes. ip2"" cusQue admifcetur, : frutex. , 1 .. Bippo- Tbpogloffior fratex'a] ge à H» inedio hguen In lib. Quartim Diofcoridis 829 HIPPOGLOSSUM. Goritienfi comitatu, qua iter [Hin Hydriam ad argenti vivi ex fodinas. Veruntamen non efl bac Laurus Mexandrina, aut glot. non 1dea, de qua infra fito loco differemws , wt in fuo infigni de E Laur, plant bifl.commentario exiflimat Fucbfius. Quandoquidem fen Laurus Alexandrina e foliorum umbiluo nullam aculeatain exerit linguam , [ed tantum fructum rotundum tilia modo Hippa- longior: pediculo appenfum profert. Hippoglo(fum recentio- elodi vi ves longe pluribus commendant viribus, quam fecerint anti- 1cs Matt, qui fcriptores:mam;ut illi tradunt, in uteri affectibus magno datur juramento.Quofit ut flrangulatu vulva laborantibus mulieribus radicis aut berba pulvis cocblearis menfura , ex vino,vel jure bauflus prafentaneo remedioopemferat. Ef C ad puerorum enterocelas praLantifomum medicamen- tum, fi diutiu diluculo bauriatur pulvis idem fefquidvach- ma pondere ex majoris (ymphyti decocto.Verim td [umenti- bus evenit, quód priu tant itm diebus adeb vamuempul[are — . percipiant, ut inteflza fovas prolabi velle videantur : quare fubcingulis, fafciis , & fibulis veprimentibus, roborantibusg, primis diebus uti opusest. Qua p'anta Graci jamóyAuoscv, Latinis fimiliter )ippoglof[um appellatur : talis,Bislingua, Nomina, € Bonifacia : Germanis, Ypfffin vaut : Hifpanzis Lengoa de cavallo : Gallis, Linguapagaua,Bulingua, 4 - Hippogloffum duplex eft, alterumin quo fru&us pediculo;alterumin quo folio, infidet. H ippoglofl. fructu pediculo infidente, C. B. Hi ppogloff. Macth. Lac.Dod.gal.& fol. Turn.Gef.hor.Lob.Cait. Cam. Hippoglotton, Cor.inDiofc. U vularia,Brunf Lon. Uvularia mas, Tab. Laurus Alexandrina , Trag. Fuch.Gef.hor.Bonifacio,Anguil.Laurus taxa Plin. Lug. Bislingua, Cluf.hift.Pin.Rufcoafünis prima; Caf. Radix Idea Diofcoridis, Columna, ANTIRRHINUM. —— CAR. CXXVIiL- therbam caule, & foliis anapallidi fimilem forem albae viol ic fy veftris a anagallis nominata eft : femine vituli narium fimili, — ANTIRRHINUM 1I. E. — 830 And. Matthioli Comm. erri en ca cum olco]lilino,venufliores ficri: nec ullo medicamento ladi Poffe, fi quis ap. ANTIRRHINUM III. - ANTIRRBINUM IV. Antirrhi- Xy eodd um Autirrbini apud veteres hiftoria. Siquidem Diofcavides autirrbinum berbam foliis dy cauleam- niconfd * gallidi fimilem reddidit.Tbeophra[lus verà eandem aparine fimilem fecit, Veruntamen nosqui quatuor Antir ni genera obfervavimus nullum badlenus vidim us,quod foliis anagallidis, aut Aparinavirefceret, ut. ex hic appidi imas ginibus apparet. lini lib. 2 g.c.to.vedlius fortaffe, Antirrcbinum lino y fimile nafci feribit. undefacile fufpicer, [d Theopb.exemplaria bocin [aco depravata efe,atq, in aliqua parte vitium latere, Foliis omnes funt : , ,, Mtioribusin altero vero angu[Horibuscaulibu vamofis, Ceterüm ut in plantis variat facies itaqu E T e color.Siquidem in una purpureus,in altera fubpurpureus, Ci in ceteris candidus ffosemicat. Atqui ex onmiltscapita no ^ feuntur,in quibu femen minutum, nigrum, continetur virulinis admodum fimilia que mn nifi magnitudine ferutte Nafcitur in aruis, Cr incollibu, — Mmuntur Antirrbini folia, quinetiam flores, &* femen,cum o[ateo, & mele aduer prefozationes,Ó menfium difficultates.Herba fcorpionibus adeo contzaria est,ut illico ca vi[atorpe[cant. Eadem fronti ex Gal. TNoinina, Me nuto in arvis In lib. Quartum Diofcorids — : — 83 Kar&ray ng, : CATANAN GE. CAP. CXXIX, . X eo genereuna,folia coronopi habet, longa: radicem junci modo praetenuem : capitula fena fepte- ; ELA quibuseruifemeninefl /Arefcens in terram fle&itur,& fe contrahit ad fpeciem un rel milviexanimati, Altera maliparvi magnitudinem explet, radice exiguae olive mL n [ v quoq; olivae colore,&figura,mollibus,divifis,humi inclinatis:femen uc cicer, minutum;in p: E de- pendet,punicei coloris, multis foraminibus pertufum. Utranq; narrant in amatoria expeti, T heffalicae mulieres his uti craditi 10 tur,qu& venena arcent, * TURPETUM OEFFICINARUM. ** Tue Serapioni Turbit appellatur. Quapropter cre- Mire , i didere nonnulli, Turbit vulgà vocatum: Diofcoridis e[fe " Tripolium.prafertim quód ipfum Gr album, C* dejectovia fa- cultatis efe deprehenderent. Veruntamenvem aliter febabe- re illud argumento est , qubd communis ufus Tuvpettm nullo commendetur odore,nec gu[lui acredinem relinquat, fed tan- tien falfedinis, & afperitatis quidpiam. | Ex quibus (ane notis aJferere licet , Tripoluim in Italia nonreperiri , neq, aliunde advebi: quemadmodum nec Turbir,de quo d:fferuit Avicenna, quem etiam Diofcoridis Yripolium intellexiflereov.. Caterim ab bis long? differre videtur T 4 RBIT,quad à Mefue de- Turpeii feribitur, noffrati Turpeto omnibus pror(us motis re[panden;, contid. Ait enim Turbit radicem effe herbafolia ferule minora feren- tis, triplicig, notari differentia, nempe alba , fübeinerea , c nigra. Qua jur d noftri u(us Turpeto diligenter intuentibus facil? fefe offerunt Siquidem in Turpeti vadicibus, qua ex orientaliplaga ad nos deferuntur, omnes hi veperiun- tur colores : nontamen qubd putem, eos ita fatloseffe tantiim ex ipfius plantanatuta. fed quod ób veruftatem, C» adventitii aeris bumoremradices bacorrumpantur Cr ni igrefcant, Mosq, Jibi a[cifcant colores. Cujus rei in caufa ctiam effe poteft maris, per quod convehitur , exorta procella , undi triremes Juperantibus, quibus madefattaradices facile fitum , vel ni- gredinem contrabunt. — Preterea ciim afferat AQwariw , nil - aliud effe allum Turpetum, quàm Alypte radicem , eorum Turpeti planérefellitur opinio. qui Me[uem erraffe exiffumant , quód memi album Turpetum dixerit planta vadicem effrequa folia ferret radix, ferulacea: quandoquidem alypum, five alypia , ut infequen- Tiós docebit Diofcorides, foiis tenuibus profilit; quemadmo- dum Crferula. — Ex bi igitur, ut arbitror, abund? liquet,.— Turpetum tam Mefui, quàm Aduario alppiz efferaditm, Eft & aliud Turpetum, quod potius p[eudoturpetum dixerim, Pfeudo- craffius, & cortice nigrius , quod ex Gargano Apulia monte e. ehirur d. ; alterum pityu[e radicibus concinnant impeffores, à quibus bat cum, emnia didicimus, Nonitaq, ab re fcripfit AGuari x Higrum Turperum radicem e[fz pityufe, — Verim hoe (ut mea fert apinio) Mefuis Tuyperum baudquaquam fuerit, cb ipfius Turpetum nil aliud e[fe exiflimem "— mus quam alypie radicem. Quanquam putat Bra(avolus, nulla tamen. quod e Je ate Prafavoli Mure. Cfraturi, (de folis diffe- Fucb, ' esegit, opinio " videtur ; 1cje&a. i Turpetum à planta refino[um minim? ca- » : Turpeti gines. PL CS YETHIOL 10T€37, COT pOTI partes, vires, 4444 3j Ventti- Le. nigra, : . fderauo. oleotríta, — Nafiunttr maximé locis bumidi: bec Theophbrafhu. Cut fabfcribit Plinius: licet c p |, —udoMékdüeliGihm: Ventriculum expurgat,& que illipenitus inberent excrementa: dttergit item e petlus à pituita lentére, Dattn tagng juvamento aqua intercute Laborantibus : item elephantiacis, c Gallica lue affedtis : quin c ds qii morbi ab exul ba, amoribus provenientibus (unt obnoxii. Prodest diuturnis febribus , C inuniver[um ubi pituita redundat ; verit qui fi iari ja. Pt (Aere debent à pifcium efu,c auftrali flatu.Sed jain ad Tripolium no[Hra vedeat oratio, — Reperiobacin bifara - Ls ?* nonparum ballucinatum effe Plinium lib. 21.6.7. ubi turpiter Tripolium «um polio berba confudit, adeb ur a[ferere ng Tripolii dubitaverit;polium ter in die foliorum mutare colorem.l1d quod de Tripoli fleribus tradideretum Dio[c.tum ant DA virssex. reliqui.Tripolii quàm breviffimé meminit Galenw lib.8. fimpl. med. ita feribens : Yripoluy guftanti acri eil. f. Ga. — culyste calidaintertio exceffu. Quod Graci vgemónev, Latini quoq; Tripolium dicunt : Malis Tripolio. * T ws T A diarrin, ADIANTUM. CAP, .CXXXL ii. Án aMeum 'Dianton,polytrichon;pufilla gerit osos coriandri,in fi ummo insiuria divisi piana, busexoriuntur,a nigro colore nitent;pratenues,palmum alti:radice fupervacua neq; cau :m,ne« Acer * quefru&um;neque florem profer... Decoctum herbae pompe pipandi difficultati,fufpiriofis, gn vari, lieni,& felle fuffufis,& urine difficili : calculos frangit;alvum fitit, ferpentium morfibus auxili 4itenues contra ftomachi fluxiones in vino bibitur: fecundas ciet, & menftrua: fanguinis reje&iones in Contra ferpentiüim morfus cruda herba illinitur;alo pecias denfat,ftrrumas difcutit:furfures,& tiacapitis ulcera ex lixivio emendat : defluentes capillos continet,cum ladano, & myrtino, & fulino, - : authyffopo,vinoque.Deco&tumejus cum lixivio;& vinoinfufum,;idem prata, Coturnices,& gallin ceos pugnaciores facit;in ciboseorum additum.Seritur gratia utilitatis pecorum circa ovilia, Umbro. 19 2, " Me 1 t 1. TT x Ss E OA ERN PE: | ZA EN Me E - [2 ; D ; pur Teryouaris, TRICHOMANES, CAP. CXX «s.l. valde * D o TET : Pues T Richomanes nafcitur eifdem in locis, quibus adianton : filici (imile, fed a exilius: foliis lente de: ee in ordinem utrinq; digeflis,adverfis in fe;ramulis tenuibus, acerbis, / fufcc colorefple- - »»(ub- dentibus. Eadem qua &adjanton praeftare pofle conflat, — . Ad eT Adianti, A Piormfieine Capillum Veneris appellant. Duo ejus genera Tbeophrafhu afignavit libro 7. capit. en Ku eed dle icons er HMM m do vec E c quicquam 40D A s chomas .. . cues int : Hoa niscon- "icenflat : unde G nomen berba accepu.Genera ejus duo, candi um,atq, nigrum. Am. - — [nlib.Quatum.Dieforidis ^^ 85 IIL TRICHOMANES. opeia autem contrariispediculis dena inter fe ex adver[o: va- dx nulla, Umbrofas petras, parietum, a[pergimes,ac fontium maxime [pecus fequitur , & [Axa manantia : quod miremur, nis eltmm aquas non fentiat : ia Plinius. 1n quibus nimirtil VeYbÀ |, (as, auavifefte deprebendirur ipfe Plinius Tricbomanes,quod & Fi- liculam appellamus, in fecundi Adiautilocum vetuliffe , quip- pc qui perperam fortaffe acceperit Tbeophrefhi (ententiam; à quo lla mutuatu efl.N am Tbeophra[Ins,ubi de utrog, Adianti genere differuiffet eodem loco citato flatrm de Tricbomane bac verba fubjunxit: Tricbomanes vel ad di[lillationes urina uuicà b facit. ur aliquiexiflimant. Caulem bac adianto nigro fimilem . gerit, folia admodum parva,den[a:adver[a imer jefe condit: , Té icem inimnam.Loca amt opaca : bactenus Tbeophraftw. Ex quibus lsqitido apparet, T beopbraffo Trichomanesquod Fi- .. dicula à Theodorovertitur, nullum Adianti genus c[[e, fed per iit Á : (ui, generi plantam:quàd euim Fidiculam dixerit caulictt- lum ferre nigro adianto fimilem clavtfiin? ofledit,candidum Adiantum cum Trichbomaue nullam babere cognationem.Hiuc ita9, facile crediderim, Adiantum nigrum, quód caulefilicu- Lain veferat, nobis legitimuan effe, id [ane intelligens, quod Cae illum Vener pafimmominant.Candidum vero eam plantam -.. &[fe aliquando putavi. qua una cum Yricbomane in petris pa- . rietum, ac fontium a[perginibus, (pecubus, & butnentibus locis z na[citur: folis nigricantibus mivum lacintatitluteas mact- las quam plurimas averfa parte babentibus : caule viridi, gra- eli, flexilig, : quam nounulli , ey quàd foliis rutam emuletur, C inmuris proveniat , Raütam murariam cegnominant , alii Saxifragam dicunt. Sed nunc equidem bane candem cum Pa- ronychia Diofcoridis effe opinar. ut etiam (uperius in fua men- tione monuimus. Ceterum Fuch[ius, banc berbam pro Saxis fraga Diofcoridis depinxit in fiis de flirpium bifleria commen- WOUTET SOR s farum.Vi erm minit Galesus lib, 6 f mpl. medic. fic de ejus viribus cribens: Adiantum i j & Tri- 4.0 jimpr. . : m in cali. d d / eL ei ved J j fic de ej feviben i caliditate quidem, cy frigiditate (ymmetrum & 1 frangit epotum Vifcafovim, cv znontamenullam manifeftam caliditatem affert, [icut nec frigiditatem.V eritm pofuerit ipfum quifpiam fécun- dum hanc oppofitionem,G» temperiem im ordine medio.Trichomanis autem meminir lib. $.eorundem i frmpl. «s ubi fub- feribens Diofcoridibac rantüm reruli:Trichomanes eadem preflat,que adiantum:batlenns Galenus. Porró Adiantum, ^diaosi ut Mejuey inter [ua fimpliciavefert, alvum fubducit, bilem. er pituitam dejicit, craffaó, excrementa, que diu interiori- Mctoe" 40 bus inbefere, Peclus e Pulmonem detergit fanguinem clarificat,bonum faci: balitumanitzam dilatatycrjecur e ven- yuan ericulum purgat.prefertim fi obfiructione laborem : tametfi ad eorum infaréus potent ius fit ejus dilutum ex apii, aut en- Tria aqua paratum, àut eg cicerum nigrorum jure, aut caprino fero. Sed fi addatur faccharum, lateris inflammationes fanat, voe mam trahit. Ejus praterea dezoQtum frequentius potum calsulos frangit, c feminas à partu purgat. Hos au- tem ejfe usprabet calida tamm facultate, qua illtimest, Ar ad[fringente vi, quaetiamnum pollet, defluxiones inbibet : fluentem Janguimem fifrit, ventriculum roberat , c capilloruin d efluviumu(2, adeà emendatsut non modó eos cobibeat, ftd c venafei faciat, prefertim emplaftri modo impofitum myrtine olea dadano.Cr auflero vino additis. Mem preftat ce combuffi cinis, quinetiara ejus ex vino decoctum, furfuves reiteratis lotionibus depellit. Fjus cinis hac omnia potefl, agi- opas curat.Ipfius diluti libra djota cümodifrime alvus fubducitur. Herba qua Graci àAiavaon, Latinis pariter Adiantum Nomina, -* HH : 0j cin's, Capillus veneris. Arabibus Ber fcegnafcen.feu Ber[au[an & Chulbave albix : utalis € alíis,ulyà,Ca- Vei M * dig ded je ie Culantrillo depoz.o: Gallit,Capil venere. Qua vero vpiytumis Greci, La- i s Praes dis ri m &icitur : Italis c Officinw Pelitrico : Germanis, inbred)z- Hifanis, xv me 3 g- * Adi ? : -$ : PUO ax : dunenfe di&um); d Lobcl. z T : m $ Gallicum, quod Monfpelioubi provenit, Lu dunum (quar Lug- i c Orientale.I. Adiantum Matth. Fuchf.Turn, Cem d Lac. merus fol. or. EUN iacu nies d Adianam candidum, Fuch(.inicon.Adiantumpnid 1 arcet 3. ift. Ad .Adiantum nigrum verum, Tab. Capillus veneris vuleo &- pac n nte Cutierichon Apuleii- I Adianchum Syriacum deben. Pa. desak s ; éo rum] Get hon A LAc Dod gal. & fol. Cordo in ift. & Diofcor. (-ui & Polytrichon p ; ium fubit LR , b.Lug.Cam.Trichomanes mas, Tab.Trichomanesni rum, Thalyo. » - ^o. ytricum vulgo, Cafal.Saxifraga minorprima,Brunfelio. |. ^ ; A mél^ — — XANTHIUM SIVE LAPPA, P. ME X deuntibesec cs ceto t pingui flo & lacubus exiccatis, caule 'cul 4*Mdet crebr: : folia atriplicis habet , infe&a , nafturtinm ollas e nodo rotundum, & uc Plaani pola fpinofum qui co —-— collett 2d | perfe& Iccefcat, tunditur, & fi&ih vafe reconditur. c aqua madefcat, mox caput, innitro ant? pe iita fervi Seer tumoribus imponitur, z- Á hec folio conflet ruta,illa verbtbymi, cur plane ejus (ententiam comprobem, nou babeo. Adiantime- Adianthy chnoma- Gr difrutit, | Etenim alopecias capillis ve[lit, c fIumas c abfceffu digerit, lapidesd, vi. vi; ; E: Mir xc gerit y LAp1d54, pis vires um4, e pettore pulmone, excreationibus non mediocriter confert, e ventris profiuvi- ex. Gal, Xanthii tuni. Xonthii E : ponitur, JEgilopis conád, 8 ^ AadMddiebshdd —— XANTHIUM., Autbium, qued vulgus Lappam minorem cognominant, . omnibus vulgariffimum efl:quandoquidem plublici ubi. que fetnitis, &* exiccatis ferobibus, lacubwó, na[catur, Huig meo quidem judicio,omnes conveniunt not« nullaptaru ve. clamante,que Xanthio àDiofcoride tribuum wrizam prater. quam quàd caulem gerit auglofum; aepin quem, folia, qua ei fubalbida funt, atriplicis effigiem vem, per ami ferrata, nafturtium odore imitantia. Prodeunt etiam zc ramuli,quibus vacematim futu oliva figura dependgt,a leatis ceuplatanipilula,qui matwre[cens,cim tangit, vo. ,. flibw pertinaciter adbaret.Paucis admodum hujusherba res dejcripfit Galemu lib. 8. fimpl. medic. ficinqui X. bitu Italis,Lapp unb Cypíntfetten ;. C Grappellas. Er A Gef. hort.Lon.Lob.Cafal.Ca pa minor,Brunf. Trag. Tabex, unde A&tius Charadolethron minari fcribit: apu). JBGILOPS SI -£OCAS CAPS UN [0 c EE d S RAE. m (0. A Eeilops herbula folia tritici habens, fed mo e Aces ATE sp eua DV ave : CUOTERUNOAQNESESNN quibus ariftae quafi capillacea: exeunt. Illita rirh herba egilopiis medetur, duritias difcurit.Succus farinz admiftus ficcatur,& co andem gr 5.0. d N N24? ur frequens Aegilops inter [eaetes,fed frequentiffima intey bordeum. foliot. mine bina ternavevubya femina dependent, putamine ac etiam figura bordeit I XGILOPS. I. Il. &.GILOP viticiculmo prat. c d ugs... TR Inlib. Quartum Diofcoridis — ^ — 85; Jiriataó, Ex bi numerofa prodeunt arifla, tenues, pralonga, Cr acuta. Efl C7 alia planta, quam antea legitimam c spat SE bam egilopamytum quod obfervatum fit ordeum im banc degenerare,tum qud terna quat ernave femina ^ ipfaó, jes 74 quorun- in unaquaq, [pica ferat : tenuibus ariflis inde prominent bus.Py oinde errant ii, ut equidem arbitror, qui Aegilopem, G' 4- dam, venam idem effe c dunt,quandoquidemet fi primo latim intuitt Aegilops avene faciem referre Varr qo un tamen fingulas :ju notas expendenti, facile c difcrimen, & error deprebendetur. Etenim Avena in fipula viens us grana profert, longiu[cslu appen[a pediculu, oblongis folliculis contecta, bipedum locuftarum effigiem Ate sro At Aegilops tenuiffimas fert [|ucas, tribus,aut quatuor cantüit granis contentas.avena [erà modo dependentibus : à quibus arifLo prodeunt capillorum smflar tenues, rubentes,C* avena lon giores. Quüd autem ita feres babeat, manifeftum prabet indicium ipfe Diofcorides : utpote qui de Avena lib, 2.inter cerealia abunde fcripferit, ned, bn feor[umá, ejufdem planta — 10 bifloriam tracare foleat : fapervacaneum emm fui[fet idem vepetere, Cr inordimatum eidem incon[ult addere. Huc ac^ ctdit,quàd fi noteque utriq, planta à Dio[ceride redduntur jmvicem conferantur.baud dubie alteram ab alteratum fa- cie, tum viribus, longé differrecomperieiur. Namgq, Diofcorides Avenam, quam Bgüuov non ad yw vocavit depinxit flipula geniculi imercepta.dependentib.sm cacumme parvulis veluti locuflis pedibus im quib. femen concluditur. Aegi- lapaveróin fummo capite (emina bina,aut ternavubra babentem ariflis capillaceis Porro cm l 2 viribus deA vena d. iffe- eret jnquit: Hujus femen non fecus at4, bovdeum utile efl ad catapla[mata. Pulte ejus alvus fftitur:prodeft rufiientibus in forbittone fuccus.Verim hic de viribus Aegilopis fcribens, berbam ejus ad finuofos oculorum ab[ce[fus, quos Graci agtlopas v vocant, Gr ad duritias di/cutiendas commendavit : [uccumq, farine admiflum ad dem valere prodidit. Que (ant omnia cn ni fallor, apertiffime demonflrant egilopem avena quàm maxim repugnare. Aegilopem ex bordei vitiofieri ficut lolum » — ex tritico nimia uligine, teflis est Gal libro prio, capite ultimo de alimentorum facultatibus * ubi ita fcribit. In tritico 5 ordeo, 29 quidem frequens lolum fape 3nvenitur : 2m bor deis veri reperitur, [ed paucum : quam autem egilopem appellant, £4 in geoeras bordeis frequens invenitur, cum prima generatio, vel incvementunpfis non vede [ucce[fevit. Porro pater meus etate jam Vo declinante,cüm agricultura deledtaretur triticum. ac bordeum aliquando [eminavit, omnibus diverfi gencris feminibus, qu« ipfis erant admifHa, diligenter felectu quà certo cognofceret, num ex ipforum mutatione lolium &* «gilops nafceren- tur, an propriam bec quog, femina naturam baberent. Cum autem forte una cun puit (eminibus intritico quidem fre- quens lolium, in bordeo autem parum [ed magnam egilopu vim enata confpiceret.in aliis quoq, feminibus itidem expe- quala; riri efl aggre[B[ baclenus Galenus.Ceterum ipfe quoa, teflari po[fum;me fepenumero 1m Anania valle audi viffe agricolas ig, ylo- canqueri quod bordeum degeneraffet in Squalam : fic enim ipfi Aegilopem bane fecundam vocant, Aegilopis vivesvetulit pis vices »— Gal L6 fimplanedicamentorum. bis verbis - Aegilaps digerend: vimpofidetyid quod ex guflu patet: leviter enim eft acris, €x Gal] -" Verlm C ex eoliquet quód phlegmo as indurai as, c agilopas [anat : bec Galenus.Cujus etiam te[limonio fatis planum 3 fieripotest, Avenam, & Aegilopem inter fe diffidere, quad de iis feor fum egerit , e fingulis diver[as vives reddiderit. Qu& worina, Gracb ei aw, Larinéetiam Aegilops drcituy: Arabicà Dauff 7, Dalifit, Dofana, Daufer, five Dafer : Italice, EgilopaJi- ye orzo falvatico, At Aegilops altera, Italis, Vena vana: Ananien[ibus Squala. Feftuca fterilis, Vitium avene, C.B. ZEgylops, Matth. in primiseditionibus (hanc enim folum pro- poa wie. Ii AE prima, Matth.in poftremis editionibus. Fe ylopsa!tera.eidem in Compen- dio. ZEgylopsalia, eidem in poftrem:e editionis commentariis. ZEgylops vera, Gef. hor, Lolii primum ^ genus Trago quo ad defcriptionem.Bromus & & vena herba, Dod. gal.Bromosherba, Dod fol.Lugdu, Bromosflerilis Lob.in icon.Bromosfeftucago Gazze, Lob. F. eftuca, Lonic. Avena Graca, Czfalpino, ILFeftuca five Zigylops vera, C.B. 4Egylops fecunda. Matth.in poftremis editio. JEgylops five Feftuca ^? Eidem in compendio. 4Egylops, Dod. fol. Lugd. /&gylops peregrina, Taber. Feítuca, five E£gylops Narbonenfis, Lob.Frumeatum fs ylveftre, Catt, Triticumfylveftrein Sicilia, Cafalpino, Bpüno-, BROMUS. CAR. CXXXV. : Li . LH . * * il ; LE LI . - ness 4 herba zgilopi fimilis,exiccatoriam vim habens.Decoquitur cum fua radice in aquaad ter- 4Meum tias & juri colato par modus mellis adjicitur: rurfus incoquitur, dum liquidi mellis craffitudo fiat. addi. Linteum ex humoreimbutum, & ? narib. inditum, c contra graveolentiam ulcerum efficax eft. Aliqui 72*v^», . x * H E * LI tritam aloen addunt, & eo modoutuntur.Cum ficcis rofis co£ta in vino, gravem oris halitum emendat. md. 5o TIO C UMEL MES honid Ametfi non defunt Diofcaridis ftudioft , atq, etiam inter. etes, qui putant, Bromum buig loco illegitim? accreviffe, t phoni : e deea quoq, libro fecundo idem Dio aides ce ; alin d nonfir Bromos uem ce nostamen longs om aliter fentimus, Mea fiquidem fenteutia eft, eritá, donec melio ab aliis proferatur. quod Diofcorides. ubi fecundo libro & c ri Bromum inter feeetes, legumina, C alia (frugum genera, qua [atione proveniunt, defcripfit, de fativa Bromotantim in- 79e tellexerit : hic verb, this que [ponte nafcuntur differit nobis [ylvejirem Bromum veddat.Hec vulgaris notitia eft,do- 7." n Kk rn 5s Ee : Á Lad meflica avene in MM perfumilis, granistameu majoribus, migrioribus, brrfutioribusá,. Brom bujus mentionem feciffe sarium pe linium Lbro 22,cap.25 dum fic inquit. Bromos femen eit fpicam ferentis berbe: nafcitur intervitia fegetisavena ulcera — cepe pe cos nae "Bit atur. 1n cacumimibus dependentes parvulas velut ocuflas babet. Seinen , Cue up. qr» edd catdp a] nata, atq, bordeum, C» fimilia, Beau" ita Graci; ut Latin Bromus- is nonipatur: pure, £c Italice, Vena falvatica, 5 ans det m Mate. jas pes 3 fure lo, 1 z - x T : P ro- TAa. GLAUX. CAP. CXXXVLho auam. GL cytifoaut lenticulz foliis fimilisqua fupern? virent aver àterra exiliunt quini fenive tenues ab radice: unt, minores tamen : nafcitur juxta mare.Coquit r farina,fale, & oleo in. Tevocandam extincti la&is ; bertatem, uude Tea Ianquam fcribit Diofcorides juxta mare nafii Glaucem, — ipfe. " veperi, neg, ab aliquo Glaucis pip Ruellio adflipulari Velimu,qui eam herbam hoe rputat effe, quefrutiatiultucaulib, cond, — ^ ES Wo 0 2 fr Kuellii Opin. explo(a. Glaucis vires ex Gal; 836 And. Matthioli Comm. GALEGA,SI VE RUTA folia oblongis, in ordinem utrinq, dieeflis cicer modo, fib.. capraria. ter cafiü fa uperne viridibus [lore puvpurco , parvo, filiquatez vete,nonin adunctn ut fen graci corntculat a, Hac eti Ru. ellio tefle nullum apud Gallos invenerit nomen, 4 quibu[dani (ut fuperius librotertio commentati fumus, ejusQ, bic nup. imaginem damus,cum ibi fit pratermi[Ja) G ALEGA,ab alii; Ruta capraria : in Hetruria verb vuleó appellatur Layan, , fe five ut quidam aliiLavamani, quod prepexivos aquaruit na(catur tibi manus lavantesvuflici bac planta Japenivict Jibi fordidum lutum abflergunt, Verümicim videamub , jufce plantaflores,C caules, qui fe quandog, ad bicubitalan| altitudinem attollunt, Glaticis faciem Hon vepra(entave,co gimur dicere Ruellium bac in ve ballucinatum deprehendi b prafertim quod Glaux, Diofcaride € Plinio authoribus in.. venitur juxta mare: Galega vero in uligimofis locis in ferta. bium aggeribus n montibus" deniQ, pafüim fert proventt, Huic plantavecentiores affiguant vires non vulgartscontra peflilentiam, e? venenoforum animalium mor(us : ip quas rum remedium berba per fe eftur, ata, etiam exteriusilimis tur. Sunt C qui eam morbocomitials laborantibu auxi-ju. liari pradicent : in quem ufum ejus fuccum exhibent, dra- cbmarum quatuor pondere. Quod autem bac extintumluc, revocet, ad quod Glaux a Diofcoride commendatur , nint- quidem aufim a[f.rere, cum nullum inveniam quiGalegtm. his viribus praflave tefletur.. Glaucis meminit Galemulih, d — funplicium medicamentorum , de ejus viribus differens it. V — buncimodum : Glaux berba, C ipfa lactis genevandivimol» tinere videtur, Quod fi ita fit, calida quodammodo, hum - da4, fuerit temperamento, Ea aque Gracis yaaéf atio la» tinis Glaux appellatur. ies Gzlegam füpra lib. .cap.48.de(cripfit: quedi- N citur Galega five ruta Capraria. Matth, Lac.Caftor, Lugd.Camer.Galega, Dod.gal.& fol.Gefner.hort.Lobel.Lonic.Ruta Capraria Gef. hort, Tab, & Fo- nugreecum fylveftre, Onobrychis, Gef. & Fracaftorio. Caprago vulgo, Caefalp. V LAE SENS, POLYGALA. — CAR. CXXXVIL. Olygala palmi altitudinem petit; foliis lenticilz, guftuadftrito. ^ Que pota,la&tisabu facit. : L POLGALYA:^ * IL ASTRAGALUS ALPI 7 9 In lib. Quartum Diofcoridis. 837 den [ygala cuju bic imaginem appinximu mifit ad me Verona Francifcus Calz.olarius pparmacoperus infignis. Prove» nit in collibus apricis, G incultis locis. Qua au legitima fit, pro certa decernere non aufim, quod tam pauce ejutra- dantur nota,tum a Diofcoride, tum etiam à Plinio,ut non facile aliquid certi de ea dererminart poft. Verum quoniam bac planta palmarem longitudinem non excedit, C folia lenticula babet , & gu[lu est adffricio, facil adducor ad cre- dendum, eam legitimam e[fe polygalam : & prafertim cim ipfe Calc olarius fcvibat, multiplict [ibi experimento canfla- re, bujusplante u[u lac in mulieribus copiofum provenire : mi plauéincomperta esl : neq, id temeré fateri licet, quid tam pauce ejus traduntur note tum à Diofcoride, tum etiam à Plinio, ut admodum difficilà fit decernere, qu& nobit Nomina. hodie fefe offerat planta, cui Polygala nomen re(e competere poffit.Hc Graci aeníya2ov,Polygalum quoque C Polyga-.. laLatine dicitur, Italis Poligala. Li 10 L Quam Polygalam cenfuit Matthiolus, eandem Lugd. & Tabernzmontanus fub ipfius nomine pofuere,verüm Caftori Aftragalus dicitur, & Lobelo Aftragaloides herbariorum, A(tragalus forte Mat- thioli, vel jam demum Polygala ejufdem,ILAftragalus alpinus.D. Cam. iie Jocum Polygale Matthioli hanc fubftituit,quam, imitatus Gefnerum, Polygalum vocavit, quz Aftragali Monfpelienfium nomi- neà Cluf.hift.Hifpanica proponi videtur,& in Lugdunenfi hiftoria Aftragalus purpureus dicitur, | uc z E í E * cap. 05 0OSYRIS. ^^ — SCAB. CXXXVHI. | "RS M) T E rts. t «o Cyrum ulos ferens tenues, lentos, frattuque contumaces: & iif his folia quater- do V7 na quina, fenave, ceu lini, nigra initio, dein colore mutato rubefcentia, Deco&um ejus potum ju- vatarquatos; ^ t NRW * ; , x MS yr ivy. 5 fe PC X^ ;di. OSYtrisS O* quàd foliis , C caule lini faciem reprafentent,offici- cos ; ni Linariaappellatur. — Na[citur fer ubique in campi, "^ Ó - €x aprorin aggeribu, | Hujus flores , quos tamen omifit Dio- fcorides, numeroft à mediou(que ad fummum vifuntur, fyive- Jiris cumin: (ecundi generismodo , verit in boc purpurei funt , jn illa. (ublutei.. Sunt tamen qui velint, Ofyrim eam e[fe plan- tam , quem vulgà nos appellamus Bél vedere, quod belle den- fiffimeá, fruticer , vireatq, pev aflatem , non folum in bertis, c viridarus (ata, fed etiam in fidislibuf ornandi feneffras gratia. Qui veri ita exiflimant , eo ducuntur argumento , quód bac | mon modà crefcat foliis lino fimilióu:, fed quàd etiam nunc fe- tatur à multis ad fcopas ex e« parandas,| Quandoquidem id à Galeno ditium volunt in fimplicium cenfu, ubi verbum agé- wxra: ( ita enim legendum. i E iT, Ut mal babent codices) non folus sae fpi qua faciem ve- É t vobis aq Belvede. IC. Ero eed TO 27. nreliquit : Ofyris amulos fert nigros, te- : nues, lentos : Cr in bis f la nigra cen liis Jemen in vam] : .. migrim initio; dein coloresnutato vube[cens : bac Plinius. vn Fini lo- ;o quibu, meoj fia deprehenditur ipfe Plinius , quodis" Ee oridessa quotamen Plinius illamutuatu eff Tametf boclo- rd ig " wm b nem en i imam Ofyridemfaci- Ofyrida —— Seem bdcmpl medic. - Ofyridi, inquit, berba ex qua wepfxro ( five [co- Vit65 €x rica grec peret mereri ansotciqea fiini : COUPES | es 7 juvat, Herba liie Vevors Graci i itur : Germanis yarn traut: Italis pariter Go Hifhanis, Linar Ex m T ba eo x 6o : , Pe on 25 2 Lkinaria vulgaris lutea fore majore hic propofita ; an Ofyris, ima. ix itatur : dicirur Ofyris, [ON vox 77 coco pe EAE pui Urinaria) Caftor.Ofyris major, Taber.Linaria, Beunf.Lisiaria prima; Lon;Do "hort. Caal.Linaria vulgaris, Cam, Pfeudolinum, Brunfelfo, E fue 5 o. Euhafrpkyda. SMILAX ASPERA. 2 qtesdy i VEL. Con : : m " fru&um See "a 1a, folia habet periclymeni: farmenta tenuia, mult: liuriaculeata:arbo- P2bctra- 49 ;ab imo ad fuina perreptans;fe covolvens eis, a fert racemos exiles, qui maturi pera met : Rd 0r AIR guitum- - i * * 838 And. Matthioli Comm. . I SMILAX ASPERA. guftumque leniter mordent. Nafciturin paluftribug; . & afperis: radice dura; craffadue.Folia & acini, & an. té, & poftepoti ,'venenoforum antidota funt; Fra. dunt, fi infantibus nuperin lucem editis , quid éxhig- tritum propinetur , nulla poftmodum venena hoci., tura. Incidituretiamad alexipharmaca, id efl; ad ea: medicamenta, quibusvenenaarcentur ^^ 5-4. Zaoafaéx — SMILAX LJEVIS, * acc o CDI v5 dc I i . 5 Mas boribus;ucprior:fru&um parit lupiiri modo nigrum, xm s exiguum: floribus in 4 cacumine perpetuis, multis, m» cpd- rotundis.. HacSmilace, quadam topiariorümar Daxal. tentoria contra zftus moleftiam fa&itantur: folia pet 2 Rd autumnum decidua. Semine cum Dorycnio poto, Brem. b ternis fingülorum obolis , varia & tumultuofà in bMcum. É Íomnis obfervari traduntur; ^ « *. 40:4 80A» E PX $ dili» 3 : ixaréosi. S utrunqs ; irium obolo- : rum At- ticorum, * , z plexicaulis ip Smilacis S A E [pe 4, EZ : — — ift.ex R7 Fl E - NS ! "Eheoph. — LA 4 o c: ^ E (—1H. ZARZAPARILLA, proximus Solantrs dt : e vocitat a. cemi. fum quidem bino. o parvulus unn. "NI colore fem -JSQEN. . rinfesu niger.Peeul. lium fen- x» gione: N) «punt , pofiremos, cat ; Z| p ficutinrbamno, C vubo un , tere large frudlifera ifla fpedletur. Smilace afpera fententia. Hanc & mant, quam Hifpani Zarz.am pari Zarza BA. fuperius primo libro ubi de ligno paíilla, o prum fit. bic eadem vepetere : *« fiquidem cà fe cauferre poté *. ?; T1 áres f V Ay dem he tmmenaia rl fleo, Mr C ss leusmedicu y Over plahtiria j A . tinus Sylveflrius pbarmacopass Ariminenfis . dd àmea non dimoveo opinione , nempe at ba planta ere, ita !us no ippellatur, fi 6a non 9. du big iconem expreffimus ied in prafentia 4d manu moneit, em referat quàm bes im qua nibil defideratur , puaserquam feminis fasies que nulam. z j -monnullam intercedere di) E C viribus non differunt. Qm f In lib. Quartum Diofcoridis. 839 IL SMILAX LXVIS. formitatem babet , non aufim tamen legitimam affirmare. Hac itaq, ubig, fere provenit fed prafertimim. Hetruria ubi paffim frequentifma invenitur. — 1ncole eam vulgo Vocant ,, uc Vilucchiomaggiore. Hac foliis afperam quadantenus it^ clio ma. tur, nec fecus c illa arbores fcandit, eg, convolvit eis proxt» grore, ma que, vinciens : verit farmentis , five ramuli conflat, mon ut altera borridis, aculeatisq,, fed lavibus, flexilibus, ac lentis, Flores profert candidas, calathi effigie : e quibus (emen xlii prodit atrum, Officima bancplamam Volubilem nuncupant. offic. : Cujus tamen plura Mauritanis babentur genera, quorum Lupuli unum illud cl quod LUPULLU M appellant. Hujus etfi apud mentio, medicos etatis uo[lrzfrequentiffnmus fit ufus, addaturg, ab in quàm plurima medicamenta mhil tamen de eo,quod equi dem invenerim , Galeum, C Diofcorides , aliq, veteves tati * Graci, quam Latis authores, poferit aris meimoria prodide* runt : quanquam non defunt. qui velint, buuc Plinio effc Lue pum falickavium . ah 0 boc tantüm nomine demonffratum lib.21.6.15. atq, ibi iter eas herbas connumeratum,que (potie té nafcuntur quibusg, plevaq, gentium utuuturin cibi. Lu» ? pulus itag, 1n Germania , Boemia, Polosia, in alii Se« prentrionalibus. vegiontbus inagna fane cultura in campi Alitur,ad cevevifiam conficiendam. | Nam ab[q, lupul follis culis ea parari nequit, Dtfiu: esl oenerum, fativum cy (pont provemuas Hoc m fepibus C fivretis provenit illud in camp ^ fertur, adadtis [abinde paiusquibus [e civcumvolvit,| 4t facie inter fe non differunt.praterquam magnnudsse C exilitate: quandoquidem [ativum omuibus fiw partibus adulrius est, Planta eft avboves (c andéns C'conexendi pergulis apiifima: foliis vitigineis Bryonia modo,modà ternis, modo quimis divis furis circum [lani ibus,a(peris,ut in cucumere.Sarmenta babet pralonga, affera; hirfuta & quadantenw aculeata, Flores edit fubpallidos, vacemofosq,. & folliculos numevofos, exiles compatüili quadam ferie dependentes, in quibus atrum , amarum concluditur (emen. Lupuliflores.foliiculi & radices, excalfacimit, ficcant.aperiunt, extenuant abflergunt & ex- purgant fanguinem mundant.. Atquituviones, quibus elixü utimur m acetaviis , cim plus buiuditatis babeant , parum quidem.tum excal[aciunt twm ficcant, Sunt tamen Jumen- tibüs C cibus. C? medicamenium. Namá, [anguimem mun- dant. ventrem (olvunt.in cibum fumpti ubi prius prob? fue- rint elixi obffructiones aperiunt, nec parvam cum palato in» eunt gratiam. Florum.€» folliculovwm decolum datur come mode potasidum contra bau[la venena. fcabiem.Gallicam lu- em, C catero quosá, affeldus. qui extimam cutim inficiunt, nempe ltcbenes, ferpigies, mpetigines,alphos € bujufce ge- neris alios, Datur Cz m febribus uturtis, à jecinoru infar- &u provenientibus.Semen truum,C potui datus fendrache me pondere, interaneorum animalia uecat, — Menfes pro- vocat,& urinam pellit, — Flores, C folliculi in defeffionibus additi, pref'ant ad induratos, C tumidosfeminarum locos : € ad ecs.qui difficulter urinam reddunt.Lupuli vocati latius meminit Me[ues inter (ua. dejetoria facultati medicamene ta ubi b«c ad (en[um babet. E(! C aliud Volnbilis genus quod LU PULUS appellatur folia babens afpera , cucetnerü ino- Lupuli do flores exilibwsfolliculis (qaaumatim compadtos , racema- hift.& vi- tim q, dependentes, colore fubecinereo. — Hinc flavam bilem Me. detrahit, fanguinem ab ea expurgat, Cr ejus inflammationes — - extinguit, — Sero caprino maceratus C? exbibuus, pauló vae lentior redditur. — Succuseum [accharo decotlu fyrupi mo^ .. do, regio morbo laborantibus medetur. — Sed profectà mirum est, quód eo noflra «tatis medici tam parce rarog, utantur, EX A ehm tamen pre[laniifrmum fit medicamemum, quando- - EN rd tum berba ip(a per fe, tum. eriam (ucc dra 2d- uri ee mif[Ius, capitis 4 caliditate contratium tolit. — je timori, C ventriculi «flu mitigat. Syrupus ex faccharo, c s Ps -— i bibetur in febribus à bile, G0 pumeexcitati: bec Me[ues de Lupulo. Carerum ad inflitutum no[lfrum revertamur. Smilaci utriufg, vires tradi. Smilacis dit Galenu Lira 7. fimpl. medicamentorum, fic inquiens ie ee Smilacem vocat Galenus) ajpera claviculis ctt Plenaeitra us vari furfum deorumq, arboribus circumvolyatur.Folia guftat. id babent acrimonia, alioqui fi Gal, Mi ariscalefaiiunt,Milax lavu facultate quodammodo pradidi fimilis eff. Plant a qua Gracis epinag vpn, ea, Lari. Nomina, Lupuli Vires« X P / Bbbb fi Smi- $4 — And Matthioli Comm. ni Smilax afpera, C Hedera Ciliffa vocatur : Italis, Hedera (pinofa, c Rouo cervino, Germani Cidyatpfe Cftiinbenzc, lis.Tan, five Smilax afpre. Qua ver vuiAa£ daGrace,Smilax lavis five lenis Latine dicitur:Italice,V ilucchio maggi ^ Germazis CRinben ober 2aunglécffein : Hifpanich,Correguela mayor : Gallic, Lifet major feu Campéseri lus,Malis,Lupolo,Brufcandolo, feu Forancefo: Germanis, fyop(fen: Gallis : Houblon. dl Smilax;afpera eft & levisutriufque & fue differenti. I. Smilax afpera fru&tu rubente, C, p, s. laxafpera, Matth.Fuchf.Turn.Dod.gal.& fol.Cordo inDiofc.(cui &hedera ciliffa) Gef hort.Lac.] op, Caft. Czeí. Tab. Cam.Lug.cui & Volubilisacuta vel pungens.Smilax afpera vera, Trag. Smilax afpera ; fru&u rutilo,C luf.hift.Hi(p. Volubilisafpera;Lonicero. IH. Smilax afpera Peruviana feu Salfa parill; dequa fupra lib. 1.cap.110. III. Convolvulusmajor albus, C. B. Smilax lzevis. Matth.Fuch, Geí.hor ro (cui & Convolvulus Plinii) Lac.Caft.Smilax levis alba major & Conjugulum Catoni, Dod.gil. Smi- lax levis major,Lob.Dod.fol. Volubilis,Brunf. Volubilis major, Trag. Lon. Thal. Taber. Helxine cf. fampelos,Cor.in Diefc.Convolvulus major,Gef.hor.Caefal. Malacociffus Damocratis, Anguil.afione Plinii, Dalechampioin notis in Plinium. IV. Lupulusmas, feu Volubilis foliis afperis Mefues, C, p, ' Lupulus,Matth.Brunf, Turn.Lonic.Dod.fol.Caft.Czfal. Lugd. Tab. Lupulus fali&arius Fuchf Dod, Nomina. 4 Meum €» I T2i6. in me- dus, gal. Gef. hort. Lac. Ab hoc differt Lupulus fzemina, foliis, que circa radicem non laciniata, fedtantim incifuris ferrata & rotundiora funt: flofculis fubpallidis, qui fine fru&u pereuntesin pollinemluteum abeunt. Ut prior in fepibusnafcitur. Sunt qui Lupulum marem appellant, qui fteriles habet flores: & fo minam,cuiabíqs flore folliculares fru&us innaífcuntur,quod & aliis herbis, ut Spinachige, Cannabi, tribuunt. - m Mvgciry &yeia, RUSCUS. CAP. CXLI. Ylveftris myrtus, aliquibus oxymyrfinejautmyr. tacantha, Latinis rufcum appellatur: folium myrti,latius, in formam lancee mucronatum: bac- ca per maturitatem rübefcunt , rotundz,à mediofo- lio dependentes;offeo intus nucleo : cubitales ramu- liab radiceexeunt, vitilium modo lenti, fra&u con- tumaces,foliofi : radice graminis fimili;acerba,&fub- .. amara.Folia &baccc in vino pota,urinam cientzmen- fcs pellunt,vefice calculos frangunt, füillicidio urine medentur,dolores capitis fanant,& regium morbum. In afperis, & pracipitibus locisenafcuntur. Deco- &üm radicis in vino potum eofdem prabeteffeaus, Cauliculi recentes, afparagorum vicein cibofumun- tur:amariautemfunt,fed urinam movent, — See officine carrupto nomine ex litere additione Bru- feum appellant. Nos vero,quód arcendis muribus i apif- : fime fit , fi [alitis appenfis carnibus funiculo vircumligetur, ia Pungi topi. Hetrufca lingua. dicimus, Germinat bic vere afparagt modo, turionibus tamen brevioribus crafieribus, bi- futisg,:. qui elixi manduntur ex oleo, fale, Gato Excal- facit radix, ficcat, aperit, abflergit extemuat.Catertm, qui non obfcure amavorem gu[tui velinquant, in medicamentépr tius, quam in cibis expetuntur : funt. enim cienda m riendaá, ob(lru&ionibus perquam idonei, — Grecis egi fit acutis, c myrtum emuletur , oxymyrfine, hot eit, adt myrtus appellatur, — Ea Graci aveciva 2g nri icu. $8 catur, Latinis, Ru[cus, cv Myrtus [ylveftri : Arabibus Mor» bebas cum vufco confundunt, Cubebe : Italis, Rufe : € : topi : Germanis, SOtu(d : Hipanis Js barba. yi - v Gallis, Bru(co, Brus. : C pA Y i SINN E S Ne itor. L- Rufcus, Matth. Trag.Cord.in Diofc.Gef.hort.Lac.Lob.Lugd.Cafalp.Taber.Camer Ruftusv" sve rus, Lonic, Rufcum Dodo. gal. & fol. Myrtus fylveftris. Turn. Myrtacantha & murina fpina,Lobin na,Lob: icon,Centromirini Theophrafti,& Oxymirfine, Anguillarze, ^-^ - uu adpri dubodpen, ^ LAURUS ALEXANDRINA. — CAP. CXLIE. : oz : ciceris Aurus Alexandrina folio eft rufci majore,molliore,& candidiore: femine inter folia d im magnitudine:ramos fpargit in terra dodrantales,interdum longiores:radice fylveftri my majore,molliore;odorara:invenitur in montofis. Difficiles partus accelerat, radice pota exe : rum pondere in vino dulci;& ftillicidio urina auxiliatur,fed fanguinem extrahit. Taurum Alexandrinam.c Bippogloffum unatn Greandem plant am effe fenfiffet Diofcorides eias piofari* Lauri NS t ord imi capiti Cu oNexaos SA nulli quidem dubium eff quim fupervacuum erat, de [dem feorfum , diverfis atá, etiam Prim tanguem diverfarrt^ 3 Sd: dem differere : vel nulla in earum notis & viribus vepermetur differentia.Sed quoniam eds feoríun pe am af uri C tulit, diver(asg, r3, notas aftignavit , idcirco bas plantas imer fe differre dicatur, In lib. Quartum Diofcoridis. 841 L LAURUS ALEXAN- I. LAURUS ALEXANDRINA drina. altera. 10 20 NA 7 E NI 3o faliarufci reddiderit Diofcorides, amen Hippogloffum [latuit aculeatam gerere comam,C in [ummo ceu linguas à foliis exeuntes : commendavitg, comam ad dolorem capitis corona modo impofitam , C radicem , Juccumg, malagmatis ad- mifceri fcripfit.V erum bic in Lauro Alexandrina nec linguarum meminit, nec aculeorum 6 foliis prodeuntium : tradidi quidam banc folia babere vufco ftmilia fed majora,molliora,C? candidiora:ramas dodrantales,in terram fbav[os : vadi- cem rufco fimilem,majorém tamen, molliorém,c*odoratam.Cui vires tribuit 4d. difficiles partus,ad urine [lilicidium,e* ad fanguinem extrabendum.His accedit, qubd (; ut Diofcoridesteffari videtur ) Laurus Alexandrina fructum fert rubrum, 49 ciceris magnitudine mter foliaynon autem in mediis foliis,ut bippogloffum,er rufcus. Ex bisitag, tum notis um viribus, que in bifce duabus plantis maxim pugnare deprebenduntur,omnibus abund? conflave arbitror ballucinari £05,qui ptt- tant Laurum banc,C» bippogto[Jum unam Cr eandem effe plautam,Nos equidem bane,cuju bic figuram damus, veram 4c legitimam Laurum Alexandrinam e[fe cenfemusque (ut pictura pulchre demonffrat ) non parum ab bippogloffo dif- fert.Huic alteram adjecimus.qua c» ipfa baud dubilni fallor fuerit Laurus Alexandrina.fi buicfrudum in mediis foliis : imafci concedamus.Lauri Alexandrine vires memoria prodidit Galenus lib. 6. fimpl. medic. fic inquiens : Lauri berba, Lauái quam C Laurum Alexandrinam appellitantytemperatura evidenter esl eglida, C guflantibus acris fimul & fubamara Alexan- eit :potad, tum urinam tum menfes prolicit. Planta Gracis 4zipvn aAsfaveleéis, Latinit Laurus Alexandrina dicitu; ; drinz vi- ArabibusGar Alexandria: Italis,.Lauro Ale[fandrino, Gallis, Laurier Alexandrin. GL. Nomina, $o Polygonatum latifolium ramofum,C.B.LaurusAlexandrina, Matth, Dod.gal.Cam. Hipp loffum, Lug. Pelygonarum tertium, Cluf.hift.Pann.Polygonatum quartum latifolium,Tab. Rufco ainis ter- tia Caf; pino.II.Hippogloffum fru&u folio infidenti, C.B. Laurus Alexandrina altera Matth. Laurus Alexandrina,Lac, Tab.Laurus Alexandrina vera,Lug. Hippogloflum,Loni.Rufco affinis altera, Caef, MRHMCEM, ——... DAPHNOIDES. CAP. CXLIIIL. A ph ides biti Iti udine fruticat;ramis flexilibusyobfequiofifa; multis, media farfam verfis turin am extrahit folium recens, tum: caput inanit c ducatum:ft Xapneudlipyy, CHAMJEDAPHNE, Qo Banediphne virgas emittit cubitales, —fimilitudine,lzviora multo,ac viridior Pitisdoloribus trita folia,& ftomachi ardo Ino fuccus menfes, & urinamciet: idem facit peffo Y $842 And. Matthioli Comm. L DAPHNOIDES. Ii. CHAM EDAPHNE PN E ew el Ves NOW SINE Secr LA SMS « »A "Daphnoi adis, & Cham fimili E la Gem folio teneriore, C. B. Daphnoides Matth. Turn. Fuch.Gef. Jralorum) Lac. Caft, cui & Laureola major: Daphnoides aliorum Lon. Daphnoides lore Af. iipicum jx 6rd onibus exhiber exprimere volui - 4 io lib. Quartum Duiofcoridis. 043 abdicat, càm arefcere incipit, radicibus nititur multis, tenuibus,ab oblongo,& exiguo capite ceparum modo exeuntibus:nafcitur in montibus, &afperis.R adices meflibus colligenda, Optimum habetur, VP. candidum, friabile, carnofum, modice extentum, nec a tamen junci modo mucronatüm,quod fran- Ivo dv spl. gendo pulverem emittit,& tenuem habet medullam,guftu non admodum fervens, / neq; falivam füb- 4/42. indeciens:hujufcemodi autem ftrangulat.Primatum Cyrenaicum tenet. Galaticum autem, & Cappa- sm docicum candidiora,& pulvere quodam obfita;celerius ftrangulatus movent. Vomitione autem varios &juaceil, extrahit humores.Collyriis admifcetur,qua caliginem oculorum difc utiunt:partus impofitum necat; ;ta Mcá menfes pellit,fternuramenta excitat: mures intericit.cum melle & polenta fubactum: abfumit carnes, piu ficoquaturunà. Datur perfe jejunis, & cum fefama, aut ptifanz fucco, aut halicse, aut lentis cremore, ijiadei- 10 cumaqua mulía;aut pulte, aut quavis alia forbitione. Cogitur cum pane,& ita inaflatur. Praeparatio wesity corporum, ac victus ratio diligenter tradita eft, cm ab his qui de medica ejus potione Ícriptitarunt, iz«aréps tum maxime à PhilonideSiculo Ennenfi;cui nunc aflentimur: quippe longum nimis effet in hac pr- adips fertim editione de materia,fimul medicam curandi rationem exponere, Dant nonnulliin pultis forbi- multe tione, auc copiofo halicz cremore, aut paucumantea cibum dari przcipientes, ftatim veratrum offc- fal: vage runtjiis praefertim;quibus ftrangulationis fufpicio imminet;aut fi valetudo corpus infirmat : hoc enim *ttrabens modo dejc&io nihil periculi minatur,quód cibo munitis non intempeftive medicamentum corporibus offeratur. Vomitiones concitant fubditz exeo balani cum aceto. ^ EA fep Go néA ns, VERATRUM NIGRUM. CAP. CXLVI. 20 5 ptees nigrum appellatur melampodion,quoniam caprarum paftor nomine Melam pus furen- tesin fe Preecidas primus purgafle;& fanaffe fertur. Folia ei-viridia, platani fimilia: minora foliis fphondylii proxima, fubaf pera, nigriora, pluribus divi(uris incifa:caulis afper, flores in purpura albi- cantes,racematim cohzrentes:femen cnici,quod in Anticyra fefamoides vocant:quo dejectiones moli- untur. Radicibus cohaeret nigris,tenuibus;à capitulo cepz fimili confi bratis, quarum eft ufus. In colli bus;afperis,& a fitientibus locis enafcitur. Optimum eít,quod ex hujufmodi petitur terris, ut ex Anti- 4 Meum cyra.Nigrum inibi probatiffimum gignitur.Eligi debet corpulenrum, & plenum, in quotenuisfit me- *47255 dulla,acre gaftu;fervensq; : cujufmodi eft in Helicone,Parnafo,& /£tolia natum:attamen Heliconium fei. pracellit. Veratrum nigrum purgat ventrem,detrahit bilem pituirasqs, datur per fe, aut cum (cammo- locis, 3e nia; & tribusobolis five drach ma falis: decoquitur vel cum lente, & jufculis, qua purgationis caufa fumptitantur.Prodeft morbis comitialibus,melancholicisánfanientibus, articulariis doloribus; & re- folutis. Menfes inditum trahit;partus necat : purgar fiftulas impofitum, & tertio die detra&um., Item contra gravitatem auditus in aurem demittiturjibiqs in alterum,aut tertium diem effe finitur.Scabiem fanat illitum cum thure;aut cera; & / pice,& cedrino oleo: vitiliginibus; lepris, impetiginibusex aceto ^ Meam medetur:dentium dolorem collutione mitigat.Erodentibus medicamentis comifcetur:hydropicornm 74,7, ventri utiliffimé imponitur fa&um ex eo;farina hordeacea;& vino;cataplafma. Confitum proxime ra- ma pioi, L ELLEBORUM ALBUM. - 1l. ELLEBORUM NIGRUM. 844 And. Matthioli Comm. €es vitium,vinum purgandi facultate donat.Hujus refparfu domos expurgari arbitrantur : quare inter fodiendum (tantes Apollinem , Aefculapiumque precantur, ac vitant aquilz volatus: advolare enim non (ine periculo tradunt: namq; fiavis effoffionemellebori con(pexcritmoriturum qui fuccidir, au. guriumeft. Celeriter effodiatur oportet, quoniam halitu caputaggravat: quapropter ad id arceni foffuri alitum przefümere,& vinum bibere confueverunt : nulli ita noxae oppórtuni redduntur. Veratri albi modo emedullatur. MUR III. ELLEBO. NIGRUM Llehorum, quod e Veratrum Latini dicitur »tam al. arunizpd alterum. ; bum,quam nigrum omnibus, ni fallor, nottim eslin Ita. codtüd. lia. Et quamvis tnibi unum tantàm Ellebori albi genus in. " ; veniatur, floribus in toto fere caule [picatis, fulvo colore, ni- SS n . N j f / D gritamentria nobi comperta Paene Unum quidem - KCN ; SONA y loves profert purpureos, quales [uo reddidit Diofcor alte. ies V IL rum verà candidos : tertium denig,berbaceos. Hacutfum diflinguuntur,ita etiam vivibus invicem differunt : quanto. quidem alterum , C» tertium genus adeo veribus imbxallia funt;ut fevé nibil ad alvum dejiciendam praflent. . Yd quad facio periculo didici, càm primum ellebori genus flores fe. vens purpureos nobis non e[[et ad manus, Huju radicundi- e. luto ex move noftro parato, byeme etiam media, & magis 10 $* urgente frigore (etfi id improbent wuedici) preparata pa Ellebori 4 diutju materia, decottis ac f yrupis ad id facientibu, plur Silutum, quartana febre laborantes [anavimus. — Nunquam eim, quod ineminerim, boc ellebori dilutum dedimus quanam viis noftris, quin ex unica affumptione, vel faltem alteu, Deo juvante;fuerint ad (anitatem refhituti, /— Ceterümalli - quog,elleberi dilutum exbibuimus quibufdam melanchili magno [an? fucce|Ju : nullo tamen egrotantium inomm- - doynullaó, noxa. Quod nen alia ex caufa eveuil[e putav- ; rim. quam quid in Tridentino agro, aliia, circi fintimi jo locis,ea fortaffe fit illius celitemperies, ut non adeb pernitit- Jis facultatibus fcateat utrung, elleboruim , quemadmodum illud,quod in calidioribus provenit regionibus. Tamafi nn / j dubitaverim. etiam utriu[g, acerrimam vim reprim, a e (S | corrigi propriis quibu(dam additis medicamenti. Parto — P N Ny di modum , ac etiam propinandi , defcripfimm libroenn— ) e i A COR RS noffrarum Epiflolarum , ad Georgium Handfchium Meli» Es. SS *cum feribentes, — Vifuntur nigri univerfa gentid Mann E RU ENE - € Aprili menfibus, uno C eodem loco florere inamplifuma fola, per quam tranfeunt, qui Goritia Lalacum Cutnu- t Eneb. eurbem proficifuntur,ubi & nospre[flantifümum fepius legimus, | Provenit quo, Eüeborum flare purpureo copnorp- wen mum in Auflria (uperiori,nan longe à Lintz.io, prope urbem quam Steir vocant unde quotannis ad me illud ' - iua h : v Jetexzellens medicus Martinu Stoppius Flandras, Purpurei radices nigriores,carnofioresq, cateri habentur: | mum generum radices ut plurimum (ubalbida fpestentur. Atqui facies non omnibus eadem | Purpurcum enim ftrcm ge. venti numerofa [unt folta robufla,er fasuraté virentia: ea feptenea fimul ex apicerebufli canaligulatiq, peiuadi, qu quog, plures in nniver(a planta babentur prodeunt,atqui fex, qua utving, terna exeunt, in exortu fimul conj d antur:quod vero medium eff per fe folum fine comite canfiflit.Caulem gerit bac planta cubita paulo breyion dui, glabrum,ac folidum: flores vofavum figura,in purpura albicantes,? quorum mediointer alba quadam c pli t4 olo exoriuntur filiquule invicem conjuncta corniculi figurayin quibu femen oblongum concluditut: vadicibunitim p numerofis longis,tenuibus fat uraté nigricantibwstenui intu matriceyC* Abulbofo capitulo à quo caulis exit, aid x pxüep, Pussamaro acri guftatu, Cv qui facile flomacbum moveat,odore infuavi,ac ingrato. pr. fertim ubi exenteratan pus floreal- fiecefeunt.Cateriim gema alterum quod florem candidum profert, nibil prorfu facie à prejeripto differt, nifi flr : m bo. ,— re.Tertium verà genus quod nos (eminam,aut Pfeudgelleborum appellandum ets fele e m ee culum ufq, diffeda,aconitiCynodloni fer modo:fed longioribus divifuris,nigricantia.circumquad, ferrata, D 8 zum, — "Hog, pediculo,cava per medium excurrente lineayortum ducentia.Caulem edit yegetum, fubafperumá, forts 2 miles.fed berbaceo colore [ubvirides, aut quadantenu fubpalie[centes quiná, aut plures.emergentibucé media cT, « acuminatis C utring, comprefisym quibus (emen continetur. Radicibus cobaret. mumerofis,temuibu, palmari l icut é ac etiam longioribus,colore nigricanteyCrperinde c in alis à cepaceo capituloortum ducentibusadore parit if; fapore amaro ,acuto,ac naufeabundo. Nafcitur ia montibus, Cconvallibus.Germinat omne genu j anuari 10,0 duciequt^ [] Herophi- fed Martio floret;faped, fuo germinatu nives per[orat. Herophilus antiquiffmus medicus elleborumf. aiino É i qt bat:coucitatis enim intus omnibus ipfum inprimis exire dicebat.1deo erraviffe antiquos parcius id pr. enüe Cr mau, — ertperet,quod daretur largius. Sed hac Heropbili fententia non placet noftra atatis medici, eb Veios pluribus damnari, crexplodi poffit. Elleborus niger boves,equos, C [ues necat.proinde id in pafctis cavents exeo jnzoxié depa[rantur Nigriradices demorfís à ferpense quadrupedibus mirificà medentur,fi recentes in vues fublata a carne cute immmittanturquod ita ejaculatum revocent venenum:quin & illud idem prote dada "ingreerit,in auribus trajecta, vel pedtari infixavadice, Quaratione duci ertéidere ni nM E rediat, ri poffe, quod fi in perforatam calcanei cutem nigrum elleborum in[er«tur, eos omnino à pe[Hilentia tutosTe egt quf E bori fs 7 b icibus gratiffmum eff beaufam ant — verint, Ellebori [emen, Ariflotele autbore.cot urnicibus gratifftmum e) :quam o » ee "o 4t hodie magnopere expetuntur. Porro non defunt à recentioribus: qui putem nigrum commi sju í aife In lib. Quartum Diofcoridis. 845 os cui flores herbaceiih(unt, non elleborum,nec ejus [eciem ejfe, [ed eam fau plantam, quam Columella, C Plinius corfili- A ud ginem vocant, cujus fententia e$l clariff. ac doctiff. Fraca[Worius, qui etiam ejufdem Plinii Enneaphyllon eandem facit, d * quamá, ad pecorum pulmonariam curandam, peflilentiamó, arcendam [ummis laudibus efferunt, boc tantiim pro avgu- raros sentofreti, quod feripferint ii, fi in morbofi quadrtpedis auricula confiliginis radix inferatur, perforata ferro prius aure, omnem morbi vim eo confluere, C per illud feramen pe[lilens viruselici.. Siquidem cum pafiores bujus etatis obfervavt- rint,id totum (ut nos quoq, paulà anté diximus ) pray ari tantim illius ellebor: radicibus, exi[Himaverunt boc veratri ni- gn genus, quod flores rubentes non proferat, vel (ut Diofc. inquit )inptmpura. albicantes, fed berbaceos, confiliginem ef- fe-Sedii,mea quidem fententia, falluntur:quippe Ab(yrtus,G Htevocles idem pre[lare nigrum veratrum affirmant. Qui- bus etiam fubfcribit Plin.lib.2 y.c.5 hs verbis:N tgrum elleborum pecorum, Cr jumentorum pituitas fanat.furculo perau- 9 rem trajecto, C pofleva die eadem bora exempto:bec Plinius. Ex quilss uta, per[picuum fit, non modo confiliginis, fed e- Tam nigri veratri radicem bec omnia efficere po[fe.V.anum preofedló effet dicere, exempli gratia, [abinam e[Je calamintha vel contra, quód utraá, vemoratos menfes eliciant:quafi natura adeb fuerit avara, ut wnicuiq, morborum generi unum tantüm genuerit medicamentum cum tamen nuilus fit imorbus.cui innumeras non creaverit nm edicinas uio C'eodem or^ dine adbibendas.. Adde etiam qud cim nullus extet autbor, qud egoinvenerim , qui Confilsginis bfloriam defcribat, meg, una quidem nota ejus faciem vepy e[entet, non video, quomodo rette ii affereve poffint, veratrum noftri ufus e[fe Con- Jfilignem.. Sciant itaque velim, qui nigrum berbaceifloris Ellebarum ideb Confiliginem effe contendunt , quód pefiten- tibus pecorum morbis prefens vemedtum fit , [i ejus vadix auriculis , C aliu. corporis partibus inferatur »dd fac- ce[fa longe meliori effc: , fi rubentie floris clleboro idem fiat , citiusa, expurgari vivus illud peflilens, quód buic vires infint- valentiores, — Horum quidemopinionem ut plani fequitur Fucbfius viv dock: fumus in libro de comp.med.quem poftremó 20 auctum edidit : itaetiam idem, meo judicio, in mamfefloillor«m erreze verfatur, — Nec Enneapbyllon effe putamus, fi- quidem Fliniu nufquam meminerit Enneapbyllon confiligimem Latinis vocari, eamá, urenti facit facultatis, c lumbo- vum, coxendicumz2, doloribus utilem, — Caterüm bic non est filentio diimulanda inepta fatis,C" vana, meo quidem ju- : dicio, de nigro veratro opinio Ugonis Solerii, viri alisqui doch fan: , uz ejus teflamur fcbolia, qua nuper in priores Aetii EA libros edidit. — 1s enm in pradicla fcholiis cenfet , Elleborum noflzi ufus tam illud, quod flores fert rofarum modo ptt- opinio pureos, quam quod albos, ejfe lycocioni vel. »ynotioni aconiti fpecies : quod vero berbidos babet flores, Plinii C Columella explota, Confilig inem, aliorum judicium [ecutus.. Quod quibus rationibus comprobet, ex ejus verbis, qua modo referam, cogno- ft poterit. |. Si quis, inquit, comziemorataru m jam plantarum vadices diligenter expendat , nihil illas cum nigri verae pri radicibus (questefte Diofraride, capa modo bulbo[a just, erumpentibus ab imo earum bulbo multis radicibus) commu- ne babere multo evidentius comperiet, quàm ut pluribus demon[lrari nuc debeat, Taceonullum ex bis planius dum vel- 39 luntar, capitis dolorem ob vaporum balitum concitari, tet ipfe millie pertus,id quod in nigri veratri evulfione te^ flatur Diofc. Ex bis igitur conflat,nullam barum trium plantarum ad v: grim veratrim (atis apte poffe reducizqui duas priores aconiti Lycoctoni poffremas [pecias effe poflremam berba (ui gencru:becsoleriue, Quibus verbis eum inme egiffe non aperti meamá, oppugna[Je fententiaiisex boc plani con jjicio quid nullus, quod fciam, anté nos fcripferit,tvia in Waliayac privatum in Carniola reperiri niqri veyatri genera.Nequeid certe agri fero,quód Iienter audiam,indies novas in re ber- baria proferri featentias. Velim tamenid liberius, apertivs, C* firmioribus, zum rationibus, tum augtoritatibus fieri, Re- deo ad Olerium, cujus fani bac in ve argumenta me facile diluere pojc [fero , utpote qua (pace ejus dixerim) levia fatis fint, & prorfus à veritate defcifcant.N am falfum effe ac nimis forzaffe temerà diélum arbitror, quid Ellebori genera illa, quorum faperim meminimus, non mitt ant radices (ut Solerius afferit) tenues , nigras .À cepaceo quodam capitulopen- dentes,ac confibratas : cim omnibus non uiodo rei berbaria peritis fed etiam pharmacopolis,ue dicam lippis C tonforibus, 40 manifeftum fit, nigri verat ri commis ufw vadices non aliundé,quàm à bulbaceo quodam tuberculo omni ex parte pen- dere nigras, ac graciles , non autem capa inodo bulbofes effe, Co ab imobulbo multas erumpere, ut illeprontnciavit. Un- de facile adducor, ut credam, fi licet ingenue dicere qitod fentimus , Solerium, aut Dicfcoridis lethonem luxa(feyaut eam as minus recle percepiffe, aut parum adbuc vei berbarie gnavum effe, ut quiforté ineare non multum laboris imfumpferit. : Quid autem (ut idem aii Jex hoc noflro Elleboro,dum effoditur, nullus ob vayoyum balitum capitis dolor concitetur rob hoc illud legitimum effe non poft, sinlla bec efl ratio apud me-Neq, enim mirum alicui effe debet, cuv id non faciat: quo- niam Diofrorides nn dicit, quod Fleborum nigrum effodientibus capitis dolorem inferat, fed qu)d balitu caput aggra- vat, Quam nimirum gravitatem id, cui flos purpura[cit , tanquam cateris acrius, apud nos fepiws excitat, prafertim fi ligone vulaerenturradices, & ventus adver[a parte Jpivet.. 1d quod fertaffein Anticyra, Helicone , Parnafo, C Aetolia valentiuspreflat : quandoquidem, Diofcoridis teflimonio, iis in locis acre qut. fervensá,, & omuium probatiffimum gi $o gnitur climatis illius ratione .quod in Gallia fortaffe, € in Germania celi inclementia non evenit, Caterum quid priora Elleb. ui. nigri Ellebari eenera, que [lore tum purpureo, tum albo conftant , aconiti cynoctai vel lycottoni fint ffecies (ut Solerius gram nà - — filiperperam, mea quidem fententia. pezfuafit ) mibi plan? ab faydius videtur. qum tt ab aliquo approbari pofiit €? de- e beat, Ea fiquidem aconitarum genera jam omnibus clarifimi jnnocuetunt;favaó, ceule filicis fimili, cubito longiore, dr cien." radicibus «deo tenu;bus ,ut fquillarum marinarum cirris ess comparaverit Diofcorides, Que fanéompiainnigroveras —— n f Unam 4 bi ac Huc praterea illud accedit, quod nobis jam milliese perimento compertum : : ufus quod proprio fungatur muuere , atrabiliarios omues fanare morbos: losndurates tribus diebus impofitum emollire,c» eas in auteni demiffum audituspra S aga auferre Wem liginem, lepras, Qr impetigines Hlitum emendare : & carnem in ulceribus excrefcentem abfusmere. Quibus tamenviribus 33 Aconitum cynodonon fed Elleborum predium effe,in confeffo est. Ex bis itaq, omnibus abundé perfpicuum fieri puto, efl, nigrum 6o in boc Soleriioy prorfus explodendam effe : etfi idem in aliis quoa, non patucis , meo judici i deprebendatur. Sed jam mos pu 2M ONSILIGINE noftram cres ence t siue nobi b. s E PAP ud Conti. ex ferig tam veteribus , quan recentioribus inveneri à dixi) quii moria pradide- ginis rit. Atq, adeb binc fit, ut non aufim ego her plantam illam , Mei [ gittmam Sonfd, Conliliginem : nea, enim efl, cujus authoritate fretus po(tim eam compro- Ai" quoniam bujufce plantavadicesper auriculam pe ata, etiam alios curant , ellebori nigri modo , non parva mihi oritur : zonfiliginem pr« fe feat zmon tamen velim boc affirmanter effe dium, id eoó, p(eudoelleborum eam t veró plantam Pret ; ACA Tragus, cujus fepe teflimonium adfert cr probat Ge[nerus,putat effe. nigrum. Sedisut Tüagi ": evidentiu errat, quàm ur mediocriter etiam in ve berbaria vey[atis debeat : ita in multis aliis plantis, Tragus $UTADI numerum referre longum effet, à peritis berbarum facil cagnofcitur atque lave judicium babuiffe, ?rgumur, : — bbb 4 Planta 846 . And. Matthioli Comm. Planta itag, cujus bic imaginem exhibuimus, ad duum palmorum longitudinem a[Jurgit , cauliculos emittit tenyeyag molles, folia babet longiu[cula, tenuia, quadantenus abrotoni mula : flores profert bupbthalmi paulà majores:ex quibus prodeunt capitula oblonga, ruborum moris fimilia : radicibus nititur nigris, nigrum veratrum amulantibus, tenuioribus Ellebo; ^4!» Cr atiquantà nigrioribus.Plurima nafcitur in Bohemia, prefertim in agro Pra 'genfi. Ea utuntur omnes illius regni umufg; Pup medici cum pbarmacopai proelleboro nigro : privatim magno fucce[Ju ad pecorum morbos, Reliquum autem elut vies; — deutriufc, Ellebori viribus jam aliquid dicamus. — Album, ut Me[ues in fuo de medicamentis dejetoriis cenfu prodidit, mortiferum eftquod facilé bomines [uffocare poffit : idcivgo omnino vejiciendum effe pracipit.Nigri tamen ufum prolat, fed in validiffimis tantiim corporibus. Quod fané decretum nonnullos adeà perterruit, ut on modà fuis medicamenti k]- leborumadmi[cere non audeant,fed C nomen abborreant.V ern ij ridendo potins timore quodam ducuntur,quam quid jure ufqueadeb ellebora vefragari debeant siquidem ego teflari po[Jum, me [excentis fermé bominibus nigri ellebori dil. 9 tum exbibui[fe nullo prorfus incommode : atq, etiam ejufdem diluti faciendi vationem quàm plurimos docuiffe medicos, qui facto fubinde periculo, effectum confecuti (unt, unde ingentes mibi gratias retulerunt, qua merit debentur elleboro, venei P'eflat;quod evulfis fitim radicibus interna vepurgatur matrice, ficcatura, in wnbra.Harum pulvis diluto longéfortir ngnuvi- ekobidenm non datur mfi robu[Ha, rubi occalluerit morbus.Proinde de eoita fcriptum reliquit AGuarius in li. de etit» Tesex À- pofitione medic um : Veratrum nigrum, atrambilem flavamá, e toto trabens corpore deorfum, nec tamen citra uario. Vm dificultatem pellit.Ideo febribus circuitu vepetentibus, & diuturnis objicimus. Datur quog,inanientibu : altera calvarie parte, & fubter caput diuine cruciatis commodi(fimum : prefertim vifceribusutero,C* vefica dejettoriumie- dicamen poftulantibus. Maxima autem ejus vis esl peculiariter educere, quicquid fanguini commiflum, eum mpit. ldeo veterafcentibus arquatis morbu utile: C quibus in fuperficie [ummatim afperitudines emerferunt, velut lepri ime petiginibus & borum fimilibus:elepbantia quoq, laborantibus accommodatum est. Datur (crupulorum ternüm pondert, gg aut paxló plus mintfve.Fit e ficis vadicum fibris,aqua paulim maceratüpoflea cortice deiatlo, rin umbra ficcatogne jettaó, tenui, quain ipfa [ubest medulla. Exbibertir autem ex paffo, C aceto mulfo : verim fuavitatis gratia.quadamex edoratis feminibus inferenda.si vero efficaciorem alvi dejetonem moliri fit in ayimo,ftammoni] pauxillum adjicitedue dlenus AGuarius, Caterim antiqui Medici albi veratri pulverem propinabant comitialibus, melancholicis, vertigine in[amientibus, Iympbaticis,convulfis, podagricis, vefolutis, hydropicis, & elepbantia membrorum, tremare affettit: [dd : jam eje exolevir ufus, quod i pulvere non fine periculo dari poffit, etfi ejus diluto quam pluvimi ab[a, incommadoutate - I tur. In lixivio decocla albi vevatri radix, pediculos, C lendes nezar. Decoquitur in lade ad imufcas perimendas, Namo, Mauh, 45i deguflaverint, paulo poftemoriuntur. Mures quoq, necat, C gallinas.Paratur ? radicum albi veratri (uccoinBiae : nia arte quadam venenum prafentaneum; quo :llinendis fagittis quibufdam locis utuntur venatores, — 1d, utms[ept inbrutis amalibu , & gallu vallinaceu periculum fecimus , ubi fanguinem contigerit , fato cum fagitta vulntrt, pau je IV. PSEUDOELLEBORUM. V. OPHRIS-- 5-494 poft velner scum animal inte; ficit. " Verum eninvero mein non parvam adduxit dina ian np : magna ferit quantitas, nibil fert inommodi afferre foleat.Adeod, eo ip, te id vfethu, nibil prar fus comedentie xd tiones moliri cupiunt. Ob idá, mlnl mium fi ferina carnes eioeneri genere infe uus fervari ial pott) nifdee ruin ubi f ao à jac»lo vulwere fanguini fe immfcuerit venenum , nulo alio anti Puliioa mes clementi fern t tis malis, aut eorundem fucco bibito.Id quod à Cafare Ferdinando primo, Z A * a: € In lib. Quartum Diofcoridis. 847 : «udivi,Ellebori utrin[g, vires pofteritatis memerietradidit Galenus lih. 6. fimpl. med. fc inquiens: Elleborus uter, tum gyeyori albus, tum niger, extergentis fimul G excalfacientisefl facultatu. Quamobrem ad alphos, impetigines, (abies, leprasq, pu accomtmodi (ant. Quinetiam niger, fi infiflulam callomnduratam demifus fuerit duobus tribufve diebus callum detrabit, Vires Dentibus prodcslcum aceto colluentibus.Sunt autem in tertio ordine excalfacientium,C deficcantium.Porró nger guftu calidior eft, candidus [nbamarus.Hattenus de utroq, Flleboro Galenus, Caterus; quedam planta reperitur arecentiori- cis bus OPHRIS appellata, que foliis maxime album veratrum repre(entat. Duo tantitm bec folia profert : inter qua Cati- jetz np- liserumpit emuis,capituli quibu(dam oblongis parvisá, in untver[um vefertus balaufliorum effigie: e quibus flores exeunt tio; & viz cadidi,exigum linguis fumiles, Radicenititur gracili,non fine multis appendicibus albayodorepraflanti.Na[citur in mon- Ye*- tibus C convallibus Mana radix glutinofum lentorem reddit, fubdulci (apore: quare calida fuerit & bumida.Prefertur 10 "miver[a planta ad denigrandos capillos.fracturas [anandas, vulnera glutinanda.llla planta que Grecis i»»£topgs Au nos, Latinu Elleborus albus. & Veratrum album appellatur : Arabibus, Cherbachem. feu Charbechabaid : Italis, Elleboro bianco:Germanit Cei StieBtvurg : Hifpan.Unde gambre blanquo, c yerva de ballefle : Gallis, Viraire, Verarum,Ve- ratre, * Elleborcbianc, la vero, qua $xxétogos acne Graci, Elleborus nyrer, c Veratrum nigrum Latiné dicitur : Ara- lice, Cherbachem, feu Charbech afued : Italice, Elleboro nero:Germanici Griffvowrg : Bifpanicó,Verde gambre negro; Elleboro : Gallice, Viraire, c Ellebore noir. At Elleborum alterum, nobis Elleborum femina, feu P(eudoelleborum, Grecis, yYeveloePnéogG : Italis Elleboro falfo. At Ophris, Italis, Elleboro bianco falfo : Germanis, Yeibatt, na Nomina, L4 Elleborus wag22cAdrzi fog , qubd efu perimat, fi majori nimirum quàm par fit, dofi fumatur: du- plex eft, albus & niger : ille flore vel fubviridi, vel atrorubente. Niger, alius feeridus: alius iore viridi, 20 alius flore magno rofeo,alius Saniculz folio major & minor;alüis tenuifoliusBuphthalmi flore.L.E 1e- borusalbus flore fubviridi, C.B.Elleborum album, Matth. Lob. Dod. fol. Caít. Caf; Helleborusalbus Brunf Trag.Fuch.Cordo in hift.Ge(.hor.Lon.An g-Lugd. Cam.Helleb. albus foemina, Tab.Veratrum album, Turn.Dod.gal. Lac.Cordo in Diofc. 1H. Helleborus niger lore rofeo,C.B. ElleLorum nigrum, Matth,Caft.Lugd.Helleborus niger, Lob.Cam.Eleborus niger verusGef.hor.Elleborus niger fecun- dus, Lug.Ellebori nigrialterum genus,Caef. Veratrum nigrumprimum, Dod.fol. Veratrum nigrum le- gitimum, Cluf.hift.Pan; Veratrum nigrum Styriacum, Tab.Planta Leonis, Dod.edit.gallica. Flore eft rofeo, eft, & albo. ITLHelleborus niger flore viridi, C.B.Elleborum nigrumalterum,Matth.Elleborus niger adulterinus domeflicus, Trag.feu hortenfis,Fuch.Elleborus niger vulgaris,Gef.hort.Cef.Helle- borus,niger,Brunf,Cordoin hift.Elleborus niger tertius;Lug.cui & Confiligo minor:Helleboraitrum, 3o Turn.Lob. Píeudoelleborus niger; Dod. gal. Veratrum nigrum, Cord. in Diofc. Veratrum nigrum fe- cundum, Dod.fol. Tab. Cluf. hift. Pann.IV.Helleborus niger tenuifolius buphthalmi ore, C.B.Pícu- doclleborum;Matt.Lug.Elleborus niger verus, Trag Ellcborusniger,Lon.Hellebors niger ferulace- us Theoph.Lobelo: Helleborus Hippocratis, Tab.Elleboraftrum nigrum;Gef.hor.(cui & Ellebori ni- gri fpecies quorundam) Cam.Helleborine tenuifolia,Cordo in hift.Sefamoides minus,Cordo.in Diof, Gef.hor.Buphthalmum, Dod.gal.& fol.Gef.hor. Anguil.Cluf.hift.Pana.Lug.Cam.Etfi hujus radicem venenum lethale dixerit; Caftor Durantes, hujus tamen radice pro Elleboro nigrofrequenter& felici- ^^; ter utimur: re&éenim Gef.dixir hanc effe radicibus Ellebori nigri, viribusj;. V. Ophrisbifolia, C. B. AE T Ophris, Matt.Fuch.Lac.Caft.Lugd.Thal.Cam.Tab. L SESAMOIDES PARVUM. CaíPerfoliata mafcula five fylveftris mas,Brunf.Sa- : tyrium decimum, Trag. Bifolium , Trag. Dod. gal. Lob. Bifolium fecundum, Lon. Pfeudoorchis, Dod, fol.Alifma, Gef. de hort.Habetur folio obtufo & acu- to, gemino & terno. : ZXswendhutr SESAMOIDES MA- GNUM. CAP. CXLVII. , Efamoides magnum in Anticyra elleborum vo- cant, quoniam albo veratro in purgationibus mi« fceatur. Simile eft Senecioni,, aut rutae: longo folio: flore candido: radice gracili ignava: femen guftua- maro, catera fefamae mile. Ventrem detrahit : datur , tritum ad bilis, pituiteed; deje&ionem, quantum tri- bus digitis epis, addito veratri albi fefquiobolo, ex aqua mulía. Ex Epzauoadiis unolv,. SESAMOIDES PAR- VUM. CAP. CXLVIII y onoidi parvo cauliculi funt dodrantales : folia coronopi , minora, hirfutiora: & in cauliculorum T cacumine capitula florum pen? purpureorum,medio —— : eorum albo : (emen f GE Ful uim, Mf : radix tenuis.Detrahitbilem,pituitasá;femenexaquamul- —— fa potum dimidio acerabulo : illitum exaqua tumo- res, ac tubercula difcgtit, Nafcirurinafperis, - editis , feripfi- Seimoi: Ametfi in. Commentarii z seme mu majoris , c minoris Sejamoidu nullam nos bajere ^? C953, sit Ix - i €ogni- . 848 And. Matthioli Comm. *IL SESAMOIDES PARV UM. cognitionem , nec iuveniffe quenquam , qui tium aut alte. flore magis completo Camerario. ** : Nomina, Elateri- um, . pettus, foli exponitur, dumque fleterit JIUDCIU 4r Verb identidebrfieri folet dor í : aufta,fedimenrum mortario rum genus offenderet , tradu tamen temporis factum eii minus à folertiffimis vei plantaria indagatoribus Mes fit; notis omuibus perquam bello aflipulantibus, ut ex bacima, gine quifbuam conjicerepoterit. Hanc ego S'acobo Antonio Cor. tufo Patritio Patavino refero ACCeptam : verum an den Anticyra in Italiam badenu allatum fit , mibi fatit incom. pertumest. Hoc Grecis xyzamedis nb ya, Latinis, Sefamoidg magnum dicitur, /— Mud vero, quod Gr 4cis 2nctueoécdlis nois Latinis Se(amoides parvum, p Hacad Sefamoides abaliis , ab aliis ad Catanancen refertur, Chondrillis adnumeramus. I. Sefamoides primum, Matth. Caft. Lugd. Cam, Tab. Sefamoidts parva Diofcoridis,Adver.& Lob.in icon,Chondrille fpecies tertia,Dod.fo]. Catanance quorundam,Lugd, II. Sefamoides parvum flore magis completo Ca- merario, qui fuo Matthiolo adpofuit: quam ad inm- baceum potius referendum cenfet, cüm radix laüc non pauco turgeat : flores cichorio figura refpondenr t0 quorum alii fimplici foliorum textura conflant: alii. denfiusftipantur, colore caeruleo, ftaminibus inme- dio luteis: femen fübnigrum, angulofum, pufillum, fquamatis capitulis inclufum , quod fapore eftdulci nihil vel minimumamaritudinisobtinente, — . EhwsdyiG9. CUCUMER SYLVESTRIS,. adr CAP. CXLIX. E Co fylveftris fru&u folo diftat Mativo cn. — cumere, quem longé minorem parit, oblongis glandibus non diffimilem : folia;atque farmentafati- virefert : radice candida,magna. Nafcitur in fabu tis,& ruderibus: frutice in totum amaro. ex aceto & illita. Ejus deco&to dentes in dolore colluuntur. Aridze farina impetiginem, le] gines abfterget : nigriscicatricibus colorem reddirj& infacie maculasexpurgat. Radicis: quioboli pondere, & item cortex acetabuli quarta parte, bilem, pituitamq; dejiciunt, praefertim ny" 4o dropicis : deje&tiones autem citra ftomachiinjuriam movet. Radicis felibra, in vini praefert Ls : hemina conteritur ; dantur; ex eo terni cyathi triduo,dá tumor abunde deprimi cernatur. Efrudu - jufce cucumerisfit medicamentum;quod Elaterium vocatur,ad hunc modum.Decerpti cuicumeres qu tadti protinus exiliunt, fervanturno&euna: poftridie impofito fupra crateremirariore cibro,utnu qs manibus prehenfi, figillatim fuüpino cultro, furfum verfusaciem habente, Éinduntur aid 8g pe humorin fubje&um vas exprimitur:fimulá; carnofum,quod hafit cribro,quo faciliusexcid. ini itur quod ita preffum eft, refidere finitur, atque in vicinam peluimdemittitur. Coacervata ac fegmina dulci aqua perfunduntur, & denuo preffaabjiciuntur. Humorin pelvi agitat , &lir Tc tota fupernatans aqua cum humore concreto, effunditur. Hoc verb identidem fieri folet donec exiftens aqua liquefcat : qua ftillatim exhaufta;fe protinus fuccia! fufcipitur, & conterendo cogitur in paftillos. Suntqui ad hauriendam. , ind Em ; cribratos cineres humi infpargant, & medium cavantes, triplicatum linreum obrendant, per. oda terium cum fuá humiditate difundunt, ficcatumque in pila, ut didum eft, conterunt. Aliqui "Elaeri aqua marinam perfundentes, ita eluunt. Aliiin noviffimalotione mul fam aquam ref; rgunt. um optimum elfe conftat, Izeve,non geeiecies : Eu podere Eu mum, quodque lucernarum luminibus obje&um, facile flagret, Porraceum tamen 2/7 MU ees atque ervicinerisque plenuni fit, grave & vitiofum effe folet. Nec defunt; q mis füccoamylum immifceant, & candorem ipfum, & levitatem imitentur, A emco- deje&ionibus utile eft-Integer mo alci duong el dusoboluscft, minimus femiobolus,pueris chalci duond ros ; piofius, periculum adfert.Bilem, ac pituitam utravis parte extrahit: optima fufpiiclisc pu i: és quàd fi in animo fit deje&ionem moliri, adjc&to falis duplo, & ftibii quadsdre ania or m ot que i itudi i tepida forbeatur. vi magnitudine catapotia dato, poftea cyathus unus aque tep na eblinito: quodfi "A to iriri ito: fomnum inhibeto. Ero S difficilius evomat, oleo, aut unguento iririo refoluit o reitituniu DN fi vomitionete vacu- tiones aqua diluens elaterium , fubje&as lingua partes penitiffimé penna -— va antur,continu? vinum;& oleum dare convenit:etenim v Mur feret finiantur,aqua frigida; polenta, pofta;poma,& quae ftomachum denfando Madpayi Bemaribus d Ciet elaterium menfes, & partus enecat, tn peffo fubditum : ges obe ut c cum vetere oleo, melló : infufum, & diuturnis capitis doloribus liberat: efficaciffim? anginis Vanitur, CP 7s v A P | In lib. Quartum Diokcindis. | $49 CUCUMER SYLVESTRIS. lveffris Cucumis frequens in Betfhiaprovenit , prafer- Cucu- * ^ Oris agronoffro Senenfi in oppidorum plateis, Cr fecu ina 77. nia, C femitas, incultis C uliginofis locis, — Ex ejus fructu copa. fuccum exprimunt officina,at q, Elaterium vocatum parant. Viticulas bumi fundit bicubitales,ac adeo a[peraa ut contre- antes ;unocre videantur.Folia illi (unt (ativo cucumeri fi- milia; fed vudiora,bir[utiora ajperiorag, C aver(a parte fub- Albicantia, numerofís intercur(antibus venarum limeamen- tislongis,crafits ajerud pediculis mitentia.Flores ex alayum cavitatibus im toto «auic prodeunt aurei flellarum figura.(a- tivi cucumeris modo, retrü exiuberante fructu, qui tandem auctus C longus f actus, alandu magnitudinem (uperat , aut dad los equat, 1s bifpudws esi, C quafi aculeis borrefcit, qui menfe Augu[To maturus faclus, candicat, c (ponte, ant levi- ui inpulfus non fiue inpetu à pediculo difiungitur , €? tor- menti inflar nigrum,maturumq2, femen una cum (ucco in le- gentes ejaculatur, quafi injuria propulfator. Radice nititur dodranali , & quandog, tongtore , brachiali craffitudine, candida.plena.[ucco[a Crinfigniter amara,queuadmodum planta tota C [ratdus.N afcitur lovis incultis, in [abuletis, ac ruderibus. Officine ex fructuum fucco Elaterium parant.V 4» Galen.à lerius Cordus nuper editus à Ge[nero Galenum veprebendir, Cordire, quàd dixerit in libro de fimpl.med facult.femina agrefli cu- viU cumeris omnino e[fe amara : fed pace mortui Cordi dixerim, xus. falsó Galenum impugnat , cum nu[quam (quod viderim le- gerimá, ) id fcripferit Galenus.1s eniin libro quarta de funpl, med. facul. c. 7. quedam cucumerum (emina amara effe di- cit, quemadmodum Gr amygdala, fed non explicavit, an in agrefli cuctmmere, vel in fylveftriid quandoque reperiatur : quanquam conjetiura quadam affirmari pofítt, de fativi cti- cumeris tantm [femine Galenum efe locutum , utpote qui legentes admonere volut, bujufcemodi feminum nucleos qui natura dulces funt, quandoq, etiag amarefcere.foli,in qua feruntur, vitio.Ceterum de Elaterio differens Tbeophra[Ius lib.9. c.14. de bifforia plantarum ita fcvibit : Sed omnium me- Elsteri& : dicamentorum diuturnfimum Elaterium est, optimumá, quod vetu[lifumum.1t a2, medicus quidam,vir baud infolens, c edica. neg, mendax, elaterium ducentorum aunorum , virtute mirabili fervare apud fevetulit , eoa quodam munere donatus. A. Caufa ,ob quam tam longo fervari tempore po(fit bumoris copia esl : quamobrem vel cim praciderint,in cinere humidum rum diu- ponunt, & tamen ne ita quidem ficcari potesl, fed uf3, ad quinquagefimum annum [ucernis admotum lumen extinguit, eese : H«c igitur vis peculiaris ifta tribuitur : baenus Theophrafts. Aquo maxime diffentire videtur Diofcorides : quippe qui xs Elaterium dixerit a bimatu ad decennium dejelionibus utile effe.Tbeophraflus vera, idem ducentis annis mirabilt virtu- 4ote fervatum e(fe ait. Quin Cin eo difcordare deprebenduntur quod alier tradiderit tantii bumorisin fe continere Elate- rium, ut u(a, ad quinquagefimum annum lucernis admotum lumen exringuat : Alter verà prabatifimum illud e[fe Ela- terium, quod lucernarum luminibus objectum facil? flagret.Theophraffo fubferibit Plin.l.20.c.1.ubi fic inquit: Elaterium Plinius ufa, ad quinquagefimum annum lucernarum lumina extinguit. — Hocetüm veri experimentum est , Ji admotum prius de Elate- quam extinguat fcintillare furfum ac deorfum cogat : bac Plin.Yheophraftum fecutus.Cacerim bac in re facilà credide- 9 rim, Dio(coridis codicem boc in loco omutmo depravatum effe. Quippe prater Thbeophrafti,C Plinii fententiam,cum omne bumidum, quod pingue non fit, ignis flammam protiv s extinguat nulli profedo dubsum esl,quin Elaterium jn quo bu- miditas aqueamtltum exuperat;potiu flammamextinguaiquam flagret : namq, flamme admotum. excitata inbumi- do àcaloreflatu, lumen extinguit : id quod nobis aliquando experimento compertum ef. Elaterii vires defcripfit Mefues Elazerii inter. fua dejicientia medicamentayubi in bune fenfum inquit:Cucumis fylve[Iris.five afinima abradit c vaforum ofcula sis ex go 4Ptrit : proinde C inte[finorum tormina excitat, C» alia adfert nocumenta. Sed tolli bac omnia poffunt, fi addatur aur Mefue. bdellium, Ant tragacantbalacryma, aut aqua mlfa cum falis modico, aut fi ex latte bibatur. Roborattr elaterii Yit,ad- dito fofitti (alis nomentoyaut odorato pulvere,quem officine JDecies alephangmas vocant: iis enim admiflum felicius x Ex que operatur. Puroat, ut quidam ferunt, [cammonii modo. At rever." magüpituitam dejicit, quam ilem : ^ e banc quandog, detrabat, prafevtim cum dejettioniparata promptaó, Jefe offert. Mirifice preter bac fang wisi fpiuin » wes s 4b ju porifjimüm partibus ducens, à quibus egré decumbentes humores detrahi folent : quamol - e Eier. vins enim praftat. Radix in aqua elixatu(aG oleo [ubacta cum abfimbio,diuturnam bemicra - m janat, [incip olenti illita, fi tamen prius ejus decoflofoveatur locus. Preflat idem c fuccu ex lacte nari bus immiffus,quod cerebrum purget:idcireo & narium tadia delet, comitiales juvat. ldem obd. Epor Susalbeisu Sh : - : Idem obduratosre[olvit abfceffusy. quem fe » prafertim addito melle, & caprino ffercore. Radicis, c cucumis [uccus aqua intercute labo- vantibus praJLantifimum eft medicamentum, quid flayam propri? educat aquam. . Ad idem val ri pe tute labo 6o Prodefi praterea arquatis, C jecoris, Cr lienis obflrucionibu.Item ifchiadicis, tum cl fleribia infa n Es | de- €ollaradix exterius imponatur, Siccatavadicis pulvis, vulnerum cicatrices s m iis e fagi 3 ex : f idu delet judi i ; inimeiti eeimpsfow fopra us let ju [dem faccufa. acea farina admiflus, & linimentimodo adbibitus maculas omnes, qua cutis nitore Viti — ^ . ent, mirifice detergit.Sed ammadvertendum efl, ne plus quàm par fit bauriatur : quàd veferatá vaforum ofeulis fatgti" mem eliciat,Cucumeris agreflisviresveddidit Galenus li.8.fepl.med.h verbi: Cucumeri agreflis , C frudus ipfius fuc- Cucu- €, quem vocant Flaterium, Ónen minime vadicis : ac foliorum, ad medicationes acianitodi 3. — Elaterium itag, meris fyl- be et. pu interimit appofitum,ceu alia omnia amara fimul c fubtilium pa z ium ma. vin 2 ff aliquam; babe. NE vi- v uti nimirum Elaterium.Summà fiquidem amarum eftleviter. al ; mur ex fecüde fit ordine excal.. Gat, 1 |l em faciemium. articulorum f 850 And. Matthioli Comm. facientium.Porró tale protinus digerendi vim poffidet, Sic igitgy eo angina laborantes inungunt quidam cum melle, age. oleo vetere. Bonum item efl regio morbo affedlis, fufum cum ladein nares. Hoc etiam ufu dolores capitisfanar, 44, Ela. terium quidem ejufmodiesl. — At radicis (accus, ut C» foliorum, licet elaterio fimilem vim babeat, imbecilliorem tameg, Sed c ip[avadix adfimilem facultatem poffidet : abflergit namq, digerit, atque emollit. Poyr cortex ca potenti de. Jiccat. Hujusplanta Grecis cius derGx appellatur : Latinis, Cuctimis anyuinus, [ylveffris, c erraticus : Officinis, Cucu. mer Afininu : Arabibus, Cbefe allimar, Kate albenei, feu Chetba albamar : Malis, Cocomero falvatito : Germ. Ciber Cucume/ & Gite Gucumer: Hfpani, Cogombrillos a4margos: Gallis, Cocombrefauvage. — Ejus verb [fuccum Gra Paeráguv, Latini fimiliter. Elaterium vocant : Itali, Elaterio, ( Quod ft im animo fit dejectionem woliri Oc) Dui hic (unt ab omnibus Dio[coridis interpretibus neglecta,que facile condonaverim Hermolao, Marcello, Ruellio: illi qui- -dem, quüd medici non fuerint, buic ver? quód in philologiam fuam porifimum flndia collecave it. At in Cornatio, Ama. t tbo Lufitano, C» Lacuna majorem intelligentiam requiro, cüm medicos phbyficos fefe profefti fint publicà, ac de medicina facienda, etiam poflerit monumeutareliquerint, Unum efl, quod in omuibus feré vetuflis exemplaribus manuferiptule. gitur non glnucas, fed zejacG- 920v x2Gzou, cuius Vocis abbreviatione, c cognata literarum fimilitudine decepti funt. amnes Lar ini mterpvetes, quüd verbum slaucos, nibil prov[us ad vem faciat.N am quid fibi crudo cum Elaterm conva. 4t non video,ctom nulli medi amento purganti vereres unquam flbi adjecerint,neg, quicquam tale de eju facultatilu A noftri majoribus proditum fit. Simzpi ver) additum puto ad vim elaterii roborandam , &* malitiam corrigendam,ut Rbabarbaro jpica , C alia aliis purgantibus adjuncta funt, à primis medicina parentibw. Quód autem ci/asus loco gio. pros legendum fit, patet ex iplius Dio[coridis volumine de siedicamentis facilé pavabilibus,ubi de curandis difficilibwre. Jpirationibus, C aflbmate differt. Nam2,ibi fic babet à nean pls Z, n. viros Za. opolog, owjmtus Z, a, nwrumérIn Dij. eas dio AAA. Pater quog,ex A?rit verbis 2. Yetrab. Serm..cap. 37. ubi Graecum exemplar ab Aldo excufutiycontra Cur- E nariuin fic babet : Mirum in modum efficax eft vomitorium ex elaterio,quo ad occultas anginas utor Elaterii obolum di- midium, nitri fpume obolos ties, fimapu drachmam unam.Hac in aqua diffoluta redigo in catapotia, C mane duoylhui, vefperi exbibeo : purgat enim citra molefliam fuperne, Cr parox fimum magna e*c parte foluit,C affectum, fiquireman- ferit arcet, Poftremb bujufce catbartiei prop? ut ab Attjo defcripti, memimr Galenu in calce lib.7.de comp.medu.[ectm «dum locos, inter Audromachi medicamenta. Alterumin quo dodliores defidero interpretes, efl quad 6acv qeu, Latii converterint quantum ad colorem inferendum fit (atis, citm vox ambigua xeaeaetum ad colorem, feu tindhuram, um etiam ad compagem, é folidum pilularum corpus referri queat. 1dcirco, ut orationis vontextus vei medica peritos duct ve potus[Jet, C ex Hefycbio 1merpretari lizuiffe , asaaon Jignificat etiam sgecciz]ém i Jang &v , feu (ut Barbari loquun- fur)incorporare. — - : - Nomina, Cucumis fylveftris afininns di&us, C.B.Cucumer fylveftris, Matth.Fuch. Lac.Lobel. C ncumis fl- veftris, Trago, Dod.gal.& fol.Lon.Caefal p.Cam.Cucumisanguinus, Turn. Cord. in hift.Cucumiser- - faticus, Gef. hor. Cucumerafininus. Tab.Cucumer agreftis,Brunf. Cord.in Diofc. Lugd. Ex fructibus decerptis una node fervatis, poftridic cultro fupino fiffis, fuccus deorfum labens in fubje&um vas; n terpofito cribro colligitur & ramenta aqua dulci perfunduntur, & in fubje&tam pelvim premuntur, Humor colle&usin fole ficcatur & in paftillos fitmatus , Elaterium dicitur, Agitatorium apud Theo- phraftum Gaza vertit, Ecagltdygin, STAPHIS AGRIA. CAP. CL. - ines agria , five herba pedicularis; folia habet labrufcae divifa: & cauliculos re&os, molles; ni- grosque : fert florem glafti:& folliculos virides, imi- les ciceri, & in his nucleum triangulum, 'cabrum ex nigro fübfulvefcentem, intus album; guit i Id Grana quindecim, fi trita iiv aqua mulfa Lula guo fum humorem per vomitum purgant: fed qui p ferunt, ambulare debenr. — Prudenter trien ; dere oportet , & aquam mulíam casti) ee "T. re : quoniam pericula ftrangulationis gie: T faucesadurunt.Trita, & ex olco illita phih irialtpro- — deft : item prurigini; & pforis. Cic plurimae tam commanducata: deco£ta in aceto, Gents. e lori, collutoore, fubvenit: rheumatifmum T rum fiftit: ulcera oris manantia cum me rentibus malagmatis imponitur. ssp vl Staphidis cn Tapbis agria, quam officine Greca vore | s S optet vocant , Latini ab effectu» quid. "T necer, Herba pediculari dicitur. Bui ul Apulia. & Calabria frequentiffima proven 2d at piofum apud feplafiarios invemtur : peni : yi^ uruntur medici in apophlegmatifimit. t ars ndi. mim expetitur mulieribus ad pediculas , é eur due Sunt qui fi ribant, épotis Stapbidis rdpicen funt $n qp E de»: foliis, fanari eos qui à fries iplicum nd agria meminit Galenus in Ajlaphide libro Zu ird camentorum, [ic inquiens Ap "^ "7 obtinet facultatem , adebut ex capite p inp" In lib. Quartum Drofcoridis. 8s Amophtyaecl/av Graci dicunt, abflergatá, valenter. 1849, ad pfovam accommodata esl, Sed c urendi vim aliquam ba», Nomina- bet.Ea planta Gracis gagie ayoiu, Cr sigugis àygla nominatur : Latinis, Staphis agria; Uva fylvefiris, Herba pedieula ri, € pituitaria : Arabibus, Alberac, Habelras, Mutbazagi, five Miubez-egi : Italis ac officinis, Stapbufaria, German Sif müng: Hifpanis, Fabaras Paparraz.: Gallis, Eflaphifagrie,C» berbe aux poulx., Sta agria quz nunc in Graecia e£aeé » Gc digénoumev granum pedicularigm.ab effe&u dicitur. Sup eQquE cene Trag. Fuch. Turn. Dod. gal. & fol. Gef. hor. Lon. Caft. L'ed.Caf, Camer.Lob, cui & VitifoJia, in iconibus. Pedicularis five Phthiro&onon, Cordo in Dioícoridem. 10 eayix, THAPSIA, CAP. CLI. : ques nomen ideo accepit, qubd in Thapfo ejufdem nominis infula, primüm inventa fit, Tota ve- rónatura ferulee fimilis eft : graciliore caule: foliis feniculi; umbella anetbi in cacumincà fingulis furculis erumpente: flore lutco:femen quale feruiz: latiufculum,;fed aliquanto minus: radix nigra,in- tus candida, 4 longa, acriscrafliore libro veftita. Succi extrahendi ratio hc eft.Facto in ambitu fcrobe t X cortices inciduntur;aut radix in fornacis fpeciem in fe excavata cooperitur quo merus fuccus confiuat: da - d oportet illuc fequenti die fe conferre;& congeftum fuccum extrahere.c Tunditur eriam radix inpilaj& inna, tine 35 citum ol zuo X zu fuccus organo per quallum ex p:cflus; fi&tili craflo in- ^ M*um, xcd Is SP: I-A; '- folatur. Aliqui folium una terunt: fed invalidior huz 7757 E jafcemodi fuccus. Hoc autem inrereft, quoniam qui colligi» abradice manavit gravius olet,& humidus permanet: wr. $i € foliis autem extra&us exiccatur , atque teredinum LN , injuriamfentit. Qui fuccum colligit, ftare deber non 47, obverfus vento: aut potius cüm diesapricus eft, & a » 422. i. * flatu flet: quoniamob halitus acrimoniam facies vc- Em — hementer intumefcit, nudaQue corpora invadunt pu-(,. e ftul:obid prius liquido cerato, & adftringente, nu- radice, das partes illinunt, & ita muniti accedunt, "Tam cor- tex radicis, quàm fuccus purgandi vim habent, & la- AM, &eus fuccus in aqua mulfa potus:nam utrinque bilem "NUZZA. — extrahunr. Radicis modus, quaternioboli cum tribus / ua feminisanethi drachmis: fucci terni oboli: la&is, o- bolus unus: quod eo amplius affumitur, periculofum |» eft.Hujufmodi puse envenit&fpiriofi, & diu- , 'urnis larzrum doloribus, reje&ionibusque: datur in cibis, aut obfonio, quibus difficilefirvomere, "Yam radix, quàm fuccas omnium maxime, quz parescum cis vires adepta funt , vim habent extractoriam ex al- to, ubieximo aliquod evocandum eft, aut meatuum - Jaxirasalió transferenda eft: unde fuccus illitione;aut radix recensaffri&u alopeciasexplent, Radix, fuc- cusque cum zequis cerz, thurisque portionibus, fu- gillata, livoresque tollunt: fed non plus binis horis 2 100 dimittantur: locus deinde aqua maris calida fovea- "SA rur. Vitiacutisinfacieemendat, cum melleillitus sed fuccus , lepras tollit: tubercula difcutit, perun&us 20 et A : : E ——— €— FE s $o Circumcifione —— funt:tumorem enim excitat;qui pingui fotu emollitus,preputii ja&uram refarcit, Ethapfieyitibus locutus e Theophraftus libro 9.cap.22.de plantarum bifloria, ubi ita fcribit: Thapfia radix voi- Thipfue be- twn alibi.tum intera Aitica, im qua pecudes incola eam non tangunt peregrina vero depajcunt té aut alvus Mbit ERE i diecontra famam cutem Jynceram eercumferret : etenim eamirumin modim fegilla- emnes t, oaptaplurimemafeiturin Apuli preferrim Gargano monte inte? complures fcrülicei enerit plant as.Prove- Éo nit c in noflris m aritim locis ade) ferule adftmilis, tt non 5i. , P f bi piantas.Prove- dicit Tbapfiae |I " ficinquiens: Thapfia acrem habet , ac vehementer excalfacientem facultatem. bumiditate, ret ex T 4. - à 1 P m. À $ ; M erum fecund lois, fic inquit : Qui Thapfia utizur , ciat axipiam differentiam effe recen- ' titad 852 And. Matthioli Comm. tis ad vetufliorem, Vis enim bujus pharmaci poft annum multum exolvitur, atq, amplius adbuc poft duos anne; aufi Pferà dicere eam penitusinutilem effe ad triennium progreffam. Hac ut Graci uio, ita etiam Latin Italici Th »: nominatur : Mauritanis,Hiantum, c Driz.. ^hjá T Hoc loco Grci codices babent dziferon quod verbum Ruellius verterat bic,lac extrabitur : licet alibi » tit panace Heracleo,idem vertat[uccus excipitur. Nos vero,quod éaos,à quo verbum illud defluxit. [uccum,Hiquorem,&lachrymam fignificetmaluimus reddere fuccus extrahitur. Neq, certà temer?, quod non folim nobis conveniat cum Marcella [E prete:[ed quod etiam arb'fremur banc effe germanam illius verbi fignificationem,atq, meliw rem exprimere, de qua far amo est. Hujus tamen mutata à nobis verfionts ledlorem adionendum efe duximus, "T hapfia carotze folio,C. B. Thapfia, Matth.Lac.Lon.Caft.Lugd.Cef.cui & Thurbitalbum Mefues, "Thapfia major,Cordoin hift. Thapfia vera & Turbit montis Gargani, Gef. hor. T hapfia vulgaris & Lu "Turpetum grifeum, Taber. Thapfia vulgaris Carote effigie, Lobelo. Xadpror, SPARTIUM. "IUGAP. CLAL Nomina ipao frutex eft longas ferens virgas,finefoliis;firmas,frattu contumaces,quibus vites vinciuntur femen lenticula in folliculis phafiolorum modo nafcens: florem,;ut albz violz;luteum.Pur tper fuperna vehementerellebori vice;citra pediculum flores, & feminaquinisobolisinaquamulíapo, —— Semen deje&tionem movet.Ramis in aqua maceratis, mox tufis, extractus fuccus;ifchiadicis, &cangina | laborantibus auxiliatur;fi cyathi modum jejuni bibant. Quidam marina aqua macerare malunt;&in. fundere ifchiadicis clyftere : flrigmenta autem elicit cruenta. F- I. SPARTIUM. * IL SPARTIUM HISPAN * "s d f. y, / / / Zw! bu ZFÉPAMS 2 | NA P d Spartii "ro nimirum inter Spartium five Spartum, € Geniflam intercedit frmilitudo tum facie , tum etiam viris v confid, eorum affinitate deceptus jam crediderim omnino erraffe eos,qui alterum ab altera fecernerent :) Z in re deprebendiffem Plinium dubitaffe lib.24.c.9.bi ita feriptum reliquit. Genifla quog, vinculi pref. po ap!bus grat iffimi, Dubito an bec fit quam Graci autbores Sparton appellavereycum ex ea lina pi[catoria. apud nfi tari docuerim:Cr nunquid banc defignaverit Homerus cim dixit : Navium fparta diffoluta.Nondum enim fi fei canum.vel Hifanum Spartum in ufu certum eft : & cum futiles fierent. naves lino tamen,non. farto unquam [ut » lli- (o Fliniu.Verum càm accuratius Diofcoridem perleg:f[em,hac de reprius admonitus à elariff medico Petro Cannizm ^" "eed [pano,Sereniffimi Ferdinandi Romanorum Regis Protopbyfico , qui in Hipania arida icilocueeplfimen ot & Geni. Pim,numero[amá, Geniflam fe vidiffe relatus eft compert planà inter bas plantas difcrimen e[e. Quippe qudd ife fta diffe- Diofcoridi frutex [it folis viduus : cr floribut conflet alba viole fimili. Geniffa verà folia proferat. longiufcula, iP a "up —— odo : Gr flores lutcos,ipfi modolunatos. — Hinc itaQ, fatum efl,ut nunc in earum fententia confiftam, qui Genifla differre excflimant; — Non tamen quàd diverfi prorfus generi bas plantas e[fe putem ; pape i afa Spr — Cum altera cognatto efl,ut etfi non eedem [inr,tamea congeneres e[fe videantur, Sparti quidem ufw muscx (jor [rorg.cap. 2.) muita post (ecula captus esl nec anté l'enorum arma,qua primim Hifpania ge - & bec onte najcens , C qua non queat feri : junctud, propri? aridi folium: rre parta ginenfa Hpaviaciri aliud ibi fernaut nafci pateft. in Aphrica exiguum, Gy inutlle glgnitur. hart. pr In lib. Quartum Diofcoridis. $85 portio,nec bac tota fed quatenus parit montes quoq, Sparto operit. Hinc fhrata vo ficis eorum : binc queja bim calceamina;C pafiorum veftes. Animalibus moxiumpreterquam cacuminum teneritate, Ad veliquos ia m T lirur:ocreati cruribusmantbisa, tectis mancisconvolutum o[feissrgneisá, conamertu, V ulfum fafci 2: Platina natum biduo; tertio re(olutum, [pargitur in ole, fiecaturó,, e rta fus in f afcibus redit fub tedia. un iria marinaoptimé fed & dulci fi marina defit, ficcatumq, fole iterum rigaturyfi repenté urgeat defi lerium, Á Unter da in falio,ac ficcatum fLanscompendium opere fatetur.Hoc autem tunditur,ut fiat utile precipue in rei. " 5 xd Gum.1n ficco praferunt ? cannabi funes. At Spartum alitur eam demer[am,veluti natalium fitim penfa a Ed eju natura interpolis:rur[usq, quam libeat vetuftum novo mifcetur. Veruntamen d j i. MR culum eflimare,quanto fit in ufu omnibus terris navium Armanientu, machinis «dificationum;a LA - piden anijfíón bai 10 Genus de Sparto Plinits. Caterum GENISTAEin Hetruria adeo frequenifiime proveniunt,ut Majo, , - 1L GENISTA. * IV. GENISTA ANGULOSA. * 20 3o 40 magnum & jucundum [peQaculum prebeant viatoribus » quoniam tam copiose fuis [beciofis , ac fulgentibus floribus or» mantur,& vefliuntur colles ut procul auveivideantur. — Gaudent earum floribus apes, ut Plhiniw inquit, proinde alvea- ; rii circumferuutur, Genifla nobis ligandis vitibus falicit vicem explet, maceraturá, eriam cannabit modo, fiunta, inde funes, rudia lnteamina,qua conficiendis [accis aptiffima fu 7 j ; sntyervi magnitudine : C» femina in eis lenti fimiliaintervalli diflinita.Plantatota pertu 4t-Obefl cordi, cr ventriculo.Sed tollitur noxa (ur P. mrabit, Renum excrementa pellir, urina cit efcacifg, cy calculos difrumpit , tain bi materias figi r im calculum durefcere fit. Flores contriti ftrumas auferunt, fi cum melle ro[aceo.aut forbili ovo de- &o Yel vicia f aciem potius referat, quam lentü Spatti, ut. jam ad ej Á— Quod Graci Sur or ern item Spartium, c Spartum dicunt, Itali Ph, Spartio : Galli Genefl d' E tigne. Qua verb Latinis Genifha, Itali G € Giefleira : Germanis Giínft: Gallis; Genefle, : e Sp ii Geniftz figuras duas adpofirimus, uarum rima & tertia eft Mat - loco à Camerario in füo Matthiolo pofita T. partium, Matth. L.; Hifp S, Dod gal.Spartium Hifpanicum, Tab.II Sparrium Hif Ci P.Spartium palterum fore luteo, Lob,L d, partium Hifpanicum quartun | : : Ctcc a frutex 854 - And. Matthioli Comm. frutex majus,Dod.in fol.Spartium,Camerario in fuo Matthiolo. III. Genifta junce FRA Genifta, Matth. Turn. Caft. Genifta juncea, Cordo in hift. Gef; hor,Genifta men MN tera junco rotundo, Carfalp.Genifta tranfalpina five Hif; panica arborefcens, Camer. Spartium di al. Eacun.Spartium vel Spartum Gefner.hor.Cluf.hift. Hifpan. Spartium Diofc. Lob. Anguill. S Mee Hifpanicum fecundum & tertium, Tab,Spartium,Genifta peregrina five Africana,vulgo lol cecd i IV. Genifta angulofa,C.B.Genifta,Brunf.Fuch.T: rag.Dod.gal.& fol.Cordo in Diofc, Tab, Cádià d , Matth.Genifta major feu non aculeata;Lonic.Spartium, Turn.Spartium,Genifta Scoparia vulgi ies Ginilla Scoparia;eidem in icon. Genifta quadrato junco,Caf. Genifta angulofa feu vulgaris, res XíAvÉor, SILYBUM. CAP. CLIII, "m |. rats lata fpina eft/folia ferens chameleonis albi.Hzec recens cum fale oleod; co&a eftur, Radicis fuccus drachmas pondere potus vomitiones ciet. ; H Aülenus non ex moffratant im. fed neq, ex aliorum quoq, inquifitione verum ac legitimum Silybum in Italiani : licuit reperire. Et quamvis inter tot alias plantas aculeatae inibi nafci , C» e[fe poffit :3tamentam paucis ejm mua Nomina. explicavit Diofcorides, ut drficilà admodum illud inventu judicem : neq, enim ipfe , ut ingenu? fateor, quod exilifr í aufim decernere, Ut Graci omxufov, ita pariter Latinis Silybum appellatur. oA EósS wa. GLANSUNGUENTARIA, CAP, CLIV, G Lansunguentaria fru&us eft arboris myricefimilis, mágnitudine avellanz nucis: cujus nudeu amygdalarum amararum more tritus, humorem reddit: quo ad pretiofa unguenta pro oleoutun. tur. Nafcitur in Ethiopia, /gypto.Arabia;& Petra oppido fecus Judzam.Prafertur plena, recensan- dida,qua facil: delibretur.Ea drachma pondere pota lienem abfumit: cuin lolii farina, & aquamulfs podagricis illinitur.Pforas, leprasds, deco&ain aceto : vitiligines, & nigras cicatrices cumnitroemen- - dat: & cumlotio lentigines;varos,& papulas in facie,& cutis vitia tollit, Vomitiones movet, &alyum cum hydromelite refolvit:ftomacho adverfatur. Oleum,quod ab ea exprimitur,alvum potu ciet, Cor- tex ejus magis adftringit: verüm tufe,& expreffz fuccus abftergentibus medicamentis adicitur, que - adveríus prurigines,& fzabritias idonea funt, : T y Glindis LDoIL4B5ACG dw Unguentaria , quam Graci Bnavor usgelmi die cunt,in quibufdamHifpanie locis copiofa(ut audio)prove- nit. Adfertur bodie copio[a in Italiam ex Alexandria AJ« pti. Caterim de foliorum facie autores inter fe differum. Si« quidem Diofcoridi foliis et Myrica , Theopbraffo Myri, & Plinio Heliotropii berba fimilibus: atqui autin Theophrafl aut Diofroridis codicemendum fube[fe vereor. — Siquidem aut in Tbeopbra[lo eveivie pro eugínos, aut in Diefcoride pvgiut, pro eveelvrs legitur. Naminutrog, autboref, í hbricnfi g effe potuit fcriptorum Lapfus, propter vocabularum prapinqute tatem. — Sed nefcio profecto, querum autoritate feripferit Pli-.— nins lib. 12. cap. 21. unguentarie glands. plantam folis e] Helitropii , citm tamen im Tbeophrafhlelionulig, feverfe- tum offendat. — Andreas Marinus , medicus non vulgari, W fuis fuper Mefuem annotationibus, plantam quandam pingt pro unguentaria glande,à Clariffimo Petro Antonio wicbaclio patritio Veneto acceptam, qua à prefcriptisommibutota faci differt: féd an legitima fit,cur probem,autimpribem, mne — beo. Titulus ejus mendax eit, fiquidem Ben album iniri qe ptum babet. Mtag, vereor ne C ipfa quog, imago tilt ife : quaturerrorem. — Hanc autem Plantam, cuju hc imagi damus, Conflantinopoli fecum attulit Clar fumus vir ange de Busbehe , qui cantinui feptem annis Ce[arü Feria. primi, apud Solimanum Turcarum Imperatorem» 9 : egit, fub boc nomine, L1LAC. | ner cim anfpexifets fructus. ejus agnofcerem piflaceorum faciem E veferre, ilice in faic veni , au bac fortaffe Glas U* guentaria dici poffet : quapropter, ut aliorum quM) 2 cium, eam bic excudi voluimus, Vivam plantam. jan licuit, fed affalrà, ce diligantiffimé pidtam, tametfi perm mifit ad me Patavio recentifimum bnjelie uns mft Ium. floribus copiofiffianis refertum, Cr alterum de? mint tft dibus, Tacobw fstourss Cortujus materi emedice peritiffumm : qumettam lera mibi fgnifsern - o e ire plantam, qua i bcopbrafto lbrotertto, capite decimo, de plantarum bifforia O S T RT X appt sd quin rum jt Ofry« cay ibi frequenti fima provenit, fibi mi[Jam fuiffe fevibir, ubi Yernaculo idiomate Scringa nuncu wor Mass : "Theoph, : : lenti Unguentarii, 4€ "n : cpluressa fuo borto buj: z& arboris alere plantas, ob florum fuavtoi me VENTE ucili mc » Coah in Beg appellant. — Forma hac piflacia maximé refert, albo cortice, mriquarro f aes tw conjer10, cr admodum pingui : ex quo oleum exprimitur, quod de Ben vocant, — Mag? gue qp Lf Inlib. Quartum Diofcoridis. 85 *IL-GLANS UNGUENTARIA, * — quód quamyi djuinveteratum , numquam rancerem (cntiat, ib íioq ee , ut etiam lib.1,[uo loco monuimms. | Arabica familie authores ) . ^ (ut modà dicum est) unguentariam glandem Ben nominant. Ben. Proinde de ea inter ua foluentia fimplicia [cribens. Mejues, án bunc fenfum inquit : Ben duorum efl generum. Maju eft nucis avellana magnitudine, triangulare.. Minus veio ciceri fimile.Utrique inest oleofa medulla lenis, alba.Praflat ma- jut, quód noxa vacet : minm fiquidem noxium efl, Praferiur ininajori genere, quod put amine fit albo, lavi, tenui : nuileo s fragili, albo, oleooz,.- Vetuflumrecenti melin.1n minori au- tem prcellit in cinereo albicans , fragilis pariter , C pinguis, Dio(coridi tamen in majori genere (minoris enim menanit, quemadmodum nec Theoph. neq, Plin-) praflantius efl recens, . etfi contrarium afferat Mefues, — Oleum ab ungüentariis boc Oleum «i gtempore é nucleis tantim exprimitur , ttt Diofcorides docuit, cene (ig qon autem, ut quidam exiftimant , ex putaminibus, quid di- : xerit Theophraftus, unguentarios putamine fructus contu(o corri folere, Plinius, ut Tbeophbrafti, c» Diofcoridis fententiam 7. eomprobaret, unguentarios prodidit é putaminibus , medicos - verbe medulla oleum elicere, quod boc medicamentis, illud odoramentis ufum praebeat. Veruntamen bac atate (wt dixi- oy mus) abomnió^us tantüm é nuclei à putamine Tpurgati ex«— ud m. Bu oleum effluere p it, qtt. mvis diligen mec putamina aria (unt, onm prev fué humore carent. lud quog fidem non dubiam facere Doteit, quod banc parandi oleirationeni filentio preterm fit Diofcorides, non modàin hoc loco. fed etiam libro e^ tamen deolei, &* une AF faciunt fufpicionem, j t bores, à quibus fore o fiint. Nam vancoris expers cim fit, omnium aptifimum baberur ad odoratifima unguenta (miffuras vocant ) empe- randa, qua ex mofcho, zibetto , Ó* ambaro , illinendis chirothecis » C aliis, quorum in deliciis, C lafcivia omnis eft ufus € gratia, parantur. Quandoquidem fi bac alio quovis oleo liquefcerent inunguertum » eefitvatio inde non mito post tempore rancore(atate enim omneoleum prater Balaninum rance[cit )non odo univer(am odoris [uavitatem exuerent, fed etiam putida, fetidaá, evaderent. Quo utig, experimento apertiffim? dignocitur, an oleum illud Balaninum fuerit, mittendus eil. quàm in unguenta, £ataplafmata. Majoris noxa dentitur citm ignetorrefcit: fiquidem ignis calore exu perantem deperdit bumidiatem, que vomitionem movet, fitá, medicamentum tantum dejectorium. Decoquitur etiam ipfius nucleis, s affigiditate 6o (*^ C dura, vincentem babent qualitates amaram. Sed e ad € incidentem, contrabentemq, e flipantem effedum poffidenr. Itaq, ad jonthos de & ad p[oram, C» lepram ittht, Veritm enimvero c» lienes Iquant drachma pondere cum melicrato bibat medicamen experietur vomitorium, | ducit.Itaq, cm boc medicamento utimur, ad vifcerum expurgationem, i Tiere v " maxirif alioqui Aceto ad extrinfecas actiones; - ; : lepras extergeat, Tóetiam magis qua bis [unt mi iginem , vitiligines joutbos , ephelin, exana. Ehonetà cha sm tera c quét ji uci S ema giae, epi axes " et admiftam e[f; favinarum quampiam exiccentium,cujufmodi eft erui, ae loli farina , id jampo- componendorum medi traclati » baudquaquam ad prefens inflirutum pertinet : fed & inparatu * GERE O4 facilibus 8:6 And. Matthioli Comm. ; facilibu ipfum dicetur.Verüm in prefens fufficit abftergentem,Cr incidentem cum adflrickione quapiam propofiti gm camini dixiffe facultatem, ac fic 4d aliuá tran(gredi. Cortex tamen ejus admodum ad[tringit : n t — utiad que valida ufus e ad[trictione : haltenus Gal.Sed quoniam Balanus m iyrepfica ME Mass , n pi ad memoriam revocavit, quorum iidem quinq, faciunt genera,cimn ea in medicamenta frequenter, e indi Gs -" Mvroba, 4PE,itc orm, quod extet,meminerint veteres Graci, ideo nunc de iis nob" differendum efl : ne enim ob die ig be: lanoram lentieerant diffumulanda Sunt itaq, ut diximus, MT ROBOLANORUM genera ili dept rire MN 71 -geneta. - .. ' *MYRÓBOLANI CHEBUL * *MYROBOLANI INDÍ* SS NSW/T S dir co $e Bur. Bellerica : que omnia facie inter fe diflant, ut etiam viribu, Quamobrem emnine cenfendum eft oribus : quanquam non defint,qui affirment. flava fimul,cy chepula ex una drtadem erint IaHivItaten. five nigra, Empelica, 777 quraverin,ea à diverfis produci arb arbore na(ci , exifimantes flava decerpi ab arbore immatura, cbepula vero cim ultimam adepta fu Verim cim borum fruB&uum ortus, & arbores nos provus lateant, non est quàd.illorum fententiam probare, eut vefelert aufim.Flavorum.Chepulorum, atq, Vndicorum arborum imagines excudi curat Andreas Marinus m fuis in Mefuem m motationibus.fed eas non libuit in bo[ce cotnmentarios noftros transferrenü quod cenferemus Marino id fort. aft ingratum fuiurum, cum is nonparyum plantarum noffrarum numerum in (uum illud opus tran(plantaverit: (ed quomam ie mus, an eadem genuina fint an adulterina, C" prafertim, quum M auritanorum nullus babeatur autbarqui V) iie rum plantas de[cripferit. Recen[entur genera omnia inter ea medicamenta, qua alvum citra noxam dejieiunt : na 3 purgatoria vi polleant nulla tamen viriii imbecillitate, aut mole[fia fumentes afficiunt, fed potiw fua adfringmif tate, quam pofident cor, jecur,Cr ventriculum roborant : quinetiam univer[um corpus. 1d tantum ill noxa at" qubd ob[iru&iiones, C vifcerum infar&lus augeant:proinde ne ob ffructis exhibeantur pracipiunt, Infrenantur oor mis medicamenta omnia,qua dejiciendo laborem inferunt : quo fit ut utiliter admifceantur fcammonia,In flaverum e robalanorum genere ea cateris praflant quain viridi plene flavefcunt , ponderofa, farcta , gummofa , erafi er quibus pumilum officulum ineft... E Chepulis ea probantur que ceteris crafiora (unt,colore nigro pei "^ ce craffo,C queinaquam adjedia fundum quàm citiffimé petunt. Inter Indica excellunr, quem xe 74 ponderofa nullo intus offe, que confracka in unum compatta cernuntur.In Empelicorum claffe Dara dore i 7a.crafiora, denfiorasponderoioraó frufta dividuntur, C qua minus offis, quam pulpa babent. Relleric pm jn (uo geneve praferuntur , quibu crafüties, denfitai, gravitas, non defit , & quibu era(fus in deiecir njitt (o Flava, Indica, Chepula, Bellerica refrigerant ordine primo, ficcantà, fecundo Empelica verb primo [nein suut sant tum exiccant. Vim ob(lruQoriam exuunt omnia genera. additis aperientibus, Cr urinam cientib.med.ve f nimi caprino (eroyaut fumaria fucco exbibeantur: vel fi cum abfinbio.aut agarico,aut rhabarbaro a rceparirilit amygdalino. cr fe(aminoaleo, it contracta inde pinguedine, ventriculonon inbereant. Quin & id sl diu ubi cum caíia mgra medulla.aut manna,aut acidi palmulis devorentur. Ui dejelione fit opus,eorum 14H nag probent : nbi autem adffrilione in pulverem conterunt, e fubinde propinant. Chepula qua faccharo: mo Myrcba- robgrant, quam dejiciant.Contrarium efficiuntsqua cruda ficcataá, repenuntur.Myrobolana omne gems rn jut hnorum jor) eorum fenedtutem remorantur,qui ipfis frequenter utuntur:colorem faciunt elegautiorem, corpor eof dum conciliant.bilarit atem afferunt,Gr ventriculum,cor, Gr jecur b »/ bamorrtndibu, C" diu, Ps Ec x em . Inlib. Quartum Diofcoridis. 857 * MYROBALANI CI- * MYROBALANI BELLE- ' trini, * ricirecentes & fici, .* *MYROBAL EMBLICL * 30 reprimunt:ad quod flava cateru pra[lantsut que privatim bilem detrabant:£* eos peculiariter juvent qvi temperamen. to calidi [unr.Fricantur cote ad oculorum collyria.cum uve acerba,att vofarum aqua,aut feniculi fuccosquüd oculorum inflammationes veprimant lachrymas fiflantdefluxionesa, cobibeant.sanantur borum pulvere ulcera,addita lentifei- narcfina. Chepula pituitam exhauriunt intelletum clarificant j&* vifum, prafertim faccharo affervata : ventriculum tum miundant,twn confirmant .Dantur utiliter aqua intercute affectis, Cr dsuturnis febribus laborantibus.Nigra utrand, bilem trabuntsprafertim exufLam.Conferunt membrorum tremoribus, colorü nitorem cenciliant, elephantiacosjuvant, 49 oierores auferunt, v quartanam fugat. Empelica pituitam educunr,cov, C» cerebrum corroborant jntelledum Augent, ventrivulum à pituita, aliisq, noxius bumoribus expurgant, ac etiam confirmant, ac fitim extinguunt, vomitiones cobi. ; bent C cibi appetentiam invitant. Bellerica somnia po(funt qua c* proxime dila, Myrobalanorum inter vecentioro, ^&uari- Gracos tantüm;quod (ciam, Abuavius meminit:quitamen ea qua de illis feripta reliquit;à Mauritanis (ut ipfe quog, fa- teri vid'erur ) mutuatus eft. Sed profe?1o ne(civerim.quavatione du&us inter ea medicamenta,qua vomitum eliciuntm »y- robalana repofuerit,cium omnia eorum genera plan? vomitiones compe[cant. Porrà bodieignorata videtur qua xevzo- Béhav&- Graci vocatur, dugerens, C roborans Indice nardi modo, ad colicos Affedius, ventvictilt ardores, c fingultus à Chryfo- Galeno Afclepiadis auctoritate commendata lib.8. C 9. de compofitione medicamentorum fecundum Locos : quauquam s non defunt ioribus. qui fihi per(uadeant Chryfobalanum effe nucem myriflicam:cim tamen plura (int,que eorum 5o de(lruant fententiam,nempe cinereus color acut w ori fapor,cquod myriflice nucis nufquam meminerint veteres Graci, Nullam bujufce quod legerim mentionem fecit Galenus in libris fimplicium medicamentorum. 1d quod argumento e(fe potefl Galenum ipfum non babuiffe ompertum.quid effet Chry|obalanus. Sed de bus bactenu.. Ceterum quandoquidem Bal yrepfica,quam ab Arabibus Ben appellari diximus,nobis in mentem redegit radices illas,quas officine Beben al- Behen al. bum, rubeum Vocant.ad cordis affeitus jjs,ac etiam recentioribus expetitas, bunc locum non praetereundum ejfe duxi, bum & quin de bis quoq, aliquid differerem pre(ertim quód à Gracis non inveniatur, qui illa pofferit atu memoria prodiderir.Sed — illud in primis animad: lum efl,quhd communis u[us radices, quas vulgo Beben nuncupant; ea quidem mon funt, de : quib»s Mauritan: fcripfere: prorfus untur. Siquidem fcribit Serapio, Beben radices proferre minoris pafti- HN nace fimiles,contortas,odoratas & manfulentas Cr in Armenia na[ci. Avicenna autem radicum ugnofa. frufla Bebeu * effe ait in fe contratla, Cr ficcitate éxoleta,. Ar noffrates, que in Italia;non in Armenia effodiuntur, nulla penitus odoris Behen C fylveffri paffinacavadices nullum inter fe difcrimen babere Quo fit ut nulla fefe offerat nobis ratio qua proba Te poffimus,Beben communis ufus effe Arabum legitimum : quamvis C ipfi inter fe bac in hiftoria non parum diffenti. - Paulum, e Arabes bermodatylus.Behen adulterinaytam album qum rubrum, paffim in Italia provemunt. Hoc enim fermo Plameradicem e[fe fcimus, quam fuperius libro tertio limonium fecimus, illud Magi corrum T mibi prorfus incomperte funt.Sed quibw polleant viribus,nondum mibi compertum effe in, eo El. lc Gratidicirur Latimiverà Glans upguentaria: Mauritani, Habben, Jeu Ben ; lta unguentaria : Hifpa- Nomine, | €eee 858. And. Matthioli Comm. : * BEHEN RUBRUM L.Lilac Matthiolo;cujus figuram non habetiricom- Officinarum, * endio, Lillach. Dod. fol. Syringa flore caeruleo, luf. hift. Hifp. Cam. Syringa caerulea Lufitanica, Lob.Syringa Lufitanica, Tab.L iguftrum Orientale, Caf. IT. Glans unguentaria; quam Matthiolus ex Alexandria adferri (cribit: cujus folia in hiftoria no- ftrauniverfali exhibebimus: dicitur Glans ungue taria,Cor.in Diofc.Clufto in Coroll.ad Dodon gallicum;Lac. Lob. Caf. Lugd. Glans ünguentaria Cathar&ica filiquata, Adv. & Lob. in abr ig a6 Myrepfica,Cordo in hill. Taber. Granum BenjLc Ben parvum, Monardi. M yrobalanorum non: tur veteres Graeci meminiffe, nifi forte ad Afcle dis Chryfobalanos referas:aliàs ex Palmarum génc. re effe videntur, quas fert Palma probatiffima in A. gypto; qua offa non habent in Balanis , reliqu: modo. Genera quinq; afferuntur arida, acerba, pur. andi facultate praedita: quorumtria os contine folida pulpa &cruftofa inclufum;ftriatum,veluttri- partitum; duriffimum, non tamen omni ex partefo- 1e lidum,fed in media cavitate medullam feminiscon- tinens. Et licet non defint, qui velint Indas,Chebu- las & Citrinas unius arboris effe fru&us, falluntur, fiquidem Garzias referat diverforum generumar- | borés Pruni magnitudine & omnes fylveftreseffo qua in regionibus fexaginta aut centum Leucis in- ter fe rt w nafcuntur: quorum quedamin Goa & Batecala;alia in Malavar & Dabul proveni- ant: in regno Cambayz quatuor genera:C] verb in Bifnager & Bengala. Flava feu Citrina que 39 Arare indigenis, Sorbi folia proferunt * Enili Anuale indigenis, folia habent minutim incifa pal- mz magnitudine:Bellerici,Gotim incolis,foliaLau- u Aretca, magni funt, rorundioniane ,dum ad perf &am maturitatem pervenere,& angulofi foliis perfici fimilibus.Figuras quarum Matthiolus meminit aliorum efto judici- s fuo lo L NARCISSUS. I. NéuaG, — NARCISSI e. | ——— non lege SAWSNO Arciffüm [ funt qui utilium, liriumappe!'2- n » i s prm. : ; à NN c. (n / IN a folia profert porro fimilia tenuia; mule AC ERÜORSQANM 070 t minora& [anguftiora:: caulis vacuus,& fineft | Lh liis, fupra dodrantem atto icur, flos albus, ^ croceus,in quibufdam purpureus: radix intus rotunda, bulbofa: femen velut in tunica nigrum TOrib. longum. Probatiffimus nafcitur im mon" pe fuaviodore: caeteri t p imitanturatqe v f c ad baceum virus olent. Radix co&a five efturiive : "ur bitur,vomitoria eft : ambuftisigni prodeft cumer pod guo melle trita, pracifos nervos illitu glutinat: ^ fabulofis, - xatis malleolis, diuturnisque ; c rene : usen enevertai mes a d d auk i tisin facie, vitiliginesque cum femine 17/77, scc ambe co m ulcerum (od expurgat :abfceffus rumpit conco&ioni repu tes: infixa corpori extrahit,illita cumlo cu melle. à T E^ ae vias Nt inis heophrafhus libro ér citt € — floria plantarum , vel lriam (ali enim er i phrafto. - — qmine vocant) folium albuci, terra ;». berbaettifs ; - Jong latius, lilii mado. Baber candem fine fulm "^ Etscd T. «florem fuoferentem cacumine, in membrana. "gana ol c poinelufums larg? amplum, caloreí hijrihs Paquet deese Ass cw tie x : Hic decidens fonte germinat caterim ea ad Rn ene : CZNSN defigere eum folent. ; dr radicem [er T CERE P/N rotunda, amplag, conftat. Serna ulmi E ; 16 3o 40 5o — In lib. Quartum Diofcoridis. 859 II. NARCISSUS 1I. lll. NAR. CONSTANTINO- poliranus. 111. ve ST m n N MSN j NS i IS Z NS N arüurum enim,» circa erciffi 7 is etiam depinxit : rlterumberbaceum, — Hunc flomacho Bui, € Meme Caput gravantem C» à narce narci[f'um didum, noy à fabulofa puero: bar. e mervis inimicum, planà deprchenditur à Dio- um $6o And. Matthioli Comm. VI. NARCISSUS VI VIL NARCISSUS VII Et In lib. Quartum Drofcoridis. 861 vum delineationes de[cribamu.N arciffi vires retulit Galenus libro $.fimplicium medicamentorum fic inquiens:Navcifi Natci radix u(q, adcifexiccandi facultate pollet ut & maxima vulnera conglutinet, vel ad incifiones u|qy, qua cirea tendones Gi.- accidunt.Habet vero quiddam abfler forium,C» attraclorium. | Planta qua Grecis véquoser, Latinis irem Nartifits ap» Nomina. pellatur. Arabibus, N arces feu N argies : Italis, Narciffo: Germanis QSSebtbütmen/ oettuingebumen/3eitlofcrt. Narciffum à Narciífo adolefcente nimium feipfum amante;qui in hunc florem mutatus fuit,di&um poeta volunt: aliià vi ftupefaciendi, feu ut Plinius, à narce; quam vim Narcilfo ineffe teftatur libro 2i. c. ro.quare Plutarchus 3./ympof.dictum cenfet,quafi nervos hebetans, & torpidas gravitates efficiens, Differentias vigintinovem inPhytopinace propofuimus: hic de differentiis à Matthiolo propofitis tans 10 tüm. I. Narciflus primus, Matth. Narciffus quartus Matthioli, Lugd. Narciffus nonus Matthioli, Tab, Narciffus niveus ferotinus eidem. Narciffus mediocroceus ferotinus polyanthos; Lobel. II. Narcif[us fecundus, Matth.Lugd.Narciffus decimus Matthioli,Taber. Cenfemus effe Leucoium bulbofum ma jusquod Leuconarciifolirion pratenfe vernum, Lob. Leucoium bulbofum polyanthemum, Dod. fol, Lugd.Cam.Leucoium bulbofum multitlorum, Tab.Leucoiumn bulbofum ferotinum majus;Cluf. hift, Pan.III. Narciflus Conftantinopolitanus, Matthiolo in majoribus figuris, Tab. Narciflus octavus, Mat» thiolo in compendio:NarciffusterriusConftantinopoliranusMarthioli, Lugd.Exprimit fcillam minos zem;quam vocat Narciffum marinum,Dod fol.C»f(Hemerocallis,Gef. hort. Hemerocallis Valentina; Cluf. hift. Hifp.Lob.Camer.Pancratium verum, Gef. hor. Pancratium, Cord. in Diofc. Lugd, Pancrae tiumuarinum, Lob. in iconibus. Lilium marinum album & luzeum, Taber. [V. Narcifius quartus Matth.Lugd. Taber,nil aliud eft quam Ornithogalum maximum : quod dicitur Ornithogalum majus; Dod.fol. Ornithogalum Arabicum, Cluf. hift. Pann, Ornithogalum majus Italicum, Camer. Lilionar« ciffus polyanthos,Lobel Lilium Alexandiinum;eidem in iconibus,& Camerario.Qnodam peregrina barbaro nomine Dulipan , C&falpino. V. Narciffus quinte s; Matth. & Lugd. eft Tulipa, cujus variae funt fpecies, maximi colore floris differentes, quz tamen ad tria prima genera reduci poffunt: Praeco« ciusunum , ferotinum alterum,& tertia dubia , quae medio tempore floret , ita ut quadraginta feptem fpecies à Clufio recenfeantur:vulgatiffimi tamen funt flavi;albi & purpurei.Ha&enus Byzantio miffae; pracoces, Cafe lale: Serotinze Cafala lale nomine, locis unde primum Byzantium illate appellatione indita:Lale enim florem fignificac.Caffa urbs eft in Peninfula Gazaria di&a,qna inter Proponridem & Euxinum pontum eft. Tulipa verbnomenà Pileo Dalmatico, vel amiculo capitis ab ipfis geftari folito, 3? propterflorisfimiliradinem,nomen habere dicitur.Et licet alii ad Anemonem;Limoniam Theophrafti alii ad Crinorrhodon Plinii: alii ad Satyriumerythraicum referant, videtur tamen ad avv Theó- phrafti referenda. Dicitur Tulipa Turcarim,Gef. ad Cordum, cui & Anemone limonia & Lilii ruben tisgenus, Tulipa;Cluf.hift.Hifp.Lon.Caft.Tulipa precox rubra;Cluf. hift, Panno. Tulipa major,Lug. Lilionaiciffus purpureus,Lobelo. VE.Leucoium bulbofum minus;C.B.Narciffus fextus, Matth. Lug. Narciílus o&avus alter, Matth. Narciflus tertius alter, Eidem in Compendio : Narciflus fecundus,Lac. Narciffus montanus & alter, Caf. Leucoium bulbofum triphyllon,Dod.fol.Camer. Leucoium bulbo- fum praecox minus,Cluf.hift.Panno.Leucoium bulbofum fecundum, Tab, Leuconarciffolirion minis mum;Lob. Leuconarciffolirion trifolium Camer:rio in Matthiolum. Ex radice parva bulbofa, multis albis tunici$conftante ; externa nonnihil nigricante, & feflili parte tenuibus fibris donata, cauliculus 4o palmaris,viridis,nudus & concavus,primo vere inter gemina folia oblonga, angufta, zeruginofo colore exurgit, cujus fummo flos unicus & vaginula prodiens pendulus, infidet, qui inodorus, la&eus, parvus, * fex foliolis conftans: quorum tria exteriora candida alarum modo fe explicantia;tria vero interna du» lo breviora & anguftiora, cordis formam referentia limbo viridi extremitatem ambiente, inter quae minula fex crocea cum ftilo exili &candido:quibus fuccedunt capitula oblonga.femé oblongiuícu- lum & candidum continentia. Naícitur in pratis Italize, apud nosin hortis colitur, vocaturà Germanis Gdnerepffavid eft;nivea gutza;ab in(igni candore. VII. Leucoium bulbofum vulgare,C.B.Narciílus feptimus,Matth.Lugd.Narciflus martius,Brun£.Narciffus, Turn. Narcifías candidus, Cord. in Diefc, Narciflusaquaticus Caf, Viola alba Theophrafti, Trag Fuch,Turn.Viola alba bulbofa,Lug.Lencoion Theophrafti,Dod.g4l. Lonic. Leucoion bulbofum TTheophrafti;Gefn.hort.Thal.Leucoion bulbofum 5o hexaphyllon.Dod.fol.Cam.Leucoium bulbofüm praecox majus, Cluf. hift. Panno. Leucoium bulbo-. fum primum, Ta b. Eeuconarciffolirion paucioribus floribus, Lob. Leuconarcilfolirion vulgare, Cam, ad Matthiolum.Cerinaa isBeif.bernungebfum/Dtergenblum. Italis I acte di Gallina. VIII. Narciífus lu« teus,calyce pra:longo,C.B.Narciffus octavus, Matth. Narciilustertius primus, Matth. in Compendio, eee ict guatnon haberur.Narciflus,Branf Lac, Lug. Narciflus luteus, Trag. Lon. Natcif* ( Thor NENNEN eerie Ca P dore Dd LL Colin fus lare ERG eum ) i angulofo, Caf. Pfeudonarciffus,Dod.gal.Cluf-hift.Hif p.Pfeudo^ n n E pes A : num vel Codiaminü Bore Codii;i.e. CampanulzsGef.de hortis Germanie, Ee RP oS s ions eh a firbeftab. Gallis Coquetarde; Hif panis,Campanell a. IX. Narcif- ci esMauh-in i ou A: dion. arcillus octavus, Matth. in ma; 3ribus iconibus,& Lugd. Narciffusnos o hus, An Comp :in penultima editione omiffus.Narciffus fecundus, Camer. in Matth. Nar« ciffus multiplex Dod.fol. Narciffüs d eel ignea : fte Chalcedonici La Rast 8 Bore multiplici,Clu.hift. Hifp. Lugd.Narciffus albusp | 2 emis plo, ' : x * WO aliens. i s gero. yenthes/FabercNarciffus quartus,Lonic, | - am ER c7 HIPPOPHAES, CAR CLYL 4 pes * : ce Meum Tppophaes, quo fullones veftes inter lant,in fab; maritimisqsnafcitur/fut frutice reves HM & largo: foliis eh Logic dibes Med ribusqué: Mira tandisantes (pin gg Qi uae 862 And. Matthioli Cdi: -- emicant,ficce;angulofz, interftitio quodam diftantes : flores hederze corymbis fimiles,racematim c5. hzrent;minufculitamen;& molles,candidi ex parte rubefcentes:radix la&teo fucco madef,craffa, mol. lis.amara guftanti: ex qua perindeacthapfia , fuccus eximitur, qui per fe, & cum erui farina fubadus. ficcatur & ad ufum reconditur.Syncerus pituitas;bilem;aquasq; dejicit;oboli pondere:erui veró farina Íuba&us,quatuor obolis,cum aqua mulfa.Frutex cum radicibus ficcatus tunditur, & cum aqua mulfe dimidia hemiza tritus datur.Radice,& herba liquamentum depromitur,ut in thapfia : hujus in purga tionibus modus elt drachma. x Yggópaigov, HIPPOPHZESTUM. CAP. CLVII. Ippophzfton;id quod aliqui hippophaes appellant;nafcitur eifdem locis,quibus hi haeseió H fpinz fullonie genus,humilis heroe Xiicececee flore:inanibus nt capituli foliis par- vis,fpinofis: radiculas habens molles,craffas.Succus radice,foliis & capitulo exprimitur, & exiccatur, Datuscui voles;tribus obolis in aqua mulfajaquam pituitasd; detrahit: privatim comitiálibusmorbis - nervorum vitiis,& orthopnoesz convenit hujufcemodi purgatio, Dad Hippo- E T fi quandog, maritima, Cr (abulofa adierim loca.ttt Hippophaem, ee Bippopbeftum, utpote plantas inibi nafeemt Les inquirerem neutrum tamen battenus mibi licuit invenire.Caterüm retulit nobis Hieronymus Amaltbeu Opitergen- «on?^. fis medicus ingenio,C? eruditione clavus, fe olim Venetiis plantam accepiffe à foanne Baptifta zin Papienficlatifi- mo medsco.qua tiom modb notis omnibus Diofcoridis Hippopbaem referebat : fed etiam viribus, ut fe experiment mp1 viffe teflatus e&. Quare non pror(us de[perandum est, quin d nobis, & aliis quoq, aliquando contingat Hippophatm cun. — fequi. Non invento, quàd Galenus bippopbais,au: bippephaffi meminerit in fuo fimpl. medic, cenfa, — Hippophautamn.— mentionem fecit Paulus lib. 7. inter fimplicia.Hippophafli verà Plinius lib.27. cap.10. lius nomen Gracum imaepalilae. "tinum quog, Hippopbaes, Hujus vero nomen Gracum Varnógeagor Latinum item. Hippopheftum, HA Nomina. * aT yet A*RICINUS - — €AP, CLVHI (et gp km y. Icijaut Croton,nomen accepit à ricini animalis : M/fimilimdine. Arbor provenit parvaficusalti- - tudine, folio platani, majore; lzviore, & nigriore: - ramis, caudicibusq; cavis, in arundinis morem: fe- mine intus afpero , quod corticibus exutum fici- - num animal reprafentat : ex quo oleum nomineci- cinum exprimitur, cibis fedum, lucernis empli- — firisq; utile. A: triginta €: purgata, trit potu pituitas,bilem,aquamq; peralvumextrammo — Vomitionesq; movenc.fedinjucundaadmodumele & molefta/purgatio, fiquidem flomachü. 'chemen: ter fübvertit, 'Tufa &impofita, viti varosqueexpurgat.Folia cum pi ed ci Kiniy lugénur, aceto at- : qu mationes oculorum, tumoresdjlei fpemes legit. 3 mammas cohibent : eadem ex aceto illita, ignes — Mixsam) P facros reftinguunt,- e. iexpolca ES -- " uc wr. Xicial 1Tcinum vocavere Latini plantam, quaGrecis iin A: T confid, ar, à fmilitudine , quam ejus (emen babet cumvimm— livido ac fedo animali , quod canibus bubus caprino 2 qaadrupedibw adbaret:ned, prius decidit, qui deg guine faginatum rumpatur, 1n Hetri nia ? ual Cherva major offic. Ricint vires cx Mefue. WA | «docis.Inungitur utiliter in ei "93 xv J at. 4 inquiens : Ricini f 1 " InlibiQuaumDiofordis "^ 963 — '. quod ex femine sonficitur,tum calidiusgum tenuiorum partium efl.quàm oleum commune,ac proinde etiam difcutit.Su- fpicor in Diofcoridis exemplari fube(fe mendam.Grana entm triginta feminis non fime périculo vita dari po[fJunt. Quo fit Nomina, ut cum Oribafío legam tria Grana,nou triginta.Planta qua Gracié xbu,fiye ngórov, Latinis Ricinue appellatur: Arabibus, Cberua:Italis,Mirafole &* Girafole : Germanis, Cfgwnberbaum umb Grougbaum: Hifpanis, Figuema delb inferno:Gale lis,Paulme dieu, Palma Chrifli. " : Ricinus,Match.Fuch.Türn.Dod.gal. (cui & Pentada&ylon) & fol.Lac.Cord.in Diofc.& hift.An- guil.Lon.Caft. Lob. (cui & Cerva major & Granum regium Mefues) Lugd. Cafal. (& Girafole) Tab. . Cam.Ricinus vulgo, T rago;cui & Palma Chrifti, & Phaíelus Romanus Thufcis,Marcello Virgilio.Ci- -— ci,Gef.hort.Caraputia major, Ericio Cordoin fuo Botanologico. qiiia T s TITHYMALI. CAP. CLIX. T genera feptem,quorum mafculus characias appellatur;ab aliquibus amygdaloides : alter myrtites, qui femina exiltimatur,eumq; myrfinitem;aut caryitem vocant: tertius paralius, quem tithymalidaappellarunt: alius heliofcopius: quintus cypariffias : fextus dendroides : feprimus platy- phyllos dicitur. Characiae caules fupra cubiti altitudinem attolluntur, rubri, laéteo fucco , atque acrí : madentes: foliisoleze circum ramos,anguftioribus,& lorigicribus:rad icecraffa,lignofa: « pendet in ca- fUUA * cuminibus comaj i,füb qua caveol foiiolis balnearum fimiles, in quibus femen contine- i xoa» o Ur: nafcitur in; & montibus, Succus alvum purgat, trabit pituitam,bileniq; binis obolis in po- ?1«a4 fca fumptis,& cum aqua mul(a voiuigiones movet. i Appecence vindemiarum tempore,fuccus,conge. ^^9»^ D f'isramulis mox difle&is,& vafeconcln SM aur-Aniqu iadyicigncfarinam erui; & in paftillos dige- 25 «c4. runt,qui erui magnitudinem impleant. Alii in aridas ficos, ternas quaternasve guttas iuftillant, uc cum AE. his inarefcant,quas ad ufus recondunr.Per fe eciam tuíus iu pii; & in paftillos coa&us repon itur.Por. »9mis ró cüm extrahitur lac,neq; quó ventus afpiret,ftare quenquam; fiegs manus oculis admovere convenit, comesf fed antequamcolligas;corpus,pra-fettim faciem,/ collum fcrotumQ; genitalis,adipe,autoleo cum Dhé e ym perungere.Fauces autem exafperat : quapropter cacaporia ceta, aut decocto melle oblini parcít, & hoc *carum modo dari:binastamen ternafve íicos purgationis graria fu mpliffe, fatiseft, Reéens lacex oleo,, runc irgetum &osin fole capillosevellit,renafcentosq; flavos,& exiles cfficic,deniq; omnes perimit: Cae i ien Ron X 3o nis inclufum;lcvaedolores:fed cera dentes oblinendi ne fuo delap(u fauces,& linguam vitiet.Tollit il- Mee. litu impetigines;formicantes verrucas;penfiles,& qui thymi fiorem reprzefentant: valet adverfus s scade rygia,carbunculos,phagedenasulce:um,gangrenas,fitulasq;. — Legiturfemen autumno ec bct ONE epi fole leviter meqenteqaivüqnqdem mundo reponitur.Foliaitemficcantur. Semen & folia I "- omaiTi fuccieffe&um prazbent;dimidio acetabulo pota. Sunt qui inveterantjadmifto cum la&ele idi 2 SE hymalo fco contufo.Radix drachma pondere in hydromelite pota;per inferna trahit:decocta cum eni beg ih um dolori auxiliatur;colluto ore.Fatninaquam myríinitem,aut caryiten vocanz,fimilis fu. t cera n Re : Pew. : irae ies rA 2 1 laptenatura ? Meum daphnoidi: foliis myrti, fed majoribus, firmis, in cacurnine acutis, & pungentibus: ramulos ab radice ^5" /- z: mittit dodrantales: fertalternisannis,c nuci fimilem;mordaci guftu : nafcitur inaf; . uw put cus,radix,femen.folia, ilemantedi&o fortiuntur facultatem T: fed ad citandas Vomids - jp c 49 validior haec eft. Aliud tithymali genus dicitur paralios,quem tichymalida,auc mecona ali cep n deum li- vere, Nafcitur in maritimis, ramis fubrubentibus, palmum altis equinis fenisvt à radice E - xi m foliis linijanguftisparvis,oblongis;in verfus quofdam digellis:capite in cacumine COGes É ^t te femen;utervum,vario colore emicat:flos albus.Frutex totus cum radice;g la&eo fuccoturge n quo Vea ad ufus ditur.Heliofcopius dicitur,foliisportulace, centtioribus, rotundioribusd; : ia i. ipeen repofi- deuntibusà radice; quacuor aut quinq; rubentibus, dodrantali altitudine, tenuibus exe 18 P7 tionem, nis:capite anethi : femine velut in capitulis inclufo. Hcliofcopii nomen CAE cepnoliple- 4 Odb- 2 t. oniam comas cum **&yrn- folecirc at:circa oppida nafcitur,potiffimum in ruderibus. Colligirur fi 1 zo XT) Ezdem;qu ioribus vires,non tamen ufqueadeo validae, Cy Paribas in "n Sndytalion, mium jo lem,vel majo: em,fübrübrum:ex quo folia pini fimilitudine exoriuntur,mollioratamen,& tenui EE intotum nafcentem pinum emulatur,ande nomen traxit. Candido fucco made, cui ve. ^ rp E fuperioribus, In pecrisnafcensdendroides cozynominatur: amnpliter opacar, in Ouid pde red rib, fpargens comam,fucco la&teo pregnans,cauliculis rubentibus, foliis myrti tenuiori qumirduu - ; e cow Mp i ces nidis Plaryphllos Velo LU ance. rre uccus,& inferna crahünt aquas. ; uginf ; dien o : 2 fol 2eY icrahunt aquas.Pifcesne sraríusiicaque infparfus.Reliqua tithyma, ig ier, intur, idem cfliciunt, 2 T iul: . hs de. B A xd 2 x 1tbymalorum omne gemu officine E(ulam ivdifferentér appellant. quanquam nid . biftoriam fati confuse Mauritani tradide; qut: quo. e ed es ued r nem 3 buds. ap IER quorum T £o 956 difinde cogno[ci pofiint : quatamen Grecu ordime pulcherrimo defcripta inveninurur. id ar RHEIN de difficile videtur decernere armat genera ex jssque à Graci repre[entantursea duoi . quur mibi quidem 3 na Scebram, C Al[ebrain nominantur : quoniayi brum neuter, quod extet, earum plant. innquea Mejus, ci tsietue- Credidit Bra[avolu illud effe Mefui alfebram m:nu,Cr Avicenna fcebram,quod Did E ciem m difentio,qu uf quam in borum monumentis lexerim, Al(ebram minus in maritimis naf i Paralim.Sed. bentes, nez lini folia nec femen eruo fimile capizul conc lufun:fed tantam repérerim 6i: quilnecra brain effe pl. ntam lacteo fuccorefertamsradicibus cenuibusquarum bepreferuntur, hei 2. - t dide Nec ^ letenuisbir[uto foliis tarca fimili a (aid na apertevefragari dep . m praterea cum eodem fentire,qu Mebezehzregi apud Avicenna idem [unt Metrics qid cre pe RN ?28?14 4299 esf. :4d THYM. MYRSINITES : And. Matthioli Comm. l TITHYMALUS-CHARACIAS. 1L TI 864. ^-$ e - z e» Y : iu t ifallor, (ur inquit Avicenna) in hortis, ubig, proyetüat. — Hac autem v. ES L B IV. TITHYM. HELIO- fcopius SL effe minoris generis al(ebram.fr ve Scébram. nil aliud Mauritani e, e IN xo Ü NS j^ n e S3 " S) NSNUNSNESS S i dl / D 7 9 / B (ut inquit Avicenna) ej br $ S — mu[quam reperi majori Hitatur,quod reitius Peer Ce; IIl. TITHYMALUS PARA- Inlib. Quartum Diofcoridis. 865 V. TITHYMALUS €C€YP A- VL TITHYMALUS DEN- , riffias. 2 droides. Wo 7x e N77 2 gm NET ANS e Y ES NM ——3 SESN NC: dar sz b ! 4 VII. TITRHYMALUS LE- cat Diofcorides Titbymalum cyparifiam : quippe que pinum * A enc arborem nuper natam foliis prorfus m. tetur, Quinetiam cen- Alícebra 4 prophyllos. soni tia to Cferem Alfebram majus, five Mine Hn omhino e[e ria d plantam, qua Grecis dicitur Pityu[a , utpote qua titbymalo : cyparifía foliis fit fimilis, quamvis magnitudine excellat : mon enim defunt,qui inter tithymalorum genera etiam pity- t[amvecenfeant. — Proinde mon ab re dicebat Avicenna, Me bez.eberegi effe fimile Scebram.fed majus , C colore fubcine- vitio.Mefues verb. qud radicibws effet rotundis crafts, cra[fo- que cortice obdudlis, ponderofísa, : qua fer? omnia vadici Pi- -tynfeveddidit Diofcorides. Accedit bis Serapionis authoritas, quide Scebram agens ea amnia ex Diofcoride illi tribuit, qua pityufe idem Dio[cerides affignavit.. Ex bisitag, perfpicuum ? fieri arbitror, Pityufam Mauritanu Scebram ma jus appellari: SM minu vero id, quod Graci Titbymalus cyparifiias dicitur, Thy, ^ Caterim Cbaraciam vocatum, poftquam multum Laboris in Chata* to indagandofruftra impendiffem, boc auno mifit ad me pifis 9 claviffimus medicus Lucas Gbinus Forocornelienfis : qui ,/meo quidem iudicio, omnibus prorfus notis legirimo ve[Pondet, Myrfinitem quog, hot tamàm anno reperimus , foliis circa Myrfni- caulem torum craffis, acutis, myrto fimilibu, — Paralius ve. 1€5. Paza- . Fhin maritimistantàm naiens,quem vulgaris ufus titbyma- —lumpusat Brafavolusin maritimis noftris Senenfibus, Argen- — tario promontorio. C in univer[o illius regionis tractu, ttem dm Aquileienfi agro frequentiffoms invenitur. — Huic folio — fimilis vifituy quadam alia planta, qua in Hetruria vulgb. — appellatur Herba mora, — Cujus vadicióus prius contufis ac Herba deinde fluminibus demerfis, pifces protinus enecantür, Sed ca» "nort ret bac lacleo fucco, quapropter, eam inter tit riy 7/3 ge- | nera jam non effe adnumerandam às alie ter fenfimue, quid, aliis motis megledtis, iram, € caules fubrubentes, Sibac i dices fu in BEI. YOC ABE, CU js Cy parit vides boc titbymali geni nvaaplost» ap. fias, D4dd 2 : pellaverit, $66 And. Mátthioli Cómm. Dendroi- pellaverit,cum pinum mon c ypariffum referat. Quod nafcitur fere ubiq,circaoppida,C» fecu viae. — Eadóm ill và dc. — fuperioribus, Dendroidem vidimus primim in regno Neapolitano extra Terracimam urbem inter faxa amciquifimipes cus in itinere Neapolim verfus.plante arbore[centis effigie. Hunc dum contemplari copiffem;fuperveniz peritify me. dicus Hieronymw Drogus Parienfis, C docti imus Hieronymus Rorátius Portonovenfis (tunc omnes ua féquelamur BernardumClefium ampliffimumCardinalem Tridentinum ad Ce[arem pergentem) quibus magno folatioDcndroidog tirbymalum ibi à me primm repertum offendi:erant enim ambo vei berbavia fludiofiata,etiam gnari. Nafcitur ide titbymalus etiam in Tergeflino litare non longe à Timavo fontejin (axofis quibufdam vupibus avborefzens, Tithymalile. ptophylli facies patet ex bic appitta figura : N afcitur incultis locis * afperis-Facultatibw (dem poller quibu C» ral Tihy- — genera.Tbeopbra[lo tria tantum Titbymalorum genera produntur lib.9.c.12. de hiflovia plantarum,ubi ita Pte m Hiquit.LaGariarum (fic enim titbymalum vertit Tbeodorus quod maritimum gramum appellant.folio eff rotundg cas, exTheo-/5,totag, magnitudine ad palmum;fructu candido.Demetitur cim uva nigre[cere incipit : Grficcatu fructus trim pti | phrtt datur acetabuli tertia parte. Mafcula autem vocitata olea folio conflat & magnitudine cubitum equat. Hujus lac; cis vindemia incipit, exprimunt C praparato utuntur:purgat inferiu, Myrtariavero cognominata, candida lalariae] foliis myrti condita. verüm aculeatis parte poflrema:[armentula in terranr demittens,longitudine palmique pon fini], fed alternatis annufrattificant,alia boc annosalia poflero,quanquam omnia eadem radice exorta. Loca monti derat Fructus nux appellatur:demetitur,citm bordeum turgefcit Ór exiccatus purgatusq, datur elotus cum papayerinie x &ri duabus partibts,ita ut totum modo acetabuli fit;trabit pituitam per alyum.At ver fi nucem ipfam placeat darejri- ber ta dabitur ex vino dulci,aut cum fefama tofla,torrefattag, comedenda: battenus Theophr affus.Titbymali omnes, Mo viresex. 4t bore in fuis fimplicibus dejeclorie facultatis,cordi,jecinori,& ventriculo maxim? officiunt,va[fa difrumpunt jm Meíme, abradunt, univerfum excalfaciunt corpusadeh ut inde febres facile concitentur.. Tollitur prima Tit bymalinoxa js 4l gg miffisqua cor. jecur, ventriculum roborant.Secunda verb Cr tertia ijs,qua agglutinatoria facultate pollentscujifm. di funt tragacantbe lacbr yma gummi bdellium,p(yllii feminis [ji[Jamentum,r portulace fuccu-Tollitur C*qtartagde miftisfrigidis c" bumidis:proinde aut foncbi [ucco,aut intubi,aut portulaca,aut bortenfis folani,aut aceto um cylnio- rum feminibus diutius rudicula agitato,commi[cent. Vulgaris ufus Tithymalus pituitam vebementer dejicit, ce amm sou, 0 quem vocant (uccum;pariterg, pitutas ad avticulos decurrentes. Aquam anter cutem validiffin extrahit : nibilo [cin — exiccat univer(um corpus, C? genituram extinguit.U mde ruflicorum medicamenti nomen fibi merito afcivit. Titbyndl uem ex omni generis vires commemorat Galenus libro ?. fimpl. med. fic inquiens: Titbymali omnes vincentem babent atm, Galeno, calidam, facultatem inefl verb C amarit as. V alidiffimm itaq, efl eorum l.quor.Secundum locum tenent fen fie lia.Sed C vadix dilarum facultatum particeps est. fed non ex «quo-(ané ip[a cum aceto decocta dolores dentium [anat, Titbymalu nominatur: Ani dhe rer fias Gri racias, Matth. Lac.Lonic.Caftor. Lugd. Tab. Tithymalus Characias alter, Dod.fol.Caal. ys Characias legitimus MM ERR ss one P Monfpelienfis,Lob.- II. Ti:hymalusmy? " tes, Matth. Dodo gal, (cui & Cacyiees Scb natia) fol. Lac. Anguil. Gef.] o (E Caft.Cam.Cafalp.Lugd.Tithymalus myrfinites primus, Tab. Tipymeiui n de iol Gd i thymalus maritimus,C.B.& Cafalpino. Tithymalus Paralius, Matth. Lac.Dodo. gal.& los 9 alus maritimi ! . IV. Tichymalus heliofcopius M" Anu onic cut Eua marin) Lab Lug Came De Fui m ie : : : ; i ia. V. Tithymalus CF - Gf. tertia, Trag. T'ich malus Dendroides Dodonzi, Thalyo in fua Harcynia.. V. ny 3 I] major, C B Tithymalus cypariffias. March. Trag. (cui &Efula vulgaris major & que Jnd aminoo" TichymalüS Dendroides,Lo major, Caf. Efula minor,Dod.fol.& Lugd.Pityufi sgg, 3 2 Td parata ive i DUC es n A&uarii, Lob. in obfer Pityalil MS: T ETE VI. Tichymalus arl reus oliomyrei C. B Ticymalus Dendroides,Ma . i; Characiastti* Lobel. Tith alus arboreus Myrthifolius, Lobel. in iconibus. Th. al. Cam . Tichymé . : M l'a . . d In lib. Quartum Diofcoridis 867 . mue 00 CPITYUSA. cab M. c Ityufam fpecie à cypariffia differre conftat,erfi cithymalorum generi affign etur. Caulis fupracubiri Meum P altitudinem Menizlacanfolite 4 picezacutis,exilibus:flore parvo,velut purpureo : femine e. i inftar lenticulae lato : radice craffa, candida, fucco referta : quibufdam in locis frutex hic » pregrandis el invenitur.Detrahit per alvum radix drachmis duabus data in aqua mulfa: item feminis drachma: fuc- teeide ci cum farina fuba&i cochlearium in catapotio datur : modus foliorum drachmae tres, j sx - .. 0, magnus, PITYUSA. puces precedenti capite retulimus, ea nimirum Ea uz fuerit planta, quam officina E(ulam. majorem nominant, quaEfula Hujus radices berbarij,qui quotanni € Gargano Apulie mon majoz te (uccos,C" alias radices ad nos comportant, magna impo[lu- cft. ra pro Turpeto venditant, quemadmodum C Thapfia radices pro eodem fubjiciunt, ut fuperius in tripolii mentione diximus. Quod cüm fua etate non ignora[fet Acuarius , album turpe- e tum Alypie effe radicem prodidit sigrum verb Pityu[e. Ne€ sigrug, his obflat, quod dixerit Diofcorides, Pityufe vadicem fubeffe candidam : mam is de interiore fubflantia tantüm intellexit, nion autem de exteriore corticis membranula; que viridis u- Alfebta rant medicamentis : fintá, etiam circumforanei, qui barum radicum pulvere pl Pityu(a ma.ex mag- Gal. Hi- utilis. emis ie d ^a a dr Planta eft vulgari notitia, Hec in ; " (ec itinera e. folo.Apud Infübres, quod alvum valenter evacuet,v . 868 "And. Matthioli Comm. - LA THY RIS. grana ejus majorayquindecim : minora verb viginti. is, qui : efficacius purgari cupiunt,mandenda pr acipito : ijs veri, qui | JR ! hos dejectionem non defiderant copiofam, jubendum esl, ut i tegra devorent preJertim fi qui fumit malo furit bec A&uariu.Decem,duodecimve feminis grana a putamia. nibus delibrata tufaq, C» in ovo forbili devorata, vomitum. potenter citant, — 144, tjs utiliter propinantur , qui phil. tra devorarunt, aut alia veneficia, fiquidem bac eficaciter expellunt. — Praflat praterea Latbyris femen ad ea omnia, ad que Ricini femen valere fuperius diximu, — Latbyrüyi- Laeti mes defcriplit Galenus libro 7. fimplicium medicamentoruii, Aires ed fic inquiens: Latbyris, funt ant & banc eff titby. Gal. mali fpeciem, tum quàd fimiliter illis fuccum babe, 1 quàd eodem illis modo purget;totaó, illis facultat : ew nifi quód (emen guftantibus videatur dulce: quoi omina, iam maxim? purgatoriam vim obtinet. fogis Gracis, Lathyris item Latinis dicitur : Ofin va minor. Arabibus, Mendana, feu Mahendane thiri, &* Cataputia minore: Germani, Cj Cypríngfétner/ imb. Steibfórner: Hafa Gallis, Efpurze. XE LRL Lathyris major; C. B. Lathyri: TTrag.Fuchf;Turn.Cord.in Diofc. Lac.Anguil,Gef.hort. Lon. Caftor. tia Brunf. Czfal. Cataputia minor, regium minus,Mefuzo. — Lug. Lob. ^mm. PEPLUS CAP. CL i i; Eplos fratexeftladsi fce plem - j aec : z 3 urrute,paul? rarioribus:rotunda drantali, humi refperfa: femine fub foliis parvo, rotundo, Por quam candidi papa - fcatetauxiliis. linicam radicem haber, fupervacuam,ex qua fruticat : nafcitur inter viri . Colligitur mellibus;ficcatur in umbra, & continue verfatur. Fruétus tufus, & fervefad Bilis,ac pituita detrahitur acetabulo ejusin h: iti niis inf in hydr iB zuie dud jusin hydromelitis cyatho o pem L PEPLUS. ' Inlib. Quartum Diofcóridis. $69 mem») 7. PEPLIS. CAR. CLXII. p ge : ap es SE, lis, quamaliqui fylveftrem portulacam vocant , Hippocrates peplion, in maritimis maxime na- | rinm cnt frolice.candidid fucci pleno:foliis fativae e pr P inferne rubentibus: feminefub foliis rotundo,utiin peplo,ferventeguftu : radice fingulari,fupervacua;tenui, Colligi &re- poniac dari,uti peplos,& fale condiri folet.Eafdem habet vires. su pre berbariorum vulgus, quàd orbiculata conftet coma, Efulam rotundam vocat.Provenit non mod) in vinetis, fed Pe « etiam in agri cultura deflitutis,latteo [ucco pregnans.Peplida veró,qua Peplon dicitur in maritimis na[centem,nen ;ooGd. xo priusquam boc anno evulfam vidimus. triu(q, vires reddidit Galenus lib.8. fimpl. medic. ubi primum de Peplo ita fcri-. Utriu(qi bit.Peplos quidam vero papaver [Jumcum, & bic frutex pavvus fuccum babet fimilem tiibymalis, cim in alis, tum quia Y59 €x purgat ceuilli. Mox de Peplio idem Galenus bac verba (ubjunxit : Peplium.G bie quoq, frutex exigun [uccum obtinet, ficut tit bymali : nafcitur, plerund, ad mare, radicem babens inutilem, ut & peplos: [uccum verb validum, nontamen : adinodum utilem.Sed femen utile est c flauuo[um, fimiliter femini pepli purgans, Que planta «aNG- Gracé, Peplus et- Nomina, iam Latin? vocatur: Officinis & vulgo, Efularotunda : Italis, Pepla. Qua vero nenne Grace, Peplisquog, C Peplium La- tine dicitur: Italis, Peplos — ; e siglas. Égr DRM I. Peplus Matthiolo in majoribus figuris & Compendio, Peplis,eidem in minoribus: Peplus Fuchf, gal.(cui & Efularotunda Officinarum.) & fol. (cui & vinealerevelium;R uellii)Tur.Cor.inDiof, 20 & hift. Ai gi il.Lob.Lon.Caefal.Caft.Cam.T hal, Tab. II. Peplis, Matth.in majoribus figuris & Corn- pendio, Turn. Angail.Lob.Cluf.hift.Hifp.Caft.Lugd. Cam. Tab.cui & Peplus minor,Peplium, Ca fal, Lug.quia &Hippocrati Peplion dicitur. MeminicAnguillara &alterius,quod locis montofis in Samni- tibuscollegit,quod nuper exiifdem montibus accepimus. EO : E ul ME " 3 d d M 4 ) E x«mw. ' CHAMASYCE. CAP. CLXIV. Cet ycenaliqui fycen nominant.Ramos emittit quaternüm digitorum,teretes/fi uccofos,in terà ram deje&tos:folia lentis,parva,peplum plane referentia;tenuia;quze à terra non atcolluntur: femi- ne fub foliisrotundo;ut in peplo:neq; caulem,neq; lorem promit:radicefirmatur tenui,fupervacanea. ^ 3o Ramiex vino triti vulvae dolores fedant, in peffo appofiti: tollunttumores, ac 4 verrucas omnium ge- NO Ld nerum illiti, Deco&orum cibo alvus refolvitur.Succus fimili effe&u prodeft. Illius contra fcorpionis uveus;s- i&usauxiliatur:adverfuscaligines oculorum utilis,& hebetudinesjincipientes fuffufiones, nubeculas, 4* '-Pea- cicatrices.cuni melleinun&us. In fqualidis, petrofifque nafcitur, ibi ^ rias ver- -. *CHAMESYCE 9* Nin ehoneg tequemadmodum Cr Pepl, in vineis pe. iet. waa c US ie vc de rs Soo o4 Nirrofis nf quali g monticulis-Hac,ut ex totius planta defcri- eire ptione colligi potesl,in pepli genere enumeranda videtur : quippe, confid, quavamulis exeat bumi perpetuo fparfis lacleo (uccovefertis : fo- RU M liolin Cr coma peplo fimilibu. — Hinc itaq, quifpiam forte non gp aberraret, fi cenferet Chamefycen effe minorem peplum : ego ta- Q3 o menid plan afferere non aufim. — Cbamefyces vires tradidit ma Ww. —Galenulib. 8. fimplicium medicamentorum , bis verbis, — Cha- ni m -ove o mafyce abflergendi fimul C acrem vim pofüdet, — Itaq, acro- Gal. - ehardonas, myrmecias caules ejuteneriores in modum catapla[- "mati admott, C ex tis liquor auferunt. — Cum melle vero cra[f- fas oculorum cicatrices detergunt: fed C bebetudinem vifus à de o erafitie natam adjuvant, ficut fane c fuffufionum | princi- 2 qa. o Xawneius fic Grace, ut. Chamef)ce pariter Latin? yo, Nomina, ^ catur. oor ; & egal; 3e 5 : addit. — Cl amafyces figuram, cim Marthiolus non haberet, 75s 5 adpofuimus:quo nomine donarunt, Gef, hort, Adver, omi Lobel. Dodo. fol. & Cluf. hift. Hifp. Cafalp. Camer. quatuor. "" Taber. & fis hiftoria, ubiduz appo P Orib, $ gu, vd gestes ce eet ü MESE. ; aces. i. vel -'SCAMMONIA. , "CAR. CLXV. . [1j - ralis vd X mmonia ramos ab una radice emittit atrium / cubitorum,multos,pingues,& qui S ecudinis pez fe ferant:foliis helxinzeaut hederaceis,mollioribus famen CE tri recandido,rotundojin calathi dum cavo;graveolente:radice d pro:longa, craflii dida;graviodore,fucco gravida.Legituradhunc modum fuccus. Capiteexemp fpeciem cultroexcavatur:quo fit;ut in cavum confluat fuccus, qui con isde nterraconcam d Zinqueefubjedis jugleadiu feta imqueextrahunt. Laudatur autem Scammonium leve, nitidum,farum, - glurini, n s fiftulis,quale ex M yfi regione A ender fo. 4 Orib, lim par eft.fi li tactu albefcat ( hoc Min icaedns latte) fed 72v. longé magis anteà nárratis:item fi non vehementer linguam exuratjid quod argumen-g. Dddd 4 tum 870 And. Matthioli Comm. - tüm eft.Natione autem Syriacum,& Judaicum deterrima habentur,gravia;denfa;erui farina & c; h malo vitiato,Succus drachma unius,aut quaternum obolorum pondere hauftus ex aqua puravel be faper inferna bilem,& pituitam extrahit. Ad refolvendam alvum binos obolos cum (cama, aliove fi mine fumpfiffe fatis elt.Dantur efficacioris purgationis caufa;fuccitres oboli, cum duobus d b. gri.& aloes drachma una. Fiunt purgatorii fales drachmis viginti fucci fcammoniz in fenos falis * thosadje&is.Horum modus proportione virium: integer quidem, tria cochlearia: medius, duo: Ee mus,unum.Radicis drachma una,aut altera purgat cum iis quz retulimus. Nonnulli deco&um tadicis ebibunt. Coquiturinaceto,& cum hordeacea farina teritur,cataplafmate ifchiadicis utili.Partusene- cat fuccus, vulva in lana fubditus: tubercula difcutit cum melle;aut oleó illitus :deco&o in aceto per. uncte lepra abiguntur:diuturnicapitis doloresexaceto & rofaceo perfunduntur, *» — - I1 SCAMMONEA. Q gemmenism quod eit Scammonie fuccus.copiofum quide ejufque , in Italiam advehitur , prafertim Venetias quó ex Alexay. iucci dria Aegypti, Syriaimportatur. — Sed interim admonepi con(id. funt Pharmacopei,ne negligant, quin diligenter 3ntueantur, 4n fincerum , aut adulterinum fit Scammonium, quod ali emendum esl, & netantum confidant quód linguetacu alle. fcat, citm id (ut vedlé Diofcorides inquit ) evenire qua ex admi[lotitbymalilade. Nam prater id quod albefia fadto periculo , expendenda quoq, funt alie pod flantiffimum dignofci folet. Ad boc itag,mun ; Mediciquidem tenentur , qui Cbriflianatn religionem acpit. tatem colunt;ut laudatiffimum quavant; babeantá, fcamm. mium. Namcüm boc medicamentum omnium fere edu. riorum!, catapotiorumá, quorum paffim et ufu ad bunum T in morbis dejiciendos, fit bafis, qui iis adulteratum immifcent, L^ NCC 7 feo. S WN e UL. iD MESS S AL à nulli dubium eft, quin pefjrma, C plerung, exitiofa confcunt iN xis medicamenta : quo eerte nibil deteffabiltus, nibiló, extcdlis (o Hiuseffepotesl, — Ceterim nefcio quo pacto fiat , ut devorat noftri Scammonii 12. aut ad fummum 15. grani fummum yo . alvus pluries. [epéa, exolvatur, cim Diofcoridi finceri dra- chbmaid preflare vix pofiit. — Siquidem iibi efficaciorempur- gationem moliri contendit,ternos Scammonii oboles, Elelori. nigribinos C aloes drachmmam unam fimul propinarijulet, uo fit, ut facilé adducar ad credendum, aut boc inloco Dite. féoridi mendam fube[fe , aut Scammonium qup mas utimut, Adulterionon vacare, | Scammonij plantam , cuju bic ima- ginem damus, Conflantinopoli ad me Viennam mft Claift- 7)OS Yir Augerius de Busbehequitum tempori Ce[areum Diofe, locus fü- Ípectus, AES pL ee LN a D^ torem agebat. — Eam curavi illicotr. pe (t dino Myropola que, foli bumore veflit - inn y » las, folia cr floresemifit. Andreas - Marinusin fiisin Mejuem vmmorationibus, banc ipfam plantam Georgio Liberali pidlori,qui noftras pinxit imaginesyacceptamreferts qidf maf ignoraret, à Georgio illo eam ? noflris hortis effe [ublatam. Sed bac obiter dicta fit, mon quid Marinoviro optimo, aut Gt« ergio [uccenfeamus, fed ne fortaffe Koilt,ac fycaphanta,qui nobis lacerandis inbiant, furti ricerca. Sui P mtrani nobis (ubit quód Galemu in [bris de fimplicium medicamentorum faeultatibus nibil de Scat Veit minerit , cum tamen plerad, alia fcriptis tradiderit long? etiam minoris momenti , 4td, alias fapius aliterScammod cibus dejeiioriüquing, arprrie (e Io e Scammo Wientionent fecerit in fuis aliis monumentis, Scammoniumyautbore Mefuein fuis fimplicibus deje d miro Lefipnes ipferre poteft. Prima est. quod flatu quodam mardaces, Lagi, sie aps jede d VU naufeum commoveat. — Noxa bec tollitur, fi in excavatoc ydoniomalo, c ano, aut pruiis ina ferur Ld oe kei Mefue. cumiira, pra(ertim additis aut faniculi,aut dauci,aut apij (emine,aut galan, ammat dede acredinuexipmi tta corporis [piritus : quofit; ut facile febres excitet, iit precipue, qui obfrutio vifcerum, & bumoriu f , m obnoxi fuut. Sedid nocumenti aufertur , admifhis inter coquendum, que ve) igeran »6 Mire iid Jufmodi es pjylli feminis [biffementum, prunorum decotum, feu potius pulpa,ro[arum & violarum piis ied ant 4b avt aqua : quimetiam fi ante coctiouem maceretur oleo roaceo.aut violaceo, aut cotoneorum ife [aperi futt ts miflo rboc,aut failitio podio. Ad bac quüdmagnatum attrabendi, tum aperiendi facultate fit pr litum jmd «alvifluxiones facit : vaforum enim ofcula plu[quam par fit aperit, — Hac lefio adimitur admiftis veu arn cobibentibusg, nempe ma[liche,cydoniis malis, fuccoq, ab eu expre[[o,r myrobalanis, prefertim jer radit pud «cri fucco,quo (catet pnteflina:proinde &tormina. C dyfenteriamy& tenafmum excitat.Sed delerur i Eo additis bumiduspinguibw lentuá, medi à:cujusmodi funt, tragacantbe lacrymaybdellium. , 5 uer ut aut ro[aceumzirem prunarum pulpa per fe, factharo affervata.pfylij fifjamentum maflichz, c Mao NE vmi ads «medicamentum ocyus à ventriculo , dr inteflmi expellam , & api er a sw f qued prudentes medici, qui celeri Scummonium 1 venriculo y ntefimidejcu b ; faccharo fuperbibendum prebent.Obest pofrremà fcammonium cardi, jeceri ac ventriu ; iun ! j are rici boc aderat Fiir tail j ons tei 4 .. triculog, opem fuam pra[lant.Dejicit fcammonium valentiffimé bilem,quam c àv. guine exa : Nomins: iispdi facnlr as baud [au alti medicamentis abfimiliefl,que purgant cum labore &e molis. Planta Gre£ 757, rhe Latinis itetm Sc ja VOCAL Mr * Arabibw, Scammonea, five Sachbmunia: Vals, Scammonté, ppt ed -* M 74 In lib. Quartum Diofcoridis. 821 *]L SCAMMONEA MONS- Lk Scammonia Syriaca, C, B.Scammonia, Matth, peli:ca. * Dodo. gal. Lon. Cordo in Diofc. Anguil. Cait.Lugd. Czíal p. Scammonium, Dod.fol.Lob. Scammonium Syriacum, Antiochenum Scammonee, Lob.inicon. Scammonia frutex, Gef.hort. Scammonea Antioche- na,Cam. Il. Scammonea Monfpeliaca. — Heec radi- cecft furculofa, fibrofa, digiti minoris craffitie, fufca, intusverofubflava: friabilis cum aliqua dulcedine acris: per cujus mcdium nervus flavusfertur, qui fra^ &us minimis foraminibus plenus ell: caules primo ortu ercéi cubitales, poflea Volubilis inftar farmen« tofi quatuor etiam cubitorum, repunt , qui concavis foliis cinereisorbiculatisiin mucronem definentibus & bafi falcatis pediculis reptantibus: floribus ftella. tiscandidis,quinquefoliis, ex alarum finu quaft umi« bellatim Junto & Julio prodeuntibus:femen angue lofum. Tora plantala&teo fuccoturget ; cujus fucco aliqui Scammonio carentes ejus loco utuntur, fed majore dofi & minori effe&u. « Calida ultra tertium gradum cenfetur, | Hanc ante annos novemdecini Monfpelii in littoreinter Volcaruim ftagnum &mare legimus. Dicitur SCammonia Monfpeliaca, Gef. hor. Cam.ad Mattb. & Periplocarepens. Scammonium Monfpelienfe,Adver.& Lob.Scammonea Valentina & Monfpeliaca,Cluf. hift, Hifp. Scammonea mariti« ma Monfípelienfis,Lugd.Cam.cui & Coriziola Rha» fis. Voiubilis marina, Tabernemnontano. Xapix, 5 CHAMELZEA., CAR. -CLXVL Hamelza fürculofa fruticat, ramis dodrantali- , cua, 'bus: folia olez fimilitudinem habent,tenuiora, SJanà &amara;qu» guftata faisum aA deradunt.Detrahit pituitam bbs praefer- sem. tim in catapo: 10 devorátis: namq; dua; abfinthii partes,adjecta chamelea una, hy dromelite excipiun- cc d .türy& in« tap tiacog autem in v non liquefcuntfiquidem quotquor fuere devorata;re- : geruntur. Folii lle critisfordida ulcera;Gc cruftofa repurgantur. " AS qs J H. THYMELKA. 40 / A AN 4 | VEN m P9 u iD VN Vei) I Ur M s p AN m) f df AU M 2 y EN c---- NS —Ó um Ne 2 SS »» S A Re S. TN QvutAMa, $872 And. Matthioli Comm. GuptA aio, THYMEL.:;£ A. CAP, CLXVIL Hymelza eft;ex qua granumGnidium,quod eft femen ipfius;colligitur.HocSyri apolinum vocan quoniam fativi lini frutex fuapte natura fimilitudinem referat. Virgas edit pulchras,multas,ten : binüm cubitorum: foliis chamelzz, anguftioribus, & pin guioribus,vifcofis,gummofisd;,fi ino tur:lore candido: fru&u myrti in modum rotundo: quiinterinitia viret, & tandem rubefcit : involu. crum fru&us durum,foris nigrum,intus album.Hoc perinferna bilem;pituitam;aquafq; detrahit fii. ginti granorum parsinterna bibatur:verüm fauces adurit.Itag; cum farina;aut polenta; aut inuyz ac, no dari debet;aut melle co&to obdu&um devorari. Qui egre defudant,trito femine cum nitro,& acets inunguntur.Folia,quz peculiariter cneorum appellarunt,per meffes colligi debent,& ficcata in umb, 0 recondi. Quibus dare libeat;antea tundere,& nervos eximere convenit. lllitumacetabuli modo cum diluta vini potionejaquam extrahit:mediocrius purgat;addita lente cocta;aut contritisoleribus, Thy. melzz farina uve acerbe fucco excipitur,& in paftillos dividitur.Herba ftomachoinfefta: partusim- pofita necat, Nafcitur in montibus,& afperis.Hallucinantur,qui coccon Gnidium fru&um effe chame. lez exiftimanz,decepti quadam foliorum fimilitudine., MS Chame- Hamelam.pariter Ó* Tbymeleam Arabes confus? fatis ,ac perplexó Mez.ereon appellent.Cujus etfi duo faciant p. d : 2 E ' : : 1 eu Thyme- S nera aum album,alterum nigrum,tamen js etiam Daphneidem admifcent Cr bac omhia adeb confundunt dm. laz con. plicant, ut bac inve nibil certi nbilá, perpetui ac tuti ex eorum fcriptis elici poffit. Mlarum plantarum vis in exolyenda "fideratio, corporis bumores,tam vehemens violenta.ac furiofa exiflit ut nifi robufliftimis bominibus tutà-in medicamentum dari à pofíint : plerung, enim imbecilles confeceruntyabtafis vifceribu apertisG, vaforum ofculis. Quare non temerà tai Mauri. tani C* terra leones, d plantas viduificas cognominarunt, — Proveniunt ba plante numerofa in vals Ananiemontilu Tridentino agro : G utrq, (licet boctm chamelea praterierit Diofcorides) frudum ferunt myrti baccis fimilemquan- vis Chamelaa quadantenus longior fit,crolive formam repre[entet.Utrig, frudus initio ui exortw virefcitgmox perm. turitatem rube[cit, deniq, exiccatus niger con[icitur.. Caterim baccam, qua e Tbymelaa decerpitur, quoniam ficat piperis faciem pra fe ferat,acrimoniamq, non ob(curam guflamibus rélinquat,rura Ananienfias una etiam cum Laut. le femine,Piper montanum indifferenter nominant.Nec [ane mirum, quandoquidem c Theophraffus libr. g.capzz s Eun. — plantarum bifforia.ubi depipere diferuiffet, flatim Cnidii grani memini ; utpote quod maxim? piperisimaginmn] vat, admodum etiam acre fentiatur.Sumunt boc piper (ut eorum nomine utar ) frequenter incole in fuis purgationibu adver(us omnes feré morbós.ta medicos,&y pharmacopolas fallere credentes.Sed (ape evenit,ut cm futuram noxamntn qo prevideant (qua eorum multorum imperitia esf) yon (olim feipfos decipiant, fed etiam fibi mortem cov[cicant.Etcerà boc teflari pofum qud ex mont ani illins piperis a[fumptione plures perii[fent,nifi antidotis noftris (uccurriffem, end, im Pünü —viraferva[fem.1deog, non po[[um non admirari Plinium,quippe qui fcribat lib. 27. cap.9. Coccognidium quod Thymtlea sententia p (uius de quo nunc fcribimus,alvum adftringere,cum adeo exoluat,ut innagnum fepe difcrimen fumentesduat.bfl enim (ut ipfeinquit Plinius) ade uventis guflus,ut vorari non poffit nifi in pane. Proinde fcite pofleritatis memorie pre didit Meues,ngmini Mez.ereon prabendum e[[e,nifi iffis admiflis antidotis, quibus ejus deleteria facultasinfrenari pifit, qua omnia corporis principalia membra corrumpit , 4t dt- Phie IllLCNEORUM THEOPHRAS'TI. /fruit.Habentur tamen pafim in pharmacopolii catapttit, de Meze- j que de Mez.ereo appellant, quibus aliquanda utuntur medi- ci,ad aquam inter cutem extrabendanm.Veti dent exhibere (quanquam medicament. TE quibus eoram malitia veprimitur ) nifi vobufli, as fortinibus bominibus. Sunt qui contendant Theopbr.Cneorum, quá duum apud illum efi generum, alterum e[f ener 7 terum vero Thymeleam , id quod probare uituntur Dio) dis autoritate utpore qui foribat,Tbymeleefaliaquepot — liariter Cneorum appellantur, per me[fes colligi deotrt. rim ab borum vitilitigatorum falfa opimont, ling? aim- dum diflat fententia noflra, ut lib g.mtrarim. upto ad Soannem Cratonem Uratislayien[em medium € mum fcribentes diffevuimus.Sed ( Dea Opt.max.vot - hanccontra borum fufurronum temeritatem, in f rundem noffrarum &yiflarum tome fuf copi i 1co, ,. iuf, poft ita i niemor 4 imus. | CNEORU dequo meminit Tbeophraffus lib. 6. cap. 1. d Lipi foría, nullis deficientibus notis, mif't ad me Roma r1 v nobilitate clarus Gerardus Cibà, cujus imaginem" curavimu,tut.qui Dota CI zia AWO NNaST C í Y ciunt.ad menti f[anitatemvedeant.. Chame eo lex vies (AN Ns z à í Y Mee, oe phas ders Galemu in mpl. med it [: SN e cuju viribus lib. eorundem ita fcribit:Chamet " babet qualitatem amaram, Quamobrem admodum rl : 9r ulceray C qua maximae babent cruftaa , cum meli prs é poteit. Qiia Gr acit xxuexadas, Latini quod, qa Ale oleaflellum appellatur : Mauritanu. Mezereon, fen 4t gm rion : Italis, Chamel«a : Germanis. 2ilanbt : Gallis.Bo' Ps nl. Quevr) Gracias, Latini pariter Wwe "a x eus catur : Italice, Timelea.- Pom n eC nter Chamelzam & Thymelzam Diofcorides differentiam fecit;at Serapio utramque fic Mefüe ama | | In lib. Quartum Diofcoridis. 871 fic Mefues Thymelez,& Arabes Mezerei nomine,expreflere. I, Chamalea Diofc.Chamzlea latifolia velalba;Serapionis: Thymelea foliis magnis &tenuibus, Mefi ues: Chamelea, Matt.Lac,Cordo inDioíc, Dod.gal.& fol.Gef.hor.Lob.Lon. Caft. Lug. qui duas habet figuras, Chamaglea prima, Cluf.hift.H ifp. Chamzelea altera,Caefal.Chamzelea vera; Cam. Chamzlea Arabum tricoccos, Tab. Mezereon Arabum Lob.inicon, II. Thymelza, Diofcoridi: Chamalea renujfolia & nigra, Serapioni : Thymelea foliis parvis,Mefues: Thymelaea, Matth. Dod.gal.&fol.Lac.Lob.Lon,Cluf.hift,Hifp.Carfal. Lug. qui tribus figuris expreflit,Caft.Thymelaa vera,Gefn, hort. Thymcelza foliislini, Cam. Thymcelza grani gnidii Lob. inicon. Thymelxa prima Tab. Chamzlea Anguillarz. III, Cncorum Theophrafti;Matthiolus duplex habet in hifce Commentariis; aliud Capite de Cinamomo,de quo fupra : aliud hoc in locoà fu- 10 periore penitus diverfum. Hoc Cneorum candidum eidem dicitur in Compendio,cujus figuram affum- pfit Lugdunenfis, Cneorum aliud Theophrafti, Matthioli nominans.Quod etfi nobis videatur nil aliud effe quàm Lychnis vel Ocymoides repens montanum, quod Ocymoides repens Polygonifolia dicirur Lob.& Lugd.cui & Saponaria minor,fic Ocymoidis alterum genus parvum, Caefalpino, & Ocymoides repens, Camerario;noluimus tamen Matthioli figuram removeremeliorem in hiftoria exhibituri,cüm in Apennino legerimus, — Awn. SAMBUCUS. | -. CAP, CLXVIII, " auisbacio genera. Unum in arborem affurgit,(urculosfpargens arundinaceos,teretes,cavos,can- nce 20 iJ dicantes;proceros:folia juglandis;[ terna;quaternáve; ] ex intervallis circa ramos wid. iiid odo- 1-gi. " reaminutimin ambitu feda : & in ramulorum cacuminibus; cauliculifá; circinatze umbellee,quae flo- Orib, tem candidum pariunt: moxacinum terebintho fimilem, in nigredine fubpurpureum, racemofum, * "eum fucco madentem, vinofumd;. Alterum genus chamazacte vocatur, Romanis ebulum,longé humilius Aeon a eftmagisd; herbaceo generi affignandum: caule quadrangaulo, geniculato, foliisamygdalae, ex inter- mila, fed vallo longioribus geniculatim expanfis,pinnatifqs;graveolentibus,in ambitu ferratis: mufcario fam- O'^ &- buci flore, & acino ejufdem:radicenititur longa;cratlitudine digitali. Eadem utriufq; vis, & ufusexic- 15... cans,alvo detrahens aquam,ftomacho inutilis.Folia olerum morecoquuntur;ad pituitam, bilem; de- loveiora, trahendam.Caulesteneri in patinis co&ti;eadem efficiunt, Radix in vino deco&ta, & in cibis data,hy- Car.yerà dropicos adjuvat: prodeft viperarum morfibus, eodem pota modo: vulvas emollit infidentium,deco- ^" 67 39 &o:patefacitearum nee & vitia corrigit. Aciniin vino poti,eodem funguntur munete:denigrant nora, & capillos illiti.Folia,ft pretenera ac mollia ex polenta illinantur,inflammationem mitigant : ambuftis, «^us & canum morfibus illitu profunt: ulcera que dehifcunt infiftulam, apelutinant : iis, qui podagra ten- 7? !'* tantur,cum fevo taurino;aut hircino em eos i: p T deo. unt illita folia. LSsAMBUCUS. IL SAMBUCUS MONTANA. 40 5o 60 Amen Loshefiit ul EAE uem uw E Se siae frics rpm Veni dici Prioris etfi unum tantàm genusprodatur à Diofcoride,nolis t4. Samsuci Pi prie reri terum quidem montanum, c» [ylveflre alterum vero urbanum . plerumá i, E^? mr vinearum "APIOVEBEBI,. Hec Génera fruclu inter fe differunt : fiquidem montano flores bacca non in uimbella - uc Spe 874 And. Matthioli Comm. Ill. SAMBUCUS AQUA TICA. *"ielcobarent perinde ac im urbano nez matuvefcentey gi gricant.fed invacemis uva modo dependentes, perpetuy vübe- fcunt,vinofe ac fucci plena;virgis foliisá, urbano fimilis ef fed minori longe preceritate adolefcit.Na]citur in montofis cal. gentibus locis.Vires urbano imbecilliores baber.lllud etian di. ferimen facitquod urbanum in majorem proceritatem adgle- fcit, C leviore conflat materie. Sunt preterea, qui paluftem Sambucum oflendant,nempe arbufculam uliginofoCpalufri folo enafcentem virgis [ambuci domeftici «mulis, ceniculang, alba intus medulla.fed caduca, e fragili materie; folio Titi. ty ginto : flore albo (ambuci modo, odore non prot[us injucundo: àquo bacc prodeunt rubentes,oxyacantba magnitudineyi. nofo ac amaro fuccoreferta, que devorata vomitiongs cient, x4 Sueco vis est abflerforia. Aqua fambucifloribus. ffonti éfn- 2 cipiti illita , capitis doloressmulcet , qui à calido bumorepn. 5a 2 venerunt. Succus évadicis cortice expre[fus, vomitum valen pil. iffi commovet,Ce aquam inter cutem pellit. Prafatiden éradicibus ebuli extracius fuccus. Quin & cra[fampitiian ad articulos decurrentem extrahit. Ebuli femen perdin, aqua lotioues à nigro circumfeante fucco expurg. utiliter dracbure pondere ex chamapytios decoilo, l ifcbiadieu c Gallica lue laborantibus: mulcet euim d ría vi mirrfice eorum dolores.cim humores efluentestii vocet 1, dejiciat. Sunt quiex ebuli radicibus fuccum ant, tnfolentá, fubinde , & inpaflillos digerant, ferveni n nfus. Htc clyflere infufus tam inteflinorumquam coxendii - dolores tolist à frigiditate, Cr flaru genitos, Supponitur tone venieater faminavum locis ad evocandos menfes , prafetim fi lana exceptus intromittatur. Sif ebult di mode jj, qui diuturna febre vexati ad malum deya bitum, fi tamenventviculus, C jecur interearo vatis adflringentibus , & ad id conferentibus Ungaen- Paratur 6$ambucaunguentim preftantifmum ru e. " bufliones boc padto:Sumito viridis Sambuci tort icis,qui i foitim fub primo delitefcut libra herbacei colori libras mumad T/2$[o/ ex flillatitia lorum Sambuci aqua libras duas.Ferveant fimul aliquandiu cr deinde percolato,& ex, ambufta. addito cera nove odorata. fucci (urculori Sambuei cujua, uncias q.R ur[us ut fevvefc weis e; quoufa, tollizo tunc ab rgne, C rudiula agitata,omniaq, mifceto,& ad fin£ addito vernicis liquida uncias nai Th "T / : i r . . 4* 94 Inlib. Quartum Diofcoridis. 875 muem polinew cottriti uncias quatuor: quinetiam duorum ovorsm album, diu priw cocbleari agitatum. Subinde mi- fceto diligenter omnia, C mundo vafe affervato. Fungiquiad imam Sambucicaudicis fedem ormntur,in aqua rofacea prius macerati, capitis dolores, Cv inflammationes mulcent. Sillatitia cum ebuli, tum fambuci radicum aqua, hydrope 1ympanite laborantes mirificé juvat, fi bujus quaternas uncias, illius vera binas utriu(4, fimul mi[lis bauriant affecti die- bus triginta continuis. litus ebuli radicum fuccus procidentem fedem reprimit, anginam tollir , ubi circagulam cali- dum cum isntealis illinatur. Exufla Sambuci folia,gr in pulverem trit aemanantem c naribu fanguinem fiftunt.Baccas rum fambuci fuccus à recvementovepurgatus C cum melle optimo cou ad Julapi: fpifitu dinem » Aurittm dolores tollit, fi calidus imponatur. Sambuci tenerrima folia, qua primoflatim germinatu prodeunt , unà cum pari pondere radicum ; plantaginis (uillag, axungia veteris contrita fabatlaá,, podagricos dolores prefent neo auxilio mulcent. Meminit Sam- Mora 10 uci utriufg, Galenus libro 6. fimplicium medicamentorum, fic inquiens: dtvaq, Sambucustum. magna illa, c arbores rex decens, tum berhacea, quam &y chamea&em vocant deficcandi, conglutinandi, modiceg, digerend: facultatem obtinent. Galeno. HagGalenu,.— Ceterim facit Sambuci, Ebulió, facultas, qua ad cutem fubeuntes: aquas pellendas non parva esl, ut bic Frangula quoq, arbori, in qua eadem vis noninfima reperit ur, bifloriam € facultatem defcribam. FR.ANG Y LA "aint VL FRANGULA. igitur ita vocata, quàd facile frangatur, arbor eft mediocris m proceritatis, folioferé corni aut virga fanguinea, cortice Al- vives. : ni, exterius albis maculis vefper[o : interius veró adeo flave[- cente,ut fi mandat ur,croceo colore inficiat Rbabarbari mo- do. Flores edit albos, fiudium parvum, vifi magnitudine,per medium divifum adeà ut duabus fimul bacc con[lare vide- atür, qtodain nature artificio (imul conjunctis. Fructus pri- mo exovtt viret, deinde rufefcit, po[Iemü ver nigricat.. Ts duointer fe concludit officula Iupinorum feré figura , fed lentibus paulo 2yandiora, in quibus nucleus habetur, Ligni materies omuitio fracili imbecillaá, est: unde illi nomen. Nafcitur paffim in Bobemie fylvis C nemoribus. Cortici via ineft non modica , cim exoluens , tum etiam adflringens, Ideoó, Rbabarbari modo alvum dejicit, c? vifcera roborat. Idem bilem , C pituitam expurgat, quineriam bydropico- rum aquas ducit. Decoquitur cortex cum Eupatorio come mitti, Pontico Abfintbio, Agrimonia, Cufcuta, Lupulo,Cin- namomo, Faviculi, Apii & utviu[a, Yatubiradicibusad hy- . dropem, malum corporis babitum , cv ldleritiam : daturá, potandus ita affeclis quing, unciarum pondere, magno [anà auxilio. Atqui operepretium esl, ut prius excrementitii bu mores, qui in ventriculo , & primi Jocinoris venis decum- — bunt,exptrgati fuerint.Solvit enim alvum fine ullo incom- | mo, belle jecur expurgans ac roborans, adeb ut quidam, qui fcyrrbofo jecoris,& lienis affectu laborant.boc medicamento curati fint, Aperit enim ifcerum üi 1 . "T : E m Ree. Loan : C AIARIRT b. E . d citm » a 2i n ere ibo Wi PM de. montana racemofa,tertia aquatica ! LSambucus, Matth.Brunf.Fuch.Turn.Dod.gal.& fol.Cord.in Diofc.An guil.Lac. Gef. hor.Lob.Lon. Fo CY TRMOE Pr aquatica, Matt. Trag. Adv.Lob.in icon.Lug.(cui& Traupalus Teophra. ^ Cord.in fua hiít.IV .Sambucus aquatica Polyanthos : Hzc? i folü 'e di ua ic -olyanthos: Hacà precedenti folüm fl i eric fata denfitimusftita ut dí alb, fphara inflar rotundus & RU eroe cad i quorum hortis inGa Italiis non viís)pilasnivessvocitanz.DiciturL ycoftaphy]us geo mafeula, 876 And. Matihigli Comm. macula, Cord. in hift. Sambucus palultris, vel aquatica hortenfis, Gef.hor.Sambucus aquatica Lugd, Sambucus aquatica polyanthos, Tab. Sambucus paluftris fecunda, Dod. fol.Sambucus paluftris ma: Cam.V.Ebulus, Matt. Brüf. Trag.Fuch.Tur.Dod.gal.&fol.Ang.Cord.in Diof.(cui &parvaSambucus] Lac.Lob.Lon.(cui & Sambuci alterá genus.) Lug.Caft. Tab.Ca:f. VI. AInus nigra baccifera,C,B,Fran. gula, Marth.Dod.fol.Lug.Tab.Avornus, Crefcentio : Sau(baum Trag. Arbor fetida, Lon.Alnusnigra quibufdam,Dod.gal.AlInus nigra;Lob.'Thal.Cam.cui&SilerPlinii.Alnus nigra baccifera,Lugdunenfi, Tvnvénouor, PYCNOCOMUM. CAP. CLXIX t o Ycnocomon conftat eruce foliis, acrioribus,;fcabris,& craffis :caule quadrangulo:flore ocimi femi. LX n m . H n B B . p polis ne t marrubii: radice nigra, aut pallida, rorunda exigui mali figura, terram redolente, inveniturin n faxofis locis.Semen gravia fomnia, & tumultuofà facit, drachma inftar porum: tumores difcutis, lli. - tum cum polenta: & fpicula,adactosá; corpori aculeos extrahit.Folia illitu tuberculo;panosás difcuiz unt. Radix ejusin aqua mulía duum drachmarum pondere, alvum folvit, & bilem extrahit, Pyeno- N Ullam equidem ufquam plantam hactenus fum confecutus, qua facie Pycuocomo reponderet. Quare C boc milit confid. ingenue fatear, referendum e$ inter alias berbas, quas bodie omnibus sncompert as e[fe avbitror. Ya enimfiet,ut & pofleris, quos fbero futuros vei berbaria diligentioresinquifitores , fuusvelinquatur fcribendi locus, Nec (ane quin pigere debebit, cim ex bis, qua nobis vel incognita, vel incerta funt aliquid invenerit, & compertum babuent; ad coin» munem utilitatem, in medium proferre. Eam ut Graci avnvénopv , ita Latini Pycnocomtm vocant. 5 p ; A"aiG", APIOS. (€KAPR. CLXX. Nomina, Concluía : : X * 2x f " » non legit Apes ramulos duos five tres junceos fpargit, (rubros, jtenues,qui à terra [ parum] attolluntur:foliis Orib. arutz,oblongioribustamen;|& anguftioribus, ]/ herbaceis,femine parvo: radice haftule regizin 4 Cat.ad- formam pyri turbinatá, rotundiore ramen, fucci fecunda, intus habet corpus candidum,extra cortites fu nigros.Superior pars ejus vomitione bilem, pituitasd; extrahit: inferior per alvum: tota utrinqj purg- &Cat tiones mover, Succum fi libet eximere, tuía radixin fi&ili mergitur, & agitata aqua, quod fupemnatat nólegit. penna fele&um exiccatur.Purgat utraque parteis fuccus, fefquiobolo potus. L APIOS, — IL PSE DOAPIOS — Apii five ; E ps VIZ777». * c Aged Pios qua Cr If: bas appellatur, nafcitur in Creta (q. coni. quam non defunt ,qui velint eam quo, provenire in Ita- lia,prefertim in Apulia foliis exiguis. ruta, vellbypericopro- xiniis, primo flatim vere ab radice erumpentibus, vigrioribus Mac. fquamofa.N afcitur in montibus.Legitur vere.Datur 4d expurganduim cor, Ix € eliius Apionfrequentiffimam in Gallia nafci ejusi, radice ruri pauperesper im plus. Dus : quibus flaccefcentibus filiquule oriuntur ,in quibus femen concluditur, Rune j neatio. 4E. va ternas, aut inia P flaminibus dependentes , Filipendula nigra éxterim agde foi nulla purgatoria vipredita.Her paffn nafcitur fert ubió, in Bobemia in campi, e prefertim in vine Inlib. Quartum Diofcoridis. 877 bac diffet à Diofc. planta Apiosappellata, judicent , qui de plantaria facultate dicere C ratiocinari poffunt. Apii bujus onis. nufquam, quod invenerim, mentionem fecit Galenus in fimpliciuim medicamentorum cenfu.Hac planta non fecus Latinis C Italis Apios, atq, Gracis &as6- nominatur. At Pfeudoapios : talis Apio falfo: Germanis Grbnilff. : I Tithymalos tuberofa radice, C. B. Ifchias Theophrafti, Caricam Gaza vertit. Apios , Matth. Dod.gal.Lac. Anguil. Lob. Caff. Lugd. Taber. Apios vera; Lob. in icon. Tithymalus tuberofus, Dod. fol.Lugd.qui & Matthioli & Dodonzi figuram exhibet, 1I. Pfeudoa pios, Matth. Apios, Trag. Fuch. ApiosFuchfii, Lugd.Cam.Chamzbalanus,Dod.gal. Taber.Aftra galus, Turn.quo nomine & Matthio- lum exhibuiffe, in prima editione aliqui autumanz, cujus figuram fuo loco repofuimus. Aftragalusar- 1o Venfis, Thal. Terra glandes, Lob.Dod.fol. Glandes terreftres, Cluf. hift, Pann. Ornithogalum purpu- reum, Cordo in Diofcor. Panis porcinus, Lonicero. KoAenv»big, COLOCYNTHIS, CAP. CLXXI. quenow» farmenta, foliad; fativi cücumetis emittit;per terram repentia,divifa: fru&tum in fpe- ciem mediocris pile conglomeratum, vehementer amarum : quem legere oportet,cüm coperit in pallidum colorem permutari. Medulla fru&us purgatoriam vim haber,fi quatuor oboli cum equa mul- fa, melleco&o, myrrha, & nitro excipiantur, & coganturin carapotium. Arefactae pil» reruntur, & in- fufz clyfteribus profunt nervorum refolutioni, coxendicum doloribus, & coli vitiis, ut quae bileni, »i- tuitam, & ftrigmenta, interdum etiam cruorem eliciant: fatusadmore enecant,| Dentiumdolorein tollit; fíuna repurgetur, & luto oblita cum aceto & nitro infervefcat, hocque jure deco&ti dentescollu- iaqua mulía, aut paflum in eadem incoquatur, & fub dio refrigefcat, potu craflum humorem, i alvidetrahet: ftomacho fupra modum adverfatur: fubdita ex ea balano alviexcrementa €jiciuntur. Virentis fucco utiliflime ifchiadici perfricancur. 2 COLOCYNTHIS. QCoronts planta eil tám medici, quàm [eplafiarii Colocyn vulgaris notitie, Verkm etfi (ut Mefuesest autbor ) pra- costi. flantiffimum ex ejus frudu paretur nicdicamentum ad ya- ] ria morborum genera , ea tamen cordi, jecinori, C ventricu- lo maxim? adver[atur : quin & umver[um pecturbat corpus, faffidium, cr inteflinorumtormina excitans.— Abradit enim inteflina , & va[orum ofcula aperit , adco ut etiam cruenta fape eliciat, Hinc werità fit, ut eam dari probibeant, nifi pri- | us malefica ejus vis prorfus aboleatur , iis additis antidotis, | qua ad id praflant : cujufimodi funt illa , qua ventriculum, jecur, € cor tumrolorare tum tueri poffunt , € que lentore Col * fito glutinandi vim. habent. — Colocynthis trahit pituitofa, tratado era[ja , leutaó, corporis excrementa in vemotioribus partibus vires, delitefcentia: promde cerebrum, C nervos expurgat , nec. non etiam ufculos, rboracemy C pulmonem. Eam ob cau- fam vertiginofís, comitialibus, ve[olutis , convulfis, bemicra- nia , diuturmoó, capitis dolore affectis , aflbmaticis , € agre Jpirantibus utiliter in catapotiis exhibetur, Collachryman- tes adjuvat oculos, C diutinatuff laborantes, Eg praterea "vis ejus efficax ad omnesfrigidos articulorum dolores, prafer- tim podagricos, & ifebiadicos: ad que non modi in catapo- tiis devoratur , (ed etiam clyflevibus infunditur : quibu fan? nil prefVantius est ad coli cruciatus ex flatu c» frigiditate pro- qnatos. Pellit aquastam bibita, quam per fedem infufa. Fit 8 colocynthidis frudhu oleum , adretavdandam canitiem, de- nigrandos capillos, d eorum defluviuim cobibendum, fi ex - empta o fructu pulpa , cavitas oleo vepleatur, é* in cineribus decoquatur. — Fodem mulcentur aurium dolores » C earum NN difcutiuntur : quinetiam oleo ipfo c» fellebu- uloint ecantur , fi fimul ifc tr, C x: : eimi otl tenido retulit Gale. E * . cto e m EE Lr id nus lib.6.] plici: 7: bis verbis: pj, Cy nthidis : Eiuamaraeft [ed que amarifimo medicamento epàto adfunt opera,ea evidenter efficere nequit;ob Pur Ge ER Gal. : Fw quam validam in fe. 9ntet, nimirum cum iis, qua expurgat, ante e» ipfa per alvum excerni prevertemsVirida — 2 6o o mig dap Kononvvfis fic Gracis, Latinis item Colocyuitbis,é» cucurbita fslyc is appellatur, Nomina. SUR Crops dr se S -— Itali & Hifpanis Coloquintida: Germanis Colequínt unb 2 (ber üirdf: 49 Colocynthidis varía habentur genera,alia minor fun ofa & levis quac offici Vadis wliebot: uiae avasvel candida: lia rotunda variscalia (elis nigra macalatauepltr Cmetic alia minor:alia. qjrurbinats, [eu pyriformis. Hic pingitur Colocynthis fruét rotu lo edem -Fuch.Cord.in Diofc. (cui & Cucurbita deferti Lac.Gef.hor. cui cB amara Catharttica iniconibus) Lon. Lügd.(ca & AGMEN ) Caftor.Cam, ocynthis vera, Trag. Colocynthis prima, Dod. gal. Colocynthis mas, ida, Turn, Anguil.Cucurbita agreftis, Brunf, Cucurbita fylveltrisfruchu rotundo, C alpino. Ecce 2 E'aídyjv, 878 And. MkthiclifiQilihol E'alfvnov, EPITHYMUM. CAP. CLXXII, | b eei flos eft t thymo duriore fatureise fimili.Capitula habet tenuia, & levia: & in eis caudicy. las, quafi capillamenta.Potum cum melle detrahit pituitam, bilemQue atram per inferna, Privati prodeft melancholicis, & inflatis , acetabuli menfuraad quatuor drachmas ; cum melle, fale, &acei exiguo, Plurimum in Cappadocia, & Pamphylia gignitur. 3 Eu. — " L EPITHYMUM. P bac equidem opiniene ver (antur complures buju atari medici rei berbaria periti, quemadmodum Bra[avolu Fer, rarienfis, ut credant Diofcoridis , aliorumá, Graconm Bii. tbymum magno difcrimine ab eo diver[um effe , dequofiri, to pferunt Mauritani, prafertimá, ab albo, cuju meminit M, fes... Quippe qui afferant , ml aliud Arabicum epithbymum effe, quàm capillaris caffutha genus quoddam , quod thymo circumvolVitur. Gracum veró idem efe volunt Citi proprig flore durioris tbymi fatureia fimilis-Suam autem fentenigy boc argumento comprobare videntur , quid fi vulgari epithymum, Arabicum fcilicet illud e(fet, de que differit pis. fcorides, is non dixiffet , Epitbymum florem effe durioritl mi, fed alterius plante thymo adnafcentis , eig, fefe cani. ventis.1d quod etiamPlinti auctoritate confirmant ut quin. Tum opinioni ex eo maxinj? «dflipulari videatur , « í Epithymi genera prodiderit li.26.c. 8.ubi fic inquit : Ep mum est flos étbymo fatureia fimili, Differentia, qu berbaceus efl alterius thymi albus. Quidam aliter epitlym tradunt fine radice nafci, tenuis fimilitudine Wu s forté pili legendum effer ) rubens : bec Plinius. Ex quiluutis que planum fit, duo effe Epithymi genera: quorum altum Hi ad Grecos, alterum ad. Arabas referunt , cr ita fuam. entur fententiam. Horum cert judicio ego quogfaalf. — feriberem, nifi quadam fefe nobis offerrent, qua aperttvaca. V mare videntur, atque etiam o[lendere , Plinium ipfam feoridis codicem, unde, illa mutuatus efl, deprayatun iffe, vel alium auctorem in boc minus gravem fecu vel fe ipfum deceptum, ut in aliis com pluribus illi venift. d notavimus. Palam etenim faciunt, quantum equidemvur, noftri ufus , c Diofcoridis epitbymum , unum cr idenef medicamentum;que de eo Aetius, &* AGuarim,Diofiori € Galemm (ecuti, concordes pofferitatis : Epithy. THE, cim ita fcribunt : Epitbymum atram bilem excernit. Datur adultis E rd - cribro Mes mi vires, tuorpondere, cum paffo, vel oxymelite, c falu modico. Vitiis flaruturgenti us, Cr pracordioru Epiftcbe quibus iecty aggravatur, Qr iis, qui [pirandi vexantur difficultate. Quod vero in flebe na[citu Epithy. mum Grzcorü & Ara- . bumana diver- ium? Multo- rum opi- miore- probata, febr Epi ; bymi modo alvum refolvit : fed utrunq, faculiat . Epiflebe, atq, Epithymbrum inde appellatum ; tby fa osten hee -— Qua fane liquido offendunt, quàd non fecus Epitbymbrum thymbra , c Epiflabejia opem Epithymum intbymo na(citur, vel profilit. - Hoc idem prater Actium, C Atuarium longe ant atfatu efl gravifi autbor Paulus, Diofcoridis &* Galem fettator acerrimus ia verbis : Epitbymtm inter ea,qua atram| ap bum flantifimum ef remedium.Davtur ipfius drachma quinq, l«vigate ex lactis hemina, icit sk ieri ifcatur , atque i, rullor adici " faridem epitbymum chymiflorem appella[fe, quod à tbymo decerpatur eo dunt ; Inlib. Quartum Diofcoridis. 979. mufcus, € vifcum, qua tamen legitima arborum partes non (unt, fed viribu C» facultate diverfa. His igitur rationibus, ut arbitror, ductus Diofcorides, egit dezbymo, € eju floribus libro tertio inter odoratas plantaé : de epit ymo vero, tan- quam dere Atbymo diverfa differuit in boc libro quarto inter dejecloria medicamenta, Similiter de arboribus, quibus Vi- feum inma[citur difputavit libro primo : de ipfo autem vifco libro tertio cum ii medicamenti, que fuo lentore glutinant e Adde qubd idem indicare videtur nomen Gracum iai , quód Latinis modà fub , modi in fignificat. Unde nil aliud nob epitbymum infert, quàm in thymo, vel (ub thymo. 1d quod flori tbymniquomodo convenme pofitt, non video : ut pote qui nonintbymo, neq, (ub tbymo na(catur, fed [uper thymo, ea eninentiori parte, qua capitulaemergunt, His alta accpdit ratio, quod cum fcvipfern Diofcorides Epirbymum plurimum in Cappadocia é Pamphylia gigni , facile coligi poteit, ipfum de Epitbymo vulgaris ufus e|fe locutum. Quippe fiEpitbymum proprij thymi florem effe duxifjet yet fané opus nà fuf- 10 fer fcribere, quod magis ijs in locis epitb) piofum proveniret, quam alibi : quoniam feripfiffe fat erat, oriri epitby- Epithy- mum, ubicung, thymum preveniat, boc argumento , quod tbymum ubicung, na(catur , eflate [uos edat flores. Epitby- m ubi mum sn thymo fatureie fimili nos (zpiffime legimus prope Goritiam , Salvatino Ó Gargaro montibus fupra Salicantm, plurimü, qui eo durioris thymi genere copiosé ve[liuntur , fed cui epitbymum infideat eotantum traciu, qui ad meridien; fpediar. Etfi enim montes illitbymo omni ex parte fcatent , nufquam tamen tbymi plantas mili licuit invenire , in quibus Epi- tbymum [pearetur, nifi in amoniore montis parte, ubi berba enata auftro perflantur. Quamobrem nil mirum e[je dcbet quàd in Pamphylia, €&* Cappadocia epithymuim frequentiffumum proveniat, Sed quomam tot fcio mefruflvà buc addu- xiffe argumenta, quibw meam firmavi fententiam , nifi etiam Plinij aulritati, qua nititur. Brafavolus, clarius refpon- derem : idcirco illiita refpon(um volo, quod cim Plinius Diofcoridis mentem, à quo priorem fuorum verborum partem fumpfijfe videtur, non recte perceperit, ideo non affirmat?, fed dubie duo fecit. Epitymi genera, v aliorum porius, quàm 20 juam opinionem retulit, cüm inquit : Epitbymum efl flose tbymo Satureia fimili. — Differentia quód bic berbaceus dio alterius tbymi albu. Quidam aliter epitbymum iradunt fine radice nafci, tenui fimilitudine pili, c. Perro verà idem n Pliniu in js verbi vajs deprehenditur, quüd majori, durierió, tbymo berbaceum florem , minori verà album veddide- ned rit, cim tamen minoris flos purpureus fit, alterius autem mod candidus, modo in candido purpura[cens. Hinc itaq, per- [picuum fit, tam confusé & inconflanter de epitbymo, & thymo traclaffe Plinium , ut mhil certi in bac re ex ejus verbis loas elicipofit. — Ceterum ballucinantur, mea quidem fententza, in Epitbymi bifloria, etiam Monachi illi reverendi, qui in es oc in Mefuem commentarios ediderunt : quippe qui Diofcoridis verba perperam interpretati deprebendantur etfi ut forte aliis expotitio. docliores viderentur, fuam in Epitbymo fententiam proferant js verbia: Certiffim? à paucis verus fen[ue verborum Dio- vana. fcoridis deepitbymo percipitur: mam citm ipfe Diofcorides dicat capitulo de epithymo flos efl epitbynum tbymo fatureia fimilis, non per boc intelligit epitbymum, fcilicet capillasentum tbymi effe fimile herba fatureta , fed a[Jeris lud dictum 3e capillamentum tbymi effe feme capillamento fatureia, fcilicet tbymbra : quia etiam C [upratbymbram generatur bu- jufinodi capillamentum, ficut fupra thbymum : bec Patres illi.1n quibus facile cognofcitur borum inanirquadam ja an- tia,ne dicampace (ua, ignorantia, quod fenfus verborum ob[curos, claros reddere profiteantur, atque tis fubinde, ut mi- bi videtur, majorem caliginem offundant. Quod enim.Div[coridis fententia boc loco evidentior fit, quam ut exponi debe- at, quodá, aperté Monachis véfragetur, ejus verba te[lantur , que ita Gract babent : alum» Éómowégiy divos v$ cusoy- porípsà lukpaiomórGy : boc efl ad verbu: Epitbymumthymi eft fles durioris Ge Satureie fimilis.His [ant verbis liquet, quod Diofcorides mon comparat Epitbymum, quod flores tbymi vocat , flori fatureie , ut Manachi illi male interpretan- Vw : : —— — tr , fed illud genitivum &mósos ad tbymum tantum refert ; UUIB CUSCUTA ita ut tbymum , cui Epitbymum infidet , fatureia fimilefa- : - ciat. Tbyminamque duobabentur genera. Unum majus fa- tureie [nnile, in quo epitbymum profilit.| Alterum minus, te- nuiftimis foliis refertum , in quo nullum na[citur epitbymum. Hoc certé non latebat Diofcoridem : quare ne quifpiam for- taffe putaret utrique tbymo epithymum inna(ci , 1d tantüm in tbymo durioriin prodidit. — Sed fatis fuperd, d« Epi- Frithymi tbymollifputatum est: jam medicine veddenda esi ratio, C de Mele ejus viribus agendum. lllud fibi peculiare afcivit Epitbymum s. Gal, (ut teflatum veliquit Mefuesin fuis fimplicibus) quàd valen- tíus ceteris medicamentis atram Dlem excernit , idá facile, € cirra ullam molc[hasi preflat.. Efficax efl ad morbos cere- bri, nempe melancboliam , epilepfiam » liniturnas capitis do- lores, alias, atrabiliarias egritudines. Confert cordi tremo- ribus, C animi deliquis. Preterea cuntiis lienis affectibus mi- » rtopitulatur : item renum vitiu , C bypochondriacamelan- Graci nibil, quod conflet , de ea memor locus pofcere videtur , ut de eal igitur ejus generis e$l , ut infri do profiliat , & vivat earum : ce nixa, fed velut ab alarum finu prodeuntibu cirris , capilla- Hat latim ab exortu plantarum va... mentifué longifüimis. Eur mulis B à * ; 880 . And. Matthioli Comm... mulis fe implicat, € adeb crebris involutionibus bis fe circumvolvit, ubi brevi plantas ipfas ffran ulet, (qua Millisunquam veflita vifitur.Flores tamen tedit albos quam plurimos, Dlimden in T pnta iu m Pho, — dit,fed [upervacuum.Cirri rufe[cunt, vitium capreolis cra(itudine, Cr facie paves.Sunt quiputent;admirabile lors), te genus Plinio Cafiitam appellari, C proinde eam Caffutham nominant. 1s verà lib. 16. capite ultimo, ita fcriptum voli, quit. Et & inSyria berba, qua vocatur Caffitas, nontantiim arboribus, fed ipfis etiam fpinis circumvolvens fife. Nu; plura Plinius, Ex quibus equidem, quàd reperiantur Plinii codices, in quibm Cadytas, non Caffit as legitur quoda, ba gy, boripus tantum, Cr (pimis (e circumvolvat , noftra ver) Cufcut a duntaxat herbas , & frutices, non arbores compledaty C rrretiat, non aufm affirmare vulgarem Cufcutam effe Plinii Cafytam.prafertim cum in Syria tantimn naa fais ipfe Plinius. Credidere praterea pleriq, Cu(cute eandem imeffe facultatem, que ér plantisineft, in quibus hafcitur, Qu, Cufcutg: I 83d fententiam potius probandam. quàm refellendam cenfeo , argumento quod Epitbymum iisdem , Galeni aij, 16 vues. ritate, polleat viribus, quibus C th ymum. Excalfacit Cufcuta ordine primo, ficcatá, fecundo. Abflevait, d quadamam, ^ Mauh — 4dflriclione roborat. Tecoris ob[lructiones aperit, infartli lienis vitia expedit : venas pituitofis, ata, biliofts exonerat ly. moribus ; urinam pellit , € regio morbo fubvenit. Puerorum febribus auxiliatur : fed diuturn ufu ventriculum granit, qua tamen noxa tolitur, fi Amfi momentum adjiciatur.Bilem dejicit, prafertim ab(yntbio admifla.1n quem ufum decis Nomina. quitur Libiturá, ejus decoli fzlibra , cum Jacchari fefquuncia. Quod Grabisaifvu: Latini quog, Epitbymum dicun; Mauritani Efitimo feu Efichemo: Itali Epithimo: Hifpani Cabellos feuflores del tbomilbo : Galli Teigne dethyn, AtCi« feuta, Italis Cufcuta : Germani Sladpejciben : Gallis couche in icy. dui MN | Quemadmodum Thymo circumnafcitur capillamentumCufcutee modo, fic & circa Polium mariti- mum; Thymbram; Rofmarinum Monfj peliiobfervavimus: aliquando & in Hyffopo notare efl, Hoc " Epithymumdicitur Matthiolo, Lac.Caft. Lug.Cafal. Tab. Epithymum Graecorum & Arabum, Lo Lugd.Caffutha minor, Dodonao hiftoria latinain folio. IT. Cufcuta duplex, velalbo vel ruffo color qua paffim herbis adnafcitur, potiffimim Vrtice ma jori, lupulo, rubo;vepribus,lino: Sic CytifoTri- folio cornicularo: dicitur Cufcura; Matthiolo, Anguil.Lon. Cluf. hift. Pann. Caft. Cal. & Orobin-. che Theophrafti : Caffuta, Fuch.Turn.Dod.fol.Lugd. Thal.Caff: ER (cui& Podagra & An- gina lini) Gef. hort. (& Linodefmon) Tab. Caflytha Plinii, Lobel.Androfaces, Trago. ^. : A Qno, : ALYPUM. CAP. CEXXIIE Concluía Lypon furculofa herba eftfübrubra:gracilibus ramulis: tenuibus foliis:flore molli,levi;& copiofo: rie radice betzstenui,] referta acri fucco: (femine epithyrmi.] Gignitur in maritimis, maxime Libya, 2? '— quàmlergiffima, quanquam alibi quoq; plurima provenit. Semen atram bilem dejicit, fi r thymo pari cum fale, & aceto fumatur: verüm interanca leviter exulcerat, di AN, A Lypum ejuá, radix (fl Admario credimus) nil aliud fant fuerit, quam officinarum Turpetum , Turbit Arabiiusd TNT um, quod album vocant.Ipfe enim fuo de compofitione medicamentorum libello, ubi minori paranda Tripher tionem docet (fi vecte vertit Ruellius) fic inquit : Si boc medicamento pituita dejectionem moliri infituis, al; 6i, album turpetum addas. 1dem posi, ubi de fimplicila mtli« A: LX P AUOLM.. camentis vomitum cientibustrattavit , ita feribit: Turpte tum, quodvadix esl pityu[a, C albumal ini : L4 red WM " detrabit pituitam. Verumquia idem Ait ; dam ree "wy E27 CN 9. te Alypum defcribens , prodidit ej D futata, V PA ANE) zm AE EN P A .. Alvum ducere, iria fe be Á T — 7 xps DN po differre, quod bujus feminis tantumvires eben mx I NS, uis rejponderipotet quid cin prob [ies Aduarim e dwwerfo- NS (f) W vim imefe femini,aliam verà radicibu proinde ge son rum etffe- XN B/, e pus fub turpeti,de femina fub 4 nomine diferuit.. da &yom Y om nim babentur, qua alium foliis;ali Alypuie bueffectum prabent.Medium berb Paulo, Dvo[cortdu teftimonio , menfes fif contrarium efficiat. Quamobi c Alypiam nullis inter fe noii dif tionibusfretus, fed etiam Pauli autbori bro feptimo Alypum tnter ea , qua atr. commenorayit i dyes are bilem pari epitbymo: Gum c: imeffna veri , fi fidem Duofeoruti mus, leviter exulcerat,. Efl autem, meo, Alypias vocatur: bec Paulus, — Ex quibus nullam inter Alypum , Ge Alypiam fieri bac dicta fint ad AGuarii mzntem , non xam fententiam noftram y nam citm tanta easó in particulas di[fectas,nec u[quam Y^ tam viderim , ex unguibus tantiim 1deoó, velim, ut aliorum fit quoque, «tim cum parum veferat ad. - planta turpetum fit vadix , ctm &j medicis perfetta fint, Ceterum a rers ftl ferri, neq, ullum badtenus qui plantam, YE n me nadum fuiffe , antea prodiders In lib. Quartum Diofcoridis. o 99 ftri Italica lingua conferipti.Verüm boc tempore Lucas Ghinu vir vei medica eruditiftimus, Pifis berbam banc pro Aly- po ad nos mifit, cujus buc piduram damus, qua quidem de[criptieni pulchre quadrare deprehenditur. Alypi quod legerim; non meminit Galenus in fimplicim medicameptorum cen[u. Hic de Turpeti viribus nobis differendum e[fet, nifi [uperius in Tripoli commentatione, ejus biffoviam ac facultates latus profecuti effemus , quàm tt adbuc plura dicenda , vel ad- I NPPE denda [uperfint. Herba, qua &xvacr Gract, Alypum quoq, & Alypia Latine dicitur : Italic Alipo. Alypum, ut Matthiolus expreffit, etiam Lacuna & Lugdunenfis exhibent,& fub Alypia Lonicerus: verüm perfectiorem adpofuimus fizuram.DiciturAlypüm montis Ceti, Adver.& Lob. Alypum &Her- baterribilis, Tab.Lug.Hippogloilum Valentinum,Cluf.hift.Hifp.& Tabernaemontano;qui duas pro- pofuitfiguras.Empetrum phacoides in Lugdunenfi hiftoria, ubi tres diverfz unius plant figure exhi- !? bentur: non mirum ergofi magnum fit volumen, quód fi femel atq; icerum hoc contigiffet,excufandus foret, cüm nemo fit ram folidé do&us, quem non aliquando cefj pitare & Jabi contingat. E'aaergor, EMPETRUM. DMorxvwev, "^ s Ep aliqui Phacoides vocant, nafciturin montibus & maritimis, falfo guftu : (ed quà propi- ed us terreno faerit, amarius fenritur. Trahit bilem, pituitam & aquam, fi bibaturin jurealiquo aut t eo hydromelite, , : j E ss tU. plari. k- Ee faciem nullis prorfus notis depinxit Diofcorides. Unde folo nomine nobis de bac berba potius divinan- d dum effet, quam quid aliquid certi ac perpetui flatui poffit, Non de[unt tamen qui Oedipum fe faciunt, & bac Dio- fcoridis obfcura quafi enigmata audeavt folvere. Hi fiquidem Empetron eam plantam putant e[fe, quam bodie Romani Feniculum marinum appellant, alii vulgari fermone berba di San Piero.Sed banc nos fuperius lib.[ecundo legitimum effe ci Critbnum, pluribus probavimus. Porrà Cr ubi nafcatur Empetron, C» quibu facultatibus fit reditum; Plinius quoque - ai tradidit lib.27.c.9.1ta ut ea plant à Diofcoride mutuatus deprebendatur. Verum in reddendis medicinis, nomini fortaffe fimilitudine deceptus, quód Empetron Saxifragmt e[fe exilhimaverit, vires, quas utriq, feor[um tribuit Diofcorides, pfe sni Empetro affignavit, addeus buic, quod urines cieat C» calculos frangat : qua medicina faxifraga debentur, Qua mre Plinium omnino ervaffe fatendum est. Empetri meminit Galenus lib. 6 Jimplicium medi amentorum, ubi de ejus viribus Empetri inbunc modum differit : Empetvon ad olas purgationes videtur e[fe commodum,bilem ac pituitam educens.Guflu fal[um un 8 eft : proinde ad alia quod, üt avis licet, ad qua pollereoftendimus fulflamiam falfam.Nominatur item prafoides.HacGa- 30 lenu :quitamen à Diofcoride in nomenclatura difcordat : quandoquidem alter Empetron pbacoides à quibusdam vocá- ri prodidit, alter veró prafoides dici ait : Quare non decsi fujbicio, quin aut borum alter erraverit, aut alterius codex boc in loco fit depravatus.Nonenim video, quomodorettt idem Empetron fimile reddi poffit, C lenti & porro, ut illa nomina, Nomina, demon[trant. Quad Gracifmmerpor, Latini fimiliter Empetrum c Calcifragam nominant : Itali Empetro, "Wemwriye — VITIS SYLVESTRIS. ^ CAR. CLXXV, ^ : Itis fylveftris fatmenta vitis modo pralonga Or. ad. S097 emittit, afpera ; lignofa, (rimofo cortice, foliis E E XR ^ hortenfisfolani,longi ibüsac latioribus, mufco- : ferz. fo Rore & capillaceo: fru&u exiguis uvis fimili, poft Or. non maturitatem rubente; rotunda eft acinorum facies. IeBivri- - Fervefaéta radixinaqua, & in cyathis duobus vini co;oce. aqua marina diluti, pora, humorem alviciet: ideo ? Orib. hydropicis datur. U va ejus vitia cutis in facie &ma- legit € culasomnesexpurgant. — Enafcentes viticulg, cibi ^75 : P weg x Lrace- gratia , fale condiuntur, mofo, T itis fylveftris cuju imaginem bic appin, i curavimus , j. Vitisfyl-. Ede z appellanda fuit , xon det. Es Diofcoridis een Sura dygier eam facere velumu : fed quod plures babeat - mot as. ac etiam facultates qua illam vepre[entant, Siquidem farmenta vitis modo emittit, folia babet bortenfis Solani fru- fum exiguis uvis fimilem , post maturitatem vubentem ,cu jus acinorum faciesvotundaesl. Nam bacomnia vitis fylve- ftris (unt indicia. Repugnat tamen florum figuya, quoimu- ftoi non fint, nec capillacei fedvacematim ae citm in Oribafii codice , qui ex Diofcoride tranffcribit , lega- tur Bergvádlas non Bovódas , boc loce » deprayatam . Diofcoridis lelionem , baud temer? cenfemus » C prefertimy. quód ratiom magi con(entanea fit. Oribafii ledio, quam qua Diofcoridi (ut puto) depravatelegitur.. Siquidem nul- lam fcioplantam,fruttum uve modo proferentems qua flores fps. E racemofos non fundat , adeb ut omnin pofi, qui aliter contendat, — Pratereanec illud mábi obfta tvidee tur , quod bec plantarimo[ocortice no t, cim etiam e bumillud exccj, ja). fa. Or ; e 4 u 3 Adde quo- que, quód hecplanta , omnibus atibu , agreffi vi- ti belli correpondeat. — Nofre enim mulieres in Hetru CEeee n ris 88: And. Matthioli Comm. via acinorum [ucco utntur ad faciei nitorem, cad lentigines maculusQ, delendas.Nec defunt,qui fcripti mandaverig, farmentorum &radicuam decoíto,ex vino albo in operculato ficlili parato fanari b »ydropicos C Regio morbo affedosquid non folum alvum exolvat, fed «rinam quog, moveat. Quibus rationibus Cr autorizatibus fretus (fi vel non fit bec planta : Diofcoridis Zuahos gv) non ab re e[[e nobis vifum eif ivfirem vitem"banc flirpem appellaripoffe, quouío, novus ape vium, D4ret Diofcorides, qui aliam veriorem demonflret.. Nafcitur in dumetisfepibus,(ylvis € montibu.Sed quam mifere bal. nonef ucinentur, qui Vit albam nobi vulgó vocatam; quam alterius Clematidis genu e[fe flatuumws , agveflem vitem faciunt, vins agr. alias longiori commentatione (Deo permittente) di[feremus. Theophraftm vitem (ylveffrem Atragenam voca[fevideur, ^UE [ug cap.ultimo de plantarum bifforia, ubi de fomitibus adignem concipiendum egit. Antiqua enim etaschalibem far- Amara affe miexperta,ex ligno duriore,& fungofo ignem parabat:ad quod,meo judicio, [ylveftri vitis materies admodum apis dul s. — fuit. Fuchfius, Tragus, & alii nonnulli, quiin Germania de Stirpium natura & facultatibus fcripférunt , agreflem banc tà noffram vitem Amaram dulcem appellaverunt , quàd manfus (armentorum cortex primoflatim occur[u amarus, dy de. vresex. IMdepaulà poft dulcu fentiatur,C prefertim fi diutius ruminetur. De bujus vitis fylveftris viribus fcripfit Galenus lid, Galeno., fimpl.medic.his verbis : Vitis agreflis racemi extergendi vim babent , ut epheles C navos , cr id genusomnia in exti Noipises cute exi[leutia curare pofint.Sed & ad[lrictionem quandam extrema germina obtinent , que C falecondiri afulun. Qua vitis «netos oai Gr acis, Vitis (ylve[lris Latinis vocatur : Vite falvatica Italis, Solan:im fcandens feu Dulcamara, à corticis fapore,C. B. Vitis fylveftris, Matthiolo;Lac.Caft.Cam, Dulcisamara, Trag.Dulcarnara, Dod.gal. & fol.cui & Cyclaminusaltera Diofcoridis. Dulciamark Melothron Theoph:afti, Lugd. Amara dulcis, Anguil. Gef. hort.Lon.Lobe]. (cui & SiliquaftrumPli- nii Guilandini & Solanum lignofum) Taber. Amarum dulce Solano fomnifico cognatum, Cordoin te Diofc. Solanum fruticofum, Gef. hort. Solanum yavaiamgov T hal. Salicaftrum Plinii, Caefalp. Circa Monfpelienfium, Camerario. Vulgatum flore eft caeruleo , reperitur aliquando & albo. x vr AMATUS AtUR], VITIS ALBA. CAP.. CLX XVI des REN Arm albam aliqui bryoniam vocant.Foliis,viticulis»pampinisd; fativam vitem imitatur;fed hir i Orib. : tiora funt omnia : ea,quos prope fe nacta fit frutices;fuis claviculis comple&itur: fru&usrubensin 4 Dragó. uVà dependet;quo coria pilis fpoliantur.Ex ea afparagi;/[qui prima germinatione exeunt, ]deco&tiin d- sh — boalvum & urinam cient. 4 Folia fru&us;radix;acrem vim fortiuntur:itaq; ulcerum phagedenis,gan- evoss grenis, chironiis, putrentium tibiarum tedio, efficaciter cx falce illinuntur.Radix corpusabftergin & d, x «i». autem erugat:vitia cutis in facie varosd;,lentigines & cicatrices nigrasemendar,cum ervo;crezaChias d feno graco.Éodem effectu prodeft decocta in oleo,ufq; dum liquefcat:fugillata tollit, & reduviascom- K adi X D CE H rtg É É E ; 7 4 cad, mittitinflanationes difcurit illita ex vino:fuppurationes rumpit:medicamento apte im & cralfa, carnem exeft : infratta offa extrahit, trita & impofita.Datur comitialib.in potu drachma ponderequo- «t & ger- tidieanno toto: prodeft attonitis, & vertizine laborantibus, confimiliter affunipta. Contra viperarum men, € i&us pota drachmis duabus, auxiliatur : partusnecat : mentem interdum fubturbat.Farminarumlocis appofita, partus fecundasd; morantes trahit: ciun VITIS ALBA. nam pota. Eclegma ex ea fit cum melle; dificilzfpi- rantibus, ftrangulatu oppreflis; tufl;entib Lin ruptis &laterum doloribus.Lienem taex aceto triginta diebus conf . demcumfico. A tur, fiquidem vulvas purgat, fed abortumiac cusé n vere exprimitur,qui trahit pituitam p aqua mulía potus. Ad pí oras, & lepras femen r cis ter illinitur.. La&is abundantiam facitfuccus 65 y AC cumtritico decocto forbearur. — — tis alba officinis, d herbaris Bryonia mamimtur: W» bp Cucurbita fylveftri dicitur. Notam jd bus fere planta eft , quód pafrim fecus viai ! proveniat, — Germinat bac primo flatim vert p emittens viticulas , teneras C? bir[utas , que pe fientesperfipes frtea, annfeal joamdum viculis, quibus referta funt, fefe cum illis vinciunt. fert vitigineis proxima, minora tamem, angulofat, Lá palin e: Bryon:a fiucta nigro. aman Á mali que * Inlib Quartum Diofcoridis. 88 glutimfo odore gravi. a[citur plurimum propter epesitinera C fruteta.Hanc inter (ua dejetloria medicamenta vepó- arn fuit Mefues, qui de ea ad fenfum fcribit. Vati (ylvefris, qtàd bauffa, quemadmodum ct Dracunculus, ventriculo, € j'- uetus, eimori noxam inferat , danda non est , nifi aromatum pulvere permifta , addito mafliche, cyde niit malis , aut aliis a firingentibusrob ibuá, medicamenti, Suceu à contritevadiceexpre|Ju pisuitam ejiit, urinam remorantem irá» bit, Gr cerebrum mundas : quinetiam pettus,Cy rervos à piruitofis putvidiá, excrememtu: vifcerum obffructiones aptrit: renes à calcula expedit : (ubvenit item vertiginofis comittalibu, Pre[Hat opem mirifict tuffientibus: C ipd. fumo» resrefolvit;prefertim lienis fi cum vino, C ficubustufaradix illimatur. Menflrua elicit, & univer[utm purgat ULETWII,AE- que etiam fetum expelhe, fi in ejus decocto infideant femine. Succusfabarum, aut civerum farina exceptus, maculas in facie, C vulnerum cicatrices emendat, lintmenti modo adbibitu. Oleum excavati ejus rndicibui immi[Jum cineribuid, ieced 10 incom, f(ugillata delet: baclenu Mefues.Praterea mulieres vulva t ffrangulationibus obnoxias mirum in modum juvat, Eae adeb ut ea: à flrangulatu liberet. & [anet-Equidem novi mulierem quotidie fer? per annos boc inorbo Vexat4m, qu&tan-. ce, Matt. dem à quodam vulgari berbario edocta , ut vinum album biberet , in quo vitis albavadici uncia efferbuiffet , dorm itum Virisalbg itura femel in hebdomade cim bac medicina per annum ufa fuiffet, optimà ex illo morbo convaluit. Vitis albe i Gi "A Galenus li.6.fimplicium medicamentorum, de ejw viribus ita fcribens : Vitis alba, quam C Bryoniam,C Pfilotbrum vo- cant,prima quidem germina ab omnibus pro more in vere eduntur utpote eduliuim flomacho,eà quüd Ad[fringat gratum. Habent etiam (ubamaram, & modic? acrem ad[frictionem : quare &» urinam moderat? cient. At radix € abflergentem, € deficcantem C tenuium partium, ac moderate calidam vim obtinet: quamobrem e lienes induratos liquat,tum epo- ta, tum foris cum focubus impofita : c» pforam &* lepram fanat.. Porrbfuctus eju vacemi (jeciem prafereus, is qui coria tingunt, utilisest, Planta bec Grecit &ump.- Any nedfpuovixvocatur : LatinuVitis alba: Mauritanis Fefire, Alfefié, Nomina, 20 Feffera five Alfefcera 5 Nez avgiefan feu Nez archafen: Italis Vite biatca Cr Zucca falvatica : Germanis Cyticftourg uffelefüirbf : Hifpanis Nuexa c Anorca : Gallis Colubrine C" Coulurte, aut Feu ardent. Bryonia feu Vitis alba triplex eft: aliaenim vulgatior,tujus baccze maturae rubrz fünt,radix ex albo flavefcit:altera cujus baccze nigricant & radix foris (ubn igra;interius veróeo pallet colore:tertia quam maculatam feu Creticam vocarus , qua vulgari minor, cujus folia & punétis albis & ftriis notantur: fru&u eft majore, rubro;aliquando unicoaliquando plurimis,ex longo pediculo dependentibus,radix ampla rapa modo, quz forinfecus cum vu lgari convenit, verüm (nén cus candida, nec circularibus lineis przedita: hujus radices Do&or Doldius Noriberga etiam ad me mifit. Bryonia baccis rubris, feu Virisalba Diofcoridis, C.B.Vitisalba Matthiolo, Fuchf.Turn.Cordo in Diofc. Anguil.Lac. Gef. hort. 3e Lob, Caftor. Bryonia, Trag. Gef. hort. Lonic.Cae(alp. (cui & Melothron Theophrafti) Lugd.Camer. Taber.Pryoniaalba, Dod gal.& f..1.Cordoin hiftor. hal. V iticella, Sylvatico. Que ver baccis nigris eft, dicitur Bryoria nigra feu Vitis nigra Diofcoridis, quam proprie Bryoniam dici Galenus teltatur, C.B. Vitisalba fru&unigro, Matthiolo, Caftor, Vitisnigra, Cordo in Diofc. Bryonianigra, Dod,gal.& fol.Cordo inhifl. Bryonia baccis nigris, Camerario. 3 MWmAePA Am, . MITIS NIGRA. - CAP. CLXXVII. Igra vitis, quam aliqui nigram niam vo- , NES ; folia ^a edd, fi ^ je airo ,; fed majora:caulesetiam cognatos:capreolis fuis arbores, quafi adminicula, comprchendir: fru&us racematim à coharent, qui inter principia virent, & poft maturi- tatem nigrefcunt: radix forisnigra intus buxeo colo- renitet. Viriculae qus primo germinum partu erum- punt, in olererecipiuntur: menfes pellunt, urinas ci- ent, lienem abfumunt: vertiginofis , comitialibus, nervorum refolutionerentatis profunt. Radix ea- dem, qua vitis alba praeflac, fed inefficacius. Folia cü vino exulceratis jumentorum cervicibus commodií- fime illinuncur : luxatis itidem imponuntur, Vs nigra Betru[cis vulgà appellatur Tamaro, corrupto Vii "i- àtammo vocabulo, — Sunt enim qui banc Tamnum, five acsatio, Tamum etiam vocent , unde Latinis ejus uva Taminia dicla esl Hujw viticule , que vere primum éterra erumpunt , quód afparagis fimiles fint , eorum more decatte , bac etiam tempe- fiate manduntur , quamvis non eam, quam a[baragi , eum palatoineant gratiam. Frequentifma becin Hetruriapro- (e venit , quin C inGoritienfi comitatu, ubi Martio €» Aprili: menfibus, eju: cauliculi in fafciculos digefli in foro veneunt 4d ciberum ufum. | Huic tamen, qua in Italia nafcitur, illud tantum objici po[fe putaverim , quód in uvarum colore abil- - la diffidere inveniatur, quam Diofcorides veprafentavit,quod buic uve post maturitatem nigrefcant , nofira verüperpetuh rubentes[bedlentur : cetera enim, mei widem judicio , inter fe maximé conveniunt. Sed illud mibil me movet, neque facit, ut inutare debeam fententiam, & credere banc aliam ef[e à 'Vitenigra , qubd viderim in Ungaria & Bobemia (ut tmpra.- cedenti commentatione diximm ) Bryoniam univer[am fru- ds éhun Fuchfi 884 And. MatthioliComm. |, um ferre omnino nigrum, cim tamen Diofcorides rubri tantitm meminerit : quinetiam bocidemin Sapbuco [oed ea enim qua in montibus provenit, rubicundum fruum edit : altera verbex purpura nigricantem, Videtuy quo, "- num bortenfe quibusdam in locis uvas ferre modo nigras, modà rubentes,modà croceas : quandoquidem natura vs cum florum, & fructuum colore ludere foleat, ut in uvis, cerafismorisficubus prunis, malis,e alii compluribus be cernitur. Idcirco nil mirum effe debet, fi in Italia Vitis nigravubentes uyas profevat, alibi vero nigras, ut in Gratia Aliisá, calidioribus, quod in huju[modi difcrimina fepenumero celi ac foli diverfitate tontingant. Hac igitur Nee, fr. tus que, ni fallor, tllam objeilionem diluit, non dubitaverim affevere, banc plantam, cujus etiam bic tffigiem pilam od mus,e[fe veram ac genuinamV ite nigram,quoniam catera omnes prorfts nota illi adflipulari deprebenduntur.Catergp, j €redidit Leonardus Fuchfius, eam [lirpem effe legitimam Vitem nigram , qua noftris in Betruria vulgà Vitalba dicuur, pin. re- quamá, alteram e[feDiofcoridis clematidem fuperius bujus libri imitio abunde offendimus.V erkm bec ejus opinio nalis ga. 1 Probà. ce fua, plane reprobanda videtur.Siquidem noftray italba uon babet vadicemfori nigram,intu buxeo colore:tenfertfo. lia bedere majora, fed potiu minora, Qr per ambitum laciniata:nec femen edit invacemi modum,fed fimul compadluy, nulla cum uvis fimilitudine. Adde,quàd cadem fua facultate exulcerat. Vitis ver) nigra exulceratis boum cervicilu ne. detur, c luxatis ob adffringentem vim quam babet, utiliffime imponitur. Martinus Guidottinu, Tridentinus Myrpla € rei plantarie fludio[us, fcripfit ad me faperiovibus diebus,nuper à quibudam forte fortuna obfervatum e[fcyyiü "gre radici vim ineffe pra[lantifiimam ad conciliauda venerem,ft fub cineribus ferventibus decocta devoretur:imma boc addit, fuperare banc catera auxilia,que libidinis flammas accendunt prater id quod baud ingratum fir eduliuni Quilus , nefcio (an? an fides fit adbibenda.Vitis nigra vires paucis perftrinxit Galenus lib.ó. fimpl.medic. fi inquiens :Virismqua, Vitis ni- yocarur autem bec proprie bryonia, viti albe ad omnia fimilis, nifi quod imbecillior : battenus Galenus deVite nga iti. gie vi res ErMer, JI autem fucco (ut eft autbor M. efues) mbil valentius ad Hflrumas famandas, fi cum vini, C mellis «quali portione i lati. Viticellx riatur.Preflat ad idem radix quoq,, fi tufa c» melle excepta illinatur, Sed quoniam Vitis tam alba, quàm migra,de quie five Bal- bus bacfenus dictum eft, mibi in mentem eam berbam vedegerunt, qua aliquibus vulgà vocatur B.A L $4 M LN. , aliit Hes Viticelii, alis Momordica, aliis Cavan a cm veteribus nibil de.eapofferitatis memorie proditum fit fit, dotibus quam Viticellz vocate vires, plurimis non ob[curis pradita, hunc locum opportunum duximus, in quo bujus berba. bifloria pertraletur. Efitag Vi T ICE LL A , five Bal(amina, planta que pralongis tenuibus, viticulis, ultro citroa, reptatitibus proximastum bala, . 1I. -BALSAMINA. .— HL BALSAMINA ALTERA - tum avbufculas comprehendit : foliis vitiralba, aut vinifera fimilibus, fed long? minoribus magii, tis: capyeolis tenuibus ex alarum finu prodeuntibus quibus fefe implicat appofitis adminiculis Florem T milem, parvum; colore fubluteum : fructum utring, turbinatum,qui ovi gallinacei feifacuittandue marurilte 6o A 4t, A olor, qui praterea facil di flit VP o, tem adeptus.Semen includit Angurie vocata fimile, minu tamen conte cute cra[ja. pingui: Wire, 4 bente.Planta bac gracili nititur radice, nec citiw fru&um perficit ac maturat, quam advent ante autums Seprembri menfibu..Nu(quam nifi [ata, quod fciam, in 1talia provenit : pluribus autem in loci plantatur cv nafcitur.Folia vulnera vecentia glutinant. Fruélus exempto femine yfolantt macerantur eodem in oleo in balneo calentis aque,aut equinocalente fimo fitá, inde oleum pr. quibudam acutis bullis vigente,dipfaci modo.Huic maturo puniceus c ES. es. In lib. Quartum Diofcoridis. 885 vulnersm, mamillarumd, inflammationes, di oloresá,mulcendos, | Valet idem ad ulceratos inflammatosá, uteros fr phos meinjedum. — Deloribu bemorrboidum mire auxiliatur : in quem ufum macerantur fructus (ut diximus) oleo amj- gdalino dulci, aut ? femine lim expre|fo, addita ad unamiquamq, olei libram,liquida vernicis uncia, Medetur boc ambu- fiis tam igne quàm aqua Pundlis (auctatied, nervis uciliter ilimur : quin G ulnerum cicatrices tum atteruat; tum ets jam pror jus delet, C vefparum ictus (anat. Scribunt vecentiorum quidau, fferiles mulieres fecundas fieri, fi à balneo me- dicamentis utero conferentibus parato, boc oleo uteri ofculum fibi perunxerit, ac demum fuis fe junxerint viris. Ramicofís pueri efficax remedium est, fi co locus fepius perungatur. Foliorum pulvis (ut $j affirmant,qui pexiculii fecerunt ) cochlea ris men[ura ex plantaginis, five equifeti decoclo inteflinorum vulnera fanat.. Nec defunt quieundem pulverem laudibus Momot: efferant, ad coli dolores, C inehnarum tormina. Porià tllud bic pratereundum non esl, ne forte buju[ce planta nomina dica ge- 10 alicui imponant, quód (unt qui Mo cam etiam appellent Geranii genus quoddam, illud fcilicet, quod majora inter Phe e caterafolia profert, malve amplitudine, de quo libro tertio in Geraniis abunde differuimus. — ESÍ Qr alia plata, quA. gini. Balfaminam quog, vocant, fed à prafcripta facie longe di verfa, Namd, caulisilli eft cra[fus fefquicubitalis pinguit, C" na altetás fucco pragnans, in quo numerofi babentur rami abundé vegeti.Folia profert Salicisferà modo longa & im umverfo amba bitu ferrata : flores pregrandes purpureos, vetro inflexe caudatos,e quibus poma fuboriuntur alrerius Bal[amina non ade modum difimilia urbinata, bor futa, C qua colore fin: primum viridi, deinde per maturitatem lutefcente.Difliunt bac per feje, cum ad ultimam pervenerunt maturitatem abjetfo femine, quod lemtcula faciem exprimit. RAdicibus mitia tur numerofís, crafts ac robuflia , feritur in bortu r fidilibu. — Putat quidam (1d quod etiam fcribunt ) idem effecum altera viribus, verim nos nullam ejus experientiam babemus. Coterim faciunt ba planta, qua fuoveptaru avbores fcatie dunt, &r tabernacula, attegiae , fepes & fruteta circumve[Hiunt, ut bie quoq, plautam pariter arbores [candentem atte» Velicariá 20xam,quamV E $1 CAR 1-AM. repente, à fructuum facie recentiores vocant.Cujus bifloriam defcripfimws fuperius de top cem Solano kac differentes, ubi ejus im agi cudenda curavimus. Qu e vitis nigra Latinis, auster ud Gr&- Nominás cis nomi : Arabibus Fefire fe 1 Alfejirefim five Fafei fun : Italis Vite nera & Tamaro : Hifpanis Con- gorca. At Momordica feuV iticella "iticella , Momordica feu Pomo di Gierufalem : Germani 95a» famfraut SOánnícin: Gallis Marveiles. $Balfamfraut Qcib(cin. Balfamina altera : 1talis Bal[amina maggiore five femina: Germani I. Bryoniam fylveftrem vocamus, ad imitationem Diofcoridis & Theophrafti,quam U vam Tami- niam Plinius nominavit, & Vitis nigra dicitur Matthiolo, Lac.Anguil. Lugd.Caftor. Taber. Vitis fyl- veftris five Tamus &Salicaftrum Plinii,Dod.gal.& fol.Vitis nigra fylveftris,Gef.hor,Vitis vel Bryonia 39 fylveftris & Sig iluiietace Mariz, Lob.Tanus & tamus, Gef.hort.Tamarum vulgó.Cafalp. Malaco- ciffum Damocrati, Gef. libro de hortis Germaniz.I I.Balfamina rorundifolia repens feu mas: Balfami- na dicitur, quód ex pomisipfius marisimmaturis oleo inje&is , infolatione paretur oleum feu Balfa- mum,ut vocantChirurgi;ad vulnera confolidanda.Balfamina Matthiolo,Trag.(cui & pomum mirabi» le) Lac.Gef.hort.appen.Caefalp.Lugd.cui & Cucurbita Somphos Plinii forte:Bal(amine prima;Fuchf. Balfamine Carantia di&a , Anguil. Balfamine alia Gefn hort. Balfamina Cucumerina punicea, Lob, Balfamina cucumerina, Taber. Balfamina mas , Camer. Charantia, Dod. gal. & fol. ( & pomum mi- rabile vel Hierofolymitanum) Lac.Cucumis puniceus,Cordo in hiftor.Momordica & Viticella Cafto- riDurantes, III. Balfamina foemina, C.B.Balfamina altera, Matth. Trag. Fuchf. Gef.de hort.Anguil, (cui & herba S. Catharinae) Caftor. Balfaminum, Dod. gal. Lugd. Balfamina Dod. fol.Lugdun.Lonic. 49 cui & Charantia femina. Balfamella, Cordoin hift. Balfamina amygdaloides, Gef.ad Cordum : Balía- mine vulgo dita, Gef.de hort.Bal(amina femina, Camer. Taber. Balfamina feemina perfici folio,Lob, 4 Meum Catanance, Cafalpino. : á & Cat. ui ; 2 &rtTAd- 0 mes. FILAX MAS. CAP. CLXXVIII. nen s " * witgvE. i, expcnía EE. pinnata, fubgravi odore: radice per fumma cefpitum nigra, oblonga, filices multas fun- ER. dente, fubadftringente guítu : nafcitur in montibus & faxofis. Radix latas tineas excutit; fumpta dra- ,4 QuAX : chmis quatuorex aqua mulfa : meliusficum fcammoniz, aut veratri nigra totidem obolis detur: fed 7/524? $- 5o'quifumunt, alia preguftare debent: laborantes lienis incremento recreat. Radix & potu, & illitu cum ^5 axungia; vulneribus fagitta arundinea fads, eft auxilio: cujusrei probatiotalisfertur. Peribit filax, a ds Ense bitum fara copiofior arundo coronet : & contra eyanefcens abibit arundo, quam obfcpi- (cres : "cana ici folia fine caule, fine fru&u, fine flore, ex ung price cubitali longitudine exeunt,multifida;& Velu: ala. ensmultafilixin orbem cinxerit, - . .-FILIX FOEMINA. ^ CAP. CLXXIX. folia » $ Paus Qc s E A : ues Es femina folii efl ilicis farculofis altioribusq;& quz non fingulari;ut illa pediculo fulciantur: licihs- ^- radicibus longis, pluribus, obliquis, qua:ex nigro in luteum flavefcunt: aliquaeriamnum rubrae bet, fed inveniuntur.Pelluntlara interaneorum animalia, cum melle, eclegmate fumpto: potaecumvino dra- 6o chmistribus teretestineasejiciunt. Datae feminis fterilitatem faciunt: preegnantibus o pergrediantur.Farina humidis ulceribus, & cicatrici repugnantibus inf; pargitur:j um cer lut illa, bus poter. Foliarecentia in oleribusco&a manduntur, ut viU de : rr : um cei » m vpro| Eun maris, quam femine plantas, nemo efl, qui non noverit : Mas enim na[(citu qum alibi umbrofis locis. Femina in ylris & in montib.€» fere ubiq, maxim?frigidi inquit) bent. Filcis ü« nef ca lem nea, florem, ned, femen profert : certü tamen compertum eit naturalium; h : triufque filicem hi&oria, s cem 386 . And. Matthioli Córm. | FILIX MAS. IL. FILIX EOEMINA, : 5 NY E n e 4275, 3 AG ARE ON D SER" e mW ERAN US SEIEN ES S DSUEEUY NS E "T : 7 AW Yo rines ^a n, T filic£ averfis foliis inbarens fed ade) minuti ut vifum fer? fallar. Legitur abfciffis prope radice foliis, cr indi i fubftrato linteolo. aut papyro, ad finem unii, nam circa boc tempus maturefcit. Atqui vulgus id colligi baudg nifi noctefeftum divi oannis Baptifle precedente fuperflitiofis quibusdam admurmtuvatis verbis quibusCacodá gari cenfet qui filicis femen cuflodire credumur.Sed bec & fabulofa funt Cfuperfhiiofa.Tnterfilicem marem Filiis — fem mon parva eft inimicitia.Utriu[2, filicis meminit Theoph.lib..c, 20.de plantarum hiflovia, his verbi: huit. &vi- urilis contra interaneorum animalia lata, melle fubacta : C7 comratenuia, invino dulci cum farina bord "Phcoph, "Itlieribus gravidis detur, abortum facere: fi ceteris, fteriles intotum reddere ajunt. Differt faminafllix, eoph. $ Rud * * . 2d folium unico avtu porrectum hec babeat, radicem verb cra[[am, longam y nigram. Harum ig Filiis —XMfe matura putatur.Haclenus defilicibus Tbeopbraflus. De iis etiam fcripfit Plinius lib.27.cap-o.fit LL oid defcri- — genera, nec florem babent, nec femen. — PterinGreci vocant, alij echnon, cuju ex unaradia "eren pne Dua, * Uinaetiam cubitalongitudine excedentes, non graves odore.Hanc marem exiftimant, Alterum genu theljpterin Gr. in, 9 E 2 ] n - os 7 )hrevion, vocant;aliinympbaam pterin.E5l autem fingularisatq, non fruticofa (forth Ere Prep Iain d molliorá, C denfior, foliis ad radicem canaliculatis. UtriufG radice ues pinggpfcnue, Folia: unde nomen Greci impofueve. Radices utriq, longe, in obliquum, nigra, pracip inaru portet.N afcuntur ubiq, (ed maxime frigido folo. Effodi debentVergilioccid ante, ne, pojlea. Pellunt interancorum animalia: ex bis ptenias cum melle, macbo inutiliffima, Alvum falvit.primà bilem trabeus mox aquam : melius ptenias cum fc ejus duum obolorum pondere ex aqua. pofl uniu: diei ab[linentiam, bibitur, mellepraguftato, tra danda feminis quoniam gravidis abortum, cateris verà flerilitatem facit. Farina earttm ul jumentorum quoq, cervicibus. Folia cimicem necant, [erpentem non recipiunt.Et lib. 18. cap. éidem de i veliquit.Filix bienno moritur, fi frondem ageyenon patiaris. 1d efficacifum? contingit germmanti vanis. Filiis — fuccus enim ex ipfa defluens necat radices. Ajunt C circa folflitium avulfas mon venaci, nec arundint fà M cuia 145 vomeri arundine impofita.Filicem utramq, prodidit Galenus lib. 8. fimplicium medica rum, ubi Gal, — juin bunc modum di[ferit.Filix masradicem babet maxime utilem : latum enim ls i tuor drachmarum pondere in aqua mula [umpferit. Ad eundem modum fetum vivum quidem ejicere mirum non e$t : esl enim amara, paulum babens adftrictionis, Quamobrem ulceribus imp difacultatem obtinet, non tameu mordax esl. Similem elvim baber T belypteris mominata. Pi Nomina. ey, Latinis Filix appellatur - Arabibus Savax feu Sarachs : Itali Felce: Germani Qa Gallis O[inunda regale fcu Fengiere masle. At Filix femina, Gracis fyaéafieus : Italis Fee. I Filixmasdentata, C.B. Filix mas Matthiolo, Fuchf.Dedon. gal. & fol. Lob. Taber. Filix, Brun£, Turn. Filix mafcula, Cordo in Diofcor, & hiftor. Filix Fire ncn MM E Caal.F. "Trag.Quz de feminedicuntur, nec commen titia funr, necfuperftiti iflori: lix "pite -Filix femina, Marthioli, Fuchf.Dodon.gal.& fol.Lacun. — Filix fcmina fecunda, Thal. Filicula petraa femina dentata , 'T'aber. Pteridion inhiftoria, — - In lib. Quartum Diofcoridis. .. — 887 néusidu, FILICULA.- CAP. CLXXX. E. lieolanafciturin mufcofis petris, & vetuflis «arborum caudicibus, praefertim quercuum,palmi al- Cit Jg- titudine, filici fimilis, fübhirfuta, non tentii perinde divifura.Radix pilofa; in qua continentur 2 Bone ccu polyporum, craílicudine digiti minimi, coloris intus herbacei,, auftera aliquantum, & gu fub- dulcis.Purgandi'vim habet. Coquitur cum gallina, aut pifcibus, auc beta, aut malva, ad alvum folven- dam.Arida farina aquz mulfz infperfa, detrahit bilem & pituitam : trita luxatis efficaciter illinitur,& adverfus rimas, quae inter digitosfiunt. : 1o L FILICULA SEU POLY- » X POLYPODIUM AL- podium. terum, Vs. 5 SS N NA olypedium Latinis Filicula mincupatar. Recentiores medici, ato, etiam bfficina Graecum nomen retinent. Ejus duo re- Polypo- pai i: cerpora extenuare non poftit : addens fe certà fcire, Proinde Ayerroi in boc magis adflipulandum cenfer, 4 Polypodium tutum effe medicamentum,cy epit bymo py aflantius.Polys s atum reliquit Acuarius inlib.de compo[ medic.) bilem, C» prafertim atram c» pitsitam extrabit. Dafi« nat tur purgataradicis feni ferupuli adfufa aqua mulfa. Mediocriter verb alvi ciet, C? citra moleftiam, tum in gallina jure tumin cremore ptifana coBha vadix.Polypodiofacultatem duntaxat affignavit Gal.lib.g.ftmpl. medicam m Au verbis : Polypodium dulcem fimul & aufleram babet vinzentem qualitatem,ut facültatis fit ad. tra mor(umtamen : bac Galenus, Ex quibus fame (atis conflare po[fe avbitror, Mefuem retà dixiffe, Manardoreprebenfum fuiffe. Nam quid Polypodium abund? exiccet, Galenus teflis est. gray extenuare non pofiit( ut inquit Mefi on equidem video. Quare p ji Po qui. is, mibi plant veprobanda videatur, no móduov quod Grecis, Latinis din Y0- Nomina, tatur : M auritami Bisberg, Aibeig five Be[faigi : Italis Polipodio: Germanis Bipanh Filipodio C Polipopio : Galiis Polypode, T j 9898 . - And.Matthioli Comm. Polypodiumetfi in ruderibus faxofis ad radicesFagorum,Corylorum,& aliarum i . d 1$ ad : toveniat;prefer. turtamen quercinum : & quod inantiquis & ceduis falicibus reperit. guftu feat & préieis cenfetur.Filicula, Matthiolo: Polypodium, Brunf. Trag.Fuchf. Turn.Lac.Dod.gal.Cordo inhift Gd, hort.Lob.Lonic.Thal.Caft.Camer.Cafalp. & Fidicula Gazae apud Theophraftum : Polypoditimm;. p. eo vii primam & Felicula Catoni, Lugd. Polypodium fecundum, Tab. Herbars. iol; Apuleii, IT. Polypodium alterum, Matthiolo, Lac.Lugdun.Polypodium prim lypodium minus, Dodonzo hiftoria Yannkin folio, : 3 boo ES Apvozi]eeis. DRYOPTERIS. CAP. CLXXX. aMeum * . . : * á "FJ Tyres nafcitur in veterum quercuum mufco, filici fimilis, multo minore foliorum incifürura giro vy dicibus invicem implexis, hirfutis, guftu acerbis, in dulcedinem vergentibus. Pülothrumeftcum a$?7-i. radicib.tritazillinitur enim primü 4ufq dum fudorem evocetmox fudor abluitur,&recensimponitr, poftquá corpus exudavit, DRYOPTERIS. Dryo- . preridis, confid. Dryo- tc ridis aculr. ex Gal. Nomina, AMe.m adn ii. craflis, & recte quidem; cum nul- la ic iai foliis aíperitas; Cnici confid, Cartami offic. erem contrita. Cr cum furfuribus mfle, addito [alu d fih Serm, nri . Facultatembabet ide à etia efficit. Que dgu, -.€uslac cogit, & magis s | Quint in Italia , qui Cnicum Cr On aliud Grecis fignificat Dryoptera , quàm fllii quercubus nafcens quàd filix bac in amofismu[ou, (ut Diofcorides inquit ) quercubus proveniat y folii flicmal— utguem referentibu. | Nafciur etiam bumenti fülo, dina vepres, circa quercuum caudicei ; eam fiquidem ipfe in uri. enfi agro pluribus in locis inveni extra quercuum cauduzimaM tam, nullis repugnantibus notis. Dryoptetia ii, qui (jlaringne tes frequentant, notiffima esl.Dantur Dryopteris radictrinpil vis momento, equis devoranda adverfus inteflinorum Namg, potenter illos expellunt Ínterimunt.Dryoptetilime qninit Galenus lib. 6. fimplicium medicamehtorum , eju ful» tates referens,bis verbis: Dryoptetis guftu mifam facul prafert dulcem, verbitemacelum.— : pili glabram auem opteris item C Filix: a Latin? dicitus : 1t. u Gallis Fuchiere des chefnes, Dryopteris Matthiolo in mino Brunf. Cordo in Diofc, Gef. hort.app opteris candida,Dodon, gal. & fol.Prer Cordoin hift. Filicula petraea foemina p licisgenus parvum in montibus, Cala cho. CNICUS CA er ambitum divi- ipei capitu oci femine can- * » Nicusfoliis conftat oblon fis, 4 afperis, fpinofis : cau. efe lomagnitudinegrandisolivee:fl : dido, alioqui rufo;longo, angulo jusflor foniisutuntur, Seminis tuft fucins qua mulfa, vel jure gallinacei; macho adverfatur. Éx eo autem Bunt centulas vocant, adjetis fucco amyge2 & melle deco&o, qua alvum emolli quatuorfinduntür , qua nucis fiemimpleant : € quibus arite fumpfifle fatis eft. Ratio emperandil didi fextarius ; amy dalarum toftatu rum cyathi tres,anift fexcdrius unus; iná uniaycüm carnibus triginta caricaru is ipfum refoluend te donat, : rr lent , quod »jus flore plerunque croci Iporuras quid ^jus flore p. a cdam: 6. fiória ) duori ftre, ut latins. Porto in ufun Agri bor thilem , & quatidog, major cantem flriatumq,, durum ai: In lib. Quartum Diofcoridis. $89 : le copiofis,dodrante longioribus vettis,, Folia ilii junt oblonga.crafiufcula, robufta, glabra & venofain mucronem defi- Ee mentia,C circumquag, infirmi etiam [inis circumvallata, C? fine pediculis e ramis prodeuntia. Spedtantur in ramorum wyaczh. fummitatibus acanacea capitula,in latum turbinem fafligiata.oblongis c aculearu [quammis compacta , radsantibus arcunquad ima parte foliolis,aculei paritervigentibusC" (yderis facuemreprafentantibus, — Florese mediis capituli erumpunt circa canis exortum.capillacei & qracilesaut ih cateru acanaceis aureo colore ad vubrtm inclimante y copiofi, C dense conflipáti,crocinis flamimibus emuli.Semen est illi album ,angulofum;l evi cortice ac duro,bordeo fere fimile fed paulo majusalba intus medulla.Radice nititur oblonga. gracili fibratag, Jed nullius in medicina ufu : feritur in hortis dr campis.Semen (ut Mefues inquit ) pituitam,c» aquas extrabit : quafit, tt coli dolore affedlis, C aqua mter. cutem labo" ;Cnici vi^ rantibus,opem mirificà pre[let,non modo aujIam fed c clyfleribusinfufum.. Seminis medulla à putaminibus vepurga- "wid 104 (accharo ecleematis mado excepta.pectus c pulmones abftergic vocem clarificat prolificumá, femen auget. Hac il- s le.Excalfacit femini medilla.extenuat aperit gerit C» flauspellit. Eadem lac cogut,coaguli modo.Pfitaci, quos Vul29. Cnici vi, vocamus Papag alli,avidifiimé Cnici femine vefcuntur nec tamen eorum alvusexolvitur. | Cnici ires paucis perflringit. v«« ex Galeni lib.7.finpliciuim medic um, fic inqui ree cnra clin 'sutimur. Tertii esl ord;- Gal. nis excalfacientium fi quis foris eo uti volet. Ejus planta nvínG* Grecis, Cuicus C Ci inis appellatur : Mauritani ^ 0h Kartan five Cbartan ; Italis Zaffaramo Saracinefco: Officimis Cartamum : Germanis Q&iloet &uffian ; Hifpanis Ala- 2 EE. ;. / EPA cor C Semente depapagaios : Gallis Safran baflard, c Safran fauvage. "i "ne Cnicus feu Carthamus, 425 nadiíparà pu flore eft croceo,eft ceruleo,eft & albido: hicde. Croceo. 1. Cnicus flore luteo. C. B. Cnicus Matthiolo:Dod.gal.& fol.Cord.inDiofc.Lac.Caítor.Cne- * ii cus, Turn. Gef. hert. Cnicus fativus, Cordo inhift, Caef, Cnicus fativus T heophrafti, Lob. Carthamus. Brunf. Fuch, Carthamus, Camerario. II, Hclenium Indicum maximum, C. B. Metho *-MIL-HELENIUM INDICUM- St ipis ramofüm. 9$ 7 E lishirfutis pendenri ile, fed rorundius & latius ne, quo major non datur,cum: 5 quem folia oblonga aur Ícéte. Succedit femien obl » efl;cortice nigro aut các cum,m Ffff "TM tanta : 3x E $e EJ * . *.^ 3 $ f Mercuri- ,alscon. fiderauo. &h:ftoria exPlinio, 890 And. Matthioli Comm. tanta copia, ut aliquando ultra mille femina in uno difco reperias. Radix fumma tell ftipitis magnitudine bievis/fibrofa (aliquando tuberofa) idcirco ventorum injuriis, i adminiculo,expofita. Ex India Occidentali, Americze Provinciis, maxim? ex Peru;apud quos " Pehte caule incifo exítillat;ad renes à calculis expurgandos inftar Terebinthine commendatur: menílrua ducere, dentium,lateris & coli dolores mitigare;(laruunt: ad vulnera etiam glutinanda commendatyy, tt Radix decollo fufpenía Apoplexiamarcet;au&tore Durante; Veteribus indicta creditur,fed forti Bellio Plinii cenferi poflet: (iquidem Pliniolib.z 1.cap.8.Luteus Bellio paítillicantibus dn nquagenis uini ^o c Amifogis MERCURIALIS. - CAP. CLXXXIIL « , : do xd 3 Yt j IB aliqui Parthenion, alii Herm botanion appell nt fol üis conflatóci fed Mee e duplicigeniculorum nodo cin&is;alarum cavis r Jiofo,quandam ra um fpeciem pré&bente : mari € foliorum finu de do, ceu binis tefticulisunà cohizerentibus : frutice dodrantali;aut majore. : dituradal- vum ciendam: coéta in aqua;epoto jurejbilem aquamq; detrahit. Conflat;ut mares gignantur, hunc cere: ut femingjllam;fià purgatione bibantur,& trita folia gchitalibus admoveantur/ X t * ms f- m I A. L MERCURIALIS MAS. IL MERCURIAEIS FOEMI E ur A Ni zoe 2 "- 2) D 7 m, TUA ZA EA a Ad Ercurialei qua Graci Linoz.ofla appellatur, duarum generum M;, Miis crit feplafiartis vulgaria admodum eH n . F id E uero * : LS * LI In lib. Quartum Diofcoridis. 89r qud incl;| plerung, imp Nafcitur in borti vinei,erbium plateii,Cr inter uera. Femina,caule,ramis, foliis per omnia alteri fimilibus provenit : verim fructu differt quid in bac racemofum (pectetur & femine copiofo : in il^ la verà ceu binis tefliculis unà cocuntibus. Quare non esl,cur de Mercuriali bic pluribus diffevamus. Subjiciam tamen qua de ca memoria prodidit Plinius lib.2 3.cap. y.his verbis : Linoz.offininquit;five Partbenion,à Mercurio inventa e$t, ideo apud Grecos igas eréxv multi vocant cam apud nos omnes Mercurialem. ejus genera, mafculus & femina, qua effi» caciar:caule cubitali interdunzramofo in cacumineyocimo avpafaribu fü geniculis denfis, alarum cavis muris :fe- mine in geniculis dependente femine copiofo,mari juxta genicula flante,rariore ac brevi, contortoQ, femine foluto e candido;folia maribus nigriora, feminis candidiora:radix [upervacuaspratenui.N a[cuntur imcampe[Iribus cultis. Mi- rum eil, quod deutrog, eorum genere proditur: ut mares Viros : facere, ut femineillam. Hoc contingere, fi à 10 conceptu fuccus protinus bibatur in pa[fo.eAanturve folia decoila ex oleo Cr fale,vel cruda ex aceto. Quidam decoquunt eam im novo fichili,cum beliotropio, Cr duabus aut tribus (bicis donec decoquatur.Decottum dari jubent, C» berbam ipfam incibo altero die purgationis mulieribus per triduum,quarto die àbalneo coireas,Hi, ocrates miris laudibus in mulie- Hippoz rum ufu pradicavit illasseas ad bunc modum adbuc medicorum nemo novit.1lle e « cum melle,vel rofaceo,velirino crates de admovit.ltem ad ciendos menfes fegundasá, boc idem pre[lare potu fotuá, dixit. it auribus furdis (uccum,inun- EY xitá, cum vino vetere. Alvo folia impofuit,epiphoris.[hrangurie, C» ve[ice. Deco&um ejus dedit cum myrrba & thure, Al- 7 vo quidem fol. yr in febri, decoquitur quantum mauus capiat,in duobus fext ariis aque d dimidias:bibitur fale, CF niclle admifto,necnon cum ungula fuis,aut q allinaceo decodum falubriu, | Purgationi cau[a putavere aliqui utram dandam.[ive Iva decocum.Thoracem purgant, detrahunt, fed flomachum ledunt.Hactenus de Merctrialt Mercuzis Plinius.Cateritm quoq, eil.tolli verrucas omne genus illius utriu[g, foliu vel corum (ucco.Utriusd, femen c is vires 20 abfintbia decottum,ictericos mirifich juvat.Malis irem qua ferpunt,(uccu cum aceto medetur. Ejus quoq, vires defcti| s Galenus lib. 7 icium medicamentorum, fic inquiens : Mercuriali utuntur omnes ad ventris purgattones duntaxat. sul Verüm eni à ejus facere periculum volet in catapla (m.te.an? eam digerenti admodum facultatis effe expe- alis vives L Atine lozt í T IoBowik. j. , rietur. Anéfugi Grace, àL Mercurialà vocatur : Italicé Merc orella:Germanici 8binac[frattt : ex Gal. Rifpanic? Mercuriale C Urtigua muerta: 7 At Mercurialis femina, Gracu Mvofogis ikus ; Ipa|y Nomina. i1 D 4 Galli Mercuriale femelle. : HW d , E. Pl x Ji E e F£ff 3 dum. ercuri- $92 And. Matthioli Comm. dum. Folia cum caulibus pota;alvum cient, oleribus commendantur. Jus deco&i,& pituitam & bilem, aquamque detrahit, M Cyno- Lplanta,cujus hic ima ginem damus,Cynocrambe cynia non esi,alia profed, que magis illi vefpondeat , ad mansia crampes "A prafentia non est. Hac enim omnib, (an? notis Diofcoridis de[criptioni fmmilis effe videtur, praterquam femen, qidfu. cond, iis (ut ipfeinquit) non adbareat.Que fit,ut affirmare nequeam,an bac legitima Cynocrambe dici pofiit, ac debeat, yi. passi detur Ruellins exiftimafe Cynocrambem eandem berbam e[fe cum Atviplice fylveflri. Qua inve (fi ita effe credidi Jap. Mercuri. t? erraffe deprehenditur,quód Diofcorides de fylveflri Atriplice libro fecundo , bic verà de Cynocrambe 4d finem quit alistpu- tanquam de diverfis plantis trataverit.Hanc autem,quam nos Cynocrambem nunc appellamus, 1tali Mercurialenfn. To — viam vocant.Ea ubi, fer? na[citur, cr pra[ertimincampi,vineu, cy in culto folo,C* propter urbuum maia, Differtbu, Va 4b agrejli Atriplice nonmodo foliis cr facie:fed etiam caulis proceritate.Siquidem Atriplex fylveffris quandog, adduin cubitorum altitudinem a[furgit.Cynocrambe vero bintüm palmorum longitudine contenta eft:bujus nuquam quodin Nomiga, meminit Galenus in lib.fimp.med.nam ea Cynocrambe, cujus ipfe Galenus, & alii ei berbaria fcriptores menti. "nem faciunt, fub nomine Apocyüiyalia est ab bac,de qua bic agitur. Qua planta Grecis wongdufu, Latinis Cynranh € Brafiica canina appellatur : Italis Mercorella baflarda : Germanis CBSilo 5inaelÉraut : Gallis Mercuriale fauragt Cynocrambes nomine Matthiolus Mercurialem fylveftrem & quidem tantum marem propoi cüm tamen & femina detur. I. Mercurialis montana tefticuláta;C.B.Cynocrambe, Matthiolo, Ey Dod.gal.& fol.Lac. Lob. quiutramq; una figura propofuit. Caft. Camer. Cynocrambe mas, Fuchfin ^ áconibus,Camer.in Matth.Lugd. Mercurialis fylveftris, Trag.Lonic.Mercurialis mas fylveftrisThal 1s - Mercurialis mafcula fylveftris, Cordo in hift. Mercurialis fpecies, Gef. hort. Mercurialisalteravd montana,Cafalp.Canina braffica,Cynocrambe,Cordo in Diofcoridem. II. Mercurialis montanafpi- cata, C.B. Mercurialis foemina fyl veftris, Cordo in e st eche Fond p ario in Mat- ie e P * thiolum. HI. Cynocrambe Diofcoridis.Ex radicte- III. CYNOCRAMBE DI O- .. ni fibrofajoblonga;plures viticuli palmares, etiam - Ícoridis. * longiores, rotundi, ftriati, lenes & ucculenti, viren- tes, aliqyoitgernis rubefcentes, Mime MW Em/Z . untplurimis geniculis difti m fingi * j^ : EQ ] 60223 4. has mp so ola d: n s forma (ee ; "Jue 26 4 - fubrotunda, mox. ne te eodemáj quibus fuccedunt fru&à folia herentes, Mercurialis forma; tündi, duriufculi, primüm viri cinerei,medullaalba referti, aqueo ipfa herba, Monfpefluli darem - LR j ac ingeniose, ex viva pl Rudolph n à - Hanc videturFabius Col a ole circumagar,Heliotro i muli terni,quaterni,aut fz mq; e 3 : 3 . - 1 i quas Syriafeis vocan: pofita pellunt. " aer. co] m o9 Indib/QuarumDiolodis ^ 89j L HELIOTROPIUM MAJUS. Il HELIOTROPIUM HAuergémto» unpip, fu Xo Er ys ANO. * — HL HELIO .m 894 | '" And. Matthioli Comm. adjecto nitro,hyffopo,n afturtio,& aqua;latas tineas;teretesd; excutit.Penfiles verrucas;quaeacroctor. dones vocantur,cum fale illita tollit, ; f Heliotto sic Eliotropion majus,licet in a[peris nafci Diofcorides tamtim prodiderit,tamen in Hetruria, C» in comitata aid "uu l- ; za Que MER fíi.ubi frequentiffimum vifitur, paftem fere provenit,in campis, fecus viasim oppidorum plateis, €» circa edifici fidera, areas, aridis item c (abulofis locis.Herba bac apud Hetvufcos officinis Verrucaria appellaturquàd VeTYUCAS m Yrma, Verruca- ej thymos affricatava enter adimat. . Quare mibi.ut Ruellio quod, doctiffimo, plurimim errare videntur , quip C^ Calendulam officinis diam qua C» neotericis caltba exiflimatur, efe Heliotropium majn : namq, omnes prorfa ili mota buic reclamare deprehenduntur. Neq, eorum opinioni illud quicquam addit,quod bujus Calt be femen quálams. Hema —7Wsfcorpionum caudiculas referat, quoniam Diofcoridi Heliotropii flos, non femen Scorpionis cauda Serin 4 cancri, fat.Porro Ruellius beliotropium boc vocari ait berbam cancri,quod ejus flores in cauda cancri (qui nobis aflacu efft y L tatur) imilitudinem infledatur, Verim bec nomini ratio à Ruellio affignata,mibi non plane fatifacit qui frorpia num C aflacorum cauda formainter (e maxim differant.U nde potius crederem,boc Heliotropium berbetzancri app. Helioto [arionem traxiffe, quüd efficacifimum fit adver[us carcinomata,er ulcera gangrano[a: ad que magno admodum uf. Mauh fueourunrur cbirurgi quiplantam Gr ejus vires compertas babent.Heliotropio berba formica maximi necantur alti. tibea earum foraminibus. Si fcovpionis cavernula (ut quidam memoria prodiderunt ) beliotropii furculo circum, zurynunquam is foras egredietur : impofita verb berba protinus ilum emori ajunt. Folia ex rofaceo illita capiti rem mulcent.Epotum foliorum decoium una cum cuminovenum calculos pellit C frangit,£ inteflinorum animalia Caterim Heliotropium minus vidimus , ac (epe legimus in Tridentino agro, in paluffribus quibufdam locis, idá, compl ibpinguem, fii ario avicularum unguibus quadanti uititur albayrettag,. Ea in Hetruria à florum col Fior rancio nominatur, ub: [ponti per. ra. Atquiin compluribus Italie oci ó tis ad coronamenta foe Hanc ibi E | Bent. Extalfacit attennat, aperit, . : CNSSUA/Z : yis guflatu adjlrictione non vacare deprehe «o gonflat fexcentis feminarum facta periculi - plurimum ad anenfes ducendos, c prafertimg aut berba »pfarecente diutius devorat. uncia, addua lumbricorum terreft . liotropium dicunt : officine C vulgus, V Heltotrapio. - At Caltha, Iti amefe : Officimis, Calendula.: Gern E CN - Souffii. » 3 : . gal.Herba cancri majus,Loni ne & eadem figura in Herb lpofuimus dicitur Heliorropium m Heliotropium minus, Dod. ga bi & herba Clytiae. Heliotroj à Ez h.& in hort i am Plinii, Cafal. Tabernaemontano. Caltha Matthiolo, Trag. ( Ca Mo rachi) Fugh. Tura, afe iv Chry(anthemum & Buphthalmum Diofcoridis. Caltha Poe: "apis fol. Gef. hort, Camer. Caffalp. Calendula fativ. Brunt. D: l. 7 : RS *; - quiGcomphanam Plinii afpicatur ; Clymenum Diofcoridis Fabio 5 Y. 1 es Inlib. Quartum Diofcoridis. 89; Varia cftjflore fimplici, plenominore,majore:pallido;citrino ruffo:eft prolifera: eft loribus reflexis:eft forefc iam fruticofa evadit:eít horcefiíis & fylveftris: haecq; major, minor;& humilis. r*. - mepmeadó, ^^ - SCORPIOIDES, CAP. CLXXXVIL s em herbulaeft, foliis paucis: feminecaud&éfcorpionis effigie. — Illita Ícorpionum i&ibus. * praefentaneo eft auxilio. — GER 4- P : $9 NE : $cótpióis SCORPIOIDES. S jidlis fpeciem, Calendulam nominatam, Baud dubi? discon- ejfe cenferem. fi folia, ficuti femen, Jcorpioidi ve[ponderent ,Ridctatió. Verüm cibin bac foliis fit paucis y ilaverà v)iltis longisá, profi- liat,ii aperre falli deprehenduntur, qui in bac opinione ver[an- tur. — Equidem veram, ut avburor, Scorpioidem vid: primiim fuperioriins anni in vh, civitate Av[lrie, quos dam in bortulo clarifrmi Medici $uliani à Maroflica Tervi- fienfis. — Heceadem cujus bic effigiem pictam damus, dum boc ten:pore diligenter curavem, ut fingulis plantarum defiriptio- ibus , quarum cognitionem babemus , pilura accederet, 4b amico quodam, rei plantarie perito, ad me trdB(mij[a est. Quam fani fuis notis veram Scorpioidem referre puram : etft noa defunt viri doclisfimi, qui aliter fentiunt,volentes,Nican- DU os drifcboliafls autboritate , banc ipfam Telephium appellari -vdebere. — At ego borum fententiam prorfus nibili facio, quód ——. - mon probibeat nomenclatio illa apud fcholiaflen, quin rectius Ea: - Diofcoridi [corpioides appelletur. Scorpioidem breviffime per- cH fedi. ' ffrinxit Galenus librooctavo fimplicium medicamentorum, fic ex Gal. inquiens :. Scorpioides excalfacit quidem ordine tertio, defic- Nominá: cat vero fecundo. — EA non fecus Latinis Scorpivides, ac Gracis Enegatoedés appellatur: Ytalís Scórpioide, ELÀ erba amoris, quia puellas icata , cutim tantum rü» ufum antiqui poétée z acd v - — € 'explorando fol NELOTES Senenfis Commentarii, B : u^ IN LIB. QUINTUM PEDACII SCORIDIS ANAZARBEI, DE MEDIC ' *. MATERIA. Nc (3 la&e, adipe, cereal | ÍeminumqQuerationc. ' Inhocaütem ier | vite noftram commentationem aufpicati, «- E. o | - €COMMENTARIUS MATTHIOLI | : | NE .4 M non diffciletantum (ed quafi etiam impoffibile effets cuna, fcientie, atis principis ac fundamentis univer(alibus ignoratis, (ciri perfe&tepofsim ulla,qua dei im in ea confiderauda. veniunt : ideo non minus nece[[arium, quam utilefore exaff nrverfum fofaliumyac metaliorumamateria tratlaretur. N am etfi m boc quimtolibro nti vfilium medicamentorum cum Iiftariamstum facultates tradi rit Dio[corides, aLin libris fimpl. med, cim tamen eorum nguter originem, materiam, caufis, 9 offimandasac cornofcenda explicuerit, illa quidem boc loco filentio involv fentetitia eorum quidam de veritatis tramite parui deflet ant : videntur tamen nan exadle. ea Omnia exp A fiftote- Y - uoc ; E ; : lis opinio 7 4xnme nece[Jaria cenfentur Fieri enim Lapides Arifloteles ausbor efbigne non liquefcentes ex we. 0 one. Ex quibus deduci potest, exbalationem bumidam materiam ejfe lapidum lique[centium, tur,quofit ut ex Ariffotelis fententia, lapides iuc ton lique[centes fiant ex calido, Cr ficca pap humido balitutantum.Sed opinionem banc,qui rem altius dilogentiusQ, inveftig arunt, minime cim lapides long? minus, quam terre ex vapore fieri queant.Stquidem pulvis,qui fic gigneretur, bus fieri nunquam poffet, nifi bumor illicommi[ceretur, & omnes pariter lapides non iiquefcent opera, ac tundendi labore facile in arenam vel pul verem tranfirenz , fi tantam ex is nullo acceden e ——M—À $4 3 : á rg ? feblatum feribit. At fi lapidégin aere uod plane negare naufim) quid olflat, cur vas. fieri materiaex qua ili fub terra quam quidemtateriam facilà pradux. affe potuer a ie flates i uipote quavepentino aliqu moriuntur, ex reliquorum elementorum mutatione Pei Thec-— muexint. Xbeophraffus verb non lapi fed terras etiam conflare [cribit ex purayec aque ; i 2 quadam five percolatiane fit effedas eexcreta. Quod etfi jure aliquo probari pofiitn tantish talis efficitur.Nec ca quamvi a fit materia terra infignis,omnis eriam efHapis; : uin fucci naf: unrur.Interd ameceffe efl ut calor materiam Ph pura C aqualutiateria,ut € fi (f d effe fieri polit, Yer enm Brrtscoquat.ut. ciat [uccum.ex quotàndem lapinqui liquefcat gris calore, x ^! "rajj4 T bzopb.deprebendisur,quod fcilicet omnes Lapides etiam prerifrterraabunie iu& in terra confiftuntyalia aquea funt alia verà terrena. Aquea quidem funt ^ Inlib Quintum Diofcoridis ^ 897 argentum, & reliqua Terrena verb lapis, Cr lapidum [pecies [peciofe,ac etiam terrarum [pci qua colore, vel la- vore,vel [piftudine aliave facultate [unt infignes. Quandoquidem fi vera ejfet bac Tbeophbrafüs fententia, nulla quidem inveniretur gemma,qua tranfluceret ciem tame varta,ac ferme innumera reperiantur qu mme pellucent.Hinc itaq, fits ut citra injuriam dici poffit, mon omnes precioforum lapidum [pecies effe tevrenas , [ed aqueas, td eil,ex bumore quo- , ricénd dam conflatas, cui aque pondus longe majus, quam terra infit Ceterum Avicenna opinio.quam fequitur Albertusmultà opinio magi veritati, ac vationi cobarere videtur ,quàm aut Ariffotelisaut. Theophra[H.Quippe quanquam ni explicuérit ipfe, e pros - quibus modis futura lapidi materia congregetut 5 dixit ramen seffe in primis lentum C Aquam noh fimplicem il» M lam.fed cum terra permiftam.1n qua permifHione fi plus terra.quam aque confluxeru lutum dicitur 1fin aqua, fuccuszmid enim aliud es latum; quàm terra, que permaduerit aqua: tec aliud quidem explicat,quam aquamqua forbuerit 10 terram, vel abraferit, tetigeritá, metallum.Lutum enim, ex quo lapis futurus esl, lentumsac tenax effe opertetctujufmd- . diilludeit,ex quo Lateres C ficitlia fiunt : nam ab alterius generis luto, quod penitus leutorecareat, haud d:fficulter (epa vatur, ac diffolvitur umor, tumá, non lapis ex eo efficitur, fed pulvis. Lutumi verb tenax calor primüm exiccando coti- at, efjicitg, medium inter lutum,& lapidem : deiude quia diutius idem agit, velacrius, lapidem gignit. Quinetiam wuccus cra[fus.Cr lentus facile convertitur in lapidem : quod in anmantibu esl evidens prafe imá, tn nobis ctim jamdu- dum veteribus Medicis, ac m recentioribus decretum fit. tum rénum , tum vefica Caleulos nen aliunde progign, quàm ex lestocraff e tporis tradu à caloris no[fri facultate coadto. Ob id igitur trap[lucentes gemmas nüex 4« qua tantien fieri con[lat: [ed ex puro liquidod, fucco, qui aque multum terra vero tantillum ve[erat, Siquidem fi ex aqua tantüm bujufinedi lapides efficeretur, nou utg, mergerentur in ea projecti, fed ea [upernatarent, non fecus ac glacies, grando. At cim omne lapidum genus demergatur aqua,ac etiam eryfLallus Cr beryllusquetamen quoniam glaciem colos Tevepra[entaut, omnino videntur ex aqua con[lare, (aris intelligimu, ex fola aqua non yigni lapides ilo. Quaprüpter i - t fuo laco dicerwr) plam? explodenda vent Plut, c aliorum quorundam fententia, quibus certum eii, áp lcfi, ! mei algidiftmis montibus concveverit.cm aqua non (upernatet.Générantur pratevea la- 22 ask; pides ex lapidi cum fluvi rulerum, ac (ubterrancorum fonti aque per faxa excurrentes,ab orum fuptra ficie aliquid lapidofi abva[erint,quüd cum refederit, folis ficcatursac lapidefcit. Hoc enim evidentiffan? apparet in. canalibus, ac foli patemtibus aqua duGibusquibus lle aque calid« di. | linimirum lapides quibu[dam cruflis — oblinuntur,qua cum tenuifimisvamenti compacta fint. ceteri molliores infirmioresQ, babentur. Hoc idem apertiffmé — - confpicitur in quibu(dam balneis aquarum [ponte na[centium , pra[ertimá, tn balneo [andli Pbilippi comitatus noflri se- menfi. — Quandoquidem ex buju[cebalnet aqua; particule quedam gignuntur lapidea, [accbarum tum candore , tum etiam materia referéntes, qua u amitantur femina fAcchavo conteda , €» ali id genus, qua in officinis (accharo ! IM, cürtandrum, ac etiani pleruná, ctnnamomum, ut iis cap[ula à quibufdam imple- $ anttirsitaó, aptentur, i qui bujus aqua ftillici lapidofaillama- conteito iibil feré t concavitàs item in commi, . $ in fubterratei fodinis (Georgius Agricola audor efl) avbores inventa fuerint in lapidem cons! ^. | ) Vária de edi ; I Finvthnis. Alietie ioo metallgz it nit ifii yulgis dua. liü difidet EO MICH EH HKs Füth Ota oce Vie à faxa , [ed eti à; rie. n uie genera, in ipf[atantm mündi creatione D , y * Vulgi ', nec medio temporis lapfus ullarit ex ma. ád di JUI opinio ur metallorum fodina, priw longh , huteque patebat ttanfii, iia ui lor, E v - € alfa, $898 . And. Matthioli Comm. d €x abfa, ullo impedimento non modbfoffoves ipfi , fed vehicula, * curriculi per eas difcuvrevent : tra&y t. ris fatum est, quód materia lapidefcens in ipfis ade creverit, ut fofforibus denuo ingredi volentibus, ob cavitati a «m deneg aretur aditus. Sed praterea metalla continu? generare ferrum indicio est.1d quod in Muein[ulemetaligufm ( ea enim à maritimis noffris non long? diftat ) non modo probatiftimi fcriptores memorie prodiderunt , fed fulfnei, qui diutius in ipfis ver[ati funt , verbis veferunt: quippe quod ferree illa fodinamultis jam anni deflituta ,iteruma,. iterum ferrea materia impleantur. Porrb Philofophi r chymifla aliter fentiunt. Arifloteles Lapidum materiam Mfg Coara famtüm exiflimat, Cbymiflarum verb nonnulli omnino a[ferunt, metalla in vifceribus terre gigni ex (ulpbure cr, Poe ge to vivo, alii ex quodam cinere aqua madefacta. — Quorum fententia, cim non folim (ufpetta, fed eriam planfa 9^ — beatur, eos nimirum omnes decipit , qui borum lubricu fundamentis nixi philofophantur , ut firmistum rationibus tuy argumentis probare non vererer,nifi id prater noffrum inflitutum e[[et,qui bic barum verum capitazantüm petcuniny, Yo Verüm fi quis vem banc fufius enarratam , atq, exadtifime difcu[Jam babere cupit , librum legat Georgii eruditi(imi, à quo nosplura mutuatos effe ingenu? fatemur.Caterum illud omuibus, ut mea quidem fert opin fum effe debet, quàd nil aliud fit metallorum materia, quàm fubftantia elementaria, quetantó perfectum cit, quantà magisin equali proportione tum qualitatis, tum quantitatis impens? depurata conflat. Quippe inm Tum materia aquam e(Je maximo argumento esl, quod ignis calore liquentur, ac fluant z frigore verà tum adi iam aquarur(us denfentur, ac coeant.1d quod clar? offendit, ea aque multum, terre vero parum obtinere.S aqua non esl corum imateria, fed mila cum terra: atq, terre quidem portio tanta in mi[lione exiflit quant, cuitatem ob(curet, fulgorem verb non auferat. Quin etiam miflura quà purior fuerit, eo pretiofiw(ut dixi conflat dá, magi ignispatieus redditur. — Sed quota terra portio infit cuiq, bumori , ex quo efficitur m mortalium unquam mente concipere potesl, ne dum verbis explicare.l1d tanttum noyit Deus optimus max Ac definitas qua[dam leges natura tribuit quibus ves inter fe mifcet, ac temperat .Succus igitur esl, ex tallum, quem pariunt varii motus, quorum proximi funt aque defluxus terram mollientis , aut fecus que[cere, ac eam tratu temporis post liquationem, ipfius ignis calore comtabefcer yidetur eorum opinio, qui tantim calore aneo metalla confici crediderunt. effici iderum errantium influxu. Solin i generationem affignant, Lime argen vivi, Jovi fl anni,Veneri aris, Saturno den'g, plumbi, — Adduntá,, quid ficut metalla ai pium habent: ita pretiofi lapides,ac gemme,à fixis uam effettricem cau[am [ufcipiunt. n acquiefcunt, quoniam bas caufas nimis remotas credunt, &* prapinquioribus caufis inbarendum effe tamen inficiat non eundum veor, quin omnia bac inferioraterrena ac finita , regantur, gubernentur, &. faperioribus celeflibus,ac fempiternissque tandem diuturna orbium circumvolutione,omnitan éan[arumt. quam propinquarum cau[a exiflunt.]ta pariter dicendum exiflimo,lapidum gignendorum caufam non fe gore,vel calore.fed modà ab boc mod) ab illo provenire. Nam lapides,quos aqua bumect, iffolvit, ca coipegiffe intelligimus. Contrà vero qui calore gnis lique, , ut fluviorum, & rorrentium fili gis vitrum conficiunt artifices , eos frigore concrevifecertum est. — Colkvetio enim eique oppofit fcilicet, atque liquefathio, oriuntur à caufis inter fe contrarius. — Etenim calor a materia bumor cit duram: at frigus eandem , aere masima ex parte exclufo, Vm Le e 4 quamin glaciem, vel nivem cogit. — Hinc est, quàd memoria prodidit Galenus,eam aquam ci effe, qua a nv, vel glacie colliquatisfluxit : quoniam omne, quod in ea tenuifitmum erat; 'buibiscaufistertia quoque accedit. que eit fuccu ille lapidefcens , de quo fuperius diximus . permiftusin flirpium meatus, aut in animantium particulas vecipitur. . Nam praterqua | €aufa etiam efficientis partes fubit : quando [cilicet in corpus aliquod per meatus penetrat , Uo vertit. — Quod fiinlapidem concreverit guttatim cadens , aut in urceos diffufus , tunc m ciens dicimerebitur.: Gignitur bic (ut fupra dictum est) inlocis quibufdam lapidofis, & i venas terra manat, Cr efjltit. — Quapropter mirari non licet y fi fontes , rivuli, lacus , ac p pes» offa , & aliamulta in lapidem tractu temporis vertant, — Verum non estignorandum motu aliquo agitatus, non f acil in lapidem den(atur , nifi cra[fw admodum fuerit fed f alterius rei receptus, difper[wó, quieverit, frigore cogitur, C concrefcit , mutatá, res illas , ut in quodam Gotha fonte evenire probatiftmi autores teflantur. Cuju gutta folo perfufesc queant ab ambiente aére, denfantur Cr lapidefunt. — Quhd fi platerea verum elinmontila bus aqua pluviales lapidefcant id ideo fieri poffe videtur, qud aquas cum terra permiftas cengd- relig propter colorem ficcandi vis, qua terra infit y confpi[fet : utroque enim : Neg, neceffe eft confingere, aut commini[cialiam vim, queid ipfum agat , quam quatuor qua 4 ] Sed bic nobis fubit inquirendum cur 4 jtur, tit avbitramur, umen tantitm Cur pau. ci, cur ant, £- : P e 4 * materiam conferens, unum duntaxat 1 gignit , q Prid» j ulares a [rigore ur. Verum conttA rere queat : nam fi cos efficit lapides : fin multimultos, yerfitate : quandoquidem calor res efficiuntur ex multis umims loci recept. mon minus, quam calor vires fuas exer v. lfdemmodi quoque glate puit, efficiantur. Hadenui Cau a5 bis od 5 Inlib. Quintum Diofcoridis. 899 diamur. Colorüm itaq, diferimina, que in Lepidibus fBelntur , materie, éx qua gignuntur, diverfitatem indi c nm cant : unde unus Cr idem lapis (epe varios colores con[equitur , quàd fiat ex diverfi colorismateria, — Deindeca Ior eiit unde va- ipforum lapidum fit opifex, coloribus materiam inficit : nam obcuros tpfims colores illuftrare, illuftres verà ob/uros reda t dere potesl. Cujus effectus exempluyi clarum babetur in coloribus iit quibwfidlilia vafa pinguntur : namque colores omnes, qui ad vafa fictilia pingenda , vel inficienda parantur, anteaquam im fornacem conjiciantur, abbis Burimum diftant, qui irfichilibus ipfis igne torrefactis, poftea vifuntur. — Quandoquidem etfi fictilia eris (quama fuper porpbyrite Iapidelavigata, admifla aqia, infettaufo colore, «ris feré modo appareant, ignem tamen fornacá experta viridia effi- ciuntur : ficut & color, qui ex ferri /quama paratur, melins efficitur. — Lapisetiamnum , quem figuli noftrates vulgo Lais vocant z affava, porphyrite lapide levigatus, colore fubnigro cruda adhuc fictilia tingit : fed igne percocius, in caruleum zaitarae 10 prajHantifimtum muratur , ut nobis aperté declarat cerulew , ac pulcherrimus ille color , quem vulgo pictores vocant Smalto :is enim ex ip[olapide z affava nominato, cum vitro miflo in vitriariis fornacibus efficitur. Verum banc colorum permutandorum facultatem in [rigore mon invenias : quare lapides ab ipfo coacti colorem eundem fervant , quo prius eo^ rum materia infedlafuerat. — Ex his adduci po[[umus, ut non temere credamus , quód pleriquefluviorum , actorrettie um filices coloribus in uperficie tinrantur : quoniam iod aquarum inundatione madefiant , modo folis calore ficcen- tur.Solis enit calor, à quo filices ipfi eflate Sirio avdente adeo incalefcunt , ut vix tangi poffint, ipforum quidem colores (ur fidilium fornax ) facile immtare potefl, licer id magi evenire conftet in eorum fuperficie;quam in centro. — Diffe- cp runt metalla an eeu eue fapore, odore, pondere C facultate. Color primiim vavius inmetallis cob[Bici- c. e ctig tür,nam unumquodque fuum forititur colorem. Aurtm fiquidem inter metalla, ideo fulvi coloris est, quod calor vel tet- plures, ram in flavedinem quandam fynceram verterit, anteaquam cum aqua mifceretur , vel fuccum ipfum mox futurum ati» 20 rum. Aes verb fuum colorem babet, c eum quidem fubrubrum , eo quod terram nonnihy] impuram adu[erit calor, Feva vum autem fubhgrum eit, propter terram valde impuram, & aduflam.. Argentum porro candidum est, quod terra ejus fuerit alba : eadem in cateris fingulis colores inve[fligandivatio, Sequitur deinde eorum fMendor , C» nitor, qui ab aqua tanrivm (ut antb diximus) provenit. Ex quofit, ut quantübuwor ipfe tenu or, denfior, puriorá, fuerit, e) metallum ntti- dius ac (Hendidiu: effigiatur : quam ob caufam reliquisbac inpartepreflar aurum. — Atq, binc etiam faporem odorem que fibi met alla afcifPunt : dum enim aurnm igne comburitur y terra ipfius [ynceritate , qua optimt cum aqua comniifla est, fumum perexicnumy & vix [enfibilem emittit, &* dulcem, ac [uavem magis, quam fatidum. Argentum verb contr, quod terram impuram , licet combuffu difficiliorem obtineat , plu fumi eructat, quàm aurum , c fubfetidum quoque odoremexhalat. — Sedtam ferro qudm arimulto major fumi copia effunditur , atque unà odor longé fetidior , quod fillicet aduflafi contineant terram. | Plumbum denique ac ffannum, ob aqua vedundantiam, bebetes admodum odores 30 promunt.. Nec alia de caua tum area, tum ferrea va[a, quivem bane fcitégognoverunt, ab ufu coquinario abdicávere, , quam quód'adufls terra , quam poffident , valdeamava qualitate cibi omnes, qui in bujufcemodi vafis vel coquuntur, *o vilparantur, vel a]portautuv, vel reponuntur, facile infici point. 1dquod mon modo gu[tum mal afficit, c exa[perat, fed etiamin ventriculo naufeam, c» [ubverfionem commovet. 1n boc ergo admonites feplafiartos volumus, ut ab borum vaforum ufu caveant : nam quandog, compertum eft , quid acida medicamenta in cacabo areo (quafui pharmacopo. ^dmo- n ^ NTIMS ; v 5 z vel iniperitia) decola, [eva ac pericu'ofa intulerunt agri [ympromata. — PrateveaWnetalla om»ia pon. 2/t0 cà- zeujusveicau[a ef denfit ae ipft, que fequitur bonam terra ctm aqua permiftionem, Hiilfbw grew i Et T pondera metalli liquefactis [upernatent , modi major fit metallorum quantitas , quàm rerüm; qua ipfis de. 107 L^ At bujusreit quetidiefacere lictt. fi avgenrum vivum in aliquod vas infundatur, eique i; ta tallica pondera fperponamtur, auro excepto, quod folum inter catera fündum petit, quoniam plus cateri ponderet : av« A6 gento enim vivo ipfa ponderamon aliter [upernat are deprebendentur, quàm aque ligna. Cateriun aurum in ipfo mergi- tir, non modo qvàd ponderoftus fit, (ed etiam qud cognationem quandam , & quaft confen[um cum ipfo babere videa Ur. Metalla infuper, que lique[cunt , dis que attingunt , minim? adherent : nec eadem bumedlant , neque etiam la» buntur, ut cateri aquei liquores tam [offitin, quam à pldntis, aut animalibus produdli fed eorum partesinvicem Cogtun- tur, fimulg, cobarent. ^ 1dg, non aliavatione fieri conflat , quam qubdtam bona , firmaá, mifiiovel ficca cum bumida fala fit; ut ficca obfler humide, ne adbereftar, c bumédet : bumida verb conrra i p, Lapidum ii Vue jn A E difcrimi Acterrai participare. quam Calé74 na, abta iine d : eum fcilicet alij alis clariores, ac lucidiores es tti aque color infit, ata, adeb cateris clariores, € illufris Mrecata t nam [ub redo percu[fa fole,ob av igulos quos babet,coi qiiam cr; ut liri verbi utar) ejaculaturparietes, — Ad adamasex fuc «m iride, quam cryflalio b frurior eP Non difiimili varietate notantur aliofum ; a torta fuerint à Aceh viridibu, ut fmaragdi, ac prafii : ffe ceruleis, sit fappbyri, cyane gena : five? rubris, ur Cat buta " P desali (ht. Exquo fe 4 selluci- Me BEEIBIHA diores? celeft 906 And. Matthioli Comm, carbunculi : five à purpureis, ut ametbyfli, C by acintbi five ex aureis, ut cbryfolithi, Cr chryfopatii five etaddtsd fuccisut opali.Hinc igitur colligi facile potest quüd catera gemmarum genera, qua perfpicuitate carent ,& fucci Gemina, fA? Pmpuris, atris, Gr ebfcuris : quando nec aqua quidem limpidiffna, cui ater [uccw infu[u fit, clara ac purapcrjini cuni. offi. Nitent tamen gemma non tranflucentes propter infignem lavorem , qui lucis continuitatem d» denfitatem Hs. teant? — Qué diidem levorem, aut fibi natura comparant, aut artificum mangonio conJequuntur : isdem de caufisn bas, quoque radiant. Porro lapides C gemmaepellucentes nonnunquam coloris labem , aut vitium aliquod contr, pe enim aut umbra, aut nubeculis, aut capillamentis , aut (ale, aut plumbaginevitiantur. — Qua (aneom iaha ex caufa proveniunt, quam ex coloris fuccidiverfitate. — Gignitur quidem umbra , cim fucci color aliqua. rior fuerit : nubecula vero ob partem albidioriscoloris. — At capillamentum; quo prafertim (apphivus inficitur: fa epalus : plumbago, quo fimaragdus , ex alieno prorfus colore, fiunt , non autem proprio gemmarum. — Quinetiam i Lapides fma fcabritiem induunt, cum ob [uccr diverfitatem partes inequaliter coale[cunt. — His ergorationibu nixu, nm eur leves /0n audebit dicere atque affereve, lapides omnes, ac faxa, qua neq, nitent, neque pellucent ,ex crafüiffmo fucco, Gta. autgra- rena materia fieri. Differunt praterea lapides [piffitudine &* varitate, levitate &* gravitate : itaq, ponderofis, at vem — padislapidibus pauci C admodum occulti funt meatus : varis vero, ac levibus contra multi , & patentes, dicendum e[fe "eor, qubd vari, ac leves efficiantur lapides,ubi eerum bumor cum terra non prob? fueri mif, uini, dem à calore ficcatus, locum in quo confederat, vacuum velinquit, ut in tophis c fimilibus confpicitur. ldem Vogt nit, cim jponté flagrant montes, ut Aetna in Sicilia, G Vefuviusin Campania Plintj tetipore, ac etiam hac noftra atn nam cum in magnis incendiis terra cremetur, eadem ratione ex ipfa fiunt meatuum pleni, cavernofi , dr levi puni. ces. Contrarium plan fieri con[lat, fi bumor undique inteyram penetret, C illi oprimé mifceatur : isenimb Lapides ^. EA : : , : D pue pides graves, compatlos, ac duros generat. Quod autem lapides duri, vel molles fiant; partim materia incaufaeil, ar. | | velinol- fif vero ibi, quod materiam fingit, & format.Nam fi fuerit materiatenax, C calortantusut ex ipfabumoremexhu, ls! — ywirequeat, vehementer conftringitur, C in (e cogitur, fitá, ex ea Lapis denfus, c durus. Si lentoris pavum. vodum,ut nibil babuerit & calor fuerit multus, aquam etiamfi probe terra permifla fit , ab[umit, C vefolvit , terram tit :quofit, ut Lapis adeo mollisfiat, & friabilis, us facilà inpulveremvedigatur. Obdurefcunt tihi api pete quod fuccum validifiimé cogat & conffringat.Atá, ij lapides, qui ex bujufimodi (uccis coaths concreverint,s | | | | | Lapides ofint. Quos atitem e Sec €alor, ignis terit in pulverem, propter un ficci rü : inguibus, r bituminm accenfi non (ecu ac ligna ardent... C eris eft ; imbr pleriq, Germani. «— lipaffim lignorum vice, quorum im jgnem utuntur. Verum enimvero non ob id tanta eii adamantem vincat : quandoquide Bumorigniscalore fortior exiflit. Eandem etiam ob cau, ; liffolvitur. Uter, enim etfi ficus, cm tangitur, effe fentiatur,ta mo non comburitur igni, fcd ne quidem « rem immi[Ium obtinet, non aliter atq, metalla. Porrà lapides, qui corpora erodunt,ut in Lycia inyei ut Affiu, in quo corpora defanctorum condita ab[umitradunt , unde illi [avcopbagi momen , ex mat: 200 gignuntur, ut in fodinis quibudam cadmia quadam invenitur , qua fofforibus ipfus manus erodit [/À Lapides 5oppylli lapides funt, qui veluti pragnantes lapillumy vel argillam , vel liquorem in utero gerunt. pani C materie diverfitas, C quód eadem magna ex partefiguram globo[am referat, aut quàm proximi a enim pars interior ab exteriore differens, atit colore cota mox dividitur, aut aliquo post temporis [patü fecus ac aref' aa nucis avellana nucleus à putamine, — Quod fi fuerit [uccus, vel lutum tenax, lapidem cogitur, ut in Aetite vifitur: fi verà lutum nontenax y vertitur interram plerung, arg Lapides eroden- tes. Conchy- lia in la- pidibus. Terra fimplex quz? * * In lib. Quintum Diofcoridis. gor Quis enim dubitet, quin ea fit levior, ac rarior, qua plus aeris, aut. ignis participat, quàm Aque? Ad bec terra ip[a pev fe omnié exiccat , fed Yurias fortitur facultates pro varia corum;qua ei aámifcentur,qualitate, Nam illain qua fit aqua. frigus, ad[Iringit : que ignem accepit aeris esl : qua aerem, glutino[a,c» levi:que aerem c ignem,leyi & 4€ris, llla ve* rà,qua fibi fulphur adjunxit, aut alumen , aut chalcantbum, aut metalum aliquod vel fofalem fuccum, facile quidem guflu,ac etiam olfactu cognofci poteft. Nec de bis plura dicenda funt, quód anii plan? perfuadeam bujujmodi quals 4- tes nulli non cognitu faciles futuras, guftu duntaxat judice,qui tamen dulcia ab amaris,acria ab acids fala abinfipidirs iis acerba à maturis difcernere ciat. Terra auteusquarum in medicina esl ufus, (ua mutuamtur nomita partim à loci ubi 5, ai; effodiuntur cr afportantur : partim à coloribus,quibusinficiuntur ; partim à facultatibus propriis. A locis enim denomi- nales une nantur Lemnia,quàd ex Leinnio in[ula deferatur. Samia,quód ex Samo : Chia,quàd ex Chio : Cimolia,quod ex Cimo : 2 - en 10 Eretria, quód ex Eretria Eubee civitate : C Pnigitis, quódex Pnigite Libyepago. Acelore appellationem trabunt Ru- v E brica Cr aliznonnulle. A facultate deniq, nomen accepit Ampelitis, quod ejus fit ti(ué ad illynendas vites (ub germina- Eoiliá tioni tempus adverfus erucarum injurias, £t t aliorum quoq, fofilium colores percurramus,colore albo confiant, creta colores qua faycinatores utuntur, gyp[umyalumen,amiantus, Arabicus lapis, Judaicusymelitites,g. &itesyalabafrites.cr)ft 4 varii, lus,argentum, argentum vivum, flanmum & [yneeriffimum marmor. Colore ci £o produntur Melia terra, € Eretria altera, Ceruleo verà colore (petantur (apph yrus, cyanus, C lapis proprie caruleus dictus, Virent [maragdus, prafius, ebryfacolla, c chalcantbum.Flavo luteove colore funt aurum,ochr a chry[opatius,cbryfolitus, auripigmentum. Rubeo tinguntur rubinigranati, [andaracha,coralluumyhamatites, fciffilis lapsyminium,einnabaris,rubrica Cr Lemniaterra. Quadam colorepurpureo fulgent,ut byacintbus.cy ametbyflu. Alia caruleo dilutavifuntur quemadmodum ja[pis,quem jnt. ll leovirefcente,ut erugo, C Armenius lapis. Alia albo vufe[cente, ut apbrodifiace. Quae. Jj boream dicunt. No dam rufo candicaute,ut xantbos. Quedam nigro rufe[cente,ut tertia batracbiti [pecies. Aliqua atro purpura[cente,ut alabandicus lapis. Alia aur dicante,ut topatius. Sed plura feparatoscolores babent,ut nigro albo, quovis verfi- colore,ut achates. Apfiton vero nigram rubentes vene diflinquunt, Contra nafomanttescüm fut fanguinis colore migris venis decorátur. D n pra fe feruni jauguinis, intexte quoda [unt leltotropiis, corpore por- E raccicolors. Atinc, fappbyro 1a collucent.. Quinetiam quedam funt, quatres feparatos babent colo- Tes nam per album eg yptelle corpus due venepermeant,altera nigra alteravubra. — Porrà eupetalos, Cr orca quatuor babent colores : eupetalos enim caruleumygneum,minijmali : orca verà nigrum, fulvum, viridem, candidum. V erfico- lores poflremó nonnulle babentur, n er ac collum gallina Nuuidice vel pavonis, aut columba1n fole apricantis, ut erifalis, C pederotum genera: ea emm aibinclinationem colores permutant,. Caterim fciendum est. quod ex foffilibus, quain medendi ufum vecipiuntur,alia quidem corpora fanant alia veyà eadein affligunt jm cibis vel potionibus data. At Foil ia corpori (unt,medentur ei partim proprietate totins fubflantie, panim qualirate aliqua , quá profligantur &caica. "E. i... Que autem proprietate valent, earum quadam refiflunt venenis,quadam morbos (anant.. Quibus nattra de- tes. — ditvires fuperandi venena,eorum aliacorporas qua peftilentia [unt affecta, curant, ut fimaragdus figillum Lemnium, gleba Armenia. Alia fingulari veneno medentur, ficuti (corpionuin iclibus fapphyrus potus, (ulphur plaga illitum :fun- OW. " HI . "u potum; 4 fi : ^H pl rib idver(a vé eu 7 ut fal, morfi- traflis, ac c enim emplafiri modo impouitur : fed potum opio, Gr fungis prefidio esl. Quibuverà — bus comparatum esi;ut morbos proprietate ; » quadam [anguinis proflavium fiftunt, ut neracttes:alis —— xtriculi geftatu c. appofitu roborant, velut ja|pis : alia finiflro mulieribrachio adaliqzata abortum prohibent, ut ites : aliattem ad femoraprag adalligata partum accelerant, ut idem aetites, Gr jafis. — Sunt quecra[fad corporibus dejiciunt sit magnes : alia atram bilem;ut ArmeniusC ceruleu lapis: nonnulla vonitum faciunt, ut idem A9 Arinenius Lepis.chryfocollayc* cbalcantbum, — Sed inter ea.qua el i naribus qualitatibus agunt,calefaciunt alumen, balcantbum , cbalcitis, uti, » melanteria : vefrigerant, terra Eretriaymol7bdoides, flibium, argenti [puma sceru[- fa. Queautem fecundis atibus operantur, quadam molliunt que dura funt, ut gagates : quedam contra indu- rant qua tmollia (unt, ut lapisplumbarius, Cr flimmi., Sunt & que infenfibiles feré poros aperiant , € qua claudant : pex mtri : claudit terra Samia, cr in fumma omnist giuimofa, Alia quecorporicojerunt, il. vG nodos difcutiunt,ut pyrites, molaris bitumen, Aliq ic atricem yt Nds b wify,alu- mes, ifum. — Nonnulla carnem excref. inuunt ut affj lapidu flos, augo, chalcantbum, cbalcitis, mif, cale Piva, auripigmentum, fandaracba, chryforolla. — Non defunt etiam, quadiverfisviribu predia ftnt, ut cimolia, cr t; adfiringit. — Sunt denig, quavires eafdem babeant ita ut defi- Siquidem cbryfocolla, Gr Lapis Aymenius eundem effettum prabent :Auripigmen- fehiftos: ata,lee quinq chalcantbum, mif, chalcitis fory, melanteria inter [e vi- his chnyfacolia vin eficaciorem obti itt; quám lapis Armenius : auripigmentum,quam " liqua fibi cognata. Caterum yon pauca reperiuntur foffi- Fotlilia VI NIFERA. Saepe qn exucarunt:qua & perun&z verrucarum informicationes ex nagcorum,detradtis in fede condylomatis,& thymiisjillitus ex ac 902 . And. Matthioli Comm. VITIS VINIFERA. rarum morfibus :contra lienis inflammationem i. linitur cum rofaceo,& ruta,& aceto, KusnG iyi, LABRUSCA. CARD Iw- duorum generum eft, Alterius uyzs, maturefcit, fed floretenus cenanthen nogigs. tam perducit. Alteraad frugem pervenit,parjisad. nis, nigra, & adftringens.Folia;caules,& clayi quibusrepunt, vim habent culte vitifimilem, - " zmpah — UVA. o CAP HS : U Varecentes alvum turbant, & fto flant: innocentiores, qua decerpra diu pepe dere,ideo quód in eis copia humoris exiccatur,u lesád: Suntitomacho, ?grisQ, atq; cibi udin excitant.In 4 vinaceis,& ollis fervata;ori & flom. cho grata funt;alvum fiftunt,fed veficam, & tapr tentant : & fanguinem excreantibus conveni it Similesque,qua in mufto fuere;Sapa;aut paffocn- ditze, ftomachum magis infeflant. — At. 1 prius paífzein aqua coelefti cadis inu: fze funt,fiticulofis,ardentibus, longi lubres.Reconditi vinacei inflammatis | gentibus;ac preduris,cum faleillinuntur, raeorum dyfe: cos,ceeliacos, & foe ne vulvelaborantes juvat infufa: ad d fotus affumitur. Nuclei acinorum vim obtinent: ftomacho utiles funt. - farina toftorum;polentae modo, dyfen liacis, & folutis ftomacho. A A. Xinrw. Itinm omitti genera,que noniodà qratiffimas dulciffimasá, 145 ad cibosproferunt , verim e fera , praecipuum bumana vita bonum, fuavifmumá, forum lavgiuntur,quot & qualia fint, hic fcribere s : 75 effeputo. Quandoquidem earundem dulcedine bumanum genus aliecium adeb eas fibi conciliavit, fa tUe ac nullutam clarus quam ob[curas, tam mobilis quam ignobilis, tam denig, urbanus quam ruflicus vues — Üumgeneribys , earumá, biftoria non poffit apte , atq, etiam diflinci? loqui.Ut autem C vites ipfa, quopa dam vermiculorum erodentium vindisentur injtriayillud omnino filentio invelvendum non duxita €&o ab mentis vopurganttr,ac putantur, falx birci [anguine oblinatur,vel ea ipfa prius cotem experta, caf Vidi. muperenü[fe gemma. (fitauta rei agraria autoribus fides adhibenda et) ab erucis mi. iria oe cennur emiffa jam foliasab aliis quibusdam vermiculis convolvi. Preterea non ignorandum esl, quod magna adi Pria vitijus ipfertur,ata, uvis maximum detrimentum, fi braffica feratur inter vites: fiquidem apad VI". odium inrercedit.Quod cim ammadverterent vei nzedica feviptores,pracipuum ebriet atis ant ferenda, THht. Ea enun [i eruda pra[umatur (ut apud pleraiá, nationes in cena initio capitatam br. fi la&uce Cr intubi loco in acetariis Vecipi obfervavimus ) ebrietatem futuram mirum in modu etiam post [aumpta*trapulam difeutit. | Quo fit ut German populi vine i ddidii,j vies — imterponant,vel recentem,vel muria affervatam.Ad. El inem (ut Theophraflus e5l author). perpetua pbig, vites perpetua fronde virent : tametfi annuas tantum proferant uvas.1n Italia vero vites babe d appellata qua ter in annoflorent; (ed primas tantum maturam uvas. Uvas fine vinactis. ! propaginuin ima pars quaterra jn forobe obrui debet, arte plantationem adeo fecetur : eximatur, ac deinde conjanclis partibusCr ulineo cortice cir lutis, propagines ipfa futs fcr Uvarum Hf jam uyi (uas reddamus facultates, Uve (ut Galenus libro fecundo de alimentorum facult, ficulex quenadpiadum iter feuis autumnales principatum obtinent,ita fugacibus omnibus m. GA. — yifuccibabent, prafertinrcum exactam maturi fuerint adepta, — Porro quid ipfa nutri funi d, qui vinearum frudum cuflodia : quippe qui tunc temporis uvarum efa admodum | ing onines tio quidem modo nutvitmt quoniam que dulces exiflunt,cateris faccum babent. calidiorem ac ventriculum inflant,& alvum fubducunt Contrarium efficiunt auflera: fiquidem, C ventrem e triunt,agreá, concoquumtar. Acerbs autein vitari provfus debent jitpote qua ventrictlo adve liorcs quà c arnofiores fuerint, prefetim cium probà matura à vite decerpuntur. At penfiles, | ces coterts minus ventrieuluim iflaut, & alvum conveuienter emolliunt : battenu Galenus. Uva prajiat auxilio magno ad ambufla , fi niamibus pre[[a adeo ut vinum reddat, i partibus - Nomina, folam dotarem ilico fedat, fed vefíc, : i - d i : Gallis, Vigne. ie Arabibus, Garin, fen Karm : lali V i s Germanis" Lahrufca Latine dicitur : Italicà Lamlrufc, : Germanic? QSifotocintcb: Gallici Vigne, ; 1 : Gallis Reifin. E li vine admod; la gave Graci vocatur : Arabibus Haineb : Germanis Inlib. Quintum Diofcorids — — 903 coc Ens. UVA PASSA, : CAP. IV, i Va paffa alba adftringentior eft.Prodeft efitata caro earum tuffi, faucibus, renibus,ac vefica. Eftur in d yfenteria per fe cum nucleis: & decocta in patinis cum melle,admifta milii;ac hordei farina, & ovo,valetad purgandum caput:ejufdem gratia cum piperec ducatur. Teftium inf ammationes fedat;illita cum lomento fabarum,& cumini farina.Favos;epiny&idas;carbunculos,enatasin articulis putredines & gangrzenas;fine nucleis trita,& cum ruta impofita fanat : podagrae convenienter cum pas nacis fucco illynitur : mobiles ungues illita,celerius extrahit. : erg o * LIVA PASSA. *. - Lr pa(fas, quarum ulig, vulgaris c frequens eft ufus, AM omnibus potifrmnas e(fe arbitror. — Veruntamen non cs, meo quidem judicio, credendum , quàd cüm de Uvis pafis mentionem [aciunt Galenus & veteres alij, parvulas illas tantüm intelligant, qua boc tempore ex qubu[dam Aegai in- fulis ac Pelopoune[o Venet:as convehumuy , c in qibufdatri etiam Italie lociiafolanrur: fiquidem Galen nulla magni- tudinis, vel parvitatu babita ratione , omnesinuniver[am smyas folu calore ficcatas pa[fas appellat 1d quod ipfe Galenus libro fecundo de alimentorum facultatibus js verbit peclovats Porro quemadmodum pa[farum differentia , que à colare [«- (mitur nbi ad paj[arum facultatem confert. ia nec magni" thdo: fola autem qualitatis, que gu[lu. eft, drfferentia poo tesl oinnia, Ex bis nimirum Galcni verbi fatü celligi poteft, y spfum omnis generis uvas. qua folis fervore flacce[cunt , nullo (co prorfus diferiomme pa[T appella[fe, nempe Dain«[cenas cete - vi grandrores (ziósbum officine vocant) ac pariter bis £0HgE- 7: bibum neresque? Sm yrnis (ut ajunt) Cypro, C" Creta comportan- ot. tur. Preterea loco citato idem Galenu ita fcribi: Nona. , nulli autem,c* rete fané, e dulcibus, grandibusg,, quales [unt fcyheltides, priufquam mandant, [emina eximunt , qua e ipe inveterata, cutim duram, eraffamá, habent , easá, patus , Pn aqua coguntur niacerare : nam e femen ipfum facilius fic eximitur. Alia quedam (unt bis contraria, foltáe ccra[fs «,que nullum pror[us femen ba. Cre[cunt bein Cilicia, t. colore fubllavo: In Pamphylia foybelitice, c colore Hive m à R : j ; : ^ a: 1n fie nigre: que,ut dixi, funt maxima: bec ille. Ceterüm fcien- cuoi duni eit, non omnes Uvas paffas ejufdem effe faculratis : alia bos de. mama. facultas ineft dulcibus alia aufleris ala vinaceos ba. rentia, bentibus al. a somhabentibus, Qua itad, vinaceis carent, vel Quod cüm non ignoraret Diofcorides, vam paffam cum tucleis MEUM quorum geuete bac etia e etat 1 lind porro apimad- 9 delet paf: utisqua guflui acerbo atem,vel avfleritatem. EE. € roborant, Uvepa[fa cum aliis uvi eandem bale 7a RU dun. Aurich 6o omnino pauce : plurima verb ex dulci c soie cieli fei, A. ^g ulte enim lant,obtundunt. — Et libros.cap. - de compofitione pbarmacoi it tememptilà videri poffit. ob familiarem eju ufum. At very baci pusactes- fitim tantum ad[tringens eff quantum opus babet vifcus affettum. E tonbunerum, Gr vim coercendi maligna fe, ipfa haud facili purre ini obe; GF von cencolloriam eva xtd: Dat fecundum totam fub. dap o? c flantiam 904. And. Matthioli Comm. flantiam,vifceri ipfi, boc eft jecinori familiaris efl C propria.Item libro de attenuante vidus ratione fic babet:uy, fa fi non fint ad[Iringentes,lieni quidem,Cr epati tumentibus non conducunt, thoracis tamen,C pulmonis afediiu, 3 ducunt.De uvis autem paffis ut cibus (unt locutus eft ipfe Galerius lib.z. de alimentorum facultatibus, bis verbis ; yis tum ex pafjis uvistali qualitate in corpus diftribuiturqualis ipfarum natura fuerit, dulce ex dulcibus, auflerun, qu fteris.miftum ex sque utriu(j qualitaris [unt participes, — Quantitatevero copiofius ex pinguilus,ac dulci ex aufleris & macri, — Quüd fi pa[Jarum pinguium, dulcium, à quibus femina fuerint exempta, parem molem orn uvarum mole contuleris pa[fas valentius nutrire deprebendes. Huju[modi (ane,ut minus quam carica fubducant, qd Nomina, £494, magis tamen quam ille flomachum juvant Hec uva.qua Grecis gagis, Uva. paffa Latinis pariter ac Itali . c) tur: Arabibus Zibib : Germanis QS cinbecrfein/Qieertrenbel unb SR ofin : Hifpanis pa[J2s : Gall Roifins en caps, Oivelvfy, OENANTHE, CAP, V. LM Enanthe vocatur vitis gines fru&us,cüm floret: Recodi debet fi&ilinon picato,colle&ai; fij. ftrato linteo,in umbra ficcatur. Laudatiílima in Syria,& Cilicia,& Phoenice, — Visei adítridori quare pora ftomacho;ac ciundz urinze utilis: alvum fiftit, ac fanguinisexcreationes, Contra fiflid; & acorem ftomachi,ficca & illita efficax eft, capitis doloribus tam viridis, quàm ficca ex aceto, & roli. ceo perfunditur,fanguinolenta vulnera cataplafmate, & incipientes &gilopas, oris ulcera, & geniti. umnomastrita cum melle,crocomyrrha,& rofaceo ab inflammatione vindicat, Peffis miíceturad í ftendum fanguinem: contra oculorum delacrymationem,& ftomachi ardores cum polline polenta & vino illinitur. Ciniscrematz in tefta candentibus prunis,facit ad oculorum medicamenta: reduviasi, pterygia;abfcedentes gingivas,cruentasd; cum melle fanat. B Oenan- Q Enantben non illius labrnfca modà florem efe, qua uvas ad maturitatem non perducit, verum etiam alteri, q c: frulum perficit, afferere non dubitamus.N am etfi fuperiu fcripfit Diofcorides.abrufcam duorum generum e[rnat "10 que alterius uvam non mature[cere, fed floretenu: Oenantben nominatam perducere : mililtamen propter quin alterius quoq, labrufca florentis uva Oenanthe pariter dui queat , cm non aliud veteribus fignificer on quam vitis flos. Quod in prefenti capite ipfe Diofcorides manifeffé declarat : quippe quitradat Oenantbe fylveftri feuctum,ctm floret nullim fata generis diftinctione.Quin & idemin fequentibus confirmat ubi vi meminit,é ferach fylveffru vitis floribus fieri fcribens, — Ex bis itaq, abunde conflare arbitror, gon tantüm fed etiam fructifera labru[ce larem Oenanthenvocaripoffe. Adde quod id quoq, aperté teflatur Gal.lib.5.ca pofitione medicamentorum fecundum locos, his verbis : At vero quemadmodum omphacium, Jic etiamwlfi admifceo.quandoq, etiam ambo, tertium infuper bypociflidis. Cr quartum oenantbes : fic autem appello flrium germen una cum floribus, ex quo fuccedentibms diebus wvafit. — Plinius lib. 12. cap. 28, Oenanthen v flovem effe cenfet, fic inquiens: Fodem c Oenantbe pertinet : eft autem Viitislabrufea uva:colligitur cum floreyi m olet : bac Plinius : án cujus ultimis verbis fufpicor smendum fubeffe, cr forte vectis legendutu effe, cim Marcelli flore.Non enim video,]uomodo quis unquam wvam cum flere colligere poft. — Ceterim ne aliqui foutaffe Vergilii. bic non ducimus filentio diftmulandum effe lapfum Marcelli Vergilj , alioquidoclifimi interpretis, Ben Diofcoridis : is autem ex ejus verbi,que nunc fubjiciam magis innotefcet. Monemus, inquit, fcriber Paulum Aeginetam plurimum quidem ex labru(ca'Oenanthes ufum effe, quoniam egregie adfringit. alvum maximéfirmat, | Veruntamentraditis bis, idem flatim fubjiit : Diofcorides autem aliam contrarias buic vires babentem,ideod, fecundis flillicidio vefica;c* fellis fafeforimsam me capite boc legitur,neg, in fcriptore boc alibi legiffe me memini,C nibilominw non negligenda A teflinonium esl,quem credere oportet.vera, € qu« aliquando legiffet, teflavi : bec Marcellus, 1n qu dentiffime deprehenditur ballucinatus,vel pottus corum oblitus qua de Oenantbe berba viribus buit contuari memoria prodidit Diofcorides libvo tertio.Neq, folum bujus, quam tamen Latinam fecerat, non memine ! neg, eorum quog, qua ibidem in fua commentetione dodlé fatis fcripfit. Sed aliquandoetiam bonu (ut ajunt, HWomerus.illud poflremo addiderim;quüd etiam domeflica vitis flos Otnambe dicitur. Verum quia fjv agn tà magis ad[lrictoria pollet,is per excellentiam Oenanthe appellatur, Dipitur igitur Graci civivbn : 3 " Labrujceflos : talis Enantbe : Germanis C8 iloreben : Gallis Grappe de vigne fau Bi. pu) ; OMpatr, OMPHACIUM. » * ta, bie s Nomina. Mphacium faccus eftacerbze uvae nondum maturefcentis,? Thafía vite,aut Amina. tem ante Canís ortum,expreflam melliginem in rubro zre,linteo cooperto;infolar gatur : fem perá; quod ccrvici vafis concretum harfit,reliquo humori permifcere: nodu bus locis in te&tum referri, quandoquidem no&urni roresipfum concrefcere non finunt, eft lavum,friabile,vehementer adftrin gens,& linguam mordens. Suntqui coquendo. geo gant.Prodeft contra tonfillas,uvam;ulcera oris,humida gingivarum vitia purulentas are: aut paílo: item ad fiftulas,vetera ulcera, nomasá; ex acero: d yféntericis & brass laborantibus clyftere infunditur: oculorum claritati;& fcabritie; & erofionibus Supe orum C Bibitur ad recentem fanguinis excreationem,etiam fi rupta Lu aliqua contingat : tiore eft ucendum,valde fiquidesm exurit. » A d Ompha- OQ Mphacium ex omni immaturarum uvarum genere parat Italiaycim Tha[fu, c Amineit cii confi. res uni Ompbacitim corficiebant,ad medrcime duntaxat ufumyid 1n [ole cogentes, ABO erat, Que tamen parand; ratio hoc tempore fere prorfus exelevit.Suntyquiut pr ipn. 7o sent e yl vefhium vitium uvistllud exprimant;non ad medi nta tamm, fed etiam " In lib. Quintum Diofcoridis. 9o$ aba, fale per aumum incorruprum a[fervatür tam ad ciborum, quàm ad medicamentorum ufum. Ompbacium (ut Ga- — E us d prodidit lb. H - medii um) calidu morbi omnibus magno juvamento adbibeni potest ; ex Gal, quipp id omnino acidum [it.perfecti etiam refrigerat uniced, ardoribus prodest, five ori ventri impo[itum.five totis facult.omphacium tertio ovdime exiccare,ac vehementer adftringere fcribit : ld quod iterum repetyt libro quarto,c. 1d. f£ r3 "H ol ebzs, VINI NATURA, — CAP. VII . o 1 Viso vetere nervileduntur, & reliqui fenfus, quod tamen guftu fuavius eft: quare avendum iis,qui La inteftina: | alicujus partisimbecillitatem fentiunt: attamen in fecunda valetudine paucum aqua C MEUM. dilutum; innoxie fumitur, Novum inflat, egre coquitur, infomnia parit gravia, & urinam ciet.ZEtate nó leg. mediumutraque vitia fugit: quare ad Molodas. *grorumd;ufürpatur, Album,tenue, ftomacho utile eft,ac faciléin membra difiribuitur.Nigrum veró craffum e oncó&u difficile, catnem alit,&c mum: alvum, & Pe fluxiones cohibet, minus; urinam expellit. Novum nervos minus tentat. Vi- num aqua marina fatum ftomacho adver(atur, fitim ftimulat, nervos infeftat, alvo aprum, à valetudi- ne fe recolligentibus inutile. Paffum, quod uvis foleficcatisin area; aut in farmenro torrefatis expri- cum cognomine;aut Pramnion,;aut Protropon: & fapa;qua fit muftoigni decocto,Giacis fema appellant: nigra quidem, & qua dicuntur Melampfithia, craíla funt, & corpota alunt: candidum renuius: & helvola inter hec media, medias fortiunturvires, Omniatamen - pruritus, rofiones exulcerationesque; inflat tamen , & ftomacho adverfatur, mpfithium, fi venter rheumatifmum fentiac, Album magiscateris emoilit ala fioribus conftanr partibus: ulcia ftemacbum inflan: , ventrem emolliunt, fed conto&ionermn non 2d adjuvant, & nervcfam nictant; Vetuflate eadern aufterum faporem concipiunt. Cecubufn; cum fit dulceeft & Albano S: corpus & colorem al 6o rum ít, quare intefinorum & flomachj fuxiones cohiber, & cm tenue terarum faavius redditur,& ftomacho utile, Adrianum & Mamertinum in Sicilia axquecraflis partibus. gignüntur: modice rings & ocyflimé inveteratur , minusque ob fuam tenuitatem nervos ten« tint, Paretydianum, quod ex Adriatico finu defertur, odoratum ac tenuius eft : quaré liberaliterepos- tum fallit, diu fervat ebrietatem, & foporem adfert. Iftricum Paretypiano fimile efl fed n mentius pellit. Chium tamen antedi&is mollius & aptum jotui efl bene se lR -ft, fed Pe lorum medicamentis urile.L esbium facile membra fubit Cl 'briat, fiuxio- Ephefiun eandem vim habet, quod Phygelites nominatur, Verüm Afianume T'mol ; Mefogi- tes appellatum, capitis dolores ciet, & nervos [edit Cotim veró, & Clazomenium, quoniam multam z fibi maris aquam vendicant » facile corrumpuntur ; flatus movent, alvutn turbant, nervis officiunt, Gggg 4 Vinum 9o6 And. Miisiiel C Obbl Vinum omne (ut reliqua in cofmune dicantur) merum ac fyncerum,& fua natura aufterum;o facile in membra diftribuitur ; tomachumadjuvat ; appetentiam ciborum invitat: vires alit, auget:fomnum conciliat; & commendat colorem.Potum liberalius auxilio eft contra aífu tam, coriandrum, pharicum, ixiam,meconiumj;argenti fpumam,taxum, aconita, fungo! pentium morfus, & omnium i&us, que refrigerando necant, aut ftomachum in vomitio; Facicad longasinflationes , rofionesd; precordiorum,ac diftentiones,ftomachi refoluti ter,aut inceranea rheumatifmum fentiant.Conveniunt fudatoribus,&quibus corpus immo re digeritur, maximéalba, vetera & odorata. Quee tamen vetuftate dulcefcunt, renibusac commodatiora redduntur: vulneribusjinflammationibusd; in fuccida lana imponuntur : tetti & phagedznica, fluxionibus obnoxia commodé perfunduntur. Qr marinam non recepert & alba, ad fanorum vi&us ufurpantur. In his praftant Italica, Falernum, Surrentinum, Cecubu gninum, & permulta Campaniz, &- Paretypianum ab Adriatico finu & Siculum, quod Ma appgllatur.Ex Grecis Chium, Lesbium & Phygelites ex Ephefo.Crafla vero, & nigra ftomach tium exhibent;inflationem pariunt,corpus augent. Tenuia tamé & auftera ftomacho profunt, carnes alunt. Vetera valdetenuia & candida vchementiusurinam ciunt;& dolores capitis move vosd; largius potatentant. In media atate, utà feptimo anno potui faluberrima funt, — Modus pro atate, & temporeanni, & confuetudine & qualitate vinidefiniatur. Non fitire, & modicta prolui, optimumeft preceptum. | Nocetebrietas omnis & maxime affidua : fiquidemobfeílosnervor. quotidie remittit: largiord; potus acutorum morborum adfert initia. Mediocris tamen vinolentiaal. quot diebus, maxime poft aque potus;utilis : namq; modo quodam ex alto evocat, fenfilesqs exput excretus, & per caeca corporis ducit fpiracula. Sed aquam poft vinolentiam bibere oportet: fiquidem. valetudinis alicujus gratia fa&z temulentiz remedium adfert frigida. -; SEE Ak beste Cu profecto Vinum fit liquor omnium (uavifimus, pracipuum bumana vitebonum ac preftantiffmum fu vatiz pro vitalium [ptrituum regenerator maximus, ac omnium corporis tum tatum, tum fundionum infi ura modo "muscur lacificer tueaturá, [ummopere,nulli mirum effe debet, quód plani uclum fert, ex quo vinum e míus — Viremquafi viit,appellaverint veteres.Verüm non ob id gaudeant jubilentá, qui vino nimi indulgent qu zor laudibus extulerim : quippe cim omne extremum (ut in commum proverbio est) fit vitiofum. Si vinum im €» plus quam deceat,bibatur,periculofos atq, borrendos(ut mox dicetur )procreat morbos. Alias fi in ejus ufu adhibeatur, tum ad alendum,tum etiam ad roborandum corpus omnium efficacifimm babetur, quand fimum generat (anguinem, ocyfiim in alimentum vertitur, concotttonem in quavis corporis parte adjuvat, di dit, cerebrum purgat, intellectum excitat,cor exbilarat. fpiritus vivificat, urinam ciet. flatus difcutit, inna auget, convalefcentes nmpinguat cibi appetentiam invitat [anguinem turbidum clarificat obflru&tiones aj tum in umiver[um corpus defert, colorem conciliat, & omne in corpore excremento[um dejicit. sed fim 1atione, ac temperamento [umatuy ingurgireturve (quod facere folent ebriofi ) ex accidenti totum rfr enim fecus nimio ejuspott (ut Galenus inquit ) innatus corpori calor (uffocatur , atq; parvus ignis magna extinguitur. Praterea cerebro (pinali medulle,ac ner vis inde exorientib.obest : binc fit ut principe bat. poris tractu maximi, C perniciofi concitemtur morbinempe apaplexiayepilepfía.paralyfis tremor fl lepfis, convulfio, vertigo, articulorum contradio, letbargue, phrenitis, de[lillatio, [urdstae, cacit flentio. Quineiam vinum intemperaté bauflum, bonos corrumpit mores : nam quód bowines cünt nesá, fiant, quód furant, menteá, moveantur, quód deniq, alee, libidini ac rei veneree fei nunquam homicidia committant, nulli verius ad[cribendu est, quam vino immodic? [umpto. pat, fen[us omnes perturbat , aftduos morbos parit, Cr vepentinas mortes adfert : ne fingi Vinum Jengum effet, Cr audire moleflum ijs , qui nimium vinodeditifun. — Caterm Vinum; cu ztatí. er atibus convenit : id fiquidem frigidam (emm temperiem, talem annorum multitudine ved cóventat y yip, pueris, ac adolefcentibus ad vige[imum annum ti[q, minime concedi debet, fi Galeni. vioam P't4mw, qui libro fecundo de tuenda fanitate, nil aliud a[erit vinum effe pueris, e. doi glacie ignem igni additum.Cavendum quoq, el, ne in ardoribus aflatis vinum nive, aut glacie, veloive ratum bauriatur : quód cerebroynervis,pedtori, pulmoni, ventriculo, inteflinis, [leni, jecim refrige- tibusg, maxime noceat : Quare admirari non licet, fi tempore vinum arte. frigefactum bibentes coli un, tibu affctt, irem convulfiombus, reolutiombus, apoplexia, [pirandi drficultate, urima fuppref ffrulione, aqua mtercuteyac pluribus alris gravibus v pernicialibus morbiu.Proinde fc Ecc ogreffu temporis i ; Vni opti fcera ijs marbis vexat, qui vel difficulter admodum, vel omnino tolli non. poffunt. Ad. ter Genero- fiilima vina in Gorici- enfia- gro. LS Vimum certo fiiv.Ob 1d ergo mirandum mon ef, fi Plinius magnis laudibus pr. T imo afflatu paucas caq " cn Indiis Quintum. Diofcoridis. 907 mo potu utentur, varifiüm? egrotant , € longavam admodum ducunt , adeb ut plurimi reperiantur , quinos nagefmum Cr centejim annum attingunt. Efl autem "iade tenue,clarum, lucidum, colore aureum;odoratum. gue ffuiq, gratifimnum.Potum valenter excalfacit, nifi dtlursim fuerit, facileó, in umiver(um pernteat corpus. Quamobrem (ut libre tertio fem m medicamentorum feribit Galenus) tale natura vinum, non modà perfrigeratorum omnium, ex ori ventriculi,aut cordis dolore auiwun deliquium patiutur.pra(ent fuerit remedi, gi poteit, felsciff mos effe eos, qui invégionibus qua vina optima ferunt, oriuntur , fí tamen modeft? (ut. fierideier) eiutamur. Caseriem qua vina un univer [um quotidiano ufui magis conveniant, lnc longiori fermone commemorare fapervacuum duximus, cim hoc à Diofcoride latius fit proditum, atq, etiam de omnium vinorum viribus Z diligentius fcrip um, quam ut plura à nobis veferri debeant, — Fit é vino aqua per alembicum (ut vocant ) quam ob ejus GE ejus 1o 4dmirandas vires Aquam vite appellavere faptentes.Nam i fiex vino optimo à perito opifice pavata fit, merità boc nomi- vixes. ne appellaridebet. — Quemadmodum enim,quain eo maceranturyal omui corruptione -— ita [umentium quoq, vitam.(ublata omni putredine,cu[lodit fovet,reparat, tuetur, auget C" producit, citm non folum nativum calorem fove- at c im fuo vigore confervet, fed vitales quoq, fpiritus vegeneret Cr vivificet,ventriculum calefaciat cerebrum C intel- * lectum acuat vifum clarificet, Ce memoriam repavet, cy prafertim fi ab bis [umatur,qui frigidiu[culo funt temperamen- to quig, cruditatibus ventriculi, flatibus, c aliu quibufcung, frigidis affectibus obnoxii funt. — Quare, bis, qui Yentricu- li dolore à flatu, aut eruditaterorquentur,vertigimofi, comitialibus, rejoluris, melancbolicis, Mer bypochondria- cie, Qr cordis pulfu,aut tremore, C animi deliquio lab eft auxilium, fi quoti matur cocbtearü communis menfura. Atqui long? preftantius Antidotum evadit, .ubi bec modoparetur, quo ego mihi parare foleo, — Su- Aquz &- 2 is drach.quatuor, (antalorumomnium fingulorum drach. Md. »ylleum.galan- iere 40 geymcis myriffice fing.drach.duas dfddiaico oaieberendinr. drachmam. Cardamomi utrm[,, (em.melantbus vi. pa» feng drach.tres X edoarie [emunciam fem.anifi,faniculi dulcis, paftimaco fylveffris,ocimi, vad. sis, car yoph »yllata, randita- giycyrrbiz.e, calami odorati minori phu, foliorum félarea, tbyint, calamimtha, pulegis, menthe, ferpylli, amar aci fing." 9 d7acb.dnas: vofarum rubearum, florum fa "i roi ijimarini, flecbadis , buglofft , borraginis fing. fe[quidra- chmem : corticum citri dracb.tres:puly maticirofati, Diamu[ci dulcis, Diamargariti, Diarbodonis ab- batis , eleciuarii de gemmis fing. drac s qua terenda funt, & deinde in vitreo vafe macerentur, ex libris duodecim aque vite preftantifiima,e fel ino parate, ecclufo fubinde vafis ofculo, diebus quindecim continuis. Ac deinde yitreo alembico vafi j fijoipofto;] (iln ferventis balueum à perito artifice difHillentur;ofculis alembici adco «onclufis,ut nibilinde expirarepoffit. Aqua qua inde fluxeritin aliud fubinde vas recondatur,additis [autali odorati tef- fellatim concifi duabus drachmis,mofcbi,ambari,in tenui linteolo collig ati fing.femiftvupulo, C» julapij rofati clariffrmi 3o libra. Demum concutiantur fortiter, quoufa, julapium cum aqua mifceatur,claudaturá, deinde yas cera & membrana, Gr ita quiefcat diebus quindecim continuu : Cr ultimà in aliud transferatur vitrumyibia, a[fervetur. Est ita, bec aqua Vires Antidorum praftantiffimum,Cr pr «fentaneum iio» di 4d omnia pradicta, Quippe non folum baufla, fed in faciem ex mirabi- alterius ore projeda,epilepticos,defedtos animo, C" feminas uteri firangulatu Aime mc loquelam amiffam ve- m. pr Minis imet sit quandog, miraculi fpeciem affes : 1 à ien ma eft fummum ad. do Nomina ! elati anon Gra or Gesamt diporr e Wenr m "- poc s 'VINUM OMPHACITES., CAP. VIL lante maturitatem decerpta, A a onecracemiin ru: expreffumque vinum cadis infol . V ngendi hab. » prodeft diffolutis D & ilei dolore laborantibus: item gestiienlis mala lis:i peces forptumauxiliari —€— vina non E poft Su M bees omine Cu ess. cip iio e eiii Go 00 Armi, ORA c ness UAE, OIX, "Date cenecian, aRodgan appellant, co c eHEUDOICA E i i vini metrete extra&z fuerint: :calcatis vinaceis, expreffoq; deco£to ad tertias par- - M s, & additisin córmedct dm cri remanfit;binis falis fextariis, poft hyemem transfundi. £ E rafa, num ,etenim Mies cam Convenit quibustimemus — obtemperare: itemà onga valetudine fe recolligentibus, Fi. im, quod Adynamon Urs re ii Paresaqua; & mufti menfura co- q mol abfumatur T aque : qubd, ubi refrixerit, elutriaum | picato vafe reconditur, - Alii marinze,& celeftisaquae, mellis & portiones ;S& quad jeu bus Buweec me adomnia. eadem. x $e ? d 4o* ifemridi parabatur. Mefiquidem Loram faciendi modum lib. decline Lore 6o Dtorum facultatibus, ijs verbis tradidit. Vinaceorum quog, dilutum Mebobe vocitant: quod rurfus ab Aniei reti dei]igís, à ànoftratibus siepiMins, id eft, pisei Conjechis namo, in parva dolia yi end t Z permadeant. ibi fatis factum videtur, in doltj fundo anenese somma : Kan 908. | And. Matthioli Comm. - DM vero acerba Cv acida fuerint infuavior long? ac minus ciens urinas.Porro dilutum boc valentits vinofiusa, vinaceus Ad ver,aut eflatem fuerit a[fervatus.H Dyemis autem tempore fi quis ut atur,ut captit minus tentat ita nas ininus expellitur. Hac delora Galenus. Ea 4fcam Gracis, Latinis Lora, C" Italis Acquarelle appellatur, OivO- in cis d)eias gagvAXS, VINUM E LABRUSCA. CAPi Mines &fylveftriuvanigrum, adftringit: prodeftalvi & ftomachi fluxionibus, & ceteri con(tri&ione & contractione opus eft. : Mey N? defunt in Hetruria.qui vinum ? Labrufcauvis exprimant, colore admodum nigro, idá, giluo admif, bucg 5 Wbicundiureddatur. Utuntureo ruftici in alterius vini penuria, fiquidem conflat dulce füimul, c auflerum uvis, .— trattutemporis dulcedinem facil? deperdit;fitá, tunc gului omnino infuave,adeb ut tantum medicamenti vicem, At,ubi adftrichione fit opus. ix UT oreeMim. |. VINUM MELITITES. CAP. XI M Elitites daturin longisfebribus,que ftomachuminfrmarunt : namq;alvum leviter em nam NRES. - oscura prodeft articulario morbo;renum vitiis,imbecillo capi iy&mulie- ribus abftemiis : odoratum fiquidem eft,& corpus alit.Diftat à mulfo, quod fit $ vino vetere; auftero& melleexiguo. | tions autem adje&toad quing; congiosaufteri mufti, mellis congio, & falis cyathos Cortinis magnis,quó magis ad effervefcendum locus pateat, fieri oportet,fenfim afperfo fale,cuma; d. feruere defierit, in alia vaía transfunditur. T pv t I MULSUM. | CAR. XIL. s CT Nuits eusvinssafiwogi dcbono melle fa&um,prafertur : minus enim inflat;ac celeri - V Agenus in ufum venit. Vetus, corpus alit : media eate, alvo prodefl; urinam pellit: à fum fumptum,nocct:& inter initia potum;implet:dein appetendi aviditatem revocat. Ficm vini metretis;admifta uva mellis. —. Ali i; quà celerius praeberi poffit , mel cum vino co - transfündunt.. Aliiutilitatis gratia, ad fexta S fex mufti ferventis unum mellis adji iu buerivaferecondunt:dulceautempermanet, ———— cc Webeqdw. 0| AQUA MULSA. CAP. XIII. A Qua mulfa eafdem,quas mulfum vires poffidet.Cruda utimur "o ee deje&i *tionemincitare volumus: ut iis,qui venena hauferunt,ex oleo. Decocta daturir nibus elanguefcentis pulfus , quos illi dixere microfphy&os, tu ffientibus;peripneu iiodico fudore digeruntur. Jam parztum,conditivumq;, quod aliqui hydromeli prop dia etate adynamo vino;aut lora in recreandis viribusrefpondet;&fimilem vi (0 Bammationibusalicujus membri plufquam lora prodeft, Inveterati tamen ufus tis,aut conftri&tis : fed laboranti ftomacho,auc cibum faftidienti, fudatoribu pluviz aqua vereris ad unam mellis partem additis &infolatis. Aliifontar tertías partes decoquunt,& ita recondunt. Nec defunt qui hydtomeli a aqua favis confici ac fervari foleat: fed meracius confieri convenit: aliquii noxiuméftquoniam plurimum ceraginisfibivendicat. — ^ Aquz A? fané Aquemul(avatio conficienda eil apud Mauvitanefamilieautbores,ah hac quel ms : Inter Arabas namq, Mefues de eaita feribit: Aqua mul[a.ex auos. Sm etenim arce ;frgidis afedtlus, prefertim cereis co er ria, mida extu(sentil dest : quin & pua, lenta. meatus purgat jesget quapropter fubvenit col: i dolorión n » fud itj Laudati fimi mellis non sigotere p aluloiptb nido apti mdr quidem fervari pateil, fed egrim penetrat irem fuam evan di z yis oA A * B e n : D atur infipida, Variant autem mulfe facultates pro diver [a colionis v H DES ^ B pp q- ventriculo parit, alvum magis movet C mini nutrit : qua ver) longiori £oquitur-t Me minusg, alvum fimulat. Sunt qui ma fea : t; nempe gimgun addantur £A996 alia, Ali galliam mofcbatam officin Ext fontana partibus oclo. fermenti (ali; nid, om^iamufti modoeffe filtac.Ubi vero tranfailo. Hu 2us lr: Norina, Cl tehinps]o Latinis itcm Melicratum r Aquamul[a vocatur: Itali Acqua Inlib. Quintum Diofcoridis. 909 t Hoc loco vulgata eemplaria Graca babent »sséusdu dl v2 qe suévo boc efl ütimur cola, In quibu nimirum verbis vitium aliquod latere fafpicor : nam contextus verborum y ves ipfa poftulabant, nt prius aqua mul rud e, mox cocta ufum traderet D'ofcxides, quod bunc feciffe puto, fed librarioruin culpa eveniffe, ut fit. negatio omiffa, vel verbum Yoafro altériu loco fcriptum. Auget nobis (ufpicionem Aduarims, qui in ls de compofitione medicamentorum, ubi ea de Melicrato,id esl Aqua mulía fcribit,qua Diofcoridi accepta referri poffunt , inquit primum, Cruda utuntur j €t. - deinde,cola verb exhibetur Cc.Hunc fecutus fortaffe Ruellius vir dodifimus,yulgatam illam lechonem ut depravat am reliquit, D alteram ut veriorem accepit. Addam infuper, quód ratio ex ufu Aqua mul(z fumpta [uadet , ut cruda magi quàm cocla alvum dejicere,aut vomitum ciere pofiit. - Vioc cuni owe ÀQUA — CAP, XIV. - EM ; ^ — : WS i aquis in univerfum decernere;propter locorum proprietates;& peculiares natura$,celum &alià neun eft, Magnatamenex parte optima eft dulcis;fyncera,nullius litatis particeps,& qua ne minimo quidem tempore in praecordiis commoratur: ad haec que & facili via fer« tur,& citra moleftiam;nec inflationes creat& minime computrefcit; i Dscitmsanidem vet de prbitisn univer[um aqua di(feruit Dio[coridés, ita tamen ut nullam plan? notam pra- Ax arü termi, ni ex bis, qua inoptima aqua requiruntur.Quare fi nobis effet ijs tantum faciendutm (atis, qui rerum natura- -— » E lium funt non opere pre exiftimaremhoc in loco plura de aqui commemorare.Verüm quia bofcecommenta «es, 4o rios in f'udioforum, C i orum potiffimüm gratiam condimus, ideo non (clum aquarum omuium , quain commu- nemtam cibi,quam potus u(um veniunt.tum qualitates, tum facultates hi breviterper[tringam, fed etiam earum, qua fponte na(cuntur, cr fibi metallorum caterorumó, fofülium varias vendic ant f acultares, 1n primi itaq, illa aqua ad po. Qu& á zandwm laudatifima cenferur, quaclara, pellucida, tenuis, pura fruflillorum,cr /aporum omnium expers levisd, reperi- ^doa e tur:necnon que igni admota cità calefit remota verb ocyfsimé frige[cit.gu[tu jncundo: qua deniq, celeriter precordia per- Lodntis tranfit C fine ulla ventrisuli moleflia labitur C fecedit. Talis autem ea e[[c folet,cuju fons ad Oriéntem folem erumpit ima ? curritá»fuper lapidesaut arenamyaut puriftimam terram : quad, eflate frigida byeme autem calida manat. Omnium Mvialn tamenpraflantiftima esl pluviali, éaó; prafertim, que efl ate mediapluit, filente celo. Huic feri illa refpondet,qua eo- ne ium de ip itruis decenditaonitruofa proprie appellata. At e4,que maxim aéru ac ventorum procellas terri» ptaftane tonitruum, fulgurum Cr grandinis impetu,ex velociter concitatis nubibus clo demnttitur (ut n commentario libry P2 dolores Cr rené- glacie, o- inerat deperdit, moium 40 tamcenta ab. Finviatilis deinde probatur vel Aquala. AFER o n 7 dum ijs omnibus evenit fluminibus, cuftris & C urbium fordes ine[fe fentinntur, e& ab E 21 ervata ac defecate clarefcant,C pror[us viacilis, qua tnn totem m neca [av prebantur, ue [al bus infufa pituitam attemiant Cr detrabunt,C* ex ea prognatos dolores mi: fabeuntesrefolvunzur. fi novus fuerit morbus : Waist airs ipt ( fud vemricalu frgditatiobmes un cr amidhate 6o pore ex ijs calentibus accepto,tum capitis gravitas gillata delentur.Nitro[e, fi bibantur.corpu perturbant, t 4 falfis ha f. fo ius 4;0;4 : Lvalenter Teprimit , T 9IO And. Matthioli Comm. : veprimit, Cr [udorem fuperfluum cobibet.Nocet tamen tam in potuyquAm balneo, js qui vifcéflim inferdu lal febres facile incidere poffu nt.Porróaqua,quibus cbalcantbum,aut mify aut fory,aut melanteria mmifcetur, eadem facultate con[lent , aluminofis fane perfimiles funt : veruntamen ba valentius futim obeunt munu, seyss prater ad(trukoriam facultatem, (uccum etiam adiiodum acrem obtineant quamobrem fevpentibus ulceribus, , Supbu- gedansopitulamur.Sulphurofe excalfaciunt,ac efficaciter nervos emolltunt : proinde vefolutis, convulfis,tr TOf. ; : , e^ deii Aint ix pidi contvaclud, peridonee invenuntur. Eedem compaginum tumores difcutiunt,c» dolores tnitigant * nam am coxendium dolore, aut podagra,vel chiragra vexetur fulphurofz aqua balneo ma gnopere juvatur.Pref! o ad jecinoris,lienis ac teri dolores, atq, tumores in ijs genitos mirificà refolvunt s venmriculum tamen laxam noie, Plant, — Bitttmino(e, etfi pota interni quibufdam inorbis conveniant, & balneis adbibite aliquo temporistra emolliant ac excalfaciant attamen caput replent. fenfus bebetudine afficiunt.prafertimq, oculos, Que autemy ^r aut cerulei lapidusaut eruginis,aut chryfocolle aliquid admiflum babent, fi bibantur,vomitiones conitamt: bus verophagedanica ulcera fiflunt. Que praterea auvipigmentum,aut fandaracham continent.peGw dilata Pv , ui Cr fufpirfis profunts C ommbus frigidis im univer um morbis opem ferunt quibus refpivandi facultas Aque Atrea0ris C» genitalium membrorum ulcera (anant : quin Cr faucium ;c» oculorum deflillationibus aux. farez, deutg, ferrea funt ventriculi lienisd, vitiis feminis profluvio,» menffruis albis utiliter adbibentur. Etutn matim complectamur, aqita omnis, cui quodvis foffile medicamentum admifceatur, eandem facultatempr, quod illt adintcetur. Qua mimirum vatione ducor ut fupervacuum putes;reliqua figillatim profegui; Nomn2 [you p, fururum, Aqua Latinis dicha Grac? vetog appellatur : alice Aqua. Ydug daxdasu; AQUA MARINA. CAR. XV. : A Qua maris calida eft & acris: ftomacho adverfatur,alvum enim conturbat:pituitam expell : L X io calidáad fotusadhibeatur,elicit & difcutitjnervorum vitiis, & pernionibus;ante ulcera Mif(cetut cataplafmatis ex hordeacea farina, & emplaftris,&difcutientibus malagmatis.Ad dejectiones tepefatta infunditur;& ad tormina,;calida:pforas,pruritusjimpetigines,lende . . kigentes;foveriutile eft:livores fotu difcutit: ad venenatos i&us; qui erremorem & refrigera s ferunt/faluaris intelligitur: maxime fcorpionum ; phalangiorum afpidum:Q; etiam, fi qui ^. defcédat;auxiliatur:&malo habitu confe&is jamdiu corporibus dus dina exea €os,capitisdolcores,aurium gravitates,ferventis vapor levat.Syncera & fine potabilisaq pofita virus deponit.Sunt q»ietiam precoquant;& ita recondant.Datür ad purgandac autex poíca àutcum vino aut melle: verüm poft deje&ionem dant galling;aut pifcium ju mandam 5 morfus acrimoniam ses ee T E. [ [o UT TUR R1 RE am d j ^ Uod Thalaffomeli vocatur, vehementer purgare conftat... "emperatur au maris,mellis,& imbris ex alto;defacatis,& picato vaíe per Canis zeftus infola ring co&e fingulas mellis adjiciunt;& vafe condunt:hujufmodi moderatius eft a THALASSOMELL ) ; oe, ACETUM, vuspoirQ AP, AM A ern refrigerat &adítringit. Stomacho urile,appetentiam excitat: erumpenten : 4 Manguinem,potu infeffuve fiftit:pr alvifluxionibus co&um cum cibis:cruentis Vu ditur: inflammationesarcet;in fuccidisfanis, aut fpongia impofitum: reprimit pi Vzeq;,itemabfcedentes gingivas,& fanguine manantes. | Ad nomas, & ignem ía punt,lepras;impetigines, prerygia,cum aliquo convenienti efficaxeeft : ph n fotu contirito cohibet: Mania calido fotu,cum fulphure auxiliatur : fugillationes! illitum. Contracapitisardores cum rofaceo in fuccidis velleribus, auc fpongia impo irtercutem; gravitatem aurium, & fonitus fibilofqs, P neis ri proficit um vermesnecat. | Panoscoéicet tepidi fotus, aut fi imbutaaceto fpongia ad mulcet, Contravenenatos c pt hM api segete frigidum ijs,qua exurensvirusejaculantur. | Calidum potum, atque v fusomnia venen? efficax eft, praefertim contra meconium,& fanguinem,lac codgulatum;fungos,ixiam taxumque, cum fale: havftu €jicit: tu (fim veterem mitigat, & recentem Jaceffit.In orthopnoca calidum fiuxiohes gargarizatum ir hibet: anginis, & uvae procidenti convenit: co dum colluicur, 3 edv Yer , Acetimi- (C y LanivieDiafcarides fimplicitetpronumzia: ftx &cu j4Am caliditas : tamen Galenus | Addio! tti. ali /a fc iucet C frigidis acer oues finilareve.quemadmad mt confirinavit bis is : "Hcet. 1 / ^ descjuja, partium dem unm ut fit tertii ordini meo sos "^ pem acorum fecundum locos,idem fic inquit: Atqui Acetum ex incuemim pracipuum quiddam in fe babet, quod. reprimit , ac quod irfiuit y vepelit i efl plurimum vero frigidum,c» partium tenui, —. 1dem quog, libro 4 unt * calidiora fiunt. Ex. i0 ffig ditatis. An foc dicitur : Arabibus Chal: mum , ut plus babeat caliditatis Italis Aceto: Gerinans Gifig : Hifpamis Vin agre : Gallis Vin aigre. 2 s. mH. ^ ACETUM MULSUM., CAP. XVIII. At : iulfum, quod Oxyme! Voci aM bedo temperatur. Aceti heminas quinq; falis marini ,mellis minas decem,aque fextarios quinq; pariter coquiro, decies effetvefcente cortina: at- 29 | ueubi refrixerit,difundito.Sumptum craffos humores extrahere, & ifchiadicis, comitialibus,&arti- culorum morbo conli&atis prodeílecreditur, ^ Contra moríumejus vipzrz , mic vocant; hau- ftum meconium,ixiamve auxilio eft. Anginis utiliter gargarizatur. 3 vidi ! 4 23s 1 Mew. ; az Oxymelitis componendi rationem pofterWBuiis memorie tradidit Galenu lib. a.de fanitatetuenda: quita- Oxyne: E men (al nulli commifcwit ut ejus verba loco diélo aperte teflantur,que ita fequuncur, Um aceti parti , mellis, À quo litis con- 1 fe&io tti. detracta [puma fit duplumesl mifcendum : desnde ambo im leni igni coquenda donec eorum qualitates im wium coierit: p plex Gal. Lenim nec acetum amplius crudum apparebit. — Cum aqua verb flatim it afacies oxymeli. Melli quadruplum optime aqua mi[cebi : dein coques modico igni, quoad [pumare definat.Ac malum quidem mel multam egerit (pumam, quo et- o iam diutius caqui debebit, Optimum ver, ut. brevifimo tempore coquiturita mmimum [pum evomit unde nec pari ei ; cadi apus, Plurimum certà quartam partem.ejus quod 4b initio est inditum,amittit : posl verb dimidio aceti adje- "Bo.rurfis coquendum,donec qualitatum omnino fit. ort acetum erudum etiameppareat. Conficitur fan? ox yme- lieriam tribus fLatim ab initio miffts,at modum. Aceti uni parti additur mé m; aqui ipli : ai becad terti 1p "untur, i uà " ^ a adAttur,ad oppugnandam pituitam. Ex melle den:, Cr aceto acultas quedam tertia, tri eoram in»ft,tanta con[urgit.ut eficaciffima fit atq, certiffima ad attenuandum, incidemdum, refolvendumá, cra. &o lentaó, excrementa quen ventriculo C jezoreexi[lunt longo tevipore genita : quin &Y €a, que ad articulorum ompa- ines defi dy 4 uturnas procrearunt febres:ea namq, C incidit y coquu.Fit ex acett parte una, mellis partibus Duquatuor. — Primum autem mel C aqua fimul cagutnrur, ubi de[pumata prob funt, addito aceto iper quoque defpumiando,.— Datur abuncta una, ad tres : bas ille. Nomen ju Graecum c£opsha : Moins ulfum : Iralicum Acetomelato. — iu —Ó Bg vs So e P. dee ET ? T E Oan. ER ACIDA MURIA, . CAP. XIX. 4C 8 " - £ ds bx. ; muria,quamGraci Oxalmen c -UAE foru,putrida ulcera,canum morfus,&ve- natos i&usauxiliatur, Sanguinisfluxiones poft excifoscalculos fiftit/fi ftarim calida in vulnus i tur: & prociduam fedem reprimit:d yfentericis/fi nomas fentianti tur : oportet autem ex lare.Hirudinesforbitioneyaut gárgarizatu necat.furfures &manantia capitis ulcera exterget, G a appellarur .n[us atate neflra pror[us exolevit. Pavabatur autem veteribu illis ex Nomina, Que Latins Acida muria, Graci einer vocatur, E CHYMOXALME. ^ CAR. XX. rimossi veteres utebantur , dabantque Jab nosve cyathos , aqua calida dilutos: item in res,atrofá; trahit, Hoc modo fa&itatur, Thymit 1m finguloram exigu& portiones in vas conjiciur 6o dunzur,& circumpoficolinteo fub dio madefcunt. - ES eps /SCIELINUM ACETUM, macetum hoc modo fit, Scilla, quae cafidida fuerit, e ta modicis intervallis,ne fe contingant,ficcatur in umbra ace fextarios duodecim im ar, vafe diligenteropert 912 And. Matthioli Comm. eum dierum nuenerum fcilla eximitur,& expreffa abjicitur: defaecarum acecum transfunditür ge nitur. Aliqui fcillae minam quing; aceti fextariis mifcent.Alijcitra exiccationem repurgaritesy ue menfuram adjiciunt;& fenis menfibus macerari patiuntur.Id multó magis humorum lentitiasdiger. Gingivas humore pregnantes collutione ftringit firmati; & motos dentes ftabilit:putredines oris, & graves halitus tollit: durat fauces forbitione,& callofas facit: vocem expedit, & limpidam canon. que reddit. Datur ftomachicis,gré cibum concoquentibus,melan cholicis,comitialibus, verti; mente-captissitem vulvarum ftrangulationibus,lienis incremento laborantibus ifchiadicif; losadmodum recreat,corpus fanum reddit, & bonum colorem praeftar ; oculorum aciem Midpea ub aurium infufione purgat.In famma ad omnia efficax.Cavendüm tamenin t»tolh- cerationil us,in capitis dolore,aut Tnervorum vitijs. . Datur quotidie jejunis forbendu ni xé».i.rC- exiguum,paulatim adaugendo;ad cyathum ufq;.Nonnulli binos dant cyathos;aut largius, Qq num vi- € 3 Uanquam (ati fuperá, de Scillino aceto à Diofcoride diclumest, non tainen alienum fore exiflimo ca Drag. boc in loco,qua de eo miris laudibus (cripfit Galenus lib.3.de medicinis paratu facilibus, fic inquiei exem- mum acetum Scillinum à Pytbagora fcribitur, quo omnesimperatores ufi funt. — Abipfius autbore fertur, qui E. utatur longa vitafore C ejus extrema integra,u[2, ad finem permanfura, Et ipfe quidem Samius fenex aceiivi- Hit:quantum enim temporis vixerit,baud ignoras:de ipfo in libratradnumeg , quàd cum fuis cen[ang res mira- tatem communicavit : cum, boc medicamento uti incepit.quinquagefimum annum natus erat, C ufo, biles, decimum feptimum yitam produxit integer, Ó nulla unquam adver(a valetudine tentatus, H«c [ne medicamenti. pu differuit,quüd farta[fe vir philofopbu erat mentiri ne[cius. Nos autem viri bujw fidei periculum fecimusac fs, felini — €onfLantemá, bujufce medicamenti facultatem effe teflamur. Oportet igitur [umere Scillam montanam libreumupn. confe- deris, C duracircutmcidere, c» mollia minutatim concidere, € aceti acerrimi fextarios octo in vitreum vas mittendy, &*. — ohturare,ac per triginta dtes Canicula caloribus,ut maceretur permittere : deinde fcillam extradiam exprimere. nus aceti parum mane forbeto. Tibi autem bec evenient,ut ne fageium orisó, partes unquam vemollefcant , os» ... bene valebit.facil? fpiritum duces,vox recte babebit oculi acuti [fme ceruent,aures in officio manebunt, nullud, C vapor in yentre unquam excitabitur, nullum vifcus (ufpenfum erit C» ben? fpirans.ben? coloratus deges. Ad civit 11a rechà affectus, non acidum, non (al[um Vuclabis,fi aliquid aceti bujus affampferis:cjejunus ut a[fumas pretiph poftca fladia deambules,ita enim diffolvesur. Hoc aceto quiutiturin victu quamvis licentiofu elo : omnia conficiet c à nullo unquam offen[am patietur,neó, valdeimplebitur.fed in meluus proficere videbitur : mbi in corpore refidebit non flatus,uon bilis,nec flercusnec urina.fed omnia facile excernit atq, educit. Alvusl eshtotiusó, corporis purgatoritim medicamemum etiamfi in ibus fordes inbereant. Ytemphehificos abo ratos boc medicamento (ani i : Xumaneos oiv, SCILLINUM VINUM. à; qillinim vinum fit hoc modo.Diffe&am,uti di&um eft,fcillam,& fole ficcatame ejustenuicribro incernito,& linteo taro illigatam in vicenos fextarios muftirecen |o bi crimeftri fpatio maduerit,elutriatum vinum,obftru&to diligenter vafe reconeit c humida fcilla uti.In orbiculos,rapi modo; diffe&am duplicaco pondere, quadragintà oportet,& valde inveterafcere.Alia parandiratio. Scilla diffe&tae,& repurgatee cres min metretam mufti demittito,& fenos menfes in nens s macerari finio:poft id tem & excolarum vinum recondito, Utileeft contra cruditates, & ciborum corruptiones ite! vomunt cibiz& fi pituita in ventre aut ftomcho coierit. Prodeft lienofis,malé habitiscorpe inter cutem, regio morbo, difficili uxing, tormin ofis, inflationibus, rzfolarioni nervorum lorgis vertiginofis & : menfes pellit:rninime nervos infeftat, Hoc vinu : vendus in febre ufüs,aur fi interanea ulcus fentiant, Scilliai iN illini vini meminit Galenus libro tertio de medicamentis paratu facilibus, bà verbi. V. ium ber vo vires 2 faniratem adfert : bumores enim attenuat fed maximo pituitamyneg, ip[am in flomacboyaut *XGak jecoye,aut liene,aut nervis, aut offibus confiflere permittit; neq, alium id genus tenacem bumor Vn itl tem.fed omnta diffolvit,Cr ventrem lenit atq, ita fubduzit,& urinam movet, c per ipjam rm itiali Adeà verà caput purgat,ut nares vacent. modum eit podagra, art. uulari em i» omnis (anitati esl autbor.Ex bic 1 4nam circiter Canis exortum gU Vini feil- lini con- xd d i feitio E per dies decem in umbrarefrigera x deinde feilla UTENMETatas in vitrcumvas mitte, ajos duodecim fuperinfünde, C fufpenfum: d abeto : poftea fcillam exi dila vitia utere, eju vim perci) ante cil ni duas uncias exhibe, fin à ci ipíum potui commo ere veliryut magis deletet,mellis fextarios duos,aut tres adm Nomina, vuss,Latine Vii rappleringotalisbrimo [olimo, d & cba laus /. VINA MARINA. ak Ina € naaqua,varié fa&itantur. Aliqui enim fta d. nt. Alii in arca uvas fole ficcanr quibus calcatis mar doliis marina aqua macerant, mox calcatas exprimunt: id 3o 4o 4o In lib. Quintum Diofcoridis.- 91 tamen aufteriore guítu temperantur,contra febrium adventantium indicia valent,fi modà meliora non adfnt:alvum fübducunt:profunt purulenta extuffientibus,& fi dura alvusexerceat. Quae ex Aminzis uvis fiunt;caput tentant,ftomacho adverfantur,flatus creant. Verüm quo plenior habeatur hiftoria , iis ui hujus ftudio tenentur, non inutile exiftimamus varias vinorum compofitiones adferre, non quàd fd aut neceffarius exiftat ufus,fed ne quid omififfe videamur , quod ad eorum rationem attinet.Sunt autem quaedam ex iis fa&itia minoris cure ac impendii,quae cadunt in ufus;uti quae coto- neis malis pyris;filiquis,item myrti baccis componuntur. qo Redirat iu. VINUM CYDONITES, — CAP. XXIV. iei args alio Melites appellatur,& ita fieri confuevit.Mala cotonea exemptis feminibus, fruftarim rapi modo fcinduntur,& duodecim minarum pondo, I en metretam, Ws cd macerantur: poftea defzecatum vinum reponitur, Alia faciendi ratio. m lis fexta- rios denos fucci cotoneorum tuforum preflorumd; adjicere &ita recondere. Vinum hoc adftringit: pro- det tomacho;dyfenteriashepaticis,renum vitiis, & urinz difficultaci. Melomcli, quod & Cydono- melinominant,icfit. Cotoneamala feminibus fuis caítrata, in quàm plurimum mellis, quo penicus demería contegantur,con jiciuntur ;id poftannummitefcit mulfo non diffimile, Prarftar cadem, que A Jm Y Mpbshr, HYDROMELUM. CAP. XXV. Ic Hydromelon duabus menfuris aquae cocta; & fub Canicula fydus infolatas, addi | epic fa&iexcotoneis, Vishujus eademeft, m D 9 OMPHA COMELI. CAP. XXVI. phacomelitis faciendi ratio hzec eft. Acerbze uvze adhuc immaturz, & tribus diebusinfolatze ex- « primuntur,& ad ternas fucci partes,mellis oprimi defpumati fingulee partes adjiciuntur:& infola- tur in vafa transfufum, Vim reprimendiac refrigerandi habet; ftomachicis caliacifque convenit, U fus poft annum eft. aicut ler, VINUM EX PYRIS. —,CAP. XXVII. ———— GÀ Linc Er om che tilia ft atque inteftinas fluxiones cohibent.. ewehe de. —VINUM OENANTHINUM E5ne vite fylveftrijquod vocatur cenanthinum. Sicci flores minisduabus mufti cado macerati, poft triginta dies mutantur, mox colatum vinum reconditur. Facit adverfus ftomachi imbecillita- tem, cibi (aftidia,corliacos & dy fentericos. : 200 o rsiemive, VINUM EX PUNICIS. CAP. XXD- E d abeft,apyrena vocantjac deco&o ad tertias,&ita re .Efficax eft contra lluxiones inter tim cumalvi proflavio exortam,ftomachouucile, adftringit alvum, & urinam movet. inm à Punicis mali ltifari, ) cian jw iral Aliqui enim repurgatos punicerum acinos pralo flatim fubji- M oU eiae rondaiferdier fat, tig dfeitn, € fubfidat fex:deinde in alias transfundunt amphoras, quod Afecibus repurgatum eximunt, C" oleum fuperinfundunt, ne evane[cat &r corrumpatur, vel ace[cat. Alii qui magis punicis abundant,acinos in ligneum cadum aitera parte patu- lum cimjiciunt.Cr uvaram modo pedibus calcant, donec univerfus exiliat fuccus : deinde per fe in fole effer ve[cere finuns, cado linteo 2, dum fex univer[arefidat, nuclei fupernatent C vinum defacatuim Cr pellucidum red darur.Lbi autem bec. ada funt, perf. orato paulà (upra fecem vafe,vinum eximunt,Cr cadis ligneis affervant. Huic ole- —— Á parimenfura nigra uva au[fermfculi faporis commifteant,calcent Cper fe effer ve[cere finant quad vinum claritatem tonequatur.Subinde in doliolis affervant: fiquidem i" guftui torre xicig malis maturis,quod Rhorten nominant: facco expreffo ab acinis corum,quibus lignofus Vini & punuicis- varja có» fideratio, um [upcrinfundere sonopusef fervat eni fc paratum per fe mado vafis efculum pice velceráobruretur. Suntpras — 60 Quod? vinofis exprimitur.[i ex oxalidis aqua;vel bortenfis intubi aut buglofti bauri i iri. Vii é Pvinofis exp A idis a i iglofti bauriatur,ardentibus peftil / panicis busmirifict auxiliatur, C fitim extinguit. dem porum ex plantaginis aqua aut portulace aut vofarum ngMiRi TEJE- Fnalis vi» Bienes cobibet, «ft flomacbum juvat. iam ptagno juvamento potandum in aqua, in qua plut gen dens ferrum extinctum fuerit, coliacis, dyfentericis, diarrbaa laborantibus, ac etiam mulieri Ü Naufeam [edat , €» bilem ? jecinore in ventriculum permeantem cobibet , c vomitiones melle miffum , facit perbelle ad ori , gingivarum & fexciti exulcer ioiit ue d givarum ulcera, ep partium pblegmonas extinguit ex aqua vofai j cen uade isa »f à uxionibus , tum ab inflam baise dis lé : d un | longi magspr ] Sie a p id aot, " 2p mua ij - Hhhh 3 5 Pilizyt 914. And. Matthioli Comm. pédirzs eivG*, ROSACEUM VIN UM, CAPCXXX. Hoditesfic fit. Rofarum ficcarum,tufarumd; minam linteolo deligatam in fextaríos 0&o mergito : & poft tres menfes defzecatum vinum transfundens,recondito. Utile ijs,qui febri c; & ad ftomachi co&tiones & dolores, cibo potum: & contra humidasalvos & dyfenterias.Fit fucco rofarum addito melle,quod rhodomeli vocant: quod arteriz fcabritijs convenit, - 3 " Mee írat oivog, MYRTITES VINUM. CAP. X XXI. Yirtites fit; baccis nigris, quae maturitatem excefferint, tufis, & nigrat capillos. dá E à Mugeidrys ep, MYRSINITES VINUM. D M Yrfinites fic temperatur.Rami nigra myrti cum fuis baccis & folijs tufi,dec in tribus mufli congijs fervefcunt,donec duo fuperfint, aut certe dimidium: ufus reconditur. Contra furfures, ulcera in ca pite manantia,eru priones papularum, & purulentas auresefficaxeft:fudoresfiflit. — 9-6, LENTISCINUM ET TEREBIN INUM, CAP. XXXIIL i| all cinis temperatur, Nec fecus terebinthinum : namqy bacci i fumi :nt. Similes infunt vires: adftringunt; ftomacho accommodantur, & deff inteftinorum,veficae & ftomachi,& fanguinis profluvio.U cera omnia fluxionibusobn catricem ducunt: fluxiones vulvz ac fedis infeffonecohibent, ^ ELT s m9 Won We ES BAA o peur PALMEUM VINUM. CAP. XXXIV. Dàmslssmaturas quas vocan: chydeasin urceolum imo pertufum, & obftrutum pica demittito : lino foramen fit obturatum , & quadragenis fextarijs ternos aquae cong quód fi ipfum ta dulce cffe non libeat;quinque congios infudiffe fatis eft re irunc :éo;affumito icraffam & dulce, & reponito.Suave illud quide contra fluxiones propter adftriétoriam vim efficax: ftomachicisjeeeliacis,fanguineme venit, Aliqui idem addita aqua iterum capiunt,& tertio,quarto;quinto fextove faciuht acore vitiatur, " a dis - (C*asuieese. — VINUM EX CARICIS FACTUM. QChcorcbiesaliquibusfycites vocaturjin Cypro fit,ita ut palmeum : fed hoc i — aquai humoris adjiciunt,in quo recenter preífa vinacea maduerin doniz aut p t excipi do int om prodeft, ürinam«iet, menfes trahit, lactis m facit, vitiofum far adfert,ut potio, thon a mphoris, de NET he * non maturefcente,o ] tur, & amphorz dimidiata hemin relinquunr. Hac vina vetuftate du tamen adjuvant & urinam cient: t tericis & hydropicis,fan autem genere nigricans ma apifdeniro : Q'Trobilites&tmaceratis in mufto r Inlib. QuintumDiofcoridi. ^ — 915 RidorGrtel i rivo Aid gursgi aqui ivo, CEDRINUM ET EX AL BORIBUS AC FRUCTIBUS VINUM. CAP. v Edrinum,juniperi um,cuprefinum laurium,pineum aut abiegnum,fimili ra one fiunt.Divifos recenter ramos;cuii um edunt;aut foli;aut balneo;aut igni admovere oporter, uti confüdent, iod; vini mir permiícere, & poít duos menfestransfundere , &:antequam recondantur, vinorum vafaimpleridebent:namqsnon plenis vafis, vina in acorem corrua:- item vina re? valentibus infalubria. Omnia excalfaciunt;urii t chementius excalfacit, Fit quoq; €. cedri majoris: bra: diebus quadraginta infolari deber, & de niperi,non aliter quàm cedrites,& ad eadem val modofit, Cedriam dulci aqua lavant, & fingulas amphoras fingulis cyathis diluunt, n Hoc genus viniexcalfacit,extenuat : tuffi antiquae utile fine febre, pe&oris laterifés doloribus, n ciert& fub- & interaneorum ulceribus;purulentis excreationibus,mulieribus vulvzcaufariis, 'erfus ventristineas & horrores, Contra venenatos ictus Ata cil penta, inftil um medetur, : ; Ne ne febre (int, veteri rheumatifino,exulcerationibus in altum recedentibu bus tardis,inflationibus & luxatis,prafertim in fuccida lana impofitum, 4 —PoáÁ CA a pice. ufto temperatur, Picem autem primüm marina inal e X Íynce plócn a delia E A uadulc multi uncia picis una;aut altera adjicitur: ubi « sbniris d cobi h Hocgeuus vini excalfacit,concoquit;purgat;abftergit ; utile doloribus pe&oris;al s dva, fi- Nollris eser. » VINUM ABSINTHITES. CAP. XL. E fant H junc oc u 4o Mo» ve : a opo maxim laudatur. Fitá; fimiliter foliorum hyffopi rufgram librainam- 4: linceolo raro cum quibuídam lapillis folia involvuntur , ut degravat dufculo faíciculus fidat; vinum uadraginta dies defecatum elutriatur. Contra pe&oris,la im & pulmonis vitia, veterem tuflim & lufpiria prodeft: urinam cit : torminibus & horroribugfe ? ufh circuitu repetentib arurmenfes movet, - E E11 we n. VINA EX DIVERSIS.PLANTIS LI p ? C; XL i : Es k * x LX 5 fieri folet.Excalfacitjdifcutit reoporter, Crailitiem, commodi daturcum 06 And. Matthioli Comm. vinum;nomine bunites, drachmis duabus tufi napi in fextarios duos mufti additis, & Ceteri, ^ modo fa&is.Prodeft ftomachicis & dimicatione;autlongo equitatu fatigatis, Diétarani Prises : tuor macerato quaternis mufti fexcariis.Facit adverfus | cM re faftidia: menfes & purgamentum ) pàártu fübducit. Marrubii adulti folia tundito,& fextarios o&o in mufti metretam demittito tall confimiliter facito.Convenit hoc viaum pe&oris vitiis,& omnibus;quibus marruübium. Thy ! cribrati uncias centum linteolo colligatasjin amphoram muftiadjicito. Valet contra argras cot faftidia,dy fenteriam;nervorum & preecordiorum dolores , hybernos algores, & venenata anigil.- quorum morfuüsfrigus infequitur,aut putrefcitlocus. Simili modo fatureia vinum fit quodeeg, quz thrymites przítat. Sic quogs origanites ex Heracleotico o: igano conficitur fimilitercum &o.Facit eadem;quz thymires.E calamintha, pulegio & abrotono vina fiunt eodem,quo thymit do.Profuntftomachicis,cibum faftidientibus& regio morbo: quód urinam moveant. Fit item za vinumcontra venenata ante alia efficax; à Aiguuavirys oiu, VINUM AROMATITES, CAP. XL Romatitesitafit. Palma, afpalathi,calami;nardi Gallici,fingulorum quatuor poitquam contriveris,paffo fübigito,coa&is ingentibus offis,& in fextarics duodeci fti dcje&is,operculato vafe,quadraginta diebus quiefcere finito: deinde ubi face expurg. recon ico. Alia ejusrstio.Calami uncia;phu drach miemipeaft drachmz dusnardi$ mz [7x;ca (fies uncta;croci drachma quatuor;amomi drachmae quinqs;afàri drachmis quatuor. fimi crit &linteocolligata in cadum muftidemerguntur: & poftquam vinum deferbuer ditur. F:citad safdnd P idis & pulmonis dolores, difficili urinze, horroribus, retardati àtqs 1s qui perfrigora iter faciunt;por:m convenit: pituitz craffitiem extenuat;colorém Concuiat, dolorem finit: renum & vefica viciisauxiliatur. 3 Oro: in T&v ayomiMov &putad cu, VINA EX DIVERSIS ODORAME FACTA, à) (AP. XLIV; 4 - * 389 z s FE: & vinum addeftillationes cruditatesitiilim;inHationes, & fi humor in ftomacho co dua drachm&piperis candidi drachma una,iridis drachmze fex;anifi drachma tres : oi tufa,& linteoloinvolutajin fex vini fextarios conjiciuntur: vinum poft triduum colatur; &in| reconditu poft deambulationem meraculum,cyathi unius menfura. Fit quog; ned lenio herba,radice ficca pondo quinq; drachmarum linte:lo colligata;& in congiosfex m oft eres men (eseffufa.Facitad itomachi & pe&oris vitia:urinampellit.E Syriaca na d Nc vinum fa&itatur, hac ratione. - Singulorum fclibram in binosmufti cong menfes duoscolato, Daturcyathusunuscumtribusaque. Hocvinum efficax eft con hepaticos;regium morbum,& urinz difficultatem: prodeft ftomachicis, atq; ijs quos p: Alij unciam;aut (extantemacori & Celticze nardi quadrantem in mufti amphoram 2 quadrantem in fenos mufti fextarios itidem démittito. IdYvini genus urinam ciet morbolaborantibus;hepaticis ifchiadicif. 45 convenit.Radicis fylveltris nardi re. tzá beflem incongium mufli conjicito : duos menfes quiefcere finito. Litilee ne;inflationibus,Itomachicis, : Olitin rur qtinixur aroRv, VINA EX DIVERSIS HERBIS FA CAP. -XEV. E v AME. R Adicisdaüci contufz drachmas fex in muftiamp bro S : ad doloresthoracis,precordiorum & vul ve:menfes pellit, ru&us ciet,&u vulfift;. Salvi unciamin mufti amphoram,quod idem cum ceramio eff,mitti veficae & lacerum dolores, reje&iones fanguinis,tuffim,rupra,vulía, &cj 'am in mufti congium mirtito.& transfundito. Prodeft rupris;yulfis,cona tiemextenuat:contra ha,coxendicum dolores efficax elt:tardas onec partus extrahit:aqa: inter cutem & ferpentium iétibus auxiliatur, Vina ex 2 milimodofiunt. Oportet enimfingulorum uncias octo in fenoscongios mitterejtribus mo cerare,mox in vas transferre.Faciunt ad pectus & latera, & urinam movent. m A I turi,& cribrati unciae novemin linteo colligatee in multi amphoram demittantüt; ppetitun ftomachicis & difficili urine auxi! iatur:faciles fpiritus facit, Ex fomniculo.ánerlio & pt Fit & € flore falis vin neri co a * Inlib. Quintum Diofcoridis. 917 mandragorze concidito, (egmenta lino traj:cito,qued felibram squat, in mufti cadum demittito; ibio; effe finitoad menfes tres, dcinde transfundico.Media potio;heming dimidium:bibitur; paflo in duplum addito. Ajunt heminam vini congio miflam;potu faporem adferre: cyathus unus cum fextario vini po- zusenecat./Medioctis a (us ejus doloris fenfum aufert: fluxiones incraffat : olfactu, potud;; & cüm indi. tur, idempreílat.In congium mufti aqua marina dilutijdrachmas duodecim nigri veratri trici in linteo muudomittito : dum; efferbuerit, in marinze aqua congios quatuordecim » iibi pleniufcule fregeris, injiciro: poftaliquot dies colato, & utitor.Dato cyathumunum ex aqua balnei, in potu ad alvá folven- dam, iisQui evomueruntà coena. Alia ratio. Veratri drachmas yuan » junci odorati uncias duodecim, 1o fpiceeSyriacze uncias tredecim : cribratas, & linteo colli gatas,in feptem vini Coifextarios, dicbus qua- draginta macerandas indito;poftmodum colato:dabis in potu fefquiheminam.Aliter.Deco& mariae aqua: ex alto petite fcxtarios duodecim,veratri candidi libras fex,in muftiamphora quadragefimo die uam madefeceris, coloto, & utitor.Alia ratio, Veratri drachmas duodenas, & aphronitri uaternasin duis multi fexcariis diebus quinifdenis macerato;mox colato : &femeftri exa&to, utitor. Id vini penus abortusfacit, & partusnecar. Aut uvas in fole ficcatasimponito in mufti metretam (im plet aurem me- treta congios duodecim) & gypfum in vinum mittito pondo drachmarum viginti, & biduo refidere fi- nito: conjicito veratei nigri drachmas triginta , junci odorati, calami fingulorum drachmas triginta; bacc uniperi fextarios duos & trientem,my rrhae,& croci fin gulorum draclimam: involvens lin- squadraginra appendito;poftea colato;dabis heminas cres;autduas diluras. Purgatà partu céminas:faetus extrahit:contra ftrangulatus vil vze efficax.Scammonitesfic fi R adicisfcam- per menfes elfoflie , tritze, & linteo colligat drachmas quinqyin mufti congium mittitoad dies Alvum purgat : bilem; & pituitam extrahit. NE cca! Porn 3 uet Ve fattitia parandiratio diver(a quam fuperius ab initio propà bujus libri ad bunc ufa, locum pluvibus capitibus v. di d;fjuse diligenteró, tradidit Diofcorides, nobls quidem clarior , C evidentior vifa el , quam ut opera previum effet Fyoisiciá Fingula eorum capita noftris commentationibus profe ui , prafertum cum omnium fere jam wu[us apud nos exoleverit ; coutid, quanquam non equidem dubiraverim.quim e[fenr buju[modi vina fi eo modo parata in promprau e[fent sis yorbü profutu- 74, quibus prode[fe produntur. UL nde pluribus adbut vationibus nixus, primu ego.ut arbitror (quod etiam lbra i. in Ebe- di Ix tumentione diximus )e ligno Guajaco vinum confeci , c alh$ quoq, conficiendum effe (criptátr didi, Cujus poflea uit Naicb, 30 rinumeros Gallicalue correptos, nos Gr alii Medici (anitative[tituerunt Videmus enim E iphraffatum ad oculorum cla» pus ru atem efficacifümum ffe, Myricinum lienis morbos (anare , C" quod ex Sena paratur , atrabilidriis morbis cy cur énys tor wxulceranibus, nempe cate, lepris, vutligimbus, lit benis, C id genus aliis,commodifomum effe medicamen: um, Quod tum animadverrifier magnus pbilefopbus , C» inedicus nov [ernendus Arnaldi de V.lla nova jde fadHitiis vinis, que ne- dicine u(ui conveniunt a. rios & wis morbos , copiéfi fimm edidit libellum. dn quo qui vii medicamentos dele- dantur, bsc conficiendiiedum, Cr eorum facultates | facile adipifciporerunt.. Nam apud Germanos.C alios illis termi di commifla in frequentifimo babentur ufu, quod magis,quam nos odoratit, C concimnatis de» ledentur potionibus, A : , De Mecillicis Lapidibus. * — CADMIA. CON. xL vr cadmia generibus optimaeft Cypria, botrytis nomine; denfa,modic? gravis, & in levi» tem magis declinans, racemofa facie , colore fj podii, qua fracta cinerulenta eft, & &rugi- 157 nofa.Proxima habetur foris caerulea, intus candidiorjinternatis venarum dif&urfibus,ony- A chirz lapidi fimilis, cujufmodi funt qua e veteribus metalliseffodiuntur. Que dametiam dn placodes, id eft cruítofa dicitur , fegmentis quibufdam perinde quafi zonisciné&ta, ob quod eam zonitin appellavere. Alia oftracitis nominatur,gracilis&magnaex párte nigra.Sed que teftaceam go faciem habet, terram amplexa eft.Improbatur candida. Oculoruim medicamentis botrytis nomine, & onychytis, àriles : reliqua ad em platira ;& farinas, quae cicatricibus inducendis infparguntur. Ad ea- dem Cypria rodeít.Ex Macedonia vero, Thracia, & Hifpania delatae improbantür. Csdmiz effe&us ingere, cava explere,fordes expurgare;exiccare, t €orporis meatus infarcire,excrefcentia in carne tCati «coercere eruftas creare, & ulcera qua cacoethe vocantur, ad cicatricem perducere, Gignitur cadmia ex a ere infornacibuscándente,fuligine epefta latu, & lateribus,camerisdsfornacum inhzrente,Praegran. Prímere, des autem, ac ferrez funt rudes, ab officinis appellatz aceftides;per fumma faftigia connexze,& conca- meratz, ut quz ab zere ja&tantur furfum corpufcula, cohareanrz;& inibiderineantur :qu& chm fpiffius infidenc, In corpus concrefcunt; & modó genusunum ejus, modó duo, modó omnta perficiunt. Extra- hitur & cadmiain Cypro? monte;qui Solis incumbit,cremato lapide, cui pyritee cognomen eft : inquo etiam monte quzdam quaf) venz chalcitis, myfios, foreos, melanterize , cerule;, ch: yfocolla átra- 6o menti futorii, diphrygisáue inver untur, INéc defunt , qui cadmiam inlapidum fodinis inveniri dant, falfi quim lapidumcognationezqualis invenitur, & apud Cumas lapis , nullam fui vin fen. dens.Ii o leprehenduntur, quod fanc eiie ides nullamque alienüm mandeliiflitrs fa end. hibet: commandacatus item lapis dentes offendit : cadmia,utpote ciim cedat,efüm non re uit Alio Pr etr d. geniectyaliento Cadmiain farinam detrita , & áceto fi üba£ta ; atque in fole Ec, - nue 2E erg m ut e appofitus lapis profilitz& fumum ignifimilem PERI. uir uere mint, ginemque luteo colore, autzreo fplendentem expuit, : "niuperJapis ignem expertus; atque refiigeratus colo i Vior multófiet : fed Cadmia nihil evariat, nifi qui D EU a ecte- É at; hill quis eam multis diebus cremaveriz.Fit & in argenti for Hhhh 4 nacibus l 918 And. Matthioli Comm. E à . 3 " e*& ' nacibus candidior, ac minus ponderofa, fed viribus nequaquam comparanda zrariie, Uritur cades, fuperior carbonibus obruta, donec translucida f; pe&tetur, & ferrei ftercoris modo bull e : » Kk d €t: mox 1 guirur vino Amino , que ad emplaftra praeparatur: (ed quae ad pforarum medicame ; : pre nta praeparatur acero. Alii hoc modo exuflam conterunt in vpdmque hétili crudo torrent,donec wa i atur: iterumque tritam €x vino, tertio urunt, donec prorfus in cinerem redigatur , nihil fc nens; hac fpodiivice utuntur, Lavatur autem in mortario trita; hil emergat : dein coacta in paftillos reponitur, ? effufa fubinde aqua, dum/ Cini C Admia duo generayaltera fadlitia altera foffilis-Hec duplex efl. Una metalli expers, — Altera att «y auta been continens.Fadlitia in fornacibus concre[cit,ubi es conficitur triplici appellata cognomine.N am Dott tein eam ay, i6 lavere,que uve jpeciem refert. Offracitem autem qua teflis, c Placitem qua crufhs fimilis fuerit Sunt etiam Lapis ca. Senerecalamitem offendant 4b arundinum figura. Decutitur bec à ferreis perticis, quibus cum as infornaci laminaris agirari foletzobducuntur enim cadmia,qua decuffa [ciff per medium calami faciem refert. Foffilis auteti. mon continet , quama, Germani lapidem calaminarem vocant , lapi est non admodum durus, fublutei colgr cenfus luteum fumum edit.Hac utuntur aratri faliri, quiex are Ortcbalcum parant. Siquidem fiue ea id parari tefl. Que verà metallum continet, Germani Stobelt dila, nigro colore, ajjertur in Bobemiau ex ducati AGefelariis fodinis ubiChalcitit Co Myi copiost | odiuntur.H «c eroden difacultate adeà pradita efl. fefe pedes exulceret.Nec fanemirumsclim intus bau[la animalia quacung, perimat.Bobemi bancCerv:fia eflateudt ad necandas mufcas : mamubi primum eam deguflarunt, flatim emoriumtur.. Cadmia ntritf(a, nem;nitGalt Hiftoria. sono fimplici medicamentorum, fic inquiens: Cadmia fit bim fornacibus as paratur nem etotaien e. generatur, in fornacibus im altum egevente velut fuliginem quampiam , c [avillam five utctnq, ap, At fi non terram, fed lapidem nuncupare velis. ex quo in fornacibu: fecernendo partim fit as, partim catints phryges, nibil (ane retulerit. Sed € in argentei metalli eftcu ur fimili fcenetione, f ve generatione, atu qu Vocare voles. Quin & ex pyrite lapide in forracibm ufo fit vacmta. Cater. m abfq, forrace in € pro caémi «c jure qui[pam illam lapidem nuncupet.. aq, in Soluquo rempore ego infula peregrisabar, patiifs liquum erat cadit que in fornacibus fit. Verin lapidilusqui in monttbus.€ rivis veperitbantur.ametalló €xlnis dapidofa, pere bumida ac putvefcentia, in corporibus impendi mollibus , qualia funt euntcborum., puerorum modi cadmia adjtyat. At im durtorilus Cr contenttoribusqua valentiu: deficcantrequiruntur. Itaq, via tenendum, (ermonem ad temperatam , & mediam exceffuum naturam, in i qua ita fimpliciter. dum : puta citm dicimus medicamentum aut ulceracarne implere, aut citatrice claudere, àut aliti J praflare : ad quam utiq, C nes nunc vefpicientes, leviter deficcatoriam alflev[oriam, cadm:a efft facultati is, oculerumá, medicamentis utiliffima. Tertiaesl nlateribw fornacuans qua pr Bireuon potuit Hec dicirur blacitis € vp[a ab arqumento, crufia verius, qun: ptf EYarIa. cicatrices trabendas.FluunteXea duo alia genera. Onychitu extra peut comt'ea iytua tiae tota nigra Cr caterarum for didifima : vulneribus maxime utilis Omnisautem cadmia in Cypn far Plinius qui à Ga'eno in boc t [[entit,quàd dixerit foftlem cadmiam fufuris tantum nece[fariam, € Cadmia cugramen Galenus contrarium feribat. Cadmie omne genu vidimus fepe nos in pluribus Gerniana va in G^ pup Gr» auricbalcum conficitur. Séd [eciatim Lotrytin apud Perz.enum quinto à Tridento lapide r4 uatt* cgorelenff cometatitsubi in quàm plurimis fornacibus «s, ac alia metalla funduntur. Botryti cadis fru cherrimum noviffrm? ad me mifit Sagabria Dalmatie urbe,clariffimus Medicus Sefephus $4 sde) in racemi modum congr[la eil.ut plandwve fpeciem referat .Porrà officina eniti ; miam perperam nominant. Quandoquidem Tutta illis vocat a(nifi mea mefalit opinia Cadm , Liyaut offracitu genere.Neg, entm mirum effe debet, quà Cadmia proprio ami[Janamint pd) Nomína, tit fümeriam Dioftüridw tempore fo uterentur Medici. Metalicum,qued Gra € Italis Cadmiamominatur : Arabibus Gi fe Chlimia ; manu Gratst 2 POMPHOLYX, S PODI |.CAP, XLVL o diftat, Siquidé fpodos nigricaz; & alearum pilorumque plena; qu.fi es tt n quoddam, quod ab? us, fornacibus everrirur. Pompholyx veró pinguis éft, & Inlib. Qumtum Diofcoridis. 919 evolare poffit.Cujus duo fluxerunt genera. U num ad eris col vergens,fubpingue:alterum ap candidum,fummamd; levitatem oa&um.Candida fit pomphol yx,quoties in perficiendo are fabri praftantiorem facere volentes, detritam cadmiam cumulatius infperferint : namq; renuiflima favilla, que effertur in pornpholygem coit.Caterum pompholyx non ex ris modo materia, & fabrili induftria fa&titatur,fed ex cadmia quoq;;ad gignendam ipfam eximie follibus proflata. Cujus faciunda rato hec eft.In domo gemina contignatione operta, fornax extruitur, juxta quam mediocris feneftra;ad tabula- tum fupernis partibus pateat:domicilii paries soos ompdpnm foramine ad fornacem ufq; per- & ad excipiendam follis narem: oftium mediocre habeat, pro exitu ingreffud; artificis fabricatum: domuncula altera huic conjun&a fit, in qua & folles, & ilator fuo gantur:deindecarbonibus 10 incamino füccenfis , affidensartifex cadmiam particulatim fra&am infpargit ;à locis fuprainfurnibu- lumextrü&is: idem negotium obir infern? artificis minifter , fimuld; carbones adjicit , ufq; dum indita cadmize copia prorfus abfumatur. Itaq; gefta fuffitu tenuis pars, & levismaterize in fummam domum evolát,& parietibus;te&is,fornacid; adherefcit: conflatum autem inde corpus , inter initiaerumpenti- busaquarum bullis fimile prodit, poftea majus incrementum capeffens, glomufculis vellerum fimile redditur.Ponderofius autem in ima loca fe recipit: fed hoc fornacibus offunditur;illud domus pavimen- tocohreret : quod tenuiore deterius exiftimandum eft , ideo quód multum terr: collegerit, & fpurcitia in acervatione referciatur.Sunt qui hoc modotantum fieri podium arbitrantur, de qua antc dictum eft, )ptima creditur Cypria, que accepto aceto halitum eris praeítat, colorealiquantüm piceo,fapore ceeni fi fraudem non experta, M inti carbone infervefcit,eereum colorem contrahit. Antediétis diligenter attendendum eft. Siquidem à nonnullis adulteratur taurino glutine, ov;lio pul- rino, aut cremat;s groffis, & quibufdam confimilibus QUod: fuerit, quippe ihil in iis probandis invenietur eorum;que ante di&a funt.Pompholygem in commune ita lavari opor- ter. Ligatam linteo mundo, modiced; raro;aut ficcam;aut aqua refpe ibellum demittito, quod imbrem contineat, & huc atq; illuc fafciculum effluet, &omne fedimentum in linteolo; quod peffum ierat: rurfus lzpidofa fider&'patiuntur, & in vas alind excolant: gricengideni faciunt, doneccinis merus, & arenz ex pers inveniatur. Alii paulatim integram in aqua refperg, rbitrati are- leas levitate fi blimeattol- etiam lavatur à & irrigatam aqua, in paftillos , &ilid, novo, fubje&tis levibus prunisorbiculosc - n uo verfa- 4o bis, dum afliccati fulvefcant, Neq; ignorandum ex auro;argento , plumbod; fieri fpodium, verüm poft .- Cyprium, plumbeum maxime commendatur. fzpenur ro delideratur , neceffe eft Sis ; ; it: quod; modo fe conjeéta ; indito operculo continu : iterum in ficilealiud em quoque e termi n fuis foribus, aut malis Cotoneis difl E m ex moris immaturis;id eft candidis, in fole Manardi erracuum, » Yulgarem offici- in officinis fit ufus, holygem, tum fbodi- acibu pluries mecum detu- llis , que Sboz.ij in Tirolenfi comitatu Ger. nium fornaces, ac fodine: & quibus non modà pom- admie,pyritis,dipbrygis floris aris, bel. amantiffi. , 920 And. Matthioli Comm. amantiffimos appellare po[Jem , ut qui € atate C longa conuetudine, C» fludiorum communione milf éon Fint) clarifimos medicos Tridento oriundos, Andream Gallum, c $ulium Alexandrinum, quijam dudum o meas dectrinam,tum integritatem " Sereniffrmo Ferdinando Romanorum Ungarie, Bobemiad, Rege;in fui c» fue prolis com. AnGfpo: modum in medicos bonorific recepti f unt.Hoc itaq, patto cadinia officimis pompholygis vicem exples: quibus etiam - diumes fPadia quedam ex arundinum radicibus, & boum offibus concrematis fa&la, [podium fals veferunt. Quodt - 12 bus ommno fuerit reprobandum : nam Diofcorid m teftim onio,ubi legitimum defideretur (podium,antifpodiis uti fan] Z ^ nempe qua fieri poffint à myrti foliis, floribus, baccisd, : ex olive frondibus, cydoniis malis, quercuum gallis,attritüligy minibus : itém moris nondum maturis,terebint bo,lentifco,buxo, pfeudoc pero, fici frondibustauri glutino, fe ss pice aut melleperfu(a. Quo fitt mibi plane immerito à Manardovepreben[us videatur Avicenna qui ex combaffian, dinum radicibus fibi [podium confecit, medicinis commi[cendum, qua ad cordis robur parantur, c intus in corp fi. 1o muntur. Hic enim longe melius, ac con[ultius fuerit arundinaceum «dmifcere [podium, quàm ejus viceTutiam(eupm, — pholygemimponere:licet bec quoq, fit Bra[avoli fententia.Sed equidem bactenus nunquam me legiffevecordor,umphg, — Iygem feu [podium jjs medicamentis tutà admifceri poffe;qua intus in corpus [umuntur : cm neque Diofcorides G. lenus,nec qui poft ipfos diverfis temporibus claruerunt, tam ex Gracis, quam Mauritanis, ufquam, quod invenerim, " mL prodrderint,, citra vita periculum, bac bauriripo[fe. Nam fieri non potest, quintam pompholyx,quam ertor,Po- Vétttriculo, & ceteris vifceribus , mirum in modum noceant ,citm ex tenufima eri fubflantia vehementiffima pholygé conficiatur, ob id deleterij aliquid babeant. Quod majori quidem diligentia expendere potui[fet Bra[avoluscin love terrogatus à fuo fene pbarmacopola,quid fpodij locoin compofitis medicamentis imponendsm foret , inconfulrtfan a. Jpondit, pompholygem, ut faciebat Galenus. Qua in re duplici, meo quidem judicio, notatur errore.Primitnquidni] dens non diflinxerit, an boc vel alio modo agendum fuerit cum medicamentis,que ove [fumuntuv,quibus myropol um quandog, commifcentomnino bac inre concludere videturspompbolyge indifferenter pro fpodio utendum. in bauriendu,quam exterius admoyendis medicamenti. Deinde ver cum pompholygem.five (ut ipfe babet dii loco (umendam [latuit, in eodem ver[ari errore deprebenditur , in quo Manardum ejus civem verfatum. Quandoquidem fi rec? noviffet Tutiam communia ufus legitimam non e[fe pompbolygem y emnino (ut fa tam adulterinis quam fuppofititiis medie amentis facere adfolet )errarem bunc (uo [eni pharmacopalaind, flat.quod dixerit Galenus in [podij defectu, pompholygem fupplendam.Siquidem in iis tantüm medicamentà id] dum voluit, qua exterius illinuntur. Nam Galeni ezate nullus [odii vel antifpodij extitit ufus ad medicamenta, qtnit- tus in corpus (umuntur, ut longo pofl tempore à Mauritanis [actum effe reperio. Caterum Fuchfius, libro deco vum medicamentorum ratione, Agricolam forta[fe fecutus y prater illud Spodium , quod in fornacibus fit, alteri recenfet fubterraneum feu fofiile ditum ,idó, in quatuor [pecies , cinereum videlicet , migrum,viride, &* luteum quod quidem folis Arabibus ( Agricola foli Serapioni ) notum e[fe fcribit-V erumt amen Serapio ubi de pompholyy 422.ubi itm de Spodio cap.3 4 2.nullam, quod legerim, pod) fofilis mentionem facit: quemadmodum ntq Pophor, "45; etiamalii Arabica [amilie autbores. Porr) meminit tum Pompholgirtum etiam fpodijGalema lil wx) ummedicamentorum, ficinquiens.. Pompholyx fit in eris fornace, velut & cadmia : fitá, ce dumin fornacilu pedi — ritur, ut in Cypro.Cüm enim prefectus ad «ris fornacem inffruttas res non baberet , pracepit ex ipfa cadnia| hift.& vi- (prefentibus, atq, infpeitantibus nobit) pompholyga , videlicet minutis cadmia fragmentis in ignem conj Gi — ararium jacebat follem, Camera erat incurva, nu[quam pertufa, fed integra, qua egeftlam ab ufta cadmi 'o— eipiebat:quam ubi collegi[fent babebant pompholyga. At quodveflectens infra in pavimentum recidelat, vocant, que plurima ubi es infornacibus uritur , colligi affolet. — Quidam etiam Spodium neutro f ui videtur fimilem babere facultatem , quod vocant Antifpodium. — At ego illo ufus fum nung fucb. opinio, urget, obturantibus pharmacis utatur andi iram, aut u colore cinnabarim imitetur : nigrtum vero rudo compofitis: phureac fale.fictili multos dies urunt. litos fciflili alumine clavos c fos urunt,& iterumactertio ide combuftum: d in Cyp cicatricem perducit: Vitia oc ; tus ciet ud hydromelite potum;aut cum melle delistinimifisname To terdieaqua, donecnulla prorfüs fordes emergat. Aris recrementum, ftereusve 4 todem modo lavatur: & eandem vim, fed imbecilliorem, habet, UR Inlib.QuintumDioforidi ^ ^ 9» Es uffum.quod in oficinis pafim babeturspauci (an? valori e[feexiftimaverim, cüm nigrum fit, & plufquam opor- Acti AERE facile qu'fpiam buic malo mederi poterit, fi Dio/coridem fecutus, ipfum conficiendi la- resti. E lorem [ubierit. d fi erei clav: à mayigiis folutis exempti non adfint es aliud omne vetu[Late expurgatum commod ' affums poterit. Ubr aris meminit Gale»uslibro g.fimplicium medicamentorum bis verbi : Aes uflum babet Cr acrimoni- Vireset am quandam.fed Cr adfiriionis eíl particeps. Proinde fi Laverur pulcherrimum cit medicamentum cicatrici ulceribus inducenda:quanquam id ipfum presse norm lavetur.pofit porifimum in carne durrore : alioquin in molltore commodius eil, quod ablurum eft. — Quod Aes uftum Latinis yunus nmsveAíGr Gracis appellatur ; Italis Rame abo bruferato. — i d Nomina, 4 xedél9. '" FLOSAERIS ^ CAP. XLVII. Los eris,quem nonnulli clavorum veterum pfegma, quafi refegmen aut fegmentumy nt; optimuse friabilisjin attritu fulvefcens,milii effigie & numerobrevis,ponderofus,modic? fplen- densyatq; conftrin ens,qui delimatam zris íÍcobem non rece it; qua pe adv lteratur, Sed id facil: debi prchenditur,cüm dentiumillifüdilatantur ramenta.Fit aucem,cum gs fornacibus fufum;in receptacue la delabitur, pér cola fitularum ad ea pertinentium: tum huicnegocio addi&i miniftri, fordes expur- gantes;a clariffimaminfundunt andi ropofito : itaque repentino concretu, ac addenfa- tione, 1itur,& erumpitantedi s, Adítringit,& excrefcentia coercet: offufam oculisca- dat,fed magnopere mordet, Quaternüm obolorum pondere datus, craffum humorem 20 ih: fa narium, & fedis vitia abfumit : period papularum cum vino cohibet. Candidius contradi n gravitates tritus;in eas per hftulam flacu impellitur; uvam, tonfillasq; repri- mit farina ejuscu s idijom. Es. de^ | p repri : - gi: E | ipfum funditur, in Tridentina agro , fepiuscollegimu, in bunc gioris modum, Cim ss fornaci liquatum, in parat actum extra fornacem diffunderetur,anteaquam omnino co- zris hia iret in malam frigidam fuper spfum adbuc ipmituminfundebam : fHatim3, vapor magnus excitabatur.[ub quo mox fer. oria... ream lámmam, C eam quidem amplam [ubjicieban, ramdnig, venebam donec ce[fabat vapor. 1tag, demum eru flos, qui fuper lamima illa ferrea deciderat,mihi fe (e oflendebat granulis inilio proximismtinoriburtamen [ed colore rubicune. do [plendentibus. Quandoquid ifftma aripars, que à vapore in (nblyme fertur, aeris frigiditatem experta. facile 30 1n ejusmodi exigua grana concrefcit. 1s nu(quam quod [ciam im officinis reperitur, quapropter ejus vice erugime perpetuo ut lorem eri paucu perjivinxu Galenus iibro 9. fimplicium medicamentorum, fic deejus v. differens, Flos Vitesex ps ih pártium facultatis est quam aut es uftum,aut (quama, Merirà itaq, ex eof adis co, ter, P runt, fuperciliorum "iore vocant (ycofas. — Xawug adr it4 Gr Lini vei LLUTTIEES: » Manigebisendisbe) as: Italis Fiore del rame, ? poe pay Ld Ere EC solam A ES * jx e o0. Amit xaAn$, SQUAMA AERIS. 4 CAR. X Quama eris exculfa ex Cy priisofficinarum clavis;craffa quidem ipfa preeftantior, lligitur: clavaris nominatur: fed ex vili promifcuod; re, aut candido, vitiofa intelligi Fre eris verum ac legitimum inforna T $ 4? nuem,& invelidam,damnamus,maximé approbantes craffam,rufam,p: * nemcontrahat. Vim haber aditri&toriam, extenuantem,reprimentem, ? ülcera ad cicatricem perducit: pota ex aq ulía;aquam trahit. Aliq potio. Additur ad oculorum medicame m namque fzabriti av modo.Siccee aris : : s conturbatur,quoufque p i qu cele t; A : "i ^s : ICI CIST ; . icitur,& diftenta ma : lef ES Teu "end ere corperit, aqua fenfii med id [: & qu i; * reconditur E E. i . 6o AL fount. belita ma» reddit, quam adeb Dio[coridi c lib.g. "imi ttm que Gr arugins nontibilaffumpferit. Majorem i rem Jlomomati : quamobrem ad contumacia ulcera meliores fu) 022 —.. And. Matthioli Cli 5 potentius quama erit, C bac etiam valentiw belitis, Omnes autem Jfquame noninffrenu? mordaces fant. Plinii, g 1/00 e$l; quód effentiadp[/arum onfiffentia non admo dum tenuis est , fed potius cva[fa : fiquidem inter tecentio- obtinent , minus es mordax , quod esi tenuius, ut fuperioribus libris py và. conflat [lomomatis (quamam, eris (quamam effe error, Exquodas — qua Bes. offendimus: bec Galenus. — Ex quibus tiq, l joma nequaquam : etfi contrarium memorie prodiderit Plinm Gus, atq; etiam idein affirmaverint recentiorum qui lam , ejus fidem magis fort affe fecuti , quàm quid altms t. mra vo-. "!VefHigaverint. Quandoquidem non defunt , qui [lomomati fquamam aris (quamam omnium tenuiffmam e[f. lusargui- dant; ut Marcellus Diofcoridis interpres. Sunt etiam qui putent eandem mod eris, modà ferri [quamam tenui tur, fimare,ut Bra[(avolus , quanquam bec nullis,quod equidem [ciam, rationibus, nullisá, aut boritaribusprobent. Bra lustamen,ut (uam tueatur fententiam, Dif. oridem in medium citat.Sed quà ratione ego profetlà YA A : quam repererim fcripfiffe Diofcoridem , quod flomomatis (quama promi[cu? eris & ferri fquama effeipofft. | Verim qe! qui(piam fort putaret, me bac meorantüm arbitrio proferre ,id (ane quod fentio, primm nonobfcuris.ut puto, rati Ów aperiam : mox probatiffimorum autborum te[Himonio illud apertiftnm? confirtiaboy qubd fcilicet flomomatis (qun né eri nec fimplici ferri, fit materia, fed chalybistantim.1n primis itaq, diimu:, quod cum foribat Galenus ati mam principemocumin deficvando inter cateras obtinere, ferri ver) majore adftringendi vi quam bac poliert jam majore f'omomatisymamfe[ftum pr bei indicium, flomematis (quamam nec ab are, nec à fimpliciferr fed à duriore C terveffriore metallo,nempe ab ipfo chalybexquippe cim flotmomatis (quama long? magii «d[ii ; ferri, bujus vero plus ad[fringat qum eris , vationi minime confonum videtur , flomomatis (quamam effe s fimplici ferri fcobem, fed potius (ut dicum e8) purifimi cbalybis, Ad hac cum Galenus in capitis fionte [cribat y Squam alia aris esl, alia ferri, alia flemomatis, omntbus (ane palàm facit , flomoma aliud effe metalim ab ipfo ere. efi ferro omnino diverjum. Nam fi fenfiffet Galenus, quód [lomümain aris genere, non autem ferri fuiljet veposena -—-À xiffet baberi quamam ari, fomomatis, ac ferri, neque ita [eciem à uo genere disjunxifet. Sed quondam ted nuhi flomemagenm effe ferri avte facti,ob id fuo illud ad[cripfit generi quemadmodum c Paulus ipfum fe fquimá "fer rationes Addit as, flomomati quamam à cbalybe tamm decu]fam effe , nibil, aliud Gr acis flemom ge dicari; quàm chalybem,cenfirmatur Acti & probatifimi C Gract aut boris teftimonio , quippe quil pet F agens ,qua in corpus fumpta dy[entericos juvant , quidnam Gracis cffet flomoma . bis verbis apertà vinum purto vetus , quantum [ati videbitur , in novum vafculum infundito C laminamignitam ex moma vocant, on minorem libra in vino extinguito. Itemlibreto cap. 9. ubi bndurati lenis curam agit ; "nn autem f. 10d inipfis extinguitur flomoma. Ipfius aute [lomom atu ferri (quama quz in fabrilibus ofjcini ignitum, G malleotunditur, abjicit. Poffea agvefHoribus bominibus utiliter exhibetur. Etlibr.14. Eaps24e flomomatis, amplioris adftrictionis particepsest :bec Adtius. Ex quibta (an? poifpicuta 4, quam Latini fit chalybs, quie puriore ferri fubflantia, arte fit in fornacibus. Quo. ut omnes 1n univerfum medici Actium reliquos verufliores feati , ut dy[entericos, alios, affecit chalybem ighecandeutem;magis quàm ferrum,modó in aquam, modb in aufferum vinum,modo in lac ex cbalybs majare adfiringendi vipolleat, quàm ferrum. Hinc d omuino affirmare l'icelit mil aliud ext bus, ac recentioribus Grecis lamomatis [quamam, quam que à cbalybe decutitur , eje d, preJertm , qui in officinis acuitur, dum gladii ac telis aciem, vel mucrones coaptant artifices : quim etiam dum alia fiunt materiarit fabris, C" terra cultoribus expetita.Porro bancrem queq, Auarius abunde expreffit fuo decüptj vamentorum libro in Aegyptia Andromachi,àum inquit * Multi veddetar utilior , fi fquumam acie l enffamy uam appellant flomomatis,pari pondere fihi adcifcat.1d quod etiz idem paulo inferim repeti E firmari potest ex Galeni fcriptislibro primo, ac tertio de compofitione medicamentorum [ecund adg) Stomo«;: philofoph. foras FETU z Eget ratio ex Ant, quad minus excrementivetinet:batienus Arifloreles /— Cujus nit ufq, diem, qui ferrari fornacibus; C" cfficinis? ferro prius elaborat o,cbalybenr eo. Pus — rbpe rigiomibut. Quapropter eos pror[us ballucinari evidentifjumum eft, wralitetjenin Marcelli, eoipseptec, Marcellum; Bra[avolum.His omnibus accedit Serapion Aut borirás nragn 1 TS "interpretis quippe qui quadringentefimo 1ertio ui operis capite de fimplic. "pee dene $5 "- quod à Diofcoride pradirum eff de fuam a fIomom atis , de ferri fquamapofleritati memoria p . wer P genu cbalybis loco accipiens. Necobflat quod im Diefcoridiscodice firiprum reperiatur flemoma 22 ejfe, qus «risfquame quanquam mon adeo valenter alvum dejiciat Siquidem ego plui : fufpicorse $nloco effe depravatum ut in aliu quod, pluribus deprehenditur prafertim cim nec à Galeno. ntt seen sieribusg, Grecis proditum fit.flemomatt [quamam era fquame viribus effe fimilem : iive. ci j antra eam cohibet. Ad bec nufquam memini apud quenquam legiffe, alio metallerobor. erenem elaboratum, nifi chalybe , qui Grecis flomoma dicitur. Quofit Bromo-— slrer fentiunt Ex bisitag, baud d à ali AOT dus (empes fnerit expeti us ad ferri «halybs. riter chalybem fi , In lib. Quintum Diofcoridis. 923 Serico palma efl, Seres boc cum ve[libus fuit, pellibusg, mittunt. Secunda Partbico, neg, alia genera ferri ex mera acie temperat iy : caterü enim admifcetar : bae Plinius. Ex quibuspalam eft, id boc loco Plinio aciem vocari , quod cbalybem. etiam Latin appellant , quodó, nos corrupto nomine ab acie, vel ab acuendo vulg vocamus acciaio , quemadinodum Gall icier er Hiffata acciel (uo idiomate dicit His igitur tum rationibus tum autbovitat;bus freti gémopapotius A yi quam Averbogoucu ortum babere putamus. quanquam etiam corum opinio,qui a gouéw géauuma ditum exiflimant non fit omninoimprobanda,quód id verbum roborare, durum facere,aciem C mucronem inducere Gracis defignet. Sed neq, illos quoq, prorjus aberrare crediderim;qui fcobem ab acie,C mucronibus, dum (uper lapide rotante acuuntur arma,de- rafam; flomom atu fquamam ejfe cenfent : veruntamen b«c, quod fit lapidu iliius ramentis admifla,non perinde ac fin- xo cera probanda videtur, — Squama, que Graci ^as anus, Latinis Squama aris appellatur : Italis, Squama delrame : Nomina, Germanis. Soupfferfb(ag: Bifpanis,E/quama decobre, — Qua veró Grace »«aic gousmavGr : Latine Squama [tomo- matis dicitur: Arabico Tubel,Batiture [abartam, & Cortex aflas : Italici, Squama del [lomoma: Hifpanice, Ejquama de azero. Tv fvg'ày, JXERUGO RASILIS. CAP. LI. AE rafa fit iis modis,in cadum aut aliud confimile vas,acetum quàm acerrimum infunditur:fu- perponitur inde inverfum aeneum vas, praefertim concameratum,fin minus, plant m : fit; obítru- &um, Wy habeat fpiramentum: exempto, quo doliolum obturaveris , operculo , dccimum poft 20 diemiinfidenserugo deraditur. Aut zris laminain cadis fuper acetum ita fufpendituz, ne ipfamattin- at, & roridem pofl dies raditur. Aut malfula ris , aut lamina una pluresve vinaceis non recentibus; fed jamacefcentibus conduntur , & (imili modo verfantur. Quinetiam ex delimara ris (cobe eerügie nem facere licermec non c laminis,quibus bra&ez auri conclufze malleo ducuntur, fi quis eas aceto re- fpergat, & terautquater verfet, donec zruginem contrahant, Tradunt sruginém in Cypriis metallis igni lapidibus quibusdam nonnihil habenzibusquibus zrugo efllorcfcit: adduntd; per Caniculae e- ftus & quodam fpecu manare, fed illam paueams &optimam elle : hanc fpeluncis ciluentem;copioíam quidem & boni coloris, fed vitiofam, quàd lapides multos collegerit. Pluribus autem modisadulte- rant: aliqui pumice ad mifto, alii marmore, alii atramento futorio. Sed deprehendemus pumicem;aut marmorj;f dum pollice finiftre manus madefa&o,zruginis portiunculam altero atterimus: fiquidem f Orib. 30 eam diffundiconftat:marmoris autem;pumicifá; partescoeunt non diflipate:demumq; tra&atione cre- *55 bra;cc humoris complexu dealbeícunt: quin & dentium appreífu: fiquidem fincera cedit,laeviis,& (ine a ; u.a afperitate,Atramentum vero futorium igne coarguitur: namq; fi fi&tile, aut lamina adulterara 2eugine illinatur& ferventi cinere aut carbonibus incaléfcacalterutrum, mutabitur rabefcerdsid, quod atra- mentum fütorium acceperiz:quod id uftur fuapte natura talem fortitur colorem, * 7] 0 o FOtenArE, ose el rés. 2 [t í euis JA Ensginisquam vocant fcoleciam,duo funt genera, quzdam foflilis eft, altera fa&itiaad - *dum.In morcárioUy prii eris dimidiam heminam aceti albi acrifdue;paftillo cupreo conti T - 4o "c ftrigmenti craffitudinem imitetur: deinde aluminis rotundi drschmam unam, cum falisfofficii uanslucentisaut marini quàm albiflimi,folidiq:,autcert? cum nitri pari pondere teritur in folezeituo- fiflimis diebus, fub fydus Caniculz, donec colorem zru fiat: ubi autemfe in vermiculorum R hodiacis fimi! &RUüGO SCOLECIA, E s perpo ufüm. ginem quod colore [it viridi. oficina at medici in Italia esviride ntuncupant, C vulgari fermone verderatme, 6o ^ Verum quamvis officine eodu univer um abundent fynceritamen pari ofendunt.Scolecta erugime d fei. c tempore non paretur altera vero ab eraris fodinis ubi fortaffe plurima 1i fofforibus non deferatur, Promde cim bayum c Jit.ea tantüm tt nur,qite re in acetartit len Tqtti credunt 4ruginem. erisflorem unam; - Aeruginum viresreddidit Galei per [becilli en, o plus i ventures, 924 Ànd: MacthidliGóinin. venturos. Siquidem colliquat, & digerit carnem : cum medicamenta epulotica contrabant, cenftipent, conflrigs calli in morem illam indurant«. Quin & guftum mordicat erugo, non tantim ip[a ulcera:quod fi joris nga non pauco admifceas , id quod ex ambobw miftum eff , cita morfum exterget. Dium vero [upra efl de tlinà iow mentorum natura , tum ut fefe quidam fallunt ex talibus compofitiombus , aut [Avcoticam , aut epuloticam ^ oe tesfacultatem medicamentis,quibus minime oportet: utpote cum ipfa id pra[lare uequeant,verum SR Nomiaa, 2^/ff 4 (unt. Qua erugoVov &vgóv Grecis, Aerugo vafilis Latinis dicitur:Italis, Eruginervafile. Qua verb Grecis) on li. Latinis Aerugo fcolecia nominatur: Italis, Erugine fcolecia. Arabibus, Ziniar,feu Zengiar: Germanis Cy Jpanis, Cavdenillo : Gallis, Verderis & V erdet. Te. eidies, RUBIGO FERRI. CAP. LII. » * RUbise ferri reftringit: fiflit foeminarum profluvia admota , potu; pra'ftat ne concipiant,. aceto, ignibus facris, & papularum eruptionibus medetur. Perquàm utilis ad fcabritias genanm reduvias & pterygia. Condylomatis prodeft ; gingivas firmat , podagrasillita lenit, alopéciasrep I Vinum aquave;in qua candens ferrum fit reftin&um, potu coeliacis; d yfentericis, lienofis cholenl. borantibus;& diffolutisftomacho auxiliatur. aif dae rs Enupia ctf ox, STERCUS FERRI. CAP. LIV. . NM ferri, quamfcoriam vocant, eadem poteft , quz rubigo, fcd inefficacitis. Aconitoa fo potum, opirulatur. Rubigi- Ee qua est ferrivubigo,vulgaris notitiz eft. Ejus fimiliter fcoria,que Latinis c» ferens nie m noffru vulgo [piuma diferro appellatur omnibus notior efl, quàm ut majore indigeat declaratione: cona, ferratias officinds paftrm in acervum congefta [peitatur ab ommbus. Veruntamen ne aliquis fortaffe dec indidum non abibit quod ferri,aut aris,aut avgenti (coria nan est [quama.qua malleo decutitur.Siq fornacibusquibu ferri met allum funditur indita liquefcit, Cr iterum in ferrum coit. Scaria verb, q Scoriz » Tecrementümymanet C» [pongtarum modo [umofi am ferrum effici poteft. — Seorie meminit Galem rie ex- fimplici ium: anent Mic inquiens:Scoria omnis veficcatorium admodum medicamentum ef.potifiin Li A : : em vedigens ipfam im aceto quam acerrimo;pofleaá, decoquens ad aures, qua long Verunt,ea utor medicamento maxim exiccatorioyadebut mirentur,qui praparantem me vident, tm nan babeant aures tale poffe ferre medicamentum.Porrà &rgenti [coriam proprit belcyfma, Oléils à rm emplaffris quibusdam reficcatorie facultatis commi[cetur.Daratur t ferrooleum (quidam ferri qu vocant )boc modo.Sumitoferri (robem lima dera(am,crignium vi( ut cbymifla dicere folem ad calci fpe H«c in tenuempulverem tritaj sa communi 4qUé, " deinde, efi rrum(ut cbymiffa d in vafe aliquo: eryato qut É verit Id demum ) ell am, cllcato, Gabi cito,quod vul em eximi umá, babebis medicament Dia ds f S rorwitil pellatur: Arabibus, Seda albadid: Italis js gunpla. ewig, Latinis, Scoria. i "te vo;Geruaiiis,Codilacfen : Hifpanis, Mozo del PLUMBUM ELOTUM. Ocura plumbi fic fit : In mortarium plumbeum aquam injiciens, piftillo plumbeotel gr c(catstodilimi uada craflefcat,aut lutulenta reddatur : linteo deinde colatoja fundes,quo facilius quicquid eft refolutum incerni poffit:hoc iterum facito u q;d dos fe videatur: ubi con it priori : vato,don nigritia:poftea in paítillos c pillillog lapideisterunt,aut peílm terit, elfufa aqua,colli, marzé fcobi modicam plumb teft refrigerare;adftringere, indi crefcentia. Sanguinem fupprimit:proc ,, ceo:item ad ca, quae egre cicatricem di r "dllas Sy nccrum plumbum iiritu,mar i aqua effufa, novam adjiciens, ut cadmiam éponito. Quidam fcobem mundi plum I iS 10 In lib. Quintum Diofcoridis. 935 , Mosld- noxsinévGr, PLUMBUM UsSTUM, CAP..LVI, U Riturplumbum fic, Superquám tenuiífimas plumbi laminas, f&rilinovo inditàs, fulphur infpars to:additisis aliis rurfus laminis;interje&o femper fulphure, ufque dum vas expleveris, füccenz diro;flagrante autem plumbo;ferrea rüde verfato,donec perfe&e redigatur in cinerem,nihild$ ? plum- bononultum hzferit,tum demum obftru&is naribus eximito : alioquin halitus plumbi noxius fenti- vur, Autclimatám plumbi fcobem in olla fulphureurito.Alii laminas in fi&ili crudo;ut di&um eft, imz ponünt fornacijáut foco, 8c circumlinentes operculum, dao exili fpiramento;üruit, Alii pro fülphure cernflam,aut hordeum infpergunt, — Alii integras latinas imponentes;acriigrieütuntur, & rüdiculà ferrea continue movent;dumincineremfolvantur, Sed difficilis hujufmodiuftio, & fi vehementius uratur,contrahit fpumeeargenti colorem. Mágistamen nobis placet primáurendirátio; Plumbumi uftumlavaturütcadmiaj&reconditur, Eofdemeffe&usliabet, quos plumbum &lotum, fed multà acriores, saglammst4s ^ RECREMENTUM PLUMBI. CÀP. LV1I. Ecrementum plumbi,quod fcoriam vocant,optimumeft, denfum, fra&u contümáx, ceruffam plas nérepreefentans;nihil plumbofi habéns,quod ad lutéum colorem accedit, & vitri fplendorem imie 4o tatur,Eadem que plumbumexuftum potell,fed magis adftringit. Lavatur in mortariis infüfa *Q3a,8€ xefufa fumma aquae parce; quae luteum colorem duxit: idi; (pius, dum xecremenrum abfumaturs Dein ubiebnfederitcraflaméntum,aqua effufa,digeritur in páftillos, Moulidcadis, MoLYBEMDEs Syr LAPIS PLUMBARIUS, CAR Lyitt Olybdoides lapisà plumbi fimilitudine di&us, refpondéntem recrementd vim habet , & eodeni modo lavatur, i6 Lumbi abluendi,atg, etiam comburéndi ratio,adeb lucide conflat à Diofcoride prodita, ui pera pretium hon fit plu- 6o. r4 de ea veferve.Verumtamen animadvertendum efl plumbi ecrementum,quod Diofcorids [coria vocatur , non ejfe plumbaginem qua exerementiin[lar,ubi plumbum igne lique[cit,ab eo ecedit, — Quippe quód baz mil. aliud fit; quath purifimum plumbum,quod ignu uflone,cineris (ectém induit. Hac enim in Plumbariis offitiná in purifmnum plumbum facilbvedigitur quemadmodum & avgenti [pun a. Plumbi itaq, coria fit tantum in fornacibus, ubi plumbi lapis metal licus funditur. Siquidem boc prob? fu[o, avtifices plumbum, quod inde effluxit,in ferà ulam extra fornácem delábi fi- aut, | Dbi vero adhuc calens concrevit,dqua frigida pefunditur, quou(a, fcosiam te (ut Diofcorides inquit ) tadmodum eflc fratiu contumax roloyein lutelm vergente. C»vitri [dendovem eren Hujus cniplures vi- mam lapis noli legitimam mol) aut rigu Cr ad eas qué im pudenda teflbiuó, Cr lberibis covfiflunz: fimiliter adv qu aut iningutnasaut ri pedei,aut iji liii 2 Quin Scoriz plumbi cond: So plumla diffuse [atis diferum Galeuu l1b. 2. fimplic. mediz. ubi ita [criptum veliguit : Plumbüm facultáti eileefrraera- Plüibi .OOMET ; j fede agredi b 9:6 And. Matthioli Comm. vendum eft principio,fi copiof. fit [anies,quatidie : fin min aut quarto quoa, die.Verim foris [Bongias quam proin[lituto diximus, plufculum fermoni. &enus Galenus.Plumbum elotum fic Latinis Má uftum Latine dium, MéxvBAG- nexavuév Gy, abbru(ciato Italicévocatur. Que deinde xnopía ucníBdty GracisLatinis Plumbs reeremeutum, C plumbifcor tur : Italis,Spiuma delpiombo.Qua denig, MovwBetoacu)s Graco, Molibdoides item, Lapis plumbariu Latin? tur , Italice, Pietra piombaria, 2 Nomina, Erlequ, STIBIUM, CAP. LIX, 8 Tibiüm optimum,quod fplendidiffimum eftymodod; nitedularum emicat;confra&u cruft hilterrz;aut fordidi habens,friabile,quod ftibi appellarunt,alii platyophthalmon,Visejusz gere,meatus obftruere;refrigerare,excreícentia in carne cohibere, ulcera ad cicatricem p: des,& ulcera oculorum expurgare:fiftit & fanguinem € cerebri membrana profluentem verfum dicatur,visufto plumbo fimilis eft. Privatim, ambufta igniin puftulas erum; cum adipe recenti illitum,cruftofas exulcerationes ad cicatricem perducit,cum cera. Torretur pinfita farina circumlitum,& carbonibus obrutum;donec carbunguletur cruft: Que reftinguitur mulieris la&e,qua marem peperit;aut vetere vino. LL ritur etiam carbon pue: — 4 deflagret : fi enimpauló magis.concremetur, plumbum fit, Lavatur '&s. Sunt qui ut plumbi recrementum eluant., um : Stibii ; con, mmi, * Stibiupi, recentioribus medicis, cbymiffis, ac feplaftariir, qui Matvitanorum do&rinam fedanti monium dicitur,quid boc nomine Serapio, € Avicenna Stibium appellaverint. Hujus fodina pluribus loci in noftro Si 4 preftantifimum foditur in maritimis noftris Ma[famo folo, ac Suanenft : quimeti prope Sylvenam oppidum.V enetias adfertur exGermania.-fornacibus prins fufum,Crinma Tum. Ajunt artifices qui campanas vonflant,bas edere fonitum magis concinnum, magii, auribus gratum Jfibii nenmbil cateri admi feutur metallis dum una im fornace liquantur.lis etiam expetitur,quiva[a ,tmtzitem iis,qui metallica faciunt, C» poliunt Jpecula : iis preterea, qui chalcograpbis characteres C typos Brifavoli pagpipy differentia effe inter plumbum.(ér flibium ait Brafavolus Ferrarienfis,quod plumbum igniumvi Subium! Mm vero nunquam. fed facilé teratur inpulverem. Sed eju opinionem fal[am effe deprehendit experimt viigois quidem flibium teni admotum perindeac plumbum colliquefcit fluit .Cujusrei nos fepiuspericul nonli- jy noflrum ex ftibio tonficeremus.quo quidem magno fucce[Ju utimur ad contumacia, finuoja j, pue. fiquidem flibium pluries fundere oportet ut fynceriuspuriu[q, veddatur.Cateritin admonitos le nofirum e flibio paratum,non illud e[fe,quochymifle argentum in aurum mutani fabulantur, C mimi ponderofus,mintfó, radians, arenofior. Famina contranitet, frialalis, Stibii vi- mus Plinins .Stibii vireszetulit Galenus lb. o. fmplicium medicamentorum,bi Ga, — temadjunétam babet hoc medi adflritionem quamobrem 6 oculari ^o qua conformantur incollyria sCficcinque itid, ficca collyria cognominant: en. scibiiyis dejectoriam [ortitur pra[lantifimam : quanquam antiquorum recentiorum nullus preter ye 1 deje&o- boc literis niémaried, mandavit attamen inter antiquiores folns Diofcor.seno tantum loco de Sti e - meminiffe viderur.capue de agrefli Cucumere : wi fic babet de Hlaterio differens i petro e ; for, ,, PArteextrabit optimafuppiriofis eft purg atio,quad fi in animo fit dejectionem moliri : adjedfo fals * dem poxu exting scitis vix loqui poffet. Quinetiam caris pal, nagnam,ut nodet pet rhe irn Le » efferat capitis deflillario.a qua faepius fuffocari poterant deficere opprimi, ex et, nflauraret,vel faltéconfervaret. 4 nia dicke inflammationis, erant » rfaretur difcrimine, neg w^ morti augebant vire. Inlib. Quintum Diofcoridis. 027 narum egritudinum ex multis medicinis [atisad Stibium,quod Mauritani Antimonium vocatt,te siefciente , confus git: quonam (epe audiverat, medicamemum hoc fibi mirifice commendatum fuiffe à Georgio Handfchio medico baud vulgart, qui illu experimeni wm fectrat in morbis difficillimis, Hac itaq, ratione du&tue Sribni in temuifmum pulverem redacti, D rhodofazibari exiguo admifHiytria tantim grana fumpfit : at, paryo pot temporis [patto fezfit medigamens zum illud ventriculi fubverfionem moliri,ac levem quendam calorem excitare. Mox erupit vorirus,quo folitim quafdam cibi particulas rejecit;etfi fuperiore die noncenaffer. — Hunpaulo poft alius [ecutw esl vomizus fimilis. cui fiteceffir bilis flavarejeitio ad unciarum feré quattuor pondus.Hec autem omnia evenerunt bora tantium dimidie [Patio. Ex quibus ni- mirum illud cepit juyamenti,quod flatim omnis ventviculslabor fedatus cfl. Fx co verà quod bora postter biliofa inferne excrevitinquibus craffa quadam re[idebant (bac fimul duarum librarum pondus equare poterant ) fattum e$t, nt abate to la cordi palpitatione, capiti fluxione, Gr epiglottidis tumore flatim fit liberatus : qui praterea ned; fitim moleflam ba- buit ned, cibi faftidium perpe[fus efl, Quamobrem is corporis falutem ip(amá, vitam intot morbis deploratam , Deo prie müm, deinde buic medicamento acceptam retulit. Alium quoq, Stibit intus a [Jumpti effe&um filentio non difmulan- dum mibi narravitidem Georgius Handfchius , cujus fuperius memini, — 1s enim cim e[fet pe[tilemtia correptus , b jdá, maxima totius corporis imbecillit are affectus , cordis tremore, [pirandi difficultate, captis dolore, Jfümiftri inguinis ab[ce[fa circa nodis crepufculum Stibiivbodofaccharo admifh tria grama fumpfit:ata, posl bor e dimidium vomttombns vejecit magnam pituita bilisd, tum flave.tum porracee quantitatemsitmpro[pero admodum fucceJu. Siquidem ex vo- mita ( fic ille dicebar) fhatim fublata est [pvandi difficulras ac cordistremor Ce[favit. Vomitum deinde [ubfecuta e$t co^ piofa alui dejeGio fine ulla egrotantis mole[Ha postquam reliqua peffis (ymptomata pror[us evanuerunt, atq, adeb brevi 3i fuit integra fanitativeftututus. Id quod etiam alincontigi[feftio, qui boc admirabili medicamento funt ufi inea pefti- 26 lentia "iori in totafere Bobemia gra[[abatur:fiquidem quam plures fervati funt peflilentia affectu, qui Ati- Hiftot. à, timonit by acintbin na tantitii quatuor ex antidoti liberantis drachma in morbi principio deporarunt.. Pré tereaStib:um opirulator omnibus in univerfum morbis quos atva bilis excitavit,iisq, refertum qui bypocboniriaca obti- nent inflatiomem, Equidem vidi Prage Bohemorulipurocbum. qui melan«holicus faclus plane défipibat, inulrad, flu? yy.n loquebatur. Huic fane exhibitum futt Stibsumgranorum duodecim pondo : quod paulo pofl copiost atram bilem per 4l- : vum eduxitycui erant admi[La (ut ego qui vidi, yacutustanquam ad miraculum, teffzvi po[fum) vamenta veluti carni, que magnos yarices in particulas di[fectos pre fefevebant : namq, excrementa illa (anguinem nigerrimum reprefenta- bant potius, quàm ullum ex aliis bumoribus.Hoc utiq,illitantam opem tulit quod poflera die vifus eft belle priflinam mens tis (uefamtatem recupera(e. Et quoniam is erat corporevobu[to c animo forti, ideo non efl mirum , fi facilo C» fine ullo incommodotulerit tantam illyus medicamenti quantitatem, quanquam audax timis fort babendus eil ille,qui eam ex- $: nonnullorum Medicorum Italorum Epiffola.que ( Deooptimo maximo duce)prodibunt in lucem in quibuste Ahtimonio admiranda quadam leguntur. Extant C aliorum quoq, teflimonia,Cr praefertim Muftrifumi Comuis Q8 dango- ic 3h0rbís Hiftot;4s Jhira- ionem (ubjiciémw. zoe sidus imis ceffaverit feror ob(oleve em operis fignum erit fipru 1 lcis,exempli evatia libram mediamy n terito in tenuem pulverem , mox omnta fimulm admoveto : vas fuper laterem aut te[laceum aliquod mtarbonibus accen(is civ .utidato: Veruntamen opi rei ila comburantur. Quaretenacula ferrea [ublato cooperculsynüBmunguan ; tolliquefcat. Nam ubi E : celliquatupg 98 — And. Matthioli Comm. colliquattum fuerit,illico vas ab igne eximito,C* fuper inver(apelvi ex aurichalco fabricata,quatonfores utum, jicito Quam primum enim ibi congre[cet inl aminas,que colore C nitore cbry[opatios, quos byacinthos Ver M etiam nontinquam granatos referunt. Ubi autem lapillos parvos * votundos parare fit animus, quttatime fua e fupereadem pelvi fufum antimonium effundito. Cateriumchr )focolla vicem feliciori fucceffu mibi preflat faljofie flalli mudo pellucidum, fufficità in tribus Antimonii unciis femidracbhmam addere.Verüm ones adionitosvgl, "^ cillim à qttoquam parari poffe Hyacintbinum antimoniuim etiam peritiffimo cbymice artis magiftro, nifi prim; 4f. ro parari diligenter in[pexerit,quum mon femper iis etiam fuccedat pellucidum,qui fepe ae fepius illud paraveruy E qué ubi eju Lamina femelprojecte pulverulenta quadam cuticula obducuntur,que earum nitorem pellucidit, umbrant,oportet iterum eafdem laminas conterere,atque nonnibilantimonii crudi infimul addere , 4t d, eLm py falis fofitii, riterum igni admovere & fundi permittere atq, inde projicere,Cüm autemboc madicometiiien in pulverem vedigito,datoó, trium vel quatuor granorum pondere: id tamen pondus in vobu[lioribus nonnihil auge. $ tefl.Stibium ita praparatum commodifim? admifcetur vhodofaccbaro ,cuietiam mafficbes modicum adjicit hactenus de Stibiimon vulgari efficacia ac praparatione:qua equidem omnia (ut ingenu? fatear) jprimis debeo Nominz. Glfo viro clariffimo,cuju fupra mentionem feci.stibium quod Latinis, gia Gracisvocatur: Arabibus, Ait mad: Italis Stibio,C" Antimonio : Germanis Cypicfataf/c" Stau Cpícfalaf:Bifpanis, Piedra de alcobol, Mowf4w, — MOLYBD/ENA,SEU PLUMBAGO. CAP.LX. Nena optima eft flava, argenteze fpumze zemulaymodic? fplendens, ciiteritur. cá oleo jecinoris colorem trahit. Vitiofa eft, quae aerem,aut coloré plumbeumreferi. G auro,&argento.Eft eriam quaedam foflilis,ad Sebaftiam,& Corycum inventa.Quoin qua lapidofa non fit;aut recrementofa,fed nitens,& flava. Vim haber fj pumzearge plumbi fimilem.Uritur,lavaturqdue eodem modo.Mifcerurconvenientiffimé medi ras vocant , atque emplaítris minime mordentibus.Carnem recreat, & ulcera adi ": , plumbum:qui fecundus,ar gentum:qui vemanfit in fornacibus,galena,qua portio efl tertia addita vene.H flata dat mgrumplumbum,;dedutti partibus duabus.Adern prabet argenti [uma,qua Gracis litbargyra Molyb- mus Plinius. Quamobrem facile afferere aufim,nil aliud effe Molybdenam,quam litbargyrii [peciem,que -- e nace [Iuxere metalla, in ipfius fornacis fundo concreta, peruftaa, refidet. Proinde non abre dixi videri fpeies Molybdena idem polleat viribus, quibus C argenti [puma.Que autem in terravifceribus foffilis nafe et. — fueritameo judicio,quam metallicus ille Lapis,qui plumbum,c argentum fimul continet. Hunc ' paria facie offendi:quippe quàd alius fit colore luteo,alius cinereo,alius ceruleo,alius verà fcinti Nomina, Pergamum quadringenti dicitur : Italici 144 Agygn emopia,. ) Ecrementumiargenti;quod fcoriam vocant,aut helcyfma, aut encauma; molybda E emplaftris,quas phzas appellant;additur,ac medicamentis, quz cicatricem. | pote cüm adftringat;extrahatque. id | Argenti Ícoriz confid. r Argenti recrementum;Gr Inlib. Quintum Diofcoridis. 929 mov SPUMA ARGENTI. CAP. LXIL S Pumaargenti quzdam gigniturex arena , quam molybditin vocant, in fornacibus conflata, donec perfe&é igni incandefcat;altera ex argento:tertiaex plumbo.Probatiífima eft Aztica:fecunda Hifpa- nienfis: hasfequitur, quae fit Dicearchia , id eft Putcolis, Bajis, in Campania, & Sicilia: plurimaenim hiíce locis € flagrantibuslaminis plumbeisgignitur, Qua flavo colore fplendet , chryitis appellatur, omniumoptima:quzin Siciliaargyritis:quae exargento;calabritis. V is aurem adftringere,mollire;ex- plerecava;excrefcentia in carne reprimere;ad cicatricem ducere, refrigerare,& occludere. Uritur argen- tifpuma, confra&is partibus ad magnitudinem juglandium prunz fuperpofitis:ita accenfa follibus, ue 19 Conflagrer;abítergitur infidens fpurcitia, & reconditur. Aliqui ter aceto, aut vino reftinguentes ruríus urunt; & eadem profecuti,reponunt. Lavaturutcadmia. targyritidi nominata, aut, fidefide- retur , alteri candor detur, ea in partes magnitudine fabarum confracta , choenicis Atticae menfura, fi&tili novo füperfufa aqua, addito candidi tritici pari pondere; privatim; pugillo hordei, linteolo pu- ro, raro, an(ulis vafis alligato; coquitur, donec hordeum fra&um diffiliat, deinde omnia in novum cra- teremorisamplitransfunduntur: triticum abjicitur , fpümaargenti vehementer manibusaffricando, infuüfaaqua lavatur, aíficcatad; in Thebaico mortario teritur; aflufa fervente aqua; donec foluta fathi- Ícat.Excolata aqua; iterum tota die teritur,& vefperi infufacalida aqua finitur: man? colisexcernitur, aliainfunditur, atq; ter die excolatur. Id feptem diebus fieri folet: poltea additis ad fingulas minasfpu- meeargenti.quinis falis foililis drachmis, infufad; calida aqua;ter die teritur , & addita aqua excolaturz inalbuerir, calida infufajidem facito,dum nullam prorfus falfedinem refipiat:Xdemum ardentif- dues apo. . URS : fimo cca o prius humore reconditur. Sin minus mina (pumzargyritidis diligenterteritur, addirofale ito,eriplicato pondere; infi&ilenovum conjicitur , aqua infunditur, ita ut füpere- mineat:movetur quotidie mane&cvefperi;aquad; fuperinfunditur;priore nequaquam etfufa:hoc fit tri» gintadiebus: namq;nifi moveatur, craffefcit ufq; ad duritiemtefte. — Poft heceffufa leniter muria;in "T hebaico mortario fpuma argenti teritür j co q;infi&ile aquam continens, manibus diligenter agitatur, murata fubinde aqua;donec nullumfalfuginis indicium probear:deinde quod ex argenti fpu- ma candidum apparet, in vas aliud cransfertur;& redattum in pafítillos, plumbea pyxide conditur.Alii fpumamargenti in fabarum magzaitudinesconfra&am , in ventre fuillo crudo ex aqua coquunt , dum vifcus eliquefcens contabefcat, exemptumd; cum fale pari terunt , & ut fupra di&um eftlavant. Sunt 3o qui falis libram unam, & fpumz argenti tantundem, in foleterant, aqua continue mutata, dum candor eidetur.Alia ratio.Sumito quantum vis argenti fpumam:ubi lana candida involveris;fi&ili no-- voindiraaqua;cum pugillo fabarum recentium, repurgatarumd; decoquito: cum; fabae difruprze de hifcent; lanad; non denigretur, exemptam argentifpumam, & altera lanainvolutam, iterum coquito, cyathum aque, & partem fabarum modum adjiciens:eadem tertio, quae fupràfacito:in fumna tantifper, dum lans jam non inficiatur.Infuper transfundens in mortarium;ad fingulas falis foffitii libras;adjicito iogenas (puma argenti drachmas Acticas,& teritosintermittensd; nitri quàm albiffimi cum aqua di- luti drachmas quadraginta feptem indito: iterum terito,donec fatis candoris contraxiílevideatur, Ita autem fundens eam ex alto in fi&ileorisampli,adje&a largiore aqua, ubi confidere defierir, colato:tum novam fuperadjiciens aquam, manibus probe verfatam,finito ut cofidat, ac rurfus percolum trajicito. 4o Alterniscadem profequere,dum pura aqua;dulcisd; effluat;& nullam falfedinem pre fe ferat.Poftremó infi&ile novum translatam;colato fenfim omni humore, foli quadraginta diebus fub Caniculze fydus exponito, & ficcata utitor,Elotam autem conftat ad oculorum collyria prodeífe, & ad cicatricum fcedi« tatestollendas, ad rugofas facies, & cicatricofas, laceratasque, & maculatum plenas, - E* plerun, Argenti Jpuma, quam Graci lithargyrum vocant, ea inquam, cujus bodie apud feplafiarios esl ufus,in me Spumz rallorum fornacibus,ubi repurgazur argentum, é plumbo argenti recrementis admiflo.Siquidem cüm artifices Argenti argenti visjfam.à fua vena defluxam à comi[Hs metalla, nempe plumbo, ared, repurgare volunt, in alveum ? Cinere [uo more consid. paratum plumbi mulium con jicitmtsade) ut vi fubditkignis colliquatum » balne: fpeciem veferat. 1n boc demum MT gels tuin repurgand unt, quod plerunz, (; ut diximus) aut plumbum;aut es babet admiflum.Dum autem bec perfi- 5o ciunrur, vfiturplumbum inliquofeentium metallorum fuperficie signum vifollium flatu contint? excitata , olei modo E t4n5: quod tandem pojl quam es, aut plumbum, quod prius argentofuerat admiflam, in fecontraxit, eorundem *"Hllieis ene ri 930 And.Matthioli Comm. tallicis bhebitur.Proinde ea frequenter utimur ceu materiai mi[centes, qua valentem facultatétobtihént fiy canteni, jiv2 adftringentem,vel aliud quippiam efficientem, ficut in lique[centibus ad pleraá, medicamenta Nomina, P716 (Aquam maieruan, quia fcilicet & ipfa quodammodo medium tenet eorum »qtte valentem facultatem p tulagyue G- fic Grac? utLitbargyrw item C Spuma argenti Latine dicitur : Arabic, Martech, five Merda| gi Spuma d aigznto: Gerinanisà, Ott iHa, AlinartagasLitargirio, C Ti exe de ore. x — CERUSSA. CAP. LXIIL. Cnt fithoc modo: infufoin urceum orislati , aut fi&tile labellum quàm acerrimo ac plurbbeam füpra fi&ilis fpiraculum , fubje&a prius arundinea tegete, firmato : fuperj minibus, ne halitum expiret acetum; ubi refoluta fuerit, defluensque deciderit , humor: fumma delatum colato, crafíamentumdi; transfundito: debet quoq ficcari in fole; mo téri,aucaliastrirum cribrari:poftea quod fupereft duri;in tenues partes redigendum;cribrand ciffimeadem tertio, quartod; facienda. Melior, qua primó cribrata eft; & medicamentis ocul fumenda.Secandum locum tenet fequens,& relique px ordine. Nec defunt;qui ligneas ruc vafeappendant: & derafo cen firu impofito , ita ut acetum non contingat , inditod; operculo: pentes dimirtrunr. Poft dies decemlaxato obturamento vifunt : cum; refoluta materia fue ut (üpra diximus, exequuntur.Si autem quisin paftillos velit digerere , aceto acri fubacta, di paftillos, qui in foleficcantur. Aeftate tamen fupra di&um opus obeundum eft yita enimca «fficax redditor.Quinetiam hyeme paratur; ürceis fuprafarnos , balnca; aut forna densenim calor idem;quod fol praeftat.Laudatiflimá fieri putant Rhodi, & Co [ proximam Puteolis. Torretur hoc modo.Flagrantibus igni carbonibusfi&ilinévc tam ceruffam imponito,& affidut verfato : cumd; cinereum colorem craxit;eximei tor.Elt& aliud urendi genus. Trita patinis novis füpra prunas imponitur; & fe doaeccolore dece fiat, extracta; ad ufus miniftratur. Quae vero: ibufdam dicitur.Eavatur ceruffa cad mize modo.Visei refrigerare;occluder per excrefcentia leniter reprimere, &cad s& vocantur,paftillisque. Eft a "oie monia prabet modà dite facultati. N am fi ex acri aceto folvatur , guftu tamen neq, acre erit. neq, eujfovium. fed emplufcum;» veffigeratorium : facultatis erugini d;fmilima tametfi Cr illa corfici yente,Porro Ceru|[a adufta yn Sandyca, qum vocant, tranfit, medicamemum feipfo tenuim,nond ens: bac Galenus, Ex quibus liquidb patet, Sand ycem,Q» Sandaracham maxime inter fe facultati * Duofcoridisteftumonio av[enici modo carnem exutit, cr eru[Has (ua vehementi ured citat zia vero mulla fui parte excalfacit, fed potiusvefrigeraz.Id quod in vulgari (divis memimfe videtur Vergilius in Bucolicit, dum his verfibus cecimt 2. — fed inpratis aries jam fuave rubenti (rice. jam croceo mut avit vellera luto. v "Sponte fua Sandyx pa[centes ve[tiet agnos, batfenus Poeta.Ceru[fa. que ita Latinis uaoltiov Gracis appellatur qómina, M : Hifpanis, Alvayalde, C Blanquet : Gallis, zur : Arabise Affengi, Sarchon, Sandicon , Sandax, Syrengi, CHRYSOCOLLA. git, excalfacit, & modice corpus mórdendoexeít, Inter medicamenta: : concitant, & necem inferre poffi j Chryfo^ (7 py focolla, tit Plinius eft att pee C Sees lia rigoribus byb genrarm fieri compertum est.1ny e multum infra naturalem illam, ftoria, fea malitur ac i S a í- mper in catinos digetitur, c ex aceto * ^ . * LI - In lib. Quintum Diofcoridis. 931 tunditur, deinlayatur inconchis, ficcaturó, Hadenus de cbryfocolla Pliniu.Ceterüm feplafiarii quemadmodum aurifi- ces, Cbryjocollam vulgó Borrace vocant, Mauritanos fecuti:cum tamen pauca admodum im officinis reperiatur, qua [yn- ceriffima dici poffit, & que colore fit viridi, porraceoá, ut Dioftorides inquit, & pra[lantiffima expofei Siquidem fub- nicricat bec neculla ex parte virefcit. Que (aturato colore viret (uta fert opinio ) in erartis tantiim metalli fodirur q' a nigricat inplumbeis: qua albicat, in argenteu:que pallefcitim aureis nde mibifacile perfuafam eft,Chryfocollams Jiéi varium colorem vendicare, pro metallorum, in quibus fditur,ratione.Porro factitia ex alumine rubeo, fale nitro, a etiam aliis quibusd&tm admiflis,copia non deficit 1 dcirco aurificesquiea ad aurum ferruminándum frequentifam? utune tur, ipfam mágna quidem diligentia feliguntquanquam C ipfi plerung, decipiantur : tanta in omnibus e$t mpofforum affutia.Praferunt auroferruminando illam, qua lutea et: tametfi in medicamentorum ufu , praftantiór fit viridis. Fit 30 eriamnum cbryfocolla (ut Diofcorides prodidit L. 2. in urina mentione ) ex puerorum trina in areo mortario pifillo item «reo [ub calenti fole tamdiu ducta,ut unguenti modo craffefcat Quod pariter liters memorieg, mandayit Gal.l.9.fimpl, Chiyfa. medicamentorum , [ic inquiens: Chryfocolla, && boc medicamentum ,ex iu est, qua cárnei liquant, non tamen valen. collz vis ter mordicat, quanquam fit facultare admodum digerente, deficcanted, Teitur quidam id nodo, quàd in metallu inve- ^3 X. ntir,ita nominant : ali veroid, quod in arco mort ario,p'[tllod, ereo, ex pueri rima praparatur : Yd qsod quidam intet m eruginum differentias numerant.Satiu vero eit ipfum preparare tempore afftvo, aut cert? aere prov[um calido , urinam in mortario rerentes. Pra[Tat autem as, ex quomortayium piflillumq, conficiasrubrum fit. N am qui as teneriue fuerit eà plus circumagendo piflillo deteritur. ^ Hoc medicamentum aptipimum est ulceribus contumacibns , tum per fe tum alius miftum, ut in opere desümponendis medicamentisvefevetur. Nunc aut em id noviffe (at efl, quod quantà plus quàm Chryfacolla metallica deficcatminusg, mordicat t anto etiam ip[am excellit tenuitate.lp[am tamenCl» Jfocollam illam w scieai 20 fiuras,mulrb tenuiorem.efficies. — Ut Gracis ygveonévv ita etiam Latinis Chr "yfocolla, c Auri glutinum appellatur: Arabibus, Tin ar : Italis Chrifocolla: Germanis, SBetv of : Bifpans, Atincar, C» Borrax. vo FEL ^ " * i. Abe again. CAP. LXV. A Rmenius lapis prarfertur laevis, colore caeruleo, perquàm cquabili, calculo carens, & friabilis, Eadem, que Chryfocolla przítat , fed'inefficacius. - Quinetiam ufum habezad pilosin palpebris alendos, Rmenia, tt lib.35.cap.6 teflatum veliquit Plinius , lapidem mittit , qui eju nomine appellatur, Lapisest hic quog, Arm enti chry[acolla modo infetlus : optimum, est, quod maxtine viride el, communicato colore cum ceruleo, Plinio fub- cbe feubit Avicenna, lic inquiens : In lapide Armeno est aliquantulum az.ul coloris,non tamen esl in colore Azul, non e]t in ejus folidit ate [ed efl ineo areno[itas quedam: c quandog, utuntur eo piclores loco az.uliC esl lenis talus Ex borum fane verbis per cuum fit , lapidem Armenium colore e[fe viridi , ad caeruleum inclinante, alus autein e[fe comperitur, qui in argenti fadimis, m compluribus Germania locis fodttur : C & quo colorem illum ad pidlorium u. : vulgi vocan "Auro ac fi diceres viride cafium,vel vivide taruleum.Namq, is colore chr yfocollam vefert.j dii. vitie pracellit. Quamobrem crediderim ego, eos non long? abelJe à veritate , qui dicerent, Germanicum bunc lapidem illi congenerem effe, quem Armenia mittit : fiquidem patrium Armenii nomen genus non immutat, nea, etiam ob[lat.quin Gr m aliis regionibus lapis bic gigni pofit.. Quippe Phrygius lapis à Pl ygiaregione dictus optimus in Cappadocia fodi- o tr, ur Diofcorideseit author. 1d quod facile oftendit, Armenium puater Armeniam , aliat quoque regiones gignere po[- fe-Nec refert, quód fcripferit Mamardus Ferrarienfis libro tertio epiflola tertia, — Armenium lapidem bodte nonfacild Mang. inveniri po[Je. Quandoquidem cim certo [ciam, multam officinis fere omnibus deeffe medicamenta, caá, praefertim, qua dus. ex metallorum fodinis expetuntur. que t amen (uo natali folo ubi proveniunt, copiofa reperiuntur, mirum cert? non fue- rit, fi Armenio etiam lapide careant (eplafiarii. Hac itaq, ratione duGus ,baudquaquam dubitaverim affrmare , quin & hicinGermama metallis proveniens , in Armenii lapidis genere legitime recen[eri queat : quemsdmodum in Gaga- tis, Pbrygii, Afftid, genere nobis recipiuntur, qui alibi , quam in Gaga fluvioin Pbrygia, G A[fo invemuntur : pra[ertim ctim not oranibus ac viribus Armenio per omnia fimilis bic Babeatur.Notis quidem,quàd (umm vireat cad cefium co- lorem proxim? accedat.Viribus autem.qubd(ur equidem teflari po[fum atra bile vexatis maxime couferat,iis vomitum, C alvumciens, | Porrb feplafia (ut omnibus conflat) non modà multis deflituuntur fofüitiis medicamentis, fed continuà o 4lrerum alterius loco (upponunt : nempe cadmiam pompholygis loco.fpodii vice complura antifpodia c proftore «ris ra- filem eruginem fubjiciunt : cum tamen c? pompholyx, & [podium, c flos aris copto[a , legitumag, vepentantur omnibus infor i ubi argentum ce as funduntur. Num ex boc, quàd in officinis non reperiatuf Aymenius lapis, quemad- ira haudquaquam colligere licet quod bec omnia [uis im fodinis fornacibuiq, non labeantur.. Pres Un Armenius lapis (etfitd Galeuo , Paulo, aliisq, veteribus incognitum exiftinetur) ad atram bilem ciendam,s *fl Alexander Trallianm clarifomus autbor , libro primo capite de imelancbolias ubificinquit : Quid fi lnerai Hnelancholica imag nationes nibilominusinfelare videantur , tunc fine ulla cumtlatione lapidegy Armenii Armeniacum darefefhmato. | Novi enim ex veteribus antiquiores ad veratrum album propera[fe, ubi affetum ab. alii purgationiias nibil pent imminuiconfpicerem. — Verim egolapidem Armeniacum veratro albo prafero, atque licer V € utentem ipfo experientia cogno[cere.quomodo praterquam efficaciter,etiam fine moleffia,C» periculo purget, quorum ni«--. 9 bil album veratrum babere novimus Si Igitur res poftulats mon modb infi a per alvum , fed etiam pe nem fieriyJapidem tllotum exbibere comvenit.sit autem modus ipfius (crupuli tres,aut quatuor,aut paulà amp, ve; provirium fimul, C copia bumori noxii vatione; At fi eger purgatione per vomitum non admodum indij tir, fed per imum ventrem totum vittofum bumorem exire conducat, tunc lapidem eluere oportet ufa, ai fus legit quinquagenar) vices.Lbi enim fic fecerimus, 5 ac aW Ü flomachi, aut comprefionen ,l iffe percipiamus. Dato auteméx eo ferupulos quing,, aut (ex , "M Mta COnjeC1ura deprehendens an plus; minwve exbibere debeas: fufficeri, cum fiducia vur(us exlibeto : nequeenim calorem bab, Í in autem nonnulli humi» 03 And. Matthioli Comm. bumidum aliquod medicamentum fumere adyer(eutur(multi enim in totum non fuffinent liquiduimimédicgsoss, fumere) in catapotia Lapidem redigere oportet.Si verb libet, etiam picra aliquam infignem partem adm if gi naf. ex Aliis quibu[dam, qua purgationem magis promoyeant €» non renitantur. Neautem is, qui parare MR 0 4Ut etiam ionem, inquirendo laboret; vifum mibi esl ea de caufaetiam borum compofitionem meminiffe. Baber her Kd idet | à T auteni moduim.Picre femuncidepitbymi femuncia, agarici fcupuli quatuor, fiammonie uncia, cavyopbyllorum vadpr vuleti ti.Contu(a excipiantur rhodomelo.aut fucco citmi;aut rbodomelite.Den:ur (crupuli duo plurimum quatuor í jedem Verb el, preterquam quod ventriculum corroborant,fimul etiam varios bumores, prafertim terreflsem , c ex Aetio, Eum,citra moleffram purgare po[e:bactenus Alexander. Caterim Avmenium lapidem dejetloriafacultate pi biliariis morbis, novit eriam Actius: quippe qui l.2.6.47.ex Niche[fomis medici authoritate, fi de £o fcriptum menium; quo pidores utuntur, duodecima drachma parte melantholicis, C cra[fum fargumem babentibudan | C pueris poris morbo infeflatis : revomunt enim, nam vomitorium exiflit. Datur & morbo facro obnoxis, act bac sedo ; Centauri fa[ciculos manipulares tres in aque marina beministribws coqui: o, donec uma fuper colato decocto, Armutbei lapidis, quem Graci Armenium vocant, tertiam draclme partem terito ac confidens j B 10 : nibil enim perical e$t.Itag, no[fe opere pretium eff quód Armenium penitus vevomitur nibil memorabile furfumd vens,fed C inferné modicum quid paulatim C in pluribw feceftbus effert : bac Aetius. Novit preterea, Armen. Vires — jeorlásinrer recentiores Gracos Adnarius, ut videre et in fuo de compofitione medicamentorum libello. Ver ejufdem. jl; Armenio lapidi vires reddidit Galenuslib.o.flmplicium medicamentorum, bis verbis: Armeniacem vim — gentem, cum levicula acrimonia, €» leviffima adftrictione.Itaq, tale cimfit ocularibus mcetur facultatil fefe quoq, ad pollinis levorem redatto, utimur ficto ad pilorum im palpebris incrementum : nempeubi pre hüm TRonià partim excidunt, partim vero nec crefcunt, nec aluntur.Siqusdem depa[fis his acrimonits,inbonum nan tum pars reducitur:cujus citm alia fint munera tum etiam producendi, incrementum prabendi ac voor, pebris (unt pili: quippecim prima, C ex profeffo quedam fint medicamentorum opera: quedam verum qua ànimántium corpora difpen[at, eduntur, velut quein his ipfis calliblepbara nuncupant. lpfaenu -.— lefas mediocriter deficcant, pilos corrumpentem bumiditatem abfumendo , que ubi pr. Meloehi. Fedit atliones, nirtizum (ublatis, que baitenus ipfi impedimento fuerant .-Hec Galenw.' Caperüm teslapis, qii em avmenitumy quem pulcherrimum fodiuut Germanitn Comitatu T yrolenfi prope Sboxa teme[fe putant, id quod'experientia comprobatur.Siquidem (ut ego pluries atq, multatie: ctmelancholicos morbos curat, ut Trallianus lo | e praflare Melochitem, qui fcribat babeo neminem. "tus £o verba f aciens, valere tantiim dicit ad Nomina. (25, ol idd, fufpendi fuper infantium cunabula.Lapis, qui Graci M0G- JouveS" , Latinis lapis Armeniu Maurirani, Hager,feu Hagiar Armeni : Italis, Pietra. E C " Kumiealde, COERULEUS LAPIS. CAP. LXVI (Co origo ex erariis metallisin Cypro: copiofior x arena litorali fecundu vatos fpecus maris invenitur, qui magis probarur.Eligi debet inebrietas.Urittirut turut cadmia, Vim liabet reprimentem, & modice erodentem: cruftas gignit; & e e PCS officina Avicenna doctrinam fecute, Lapidem Az.uli, vel Laz.uli vocant, Probatif E r£is emig t .Lapis bic (nifallor) cam Armenioton ob[curam babet cognationem , quod nomn on de[nnt P recentioribis, qui eum dete[lentur, quemadmodt Pere xn fem efl ufa, 4d Alexandri etatem e veterib,nemo noverat Armenium ;0 yeratro nirum quidem non fuerit, fi etiam longo pos » qid ex fe ipfis id facultatis Armenio ine[fe adimu mproveniant metallis (ut in pluribus Germanie locis nos ) fed Adeb ut igifrullum, Armenii non modicum contineat ficut ? conver[o,reà quid n exifumar Maurità- tate, vel non admodum difpari bofce Lapides e[fe praeditos. Hine itaq, fit, ut mibi plane Maurtas nomm calumnia Yindicandi videantur. Quippecum cernerent naturam bos lapides promifcud, indi yidimus. tutela 4 "x erentex tradideruntfcum pra. : SA pis Fuit lore in terra vifceribus ad fumm Hac igitur ipta dilige Azulurt Avicen- In lib. Quintum Diofcoridis. 933 leum exedentis effe facultatis, boc quidem non impedit, quin bauJlum atram bilem dejicere pofiit abfq, noxa,fi diligenter fuerit ablutum,quandoquidem ejus peracut a fept icd, facultas pluribus lotionilbus ab eo facile tollirur.Prafertur in bunc ufum quod aureis maculis pellucet:mama, id,quo feplafie abundant, Cr quo 1n Germania piclorios celores parant,tum fa- cultate imbecillius, tum ignobilius babetur. Memini me ad nonnullas tam eris, quam argenti fodinas accefiffe im quibus € cerulei, € Armeniiin acervos conge[li plurimum vidi: attamen nullum mihi iniis locis cevuleum repertum ef quod aureis fulgeret fcintillis,eà quód monproveniat hoc nifi tatüm in aurifodinis, 1dcircocavuleusille color, qui vulgo nobis dicitur Azzurro oltramarino, ab omnibus magno eflimatur pretio. Fit enim is ex caruleo lapide, qui tantüm auri We. C eriitei tallisin orientalibus regionibus foditur omnium preflantifimus. — De illo autem, quiex arena in maris litoribus inventa vires ex conficitur,quid plura dicam non babeo, quam fcripferim Diofcorides, Plinius. Cerulei vires retulit Galenus lib. 9. fim- Gal. 9 plicium medicamentorum, fic inquiens: Cyanos medicamentum acri facultate efl tum detraheudi , quam uadzigevmuo vocant.tum digerendi;potentiore quam cinnabari.1nest quog, ei nonnulla adfirictio.bac Galeni verba. Que fané vel non legiffe.vel non animadverti[fe Manardus ex eo deprebenditur,quàd ceruleo Grecos nullam vim dejecloriam tribuiffe fcri ptum veliquerit, Kuevis nibo fic Grace, Latin? vero Coruleus tapis vocatur : Apabice Hager alez.aoard, Lazivard, feu Azul : Officinit,Lapié laz.uli : Italice, Pietra cerulea: Germanice, Sofurftein: Hifpanicé Azul. Nominga. trÁnir, INDICUM. /.,— — CAP. LXVII. Tus genera:unum fua fponte nafcitur,tanquam fpuma,germinationelIndicis arundinibus exi- 2o 5eris.Alterum infe&oriz dant officing:& eftfpuma purpurea innatans cortinis,quam detra&am arrifi- - ces fiecant./Oprimum exiltimarur,quod cerulei (peciem praebet, fuccum fuum forbet,& le ve.Inter me- dicamenta eft;qu elevireradítringunt, &inflamationes,tumoresd; rumpunt:purgat;& reprimitulcera, : HS ooo do x I Ndicus color,quo bodie pictores utuntur, t ati (eplafiis ubig, venalis habeatur , fit tamen ininfedlorii officinis ex voici glafli vecremento,ut [buma,cim Lana glafto1pfo infic nt ir. Quod autem fponte na[citur tanquam [pum a germinatto- contid, ne arundinibus exiens,quod fciam, ad nos non defi Hie libro 15.c.6.f actitium indicum im purpurarit officinis feri ait ex purpura [uma cortinu innat ante. Qua inve Diofcoridu verba non recle accep:[fe videtur Plimus.Siquidem autbor nonex purpurarum (puma fieri Indicum fcribit.fed ex purpurea [pum (talis enim e5l qua ex i[atide provenit )imnat ante cortiniininfeclorns officinis, Nulla namq, quod mibi compertum fit, ex purpurarum [anguine , quoregum ve[les olim , V spa ob proferebantur. Quod Graci iveunovyLatini quoq, Indicum yocant : Itali, Undico, mina, Oxp2. OCHR A. CAP. LXVIIL Qc leviffimam, & omnino luteam eligere oportet, faturatam,non lapidofam,friabilem,natio- ne Atticam.Uritur hec, & lavatur cadmize modo. Vis ejus adflringere, erodere; colle&iones & tu- birggcitipe-- Excrefcentia in carne reprimit; cava cum cerato ex pler, & articulorum tofos com- ee Nm zi d p. Ochrz . yes; fofiilis, qua pictores utuntur,cur legitima non [it.quid olflet non video:quánquam hec (: quod fciam») ex: Atb&- cona. nis laudatiffima non adferatur, quemadmodum nec V utruvii tempore ,qui Ocbra Attica ufum in 1talia jam exole- «0 yiffe fcribit. Efl itag,Ocbra terraque in plumbi fodinis aurco colore veperitur. Quamobrem quirerum cau[as perfcrutan- tur, arteetiam ocbram ex plumbo ipfo conficiunt, qua coloris nitorefofitiam fuperat. Prafantifsmam ochbram non lon- gà rridento effo[am, mifit ad me boc anno MartinusGuidortinus Tridentinus feplafiariusbarumverum diligens inqui- fitor,qua nullam batenus vidimus meliorem. Ocbra in libris fimplicium medicamentorum nonreperto memini[fc Gale- num.: támetfi ejus mentionem fecerit commento 2;in Hippocrati: prognoflica de vomitione agens , cum inquit : Ocbra enim genus quoddam t erra esl, cujus potiffumum Attica probatiftima est, Qua?xea Grec, Ocbra item Latiné CF Italice Nomina. appellatur. SE / Kováfagit, * CINNABARIS. : CAP. LXIX. Allucinantur qui cinnabarin minio eandem effeexiftimant. Minium enim in Hifpanisex lapide r argentez arenz permifto,temperari folet;alioqui non dignofcitur.. Formacibus autem in im,flagrantilfimumd; colorem permutatur. In metallis veroftrangulantemhalitum eru- tsincolze veficis obvelant, ut per illas fpe&ent,, nec refpirando: noxium aerem attialiant. dfumptuof(a parietum ornamenta utuntur. Cinnabaris vero exAphricadefertur;&magno à tel ARE qusericoloribis pi&orum lineis fatisfaciat: intento ecdi at: ha ve d s pi&orur : Ito colore;nec diluto. preditum;quare qui m fanguinem effe draconisexiftimaverunr. Vim habet cinnabaris heematitae ]a- pillo eandem.. Convenit. ad oculorum medicamenta, verümtefficacius: ma gisenim adftringit , &ía guinem cohibet. Ambuftisigni, & papularumeruptionibus,ceratoexceptamedetur. m al[equar : quippe quód 934 And.Matthidi Comm. ——— quid Diofcorides Cinnabavin nullis notis defivipfevity ne í Cima. Aria proveniat.Sed anteaquam conjeduras eas afferam barisára- &àn deffitui, Plinii fententia cogno[cenda est, qui lib. coaisfa- - faniem, elifr elephantorum morientium pondere,permiflo utriufa, animalis fa [e P^ pidars proprit [anguem reddat:C»quód ea etiam antidotis medicament Selimus in vari« bifloriarum lectione. Ad bac fcire convenit, Sanguis qUodetiam boc «vo fanguinis draconis lacrymam officina dracou's. cürumax. Hoe noftrates officine vusgo v duplex. brymare, colore, c? fimili : incifo tamen ab incolis prims avboris cortice, ut fufius inde effi uat Hoc (ur idem fubdit ) eneis c; ignivefine modo decoqumne;quou/7, confiftat draconis (anguinem nefcio quavatione dudii ipfum appellan niatquüd fort affe fua linguaplantam a qua defluit, draconem appellent. Ex his itaq, nobis jure conjettare lice bocDtofcoridi facile cinmabarin e[fe,quàd primm mon aliunde, quam ex Aphrica deferatur nec inde de pidoribusex petatur, üt intento ejus colore, purpureas vubentesá, concinnent umbras, ubi priu picturas tubroy reo rfecerint:qud demde ob varitatem etiam boc tempore, quo frequentitsin Aphriam nayigatur non vili venegt, tio:quàd denia, (ut Diofroridesinquit ) viribus bamatita lapilloper omnia repondeat.N am,ut petitulum facientis] quicà patebit, adflringendtvi pollet, C majore quidem quam hamatiteszquofit, ut felicius coutantur medicis bres, C dyfentericasfluxiones,ad cruentas excreationes,ad firnandoscomtmotos dentes, robora 1 dit.quid fi Diofcoridis atate mon deerant, qui cinnabarin effe draconis fanguinem exiflimavent per plures etates produit bac falfa opinio ad bac ufq, tempora invaluit. At ipfeyne fimplici Tn [edlavites hoc tenerentur erroresnanem corum fententiam fileutio involvendam non duxit,q fanguinem 2j i tent. SR pu,illius pro poffe coloreu c fubflantiam immanes, qui ex collifis funul draconibus , £y elephantibu(fft rant )emanare folet, quió, jam longotempore ad nos advehidefiit. — Quo poflea fadum effe opinor factutium fuppo[uevint impoflaves , & banc fraudem excogitavevint : neq, folim ea ratione. quam mu parant, (ed etiam modis aliis compluribus,refinas,rubioinfettoria radices , brafili decodumytragac vubricas C aliapermulta immifcentes,que ne longiov [it fermo. quam feries ipfa expofcat.filenti Obje&i- Verlm bic fort affesllud quifpiz nobis obtrudet quód chm boc loco feribat Diofcorides de metalliciit — coloribus, tum medicamentu,con[entaneum minime videatur ut bis inferuevit avborum lach facultatesdiffufiu lib.primo pertraavit:crob id on nino credendum fit Cinnabarim fofi Jictentiita refpon[um volumu,quid cum ea bocloco recenfeat Diofcoridés,qua ob color : (um, nempe ceru[fam, cbryfocollam, Armenium,cerulegm,1ndicum, ocbram, C alía pli Jlicutum mibi fane videtur, quód bis etiam cinnabarim adjunxerit , quanquam arbarisfue iuter bec Yndicum quoq, à Diofcoride connumeratum e[fe, quod tamennec fofcile, nec metallicum esbje. inflar, ex arundinum quarundam germinattone [ponte provenit : atd, etiam arte quadamfit ex ifaride. | riu officinis; Ex bis itag, omnibu palam fieri evbitror, quód com, ; bari ofcoriáis. ed Ciams. fernacibusfrat ; C forentifimo flagrantiftmoq, colore fettetur. effe mtl er perfi ; ng baris fof- author nofer bicmentionem facit.Eslenim, ut [up à dictum est,noffri u[us cinnabaru faf Ss bu. Cr frcauensvillaverbrara,nec multi cognita, Foffilem(ut proxima comment ati ; dinis, Hydria monte, qui una ta mim die à ja dift $, Deiiatit e Laptdi emtilus, non admodum Lai Ciaqiz^ e .barsÉ- gU &itía, Fuch, opinio reproba [- es acia ulctra; alita, Quidgo- "4 W Inlib. Quintum Diofcoridis. . — 93j ; * Cidna- res veficis fibi faciem abvelare ut per illa [peent nec e]pirando noxium vaporem attrabant. Quandoquidem ubi cinna- ls 2 e; bari im Hydria monte feditur(ut ego vidi, Cr teflaripo[Jum artifices eam decaquentes fictilibus quibusdam ad id confla- ic&io, tis, cr converfofimul ore argilla circumlitis,ut inde argentum vivum eliciant, aves, Gr oslintei fibi obffruunt, ne noxia vapori liber pateat aditus: quid non modo hujufce halitut noxa, anbelofi fiant qui bauferint, (ed plerum, dentesuniver- »- fos amittant purre[centibus circumquag, gingivis, ut quidam apertifme teflantur,qui (preto narium, Cors velamen- ir icti to, ut cateris viderentur fortiores, edentuli prorfus facti [unt continuo tremore concufi. Accedit buc Virruvi autboritas, rio, qua (ententiam noftram maximàtuetur.. Ipfe enim feptimo volumine us architeiura 1ta de Manio differit.Ingrediar mini rationes explicare.1d autem agris EpbefiorumCilbiani primm memoratur effe inventum;cujus Cres C ratio (ae tis magnas babet admirationes. Foditur im gleba, qua &végat dicitur antequam tradlationibus ad minitim perveniat, Yt» 10 na uti ferro, magis (ubrufo colore, babens cmca(evubrum pulverem. Cim id foditur , ex plagis ferramentorum erebraó emitzit lacbrymas argenti vivisqua à fo[foribus fMatim colliguntur : bac Virruvim.N os equidem boc idem vi dimusin Mje dria montis fodinis : ubi plerunq, evenit, ut vulnerata ferramentis vena, argentum vivum fenticuli inflar in feb firatam defluat bumum.Sunt quoq, Mini quàm pulcberrimi fodina pluribus in locit iri Bobemia, ubi capiofum quog,fodituratg, — Hychriaco longé admodum pulchrius, Hujus apud me funt aliquot frufla,, ad offentationem a[fervata. Cateritm Plinio Fr y go omuium diver(orum eft generum ut loco fuperi citato legitur , tibi cuntla eju genera retulit bü verbi : Invenitur in Pini « argentariis metally minium quoque, C nunc inter pigmenta magna duthoritar v. Tbeopbra[Ius tradit inventum mini- um a Callia Atbenielfe initio jerante aurum poffe excoqui arena rubentein met alli avgenti: banc fui[feariginem eju. Reperizi autemjam tuy im Hipaniis , fed durlm Cr. arenofum.. 1tém aqud Colchos invupe quadam inacce[fa, ex qua jaculai iterent M efe adulterum .Oprimum vero (upra Ephe[um Cilbianis agrit.. Arenam cocci colorem babere, 20 ha. d quad fub[idat iterum lavaut. T ubamimum nactin Carmatia tradit, Hermogenes G* ad nos necferi Aliunde,quam ex Hifpania.Sed adulteratur mitiltismodis,unde. I P argent ariis, item a; plumbariit metallis, quod fit ex [lo lapide mi ellavimus, [ed ex aliis fimul repertis. Sterrles etiam plum- bi fuo colore, nec mfi in fornac ions vute[ce ur in farinam. Et bocesi (eéundar:'tim minium perquam pauci notum, multum infra naturales ill "m ci nitor effe debet. Probatur auri modo. Auro candente fu- eatum nigre[cit, (yncerum colorem recisct.Invento C? calue adulrerari. Ac fimilivationeferrt candentis lamina, fi non fic aurum, deprebendi illico Hactenus de'minio Plimus.Hinc tgit uv palam cfl antiquis minium cr fofile,& fattium ex^ titifre. Ner fane dubitaverim; quin in f atütuigenere acceperintipfi cinnabavim faclitiam, que paftm in feplafiariorum efficinis inyenitur.1d minium bodie appellant pharmasopole,tum eriam pittores,quod veteres Graci Sand ytem vocavere, 39 ex plumbo,aut ceru[fa in fornacibus peruflis paratum,de quo etsam videtur intellexi[fe Plinius.Kirafaeiftc Gracistt LA- W omina, tinus etiam Cinnabaris appellatur : Officinis, Sangue di drago in lacrime. Italis, Citnabro : Hifpani, Sangre de drago, — Ydlgse yup, ARGENTUM VIVUM. QAP.. 1 E 7 LU Ma E e. ivum fit ex minio,quod abufive cinnabaris dicitur,patinis fictilibus kchacinnabarin continente,& calice cooperta; argilla fuperlita , carbonibus fuccendunt;fiquide deterfafuligo qua» calici infider, refrigeratain argentum vivum coit. Quinetiam inyeniturinargent fodinarum te&is ftillatim concretum. Alii perfe in metallis inveniritradunt. Sery. 'ü ri vitteis; plumbeis, autftagneis, aut argenteis va(is: fiquidem aliam materiam omnem exedit, & defuere facic. Potum vim pernicialem habet : fuo enim pondereinterpa exeft. Remedio'eftlacmultum fubinde po- tum, & vomitionibus reje&um , aut vinum cum abfinthio, autapii decoctum, aur femen hormini, aur eriganum,aut hyflopumeum vino, Auri Jimata fcobs,id eft,ramentum quàm tenuiffmum epotum mi« rabilieftauxilio, ^ —— : e E de - f rette vivam onmibw noti ff mum, corputest z foffillum genere , liquidum, * Aqua modo fluidumi,colore argen- tad 2 to, livefrente, pelluciduma, : fubftantia verolenta, tenui jn quatam frigiditas, quam humiditas exuperat. Hag Gd, — f^ igni (ut Cbymiftarum, qui fe philofophas exi[limant , fert opimio) res e$t (ane admodum difpofita ad me- llorum omnium generationem, quamobremipjorum tum originem , füm femen argentum vivum appellavere. Quin- etiam non adden[ari putant, quód emon infit caliditas, Cr ficcit as tanta, qua ad id muneris obqgndum fufficiant, — Ade dunt temporis defe uid eri sire : ideog,immaturum, mdigeftum, mperfedtumá, veddi, — Ceterimrelitachys Soils difceptandymateri 'pfum metallorum quorumcunque prima fuerit materia , an aliter (eves habeat, dicam, (eripferunt, fententiam fecutus , facile Argentum vivum effe materiam adanetallor ut. 4 mnibus (e conjutig at metalli, palam nimirum fitis gignendis aptifii- 3s conta&du inber efcit : quandoquiden:im babeptibus fymlolum (nt vul. (acris e tranfitus.:/ Hanc itaque ob cau[am eos nón vette [entire putaves Quotut nim; qui n vivum in terre vifceribus u(füe adeb decodum e[fet , ut inaliquad fitum , fir. 4 99 mum, Verteresur metallum, in plumbum potius aut [Fanmum verti deberet , quàm in arpénttm, velim aurum. — Si quidem certum e quid id facilius Iumbo y lannod, contattuiaberet', quàm cateris s tametfi non negaverim, quine etiam in Argentum Cr aurum y argentum vivum converti pofit , cira etiam.cum ii facilé commifceatur.— Hie - autem cit ebynifl arum ludus, dti tempus conterunt., C» oleum c» operam perdunt , id arte reficere exi[timantes, im o Tt matura ipfa defecn iquam (ht liquida conflat) nena unquam ita 4d unguem imitari potuit, quin ab ejus mira. fo^. "i 'aberraverit. Omnia met alla in argentum vivum conjecta , (upernatant, ut lignumin aqua;prater folum aurum; wr Lat im petit fundum,quid b "a et quàm catera, Amplifima argenti vivi metalla(ut etians ws )vifuntur y Hydria monteyqni quadraginta millia palfuum à Goritia diflat ubi continuà co^ potiu, quam duro, colore ex migrorufe[cente, C7 ad purpuram quadantenu ver flan, Cr arcentovivo (cimtillante. Hanc yénam pofiqum effoderunz, conterunt Cr in fidilia nyciunt. e recenti arborum mtiíco obturant ; demde fitile alterum buic fimilejlatioris tamen UM E. erken SA : E wl » G argilla circumquag, muniunt abtu- WResr, taque in apert areaquàm plurima [eriatim" MP rorum fubterra fidat, plenumverbtotum. 5o : plurima feriatim eallcunr fidilia, c* rin igneth in ambitus fuccetta Munt, in Aethiopi : " prada focierati.' Namq, efl alterum genus venu permifto, non ex illo, cujus vomcam ar, ES And. Matthioli Comm. dunt,cujus vicalefatta veua,argentum vivum guttatim diflillat infubftratum fidile. Hinc fuo tempore eximyp o, i urriculos quo(dam veponunt, quód va[afer? cuncta exedat ac dilaceret prater vitveayvel ficlilia vitro £itcumlija, ( fit,ut Diofcoridem mirari (uboat,qui argentum vivum in argenteis,aut plumbeis.flagueisye, aut vureis tantüm vafis je. vari poffe (cribit, quod aliam materiam omnem erodat nifi codex bic depravatw fit.Siquidemid falfum deprchenigg ; nam argentum vivum exeft ac deffruit omnia metalla, quibus inbaferit, Ex quo potius, cim bac a Serapione non ferias, tur,qui tamen Diofcapidis omnia fer? (cripta bona fide veddidir, plane fufpicandumfuerit, buic capittplura fubiftmey. da :idquod etiam variain bocloco Oribafii ledio confirmare videtur. Reperiuntur autem in argenti viyi (odui iler ipfius venam peculiares quedam lapidis illius TUfi zone, quem fo[fores fofutiam cinnabarim vocaat, de q'o etiam ips. cedeüti capite diximus.Hsc ade) argento vivo fcatet,ut fepius absq, alio igne indeper fefe guttatim defluat, Eventy,. terea dum fo[fores mucronatis inffrumentis, venam effodiunt, ut purumprofiliat argentum vivum, decttrrató, celens, veiutie fonticulo quodam, .. Porróvari admodum funtfofores, cr buju[ce materia artificestametfi robuftiffumfuis Galeaus "PIperamenti,qui eoi opere ad quartum usq, annum incolumes perdurare valeant : quippe ob noxium metalli halitus Mee partium omnium tremore concutiuntur.Caterum Galenus lib. 9. fimplicium medicamentorum fenbit coniradul qul experimento comprobatur, Argentum vivum ex fponte nafcentibus non e[fe,fed ex js, qua pv eparantur,velut cerujfastrs - gopforicum Mitbargyros : fateturq, (e nullum bujufce medicamentifeciffe periculum, an interimat, fi devoretur, vi Argenti. foris fuerit admorum.Fit ex argento vivo c fale; quod amioniacum vocant, letbale illud medicamentumyquod afin, fublimati c/ymiflai fecuta , Argentum [ublimatum appellant, utriq, fimul admiffis, c in vas vitreum conjedlis, ac indein[ome cófe&io, (75, deduclisut bec guum vi,in vafis (ablime tollantur ubi falis modo concrefcunr lapidefcuntQ, (accbari colore, Sum etiam quitantum communi fale,ey chalcantho additis,argentum vivum fublimatum conficiantyali vero falnitumali alumenjalij Arfenicum album addunt. Atqui quod paJfimin officinis babetur,ex argento vivo fale C'ehaleantho nu. in Fit etiamex argento vivo,Craqua quam ex chalcantbo alumine,c fale nitro conficiunt chymifla arte quadam,dign. um vhid quod recentiores quidam Pracipitatum vocant. | Cui facultas ineft fane admiratilis ad contumacia ulcera fae Batida,ead, prefertim.qua à Gallica lue emerferunt.sunt etiam qui dimidyj ferupulspondere devorandum propin ani[Bs mavgaritis,aliisa, quibufdam, que cor. tueri non ambigunt, ubi quis Gallicis doloribus circa articulos conf ha Argenti Datur etiam mclancholicit Armeni lapidis modo,ut libello,quem de morbo Gallico févrpfimusyabunde dium vivum 'tofdem prabet effectus; vomitionibus expu gans.Sunt preterea quipurum fyncerumq, Argentum vivum bauri exhibe- - jean adultis, fed pueris, Cr imfantibus atare tenellis Siquidem Brafavolus Ferr avtenfis, vim fane u Urso griimusfuodeflirpium examineprocerto feribit, (zpius fe Argentum vivum vof amtibus devorandum, wi wernum femimortuis, qui illico [anati funt idG, feetffe ait inultima itione.Sed quomodo,vel qua men[ura;vel poudenáa. dum fit filentio involvit.At Goritienfesobfletrices ubi eravidadiu inpartu laboraverint, fiacim Argentum viui ferte yg pulipondere nullisingommodis portandum exhibent. Quofit ut facilé mibi perfua(erim, A gentum vipum potantts baud necare nifi paudus;vel menfuram ecefferit./— Nontamen crediderim quód |foium pondere interimat;ut quidam putam Aui. Disfcoridemtantim fecuti,ut latius lib.6. differemus, Sed quoniam Argentum vivum nobis in mentem revocavit 4f ftoria & KV M Ommium metallorum pretiofi fimum preftantifimumó,, cüm ejus nufquam ,quod extet meminerit Diejarden przftan. crederem profedtó nonpaucam matura verum injuriam àweillatum rri, Ji bujus tam pretiofi metalli, cujus inexti uii UO itiumverfus fluat mundu hiftoriam? facultatem filentio preteriiffem. Quandoquidem ob ipfiw [lemdefi nitorem, opinati funt nature operum indagatores, admirabiles auro ine[fe f acultates, quibui bomines Sou sna Vies truevi poffit fed Crlongavos reddere, Quapropter mirum man eft fi ipfum tanti faciat mundus,C ante catera acum bomines, Auri itaá, materiam nil aliud effe fcribunt, quam fubflantie elementarta fibi invicem proportione rejpom DE Ha autem fimul commifle;cim pari fimt virtute conformat e,aliud fan? gignere nequeunt, quàmamical HAM » optimam miflisuennquafermentationeyc coctione perficitur:quo fit, ut inde tam indi[folubili neXuuniamtum ut » / manentes, C» fere imdilfolubiles fiant adeo quod.five id eveniat celeftium corporum injluxusaurtempore vaut fat "uh Jimg natura opere, aut bis omnibus unà toncurrentilus , convertuntur eedem fubfl antie in bog metallicum orpu p ) Vocantauram. — Hoc euim (ut diximus) ob fui tumingentem temperiem,tum upitatem,tum optimam mijfronem, "n3 denfsm evadit,quód non modo quandam communem confequitur permanfionem [ed incorrupribilem fert empaneme caufam quandam ob quam fuperflui nibil continerepoftit, Hitic igitur cst, qud quanquam longioribus fec noi nodi interray velinaqua fepuleum permaneat, nunquam rubiginemcontrabit : ficut in igne diutius permatiens a » pbie- «liqua ex parte non comburitur, fed c» depuratius, c» [plendidiws efficitur, Ad ba£ 0b optimam fui e ndn ee tradant: : dare, aut faprrt ges E ipfe gmate,nullod, pineuiredBndat ita ut perpetui fulgeat, [Mendidifumumá, perduret. Quinetiam ridi jo colore tingit nempe eroceo,aut nigro, quemadmodum cetera faciunt metalla : neq;etiam aliquo adore, au ido. flantium, aut olfacientium tum nares,'um palatum inficit. Aurum intus i corpus (umptum, five ex vEMTL i devorantibus nullam penitus infert hoxam,ut complura faciunt metalla : fed mirua in inodum cor, c teinvoborat quod folisinfluxut acceptum pleriq, fapientes retulerunt. Quamobrein jur iti ulti auri guttis fcintiller, Manu o ntt avena.Siquidem proculdul LU fonia Tfivum, im Germania | eMe perta fimum eligitur n non omnibas eat viccona, Avicenna fecundo fui operis volumine, fie inquiens s Aurum in o ibus fuis partibus aqu. L tis, que atrabiliaris competunt morbit. — Ad Bacubi aduali e d opus, ignitum. a" quàd ulcuinde exortum citius con[anefcat, 1nore contentum, anhelitus grayeolentiam toll ET vigata 1n ca medicamenta additur4que Ad alopecia , C lichenas parantur, tam k ; Y *Hia, medicamenta excepta, — Hac uein eodem tado diutim layigata , adeu ws eacum. In lib. Quintum Diofcoridis. 037 mittitur ad raberandam corum Áciem.Bibiturautem C ad cordis affedlus c nimimararessAt gentium vivum um a) Nomina, tinis idpsgyepO Graci nominatur, M auritaris, Zaibar feu Zailbach : Italis, Argento vivo : Germanis edi f e Jpanü Azogue.Aurum verà Latinis, yguzis Grace dicitur Germanice, Gyolbt : Italice d* Hifpanice Ove CAP. LXXK MAT" ema, RUBRICA SINOPICA. inem vergens,calculorum expers, dio fufilis.Effodicur inCappadocia;fpeluncis quibufdamexpurgáta- mentumaccepit. "Vim habet exiccato- er vulnerariis emplaftris,& paftillis ex^ fumptaaut clyftereinfufa : datur jeci- libricaSinopis maximi probatur gravis, den fa;ad jecinorisimag ücolor,cüm diluitur;i i quedeferturin Sinopem urbemyin qua venditur: unde cogno 1o riam;quafi inducendo obftruentem & adftri&toriam : quapropc iccantibus,& adftri&toriis commifceri folet, Alvum fiftit,in ovo noris vitio laborantibus. Rubricz offilium genere occurrit, quod magis Simopicam rubri- cm T * quod deindecolore fit jecinoris pondere gravis fubftantia den[u: q, fua vi exiccet;ad[lringat, C cagat.Hec enim gleba,citin VeTW! Avmeni. rubrica Sinopica, quanquam à Sinope mon deferatur. Ca- us bolus bolum;quem vulgo otientalem appellamusSinopicam e[feru- 70^ eft qua palam faciunt hos manifefló decipi, € i Mete ; nifelló decipi, & inervore ver[ari. vabrica. cents Italis robri- eim. - Nomina, Wamyis terre glebam Rübvicam ; ta ecutur: Arb Mogar five Magraz E x E. -- : det e o- x E. Mire id RUBRICA FABRILIS. — CAD, LXXIL - "R rica fabrilis ad omnia Sinopideinferioreft, Opt PN. WO cM * Optima ZEgyptia,& Cartha nenfis, lapidum ex- "pers friabilisGigni iami : i Tübricam, E d saam in Iberia,quae ad occidentem fj chra : » ss : SEIN BAS ochra exul & degenerante in 1 ifhanis, Alinagra, median, is : T diciturTi fphragi Pda: mono fimplici. confid, " is j? Lentnoin(ul a m ec ptor MIO Wfitor : quippe ; f quiut "309 Fal am vendeban, bj i pi , j 2c. A ^ feriptum reliqui, D j igentifmu: Lemniz vehofz babentuy . PU oim : jam LA hi- : D. j "ym " or. ex !, Galeno, 938 And. Matthioli Comm. cam, ubi valenter conturbavit, paulumó, inde quiecere fivit, primum aquam, que fupernatat aufert, C mox qu d ea eft Iutumtollit, ac reliquum duntáxat,quod ad imum fubfedit, Lapidofum fcilicet c Arenofumrelinquir , P "D^ «t fuper vacaneum. Porrà lutum illud pingue ufa, e) deficcat, dum mollis cera confiflentiam accipiat : rie ie acceptis particulis (acrum Diana fignum imprimit. |. Ac poftea rurfum in umbra ficcandum reponit, donec oymey, oj Ri buwniditatem amittat fiatá, illud medicis omnibus cognitum medicamen Lemnia fpbranis [ive ficillum.Si enim Mo illam cognominant;ut dixiobimpreffam fDhragida,boc eft, figillum, ceu etiam nonnulli ob colorem Lemuiam mil rubricam appellitant zeundem enim,quem rübrica,colorem babet. Verum abea differt, quód contactu non CODtayy E atq, illa : C (ecundum collem in Lemno,qeitotus colore fulvo est, cr in quo neg, avbor.neg, faxum, 162, planta taf, Lemnie tanrum bujufinodi terra Vifitur.Porrb tres ejus fignanttur differentia : una quam po[uimusterve facte; quam aliünenin; ic se prater unam [acerdotem contingere fas et : alteva ver) ejusque revera miltosest, five vubrica utuntur autemeg tfi te * mum fabri : demum tertia ejus queextergit quautuntur,qui lintea. c ve[leslavant,quibus nticollibitum efl. Caterim cim & apud Diofcoridem,C» alios quofdam fcriptum legiffem,Lemnia terre bircinum mifceri (aueuinem, 4t2,6x lug, quod ea milione conficiebatur facerdotem quas vocant Lemnias fpbragidas tum conformare, tuim confignare, Cupiehag profetto & ipfe miffianisimnodum in|picere,ata, fymmetriam. | 1tag, quemadmodum in Cyprum navigaveram videnis, vumyqua in ea [unt ,imetallotum gratia , c» in cavam s riam Paleflinepartem profectus fueram, litumina (C aliorum quorundam in[piciendórum cau[ayita nec in Lemntim enavi gare piguit,ut quantum fanguinis terre admi[ceretur, um. Jicerem-Nam cimiterum ex Afia Romam pedeffri peterem itinere per Thraciam, Macedoniam, prius 2 Troade aps. xatidreain Lemnum adnavigayi,natlus illic navem,que ad Theffalonicam curfum deflinabat.Conveniebam autem (um mauclero.tt in cur[uLemmo appelleret ; (an? ille preffitit.fed non ad eam civitatem;ad quas oportebat. Antea nimm. fciveramdiuas effe in infula civitates fed credebam,ut Samus,Chius Cos, Audrus,Tenus, €» omnes adeb,que in Aegeo [un 1? syoATI,UTHAT duntaxat vivitatem babent;toti infula cornominem, ita & Lemutm unam nomin fui babere civitatem, Porrbut ex navi defcenderam jntellexicivitati nomen effe Myrine,nec in regione civitatis illius aut plilodieti templum effe aut facrum Neptuni collem.fed in altera que vocatur Hepheflias nec civit atem eam Myrina effe propinquam,Cum- quéime nauclerus expedtare non poffet, difluli;ut càm Roma in Afiam vedirem tunc Hephefliadaviferemzid quod feci ut [peraveram,c propofueram. Nam uli ex Italiain Macedoniam trajeciffem, eamá, penétotam pedeflri itinere par. iranfiffem;pervemfema, Philippos qua civitas esi finitima Thracieyinde ad mare defcendi, quod proximum aberatime pum viginti fladiis : primum, Thafon tranfmif, diflantem plusaninus ducentis fhadiis, ata, illinc in Lemnum i feptingene tis; ac rurfum ferm? feptingentis in Alexandraam Troadatvajeti, Ac proinde fan? ex induftria tum de navigattme tum de ftadiis adJeripfi.ut fi quem eadem qua me caperet Hephefliadavifendi cupidit as,cognito ejus fiu. fie navigationem in. Jlitueret. Yntota namq, infula Lemno orientem [peat Hepbe[lias,occidentem verà M yrina. Et quod à Poeta didum dejo Vulcano est, qui Gracb dicitur Hepheftus , decidit in Lemnum, propter collis naturam occafienem fumpfiffefabulemei- derim. — Apparet euim combufto fimillimus, tum colore ipfo, ttm etiam quia in eonibil nafcitur. 1n buncitag, len facerdos, quo tempoieeso ad infulam accefferam,epre[fa;certo quodam tritici bordeiá, numero interram conjelioalisd, quibu(dam pro veligione patria perpetrat is, plauffrum totum terra implevit. Atq, ubiinurbem conveniet, qui dixi ando, illas fama hominum adeb celebrat as Lemnias Jphwagidasprapavabat, Vifum ergo inibi evat percontariniqud unauam antea bircinum,aut caprinum [auguinem buic terra mi[ceri folitumymemoria proditum accepiffat.- uA dito, omnes in vifum foluti funt nec j [ane quivis ex virlgo, fed viri oppido quam eruditi, cim in altis, titm preciyniin Lemnig XivVer[a patrie bifloria. Qin & à quodam librum accepi ab incolarum quopiam defcriptum;qui omiem Lemnie ttr terra vi- re tfutm edocebat, Quamobrem nec ime quoq, piguit bujus medicamenti periculum facere , acceptu fphragidum viginti "ho gniliów. — Sed cis, à quo librum dono accepi, inter principes babitu, ad multa boc utebatur medie HIA A ad vulneratum vetera tum cicatrici inducenda contumacia : ad hac ad morfus viperasatá, adebati 4h necnon adverfus unedicamenta letDalia, non ant? modi exhibere fed & post [boragide uti confueyerat, —. Adelat pora 7) fefe periculum feciffe medicamenti, quod quia fructum juniperi accepit, duo! vv npueudidtuy WRLIAturs (Wi tiq, ie. debatur & terra Lemuia: vomitimáa, cieve ajebat.fiquis, im etiaimnumim ventre letbale venenum bareret,alexiterium fiveamulertm ebibifrct. Et anb nos quoq, buju fecimus periculum in lepore imarino,ccantbaridibw, cim fe[etalequipe piam accepiffe banzines fuficaventur : veran bau]lo, qtiod Lemniam Jphragida babebat medicamento , prot Mr €voitterunt nec po[Iea ullum illis accidit fymptoma eorum;que leporem,Q cantharides comitari canfueyerimt:t. : fi convitta e[fet pernicioforum medicaminum exbibitio.Caterüm an 4d alia mortifera medicamenta, hac jv ipee vocant deleteria,eandem vim babeat medicamentum,quod ex fructu junipert C terva Lemnia conficitur , nidi pu ; ignotum est. At ille ab Hepbefliade profecta afferebat,adeo ut Ce rabientis canis mov[um eam famare diceretinvini ii gg «pata : at ilceri ex aceto impense acritmpofitam, Sed cr aliarum ferayum i idus , ex acttofana eref L - rinde "a cus falia berbarum infuper mpofitis;que putredini vefiffze didicimu, 1n primis vero predicabat [cordium Uem Tauritm exileinde marrubium.Dorro fi quando nos Janb ad ulcera cacottbe, Cr putrida terram Lemiam P yn tag nifice po[uit.U fus autem efl pro pravitatis ulceris magnitudine, Quippe id, quod graviter olet,impen am dirt snolleo, eil.ac fordidtm, fuflinet ut vel pev acerrizim acetum Lemniaterra in luto[am folvaturvanfiftentiam AMmm. T d eL - s fezur Bo- Ji hec vifirur, quam paffim pro legiti lus Ar- : pi menus, iunt ) bol nen adyehi ex Armenta,uli legitimum fyncB imam, Armeuium lutum nafcitur, fed sen ieu prise Armehism lutuii,quod bolum quidam yocant.praterquam quid ex Armenia adferri — le "impliciam m elit cipi credimus colore tf pallido ochre inflar, non autem impense rubro, — 1d quod ipft Galenus lib, ?. inse In lib. Quintum Diofcoridis. 939 Samia terrament. j 7 - Rilentia eic Armenia ed que Cap- i ü verbi bac immani, Qr gravi peftilentia,ex à ] teftatur, bis Verbis: Caterim durante APR p finira ed wa kar ^ terra, erat ficcantior, colore pallido. Lapidem, qui cua - a ist M Á 7 jm videli tram cambu[lam. tas itury ceu etiam calx: fic enim videlicet nuncupo petram i HN pass. rec ante js ec in Armeuia. Nam pofleaquam in mortario pifüllo comminuta eft, adeb armani qp ai PE à levis esl. 11a, illo etiam magii cone : SEMEUN samius after 3tametfi non aqué ut affer levi est. 1144, — yi, nec plus eb lapidea, quàm aut calx, aut dm praber iis, qui negligentius intuentur, quafi lapi effet: b Armenia bola orientalyvulgà YÓ- yg oua at eid, minusd, aeria : quambbrem opinionem, ác ph DrGalona bedtihu ort erjpicuum f, tud in meniafliti Jive sapi Sam literis Doctoris Stephani Albátáe Lemniíd cato, quàm maxime difider, Ceterum WCLDEUES m à tinapoli mibi tranfmi[- vetrebifts rii,qui Lemnum 1nfulam fere totam circumivit , àclarifimo viro Aug erio de Bubeke C mur pre uod vui 5, Galeno 10 fis, intelligere pof , locus ubi nunc terra Lemnia invenitur , nibil prorfas frmilitudinb pre ft d zy "E àffen- Galemibulleria conveniat. Siquidem Albacarius, ad Augerium, qui eum im Lemnvm bactanttum üe caufa ablegavit, MÀ. viens, de terraLemuia feribit: Qui Infulam banc incoluntGr aci dicunt nullibi in univería Infula Lemniam reperiri térram;hi- fi boc in colle, ubi nunc effodirur , nec unquam feimtellexiffe ajunt (uperiovibus feculis alibi fuiffe vepertam ere oi 4; baberi fue gentis ferip , qui aliter de e4 pofferitatis memoria commend. verit.Verim mn ob id facile cre —— dad loco,Galeni avo.terram banc effodi folitam. Quippequàd collis defcriptio m quo terra hac habebatur, apudGalenum huic minimi correpyndeat.SiquidemGaleno collis eii comb ifto fimilis fulvus totus, Cin quo neq, arbor neá, faxum, ned, plans 14 nafcitur, fed tantüm Lemnia terravefertu est. Atqui contrario feré modo collis (e babet , inquo ejufmodi sema nunc foditur Nam ii prafertim locis, ubi bujufce terra fodina babentur ,lapides ade) magni reperiuntur y ut ex iia piftrinaria 'ari foleant veterea nuquam combufla fimilis apparet , nec ullum fulvi voloris in e vefligium viderure 'otus Cra antarum,c? frumentaceorum fevax.Cüm enim ab incolis diligenter colatur,copio[um tria rov affert. Idem orientalem plagam refpicit, &* apud vicum quendam itur in montis cacumine; quod in planitiem fe extendit. Fodsma bá nia terra effoffa esl.corruerunt,& wn torum deleta funt.-Terti ergit. Ad ejufdem collis vadicesstres impidiffima aqua [cao onalemplagam excurrunt. Tertius vero, qui amplior eit, ad te antiquum parvum, extat [acelluih, pluribus in loci 30 nullo ali x ng, quouía, tata effluat aqua.Ex- T Imperatorio fivillo obfignant. Lemais Num Turcarum Imperatorem !o6 ur. Nametfi permittatur, ut Wt t4men vendere audent, 4c principis fieillo nom in madyertenduim eil quid non de* u[taniBaffani Aliquot fbbragidum carni colorem 1n usvalide prodeij, Siwrdkeri - decumbs CDM Vidiu peccetuy nom lepig, OE OTADP. tert leu Vepé confhexigus. bii enel i / Peli vires Massi qui talia babe. effe credidese c» : NECS. a ne, reditus inorbj * apbar, dt às 940 And. Matthioli Comm. apparuit. Eosergo, nt dixi, bolus armenia evidenter adjuvit. Quineos qui Rome agunt , qui affidub dificup. —€— di difcruciantur magis etiam. Porro in magna bac pefle, cujus eadem facies fuit 4t4, ejus, qtia Thucydidis n, tiniris fabatur,quotquot boc medicamen bibere,celeriter curati funt, At quibus nonprofuit omnes interieye fcilicet cup, me quovis juvarentur.Unáe colligitur,quod iis duntaxat non fuerit auxilio qui plan? erant incurabiles. Nontamen calore vebementes funt febrespeflilentiales, — Porro de ulceribus veficcari poflulantá quid attine; dj, em ut i miis. navit : five terram, ut ego, quandoquidem bumidisvigari patitur. Hadlenu de Armenia bolo Galenus, Sed qugyigy, mia [phragis, & Armeniaterra, quod venenis maxim? refiflant,mibiin mentem redegerunt lapidem,quem. Andi us Lapid jdiomate Bez.abar vocant, Cr centra deleteria medicamenta miri admodum laudibus celebrant , bic locus opy, - Bezabar gobis vifus estin quo de bujus lapidis hiftoria,ac viribus aliquid differamus. Lapititag, BEZAH AR, Mauritamsrgm ot; enimvero diligenter infficere oportet ne impoflorum fallaciis decipiantur.qui bos lapides inqvirunt.Sunt €nim honnilj alii lapides, qui bosfacteveprafentant, fed viribus nullis praditi, Hunc Rafis experimento du&w, miris extulit pracqpig, ita deco fcribens , Lapis Bezabar est mollis, colore flavo, (apore ntllo.Cujus peculiaris vis eft, ut venenis omnibus adyer tur.quandoquidem ego contra bauflum napellum boc lapide ufus fum felici admodum fi ucceffu. Erat autem bic coltrej. yo albicante, levis & luminis modo fbendens. Equidem certà teflavipoffum (hoc enim pluribus experimentis comperüm. abeo) lapidem bunc long? magispreflare ad verfu deleteria venena , quam cetera non modà fimplicia brjufce fatults, 2 tis medicamenta, fed etiam tberiaca dicla, & alia quavis antidota,Subdit praterea Abdalanarach, Lapidem quenw. x mi. LEXETA AqUAS EXrtO, lis atitem fic permantt , inibi concrefcit, gland i idtinh is ardoribus in lapillos x. Nomina, diximus, d jn rica, C Lemnium erra fellada. » Xéweh. ^ ATRAMENTUM SUTORIUM, — CAP, LXXIV, zT A1 'ramentum fütorium genere quidem unum & idem eft ; molle, & concretum: entias tres habet. inum namque humoribusflillatim in cuniculos quofdam colatis, concrefcit ! quare ab iis, qui Cypria metalla conficiunt, ftillatitium a ppellatur.Peteefius ipfum pinario vocatzalii on; id eft, ftillatitium. Alterum fimplici ratione fic in f; peluncis:poftea transfufum in excavato fcrobes, concrementum ca peffit, quod pe&ton,id efl,concretitium,proprie nominatur. Tertium coctile, & in Hifpania fierifolet: fed inutile,ac invalidiffimum effe conftar.Ratio paran madefa&um decoquunt, mox in pifcinas transfundu: t; & refidere patiuntur. H fcit, in complures formulas digeftum, teflerarum fpeciem reddentes , qua rac «Ob, fcunt.Optimum effecreditur caeruleum grave, 4 concretum, translucens:cujufmodi ftillatitiumell;ab E svoi»e aliis onchoron nominatum.Proximum concretitium.Co&ile ver ad nfeétus;& d aciónes 2E e 19926» 1. cseteris effe co, eft : fedad medicine ufum invalidiuseffe, experi, deoum» gere; calfacere , & cruftas ind. : Jatas ventris tineas necat , drachmae pond: & puram BCI6 Ca acere, & cruftas inducere: latas ve cx pague óc. cummelle linum: vomitus ciet: adverfus haufta fungorum venena; a porum au gat caput aqua dilutum, & in vellere naribus inftillatum, Uritur, ut paul. poftin m ] oftendemus, : : à ies : : dei c E ao. ONUS E T E - 3. i. ex D. Chalcan (. M Halacantbum, quod Latini Atramettum [ütorium vocant , quoniam vitri moda pelluceat , lali itrelun em tbigene- S nant. Duo ejus genera in Hetruriasac eriam in pluribus Germania ois, unum fofile; per fefein terra verint zx rai hift. ort quod vulga appellant Coppare[a colore vario.Siquidem eryflallo , fapphiro , fmarag dog, fimilein Ge tivum chalcantbum vidsus, - Alt itium, cuins pafim esl ufus, infeiloribusexpetitum. Prej nmve t47h pro regionum, Locori xli difbafiti (AI i) compertum eff Romanum coynon, firmius babetur : fed. quid fit colore guam vellicet y afpero , adfri ck ; 4uiuetiam aluminis, colore fub. « iShumrac ritimiin fslvefribu plerungy foditur , fati fodiatur.. quarum alie ferti rübiginem, alia aruginem, colore: réferunt-Het dum foditur , fart $ Inlib. Quintum Diofcoridis. 941 aferhi i ais, cuniculis nufquam foditur, fed 4pett? yndiq, ca ar fulpburi feri inflar quam ob caujam gus aD Diei pisa vaporem, fofores av Icantbi venam in acervum in longitudinem protratum, quan ow fuper artam exaggerant ubi aperto celofex ad minus e jfibws imbribus, roribus pruinis, folibufd, die necitd, gm i ies tdi: tempore fLatutis quibudam diebus ligonibus C vaftris acervum dilacerant, sr "i — c in eandem nt Acervationem;ut facilius bac imbribus inacereturscoquaturd, folis inr AEgrétg x eye vofuperponunt,ne amplius in pofterum pluviis diluatur.neq,folibw plu(quam par fit; inarecat. : vs 4 : AS bu materiam banc fermentari patiuntur. Eligunt deinde locum,quà facilius € propinqwe jluviis,ve fontibws — aqua: ibid, fub confirudto tedio foditur alveus, qui ligneis a[feribw , vel lateribus » & calce adeà flipatur Am a i" to 4qua nullopadto prolabipofit.1n bunc igitur alveumpurifimam aquam deducuntcui demum tantum 1 ^^ cbalc M materia addunt , quantum buic negotio additi mini ri fatis effe cenfent : poftea mifcent aliquo tempore lignes y ; dam inflfrumenri ad id paratis,quousq, aqua in feomne quod ines chalcamhi receperit : deinde excrementa fubfideré finunt donec aqua chalcantbo praegnans claritatem concipiat. Hisperactis foramina quadam prope alvei fundum in la- tere fala recluduntur:Gr inde exiliens aqua in magnum excipitur receptaculum. | Hancttag, fumunt y in plumbcos alveos conjiciunt (catera enim metalla ab ea eroduntir) fornacibus quibufdam fuperpofitos , &* igne fubdito fervorem excitant fatur boris Demum ferrifruftum immittunt vel aris-fi quidem ajunt cbalcantbum nunquam comere[ceresni- ffi hujufmodi imponatur metalla,que injecta parvo tempore collique(camt 1n aquam. Poflquam autem debito tempore caxerintyignem quam primum fornace eximunt permituntó, quie[cere decoctum,queusq, egelidum reddatur,ne plum- beus alvens,eo (ublato.fornacis calore colliqueceret.Ommbus t a4, tepefadtis, decoctum materiam eximunt, & in alveo- 59 [o quí n ] i tandem concrefcit,aluminisrupei modo-fitá; chalcantbum. Si verb aliquid [uperfit de- i 0 ueat id torum iterum recoquuntyeadei fervata vatione.Sed long? aliter olim fiebat Cyprium werd qui Gal.l Mimpl.med in bu nc modum fcribit: Forte fortuna & chalcanthum in chalcitn tran]ive coB- a hin, cx Bos ex Cypro & bujus sedi ntem cüpinm.Extimum ejus omne poft annes plus minus yigin- Gal. v chalarikeffedum eitintima ejus parte chale fervante. Quamobrem € usq, in hunc diem. quod fu muta" tatursalfervoyolfervam dum ad imum usa, ti p procedat muratio, ceu cbalcitidisin mify,ut efl ame pofitum. Cetertm m4, uo WIS. entiffima adffritioni admifla est caliditas non inflrenua. Cid MURS etatem. € ervared, carnes bumidas potefl,nimirum caliditate bumiditatem. abju- Ae. Spit Mflantiam contr. ens, atq, confipans:boc enim opere nounibil etiam bumiditatis ipfim: expri- - Conflringit verà,deficcat,atq, contrabir in fefe fubfBantiam carnis.Porrh quo tempere in Cypro dtverfabar, hunc in Chalcád: H pemuéccusm ix hoc colligi con[pexi. Domus erat magna quidem,non tamen alta ingre[fui in metallum objedta, v -—- ps pe. 4u mu erat ingredientibu ad manum dextram,e[ffoffus etat [ecusim continentem col- fj». Sende dera quide ed - eo ele ser vero altitudine.ut viro (umm? proceroreclo liceret incedere, bw $t ein ipd rera] non planus, multi locis praruptus. Porro ad finem ejus quafi im fadium porrecti la- C craffetepentis plenus, At intero defcenfa calor fimilis quali in primu balneorum adibus percipi- tur,quas,quid i Mera dri laü are ci quotidie . d ; ueverunt. Aqga verà d i Kril a ng horis «foie abite ER Mee concrefcebat fieba rhet. Hide n $e cap apos cer Vues —— peces ; PR SRNUMTHREPRE m e[foffi pecus defcendiffem,ubi videlicet «c viri equam aeris odor vifuseft fuffocans, d toleratu diffciliscbalcitin,eruginemá, redolens. circi m feflinatione amphoras vintli export abant, nec longios hf tutetn erant mediocribw in fbecn intérvallis 1 lychni; B ] Chalcidi- Minen Cim dlcami c tm nobis dixerim if efle declarat Gal.citm ait : Memi- - — 9f, cO iffet Bra volui; 1 e med. wu vifi ali, an sedat. Qunioqud clarifim mbigimw reperiri cápiofa.Sed cim tum, fe ad qui lac non Bravo. 2 Veidum,trady mfib eGalenum Bra Proponit,eo fcilicet loco, entendi eju (an) E contendit Pripmits t lo o feribit cba], EE hm iE EMin effe indicat in veram Ph trans, * ^N 942 And. Matthioli Comm. non tranfiiffe cbalcitina[ferens boc non expendiffe Galenum.Verizm in hoc videtur Bra[avolui Galeni verbs baud qoo percepiffe,cim inquit.quód 4qua;ex quaCypriumfebat chalcantbunterram u niver(am diluebat,e qua chalág " foryá, fiebant in terra viceribus. Siquidem nil aliud dixiffe voluit Galenus, quam quód chalcantlum «fictus fané nonest ff ea quatrattu temporis fit ex chalcantbo;eundem prabeas effeium. | Nea, bis obflat, q!0d quis digg, c. prium chaleantbum uon olim ex chalciti fieri, fed ex mify fimulye fory. Quandoquidem (utin proximo COWIebg, 7 dicemus) tria bec,chaleitis,myfi,fory, ex ipfius Galeni fententia; ejusdem tum generi (unt tum etiam facultatg, "ty cantbum fponte, C per feinterra vifceribus conflatum , vifu fané pulcherrimum mifit nuper ad me Tridento Mgr, Guidottinus diligens peritu(a, pbarinacopola,in plures laminas per univerfam ma[f[am diffecum à mifyos laminis agros feintillis fulgentibus, que illas unam ab altera dividunt. Quod fano maximum praebet mdicium,cbalcantlu bxai prius extiti[Je.quam chalcitin,que Galeno tefle, mify femper fupev[lat. Caterim illud nil miri nobis adfert, Quid cp, 9 mendaverit Diofcorideschalcanthum potum ac devoratum ad latas alvi tingat, C adfungorum venena, etf medica. Ol'm mentum erodens Cy feptico facultatis babeatur.Siquidem ad eoflem,c» alios ufus boc tempore non modo chalcantlu hers ipfum quidam potui exhibent in peflilentia:[ed eriam ejusoleum,quod chymifle vitreis organis magna ignium vi aig chalcantbo eliciunt,nullo fan? incommodo fed inagno juvamento : quinetiam (ut ego expertus fum datur commodi. fimé femifcrupuli pondere ex aqua agrimonii calculofis, & ad ciendam vemoratam urinam : Affbmatici quog,, [7] Jpiriofis perquam belle comvenit;ex Tuftilaginis aut byffopi decocto: limofos,rubigino(osó, dentes purgat,c» nitidosrel. dit:ulcera maligna,c finusinjedum curat.1 n fumma ad inulta utile efl medicamentum. Quiiillud in pefle propinam, quod vulgà vocant Copparofa,in aqua vo[arum diffolvunt,eriterum coguntsreiteratistribus,aut quattuor vicibusdanta Nomina, obolum, votnitum concitantes, Quod Greci x&Axuavtor, Latini quoa, Chalcantbum, C» Arramentum futorium vocant; Mauritani,Calcantum,Calcant,Calcand,feu AlcalcadisItali,Vetriolo:Germani, opffertoaffer : Hifpani, Capanfa : 8 Galli, Coperofe. i Ces C VAC M T": Xasirir, CHALCITIS. CAR. LXXWV od Halcitis praefertur fimilis eri friabilis fa, dentibusd;.H. fterforia vis ineft,exca ndem angulishzrent.In generelevit cax eft, Sanguinem é vulva, G naribus ru Xafcentia ulcera;ton&llasd; ejus farina cc dicamentis long? utilior redditur.Callum; narum & am abfumit, abftergetd;. Fiftulastollit jo Píoricon. collyrii modo in easadacta. Fit ex chalcite medicamentum, r parti- buscum c uc Cone aceto tritis:oporterautemi zinta, per caniculzardorcs: ficenim fit acrius : idem quod chalcitis vi noterunt; & eadem profequuntur. Uriturc autem uftionis in humidioribuseft,dumi 1 reliquis veró; dum mutata in floridum colorem fuerit, & f: guineum aut miniatum colorem «c xeritum demum eximenda eft.Infidensautem fpurcitia Batu expellenda;mox reponenda. T etiamnum perflatis catbonibus;ufqs dum luteo colore pallefcat :aut fi&ili fubditis entibus nisfubinde verfata, donec igniconflagret, & coloremmutet, — 17 Miro, MISYC C BEES OXNPS LXX Migfisuntim nationeCyprium;auri fimile,durum,quod friando auricolo modo fplendet. Vim habet,& uftionem,cumchalcitide eandem, pr. Mie. un ficitur,exceffus,defe&tusd; ratione tantüm differens. JEgyprium u quod efficacius habeatur, fed ad ocularia medicamenta multo fa pradié — Mearrsgis, MELANTERIA. - Elanteria concrefci M vim nibus, foffilis quedam, P. :; : po*- e águ, SORY. . CAP. LXXVIIL. So» exiftimarunt aliqui melanteriam effe;aberrantes : fiquidem fui generiseft fory Verümforei virusineft erave,& naufeam movens. "Invenituretiam in. Un qs regionibusjutin Libya,Hifoania& Cypro. Przfertur AEgyptium, quodd; frianti nigri multa foramina dehifcens, fi pingue, infuper adftringens, & olfa&u devorationeque m2 modonon olens;ita ut ftomachus in vomitioneseffandatur. Quod autem friatum fcintillas pies nl emittit; & alterius generis effej& invalidum,cenfendum: | Vim & uftion m fupradittis d bet: dolori dentium cavernis inditum medetur :- eofás ibantes firmat : ifch exvinoi auxiliarurzillirum cumaqua,varosexti. niis: Bg : autem fere omnia;& aliaque uftionem experta non funt, peruftis validiora effe — . falem,& vini fecem,nitrum,calcem, & confimilia, que cruda remifliora funt: ^ vfffücadoraredduntun — eut Ree aca dE fev 943 Chalci- sel pátins mulli effent im us, m»ty- pluritnum ,ex ducatu os,fore- 0s & me- In lib. Quintum Diofcoridis. longis j«m feculi latuiffe, adea, ut perpattéh» enyc ipfius Chalcitis & Mif) quoq, zx gem Jum in Aula Serenifümà Arcbiducis Ferdinandi. Arqui prim : "i l ante m quin c Cbalcitidis Qv Soryos, quibus etium chalcanthinn 4dipn- coutid, berbarie & metallice fiidto jus. Tn venta AA quibu[dam montibus nonlonge à Levigo P4go» £n t- O$- orum tumhilis.. Porro putat Mufa Bra[avolus, medicus nom verum effe Mify,quad tamen veritati," ratiüni WáXle c cans $ pp, prey inusá, Cil ngitur,aureis ful- cà Mil mi repugnare videtur. Quandaquidem prater id quid aurum colore minime Mp u L e ^ ios gi "" T. I d 10 get fcintillis, [ed vitream tantium refere fubflantiam, palam certe omnibus e 2 calenitef j^ Es de chal.. vucntite pus gr ERU, fel fponte perfe factum im terrayi[ceribus. ipfe enim lib.g.fimplicium me " E. i DS caatbo (iribens inquit : Meminerit autem, qàd ad fiufrram manum ingredientibus conjpedtum ii B x "senilis foreos, chalcieos, é mios : ut ex his conjicere liceat, aquam pluviam toris tollis terram illam [ 7r [A ops ter qua (Ponte quidem fiebat for y, cbalcus, cnifyé per fornaces 45, cad mia. pompholy»; [podium c diphryg 5 ra f idem defory, chalatidee mify differens teflatur(ut. latius jmfevius patebit )dum in eorum ingrederetur metallum quaj" dam intus fe confpexiffe veluti z.onasydlias [uper alias in longum porrecasnumero tres: quamm infima erat ipftas [orcoss fuper quam erat altera chalcueos fuprema verà mi[yos.1d quod mauifefte ojfeudit,tria bac [ante m terra Yife eribu: fieri, non autem ullo avtificum iugenio ut Romanum chalcantbum fieri nemo mon intelligit. Corflat pr terea nullam facis cbalcanthi fpeciem effe polfe mij quàd fcripferitGalenm chaleitbintranfire in mify,non autem mi[y in cha leitih. Ldeirce chalcitim, Mif), Ser) fe vidiffe affirmarent poftea tam To antea (cripferim Italia, qui bac legitima a, icenff ad me allatum est, dum lue Prage mor €— aurei emicans fcintillis » e pulcherrimum. / p qeu me Trin Martinus Guidottinus pharmacopola,rei bas (unt in quibufdam cbalcan! li fodinis in Tridentino agro, : gitunam Melanteriam jamdiu invenimus im compluribus neta seliri temparis celebris, cbalcanthum nobis Romatitun Yocat um, 20 cuni ; nio, C" Yulgari experientia omnibus per[ucuum fit, nontantim Romanum chalcanthum , fed omne, Romanum cbalcanibum e[fe cung; generistradu remporà degenerare in cbaleuin , fy. Linde rethiu fort a [fe dicere potwiffet Brafavolus, tanta autboritati apud dodlifrmos quosq, medicosfuerit Galenus) d isbac admiranda natura vis clarius innotefcat , audiahty vui, tranfit in chalcitin, Sed ut omnibus bujufce facul qu«[o, Galenum derelac differentem lib. 9. fimplici m chalgantbum foryos magis (peciem veferre, quam mifyos. nullo pacto fuerit cenfendum , Nam (fi quemadmodum chalciti vertitur intm[),it C [ory antrum bis verbisz 1n metallo Cypri, cujus modbmere &cognà- dparietem dextrum, fedad nos ut, qui ingrediebamtur fi- x rii bift, t viret ex Gal, tionem feci, in montibus Solorum; domus erat ingeus, cujas niftrum, introitus erat in ip[um incer allum, in qito qua[dam. confpesiin lougiftimum porrettas velutt z.ongs , alias fuper alias numera tres : infia erat ipfius foreos, [uper quamerat alteya chalciteos fuprema miyos.Caterum id temporis pra- fel metallibis common[Hratu : Sicut, inquit, une advenis in cad:nifornacarie inopia tta borum tritim admtrandas 3o ba vides divitias; ita babui, elapjis jdm. nos viginti, iet d mibiinterea temporis 40 igitu ubi vidiffem, corit. j p unm MIA qud fervabatar adbuc apud me nus fit Cna. trabibus, Bitirias, 3e, Alfurie, fe | CAP. LX XXIX, T e em metallicum eft, utdaminibifpecus:extract : ; actum fole ficca. i It, quod & à fole, & 3 farmehtis wratarareíci E ffufionem,ut fuprà fole n Cypro olafigniturs iliquidem £ere, fic. 944. And. Matthioli Comm. gere, ficcare, excrefcentia confumere;ulcera ferpentia,& quae cacoethe vocant ad cicatricem perdu Supputationes terebinthina , aut cerato exceptum difcutit. D Ipbrygis genus illud, quod perfecti eris quafi fubfidens fex efl post frigida aque effufionem,ut Diofcorides, peac fapius vidimus in azavus fornacibus , Tridentino agro , C comitatu Yirolenfi, ac inde etiam mobifi je mu. Sed quod e lutoinCyprio illo pecu foditur,uriturg, farmentiquod item bytite lapide calcis modo exufloc quod denum ex fola eris materia fit,cimin areis a[[ezur, Gy fvobes tvanslaza perurituy baden ibi videre ys Hiftoria Pec eorum, quod fciam; fpeciatim meminit Galenus,qui l.9. fimpl.med.de Diphryge indünc modum differat, py &vires miflam babet sum qualitatem, tum facultatem: babet enim in fefe quiddam C mediocriter adflringens , Pu exGàl rey acre; quamobrem ulcerum rebellium optimtm medicamentum es .Convexi autem c» bujusmedicamepti Thhiy tem ex Cypri Solis ubimetallum ab urbe abest, quafi triginta fl adis Projedltm erat enim in inedio fpatio «di "n te metallum extrudla erant, C vici, qui ei (ubjacet. Caterim prefetiu,ac. procurator metalli, id quod posta allia. periretur, effe dicebat inutile, itaq, abjicisnem fecus ata, uflorum n foco lignorum cinerem, Verüm boc mibi ad utile fatum est medicamentum; tum ad putre[centia oris ulcera y five per [e,fivecum melle; cui detraca fit [unam Ad anginam; videlicet ubi jam per ad[Iringentium medicaminum auxilium conflitit,quod influebat, Prateréa c lam ubiprafecuifemy ipfo folo, & flavim , € u(qyad cicatricem fum ufu: ac frequenter exact? occlu(am efficit aca, cem tum bujus particule, tum omnium adeo exulzeratorum : fie in ulceribus omnibus pudendorum ata, ani, U fub att fimilis est im ori ulceribus : fiquidem ea partes eifdem fer? medicamentis gaudent, nimirum calida fimiliter; c bug Et libro 4.de compofitionamedicamentorum fecundum genera fic inquit : Porro Dipbryges appellatum pharm, ceribus egrà bumiditatis vitio ad cwatricem venientibus aptifmum e$t : valdà nam4, ficcaty etfi modice mordeat. Eng, Nomina, 61? id quog; preter acrem tum qualitatem, tum potentiam vim babet. adffricloriam. -. Quod Gratis dugpryis, Latin item Diphr yges : Arabibus Diphrigis, Ytalis Dipbrige nominatur. Diphry- gis coüd. v | A gatumov, AURIPICEEN E MM. CAP, .LXXX.. rnipigmentum in eifdem metallis, quibus fandaracha;pi nitur.Optimumexiftimaturcruftofum, Á M canti parere oes ped 4 fiffile:qualein Myfia Hel'efpontindii- tur.Hujusduo genera fluxerunt : unumfuprà di&um eft. Alterum glandis effigie;pallidum;colore(an- daracham imitans;glebofum ex Ponto ;& Cappadocia defertur: quod etiam fecundum locum tener, "Torretur in tefta nova, vivis carbonibus fübje&tis, affiduoq; verfatur;donec igne flagret,& mutetcolo- zem:deinde refrigetacum, tritumq; reconditur, Vim habetadftri&otiam, & erodeni vehementi uredine, & violento morfu excitat : reprimit qua excrefennt, & capil Xavdlaga na^ SANDARA CHA & S Andaracha probatur rufaj&ca faturatior, ris virus redolens.Dos Bs entum, C Sandaracba, medicamenta funt eju[dem tum generis , tum facni quod a magis alterum vero minus excottum fuerit interva vifceribus, ubi gignuntut. velvitreovafe uratur auribigmentumfub, est flammeun, c [ummerubentem contr, qu, quà plus calorificiignis arte fuerit expertum.quam ipfa fandaracha tia rubentem vidimusprimüm Venetiisin officinis,ulà attripigmentum,C cater men aniniadvertendum eit (ut (uperiu libro primo dixzmns ) quód bac illa: Sandara- feriptoriam officina appellant : fiquidem nil aliud hac eit quam eummi jun cha Ára- Mauritanorum nomina fecuti (iis enim gummi juniperinum fandarax. Kee TAnt: ita nomina turpiter confuudentes,ubi imperitia (ape graviter in rébus M aipem rn ubi in Arabum monmentá, veleorum, qui Arabicam factionem in omnibus fequi , pertum fuerit, q'iod Sandaracham excipiat, de juniperi gummi perpetub intelli erit: cibus inventum fuerit,ea quidem fine controver[ia erit a[Jumenda de differuit Diofcorides, Ve sandix, f'écentiorum nonnulli Sandaracbam quog, Sandicem,quam écombufla ceruffa conficiunt.quód for dum vube[cat.Sed bac ab illa (ut fupravetulimus , cum deceruffa fermonem haberemus) viribus, Arfeoicii miam diffidet, Est C Sandaratba ceraginofi mellis genu, fi Pliniocredimus quil. i.c. 7.tjus mem. spas " est filentio pretereundum, quid Arfenicum officinis eryflallinum vocatum, ideo quod cryftalli modo E quo fia, fefe, nec [ponte nafcitur in Auripigmenri fodimis,ut fcribit. Vannocius civis ineusinfüa p yrotechnia,qui fecttos, in bunc fuum errorem deduxerat-fed arte ex auripigmenti fcobe admiflo falezid quod maxim? [ Agricola acerritunfofflium indagator, &nonex Realgar, ita Sadacenfi chimico, appellato, $ mu ripigmenti[cobem, & tum patifalis pondere mifcent , teruntá, fimul, cv (ubinde operculatis f Auripi- entibu, ignitim v1 tamdm coquunt; quou(a, id omnein fublime feratur. Gropercilo adi gm&uX ja toriesrepetunt, donec adeb purtom efficiatur, ut ryflallum referat; sumi i d dic. orum fic inquiens. Arfhenicum. five arfenicum facultatis est cauflica, five ur ex Gal," uflonis expérs.Caterim id conflat uffieneveddi seniorum partium, Utuntur perro eo, 4 Li * - Inlib. Quintum Diofcoridis. 945 ili parcet. 1dem de fandaracha eodem librà fin «x B dmiatia urcntisefl facultatis, ceu arfenicum quod vocant. Merito itaq, vel pne eo eh D Nomfbá, : * ;o rtt M D» * : » en & , ntibus, Metallicum, uod Graci ojpermiv C àgetiov , Lati Ar[enicum, "m Lm pese wi. owns Harnetb, fos Zarnich : Itali, Orpimento : Germani, Jriripigment/ c Opeimat: Hr ani, Oropimente. Qua ver cavdagitr Grago, sandatacba Latine pariter c» Italic vocatur : Arabice non fecus at d anripigmehtum , Harnet y e Zarnich. rrvnjiph, Luminis omne fere genus in Egypto: & in eifdem metallis inve ^ Ans Ros glebofi Ergo tul &cin aliis quibufdam locis, in 7 i ris Sardinia Hierapoli Phrygiz, A lirica; A rmenia,& plerifq; aliis regionibus;ficut & rubrica. Pl urim ejus fpecies: verüm ad medendi ufum fciffilejrotundum & liquidum ex pétuntur.Optimum elt fciffiléy ertim recens, candidiffimum , gm perquam adftringens; gtave olens, calculorum expers, nec glebulosé autaffulosé compa&um, ed figillatim n capillamenta quadam canefcentia dehifcens:qua- le cft;quod crichices, quaft capillare nominatur, in /Egy pto natum. Reperitur quoq; lapis huicalumini perfunilis , qui guftus judicio dignofcitur, quod non adíringat. Damnaturin rotundi genere;qu manu confi&um eft: fed ex figura deprehenditur. Affüumendum aütem fuapte natura rotundum;bullis ;, dlbo Tacho d validiusadftringens;pr&terea nonnibil palloriscum quadam pin guitudine 40 eie. nearenis friabilejnatione ZEgyptiü,áurex infula Melo. Liquidi probatio,ut fitlimpid, 4 Ori, um,aquale;& femper fucco madens, fine lapidibusatque 4 quendam coloris igniculum expiráns, veio non we uamvis.V erum fi diutius inlareat, nec cuti etiam ipfi ALUMEN. CAR. LXXXII. nitur: etenim fciffile quoddam in Melo,in Macedonia;in Lipá- Vim habétexcalfacien i/ftringendi&expurgandi.qua caliginem pupillisoculorum offundunt:gena- 7777 UURPLIAE ; : es/scle- rum carnem, c&cerasq; excrefcentiás t. Sciffilerotundo efficacius intelligitur, U ri, & torreri git. ioca chalcitidis modo debent; Putrefcentia ulcera: ;ompeícunt ; fanguinis fluxiones inhibent: gingivas hu- ici odor$ more przegnantes comprimunt:motüs dentium eum to, & melle firmant.Profunt cum melle ulceri- fpirans. qs extrahit: gingivis/fi cato excrevit u B Mme o a cU iu toc loco fHatuit recen[enda, Aluminá bac confid. 4lá- r o MBPS ice pui quid vigi DONNE Qon c ix ni aliud n e E E . d vulg? officin rAlune di a Sed d Mlliinas quic wá HE] plecilfigiid gaft non fi Rem di- lumen n LG binsi iid dp is proprium. Legitimum alumen [cifile Pifis mifit ad me boc an igne nun» ploeli ex, reddsdit Diofcorides, & guffu admodum a ho clatifimw ^ smt "n um nati, tum qualtatibns s facili deprebe me w A. a um rupei aluminisiate- eror, j A[avoli errore snb sc ^ en inpuidum effe illud, quod D» £jus duo obfer vavimtu genera ; dofit Lapide , albedinem feryag, ^ia "monia poller, vifituyá, fordidin. ^ . 1 x itn Vellera coccineo colore tingiir, '*to; adimit, qua ad magna effodiuntu E ds m : € m ignibuseo [ant modo, quo irs berarum um [patio : quippeft diutíüs v lifimas areás fub dio. *d, grandiores, : exi Iotibus 946 And. Matthioli Comm. ligonibusterram banc,C ad fornaces certina[a quas caldarias vocant,curribus item convelunt, Sup; dttem Jic dicke cortina admodum capaces, c» fuper ampliffmum eneum fundum patinainflar, füppefit am fore trudam undig, operientem,ex lateribus, calcefabricata, t» erufta quadam pertinaci undig, circemlite, gu que aqua veplent,aqua ductibus e0 deducta : deinde in fubfidentem fornacem ,validifümum fuccenduns ignem, ur. » fa ferveat aqua. Hoc cim fadum fuerit, Comportatam ex aves terram in ferventem aqua alveum comi; "ud utring, bini vobufflifumi artifices, qui veluti remigantes,maguis quibufdam ligneis inffrumentis ( palas vocan) is. imm[[am terram aqua commifcent quou, 4, 4«quaomnem aluminis materiam in fe conceperit. Subindeterra tum inftrumentis jam dictis trabunt ex alvei fundo , per propinquam ili feneffram in quendam aque rivulum - 4lià deducendum. Quo fato iterum novam fuperindunt terram, modo quo diximus commi[centes cr TECTEBER y ferentes, quod tamdiuprofequuntur , quou(a, intelligant aquam tantum aluminis materie fibi afciviffe, qusc. 1 fuerit.Demum parumper quie[cere dimittunt,ut fi quid recrementi fit,im imum de[cendat, Mox Cale ntEm adag jj. minerefertam extrabunt;G" fuis aquaduclibus ad id paratis in magnas quafdam cap[as ex quernamateriefaliugs. ferum. 1bi enim olo dierum termino alumen conficitur internisparietibus inhere[cens,adamantinia tirécronibu f; C eryflalli inflav pellusidum,ad quatuor aut quinq, digitorum cvafitiem. Alumine porri ita conereto,lixivigei (Jie enim vocant decoctum )à quo feceftit alien isdem aqua ductibus ? capfís illis eximentes, ad caldarias ita fi Ta- tasremittuntid fcilicetquod clarum defecatumá, fit : nam turbidum, C» vecrementitium, apertofaramine mg culi fundo,t anquam inutile per vivulum deferri, & delabi [inunt.Pofl bac aluminofum Tecrementum,qued mining, ticulis granorum triticiin[lar ad fundum refedit,ad cortinas illas magnas iteyum dsfcoquendumi tomportant. Dem cap[a fundo cops omni ex latere mundato. quibufdam ferreis, lig neisà, inffrumentis concretum in parietiba » ducunt diduituná, eximunt, c exemptum in yimineas fifcellas conjiciunt, & in quodau aque aveo lavant, fifctluia aquam demerfis, Eximunt poflea, cy aqua excolata in acervum domibus affervant, falis modo.Ex bi itaq, omuluaya. umen. zip? cooyofcj potefl, vupeum «lumen nullam babere cum liqindo cognationem. Quandoquidem afferu Plimulibyy, liquidum cap-i5 fieri liquidum ex aqua limoó, boc esl terra exudantis natura : corrivatum byeme,aflivis folibus maturari prilai utfiarex I uh ida icis Plinio. 4utem quod ljmpidum lacteum 9 caloris. Si verà adulteratum[it, i. eundum Alimina Grecis voca, cognita. Alumen rotundü. e zuccbarinum appellant;ex erudo niatsrrupeum veteribus cognitum Alumen: €0 ful[eribam non babeo.prafertim quod legitimum nunca ne fit. Quod preterea Catinum a Catinum. Alcali quidam vocant )ex cujufdam planta cinere,ChaliMaur tani vocat eyconficitur ad vit. , efttal Al- da.Plantam banc uos vulgà vocamits Soda. Provenit bac (ut Alibi feripfimw) 1n litoribus fe. pere. "a SCMEET quod ex vinifece paratur, ft confarthiati ? fece panibus, demde fole ficcatis, € à diu peruffi, quw, Alumen f4'dorem conceperint.Poffremo Squamofum ( fie enim voco alumen illud, qued vulgà dicit Alvme (caglicla )exfqua- Íquamo- miofo ? quodam fit lapide, viti modo pellucido.quinonnullis fpecularis appellatur, quid f rta [fe felenitu odo fpeculi E. "o peateffigiem:nos Afini fpeculum dicimus, Hutic ita, in ignem conjiciunt; aut ferri laminis 1gn& : nunt. Incen(us enim ilico claritatem deperdit, difiilita, in tenuifümas laminas, & gypfi ma Talcum. ciem. Quamobrem masime falluntur,qui fii perfuadent, inter lapidem ffecularem; c? Tà suus Cert differentiam. Quippe(ut mibi quüdem experientia compertum eft ) non fine magno x vex OC igne; Talcus inuri potefb, peculavi lapidispulyis nondum iqnem experti, miris laud G4, — ftntericos in vino a uflero potus : exnflum enim non probaverim,quod gypfi fec. nin vires paucis perftrinxit Gal.lib. fi mpl.med. fic inquiens:St ypteria, bujus: dtum efiam adestilli vehementifima, | Cererim cim fit craffarum partium, tenu generibusquod vocatur (chiffe,boceg faffilissproxima eff lvongile,id esl rotundae affrag fa ef um liquida;tum placites,c plintbites appellata. Er L4. de compofitione medic-fecu aluminis differentia ulcera fatis exiccant geneyuse adffringentes:qua e nemo folis iis ad nleera. utatur non defunt.qui Diofcoridem fecuti;alumen omne uon partin excalfacer, ntur : contra 3 età qui & s. Alumen mmimoe[fe falfumspatiusfrigefacere ipfum exiffimantes,Galeni suo pa quippe qui iba. fim. cr cese, itominta qua adfiricloria funt facultate;effe frigida.acterrefhria. Veruntamen fevectà diligenter ca'facere.- : ved : EAS p minum quorumcung, effectu, c facultates, quibusin corpus noflrum actnt, nemo quidem mficias : minis omne gens non obfcur? excalfaciat, quemadmodum cbalcant urn, chalcitis, c mi[j : quacum; medicamento gant, nontameh refrigerant, fed maximb excalfaciuxt, ut ides teflatur Galenis libro t. de fmplicium we enderet, df rum facultatibus, dum inquit :- Quin vero C. Afclepiades Metrodorus tanquam illuth etiam fuperare [enirn ferendis de fenfu mendaciis, cüm alia quedam, tum vefinam, & bitumen escalfacere nos denegat, rigen unum omnia vefrigerare dillitat,cum ft nibil aliud faltem cbalciris, chalcamhos, c mfi, qua valenter adjHingun joi affecuta fint caliditatem,ut nosetiamexurant. — Nibiles ergo mirandum. fi prolixa quedam tiugenta fei rorum pe genera cap.t. illud idem affirmavit bi verbis: Porródiphryges appellatum pharmacum ulceribus nullifallant, citm de manfeffo apparentibus verum fateri non attdent; Er lib. 4. decompofitiott: 3 "lU cicamcem venientibw aptiffimum ell : valde namq, ficeat y etfi modicémordeat, - En » ? In lib. Quartum Diofcoridis. 947 e chaleità cruda , e cbalcan- iBoriam, quas tamen ambas fortiores, SMECEC TT. sitim, hc vieni Ex quibus locis citatis palam eil, 7 rexiccat? e ad(lringens. cdlibet wlcera (atis exiccat generose a0) i E m facultatibus, fcribit omnia adfhringentia effe frigida non tamen j j : im brygayaruginem,cr alia quedan, ut alumen omne genu : profert 4 non modo carnem exedere , fe tum qualitatem tum potentiam vim tbum repr e[entat. Quin C alumen qu «ifi Galenus lib 4. de fimplicium medicamentort inter ea recepi[fe chalcancbum, cbalcitin, m fi dip ORE en ; aluminis cujafcung, flillatitiam aquam,maxtme vupei, nias. snif A di ^ vm gvajugía Gratis appellatur : Arabibis,Sceb.five Seb : Italis, Alume : Germanis, ett 2dun & Xfaun: gipanis: Alumbre. ed», SULPHUR. CAP. LXXXIIT - i iflimaturvivum, quod apyron vocant,nitedule modo (plendidum,perlucens, Ulphur optimum exiftimatut jq yc x 1! mte inime lapi h m ex perti,quod viret,ac prepingue fpeétatur, Srilim: lapidofum.Probatur in genere fulphuris ignem ex perti,q visée M ruit i i i ignitur. Supradi&um fulphur calfacit, Plurimum in Melo, xs gignitur. í ; Prodefl cu(fibus, fufpiriofis, purulenta extullientibus in ovo fumptum, aut fuffitum : praeterea partus ufti nidoreextrahit.Lepras; lichenas,fcabrosungues,cum refina terebinthina miftum aufert: cum ace- lagas fanat. Pruritus tóto corpore erumpentes,cum nitro deter- 5, dráconis marini, fcorpionisq; p L ccs re, iummoibum Ep infperfum fronti cochlearis menfura , aut in forbiliovo fum- prum Facit t gravedinem, & deftillationes : fudores quoq; confperfum inhibet;podagricis cum aqua — & nitro illitum , conducit: gravitatem auditus, fuffiti nidoreraptim per fiftulam haufto,fanat, Le- domnd fuffita excitat: erumpentem undecunque fanguinem fifti, — Contufis auribus; cum vino ,,;& 20 4 & melleillitum, medetur, ; : Myrhó. Sulphuris quem tam [ponte € per fe na[cens, quod vivum appellant, quàm arte infornacibu fatum , frequentifimum babe. 8t rur in Italia: fed nonomnibus unus tantitm color: quippe aliud viride,aliud luteum,aliud cinereum, aliud pallidum cdm Jpettatur. Quod autem (ponte fit, vivum appellatum, exterius colore est (ubcinereo, interius ver? cim frangitur, (ubluteo, sulphur nitedula mode [plendens, ut Diofcorides inquir ; isdemó, oritur locit, ubi fachitii vena foditur. Es? autem Sulphur foffiti- foiiiaià, um medicamentum épingui quadam terre fub[lantia prognatum, ut in compluribus vifitur locis, qua impense calida fit, € ficcazadeb ut à chymiflarum autboribusigni natura fimile Sulphur dicatur.Vocant idi ma[culum [emem,cr primwn natura agens adomnia metalla procreanda.Cüm autem caliduzz fit, & fhccum, quinetiam pingue (ut duturna conflat Pus s oed cum ignezrabit cog nationem : fiquide;n non flamine ignium modo, fed prunis quoq, admotum, 39 fLaim itur, nec unquam accenfum extinguitur , quoufg, pinguis , CY oleofa ejus (abflantia in univer[um igne ab fumatur Verüm enimverà etfi pra fe ferat Sulphur temperamentuim non obfcure calidum, cr fiecum, nontamen creden- tam am [ynceramá, id effe materiamyst per fetantüm confiflere queat : ne2, etiam cogitandum ei non ef- i bumiditatem afcifeat. qua formam congrua: ? fufcipiat, quemadmodum mifla qualibet expofcunt. velocifima,ar fa latim igni admotum colliquefcat metallorum modo. Fo- Sulphuris ng, tum vebementicalore,tum fati- —* quibu(dam magnuimponitur Roma- —— acin bumum [bedlante, vitréi pileiinflar, quo ftl. fictilibus pariter operculis ad id diligenter corflatis, ore compofito , metantillum quidem expirare poffit ful. pe4 todem luto undig, ffipata, adch t ignis flamma, qui infima accenditur crate fub ficiilium fundo, gin fenece[[arium,ut 4quotanden eximitur, aperto in [undo foramiue, c» alii vafis excipitar, "Siquidem ero adver(at paflinacam marina : dall " m, draco; 3 5o docuifem, rever[o post liquan: E. magn ifi? mà Ede exfiw ufus | € cin id pifcatores quo(áam medic.per gener pus ond 4H pariter C» reperzuri apr. "— PUMEX, i $ CAP, Lx J'*Amicis probatio,ut à E. XXIV. adis Qremanuragranelimiscabonsr ee t lli necaemofüue eme po o m poc eflinguittr;& «o PIRUS, & Ubi candtuerie Site teri facilis, ** & candi. nua. ngu; * ;»reitinguitür&terri vino Bara, Eisablergere purga care cae P US a perfereftigeratug ad eee I ET inr COOPESE CIcatrice perducit; e : pupilli *u$ad ulus coditur. e S Rexerefcentia cohiber pi edad pa Deme Soemeffundunt:cx, E ; ifricium, rpori cruft; '^reíri- 9bducic. geratum, 949 And. Matthioli Comm. obducit:avellendis capillis aptus. Theophraftus author eft,fi quifquam in bullientem urceum vini micem injecerit, fervorem ftatim fedari, pu POMA P umicem ambuflum effe lapidem in montium concavitatibusomnes fere fatentur natura operum exploratores, | oy id enim pumices (pius erukat mons Aetna in Sicilia, Qr in Campania V efuvius, qui boc temporesannis nuper non fecus quai Plinii atate, ingentibus flammis exarfit , cum magno Puteolorum,C" adjacentium locorum detrj igne in terra vi[ceribus genito, e fulphureis vaporibus, c bitumine , quo quamplurimiveferti funt. IOALeS y Coh rales Punicis £2 quod Greci piffafpbaltum dicunt. Pumicis vives duobus locis reddidit Galenus lib. g. fimpl. medicamentorum, aj; de p. bs ex eoprimimita (cribit. Sigumex inter lapidesrecenferi potesl, c» ipfe ejufdem efl facultatis , quod certe ad abflrfone, "o attinet, velut etiam figulina te[la.ac multó magis eaque fornacium est. sed finivis acrimonia quiddam obtinet :proigi, 10 cau[ticu, c deficcantibus facultatibus quidam ipfum mifcent, eitá, que curant gingivas laxas, ac mollitie fluidas, py. mex autem [i comburatur baud erit inferior eofdem ad ufus mirc. Secundo autem loco idem de pumice differit bisverbi, Pumicem fi inter metallic |vecen[eas, calumniabumtur,quibus anims prurit accufandi libidine: et fi intev Lapides pna, lapidem effe negabunt : ac multo minus terram effe concedent, nec marinorum baberi qu odpiam. Atqui alicubi tamends illo dicendum es: quippe qui in farcotica indatur medicamenta, €? ea qua dentesextergunt , partim uflionem manex. pertus, partim etiam u[fus, quando videlicet aliis omnibus combuftis [militer fubflantia efficitur tenuioris.Caterim uf. nequiddam acquirit acrimonie, quam rur(us lotione exuit. Videri autem poterit (plendovem conciliare non tantimfa- cultate, fed etiam afperitate, velut etiam fi fmirin, aut telam, aut boc genu quippiam tritum admoveas, Quacatiéy Momina. ipfa plendorem afferunt, forté ttroQ,, tum quia detergendi babeant facultarem, tum quia apperitatem, Eunátminmi. dum cornua deufla dentes [vendidos efficiunt .Pumex qui Latinis, Gracia nioyzeu vocatur : Arabibus, Fanech s Mili, hi. qa mice: Germanis, its, Hifpanis, Piedra pomez.. ; Ks, Ey i CAP. LXXXV. S foffilis efficacior eft communiter, fi eft cáfilidue, calculis vacans, & perfpicuus, denfus equali compage.Peculiariter Ammoniacus natione laudatur, fi modo findi facilé poffit, & in réta fegmen- ta Jliduci.In marino fale eligendus eft candidus, equalis, denfus. Probatiffimus in Cypro fit,& Salami- ne Cypri, & Megaris, in Sicilia, & Aphrica. Sed inter dicta falis genera lacultris prafertur ; fed mulió validiflimus eft Phrygius nomine tapeus;aut triteus,aut ganteus. Salis natura in commune perquam utiliseft: adftringit, abfterget; expurgat;diffipat;reprimit,extenuat, & cruftas induci : c interelt, $ quód alius alio fit przeftantior. Quin & à putredine vindicat. Admifcetur medicamentis ora: bfler- gentibus, excrefcentia in oculis reprimit, & pterygia confumit,caterasd; carnis extuberaziones vollit. Clyfteribus infunditur: difcutit laffitudines ex oleo illitus.Contra hydropicorum tumores a doloresin faccis fotu mitigat: & pruritus fedat; ex oleo & aceto infri&tus ad ignem, donec lichenas, lepras,pforasd;. Anginam ex melle, aceto;& olcoillituslevat: ton llis, ved; ftus.Ulceribus in ore manantibus; gingivis, quas humor Mess pungedignis ulcerum, crematus illinitur. Adverfus fcorpionum i&us cum lini femine: contra ferpentium morfi HOo- — lo, & IS aceto, ita ut vinculis loca conftringantur.Prodeftad beftiarum gi nesinf. ie ex melle : conitliauftumopium; & fungos, cum aceto mulfo bibitur, Luxatis d cum farin. ifti titur. Podagricisiti dem imponit rpunt,cum aceto, aut hyflopo fcat. Ali zur.Solet & fal communis hoc modo uri. Aqua femel abluitu fubdito ignemoveturdue, donec jam non exiliat. — AM ym. SALIS SPUMA. E ces GPumafatisfpumofi marislanugo, five ramencum eft, in exilibus petris wentum: cii v ; qua falis, WE coudüem 0.0 MURIARe- eeeAP. LIODINTI MUsiseiimustslis prabet, abftergitque: dyfentericis infunditur , etamfi n meint & ifchiadicis veteribus, Ad forus, aquae marinae ufum praftat. E CAP. LX aniio, FLOS SALIS. V : "V S : oem Affumendus qui icolons Los falisflumine Nilo defluit: lacubus tamen quibufdam innatat. Affumen n rer lenis i: interdu : ud; mordacion& PICS du. eft,odore ingrato;ceu gari : interdumlo gimagurvimsoleugnf rj Fucatus autem rubrica;aut fc üpt probatur. Praeterea f yn nifioleor teratus Mee ues parte, etía ente fa&itium colore Y & phagedanas. genitalium nomas, & purul nt ;aures, efficax x: albuginesd;tollit. Emplaftris, unguentifque coloriscaufa, ut rofac cet sies Hou í; umptus : NEL mal? habet, Additur acopis, & fmegma turbat, in vino aut aqua : [ i ur, Ecin univerfum acris eft, & ferventis naturasut fal. m sapilli gratia componunt E ib: Quintum Diofcoridis. 9m fimi ld « Y item ad antios affervantur ca1t5, omnis — j ter generis " SES ne quo vivere nefcimus,quo queis i si dh AL, quo frequenti, isemnibu ferà cibi stimmt A 1amen m falis genere funt — ios : M ffiié quim E warisam : —À Larino uti iver[a feré Italta,except , » es, aliad, complura nulli (ane non cegn: vino utitur univerfa alia, ccs - nf fluviatilis, lacufiris pee Germania bauritur falfis gei ia eio jul sagem. berrimo abundant. quaetiam utitur umiverf ium quod cryfLalli modo pellucitium eil, officina. 4 E ne oso. palcber ignium viésin Foffitium q tes. loco qui vulgó dicitur Altomonte, ubi lapidu def ^ capt inti poor fodutur Halis in comitati Tyvolenfi, lapidis pem bricus autem inignem conjedlus, m tenia b» Sallacu- 7 iatilem : quan e ex on vidimus, nec fluviatilem ; 4 cr amvgie a ut ejus verba; qua fubjiciam, ap di ; coacto bumore,aut fiecato.Siccatur 1n Ia» 20 Salam. monia. cus. j^ Quandoquidem u: Plniw efl au- dicebat Me[ues defale fciisens, Na- orn bellicorumpulveribus ex pez 1 eapite feri erit (alis (pum am Buries te i Salis fpu- w[dam in [copulis Tyrrbeni maris. Citm enim pr. aclla exoritu ntume[citá, pelagus, fbumantes aqua im altum fuj-. ma. « [copalerum cavit atesepient:quo fit, ut ibi fub dio remauentes falibus S vore, aflivis caloribus im falem albus con» : 'es efl. vt qua fale tanti. Flos falis, Jit lgui : ominatgr. Qua Pet.epl : | i B 3 j : "nim acm 3 R : »Ren equidem "oom gnant. Primum à | ES $mnes, videre ; ds E " ^ . b c " x er x : ü à effe t, : a i Iu; ere confpici : » à e efhant ur mid tim Diofcaridi , c p a - 950 And. Matthioli Gumi. * preflantiffima medicamenta, qua valenter abflergunt, e deficcant , non fan ea que bumidam, c» olei modos; salis vi. fnbflantiam habent. perinde ac (perma ceti vocatum.Tamen ne videar àFuchfio,Cra ceteris qui jw fequuti fan, resex — nem,contentiose di[fentire, velim ut aliorum quoq, fit judicium. — Salis autem meminit idem Galenus fum MEET Gal. medicamenta, tum etiam inter €4, quein mari nafcuntur lib.g.c» 11. Jfimpl. medicamentorum, ffc inquiens gal o; generefacultatis esl, five fofilis fit; fivemavinu : verum boc differunt, quàd falis à terra effofti fubflantia Pagi fi patla : ac proinde in boc major et c partium cvaffities,e adffringendi potentia.1tag, marinus affufa ipfi aqua ru liquefcit at foffili boc non evenit. Porr) ejufdem [peciei cun marino estqui in flagnu quibufdam fal[edineg, nafcitur, eflate videlicet aquis eftu ex iis abfumptis,cujufinodi et Trag afins nón procul Smintbio. Confluit evi i ante aquas [pontaneas, que admodum [unt calide;copiofa aqua flagnans,non amplo inloco: C» ea 4flate omni aij: tur, à fole videlicet arefadta.Porro quoniam locusipfefal(edinem nativam continet, quod reliquum es ejus opp. i to cognominationem à loco pariter & aquis fortium, Nam Jpontanea c ipfe illis m locis aqua Tragafie PUMCKDAntgy, p. tentia fumme exiccatoria : & (anb, qui inea regione funt medici,ad bos illas accommodant.Porrà didum efl desois. minis in mari mortuo proyenientibusin quarto libro , quem fi quis librum diligenter perlegerit, illi tantüm refricart m, moriam nunc opus est,ut expo[ita euftus qualitate, ipfe medicamenti facultatem cognofcat.Tgitur cüm qualitas falfa i. gerat fimul & contrabat contatlam ab ipfa fubflantiam,vocatum aphranitronin bac differt,quod inipfounum porem exuperantem exprefft fit videre, quem vocant amarum,vim Mo Tw digerendt,baud etiam Contr Abendi az a] Nam bic quicquid in corporibus bumidum inest id totum quodammodo ab[umit : & quod reliquum eft fubflamia foliis, adfhricione contrahit : ac proinde etiam conditura fta corpora ficcat, c aputredine tuetur. Quippe que putre[cunt es, crementitium continent bumorem Jubflantiamá, tum diffolutam,tum minim? compadtam. Quibus ergo corporibumd, prorfus est bumiditas (uperflua, ceu melli optimo, c» corpus folidum & compa&um est, ceu lapidibus, ea,ut putrefcaneg ampoffbile : ac proinde in bis falis non probatur ufus,verüm in iis, in quibus fufpecta est putredo.Spumofa autem [ali recentia multótenuioris natura esl, quam fal ipfe: quare & extenuare, C digerere multo plus ipfopotesi: verim qui fubftantia estveliquum, contrabere ut fal nequit. — Ceterum flos falis medi um liquidum esl;tenuius etiam quis Nomina. (31 u(Ius : tum acris qualitatis, Cr admodum digereutisfacultatis : hactenus de (ale Galenus, Sal Latinus, dà Graciap. pellatur : Arabibus, Melecb, feu Melba : Italis, Sale: Germanis, Caf : Gallis, Sel : Hifhanis, Sal. — Mipn,dppepv —— NITRUM, SPUMA NITRL -— CAP. LXXXIX.! 3 9 Ot.»x- P^ ew iin. tq E * fulis, NT tum. Ci m eodem modo, qua; 1, nifi quüd temadent fucco nitri quadr, Ad fcabiem animalium wu. cida fontibus, [ummas aquas melior. Ad aliqua tantiim fordidun f . &tur[uoloco. Nitrariaegregie Ae, am - 8 deteriares: nam & lpidefit tbi in acervi Spumam nitri, quemaxi arientibus.1tag, non fieri (fis picatis, ne liquefcat V aju quos 2 fpongiofum fiflulofumd, Adsl» Calce ajper[ums m non ef- ant feriptüd, ta — Quod nihilominu eos facere decebat, fi fraterna charitate der poffe. cum prima charitas (quod didum frequenter ufarpant) mcipiat à fe ipfo. NitYi legitimi fruftum; tro incidit;Sane ad fungos fuffocantes, r betiam magis ejus [uma C nos in talibus uti con(uevimus: bactenus Galenus. Qu: tamen 20 uffo fimul Ó* non ; vuderur iit, qui coduct mendam non animadyerterunt , maximas faceve differentiam inter. Aphroluvum C^ Aphronis dhifimé Admotarunt.Ceterüm cum Galeno apbrolitrum. five aphronitrü [puma nitYi non fit, quid aliud fit yngenue fateor AY ominás tto di Africa, Qua deinde Spuma nitri Latine, ép gàs và vives Gragà vocatur : Arabicà, Aphronitrum. 3? : Teils FEX. CAP. XG LigendaFex maxime? vino vetere, Italico: fin minus, ab alio eonfimili, F iviri E eft.Crematur, ut alcyonium, anté diligenter ficcata. Sunt quinova S ide: i venim ": *a à weno on datur. Alii vivis carbonibasfacis glebam obruunt;& idem opus profequuntur m eft legitimacuftionis,ut aerio nitore inalbefcat, linguam; tactu urere videatur.Eade . urende facisaceriratio. Viseifüpra modum urens,&abftergens:ulcera ad cicatricem perducit;ádfirin. "i T "Sed recenti utendum eft quoniarn celeriter exanimatur: proind i -— LIA & , H c la NeM— ife aliquo re nidebet.Lavaturut pompholyx.Qui tftionem experta no cft E Bao Vestri aut eniin e ag entris tomáchid; Ruxiones illita fiflit: muliebre profuvium tesmammas, fuis lactis nep in » om :; panosdifcutitnondum exulceratos;& tubercula : ri ena ftis aufert, Ad diro lentideir me aceto perunéta extinguit, Cremata verb;ungues fcabr. - fpod, adici — € lita nocte tota;rufat capillum. Elotaoculoru di ico osadjitur:eicariceseorum, &calipineseademabflerpit. ———————— e ntieut id ; P $e Mex vini vulgari notitia e, quin d» ipfis adurey inis E vulg 4 Griauadurende ration, is profetim, ui t hae alumen, qud vocan [aci Fatcis, & tum , ctuffe lapidofeinflar invenitur, effcinerum rartari on de[unt , qui fibi adforiZ ict ecce 4m alvum citent,baufto edere zniil enitn incommodi adfert bac vatione pa- & vitet, conficiunt. Porro vini écrementum, quod vinaris cadis a. lutina. vocabulo Tartarum vocatum, alvitti illt laci , tartaripulyere ex gallimaceo jure, addito maflitbes momento, 5o ley cos in dejectoria dilut,que ex fena, vel polypadi, adauget Sunt qni album Vartarum facwnt, diuipfam in aquaderza j SEED p s ? uipfum in aqua decoquences, t i ) - 2 Vivat tesdictes arch DirdzMal erit Germanico fene D, Ht Graci, Nei i xe ; ! Hifhanicé, Rafura de vino, CAP. XCI, nisopetiens,no &e "i ta fuerit calx, reco, ford. n5, adur ns. & 5 cruft q e e : as inducens: uis * 952 - And. Matthioli Comm. E contumaciatilcera, quod abf, morfu valenter ficcet.. Ob id itag, unguentis expetitur, quibus ütuntüy ad ulcera, ead pre[ertim,qua venerea lue contrabuntur. Quinetiam prodest ad ambufla,c aliaque non Taclé cain , cl admittunt. Sunt etiam qui extinitam prius calcem » lavent deinde diutiusro(arum flillatitia 444A; ita valesssc res ex — Pledicamentum exiflimantes.Calcis vires defcripfit Galenus li. 9.fimpl.medicamentorum, bi verbis ; Calx vivagy; Gal. qua &cfeg Gr Grace dicitur, vebementer urit minus, inducere cruftam poteft. At verà temporis progre(fn prorfum flam quidem gignit, tametfi etiamnum calfaciat, carnemá, liquet.Porrà fi Laverur in qua; ftam mordacitar, -" efficit à, nuncupatam novíav, hog est lixivium : atipfa ab[a, morfureficcat. Ac fi bis, terá, aut amplius abluta feet 1 Nomina. gordacit atis expers con[Heuitur, ac [frenué ab(g, mordaenate exiccat. Caly viva Latinis dicla, &clts G- Graci, T » tur : Arabibus, Horach, Nura, feu N ure : Italis, Calcinaviva: Germanis, Mnaelfpter Slc Bifpanis, Ca, rélo. GYPSUM. CAP. XCII. " Ypfum vim habet adftringendi, obftruendi: fanguinis eruptiones, fudoresd; cohibet: fcd potum, ftrangulationis modo jugulat., ^ j M da C Tpfum quid fit, nemo e$ qui nefciat. Abundat gypfo univerfa ferà Hetruria, ibiq, commode frequenterá, expetit, ; camentarii ad edium fabricas.Fit gypfum £ quodam candido lapide, inlaminas f.ecile fcifali ; qWi tamem pm Hi ignium vi torretur, C excoquitur. Quandoquidem in calenti furno conjeGus, quatuor, aut ad [ummum phe rum [patio peruritur.Tunditur deinde in pulverem ,cr incerniculis excutitur.Praflantiffmum eft vecens : nam diu afe. vatum, aque immi[m agre lapide[cit, ac coit.Fit etiam Gypfum 2 peculari lapide, qui Grecis eowlens dicitur, utem . alio quodam lapide nivei candaris, e quo in Hetruria tornopatina , Q aliavaforum genera conficiuntur. Hunc alaba. rere x: ffrum appellant, fed perperam.Gypfo vires reddidit Galenus lib.2.fümpl.medicamentorum.ita dil[erens:Gypfum Cripjun. , Ga, — adcommunem omnium tereenorum, lapidoforumá, corporum facultatem , qua deficcare dicla funt, infuper boc Adj dum babet, quod est facultatis emplaflica.U mitur enim ipfum ad fefe, Cr cogitur, lapidefcitá maceratum. Quamalm. fíccis medicamentis, que ad (anguinis eruptionem accommodantur , commifcetur. s omi per fefe lapidoum ft, durum coactum, ac congelatum: proinde vigare,diluereá, illud excogitavi,tenui alboá, ovi liquore,quod ad ophtbalnias tiles, adinifto quod infarinatriticea efl pulvilli tenuiffumi , qui inparietibus molendinorum ve[idet.. Exciptreva, quod fic (abaclum el,tenellis leporis pilis.aut qui perinde unt molle, expedit. Gypfum combuftum non aque emplaficam ; .o yim babet: caterimtenuiorum eft partium,c valentius deficcat. Quin crreperculforium eff, maximà fi macertturos)- yy Nomina. cy 4to, ré 9», ita Gracisy ttt Gyp[ui paviter Latinis appellatur: Arabibus, Gepfim, feu Giepfin : Italis, Gaffo: Germaii, (0 Oy: tien, Rf rige. io Em es B * 3E Tégga tDaparriyi, SARMENTITIUS CINIS; CAP, dm x. espe n, yp D T Armentorum cinisurendi vim habet: cum axungia autem, vel oleo illitus;fra&is n: collifionibus,& nervorum nodis prodeft: cum nitro,& aceto excrefcentias carnisi fuae. Serpentium,;canum(; morfibus illitus ex acéto me ibus E Cineris € omnis fum it: Ci f í : Ga. ^. tuncompofitee. " ful dire 3 fasi sid, tb. niodes j 4, quis appellare g, ha fane partes fum te xe ^5, ta cineris | t b reliquum efl, terrenum em temperatura praditu ^. efl, fed pra combufle materie diverfitate variatur. — At nefcio quopatlo Dioj s cineres adtringendi habere per. fit, eoó, acri óc tud ad manum non. ie culneo audeat fiquidem b; onia multum, aduventi,fa : qui ex quercinis lignis conficitur , tum qud in ea fuligineum mult eff. fubadflringens efl; in boc abfleveens, velut in ciner. effentie, quam qui ex lignis fit, nimirum quanti la addit e4- Amélie: 1. fiftulo- fum, . & In lib. Quintum Diofcoridis. lo 3 ibiveli i idoneum eft : item renibus at^ Terriumiis,qui difficili urina vexantur,aut ccena Xa Mbn. cin reiuim dealbandis fcdisaque inter cutem ieni.U ftum —À Aflumiturcum fale mitum. Si quifquamalcyonium — e —" — aile mictón Ac oblinens vafis fpiraculum luto;ita fornaci mandet, &c da ügktmpdpebus fuerit;extrahens ad ufus recondat.Lavaturut cad mia. : ; cvonium (ut Plinius eft autor lib. 32.cap. 8 ) fit in mari am * ALCYONIUM. " cenae exiflimant, aleyonum, C caictm ; Alii ex con(id. fordibus [pum arum eraffefcentibus : alii e limo,vel quadam má« rilanugine. — Quatuor eju genera : Cinereum, (piffum, odoris afperi. Alterum molle lenius,odorc fer? alg. Tertium candidio- risvermiculi, — Quartum pumicofiw, [ongia putri fimile,peud purpureum : quod optimum,boc C Milefium voratur. Quo aue tem candidius boc minus probabile eff : hac Plinius. Qui tamen quintum fungi figura,cuju meminere Diofcorides , C Galenus, filentiopraterüt, — Sumt praterea, qui Alcyontum ita a ppellari tradant, noti quàd ex alcyonum nidis fiat, ut Plinins feribit , fed quid alcyones faper illud marini undis [mil congeftum miáifi- tent : quorim fententiam inagis probandam cenfemus, Alcy0nt- Ep & um ojfiina Spumam maris vocant: quid fic idem vocent. Ara« &— bes, Dioftonidem fecuti, quippe qui [cripferit quintum. Alcyonii genus ip Besbico balos achnen boc est,mari jpumam vocari.Ca- terim vfum Alcyonium coralliiinflar,coacervatu 1n globum veluti vermiculis lapido[a4, materie,Venetiis primiim vidimus, Quartum verb veperimaus coptofum in Tergeflmo litore velleribus femillnum,albim,ac levifimum. — Pifcatores boc cochlearum marinarum, que aculeis rigent," vulgo appellantur Garufe,ni- € effe affirmant.Primum.cr uluimtem genus pluribus in fepla- 3 : ' Ub inyeuitur. Porrb:n boc capiteinvulgatis Diofcoridu exem- Locu 3o — nonnulla (ut plani füjpicor) verba def deramur, citm de viribs quarti ale Je uihil 1 b isi legatur. Dick iget fufpicionem Oribafinsctjus leitio loc loco babet : cà eld rérog]ov, tod Hgucov, hoc eft : quartum pofremum e. fufpe&as Idem cosfirmat Serapio,qui ex Droftoride tran[eribens utriusq, [beciei meminit. De Alcyoniis differait Galenus lib. it. : fimplicium MEE Afcyonia omnia detergunt, ac die erunt, qualitatem habentia acrem, C ca» Alcyonii Y lidam facultatem : verm aliud alionon parum plus minuq, C7 in bis i « dixi : vfac ; stad aliono parum plus ninuqs Cr in bis ipfis, que diximus fecuudum partium e[fentiato- vi mee uten e om uum denfumev grave;edaris pravi : olet enim pifces putres, [angie nbus fimi Gal. T ph ura longiore leve rarum: v odorem baben: fimilem pbycia.. Aliud tertium vermi fimile esce tscblore purpureo, conjien -vocautid Milefium. Posi quequartum fecundo quidem jam pofito fimili- tia edm MEME nme, Denig, C quintu; extima (uperficie levi,ceterkm interna fab]lan- ajperum, uo wés 95 Ce 4 'faub ommiuim alc youiorum esl calidifimum , adeo ut C pilos 4o trere pofiit. Pinalicbena, alpho. y lepraió, adj Y idi f 2, cim duo prin benas, »pforas, q; adjttvent , preterea cutem [bendidi fm fin Hrctnpael tomen. Nom pride Ma, ctm te fumma (it, Necxesr dy inprofundum cuti penerrans, ut etiam ulcera moliatur. Porrà quod ter- mun, 123, ftum alopecias curat ile cum vino , colore quidem fulvo, Tes obtinet, verüm baud parum imbeciliores, Quod No7ima. feu Zebdalibar : Itali, Alcionio, CABR. XCV. & à x -— 5s Aun — ^ ADARCES, v Pis Du ur, hti ciere alfligo, humidis & palu. lus. Rei ge 4E Sea glutinata;colore flori lapidisAfi fimilis, | Tem CURNUA oae Xima,;ut videri poffit lacuftre alcvoni i ntigines, l »& vitia cutis in facie;fimili VR caia Ay Humoremevocatquiinalroconerevis à ihiadice mendo a Et fumma vise bini do riri 4.Ni tis 4t, b. ón vidi ; 7 iil vea baenu ton vidimus, erf jy talia nafci tradidit Aàax : (avit calamochnum fic inquiep; ; Inter aquatilia dici debet c» touád. ; er LTINGAEA ac marine, ubi fe mifcenr, e : iic "ug Porrà verb eos ballucinaricredi. m trs em bec in maritantüm nafcitur, Falla ma« inu »fed in ficco reperitur litore, undis fimul rina. "y b €x XH tma. cis lacte pilis, plerung, orum feripfit. Vbi cim Pile in A. bzdorü Mesi, e E jo. med, Cornarit 7 954- And. Matthioli Comm. veperitur in mari votunda,ut lana congefla. Caterim Adavca vires vtulit Galenus lib.i.de fip] 7 AE ita (cribens : Adarcion aliqui maf ülino genere adavcon,alii feminino adarcen dicunt; d itin vuesex 6H aqua falfaconcreta, circa arundines, C» farragines concre(cens, Acerriium boc e , Jimulá, calidi bm. Gal mentum :proinde C per fe inutile esl, verum comthifcetur iisque vim ejus vetundunt , it44, fit admodum utilis ; fecibus, qui excalfieri poflulant, idq, foris impofitum : nam intr) in corpus ipfum fumere esl impoftibile, nigp; Pris f, rium veementiam. bet Galenus, Ex quibus liquidà apparet, Adarcium à marina fphera plutimum faris pue. sn. Nominz.ferre, 1d Greca &diiguis C &dlquov Vocatur quod Latinis item Adavces : Arabibus, Adarchi, At barachi, beseg Italis; Adarce, t Ales C Eaóyyo SPONGLA, CAP. CXVI, lo E Spongiis alias mares appellavcretenui fiftula;fpiffas:quarum duriores tragos nominarunt,Fami, ^nasautem,quie contrarias dotes habent. Urunturez;utalcyonium. Recentes fine pinguitudiss vulnerariz funt, & tumores reprimunt : recentia vulnera ex aqua pofcáve conglutinant, veteres fun -€x deco&o melle jurigunt. Vetuftze auteminutiles. Arideligatae inofi penicili modo adigantur,. clufa ulceca callests lasant Gioca recentes;& vacuse,fenilia ulcera,& qua fluxione laborantautcuni. €ulatim exedunt;impofitu ficcánt : fanguinis profluvium fiftunt,Crematarum cinis ex acetojarida liy. pitudini auxiliatur: & ubi quid abftergere;aut adftringere opus eft. Utilius in oculorum medi tis lavare cinerem.Omniumi cinis cum pice crematatum,profluentem fanguinem fiftit, Candidecus we m ax fiunt, é molliffimis recentes peraeftüs rin&& falisfpuma, quae petris cohaeret : infolantut inye A ps elt; parte cava furfum fpe&anté,& qua abfciffze fuerunt deorfum. — Si ver eftiva ferenitate ad lunam 2 cii fternantur;perfufae fali fpumia;aut maris aqua T maximum candorem referent, f 41. C. * Wim füro : : eu : x »0pu- X SPONGIA MÁRINÁ. * Qnae genu (inquit Arifloteles lib. s. cap. 16 delit. Sheng SEE 2 ria animalium) triplex flatuitur : nam alia rare, alia] rum hift, fesalia quas nominant achilleas, — Tenuiffimum genuidur- extis tium est, [pjfifimum , & validiffünum quod galea sui, inferitur, oá, minus ciere flrepitum poffe notatumeli gem doc inventuperquàm varum eil, Que aurem in generc ili » | idem etiam faciunt , e fede . Sedfu, nunt toti quei 3 fartisut fpongia abrum- enafcitur, d completur, Maguitudimt , € vara [pongia, augentur plurimas i mall fime que pu: am adhi calrü tranquilo, i» siuntus fpongie, fi gurgite alto demere funt: visó, nigricans est. Adbarent nec parte, nec toto : fitant, & quafi membratia extenta fube]fe resex Gal, 2 Inlib. Quintum Diofcoridis. 955 fit, fed ufui accommoda- 7 inabi. " ilii f t4.qua vocant enema. At fi non nov " dictum. Glutinabit fiquidem ea fimiliter at, medicamenta. Jenn Pup. eps crie epa o Ca A five vulneribus eam imponas five aqua proluens five ox ycvato » m : di uam à mari it , faculi as modtecorpora exiccanci. üm i. 7 num ea, quam à mari accepit y faculi as mo Nec mirum esl, cüm in [pongia nova jervetur etiam sculia : 4 , Jpongia im etiamnum fervat marisodorem, — Nain temporis fpatio,etiamfi nunquam u[ut AC bac quidem pre[lare poteft cim yid ptt da — aru amittit neg, equà deficeari potefl. Spongia qua Latine evcyy& Grac? dieit | Nomin;, ; Hifpanice : Spougia : Gallice, Efponge. commedata fit tamen Ó odorem m. i64 Arabici, Asfemgi albairs. fen albar : Ipalicd, Spongya ; Germanee, fbabfdytvam : KegaXuev, CORALLIUM. CAP. XCVII. 10 à larunt, marinum effe fruzicem conftat, qui altoextra- Orallium, quod aliqui lithodendron appel | &us,duratur flatim atque emergit, tanquam offafo aere protinus concrefcat. Plurimum invenitur hynonomen eft.Laudariffimum rubens,coloreantherici;aut fan- ad Syracufas,in promontorio,cui Pac dycis facuratze,nec fecus terenti facile cedens, zquabili ufquequaq; concrementoruríus algzsayt phu- ci marini odore,quàm ramofillimum,orma fruticis,cinnamomi emulum. Quod autem in lapidis du- ritiam coit fcrupulofum,inane,& lacunofum,vitiofum exiftimatur. Adftringit,& refrigerat mediocri- ter :excrefcentia coercet: oculorum cicatrices abftergit : ulcerum cava;& cicatrices ex plet. Contra (an- opere efficax eft : urine difficultati auxiliatur. Quin & porumex aq ia lienem, guinis reje&tiones mag LT abfamit.t Qvod anthipathes vocant;corallium effe arbitrantur;fpecie tantüm diftans.Eft autem colo- ;.—.,.; re nigro arboris figura,ramofum magis. V ires fupradictas habet. inilio gau» te, 5» EE : : Ex ; ; cett * CORALLIUM ALB UM ET à d rubrum, ia mime prater verá ve. neni, S& Dmpour mal ed " —— eft, "m Orallium,quo ufa, adeb. Cerallii i Coral confid, 1 eriptum reli. eru. 4fiene gentium Gallico fina, circ. » Tatum interpret ay, bo pditéntenr £oncavUm, -. Aur]; é Arullicticorum P "ur. ex ipfo nMphrica adfertur es Poliuntgr, 956 And. Matthioli Comm. * CORALLIUM NIGRUM ; Diofcoridis. * Coralliü nigrum, Corillii | m faculta- tes. Aio egéy ptimus habetur Phrveii ld. confid, Galeno, II? combuffo quidem tur. Lavaturut cadm. s eo met ^ [OR pHoseiss lapis quo: «ftot v era putr. medicamentum ficcum efficiens : quad m tem de ipfain opere de componendis pharm tidem adfidioni fimul & mor: Nomina. ?/$, ufus, que miftas in fefe bafce duas f. Lapis Phrygius Latinis appellatur : Italis, babens qui A Sius lapis affumi debet; imum actas haben habet uterq;a fcurit.Longz oriam,&n ice pumicis colore,levis,fungofus,! ns. [rer Ei free Vui Pa in aliquibusalbo,in aliis pumici fimili;ad luteum verge (3 ce erodentem. Admif validior flos exiftimatur. De cetero ficcat? poliuntur,é lucidum levorem contrahunt citm is dios cantur. Ad b«c Corollia e mari circumquaq, meets tur, nec tunc tlla ex parte rubefcunt, verum inde atf tradit a,derafo cortice rubent,e* perpolita hitefcunt. v Corallium,quod Diofcorides Antipatbes vocari ait primis » di ego Neapoti ebenum colore referens, Atqui poflbac pulcher. rimam ejus plantam dono mibi dedit Anzianus quida, 3 quotannis mibi plant 45$ Gardano Apulie monte affert fle, Ea enim prope radices brachii ferecrafitudincin qug. ei medio trunco in vamos [efe diffundit : ves quidem vifu bens, t0 | (rara. Corallium comitialibus commode adalligatur, bag, riendumqueprabetur. — Corallium , edes (ut. ajunt ) àfalni. num injuria tuetur.1dem menfium abundantiam colat du, tes commotos firmat defiuamat a gingivas emendat , ity oris ulcera (anat.Potum d)fentericos juvat.feminis profrim in viri, noturnasá, pollutiones, Gin mulieribus albos uteri ores reprimit. Recenfetur inter ea (Avicennateffe) queam hilaritatem adfeyani. Auxiliatur praterea (ut Plininsingit) contra torminum ac vefice calculi mala. im pulverem igum. datum .& cum aqua potum.Simili modo ex vino potum, at Ji febri fit, ex aqua fomnum conciliat : ignibus diu Pad - Sed codem medicamine [epius poto,tradunt lienem quog alf. mi.Sanguirem rejicientibus aut excreantibus medetnr,. Cini ejus mifcetur octllorum medicamentis: fhiffat enim ac nfigt rat,ulcera cava explet cicatricesá, extenuat, Coralliimtmie niffe Galenum in libri legitimis de fimplicium mediamente rum facultatibus badtenus nonreperi: tametfi libro[eptinsdt pofitione medi un plura defcribat medizamena nci) ?, bamoptoicos, C" fuppuratosquaite ! nant: Mauritani, Baffad, Margen ber five Morgian: Itali atq, etiam Hifpani , Coralio: Germa Gorallen: Galiscord A4. A DAE Mj. iun Graci ngay Cr nalidwdgon lam $ Inlib. Quintum Diofcoridis. 957 liz, cum melleexpurgat: ulcerum cava explet; &cex- excrefcentia cohibet : tetra ulcera, fungis fimi m roce melle: Dee cem LEA fiftic.Fit cataplafma ex eo podagris; mifto fabse e to: & lienofis ex aceto,& viva calce.Prodeft flos ex melle phthificislin&u. Podagrici juvantur;pedi us infolioex eo lapide excavato inditis, Fiuncquoque ex eo loculi,qui corpora erodunt: & luxuriantem carnem & corporum craflitiemabfümunt, cüm vice vitri in balneo fparguntur. Silavare libet; cadmia modo lavatur. 3 Tw in commentariis noflris fuperiaribus amnis Italica lingua confcriptis, Afium lapidem mibi incognitum effe in- gense confeffus fuerim : legitimum tame nuper Tridento ad memifit Martinus Guidortinus feplaftarius diligens ni fallor,nullis prorfus natis ac viribus Diofcoridis defcriptioni reclamat.Foditur in Tri- nte mon procul à pago,quem Levigum nominant. Eft enim bic frialulis, lutei colorü intercur[antibus venit, H oc,quód carnes abfumat,utebatur antiquitas mptis abeo carmibus,corpora non computve(cerent:ob id4; Greci appellavere farcophba- cim inquit, d cogàt exguopatyoiivovrau id esloculidefuntorum carnes ab- ex interpretibus ita ut nos Accepit : fed omnes ad aliud re[picientes Afii lapi- dis cofid, 10 4qu£ ac peritus-qui quidem Lapis, dentino agro quibu/dam chalcanthi fodinus,quodam in no pumicis mflar levis, fungofm. ad defunctorum fepulcbra,ut abfu gum. Quod manifefte declarat Diofcorides, fumzntzs ex eofiunt. Hanclocum nallus, quod (ciam, recem zog pulverem verterunt Ynquo mibi plan monvidentur inentem Diofcoridi a[Jecuti, Quam probé a[fecutus, no- frag, fententio adflpulari cogno[citur plisiss lib.36.cap.17. ubi de Lapide Afo farcopbago ita fcribit.In Affo Troadis la- pu [arcopbagus fifi vena fcinditur. Corpora defuntlorum condita in co abfurni cüftat intra quadragefimum diem,exce- pts denabu : bac Plinius, Carerin A(iilapida hiftoriam, er vires de[cripfit Galenus lib.o fimpl.medicamentorum fic in« Afii lapi» 20 : Gr alim Lapis im Affo proveniens, quei ob id ipfum Affion cognominant,non durus ut perra, Siquidem color illi bid eít, saccu tophi, friabilis, C» laxus, Innutrittv ei quiddam farinatenuiffima ad[imile, qualis in piffri- Gal. T parietibus dlarere vifitur. Appellant boc medicamen petra Afieflorem. — Efl verü C fubtilium partium,ur fine mer [a nimis mollescarnes, ac fluidas eliquet. — Petra verbs in qua nafcitur , tametfi vim babeat ili fimilem, actionis t4» Fr epe pp tm is efl. Hoc enim ea potior. flos non tantüm quàd magis colliuet,ac digerat. &velut fale condita »fed & quia bac preflet abfa, vehementi mo dicatione.Habet C falfedinem quandam in gtiflu bic Afia petra flos : eese nafci ex eo quid ves ex mari in petram refi lens. poftea à fole defigcetur:badtenu Galeni verba. Qua Fuch. er^ L ? p^ ripe wo ss E ai pn «es vA celebrie,n tam facile fortaffe fuam protuliffes "^" Pest vore gs torum : quod fci licet Afia petraflos fit illa mollis , alba, c tenuiff tea; odi : ifimamas »2d icr eins finu or s 6 : fimilem exudant veteres muri , rupes faxaó, montiu es ex qua fit rrà quód bac non ver. fit Afi lapidis flos , omnibus its per[icuum fiet, qui b expendentNam preterquam qud ea diverforum lapidum flos esl, nullam babet Wie. rcc ipi DIterida r Goleiref iur QR JR Mi gpi...Lephs quii 0 deri Cr aoc He riapiaó quiim v Latis) s 4ralich, Bagetf EM MESA, 5 Kn- d" dosi Grece, Lapis Afius C Affius omina, igni candentes, 4o extrahunt: efflat orem vi i debet. ,utcadmia. Tam u : : x rs. loto opus fit, "NS duritias concoquere, & co; ifcu oi ffufam BDedignener- quendam, & ad [e ài 'crefcentia in carne cohibet,fed Apidem n quem Graci b ite " IWAN LZ quibus igni pieds p. oo ferro percuffa, perantomm j m metallorum feri fodinis, genere, 6 c pereatur. fa: quamobrem foffo- Dyriten inveniunt, qui Pyríta vires ex vim nift po flar comminuang. t 2 € fluviatilibus avenis - 2 RAS otii videlicet labor, hte in eis valfatti Lr se T ? op thalmicas n | e era, €atrice claudend a PASE s » quorum poflerius meyeiononm 1 1 ente. Non 958 And. Matthioli Comm. 1 Nomina, un detrabendum, extenuandum, detergendum valenterá, ficcandum, c colliquan TS abiere à . » 7 quandum. Quia e 225, Latinis lapis Pyrites nominatur : Arabibw, Hager al : five Alrufenai : Italis & Officinis, Miet rà vnb Grftuof. Gmens i Abg aipa lens, LAPIS HAZMATITES, CAP. CLOMID Ematites optimus habetur friabilis, faturato colore niger, durus, & fuopte ingenio q T. &. 3(ordeadmifta, nulloque zonarum difcurfu, Vim habet adftringentem , excalfa&oriam ajz tum;extenuantemd;. Oculofum cicatrices, & fcabririam cum melle purgat: cum la&e autemg, is. ' bri, lippitudini, fra&is,& oculiscruore fuffufis convenit. Bibiturcontra difficultatem urina; &á,,. nesmulierumin vino: &ab iis,qui fanguinem rejecerunt,cum fucco punici mali.Fiuntexeocoe i & collyria oculorum vitiisapta. Urirurut Phrygius, fine vino duntaxat.Modus uftionis eft,ut levis fiat, & bullis quibufdam intumefcat.Sunt qui hamatiten ita adulterant. Denfam PEE dam; fchifti lapidis, cujufmodi funt, qua ejus radices vocantur, in urceum fi glinioperis, quifeg, * tem cinerem contineat, condunt: paucad; interje&ta mora eximunt,experiunturdj fi trita ad matitz colorem reddat: quàd fi ita res fe habet, reponunt: fin minus, iterum obruunt, &fubindegs, — fpicientes, periculum faciunt:fiquidem in cinere diu dimiffus, colore mutato diffunditur, Coargy; ! male confi&us, gres fciffilibus venis: quippein rectos venarum difcurfus refringitur, nr «4 tes long fecus fein colore haber: namq;hic floridum reddit, hematites vero faturatiorem, atque nabarinimitantem. Inveniturin Sinopica rubrica.Fit & € magnete lapide, vehementer OE Egypto fponte nature cum metallis enafcitur, ud ' Hamati- : : j tz lapi- Aematites lapis, quo omnes in univerfum medice officine abundant, quag, pitlores, C» lignari [abri utuntur, dis conf. c vocatur Lapis, legitimus non eil, de quo meminerunt Diofcorides, &* Galenus. Quippe bic aliu eft lapis molli pfi proveniens in montibus, apertis locis. At legitimus fofiilis esl, [ponte nature na[cens inmetallorum cu niculi:quifradu, fanguinem colore imitatur, unde & nomen, cm Gracis fanguis aiu dicatur.Huic perfinilis est, quem Schiflum vau cujus biftoriam, cr vires ftatim post bunc fcribit Dae ob cognationis vinculum. — Foditur bamatites nonmáu Atgypto.fed in pluribusGermania,cr Bobemie montibus, prefertun in Hercynia fylva:quin e inltalia Brixinienf «qn Cdi aL fd peregrinis boni huic lapidi coler, quoniam C» niger, C flavus, C? ferruginisi W- iti Lin 'a libris diligenter adnotavit.Hamatiti y resferri. d Hamati- ttmus e$t bematites,quem vocant, a coloris ftinitiru a: cit cum folutus Lacti fimilis confpicitur Habet lapis ban EV funt Medici acularibus facultatibus lapid cum phlegmone ajpera fint veddite,ex ovo ipj age xeris, magit ac magis eva[fum efficies, ac tandem ade : aut everfionempalpebra. — Hic idem lapis [imilitey Porrà ficcus, fi ad tantum redactus fuerit lavorem ut pu fefe utitur. Fgo verb ad ea qua dixi. ufa tari vellem numquid vec conjeciffem.Et ip it (ur paulà anté come Hzmai- Prthen[um esi ) atiritucaterutm aut affu) habeo : hactenus wrvires zu. Miris item laudibu Watite, ex Ale- - 5 te hus tberiaca, atidgpretind t d : temeofum in bi, autem fanguis no Taretur, wi i a ANBFu Ds uten culas quadam ex faucibus fed etiam afperam arte efficaciam indicaverit.Nam £ biccurs mentum frequentius, ut commodius diff cogitavi autem bujufmodi rationem, rt sundiquag, conffrium, colligatumá, i tam noctem jam inde ab ipfa ve[pere : e ciperet.Ex boc bibere quantum ma; recepit. Hoc autem smorlo Li ig, "40 confueta agendi — Genus Alexander lib.7.cap.1 Tí * * " t : 9 In lib. Quintum Diofcoridis.- 95 genarum craffitiem,& uvas oculorum, mag, schifila: ^ lum inplu- pidis chifon lapidem, quem tradidit Diofcorides gigniin Iberia »» e -— uon [o B onfid-d ] 1 iam i 5 quoq, eum adin . - dnd hs Hercynie fylva loci fodirur, fed etiam in pu zn B n Mii ioi dis Galenus libro nono fimplicium medica mem fele rid d t tg eur irm ri nes. 1 , 2 J fius, 4c post eum galadirte: cultate recedit, ira ad oculos fimiliter in tfu Hen d apesdi Mehr: media partibus ett affiétis femper gratiora funt , jucundiora:caterum liberis jam p! A - cents gas "i hes uod febiftu , & Italis Pietra fcifi 10 F'basinfirmtera quam que 2 : appellatur. ; nopere efficax eft, identi irem Iafte perfufus:ad procidentia, rupta, icola vir clariffimus e$t aut / dn » terum cuim de viribus os cum bemacite certet. bic ejus vires nobis fuppleve poterit. voti wine sigan lidi 4s "931 n " itsf; dn um ducitur : ef tamen mnitior.Porrà mitiora ve ter ac fenfim ab bematita fa. Allg» exigesita Grecis , ut Latinis Lapis Aid. yxydiryr, LAPIS GAGATES. CAP. CIII. SOS : In Cilicia nafci folet, quàinfluens amnis in mare eifunditur,proxi- itur: vocaturautem & locus , &camnis Gagas, in cujus faucibusii i [ u Tiralenft Germanie mn long? ab Aeniponte (Germani lpruck dicunt) Gagatz :n quodam torrentis alyeo reperti it uil um claiiffümus inedicus Joames Perrus Merenda Brixtanus, A mulla prorfus notis a Gagat eliflor imquàd igni admotus confeflim accenduuv flummamá, contrahit, ac bi: wnenredolet, quam levis... Hoc fcatez án unmer[um Flandria, à : adc nper ingen tm glebam mifit ad meTridento Santus Santinus diligens pharmacopola ad CHE alioqui eruditiffimus nag no errore putat (ut libro primo retulimus, cüm de piffafpbalto ,.. bic at repertum, ejfeprjjaffpbaltum.. Veritim cur egoinhboc ab eo diffentiam, citato ro de omponendis yunedicatmentis, quem nuper auctum edidit,Gagatencen- Ambra nera vocatur. Sed in boc faiiliter eum (pace ejus dixerim ) bal- etur. Nai ut omirtam ab[urdum mili plane viaeri, quid (uecinum ed in cie potius leye , C lucidum [atis apparet, tuantur.Gagat bifloria i gne admotus fuerit, t Crüflaceos vero Lapides datos in colle, mari mortuo, i2] Bitunumi telará, tii ad ls ü * T E fomaffe deprebenditur.quod q 4 bterg, nquadenier us aciendatur C» cog- ! Diofiorides ubi memortaprodidiffet T by acium Vlinii Mltave adfcribi , J Jeptemá, comtinua L4: bates Tw r LA d 4ffla- vires, hd : á tu fcor- 960 And. Matthioli Comm. tu (corpionumpeflis extinguitur. Et in Indiainyen T dest oculis Sitim quoq, fedant inbs additi,Leonine pelli fimiles , potentiam caterü validiorem babere Cüntfa ig. Pis dicuntur.In Perfis vero fuffitu; earum tempeft ates ayerti,c elfe finfervenjesc n. ortingg X URS Has prétereaflumina ffl i. Argument Nomina, «diti, refrigerent.Sed ut profitit, leoninis jubis alligandos.' Abominantur byane pelli fimiles , quid domibus di rd us Plinius Lapis , qui Graci; MÉG yir. ti contia eadem pollent, c» aliis magnis miraculis s, fint. Sed qui unicotantüm colore notatur, inyidlos atbletai reddit : baden Latini Lapis Gagates vocatut : Italis, Pietra Gagate, Mibg- dosis, LAPIS THRACIUS. CAP. CIV. TOra«a Apis Thracias di&tus, nafcitur in Bumimliquodam Scythis; cuil n ise : : 1 i yce; cuiPontonomeneft, | ViseiG; NS loe aqua accendi, & t oleoreftingui: quod in bitumine accidit. Bu ie (CC Ebracii s lapidis QZ Thracium lapidem offenderet in talia , bagenw profetió neminem inveni: nec mentio qui illum aliu inresiotilg ex Gal. vidilfe, aut inveni[feteflerur, compertum babeo.Ejus mentionem fecit Galenus unà cum gagatelil.g.de fimplici medicamentorum facultatibus, uBi ira fcribit. Ef c alius lapis , cujus incninit Nivander bünc in modum Sidapys uratur candenti Thracius igne, e Post madejiat aqua , flagrabit totus: at idem Mox oleo affufo y penitus veflinguitur : adfert Thracius hunc 4d nos paflor de flumine , nomen Cui Potitus. : Verün nullu ejus in medicina ufus: neg, Nicanderpreter guaveoleutiam, qua fufituferai fugat quicquam ei adfaigie tt Nomina, P4 Galenus. Caterüm nos Tbrachi lapidis biftoriam potius fabulofam, quàm veram cen[emui. Ejus namen Grécum Mig Fgauias : Latinum, Lapis Thracius: Italicum, Pierra Thracia, 3 AÍb- nayriris, LAPIS MAGNES. CÀP. CV, M^?^ses lapisoptimus eft, qui ferrum facile trahit; colore ad ceruleum vergente; denfus, necadmo. 7 dumgravis. Datur cum aqua mulfa trium obolotum pondere ; ut craffos humores cliciat, Sunt qui magnetem crematum pro haimatite vendant. ^ Magne- ; m tislpidis M g p hiftoria, L4 monté mde isinintém Allg diga, LAPIS ARABICUS. ^. A CAP. A d mo A Rebies lapis fiaculofo ebori fimilis, 1s tritus illitus hemorrhwidas exiccat,Ejuscinis optimus, — —- 5 edi 5 dM MP i talium badlenus Vidi, ma eperi lapidem, qui ehurneam mibioftenderit faciem i quaptopte unen Licum Lapidem boc tempare convebiin Italiam. — Ejutaman nomen Gracum esi égr ago? as : Nomina; Arabicus : Italicum Pietra: Arabica. di E . ad . 1, LJ I In lib. Quintum D'oícoridis. 96 Allg yeaxtirtt, LAPIS GALACTITES. CAP. CVII. inerei i ftu dulcis.Ad : fuccum refudet: cinerei tamen eft coloris; & guftuc e pietas, dan enter illinicur.Oportet auem 1n aqua tritum, pyxide plum bea recondere, propter vim glutini quod ei obharet. Ald gr piturirat, LAPIS MELITITES. Elititesomnia gala&itze fimilis, hoc tantüm intereft, quód dulciorem 10 1VIac galaites effets. !aliten, i elititen, etfi antea me non vidiffe fcripferam, , a, Ard Qoae r4men Galenus inquit Lib. indt medicamentorum )Galactites b. pe " / ^R ling hift, cum folutu lati fpeciem reddat : quemadmodum alter inel tites, quód fucci dulcedine mel gutu veptafentet. 4 memini: Plinius 1376.10, fic inquiens : Galatlites ex uno colore lactis est. Eandem dicunt leucam,€ leucographia m a4p- pellant. ce fymnephitem : tritam lati fucco, & [apore notabilem. In educatione nutricibus Lachs fa.unditatem : infans tium quog, adall gata collo, falivam facere dicitur : in ore autem liquefcere, Eandem memoriam admere dicunt. Mit- tit eam o Acbelou amnis: bac Plinius, Ceterüm,ut teflatur Agricola, non flm reperitur Galadlites in quibufdam $4^ Nomína, sonia montibus, in Germania, fed etiam in quorundam flumi,.um alvei, pariterá, Melitites, Lapisille Grece id erynm — . o Nwerira, Latine Lapis Galattites : Italicà, Pietra Galachite vocatur.Hic veró Graecis Ad» uendeivus, Latinis Laplstéa luites tainPuerra Melirite nominatur. Adsaqhi9. LAPIS MOROCHTHUS. CAP.CIX. CAP. CVIIf. fuccumremittit, Ejufdem dum tamen in Bobemia ftm , uitrumq, ex Mifnia 4b Gals&i- 1 Orochthus lapis,quemaliqui galaxiam;aut leucographida vocaverunt,in Zgypto nafcitur: quo, urpote molli, & facili liquef« cente, linteones dealbandis veftibus utuntur. Spiracula corporis ob- firucre videtur ; conveniens fis; qui fanguinemexpuunt, celiacis,& veficze doloribus,cum aqua potus: iidem fluxionibus vulva; & impofitus velleri.Mollibusoculorum collyriis mifcetur: explet enim ca- va, atque delachrymationes fiftit.[dem cerato exceptus; ulcera, quee fiunt in teneris parcibus corporis, 3o ad cicatricem perducit, Italiam deferatur cur plura de. pee Bis Cicer 'Jpiracula ob, " JR 015:4 t Lr d P fium fr. ie uim diem fanarifoleunt , comper- 1 soisad primo ad me mifit excellens ac do&üus Medicus G nam fecit. N a[citur ineo Rhenit enm miliaribus, €» reperitur in avena,T. dicibus, ibi na[centisgivniexi ? vocant cirea Darmflat oppidum; duobus à Rbeno ti bos e P planta cuju[d.im becbio fimili ra- von[lat.. Germani bunc Lapidem abeffeciu., Ven et $0 4utem omnium diorum minim? quali;ati pari d JASOEMIS E intei 7 pue à; Galenw, Sed 27. € fl. bunc non effe lapideii, fed beibam m [imilitudine deceptus, Lapi Gracis add. o Nomina, y 6o | ; | A, Libsttricesvocatusomyx, rematus, iefina gs e E : cerato levat: gin Vasc ; RN s xceptus, duritias difcutir, ftomachi dolores Labaftrites notifimus], api Ais enfe. queat da Hallucinantur $a Mevore materia verà adey imho.;m; : men. qui credant Lapi i dpi gf mater, mbeciliit par * nt lapidem illum. 1s. rndicrtnt nafeitug nt de difeurrentibus, tz cótd, hic Alabafirit a (be. «4ndidi- MM facultates p, : 962 And. Matthioli Comm. Alabaftri 3 T K V te vires caudidior.Probatifimus verb in Carmánia, tnox in India jampridem € Syria, Afiaó,. Vilifimy astep; [2] exGal. torein Cappadovia.Probantur quam maximi mellei coloris in vertice maculofi : bac Plinius. Hun ' prodidit Galenus lib. 9. fimplicium medicamentorum, fic inquiens : Et alabafirites vocatus ung is J : / 1 Uis Wihedicinegfs, Nomina, odia combuflu. Quidam eum bibendum dant flomacbicis.1s Gract ifo ehafiagglsu, Latinb, Lai |be dmi. citur : Italice, Alabaftro, s Aries d. Aib G- fulrgs, LAPIS THYITES. ; CAP. COXf Ine nomine Thyites, in Aethiopia gignitur, fübviridi colore jafpidem imitatus: cm dili ^ men]la&eum fuccum reddit. Vehementer mordet : tenebrasqua pupillis obverfantur,expurg. Fuchfio Hyiten lapidem neg, ipfe backenm inveni, neq, ab alio compertum fcio. Quiforta[fe ex. Aethiopia tantüm male eil, ubi eum gigni prodidit Diofcorides. Veruntamen Fuchbfius tmedicu fingularis dottrina, libroillo de compe. Turcicus ge medicamentorum, quem collocupletatum fecundo edidit , Lapidem Diofcoridi Tbyiten dictum, nibil aliud effe is cre. quam lapidem illum.caruleum, qui Italis vulgo Turchinayaliis vero Turcicus lapis appellatur, ut ejus verla, que fiii, diu, — am,apené declarant.Ja[pisinquit Galeno duplex es. Uma fubviridis, que Diofcoridi Tbyites,ut alibi diffuse morfray. (quod ipfe quog, Fuchfiu inter ja|pidum generavece AláG) istis, : Udaicus lapis i | Jude equaliter inter fe diftan: uireprafentat. P tribus, pogp diff Lapis (Y Apiéjudaa allati Jvdazi 1 2504 eriam ad eos vires ex * ES Ga, 4cvires defer €oncinna , lineas b. n cote folventes, C uihil, quad ad lapides vefica perti Nomina. yer), Lapis nuncupatur: Ar. ibus, Ha, : Aib. áphyrOr, ? : ^ 22 mu eue P pe lapisin Cypronafcitur;fc &aculi gratia texunt, que ign lapidis p Amiantus ita appellari cepit x confid. "fed ft fovdidus fuerit, nibil deperd. pro ellychnio impofitus,non folum itur, netur, texitur, ; Veftesex E tibus induti in vof Am to. ze e P Hinc Plinius , velat: ror, wi Y In lib. Quintum Diofcoridis. 063 de catera colos (Hendefcit igni.Cüm cum za pa : : xu i 7 : * Gracis Asbeflimuim , ex argumento nature. Anak ^ pers api. ra mU, nt [oss ge j. Ergo buic lio principatus tn uespwrm : cct Ens urn nion an. asa ie zr po. pifaria iud pacis ror evrufe ijo p Amianti lapidis vivum. , S una cum Salamandre : ida : ba Roms rm antiqui ex eofflamina duci, o telas , C mappas inde parati ; e ip des i dis Alum en epere eos appella [fe credendum eftoficine ac medici Alumen plumeum vocantyd effe exifuman sie Jod acris Bii umet. citur. Sed meo quidem judicio falluntur, cim plumeum alumen iis vocatum nulla adffringenti vip d, coe AA ignem conjedum comburaturquod Amianti eff proprium. In hac yulgariopiuone ego quog, una cum : Eg d me mifit, [cifie & 16 ce fladiojis jampridem verjatu fum, donec clanifinus medicus Lucas Ghiuus legiimum alumen fcifia sf B oie die gis facie adeà Amianto fimile, nt nifi adflricloria vis qua pollet, ipfum ab Amianto plurimum diferreg 2e "Ni ; um dif. reum (ani ab altera difcerztte nefaivifem. Nililomiuus C» ex €0 difcrimen cognofcitur , quüd bocin tgnem / p erunt, fiatim exuritur, ille verà nequaquau.Hine itd, fits ut baud dubie credendum Jit Alumen plumeum vocatum leg Es «ffe Amiantum.Caterüm non de[unt impoflores (ur auctor est Brafavolus Ferrarienfis) qui lapidcti amianrum fimplici- Srvry) busnulierculis offendant, vendant, [apenumero prolighia Crucis Servatoris noflri.Id quod facil credunt, cim igne non comburaturquada, ligni modo plurimis conflet lineis intercurfantibus Meminit Amianti Plinius iib.26. Capo ubi fic in- Nomina, quat : Amrantus alumini fimili mbil igni deperdit, Hie veneficiis re/flit omnibus, privatim magorum. Ejus nomen Gra» cum Adégr áplareGrt Latinum Lapis Amiantis: ItalicumsPietra Amianto. L LAPIS SAPPHIRUS. CAP. .CXIV. garum inventu, difficile textu propter brevitatem-Rufus 320. -Mjersekpeqen. RE GArrhinalapispereu is vorp bitur.Excrefcentia in ne;potu prodeffe exiftimarur, Contra inteftinas exulcetationes bi vasque, & puftulas inhibet, & ruptas membranas cogit, S Apphiru gemma colore con[Tat cyaneo, perquam tyanslucido-Lapis efi ommibus notus, quod anmulis, c torquibus, qua "S s collo geftantur. frequenter in[eratur.plmius Sappbiros Aurei pundis collucere fcribit libro 37. tap. 6. V evuntamen bac «tite nullum baenu vidiSapphirum,qui auvea colluceret [cintillis. fed colore tantitin cyanto,adamantis modo iranslu- cido. Quo fit, ut putandum fit att noftra ufus [app hiros effe cyanos geminas fapphriri «mulas : aut hac inre erra[fe Plmium fatendum, quad fertaffe cavuleum lapidem peculiariter vocatum , quem Mauritani az.ulum vel lazanlum dicunt, pro Sappliri o S4pphrro acceperit, Nam nullus preter bunc inter geimas aureis emicat feintillu. Sappbiri Viresperquam breviter per. V'**- JirinxitGalenu,citm tantuin ad feoypionum ictus bau[Tum prode[fe fcripferit.Caterum addumtuv boc tetipore in medica- (n - facientia, € in antidota, que advev[ua venena, cr pef'feros affectus parantur,non modà (apphirt fed [ma- rari ; atio granati, fardanii, nthid, , tametfi prater medicorum fpem y potantes plerung, fallaut: quüd t lE. tuer de qua bujufm 4s agnofa no legitimai babeant. Caveant itag, medici,ne decipi. menta in inci Ms : Pris ó, fidei con[uluerim gemmarios: quippe gemmarum ramenta, oc st. Kg eon yacaut, Adde quod plerung, alterum alseriusvice fuppanunt Pu. "97 es calore referunt. Preterea ob[ervatio ite;G coralli fuper lapide por- phyntetamdia atteranturaifa elumral vhs. — erus : Coralli 4o Cur eil,ur plus bonoris,quAm auri] Eee ar. Vertant medici,quibus ía rhe coralliain d'inconult? fiat derafis med. delimatitó, eneis mortariit ifilli, sri ; pe i : entum, magna egrot antium jail d hte tuis d martariis contriverunt, Cr fubind, QUlapuMidor zénpeper Graiis, T Me eiapiesy 4,m ? venenofuim reddet medica- mulierculai,qua corallia c margaritas in enei i degu[Latis in 0 adimuth dedui funt difcrimen, Nomina, Hali, Sapbira, CAR. CXV. | magnitudine inguis, verfi rie periculo obítu perit ; p ut e CAP. CXVI. n ap ellarunt. oni. i i d 7p 5t o invenitur lunzeimapginem 1a, candidus, translucens, levis, Acad amuleta mulieresutuntur, Ar. e acile m terzi fndituy]s, ficorum fesefhr a, Quid 95 Verà copy, : aciem e[fz EHI Btiore có, rbi ed : j mvefiri cL iet roni ri. sd m Pundecr nori dy dede Ete cere repeiur,qu jy n : fed eo ipfo luyigr,. udi PHA periti ips Agyi deti e Plibisi de evyflallo fent ent; a, "^ (8- Men Mte uter her at ge eMe E . genu lapides.G; nt Mm ; gn au- 6 -— "ng fem cry. Y 9064. And. Matthioli Comm. tem cryftallum ex humore omnium purifftimo fant conftat, quod omnium gemmarum clariffimm , transducidi fit... Probatur fic gigui, non autem (ut Plinius inquit )ex glacie,vel nive: quoniam unaquag, glacies vx : à ; tempore concreta in algidiffimis montibus, à quibus nec hyemesnec aflate nix unquam vecedit, tranfit Py bus eruatur,liquefcit tamenin calidis locis vepofita,non modo ignis, fed folu etiam calore. Namq,id b e ne niret; igni vel folibus admoto, fi ? nive aut glacie concre[ceret:reperireturá, tantim in montibus perpetuo bsc enimvero cim reperiatur etiam in marmorum, aliorumá; lapidum, & metallorum fodinis in Hifbania, EE thia, Cypro, Carmania,€ in Nevone, C Chitirubri mari in ffulisquin c in agris ubi feges feritur,ubi ayatro fi v gnas cryflalli elebas fodere bubulci, liquido (an conflabit ,ex alia materia gigni cryflallum quam glacie, SE quod in praruptis montium (copulis invenitur, fuper ficietenus cobevens, ex puriffimo lapidefcente-bumore invifceriag terre concre[cere non dubitaverim : quotamentrattu temporis pluyiarumimpetu,que in praruptis montium niytr(y 10 deradunt terram denudari crediderim. Quaprapter non temere dixit Plinius, liquid fe affirmare poffe in cautibus A Cryfal, im na(ci adeb inviis, ut plerunq, fune pendentesid extrahant homines. Huic alia accedit ratio, quod glacies per 4Qus bifex innatet,cryflallum verà illico fubfidat /Porro Pliniana fententia, prater bac refragatur apertifümé Tulius Solinuqa as Solino. Polybiflor : bis verbis.Ille c cryflallus quam licet pars major Europa, C particula Afta fubminifhent preciofi fimum, men Scythia edit.Deflinatur ad pocula : nam fert calorem pracipu? quamlibet nibil aliud quam frigidum pati pof, 1 xangulus invenitur. Qui eligunt puriffimum captant,ne quidvufumméve nubilumsvel pumis obfitum arceat pejaai tatem.Tunc ne duritia ju[lo propenfior obnoxium fragilitati magis faciat. Putant glaciem coire, C in cryflallum c rari fedfruftra. Nam fiita foret nec Alabanda Afie,nec Cyprus Infula,banc materiam procreavet. Quibus regionibuig. Cryfalli citatifmus calor esi. Livia Auguji ad magnitudinem centum quinquaginta librarum inter capitolina donaria anal. viresex. Im dedicavit.Praflantifiimum illud exiftmant, quod album ér aqua clariffima modo pellucidum vifitur, Viseryfala o Gi. | adfiriclorig : proinde datur in pulveremtenuiftimumtritum utiliter d Dy[entevicis ex yino atflevo. Alba uteri profiuviaj. ; c fitt lac verb nutricibus auget, quod à Tridentinisunulieribus didicimus.Fiebat quondam antiqui e Cryflallopilayqaat- rs llo verfus folis radiis expofita medici corpora urebantianeinde concitato. Sed iis tan mid cauterii genus adinovebantni candente ferro perterriti curari reformidabant. Sed & nos bujufce cauterii periculum fecimus, mon fine agrotantium Nomina, affantium adimiratione.Lapi, qui Gracis Adler aculeus; Latinis lapis Memphites,Ttalis Pietra Mempbitevocatur, Qui vero MÁG- esiurríras Grace, lapis felenites Latine, Pietra felenite, Italie? appellatur. Alíg-lazuns, os LAPIS JASPIS. CAR. CXVII. Afpidum quidam fmaragdum imitatur : alia cryftallum, colore fimilis pituitze: alia non difimilis | Jaeriob id vocaturaerizufa : alia veluti fumo infe&ajqua capnias ex argumento vocatur: quadamli- 7? neis albisrefplendentibus precingitur, Affyrios appellata: alia terebinthinz fimilis, quaterebinthi- zufa dicitur: aliacolore callaidagemmam zmulatur.Omnes amuleta effe traduntur,& accelerarep tum femoribus appenfze, * B A[pidum generalongà plura recenfentur, quam qua à Diofcoride defcribuntur. Quandaquidem quedamvifmrcere- leocopiofo,aut glaucopingui fimilis id est; viridis lacte fuffu[a. Alia purpurea, qualis nafcitur in Phr. gia, Mia nj quafi florib. tincta qualis in Vla monte profundifsimis [ecubws foditur. Alia ex purpura cerulea,qualisinveniturin Ca« padocia. Alia ex rubro nigra. Alia jecorisimitatur coloremyque f (aturatiore colore reperiatur, lineis ejufdem wrns luti, c nigri cingi foler. Quadam nivem imitatarutilis pundis re[pergirur. Quadam onychepungitur,aut ex altera pida teja[pis est,ex altera onyx; proinde jafponyx vocata. Alia cttjus altera parte fit purpurea , altera viridis, nec utring,p a! mamma cens fed qua parte virefcit.In [umma varia est 3 apdümmatura.Sufpen[as ad plura valere ajunt, nempe ad omnem [an- mq mir Ittorem, ad protegendum conceptum, c partum juvandum, venevemá, inbibendam, 6 febrem, é bydropem fi ^ Tipi ex fandam. Nec defunt fuperflitiofi , qui dicant J afpidas hominesveddere gratos, potentes, actutos fi quibujdam "dy G4, — verbisadmurmurenrur,priu(quam [ufpendantur.Fx tot Jafpidis generibus viridis tantummodo meminit Gal..g. fp. medicamentorum, ubide facultatibus ejw ita differuit. Proprietatem nonnulli lapidibus quibu(dam beer feribunt talem. qualemre vera babet apis viridis, nempe flomacbum, ventrisá, os juvans appen[a. — Ac nomm: ip[am annulis ierunt, feulpuntá, inta draconem radios abemem, velut rex Nechepfos fcripfit in quartodecim i Sane bujus ego quoq, lapidis abunde periculum feci. Torquem enim ex buin[modi lapillis confectum à tollofa arr Nomina, [apides os ventris contingerent, Appavebaut autem nihilominus prodefe, etiam fi feulpturam non babere quam - pfit Nechepfos : hactenus Galenus. Qui lapis Latinis 3 afpit, Gracis dev lazos dicitur Italis,Dia|pro- CAP. CXVIII. T 23 1 3 C S dV. cim Al lapis eft veluti pregnans;cim quatitur, alio in utero fon Gravidiscontint? Ne X lubricz funt vulvze, & parum tenaces, finiftro brachio adalligatus: fed parturientibus c "e amoveatur, & feminibusalligetur;ut fine doloribus pariant.Furem deprehendic,fi quisin par . tum offerat: furenim manfum devorare non poterit.Q»inetiam conco&us furem co cocta cum eo devorare non poterit, Tritus, & cerato exceptus, cyprino, aut gl ciente, comitiales maghifice juvat. IAE ET a c n Aentel. A Friren Greci, Latini Aquilelapidem dicunt, quod aliquandoin earum reperiatur nidis. Variat lapi bite Mif graerhu, LAPIS ETITES. - E is bi : : Masi GUI à mento nomi e m tum magnitudine, Crvulgarises notitia. Meminit hujus Plin.l.29.c.2 bis verbis, Aetita lapides yos inveniri, nis magnam famam babent. Reperiuntur in nidu aquilarum, ficutiin decimo volumine diximus. Ajunt T jphri marem, C [eminam:nec fine iis parere, quas diximus aquilas, cr deo lnos tantiüm.Genera torum mfi ms um nafientem pufillum c mollem, intra fe, ac velut in alvo babentem argillam fuavem, candidam : Lan habentem die feminei fexw putant. Murem autem qui in Arabia nafcitur, durum, galla fimilém,aut fubrutihumsm aan ur rum lapidem:tertius in Cypro invenitur, coloreillu in Aphrica nacentibus fimilis, amplior dec ond ietur Quat jq" enim globofa facies. Habet in alvo arenam jucundam, C lapillos : ipfe tamen mollis, ut etiam 01 den. í " s : - E É ; haé 4d Letiéh neri Tapbiu[iu appellazur,na[cens juxta Leucadem inTaphin[asqui locus est dextra nayigantibu ex pe [ ] : dis. 965 4m tenerius. Hatle- Nomina, Hager achtamach: 4 : * "AEDEE 1 In lib. Quintum Dioícor E. inalvo lapis, qui vocatur callim , tur i Arabibus, venitur in fluminibus candid. dus.Httit € rc - Pii lap TÉ ner dg med di&us lapis Aetites Latins voca 1talis pietra d. Aquila. | Aide ipirtt, LAPIS OPHITES, CAP. CXIX. i i is diftin- Qe genera multa: quidam ponderofus, & niger: alter cinereo gereret penus hos ns orm ineis qui didisintercin&useft, Omnesa igati con jitis: &us: tercius lineis quibufdam can gene ilian iumi ili bent,lethargo, & capitis C0/071 3 ferpentium itus profunc.Ferunturqui lineashabent, S i « Admodum inveniuntur. — Duo Opbitz e adalligatt, c ferpentium 1élus, lapidis m free igari ji Yauibufdam laudatur, pr&- wi rci ici ari iübent candicantem. Contra ferpentes atttem 4 qui 7l NN. Quidam phrenetisM, AE lethargicis adalligari juben. ferp à vocamus Serpen- dipot. ut in fuorequirunt iquorum Ophi- Ophicis vires cx uli fic Gal. ipfum ex vino albo esa lapides velita comminuit.V rim ipfum in lapidibus 20 infrain Jafpidi viridis mentione di dnperhw ) vir fide dignu re vera juvare morus a vipera fufpenfum zetuli, — Sed eju[modi facultates extra ufum furit v» ina, mtbodocon[la zvelut etiam Hieracitis, 1ndiciscinm proffuentem ex bamorrboidibus fifiunt fangsimem. — Lapis s p ites s Vealis pierra Serpentina vocatur. alsdiviiipw "EAPIDES IN SPONGIIS — CAP. CXX. Lariprsinfpongiis inveniuntür,qui vefice calculos rumpunt,in vino poti. or Bre Pario,&tauri- A AB. CXXIL & in laminas fiffilis, quomulieres ad detrahendos potusex vino fiftit. Si quatuor diebus à pur- ipiant. Cum melle autem impofitus,mamma- Qireieetts fibiidinim haber, ifi Pipe pro pumice ürüntur. Menfesdig gemere pond emi CAP. CXXIII. £o. À Rena ? litoribus Torrerifolet adari Sis vulg) nobis Smeriglio, CAR. CxXIV, tum SUE fores exugit, fi capiterenusin e; ob Bani, d emu, Vitrum quoa, Smyride la ul. lapis. prefertim quod ejus pulvere expoliantag copy, "S i |o ATWOrUm omue Poli, 9. (mplicium medic amy itur, que7a45:04, : TCAWIOUE GT V3 bis verbis dofzv; RP C adamante,tanta in ; iemqué deu larum efl vel ex eo qud (CTI uid Sel C Smyris vocat, | ig H u vires Gale- conia »Dec estqui anulos ex. Wm abflergentem ba. vire, " ex quod dentes puros efi ili Ctt. experti fu Sox V Queverà Latinis Arena aea Lapis qui Grati ndo» 24; X Ardli Graci FB Gral ns t ai, Are APR SPI appeler, . . , 7 : Itali alu, " Oma, E, A hrs afin, 966 And.MatthioliComm. ^ Auivy vole, LAPIS NAXIUS. CAP, CXXV, Bes Naxia,quod exacuendo ferro deteritur;illitum alopeciasad" pilum reducit : virginum mas cohibet,nec increfcere patitur.Potum ex aceto lienem abfümit,& comitialibus prodefy. imd All G-yódlus. LAPIS GEODES. CAP. CXXVI L Eodes lapis adftringit, ficcat;caliginesoculorum difcutit, Illitüs auteme i :$Ja] £ . xaqua, teftium mags Quen inflammationcs fedat. is 2 t ^4 29 PORE Nom lapidem nullis prorfus notis defcripfit Diofcorides (ed illum legitimum e[fe cenfeo.quo paffim utimur qj eít Core tellos acuendos,y fanarias falces,nobis vulgo Cote appellat um.Geodem autem, cin ita a terra denominat, LA appella- putemyme (epim vidiffe crediderim,cim in Bobemia,Mifnia € Saxonia lapis quidam fubrotundus;colore ferr i Kay vi. periatur,qui flavam terram nonmodicam intra feconcludit, | Naxim autem, Galeni teflimonio, uon folimys iis res ex. "hAmmnarum incrementum probibet : fed c pueris teffescre[cere non patitur, tanquam videlicet particeps fiin CaL. — fngeratoria.Lapis,qui néva vati , Gracis, Latinis lapis N axius,ut etiam 1talit pietra Naxia notunatur, Qui SEV Nomina, yesdius Grace, Lapis Geodes Latine,pietra Geude Italice dicitur. i CAE : ; ism, ^. "TERRA OMNIS. | CAP. CXXVIL (osi terra;ad medendi ufum recepta fummam & primam vim habet refrigerandi meatufine ol. ducendi;occludendique: fed fpecie diftat.cüm alia adjunttis quibufdam ad alia fit utilis, , ri igergin, ERRAERETRIA. CAP.CXXVIIL. i tofta defideretuz, paftilli m. obturato ; fuprá carbones ca vertit, aut zreum colorem contrais, " sfrig oriara eviter mollientem:cava expl exempti reconduntt r. Vim. fanguinolentá conglucinat.. EE ^ YAcaphx. . after appellatur,cru MPH: bet.Sanguinis rejcétionesfi, eminis fluxion: tur, Teftium,& mammarum inflammationes. il ferpentium morfus;& venen 1€X aqua ai ; É iW TerreSa- " T^ Erra, quam Samiam vocant, mircó- À Hin primi mibimifit erus fiderario, F e Afer. —"ienfis Hec enim cim frangit, in meduinau[um Galeni tem /Talcum ridiprafertur illa, quam aliqu poteil,nifi quibu[dam admiflu,quod tamen S do comburatur. Ad bae (ciant Medici Talcum elitum ffr. inde atq, Lemnía terra contra venena, veneno[orum fe inbarear.1d quod aliquando animum traxit adc dux PetraS, gnifaciunt cuclarares,qui fevpentes civoum, Paub. — Siquidem bac colore candida fpettatur lingu. adver[us veuenayC" ferpentuum ictus Lemnie yocatui ad nos convelant mercatores,quo aurifa mama reperi feribat Agricola. Terra Samiafic Lat pigr Greco,Lapis Samius Lartno,C7 Pietra Samia quii QuintmbDioforidis — 967 CAP, CXXXI. TERRA CHI A. : uftofa, Talbaque,fed fiai- T4 la, cinereum, Sami fimilis.Eit aucem cr &Samig:extendit faciem, & erugat;atque Fu eligi debet candida,vergens ad dat : in balneis pronitro deterget. tiis formis differens, Vis eader;qua colorem in facic, & corpore toto commen | eriori anno Alphonfus Pantius medicus Ferrarienfis. Erram Chiam noti ommbus legitimam mifit ad me fup X CXXXI. TERRA SELINUSIA. CAP. candida, friabilis , & hu- T3 ggurycía, E Adem praftat Sclinufia ; maximé laudatur, que vehementer refplendst; | ien dilui celerrima. ! albam. fplendentem;at q, friabilem,mifit ad me idem Alpbon[us Patitius. TERRA CIMOLIA. CAP. CXXXIIIT. Imolie duo genera, candida, & ad purpureum inclinans. Optima »- Aden: vr met inguitudinem,ra&tud; frigida fentitur. Utraque aceto diluta;parotidas, & alia tubercula "à Amb igni, fi ftacim cimolia oblinantur, puftulas non (entient; teftium duritias, & totius cu 20 collc&iones cohibet: igni facro imponitur.In fümma, utraq; multüm in medicina commendatur;ftin- Hes non vifam, [r2 corrupta originis, necfpuriaafiumatur. Ti an)fifs "TERRA PNIGITIS. CAP. CXXXIV. U pnigitis dicitür,colore fere eretrizefimilis eft;grandioribus tantum glebis: manum fi quis ad- moveat,refrigerabit : ta&tu linguae ufqueadeo glutinofa;ut penfilis hareat.Cui effectus idem,qui cimoliz,pauló tamen infirmior. Hanc aliqui proeretriade vendunt. O gana vür tvi, TESTE FORNACE £, CAP. CXXXV. 3e [-Ornacea tefta vehementertoftas cruftas ulceribus obducunt : quare prurigini, & papularum eru- ptionibus medentur. . Podagricis profunt: ftrumas difcutiunt;cerato exempta. rrireubu. — TERRA FORNACUM. | CAP, CXXXVI. 9rmnacum terra; qua retorrida fulvefeit,ejufdem eum teflaeffedus, (5 0 WM». TERRA MELIA. CAP. CXXXV. MER eritream imitacurafpera catu: ea digitis friata, derafi pamicis modo crepi- aminofam,fcd remiffiufcnlam,id quod guftu deprehenditur; modic: li 4o od Jom pcc "umi MR "emen bi í ibfirinee lepras abflergi. Pio xusuf utco'oresdiutius perennent.Emplaftris viridibus;que chlorz di i eter infericur.Ex omni melia cefra,& om ialiainunivei igi uS norip ecfc- fidi que cim amorem dm cy e inun vamehsi debet recens, mollis, non lapidofa, Qtemiema reris chisseimidae ifinne ut author ef Galenus,no onn Jui abt quitas pua ant Ego atttem dee: efferunt;adei Ms. i ; siae m 5i X AS 5 » miii duxi;ut in faguió o- terra Chia, Selinufa, Cimolia, Pnigite, Melia yo. tur, laudatur in rimis ni 2 detrita, ine oleo, fas olvitur. Vim diffipandi, &c €jusad illinendas vites fub Mpeliris, ut aut boreft Galeyus ; b quis in i baberettiy fg, yl ttn Pfrequenti baberet, mu dire ed. viti, dui ros vif; circuyilito mjlrastuepyur . ELLUHAP EH 9 non modo verticulos ad yites [Orib.sg Ass 1h. 1. fplendidam reddit: cenuid;. TEMMVSTÍA JU UA x ry ris pa) d Nomina, T nomen jure vendicavit, qu)d anti.. de Prima tarum germinatioue, quemadgno. t coofi- ! tidere inb dici tiu, eo Pofidoniu, bitumim fmi Afcendere inbifer fed etiam eos CH aae medicamentofa maxim? fit .Siquj.. Se'*tio. ilem ip(a fecey; j * Hecuofn., : S meredidere onnali Anpel D. ck experimentum eft [rore A Et : à r » sum illum fuiffe Lapidem ; quem [iribht Galtut [e invep;r, j VoLycin 968 s And. Matthiicli£omm, in Lycie litoribus, d in cele Syria, qui in ignem conjectus leyiufculam edebat flammam Hoc Argumento nixi fenipferit. feréperiffe lapidem illum in quodam colle omni fert ex parte circumdato ab Afpbaltite lacu , quisi vocant,ex quobitumen inip(um labitur lacum, Quapropter non defunt , qui dicant Galenum baudquaqua Amel. lapides nil aliud,quam terram ampelitidem:que cum piceum referat carbonem,ut Diofcorides tfe teflatur gs isaGa- fipotius lapidis quamterra [pectem pre fe ferar. Non abre itag, credendum fuerit, Ampelitim terram P gw) 3 gate pa-. 2 Gagate lapide differre , quippe quód utr4q, ex terra Gr bitumime fuam traxerint originem, Ampelitis gj "i ; rmdf cormola, ubi foditur, ad me allata esi, nullis eclamantibus notis. Hec qua y& Quid ides Sodoy m novifr, fir d * &nmeAMiri Grecit;Latinis Terra 4nplii Nomisk. appellatur : Arabibus , Thin Alcharin: Italis , Yerra Ampelite. Aofóny fayoaginy. FULIGO PICTORIA. CAP. CXXxix, E Uligo.ua pittores utuntur;ex vitrariis officinis colli gifolet : fiquidem ei palma tribuitur, Vig iai aditringendum,& erodendum efficax: fra&a, cum rofaceo cerato ad cicatricem perducit, MftaY ygaguuoy, ATRAMENTUM LIBRARIUM. CAP. CX) A Tramentum quo fcribimus, fuliginee tedis coacta colligitur. In fin ginisuncizadjiciuntur. Fit etiam e refinarum, & pi&oria fuligine, fumirnr autem fuliginis mina, gummi fef. quilibra, glutinis taurini, atramenti futorii, fingulorum (z fcuncia. Additur convenienter erodentibus medicamentis:ambullis,ex aqua commode craffius illinj. 15 tur,'ed nonantéfolvatur,quàm cicatricem induxerit : fanatis fiquidem ulceribus, fua fponte decidit Caterümhabes;amiciffime Areefere;qua tradenda duximus pro operis modo,quem deítinaveramus, S materie auxiliorumqQue medicinalium copia, gulas libras gummi, ternzfuli, de qua paulo ante diximus, Af. D Efuligine pitoria,atq, etiam de Atvamento librario latius C* apertius à Diofcoride fcriptum eft, quàm ut de li plura nobis (uperfiut ducenda,vel declaranda. Quare jam unà cum autbore noflro, hnic quinto libro finem impos. mus,ata, infaper DEO,cui omnia, qua à nobis fiunt, aut dicuntur, accepta ferre pav eit, immenfas AgAMus gratias, Ey fuligo.qua àcBóns fuyexpm) Gr ac?, Latine Fuligo pittoria diciturquemadmodum Italis Fuligine de pittori, Quidve "lali Arramento librario,aut lnchieffro nominant, — — Nomina. Gba jeugimor Gract;Latini Atramentum librarium, MATTHIOLI MEDICI Senenfis Commentarii, - ! XTUM PEI CIIDIOSCO- "INLIB. SEXT UM PEDA CI I] | cei ox UMES ooo ird ET CURATIONE, : PRAEFATIO DIOSCORIDIS. ttüfn quoqj T eram de praes innoxia fian i tià àmaritudine ; perfriftis dul. Aut medicamenta immifcent; ütabfinthium , tragoriganuüm; um,cáftorium,aut fi quid medi. utpotionibusiníerunt ; ut vinis afperis, potentis: aut medicaminibus, aut aliis; gare qui in eafufpicione funt, conditos cibos vitare lforim,aut acidorümabftinere: nec fitibundi fatim bi. bere out efurientes voraciter comeffe,fem perQuead ü Jor prfertim á : idam aquam prefumere. Satiato énimappe ncoquüntur,; probi veneti: :— Echéeéquis S; Sed álià & inefficaces ira & cédromela yo4 Mu mant& nullo veneni seneze adn : r qua iritellisirur mas üm Mitliridatium, & auod fci; d fan [E nenis obfiftüne peculiares quidam . idein d fin 1; potusque qualirate, tum Vinicopia ita: :OQQ3m primüm igitur culinam tuefé. Siid fieri commoda Sed tum diligenterliquearia tnalià decidunt ex; 2uà quiid.st, & alia quaedam re dlia, Porra um forber. s háurientia 4 diam Vero delapfa inier. o A erunt.Sed hzechaaenunc dia in&n dori ie comer noründam iidifumpleruns gia bend FS pag mites cdiorum venenorum not ey pda ntüfjimm grin tgfhcedit, Quarefiqui go c D 970 And. Matthioli Comm. rum;quiaderant;teftimonio conftet facili peculia i conftitutioni reftituemus, Neque enim iis affentimur,qui prorfusauxilia in hujufcemodi fua b bericontendunt. Quo enim modo moron: m caufa coecee, atentesque corporibus ip " 3 adhi. s incurrufit VET. eni venena, medendirationem afpernantur? Equi y tibusi;, quibus fitopportunum corpus,vel medicabiles funt,vel nullis ce quifor(an obmutefcentes , a cognitionem pr&beant , tum protinusaccedendum ad ea , qua communi nisopitulariconfueverunt, Arqui nullum magisin omnia valensauxilium d mo loco virus foràs exhauriatur;priusquam invalefcar, Quare fine mora ca feorfumyut vomitate cogantur,dari convenit. Aut f oleu malva, aut lini femine, aut tra £0; urtica, Quid ari potefl, quàmuty,,,. X 3quaam 16 : ; aqua cili feeno graeco, aut halicsedeco&o, vicem ejus exhibehie Hac «amenta dantyr;qua communi dote profuntut Lemnia terra; aparicum, abrotonum, Rd giifemen paftinacze, & calamintlig;nardum Gallicum;caftorium;ferulz virentis medulla,flosrhodo. ficiat, & pd communia ea to corpi e ;orarunr, Delirinm itum, & melon ua Vue. , quod hauftum, guflatumque virus prodere poflit : maxime, Ha uas M dj Ape 09 ug in corpore exoriuntur, communia fequi folent. Caterüm in his; qua celeriter € d Jongssagti- ü gnis forfitan indicare pollis, fad ea refpexeris; qua fumus di&uri, Sed in iis, qua a d ox. ut tudincs fpe&ant, nihilad medendirationem difficile , duntaxat quod. pertineat ad ua «affeftus, potecüm venenaftatim, atque przefentaneam vim illam perdiderunc sralmusarei s hc 4s non communiareliquorum viriorum remedia, compofirionesque flagitent, cim vene SAPE. 3guibus ampliusinfir, | Siveró longa fitaffe&io, inaliquod diururnorum morborum dec Paenus. Con- facile fuerit medendi rationemailumere. | Sed de iis, que generaliter auxiliantur, ^ us queer uenter qug privatim fingulis profunt, fcriptis mandabimus, fi prius dae ee tebinn urb obfervent ries ordinibusexitialem, aut malcficam vim fortiuntur, ut medicina ftudioft rur, venenis fin qua ad rationem falatis fcripta inveniuntur: quod nonnulla eorum ; hr; $n " imiciemagi" commifta. Incuriaenim magnas adfert noxas, & (zepe continuo ufi corum, ud veftis, falamandih tur. Proindcanimalia, que exitiofam vim habent, haec funt: cantharides;. s Semina [oft pinorumerucz, lepus marinus , rubeta , & rana paluftris muta devoratae hiru hyofcy^" [t 971 umyopocarpafon,thapfie fuc- thapfia, veratrum» ixia,agari- tur. Arbores, herbz; & do- In lib. Sexzcum Diofcoridis. i i i lion. Liquamenta,mecon! byofcyamus , coriandrum, ies eA iR chamaeleo,aconitum,! ' Colchicum vocant,quod in Colchide nafci : pellanz,Romanitaxum : folanum manicum;quoc * x li genuselt: corniculatum papaver, pharicum,toxicu n; inel Héraeles in cus.elateri g lices cum nigrum ;ephemerum,quod aliqui olerad; : Ímilax,quam aliq H (— xs rycnium dicirur: fardonia herba,qu& ranun« * : n ecm, i i bus,taurinus fanguis recens;!ac 1 g ; - ipsia ii. rr mecs ot tp pigmentum,duo fandarachae genera, fpuma pn ean ue itn quod argentum vivum dicicur, E liquoribus domefticis, vinum abunde p balneas porum,aur paílum, & frigidaaqua fimiliter. " COMMENTARIUS MAT THIOLI Ac xv ur fani. crimmen[um beneficium acceptum referre debent fapientiffima Diofcoridi,non jfo- Benefict aw Medici orbis teniverfi. fed etiam univer(a fanulbhumana natura:quippe quod ii artem anedicam eh kluftraverit quinq, fuperioribus libris, in quibus infinitorum fimp. med.bifloriam.ac facultates WI soferos Mlordine tradidit : fine quibus nullo quidem paco agritu dines propelli po[fent, nullaj, earum noxi4 collatum ] i leleri quibus vita noflra confliclatur,ac tollitur.Sed longb plura adbuc beneficia eidem accepta vé Ml erri debent. quod demceps in boc fexto volumine,exattifiima fcientia mirabilia, doütrina ac ratios emendi,» explicaverit, C" quomodo quisa, lethalia omnia venena precavere pofüit, C qua etiam ratione "s at ne eadem perniciem,vel aliquam inferant noxam.que prius per imprudentiam, aut malitiam, aut dolum in- tur in corpus a [fumpta faere.N am etfi medicamenta tam ad univerfales, quàm ad particulares morbos, qui quotidie in- vadant affi quntà, bumanum corpus nece[Jaria plurimzm femper extiteriut. apprimed, utilia : innumeri tamen babens tuf merbi,qui fervata tantion vitusvatione natura duntaxat ope pelluatur.Secus autem evenit js quibus venenum ex^ bibitum fit:quandoquidem nifi prius lrauffis preftantibus admodum aut idotis veneno prevenerint, vel posi ipfum affum- prum remedia non admi[erint rariffimt vel nunquam natura viribus fervaytur. — Quin potius eos plerumá, vita deficit, qui venenum bauferunt nift quam primim fuccurratür remedis:de quibus ita abunde, accuratea, fcripfit. Diofcorides, ut Galenus C graviffmus auibor,C* medicorum facile princeps, tiec nou tota pofleriorum Gracorim,C Mauritanortum fehola ipfum in boc adeb diligenter fint imitati, ut ab eo omnes hujufcefaculatis doctrinam didicerint. Cujus rei am- o venientibus ufus cautionibus f acil? aliquando veneno ise lecto 4 : : 4€ Tationem precavendi veneni ip medium afe- cerei doü 4 univerfum pramittere (ci i à »nonnulla , tere fcitu, ut O imperfeita videri pofit.. Primüm itaa, Dk o dem 1 offricerporis (anguimem y : E dnd ecu Ca ertit, j j (,, Qualis, vutiniit im nobis exiit fubimrram e t in om» (,; 195 aübirisrhs — 4,qttibus primi) adb aver (ut infra Latius dj i ita venenum cone r Sie dum animalis onziro seit co nM dicetur) in fli peculiarem vene omen veri pofim fnebreloso re it ome Pus guerra paren h ca Mes arp [umpta tmiverfa corpori nofi; [eant alimentum : fic pey SEEN Nec satei, membra venenata vedryy,. Posbhefrum modum, venenata intr) Yenentm vi [12 agendi valids,, ; xem iBPéfiavi endi premo pelun t fdflamian, "tita i cxindendinda om turalium explor atoyes, 10d venenum bomine A "orie prodiderupg deae i robin. ) venena im univer um trium efe generum i cc. «fartiuntur.In p[ay,.. "73 tia Pies c. ejufmodi 972 And. Matthioli Comm. ejufmodi funt,ut efitata in alimentum converti poffint : quim immo contrariam obtinent facultateg, ; jam nutrita,in fe ipfas convertant. — Cuju(mod: eff elleborus,aconitum, cicuta, napellus,Sardeni, : " €m, ita ut quam plurima plantarum genera, de quibus in proce[fu pluribus feorfum agemus. In animalibus M Th unt,cujus natura bumane prov(us adver(atur. — Patetidin viperis, afpidibus, bafilifcis igoiévs n om phalangto,(alamandra,rabidis quadrupedibus : itemin morticinis carnibus aut à fulmine occifis ia bidis animalibus. Ceterim bac inre,licet nonnulli dicant venenum cum vita animali confumi Sio "€ Gu. cervi lupi,apri,G relique fere, qua venenatis fagittis conficiuntur innocu? comedantur [cire bein 2 lam deficere in bisque pe[fis, aut vabies,aut fulminis iChus,aut venenoforum morfus enecat, Quands iu de vidimortuos effe, quitantinn boves pe[le confeilos excoriaverant, haud aliter toto corpore tumentes s , R Pia eneyo ; 0, Tubeta, Venena imcurnffemt. — Inmetallicis deniq, illa omnia produntur venenata qua maleficayac letbali conflant facultate "m quor ia ; ; e : . kac funt argentum vivum,auripigmentum, [andaracha,magnes,c» fimilia, Ad bac fciendum efl venena joy ea mortem fe'ficere per os [umpta. fed interdum etiam extrinfecu applicata,varii ac diverfis rationibus. Porr) qug adferanz. venena vitam adimunt, (ub ciborum, aut medicinarum [pecie plerung, propinantur. Qua veri pss "s [ inficiunt ut plurimim à venenatis,Cr mortiferis animalibus defumuntur.. Siquidem bac bominesnon mo ees iiu necanit,fed vifa quoq, fibilo,Cr tatu (ut quidam fcribunt) interimunt. — Quinetiam non defunt a M flatuolfadud, tantum [latim bominem in perniciem agant nulla teinpori mora, que quidem inter cater, MR | atrocitatis principem locum obtinent : quippe quàd fecum deferant pra[entaneum interitum,ex quo nu me veliquum infelicibus moribundis faccurrendi tempus.Caterüm mor[uictuó, interficiunt vipera (pides, [corpi ind, langiaspaftinace pices,rabidi canes,C alia 1d genus plura.Vifu autem c fibilo (ut aut bor efiGalemu lire doti ad Pifonem.fi tamen Galem legitimus eft liber) latim inficit Bafilifcus.Tattu alius ferpens enecat, de quo apens Ay, na lih. a. fen. 6. narrat, quód i a milite quodam bafla infixus virulentam vim per baflam tranfinifit ad m 4 Ailitrium d, 4lis rimim infecit. deindetotum corpuscorrupit, | Ad-bujufce rei comprobationem illud fant compertum habeo, quida Biftoris agro Tridentino evenie fcio. Nempe ciun rufticus quidam effet fuis in vinetis, parvum quendain collem (epi afienis notabili 1;; ut ibi uvarum cuftodiam ageret. — Hinc quadam die ad collis pedem magnum € borrendus vidit ferpenten, aja «apiti fupernà baftam [atis longam imfixit: at dtm fixam feram fe binc inde fortiter contorquenten, C ba[T cire. lutam.pro viribus reneretmagno flatim tremore correptus cf , quo maximé deterritus vociferats, viatores, C? aram. flames colonos ad fe irevogabat.. Quam vociferationem audientes,qui non longe aberant ruflici, eà curfu velocitaran- zenderunt.C ipfum fere [emimortuum invenerunt Cognita tamen ex occifo ferpente [ui infortuni cauja,ad therucam, €» alia antidota confugerunt quibus eum ad vitam revocarunt. Veruntamen duobus annis poftea is univerfi fere corp flupore in lecto (emper decumbens egrotavitye co prafertim bracbio,quo perniciofum animal bafla occiderat, Nec al- modum mirarivem banc nobis licet cim videamus (ut etiam literis mandavit Galenus lib.é.de locis affecit) tarpedinm marinam devepente pifcatoris manum obflupefacere;ac torpidam reddere ubi primm is tridente eam tetigerit.Id qud fimiliter efficit tranfmiffaper funem veris qualitate, dum tr abitur in litus .Proimde id experientia dodi pifcatorsfi dum vetia trabunt,imanus torpe[cere t remered, pra(entiant certà torpedinem captam fciunt, etfi longo admodum fun tra» batur.Unde illud perfpicuum esl quód fi bujufee pifcis qualitates per tridentis baftam,c* reti quam longifimum fncm sranfiniffe ad manum, inficiunt & corrumpunt bomines, e magis id ipfum fieri poterit, fi ammalia ip/a, aut nula me- mudut alia corporis partetangantur,. 1dcirco mamfefl conflat nullum effe brachium tam validum € robuflum,qui zorpedinem adhuc viventem diutins fuflinere pofiit. Quare admirandum [ane non erit (ut lib.teftatur Galenu nuper i- » | sputum f4i0) quid fputum canis rabidi, fi bumanum corpus contigerit, perinde ipfum rabie afficiat,ac fi ab ipfo cane effet denur- canis ra- fummam & bujufce effectus bac noffra etate pluva afferri pofJent exempla. Neq, etiam alicuimirum jet, t] bidi ra- fputum afpidis cog nomento Ptyas.omnes veneno inficiat,quos contigerit. Hocidem fimiliter ef erij eed i mne at;quos contigerit. linniliter ef eit: venena arte conflata tanta permeandi € penetrandi vi pradita, quód illitis (ut ferunt ) fellarum pediferi , infe[Jorum ocreas penetrant, donec ad nudas pedis plantas peruentay Cr inde per cutis [pivacula in corpus ingre[asuniver[a eju meme bra corrumpunt,c» ab[umunt, — Horum ufus (ut audio) frequens apud Turcas,C* alias ferinas gentes, — Ex hac autem ve nullam quis capiat admirationem oportet : fiquidem arterie corporis noftri ( teffe Galeno libro tertio de fimplicium medicamentorum facultatibus, ac aliis im locis ) ad fesntus trabunt quodcunq, proximb circumdat eas dum continu die latantur. 1d quod quotidie liquet ex inunctionibus,ac fuffitibus ad morbum Gallicum paratis quippe e«dem abarterià attratla, ubi argenti vivi,cinnabaris,vel [ublimati officinis vocati plurimum admiferint,(aviffima [epe parium [ympte- Venena mata, Sunt Qv alia venena quaolfactntanium (ut quorundam fungerum meminit. Rafis) pra[entantam afr olàGu. wrrem js qurea naribus admoverint.. Hujus umma malitia fedem illud (an? tenere debebat, quo florem recentur PEC39UÀ« y oronicum vocatum , Semis quidam circumforaneus infecerat ex bis quiinnocu? venenum devorare profitentunquem (— eimnelfaciendum exbibuiffet fuo concurrenti xn publicoSenenfiforo is ex folo olfactu derepente concidit mortuu,Pratt- eavenena quedam funt, que (olo guftatu, quanquam non deglutiuntur, pei imunt : áda, praflat afpidu ficti utum. Venena Quomemint quofdam imprudenteranfettoseffe. — Inter quos vidi ego rufticum in valle Anania, qui dum fanum [uut fologu. 1m pratis, feram falce per medium (ecuit Cr cim poffea capitis truncum manu cepi(fet, ut fociis aflantiu offenderet. fuuc- — porequi jam feram demortuam forta(fe cenfehat, fufpen[us manu truncus caput retorfit, Cr ruflici manum favimme- €0UR movdit, Ar ille credens factu vulneri fuccurrere,os [latim morfui admovit. Quo facto derepentà in terram ceci M yeneno- co mutus factus deperit. — Infuper [ciendum eft , quàd venena non uno eodemá, modo, neq, ab una eademq, U^) rum eff? payiunt effectus. Siquidem (ut fapientes quidam memorie prodiderunt ) quedam agunt excefuqualitumdme Qus di uy, arum miffione conflant. Quadam vero propria tamm qualitate aut forma,quam occtlltam propritiuttm bord corum quidam appellant,in mihi woferioribus imtrodudta ex influxu linearum rearum vadicalium,qua ex imm je xorum [plendore proveniunt. pro materia miflorum proportione feu conffitutione.. Alia deniq, utrog, modo. is Aquili-. sepe cy qualirate elementari, C propria quam formam [pecificam nominant. — Porr venena, quéexa ur s eut farum qualit avum operantur, fuas variant acliones, pro varietate ipfarum qualitatum : quippe quid ena qi E 6o fimi ap eer dum,aliud frig'dum,aliud ficcum,aliud humidum. Quaigitur caliditase excedunt duobus modis | perimunt. tibus. : 3 ug intus im corpus (umpta excalfaciant urantycorrodanta, usq, ad cor : alio quàd extrin[ecus appofita corri gig carnes usq, ad offa : id quod lepori marino ad fcribuur.— Vel quod femmé calfacientia tam intus, ung i Eos adurant,quemadmodum eupborbium., € elleborus donec inflammato tandem corde interimant. Fri vuuL etiam cor congela[cit,ut ijs evenire fepius compertum eff, qui opsum deyorarunt, — Altero, qu figi» ' siam necem adferunt.Uno modo quod exuberante frigiditate futasusa, adeb corpus gelidum, pue rm "em 975 mium, Venecü nt exuftum plu ? (iccum dum fanguinem e9- duplici- In lib. Sextum. Diofcoridis. nt, id quod prafta frigiditatemeatibunanbelirum intercipiant, C proinde fuffacant, & firangula sfr ef t licem C ficcum venenum babet operandi modum : quandoquid em yel bum sel arent ac dividant partes ab invicem, quousq, omina membra ad coy ug, n T r E agi. : A à $ ocanum. Humidum poftremo, etfi aliqui tradant non inveniri, "me tum tamen declara- 4i. di umant, ut calx viva : vel fep. aristas : rabet rifa. nmm git n s emi equo e quartum bumiditatis exce[Jum pervenerit 5 oppofí idi fur exemplo illiu,qui node dum dormiret;à ferpente quodam demora (ut Gilbertus Anglicis natrat ) mortem ; : cu j, mane à puero per brachium traberetur(fic enim arbitrabatur dominum à fomno sneitest)ret jam univerfa pe tredine confecta trado illo concidit ofibus remanentibus carne provfus exutis. Quod non certé alia de caufa contigt[Je po- tuit quam ab excedente ventmi bumiditate, qua fumma (an? inerat. fere illiuden tibus. Eundem qietum preftat etiam t0 falamandra,fi in pulverem redada bibatur,ut in proceffu fuo loco docebit Di ofrorides,. Net fecus illi accidit quem qu chris ferpens momorderit. Quorircarettà proditum eff à Galeno ex autloritate Hippocratis lib.r.de teimperamentis,quo cim anni conflitutio pluviali bumida,Cr auftralis fuiffet ea potiffimum humiditas fecit tt fuccedente eflate carbuncu- lierirentur : quibus ob corruptam venenatamó, humiditatem eousg, in aliquibus bracbia putrtterunt , quód deniQ,to14 bac ip[a putredine corrept,a cubiti divifa deciderumt, — nalis verb tantam coxarum , crurum, Ó" pedum caro pte 1 tredinem fenfit, quód plant offa carne deflituta remanferunt, — 1n ali deyiq, non caro folim compurruit 5 fed fimul : d sea etiam nervi,e[[a,eorum compagints nexu, contabuerunt, — Ex boc itaá, aperte offenditur reperiri venena, tanta Oda ut di berantia.ut hommes interimere pofíint , ut pote qua membra putrida effcium : ficut argemum vivum, quod (ua bumiditate modum excedente,infitum cordi natura bumidum fepe corriim pit, ut quatidie videmus in j5, qui €o unguenti excepto fe inungunt ad luemGallicam delendam:in quibu praterquàm quid femper gingivas, dentes pala- 30 !m,aliaij, vicinas partes putredine afficit. fepe etiam ubi uberius quàm par fit, inunctum fuerit, eos im perniciem ducit; quod univer[o [anguini putredinem inferat. 1dó, extrin[ecus dunt axat adhibitum quanquam € id ipfum intus a famptum occidit.fi modum quendam exce[ferir ur libro fup didiams.Siquidem pra mmia fui frigiditate vita- erieretra les frrritus corduó, (ubflantiam congelat, quod cuidam feplafiario, qui illud imprudenter biberat, eveni[fe narrat Conci- liator Petrus Aponenfis:Hoc igitur modo,aliisá, pradidlis fuos venena praftant effectus, que fuis modum excedentibus qua- litaribu mortem bominibus adferunt. — Ceterum venenayqua propria (ui facu Itate,vel (ut dicunt) propria forma ene- A forma cast, id non efficiunt, qubd caliditatis, frigiditatis, bumiditatit, aut ficcitatis modum excedant, fed quàd id peculia à l'Opria, matura babuerint ex influxibus à radiis (ut fupra diximus quorundam fiderum fixorum vun ipi E imer Pu matura pror [us adver(a genuerunt. Hac propterea etfitam pauca quantitate [umantur,ut vix fentiantur,tantatamen efl eorum malefica;atroxó, vis,ut brevi tempore tantum augeantur, in fe ip[a corporis humiditatem convertendo , quod 3e polea quafi bora momento diffolvunt, &* ad mortem trabunt bomines, à quibus baufla fuevint, quemadmodum cin tum,napellus Cr toxicum facere confueverunt.ld quod optime novit Gal.lib. r. de femine, ubi rem explicavit bis verbi : Quaratione etiam minima particula humoris letbalium venenorum,que delet eria appellant , ubi in auimalis corpus " | Le aen lu immutat fibió, fimili a fectione alterat, Nec fecu fit curatio que per — ie emtdia, ant oaetiio i iind tii mincupant qua contraria leibalibus alterationetotum etia ; ? non fan quod fabftantiaipferum istceo me corpus (neq, enim poteft tam paucus cd vi tempore corporis inte imam molem replere) fed qualitatis diffufione, tialis à Soli tere Mu Ma Od à corde in arterias tum à cerebroin sees MUN $a ya ungere cs c osoosrrel a iecit gli do eal i HA d qo fecu atq, venena ag ant in corpora noflra. Us Gersw rein d EMACee ttam ndpertddastidota pop Ario: monium va fcripsumreliquit, — Medicamenta erodentia , e goes ees » cenu cap. 22. inpredidlorum teffi- "oum - cali T4Ten corrumpuntür,quia Wie ueptiptieim o ies rector anl Bitine fanesim, e umida fanpei ef 1a purrfiere momam cere puffnt eere ^ itated, putrefcere olent, Atqui nonnulla intermunt potifimum que cra['a,terrenaó, effentia funt goetiam pofl tempore,à quo fumpta Ubi fciendum efl,quod ex bis ea titius operantur, s ffentia f unt: baitenu Galenuw. Sed ad antidota rede, : enum quenquam eficas ibi eut parum nocti pro franc dum a antea afJumuntur;quam qua pojl: nam "cm Tatione nulurm,aut paucam «adferunt auxili js qui prius fe antidotis muniverunt (ut contigit Misbridati —— Baju tris eicit auxilium. xquepoftea exhibentur, nifi [epius, majoriá, quanti Wo oci en Mitbridatica antid, AE TTIPRINE Hu Áfipulatir Gale re primo de arido rire e T !Mitkridatica antidorusitemá, theriaca mon eam vim babent pof venerum. a principio fic inquis VPln (rintéplong, Einem dii au quam Va noe oret Rd bij : en de his uvalit : neq, id femel tantum fed bis fingulis quibmá, di SIIHNRI Qude 2 fe ri gulis quibus, diebus banfla faciet ; bade. LT ew j^ e atigeat, quod agentia, Siquidem repe. Venena «quarum alie pracipub cordi opi betonica: alieventriculo Pel ABIT E pet open fi €» non pri. Galenus libro dg um cor S latuit "a6 deperire "tà Galenum ut [o, Nann2 Muaflam corporisprivarim yy, ANt, 974 And. Matthioli Comm. ant.N am lepusmavinu pulmonem exulcerat,cantbaris veficam peculiariter afficit. — Por mon ignoran venena bac (ut adnetat Gentilis) natura infitum babeant ut feovfum unumquatiq, membrum determig duin uid ef " ; ; 4 : atum j mon tamen propterea fit, quin noxam etiam cordi communicent:nam fi fecus effet neminem fane interimeren,, i E rem baud mibi difblicet eorum fententia , qui ideo volunt omnia venena pernicio(a effequàd cordis fei mant.Siquidem parum refert.an illud efficiant,quàd primo cor ipfum opprimant;aut aliquo alio mediante, Wy, s manifeflam fidem facit Galenus lib. 5.cap.1t.de locis affectis ubi fic babet : Quanam tpfi cordi propri? vel prima Hujus fuperveniant accidentia: quanam vero ipfo cateris partibus confentiente, id ex üs intelligi poteft, qua prius in ke is demanflravimusubi jam declaratum efl innati caloris cor velut fontem e[fe,neg, animal moriomnine polfe;ni ns : Num ve- für:bec GalenusCaterim illud etiam in difputationem venit,nunquid fieri poffit ut venena in diem exhiberi Ai Dem E certi occidere temporibus, boc efl quàd certo & prefixo tempore mortem adferant:exempli gratia in uno "o E dien ii tibus,vel ad annum 455, 0n celerius, neq, tardius determinato tempore prefixo. Qua inreinprimi aufcultanig terimere TbeophrafIue, gravifsimu e antiqui(imus author, qui lib. 9. cap.16. de bifloria plantarum de aconito differens iita n» pollint? ptum reliquit : Componi autem ita ferunt, ut certis occidere tem poribus pofiit, videlicet bimefhri trimefhri, fendi [2 completo,nonnullum etiam biennio.Peffime illos de vita difcederevoluntyqui plurimum temporis vefiflere Mass latim enim tabefcat corpus, languore pereat diuturno e[fe neceffe. Facilim? illosqui confeflim obeunt : baz hg, ins fli fementia. Verumtamen omnesfer? vei medica ffudiofosim banc conclufionem convenire reperioquid qamvirinys. nenorum numero inveniantur (ut Theopbraffus inquit) qua celerius, c qua tardius interficiant : non propterea (ages pr efciri potesl terminus certus, C dies, quo mortem injerre debent ut quidam exiflimant, — Nam quid venena Citiu, aut ferius occidant, non tantüm ex innata C propria corum viprovenire cenfent, (ed etiam quàd magis, vel migu, fiai ejus natura, qua venenum a[Jumpfit.1d autem plan? docet experientia: fiquidem conflat idem venenum eoden, p. dere,veleadem quantitate diverfis natura exhibitum,alios in horatautum perimere,aliosin quatuer boris, alios indi, e nonnullis nifi parvam afferre noxam. — 1d quod etiam quotidie experimtr in medicamentis, que ad ejiciendam al. vum exhibentur : quandoquidem idem medicamentum eodem pondere,vel quantitate a diver[is bominibu acceptum. aliquibus fuum celeriter preflat effedtum;in aliis tavde;in aliquibus parum efficit, in alit plurimüm, in alis aibil,inalie quibus citra onnem molefliam dejicit,in aliis verà magnocum labore. — Neq, tamenid alia de catifa, dccidere maii. feftum est quam ex vario,difparió, egrotantium temperamento: quod non ita ad unguem deprebendi potefl, ut cl firi poffit, quamdiu innatus eorum cator venenovefiflere valeat, — At quamvis concedi poffit, quod qui adeb peritus. * neficus veperiatur.ut ex longa experientia,ac pariter cientia tam exa&à naturam, c robur vitalisfacultatis calles ih tnoquog, bomine.ut conjicere poffit, quou[a, perdurave valeat, ubi venenum illi fua. arte praeparatum exbibutrit:m tamen propter bocis determinate feive poterit diem , neg, boram morti illiue, qui venenum a[fumpfévit , non enim fei y potest;uifi divino judicio, aut afflatu,ut aliquis medicw,vel philofophw adamufim expendere poffit ac metiri, quantum bumidi fubflantificiquantumó, caloris innati in quocung, fit corpore, prefertim quid non femper in esdem fatu pofi. flant principes facultates : quo fit , ut quifpiam mod? plus, modo minu fortis appareat : tum etiam quàd cerpori tempe ramentum plurimüm immutent caufa extrin[ece,quas Greci agouxvourmás vocant, — Addeetiampum quitdtiü t4,que à medicis bujufcemodi venenatis continue propinantur, etfi veneni vim ob fui contumaciam fuperare ntqitant, impediunt tamen,ne id 14m brevitemporeperimat. | Vanum igitur crediderim e[fe,quod internas noffri corporijutl- tates, ac funtliones poffint (ut quidam rentur ) judicio duntaxat ita exquifit? expendi,ut lance expenditur croc, Ate qui fcire etiam oportet,quàd etfi boc magna ex parte evenire pofiit natura ipfius robore in boc magis,inillomimuexiftee te : eo etiam tatnen provenit, quod aliqui conflent arteriis, quibu venenum in cor fertur, admodum angufis, alij contr admodum amplis. Namq, venenum ubi vias latas expeditasá, invenerit, non foiim celeriter permeat, fed long etian facilius unà cum aere provebitur,qui cordis vefrigerio continu? ingreditur. 1d quod ijs minimi cat quid cor minus calidum obtineant arteriis potiuntur long? anguflioribus, quin c Jpirituum vitalium facul : Crea jpbecilliorem babent. — Quocirca Galenus tum tertio fimplicium medicamentorum cenfa., tum libro fecundo de ali- timenda Pentorum facultatibusradidit cicutam bominibus in cibo lethal, effe, fIurnis autem nutrimentum. — Quandoquie Smrois dem bi arteriis adeb anguflis praclufisó, conflant;ut nullo patto per eai ad cor lethalis cicuta yis progredi pofit quate quam boc de frigidis potius, quàm de calidis venenis intelligi debeat, Huc illud fcitu dignum accedit, quod pofuaju if. cilium est,venena, qua ab impiis veneficis in diem exbibentur, alteri generis ejfe ab bis, qua fuarum tantimquann zum exce[fu perimunt..— Nam quapropria forma ac vi necant in minima etiam quantitate exhibita ( ut Galen : quit) difficile cobibentur quin breviffimo tempore letbale munus obeant fuum... Non defunt. tamen qui pro eerta dic ment,quacung, venena adeo temperari poffe ut illa celerius bac tardius interficiant : quibus equidem refragati an 4 f Uerum fim, cim fciverim admiranda admodum effe fesreta nature, — Quari praterea folet, num fieri poffit , ut quuita a [ri quisa — zffuefcat,minimum quid de eo quotidie affumens,ur eo tandem innocue nutriatur, quemadmodum Rufi cufrimeni fucBeri — bye APvicenpa olin; puellam nutritam effe veneno.eatantum ratione,ut reges quo[dam, c principes (qeitf Lie: poffit, ut [ferant : mne venena: 4ffet ) qui Jecum vem baberent,inficeret. — Qua inve dixerim ego, quod etfi non defint, qui boc. fieri poffe 4 inmocue quam tamen ipfe adduci potero, ut credam humanum corpus nutriri poffe veneno, & prafertim napelio, qtu. Jet fama? — exsopeptes eap puellam nutritam e[fe interpretantur.Siquidem ea biforia Arabicas potiua fabulas imitetat qe aliquam,qua omnibus naturalis pbilofophia v ationibus comprobari poft. Quamobrem conftat Gentilem Fi rA p boc Avicenneloco adnixum quidem fuifle, ut banc opinionem fervaret integram, quod nimirum fideli cujulg ris effe debet, — Nam poftquam eam fententiam validis,verud, vationibu primum improba [fet,denuo (uc afit) P [7] vois, Dini, authoritate innixus, Avicenna, C Rufi opinionem probare LA dubitavit quibufdam pL i pom nudis,cr infirmi. — Quorum illud videtur fortius effe,ubi autboribu magi, quàm rationibus addich be Turm non effe, qtód autbores tam, gráves,tamá, [apientes, mendaces VOcentur vani, babeantur, quippe Us dunt rit ipfe Gentilis Rufum,itemá, Avicennam in veram bifloriam banc vem recepi[fe, non autem in fabu mud 5 am fupervacaneum duco in boc conterere tempus, longa contradicendi oratione, prefertim quid Mies ni nullam aut parvam afferat utilitatem : ideovelictis aliis n Galeni fententiam facilé devenio, qui terti fim 40) vits dicamentorum cenfu cap.18.1radir venena calida,er. ficta ( qualem effe Napellum,quo puellami pen ied nan ambigo )mullo modo poffe in nutrimentum vedigi,etid quàd in quantitate minima fumantur:t IPLE ma quandog, in alimentum vertantur. Quandoquidem bac (ut idem autor eff exemplo cicuta riam ur cui sandragora )non fui natuva interficiunt. fed qualitate duntaxat frigida. Quim adjicit ipft 7 aimi U ' IdicScimum Diofórdis. 973 Atbenienfi 2 glo furkebat nullo, nib derrimento accepto, — Eam enim (ut idem feribit) modica primum nti. ee n irre eriam quantitate,que illi innutrimentum convertebatur,millam percipiebat noxam.Ex quüpalam fit,Galenum mon ailinittere, quód venena calida nutrimento effe pofiint. Id quod mi- * mu ctiam illa concedir;qua própria [pecie,att occulta caufayveneni natura fertiuntur inter que principem locum La tinet napellus, elongé aberrant nonnulli interpretes; urpete qui illud napello tribuant, qued plane cituta reddidit Gal.jtad, fit,ut (qua eorum infcitià eft hiftoriam hanc confandant;Galeni verba pervertant,at gyrum anale interpretene tur. Quo etiam in errore deprebenditur AYizenna,nifi interpreti error fuerit adfcribendus. Quàd poftrem veneni facultaé (ut quorundam opinio efl) jam incola, C" in illius adolefcentula fabftantiam conver(a» potuerit ex anbelituin alios tranfire, ac eos fubinde inficere, fani perridiculum videtur, atq, evidentius falfam, quam tt pluribus explodi inereAtUTe virum Caterüm quoniam mon defunt animalia, jsmutzimentum cape[Junt, fiet anima- - que natura cibis victitant venenofis, Atq, ex (Gàleno aut bore lib. z de alim facul.c:fiimp.med. )fturni cicutam dépafcuntur, C coturnices yeratrums&? ut 105 quoe lia quae que quotidie videmus anates qua in flagnis, Cr paludibus vivuntbufones aquaticos deyvorant,C» iudem nutriuntur cico- cibis 2 nia venenofis, & mortiferis ferpentibus, gallina interdum fcorpionibus, araneis, ferpentibus, & Aliis id genus venenatis uiv Lan animalibu : ideo inutile non faerit fcire nunquid hujusmodi animalia, que vepenofis vefcuntur,ab bominibus cibo ac6&- exitio- : pta inde veneni inferant,eod, inficiant.Hac inve plerofg, invenio, immü fert omues recentiores, qui de venenis feripfe- fam vim runt firmiter afferere quid fi bujufmodi animalia edantur,non modo veneno non inficere pofo,fed nullam prorfus ioferre en T mexm:quin potius corpus nutrireynon fecus atq, alid:quippe quod conflet (ut dicunt ) ea in fuam naturam yenenatos &- d bosreddere. Quavario Cropinio etfi von ab[urdayneq, incongrua videatur tamen crediderim,quàd licet venenum conco- e quatur crtran[mutetur in eorum animalium fubftantiam,quorum id perpetuus cibus cfl, non tamen e[fe pofiit quim caro 28 qua ex ejufmodi fit alimento fi edatur,oimni prorfus careat nocumento. Quinummio putaverim;quod fi ea in frequentio- rem cibum venerint poffint quandog, morbos (zviflimos excitare; Cr [ubinde necem inferre.Siquidem bujus rei nobis tefte monium prabent Diofc.C"Gal.quippe qui pariter affirment Lac,quod nil aliud eft, quam fanguis bis coctus, ex animalib emunium, qua fcammoniam, aut veratrum aut tbitbymalum depacantur;potum mirifice ventrem d ji E GELS ne tnt jni ptu viia eciam int non pror ua tamen (uam dejiciendi,ac necandi facultatem deperdunt.1d quod fimiliter mani, tur im turdi,qui juniperi baccis vefcunturzitem ii inis 7 accu sisse Feri e M ern sen uen cert rine d m E WERTE UN dibijoecifrifbbid Phe iP ife joe Hes : ) int bj amaritudinem vefert.Abbi itaq, edoctiMedi- E firalie wi be a]2ofk pibuirame commodatis , ubi animus fuerit earum lae exhibere hecliei, N siitha- Midas cda o fer " conet Hoc quoq, teftatur Galen. de vipera fermonem babens lib.11.de fimp. SUL GRAPORDAADR TA fms diczte sla medo jfmodemimela incer admired fepe tavei im djuemrvi pius frequenter recipiantur. Illud stiullo ino . uju[modi animalia in cibos admittenda efe pu» Venenü Ó ntdicamenta Yeniensta tam interiw fumpta "iP p atrsiititin quei quam venena, quip Q23ndo- mon admittit jer duh etiam adverfus ali WE am exteriw appofita morbis fuccurrunt, qui aliud curationi quemor« vittt terdum eriam adverfus alia venena theriacavicem fuppl i: M £€HM is, & aL. em afficiatur dicii vi eilis aur faffocanti defhllatione,au pplent. Namq, aperte videmus,quod ubi quafs- «e: a TeWumy At ut cri bi alia non contülerrmt medi fnllatione,aut menfium profluvio, aut dyfenteria,aut coli dolor nenore Cr RUM nce corr medicamen ispum ranirgera beant el antidta aai mpi medum seines ethics fun rimane [oper perae)ehlcmtu pememee rrr maci addantur. Nm quamyis bec onmia 5 ee bisturpetum,veratrumáó, Calia id gi Gicienti " B £u i Dei tei eee malefica qualitate polleant iz Métade e Aaa Ma. filidorum srilifim eoi hut égris deperditam fere falutem vevocent.Cantbarides prater. specus ren Wt etiam vipera dempto capite, C asda c / orpionum ictibus medetur, e fzorpiones ipfi fuis jdibw: : - Ra squYm ad particulares curationes of ies Grimpofita, fuos famat mor [us,ut latius mjrà fuis — P YR endamus,differemuw Diofcoridem fecuti,quomodo,quà us ocu dicenmu. Sed pri- , »quéve artificio à veneno à pra- ccurrendi iis,qui jam veneyum ta fed etiam à clavifüimis quil iori ifi is quibufdam vecentiorib, Dequibu probatis ayiti- polliciti tamen von fletit, ut 2 4. o eff) prius de manda videtur Siqui, quflent. Quetamenresin [ufbicio itri roris Sidon i pncrna ire quio fos mim p eni tribus manifeffis de caufis nibil, fidei fignum dem " interficient. Ex quo - ib; eerie een Ao * "Penit;a b . 1 e ; or infery, ans ex. Mem "ente deceptus cibos venenatos pregufiands eee cs minifrat, v OM T 4H ade odi. E i, uifi temporis iy : deberi qid ce e PPVlo fm tn pini (OTCPI, AC TILES bre ititionop, | Tivi véintodiqi. precautionem fibi com, ; adr Mod m Reti pie m uli eo. er C'timeant. Curent Nd " m mmiemilberi debet at vafa os. Veri prorf imperiti qui um abduntr, quam iir - c Ra atrilistur)eo deme dmg. E . H Mem 076 And. Matthioli Cómim..: devenerunt,ut pr acepetintinliquatum igne aurum,vel argentwm;ex qué vafaconficid t abi i He SENT TR MEAT z véfa confici debent,tberiacam, bi Mida tis antidotum, alia adjungi debeve;ut a[cita inde antidoti facultate,venengs repagnent.Sed on h : | | ^ ridendas H borüm'opinio,d dijndicent ( te enim efl qua non indigeat clariori reprobatione) quimediocrem etiam Terum 9, sinc métallorum praecipue peritiam funt affecuti:ceterum fupelledilium non, neglgenda cuta, ut fcil, in ciborum condimentavep untur, clau(a, Grcooperta ferventur, ut neQ, AY 4H£, eq, [ corpiones, 2 ali id kr ^ ^ Vipera reptile,vel infeiwm ingredi pofint. Admonet Diofcorides,ut etiam vafa vinaria diligenter claufa culla Miu viaove-. P Pere fummo vini amore alliciuntur;qua fi va(a aperta offenderint.eà facili contendunt. Quofit,ut ini viol M I mam, — éXitiofuni viru eruentyinter dum verb in vino immer(a expirent.Quamobrem Ariffoteles Ws eig de ifr mlienis um quafdam viper as vino in fililibus ad fepes difpofito venari, crébrias capere,memoria prodidit. Gal item 1 E med:eam narrat bifleriam,quam nos lib.2.in viperarum mentione vetulimus,nempe de illis viperisqu i^ jponeje 1 fmp, mer[erunt unde eriam fibi mortem confciverunt. . Quo vino duos bomines elephanto affectos Janitati fiam ENS eflautbor. — Quibus ex verbis palàm esl Galeni teflimanio,vinum in quo fim extincta vipere,noxium non effe t[eidem "4 Ade) falutifernm;ut efhcaciffimà elepbantiafin cuvet.Quod tamenDiofc. fententia refragari videtur nifi fo. 22 | sin venenum elephanto laborantibus praftans effe auxilium,cateris autem exitium. Quiitem in Yen. Jairo EE ] turscibos vitare debent qui catidido,vel oleraceo colore fuerint;nec non ab bisetiam ab[linere,qui exanmalium[agi, — me parantur. | Siquidem albedine, venena quedam metallica facilà occultantur : cibis in berbaceo Colorevarielübdg — plantacommode admifcentur:[anguinietiam animalium;quibus ve fcimur, commodifimé venenatorum fanguiinjm. var. Mud etiamnum apprime utile atq, nece[farium e|Je duco,ut coqui, cr reliqui culina infervientes,non modif | fint.&rincorrupti,fed etiam mundi,cauti.ac providi,ne ullus veneficorum infidisvelinquatur locus: tumetiamtlm — — à vette diligenterá, £uffodire cibaria, vel aliud unumquoda, quod in ciborum u ifum reponitur Sed preeiue diligenterai.. : eei madvertant, nein culinaria vafayque fuper, vel circa focum edulis veferta vefident, venenatum aliquod annal ite 1 ei «d di: percaminum decidat,ut quidam exigui afpides,qui ub tectorum tegulis, c contabulamentis fe recipiuutsplalan / laplus | Bones. fcorpiones,c fimilia. Namá, Florentie (ut Nicolus efl autbor ) cenobium monachorum veneno infectum ef, nid e obili avameus niger admodum in ollam decidiffet dum coquerentur jufcula.. Ad bec Principes maxim? curent oportet, ut ptr. Ine. auam fideles babeant cubiculavios.Num (ut fuperius dicium e[l quodam veneni genere cubilia, interule caterai, vji- | »nenra infici poffunt. Quare nonnulli facere folent,ut diupriu[quam veftes duant,eas manibus pextrattent fervi. Qux | Queres. G'pueros fimiliter jubent,ut fepius equis infideantis fuper fellis, quibus ipfi uti confueverunt.Tamen etiam flabulign SEIN hs mandant ut tam cauti fellas,babenasó, recondant,ut ignotu, Cr bis quibus fidendum non fit, eas non intueri , nem e eed tangere liceat. Infuper illud (cire convenit,quod quadam ves fimpliciter (uut (ut pleri, inculpata fidei medici fatentur) dpenig Uéfilit peculiari natura dote prefens venenum fignis manifeflant. Inter quas corntfeu lingua,quam ferpenti linguam » eiaem 'vorant;refertur;qua (ut Conciliator Petrus Aponenfis tradit ) prafente napello,aut vipera aut patdi felle exulat:qul.— i tamen non prodit;cateris venenis prefentibus.Sunt alij, qui pro certo tradunt praftium lapidem,quem Plafma j 4- - qullat.flatim [lendorem amittere,ubi in prafentia venenicujus, fuerit. Addunt praterea.quàd fi lapivrana aiio -ntlo aureo inferatur ita ut is digiti carnem contingat, quam prinim prafenferit ade[fe venenum(ft credimus biuiluc feriptum reliquerunt ) tanta digitum afficit caliditate, ut carbonem accenfum., ip[umá, digitum urentem pafeut, Quibus fan? etfi parva, mea quidem fe ia, fit adhibendafides, eatamen, quà omnibus fatifiat quantum puel nm. duxi filentio difimulanda.Non defunt etiam,qui contra letbalia venena pollere contendant figilla quadam, fipethane- eres, five imagines quomodocunq, eas appellare libeat,pracipue fi collo [ufpen[a geflentur, vel digitorum anu à inferat $ur. Quocirca prodidit Albertus libro imaginibus dicato,quod fi Serpentarij imago cum fuis flellis cuivislapidi i sfculpatur, euim utiliffime geflari adverfus omnia venena,eaG, prafertim , qua venenoforum animaliumidtuYa relinquuntur.Proinde Petrus Aponenfis fcriptum inveniffe tradidit in quodam libro, quem reges Perfarum alim hal vefert,quod fi in bematite lapide culpatur bomo genibus flexis ferpente cintus, cujus caput dextratentat, va féniftra, c Lapis ille anulo ex auro puriffimo confecto inferatur.geflatu bominem à quocung, veneuotuetur.. Queimago fi modó aliquem praberet effecum (nonenim bac in re certi quicquam proferre au[tm.) mea fert opinio , quod temporey. quo fculpitur nece[favia fit quartndam flellarum obfervatio,a quibus ea vis influat in [culptam imaginem. Porro tYadi«. deve fapientium veterum nonnulli,reperiri pretiofos lapides, quibus folis à matura largitum est, ut venenorum malitiam. Xapides. efficaciffim? diffolvant c» deffruant.Ob id itaq; fcriptum reliquit Albertus cognomento Magnus, Adamantem oritrtalem Mos geftatum brachio finiffro inter bumerum,Grcubitum adnexumyamnium venenorum vir demoliri. ld qj etiamidem tri- &o», buit achata,byacintbo, Cr[apphiroorientali, Alij eandem facultatem afftgnant fmaragdo,alij lapidi, quem incapitt dre. ] «onum inveniri tradunt,unde draconitis nomen accepit .Cat eriam (ut ingenue fatear q» fentio parum filendum e qe | diderim bis fufpenfionibus:quippe q» nunquam viderim bujufce rei experimentum tam clarum, ut [yncera files adhue | pofiit : quamvis illud facilius per(uaderi poffim, quód fmaragdus, byacintbus, acbates, [apphirus lapidesin tenuifimum pulverem redacti, poffiut per os [umpti veneno infedtas (epe liberare:utpate qui eam forriantur naturam,ut cordi vinbu. fabveniam.. Sed 4» geflati lapides veneni a[Jumpti vim, atq, adhionem inhibere valeant; non ita Facilà adducipotero ut veredam ficut credunt aliqui, Cita imaginantur effe,nifi prius notabile ex bis experimentum viderim.Nemoprattres m Pricaa. poterit (ut inbac prafatione fcriptum reliquit Diofc. ) innoxia irritad, venena veddere, fi medicamentat: am fmplitit tio es quàm compofita prefampferit:qua virib.praftantifiimi polleant quib. poft affumpta venena facil valeant fuperart 8 E: ^ plicia autem medicamenta Diofc.comprobata,funt carica cum juglandibm nucibus efitataycitria mala eruda qut ta napió, femen ex vino potum.Item calamintba fa alia, C Lemnia [hr 4gie quam fummis laudibus extulitGal [e fo fingula vice drachma pondus dant, 1dem fimiliter fummis laudibu commendavit vute folia,cum nudi ^^ dis nucleo accepta : quin c duas caricas.falu, momentum,Ex compofíitis autem non immerito ceteris antidetà Mi datium anteccllere fcribit: quandoqnidem ex frequenti ejus ufu (ut ex antiquorum monumenti accepimnato, Gal.li.£2.de antidotis memorie proditum efl )usyy, ade fe innoxium prabuit veneno MithridatesPontirex ut i » fibi necem veneno confci[cere, ne fe Romani dederet.nullum ex a[Jumpto veneno percepit incommodum. QuA 2 jj Gal.theriacam preftantiorem effe tradidit afferens fieri mon po[fe,ut ds venenum ullum noceatqui am quatidit. a | gptiapondo (umere confueverint.quomodo fuo tempore Aurelius Antonium Imperator facere folebat.Cateri pu tr Ratio "quiDjofc.c"Gal fecuti funt. prafertim Arabes, Cripfi ad idem cafaneas plurimum valere tradid imt:quin Ae! euandí $25, alligm,rapbanum,C" nuces Ponticaé addiderantyomnib.his tamen spam rhriacam preferente, gere s is us dita fufficiant de nrodo precavendi venena, Reliquum efl,ut curandiordinem,ac rationem ay Ty ee vert poffimus,qui cibo ant potu venenum [umpferint.Vrimüm igirur (ut pauci eriam fuperim dittum. ps rs quid ingeftum inrus venenum nen [uatim us quidam volunt,ad cor ipfum tontendis quim prim alise WHAT Dm ram (peci qurrat £t 1adat, Cr fanguinem infuiat.Sed quia maxima pollet agendi vi ob propriam Juifarmamultempe em in bi aire ifimam, quameun corpari umani partem contigerit.im fuam virulentam convertit : d nem cum veliquis bumoribus in venenum vertendo, quou(d 4c ; em tran[inutat. Hinc : " "t precedit multiplicando, inficiendo, atq, fanguine ingat. tandem brevi tempore in Venendi dant yeueno, ( firi, er và i dis ventriculi e vita fimul deffiauatur. acum cordis venti ne íi bay yviscsusioar ARM ex illo quidem attra quo indiget cer 4d rjfrige jpirituum vitalium m pars aet pro cordi item refrigerte , flatum extra offenderint , [ub cute, per Ez £ti4m yo fperguniur intus attrabunt , aq, ita fubinde corpi quibus n7 qua per totum corpus La ant apfum, provebant ad cor,quod dans aer fuerit infetlus,ve- terea quàd arteriis at, Cor- nenatus " perniciofus, ea ratione dicla cor ipfum inficit atq, corru , di natura infirum fit,ut Venenum attrabant, fed quod acrem continuo in[pirent quo mediante natura ettam vepugna H- te fua venenum quod, trabunt.Hinc itaq, est quàd quidam, | arboribus ventas lentorum ferpenti- tii, ceu taxa ac nerio vel bumi cubarent [uper plantis noxiis, : à um fecus quie cerent, imprudenter venenum contt axerunt no alia de cau[a» quam € aérelocailla ambiente, plantis Ceterüm jamtempeflivum erit.ad generalem eorum curationem 4c nfpiciuntur, ut quoduam fit af- mmu videat C xntelliget ex fe- Indicia cibo aut potu fuinpferit Siquidem ius, qua propria forma ! ( ; 5 : ; " in com- um Qrrobori totius corporis pro- nc Erucsum. infecto, Ce fpecuum virulento fpiritu. cedere, qui venenoinfethi Junt, eorumó, precipue, in quibus non, 4 fewpri rentis - Ilt los inflammatione male babent, inquietu quod calido exce][u polleant,excellant etiam vi tum erodendi,tum putvefaciendi,ut arfenicum.(ublimatii,auri prgmene T^. X host i [38515 [OX t mon fne magno labore excitari pofint affecti, Nonnunquam verà cerebrum obflupefaciunt, ita ut affecti cogantur qum A tro H : , Y vorum2, Ita quod quando oculorum neryt, ac nexusan tantum laxant ur , ut [bontefua ecaviratib.e. cant luxationes 4; 34 XU 1 1 H fh fa Xea. EAS fue aBionis cadem pariunt accidenti (ea ^ entia, que proveniunt ab bij ] erenim peres slementarium, qua illis inefl,yim illam enisi tenis m maler ki de aiu qualitati elementari excedentis effeclus Sen rf fad s Seen fmt, ris ii Vo chaine i en us prabent, inde, qui propria eorum fe : [ 2 Biktspro[ ie uetibi [beciatim fingulorum memineri igi — nii Bsp s ! n meminerimus. Hec igitur fu dicare po[funt.N am cum conffet Mere e sé qn certiora ac manifeftiora, quibus periifm eiii tut dj Safes predica non folàm perdurare fed eti yeu en cdi ons fais ennda ren; cedere, neg, nat RS Pec d am augeri ac continu in de; pw] a A priest fequium preflave,clarum prefecto wed ape ala. Mes eed 3 SAN Aer ridear. xeu vendi, wee grid (m venenors quepalesdicentu sdbiitafueri es arcus quenon flm venenum fumpferint cibus e[fe Vittus " e valent. Quoin generelac afininum (Sóc d RAE rn S nim ": audaturitem caprinun, ovil- oS nguedo auimalruiquo- €x quo veneni tranfitus inbibetur. Qu Bam, veneni retine in ineyra e venenb(Gal autore. de amtidaris "a fa 4€ lilirentia cur dis pls iem,nempe ad esteso tibus Grfacilins ad cor deducir - jtd el Remedi, Aentia curandum eit ut devoratum venepi fa ehe 49» Hitita infini im rims Due, vere : COS ies. : EOS foras exbauriatur. Qua inre n primu omni iy... Vénena, 5 MAL e LL v valentim aux:iius, : VAR CE perle. 978 And. Matthioli Comm. ibetur quam ut ftne ulla mora egrivomi i£ré coo ABE: ossa perhibetur Uere P eio ie : d Vonnitum ciere cogantur:fi tamen venenum adbuc myentriculorlklese os jam in inteffina defc , quam primim clyfleribus infufis extvabatur. Atqui in boc ottibi dilioepr; Quig modum inire debemu,quemin bujufce voluminis prafationt nobis reddidit Diofcorides.Siquidem uy Fs Unas — re differuit, ut pofleriores omhesomuia fer? qua dea Jeriptw tradiderunt; M accepta veferre poffinr. its | ipfe addiderim,quod fi fort? is qui venenum fumpfiffet, ex omnibus voniitum cientibus auxilii voniere " erum boi ggg | Rafis auctor e5t )medicamentisfolventibus itemo, cl yfleribus erit procedendum. Medicamenta atitem. Spe Rel | tiuntur facultate, ad hoc idonea funt agaricum c vhabaybarum. "Quandoquidem MITUAQ, pY eter. Me Y E | vipraditum est, facultatem etiam venenis maxime repugnantem fortitur. Id quod etiam ditas nds erit attri E | tribuunt.Nea, prorfus ab ve e[fet ad idem Aegyptia filiqua atram medullam aloemá, ufurpare: bac nam IR, | riam facultatem feorfum plurimi pollet adver[us bumorum putredinem, que femper,velplerang in Lind E nena:tlla vero quod alvum mirificà enolliat, venenum ventriculi tunicis adbarens ablui, e fis dd Sin | Clytma. Um acrimoniam obtundit, C* ea deniq, per alvum fecum educit. His autem peyattis ea cert) elyfmatacompeterevida, — taqualia. ftr (ut Diof'placet qu acria funt € tralenili vi praedita. Quibw fi ea fuccefferint,qua juribus pinguibus dipe diy injiciéda? euedine, aut butyro aut lacte paranttm ne ulterius venena penetrent ut in dyfenteria fieri folet , nequaquam £A initiis foreputaverim.prafertim ubi compertum baberetur, venenum inteflina exulceraffe. | Quamobrem lac copioffus cpotim posl vomitiones.& cLyfleria utilium e[fe prodidit Avicenna: nempe quod veneni noxam frangat C fanet. (xoc fummopere profunt,pramif tamen vomitionibus C» cLyfleribus, fortes ac valida diverfiones,utpote que non moda pri. Cucurbi. P€4nt ne veneni perat cor fed etiam ipfum trabant à membris nobilibusinternisad ighobilia externa.Ob id, plurimm mde. —prodeffe crediderim cucurbitulas, fi ex irue natibus, C» crurium pulpeapplicentur. Ferunt fimiliteropemfridimam — Bilnth. afferis linteaminibus quin cr fibula firictim fada ita ut dolorem excitent , manuum pedumó, digiri , itembradiigm — eruribus, Mirifice etiam venenum avéeytitur à partibus mirinfecu , f patientes in balneo Aquae calida ex medicamen | Accommodatis confetto vel inlaconico ficco fudorem ciente imponantur. Quandoquidem bujtifinodi calor extrantudj. | cacifime venenum ad cutim trabit. Balnei ac laconici vicem illud fane fupplere poterit.ft diffedla vivi muli,aut equialy exertis fLatim inteflimis, eger im animalis cadaver intramittatur,cr cim vefrixerit cadaver, idem ttiam de aliqfiat,qu. ufa, (at fuerit. At bec autem muli shalad, (ut vulgi fert opinio fortaffe quod bac animalia plurimum caloris babeant)oe Simplicia teri prapollent animali. Hoc nauxilio 4 veneno liberatum narrantV alentinuhm Alexandri fexti fummi pontifici fln, medica. I5enim(ut ferunt ciun in quadam cena aliquot Cardinalibus veuenum exbibere vellet, fibi ipft,ac patri id imprudata meora — Oxbibuit.Caterum [cire etiam convenit, quód quamvá predicla vemedia omnia comuniter venenis opitulentur, nnp- genet pterea esl dimittendum,quin cantine infetlis propinentur omnia probata antidota.tam [implica quam compoftagu veas CPjtscttng, veneni noxam auferre pojfunt-Smmplicia quidem medicamenta que ad boc Mae vengoa, PoJleriorib. celebrantur, [unt vinum vetue copiofius epoti, Lemnia fphragis,agaricum,abrotontum,irio,eryngüradi pi & paffinace femen,calamintba,nardum Celticum cafforium.ferule virent medulla.flosrhododendri ( quanguuni Geleno,aliisó, ipfum fecutis in antidotum minime recipiatur fed potius inte venena annumeretur ) fuccus mari, ferpiti &panacis fag apenum.ariffolochia longa.femen rut« [ylveftris betonica.pix liquida delinzla,polii c. fefe phus cinnamomumn,cafia, juniperi bacce,citria mala,C qua limonia,C aurantia vocant, creorum fémen.Ttem glamesgre- fertim querna ex bumano latte epote,quinquefoliivadicis [uccus, leporis coagulum, muftella caro fale iuyeterata, Gin umbra ficcata,cum vino pota,lac cani ex primo fatu acceptum,capparis, bameleonis albi vadix apii decothum,poleme- nieradix,tribuli terreffris fuccus fmilacis afpere acini, fcordiumstbla[pi, C Cretenfe dichamnum.His Arabes Ce reatir- vum nonnulli caflaneas addunt : item ponticas nuces, me[Dila, piflacia. Aedoariam,lauribaccas,gentianeva vu € didamni albi tormentillejiridis Vyrica,baftula vegia helenit c millefoltizrhabarbarum hedera corymlasdol menium, bypericum, [abinam mumiam.pimpinellam.Imperatoriam,centaurium ma rjussangelicam;verbenate, e muresqui napelli vadices depafcuntur, C mufcas grandiores, qua ejus fol.vidlirantfilipendulam carpolul[amum odorae tum,ambarum,os in corde cervirepertum, Gr cervinum cornu, quin & monoceroti-urfi teftes, cy arii m ganum, jmae- ragdum,lapidem bez abar,Crcarduum,quem (anttum vel benedittum appellant. Et bac de ceníu omnium fmpaned.qua eT contra venena pollent, qua nobis tum veteres tum recentiores fcripta reliquerunt ,dixiffe fufficiant. De compofitis autem. camenia, Ptdicamentis illud proferre non dubitaverim, quod fi Theriaca legitime parata reperiretur, non e|[ent aliunde pteté auxilia contr. Yenena.Sed quoniam mibi plané difficillimum eJe videtur, ut ea reperiatur, qua quemadmodum tja Ee git appata us, confecta fit,cum nobis defint cinnama bal[amum petrofeltnum M acedouicuim,myriba,) vium, hal citis(quam tamen jam nobis compertam putamus ) amomum, ajpalat bus Cy calamus odoratés, qua omuia Li n Theriace yimi funt momenti, idcirco nunquam adducar, ut credam venalem T beriacam poffe fibi locum c ufum illus antiquae MR gitimé vendicare : prefeytim cum covfet tempore ufq, Galeni , quo Romani [ummo imperia poriebantur, Theriatamt- tiorum mmibus numeris abfolutam confici non potui[fe (ut ipfeGal.teflatur L.1.de antidotis)nifi ab Imperatoribusquauqaam j *ompa- dreffent tempore Antonini Ce[aria dtvites primates, qui eam conficerent ctiam quàd multa eis defiderarentur. Que : NUO-—. Ind dixevim,quod fi ulla Tberiaca ex iis, que noftra atate conficiuntur ju u(um admitti debet, dent operam MePP ui entifimi,ut illa [altem utantur, qua omni fMadio ac diligentia parata fit clariffimorum C peritifiumorum Tini duis diad eo modo experientia comprobata fit,quo docet Gal.lib.quem adPifonem fcripfit quin & alio quem philiano dicavit. Hoc item faciant de Mitbridatio, quod nibil minus quàm Theriaca prefrat adverfus in c C facilius pavari potefl. Qua inve caveant homines ab adulteratis Theriacis, quas in publicis fori vendunt cet e et fi plerunque ab bis, quos eerum adulteria fraudesá, latent ceteris meliures atq, efficaciares babentur : quip, ii fiin éo bil ultra videant aflantes,quam quod j fruflum integrum arfenici, vel rifagalli officinis vocati, devorent : qu OMM de devorata Theriaca,quam poftea circumflantibus vendunt, nullum veneni incommodum [emtiant.Quod cum mimo mà noviffet,libro Pifoni dicato,ita fcriptum reliquit : Mult e à [ubdolis improbisá, in oc quoq, fraudes fiunt, a£ YA J^ la antidoti opinione deceptum, ab iis quibus avs est mercenaria, plurima pecunia medicamentum , vel pr - it milii Fnudes redimit, Caterum ut quisi, flagitioforum impoftorum fallacias c dolo[as merces evitare poffit , & debeat; mifi quibus u- apímo efl ad commune vei publica beneficium eorum ingens, ac fceleffum facinus pofieritati prodere. Ld E funt — ee, o /endunt coram populo, quem dolis capere intendunt , oflenari quód venenum «qué ac panem mp quart fommei mulris cavillationibus atq, infidiis utuntur.Inter quas bas duas babens fraudes,quas modà ommnibu d rneiimpafers i qui vene- ment illi in [uos cbariores(ut ita dicam lenones. Prim itag, dolus, quo nituntur bujfoedi fans prdfatine libritra^ nainoo- quod cum [ciant venena non pe[[e nifi parum mocere,ubi ventriculus fuerit cibis yald? repletw(ut: pe sfu petit Wero. didir Diofcorides, libn fen fexta retulit Avicenna priufquam fuggeftum afcendanr, ad atur in eoimtatrtt aln veour, eflate Lacigas erudas deyorant [ale,aceto € oleo conditai:verüm olei tantum imponunt ut fer jr qot 1 ;' Gextum Diofcoridis. 979 In lib. eon dn i poffunt, ideo éarum viet Mis prabent in- enella difficile pa rim inveniri pofJunt;ie datur. 1d «n^ fi quia byem?, sraximb urgente sime in ora M paci pivise nnd (gren fii s sie ua, tle teranta boum prepi cedet tpe 5 fubflantia crafitudine, , À tem es esf fatin aa c quidem jurium p ingudineyeorumd, fabam e Ka cum internas vias obfiruere pofi ror qgaledpt vm P rifssalife rt iet orien obtundunt & bebetant.Cüm git Y fin " vd vog, ingef'i ici («galli fenlafiis vocati a7 : «d ventriculus fit tenjus eedestim uos ingofi ftm To kom u t parvam noxam adfert, nempe 4 : " 7 ris umpti alimenti vim nullam aut p 3 in heriacam mentitur affumunts yc oretei md adulteratum antidotum; quod m— n praflantifimum contra 0« idà, impuni. Quofit, ut facile pofiea populo affanti per(aadeant : id fe — enfiá, majori multitudine,ac impete er. Plimnd, quod i univerfa obe reperiri pofiit. His leves vulgi animi perfaafi acc def qui iy maxima annone pente tors feruntur, ut adalteratamyimvalidam,veraimá, mentientem theriacam emant,qu. ke: era momento capfulam bae ría e) catervatim concurrunt, ubi plurimum pana gratis onmibus exhibetur irai Aba ubicum primum fue A "ep in ? Y ; ] impgfireechasrint orm tocca emi epis ian arte quadam evomunt neg, aliud illa die rint,arfenicum paulo ante fumptum unà cum Lactucis aut bubulis — d snisdapanr is imprebi bomini ^i b peo sequ mr non ui fea vite reris itd si altera quam ifli f acinarofi perpettAnt y im pofas i cupidi as, ut [ponte con[ultod in manife[ta vita dt ; ,quan x ita febabtli eigen o fie anteaquam fuggeftum a[cendant , i foro pharmacopolium aene , ne -— ee. quo fermonem populo babera volunt. propinquius eligunt. Atq; ubi qam uit m sn — ^ ? nl tría eligunt, prout fibi magis expedire videtur, que po[rea corta tnvoH vis (ula: e Li ger pir been cim in fuggeftum afcenderint.arfenicum illud repofitum dare n s &9 ero, quem ad eum miferint, Porrb in forum abeunt verba facturi ubi corum [uriam. theriacam ad calum uí4; irj : dibu efferunt admentientes.Ad bac ut rem magis virifimilem reddant, puerum vel Peircum[tantib. quempiam ad pbar* macopolium Wittunt, qui venenum antea ab ipfis felectum deferat .1nterea ingentem capfulam in fuge flantes pne unt, quam babent va[culi prava illius theriaca plenis refertam, cujus opevculo intus adbarent ,cera fu pee pie ^n jufLam mifcelle feufla ex (accharo, quod canditum vocant, am)lo, aliisg, innoxiis ci ne miro ips yi AT à confedla, quepror[us C facie, c magnitudine referunt illa veri avfenici frufta. que prius jin pharmacopotto je gerent fh bomi ; i dem Levant autem ifti bominum proditores operculum à capfula, quo fraudem meliusoccultent , in fuggefto flantes; fiqui fummo cum jr "os operculi partZ, cui adbarent illiné mifcelle frujIa ax fenicum mentientiasver[ue fetrabunt; ne quis faam fraudem deprebendere poffit. Deinde latim in manu focij au pueri,quos doli mini[lros babent,cajpula opera enium collocant : quod eorum alter aperta manu perquam eleganter fuflinet, parte pfeudoar[enicum continente celum o verfu refficiente:ida, ne quis dolum intueri pofiit. Interea redit nuncius arfemicum legitintm à pharmaceopolio deferens, Atqui iflud accipiens artü captiofa magifter flatim illud populo o[fentat longa atq, mendaci oratione, Qua perjecta ad experimentum tranfit, perpetub dolose procedens. Quandoquidem fin:ulaus fibi opus effe expeditis manibus navi ae ex murice vel ferio proditore, quo plerung; veliuntur, ad cubitum ufq, convolvit ca rantim vatione, ut av[enicum verum, dum bec agit, [uper operculo predicto pfeudaarenicum continente,reponat,abdatd, : quad ob operculi altitudinem nullo le. infernb à i" videripoteft.Obvolutis itag, manicis, bv aciisá, denudatis, ac tenui linteolo humeris im- *, jubet aqua vel v nipoculum adferri, c veliclo in operculo ar[enico vero , fattitium innoxium fraudulenta mant capit,quod gladjo minutim incidit,» vino,vel aqua parati cyathi commifcet,Cv deniá, tutifrime bibut. Atq, ita fraudem bifie coloribus ex ; atm [p dantibus per(aadet ut nullus dubitet quin ille mortiferum ar(enicum bauferit quod ex mt» dica oficina delatum fuerat. Memini me olim unum ex bi vidiffe,qui venenum fimili modo adulteratum puero exhibuc- Hiftoria &a!4t fua," cm fimularet feeiopem ferre molle, donec pulum amififfet, cin mortis difcrimine ver(aretur ut fus f aif atg, andi Adulterina theriaca majorem compararet exiflimatiouem:cim praterea priu verfutum puerum admonuiffet.ut anbeli- pryses tri wr facies ejns colore mutaretur, quin v interim oculos obverteret, C» s ac cervicem contorqueret, : Je vocavit aftantem Medicum baud acris callidid, ingenij,inea civitate, ubi id mibi contigit vidiffe;receptum haben- em, qui pueri pulfum tangeret, ut omnibus teflaretur, quid pulfum amififfet. Quod cim feciffet bonu ille Medicus jam jmprudenter faétu circulatoris leno, omnibu teflimonium perbibebat, fe nullum pulfum in eo inveniffe: quippe qui af quam fort? legerat, quid ante etiam pofiit intercipi pulfus, cin tamen id fripttim veliquerit Gal.lib.é.de pisci. Hi, a trat Cr Platonis, ubi fic inquit : Eadem natura in arteriis cernitur, nam euam ip(a perinde ac nervi,aut incif. " queointerclufe pulfu eini,micatione, orbantur.Ex quibus fan? verbis tuuc commini(ci potwiffet. uid facile es E To laqueata e(fent brachia, € proinde interceptus arteriarum pulfus, qua per brachium ad mar reris iqu ecd So Adfiringentes laquei ab is nebulonibw adeb callid? (abdoleá TENE 'amanicas latcute, flingantuy admodum ac diee ed Mamedf. cili esi vemen lghen d ai cdi manicas latcute, ftri entur. ld quod facile ab eo fieri potes, qui í acbiis ad fpeGhaculum fuftinet.Tali igitur fraude adflringeb; cte ipumn mem T TRU EREISTOHETR bule,ubi pulfum intercipere animus autem lentà,cum jam verfutifimus puer ex tberiaca ila wm sa hod wisi a[tt. . Hadenus de fraudibus Brio carnium quas pluribus e "Pejpcecnr gay depre Utitur ut pecuniam extorqueat, autem bac «tatevari admodum cootra tbinitio fueri, JI Dar cat. qued nati funt pulchrum ey» fingula) i: ste: et bid m quantulacutá, fit omnip, ; ngulare auxilium, tamenim mibj Yeocna, : peLavariiaconpuf ludi 1 m Proefealieri uidz má, fore ji mo- Vjus ad Fin venena Vires fepim expoypy, quod in arte medica ufui futuri putem. Primi igitur Primi " AM Neiceimg 4lsà calamii odgvati; m modo conficitur. Recipi nrbabarbarisy bapti Oomend ; E: A Ii Jriceyhameleonti albi y 4 fols chia FO thia. ^: drachmas tres.Item galanga,mperaterie dic z;; albisan, : &tlica, 980 And. Matthioli Comm. m gelice, milefollj, filipendule, z.edoarie, gingiberis, fingulorum drachmas duas:agarici drachmas tresli) ann gentiane, mor(us diaboli fic berbariis didi, cujusá, drachmas duas C (emis, Ad bac femini citrei "4i p Midi ai, cori). fraxini, oxalidis paftinace fylveftris, napi, nigelle, peonia,ocimi iriouis, bla[pis feniculi, «mmi, pes chmas duas : praterea baccarum lauri, juniperi, bedera, ajpera [milacis, cubeba, fingulorum fefqui drei h summ b, feordii, chamadryos,cbamapit yos,ceutaurij minoris, flchadis,navdi Celtici,calaminthe,rute mentha jai »h nace»fcabiofe,cardui benedicti meliffoghylli, fingulorii fe(quidrachmam : dickamni Creteufis drachnastrs fpi byperici, junciodorati, marrubij, galege, fabine, pimnpinelle,cujusá, drachmas duas.Caricarum,nucum ju a : fiaciorum, fingulorum unciastres, myrobalanorum empelicorum drachutas quatuor. Florum utriufa, haria lavendule,falvia, rorismarinicoronarii,cujusá, [crupulos quattov : croci drachmas ttes.Ca tfi odorata quam bla, nainomum vocant, dracbimas decem.Caryopbyllorum nucis myriflicamacis fingulorum drachmas duas & fmi 4 nigri ac longi f[antalorum omnium agallochi, fingulorum fefquidrachmam.Cornu cervi crudi drachmas i E * ni drachmam unam: offis cordis ceryini,ramentorim eboris, virga cervina. cafforii, fingulorum fcrupulos quis : Lemnia drachmas tves:opii fef(quidrachmmam:margaritarum oriemaliumyramentorum fmaragdi byacinti andy bri, fingulorum fefquidrachmam : caphure drachmas duas:maftiches thuris, fHyracismyrrba.gummi Arabicisrelngy, vebintbina, (agapeni,opopanacis aferpitii, fingulorum dracbmas duas C femis : mofcbi odovati,ambari cujui, irai. mam olei cbalcantbo confecti unciam medis. Pulveris cordialis temperati,digmarg ariti,diamofcbi diambarisliius &gemmis,paflillorum caphures fcilla fingulorum drachmas duas C (emis : paflillovum vipera uncias duas Succ exdis, d fonchi;fcordij ecbij bugloft,meliffophylt fingulorum felibram hrypociflidis drachmas duas. Ybertaca eleda, Mita optimi, cujusó, uncias fex.V ini veteris albi odorati libvastres : [accbari ? Medera imfula , veloptimi melli libraisg .,, MBIcidb fex. Ex omnib. bis [umma diligentia Cr vatione inquifitu atq, feledis, fiat elediuarium, eo modo quo theraugum A: Matbridati antidorum conficiuntur.Sumendi quantitaé efl a drachma tma. u[à, ad tres pro etate C conflitutiyai, entis. Atq, ita ommib.per[uadere poterisantidotum boc non folüm preflantiffmt effe(ut ame diximus )contraomnam. nena, que per os fumuntur, itentá, adver(us ea.qua mov[u vel inrelinquuntur : verim etiam in peftilentia,cuimirhd | : opitulatur non folàm quotidie affumpium nucis Pontica quantitate ad preferyandos (anos , fed etiam ad [ananujm peftilentia affectos.ubi in morbiprincipio propinetur ex cardui benediti (ucco,aut [Lllatitia aqua.vel galega feumtau prarie vocate,duarum drach.pondere , affectis deinde in lecto ad (udandum collocatis, bud, aut tev vepetita potiongme nullis tamen interpofitis boris.Sanatos entm [cio effe quamplurimos boc tantum fingulari auxilio. At fi cniin anim[u- przdi&o antidoto, ab alia non diftmili vipera manu deb tenui e[fentia ,eficax C pta quim p*arimas aat fibus extrinfecus patientibus illitum, nempetemporum, manuum ac pedum , quinetiam extine cor vires, me fui temporis veruffiffimi libra tres : foliorum byp in quibus (emen continetur. — Ex iisitaq, tresconfertim manipuli decerpant : ntulum perfufi in oleum pradictum tnfundamtur, cr cum eodem VItT? di gin 12- In lib. Sextum Diofcoridis. 981 j iliter di. inel i debet d. id obfcuri fanguinincolorem E enirn en ipespam onedidi Mum Cre- hide pem gn bac fumatur fcordn recenti, calamintbe, centaurij minoris, i di, va fingul, " ipulus : tundantur omnia verganttur tn oleum pradictum, C vas m balneum iterum fn. penatur per biduum contisaum, dein colentur, & exprimantur, ut fupra. Poffea fumantur z.edorie, radicum didamm albi, genti, lle, ariftolochi. otunde, fingulorum dracb.tres, fcordij ucanipulus. Tandantur item omnia, fundantur Cr immittantur inbalneum, ibiq, permaneant tribus diebus contimtis : colenrur deinde C exprimantur, Ine fundantur denuo fiyraci calamite, la feris, cujui, drach fex, baecarum juniperi drach. quatuor, melanthij drach. dite, £aflia odorata (cmmnamomum officina vocant ) drach.movem:junci odorati, cyperi. fingulorum fefquidrachma: [antalo- rum alborum (emuncia.Tundantur omnia (ut pluries de aliis di&um ef) C? 1n idem oleum iufandantur,& per triduum demum colentur C? exprimantur, modo quo anté didum efl. Poffremó adfint oportet cineribus calidis (uperponautur. C cuim eos d advertendum efl ne id adeà fer- 1? comrmuum in balneo macerentur, trecenti fcorpiones vivi diebus canicularibus colledti.Vi in vafe vitreo conclufi, pra calore fudare,atg,irafci conflet,omne jam dictum oleum calidum fuperjiciatur. Se vens fit, ut vas difrumpat, obturato fl'atim vafis ore in balneo tribus continuis diebus contineatur : deinde colettr * ex^ primatur. Projeílu nterta (corpionibus, rurfum inoleum infundantur rhabarbari laudatiffimi, m yerba communis tufus, aloes bepatica. fingulrum dracbma tres : navdi Indici drachma dua, cvoci dracbma una : theriaca eleita, electig, Mi» tbridaty, cujusd, femuncia, Qua ex bis tundenda funt, terantur , mox ultimo infundantur in oleum , quod per triduum atur in balneo.Quo factooleum non amplius percolezur.fcd deinceps vecondatur, perinde aclopobalfa" mum, quippe quod mirandum Jit remedium ad jam dila venena, C pracipue contra napellum, quo infecli fuere,tut ex- perimentum fitrei, Cori illi duo viarum obfefores, quorum hiftoriam fupràvetulimus lib. a. in aconiti mentione : ad cujus puri is repet amus eo qui ejus defiderio capiuntur Ceterum ut omnia mea in Reipublicae comimo- Pulvis - ras m quad, Antidotum addam,quo nibil (anb valentius ad venenorum vim coercendam: nempe ptulve- COP ta ! € qui ut fuperius lib. 4. de aconitis differentes retulimus) jj [anati funt qui Avfenicum C n" xe € ferunt.Datur robuffis drachmarum duarum pondere , cum cateri drachinafufficiat ex vino Cretico, vel pios: wie repttiturá, potia pevintervalla, ubi unatantum non fufficiat , verum tunc obolus (atis eff. Oui qui- d a — "ema - M — Pes omnia fuperat vincit ac deftruitnon tamen fi prefumatur ab iis- dem pr fervat. -Sumas vadicum ininoriphu drachinas quatuor. Vincetoffici urtica vulgaris, c : ; : FP RUNR | . T p voe ecco psit ved v cud, €^ duas, Angelica fylveflris tttucias rie elypeds fefcun- dvd (ea i dicunt ) mez.erconi,drachbmas decem.Colli, 3ocem Augufti five ineumre septembri : e[ielatima, f ; -Colliguntur be radices ad cal- ufhi fr ! : cantur, ficcantur in umbra. Deind. ] j mo olla cooperculo diligenter occlufa argill «4 » umbra Deinde fervefiumt in aceto albo acerri- : RP EH rgillaceog, luto agglutinato,per dimidia b. ; ; € cm á f " 4 ,per dumiáia bore (patium.Amoyent. diilln em fis demi E cs T dt Demum terantur in rem addità e , s em Mitlridati ; S [espindór vs eiii petii ier ridatium,antidota alla duo generofa Dioftoridiprobantur in pra- agris Sei , Mur ? qu | fanguine nuncupant : fed quod is eorum conficiendorum ratio eiui enms reperi, Quamoby illa duoin multorum gratiam bic Adfcribere, Ali vus wen modo, quo lib. 2, de antidotis à Galeno feriatim defcri ' Í » men alienum fore duxi- aindverid ti tx fa imd ái riatim efcribuntur, ubi bac [criptaveliquit, Antid fiis TR aru» id eil,ex (anguinibus,a inibus,ad venena, venenatarumá, omnium morus id. j reliquit; Antidetin dud vüs Antidori ri.croci, phu, mei did. At morfus idonta [ic habet. P. ialiiaue. * mei diclamni Cr m , - Ptperis longi, piperis albi,aco- * ^ Eul- fjlvefiris cymini detbiopici. ani, enguini ganicty fingulorum drachmas duas : amomi, opobal(ami : femimi nibus de- 4o «p fylvofiri fing biopici » fi; Janguinis amatis maris, C» femine ficci, fanguinis bedini, fanguini LJemmw ruta (criptio, dracbmas quatuor. pa is berg igentiana;trifoli, florum junci odoratitburu, RoR-nm — , egi iie tLiDuri, vo[arum ficcarum, fingul, MacknaeHo: Gracomas quinque : polij Cretici tantundem , ii ' p) odo: myrrbe, nardi fingulorum drachinas visi U-R-— cgit me MR florum fcordii ecim, caffe drachmas octo. Omnia A0 AYict. fi: in modum redditur. Antidotus Mitb: idatis Eupatoris dua enlyns cormominata faciens ad venena omnema, ven - » » 9; enato. rum materiam mortem ipf, ; erentem, omnium yi amimali y Ut anim. ilu, conficitur bac vati, inci - : " : eícrm one. Scitci, agapeni, a- ptio, ing drachma fex er oboli duo : nardi Svri, litres: croci, cinnamosi, z inci wo : nardi Syrice,opobal[ami tblaffis dauci Crezici me, cbne feptem rsen SionD tum drca S VUE gen diee ea. : " ed. : Autem c modo.C bi, b See sue Chemacerantur de nodu, quoad peviu folus n. Told A PPM s gummi, wm tranferuntur, 4tg,ad mltos ufus reponuntur, on imerità quidem probavit Diofcoride "q,, quoá folum corpori dino. veri 982 And. Matthioli Comm. veri debetyut puta vbus.abfinthium;iris,gentiana, vel id genus alia aliqua medicina;fi quis minus Loy; flautiffimi accipiat, corpori vel extra vel intra admovear,duplicatio etiam nocebit :ac fi multi 4i n Alu LU mifcendum fuerit,quod fe aucturum aliorum vires refpondeat , fi preflantiffimum defit, pejus nihil js hj qui proprietates ejufdem generis babeat , etiamfi deterius hoc illo videatur. | Caffia quidem ns, ^ u[a, adeb est,ut ex ipfa quandoq, cinnamomus oriatur, Jhetentura, nonnunquam cafsia arbores inte is gota quacinnamormi virgulta e caffia vamis prodeant. Simile autem iflud est non vino aut pani, ficut elu ta functionibus in extruenda domo,in fabricanda navi,n tollendis Ctran[ponendisoneribusin omnibus de 4 Pe fin onibus,in quibus quad peragendum erat ab uno bomine robuflo.fi abfit,a duobus imbecillioribus perficiatur 1 Ex quibus verbis omnibu palam est Galenum non a[fentive,ut in compofitis medicamentis unum fimplex "1 natur nifi ex ijs fint ,quaeandem naturam fortiuntur,ut cafa G'cinnamomum. Quare illud inde colli ve | Antido- faverim, qud perperam faciant ij, qui rem banc aliter intelligunt, Porro C» illam antidotum,qua Pies iud » teh. ramáó, Lemniam recipit; fummopere laudavit Galeamá, lib.2.de antidotis memoria prodidit,bifce verbis: Antid, ; | mni, €Xbibita accipientem tutum à veneni reddit, fic babet.Baccarum juniperi drachmas duas terra Lemnia drachnaigg €» obolos duos.Hac tibi in pulverem vedegeris,oleo att melle commi[cebis c Tepones : atq, ctun opusfuerit, ex Aqua cyathis duobus quantum e$t avellana dabis, Hac antidotoNicomedes rex utebaturfi quando fufhedos baberi carant.Nam fi venenum non fubfit;quieta manet : fin adfit naues concitat, c evomere COgIL, itA tt VEnERUM x cum antidotorejiciatur. — Sed bac hactenus dicta fuffciant, quanttin ad venenorum omnium in univerfum vati quandoquidem de ijs privatim,eorumá, auxiliis, c antidotis in fimgulerum inentione diffufius agemus, E- KavÜapile. CANTHARIDES. CAP. I " Uibus date funt Cantharides,figna eveniunt graviffima.Ab ore enimad veficam ufq; cuntaen. di fentiuntur:picem aut fimile quiddam cedris refipiunt : dextra praecordia inflamantur: urinam zgré reddunt, & fubinde cum lotio fanguinem emittunt : ftrigmenta non fecus atq; dyfentericis,alyo deferuntur : faftidia urgent:animo linquuntur;obortaq; verti gine concidunt: poftremó menteabilie- nantur.Ergo antea quàm tale nonnihil accidat; dato oleo,aut upraditorum aliquo,vomerecogantur: mox ubi vomitione plurima rejecerunt;halice aut oryzze,tragi aut ptifanze cremor,aut decoQummzl. vaze,aut feminis linijaut fenigr&ci,aut radicum althaez,quam Latinus fermo ibifcum appellagdyftge infandatur. Praterea nitrum eifdem dandum,ex hydromelite,ut qua ftomacho adhuc;aut intellinis adharent,eluendo excernantur ac defcendant.Que nifi fic difcutiantur,ingefta in alvum exni Qaqua je mulía,vacuaridebenr. Detur deinde vinumaaut paffumyin quo pineoli nuclei, aut NE contrita finr aut ex la&e;aut mulfaj;autanferinus adeps in paffo liquefa&us. Inflammatz autem partes, hordei farina cum mulfa decocta perungantur.Ab initio admota cataplafimata nocent, quódcitatusab eiscalorjillapum virus ita remoratur,ut in principes fe partes infinuet: ipfa tamen inset MN mpore moleítiffimis inlammationibusopitulantur,utpore qua dolores & permulceant & leniant. Tum ubi corpus calfaciente oleo inunt&tum fuerit, in folium defcendere oportet, ac lavare,ut per cutem fuam qua corpori noxia inhzferunt;etiam excernantur.Et deje&iones multifariam moliri oportet, neafle- &usinfigatur,& ftabilitatem capeffat.Gallinaceis carnibus & hasiinis,aut fuillis catulis, maxi guibus,& tenerrimis;ac cum lini femine co&is,vefci deben: : fiquidem alvum cient acrimonias hebetanr. Vinum dulce liberalius ebibatur. Prodeft thuris cortex,& $a appellatur.fi quaterna fingulorum drachma cum paffo fumantur:item pulegiume num aut rofaceum;cum rutze decoGo: recentes vitis ramuliJcum paffo detriri, Longéomni tiffiméantidota auxiliantur,cumaqua mulfa;drachmis quatuor pota, E . Cauthat Antbaridum tum hifloriamytum etiam facultates fuperius libro fecundoubi C earum picturam exbibuimus, adeà ridum deffusé lated, tradidimus,ut [upervacuum ducerem boc in locoplura de eis ememorare,nifi num de earum malcjia Pueicis C noxta vi nobis differendum effet. Cim igitur Cantbarsdesexcalfaciant rece[[u quarta, exiccent [fecundo nil jan vi. —. mirum fuerit. fi erodant,ulcerent c deniq, [umentes intcrimant. Nocent privatim vefica, omnibusi, ina nfernenti- busmembrisnon modo baufle, (ed quandoq, etiam exterius illitay ubi exulcerare fit opus: prafertim cum p feentur cat aplafimatis locu, illinuntur veftce propinquioribus : nempe coxendicum articulis dolore diutin tentatis ve pubivelvenbusvel tefnbus.Quo fit ut qurbas bauferint,exulcerata inde ve[fica magnis in urina reddenda excrntur doloribus : quanquam prater id omnia sn univer[tm ladant vifcera quod [aapte natura erodant, C po[rema itm ympt o ferant:mamq, [ua venefica c rex vi deradunt internos meatus ou;nes, quibus cbviant. Proinde nei minim fi cum mUUT [rio /25ouinemextrabunt, erojis ab ew vafis: neq, fi quando (ut recentiorum quidam dixere) penis ipfe, tef. Ls gx e vefice cervix intolerabili inflammatióne vexentur, — Hinc enim plerunq, eveuit, ut qui bauferint,urinafilicit afficiantur nen fine intolerabili ardore angu[Had,. Caterüm picis e cedria odor, quem à canibaridibus mali ftu c olfatiu percipiunt aliunde, meo quidera juduio,mon prevenit,quam à vaporofis bumoribus in ventri - nore aduflis,intenfa buju[ce veneni caliditate. Ab ea fiquidem dum exuruntur humores, quedam invicem fit que propriam tum ghjlum,tum odoratum inficiendi facultatem adipicitur.Inflammantur praterea Dd 25 (6. cordiayquippe cum veneni vis im jecur facilius quam in lienem excurvat mirum utig, nan est. fi concitati ap tionibus potius dextrum;quam fimflrum egrotet latus. Nec eliaratione fit inde luxio d, Lyfenterica fimilis fec d dre inteflinorum ramenta,quám quód Cantbarides ipfe ad inteftina defcendentes acerrima fua vi pri dant. Defects ver aunciniingens anxietascordied, anguflia partim eveniunt,doloris,ardoris Pseiur: aa tionis exuperantia :partim vero deleteria vi pharmaci qua ufqueadeh refalvit vitales Jpiritus, C imbecil los i de affecto corde,bac tam [eva oriautur fymptomata. Quin Ó* ob id vertiginofi fiunt delirio p B e zie jte Cantha- edi fumpferint,quàd venenofa exhalationes,qua à colliquatis bumoribus in inferioribus meni im rame fum . pyntuy ade ip/um inficiunt ut facil animales facultatescorrumpanturyratiod, ipfa M P ndgy iude peer. tur incommodis primum fane nece[farium fuerit (ut etiam Diofcorides inquit )cantbaridas ipfa n rd e nod In lib. Sextum Diofcoridis. 983 bujus libri prefatione meminit "yer — mentionem fecimms i longa commentatione. Quinetiam acribus elyfmati opus efl,ut pet «t t pus hte ad e ren uit exbauffis corpore cantbatidibus non magno poftea negurio actidenital / lind, prafidia adbibeantur. uandoquidem rdi vefice,cui fuapté natura plus nocent cantharides,qu cateri internis vifceribus, fuccurritur refrigerantibus, lenti € pinguibus [imu flammat iones exti Icentá, earum dolores: pinguia veneni acrimuniam obtu internis partibus perti imbarzantynon mod? diu medicament muniunt, ne veneni vim admittant. ldcirco 4d boc mir. ifict praflat cens, butyrum eclegmatis modo linum : p [llic ydoniorum malorum, 10 supple. ibus Cr purpureis violis quim C quod ex papaveribus confi i, Cr cucurbita fuccus:praterea cremor lactis fpeciem veferensqui ? pa, i anguria Qr laduca [femine exprimi ifoletaffufa violarum aqua,aut radicis althae,aut falani,quod veficariam C halica- cabum vocant:cujus eriam rubentesbacce decem,vel duodecim numero fracta, neo remedio profuut.Facit ad bog & amygdalinum ole €tA pot «,boc iu negatio prajenta dul féx pondere bauftum.Huic autem prefertur, quod P recentibus pineis nucibus exprimitur, Sed daquideth boc prater id qubd tanquam pingué eut fumus,quod ii ex ipfa Lemnia fbregide e juniperi baccis. Profunt infuper epithemata corrobora ntia iteiná, itittrie ex int y sprafertim oleum noffzum de fcorpiouibus fuperius defcriptum advér- tài Cantbaridas acet heminem,ju fer |h-— - son tant, f rofaceum, Acinum cleum,vio femine conficitur, quad, ex js paratur ^ iam 4c Mes nciam : terre Lempia , dracp, i fares uncia e jrfemen ra e ena Tm facito : quo utitor,ut apr). diyip, i cathaniffis otirmijus fic eee i nymphae, de papavere , cu» Y er dee PLUS ; wm feplafiartorum vegulam, ele&huta omina ^ PINORUM ERUCA, CAP. i[, 084. And. Matthioli Comm. Bóagogut, BUPRESTIS. CAP, 1g Uibupreftin biberunt,non diffimilenitro virus fapiunt: ftomachi i à i : e ; Vehemeng Q: equitur:tam venter quàm ftomachus mirum Bigociiiocit in sius infer : | fci:univerfa corporis facies centenditur: urina fupprimitur. Quibus eadem due porscadq | auxiliantur. Privatim poft vomitus & vacuationes, quas clyfteribus molimur sid b | item earum deco&um,ex vino. Ubi vero jamfer? pericula inclinantur, Thebaicarum pili bo;aut earundem tritarum in mulfo,aut la&tis j i nulío, potu,juvantur.Pyrorum etiamnu lachumanum bibere, convenit, $ Ü ci omne genusefe E D E Lupreflibus c pinorum erucis peii: fecundo fatis differuimusquantum ad earum bifloriam atti barum vim veneficam profequimaur. Hac igitur animalia etfi pata, aut alias in ventriculum im ii ptomata, Cr incommoda pariant,ab bis plane diver[(a, que ab epotis cantbaridibus inferuntur PR p ipÍa uy expetunt curationem eademó, poftulant medicamenta, quibus in epotis cantbaridibus utimur. Verüm ie "d quoq, nonntilla propria, peculiariaá, babeutur antidota, quorum ctn latius ineminerit Diofcorides , non "m | Jsplura dicamus. demde XaAenaydion, SALAMANDRA. CAP, IV. N falamandrar hauferunt,linguz inflammatio confequitur:mens & fermo praepeditur: tremor torpore aut horrore quodam,ac exolutione accedit: partes nonnullz córporis livoribus dri que fugillantur : fz &peq;diutiusimmorante veneno,putrefcentes defluunt. Quibas praftabi ; caque potiscantharidibus. Peculiaria verb remedia,refina pinus,aut galbanum ex melle]i ajuge decoctum,in quo nuclei pinei conterantur:urticze quoq; folia,cum liliis & oleo decod.Prcío: etiam ova teftudinis marinz aut terreftris coGa:item ranarum jus,cum quibuseryngii radix incoüsís ] & - ks Silaman- MTO» folum veneno inficit .& necem adfert Salamandra ficca, Cv in pulverem pota vel clam cibisadmifla, fedem — dns ve- se Ümer[u. viperarum moda caterorumá, ferpeutium venenum ejaculamtium. — Quin & frudus, Cr berbasinfetnm — P eu faliva quadam, tum mucofa fpecie qua P toto eju corpore fudat,magno deguflaztium difcrimine: fiquidem plena, n. | perti funt, qui boc tantum veneno periere. Proinde mirum non effe videtur, fi recentiorum quidamtradiderun,miya — quandog, mteriiffe familiasquod aquas bibiffent,in quorum puteos forte Salamandra ceciderat : vel quid poesia. | tiem comediffent furno incotum.qui lignis ea infedlis concaluer at. Quibw tamen non u/quequag, credenáumeolm,— ctm ignitum vi venena omnia abfumantur.Sed potius adflipulandum fuerit Plinio,qui libr. 29. éap. , non ezpanfur- nis incacto, in quibus ligna [alamandra veneno infeQa,accen[(afuiffent, quofdam jam fuiffe ee prodidit, fed expa- mis crufta lignis ina[J ata pede tantitm falamandra contatis, ut eju verba teflantur, cim inquit : Inter onmawnmta falamandra fcelus maximum est.Catera enim fingulos feriunt, nec plures pariter interimunt,ut omittam, qi prin confcientia dicuntur bomine percuffo,nc " amplius admitti ad terras, Salamandra populos necare improvidasputifnem fi arbori irrepfit,omnia poma inficit veneno,C eosqui ederint,necat rigida vi;nibil aconito diflans. Quinmof math bea ligno vel pede,quo crufla panis incoquatur,idem vencficinm esl, vel fi in puteum cadat, Quippe ciim faliva juique tima, parte corporis,vel in pede imo re|pev[a,omnia in toto corpore defluat pylus : badtenw Plimus. Hirigil vint (ut Aetius esl author libr.2.) prater ea qua a Diofcoride fevibunturmactle intotum cor, de rubee, poftremo nigra.quatandem putre[centes, univerfum deglabrant corpus, Sic vinti Diofce- Salaman- 7/des ait ) dem vemediis que ad cantbaridas preflant,quod tamen Aliquibus minim? videtur onfonum : quan ' dre ve-. doquidem cum (alamandra venenum maxim frigidum bumidumdágfit.cantbaridum contràc um, C exiccans, -— *"- pullo quidem pacloconfentaneum cen[ent, quod jfdem utrifa, fucctrratur nedicamentis, - Verkm bi illud rt, na quidem fementiayre]ponderi potest, quod ubi Diof.orides falamandris cantbaridum commendat medicamema; de gen ralibus.queim univer [um fimt. duntaxat intelligit, nempeut quam citifieri pofüt,venemum ventriculo Cr infin trabatty crebris vomitionibus, Cr cly[matia acrioribus : in cordisó, prafidium dentur Theriacay Mithridatium, aliad gt- nerofa antidota,que pota cor ipfum à venenatisomnib.tuentur Siquidem im cantbaridum capite,quod omnium ym babeatur generalis methodus Dio[coriditradenda fuit , ne eadem per fingula capita fepe fruftra cr inepte reperit. , Quare [cite cum ad cambaridum remedia legentesvejicit, de generalibus tantim intelligit. Avicennacandem [ulamate 5 dris adhibet curationem,quam opio, quod tam boc,quam Ha frigidiffimo [int temperamento prafertó, cateri! berita, Mithridatis antidorumrefinam terebintbinam flytacem urtica femen,C cuprefifrondes.Ceterum q , stelliong 1/4 fiti corporisforma8T 5 LL 10 N E 5 mortiferi etiammor[us animalia mibiim mentem revocavit, ciifa eorum ptite conüd, fiarem mentionem non fecerit Diofcorides, non alienum fore duximus,eorum primum bifloriam defcribere lini we - nati morfasvemedia im medium adducere. Sed an lacertarum generi legitimi fleltiones ad[cribiy offint, prifca wn Leere fis decerneresquanquam non defunt;qui afferant majores lacertos,quos vulgo appellamus Ramarri,alii Ligari dir THAJOIC* Y "ceri veros effe [lelliones. Quorum tamen fintentia non po[fum fubfcribere:quandoquid. Plinl104.256 ati nes mquit effe lacertarit figura, crchamaleonum quodammodo naturam babere,ut qui vore tantüm vivant" i» araneis, Ex quibus fateri licebit Jelliones non effe noftrates lacertos,namq, bi cochleas, cicadas,locufias dr papi á Yórant, Cid genu animalcula, Ad bac copiofum in venis continent fanguinem, éamploreferti funt libio. ci que baudquaquam inimicantur,quin potis eos amant. Contra verà js adver[antur flellione: Pli authore. Je s ubi nudum animal fraudulentius invidere bomini tradidit, Preterea (ut idem eodem loco fcribit ), pe domibus, locis offtortam C feneffrarum.aut cameris fepulchrive: quapropter venatores obervant cubile eri 4 tibus. lbi vere incipiente fifi barundinibus textas opp cafas decipularum modo, quarum ungui eun ee Venantur aute eosut eorum feneitam,qua ut ferpentes quotannis exuuntur, facilà con(equantur, quód mi 0" fu dio in camitialibus morbis praferatur : ex more enim exutam fenetlam illico devorant. Hinc jgirum fane peripaue ili rit, Stelliones à majoribus Italicis lacerri differre: bi fiquidem in pefiribus, in frutetie, fepibus ovo Win y . Ec 8 : In lib. Sexzum Diofcortdis. 985 roinde j jofcori ji jimore ver[antur,Or culi- fepulcbris & domibus noftris .. Proinde jubet Diofcorides,ut qui in venenorum tipore : d dub VÀ apio apparent. Sed tum diligenter laquearia animadyertenda, quod freue". ricotta aninilie decidunt, exigua quidem , fed qua non ns aeysrbenr và ^ ; Póal Stellionts, ia quada 5a. Oubd autem Stelliones in Italiaproveniant , tei est Ari | 8.6. 29. ame quibusdam D ensta ic e j imert. Sed qui fint, nullam babeo ia Animali: in qui. Italie locis Stelliones mor[u bomines perimer int, I rs com m bi vp Pork jemiia exiflimaverim ea lacertarum genera effe Stelliones, quein 73 noftri morantur domibus afertim quibu(dam prope terram foraminibus, à nobis vulgo Terrantola appella- ris ie C ndoquidein boc animal lacertis fruria tn on d e ; n Á ius libro fecundo latius diximus, de lacerta Calcidica diferentes. Que LN aC AnHBA : t4, de quibm fuperiu libro fe maximó venatur, ut Plinius inquit, item Arifloteles lib.g.cap.1.de hifloria animalium.Dor í ; d jm T Anil ibusdam nitet flellarum modoradiantibus, unde c fortaffe nomen. Quinetiam, quód venenum morfu relinquant, cum bcavernis exeunt, fhlatim in Hetruria necantur, His (ut audio) abundat Syria in caminu potius endi eli dni ibus.V aria fan? funt bujufcemodi animalium genera, de lacertis, chamaleonibus, fciticis, crocou dili, flellionibus & falamandris loquentes : quippe quoniam in unoquad, oloris, tum magnitudini. Obfervaviego Salamandras in quibutda menie ver), & "anabinis rubentes. Sunt c in Utinen[ibus aqui degentes, cauda angvillarum modo lata, ro- " Quod etiam Scincis evenit, nain &hiin tusdorofiro, alyo admodum rubentes, nigricante dorfo, nulli maculis refper fo. 1taliababentur Vicentino agro parvi & nigrigantes, iis utiq, ad[imilesqui ab Alexandr;a A qur. Sicuti * im Arabia lacerta funt bicubitales. In Nifa India monte 24. pedum longitudine reperiuntur, tunatarum nfula, qua Capraria nuncupatur, magne admodum cr copiofe. Sed ut ad Stelliones jam noffer redeat [er« ao m, eortm morfibu fuccurrendum est Tberiaca, Mithridatis antidoto, C» aliis , qua in univerfum veueno(orum anima- lium opitulantur.1m privatim maximo prefidio, demorfis jam locis contriti fcorpiones,Promde oleum nofirum de jcorptonibus, de quo abunde in prima bujus commentatione diximus, iis praecipuum fuerit autidotum, Si ve- yb qui venenum boc in potu cibove fumpferit, primum tum vomitione,tum clyfleribus extrabendum erit : mox valentio- viba antidotis cordi fucc dum. Mind poffremb non ignorandum eft, quod (ut Pliniu inquit ) ex Stellionibus fit ma- lum medicamentum : nam cim Stellioimmortuum eft vine ferien eorum , qui biberint , lentigine obducit : ob td in un- quento necant eum infidiantes pellicum forma. Remedium esl oyi luteum, && mel ac nitrum. —Á EPHEMERUM, DUOPAE Y eg ypti Venetias comportan- Er ineafor- 3o S UmptoEphemero;quod.liqni Colchicen aut fylveftrem bulbum appellant, pruritus in toto corpo. reexcitatur,non fecus atq; iis, qui urtica aut fcilla laceffuntur:interna rofionem fentiunt: ftomachus cum ingenti gravitateexaeftuat; caererüm invalefcente morbo , cruor ftrigmentis admiftus, per alvum exigirur,Quibus, ut iis qui falamandram hauferunt, vomitioneaut clyfteribus auxiliari conveniet:fed antca quàm venenum invalefcat, dandumeft deco&um frondium quercus, aut glandium;aut malico- rii: lac prodeft, in quo ferpyllum fit deco&um: item fuccum fanguinalisherbz , aut ramorum vitis, aut rubi, aut medullz recentis ferulze, aut myrticum vino. Bacceeautem myrti tufze tritzeque, & aqua MAE inde fumatur, opemferunr, Media caftanearum tunicula, imilem "icu praebet, ficruda in aliquo füpradi&torum fucco fumptitetur: origanum quoque cum lixivio epotum : Eae uvdnrurdlintnilaRis, aut bubuli calidi porn, etiam fiin ore contineant : itaut quibus copia la-. 4o &is hujus adíit, non aliud defideretur, aam Nectamen omi uns ^ 7 PMPNHEIM Qus IN mittenda, qua in univer j : diximus. sed quoniam pd venenata recenfentur Anacay dia [ic M. fum omnibus venenis refiftunt xima, quamvis colore difTmilia: itemá 3I pes : credet ias tremds Staplis agria que C perniciofa babetur, c ejufdem fer? » UTE HHEME ermi[a videantur into, medicamenta, quibus qu S resin ii Mox m Vm mederi fed vixeriam legere ciunt) propineyn. : es Eitcumforancorum ignorantia ejl qui non A Stellioná borum genere babentur differentia tum forme, morfus m Germanie fylvis univer[o dora nigerrimas, remedia, Parc excitant Gr paralyfim im quibuf] ay, eres eid Mstado) wniver(um excalfaciun, c Mela preter Anseay, €avi atrum * quibui n e icen ccce atm san quei scored fi TC fttt atem crm e t dorum fert incomysoq, P: ud ] Wear eer e tePt bride. Mu. apriz Qoo0. 5 tt pofirem) fir ay, ^oxa & £ular, curatio, X » x x p NT. Ou 986 And. Matthioli Comm. . . 5. : A gulat,nifi flatim fuccurratur Sed chm bac fua fponte & propria facultate Vomitiones moliatur nop al; dus vomitus.Vertim aniniadvertendum esl,an ipfarejiciatur : quod ub; Mi non evenerit, du í Pra, "4 fuerit daudumyadmiflo bydromelitis plurimo: atq, interim cogantur egristt inca minio. p. Mm : medicamento valentifüme per vomitum exigitur.Nectamen ob id negligantur clyfleres, quorum plas i ; fivamentum ipfius aliquod ad inteflina d efcenderit his extrahi pofiit. Reliquum verb curationis pes PLN a . euratione non om:fris univerfalibus antidotis, "4 Hia : &eglnitor, - DORYCNIUM, CAP, VI Doryc- E Dorjcnio fatis differtimus libro hibvene- men loco nontacebo, MA quandoquidem duobus dixerit it veperiríq ni conád. bus lib. a. de bis tanquam obfervari: fed duplicatus bic modus , ad. edio est aqua mula copiofius pota,Cyo Diofcorides Solamo manico : cujus t amen 8L 45 plantas poflea non meminit. Ibidem lib. 4. non aliam vim maleficam Dorycnio affignavit Diofcorides, copiofius bauffum mortem adferat.Hine itaq, conjicere aufim,quàd eadem utrifà, medicamenta facili comptt Doi yenium Avicenna uvam vulfimam vocat,nec tamen plura de eo vetulit quam fcvipferint Diofcorides c circo boc in negocio à Diofcoride minimé diftedendum erit,nec ab is preterea medicamentisqua nobi infi Bela K ratione defcribentur. Ceteidm nou minm lethiferum efl Solanum majw,quod vulgo Italis appellatur belaldluim — - cim non foliim ejus bacca devorat, fed ipfa qu 04, radix quando, ioci cattfa pavafità exlibita.qui ad lauta jaw invitis Dominis accedere folent,oblelamenti nonparum convivantibm afferrefoleat, .— Siquidem fi févapuli pondere in viri ffc uncia maceretur boris ad fummum duabus, deinde percolato diluto,ac digi pi recentà addatur quod poculum repleat,totumá, potandum propinetur.fit paulà post,ut qui biberit re pofiint magno [ped antium obledkamento : verim qui boe fuco utuntur priufquam 1enfa affide, Taculum invitant ut fucatum vinum prapinent, Difcutitur fucus àvifu;aceto poiui dato, Id enim, dotum eSi.Hane bujufce radici facultatem fortà fortuna primus adinvenit Francifeus Calxolan Taneufis,rei plantarie fTndiofifimus,qui mibi id revelavit.Sed animadvertendum est jn mod "metr copiofius ffrangulando interficit, Succurritur noxa üfdem medicameniis.quibus Dor), fuperauus. : eee EN uvavul- pina. 3 ACONITUM. CAP, VI j : Anévifor. ut Ja&e cum caftorio;pipere & ruta, equis ponderibus ex vino: coagulum hzdi,lepori aceto : ferri quoq; ftercus, irem vinum in quoaurum, ferrum;argentumve candens P Meum. tur,potum:lixiviaq; cum gallina & vino decocta;aut carnium bubularum pre pinguinm juraj e^ nofumpta. Fertur&ajugaprivatimipfsfübvenire, ——————————————- es Acosii — A Ceniticomplura bab 4, quisquis facil? no[fe poterit, qui [uperiw, lib. 4. eorum omnes Vconet veneni 4 Mfjquidem genera duodecim ibi veperiet,qua omnia deleteria funt facultate.In quibus indagan cond. gper ad Francifcus Calzolariu Veronenfisyrei plantarie findiofifimus. — Namq,is fex Aconitorum, monte quem Baldum vocant,qi o lib.poffremo loco appingi curavimus, — Et ad metas elarifiimis Medicis Dominico Montifauro, c Hieronymo Donz.ellino,qui omnia Calzolario ipfi tametfi permulta babeantur Aconit enera,nempe tria,qua c ynodona,lycottonad, appellantur, ches vocatum,;qua omnia veneficam vim fortiuntur, unam tamen,e eandem — ter Diofcoridem eos qui baufere;post dulcedinem c ad[frictionem amaritudinem percipere : ad xillefabfequuntar morfus Cr erofianes fomacbi. — Quibus nifi illico fuccurratur,caligant oculis Oboriuntür tremorescorpus univer fum int. it, fiuntá, egri bydropicis fimiles. Medendir quippe qui u[g, adeb preftantia defcripfit. medicamenta,ut Aetio Q* Avicenna plura non reliquerit 4d Couciliator Aponenfis,qui inter recentiores de venenis luculenter fcripfit, acopitum bi, 7177 gendavit dtachmarum düarumpondere ex calida. potam: dein vomitum excitari Jubet : 41 - dere exhiberi, ex Yinoin quoincodla fuerit gentiana: 414, adeb putat Aconiti praecipuum efe cw B c: 87 Inlib.Sexzum Diofcoridis. aod ^ liem, Caterim b mibi in mentem yenit nonnunquam jte ^ nfi iutinm Scillz ve- a6 " , iffa fuerint 4 Dio) ? ; venere, ^ inae, | ord ur liiis rai igiturinS c 1 L LA kV M gEnT6 peno(z putavi nunc de os iam contr. qu penatavenma rea Sfunifiearam plis, quim par t, ffematur. Ma ver ta,vel alias ingefla nullam pariunt noxam d Í t Ilhcaranmeu unl D itamerum tradidere )fola nei alreri annexa prov [cant igiur diligenti Pimiféplah ne quacorpus [adi poft im bus undi. mi n iss y. Ut. 1 natura. Quamobrem Mex uM oT ,crinte inájip[a4, meJa atas Avi 10 wn int —— wateie it losgiar ufüs quam par fit.ventriculiom Vei aen r ji " ones, AcutiQ, Crue cedi LI inquit: 1 theminit Faicas venas aliosó, metus qul € Y Woscür Lift otn : o» ja. Quibus incommodà [uccurritur pott, tiatw, cr inde) fenteri nsi deos ei in ullo mbH sliad, permulta, Iybem appellamus pluries repsncum Jur v butyrum ,rexireià venüm quadrüpedum metibr aliad, pe i wA 0A y reterrem m Amer, vi H eee iis aibi à facit incótrmoda F L A MM V L.A vocata, Flamma: le veneoi & " j 2 d j4 ao fidit dr. vin reor nien tm imn rn [emineexprefum. -. Quippe (ur jam fapemutero disi quan à pinguibus c fe quorundas ibortenfis fucco : i alii àqua vüfactà mácerátis "^ M clemens Mani renes pubes;ti je im olini fed iis adjiciatur cibis vel nedicatentisque epis acrinoniam excedentem2, fervorem obtundere C ex- DkacrucV zs fe utpote quod potum, aut in cibis futiptüni, guttur afperit ate ajficiat, aduyat ac pungat lihi- Driest. Lu diii ad Gr dentes vexat: quin C corpiri uhljer foingentem calorem inducit. Hir woxis auxiliatur recens Cu iem Pr prácipüum n adfert bordeacea farinainpultei conformará, additis pes 5. seme nidiisaur faccháró Amygdàlino oleo, vel recenti büryras —— Eon dis, deines MEL HERACLIA. — — CAP, Viii, M£EinBesctis Pontijubiaconitim gigni foleivénituiquod quiedünt bibuncie hón (attis af- -- fitantur,quàni duiáconiturm ebiberunt. Tiséádemi;qua poto aconitocohveniunc. Adi ooi y Meca vidil p Hase inpia Proton eniunt; Adjuvantut je Mtlscteracotieiidoriam rvive fuf libro ecundosetulinms. Ouiin loto tradidi Diofciridei (eft id pofeà filentioinveluerit) esi méhte ab alienari, ac fudóre diluere. qi ilitd cómederinz :temedio autess tffe rutam i euin mulfüm.Sed tum jaidiuin Italiam non adferatur, idea nec tura eju infiflendum tibprafertim quàd eahdém 4conito venehátàm fortiatuy facült arem á C vurátionéim; n Een CHO MTANDIIN T cc eab ( onis n eid | tepoturi áutem vocem exa(perat-infahiam àdíect te. venenum votitióne, denda di&tu blaterant, totiufque corporis odofé 6o ibünthio OS ug caes ecfécas eo concitatá;nti rerlimus merum & rer fe(cj& antur: & epota imufiaj&e is falfüi ex ol lina ay af. in dem exiniaitita i liquefaQta in muria fofbez Vete: pafluim quo; cum lixivia fümptum, "n ctis éfeec m IP PY fehtentids oui o rate HE M aliitic bui gets e Er pili betnfed idi, hin levibusut puto rationibus. Quas quoniam lire ope. ; b»oo ; i "EOUAMPST me P m Mee i i f fiai irt su cin fn sk d hae - " Ia, NY ÓXop, zi D PSY LLI u M. 4 Meum psu epotum, corpori toti frigus, & torporem cum evolutione & : : : merore quodam xe. i, * animum defpondeant.Cui nda baufto 4corindroauxiliantur, ^^ Ax ide MEN cicuta, y E A : Li í d mE lium Crejw (emen,cujusin pbarmacopolii frequens estufus (ut fuperiulibro quarto diximus) not ker noxa & Hoc in potionibus bau[lo prater taque à Dio[coride illi affignantur indicia,confequitur anbe curado, fhor,C" tanta denig, cordis anxietas tur plerung, oborto fudore frigido commoriantur 4gri. Cura Káraor, CICUTA. Lus pota vertiginem excitat, oculi ciet;mentem turbare. tur... Quareinteriniti mur;ut quod ad inteftina t *ftauxilio,deveniemus: rvalla;in E 2) oso Hiftoria adeb, ; iom prope. (quesuflicorum con[uerudo ef ) ambo juer euute efitaffe vad ks indoqu der, alii locum, ub | jali, E hom are perfpeda c » api » 4 copiofiere potum.Totum praterea corpus caltf. tim pracordia : qu rem 4d vebe cem ia- i ie : "at T6, 6x di curatio. (e out fefeli Mafülienje : - aqua copi 7/7 quamobrem d Taxi ve- nefica Í vw LLLI natura, T : quam [criVit Plutarcbus,tertio fymp. iorum eotant dn , »i rit,quàd fucco fit maximi pragnans.Dio[coride taxo agens, inquit: e E tam pr ut fi qui dormiant fub edaut in ejus 5^ rn Plinio libr. 16. cap. 10.) in Arcadia quoq, compertum esl : C in Hifpania lethales ; nani valli, C Flemarum, ubi ea inter ingentes abietum abietum, picem - lain loci nobis compertum eil, quüd non modb jumenta , qua M e In lib..Sextum Diofcoridis. 989 vuminant : quandoquidem boves complures vidimus à rn[hcis deploratos, qui depafti fuerant. Quapropter cim in mont anis, fylvofisá pafcuis boves morbofi fiunt, conclauant ru[lici, ammadyertendum ejje , ne Naxum degu[laverint, ^ 34 enim taxum corrupto vocabulo nominant N iril minus ejus bacca iudem in locit moxie ac perniciofe deprehenduntur: vem quippe quod curaverim egopaffares,aliosq, in (ylvis ligna cadentes , qui (aporis dulcedine alledii , baccas ipfiw comede- xiz. rant,ex quari e[u non modo im ardentes febres incideraut, fed v in alyi profuvium,adeà ut in maximo verfarentur di» fcrimine.Caterüm non parum dubitandum videtur , aninter plantas calidas, vel inter frigida taxus fit reponenda, Dio- T2xus feerides quidem, 6 ejus fequaces omnes exiftmarunt taxum efe frigidi remperamentisargumento quid afferuerint jis- Pda; dem remedii taxi venenum fuperari, quibus Cr cicuta :quorum tamen fententia, omnium pace dixerim, mibi plani non vel frigus probanda videtur.N ama, amaror, qui cortici & frondibus inefl : coma perpetuo vienspinorum,abietum, Cr picearum da, 10 modo, quibw fronde fimilu [eatur : baccarum tum dulcedo, tum acrimonia quadam: c quid avicule ea depa[fla ni- grefcant : manifeffe indicam infignem temperamenti caliditatem; — Atque binc eit, quà cv febribus, C alvi profluvio tentantur, qui bacc as efit arunt, inflammatis eocibo[piritibu, Ór (angume.Verum quamvis aliquis refpondere po[fet, ac« cendi im bis febres, gignió, alvi profluvium , ex humorum putredine , quemadmodum in aflate eveniunt bec ex feigido- rum frucduum e(u: mgrum vero colorem in aviculis contrabipoffe, non minus A frigido, quam à calido: ex eotamenade buc fufpecta cr improbanda relinquitur eorum fententia, quàd frondium ,r corticis amaror b accarum dulcedoyC aci monia. perpetuoi, virefcens cama, nulla prov(u vepugnantia contrarium qua fe ferant , nempe quod C febres , cr alvi profluyia oborantur potins caloris primum exuberantia (ut accidu devoratu anacardris) qum bumorum putredine, Neq, praterea potesi nigredo illa à frigido pabulo imavicularum penni fuboriri smam fi frigtditate ni gre[cerentllicopes rirent Quandoquidem nimisexcedens fj: ew baudquaquam nigredinem inducit, nifi membris fimul confedti ac deperdis o At nonita fit ea nigredo, que peruflu bumoribus gignitur, quemadmodum accidit Aetbiopibus. H «c (ane dixiffe volto mus,ut non quicquam tam celebratorum virorum autborita:t detraberem,neq, etiam quód aufi temeré eorum fenten- tri refrag art fed ut meam in medium pro[errem fententia at4, üt hec à nobis proponerentut aliis lifcutienda,c ffudi- ofis diligentius aflrmanda. Caterüm quoniamtaxui N E Ky ut, quod Greci rbododendrum , C" rbododaphnen vocant, d d Mauritani verb oleandrum, mibism mentem redegit , cài feripfiffe Galenum, & ipfum fecutos, mon modobrutis, aixuca. fed etiam bominibus e|Je venenum, citm j, eo quàm plurimis in laci referta fit italia pratereundum nonduxi ,quin bic de Nerio aliquid dicerem, Et quamvü non ab[a, wie i, pan Diofcorideslibro quarto , item, in buju prefa- tione, quod Nerii folia & flores, fi devorentur, bominibus contra mortiferos ferpentium mor[us prafidia (unt, atq, in bac re ideo poffit ei fides adbiberi,quod etiam cantbarides dentur potanda à cane rabido demorfis, C cuphorbium icis à fcr» pione, cin tamea vec Galenus, nec qui ewm fequuntur, nec Avicenna , cateriq, pofleri id probent, aut admittant, Neri- Nerii vee 3o m porms dinittendum putarem, quàm cuiquam exbibendum, pra[ertim quod alia non defint antidotd, que à ferpenti- Peur bus demorfis magnopere opitulautur.Nerium igitur, Galeni & Avicennate|lnonio,tam potum,quam in cibis (umptum, quamyis non lat gius ingeratur bomines & quadrupedes interficit. Primum enm intolerabiles excitat augujliasimtue me[cit inde alvus, cr fubfequitur umiverfi corporis inflammatio: quàd temperamento calidum fit , c» ficcum, deficcaus € exule Ob id enim won tantiim noxam corpori infert intra corpus fampta 'ed etiam eos afficit,qui in eju wm bra f t, taxi (ur anri dixinru) modo.Quinetiam aque fluviorum, cr lacuum, in quorum ripis Nerium crefcit, umbra, frondibus, floribusá, deciduis infeckenonnunquam im magnum difcrimenbib ducunt.Succurritur j WE ee DRE oic Ys tofanigraci decotlo, aur devoratis palinulis, qut viticis femine , aut frondibus, aut. hanflo borum decocto. Canferunt. carica ex melle, aut (accharo aut julapio (umpta,Praterea defrutum , C pinguia, C quecra[fum dant alimentum au- xiliantur, non omiffi t clyferibus, C* vomitionibus, ut in aliis ibu o didum etl.Convenit.& diaca- 4o /loreum (ut Conciliatar ekautbor ) potum duarum drachynarum pondere. Profunt item juniperi bacca codem pondere. Porrà illa quo, letbifera efi arbor, quamperperamquidam Sr co MERY M. appellant , qua fructus profert loti avboris inflar, quorum ofiiculis funiculo trajetlis, fuas preces Deipara virgini numerant imfime gentis mulieres, qua illos 3mo- Azada« nacbis fepe dona accipiunt, quid im eorum monafferiis arbor ea frequens reperiatur. Hanc Avicenna vocat. Az .A p Ac lachat- RACHT fen&quarivolumini, fic inquiens.Folia Azadaracht, quemadmodum c» lignum, animalia necant. Tolli- edad tur noxaiis medicamentis, quein un verfum oinnibus fuccurrunt veneni ; privatim vero iis, quibu Cr Nerii vi exitia- & remge lis aufertur. Caveant itag, omnes, quibane arborem fuis in viridariis alunt, nefortà imprudenter fe ipfos, c domeflicos dia. — omnes in perniciem agant.Sed fi aliquis fortaffe dubitaret banc arborem non effe Azadaracht Avicenne.fidem ilii mani feftam faciet Andreas Bellunenfis, quiin Arabicorum nomi. 'pretatione, ita effe aperte declarat, $0 05 Kapaden n, CARPASI Succus. CAP. XIIL | | Potus carpafi fuccus faporcm citam ;ftran lationem adducit. Adjuva tur autem q Whéfeiong | ker Mimi I S rr Sides ud ! eee bodie planta genu nobis Carba[uim dici pofiit , omnino fateor me ignorare : nec quenquam reperiri credi Taxi ve« derim in lt alia, qui plura qum mos de pellen c pofi. Quandoquidem etfi bic inter vanenatas plantas lud "coca unà eandem effe Bleu die Sed vanam prorfus borum fententia effe avbitrar. Siquidem a neminepoflerit atis memoria "ecu Li Hine ir, éeleteriam vir ullam carpefio ineffe, verum eandem (ut Galenus C» Paulus teflantur ) que 3pfi pbu: dam id&. quinimo, it4 adverfus venena commendari compertum eft , quid Quintus Carpefium cinnamomi loco in Theriacam addere non dubitaverit, quód tantum id preflare exifhi , : arpa[um boc loco à Diofcoride de[criptum, iffet, quod um Galeno nsxapaizs boc efl, [ucci carpafi mentionem faci tArecenfet medicamenta, qua capillos c 990 And. Matthioli Comm. molari enplaftre.. Cateviüm cin bujus ufus, C? notiiá apud omnes penitus eXoleverit, nohvf cuv alza 32. eo fit inflituenda curatio. : ; P ii Véjrit, no. vf Cur alia aibi id Eaeelovia aéx, SARDONIA HERBÀ, - CAP. XiV. KAnioni ranunculi lierba géneriáffignatur, quae vefcentibus mentem adiifit,& o uádám netyos,. diftentione labiàin ritum contráliit,ut rifus Ípéciém prebéánt: à quà quidem ione; de nio rifu ada jum in vulgus infaufto omine manavit. Poftvormitum peculiariter convenit à ! & lac liberalius epóta : irrigatio, perün&tiod; à pinguibus medicamentis; totüm corpus excalficis.: bus: incalidam aquam; oleumd; defcendant; féd tum multurü perfricare , & inüngeié expedit: ii. ie fumma, curam omnem, qi convulfioninervorum adhibetür, exequi oportet, ; - fardoni ; : tet i : bei, - Q üd inter Ránunculi geriera eà annumerétu? planta, que à Sardinia ubi plurima nafcitur nonnullu vocátirlel; nenum, Sat donia, abunde docuit Divfcorides libro fecindo. Meminit bujuceplanta Julius Solinus c. 8. Polybifl. lá wii. cuano, Huic incommodo accidit &* berbá Sardónia, que in defluviis fontana provenit largior juffo : £a fi edülio fuerit, vefcei, bw nervos contrabit , riclu ora didütit, ut qui mortem appetünt,velut Videntiüm facie intereant, Tradidit bujs[a, rationem A?rius l.13.qUi prater eà medicamenta,qua uic curátioni ÀDiofcóride redduntur, declarat quibus AUXiliilg; convulionis genus privatim curari debeat. Quippe cum diverfa fint convulfionum genera,diVer(a etiàm expojcintam, Apum 4 Prafert ramencaffóreuii in pulverein contritum aut pet fe, Aut 2 dulci vino potum. Caterkm ut Cnáliati rius — fher,adjuvantur qui bau[erint Apiumvifum ( fie euim Sardoniain herbam appellarunt Mauritani) vino dulciputm, . adeb larg? epoto, ui ihde ebrii f a&li diutina doriniani : item ineliffopbjlli fucco ex aceto fumpto : && enia, itidem air. " * donie berba verum ac fingulare eft antidotüm.. Sed quoniam ( ur Diofcórides prodidit ) in bat cirá, bàlnea, de lama admodum profünt, ea uiid, paranda funt medicamelitorum decodli , quibus vis infit ekcalfáciens, tum etiam déficani, € quapropria facultate nervostum voborent, tum juvenr. Cujumodi fuii ; fhechas; byJopum, falvia, ruta, bttona, €bamapitys, amaracus, óriganum, cálamihtbas pulegium, dictamnlhy anthemis; fatureia, acorum, Syriáta Ge Ct nardus, a[arum; pbu, cyperis, vo[mávinus, cr id genu Alia, Ad bec práflat inngereoccipitium; cervicem, fpinalem medulla; (afin oleo, aut 2 cáffóvéo, aut 2 terreffribus lumbfseis, Aut e vofó, aut ek b)perico, aut vulpumat tmguento Aragone, aut agrippinos áut denique ali bis fimilibil, Is po HYOSCYAMUS. .€AP, XV. " Herm porum, aut comefuin, fimilem ebriis abaliénationém mover: fed facile medicamen: tiscedit, Áüxiliaturáqua mulfa copiosé datá;Lácdj; praefertim afininum : fi id defideraturyapril- lum, vel bubuluni;velaridarum ficium déco&uri.Faciunt ad id etiam nuclei pinei, aut cucu 1 ex paffo fumpturi, & vinum falfum; cum adipe fuilla recenti; paffod; : itidém urticee fe. exaqua, & intubuseriáticüs, & finapis, & rnafturtium; rádix, capa, & allium, & hac fingula fumantur.Poftea finendi quiéícere, quemádmodum qui vinum Biberunt;ut éxcoquaht, . Hyofey- QUecurritur facil? Hyojcyaihi tox , cuju hiftoriam cum Diofcoride ivadidims libro quarià, ubieju qug figi" amivene dedimus, fi antea, quàm venenofa visi valefcat, fupéretá, corporis Vires, cónferentia pr tiir médicatreni ed "*- propter indicia, qué eporo, vel comefà byo[cyámo à Dio[coride ajfignantur,alia plüra &idem reddidit Atiim libus hemp * —. quid infequatur jackatió corpora cum diftürtione : quibus fuccedit exolutià, animi déliquio fimilis, oculorum rubor, pru : ritu, deinde tremor : préterca ómninà delirant agri, c putant fe flagrü córpore cadi. Proinde merità Ananien feshyifge Dita amum vulgà vocant Diflirbió,utpote quad mentem, Cr omes corporis fenfus diftirbar. Meriinit utrinfa, byojc jam z turbvo- fer deleteriapharmáca etiam Avicenna. [ic itijuiens : Epoto byo[cyamo albojoffium compagints luxantüt. linguain , fcyamus. freffus tranfit, [umat os,caligant C? rüfefcunt óculi, irit us dificulter redditur. Hine fiunt vertigints, fa e o rum, t totius corpori prutirus: ebrietas , ameitia, fürav, cámitiali morbi, vocis diperfitas nmi quani affeili afinórum mulorumá, màré, d» equorum moda bitiniunt.. Anigra autem corpóris extrema confrigefctit, fim: LL brantur oculi, oboritur delirium , at, adeb conffringitür pectui, ut impédita prorfin ve[piratione, Due fà - vau, lanturg, egrotantes.Verim bec onima citutam facere tradiderunt Diofcorides, & Paulu. Qui jit; ut füpicar li - Hyfocy- bc cacutiyiffe erraffeós, Alicennannqueiadmodum f in aliis quàm plurimi fimplicibus medicamenti, 2 eicit ami utri- J4 ab eo fepenumero confundutitur. Ceteri in álbi byofcyami curatiotie idera Apicentta. prafert ceteri sedit : UdicU- Theriacam, c» Mitbridatis ántidotum. Sed iis qui nigrum bauferint, poft vomitum C cDfteres meiscim Hin) d UU dum: quin & bubulum lac, abfintbium, caffóreum, rutati, làféris lacrymam, bàccái &r folia lauri dfi dr men,magudarim, cárdamoiuim,» flivacem : fedqua fingula eX vitio fumantur, Hi praberea adiit miritati dum, C» opdbal[amuim ex lacte patum. Ad bat infüper [atinam triticeum vino [ubattam, empláftri mode ventri liter inipani promittit. Sunt porrà ex feceritioribus nómitie pr eclaris, qui longum piper in bro; ind nptre citm? atq, etiam piflácia latgini mahducata, cáterio proferunt antidata ; Mavdpayigais | MANDRAGÓRÀA . CÀR XVi M»icipes bibatut,confeftim fapor infequitur,exolutiojc vehemens veteimusililn iis ftansà lethargo.Cui; antequam aliquid éx iis accidat, voimnitus & aqua mulía ate : i trum, & abfinthium, éx vinó dulci; áut paffo fütantur: capüt rofaceo; & acetó pérfunda u , Profe € excitatio, & motu$ corporis; & olfa&us eupátotii; & piperis; finapis, & cáftorii, &iute tritorafmn t ceto : & liquidae picis, &codor e lucernatumexuftione, & extinctu, Quàd fiagreii revocentur oai tamentá movere; aliisqué com bus aüxiliis uti convenit; à posto m 2 [f] Inlib.Sexcum Diofcoridis. por — : jnximus: id anarse L14ndoquidem Mandragore bifloriam latius profecuti fuimus libro quarto, ubi uum, ejut iiem o - ^s * d gore vee unc tantum indicia primit, (P accidentia referam, qua 4b epotis vel devorati ejus tum v4 * ee Mütwr, jen ye [oient : deinde borum curationem aggrediar : quomam fi diutius malefica vis ferpereaugertdo neg T pis fallere nus adhibitu remediis, facile a qui hauferint, emori porerunt. Quamobrem dixerim; Aetium fecut Pact ordi d odare fit admodum gravt.Ac uatifeabundo,amavo in jucund o6, qu eafaci copia, & men[ura ad ledendum requiritur.De cetero verb moleflias quidem jacit» fed ferius es bed [ iim Lo ni EP ANE agretantes (ut. Diofcorides inquir) in veternofum foporein delabuntur : quin & [egntss e Luguidi, C tries; c ca gorz no- - irati, repentà rurfus tanquam qmentes recidant. Removeri moxatm fceibut, xx re prater ea quia Diofcoridi produntur, coriandri femine, Aut pulegio ex calida aqua, atit al vi dejettione eum cdit ndi . 10 dicamento, quo 4d veterno[os utimur. Quid fi d vomit qui malé babent, non excu entum 2 fomno, erigamm p ve d ex frigida, tanquam expertiffimum medicamentum offerri volunt.Profunt item aciia clyfmata; fridtiones ni -— minibus i pitule ignis flamma appofitatum occipitio, tum Jeapulittum etiam narius fihu- orbus exten[da : cuc ) gmemb : quin & flernutamenta , que veratri albi pulvere naribus indito cienda funt: I l« 4 tord albi ér feptica medicamenta veficas excirantia, ut cantharides , & ranuticulus, eccipitt £r post aures emplaffrimodoimpte o eel 4, maximopere auxiliantur : nang, hec omnia valentiffn? revocant, qua cerebroofficiunt. Porro aninadyerten- |a hie d repellendum vapores eà petestes. vofaceo, aoetoi perfundi. 1d coveniat, gie daffe videturlibro iz metbodimnedends, | Sed boc certe fi quis rem accurate xo pendat, rationivefrag ari deprebenditur. Unde nil mirum, fi Paulus Aétius, Alexander Tzallianus , € alii qui Galeni vefisgia fequuntur , cim ved woviffent vexernum morbum à frigidis tantüm bumoribus provenire ; G vofaceum cum 1 convenire, quod magis vefrigerare valeant, ca]tovitnm , chamepit yn, pulegium, calamintban, ferpylium, shymbram, & thymum buic medicamento addiderint, ne eo [olo admotoymorbum foverentsat 4, demnm «gr mortem adferreut, Verim enimvero putandum eft Galeium vofacettin ex. aceto santium imponere, ubi frigidu: humor, guo vetermu excitatur, bili (ut plerung, accidit) fuerit admiftus, que tagen bilia maxima ex parte in ipfo duntaxat princip foler : nam citm tenuis fit facile vefolvirur, cv fupcratur à. frigido. Binc itaq, quid, expendere [2d cognofcere potesl , au iis, qui à devorata mandragora veternofi fiunt , purum illud medicamentum ex ro[«céo & Aceto llo afficiatur calore, fit. dum eft, quid jubet Diofcorides agrotantiutm caput 4 auod ett. GAl letb ict kl L. elf aciant,.cui admiflum fit cafhoreun.Sed borum omnium peculiare feribit effe antidotum domeflicam radicc triduo cum me & fale devoratam, Ceteri cum mandragore pota ME T ELLAS. NvczS quasvocant mibi im memoriam Metella- perius libro primo defovipff, fciverimá, non mod, fi edantur, [uapte natura canes neca- 5^. vovit € bisea maxime ea maxime convenit ] SE : xs * , euratin, T ias rige opium, de ; 2 proxima commentatione differemus a . M. MECONIUM.- E CAP, XVII 6* (y Uodcorniculatum papa: Q: corniculatum. Papaverappellant, & potu, Ioni CAP. XVIII, us : nec alii ibi i Eieed *xpugnaturauxiliis,- &cibo eadem inferre confitevit , quae papaveris 992 And. Matthioli Comm. mentis s quibus opium admiflum fit largius quàm pav fit, fumentes in eatneurrant difcrimina,quorum pep»; | zides.At, illa quo, fequantur, qua in fuis alexipharmacis Nicander iis verbis veprefentayit, »q fisse í | fumptopapaveris incapite (uo emina gerentis liquore dormientes : nam illiin [umma corpori cutefrige vere, LL aperiuntur.fed enim palpebra eorum immobiliter colligantur,? que labore eo,odoratu; fudor diflillat bs d ir ipfum corpus pallefcit, ac labia ardent, &4, genis nexus demittunt; id esl laccide maxilla funt.Langui i dini égutture anbelitus expirat : fape e lividw unguis, vel obtortusnafus mortem non procul abeffe "2 rum, qui in cava rece[erunt,radii. Nicandro fubfcribit Aetius L13.ubi fic inquit : Quando voluntarie ML urn | biberint, five id manifeffare noluerint, five volentes non poffint, bis cognofcentur indiciis. Sequitur cni es d acceperunt in fomnum gvavem collapfio cum frigiditate e pruritu inten[o, ut aliquando ob ipfum eia ; Opi ve- per totum corpus effertur, e exhalat : inferior maxilla laxatuv,tumefcunt labra , irruit fingultus , diftorquaur | nenicu.. pallor adest, livor unguium; pracordiorum divulfía , vefpiratio parva C frigida , oculorum offu[catio, C ad "e ] mado, — mortifera convulfio.Hac de notis, qua opium futnptum confequuntur. Quibus valentiftmà illa remedia auxiliamg gos j Tum bic meminit Diofcorides, neq, enim plura apud pofleriores Grecos reperi, Avicenna autem prefert Laferpitii - mam, caftoreum.Sed praflantifimum dicit e(fe medicamentum, Tberiacam fagaz.eneam, € Mithridatis andas ex vino potum.Excitandi etiamnum funt egrotantes flernutamentis, fibulis, fritionibus,odoramentis.nempe mofibo a. floreo, lafere, ambaro, navibus inditis, quin c fulpburis fumo. Succurritur convulfioni, fi umver [um corpus p fubfino oleo, ac etiam coflino, aliis, remedii, quorum in precedenti capite meminimus, Verüm longe omnium put, fime proficit antidotus noflri ufus, fcilicer quinta e[fentia theriacalis, de qua fuperius in prafationis commentatismdys, mus, quód prafentanea remedio non modo bis omnibu opituletur, fed etiam omuibus in umiverfum venenis,qua fnyiltu, te nimia tnterimuntNec alitér curantur, qui cormiculatum papaver devoraverint, 1 " Begin, PHARICUM. CAP. XIX. : Uod Pharicon vocant, fapore fylveftre nardum imitatur. Refolutionemnervorum potumadí, cum conyulfione & delirio. Oportet autem poft vacuationes vinum abfinthitem potui dare,cum cinnamomo;aut myrrha, aut nardo gallico, quod ferinen aliqui vocaverunt: aut fpica nardi duis drachmas,& myrrha totidem obolos;cum paffo; aut irim cum crocoex vino :derafumque caputillini- 1e hordeacea farina cum aceto, & trita ruta, pica On equidem hactenus apud quenquam feriptorem confequi potui, quid Pharicum antiquit fuerit, an [mplau o onfd, compofitum medicamentum. Quin neq, etiam certo invenire licuit, unde id nomen traxerit, cm varia fide me. mine ejus apud autbores (ententia.Porró is, quiin Nicandri alexipbarmaca fcholia fcripfit bac protulit.Praxayma me anorie prodidit pharicum letbale medicamentum fic vocatum à Pharico venefico quodam Cretenfi, qui boc reperit, Sunt. qui priinum Pbaris Arcadie repertum velint : appellant autem etiam Medicum. — Nec defunt qui in The[alainTherh, alii Lacedemone,quod ibi forta [fe proveniat : bacille, — Ceterum cim jam id merità deperditum fit. ata, lc temp à nemine, quod (ciam, cognofcatur, fuperfluum fan?effet plura de eo fcribere nam inffitutum noftrum mne «eta diutius immorari, i; 4 "Tofu, TOXICUM. CAP. XX. [95m ex eo nominari videtur, quód barbarorum fagittae co illinebantur. Qui biberint,lsbiorum & linguzinflammationerorquentur, lucoercitusfuror varias iis imagines obverfat: quarevix medicinzelocus eft, raroQue qui hauferunt, evadent. Vinculis ergo cohibendi;aut vinum dulce cum 10- facco bibere, & revomere cogantur : rapi femen bibendum cum vino.Privatim iis convenit quinqu lii radix, & hircinus fanguis, aut caprillus, eodem modo fumptus: roboris, fagi, autiliciscortex cum la&etritus : malaQue cotonea trita effe;aut cum pulegio,& aqua bibere convenieamomum & idi reli femen exvino. Sedquipericulisdefunai funt, diu le&icis decumbunt, & ubi furrexere, ftup quum vitz tempus degunt. se de Tozici Uid antiquisfuerit Toxicum, quo Barbari fagitzas inficiebant, ut iis vulneratos inimicos baud ai » À " confid. 4 Diofcorides nec ab alio aut Greca, aut Arabica familie autbore memorie proditum effe, mihiba enu ias cim proprie is tiun est, MeoG, difficile admodum fuerit decernere an Toxicum bodie fit, vel coenofcatur in Europa, cim j Toii Manardi Dari antíquis dicantur, qui Troglodyticam Aetbiapie regionem incolunt , apud quos forta(fe tauri: nafcitur. ege opin. re epimvere putarunt, quidam, ut. Manardus Ferrarunfisvir noffra at atis celebris, id antiquis fuiffe 3 pars "di probata. pos apellum vocant. Qua quidem fententia non omnito iia videtur vefeenda, qui plura de Toxico nonne Le quandoquidem (ut Avicenna eil author) non defuere , qui fagittas Napello inficerent : conflata, grada : bus lingue, cr labiorum inflantmationem ex«ítari Cr raros admodum effe (umentes.qui evadam ; id quo esa toxicoadforibunt. — Ad accum afferat. Avicenna, qud fiquacura cum Toxico adhiberi pofiit , ta jer quen (o bauffo antea rapi femine; C fumptis fubinde plandium putaminibus, boc omnino illorum opinionem eur rcm Diofcorides quoque tis, qui Toxicum bauferunt, rapi femen ad ciendum vomitum ex vino ones p. , d Pu Toxicü, dfier6us fagi, aut ilicis corticem, avborum nimirum, que omnes glandes proferunt. Qua fan V aneerd e Grzcorá dendum trabunt Grecorum toxicum, d» Arabum nepellum unum c idem effe venenum. fs i Lace ien ft & Arabü depribus contrarie profecto fcfe offerunt rationes : etfi enim ex notis pradidli Toxicum , C Napelum aliti t Napellü. 47, rotur, tot tamen aliebabentur nota, que alterum ab altero diferiminant , Cr contrarium arguum ios uw E flimandum non fit, quàm quod deleteria bac medicamenta pi um inter fe diff d mt. : pes nefqua: vim, tradidere Mauritani,eo$ qui Napellum bauferint, intantum furorem agi, ut vincu g^ : — — E dum eos, qui Toxicum devoraverimt, | Equidem illud pro certo teflari poffum, quàd gnk. Mn equa Napdlets quifümi, quorum lijloriam libro quartoprodidimu, cum de aconito di[fereremus,quamg omnia * - Inlib. Sextum Diofcoridis. th In ID. 5€ i er ve addudti fuere , "eo A ET ; v: ingullum tam ror ello, oculi ext? amnia dederint indicia , qua ab Avicenna napello 4f nint ui experimentum vidimus, epot? aiscicee nibil de omen s illit 45 : tamen [yip nojfrody Horum ) pe jam fenfere delirium, Praterea eiae vfeihu, r ingens crurum imbecillitas : d elli pericula evadunt, HUE eene cene iefcorid. von jam (. ur ipfe perbnbet Avicenna) Hel "T xicum fumentibus non evenit : 00» ee pectet: itialem morbum de[cifcumt, id quod Tox c omnibus liquido apparet» tia ——— í iba liquumviretempus ducunt. — Ex buitaqu li ur aundà conflat ex * pecie miri trn i sesta js Hn Toxici incommoda, quam vont e malum abige- es ex quid bac inter fe maxi. - les MH ismori, — Protinus etiam D uh ferit, inferne exafior reddi- Nicááro. p adn cruciatibus à ; henderit. Lingua ejus, qui Tox it, inferiorió, parte gin- min afit itae) pend febdagelV ac aridum prov[(us Lipigió nd ü 9 Miis ef, — joni Sape etiam cordi fIuporem inject , ommsdg I7, edens : ac fine » fni donibus moventur. pe te? us falulasá pra in fa EE fma diffanduntur,Cr à fuis flat: bo, cr balats magit, inntimeras nug Soedu zum f [ome neri werte rires M ih dita caput totum plex beg ns ibieririuri p rur intermi; : ipfa Rhe facerdos , nona menjis pu pp d raid Toxici Liu dece ci 7 bi metuunt. Stc 1 Napelli Vel quemadmodum eraterifera facras res borrendum in montanis latrat um audientes fibi meta llanidentey Nsp* rar ani i aclapi inar fugi t, obliquisá, pupilla taurino isi dipped E mente fa " éferdrfeus labens Nicander. Ceterum o1 EU pci ho eR anguine, coronti Tes ESO Dus pcd ehe uh 5 mof ho, capparis radice, & eo malis, amomo, ami fru&u. Avicenna vero N apello fuccurrit cum vini potu, vut yro, dium ja HE denig, murt, dete iipfiu radices depacitur : qua utiq, medicamenta omma ab ii admodum iferep fc Ke Li dni 2: imet quem tamen pen? ad verbum reddidit Avicenna in e. Alfa puris m ierant vlesdit PRA Kapdum is b is T a ns Be aorra bujufce libri perius i di favorem adduximus: quandoquidem (ut facile coll ara pri ss cimittrer qua qubd eadem excitent accidentia, & odd gig es is Ns à D i ; ivér, antur : cuju[modi (unt mandragora, opium , byofcyamus, Mess na. & eadem rese[fe , cüm' tamen longe divér[a cern jj Midusquam«l. Tosieh. culatum papaver rid gemu alia Sed ur jam de Texico meam in medium proferam fenteutiam,eum baudq ade TM licrediderim qui dise id effe Avicennz Toxicum, quod idem Tufom appellat. » empe [us y di ies : e - : ui deliri ; ; ici funt indicia. Atta í ; i i fequi delirium, Cr incoercitum furorem, que propria Toxici [un men hoc vid emnino fuiffe i i. uod nec minus fortaffe Diofcavidem latuit. Nam fi Toxicum novi[fet Diofcorides, ejuscertà 3" hiftoriam libro quarto jilentio non difimulaffet, ubi de ceteris mort feris differuit medicamevtis. — Mudporrbindicium fe v: reme dia, tiafi cibo in corpus ingeratur, [eva [Vatim adfeht difcrimina : nempe illico labia inflammantur,c adc) iniume- 5 * iiia a seii éebioerin eco Rocio: Missenctg vertigines, C animi quentifime invadunt, crura imbecillitate a aimmibilia red ntur: fu inde wu, verum live[cit corpus, intumefcitá, riii malooccupatur babitu. Quo.fit.ut brevi temporis [atio, qui [umpferint, bd dixerim: quidam antiquorum, bas verum N apellie['e antidotum, Conciliator Smaragdi pulverem duarum drachmarum pondere magno go 7 4 dio ex vino potandum pollicetur, Sed boc daritantüm poteft Pontificibus, Imperatoribus, Regibus, aliis, opulentis 59 principibu, quandoquidem parva, vel nulla eff adhibenda fides pretioforum lapidum fragmentis. quibus bac at ate fepla- [oem meta ied omnes, qui Yenenorum materiam perttallarunt, Avicennam fecuti yerum ftcurumá, Mus Na- antidotum em quendam, qui Lj tientia, Gr vigilantia opu eff. Quamolvem mibi mirum non eft, qu;d favipferit quid j iffi ; Tia Ops Ei mn j I quiéam recentiorum clariffimus, M aeni- pemÀ mim ac principem, insfepbin tamen, & medicum , aum i poruifer, ut demum fuum conficeret antidotum, boruy, vice magnas quasdam cepiffe mufzar lii i . To Autem ant doro, dod coyfl jj sg ex pradidi Aes scri dtm 6o €eptir, ad mirandos fecit fetus mm flm ad stole dne , MA "v Sedquid dicam (fitamenli- S. » £ujus componendirationemtra- num qui biberint brevi aàmodum tem- me. venenum, catera qua vifcera nop ^Pelit. ; Ja temporum 11902, nani, : 994 And. Matthioli Comm. Veios, IXIA, | CAP. XXI Dos qus ulophonon appellatur, inter potandüm aliquid ocimo fimileguftu & odore red mentem lin gu inflammationem excitat : mentem moyet:omnes excremenforum ess MiB firepitum cumanimi deliquio ciet: iisque inteftina latrant, nec egeritur quicquam Polly " PFrinit alvumq; refolutam auxilium praftataqua in quá, abfinthium maduerit ; €X vino la à mulfo pota: rutzeque fylveftris femen, aut laferis radix : item tragorigani deco&iim n wo site dictorum, aut la&e, aut refina terebinthina, aut nátdo;aut caftorio, aut lafer pitio M: fi d conveniunt : quin & nuces juglandes ex vino, cum tefina,caftorio; & ruta edge fing ew pondus equent.Itidem chamelez, aut thapfiz, autabfinthii fucci ficilicus cum aqua TN - calidum potum, e Ixiz ve- : : ! x. ud . i zehor E» Ixie nomenclatio utriq, chameleoni fit communis , qu9d amba gummi vifco fimile proferant, lia tamm ius natura, procul nil aliud defignat boc loco quam nigrum Chamal Siquidem id apeitifame dec latent Me " appellationes, qua Diofcoridi adfcribuntur,ubi fic legitur.Chamealeo niger,quem quidam ulopbonum,alii Lxi "WW Varia li Cynoxylon vocant. Que verba adebvem claram faciunt, ut ab bac fententia difcedere nequeam. At fi fpeophani piam adeo fuerit impudens, ut nomenclationes illas tanquam Diofcoridi adulterinas rejiciat,addam non ob id. di zd lofas. Quid fi adbuc recalcitralit, Plinium illi in oculos objiciam. Quippe qui libro 22. cap.d. ita de nigro Ch ; feriptum reliquit Ex nigris Chamaleonibus aliqui marem dixere, cui flos purpureus effet, & femina cui violactu, ln nafcuntur caule, cubitali, craffütudine di gitali. Radicibus eoruin lichenes curantur , cum fulpbure,c bitumine unis. -€edlis, commanducatis verà dentes mobiles,aut cum aceto decis .Succo fcabiem etiam quadiupedum [anant,& nns CAII necant : J'uvencas quoq, angina modo: Quarequibu[dam Ulophonuidi vocatur, ( Cynoz.olon propter odori . .. Vitatem.Ferunt C bac vifeum ulceribus utilifenmum, Omnium autem denerum eorum vadices[corpionih Wiss Idus hactenus ille, His itag, me [atis comprobaffe arbitror 1eiam chamaleonem effe nigrum. Quare apertifim? baluiar veram à "PPudentiffinu ille,qui Ixiam contendit plantam efe ab utrog,chamale dfe nempe eam ip[am.quanThoe chama- ' phra[lus libro fexto, cap.a.de plantarum bifloria Vgl» appellat, Deprebenditur error C impofIra nou ex lim pa lone diximus, fed etiam ex ipfius Theophraffi bifloria. Siquidem ilvn nibil aliud Theophraflo defignat, quàm allum fimilem faporem prabet : bau[la extremum lingua tratium exa|pevat, interiora adurens , quinetiam corüeuturbatur ad in[aniam u[que qui fumpferit, ac linguam penitus dentibus lacerat. Porrà mente attonitus redditur, alui text ambos utring, meatus & liquidorum, & efculentorum abdurans,qua c intrinfecus fpiritum fuffocans, fubnurmum at modicotrada volutatur. Qui item boc malo angitur, egre magnaá, difficultate refpirat, Adeoq, venenata illa xia poti protinus excrementa ejicit ovorum [rmilitudine : badlenus Nicander. Caterim Mauritani Ixiam aldabacwi ; proprie vicum frgnificat.1dead, etfi fcrip[erin ego antea Ixiam vifcum effe Chamaleonis,non ob idmihia T Iriz ve- eíl, e prefertim, cim non mima veneno[um e[fe [ciam bujufceplante gummi, quam fit ipfa. e . Cuju|nimin rado, — COmnnodi imprimis [uccurrunt, Avicenna tefle, excitata voritiones, Cinfufi clyfleres, qui itinaximtpete auxiliantur, fed mitiores lenior esq, effe oportet, Preflant deinde auxilium Theriaca, & Mithridatis antidotu , 6x abfinthii Romani aut [antouici decocto pota.Profunt i£ epitbemata,qua cordi imbecillitati dicztur:quin éruiinf buglofiflores actio vo affervati, additis margaritis,corallis, pretiofarum lapidum fragmentisymofchoyambaro, E? aliis qua cordi epen f craM, Chamaz- Conyenit infuper ro[aceum aceto admiflum, c fincipiti ubi futura inter[ecat, linteis illitum.Que fant remedia nante Koo dà remarantur, frangum á, veneni vim, fed omnibus etiam incommodis ab eo excitat mirifice febveniunt.Veumdg sg Lee & inradicealbichamaleonis, qui in Italia provenit,nullam baclenu Ixiam reperi:attamen fuperiori anna à jaitbo Amo remedia. nio Corttifo viro (ane infigni, C plantarum indagatore maximo C à Fraxcifco Calzolario Veronenf tel heran modum fludiofo, plures Chamaleonis planta integre ad ime Pragam mi[fe funt , que gummi illa vifci modo lent - funt.Antea ver) quidam Cretenfís vei berbaria ffudiofus mibi pro certo affirmavit Carlina vulgà vocata i nop Ixiam ab iis colligi,qui (agittas conficiunt,ut pennas fagittis conglutinent,N ec modo eam reperiri mibi vetuli int! an lina genere caule viduo,fed etiam quando, in altero.Caterum ic referre mon prateribo qua de Chameleon oes no, C ejus vemediis memorie prodiderunt Paulus € A&tius zita enim fcribunt. A Cbamaleonis nigri pott morjur? Ü C lingua tumor,cum rugitibus inteflinorum fequitur : facies diflorquetur, c vomitu [Bumo[usremores,oscufjon e totius corporis convulfiones, ac vocis fundati ptio conc, nti Caterüm curantur ex bis, qua ad fungos amt" Datur eis C Tblafpios, C bete fuccus, c triticea pi[ana cremor ex pa[fo, abfitmhii dilutum C nitrum matti a Uli vero evomuerint, lac recens mulum (apeexbiboto, de alvum cum lubricisinfufis eluito, velut e$t fini gra 0 47 1baa decolum.Pracordiis etiam fomenta, ac calfadtaria adhibeto. ü Yuspltior, CERUSSA. CAP. XXII Eruffa fao colore proditur : fumptaenim,mox palatum, gingivze, lingua &ccommifagg der candore quodam inficiuntur:fingultus,cuffim;ac lingua ariditatem excitat;iis pasa. E mens labat, membratorpefcunt. Quibus dare convenitaquam mulfam, aut ficuum,aur malvz* &umyaut lac calidum, aut fefamam ex vino tritam, vel lixivium ex farmentis : : um,aut irinum,perficorum offa cum hordei deco&o: columbina ova cum thureja ptr qu prunis; aut gummi,quod ulmus ploravit :aut humor,quem ulmea folia pietra hs fed tum quoq; vomant, Convenit etiam thapfia fuccus, aut fcammonise cum aqttam p . 4 2s In lib. Sextum Diofcoridis. :295 iere li tametfi ad ulcerum medicamenta, que exteri - lethalis G& Ernffa f'aciendarationem tralidammfaprcitne car ignoti corpus imerfici 1, quemadmodum 6 ah natütae valor me seem ete ceruffa incommoda pluribus notis, qum fecerit Diofcort m fu- via pharmaca, dc quibu jam plura cipue uie quorum carminum bac erit paraphrafis.. Ceru [Ja pev oim (xad e i cote ga — vea de in mul&ram emul[um fuerit,colore fimilis esl. Porro € a dod monti adhac lacum ^i "ene ibt i c medicamenta frigore arefcunt, C contrabunrur in "e " p * p fuper gingivasadjrri - Y id qui bauferint, arida tfft, oculisg, nutantes gravitate, dum eve T ben ——À tears vp paa Hinc fit, ut capite non parum turbentur: quinttiam anno fuo ist egerunt, mis A in ipfa luce vanum phanta(ma, quod e ipfa nullum fit; vdd i E H en wes tw,eotanfom ipn pci Meum pentn s n eet ajperitar, ventriculi alvicompuncitones pra apta vit were RP lied totius corparis: quin C» urinamodo mgvas mod cordiarum tenfio, anbclitus difficultas; prafocatio fpiritum, €? albedo totíus corporis: q id M eoiln itin LoctÉts ^ e - se unu jii providere; ne dorini- na tei í enter pellunt. y « ' 2 young in iepdeir yin gm eh prius bydromelite fufino, e narciftimo oleo admin. a: sd vemitiones ab atriplicis, rapi femine cozcítat as : item clyfleres ex brafica decocta cum oleo, abfq, [ale x injup í riscam ex vino, & Mitbridatis antidotum; C" album meracum vintun [argu potum. d FUNGL . - CAP. XXII 29 .« Minyrtf, ." B vr. bx « , ialii genere, alii copi ledunt: omnes tamen ftrangulatus fufpendio fimiles concitant. | es Miu Aes DH i oleo wisi campum juvat lixivia ex fare mentis aut pyraftri furculis; epora cum fale, pofca & nitro.Fru&us,aut folia pyraftri cum fungis deco- &a, ftrangulantemillam vim auferurit, elitatad; eifdem auxiliantur. Adverfus fungos gallinacea ova cum pofca proficiunt;adje&ta ariftolochiae drachma : itemabfinthium cum vino melleQue fumprum;& , c... exaqua porum : apiaftrum ex nitro : panacis radix, & femen in vino: fzex vini cremata;cum aqua:atrá- ;«»6 d $ «radi i ; ó £o; 1. flos mentium a furorium ex aceto: radix; vel finapis,aut nafturtium efu profunt. : acie at Onmod) nocent in univer[um Fungi, quód in eorum genere aliqui babeantur letbales, C" fuapte natura veneno Furgorü vnbuti, fed etiam quód ex bis,qui perniciofi non (unt plus quam ventriculi vobur ferre pofüt,quandoq, ingeratur, Ycnehca : : ; naiura, ita ut tunc non malefica vi, fed copia ledant. Quippe cum natura bumidi admodum , C frigidi fint, c? lentore non modi- co [cateant,[uperato fua quantiato corporis calore, fuffocant.ftrangulant.Cr denig, voterrmunt,mfi cu us vemediis uc- Cognofs qui mortiferi funt (ut fuperim lib. 4« tradidimus) fi frangantur, quod illico varios mutent colo- res, flatimá, efcant.Proinde dicebat Avicenna in funyorum genere eos cffe letbalesqui virides c caf depreben- dantur.Stá ceri? magnopere admirari licer quüd tanta in bomimibu inyalucrit gula libidosut etfi (ciant fangos efe ple- TIMQ, necis tamen faiipfius obliti, magno fané apparatueos in cibis avidifüm devorem. — evim poflquam Tantam cum palato fungiiniere gratiamyut ab bis ab[linere bomines non pofint, [altem difcant velim;ut [e ipfos a morte vindicent, fungos nunquam effe [umendos, nifi prius cum fylvefrribu pyris decodti fuerint, Quàd fi fylveffria pyra defide. Fangorü 40 rentur, ex dome[lici ea [applere psterunt, que cateris aufferiora babentur : in quem ufum adhiberi poffunt tam recen. P vàra- b. es fole ficcat a. Praflamt idem arbor tam folia, quA cortex, prefertimá, fylveffris : fiquidem fungorum autido- 3x Preig fum Diofcorides libro quarto prater medicamenta hic ad fungos af ignata, pratulit origani, C fatureia deco- m gallinace orum fam, ex se€ n c: usd ej ie (ut Philagrius explicat) album e[fe oportet.Sed pti- d , Talis eliciendusest vomitus, fubinde acria in Turvirus, Caterüm tgnorandum nones, eos incommoda se longi x - í C etiem xa x quandoquidem non mod) fuffoc 4m. firangulantá, comedentes, fed etiam inte[lina exulcerant,ventriculum 6w ws ^ nverjopalorem inducunt, Gy urinam remorantur.Prater bec ali * . px mos ui iptematassenptfigustremarónterceptia arterisrum animi drigior sonde ees : 4i (ums d uc yminum,didpalanga diamofchum. Conciliat, pr miibin quoferbuerit piper, offerta, fubinde allium crudum Menit eque e 2uiba, qua (; A Galeni inquit) alio theriaca vice plerumque utuntur, I z * z g AE ^ efcens fir i à | 6, |. AP! £yPfum ftrangulationem cr : "lia: & ad hecmalvze deco&um,quod mm Re icis omen Er ea DRM: cas vias, & faciles reddit : p odeftoleumex aqua rou]f * quod ubi duratur j lapi ^ : iuc :uratur in lapidem fi de oer [PME pota: ácosjsta eee rae fcnlnes dier autirmen- E ; proluendi, via; aut aceto, aut pailo; hique Tpfum V omnibus no'uim, f Lil, sia [^em P PMPATUT UE CODIOd atu iejcorides onn : tags £omedatur, fy quiet (ut Diofcorides inquit) qubd vefirationis meatus y. C fi ve- Pes , * Meminit bujus inter Venehatanedicame ta Avi €nna, fic mquiens. Eadem fint fi ricis, que cera preterquam quid illud [777 173 e ? fir l e : obrem Hn ui iunferi Ht , €4 tonvcni- | | n 4 (11 ende: £P ; ejurdue » C atrocius A ad » f ET 3? 4 * did teimedia, ? 996 Aud. Matthioli Comm. unt medicamenta,qua ceruffa, cr fungis opitulari diximus.Poflea lubrica danda funt, cuju[modi ni graci C lini feminis decoctum, Conciliater egelidam seam cumbutyro ens Meis Altbe, f dum excitandnm, à vomitu calidamitem cum melle prabet , ut iterum vomant : poftrem Mithridarg 4 deinde vip, meraco miftum, drachmarum duarum pondere. Quàd fi alyus ad boc adftricta fuerit , citetur ele o oi EE ; ve infufs, C illinatur venter vicino oleo. Quin C murium flercus (ut ipfe ait) ex vinopotum,, proprium ef Dh tum. Avicenna autem ultimo purgari jubet [cammonio, € aliis pharmacis, que alyum dejiciendo ad vem "s Mami Alu aoa, SANGUIS TAURINUS, CAP XXv, Aurirecens jugulati fanguis epotus , fpirandi difficultatem »ftrangulatumque concitat: faic, tonfillarumd; meatus cum nervorum diftentione preecludit: lingua rubefcit: dentes inficiunmy *! quadam concreti fanguinis veftigia , intereorum commiffuras reftant. Quare vomitum vim fanguinis enim globiattra&u illo in fublime relati, magis gulz inculcantur. Darier 0 opus eji : «Meum CORcretum fanguinem difcutiunt, alvum fubducunt.Grofi la&teo fucco turgentes ex pofca, & nita avígua.i, pet fefe, auxiliantur, nec fecus coagulum omne cum aceto, & laferpitii radice , aut lafere: itidemk femen. brafficze femen, & &cinere ficulneo lixivia: conyza a folia cum pipere, & rubi fuccus ex aceto: alus refoluenda.lis qui fervantur,ftercorofa, & fluida per fedem egeri confüeverunt, Stomach hordeacea farina ex aqua mulfa perungere oportet, i | t (| ! I H i [| H -- - Emotauri fanguinem cl am potandum exhibere potest : nain umu(quisi, fane menti fanguinem Cognofitt qun, ] vencnara ^^. "nea quidem fententia, fieri non potefl, ut venefici eo quenquam decipiant : quippe mifi largiu bibatur, & ihn maura, cdlensabpfis defluensveuis, anteaquam concrefcat, noxam non infert, aut levem. Quo fit, ut eos tantimtawrim as. quine interire crediderim, qui aut atra biletentati, Auticacodemonibw irritati,vel ut aliquod (evum morti genial. gibus pro fuorum facinorum pena luenda inflitutum effugiant,vel ut immedicabiles Gr graviffinos morborum crudus finiant vitam pertaft (quod Plinius libro.zo. capy 18. feciffe ait epoto opto Licinii Cecinnepatrem civem Romanum)nu. tem fibi voluntariam confcifcunt.Proinde (cité Nicander in alexipbarmach ita [criptumveliquit, Siex infipientis quie Jpiam atrum tauri [anguinem bauferit, moerore ade) ingemit, ut nimio cruciatu tandem conficiatur , quanda terdiape propinquans fanguis ille conden[atur, ac in medio alviveceptaculo in grumos coagulatur : binc e méatw fpiritum turantur, C balitu [uffocatur impleto gutture. Atquitradibus, c7 Jingultibw ifle afflitkus,crebrà humi fpumacanqi- ' matu palpitat : bac ille.Ceterüm fi forté fortuna evenerit, ut quistauri fanguinem potaverit, cr ad eum domefici,qui- Y $us factum conftet, Medicos advocent, tunc Medici iis uti poterunt remediis, quorum bie abunde meminerit Dufnid, — Sed quoniam taurinus fanguis menflruum fanguinem mibi in mentem redegit , ata, etiam bic mobisoccurrifelparli, Vipere,C canis pifci : item cerebrum felis, quem Graci elurum vocant,cervi extrema cauda , quoruudam quaa fudor, & malum denig, improbatumá, cafforeum , quaomnia inter lethalia medicamenta annumerautur, cmhecà. 9A Diofcoridein boc venenorum cenfu pratermiffa deprehendantur, C nobis propofitum fit, fingulorum vire mafia, ea- Sangui- TWmó, auxilia defcribere, bic locu opportunus vifus est, inquo deii differeremus, c noftrum inflitutum, quantum pf -- men- guise exequeremtur.Sanguisitag, MENST RVV $ mulierum, preafertimá, biliofarum, C facile vixantium pou, a Mead bibentes effafcinat & inficit, ut lunaticos C» amenteseficiat. 1dem deteflabili facinoris quandog, perpetrant Á ejufQue veneficeó, mulieres cacodemonibus dutte, ipfum exhibendo propriis maritis vel iis, quos odio profequuntur. — Hujas ta- €UAHO. nien noxe fuccurritur contritis margaritis drachma pondere ex melliffopbylli aqua potis z auxiliatur Grtepidalalneun.. E Confert ad bec(ut Conciliator inquit fi tamenid abfo, divinelegui njuria fieri poffit ut affetti ilari frequentid, mulic- vum con[ortio letentur,cum euó, coeant precipue cum juvenibus,quavaró nuptias celebrent.Prodes & Theriaca Ee ma pondere ex fumaria aqua quotidie pota. Profunt C viperei paftilli fcrupuli pondereyadditistum margaritutumT Pardi fele riaca eodem pondere.Epotoautem P An p 1 felle excitatur vomitusyceu aloes amarore os Crnares inficiens: poff arco lis eara; riverfum corpus fl ave[cit, ictericorum mado: poffremb ea omnia confequuntur incommoda, qua ab afumpte "d remedia, 4 viperarum morfibus eveniunt , cm tam [evum lethiferumá, fit , ut tribus tautàm horis potames perimat: pe temporis [patio non interficit, prorfus de[perandum non fuerit. Expugnatur primim vomitionibu uel "id de iis uta, antidotis, que napello, vel vipera mor[u infectis opitulantur. Avicenna buic veneno peculiarem menfe he riacam ex Lemnieterra, c lauri baccarum, fingulorum dracbma una: capreolicoaguli drachmis quatutr, "i det ruta feyatmis, cujmó, femidrachma, queomnia melleexcipit. — Hanc juglandis quantitate exhibet y excitat ve paié mitionibus ductis, demum laborantibus in calide aqua balneum, «ui inferbuerint odorata medicamenta, $ed Y bn Viperz RE fel adeb perniciofum exiflit , ut [latim animi deliquium adferat : quare rarifim? antidotis fuccurr giam ys Hes ve- quód nullum detur ea praparandi atium, | Veruntamen ffi. quid est quod tam brevi temporis momento A: po poii: a. ferat; id erit quam celerrimb excitatus vomitu, epoto prius cotlo Gut yro , igne colliquato : quo dap jr iterum movere oportet. Poflvomitusnibil (alubrius, quam theriaca, C mithridatis antidotum, mofc Uu i C eorum compofita medicamenta, que diamofchum,cr diambarum appellantur. Ubi autem animi de ir e rant, & corporis univerfi angu[lia, vivum quidem offerendum eit, aut caporum, C» gallinarum em s am defcr- ferventis balneo in vafe vitreo deflillau. | Huic equidem moxe crediderim magnificà adverfari et eda pionibus, cujus componendi vationem tradidimwin bujus libri prefarionis commentatione: ge : pm TLL Canis vi- tiam noftram, quód icu eculi fuis perquam tenuiffimis partibus in totum deferatur corpus. Porn: ue vit intercitte feis fellis. pice eximirur, letbiferum efl: quippe quid potum , vel effttatum lentis tantàm quantitate, fien Prodefi ctr» &eua Chranturtamen qui bauferint, epoto bubulo butyro cum geutianeradicesinnamomo € leporis - cibis ederint, ta Felisce-. pus univerfum odoratis oleis illinire, Cr vitu tenuiffimo uti.Caterüm qui F L15 CERES " mp nif temper? rebri ma- yis afficiuntur vertiginibus fiuntá, fubinde flolidi e amentes.. Quibus etfi fubveniri poffit, id 1 excitanda firi |Mficin& 1n, cr admodumdificulter fieri potet. His danda ef Lemnia [hragis, e" vomitiones inde Junt hiinfeioem. min pen oportet ,ter, atit quater inmene..— Praflat item auxilium, fi quetidie mane fumant agri poni tradiderunt, m vel quatuor boris ante cibum , quinimmó mofchus per fe fe fufficienter auxiliatur : mt o d illud son pt fehastautum buju[ce cerebri proprium efl antidotum , fi dimidii fcrupuli pondere ex vino bi sands gopriam movetur aGionemnifi objiciatur id,quod natura a0 nim illico intollerabiles anguftias animi deliquia.c omnia tandem (ymptomata, $97 refpivatione, droculorum test amen felit pium In lib. Sextum Diofcoridis. cerebro bomines inficere po[funt. fed pilis quoq & non modó Feles — is fumpti, prafocare pofiint,anbelit us meatus obffruen NES eive impu, Nam etfi piliomnes impr jritus tabifico quodam veneno infedus deprehenditur. Eft ; vehi. fatio no« ia fentur.Earam praterea [Ds ipfis dormitum petevent, attradio inde diutius tru "€ .- Xias fine ip, Nec diu efl quod in quof Lam, qui 4 i nunquam : cim felibus vat dem incidere qui poftremo canfedti diem fuum obierunt, — NI pi caleesram ) — -— mure periit familiamagno felium numero C contubernio. Ladunt in fuo wan Li tui, adeà ut quidam reperiantur, qui bis vifis, aut auditis, pavore quodam illico capia " je er. BAMRA ma) maxime, m - modà ex eorum veneno provenire exiftimaverim, fed etiam ena -— — n duni, Y H -- ^ H 3 H maa ticae quii nets iens sconnrenpgeen pluresin Germania duntaxat poffunt, x itid aliunde evenire non poffe.quam 4 quojdam iti. od autem verum ji e, qu. ex ea natione Goritia commorantes. Qu iru à ; firate qua paucu admodum ines apertà (an offenderunt eorum aliqui, Quippectm bujus gentis quidam micoruim (odalitas convenerat, mulier byems empire in bypoc j intra[fet, quo plurimum 4 jn bypocauflum nobifcum canaturus 1ntya|jet q ; ^ on(cia, ne is, vifofelis catulo, quem educaverant,iratus difcederet , ilum in arcula quadam quadam bujus yiri natura ci 4 n n : eodem in. lo concluferat.Sed quami nec vidiffet ille nec audijfet catulum,ctim pauco pofl tempore aerem felis » tata latim eatemperamenti qualitate felium inimica,emiffo udare.pallida admodum facie, nadedec oe tu infedum fj, ! ) E 2 ; ' - gab Home Cus he bundus conclamare capit hic aliquo in angulo latet feli. His autem eadem opem fer- Caüdg ii anu b lenibus remedio e[e diximus, Invenitur etiamnumin C-AV D«£ CERV 4 EXtTElis ve, V i ili imilis,qui fi forte devoretur.prejentaneum efl venenum. Adfert senum & partibu porraceus quidam bumar felles bili admodum fimilis, qui fi fa s : ^ wrum napelum. confequumtat, cha cu Succurritur bitut cateris primm vomitionibusepota butyro excitatis. Poffea dandus fmaragdi pulvis £X Viso dimidii TU ferupulipondere. Quin Cr piflacia profunt, y pontica nuces in cibis largius fumpta. Ad hac univerfum corpus inungi praftat.oleo à citrei (emineexpreffo. 1tem theriaca proficit ex vino pota duarum drachnarum pondere. Magna quo, infert incommoda quadrupedum quorundam $v p o R, prefertim equisafini C muli quamvis etiam caterorum fit ma- folorit, lus. 1s igitur potus viridem tumidamq, reddit faciem : fudovem fotidum in univér fum excitat corpus, prejertim [ub alis, 2 mand Perrurbat praterea tum ventriculum,tum alvum univer[am,genitis excitatisG, flatibus in intefhini. Quod fi bibatur eX. vemedia, vino delirium facit. His tepidam largi prabendam feribunt,ut concitato inde vomitu pulverulentus fudar rejmtatur. Poilvomitum confert vinum cum vofacea potum : item rbabarbarum (emidracbma pondere fumptum, addito foffitui fa- lu momento : tametfi propria bujufce fadoris antidotus ea fit Theriaca (ut Avicenua esl autor) qua ex Lemma [phra- 39 gide cr Lauri baccis conficitur, cujus componenda rationem paulà (aperius vet ulimus, de Pardi felie differentes. Veneno- fum eque ac letlnferum ajunt. effe etiam CA $ T 0 R EV M; quod jam putredine nigredinem contraxit, vel illud potius, Caftorei quod à Ponto fuerit allatum.Hoc enim (ut Strabo inquit ) venenofum eft propria fui natura. Animadvertant igitur tui V cota feplafiarii, tum Medici, càm plurimi ufus fit medicamentum, ne malum exhibentes cafforeum , aliquem interimant, a: TM quanént ; 4. T dà furore aguntur qui boc medicamentum bauferint, (ed etiam intume[centem linguam exerunt, ! «tg, tam [ava febre corrip ut uno tantim fert dieintereant, Adver[u boc venenum mirum in modum juvant vo^ xquas toties but yro, Ge bydromelize epotis citare convenityqubd nullum eaqua vejiciuntur,caflorei odorem refe- rant. Poft voitiones conducit imer potum,aut limonum,aut citrei mali fuccus [accharo admiflu. Verum pecus liariter bujufce caft eit coriandrif oflum,drachmarum duarum pondere (umptum., J Yt. 49 TéAa dpavruDir, LAC INTUS COAGULATUM. CAP, XXVI, Egi coi. lac hauferunt;frequens illico ftrangulatio invadit,quod in globulos quofdam coalef aes pro antidoto, coagulum ex aceto damus, & bibere fz»pius cogimus E e- e excl t aridajitem fuccum : aut laferpitii radicem;aut lafer cum pofca: thymumd; MEE Neg llegue eme di egy objiciatur: quoniam magis lac coiret,&in cafeum denfa venit: fiquidem concrerum lacíe(z in gula anguítias, infinuans, C — Diofcoridi interprétes, autborem boc in loco de eo eoagi terprtatisem corrigit, Sed aloqad vini -— wuseru iip v i oqui viri eruditifimi;in boc baud dubi? falluntu. judicio.Siqui ; Butritnon autem flrangulat ut omnesin univerfum Mb esr Sep a lac earatione V. onfid, degunt, cim ; j i M ; Majo Gr Junio menfibus bujfcemodi ladtis plurimum devorenr. rinbapa ib rd rapulapem f Quofailum esl. slibri pra Cr Se siii ; Yel (ut Marcelin) lace — kac Diofcoridis fententiam exprimi cenfemus.fi Lac intus coagulatum, py: 9 se à frac, cia enftósin nutrimentum, Iud verà, qu bel2ns S Ses ; » Cim aliquantifber in ventriculo ve, derit, yi a Vorevi lactis bumidit ate, ve]; ens b, i . Sentit frieidisee. pim e TEliquum, quod cyaffuy, ü S axe orum vifcerum cum caliditass um cit. eee t efeak tatum p Pie drcopifar Quinetiam illu "ro € s a 998 And. Matthioli Comm. baud fecus quam de glacie, c nive fieri libro quarto meteororum tradidit Arifloteles, Qu librotertio de alimentorum facultatibus, ut nemo lac potaturus ipfum bibat , nifi meli inis fceat, ne in ventriculo concrefcat.Sed non propterea mirari licet, quód Diofcorides feripferir ^ Me. lobabentibus nihil falis (alfive effe offeendum. Quippe quemadmodum coagulo primólac pi Bike n: de efficit ,fi jam concretoladli fuperajpergatur : ita (al prius ladi commi[tum » id concrefcere Wee » ox contr, em eil Galoy eium pra ] : j à ; eff. prabet, fi jam concreto afpergatur : recens enim cafeus fale vefpev[us, ilico duritiem Contrabit, sed; M s La&isin j y L I0. yationem accedamus. ; : Ae ventricu. Fame -: 115. Eadem autem erit lactis in ventriculo coagulati curandivatip , que fanguinis tagy; locoa. 4ltüm fit utendum medicamentis , que fuaptenatura concreta uquant e difcutiunt. — Quaimre aux) uL T guai — ipfacoagula, acetum, prefertimá, fcillinum, lixivium, Cr ea omnia, qua incidunt & difgregant ues Mi » JU gygy d cüratio. j T! j j UT j ife tereundum effe arbitror, quod ubi in boc capite legitur, 9yvà» aromovrcouw novlav, id esl , cy figlina le&ioca-- fügata, fAtwr2vamomeiingy wovizv, Doc esl, c pilopeorum lixivium : reprebenditá,in boc Cornaritm quod put. - T "5 AYVerit ^ eitis MCI ek SIE : us vicesan lavandun fibi lixiviam con cere, Sed mihi, ut ingenui dicam, magis placet Gefüeri, quam Conus fiquidem cüm figlinum lutum nunquam lixivia lavari aut parari audiverim , viderim aut legerim, veritati n 5 ovs SAVE - H p ] 2 Dp non videtur , ut defiglina lixivia intellexerit Diofcorides : fed de ea potius, qua ad lanam exptrgandaim — mv magisidoneareddatur, utuntur pilopei, bi funt, qui pileos conficiunt. Eorum namque lixivia. quid P tomba Li ri " « : RS F : . " Wn lixivig | vertit Ruellius, C cuin luto (uo lixiviam, Gefnerus in primo fuo de animalibus tomo, de tauro Agens aen » Mn ^ | * » (1i LAE -pilopco- : í aid ceplerunque fiat, eaqua adcaput capillosq, abluendos communiter patatursacrior, fortiorá, efficitur :ut pronieajig | : tnde ] diffoluendum in ventriculo coagulatum, est longe valentior. Error praterea facilis effe potuit librariorum ex uniuig,. taxat litera variationeyo pro» fcvibentium.naNós enim per » fcripium, lutum fieuificat, unde miAomhéégay Ó mn aliqui figulum interpretantur, aunxoaotis autem peri, artifex est, qui pileos ex lana conficit. Hag itaq, "dtiohefuts, 7 E dum fuerit suAonoinzo non autem ayxomcuremov inDiofcovide boc loco effe legendum.Caterüum Fuchfiusin fuis dog «nnot ationibus in Nicolaum Myrvep[icum, ea fettone, in qua de unguentis tractat, capite 28.nil aliud banc lixivi putat, quam aquam qua lutum laverit, vél per Intum tranfierit, non autem cum cinere € calce 'facham. sed cim, num lutum poris adjIringat, conirabatá, quàm laxet,ac digerat,nefciverim profectio, quavatione i tatu lixiviamtt. —- li luto confedtam, is potandam daret , quibus lac in ventriculo concrevifet. -— Aul gygG, ARGENTI SPUMA, CAP, XX VIL. RCM argenti pota, ftomacho, ventri, & interaneis gravitatem cum magnis torminibusadíar nonnunquam pondere fuo inteftina vulnerat, urinamá; fupprimit: corpus incumet, plumbeamdie 36 deformitatem concipit. Quibus fubvenit fecundum vomitionem ; potum fylveílris horminifenin - myrrhz drachmae octo, abfinchium, hyffopum, apii (emen , aut piper, auc li guítri flos ex vino:aridum palumbisfimum, cum nardo & vino, A i : dps - el pes argenti puma, cujus bifloriam libro quinto tradidimus, lethifera (ut Diofcorides inquit ) adfentisiminia d. mala, prater bec Aztio, C Avicenna authoribus, aliaetiam eveniunt mala, nempe compaginum , & articulorum incen mm, feu avdór : alvi fuppre(to, quamvis quandoque ex accidenti alvus ipfa dejiciatur : fermo item prapeditur, & [cdi ánteflinim prominet : poflremb invalefcente malo egri [uffocati moriuntur, Nicandrovero in alexipharmaet author, dis qui avgenzi fpumam fumpferint , alvi mole[lia accedit : quin C flaws fefe vevoluentes per aedium ventrem, umbilicum murmuraut inflar torminum curatu diffciliorum, qua bominem ajflichant duriseà tes.Nec jam urina ejicienda patet exitus : membra totius paffim corporis adeut, planeá; jam pi feu lividum co- T X t H ? - lorem induerunt : bec ille.Caterüm iliud animadvertesdum eft , quód ubi in boc capite legitur , dandam efe myrrbam : octo drachmarum pondere, non deest (ufbicio. qiun £4 lecho fit depravata quàd bac myrbánimia videatur e[fe quanti" ta — Auget fujpiciones Nicander, qui duos tantibm im iyrrba obolos exbibet, A&tius tres y Avicenna vero tres dvachtras. nt mon excedit. Curatioin umver(um fit citatis primiim vomitibus, C iufufís deinde clyfmatibus (ut Conciliator tradit )ex- arcen . ] H : eun SUE bydromelite, gallinarum Gr anatum adipe. Post bec prodest amyadalinum oleum potum dulcibu nuu exptjm. Conferunt item carica in cibis (umpta : praterea ventriculum apii fucco, cv alvum but yro illinire utile esl.Propritm vero Plumbi Pbujuce veneniantidotum (ut idem ait ) e$t lathyris (emen duaram drachmarum ponderepotum. Veruntamen cum lot ícous — facultatis :dmodum dejectorie fit medicamentum, dracbmam ego ton excederem.Eadem quoque infert mala PY L e "es eH 81 ScoBstenuiffimecontrita, C isdem pariter cuvatur medicamentis. | Siquidem argenti [uma nil aliud eft quam i5 plumbum argenti aut erisvecremento commiflum.Nec deleteria vi vacant (ut autbor esl Avicenna) F s wa 110m eo fcobis, tun fquama.tium vecrementum:tamet fi omuia bec prius diutius aceto macerata nullapror(usmoleflia in medium ve^ (quame» znr ufapy, dentura, potan-a dyfentericis, mulieribus uteri defluxione tentati,Cr in ecleymate ad lienisinfaretsitemdy meni 4denterocelas. Sed de bis vel noninfrenatis, velpluf quam par fiefumptis, fartaJo intelligit Avicenna. Ytag, exiltatun 4 noxa& pieinteflinorum cruciatus, oris G liagua [cabrities , «fluatio uniyerfi corporis, capitis dolor, mara[ms, C mem CUM —onpiuyy ayefactio.Stccurritur noxa potulactis recenter mulfés ac fubinde datis alvum valenter folventibus Á tis fecundum qua butyrum tamdiu petandum dave oportet, donec inteflinorum dolores amoveantyr.Hes dumfint9tr- o fundatur eorum caput oleo vofaceo, violaceo, C à nymphaafloribus parato, Tolitur deinde adveniens: : nde estesa ries, C corporis umverfi avefaclio, demerfis inbalneo laborantibus , in quo tefludinés,vana malpe filial (o quinetiam clyfleribus ex pedum badorum jure aut ali beavadicum decodto sitem but yrolargiiisin cibi IL Fun pinguium carnium juribus. Sed (ut idem Avicenna fcribit ) proprium bujufce ferrei phavmaei antidotum, eftlap gnes drachma pondere potus, ex mercurialis velbetz (ucco. — Veruntamen boc baudquaquam fieri po) videtur uim mnanifefto [umentium difcrimine , quandoquidem etfi magnes fuapte natura ferrumtrahat : nantamen ap Qui quid banc eb cau[am ejus quoq, deffruat facultates, G* inpediat noxam, fed potius quid venie mt pe cian is ferrum ad fe vraxerit, id fand diutius in ventrieulovetinebit, ex quo noxa fovebitur Adds praterea q^ Magne- CipfeM.AG NES delereria fit facultatis, adeo ut eos; qui bauferint , lunaticos e melancbolicos efficiat tad tis Vene- 0/0, 45, ore fumendum cffe duxerim. Hisitaque qui Magnetem fumpferint, commendant. quidam ur" nt fica Y 8 oben ex vino potam,cv [maragdaruin ament eodem pondere.Landant etiam cl)fleres ex lade," dulcium — auxilia, y Inlib. Sextum Diofcoridis ^. — 999... ; iftis di .Letbifera zrisle- larum oleo infu[as.Sed ] i v intermifis diebw.L ' : ter novem diebus potum , tribus (emper ste à soda iret -—— sies dmm n w.AE visEafiquidem pita intalerabiletaln CÓ ve A | on mole[liffuns i culi ionibus. His AUXILAH ( media, -— em mala i "7D qnis alvi & ventriculi punctionibus. i — obortis inde moleflifum egi piu yo sl p mereri deinde — n mittendi i hircorum conferbuerint capita, aut. Ug 4 | — i dit. Ve« eid: NU -— alvum, G ventriculum calido acm MARIS - pit ruin rapela itr ndere pore, aut earum [ucet ta lem.Sed nobi , . ^ iradicestrium drachimarum ponáere pora, atti — ose eum a legitimum in noftris non proveniat regionibus, tiec nifi ficcum a[feratur s [4 ceedtps abundantyut fupertus libro primo prodidimus, YAdedgyvpo, ARGENTUM VIVUM, i ii ifdemd utendum au vivum potum eadem qua fpuma argenti infert, ei d EE rcumauxiliari conftat: fcd poftea evomant, qui hauferunt, een 2S ] H H illud maximo in- Argenti ; ifitam argenti vivi cognitionem non habuiffe Diofcoridem c Galenum , i PIS. niri pete V, vÁWesMiru. Vosa veroperplexi ejuliftoriam,dfacultatestradlaveri Hac ut inprefatioxi bue is jo tradidimus interimit, fi largius bibatur,exce[fa ymmà frigido & humido.Putrefactt €nHW nacura, CAP. XXVIII, xiliis, Lac copio- Sod Jl, - ] pu oinnatum cordis bumorem, ac [ubinde congelat (anguem , punire j Á - Lidd Lid id A : f - - j T . : iam, quandoquidem id Medicts experientia campertum est, ut Conciliatar t efuuum reli Hiftoria cum iusquidam ardentifima febre correptus fiti intolerabili vexaretur , [A4 dilirio oberrans in pharinac «uic fmbei um de[cendiffet , ut aliquid ad potandum inveniret, fortéfortuna in avgenti vivi vas incidit, multum, £x co pora it; argen aqua fortaffe vicespoflea latim in [uum cubisulum fe vecepit ubi pauciz post boris congelatus interit. At cim eju domt- iyi, fici (ub cadavere magnam argenti Vivi quantitatem inveni[fent , jam per fedem egref , advocarumi Medicos,ut ejus rei, quam miraculum exiftimabant, diligenter caufam invefligarent.li latim ex pharmacopolio argenti vivi vas ad ifer- ri ju[ferunt, quod ubi feré vacuum veperifent ,vem uti fe habuerat deprehenderunt : auxitd; fidem, quód evifeerato ba- mine, adbuc argenti vivi libram in ejus ventriculo invenerunt : quin C [fanguinem circa cor concretum. Quo argunen- to palam fit, magno admodum vace[fu frigidum effe argentum vivum: Verüm enimveroin ejus curatióne iliud inquirene dum eíl, an purum fit quod potum fuerit, an faliva aliave liquore extintum, aut acerrima aqua, qua cbymifta uumtur, aut per fe tantum pracipitatum, aut unà cum av(enico, vel cbalcantbo fublimatum : citm enim aliud alio pernicofus babeatur, proprium quodlibet exigit resedium. Pernicialius est [ublamatum, fecundum boc pracipitatun z proxime fe- quitur, quod faliya, aut aliquo liquore fuerit extindum : minus verà cateris nocet, quod purum, vivum, fuerit : utpote 7 dinod » & pondero[uin, non difficulter clyflevibus extrahitur. Md quod ceteris geueribus non everat, qua cum ventriculo inbareat, illum facil? eradunt dv exulcerant. Argento vivo puro, aut extiadto, aut pracipitato cpq- tis, eadem confequuntu: [yptomata, qua argenti [uma pota infert, fed cum magne anbelitus fatore, quem c itrefipi- unt; qui Gallica lue affecli eo illinuntur. Quod maximum prabet indicium, quod fua exuperante bumiditate, omnes bu- . mores qui ventriculo aliaó, circumftantibus partibus hefevint, computrefcere faciat./ Coteritm epoto Jublimate , illico fablime- iam inducit. His fuccedit linguetumor, animi deliqui. j itus di ; j 4o ^^£ufliam . quetumor, Aeliquium, urina [upprefsto, anhelitus difficultas , C» ventriculi, c inteflinorum tormina, tam vehementi erofione, ut nifi confefHim [uccurratur, pereant affecti, erofis, perforatiá, ventri- culo puso a curatur (ut Diojcoride » Attius &* Paulus memorie prodidere ) auxiliis , quibus argenti [uma ; Argenti nam fenhfunelá deer ob iie Mere y tum aues fubflantiam fscile per inferna [ecedar, inp nulla in ventric E fratia mora, Ex quonil mirum, quod feripferit Avicenna, non deefle ui bibant ar» curatio, gentum vivum,C nullam inde fi tatit noxaim,quodfacilo labatur P corpore, dummodo qui 77 Rai buc E A "n «ultimo remedio, argentum vivum potandum prabent, fcrupuli - verom I. $9 étciara mn plura baclenu nobiscompert a funt.N ec aliis uten ys : duin estremediis ubi quis cinnabarin fumpfiffez, baris te, Tira y Tardpofo, Aezevimiy, : media, MENTuw, "^LX me ELT AURIPIG- : AP, : e nda fcauripigmenzum potaalvum, & inteftina cum ve a hementierofion : vine ee 1 eed ibifci, male fee moniam hebe antjac folvunt, & DT Er ^ eminis lini; ye. &men trapiherbas ve] Lh.2. nimutiqueperlubric, pa d 6 9» & boni fucci, j Ve eryza, lacduecum aquamulfa copiofum, jua pin. INQnmebcasseniezacha dAeripigmesum suoray ); faucium c cule afjc; m no AMO TOf Ber exci ent M Tyoea LI T anda rante, Lula AlDeritattm, tufim, fir andi dj prefer ides ui ed eriam si ipee lem enia ' ch cinis quorundam |f. nera Prmibu lenientibu, , a] vum lubri. mesi , BEIM foras pio d Urat; Dt YOWEdia, Quare ex eo loco medicam . - ^ reste £UT Atione non djf.. » 1 cu en 4 ETUnt fi utbu vr ue, Pppp (7 tn fu. looo And. Matthioli Comm. € quod oficis, Ms. IUm acerri Arlenici. C" erodentius, Qi autem privatim Arfenicum fublimatum bauferunt , eosfrequenter vomere oportet, pato f : , curatio, ; »s : : : €.Att ptiane ali, pn aut Jprffamenti ex p[yllii, malva & cydoniorum feminefadtis. Auxiliatur amygdalivum liii e w-—— - * À i * gallinarum in cibis [amptum.. 1npreffantiffmum verb antidotum cenfetur fofüle cry[Lallum ; in tenttifimum Jpendio damnatus, cui pulveris bujus experiundi gratia, Arfenicum datum est in potione drachmarum duarum Siquidem cim is posl quartam ab epoto veneno boram; lividustotus adeo viribus deflitutus decumberet tt jamjamnyi m A ? bundws flrangularetur, oblatis est illi pulvis ex albo meraco. Quo factum esl, ut etfi in conflictu nulla fer i" als vita [pes baberetur,vicit tamen natura boc antidoto validior c vivacior reddita, C veneni immanitatz M: * eid enn / ; JE ate fuperayit ai utü fequenti de liber evaferit, QC letus coram omnibus apparuerit. Eodem quoq, pulvere alii à me fervati funt Pen jam ab aliisqui antidotum à mereceperüt. FranciftusCalz.olarius im i yropola V eronefis amicus intimu meus Méx : s nentesjillos omnino moritaros cenfebant.Nec quidem ab re,citm alii duo,qui illi commenfalesin carceribus eyant. tien | die mortui | fint, quód neminem babuerint,qui fni curationem fufcepiffet.Hujufce bifforie etiam affertores babeo Lo " S ficos vtros, patritios Venetos, Nicolaum Quirinum , c Hieronymum Marcellum; quorum bic Capitaneum (ur din) ille Pretorem Verone gerebant, ut ex publicis eorundem feviptit, qua apud me funt, quifquis certior fieripoted, — Wig. ceffit clariffimi Medici AntoniiCaprianiMantuani teflimonium;qui TridentiniCancilii Aliquot aunis Phyicum egitiu. gna cum laude.N am cim is, tum temporis, quo bac evenerunt, Verona fe reperiret,accerfitus à Reverendiffimo Carlin li Navagerio, admirandas bujufce pulveris adverfus venena vires,ad excellentiffimum Philippum filium fuum,Revem- diffimi Arcbiepifcopi Pragenfis Medicum, c* bifforiam omnem defcripfit.& ut me rogaret addidit, ut eundempulrmm ills tran[mitterem.Sed Cr id mirum admodum videri debet, qubd bic pulvis non folum bauffus, fed etiam illirudemv|n idosá, à venenofís animalibus fervat & fanat,eo à vo[arum aqua epitbematis modo fub finiffro ubere, e fuper afin ilito. — facobus Antonius Cortu[us Patritiw Patavinu, boc pulvere à me accepto, quendam civem C vicimmfuma Scorpione magno itum, jam animi deliquio detentum, brevi admodum temporevevocavit ad vitam. Quinetiumtlem » . Merugi- fervataratione proprium fuum fervavit aurigam à ferpentevenenofo demor(um.Porrà AE R Y G0 prater aliaejumala ae x ante dita, adeo [Dirandi mearus occludit, ut magno impetu fuffocet affedos.Suecurvitur noxa crebra cum butyro. cae *— didaexcitatisvomitibus, ut in Arfenico,c* infufis fubinde clyfleribus ex afinino lade, C» dulci amygdalinooleo, Pradefl .... C Lemnia [pbragis drachmapondere ex vino albopota. Pra[lat item inoleibalneum laborantes 4d ventriculum ufqut Man demittere,Sed proprium bujufce pharmaci antidotum (ut ait Conciliator ) es, ut qui bauferint, bibant exvimcirillia - rubra intenuem pulverem contrit ayenorum fcrupulorum pondere.Ceteriim R1 3.4 G 4 L LO vulg ditlo,quod quidam Realgal appellant cim maxim? extremed, [iccet, C nervos contrabat, non alia convenit curatio, quamqua Argento vi- vo, C ar[enico fublimatis, evugini adhibetur : quanquam privatim non ob[cur? juvat univer[um corpus dulci amyg» dalino illinire, C violaceo julapio, & pti[ana bordeacea fitim extinguere. Proficit & pino leorum oleum, aut - émagnis nucibus, qua ex India advebuntur, expre[fum, femilibra pondere potum. 1n fumma ea amnia effcaciter adbi- LÀ bentur , que cantbaridibus conferre diximus, EDEN ; AzywruMene. . ^. LEPUS MARINUS. CAP. XXX. | Uileporem,marinum biberunt, pifcium virusolent: procedente temporealvus dolore afficitur G urina fiftitur : & fi quando eam reddere contingat, purpureum colorem refert: omne : nus averfantur: & odio habent: fetido, ac gravi fudore manant: biliofus vomitus,interdumfangui- ni promifcuus, fübfequitur. His dandum lacafininum, vel paffum continue, ant radicis malva folio- rumque deco&um, auttrita cyclamini radix cum vino, aut veratri nigri, aut Ícammonii fucci : ma,cum aqua mula, punicique mali acinis.Cedria contrita cum vino efficax eft : anferinus fanguisAt so tepebit potus. Sed cim pifces omnes tefpuant, afpernenturque, folis fluviatibus cancris velci po int bibuntque eos admifto vino, adjutiqueab his percoquunt, cumd; appetere & comefle pifcescorperint fuz falutis indicium habent, A D Ieimus de Lepore inarino libro fecundo, de quoita fcribit N icander in alexipharmacis, Sin marini leporis e: cd veneni dentis potionem deprebenderis, perniciem afferentem , odorem ejus fenties , qualis est fquamarum € pr fipaa. — gamenti.Porro guftus,cr fapor ejuspifcofus eff qualis putrefactorum pifcium effe folet zvel cum nondum poe i ma poll uunt corpus.Sequituv bujufce potionem viridis fellis fuffufto,cum obtenebratione vi[us : c c4ro paulatim an ne contabe[cit. Accedit bis ciborum omnium abominatio, malus habitus, c» talorum ardor : oculi in concavum ésto tantur, C gena ac maxilleflorido colore rubent.Urina agerrimà redditur : qua tametfi rei o i plus «quo (anguinea, Adbec fi pifces agris offeramur, eos illico naufeabundi execrantur : bac ille. Cui (cine , £7 Avicenna, qui prater relata indicia, alia adbuc lepori marino epoto affignant, bis verbit: Marin lepus d snducit, ut totius corporis habitus croceo admodum colore inficiatur, | Pofea facies livens intumefcit , no cehduntur, adef! fpirandi difficultas, pettoris & pulmonis anguflia, rufefcuntá, oculi. Dehinc rufis emergit Ab cruentum, renum dolor, viriliumá, inflammatio, adeo ut perpauci evadant, qui non labantur intabem. cif (t. libro detheriaca ad Pifonem, proprium mavimi leporis ejfe ait, ut. pulmonem exulceret €» erodat, i nefid E qus Diofcerides inquit ) afinimo lacte ex paffopoto, C malva decocto, Neque id aliam eb caufam, ut 1 pr IOOI em retundendam quemadmodum elleborum, cyclaminum e feammonium ),ut incommodis ubveniatur,que 1n- exbiber partim ad citandar vomitiones partim ad alvum dejictendam.Catera vero id adverfus boc malum bumanus fanguis calens à venis potus : humanum item vernis infert particulis. Prafertur qui dam lai ab ipfis uberibus n ÀÁ—À inaffata : quim Gr tberiaca diate[Jeron tribus diebut pota. egirO- ei Bron jAa€., Ubeta,aut rana paluftris affumpta tumores ci xeumfj :fpirandi difficultas torquet : 46 niturz io confequitur.Adjuvantur binisdrachmis,aur cyperi toridem. Breviter, dant,obtorporem;quo corripiuntur : quinetiam quo In lib. Sextum Diofcoridis. ad eliciendum vernitum, cr veneni acuitat RUBETA ET PALUSTRIS RANA. et: pallor corpus vehementer decolorat, ut plané bu- & gravis halitus oris;fingultuíqs;invita interdum ge- &arundinis radicis urfuife cre- fecundum vomitionem multo meri potu, 'cogendi funt,ut vehementi ambulationi & € tidielavandifunt. *. 1e je ' — Dee equam quidam b Wi ntdi *: ; 4n - depen TURN reperiuntur genera. Terrefiris tamen, que Graci pbrynos di- Kubetz E Jrshibu rivi Gd gto ftpil winter vubos degat , nocentior magiá, letbifera esl, quam que in »» Vwftris- paludibus ice u IUS zm mon ve meo judicio intellexit Alo fius Mundella Brixianus,odiava fui vo- —- m lola ) tantoj, jy magis noxia, Mie I" terrtftri, quantà m opacioribus frigidioribwd, locis vitam dsxe- nem in boc gentreee ptfeme creduntur, qua in umbrofisconvallium [ylvis 7 in arundine i : alte cra[fa cs rei iei ean ut acutifimo pale quandoq, difficile à vuflicis, qui fta pta : eren JR seuil sicci Hii tn five aliquod depafcens animal , veneno inficere volunt, » E se olia Sad d Vidit in plantas, Cr circumflantes quadrupedes, ant bomines, quifraga, fungos aliasq, plantas barum venena rantur, ficere. Vertigines,conyulfione * vi ficia hwin uam soc » Vomitws, animi deliquium elirium,/amentiam c» go Efe ou cerimdon [npe Coronam minora etiam pericula adferunt fructu, c» bel Bu ex vino poris, Men prefattfudini marina n eB Tberaza vel Mitridara ELAPSO De Vo oremedio quinta c entia ni Arme janguisadditis cumino,leporis np t fur. Préfers wmcili Ea anoftra Theriacalis, Quin C* oleum Weser e» comae Datur potanda pra. duin mulum recenter, maragdi corpionibus exterius commodà i , mulum aut equum, Ó ddeek eratum ,inibia, conc iss inungi- cens, i clibano, q s " mon adit, ermtutet, cRSO ber, quemad Duaxtimtlereri pofi aliii a diutius fud Rira- 1002 And. Matthioli Comm. Hirudi H Irudinesrarb in aliis aquis inveniuntur,quàm in paluftribus lacuftribus &» [laenantibus : ; been tiffimis fontibus, C arenofis c faxofis fluviis non um ips bipes !" yen Wiss inni, noxa, — Quamobrem caveant, quipaluflres vel [agnantes aquas bibunt,ne birudines fimul ingerant, cau del * viatoribus nonnunquam evenit : nam, e[Latis tempore calore cr fiti defatigati, dum aquam, cuicug Fas. à verint avide potant (epe imprudenter hirudines bauriunt. Quofit, ut fubinde non modofibi pia INN Hirodi- (ut tradidit Diofcorides) fed etiam (ut Avicenna inquit) cruenta expuant,ac pra timore melancbolici -— ^ — anteaquam aliquod offeratur medicamentum , invefligandum est, an animal ori ventriculi,an gula pres. ^ : 1 faucibus.1d quod facil intelligi potest ex eorum;qui birudines hauferintrelatione : quoniam ubi fuclionem f sna mirum ibi birudinem fixam e[fe fignficatur. -.. Quid fi ori ventriculi affixa fuerit,auxilium preflat muria pus. fatida tem laferpitii lachrymas, quin & lixivium cum (ale & aceto, aut raphani domeflici fuccus cum uH crudum bauftum, quod per fe tantum hac interficit animalia : conferunt infuper ea omnia, qua aluitinea; yi | necant.Si verà guttur medium ab birudine obfideatur , proderit acre lixivium gargariz.are, aut aquam, PL qua ali | cum aceto inferbuerigtvel chalcantbumyaut muriam cum lixivio, aceto C finapi fimul commiflis; — Sed fieaf, | ambitui bereat,opem irificam feret (ut Diofcarides docet ) calide balneum;aqua frigida in ove contenta, Sip, | rudo ab aque calore propul[atayad frigidam in ore contentam decurrens, facile unà cum ipfa aqua expletur, Interdgs | contingit, quàd flatim fub ligue radicibus.vel in primis faucium partibus adbarefcit, ita ut deprefa lingua vider, | fit:tunc rojirati forcipibusfacilé extrabi poterit,vel quovis alio inffrumento, quod cui, in promptu fuerit, | EMÉqoGr Anis, ledio, Det /gur, dyaguisutAayr, —— | VERATR UM ALBUM, THA. PSIA,ELATERIUM,AGARICUM NIGRUM, x CAP. — XXXIII, jedide etiam iis,quz etfi ferendi auxilii gratia tradantur,non minora tamen Ceteris veneris pericula fzepius adferunt. Qualia funt album veratrum, thapfia;elaterium;agaricum nigrum: iui. dem ea ftrangulatus concitant,aut immodicas deje&iones movent.Quibus ea medentur,que in fungo. rum mentione & fimilibus retulimus.Nimios autem deje&tionum impetus, medic. isq menta fupprimunt,coercebimus, Neqsnegligenda que parum quidem nocere videnturjinterim very vitam in difcrimina agunt.Quo in pum eus fylveftris ruta;gith;nova glaciespappi recentes;fores autem funt ejus fpina qua cactos dicitur.Eos qui fumpferinr,fola vomizio recreat, L] j ; : p» Divifio Xtant quam plurimi Diofcoridis codices, in quibus caput boc de Veratro allo, Tbapfia, Elaterio Agarico nig, à Re c pracedenti capite fejunctum non legitur.V erm cim antiquifimus manufcriptus codex, bac proprio [T piti dicaverit videaturq, abjurdum de bis differuiffeDiofcoridem unà cum birudsmbuscum quibus nullambalen cogn tionem.nea, tidem curantur vemediis, non temere [aturos duximus, fi illa à nobis feorfum proprio capiteab irudimbu diflinctogractarentur.Sciendumitag, esl quód cum badtenu fcripfiffer Diofcorides omnium venenorum indicia, quepta ta; vel devorata, bomines necant,vel [altem agros efficiunt:quin Cr univer[alia & particularia antidotatralidi[t qui bus iliorum vis frangi ac deffrui poffit : citm praterea fciret aliqua in medicum ufum baberi medicamenta alyum ductie tia,qua fimpliciter pota, nullis antidotis infranata,vel majori menfura, vel pondere, quàm par [it fumpta non iima bomines interimunt,quam qua proprie venena vocantur, Medicos illud boc loco admonere voluit, quid inpropinands | $fce medicamentis minimé cacutiant fed in boc omne fuum [ludium,omnemá, diligentiam impena lant, Verum quamvis 4 inter eaomnia, qua in medicum ufum veniunt, paucorum tantüm meminerit : nempe tbapfia, albi veratri, elaterii e agaricipon tamen ob id fuerit infimulandus,quàd nefciverit prater bac,alia plura efe medicamenta, quemxam infer- 2 vepo[funt,aut majorem quam illayaut equalem. Quippe quod illi fatis vifum fit,fi tantum borum exemploimperites Mee dicos,diferimen noxamá, docuiffet qua omnia in univerfum medicamenta alyum cum labove ducentia plerung fumen- tibus adferunt cin (ut modo diximus) vel largius quam deceat; vel fuis antidotis exuta fumuntur. Sed ut barumrer frudiofis in omnibus, quantum poffumus, fat isfaciamu, prater eaqua à Dio[coride tradita funt,nos alia quies H dere decrevimus,quibus quotidie paffim utuntur Medici. — Cujufmodi funt cyclaminus,veratrum aigrum.uplun m zurpetumytitbymaliomne genus, [cammonium,colocyntbis rr yonia at byris,ricinutbymelea Cr chamelaa, Qué gs quidem cim hac catera Medici frequentifimo fint ufu, ad corpori excrementa exigeuday & ad vonnitum quaa xm ciendumyin quàm plurimis bominum affecibus, mibi (ane negligentie adfcribi po[fet, fi hac prorfus filentio inv ecd prafertim cum (epus eveniat quorundam circumforaneorum imperitia, ac temeritate ( pharmacapolarnunt pr dee, qud eorum errata (ape ac fapiusimprobaverim ) ut vulgaribus ac vuflicis,nec non C quandoq, Le eame pinentur pharmaca alvum ducentia.qua plerung, [umentes in magnum difcrimen ducunt, quoniam ntc m * t ponderant nec infranata exbibent,nec ad egrorantium temperaturam.atatem, fexum confuetudinemá, epi aficanar Albive. fit,ut egrotantes, quiineorum manus incidunt, pracipub jj qui natura funt imbecilles, magnis nonnunquam 4p ratri alio jpcomimodis quibus nifi periti propriis uccurrerent vemediis, facile interirent. Albi AP dapes. moxas 4M Elaterti aut Agarici nigri, aut Cyclamimi fequuntur vomitus, ingentia alui profitvia, intehinorum 2 je auxi, gulationes C refpirationis anguflia : quibus de binc tanta fuccedit. principum facultatum imbecillitas, t 5 n - vis momento agri animi deliquio corripiantur graviter fpirent,C frigido [udore madefcant. Poftremo, " ar $9 curatur, oborto fingulru, illico vel fuffozati, vel convulfi intereunt. .— Hia primsam auxiliantur VE e dio unt ties diximus) crebrà concitata , & fua clyfmata, quorum fapiffimé fuperin meminimus * : i: rid antidota, qua in uuver[um amnibus adver(antur venenis, prefertimá, Theriaca, cui (ut prid s vret virt at a zur ) vit peculiaris inel, modà adulserio vacet, ut [umpta posl medicamenta dejedoria , ade * ads d frs dn hil per alvum exigant. Ceterum privatim Albo veratro confert aqua mulfa largius fumpt 4 d 7 "i ino deindeatte Cyclmi suy, dra; parum pondere poti vel devorati, traduntá, hac propria albi veratri effe dani courritum, & t gans ducunt lauri bacce, duarum drachmarum pondere, fed propria facultate nigrum piper in p jdecado, aut melleptt Elaterio praterea opem fert Andromacbi theriaca ex baccarum lauri arici mte ilia, dem pondere potum, à ; nigti 4, cuc nuni fcrapulorum pondere : verüm proprium eju remedium est menthe fuccw, Thap[ia denique pup aate 1093 incommoda.Fiunt quoq, Nigri ve- In lib. Sextum Diofcoridis. xa tollitur js medicamentis, quibus albo veratro fubvenimus, cim eadem fint bujus,qua illorum, M E io AN 16 xo veratro (st feribit Avicenua) interdum horrenda fymptomata,nempe intolerabiles alvi fluxiones fuffocatit- s. cu. animi deliquia-palpit «tio cordis lingua aref actio, dentium conjirictio. frequentifimi vuélus, Q tIV6t* ca, ficerperu inflammatio:G" ni ilico fucéurratur, tremor con[equitur univerfum occupans carpus,cum quo poftremo can meriuhtur 4gri. His auxilium pra[lat abfintbium ex vino porum : quin & cumini & anifi (emen, narduscaftoreumq, ip ponderibus i ; ubi intumuerit venter , linteolisigue calefattis , item, zo, melle, but yro tam erudo quam cocto, pinguium cara «quii p pulverem contrita Gr ex vino pota appajitis, facculis flatus difcurientibu.Cibandi autem funt agri recenti cà mium juri o.Sed non propterea parcendum fuerit antidotis in univerfum juvantibus, nec etiam nymphet EV PHORBALV M fauces, G guttur EU, Tute eriam pa[fe mon modà albi varatri vires demoliantur, fed etiam nigri, Porro er inteflina magno dolorc erodit, fin- peri & TV M; Scammoenium , Colo- Thyme- i juribus, ac eti floribus utpote qui non mo? ^ 10 vebementi admodum incendio vexat. Corpus univerfum inflammat; venrricultm guitum excitat, Ge continuas alvi fluxiones. Queitidem omnia mala inducunt TV 8 P E : : Titbymaliomnes, Latbyris C Ricimus, Quanquam nontam acriter nocent,veluti euphorbium. ATH 7 - Én Mt LEA autem, E Chestios sees fpumantess, excitantur vomitiones, alvi profluvias intollerabiles inteflino- ouo. rum, & ofianes, angujne,inj tiones cr univerfi corpori cruciatis : quin dr fitis implacabili fiugul- tus convalfio,prapedita locutio, Gr alia [ava accidentia qua quandoq, ea excedunt, qua ab epoto euphoróio proveniunt, Hus emnibzu n univer fum primum opitulantur vornitiones & clyfmata, fervat univer[ali methodo, ac etiam comtmu- Euphor. ma uus antidota. privatim vero profant oleofa. ac pinguia : item qua valenter funt fligida, ut bac ingentem fervorem Dii alio» extiapuent, ll veróut exuperantem acrimoniam obtundant. Proinde pratulit Avicenna acidum lac, capburam ex ro- inni c incra ai RE AR um atflerorum vinum, auguria, cucumeris, cucurbita, c» acidorum malorum fuccum : item curatio, e t glacie refrigeratam. Sed proprium (ut ajunt) euphorbii antidotum et citri femen ex vino, in rom —Ó potum.Scammionii vero laci quo demprum fuerit but yrum,malorum cotoneortüm yrbois ri- p. ape P sapete — eb lac butyrum ecens,Lemnia fphragis & fmaragdi »pluries " Titbymalorum omuium Androiachi theria i tAj Creteufc di TX Ap : , à ca ex vino pot a in quo Creteufc diu hee — vri me "WR ie ed lverem ex vinomeraco pota drachma dera cape prium antidotum eit ypérici (uccus.aut herba ipfa in Eo us dci escape feisiii se pa muth sisi pulverem pora. Tbymelea denig, & chamelae rofazeum ferapi- kis PAN LANG Ie t viam ene nighva igni toftum. Sed bac omua praftant tantüm ad fupradicios e: sslkecmndiusdimquid ime. ice nui d copie s ut bac, quamodtit excedunt pe li z : : uid eutindin vebementiam pre[entanea ia ad va. nempe continentes vomitus, perpetua alvi profiuvia ta Mite nta expo[euht aa tym. forum ofcula veneni vi orga car oS GM animi liqui dob tin Mi iespunk ; có Mes poma. tiro mon modo attendendum fucrit,u medicamenti ficat fa. quium, Gr virium omuium imbecillitatem, id- omni diligentia (uccurratur. Quandoquidem ^ar Maier d elem fe d etiam ut ipfis gravibus [ymptomatit tionem, quamcatera. — Inbibentur ita vornitus wodum spi nderisyut majorem celeriovtig, expet ant conjuras r5) adfhringentib licamentis, que se iia ni L s (fi tamen sedicaimentum cum bumoribusrejectum. trem membruobrortis, | Faciunt 4d loc in corpus fum, ps cse im Wis quiu 6» vinculi acfibulis, eme sienne cd fruilitt ECTETUR PIA TYAE Ec ficca. quam juciifa efeularusm nia fbhragide : praterea cydoniorum 6 punicorum malori s faccbarum vo(aceum diutius in sm ) Pis deu; T veteratum ad. ! rm rtis Thra femem eris Son rai pan ak m prunorum [ucc WO Hidas tt " Mir s offerunt, Indica videlica B ic ened eese e Óe emlm na myrti folia. 3 : a nardus mentba, uei redu mir n Xe d min Be uui» p verüm js univer(a alvus eil illinenda,ab ipfi dm paryjeewitate valent ad fiflendas alvifluxi s Rat siii P Pria Sdb ipfo Y liere ad oub. Uuxiones, que modum excedant : —T E p £6 ín. p : xceáant : » ilo ad pedes ufa, fafciisconflri pubem uf, Praftat brachia ab fcapulis scitatio aut etos égrioin calde bilis LA Made réparer venere d ied Sis Criraviba evatdtldimsd saut Laconicis arte calefadlis, in quibus « ccs. Conferr item (udoris facultates roborant odorata e exse fis. Ab bis dare convenit, qua Ciim ea ^r c peas oportet, aut bra Wiretesrobora n eb VemisQuaddiringunt:Crroborant. — Principesi ^. fene ,juniperi bacc EAACHTUJOÓL ft TOf 2 ficca capbiya. / CR E yo" Men ibacce,fantaluonnia, Á Grid genus plura, dec si image each residen diverbhacmonprofueri rim pondere ac fubindein lad : coke alvi fluxionibus Avicenna naflur qua opium aut meconisn. oporiferis utslicebit nimirum Philonis medicam. 05/3, lac concreverit, cr js , meconiwin exceperint, — Nam erfibec ilenis medicamento «i banafia requie, c gres W Ü 5 e; 4193, noxa haud vacent , tcstum nin csl quief ong, ü lavatione exbibeantur ) ut js tutbi eru Furiont ex b ljstutbintam mag ini d "C T EATITRT P3 ;i ? ; ici ^ vomer dultriki (Ffupof Ea Gum iine: In mone amets dotis in fu VS Run Ln Hotel lm fell melicumenis ommbu jrapontrerer m epe i anti- riu inleci; Lii M oris de Theriaca ad pi emm eflatur G. ; needs lntm Pr Me n "S; T0 Aer dE dut c&indi . eria met aper ora wlan petam covam d qune puma. so Li ronem: trABidimys in profarionis buju, 6iittshG — »entario, e4rm pariter ol ; i eum ciborum condi, omniain : condimentis ; m uberibus: quin c vul(ione. JBUIA MB hort ario Cont admifltum, Profunt ions quin C nes bafianorum e uas caponum jure colli fi x C nuclei pinei, pifta- Ed. , 3» á i fac- n. J infuper LI aporum,pba, : ptrata. Pájctinba. tflanorum, perdicum c» ovorum vitell : Mdgipeieó 07 ritelli carnium juribus admifli porrà fubvenimus üfdem ER pulpa in mortario contufa apcey d e" faccharo ed "Jaccbarotem - 1004. And. Matthioli Comm. fecimus cim de mortiferis fungis differeremus.Ceterum meminit boc capite Diofcorides prater predia. veftris ruta. C earum plantarum lanuginis,qua in aculeatarum genere quibufdam cacli vocantur « Mee | florias & facultates fuperius propriis locis tradidimus,que tamen non femper nocent. At fi noceant, es ies ME smitionibus,ebibito prius malva decocto,aut lade,aut recenti crudo butyro. Poslque proficiunt ws iid WX. qu alvum emolliunt.Dent igitur eperamdiligenterá, animadvertant feplafiarii probi ac fieles " di Cae, medicamenrisaut manu aut oculis imprudenter dectpiantur. Quinetiam eos admonitos velim, ut im ie lens rios circumforaneos à pharmacopoliis (uis excludant, veprebendant, & miffos faciant : ac fi opus facti Pus: temp, redtoribu civitatum eos denuncient,ne mifelli agrotantes, fub publica ommitm fide ab boc improbo ac mess $ genere perdantur atq, in perniciem agantur, C mdi fpi, DOMESTICA NOBIS. CAP. XXXIY. * A Qua ies abunde pota, aut meracum vinum liberalius epotum;aut palum, praefertim biles - A autcurfu;aut vehementi exercitatione,ftrangulatus,& dolores inferc. In quibus fanguinis mij; protinus & vacuatio,imminentia folvunt pericula.Sed de notis veneficiorum;ac remediis » & cavendi modo;ha&enus di&a fint.Subjungeremus etiam antidóta neceffaria,qua przclaré auxiliantur. quibu utimurjquale Mithridatium eft prefertim,& quod fan guine,& quod fcinco temperatur, Vaid niamaliis in locis diligentiflime fcri pta funt,hic ab eorum defcriptione fi uperfedemus. - A On mod? aqua frigida, &y vinum meracum, aut pa[Jum, inter ea, qua nobis domeflica funt, C quotidiano ufa di. carum ^C. BHentum prabent in bumana vite (ubfidium,eo modo pota,quoDiofcorides feribit yjnaxima adferunt difarimi nox, — 64m carnes €» pifces. Etenim bac utrag,cotla, C adbucferventia humidis locis diutius affervata.fubinded, frigidis. vorata, eofdem malos pariunt effeciutquos à naleficis fungis crearitradidimus : tametfi quandog, non nifi duobw , au Carnium tribus posl diebus appareat noxa, To[le praterea carnes venenatorum fubeunt naturam,fi calida inter duas fuffocenur DOXL . patinas, obvolvantuvá, linieis,ne exbalarepofint. — Eadem etiamnum mala inferunt morticine carnes efitata, qum. admodum C ee, quarum animalia aut à venenatis ferpentibus, aut à vabidis brutis demora, aut fulmine ila intere, Quandoquidem (spiu barum efu coli oriturinflammatioymaror,alui profluvium, furor oblivio, veternu morlu,& dl poliremum mors infequitur. Quamobrem bac fane neglicenda non funt,quin potius (umma cura vitanda: quippe aliquis novi,qui bis devoratis nullo medicamento adjuti,intumefcente inde toto corpore,tandem vitam uufert fimiverunt. Nec Qvabar- minus evitare oportet ova barbi pi[cis,nam adeb venenata funt,ut fi lazgius [umantur,eos qui bauferint, in magumpe- 3 Ex Race riculum adducant, — Pifcium curatio eadem esl,qua fungorum : quanquam non exiflimat Conciliater, ut pifahufcut & carni "?rtiferis fungi conveniant (ylveflria pyra.Carnium vero fuffocatarum malia fuccurritur excitatis priu vomitionibu, nox re- C" infufis clyfleribus : mox vini optimi C" odorati potu, admifloeydoniorum malorum fucco. Pra[lat à vmituLemnam meda, bracidem biberegma cum agallocho, C ina[liche : qnamvis eadem fit barum cura,que coli affectibus adhibetur. De venenatis animalibus. Tola, VENENATA. CAP. XXXV. — ESETCE B Es T 115, quevirusejaculantur, & exitialibus venenis, ideo fcribere aggredimur, ut x Y rota curationis remediorumq; ratio ad umbilicum perducatur. Siquidem pars hzc non — » minus quàmcaterz alie,neceffaria eft iis, qui artem medicam exercent, utpote iens | AX niculo eorum, quz inibi traduntur, doloribus, periculis & cruciatibus, plurimifque | ne? milis homines liberari conveniat. Hacautem in fumma faftigia duo;ficuri ab iiia | tum eft.diftribuitur. Namquideferis,virus infpuentibus fermo differitheriacusdicifolequiveró — deamoliendis veneficiis,alexipharmacus : quo prius tradito;fimul quae fequi figna confueverunt; pr monftrabimus: tum que nonnihil auxilii ferunt.Omnia autem in promptu, & ad manamhaberm, ficem oportet; propter urgentem fzpenumero neceffitatem.Siquidem pauca é venenis peiyen- eh mantibus,tarda & graffantia fenfim pericula cienr,ita ut dilationem admittant:pleraqj Vero pee neam perniciem afferunt. Hominum autem partim malzaliis cogitantes, ingenita pravitate m? : cri ita temperant;ut fpatium curanti liberum non relinquant:partim fceleris admiffi con(cisit S aliquoeventuoppreffi, haufto fponte veneno, mortemfibi confcifcere conantur: qui pie WU fiaut refipientes,& vitz cupidi;prafentaneam opem pofunt. Nondefünt qui hoftiles AE tesaut fontes aquafqs puteanas hac labe polluentes,certam & inevitabilem adverfariis perm? liuntur. In quibus ipfis etfi maleficium non fubito, fed aliquanto poft graffari natura fua e c eft;camen nid primo quoq; tempore coerceatur,& remediis fubinde ewipi nid ps ead *" : I. : vusedue : : f. entiagih iT? c atis jam corporibusexitiali viveneni, Proindenon vulgariinduftria dilig in ritur,occupatis j. po A annal Qn : | utendum efl,ut quod in aliisincoinodis ars confuevit, in his quoq; fa item mc Trdrecentiores i exiftimabatur effe ejus partis,queg medicametis pugnat:iee r^ &apud prifcosgenus hocunum jus partis,que (alubris fanantifo;m á um ifcreverunt,nominantes precautionem,& modum precaventem, de: Ee ME uA oc fupra eR perfuafione decepti. Siquidem tres in een wien flitutioneseffe contendunt: unam;quam fani de imus: alteram, qua Ses. valetu e us ne rant :tertiam,quae medium interutrafq; locum ibi vendicat. In qua pofiti, iuri xem S ncumbit: tur,facileg; in morbos & pericula concidunt;ob vim corru ptricem, qua peapes ce auum quemadmodumin iis videre licet, quos excandefcens rabie canis momorderit, tamen : ^ In lib. Sextum Diofcoridis. 100$ $ à 1 itó horrent : in iis quoq; qui cantharidas hauferunt,fed nondumurina tormento wo ones cai ella iturartem digeri,tripliciq; corporis conftitutioni meritó refpondere eine à uS "— (corn volunt,qua: fanitarem cuerur:praxaventem,eandemq; prohibentem,qua obítat,quo minus v incidant: &f; cuz vitia difcutiuntur. Quibusita refponderi poteft,quàd primum ex liaui cinatione non trescorporis tantüm,fed quatuor habericonftitutiones fatendum hen qui Ppe utal 3 » funt,qui necdum morbo laborant. morbo tamen maxime ob im pendentem caufam n o yes : ^ funt qui jam priore morbo defun&i,nondum tamen fecunde valetudini reftituti ies i quos it iis a à proximi fefe recolligunt;cernere licet,quivirium recreationem&robur del ek Sed qu . admodum curandiratio ad partem medicamentariam pertinet,ita precautionem eidem ubjici par elt. 16 Ad arcendas enim valetudines vehementibus utimur auxiliis,altiore fcarificatu,uftionibus.am putati- one derodentibus epithematis, potionibus perniciei occurrentibus, & plerifqaliis. Verum enimverà funt ufq; có rudes nonnulli,ut neremedia quidem appellent,que morbos arceant.Cu jus fententia ini« re rationem haud promptum eft : etenim cum verbum ipfum, praecavere, tum agendi modus, omnino auxiliarem remediariamq; vim prz fe ferunt.Mirum veró nifi etiam fua illa diftributione partium eos ilentis colli ftatu morbo nondum correpti funt, pefti tamen, propter obfer- cafionem;opportuni,& in morbum proni redduntur. Dicere forfitan quis poffet, falu- S percer imperceptibile, neq; czcum, nullive caufz obnoxium reputatur : fed magis ab ipfo Nam etfi fpe minora funt,quàm ut fenfibus percipiantur,evidentertamen ex i pfis inter fe collatis de- haeres perniciem moliantur. Aut quantulumeft 4? corpus excruciatur? neq;enim quis magnitudi ipi gnitudinem ipfc : molconfens, Ergoquód hzc ad afíe&us Su Pontici i pene um fit,vim quandam ipfis inefe mortiferam. contentionis ftudio flagrans, qui aliunde exoriri mo premam morborum caufam incomprehenfibilem effe:& hanc i PE SC: CONMNRDNNU EC n eo;quem de caufis fcri cripfit;commen- Credendum nomina, n: pctaa Qr, »abor;zftus &fimi]: quz dum adverfam ya] Quib.pra entibus tege am continentes.que permanent poft feparantur: madfunzinerefcentibus affeQus aser iium »alie&us augentur:dec :decre- Ícenti- Ratio tractatus de viru- i006 And. Matthioli Comm. : fcentibusminuuntur:& cum definuntjiidem finiuntar:quibus folis ac per fe manentibus eff queipfi manent. . Taliaquidem receptiffima funt caufarum difcrimina ; quorum nulli wwe fubjici poteft.Evidens enim caufa non eft,quoniam morbus ipfe permanet,nec ipfaà pur f. pto Nec continens caufa dici poteft,cüm magna ex parte hic adfit: quemadmodum accidit iis ui cane funt demorfi.Qud fineq; evidens caufa,neq; continens fuerit, neq; per fe;neq; aliu 3ioí caufa erit. Quod fià nulla caufarum differentia phthoropeon deducere poflumus, confequitur caufam effe fateamur. Quód autem afferunt,vocabula quadam in fe non habere partes rerumf, e tricesfed nuda &fimplici pronunciatione fita effe, fateri necefle eft. Verüm non omnia,fed Perpauca "t leninancifci conditionem exiftimandum eft : neq; enim sain hoc nomine edpozonr, més. uh fumptitia profertur,fed longe principem obtinet fignificationem. Quemadmodumenim m. córrüptionis nomen,mutationem in pejus fignificat: fichoc verbum wwe» fumi debet, ut nihil ampi éx eo quód hanc di&ionem efoea fecum habeat;declaret: neq; prorfus id fignificat , quod omnes audiunt, & huic fimile redditur, smzltZyevdtL-, Si dant à corruptione fanis fieri morbum, concedy ütiq; vim in hujufcemodi verbo «o fübeffe : fiquidem aliquid eft, quod corruptionem efficiat, autem quod aliquid efficit, oftenditur per fingulas caufas,quz corporibus fubjiciuntur, idqstam thalibus venenis quàmin iis que corporib.ingeruntur, Verüm nonnihil fubjacere caufarum diff is produnt. Quinetiam aberrarunt;non exactam divifionem affumentes. Quiveró fe dogmatic tentur,caufam effe partim praeparantem,partim continentem afferunt,ut inguinumulcus,&in p amfebrim,& quz effe&ui tum affiftat;tum etiam feparetur,utà fra&is precipitatio, In fumma qu uidpiam fuapte natura caufa fuerit;nec ulla divifione comprehenditur, vitiofum eft, neq; caufz; fibirareiféni qua idem genus fortiuntur.Sed quod phithoropocon caufa fitjnomen ipfum argum to eft, & in iisque contingunt;apertius oftenditur. Quid aliud caufze arbitrantur efle poft impre ferpentibus i&um,quam ex animante vim,& illapfum in corpora virus? N eq; enim frigus,neg; neq; fe&ionem carporis,neq; cruditatem;neq; aliud quicquam fimile caufari polfunt. Verbmq caufarum differentiis gaudent,& aliquas continentes;alias evidentes appellant, ipfis dice dum iltorum modorum evidentem quidem caufam effe,quod affe&um pracedit , & quod cer " tiam preoccupat: continentem veró quod morbis prafentibus adeft;qua feparata recedunt, quaai ipfa evenerant.Sed de iis ha&enus. Statuendum itaq; mortiferam vim intrinfecus manife(tiflim caufam,ipfamq; principem facerefcopum oportet. Etantequàm ad ima decumbant morbi, diseft certandum,donec vis tota corporibus excutiatur.Modó cnim revocari debet ea parte, intraverit : modó aliqua alia, praefertim principatum non obtinente;ant? coerceatur, quàma pens vifcera tangat. autejus pernicies eluatur retundaturq;,cum jam membratim pervagati venena fi haufta fint;crebris vomitionibus:fi morfu imprefla;fcarificatione;affixis cucur. carnis circumfcriptione,jnonnunquam amputatione extreme partis,evocantur, Retine ; fione, & impofitu medicamentorum acrium cohibentur : hec fimul utiq; arcere virus & eluerepol Reftinguuntur,& evincüntur meraciore potu, aut paffo nulla aqua diluto, vel contrarioru a dí acrimonià fint preedita.Poftremo deje&tio alui;evocatus fudor,&alia quadamin comm ' bratim demonítrabimus;auxiliantur. Verüm enimvero non lethiferam modó materiam tudinem,& tempus,pro fcopo confiderare oportet: etenim ab iis remedia quàm plui capeffunt.A magnitudine quidem,cimnonnulla ex venenis, & virofis animalibus, alia putredines altas, aut exteriores excitant: alia vehementifli mos dolores, aut cecoscie / im medicamentis cedunt,&magis minufve moleftias excitant.Oportet autem ca qui cula jet vicacioribus auxiliis expugnari: & minus infefta,mitioribus.Qui ppe abfurdum fuerit E fegnioribus medicamentis homines in difcrimen adducere :in gingribds ver RM sd rum injuria corpus laceffere. Finitio à tem poribus in promptu eft: hoc enim ROI 3 fentes raoleftias adducit: illad veró fenfim, & dilatans in diem longam,aut breviorem pr n it icaque inacutis quidem confeftim multa fimulauxilia re praefentari oportet:reliquis,paulatim. n aec qua artisformula breviter definita fint. Jam membratim rem profequamur, z : VO PRNTTPPEPREPER RSS : DEC pc RED aud , Um balents tradiderit Diofcorides de his privatim venenis, que epota aut. in cibis fumpta, corpora yis t rj : AR DU riee P hrs, imaltero vero curdtit^ pusfumuntur.. Ibi enim indicia à curationibus non dujunxit. Namfiin unotraclatu indicia, in alt edad 2 9 ; TT h An E o fth emniain unum n. 40a ^. mes querantur majus temporis di[pendium fiet major, menti moleflia inferetur, quam fi bec P "P? | Inlib. Sextum Diofcoridis. ipe n is viti 1 v effe putamus, quando ves eümagis placere foleant, qu^ conim» rese cit -- ?- jer mpi piura, i4 ad fieri potesl per paticior4- 2, are eee : - ? Ü 2€ D qui calumniari eda quàd Dio/ceridis codiceni aliqua parte qu ; P À Urs "ui E- ^ ; Eo » B aet gantüm in meligrem formam, & ad priarem aut borts dei ides T, lle di ficiliar extitit , ut Marcellus ipfe fatetufs eo aliud [uper bac prafarione nobit digendum viderur ( que mu y intellectu difficilior 5 ; Ps pone dd Diofeo. sd Dialelucam ignoráverit ) nifi quod aliud fati bac prefatio non fits quam DA ^ p jet s $e. i fuperficietenus in medica faciltaté, fuper nuda at frinplici vocabulorum interpretatio o n torum efertim queex varii; ac diverfis vocibus componitur, Quandoquidem bac interpretation guis Wire amni sms ad Saphi[Lae, € nugatoics attinet, quam ad expertus C prabatos Medicos, ut facile vi de- E soi aen ac dk ": ; il bulu com ofitarum quein libro quel £purtioe 10 re eft m pluribus irrep: chenfibilibus vocabulorum exeuplis,ex pluribus vocabu pofitorum lo NÉ b Arifietele afugnanur. Quippe quoniam nayerat ipfe Diofcerides, quod tam metboduorum » quam dogm gal quidaminiphs tompofitis vocabulis declatandis expertorum; exereitatorum qo Medicorum fententiam, proprtis Y s lis demominaram, haudquaquam fecutifuerant. | Caterum C eos non partam reprebendit ; qui aba, aliquo Dialectica fundamento, drvifioncs i caifis facere audent : nai cum in divifionibus eyroreus comthittant, 1 43 quog, qua fane tur, errent nece([e eíl. Proinde qui bec latius uberiuid, nofcere cupiunt » Arifloieleim con[ulant fibro fecunda phyfirorum: idw fiquidem inibi amplifimb[atufer.. Potwlfemusqu idem cnosrem bane pluribus profequi, fed im noftrum inftitue tiom non fit, manc iw aliam materiam digredi, hac filentio pratereunda duxinit, . " NDA 2 CAES " SIGNA RABIOSI CANIS; CAR. .XXXVI. I 55 DR PET Scu durs diecyynévuv. ET DEM SORUM AB EO. ^ as DOUUE RE : D: zabiofi canis [morfu (crmonem aliis prapofüimus ; quód id animal domefticum ac frequens cffe | JL onfuevit;& in rabiem faepius agitur ac perit, ab eod; caveri difficile, inde periculum inevitabile hominem manct, ni(i multis utatur auxi plezung; flagcantillimis eftibus in rabiem efferacurt incerdum quories frigora inccileront.Rabiofus aucem potum & efcam averíatur: largam fpumantem- ue pituitam naribus, & ore projicit : torve & folito criftius intuetur: inomnes paflim fine latratu: ire ruit, & «qué feras hominesi;, tam familiares, quàm ignotos mordet: nec protintis infeftum quicquam git; nifi ut vulnus, dolorem: exinde morbus ille, quiabaquze metu hydrophobicus Graja eft voce tu contrahitur.Evenit autem cum diftentione nervorum, tortusd; corporis rubore, praefertim re, & langaore quodam. Aliquiaurefplendorem fugiunt: alii fine ulla doloiis inter» vexantur, Sunteriam qui canum more latratusedanr, & obviamfa&tos moríit adoriuntur, ac rio labefa&ant iis qui hocy vafille audiamus Ape .. Qui tamen in Tabiém "c fica ttnuo bominum confor. 5909 que mor[u pariter , velitin PE! s byene vero jrigo- tib en liber is Galeni legitimm, ide, 1008 And. Matthioli Comm. miffa [puma ex ore fluente,preterea linguaforas porreta, c» tanquam bile colorata obvium que inhl; rationem cucurriffe deinde vurus fubito confiffentem cum ira quadam magi furenti non i jf "quam inlife tige inquam fi ino fic babere audieris, flatimrabiofum canem fuiffe intelligas : bac ille, Ince fu. / pm momordsf,. runt ) lento gradu; demifis auribus, ab[ciffa vote, flupido capite, C obvios nonmodo homines Praterea (ut quis. demordem..N ec mirum fi proprium mordeant dominum,alios, domeflicos omnes,uullius ba o uxorem, e. ' bie exa. JAIguiis. Quid fi fuerint hegarnes eorum animalium,que peffilentia,aut ictufulminis aut venenoforum d don quentiu, tilitg, wi" ! : kn ; Á Aguntur quay gr ter altero [uapte natura magis atra bili obnoxius fuerit. Advert ant pratevea nobilesmulieres,n fuis iode quos in ^4 »prefentiá piri qua ingens elatio. E Es: 3 : R é f »quod Tridentieyog; fus inve- € fcimus clariffimo Baldo utriu(a, legis doctori. .1s fiquidem inter ludendum cum quedam fuo catellojam Talit afud rit. — leviter in inferiori labio demorfus fuit. Sed ipfe hujus vei ignarus quarto post men[e vabidui fadius, c» tandem ld, ANN bicus miferabiliter mortem obiit, nullo adiutus medicamento. Ad bac (ciendum eft. quód nou canes tautum fg, tenta... D PARS QUA zatera animalia in rabiem agantur ) rabidifiunt, fed etia alia pleraá, nmalia nempe vulpes any fur. viverra martes;fimia, cr id genus alia. Quapropter ne[civerimyquo avgtmento dixerit Galenus libro 6, de locis frd, " Cauis fo- folum canem inter catera animalia corripivabte : nifi voluerit dicere (ut equidem veor ) canes ceteri animantilu yg. Wiimi no. am qua Equi 5,7; Muli tulit,n non ni infligit,nifi,ut vulp d quod etiam [atetuy Galema ens qu ti tium fenferint, neininem fervari poffe. Allat a ita, in eorum confpedt etur, fi ameti poffent;imgentifimis cLemoribus.cr canum latratu afl entes terrent. munt, fudant deficiunt animo.delirant,pavareá, COICHEIUBLI dC idit quód melancbolci effedicorruptirinfedua, inde animaiibus fola (anari poffunt.N ec alia de cazfaid evenire ici.q: eim bumarum omuium, C» totius corporis princ!, di : cimá, jam omnes corporis difpofitiones fibi fimiles vedd E Gh 0 flhtcontravium exiflimant,boc efl,contra ipfam aquam.fi ea in medium; y Un : 4d Pifonem;ita [cribit : Nonenim corpus duntaxat ipfis inare[cit e convellit rinterdum, bru iment;ac propter tril; "es, 2. Mom d etiam attri máicim jg demor[us,aquam ttmens in [peculo reficiens;fe ipfum moverit, buic (aluri [fe ba Acane- P drapbobigos quag, [anari pofe.cium veneni vis non n univerfum Tuynrat ids. - demorá moratiocipatrix facultas allata fit. — Quamobrem wirum non eff, ft Philofophus ille; p» fucra -ramsevaferit, cum manife[Io appareat ejts rai iocinatricem facultatem perm fuife aff ela I: dii L4 Ortnire interdum,ut àcane rabido demcrfi quadam fiuffla carni ingenti tum dolore mingant, qué. * 1009 di catulos fe minxiffe fa^ In lib. Sextum Diofcoridis. nac parvslos i 7 - vibus accepimus, quim & ab iis, qui bujufino -—| anne —: " tnt cessi videatur, atque ab ipfa natura ous - st rose capiendi suni comprobatum videre cupiunt, Gentilem Fulginatem confula eo — voe tt rentes 179. Quandoquidem ex ii nimirum intelligent, quo patto d M: d qenna iterp e ue eveniant. pojireun afferit in boc capite Diofcorides, fateri aliquos n— H€ afe T "n ficium exbiberet , quadam naturarum concordia fimilem contraxi[[e : à eret dicus amicum laborantem excitandi caufa ad aquam C et id potias ] diderim, quod Tbeunfon me 4 — mec amorem te ^ ejus fortaffe [aliva 1m efto , aut alio quoyis modo oru fp sii : , aut bibiffet, ex eodem fane poculo, t cibum,cum eo am fi, ut mnt lib.6.de locis affectu, rabidorum canum faliva, nuda corperis membra — Tabidorí mam doliins). rabidos efficit quam fi demorderentur , quid mirum , f validi bominis faliva id ipfum effeceri ; fiv z " tern ecorundem ciborum reliquias comedant. Nec parvipene 1 cit, Proinde eos admonet Avicenna, quivabidorum curam agunt, ne corune ? , dat aliqua ama ontaBn infici poffe hominas , quippe quod duos viderim ego, qui puma tantum perfuji ; — E ur morfu accepto vulnere, rabiem contraxerunt Legitur in Ariflotele lib. 8. cap.22. de bifl. anmalium, quoe omut E uno à cane rabido demora rabiunt, excepto bomine. Quatamen fententia aperte falfa deprehenditur, ut millies ex- cin ids ; ; j o non vcompertum esl. Quamobrem porius adducor, ut credam Ari[lorelis codicem eon loco depravatum effe, quam ido ut inre elata, ibus cognita ipfum Ariflotelem ignorantia accu[are velim. Arift« agesdaviürdsinwsarrG nwirdoyaésw, ^^ REMEDIA DEMORSORUM dia mes «c ASCANE-R ABIOSO. SGWCAPR. XXXVIL ^ 994. 5-—— Atio en iduplex:unacommunis, qua utendum in omnes morfus, quos virulentae animantes imprefferuntalia peculiaris privatad;,eorum duntaxat quos rabiofi canes momorderint:quae nons nullis quidem fummam opem ferre confuevit: aliis vero inutilis; maxime quiex multo jam tempore i&um acceperunt. Quae ad hauc pertinent, primum exponemus, deinde curfim perftringemus, quae ad communem medendi rationem pertinent, Cancrositaq; fluviatilesin farmeniis albae vitis cremare o- rtr, & cinerem eorum, quàm minutiflimé tritum habere reconditum : itidem gentiang radicem tu- ibratamd; reponere.Quoties autem canis rabiofus morfum intulerit,in quaternos cyathos mera- binacineris cancrorum cochlearia, unum; gentianaz conjiciantur; hzc in polenta dilutioris füba&a, quatriduo bibanrur.Inter principia medicamentum hoc modo detur. Atquifiab il- go lato morfu bini ternive dicstluxerint, curationem aufpicamurà triplicato pondere, fupra id quod ab ini : Optimum hocadver(us rabioforum morfus auxilium, quod & plerisq unum fatisfe- jcum fiducia uti licet, Sed utaliisetiamnum auxiliis contra inevitabile periculum muniamur, il ceteris uti prohiber. Satiusautem multo fuerit,eriamfi in vanum recidatmedicamentorum inhu- manos tolerare cruciatus. quàm per inertiam;ac defidiam in difcrimen adduci. Nec ita in demorfisà ra- biofo i majora vulnera vereri oportet, iminora,&ulcufculicutis fimilia:quippe majori vulne- MIR [us (anguisemanans, poteft nonihil virulenti Mock exhaurire: quod jn mineri- ob acie n eur ieuiensétow hincauferre, labia acie fcalpclli circumfcribe- ilis caicanda, ur copiolior fanguinis vacuatiessccat nevetemana mestre tue un An eR. jolor languinis v ICeat, im infinu 4o Cucurbitulz cum multa flamma agglutinatz id juvamenti praeftant, ut veneni visextrahatur, pie a2, tiene cancro [oma ét feirwimjucunda putem... 1n primis itaq, illid animadvertendum ei, quod alig lo depu ifianpiseticanentortm, ulia pum reliquit. as fuviati gecenfinine d chemin Ten jp audere d tm lut c vedendo ufum oras v- porter, quitig, autem qenttanz,porró cancro '» m fu- tm plemgs quosteatu abro vns - Re n, T ] for menfura cocblearii fatis Mr prm rii o merfi prebebat im oid dic a marfucuram capi denerf nz quotidie dnbie t fi non protinus ab mitio. vts mordet alat medica ^ quod ex picebyutia, ved: ceduéinpergebat. Ad ipfum ver; vul- qo "meo judicio, ballucinari (ut Latius wenns 9popauacis verà uncras tres : bag ME vua ari tide oc ? acanerabido demorfs poruiczhs 2, prodidimus) qui gammaro; Latini; vocatos E mfeiendum e eos maxi- ven Mri i rum nre Pei i, , vov b véfert Galenus) eo (an modo, quo ipfum fortaffe (ec. dira eim terebintbinam, jmpofuerutit. tburis 5 Attamen antiquorum quidam re, — . authoribus celeb, femper inferuit medica e suum efesqui boc antidato red? fuerit ufus, : PREUFEREUT y ade) ut fevrier «mento. Infum- Wicimtinsedereree bpdrimal * Hisnon fimiles viso; verres M riis meminem unquam mor- »ulibro fecunda, P, PR Aàprima [Ltim die incipiendumers Alyff ; sia quej, valenti enit im i eei mrnini eoeua dquenam vdie pl. anta iff d * Ve. rabiem, » Mt latius fuperius tre etn in ipi 55 i e " ano 9244 2 Commendavit 4vriu, c. Arno, rt fecundo, &gaxip Qr nynwpí. Wi (ut libro fecundo de Antidoris exulce- lIOIO And. Matthioi Comm. — fecundo, c fexto volumine, ad morfus vabidorum canum bitumen judaicum, five Afpbaltitis lacw, if pondere ex Aqua bibatur, non id modà aque pavorem arceré, fed & eos fanarequos jam primüm im As TAVit eam marinos bippocampos ex Aceto nigro €? melle fub. alos, tam potu bu (flos, quam dMplsdo "cu terea bis maAxime acutus vumex:quare idem fcripfit fe noviffe fenem quendam,qui demor fos à cane rabido i eurabar.Primo enim ulcus ejus decotto fovebat:deinde berbam ipfam illinebat,eandemá, potandam exhi, " he dem medicamentum tanquam ejficaciffimum fummopere commendabat. Plurima Autem, c eim pires. fumpferint, iningere folent : id quod maxim bac in curatione confert. uoforta[fe argumento extulit Piae guedam medicamenta, que cantbaridas admiflas babent, ut valentiffim? non mod urinam excernerent s piam fanguinem ipfum,alferens paulà post fecurum effe falutis indicium cum poft medicamenta fanguinem minguy,. * Gi.Porró Gal. libro detberiaca ad Pifonem,Theriacam prefert tam intus in corpus fumptam;quam exterius fen nom, — Mlitam.Sed cm bec,que noftro tempore conficitur,non adeo pra[let quemadmodum ea quam ipfe veniebat q fan? fidere non po[Jumus, nifi facto prius de e periculo in gallis à vipera demorfís, ut ipfe docet Galenus, Prodesl it tamogetum cum [ale exterius illitum:. $tidem caprifici cortex contufus, c ex aqua potui, quin C ab finthium, ü Seunedé: allum, minus centaurium, ariffolochia, artemifta, (cordium, cbamadrys,bryonia pulegium,ce lafer tam exteriyl; fufpsdta, QA?! interius Jumpta.Sunt qui credant fecuriffmum e|[e emedium tp[ius vabidi canis, qui m omorderit.jecurtoflumy uc jecur. à demorfis in cibis devoratum, quod etiam fcribit Diofcorides: quamvis id non affirmaverit, ut lib. 2. cp. de divers d animalium jecinovibw legitur.Proinde feribit Gal.li.u.fimpl. med.jecur canis vabientis aliis valentiribu antidoti alpi. jus deis ftum quam plurimos fana[fe, fed eos tamen interiiffe, qui folum nullis aliis ad Ljectis medicamentisillud efitarunt Sung, jamnum quicredant, ut loco anté citato tradit Diofcorides, arceri aqua pavores dente eo,qui caninus dicitur, fiá 1m qui momorderit, exemptus, C folliculo inditus, pro amuleto brachio adneclatur. Sed nemini bu fidendum effe períusimm , utin noftra bujus fexti libri prafatione de pretioforum lapillorum fujpenfione diximus : fatius enim effe femper exifma. | prr vi certis ac tutis uti medicamentis, Caterim curationis (umma manuum maxim? operam expofcit. Quandequudenni. exca — "M diducereoportet, laniatamá, per ambitum carnem refcindere:ita enim latior fit veneni exterim evocandi aditu it. vulnus tur quod tabefailum eft, & ex fanguinis fluore ab excidentibus cultris excitato, repens affectio nonparumvvdium, — Qupd etiam facere expedit (calpello circumquag, profundius adatto , & fubinde appofitis fcalpto loco cuctrbiufe guinem fortiter extrabentibus, aut birudinibus, Medicamenta autem que alvum citant, C bumoresdejiciunt, npe — cipio omnino vitanda funt, ficuti eriam fanguinis mifio : quippe cim bac a civcumfereutiis ad centrum trabendifun. tatém babeant, facile egros in mortis traberent difcrimen. Tametfi in curationis proceffu , c ubi prafertim mediam —— negligentia citius quam expetat vatio, conclufum fuerit vulnus, irrepferitá, venenum (ut poftea dicetur) mediamma —— ,, 4lvum ducentia, pariterá, fanguinis mifüioin [anpuineis temperaturis admodum quandoq, proficiant, Verumenmm yo E perpauci noftra hac atate babentur à rabiofo cane demorfi, qui Medicos con[ulaut.N am tanta ef religioni vit emn, — — giofum, d/0scanes rabiofi momorderint, partim ad divi Dominitemplum confugiant , partim vero ad divi Bellini [aclun,uhi quibu(dam exorcifimis, C panibus chavadlevibus obfignatis, à facerdotibus perquam facile curantur,ut pluri bk | monio equidem fateri pof[um.Sed cogitanti mibi quonam patto boc tam facilà eveniat, nonnulle fefe obtuleruntratimes, i quasliberé dicam. Haud dubie in primis divina auxiliatur gratia : quippe cium non parum moleftie alij mafucanh rabiofí affectis inferre poffint cacodemones , ut qui in atrabiliariis bumoribus [uam babeant fedem, quidem exerd[mi cedentes abeunt, c afflickorum corpora munda relinquunt, (ublato fecum veneno. Illud praterea addiderim, quid for- t4ffe facerdotes ipfi aliquod nobis occultum babent antidotum , quad panibus illis admifcentes , agri deyorandumprae — bent: vel id aliquoin potu bibendum exbibent.His deniq, accedit magna laborantium fides,quam fufir ! Theria bonz eujus folius munere omaia noflra delentur incommoda, ata, omnes auferuntur egritudines, ] Kaücig 1üv Varo Avosüveos nvvoe — usT I O DEMORSORUM : : A CANE RABIOSO, CAP. XXXVIIL Ontra virulentos i&us, uftio expeditiffimum eftauxilium, utpote cümigniscateravinbusptzs — ftet, fimul quód virus domet, & ferri penitius non patiatur : fimul quód parsignem ex non vulgare fundamentum curationi future przbeat, manente diutius exulceratione. An sepu dum ex eo tempore, cüm cruftz decident , ne ulceris ora coalefcant, & cicatrice induancur, f wi poteft; ad multum, id; preftitutum tempus, ulcerationes; & fordidas adhuc A inferre " nantes prorogari convenit.Quod inditum iis falfamentum optime praftabit, & fylveftreallium - tum, item czpe, fuccufve, praefertim Cyrenaicum;aut qui Medicus, aut Parthicus risp s dili granatam manía, quàm non manfa imponantur: fiquidem fubatcta piftaveà pe pére tant.Sunt qui à mandentium jejunio,fibi aJiquid afcifcere arbitrérur,quod fuape natura ocn id certünon eft:ccrerüm|rempeftivus eorum ufus minimé eft contemnendus.Si verb,quod pde dit, ante dies praefinitos cicatrices coirent, committerenturdue, manum poftulabunt: namq; cere; carnemque fcalpello circinare, aut iterum inurere expediet. Libi verb propofitum tempus pr riit,ulcus ad cicatricem ducendum,&emplaftro,quod e falibus conficitur,locus compreht multó poft finapifrmo utendum, U^tionis, (7 Auterium, quod ferro igne candenti aut auro, aut argento fit non modb (alutiferum est ad abiti cimi hee etiam aliorum quoi $, animalium virus ejaculantium, quin &* ad alios in(anabiles ferbeaci Pr " bus rum non eft, quod boc loco dixerit Diofcorides uffionem y fivecauterium , contra virulentosiéhu aut ni mum ejfe auxilium.Fiat itaq, cauterium intrepidisamtaó, amplirudinis,ut ulceri cicatricesbrevie vit. Quat Argen- Quod fi timidus quifpiam uftionem ignuterrore recufet, pticis & bus medicamenti — ? infert - fa cateru pr ejiat, quod vocant argentum fublimatum : admifcetur id ung refig y MERERI jui tanti mule! Probatur boc, quàd non modo valentiffimé inurat , fed quód etiam exufla. ab eo caro , obdudtaó, erufia filongiert ita "ramseft. diebus poft decidat, fi tamen recenti butyro affidue illinatur , id quod in aliorum 7 n evenit, n diia coeno e aut adurenti medicamento (ut multis de caufis quandoque accidit id effei t aed yn valide 4l zer providendum est, ne vulnus cocat, fed diutius maneat diducdum Qr apertum, fi ncc E 1 . * [nlib. Sextum Diofcoridis. - IOII rrabentibus, aja modi brutia pice,refinis, vario gummi genere, cr id genu alisparantur, S! Yo? cauteriu fans Aulrgenter — M7 reda quam. ^ ium pniidat cru[layquo veneno pateat exitu, quippe ed diu in vulne- va retenta omnes obducit meatu mag no agrorum detrimento. Porrà non magno quidem negotio decidet appofita contia muc liquida vernice,ovi vitello, Cr recenti but yro ermita: quin & butyro folo igni liquato,& madefacti in eo fpleniis fu- perimpofite: praftat enim boc carerü, Ub Pero? vulnere crufla decideri ,[alutiferum quidem fuerit remedium plag4 pracipi- Pub cipitati (fic enim yocant ch]. ifla argentum vivum in p ulverem rubicundum conflatum ) in[per- aci vo" xmi d vulnus occludi probibet , diu, patetis s sale jd eximium preftantifumumq, medicamentum prater id quà um : qua inre cetera bujufce facultatis pracellis medicas Pat ativabit eciammum ex alto ad [uperficiem potenter venen menta, Commodi etiam, nec mimus efficaciter idem pulvis attractoris emplaftris, five unguentis admifu eri, & fubinde 16 vulneri admoveri potefl: etenim jam dudum certior (um in umver(a medwa facultatis materia, nullum baberi medicae ., inus mentum, quod valentius ab alto revocet extrabatá, viru, quam pracipitatum dictum. Ad bac tametfi (ut ommbus fer? i. , o. dii diem apertum vulnus dimittere fit (atis, non tamen erraverit, qui diutius prorogaveri, ut. pateat, placet) im qnadragefimum quac quid 4" malirefiduum fueri ,exbauriatur. / aiuen rár inj eir f ore, RATIO VICTUS IN MJORSU RABIOSI CANIS. | CAP. XXXIX, : Usead partem itam pertinent prafidiajita fe habent.Caterüm vius rationem ex iis, que vene- ^oadv ar - utuindiqusopamdditalur vas vires hebetet reftinguatque» minusad intima pernicies il abatur. Etenim affumpta perniciofarum virium pe- 10... rarioni refiftunt, Quorumutrumq; praftare poteft viai essit la&is potus: quippe ei hec omnia capiantad curam, nonnihil veneno objiciunt,quod omnemejus acrimoniam obtundat. Si- mili modo alliorum; porrorum, caeparum(Q; cibus:quàd ea difficulter conficiantur, vixd; abolcantur Nom multos dies hujuscibi quali » quo tempore nec evincuntur nec B 1 mortifera vi,fed contrariis illa vis expugnatur.Cuirei antidocorum ufusaccor od aon qm il Mithridatiiy& ejus quod eupatorio temperatur,d ni i Butadato tt choc vendicant :quippean A ARE hs adiu : Mb antiesegr:; coc óc mp ap Rl parcem libi cunt. Victus ati hoc modo fe habet. Nofle dv ANE non ita t deha " vue MN riri: et cM ad quadragefimam ufque diem negleaisdillerri aee vers (o eli $e nonnullos invadit: quendam poft annum h ilfe« Ne. Sneieccam Neben quema Plasmas biofo curandi ratio talis d uod iniicrrali nter principia demorforum à cane ra- fuerint,nec fcalprocarnem circinarejne vr recie cal Tvnbr abl primis diebns prexermifla fit facisevocare poflent. Nulla utiqy iftius rei Ritapcinquenumelinon cuigt quod pertran- tiq; iftius rei occafio aut utilitas, fed : nentur.Alter verà curationis modus accedat. Dej«&io ma; Qu Wncellum corpora doloribus íter- "^ rm owe scar, ME prabet juvamentum, utpote cum mo- p venenum domare poffit MEAE oem m lac fchiftum, quod fi- : — Ioue ,Gcmeraculi potus,quibus vis veneni M diturq uotidief amidebent.Carterü m fudores ante cibos, HISNS Vis yeneni vec ciürapiniaerputim percorpusesumadjciendi Sel longeomnium ciicacimum auxi inim died eshtininovihucuns iterum, fed (ete ems jener - vel poft i ilice * CENE ES adr - quidam qui jamaquae metum fenti i: tmenimvshementiam hoc auxilium babere ferat — tur fuerint fervati :nam & jam vitio tentatos nemo un ? Neigés pimuqes rbi impetum experi- P jum brevi (ermone expofuimus:j — ervarepoteft, —Itaq; primüm curam ^ 1 Notas uno contextu, dei jam ad alia;que venenatis mor(ibus fzevi n Notas textü,deinde communem medendi l busfaevirecon- ! praítare ifi "ut PS 1m deinceps fu jungemus ea uz fua; Locum, qui omnibus con- "rl Pind Ps p inum ass: edunt remedii Y Nfliwenda demerfs cane rabiofy ics B iuh abiofo diligenter eft vatio vitu nec. AC : Pec LM Ue aig Meroe E. Aim tegula, cujus biz meminit Diofcorides, fed Rari ut Aetia eflaut or libro 6. uba fic wquis. In viu imd s n reqimentenuem vil i nudes Á . A vidtu indigentia, cr (atiet ; mue. ái etas evitanda,magu ta- ue nl nera- enin bac enim f[uccorum pravitatem ada. , i ^ REMIHEN GOES HAT Mi dmq Nd ruo renfcuarst óreptimm meti ge am expedit malefico ulceri, Eroo alimentum mo- bici ; "e n : Jolo in- - | : P dum sonmuliferim somma ab amari '$ mont. x C erinacei ENT da: x: i Eomtrmonené uates dni fo fci 2 trm esmi ice mentatione diximus imitm Mis MN IHÁEg, valde anti, vm ida de. rs qid : | ixime) kcu yen mediae iam valenter movent, ldcisco 4o; QR, Hs vie m vnlg MLMMAMA: Meine a €XCIDIUBEuE tj) cum j OM d sentibus a Medicisi lorum formajvevenum propel,ar » per inftrumentum uripe, y, 3i pig ds prandi folet. Verüm [i fluviatiles cap, Hisitag, ea vius ratippe uo; op lore parya s P ^ min. quibus univer (a aj MANN | Aricenna prater dala retaerge demer "1 rai Sp rcd a H : dun hit Diofcorides )aquepavrem non rro defit, frrum;vlchalrrefing fu ores fuere.Narr, à inv adir : 2» mila (an? alia p re liquo: poft feptenyi im Li: quendam pofl app, 4Quam b , ; oriiffz? config, 1012 : And. Matthioli Comm. * is meatus angufliffimos babent alij vero contrà : quidam fyncerifüimis veferti funt humoribus yon li bus [catentibus. ac facilé putredini obnoxiis. Ex quofit;ut in bis citiusinillà ver) ferius bac ap, "i iri eruria ab[hinem demorfi per integrum annum à quorundam lignorum contactu, yFaD ds 5h p mpttmata dg, virga vocata.Stquidem (ut teflantur ij quirem experknento compertam babent) fi Darum Mei is C frui, manibus teneantur ,quou(a, cucalefcant,illico demorfi vabie exagitantur, Quod cuiqua. miniméfah M f UEM i etenim memini me vidiffe in civitate noftra Vicinenfi amicum quendam meum vabie correptum t€ Mas LS pae gi (dabat enim lanificio speram ) lanam diu excuffiffet qui eorum oblitus, quibus fibi à Medicis Mv ERES ! E dus juteriit.Poffremo fciendum esaqua pavorem baudquaquam curari poffe,ciim veneni vis omnes corpos; binis E quib, cu. Tit facultates:quamvis in ipfo pavoris initio,aut anteaquam venenumllap(um fuerit in titriverfuin cor, "- 2: rur. — eyaferint.ut Pbilofopbus ille cujus bifloviam fuperius enarvayimus prafertim citm pro viribus in d»HUE -: , effecti C qui eorum curationem agunt. His adflipulari videtur Diofcorides : quippe qui quofdam em metum femtiebant,fumpto cum fiducia belleborifino non femel ata, iterum.fedfrequentius ante quadra dan n post, fuiffe [ervatos. Proinde fcribit Avicenna eos,qui aquam expave[cunt,deploratos non eff quenfg m je dian tes feipfos cogno[cuntavgumento quàd non adbuc venenum univer[as infecerit cerebri facultates, — Bori a: h- medicamentis utendum es dejedloriis, C fi nibil obflet. fanguinis mifiio nana]pernanda. Ex medicimenti sien ceteri preflat album vel nigrum veratrum,iis adjedlin que eorum mfrenant fervorem. Convent etiam epitbymum i. va fumaria, myrobalana, elaterium, agaricum, rbabarbarumy centaurium minus, geniffa femen tbapfia, confit, mech, biera colocyntbitis & Armeniwe lapis : fiquidem bac in atva'bile dejicienda pritcipem tenent locum, — Pralgg item Syriacum bitumen frequentius ex aqua potum : quin & Mitbridatisantidotum, e ipfa Theriaca, c canzung fluviatium combufforum pulvisGaleni modo paratus. Confert. praterea bis leporis, vulpis, C capveoli coagulum, ds femper in primis omni ffudio curandum,ut aquam male affedli ibant. — Verum ne ipfam Intientes pavor inyadat,m- .— gifmistenuibusg, metallicisfiflulis é longinquo ducenda erit, aut ex fuperioribus contabulamenti : nang, ipfa folufe. E d vani poterunt. Refert Aetius quàd fi catuli coagulum ex aceto femel tantim ederint bydropbobici, flatim eoscapi przftan. Aqua cupiditas C bibunt : ob idá, medicamentum boemirislaudibus extulit. Sunt qui nigrum cicer aqua incoguenus tfi — effevelint : fic enim aqua claritatem amittit, nigraá, efficitur : C prater id quod baurientibus pavorem mon adjnt, H pe quemadmodum qua (yncera, pellucidad, fpectatur urinam valemer ducit." Nec de(unt qui fuadeant urentia c P mat a occipiti effe appanenda, pariterá, post aures. Qua etfi ad vem facere non videautur,quàd valencifun? exicttht uli tamen deplovati funt egri,valent:fjnis etiam medicamentis uti licebit; —— ; & Kurisáw eli hqenás ——.. COMMUNIS CURATIO IN OMNES — ICTUS VIRULENTOS. ABI LI * A quidem omnem animalis itum,quod venenum vibrat;oris fu&tio convenir, Sugentem * A verb oportet jejunum non efle, fed & cibum fumpfifle, & vinoosabluiffe : poftea exi, ii orc continens plagam exugat. Locus ipfe fpongia fovendus,deindefcarificandus : fed ulcufculaaltius imprimere expedit,quód virofa materies profundo evocetur. Circinatio wm nd t -catione long? potentius opitulantur: namq; ab iis duo peculiaria preefidia fiunt:unum; cotollitur:alterum;quód ejus veneni pars , qua ad interiora graflatur,cum multocopiofod; fangui excernitur.Quàd fi locus fe&ionem non admittat; cucürbiczé cum largiori flammaadf, renda fun: tiam de uftione fuprà in rabioforum morfu differuimus.Si vero i&ta pars,utpote extrema,eam commod? non refpuát;prafertim in omnibus ferpentiumi&ibusui afpidis,ceraftasfimilium dubioamputanda Vb Os venienGiops fupra di&tisauxilia fantjqua epichemata vocant. Imponantur farmentitius cinis,aut ficulneus,cum lixivio flillatitio füba&us;garo;& acri falfamento:porri,ciepe, & allia modó minutiffimé contrita illinuntur,modà cremata vulneribus injiciuntur. Quinetiamdi allinarum pulli,cüm maxime tepent;percuffo loco applicentur.Nec defunt qui hifcetanquamdifcor- ia quadam naturali pugnantib.utantur: verüm hujus rationem inire facillimum fuerit. Gallineenim calidanatura praedita funt, argumento, quàód devoratuminfigne virus conficiunt, &aridiflima quad; . femina confumunt:item nonnunquam arenas lapillosd; ingluviefua devoratos, diffolvunt. Tag;ahi- mantis admoti calore adjutus fpiritus, abi&ta parteimpetum capeifensexiliensd; pis viene! git.Nec mefugit,quid in £gyptofierifoleat. | Cümfpicas /Fgyptii merunt;ollam picis aco il- fe bent,& appenfam fafciam : tunc enim maxime injurias expavefcunt, cum proptet - 'iitempus,tum quód opacisfimul abdita fpeluncis & cavernis ; denfoque arvorum cefpite Ubi Kis Moleftiffima enim animalia, & viruseruétantia, ZFeyptus in campis ferre confuevit. UM ergo aut in pedem, aut partem aliam,morfum intulerunt;qui adfunt/fafciam in ollam aeter & femel aut iterum brachium autcrus paulüm füprà vulnusobligant, & arctiffime duoé pr& ulis . difiringuntJocumqQue fecantes qua circuma&tus eft laqueus , picem inftillant: cumque fatis Valle excepille videtur, laqueum refolvunt;& capis vec le memoratis illinunt.- camem c: quida cum fale trito & fervente illita, praefentaneo eft auxilio; fi jugiter innovetur. Conv ira dria, & fimum caprarum ex vino decotum. ' Locumacetocalido, calamintha inlotio mari - autacida muria decocta ;foveri falutareeft. Quinetiam non defunt emplaftra vehement o lidiffima, que venenum elicere, xoa tat — poffunt. - — -— pur ex nitro, finapi, & cachryecomponuntur;de quibus confequenter erit andum, Eratitra ils non injufta reprehenftone eU ácéliie » qui incognitas ad hunc ufum facultates — phantifel, crocodilive fanguinem , ovaque teftudinis, & confimilia.« Nam cüm juvant -— lireris tradidiffe videntur , plane in hec fola incidentibus impofuerunt. aid "obflringatil funt, cüm difficile, nifi regia facultate, pervelftigari poflint : neque, quà noftra fides — fr ti cbfervatione, fufficiens experimentum prafftiterint.- Quee autem ad comm umu(um pertinent, quaeque facile fuppeditari, & omnibus à ferpente percuflisauxilium fere quem fubjungenda videntur. Intubus itaque, erica, & aftragalus, cumaceto pota — : palis tium morfusauxiliantur. Item bitumen, & virentes platani pilule in vino diluto deco&m: 35 * Inlib.Sexzum Diofcoridis. 1013 devorat; piperque largius deco&tum : radix iftolochiz, & eryng is: tallium, dut cepe; al- efitacum, ruta. ; cyclami : coma porrorum privatim ex pane, aut 4^ jl " vehe credi em vino potum; feeniculi, pulegii.calaminthasporro- tur ir deforptus: hcq; 1idemà plantis con uirüntur.Ab animantib. vero quedam n i tein » Sáibad c pdiium beni cum vino: itidem caltorei fex- rere n marinae teftudinisfumprimultum prodelle traduntursmuftela (ale inveterata inter auxilia- ria medicamenta eft. Commendatur in imis exentera drachmas cum vino bibiffe fatiseft. : fim] : sape idejc&io,di .Sunt demi rem s denpii&cm lliobolijpi is ficilicum:ea melleexcipiuntur: ponduszquent:dantur bs peculiaribus remediis contra beftias, que venena vibrant, confequenter eft dicendum. to AC o des ics dor iremos 5 As ge. , yes animalium icu, mor uj, dotbrinam, cur. i$; rationem, duabus feélionibus tradidit Diofcorides. I9 D ioíc. MN. quarum altera cuj gy idus indicia expofüit : in altera vero curationes diligentifimé conferipfit. Caterüm I4» immuta- onem banc ilii fedtom prepofuit, qua curandivationem docet : in qua praefatione omuium virulentorum iuum cu» ti ratio, Tapahutrerfnibbeefrece elkirerum quoniam (ur (aperius diximus in commentatione , quam in caput 35. bujus : np. legenti negocium facefere, quód ex diverfis locis indicia , € curationes j , effugeret, ut, citius commodiusá, nulla temporis jactura omnia in unum redacia ba^ berentur tbi] in duobus locis legebantur, nos omnia i1 locum congeffimus y atq, ex duobus capitibus uniti tantim fecimus fingulis virulentorum (libus (ua peculiaria. emédia (ubjicienes..— Hanc verà Die[coridu praf. ationem prefix m quatametfi adeb exatté dodted, tradiderit is umiver(alem viruientorum omuium anmalnum idibus mne dendi merbodum ut nibil plan? addi poffit:t aene ab inflizuto noffro defeci amur in eorum gratiam.qui femper plura proferri expetlant, modo differam, qua ut arbitror, noninutilaa, neq, (citu mjucunda erum. Dicam itaq, — - - ru - primum animalium, ferarum, virus, non in omnibus effe idem, fed imde vehement rffmii ommum pernictof imum. v.i cva- adeb ut usa tantum hora bominem couficiatyut in ajpide,cer affe cbafili[cosim aluo vero minus veheineus.mimusd, letba- dus & ef. le, uno vel duobus diebus interimens.ut invipera:in alio denti, bis longe imbecillius ut in (corpione, c pbalangio longiore fc&us, ELI tempore necans V erüm quanquam id pleruna, evenit, quód animalia qua mordent,vel iunt, diverforsum fint generum, ér proinde diverfa etiam eor venena, accidit tamen, ut 4b afpide, c vipera deimorfi quandog, tribus tantum borityin- pec uno duntaxat die, nonnunquam pl uribi d eb a fupervivant. Quod à diverfis cau[is praveait : fiquidem in a(bi- m, Gr viperarum generelongé p res fint famins quim mares , juvenes quam (enes ( quamvis non defiut ,qui ontibus C aridis locis inter vepres, dunt. Citius praterea necant, elica depaffis nacentiores nff gidum effe Baruunt quid al ii demor[iMico frigidi fiant quodá, um ve. * CI : np peso — : wi pde € n ' nigidü. R i» e. * : evenit ex venéni extimglatu. — Neceuiir NDABRUHSL C IM Ope pisi Pa marini immobiles, 6r fere exatimes fuis i fev pen : matura, que calidiVima eit, idyn. frigidi naritra fint, quim p aud. on 5o lide (unt, Cr ficca, eadem onficiuntar. EESRNÍO : " qua temperamento ca- bw ad erri calid. tilii " 3 T lem, Ts lamiétuum, vel mor(uum Viralen- frcosers anter: ctemeiduitt Mif | ü j i nominis fcriptores mita- qm Nam fi in aliquaeris pari, aut gintivatm, lin, | Ro. I ur » » palatique suo | : ins Von ei n ; at cutim in occupet y aibi y , ; $uài RE premi te Ernie e ere y rerulisus) vu[lcum, qui cm. Primi, de wnoverfslem bj ber per T t PORE ba dick Wm exuxit fan- t 0s babeant u].. commod? Diofcoridem fecut us mp IOM. " And. Matthioli Comm. vum parandi vationem in prefatiouis bujus libri c ariotradidimw: fiq bis tantir Miss sc quai [ole olo, montiullos Aviperis demar[os f[anavimus, paucis admodum boris, qui citm malim lai a Cine " "quam deplorati jacebant. Namtantaetl borum partium tenuitas , ut momento univer[um ees s ^ Iourigi Jnbindeomne faperent venenum. Protulit Aetius [armentorum, C ficulnea cineri vice, eam que een s. a, gni.Cujus fententiam magis probandam cenfemus,quod bac arbor [uapte natura polleat adver (us venena.tibi Pitri, mi vit contumax reperiatur, C» nonnifi longotempore evinci pofit, efl diligenter animadyertendà ne id u, — seitu dormire finantur, donec veneni vis eyanuerit, quippe quód fomma (ut alii in loci fuperis didum est) maxim? ad cor,C cerebrum ducat,e fecum trabat. Multa prater bac babenturvemedia vulneri illinenda,ut calgvy, oleo C melle fabatia:bec enim (tt Aetius e$l autor ) omnibus venenatis morfibus opem fert, praterquam ab ape ilti, Sunt C qui nigri veratrirecentemradicem in vulnus gendum confulam: quód bec (ut equidem me experientia qm viffe fateri poffum ) vim valentifimé extrabat. Quamobrem Tridentina vua cüm jumentum «liquod à fn. ftatim perforato ibidem corio, preflantifimo remedio ellebori nigri radices in vulnus inferunt. Profunt etiamaum nz, gno juvamentocepa, allium, porrum, afpbodeli, & dracunculi vadis elixa, contufa, & fubinde Theriaca , aut Mil, datio, C oleo de fcorpionibu (ubacla, C illita, Non fecus auxiliantur iridis, ati, phu , utriu[a, chamelconi, lij hem. rocallis, belensj, feniculi, fmyrnii.gladioli, fcilla fparganij, cyclamimi,br yonia utviu[g,raphani, c* bulbaceorumomn. umadices, concifa, ac decotte, & morfibw illita : que omnia fpe à nobisexperta funt. — Conferunt praterea bdelim, Syriacum bitumen, pix liquida ca[loreum , montanarum caprarum fimum, euphorbiums fulpbur urina admiftum u, nitrumfel,oleracee eruce, utrunquelafer,galbanum, fagapenum panacis lachrymataurinumyerica,byfopum,rigai omne genus, dickamnum Cretenfe, C Italicum, valamintba, conyz.a omnis, verbenaca, balicacabum, Jativa & api Tuta. (oncbustam afpera quam lavis fifymbrium, finapi, nafturtium , lepidiumyberis i blafpi, aut im emplajris, ata fementis exterius adbibita. — Que ver pota, vel devorata valentiffima cenentur, ea omnia erünt, queinnoflrom un libri prafationem comment ario longiori catalogo recenuimus : tametfi prtvatim ad venenatos ictu proferam camala, Gr eorum femen: quin C echj, C viticis, d liguflici, & paonie, C byacintbi : praterea virides platani lespilule, juniperi bacca, conyz.a,cbamadrys, fcordwum.cbamapitys.echini terreflri caro, gallinaceorum & gallinam cerebella leporis, equi coagulumex vino potum, marina tefludsmis fanguis cum cymino, porri fuccu ex melle gu] um majoris centaurii, gentiana, albi didlamni, € fuperior gladioli radix, tbla[pi, pulegium Cretenfe dictamnum ali. tr Y)fi coma, rana oleo incacta, C (ale conjper[e, eavundem jus oleo & [ale adjediis, & cervi genitale ficcum,C inpuyam SEPANE potum. Marificum ac fingulare remedium pveflat illiu berbaradix , quam Goritienfes, ex eo quód ferpentium mau fngul celeriter, € efficaciter medeatur, Serpentinam vocant, cuju bifloriam defvipfimus libro fecundo in coronopimanum: bac fiquidem inpulverem ex vino baufla cochlear menfura, à venenofo quovis (erpente demorfosbrevi mp uut: qq neá, ea folim valet adverfus, virulentos ictus, fed etiam contra epota venena.lis feré vivibus pollemt (ut quidamvaan- resfatentur )flofculi fylveftres rofeo colore smicantes,quos nonnulli (ylveflzes garyopbyllos vocamt.PorraGallibdethaiae ca ad Pifonem, caters antidotis tam fimplicibus, quam compofítis ad vivulentorum mor(us Andvomachi Theriacan prem Theriaca rg; bis verbis, Theriacaesi proculdubio apud univerfos bomines celebratifimum antidotum, tum quid pulsis nmi- laudibus ,,, frufiverur tum ob ipfim aclionis eficaciam.Siquidem nullum unnquam à feris, que bominem baee an & à Gal T. erlebin.- mor[um. bac flatum epota perüffe memoria esi proditum.Nullu eadcm prefumpta baud multo pofi morfui LE lua veneno ceu illam [uperante rmteriit; Quod fubinde nonnulli pratoves etiam , pencs quos vita Cr neci pat La periumus : atq, medicamentum probarevolentes, an quod promittat praftare quoq, pofi in omms jn , dam, illegitima facinoraad mortem judicatis,de ip[a faciunt experimem um.Nos autem«ctm inhoi id nmpe E fimusin aliis quibusdam animantibus idemfacientes,veram inedicamentiprobationem invenire en " " ang, gal 4 qui domi non enutriti, neg, nobis funt contubernales, fed potius 2; » € ficciore praditis temperamem captis fe à biberint, covmaleaamt , & À 745 objicimus,Cr qui inter illos non biberint ex medicamento , protinus intereunt : qui verà biberint, jn mov(u vit am vetinent, Interdum verb medicamentum num adultéyazum fitybac quog, modo proare memi. Siepeta Tberiaca, non purgetur, qui purgans (umpfit medicamentum;boc ipfajudicams antidotum effe praftanti fimum qum am purgationem, ei qui medicamento ufu fit purgante , impedieruyut tali experimento à veri medigammu inyentiont gunquam aberravevim : badenus Galenus, Cujus nimirum "de mdwape ri. VERE Pd jujms j e poterant num Tberiaca acultatis, an adulterina. Namq,pluribusin ui ob Jt n frin pese en À pront legesfiatutbont: [ed morti fapplicio damnabantur, non [emper capite, aut quovisalio pene geneve necabantur » MEUS : ed urne PP t UE AAA ; ajpidibus, C» viperis effe ntur demordendi luper teffis eft Gal.eodem libro ad Pi[onem, ubi pol enarvatum Cleopatra interitum, fic inquit : Plurits im mag? E" n fum contemplatus, quam celeriter afpides bomines perimant. Cüm enim aliqucin hac panalege demit PE citoó, volunt occidere, adjicientes ipfis peBori feram , jubentesá, paululum amdulare, ita fint mora inni medio.Probanda igitur fuerit Tberiaca,prafertim qua fit eir o Miri. ia pto iei ni jui agreflibu à feri faepius enarratis demorfs.ut docet Galenus, aut in alio quovis ammali:erenim in fimis| p - (v certius id experiri poffunt quàd fimiamagis cat eru bominem referant.Caterüum fi qua in Mtalia Theriaia nunt tur, qua mibi proban?a fit, ea [ane fuerit ( fervataomnium pace) qua Verona ad Campana amea inf qnt, ae Calz olario.pharmacopeo quam peritiftmo fimpliciumá, medicamentorum indagatori acerrime, p rari ale sient baud minorapreflarevideatur. quam qua olim wo imperatarib. parabatur. Siquidem prete jest atis vi us morbis , non defunt quii ceffus, quos (ut ego mibi teflis effe|poffum) im variis ac diver[is jam ferà depler. ufi funt.ac quortdieutumtar AMI (n nullorum aliorum baud infine doctrina Medicorum teffimonia, qui bac tberiaca. d c quottá di admodum fucseffibus.Verim enimv pir quie oi tn nodi auxilia tam bumam 97^ faluberrima m omnium con[pecum palam facere, ac pev univerfierbisoras fcriptis extollere ne defraudentur bonis e filentio inveluantur £a quibus mortalium vit a tueri poffit ac prafeus quandog, mors vint é fai snm — juvandecüm ice, tum pofferitatt continu operam navare non defino, Injufce [ami admin e es Calceo- ficere monpo[fum, tametfr non defuturos (ciaminvidos, ac maleferiatos,qui bac d " s Eni de. cordian: cofringent 1 llorum cl« ifimorum Medicorum tefBimania,qua muntin medium aftra" tm E omen. fumma experientia clarw Antonius Caprianus Mantuam, qui fuam ob raram doüirinam.Crin v di dau. "mabemnib. Sacrofancti Concilij Tridentini Patzib. in medicum afcitu eft fe quidem im quim(üam 5 zu vmi pron franz ,inpeflileni febre ajfeciisyn melancbolicuyac quartana febre laborantibusyCalceolary tberiasa, Inlib. Sextum Diofcoridis. io1j $, H £ ÍDU * * H ha- jS. d ut lucidiori teflimonio bac comprobata Ac sett - 4 fima matrona Anna Hiftoriz, g[nm,ntn u antum fed faepius 4t: i mes toits — fe aan rerum duodecimgque Mantua, indomo nobili : -— usum apeisen [rine laborabat P udem cum jam (ut ipfe fcribit ) omm arteriarum pulfu.ac voce e[fet pet I viam brevi admodum tempore revocata ej üm buju(ce Theriaca dracima yino Creiieo diffolusas violenter, -Seribut praterea vir non poftrema eruditionis Joannes Baptifta Olivus yicellianenfis, iluftrafimi D.VefP antidoro proprium filum A marte libera Je, qui argentum fublimatum faccharum dfe : : "p voraverat. Efl G'Projper Borgarucius ürbinas Sereniff.Galliarum ReginaM edicus, 'eminam quandam (pr eter cateros à fe curatos) que. pariter argentum fublimatum a infignis Deminicus Montes ata quieuos f umet - Pea theriaca Efl quod, prater bos, vir fumma dodhrin 10 farm Medicu V eronenjis, quippe qui fcribat plures à fe fanatos celeberrimo boc antidoto, animalibis demo: i fuerant, quidam vero venenum Voraverant . longe maj dicm baud vulgari, Quandoquidem firibat is à fe erona buju[ce antidoti auxilio 4 quendam à Tolentinorum familia,qui ex potu fucciradicum fambuci fanguinis p 14m faminam quandau,qua non folium deorfum. fed etiam furfum magnam fanguinis vim effude tbidu dilutum ex Cretico vino paratum. Atq, bis addit viv ifte fide dignus,bujufce Theriaca potu fanitati fu mulserem alteram, Difcipulorum gente di dmodum Cachexia adeo affedtam, ut t anquam deplorata jam ne- gigereruar à Medicu vermibus plui mille (quod omnibus mirum videri debet ) per fedem pulfis. Tacebointerim admirAtie da quadam, qua de buju[ce antidoti mirificis fuccefibu meminiffe falet J oannes Baptifta Sufius Mantuanus, Medicus non P etiam alias lai hiflorias haud minus admiratione digneo filentio involvam,tum ue lectoribus mole- 30 jiu cfe videar tum etiam quód intenti oflra fuum potius habeat fcopum ad medicamentorum cum fimplicium tum compofitorum,de[cribendas facultates quam ad hiflorias recitandas. Quamobrem jam alio fermonem meum convertam, dic amj, ingenue me nibil penitus mirari iac, qua Verona à Franct[co Calceolario paratur.hec omnia prefla- re queat, cum baud me latere (ciam eandem minori (uccedaneorum numero ejfe paratam , quam unamquamá, aliam; qua noftra hac atauin Italia babeutur.Nama, nullam fiia ante bacpavatam effe Tberiacam,in qua legitimum venerit at, ofla Arabicus, Quequidem rara admodum medicamenta cum mibi examinanda mi[fa [imt ab ipfo Calceslarto,cumá, in bis omnes obfervaverim notat, qua Diofcoridi js tra 1 j ; qua Diofcaridi js tribuuntur, ea quidem mihi fervanda pío- pln ys tantum demon[tranda, qui fortaffe noftris hifce commentarii minus fidei quam par fu, adbibendum effe Eas nt. Quin aurem co[tus bic legitimus fit Arabicus pra ceteris Dro[coridi comiendatus,n:bil (anà efl quod verear:quippe CoftasA- rabicus, quid levisplenus,denfus,aridus,coloratus acris.intus candicans é (ut Galenus inqui f : L »AGTI, 3 inquit fubamarw babeatur. Quanqua. 3 Rs em i ciem quidem fententia ) eft cofius quem nuper ex orientali tndia ad. nos detulit. URS -a( poo aw netus MAU infigne (ut faperius lib.1.de Coflo agentes differuimus )cim tamenDio- , K ; e cedem ynon poffum non affirmare Co[Itm à Calceolario (ua in Tberiaca additum a effe folent )qui tantorum j vifonu earum cog, genere pudici Hec gens ip(a qui T ex bu,qui profugerantyaut He des durat quos à Circes filio pugnatum efab; 5 libro de theriaca ad Penes , facultatem (ed fraude quadam univerfam qunctipas eviperas iro iip afurfacum. é - Genus tamen bomin Itala Marforum iei men;tit Aut bor eft Galen, »firuant. 4t 9, bac &randam artifici tmpe- abipfisexperto. Unguentum ; ^S PLMMUU E, err "ben pof Quod ego facil? crediderim, a vcferuici non pet Nisandri y ga n d unguento peruntios à ferentibus Ini cn e I Hefif rem fc Quid Ea P» que dui fueri rure mimm FEM MCETYÍTECEDS Cfi dra ep m peraiciofs Drei Unguen. * tum Ni. fade, & coram cera ui, uc pP recipsan d al d A6 DAC TD TO undo ye celeriter calef. eis it AS n Ph Cj PriWap), candri tem vtidem cor yl ; mec lqufatha. ferponyigy, e: : : ?h4 mol. 1016 And. Matthioli Comm. | me mollefcant:poftza anteparatam molam vecipies,C» becomniainunum mifha titrbabirstereso, ci : g& autem fpinas fepara :quandoquidem maleficum illis venenum adkereat. — Omnia porró mexibza ex L3 Marfrut unge,tuma, vel in quamvis viam,vel grabatum etiain tetuto conferes,vel ctm arentis eflatis tEDipore pu ttbi, c Viveras CItitstridentibus profundtim manipulornm acervum di[quifiveris : bac ille. Cupit igitur qui Mar[os fe *-— 2 capiant, alittdg, quodvis ferpentium genus boc modo : captisq, flatim caput. falivaper[undunt , ctijus contadiu ke. feunt, C veneni feritatem deponunt, quód bominis faliva facultate fit illis pror(us contraria, Cina 1 amiraculofum de fe pethaculum prabeant ab bis nullo veneni incommodo demorderi fe facere volunt, n i racarms fruffoid dentibus dilaniare cogunt, ut virus, quod prope dentes quofdam veficulis continetur, im e 2 daturcarnem. — Non defunt tamen qui etiam veficulas illas forciptbus abfcindant,ne amplius Yehtne re) lu bac fraude umiver(am gentem decipiunt. — Verim pulcherrime horum fraus quando, detegitur, cim id Ó vo plures eji[dem pravi generis bomines contendunt ut altev alteri primwn locum praripiat,cr fummam apui, autboritatem confequatur, — Namiut quif, fe legitimi ex divi Pauli familiaortum offendat viperis quibu yg exeiprum non fit, fe invicem dilacevant, pre[umptis tamen fuis fallacibus antidotis : quibw tandem frufiai, » victireliin vexillu tanquam moribundi, [uis à pulpitis interram cadunz. Et certeznifi flatim periti Mediciill vent mortem fape immaturam oppeterent : licet etiam interdum occumbant, & animam cacod«monibus., corpg füis ferpentibus devoranda relinquant. Equidem memini,citm effem Perufii,me duos bujufce generis cirsumfaran diffe in foro,qui in tribus corporum partibus à viperis demorfi erant: j fane ambo perüffent, nifi Caravitwile Jis cbirurgus, C" praceptor meus,oleo no[fro de fcorpionibus eosnunxi[fet:nec ftus ilis profuiffet lapis, quem ve emnibus preferunt,adver[us omnia Yenena. Quemadmodum idem mon profuit ds,qui Tridentiinvicem in foro veluti mortui in bofpitium delati;pradiéto oleo fanit atieflituti fuereymagno quidem amborum difcrimine, a; Terra Sunt qui dicant eum lapidem.vel potius terram obfignatam à Melire inflo allatam, quam omuibuspyeponunt LAT tis, vim omnino adverfus ferpentium venena efficacem babere,quemadmodum c» ea, qua à Lemtoinfula, Le UO tur.Veruntamen ubi ab a(pide,vel vipera qui fuerit demor[u, parum vel nibil proficit : quamobrem credend fuerit, panem vel vinum,quibus fuas àj admurmurant cantilenas, eos qui [umpJevint, tutos 2 ferpentibn cr alii venenum ejaculantibus,ad integrum ufa, annum fervare po[[e.Quandoquidem novimus nos,qui boc pane devratofon 105 à ferpentibus exiflimantes, ferpentium venationi fe dedere; fed ab ijstandem demorfi bujus admurmuraii pa mione falfi interiere.Non tamen eam inficias quin aliquivepeviantur, quibus quadam ea à celo facultas tributa. férpentibus mon mordeantur.Siquidem novi ego plures,qui fimpliciter,nullog, artificio aut verbis,a[pides ér viptraque — tidie capiebant;nec unquam ab ijs ili fuere quamvis ferpentes ab ijs modopedibus calcatimodo manibus us Curatio f/nt,ac diurims in mudo eorum finu ge[lati. Neg, praterea negavetim, ferpentes non po[fe carminibus, c* inc, amis fecundü compelli, quod plurimis id conftet experimentis.Cateriim,ut nibil quod ad curationem iuum virulentorum fact pamcce à nobis pretermittatur qui omnia qua fcimus,imgenu? docemus,non verebor prodere memoria ( etfi id fciam id Meis non [pectare,neq, ab ipfisrecipi) quonam patto in Romaz0 agro fenex quidam eremita amicus meus, à ferüiffofam ipfis abfentibus agris. Cim enim quis e circumflantibus populis à ferpente demordebatur, id per nunciumtremita, tabant:tum is interrogabat nuncium ,animedicamentum idli locoebibere velet:quod fi id fe faducum bat ille,ut dextrum pedem calcea denudatum fato fifferet, & cultello totius pedis veflsgio lineam cire jubebat pedem auferri,c intra [atium linea fignata cultelli cupide bac verba inferibebat:CARO C. REDUCE, REPUTA SANUM , EMANUEL PARACLETUS : mox terram Mg oie noce snihil de vefpis,& apibus a it notatu dignum in his ob 'utrarum; ictus pi nfuiralienum. Igi lacin vu pA E alye folia cum oleo illit as Cr erttea; five b m i ] " l duin pevcufti,ob delavem perturbautur, puts tia belii Hiecóón df -d n fedari illitis mu[cis prius contritis, 1d " : uim 1 ibi cie nM m ed TIR ov ie PHALANGIA, CAP. XLU — co GxAdyyu, : É A » hiée quii e d b. ERIT " : E 1 morfis à phalangiis locus quidem ipfe,quafi ab impatto aculeo rubet, nont? "pe : Cadm Pd fed mediocriter hamefciczubi vero cótrariorim occurfe Vice c. ) In lib. Sexzum Diofcoridis. i017 fimiles; bis col« wd ; n diffimilesin lum : itum & inguinum;convulfionibus non qe. qo - dence ! c erc Aen reddendis excrementis colluctatiorumve c eros is caliganc.Horum i&tibusficulnieum c p ceca am ffufisq; nebulis caliganc.Hor inen igidus f col. qie ad (lime tritam: L.. sé pues topi rteczaut radicem fylveftris punicee quam cenul ITI 7 deco- rem adjecio file crico,& viao y rr do fi übadam Uilceraaqua maris prol Papers apiaitric d à : hordei farina; &a : . : NEGET. Be elis cja(dem illinends. Lavacris perpetim ce d ub Pe. * aeri érifolie hee ariftolochism,cicer fjlvefire,cuminum Athiopicum;cedride vini hemina convenit:item myrica Naih fingulorum ex iis binas drachmas dare cum vini hemina vip. Peces pajerosepr cn yx iridium cupreffi pilularum deco&um; admifto vino.Suntqui fluviati faces e "rum ei p^ DUOMÁ - üfemine confeftim moleftüs liberare prodant, fe cancricxpreili íaccum cum latte, pto ap à T a. alaugiorum gener. i 7 7 tamen Aetius lib. 13. cap. 18. Jex tantum num » giorum * us opua i s bye res A lupum , tertiuin Rabe ed quartum cra- venil . ba .Imphalangiorum genere prii í , jr dée 5o. c r . Ac prinum quidem Rbagium.td est, ntum felerocephalum, fexrum fcolecium appellant. Ac : t Ec n 2 ln x isis S nigra (imilitudine ende etiam appellationem accepit: Gros quidem Mu ep dinm ventrembabet,pedes verb ex utrq, parte quam bvevifimos. Alrerum vero Lupus appellatum, mufcas Ps i 3 paíciur ai corpus quidein haber latum C volulileypartes vero circa collum ipfis incife funi : Ampliss autem 3j £j jm tres babet Yertium autem M yrmecium hoc est. formicarium didum, formica maxima aftmulatur,co ore fu- "d yerbeju velut affri quibus am infig situm efl, maxim? circa dor(um,. Quartum deinde pass ea ET qum eit, &-viride, famulum 2, iuxcacollum babet, atq, fiin quem irruat, locos eirca gaput petu. Quintum Scle- rocepbalum dium, capt babet acum, Crobduratzum : lineamenta veroper omnecorpu fintlta animalibus illis , qua err uonvolurang nodu lucernas. Sevtum antem Scoleriuon five vermicariam appellatum, fublongum eit. cr fubmaculo- Joan maxime circa caput. At g, be quidem [pecies phalangiorum enuinerantur:baitenus Aetiu. — Quitamen cujufcung, phalaugui motas, Cr inda [eorum non deferipfit (gem enim diver[um diver[a quoQ, parit [ympiomata) fed vannia in Phalatge commune fimul collegi. Quansobrem fi particulatim cujut; phalangat sudicia per fefeie cupi mus, Nitandrum cou Vla- cep mus. 1 füguidem in theriacis preterid quód plura;quav fecerit Actius.p balangiorum generaveddir, fingulorum etai pri- & moríus vatum andicia de feribit fuu verfibus qui ita paraphra[uce in Latinum vertuntur. Opera jam nuuc noxii confidera pha- mod lasgri figna q, ey mor [at Primus itaq, [Mendrdus Rhox appellaturmger plane, accumulatis pedibw prorepens, mediumy oro ventrem ore, dentió. féptum habens.Cui ab hoc infüédum fuerit yuluus, p Ww : J rro wir à (aptus » fed lumbas occupans tà frigus gent! AGerion, € aftro- Quod autem ingésé vulpe. Y deti. Scarabe. isfunilia, mni metu volitat hodie, Lum infixvrit.quem cervicete To in boc dif en: bur dn e. " - didit Aetius qui loco fu, * peru " alan» em;Crp, Eu pe. Qubu Wat ic CAVI 1018 And. Matthioli Comm. item foliorum mori cyatbi menfura, lixivium b fici vel caprifici cinere paratum, afpavagi vadicum d duca, coris femen, bedera [uccusex aceto potus, vuba ex vino baufla, bieracium, dauci femen,me] ag, t» dere ex aqua potum, aparine, meliffopbyllum, c phalangium berbaex vino pota, pentaphyllum, chyagis yy; dum minus, Que ver ad idem exterius illinenda commendavit.hac funt.mullus pifcis difetusmalva Fass Tdi. rina, C mannorum juncorum tenella folia. Nes defunt compofita medicamenta ab autbovibus Iradita Meu € baberecupit Galenum con[aulat libro fecundo de antidotis, tibi valentiffiina defcribuntur antidota px. Titio, 18w, e pluribus veterum clarifümorum medicorum monumentis excerpta, In fumma tamen legitima eur ; Tarants. PPridatitm contra phalangiorum venenum cetera praflantiora cen[entur. Sunt etiamnum in phalengitrun, 66 lrveae- CEnfende,que nobi in Hetruria TARANTU LAE vocantur: quarum bifloriaza, C» admiranda fymptom ata joda num& fecundo abunde retulimus, ciim de phalangiis differeremus. Quinetiam inibi docuimus. quo mado ab ii TN Oum, tiun draciy, media 45 : ; A Le Md É idicurtm m deli ficis inflrumentis, ductisg, quam longiffimis rripudiis, quare eo fe conferre poterunt, qui bac fcire defiderant, T bro r1. * EncAéatwdlox, SCOLOPENDBDR A, €AP. XLIH. ^8 M celopemem aut di&a ophioctene, morfumintulit, locus perambitum livore fupillatur, &co. : putrefcit :interdumque, licet raro, fzculentus,atque ruber cernitur, A morfü ipfo exulcerarilu incipit, ulcusque id negocium exhibet, fexé remediis invitum: preeterca toto corpore prurigo fepig. kzcubimorfum infixit, fal quàm leviffime tritus, exacero vulneri infpargegdus, aut ruta fylvei fu perponenda.Locusacida muria fovendus, & danda in potuariltolochia cum vino; aut ferpillumz: calamintha, aut ruta fylveftris. T 2d : E Scolo- 1 ó Te, 5 ; ; 3 ud pendrz Erreffres Scolopendras Hetrufci centipedas Vocant.Sunt enim in Hetruria omnibus vulgaris notitia vermesimm, ps ris utrina, pedibus veferta, colore fubrufo z diver[o quod, generecon[lant. Caterim eatantiam idu venenum ti». quunt, qua quod mor[n (erpentes interficiaut, ophiodlone appellantur, quarum rantim exiflimamus bac loca mein, Diofcoridem.Verunt amen que inuniver fo genere ea fint, baclenm compertum non babeo.Quibu[dam inregioril " copia increvere fcolopendra, ut fugati ab eis populi, proprios deferuerint lares, quod Arerietis contigiffe fcribit Thunb fius. Progreditur Scolopendra tam in anteriorem, quam inpo[feriorem partem. Meirco feribit Arifloteles lib.i. bifloria animalium quód diffcdla Scolopendra altera parte incaput,altera in caudam; movetur C feri ndey Scip. CXirimaffe Nicander banc bicipitem effet ejus verba in theriacis inuunt, ciim inquit : Modicaó, pemphredmuuy pendre fcolapendra, cuju euntis ale, ut remi navis, feflinant. Non inepta quidem Nicandri comparatio : nam Scilon nra pt. Y merus. duni multitudine veloci, mütu triremem veprafentant. Harum morfibus (ut Diofcorides ait) auxiliantur. lili. aesmedit. eye Cr Rores ex vino poti. Quinetiam (ut [cribit Aetius ) ea omnta Scolopendre ictibus medentur, qua privatinmii Scolo- 4rgneimorfibus conveniunt, de quorum curatione paulo inferim dicemu.Praferunt antiquorum nonnuliciten pendra — fabaclum, c vulneriilitum, item feillam : praterea pulegium,rutam,ey mentham ex vino potam. manm dyistradidumus [eperius libro fecundo.Nec ramen mibi compertum est, aliam noxam ab iis inferri, Vitum iis tantitm partibus, quibus inb«ferint. (ut feribit Arifloreles, c Diofcorides) carum eruca vent, qua praefertim in pinuvitam agunt. — * EucpnaiG", SCORPIO. T CAP. X Scadente morfu inflammari flatim incipir locus , & indurefcit, ac intentusi premitur: modó fiquidem exze(tuat, modo frigore occupatur. Labor repentef linfculé haber;sliquando recrudefcir.Confequitur fudor,horroris fenfus,& tremor. ci dac » partesrefrigefcunt, inguina extolluntur;per fedem flatus exeunt, capilli eriguntar; pallor c vxilio colorat,&dolor tanquam ex pungente acu;per univerfam cutem fentitur.Pere prafende peíti ficulneum lacin vulnus inftillatum.Scorpius ipfe,qui i&um vibravir;tritust olo fuz plage remedium eftob cecam quandam naturarum(ut co ftac)difcordiam jc o atur.Preterea tritus, S&cimpofi n ale,lini femine, &althga;fcorpius convenit. expertum, refina terebinthina exceptum, & en i : xiliatur.I ss "elonirToren du dl 'alamintha, qua tri — rutz.Semen trifoliz herbetritum, & vulner - Poft hec quàm efficaciffimis potionibus ucc —- ngedrachmz cum vinostufa gentiana.& fto - 1d qued teftitii 4 tm bis verbis, Morus etiam beluarum ex locorum diverfit Nam in Pbaro, locisa, aliis non ledunt.. Alis verà & pracipue in Scythia multi, magni, enu " migeimn vel quamvi: befliam percu[fevint, anteriniunt : nec fues evadere poffunt , quamvie wer Scorpto- 15e fentiant. Porr? Nicander in Theriaci feribit eorum ofloveperiri genera, hisverbu: Agedum nun e- £55; (;orpionem canam. ejus, tetrictum, genu. Quamobrem primus albicans, neque eer Doexvi, rütile gene micant, calorem fBlagrantemá, mortalibus furorem incufiit , quo malo bomines 9 candro, fore, perinde a« qui febre divexantur, C acri fiti incenduntur. Qui lividus eff, malamtr buit bominibus, quos percufferit, qui ceu attoniti, C vani, & fhultirident. Aliw wridante i uut »fisol a minis concufferit, tremares, cr frigora illico admittit , acritá, grando talibus videtur circum. ^ e cim nan ples fimi radiis fuit flagret, — Talis tantaque ejus flimuli afflictio , cuju vertebra novem ( legof' po Ae dM 1019 ; ioícoridis. In lib. Sextum D €— ingentem alvum geftat 1o uris connexa apiee (uo nocent. Pile a y S PUE itu nocens : " H h LJ - TI H$ y - no piensm candi infe comperiantur) jun urabilis manet y corpus etiam baminis ; n Jearpianem bua. ali feu mari " jp: berba emim ve[cens, femper snjaturab usó, esl, Deprehendesitidem fin P uaeuri videntur, carp «m vebemens tja gn ciiin ies tn p t, A FE ipésrnro a n : quinetiam e pagis max, ird i. qui in (a verus demorantes Bench myrti 45,608 cancro, qui albentes algas fludiuemd, ma ri, qui in (axafis caveri ; maris reliquerint algat,eet paces € fercipibui eque Vna eiie eim rupes tenues, multum Á €: dome (x nidos fubeunt, ubi ftorpione: i 5 Sb de M ci FÉ FÉpon At paguri fe peti ea ci AD- cod e feratund ifla generantur.Pàft pee s T prelen 7 , NT jc ; 1gtt, bom — a uri abent,ubió, à mortuis tandem pag corpi) - Mhaiafend xa inft git bon:ini dh - SALIRE ^ ra cujus fummu vertieillum SA, odi ad, verb, € natu minoribus celerem yii wn oblique gre[Ju corpus flamma fimile commovens : p denti non diffaniles ; hadenus Nicander.Cate- "adner quiud'oveomtigedee dues isum oafosoini lib. 13. Cap. 19. fic inquiens : n nü i&us, xit: 4 i on[cripfit diligentifimé "1. C4p. ftatum (prpufri- acorado iuum indicta, Cr eurationem ci : or : ircad, plagam; Gr totum oe rum (co:pionum iduum equitur, frigidit asó, ac teufio, c [lup : , verb circa fupernas, ex Aetio. by Peri Sy Said tur ac intumefcunt ; qui vero 3 pere, shtrte i9 espercuffa funt, inguina excitaBturyac à des, quemadmodum in à ei) me inferne ure ids iclu ardor circa plagam adeii, qu pem. vw bscq ; z aod ups i j itii tent. Facies -— e ian ja ora - 2e AM siehe qpincs pei cum ege- amb ufu, cr capt glutinofe, e lach ymayvifcofa : durities 2 Pe ": agitur ferpylum, d » vomitus lar gus, Rue cmdion VIA ui am enin pe ed altbea mad jii Ap ire rabeto. Prater opinionem au ei 4 / wiiuEés He El Non e maxime accipito, aae os Med "T -: Addire E j ifacere dicuntur. Prodesl praterea fluvi , conf. epe) hrevorogpicsdiir : imprfita, eut ficca in pulverem pat. Con Prisa. es verbenacareilay aut varidis cat aplamatis nectiguue fe " (f druclgoa ndr x vi m ulvi ex equalib u partibus cumini, melanthij, & viticü feminis | j EU Ur Meque eger afi e en quin & pontice nuces: quippe ba non mod in cibum [umpt a, (ed in cing arr or Remedi- mo potus. C paflinaca femen qu tac ex Aetio. Commune é vulgar remedium efl plagam room. geflata geflantem ab omni fcorpionum idu tutum reddum, & ex Aetio. SL res Borne acini, 159 tipforum fcorponum oleo. Proinde oleum moffrum de [corpianibus, cujus antea fep COSME OS, en perangere ip m Srorpionum Mlibus Diofcorides prater a meduamenta, quorum boc cap devi bac in curatione posae . : : elle fabactum fluviatiles cocbleas mul- vct minit bus libri mederitradidit: nempe amomum melle fi »becquog, [jarfim in fuperioribus divul(ai lacertas, domeflicos mures concifos tritici farinam viua aut lum pifcem recentem, (mavidem muria a[fervasum, drvul(zs lacertas, vii icu rune ubactam. fonchi c intubi fi oci polema admiflum,amaraeum ex [ale c aceto bieracium, b] " Sas melifopbylium chamapityn: verbafeiillis folia, quod tautm aureum flovem gerit, leucoij aurei femen : & polem , iones ine[fe quidam tradunt, ut àj ab his nón [eriantur, qui eam geflave- onte radicem, cuitantam vtm eontra fcorp "Ur. : ! rint : quos fr. feriépercuf fuerint, nibil amen molefli pa(furos affirmant. Et bec ompia profunt tantum vulneri illita, vm I devorat a auxilium preLant ejufdem teftimonio, hac erunt fluviatiles caneri triti dr cum afinino late 1: afinorum tm, qui in pafcuis degunt, fimum liquatum in viuo, € potum: ox ylapathi,cr oxalidis femen ex Tino aur. quapor 3s lacduca : abrotoni bortenfis, paflinaca, byacintbi, Cr urtica femen : quin Crolujatrum, € beliotropium,r carda, »ényriba, Ge myrtibaccarum vinum. Equibuomnilus cim plura pofint confici antidota, provaria Medicorum intentione, non operapretium puto, nos bac inve longiorem moram ducere, ut qua potius iti icio fit relinquenda. CLA 2*9 ou . hon e EUM y^ C00 Rerpin eoelasi, pali Apa, PASTINACA MARINA, SCOR- ^ 4PIO ET DRACO MARINI. & esc AP. ODeLV, IMarina paítinaca percuffit, protinus accidunt molefti dolores; arduz: convulfiones, laffitudo & imbecillitas, mens percutfis [a flea obmutefcunt : oculi ca 2 1 bitu cum vicinis partibus denigratur, & ita obflupefcit, ur ranger kn non fentiat: huncfi quis pre- ale. lens citdigigur T mai vii locu nranifeflz apparet.Sequitur au. ome babet aculeum , quo vebementifama vi in ioo, 6. £0Tpus comitatur. Narrapt gna. quercum. fulpendat ac fioat, € remedy rationem continge- 45 dide : dite una. felis flaccida veda ini Pnminuitur : bac Niaydey Cereris *y A. ; PIDEUT CP arefc up bomini ver) ^ Perkfequarur, ex calidi ilirionigu e conf TH PPM fer tag lupor c» "ip. det. di - Paftinaeg nate impríri ei atiliey antur » ipfum adeb ac, rupi [mari Prop autemf fures acero incodi, p hare, o TAE TERIIUm partit, funt, ac calida quo ni, k 4! 4t Conyeniumr eis 4f. Actio & irai, P calorem frigidig a, Witigetur, y qu o y Án aam fer Wit tem yenenuy, ov profundo a,. *!i5s. milia qp APt4-fulpbur vivuy, uris Veteri fubathup,. Dértitm, in alty ; ecb, , cd er D" €utn liquida Dice emo thm impone m 4h falvim j . ^ | JTeHAÍcUm cup myrrba DAhitudine fab, a Pico pipere riso uy dass 3 Arr; ; 1020 And. Matthioli Comm. eum vino : aut filpbium, aut lafer ex vino : Aut fucci fici guttas quinq, , cum tribu fs Aetius adver(us pafhinaca marina ictus auxiliareddidit, Ad MvydAg, MUS ARANEUS. CAP. XLVI AM araneo percuffis, citca morfum in orbem inflammatio exoritur, nigrad; puftula, diluta (gj, . .. turgens, exurit: proxima partes livent. Rupta puftula, depafcensulcusnon ei diffimilequoij. Pit;occupat.Inteftinorum quoq;tormina, difficultas urinze,& frigidz afperginis offufi Hujus morfib. auxiliatur ex galbano fplenium,perfe vulneri exterius im pofitum,ut do aceto tritum,& hordeacea farina cum aceto mulfo illita. Quinetiam musipfe, quimorfüm in; diffe&us apponatur, i&us (fui veneficialuit, Refiftunt quoq; acini dulcis punici decodi, & illiti: ita porri;& allia contrita;niecnon aQuae calidae fotus: fed hecad locum pertinent. Prodeft porum abro decoctum,maximé fiin vino detur: praterea ferpyllum,& galbanum;& eruca vino madefata,r cupreffi pillulae cum aceto,& cyclaminus ex aceto mulfo,& pyrethrum cum vino,& chamaleonish, ba radix.Nec defunt;quiliterarum monumentistradiderunttritum murem araneum contra fuosióg commode bibi.Quam hiftoriam apud alios inventam, dignam duntaxat cenfuimus, qu adnotarenr, Aliiafleverant, demorfum non aliàsexulcerari » hifi pregnans mus araneus fuerit: tum fané auxilii ferunt, Maris Uanquam Mw avaneus, qui , quàd colore muftela fit fimilis, Grecis aye dicitur, ab omnibw inter venam. aranei identino i in uemadmodum nec fcarpio.Hifloriame e PHerAPUT attamen in agro Tridentino is nullam mor u infert noxam, q. emadmo, fcarpio. Hiftoriam afi. mn. perms libro ecundovetulimus, quare jam ad ejus mor[us notas, Cr vemedia progrediamur. Demorfisitag, ab eo (ut dum inquit ) vulneva mamfefla fiunt : quadrifido enim ordine illata vulnera conjpiciuntur : & (anguis quidem primm Y Curatio. inquit, in muris aranei mor[u primiim fcalpello, fium €um acetoi. nd. ; m : ; 3 ilit. cortex; gentiana radix, C recla verbenaca , omnia ex vino pota , aut incataplefinata confarmata, dr morfibe : Profunt & malva folia impofita, c" magna antidota potui data. Co OE, CHERWIPERA 3*0 ueCAPS XLVIB vipera momordit, corpus intumet,vehementer arefcit; fübalbidumd; colorem concip joel Sind PEE EM fübpinguis, mox cruenta:puftulz aduftis fimiles — ee depafcens ulcus, quod in proxima repens,non fumma modocorporis,fed intima quoq; cor vz iis cruore fuffunduntur: inflammatio circa jecurerumpit: tormina, & biliofi vomitus lequunz" ge 2 : : im- Sopor, tremor, & urinz difficultas accedit, & Figuiacor offunditur. Ubi vero vp preffitfimum caprinum cum vino ftudiose impofitum opitulatur : item laurus &at a enaicunishe num fpleniiloco fuperje&um,& origanum viride inditum:pulli gallinarum iain efcillcole moti:ervi farina vino fubatta : radicis cortex ufa; eo tufüs, ut in pulverem folutusa pepe detritum chamamelum, hordeaceze farinze cataplafma in aceto d Muaparicils PT » calido foveatur : hec loco imponuntur. Contra viperinos ictus rubuscum Mui ur, & porti" fam tenui folio conftantemauxiliari produnt. Leporini coaguliinvino terni oboli sys onm H J cci fucci hemina in mero, & foliorum apiaftri fuccus, & fylveftrisruta: hzcin vino si; &opipr- : i frequenter bibendum, allia mandenda, & €zpze, & portirecentes, fal(amenta acerr fa: fimplicia hzc funt, Percuffisà vipera poscepctditundbcin mene as on ftorii, oris portulacz feminisi;, dimidio acetabulo conftat : Epod ev re asi dy in alio probato.Erafiftratus in eo libro, qui ac dtvvsiueu, id eft de viribus, infcri VAT e cttbillt dit, que i&isà viperaauxilium ferre poflunt : inter quz talia maxime lationeot CE etiam bo- cudi hr pota, femen fativz brafficee trium, & acetabuli menfura cum vino potum per numeft digitumin liquidam phesintingere, deluievuindi quo digicus fuerit eps - jbibes x VE s 12 contra vipera ictus auxili ntur. — COMER " Mon jd i: osi biferiem exaitius ut puto, latius, lib. 2.tradidimu, quam stepépeni tH EE vemediidifer » morfus plura nobis [uperfiut addenda. Quaretantim reliquum est, ut jam de earum morfu in - dozcin ba veri à c —— iuntur itaq, in eis(ut Aetius memorie prdlidit )quos vipera mas momordit, vulnera in uA Adef um ex Actio, Réperiuntur itaq, in eis( ^ , ; deinde fanies on, wineltitds ir mina demorfi funt,quaterna.Primum autem ex eis excernitur fanguis, deinde fa 74 [2 ' j ivi j erpens. einde lividusdenigratus d proferpens. itus. capitis gravitas, vertigo, pallor, fi Hliofu. epo s ocaie.ó figi fador. Morsin boris feptem,aut ur c cami po[fum:fiquidemis Ex Nick im tberiacisita ad Latinum fenfum fer acutes ma[culi dentes in ore. fue virus eri fultans.Atqui in carne idi — w^ cod zin ie dtf eruent, f colore con[picitttr. rorasriym cir livida cernit ur:quandog, eriam aquofum wisi i linde 19 (gj ber ignem tumeres perinde Ac corpustgnt. fit ambufiu anyin cute fuperné ei "u a i MPH auta Via, vil curruat alia quidem feor(um à vulnere,alie circa plagam veneno non difmilem mortem edentes. Peleus" jgne[cens totum corpus exedit:hie per guttur,atq, collum cocuntes fonitus ag minam eculerum MA maret. llicog, membris gravans imbecillitae, d» lumbis anxietas venit:at tn capt reri . Atqui laborans ille alias fiti aridum guttur fuum exiccat, faped, ex unguibus cum frquitenet. B) er d mive exuberans grando,omnia membra degravat.Crebrà etiam biliofos ventris fui bum eres exptit, toto aca ie 4 ac bumens circa membra fudor nivis jactu frigidiori circumfunditur. Colorem interdum lividi plumbi gerit , alias o i" " bec rum, mox floribus fimilis ef aris : baClenus Nicander. PrejIat igitur (ut Aetius author eit) priufquam cruenta prodeat et imum devorare, C vinum ineracum copiofum biberesexcitath fubinde vomitibus Eficacifimum enin eil c. eme. vemedium efl allj efus , ac meracior vini potio, inquit Archigenes, adeo ut fi quis multum ejus fult neat ufus, item geri dia, 10 potum nullo alio auxilio opus babeat.Convenit item maxime Tberiaca ex vipera fine dilatione pota C? vulneri illico fu- perpofita. Quin &r ipfa vipera excoriata,capite &* cauda ab[ciffisinteraneis omnibus rejettisang villarum modo cotta, C Àà demor/is devorat a,maximum icku prafidium affert Caput autem à viva amputatum, diligenter per volfelam prebena fum,morfuiq, impofitum,ta parte adbuc calente;qua cervicem contingit venenum id mirificé extrabit.Conducit cdi. fectam gallinam adbuc intern calentem morfui smponereidq, aliis pariter di[ettis, frequenter e affidue repetere-Opor- tet etiam fcalpello per ambitum demorfum locum circumciderey£ cucurbitulas fubinde admovere. A cucurbuulis olus rum fraxini fuccus in potu exinbendus esl, & expre[fa à fucco folia vulneri illinendasesl enam valde efficax ad viperarum merus fraxinus arbor. Meli[fopbylli item folia,C" [uccus tum ex vino potus tum vulneri exterius illitus, evidens Auxilium. binas quatuor edat,non moriturutn. Similiter ^9 ip(a quog, vipera tota contu[a, C vulneri impofita. Contra viperarum morfus mirificà meactur epotus echi) fuccus, ber- *vpli- quid planta bec (ut ipfe Diofcorides teflatur ) facultatibus adeà praftantibus infignitur, ret nm L2 ut epota. Tadix ex vina mon perc modo à ibus opitt j pi sa dede j^ y ve : à ferpentibus opituletur.fed eos quoq, qui antea bibermt, feriri non patia- j" exterius illita conferuntyjuniperi, cr fraxsm folia : triticifurfures feilla ex aceto fervefaita: perfonate,ebuli,c fambuci radices in ving, bantur.Siquidem Ammodite,meo judicio, in plu- de M- -— es i Afidem cornutum Neg, Jane ineptum Mt ANIMA Aro" enim non pingitur , neg f, ; bit fanguis? vulnere manat Cv vuIny ; "e percu[fos fe na ut plurimut mors fequitur : qui ver) t ig ; ahi A C nimideliquiwm, Qui very apris qiios ze IUPefeit:fed paula posl a; fiprimuh vf diem daran Cereri Grrouficiniridus nter e JeMirta Copt guai umi fhtmo. intereunt : qi - EI "eperti Junt, qui iy fas pus, : Wm portà C y feruy, fri. Eeura- : ^ ... 80, hnüni 1022 * And. Matthioli Comm. mim quidem à communibus remediis,utpote ab adfixis cucurbitulis,circuncifo. prius per ambitum vulgeri loca, c fupt« rioribus partibus ardliftim vinculis conflriffis:quin abfcilfa dilatatad, [latim fcalpello plaga.Proprie atitéy eis auyiliam tu mentba ex aqua mul[a potaca[lariumycaffia ci artemifte (fuccus cum aqua. Danda etiam in potuTheriace, nec non yulneri cadem illinenda.Uxendum c empl 2ffris ativadloriis, cr (ubinde catapla[fmata.que ad nomas five ulieya ferpens tia conducuntimponenda, — Viperepraterea fimilisut quidam tradunt, ea etiam fera fuerit, quam SEPA oWhinant, cujus bifloriam fupériu libro fecundo rerulimm, quamquam inibi Diofcorides Sepem lacerte generi afftanavir , wmdece eam lacertam Cbalcidicam à quibusdam vocari radidir. lta, cum varia fit apud autborés Sepitbiftovia, facil? Addu- £0r,ut credam,Sepa reperiri non modo in lacertarum (ed etiam jn mortiferaruim ferpentium,cr VipeTATUm genere, Quod fane videtur afferere Nicander intberiaci fuis.Siqidem cüm inquit primo : Preterea nivalis, c afper admodum mong - Othrysrubentes beflias profert,cavaq, vallis, c Jalebrofa vupes, nemorofumá, promontorium, ubi fitibundw ingreditur Beps,colore nunquam uno vifu crc. baud dubiz oflendi ferpentem immanemo, feram fe reprafentare , non Auteni la. certam.Cum vero fecundo ait : Sepem item corpore demi(foyexiguis baud difimilem lacertitdeclinabit,nulli dubium til, quin eam defcripferit quam Chalcidicam lacertam vocant. N:candro fub fcribit Diofcorides, quippe qui etfi libra 2. eg YAtione Sepa [Latim pofi Lacert as reddiderit qubd lacertis corpore, C forma fit fimilis,att amen libra quinta, Sepa vipera. vum generi adfivipfit, ubi de aceti mulft viribus differens inquit. Acetum mulfum contra morfum ejus Vipere, quam Sepa. yocant.bauftum meconium,ixiasvve auxilio eft. Aetius tamen ejus Sepis tantiim meminit qua inter wortifeyos ferpentes, vel vipera genera recenfetur,bis verbis: Serpens qui Seps appellatur longitudine quidem duorum cubitorum reperitur. ex erafro autem in tentem abit:reil verb ac tayd? proferpit.Caput babet latum,os acutum:u nivezfum autem corpus multis Qo Albis notisrefberfum.. Sed aliter de Sep forma, magnitudine, € gre[fa tradidit Paufanias,ut fuperim libro fecundo fua pua loco adnotatum reliquimus.Cateritm ab ea percuffis (ut tradit Aetius) [anguis e vuluere mamfeffus excernitur, c palo 1 figna& | efl fanies graveolens,tumor, c dolor fegni eff. fed affecto partes putrefacta dealbantur, cr totum corpus viriligini,qua zemedia, 4lplas appellatur fimili colore iificitur.Pili,capillig, étoto corpore deflunnt,atg, intra tres aut quatuor diesidli pereunt, Porro opem e bi fentiunt ex ü(dem vebus,qua ia vipera, C cerafla, Cy ammodita mor[uvelata (unt. *xbibenda efl pra- terea portulaca plurima in cibo. vinum bibendum myrtites meracius.Conveuiet item [pongiam calido acetoimbutam, mor(ui imponere, C» ex butyro cum melle locum illinire,aut milium cum melle,aut paleas unà cum terra qua eis adbaret, exuflas imponere, Hec Aetius. Ex quib facile conjici potefl,cum amba ba fere b viperarum fint genere, js tutà antidotit arum venenum (uperari po[e. quibus vipereum frangitur, C evincitur. — Sed quoniam bet bumana vitetam juimica Aconti? animalia aliam admodum perniciofam feram mibiin mentem revocarunt.qua Graci ideo ACONTIA appellatur, quid morus J4culhvel (agitte modo inbominem profiliat , cim nibil de ea à Dioftoride memarie proditum fit, fiiverimó, & banc in motza& : Italia reperiri:non alienum duxi de ejus hifloria ac veneni curatione ea hoc loco toyumemorare, qua ex probatis autbori- 39 ewa — Dusexcerpfi Hancitaq, déferibeusGalenus libro detberiaca ad Pifonem inquit, Acontias ferpens,ubife multum extende- tit,ceu jactlum quoddam corporibus iufiliens, frc perimit. Hec ut Aetius fériptiswradidit, ferpens est dyorum cubitorum magnitudine, figura autem craffa in tenuem abeunte, colore viridi, praefertim juxta ventrem, ut milium colore vifenat, sinde C» cencbrias,boc eft miliaris appellatur. Ajunt banc fortiorem fieri cim milium floret. Porrh ubi fe ad ledendumpa- gat extendit [e ipfam,ac veluti jaculum vibratum corporibus involat,atq, hoc modo verberat, Ab bujus marfaamniaque $0 devipera dicla funt, fequuntur accidentia,atq, etiam graviora, adeo nt etiam putrefattiones, d» cavnitm defluxu conu a — fequantur,ac gravior item movs fuccedat. Caterüm remedia fimiliter eademque ad vipera mor [um bi conducunt, E8 quireferat intervecentiores nonobfcurus autbor, quod ciun paftor quidam mifellus, fub cujufdam arbori umbraafhate media quietem [fommuma, caperet,cujm focij non procul oves pafcebant, ab Acontia, que in arborem ps ca Y s euffufuitinfiniffram mamillam,ut illica perierit:at facij audito percuftionis fonitu,vifo ferpente quem moveant y fuper 4a Befuncti peilus, velicto grege in propinquum vus, pavore territi aufugerunt.Coufirmat bocTulinsolimucap.so.Polybifl.— bu verbis : T aculi arbores fubeunt, ? quibus vi maxima turbinati penetrant animal,quedcung, obvium fort una fecerit, Reperitur hoc [eviffimi ferpentis genu, ut quidam mibi vetuleruntn quibufdam Calabria, C Sicilia locis, ubi ipfum cola à [agite Saettone,vernaculo nomine appellent, A Sepisfere €enfid, ES EntfdiupsÉz, ^ CJECILIA,ET AMPHISBJENA. CAP. XLVIIL * Onfimilia fupri di&tisin vipera eveniunt ijsquià cecilia nomine, &am phisbaena demorfi funt;e- demq; feté auxiliantur:quare hoc venenum privatam defcriptionem fortitum non elt, neque v fut dignum;quodalio generecomprehendatur. De ijs autem mentionem hoc loco fecimus;quon j$ am fere remediis ad viperas fcriptis, percnfli ab eis adjuvarifoleant. — — dd ris E du 2 Hed Ampbis. N TOz defunt,qui fcrip[erint, Amphisbenam prater natare inflitutum duobus cum capitibus gigni, qua ing, fr bzoz, & L- Npentisextremitatem occupent ifierra, ob id putent;ut fera in utrang, partem repat. Quod tamen fabulofumcetj- Eus mus: nam Cr bydram poeta [eptem capitibus conflare fabulantur-id quod nibilominus falfum cf Veruntamennan ng? ' werim egoid monftrose, € preter nature intentionem evenire non po[fe, in omm ferpentium ovipara i genere admodum Gr volatilium. Siquidem pluries compereum eft, ex uno tantüm ovo duobus vitelli referta, naf ulusm « babentem quatuor alas modà totidem erura,totidei g, pedes: atq, etiam lacerta vife funt aliquando licpii mon uti4, [Hauumt, baberi aliqued ferpentium genus natura biceps. — Hoc fcitiftim, c aperti mé confirmat Ar) ud. libro,Cr capite tertio de generatione animalitrn, fic inquiens : Monflrararb admodum fiunt in js que fingules p iit Monftra. fed crebrius in ds quorum partus e$t utainero[us, cr pracipue in avium generc, potiffimumq, in gallini, gens e in avium numerofusnon modo,qud («pe patiant,tt columba. verüm etiam quód multos fimul conceptus mtra. fe cii £*»e1€^ pePiporibus ominibus coeant. Hinc gemina etiam pariunt plura : cobarent enim conceptus, quoniam impr? uli dirt alteri eft, quomodo interdum fruiius arborum complures, Quod fi vitella diflinguuntur membrana,geinini pu^ pui fine ulla f(upervacua parte generatur... Sed f vitella continuantur, tec ulla interjetla membrana diftermin "allumist pr L3 ex ds monflrifici prodeunt, corpore , & capite uno, cruribus quaterni , alis totidem : quoniam. fuperiora ex ] 7 j ] j ; ; n PSP 772171 di generantur, C prius : (vitellum enim cibo js.est) pars autem inferior poffea inflituitur, quanqu feretuug, fappeditatur. Jam ferpem esiam bieepsvifu esi, videlicet eadem de cau[a : nam id quog, gem pt In lib.Sextum Diofcoridis. 1023 bana ex Amphis. : : í ] d Amphis numero j j ) mihi facilà per[uadent ut credam,omnino falfum effe,quo vi Bac 4r Mt 7s gie wibite: Á 771 u 1o t. 940a 5 u-— rin —— Veriin quandoquidem boc ferpenti genus terveflrium lum bricorum "S jr ecpt non * fui j, extremitatibus, capite fcilicet, £r caudaacuminatis gignitur, adeo ut difficilimà poffit caput à cauda drj " E i eít, flimavere quidam banc feram duobus con[lare capitibus. Promde Aetius Ib.agap.2s. feribit, Scytalam pur; 4 , f nit " malia e[fei 1 | 7 j mte iam i einer efimilia, — Nonenim, inquit, ex eraffu m cauda liaminterpretantur ) C* Amphibanam animalia e[fe ini in uni j xia utram partem caput aut V. abeunt, fed equalis crafitudinis in univerfum exiffunt, ut ned, cogmofcant videntes ea , ju. n p m" ipe canda fint fita. Quod equidem tum in terrens Q alvi tineis, rum in erucis quibusdam tum etiam wi biundimitm , arte progrediatur, unde a Gracu tlli no- citur.Differt autem, ut idem tradit, amphisbana à figtala, quàd illa ex utrag, p " men uid ef Galenus porrà libra de theriaca ad Pifonem, Amphisbanam bicipitem effe exiflimat (fi tamen liber w ad- a-— 10 feriptitius non eR ) ut bac verba, queineo leguntur, aperté offendunt. Amphübana (eíl autem animal Uic eps, quemad figaa & modum [ane &» navigia utrinj, proram babentia,cui natura ex fuperfuuo fubflantia bina capita efl largita, )boc inquam curatio, animal, ajunt fi mulier gravida fupergre[fa fuerit, male abortum [acit : bac ille, Cateriin, ut ipfe Acutus fcriptum reli- quit, «b utrag, demorfis contingit mor[um obfcurum effe, ac yx apparere , veluti funt mti[carum ilm : quapropter et- jamfi mordeant, non enecant tamen, fed inflammat'onem excitant,ut apum C ve[parum fhmulw. Quare transferantur ad bos quod, qua de illis [unt relata, verim facultate intenfiove, Ex bi etiam Acc verbis conjtei potesl, cum borum ani- malium icu admodum tenuis, C» obfcurus fit , Amphubana caput ine[fe terrenis vermibus, vel alvi tisev perfimile, ac proinde adeb etiam cauda mulum, ut alterum ab altera non nifi difficile difcerni poffit. Caciliam autem Hetrufet vulgà appellant Lucignola. Amphibane corium, autbore Nicandro, oleaftri baculo circumveftitum, fi manibus frigore torpen- ributratierur, calorem flatim adfert , articulormá, nexus diffolvit. 20 ; nbl 5phoS, DRYINUS, CAP. XLIX,. Dryino morfis puftulz, moleftique doloresincidunt, przefertim quà dilutz faniei emifTarium fub- .*elt: quinetiam erofio, torminaque confequuntur. Ab eo iis convenit ariftolochia cum vino pota, trifolium herba, radix haftulee regis fimiliter affumpta,&c fru&us ex omni glandiferarum arborum gc- nere& tuf ilicis radices, & illita parci ice auxiliantur, : B Ryinu , tit intheriacis teflatum veliquit NÀ 7 zii ME : D Ji "4 » sani t Nicander, in quercubus latebras parat , aut alicubi in concavis agis, im Dryini 3 vers verjatur. pellant enim ta nomine etiam bydruim, fed C alij chelydrum, qui relictis bryi, palude, uad, ^! na 3 EN neo lacu venatu intercipit in pratismolurides,G ranas. tiic fl à myope mujca tlla quavis Bic cum | & ejus M RS. - ums oinnes fum concava quercusvobur celeri (alru fubit, [lruclo fibi im imo cejpice i € caput illi ideo ile: 3 " : . » . put 1/1 Quale 1deod, bydro fimile:gravis autem fetor 4 cerporeejus evaporat, — Quemsadmodyiy; canto, cit, & perit : cutis cum corpore admodum inal? $i Foe vipde s LUE id j olet , adeoipfum. e quer dpiema jus n rm tire gam mereri radicibus quercuum vivat, tam walignasad perdon 1. na €xcoriettr. tota cvav. 4. $ i m pri d. tt ejus, qui fu, erared. : orietur, tota c7 ? intiefcant, e 3 IPergreditur impruden 7» periclitentur. Si autem quis ap eredi, red m. es TER » Manus quoq, ipfa tala Aia ven vum effe exifhmet,nec alteri , permere,olfaitu adeb mul&ari ajunt teótm modo Wr leribulein qst re 4terea vei queat fentire : bates; , : »ut quemlibet gratum odorem pra. Bilsstém iuc mradicibus babet atq, adeo (idus osi ut etia í ibt, aa: duorum longitudine;obo] SPA ETAT quis eum moy videa, percutiuntur, tumor infarcit nigricays, d, $0 4t ommo fimplex, urims fupprp, o d0l0r Vebentens , nome, d[rivy, cg Plrimieriam mero poet 99, iterceptiovecis, fuper ifo s i ngu, lof vomitus carat, » UIrTeHDE. Porr) C» fj; 3: . : 4, m Temediu juxta. j 1908, ex iis, qe in viper. : artificatio percu, 4 PN c rtp Accefriontm aS Mc pen je Wig EM h Ut, s id yas, * -H&& E : Bhamoniied, TM SM ORRMOUS, ET DIPSAS, CAP, I, »0 18s Vehementes crc escruciatus accidune, qui anon A Ex Sfüdorzgi s i5 dui angufa, contr. 2 Excremen petalvücruents sm quacunq; p a&taq; corpora ex continuo 1024. And. Matthioli Comm. c& potiones, & lavacra profunt, qua fubinde interje&o brevi fpatio affumenda funt priufqu; : genus emerferit,quo femel erumpente opem ferre non poteft ulla medici opera. In idu je Rr madi eadem profunt.Infuper que in commune opitulantur,ut fcarificariones,uftiones,acres M PRA tus,& que nuncin dipfade definivimus,Quinetiam deco&a vitis folia,& cum melle trita, MSS e Hamor- 7 "nà in li : 3 2i EN. Pi gpes mde Hemorrboisauthove Galenó in libeo de theriaca ad Pifonem, fuis ipforum nominibus fimilem bomi.. niciótur nibus perniciem inferunt : quippe percuffi, [anguine per os cr ares,totog, corpore effufo,intereunt. Hic (ut in The- idus& riacis cecinit Nicander) petrofas rimas affiduo incolit, afperum, fupinum, c modic? pendentem lectum illic fumens, ubi hift rraCum fuum babeat, deinde pabulo fatur fiat.Longitudo ejus pedis ve[ligio equalis:ceterüm quod ad latitudinem pos net,àcqpite dua, caudam totus C fubtilis.C minutus est. Alias colore igneo,aliàs rurfum candens, Collo fatis confhri. Go esl. gracilis cauda nece[Jario in artum contratta,extenta esl angu[lo, C» tenuiter. Supra ejus frigidos, c nivales x | losyduo cornua fronti (ant infufa:albore luminum (uorum.locuftis vel fylveffribus apibus par. Infaper borribile, € affe. vum ei caput borret,oblió, modico corpore fuo inflar cévafla claudicans. Ex medio etiam dor(o parvum navigium femper appellit,ad terra ventvem fuum attevens : (quami vero itinere parum fubflrepit.perinde ac arimdinu copiam e. £at.Dofl ichum latim decolor [pecies accurrit,nigra nimirum ,corá, ipfum dolore circumangitur: venter aqua refertus dj- Jiluit. Quin & prima nocte (anguis cim ex naribus, tum collo, G auribus falit,recens biliofo venena coinquinatus : otium ite vubens accurrit, queá, in corpore (unt vulnera, & plage, hamorrboi vumpuntur aperiunturá, : cutes enim fuligine conirabuntur.Caveasitaq, in primis,ne in te famina bamorrbois virw fuum jaculetur.N am fl cui morfum illa inflixerit, ei gingiva fimul igue[cunt, penitus, & unguibus [anguis cum impetu procurrit. Dentes etiam ex ea cade graveolentes, feu bumentes molunt:bac ex Nicandro.Cui fub[cribit Aetius, fic inquiens. Animalia bac(bamorrhoum, c» bemorrboida 1 cR intellige) colore quidem funt. areno(o,magnitudine autem tres palinos equant,Crintenuem caudam angufla fieura pau- rhoi mor Ati deffnunt.Sunt autem igneo oculorum fulgoveyreltad, C tarde proveptant. Per corpus verà multis notis albis, Cr ni fus note; gris variegata [unt,c afperioribus (quamisobfita:quapropter dum ferpunt,fonu auditur. Et femina quidem ventri in- & curatio cumbens per terram reptat, C gre(fum inferne circacaudam firmat : mas verb circa ventrem ingre[fu nititur,C" collum ferpendo extendit.Confequitur borum mor(um color icti loci cruentus,coloris tetri, & nigricans :ex quo nibilin initio d- fluit prater quam paucum quidpiam aquofum.V emviculm doloretentatur adeftó, [Divandi difficultas. Deinde fanguis ex naribus profluit, C ex ipfius mor[us foramimibus : Cfi qua in corpus obducta jamdin fit cicatrix,ea vumpitur,G fangui- nem profandit at, bec quidem in maris Hemorrboi morfu centingunt.. Afemineverà Hamorrboidis morfu ad hac angulioculorum.dentium gingive,C unguium vadices [anguine manant , C ut fimpliciter dicam, per ome corpus (an- guinem efferri contingit. Dentes preterea excidunt,Ó gingiveputre[cunt. Horum porrà curam facere oportet, primm 3 quidem fanguinis eruptioni obluctando ac refiftendo ijs medicamemisqua apté fauguinem fiflere po[Junt , deinde cata- plafmata plaga imponendo ex foliis vitis coctis tritis cum melle, C portulaca foliis cum polenta.Antea verà quam cruen- 1a prodeat urina, all multum devorentymultumq, vini dilutibibant,C ad vomitum coganttim, deinde confeffim Theria- Dipfadis ce exhibeatur C» poffea pifces multos,alliis tritis cum oleo tinclos edant. Sumant item in cibo panem, & uvam pa[[am à soci dulcem,Cr deinde vino diluto larg? hauflo vomant.Plaga vero aqua frigida proluatur : vefica autem [pongiis cal-difo- Sgna,ág YeAttr. Sed jam de DIPSADE differamus, qua fic à Gracis dicla efl, quod continuam, &r inextinguibilem fitim excittt. exa, — Hujusmentionem fecit Galenus lib.i fimp.med.ubi ejusmodi feras in Lybia,non in Italia veperii feribit : qud hac egia bumida fit,illa verà ficcifiima, | Hoc autem à Marfís, qui Rema viperas venabantur, accepi[fe ait, quibustamen non in omnib fidem adhibendam effe exiflimant. Quare longe minus nos ijs circumforanci fidem pv flare debemusqui Marfos bofce imitati,divi Pauli generi fe ad feribunt.feq, inde ortum duxiffe praedicant. Nam fi Galenietate bimendacifimi 40 nebulones univer(o orbi imponebant veri quidem fimilimum efl,eos qui bedie per Italiam vaganturlongemagi decipe- ve po[fe,quam fecerint Marfi illi antiqui quippenon dubitandum, quim ecsum affusà Galeni feculo in bunc ud, diem protracius, maximum [ufceperit incrementum, quod conflet mortalim ingenia tam in bonum, quam in malum pracli- via.etate magis acui. Meminit etiam Dipfadis Gal.lib.detherizca ad Pifonem.ffc fcribens. A Dip[ade commorfi caufo fe- brimalé conficiuntur : nam multa fiti, & eflu vebementi vexati, interdum C dirupti diem obeunt. His Galeni verbi fübfcvibit Aetius lib.13.ubi fic inquit : Dipfas,que à quibusdam Caufus appellatur,vipera est ffecies.quamagitin mari- timi loci veperi ur,quam alibi, magnitudine cubizali, ex craffa in tenuem definens: notas autem babet per omne corpu fulvas c nigrascaput verà angu[lim.Sequitur aut ab ea demoras,prater ea qua de vipera dicla (unt; C fitisimolera- bilis plan£,ade ut etiamfi multus pot'u eis adbibeatur.fitis non fedet: tamen neá, per urinas,neq, pev vomitum.nd, pev fudores quicquam excernitur. Duobus ipitur pereunt modis,aut ob multam fitim exufli, fi potum non fumant z ut i p snultam potus repletionem difentus rumpitur venter, vel inferné circa inguina vel circa imum ventrem,ut in aqua nter cutem fapius evenit.Caterüm Cr his,ceu à vipera demorfis,auxiliamur:proprie autem bis potiones magis minam Ge tes exbibeantur. Alvus item per infüfum eluatur,* oleo cum decocli exbibito,ad Vomitum cogendi funt male afin. Li plaga verà locumpofl exuflionem,circumcifionem circeumquag, fcalpellofattam,cucurbitularum affiionem édfetn gallinas admotas,calx viva cumolto mponitur Cr emplaftra attradloria C theriaca illinuntur. Porrà Dip[adis privé" tim meminit Aelianus lib-9.de bifl.amimal.fic inquiens: Dipfas cujus vim, éx naturam ejus momen noli declarat, i ji. quidem eff magnitudine,quam vipera. fed tamen in occidendo quam celerrimà fuperiar.Cujus mov[u confi, etfi 4f! am potionem batriant, ad fitim tamen entinub exardefeunt, C ad bibendum eatenus inf ntur, quoad cem rumpantur.Eam Soffratus cum albam e[Je ait,tum duas in cauda lineas nigras babere. Et ficut audio, vario, erum " .. tominenuncupatur : quidam preflevem vocant , Alij caufonem , alij anombaten.à quibufdam melanurm appelarif : Leosice- | km in A phrica tum magis in Arabia nafcitur : bec Aelianus. Ex quibus verbi manifefli deprehenditur error Lett" ' geni viri alioquin eruditiffimi, qui Dipfadem putavit corporis forma ntillis notis vipera diver[am effe. n" equiltm feio.quavatione,vel autboritate nixus,in banc opinionem venerit,in ead, per[literit. - 3 * Y4ee. 3 ^ONATRIX.- CAP. Ide ! B Natrice demorfis ulcus dilatatur, & lividum,ac ingens evadic.Sanies ex eo multa Racra Sot A olens,non fecus atq; iis qug ferpunt ulceribus,expuitur.Si n morfi um natrixádegit proe dixo: ganumtritum,& aqua fübactum:lixivia cum oleo indita;aut ariftolochiz cortex, aut querna E Y uU B In lib. Sextum Diofcoridis. 1025 buntur etiam binz ariftolochiz dra- Bchowkifarina cumaqua Levant nr at vel deco&um alterius cum vino: fa- — s, deinceps marrubii fuccus, chmain potione pofce cyathis duobu vüs recens. daturin aceto. j : , ; ; ; Hydri ff. Iris Anis in Aquis j 3 quibus nomen fibi vendicayit. Sunt & qui N atricem qud aqui innatet, i HE [BM Jo PA longé ee eyadit, votaturá, tunc Cher[ydrus. t. tamtn it á. cis hit. dryino,qui (ut füperius diximus ) Nicandro bydyus etiam appellatur. Siquidem ipfe de Hydro, cujus aft o Y 6s w- fui difirimina, remedia profequimur.differuit fub Cber[ydri monine in theriaci fic carmine » pro ^s , s "4 Age itaó, Cher[ydri,qui afpidi conformis eft figaram aequalem vecita.Sed plagam ejus malefica, C pefiima f« m E: quuntar.Tota cutis circa carnem avida, C abominabilis expaffa ab internis partibus,bumentem icum fatis certo indicat, li bifcens. Quinetiam dolores iimienft igne[centes bominem tandem interimunt: mox etiam per membra pu- men parte invicem orales agrum. Atqui cher[ydrus jam antea in uvido, feu parum aqua P. beati lach irrecomciliabilem canit iram adfert. Enimvero ubi fole aqua exiccAta Vadénwe Mies | un fundo exire: 2 rit lacus tum hic ferpens in terra fefe continét, Cr [qualidus, C defermis in fole terum cerpus fau refocillans : in femiti pieny- : autemylingua fecdliohunin fülcos exedit : bac ille. Cher[ydri quoó, meminit Aeris lib. 13. 6, 2 5.bia verbu; Ser- m pens bic cherfydri appellatisnem inde babet qud jn principio quidem im aquofis degit locu, bydrus appellatur ab ipfis fas & cui aquis, boc efl natrix,poftea verà ficcos incolit locos, & ex compofitiene locorum cher [ydri, id eft matricis terreffris, momen ratio, Anvenit.ln bumetti quidem locir,ex buimido vidku exfabiatui non purum venenum babet:cim autem terveffris fit nocen- aotimid acquirit.Ceterüm forma parvam terveftrem afpidem refert preterquam quàd cervicem mon ita latam babet: boc enim infigne folum pacpe bis bàbent.Qui igitur ab hoc morf fünt.ei communiter eadem accidunt, que in aliorum ferpentium mor(u,velutuest tumor,continuus dolor ardens,lividus locus c faculestus vertigo oculorum;exolutio,vomi- tns bilrofue. ac feridu.Proprié autem motus totitis corporis inordinatus, ut C per Yentrem quadam snordinatt ferantur : mors aute intra tres dies.Porrü ex commütibus remedii étiam bi opem ferunt, Cy ex theriacis antidotis. Privatim verà coni cuprefi drachmam unam,Q? myrti baccarum itidem unam terito,C* cum melle rofaceo, aut vinomulfo in potu ex« hibeto. Tuxta ver affetum locum calcei vivam, cr fomilia;cum oleo inponité, * Mya(. - —— CENCHRUS — CAP. LII, Mam se Enchri morfum,qui vi ut in aqua in» ( j ant.Erafiftra. cs Te rtes n lemine illitus,& fatureia comis &tribus vini cyathis, au arj. * ui. e e E E ed : : m os ; 1 rimi modireuz 6» Acahtiap cenchrite » noh tàmen propterea cenfendum cfj Cenchri Abtonemoe fmilitdinem. Eee d lira f quód macu, ES Mh ista -. m pt n n & J "NS P ix " 3 : quam stinj ^ 5 | t ponite Verpiripefm appart, tvcennacenchramfanefum apa "C -—D es WENNS ns VER, e & wa LIif- 5 cum duritia puftulofüs, » plaga (; it, : duritia pi f BÀ fanies profluit, concr viis e^ intumefti; genialeienditumen: io -- i Ead enti commoriuntur, Si ceraftes Percufferit, cita parcis co zs. cm partem : incen Qc LCIt, Cita partisam i1 A Ss cue NEL 4 : P -— Ca 5 Ingui, 4m probatiffisór tig ütborgm ig CESREUS í tibus ceraft, Bec il corii méme 3 os2LIMO, Ph Abbríca duobus in cosi fceride. vs Hcorm eda runt. Horum mor, lera frs ere coe blearum nfler coran que demor[um " ^ ab em er füerit nif (wt Dio. moss ] 4FUT, AWpütetuya faltem i aro, Cxitialis 95 mdi Nri tem " «c fera (ut ve 7t Aetin cubital ef diy —Ó 9À «- FPmiltudine partes veri is em red gerere fcribit cap, f sre Julius Selhais o s mer Inferpendo fonum fibilg fim Mri *. quacorpori de indufly;, 5... ffr. quarum, dent atione velut efca Mo fapirigemina CPrhicula ^ up auia. Plagec itis clavi mili A legunt. nec ullyyi, j icium fui « ICIEAtAS aves » . . ou fn ebrcfaribos dae s Qa janiesprofui a. Fa trim percufis ab ei] Soi Prae hd inim very M48. que in vipty ei o. P 45m per ambruy, velas iy PU& Gnferuy, : | "fa, ad "dem [ape f, ila funt eriap, bi Ferien d E Do CMMN THEN, Qué Werfs à vj xc - . Rire 4 iis - j A 1026 And. Matthioli Comm. Aezis, ASPIS., CAP. LIV, B Afpide i&is vulnusexiguum prorfus,quafi ab ada&ta acu citra tumorem confi picitur:fanguis exi guus ille quidem,fed ater diftillat : caligo velox oculosobnubit: labor in totum corpus multiplex, omninolevis,& non (ine voluptate confequitur.Ideo Nicander perpulchré cecinit, At vir perit abfque labore virens,atq; difcolor:mediocris ftomachi dolor afficit:frons perpetuo revellitur: genz contremi- Ícuntquafi fine fenfu in fomno vacillent:hos mors tollit;ad dieitrienrem non dilata. Caterüm lisqui ab afpide ferinntur,quae de cerafte fcripta funtauxiliadaridebent. Nam venenum hoc;quemadmo. dum bafiliM au: fanguis bubulus,celerrimé inatteriis fan guinem cogit. | mors R5» apud eos antbores,qui animalium bifforias tradunt, tria Affidum genera conflitui, cy unumquodq, ubi ba- P minem mar (a comprehenderit,celerrim? mortem inferre : quippe tanta efl earum veneni vi in bomintim Bécem, ut Íusi&tus, MA ; 3 4 Ao: &geueraT ATI Ime fer ventur, qui ab eis percu(i fuerint. De bis fcribens Gal. libro de theriaca ad Pifonem, fic inquit : nter appides - Wh. ( meminataptyas collum exporrigens,Cr[patyj metita longitudinem, perinde ac fi tunc rationalis fera fatta e[fet venenum folerter corporibus iabuit.Harum itaq, ferarum una (, fiquidem tria funt Afpidum genera ptyas dica, cher[ea, d cheli- dania )reginam ferunt Cleapatram,ctin vellet cuftodes latere. flatim, C citra fufpicionem mortem fibi conciviffe.Hac il. ...— lequi abinde pluribus hiftoriam enarravit tam invifli animi buju[ce moribundevegina. Caterüm chelidoniam voca- Nem tamyd nominu fibi compara[fe volunt quód birundinum moda dorfo nigricet, C candicet alvo:quemadmodum e» ptyar j&us'io. 4lt£ra dicitur,quod in bominem expuat ,cher[ea verb ita didla eit, quid in mediterraneis femper degat. Harum omnium tu &cura Wetninit Aetius lib.13.cap.o.fic inquiens: Afpidum apud ferarum feviptores tres fpecies reperiuntur : quadam enim ex ei terreftres appellantur:quadam vero chelidonie qua circa fluviorum ripas;prafertimN dli,latibula babent,ali verb ptya- des nominantur Terreflres quidem igitur majores funt, c quandog, ufa, ad quinq, cubitorum longitudinem veperiun- tur.Maxim? verb ptyades cinereo funt. colore,viridig, & ad auri colorem inclinante.Terrefhres verb ut plurimim cripfa cinerei funt calaris quanquam c7 fubyirides veperiantur. Caterim acceffiones, c 'frgna communia funt in his,quos afi» des momorderunt : vulnera enim tn demor[oloco,veluti ab acu puntta inveniuntur : bina quidem ex maris mor(usex fa- mella verb quatuor citra magnum dolorem,à quibus nihil effluit, nifi violentum animal fit,quod mov fum inflixit.Conft- quitur autem fHupor, pallor, frontis refrigeratio,affidui biatus, palpebrarum niBationes,colli inclinatio, Capitis grAyit4t, fegnities, C collapfio in fomnum profundum ,adfinem vero convulfto.Mars autem in tribus ad fummum bori ex tevreflriü 10 morfu (equitur:in chelidonia vero itu prafentiffima adest.Porro bu qui à ptyade confpuuntur caligo oculorum fuccedit, jo € cordis dolor, f aciei tumor,ac atiditus corruptio:tardius autem mors con(equitur. Auxilium autem ab a[pide merfis fes runt; C* pra(ertim quos ptyas momordit,ex acerrimi aceti potu:dandum auteim esl, quou[a, aceti qualitatem circa dex» zram pracordiorum parteni perceptent:bepar enim in morfis ab ajide primum ajumt fenfu privari, Caterim ad pram- tjonem,an victurus fit pevcu[Juscentaurium cum vino tritum bibendum prabent : fiquidem enim evomet pharmacuts morietur:fi non,yivet. Quà vero veneni in corpus diffributi vis probé evomatur,allia trita cum ztho exhibenda fuut, do- nec nan[eabundus reddatur mal? affectussaut opopanax cum vinodiluto detur, Cr confeflim eyocet. autem in. quit:Origanum viridem,aut aridam pro egri viribus cum vino dato. Posl vomitum antidotis tberiacis utendum, com- centaurium cum myrrba C modico opio.Rumex a mf mem yerà auxiliatttr Theriacetum plaga imp [ plagis, univerfi corporis motw,Ór aqua marina calida pro, ; n de afpidibus Aetius Effcacifümum porro, C omnium, quantum equidem expertus funz, preflantiffimum antidotum contra venenofum idum a[pidum, quas furdas dicunt,quain Italia pluribus in loch veperiuntur,est noftra quinta e[fentia,ex aqua vita, Cr antidoto mfiro confe. da. Quippe ciim tenuium admodum fit partium, iu oculi in univerfum corpus diffunditur, venas, d arterias cenfeftim permeans, Unde probibet ne (anguis Cr fpiritu in vafis refrigeraticogantur : ata, auéto calore innato,yenthi vim arett potentiftim?,idg, fuperat citiffime, ; VS — Baeníen, -- BASILISCUS, - | CAP. LV. $c s v. d Rafilratus in libro,quem de medicaminibus,&veneniscondidit,de vocato bafilifco fcit ita refert. jo 'Cüm bafilifcus momorderit,vulnus ad auri colorem efflavefcit.Itaque in plurimi viruscjacu* lantur,comites nota ita fehabent. Ad bafilifci morfum;ut idem Era Mracus author el auxiliau - ftorii drachma in vino pota:item papaveris fuccus.I&uum remedia ita fehabent. EU - bs ET im qui fcribunt Zaflifci LUltiplex variada, eft apud ferent irerniuf AUR eve tle vocant. enim quif varia hi- M perniciei animal effe Bafilifcumyut fol oculorum intuitusalii ilotantàm, 4l bal alj verme Wori. wines fLatiminterimat.Nec defunt qui vulgi opinionem fecuti ex antiqui galli ovo bane (avifimam feram wc d. Ex hac itag, flora varietate ac inconflantia facilà adducor, ut credam, plevosq, biflforiam Bafilifei, riga » feripfiffe.1d quod etiam prob2Diofcarides feufiffe,ata, adeb ffro judicio adfliplari videtur.Siquidem inec adsl (a cufaretur, Era[iftvatum citavitautboremq, biflorie bujusfecit. Baflifci meminit Galenu libra detberataa mi fi tamen liber ile inter legitimos cenfetur ) ubi fic inquit:Bafilifcu bellua fubflava,Cr triplicifrontis apicem Ud con[peddus c pesa | Appia videntes fe, &* audientes necat : atq, fi quod aliud animal illum etiam mortuum attingit [latim moritur. Hinc ajunt omne aliud reptilium genuscavere, ne Bafilifco vicinum omjraart- verà 10.cap.1.de finp.med.facultatibusidem contra Xenocratem fcribeus,nonommino Bafilfci bifloriam e os aii detur fic inquiens. Nam beffiam (eu feram re, am,quam vocant nedum brglen ne videre quidem mili um 2 ulii git:érfi vera funt, que deilla referunt, periculofum etiz efl vel prope accedere ad loc animal. Aelianus prat m fjth- tanta veneni acuit ate, Crimmanitate pollere ait,ut quamvis magnitudine dodrantalem non excedat menfur. z tes tamen omnes etia ingentes, fuo duntaxat balitu extinguat, adeb ut virga quoá, e longinquo conta us, illico eue : pe ? : quid ÀPETÉ, conficiar Scribit fuliuSolinus,vires ne defundio quidemBafilifca dreffe,ead, propter ejue emptas effe rni cuo art? nis amplo feflertio,ut edem Apollinis manu in[ign?, nec aranea intexertt,nec alites inyolarét.cadaver 2d fue fs " "TK Inlib. Sextum Diofcoridis. 1027 fufpenfo, cy ibidem élisee Hajw. item borrendifime fera hiftoriam tradidi Plin.lib.S.cap.2i,ubi íta firiptum ^ ; Apud He[perios Aethiopas fons est Nigriseut pleriq, exiflimavere, Nili caput , ut argumenta , dua diximut, ptrfua "S Catoble. uxta hunc fera appellarur Catoblepas, modica alioqui, ceteri, membri iners, caput tantinn pragrave agre f eren : pat, Alias internecio bumani generis,omnibus,qui oculos ejus videre, confe[tim expirantibur, sd dejeclum (emper in terram. em L ere, C0 Eadem é& Bafilifoi ferpenti eil vis. Cyrenaica hune generat provincia, duodecim non amplius digitorum ma qnirudines candida in capite macula,ut quodam diademate infigni.Sibilo omnes fugat ferpentes : nec flexu multiplici, nec ut reli- qua,corpus impellit, fed celfus C evedtus in medio incedens, Necat frutices non contactos modà, verim €? afflatos : exurit ndam ex equo occifo baffa, C per am (ubeunte vi non equitem mo^ berbas,rumpit faxa.Talis vis malo est.Creditum quo di fed equum quog, abfumptum.Huic tali monftro (fepeenim enectum concupivere reges videre) muftelarum virus exis t6 tio efl: adeb natvta nibil placuit effe fine pari.Injiciunt eas cavernis facile cognitis fola tabe.N ecant illa fimul odore,mo- riunturg, nature pugnam conficiunt. Hec debafilifco Pliniw. Quemtamen pluracum ali fabulo[a narra[fe puta. Plura fa. mus. Nam i tantim oculorum intuitt,fibilo aut balitu bominem interficit,non equidem video, quomodo factum fit, ut y we 3 quiipfum viderunt,ejiug, faciem adnotarunt ex quorum poflea velatione bujus ferà bifloriam pleriá, defcripferunt , in- hi&otia, columes evaerint: prafertim cümtam parvum fit animal,ut nifi à propinquo loco con[pici poffit. Atq, adeb binc mibi im- pofibile videtur, quintpfe a[picientes non oed Plinius refert ) non multiplici flexu incedat, ut relique fere, fed cel[us Gr erectu (0d ex infedlo circumlante aerequi viderunt non perierint, Ceterum cim Erafiffratus bi fa- ort affe fidem adhiberet,certoó, fciret Bafilifcum mov(utantim,ut alia fere, bomines interimere, eju dun» cbe * isi quandoquidem Ps veneni vis ade) vehemens, immanis ex;flit, ut expus »non est cur plura bie referam , quam ex Erafiffrato memorie prodidit Diofcorides. 3 aurborem [ecuti,ut ipfe fuis demedica materia libri boc fexto finem impofuit, £a nos hoftris ^ cse om ooi il ad noffram communemá, rei medice fludioforum utilitatem confcripfimus, jam extremam tnanum impontmis, : Non obliti immen[as gratias agere D E O optimo maximo,cui C omnia accepta referimus, c b. 3 * udints. - norem ac gloriam tribuimus fempiternam, afilifct LIBRI SEXTI ET ULTIMI FINIS "TS L4 z * s ye "o. $ 9 : . " * : : 25 3 1 " "TY sa ER E eo 7 : s " * 1 & * tg eno : à y* ^ à 6s » * * : : z RES * cde. e De x à LPS E uel € C NF x P * e RS 4 , : LTS 5 : TIT 5» o. DERATIONE -DISTILLANDI AQUAS : EX OMNIBUS -«— PLANTIS: Etquomodogenuini odoresin; pfis aquis confervari polsint. DIDI ITITIDIEIIITITO $*— 9 tbe QiesGe«Derüeek eee ee Se BE Graal. DIIRITITIIITEITITITTS *i je «Bi «Sor «Roe More ED Beet Do ape e EB» «E pretio DE RATIONE DISTILLANDI AQUAS EX OMNIBUS PLANTIS, ET QUOMODO GENUINI ODORES IN IPSIS AQUIS CONSERVARI POSSINT. T .RisconuM medicorum nemo fuit,qui quicquam ad pofteritatem trapfmififfet de arte eli. * ciendi aqvas ftillatitias ex plantis,velaliis quibufvis vegetabilibus. Parabant illi potiones 4«^ fuas ex dilutis,vel deco&tis;ad curandoscorporum noftrorum affc&us, aquarum füllatitia- "rum nulla habira mentione. Inventum hocnovum eft;referuntd; quidam ad Chymica ar- . tis profeflores: aliiad Medicum quendam,qui (ut narrant) rerum experimenta admocum diligenterinveftigans, dum forté fortuna Betam decoctam,&adhuc calentem; in ftanneam patinamef- fünderet,alteram fimilem patinam füperponeret; ne ftatim refrigefceret olus:idubi fub edendi tempus rurfum detegeret, videret; fuperiorem patinam aqueo liqn ore,ipfod; copiofo adeo refudantem;ut un- diquaq; plurima excurrerent guttzqué&e oleris jam co&i tum odorem,tum faporem refipiebant;illico, ?? artem à natura edo&us, inftrumentum excogitavir plumbeum, campana roftratz fimile, ad contegen- dum zneum vas, plantarum plenum, fuper fornace conftitutum, ut hinc claras limpidasd; confeque- retur aquas:id quod illi felici fim ceffit.Elegit autem ille plumbeas hafce campanas, quód certó fciret, plumbum ob fuam;quam poflidet,frigiditatem;afcendentem & plantis ab igne calefa&is vaporem,per- quàm facile in aquam vertere poffe.Et re&é quidem,cüm nullo alterius metalli;aut materize alembico tam copiofa educaturaqua;ut e plumbeo.Id cüm deinde contem plarentur aliijnovum modum excoi- tarunt;quo uno tantüm igne, & una tantüm fornace;plura concalefacerent vafa.fingula fingulis plum- beis Alembicis contecta;ut minore fumptu ac labore copiofas adipifcerentur aquas. Quamobrem for- nacem,cujus imaginem primo loco dabimus/fibi fabricarunt.Ceterüm cüm non defint,qui femper me- liorainventis addere fatagunt, praefertim Chymiftice facultatis Magiftri, ij cum viderent ejufmodi » aquas plumbeis Alembicis paratas,fuarum plantarum odores, faporesque haudquaquam refipere, fed potius fumum olere, & adultionis nidorem,& qus ex amaris;acutisq; plantis fierent, nec amaroris ali- quid;necacredinis, fed dulcedinis non parum guftantib. reddere, aliud ad deftillandasà plantis aquas invenerunt inftrumentum, quod. Veficam appellavere, quo paffim utuntur ij,qui € vini, autcerevifige fecibus Aquam vitz diftillant, herbis unà cum communis aqua non mediocri quantitate, in vasene- um conje&is,ut ex fornacis ipfius imagine quifpiam videre poterit.Sed concinniorem modum poltre- mirepererunt;qui ejufmodi aquas in ferventis aquae Balnco (quod Marie vocant) aut fiiper vaporibus extrahunt;fiquidem conftat eas aquas effe mu) tantiores,quàd fuarum plantarum tum odorem, tum faporem egregie retineant.Evenit fan juoniam balneum-calentis aqvae,fua ipfius humidita- te,partes tenuiores retinet,con fervat,acc tquo fiut ez non refolvantur fuisin plantis, qu "" modum in ijs, que lignorum;aut carbonum violento i eexuruntur.Quapropterinteraquas,que 2 nei calentis vi deftillaritur,& quae plumbeis inftrumentis extrahuntur ; tanta deprehenditur diffesen- tia,quanta inter vinum & aquam. Quippe que fiunt in balneo aquae bullientis,aut fuper ipfius d vitreis roftratis organis ad id muneris paratis ut poftea oftcndemus, ez ab herbis & floribus, aquibus manant nec fapore (ut pauló anté diximus) necodore difcrepant.Quin non folum proprias plantarum qualitates fecum trahunt, fed & ram limpidae & fincere proveniunz,ut ne tantillum quidem fumb aduftionis nidorem refipiant, Contrà vero nunquam vel rariffime guftaveris aquas fiers sed & mold : omnibus ingerunt,qubd à val j pfas contrahant. | * Patet nam eam dulcem cíle conftat, nos urna docet experientia) Phy certum eft.Et non folüm in Abfinthii aqua, fed etiam alterius cujufvis plante tem peramento Ee fapore acri przditz. Siquidem càm plumbeus Alembicus hujufcemodi herbarum vaporibys e ^. s dulcedinem addit, bdj&a citcumquadt .— quadam veluti gypfca crufta, non ita facile à vaporibus deraditur, & in ceruffam vertitur Ee ceri | bus fufpenfis, & fuper ct | vafe, vitreis OT. á linguamve mordicare». edine, quód à herbasinaqua fervefcentes, herbarum vires retinent » ob diftilland: aquas. ebetat, Quamobrem aquis illis palma danda, qua in sacar vies fertim quz fiunt ex herbis facultate calidis.Et haec : modis di : ^c darumaquarum, à plantis,& plantarum floribus,in univerfi um E) fi e epe ibn. tib us defcribentur, ubi fornacem,& inftrumentorum 1magines appi&tas dabimus. "imer et rum ftillatitiarum vires fpectat,fciendum eft,isdem eas pollere bus quib me oflore " q ^ bus eliciuntur, praedita funt, verimnon adeó pra;ftantib:us, quippe quód in difilJando non mo a- fubftantiz deperdatur,& in auràm evolet, quo fit, ucnon delint Medici,qu idecodtis potius E Sis quidem exguítu olfa&ug; apertiffime conftat —-— plus viriumin his contineriqu am in aquis fti ati- tiis. Verüm quia decocta agris non zqué placere folent,ut aque ipae diftillateidéo ha: potius,quàm ilz 10 lzcligendz, ubi egrotis noitris gratiora pocula offerre volumus. Ad quam rem etiam Myropolarum diligentiarequiritur, ut eas aquas probe & cum induftria conficiant , fi & zgrotantium & Medicorum gratiam fibiconciliare volunt. Sunt itaq; diligenter diftillatae aqua: utiles admodum, adeb ut deco&is, quibufdam in medicamentis, non parumantcferri debeant. Naínri ubi in ardentibus febribus, & aeflatig fetvoribus potius aliquis parandus fuerit, qui & fitim valenterreftinguere,& guftum potantis oblecta- requeat, felicius, commodiusd; id proculdubio fiet cum aquis diftillatis, ad miftis aut vino Punicorum malorum, aut Julapio? rofarum, aut violarum aqua parato, aut ex citrei, aut limonii mali fucco, quim cum quovis déco&o, quantumcung; optime confecto.Idem etiam evenit, ubi aut ad oculorum morbos collyria, aut in capitis dolore oxyrhodina, aut in jocinoris, & cordisaffe&ibusepithemata paranda e- runt. Pretereo,quantum conducat aquarum diftillandarum artificitim ad odoramenta paranda,cüm in 25 Medicum ^ opea ufum, tumad univerfi corporis delitias : quales fünt;quae parantur € floribus ro- f: irum, pomorum aurantiorum, Myrti, &aliarum plantarum,qvorum flores fuáviffim: fj pirant.Quin. - yen ii FE a os ES EA anter ws di(tillatis ad conciliandum faciei nito- Fabarum floribus ac Tiilie parantur, Weliide: sf Exrgonar Bryonise Gucumeris age eftis, Ari,& chlearum quarundam marinarum candidirina crar up irr — El — hil excedentia;pluribus iple fusi macersro d ind Eh m p panum Peruperautnia éiftillata.. Siquidem hacnon folüm cutim de i 6 fed p neis (sasde chos e n à quod neutiquam filentio mihi praetereundum duxi, ut non folii viris fatisfeci Mie iode bilibus matronis, & ceteris quibufcunq; mulieribus, quarum gratia mihi reed vm * wore j^ 5cutadmodum neceffarius fit aquarum diftillatarum ufus a pud ofnes tion E a eft. Quo «os Medicos, qui politice, & cum omnium laude Medicinam exercere «drca iR ocaen apod miftiónem,que illas fuffocat &h fuper ejus vapore parátur,& prze H&menneudsan e o : Sampanas, quar niega Pétati qudm oj D uo ERA "utubtür pharmsco oa Ene caleferi pone! Poteft fovere & foftinere phus iilensprelnio s, amen Ne umbral De ratione SECUNDA FORNAX. NN BIN "fabricato;rimis ubiq; ftanreo glutino adeb occl vit&. nunc utuntur ad diftillandas aquas ex omnibus 4o ufisut nihil vaporis afcendenzis expirare valeat. TERTIA FORNAX. sms - (c DT zz ZZ IL EsicAM aneam,eneo pariter alembico coopera tam continet, cujus roftrum, ligneum cadum aqua frigida plenum perfarat, nc fpiritusin auram | €vaporent;fed condenfentur;atque inaquam vertan- tur, Hoc itaque alembico (ut diximus) paraturaqua t&. Verümomnes fere Germaniae Myropole eo plántis,fanénon reprobandas, : I1. D Arssux eft Mariz;fimpliciter paratum cumuno- tantumalembico. Inferins vas quod ftànneum eft,matuls magna;oblongz, adfimile habetur , tum eneo caldarii cooperculo ita plumbatum ferrumina- tumque, ut alterum fine altero extrahi non pofiit Simul imponuntur,fimul qucqueauferuntur, Atqui |. alembicum vitreumeffe oportet, Ubi autem aqua .àn caldario ex longo fervore defecerit , aperto fora- mine; quod cuneo conclufum in caldarii operculo fpe&atur, alia etiam fervens infunditur , donec ale- numrepleatur, . IV. B Arxru hoc quatnor continet alembicos Vi* treos, quorum vafa in balneum collocanda, & Vi 2 trea & ftannea effe poffunt, Quod autem in fummo (o eminet, vapore tantüm aque inferioris balnei; pef zneam fiftulam furfum aícendente calefatum, aquamà contentis herbis aut floribus reddit um um optimam. Concluditur autem urinale ejus !tà neumin cacabo majoris circumferenrige, fuper - que fuperius hoc inftrumentum adeo fimulcompa&um confabrefaétumá;s,ut unum tantum rum deri poffit, Solas vitreus alembicus feparari poteft,& viciffim reponi;ubi aquas diftillare urit INTÁ difüllandiaquas. QUINTA FORNAX. SEXTA FORNAX. 10 i AC À i E— —n UJ AC ESSA x«l x ETE WEISSE et | 20 Y B Arwrux hoceftelegantiffimum,in quo vasftanneum, trium fpithamarum longitudine fabrica. tum;tumidod; inferius ventre, refidet, - füperior pars, in qua fitum eft orificium, per rotundum foramen, in medio balnei cooperculo excifum,extra caldarium ad f; pithama altitudinem porrigitur, Huic inferitur ftanneus alembicus, quem vas aliud, eodem metallo conflatum , amplioris latitudinis, excipit;ad frigidam recipiendam aquam,;que ex fuperiori oblongo vafe, in fuia columna parte con- friuto;per eream defluit fiftulam,frigidae aque deftinatam, ut ftanneum alembicum in medio ftantem o Circundet ac refrigeret.Siquidem eo continué refrigerato fit quidem,ut vapores afcendentes longe me- 4? lius concrefcant,& in aquam vertantur. Id quod in caufa eft,ur copiofiorem aquam recipiant artifices, Ubiautem ipfa aqua frigida paulo poft à calore Alembici calcfiat, illico fiftula in inferiori vafis Alem- bicum recipientis parte evacuari potefl;aperto epiftomio, & alia iterum frigida denuo vas ipfum reple- ri, Verümnetantum laboris in effundenda & refundenda hac aqua fufcipiant miniftri;poteft fuperioris vafis fftulaquod frigidam continet, epiftomio ita fubinde regi & moderari, ut tantum aqua continu in vas alembicum circumdans diftillet, quantum hujufce recipientis fiftula, fuo epiftomio moderata, continue vacuari queat. Ut autem Balnei ipfius caldarium eadem femperaquae quantitate refertur fit, | & neaquaque ignium vi continuó confumitur,vacunm remaneatjarte quidem fa&um efl,ur vas aliud columna inferiori parte affixum, calidiffimam continuo, per inferiorem fiftulam epiftomio menfura- o tamjin|balnei caldarium effundat aquam;qua quidem fuo in vafe calefit codem igne;quo ipfum calefit 5 baln quidem vacua eft parietis columna;ufque ad ipfius inferioris vafis fundum, VI. xk k à B ^ hac fornace utuntur Veneti ac Neapolítani,quivitreisalembicisabundant. In qua una tantum die & no&e,ficco ignis calore,eliciunr aquae ultra centum libras.Fornax rotunda eft,ut ex imagine hicappi&a appare, fornacibus, qua in Germanorum vifuntür vaporariis, omnino fimilis, ' Continethec circumcirca;ut videre eftjnumerofa fittilia, intrinfecus vitro incruftata, urinalis formam referentia,& diligenti fané artificio argillaceo luto agglutinata,quibus fingulis pertotum fornacisam- bitum finguli adduntur vitrei Alembici,? quorum vertice exglobulo ad hoc paratoRecipientia craffi- ; 6o ufculo funiculo adalligata;pendent. Calle hzcfornax eodem modo,quo Germanicorum váporario- rumfornaces. Atquidum ignis vehemens eft,vacua relinquunt vafa, donec parumper remittatur, ne violento calore plantze aut flores exurantur. Tunc itaque plures miniftri,qui hoctantum artificioalun- tur,obftru&o undique fornacis oftio,ne conclufus expiret calor, herbas fiGrilibus injiciunt, & fimul vi- treos applicant Alembicos.Atque in huncmodum copiofaseliciunt aquas, qu& long: meliores haben- rürquamqua plumbeis conficiuntur infttumentis,quód nullam metallorum contrahan: infe&ionem, INDEX. 4 cue INDEX A A. AR Biegna liquida. Diofceridi & Plinioignota 109.31. Abies 104, 51 - Abies | 102.4 Abietis lachryma ah Picea li- quida Galeni . 102.62 Abiegna lachr. ut adulteretur 103.9 Abrotonum mas $12.40 Abrotonum femina $1232 Abrotoni vires 514-34 Abretonifem. vires ibid. 53 Abrotoninum oleum ; x $2.1 Abfintbium $08.37 Abfintbium Ponticum montanum ibid. Abfintbium Ponticum $09.24 Abfintbium marinum ibid. Abfintbium maritimum folis Laciniatis 510.1 Abfintbium Seriphium ibid.37 Abfinthium Seriphium Gallicum — 511.37 Abfintbium Seriphium latifolium — ibid. Abfintbii vires $1.32. Abutilon Avicenna 662 Acacalis 142.52 Acacia 170.40 Acacia Offcinarum 17,44 Acacie fuccedaneum 1714bid. Acacia Aeg yptiaca ibid.i Acacia alterum genus 122.31 Acacia vires ex Galeno ibid.4s - Acantbium 499.1 Acantbus 499.32 Acantbus (ylveffris fpinofue 00.5 Acantbi duo genera Plinio ibid. Acantbi facultas ex Gal. ibid. 327 Acarna Theopbr. 593 33 Acetofa 352.33 Acetofa minor 3j4.1 Acetofa Cretica 35$. 40 Acetum Scilinum g11.6$ Aceti fcillini vires mirabiles | 912.08 Actti fcillini confectio 212.21 Acetum Diofc. 910.40 Aceti mifla facultatis confideratia — 910.60 Acetum mulfum 211.19 Achatis lapidis bifloria 959.60 . Achatisvires z 939.68 Achillea 713-33 RA NON SIMPLICIUM TANTUM, SED ALIA RUM ETIAM QUARUMCUNQUE RERUM, TAM IN DIOSCORIDIS TEXTU, QUAM MATTHIOLI COMMENTARIIS- CONTENTARUM: DUPLICI NUMERO SIGNATUS, QUO- , RUM PRIOR PAGINAM, ALTER EJUSDEM LINEAM DOCE T. Acbillee vires ; 214.9 Acida punica quomodo mitefcant — 194.9 Acida muria 91.46 Acinus 337.40 Acinus Columna ibid. Aconitum : 76136 Aconiti genera & confideratio 761.55 Aconitum Pardalianches Diofc. 762.1 Aconitum Pardalianches Plinij ibid. 26 Aconitum Pardalianches Theophr. — 762.26 Aconitum Pardalianches minus , quod falsà Doronicum vocant 763.10 Aconitum Jecundum ibid. Aconituni tertium - Z644 Aconitum unifolium ibid. Aconitum quartum. 76435 Aconitum quintum 765.1 Aconitum fextum ibid. Aconitum feptimum 265.34. Aconitum octavum 766.1 Aconitum nonum ibid. Aconiti viresex Gal... 770.7 Aconittm $86.46. Aconiti veneni confideratio 986.56 Acontia hifloria,mor(us & cura 1022 Acori confideratio " 20.61 Acoriradix condita 23. $ Acori radix amara 22.18 Acari & Galanga differentia ^ ibid.22 Acorum legitimum effe Calamum odoratum ibid. 29. Acori vires - 22.66 Acus mufcata 621.25 Acus pa[loris 622.43 Acuta fpina 148.21 Acuta (pina non est officinarum Berberis five Crefpinus. ibid.32 Adami pomorum hifloria 207.32 Adarces Dio[c. 253.48 Adarca vires ex Gal. | 954.1 Adeps auferinus — 306. 40 Adeps gallinarum ibid. Adeps viperarum 307.14 Adeps ur[orum. ibid. Adeps pifcium ibid.20 Adipis in cibis facultas .. lid. 4o Adeps . 304.53 Adiantum $2212 Adiantum Syriacum ibid. Bid. 24 Adianti vires [5] Adiantum albumTbeopb.non eff Paronyclia 73548 Adonis 6jt Adenidis mentio 649.22 Adrachne Plindj 205.7 Aepilops prima 13446 Aegilops fecunda ibid, Aegilopi ex bordeo generatio ES Aegilopi vires ex Gal. $3526 Aegineta Rbabarbarum agnoyit — 47648 Aegyptie filiqua bifforia 2977 Aegyptiis vipera cibus 26t.i Aeris ufli confideratio & vires gall Aerugo rafili 92145 Aerugo Scolecia 923.37 Aeruginum confideratio 92360 Aeruginum viresex Gal, Ys ibid. Aeruginit vemedia "1000. Aes uftum 92056 Aetbiopis oso MI Aetbiopidis viresex Paulo... o3 Aétites laps 9h. Agallochum. enn Agallachi fabule[a opinio ibis Agallochi bifforia ex Scrapione ibi Agallochum crudum quid 652 Agallochifaculta /— 0. $0.29 Agaricum Lariciinnafcens 101,41 Agaricum sut Agárici vires ex Gal. d Agarici vires ex Mefue 4051 Ageratum Diofc. 7394 Ageratutn alterum 9d Agerati vires Ln Agrimoniaest Eupatorinm ——— p ? Agrifolium Ll : Agrofles - " " Ajuga. : éón Ajug e confideratio de Alabaffriteslapis ge , ie Alaudarum bifforía 254 Alberti ér Plinij lapfut y^ Alcea " ilid, Alcea hiftoria ex Plinio p Alcea vires ex Paulo he Alcyonium : 5 id. Alcyoini vires ex GA 7 Alga Veneta Alafe Albaffer quid ex Serapione 3435 Alindaracaron Avicenna 14.43 Ali(ma Dio(c.666. duplex Plinii ibi Alifmatis vires ex Gal. ibid. Alliaria 61334 Allium 421, 40. anguinum 422.1, Urfinum ibid.55. Alli facultates 423.19 Alni bifloria ex Tbeopraflo 131, 6a. vires 132.40 Alnus birfuta 133.44 Aloé 507.1.mucronato folio ibid. Aloés vires exGal.b.3 4. vires ex Mefue ib.66 Alfebra $63. 62. eft Pityu[a 365. 25. esl efula major $67.20 Alfine 782,33. altiffima ibid Alfines vires LE 783 Altbaa 662.altera, ibid. ejus vires óá2 Alumen 945. 10. plumofum est Amiantum 945.40. liquidum ut fiat 9 46. 22. otun- dum 946.37. quamo[um ut fiat 946. 43 omne excalfacereg 46.59.Catinum eft (al Alcali 945. «0. rupeum 946. 5 4. ejus vi- 1659 46.51. plumeum 963, 7. fciffile &* A- miantum differunt 963.10 Alypum $80.28. ejus viresex Paulo — ibi.5o Aly[[um 591.6. Plinii ef Rubia minor 591.7 A&tii esl Sideritis ibid. 37. Galenitbid.z2. Ruellii est Cannabis (yly.ib. 5o. ejus vires €x Gal. $9.56 Alyffum contra rabiem 1009 Amaracinut oleum $4. Amara dulcis 882.1 Amara [implicia que UNT Amaraci bifloria 531. 8.vires 535.11 Amaracus tenuifolia 535.8 Amaracum c Samp[ucbum num idem [int 51.35 Amar«cum C» Partbenium num idem 81.4.4 AmarAcus 534.36.tenuifolia 534.36 Amarantbus 737. 14. pannicula incurva 737 14. Amaranthi purp.vires 737.54 Amati opinie Cinnamomum notiffimum ef- fe; vefutatur 49.36 Ambari.bifloria 66.49 genera & viresib.s7 Ambrofia619. 22. altera ib. Plinii ib. 69. ejus vires ex Gal. 620.4 Ambubeia 388.45 Amellus V ivgilii $18.26 Amelli bifloria Mattbiolo 4518.68. Amiantus lapis 962.56 Amini Diofc.557. 38. & $58. t. parvum foliis feniculi ib.ejus vires EZ Ammodita bifferia & venefica vis 1021. mor- Libros Diofcoridis. Amygdala 221.1.64yum vires ibd, 22 Amygdale amara quopado fiant dulcesibi. j Amylum 332.35 ejus viresibi, go Anacardtum 227.31.229.1 Anacardiorü veneni figna Qr curatio 955.56 Anagallis 463. 49, mas 464.1. femina ibid, aquatica 465. Us aqttatica feliorotundo ibi.ejus vires 463.64. Anagyris 66 4.altera ibid.minor 665.vires ex Gal. . ibi. Ancbu(a prima 703.35.[ecunda ib.tertia 704. $.earum vires ex Gal, 101.6 Andacoca quid 609.67 Andernacus notatur i$g.22 Andres Lacune litera 538.48 Androfaces Dio[c. 6.4.4. 50. ejus figura 6.5. altera ibi. vires ex Gal. 644.62 Androfemum Dio[c.ó67.C 668. fatidum ib. Anemone prima 460.3. fecundaiud. tertia 46t1.quarta ibid. quinta iid. 3 j.ejusflo- res varij 462.1 Anetbinutn oleum $2.6 Anetbum 554. 20, ejus viresibi, 3 Angelica Coflus quibusdam $4.60 Angelica fativa 814.40. (ylveffris ibi. Anguillara arguitur 161.11.n0tatur de Apa- latbo 63. a. ejus opinio 172. 4 2.lapfu.99. 6o.lapfus in Tbeoph.verfione 212.4.4.[en» tentta de Cneoro refutata 45. 54. opinio reprobatainSaliunca C Hirculo 3 4.1.a7- quitur 182.1.n0tatur circaTbuiam 124.17 veprebenditur 56 69 Anguria mentio C biflovia 396.62. 7 397.1 Animalia qua rabietentantur 1008 Anifum 553.7.ejus vires ibid.37 Anonis 500. 56.ejus bifloria ex Tbeopb. — joi Anonis non [pinofa purpurea 5oi.non [inofa lutea 02.ejus vires joi An[erinus adeps 306.40 Anteupborbium 585. 26 Antbemis Diofc. 448. 62. ejus confideratio 649.10. Vires ex Gal 650.8 Antbera quid 167.10 Antbericum 450. 68 Antbropomerphon Pytbagore 760.4 Antbyllis 648.33. ejus Viresex Gal. ibi. Antidota preflantiffma Mattb.contra ve- nena 979.62 Antidoti primi Mattb.de[criptio 979.6 9.tfus 980.2t.alterius defcriptio & vires 980.47 e fanguinibws 981.35. e fcinco 981. 44. ex terra Lemnia 981.10 Antidotus ad vabidorum canum mor[us 250 60 fecuraio — ibid. Antidotorum atio 973.40 Amomi confideratio 31.68 Antirrbinum primum 829. 25. (ecundwm ib. Amoimum [burium 52.10.6jus virésex Gal.52.—— tertium 830.4.quartum ibid. ejus vires ib. 22 Ammoniacum 5877 10.ejus vires ib, .35 Antifpodium 918.63.ex quibu fiat ie Ampeliti à Gagate parum differt — 968.4. Antora769.21. ejus radices varia ibid Ampeloprajum 418. 40. proliferum ibid. ejus Aparine 590 45.ejus vires ibi.5o vires 419.53 Aphaca intubi fylveffru fpecies 388.38 Ampbisbene confideratio - 4022 "Ampbisbena biceps non eft 1023. ejus morfus figna cr curatio j -Amurca olei 176.60.C* 178.13 Ampygdalinum oleum 76.34 Am)gdaliniol.parandi vatio Cr viresib, jo - Aphaca 416. 2o, Int ybi genus 417.8 Aphacam cum Vicia quidam mal? confan- Junt 416.28.ejus vites 474 Aphromtrum 950.30.€jus vires 95145 Apiaftrum 602.15. ejus confideratia 6o2. gg. yires ex. Arabibus 503.5 Apium rifu 99o.Dio[c. 561. $4. bortenfe 562. 1gerifpum ib. paluftre 563. 5 hortenfe ma- ximii 563.1. Columella 563-3-Yires 564.36 Apios $76.20 Apoc ynum 77.4. 40.TEpEns ibi. duplex 775.7 eju vires ex Gal. 775.23 Apum confideratio 31536 Apes quibus gaudeant 316.5.£arum reparatio ex vituloibid. 42.mirainduffria ibid, 14. illus C remedia 10i6 Aqua Abfintbtj cur dulcis $10.66 Aqua aurea ex Lil. convall, 631.50 Aqua Betule vires 132.56 Aqua cochlearum 248 ét Aque Cinnamomi vulgaris vires 49.67 Aqua foliorum quercus C ejus vires. 179-45 Aqua Fraxint 128.65 Aqua ad facieiruborem 106.35 Aqua florum. Aurantiorii mira facultas 206 Aqua Gentiane facultas Matthiolo 45143 Aqua mula 908. 36. ejus facienda ratio va" ria 908.49 Aqua 9og. 10. pluvialis omnium pra[lantifiie ma 909.2 $.ciflerna.909 30.ex mveGrglae cieomnium pefima og. 36. putealis g09, 4o. palujfris ibi. fluviatilis tbid, Tiberis Rom« 909.47 Aqua fal[« 909.53 nitrofe 909.61 alumimofa 909.63. fulphuro[a 910. 5.bitumimo[ 910. 10.&t€4 910, 13 ferrea - 910.14 Aqua marina 910.20 Aquapavor ad quod u(q, tempus exoriatur, € cur 1011,qu4ndo C quibus curetur 1012 Aqua Polygonati 678.60 Aqua rojarum praftantior 167.12 Aqua & Oleum ex bumamo flercore. 310.15 Aqua flillatitia ad calculofos . 202.64 - Aqua fhllatitia? Limoniorum fucco & ejus vires 207.12 Aqua vitaex Cervifia parata 32237 Aqua vite C ejus vires 907.9 Aq.vite Matthioli parandivatio.907. 18. Vi- Tes « 907.32. Aquifolium 1478.ejus varietas ib. vires ibi. 4 Aquilina 467. 22.flore pleno ibid. eju vires ibid. E 5 Arabum lapfus dum utrung, Centaurium confundunt 487.48 Aracus niger 338..ejw biffevia —— 337.70 Araneus uiper in ollam. delap[us canobium inficit 976.23 Aranei muris confideratio 297.60 Araneus 292.27 Araneorum C phalangiorum genera 293. 50 Arbor vite 123.10 Arbor Jude gnat Arboribus que incre(cant UE rl Arbores aliarum arborum, fruBuum feraces ed : 442 Arbores que fint. 752 Arbutus 220,18. ejus ufus C" vires Mattb. ibi. : 45 Arülion $04-15.eju vitesex Gal, — 804.34 Arena littoralis ; 965.60 jgemone 463. 27- ejus vires ex Gal. ibid.g3. ejus vice Eupatorium veteres perperam fumpferum 463.43 Argentum vivum ut neces 973.17 s Argen- ath. TM 4 Argentum vivum 935.34. e 9299. exhibetur 936.25 Argenti fublimati confettio 936.15 Argenti vivi pernicialis natura 999 fampti curatio ibi. partum promovet ibid. Argenti vecrementum 928. j4.ejus vires 928. $ 66 Argenti [puma 999 eju mala 998. eorundem curatio d ibi. Argentum fublimatum exulcerat 1010... Aridaloca que plante ament $49 Arifarum 450.1.alteyum ibid.eju vires 449 : 68 Ariflolochia longa 482.36. veraibi. C 483. 83.piflolochia ibi. Atriffolocbia triplex Gal. 484. 18. tenuis est - Clematiti ibi. ejus vires ibi.óg. Ariflotelis vaue opiniones .292.2 Atriffotelis & Plinii lapfus, in Aphrica cervos effe negantium 290.2 Armenia terra feu boli vires ex Galeno; 939. - 58 Armeniacorum confideratio 204. 44. C 208 pt 10 Arnabo biftoria 439.42 Aromatica que 15. 50 Arfenicum ciyftallinum ex quo fiat 744.60 Arfenici fublimati venenum 909. ejus cura- tio B seq Artemifía 6:7. 25. ejut duo genera Plin. 617. - 32.tenuifolia Diofcoridi adulterina 6i8. 40.ejus bifloria 618. 5o.alt era ibid.ejus vi- TES Sedo 1251 80619. p Arum Aegyptium 339. 2. Coloecafiam vult Anguil. ibid. Arum 4.48.15. minm ibid. eju vires ibi 65.67 449.29 "Aruudo indica latifolia 70.5 Arundo 137.22. [ativa defcriptio 128. 1. & fi- licis odium: cum afparago amicitia 138.18 vires ibi.2 5.fcriptoria 138. 40. Indica139 20.vallatoria 138.8 Aferina confideratio — 374 "Afari vires ex Gal. ib.ió Afarum c Bacchar differunt 36, 21.0ju vi- resex Mefue ib.53 Afcalonie 421.15 Afclepias Diofcor.91.68.nigroflore — 592.18 . Aftyrum / 667.€7 668 - Afít lapidis biftsia C vivesex Gal. 97.18 Afpalatbui 62. 15. non esl [antalum rubrum ; 62.54. Affodelus a 51.1. luteus ibid, ejus vires ibid. € : XE Afhbalti numina s org Ajfis corrutus : 1021 : Afpidis genera tria 102 j. sorum ictu note [7 71 x3tgutio26 Afplenum Diofe 4 a 5.C fcalopendr.quibusd. diver[a-ó 4 y.68.vires Éaj.ó2 AMflacis 250.21 "Afler Atticus five Amellus $17.20.£ruleus Al- pinus 813.1. alter ibi-luteo flore 819.1 Afferem cum Eryngio confundit Serapio 818. : 37 Index in Sex Afferis Attici vires ex Gal, - 319.40 Aflerion 1017 Aftragalus alpinus 836.40 Affragalus 7 43. 6.ejus vires ibid. Aflura 244.4 Athera 325.27 .ejus confideratio ibi. Atragene | 882.6 Atratbylis 593 10. Theophr, 593.34- Pling 593.58 Atramentum librarium 968. 18. fcriptorij conficiendivatio 185.24 Atramentum f':torium 240.40 Atviplex domeflica 361. 25. fylveffrs prima 362. fylv fecunda ibi. 2. fslv. tertia ibi, angulo Centinodie folio 263. 1. marini ibi. fylveffris lappulas habens 368. 14.ejus vires 363.ejus [emen ex Serap. alvum mo. vet 364.40 Avellana Indica ' 227 Avellanarum confideratio229.25.facultates ] ibid. 28 Ayena 326.4. ejus facultates ex Galeno ibid, : 2 Averrbois contraGal.vana calumnia 476.39 Avicenna lapfus 94.3 2-defenfio à Fucbfii ca- lumnia 768.65.defenfio contraFucb.219. Avicenna deKarabe 131.39.6ju lapfus 353.50 notatur 206.8 Avislingua.— t à 128.6$ Aurantia mala 206.59.Gal: ignota | 201.59 Auriculamuris — - EDU PTT) Auri bifloria &* prallantia 936.33. vires ex -- AMyicenna 236.63 Auripigmentum 944. 25.6jus venefica vis curatio 999.ejus viresex Gal..—— 9444.68 Auxilium religiofum in canis rabidi movíu à 1010 AXadaracht 233.10. arboris yenenum re- media 989 Az.ulum Avicenna 932.64. Agareli defcriptio 209.50 em hut B Aaras admirabilis facultatis planta 760. . € I4 Baccharis Diofc.538. 30. confidevatio 538.40 ejus meminere antiquiffimi 539. C herba é unguentum ap. Atbeneum ibi. Balauflia 193.27 Balaninum oleum 77.4. ejus facultatesibid. — : : (44 Baldus à cane morfus interiit. 1008 Ballote 601.28.ejus vires ex Paulo 602.2 Balneum ad Podagricos 19.112 : Balfami viresex Galeno4t.5. fuccedaueum ibi.g.Indicum novum ibid.22, 6o. faclitij conficiendi ratioib.27.24.vires — ib. 95 Balfamum 59. 12. eju hiftoria ex Suflino ibi. 47.ex Strabone & Pau[ania ibid.in Aegypto 59. 64-T'udaicum 61.45. Ameri- canum 61.67.0x Hifpaniola 62.2. Toltta- num ibi.8 Balfamina $84.22. altera .ibi. Barbula birci 409.44. Barbari & Ruellii lapfus 23835 Bafilifci varia biftoria d026 Bdellium 90, 63. eju bifforia ex Pliniogt. 25 yulgaris genera ib.20. vires ex Gal.ibias alterum Serapioni, palme, genw yt. 37.à Myrrba differt 92,18. ejus differentia fon Behenvubrum offic.égó 26. album Qyy ibis $57.53.63l Hermodactylus 857.65 "m ( officinarum Bella donna lethiferum e$ ee Bellis major 653.1, Alpina ibid. media 653 minor 65 4.14minima ibi. lutea ajor de lutea minor ^ n Bellidà vives e Bellontj Sapinus est Picea 102. 20. opinia gm. probata 151.46. opinio explofa 97,55. alia opinio explofa: 99. 36. opinio falfa cca Cedriam 123.50.0pinio de Mumia 13.39.0pinio ab[urda circa Sabina. 122 Belvedere adis. Bp Belzoinum non effe Myrrbam D Ben album Fuch.Polemonium flatuit 62, Beta alba 370.2 4.nigra ib.rtibra 371,20 Cre- tica ibid.(ylveflris Plumio 271.5-£jufaal- tates 5 Betel bifloria 4 Betonica Diofcoridis 671. 4. ejus virtstx dn» tonito Mufa 671, 54. flore alloi.tjuti ves ex Gal. NI Betula 132. 1.87 124-3.6jus bitumen. 4.23 Biflorta 67 4.1.minor ib.ejus vires... 673454. Bitumen duplex 14.9. 111,33. 6x Auver- nia ibi. 14. fofülle ib. ejus confideratio un, É2.vires ex Gal. E Blattaria $02. ejt vires oodd, Blatt, i DEN BT) Blattium biz. antium abOnyche Fuchfodif- fert D (2426 ME Blitum majus 257. s.rubeum ibi;allum ilid. E 38. polyfpermon : 35514 Bolus Armenius non est Sinopica rubrica 937 25 ejus vires 93958 Bombyci biftoria. ; 23143 Bombycini velleris ufus. ib Bonus Henricus 449. 1.6]M Y dbai Borrago $25.10.ju vires 8264 Bothotnarien à 443459 Botrys 620. 20,ejts Vires Matth. ib. 46-virts exPaulo — ézodón Branca urfina an legitimw d os » Li 2:91 40. s upto Bra(avoli error 379. 10. €T0t de Calamo 22. ás.error Calamum odoratum. Atorun Offic. credentis 57. 67. error in Corandr? « 559.65.error AcorumGalangain 4 menti 21.60, opinio improbata dum. Mumiam bitumini (ub flituit 112. 57. 0p de Orie gano rejedla 520.6. opinio improbata Y- . lentis Myrrbam Offic. effe Bácliium, $55 calumnia contra Mefuem depul(a gr 4^ je in quercubus Agaricum vidit 10153477 quitur ói7. go.reprehenditur 30547 ne. là Galenum accu[at 942. 66. tu opinio reprobata 109. 12. lap[us ochrum Erin cen[entis 3 43.50. €ITOY 523,56, emt re di radicem nullius ufus ex Em jn Bra[avolus de Arantiorum noinine | 20743 Brafavoli eror negantu pedem 6 je num effe Geranium S P Brafavoli lapfus de Man si predica arguitur deN ydo mitana 354! Bra[avoli opinio de$u e f cina reprebata t3 i Bra[avoli lapfas 461b g eju/dem Lapíu 947.20 Brafüca apud vites non ferenda 9o2. 4.4. le- vis 366. cri]ba ib.capitata 367.Gongilodes db.caulifiora. 367.3 5. marina 368.15 mari- tima major sid. (pinofa 369.33.eju [ylve- ffrü confideratio366.68. vires — 267. uo. mira vis ad temulentos 14.6 Breflium duplex d .31 Britanica Diof.or. 673.36.Plinio contra flo- macacen 673. 4.5. ejus vires ex Gal. 67a. 36 Bromos Diofcor. $35.43 Brunfelfius t axatur 383. y8.ejus C" Cornarij error 32434 Bruta Pliny 420.62 Bruta etiam condita 414.63 Bryonia fruciu nigro 8$3.60.ejus vires ex Me- $834 Bubuli flercori vires 310.20 Buccina Diofcor, 242. 4 5.eju hiftoria 243. : 18 B fo 275,25 ABugloffum five Borrago 825.11. vulgare 825. n. alterum flore nigro 8 26.1. Hifpanicum 825.4 [ylveflre ib65.ejus vires -— 826.10 Bulbw efculentus 451. 64..yomitorius 52.14. torum vires bid 4g iBunium $23.54.ejus vires $243 Bupbtbalmum 652.4. alterum ibi. ejus vires $2.58 Bupre[lo 9843.77291.1.6792 3 SBurfapajloris 429 1.ejusvires db.24 Butyrum Diofcor.300.68.ejusvires — 302.1 Buanlues 264.59 Buxus 109. 20. eam quidam Guajacum.cen- J db.35 c. Acabi avrei damnantur EE Cacalia 823.48. ejus vires ex Gal.ibid. 36 "Cacatveppola $04.56. eam Ruell.tribulum facit 692 60 Cachrys quid 37647 Catlos Tbeophrafti 497.8 "Cadavera condiendi modustriplex'tt4. ao. iivaria inclu(a 5 a.eorum ufusir.15.ut unc condiautur 20 dbz Cadmia 917, zo.lapido[a 918, 28.in Germa- «iia 918, 55. ejus bifloria ex Plinio 918. a 'Cacilic confideratio & curatio mor[u 1023 "Capa non acri 352.27.capWata 419. 38. fecli- Vit 420. «o. Afcalonica ibid. earum varia ifpecies s 21a-vires : dbi.20 "Ceruleum florem qua lerbeedamt — 42.52 "Geruleuslapiso32.33.eju vires — 9339 *Galamintba Diofcoridis 528.27. 67528 40. inagno flore 529.1. montana ibid.aquati- «a $29.32 "Calamtntba vires 330:6 "Calamocbnus 933.56 Galanme edoratw 9.1. Libani, ibidem ejus "hiftoria ex Theophraflo c Plinio 57.55. "won eilradix 58. 46.ejus vires ex Galeno dbid.53 - bilo Libros Diofcoridis. Calcis venefica vis C curatio 999 Callorum equi vires 250.61 Caltba $94.26.paluffris lore pleno —. 615. Calx viv4 931.56 Campeflribu qua berbe crefcamt 853 Canabel Serapionis mentio $1033 Cannabu 663. mas C femina 663. ejus vires 664 Cancamum 69. 5.ejus confideratio ibi. 14 é Lacca quodidem fint probatur — 69.50 Cancer fIuyiatilis 249. 40. (7 251. yo.mari- nus 250.1.€0rum vires ex Gal. 250.60.flu- viatilium vires 23054 Candido flore que berbefintdonate | 42.23 Canis rabidi jecur 279. 47. Vencfica matura , 1008 Canes quibus caufis vabie exagitentur ib. bis felus rabie corripitur Galeno ibid.eorum falivaavficit 1009 Cani pijcu fellis venenum Gcura —-— 996 Cannella Italorum 30.49 Canin; [lercoris vires $10 43 ICantbarides 982.25.earum malefica vi 9$2 447. veneni curatio 982. 67. confideratio 291:98. integras ufurpandas 291. 62. ea- Tuh vires 291.66 Caphura bi/loria C geuera15.60.eaut ad- tlteretur ibid temperamentum & vires a06. 22, legwima que C quomodo affer- vanda106.40.ut albaxeddatur — ibid, Carcioffi genera 497.24. 'Caucellorum hiftoria 252.248 ingrediunttir «oncbulas 253.38 Caryopbylli axomatici 44538 Cary:phyllorum bifloria ibi, 3. viresibid.g8 dlomeflici 436. 20 fylveflres ibi. "Carbones foftles none[fe lapidem — 959.35 "Cardiaca 790 1.6jus vires abi. 5o "Carduu lacteus 503.ejus vires ibid.1o.flella- gus $04.36 Cardamomum veterum 28.2 5. Grecorum C Arabum diverfum 28.26 Cardamomtum 27.50 arduus D.Mari 495.20. beuedidlus.59 4.18 beneditli vires . o ab3o C4tduus aculeatus 96.38. n9 aguleatus 497 32:yulgaris ibid. eorum.confideratio 1b. Carpa[um ér. Carpefium. mali quibudam iáem $i» Cartamtum officinarum 488.62 Carota 549. purpurea Beben rubrum qui- busdam í $49 Capparis 45 s.acuminato folio ibi.eorum fe- 110 ibid. 4, vires ibid. 51 leguaminoja 4.56. I; :] Caprini flercori vires 310.26 Capriola Coronopus Leonicene 353.59 Caprinusadeps 306-34 Capnifolium 49155 Caput Ladlis goz.t Caput monachi 388.44 Cajcus Diofcar 400.58.Hetrufcusoptimus 302 34-bubuli antiqui vires. dbi, Cafía Columella 45.41. Monjpeliaca. 51.7 Caffia 94. 10. ejus odorata y coronaria di^ feri men 45.13 iegitima eft cinnamomtis vulgó dium 46. 49 rran(mutantur in Cinnamomum 47.4 fiffula Andvomachi dbi. a. ejus biflosia ex Plmio bias. hnfloria sex Theophra[lo b.25. vires ex Gal.9.53- folutiva «on[ideratio yo.7. folutiva qua prafLantior ibid .28. ejus vires dbi.32 "Caffutbs vires c hiftoria $79.62 «Caffyta Pling wor Caflancarum con[ideyatio183 6o:Orientalis five Equina 184. 3. earum vires , ibidem. 4$ Cajloreum mon provenire ex teflibus 268.30 eju adulteratio 268.51. quodnam ejfica- «iffmum 268.58. ejus (vffitus 101.32. viru- dentia £ curatio97. Vires. ex Gal. 268. d ex Plin. 269.38 "Cataporiaex Thure 93462 Catanance $213 Catoblepas 1026 «Catuli coagulumpre[lantiffnumánbydro- jphobia a012 "Caucalis c0 4.40. kodofo echinate femine ib.. "ejusvires ubi3t "Cauda cervi venenum C eju curatio. 997 Cauliuminplantu differentia a.26: "Cauterij uiilitastncananorfu aote - «Cauterium? Cry[lallo dÓ6g.2z 'Gedrusi2 1.40. Pbanicia 422.65 'Cardur Carciofji : ábii7. Qedriduo genera Tboopbr..&& Plinio 122.3 Cardurvires 449767 — duplex vefina ibid, 48,mimoru genera ib... 'Cardamomig quattorexblinio28.65. —:63.Lycia 123.8. Atlantica C Tbuia adem . yires ex Gal. 294 12446- '"Cardoni 44975 Ceilria173.46.ejurvires i124.36 Caryoybyllata 697.35.1nontana 697.35.4-. GedridesfructurGedri ab.se : 'quatica 698.10. vires (697/68: Cefaglionis con[ideratin 9I4z "Carum 5 53 27 ejus vires 3449 :Cenóbris.confideratio : i025 - "Carnum noxa » oos. «Centauruum magnum 487. MtrunrmaleAe 'Cariei lignorum confideratio 136.63. vires —— rabesvonfundit. 237. 47 magnum mali agz42 — quidum TLy[imacbtam flatuunt 4487.48. . Caricarumufus235.29:vires Mattbioliz;6 — ejusvirestóid. j7 Rbaponticuncest Offici- Ó — marum 487-20.ejucradueproRhaponti /Carabe 20024 .malequidam utunturst75.60.5i nli. 488 Carpimus 135. 1. "Plinii & Tbeophrafh i26. — 3o ptwatumibi.luteum perfoluasum.a59- : 7 —ginonperfoliatumibieueymes — 893 "Carpefium 33.5o.6jusex Galeno confideratio Cepaa &6ósejus vires ex Paulo Abi. 39.4. Cubebas flatuentium opiniorepro- Ceragty.rejuviesex Gal. — — dbz batur . 39. 'Cerajia mor[usexitialis Gr auxilim — a4o2y: 4 obal[amum officinarum.o, Ag.non le- iCerafiasg7.0 fine offibusig9. 22 torum ge-- gitimum . - dbháó mera19$.u b cum detiene x afi fuccus : "189,20. eorum vires üb.237 CAM N d - wfff* «Cori - d Indexin Sex Coria veterament aria 281.8 . Cicinum oleum 76.4. Cocbleariafolio fubvütundg Cerofolium 4024 Ciclamini auxilia 1002. Coccum infeclorium 727, Ina ils Cervifía 322.47 Cicer domeflcum 335. 24.(ylveffreibid.eya —— differt trhefe Cerufa 030.8.C 994.62. Vires 920.20.letba- —— vires 336.5. Coccum in quercu 727.55 ánfetori 7 2704 lisnatura 99 y.ejus maliauxilia — ibid. - Ciconia flercus 310.63 Weil, Cervi ufusin medicina 290.14. caffratis cor» | Cieuta 772.53. eju vires 773. u. venefisa vis. Colcbicum Dioft.777.54. orientale 7 o nua nonna[cuntur 289. 57. eorum lnfo- .... 988. propaflinaca comefla 958. ejus fum- Hermodadylum idem faciung Mona), ria 288. 58. vita 289.62 ptacuratio ibi. 780.66 Ceterach 64.5. 46. non est A[plenum quibus- -.Cimices ledtularij 278.5 5.ylveffres ib.67.2a- - Colocafia ex Plinio p, dam 633.54 rumvires 276.64 Colocynthis $77.12. ejus vires "L Chalcambum Mify flatuit Brafavolug.3. Cineri cancrorum fluviatilium preparatio, Colophonia Diofc. à noftra differt mide 7. ejus genera (Qv bifloria. $20. 59. ut 1000 . confideratio pm fodiatur 9.40. 69. ejus collettio injCjpro | Cinis 2 laurinis lignis ot 4. [armentitiu Dio- Colerum varietas in plantis Ios 941.Cyprium conflatum esl medicamen- -. fcoridis 952.33. vires ex Galeno , 952. Columella lap[(us ed tumn9i.6o.ejusviresex Gal, — 941.22 40 .Colu agreflis YT Chalcidicarum defcriptio 295.28 Cinnabari 932. 5o. Draconis (anies Plinio. Colutea 572.12. filiquofa yip Cbalciti 942.25 .. 934 4 fo(filis ibid.go fatlitia 92 2.53.col- Colytea Theopbr.à Colutea differt. 372 » Chana 245.2 .. leclio o3 5. 1. remedia 999 Combreti Pliniani mentio $t "Chamaciffus $2.4.15.eju viresex Gal.ibi. 33 Cinnamomiconfideratio 47.65.€7 44.biflo-. Compofita medicamenta Adverfu vaya Chauedapbne 34.2.1.0jus Vires ibi.5o tia ex Galeno a8. 2. cognitu facillimum, 978.44 Chamacerafus 198.30... ibidem gà barbarorumterraRomamal- — Confedlio & Mofcbo 65b Chamacypariffus 3g.20— latum 48.2. optimi notaibi. 20. penuria. Conferva mentio Gr viresex Plin, — zy Chamadrys 597.35.alterà ibid. — undefit. ibid. 37. m India Straboni, ibid. Conchula Indica qualitas 24721 Chamadrys [pinofa 598. 20/quadruplex Fu-— 46 avis est Ariflot.ibid.a8.fex genera Ga. Conchylia in lapidibus 900. 42 clifio $93.9.ejus viresex Gal. — 598.22 —— leno 49. 10. differentia ex Theophraft.ibi.. Conorum Cuprefüi ufus mm Cbamaficus 2241 14 Conferva à floribus Punicorum C» ejuviras Cbameiris 1733 Cinnamomis quid fit — ij2 — 194.31 * Cbamelea 871. 40.6jus vires 872.59 Cinnamomi vulgari aqtta ftillatitiaut con- | Coufiliginis confideratio $45.lo Chameleon albus 4.90. 40.niger ibid.ejw bi- — fjcienda 49.57 Confolida regalis non e$t Delphinum 571.45 floria 296. 68. vires297. 28. niger alter. Cinnamomum officinarum 46.36. ejus ole- major 685.6.media ibid, 27, mediaceri- 491. eorum bifleria ex Theophraflo 491. — um 85.26 — leaalpina 682.37..1minor 684. 40, regalü nigriveneuum Crremedia — 994.45. Circaaéz6.bo.Plinij 627.2.0)u viresex Gal. — 555.vegalisperegrina, parvofore. ya Chamaleuce 824.40.6juvires ib.Farfugium ibid. Convulfioni ex plenitudineprodest Caftorte Plin. ény Cireumforaneorumfraus — 1015.67 97862. — um T 269.10 Chamemelum 6429. 1. wobileflore multiplici Cirfium : 4174. Conyzamajor 629. 28, minor ibi, media ógo 649.33.fatidum ibid. Ciflu 157.62.1a3 C femina 158.1bircibar- — Lejusviresex Gal. 630.10 Chamapitys 66g. altera ibid.eju vireságo. — bula158. ya. epa C bypociffidu vires 152. Copey 139.58 Monfpeliaca foliis ferratis áyo — 2gentra ibid.22 Corallifa 794 Cbamariphis confideratio 139.67 ex Theoph. Ciftum cum Ci[foconfundit Pliniw 158.69. Corallium Diofc. 955.8.ejus confideratio 55. 190.50. Citriamala 203. 15.eorum diverfitas zog. 21 22.HiVEtim 955.nigrum 956. eorum facul. Chama[yce $69. 25. ejusviresex Galóg.go — mira facultas adverfus venenaibt.45.vi- — tatesgyó.urcomerendum — 963.0 Cbeiri $322 rei 205.44. Cordustaxatur 52.59. ejus Fuchfi c Brun- Chelidenia : 286.54 Cynoglo[Jum 826. 46. vulgare floridum$27 — felfiü error 43948 Chelidonium majus 468. 32. 9hajusalterum — ' é.vulg.Fuchfxc Ruell. Lycepfinflatuunt | Coriandrum y59.1.ejw facultas ex Gal33f. ibid.minus 468. 26. majoris vires 467.60.— 827.16. vires ^ dbi.2i 6 ex Avicenna 559. 46.yentficanatura minoris vires 469, 1.mms noftrum anfit. Cynosbaton é Cynorrbodon idem cred'wt — 987,ejusvemedia yz veterum 468.47:minusnoneffe Amelum ^ Monachi & Marcellus 152.61 CoraDiofcor. —— dp. ertt $557. "Clematis prima 679. 4o. Daphnoides flore Cornarius notatur in lride 19. 37. tjmopimo Chermefinum quid fit 7o. plemo679..40. altera 63o.1.tertia ibid.go, — deomphacitide galla veprobatatty.ap- Cherepbylli Pliniam mentio 4x16 — ejviresMattb.6S039.ex Gal./éSi. 17.— miode Peificisvepr Limo on Cherfyári natura, morfu C turatio 1025 'Clinepodium vulgare y95. t0. confideratio — ySdapfmcirca Smilacem — p^ Cherva major ofjicin. 362.55 — dbidem .42,ejus vires ex Galeno , ibidem. | Cornu 213.23. eorum ufusán eibs — z84n Chineradici confideratio 165, zo.defcriptio 3b Coronopug33 12 lvefrra ta. 2940777 164. o. e $1 duplex ibid.6g. ejus ufusibi.57 'ciymenum es 1660.35 b Chondrilla 392.1. altera bid. 'Clyfinata qualia injicienda ji qui venena. Corpora ila fulmine non putrefcunt o4 d Chryfantbemum 735. 2o. ejus caput refliru- — fumpferunt. 978.12 Corruda Ee tuin 738.50 'Cngorum album eh monefla;.s; Cortex Thuris 92.60. Bal[ami quc » Chrvfobalana dyz.49 wigrumLavendula non efWibi.eju defcri- zs : Chryfocolla 920.50.ejus vires ex Gal. 971.12. » 48. Theophraflis72.35.'Chamu- Cortices quomodoficcandi e —À fadtitia 311.49 dea non esl 463 Cortufa ial Chry[ocome 7 y3.12jus vires dbiaz '"Cmeorum Mattbioli dbid, Cortufmvires — "v Chymiflarum opinio de merallorum genera-. Cnicu' Theophr.597-22.67 988. an. Plinii ibi. Corydalis defcriptio i1 M tione 398.6 — 3o.eju fyly.altera fpecies dbi.68 "Corylibiftoria pé Cicada Diofcoridis 23 3.4.2. futit.fineore 224. 'Cnici vires 39.8 "Coflus Arabicus M narum vires 284.20 "Cnicinumoleum 7732 'Coflw Officinarum amaras Pe Cicade in cibo 137.8 "Coagulum304.17:ejm favultates — bia; CofuOfficinarum dulcis p" Cichorium dome[licum 597.59 fylveffre.388. "Cocblea 247.5opomatie.245.26/earum vi- Coffus Arabicus iba 1. Conflantinopolit. ibi.25. VérrWCarium. — 65-24. 32. Thavina 249. 17. fine tela. 'Coftm Indicus " 389.1. [pinofum 391.2:ejui vires | 390.28 249.20 'aofli vires ex Galeno [ Cótinu 117.22. tjus bifloria C* viris ibid.o Cotonea malu 202, 1, ibid. Cotüla fatida 6.49.35 .ej vires ibid.nonfa- tida non efl bupbtbalmum 652.43 cr 4 1017 Crateogum Anguillar.forbum cenfet 215.48 Crat egonon 653.27.Tbeoph, 147.62 Crefcione 379353 Crefpini forma c vires 150.15 Crefpini cum Pyra[tro C* acuta fpina colla- tio 143.54. Criminum 323.58.0ju: confideratio | 3244 Critbmum primum 381.30. fecundum ibid, tertium 552.quartum ibid. ejus vires 382. 55 Crocinum oleum $2.1 Crocodili hifloria 296.28 genera &* vires ib. $6 Crocodilium 492. eju viresex Gal..— 492 Crocum florens 71. 38. non florens ibid. quod optimum 72.12.eju vires ex Gal, ibid.i8. Crocomagma 71.30 Cruciat e confideratio 441.36 Cruciata vires ibid.a5 Cryflalls confideratio 963.65 Cr)flalli hifloria ex Solino 964.13 Cr)flalli vires ex Gal. 964.20 Cubebarum vulgarium confideratio 59.54 Cubeba. Arabum ab Offizinarum differunt 39.39. pro Carpobal[amo 6i, 13 Cuciophera planta C eju fruclus confidera- tio 191.49 Cucumer fylveffra Diofc, $48.32. ejus vires $49.66 Cucumeres aquam diligunt , oleum refugi- unt 14.18 Cucurbita oblonga 292. 40. lagenaria 393.1 " major fefiilis ibid.Indica ibid. 35. eju vi- Tes 394.5 Cumisum (ativum Die[c. $54.62. fylveftre * Diofc.555.1.[ylveftre primum $564 Cuminum fylveflre fecundum, ibid, ejus vi- TES 456.38 Cucumis fativus 394. 6o. longus 305. 1. ejus viressbid.63.C" 297.26.£05 Angurias ma- là credit Fucbfius ; 396.20 Cultü locis queberbz crefcant $3.54 Cupre[fus 115.30.ejus nat alia ibid. ba. 10. pu- filla u7.18.ejus vires ex Gal. ilid.23 Curatio venenorum 976.67. demorforum à zanerabido 1009 Curatio iduum. virulentorum fecundum eremitam quendam. 1016 Curcuma Cyperi genus 26.47 Curmi 32238 Cu[cuta 372.37. ejus vires 880.11 Cjanu major 389.1, minor flore multiplici 390.1. utriusá, viresex Gal. —' ibid.ig Cyclaminus 443.25. € 444,1. ejus genera ?x Me[ue 4.43. La. vires ibid. da. Cr 4. 30.TAdice oblonga 444.43 C)doniorum genera 202,3 2. vires Matthiol, ibid, 49 Cymbalaria 788.12 Cynocrambe $21, 56, femina ibid. Diofcor. RE H 592.25. airo Apt Cyperi defcriptio Mattb, 25.462 Cyperi vires £x Gal, 27.6 Libros Diofcoridis. Cypbi 70.50 Cyprinum oleum 85.9 Cyprum & liguffrum diverfa cenfet berba rius quidam 153.66 Cyrenaicus fuccu Plinij $82.60 Cytinus C Balauflium 194.21 Cytifus $1. 9. frutex. eft, non berba 10. 40. arbor Straboni $10.53 ejus bifloria ex Pli- 51081143. VITE (X. Gal, $1.40 D. [94 ex Trapefonda. 212. 58, eorum differentia ex Theoph. 189.33 D ephnoides Diofc.841.58. ejus vires $42.49 Datus primus 569. 40. fecundus Diof. ibid, fecundus. 570.5. c. Paffinaca. agreflu non idem effe offenditur 570.10. ejustria genera ibid.3 vires ex Gal, ibid, Dilphinium $70.67 Dens caninus 388.44 Dens canis primus 779.36 Dens Leonis 3884 Dentaria major 685.16 .minor 684.40 Deracia Pauli 203.20 Diacydonium 202.43 Dialacca compofitio bodie plerumá, vitiofa 79.13 Diapenfia 720.36. ejus ufus ibid.ós. Diclamnum Cretenfe j22.38.Diofc. y22.14. Alterum Dio[cor, ibid. 3 4. ejus confidera- tto & hifloriaex Theoph. 523.1.fert flores 523.22.album ibid.29.vulgare €* ejus bi- floria Matthiolo 523. 42. ejus vires ibid. J2.4lbi confideratio 129.2 Diofcorides aGaleno maxim? comtnendatus 4. 52.in fimplizium medicamentorum materia primas tenet ibi, 6o.ejus locus fu- JpéCtus 652.57.beneficium in pofleros cal- latum 197.14. defenditur Acalumnia 7. 28.locus enucleatus 209. 63. locus re[litu- 1u5143.60.€un legi vult Galenu — 3.33 Diphryges 943. 55. ejus hifloria c7 vires ex Gal. 944.8 Dipfacus 4.02.6, ejus vires 49446 Dipf/adis biloriaymor(u figna € sura 1024. Diflurbio dicitur Hyofc yanus 490 Dodonew avguttur j 151.46 Dolicbos Galeni 414.48 Dorella : 815-60 Doronicum vulgare eff de genere aconito- rum 763.27 Derycnium758.54.C7 986.10.vires — ibid, Doryentj veneni conidgratio 986.20 Draba lutea 430.59. adulteria 430, 28. Se- Tapioni ibid.25 Draco maritus 255. 40.2 ju hiftoria ex Arift. 256.22, Dracunculus major 445.33.míner ibJaqua- dicus 4a. 6.1.6jm [Decies ex Plinio ibid. 26 vires Mattb.Gal.Cr Me. 246. a2. tertius Plinij ibid. 55.bortenfis ibid, 66, feminis fiox C" remedia 987 Draconcellus 447,4 Dryini bifloría C ejw idlus nota 3022,tor- fuscuratio 4023 Dope fau iiaoé 7 zt 7 da Dulcisradix an Dyfderi pg E. Benum 160. 46. quando primum Roma 161. 4.. fofftle Agricola ibid. 16. eju vires ex Plinio & Galen. ibid, 3. [peetes 164 3t Ebulus $74.49 Ebuli vires Matthiolo $7448 Ebur 286.68. ejut vires 288. p Echinusterre[lris 240. 29 Echini terreffris facultates ibi. 52 Echinus marinus 23934 Echinometra ibid.6 s Echinorum vires ex Gal, 240.14 Echium 705.14. flore albo- ibid, Echij vires 705.67 Ecbium Scorpioides paluffre 471 Eghelo 66. Eleagnus Theophrafto 373.60 Eleagnus alia ibid, é7 Elaagni Bobemica bifloria 1773.64 Elsomeli 75.36 Elapbobofcum Diofc. 367.52. 568.1 Elaphobofci facultates ex Gal, ibid. i$ Elapho[corodon 4224 Elate C ejus hifloria 183.55, duo genera Ga leno 192.4 Elaterium Diofcor.848.4.2,6ju Virts ex Me- fue 849.50. auxilia 1002 Elatint 716.12.vires * 716.59 Elatinum oleum $0.43 Eleofelini confideratio 3562.67 Elleborum albujn $43.40, nigrum — ibid, Elleborum nigrum alterum £44. 5. purpureo flore 84.4. 21. flore albo ibid. 52. mgrum non effe Confiliginesm 84.5.1. nigrum non elfe Aconiti fpeciem 845. 5o. utritfq, vi 7£5 $46.$ Elleboring 806.23 seledirum $3.19 Eleifuarium contra canthavidas 983. 54.ex Iride ad bydropicos 19.12 Elepbantorum bifloria 287, 21, partus ibid, 43 Amira (ag acit as 288,2 Epperron quidam herbam 8, Petri malà cenfent 381.57. Dipfc. 881, 14» bjUs Yires ex Gal. 881.28 Encelij opinio de Lyncarij generatione falfa E: Enula campana officin. 73.53 Epimedium 700.6.ejus vires 700. 24. Epimelis Galeni , 210.22 Ephemerum Diofror. — 777.566.6 78048. Epbemerum 255.30.£)w yeneni curatio ibid, Ep'patlis 806.22, Epijiebe y 873.42 Epitbymum 75.1. Grazorum C Arabum dis verfum 873.10,ubi plurimum 879.12. ejus vires 478,40. 879.46 Epitbymbrum 475.43 Xquisnzabiem Aguntur 1008 Equieuli marini confiderAti 241. 66 Xxquifetum olidum 798 Equifetum primum — : 7254 XEquiferum fecundumilid, tertiy. 72532 72644. - quartum ibid eju vires sfff 4. Más Index in Sex Erica 141.20.4ltera ibid.57.baccifera ibi. 62. Ferula 578. 4. afinos pa[cit , equos interficit ejus facultates 342.32. — 14.14. ejus bifl ex Theoph. ibid. 14. mir Erinui 707 4. Pli] 707.12. ejus viresex Gal. "natura 578.56 ibid.22 Ferulago 378.22 Error quorundam quiCafia fiftulalocoCaf- — Ferula vires ibi.40 fiam folutivam fumunt 47.45.de Mu- — Fiber Diofcor. 267. 47. ejus bifloria 268.1 mia115.42.€órim qui abiegnamlachry- — Ficubus & vitibusfolia nunquam decidunt inamlarignam cenfent 103.4. vnlgaris de ; 8.20 8ycomero 232. 63. qui Hiericenteam ro-.— Ficus 234.1. Indica ibid.earllm genera 254. jam Amomwn cenfent 52.5 4.Ca[iamó 6 4-facultates 235. 23. pracoces quo man- Cinnamomum ejufdem arborz exiífli- — goniofieripoffint 236.8.pumila quomodo mántium 49.1. inte: prets Avicenna ói3.— babeantur ibid.iharitima 236.30 46 : Filipendulaóz27.5.ejus vires 628.63 Ertica fativa 455.30. fylveftris ibid.carulea | Filix mas Diofc-83 5.4 4 f eminaibid.; y.ejus 406.20.£arum bifloria 290.3y.generatio — hiftoria & vires ex Theoph. $8637 ibid. y2 Fiicula Diofc. 887.1 Eruum duplex 343. 43.ejus farina ibid. 63. Fimum. 309.25 vires ex Gal. ibid.óó Flammula 680. 40 Erynpium 50.4. 37. ontanum 505. 1. mari- Flammula biflotia & vires 681.12 ibid. Flammule veneninoxa C» curatio | 987.14 numm so6.4. Floresquotempore fint decerpendi;ficcandi Eryngium planum 50y 33.0jus vires Eryfimiconfideratio 431. 63. Theophr. aliud — acrecondendi 6.3 a Diofcor. ibid. Florum Nardi vires 21.59 Ery[imo fimilis birfuta planta 432.24 Florumin plantis varietas 32.29 Efula Chamapitys Nicolai 867. 24.wmajo Flos avis 92112 offic. $é7.10. Flos S- f acobi 793 Euonymus 120. 1. ejus confideratio 169. 6o. Flos folis. 545 i701. Flosfalis a8. 69.» 049. Fuchfio eft [perma "differentia Eupatorium 717.1y vulgareibi. Mefae5717. ^— eei. $49.37 Fluida Theodoro: 186.63 67 .ejus vires 713. 22. vires ex Galen.718. -r c des Eu Folium Officinarum a 4.1, eju mentio apud Euphorbium 585. 10. ejus tenellaplamta ibid. — jureconfultos y . 26 imventio & nomen 585.6j. vires 586.1. Foliorum in plantis comparatio Cv fimilitu- eo quando utendum 586,19. venenata — doinmterfe 10.10 potio 100 Fomesigni ex Tuffilagime $15.12 Euphbragia 721. 32. ejus vires 7222 Forihica C culices in Succino 431.20 . Exhortatio ad Lufitanos Medicos — 49.26. Formicarium 1017 à Fontium riguis qua berbeincre[cant — 8.46 F. offlium colores vari 9ot, 12. facultates ib. ; i Aba 336.40 Fofülia mortem tnferentia 901.52 Fabarum vires 337.10 fylveftri 337.50 Fragaria 721.1. fructu albo ibid.eju Gfrago- Aegyptia 7338.40 — rumvires 721.50 Fabaria 472.35 Frangula : $75.01 Faniculumtarimum 3816. Frausimpoflorum circumforaneorü 979. 14. Femina in viros whutdte ex Hip. & Plin. Fraxinus 123. 20. bumilior 128, 58.ejw vives 331. é0 : ibid.6o Faniculum 553 30.t?raticutn ibido Fruiusquando decerpendicy quomodocon- Feiculum (yl veftre 569.9 fervandi 4.56 Feniculi vires ex Gal. ibid.ig Frumentum Indicum 319.1 Fenumgraumggzó4.ejurvires — 33510. Frumentum Saracenicum 3204 Fex $30 Frutices qui dicantur 7.60 Fagi confideratio 179.60. 7180.1. Fucbfli € quorundam error circa Piffa- Fallopius notatut "ótgo — qMbaltum c 112.33 Farfaraoficiu. — 614.60. Fuchfitopinio de Sebeflen reprobata 219.34. Farfugitm Plimj feu Chamáleuce — 6:15:66. Fuchfiicirca Coluteevireserror — 572.12 rarris & balice differentia 327.50. Fucbfiilapfus 462.33 Febfuga - 485.68 Fucbfii lapfus circa [inam albam — 49546 Febris tertiane C quartana cura vuflico-. -Fucbftivpinio Ambarum noftrum «[e fadti- Tn 36.69 — "tium 666. 61 Felis cerebri veneficium Gr vemedia — «96. Fuchfii apinio Sryracem:calamitem liqui- pelium converfatio noxia 1997 dum fuiffe reprobat '90:12 reles aliquiferre non poffunt dez Fucbfüopimieveprobata qui Botrym tberia- gel terra 4488.65 — vhmifcet 52.63 rel 308.7 Tucbfit opiniovejeca in Piflolocbia 484.50 rellis vires ibid.z5 Fuchfii epinio Caphuram bituminis genus Fellsbubuli lapis c eju vires — ibid. a; — flatuents — ^7 q06.10 rernelius veprebenditur 305.8 Fucbfii opinioMalabathro Attratt)lim fub- rerrifcobis[juama,noxa&r curatio — 98 — fliruentuyexplofn ; 3m gutant 2u:d. «Galla: a. 43.earumprefagium Uus, Tucbfii opmtoreprobata TE cóhatitis * vm xpi. Tucbfii opinio improbata de fuc hb Carpobal(ami £17 pini e 53.opinio reprobata,volenti d Cófied Cinnamomi genera inveniri 49,2, oy nio reprobata de Atradbyl, yos, Mes improbata de Calamo 58,49. tpitio d, "Cedria 124.8. opinio improbata Laccam exiflimantis 70 9. atgnitur qj, 6 4..EYTOY 153.59 ErYOT 313-19.10134 24, error 592.9.ervor circa Armoraciam 35, 29. error circa Terebintbinam Téfinam 101.6 4.error circa Chry[antb.720,67 er, ror Galangaim craffiorem Acerum qq, fentis 22.12.de Ebore opiniofalfa 28), error Pfeudomelantbium Lolium flatu. enti 541.5. error dum bypociflin finum putat 158.62 lapfus 56-68.lapfus 474,56, vopiuio damnata dum Rbou tertium fuir genus [57] Fuchfius fibi contrarius 4942 Fucus marinus, Diofc. 0j Fuci marini bifloria ex Plin. ilid, Fuci marini viresex Gal. p Fucut ex Myrrba ad vugas E Fucus ad mulierum ornatum 34165. Futus ad decorandasfeminas —— 3969 — Fuligo butyri EY; Fuligoliquidapicis 10.29. earumvites — n 20. pitloria 968.10. Tburis 93.5.6 96.56, Tulminaqueavertunt —— í Fulminum admirabilisfacultas — 14,31 Tumaria 807.10.altera Plinij 484.5.altera $07.14. Fumavia cor ydalis3o8.1.0ju genera ex Plin, 407.50 Fumaria vires 301.3 Fungi e95.ad Populum albam Jj "neg Fugorum venefica natura 9py. praparatia yid. - * LU Fungorum veneniemedia —— il Fungi 776.2o.malefiti ut digmofcendi: 776. 43.arte ut fiant : 777.) Fungorum genera 776. 63.vi8.— 77 7j Fungi igniaitj qoi. 6 et : Qtr ien 3 — Qryiresex Gal. EREUIULA GelaBüeslepa 50 9M Galangacorfieratio Crlifhriuzg 349m bid. 46. cem Cyperocamparato 22j "Galbanum:586.45. eju vires Mood Galegafive Rutacapravia ——— mM & Galenus acalumnia defenditur n.m Galeni locusve[liturus 94. v. lier ed ife mem fpurius610:62.navigaHonts, Vt " tima cognofceret fympliciaz VHS nationes Lc Galerita e :Galien Diofc. lid, Gali vires ex Gal. Galropfis 791. eam quidam pem 27 it uH. Rn p Galli &* galline Diefc, 281, 26. eorum vires ex Gal 251. 57. rabidi fiunt 1008. eorum tutela contra m IPM Gallus fede deplumata vulneri venenato ap- plicandu : 1013 Gamm ari nomen gracum Arifloteles ignora- vit 250.48.corum lapilli 2j1.42 Garum 27634 Gariophyllus Indicus major 449. 6. minor ib. 38. minor flore fimplici ibid. Gattarie mentio (28.61. bifloria 529. 55. Y1- res $29.63 Gaz a reprebenditur 147.10 Gelfiminum $6.13 Gemma cur niteant $00. 4.CATUm TAmenta 1n officinis adulterata 963.34 Gentiana major 450.32 Gentiana major purpurea ibid. Gentiana minor 1 481.1 Gentiana minima ibid. Gentiaua vires ex Gal. 440 68 Genifla 853.12.angulo[a ibid. Genifle vires ex Me[ue $53.50 Genitale cervi 279.64. Gentes peculiares a ferpentibutute — 1015 Geodes lapis 966.7 Geranium primum 621.3.tubezofum majus ibid.33.[ecundum ibi. Plin feu acusmu- feata 62i. 28. tertium 622.1. cictite folio Abi.cicuta folto (upintm 622.3 j.quartum ^ 623 34-quintum ibi. [extum 62 4.1,/M)r- rbim cen(et Hermolam - 622.60 Gerani vires 623.68 Gefnerus arguitur 665 deceptus veprebendi- tur 761.66.not atur 264.68 Generi calumnia retunditur 770.23 Gebyum | 420.32 Gitbago — oxwnigunsc fo 69 Gito non et Melantbiumfylv. — $80.45 Gitto non esl legitimum Melanthium ibid. ET 62 Gitbfeu Melanthium $79.55 Gingiber Ag dtqu dos 0. 28. Gingiberis vires. ibid.é; Gingibéris radices rubrica infiiüntur 327. 37 Gingidium 401.27.ejw vires 402.33 Gladiolus g 0 Gladioli vires ex Gal. 701. 48 Glandiferarum avborum vires 182.7 EU E 272.35 Glans unguentaria 854. 22. Andree Marini ziv nat T": ibid. 45g Glandis unguentaria vires ex Me[ue 855. 43 Glans 13 . 178.36 Glandifer arum arborum confideratio i73.52 Glaflum e ri id Glaucium 588.16.ex chelidonia ibid. ejus vi- ves ex Gal. Eu gy. Glaux Diofcor.835.62.eju vires — 836.23 Gleucinum oleum $3.50 Glirium confideratio 298.82 Glutinum 585 38.pifcium $88. 4.4. librario- Tum ^ 58852. Glycyrrbiz.a 436.1. altera ibid. Glycyrrbiz.e vires v 486.36 Gnaphalium 625.14.latifolium peregrinum 626.1.vulgare — ac bid, Gnaphalii vires ex Gal. 625.55 ES & 4 Libros Diofcoridis. Gnuidinum oleum 72-40 Gobiu primus 27 4.1. fecundus 27 4.20.tertjus C quartus 27 4. 5o. quintus C fextus 27 5. y. fluviatilis 1.30 Gofipium 334.46 Gramen Diofc.707.4.0.manne 708.1 alterum sid. Parnafi 709. 1. aculeatum 709.34. ejus vires ex Plinio 708.35.ex Gal. 709. 5o Grana Paradyff. 28.16 Granit 193.69 Gran tindori vires 7284 Gratia Dei Elaphobofcum Ruell. 568.8 Gratiola 516. 47. minor 517.19.ejus vires ibi, Guajaci planta 162.16. ( acultates ibi.19.c0n- Jideratio 161. 29. tria genera Manardo 16,34 Guajacum lignum quod fit prafLant ius ib, 46 quid fit 16.4. 34. eju tria genera i64. 42. primus ufus ibid. Guajabara 139.33 Guilandinus arguitur 147.58 Gummi Gr cis quid 172.8. Arabicum 171.67 Gummi lachryme.refine ut colligenda Cre- ponenda 7.8 3uniperi (eu Vernix C ejus tfus 118. 0. Elemt 178.5. Ulm: 136. 48. ce- raforum 199.32 Gyp[um 995. C 952.12. ejus veneficium c remedia 995. vires ex Gal. 9j2.22 H. ] [direterem Malabathbrum — 42.63 Hamorrboi perniciofus idus C biflor. . 1824 Hamorrboi mov(us nota C* curatio —— 1024 Hamatites ferri materia 958.32. ejus confi- . deratio 953.2 4.vires - 93836 Halica227.19.ejus paranda ratio ex Pli. ^ db.26.vires .. ibi.39 Halimus vulgaris 14.5. 3 j. latifolius ereitus ib.vulgari defcriptto 146.9.vtes 146.14 Harmale hi[loria 542. loco cicuta. femen male accipitur — : $42 Hafiula regia : OFT Hedera arborea 44642. helix ibid. terre[tri 467.22 terrcjIris montana iid, ejus vires ibid.non e$t. Afclepias 392.4 Hedychroum e $2.30 Hedy[arum HE 6441.20 Hedyfari vires ex Gal. 642.10 Helenium Indican maximum | 889.22 4- mofum ibill, Helenium —— 72.50 Helenij vires ex Gal, 73.38 Helenij fuccum venenatum effe. fabulo[um ibid.z.4. Aegypti confideratio — 73.26 Heliotropium majus Diofc. 892.60. alterum 893.1.inus $93-40.tricoccon ibid.ejus vi- TES ? ; $22.15 Helichryfum 735.26. Italicum ibid. 36. Cre- ticum 736.1.071entale [786.33 Helix 466.54 Helicis plura genera ibid. Helxine. 251.50. 67 715.43 Helxines vires : 782.4 Hemerocallis 730.44 Hemerocallis altera ó31.1 Hemerocallis vires 61.57 Hemienitis 645.39.6jus vires 647.69 Hemienium c Afplenum Plinio idem 646. 6o Hepatic quorundam ; 609.62 Hcptaphyllon alpinum fericeum 820.6 Herba Julia 242.68 Herba Gattaria 53o.t Herba Lupa | 469.23 Herba Paris 767.1 Herba Judaica Avicenna 712.33 Herba mora $65.60 Herba Tora 409.33 Herba paralyfis S e Herba paralyfis vires ibid.s. Joannis 618.48 Berba cancri $94.10 Herba fiella 385.52 Herba qua dicantur 7. 64. certis temporibus colligende ; 5.58 Herba venera Theopbrafli mentio — 638.52 Herbarie vei [ltndiofis quid faciendum 4.27 Herbarum forme de[cripta parum confe- Tunt 3.50 Hermolai & Ruellj error de Nardo — 21.72 Hermolai error 409.55 Hermolat, Ruelligg Manardi lapfu 324.35 Hermolai lapfus Eleomeli Manmam cenfen- tis 75.66. C» Marcelli opinio de Jafmino improbata $ $66 Hermodactylus verus 778.34. eju conjectura 779.11 Hermodadtyli oficinaremn radices 28045 Herniola 677.12 Hieracium Diofc. ! y6o, 25 LJ c Hieracium iajus ibid. 33 Hieracium minus filiquafalcata |. $61.26 Hieracium pro EndBia mal? fumunt fepla- fiar 389. 62 Hippocampus 240.68 Lp confideratio Qropinionts | 24t 20 Hippocampts locufte genus ibid.s2 Hippocampi vires. 242.20 Hippocratis preceptum Crateya in colligens dis berbis datum 6.1 Hippoglojfum 828.65.nn est laurus Alex an, $29. 2, ejus vires ibid.8 Hippolapatbum3 je.t.[ylveftre — ibido; Hippopha£s Diofc. $61.66 Hippopheftum Diofc. ^ $6240 Hippopotainus ; | 266.34 Hipbopotamus Bellonj C Gefneri — 267.5 Hippopotamus ubi alatur 267. 20 Hippopotami vires 267.29 Hippo[elintim 563.54 Hirculus 24.10 Hirundo 236.24. Hirumdinum hifloria 286. 50- Hirundinim vires 286.60 Hirudinum devoratarum noxa 1002 Hirudinum curatio -— bid, Hifloria 763.48. 767. 64. altera Cv tertia 768. 9. alia 1015. alia notabilis 972. 23, fraudis circumforanei 979.0. Juimpti av» genti vivi gog.prima de flibio 926. 6o. i£» cunda 92742-tertia bid quarta ibi.Ga» * lenide Peonia 655.68 Holoflium 687.1. birfutum albicans majus 687.1.6jus vires ibid. 26 Hordeum 321.6 Herdeifacultatei Wid.ja Hormi- Indexin Sex Hormintm Diofcor. 639. 44. domeflicum | fatis domeflica 471. 55. fylveftru ibid. utri- 649,1. [ylvefire ibid.Syriacum 641.10, Pli- nij 640.40, frugis genus Humida loca queplanta ament 8.30 Hyacintbus 743.32.vacinium efl 1 j3.42.0- lfopyrum vientalis 7 43.Orientalis alter744.1.Tri-. Tudea Bal[ami deflituitur plantis 744.22 Sudaicw lapis 102; SJuglandis defcriptio 223. 42. vires ibid.62. politanm 7 4.4.36.6jus vires Hydri five Natricis bifforia Hydropiper 717.63. five Perficaria 440.8 male Ruellius Pfeudoeupaterium flatuir. Sujuba 4414. Suncu 73135. flvidus ibid. ejus confideratio 440. 4.5. ejus vires Hyo(: yamus 7 50.5. C 090. albus ibid.tertius 750.40.Cur altercum dicatur 751.5. Cre- ticus luteus 7 51.36.ejus vires Hyofcyaminum oleum 77. 28. Yenenofa vis 990. utriusq, curatio $90. Hypecoum 749.12.ejus vires ibid.7 ug, vires 47243 6g0.46. Mcbas 876. 49.ejus defcriptio ex Theopbraft- $76.56. $20.55 59.59 962.40 condit& 224.14. 219.63 Qv vires 732.7. odoratus y6. 1. ejus defcri- ptio ibid. 2. vires ex Galeno j7.26 753112. uniperus 117.4.4.duplex t8. 41. Diofc. Ce- drus Theophr. non e$t 118. 27. ejus lignum Ad centenarios annos perdurat ibid.vires 119.20. Hypericum Dio[c. 667. Cr 669. ejus vires ex Sureconfultorum locusin Digeflis emenda- Gal. 659. eis album florem tribuit Brafa- vol. pypocifla 158.43.0jus [uccedanea Byffopum 515. 28. ceruleum folio diffectoib. Albo c rubroflore ibid. vulgatum effe le- gitimum 516.1. montatium 1:6. 22. ejus yires 516.33 Hyftricis mentio 240.59 I. ; Acea five flos trinitatis $22. 1. altera ibid, incamalacimiata — Jacobi Sylvij opinio veprobata 172.20 Jafm num oleum - 85.55 Jafminum Bifpanicum grandeflorum. 87. 1 Jafpidum genera 962. 36. natura 964. 40 vires ex (Gal. ibid. 44 licis flercoris mira facultas 310.69 Iberi 237.67. C" 457. 1. &* Lepidium idem 238. 14. altera Paulo Ibifcis 662. Ichtbyocolla 588.45 Ideavadix 724.€jus vires ibid, 668. Sus pifcium ibid.é7 | 1xia 994.1.eju6 venefica natura 904.12. non tus 4.2.20. 276. 40 eft divería à Chameleone 994. 24. ejus yeneni curatio 994.42 K. 7 Aliz64.1.majus cocbleato femine ibid. A Antbyllis altera quibufdam 362.67. A- thyllidem cenfet Fucbfius 648. 43 * 690.1. Karabe 153.19. Succinum e[fe negat Bra[a- volus 121.24. Ta Abrum veneris 493.5.alterum.| ibid. 39. Labrufca 902.3 Laburnimentio 6b ibid.s9 Lac Diofcor. 300. 20. intus coagulatum 997. ejus veneni curatio 998.ejus probatio ibid. 43 facultates ibid. 202.64. bibendiva- tio 301. 58 1dola in cadaveribus conditis veperta. 115.10. Laccaég.16. Arabum de eA opinio varia ibid. Jecinora 279.1 Jefemin unde dictum $6.12. ejus vires ex Se- Yapione ibid. 28.ejus vires C lotio ibid 38.tinclorum c Arabum differens à Cancamo 69.4.4. fa- itie genera ibid.é8 Ilex 180. 1. latifolia fpinofa ibid. 24.duplex, Lacerta 294.46.earum confideratio 295.24. rj] majores. - .. 984.58 Imperatori 567. 1. eju vires 566.66. Alpina. Lattüca 398.33 .crifpa 399.1. non capitata ib. ibid. 2.coccifera 727.12 367.33 Impia berba Plinj 625.3 Impoflores quandoq, etiam peritos decipi- Unt 3.42.c0Yum fraus cavenda flovefcens ibi.35 foliis Endiviaibi.Roma- ta 398.62. ylve[lris 400.10.ejus Vires 400. 3 € 3o. fylveftris Plin. 472.10 162.43. Lacunofis locis, qua berba inere[cant — $37 Incantationibus uti dum plante effdiun- Ladani confideratio 159.58. ufus ibid. 67. vi- tur.yanum ett 435 1ndicia veneni (umpti Indicum 233.16 Interpretum Diofcoridis lap fu 38.ejus vires 1nula Joan.deVigo lapfus 86.29 jovà error 239.66 Irinum oleum $3.34. ad quos ufus praftet 19. 28 Irio 431.30. altera ibid. ejus genera duo 432. : Iu Iris C ejus [hecies 18.24.candida ibid.65. lu- - tea ibid.ejus vires 19. $.mentio ex Gal.ibi, 40«cognomento Affragalitis 19.34 15464. Lamitm Pling s Intubus major 586.36. minor ibid.crifpa 357. Lamp[ana 356.15-Plinij ibid.s2.eju vir^s ib. : 390.22 lama 725 Lapis Avabicus o6o. 6g. Afius 956. Armeni res ex Gal. N 160. 11 977.20 Lagopusóg7.22.pes leporis 699. 1. ejus vives ex Gal. 698.66 792 303.24. 931.22. Armeni vires ex Alexandro 931. 54. Bez.abar 940. tu. calaminaris 918. 13, plumbarius 92 5.23. Phrygius 956. in ocu- lis cervorum natus 940. 27. Pyrites 957. -.. 88. Offracites 965. 40. Schiftus 958.67. Linc vulgaris 311.58.Zaffara $99.9.e0ri generatio 896.4 y. colores vartj unde $99. 1.diver[a difcrimina $99.58. cur pellucidi $99.63. cur graves aut leyesooo. 13. cur ardeant 900. 23. cuy duyj 4Ut molle jj; erodentes ibid. 32. pregnantes 900,2» eenduntur 101. 30. Vehenis refileneg Mi in (Pongiis 965. 25, eorum, Virtygís. Lappa major $04. 40. minor Lapfus Hermolai, Manardi,c» Ruelij ^ major altera Boy. i 3844 324 F Lapathum 3 52.56.[anguineuu ; 33.juy. Tes Larga ia Larix id : : Beg, Laurintm oleum 78.32, eju vires lil, Laricis bifloria r Latbyri Diofc.67.5 4. ejus vires Dm Laurus 2 5 latifolia ibid. Apollini nifi, £ra 126. 13. e celo iffa 126.23. virtilid, 4o. lapidea ibid. yo. (ylveftris feutims 127.1 : Lavendula feu Lavanda ad Laurus Alexandrina 341.1. altera ibid. vires Tanó La (erpitiumDiofcor.582.18.feu Lafer nae fe Belz.oinum 532.50. bifl.ex Theopbts, 30. Vires ex Gal. 583. 63. Gallicum 584.7 Lectio Serapionis depravata E] Ledum 159.4 Lens 34046 Leonicenus à Fucb.ealum.defeuditur 59.4. opin.de coronopo reprobata 38:62.eju Fuch.opinio improbataqui voluerütCel- tica nardum aSaliunca non differregg. ji Leontopetalum 596.5.ejus vires ex Gal.ib.23 Lepidium 233.59." 436. Plinjibi.óz. Pauli ibid.69. Piperitis 474 Lepus marinus C terreftra Diof, —— 2ót.jo marinus venenum 262, 50. marin alter 262. 26, terteflris 262. 5g. marini veneti figna e M0 Leviflicum vulgare (64.1.8myrnium cena Fucbftus Su 564i $28.14 Leontepodium verum Lemnia terra cen(euur bolus Armenusg3855 nova bifloria à Gal.diffentiens 939.8.lotio 939.50.tres differentia 938.9. vires rd Lenspaluftris 783.22.altera oce 1 4 Lepores 4á, gignere vana efl epinio. 262.55 bina jecora babent 0M Lenti[cinum oléum 78. 50. Lentium vires ex-Gal. e Lentifcus 105. Roboris magnitudint 5. 2h ejus vires iilo Leucacantba joz eju viresex Gal, 894 Leucas598. 6o. duplex ^— p Leucoium album Cr purpureum Hmm veum ibid.ejus vires — 62 : Libanoris fen Rofmarinum 75.25 ndn Theophr. dh Libri qui explodendi uo Libyflicum idem ef cum Liguflico Dd : yires ess Licben.732 43. ejus genera ex ent vires ex Gal. c5 Licbenes equorum — pn Lignorum marcor cpab Lignum Aloes ihid. Liguflicum 547 Alterum p eju vites ibid.éo Ligufrum 153.15 convolvuli fpecies Servio Gram.ib. 6o. Aeg yptiacum i 54.24.jus Yi - res ibid. 10, oleum € ejusvires 154. 6. 4- qua ibid. Lilac $54.32 Lilium convallium 631. t, ejus viresibid. 4.2 ephemerum vocat Fucbfius 780.52 Lilium Diofc.599.6o.earum confideratio éco 38. bifforia ex Plinio 600, «5. facultates 601,5. ut totum annum vireat — 6oo.6l Limonium Dio[c.óo5. 66. alterum ibid.vires 697.10 Limonia mala 206.1447 208.23 Lingua ferpentina 447.37.avi 128.68 Linum 333.40.[ylveffre 334.1. anguflifolium ibid. ejus vires ibid.ó$ Linum vivum $63.6 Liquidambar quid 90. 50 Litbefpermon 656. 50. maju 657. 1. minusib, barundinaceum 657. 32. ejus bifloria ex Plin.ó57.3 4.vires657.5o frutefcens angu. Jlifolium 658.$.arvenfe radice rubra ibid. Litbocolla 965.37 Litora C fcopulos queplanta ament — 8.41 Lixivia pilopeaorum 298 Locufla 284.26.in cibis 284.69. debellantur 264.5.earum agmina inltalia — 284.65 Loligo five Calamaro 265.25 Lolium 331.40.6jus vires 332.6 Lonchitis Diofc.66o.alteva Diofz.66o.afbera major óót, afpera minor ibid. Plinii ibid. ejus vires ex Gal. 662 Loniceri &* Tragi error circa Ocymum o8 lapfus circa locum natalem cuprefü u7. nervor 157. 6. lapfus 20 42.42 Lora 907. 5o. ejus paranda ratio ex Gal. 907. 60. ates 907.66 Lotus (ylveftris 608.2.urbana 809. 1 fylveftris ibid. utriu[a, vires ex Gal. $809.54. arbor » 211. 10. Plinii ibid. 34. Africana 212. 4. C 64. Italica ibid.i6. Athenas non ziz. ypbus 213. 1. Aegyptia $1.53 Lunaria minor 647. 20. ramofa. ibid. alia 627.62, Luparia 7625 Lupini flercoris vites 10.45. jecoris vires 279 E 34 Lupin 2 4.4.32 [ylv.lutem ibi. Caruleoflore angufüifolius 2,445.1.00rum facultates ib.1o Lupulus $39. to. ejus hifloria C7 vires 839. 54 Lychni $99.8.fylv.ibid. 30. flv. alba multi- '4 706.20.yires ex Gal. ibid.a9 Lycium 168.5.1tali ibid.zo.Adulteri ^o dbid.ós, eju vires 169.10 Lycopfis 704.50 Lyncurius x E 3; Lyfimachia 67 5.14. altera ibid. eju vires ex Gal. 676.4. Lytbargyrium aliud ex auro , aliud ex ar- gento fieri falfum 926. 56. ejus vires ex Gal. 929.63 M. Acer 134. 10. C* Macis differunt 12 4.14. € 5o.ejus facult.ex Gal.ibid. — 26 Mene : 273.35 Magnetis lap.bifl. 960.26. differentia C7 de- lethu 960 36.virts ex Gal. gto. 59.venefi- £AY C" auxilia 998 Libros Diofcoridis. Mahaleb à Pbillyrea difcrimen 156. 58, vires ibid. 6$ Majorana $35.23 Mala aurea 760.69 Majs 25168 Mala 200.63.€orüm vires 201.33. Punica (93. $.eorum vires ex Gal.194. 44. dulcia ad pleuritidem 201.65. Cotoneorum confide- ratio 201. 66. Melengena 76o. 28. infana 760. 46, borum vires ibidéz Malabatbrum 4i. 6 2. ejus bifloria ex Arria- "o 42.50 Malabatbrinit oleum $5.50. unguetum 42.6 Malicorium 194. 2 y. ejus vires ibid.37 Malva 359.1. major ibi. Rofea flere pleno ibi. 33.atbor Plinio ibid.majoraltera | 360.8 quarta ibid ejus vires 360. 42 Manardus arguitur 166 .4o. ejus opinio de Ptifana 322, 4. opinio hon accepta 538. 8. error officinar. N ardum nec Indicam nec Syriacam effe 30.2 2.Dolicbos erviliam ef- ri volentu 414. 53. leclio non probata 9o. 17.6 Fuch.opinioreprobata 513.23.dttbi- um folutum $55.26 Mandragora 990. ejus venefica natura 991.1 noxeremedia 991.8, mas C femina 7 59. 38.bumana forma fatlitia 7 59.50. Mori- on Yocata 760, 25. ejus vires 761.2 Manna thuris 92.67.67 96.50.€5 9 4.caleflis 94-40.Arabum 94..58.ejus bifloria exGal. 95. 3. €x Plinio ibid. 12.in comitatu Go- ritienfi & foro Juli 9y. 20. in AgroTri- dentino ibi. 25. fecto arborum cortice ma- nans 95. 43. eju temperamentum Qv vi- res ibid. j7 Marcelli error 423. 52. error Pinum Tedam , énterpretantis 100.62.C7 Sympboriani er- vorPerficam C Pev(eam idem cenfentium 203.68.ignoratio 264.31. lapfus 32.4. 15.15 reprebenditur 153. 56. eju error | 241.39 Margaritarum bifloria 243. 44. ea prove- niunt in Bobemia 244.2 Marrubium 604.23.6jus duo genera Y beopb. ibid. 36. vires Mattbiolo, 604.42 Mari ut viperascapiant 1016 Marum Diofcor, 536.4 y. C 537. 1.ejus men- tio ex Galeno 536.51. Italia peregrinum 3144374 Mafliche duplex t6. 6.eju confideratio 105 33.cttra & vires ibid. si.oleum, — 79.7 Martagon, 600. 4 Matricaria 651.1. non e$t Avtemifia 650, 66 eam Artemifiam flatuunt. Monachi e Fucbfius JR 6$. 24 Matthioli teflimonium adver(u Gefnerum 770.47.adverfarij notantur 331. 52 Meconium 991.50 Medica Diofcoridu 415.40 Medica malus - 204.62 Medicine (copi duo. 15.45 Medicamenta. peregrina cur adulteventur 85.10.adnlterabantur etiam Galeni tem- pore 234 Medicorum. quorundam opinio explofa 2. 46 munus negledum 3.26 Medicorum C Seplafiariorum error in Caf- fia fuccedaneo 46.30 Medium five viola Mariana 699.40.ejus Vi- 7t5 . dbid.éo ? Medulla vires 307.58.in cibis facultas 308, í Megalinum oleum 84. 20 Metbenbetbene 228.69 Mei confideratio Crhifloria 24.y6.vires 25.5 Mel 312.23.beracleottsum 313. 10. ejus gene- ra non rofcida ibd. i2. beraclia 987. erice- um 141.42 Melanteria 942. $0 Melantbium fativum 580. i.[slveftre. ibid, fylvefire fecundum 530. 33. ejus vires. 581 23. oleum 27. $ó Melegeta femina Cardamomi quibufdam 28. 13. Melitites lapis 261.8 Melica confideratio 329. 49 Melilotus five Sertula campana — 535.39 Melilotus Italica folliculisrotundis — ibi, Meliloti hiftoria 536. 14 Meliloti vires ex Gal. 536. 18. defcriptioex Serapione 536.22.Germanorum | 809.51 Melinum oleum $0. $0 Melilfa602.35.Conflantinopolitana 602.25 Molucana 603. 15 Melffa Moldavica ibid, Meliffophylli duo genera 603. Conflantino- politanum 603.50, alterum ibi, 5$ Melochites Lapis 932.25 Melongena 706.28 Melopepones Gal. an noJlIri Melones 297. 50. eorum facultates ex Gal. 397.30 Menitbe $58.24 Mempbites lapis 963.46 Mendefium $4.60 Mentba Diefc. 525. 62.prima $26. 5. altera ibid. crifba verticilata ibi. 58. ejus vires Matt lnoloibid.ex Gal.526.65.Greca 527 24. [ylveftris Galeni quid ibid. 6. Grece biftoria ibid.19.€7 vires ibid.é4 Menthaflrum vb. 22. ejus vires —— ibilt. Mercurialis (buria 892.9. mas $90.36 Mercurialis femina ibid.ejwvires — 891.12 Mergi jecur & venter 279.49 Mefofbberum Malabatbrum 42.63 Mefuis C Brafavoli lap[us $72.43 Mejpilus 20. 30. Theoph, 209. 66.altera 210 12. Arófia ibid. Mejpilorum ufus ibid.24. duo genera 149.52 Metellarum nucum yeneficium € remedia goi Metopium $4.46 Metallorum ortus 897.60 efficiens caua 898. 24.differentiaplures 8909.16.4mum cuir ci- tius altero comburatur "$99.50 Metbodui qua ufus Diofcorides in fuo opere ; 1540 Meum Atbamanticum preflantim — 254. Mez.ereum nonest Daphnoides — $42.38 Microfbbarum Malabatbrum 42. 62 Milium 328. 1. ejus vires ibid. 2o. Indicum 329.38.ejw aliud genus — ^ — ibid. 6i Millefolium. aquaticum pennatum , fica tum $13.1.4quaticum cormutum ib.aqua- ticutn 797. majus 7 98. minus 798 Millegrana 677.11 Millepede 277. 2o.earum tufus ibid. 49 Minium Diofcoridis quid mobisfit. 92 4. ejus genera Plinio 935.14 Myropolarum ignavia & lapfus —— 7656 Mirum admodum auxilium 202.47 uy ciii Mify Indexin Sex. Mify 942.42 viresex Gal.ib.66.(uccedanea $9.5. Buo- Mituli 244.40 tica ibi. Molochia Mauritanis quid 14614. Myrrbis Dio[c.13. 52.0jus vires $14. 38 Molucba 603.53. Myrteum condimentum 197. 9.0leum77. 61 Molybdana feuPlumbago 978.18.litbargvrü —^ eju parandiratio 78.20 fpeciesest 928.36. vires ex Gal. ib45 Myrtus Romana 195.19. Tarentina ib.exo- Molybdoides 925.23 ticA196.1. maxima ibid. Mol) bifloriaex Theoph.» Plinio s43. vires. Myxa & Myxaria 219, 60 exGal. $44 Momordica 88 4. 22.» 623. 3.genus Geranii N $85.10 Monachi veprebenduntur de. Cardamomo Nun 768.1. Moyfis 769.1 4. Ó Toxi- 28.44.€0rum lapfus 253.44, jaLatia cir- cum differunt 769. 22.ejus vires 767 ca Ocimum 406.68. error 495.12. erroy — 60. Yenenum & remedia 993:33- fanguinem draconis cancamo fubflituen-. N arcilus primus 58.40. fecundwus $59 i.Con- tium 70,2 opinio explofa,dum juncum fiantinopolitanw ibid. quartus — 859.32 odoratum offic. fDurium cenfent 56. yo.tr- quintus ibid. fextus 860. 1. feptimus ibid. ratum inTragacantba 504.68.ervot 14.4 octayus ib.33.nonus ibid.ejus vires ex Gal. 62.0biu,explo[a 95.35.error in Ammi 5 7. es 86i 63.G Plinii error 186.Carvi[emenCaro- Narc iffinum oleum Sus $2.46 tarum [latuentium 554. 7. ballucinatio Nardu Italica 3136 ejus vires ib. 50. motita- 699 opinio de Galanga fala 25. 5o. error n& confideratio 3 4.6o-vires ex Gal.35.42 Mlautbium flavum cuminum [ylv.fla- 1 ndica 29. 41.1 ndice vires ex Gal. 324 zuemium 555. 6odapfus 529.53. error 381. Celtica confideratio 33. 5. Celtica ubi na- 15.opinie fal(a de Macere ES fatur ibid.u.Celtice cum Layanda com- Monopbyllon fugi MORE eid Morochthus lapis o61.24.eju vires — 961.49 Nardinum oleum : edd Moríus dialioli — 464,90 Naphtha i. yo.ejus nomina 15. 66. duplex Mor(us Galline 3 ibi. 6o exe et «d Morus 230.8,alba ibi.ejus vires ibiág Napusas.e0. feminuvires —- Mojchi odorati bifleria ex Ruellio 65. 54. vi- aftos - MET Naflurtium 425.23.eripum latifolium ibid, 38. erifp.anguflifoluum 426.7. latifolium ibi. 40. ejus vires ibid. 17. aquaticutn mi- numum 380.38 Naxius lapis 966.1 Nerium fivenbododendrum 775.40. — vives 125 66.13. probatio, ibid.2i Mali rabie tentantur 1008 Mullus pifcis 265. 56.ejus [acultas ex Gal.265 é Mumia n2.65.6jus Vires u3,45.duplex 114 Muriz 94 ia 775. 69.malefica natura 989. veneni eti. Muri aranei mov(usnota Cr curatio 1020. 1919 ibi. Mauris confideratio 298. alia genera 299. 48 N efr. "n Serapion qu 167. 62 montanerum confideratio io N icolaus Mirepf. dam atum 247.31 Mus arancus 297. 6o Nicotiana major latifolia 75138 Mus montanus 299.12 Nigella Cretica 561. 40 Mus napelli antidotus 993.50 Nipotella ? 232848 Mufa 189. 47. (? 192. 60. quid. apud veteres Nitrum 950.30 ut conficiatur ex Plinio ib.5o S ijiéo . UMvires ex Gal. s : Ost Mufcus marinu 794. Plinibib. ejusviresex Nomina varia fmplicium Diofcoridi adul- Pim. 795 , Herma funt 7.45 Nucis Indice con[ideratio 224.28. myriflica 3. Mufcus ayboreus 65.1. malà Calamo [ubffi : je Jui confidevatio 225.10, vomica C metella tuitur 58. 63. terreflris ibid. ejus nomina 64.$0.vires ex Gal.C* Arabib, ibi.6o. La- - 2263. viceus nobilior 64.55 terreffru confideva- Nac erfica : 202.63 tio 65.32. eju vires ibid. 38. terreflris cla. NU6 lei pini vires ee. £103.37 vatus 12515 ugatorts cujusdam opinio explofa 468. 67 Muflela 269. 48.ejus natura &* vis. 270.42 Nummularia 216460 Myjyagrum 815.20. /] $16.1. vires Narcaphthum 68.50 Nux avellana 229.14.juglans 223.3 4.]ndi- 64 224. 40. C" 227.58. Myriflia — ibid. - 66. Meitl.225.36. C" 228.3. vomicaibid. Nympbea Diofc.64.2.5y.albaé a3. 5. lutea ibid. parva 64.4.1. alias Gracorum alias Arabum perperam [latuit Fucbfius: 643 ex Gal. : ; gi 5.6. Myrica 139.6 4.6jus confideratio Cr vires 140 — 4o. 62. medicine ibid. 4 Mynophyllum $1212.alterum ibid.eju vires «ex Gal. ^ 812.58 Myrobalani Chebuli $56.10. Indi. ili. Curvi- 2557.1 Bellerici ibid.eorum ires 856. áo — *? ji Ymesex Gal. "ibi.23 Myriflicarum vires 225.23 Yes Myrtidanum 196.38 Myrti ufus 197. 3. vives Galeno e Mattliolo Chra : 9:232 127.10. odmaf[lrum 706,20. ejt Vires: ibid.so AMyrrba $7 12.6jus ifl.ex Theoph. 88,30. bifl,| Ocimum niajus 408. 1, medium ibid.fylv.528 ex Plinio ibid. 15. vires infebrà -— 88.53. — 10datifolium cvipum 408.35 Gariopbjl- latum 407.35 citratm ao£ 6.6 lega, neratioin ferpillum 4o E disiedri n Ocimum ab oc ymo differt 408.6.amim) quid did iLam pb ^n Odoratarum herbarum catalogus — Oeleomeli quibudam flyrax d t Oenantbe 904..10.prima 627.38. fecunda il, tertia 628. 38.quarta ibi, ejus tria qenera Cortufo - Mg Oenantbinum oleum [YA Oe[ypus E Officinarum lapfus 2.5 4-ignorantia Qd. fi 2-1. lapfus in berbis ficceis TEponendi 6. 2 y. error 78.4 Olea fylveftris 176.22.C7 17.1.domefliai, Aethiopice lachryma176.52.6 $a e quercus odiuin 774 Olei confideratio 74. 26. ufus apud vatem ib.5o.facultates exGal.7 4.68 fylvefezy 14. facitium duplex ibid.39.compofitm ibid. 42.veterum 79. 58.1ini333. 64, 0m phacinum 73. 66. fylveflris oliva — 74 ficyonium ibid.27 fcorpionum Matthgt 56. Cicinum 76.4. Ricinium ibid.iv. fe. mine Ebuliibid.23. Amygdalimmibiag fpica 32.1. chalcantbi 942 13.ex ovorum luteis 283.22.balaninum 855. 12.6 temte firi bedeva 468. 62. à Tritico 38.68. 7. 64. yireg il. Refinalavigna 102.44. nucib juglandik, 77.23. fl yrace go. 28.de Liquidambar qo $4. Fraxitii 128. 6. Lferro parandi ratio € vires 924.34. 0 fa mino 86. 47. Asti 36.60.nucleorum Avmeniacorum 204. 6 ex nucibus Indicis 22.3. ex Ladanoquos — modo paretur 160. 5. J'umiperi t9. 4.tx virge fanguinea baccis 214.15. [corpu- nibus vires 2 54.31. Myrrha 89.55.terrem- TH vermium Oleaffer Rbodius co 6MJ Oliva Bobemica five Eleagnos 174. earum "genera decem 177-45. eas condiendi ratio ib. 6o.vires 178.20. fjlveftrsoleum 7441 'Olyra324.5.0ju e» Secala differentie 1. zt Omninorbia àfo.jt Omphacium Dio[c. 904-52.6ju nes Ompbacinum oleum fe Onagra $16.31 ejta vires : ibis Ora bari pifcis nocua is e Onobrychis 667. ejus vires ex gd. m à odas Quofina 642, 26.0u vm Opaca loca, que berba asient Ophiefceridin |. — 7 Opbites lapis 96 5.6.tnarmor ibid. uar Tes ex GAL. —- diu: opbioglofon 447.ejusvirés ——.— Ophris $46.32. ejus defcriptio [^ yirst 74 Opi ventfica gripe T 2 26. j7 ut admire" 12. facultas 478.57 PR opinio quarundam de Acint explija - improbata circa Paliurum eri Opobal[aemum 700 Éu Opuntia 235. 1s -Oppidaque ht AN 8:6o.Orcofelim confideratio o. Origanum 510.32. Héfatleotitum t pitis folo fubvorundo ibi a7. »uip pe ex Creta g20,.6ju5 VES — 7 dide com^A40s Ornitbogalum primum s12, fecundum ibid. majus [bicatum 413.15 Oriza4 326.55 Oneni 500. jó Ornus five Orneoglo[fum 124.58 Orobanche 409.1. Tbeopbrafli alia ibid. 2o. eji facultates ibid.35 Orobu 3 43.12. Creticus ibid. Offifragus 285.14 Offracites laps 965. 40 Offryx Tbeopbr. 854. 66 Ofjris 827.18. ejus vires ibid.34 Otbonna 469. 20 Ovum 282.13. eorum partes 283. coQlura di- ver(a 282.5 j.vires 282.66 Oxalis five aceto(a253.33.duplex | ibid.59. Oxjacantla legitima 149.y.Paliurum qui- dam male flatuunt 147.3. ejus vires ex Gal. 151,52 Oxylapatbum 3 ;3.1, Plin.ibid. 54. ejus vires ex Aetio 354.66 Oxymelex Acoro 23.2 Oxymelitis confecliotriplex 9u.25 Oxys Plinij 609.43 EF. pow 192. 66 Pederos Pau[ani. 00,36. C" 402 Paonia mai 655. 20. femina ibid. ejus vires ex Gal. 655.62.feminaflore pleno. 656.1 Paliurus 146.35. eam quidam Rbamnum confingunt uzg. 3 4. Theoph. varia biflo- ria 126. yo. ejus defcriptio £x Plutarcho ibid.68, Palla marina 953.60 Palma 188. 20. ejus cónfideratio c bifloria 188.48,in Cypro 189.42. ejus genus in In- dia 190. 57. 66. Elate quid fit 192.2. €a- tUm yires 192.3.vinifera ibid. s 4.ejus ce- vebrum quid 497.20 Palmuleoptima 198.48. Tbebaice — 190.66 Palma Chrifti major 637.32. minor — 658.1 Paludapium Ruellyj $63.13 Palüdofaloca que berbeament — — 8.33 Pamphili tra&atus de berbis fabulofus C [u- peyfitiofus 4-39 Panaces Heracleum Diofc. 544. Afclepium $45. Chironium Diofc. 545. Chironium minus 546, ejus Vires ex Me[ue $46 Pancratium —— : 433.16 Panicum 328.64. domeflicum ibid. (ylve[lre ibid.eju vires. ibid.a3 Panis quis optimus 318.60.bordeaceus 322.7 Pannum in larice na[cens & ejus [us 102. 58 Papaver corniculatum Dio[c.747. 5o. [pu- meum Diofc.7 47.60. [pinofum | 748.41 corniculatum rubrum 743.6. corniculati yires ex Gal.7 48.37. erraticum Diofcor. 744. 66. fativim Diofc. 745. 10. polyan- thos 7 46.12.[ativi tria genera Plinio 746 44 fucci five Opi facultates — 746.57 Papyrus Nilotica 138.40 Papyri conficiendi ratio 139. 14. quoddam genus 139. 21. vires ex Gal. ibid.5; Pardifelli venenum ej«á, remedia — 996 Paronychia73 4.1. altera ibid.ejus vires 734. 9v Parthenium Diofcor.650.57.feu Matricaria f r Libros Diofcoridis. áj1. num idem cum Amaraco Paflinaca marina 263.60. f.4. eju radg vires 264.54 Paflinaca marina idu figna 1019. remedia 1019 Paflinaca domeflica 548. [lve[lris ibid. er- ratica j 49. ejus vires 549. majer [olveft. 401. 66. Payonum ova pefima 282.52 Pau[anias de Platano 127.62 Peden veneris 403.1 Peplus 863.58 Peplis 869.1 Peponum confideratio 366.1.» 27. ejus vires 397.42 Perdicum C Phaftanorum 282.50 Peregrinis medicamentisefi utendum. 96.8 Perfoliata 805.14.6jus vires $05 5! Perforata 667 Periclimenum 691.5. Germanicum ibid, ejus vires 691.60 Perfta 236.50 Perfea mentio ex Gal. 23740 Perfica 207.66, eorum conf[ideratio C gene- T4 202. j4. amygdala 202, 64. VirCS CX Gal.ibid. o. Perficaria 4.40.8.4ft era ibid.ejus viresib. 69 Perfonata 904. 47. five Lappa major altera 805.15.cjus Vires ex Gal. 805. 53 Pe: gallinaceus quorundam 383.55 Pes coryinus ibid. Pes columbinus 622.35 Petafites 806.8 flore candido 615. 20. ejus vi-. res ibid, Petri Criniti error vos Syriacum Mannam putantis 186.60 Petri Criniti error 95.52 Petroleum triplex t6. 6. eju bifloria [^4 771 admirabilis 12.45. Petrofelinum Macedonicum | $63. 36 Pettimbor(a : «461.50 Peucedanum 579.1. Officinarum adulteri- num ib.30.vires ex Gal. 57936 Tiéónoy Pintum effe probatur 103.68 Phanix Y 723 Pbalangium Diofc.606.58, C" 607. 1. ejus vi- res ex Gal. 607.38 Phalangiorum genera ex Aétio 1017.ex Pli- nio 293.594&uum figna C curatio. 1017 Phalaris 653.55 ejus vires ex Gal. ibid, Pharitum 992. 24. ejus venem confideratio 992.30 Pharmacopolarum error in Dialacca. 70.12 Pbafioli 341.16 Phafiolorum cotlura 414.65.vires — ibid.ó1 Phellodrys € ejus bifloria. 181.66 Phillyrea 154.50.mtdia 155..anguftifolia ib. : 33 Pbotel. 192.67 Phrygij lapidis confideratio C vires — 956 Pbu majus C ejus bifloria 3756 Pbu minus : ibid.ó Phu minimum 39 Pbu vires Mattbiolo 385.25 Phyllitis 606.1.ejus vires jbid, 23 Pbyllon 633. 42. Theopbrafli 633. 5.4. Ruellij ibi.65.tefliculatum 6344 Phyteuma Pic£A 102,4. 7 104, 40.6 bifloria 102,53 $27.20- Picem Pliniu Cedriam vocat 123.58 Pilain badorum ventriculis NL Pilofella 687.4.0.majar vepens, mmus bir[u- ta ibid.ejw vires 686.60 pilule de Mezereo 872.pro tabidu /— $25.42 e cbamapiryde 670 Pimpinella 1t alica 712. 58. faxifraga 729.1. minor. tbid. five Sanguiforba major 722» 37.non e(l Tragium 728.68.) Vires 729 47. five fanguiforba immor 739 Pinei nuclei purgantes 104.6. facultates 103 34 Pinguedo Taffi 307.22 pPinguedinis differentia Qrvires — 306 20 Pinna five Aflura 244 4 Pinorum eruce 983 64.C 291.52 pinu Cr Picea 96, 63. fylveflruu montana 97. 14. Domeflica tad. fpecies & confidevatio - 95. 31. ylveffris Mugo 98. 4o. fylve[tri Cenbro ibid.Tarentina 59.18 Piperella 335.3 Piper 433.13.Indicum 28.5o.montanum$42. - 48. 872.27. duo genera Theophra(lo ib. 59. planta iu Italia 434. 5. Actbiopicum ibid.6. corniculati mentio 434. 32. Indi- cum ibid.38, Indict v aviet a ibi. Vires 435 7. defcriptio 437.18 longum ibid 25 Piperitis 437.1 Prfces lapidibu in[culpt: 97.52. foffiles ibi, Pifcium C carmum noxa remedia — 1004. Piffafphaltum JU.42 Piffafpbalti confideratio 112. 2g. nomina i4 a9 5vio Piflolochia 484.3 Piflacia 222.8.eorum confideratio & bijto- ria ^0 dbid.s6 Pifum majus 243.10 minus ibid, cicer arteti- num perperam putatur ibid. 49. eorum vires ibid. 54 Pityu(a 967.1.6us viresex Gal. 867.47 Pix ex Cedro 123.60.liquida 110.18. arida ib. 48.ejus facultates 1.12.0leum.— 110.32 Platearij error volentis Caphburam ex fucco berba 106. 20 Plant«quefloventes colligende 6. 16. melio- vefcunt celi clementia & loci amicitia 8, , 19. diverforum effe&iuum - $80.46 Plantago aquatica 666.major 375.rofea ibi. media ibid.3 zlonga 376.20.4quatica ib, ejus facultates Matth.37 5.43. Vires Ga- leno 376.1 Plantarum degeneratio — $8.2 Plantarum [itus qui naturales $.23 Platanus 127.41.0)u inira amplitudo127.52 — vires Eo s Plinius de Elephanto —. 287.28 Plinj lapfw glycyrrbizam aculeatam di- centis : » is es. Plinij lapfus 433. 53. lapfus 377. 59. lap[us d Tis rid p A 310, 7. plures lapfus cir- ca Populum 150. 36. lapíus 6o5. 57. lapfus — de Pino 10047.£rror qui Tedam propriam arborem e[fe cenfet ibid. 56. errortedam ^ Laricis morbum volentis ib.69. lapfus vo^ lentis laricem effe flevilem tot.14.balluci- natio 319 Pliniu in Nardi bifloria deceptui — 42.4. Plinius notatur $23.33 Plinój lapfus 525-22.lapJus 192.7 Tit Plin$ - T L] Index in Sex Plinii tutela adverfus Brafavolum 26.30.la* Pfeudomyagrum $15. 20 píus Fraxini foliamartiferaeffe 128.40. Pfeudorbabarbarum 479.59 lapfus 617. 40.lapfus 203. 51. lapfts Lada- — Pfeudobermodactylus 779.33 num ex Ci[fo colligentis 159. G4. lapfwim | Pfeudoffachys 605.18 ol. gleucino $3.64. Pfeudoflruthium 442 22 Plumbum elotum 942. 56. uflum o25.1.7e-. Pfeudoturpetum Garganicum $31.60 crementum 925.14. (cobis noxa C cura- Pfyllium 7 53.1.alterum ibid.ejus vires ex Me- tio 298.facultates 925.0 . fue752.6t. vires ex Gal. 753. 40. veneni Podagricorum veflitutio 119.12. h0XA C? curatio 988 Poetarum fabula circa Succinum — 130.54. Ptarmica 441.28.alteva ibi.ejus vives 442.2 Polemonuia Diofc. 681.63. ejus vires |.6$2 12. Ptifanaconfideratio 322.1 Polenta confideratio 322.1 Pagurus 252.50. Majam [latuit Rondeletius Polium 612.24. alterum ibid.Plinii ibid. ejus AS Q2 M vires ex Gal. 613.5. Pulegium $21. 22. anguflifolium ibid. ejus Polycnemon 594.56.ejus viresex Gal. ibid. duo genera Plinio ibid.s8.vires — ibid.67 Polygala Dioft. $36.38 Pulmo marinus 278.60 Polygonatum 678 3 5.ejus vires 679.11. Pulmonesvariorum animalium | 278.60 733! ibid. 732.66 Polygonum mas 676.40. [emina ibid, minus | Pulmonaria 677.maritimum latifolium ibid.go.Polo- Pulmenaria altera nicum cecciferum ibid.eju vires. 677.23. Pulmonaria vires Polypi mira magnitudo 264.61. Pulfatilla z62.1.ubra Cv luteaibid. vivesib. Polypodium $$7.10 j2 Polypodium alterum * dbid. Pulviscontra venena 951.20 Polypodii vires ibid. 6o. Pumex 947.6.4.ejus vires 948.5. Poma precipua 201.48 Pungitopi $40.41 Poma Adami 207.1.0* 208.40 Punici mali confideratio 193.62.cultura 19.4 Pomorum Adami vires ibid.gs — 10.viresibid.27.atboris facultates. ib.50, Pomat«paranda vatio 307.25 Purpurarum confideratio & bifloria 245.3. Pompholyx 918.63. ejus vires $20.33 Diofior. 242.45 Populus alba C nigra 129. 40. Lybica igo.1. Purpureis floribus que berba [int 12.36 vires — : : 132.60 Pycnocomum $76.8 Porrum fediile 417. 38. commune ibid.capi- Pyra 208.45.c0tonea 202.3 4. facultas & vi- tatum 418. y. fedlivum ut faciendum ex — ves. 209.10. Columella ibid.ejusfacultates — ibid.ro. Pyretbrum Diofcor.57:65-verum 572.2.4l- Portulaca domeflica 372. [ylveflrisibid.ejus — terum ibid.inpratis ibid, a3. ejus vires ib. vires ibid. si Cr 49 Potamogeton Diofc.796 .ejus vires 797 Pyritaviresex Gal, 037.60 Potentilla718.35.ejus vires. ibid.j2 Pyrela I 696. 64. Poterium 493.1. ejus vires ibid. 41. Pyrola vires 697.1 Precavendi venena modus. 975.48 Q. Pracattio vulgaris Principum contra vene- : 5 Theo b. na explofa 975. $0. Yenenorum ex mefii- P C)ocotahne proferat ex ibid.óo VADIEPIIE SC S 976.55. Quinquefolium | 719. 20. erectum incanum Pracipitativocatiys — | 1011 720. palu ftre vubrumab.ejus vires. 721.38 Pratis queplantaletentur TUS Primula veris 801, alteva $02. R. Prepolis 315.38. ejus vires — — ibid. R Adices quando effodienda 5. 15. optima Proferpinaca Apuleio $77.5 vUm nete ibid.29.qu0modo mundanda, Prunella 6&1. ficcande ac confervanda [int ib. 3 4. eaci Prunus Sebeffena 218. ufus C facultas zu... diffeventie in coloribus c7 faporibus 10.2 Remedia ad varia (ymptomata Remedia contra venena 977.67. E €4$ 290.57. ad fcorpionum idus ps Refina lentifci 196.52. duplex efl uo, n bu gna officinis Terebinthina dicitur il 1 terebintbina 169. 5, earum virg; ex br ib.42, larigna vires Reslabovis Rha Diofcoridis 4i Rhabarbarum 479.20.ejuvAdix ibid hif] 62. ex Troglodytica regione deferyi p. batur ibid, 1. eju nomenclatura 477.63, anidem cum Rbapontico 475.6 7.tjuvi. Tés Ut augenda 479.43.falsó quidamyig, — lentum vocant ibid. 23. adulteratum vg no[cendum ibid. 25. ; Rbamnus primus 143. 1. fecundusibi Gm. micus ibid.32.tertius 144. 1. ejus viresilid, 102,45 - 300.69 f Rhaponticum 475. 42. folio belenij Td 4764. ejus fub Rbabarbaro meminerSi. vapio C Avicenna ibid. 4.4. vires ex Gal, ee - 47126 Rheitria genera Mefueibid. 38. Turcicim.. menclatio ibid.1ndici nominatioili.lar- barici nomenclatura ibid. ái Rbodacena funt Perfica - 203.3] Rbodiaradix 724.100) vires — ibidat Rbodiw oleaffer (0624 Rbododendrum — ^ 7244 Rbois plura nomina apud Gal. 18637 Rbox - Eo Rbus : : 00d Rbus duplex Tbeophraflo ibidy6 — Ribes officinarum 15140 Ribes offic.tufus ibid, 28 Ricinus animalculum 7649 Ricinus $62.30 Ricini vires ibid. éo. oleum 76s Rifagalli curatio 100 Roberti Conftantini ballucinatio. 32888 Rondeletij erratum 272. 62. notatur. 246. : 3 Rofat65.30.graca Plinij 599.45-Rofa Hitrie £untea viridis 52.23.4rida ibi.earum fuc- "eue c dilutum 165.67.duplex 167.35... te 166. 5o. Carum genera ex plinieib. jt. facultates 167. 52. pates LA Rofacei olei confideratio qosi em) iae ibid. ejus vires ks 135 Rofmarinum Dio[cor. 574- é4. coronarum 20 Radiula feu Lanaria berba 442.12 ;o ibid. jf. Pxttnus 216. 22.€7 219.26. Cerea ibid, Aegy- — Rana 270.50.eavum partusib.ó7. vis 271.24. —— Diojc. 575.19. eorum confideratio! * tia 217. 22. [ylveflris ibid. 34. Poterium. —. paluffris venenum 1001. malef. figum e bifforia ex Tbeopb.ibid. fylvefre t Cornario 49837 — cura ib. 20 25 fylveftre minusi nf A : Píeudoaconttum Pardaliancbes:— 766.25 Ranunculus primus 4.57.1. fecundus pr ibid.9.vires M. p € bi à P[eudoacorum 2). tertiusibid. quartusibid.go.quartwflore | Roftrum Reno zi qo Pfeudoapios $76.26-defcriptio ibid.és — plenoibid.quintus 459.1.[extusibid.t. ejus. Ruberta e : : Tfeudobunium Diofcor. $23.63 wires — ajpj2 Rubete27062.e6jui venenum — TW Pfeudocafia 46.41. Raphana 349.22.Tz0/licanus five vulgar. Rubigoferri ————— ^ ibi. l- 5 Pfeudoclinopodium 395.10 — 350,.€orum Theoph.genera plura ibid. 5 RubiaDiofc.659 AL Plinij ibid fativa o r7 Pfeudocoftus y4. 10. à Coflo difcrimen y. 47 — viresibid.oleum 77.56 . veftruibid.eju viresex GA^——— di quale melius & quibus polleat viribus ibi, Rapum 3 4 5.63.6)us Vives 247.4 4. v0tundum jo — 346ongum ibid.[ylveftro ibid. 4.quo- Pfeudodiciamnum 322.200 522.34. mado ab erucis vindicetur 346.66 Pfeudoelleborum 34433.0346.34. Rapunctiltn 347. 1. non est rapum flv. ib. $. Pfeudoleontopodium $28.14. Alpinus ficato fimilis 249.10 Pfeudolonchitis a(pera 66r Recocta vires 302.46 Pfeudolotus 21.25. G 212.60. Remedia ad convulfiones ex alvi proflnviis Pícudomelantbium 581.8.6jus deferip.580.52 1004 Y Rubei flores quibus n D T" Rubrica finopica 973.5. J auris s Rubus Diofc.714.20. 1daus ibid. em bes »" cu 15237 Rubus canus e 23 mulas canis non efl ofa [Ivefri 27 Rubicamüvires — — 50 nia mRwellj errer Agrifalium Xotum f s Libros Diofcoridis. 212.38 n unguento populeo 150.4 4.£rT &- tum 67 5.58. ballucinatio 496. 8.error A- traclylidem Cnicum (ylv.e[fe credentium 593-18. ballucinatioColuteam (enam cen- fentis 572.3.erratum $29.43.error 363.55 . error Laricem perpetua fronde effe toi. $ Hermolai lap(us 105. 30. & Hermolaila- pfi 462. s. lapfus 462. 59. Cr aliquorum error de Rbab. 477. 10. lapfus 443. 54. 7 Fucb[ii error de Cardamomo 25. 5o. error qui inam infectoriam Rbamnum cen- fuit 14. u$. lapfus 329. 47 is notatur, quàd Rhodium oleaffrum. | Afpalatbum cen(uerit 62. 64. croceum florem Abieti tribuit 103.15 Rumex 3j3.40 Rufcu $40.24. ejus con[iveratio ibid. 22. Myrtus eit (sl vefris 195.64. Ruta Dioftor. 5 40.capraria $36. 1. flveftris, 341. [ylv. tenuifolia «bid. ejus vires y 41. Sylvef/ris Harmola s42.[ylveflris altevins vires j43.caprarie mentio Gr vires $43. * S. e» 119.4.3.baccifera 120. y.ejurvi- E 111.8 Sacchari confideratio 313. 20.fatlity in- 9 ventio ibid.5 8. Saccola duplex 28.28 Sacra berba $25.37 Sanicula montana rotidifolia,minor 7 2.3 1 "Sagitta major 797. minor dibid. Sagapenum 584.28.in Apulia ibid.46. ejus viresex Mefue 584.49.ex Gal. ibi.ó2 Salamandra venefica natura 984. 24. ejus. veneni curatio ——— i043 Salamandra 292. Y4. eju generatio ib. 64. igne ab[umitur ib.5 x.aquatica. ibid.so Sal Indum 314. 55. gemma feu fofüitium 949-9.lacuffre ex Plin.ib.14.ex fluminib. ib.Ammoniacus 949. 32. Indus esl Sac- charum ib. ejus [puma ib.tubigo ibi. vires - .. 25o-uma. 918.53 Salivevires ex Gal. 312.3 Saliunca num fit Celticauardus — 33.53 Salix 174.56.latifoliarotunda 175.1.bu- milis repens ib. 24.. ejus lachryma triplex ib. 37. [puma ib.4 2. vires ibi. Salvia Diofc. 524. 26. Romana 527. 22. major ib.34, minor fiveSphacelus $2.44 34, Sanguis 308. 5 5. eju confideratio 309.1.expe- rimenta vana ibid. taurinus 996, ejui ve. nenata natura 906. menflrui venenum. ejud, curatioibid.draconi 71,.. 3.duplex iub 94.7 Sanguinaria Dio(c. 676.25 Sanguinella 383.49 Sanicula 684.2 4.ejus aliud genui ib. 34. vi- res ibid. 26 Santalum albim C citrinum 63.25. rubrum ibid. eorum confideratio C vires 63. 49. bifloria 64.18 Santolina 117.22 Sapinus | 103.20 Saponaria 442.22 Sapphirus lapis 963.20 .ejus vires tbi.29 Sarcocolla Dio[cor.587.48.6jus vires ex Ara bibus ibi.ég. Sardonia berba 990.ejus venenum ejua, cu- ratio 999 Satureia Dioc.532.23.altera ibi. Columelle 332.68 Satyrium Dioftor 626.22 erytbronum ibid, 54 prium 637 1. bafilicum pratenfe ma- culofum 623.1.6)u viresex Gal. 458 67 Saxifraga vera Diofc.ó93.24.alterius ffeciei ibidutertia 694. 6.quarta ibid. o.nagna 694. 40, mtilta planta dicuntur 695. 35. majori vires 495.30 Scaliofa major 688. 22. minor ibid. efficin. 689.35. argentea anguflifolia ibi. ejusvi- res à 689.12 Scammonia Diofc. 869. 6o. Monffeliaca $71. pejm Lefiones C viresex Mefüe | 870.48 Scandix Plinij 403. 45. C" 402. $4. Cretica 404.1. Italica 403. 1.eju viresex Galeno ibid. 48 Scariola qua fit 357.23.domeflica 290.51,mi- nor offic. ibid. $4 Scebra . $63.62 Schifli lapidis confideratio C vires 959.3 Scillag 53.2 3. veneficiis adverfatur 14..10.6]u6 venenat noxa Crcuratio 97.3 inter ve- | nenatas Avicenna meminit g87.10.Hifpa- nica ibid. major radicerubra 4. 54-1. ejus praparatio tbid.i8-vires ibi.28 Sctncus 295. 47. V icentinus 296. 6, Aegypti bifloria j ibi. 17 Sciuru 299.52.6jus confideratio 200.7 Sclarea64033.ejw biff.629. 67.vires 640.35 Scolopendra 256. 53. marina Rondeletij 257 Scythica Theophr. lcg 486.35 Sebeflen confideratio C biflgria 213.9.facul- t4 ibi 30.Dofís 218.42 Secacul quid 679. 3. ejus hifloria 505. 41. ab Eryngio differt ibid. 36 Secale 324.19. vulgaris vires ibid.éi Securidaca major 641.40. miner ibi. ejus vi- res 642.10 Sedum majm 784.43. minus Diofc, ibid.tere tium Diofc.ibid. 64, acerrimum 785.66, eju vires ex Gal, 786,48 Selago Plinius 119.63 Selenites lapis 963 Semperviyum majus 785.1. minus mas ibid. minus famiua 285.33. minimum ibid.ar- borefcens 786.12.arbore[cens alterum ibi, Semen (anum five Semenz.ina 11.1, Abfin- tbij marini non eft $10.21 Sena 571. 8. acutioribus foliis feu Alexandri- na ib.non efl Delphininum 571.56.ejus de- lineatio ibi 62. folliculi virentes purgant 4372 48. dilutum cur tormina fequantur, ibid, 62.C7 ejus diluti vires 573.5. Vires ex Mefue e Serap. ib.20 Senecio Serap. 377.63 Senecio 7 93 major ibi. ejus facultates ex Ga- leno 793 Senedla anguium 261.14. Seminum € fruGuum in plantis diferimi- na 5.7 Semina berbarum colligenda 6.46 Sepis fera confideratio 1022. morfu figna & remedia. ibid Sepia 262.45.earumfacultates — 265.22 -Seplafiariorum lapfus in oL. Maflich.confici- €ndo79. 12. error in Celijca Nardo 3. 38 Seps 295. 1. inter mortiferos [erpentes Agtio 295.32 Serapionis interpretis lapfus in pede colum- bino $2.15 Serapionis lapfus 156.65 Serapionis lapfus 9)54 Serapionis lapfus 210.20 SeresPau(ania 23118 Seriladlis vires 302. 50 Seriphium Aegyptium — $10.40 Seris five Intybus 356.25 Seridis confideratio (3874 Serpens marinus | 2j62 Serpeutem marinum Plinius cum Dracone baccifera 525. bortenfis € fy. 524. — zzvenenofe confideratio riS.mor[u res — confundit 256.36 66.ex Creta 52.5. 18.0jus vires iu.26 —— mediaibimarina ibid. Serpentinapulvu fingularu E77 memo idem nones. Scolopendrium quid 6o&i2 Serpentinum venenum mi effe frigidum 101g es ue :: 86. 2:8 Scopa. : 141.58. Serpillum 33432. Sambucu 873. 19. montana 873.53.a-. Scordium i2. 22.Creticum optimum 614.8. Serpillum akerum ibid. eju vires ex Galeno quatica 874. X. aquatica polyantbos. — ejusviresex Gal, t4. 12 ; 3412 $ ie VITRE: ; e Scoria vires ex Gal. . 924.29 Serratula - 672. E ossi dd 966.47 Scorodopra(um 423. 40.vi. Gg & D damn E S.ejus vires ex Aem eren ó i. cd UNDA P 44 : 535-21 Scropbularie 791. paluffris 792. flore. lute Teu vits — 77a qm ementi lom teme e E 81. 34.ejus olenm ibi.i20 Scorpio terreftris 253. 5o. borum genera noz iof. — ibid. Sandaracha 944.5 5. Grecorumqr Arabum differunt 118.49. alia Plinii apum cibus . 1 18. 68. Ariflotelis 119.3. Arabumeit. Price uniti 944 y yovtenbioGBevt-: Scmpisides tos. ojufat, ——— ibis T e. 999 Scorzonera Hifbani y eec Sandyeis confideratio 93ov26 using desiccendu tla vem ibid. fetus 25.4. 14. aligeru 25 4.22, : facultates 254-30.genera oclo ex Nican- dro 1018.ius € curatio ex Actio 04.12 Sefamum 230. 5o-tjut vires ex Galeno 331.18 Sefeli Mafiilienfe 5o. Mafiilienfe nonnullos TUN 550 Sefeli Aethiopicum 550. Aetbiopicum alte- $1.1 ibid, Sefel; enenfe 0 Tum Sefeli Pelop : Tint s Index in Sex Sefcli Creticum majus ibid.20.Creticum mi-. Spatulam Sparganium credit Ruelliw702.8.—— lituminis genus Agricola nus 6jus vires ex Gal. 5212 Spelta 322.68 ib.29.pterygophoron hao rubeum Sferra cavallo 647.18. Speronella 390.43. Sucti[a 464.3 4. ejus vires LI A Sideritis Diofc.710.3 2 beraclea 7u.1.[ecunda | Spbacelus 32534 Sudori animalium vives Q» ye ii a ibid. vulgaris bir(uta 711. 23. tertia ibid. Sphondylium 577.23.ejus vires ibi.go. Acan- Suffrutices qui fint Da gp quarta 712,1. Fucbfii 610.69. ejusviresex — tbum Germ. Fuchf.vocat 577.43 Suillus adeps o Gal. 712.64. Spica Celtica 34. 24. Nardiefl Nardiradix. Sulphur 947. 10. foffitium 947, 3. 3nak Sideritis lapis 960 24. 30.37 ciehdiratip 947.57. ejus vires m £3 : Sigillum Salomonis 678. 62.8. Maria 443.56. Spina infectoria 144, Lejus fuccus C cjus vi- E Gelem Siligo antiquorum 324.36 res ibid.53.alba 494.39.alba alteraib.al- Sumach Prnt | Siliqua 199. 40. mel fundentes 200.7. earum ba legitima 495.22.alba viresib.$5.Ara-. Sufinum oleum m / ] vires ibiiz — bia 496. 5. Arabica non eft Acaciaibi.g Sicyonium oleum M , Silurus 271,58 .ejus confideratio 27232 Arabice vires : ib.s5. Sycomorus 231. 53. mentio ex Gd | Silppum — - . 84.12. Spinacia 61.25. femine non [pinofo362.1ejus — tbifera arbor gne] Similitude quarundam partium in plantis — facultates 363.39 Sycophante cujufdam calumnia [7 10.12. Splenion ü $96.62 Simplicia medicamenta qua pollent adver- — Split 307.66. Sylvatici ballucinatio 494.15 .eryor gi venena 978.29 Sbodium 919.62. Sylvijerror ine Simplicium peritiam nemo potest adipifeiex | Spongie 954.13. earum bifforiaex 4rifl.9/ Sympatbia-& Antipathia quarundam ve, librorum leflione 3. 25. peritia a prace- — 25.viresex Gal. ibi.6o vum in famplicium materia ptoribus non ex libru comparatur 3. 35. Spumamaris offic.953.2o.argentiDiofc.929.t Symphytum petraum 682.35. maju fl, cognitio pe ficit medendirationem 2.45. Sputum canisrabidirabie afficit 972.40 majus tubevo[avadice 683, s. utritfi vie Sinapi primum 424.10. fecundum ib. goter-. Squala — $35.26 Tes Lm tiumibi.ejus vives 425.6 Squama eris 921.38.bujus letbifera vis C're-. Syrupus violaceu $22, 55, vo[arutn fülutima Sinapifmus ibin — media998. flomomatis 92136 bb, gg Sinapinum oleum 7.36 Squillarum confideratio 2jL.Óg. Sifer primum 251.20. fecundum ib.apud Pli-. Squinantbum Officinarum 36.20 T t nium 352.8. Tiberio Cefgratiffumum ibi. Stachys 605.10, bujus vires ib.56 EE zo.[lveftre : ibi3: Stade S $4.68 uen ufum prabet Yndiani. obo Sifon y52.40. femen incognitum jj3-4 Stapbi agria 850.40.buju vires ex Gal.$5o. Talufuilu — |o zMEn Sifymbrium borten[e 378.18. fylvefhre ibid..— 65.moxa & curatio : 98).68. Tamarix Narbonenfis tgo. $, eju gener aquaticum 379. 20. aquaticum alterum. | Staphbylodendron 222.12.Plins 223.2 : eU [D ib.ejusin ment bam inutatio 278 66.vives. Stellaria 819.1. ejus vires ibid.o Tamarindorum confideratio 190 &z.vites 9t 37958 Stellionum morfus remedia 935. 20. confide- bs ud : Sium verum 377.18. vulgare ibid. ejus vires, — Tatio 984.55 Tanacetum 651. 1, Artemiftam flatuit Ruel- : . 8794 Stercoris vires 309. 6o. bumani experimen- — liwóiSaz.ejusyhes —. 651, Smarides — : 2734 tum : ibió; Tarantule venenum 2s Smilacis confideratio 180.58. Stercws ferri 924.20 deratio 294.17. remedium Mufita 204..— Smilax bortenfis 415. 1, afpera duplex 165.13. Sterilesapali quomodo fecunda fiant 201. 6o d s uucedt. afpera 838.1.ejus radix 164.63. levis 839.1. Stimmi Plinii 926.506 Taraxaconoffic. — T4 2 SUPT TUR üitris(3, vives $39.66 Stirpesfoliaimmutantes dii adolefcunt3.62. Tartarum M uu T Smyris lapis — 39536 tarummutatiog.124maginesparum aut. Taffipinguedo ———— 307.2. Smyrnium Diofc. 65. 26. 67 666.10. Creti- — nibilprofunt ad fimplicia dignofctda 4.7.. Taurinus adeps. 306.50 — cum ibid. Plinii 565. 6o. eju viresex Gal. Stabeo38.20.ejus confideratioibid. 52. vires. Taxus273. 5o.eju venefica matura 988. late 366.50 6$9.28 ca noxia 989. glandifera ibid.bi, oriatx ; Sodaiteus lacus 112.22. Stecbas 518.1.6jus vires 517. 64 citrina36.1.— Theophraft 774. viresex Gal, ibié Solaui inatiici veneni noxa Cr curatio 986. — bujusvires 737.2 Tedaconfideratio - 10040 2a.pomiferum fructurotundo , molli zéi.. Stomoma e[fe chalybis (quamam 922, 25. Telephium purpureum 472. 35 ejm viresex Lfotidum [pinofum 228.majus,fiveberba —— conficiendi ratio ex Arifl.922.44. idem — Gal. UM bella donna 756. 59. majus nonejJeMan- — estquod cbalybs 92264 Telinumoleum —— ^ dragoramTbheophr.756.50.eovum viresex — Strabo desSilphio j$2.57 Tellina . Gal. 757 1. tubero[um efculentum 7584. Stramonia —— . 2284 Tembulfeu Betel d tuberofi radix C fruius 758.1. bortenfe. Stratiotes Diofcor.797.millefolium 793. eju. Tempus quo fhrpiui partes legende funt j.4 754 ibalicacabum ibi.furiofum 754.50. — viresex Gal. 799 Terehinthus Wndica Theophr.222. j2 eju den, Somniferum 755.4. Strigmentum - 7 z48 — feriptio v8 3o. Indica piflaccanum p X Solbaffrella ES 729.60 Strutbi confideratio 442.54. Dliniiibid.ó2 — taibi.é5.confideratio C vires. a z Soldanclla alpina 36932 . Fucb.Saponariam perperam flatutt 443. Tereniabin vs : * Solidago 634.11. regalis 685.5.vegalisvires — S.ejus vires — ibid. Terra omnis Diofc q66.2o,Erttria iss Matth. ibi. Siyrax $9.28. liquidus 85. 10. adulteratiogo, — mia ibid. 36. Chia 967. r, Selina s Solifuga bifforia 24436 . 22*iTesex Gal. — $032 10.Cimolia 967.13. pnigiti jPid. 2 Hn Soncbus afpera 384.35 lavis 285. 1.levis alte-. Sublimati epotifigna | pp macum 967 36.Meliaib. go amptlitii ra ili. levis ceruleus ib. 2 y. ejus viresib.go Suber primus 151.1. fecundus ibi.ejusconfide- —— 5$. ofignata. S. Pauli oit. Jump" F Sorbus domeflica 215.1. fylveffru ibid. tormi- — ratio Cy bifloiaibi.29.corticuufus 15150. — compofita ibi-medicinales — s nali 215. 34. eorum vires ibi. 6 6o Pliniiibi.s3.vires Mattb. 1$2.4, Terrantola —— ; 25 5 ; Sory 942.58 Succedanea quando admittenda — 98160. Tefleforndcet —— : Puoi d Sparganium 702.8,ejusfaceltates 702.54. Sucei quomodo exprimendi C conferyandi Te[liculw Diofcor. 64 4. 6o. primu : P Spariium 852.14.Hifpanicum ^ — 852.22 L4 v : Miunim Or ae nie Spartum c Gemfla differunt 852. 62.ejusu-. Succinum album 133. 9. ejus varia hifloria quartus alter 636, 1, quitus L6 YE f ex Plinio : ibié6 - — 130, 6o. lacbryma arbori Pinorum 131,17. — Tesex Gal. : : do ( D r Teucrium 595.36.duplex Plinio ibi. $7.alte- TUM 597.1. €jUuUs Vires ex Gal. 397 Tbhapfía 851. 10. ejus vires ibi.ó4 Tbala[fomeli Diofc. 210.34. Tbaliirum 794. vires. tbid. Thelyphonum Tbeophrafli 75. 7. ejus hiflo- ria 762.10.ex Theophr. 762.58 Ibeamedes lapu 960 Theodori Gaz.eerror 272.32 Tbeopbrafh error de Ulmo 135.60, locus fu- ecius 213. $0 Theriaca laudibus à Galeno eelebrata 1014. depravatio 84.4 4.0ptima indicium 1003 veterum Grecentiorum comparatio 978. 49. bona nota 1010 Tblafpi primum 427.5.vulgatum ferrato fo- lio ibid.fecundum ib. so.tertium ib.axa- till minori folio 428.15. quartum ibi.vil- lofum 4304. vires "Uo £476 Tbuia five Tbya 124415.0 125.19 Tbora minor : 767.t Tbraci lapidis mentio 960.10 Thunnus 275 52. corum captura 27 5. 6j.im cibis facultas 276.24. Thus 92.32. C 93.30. bifloria ex Theophra- ffo € Plinio 3.1Y.vires ibid. st. facultates ex Galeno 94.1. arbor 96. 40. differenti ibid. 43. : Tbytites lapis 962. 10 Tbymbra 532.5 4.0jus vires 533-5 Tbymelaa$72.1.0ju venenatapotio — 1003 Tbymoxalme . 911.60 Tbymum 531.12. yulgare tenuiove folio ibid. ex Creta 531, 50. ejus Viresex Galeno c Aétio E E 331.59 Tigname vf 68.6t Tilia mas 15 5.33.157.42.€jWs Yirés j. Typha 626.18. beopbr.ibid.ejusufus. ibi. 25 Titbymali Diofcor.863.15.Cbaracias 864.1 Myrfinites ibid. Paraliu $64. 2 4. Helio- fcapius ib.Cypariftias 865.1. DEdroides ib, leptophyllos 865 5 4. corum hift, ex Theo- phrafi.866.10.vives ex Gal. 366.28 Tormentilla 67 4.5 4.ejus vires 673. 64. Torpedo 257. 46, ejus mira facultas 258. 20, ' viresex Gal. : 258.20 Toxicum 992.42. ejus not&ex Nicandro 992 6.Gr N apelli diverfa curaib.18.c Tufom idemibid.26.Grecorum & Arabum Na- pellum non effe idem 992.55 Tragacantha 503.40 ejus viresMatt.C Gal. 504.18 Tragacantba officin. 172.7 Tragema quid [27 . 22d d ^ Tragium Diofc, 120. t0. 7 728. 24. alterum 728.33. ejus vires 730.18 Tragopogon 410.1. alterum ibid. laciniatum 411.27. purpurei mentio 409 Tragoriganum 518.50.€" 520.1. Plinius cum Origanomale confundit — 519.1 Tragos $ 325. 56 Tragierror — 320.20 Tragum Diofr. ; 730.60 Trafi 412.55. eorum vires -db.ó7 Tribuluterreflris 692.22.aquatica ibid. ejus vires : | 693.5 Trichemanes$22.59.ejus vires — ^ $52.5. Trifolium 607.52. Afbbaltite 603. 1. acet ibid. 32. acetofum luteum ibid. pratenfe Libros Diofcoridis. - 609.1. praten[e alverum ibid pratenfe lu- teum 610.1.peltatum Creticum éii 384pi- nofum Creticum ibid, acutum Seribon 608.n. pratenfistria venera 609. «5. ace- tofí véres 609.38 Trinitas 610,1.n0n efl Epimedium — 700.15 Tripolion Diofc. 851.20, ef& viresex Galeno 832.5 Triffago Tbeopbr.595.9.paluflris. 614... feu Cham«drys $97.34. Triticum 317. 1r. amyleum 325.38. in lolitm € lolium in triticum mutatur 336 $2. ejus genera ib. 5 4. Italicum 318.6. multi- plici fica ibid. 23. vires 319.55. Indicum ^ ibid.a 0. 9 * * Tubera 413.50 eorum biflaria ex Plinio ibid. 6o. viresex Gal. c4 2 Tubulus Pliny 104.18 Tune à 23.13 Turcicu lapi Fucbfiomal?Tbyites creditur : 962.14. Turpetum album C» nirvum $67.15.ejus ve- nenata potio 1003.0fficinarum 831.28, al- bum Tuffilago 612.40. major 615. 20. five Favfu- gium i6. 1. eam fine flore (cribit Pliuits 614. 66. duplex Plinio 615. 3. tertia C» 7 eju bifloria 615. 9. ejus vireg — 616,440 : v. á Acina — - 153.57 Valerius Cordus a?guitur 327.33 Valerianarubra dicla 40.34.peregrina pur- purea id. Venena in [latum diem interimere rum pof- fint 97 4.10. djs a[fuefieri innocue quis an - € à LI p ; Wu. ü. Venenofis cibis viclitantia animalia , num s exitiofamvimvetineaht ——— 9zg.o m manife[tantia g76.28. ejusopera- tio qualis 971. 54-genera tria 971. 57. ea quot modis mortem adferant 972. 11. ol- fatu necantia 972. 5o. folo guflu necan- tiaib. 2, eorumeffeiu diverfiscaufis dib.58. dupliciter Agit 973. 1.manifeffis cr occulti qualitatibus fimul agentia ib.52. diverfa membra petunt, Cr néprisii cor ib.qui. dog, morbi Cr alteri veuenoveme- diu efl 27 s. 20. diverfi gradus effectus 1013 . Venenata animalia Dio[c. 1004. Veratrum albumDof.$ 42.6 .nigrum Diof. $43.20. nigrum Tragi $45.67. utrum, triginta edurat annis y. 52. nigri vires $46.15.n0xa C cura 1003, albi noxa 1002 Verbafcum Diofcor.799.primum goo. fecun- dum ibid.tertium.ib. Jylvefire ib. Lychni- te 801, aliud ibid, vires ibid. Verbafculum bortenfe nultiplex $01 Verbenaca7 41.3 4.6jus vires 74233 Verbena nodiflora- : 742. 40 Vermes in capite CETYÀ 290.11.terYeni 297.36 terrenorum vires ibid. go. lignorum ufus (437.3. -——— P3 Vernix liquidus 118. 60 Veronicama: 515.32 mas fupina i12 afemi- Alypiavadix ibid.yovires / $3168 : E- s 12 - Vitis visrfera Diofeor. cot. 6o. quo patto «^ Vefles ex Amianto $62. 6? Veteramentorum vires ex Gal. 281.10 Vetonicorum florum defcriptio 436.53. vires ibid. 66. d s Viburnum 186, 1. ejus bifforia ibid. 68. vires , 167.12 Vicia 416.36 Victus ratio demorfis à cane rabide inflitus enda 1011. eorum qui venena fumpferunt 977. 53- Vinetis que berba letentuv $8. 59 Vinca pervinca 680.6. Cbamadapbne 842. 42. perperam. Chamadapbne flatuitur 680.25 ^ Vincetoxicum $92.18.€jut vires ibi. 54 Viri natura 905. 30. facultates varia pro modo ufui 906. 2.4. 1d cut etati conveniag 906. 4.5. nive vefrigeratum malum 906, 45.optimi neta 906.57. Pucinum genero- fum ibid.óo.ex palmulis Plin.189.66.be- lenites 73.24. ex pyris q13.33. Oenanthi- nti 913 40.ex Punicis 13.4.4. rofaceum ta. 1,myrtites 91 4.10. yrfimites ibid.16. lentifcinum e. terebinibinum ibid. 24. palmeum ibid. 30.ex caricis factum 1.43 vefiuatum ibid.56 flrobilites ibid.66. Ce- drinum € alia 915. 1. picatum ibid. zo. abfintbites ibid.o by[fopites :bid. 46, ex diverfis plantisbi. 53. ex diverfisodora- menti 916.2 5.ex diverfis herbis facta vbi, 46.6 Guaiaco Matt biolus primus invenit 917.26. Euphragiatum 722:5. ox ylapatbi: 355.3. fcillimum 912. «o. fcillmmi confectio ibid. 59 fcllini viresex Gal.912.5 4. mari- num 912.68.C)donites 913. 10: Ompbaci- tes 907. 40. € Labrufta 908. 6, melitites 908. 15. Punicis conficiendi vatio 19.5. i7 - Guajaci conficiend: Cr. exlibendi ratio 162 ji. Berberá c ejus ufus 1$0.$7 Viola purpurea 821.5. Martia multiplici flo- 76821.38.arbore(cens ib.eavrü vires 822.40 Vipera 258.47.ex bomine fugat a.281.17.04 rum partus 2 9.21. facies C fexus difcri- - men 259.3 4.venatio Cearum paflli 260 24. vires adver(ustabem 260.58.vino de- lectantur 260.9. vino venata 976, 5. fellis venefica vis & auxilia 9p6.adeps 207.15. 1mov fus indicia 1ozoumor[us remedia 1021 Virga (anguinea 24.1. Plingj ibid. 21 Virgapafloris 493.59. duplex: 494.4. Virgaaurealatifolia71232.vires — ibid, Vifnaga 40.32 Virulentorum iuum curatio 1012 Vifcum 589.1. Polycoccon Camerarij 539.1. ejus confectioc utilitas ibid.arbor non eff 389.5 4.Dama[cenum 590.5. ex radicibus ibid.é.viresex Gal. 509.17.0 febeffenupae - vatur 218.26 Vitalba681.4.nonest vitisagrefla — 382.6 Vitex 173.54.latifolia ferrata .— ibidem 24 Vitis nigra 583.34 Vitis nigra vires z $85.18 Vitis fylvefris 831.58.6]us vires ex Galeu.832 va ib.ejus vires ji.30 — ertcisconfervetur 90239 peiperos foo Ferrucaria 89e... — virentes $0 Veficaria vepens j$jzo Vitsala $82.26 Vefparum icu c rEMedia —— Y d 4 y ^ Vitialbe vires 883.12 Viticella b Indexin Sex Libros Diofcoridis, Viticelle biftoria 984.22.vites ibid.6$ Vitruvius de Minio 95 .6.ejus de Larice quod non jlagret,opinio yana 121.18 Vitulinus adeps 306.53 Viverra 270.31 Viurna Gallorum 187.8 Ulmus 13 4.57.0ju quatuor genera Plinio13 y 51. facultates ex Plinio 136, 20.ex Galen. ibid.26 ulva 796 Unbelliferarum numerus 12. 63 umbilicus veneris 787. 35. alter ibid. tertius 788.1. vires 788.59 Unguentum praflantifimum ad. ambufla * 874.34. Nicandri 1015.eorum confidera- tio 80.20.compofitio 79.16. genera tria ib. 36.ufitata ex quibus con(iciahtur 79. 49. venenatum ex belleboro 37:40 Unguis odoratus 2 46.5.ejus confideratio246 24 ungula caballina 614.6 Ungula afini & capra 230. 10, earum vires : 280.35 Unionum vires 244426 Velubilis officinarum $39.10 Urinarum facultates 113.3 5.hedicinai con- tempfit Gal. ibid. 23 Urfarum partus-279.62. adeps 307.15 Urticalactea 72! Urtica prima 789. 25. fecunda ibid. tertia 790.kyires 789.68.(eminis noxa €» cura tio 987. Ufnea 64.65 Uvamariraminer 226.20 Uva quercina 182.50 Uyaurft 1t. 40 Uvafpina duplex 151. 2.ufus ib.7 Uvapajfa Diofc. 903. 1.earum in facultati- bus differentia 902.33 .vives ex Gal. ib.6o. Uva lupina 986.30 Uva Dio(c.g02.12,earumfacult, — 902.53 Vulneraria potio 697. ó Vulparia 762.6 Xx. Antbium 834.1, ejus vires dbid.12 Xiphia pifcis 275.60. Xyli biflor.C viresé25 11.yires Matt.é2 5.51 A Rp X)loaloé Xylobal(amum Officinavum fh Xlon five Goffipium ^t Xyris 702. 50. Vires ex Gal. Ke 2 (o^ m Acintla "IM Zarz.a parilla 853.55. 6jui M us A 163.28. vires 162.12.decollig z Zta 322.65. eju lifloria C faculta, 46. dicoccos aui ZedoariaCoflus quibusdam 34 b b og : lus Moyfis apud Avicennam idem - longa & rotunda 439. 9. ejus lira vires ib. 10. Avicenna qua Ziletti bifloriaóá. 25. vires as Zibibum officinarum T Zingiber C ejus filiqua : 5 ; iz. ypba 219. 1. C 220.7,eorum Confflergis 218. 5 y. Plinij zobella bifloria es Zopiffa ; — Zurumbetb bifferia 3 Zytbum j^ PETRI ANDREZE NOAITHIOLI.: C oS ENENSIS. SERENISSIMI PRINCIPIS Ferdinandi Archiducis Auftriz, &c. Medici, A:POTLOGIA ADVERSUS AMATHUM LVSITANVM. CVM. CENSVRA. | in cjuídem enarrationes. LE £r x Ejifllarum Jtdicinelium Libri V. : v "ek rus 6 d E M: A ca ap Ie pali 2. Mah ^ BASILE E, Sumptibus TOHANNIS. KÓNIG, Typis exiit JOH. RODOLPHUS GENATH M. DC. E XXIV. : S UDDN ITHINUS ROBO- RETANUS Serenifsimi Maximiliani Regis Bo-.— hemiz Medicus PETRO e4ANDRE.ZE et ATTHIOLO praclarifíimo Medico 4. P. 9D. yx EM 1N1 hoc unquam mortalium hactenus con- 7 ceffum fuiffe video (praftantiffime Matthiole ) quantumcunds uin quavis precelleret facultate, ut in tanta paffim*judiciorum, a fentenciarumque varietate; omnium delideria, & omnium ani» o; equaliter explere. — Atque in hac;communi mortalium quidem infcelicitate nefcio quomodo placatiores , & long&é plus (emper moderatos fe exhibent boni viri , in quibus & 7, virtutis , ac fingularis probitatis , fimul & eximiae eruditionis. 99 lux enitefcit, quàm pravi, & perverfi, qui quó majori implicati funt infcitia , tantó & difficiliores , & in omnibus fe morofiores praebent... LIt quod ignavia, vel mentis hebetudine, five fuo quodam infortunio non valuerint adipiíci ; id fux imperitiz tenebris in aliis obrucre contendant. Quorum quum molefta, & inhu- mana fit ingratitudo, tum non ferenda eft Ixxc in eis arrogans, & effrenata libido, qua non modo ipfi, quibus nihil bonum & climatum placere poteft, in optimis faftidiunt, fed &eó prorumpunt, ut etiam cateris omne tollant emolumentum, & omni doctrinze fructu, & utilitate fpolient. — Ac quamvis ea fit in te conftantia, ea morum gravitas, ut parum, aut nihil curandam, & omnino negligendam tibi arbitreris Amathi cujuídam Lufitani hominis ingratiffimi , & ab omni humanitate alieniffimi ; imperitiffimam in tuis Ícriptis temeritatem : tamen poftmodum nonnihil vereri mecum coepi, ne hxc animi tui magnitudo longius quàm par fit, evadat. Nam quum jam frequenter ad * me delatum foret, te Apologiam ; quam contra hunc ineptum hominem inflitueras; pariter & cenfuras in ejus graviffima errata pené ad finem perduxiffe ; non minus tua, quàm omnium reliquorum cauía; capicbam animo non mediocrem voluptatem, quod has defenfionis partes per neminem commodius fubiri , nec per ullum facilius, & cla- rius hujus infanam vecordiam quàm per te ipfum retegí poffe exiftimarem. | Nunc autem quo confilio , quave mentis altitudine te aut tzdeat, aut pudeat publice faceffere aliquid negotii cum ifto nugatore, ne(cio laudem, an (quod mihi certe potius videtur) tuum hac ín re nonnihil vituperem propofitum. Quod fi tibi períuades, ut non tantá ze(times Lufitanum, quem nemo aditu , nemo congreffü , nemo confípectu aliquo do- Corum virorum meritó dignatur, ut indignum plané tibi judices, ut iftam diffolutam, & pracipitem loquacitatem irretitam retundas , magis tuam eruditionem, quam fum- mam etle nullus dubitat ; quàm reliquorum con(ulis judicium. An quo fingulari do- &rinz lumine facilé tu hujus fal(itatem animadvertis, idem quoq; de omnibus ceníes 2 profe&ó mi eruditiffime Matthiole, Quot erunt, qui cafu in bunc hominem incident , quos iftius falfitasà veritatis fludio impediat ? Quor ille nondum fatis in-. $ ; & in hac facultate roboratos fuis calumniis à tuis pulcherrimis operibus AA a z aVCI» FRANCI "2 »- z- NEZ !] / E rr ST — 2 r . 4 4. Petri Andr. Matthioli avertet ? Qui quó infirmiores adhuc circa hujus Ícientiae tyrocínia adhrefcünt nec dum tua do&iffima fcripta expenderint, tantó periculofius ab hoc — ducentur. Qui adeó perfri&z frontis eft homo in aliena reprehendendo , in lcd bulas intradeado , adeó perfidioíus in alienis Ícriptis violandis & (qui M-—— mos effe (olet) adcó proclivis eft in fua conftituenda fententia , ut. vcl mediocriter do&tos nonnihil forté commoveat. Hujus impudentiz tu non occurres? Eam quum tu fine omni tua moleftia comprimere valeas , cum omnium reliquorum detrimeyg libidinosé graffari patieris? Dicam id, quod fentio, Matthiole,non tam ut cxteris in hac noftra medica difciplina praftantiffimis viris aliquid derogem; qui pro fua humg. nitate urama omnia tibi tribuunt; quàm netui oblitus effe videaris. Quis hac noftg 8 xtate doctius in hac medica facultate elaboravit 2 Quis utilius, & luculentius han nobis majori diligentia, & eruditione illuftravit? Ut excellentiffimi ubique viri, quos. maria , terrz , itinerum immenfitas dividunt à tuo confpe&u, hi animo; fermonibus, fcriptis, literarum miffione (ut tu optime nofti) certatim velut ingentes, & immortales tibi gratias agant. Ego quidem (ut de me privatim ingenué fatear) his tuis amplifíi. mis, gommunibus benceficiis.(ic me tibi devin&um , & adftri&um cognofco, ut nihil tui caufa detre&tare nec debeam, nec velim. Quis ita fit inhumanus, quz in quoquam tanta fit immanitas, ut tuis pulcherrimis, & fructuofiffimis elucubrationibus adjutus, his fruens, his quotidie fe oble&ans , non dico ingratitudinis, vel minimum indicium oftendat , fed hos tuos praclariffimos fudores immortalitatis , (i poffit (id quod fore . non ambigo) gloria non compenfet ? non omnibus monumentis decorandos eos putet? licet nulla gloriz cupiditas ad hoc te ftimularit, qua major eft tuus ariimus, nec ca te huc impulit , fed folus communis, & public: utilitatisamor , quo incredibiliter flagras,te inflammavit, ut omnes graviffimos füfciperes labores. Tantáne fuit in Lufi. tano ingratitudo, eáne inhumanitas, ut nihil iftorum recordetur? Non quàd ullitan- tum largiar homini , ut tantam ei vindicem excellentiam , quafi nil omnino in eo deprehendi valeat ; quod non leviter aliquem offendat , quod non tenuem aliquem apud alios mereatur reprehenfionem. .. Nec tantum tu tibi afferis, ut (fi quidem fe- ciffe) emendatum te à Lufitano dolere queas. . Llíque adeóne hominem effe immo- deratum? Ita in aliorm labores impudentem? Sic ubiquc in alienis repellendis im- peritum? Et quod ad te attinet; minus equidem fum follicitus de ea modeftia; pie- tate , gratitudine ; quam ille imperitiffimus homo tux pracftare debuerat humanitati. Non tanti eft id incommodum, ut corrigi, & refarciri poffe à quamplurimis do&tiffi mis, & graviffimis viris dubitem. — Nam ut innumeros hoc noftro pratermitram tem- pore eruditiffimos & plenos leporis , venuftatis , humanitatifque viros; qui quo funt * . ingenii cultu quo flagrantiffimo literarum amore, in perpetuum obligatos fe.tibi pro- fitentur, tum vel unus Cronemburgius Colonienfis, fummus & praftantiffimus medi- cus tuo cordi hac in parte abundé facisfaciat Cujus etfi doctiffima fcripta à te verfata non ignorem , audi obíecro qua gratitudine, autoritate, quàm doté, quàm luculenter in fuo de compofitione medicamentorum libro breviter (aum in te intimum affe- &um declaret, & Lufitani illius nequitiam, & indoctam improbitatem redarguat » ag Mohioli erftringat.— A wATAavs, iNQviT, LvsirTANVs frequenter odiofa conhdentiaj lu. virus invidentiz fux in clariffimum modef(tiffimumque virum Matthiolum Senenfem 'eructat, dum paffim nimis intempefüivé hujus doctrinam füper commentariis in Dio- Ícoridem editis coarguit , ac infectatur :. quibus probatae dei hominibus nil aliud; * quàm malignum animum , & perniciofam invidiam oftentat y ipfe interim ihfinitis modis dignus ; qui ob magnam ftirpium imperitiam atque improbam in fe vranfla- tam opcram alienam (quod crimen cft longé omnium turpiffimum) vclut e füblimi doctis veniat deridendus. Ecquid etiam enarrationibus fuis infervit quod nonjin- ftiffimo titulo uni Matthiolo acceptum referre debeat 2-.A quo dum zemulandi ftudio diffentit;in graves , manifeftofque errores imprudens homo prolabitur. . Cujuimodi - exemplum tum in hac planta, tum in Acanthio tum Coronopo tum Elichrylo;ac in plerifque aliis vifitur. — Multo fatius fuerat, quó doctiorem fe zftimaret ; eo quoque - modeftiorem fe praftare, quod ingenuum Philofophum decet. Hactenus. Hn cerius?. Quid magnificentius hujufcemodi viri graviflimo teftimonio ? . LIt recreare potius te debeant talium , & tot clariffimorum virorum centuriz , quàm ut te moveat unicum inter homincs effe portentum, quod omnem comitatem, gratitudinem, bene- volentíam, & ipfam humanitatis naturam exuerit. |. Si monftri hoc fit fimile; talem in lucern effe editum, & in commune humanum confortium fuiffe productum hujuice-- modi hominem, qui ea rodat , laceret ,.convellat; in. ea infaniat; & dd Apologia advéiis Amathum. $ quibus hurtaniter e angi gratias nunquam poterat, minime tamen reformido, m Quorum íynceritas , honeftas , probitas, non te plus revocet, ac coníolentur, quam iftius barbaries te dejicia. — Abfit; ut non multo plus eruditiflimorum virorum judi- ^ k * 4 ceris, quod tu ipfe inchoaris? An credere te poffe quifquam credat Lufitani ineptiis 2 aut jure te repreheníum ab ifto imperitiffimo calumniatore fateberis ? Nulla vel ie- nuiffima irrepat hujufcemodi íufpicio.. Da quod à te magnifice expectamus. Exbibe quod le&u , & viíu jucundiffimum erit omnibus. Emitte quod jam penes te labes paratum. Quid abdis, quod non in lucem dare tux derogat exiftimationi » Lufitani inanem augct confidentiam? Quid dicet calumniator profligatiffimus? Sctipfi contra Mihi dura pts, fuffuratus, deprzdatusfum, qux volui. Vivir Matthiclus, nil con- tradicit/ Adeo nonnunquam plus juvat perfricare frentem, quàm omnia tribuere do« **. &rinz. Vicinil repugnantem. . Cedit Matthiolus Amatho. Hacnepro íuaimpü- — . dentía. fi non effutiet, fecum volirabit ?. Noli tantumlocum dare bujusamentie. Nobis —— nihil erít jucundius tua exiftimotione, nil dignius;nil contra bujus fürorem vehemens -— : tius , quàm quod ex tux eruditionis armario deprometur. Fffecit id jam anté tua - praftans eruditio Matthiole,ut nihil vulgare, nihil mediocre, ie on praeclarum, & ie * eximium omnes à tc Íperent. Nolite (rogo) in eam pracipitare opinionem, ut aliquid. * seines , ! AA«s — 00x. 7 n ug EA * 1 YR : ME nne € —. * AK 6 Petri Andr. Matthioli. in tuis bibliothece fcriniis delitefcat ; quod nobis fuübtrahas , quod nobis invige; Non patitur noftrz confuetudinis , & familiaritatis amor ,ut hxc parum follicité, non fatis anxié tecum pertractem. — Tametfi de medica fis materia ita ben & meritus, ut nemo tibi deeffe, nemo non omnibus beneficiis te cumulatiffime profe valeat, timeo tamen fubinde, ne homines ingrati , invidi , malitiofi tua abutantur hy. manitate ; & (ummo reipublice amore. Qui tunc demum veram fe venari gs gloriam; fi (id ;quod nunquam, ut confido, adipifcentur) fuis maleficiis tuos itantur praclariffimos obliterare labores: Llt quod liberali doctrina non potuerunt cor Qui , id imperitia ; impudentia, furore nancifcantur. His; quafo , per noftram amic. tiam , per communem omnium literarum amorem , quibus animum femper habuiff deditiffimum, declara; quàm mala cxcitate ruant. — Aperi horum vanitatem, concute, difpelle iftorum invidentix virus. Indica eis quam longé fuerat tutius fana in eis mente uti quàm in illis fuum furorem patefacere , ex quibus haurire poterant am fapientiffimis fummam utilitatem. Infringe nobis hunc Amathum , qui ante fapere didicerit, omnium fe agitatorem prebet. .. Quod quum tua poftulet fapientia, eruditio, exiftimatio , rum nihil prius , nihil potius nos à te expectamus, quàm ut e, quz antea doctiffimé nobis elucubrafti , ea nunc adverfus hunc przdonem, calumnia. torem, tuta , falva, illa , & intacta pofteritatis memoriz tradas, fimul & ipfum fua imperitia & erroribus infinitis ornes.- Vale rmi eruditiffime Matthiole , & quàm celerrime noftra fatisfacias omnium expe&tationi. — Viennae Auftriz ; Quarto nonas, Septembris. 15 5 7. Apologia adverfus Amathum. » ES DON Y* Z M 2 GNIFICO AC CL. RISSIMO DOMINO . PETRO. CANNIZER 0, - Serenifsimi Regis Romanorum , &c. Archiatro, PETRUS ANDREÁS MATTHIOLVS Senenfis Medicus S. P. D. edle N LB ( VA ., zv 8 Detr. Andr. Matth. Apolog. adv. Amath, eom pbi fore gloriofana, eà quàd cum bomine nullius fer fragss, c ptttca admtdu, eif, nois in certamen defcenderem../. Ob ida, confultius videbatur feripta illa jam adorpayaz y tenebricofum angulum abdere, quàm im lucem evuleare. Ad hoc acccdeba audirem yer jam etiam videres quampluriimas dattifügsos c honefHifümos "viros ( 7 quam novimus) non tam nofira , quàm weritatts caufd patrocinium Jtfeepilfe , ac ja dem pro me tuliffe fententiam , Amathum ver) canta cecidiffe. Verüm drverfrum | genius meus , [abinde velut infeferrans, indigutum fure f HI€DS DAYTHS TADIA ijui, bac tantumratione deflituilfem. - dd, €à magis mibi faciendum feadebaz quid jam piu effent qui. [rus feriptis ad boc muneris exequendum me plurimum compellerenz,. Dy itaq, anceps 1m bis verfor opintonibus , cj in altera mibi animus repugnat , in altera ver) vonfesentia , c ipfius bominis damnofa imperitia me admonet , c ubi potius Hegot ittm fgg bonefi? fabterfuzere cupiebam , quam exequi , tox. accefferunt detiortm vivre n ; Z0t Amicorum litera, tot valcographi noflri preces, vor quorundaga allate rationes, us. Landeys T (quanquam fer invitus ) decreverim corum potius fequi fentemiam quàm OUR. Aij inrer tos feafores, amicos c ffudiofos mulus nobi fefe obtulit , qi anum magts vipcerg. meum, quam Francifeus Partbinus Serepifümi Maximiliani Regis Bohemie Medicus apprig ertditus, c in omi fludiarum genere optime ver[atus, cujus litere annm. pofireme ado) ene à priori infftutorevocarunt,ut ejus opimoni Qi confilio, quad femper pluma feci, afin. tiri decreverim. Ceterim quum jam din uverim ("ir elarifime) quantum docirina, erg. dirione, ac fynceritate prafles , quineziam quamutm judicio, fummo ingenia , «guitare, és ; thoritate valeas, quumá, te babeana pracipuum inter eos, quos mihi eximie obferuandas fn E pofuo bos ultimos labores moffros mom tantum 1:bi legendos , vidéndofr,. mittere decrevi, fd etiam nuncupare volui. — Nec (sibi erede) eo anizaa , ut bac ve 111a in sme collata beneficia rependere velim ac putem , fed quid eximia virtus tua id serit à me expofcar,. Dafhri enim tua, ac fingulari eruditione imperitiftmni Igufee ominis nequifümas in m € errata quamplurima facile moféere poteris, animi fjmceritare difeurrere, judi pe 2d NEN A4 O. IU n ita, non fine magno labore , magnad, induffria Commentarios penes Ain Diofcoridem edidiffem , quemadmodum doctis quamplurimis , praclarità,mate- (-oridem ria medica ftudiofis bofce labores noflros non ingratos fore fperabam : fic neminem magoola- tam perver(um , mvidum, improbumá, fore judicavi , qui mon potius optimi confu-- X funt leret ( ut ingenue fatear ) Cindidos noftros , Cr fynceros conatus, quàm iniquius quidpiam de bis exiflimaret. Etenim quum femper me admodum deledaverit me- dica materia, & temporis C fludii illi tantum impenderim, ut. Aliquid quoque D] offrum in bac facultate valere judicium crediderim, ingenui boneftig, viri mu- - nus effe putavi, fua indu[lia, C labore parta , ne. Reipublica invidere videretur, in commune omnium feudioforum ufum im publicum promere, Hanc itaque ob caufum boc mibi ingenuum, rogenui vi, 26 hone[lumá, videbatur , ut id quod unufquid, in quolibet fcientia genere, vel ingento, vel doctrina, vel lon- 7! murus. ga diuturnaó, lucubratione , obfervantiaó, fibi privatim , C non quafi privatum € fibi proprium fuerit dodi a[[equutus , contineat , fed in commune totius reipublice emol um pro viribus libenter effundat. — Hoc eon cum jampridem à me effet fatum , non fine frudu forta[e , nee (ut audio ) ab(q, magna muitorgn precla- cornentarii rifinnorum virorum laude , quibus mee eluculrationes placuerunt ,| tametft i$ nec me. novevintnec vi- esp : , ; : 4 ^ E atiné fint . derint unquam , non. leviter [um excitatus , ut libentius , Cr alacrius novum fu[ciperem laborem , ut €& cisci & augerentur, plantarum imaginibus decorarentur, & Latino fermone cuderentur.. At dum acriori , intentio» plantarum rid, quàm baden , in bae verfor opinione, C jam opus pralis Erafmianis [ube[fet , frequentibus amicorum Wmaginibus literis ad aures meas pervenit incredibili. Amathi cuju(dam Lufitani intemperantia, 1d quod non parum came fertaffu ab bc meo me diertiffet in[lituto , nifi ab. boc uno contemni, Cr arrodi audivi[fem, quatot praflan- 3otiffimorum autorum judicia comprobarent. Veruntamen non adeb bominum judicio flare volui , quin c ille ^ Lufitanus, quem immodefliffimé in meos invehi commentarios audieram, monnibil me commoveret. Non emm probi noi Laceffivit, [ecum agiputet, ac etiam ut candidus ledlor facilius deprebendat , C equiftimé difcernat. utri, controverfiam , antea ejus verba ob oculos ponam , ad que fingulatim mihi re fpondend; j : quod nunc pro genuino (umi- tur , legitimum fuerit. A Lufitano jampridem non didici in Italia quoddam ,circumferri Meum , cim ante jen hoc fciverim. 1n banc tamen inclinare me dixi opinionem, illud à g ac vero Meo mibi videri longà ifimile, Hoc etfi fimpliciter Ame effet dictum, ut meam bac in parte (olm exponerem fententiam, : nefciota- Mei cons men cur accu[andus magis illi videar, quàm leniter admonendw. At quàd in banc venerim oprmionem, illud Gder, ; in cau(a fuit , quod plures buju vei mibi conflarent rationes. Etenim est, in primis , quód viderim noftratis Mei radices long craffiores, vegetioresá, quam genuini expetat bifleria: quippe longas C tenues radices Meo reddidit Diofcorides. Eft deinde, quód eedem graviter potiu , quam [uaviter leant, quum taten Diojcorids Mgo IO Petri And. Matthioli Meum, - Meoradicesvequirantur odorata non graveolentes, Efl praterea, quód manfe paytut omnig) ti "T M C- qnt At quitm,Galeno authore, Meum tertio exce[fu excalfaciat , cur non illud genuinum acrior; y, 5. kivanido. exiflinaverim, quam quod nuperrimà in u[um medicum concefüt ? Esletiam, quàd extent manufcripti y plurib.aitfi- fcoridis codices , qui Meum non anetbi, fed. Anifi foliis conferant. Quod & idem refert. Plinius, -: "is dernous. rejciat Amatbus, non tamen fine ratione esi adducius » ut fcribere non nafci in Italia Meum, Nan (i non nifi à medicis, iid, admodum paucis ipfum feratur, magnum & evidens est argumentum non A [ponte progigni. Quor[um velut peregrinum à medicis excolebatur , fi ubig, in Italia nunc illud eyq, videmw? His itag, palam est, ut non ab re in cenfendo Meo mili plurimum fuerit ambigendum.Etenigyi bi perpetu decretum volui, non ita facilé de vebus dubiis affirmare » It id. arrogantia potius , temerigqns quam dodrine , C diligentia nobis afcriberetur. Veruntamen nolui ob id pratermittere , quin bujufce Mej imaginem appingere, non tamen, ut boc tantum argumento fateri viderer illam genuinum referre Meuy, v ut illud nobis antea non ignoratum (ut opinari videtur Lufitanus ) oflenderent. Quam ob cau[am tioni) illos mibi femper deteflandos propo[ui, qui tam. facil de incertis fententiam ferunt , fed c eos longi ma, gis qui ubi fatear, banc illam me non vidiffe, nec noyiffe flirpem mox clamitant, C erroris me ATWUDI, E. : quidem femper optimi viri munus effe credidi, ignota, vel dubia, potius filentio involuere, cr nibil de ilis, e mn terminare, quàm in pofleritatis difcrimen , fal[a pro veris defcribere; & dubia procertis a[fereve. Quod quanda iege. feciffe monachos illos, quos, vulpina quadam retigione, patres Lufitanus appellat, non ambigimus, Sed (anti, 3 rum videtur, quum noftram, & [uam religionem omni flagitio polluerit, dedecore maculaverir, (celere obligay, rit. &" eamtantim ob caufam e [ua exulaverit Lufitania, quód hictam acriter po Monachis illi depugnet, qui Giai: S'udaorum omne genm maxim? per(equuntur.. Sed c illud etiam mirandum mobs fefe offert, quod hic metan. 4, fecunda, —*?pere laceffiverit , quàd in eos bac ferip[erim, quum tamen ipfepluries Monachosillos alias damnet.1d quodet. jam cum Plimofeciffeconflat. At jam hominis videte inconflantem feveritatem, qui cr fi paulo anti (puto enim me aliter invadere non potui Je) Plinium ipfum, c alios graviffimos autbores explodere, ac damnarenm est veritus, metamen quafi rigidu patrum fever increpat, quód à Plinio nonnibilin Yridis mentione difceferim, ea ratione adductus, quód is prater Diofcoridis fententiam, candidam tridem rufapratulerit bu verbis: lllyrica quoq, duorum generum est. Raphznitis a fimilitudine, quecr melior: RliXotomos fubrufa.. Novam hicquane dam excogitat Lufit anu avtem,qua me adoriri poffe putat. Nam quum idem Plinius alibi fcvipjerit Iridavali- cem cater preflare, quarufo fuerit colore, ne ulla intanto viroob[ervari pofiit diffenfio,eam invenit defenfiontm fidus patronus, qua baud [cto an defendi fe velit ipfe Plinius. Atqui Lufitanu priorem claufulam diffoluens,ita degit : 1llyrica quog, duorum generum est, Rapbauitis à fimilitudine : reliqua qua fequuntur in tinum coerct EO] cum relativo, Que c melier Rbizotomos [ubrufa. O infignem Pal Non equidem vogabo Amathe, ut dicas, in quo codice tales videris interpunctiones, cim certà fciam im nullo inveniri. At ajferatur jam inmedium Frobeniana editio, quam tibi patrocinari putas, Afferatur (inquam ) ut flatipn con ufus fileas, Atmontepulet - editionem banc vocarein judicium , ut illicà palàm fiat , Grammaticorum omnium judicio, ET particulam, pro ETIAM ibifumi? Qua ifla connexio? Quaetiam melior Rbizotomos fubrufa. Nimis fane ulta nobi affers de verbo, cujus fenfus cuilibet legenti Sole lucidiu apparet. YMlis grammatica confufis legibus molit (me hercule) defendi Pliniw.. Malit ucommuni oblivionis quodam errare (quod c» doctiffiis C fummis viris inter multa Plinium — quandog, contingit negotia) Lapfus videri, quam huic grammatico fua [ubjici opera, 1d nenovumtibi eítin Pli- quado tiio, ut aliquoties fibi non (atis conftet ? Mibi quidem C* fludiofis letoribus nequaquam. Etenim de Caflore firi- biconftare. bens Plinius libro oclavo, capite2o. — Caflores affirmat dentibus fibi tefles ab[cindere, quum venat urgentur, ob 4o ? hoc fe peti gnavos, id quod poflea lib. 33. cap.3.apertiffim? negavit , C tanquam fabulofum explofit, De Populo autem agens lib.16.cap.23, nullum banc florem, nullum, fruttum edere ait, quorum oblitus lil. 5.cap. 3.tandem Populum dixit, & uvas, C femen gignere , boc comitialibus, illas ad unguenta preferens. Quid igitur mirum, quod fcelus id erit, fi C in iride, c fibi, & Diofroridi Plinim vepugnaffe dicetur ? Equidemid flagitium mon dico $n Plinio [ummo utiq, autore, fi in tanto opere, C tam varia lectione aliquando memoria fragilitate fit prolapfuss prefertim cüm is potiw alienam vecitet bifforiam, quam propriam. Te potius miror Amathe, qui quod tibi lubet, Animad- idem ceteri, quum tamen ju[la id ratio fuadet , non licere ceneas, Nosveritatem ubig, fequimur, eam nulla ho- deni minum authoritate, quoad pol[umus. patimur obfufcari, Nontanti (mibi crede) efl aflimandu, in Plinioali- quis memoria lapfuw, quanti eam, quam de laboribu: noftris agitgrapinam aftmandam cenfemu. Quid enmime pius, impudentius, det eflabiliuó,, quàm furtivam frugem ex alrena me[fe in fuum transferre borreum Quid de- fo inde inbumaniusquam quem expoliaveris gladio C» .onvitiit adoriri? Optimorum ne bec funt bominum? Graf- fatorum, predonumá, potiw mibi videntur, quos tu maxim? fequutus viderg. Quofit ut mirum non fit. fiprimum e Lufitania pulfus, ac deinde ? Germania in Italiam vejedtu. jam inde etiam profugus aberras, adeo ut. Jolumf 24 non invenias, tlbi jam tutus effe pofi, Porrà bac mibi de Lufitano illa dixiffe liceat , non ur videar cum homint pugnare, quem non efl ut timeam, neg, etiam ut odio profequar aliquo, prefevtim chm nibil fui pofideat, uli pif Jim poflea refici, adepta vittoria : fed tantum medica materia vindicanda, C honori noflri fuftinendi caufa. Doe tui[fem quidem Amatbum bunc acriari, vebementiariá, [ermone reprehendere, primm quyd tam temerilib- ves noftros depradatus fit, deinde quàd falfifimas, frivolasa, calumnias in me excogitaverit. Poffremà qui «liquid fuo marte cudit, in gravifimos,frequentesá, labatur errores, Atquiquum probi, ac candidi omimimo 6 fit munus, convitiit ac maledictis, fed propria virtute puenare , eautar in dicendo modeflia, quam animi mffri i Jfyneritas, er ejus infolentia expo[cere videbuntur. Quod ff quandoq, pietate fumma adductus, vel calymmte vum iniquitate fauciatus pauca quadam acerbiora fort affe in unc deprompfero, rego atque etiam obfecro. io id mib vitio vertat. Scio quidem in refpondendo me magnam non babere expetlationem, quàd nemo jam. sd Calumnia ejus legerit libros, quim prius noverit non mod bomini imperitiam, fed etiam temeritatem, A meo Lu s. € de Amomo bec in me confert. At Matthiolu Senenfís cium nos vero carere Amomo fciret, ut illum tamem" p ^ amus in Lufitaniam nosremittit ubi ex Indianunc delatum contendit : meatamen fententia fallitur, am y Calumniz (wj, Amomum verum incompertum fit. Hec ille. Sed plan? falsb cum plura me dixiff: feriat. quàm rei T " * expo[cat. Quandoquidem cüm nunquam meis fcriptis affrmarim ex India in Lufitani.m convebi, y n i quemquam remi[erim , ut ille [omniaffe videtur, dum meas metitur lucubrationes. é ea (. que illie eft i x gas) fuis verbis amplificat, Scripfi quidem me a quibusdam mon fpernenda fidei medici accepife jampr Puls — Apologia adveríus Amathum. I lndia in Lufitaniam afferri Amomum, nec (an? plura, quàmbac. Ceterüm cim eorum fententiam nec probave- rim, nec damnaverim,cur bac inve me ade vellicet conjicere quidem non po(um, mfi quis fortaffe in ejunmale- volum animum bac rejiciat. Quid autem ille perperam meam acceperit mentem, id argumento «Je poteft, quód in commentarii noftris Latino fermone editis, nibil bujufct fabula meminerim. Ad calamum edorat um Veiide mus, ubi ille graviores, ficut ipje putat, in me admovet machinas, quai idcirco non magno fane negotio a nobis 4« moliemur, quód non aliquo confilio, non aliqua prudentia, aut ratione, fed uo more (prop dixerim moria )id im nos moliri contendat. Arguit me, quàd nixus Tbeophrafli, C Plinii teflimonio certà affirmaverim vadicem, qu4 pafim odorati calami vice utuntur Seplafia,legitimum, genuinumó, e[fe Acorum: quin C quid fcripferim Cala- mumodoratum barundinem effe,non radscemsquibus refragatur bu verbi : At mea fententia decipitur Mattlio- lu, cim, licet Tbeopbraflus C Pliniu, in Calamo odorato calamum , C non radicem laudare videamur , alibi 10 tamen Calami odorati radicem defiderant, C eam ceteris calami partibus antefevunt ut apud Plinium et lege- re lib. 24. cap. 2. inquo ciim Calami odorati juvamenta enumerat , fic inquit? Efficaciffma autem ih ont bae rundine, que proximatadici : efficacifima C genicula. Per qua verba mamfefle percipitur, qu 3d in oinüi cálae mo, five barundine, radix efficacioreslpars.. Quade caufa Calami odorati radix potius , quàm calamus in opus trabenda cfl,ut meritó bactenuspbarmacopole bac pretiofa C? exoticaradice;pro vero, ac genuino Calamo dà» rato ufi funt. Quantum verb ad Diofcoridem attinet , fi qui introfpiciens eum accuratius expenderit inveniet illum de radice potius loqui quàm de calamo, cüm radix geniculata dicitur, calamu veró potius nodis cinctni His netam flolid? meputat concludi Lufitanus? Sed audiat ipfe non quàm Mattholus, qui accuratius priusquam feripferit penfitavit, fed quam turpiter ipfe potius decipiatur : quippe qui temeré Plinii , & Diofcoridis gravifio ^ "merum authorum abutitur teflimoniis.1n primis enim ut ejus avg umenta diffoluam, C ranquam inania C irrità 20 monflrem, non vereor, ne Plinius, aut TheophrafIw Calamiodoratiradices adeb defiderarint,ut nufquam earum fecerint mentionem, — Nam quid Plinius ait, efficaciffimam in omni barundine eam cffe partem ,. quevadici proxima, quis fuerit Pliniana letionis, Latinid, fermonis ade imperitus , ut non videat de barundine non de ra^ dicibu intellexiffe Plinium ? Namq, examinaturus , quemam partes in univer[ocalamo caterà prajlent,n non radices, ut Lufitanus (ua quadam malitia, velforta[fe imperitia in me diflorquet, (ed partes radicibus proximas cateris pra[lare inquit : quod facile prudens animadverter. Nec enim aliam ob caufam putat Plinius majori vi pollere calami partes, qua propevadices babentur , quam eadem ibi cra ffioves , vegetiores , robu[lioresá, in omni barundinum genere reperiantur, quam in cater earundem locis : quofit , ut etiam calami ipfis genicula efhca- ciora pariter ipfe exiflimaverit Plinmsquippe & genicula vobu[liora funt, & crafiora. Quam ob caufam Cala- mum illum pretulit Diofcorides, qui dense (uerit geniculatus. Sed jam ipfum qua[o int ucamur lecum, quem ille 30 quafi violentum quoddam telum 1n me vibrat. At fi ulla in eo (it prudentia, fi mclius C confideratiw verba Dio» fcoridis perpenderit , non folim deponet banc ivacundtam fed fortaffe etiam nofcet, quam magno ducatur errore, Nam quód Calamuin, non radices defcribat Diofcorides, aperte quidem conflat, cim ait : Calamue 0d0e ratu in India na(citur melier ef fulvus dense genicularus , & qui afuloz) frangitur , plena araneorsim fiftula. Hac ille. Quetamenperperam Lufitan intelligit : quippe calamu in primi bartndinem defignat , non adio cem. Preterea proprium barundinis eft pluribus conffare geniculis, c a[fulose frangi.Deinde fiflala, in qua quod« dam aranea tele fimile concluditur, calamo tantum debetur , non vadtci , que folida, dura, lignofa, C ubiq; ctn clufa [petatur in omni barundinum genere. Ad bec fulvus color calamo fané debetur , monvadu : quippe quod radix in barundine perpetuo albicet.. Ad id autem quàd proprium fitvadicu ( ut ille contendit ) ut ipfa geniculao " ta dicatur, calamus verb potius nodis cinctus, Diofcorides ipfe refpondet. Quandoquidem is non mod quarundatn 40 plantarum radices geniculatas facit, (ed etiam caules , & calamos nonnullavum flivpium reddidit geniculatos; ut facilà quis certior fieri poterit, qui ejus codicem legerit in Hydvopipere, in altera Cyclamino , in Gentiana, in Panace Afzlepio, in Ligu[lico, in Elapbobo[co, tn Crateogano , in Gramine, in Equifeto , in Cicuta, in Pit yu[a, in Ebulo, aliisá, nonnullis. Sed relinquamus bec (inquam) que legere non vacavit Lufitano , C alios confulamus autbores, Pliniustritici culmis genicula quaterna, farris fene, bordei octona tribuit. Hinc libro de fenectute, Culmo geniculato, inquit Cicero. Hac fi animadvertiffet Amat hus, aut fi nontam negligenter C" ofcitanter Dio- féoridis codicem legiffet, tam non fuiffet infulfus.1llud tanen maxime in boc bominevidiculum videri debet quód. quum tam excellentem fe baberi velit medium, verá, herbarie peritiffimum , ejus (ententie, quam damnat, nula lam foluat vationem, C omniavelinquat intatla argumenta. Porrb egoin illum tam vecors nou ero, ut bomineni potius, quam opinionem parum validam, nulla veritatis imagine fultam, videar perfequi. Solus (verus bic judex go mos ex alto tribunali fert fententiam damnat noffram.Yantum fibi temporis fupere(fe non putat, tut vel aliquid probabilius afferat, vel rationes noffvas diffoluat , ut non veritatem , cui àquovis prolata femper fui addidiiffie mus : fed folam [uam (equi malevolentiam fe monftret. Nos (quod precipuum fane nobisest ftudium) ne calum niatores potius, quam veritatis putemtr indagatores, multa babemus cur Amathi bujufce nobu difpliceat opinio, Primim quid nufquam vi[a fit radix inter valde admodum innumeras,quas ille falsó genuini Calama effe cenfet, qua fecum vel minimum barundinis trunculum cacimini adnexum deferat : ficuti quàm plurimevifuntur, qua ab ipfo cacumine felia emirtunt Yridisy ut quise, facilé certior fieri poterit qui diligenter ba[ce radices explorave- vit. Conflat praterea ba[ce) adicesex Lituame, C Tartaria finibus, quinetiam ex Ponto, tbi paffim fer? proye- Calamus tiunt, ad nos convebi.Quod maximo cuiá, argumento e[fe potest.cos pror[us ballucinari, qui eas ipfas tadices Ca- aene communi$ lami odorati effe contendunt, quàd nullue extet autor (quod viderim ) qui fcripferit odoratum calamum alibi pro- uas unde — o venire, quam in India & vi Quin C illud in noftram concedere fententiam Lufit anum fort a[fe movebit,quod afferacur? àGaleno diclum esl. quippe qui fcripferit calami odoratipartium e[fentiam effe incaliditaiis , frigiditatig cono — jugatione temperatam, C minimum habere acrimonieycim tamen guftantibu palam fit, vadicem banc non ob- feure effe acrem, pariter & amaram, id quod odorato Calamo minimé tribuit Galenus. Hifce itad, fatis jam com- probatum cenfemus fua in fententia bic ballucinari Lufitanum, nec pluribus efl bac noftra defendenda caufa , in : fequentibus tamen Cr rationibus, €» authoritatibus, offendemu, radices bas legitimieffe Acori, Necminus Columbia fallitur que De Afpalatbo contra nos affert. Efl vero Afpalathns (ut Ruellim teftatur, C recentiores Graci con» da. zi ) lignum, quod Rbodiorum Yn[ula affertur, C illud lignum, Aloes Rhodiorum officina appellant,ex quo corona ad fundendae preculas Deoparantur. Nec enim Matthiolusqui boc tanquam falfum evertere contendit, eudiend e$, quum revera lignum boc, ex quo corona parantur, ex arbu[cula bumili, crebri [pinis € d LUE P) Petri Andr. Matthioli .—.-.- | infulis Rhodiorum, C aliit Gracia locis cedittir , non verb ex oliva fpeciem veferente avtore, Vidimy opi apudrhauam Lucenfemn infignem apud Ferravien(es pharmacapolam,bujufce ligni fruflum rachialiscyo Calumni "Ib folidum, graveymulis imterosptum nodisquod a Grecis bominibus (ub nomine Apalathi ACCDEYAE yag ey á retunditur, Dignum coloris fubrufi, cui fimile m Hifpania apud Tavaconenfes c» V alentinos magna in copia reperitur, nus ille. O felicem difcipulum, qui ubiq, magiflros habet pharmacopolas, à quibus fic inflitutus difcedir. K * Apollinis, aut Aefculapii revertatur oraculis.Sed venit mibi in mentein,ne quoq, injuriam his faciamay Tuafiab cepto ibis fe toties uum jachuat.. Verum feu ab iis boc fit edoHus , feu ipfe ingenio lec excogitaverit (malo d Rhodium 555 4 ne bec agitareteflimonia, quam ad hec inveftiganda tantum fruftra fufcipi laboris) ego profeto Rog, c-— illud l'gnum maltüi diffare ab Afpalathocerzà fcio : quód prinum illud carticezenus vubens non fit.fed porius qq. ipalathum. Picaas,Afpalathus enim Diofcorid: detracto cortice adeovubet, ut purpuram pene vefevat. Quo argumento cyoj, | dere quidam Santalum rubrum legitimum effe Afpalatbum, quanquam Cr illi aberraverint. Sed C» id cls; * demonfhrat, Rbodium lignum nullam cum Afpalatbo babere cognationem, qud fcribat Galenus qui egi * in Gracia forta[fe pluries deguftavit bunc guftu effe acri, c fimul adftringenti vi praeditum. Td quod miyig) ig. ... hoc Rbodio lignoveperitur, quemadmodum nec pravalens amaritudo, quam:lli reddidit Diofcorides, Rhodii O- top py (jufce ligni planta fit Oleaffri ecies,id maximi fatentur Rbodii,qui ejus bifariam ex Melita Tnfula ad mg. " feripferunt bis verbis : Lignum ex quo torno olobuli fiunt ad fundendas preces truncus est arboris, longitudinehg.. sinis metam non excedentis. N a(citur avido C (Axofotradlu, fronde perpetua Olea[lvi emula; floribus albicaui. Uus; baccis nigricantibusparvis, caudice brevi contra aybrachii inflar craffo;a quo ami prodeunt vari ffimisfeyy nulliaut adinodum paucis,albicante COYLice, Liani tmnateries cortice tenus candicat medullitus ver) figricat. Rae. dicib.nititur firmis albicantibus. Quibus palam e[fe arbitror Rbodium,boc lignum ab Afpalatlio admodum e| diztg verfum, cLufitanum una cum Ruellio in eodem verfari errore. Quippe(ut premifimus ) Afpalatbustantin conj... ce tenus, non ut ille exifli affe videtuv,intata ligni fubftantia, (atuvatà rufefcit,ut purpureus appareat, Quinta. ? jam ción Afpalatbusin Rbodo proveniens, frutex fit fumeulofus (ut teflis esl Diofcorides ) nen arbor procera, ratiga ni con(o num non e[l,ut ad brachialem craffitudinem adolefcat. Coterim quod de re incerta non miodocontendat, - fed tam facilà audeat affirmare, deteflandum mihi videtur. Quippe nihil tamtemerarium, tamó, indignum faa. pienti gravitate crediderim, quam aut falfum [eutire , aut quod nan fati exploraté perceptum fit c COghiittih, fineulla dubitatione defendere. . td Calamnia Hinc ad belenium venioin quo quum Luftamu exiflimet jme pluribus modis ballucinatum,adeh ut nullispo d Ri L.deHe- fep me defenderevationibus, acriori mora in nos invebitur his verbis: Covfirmat Marcellus Vergiliu fe fic ian-. 99. — "iquifiimo Diofcaridis codice l egiffe : Caulem e fe fe mittit Heleuium.cva(jum, birfutum, cubitalem,C» aliquan« 39 - to majorem, angulofumó,, flores luteos, & in ii femen Verbafco fimile, tau pruvitum faciens. Undefacilberes dete esl, ut bac pervev(a.Ór immutata fuere, ita quoq, pars hac ad amaritudimem atti quanquam eam quo. que à Plinio pratermiffam animadverto. nde Matthiolus Senenfis bic falsó admodum Plinium. adducit lib.ig. cap. y. qui ultra quod in eocapite nullam penitus de Helenio mentionem faciat, lib. tamen 21. cap. to-ubi Helen memimt, non de bac loquitur, fed potius de Aeg yptia,cui Diofcorides in boc capite ex mente Crateveberbariivae mulos ferpylli mado bumijfhzr os tribuit. folia vero Lenti fimilia : cui qtto4, eo in loco nullam tribuit amaritudi- nem.Imàin def;tjvenda bacherba Plinius à Diofcoride variat , cum Diofcorides folia , fed Serpylli potiw poffi- dere dicit. Accedttne uu Bac, quod cap. 1. ejudem libri, ubi meditamerta Helenii pertradlat, dulcem effeafferit, — * gon amaram : ut liquido conftet, Plinium de illa tantirm dulci Aeg 'yptia Yaula memoriam feciffe, nonverb de bac. — à nobis amara tratlata.Proinde Mattbiolus, fi Plinii autoritatem tn bac parte fubticui(fet, prudentius dubiopra- 40 — .€ul feciffet, ac nan ita duplici errore hallucinaretuv.Primutn cm credat, Plinium de bac lnulaprimatentionem — feciffe, quum (ut diximus potius de fecunda Aegyptia agat. Secundo cim dicat Plinium illi aimatitudinem tri- buere, cim ve vera illi dulcedinem condonet, & non amaritudinti, ut ttti d, legenti notum erit, Caumnia —— Hecirag funt, queinme[picula mittit Lufitanu.. Sciat igitur velim eulpam , qua me accu[at, non inme, retunditur. (4 is rybograpbum effe rejiciendam, quippé qui &nprudenter meam pervertevis fententiam obliti quibudam li- neisy in quibus Plinii verba aünotaveram , qua de Helenioprimi generis ab eo fvibuntur (prater Lufitani opinio nem, quid bunc Plinii locum femidormeins pertranfiverit) lib. 23. cap. s. & quibusdam aliis lineis priorum lera acceptis ex decimo vige[fimi primi libri capite, que poflea in medium adduxer.m de altero Helenii genere, quod in Aegypto provenit.Facilis enim ac lubricus fuit lapfus y quippe quim prop? effent due ile Pliniana atitoritates, Typographus, qui 6 codice noftro manu fcripto hac iu [utm transferebat typum , oculi imprudentia deceptu prie 5 mum Plinii locum tanquam dormiens pr ateriit, & [ecundum in ejn locui vepafuit , quod ad aherum fjellave-— rat Helenium. Cujus erroris illud femper omnibus fuevit argumentum (ne fortaffe quis putet me id torum fübdolà in Typographum rejicere) quód non modo in comment arit noffris Latinis factis pluribus antea anti in lucem tlie tis, id erroris fuerit expurgatum, fed quód ea quoq, Plinii verba per Typographum eb tran[lata lib. 192p ibida feripta noa legantur, fed lib.2i.c.10.ubi de Aegyptio Helenio is egit. Quin C illud deinnocentia nofira EA flari poterit, quod illa per Typographtan tran[hofita autbovitas, nibil penitus ad vem noftram faciat,neq, conclts L. dat, tt priores Italica editionesnoffrs unumquemá, certioremreddent.Non enim putet velia Lufitanus, quid a dei fim excors, it tam indecenter , tamáó, fatué Pliniana illa verba, qua nibilpro fententia noftra concludi predictorum [ulcimentum attulerim.Quandoquidem fi aquo animo isaccuratius perpenderit,qua Plinius: pr. lenio verba fecerit l.bra decimo nomo,capite quinto, à meo loco citata;nec ofcitanter Plinium relegerit BE vulpa vacare comptl(us veritate fatebitur.Ipfe enim Plinius ibi fic labet: Siferis [atu menfibus Februario MAT! ke. Aprili, Aucuflo, Septembri, Oclobri, brevior is est, fed tovofior, amariorg, nula per fe ftomacho inim ; dem dulcibus mifla faluberrima : pluribus modis aufleritate. junia gratiam iuvenit : batfenus i. Hec js LM ATypograplio oblita, qua ad probanda ea,qua diximus, afferebamus ex quinto capite decimi noni libri. Ceterum Lufitantim gr (s 5 Luft ano deter am negligentiam; vel fortaffe imprudentiam,dicat fane cur tam aperta ffoste negaverit, prudentia; punt ite decimbséno, cap. 5 Helenii five Inul«, de qua primó feribit Diofcorides , nibil penuusmenmpm—— cim tamen ea omnia, ac etiam perplura ibi babeantur, qua bic bis perpaucis line in medium attulimmt, De bus eciam videre paterit, quaratione negaverit,reperiri apud Plinium Inulam effe amaram.Hijce Igunt desse : jam primüm Lufitanus conjiceré poterit, id quod in me reprehendit , tantum quidem à veritate difiare, ut M: Cslumnia fibiipfi, quam mibiinjuriam inferre videatur. At infignem C arrogantem bominis temeritatem rpm Z 7.in unguz- qu) magus preceps est inrebu maxim? ambiguis, boc manifefliu [uam prodit infcitiam. — Sed jam fefe v] — "ek. - : : P n 2 ent : gto Peckim, recrimitiandas qua in unguento Sampuchina adver[um me feribit , sametfi lengà magi pu d eei A pologia adveríüs Amathum. n ea, qua nulli areumentis probari pofjunt, falfo probare contendat, Cr qua pluribus (an modis probata funt nulli im contrarium ailatis rationibus , inani quadam arrogantia , improbare mtatur , fic inquiens: Etfi apud Tbeo- phraftum , vel Plinium , nonnullosa, altos celebres viros Samp(ucbus eadem cum Amaraco, five Majorana berba fit; apud Diofcoridem taxgen, & Galenum, ac Paulum Aeginetam muliüm inter fe differunt , cm Samp[ucbus , Majorana berba bodie in fidilibus & va[culis epofita ad feneftras pro deliciis babita fit : Amaracus vero Para tbenium e51, que an Matricarta oftcinarum fit, tertio dicemuslibro. — Hanc veró ammadvertenies inter utrane que differentiam Galenus, C* Paulus, diver(a capita tanquam de rebus diverfis fecerunt, videlicet de Sampf[ucho, € Amaraco, quam prius no[cens Diofcorides vigilantiffimus, oleum Samp[ucbimum ab oleo Amaracinogtarquam rem diver[am diflnxit, — Nam AmaracusGaleni C Pauli, proculdubio apud Diofcoridem , Partbemum est, ut tertio libro facile quis comprehendere poterit, cum ibi Partbcnium &maracumeffe ducat.— Quiveró Amaracum Galeni & Pauli; Marum Diofcoridis efe opinantur , miro modo cecutiunt.nam etfi verum fit, quód Galenus, C* Paulus in libri de facultatibus medicamentorum. fimplicium de Maro nullam faciant mentionem , mon proinde Amazacum illorum , Diofcoridis Marum , ob nominis vicinttatem effe , dicere debent : C eo ma- gis quia Galenus in libris de Antidotis, C" Amaraci & Mari , tanquam rerum diver(arum , meminit. — Qua- ve Mattbiolus Senenfís fi bec anmadvertifet , mon fic facile cefpitaget , nec bec fic confu[aveliquiffet. — Ha- C nir Genus ill..— Sed cur bec Amatbe? Tu id mibiturpe ducis bomo praceps, quód inrebus dubius meam fufpende- confutatio. vim fententiam ? an velistu potius, ut pracipiti quadam arrogantia i[Iam tuam incurram vecordiam ? nMi iucve- 20 dibili arderes lbidine noffros oppugnandi labores,tu t am effes inter bos fcopulos precepstadeo temere de bis decer- neres? Nos fané longt aliter feutsnus. — Etenim malo ceteris veritatis indaganda apertam velinqueie viam, quam nova temeritate eos binc avertere, praefertim cm non defit clarifimi viri , qui bac Galeni ledhone pluri- mim befitarunt.. Siquidem mon defunt rationes, que offendant Amaracum Galeno C Paulotam Parthenium, quàm Marum pofedefignare — Quamobrem nec banc , nec illam opinionem probare libutt, — At fi aliquid im re difficili & [ujpe la a [ferere liceat, quod neutiquam in tanta antiquitate novum effe debet , magis inboc incli- no , ut librariorum negligentia bunc Galeni locum corruptum putem ac boc errore Mart titulum im Amaracum effe tranjl um. "In qua re tametfi aucborum certa de[int teflimonta , nontamen bujus rei ab[unt sndicia. que Amaracum Galeno , & Paulo Maruym defignarepra feferant, — Siquidem cum fit Galemi proprium injlit utum fimplicium medicamentorum vires ex Dro[coride de[cribere,idá, prafertim fervare in bisque viribus non vulga" 30 zibus prafL ant, neu iquam crediderim, fi Amaracum Galeno Partbenium defienaffet, quim fcripfiffet ex Diofcori- deid Epubym: inodo bilem atram, C pituiram detrahere, (ufpiriofos & melancholicos juvare , calculos expedi re, anbelofis liberam [pirandi facultatem veddere, quin C» ejus decocto infidentibws feminis uteri duritias emol- lire, C inflammationes arcere, illitu vero ignem (aevum extinguere, collectiones, conumere. | Quandoquid tamrvaras , utiles, facultates baudquaquam putarem filentio involuife Galenum , fi de Parthento co capite &« gifet.— Vern cum Maro nil aliud virium tribuerit Diofcorides, quà quod ilitu ferpentia uicera fifiat, quód in unguentis addatur, mirum fane nones , fi de Maro traaturus Galenus libro fexto de fimplicium medi- camentortin facultatibus, ubi fortaffe depravata lectione de Amaracolegitur , de eju viribw fobri? admodum trallaverit. pauciid, per[Irinxerit, nec plura dixerit, quam quod fua vi excat vm Gv ficcaret. Id quod et:am egit forta[fe lubens, quod latius de eo fcribere flat uiffet lib.t.de antidotis in Hedichroi compofitione, Hec nobis di- 40 Ga velim, non affirmanda tantum bujufce opinions caufa, fed tuavefellenda temeritatis. ac impudentia.Quam- obrem eos mibi impugnare non libuir, quorum tu opiniovem fequeris. Nimirum qubd in obfcuris, incertug, nu[- quam folam im aliquem verba facere, nec quisquam agere , cjus nequiverim caufam probabilem veddere , eod, , prefer, qvod (averim a effe eriam rationes. quibw fe tueri poffint, nempe Serapionis teffmomum, quit tan. tim, quód Galenas de Amaraco fcripfit, Matricariatribuit. — Sed hac etiam poffet deffrui autoritas. Hec itaque e firedtà, finceréque perpendiffes, non smodo te ipfum noviffes , fed e fortaffe puduiffet ita te injurie in meconf)i- raffe. Reliquum nunc eil, ut jam tibi tia detegam errata, ne alios in poflerum ducasin errores. Inquistu Lufi- ls tne, apud Dio[coridem, Galenum C Paulum, Sampf[ucbum cr Amaracum admodum inter fe differre, 1d quod vum cA effe falfum, & à veritate alienum, illicó probaripotest ex ipfo Diofcoride , quippe qui librotertio de Sampfucbo cum idem agens, fcriptum veliquerit : Samp[ucbum a Siculis, & Cyz.icenis , apud quos laudatiffimum provenit , Amara- €t 50 cum vocari. Hoc idem facile videtur probare etiam Galenus, — Ipfe enim libro primo de antidotis, Amaraci pla- rimum in CyXico nafci feribit , C Amaracinum unguentum in Cyg co parari ait libro fecundo capite primo de compofitionc medicamentorum (ecundum locos. 1d quod omnibus palam facit ml aliud Galeno defignare Ama- 10 racum,quam S.mp[ucbum. — Etenim citm CyXiceni Samp[uchum , Amaracum appellent , quifnam fuerat ille tam Amens, excors, obtu[ia, ingenii bomo qui non noverit Amaracinum unguentum in Cyzicoparatum 2 Sata pfucbo Hs fubfcvibit etium Plinius librovigefimoprimo capite undecimo ficinquiens: Amaracum Dio- clesie, € Sicula gens appellavere , quod Aegyptus, C Syria Sampfucbum. — Etcapite vigefimo fecunde j d ucbum (1nquit ) five Amaracum in Cyxico laudatifimum, Gr odoratifunum. .— Fit ex eu um, quod Sa inum vocant five Amaracinum ad excalfaciendos emolliendosá, nervos. & vulvas. Qui- bu palam eit, quamimprudenter bac afferat Lufitanu. — Nec obflat quid in quibusdam Dio[coridis codicibus legatur Partbemum etiam aliquibus Amaractm vocari, — Siquidem boc nontuetur bujw univer[alem nega- wem, | Adde qud la verba Diofcoridi fpuria à quam plurimis vei plantarie [tudiofis , non ab re judicantur. rum extant Graci codices antiquifimi manu [cripti , in quibus non legitur in. Parthenij capite particula. aganor, quemadmodum nec apud Serapionem , quiiParthenium ex Dio[coride tranfiribit... His a6 t aliud folidum Lufitami erratum , quod facile quis intueri poterit , quum afferat i Amaracinum ungueno tui odare jucundiffimo redolens para[fe antiquos non? Samp[ucbo,quod CyXicenis , qui illud olim ; ] fimum parabant, Amaracum dicitur , [ed ex Partbenio, quod etiam faltà eame[fe plantam exiflimat , quam ob odoris virus Seplafie merità Cotulam fetidam vocant. — Sed quantüm in Amaracino unguento, quod odoris erra i qui. (eridie flagrantia plurimum preftitiffe fcribit antiquitas bac fetens planta conveniat , $j certüjuds D e MÀS ener dong? magis. quam illi res medica cordifuerit, — Et quidem fatetur Galenus libro prim de Ant 3s e An dotis A6 alin , €tiamloci in Cyzico, quemadmodum in uniyer[a minori Afia , Mari Cx Amaraci oriri plurimum , parvum ^ 14. Petri Andr. Matthioli vero in aliis regionibus, prefertimá, in Italia, — 1d quod Lufitanum hic maxime balluci Quandequidem nullo magis berbarum genere ubiá, abundet Italia, quam Cotula bisoerme alam faci fcatent campi, horti, ave, platea, femit, ac colles, adeo tit nullus in Italia fit locus, ubi bac herba -—— Adde quàd ciim dicat Galenus in Cyz.ico Amavaci nafci plurimum , ubi Amar acinum "Unguentum bos Tovemia ratifimum parabatur, Q* nobis jam comprobatum fit Sampfuchum à C)Ricenis Amaráci nomine Per PRVWSE em comprobatum e|fe putamus, Lufitanum medice materieignarum , G tam Diofcoridi, quam Galeni, - vulde €feSampfucbum,quod Amaracum. Demum an Diofcoridis Pavtbenium Corula fanda [t ita vulgo vocata(a Jaüneno, Lufitanuscertofibi per[uadet) is poflea audiet. — De Jafmeno unguento multum quoque mecum E i Depuio ** iis floribus vult parari j a[menum » quos Itali vulgoappellant Gelfimini, cim tamen id nullis tarii calumnig, P'9bet; fedtanzum fuis nitatur verbis, non eft cur multi cum illoagam. — Satenim mihi effe exiflimo, cum [gs bat Diofcorides parari Ja[menum (id esl violaceum unguentum ) floribus alba viele , nullo patto fieripofe, Ti ex aliis paretur floribus, C ex iis prafertim, quorum apud. Diofcoridem , C antiquos nulla prorfus babetur lifu. via. Quinetiam fupervacaneam bic omnem verbofitatem effe cen[eo , eo quàd in commentariis noffris feci ER comprobati fit eos proculdubio decipi,quosLufit anus fibi imitandos propofuit.Preterea cim is YAtionib.ayg unes, tis, noftris nullis provfus ob[let verbis, nec ulla dicendi facultate (fi philofophii medicum, ut audio fe Putat) này. vereor quin facile fcire poffit, me ad (uas non teneri objeliones, nifi primu ad noftra re(ponderit avgumenta,Qyi Calumnia jusnulla alia decau(aillum nibil in contrarium adduxiffe putamus,quam quüdis longe magis defenden idm ed iz, qua itati fuerit addiclu. — Inpino autem ut Ybeophra[lum defendere vide, 1m Wiss, nacie, quam veritati fuerit a w. Inpinoau eophraj videatur, fic mecum agita, — fitanu. | Longum profecto, nec mim difficile effet, omnes Pini [pecies pevcurveve : lius tamen (Theopbrafloa, thore libro tertio de bifloria plantarum. 10.) dua funt (pecies altera urbana, altera vero fylveftru. Sylreflren ta vero in Ideam, & Maritimam partitur. — Nam Ideasid est, montana, reclior, celfior, materies, crafior eil, 178 i maritimafolio ornatur tenuiori , imbecilliorà C cortice leviori , ad coria utili, in qua nux conjbicitur roLupda, breviá, debifcens. — 1n deaverotanquam nux fylveflrior, oblongior est, viridis minusd, bifcens. — Hec ad Ihe. phraja mentem, que vera effe nullus bucusg, in dubium traxit , preter unum Mattbiolum Senenfem, qui onmi. bac fuo tantum judicio fultus evertere conatur, dicens fe in fplveftri Maritima Pinoobfervaffe nuces non quidem. vorundas, fed oblongas, potius folidas, difficulter debifcentes : in montana vero non oblongas, fed breves, dead. aperiendum faciles, — At mosrevera Tbeopbra[lum verum univer(aliter dixiffe obfervavimus, ac Matthialum aut non recte apprebendsffe , aut potius, ut novi aliquid aliis dixil[e videretur , in medium bec afferre voluife. H«c illius funt verba. — Caterim an vera, velfalfa; fynceve, vel fubdole prolata, candidifüimus quifque le&ot,qui. Luftsni É- soffros lecerit commentarios, facile conjicere poterit. .— Explodenda enim deteflandaó, funt Lufitani figmenta, 30 Sodnsii que bic adver um me habet.Siquidem ego recitata Theophrafli bifforia, nec eum ballucinatum nec delufuma[em rui fed id tantum Ybeophraflo repugnare dixi, quód utriufque Pinaffri fIrobilus in noflro climateteflatur. Quod Autem vera non ficta.nec fabulofa [cripferim(ut ex fe ipfofortaffe me judicat Lufitanus yis proculdubio fateri po-- rerit,qui in agro Tridentino Ideam , in Senenfi , ac Pi[ano Maritimam obfervaverit Pinaffrum. Quippeinmas — vitimis biflelocis duo babentur Pinaflri genera , quorum alterum flrobilos profert [pithama longiores: alterum. vero breviores paulo, compactili duritie conclufos , nec per fe faciledebifcentes. — 1n Tridentinis vero montibus, quemadmodum Gy in Bobemía, qua Pinu ubicunque [ylvefcit , Pinaffri nuces in univerfum vifuntur longema-— ritimis breviores , infirmioresá,, que cim primum inaruerint , illico debifcunt , Cr ab avboredecidunt, — Afi — quis ad vivas , virentefque bujufce Pinorym plantas [e conferre nequiverit , novas Pinorum imagines poftrema —— cominentariorum noftrorum editioni appiclas sntucripoterit, — Quàd fi (yncero ammi affectu fecerit , nonve-d8.— remur,quin facile conjiciat, noffram in plantarum bifloria fidem falfo à Lufitano improbatam, ac cogmfcat — fubinde etiam magnam illius imperitiam, C apertamin nosinvidentiam. — Ego quidem munquam putavtbac | inTheophraflum vejicere, fed noffeo climati caufam afignavi. « Quamobrem non po[ffum mon admirari Lufi- tanum, quippe quinon fit veritus ram evidentesin me affertecalumnias. — Equidem nunquam negaverim Pi« Raffros, qua in Ida monte proveniunt, quin Cr as, qua in Gracie maritimis crefcunt, inntcibus edendi contra- — : . fiomodoforfitan fe babere, cali , folique illiuimmutata matura. Venio ad Hippocampum , cujus hiftoriam à Xie Hip nemine defcriptam hbaclenusveperi. — Quo fit, ut difficile admodum fit , abfque ulla dabitarione affrmave, qud.— pocampo. /0bis fit pifcium genus, quod Hippocampum appellaverit antiquitas, Nec difbliceret Lufitani opinio, quamltme geantea audieram à Luca Gbino medico clariffimo , quód Gracis vede idem fonet Wippocampus, quod Latimi . fiexuofusequus, fi quo probari poffit, effet ad manus. — Veruntamen citm mulla extet. Hippocampi hifloria. (ut jo Lufitanio- ejus opinionem accipiam, fane non habeo : quin nec etiam cur refellam.Plinius lib.36.cap.y.dum Praxitelis admis : Peli, 14nda percurrit marmora, videri fcribit in maxima dignatione, Gn. Domitii delubro tn circo Flaminio Neptte T proba- mum, Thetim atque Achillem, Nereidasá, fupra Delpbinos, &* Hippocampos. Que quanquam demovffram Hip» zur, pocampas equorum ejfigiem pra fe ferre, nontamen bac Plinii authoritate quis unquam rette affirmare puteri Hippocampos, quorum ille meminit, effe pifciculos equi vel dracunculi formam babentes , quos quidam Hippocamposnon ambiguut. — Quandoquidem Plinii verba luce clarius demonffrant Hippocampos pa effe pifces, fed ingentes fort affe beluas, corporis mole Delphinis minime inferiores : wifi bac potius fabu! mus, quam vera.Nos atitem cipm jamdiu non ignoraverimus non dee[fe vei medica fludiofos, qui equic marinos dracunculos veros effeHippocampos putarent non abs ve efe duximus borum equiculorum im. mentariis noflris adjungere,nonea tantum cau(a,ut borum placitis (ub[cribevem fed ut unumquemá . $, Zoilos admonerem, me bac prins won ignava(fe.. V eritm non ob id abfurda vocari expedit (ut Lu, qua de Hippocampo antea fripfimu,doctiffimos Diofcoridis interpretes & Graci fermonis peritiffimos fec: vum non defunt qui afferant sn Locuflavum genere baberi Hippacampum. Quibw fubferibere videtur Pl £ap. i1. At ctim inter Locuffas nulla pettetur , qua magis flexuofo dor[a erucas , quas Graci néwarus VOCAMWITE zat quamea, qua ibi pariter picta ffeBhari potesl , nefas fane fuerit tam petulanti ore affirmare , nojtram & alt "sum epimonem tanquam ab(urdam e[fe [permenda cum tamen vationibus Cy aut horit atibus comprobatat i Cailumnis quid, facile cernat. Multa etiam contra nosde fativo Cucumere effundit. Lufitanu procaciu magi, m $ KM ne fic inquiens, Cuculer nun ubiá, fativuveperitur, qua de can[a multi non fine ingenti errore C vui mere, "s " Hs Apologia adverfus Amathum. !$ reponem e[fecerto fcimu, «ppeliant, vulgarium forfitan voce (eduét, qui in Italia fere wniver(a C Flandria ac Germania Citrulum Cucumerem vocant, fed, ut dixi , non fine magno , ne dicam praendo, erro re , inter quos movifitmus extat. Matthiolus Senenfis im fuo Diofcoride Hetruca lingua confecto. Efl igitur Grecorum Cucumer , five Cucumis , dicus fic ( ut Varroni placet ) quia facile curuatur baculs craft udine, colore viridi , longitudine cubitali, € majori, praefertim fi in flore exiflens im fiftulam mittatwy. T6nc enim (ut tradit Pliniuslib.19.cap.y. mira longitudine, C fiflule complementum cre[ci , C bac de caua Columellà Anguinum Cucumerem eum appellat , quia oblongus, cra[Jus , ata, inflar anguis flexuofus fit. Na[cutur enim th fimili planta, qua Cucumis (ylveflrisritur. Raro in Lufitania Cucumer videtur , fecus autem im alera parte Hipanie, precipue, apud Salmanticenfes, ubiin magna cernitur copia, bir(utus, colore omnino viridi , longitss 10 dinecubitali, Cr curua.. At Pepois efl, quem Officina ob colorem Citri in maturitate acquifitum, Citrulum ap- pellant. Graci veroillum néauvev , id efl maturum Graia voce dixere. Quam vocem Wi[pani vel bodie Jervan- tes nulla mutata litera, aut (yllaba Mum quoque Pepanum vocant : €? ejus r^ remam partem concifam fronti «flus bora, in qua illum plerung, comedimus; tanquam refrigerantem , admovemus, Quod olim quoa, a Gració fieri Diofcorides innuere videtur. Vefcimur enim Pepone Hipani, dum viret , nam nahe matiruit , C có- lorem luteum Citri maturi contraxerit tanquam cibo inutilem rejicimus. Si quid tamen illius comedendum fit; éjus fuprema, C cartilagineaparstantum pro vitu, rejecta ejus medullari parte , accipienda esl, ut apud infe- riores Germanos plerung, jt , qui Peponibus ii non nifi maturi, contra Bifpanorum con[uetudmem, invittiu utuntur : quorum medullarem, C? interiorem partem, in n continetur, tanquam improbam C malam rejiciunt, fuprema Gr cartilaginea illa , crebyis verrucis parte contenti. Qui mos apud Graco: quoque 10 fuit , ut ex Galeno deprebenditur lib. 2. de Alimemtor ibus, ubiinqui : Huc accedit quad in Pepo- nibus bomines à carne intima, in quo emen babetur, abfli ed bac ignorans M attbiolus , ml in boc capite facit, quàm vellicare alos. Sed mathe, Solus ne inter tot eruditifiimos viros, quibus cadem placuit opi- Amadis nio, à teveprebendor? Soluminter inhumeros alios Matthiolum n[ectaris ? Quapropter ? non alia opinor cau[a, (eoi niji ut tuam malitiofam invidentiamin ejus tantum videaris monumenta effudiffe , ex quibu tuo, folia xaxiones ià congefifli. Feregiam certe bominisin furando prudentiam, ut tacite iis fecum gaudeat, que publice crimina. Ett viputetur.lcctrco, bomo vaferrime , tot bec contra me confIruuntur bic verba? sci audiat ip[e Lufitanutquam Pa " fc rip bic toto aberraverit calo, - Etenim fententie noftre haudquaquam ob[lare , [ed plurimum a[lipulavi cen[emus, Calumma quod discevit Varro Cucumer à curuore effe dium. Quippe quód Cucumeres , quipa[rim in Italia proveniunt, rcfcllitur; Gr quos falfo Lu[itanus Pepones effe contendit. plerund, incurvi pettantur ut eflate tota videre quis potefl incia- 30 riffumarum urbium plateis, ubiinnumeri venduntur. — Porro fi hac ignorat. Lufitanzs, medicos non confülat, fed olitores. Nam itoflenfisi eucumintum millenariis , facile craffam banc caligincm ab ipfiw oculis de- tergent,— Praterea vulgarem Cucumin, quo paffun utimur, verum & genuinum c[fe manjeflo comprobat Plinius lib. 19. cap. s. bis verbi : Particulatim Cucumis floret fibi ipfi fuperflorefcens,candtda laugime obdus élus, magisd, cim crefcit. Hacille, Quibus palam eft Cucumeris noflri uíus legitimos effe: quippe fi Lufitanus ut (predixunus ) olitores adierit, & ad eorum bortos fpe fe. ity univeros videbit cucumeres, illos fcili- cet, qui nuper emerferunt , & jam primum ad juglandium qa antusitierunt , fibi ipfis in cacumme fuperflorefcere Cr alba qi contegi laugitie, Ad bac fententiam noftram, ac quam plurimorum clariftmos c, * ri iltintant mni aede ed "omes clarius oftendit , quod [ativu , ac vulgarü Chci- quce - misfrucu tautum ab ervatico differat. — mec ry psi funt folia , iidem flores, eadem viticule, C eadem ciratico ut 40 in univerfum denig, facies, ut lib, az. teflatuPDiofcorides, & lib. 7. cap. 6. de bifloria doge gs i me. diera Cucumís vulgarís, morie prodidirTbeophraflu.Tanta enim mter hace plantas intercedu fimilitudo cognatioig. ur, vel altera alteri conferatur, nulla fere differentia dignofcamur.N ec propterea negaverim, qubd Cucum ille,qui füalongitudine ferpentis fpeciem vefert, Cr quem Hetvuvia falfo Mclonem vocat , inter Cucuminum genera non fuerit recipiendu , cim é& ipfe oliterum io, é vulgaribus no[fris in eam formam fuerit edatlus: id quod. Hippocratipyimum, dein Plinio, & Palladioveferunt acceptum , quippe qui fcripferint ftore in fiflula, vel ha- iffe , Cucumim inde mira longitudine cre[ceve , & omni alia , qua coguntur , formajd quod &de Cucurbitütradidit Columella, Hinc itaq, fuam traxit originem illud Cucuminum genus, quod ita pralongum ce UR fe diffundit, &* anguium moda contorquetur, dn. e fubinde femine, quod exemptum fit ex bifce pralon- vesolitorà , ghmangonioillo paratis, in pofterum per ffe cadem forma MI e nos experimento comprobatum mangonió 50 [cimus non folum in Cucumeribus, fed esiam in Cucurbitis prefertimá, in iis, quas 1ndicas vocant : id quod et- Meurs jain Plini 4t loco priuscitato. Nam ciun maxime compertum baberet in Campania oriri Cucttmeres formas, | effigie ( à autem ut Lufitani fert opinio ) prelangi non erant, e hujufce forma caufam reddere (éiquit ) primotantum ita audiounum, mox femine ex illo genus fa&um.His ita, palam. (ut tu- utar) in quam agri, ac pudendo is verfetur ervove,. Quippe fi (ut idem falfo contendit | ipe quiflibar c , forma( ut Lufitanus (oiniaffe videtur) fcr idem na[ci Cucumeres in talia quam brevifinos, in : jis quam longiflimos.Adde quod etiam experimento conflat. ut o mibi te[lis effe poffum ) quod Cucumes . vocatis fippofitam aquam defcendere nitansurappenh contra vefugiant, Cr unci modovecura: rur , ubi vas oleo plenum fupponatur apertum. 1d quod proprium e[fe cucumeri, affirmant praclarifmivei Teflce plantariaá, feriptores, preter:d, fi guffum confulas , nulla penitus faparis vel adoris differentia inter pra- Cucumetá longos Cucumeres illos, Ge vulgares noftros cognofcipotest. Adbac cumtria Tbeophrafto, c Pliniofint Cuctine- "^ £ntrá Tum genera, Laconicum, Scytalum, Buoticumá, , boc maxime etiam Lufitano adver[atur, quód unumtantum : Cucunerum genu fLatuerit, prefertim cim etiam Avicenna lib. 3. de tuffis curatione [cribens tria flatuat Cucu- erum genera, [2 inquiens : Et medulla Cucumeris longi avcuati , & Cucumeris votundi , &" Cucumeris com» Anguinui munis. At id autem, quod Col timonio a[[erit Lufitanw (ativum Cucumim anguinum vocari.quod foy. S"cumii creen Pa amoeno i -quod fors 5 55 Pa anquium referat fpeciem ,. i aliua bis ve[pondendum fefe offert , praterquam quod falfo id Columella ac- de pan n referat, Conflat enim angui Kt | nil aliud fuiffe Latinis, quam Cucumim fylveftrem, quemad.. d BB à snodim ew-€9 16 ^ PetnAndrMatthioh ^^ ——— ^ suodun blvefire Allium Diofcoridi Anguinum vocatur , non quód forma referat angues , [ed quod H finibus nafc aur locis, ubi facie [labulantur angues. Caterum quod. Anguinu Cucumis fylveftri teflatur in primis Lucius Apulejus (uo de fimplicium medicamentorum libro capite proprio bem : iiio cumere,qun C& quidam Diofcoridis codices , ut Hermolaus C Marcellus legunt , quibus eriam ficus. : fnoipüu 9M Iib. 20.cap.11 Sed cur boc nitar tantorum virorum teflimoniis comprobare , ciu Lufitanus ipfe capi Pli. laquzo cea- greffi Cucumere, (ui ipfius oblitus, id aperte fateatur, c fuo ipfe fe jugulet gladio? Sed quid falfo EM mm. Jlimomio fuerit is ufus, prater id quod nufquam ab ipfo boc fcvipzum effe [cimus , teflem babeo Hermol, "rielle tg. MdéBlbr. fane praciariffunum, quiin fuo Corolario Lufitanum mendacio redarguit bis verbis: Cucumeres in fifuls Hippocratem demifoflore mira longitudime quafi anguina [pecie proveniunt,quanquam Anguinus cucumi videtur effe, qui Sylve[lris, multo infra magnitudinem [ativi,Erraticus C Angueus Columella appellatus fati, penitus differens : baclenus Hermolaw. n " At fi ita demus buic bono viro, à fua forma longiores illos Cucumeres ab aliquibus Anguinos vocaricat , intelligit quam non cobarentia, quam in fe ipfum repugnantia dicat ? nunquid non videt bomomifer , Pes. aliam ob cau[am ba differentia plantis addi folent. , quam quid àveliquis earundem generibus polso... Nonne flatim ob boc fequitur effe etiam alia cucumerum genera? Refipiat mifer, & fua jam Tec 0ghofcat erigigs PEG refipiat, inquam, citm [ignis omniluce clavioribus vincatur à teflibus,C" propria confeffione urgeatur Coiiorbag S ripa tiam cucumerem noftratem non efe peponem cum in primu (apor tum deinde facultas.Sapor quidem quod d ct Pepo; firibat Simeon Setbi Graci aut bor, Pepones fapore effe dulces. nulla fane ratione fieri potest ut Cucumeres nof ufus fuerint Pepones, quippe qui eo magie amave[cunt. quo maturiores evadunt, ut Tbeophraflw feribit li-écug, deplantarum caufis. Praterea fi Peponum facultas expendatur » conftabit (ane ex Galeni (ementia , quid de, 28 vorati biliofosexcirant morbos , quin C vomitiones, C id quidem (ut Simeon ille afferit ) fua dulcedine efiii. tunt ,prafertim citm in biliojum inciderint ventriculum. Ad bac confricata Peponum caro (ut Galenus ait)vitig cutis infacie, nempe alpbos, lentigines, epheli dasó, abflergit dulci, quo imbuitur, fucco.1d quad ex. noftrat cumeris affrictu nunquam confequeri. — Nec obflat quod Hifpani Cucumerem noflvuim (ut Lujitanuctii J Pepanum vocent : quippe cim Itali à Latinu originem ducant , omnino credendum videtur Latinasvera , menclasuras redius afferva[fe eos, quàm ceteras nationes.Demunm fabulofum efe cimus, & Lufitani figmem —. quid Flaudri vulgares Cucumeres edant , cum penitus con(enuerint : funt enm. domi noflra Flandri, pes. sd ferviunt.& qui Flandriam ,& Germaniam fere totam peragrarunt,id penitus deteflantes, /— Nec obftat finpfife exploam, Galenum, à Peponum carne intima.que femen continet, abflinere bomines , quum id fiat potius in Cucumeribu, quorum [eminibus unà cum carneve(cimur. — Hisitaq, poterit Lufitanus fortaffe nofcere quam incenfendaCue 3o cumeris biflovia fuerit hallucinatus , C fubindepalinodiam meditari. — Nam fi fecu: fecerit, quum feribat. Pli nius, Cucumeres in Italia quam minimes, in provingiis vero quam maximos provenire, cumque Lufitanorum regio qua (e oriundum facit , ad ultimas Europe oras habeatur , & ob id cateris fortaffe d ab Italia diflt, verendum fane est nevei medica fludift, qui bac perlegent , Cucumerem Lufitano majorem nujquam fe vidif- fe affirment. Sed nimis fortaffe prolixe Cucumeris caufamegi, Equidem bac nimia e[fe fateor inve mimmeoi- feta: veruntamen ut bujus calumnia & maledráa aliquando ce[fent , omnis ejus €8 obtundenda verbofa im- . portunitas, ne fi forte brevior fim, jure fibi cedi putet, minuá, fibi à nobis (atufactum clamiret , 6 quaestinami Ure arrogantia, non filentio, vel diffimulatione vane fe viltorem glorietur. jam de Carpefiopauta ei vepondeo, de ; quo agens Lufitanus capite de Pipere,poflquam ibi de Caryophyllis on nofirum ibi ordinem & dotrinam,quem- petio. Carpefium adm in cateris (equus , ita adver(us nos fcribens commimifcifur.| Caryophyllis Carpefium proximum eil, 40 s Cube- quod Cubeba Officinti dicitur, ut libro 1. meminimus, &* AGuariu confirmat. — Non enim Carpefium Zedoaria, . Luütanes [iv Zurumbet Arabum est, ut Mattbiolus augurat, quum potius , ut dicimus, Carpe[iun Cubeba fit. — Hecfal. impuden. foLufitanuw. — Falfo,inquam , quod à nobis nufquam fcriptum fit Zedoariam five zurumbet y effe Carpefium. Pese Quis ergonon miretur bominis impudentiam, infidelitatem , mendacemque locutionem ? Quà nn detefleur "- bujucemodi bominum genu , quitam evidentibus calumniis, ac impoffuris candidiff. quifque lacerant ? - Huig adbibendafides ? Huic credendum ? buic a[fentiendum? Nequaquam. 1n confefo enim ct omnibus homimie bus bujufce fcripta fui ipfius e[fe figment a, mendacia, vanitates , adeout jam omntbus flomacbum coyimaverint, Sed quantum ballucinetur mifer, dum fibi perfuadet Zodoariam, &* Zurumbetum Mauritanis mbil inter fedij-. Calumnia ferre, poffea audiet, cum innumeros illius errores promulgavero. Sequitur , ut quid de Artemifia dicat, videa- go pus mus. Art erüifia duplex efl, altera latifolia bortenfis, odore acuto, fapore vero amaro : altera vero Matritaria die)" £a tenuifolia, à Gracis Leptopbyllos appellata. — Nec enim tn eam imus fententiam , quód Matricariabac Pare — thenitum fit, ut Mattbiolus contra omnes graviffimos medicos contendit, quum vevera tenuifolia Artemifia vule gari Matricariafit. — Nam Partbenium,Brufaculum , Herba fatida Cbamomila fimili eil, ut fuo dicem loco. Hac illu ad unguem [unt verba: inania tamen, nibilá, ponderis veferentia. Quum enim Lufitams. mentis,rationibus , C autborum te[timoniis , quibus [atis fuperq, nobis comprabatum e$, Matricaram Va? vocatam, alteram non effe Artemifiam, nibil re[ponderit , nec fubinde ullu indiciis ac vatianilà 4 tiam noftram [cripferit , fed (ua tantum falfa opinione (ei p efl fane cur cum illopluribus agam: Amacham jy feip/umlatrantemvelinquam. | Verum ut bujufce bominis imperitiam pluribus detegam, Cr procaé iir » ium. cop pefcam, libebit [ane nobis nonnulla in contrarium afferre, Scribit itaó, Lufitanus Artemifiam di Cawmoia generum , alterum latifoliam bortenfemque , alteram Matricariam tenuifoliam dictam , quibw ilia t dilurur. — fenditur, quàm efcitanter Diofcoridem legerit. — Qui erfi cripferit alterum Artemifie genas folio e[e tem non tamen ob id eam proprie appellavit Axz]égvsxov,quum ea proprie Asz]/quov dicatur y quam quidam Dite Adbac non reperio u(inat Matricariá (57/dj a4dulterinain putant, cuju capitis titulus fic babet, aegl ^gesuclas hez]ogsms. von reperio fita 1 I. t am.le. intná- nulism effe . z - CAT geni $C iat : : ; * " ep fcripfiffe Diofcoridem.quin nec etiam Plinium,primi generic Att fram ifem effe p )fed quodi i de iq ius Gr per fe proveniat, ut ille, ut fibi aliqiud arroget fatetur. Ad bac duo funt argumenta, quibitte : aperte pro- f; 47471 nemo poteft, qtia maxime obflant Matricariam non effe fecundi generis Avtemifiam. Alterum — U^ forefit parvo tenui, in univer[um candido: id quod (ane in Matricaria non vifitur, quum flos illi infit 4t v fie majoris decuplo major firmus,non tenuis, non in univerfum candidus , fed ilico tenus atireMé, CADIT lielis circumfeprue, tt in Ant bemide, Alterum, quod plant fit tenuior , qu& aleo mat Apologia adveríus Amathum. 4 Artemifiam emulatur, adeo3, ili congener eft (ut fatetur ctiam Braf volus )utambigendum mon fit quin ipfa fit altera Artemifia, Adde quàd, cum Marricaria foliis, caule, floribus, Japere,odoreá, plurimum àprima Artemifia differat, mon eil (ane cen[endum, quin ejus differentias,ac notas fllentio mvelui(fet Diofcorides, (ed cum inter pri- mum C alterum Artemifie genu nula nntercedut differentia, preter quam magnitudini crafitudinud, y ut i« pfemet apertiffime fatetur Diofcorides, non fuat illi opus alterius Artemifte notas pluribus explicare.Demum €» il- lud unicuió, contra Lufitani fententiam verum potefi efe argumentum , quód antiquorum nullus feriprum reli- querit, Arte wifiam alteram nec etiam primam ejfe amaram quemadmodum reperitur vulgari Matricaria,que amaro admodum culu [entitur, adeo ut parum ab Abfintbio differat. Quod etiam argumentum prabet in calidi» ;. Cotula fe. t da non eft n k 2. cum primum oriuntur, vel cum confenuerint, lud contra Lufitanum maxime pugnat, quod cum Cotula [itida longe acrior fit, centies jam expertum fit Matricariam ea omnia preflave, qua Partbenio afcribustur , palam (antes , maxime deludi eos , qui contra fementiam noflram frivolis quibu dam argumentis, ac capt tunculis anacbinantur:fed uti» : 30 nam tam facile vera inveniri po[Jent,quàn fal[a convinci.Caterum quum antea fcripferim in meineommentaris adit Italico fermone primum inlucem editis , Sympbytum Petrum à me bai non vifum , quafi me negligentia Symptqio inertiad, accu[are velit Lufitanus, bac (uo more adver(um me fcribit. Ex bi berbis,quas Joannes Falconeriu An» Pao. glo [ecum afferebatSympbytuim Petrum erat, quod Confolidam nonxulli appellant, que (ut teffatur Ruellsus ) T familiari Gallis admodum est,C eam fua lingua Buglam vocant.1n talia quoq, nafci cum Paulo Cafliliono me- B^ : dico alirmamus, quanquam Mattbiolus eam nunquam fe vidiffe tradat. His.Lufitauus montantüm in me invehi, Cofutatio, tur it putaram,noftre accu(ande gratia negligentia, (ed etam fua extollenda gloria, quippequi fe nobis vei me- dice peritiorem offendere ambierit, Verum fi (ut folertes decet fcr ptores ) Italica eadem cominentaria fecundo edita,anno à Chriflo Mae reati cpi quidemsymphytumPerr zum me per memet adinvenifje, 1d quod i nunquam per fefe, vel per altos fortaffe feciffet,niF «lconeriu ie(fi camen vera refert )id illi oflendiffer. 49 Non enim una die univerfa feges in horreum congwegari poteit. Qo fit, ut accu[ari jure nonpoffim, ubi quandod, . faffu fuerim, mehbanc vel illam non noviffe [hrpem.Praflabat quidemtui aie me vidi[fefateri, quàm mentiri, ut dodlior, diligenttorQ, viderer: quo niil decefleblin , execrabiliusg, dici po- : tesl. Ad Sparganium veniamusn quo ita me taxat.Spar g mium, frve Xipbodion Officisarum Spatula fetida ct, "ees tum inter fe naxime conveniant. Unde Matthiolum Seuzn[em bic errare certttm esl , qui Sparganium non effe Sparganio, Spatulam fatidam contendit, & eo magis, quia in patula letid. pilulaz non comperhi in quibus femen cliudae tur, dicat : quod falfi fimum effe, qui Spatulafütida mediocrem babent notitiam norunt. Promde Sparganmm rerum naturam,plantarum omnium intimam notitiam perd'dicenitagimbiberit adco audacter bo graves mibi contáditur. imponit errores, confeflim me errore accu[at.Cogno[cttis o: opinor, bominis eruditionem. C vita confuetudznem. liqua fit fHrpium cognuio, in confeffo eit nil aliud effe Spatulam fatida Spatula fcc ris enim prater id , quod omnibus notis Spatulam fatidam referas, push occafionem, quippe quoniam fi digiti confricentur, Adeo Sparganiü, ut Tirefia vel talpa cacior fit, qui non viderit, mnia . 6o uenio 4;,Cenfpicitur Sideritis bac in nonnull » Matthiolus eam nunquam vidis, quia fi eam cog noviffe eju funt verba : fed quam omni fucco inania, ipfe ri Fuchfii berbario narrat inveniffe, fuas proferat Jpetentur quercus inflar finuata Tei opinienem, quam verit. tefietur in primisenim flores offen vertebra inflar, ut in M. i8 Petri Andr. Matthioli «ec pemorum C ydoniorutu odor quem (olusLufit anw illi tribuit.Dio[c.enim nec Cydoniorum odore quovis a1 e deruem banc commendavit (ed gujlu mon injucunao,multa enimbabentur,que odore maxime Midi. 4lis ve difpliceant.Sed mibi (atu verendum e8,an Lufitanus Cydontorum odorem buic planta tribuerit ur Mv m retur,an fortaffe (ue (uff enda opizionu canfa. Quuppe Fuchfius buju[ce odoris non meminit nec nobis a ide 2 facientib.percip: potu:t.Non enum banc flirpem ignoramus,ut fua potius temeritate quam fcientia NS l A fitanus.Sed nou fort a|[e a [vopo aberravet.qui diceret Lu[ii anum FucbfiiSideritem nufquam vidife nifi apnd cii quod falfo (cribas, Sideritem banc in vallibus nafci, ubt pleruná, folum uligimofuin effe folet, E ucbfrus VU perig.. Xviptde 4546 Diofcorides in a[peru. petvo[is, ac incultis locis. Minus acerbe aliquanto patior , cm de Trago noflray p, Tugo. — detemendare opinionem. ub: Lufitanus ita (uam exorditur calumniam, Non pratermittendus quoq, est Ry, Trecut — qui proculdubioin digno|cenda berba ifla multum ballucinatus cst , qui Traguin junci [beciem P E "Pe eu; quoque Mattbiolu Senenfis fub[cribit nulla fultus ratione , cum à direio Tragus berba fit, ex | (4 vitrum confiuur. — Atqui mier omnta, que bacténus nobis objecta funt à Lufit ano , C (aii dilucide , ut ar Vot, rfa, tata, mbil juflius , nibil equitis , fateor unquam im nobi e$l calumniatus quàm qua de Trago bic TéCifat; gg. modo fi cavere potui[fet, dum nimis fe follicitum exhibet circa exiguam in nobis labeculam , non ipfe pluribu fe maculis «ontaminaret. Equidem fateor, olim in Trag: bifloria ancipitem me babuiffe opinionem , q'énguam inclinaret quandoque animus. ad credendum , nil alitid Tragum effe quàm quoddam bumilis Juni genui. mavitinw proveniens, cui femen acinofum in cacumine nafcitur vubrum , Adffringentifapore. Eram entm fet. boc argumento, quid fcilicet feripfiffet Diofcorides, nafci Tragum finefolii . pufila circum vamos acing, tiis mulus, magnitudine tritici, acuto cacumine , qua omnia potius ad juncos [eclave quàm aliam quamvis plan. tain videbantur. — Opinionis indicia fubinde augebat , quàd fequenti ffatim capite idem. Diofcorides de Tuna. vulgaribuseger. — Verum quod & [ummis c preclariffumis contingit ingentis, ut texiporis proceffu pluragu, — que invenerit, G diligentius examimaverint , id mibi accidiffefateor. — Reuanque in pofterum exadiu agis. tatayac perpen(a melioribus adinventis ,mmime puduit priorem deponere opimiouem.. Etenim cim animad. | verterem apud Theophraflum , cr. Plinium quorum etiam judicium in. nojlris Latinis comentari. fimus , Tragum utriusque Scorpionem appellatum , quemadmodum c Diofzoridi aculeatam in uni effe plantam, priorem, quein ammo verfabatur, opinionem diutius fequi nonlibuit. | De bacenim planta firi. bens Tbeophra[Ius libro 6. cap. t. de Plantarum lrfloria , Aculeat avum, inquit, alia ex toro aculei funt, ut Corm. da G Scorpius : bec enim nullum prater aculeum , folium generant, Id quod pajfea repetut tertio ejudem libri capite, bis veri. Later eavero diffincka genera plurimum que aculeato folio conff ant, nimirum dixerim, quid. Co extoto [pinofuh imfpiciatur, exiguo efbnumero quemadmodnm diximus , C dificile quicquam ferme invenies, 5 | oo prater Corrudam , c Scorpium , que post Aequimodlium Autumni flore[cunt. Scorpius enimfloremincarnt— extuberante fub ex aculei profert , initio candidum poflea leviter accedentem ad purpuram & fingulari Tadice, eademque brevi adbaret.- Hac ille: cui fub [cribit Plinius lib. 21. cap. 15. fic inquiens. Spino[arummulta dpecies : in totum [pira est Afparagus, Scorpio : nullum enim folium haber. — Quibuspalam ef Tra] qum Diofcorides etiam Scorpionem vocat, nullis provenirefolis, fed [catere tautum aculeis, — 1d qued etiam videtur fateri Diofcorides, quod dixerit, Tragum, quem alui Scorpion vacant, fine foliis oriri , acutis Lalittltn Circa 4ntios adnatís granis, . Quamobrem libenter bac in re poflea meam correxi [fententiam , quam Lufitano diflicuiffe fummopere gauderein , fi quid bac mea dubitatione meli , ac certius aliquid deprompfiffer. fed quod ufuve- nire nimietemeritati plerunque folet , dum mmis in me excande[cens majus aliquid a[feverare nititur , longe — Kili &AL turpiffimelabitur, quod eam velitplantam degitimum effe Trdgum » qua Mauritaas Kali, G* alkali appella- 4 kali Arabü. eur, nobis vero Hetrufcis Soda, cujuque imaginem ultima buic edition addidimus brofesund. — r Atiplites.— n s ad vivum expre|J[am. Quandoquidem planta bac, ex qua alumen conficiunt, quo vitr arii utuntur, Catintin 4 l - N H : m WE e un. P. pellatum. quin C fal, quod àplanta Alkali vocant , foliis nou vacat, quum admodum etse iban turrigeat aculeis, — Ip[a enim cum primum emergit y folii profilit minori sedo einulis, qua trattt tempori do« drantali (ere longitudine augentur geniculatimq, protrabuntur, — Cüm vero jam adolevermt , prodeunt e gee (o miculis folia pimguia, cra[[adm, incurva, ex Lata origine inacutum definentia. — Ubi vero ad fummum conftitea tint in cauliun cacummibus longe minora , exilioraó; [etantur rufo colore, à quorum exortu parve , er daó, prodeunt pilule, in quibus minutum femen concluditur, tt videre efl exeva Tergefli inenia, iti pra[ertimlne cis, quibus (aliarum mea circumdantur. Que Tragi notis prorfus vepugnant. Addequod Kali faportfitaduo- : LuGtani in- dum falfo, Tagus vero non falfo, fed adftringente. — Qua omnia citra controverfiam arteflautur , quid legiti» $0 conftantia. p Tr aTum nunquam viderit, nec noverit Lufitanu : quitam excors , vbliiofud, deprehenditur , ut eand qud berbam legitimum Tragum effe affirmet, quam prius a[feruit effe Antbyllidem, ut poflea di eram. Ceterum um E. din conjlat plantam genuinum effe Yragum, quem mos fuo loco appinximus, — Quippe ea fola, Corrida exitp dH ta fpino(a vifitur, nullis circundatur foliit, cr in maritimu tantum na[citur, fruticofa, bumilis, bumi accumbens, . innumeri triangulis , quadrangulisve , tritici magnitudine ubique fcatens , in quorum medio (ut bet inquir) poft Autumni Aequinodlium flos emicat albu , quiparvo temporis tractu purpureus evadit , adr ti [apore, perinde ac tota planta, adeo ut nibil repugnet , quin bac genuinum Tragum diciqueat. Ha : AntorT'2- nieco brimum in Tergeflno falo m Hadriatici littore , ubiffequentifima , copiofaque oritur. — Net i Buniave- Scorpium eam appellavere antiqui, quippe quid avelli non pofi , nifi icis ab ea manibus , ut ego mibi nit. poffum. | Tantum igitur abesl, ut celari velim mea, fc ubi (unt, errata , ut ca etiam ipfe non verear qaudeoque bec à cateris aperiri , modo ifla femper adhibeatur moderatio , ut potius veritas exquiri vi quam improba calumnie, que in optima queque invehuntur , inflrui fentiantur, Etenim id longe bonefftu at- bitramur , ubi quis fe Lapfum noverit (quum proprium fit bominum labi ) faballucinatum aliquando agn fiere, quam quod extrema eil pertinacia, ac vecordia, quod femel arripueris imordicus adeotenere, ut illince anl 1 n y, 7" 41:]l. ! li non coneutias,. Ac [ane inis cammentariis , que antea Italico vulgavi fer pofmodum dtp bendi, qua minui quam decreveram à nobis enucleate , exacteá, effent feripta quorum & eo ipo tempant non eram ne[cius. Verebar quidem [epe ne tanti operi feflinatio inter tat alia , quibu in dies diffincbar,j udicifer- pEextTEDIAT maturitatem in aliquibus praverteret.. Quod fanepecc pe (ut crei 2) ein paucifimi vta pertum, quamyiyreliquerum utilitate um facile compen arit eiae bMS Apologia adveríuüs A mathum. 19 pravet, ac malevols bmines minime defuturos , qui etiam redifiime à nois dia lacerare , Cr canini dentis bw arrodere non ce[farent , Cr. qui citius reliquorum omnium fructu fe expoliari mallent , quam ut leviffimum «alicui condonarent erratum, Sed quid ? Tot amicorum erant interpellationes , qui boc opus me quotidie fla" gitarent, e prope fuo jure poftularent ne boc meorum fludiorum partu cos dintins defraudarem, cr fufpenfos te nerem, ut improborum , invidorumque iniquis morfibus me intempe[livius objici maluerim , quam borum refi- flere voluntati. Emifi tandem opus non tam maturum, quam amicorum precibus , & ob[ecrationibw efflagitao tum, quorum defiderii (atisfaum a nobis plurimum gaudeo, Si qua vero erant mimis accelerata , ea jane lon^ ge 4ccuratius in Latinis noflris commentariis agitata funt , & difculfa, id quod tunc me maxime folabatur, qua fi ante meita deprebendiffer Lufitanus, ut nullam in me offentajfet acerbitatem , nullas in optimemunita, xofirmataó, fuas ingefi[fet calumnias, Cr mon fua infidelitate in alienas po[feffiones irrumperet , gratias ei profeto agerem, quàd ( dio, c fynceritate bi[ce nos fublevaffet laboribus. J am vero optima quaó, [adifsme lacefiit, conveliit, diripit, & in quibus aliquam veniam mereri poterat ejus calumnia , bac majori offujcat falfitate. Di- ; «Grai xipaulo ante in Trago. quam fua reprehen[ioneturpiter aberraverit , nunc quog, wm Amarantbo nibilo cautius objc&io in € peritius fegerit. — Scio in Italica editione Aetium de Amaranthi viribus dijJerentem me cita[je in vulgari D Amarantho , quum Actio nil fit aliud Amarantbum , quàm Diofcoridi Helichryfum. — Nectamen aLufitano ^ admionitus facile , C non invitus quedam revocare , dr omnia prov[us trutinare decveveram in Latinis pofiea commentarii : quod [74 jampridem esi fadum. Atne Lufitanas vane centra nos exultet , ac nulliincogitantia C in dulgendum vociferetur, videat ipfe quàm falfo fibi per(uadeat vulgaris ufus Amaranthum e(fe Cbr jfecamen. rebus Namf (ut audio) Graci fermonis peritum fe ipfum facit , maximo illi vitio ad[cribendum fucrit, quód Gra- Luttanier- 20 torum verborum vires tam negligenter expznrerit, yeveos enim Grecis, aurum Latinis defignat , nip vero us x x ma. Adeoutid [it Gracitggvzoxium quod Latinis aurea coma: quo manifeffe deprebendrur Lufitant in[citia, bd Quandoquidem cüm vulgari Amarantbo fpicatus flos infit , non aureus, fed im purpura ardens, quo pado fieri poffit ut recle is gvzenónn Gracis dic, -- dijudicent, qui Greci fermonis peritioves babentur interpretes, quia, bec diligentiu exploraverunt.. Quod autem Chr)focome flore fit aureo , ut ipfa fert nomenclatio ,teflis es Plin. (.. - lib. 21.cap.3.ubi fic inquit : Cbry[ocome , five Chryfitis non babet'Latinam appellationem , pali altitudine eit, ien comantibus fulgore auri corymbis. Quamobrem non folum conflalit, quam lubrice lapfus fit Lujitanus,fed quam : falfo, ac inique accufaverit Ruellium, & Fucbfium. — Quippecitm Chryfacome , & Amarantbum longe nter fe eoe ^ differant, ut clarifiimi illi viri rede norunt , non ab re illis dicum est Amarantbo purpureo vim ejfe adftrin- y Gri gentem, fiquidem vai Sd tl ac etiam vadix adflvingentem facultatem non obfcuram pra fe ferunt. calumnia 30 Hà accedunt, qua in m n 0 i itanw enumerat, itaexordiens. — At minus Sedum (ut ego opinor) faba sáicte craffa, fivefaba MM, didla efl, matura frigida, non autem V ermicularis , ut Mattbiolus, C alii putant, C jjonni quiaVermicularis berba fapore aeris est, natura vero calida, que duo minime Sedo minori conveniunt , cim, X VIL de ut dixi, Sedum minus, ficut c majus, matura frigidum eft. Ceterum C planta ipfa defcriptioni intotorepon- ES d det, ut jure concludendum fit, ut Fabainver[a, five cvaffa dita minus bac Sempervivum fit. Hac illius funt de-. an erat- liramenta.Sed (ane vereor, ne bac tam cra[[atamá, frigida berba cerebrum extoim pexrfrigeravit , inverterity tam. infatuaveritque, ac Amatbum noftrum penitus amentemfecerit. — Inquit Diofcorides: Sempervivum minusin i e ed petris parietinis, Ce maceriis, nec non fcrobibus opacis na[citur y cattliculis ab una radice multis, tenuibus, ere- eq. : brofoliatis, exilibus foliis, rotundis, pinguibus, mucronatis , caule z medio emicante , palmum alto, umbellam, Luütanus herbidosá, flaves, c tenues gerente. Diofcoridi fubfcribit Plin. lih. 2 y. cap.13. his verbis: Manus Sempervivum in mrpretio 40 muris, parietinisó, na[citur C» tegulis, fruticofum à radice, fuvfuró, &* ad Cacumen, foliis angufis , mucrona- C js ei, tis, fuccofis, palimo alo caule, radix inutilis, quibus maxime omni ex partevefr agantur omes fabaria illius no- refellitur 8e te. Quandoquidem Fab inverfa vocate cauliculi non infunt tenues, fed crafit, ac pingues, biculitales, C quan- We c doque majores, nec folia quidem exilia, rotundad,, (ed magna, lata, ac prelonga, flores im umbella non berbidi, e fed pl melini, velin purpuram candicantes, Radice quoque non esl matilu y nec (apervactta , fed bulbo[a, ditur pluribus adnatis tuberculis Afpbodelifere Mei. (NAM cortice levi, c fucco plena , ad multa expetita, Faba uni- Quaih univerfum note. fi cim minoris Sedi bifloria comparentur , clariffime demon[lrabunt tantum ab illo dif- V*^-. ferre Fabariam. quantum à lufiiania corvus. Non enim aliamoh caufam Sempervivum tam majus, quam mi- nus id fibi nominis afcivit, quam «uod perpetuo anno toto vireftat, acvivat. — Id quod teflatur Ybeophrafius lib.7.cap.1a.de bifloria Plantarum, quin c Plinits loco nuper citato. Idem praterea affirmat planta ipfius no- $o menclatio Graca. 5 éfoovenim Graci fempiternum defignat. Sed boc nature donum Fabarie minime largitum videtur, quum autummo pereat tota , C in univerfum are[cat , nec inde celerius vepullulet , quam Vere medio. uàd autem Veriicularis dica, que Sempervivum minus nulla reclamante mata veprefent at.[apore fit acris,de- Vermicu- teffantur univerfi materia medica [Iudioficum nullo alio fit (apore, quàm acido Sed cim forta[fe Lufitanus fyn- ^^^ cero carent gu[tu, perinde ac judicio, mirandum fane non eil, fi inter acidum , Cr acrem nullam fecerit differen- 5 | ai tiam,De Cirfio rec habet. Adeo Cirfion noftra vulgata Buglo[[ave[pondet, ut omnino fatendum fit , candem effe bs de. herbam, cui fententie Ruellius quoa, patroctnatar, C merito , quia videmus MEE s aliquando triquetrüm Circ, effe babere caulem pinofum, ex cujusfloribus nefcio quid, ut animadvertenti notum evadet evane[cit. N am in ceteris PuglolWa, ita inter fe rejpondent, ut [etant nulla dubitandi manes ,Proinde Matthiolum in bac re minus bene di- : xiffe crediderim, citm Civfium alteram berbam à Bugloffa effe contendat. — Sic Lufitanusille, — Ceterum cum fruc ; vulgari Buglol[o caulis fit rotundus, won triangulus , ut forta[fe per fomnium vidit Lufitanus nec foliola ab imo Bugloffam cernantur, qua ullam rofe fpeciem pra fe ferant, fed [pithama longiora , quin & quod caulis cacumen orbicula- ron cffe tum non fit necjbi capitula purpurea, qua in pappos evane[cant , videantur , vulgaris ufus Bugloffum Cirfium pO 6o enim ei, ut diximus, tereti, qui ub etiam preter Diofcoridem fatet: nuifimis aculeis rigeat. Adhac Cir[io capitula requiruntur "t4, ut m lanuginem ullam contrabant, fed flores tantum putpureos, nullam rentes m, ; lanuginem contrabentem , non video cur ita flolide crediderim vulgare Bugloffum legitimum e[fe Cirfium , in quo cenfendo decepti funt Kuellius € eum fequutu. : qui chm irip[eriz à vulgari Buglofi floribus me[cio quid evane[cere» fuam ipfiss vanitatem ; "47 8B t ud * b à 2 E . Petri And. Matthioli : po der um legitimumá Calumnia din zs : ; An Qitimumá, vefe, Xx 4 e El. Buglojjum enim quod paffim conceffit in uum, vel Echfii fpecies est, vel potis fort affis 1p fa Lycopfis, EMI kboro, Psexplicabinus Reliquum est, ut ad ea ve[pondeam , quibus me falfo in Elleboro accufat Lufita ea malitiofa fludeas opprimere invidentia?. Patefaciam inalia ttum vifidelem. 1n mei fevinis animum. Nute ! profiteris, plurimum lesMara-— cecutias, — Hinc egofieri avbitrov, ut non folum tibi, C* ceteris omnibus moleflifmum, acin ifefiffimum te exhi flaatur — Jamovebor admiratione, fituam obflinatam detreüles exuere ve[aniam. Non id jam animo mecumnproponelam, Cur Ama- ue. A. propter aut ce[[a en. iugo aut tam que[o non fis furilis, dr inanis. it quum veliquorum Cur author ,,, ;,2; ; ] SW a4 : : indi : / n : tu juflius me imva[eris an ego majorivite in me temereirruentem declinaverim, penitus, proftigaverim. ^ e5,ac judices, qui nunquam deerunt, tua invidia C calumnia noffrum augeant c amphjicem honare 5 PETRI ANDREZ MATTHIOLI IN AMATHI Bo — , Lufrani enarrationes Cenfura. Prafstioin zo o ne quis potius glorie captanda cupiditate me puter addu&um, ut bomini impudene Cenfuras. — | ri Gr verum omnium imperito, fuospatefaciam errores, quam ad id vera, rediaque dncivatione, Quod filibe- jo mittendum, ut fuo Rei p tiffimarum facultatum c gius vir , quanto tutius forta[fe fuerat bonefle tacere, quam eo pacta contra cateros in(ane oblatrart, ^ RE" i Apologia adverfus Amathum. 21 Wr Qua mora, ne quod impedimentum rerum Cr medicina fiat candidatis,u tum 4e» um de utrod, noftrum (uam ferat fententiam, ubi nofhrai rationes diligenter expenderit ac penfitarit. tbus ron nifi quadam pracipiti -. dementia noffros inuafir labores, convulfit, diftraxit , vullam bujufce fadi j se rationem , nifi q-od fua at" thoritati, boc eit ffulc:f'ma libidini, tantum putaverit vbi, conceffum. Ego (ane, quain iflo W^ we nfi apertiffimis, ipfa luce clarioribus argumentis indus videar , cupio me ejustem argui emerit ultitits ignorantie, quam de fe prodidit ille. t3, ficut qandidus leor, qui bsc m manu ui» pjerit , facile dijcernet; ità fore arburor, ut minime em paeniteat ejus leGtionu, ubi non tantum ifhius reterrimios Li [w , fed C nos fine nofiro labore, rerum plurimarum cernet explana« as naturas.ldeod, bee, quo majs;i cum j culi ate, Cr emolumenza di-, fhindhiu aboi nbus legerentur jn certa digeffimus capita, ac ja w tanden, alus tonumere filentioinvalutü ad ea, 10 qua funt ua, in quibusille rurpifjime offendit, vemamus. — » A COR UM E D: fuum ipfius, quod olim tenuit , reprehendit judmiwum , fed q:anto prafliterat à prieri mon difcede- eos ve fententia, ipfe videat, qui vegetiorem Galangam nibil ab Acoro 4ijcrepase putat , ujuserror vilit pA". C lano, &g tet rationibus , Gr indicis, — Nimirum quod neutrum Galanga geuus [olia proferat. idis (ui qui vidernt €». Acorus idà ta eil, que guflu faerit [abamaro, ut de. Mcora fatetur Galen, fed tantum acri. Quocirca v neri pioni, qui uter ar. enar, plicium medicamentorum lifloria primas tenet , aliud eit Galanga, 20 aliud vero Acorum. caufam inter Gracos, AGuarius Gr Nicolaus Myiepfi curi anda Aurea Alex andri antidoto, cy A Galangam imponunt, tauquay medicamenta intei je diverfa, Quis bus luce clarius quis intueri poteri ngam; C" Acorum pluribus (ane notis differre, — Acoro cnim folia non debentur Cyperi, fed Iidisyquin Gr tadices 1ridi proxima , géniculis intercept a , fabalbicantes , non Jubrofe- feentes, & (ut Pliniu inquit: cui dr Lufitanus fubfcribit ) ruptu faciles, nouut in Galanga, utraque fratiu contumaces, quibus per[icuum, fatiug, comprobatum cenfemus, neutrum Galang« genus e[fe Acoruim.. Nec pro- feto intellexerim unquam (ur alias meminimus ) quo pado, quave inetamorpboji [actum [it,ut Galangail- la, nec viribus, fed tantum magnisudine differt, quum primum ad nos e Syria, vel Mem- it : nifi quis fortaffe dixerit , eveni[fe boc magicis pra[lgris , quo fuam ud noflra penitus obinute[cat argumenta , quibus in bac ve fumusufi, illud fane t8 [fe Lufit anum tut Brafavolum à nobis reprebenfum (illi emm uliqueplurimwm i fueretur opinionem, 30 fvfhicari libet, bac pati videtur addictus ) fui iu Lufitanus TU ; ; : Braíavolo emor defenderet, quam ut veritatem, quam prius fatebarur ; fuftinevet. — AcFucbfius aaqscos, vir profedto clariftnnus, cr qui potius Pbilofopbum feexiflimat, quam ut pertinax fit aut bor , etfi jaw pridem im Fuchtins Brafavoli conce[feris fententiam.vifis fort affe commentariis noflris, az pariter avgumentis , quibus coru derg- laudamus, Jiamur opiniones, qui exilimant , majorem Galangam effe Acorum , bonefla quadam dicendi ferte , qua fuam tuetur exifli » portremo quem edidit , de compofitione medicamentorum libro, a priori opinione n. : É i TE Y Ly r corin Cas parum videtur abe[fe : quod fort affe feciffet etiam Braf. nifi immaiura marte fuiffe praveniu, — Porro j ee Acorum non mea tantum fed plurimorum fementia , 4 edica multum preJhterunt , ea [ane erit vadix, aiomatieus quam perperam Calamum Aromaticum appellant. Ipfa. primum rello oculorum intuitu cxpendatur, ac demde fyncero vuminetur guftu , nulli dubium effe opinamur , quin adeo pé ves motas fit vepre[euta- qe 40 tura, ut i merito jfupidus appellari debeat , qui aliter fenferit. — Quo fit , ut ridendum videatur Luficani argu- | rebus) mentum, quo ducitur, ut credat Galangam eam ob f :cultatem , qua ad vene; ea praftare fatentur Mauritani, wim.V eoe genuinuin effe Acorum : quoniam Apuleius ? Veneream herbam quibusdam vocari |cribat. — Quando- rca herba & quidem cum nullam explicaverir illerationem , « i venere berba noaen acce|ferit , mon tanti yobis fuerit planta qua Apulejj authoritas : prefertim cum plurima alie preter Galangam babeantur vadices,qua hac polleant faculta- $ te, — Cuin enivn antiquorum nullus (criptis commeudaverit. Acorum ad Venerea preflare , facile quu opimavi po- terit Latinis (ut audio) Veneream berbam vocari , quod fortaffe ob planta pulchritudinem , amenitatem, & odoris fragrantiam Veneri illam dicaverit antiquitas, quemadmodum c» M Dytum, — Plures enim babemur plante, que Veneree appellantur nomenclatione , nempe Venerdum labrum , & venereum petien , Venereus ca- pillus V enereu umbilicus : quin etiam Tbymuimn, & Styrax , quod fuaviter firent , Veuerez dicuntur planta, E 5o Ad bac in Acori bifloria parum quidem. Apul «dfipulandum videtur , quippe qui non fatis conflanter de D füvner ceroferipferit. Primumenim nafci Acorum fcribit in locis cuitis , bortis ac pratis , contra omnium penitus fen- noo afipue tentiam, deinde vero illico afferit idem inventuvarum. nec inveniri, nec fiiri poffe , nifi cim flofculum emiferit, ndum, Qua omnia fi cum iis conferantur, qua à gravifimis ftviptoribw de Acoro firipta funty facile fabulofa depreben-———— di poterunt. Nec minu infipidum videtur alzud Lufitani argumentum , quod csm.ob cau[am velit Galangam e[fe Acarum, quaniam à "linio dictum [it 2 y.cap. t3. Acorum nigtae habere vadices , quandoquidem crafioru Ga- langaradices nigra nufquam vepert« [unt, fed Ves qa venia dandae e quod (ut ajunt ) de coloribus c c1 non judicant Caterii ex pid nosbliniani codices mendis ultimo loto gui uon nigras, fed fubnigras legant Acoro effevadic r rit is pauloinfra, Creticas Acori radices 6o letur, qui Acoro radices trib cat, fubniger vero qui ex ai ' vifitur coler iis in radicibus, LDAMOMUM. NE fane minus in Cardam Lufitanus , utpote qui putaverit Cardamomum. pete Pe funt antiqui , lignum Patet mon levis evror , quod. , effe plenum 5 frangenti Cer (ira i, Pes »ecclufum , favdumque ,pot fit proprium, quàm: ligni, — fuiffe emen, non lignum, teffatur aj imus auttbor Galenus libropr Abi ic haber 2 Fruéhu autem, qui una cum BUT Nipita, Mariali Stechadin, Diam, Poli, Chamadrju 22 Petri And. Mátthioli Radices autem be Zinziberis, Iridis, Rbei, Quinquefolii, Cofti, Nardi Indice, Nardi Ce, Atbamantici, Pbu, Ariflolocbietenuis. — Semina vero bac: Napi , Petrofelini , Thlafpis culi, Dauci, Cardamomi, Hac ille. Recen(uit etiam inter femina Cardamomum feniet carmine de T beriaca fcripfit bis verfibus. Kad poxoglgu amtouos y 194 Veo wn 2d oput putY. Kai SyaQaegn s"7es arat russvos GEGEÀI. à Hec Andromachus C* Galenus, adver[us Lufitanum antestot fecula feripta reliquerunt, RINA. , NTGELELA'GCLT Cenfüra. RA Lu[itanus, quàd recentiores quofdam forte fequutus , fibi perfuaferit Nigellam Citrinam ( Vd n nunc pharmacopaorum uti vocabulis ) majus M auritanorum effe Cardamomum : minus? icis Meleghetam vocant. — Quandoquidem Serapioni majus Cardamomum [emen eit, quod oblongis r Cardamo-. concluditur capitibus , iis fere fimilibus, que Rofís prodeunt , granis fubnigris , rotundis , in ji TU. —— continentur femina angulofa , fara, & odorata, 1d quod manifeflo arguit Nigellam banc , que Me thii e5t pecies (ut nobis alias fatis (uperá, offenfum arbitramur ) Maju Mauritanorum Cardamomuy e. mequaquam.. Adde quàd Nigelle calix nullum intra fe babeat granum, quod ipfum femen excipiat, fed pay. i femina tantum , intercur[antibus membranis papaveris modo. — Prater id » Cim (ui Cardamomi Coltrty S fibnigrum fecerint. Arabes , non vidag ctv Nigella Citrina vocata, que colore Jbectatur. Citrei mali, qu illi momen , E illorum. Cardamomum, appellari pofiit. E 4e T EM E E;.EFC- H-ESESA, ^8 Cen(üra Qe raterea Melegheta, minus Mauritanorum Cardamomum non ff is facile Cühjicere poterit, it € add Ve cum boc femen calice quodam, Melantbii inflar, concludatur : Card. num vero minus,ut Serapio, ET. ss em. fuum ferat femen nullis occlufum capitibus, colare majoriemulo.- Qui tamen celer fübniger Atelegherit minm Cardamo- £5 affimilis, eo quód bacolore fint [ubrufo Indici Milummflar, quod Tbufci Saginam vocant , Infubres vero Mal. mü minus. cam , uide fortaffe accefüit bis feminibus Meleghete namen.Adbac cum Melegheta femen longe maju habuit, ra ltice, Gentian, ; | Amtes neis | illi Andromach, "E TU quam Nigella Citrina,non video (ane cur confentaneum fuerit id minu vocari Cardamomum. CUBEBA,CARPESIUM * A Centura V. YN. Cubebis, C Carpefio cenfendis quantum aberrat ? quód Cubebas v lit , quibus paffim utuntur Offcina. REA eT tum veras Arabum e|fe Cubebas, tum etiam legitimum Galeni Car, m, t " noneffe — Pabetur, qui feripferit uquam Cubebas ejfe baccas , vel femen: ita n idem. . — Carpefium fateatur ejfe femen. Galeno enim Carpefium tenues [unt fefluca , momi virgultis fimilia. Quare quum Mauritanis idem fit Cubeha, quod Gra ri poffe putamus , ut vulgaris Cubeha, que AX d afcribenda est, inter fe ta, Carpefium effe poffit , ac debeat : quin etiam nec genuina Matritanorum Cubeba,, ut pluri in commentariis noftris explicatam babemus. : ; | SALPIPN UD: P pe Ulto vero apertius fuam declarat snfcitiam tamen Saliunca , quam eandem arbitrati none(f- Aquam Itali Spieo, recentiores quidam Pfeudonardum appellant. ad quod quoq, gi Tur , qua. maximam bominis nefcio imperitiam , an fiuporem di-.— "T. — xero, Etenimquid alienius m manifeffe P Sa!iuncam faliofam afferat effe plamam , adeob Píeudonar- pam vulgo vocatur Lavendula: 1n quo certe gn iipscug nechi uon pofiit : quin c ? ba verius quam flos , den[a , veluti manu pre[fa , vadice numerofa Quantum ab hoc differt feudonardus ? quum planta fit fruticofa lignofad,, Rorifiari | : brevis, fed bicubitalis , C flos veris quam berba, e qua i ud facile nedti poft. | coo mes pediculi junceo ferre lentore praflant.. Preterea P(eud numerofis radicibus m e denfe fruticat, ut folia tam pertinaciter fibi ipfis inbereant, ut tanquam manupre, in Pannonia , C in Noricorum Alptum apricis locis, nu(quam Pfeudonardus proveniat , ubi Plinio ip[o numerofa provenit Saliunca.. Heimilis autem G7 brevis Saliunca berbula est , non bicubitalu c Pfeudon modo fruticofa: ac lignoa , quamobrem in Bucelicis mt 2 ^ o v Punices bumilis cedit Saliunca. vofetis. - xr UO E Tantum difcrimen inter Saliuncam cr P(eudonardum nen cernit Lufitanus , b meu ctibitali non diflinguat frutice. AXimendum , nifi hanc oculorum curet caliginem y ne cui fortaffe etiam equo, accipiat. — - E t AE rom ] VIL.deCin- R namomo, potta cecinit : 5 E t ES | | ili- mà unt, nl $2 m^ : licem pro. non eífe tantüm — fappum (1 avboris udui CorUee e Phorit ati adbube. ud omnes Lufitanos, per. Indievegionibus, Ar e in bis queá, partibus majorem bujuscom tc Lufitani,qui navigiis iflas ullam bujus , 1 affa Afitano in iffi c entis affipulemur £ Pafertim 6 defint probatifimorum fcriptorum teftimenia, qui v fateantur, Ci ilz ac- fPecies ab "ma radice , ceu frutex quidam. parv con[urgi. tis. pato plura, pauciorave , mon equali tamen omnia lo ne | : r i4 dimidium non excedit ? Hae ille..— Adel «di liber de fimp neam i janum Galeno adfcriptis , qui etiam de Cinnamomo A t: Cinnamomum fa n7 t4, qua ab una radice plura eucrefcunt, recta &e minuta, breyiaq, colore fubrufo, & " 10 haberi, tt ellebori vel Dama[onij radicesnon excedant. . Apologia adverfus A mathum. Aoc qui cortex non ita facile , ungue àligno abraditur : nodulos plures Cr intervalla babent,Crin medio laves haben" tur. Siverofrangantur, quafi pulverem emittunt , odore omnia Pincentem, Fereenim bac maxima probatio Cinnamon eíl, quod fit omniumrerum odoratifimum. Quibus gravifiumus accedens author Ari[loreles, Cim- namomum furculum efe teflatur lib, cap.i3.de hiftoria Animalium fic inquiens: In Arabia &. Avu Cinnamo- : ; innam«o mus appellat a, quam [urculos Cinnamoma port are, Cr nidum ex bin conficereajumt, — Nidificat excelfis arbori ssi y;sgul, bus C ramis, fed incole fagittis plumbatis nidum petunt atque ita difculfo im terram, Cinnamomum legunt. Ad. ta venuia bec Cinnamomum furculaceum efje virgultum fatetur Galenus loco fuperius citato , ubi att plura apud Impera- ems tores extare Cinnamomi genera, quorum nullum veluti truncusin vamos plures divifum multum attollebattr, 5 oac. feá bellebori figuram pra feferebat, vel potiu Dama(oni. — Quibu palam eíl Cinnamomi virgulta adeo tenuia Adde quod quum ipfe dicat Galenus vamufculos acce- piffe Cimnamomi, non cortices ex eo quód à Trajano & Hadriano Imperatoribus repofitum fuerat , vel cos qui- dem ramu[culos apud fe fervaffe, facileconflabit omnibus Cinnamomi virgultum effe tenue, c non folum im ipfo cortice, fed im lignoodoratam reperiri facultatem. Quandoquidem fi Cinnamomum cortice tantum prafht:ffet, eur pretulerit Diofcoridesvamulos quemadmodum € Galenus, (ane non video. Quamobrem Lufitano fabulam banc ego tantum acceptam referam, pra[ertim cim prater affignata teftimonia nemo fit , Lufitano excepto, qui Venetiis, quod vulgare Cinnamomum ex 1ndia affertur , perinde ac Antuerpiam , unquam viderit reperernque y c ni oz Cinnamom: virgultutm,quod genuinum vepra[entaverit. Nimis quog, vana esl opinio qua credit Ga leni t€Wp9- oinio vana, re non eau fuiffe Cinnamomi penuriam, qualem vecentiores quidam ex:fltimant : id quod Galentipfiw tefiimo- nio falfum effe convincitur.Ipfe enim lib.1.de Antidotis, ubi Cafiam expendit, fic inquit. Hac a dverfu: Quinti di- zo dum objedla fint eo qubd mibi vejiciendum omnino non videtur eorum preceptum, qui pro Cinnamomo duplum 40 50 feutentia , quam fequi nemo debe. Cafe imponendum cenfent, quanquam ego [emper Cinnaumomum impofuerim, N am quibu ego Reme antidotos Brinaztd- compofui, cm vel Imperatorum amici vel divites effent facile fuit ills Cinnamomum à Regibus petere, lis Vt cum Gale- Cinnamomum emere.Hac itaq, Galeni funt verba, quibu facil quis certzor fieri poterit, an Galeni tempore tan- vi ten pore ta fuerit Cinnamomi copia, quantam Lufitanus defcribit ut fuam tueatur fabulam, Nonenim fuiffet opus me. es dicis aliis pluribus, qui Roma Galeni atate florebant y fuisin theriaci modo Cafie duplum modo Carpefium M. Quintw ) Cinnamomi loco fülltimere, fi genvimiconfequundi Cinnamomi illi tam ampla fuiffet facultas, ^M LACCA ARA B.U M. NR ne longemeliu (mea quidem femtentia ) fuiffet Lufitano , fi poetica potius quam medica [aculta- Ceofara ti fetorum addixiffer : nam qui eoin efrgendi fabulis aptior promptu à, fe praftiterit , video profetlo ne- V11-de. minem. — Idenimomnibu palam fiet diu in ve medica ver[atis , qui diligentes ifliw intuebuntur Centurias in fe ari quibus innumera (cfe offerunt figmenta, adeorem feriam pre fe ferentia, ut ea quis difficillime fabulae effe nofcat ,cife fomi- nifi medice facultati fuerit recle peritus. — Vernm cum ad boc illum natura pepererit , mirandum fane non eft weÁ— fii fabulandi facultate dyfcedere nequeat, fed potius illa venta danda : quippe qui id propria agat natura, qua in Leni prefentia du&u de Mauritanorum Lacca fcripturus evadere non potuit , quim fabulofi aliquid admifceret bis cencurize verbis: Qui bucuó, Cancamum Laccam e[feputarunt , miro errore deprebenduntur , cm Cancamum gummi piene oderiferum fit : Lacca vero five manas five fuffmentis explorata inodora percipirur, quam bodie Lufitani ex IB- y cc hi. dia aff l »flucidam.tinuru precipue deJervientem, C ex ea Officina compofitionem quandam toria fabue. praparant Dralaccam appellatam , qua (ut certo fcimus ) non gumamt , aut ax borir planteve alicujm gutta eft lo. — 7 fed potius formicarum alatavum fiercus , favagoque, velut cera apum. — 1n regno igitur Pegu di&lo apud Indos cüm terra, vel pluvia, vel arte plus juflo trrigatur, formice predicta ligna quedam fubtilia ab incolis fic difpofi- 1412 altum afcendunt, in quibus Laccam generant , & bac de caufa in Lacca ligna ipfa percipimus , quedubio procul arboris non funt Laccam ferentis, ut bucufque omnes fere crediderunt. Hec illi estfabula, — At- qui illi maximerefragattr Ludovicus ille. Romanus libro 6.. (ua navigationis , ubi de bis agit. avomatis ac merci- DM d moniit, qua Sumatra Vnula , five Taprobana mittit, fic inquiens: Mittit etiam ea vegio Laccam, unde confici- "ner um ant rutilum colorem, — Gignitur bec in arbore juglandibws noftris baud abfimili. — Hac ille. Cui fubfiribit Jo- Laccaubi feph indus L41.ubi fatetur in Cambaja Laccam uberius na(cr , quam alibi gentium , non autem fieri gignive for- gignatur, micis aut (carabais , ut lepidiu Cr facetiusquam vertus fabulatur Lufitanu. — Preterea cim duplex fft Lavca, T qua Alexandria AegyptiVenetias comportatur , altera ligni quibu(dam inbevens Sumatri, à Sumatra fortaffe Were Infula nuncupata : altera Cambaiti à Cambaia denominata , in glebas Myrvbainflav concreta, nulli inbavens igno,non eft cur Lufitani fabulam bifloriam putem.Siquidem gleba illa Sole clariw palam facit , Laccam gum- : mi effe arboris, non quidem, ut per (omnium vidit Lufitanus , formicarum alatarum flercu, quib etfi big, fca- teat tota Europevegio, nu(quam tamen vifa funt alata formica,que Laccam, aut fimile aliud excernerent. Ca-.— terim cim fati mobis comprobatum fit in Commentarii in Diofcoridem editis, M auritanortum Laccam, eGr 4 effe idem, adeo ut pluribus id comprobas e teflimoniis non [it opus, cadit perit, Lufitani Ji VELAROMIRD - cuv 2. Tess pariter implicat errore in Eleomele : tum quod ipfum deftuere fue more fingat € Palmarum caudi- Ce 6o «ib: tum quod binc duoliquorum genera putet apud Diofcoridem defluere. non unum tantum. Mel ?um per fe C» Oleum ex eadem arbore manantia : praterea ut novi (emper aliquid oportet, quüd bunc liquorem pov ex in« ex Indica euce credat diflillare. Deprebendirur im primis errar ex ipfiu[met Diofc verbis qui enda Miet am ita prefatur.In Palyryrü Syrie quod eli vocant, ex quodam caudice manat oleum melle craftus, fapo- Hines o re dsdci, Quibw palam est de uuo tantüm liquore fcripfi ffe Diofcoridem, nempe de Oleo , quod obmelleem dulces —— Hinem uno verbotantum Graci Aauéueha vocatur.nam 6» capitis titulus «gl EAasonénri Go babet, non autem "gl Adis n afprr Preterea ex Diofcoridi bifloria nunquam probari poterit, Eleomele palmarum caudicibus fluere s quum nufquam defcripferit caudicisilliw nomen, à quo in Syria funditur Sed eff falfum palmas liquo- TWIN faxdevemanifofo ferctür Bhd, abies Olzaru quan idam truncis.non. Eq utt Hoe / " . , ?» . 14. Petri And. Matthioli — mel affirmat. — Quod autem ex Indica nuce Elaomel manare nón erediderimjid fan? mil ligsy, » 3 | quod bujw bifloria neminem babeam autborem, prater Lufitanum. j C6r€ perfi | MACER. Cenfura X- ( ons maxime Lufit anus, urpoté qui femper falfa tueri nititur , Macim » quo Myriflic d. Maeere inflar conteguntur, & Grecorum Macerem nibil inter fe differre. — Cui nifi quis id Mp effecum | j!!dex contumacem declarat :tantam [ibi arrogat autboritatem, ut certü putet unumquemque fu » i. Crerus. Mac, , pularideliramentis. — Verum quum id nulla a[ferat vatione , vel authoritate , ipfe merito non mody a n . Mai: fuerit declarandus, fed infolens, vecors, ac delirus. Quippe qui potius errori patvocinari voluerit, sid dens, Cr aliorum fubfcribere ineptiis , quàm veritatem ampledi ac tueri. Atqui quum nobis ip copo M s noftris in Diofcoridem editis abunde comprobatum fit cum Gracorum, tum etiam Mauritanorum Pe Mace rum Macim Myri[lice nucis effe tegumentum, ut ip(a oculorum intuitu unufaquisque videre potegi Pie. s TP Macerem corticem ejfe radiw magna (ut apertifüme lib.12. cap. 8-teffatur Plinius) non e$t uz bic phurilq; id Centurionis infolentiam £r infctiam redarguam, - Eo itaque feconferre poterunt , qui bafce differentias b, (lenus nonconfiderarunt. Mh. ERT1CA,. ; rd Célüra XI. N Ec minus in Erica bunc deceptum reperio, quippe qui neget contra omnium dodifimorum virorum fe : de Erica. tiam, eat plantam, ? qua univer[a fere Hetruria ad mundandas ades [copas fibi parat , ullo padio psi cam, boc tantiim mani aretanento fretus, quod bec femeltantüm in anno floreat ,quum tamen Erica The, flHiteflimanio, bis tm anno flovere debeat. At quàm decipitur ? cim non nobis tantüm , (ed aliis quam plurimi, o), fervatum fit plantam, quam Ericam vocamus, bis in anno, nempe verno & autumnali tempore, frne ulla conggg, — verfiaflorefcere.. At cim libi. feribat Diofcorides Corim herbam Ericefoliis provenime, confletá, id Eruamy 3 [fram per omnia referre, palam fit omnibus, banc legitimam effe Ericam. ; cs : ACACALIS RE € A Cacalim nafci feribit apud fue genti Olyfiponam Lufitanicivegni metropolim. frutu allo, Puflimagn, — cacal, — ^ ritis fimili, ex planta quadam inter Myricam Q* Ericam' media. — Sed quid ad fabulas redeat, paimfue : cit Diofcorides, qui fcripfit Acacalim femen babere Aegyptii fruticis Myrica femme fimili , non autem Acacalim. Mydue fruticem effe Myrica fimilem. Carerum cim duo fint Myrica enera, alterum fructum gerens, quafifloremeom. — page mufcofum, alterum verb Galla fimilem, videant obfecro , quiem medicam profitentur , quam negligent | Erica bis in anno floret Diofcoridem legerit Lufitanus: quin Cy qua autboritatevelvatione ductus affirmare aufusfit |, Acacalis femen. pufillis margariui non effe abfimile , quum antiquorum quifpam (quod fciam) nufquamid Jeriptis commen. — dcs $ $ "C daverit, em phe PALIURUS. dra C Is Paliuro confundens biffoviam pede prolabitur : fiquidem putat. Diofcoridis Palitrum cr eam, de qua lig Palaró cap. 17. de bifforia Plantarum tradidit Tbeophrafho, (* Galenus oftavo de fimplicium mediamentorum facul- . noneffe A. fatibuw illam effe arborem, quam Agrifolium vulgi vocamus, folio lauri per ambu um aculeatosraffo perpetuo, gufolum, fu Rufcimodorubente. | At tam Diofcoridi, quàm Theopbraflo citaio loco, Paliurus frutex eft, nonarbor Gr -— femen in filiquis profert , fuliginofum, manfau lentorem velinquens [feminis lim modo, — 1d quodin Agrifolionuf — quam [pettari potest, cm baccifera fit avbor. Nec propterea negaverim Agrifolium aliud effe Paliuri gen, quod 4o Qut ipfe Theophraflus inquit lib. C cap... de bifloria plantarum) in Aphrica na(citur , quum noti omnibwilam — referat, Verim nonob id affirmayerim Agrifolium alterum illud effe genus, quod Jiliquas profert. Sed cüm Lufie — . tan fori? audierit Agrifolium inter Paliuri genera baberi, nec unquam legerit Paliuri drfere E : phrajtum, nulla adbibita diftintlione, pro omni Paliuro Agrifolium adducir, B — Non Quin C» in boc decipitur , quód certà crediderit Paliurum à Plinio defcriptum lib. .cap. 19. C à Tbete eodem . hraffolibr.Cr capit. a. efe Diofcoridi Paliurum, Error (ane per fepatet, quod Diofcoridi Paliurus femen in fili- Pamuro, quis ferar : Theophra[to verà C Plinio citaris locin fructum ferat vubrum filiquis nullis inferum. Namtametfi filiquarum non meminerit Diofcorides, fed tantum feminis, quum tamen rara in arboribus fint femina, quafili- quis, vel vafculis quibulibet non afferventur, non temerà cenferi potefl filiquas pretermififfe Dif. oridem. Nam Ji de Afficana Paliuro feripfiffet is, frudus meminiffet non femins. — Ad bac quum Y beopbraftm Paliuro filiquas jo ferenti ea[dem tribuerit tum vires, tum qualitates , quas fuo veddidit Diofcorides , ambigendum fant mntft, quin Diofcoridis Paliurus femen in filiquis ferat, Vue WEIN e LIBRES «dp stella guide pfirceem Rilem vulgi opinionem fequutus , eam árbufculam cenfet bortis c viridarii familiarem, Xibaok, qua folio exit vitigineo parvo, alba Populo emulo, ramuli lentis , obfequtofisá, ropiariu aptifimis, quie Du fructus acematim dependent, acinis magnitudine piperu.rubentibus, [apore fubacido. sed mamfeferdfel- Ribes legi. Jit eum Serapio, ( Ribes enim Arabica planta est) Ribem afferens efe arborem capveolos profeventem, colore vie mz hil zidi rubefcente, foliis latis, magnis votundi[que , qua quidem note in noftra Ribe omnes defideramur.— Tee — - risenim Ribes nec fert capreolos, nec lata,nez magna,necvotunda folia, fed parva, vitiginea, cr dirifurüptram- bituin laciniata, iter cpu ki ia poo coc tamem MENU DEUM ASLCEONLS * Vk — Uo in altum magi in boc tuvbulento mari vela facio , eoflagrantiu ad partum aliquem merttt m Rofis Da- OT Tadet profecto cum iffisineptiis me diutius ad naufeam ufque confliclari. , Sed quid agam 1. maícenis, porta erat refipifcendum, nunc danda vela, quacunque fe offerat moleflia: maxime cm ita diluamur ipfasme ; 4, ut binc ad feriarevocemur. — Audite quefo lepidam bommis peritiam. .Derofts enim feribens » qua D fcenas appellat, qua[que vulgus Mofcbetias vocat , quod odori fort a[fefragrantias Mofcum vefipiant, mu falm bas non minor! vi dejecteria pollere exiflimat , quàm $cumimonia: fed exitiofi Cunuan effe qued camentim pire ter contendit. — Hoc ut covfirmet, amilem prorfu buic fubrexit fabulam,quod Venetiis Lacs cui vdd juo uti teflimünio ) nolilifgmamq fta gentis iv: Beatrice Apologia adverfus Amathum. 2 pum faccharum ex bifce Rofis paratum à medicequadam Veneto tanquam medicamentum quod nullo incem- modo alvum cieret , degufla[fec,fHLatim faucium Cr lingua defquam at ionem,quin Cr ventriculi erofioncm con- traxit, Nibi ad me attinet illa, quam adducit, muliercula. Primum (ut go mibi refti effe po[Jum ) id con- trà Lufitant fententiam maxime pugnat,quum [apu ipfemet jd [ump[erim medicamentum , altug, frequenter dederim fine ullo pror[m incommodo , adco ut quandoq, pueris felicifime propinaverim. Praterea non magno Lutant. negotio deprebendi poteff Lufitani judicium effe faljum , quód man(a bec i mih penitus: guftui relinquat judicium ftd tantum fe offendit tum Adflringentem,rum etiam fubamaram. 1d quod manifefle indicat,ut nulla faucium, aut lingue erofio , inflammatione binc deguflantibus accedere poft. Mibi enim bafcerofas fpe mandenti,ut quandog, adflricam excitarem alvum,nibil erofionis inflammationive accefüit. Quofit,ut quis vé- 10 dle opinari pofiit [uo inconflantà judicio delu[um e[fe Lufitanum , utpote qui bujufce medicamenti facultatis pe- nitus ignarus (ymptomatis illius caufam in illud perperam rejecerit, Cum potim credendum fit,id ab acrium,[al. feruma, fuccorum deftuxu proveniffe,qui forte fortuna eo tempere , quo rofaceum illud faccbarum mulier illà fumplit,a capite in eas partes labi cepit.Necputaverim unquam medicum illumVererum,quem tamen nomina- re non audet Lufitanus,adeo excordem,imprud, ntglig q, fuiffe , ut tam mobiliac diviti mulieri mà- dicamentum prabuerit cuju ignoraverit vires , praefertim cum ad bujufmodi ditiffimos egrotantés ij plerung, zt accedant medici , qui primas in civitatibus tenent... Atqui magis (ane demiror bominis imperitiam , quod tam — u acriter damnaverit bas Dama(cenas Rofat,odore perquam fuavi fragrantes.e quibu clementifimum vllud para- v nag "tur medicamentum,nullo penitus i do alvum ducens, Contra vero tam magnis laudibus pretulerit ad imperitia, z. tandem exolvendam Perfici arboris flores : quin Cr fyrupum ex eorundem diluto paratum. Quandoquidem (ut 20 jam [excenties obfervavimus) Perfici avbri flores ad ducendam alvum devorati , incommodis quam plurimi T fumenes afficiunt nempe crebris vomitionibus ventriculi Qr inteflinorum torminibus , ammi deliquio,Cr crebri «lvi dejectionibus,que omnia plerung, fequitur frigidus fudor effuatio virium amifto, C corporis univer[t imbe- E cillita. Prater id, quis nam Amatbum bunc merito A'uxfiv non appellaverit cim eo ignorantia peryeniffe con- (are flet utcerto fibi per(uaferit Yeleniabinà Perficis paratum , de quopluriesin febrium curatione Cr venriculi do- anon lere menumu Avicenna , ex Perfien arboris floribur parari debere ? Sed quam falfa , ac videnda teneatur opi- mione , (tce clarius offendit ipfa medicamenti omenclatio , quippe Ieleniabin Mauritauis omnium praclarifi- morum medicorum confen(uni| alsud defignat,quam Mel Rofaceum.. Sed quonam patto Rofaceum Mel? flori- Ew Perfici arboris parari pofi;t (alryab,ab | prerifu fcribere fere nequimus) qui [ciunt , doceant quum id bailes mus nec viderim,nec legerim v[quam.. Conftat enim per Rofas Per[icas nil aliud voluiffe Avicennam ,quàm Pu- 2 A 30 niceas, Siquidem lib.v. ubi is de compofitioue medican um omnium egit ,de quibus in univer[o meminit yel Avi- volumine , Teleniabin ad febres C ventricvii dolores parari jubet à Rubeis Rofis, non autem (ut Lufitani vana cenaam? fert opinio) ex Perfic: avboris floribus. 1d quod mantfefle indicat,nil aliud Perficas Rofas Avicenna defignare, quam Puniceai , Per [cae illi fortaffe Yoco' as quod à Perfis in fuas venerint regiones, Nam C? nos Dama[cenas vocamus eas, de quibus di vimus, quód ? Damafto Syrie primo ad nos pervenerint. LME INVOLUCRUM pee preter id Lufitanus in ea examinanda palma,quam Graci sxcerw vocas 1s enim nil aliud. Palme 1n- Tc m volucrum acéruy Grecis vocatum primum e[fe exiflimat,quam Nucis Indice villofum tegumttum,boc tAWeB paz ia. argumento fretus , quód Nux Indica vocata ab arbore proferatur (ut referunt quiin Indiam peregrinantur) volucto. Palma fimili, Deinde vero (ua fortaffe incon[lantia dudusin ejusdem capitis proce[fu ,vevocata priori (ententia 49 (qui taltum puerorum efl mos ) nil aliud tandem affi mat 4pud Diofcor.effe Elaten quàm Palme germen , quod, Grecis Encephalos dicitur ,ea vatione innixus , quod fcripferir Galenus libro $. de. fimplicium medicamentorum facultatibus id recte Elaten vocari, Sed gemino bic fe implicat errare, Quandoquidem Diofcoridi Palma Elate Palma Ela- nibil aliud ef) quam fructus palmarum adbuc flore[centium involucrum, 6Alixq, , non nucis alicujus tegumentii, or nec germen, Indice enim Nucu nufquam meminit Diofcorides nec (quod fiverim legerimve) antiquorum ali ees quis. Quofit.ut cenendum fit hujufce Nuci involucrum nusquam antiquis innottiiffe. Porro Palma avborque PalmaEla. datlylos profert (id quod penitus ignorare Lufitanum non ambigim) primoinvolucrum magnum edit, follicu]; e biftortae cujusdam inflar, im quo quam plurimi flores meluduntur,qui longo pediculo ferie quadam pendenter racematim cob arent. ld tractu temporis debifiit emergunt, flores. Carpitur-deinde involucrum ad plura utile ,ida, eft, quod Diofcorid: Elate appellatur : que fi mon ig sor affet Lufitanus,non ita fort affe facile,dum duabus vult infi- 50 dere fellis,duobis binc parietibus caput impegiffer.. Nec nobis. fane obftat Galeni authoritas, quanititur Lufita- Galeno - mu. Siquidem Galenus loco fuperius citato duo facit Flates genera , unum quod germen eft ipfius Palma , aliud Eltes duo pero tegumentum ,de quo tantum fcribit Diofcorides: cus etiam Elates duo produntur genera ,quorum unum eee - illud eff de quo diximw,aliud veroid totum,quod involucro ille concluditur squorum nullum Nucis Indice t&- iam & Dios gumentum,nec Galeni Encepbalon ejfe potejl. Ceterum ut fortaffe probet Elatenplura apud antiquos defignare, fcoridi- Plimum in medium affert, quippe qui fcripferit libro duodecimo,capite ultimo , arborem quandam e[fe Abietem Yocatam,unguentü expetitam,quam alii Elaten vocant,alii Palmam , Alii Spatben. 1d quod maxime palam... facit quam imprudenter velit Lufitanus aliorun, errorum infcitia [uam tueri opinionem, Siquidem Plinius Plinii exrot, non [atis apte locutus deprehenditur vocabulorum fimilitudine deceptus. Ipfe enim cm legiffet apud Gracos oris tirar Abietem arborem defignare ,quin C? inde» quibusdam vocari Palmam Elaten Jive Spatben, & banc quitur 60 in unguentis addi , magno ac pudendo errore putavit idem effe Abietem arborem , e florefeentium dad lo, ^mathus, Tum involucrum , quod ad unguenta [j;fanda expetebat. antiquitas, ferunt, i^ 26 Petri Andr. Matthioli ferum 4g, recondunt.. Fruclus eft magnitudine Pyri figura oblongus , Amygdala modo , colore bey; "TET cem intus babet ut Prunum , verum longe minorem mollioremq, Caro ejus fuavis , ac pradulei : Hex concotiug, facilis , C innocua etiam largiore cibo fumpta. Radice arbor POM oat iin dee "n eraffitudine,multitudineg,, Materie conflat vobufla , dura vifua, decora , veluti Lotus ai iD Jfimulachra, & ledulos, & men(as, C reliqua fimilia fabricant : laden Theopbra]hu, LEE o Aeg)ptia notecum Perfico noflrate confevantur , qua univerfus fcatet orbis liquido conflabit bas M. Perf | Perüicide- minas inter fe diflare, quàm aquercu [alicem : Perficus emm arbor , que noftri in bortu , viridapi, ^ttilil, | ^ MM pafim frequentifima vifur procera , magna , formo[aq, nu(quam vifitur,nbilg,cum Pyro cóghatig PN. | bet sfed potius per omnia Amygdalum refert. Quin nec fronde perpetuo viret , nec fractum omni tempia iyd | cit, nec oblongus is efl Amygdala inflar , fed orbiculatum in fbhera modum ,colore minime berbido, fed quy. | maturuerit,aut fubpalliao aut (ubcandicante au rubente ,aut lavo. Huic oficulum prater id Prune eL] non vifitur , fed quandog, duplo , triplog, majus,nec illi figura fimile,quin nec frau facilisfed longe pe. | ciu... Adbec noftratà Perfici frudlu guftu pradulci non percipitur , (ed potius [ubauffero, aut vitifo. Addequd — vulgari Perficifrucus maxime damnaverit Galenus libro fecundo de Alimeutorum facultatibus, ut pravi fugi | alimentum, & qui facile corrumpatur , C noxam ventriculo inferat : contra vero quiex Atg)yptia Perfaa v4 veniunt.Poftremo Perficus noftras radice nititur brevi non longa,tenui non craffa , vara non multiplici, Pie | inderariffime anmo[avepevitur. Contabefcit, peritá, facile, quod imbecillibus admodum fufténteurvadidg,— Ob idd, ligni materies illi rara, fungofaó, cernitur, nec nifi «d ignem apta , quum tamen Aegyptia Perfeefili. | da, compatta, pulcberrimad, [peclexur, ut pote qui in multiplices veniat ufu. Quo fit, ut omnino Amatboamp. — tior, C Lufitano lufciofior fuerit, qui on noverit Perfeam Aegypti avborem à vulgari Pifico plurimum Aqui y | plurimum differre. 1d quodetiam comprobatur Plinii teflimonio, qui libro decimo quinto, capite decimorenig | fic fcriprum veliquit : Nam Perfica arbores fero c cum difficultate tranfiere , ut qua in Rbodo nibilferant, quod primum ab Agypto eorum fuerat bofpitium. — Fal[um e$1 venenata cum ciuciatu in Perfis [777 penarum caufa à Regibus translata in Aegyptum, C terra mitigata. 1d enim de Pev[ea diligentiores tradunt, | quaintotum alia est, nec extra orientem na[ci volunt. — Eam quoque negaverunt ereditiores ex Perfide pter fuppliciatrauslatam, fed à Perfeo Memphi (atam , & ob id Alexandrum illa coronari vilores ili ifie. in bonorem atavi (ui.Semper autemfolia babet, & poma, [ubna[ceutibus aliis: bec Plinius. — Verummnmila bic & paritet Theopbraflus deffruunt Lufitani evanidam [ementiam , fed etiam graviffimus author Galen, qui libro ri.de coimpofitione medicamentorum fecundum locos manifeffe teflatur , in nulla alia Romani fuldita gente vidiffe Per(eam arborem, preterquam in Alexandria Aegypti. — Sed ubi verum teflimonia ad[unt, quil, opus esl verba ?. Hoc tamentantum addam , quod cum per longas ante Galenum atates Perficus, vulgari noti- tie arbor, univer(am occupaverit Graciam, Italiam, ac alias paffim regiones, fi Per ficus noffras ab Aegyptiamn | differret Pevfea, nullo pacto credendum eo dew:entia perveni[fe Galenum , ut pofleru atis memoria cominendayte rit, nufquam gentium vidiffe Perfzam, nifi tantum in fola Alexandria. FLUVIATILES CANCRE Cenfura QE Lufitanum de Flmviatilibus Cancris differentem legerem , tenere me non potui, quin in vebemen- eer tem folverer cachiunum. — Siquidem illum eo in[citia verveniffe offendi in bifci cenfendu, ut aquatiles Te» cancri, — dines Cancrorum affirmayerit effe genus , eo graviffimo argumento impulfus , quód bellicis, 6 lenta febre Ridenda Jaborantibus maxime commendentur.. O lepidum caput, fine helleboro tibi cerebrum demulceam ?. Serionebac ^. Lofüani — diupruy ab Apatbo?. anrifum movere (ua vecordia fludet ?. Nimirum adducor, ut credam (fi id ferio fatear, amentia, eer s ; à 23 ; Mie erroe quod fentio) aliquo amentia genere illum quandog, vexari, C proinde tunc temporis non vifi bujumodi delira-. menta defcribere, Nam & Rana, & Cocblee in Cancrario genere erunt , quod bedicis maxime conferant , fi potius Lufitani delirio addicimur, quam veritati, s MARINUS SCORPIO. Ee Cenfüra hue Scorpionem parvulum quoddam putat e[fe animal.ulum, quod ex Canerario genere exiflima- XX.de] verim (vidimus enim illud fepe in Hadriatici littore tanquam inutile à pifcatorilus rejcctum ) longisac inarino S J 4 Mec ET "s $ - " P á H " Scorpion, ££Bttibus cruribus, corpori forma terreffri fcorpioni fimili; cbelis pariter tenuiffunis , cauda nulla, C oni ptite dd tus pulpa cavens.Gulielmus Rondeletus lib-18.€ap.22.de Marinis pifcibus animalculum bot Canerum Apex vocat.Verum Arifloteli, Hicefio, Galeno , Atbenao, Plinioy Aeliznod,, Suo: pius pelagius efl pifcis, & inter mul los, afellos, lacertos, cernuas, C", quotquot funt, alios, dure carnis vecenfetur , non autem in Cancrariogenttte— Quum autem ejus bifloriam in Commentatiis noftra in Diefcoridem pluribus defcripferim y & veram Sunpum inaginem appinxerim, eo fe conferre poterit Lufitanus;fi cacitatis fua vemedium non neglexerit. & imm RAN XE. o Cenfüra u bi Ranarum vires expendit Lufitanus , proculdubio abe;rat , quod omnes in univerfum Ranaé venem[a ge ad cenfzat, adea ut in Aetium invebatur , quodis libro 2. cap. y. palu[lres ranas inter venenata 1&0 voltu. € tamen libro (ecundo earum jus tanquam alexipharmacum pratulit ad venenatorum reptilium idu. | "T. cene, — gjpis esl manifeflus, quod quotannis infinitus ranarum numerus Italis im cibum veniat ex bis, quai o c ferobibus morantur , C nullo tamen incommodo comedentes afficiunt. Nam fi(ut Lufisaust Mu na omnes venenofa e[fent, nulli dubium e$t ,quin quam plurimi earum e[u interirent : quum non at) nt 9n d nes insumeri, qui iis tantum (epims fatientur, nulla ob id accedente noxa. Nec [ane fementie nofira obftat qui Galenus ib. de Cibi boni & mali fucci fcriptum reliquerit, à Ranis effe abflinendum, quippe s Ranasmomte" " tur, quód veneno aliquo fint infecta, fed quod malum in corpore [uccum procreent , perinde ac pifeesin po Luani pajudijus degentes. Quippe fi Galenus puta Jet venenoas eje Ranas, nunquam eas inter cibos rerulifer. 900m Religio, 5 6rp affe Lufitanus, credo , lege percitu Mofaica, quam veritatis fuffinenda defiderio in Attium Wy. «quem (pace ejus dixerim) nonintellexerit. Ipfe enim libro fecundo de Viribus animalium , qua 1n ufum medic edic veniunt, tbi devenit ad palu[fres Ranas qua paffim ab omnibu eduntur : Rana palufires (inquit) 2 ferus falej, & modico oleo condita venemoforum veptilium ichibw, fi ju earum bibatur, magnum prafidinam 7 pi € A pologia adverfus Amathum. | 27 id quod exDiofreride deprompfit ,qui pariter de bis egit iifdem verbis, Quibus manfefie [uffragatur Plinius libro 32.£ap.quinto ,ubi non modo Ranarum ju pretulit contra ferpentium idu: , fed etiam ad marim Leporis venenum baufla venena, devoratam Rubetam, Salamandramá, iis latdibu pratulit, Nec obid velum ferta[- fe putet Lufit anus Actium fibi ipfi repugnafe : quippe qui dixerit libro 13.quod devorata palu[iris Rana tanquam » a, variis ac multis vexet imc dw. Quandoquidem ibi depalufiribus Rai non egit , qua incibum veniunt , fed C» de venenofis, qua Bufonum funt genere, Cr in paludibu, prefertim f:idi, morantur. TWfe enim cum proximo capite de Rubetis Ranis egiffet , quas Dufones alii appellant , voluit de aquaticis etiam Bufoni- — bus, quos Graci (ub Ranepaluffri nomine comprebenderunt, verba facere , quoniam fciverat Bufones c terre. ? fires, aquatiles reperiri,ut quem, compertum babere bigimus, qui diligentiu , accuratiud, vei VO medice operamnavarit , quam fecerit Lufitanu. 1d quod ifefle declarat libri ilius titul. qui denoxiorim animalium mor[u, & de befliis virus ejacul.entibus infcribitur. «s & idem legitur apud Dio[coridem, quippe dii quilibro fecundo de Ranis, qua in cibum veniunt, egit, fexto vero, ubi peculiariter de Veneni C» Venenatis ani- EHE malibus traavit, de Rubete , c palu[fris Rane curatione caput proprium cdidit. Adeout jim nobis fateri li- nou effe €tat, neutiquam in re medica Lufit ano e[fe aflipuslandum. pe um, G.ALLIN X . Ar" nulla mibi amplius eft contentio cum Medico, optime leder, verum cum folertifimo deguflatore , vel Cenfara coquo potius , quo plurimum recreattr officio egaliumepularum. Gallinzs inferiori Germanie pre nimia EM «lgoris mclementia carnes babere fcribit bircinie, vel caprinis d'teriores, C» proinde malum, vitiofumveprebere malum ali. 10 «limentum : quim C varo ibidem bomines idcirco ve[ci gallini. O indagatorem omnium eduliorum :-Patere id mentum mete percontari : quis amabo te ibidem Princeps (ue prafecit culine, ut ifl eum [poliares delicia ?. 1d quum ego przbentib, mecum admiratus FLandris quibusdam exponerem, fabulam elje ajebant. Quippe quod non minus in eorumve- qiomibus carnium probit atis , faporisó, jucunditate praflent. galline, quam alibi, Adbec pariter fabulofum e[fe fatentur, quüd varo gallms ibidem ve[cantur incale, cavatione innixi , quid carum cibus veprobum generet ali- mentuin, (ed quod multi fort a[fe à gallinis abflintant fumptui parcentes. Quod autem prater vationem ii medici agant (ut ait Lufit ani)qui postexactam purgatienem ad ventriculum ab[lergendum ab inberente medicamen- to fimplex gallinarum jus exhibent, fane non tmprobamus , fed qui fint illi prov us ignoramus, quum in communi omnium medicorum u[u perpetuo e[fe fciverim, jus illud boc in negetionunquam exbiberi, nifi (accbavum admi- fceant rubeum. Nec idtemere [atium putaverim , cum non ambirgam jusita paratum non imodo abflergere, fed 3o ttiam pofJe roborare : id quodà purgatione plurimum praflat. » r * 5 - pendit partes, fic inquiens: Habet autem Typha fe ifecus corticem veluti Olyra & Hordeum , verum 6o Lo. 5$. G-LI.S. S. I.L E. pus Sciftile nil alind effe cenfet, quam lacipfum fimplex per fe acefcens.. Convincitur ipfius Diofcoridis tefti- Erie monio, qui bujufre parandi Laclie vationem feribit bis verbis. Ex omniladie fit , quod. Scifüle appellant , boc sciósti La- modo. Lac fictili movo fervet, vamod, fictlneorecenti mavetur , infperfis , poflquam bis vel ter efferbuerit, toti- &e. : dem acetimulfi cyathis, quót funt lalis bemina.lta enim ferefcens liquidum ab eo dividitur,quod in cafeum con- rer erevit, fed cum fervetyue fuperfundarur, conveniet Jpongia ex frigida continuo ficilis labrum detergere, fexta- a; Mio. viumá, argenteum [rigide aque plenum demittere : bsc lle, Diofcoridi fubfcribit Galenus libro decimo, de fim- pliciumWedica facult atibu,ubi de Canino flevcore egit : quin & Paulus lib.1.cap,85.Non po[fum fatis cogitare, qua fuerit in bomine tanta imprudentia, aut fomnolentiay quod cim tam [plendidi ionib | explanandum Diofcoridem fufceperir, adeo gravi Laba[cat negligentia. à OLYRA j N frumentaceo genere eam , magno errore O yram cenfet Lufitanus, quam nos Sacalam , C» Plinius Secalem, Cells Gy Farraginem appellat, e qua ru[Hici panem conficiunt nigrum triticeo longe deteriorem. Sed cadit Lufitani X XA, de opinis, quód Galeno primo de alimentorum facultatibus Olyracolore fit albo adeo ut dixerit Pliniuslibro deci- Ofy:a,qua po otlavo, cap.octavo, effe, qui ob Olyra candorem, illam Oriz.am effe putarent. Praterea (cribit idem Plinius ex MS mg: Olyra dulcem confici panem, id quod ex pane ex Secale coifecto minime percipitur , cum potius quodammodo amarorem refipiat. Atbac Secalaita vulgo vocata, cim in area. igellis decutitur, illico omnem exuit tunicam, Gr rritici modo nuda collicitur : fed aliter Olyreeventre faterur Galenus loco fuperius citato, dum Olyrinas ex- - fa iratum in panes congerttir : Cr paulo is.ferius ait: Ex nobilifima Olyra, cum , ut decet, fuerit decortica- At; nominatum Tragutu conficiunt, quo pleriqoé utuntur, Quippe plane conflat; Olyrain decorticariin avea mon pofjeflagellis, quemadmodum nec Zeam, nec Hovdeam, nec Avenam, dum in area concutitur, fed opus effe, arin pls pinfentur. t eriam boc ayo moris eft apud omnes. . SECCCISHES C REOR asus cHONDRUS. OO : * EG 'ari Chondrum exiflimat , quam quidam in Italia, in Tridentino agro , Scavdellam vocant, Ceofura tod merito redarguit omnium agricolarum coufenfus, qui dicunt banc e[fe Hordei genus, non Zee, — Hor- e deienim plura balentur genera, ut quis ex Theophraflo no[fepotestlibrooavo, capitequarto, de plantarum ——— hifloria. . Quafi ree expendantur, nil aliud Scandella Hordetum minus , quebinistamumverfibus ——— Jpicam gerit, rotundioré etiam grano.Nam prater id, quos nempe facie Cr viribu, Hordeum1 [nib ioo conftat non effe Zeam, quam Dicoccon appellant ,. nquam Scandella veperta fit , queZea illi imodoin ———— gemini putaminibw conjunitum femen babeat : quofit, ut nullo pado Scandella inter Zeasvecenferipofit, Zea ———— atttem Dicorco abundat Goritienfis ager, & Forrjulienfia arva, uLió, vulgo Pirra Farradicitur, qud Zea ——— ibi ab incolis in univer[um Pirra vocetur. — Caterum quia ex boc Zea genere Halicam , five Chondrum fibi pa- " tant, quam ipfi Far appellant, licet falfo (differt enim ab Halica Far ) ideo eadem Pirra Fara nominattiy rt^. Cenfüra 7icoli; Huic alius ejus affinis eitevror, quod fcripferit , putaveritá, Far ab Halica nibildiferre, idque ex Scan- ov nde dell; A n; oni E: 35 eroe Vg vecta id: veli átici . : ;« parari quam Zeam Dicocconcenfet. — At Pliniiteflimonio,, Far nibil alind eft qu f nti veltritich Halics que Sen, Adoreum vocatum, — Ille enim libro 19,cap.8, ita fcriptum reliquit. genera non eadem ubi, , idcm facit, Mas es * Ae 28 E Petri Andr. Matthioli neque ubieadem , funt. isdem nominibus. Vulgariffimum Far , quod Adoreum vetere; 4 eodem capite, ut palam faceret aliud effe Zeam, ? qua fit Halica , aliud vero Far, Qui Z Tprlaevere, n non babent Far, Item cap. 7. ejusdem libri Populum Romanum , ait Farretantum Hrimento n ; ufum Verrius fcribit. Quo tempore Romanis null fuit Halica ufus , ut ipfemet teftatur Plinius libra, Ne. cum inquit : Halica res Romana eif, c non pridem excogitata, neq, arbitror Pompeii magni ant 22.649, 25. His accedit Afclepiadis & Galeni authoritas libro feptimo de comp, medic. fecundum iain vis n i, ad cruenta buta, ubi fic babet : Farris Clufini appellati fextarii dimidium , deco&i Marrabit nid Mt unum. Hecinvas vitreum conjecia per diem c nocdem macerari finito , (fequenti die Piana ied quemadmoduin Halicam maceramus : bac Galenus. Quibus palam e$t à Farre differre Halicam Galen fctibit Aetius lib.9.cap.a5.hris verbis : Quod vero Latine in regionibus Roma vicinis Far appellant : boc modpy,. vatur. Frumentum modicotempore aqua imadefacito, indeque extractum, ac in pilam conjedium, velusi bui nam à 6gticoreputgato, ubi vero corticem exuerit » tollito, atquein fole ficcato : deinde manibus tritum bo penitus a cortice [uerit inundatum, cva(üiffime molito,ita ut granum unum in quatuor aut quing, prie H " tur, c ficcum a[fervato. Ufw autemtem pore Halice modo coquitur , & à (atis in cibum fianitur, Hac ill, qua certe pertingere debuerat illemagnarum centuriarum conftrutor, i * PHASE GLIS FAM | Cenfura Hafcolum, five Pbafiolum , nonparvam illam C vulgarem , quam Galenus Ocbron a. llat, fed tamm e c a Do Erviliam falfo contendit. — Quandoquitlem Ervilia illa major Latinis Pifum pie. a j quam Ervi. feel. Differre autem Pbafeolum ab omni Ervilia Cr Pifo teftis esl Plinim libro i8. cap. 7. [ic inquiens: fno, hlàftatuit, "entis folium barundinaceum , Faba rotundum , & magna leguminum parti, — Longiora Ervilia , d Pha[olisvenofa. — Quibus palam est, nec Ervilie genus , nec Pifum effe Pbafeolum. — Conflat pratereaEmplig eujusó, ceneris, vel Pifi (iliquas elixas in cibis à nemine mandi , quàd adeo dura fint cartilagine, ut nulloman.. à fu dentibus coufici queant. — Contra vero vulgaribus , genniniá, Phafeolis accidit. — 1d quod idem fatetur Plinius cap.12.ejudem libri, ubi fi babet. — Siliquerotunda Giceri, cateris leguminum longa , bifa cylindrias €, Phaftolorum cum ipfismmanduntur granis : id quod noftris Pbafeolis vulgaribus accidit. — Nam tenellgtos : vum filiquas fuis granis vefertas, modo in acetariis Afbaragorum modo , nunc una cum bra (ficis elixas, ante maturitatem eflate comedimu : quod tamen nulli alii leguminum generi à natura datum e[e comperim, Hir itaque palam est, Phafeolum Diofcoridi nullam effe Erviliam , (ed vulgaris ufus Phafeolum , qui paffim incane pis fertur. Quippe nontantum foliaiWiinfunt (ut Plinius inquit ) venenofa , fed (ut Diofcorides ait ) devoratus — dnflat, [biritus ciet, &* egre concoquitur. Quin etiam viridis cum filiqua fumptus, alvum emollit, — Annonin"- Cenfura idem cadit erratum, quum Erviliam, quam confundebat cum Pba[colo, Dolichum ATbeophraflo credit ap».— Res pellari ? quum Dolicbum illeteffetuv aperte adaito longo palo con[urgere. id quod maxime denotat y Dolichun Doo aliud effe quam varium Phafeolum illum , qui Diofcoridi bortenfis Smilax dicitur, Quippe in primis hic longiffimos afcendit palos, qui Lupi Saliclarii modo fe circumvoluit , nec alibi, quam in horti feritur: quinet- jam ejus filiqua fimul cum granis, perinde ac aliorum Pbafeolorum, manduntur in cibis, — 1d quod in prafatia- ne fecundi libri de Alimentorum facultatibus teflatur Galenus , C. Paulus Aegineta libro primo, — Atquifi — pluribus inanem (uam velit fententiam confutari, commentarios noffrosin Diofcoridem confulat. — Pluvaenim — — sbi reperiet, qua bic filentio pratermittenda duximus , ne plantarum potiw hifloriam fcribere, quod in alis ubes —— vius exequuti fumus, quam ift temerarii bominis imperitiam ac negligentiam videamur aperire , quod jm "3 noftrum est inflitutum , fed id breviter: ne fi omnino tacuerimus, ille [ua temeritate incateris noftraabutatur "— modeflia, fin copiofius, ne juftum excedamus modum. jg p T LAPATHUM SIVE RUMEX- Cenfüra A jam propemodum vereor , ne quis eruditus tandein fajlidiat in audiendis innumeris e pi fimis ifliw P. bominis erratis: qua fi nuda in nedio ponerem , cui non ifla flomacbum moveant ? Nunc itaunjufcujud, occurrere fludeo prudentie, ut non parum hoc quemque confolari debeat , quodin bujus refrenandaaudaci plura interim à mobi afferuntur noninfrugifera , & (nifi me fpes fallit ) non indigna eruditis auribus, Idumm. 5 fiquidem hic ubique laboro, ut & Lufit ani , quitam infide ac improbe aliorum ver[at fcripta, pat cfat audax 7 injcitia , & veritas fimul in bis tenebris non fine lectoris emolumento elucefcat. Verum [ic à nobi utrumque est peragendum , ut plura ,, * ab[olutius nos alias de bis acluros meminerimus , utque contra Lufitanii "A ^ «c imperitiam, nonparum binc quoque voboris Qr lucis accedat, — Quare (quod in cateris fum fatus) im * —OSpinachifi, accedam ad ea, qua de Spinachio , feu Rumiceille profert. — Nam quod bortenfeolu , Spinachium mbipafim. Eod vocatum, [ativuin Lapathum e[ea[[erat , meo certe judicio longifime aberat quod Spinacbium cum Rumict vel Lapatbo, nibil habeat cognationu : fiquidém nec folio, nec caule, nec flore, nec femine nec radice $p VAM 4 Lapatho fimile cernitur ; admodum nec gu[lu, nec viribus, — Con[lat item Galenum (etfi cntrariumftre i. taffe fomniaverit Lafitille) Spinach »quinnec Hortenfis Lapatbi meminiffe inter olera , fed tantum (jlnfrà Lapati, citim inquit : Licet cuivis (ut ante diximus) Lapatbum appellare Betam agreftem , ut quot m modo, [ed viribus etiam Beta hortenfi est adfimile. Verum cüm Beta Lapatho fit fuavior , iccirco nemotih Spinachiü non ipfa libentius vecatur ? hactenus Galenus. Quibus palam efl Spinachium, Lapathum e[fe non poffe : ni noneffe zer id, quod Spinachium nibil cum Lapatbo babeat fimilitudinis, fylveflre olus non eft, fed bortenje.. Quoj rogat nd fylveftris Beta etiam appellari nequeat. Adde nadip achium fuavius, C" cibo gratius olus fit, quam 26 recen(en. idem fibiper[uadet Lapatbum communis ufus nunquamin ciborum ufum concefüffe , cum Galenus lota dum. to, ubi (ylveffre Rapum inter olera, qua comeduntur, vecenfuit, eam fylveflrem appellarit Beam. Vana Lui- 7,51 oytina, cy Goritienfiavura, totiuso fere Italie agvefles bomines id maxime comprobant, Cum fü erudi Lapatbi plurimum manducent, quod eo tempore tenella babeat folia. j : CHONDRYLL A. ue a : Cebfüra (oru Diofcoridi caulem , flores , & folia babet Cichorio fimilia , adeo ut inter Cieborii. I o. NL miat numeranda : tenuior tamen tota Cichorio eft, As Lufitamw , quiin Diofcoridis leone m | yer) Chodrylla. d . Apologia adverfus Amathum. DN fstum fe ubia, cenfet , Cbondryllam falio effe bortenfi Int ybo minus ree fcribit, 1d quod proculdubio oftendit Chonár lla flirpem aliquam nunquam vidiffe Luftanum, GINGIDIUM. Ec errore vacant , qua de Gingidiocenfet , quippe qui velit recentiores quo(dam (equutus , nil alitd Gr «cis Col Z [fe Gingidium, quam vulgare illud Olus, quod Cherophyllum, vel Cbevofolium vocant, Atqui Cberopbylli Giogdio, felia, pariter ac radices nibil amaroris adfiritonisg, mandentibus relinquunt, (ed potsus dulcedinis Cr acuit 4tis quod Che- tanrilumrefipiunt, quum tamen Diofcoridis C Galeni einn b ba fit adflrictions & amaritu- ropiriom dini non ob[cure, adco ut fit etiam fylvefiri Pajlinaca amariar, €r ob id (ut Galenus inquit libro fecundo de Mis 7- mentorum facultatibus ) porius fuerm bec berba medi m, quam ali Adde quod Galeno libro de Cilis boni & mali (ucci capite otavo , C attenuante vitu ratione capite tertio, Gingidium berba fit flveftri: contravero Cherophyllum, quod pafitm in bortis feritur , ad obfonia. S.C A.NAD AL X. * LT re sinus improbari debet , quàüd fenferit legitimam Scandicem eam e[fe berbam, qua in fegetibus nafcitur, 2o de plerunque in agrorum extremitatibus Cberophyllo fimilis, Geranii «mulis, in quibus conduur (emen : quati- 5^ aie. doquidem bac herba nec amara est , nec fubacri guffu depyebenditur. — 1d quod in Scandice Galeni teftimonio mon ej fcure percipitur, adeo ut bac ille retulerit inter ea medicamenta , qua fecundo ovdine intenfo , vel tertio 2o P pnteexcaliaciunr, — Preterea quum Scandicis bifloriam (quod viderim, legerimá, ) nemo fcripferit anti- quorum, arduum (ane videiur, vel potius temerarium decernere , C pro certo affirmare banc vel illam plantam effe Scand:cem. Quippe hec quam, alios fequutus, Scandicem appellat Lufitanus (ut vei berbaria periti exi- fli mant) eam maxime refert plantam , qua vlinio Vener Pedlen appellatur , ut latius in commentariis noftris feriprum reliquie. ! 10 * od Ü , - HIRCI BARBULA.. QU in cenfenda Hirci Barbula fallatur Lufitanus , ii facile nofcent, qui in ve berbaria eju legerint "ru gnarrationes, — lll£en;in , nt novi aliquid afferre videatur , fi vera defint , fabulofa afferre non ambiQit» ac Wirci Scu is duas Tragopogoni effe [pecies, alteram flore purpureo , alteram luteo , fed utrique vadicem effe par- barbula, 30 vam bulbof4m, aliquantulum oblongam , Avellant nucu magnitudine , dulcem , C ejui aptam , quam pueri 1 Hijama in campis eradu iutes a fimilitudine parvarum nucum Nucellas appellant , c illarum efu ma xine deleantur, — Sed aberza[fe deprehenditur , quod non folum Diofcorides , fed & Tbeophra[lus, € Pli- niu fcripti veliquerint , Tragopogon radicem effe longam ac dulcem. | 1d quod Sole clarius vifitur in £^ Lufitanum numa Hire: Bavbula , non autem bulbofam Nucis Pontica magnitudine, — Quibus palam e$t , quam dili- nonilcgife genter quamque accuratédiligens enucleator legerit Diofcorideim (ut Theophraftum & Plinium preteream ) p. quem exarrandun fufcepit, — 15 enim (quantum video) cam plantam Tragopogonum putat , quam Fuchjio doter: in Courient ari deStirpium natura Apios admentitur. — Planta bac in Bobemia frequens , hs in agristan- tuin (ed etiaminvineu : GermaniTerra Nucem appellant. Sed quam babeat cum Tragopogona cognationem, ego fane nullam video, — ; SMILAX HORTENSIS t de Cenfura Ou parvo profedo e:iam errore notatur Lufitanus, ut Diofcoridem de Hortenfi Smilace diffeventem, XXX omni Phafeolorum genere (ub. Smilacis illius nomine fcripfiffe avbiretur , cum vulgares Pbaftoli , quibus qc horn pan um cibis vefeimur , dum fati in éampis virenc , non repant , nec adeo frutices confcendant , ut Smi- Smilace. lacis modo topiarias (cenasinumbrare queant, — Praterza quum vulgaris Pbafcolus paffim in campi feratur, c4-eoyim leguminn more , quopato , quave ratione bortenfis Smilax vocari poffit, profecto nefcio. — Sed quoniam bac longe pluribus nobis comprobata [Ant in Commentarii noftris in Diofcoridem , to Lufit anum re- mittimus. à , $ ee ws LEDOARRIA. UR Uo Zedoaria C Zurumbetum Mauritani i | fint, adverfus Lufitanum vatlatnat Serapio, quii Cenfara. «de bis diver[is capitibus diver(am feribit bi - Deinde quod Zedoaria radix fit herba , Zurum- letum vero aibor procera , infrugiferaque , citreum edorem Jpirans , folio Salicis colore ex vi | ntes languefente , ut idem Serapio fcriptum reliquit. | Zurumbetum Paulo Arnabo appellatur. ! tamen utriufque meminit , Zedoarie, fcilicet, €* Arnabonis variis in loci , tanquam de medicamenti inter fediffe- — tentibu. — Sed Lufitano perinde ac aliis quibusdam errandi an[am dedit. Serapionis interpres , qui capite eeu rne eleife Zevcnlerm alat... Petitur NOE aei: is teftimonio, capite 0 o primo de Zurumbgto egerit , Ó A lapfus, - vi tenis upps qui capte ducemfimo fipnagefono prio de Za unc gem lapías s CC 4 Es STRU« - io. Petri And. Matthioli. S-1-R.V— —I.H 1». M CE : Trutbium , five Radiculam , five Lanariam berbam magno fane errore nibil à vulgaribm Saponariis di dc suuchio. "APAtat Lufitanus: Quippe quod barum nulla fpinofo proveniat folio ,quum tamen Theophr, ac Plin, syygp; n" fit planta , & caulem proferat fenilaceum;qui talis is Saponariis de quibus meminifli, noy vifi xxxvii, dequod neutrum Saponarie genus flernutamenta ciere valeat. Ad fabulam autem maxime rídend bn in Lutani/orgo Cachinno explodendam quam verbis refellendám quam narrat Lufit anus de berba illa in ^" y^ &buhm. wis safcente, quo feoriundum facit , qua flore fit Pafferculi effigie,eo quad ibi pafferes quam Me C femine in coiru ejaculato berba vadicesvefbergant,nil aliud dicendum cenfemus nifi quod bic fuis bee tis colophonem addiderit Lufitanw.Caterum fi prope nidificamespafferculos,na[centes planta ob id flor hs culorum illorum formam proferant,quod earum radices corum |permate made[cant ,cur fiat 1gitur he ues inorum antinantium formas,qui in campeflribus , C" (ylvis morantur , in quam plurimis non iE Hb Er quotidie eorum [femine perfufis, Lufit ipfe dicat,qui fua fingulari amentia , novam banc philofophiam excorige, vit.in qua [i fortaffe pérfeverandum flatuerit,di[cat etiam à cireulatoribus fcribere M. AndrAgoras ex bnnaij. minis profuftone oriri : quim C Autirrbinum ex bubulo,quod ejus femen vafculis includatur,que vitulina íi THWÉ CApIUA, CYCLAMINVS ALTER A E. Me ou Rave, & permoleffuim mihi efl, quod in Cyclamino fui erroris me faciat autbovem , cim dicat Mattis - uem ! senenfem alteram Cyclaminum à fe conjpettam affirmare , radice parva Avellana perjimili tametfi bad. Cycami- AUillenunquam viderit. Quibus conjicere quis recte poterit , quam ille ofcitanter commentarios noftros legerit, no. Cr inaniter me citaverit : quandoquidem nobis nufquam didum est Cyclaminum alteram , cui fupervacuam.— Lufianus ji rem affignat Diofcorides, radice conftare parva , Nucis Pontica magnitudine , quum ibi vede afirmayai inaniter : A d , TIAVerIMN. Maubio- Cyelaminum banc me nufquam vidiffe in Italia. ». lum citat. * BULBDUS ES,CUNENTILS ^ " CenL.XL. Ne difcrimen cerit diligens & folertiffimus rerum infpedlor inter. Efculentum Bulbum, € Afcalmi- hee - Neum Cape, quod nos vulgo vocamus Scalongna. At quantum diflant ?. Afcalonicum enim Cape ittter Cau | parum geuera antiquis vecenfetur , non autem sntev Bulbos. Lufitanorefragatur maxime Theopbraffu,quipe — pequi libro 7. capit. 4. de Plantarum bifloria , A(calonicum Cape, ac alterum ejudem generis Fifüle appellatum. ; inter Caparum genera recenfui , non snter Bulbos, de quibus [peciatim egit cap. ig. ejusdem libri, cui fubfcrilit Micra Plinius lib. 19. cap. 6. fic inquiens: Allsum, Capajque inter Deos jurejurando babet Aeg yptu.Genera apud Gre- p €osplura, Sardia, Samothracia, Al(idena, Setama, Schifla, Afcalonia ab oppido Juda nominata, Demum Ga-— lenus lib, 6. de fimplicium. medicamentorum facultatibus , Efculenios Bulbos amarofos , ac pariter adffringens. tesfacit. ld quod rur(usvepetiit lib. 2. de Alimentorum facultatibus. Qua tamen qualitates in Afcalonia Ca- - panonreperiuntur. Ipfa enim acrisest valde, perinde ac catera Caparuim genera , nec quicquam ei inefl amas rofi fapori. Equidem putabam bac non ignora[fe Lufitanum, quum illum compertum habeam oriundum à loch - quibuidam non procul ab. Afcalone Tudaa. in 4 ro d s usd ARGEMONE ALTERA. CentXLLl. A Lreram Argemonem Diofcoridi adultermam effe nou ambigimus , ut in Commentariis noftri diffufiu dis. x € ximus, fed hoc forta[fe ne[ciens Lufitanus , ue bujus planta videretur ignarus , Argemonem eam plantam. ios Ar. effecenfer, querecentioribus quibusdam Argentina dicitur, non alia (ut opinor ) ratione , quam quid Argentina qo. — genumam folia gerat vulgari Agrimonio fimilia, que quantum cum Sylveftri Papavere babeant cognatio, fintlitudis — Bof ——— nisye(raliaenim Argemonialterivequiruntur folia) 4 judices erunt, qui plantarum hiftoria diligentifimeexa — ploraverunt, & Lufitamiimperitiam norunt. Qui ctim fortaffis fibi per[uaferit , eam ob cau[am &npatorio Ar- gemonii nomen accefr.ffe, quod foliis & facie Argemonem banc veferret , nomenclationibu magis innixus, quam. plantarum ipfarum notis, bic etiam mifer fe deridendum dedit. ; VH : TELETPHIIUF:M : : i Cent X LII. (^ yUantumin Cenfura Telephii ballucinetur,qui vule Telephium Diofcoridi nil aliud effe,quam tertium Sene. derTele- ervivum, illud (ane flaxim offendit , quod Diofcorides de Telephia lib. z. c de Sempervivo illo lib. puni uan. ferip[erit, & quod nec nobis fcriptum reliquerit Diofcorides tertium Sempervivum quibusdam Telepbiumwee ,.— vum terti- C471. Siquidem Diofcorides bas nomenclaturas nonvecipit , fed tantum adducit : quamobrem sent rape. ii umfaci. dicendum tertium Sempervivum effe Telepbium: quemadmodum (. terapie nec Heifine, quam Patibte — nium quofdam appella[fe Diofcorides fcribit, Partbenitm efl, nec Afarum Baccar est, nec Afplenum Hemionium,. nec Gingidium : tametfi bec omnia aliarum plantarum nowine quibusdam appellutur. Nam fi Diofemi idem effet Telephium, Cr tertium boc Sempervivi genu, non fuiffet illi opus de altero per fe lib.2 fcribere, dealto ro vero ib.3.inter Semperyiyi genera, ut etiam compertum babemu feciffe plinium, qui lib, 27. cap, 12.dt Tie j egit, libro vero 2 5.detertio Sempervivo. pofl quam de aliis duobus generibus dijferuit.. Adbac fi Telephii facul- E tates apud Diofioridem & Plinium expendantur, Telephium videmus vitiligines fanave, quinetiam Vumtra finm : hoc vero Sempervivum ftrumas tantum difcutere. BSIXRARICUAM .: dr Cenfura 95w ab omni [copo tos medicos aberrare feribit Lufitanus.qui Agaricoin paftilla conformatopaf XLUlL.de 1 ;ur nova fua quadam opinione ductu, quod Agaricum contritum mullo pacto diu fuas vires fervare publ Agarico nos illum errore [ane longe majori procul dubio duci cen[emus;eoq, prafertim,quod nullam afferat 4 nec probatiffimorum feriptorum autboritatén,qua fuam fulciat fententiam. Porro Mefues clariffimus WIH ^ vabas,C» qui in componendis medi, tit primai tenet, Agaricum in pa[hillos redigi fuadet,ut una cum isi bus excipitur, medicamentis tractu temporis debitam acquirat mixtionem : id quod expedit om s enedicamentis. Nec video ctr tam facilequicquid tenuium partium in eo extiterit (ut. frivolis admodum: : contendit Lufitanu ) evane[cere poft. Siquidem cum Mefui p.flilli de Agarico ; Salem fofilem , Gigi e - n - oxymel excipiant : non fane conftat, cur tam facile tenuior Agarici pars inauramvefalvi pofits chm meliproe : 1 Apologia adverfus Amathum. j piium fit im fubvigore admifla diutius a[fervare, Salis vero Cr Gingiberis buic medicamento facultatem augere. periode i tet aere. c m Agaricum excipiunt , Stplafia confettus affervarent : quin e ele- Güaria alvum ducentia, fi Agaricum in pulverem ii additum fuas flatim deperderet vires : feuftraque illud ia Theriaca add Hiffer Andromaebu. Quamobrem omnino ex plodenda erit Lufitani f jq, qui prater omnium clarifimorum virorum placita, fole jubeat. Agaricum ea ipfa bora efe comundendum , ac a addendum me- dicamentis, qua expedit illouti. RHABARBARUM. i Meterum de Rbabarbaro feribens Lufitanus, medicos illosmagno teneri errore contendit , quizoftum, vel uflum Rbabarbarim dyfenterici prepinant, eavatione addudiu, quod omnia qua igni torrentur ob contra- am acredinem abradant.| Quare faadet, ut à Rbabarbaroin dy[enterici omnino abffimeant medics,. Atqui fi Rhabarbarum dari libeat, non uflum, neó, affum effe propinandum, fed. crudum, bac tamen conditrone, ut prins : auferaxrar abeotenuiores partes, 1d quod facile (ut ipfe ait ) effici potefl, fi ex aqua Plantaginis vel Rofarum maceretur, Verum Lufitano maximerefrag aruy Me[ues , ubi Rbabarbari vires expendit bis verbis. Rbabarba- Tum toflum dyf[entericis probe confert. Et paulo fuperius ait. — Quod fi post ba[ce functione: vifcerawd tri cione robar ante eguerint ,ipfum quidem Rbabarbarum in pulverem cortritum exhibendum fuerit. At illud quod igne torrejcit, vehementer operatur , ac etiam vehementius id, quod comburitur, H«c Mefues, Sed audiat ettam Galezum , qui lib.g.de Compofitione medicamentorum fecundum locos,combuflavorre[ acad, medicamenta dy« fentericis dare fuadet, nempe Cocbleas, Cornn Cervinum, Opium, Gallas , M alicorium, Pim corticem, Hyofctdt- musa Acatiam, y alia plura vino nigroexcepta. Preterea X 1.de fomplicium medicamentorum facultatibus, exujlas etiam Cochleas cum Galla & Pipere dy(enterici commendat, Quibus (ane patet non modo boc in medi- camento [bernese Galenum Cocblearum, & Gallarum combu[farum acredinem , (ed eam addere Piper acerria mun ined bujufmodi-medicamentis nulla dubitatione utuntur etiam po[leriores Graci , Paulus (no quam ) Oribafiut, Aetin, Alexander. Mi ntn ulceribus f. via fetta, Auripigmentum; Sanda- ?0 rachain , Alumen, Calcem, Aeris (quamau , C alia plura erodentia medicamenta clyfleribus infun Hi itaq, palam eft, combu[a, tfl 4, medicamenta nonmodo nullo prov[us incommode dyfentericis dari po[[e , fed macno fane juvamento, quod crudi longe magis exiccent , ac ettam adflringant : At fi ufla , Cr incineres verfa dyfentericis tuto exhibere fuadent tor graviflimi autbores, cur illistoflum Rbabarbarum interdicat LuJitanusy Cenfura XLIIII de Rhabar- baro. Rbabzrba- rum toftü yfenteri- cismaxime convenire conjiceré nequeo. Nam [i Medicorum omnium confenfu , dyfemtevia affeci ali debent a[fAtis volatilium carnie o lits, cvortim vitellisienitis tegulis toflis, Cr aliis quamplurimi alimentis (fixis, torrefailisq, cur igitur à Rbabar- baro illafuerit abflinendum, vnlla penitus (ni fallor) fefe. offert ratio. Porro ad aliud Lufitani figmentum, quà fieus ait plures vidi[fe Lufit anos fui generis bomines dyfenteria affedtos ufli Rbabarbari potu interiife, nil aliud refpondeadiumtn prafentia f currit, quàm quód nobis minime fit approbandum , cium fextentos bomines ad vie tam revoc tos fciamus to[fi Rbabarbari potu. Equidem nen pofum non mirari Lufitanum , quód (uetantum genti Lojranos Rhabarbari nfl potu interemptos in exemplum adducat,ac fi illa tantum fuerit letbale medica- s meituin,cih rapiens (utipfiu teflantur fcripta )totofere atatu fua decur[u apud inferiores Germanos primum, € deinde apud talos (uam exertueritmedicinam, Demiror item, qubd ita temere quafi divinitus edoctus affira mare non [it veritus, potius ex Rbabarbari ufli potu interii[fe eos , quam ex morbi natura, quum bac (cire non pofimr, — Prsgerid, mibi nunquam per[ua[um velim, longe magis dyfentericis Rbabarbarum illud profuturum, 4o quod aqua Plantaginis vel Rof arum fuerit maceratum, quam tofu, vel uflum. — Quandoquidemo Galeni te^ flimonio , affatio uftioque plurimum. ficciratis aduflionisá, medicamentis confert , contra vero evenit iis, qua aquis macerantur. — Sed bacfortaffe in medium adducit Lufitanus Avicenne teffimonio confifus , qui dyfenteri- Luütani cis Rbabarbarum nullam uflonem ajJationemá, expertum ex plantagiis aqua bibendum fuadet , quod forta [fe nefciverit Rbabarbarum nil aliud Avicenna de[fignare interpretis lapfu, quam Gracorum Rbaponticum. Quod inícitia id cenfendo Avicenna eum nulla dejectaria vi polleat, citra tiftioneni, a uttoncma, propinat Avicenna ex Plantagini aqua , nec id ma« Rhabatba- verat; ut fibi fingit Lufitanus, CHAMELEÉO ALBUSET NFGER . At eum ile Cbamaleonem album cenfet effe flirpem funis undig, borrentem, folio grandi, lactis quafi maculis interlito, quam quidam Carduum Marta, qn1dam àmactlis Carduum La&arium vocant, quidam Suari-. O um, quid co (ues pafcantur : quis ejus opinionem probet ? cim Chameleo albus nullum producat caulem Diofcoo ridi, fed à medio (jinas echinatas Cinava modo, Carduus autem Ladarius caulem profert bicubitalem, C quan dog, majorem adnatis pluribus refertum; longis, pradurisQ,, Radicinulla ef odorispreffantia, nec Chamaleonis facultas.Siquidem devorata, Diofcoridis tefhimonio, canes, ues, muresá, necat. Contra vero bac fuesnon modo 4lit, fed etiam (aginat Unde illi nomen.Po|lremo albo Chamaleoni, T beophrafli teft aput vequivitur ma- gnum Acaho fimile,non autem parvum. quale in Ladlario Carduo heclatur. Sedqua lbo , talem cr in nigro fe declavat Chamaleone, exiflimans bunc inter illud Cardui genu , quod àCar ario nulla alia di- gnofcitur differentia, quam quod buic folia non fint Latleis illi maculis vefberfa, fed potius nigricantibus.Cui iftud. comprobabitur?Spina ba caulemmonvubrum, nec dodrantalem, fed bicubitalem, ac colore viridem effert. Deine &o Tt huic flores non funt verficalores, (ed purpurei: Praterea Carduws bic radice nititur alba , integraá,, non Chas maleonis igri modo exterius nigra, interius vero flava cy ibus in locis exefa , non acri , fed poti fubamar s. tibu. certumfacit omnibus, quanta judicii maturitate in plantarum cenfura ducatur Lufitanus.— ux TCUCROCODILEFU M. E A Eme fui fe prafiat difimilem in Crocodilia? Eam bane opinatur efe firpem ,quam vulgu Carlinam appellat , ea tantum dulus ratione , quod bac non felum in fylvis , fed etiam in arenofis (i ut m" dborbtie Geh roO, Cenfura XL V.de Chamz- i ie Lec idi Nigri Chamaleonis foli rubro calore diffin&a , non maculuinfetanigricams ——— un I.de rocodilio, A Petri Andr. Matthioli Crocodilii Galenus , Plinius , ac alij plerique pofleritatis memorie prodiderunt. — Crocodilij enim decollum (erum az miravis yin, pe ymopio) potui datum fanguinem copiofum per nares pellit. Quod fi preflaret Carline radix LEM gno admodum pretio efhmaretur à Medicis. — Adde quod Crocodilioradix fir longa, lavit, aliquantulum -- odore, ut N aflurtio, 46uto : Carline vero cra[fa, rotunda, afpera, inaequalis, exefaque, nullo N eflurtii odore 4, dita . Adbec Crocodilii (emen, Galeni teflimonio, acre , odoratumque percipitur : qua facultares im Carlima 2t culdubio defiderantur. : ; Pe pO J.BRR EUM. Mena » IM cam vult effe avbufculum, quam Germani Schleben, nos vero (ylveffrem Prun«m Horinammws, quod Donne idem exiflhimavit Cornarius vir alioqui infignis, cujus opinionem magis bic fequitur Lufitanu , quam genui. quodPru mi Poterit bifioweam. — Ego vero nibil bic contra Cornarium dicam, quem vir Clariffimus Fucbfius pluribus ATBU- , n tylv-— mentis copiofí fime vefellit..— Quocirca his jam fuper(edemus, folum,ut noftri memores inflituti , dicimus utrung, Cormarus deceptum, d plurimum aberraffe Lufitanutn , quod fylveffris Prunus potius inter fruticofas avboves recenferi de- reprebea-. Deat, qttam iter bérbas item. quod nulla penitus convefltatur lanugine, quad item ramulis non babeatur longis ditur. ac tentibus Tragacauntba modo, fed brevibus (olidis, duris, contortió, : quin nec fru&uest acuto nec odorato fed inodoro, atifl ero,adflringenti adinodum fucco: adeo ut qui dixerit Jplvefirem Prunum effe Poterium ( Cernerii, € illius pace dixerim ) Tirefia cacior dici poffit , vel mente captus, Quo fit, ut mirari non debeant medici, fi cla- Fuchf. laus, riffimus ille Facbfius plura in Cornarium uberrime confcripferit. : Dx LEIICACAN TH A. Mie NE à feipía diffentit, quod ettam Leucacambam herbam eam effe arbufculam contendat, quain fepibu, ér 18 ae Eeties^ fruteris provenit , folio Pyri ; ffadu in maturitate nigro, liguffrinis baci non ab[imili, equibus elegan- canta, — tiffimum colorem viridem parant pictores. Quandoquidem Diofcorides hoc loco de aculeatis berbu cgit, nonau- tem dearboribus. Adbac avbufcula bac quam nos vocamta Spino Merlo, quidam vero Spino Zevbtiag, Cyperiva- dices tion baber, fed arboreas, ligno[as, longas, pradurasa, , auffera fapore , nulla admifla amaritudine, adeo ut nibil fucci inde exprimi poffit , etiam fi aritiffimo prelo ftringeretur , quum tamen? Leucacanharadicibus fuc- cum exprimat Diofcorides . ad rupta & convul(a [ananda, cC C RETENSE-.DLGJIAMNIM ALTERTM rr : (un é de altera Cretenfi dichamno cacutiffe Lufitanum non ambigimus , quippe qui [cripfit videri alteroCre.. S boc non modo in bortis. fed etiam 1n fictilibus ad feneflas frequenter reponi folio (ut ill verbis utar ) Cre- 3o tenfiDi- — foni, flore pulchro , purpureo, qui fricatus odovem ex fe vefert , qualem ex flore Narantii orirividemus. — Sed &amso. quim fübiimponit ? primum quod hoc Ditlamnum Ybeophrafli teftimonio in Creta tantum proveniat, — 1d quod videtur etiam fateri Diofcorides , cum dicat, & hoc ex Creta.ad nos advebi. — Preterea quod non fcripfe- rit Diofcorides , qui etiam nec Theophraflu , nec Plinius , Didamnum hoc folio e(fa Sifymbrii Aquatici, quod Lufitanus, vulgus fequutus, Crefonem appellat , fed Sifymbrij abfolute , quod indicat, bos preslariftmos autbo- es de primo Sifymbrij geneveintellexife. — Sifymbrium enim primigeneris, folio esl Mem be, rotundiretamen, — pésshosd aie funt Crefonis folia , que an magis Dilamni foliis fint comparanda, quam primi generis - Sifymbrio, ij dijudicent, qui rem berbaviam docliffime profitentur. His accedit,quod Diofcoridt hujufce Diitam- ni folia odorem ex fe mittunt medium inter Sifymbrium G Salviam, à quo omnino eum divez[um putamus, quem Arantiorum flores faavifimefundunt, s | p CALAMINTHA: eh px o hk OquodeFrravienfes , &* Longobardi Gattariam berbam Nevedam (quafi Nepetam) vocent, magno errere iDiDtlA: "fibi pev[nafit Lufit anus, Gatt aviam banc effe fecundum Calamintba genu : [ed aberra[fe videtur , quippe Cent.LI.de Diofcoridi Calamintba fecundo loco pofita, folio est Pulegii, ut & fapore, non aatem Apiafitt, vel Urtica quibus oid Gartaria vocata maxime vifitur aemula. Nec minu item decipitur in cenfenda terri generi Calammtba, quod genere: crediderit hauc eam e[Je, qua paffim in Italia utuntur Seplafie.Patet error , quod bacfolia habtat Pulegio gran- : - diorayrotundioraó,, non autem prelonga Mentaffri modo , cuitertiam Calamimtham fimilemfecit Diofcorides. Tames | SAMPSUCHU $ | | ERE I ifitaniinconflantia » quanta in nos invehendifrau ,quautad, fedipfiu capiatur oblivione, eo | pfücho. : ani Libro verotertio evidenter fatetur magno fitelevitatis dedecore nil aliud effe Sampfuchum , quam Amaracum, H fcovides inquit, eam effe plantam exiflimat Lufitanus , oferat quam Ca- appellat, fed amfefte decipitur. Quenteiaiden Pe beo preier id , qaad folia pue pe. pii pi boa e aureos gerit magnos. ad luteum vergentes, non, ut Cent LIH Qj ien » quam Cappadocibus Molyn, Syrí Befafa, quibmdam vero aliis Harmolam vocari Dio- (o Ruta fylveftris , candidos. — Quin etiam capita nonpyoden : Alterius Ruta inodo, fed longa pluribus eminenti li ida Praeren ne femen ili vifeuriiuguli feci referens, neque abrufum, fed longum ,migrumque , mula amaritudine pradirum. — Adde eriam quod Galeni - o tefüinvoniofylveliris bac Rutavadicem proferas nigram y id quod in bifce Caryeph)llerum Indorum planti ma- — ime defideratur, cc ue ME LE i d a ud T t Eu cm d CuMI. - Apologia adveríüs Amathum. E *, , CeniLIIll. Cuminum vorari ait» qe yl veftr, j £» Cumino, (ne dicam nulli) cms | v fa- perinde ac fi adeo vulgaris notitia fuerit , ut m sies te eut wm mper ' ; e , fylvefire Cuminum 4 e Amaibum (ylveftris tus nefcire , C" ignorata , tanquam cognita j nt Cumini genera nter LV. (e vulgaria, fateri, Duo enim Diofcoridi , quem nunquam accurate legit ect M" neg ife. een : iv. fe Seni» repugnantia fed bec negligens Amat bus vem omnem ces — - Mrierrdbe- s inum, Ojficinis Cuminum ruflicum vocari, ventia abfolute protulit fylveftre Cuminum, Ojpzim minum v : barie eod qui hactenus de fylveftris Cumini generibus nibil affirmen CORÍANDRUM. Cenf: LVI, j jpi irat ? vulgaris ufus Cprian- qe Corian- dte re Ja nro Ciim io s feribit , non effe antiquorum Cort » fea i ;andri plam. 9i" : om o Et ai s dd quod tueri nititur boc amp S ocu d or 5 2s fi d vete ivi A arii. ie pcs i ael des defíi, quod alia etiam innl- 5 Gtani riter berba optimi (it odoris vel [apors. — Cateru. n legiffem , A oi! » 20 eal oae medium KE Quis autem (Dj boni ) Lufitanum i erai ok ves Ke c rem ignoret , quum dicat Coriandri vulgaris berbam odaris quidem fatidiffimi lectu s yd ici Epi. Del optimi e[fe odoris ac (apris ?- Equidem M titerütantum gerentes mulieres citta p n A ks gin (ut video) Amathus etiam eo morbo laborabat , quod fortaffe ob multam praftitam in r Sets pis. d tad magnas illas Centurias adeo intumuerit, ut pregnauti fimilis evaferit : Vel quod fortaffe orian josr ieri — elera efitaverit in Hifpania eju [aporis, odoriá, praftantia aleius, ut inde facile amentiam ut Kou ue facere Coriandrum feribit Diofcorides, ubi largius a[umaturincibum.. Quo poftea fatum est, ^ me namen fuerit confequutus,. Py aterea ctr (uam probare poffit Amatbus fl'ultitiam , quod Coriand: ue cos r^ ufi, veterum Coriandrum non fit , quod incibo acceptum nilil mali inferat, nibil fane rationis adduci " . Quandoquidem etiam Galeni tempore Coriandrum in ob oniorum venerat ufum , ut ipfe teflatur Galenus lib. 2. 39 de Aliméntortum facult. c libro de Attenuante viclusratione. Quin C Diofcorides non nifi a largiore Corian- dri efa ab[linere prabibet.. Proiude mirum non est , fi cum aliisoleribu pro ob(onio devoratum nilil incommodi afferat, perinde ac Papaver. . E PETROSELINUM. Entinum Grecorum Petrofelinum idem quod Seplafie., €? Herbariorum vulgu paffim Api vocant, ma- cuim gno fane Lapfu effe credit Amatbus, quod hoc Paludapium fit in bortis translatum , riguis , uliginofo folo Petrofelino gaudens, Contra vero Petrofelinum, quod Diofcoridis 7 Galeni telimonio , in preruptis c faxeis montium lo- efle apium, cit, ut ipfamet indicat nomenclatiot antum proveniat, femine Ammi odavatiore , (apore acti aroma olente, - 1d 4o QUod in communi Officinarum Apio nufquam percipitur. á ELAPHOBOSCU M. Rrare in Elaphobofco non modo Amatbum cenfenus, fed pro more etiam falfa narrare fcimu, — Namur CL feipfum praeclarum offendat, ait in quarendo Elapbobofto fibi adjunxiffe duos do&tiffimos viros , quos etiam Elaphobo- mominat, At quum barum altera , cujus incommentariü noftris pluries meminimus ob pra[Hantiftimam ejus do- íco. rimam, integritatemque, mibi pluries affirmaverit illum nec mviffe, nec fortaffe »ndfs unquam , quod illj eye. ^ matbus - dam, non babeo, ; TE urne COLLUTE A. (orm quibwdam vei agraria authoribus Alburnum vocari affirmat, Italis vero vulgo Aorno, Verum Ceo LIX. $o ,— duantum czo legi, cum Alburnum planta uon fit, fed parstavtum arbori , idem qui femper fuit depreben- qoa, —— ditur Amathu,, Plimi primum téffiews, qui Ib. 16. cap. 18. de Alburno bac Jiripti mandavit, Humor c cor- tici um est, qui fanguis earum ini ellici debet : pro cute cortex eft.Proximi pleruá, adipes. li vocantur à co- : mollis a pefsma pars ligni , etiam in robore facile putre[cens , teredini obnoxia : quare femper lle. Quibus facile Amatbi convincizur ignorantia, At fi fortaffe , Dan effugiat cenfu- lixerit, m Collutcam vocari Alburnum, fed Laburnum, C id erroris in phum Tejecerit.fa- d IEEER "hoc effe falfum. Quandoquidem Laburnum , tefte Plinio, Alpinatantum eit arbor du- - eas bros V ug ets longitudine apes non attingunt. 1d quod in Collutea fane defidera- 5 4€ Alpina non ubique fere proveniat, j : j itus ni. D Dicere, DA Mi: met iir qus alba, fed exterius buxea , medullitw nigra, 6o cei. : U M. E qui Glaucium berbam ien[es viderit, - ALI $- 34. Petri Andr. Matthioli i ALYSSUM. ; Euge NI conflitnit differentiam inter Diofcoridis Aly[Jou, C Plinianum. | Sed quam penitus néutrum impe], Alydo, di 9- Wlexit f Siquidem Diofcoridi Alyffum exiguus esi frutex unicaulis , fubapper , rotundis folii, fru&u dupli. Diofcoc. & cium fcutortin ejfiie, quadautenuw latum,in montibus c ajperis locis emicans : qua (ane omniain fylvefri Ru. Pini idcm 5i, ous Plinie Alyffum eit, defiderantur. Siquidem bac non adeo exigua esl planta, fed plerunque biculitalis efle vulc; - ; ei : : : , aon tuo tantum caule crefcens, fed pluribus foliis minime rotundis, fed flella moda decuffatis, femine votundo non lato, nec duplex feutum veferente,. His accedit ,quàd Diofcorides de utrag, Rubia, inajori nempe C minoritra- didit, uno Gr eodem capite. — 1d quod illumfeciffeputandum non eft , fi Jylveffvem Rubiam ab Aly ffo diverfam nou judicaffet, de quo prius dixerat codem libro, : A5XUARACIILIS Cet i R Edit auflerus c immitis cenfor ?. virgam, vel fuftem potius profert. — Ejicit omnes ex medicorum , id eit, Attra& yli ^eex fuo fenatu, e gravifime ballucinari eos contendit , qui negant Attraéiylidi alterum Sylveftru Cnhi- quam Cui- ci effe emus, eo ar rumento innixus, quod fcribat Plinius, primam fylveffris Cnici [eciem Attractylida quibu- - — dam vtcart, fed , quantum videre aut conjicere poffum, Amatbus ipfe potiu ballacimatur. — Nam quamvis à feribat Plinius primi generi fylveftre Cnicum quibusdam Attraclylida nuncupari , non ramen affirmat , Cni- cum illud effe Attradlylida. nec eorum recipit fzutentiam , qui putant genuimum fylveftre Cutctam nibil ab at- trat ylide differre , quemadmodum fuperius diximus de Telephio differentes. Telephium non propterea effe Sem- pervivum minus, quàd bic ettam Telephium (ut Diofcorides fcribit ) quibusdam dicatur , nec Helxinen Partbe- 38 | S nium, nec Ajplenuin Hemionium : quoniam iis etiam nominibus à nonnullà appellentur. | Quamobrem Plinius ipfe eodem libro [eciatim de attratlylide egit bis vBrbis : Acavna colore tautum vifo à Scolymo diflinguitur, [^d pre fucco. — Idem erat. Attractylis quoque, nifi candidior effet , & vifi [anguineum fuccum funderet, qua de cau[a Phonosvocatur à quibusdam, odore etiam gravis, — Quibuspalam ci, Plinio Attratiylida nullum Jylvefiris Cnicieffe genu. — Idquod maxime atteflatur Vbeophraflus libro 6.capite a.de plantarum bifforia, 1s enim poftquam de omni Cnici genere di[feruit, de Acarna, Cr attradylide fpeciatim egit. — Addequod experi Mns. . Le etiam liquet, neutrum fylveflris Cnici genus fanguineum fuccum fundere. — Unde Amatbi minu proba- 2 1 potesl fententia, : C ul E TEUCRIUM E : es Q tnguiforbam quam Ytali Pimpinellam proprie apellant, quam, frequentiffime in acetariis addunt, Amatlms Teucio tJTeucrium effe indicat. At in priflina fua verfatur cacitate, quippe cum feribat Diofcorides Teucrium berbam quod 5an- burg efigiemveferre Trifaginis fimilitudine, facile palam fit inte Teucrium cr fanguiforbam maximam inter- Dep cedere differentiam.Siquidem bac nobis Pimpinella vocata juncei conflat cauliculis foliia utring, pinmatis » nul Amubi.— lamvirge effigiem, nec Yrifaginis formam referentibus. Quod vero Pimipinella boc nomine fit appellata, eo quod opinioex- odore [it Citruli, quem Hifpani Pipinum vocant, nobis probare non libet , quum compertum habeamus, vocatam Plo. — fuiffe primum Pimpinellam à pinnitis cauliculis, unde poftea corrupta. appellatwone Pimpinela est appella- ^ ta Nam cim nullo Citruliodore vel fapore fit predita, «ur Amathi fententiam probem non video. : LYCIHNIS 4o M ER ' U« de Lychnidis viridibus foliis fcribit Amatbus, quod fcilicet ea olto illita iste flagrent, Cv inde nomentra- Lychmde, iffe flirpem, fabulofa omnino videntur, cumve vera Lychuidi folia , uou viridia, fed ficca ad lucernarum sifum pro el ychnio u[urpaverit antiquitas, unde fibi nomen invenit , non quad viridia flagrent , ut Amat bu de tat. Quippe M/yvev Gracis lucerna dicitur, $ea/ywuev funiculus , qui goffpio lucernis inditur 4d ignem excipio dum.Sunt enisn Lycbnidis folia admodum villofa, tomentof 4. C proinde arcfatta ignem facile concipiunt, pea rinde ac illius Verbafei folia, quad Lycbnide ab eodem effe&u pariter appellaiur. ees MARTAGU M. : B. ; : — A A artagum flores edere Lilie allo fimiles, fed croceos affeverat, c proinde Martagum Plinio eam plantam : Martago. effe exiftimat, quam ipfe ab Hercule Petilium vocatam fevibit lib. 214p. 9. At demiror , ubi Lufitanu, qui * tanto u[a, tanta omnium rerum peritia est reditus, Mart zz: viderit crocets cuzittéusflores, Mibt enim ante 3! bunc diem,id esl inauditum, cum flores proferat purpureos, vubentibus quibusdam pundtisvepe fos. 1d quod ma- nifefle arguit, Hem allem pro Martago accepiffe Lufitanum. Namq,is flore cou) at aurto Lilii tum facie, tum etiam magnitudine. Caterum an Martagum, vel Hemerocallà Petilium ir à Plinio defcriprum-fateri fane non aufm, quum Fr. ripe aiio etummá zcinpore floreat inter yepres colore vo]a ftreftri, illa vero cum aliis Lili mediafloreant eflate. — a E E Gu a EE ME E TPRFOTTEN leu x Cen | Ud Bituminofum Trifolium nunquam viderit noverit, Lufitanus, boc argumento facile conjici potefl, Trfolio, quid afferat pratenfe Trifolium omnibus vulgo notumprimo Rutam olerc , ubi vero adoleverit , Bitumi ubi praiea- sis odoremrreddere. — Atqui bac falfum effe unicuique conftabit , qui pratenfis Trfolii odorem olfadtu explora- (o a kr verit. Siquidem id nec Rute, nec Bituminis quicquam ullo tempore refipiat. Etenim aliud guns FM idem facit, "tH Trifolio;quod Greci Afpbaltite, ab odore nàs Bituminofum vocamus. — Idcirco vedle feripfit EET. cap -9 Trifoliitria effe genera: Ahaltite aliud, aliud acutum , Minutum item aliud |quo prata f. vic fia" tent, Hinc itaque apertiffime conflabit, pratenfe Trifolium longe ab. A[pbaltite diverfum baberi, & Lufitanum - CEN ue non paryo n errore ver(ari. E^ X M beer Ceníar : MEE AMBROSIA. t or WT LXv : de A Mbrofiam ait ille effe herbam , quam vulgo Tanacetum vocant Seplafie. Verum patet eju non quate uestra. 4 dela Siquidem Ambrofis, Diofcridi telimonio puis eil fate, adeo t trium pal arum ongite naceum, dineyrnonexcedat, foliis exiguis circa imum caulem , Rutam referentibw , cauliculis perinde quéfi v L Apologia adverfus À mathum. Eur i j j i e(quipedali , qua omnia in TAWACeL0 A7 Tanaceti li gravidis, qui nunquam florent, odore Fiat Pos a ferre fs es z »" vo longiores " folia v; ^ defcript. sime deber. nen Nen) — gie idm globuli modo,odore (quod maxime refert) p ut E Jn js pr co Pm —À appenfos, nullus ibi vinofus odor, nec alias fuavis,. Mlud ets » cogit nufquam vi/a fit radix [efquipedalis, fed brevis, & fupervacua. bi inius ill nutus, ut non C ene. evi erplexeá, Gnaphalii bifteriam [cribit Diofcorides, quinetiam plinim i - " *: ori L xikde cu E a —-' ex his, qua in ipfo natura viridario coluntur , genumim n" jap - ie. P xo zer » Dájuidd) qui bec, quemadmodum C catera, leviter admodum Mese - bcr, lium effe a[ferit, qua Anconitanis Zigi appellatur, ea tantum ratione ductus , ea 2 Am imiorctaat ii mollibus, albicantiburQ, quum tamen plura babeantur berbavum genera , qua bis ^ , M" cnl berba illa, qua vulgaribus berbariis Gnaphalii nomen mentitur, Etentn adeo Plinii Imp pofibac ambigendum non fit , quin Impia nobis fit defideranda. OENANTHE HER B A. E ili, J um potius -. Ecentiores quofdam fequutu. Oenantben eam vult effe plantam , quam cpcorea cfi "e ena »e s Ri Diofcoridis tcflimonio, caulem cra[fum palmi longitudine gerat , cede iem Videos air a " &ut, radicem magnam in multa rotunda capitula extuberantem , nafcaturq, in petris. x PE ie hr pearls iat 20 Filipendula. Etenim von in petris , fed in pratis, & Leto folo nafcitur, radice Mifit : «i e Eee ura s meum capitula extuberet, fed fili modotenuis, pluribw appenfis globuli , uon rotundis » fed * " £ seems s E in paonia, fed longe minoribus undc illi nomen. Semen praterea Atriplici illi non ine: is » esce druplici apice mucronati, ut in Buxo : quin nec caulis illi vifitur craffus, (ed tenus, non e ig » Llicubitali. Quibw palam effe non ambigimus, Oenantbeh à Filipendula quam maxime abe[Je. PHYLLUM. D» in Pbyllo R uellii fententiam improbat Lufitanus, feipfum ignorantia manife[le accufat bis verbis: Hanc LE Ruellius alteram Pev[icariam ejJe credit, quo vero judicio alii judicent. Eft vero bodie berbula quadam, sni gi vio, cotantum ornata folio, c inde U.mifolium dicla, Semen racemofum, ferpentis fimiluudinem ferens. His herbam 4554 9 illam defitibere videtur Lufitanus, quam quidam Ophioglo[fum, id est, ferpentinam linguam vocavere. Sed plu- niri e rimum is à veritatis copo, e à veris ipfius berba delineamentis digreditur. Etentm prater id, quod femen vace- " : . mofum non proferat, id nullam ferpentis imagénem offendit, fed ferpentis potius linguam imitatur, 1d quod certo C s arguit Lu[itanum, banc plantam negligenter admodum examina[[e.His acceda alius illiw lapfus, quód affirma- verit Diofcoridis Pbylum e[fe Opbioglo[fum , cian nullis prov(us notis conveniant. EERHBMEINUM- . — Aim quorundam infiflens vefligiis pro certo affeverat Horminvm cam effe, quam quidam Sclaream, ix s o alii Matrifalviam, nonnulli berbam S. Jobannis vocant. Scd cum Horminum Diofcorid: planta fit Mar- Bode ino: Tubio fimilis, caule femicubitali , circa quem eminentia filiquarum forma prodeant ad radicem [pelantes, in quod fcla. 49 quibu femen includitur oblongum nigrumá,, neutiquam crediderim, Sclaream ip[am , qua miro odore fragrat, rezm fta- elfe Horminum. Quandoquidem bac folio efl Verba(ci, non Marrubii, caufé bicubitali, non femiculitali, Pya- it terea Sclarea caulis mellis veftitur filiquis, fed ami , qui ex caule ipfo prodeunt multi, Adbac filiquula,in qui- bus emen concluditur, votunduim, non oblongum ad radicem non fpeclat , fed ad verticem. — Adde etiam, quod nulla odoris praflantia Horminum commendavit Diofcorides. — Etenim illius odoris fragrantiam nunquam fi lentioinvoluiffet Diofcorides. Quofit, ut cm bac non perpenderit Lufitanus , aliorum tantum opinione impru- dens abductus erraverim una cum illis, quorum fequitur errores. — oor ONOSM A. Cy. mter vulgares Rapunculos , quibos paftim utimua in acetavi » hafci Lufitanus (cribit : quin d» ilz Cevfara $o 7 litadeo Onofnam fimilem facit, ut difficile ab ipfis dignofcatur. At quum Ono[ma folio fit Ancbufa , Dio- XX, feondiefiavonno, que non mins diftat à Rapussulo, quam equu à lepore illicofrivelam , c flolidam nimis, && not Mt ceteras 'q i Omnes, opinionem induis Lufitanus. His accedit quod Ono[ma non nifi in a[peri na(citur , radice fan- Rapuncu- guineum Jundente : id quod maxime defiderari potest inPfeudorapunculo illo, quüd is radice fit alba, re. 'umferit, misc fupervacua, nulo unquam tempore cruenta. — : c—uc ANTYIITS x Qu e in Antyllide cenfenda plurimum decipitur , cirm velit , quinimo C affirmaverit eam legitimam Cenfura 1 2 HH effe Antyliidem , que Mauritanis Kali » five. Alkali appellatur , cujus. cimere utuntur EXXV-de : Sx Pv Fors ; P py "AM e deprehenditur. — Etenim «im Diofcoridi dua fimt Ant)lii- MEAT o di [pecus , al 2t: Jit fimilia , foliis mollibus , vamulis retlis , palmi li i cenlai Ajugz hirfutioribus , non video cur credam Albalim "t M nor Ms AFTER NRE Moti : quippe Allali , cium primum à terra emerferit , pilule Drodeunts Ph quibus femen minutum bujufce v anmacverterit. Lufitanu, proivde Fatum eg. uv crederet Alkali diverfi e[fe gene fimili ET AN Ant yliidem , aliud fecundam M LN 26 càm Alcali p | dimilitudings suelen 4ntliden fmnilem feci Diofertidgs , pee f ian am bir(uri fit vifa , np s * — PR paria 36 Petri Andr. Matthioli parte Lenti figuram referat cui prior Antyllis el emula fateatur ex veteri fuarum opinionum promptuario coi flanier bec fe protuliffe Lufitanus. Adbac cim ipfe de Trago agens afferat Alkali effe Tragum, deducorin eam bpi- nionem, ut credam Lufitanum Circe veneficis incantationibus imbutum , unam € eandem plantam in yariaé tranfinutate formas, Quod in Alkali factum videmus, quam nunc Tragum nunc Ant yllidem facit. LITHOSPERMU M. M P (o Diofcoridis Lithofpermum eam memorat e[fe plantam , que globulos illos (lachrymas vocan;) Lithofper- mittit ,quibus utuntur funiculo trajedlis ad numerandas preces.In quo manife[le peccat, quoniam Diofco- moquod ridi Litbofpermum planta esl foliis Olea longioribw , latioribusg, , ac mollioribus , bumi accubantibus TAWUlig, lerram rectis, tenuibus, firmis , eraffitudine acuti junci , lignofís ,in quorum cacumine bifidi exortus cauliculorum fpe- 10 ^o ciem exhibeant , foliis longis, interá, parvum femen, rotundum , Erui parvi (ut Oribafius C Serapio ex ipfo Lacbryme Diofcoride tranfcribunt ) magnituame,na[caturá, in Afperis.' Qua omnia in planta lachrymas illasfevente defi- defcript, — 4o, s utur, Siquidem bac folia profert Harundinacea , quemadmodum € culos per intervalla geniculatos ,in quibus femen Orobo duplo grandius vifitur, que quantum cum Litbofpermi notis babeant fimilitudinh , ipfe vi. deat. Adde etiam quàd Litbofermum in editis C» afperis locis per fefponte na[catur : lachryma vero vocata non nifi (ata proveniat, ereclis omnino calamis, non bumi repentibus , ur fcribit Plinius. ALISMKA. Cenfüra Aeterum Alifmam herbam credit Lufitanus Ruellium & Cordum fequutus, eam effe plantam , quam bey ice quidam Plantaginem Aquaticam , alii Barbam Sylvanam vocant , fed falfum non ob[cure liquet. Et- ag. queili — €"m Alifima folia fert Plantagini fimilia , fed angufliova , in terram reflexa, laciniatad,, caule fimpliciter Plantago fenui, cubito altiore, capitibus Thyrfi , flore candido;pallefcente.At plantagini Aquatice folia infunt. Plantas Ex gine latiora , acuto cactmine, furum fbedlantia , neutiquam laciniofay caule plurimo adnatis multis veferto, aquat. de. Ulla Thyrf effigie, radice inodora , nec etiam acri. Qua omnia palam faciunt maxime deludi eos, qui unà fcipe —— cum Lufitano in boc verfantur errore. BRITANNICA. Cenfüra Aces iterum adbare[cens errori credit nil. aliud effe Britannicam, quàm eam berbam , qua paffim Sepla- p s fiis ac vulgaribus berbariis Biflorta dicitur, eo tantum fortaffe argumento dudlus, quód bec planta Rumicis nicaquz il- fit folio. Verum mea fententia fallitur. Etenim quamvis Biforta folio fit Lapatbi, aut Rumicu nigriore, pilofio- 30 liBitorta, retamen non vifitur, fed glabriore , leviored, , rubeis intercur[antibus fibris , Cr aterra quadantenus cefio, qua omniain Britannica maxime defiderantur. Adbec Britannicavadix requiritur tentis, ac brevis: contra vera alteri, Namó, Bifertaradix quandoó, nobis vifa efl brachiali fere crafütudine, bipollicari autem fapiffime, cau lorein nigrum vufefcente, non (ut in Britannica fcribit Plinius) nigro. Prater id Britanniceradicibutanquam brevibus ac tenuibus, nibil virium attribuit Diofcorides , fed tantum foliorum fuccum ad medicamentapra- tulit, At Biflorta contrario modo fe babet, cm tantum radicibu preftet , c nullus fit ejus foliorum ufus. : ÁLTEÉRA CLÉMATIS Cenfura Ec minus in altera decipitur Clematide, quippe qui cenfeat Flammulam vulgo appellatam, genuinam effe LXXIX.de ; d; ; Sean : idi ? odod-3n flan RER aera Clas Diofcoridis Clemaridem alteram. Clematis euim bac Dio[coridi per arbores epit , id quod in fla matide, — "u/quam mihi videre licuit, citm planta fit vedli caulis.Legitimam Clematidem nos eam e[fe non ambigimus, cu- quodPlam- jus imaginem dedimus in commentafiis noftris, quanquam ob id baudquaquam negabo, Flammulam bane Cle- Ee matidisnon effe genu : fed non propterea affirmaverim unquam Clematidem alteram e[fe Diofcoridü. , i POLEMONIA. RE Imium addictus Brafavoli, viri alioqui eruditifiimi , nontam ut veritatem videatur indagare, quam ut Polemo- pro fua fide, c antiqua confuetudine buju patrocinetur fententia, Polemoniam effc berbam contendit, nia,que illi quam quidam Rutam Caprariam, alii Galegam appellant. Multa porro funt ( ut in Comment arii noftris Galefa. — offendimus) quautriud, fententiam confutent. Primum fi natale folum expendamus id profectofacile indic as vo : bit Galegam non effe Polcmoniam, qttod bec iv montibus c» afperis proveniat, illain campeftribus leto € uligino- fo folo, adeo ut prope aquas , in fcrobium aquarum marginibus p'urimum oriri videatur. Preterea nibil in fummis caulibus babet , quod corymbaceam effigiem referat. fed corniculos Fermi Graci amulos, in quibus femen occluditur vufefcente colore , quod in Polemonia nigrumrequtritur.. Hecitaque f diligentius exploraffet Lufr- tanus, non ita fortaffe facile in Brafavoli fententiam concefs[et. Nec fane video cur fibi tantum arrogantie Arrogan- afciverit, ut tantum Brafayolituendi cau[a , Aloyftum Mundellam medicum bujufce tempeflatis eruditiflimum, tiaAmathi, seis materia ftudiofifimum, fua t aic um garrulitate fretus, adeo emere malediclis convitiud, laceftverit, 2o preferm quum protore illius argumentis , quemadmodum € noftris, nibil refonderit. Obfecro dicas Am4« AME y Pe quo furore ayitaris ? quatemeritate duceris ?. ut aufus fis, ubi de Sorbin egifti, Mundellam ipfum , virum calumnia ^!fT& omnem controverfiam clariffimum, Sycopbantam appellare ? Tu, mibi crede, potius Sycomoros appellan- vindicatur, dusfueris, citm tantum ad amentias, C f atuitates teprocreaverit natura , illum vero ad totius veipullicacom- 6o modum. Deponeiflam mentem define impudentiffimo ifo modo doctiffimos viros laceffere. Omnes quiiftam I te audient ingratam contumaciam , quamvi de facie te nunquam viderint , quum tamen talem te audierint, nonne flolidum, vecordem, infanum , c» omni mentis flatu dimotum te judicabunt ? Aliter o.c cmd prudens de te exiftimat, boc unum tibi patet vefugium, fi iftius infana dementie infames velis delere macul ^ aliquando te ad mentem vevoces, & pra[ffantiffimos viros optime de literis meritos nontuo mare [ycapbantas, fe modeftius nomiuare a[fuefcas. * e ss Cerf " LAGOPUS. orta po T. oen magno errore eam plantam exiftimat Lufitanu, , qua à triplici foliorum apice v eutalenid ee dum Trini. &— Quandoquidem cum Diofcorides, Plinius, € fi qui funt alii, qui Plantarum bifforiam fcribunt, nullis p Wumae ^ Otis Lagopum defcripferint,non video cur folus Lufitunm divinarevelit; quafi eraculo quodam doctus, "iiw I Apologia adverfus Amathum. iz iquis faeri rini 8, quM ille Plinii Lanta antiquis fuerit Lagopu.. Verum quod Trinitas Lagopus non fit, id argumento effe pote í ! [t s cae fegetes na(caturin campis, illa vero infrutetis juxta fepes, € in opacis proveniat, XYPHIUM. Cenfürá Ued Plinius libro 25. c. 11. per X. Oyphium intelligat Pfeudoaccorum, quod in Paludibus provenit, I mid Weir Qi «mulo, ut Lufitanus perperam intelligit, minime probamus, non folum ea ratione , dee $7 «s de Xyphio oriam Plinius accurate , probed, defcribat , mon Pfeudoacori :. fed quod ettam genuinas ejus facu - quA Cod Pfeu- Diofcoridi acceptas facile veferre potest , vecenfear. — Praterea Pfeudoacora radicem efe Yridi; gran wap nt» oteorum. moambigit. — At Pliniusibidem rette Xyphio dixit effe vadicem Nucis Avellanefigura. — Nec "sd quod feri» fe 10 pferit is nafci Xyphbion in aquofis , Diofcorides vero in aryis, quum Cin arvis, en palufirióu diss MA proveniat, ut, perinde ac nos , vei herbaria fludiofos obfervaffe mon dubipamus, — At plimus , qui longe melsus Xyphii natale folum exploraverat quam Lufitanus , non aliam ob caufam in bumidi nafci dixit, quUAT ut £0 rum refelleret opinionem , qui Loncbitim à feminis figura Xypbium ejfe cenfebat. — Hincitag, — fumnes , probat Loncbitim Xypbium non effe , quod illa in fitientibustantum proveniat locis, — His altus accedit Lufitam lapfus, quofacilà adducor ut credam , ipfum nu(quam vidiffe Xypbium, nimirum quod fcribat illi effe radices Caninistefliculis fimiles, quum nufquam Xyphium repertum fit , quod C »ynoforcbis modo radices gere- ret. — Xyphii enim vadices rotunda funt & compre[fa verticilli modo , vel Ibifci feminis inflar , cui plurimum aftipulatur , involucris fimul conclufe , iis fimilibus , quibus Crocibulbus contegitur. — Qua tamen de bis fcri- 20 piuria animadvertiffe debuerat Lufitanus. GRAMEN HARUNDINACEUM. | baie opinionem de Harundinaceo Graminevatione improbamus , quod fcribat plantam effe vulgarifii- Cent. ma ad Eridant vipas na[centem, quin & jumentis gratiftentun effe pabulum. Nam ciim ( Dio[coride te LXXXIII. , iir 3 : e i : ihi x idend . de Harun- ffe) Joi grammi genus juxta vtas oriatur, non juxta. flumina , non magno mbi negotio credendum fuerit, ditiacco Aquaticos Calamos, qui prop? fluviorum aquas nafci folent, pro Harundinaceo Gramine accepiffe Lufitanum, Gxamine, RUBUS ID X U S Ametfi 1daum Rubum in 1da monte plurimum nafci fcribat Diofcorides , & fepius deum pro montano ac- Cenfura o iis Ne em . LXXXI j epiatur € Lufitanu tamen ad Padi fluminis ripas oriri bunc Rubum affrmat. — Sed minim? vereor, qUI? c Idzo " promoye eacutiat, quum qua montana funt, jnluviatilia fecerit. Rubo, CHRYSANTHEMUM. OQ nufquam verum Chbryfantbemum viderit Lufitanu , quotamen abundat Italia , pa fim, omnibus Cenfüra fit notum, quuma, ofci anter cjus bifforiam examina[Jet apud Diofcoridem , eam berbam Chryfanthe- pen 2 sun effe putat quam beibariorum vitigus, quod unoquod, menfe floreat , Calendulam vocat. Aperte con- mes vincitur error, quod Chryfantbemum Diofcoridi folia gerat plurimisincifuris divifa , id quod in Calendula vo- quod Cal- |. tata prorfus defideratur , quum illi minors 2stbufe modo louga (peentur , nulli pror[us incifuris laciniata, us aid 40 Sed ud fortaffe illum in banc opinionem adduxit, quod babeantur aliqua Diofcoridis exemplaria, quabaleant Chryfantbemum, quod «lii Calibam vocayr , (ec. Nam quum non defint rei berbaria periti, qui Calendulam hanc non fine ratione Caltbam effe exifirment , ille nominis tantum argumento fretus, neglecha penitus Chry- fonthemi hiftoria, Calendulam ipfam Ch; Jfantóemum effeputavit. — At fiinfimplicium facultate ac bifloria, ut illum fant decebat, fe exercuiffet , & viia Dtofcoridis exemplaria babuilfet ad manus , eag, praefertim, que A dothiffimis viru agno labore funt veflututa, vid tffet quidem in Chryfantbemo non legi n&Móa fed ced A opes P c unda , LUE magna, feribit Diofcorides. — Quibus quis facilà canjice- Cenfara : rhe, cem non effe rotundam in pile modum , fed seretiforma , quum tali j LXXX VIL. » TAdix, Quamobrem in Affragali cenfaüra inaniter Lufe » fe fi .q alis fit Rapbani : R- Ex ias : e E beer, effe afjerit , albo inzus colore, & nigroexterim cortice, — Hinc i149, fu[picor ego 410 £4 plant am accepife , qua Fuchfio, c quibu(dam ex recentioribus , Diofcoridis effe 6T, Nüxterrevocatur, /— Sed quam magna i. plan- inter bas quinon viderit, * , Etenim Diofcorides primi generis | PU Alabaftri modo Jplendentem. Villae Alabas vint ad Conflantini layacrug, Prope farm. peus : i demie weise : 4NEP[E , C" ad D. Agnetis edes extra Viminalem portam, w, Ó Serapio. Verum nibil &ylo pet 4 jj, nunciar, modaétylo, de quo eripfere. cats E Petri Andr. Matthioli eil; quo mimi Lufitano meritoveluclemur , cum Paulus diverfis capitibu eodem libro dé Cólchico C Hermedás dylotrailaverit, bunc per (e, vel ex decotto potum, artbriticu commendans, illud verb quod letbale fit, ab medicoabigens. | At Lufitanus , ut fuam tueatur fententiaín , tnirandtum non effe dicit, quod Patilys fiw - de Herinodactylo , tanquam à Colchico differente fermonem babeat, alibi vero caput de Colchico MEA quum id confulto fecerit , videns utiq, Colcbicum non adeo venenofum effe ; precipue ubi Hermo days E batttr , fed vei medica potius conducilile. Qua decau[a de eo, ut venenofo, cum cateris Gracis caput confiituis: alibi vero, tanquam. deve fibi noviter comperta, c nonadmodum venenofa, (ub Hermodadtyle nomine ife. rit. Verbi bac Lufitani figmenta, cur fant probem , non video. Siquidem fi Paulus bac fuiffet ductus opi- nione , credendum quidem nou est , quafi ille eo infahia , furori, perveni[fet , ut Colcbici nomenin Hermoda- ylumperveriffet : quinetiam nec quod in medicum afferret ufum mortiferum medicamentum, de quo paulo 1o post egit fex tantum interjectis capitibus , propriooccultato nomine, quum recte fciverit Paulusyvires C facultas tesin plantis baberi, nonin carum nomenclattris, Nec pariter obflat alia Lufitanivatio. nimirim quod in uno loco deeotanquam veneno fub Colchici nomine fevipferit Paulus, in altero tanquam medicamento (ub Hermo- daityli appellatione. Quandoquidem cim Paulus libro quinto , inter cateras veneno(as flirpes Colcbici latis meminerit , non fuerat illiopus iterum de eo féribeve libro (optimo , ubi de medicamenti falubribus , non de ve- neni egit , nec tas borrendam facere metamorpbofrn , ut iedicos deciperet. — Necitem obflat Serapionis ati-. tboritas, quod i5 Colchicum Diofcoridis Herm odattylum appeliet. — Quippe bocinloco, ficuti in aliis nonnullis Colcbicum , quod Hermodadlylum vocat , cum genuino Hermodattylo, de quo [peciatim egit Paulus , confun* Serapio — if. Etenim fcatere mendis Herimodaclylicaput in Serapione quis facilà noverit , quum ea, qua Diofcoridi ac- lpíus. — ceptareferre debeat., Paulo afcribat , & que Pauli fant in Hermodadylo, Galeno accepta veferat. — Quod 10 autem ( ut Lufitanusputat ) in fola Colchide Colchicum nafci venenofum ac lethale , alibi vero minim , non facile probainus » ctn nulla bujufce vei frt nobis veterum authoritas. — At quum Diofcorides lib. 4. ubi de Colchi- co fcripfit , mon Colcbicos tantum admoneat ne hujnfce planta vadicem devorent ejus dulcedine alle&ti, fed omnes in univer[um bomines , maximo e$t avgumento , banc plantam non tantum apud Colcbas , fed ubia, nafci vez aenofam. EPHEMERUM. ipe Ufitanus vecentiores quofdam fequutus Lilium , quod convallium vocant, magnoerrore Ephemertm effe de Éphe- "Aputat. Nam buic Lilio,folia non infunt Lilii : quin necradix longa qua digiti fit cvaffitudine, fed tenus smnero.quod i capillamenta definens. — Praterea nec caulis illi videtur Lilo fimilu , fed gracilis flexilisá, tenuiftmi junci ili Lilum jpfl;y, — Adbec pec credi par esl, Diofcoridem filentio involuiffe, quinetiam nec Galenum , qui eju guod, biffo- 30 cone narrat, fuavifiimi odoris praflantiam, quo Lilium Convallium fiagrat, fi boc illis Epbemerum effe, — Quo fit, ut. unacum Lufitano cacutiant , qui bac ducuntur opinione. : : ON OOUEPAERTEIEIEERIDS VENERIS. Ref T 3i deveneris umbilico feribit Lufitanus , tam primum quam alterum parietibus barere a[ferit , C hume- CEEHPDMIE &is nafci in locis , folio craffo, rotundo , concavo , coxendicis figura, quibuspalam fit , quantum in ve ber- blico, — Daria reflet valeatá, Lufitanus, quippe quiballucinatu exiJlimaverit inter Veneris Umbilicos nullam interce- dere differentiam foliorum ,vadicum, ac etiam locorum , in quibus proveniunt : qutm tamen Diofcoridi Coty- ledonis primim genus folia ferat Acetabuli figura, c radicem Oliva modo rotundam :. altero vero majus re^. ferat Sedum , Gr majori nicaturvadice, — Adde etiam quod neutrum in bumedli nafcatur locis, quum primum 49 in telorum tegulis, C collapfis aedificiorum parietibus , proveniat , maritimis prefertim locis, ut Plinitia inquit : Alterum vero inter ingentiftima faxa in montibus nafcatur. THALICTRUM- : pix Rt vir profecto clariffimus , c in flirpium biflaria non poffremus aur bor , Thalitrum in Gallia nafci "&ro, feribit , ibiq; appellari Azgentinam , eo quod ejus Coriandrina folia argenteo [lendore icent.. Nos autem quod banc herbam nu[quam viderimus , Ruellii fententiam nec probare , nec improbare poffumus, — At. Lufita- mus , qui nullavatione omues impugnare folet , [latim sd falfo fenfiffe Ruellium fcribit, amat ejus Ar gertinam nec viderit , nec noverit unquam. — Nec valet Lufitani argumentum, quod Argentinam beybam, fie atii voca- tam , ATbalichro maxim? diflinguat. — Siquidem de bac Lufitati Argentina baudquaquam intelligit Ruellius, U- - Hacenim foliis nones Coriandni, fed unico tantum folio afurgit, nullis Laciniis inerfelio. -. Quo fit, ut ille merito veniat accu[andus, quum injuria alios azcufet, — POTAMOGETUM. | Doramegetum fic dila efl Gracis, quid fluminibus fit vicina , aut in ipfis fluminibus na[catur. — Id quod cla» x C de hio o Diofcorides , quum inquit ; Maid folium pu fimile gerit bir futum;paulà [upere. Potamoge: eminens extra aquam. — ld quod facil? comprobat etiam in hac planta ballucinari Lufitanum. Quippe qui Pues. Potamegetum eam berbam e[fe contendat , quam Seplafie Pulmonariam vocant, Siquidem becprimümih riam dicit. fluminibus non na(citur , nec prop? eorum alveos , [ed fecus vias propter fepes C fruteta , prafertimó, 9s €i , folia non Beta fed Buglofii, cuju [aporem etiam adeo imitatur , ut coficut cr facie Bugloffum referat. Ad- de quod buic macula quadam in foliis cernantur albo colore,de quibu nibil invenio fcripfilfe eos , qui Potamogets bifloriam narrant. : E Llo-us RAARNMNA & Y D 2 Urbana Q Quam vebementer decipitur Lufit. —— »fe enda Urbanaltto, Confiat id, quàd nula vatione nec im Tá- SA authorum teffimoniis temere affirmaverit eam effe Lotum. Urbanam , quam quidam. vifolim er ! folium m fum, alii Panem Cuculum , nonnulli Alleluia yocant, — Etenim non memini me legere —M - a á tofutn- wit, ) " W n Ei s * Apologia adverfus Amathum. 39 Liquem Lotumbánc [spore efeacttofo. Praterea Plinio quis non videri aliud effe Sativam Lotum, Aliud Yrifo» cis A . s ; vr j iquidem drm acerofum, quod ciatim Oxyn à fapore merito vocat quod"nomine c viribus differant ? siqui slle [Ar or iann Lagi diffoiutsum ftomacbum preftare ait , id quod facile quis guflu deprebendeye potest. Lotum vero fativam ad difcutiendas oculorum cicatrices,argemá,C nubeculas ex Diofcoride propofuittanquam excul[erium deterforiumó, medicam um.1d quod nunquam Oxyspraflare poterit. . CRUS C C UENOTIRRHJIAI M. : B. N exiflimando Antirrhino immerito (ane Lufitanu Plmium criminatur , quàd Antirrbini plantam lino fmie E vs lem fecerit, ac etiam quod Lycbnin Agriam appellaverit. N ecalia ratione Plinium impugnat, quam quod on ARE to Ücear (st ipfeputat ) Antirrbinum appellare Lychnin, quod florem babeat illi fimilem, magna [it imer bai malelap- plantas differentia. — Quain re fane quid avguat in Plinio nefcit : cujusin[citia id in caufa efe putaverim, quod E Ly- Lujitanus Plinianaleltoni , perinde ac aliorum authorum , impatiens & rudis fuerit. Nam quanquam Plinius griam, lib.25.cap.1o. Antirrbinum Lychnin Agriam vocari fcribit : non tamett ob boc affirmat, quod Autirrinrtin € Ly- ebnis Agria una G eadem fint planta, fed tantum admonet, a quibusdam ita vocari Autivbinum.1d quod etiam dnyenitur in quibuidam. aridis codicibus, qui ita babent, dlveiguov, oh dE olvotgwveu, ob dl£- ngà varslo Avxvidlas ufandus est etiam Diofcorides , qui nanob hoc pratermifit, quin Lychnidis de domeflica firipfit.. Aliase i fuperius dictum e$ , prafertimq, de Te- ^ ja) momenclaturis appellentur. quum 1amen po m fcribit Diofcori qu VA iei V.dé | T fubfeni it Plin libro 27. c. olygala. Ad[lriclo. Quibus tamen natis referat, quum borum neuter | fapáre, Preteréa ig * Y ** ] LA i- Céafuta Mateaefi colpre, nion TAN mag rerrore, € im (ut Diofcorides fcribit ) XCV1.de tray : - yp er enim Grecis "Latinis interpretatur, 14 O^ - Que fi legiffet Lufit anus, mon ita for. &ontinere crediderim, X CVII de itur, fed im aris cupi cu. M e pteriao devede vim cau[tic. Zt nulla vis cauflica ineit,. dolis, 6E Auripigmentum, non cotum náuat, pellucidum -ocwr » Yel ad a br. o lapi non fit, gaus de. "fus hon a step, Ier ptio. 4t , nilicque, faua. 40 . Petri Andr. Matthioli Apol. &c. fqualore, cruflisve fit vitiatum. "Genuino ac vero Gagáte utuntur Septentrionales quamplurimavegunes , qui lignis non admodum abundant; ad fovendum ignem. Plurintim Gagatis foditur in Leodietifi agro apud Flais. dros Brabanto|que , qui plurimum differt abillo fuccini genere. — Sed pracidamustandem quao alia; qua rez. flant innumera, ne videamur pilos quofque carpére, qui veritati candorem inipediunt ,'& ne minsitas quafa que cavillari nos arbitretur Lufitanw. — Mibi quidem ( ut ingenue fatear) non leve fuit incommodum cttjjg bujusfrivolis ineptiis colludari. Veruntamen tum iflius proterüitate Laceffitus tum multorum (ut pradixi- mus) bonefhifimorum virorum precibusexcitatus, id diligentius facere fum coadus , quam velineaoccupatio., "sies, vel iflius levifnma er imperitiffima temeritas à iméexigcbant : Sinul C» commsnebat ton mediocriter i. Verüoia 4/4 Javifftima authoritas, quam in omnes tam temere tamque vane fibi veudicat , cui tautum cáteras éxiflima. -Amathum. /f adbibiturosfidei , ut ea quoque, qua mulla confirmaret vatione ; eodem mentir flupore excepturos alios pu. Wy tavit. Hot fi veltemeritate, velforta[fe fimplicitate, eut infcitia potius, quibus plurimum valet, fecerit, agno- feat jam denique, quàm ei periculofüm fuerit aliorum carpere C Gmmodefliffine damnare labores , priuf- quam fua valeat intelligere fediffimaerrata , quibusomnia ejus volumina , € pratlara ila "Centuria ubique fcatent.. Nunc cum Cr tela vepulerim, quétam infipienter illein me jecerat , € pariter bominem ex fuispvafi- diis, citraomne negotium , dimoverim , tion tyrouibus todo , fed etiam dolis non ingratam me in boc collocaffe "operam arbitror. Nec verotanti mibi erit, fi Lufitanus, quo esl furore , injuflefe avyui clamitet. Quin C bat fiugulare fue dementia dabit indicium ; quo manifefliu argumentis , nulla vatione , nulla veritate fati fü «poffe conqueratur, Equidem quantum potui, boc unice (um conatus, ut non folum fe veprebendi doleat, fed C [ua confidentifima imperitieip[um jure puniteat. - Quinetiam ut [ciat ac nofcat feer- 'zorum Centuriam feciffe, quemadmodum c» egritudinum..1n quo quantum *h "profecerims Lectoris candidi, & eruditiffmorum virorum teritjudicium. EETARI-AN "THIOLI SENEN- MA lg: LEOICI EPISTOLARF M SEDICINALIVM Libri Quinque. | SERENISSIMO PRINCI PI FERDINANDO , ARCHIDVCI Auftriz , Duci Burgundix &c. Comiti : Tyrolis , &c. Domino fito Clementiffimo. Qiceat hzcnunc mihi tinuatione laborum dentía ,ac potentia , in otio , & pace ab egeftatc , quinetiam ab infidiis , hofpitalem appulíus ;tutus , & fecur t€ extremam partem foelicíter cla omnibus , quz epenumero, vel op tur eventus ,te Domino immunem przfentia pluribus , (i aut ea Gicundia effem ; quz rei tantz fufficeret , aut non vere- lirerne fortaffe forcunze tuae, & univerfe Auftriacz familize affentari potius, vriberc, fpedtemus, qui mundi sniverfüspatet;ad extreimás ufque lo | undus univerf iba das gei : * 42 ; Dedicatio. dias, quarum etiam habetisimperium dignitas, fama , & eloría veftra incredibili flo; à PpSLIUms ifü re; & lumine refplendet. Quid enim? An nonhoc qui vitam, Ípiritumque So quofaltemjudicio praediti ducimus, libentiffime confitemur omnes, divino quodam fato Ass res noftras factum effe ut difficilimis, & graviffimis temporibus familiz Au. T1aca s : ceffione; jectos defixosQue oculos habent; à vobis jura petunt, à vobis opem, confilium, falutem clava;omniumqQue armorum genere yictor plerunque intrepide depugnafti,quie viderunt fxpé Proceres, Principes, Reges& Imperatores. — Quinctiam in magnis expeditionibus em irtustua, & primó quidem quandoante annos plus minüs quatuordecimado- en licis exetcitiis , & laboribusatfucfcere cvepiftt, cim Germania magno bello; magnis feditionibus implicata , res novas, actot diffenfiones moliretur una cum Canoro Quinto invictifimo Czfare, & Sereniffimo Patre tuo Romanorum Rege exercitum du-- é&antibus , 1n Saxoniam conceffifti : ubi primum expertuses , quàm dulces fint vi&toriz fructus. Poftea vero càüm duéctandis te copisexercitibusq; fuis in Ungaria FEgp1N A x- pvs Rex Patertuus annoab hinc quarto profeciffet (memini enim;qui ipfe étiam pericu- lisillisaliqua ex parteinterfui) eo tempore ducis optimi officio adeo functus es, utnon folüm Seghetum à Turcisantea obfetfüm; invitis hoftibus,militibus,commeatibus;bom-. bardis, &armamentorum omnium genere , munieris;ut ab initio tibi propolueras. Sed Babotiam munitiffimam ; Corodnam , &liasarces expugnaveris , occifis Turcisquàm . pluribus ; & incolumi fervato femper cxercitu hac tantüm de caufa congregato. Jam ve- róin pace degens , quàm in conferuanda politica difciplina , iisque adminiftrandis , quae ad juftitiam , & tranquillitatem fpectant, & ad promovenda fludioforum bonarum ar- Ede cum tium prarmia, promptus ac fedulus fis , publiceteftantur omnes. Lltenim de meuno di- Bus figuris, camsad illius fümptuofi operis editionem quod de omni ftirpiumgenereà menuncinfti- us figuris, tuitur, grandioribus, & elegantioribus imagitlibusad vivum exprefsis, quantum tu mi- hi fübfidii recens contulifti ?. Verüm non contentus co , ctíam alia ratione Bene mercri defapientize ftudiisftatuifti.. Persendum veró tibi; PiNczPs; codem animo eft , co- demque tenore re&e factorum feries continuanda. Ita enim tui nominis fplendorem & . gloriam; nullaunquam ztasantiquare , nulla oblivio obliterare poterit. Sedut redeam unde digre(lus fum ; Ixtor quidem coelefte numen mihi tam fuiffe propitium;ut fenili bac gate; tumihi caautoritate, iis facultatibus, ca liberalitate, infuper tam prompta in bonas. literas,propenfaque voluntate omnibusque ornamentis maximis, quz optare quifquein : fuo Principe;vel oe TAM poli rains patronus contigeris. Sub quo quidem. : es, & lucubrationes meas fedulus perfequi que b. cum voluptate, fecuritateque i.c quod unum ego prz rebus omnibus caterisopto. Eftautem & pars aliqua dilige: pc eit, ftüdiimeihifeeinEeisTonis. Quasquidem , & fiin meisin Diofcoridem editiscom- lis his. mentariisad amplioremreiplantariz indagandz doctrinam defcribere pollicituseffem, nontamen hoctemporeeastypiscommittere publice legendas decreviilem , nifiamico- rum quorundam frequentiores fui (lentadhortationes. Namque hz adeó meconvicerunt, EUESL RUDI Uo. Ou quer erá materiac varidédtibu fortalse utnon potuerim illis non mor Continent veró materias variasicit non indiguas , quibus explanandis menonnullam gratiam apud candidos & veritatis ftu- diofosiniturum non diffido, Novarum plantarum in his frequens, crebraque fit cR * Dedicatio. P 43 bentur, de quibus nihil prius in commentariis noftrisin aque in plabtaria facultate ha I pri ientari pops T novum jam in his habeam viridariolum ; quo Diofcoridem à nobis dicumeft, adeo ut ; : xq plurimos fe dele&aturos non nbigo: praíertim quum prater id nonnulla deapitae- | us its explicentur , quorum antea fortafse, vel faltem ho bus quibusdam ac etiam fofft i E noit zvomeminitnemo. Continentetiam deinde defenfiones noftrasjadverfus ma levolorim blateronumque quorundam calumnias quibus fcripta, unes »d4 ftradefenduntur : quinetiam & cenfuras contra eorum 1gnorantiam se pet ti : iom ividiam. Plurima praterea folvunt dubia, & authorum loca depravata rc! ms nor folüm ad ipfam materiam medicam fpeétantia ; fed ad univeríam medicina acultate . Multactiam poftremo afferunt, qua ad antidotos recte parandas pertinent, quarum pa^- ii f i : ici dica- i / liis cft ufus, ubiplura expenduntur, declaranturque fimplicia me ned eoe er d 1 5 quibus Pharmacopoei non parum ta , quz hactenus à nemine funtrecte explicat ) p fefe obledbunr. Cxteraxqux etiam non modica funt, lectoribus explicanda relinquo. Atqui haud neceffe cft hac prxfatione opus hoc noftrum commendare ; ipfum enim per fe (utípero) &lectores , & emptores cosque doctos reperiet;ubi primüm in manus fal- tem , aípeétumque bonorum virorum , & judicio aliquo przditorum illi pervenire con- tiger. ldveróribi benigniffime; & Serenifs. P&iNcsvs, dedicare & confecrare pla- cuit. Intua enim aula,& tanquam domi tuc , fub tuo patrocinio ac favore , magna ejus parsconfcriptaeft, Erfienim fortaffe argumentum fcripti non putabuntaliqui dignum effc tantó Piixcrer quemfcientia armorum potius , & prudentiz-confiliis , quam hujus- modi quxftionibus ad Philofophiam & artem Medicam pertinentibus inftructum effe oporteat : negari tamen hoc plane non poteft, bonas es Reipublicz fcientias , & artes , eorumque cultores omnibus feculis cure fümmisRegibusfuiffe. Laudi vero fibi duxiffe optimos & potentiffimos quosque femper , de literarum cultu non malé mereri. Itaque hecceleberrimo.nomini tuo inícripfi ac dicavi, non ut ealegeres ; qui rebus gra- vioribus ad Regni ampliffimi procurationem pertinentibus occupatiffimus es fed ut te- ftarer publice; id quod reseft , eumte effe P x1 c1P £v, quiintelle&a dignitate ; & uti- litate difciplinarum ; quibusnec privata vita, nec publicacarere ullo pacto poteftfumptu eas & favore tuo, quantum poffis ; promoveas & tuearis contra eorum barbariem , qui in turpibus voluptatibus honorumque & opulenti: fplendore confiftere fummum bo- num arbitrantur. Quinetiam contra invidos & obtrectatores omnes defendas & tucaris : "Tum veró etiam apud multosteftimonium gratitudinis, obfervantiz, & fidelis fervituti inte mez extare volui , qui tottantisc ne cGcis bs teaffe&us eorum memoriam,non folüm usque ad egtremum vitz Beso tenere animo, fed etiam fcriptis & monu- mentis ad pofteritatem propagare vel tercupiam. —ValePgiNcePs DaNicNis- stx 5, & Matthiolum indignum Medicum tuum commendatum habc. : a e SE oco Sereni. Celfitud. Tua. i Fidelis Servitor NDREAS MATTHIOLUS 44. ^ . PetnAndr Matthioli Tu Ne tr PE AS MATTHIOLUS MEDICUS, Julio Alexandrino Protophyfico — D : Cafarco, 1 s eonun AE e/feitur dequibufdam Galeni contradictionibus. 1o à Ups Valgrifius Caleographus Venetus Diofcaridem meum Italico fer. mone exaratum recudere [lazuiffet , [eiviffea, locis quam plurimis jam pridem ejje sn, po[lulavit à ie, ut novos bofce labores illi excudendostraderem.Ega vero, Bimetfi cum ob ipfiusV algrifüi in me obfervantiam , tum in cudendo libros aeftros diligentiam, fedulitatemó,, id illi denegare nou auderem : volui tamen, priufquam ea fcripta pralis fubjicerem, omnia ea Galeni loca relegere, ubi prater im[itutum fimplicium medicamentorum meminit , ut viderem , an bine florum r45 De Aloe. a Vrbs ecu prima co A63 aliquid decerperepoffem.. Hoc itac,infHituto citm de Aloe in diverfis ipfius libris tradi&io, 4 UM legerem , videbatur Gulenus ipfe quibusdam inlocu fibi maxime contradicere, 39 EE US Ce Quandoquidem libro oiavo de compofitione medicamentorum fecundum locos, Lr biera agit, qua ex Aloe paratur , manifefte afferit Aloen vim babere purgatoriam non admodum valens tem, C proinde non nifi ea purgare , quacirca ventriculum c alvum continentur. Etenim , uit ipfe inquit, etf quandog, ampliori pondere exbibita , ufa, ad locos circa jecur fe diffundat : non tamen totius corporis purgatae. via Aloe exiflit. Atqui contrario modo fcripfiffe videtur Lib.de Theriaca ad Pifonem, ubi apertiffime fcribit, Aloen upiver(um purgare corpus, bis verbis: Aloe atque etiam eris fquama füpercrefcentes in ulceribus carnes cobibent, € fluxtones que illis adveniunt [ubinde exiccant : affumpta vero per os, univerfum corpus purgant : bac ille. Que. quidem bii maxime repugnare videnzur , qua de Aloeloco fuperius citato idem fcripfit Galen. — Adbaccum De Trifo- ozEi Ut » AW : MEHR PNE C lica (phal ea diligenter exáminarem atq, perpenderem, qua de Trifolio afpbaltite five byacintbino incodem diffevit libros. tite fecun- quos morfu invchbit omnes efficit, ut re vera miraculo dignum opus effe videatur , videlicet , berbam & morjum sail Lib.;. Cap.106. tem aqua [an uis fuerit, ft ea qi um.di atur, qui ulcus babuerit , ttiest eni etae admirationis babere : fed etiam Trifolium ip[un 20 Namcim Trfeliipfmn decottum quo demorju vievenenum à vulnere trabat , eique permifceatur , haud dubie id venenofum redditur. — Quamobrem nil mirum id videri detti ge idem decoitum, quo quifpiam non demor[ue foveatur , ubi perfufa partes aliquo ulcere laboraverunt, veuenper | meatus ulcer ingrediente, ac fanguini fe commi[cente, ea omnia excitet mala, quibus demorfi vexanttür.. : enim vencium cum fit, eofdem . e prebeat effectus neceffe et. — Unde liquido colligi potest, Venenum Tyjfoljj decoclo evecatum, non autem Trifolium fit, quod fimilem fenfum, [imilesa, dolores faciat. USO pes venenum A ferarum morfibus exu&tum, aut quocunque alio modo evacatum, ulcerati particulis com oreexa- : Ker deuu queen i Satin dn n ; : Gücme- mecem ajferre pofiit, complurestam Graci quam Arabes autores manifeflefatentur. — Quand ccm affert. £65 ; ferpente demor[os ore fug: imum effe vemedium , ferio nos admonent, ne id o fiat, quoniam fi venenum illud ulcus contingeret, fugentem proculdubio in mortis difcrimen funt, qua me maxime movent , ut credam Galenum bac inre non folum Diofcoridis mentem non perc etiam, fi liceat dicere plurimuin cacutiffe.Nam dinodum eodem de Theriaca Epiftolarum Lib. I. 45 * To C METER" Vipersth Nicandrum fequut, Vipera partu necari cornfis P elis intefn- pam ina. adducar,ut credam in Trifolio a[baltite eundem fui[- i fapulo- qui-ante illum fabulam banc jeciptam reliqueruntyut fum. Sed & illudtnibi magismirum videtur , quod obferva- parem crediderim inveniri po[fememinem y 4deo Pot« 1enus ballucinatus videtur , quód fcribat , Nicandru ont (quod falfum e[fa jamomnibusmatumeft) ita facile t delufum , vel à Sophocle Poeta, velàsimo Medico, «pud Plistitm legere quis a "- libro pups à rim Galenum , cui cum in Philofopbia, tum1n Meu. ^ jenen em ttis addictum ym eorum fabellas Dex Tocotam facile acceperit. Cin aurem qur ead d GR vaverit , partim vero fibi ipfi contradixerit nefciam profetto cogitare, nedum deceruere: a gh ath m a Suli,mibi confugiendum fore putavi urbac $nvetuam mili declares opinionem mesi sd otdeioetr t fatis fuexit Galenum. — Etenim cium videzm ex tuo doctifimorum Enantiomatum Vibellos ^ es AE xo infumus, ut ubique Galentan tuearis à caluumiatorum infidiis, quantum, laudu in gncoimnio illo iae, om ris ,vion aliter (aue mibi pevfundere polum , quain à te Iujufcemodi explicationem ne y Me : ^ d Galenum ipfum abomni criminefervatum videam , C mibi plurimum fatifactum effe putei. i 2$ pd mon fore tuii opus ,'ut aliis te lireris fallicirem , quo ad bafce meas cito vejponeas , €m baud meat: : i tanto fis (qua sua esl bumanitas ) mibi farufaciendi defiderio , tantoó, animi fervore continuo accenus pct leno defendendoyut tion oportear me equo (ut. ajunt ) [onzecurrenti calcaria adbibere. "Ceterum bac omuia: eam tepartem accepturum efe confido;quam d» fumma'tua bumanitas , d jam plane confirmata atnititia mo» |o foapoftulat, Vale, "Goritis. ; Ec ic Ai —PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS 2c xg Julio Alexandrino Caíareo Archiatro, He WD I SR D T - "Hgitur item de nonnullis in Galenum animadoerfiombus , de dé « eZIaceres £9-Hordeto. r EE "On parum admirárions attuleriirmibiliteretue, "Wbienimex illa abste aliquid ovtpulchrig, afferri [perabain, quibus Galenum tuin ab erroribus illis defcsdeves; in qo Li T akin. tenent; in Galeni- "eftinprimis facobus Sylvius apud Gallos infi- Galenb ita desi aru Oe i, igere poffit ,'cium ex céterinejus [cviptis , tum ex eo dicamenti thil prorfus eum dubitare;quin wdeTleriaca liber fit Affbaltite trifolio (cribeus;eadem omrtia éx Galeno deprompfit /que de ii[- ; Quinetiam nons Ium bac duci epinione vtileo, fed quot. Academiis medicam facultateth ntum fuerit obfervátum, ;grávitztepluriniui fum, tuumque »nen ii folum, (ed étiam cáteri. uam grat iffimium érit abste doceri, quibusüra. m libras,in quibw;que mibi animude 'rja | j prin érfio ,in quo Galénuefibi: pje De Mscere ; !p-Medic. facultati Macer, inquit, intertioficcanrium cilia Gale , | ( efficit. Vers ffce fori eienfuresllru, rg? alter made, parandoPinicis pbarmaco vjit, affertur, multum calf sciens cr ur ck nte e cr - «cere cenfear, Pratérid'epdemJame —— deum, Xquit. genevaliter acceptum ve. DéHorüe : in frequeniti ufa apud bemineseft, coq rant cit, illud vero ion nodo rion cale- tentim, 46 Petri And. .Matthioli bus palam est , quód tametfi pluribus aliis in locis femper affirmavit , bordeum, quequo modo in medicum ufufü venerit, corpus ipfum refrigerare ac ficcave : bic tamen manife[le docet contrarium , cum idem bordeum calj.. dum G bumiduwm putet. — Proindebac inre teconfulendum decrevi , utpote Galeni defenforem, C qui ingenii acuitate C doctrinapraflantia bofce nodos diffoluere facile valeas quinetiam Galenum ipfum iisdem ATgUET tis tueri, G mibiid maxime expetenti (atifacere, Quod fi non ita cito, ut velim, expedtes, aliis fertalfem ajo ribus it Galenum animadverfionibus te quamprimum praoccupaverim. . Has quidem predictis attexttiffem, nifi aliquantulum fubvererer , nz tibi plus moleflie afferrem quam par fit , fi longioribus literis ad te feriberem, Hoctantum addam, nimirtm me (umiopere optare , ut mefraterno co amore profequaris , quo femper antehac trga me effettum te fuiffe cognavi. Vale. Goritia. BETRUS ANDREAS MATTHIOLUuS* B ; Medicus , Julio Alexandrino Czfareo Archíatro. EPI dg o Tradlatur ap fratka pulgamis vonica pits quandog, (uy Galenus inquit) : per urina meafus excerni pofaz. e Uum tabellarioram, qui iflbrac irent defedtu priores litera mea hifce fecundis adnexa ad te mitti nequiye- Cum apud me ab idibus Decembris in bunc u(g, diem: committere non potui, quin iterum ad t& feriberem,narravemá, quanta fim affetius admiratione, c pene attoniti factus, dut bifce diebus elapfis Galeni 10 libros deloci affectis legerem.Siquidem is lib. 6. cap. 5. tibi diffufiu de vefica imarbis egit , ac etiam de iis corporis excrementis, qua per urina meatus excernifolent em intellectu maxime arduam afferre vider, his verbis; Pras - ter has ale quidem fiunt purs ationes fed vato. cum tborax, C pulmo per alvum purgatur qua fub feptaran[- verfopofit fant partes, per urinas* quorum cau(am citm nonnulli ignorent, neg, d unquam accidiffe viderint, quod à mtlti vifum est, neg ant fieri po[fe, uz. ab[e]fu in pulmone orto, pus per renes excerhatur.Pulnani Voni- cam per urinam, thoracis autem per inte[hna C alvum, expurgari vidimu. .. Quanquam vevera de latione ex pulmone in venes nulla omnino für dubitatio. Etenim ut AcAYA V£nA, it Qu0G, ex magna arteria, rami de[tete dunt ad vénes.Hac quafio tamen Erafiftrati feddatares non parum ur get,quippe qui putant folum (prit üninar- teris contineri.Nobá vero nibil difficultatis affert, ut pote intelligentibus , quod levis arteria pulmonis , quantum purisex rupta vomica fufcipit, id im fiviflrum cord. ; ptomata, C ipfum fortaffe coripfam verfu malignosfe anducunt cum in anuni de Griptumreliquit yorivifeby e d étiam [anguis ob tam v. n a quippe qu Prima per ventre. 7i poffe vomica pulinonts pus perarteria autem cion forta[fe animadvertiffent i num tran[mitti, partim in veficam per vafa q, (fitamen boc liceat affirmare) aberra]fe Galenu m :L ; À^ Epiftolarum Lib. I. | » E iffi itii Wi , Graci a fryov vel alias perit Imonis tamen fiat bujufce puri ad veficam tran[mifiio , tranfmirti id advenam fine pati , aep sii mos ca pylmones vel thoracem, &* indein vevam cavam , renes veficam. — Namnonnuma ir fum ferri tionem ad ür ómuteri affe Bienibu ubiobffrutta ea vafa fuerint , quibus (anguis ille expurgari debet — venam viasuriz j ; j t putam fuí ber ve: videmus per venam cavam, & deinde non per arterias, neq, fimiftrum coráss finum , P ( — afe raliere &eri per fine pari, vel alias qua[cunó,, à quibue facilein pectus tboracem3, difunditur, fieri4, inde, fer atur, Proinde pari. cruentum emittzri [putsm : lta videtur facile evenire poffe ut eodem ductu pus ipfum deor[um nien ^ non itafacile adducar ad credendum, poffe pus per arterias illas & per cor ipfum tranf re, ut ipft e etii fet Galenus, nifi tu , mibi doctifime Juli , qui Galeni genio protua voluntate uteris , docliffimis tuis avg ab bac me dimoveris fententia, Vale. Goritie, "JuLIuS ALEXANDR INUS,PETRO Andre» Matthiolo Medico. Reffondetur objectionibus c animadverfionibus nonnullis in Galenum factis, án Epiflolis pracedentibus. Uoniam ita tibi videri video, Vir celeberrime, abflinebimus inpofferum à nimiis illis , ac verbofi $,qua jams diu antea incboatam, ac nunc demum abfolutam, minime omnitm decere videantur amicitiam noftram, pollicitationibus : inid fcil. futuro (emper tempore intenti unum;ut quaties ufus venerit aliquaq, hii zo dem patto mutuo juvandi prebuerir occafio, uno tantum verbo quid fit, quod fie ac peragi à nobis velimus , ; x 20 ter nos fignificemus.Diofcoridem Gallici autoris illum, quem ad nos miferas , poftridie Hieron jymo à Sprint enfiai Baroni, nominis tu amantiff.legendum dedi : ipfe tamen priu quum Proemium illius autoris torum , ac capit d praterea quadam delecla àme ad rem bane antea percurriffem. In quibus honorificentif. femper mentio tui fiat; 1//d, to, ut ingenue paffim fateatur autor libri accepta fe umi prope tibi libeater referre omnia, quacunó, tandem dici, atit excogitari ab eo potuerint, ad rem bane apte Cr concinne. Hoc non opinor ignoras, fi paulo magis glorio- le, nefcio cujus, effemus cupidi, quantum mon folumtibi Autori operis tanti ceJurum laudis effet , fed eram mibi eujus tu nomen in[cribendum curafli in parteclypei , quem Diefcoridi detuo, tanquam M merva olim fua opi- mor Phidias ille, effixeras. Cujus jam operis non folum italiam pervafit fama abfoluti, verumetiam Germaniam ipfam omnem peragvavit, Gallias & Hifpanias occupavit , atque baud fcio an minime in bis tantum locis fubfi- flens ulterius etiam fefe propagaverit, c ad Indos ufque pervenerit, novas 4, memoria noflra invemi orbis pene- 3Otraveritvegiones, — Verum natura quadam e iuflituto , philofopho bomini , cuju[modi tu e[fe in primis videris, nontam de boc gloriandum effe cenfeo (quauguam € boc quidem non prorfus dedeceat , fi quis bene apud ba- mos omnes audiat) quod nomitristus apud gentes omnes C nationes fama vigeat, quam de eo letandum tagno- pere, quod propagatus in wniverfos ita, ex verum tuarum animadverfione bac, u[us frucluofrff. omnibus futu- ris fit , uti jain tiba bomini, ut dixi, à natura ad pbilofopbiam fado. fatis boc futurum fuperà, fit , fi te tua be ded ts NS CGE " ncfacli buju[ceyt ui quod max atque olim in univerfum genus b. 1 turum fit,con[cient jj Atg,becitafe babent. — dcn uercinc os : E c aont .. Quid autem nodos mihi offers explican (lam in Gal. libris, quamvis fciam bocidempraflari Ate y enne ipfo melius poffe, nón [ubterfugiam tamen boc q uid id e3l amice injenéium àte mibi laboris, ut fi fententia di&ionem de re hac noflra forte conveniant, certior quadam opinioni ináe noflra acquiratur fides: fin minus, at an(a tamen Galeni de 40 ex boc fuborta veritatis appareat aliqua, quam tenere poffimu.. Ac primum de Macere, video à Galeno libris de M68? Jfimplmedic facult.Corticem id effe flatuiex 1ndia allatun , in quo exiccandi, & adffringendi vis in[it infignis, 4c pauca praterea caliditas quadam, C tenuitas acrimoniaá, exigua, que avomata veferat , notetur, brevit erá, in quo nibil effatu dignum reperiatur, quod ad calorem vel. frigus attincat. Atqui in lib. de comp. Med. per locos fexta, diffonant Autoris ejusdem dicha de boc, qua oco M acer, id 4, verbis minime ob[curis,egregie excalfacere c adfiringere dicitur.Non confagiam eo nuncyut dicam (quod affirmare tamen pofim ) bofce de comp. per locali- bros, inter omnes A fe poftremo fadtosveponi à GaL ficuti de fimpl, med. faculz.prefertim vero operis partem eaim, quatratlatum de lapidibus pracedat, mulzo ante tempore ab Autore eadem prodisffe , qua temporis intercapedi- ne baud [ane exigua verifimilimum fit . potuiffe diligentiore quadam , ut in rerum fepe barum examinatione evenit ,ob(ervatione alia quadam reperiri cortex is facultat í s ; - Et. ii ultate praditus à Gal. quam vifus ei antea fuiffet: i 59 non alia, diver [a nimirum, ac contraria mre ad : fs fuiffet: imo pfam notis prov(us m, 4c noftri temporis Macer A aon immerito pofüt, quod in noflro, € aromaticum praterea baud ob- » imo prorfus cortex ipfe efi quid am, pof. per locos libr. à Galenomentio fit, 499 ^ 1 1 PetiiAnde Maetsol humorum eam omnem aufert.Sic quidem , ut quod priu Galenus in libro de Simplmedic. facultatibus dixerat bxavds baba agi siQen retulerit in libro de comp. medicament. per loca, ioas Oppo sg) siQun. Ac quoniam loco &ntabes tsepsivon reponit , idem voluiffe ac effectum omnino eundum notae videatur , diver[a quamvis id ratione fieret, prope ut illud ésquozvoy pro bg aGCipiendum fit. Reliqua enim omnia eadem de re verba funt, boc uno dempto, ut fi vejicere diffenfionis caufam in librarios velimus , facere id baud ulla omnino abfque ME fa non prorfus immerito poffimus , contenderemusá, hoc paco eorumulpa in fedem prioris Eneatwoirrepfiffe po- fleriusispuoso, — Quid eft enim quamobrem isdem prope utrobique ad vem banc verbis uteretur , in boc SÉ. uno dif acret ? alioqui longe quoque verifimilius gum fit, ctim infigni ad tringendi vi infignem illam exiccandi poti quam calefaciendi confiflere facultatem pee. Quidfi éegpeaino fcriptum omnino fit,boc (cimus, nempe egregie calidum, exiccare egregie quoque folere, quemadmodum exiccans, ficuti pris dicebam, calfacere ex ac. 19 cidenti, & quidem nontenuiter, fiquidem bumores quos ficcando diffoluit. frigidi valde fuerint. Ned, tamenin. terea pro magna habenda controverfiaillafit ac diffenfio, in qua res eadem calida femper effe pronunciatur, plus licet aliquando, minueQ, aperta , ex profeffo diclorum vepugnantia. effet , fi quod prius fHatuiffet frigidum, calidum pofiea vehementer effe afereret. Nunc cum calidum primo, fed non magnopeves fecundo vero magno- perecalidumpofuerit ,idq, inte»jeclo annorum plus viginti fpacio, videri cuipiam pofterius diverfum potius quam adverfans aut vepugnans priori, dicum non injuria poffit. yi à jam de hordeo facilior efl explicat io : ut enim frigidum id alibi femper fl'atuerit Galenus, quarto autem dehordeo TPerap. Meth. libro, Catapla(ma ex hordeo inter calefacientia & bumedlantia numerarit ,in eam partem ac- obje&io. eipiendum diclum boc fuerit uti Cataplafma ex bordei farina , idem , quod reliqua pus moventia cunda faci- nes, unt, pre[tave exiflimemus. Que càm emplaflica e[fe conveniat , fic meatutm cutaneorum obturatione calorem 10 uativim detinent, ut bac de caufa, quoniam quidem calorem bunc , vem calidam bumidamá, adaugent, cales facere, C bumedlum reddere dicantur. Plus prope in eo ine[fe controverfia videri cuipiam non immerito que. at, quod quum ex quarto Meth. ex fuppurantibus bordewm feci[fet : idem deinceps quinto de fimpl Medic.facult, libro ex borum ipforum numero delet addita eiiam ratione , quod ab[flergentis ineffe illi plus facultatis appare- at, quam fuppuranribus conveniat. Verum boc de fimplici, ac pev fe. Decompofito illud intelligendum , ut ,li- cet non (ane multum à fuppurantium temperamento recedit , baberitamen bujufinodi non nifi addito hydrelao poffit. Negytameninvenias quarto Meth, ca quidem in parte libri privatim nominatimá, fadam fuiffe à Ga- leno hordei mentionem ullam : in bunc quidein modum fcribit, gj voinuo xg] v Qa viis purus nau Mr ena, , Quod Interpres vertit : Ideoqueea Caraplafmata , qua ex borde: farina componuntur : quam recte , baud au- vite. fim affirmare. Nec ignoro alibi a Galeno acceptum fui[fe àpssoms pro faxina bovdei, ut 14. Metb. quum ájssdeus 30 fia, — prius meminiffet , fubdit. poflea wouodo à dro 0 «ok Ünev. ddUpo, ita voco. bardei farinam. — Idemque prope 3«decompof. medicamentorum «oe fn protulit quod non fic tamen perpetuum babendum fuerit, ut non accome snodarialterius alicuju generu farina vox eadem ab autore eodem foleat , ut ex fecundo colligi potest decomp. suedic, per loca lib. cap. de Cephal. Kestim &uspdea , bordeacea inquit àp»dce quafi alia quoque quam bordeacea veperiatur : & quarto ejusdem operis lib. quo loco medicamentorum. Arcbigenis memtnit itidem, 3 àp ^dre mga- Vir à velud eft, bordeacea veltviticea. atque itidem fexto inter Arcbigeni cjusdem medicamenta ad Gar- fAYEOHAR. — Kad dply Marr VoriDertos zl Ub weulivu Upon d du». 2uioarigus 3 vihves ,id esl , imponendumque. àpg Aja»qua ex bordei, vellim feminis, vel fenogracifarina componitur. Quod fi igitur nonunicum idemá, ubig, piis nO fignificatum effe manifeflo apparet , viderit interpres , qui opis »von bordei flatum farinam inter- (o pretatusest, quam rece factum b eo boc fuerit: uti jam fiquidem vera funt , qua dixumu , ac quarto Metho- 40 di, ubinulla bordei mentio, ac fuppurantia tradantur , pro dus Mca tritieam , ut qua dubio procul (uppurans dit & babeatur, accipereconvenientius, quain bordeaceam farinam liceat , nulla omnino futura in Galeno ita didi controverfia fit, C tt catapla[ma inibi tamen ex bordei farina intelligatur , calidum id , bumilumá, illo quo antea dixiinu modo caloris videlicet innaii adaudlione , intelligatur , non umus. quidem bordei vatione fed bydrelai, quod vein primis nominandum àon 2veos fit.Sic enim ait Autor lib. qui iniroducorue five Me- dic infcribi lir, Tv dli narra mvapaeéroy rà uévduei nórs uibs Gy nid Exod t amanevol (ex ot too tae T04. HA MIITIS nd, r8 AE di idlpmpo neg óvomei oem mi)v Mew id esl, Cataplafmatum aliaex folo mellec? oleo pxap arantur, nominanturà, maladlica, alsa vero ex hydreleo, aqua nimirum Qr olco , quam dud» zw vocant. Apparer jam binc àuis vcompofitionem bydrelai potius cfe,quam farime additamenti , quas fieuta ditum fun.ut bor- deacea quoque interdum fut,olei in primis Qaqua additione nancifci temperamentum id queat ejfe .ttt ex pus mo- $0 — ventibu medicamentum unum quoddam poffit. Atque hac credere omnia magis pofmus ,fi didlorum a Galeno de hordeo meminerimus , quibus immutari ejtis aliquando temperamentum , Cr ex ficco bumidum reddi aper- te pronunciet. ldqueintroetiam pro cibo afJumpti, Ita namque, ait, liba de alimentis primo capite de bordct. Sdlézwt a£ Svltonoivet 26 [7 nac idv vQómov gngVecziag » Vygavsai j x ngadvagt dux gégus autvacdéva , và uir ydlo dAgifor in ais ppuyeiaus gulis yeviaevov dvupyüs qoáves eu fogotavov , ri aiageivy 3 Vygaiva 9ram y d ngeeina, enevaezi, quod. eft: Nullatenu ergo quocing, modo paretur bordeum calefacit , bumeilat autem. C exieat promodorum diverfitate,quibw praparatus, Etenim farina, qua ex toffo hordeo fit, manifeflo exiccare videtur. At pifana, fi pro o ac convenit praparetur, humedlat, qua de bordeo,ut in alimentum tantummodo cedit, accipi cunila debent : Ejufmodi namque nunquam quidem excalfecerit.. At extrinfecus admotum cum bydrelao, quos uodo dici calidum, atque bumidum poffit, nativum ipfum calorem confervando , [uperius offendmnus. conce ffa 6c etiam quod dica quarto Metbod, às Aet illa pro bordei farina babeatur. — 1d quod tamen non ufque 4deo firmum, certumá, effe dictis antea. de caufis apparet. — Obiter illud dicendum boc loco occurrit , fententiam noo firam, quam olim de vini temperamento ficco , bumideque memini me protuliffe , Galenicis fcriptis de bordeo hifce veluti affeverari certius etiamnum poffe. Etenim fi bordeum, quod ficcum per fe babeaturs commode pr&- paratum, boc efl , plurimum inter elixandum cum intumuerit , deinde lentiore igne ad cremorem quendam Am longiufcule deductum, fic bume&ansreddi valet,quid esl quamobrem exiftimare non poffimm vim quos, fic Gitdo tem, que naturaliilli ft,addita aqua attempevari, dedució, ad humiditatem po[e , ut ficuti ficcando priw jut« zat, nunc idem bumettando fit , prefertim cum tam facilis ac prompta verum inter fe barum miflura fit, tit non anagno negatio alterutrius cOmunicari alteri naturayatq, adeo vinci ea paulo libeyaliore alterim additione. o Alf lotus Epiftolaram Lib. 5T 49 inicio j tuat , noh Non autem facile memini incidiffe me in loca Galen unquam t i 4,4 ue vetet oet da dida autem indidem femper certiffima quadam duci conjedura queat, ae potu, ammentog ir frequenzifimum ea efe: ádesque pro dilute (empertunc accipiendum. | Quoviaim certum , probatumque f e : : ; zr ski " contendimus , ac. ficcit. ufitatiffimumque diluendibene vini veteribus jemper moremfufjje. — Cua fi vera effe Á uio. ? j j dmifii , didaque autoris de bos aptiffime fem- folius, ac per fe perpetuo intelligenda esl, bumiditas autem aqua 4 ) ifi , diclaq aciin uiedewtt ficu per tanquam applicari fenfui queque fuo poffunt, nulla bac quidem in ve dijjenfio ; difcordia n Feds - y nec in bordeo, quod varia quadam ratione , merito 7nodo ficcum $ modo bumidum dicatur y; - P — Go tot ac tanta, àtot ac tantis (ufcepta de vebus bna altercationes fuerint , quas diluere unica ba d i qui ] 1 1 qo non tam Galenus culpari vi teque , ipfa (ut mbi quidem videtur ) annotatione liceat. Venio ad id, inquo n Mu au, Y (ponfio 10 deatur , quod minime cobarentia fia protulerit , quam damnari , quod impofithilia dieit : uet : L ad quzftios ration omni, ut videri unicuique poft, veclament, fripferit.Ea (unt dicta fexto de lovis affecs lii. quo P nem de - race & pulmonibus comenta , quanquam vavo at interdum tamen per alvum ficuti qua fubiranjverjo P poten funt,per urinas purgari folere dixit, atque it pulmonis aliquando abfceffum per urinam » thovacis veroper ^ qom teflina & alvum purgatum vifum à fe teftari ipfe mon dubitaverit. — Quod mon ufque adeo videri mirum ss beat, quum baud difficulter, ficut ipfe ait , lavts pulmoms avteriayquod purisin (eipfam vectpit ex abrupto d feelfu, id in finiftrum cordis veurviculum deferre pofüt ,undein magnam arteriam incidens, pus pev renes. yee Ficam tranfiens deferatur. — Quod quemadmodum ex vena-cava , fic ex magna quoque arteria rAQo[a gute dam propagines in zenes teudant. — Cuiigitur nonvideatur admiratione maxima dignum (akin ) purulene tam id genus materiam ac corruptam , praternatur alemque. (aniem. natura noflra nfenfam.. non. folum arte- torias ipfas, quibus fpiritus continentur vitales , omnium maxime yerum fibi adverfantium noxam. prafentien- tes: fed etiam finiflum illum cordis ventriculum occupare poffey quo loco [anguis folumiodo [pivitwofus quio dam confiflere foleat y ut.fi pervenire eà delatum pus concedamus , nece[[arium fit cm [piritw eo in primis infis ciinquibus vita,tum vero horrenda inde quedam (ymptomata fequi, cus tantum. non quotidie in curationis bus ip[is videamus impetentes cor ipfum fumidos quosdam vapores ac malignos , cordi tremovem , fyncopttiy frigidofque [udores, ac borrenda quaqueinferre (ymptomata, am fi ex aeris corruptione infedlis fpiritibus fe- bresoriumur pe[lilentes, unde multa fape bominum millia peveant,quid cenfemus futurum , decumbente £o pis trida aliqua, ac fetida materia, von infectum [latim ivi fpiritus ac fanguinem ?. cordifque vires , corpusg; una x totum correptum affici credemws ? His addudku vationibus inconfiderat cujudam ofcitantia prope damna Gáe lenum, nec inirerationem ullam te poffe qis.quomodo venire in mentem Galeno potuerit ut ifla feriberet : ma 30 xime autem quod repugnantia bis ipfis feripfiffe videri poffit non immerito , ut fectione Apberifmorum 1. A» phor.21.Qua partecavenduin nobis ejfe ad. » "nt per principales corporis partes evacuatione unquam du- cantur bumores. — Eadem culpa notas Avicennam , quod idem fenfiffe vifus fit.— Paulum , & Aetium eximiis, quod diver(a: Ad extremum rejecta Galeni, ipfe tuam detuo affers [uper re bac fententiam , ut faditamenrae tio, quod fieri interdum videamus, fervetur : ais quoque videri tibi tran[miffionem puris banc per venam porius Jine pari fieri, per quamin venam cavam delatum , pervenire tandem ad vfi pofiit.mbn feci ac. in mens | dilig, ifcum perpendentes veputaverimus , animadvertere licebit longe aliud effequum quid na- qo II liter, atquequim prarernaturaliter eum à facultate quadam, atque quum ab affe , cim pars valet, ! e 46 tremore cordis, c bujufmodi, ifla poffunt. — Eodem pacio infiratione atras aer peftilens, fi cor, vicinafque cordi partes male affeas , ac iens. expofitas offenderet, noxam intulerit. aliter vero ne e / ^de us mpetenti nocumento cor, viribusque fui defectum afficitu validum utitur, longe à (e venientem femper noxam expellit Peto vontt retineat; admittit, fed ut propellat; quafique pé» tranfennam tunc fiat quoque, cum pulmonis Ab[ce[fus di ; j PERIEY 50 trice vi acus, tanquam fagie rue apa ipm gacmeirrian, - tüborz (uo conflans cor, - see n" uti jam vobufla quidem parsea non faneadmodum adfici debeat,dum integra facultas autem expultricem vim ex minima quaque occafione poris tee tne per quafcunque corporis partes bumores quofcune Era Siehe p Dem li ppurarm m, ppoatiue wn fl fienem Calme. raid hii rrr » t ay que d unum quodó, tranfmittere , ur, eme ee €fh Videtur enim unumquodque ex uno quoque trabere , at- ee mtb ane tem emratimm C emfusom, farbe quje oris partes dudo trabi busores s a]o;,. 'eti ] iul : ordi [ape ipfis im extimam Sepe Á Ses em waliguos fape ad ventriculum, ey inteftna, vur/u tx pra- omnium peffima, cujufmodi quidem peflile Be pracip iom, Diéfuet meh; lereque ali " — tantula tempori mora pev eai aba dam quanta am, prorfu nature vire effugeri ir Misi ces / FIT. Quod fitunc tempyri inbecihmm cn fr, vinbud, di s "e ideo que minws effe eidem adver(a queat. UNES S x wi CESSUN 1E i tam "RP * * v * . * jo Petri Andr. Matthioli eam valeat, non ntgayerim ea cafu, quibus abfce[fus ad cordis fedes eas tetenderit, bofce Syncopen, nultaa, paa terea incurrere fymptomata alia poffe, 4t9, adeo inortem quoq, ipfam fort a[fe quandog;obire. Tartaenipe ffe potestvedundantis eo faniei vis ac copia, inde ut veluti (uffocatus perire ager queat. Nam alia? vifi copia ea exu. deret, non crediderim facile moriturum, cujusvobur tam potens fuerit , ut immutanda in melivs matcriagoyia conficiendo, inde puri fatis effe potuerit. Neq, Galeno tamen adver[antur ifla, qui eo loti, fexto nimium de je eis affectis , uil aliud quam dilationem puris per loca ea contigere poffe affirmavit : fübfequavtur auteni aee fymptomata; nibil quicquam pronunciarit. 1n quoigitur que[o reprehendere Galenum ;off mus, qui rei, qua fieri po(it narravit , vem verb ipfam aliquando infequentia non attulit: Neá, enim necejJarium fem per boc faz cere est, ut qui pus per fimiflrum cordis ventriculum tranfire,atq, ita in veficam deferri aliquandopoffe dixén, idemis , nifi runc folere boc ipfum gravia quandog, infequimala addat , damnandus propterea nion fir :" Non qg . enim vem attingit boc, qua explicata fatis effe videri potest, fi delatio ea puris notetur tantum a quidem ipai tein qua nibil quàm boc oflenjum almud volebat Galenus. Conce[ferim igitur vem ban, Jymptomata ea fequi mi terduni: numideo culpabimus Galenum ? quod id quid fiat fcipferit, accidentia autem aliquamnio non feeipfos vitaut num affediw quidam cordis;quum de bis fcilicet inflitutus folizm fermo efl non ve? mimeraburitur? quis mibilominus fequi plerumq, fyncope con [ueverit, eriamfi nullam: [yncopes mentionem faciamus. Scimus obffruz cionem arteriarum vicinarum cordi; (yncopenfacere : fepe de arteriarum earum obftru&ionibus loquimur aut feribimus «quoties boc ipfum videlicet tantum agimus,de fyncope verbum nullum : an is jr uin Cabil. labitur aliqui? Sic Galeno quum derivatio tantum puris illa fignificanda eo in loco effet nibil preterea non fue ant nece[Jario-adnedlenda fymptomata;qua infequiinterdum derivationem illam confueveriut. Quid itaá; fuez rit quod queramur de Galeno ?. Nunquid fal(a- ipfum dixiffe dicemus quod per cordis loca. abire m veficam pus 2a exifltimavit ? at cíjgowy boc cVumvonm Hippotraticam illam admittere docuimus , exeimploó firmavitiui maxime fap?malig norum bumorum ultro citroó, per corporis particulas omnes permeantium,G modo fe foras ex pracordiis ad extimas corpori partes protruden uns todo eifdem prov[us viis , fed difzeffu in contrarium fatto; interius aclovum,ido, in omnes prov(us partes reir, ut inquiunt , 2 aav]ot , Cr vur[us in aaus[e eis cay ofer, - tertio denat. facult. lib. nulla ut inde exitii pror(u pars-videatur : Sedenim dices , mom addidit malorui dio- vutdam fymptomatum fequelam. Primum non erat nece[Jum hoc facere aliud agenti,yem 4, folinn ipfam ut con- vigit narránti: Deinde non femper fuccefferint fymptomata ejusmodi, fed quocafutantuminvalidum imbecil. lumó fuerit cor, piritud, vitales exiles, quemadmodum non quofcunhy corripi animi defettu videmus, etiamut incorpore caufa [ubfit , qua facere hoc valeat. Forti namo, virtu. quod dici folet, multo maximis nocitien- tirrefiflit..— Nemivemur igitur Galenum yfladixiffesqua, quomodocantingere poftntoratio extet. — Necvalere 30 exiflimemus, tranfiniffionem eam ad loca ea puris fequuntur aligtmnio [ymptomata quadam : ergo tranfmiffio *anonfir. Fieri autem non difficulter interdum (ane poffe absq, quad vel pareat, vel gvaviffimi quibusdam [ym- ptomatis corripiatur ager, aperte , ni fallor, dotuimus, ac proinde iminime contvaria fibi attuliffe credaumms 21, xAphor, lib.1. Quorum [i vecta examinetur atio , confirmanda potius Galenica hujufcemodi fententia caufa Andduci debeant, tantum abest ut deflruant. — Nibilenim aliud pev[uadereuolis nititur ibi , quam ttt loca quaz amus per qua commodius femper , ac tutius duci evacuandus bumor queat : infpiciatá, femper artifex , mont, - impetumita bumorum à natura fadum , ut convenienter promoveamus,conrarium verb cobibeamus , aut alio avertamus , atq, bec funt aphorif. libri dicta, ^. At in de loc, affetlis :- folere inquit, interdum fieri , quanquam eárenter , ut materia ex pulsmoncin cor feratur, Ov uv &ullop $To evufeivar ác a2 eon) gÜny$zus üt a- (leue éis vale vayas dg[pduus yivedon. | Atquiait y plurimum non ita contingere confuevit, fada priusin 40 af]pras arterias tranfmiftione, ut cm banc minus natura ufitatam effe dicat , proinde minu effe quog, intelli gamus commodam , nifi ramen affatim confertimó, tvan[mifto illa ad tracheam fiat, in quo periculum fuffaca- tionis infit. Adem prorfus: quod in Aphor. dixerat confueffe naturam, wodo convenienter , modo contrarie boc facere. Neg, ufquam reperietur Galenw eo quidem in loco evacuationem banc alispratuliffe , fed folere, raro licet , à natura fieri , dixiffe : videlicet , ut quum potiorem non invenit , banc tamenip[am tanquam [ecundo loco ad exonerandum fe querat. 1n Aphor. autem nibil aliud, quam anedicum admonet , caveat diligenter , ne per locainconvenieutia ducat, quod nos quoq, preceptum fequuti , quaties-evacuandum uobis cont entum pui- . monepuse[fet , fi quam moliri nobis aliam commodari magi liceret , monutiqy ad loca deduceremus paulo mobi liora, quod idem à natura quoq, fiat, ut nori, nifi quuin aliter aliqua tandem de caufa mon poi eit puri co ab ea materia tranfiittatur,| Nibiligittr comvover[iain his, B utens nibil. Nec diffeniremibi quidem viden- 5o sur ab bis Paulus C Aetius. ( nam de Avicenna ne tuquidem ambigi ) illud enim quod utri, verbu prope indem — quibus Galenus ad bec ufi , per va[a quadam id fieri dixerim , quid aliud , quam munfirata à Galeno via illa ( nifi ver). aliquid nobis fingamus ). effe poffit » fateor me monvidere. — Addis ad extremum quim ee fuper boc fententiam vefutaffe tibi videreve acute in primis excogitatam detuo commtuniqs tibi cum quibudam aliis credisó,:- fiquidem tranfmiffio tandem bac fieri à pulmonibus ad veficam debeat , pervenam id fi rd i poffe afeyov quam vocant;id est, finepari, Undeper venam cavam in veficam tandem derivetur B ee xa^ ter atq, quamvis motuin contrarium facto fanguinem men[hruum videmuscum impeditas naturaliter clegata Jibi vias invenit,rerroceffione per venam cavam ad venam [ime pari deferri petu, ipfum ingredi,atq, ita fa "-— nis [utum efficere. Mibi autem ( fiquidem ingenue quod fentio dicendum eT) long? difficilior bac ejje, quam Gau JG ird ai aS jv ] di ini dubium effe potefl, multà 6o lenica illaratio modusó, videtur. Quum enim de pulmonis abfce[fu difputetur, nem Einem magis facilem babendum effe materia illius tranfitum in-a(feras , levefve arterias , quam quod pe Ei m i cavitatem depulmone emi[[ayemp yemad, potius ita f aciens,occupet aliter enim non potest: Deinde neam € exiguis nnagis ofculis fefe infinuet. Tum quod de [anguine menfiruo dicitur, fufpectum mibi valde estu ji — zi : s BH pettoriingre[fus queat. Nonenim video quomodo egre[fw(quod ipfe dicis venam fine pari [anguis,in cavitatemá, pe tim verà non avifoma quedam inferre ymptomata dehtat. Non enim ignorassquacuni, incorpora parttpuafetmven fitboracis cavitas ea effet extra vafa coritim nguinquantopere verendos 4frduf, "€ eceffario evenire bis cafib, non experimtm prater id quod, ut [puto educeretur contentus ita illa in parte fanguis, "ed e prius intra pulmones eum a|Jumi opus effer ut per [putumi deinde ita prodiret. Quanto igitur minore ERG pite fümandi nobis eft menffruum fanguinem per vend cava apertis continuuó, quibusda vius in tvacbea delatu pt tandem ejici? At4, bac funt vir dodif., que fi probaris mibi quod, probabuntur fin minu fegutmur s Et s cub Epiftolarum Lib. I. E m ip adpuc mibi ad[cribendum temporis, fignificasá, doctifimum quem, Patavinorum Theriaca da ^em edo c presen loco babeo, non dubitare de Thertaca 4d dA "i rane "« rig leni, effe (ut ita dicam) ipfifmum, quamobrem et ec im Ó * fno" aca j eiie fo. notus, vare, licet paucula quedam dere bac feripta ali ja me fint. Primum dico | , dE ibi di, ifam ab ea, qua Galen bus fuis utitur. Hujufce ego rei fidem facere certiwren à pnis abt een iis egolonge elius boc ipfum animadver[uros [perarem , — — fr I Uiombus diverfis, exacté inprimis in bac inquirerent , infignem quandam deprebenfuri Au " fgua cd verfitatem, maximed, locutionis formulas , periodos varias , fluxum, nimis , ac f n ig vá iam) irrécux dubitandi primum mibi an[am dedit , qua Arifloreles e Diofcorides UruBtUT : Galenus wan d 10 nunquam vifi cim aliena forte recitat. Att 4féos ut» enaneis £raidies vols Tenntth, i. 6. conf. € s na doni fpexifli oculis. Periodus profecto nimis pro Galeno mollis. Mitto enim illud anoo: proóe ÉxA nois; peti d bif vid prorfus, & prope dixerim ampullatum, quibus nontemere ufum Galenumreperia, — Dum Nivtá " 2cAgn narrat, quam fepro adulatore gerit autor ille? quod Galenus femper ca vit. Divinui fepifime appe ] i. » Galenus fapientiffimum quo loco appellaverit, non uceurrit, quod Autor ü facit.1dem Ymperatorem Marc vinum nominat, non temere invenias Galenum Marcum, aut Trajanum , aut Adrianum , aut Commodum, ud Neronem, aut Se; Antoninum divinos vocaffe,ut qui Cefares quoties illorum mentia incidit nomimibus tantum fuis aj fimpliciter. — Deinde qued perfuadere omuium maxime pofiit, temporum ratio non quae drat. Scri 4, fuiffe apparet ad Pifonem librum Roma duobus imperantibus Cafaribus atq, ibidem rura fus Imperatoris Marci, qui cum Vero aliquandiuimperavit , ut demortui jam mentio fit. Conflat AULEM QUAM 20 diu Remevixit Galenus,nullos duos fimul regnaffe Imperatores prater Marcum CVerum, à quibus ad Maxitmnis morum ufque Cr Gordianorum tempora foli imperarunt , Commodus , Pertinax, Julianus , Severus, Caracalla, Macrinu, Heliogabalus, Alexander : quanquam Macri » P dfe faciunt cum filio anum aut eo paulo plus. Qua fi vera funt, certisó, argumentis colligi poteft pofl Seve Rome nou vixiffe Galenum : pofl quemdemum Macrini, Maximini, &r Gordiani non foli imperarunt : liber autem (ur diximus) is plurium fimul Imperatorum "aneminit: neceffario convincitur, Galenum ipfum libri autorem baberi neutiquam poffe: qui fub Imperat. bus duobus Marco C» Vero Romatantum fuerit, quos ipfos ad Pifonem liber mortuos jam faciat. Fuiffe autem Se- El veri temporibus Rome Galenum vel illud argumento effe potefi unum,quod Severi ju[fain Tberiace com pofitione, coactus fuerit Cinamomum ex Adriani apothecis [umere , idá, Rome priufquam fecundo peregrimavetur. — Poil quod deinde tempus, cum in patriamreverfus alteram jam peregrinationem peregiffes , tertio nonvediit : non e- 3onim tertio peregrinatus eit. Compofuit autem librum de Antidotis in patria,vivente etiamnum Severo vixitá, po- flea domi femper fus,ut nullo tandem pato compofuiffe librum ad Pifonem potuerit; qui Roma post Severi omnino teinpora factus compofitusá, fuerit.1dem porro manifeflius adbuc faciet lettto pergenti.V idebit prateritapro aori- flis modo minime quidem Galeno ufitato, velubmano Tevokéeygros ; animadvertet adulationis genus a Galeno fumimopere obbarrens:hifloriam fabula fimilimam de ferpentium in Romanorum exercitum projeclione,de Cleo- patra, de bujus ipfius ancillarum nominibus, de Augufto, de Polyxen | de Mithridate, de Pompeto tnauiter relata quadam.outv eidórte, Quad ruv gnogdgmóv, ovroríaots MAN aórtpov areprmionds , eortuclae » vVyitpizug, prot , verug[oufévruv, vocabula funtque omniu aleni monet a percuffa videri pofiint. Quoties qui- dem de fuo ea profert non alienisutitur, YMludv. modo credamus Galenum admiffarum fuiffe,us puello illi Theriata ad pernitiem daretur ? Hoc 4t4, hujufmodi praterea quedam,pracipue vero genus dicenás, longe A Ga- 40 lenico diverfum fidem ctijuis facere poffunt à Galeni officina vemovendum effe librum bunc... Ac vide quo progre- diar : ego ne ad Pamphilianum quidem libellum, Galeni effe creda opus, eandem ob caufam , neg, tamen tam me Ariflarchum de vebus his facio, ut ad verfuum duorum injheiionem , ficuti in fandalario illeolim, profitear Ga- » quod initio dixi, (erarem ego erudi Mes poffe bane illamve effe aut non effe dicionem affirmare. — Verum tosidem, quàm me certius animadverfuros, modo animum intenderent , ut primus fortaffe boc depre benderim, non id perjpicacie, aut eruditioni tribuendum alicuifit , feda j T aÁÀ bs a modo, verborumó, infbetioni pau o magis diligenti. Vn qua diutius bérere dodi baud ita libenter foleant , fludie majora femper quedam fretis interea, qua illi ita videanttr , minutiis bis, confediandi. Vale, . PETRUS ANDREAS MATITHIOLUS MEDIGUS, fot ! . . Jofepho Salandio: Medico , E. »« Sa RD. Seribitur de Metallicis quibusdam medicamentis , de Hyacintho flore , de Alice, Lo co 9» arreyTragorigano c Paliltpo; E de sec jD imum calend., Septembris reddita : Sum autem W maxitopere delg peuommode nuy, LÀ 52 Petri And. Matthioli fiibi nonnibil bujufcefacultatis te docere potuiffem , nec quod credam eaipa metalla mibi longe magis quam tibi effecognita, fed quod videam Baliflum illum , quem tecum duxeras in iis nfendis metallicis medicamene. tis qua à fornacibus , in quibus as conflatur,fe accepiffe feribit , wonparum à (cópo abervaffe. Quandoquidem quamvis ea omnia à Dio (coride defcribantur, ac etiam à Galeno, ton tamen illa mibieffe videntur, queip(e Bae. liflus putat.Scribit enim quód mittat ad me Cadmiam » Spodium atq, Pompholygem , cim tamen TEpererim ex T ipfius in[criptionibus, pro Cadmia Diphrygem mi[fam effe,pro admiam botritem fubnigram,€ pro Pom. : dee d pholyge Cadmie aliud genus, quod ex cinereoufefcit. Legitima Pompbolyx eshmibi adinanu , candide farina Spodium fimilis, C admodum levis, quam ip[emct ab avariis dera[eram fornacibus , qua iis in locis concrefcit candidifi- ubi reperia- que Lana fithilis , ubi eris metallum igne flagrans vaporem extra fornacem impellit. — E etiam ad manu Spo- vatog E dium , quod circa imas bujufce loci reperitur partes , utpote ipfius Pompbolygis pars gravior , C. impuxiar, v6 merallicis,. Qftamobrem fi una vobifcum fuilfem , prater id , qued tua confuetudine ac dottrina fuiffem maxime dele. élatus , BalifIu ipfe nonnibil fortaffe doclior inde vecefiffet.Eteuim non folum metallica bec propriis nommi- bus appella[fem, fed alia fortz[fe nonnulla digito (ut ajunt ) oflendiffem , nempe aris florem fcoriamá, , quinet- dam Cadmiam tum placitem,tum fofüitiam, quaomnia iie in locis reperiri facile crediderim, Atqui valde fum admiratus qui fadum fit ut is qui in iis conquirendis te preceptorem a[civerit, ita vem omnem perverterit, — Ad bac babeo rib: gratiam; quod (ut fidum amicum decet) ita libere ad me feribas , tibi me aberraffe videri in Hya- cintbi bifforia,ciin adelefcentem Hyaciuthum, non Aiacem, ut ipfe feribo ,in Bec Ji tit aL Um ple tes. Quinetiam quód de Zza dicocco agens, illam non declavaverim effe Far , quo ueftr. mcibis uttintur, Cim autem certo (ciam, non aliam ob cau[am bac abste mibi fcribi quam ut meo honori , meis, labovibus eme confultum velis, cupiaó, mea fcripta omni proxfus erroris nota. carere , nibil mibi verendum est , quin gavifuru1o fis, cim in utraG, objedtione, teipfum , non me quidein ballucinattm comperies, — Proinde quemadmodum ego Braternas tuas objecliones candide. ac (yncere à te emanare video , ac etiam lato gqratoá, animo fufcipio , ve- Jim, uteadem ratione meas admittas defenfionestDua tamen cim fortaffe tam placida effe nequeani.quinteob- liviofum offendant, rogo ne agre feras, fi quauodoberraveri, nune tibi aperiam. Etenim id tantum efficiamnan - Ajacis ut te arguere velim»fed ut cognofcas meinaltevo now aberva[fe,in altero non defeci[fe-Uit autem ad priorem tuam — z "objettionem refpotideam,in qua me aberra[fe put as, quód non recte fcripferim Ajacem inflorem Hyacinibum fuiffe converfum, quod ea qua de Ajacis cruore tradiderim, Ovidius de Hyacinthi adolecentis [auuine ab Aprointere | fellipolleritatis memoria commendaverit, (cias velim, jam mihi (ane amanifefle conflare , philofophia & medici na ftudia utpote nobiliora C fructuo[iora adeotuam occupal[[e mentem , ut buju[ce fabula prorfus f ueris oblitus : quemaduodum C» mihi fapenumero contigiffe fcio.Siquidem Ovid lib. 10, C» 11. Metamorph. fcribit. » Ajacis fan 30 guinem in eundem crevi[[e florem, in quem Hyacintbus fe permutavit. Quo fadtum el, ut Apollo £ujms difconecas 1 63 Hyacinthus, Ovid. ipfius teftimonio morientem folavetur his verbi : eoo Semper eris mecumy memori, barebis in ore, (os c Tt Dyra pul[a manu, tecarmina noftra fonalornt., Flosá, novi fcripto gemitus imitabere no[lres, Tempus C illud erit , quo fe fortiftimus beros .. Adat in bunc florem , folioG, lega j yu Hic enim de Ajace intelligit Ovidiw, quem ; nm yocat heroem » de cujus interitu fcvibens lib. [A ejusdem opera fic carmine babet : AS o E À Ne quitquam Ajacem poffit (uperare mifi Aiax een E 40 Dixit, Cinpedwtumdemumvulnerapaffum, ——— ER -. Quapatuit ferro letbalem condidit enfem. Nec valuere manu infixum educere telum, * $ : Expulit ipfe.evuor ,vubefactad, (anguinetellus : : i Pure Si gemi de cefpite florem, Qui prim Oebalio fuerat de vulnere natus, Zea& nonidem funtfemen. ta quadam cotton ipfum crudum, ubi delibra de aliment.facultatibus, quo veflitur, ceu tenui tunica , nontoths inter pinfends irur, Quapropter C premacer. riotunditur. Ceterum quod Alica 4g, pre[ertim , quam dicoccon vocant, ffarides, quispo qui liz Rem cebooda T it. Cui fubfcribit Plinise lib. 14. cs it. , «afit ex Zea, quam femen appellamus, * Tunditür granum eju in pi : mjuin plain, nam lapidi dria cri Epiftolarum Lib. I. p plinio item fubfcribit Conftantinus imperator , qui L3. fu agric, Ad alicam ( inquit ) i AO M catur Cr in ferventem aquam injicitur. Optima est, que prumim excu[fa eil: fecundum ocu Je pilam genera. weáit, deterior autem tertia id quod à Plinio eranfcriptum videtur loco fuperius citato. — Quibi fact ona efl, non (olün: parari Alicam ex Zea , fed adeà eam frangi mola, ut poftea incermculis tria ejus Ps s d tur genera , emp? crafiiu, medium , étenuiw.. Nec obflat quid feripferit Galenus libro primo de 4 ^ Je TEUER cultat. Cbondrum ex genere effevriici, — Quippe quod (ut poflea dicam ) eo m loco Chondrum prof. Ares - . femen fru- ex triticeo femine paratur accipiat Galen. Quod autem far fieret ex quodam tritici genere, Adoreo niic 1 tnenti ge- pellato,ob ejus in [acris [ponfalitiorum ufum, f cile tibi fatifadtum iri putaverim,ubi bac que fequun: ur legeris. M Plin.1.18.6.8. Frumenti genera imquit:non eadem ubig, neg, ubiá, eadem funt iisdein nominibus. PM es pas 10 far,quod veteres adoreum appellavere.Et eodem ip[ocap. QuiZea utuntur inquit, non babent far.1tem dra em Pros tan- L. cap.PopulumRom. ait, farre tantum à frumento trecenti annis u[(um Verrius tradidit, Quo tempore nullus erat vam vixe» Alica u[us , nec unquam po[Ibac, nifi post Pompeji magni evum. Proinde , inquit idem Plin. Alta res Romana xunt, eil, neg, Pompeji magni atate in ufu fuiffe traditur, nec pridem excogitata. Preterea differre Alicam à farre d m flatur apertiffimé Afclepiades eo in ecligmate,quod fcribitur à Gal. 1. 7. de comp, medicam. per genera c. 5. fic m quiens: Farris Clufini appellati extarium dimidium, decocti marrubii viridis fextarium unum. Hav in A6 vi- reum conjecta per diem C nocem macerari [inito fequenti die Pharmacum moll:to.quemadmedum Alicam E» — ceramus.Hoc idem mamfeffiw ac clavius demonflrat Aet.l.9,6.55. ita ex Arcbigeue reanfcribens: Quod ver Lati- H ere m nein regionib. Roma vicinis far appellatur,boc modo apparatur. Frumenium modico tempore aqua madefacito, indeg, extratlum y in pilam conjetum, veluti ptifanam , A corticerepurgato,nbi veró corticem exuerit;tollito 20 atq, infolato: Deinde manibus tritumydonec penitus à cortice fuerit mundatum ,cvaffifime molitojita ut granum unum in quatuor aut quing, partes redigatur , & fccum affervato. Ufus autem tempore Alice modo coquitur, c à fanis in cibo fumitur, pro agris vetà varie apparatur, * Epitbematis quod, admifcetur. Quidam [picas ED — menti adbuc viridestollunt , ex ipfisq, far concinnant, quo modo & fuavius c» jucundius vedditur.. Hac ille. Ad — E bac facile con[lalit, Far nibil cim Alica babere cognationis,fi Zea fubfHantia vedl expendatur. Efi n. bac frAgi^ ferentia, lis,ac mollis adeb, ut cortice expoliari non poffit ( ut Plin. inquit ) mifi in pilis ligneis, citm lapidis duritia franga» tur , nec queat infrigidu tvactibus feri , nifi Vere inchoante, cim fit algoris C frigoris impatiens. Far vero con* tra, quod duriftimum fit, quoda, algores ac frigidifimas byemes fuperare poft. Ac ea propter , dicebat Plinius loco (uperius diclo far ex omni frumentorum genere effe duriffmum , e contra byemes firmiffimum Patitur,ine quit, far frigidifimos locos C minus fubattos,vel e[livofos fitientesg,.. Primus antiquis Latto cibus,magno argtt- 30 mento in aderea donis fictiti diximus, Optimum far dabat olim Clufium antiquiffima Etruria urbs, unde dice- bat Plin.lig.c.7.. Iu tranfpadana Italia fcvo vicenas quinas libras farris modios pendere circa Clufium &* Senas. Hin: itaq, tibi palam fier nulla dubitatione effe afirmandum,non [olim Far ab Alica differre fed quod improprie inquibusdam Italie locis Alicam far nuncupent, citm Alica ( ut diximus) ex eo Zee genere fiats qua dicoccos ape pellatur, quaa, Forojulienfibus vulgà vocatur Pirrafarra, quod ipfi quog, perperam Alicam, fav legitimum effe putent, Sed vedtam Alica nomenclationem adbuc vetinent Ananien[es 1n agro Tridentino , quippe qui Zeam à putaminibus repurgatam Algam,quafi Alicam vocant , farrió, , quod etiam habent proprium refervantes no- Quo fa. men. Siquidem Adareum fuoidiomate appellant formenta faro. Quo autem factum fit ut Alica farri nomen ssi lt ut in aliquot Italie locis hoc tempore fibi vendicaverit, nulla mibi alia [uccurrit ratto, quàm quod putarim, quod cim fat ap cum legitimi farris ufws ibi defecerit, Alicain eju locum fuccefferu , vel qud facie fortaffe fav ipfum referat. pellent. 40 Quemadmodum larici refina ; Terebinthine nomen & locum [ibi vendicavir : Acorus, odcy ati calamilocum tenet, C magnum Centaurium ubi, legitimum mentitur Rbaponticum. Farris apud Grecos ( qubd memine- rim ) nulla ye bifloria, quid primm fit Far Latinorum, quanquam apud Afciepiadem ( ut Galenusins ps Ud on deese -: Misi rire Bru ex Latino Gracum fit faium.Veruntamen etfi IR UANINRMG- 2e cerit sie he extiterit: non tamen nobis purandum eft, neq, credendum, quin D ntifint ufi, Namq, ( quantum meafert fententia ) cum ii farra mum Diof cim. E farris meminerunt bo: dei jus rei te[ti e pre Palladius, lienim ubiphafianorum pullos nutviri rius ils ur ded trae Dec pner Colamcl, dum Grecicum Ptifana fe babent c chóndro, fic Latini des dare prac japon femper adoreum fignificet, ficur Ptifana b diximus) quod ubi Galenus, 1, Deo sarta n um lentum babet, inibi de farve fcripferit, non de zlica, quac s Chondrum fimpliciter pro triticea [pecie, de Alica p, vpoftea factum est , ut Medicorum nonnulii qui bac igni pa: affe Alicam, Et bac quidem funt , mi Selandi » qua de fitt »* LJ € - » -— 2 * ( "o A . Petri Andr. Matthioli Juccurrant, qua ft accurate , at foles, perlegeris , nibil mibiverendum e$t, quin priorem abjicia, fententiam Porro plantam , quampro Tragorigano ad ine miffli , cim folia ferbyli non babeat , tibilá, linguam excalfa. tiat , ficcet i, : fed man(alentitiam ac mollitiem quandam;pre fe ferat , baud quaquam Tragoriganum e[fe po. te3l. Sunt quieam altertim faciant Helenium;quod in Aegypto nafci fcribit Cratevas, €» alii,qui Panacem Cli Paliurus yopjum effe putent, fed cum not. non adftpulentur, nea, his nea, illis hadenus fub[cribere volui. Paliurum quam , Hüttere polliceri gratifima fan? mibi fuerit: fi legitimam referat.Sed cm tantum femen à Diofcoride defiriba.. tur , uec ullam ceterarum partium notam is defcripferit , nefcia quo patto mibi fuerit affrmandum, Palitrum Lib.i.c.104 tuam effe legitimam, nifi ea ratione.quod à Gracis (ut ais ) Paliurus paffim dicatur. — Sed varia apud antiquos reperitur Paliuri bifloria, ut in commentarii noftris in Diofcoridem diffufius fum commentatus. V ale, c neob. - advifcarisvogo,quin Apologias tuas,quas te miffurum fcribis, quamprimim ad me mittas, | Goritia. 15 PAMPHILUS FLOREMBENUS FOROSEMPRO. nieníis, Petro Andrez Matthiolo, Scopecp. vAáginm de altera Diofcoridis Clematide.. * J| conditio,ut à multis amentur colanturg,quosilline noverunt quidem;tantum abest ut con. 0 | gm fpexerint.Tu vero unus es ( tanta est ingeniitui ac doctrina gloria) quem plurimi viri , c docliff. quidem tempeftate bac hoffra plant venerentur. Quis n. esi bodie qui Medicina flu. "i diis operam navet,quituos in Diofcoridem commentarios non peilegerit, non perdidicerit ? - " Hamadeomultiplici docrina , C verum cognitione referti unt,, ut merità illos medic no urna manu,ac diurna ver[(are decreverint. M vero in primis adeo illi ipfi delectant ut nulla dies elabatur, quin aliquid ex is tanquam ex aliquo pevenui fonte, bauriam, quódfacultatem banc medendi meam fi qua est quam fentio quam fit exigua,locupletet : nec parum mibi contulerunt ad berbarum , fruticum.arborumymetallorumá, cognitionem. Cim verb legerem ea,qua foribis de altera Clematide Dtofcoridis,non videris aliam plautam coma Jhexilfeyqua illius defcriptioni magis vetondeat, quàm eam , qua vulgo flammula auncupatur : necillam ipfam effe negares fi pev avbores veperet, quod exigit Diofcorides. Ego vero fuperioribus annis cum effem Forifempronii 39 (ea est civitas prope Metaurum Umbria 15. millib. pa[fuum à Pifauro diflans )ér campos nonnunquam peragra- vem, C barbas quibus locus abundat examinaremyillam fepenumero vidi,legi,guflavi,flores ob[ervavi, radicitus utnibil non excuterem )evellendam curavi,c» in fententiam tuam pedibusivi. Semel autem contigit arborem quandam proceram, C amplam con[picere , de qua punicei flores quamplurimi dependebant : cim verb propius accefffem,frutex quidam.frmilimw Jovis Jlammula,viticulofis ramulis,rubefcent ibus lentis euftuplane acerri- Clematis snis, flore puniceo, per illas repens totam occuparat : Cum primim igitur illam deguflaffem, bac ef altera €le- Lecce matis,ut exiftimo,dixi,&r badtenusillam effe non dubito : babet enim omnia qua in ipfa Diofcorides exigit. Hac qua? derevolui certiouem te facere,ut poflbac diligenter ( ut foles ) inquivas bunc fruticemyexaminesQ,, Cv fi mea tibi fententia placuerit publice utilitati elargiaris,nec adco difficile fuerit videre tradaved, nam tametfi ager in quo nunc degis eam forta[fe nonferat, babetur tamen bic Venetiis in horto eorum, qui divum Francifcum fectari profi. 40 - tentur: locum appellant S. Francefco da lavigna. — Sed ignorare te illud nolo,me non «que acri exulcerattiá guflu praditam reperilfe bic plantam ac Forifempronii,quod nibilme moyet. 1i enim fponte na[citur : bic ver nequaquam. Vale C me ama, à quo amaris plurimum. Venetiis, ; E ^ PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, . . Pamphilo Florembeno. eiit ; : S--Pwx Pracedenti Epiftola vefhondetur. " 7) Rate quidem ac perjucunda mibi fuerunt litere tue, — Ex itt enim facile intellexi quantum do» j ürinavaleaquinetiam. ( quatuaesl bumanitas ). quantus fit tuus in meamor. Ecquid aliud Jperandum erat à Pamphilo viro eruditiffimo ?. Nulla equidem fum admiratione affectus, quod ye. D qui me nunquam confpexeris, neá, de facie noveris , ad me feribas c amicitiam mecum con- 77" trahere cupias , citm non defint clarifftmiviri , quorum confuetudine , literarum maxime, dele- or, citm medica materia fludioft , tum in aliis fcientiis optime verfati , qui etfi nunquam me noverint, necvi- derint , frequenter tamen Ad me feviberefolent , ac de variis materia medica dubiu per literas mecum agert. Quamob caufam facile adducor , ut aliquando mihi affenter ipfe , mihig, gaudeam, non quod laudatitate tum labores noftros defiderem , fed quod optimos quos, viros iis deleclari audiam, — Tibi verb ingentes, drago €» babeo gratias , quod mea tanti facias in Diofcoridem commentaria , quoda, tam humaniter fateari nul- lam prolabi diem , inqua librum meum non legas , C magno cum emolumento revolyas, Siquidem becomnia maxima funt C» certiffima tuiinte amoris argumenta. Verüm quid à tein poflerum expectandum , cm , que jam tertio multis aucta vebus ac illuffrata prodibunt in lucem , alacriori animo perlegeris ? nimirum metot laudibw abs te celebrari fero , quod nunquam mea fcripta promereri crediderim. Sed bac jam mi[fa faciamus, € ad alteram Clematidem Diofcoridis pado ie ita accurate ad me fcribere videris, ut eam pertetane Tum cognitam , proximis Commentariorum noffrum editionibus cateraveiplantaria fludiofis , mea opera in- motejcere defideres, — Scias itaq, velim meideirco tibi perpetuo fore devindum., quod viderim te nulla alia Y4« tione adductumyut deve bac ad me accuratim feriberes, quam ut amorem erga me tuum, tui, animi — Epiftolarum Lib. I. E m commentarios (plendidiores vedderes. Quo fits 12m apud mete[latam velinqueres, atq, noffros in Diofroride Wecfi eevtiges ucnibil mibi magis nunc fit in vor, quam tuam videre Clematidem puniceos fles ei sorte rit; occafionem (ane commodifimam exhibelis, ut tii nominis autoritate mea feripia magi sposta autem dum Goritia Oenipontem iter facerem, viticulofam confhexiffe plantam, agrerum gré " i siad dentem in comitatu Tirolenfi, à qua purpurei dependebant flores fiellatim fere vadiantes , [e p — perturbatione vel (omnelentia, à me ipfo avocatus, plantam legere, C examinare neglexerim. «teri es emus memini, bac nibil pror[w viticulorum C» foliorum f acie 4 mea Clematide, quam nos Vitalbam m . PHA rerda- videbatur, quofit ut credam me nón longe à fcopa abeffe : quandoquidem etfi Vitalba Migne te su» n ur ficam ree per omnia intucamur, nulla (ane erit nota qua non illi correfpondeat,ac nos ad erede " " " T , " E x o vel ipfam Clematidem effc alteram legitimam, vel alterum eju genus, De Clematidis alterius Ps " ^ ? 1 » eius a meminit Diofcorides, nec alius (quod viderim legerim, ) qui plantarum bifforias feripferit. s £n prima e Clematis, quam quidam V incam pervincam vocant,cartleos gerat. flores, qui quidem color non longe à nigrican- e ^ ti purpureo diftat, facile adducor , ut credam eam legitimam e[e Diofcoridis Clematidem, que purpureos flores erii edit.Nec mirum fi Vitalbe Diofcorides uon meminit, nec generi illi afcripferit , cim innumera aliarum planta- n rum genera noftro hoc avo fint adinventa, de quibus antiqui nulli meminere. Reliquum eft ut fi bis in locis ali- quid tibi gratius praflare poffim, id libere à me peti abste poffe intelligas. Vale. VINCENTIUS CANTONUS MEDICUS, "NC : Petro Andree Matthiolo, E S opp Mirtuntur Marthiolo aliquot Monachorum quorundam cenfura in ejus in Diofcoridem Commentaria, * ers] Um anno praterito pituitofa quadam fluxione affectus ejfem , nec morbum ullis medicamentis EÀ| expugnare poffem , contuli me ad [an&i Caffiani thermas , ut ibi aquas [ponte na[cemes , quas | vulgo appellant della Ficoncella, infumerem. Ibiforte aderant ejus rei cau[a nonnulli veteris urbis li 223 cives,virtlfane cum fumma probitate, tum etiam eruditione. — H& cum in amicitiam familiavita- 3o temó, veni[fem, tt in Tbermis pleruna, fieri folet, inde recedentes multis ine precibus petierunt, ut una med urbem veterem conferrem: Quibu cum non po[fem non bonefl? non affentire, ac etiam videnda trrbis defiderio alledtus, facile confenfi. Venimus tandem illuc, ubi cum folatii perluffranded, urbis gratia aliquot dies confampfi[Jem,inter deambulandum forte deveni ad. Myropole cujusdam officinam, ibi4, cum con(pexilJem non- mullas heybarum plantas vecenter effo[f[as, & modo unam modo alteram, ut fieri folet Ave berbarie fludiofts, in« fpexiffem, ac etiam de his cum amicis illis meis non pauca loqui cepiffem, rem eousá, produxame, ut in fimpl. me- dic. fermonem incideremus. Quo tandem faclum e$t, us detuis in Diofcorid ariis non indignam fece- rim mentionem. Que cum, pro eo, ac "ei ipfius veritas poftnlare videbatur , laudavem , tantumá, eis tribuerem; quantum à (ummis viris medica materie peritis Pifis, Patavii, Bononiaó, tribui, (citbam : uuw quidam, qui tum ferte fupervenerat arridens, velle quidem inquit facis, qui compatriotas tuos laudibus efferre parrisg tue digni- 4o tatem tueri conaris : Si vero Matthioli opusvecte perpendere volueris id (ane-permultis erroribus undiq, [caturire cagnofces, quorum ad quinquaginta, &forta[fe pluves.fi in ejus edes me conferremsoflen[urum e[fe dicebat. Hu (jus ego rei novitate permotus, ut qui omnia magis fore credidilfem , nibilmihi gratius contingere abs fe poffe dixi, quàm fi id palam faceret, eos mibi errores offenderet .1taá, non multo intevjeto tempore ve'1à ad ejus ades ve. ^nnotatios nimis,ubi fLatim bonus illevir annotationes quasdam Monachorum, qui in Mefuem commentati (unt , in tuum E. poses roe os 2 ine eise sed vidiffemá, frivolis admodum argum£tis bos patres tecum cons Macthioli m : consec qi iiie Jj € te Sedicsec- Id autem tam ob cau[am facere libuit , ut rei e ian - bicopiamfaceret. corfeuf lico ille mas n ons Miei wee Eum e - ofer: necitsg nett -— m exemplum fed libellum ipfum Monachb. manu fcriptum mihi 2 Bebes ad iforiet tel Jette vanas (ut [pera) eorum calumnias, fiplacet, mea cau(avem me« $o wem »refellas, fed ut ittelligas quam fabiiles fint quorundam bominum errores. V ale. SERETRUS ANDREAS MATTHIO Lus E Ee Vincentio Cantono Medico, SU Pos o Refondetur pracedegmi Epifiale, cenfariiá, Monachorum. Ratifima quidem mihi fuerunt Lteratus, quas una cum Monachorum illorum cenfuris in Diofcori« dem A — E s : 2i H H »ne I: e ABE dechgnopi enim ex illis, quanta (que tua esi humanitas ) me profequaris ies tei tta fit mea augende, ac tuenda exiftimationis promptitudo. Quo fir, jam : prurimum tibi debere, Looi ad calcem ufque bonorum illorum Patrum objettones, fed fa- ite z chorum ob ied egnita lertm Patrem igror, Bla té com- Me e degu- j x CR Petri Andr. Matthioli deguflato Mattbioli antidoto,banc flatimreyomat, | Sed jam audias quàm belle, quàm vedt2, quy f; RE : , » quam facili bas Tum confutarim calumnias. ES ; ACORUM. i AR E Ateor quidem, ut Monachi fcribunt, me in meis fcripfi ffe Commentariis vulgaris Pfeudoacori radicem, quod nullaacre- 4 flere inelino inpaluftribus & aquofís nafcitur guftut non effe acrem : guftanti enim mibi , mandentio, (epiug det pi: banc, omni proríus acredine deflitutam reperi. Sententia noftre maxime affipulatur Fucbfius vir profectocla- : rifunus, quippe qui fcribat in fuo libro de flirpium biflovia, Pfeudoacorum boc nullam guflantibus acredmem relinquere. — Quod C tu facile affirmabis, ubi primum bujufce fati periculum feceris. Atqui non ob id con. tenáam reperiri non po[fe Pfeudoacorum aliis in vegionibus guftu acre , ut Monachi velle videntur » quum prove. gionum nattira aliquando variet in plantis fapor, | Verumenimvero cim loca non nominarint, ubi Pfeudoaco, k . , tum deguflaverint acre , facil adducar ut credam cen[ura fubeffe mendacium , quo fit ut à primo inftituto gg Caftigatio. 1r quidem commoyear. — Egodeltalicoloquutu (um, Fucbfiu de Germanico. — Sed Monacbi fontafü de fanatico diputant. i : GALAN G A. Caftigatio. S Uiinflituti immemores Monachi, fcribunt de Galanga differentes fe fal (o à me de eo e[fe vedargutos , quid ipfi nu(quam fcripferint , quafi inferentes his verbis , fe baudquaquam feriptis commendafe communis ufus MEE De Galangam non e[fe genuinam, fed Junci odorati radicem. Conflat tamen dementatos effe Monachos fuo ipfas 28 ue vum te[Hinonio , quandoquidem in Galanga antidoti commentario id apertifimà fatentur bisverbis. — Hac aus lufpicio. — femradix , qu&pro Galanga haberur in ufu , tefle Braf[avolo, Acoruett , imb verius , fecundum alios , vadix qua utimur proGalanga , estradix Squinantli , C" non Acori, — Hac illi : Quod poflea repetierunt in Diamo- rufia antidoto , ubi Galangam vocatam pro Scheniantho fubflitui jubent : Quofit , ut non parva fubfit furti Ve mejis ajpitio, cum fata [egeris non recordantur me[fores, — Novum jam audis problema, de quofortafít las Hin alias differam, Interim decalumnia tu judex e[to. : Y ga 2 MEUM. Ed videas quàm inane, ac infirmum fit tertium eorum fpiculum , quod in me jaculantur , cum fatim excuf- Jum difftliat &* aculeum in eos vefleclat. - Scribuut enim mentientes.me duas Mei facere fpecies contra Diofco. nds mentem , quod feilicer is non duas [pecses , fed duas Mei dijferemttas habeat y me quafi his verbis infimulan- testauquam dialettices imperitum :. Quinetiam illud mibi imputaat , quod genuinum uon noverim Meum. . , Atqui qua fronteid fcribere audeant a[Jerere profecto nefcio : Siquidem im prima nu/quam legitur feciffein fuo esc ER: codice Diofcorides plures Mei fpecies, vel differentias , prout ipfi [ommavunt Patres , cim ibi uniustantum Mei "ott meninerit.— Id quod manifeflo efl argumento , quam fint bà Monachi medica materia imperii, quam ofci- Meifpe- fanterin Diofcoride fluduerint. — Plinium dixi non Dio[coridem Mei duas facere [pecies, vel duo genera: quod cies duz.. idem fignificat , ubi qua Grammaticus genus pro [pecie intelligat , nulla pror[us facia differentiarum mentione Bis verbis. | Duo genera ejus , nobilius quod Atbamanticum vocant :. quo fi ut jam aperte coguofcas quanta Jit Monachorum fides. — Deinde, quód mibi vitio ad[cribant, me legitimum non cognofcere Meum, baud fané | moror , quandoquidem ingenui effe animi femper exiflunaverim , C fidi bominis munusvera fateri. — Cate-*. rum nullam aliam ob cau[am de hac ve me accufant , quàm quod egonon fine vatione duvitarim, num Meum ab iain Nurfie , G Calabria montibus repertum , genuinum illud fuerit , de quo fcribunt Diofcorides, c Pli- nità , ac fi eorum fcriptis aliquojure credere deberem , baud fecu quam fi ea Apolimis vel Aefculapii manu con- nm dtes feripta effent. Arquiego nonita facile foleo de vebus affirmare , quas antea nou viderim, noverind, :. quin- dubitare, CU4munec dubiam eorum foleo fequi fidem , qui nullo judicio, nulla rerum experientia praditi , verum à falfo noneftà difrerneremequeunt. — Profedlo nunquam ab vee|fe crediderim , nec Avatioue alienum , de vebus diffciibus du- ratione — Ditare, quousó, trailu temporis adeoinclarefcant , ut nulla in poflerum reliqua fit dubitatio , quopoftea fadum alienum, eft, ut nibiltemere de Mco decernere voluerim , etfi non defint qui pro legitimo Meo plantam nula dubitatio" ne demonffrent , cujus imaginem nos etiam favente D EO opt. max. noflris in commentaria uua c«m caters 5o Imperatrix P/Hgl curabimus, nontamen ut boctantum argumento faterividear illam genuinum veferre Meum, fed util- bea. — [ud mis antea monignoratum ( ut Monachi opinari videntur ) offendam. — Hanc certo fcio Apuli , C Cala- bris lnperatricem appellari & ob id eam effe plantam , quàm genuinum effe Meum nulla dubttatione bi Patres Meum,quo 4f/rmmant. — Siquidem ii Imperatoriam vel Wnperatricem vel berbam luperatoris banc flirpem vocari fcri- recentes. Dunt. — Eandem plantam mifit nuper ad me Balthafar Pepulus myropola Bonomebjis : quofit wt baud ret Pharmago. P//(4rinit Monachi me fuum nunquam vidiffe Meum, — Vidiquidei ac novi , quin etiam pluries deguflavi, fed Posten an legitimum fit , multis decaufis dubitarecontigit. — Etenim el inprimi quod viderim , bujufce planta radi peromnia ceslongé crafiiores , vegetioresó,, quam legitimum expetat Meum, quippe longas, tentes radices Meo reddis nA A dit Diofiorides, Efl deinde quod eedem graviter potius, quàm fuavnes olea, quum tamen D'ofcoridi Mera» det P9** dicesrequirantur odorate, non graveolentes. — Efl praterea quod man[a non multum acrimonia vefiptant. Vía éo Meumle. rm, quim ( Galenotefle) Meum ex tertio excalfacientium ordine babeatur , nihil efl quod objet , qumillud.— sem genuinum acriori vi pollere putaverim , quam boc omnifere acrimonia deflitutum.. El etiam quod extentma- nonvatl, "'feripti Diofcoridis codices, qui Meum non Anetbi , fed. Anifi falis faciant. — ldquod etiam fatetur Plinius: Liv.a. c.a8 Qui deinde non fine ratione esl adduct, ut fcriberet non na(ci n Italia Meum , & tantum à Medun iu, 4d- Autoris in- /40du paucis fers folere.— His itag, palam esl ut non ab rein cenfendo Meo mibiplurimum fuerit ambigen- fürutem, dum. Etemm mibi perpetuo decretum volui , nonita facilà devebus dubiis affirmare , ne id arrogantia poo tius , remeritatiq), quam dodrina & diligentia nobi adferiberetur. — Qua ob caufam illos mibi perperuo da- mnandos propofui , qui tam temere de incertis fententiam ferunt , quinetiam €» eos longe magi , qui, ubi fao tear banc vel illam non vidiffe nec noviffeplantam , mox mibiirafcuntur , C errori arguunt. — Atqui parum borum dentes pertimefcere falco, quid femper optimi viri munw effe putarim ignota vel dubia meas Lib-rcap.3. Epiftolarum Lib. I. $7 involvere , nibila, de illa decernere , quàm in pofteritati difcrimenfalfa pro veris adfcribere , & dubia pro cer" ni agere, "ne : SALIUNCA. à : $tolida Ditrestinon fieri Monachps manifeffo Hargumento s quid afferant feripfiffe Matthiolum nibil —- i: tica nardo differre Saliancam , cim nufqua. in meis extet commentariis, — Quinimo ibidem contrA* , cs confu rium legitur , dum C Plinii autoritate , c rationibus nonnullà contra Ruellium d» Leonicenum Gelticam ti4T-. ra. dum C Saliuncam plurimum inter fe differre fim commentatus. ER ende COSTUM Enio nunc ad Coftum , in quo mon leviter me accufant , quod perperam feripferim dulcis Cofti nunquam meminilfe autbenticos fcriptores , citm tamen Serapio non parvi f[aciendus autor , Conlantin C Monta- Caftigaio, gnana , dulcis Cofli mentionem fecerint, — Porro mivor fam? cur etiam Aefopi fabulas contra meon citavt- vint. Sed videas obfecro quam bell&ex balatu cogno[cantuy oves, [4 firepitu anferes. — Serapionem ego ntm- Serapionis quan: fum a|pernatus , quod is Dio[coridem , €» Galenum fequttus im fimplicium mentarum libris pro- icio mon culdubio inter Arabas primas teneat, ', Atqui is ubi Cofti bifforiam vives defiribit ,'Cofti dulci nullibi memi nit, quemadmollum nec Avicenna, — Quo fit, ut mibi perfuadeam , ubi amari dulcia, Cofli meminit capite ?9 tertio libri quinti fui breviarii , ibi plures fube[Je mendas , quibue ubig, (catent cuncla Mauri anovum volumina. Maurita- Eveni[fe enim id errori [acile crediderim non folum interpretum negligentia & infcitua , fed etiam arrogan- norum vo» tia, quod aliquando non modiea fue ipforum inventionis verba addere foleaut. — Quapropter mil mirum fi — recentiores Medici, qui bac món ignorant , Mauritanorum fcriptis vel parum , vel nibil credant. — Menta ar- ubiquc gumentum prabet idem ipfe Serapio :. etenim fi civiffet dulce Coftum baberi , nulla vatione mibi cedendum !catent. eft, quin is illiu mentionem feciffet , ubi proprio capire de Cofli bifforia C viribusegit. / Ceterum Conflan- tini autoritatem nibil moror , nam prater id quod ip[e in boc deceptus [it , Arabum érrores fequutus , citm fuerit Cap, 518. € ipfe Monachus , mibi fufpettifrimus e$t te[lis, cum de utroq, jure irritum fit Monachi teftimonium , nec liceat. Monachi ratrem defratre, nec profratve teflari, — De Montagnana autem til aliud dicam, quàm quod Galeni & Dio- teftimo- fcoridis manes mibi excitandi funt ; ut momem bunc Montagnanam in judicium vocent. Gr fua infcitia ar- MÀ —- 3o quant. Namcum bujumodi monte, ubi tor immanifima [ylva , tot pracipites anfradus , tot enticofa du- d "a fera, tot sese eua babentur , nibil mibinegotiesl. — Ego interim viridaria Cv floridapra- blam , amenos invi[am colles , era ina, igam gran é enti "PT moy pics teg Mori Id igengrene. afpaos yer , & fenticofos montes, quitie z : * * gos 4 : SCHOENIANTHOSe — C cribunt in primis deScbeniantbo agentes, ubd sm ; jac d : É ] t5, quid ego probare contenderim, comunis ufus Scheniantbum nil Be es dies e meas ; oae ab ipfius radicibus avgumento , quà fcilicet ee candicantesc ur, nd Um E onis méntem ;. quippe qui ba[ce radices fecerit cmpnigrastum etiam latas, Deind rm seta. , viens eit , Patres , fed fe clamant falfo in Scheniantbi di à me effe redargutos , eod Bronx -— codices, tam Greci , quam Latino fermone donati , nibil de calamis meminerint. — Sed Caftigatio, Deeds) is nielh arent, quamcenjure. — Somniainquam , quüd nufquam in commentariis meis probare pcocemiom anantb, e MN AP DRDRERE i A notis, quumibi deradicibusmullamfe- — e. "nionem. T4teY£ea Dy: j pn j Sor a2Din rJ VACANT DPISS " pres Serabi, ig wn imtan à dari bj eu ; Fügen aec eor yet — : fed tamen obid cum Monachis dicendum fentio y radices Scheniantbi Serapionis sellimenio cinesi: Jic est. e» quum i nibil de nigredine meminerit. — Quod autem ad latitudinem (pedit , mi- C. Fépmsrar es » veluiffe Serapionem bafce radices facie effe latas , fed quid difafius cedem per inm ap. 19. 5? niantlo ipfunt , »— eere sid radices tenues admodum fint capillorum mado , didis ps * : [1 ; b x be, "t H . * tellexiffe Serapionem de Letitudiae falfjenti ac fo id dn manifefla cuiq, erit'argumento , nomine Serapiniipfis fenentiam mei mc cepe ire fin NE grec oe Ga amnes Greci D'ofcoridiscodices tam man fcripti minu fomniafje videntur de Mopacho. lim, Recte y d v ass , [r2] TÀw A "m vis jipos, Vet cuame. quàmtypis excufi , qui ad manus rum iníci- calaminonn Mis Corharius d A d Divfcoridis interpretes , nemo "gis qui eem cR à meminerit. Fs quos fi legiflenr Monachi , fortaffevon ita temere fabulati fie verfionibus » DUE : PECCSEeSE OCT SANTALUM RUBRUM. " uo P rig m, quum — P! aui : i" iem , cium badenus rt " sine exeonaó [prave » im pj See ira - . A am, iu - , cafitur no- 5 E 1 th 2 n " 42741 $8 Petri Andr. Matthioli ; CANCANUM. ; C jam propemodum vereor, ne tu,qui rei medica ftudiis admodum delectariz, faflidias in audiendisinnumes * ^er borum Monachorum erratis. Sed velim bac aquo fera» animo,cim tu ipfe bec incommoda tibi paraveris, Monacho- C??queruutur Monachi,quod eos reprebenderim in Cancamo , quod pro Cancamo, fanguitis draconis lacbry.. rum quere- Bam (ubflituerint inea Atitidoto,quam Diallacam vocant;piüpterea quod Cancamum menfes fuppre[[os elici. la: contra veró lacbrymasilla probibeat. Atqui cm mon noverim ( ajunt ) ifultis in planti contrarias éffefacul. t4t65)u exeinpli cau(ainipfo Cancamo,cujus non folum (te[le Diofcoride) facultas est, ut menfes remoratos pro- vocet fed ut (anguineas gingivarum fluxiones colibeat me ignorantia acriter accti[ant : quinetiam ut non abs re de ie conqueri videantur , videri apertiffime clamant ba[ce contrarias dip, Pi non in Cancamo folim fedig majori & minori centorioyin phillirea,in alifmate,in medio & in aliis quam p vrimis,adduntá, praterea ut fuam 10 magi videantur comprobare fententiam,maflichein, tele Galeno,con, tringere,ac pariter emollire.1d quod etiam ^ ame fcriptum effe fciunt capite de prunis,ubi affirmare non dubitavi PrunayTamarindos,c M. Lyrobalanos alvum Caftigatio, C" exolvere , c fumul conflringere poffe. Verum non poffum borum fatis demirariignorantiam : fiquidem cym bs n Dialacca anti&ottm Cancamum excipiat eam tantum ob caufam , ut jecur, & ventriculum voboret , ac eortne coo dem,C lienis infarém expediat, ictericos juvet, menfes eliciat, €» aquas utem [ubeuntespellat, videas tu ehfe- Sanguis — cro, qua ratione lachbryma , quam Draconis fanguinem vocant: cui tantum vis inest ad[lricloria , Cancami loco Macon an, temere (ubflituipüfflf-. Caveant itaq, Myropola ue tam deteflandum fequantur errorem Monachorum fcri- delen AN delufi cy nefalfa eorum dochrina inovbos augentes affectos fubinde facil in necem trabant, Quid autem di- tur. xerit Diofcorides,admoto Cancamo fanguinem e gingivis sanantem cobiberi,ut Mohacbi affirmant, profedo we. . Lib. 1, c.25. legiffe non memini, fed quod gingivas humore pregnantes attenuet,ea [ane facultatis vatione, qua pariter obefos 10) exignuat. Somniarunt itaq, Patres,Cancamum [anguini proftuvia adftringereycimn nec apud Gracosnec apud Arabas id usquam reperiri poft. Ad id autem quod dicunt me non movi[fe quam plurimas cffeplant as, qua cone trariis conflant facultatibus qualitatibusa,, nil aliud refpondendum fuccurritquam quod ipfi vett de füoteflan- Monachi rurmendacio. Siquidem dum affirmant id mein Mafficbe,PrunisTamarindis c M. Dyrobalauis cognoviffestu fae e ree cile no[fe poteris,quam [Iulte fe (uo jugulaverit gladio. i iE |Libion port bene: - c€UD C COGN: T DATUM oos eet Se» quidem nec id unquam fate i erubefcam, Coccognidium Cnanievfibus Piper thontamm appellari, etfi Pip ermon * Monachi id mibi vitie vertant, C vem aliam montanum Piper effe velint. Tb »ymelea enim bacce;qu. 0- tanum. az: £7idiuim Diofcoridi dicuntur, adeo piperi fimiles fuit,ur nil mirum , fi vuflicifimlirudine perfuafi bas baccas in 3o montibus provenientes Piper montanum vocaverint. Nam c Tbeophra]Ins libro nomo 6.22. de bifforia planta- à ras a APPIO egitjillico de Guidio grano meminit; utate quod maxime piperis faciem veferat. cr admodum etiam acre fentiatur. Atqui factl? concedam,aliis fortaffe in locu fieri poffe, ut incola alteri generi bacca mon. Planta te. £4ntm piper appellent, quod (ciam alias etiam effe plantas , qua pro regionum more variis vocantur nominibus, gionum — quibu alieetiam alibi vocantur plante , ut exempli caufa de Cicborio dicam,quod id quibusdam Italia locis vo» Red a catur Girafole, quo nomine in eadem Italia appellant alii Ricinum.. 1nforo Julio Abrota nunc tibió, appellatur o- Veronica qua tamen maxim differt à Germanorum Veronica : 1 deoó, non ob id fatebor jure in me fcripfiffe minibus Monachos, prefertim quum quid velint, pro montano pipere, non dixerint. ' xe asia RT LAE M SEL UM ers reae M Myrtifoliis,ac baccis Myrtinum oleum parari dixerim, fateor. Atqui etiam fateorperp bal- - iucinari Monacbos,quippe quitam temere negare audeant Myrtinum oleum Mefui nusquam cum fructibus C:ftigatió. parari, Siquidemis M Dyrtinum oleum eodem modo parari fcribit, quoparatur e Cydoniis imdlit.. Cujus parandi E ratio, Mefuis ipfius teflimonio eft, ut non olm Cydoniorum malorum fuccus , fed ipfa etiam malate[feratim in- dirauo, — €ifaimoleodecoquantur. Quamobrem non (atis adinirari po[fum.evanidam Monachorum cenfuram , & quid , tamaperte negare non dubiaverint , ullo pato Myrteas batcas in myrtimo oleo impanidebere.. Ceterum noftra. — bujufce di ratio Mefuis non eit, nec etiam Diofcoridis, fed fecundum fementiam noffram : quam fiim. j abaverint Monachi, parum fane moror, cim nullo jare me Mefuem [cqui quifpiam cogere pofi. Veüm ipfi * merito quidem arguendi funt, quod im Myrtino oleo arando fuum Mefuem, in quem commen 4 iam * aa quanur., nec ejus doctrinam recipiant € aliam buju[ce olei parandivationem à fe in Gyernfife me, Pifaphaltum nil aliud: c anlem qos rmivigue: vli s eichekotur feriptó, Quamplsem hi vitio vertere purarim fi dixerim boc etiam [omnia[e Mona- ibas cz, Pieri iid id dixife Plini, iam itert Libcr. MESA í " acidi Movach, ViUctlis coercendam putarim , quoinfpidi imperitia amodo Piffaphaltum ( quod eR falfifimum ) Grecis appe detegitur. pues xo V SIDE UE : MACER. L -À ou Mopaeho- E46 batte - rü inMáce- 9 Pat, dum € € ji re querela. Sérapionis atttoritatem adducit, s eribat aliud. Diofcorides. commtuniMace differre. Quibus facile fpi. leniM acevem ctr ir oridi Monacho- fi Galeni M acer nibil differt 2 Serapionis Mace, & Diofcoridà Macer differt à Mace Serapionis, ergà Dio[cori menti, Macer à Galeni Macere differt. Quod tamen falfum e[Je convinsitur. Adbac tamtifi PNE IE Y - * Epiftolarum Lib. I. 39 : id eveniffe certum Diofcoridis verba uas brevis uibus id — vertit ipfe Mattbiolus, C alia quedam exemplaria de aate erii mlered j incuria C neglygentia , cujus errori many) ; Á E De odii pon puse C Galenw. — Nec defunt aliorum eigen , e ktin refe "iditrows raéritaitiidal duximus, Hec Monachorum funt verba : oborieddden ; boe nn MM - gen doe eorum argumenta valeant & veritatem efipiant , ilicocognefces. — Sc ' P Ace afe , i^ ut onem mibi prorfus atteflari pro Monachii, fed contra eorum fententiam aperi — E heh. n cli id fimulac [cripfir Serapio in ipfo capitis principio fub titulo t ex KM in - ' j idi á 1 de nucum nni Mace , illico fubjurxit aliorum teftimonio ( foncyrerg [£4 e^ » avem "2 d eiiim y Anne Sl eiie ire Miigyr i de seus heh ALoialan quod, ul- Serapioni ves i Làm fit Seraptenis ipfius teffimonio , dito proculdu , UIT Es ael pid WV Dicite /^ iem Poflremo buic generi latim conjunxit Serapio iet comin E Ss ni nón ignorabat de boc firipfiffe Galenum , ut quis facile ex iis Galem verbis cognofcere im c proculdubio affirment Galeni Macerem ex India non ex eie ii , Lei tri e - b - co EET itat ] Sftevanidum , inane , falfum, e(Je Monachorum a e Mondo fit terrea qualitatis. d palam e , , cocos trea bd i 1 iam : ülative ( ttt Dialedlici atteflan is s indefalfam quoq, effefih[equentiam : Ad veriratem enim cop eene pn d - des quum bic prior falfifümafit , ergo, &»e.. Augent praterea noffras in Menacbos visui. effe Diofcoridis Macerem y nibil fane moror , quum utraq, lectio Monachis vefragari videatur. — Etenim fi aüi- per Macim nominavit Diofcorides , verumpraber indicium , eum de cominuni Mace nonintellexiffe, ipa ab bac vit * Etmon Macbir esl vortex nucis Mucat atit fortaffe fomniarumt Monachi, Ceterum ad argumentum Caftigauo, illud,quod dicunt Diofcoridi codicem , quem ego (um interpretatus, c alios quamplurimos, - quod in Maceris bifloria nibil acuti faporis meminerint : refpondeo non Dio[coridis codices hoc loco effe deprava- os tpfos una c. quam repertus fit Gracus codex,nec manu fériptus nectypis retis effe vevba.Nec obftat quod id feripferit Galenus, Quandoquidem is (2 fueris diligetitior in expendendis medicamentorum faporibus cy quali- Ac hinc fadum est, ut nunquam fcripferim ego Grecorum Macerem non quid fit Caninu rubus :. Atqui Monacho- qua maxime à Diofcoridis Cynosbato d; ferum: ^ ., qui quod Tbeo de fylveffri 1 i? à Di ; M wm de fylveffri Rofa, tum de Cynosbato alio à Diofcoridi : rd ato», a[ferens fubinde M att biolus nos tna cim Marcello n j Pallucinatur , cim nonvideat nos de my So peus drreft Tibw , it , exemplicaufa , osbati tesi; Crproinde inii psc ON €onveniat plan. c" tü í LJ 6o Petri Andr. Matthioli ; Li tefl atur apertifime Plinius , citi dicat Lilium quoddam rubrum vocari Cynorrbodon , c Capparisplantam pansac ^U ditbns appellari Cynosbaton: quamvis prater 1d habeatur ro(a quadam [ylveftra , qua fruGum edig elivenu fbuloG wie magnitudine, Hac illorum funt verba. Sed cuju fint valoris,é& quam inania ac fabulefa , jam audies ve oftendiur. Dulofa, inquam, quod nufquam à me fcriptum fit, Plinii c Theophrafti Cynosbaton differre à Diofcoridis Cani. cue rubo, fed tantum borum Cynosbaton plurimum. differre a fylveffrirofa : quofit, ut ubi premi[fa funt fal[a , qua tenta, — fequuntur vera effe nequeant... Pratevid quod Cynosbati planta tam cttm rofarum , quam cui vulbortm i vibus cognationem babeat , infida quidem videtur fententia... Quippe hoc argumentoja[ferere: quifpiam Zz trataimenvatiunem omnem , iuter (ylveffres vofas & rubos , qui mara proferunt , nullam intercedere differen. Pd da tig. | Sed quistam fuerit amens , qui non noverit bafce plantas floribus, fruclibus, caule , foliis,aculeis, Cra. differeucia, I CIDIbinter fe maximepugnare ?. Nemo fané id unquam affirmarit nifi prov[us defipiat. — Ad bac uullibi, quid i Infipida de legerim, viderim6, , inter [ylveflres rofas Canini rubi meminere unquam Theophyaflus C Plinius, etfi id forc affe d M bere fomuiarunt Monachi. — Ceterum ad.id , quod. ajunt Cynosbaton fructum ferre offa olive fimilem Figura. non fuis: "magnitudine , nil alid verius dici potest, quam quod in boc , quemadmodum C» inceteris , cacutiant, |— pro, Caftigatio, batur ballucinari Monachos ipfiusmet Diofcoridi teflimonio : Siquidem s de cappaii, Ó" corno arbore agens, proferre bos iuquit fruclus oliva fimiles , quibus facile quifpiam noverit bic de magnit € forma intellexiffe Diofcoridem : quum fenfibu no[Iris palam fit , barum plantarum baccas non forma folum , (ed etiam magnitu dine olivas veferre. — At fi Monachi in Diofcoridis lectione ver(ati effent paulà diligentius , bec fortaffe nonita ignova(fent, — Etenim is ubi velflores , vel frudus , vel folia cim aliisplantis comparat , nifi ad unguem tam in forma , quàm in magnitudine fibi correfpondeaut, [emper addit magnitudinis, Cr parvitati differentias, — 1d, quod in bujufce plante fructu minime pretermifilfet , cuim omnibus palam fit , vofarum fylveflyiumfruus, non 10 folium olipavum nucleis , fed etiam ipfisolivis effe longe majores. — Verim prorfus dementatos effe Monachos — facile conjicies , fi vede perpenderis , quod bic afferant Cynosbati baccas olivarum nuclei effe emulas, d in Me- Cynoibati fiiis commentariis de Diamorone agentes bujufce planta fructum pyris familemfaciant. — Praterea nunquam : ene Diofcoridem fcripfi ffe reperio, Cynasbatifructum femen aliquod includere , quemadmodum in vofarum frutu cernimus, quippe is copiofiffimo feminevefertus esl uon lanugineis flocci tantum , ut Diofcorides inquit, & eum fiquutus Galenus. — Ceterum uon poffum fubinde demirari Manachorum fidem , quippe qui afferere aufi funt, illico post fylvefttes vofas de alio Canirubi geuere fcripfiffe Theophraftum , quumtamen is de domeflici , e fjl- veftribu vafis egerit libro c capite fexto de plantarum hiloria : de Canirubo vero ibro tertio capite i8, inter. alia vuborum genera , non inter fylveffresvofas , quemadmodsn fecirSerapio rbeophraftum imitatus. — Sed differre Cynosbaton à [ylveflrirofa idem teftatur Theophra[Ius libro C" capite nono de plantarum biflavia. — Si- 30 Sect quidem is Canirubi fructum aver[oflatu colligendum effe fcribit, aliequi periculum oculis imminere : id quod jade cal aperte demonftvat. fuper €o vel tenuem quandam languinem , vel pulverulenti aliquid infidere , quod i Aven- genduss fo expellatur in colligentium oculos , cecitatis periculum imminere, — Quod tamen in [yveftrium rofarum fru- Gu nunquam vifitur. — Poffremo fi Diofcorides [civifet, nil aliud effe Caninum rubum quam Rofam [ylveffrem, fat erat illi profecto dicere , quód Caninus rubus Ro[a e[et omninà fimilis non autem quod arberiinflar affur- geret vuba longe major , quoda, folia ferret Myrto latiora, à quibus vofa plurimum differre videretur. — Tbeo- phraffus Canirubum punica [peciem veferre ait , qua cüm folia Myrto fimilia proferat , mn putarim ego dif- ferre T heophrafi Cynosbaton à Dio[coridis Canino rubo. SILVESIRIS DLEA:^ 200 IMürma — INL T Efeio profecto an temeritati vel invidia, an ftultitia vel ignorantia , vel fortaffe malitia afiribenda fint Monacho- -ba Monachorum calumnie, quum nibil pror(us ration aut veritatis vefipiant, — Negant audacter rumfdes Mor rchj. fidem noftram snfimulantes , fylve[lres oleas ullis vigere aculeis, nec ullo autborum teftimonio cone Manitefta "frarium comprobari poffe. — His, ut cenfurk plus fidei autboritatisá, adjungant , addunt fe plures vidiffe in Monacho- Apulja olearum plantas , tam domeflicas quàm [ylve[lres , quam ego fere viderim folia: [ed quantum a veri- fus emt" rateabfit eorum fides, tuipfe tibi facile te[lm effe poteris , quum im agro noflro Seneufi [ylvefiru Olea frdtpuens Olea ylve-Pabeatur, — Quin etiam idem cateri teflabuntur quamplurimi rei plantaria fIudiofi , ad ime quotannis Patavio ftris (pimofa ( quaeorum est bumanitas ) buc Goritiam proficifcentes , qui amplum [ylveflra olea ramum firmifimis aculew rigentemin[pexerunt , ex Avbi Hadriatici maris infula advetlum , & ad Monachorum dip, — wo * X. € x ^CORNUS ex E S in Corno quid dicunt ? me perperam fovipfiffe ex Theophrafto , Cornuim arborem. fulia ferre Amygdala, aquibu long? magis diflant , quam à Salice Ficus :: quinetiam nec noviffe , vel in boc loco in Theophr afti co- dice fube|Je mendam , velforta[fe Cornum nunquam vidifJe Theopbraflum.. Praterea , ut eam Geographia fe non imperitos oflendant, addunt nusquam legi in Tleophra[lt codice Idam Troia effe montem , fà montem Monacho: Idam in Cretatantum baberiTn[ula, — Ex quibus facil quifpiam fana mentis conjicere poterit » quanta fit be cune. TUmin Geographicis letionibusignorantia. De da Troje monte ob Paridis judicium famofí fimo fcribunt aper* unlem, 0c Pun pur tiffime Strabo , Ptolomeus, Plinius, Pomponius Mela , C cateri clariores Geographi , quorum non folm volu rauia, — mina nonlegere Monachi , fed nec ( paceeorum dixerim ) eorum fortaffe novere nomina, — Atquy ut jab, o IdiTtoje rior aliquantula eorum evadat cuculla, fiant velim, baud nos latere in Creta quoq, effe montem no " fiis. cum fap legerimus apud Virgilium, Didamnum genetrix Cretea carpit ab 1da. Ld r ac idem à Geographis vibe defcribatur. vé cin ab id disi; ut fomniare silbuw Monethi »4puá Trojam «lium non baberi ejusdem nomin montem, longe famofiorem. 1s enim Geogr. aphorum ommum s fenfu altifimus mons e8l ad Troadem [eGans , in Meposfone babentur fylva , irren) tinyer arborum , quod facili ex Tbeopbrafli lectione quifpiam conjicere potest, quippequi fepe fapiu 1 plantarum meminit. — Atqui Tbeophraffo , qui plantarum bifforiam non Geograpbiam opu addere 1dam effe Troadis montem , cum id cateros , prater Monachos , baud latere nono Epiftolarum Lb. I. 61 qua in 1da monte crefcit, folia babere tgslde an, nas cim boc ex Tbeophraffofacileprobaripofit. | Sed me credidiffe, L Jeripife , — M jen : rame w ace ibi noti 7 ? bor. Deldavero Corno, q , nul mibi notius el, Am ygdala effe foliis , nunquam [ane fate ciet $i, quod probibeat, quin libere crcdere queam , Cort lam egocertampo[jum afferre [ententiam, nec tamen est; í n liber ids liorum in plantis varietate ac forma proveg 1da nafcentemfolto e(fe oblongo Am)gdala amulo,quu efi oltorum in pis Y de i dendum flatuerim , quam tem nat lla fit'apud autores controverfia. . Quamo id potius aibi cre. ! MB eniin, Theopbra[tum non noviffe Cornum : etfi recte (ane quifpam dubitare po[[et Theo e phrafli codici boc in loco fube[fe mendam. » NUX VOMICA ET METELLA. autem fcripferim ex Theophraffo Cornum arborem puo unquam bi Patres Reverendi ?. Vix id mibi perfuadeam , nifi fortaffe cum ad espina venient. Nam ubi jam cum vomicis , &* Merellis nucibus , que propria fua. ipfarum facultate deli- rium faciunt , iis aliquandiu fit immorandum , verendum e$ ne tam propere 4d mentem e rationem ME cemtur. Scribunt me in bifce cenfendis nucibus adeo e[fe ballucinatum , ut quid de iis fcripferim nefciam : quum ee nuces, que inter M Dyriflicas veperiumuy nec Vomica fint , nec Meteila , fed nucum Jp monrum , in quibus nullacegnofcitur deleteria facultas , ut ego mibi per[uadeam. — Verum Monachis dan» Monacho: da nunc venia videtur,tanquam ab lifce nucibus dement atis , C eorum toleranda calumnia d Calumia, in- Bis — quam;quod nufquam à me fcriptum fit reperiri Vomicas nuces, nec etiam. Metellas inter Myrifüicas qua fumens «^ 20 ribus neces inferant. LAMPSAN A. T Fgant menoffe Lamp[anau, quod feripferim bane flore effe albo , quodque in Italia non ufurpetur inci- bis, qutm genuina flore fit melino , & in Apulia frequentifime in cibum veniat ; ubi omnibus pue- ris etiam ipfis notiffima babetur. Quibus rette vefpenderi poffe crediderim , quod fi diligentius accuratius, vem plantariain expendi[fent, C optimos legiffent autores , qui plantarum biflorias fcribunt , non ita fortaffe facile e omnibus deridendosobjeciffent. — Scripfi quidem, Plinii tefHmonio , florem proferre Lampfanam na-.—— 397^ condiliin, non album , «t Monachi [omniare videntur: id quod. iterum atque iterum. affrmare nop 99.305. verebor. Namque tametfi. Lamp(ana melinum proferat. florem , quemadmodum (& Napus , cium tamen Lampfana [los colore fit longe dilutiore, vede fane Plinto fcriptum est , banc flore effe mapocandidiore. | Quibus verbis videtur voluiffe Plinius Lampfana florem dilutiori; baberi colore quam napi, C non , ut Monachi volunt, ab[plute candido. Verum fi bifzevationibus fibi fatufatkum iri negaverit, C me Plinii fententiam baud recte intellexiffe contenderint ,veite (ane objici poterit, eos legitimam non noffe Lamp[anann , quum bac, Plinii . teflimonio, album non melinum gerat florem. DUM ; : z BALSAMIT A. : S jem fefe offert recriminanda Bal(amita cenfura , in qua , quod fcvipferim Balfamitam vulgo mentbam 49 . nomanam vocari, non parumme ballucinatum affirmam , quum , ut ipfi dicunt , ompium confen[u ea plan tà gentina fit mentha Romana ,quam ipfi Laffulatam vocant, — Sed quid aliud ^ weebiisbin quàm C3f'igatio, Monachos fua ipforum falce fibi fectffe pedes ?. Etenim quum [perius de Cynosbato litigantes offenderint, probaverintá, plures baberi plantas, qua. tuo & eodem nomine appellantur, buic tunitantum argumento , fi (a- perent, acquiecere deberent. — Caterum planta, quam ipfi Lafulatam obfcuro tamenautore appellant, ea est, Laffulata quam in bortis pafüim babens foliis falvia latioribus Letonice aemulis, pey ambitum £T AH , coloreex viridi Ma - bicante, caulibus cubitalibus, c aliquanto majoribus , corymbaceü fribu meliuo er in Fire Mie Rt wen gentiów, amaroin univer[um [apore, c odora graveolentia. Hec itad, (ut fcio) varii appellarur nominibus eum quibusdam dicatur berba Dive Marie, nonnullis mentba Graca » aliquibus falyia Romana , ftd qui inue SalviaRo. — . ^ tbam Romanam vocaverint, babeo neminem prater Monacbos. At fi À foliorum forma denominanda fuerit bac 29 59 planta, cim illa falvie longe [imilioraproferat quàm menthe, facile conjicient rei berbavia fludiofi vedliu buic , e» Mentha nomenclat uram convenire, Caterum ego vulgaria bec plantarum nomina parum fane Vis nuc, ut Monacborum cenfuram irritain edam , comprobare compellor non folum meo ipfius, efti micum mentbam Romanam nolis appellari: nec obid tamen negaverim aliis im ominibus, cum fciverim banc .Brajavoli teflimonio, Ferraria mentbam Flerentinam; €* ali- iban mum 4ppeloti, E : ad An eia V veniunt , uli me perperam dfe * contendunt Roffrum Porcinum vii dd Jit Ambubeia quam genuinum dew] Atq. se: tiam, nil aliud effe Porcinum roftrum quàm ium, e Vw b o Bdieib Caftigatio. Monachos non partim demiror , quumibitam diu derafum habuerint caput. OC EM M. . . Ocimi ge- Am tede profetto cum iftis ineptia me ad naufeam ufque contendere , fedtibi fatifaciendi promptitudo ma neam, — P/Mmm vincit. — 1n Ocimo me accufant , quüd tantum tria Ocimi genera attulerim , nec Citrati , Car Cirratum & phyllative Ocimi meminevim. — Scripfi quidem ( ut ingenue fatear ) tria baberi Ocimi genera, qua fi dili erorhyt gentius expendiffen: Monachi, novi[fent fortaffe reperiri inter ea cum Citreatum , tum etiam Caryopbyllas an tum, cum id,cui folia infunt purpureo Amarantbo fimilia Citream malum olentia, nil aliud quam Serapio- Capyé, mis Citreatum : illudvero , cui folia in(unt parva ac tenuia , jucundiffimum odorem [pirantia , nil aliud fit - U7.5* — quam Caryopbyllatum. — Etenim fi quis Ocimi gentra, que Serapioni tribus diverfis capitibus defcribuntur, di ligentius expenderit, facile quidem eadem effe cognofcet , qua in noffris babentur commentariis. — Sed ne[cio quo vultu fe jacent. Monachi , fe primum Caryophyllatum Ocimum boc avo. adinveni[Je , quum id Sera- pieni folia parviu[cula proferat , & caulem angulofum , his vero folia meliffophylli majora, & caulem ro- tundum edat, 4 í Caltigstio, SMILAX HORTENSIS, (S ose Jeripferim bortenfem Smilacem varii coloris phafelos proferemem capreolos edere , quibus vicini 2g arboribus , aliifque fuffentaculis fe implicat , longe à copo me abervaffe clamant , cm tamen 1i bac in- Lib.z.c.149 re ip wj anifeflo verfentur errore. — Atqui cur non fatear boc ime fcripfiffe , cum illud idem fcribat Diofc:ti- des, & Smilax illeclaviculas five capreolosrevera manifeflo proferat ? - Facile boc non nega [fent fortaffe Pa- ie ee tres , flomnes buju[ceplante partes , notafque diligentius expendiffent , fique non ignovaffent quid Capreolus xem Latinis, quid £«$ Grecis defignet, — Siquidem bortenfis Smilax [eu (ut illi vocant) Indicus phofelus capreo- Lib,4.cap.z. /05 ttrinque in caule profert, quietfi vitium , &e cucurbitarum capreolis pev omnia fimilis , non cernantur ca- preoli, tainen funt tis per ouia fimiles, qui in afpera Smilace, «m altera Clematide , € in Periclimeno babentur, Ae proinde vette fcribit Diofcorides Clematidem alteram vepere per avbores, tt Smilax. | Ceterum. cum bifze plantis capreoli bicornes non [int , fed uno tantum proce[[u prodeant , parvo emergente cacumine folio, putant patres bofce proceffus , quibus bortenfis Siilax: arboribus fe implicat , baudquaquam-a ri pole 3o . . eapreolos , fibi (ut puto) per(uadentes ita acapreolorum cornibus denviinari. — Porro fi baud ignari vocabu- Caftigatio: jj energiam intellexiffent, & [civiffent capreolum Latinis àcapiendo fuam duxiffe denominationem , & £aua Gracis à verbo ioso, quod vertere, circumvoluere , circumfle&tereó, dofignat , fuam trabere originem, novi[feut profecto capreolos à bicorni forma minime denominari. | Hia itaá, palam fit, nom oportere plantarum capveolos omnes effe bicornes, ut fort a[[e fibi perfuafere Monachi, — Quibutamen danda venia fuerit , quum magis divi- nis leclionibus quàm humanis operam nayarint, : zc CHELIDONIUM MINUS- Ubdubitavi quidem an planta , quam Chelidonium simu vocant , genuina , ac legitima dici debeat, 4? ium tefle Galeno minus Chelidonium ufque adeo acutum fit , ut exulceret anunculi inodo. — Atqui ob 4d nu(quam me affirma[e fcio banc herbam Chelidonium illud effe non poffe, citm omnes in univerfum mite Chelidonium minus quam maxime referat. — Quinimo ut. comprobarem legitinum effe , ea qua de Aro feribit Galenw, in medium attuli..— Nam , exempli caufa , fi ut. ille inquit , Arum Cyreni omni exutum acrimonia rapi modo eflur ab omnibus in cibis , C" in Gracia perinde ac in Italiatantailli fit acrimonia vis, ut non folum manfum linguam , & fauces acerrime vellicet : fed etiam cutem exulceret appofitum , non - eit (ane quod prohibeat , quim boc idem in minori Chelidonio effecerit. natura, prafertim ewm in bac plan- ta nulla penitus fit nota, qua reclamare videatur. — Hanc itd, etfi feripferim , ut meam folverem dubita- tionem , non ita tamen temere à Monachis accufari. debeo. — Nec etiam quod ob acrimonia defectum fub-. Teficulus. dubiraverim tefliculum Sacerdotis (ut vocant Monachi ) minus effe Chelidonium : Namque cum fciam de 59 Sacerdotis, i ertis dubitare , virtuti potius quam vitio e[fe afcribendum , nec ullibi de tefiiculo Sacerdoti verbum fe-— Faceta cafti- crim, Monachos in feipfos latrare finam , C de [uis intev fe contendere tefliculis , in quibus an aliqua repe- gatio, riatur acrimonia, si reltius teflabuntur, : : d &* : : RHABARBARUM - de m 3 achis contrarium, fentientibus mihi vefpondendum [efe offerat , quàm qud extr Rhabarba- : ti à Rha- fit Rb. m cim Rhapontico efrtimare. — Nam cum nullis argumentis, nullis probatorum [fcriptor ree adant , nibil Rhabarbarum à Rbapontico differre, cum aura mihi certandum non esl, fed finere Mo- irer * nacho fua frui ignorantia, perinde ac ceteros fui fimiles, qui tantum fuis opinionibus addidi in pertinacie fimo jacere malunt, quam nitidis floridi acquiefcere rationibus 3 EON " ^ ARAJSTOBOCAHIA- "MA TIS S Es SES ELS CLEMATIS Ed quam temere in clematide Ariffelochia , quam tantum abefl ut moverint : ngvi Jnfimulem, tu tibi ipfe facile judex elfe poteris, ubi commentarios uofiros Loiim P * 63 23 à » ., Monache: iid explofain " rum ceníu- quippe qut €€?" v, explo(a, Epiftolarum Lib. I. imum edendos legeris, — 3bienim mon folum Monachorum cenfuram , perverfamá, fententi Eo fed co y ga Loniceri , & enm quorundam opiniones cenfutat as [erae lar és Mund feant. eum genuinam e[fe clematidem Ariflelocbiam, quam vulgu longam exiflimat. biegen maxime ballucinari Mattbiolum , quód afferat fateaturd, , non folüm non cognofcere elem. alii, i loch «biam , ed in Italia baberi neminem , qui eam demonjiret , cim tamen ubig, bac s BÀ iiesirbo babeatur frequentifima, C dactylie ubi, copiefior , quam putant me nunquam vi Me; (xr iniods d quam (e aubigere ajunt , me Clematidem pro dadlylite perperam accipere. Hi " 46, p Hiedpisiten xi) fatis fuperg, re[ponfum [it in Latina ilaedittone , quam propediem dabimus jp HCET s Va diré foit nitatibus plura quam deceat etatis noflra momenta evane[cere permittamus , non e5t cur ea q 10 funt bsc à me repeti expedtes. RUTA SYLVESTRIS n ] B p ^ », üàm temere afferant ea omnia , qua de [ylveftri Ruta in mei fcripfi commentariis, fui in Mefuem Q e[fe deprompta, unicuiq, facilà conflabit , qui eorum , d meos legerit commentarios. Sed ne- fim amens, ut Monachorum ineptias imiter unquam , in lit, olfeero, DEUS Optimu Maximus , ut tam s / ramentad,, tam clara tam, cenfexida fecundi generis Ruta, quum ibi nil aliud babeant quàm fomnia , deliramen Ten evidentia , ut nullis non rifum excitare pofint , fimulg, flomachum movere. 1i emm ( ut rem banc exor- SMOMMCNOS diar ) fimulac longa verborum ferie de altera (ylveftri Ruta , quam Armolam vocant Arabes, egerunt, c0H- ei uda 20 cludunt tandem , ac fuadent , cm hec mon habeatur nifi rarifima in Italia , Myropolas ejus vice recle utipof- videnda fe Andro[emo , quod Hypéricum vocamus , quum nil aliud Hypericum fi quam genuina fy lvefiris Ruta altera, opinio, Qua inre ufa, adeo defipiunt , ut mon ab ve mibi verendum (it , ut ullo unquam tempore ad mentem reflitut pofünt. — Sylveftris primi generis Ruta y Diofcoridis ipfius teflimonio, in ommbus fuis partibus bertenfi est fi- 1 ib se as. milis, preterquam quod guftatu fit acrior, — Hec in Goritienfi agroSalvatino , & Gargano moniiius , adeo copio[a provenit , ut toti fere Europa proparandi medicamentis fufficere poffit : quam qui viderunt vei ber- Larie fludiofi , borum deliramenta , qua me fibi furatum effe mentiuntur, perperuo deridebunt , quineti«rh qui bec legent , quum illis palàm fiet in quam multiplici bic verfentur errore : In maltiplici errore , inquam; quod primum exiflimaverint Sylveftrem Rutam ab Androfamo , €» Hyperico nibil differre : — Deinde quàd putaverint. Androfemum , € Hypericum unam , & candem effe plantam , quum tamen Diofcorides de bis Caftigatio, 3o feórfim, tanquam de differentibus plantis egerit. — Po[fremo quód prodiderint banc primi generis [ylveftris Rute bifloriam bis à Diofcoride effe de[criptam , magnamá, babere cum Hyperico cognationem , quod potius fomnia[fe quàm fenfuum judicio fcripfiffe videntur Monachi , quum non bujus Rute caput fit , in cujus fronte sm quibusdaw fal[is codicibus illa leguntur , que dodliffmorum virorum teftimonio bic afcititia , Hyperici aua tem propria cen[entur : (ed cjus quod proximé fequitur , in quo alterius fylveflris Rute , quam alis Mol), alil Armolam vocant , defcribitur hiftoria. EA. rema PANAX —- Panacibus à co Mefues in deferibendo Panace aberraverit , £e Afclepium cum Heracleo confuderit , fatentur fané Melais ia oinnes contra Monachorum fententias , Medica materia fludiofi , qui in Mefuis codice Panacis caput perlegerunt. — Gummi enim , quod Opoponacum vulgo vocant officina , ex Heracleo tantum (4t Diofcori- des inquit ) collachrymat, quippe catera Panacium genera nihil liquoris fundum. — Atqui càm Mefuiex plan- t4 defluat Opoponax , qua ferulaceis fit foliis, facilé quifpiam no[Je poterit Afclepium pro Heracleo perperam Opopona& accepi[fe Mefuem. — Etenim Heracleum Panaces foliis non exit ferulaceis , fed ficulneis. — Deinde fui Pana - €x Hera- eis caulem facit Me[ues cubitalem , quod proculdubio indicat Mefuem Afclepium defcvibere , quod Diofcori. 7*9 9n- dis ipfiw teflimonio Heracleum altifümum caulem proferat , Afclepium vero cubito baud majorem. Quibus CE palàm e$t unà cum Mefue ballucinari Monacbos, : erratum, go CARUM. . 60 x unt Patres Carotam Italis vulgà vocatam , cujus purpuréa vadice in acetaviu I7. rimam effe Carum : quod atteflantur eorum in Mae commentaria , Pai nee ti » mon leviter me erroris accufant ,. quod unà cum vulgo crediderim illud genuinum effe Carum , cuju femine pafim utuntur Myropole, quodque idem , Mauritanos fequuti , Carui vocant : fed in boc ped admodum tn £ateru cacutire Monachos apertifiime demon[lrat Carote femen , quippe quod . uflantibu, TY mandentibud, nullam , vel obfcuram. admodum , velinquat. acrimoniam , nec aliam n - € i owe p afferere pofiit ex tertio effe excalfacientium c exiccautium ordine , ut de Cay; femins feriz : vow -— NE apparet in vulgari Caro, Siquidem boc acrimonia qua pollet , lin *ion ob- fms os ( ut Diofcorides inquit ) non ingrato odore commendat, — Quin c» (ut Galenus ait ) Libá. c7. Ecquis. urinam ciet , €» flatus mirifice pellit, id qud Carota femint prater Monachos afcribet b. b: f nulla fit acrimonia predirum, nec aliquain eopercipiatur caliditatis ficcitatid, tam vali- Caii bi E ie 3 45, que talia praftare poft. Cari hiftoriam , qui fcribat antiquorum , babeo neminem quo fit; Dre Rs atione comprobare pequiverim Carum , quo pafüm utimur , effe legitimum , quam ab ipfim facui- ui hon de- v que facilime guftatu deprebendi potett, ims ; Mmm a 5 A E L^ ws - E WO &. SYLVESTRE CUMINIMS | Caro ad fylvefire Cumi iunt, AE. us TS PY e CR avum Msi. » ( ef lm) ERR adole FRA pri» 64. Petri Andr. Matthioli primi generi Diofcoridem *. fedii mea [an fententia in magno Cr aperto verfantir errore : quandoquidem, Nigella ci- ut umquisg, [ane mentis per(e cornofcere potesl, nil aliud unquam fuerit Nigella citrina quàm flavi colos. trina. quid. zig Melantbium , ciim neminem lateat , fi. Monachos excipias , nigellam bancin alio à Melantbio non differ- re» quam in (zminis colore, — Cetera namq, in [forma , magnitudre , [apore , ac omni deniá facultate nulla differentia difcerni poffunt, cium eadem utriq, fint folia , idem caulis, flos idem , capita utrig, per omnia fiz. Seminum ilia, idemó, inomnibus hifce partibus fit [apor eadema, facultas, — Semini quoq, nulla forma vifitur difz Poe m . ferentia, fed tantum caloris , quem qui dixerint genus immutare poffe, c ex Melanthio fylveffre Cumituni mumnon efficere , extrema eos teneri dementia proculdubio cenfebunt omnes vei berbaria fludiofi : fpeciem enim im- immutat. jut are poterit coloris in femine vel in floribus varietas , fed haudquaquam genus immutabit. ^ Sed quid multa ? nonne.boc idem , in papaverum femine quotidie comperimus ?. Ex quibus tamen varius feminis co. qq lor nonprobibet , quin omnia fint papavera. — 1d quod etiam perpicuum est in byofcyamo , lactuca , bortcn- fi. fmilace , anguria, quam cucumerem vocamus in Hetruria , €» aliis nonnullis planti , quarum [femina eifi quandog, alb», qtandoq, nigro , nonnunquam c* flavo vübentió, colore varient , uon tamen aliud ab illa planta genus conflituunt. — Nam fi, exemplicaufa , in genere Leucoii , quod albam violam Latinis defignat, non [olm Diofcoridi, Galeno, Plinio , ac ceteri plantarum feriptoribus id Leucoium appellatur, quod alburh emittit florem, fed etiam quód croceum , quodq, purpureum , amentis profetto fuerit opinio, quód Nigella ci. trina Melantbitim non fit , quód fola coloris (eminis varietate à Melanthio differat... Hinc ita, palamfit ut in bac cenfenda Nigella , c fylveffris buju(ce Cumini biftoria bi Patres, €» qui eos fequuntur , plan bala Caftigatio. Iucinaii deprebendantur. — Quippe bujufce fylvefiris Cumini femen , incapitibus mollibus ac rotundis aceve« , fum gignitur; forta[fe vulgaru pimpinelle noffratis modo , quam quidam fanguiforbam vocant , non autem 10 iu capitibus Melantbüinflar durum , folidum ac fratlu contumax. 3 OREOSELINUM. S in Oreofelino quid [otniavere Monachi ?. Somniaverunt , inquam , quod unà cim Marcello perperam crediderim montanum Apitm , quod Graci Ogeoz£ouvor vocant , femen papaverum mmodo in capitibus pro- ferre; cm tamen boc [it falfifimum Hermolai & Ruellii teftumonio, qui vede fane animadverterunt Dioz fcoridis codici boc in loco fube][e mendam : ideog, locum bunc priftimo candori veffiuentes fcripferunt man- Caftigatio. fanum Apium [emen proferre non papaver , fed cicuta , quemadmoduin catera Api genera, — 1d quod ma- nifefte demonffrat antiqua Diofcorulis verfio, ac etiam Serapiona ledio : fiquidem ili manifefle legitur mon- 3o tanum. Apium cicuta femen progiguere, — Hec Monachorum in Oreofelino e$t adverfum me cenfura , imo videnda [i ultitia , C non vulgaris amentia , quum ego Hermolai, & Ruellii opinionem fequutus , imo potius Theophra[Hi lectione perfuafus , Jcripferim in commentariis meis Oreofelinum baudquaquam capitula papa- veris mode progignere , fed femencicute [ quod bus palam fiet , qui m mei in Diofcoridem com- mentari meam de omni Apio perlegerint cenfuram. — Ad bec falfum effe convintitur. Serapioni proferre Oreofe!'inum femen cicuta fimile , cum quifpiain facil? no[fe pofiit , non fine bac menda fuiffe Diofcoridis £0- Cop.:9o. dicem, à quo tranfcripfit Serapio , cujus bac funt verba : Oreofelinum est planta babens virgam longitudi- . tis unius palmi aut circa , qua egreditur à vadice una fubtili,à qua plures virga parva egrediuntur , dà virga egrediuntur ramuli plures, [uper quos [unt capitula fimilia coma , mifi quta [um minora fati , [2 Serapion's tunda, C ineis femen longum. — Quibu palam est, quàm acutum fit Monachorum judicium inindagan- 40 locus ex-. da flirpium bifforia , cim non dicat Serapio fimilia Conio [ed Come. quod verbum à Meconio - panne, efe nemo fané inficiabitur , qui non uf, adeo fuerit flupidus , ut nefciat an cicuta vel papaver capitula proferat. à à : CHAMELEONES ji ces meam in Cbamaleonibus damnant fententiam , quód mihi perperam per[uaferim plantas Carli- 4 nai vulgo vocatas genuinos effe Chamaleones , ià profedo lifce cenfendis Carlinis pror[us ballucinari de- prebenduntur , cim nulla dubitatione affirmaverint, Carlinam caulem babentem quam mgrum Diofcoris . Inutlis — 4i& Chameleonem badlenus femper exiflimavi , ejusdem effeSpinam albam , quam Greci duavfe Asunir yo- 59 Monacho- cant: Alteram voro caule viduam, [inam e[fe Arabicam , quam Arabes Suchaam vocant. — Etenim cum rum OPi- ya 4l)s ( Diofroridis teflimoni ) caulem proferat inanem, bicubitalem , albicantemá, perinde ac folia ib. s.c, Ide fortaffe [uam duxit nomenclationem , C flores purpureos : Cavlina verà bac coule fit dodrante aulo majore , pleno , non inani , rubro , non albicante , floribus verficoloribus byacimtbi mulis , non fimpliciter pure pures: mulla ratione dici poffe crediderim, Carlinam banc effe finam albam , fed potiusvufam , de qua far- taffe fomniarunt Monachi, — Neque etiam eos fimiliter probare poffe cenfeo, Carlinam caule vacantem [pia nam Arabicam e[fe , quod nufquam invenerim fcripfiffe Diofcoridem fpinam Arabicam caule vacare: fet |pi- na alba potius effe perfimilem. — Ex quo fane redé quifpiam concludere poterit , Arabicam quog, [inam pre culdubio caulem edere perinde ac albam, — Caterum quód firmiffimis tum argumentis tum vationbus affir" : maverim, Carlinae[fe Chamaleones contra Monatborum cenfuram , nec id temere ex me tantum. depromfe- 6o vtm , tibi 46 cateris maxime erunt argumento mei in Diofcoridem commentarii , qui Latine jamjam € preli prodibunt in lucem. Quamobrem quum ibi faris fententiam meam de Chameleonibu comprobayerim , non videtur bic effe opus eadem iterum vepetere.- Legent. (ut fpero ) quam plurimi rei medica ftudiofi n illos labores , qui pofle? fuam de bis fententiam ferent , dicent, longe magi decere Manacbos fuum " "a Caftigatio. Breviarium, quam de fimplizibus verba facere : de quib tamen f tandem quandoó, loqui voluerint , ej r pis loquantur. Siquidem tia, adeo fimplices , ie dicam ffolidi fuis ex feriptis ] Ent 9»on us i fe fis volumina conficere pofint.— Si boc poflbac fecerint Monachi € in [uis petfliterint calopodiis, na ita fortaffe deridebuntur abomnibu. Eom le — amhsllgs e. Epiftolarum Lib. I. 65 LEUCACANTHA. GE . - ; alfa Mo- rre quàm falfo me accufent in Leucacantba, ipa mea atteflantur commentaria , qua uonita facile Mo- rum quam deprimenda veritatis fuilfet animu. 1ccu(atio. nachiforta[fe in fuum perverterent fenfum , fi tuenda potius, Siquidem tametfi dixerim ego, non effe omnino vejicie Dive Marie appellant , Leucacantbam putant , quod 14 4c dura , nontamen id unquam me affrmaffe conflat , quemadmodum babet eorum cen[ura..— Quandoqui- dem quum neminem babeam , qui Leucacantba bifforiam fcripferit , nec apud Dioftoridem , Plinium at catt« ros, qui deplantis fcripferunt, ulla habeatur bujufce planta nota , praterquam quid fit [ina albe fimili , non 1o 4Pre eredidere quidam albis illis maculis adduhi, ac etiam forta[fe vadici amaritudine 4c duritie , banc legiti- manm effe Leucacantbam , quanquam bactenus borum placitis fubfcvibere noluerim. ' TRAGACANTH A. Egant fubinde patres communis ufus lachrymam , quam pafim Tragacantbe gummi vocamus, legiti- mam e[fe , quod genuina lingue fubdita, facil ( Diofcoridi teflimonio ) collique[cat , bac vero nun- Carduus ndam eorum fententiam , qui carduum , quem quidam e vh folia illi fint ladteis quafi maculis infeila , radixó, amas Monacho- quam. Quinimo fi lingue fupponatur, adeo lente[cit, ac tenax evadit , ut nullo fere modo diffolvi queat. Qua inícitia quidem in re toto calo aberrant , ut qui Diofcoridis verba perperam intellexerunt. quaquam de fola lachryma lingua fubdita , ed de eclegmate , quod lane exceperit lachrymam, feribit bis ver- 20 bis : Hujus increbuit ufus ad oculormm medicamenta , ad tufes , ex«[peratas fauces, vet [as voces , caterasi, deflillationes cim melle in delin&u , liquefcitá, fubjedtalingue, — Hac Diofcorides, — Quibms palam est voluiffe Diofcoridem Tragacantbe lach» ymam non folam , c per fetantum , fed in eclegmate cum melleparatam lin- gue effe fubjiciendam , ut clariffimorum medicorum inflitutione fieri a[olet, cum Becbicis catapotié € Diatra- gacantlo » quibus ipfa lachbryma commifietur : quandoquidem cum oporteat medicamenta quibu ajpera ar- teria , pulmones , ac pectus univer[um expurgari debent, quadam temporis diuturmtate ore vetentas vel lingue fubdita , fenfim leniterá, linque[cere , ut commod in tracheam percolentur arteriam , voluit ibi Dro[corides eclegmatis ufum defcribere, — Nam fi bujumodi medicamenta devoraventur , nibil prorfus proficerent , quum ita uon inpettus, C pulmones deferantur , fed in ventriculum. — Alia huic accedit ratio , quód filachrymam per fe tantum lingue [ubmittendam intellex:ffet Diofcorides , fubjunxi[fet quidem , ut [ui mori esl, quibus in o morbis id fatlitandum elfe.. Etenim ab[urdum plane videretur fcribere , quód aliquod gummt lingua fubji- ciatur paulatimá, Ique[cere cogatur , ac deinde filentio praterire quibus in morbis id faciendum. — Quibus it49, rationibw non modo rcf? , mea quidem judicio , intelligi potesl voluiffe Diofcoridem eclegma, quod Trae gacantba lachrymam exceperit , lingue fubjiciendum effe , non ipfam per fe lacbrymam , fed etiam Monachos in boc, perinde ac in ceteris, effe deceptos, HYSSOPUM Etenim Diofcorides baud i expla. nando Diofcoride Lib.3. €.20, Diofcorid, locus ex- plicatus. Agno etiam mihi vitio vertunt , med, inzptiftime flirpium comparationem facere fcribunt , quod (ut E ke oru totam HyjJopi plantam unum tantum cor ymbum fecerim , ut cm ehry[ocome - 40i; GENE ipis T profedio nil mirum quum bactenus ad Elleborum non pervenerint, — Atqui quum dri Lajecas s: 2 ifi prius ad faciant per Hyofcyamum ; Papavera , Mandragoras » foporiferum ac ma nif fta] pies s fan verendum eit, ne fomno long? alriori addiclieo nunquam pervenme queant, E edinci ej. y enin , fivera fateri debeam , nufquam unum tantum corymbum Hyffopi plan- po 8M 7 ^ enfioribus fuerit cum furculis , tum etiam foliis floribusg, comam rede smitari. — Quibus LOnaL POTUM) argumenta perperam ex commentariis noflris e[fc deprompta. ! e VCIOECILEASE / A - wÀicedec * Stechadem fe conferunt , in qua non parum me aberra[fe volunt , quód eam Arabicam Exi Alei «-— » quaVenetias affertur, quum ipfi Arabicam viderint plurimum forma ab ^ as isi e Usb iae voc edi » quàd non ab[oluté unquam feris PPSHErÓAdet s "t ehitur , ex Arabia deferri :. fed quod non folà Seren dn un sx ili nomen y fed etiam im Arabia , dd S sdapapanbn e m acr. Ss circonon ob id mibi imponere debent patres , quod fcripferim , putarimá, non afferrietiam .. Oteltas Stecbadem aliunde quàmex Arabia, quum id nufquam affrmarim. Miu Mosechi ipfi velle redars : / fuerit, cami dps ERA ita temere dicant nullam effe Venetiis Stechadem , qua eoex Arabia advedla dicunt Arabiam Stecbadem Pegociatores , qui Monachorum fententia reclamabunt. — Adid autem , quod ; n Stecbadem form, JE feram, quam propri coo qo) poma monpavam ejfe ab altera difimilem , nil aliud contra illos i j palm [s i ife ion fui feripta, quorum non ita facile oblivifci debebant. vins T 6o cedere differentiam Fi à commentariis, nullam aliam inter noflvatem Stechadem , c Arabi Jem. E quod bec denfioribus fit ramulis :: ne(cio fani qua fronte b x 2 dicam. oA Faceta ca- ftigatio. Falfa Mo. . nachbornm ceníura, illa differre mentiantur , ni ; s adopraff ur » nili fortaffe dixent quifbiam [buria illa e[fecomment ria , eaó, , pietate i71 T patres , nec hadenus ea adeo dili fire velim, qu denas ea Ad00 Diligenter perluflraffe , ut de cundlis eminifci AS Pientiquinames Aria stscbsdenilisviendemrranfmjeri, furiam vowefrtuet alam. ES oce QGUSPCTAMNUM 3 ] " * Dithamno in we. (ua icula -—- ? : d " Dido j » qttod ntinc ex Eee alata p 66 . Petri And. Matthioli geni, de quopo[lremo loco meminit Diofcorides, — Primum enim tiec florem, nec femen profert. Sed tertiut 3llud 2 contra & flores & femen edit , quo fit , ut illud effe mon poffit , fed tertium , cumomnibu in confe[fo fit. Didlamnum quod boc tempore ex Creta in Italiam comportatur C flores, c femen gerere : dnd. f firmari debere , ajunt , effe boc Pfeudodiclamnum. | Nam quum boc in omnibus fuis partibus primi genez ris Ditamno corre[ondeat , rette fane quifhiam cenfere poterit , neutiquam boc flores proferre , nec etiam fe. men. Hac Monachorum funt argumenta , quibus probare nituntur , non folum me in cenfendo primi ge. neris Didamno plurimum à [copo aberra[fe : fed quàd Didlamnum boc qua paftim pro genuino ut unttiy Se. Esploditur plafíe, tertium illud fic genus , quod ex Creta quoque afferri fribit Diofcorides feltis fifymbii emuli. — Sed Monacho- 144m infeliciter boc fibi perfua[evint patres , teflatur apertiftime Tbeepbraftu , quippe qui libro nono capite rü opinio, decimo fexto de plantarum bifloria fiimulac de genuino Diclamno , € P(eudodiclamno fufius egit, de tertio to etium [cribens : Est, inquit , aliud: quoddam Didlamnum veluti «quivoce appellatum :- Nec enim [peci- , €m, nec vim haber eandem: quippe quod folio fifymbrii conflet & ramis condatur majoribus , cujus ufus cum aliis minime convenit, — Quibus palam e&t prorfus hallucinari Monachos , quum communis ufus Didla- mue folia fifymbrii non babeat , fed Pulegio majota, craffiora, tomento quodam , five [Diffa lanugine obdu- a , guflu acri mordacid. | Que. quidem. note tantum tertio illi Didamno reclamant , quantum genui. 20, de quo primo loco fcribit Diofcorides , omnibus eflipulatur modis. — Sed depravata. effe ea Diofcoridis volumina , qua de floribus babent , re 4 dvlos re. napmdv ecge nefcierunt Monachi, cum tamen ex Theo- phraffo comprobari poffit. Quippe isloco fuperius citato de Cretenfi Diclamno agens: ufus, inquit , non va- morum uec feminis eft, fed foliorum. — Siquidem bis verbis palam est , Dichamnum primum , & ramos & femen edere , quinetiam per confequens c floves , de quibus apertiffime fcribit Vergilius libro duodecimo Ae-10 . 4ddos Sed cüm magis deceat Monacbos , Prophetas audire quam Poetas , Vergiliana illa Carmina filen- rs te. tio involvam. Tu vero ff Diofcoridu codicem fuo priflino candori veflitutum boc loco babere cupis, ita re- fitutus. — feribito. irt dl Zv0G- dre umpais evagípa : id cil, neque flos neque femen confert, fcilicet , in medicamenti, ut inquit Tbeopbraftus. ; DAUCUM. Inanis c parva profecto me vedarguumt. ignorantia in Dauci defcriptione Monachi fua bac inani cenfura, m quam ita defcribunt. . In Dauci capite Matthiolus una ctum aliis aonnullis perperam Diofcoridem in- terpretatur : fiquidem in tertio Dauci genere rem omnem conjunsumt, quum primum boc Anetbi umbel- 30... dam GC femen ferre [cribant : Deinde vero addant Paflinaca umbellaim , c femen cumino fimile. 1d quod eveniffe (cimus quorundam verberum caufa , qua boc loco in Diofcoridis codice defiderantur. Patet menda ex antiqua Diofcoridis verfione , que quatuor Dauci fpecies babet , fcilicet tertiam Anetho, e quartam Cita mino non abfimilem. | Hec omnia Monachorum fünt verba, quibus non in se folum , fed im cateros quot- quot funt clariffimos Diofcoridis interpretes , imo in Diofcoridem ipfum invehitur : fed. temere fane , & fuo Lib.5..69. raptum furili confilio per[uaft , quandoquidem nullus ( quod fciverim viderimá, ) babetur Diofcoridis co- UN dex , nec manu fcriptus , nec typis excufus, qui de pluribus quam tribus Dauci generibus meminerit. | Nec plura quam bac babent Oribafius C Serapio , qui ad verbum ex Diofcoride tran[eribunt. Quinetiam nec Avicenna plures quàm tres refert Dauci fpecies , nec Arabs, vel Gracus aliu, qui de plantis feripferit, — 1d» eoque cur magis hifce difcaleeatis Llateronibus credam, quam antiquifimi Diofcoridis iitatoribus , € cju? tam praclari interpretibus , nibil habeo quod me tantillum dimoyeat, €od, prefertim quód antiqua illa Dio- feoridis verfio, qua ad manus e5 , bos manifefle mentiri afferat : quandoquidem etiam hac mon depluribus ' quàm de tribus Dauci generibus meminit. S E-N A-— tam nec fui fe difimiles preflant inséna ?. Etenim quid firibam Xingiber cum Sena mifcere Mefuem, Mum ut ejus in dejicienda alvo voboretur facultas , fed etiam , ut ab ejusdem Sene noxa , quamilli efues, defendatur ventriculu, non parum me infcitia accufant Monachi, at fi Xingiberi ignora- vem facultates. — Namque quum ii perperam fibi per[uadeant Zingiber uilil po[fe juvare ventriculum , nil ma- $0 -. .giéSena admiflum praflarepoffe putant quàm ipfius augere vires. — Sed ii maxime decipiuntur, quum Xin» —— Lib.z.c.154 giber ( Diofcoridis teflimonio) non folum alvum lenite? emolliat , fed etiam ventriculum juvet. Jd qued tertio. - . — de Alimentorum facultatibu capite vigefimo primo teftatur pariter Galenus, pe CM ÜOROOGUMSA RINIEM —— —— om op Zingiber ^ | eu curSenz admifcea- nme tur? N Rofinarino nodum ifi fcirpo querentes , non parvo mibi vitio vertunt , quid de tribus tantum generilus cs egerim, quum tamen tum Diofcorides , tum etiam Galenus quatuor fecerint Rofmarini differentias , quin-- pro fecunda [pecie vepo(uerim , eamá, fecerim fruticofam. — € bus nil aliud fane fuerit vefpondendum , quàm quid qui facile malignos bominum animos cognofcere ct unt, eos intueantur , qui levi quacunque caufa vixantur , perinde ac Monachi, qui calami noflri cau , tam levibus cavillationibus ; ac ridendis admodum cenfuris interturbare inficereó, moliuntur, Etenim ubi affirmabam me vidife , Venetiis primum Rofinarini genus, intellexeram quidem de utraque maris diffe- Lib.3.c.72. rentia , quod pariter ambas maris plantas fub uno tantum genere comprehenderit Diofcorides, quum nulla Me Rofmatini ter jp/3s intercedat differentia preterquam in femine: quandoquidem is in ipfo capitis principio duo , inquit, genet — bentur Ro[marinigenera : unum fecundum, frugiferumá,, alterum vero flerile. Quod vero incapitu ipfins proce[fu pro frugifero genere utramque maris plantam intellexerit is, pro ferili vero feminam, difacile 4 NE 2 Cr * 2g EET etiam quod perperam feminam Libanotidem, / 4 : - ? * Epiftolarum Lib. I. 67 bant , qui Diofcoridis ledione fuerint verfati, Quim cum palàm fit priora duo genera unum tantum Diofco" ridieffe genus : quid Monachi mirum videri debet , eerim genus? PEUCEDANUM. : paeeeen legitimum fit,fe jaBant ex Hifpania fecum attuliffe patres. Quoniam verà pati nequeunt» quod quifpiam , prater ipfos Peucedanum adinveniffe fcri fi Diofcoridem imitatus ego pariter ex duobus illis unti feo bat , non folum negant me in Ananienfibw monti" ^x 4 N N : à j. idi £ ;con- ^ . bus inveni[fe Peucedanum , fed nec vidiffevolunt. — Quainve palàm fit quàm inanis glorie cupidi, mecun Caftigntio, procerto affrmarim Ananienfe Peucedanum e|Je genuinum, tendent Monachi. — Quippe qued baudquaquam lind [efe mobi offerat 1O fed «dep Peucedanum fus noti referre, ut illud femper peucedanum exiflimem , quoad a quod evidentioribus notis legitimum referat. — LASERPITIUM Is accedit altera fere fimilis Monachorum calumnia , inqua etfi nibil deliquerim , non tamen fibi prater- e mittendum putartunt, quin bac etiam inve meveum facerent, De Laferpitio itag, agentes , affirmant me contra Diofcoridis , c» aliorum antiquorum fententiam , Lafer proplanta, pro lacbryma vero fap? accepiffe la- fevpitium. Sed quam iniq, me avguant patres , facile teflantur mei in Diofcoridem commentarii : quandoqui- dem ubi eo inloco ex meipfo loquutus um , nunquam equivoce bifce ufus fum nomeuclaturi, — 1deoq, mibi vitio 20 Vertere patres mon debent, fi interpres ille , qui Ludovici Romani peregrinationes Latinitate donavit cujus ver ba ibi nobis allata (unt , plante nomenclationem pro lacbr yma perperam acceperit , quum id errori illi,non mibi fit afcribendum. ^ Sed profeito nefciunt quo corruant. impii , cim à veritatis via femel aberraverint, EUPHORBIUM 5 Oflrema Monachorum objurgatio , tit omnium ineptifima , ita pra cateris fibilo explodenda , quum diligen- Calumnia. alutniat pulfío, Caftigatio, De tio fibito A P tin videndum effe fivibant , an Euphorbium y ut ego commentatus fum ,.ab Euphorbio Juba Mauritanorum explodeu- Regis medico (uam defumpferit denominationem. "Qua inremibi fortaffe fuccumbendum fore putarent Mo- nachi , nifi Plinius evaviftmus author eorum retzunderet temeritarem, ne dicaminfaniam. | Siquidem is lib.25. €ap, 7. invenit ,inquit , & Patrum noftrorum atate Rex Juba , quam appellavit Euphorbium medici fui nomi- 3o ne C fratris Mufe, àquo Divum Auguftum confervatum indicavimus, bacille..— Sed jam me profecto tadet imo poti pudet tam ineptiftimis ac puc: ilibus Menachorum cenfuris longius ve[jondere : Nam etfiplura quàm bac in me fcripferunt, tamen quum nibil frugis pretey ziz.aniam inde colligi poffit merito fane cetera mibi defpicien- da duxi. Quapropter , qua reliqua [unt tibi cenfendavelinquo. — Etenim quum diutius jam [is in finplicium cognitione bero » borum ignorantiam , & in plantarum biftoria infcitiam facile per temetipfum cognofcere potera , Vale. : : RReERE i5 eb PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, — — Francifco Melchiorio Medico, 40 UPS € ! 9S RE N 55599 Iterintuis quas ad i1. Calend. Martias mihi publicus veddit eredariu , mirum in modum fum de^ ligehter commentariorum mearum perfequari leis In quoeo magiste promptum affiduumá,pra[lare debes, quod j bac invebattenu profeceris. Metus relej oi iie de aliquid quotidie addifcas, fed ut diligenter obferves , analiquid exifimes,| Nonenimis fum qui mibi perfuadeam mea criptam[a, qula , imofarta[jein mulris reprebendi pofümt , quum nibil per ius mibi conferre poteris , quam de bis FP nunc primum hifce tuis literis facere [5772 ?pretem , ac etiam eum fequutum Brafavo- n veritus , quàd de florum colore minus redtà CU exercueris ingenium , mon folàm tibi i de bis occafionem parabis, EO videri E nem awe eje redareutos , quod interpretati fint beat Grecus codex. & vé Zye» náfovov : id eft fl nniari Matt biolum : (éd eos potim admonere , quos proculdubio. ps da, id efl.flo- Hypertei 0$ qualis, 68 Pet: Aindx. Matthioli tibi [uccenfere velim , quumfortaffe potius difcendi cupiditate motus , quam redarguendi voluntate de ye bac adme fcripferu, — Hoc itaó, quum wnbiperfuadeam , paterne tecum 4gam. Ur autem animi mei (yuceri. tatem tanium a veritatü zelo comimotam effe intelligas, Cr rationes , quibus inductus fum clariffimis illis vi ri contradicere , A veritatis fcopo ion abe[Je cognofcas , nec meam me fefelliffe opinionem , [cias utiQ,, velim e ea nufquam aliud quicquam Diofcoridi defignare Máaavov quam luteum , five aureum colorem :. Album veri | ts quaquam. — Que quidem vocabulo in boc fignificato ufusestis , non folàm in Hyperico, ctii proculdubio fto- res aureo funt colore , fed in aliis fere innumeris plantarum floribus , qui nullo alio colore extant, quam [us teo : ldquodtibipalam fiet , € te à tua amovebit fententia , fiin. Diofcoridis codice Celtice nardi , vanunca. li, fertula campana , Heraclii , panacis , hieracii , peucedani , conyz.a , alterius nymphea , buphibalmi, gal. lii, verbafci , thapfia, dr aliarum plantarum quarundam bifforias perlegeri, — Siquidem in omnibus bifie ES locis babet Diofcorides àvfGx wínevov. — Quo fane palam eft, nilaliud Melinum colorem Diofcoridi defiena- ves quam luteum : quum ba fingula plante , quas genuinas effe fatemur omnes , luteo aut aureo flore pro- Marcellus, £uldubio babeantur. — Nec büsobflattui Plinii autoritas , qua forta[fe deceptus est Marcellus : quandoqui- É Ao: dem non deuominat Pliniu album illam colorem , quo fuo avo utebantur pidtores a vocabuli Jignificatione, E defenti, fed à loco à quo advebebatur , nempe ab Infula Melo , unde felectifimus afferebatur in Idam. — Atqui : Diofcorides uon àloco, fed à malorum prefertimg, Cydoniorum aureo colore , qua Gracis Mina dicuntur, Mij« 2uvov perquam vecio denominat. — Quo fit ut non pofiim nondemirari , Marcelli alioqui doclifüimi viri , inge- nium , quod incateris plantarum floribus , de quibus fuperius meminimus Mijjavov ttbia, luteum fuerit inter- pretatus , c quodin Hyperico fuüipfius oblitus MáAwov album reddiderit : quod etiam de Brafayolo dixeritn, Etenim quum is amplum fimplicium medicamentorum examen ediderit , nefcio fane qua patto Graecum Dio- 10 Jeoridis codicem nonin[pexerit diligentius, vocabulaá, non expenderit , qua ad plantarum , & florum colores Jpeclant : quinetiam quód potiw Marcelli leionem fequi maluerit , quam ad fontem vivum labia aamove- ve : ex quo qui commode limpidam poffunt baurire aquam, c advivulos inde manantes pouius declinant, malo quidem confilio ducuntur, — Hac fi diligentius expenderis , non folim me legitimo jure cognofces accus faffe Marcellum ac Brafavolum : verim, c tu ipfe facili fateberis , me nulla alia de caufa fcripfiffeid incla rifimos illos viros, quam ut errorem. bunc ? mediotollerem :. quinimo C eos ipfos accufave incipies , quos prius defenderas. — Caterum non obid pratermittas velim , quinin pofterum de aliis, quatua fort aftts obflabunt fen- gentia, ad me fcribas, — Hoc fi feceris, erit mibitam gratum , quam quod gratifimum : mamá, ubi erroru con- feium meadinuenero , fatebor id tibi ingenue , € poflbac meipfum emendabo ;. ubi verà fecus evenerit, provi- rili enitar, tam firmis meipfum tueri argumentis , ut non folim tu po[lbac iis fub[cribere pofüs, fed cr cateri,qui 3o tte potius fententia , quàm meis aflipulabunzur commentariis. — Vale. PRERUS ANDREAS. MATTHEEOI HS Hippolyto Brillo Medico, : E i PD 5 Probatur Guajaci ligni decotdum non e[[e indifferenter dandum Gallica lue affettis, cb prafertio ubi biliofus fuerit. affecius. 40 Jl Oftremas litevas tuas reddit mibi Marcellus Capaums Ter geftinorum Prafectu, quibus an- teare[pondere non licit, qud in conficiendo commentariorum meorum Indice plurimum fanà fuerim occupatus, Ex illia itaq, intellexi, quod quum meum de morbo Gallico libellum qo, a nuper legeres , nen parum fueris demiratus, quàd fripfexim Guaiaci igni decotium nulla EE SWVA ratione convenire Gallica lue affedlit,que cim flava bile complicata fuerit : quinetiam ntc : E P. i À itquibu jecur fuerit prater modum biliofum.Caterum quunitibi videatur mea bae pini, -— auacacd non parum à veritate crratione deflcilere decvevi|fe te inquis, exercendi mgenii caufacon- tra fententiam meam non invalidis nunc difutare avgumentis. quibu facili [peras àmea me amotkrum [entene Primacon-tia, Quodut preftarevidearis banc inprimis adduci pofitionem, fcilicet, quod ea contraria funt, qua maxim 5o HaMet.— inter fe differunt, quad, fefeconfumunt,ac invicem fefe propellunt : fed ea qualitates, Cr qua [unt in aqua in qua. poüno, — GWaiacum ipfum decoquitur , funt omninbcontrarie, — Namillud calidis, ficcisi, pollet facultatibus, bac verà , frigidi d» humidi. | Undepalàm eft, magnas admodum inter Guaiacum C aquam baberi contvarietates, Quo fit , inquis, ut binc facili fequatur , quod ba contrarie facultates fibi adeo opponantur , ut neceJario opus fit, ut altera alteram vincat. — Atquiquum qualitates , quein Guaiaco abentur, minus valide int ac potene tes, Validiores aqua vires (uperare nonvalent. — Namq, Guaiacum ( recentiorum medicorum teffinonio ) cali» — dum esl circa terium dco] Aqua verb ( ut Arifloteles inquit lib. 2. de generatione ) extreme babetur fti- gida. Quamobrem nece[[avio fieri oportet, ut calida Guaiaci qualitates, à frigiditate aqua fupcrentur. Un. de fequitur, ut Guaiaci ipfius decotlum potius ad quandam tendat temperiem cum bumiditate quadam conjun- Gam, quam ad aliam qualitatem quaincalore exuperet, — Quinetiam boc idem fieri contendis , quad inde quendo medicainento long? major fit aqueportio , quam ligni, quum unaquadg, Guaiaci libra in quat uardec Hs fexdecimye aqua libris dezoqui foleat : qua quidem aqua quantitas ob frigidiffümas , qua ei infunt , qualitat [22 non modicas poffidet vires, quibus Guaiaci calorem mitigare,ac vefrigerare pofiit : id quod pa» itev evenit in bor- dei decoco, aut cremore quem Graci pti[anam vocant, — Etenim tametfi bordeum fiigidum babeatur é lic- cum, ab aque tamen ( inquis ) inqua decoquitur, miflionem ficca ejus facultas uf, adeo deperditur, ut ejus de- codum frisidum &r bumidum evadat » quo fit , ut febrientibus commodiffime , ac admodum utiliter exhibea- tur potandum,non (olim ad vefrigerandum corpus ed etiam ad febrilem calorem extinguendum. Quo atgumen- to frerw iem in Guaiaco evenire a(feris , quippe quod dum in aqua decoquitur , calida eju qualitates. ab ira aqua frigiditate proculdubio fuperentur, Unde poflea evenit, ut aqua in qua Guaiacum fuerit decoctum p Epiftolarum Lib. I. 69 derate tum"excalfacere tum exiccare pofit. — Deinde quum bac fola pofitione haud: fatis contra me. ditum MR cenfeas, buic fecundam annetli : quod fcilicet ii ex rebus , qua in fuis temperamentis equales babentur, nulla pofisio. prorfus refultez adio. — Quandoquidem ubi hac illam fuperave debeat , operepretium est alteram , viribus ef- ft altera longe majoribus : id quod ex Guajaco haudquaquam fequi poteft , cium longe fatis fuperd, fuerit comprobatum inbecilliores , mtoresá, ejus qualitates àfortioribus majeribwQ, in aqua permanentibu facile füperari. — Quibw apertifime cognojcitur 4c probatur, Guajac? decoctum non admodum excalfaceve poffe. Poffremo inqui, quod fi ex duabus pofitionibus concederetur prima , fequevetur ligni Guajaci decoüum bi- liofis baudquaquam dari debere, fed quum confequens fit falfum, babetur falfum cr antecedens. Quàd enim antium ufu ,.qui indifferenter- Guajaci decoctum propimant con[equens faljum fit, patet ex communi practit 9 jj omnibus corporum temperatura. — 1d quod te frequentiffime vidiffe affer tum Paravit , tum etiam alibi in quampluribus, non folum Ine illa Gallica affectis, fed aliis etiam diuturnis morbis, qui pro medicorum fententia Guajaci decocto fanatifunt. | Qubd tametfi caliditatis aliquid poffideat , attamen quantum videri potest plus fatis juvaminis quam laftonis femper afferre folet. — Quibus palam e$t Guajaci decoctum in biltofís affecii- bus minime proliberi debere; Hac tua funt prafidia, quibus putas eam te deffrueve fententiam. Sed ani- madvertas velim,me non effe vei Medica omnino imperitum, ideod, non tibi confidas oportet , quàd primw me invaferis: quippe quod ubi quis fibi diligenter profpexerit, varo adverfis [uccumbit infult atiombus, Ceterum sit ad mea confugiam prefidia. mquam , pofitiones propofitionesá, tuas apud omues rui fimiles videri forfan poffe efficacifmas : fed ubivedle ia mandantur , quibus optimus, & baud infectus fuevit gufius , illu o netati- - tillum quidem fatis babere deprehenduntur... Tu ( quantum video) elencbi tui fallacia me [uperare eredi- derai. Atqui , ut videas à fe uon abe[fe Mattbiolum , primi tui argumenti vin infirmifimam e[fe pronun- cio , quod pariter falftftmum fit fundamentum , à quo id proficifeitur. — Quandoquidem be prima qualita- tes elementales (id quod quum te Medicum profitearis fcire deberes) in unóquoqué compofito omnes fimul ba- bentur : ubi quanquam una plerunque aliam fuis viribus nonnullis fupevet gradibus , non ob idtamen (ut tu perperam argui) altera alteram defiruity nec à fuo loco expellit. — Quinimo potius evenit , ut binc ea non folum refaltent corpora s fed diu incorrupta permaneant : nec obflat quód altera contrariarum qualitatum alteram viribus fuperet longe majoribus , & primum inter cateras fibi vendicet dominium, à quo uniquod- que compofitum fibi nomen afctfcit , vel calidi , vel frigidi, vel bumidi, vel ficci à primo ufque ad quartum tem^ R efponfio ad primam. Deco&orü genter perpendife decoctorum omne genus, qualit. 1 confid. non genu , qualitates, ac vires, — Quandoquidem [i aqua (ur ttu minus v- icuclis, »aquam tn qua Guajacum incójuitur , mon admod n esalbs quandoquidem illud a4 fetrabit - at id quod elixatir con. 2'2'iaces rure bumor, exprimitur. Hac ille- Quibuspa- —— ntur vim fuam tranfmittere, — Ac binc evenit vi adícifcit, ' , metallica afcifeat fibi faculta. ^Uaca & fiat , id quod infallibil cirur zxpertentia ex (33^ 600 nitrum. T T 7 i 70 Petri Andr. Matthioli natura medicamentorum guftu aliquid veferunt, — Ynimica enim funt omnes calidi noftrorum corpori of. fedlibus, ex quo claret basomnibus facultatibus effecalidas, — Hec omnia Galenu contra tuas obje&liones ty. Pese smó, medendi ufum z. chm aferas faliciter dari Guajaci decoum, quod calidum ficcumque faciunt omnes MRpOra. jn principio certiá exce[fu , Gallica lue affedis, quam biliofus foveat humor , &. ubi jecur ipfum prater natu. mentum, 74H fuerit excalfacium: quin etiam iis, quifimul cum boc morbo savafmo etiam laborant , quum afferas in- differenter dari omnibus. Verum nunquam negaverim ego tion poffe ecurepropinari decodlum in biliofistem- peratumis, ubi Gallica lues ab ip(a bile immutata non foveatur, fed ab. alio quovis bumofe, quum morbi contrarii eurentur, temperamentum vero fimilibus con[ervetur. -. Sed ubi biliofus fuerit affetius , calidis curare medica. mentis extrema (ane dementiafuerit. — Adbac, ut omrtibus tuis refpondeam argumenti , dicam etiam, quod sibi feribit Ariffoteles aquam ultimo exce[fa effe frigidam , ibi de aqua noftri ufus non loquatur , fed de fimpli. 1o dà , ac puriffima aqua ut elementum purum , in quo nulla fit ceterorum elementorum qualitatum admiflio: quandoquidem noftri ufus aqua neutiquam fimplex fuerit, nectalis , cum omnium pbilofaphorum confen(u cum eateris mixta fit elementis nec vacet terreu , aereis, acigneu qualitatibus, ut Galenus teflatur libro primo ele- mentorum, C» libro de ptifana, &* pariter Averrboes diverfis inlocu, — Siquidem fi noftri ufi aqua frigida e[- fet ultimo exce[fu, ut inquit Arifloteles , de fimplici ac puriffima aqua,proculdubio potantem interficeret, quum talis fit eorum facultas, qua extreme funt frigida: extinguitur enim ab bis naturalis calor, ut de Cicuta, c» Me- conio fcripferunt fere omnes antiqui Medici. — Hisitag, cogno[ces quam frivolis mecum agas argumentis. — Ad itm exemplum autem quod adfers de bordei decodio, quo probare niteris quod Guajaci qualitates aqua codon de" reddantur imbecilles, nil aliud vefpondere po[fum, quam quod exiflimem te in non parvo verfari errore, — Ete- Lódei pi- nim fi diligentius, accuratinsá, expenderis , qua ratione velit Galenus bordei decoctum [eu Ptifanam longe ma- 20 o z gis fitim extinguere quam fimplicem aquam noflriu[us , veperies [ane fcribere Galenum evenire boc non quia "77 deperdat bordeum dum coquitur ficcam qualitatem , quam pofüdet , fed aliis veriovibus de caufis qtas ias tamen quum medictun te profitearis, ignorare non deberes, | Ceterum quum apertiftime cogno[cam bec te pror» Prifanz fa. fus nefcire, audias obfecro, ut doctior paulofiías, Galenum de pti[ana differentem bis verbi : Ptif ana, inquit, five culates — bordei decoctum fitim reprimit ceu bumidum , atque eandem (quamtumvis bumiditate inferior fit) plus aqua ise qd compe[cit. -. Porro quod citius digeratur quod ob ejus lentorem firmam quandam habeat humiditatem , quoda, pugaer, praterea frigida fit: Horum inquam , nomiue febribus ardentibus accommodatiffima ef, nec eatantum gra- Ha quod bis undequaque vepugnet, fed quod ? maxime cotlilibu: fit , atque in nulla non qualitate imbecillima digefluó, facilis , atque ob deterfivam vim putridos [uccos lu[Iret , femiputres autem concoquat. — Hactenus Galenus. Cujus doctrinam fi rectius expenderis, caufas , quibus bordei decoctum magis refrigeret , C» fitim ex 30 tinguat quam aqua pura potabilis , facile cognofces, Cr tui erroris confcius fies. — Quinetiam illico conjicies - bordei ipfius qualitates nulla deftvui poffe aqua elixatione , fed in ip[o femper permanere decodo: id quod aper- ees tifime teflatur Galenus, cim dicit : Prifana (quantumvis humiditate inferior eít) fitim plus aqua compefcit. eoRisne Quandoquidem bifce verbis manifeflo offendit. Galenus, non aliam fane ob. caufam ptifanam aqua potalili non deftru- ning effe bumidam quam quod in eavemanferit ficca bordei qualitas ; quinetiam boc idem offendere videtur, unu — em dicit ar dentibus febribus accommodatiffimam effe ptifanam , non ea tantum vatione, ut bis undequaque In dioe repugnet : id quod proculdubio indicat nen undequaque ardentibus febribus repugnare pti[anam ob bordei dici her- Pantum ficcitatem, qua in ea permanfit..— Prater id quodin Pti[ana, vel hordei decoBlo con[ervetur ficca bordei deiücca — qualitas, idem maxime palam facit Galenus, ubi fcribit ardentibus febribus etiam convenire ptifanam , quod ou jg //4 detergendi vi putrides fuccos luffret. — Etenim quum detovfio in bordeo 4b alia qualitate quam à ficca ef- 40 hordeide. féfitqueat cogeri , velis nolis , mecum fateri bordei decoctum ficcam ejus qualitatem fibi proculdubio afciviffe. co&oà qua Itaque dicemus ung cum Galeno,nen ob id magis bumedlare ptifanam , quod aqua potalili Fit bumidior , fed MR quod bumiditas, que in eaveperitur ob lentorem qui illi inest, firmior fit , C magit permanens , quam que "s Cur ptifana turinaqua. — Necaliafanevatione fit quod longe magis ab aqua , quam aere bumedientur Ethica febre labo- migisbu- rAntes, quanquam esi aer (ui natura bumidior quàm aqua, quam quod aqua bumiditas firmior, craffior ac pere mectet quá py apeptioy habeatur quam aeri: proindeó, primo canticorum dicebat Averrboes : oportet autem te fcire 4t- Aermagis 7em e[fe bumidiorem aqua , & quod aqua fit nibilominus in bumectandis corporibus quibus obyiat potentior hume&at . qtatis aer propter majorem fub[lantie confiffentiam. | Quantum vero ffedlat ad fecunidain pofitionem , füi- Ethicafe- — [icer ouod ab bis, qua aquali funt temperamento nulla prorfus vefultet adio , &rc. nil aliud mibi refpondendum tesquim Pidetar, qium quid cum iidem confundasur argumentis, quibu primam , nna cum con[uentibu iit s did fecimus, fapevfluum fane effet, ac tadiofum , bic eadem repetere avgumenta. , Carerum Ad tertiam in qua dicis Refponfio | í d in principio) ncedatur prima duarum pofitionum , fcilicet quod ea contraria ponfio (petendoid , quod eft in principio) quod fi concedatur pr. poptrenum, i Pw unt , rc. fequeretur , quod in biliofis affectibus nullo pacta dari deberet Guajaci decottum : fed quum confe- ad oed quens fit falfumsnece[fe esl e(fe falfum etiam antecedens , quodG, falfitas palam fitex medicorum praüicantium (00 Mifus rc. Re[pondeo hec omnia nonparum tua detrabere autboritati , quippe qui , fpreris philefophicis rationi bus fallaci inheferis experimento , quod tamen Hippocratis teffimonio periculofum , ac fallax eit, nifi ratione confiflat. — Atqui pofleaquam boc tanturste regis fundamento, fatear ego ingenue , quod nullum unquam —— viderim recle curatum fimplici ligni Guajaci decodlo , qui Gallica illa lue biliofa. teneretur , quum tamen cer- £o fciam innumeros Guajati truncos , C corticis ejus quamplurimum mon folum in lue illa, fed in alii permut- nie tis diuturnis affectibus me faliciter confumpfiffe. .. Quod cim exercitatiffimi ac dodlifimi Medici non ignt- 6o Guaiacide- pep, voi cosuntur inbiliofa Gallica lue , velubi jecur nimia bileredundet , Guajaci decollum exhibere potan- POM . dum , majori aque quantitate (ut tu faciendum putas) calidam ipfius non temperant qualitatem , fed r- mieédum tubum att ciborium, aut bugloffum, aut melopepontum, cucurbitamá, femina admifcent. Uo. o inbilios | fci, quolitates citm permanentes fint, ab aqua afcifcantur in qua decoquuntum , corrigunt temper. fum DESC calidas & ficcas &r Guajaci qualitates, undepoflea fit, ut agri nulla percepta noxa convalefcart,Std ppl t. lasadmini- non mirari plurimum , quod bec te ignerave jam primum animadverto , quod tili perfuaferi S z ftrarnon | cou paytim , vel non asultum aleffe à temperamento , cim non folum ex a[fertis ratienilu, ftd etia 2i deberse flt, quo fere folo medicamentorum qualitates cognofcuntur, quu rette apertifiime conjicere pofit decoctum bor RS ufque ad tertium caliditatis gradum afcendere : id quod maxime palam [acit acerrimum incendium y; Epiftolarum Lib. I. B potu: quinetiam c duoc fudor, qui à po» fere fimile , quo fauces & gutttr afficiuntur ex bujufce su | 1 eemanat : Siquidem ER tup. nunquam guflatu deco ires exploraft, nei ratione 14m abunde füdoremeliciat : fed debisfatis..— Quum autem pius otii natus fuero fcribam contra tuam fententiam, Cucur- bitülas incia fcalpello cute adminiffrari non debere, nifi prius purgatis corporibus ; Mannam, Caffiam, G cetera Q, tempore , nec e[e prater Hippocratu se clementiora medicamenta dari fecure po[fe tero gerentibus quocun. pocratis in fliutum :. Quinetiam Rbabarbari dilutum in biliofa Pleuritide recte fané ac nulla repugnante vatione à medi» vis nonnullis exbiberi, | Vale. $6 PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, i^ Bofello Uutinenfium Medico, E UE Ex. Difhutatur quid Rbacoma apud Plinium, An Saccharum antiquorum noftrum Jit Saccharum, c an pinguedo à frigido, vel ab bumido gene- 3 retur in animalibus ? 1 non po[[unt nifi ab €» calidi& admodum ese» Llud mibi dedit natura ingenium , boc affignavit temperamentum , ut [i quid mibi quandod, S Sot [53 quifpiam polliceatur , quiefcere mon pofiit anmus sneus , quousg, quod. promi|Jum est , fuerit Fd Ley confequutus. — Ac eo magis longa dilatious mora. angore quodam teneor, quo expedlate vei T, x" ) EN major. rit confideratio , Wajucd, illius confequende defiderium. — 1deog, vellem, ut ineo , quod I mibi roficifcens jam tribus elapfis men(ibus pollicitus faeras , fidem cuam lberares ( esau- tem pollicitus fimul atq, Utinum perveniffes , tuis illeco pollicitationibus C noffru te fatufacturum defideris ) € teperquam maxime bortor , non quod de conflantia, fided, tua dubitem. ( puto eniin te bominem ejfe cer- tifimum ) fed quiaincredibili cupiditate ardeo ejujcerei, quam tu mibi promififlt , ut longiori tempori mo» T4 non differas ad me fcribere , tuam de Rbacomate fententiam ex Pliniana lectione depromptai. — Cupio enin uirum in modum in re plantaria abste dodlior fieri, atq, id , quod ante bac a nemine didicerim , tibi K 30 acceptum referre , ubi de Rba Barbarico. (ut pero) plurafuero commentatus. — Egoquidem ,'qui amicorum dilationes legitumis apud me impedimentis defendere foleo , id (an? mora primo , nec tue ad[cribebam negligene tie: nec imperiti , ed verebar ne agrorum curis detentus , qui [requentiores , numerofioresq, in aflate adeffe ht , &* longatemporis sova y bujufce negotii fuerisoblitus : fed cim nunc audiam ab bu qui Utshio Goris — tiam veniunt paucos admodum nunc iffi bomines egrotare , excufari nulla vatione potes, quod nibil tuarum literarum ad nos miferis , quibus aut te purges , aut tuis [atisfacias pollicitationibus. Quofit, ut non ab ve effe putari , fi tibi negotium boc iterum in mentemvedigam. — Meminifli enam cm bic effes c de Rba Barbari «o fimul colloqueremur , percontanti tibi , nunquid fcirem unae Rba Barbaricum nomen boc accepiffet, ves — Jpondse , de nomenclatione bac nil aliud me exploratum babere , quam q»à. probatiffimis feriptoribus , pra- fertimó, Mefue. pofteritatis memoria fuerit commendatum :. nempe quod à regionibus à quibu comvebitur 40 fibi nomen áfe it. . Quandoquidem. ( vefponderam ) non folum medicamentum boc Rbabarbaryum à Me fui appellari feltium , fed. Rbafcenicum »& Rbaturcicum, quod non modo ex Barbaria afferri foleat , fed à Turcis, c Sinis (ut puto) qui extreme Indie funt populi : Cr autem fiat , ut id quod vunc ex India ad» KhaBath, vehitur Barbaricum dicatur , illud in cau[a effe fufpicabar , quod fcilicet, qutim olim fortajfe major ipfius quan. rici no- m á hs ex Barbaria adveberetur , [^27 id longe magis Barbariet nomini quam Indici , vel Sinici apud omnes Inesciito valuerit ufus y hil mirum videri , fi bac quoq, tempeftate aliis exiam à vegwnibus allatum perpetuo Barba- leoi: t 4 sob dices - Quibus te ve[pondiffe facilé memneru, me veram Rhabarbari nomenclatura origi igno- ginem. are, qua non à » fed à Plinio petenda erat , quippe qui Rbabarbaricum Rbacomam Vocans , idingen- Rhacoma, s ^ij una aecon nafci fcribit in quadam fluminis Gangis Infula, que Barbaria appellatur , unde 48u tempori fa. ei , ut ab Infale illius nomine Rbabaybarum poflerioribus appellari coeperit. H 5o quum abs te audirem, quo Pliniana leclionis exercitatiorem intellexeram effe neminem, loci vituli à ur ie 5, il Plinianum codicem coram afferri curavi, Arqui longe aliter invenimus de Meet s libra me jeptmo capite 12. fripfifle Pliniton , quàm tu, vel tuipfius , vel aliorum fortaffe commento ind boue Siquidem ntc Vidis, nec Gangis , uec Infula, nec Barbarie, nec quod una cum Coflo nafiatur Rba- ma» tllaibi Plinio fiebat mentio. Etenim ilie de Rbacomate fribens plura quàm bec non babet * Rbacoma — terras: sfupra Pontum funt region:bus : Radix Coffo nigro fimili, winor, C rufior paulo, fine odo. plura tunc in fs y- ESTNE A Ue yip id RM ien te J quod Rbaponticum Diofcoridis intelligo, abs te inveniri potue- Rbapontis inem es ibi tedii mo effisó, atrulit , quantum prius videnda bifloria affequendeá, dotiriga Cu? Plinio Creta *Caterumtu, ubitecaptum agnovifli, nefabulatoris crimen » d ea ne 45 t€ boc. alicubi in Plmiano cadice proculdubio adnot affe , ceret » pollicebarisó, quàm primum , Utinamvenires domió, tuum infficeres Plinium » preterquam audieram aororum curis detinearis, vel quod a Am punit a: é em bac ffe fiuffratum non derelinqueres. Efs ant NN ad te fcri. ica legiffe record ap dris 0H T4meh A/quam apud Plinium me poadribin, fatear) - H0 "egtl/e recordor , quam ea de quibus nupc Juperitu diximw. rode acemate ; Wt novam banc Rbabarbari bifloria ; 4m primum al, E " . aut von indignam tam loy, hee ! € À9r4, AME erroris excufatio nen. m y quod verear ne id quod in Plinio te legiffe putas , in Alio fortaffe legeris autore :. vel Plimii Tore : vel ne Plimi leclio r E LIS LS E - Solidus potius a ipe , quam de cateris (cribat. — Quandoquidem, ut Ariffot. lib. . cap. 6. de partibus antmalium , ac v * £g . ^ 72 Petri Andr. Matthioli ; leclionem cum Ptolomai Geographia tonfuderu. — Siquidem bicin quadam Indi fluminis Infula, no Gay, " quemadmodum perperamex Plinio affirmabái , tem quandam non regionem defcribit, qU£ Barbaria o. tur. — Atqui non ob id , nec ab illo, nec à quovi quantum legerim viderimá, ) fcriptum e[fereperio circa civitatem ilm nafci Rhabarbarum , nec inde afeiviffe fibi nomen. Quo fit ut à Me[uis bifloria mibirecedey,, Rhavetfce ditt t10n fit. , quippe qui fcribit Indictm Rba, Rbavetfceni, Mauyritami vocari , quód à Sinis fertaffe ( ut predi. ni, ximus ) Indorum omnium ultimis ad nos convebatur. :: Barbaricum vero quod ex Barbarica afferatur regione, -Ambrotus HP?€ itag, palam est ballucinavi plurimum Ambrefium Calepinum municipem tuum,quippe qui non folium Bar. Cilepinus. Dariatti provinciam in Aphrica circa Cartbaginem baberi ait , fed | ( ut Ptolomaus fcribit ) effe etiam in Gange nou. — flumine Infulam que Barbaria dicitur. .— Quod autem Rbabarbari nomenclatio à fabulofa Calepini Infula nom duxerit ov.ginem , id apertiffime teflatur Mefues , quum dicat , Indicum Rba omnium effe optimum , & pofl qe ipfum fecundum locum obtinere Barbaricum. — 1d quod. proculdubio concludit , haudquaquam in India effe Barbariam , ut tuus fomniavit Calepinus s: cujus fortaffe (ut diximus ) lectione deeeptus , ineam te addudum opinionem efje fupicor , ut id in Plinii Codice te legilfe cen[eas , quod in Calepino Midas long? antea legeras, Verim bac , ut ame obiter diclavecipias velim , non quidem affmanter , donec prater meam opinionem , vem Saccharum banc aliter fe babere abste faclus fuero certior. — Sed ad Saccharum venio, de quo , cim fimul colloqueremur, contra meam dijputabas fententiam , Saccbarum noftri ufus illud nor effe Saccharum , de quo antiqui fcnpfe- runt. — Cin autem plurain contrarium adducerem te[fimonia nil aliud re[pondeba: , quàm qubd dere bac plura contra fententiam meam effes commentatus , qua ad me mittere decreveras , ut iis perlectis ac deguflatis, intuam concederem fententiam. — Quod fi prafliteris , nonparva cum gratiarum adlione ea omnia tibi ACCOpLa Pinguedoàréferam. — Sed nolimtuis confiliis tantopere coufidas , antequam de bis cateri ferant judicium. — His etiam ac. 10 i eed ceffit tertia de pinguedinis in animalibus generatione difputatio. Siquidem cum Galeni te[limonio affirmarem Co pinguedinem , tamin bomine, quam incateris animalibus frigiditate ev.ri, fieri, ac cobevere :: id nulla pror- fis facia diffinitione , falfum effe pronunciabas. Quinimo etiam afftrmabas baudquaquam à frigiditate fieri pinguedinem fed ab bumiditatetauumz — Quod citm fcirem Galenca dodrinéquamilkimi repugnare, & te bac omnia tradidife oblivioni , praterire quidem tion potui , quin illico libros de temperamentis afferri cura vem , ibia, in fecundo tibi faciléoflenderem, quàm aperte contra tuam opinionem cen[eret Galenus bi verbis: Quicquid in [anguine pingue , leve , c tenue esl, id in calidioribus corporilus alimentum quoddam calido fit: * in frigidioribus vero fervatur , cumá, id vene extra fetvanfmiferimt , ubi in fi aidas particulas incidits quege- mus membrana funt, iniisconere[eu. — Inpartibus vero natura calidior.bus , cujumodi carnofe funt , à calore ipfo abfumitur ac digeritur :. nifi ficubi ffigidmate temperamenti etiam vita imdulgenior accedens ipfis carno- 20 Ahimalia i5 particulis adipis aliquid allinat. — Quaratione etiam , qua byeme delitefcunt animalia nonvaro inveniun- quehye- turadipe obefa : C femina viris funt pinguiores , quod fcilicet femina mari fit frigidior , & plurimum domi medelite- yororur, Haenwile, Quamquidem fementiam paulo poft offendcbam iterum repetiiffe Galenum,ac po- Mige. firemo affirma/[e in iis plus adipis reperiri, quibus plus frigidi ineffet quam bumidi, c ideo adipem omnem ex ipfius icam? — babitwfrigiditate progigni. ^ Queomnia tametfi tua omnibus (an? modu vefragabantur [ententia , bita | haudquaquam acquiefcere voluifli , [ed Galenum dicebas ibi deca tantum folida differuiffe pinguedine, quam Sevum appellamus , non de ea , qua carmofis in toto corpore partibus coberet ; mec,de adipe illa molli, quam in uibus , canibus ac urfis progigni videmus, quamá, axungiam antiquis appellatam [cimus , cum revera bac duo ipis genera non A frigiditate fed ab bumiditatetantum , C oriantur, & coalefcant, — Bis autem quamva etiam facile re[pondere, tuam, cune Galeno opinionem deflruere potuiffem : ob temporis tamen angu[liam 4o Bofelide idpreflarenonpotui. — Atqui ne viderer quicquam à mea defeciffe fententia , pollicebar per lüteras teredditue pinguedine y;y, certiorem , ip quim magno verarerserrore, — Quamobrem cum nunc pramum à tuo binc difceffu ad te Ni was feribam , pratermittendum mibi non duxi , quin caters eas attexerem cum Ariflotelis , tum Galeni fenten- Cos ooo Has , quibus poflbac tuam de adipe ignorantiam aptrtiffime cognofcere valeas. — Velimitag, fias proculdu- - bio ballucinari os, qui putant boc inloco. ( ut tutili perfuades ) Galenum de folida tantum intellexiffe pine guediue , citi de omni pinguedinis genere absá, ulla imelligat repugnantia. Quinimo potius de molir, quam de fevofa pinguedine intelligere videtur : 1d quod facile ex. eo cognofci potesl , quod bic Galenus de humana adepsin — parirer alenus lib. ui. de fimpl. medicament. facultatibus pofleritatis memoria tradiderunt , folidus adeps in Ve B. Ilis tantum gingitur animalibus , quibu cornua infunt , € dentesin fuperiori mandibula deficiunt , cujusmo- 5o malibus& di babentur boves , capra y cervi arietes , C bujusnodiplura : mollis verb in his, qui utring, dentati funt, c in quibus «ornibus carent » fcilicet in bominibus, [uibus , canibus , urfis , & ejusdem generis pluribus, quod bec bumidio- UUPS^ revilla verbficctore predita fint temperamento , non quid obid differat adipum borum generationis cau(a,àm revera folium a frigiditate , tantorum autorum confenfu, utera, fieri poft , fiue quaimpofibile efl, ut fangui- nis pinguedo e vafis VAS iC queat. — Quequidem / me in fevum iisin animalibus coale-- H " iA fli I H fcit , quarum fanguis fibrofior , & fuerit , in aliis verb bumidiorilu in axungiam vertitur , & mollior, € fluxibilior evadit , ut jin locis apertiffime teflantur Arifoteles , & Galenus , quorum verba bic affer-. ve non libuit , ne longiori fermone tibi moleflioreffem. | Ceterum quod ide molli potins intellexerit , maxi- ane palam facit exemplum ab eo allatum eorum amimalium , qua byeme delitefcunt , cujumodi funt urfi y ves, Pontani mures , meles, C aliaplerag, , quatamen omnia quum fint utrinq, dentata , mollem y tt dam generant pinguedinem , ip[amá, copiofam , quod frigida admodum fint ob otiofam defidemó, vira Cu: infa. omni longitudinem. — Quàd deinde adepsille qui una cm carne in carnofis gignitur partibw, à frigido : peor: cor- bumido fiat, facile idem teflatur Gulemu , fiquidem non folium ejus teftimonio , fed Pbyficorum quorumcung, dispatte — confenfu frigidi proprium eft condenfare , bumidi vero diffolvere : qua quidem facultates quam fibi invicem concreícat OE S : E cieus VIE cos E : diacitas etiam c , Tepiignent , nibil mili vere ium eft, quintu àme excitatus jam Cay. — Caterum , ut adi ; act rejpondeam objectiones , quibus meam po[fes impugnat famotian ftne tuas quifiat,ut fupra. inrenibus cor jy quo caloris noffri fons refidet , & ferventes admodum vitales bofhitantur [piritus, generatur pinguedo, plusquam. qua quandoó, in [uperieri cordis ipfiw partémon modica vifitur , quum ne tantillum ibi quidem frigiditatis ex«. partibusi fet: quinetiam cM (upra vents pl pinguedinis gignatur , quàm in ceteri corporis partibw , quum t pou » 1 t - F Epiftolarum L.b. I. 73 plurimo abundent calore ?. Ego ilico tibi re[ponderem generari in fuperiore cordi parte peu s vá frigiditate, quem continuo in[iramustralimusd, in corpus ad vefrigerandum vitales [piritu , Pd P K : quandoquidem is ubi primum effluxit € pulmonum arteriis, illico fuperiarem cordá partem invadit , eamg, non ineüiocritervefrigerat, — 1n renibus aute dicerem , qubd etfi ii calidires fnt,cum tamen fuapte natura , quod aquofum in [anguine generatur , excernant ac trabant y nil mirum , r/ cum 4qiió^ fo fanguinis excremento aultim etiam pinguedinis ducant : que frigidis quibusdam membranis qua ibi babens tur inbzrens, faciléin adipem coalefcit , qui cim frigidus fit , nec quicquam caloris , vel fpiritus contineat , t caufa fane efl , ur aucta ibi frigiditateob copiofe pinguedinis continuum acce[[um, adeps adipi concrefcat.per- inde ac aqua , quaper glaciem excurrit, illico in glaciem concrefcit. Pofiremone putes velim » Adipem Galenó Vo axungiam tantum vel mollem defignare pinguedinem , fed omne indifferenter pinguedinis genw.— Quippe is ád apertifime oflendit Libro 11. de fimplicium medicamentorum facultatibus, fic inquiens, — At f voles olea- fam é& pinguem in animalibus fubflantiam omtiem adipem appellato , ficuti € pinguedinem appellari torum boc genus licer, Sed de his fortaffe plura quam par fuerit. — Quibus tamen nifi potiuspertinacia , quam yes vitati fueris addiibus j facile quidem cognofcere potera adipem quemcunq,, in quavis corporu parte genitisin; » - aftigiditate, non ab bumiditate coalefcere s. quim etiam infpicere quam long?.a Philofophia fcopo aberravez vit opinio tua, Necputes velum bec Ad te fcvtbeve Mattbiolum tua impugnanda dotlvina vatsone perfufum; cim teipjum , tuamó, doctrinam perpetuo , & laudaverit, & probaverit apud omnes :— fed ut cocsiofceres bac illum non ignorare/ — Interim ego tuas expeclabo literas, fed velim ,ut quemadmodum libere aperted, munc in te arguo, mtnc tuis ipfe repondeo objectionibus , tu quoq, pat pari ( ut ajiint ) referas , ubi valentiori- t0 bu firinioribw, ratiónibus Gr argumentis per[nafus fententiam tum defendere flatueris. | V alex Goritii. PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, 4 Julianoà Maroftyca Medico, - S B I ":Difutatur an Turdi falubre prabeant alimentüm. : gq Uum Lelium à Cufano , virum cim nobilitaté , tum iigenii praflantia clarum , fimul 2j in diuturna illa febre curavemu, c de vitu ratione fimul colloqueremur , egoá, tur dos | incibum illi defiriberem , tu contra ab iis abflinere (uadebas , Savonarole dail;ina per- j B fuafus : quippe qui fcribat. ( ut tà ipfe Afirmabas) Turdos quartanaristninime cone Obje&io, died ome, quod crá(fum y, atrabilisrumd, generent alimentum. Atquipluribus fane mós SEA di bacinrete errare animadverto, — Primum qud apud Savonarolam , quem tantos pere fettari videris, nufquam veperio , turdos in cibis milaucbolitum gignere fuccum s "à as "1 p ; M ' - , * eoe e [sene € gallinarum : -turdorum veri, merularum een d MM durior eft : 45 turtiri , palumbi , Anatiiá, care duritie etiam fupeva. i ] , h- H ille; palámesl, audquaquam affirmare Galenum turdos concoqui dificulrer ut tuus fmmietir Savonárola, nec taxatur, * ! ne. ddebas, fed effe corum cartiem ber- Quod etfi Verum fit , non tamen fequitur : ipfis feriptis nobis fub. iu. endum effe contumaces , fed contra pü- pie diu ad clariorem bujufceloci expofitio. facultas, Cibi autem nulla omnino ex parte dam. es s pafferculió, omnes, montania, Aviculis, yy. A ^». perdices, Cr reliqua, iq enu ayes Woytirola; Hd " n " PIA Villa uti volo, Aliis avibus , qHainlori 44G6fis viyup,, a joo * Petri Andr. Matthioli gnofces, quantum uon folum à Galenicu decretis , fed ab ipfa veritate tuus defcivetit Savonarola ; quo poflex fiet, ne illiin poflerum tamfacile vvedas. — Caterum fi bifce allatis teflimoniis vationem.adáamus, nemo p fua mentis fuerit. compos , negabit unquam eorum animalium carnes , que probatiffinmis vefeuntur ipae e in optinis degunt pafcuis,longe excellentius alere , quam que contrario modo fe babent... Siquidem non iam ob rationem Galeno improbantur, pifces,quiin fluminibus capiuntur,que magnas per civitates excurrunt quam quod putvidis vefcantur cibis, citm in bujufcemodi flumina univerfa urbis latrine, ac immunditie corfiuag; Eadem fane vatioue olim incenisvetabantur coturnices (ut. Plinius et autor ) ac etiam improbautur Sturm -quàd fcilicet bi cicuta , ille veratri femine alantur. Quapropter quum Turdi in eo babeantur volatilum gene Te, queoptins viclitant cibis nempe ficubus, uvis, olivis, myrti C juniperibaccis, degantá, in montibus C» vittis, tubi (alubrior esl aer, aliter fane ratio concludere nequit , quam quüd Turdorum carofalubriter alat, ac nutriat, 16 Poflremo citm turdos videamus canovas effe aves, id manifeflo potest effe argumento, bas melancbolico fucco baudquaquam abundare. — Quod cim nom ignoraret Galenus dequartanefebris curatione ad Glauconem firi- bens, volatilibus vefcendum fuadet , qua boni fucci Junt, & in paludibus nondegunt.— Quibus nemo inficiari debet, quinetiam ibi turdos concedat Galenus, utpote qui ubique eorum dios alimentum, | Sed cim te [ane noverim in medendi morbis optise exercitatum , quinetiam in Galenici lectionibus aftiduum , non pa. rum quidem fum demiratus,cur à vivo fonte deftexeris ad rivulus, nifi fortaffe, ut meam boc modo experireris do. érinam. | Quetametfi pevomnia tua eruditioni non correfpondet , montamen adeo tenui es » ut putesine ali- mentorum omnium facultates ignorare. Vale. Goritia. à PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS Jacobo Bofello Medico, & ^ xp Difbutatur item de Rhabarbaro , Rbacomatt t$ Saccharo antiquorum. Am Uod primum poftulaveram, ut in bis , quapollicitusfueras , de Rbabarlaro c» Rbacomatetuam Ll) fidem liberares, ad id nibil mibi vefpondes , quod te tuum fateri errorem apertifáme offendit, 39 8) Quo fit ut nunc facile cognofcam, baud meam mefefellife opinionem , quod putarim te tuo Gale- E3] pino e[fe delufüm, quinetiam te plura tibi de ve bac confinxiffe, cum nullum Plinii de Rbacomate € Rhabarbaro teftimonium afferas, nec ullum verbum facias de Bavbaria 1n[ula illa , quam in faucibus Gangis extare affirmabas. Ad bec autem primum tibi vepoudenduin fuerat, Cr deinde, fi qua reliqua feribenda afferen- daó, videbantur argumenta, de iis poflbac ibi agendum fuerat, — Hac 1140, decere virum peritum e compotem mentis videbuntur. — Atquitu nefcio quopatto tui oblitus, nein boc aberra[Je videaris, novis quibusdam aliis ay- gumentis pugnas quib. fortaffe putas meum adeo te occupaturum ingenium ac illud à priori caufa averfurum,ut nulla eju pofHbac in meremaneat memoria. Aftute fane ac prudenter medit aris, (ed an veüe fyncereá, tu ipfe tibi con(cius es.Catexum tametfi ipfo jure novis bifce ttis argumentis me opponere non tenerer, mfi übi priv; debitum eo perfoluiffes, vel f|jus e[fes mentis fortaffe imbecillitate te effe deceptum :.ne videar 1amenea,qua recenter affers expavefcere recu[are (ane non po[fJum quin illis plurib. refpondeam modis.In primis itag (ut rem ipfam i flatim ag- grediar )fcias velim, non fuiffetibi opus tantum temporis conterere in de[cribendis tot autorum nominibus, qui de Rbabarbaro (crip[erunt , cim proculdubio [cives , te nibil ad me [fcribere , quod multo antea non noverim atq, faiverim, ut mei in Diofcoridem commentarii (quos te legiffe non ambigo ) apertifüme atteflantur. — lbi e- nim libro tertio de Rbapontico agens, ea omnia qtta nunc in medium affers , ac fi abte nunc primum nace" ventur , OG ea me docere velles , à ime fufius defcvipta funt, Deinde ad ea qua dicis , non aliam ob cau[arn te €os omnes attuliffe autoves , qui de Rbabarbaro fcripferunt , quàm ut offenderes illorum neminem baberi, qui de pluribus, quam duobus Rbei generibus (ut tuis utav veris) meminerint, cr ideo ballucisatum effe Mefuem, : quid prater ceterorum fententiam tria Rbei genera defcripferit , diviferità, Barbaruum à Srmico , qua qui» Mefues de- doy, genera (ut tua fert opinio ) mihil inter fe differunt : ve[pondeo reipfim , nn Mefuem mihi videri bal- 5o eum quorum, Etenim tametfi, quotquot avtulifli autores, ii duorum tamtun. generum. Rbei meminerint y id fane baudquaq impedire valet , quin bujufce medicamenti adhue plura pofi: baberi genera , quum ui de pluribus meminiffe nequiverint , quam de his , quorum notitia ad eos pervenit. — Quo fits ut hinc palam fit, quam infirmis rationibus, Mefuem impugnare contendas. — At fi bac, quibw uteri , argumenta ita vera e- fent, ut tibi falfo perfuades , non minus aberraffe Paulum , Avicennam , Rafim , quorum patrocinio niteri quam Mefuem , fateri cogeri. .' Siquidem citm Diofcorides , & Galenus, qui in Plantaria facultate prima tenent , quinque aliosomnes banc docuerumt , nufquam de pluribus, quàm unius Rbei generibus meminerint, Et Paulus , Avicenna, Rafisá,, qui eos longe fatis post tempore fequuti , Rbei duo fecerunt genera , Ponticivi- delicet , &* Barbarici , nibil est quod impediat , quin velis nolis fatearit, bofce quoque magnos autores una cum Me[ue aberraffes — Cujus manes fi paulifper ad nos vevocarentur, & abs te,ut ais , in judicium vocarentur, nihil mibi verendum est,quin longe plura acerbioraó, tibi refponderet Me[ues, quam à me bic breviter funt. 4lla- ta, — Quandoquidem diceret, quàd cim is poflerior vixerit, non folum non ignoraverit ea omnia, qua jpdem de- feripta (unt autoribus. fed etiam quód longe plura didicerit, legerit, viderit, invenerit ac comprobarit, quam Hn, ER qui tot fecula posl ipfum confenefcis & hac ignoras,eorum forta[fe opinionem fequutus , qui nibil quicquam vo- lunt nabiseffe novum. nibil, antiquos latuiffe, cü ien audacia hac. infelicifr. cefferit quampluribu. 4Anui (fivera fateri debeam ) non parum fum demiratus, quod adeo tua fueris addiclu voluntati , ut tam petulanti ^o icentia hacánre au[u [is infidelitatis arguere Mefuem , cim omnium vei medica fludioforum confenju inc ante ipfum tanta fide ac diligentia fcripferit de exoluentibus fimplicibus medicamentis, quinetium de com- - pofitis omnibus, quibus in morbis quibufcunque «urandis quam felicifime utitur univerfum — pini Moy : : e io 20 Epiftolarum Lib.l - 7 Preterea ad id quod ad me fcribi, quod féBarbaria (ut mea fert opinio) extra Indiam effet » CL tint &io defendi poffet , & quàd libenter à me audires quo Geograpbo autore alibi effe E-rcepn int sa wd rijs Batbaria & fane refpondendum videtur , quàd cim fatis fuperque comprabaverim in meis in Diofcoridem coi fed il Troglody- Barbariam antiquis dictam ejfe Troglodyticam Aetbiopia regionem , non e[Je hic opus eadem repetere y tica regio luc ad meas te lucubrationes recurrere debere. — Quantum antem Aethiopia ab India diftet , qui rem Gto» à grapicam intelligunt y tibi facile dicen :. Quo poftea fortaffe fiet ut mon folum in boc agger m fed etiam in eo, quod tam temere nunc primum afferas Barbariam, quam prias Gangis infulam faciebas ^ : nem ejfe in Patala Indici fluminisin[ula, contra Geograpborum omnium fententiam. Nam qui feriba in Patala, five (ut quidam vocant ) Patalena effe Baybariam babeo profecto neminem. Sed ut adnotavit Pisis Ptolemaeus in alia ejusdem fluminis infula civitas eft (quemadmodum antea ad te feripferam ) nomine Bar- aa bari, à qua Sini populi lor;gius diftant quàm tribus millibus C noningentis Italici miliaribu. — Nimirum (tit api; i idem Ptolemaus esl autor) à faucibus Indi luminis ad Sinos fexaginta quinque intercedunt latitudinis gradus. É eris Qaibu: palam efl Rba Sinicum nullam cum Barbarico baberecognationem. — Siquidem quanquam concedere" roii nus, quod tamen non facimus, à Barbaria illa, quam tibifingis tua tantum defendenda opinionis cata , advebi ud nos Rbabarbarumy, adbuc tamen in magmo ver[areri errore , c Sinicum & Barbaricum idem effe cenfeas. 1deoá, velim,ne pofthac ita mordicus teneas excogitatas àte tantum opiniones , fed et facilius veritati acquie- feu. — Siverofecus feceris, C pertinacia potius, quàm vationi & veritati fueris addictus , nolim, ut agre feras, fi xoa nibil de bi tecum in pofterum conferam. Adbac quàd Rbaponticum Rba Barbaricum non fit , adeo nobis v0i- curn Pu probatum ejfe fcimw im commentariis noftris in. Diofcoridem. editis, ut opus nunc non fit hic plura ad hac ajfer- ex India reargumenta: namque id adeo palam fecimus, ut [cripferit vir quidam tempelatis noflra clariffimus , extrema afferti, effe dementia Rbabarbarun idem cum Rbapontico «flinare. — Eteniin non folum: bac radix ex Ponto advebi- tur, quo à Rba fluvii accolis apportatur, fed étiam ex 1ndia , & Troglodytica regione , quam Barbariam vete- Yes Vocavere, ad nos defertur, avg oquàd quandoque eadem radix quam Ponticam vocamius, à Venetiis ne- gotiatoribus inter Rbabarbarum Alexandria Aegypti allatum , quo. ex India, Arabia Aetbiopiaque merci- monia deferuntur,reperiatur. — 1d, quod fi nefcit, fi voles , vefciveris facilà , ubi buju[ce facli negotiatores dili- genter interrogaveris, nifi id forta(fe obflet , quid junior feniorem vicerit jam fatifeemem. — Ne autem diutius jn bifce immoremuy Reptobata j. de Saccha. fermonibus , remip[am aggredior , C tua imprimi argumenta , quibus cum Avicennetum etiam Rafís autori. v5 sac [*] antiquos [^] n" H ] 3 H " Y . ^ " AO rate comprobare niteris, Jaccbarum antiquorum à noftro plurimum differve , infirma fati ac inania effe refboti- ram (ei , deb: Eofanà argumento, quid borum nena Saccharihifforiam deferipferit,quinetiam nec quo pactoillud à na- tentia, eue procrearetur, c boc arte fieret. At quanquam ii de utrog, Saccharo fcribunt, nufquamtamen firiptum ve- querunt, quod alterum ab altero differat, c in diverfis ignatur calamis - quinetiam nec qubd boc vore pro- p Caphutz " gerera duo eupa[fet , nunc bomini inda emtiratione ali, quid ab; imoni epe us ^ gei Ww ullo Autorum teftimonio, ullave conjectura fibi perfuafevint quidam , quos ; ? dequo Graci meminere, évore concrévilfe, cm tamen feiant, illud in pron veperiri , C* quod à calamis n j j eperiri , C* quo Pcalamis noftrum exprimatur Ad id autem quod inquis [cripfiffe Diofioridem, Galenum, Pli- Gilent fena nium, Sacchai ; 7 ; rum mel effe in calamis concretum » quoda, fi melest, & mel ( ut Galenus inquit lib. 3. de alimen- tcotia de. Il. n H ^ B L appellarunt antiqui, 4niea quàm proprium afcriberent illi nomen, nonet quod tuis (ubfcribam - Hii alia et i M Alia etiam accedit vatio , qua Aion parum contra te pugnat. Natmq,, cüm dicat Galenus GG 2 - . 4 LJ * LJ 26 Petri And. Matthioli Saccharum est melin arutidinibus concretum, & nil aliud affirmet; boc, quam Saccharum effe mel artndinuim facile palàm est bujusmodi mel nil aliud effe , quàm plantapartem :: cium mili baud verendum fit, quid fi fiie viffet Galenus Saccharum illud mel effe aerem , quin is bujufce mellis biftoviam ita facile filentio involuif- fet, quemadmodum nec aerei melli , quod inanna po[leriores vocaverunt , bifloviam non reticuit, Etenim fi bac idem non ignora[fet Galenus , facil? fcripfiffet à Saccharum mel effe aereum , cadens fuper calamo, ibig, cencre[cens : nec pariter (cripfiffet Plinius Saccharum veperiri in arundinibus gummi modo concretum, idquod etiam [(criptum reliquit Avicenna. — Is enim cüm nonignoraret, Saccharum uon folàm arte fieri , fed fua fonte gummi modo vefudave , a[Jumptum quidem ait, ficut gummi ab avundinetabflergit oculum. | Hinc itag, palam fit, deboc welle baudquaquam intellexi[fe Galenum, C quàd improprie Gracis Saccbarum boc mel fuerim appel. latum, quemadmodum e Saccharsm no[lrum , quod à calamis exprimitur , mel cannavum improprie appel. 1o lant Mauritani, — Improprie, inquam, quod boc ex vore, ut genuinum mel in aere non conflezur, fed ex avimdi- num medullaexprimatur. — Sed meletiamferre arbores apertiffime teflatur Strabo libro 15. de Indicis avbori- Arbores in bus feribens his verbis :. Refert Ariflobulus, avbores ibi effe non magnas, qua magnas filiquas ferunt denerum ARAM digitorum melli plenas, — Quinetiam jam omnibus notum esl gingibor, quod conditum ad nos India mittit,yul. lo alio affervari liquove , quam filiquarum melle , quo etiam myrobalanos, myriflicas nuces , & alia quàm plu- v4 condiunt ac prefervant. — Sed anquid pluribus de bis difputandum , cim mnultorum teflimonio jam notum Saccharum fft in Infülis , quas Canuarias , c divi Ybowea appellant , 1n idem fane calamis , à quibus Saccharum expri- nofroet- pyupr. il/ud etiam per fe gigni , Cv aperto arundinis latere, manare, &y gummi modo coalefcere ? Quibus facil iam 3 E : 2 Á : : : fü ipoui fubfcribunt ii , qui bac evo in Indiam navigant. Etenim ad Batbecalam Indie utruug, jam vendi affirmant, incalamis. Dicas itaq, obfecro, quid ad bac ve[pondebis ?. Nonne Galenum dices perverfifime abs te , contra biftorie bu-18 eoncreícit. jufre veritatem effeallatum?. Aut fatearis boc neceffe efl, aut aberra[fe Galenum. — Atqui ego non Galenum, fed Bofellum aberra[fe non ambigo. — Caterum quanquam boc tantum argumento te omuibus jam defeciffevis vibus agnofco, nolim tamen te prius dare manus , quamtua omnia fuperaverimprefidia, que adverfum mela. bes. Cum ita, fcripferim contra fententiam tuam , cium Saccbarum antiquorum (alis amodo fuerit durum lapidofumq, fieri baudquaquam poffe, ut wanna vel vo[cidi mellis fuerit tmateria , eo aygumemo , quàd mu[- quam via fit manna yel vofcidum mel , que fuper plantas , vel alibi (alis modo obduefcerent , vel potius à fole contacia liquefcerent , illico mihi objicis boc effe falfum , €» à Strabonis fententia , cui plurimum addictum vi- deris, alienum, Siquidem càm fcribat is, quod fuper folia arundinum; non quidem fuper ipfa avundine Saccha- vum veperi[fet antiquitas , facile palàm fit, non manaffeid ex avundinm medulla , fed fuper foliis vore melléo proveniffe- Ut autem firmius tuam hanc fulcias opinionem illud etiam addis, quod quamvis e vore ut mannagi- 38 t gnatur , uibil est quod probibeat , quin concrefcere poftit falis modo , ciiin calidifimis fiat vegionibus , ubi ve- bementiffimo folis ardore non magno (an negotio falis modo obdurefcit 5 idg, eo magistibi pev(uades, quod non parum ad boc conferat foliorum arundinum ad[lridloria vis , ac pariter deficcans, — Nec bis obflave putas,quod manna, quein Europa na[citur , adtam folidam non concre[cat duritiem , cim id aeris & cali noffriclemen- bieBi tia evenire non pofüit , cumá, non colligatur ab avundinum foliis , (ed plurimum inveniatur fuper lapides , va« s umcon. 104, füper ceterarum plantarum froudibu. — Hac tua funt partim objectiones , partim re[ponfiones , fed pro fuutio, — fede mon vides, quam fenfibus pateant mea vationes , quamq, tua contrario modo fe babeant , cim tantum Jint conjeura & fua ipfius inventiones, ' Qua) quidem fi veris niteventur vationibus vel probatiffimorum au- orum teflimoniis, non folum viriliter mecum pugnare videreris , fed longe magis ingenium mibi excitares, Atquicum tam vetufis uitaris [uffragiis , non magno fane fludio te comprebendam. — Cateruim ne fortaffe pu. 40 tares bifce verbis timorem tibi incutere velle, videas , ob(ecro , quam perver[e Strabonis teflimonium in medium attuleris, fiquidem is (quod viderim , legerimá, )uufquam fcriptum reliquit (uper arundinum falis coalefi - ve Saccharum, (ed ibi arundinem mel fine apibus gignere, bis verbis : lggns dle aregl vv naMdqov, 6ri meten 2u05ü un] 8v, 3 yag volgo» &ivaunepmopégov. in 4£ v$ umpars ucifem.id esldixit,etiam arundinem mel fine apibus - gignere, C cum non fit avbor fructifera , ex fruclu tamen ebrium facere. — Hacille, — Quibus apertiffime pro- batur contra tuam fententiam, non in arundine , fed ab avundine gigni Saccharum illud , quinetiam Cv illu effefrudum. — Adbac in magno te verfari errore animadverto, ubi ais, rofcidum illud mel, quod fuper calami durum falis inftar invenitur, ficcari ac concrefcere ob ingentiffumos India calores , quinetiam quod (uper arune dinum foliis fubfidat , &c.. Quandoquidem boc totum contva teip[um pugnat argumento y quod cuin in tepi- dioriba climatibw vofcidum mel,quod in mannam concrefcit, facile evane[cit ,quampri Jiquana illuffratur, ac calefcit, id quidem longe magis fieri nece[fe efl, ubi folaresvadii calore longe majori regiones ex- wrant. Sed C illud ab emni philofophia Cr ratione videtur alienum , quod rofcidum mel multo magis contre- fere poffit uper arudimum foliis, primo tantum exceffu ficantibus , vefrigerautibusd, , qam fuper lapidibus, à quibus manna (inquis tu) plurimum legifolet, — Siquidem cum lapides frigidiores ficcioresq; fint, quam arun- dinum folia, ut tbi à fole excalfaci fuerint, quicquid humidi accedat facile ficcent , intelligere fane potes, quam tua valeant argumenta. — Quinetiam illud, utpotefalfum,explodendum videtur, quod manna longe minus co- bareat arborum frondibus quam lapidibus. Etenim prater id quod omnes contra ententiam tuam affirmant, qui à Calabri ad nos mannam deferunt, tibi maxime vefragatur Gal. quippe qui lib. 2. de alim. facult.ex arboribnt | fübfratis pellibus a pafloribus legi mannam , non ex lapidibus affirmat , id quod eriam Atbeneus ex Amyntali- bris teflatur , libro. u." capite 18. &'unfvrase iv v apirru v vic A'aluo galuür asgi S otqouéte e uie duxMcyéutyGr 3odipe rue aiv voit qooous JMgfarovres euvzilénca dit awhile Xuguenie vgónor ar M [ort? s pe: M em gas acisvres, wg éréidaly abo gat agoapdptsron daoudzarres dar exvür i» vois fuMvei morudiows, 9s sk m ^ vds yagobpéyuai ngà dulce [es avíruet » nod Zgay Gpotov dig etjrie ít asivot ducis , vovro die a q0ÀV hides, id € Amyntas in primo de penderibus Afie.de melle aereo vocato differeus fic fcribit :Unà cum foliis d x onde tione, qua in Syria ficus certis ordinibus fibi 1 bentibus a[fervari folent. Alii autern in pilasTe und componunt. Ubi autem jam offerre opartet, decerpta inde parte, in ligneis poculis, qua rabatae appellant , : vigant, mox percolatum bibunt, €» fimile esl,ac fi qui mel diffolutum bibat : boc ver & multo duictué eft, Hac ie. Praterid quod fcripferim ego Saccharum antiquorum nunc ad mos deferri , quid modo ayte fiat, € (4^ lami quotannis excidantur , quodá, hac vindemia eveniat , ne adulta jam arundimb € Saccharee o4 dit à fole 50 6o Epiftolarum Lib. I. 27 ; B cadi j ntiquitus manare folebat adeo frequentes nud MA ade pustért ifi m impios mh sura watt nfragati afrrmas. £ADUMUT : « SCENA ; j datur fuccus, ationem à oftulas , qui fiat , ut magis ab adultis quam à juvenibus calamis funa e a ARE bi sineret p fn ge ce babeantur , — qui main E jt iw Pe jeturas magis tueri videaris , a f í wage vada venie ipeond a mo fécühardin exprefferint , ideoque id in caufa non - coviesetamiin Saccbarum ad nos convebi defierit. — Nam quum (ut pe) D aisi niai liowe- ueni» laf atum; e cala E rüm teftimoniu fati fuperó, fuerit. comprobatum, é calamorum vadicibus In d niil tam ingentium res, id facilius e calamis qui flatim ad Janus erant, elicere potuerunt quàm fo jendo se z Wi Arundjóts 10 srundinum radices extirpare, que quidem (ut Strabo & Solinus teflantur ) tricenum , quiquagen , ) mirama- fuum longitudine , tanta vero cvafüittidine , ut quibusdam diametrus fit ternum cubitorum. vnd D guitudinis, que adverfum me fcripta babes aygumenta, Quibus re[pondeo facile,ma gis effe rationi MEER "i be gnantiores efe adultiores arundines, quàm qua annuatim proveniunt C exciduntur. Siquidem ba e E majorem bumoris partemin fuum ipfius augmentum a[funsunt , ut apertiffime videmus inomni arborum f : nere, que dum adolefcunt, ufque ad quendam temporis rerminum, nullos ferunt fructus , quos fi ferunt fimu - aliquandiu adoleverint, paucos admodum eos effe cernimus : quippe eum continue crefcant, major bumoris par quem à terra a[fumunt, in earum tranfit alimentum , quod vegetabilis adminiflrat facultas ad corporis incre- mentum. — Ac hinc fit, quod omnes quacunque extant arbores facundiores funt, quum ad confiftentiam ufque iens pervenerunt, quàm antea. Etenim cim ttc erefcere defierint , nez [fubinde augmento opus fit , neceffe fane est, qus tum 29 ut id alimenti, quod prius ad boc munus conferebat natura, aut ad fraciuum generationem fe recipiat , attt pet pore fcc- corticisrimas egrediatur, aut per infenfibiles digeratur vapores, Videmus enim aperte, quod vefinifera planta candiores. omnes, cujufinodi funt abies, pinus, larix, & id genus alia quinetiam qummifera , ut amygdalus , prunu, cerao fus, refinam aut gummi baudquaquam fundunt dum adolefcunt , quemadmodum etiam in animalibus vide- mu. ldemquoquepalam eil ex iis arboribus, que perpetuo Jfructificant , fructuá, in tertium ac quartum an- num ferunt, cujufmodi funt aurantidyC* medica malu. — Harum enim plantarum fructus fucci multo plenio- res funt ac [uaviores quam qui annuatim decerpuntur ?. 1d quod te ignorare magnopere demiror , ciim C Phi- lofophum te, Cr medicum profitearis , C idem feribat Tbeophraflua lib. 6. c. 16. de plantarum caufis fic inquiens: Ubiplauteinlongitudimem augeri ceffarunt crifpari deinde dilatariá, incipiunt , ficut etiam animalia, — Ea- — dem cau(a eíl & quamobrem tadam picemó,, aut vefinam nullam penitus novella arbores habe Alimentum 39 enim totum ad tncrementa, fructificationema, abfumitur. Qtüppe poffea in telam vertuntur, atq, omtino fru- ibus illum deflinatum bumorem magna parte ufurpant. Tunc enim velut fovdes naturales quadam bac ve- linquuntur, chm vis augenda longitudinu deflitit , C radix atque univer(a arbos plus roboris capere inceperit, Hac itaq, ratione plus Saccharivepevietur in arundinibus, qua pluribus creverunt anais , quàm in iis qua unius tantum anni pacto feruntur, na[cuntur, crefcunt, fecantur, premunturá, deinde axtea quam confiflant. Adbac an Indi etiam antiquitus e Sacchariferis arundinibus, qua nobi Saccharum ferunt , idem pariter exprefferint, an non ynibi nunc difputandum non e$t, quod nibil noflris conferat colloquiis. — atqui jam, id fane non reticebo, - quod etfi tibi concederemus, quod non facimus, Indos antiquitus gram arte paraffe Saccharum , idtamen adeo Cuju rei magnum nobis poteit effe argumentum, quid longe numerofiores c« apud Indos baberentur arundines, ^tboresIn- 49 qua illefe adolefcerent, quàm qua quotas fecarentur. Nec bi obftat Strabonis ( Sólini autoritas P eg medium affers, cum non repererim apud Strabonem , nec alium quenquam, ex illarum ingentiffimarum arun- dulces. dinum vadicibus In quim veram cenfere videatur, quemadmodum €? Plinius, : can, inquit ) quod ex hifce arundinum vadicibus fuccum extrabereit ad, 5 zoe PENNE cm in Syria, Cypro, Creta Sicilia C in aliis [acchariferis infulis, unde nunc Sacchas vuM A ns convebitur, ex: arundinum medulla, non ex radicibusexprimatur. Praterea ad Ifaaci autoritatem, quem fcr AA Mrguisim antiquis avundinibur non inveniri Saccharum, refpondeo,me baudquaquam de valde vc tribus C caducis tQ G fed de bis, qua ad confiflentiam ufque ereviffent , quanquam id in meo l(aaconu[- Kette Quit, ut xibi perfeadeam, tefortaffe in boc efje delufum , perinde ac de Rbacomatein Pics, x um qua objicis, quid Lf Sacchari bifforia apud antiquos ita fe babuit quemadmho- peri ecu ie tepi Ste aea quàd id concreti liquoris Pontica nuce non effe major , cim aliarum vere. FERMÉE 4l ortiones quantitate longe maiori 7 il aliud tibi de 29 : a qu. € "once majori reperiantur , nil aliud tib [pon- ndum fuccurrit, nam ut Baturan, ipfam confulas, Nullus profetlomort alim novit bac , prater ilum T lufit 6o dir;, mon precario, noncoadia, non inpedita. ies autor, fequeftra , bera, adminiftra eadem , nullius in- jam dicet, quamobremtam ingenti nol creavit V ele vns lum bofie tibi diffoluer modos, verumet- de bi colloqui non poffis , 2» ib; dixeristu tramslren oif sare me pue iss PM : 4 proteritatis , cuy. ap arbore ; cujus umbra c, i etra ci Y cu entum Mise oL eie amygdala nucis majoribus, cay ifima C wife Are que Ei 4t: Quinetiam cur €üctirbitarum, mejope 2P NE: exiguum femen gignat, umerum vero bis longe minores, ego pofibac tili facile vimque plante tam ingentes feram le nutem Ponticap; magnitudine noy excodays; $a apertam qui factum fit, quo à Mui , in cibit vero nun: - s Diels pofiremo, ouyd faccharum quam, puta[que boc argumento alicuid ; Quum noftris plurimum veyjas 3n culinarum i Anderaa- cus taxatur- Refinarum impl/cata hiftoria, - emninote ignorare f, : fc lum nil aliud effe quàm Pinum. Aqui cirm in alio loco idem fcribat Colopbo- niz dnz fpecies, a - A » LI 78 Petri Andr. Matthioli id Pliniiteflimonio intuam contuleris opinionem : ego tamen Strabonem adducam , quippe qui feribat ex agulia dinum Saccbaro bomines ebriosfieri, — 1d quod manifeflo est argumento,in potionum concinnamentis Eliam AH» tiquos fuum addidiffesaccbarum. — At fi vefponderes, quód. de cibis , mon depotibus fueris loquutus: diceregy egoid eveniffe , quod Saccbarum non curaverit incibis addere antiquitas , quemadmodum nec Medica mala, nec alia complura :. ac etiam fortaffe ob ejus penuriam , qua fiebat , ut vix ad medicamenta fufficiret , id quod tunc ad nos conferebatur, — Pojfem C» alias afferre vationes, fed cm fatifupera, deve bac me dixiffe pu. tein , C jam fere in volumen excreverit epiflola , ea quidem filentio non ab ve involuere libuit, Eoq, prafer- tim,quod in mei in Dié[coridem commentariis adeo Sacchari hifloriam expenderim, ut nullus relinquatur dg. bitandi locu , quin veterum Saccharum ab iisdem refudarit calamis , à quorum anedulli noftrum conficis tur. — Verin fi bis (atufactum tibi non fit , mannam , qua quotidie uteris , accipito, & vebementifimis fo: 18 libus exponito , velinfurnum conjicito. — 1d fi feceris, nibil mibi verendum c8 , quin illico palinodiam fis me- ditaturu. — Caterum putaram depinguedine te tuas ad me feripturum defenfiones. | Verüm cum videam illa oinsiate negare, que Goritia non folum contra meam . fed adverfus Galeni fententiam afferebas in medium, ne telles babeam, quorum práfidis uti pofüm , id confcientie tua ponderandum relinquam. | Sed cim fciam de pinguedinis origine cum Paulo Regolino viro docliffuno , collega tuo , t (apius babuiffe fermones , facile ab eorefciam , anplus mibi quam tili credere debeam, Vale. PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS' E Joanni Francifo Nafcimbeno, ^ — . — * EN RM TT : aim "itur de Refinis omnibut , quarum meminere Diofcorides e$ Galenus. à; * : í g Uun eonatura fim ingenio , ead, perpetto voluntate , ut ubi fIndiofus quifhiam , medica tenui mta facultate [atifacere adnitar etfi nulla Bntea cum co mibiiterceferit amicitia: | viderer nunc profecto , non parum à ineo deficere inflitutoyquin etiam boni viri officio, fi ad EET 4, qua à me petis de Refiparum dubiis explicandis , quantsm intelligam, filerem. Cum Pers. wg ud nen [olim doctrina, Cr eximia virtüs tua , id quod petis, jure vaereri videatur , ftd etiam —————" quod inagis esl, noffra diuturna amicitia nulla unquam ex caufa violanda, illud idem ma- qnopere expofcat .Non miror autemyin cenfendis avborum quarundam vefinis, multis in licis ut. feribisste effe adeo implicatum, ut fine aliorum auxilio inde te extricare nequeas , cim certo [ciam,prater te non defe dodtifiimos viros inplantaria facultate jam diu verfatos, qui non folium in vefinis examinandi de pluribus dubitarunt fed in earundem hiftoria trailanda non patum etiam aberrarunt : azgumento quod refinayum genera ab ipfis [peciebws nefciverunt diflinguere,nec earum noverunt differentias:quinetiam quod veras vocabulorum,nomenclationumá, 4o proprietates nonintellexerunt. — E quorum numero unu est Andernacus quippe qui, ob barum forta[eignoran- tiam,in vertendo Galeni li. de com. edic. fecundum generaadeo multa confundit ,ut mbil mirari debeam, fiti bi ac etiaw alia ille nonparvum faceffevit negotium in hifce cenfendis medicamentis. Verüm ut ad id, me PR Poiene Ji e Piceamá,vefinam,q pravate vextiffe i lenus asi]ipo» gbznnx quod nibil differat pinea &aà sxijvivv gvzímoG- , quum tamen Galen. lib.8. de fimp. medicam. facult. inter bas manifeflam interponat differentiam... Hà fubinde Laricindt, Abiegnam, Cr Pintam eodem ex Galero annedlis, viderió, tibi, inquis pineam banc à cater differre, quod pecu- liariter «regi axi]owov qvzíaa]&r: de Strobilina., pineaq, idem meminerit Galenus : fed quód non yi refinar generibu fcripfife Diofcoridem.Poftremo baberi etiam apud Galenum inquis , Lentifcinam dtd, Pr ceam , qua an pix liquida fit , à me fcire defideras : bec denió, funt , qua tuis literis àme. petis, Verümcum tam diligensfueris inenumerandu vefinis omnibus o quopactofatlum fit , quo minm C)parifinememinte ris , cin eriam banc babeat Galenus. Ceterum a ; ex hifce te eximam implicationibus » ua ingenium tuum perplexum reddunt , opereprecium nobis eft monntillas affignare diflindtiones & inte eti errata Quiz gere, qua (ut video) mentem tuam mon mediocriter perturbant, — Velim it. primum (cias Celophonia vefina duas baberi [pecies , quarum altera, cruda , liquida , mollis, eit , ita f. áp ' vel picta e" refert un facul atis feclator , aliquid à me petierit , recufave non pofim, quominusillipro3o Epiftolaram Lib. l. .. 7 thanans: altera vero coca five fricha, perinde ac illa qua munc in Seplafiis omnibus Colopbanie nomen - d Hac effe vera teflatur ipfe Galenus, [15.7.de compof 1nedicament. per genera fic inquiens. Quonia € E ceam, &rfritam refinam, C Colopboniam appellare confueverunt, feiendum erit aliam quandam eJ dut niam Chis mafliche perfimi!e aliquid habens , quemadmodum illa c Thus. Siquidem ex hifce Galeni «e facile palam est in'Colophorte genere , coclam five fricam alteram babeni fiecam : erudam alreram , mo ; » trátlabilemá, artificio nullo p «ratam de qua prius [eciatim ipfe meminerat Galenus libro fecundo ejusdem ve. » minis cap. 2o.de viridi Andromacbi emplafiro differens bis verbis: Liquida tamen diutius perdurat ficuti et- sam Colophonia thuris redolens, que nonnullis fola vocatur. Colophonia, odoratu fuavitatem quandam referens, ficue Abietina, C colore mediocri pradita, na[citur admodum modica, atque ob id preciofa. Er libro tertio ejuse 39 dem operis, ubi de medicamentis nervorum egit , de Colopbonia codta five fricta inter ficcas refinas peculiariter feripfit fic inquiens : Omnium vero ficcifima est, quam nonntully fictam » 4lii Colopboniam vocant. PreteTea V. o gefi. nolim te ignorare tres baberi vefinarum fpecies, qua Pino proveniunt, inter fe differentes, quarum dua e catidice nz geneia manant, tertia varo à nucibus, quas Greci seofinas vocant. Ecaudice manantium , altera quidem est omnium uia, , prefieutifima liquida mollis, albaó, arboris ramentorum, foliorum, omnisó, immtuditieexpers, € (ut Galenus snquit )rsris redolens, & ubique (yncera; Colophonia proprie appellata. — Ac ea eft bac dequa inter liquidas ve- finas meminerit Diofcorides. —. Altera (ordida e$t C verorrida, impura ac exoleta, quam appellat Galenus Pii yi» Pityinon soin phyfema, quad bac in ipfa arboris germinatione exudet. - Hecenim eavatione exoleta provenit , quod tuuc Phyfema. tempori univerfaplantabumor longe magis diftribuatur ad nova germina producenda, foritds novella nutri- enda, quamad aliud peragendim nature opui : quo poflea fit , ut qua eotempore manat veins cateris detevior T 20 jabeatui : quemadmodum de thure ferilit Plinius quod Vere ASabeis legitur. — Hoc vero quum baud lateret Theopbra[lum libro o. capite 20. de plantarum bifforia : Verebintbum C Pinum , diccbit is, c ft qua vefinam alia fundunt , cedendas effe. posl germinationem afirmant. | Poffrema vero est quam Strobilinam vocant, qua tantum à pineis nucibus provenit : EveéBokGw enim piueam nucem de[ignat , nou pinum arborem ipfam, ut tetibi perfuafiffe video, — Adbac illud quoque te fcire oportet , baberi in refimarum genere liquidarum €» ari- Kefivaram davum differentiam , quimetiam usi, liquidarum ex Titdem arboribus manare, — Quandoquidem c Pinus €* Picea lau! : : uet 2 —— E É &aridarnm € Abiescum pingues liquidafve , tum etiam ficcas ac.exoletas proferunt vefinas, ea nimirum vatione de quA Qifferenxisi fuperius distimus. . Itaquein pinguium feu liquidazum genere ea precipua effe videtur , que Colophonia ap- pellatur, ac alia quecunque illi fimilis , qua in aflate C autumno fitis ab arboribus legitur , 2 an dici tAYum germinatione z- inter ficcartin verogeuera exoletarumá, , ea in prima babetur, tte Pityinon Yotá- 89 tur , deinde qua in fitilibus advebebatur , tertia qua igne decotla fuerit Col ia. ldeoqu chat Ga- lenus Hbro tertio fupcrius citato , omnium. e|fe ficciffmam , quam nonnulli jfricta , alii Colophoniam dicunt, [2772 eriam fuccedere , quaex figulinis impura & defpumata fumitur. — Quinetiam bis ambabus ficciorem effe. qua dicitur: Pityinon Pbyfema : Ex liquidis , nonnullas liquidas permanere, quemadmodum. Terebin- thinam, alias vero inare(cere, ficuti Storbolinam, " Sed bas (ane oinnes inter aridartan genera reperio de(cris pra apud Diofroridem, dut clarius poffea intelliges... Poffremo cr illud etiam fétre debes Andethaci recie vetiffe. geréivor Qícuna id eil; picta germinatio, quod Grecis alvus pinum non piceam defignet. ; Vetfio im- [e S HEN aim illudidem modo piceam , niodo pineam germixationem vertat... Hacitag, P P2 prajaviprims oportebat, quam petitionituave[bonderem.— Nuncvero ut ad rem Ipfam me conferam , non vi deo de pluribus refinis feripfiffe Galenum quàm Diofcoridem , quanquam hic son ita diligenter , ut Galenus, Diofcor. 40 pone ee Refiuifere ergo arbores Diofcoridi , prater Cedrum , dequo is poflea peculiariter asina : cribit, plures quam feptem s j j i ix, piceá i 1 emn nc meram - Y: hon funt, nempe tervebintbus, lentifcus, pinus, larixs picea , abies Cypariffu.. —. De de quibus& : ang € iiri en tie i rrerum petis qua non reperiunt. dpud Diofcoridem fcripfit, t es exempli c ur ymon Poyfema , & que ex figulinis impura fumitur, - Siquidltg : js Ee uia e aut t pue SÁ eyes incipitnt , aut. co) ; iei: por. Erin iectene t majorem aut minorem preflantiani oflendit, Preterea, : iofcoridi ia É «liam ^ effe, quam pineam velpiceam , nontamen dicam Em M eenAF US 3 tertio de compofitione medicamentorum fecundum cenera 'Colop j 7 j i E Quandoquidem quamvis de ficcis vefinis Ageus fenea í kin i equos — 59 ea, qua Pityinon Phy/ema dicitur , nullibi tamen r illum 4 Cal bo Vott : | pieam,qua feledifima fit, liquida, mollis, pinguis, C thuris vedolens Side : onia differre pineam aut " fcire de xquod ubi eodem libvo in tuo Galeno reperis, pineam v enit 9p phonia appellata... Mdeoqué eni fententias, C eain ob. caufam ipfantm fereibi babere locum , non: ; j !» nion effe id erroris Galeno ad(cri- E caeca Andernaco. — Quippe qui perverfe admodum illa: Diofcoridis verba 3 Galeno ibi a|. ^lià verius AR E : cma lentifcina, c 1 pi ; | Quibus palam eil pineam vefinam non — tu iin Refipz piz 6o leat , non folum ? pinta piceaá, atis locum obtinere, — Cateyup, uo : . |^ nez pra- ; 4 picead,, fed Qi d Rdries quo pacto , fricla five colla paravi de- s opus fidamf. "my viec ce " €x ceteris liquidis pstavi de- Qin; coque hero tertio ejusdem operis dicebat idu. : ds ri ta nus ufa rtm rf Pera , à : nam , at. i rediderim, quam ab abi, vppura in figulinis afferebatur, aridam ?erterit, — Quandoquidem Diofcorides piceam ; ; i opodya dà augüv aür deep oh pream ám penultimo collocavit loco fic inquien;, "* Aoder- Fere ir td gp ads C AETA river d br re 4 mrt, ee e P €» abiete, bas fequuntur, Ina vefinas omnes antecedit, j & E $ H d E : & go Pétti Andr Matibidli Deeaautem qua à nicibuspineis emanat flrobilina vocata, meminit Diofcorides libro primo, cim inquis... ,7 Aridze refi. ME» v02 fugás v uf» gt g'eofunavy , no SA[lya, & did euni , s dli suifvin : dei; Qua vui iii A iie nziqu- afcribuntur , quedam ex pitis nucibus , alia ex abiete , picea Cr pinu exi ; Nirovs ig cgo us 464m €x pitu , » picea C pinuexierunt. — Quibus palam est non (oli, isst poe Strobiline meminiffe Diofcoridem , fed c» ceterarum de quibus meminit Galenus. — Siquidem nil aliud eft apud tis? Diofcoridem ficca pini refina , quàm qua afüvor eéezam vocatur : quinetiam nil. aliud ficulina "t 2 que a picea abieted, ficcacolligitur. — Qua quidem , ut boc etiam avo , ad nos comportantur impura die fíccis arborum foliis C» corticumramentis vitiate, quibusdam in veceptaculis e fuarum plantarum corticibus * vatisiita nibil fané prolibet , quincredamus easdem advexiffe antiquitusin fictilibus bomines, ' Ad ea ed qua poftulas an picea refina , de qua fcribit Galenus libro tertio de compofitione medicamentorum per genera, liquida fit pix , de quapluriesidem meminit, refpondeo, banc haudquaquam e[fe picem , fed picea atboris h. 10 disk poe [ponte manantem. Btenim liquidapix nunquam (ua fponte fiuit , [ed arte accenfisigne pinu, quain tes nibil apio. 4497 contabuerunt , ut pluribus differuimus in noflris in Diofcoridem Commentaria. — Hifce itaq, cum rationi fcorid;im UM» tum allatis Galeni teflimoniis non folimy qua priu confu[a de vefinis videbantur, jam clara , aperta, ac ex. relinarum fricata cognofces, fed etiam qubd in vefinarum hiftoria niil à Diofcoride diffentiat Galenus, quodá, plura quam buc dif. jj babeat earundem genera, — Quinetiamforta[fe plura Goritie vel Utini devefinis te didiciffe fateberu, qum "o Patavii, cin ad me [cribas , ibite adinveniffe neminem , qui ex hifce tenebris te liberaret , dum ibi medicam materiam addifcebas, — V ale. ^ PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, Joanni Francifco Nafcimbeno Medico, ui Sede EA . Declaratur qua fet aris nigri [quama aptid Galenum. ) Ifi antea ad ea non ve[pondi, que , datis ad me literis, de nigri aris [quama, àme petieras, dequa lib. 2. de compofitione medic, fecundum genera ca. 2. de gilvis emplaffris agens , meminit Galenus: — 3 id tamen velim tibi pevfuadeas baudquaquam eveniffe , quód non femper accinctus frm quominus tuis atisfaci titionibus, aut td tantum mibi labori faceffat , fed quod pluvibus fuerim men- 30 ES "fibu occupatus in augendis excolendisá, meis in Diofcoridem commentarii , nec ab bifce ftudiis. - finejaciura potuerim ingenium meum avertere. — Atquicitm otii nunc aliquid fuperfit , diutius fane differte son poffum , quintuis bumanifüimis literavefpondeam. — Scias ita, velim , quód quanquam non negligenter: perlegi cum antiquortum , tum vecentiorum libros , qui de metallicis feripferunt , non memini me tamen legiffe :5£ empiam reperiri as, quod (uapte natura nigrum fuerit. Sed báberi as aureo , argenteove colore ex vu- Arisgene- bro nigrefcente , aferit Plinius lib. 24. capite 2. fic inquiens :. Aeris tria genera , Candidum argenteo nitori TAS Quam proxime accedens,in quoilla miflura pravaluit : alterum in quo aurifulva natura: tertium in quo equas lis omniumtemperiesfuit. — Prater bac est as, cuju ratioreddi non potest: fuocolore preciofum ad jecinoris co- lorem vergens , quod ideo Hepatizon appellant. — Hi itaá, funt. aris colores de quibus meminit Plinius, qui longe diffufius de are favipfit quam catevi qui ante vel postipfum claruerunt, — Atqui inter omtia bac aris ge- 40 mera nulla nigri eris Plinio fit mentio , nifi quifpiam fortaffe dicerer , illud nigrum effe as quod Hepatiz.on idem ; 9d cim fit. ( ut illeinquit ) ceteris praflantiu, praffantior etiam fuerit ejus (quam, edi- Hacforta[fe opinio tibi non difMiceret , praefertim ubi eam pluribus , Weit. um Nec dubito, quinte in banc fententiam longe meliu adducerépufum, quam tui illi Probatitfi- Praceptores , qui dicebant ,imo nulla i aned (ut ais ) affirmabant, illud efe Galeno as nigrum , quod Pli- mEfUS pnis Heparironappellat, Sedquoniam borum placitis mea non fub[cribit fententia, nec etiam videtur aflipu- Ft lari Galends , nolim (aue , ut ignorata bujufce vei veritate iis acquiefceves : ideog, diligentius quaftionem banc difcutere oportet. . Diofcorides libro quinto dua» tantum eris quam [pecies babet , de quibus differit hi verbs: Probatiffima eris (quama eft Cypri raris ex clavis Cyprio ere confedtis craffa decutitur , Heliris , id eil clayaris proprie dicta. — contra, que vulgari are aut candido confecta fuerit temi & infirma, $0 quam ér nosreprobami , maxim? approbantes cra[Jam. De bis duabus, nec de pluribus feribit Galenus libro mono de fimplic. medic.facultatibus , C Paulus Aegineta in7. & Aetius in 2. niil prorfus de nigri eris(quama diffeentes. Quo fit,cim apud Gal. & cateros eris (quama dua tantum babeantur fpecies ut nece[[ario borum al^ — teram nigri eru quamam vocaverit Gal. Quoniam autem in medicamenti parandi , praftantiora [clectiorad, Squama - expeti folent , quum Helitis (quama Diofcoridis teflimonio probatiffima fit , infirmiffima verb altera , aliter mrisnigi fan? mibicenfendum non esl, quam quod Galenw pro nigri erüfquama Helitem intellexerit , quein Cypriis of- ek Helits. 6 ini, 1 rudi ere, quo clavifiebant , ad navium fabricas mallei ferreis decuriebatur. — Nec levi faneratione adducor ad credendum id proculdubio effeverum , quum certo fciam es illud, 2 quo virga fiebant , à quibus cla- viparabantur , alio non fuiffe colore, quàm nigro : tumin primis quod non folin asvude , fed argenteum & ferrum [uapte natura nigrum contrabant colorem,quamprimum in ignem conjiciuntur , tum deinde , quàd 4560 ipfum , fimulac ? fua fluit minera , coit, vel in ma[Jam , velim virgas digeritur , illico fuperficietenus nigrum reddatur. — Sententia noftra fubfcribit Plinius capite nono ejusdem libri fic inquiens :. Exurenteenim cottura es nigrum conficitur. — Caterum fi à me percontareris, quifiat ut eru fquama , qua ignium vi tantum nigre- feat , ea longe magis praflet, qua avepurgato elaboratoá, ere excutitur, à quo cacabiomneá, genu vafa pa« *——rarifolent , cümtamenumum C» idem fit es, Grexeadem minera provenerit : diceremid non aliaeyenireva- tione, quam quàd pro conflandis clavis, rudis tantum eris virga fumantur, hae. se dum ignium vires experiuntur , ut inde clavifiant y excrementa omnia àcentro ad circumfeventias cut remittunt, quo po- flea fit , ut. fübinde malless percu[fa » €t iorem , folidi j G EXHAPDL fquamam , quam qua decuf- fea fuerit ab are pluribus vicibusvéptzgato , ut fieri quotidie videmw in ay arii oficina , ubi varia vaforum : D . " i o Epiftolarum Lib. I. 8i mera malleo Cy incude , nullo accedente igne, couflantur,. Etenim eris buju[ce fquama cim tenui fet € parum contineat excyementi , in quo major ineft ficcandi vis, infirma esl , ut Diofcorides inquit , € fere inutili in me- dicamentorum ufu. — 1dcog, recle dicebat Galenus , Helitem fane principem in ficcando locum vbtinere €» t&« nuifime omui effe fubftantia, — Quamobrem inea perpetuo fum fententia , quod ubi libro fecundo de coti» politione medicamentorum per genera in giluo illo emplaftro & in alio Here ad ulcera contumacia libroquar- to ejusdem operis , eru nigri (quama meminit Galenus , de Helite intellexerit : id esl de f(quama eris rudis, non elaborati. — Quippe qud ( ttt pradiximus ) expurgatut as , à quo cortina, cacabi, lebetes, catéraq, vafa coti» flantur, tenueim admodum fquamam vemittunt , minimeg, excrementofam : cujumodi e$t albi aris (quama (nt Plinius cf auzor ) quód boc ton parum argenti contineat, — Hac itaG, fant , qua tibi devebacreferibene 1o daputayi , quibu fi tibi fatufactum efje putabis , gaudebo mili fan? plurimum :. at fi fortaffe fecus evenerit, - yelim ut protta bumanitaie meam non accufes ignorantiam , aut negligentiam , (ed quód plura non veperte rim , que viderentim meliora, — Vale. LII CUPEPOGRAPHUS.LECTORI Ibrum primum Epiftolarum , feparatim & quidem fecundo excufarum, claudit Epiftola Francifci Parthini ad Matthiolum ; quam nunc Apologix in Amathum ,praefixam invenies ; hac in reauctorem imitati ; qui fuz Apologiz profxit. — At librum fecundum , exorfa eft Apologia & Cenfura in Amathum :. quibus fubjeci ea es fequi vides hujus te monere voluimus ; nequid in Epiftolis à nobis prztermif- um , exifümares. Petri Andr. M li M ECAS Gne 32 x5 ps3 27 (a. LANSR SIUS PETRI ANDRE MATTFHOLI EPISTOLARUM MEDICINALIUM, LIBER SECUNDUSX PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS,, BERNXARDO DISSENIO Cronenburgio Medico. Sb D Uanta fit dodorum ftudiofoumq, virorum inter fe vunmedew mi candidifime ac do» iffime Cronenbtrgi,ego quidem indies magis ac magis experior,cim non axigum fit docliff. virorum numerus, qui noftrorum commentartorum lectione moti partum mihi plurimum pev Epi[lolas eratulentur partim me amore C benevolentia fumma profe. 30 Acl] quantur , partim verà contrainvidos obtreclatoresa, meos [uae [ponte defendant, J| quitamen nunquam me de facie noverunt; nec ulla mibi cum illis anteaiaterceftit ne- cefitudinu caufa. Atqui inter bos neminem [ane babeo,cui plus quàm tili me debere, 9l] ciam, utpote qui ad me non amandum modo , quod ipfum [an per fe maximum esi, fed etiam abfentem Crignotum tuis doGiffimis fcriptis defendenduin,laudandum,co- lendumá, accefferii..| Quod quidem in caufa eft, quum tot fint qui tum faviptistum verbis (qua eorum est buma-- uitas) plurimum me collaudent,atq, etiam obfervent,ut non facilà commovear quorundam invidorum ac perdi- tiffimorum bominum calumnia : prefertim cim videam mibi non dec[fe clariffimos viros, qui me etiam nefciente contra borum rabidos mor(us mibipatrocinentur, Tu enim primus cau[am meam contra Lufitanum illum fafce- pifliin docliffimo illo tuo de componendis medicamentis volumine : quinetiam innumeris (ane locis dignitatem ,o meam,quibus potuifli ampliffimis verbis, ornati, C me ceteri, qui boc noflro avo de medica materia feripferunt (quatua fingularis fuit benignitas) referre voluifli, Tantis autemtuis beneficiis nonvideor mibifacilérefpon- dere poffe, uifi forte ita fenfurus es , ut metibi referre gratiam putes , quum beneficia bac tua memoria teucbo. Quam nimirum memoriam colam benevolentia (empiterna,non olum,dum vivam c anima fpivabomez fed et- iam quum te mortuo monimenta tui benefici permanebunt.| Nofco quidem amplifimam tuam erga me buma- nitatem,nofco benevolentiam ,quinetiam incredibilem amorem,quibus nie tantopere profequeri: noco candorem ingenui animitui, C propen[am tuam in me voluntatem, — Quibus omnibus etfi animo Cy corde fim par , verbis tamen é literis (atisfacere nou poffum : Dum enim avide cupio exprimere; quàm metibi devinétum purem, mihi tiec flylus,nec oratio fuppetit. C. ote cim virum doctum,tum etiam officii plenum,mea laudis ac fama fum diofum, frugi bominem , àc plan?virum bonum integerrimumá, fludiofum ommum virturum.1d,etfi nunquam 6o te defacie noverim,novi tamen ex tuis doBiff. monumentis,qué de parandis componendud, medicamentispofteri- — tatis memoriareliquifli. Quandoquidem clariff. & amicift. hominis preclara hac ingenii ac dodrina montanen- | ta a[piciens,eum (an? ipfam vifus fum appicere.N am ip[a oratio C dicendi genu ejusmodi eítyut mibil nitidis ti — bil elegantius, nibil modeflius, neq, venuftum magis defiderari pofiit, vel in deletu cultu, verborum, vel judicii acrimonia,vel dignitate y copia fententiavum. Apparet itaq, inte ipfo,ut extat,quadam rara natura tta proe bias C fingularis integritas nullo obfufzata obtvecandifludio.. Quod tamen es vera ató, pet. feta virtutis pro- prium,cujw qui compotes unt,cum ipf fibi confidant, alienas folent virsutesexofculari. | Porrotuum de fcriptis meis judicium, tanquam profetum ab bomine dodliff. ac laudatiffimo,magna quidem me voluptate affecit. Ea eft enim profeta yictmda laus que ab iis proficifcitur qui ipfi in laude vixerunt. Atqui nefcio quonam mado pofi tuam in mecompenfarebeneficentiam , nifi pro virili dem operam , ut aliqua ex parte tua de me laudes veravi- 6o deantur. Interim ego quicquid officiis,opera,confilio,aut boritate, diligentia, [Indio pro tanta in me benevolenti praftare po[Jum, femper me prafliturum polliceor. Caterum quumpDiofcorides meus elap[o anno auctior illufrrierg, iterum editus fit, additis quam plurimis flirpium Cx animalium ida] nibw, videam6, t ex tuii frugiferi fcripti ejus lectione dele&tatum effe plurimum : pratermittere quidem non potui,quin nunc exemplar unum adte mitte" vem unà cum Apologia contra Lufitanum Amatbum illum , quem tutam pulchre actanto cum judicio compene : diofiftime cribra[fi,quamq, ut legas maxime rogo ac peto. Duplex enim caufa extitit,qua ad banc edendam Apo" logiam me plurimum induxit : Altera quidem , ut ne metacente putarent nonnulli me alicujus erroris con(cium effe,aut meis diffidere fcriptis : altera ut nofcerent omnes acerrimum tuum de Lufitano judicium, Ego bic Praga (ut meam tibi declarem conditionem ) jam per quinquennium Sereni ff. Principis Ferdinandi Arcbiducs g- e 2 .- uS i0 Eh : ,, Ast Q Epiftolatum ib. II. (483 *— phyfcum ago; ubi etfiman minima fint cure, que non parum med iv pediunt ftudia , faccifivis tanien teyiporibus 5n literis cr librb a ffiduu fum , parod, nunc novas plantavum smagines prioribus longe majores portet, quarum aliquot nunc ad te mitto , ut de bis tuum feras judicium. Imperator Feréinar dus , C Sereniffanus x chidux meus aniplifimi in boc opere cudendo mibi funt Macenates, adeo tit facil mibi per (uadeam modo DEus eptincus Maximus fit propitius ) non longo admodum tempore rem banc honorifice me perfediurum. Quanquam sn parum vereor , neuna cum opere crefcant C invidia: quod tamen non muiti facio, magnam enim Philofo" hiababeo gratiam , quamon modo ab omni foliciedine caterisq, animi morbis me abducit , fed etiam contra wines fortume impetus Cr invidorum latratus armat . Poftremo id maximerogo atq, etiam pero,ut eo 1m me amoe e, ta benevolentia femper e[fe velis, quibus femper antea fuifli, fcilicer dignitatis mea protector ac acerrimus de- XO fepfor. Hoc fi feceris,crit mibi tam gratumyquam quod gratiflümum : Sed an quid epus esi.ut te borter ad ea pra- flanáayqua tua onte refte? Nunquid egoequo ( ut ajunt ) [ponte curreutt calcaria adbibebo? Literas fi ad me fcribere voluerit Norimbergam ad Clarifümum Medicum ac Philofopbum fummum Hieronymum Donzelli- num, vel in Cafaris aulam ad Clariffimum Julium Alexandrimum Sua Maje. Archiatrum mittere porerisnam illinc poflbac ad metuto deferentur. Vale , Praga decime tertio Kalend, Seprembris. BERNARDUS DISSENIUS Cronenburgius Medicus, ETTIDANDRESX'"MATTHIOEO, | » S P D VAptecedenti vefponder Epiffala, y] Cquid primum in te collaudem, i Domine Matt biole, Viv multis nomátibu Clarifisné a6 j| doce bumanitatemne admivabilem,an mfignem animi candorem c incredibilem ina tegritatem amorem mei, an poti fémtl omnia? N etu bomo eximius es,1m quo elucet egvee qua virtus, omnis bumanit atis plenus,nifi verius ipfz humanitas nominari mergaris.qui fie g| temet dejictas ac negligas,in fublimi refidens, in Italia totius doctrina parente natus, inflia E] (uus: apud Principes Reges,imó Cafares admirandusut me bumivepentem tenuis erudi- X . tionis aut potius nibili bominem Germanum ve[picias,dum literis tuis eruditifamis, omni, efficiorum genere refertifimis non vifere modo, verim infuper magnopere pradicare,atq, ingenii ui fetura mo- numento perperuo ac munquam intermorituro locupletave volueris. Nec efl quód de evmaadei: quicquam meris, qua inter Virosingenuos,probos. do?tos, femper est (olida, & adamantiuo quodam vinculo comnexa;prsfertim e- jusdem fidei ac profefttonis,utcung delinquantanalevolic»agrefti iugenio improbi,quavum baud exigua i[fbbac cau E SAHEN babetur. Nam ut deme verifime confitear, quando commentariatua longe ommium do- iffma inDiofceridem degere ac relegereyata, infuper icones elegantifftimast typis ad vivum expreffas contemplari »: eie tage sam viribus,quanta animi forritudine Herculeo quodam indefeffog, labore Simplicium pee. y : sexplicuiffes, genuinam Diofcoridis imterpret ationew edocuiffes » lapfus plerosq, etiam doctis ima pef pincel » ambiguam obfcurams, ledionem inflauvaffes , opiniones fal[as refutaffes , at, ut fummatim expedi m,totum Diofcoridem redintegra[fes,cognoviffem : ita mihi aliorum in eundem fcripta lan- quere aut [altem minus abfolut? elaboratavidebantur, rina viri fuerint ( etenim fuam quisq, laudem c» glo: ffudio jure con[ecutu 5l) ut continuo ad divinam pen Jcienttamseloquentiam (fummam amandam, fufpiciendam deferere.Scripfit de fimplici Medicine materis boc evo Eg p si Bia maccpests Cheiaie sq. modo non unam aliquam laudem; — riiivimin, e ; s s apri , zc Judiuiumsrerum [nculentam veritategn, inculpatas Sti pium Ideas, irreprebenfibilem ope- y ifi tet, ien Mri » frmilesa, dotes eximias » indubitata pror[us filemamife[lum fit , quàd nemo buic Iutum,pofl Duo[coridem, exemplar imit.imdum fi hi propenant, eer AM MARNE: phantam e impium Apaflat it, mew viribw obitertui defenfionem contra mali nifimum Syco- Prieein- nds [ceperim, qua fan? non egebas nam nofti illud aM, Seit € P. puru, Non eget Mauri jaculis nec aycu, Qc, L1 2 rd ; dinilibonfo fudio tenemur, quoviam isdem A Veneramdamáó impulfu f? E reBi faciunt qui hatemnitm exprefiffi ut ab ommi ambiguitare polso 41? flirplum provinciam; ita feliciter Ico- RES. : guitar, - d Mes : ridi; fimpliciug Parenti;affervayeris, Giriies pies e dii pe qim - -— rosg, Clarifs Viros.ui feriis, caufam tuam, em 3 X. telis A $4 Petri And, Matthioli contra Amathem Lufitanum fu[ceperim, nefcio : boc tamen fcio , bunc potiorem operam ex Commentarii . primo editi alicein Diofcoridem, impudenter ac furtive fibi vendicaffe , quod flagitium esl improbum, mipj meó, difumulandum. — Praterea eundem , per quem profecerat , imperitifüime, immodefliffime , acodiofifime nominatim infectari improbiftimum eit, c plane eórum qui omnem pudorem bumanitatemá, exuerun , cu.. ju(modi perfidiffimum teflimonium de feipfo prabuit nebulo à Chriflianifio ad Judaifmum turpiter jdido, dumdefcifcens, — Certe bac temeraria improbitate Cr invidentifima infekationetui, nihil alid efl confequi- tus, quam folent, qui ex aliena gloria popularem invidiam ac commune odium merentur. Petuiffet aliquo eru. ditorum numero Ó aliqua laude dignus baberi , fi fua forta contentus à morfu celeberrimi nominis tui abf. - nui(jet : fed infelix dum te cepife videretur , ipfe mifere captus est , fuoó, invento malum fibi accerfiit , adeo ut jure maximo , maximam Medicorum ac Studioforum omnium iram in fe concitarit , dignus iccirco; quem 1o omnes Reipublice utilitatem amantes & probi doctiá, bomines exibilent atque explodant, - Si igitur innocenti- am ac pre[tantiam ingenii tui utcunque tutatus (um , meum$, de pefimo calumniatore judicium Commentá. viis meis, ita ferente occafione , inferuerim , magno equidem id cominodo meo feci , ut quitam fis vir munificus 4c locuples , quod son afpernando fenore fludium illud meum compenfare volueris infigni laudum meatum praconio, quas agnofcere non po[fum nifi vehementer ambitiofu : neque negligere , nifi ignominia notam fubire Velim. | Proinde utcunq fit, certebeafli meteflimonio amoris, lenevolentie ac bumanitatà tua: Siquidemal - undetota epiflola declaras, quo me amicorum locobabeas ; babiturusq, fis fempiterna memoria , nonmodo dum vivas, fed etiam dum te mortuo, monumenta illius beneficii mei contra Lufitanum prote fufcepti permanebunt, Hoc fi vere dicis, ficut omnino credo (alioqui non erat neceffe id fcribere non expectanti neque defacie unquam vifo ) pluris mibi e$t ynceri fimus bic animus tuus , quam univerfa Craft opes, [pendeod, bona fide memoriamta tui nunquam apud me interiuram, quo me cunque fortuna vehat : fed inviolabilem , fandlam , perpetuam ad- eoque immortalem fore : Neque enim me ullius juris aut neceffitudinis nexu tenacius obffvingere potuifli. Atqui ó utinam utinam facrum illud peclus intueri , facos mores difcere , os [acrum genas, amabiles deofculari , vel, quod malim, corpus totum complecti femel liceat :. Quanta bac mibi felicitas, quanta leticia , quanta volu- ptas ? Verum quum id non po(iim , facio tamen quod poffum: fruor eloquentiffimis dodlifimiá, cominentas viis tuis ,in quibus vivam imaginem tui indubitamer expre[[am video: Hos jugiter ante oculos pofitos babeo, Wonillos quidem primo evulgatos, fed quos tua liberalitate, ceuperennis amoris noftri [ymbolumyfuperiori Frans cofurdenfium mercatu, ad nos mififHi.. llis foveo nerd ifla memet veluti quotidiano fpeculo obledto, quod dum intueor, [pecimen ingens corporis tui videre me mili per[uafi : ifl animum tui defiderio flagrantem, quoad polfum veftinguo : 1ffis velut amenifimis Mufarum viretis fruor ac pafcov ad fatietatem : quibus accedit Fpiflala 30 manu tua exarata omnis eruditionis ingenuad, bumanitatis tue plepifima, qua equidem univerfam ad alfalu- tam amicitiam nece[Jaria tanqua (arta tela explicantur.Hanc vepo[ui inter ca qua animo meo charifima funt, undequandog, eam repeto,noyo me gaudio ejusdem relectione imbuiturus. Quod autem tu rogas ac petisut Apolo- giam tuam contra Amatbumyquem compendiofiffime calamo meo cribratum a[feria legam: duas adiungens ejus. dem editionis caufas, quarum una estne quis amulus alicujus te erroris confcium fore;tuid, diffiderevirib.tacen- do, exiflimaret : Altera vero,ut omnibus judicium meum de Lufitano conflaret : Legi ita, non folum illam , (ed infuper Cen[uras in Amathi enazrationes, qua lelione ita fum recreatus, quafi coram duellum utriuq, pectatu digniffimum, affiflente toro Herbariorum choro, prefide atq, judice Apolline, teffibus Diofcoride, Crateva, Theo- phrafto , Galeno, afpexiffem : in quo D EUM. immortalem , quot. colaphos , quot alapas, quot verbera, — quot vulnera , quot vibices homo ineptus , pugnandi imperitus , turpiter accepit , & nifi tumajorem vita illius 49 matienem, quàm ipfe [ue babuiffes, jam in ipfa pugna occubuiffet mifer. 129, fi quicquam (apit; cavelit omnem conjlidum etiam cum imperitis parum, exercitati. — Legi C alias edita Apologia caufcoeripto tuo compres — benfas. | Porro quod ad priorem illam attinet , non arbitror quempiam fuiffe tam inertem, probum, mali- gnum , att prov[us fine mente , quitam iniquam fufpicionem concipere voluerit de viro multarum linguarum peritia & incomparabilis ingenii excellentia clarifimo , qui publico commodo profuit multis, obfuit nulli , tan- tainterim modeflia aliorum errores ca]ligans , ut omnium amore ac veneratione jure dignus baberi , vel boc no« mineuno, debeat, — Nec credoullum eorum , quos nominatim errorum adinones , fingulari fan urbanitate, imb cum laude ac honoris prafatione , tantillum; commotum aut queftum , quum tamen ce Aviflateles uxicum pene nature miraculum , veritatis potiu quam amici Platonis rationem babendam effe judicavit. — Quareego Lufitani flultam arrogantiam , & prodigiofam in[aniam y rifu potius ac Elleboro explodendum C expurgan- $0 dam, quàm fcripto confutandam judica[fem: attamen , qua tua fublitnis esl doctrina & animiingens magnitu- do, famaó, tuenda laudanda integritas , bominem irrefragabilibus argumentis ac difertiffimis rationibus femel convincendum centerendumá, cen[uifli :. quod certe fic fadum Apülpgia tua pariter ac Cenfura decerno, ut nunquam exurgere velemergere poffit ampliu. — Alteram quam a. egas cau[am, bumanitatis benevolentieó, tue eft, Vir fynceriffime , quibus Croneburgium nominis tui, uut magis veritatis provebenda tutandaó, fludio- fifimum , judicio acerrimo preditum , fignificare voluifli. 1d qualecuná, fit apud te, tuió, fimilimos exada cen(ura viros , examinandum relinquo , quanquam tergiver[ari poteram , nifi decreto tuo tam impenfe farte , TE, aut faltem unice delearer : mibi fatis fuerit , fi aliena|laudi é» doctrina iniqui fimum emulatorem c0» loribus fuis veri depinxerim. — Atq, utinam idem tam copiofe quam fielerate illius confidens malignitai mere tur. Etbec ballenu. — Nunc vicifim breviter vite mee [latum tibiexponam. — Egoltaliam Anno 3$. C d0- óo ifimam Bononienfem Academiam , in qua D. Curtium aliosá, Medicos profitentes audieram , velinquens, retia ( DEO propitio) ad patrios penates in Hollandiam fari fimam regionem vedi :. cujus laudes verifit- mo Elogio celebravit ter maximus Era(mus Roterodamus nofter , ad finem Chiliadum, titulo Auris Batava: ubi dum annum unum artem exercui[fem , mox ab inclyto & prudentiffimo Senatu Gruninga urbis, que profeito magnifica , opulenta , munita, ac bene inflitutaesl , non ita procul ab Orientali Oceano , publico ere accera for. Bic annis noyem commoratus multisequide tibus, Colobiam Agrippinam perveni , adjuvante tunc inflitutum noffrum clariffimo medico foanne Echtio amico meo chariffimo : fludiorumá, meorum per Ytaliam fodali conjunülifiimo : 1n qua Academia etiamnum vivo , natus annos quinquaginta : miram fortune im- 4 grobitatem multipliciter expertus fum. — Nulli Principum obflrim , tametfi talium conditionum sje / V Epiftolarum Lib. II. 85 won defu£rint , quia ingenium meum aulis non perinde convenit , utpote liberum 4c famplex , atq, eas alioqui formido , cogitans : Exeatis aula, quipiueffe volet. — Quas ad me mififli Simplicium picturas , vehementer probo, fimuló, laudo c predico Summorum Monarcbarum liberalitatem , ac propen[am inte juvando ornan- doó, voluntatem , quibus dotibus fefe vere Reges declarant ; nam nifi conatus ejusmodi bac ratione juvAventur, son video quor [um literas €» difciplinas didiciffe, easdemd, pofteritati , immen[a corporis jactura , tradere e- fet operapretium , quibus conflat omnis politia , erum barmonia, philofophia woderatio ,bominum falus, quibiis à reliqua mortalium face disjungimur , C ad Deorum beatitudinem fenfim deducimur. Poftremo quando ma xime rogas, ut in amore benevolentiaó, tui perfeverem , er qua fequuntur in Epiflola. — Hoc tibi jurejurandó affirmo Vir Excellentifime , me nulli tuorum amicorum ceffurum, tametfi cateris futn inferior , etiamfi capitis 19 periculum obeundum effet , meá, paratum e[fe pro virili improbiffimorum nebulonum virulentam infaniam , ih quorum Cat logo primas tenet Amatbus, propellere, — Tu modo da operam , quod facis , uetemere bunc affe- dum concepi[fe videar , & me fimiliter amare perge. duterim made virtute mi Mattbiole, & qua cepiffi vigilantia , dodrina & gloria rem Medicam provebere , eadein quao abfalvas, ut omnes natum te gaudea- mus, Sacrofancle avti noftre gratuleiur, fimulg, calumniatorem tuum Lufitanuin Amathuim execremur.. Cer- te admirantur te doliomnes , imitantur tam paíci , Quam veprebendit nemo quicquid amarulentiu Amae thi, quem facete & (alfe Amatlnim vocás , neptegarriat. — HivalebisVir animo meo cbarifme , C fi quid babes in manibus matéria Medica , ejus me quafofacies participem , ur ifliumodi benevolentia magis tibi de- vincis Cronelurgium, quem jam dudum totum obaratum addictuimá, pofides. — Literis tuis emantifimis jam .. diu refpondiffem, fi ut mibi paratus calainus, ita promptus fidustg, fuiffet unciue.. Yrerum vale doctifime M&tz Ao tile. Colonia X X. die Martii, Àumo M D LX. MELCHIOR GuILANDiNUS BORUSSUS, Conrado Geíncro Medico, S BR D — So regrinatiówe mahehté conpore :. mecplani Mim pore mecplaneptius iaaóunve e. idszug, : dd f illius otiffima Helbeyids ees evései fav defino , quaininfloridifi e Melirdn su oe Heferidum populorum telluris, quaim divinis Platbin era aeris icerum Infülarum iria joi merid a " s : onec jan? alia eibulla, quam que bodie Orbi ped Dilcicbiigin «ri Ameritad, wotninibu wniver[fo mirdo innoruit , defcendo , ubi, ipter corn iiri Balin cel Ped scie z^ iab ipfam , mirabile p NI ne eg ww loconitim appellatifüccimemtem intomaDret "rà canos leniter pertrachantem, voce dena, Lig iu tin áppellavifücciin na x Bii m HE alta Trafci à fe Hàz Ba 6. deó, necfarifiio gaudimemas qup dn Dum bes fie mentiobver[antur, exberpifcor,ád mea; ; - Tríei eft Peeters gt qr ie da , am blan) ca. fttit, £a, ómni cura fülutus, Cy ali Siege tesioe »c alind omniho agens , vera Erssnoyillehs...) en qui dtyinatiónis partém unam ex fomimaimagnuepp rendent ati i 0 rà tain in[omnio agnita doceri poffet;minimb peyDbicisbaim rini EUK It Certumta Yit authoritatem , ób[oleris nitorem CSS dar tin dire hà Wale fuese. ted men trtum ffl gratiam, duin dem , eti rro s " v ngnfetid quali femibiinterangores bos conetura, movam fiubihend — MEME PM fn 96 Petri Andr. Matthioli cutida altiu vimor ferutová,, intuisliterisobtulit,.— Scribis nonvideretecur Mamiras Pauli , quod mif, £44 Éonsg vov TrAlliani dici nequeat :. nec animadvertere etiam poffe , quid impedimento fit , quo Fidi idi ^ cuin vulgare , Mamiras Aegineta vocetur. Deniq, Holoconitin Hippocratis , Moly à Diofcoride appellari ver pb. Verum cavendum tibi est apprime , Gefnere jucundifime, fiquidem undequag, videris effe eruditifimu, ne duin inea ftudes convellere acrius , c veritatem conaris inquirere anxie y in denfiffimas prolabari tenebra, , i idemq, tibi eveniat quod Chymiffis ufu venire cernimus, qui jam diu fruffra vertendis fpeciebus , r decay, tato illi aureo velleri fummo C temporis. C» verum omnium difpendt incubuerunt , incumbentá, pofibacin po. Dulcichi- flerum. Nam fi Dulcichinum , Mamiras e&, ut profecto Pauli verba atteflantur , vadiculam effe tradenti Hasta berbula geniculis frequentibus nedofis cintam, detergentis nature, nequaquam BoxGonaigavor dici poterit,quan. ' da Trallianu inter Mamiras & Bos Conogovov difcrevit , utrius, feparatis locis mentionem faciens, — Mami. 1a 145 fane libro medicina 2. Cap. . nominat :. BoxGonagovs autem libro 7. agr éeavana]mav meminit, NA Uere probo Goupylum C» Andernacum , viros alioquin celeberrimos , uri BonGonagravur , BaMvonag divo fubflituen. TUDS C pes fiquidem nontam vox ipfa Box omeigavor , quam equidem vetulatem baud redolere fateor, quemadmodum hec Xbvitw , nec vgésusov , nec «apunto , £r fexcentas alias, quibus tamen frequenter Alexander utitur , &y aj omnibus eruditis tolerantur , quam, autoris eo loco propofitum fpeüandum esl , quando ve&am vitlus vationem purulenta excreantibu prafcribens , abflergentibus nutviendos py «cipit , qualia funt , $us gallorum, phafiano. rum nonpirguium , perdicum, attagenarum, turdorum, [imiliumá, avium. Ad bac ft [anguuvejtciatur puru, jufculo ei incoquere mandat Boxtoudgavov, alicam, itrium, fimilaginem, & eju generis alia, qua ob fucci crafi. tiem , vafa fanguinem continemia modice obffruere C pecu lenire atq, abradere potisint, — At tantumabell Caflanea» deter gendi farciendi, vi pollere , ut nibil detergentibus C farcientibw magit poffit e[fe contrarium, yg Adde vocem Baxavonagdvs eque effe novam atq, BoxGonegotos , € quod per magni vefert, nullam plané po|funt — Caflanearum glandes &uaviusis ttilitatem commodumve afferre, — Proinde veriorem veterem ledtionem pm Tor, C* BoxGonésavov pro berba interpretor , que pingui fucco conflat , c facultatem obtinet bumorum crap - tiem mediocriter incidendi , adeo ut execrationibus &pedlore fit idonea. Quid verà Box&audsavov yix alia effe planta poffit , quam illa ipfa cujus femina ad temifi , argumenta babeo, tum quia attenuandi natura pollet, lentitiam in fe babet tum quia radiceconftat bulbo[a , Caflanca tamen fimiliori quàm bulbo, quando cortice foris obducitur nigro , intus verà fubflantia Caffanen fimilima expletur , quaves & nomi occafionem prabutt, ut compofita nomenclatione BcaGondgovov diceretur , quia 'Bulbum Caflaneamá, mentiri videtur, — Sed bac le- viora, — Quod maxime me movet ut BexGondgavo credam berba , cujus femina boc titulo infcripfi , illud est, quia nomen in Gracia in bodierntm uq, diem retinet , biis ygonngauidaas , Byz.entinis eygnégava , Rbodis. BoMondigave appellantibus, — Adflipulatur in omnibus mea fententia , aut ego potius fue , vir graviffimus, cum Fallopü — orina, tum bumanitate clarus , Gabriel Faloppius Mutinenfis , in ordine c numero fibola. Medicorum Pa- hu. — tavineminime pofiremu, Anatomicorum bujus avi facile princeps , atq, tm fimplicium paleflra aibleta invi- &w, imo vero in delellandis domandis, Chirurgie prodigiis, Walicu Hercules. Quid babes, mi Gefnere, quod damnues ? Quis fenfw esl verborum ruorum ? quetua mens ? oculi? quid ais? Nimis urgeo, commoveri videris, fiquidem errorem tuum agnofeis, Dulcichina non mado Eos4ansgavor diti nonpoffe, fed nec Mamiras quidem redde BoxEous'gvov appellari. — Verüm nein novam figmenti fufpicionem apud te incurram , quod vel ex nuda feminis figura argumentari veritus nones , vadicem eju bulbojam effe nequaquam tibi probabile videri , ideo radicem unam ex Chio ad me allatam ad te mitto : quam ut terra mandes jubeo , cognofcesá, liquido Melchio- Bulboca. rem tuummibil minus fcire quam nugari, - Foliis ve[litur Crithamo fnilibus, cauliculobrevi, candidos flofcu 4a, Suae — losinumbelli fuflinentem , quibu [emina angufta, c flriata , canaliculatave, Cumino aequalia , fuccedunt. P"?^ — Non is fum , qui cavillis & impofluris inanem gloriolam aucupari velim. — Mentiri nefcio , nec , fi feirem , ve- Matthzo- lim. Nondum eo dementie deveni » ttt Mattbaoli pellem , quieo nomine male apud eruditos , nec immerito, " UEP- audit, Beruffiaco corio anteponam. — Metamorphofis ifla baclenas molefta mibi efe non capit , nec placet cum : Eyantba Cr Agriopa ex bomine in lupum verti , vur[umá, vefhuui fibi, — Satius effet ejus generis bominis naf nunquam, aut profecto in cupis emori praffitiffet, Neg, enn ves ulla majus bonarum literarum ftudiofis deris , Doroni- Bentuin apportavit unquam;quam ifla eruditorum mentiendi audacia impunitasq,. Caterum Doronicum vul» cum vulga- gare non poffe ab Aegineta Mamira» vocari ut Fucbfiu putat , confimili plané argumento priori comprobatur. Mamiras, NA em fit verum Doronicum , ut defcriptio atieflatur , && doclifimi quiq, fatemur y Ruelliu, Leonenut, fehola clamitat , Mamiras profecto nullo padio effe poterit , quando Avicenna Mauritana factionis princeps li- Doroni. ro fecundo tractatu fecundo, feparatislocis Doronicum c» Maminas , quod Memiron nncupat profequatur, , eumdue (de boc in M. deillo in D.prolixepertradlet. — Mludes tu nodum bunc , duo efe Doronics genera inquiens PI — Orientale nempe, C Europaum , quod officinarum feplafiarii Romanum vocant : fed te comedere quidem Orientale effe legitimum Barbarorum Doronicum , noftrum autem , vel maxime ire infia. — Equidem non : dubito, virclariffime, quin utriuq, radices jamdudum con[pexeris probed, perpenderi , nec aliam inter eas dif- ferentiam deprebenderis , quam qua ei inter duo ejusdem alitis ova, . Quod vero Doronicum Romani non fic ut Orientale ferveat, cr linguam vellicet ( qua Ruellii opinio esl ) id. noftri celi folid, temperiei f. erendum faporum effe acceptum , ut quisa, eil eruditifimus , ita fementia buic promptiftme accedit. — Radicesenim plantarum. inridici- . dr Gimilibus (aporibus Aterre proprietate perfici , uti etiam in frutlibus evenire videmus , credendum omuino eft. 60 pusdilimi- sj vnim vadices arborum aut vitium , aut reliquorum (eminum nonex terra proprietatibus fuccum capiendo de? ederent fructu , uno geneve effent in omnibus locis & regionibusomnium fapores, — Sed animadvertimwin In- Monobafi-. fila Creta Mombafires vinum ( Malvafium vocat vulgus) in Cirno Corficum , in Campania Gracum C La- fes vinum, chrymam , circa Me[[anam insSicilia Mamertinum , in Thracia maritima parte Maroneum , Smyrna vegioo ne Pramnium , utrung, Howeri teflimanio celebre , in Liguria Amalile , in Germania , quatenus Rheno abiti s tur, neg, omnibus partibus, Rbenanum, in Pannonia Ungaricum, reliquisg, locisplurimi innumerabili mul- titudine genera vini virtutesq, procreari,qua non aliter po[funt fieri, nifi cm terrenu bumor fuis proprietatibus Chelido- faporum invadicibus infu(us, enutrit materiam; per quam egrediens ad cacumen profundat proprium loci € gt- MAE neri fui fructu faporem.. Chelidonium minus , quod rudi berbariorum plebecula Serofulariam minorem uer Fracaflorius, Manardus: Cardanus, Mundella , Mattbaolus , Braffavolus, Amatus € deniq, tota Medicorum jo Y Epiftolarum Lib. I1. 87 erdinis abfoluti fit in cálefacindo C deficcando fi Aetio credimus , ideoa, mag ndim pra fe fert tenia guíium erodentem ,cur , quao , commanducando fepe Bullam prorfus nobis acrimoniam imprimit » ei Galli. Cicita fot sum quàd inbumido loco natum fit ? Cur item Cicuta, Socratis maxime fupplicio nobilis » in — died Shütddés is, im plurimisg, Ialie loch fereinnoxia nafcitur ?. Anob tam cau[am,quam Galen libr. ang! vgoo iplis fecundo fcripram reliquit ? Dicu enim Arum Cyreni minimum medicamenrofi y minimum4, — ? ciÉ T6 ádeo ut 1n cibis vel Rapis utilis babeatur : 1n Italia verà » 4c minori Afía contra adeo acre , ut medica "d ti duntaxat expetatur. — Pariratione, ficri potest ut Cbelidonium mimus , € Cicuta , im Creta , Attica ow 10; Cilicia , € Gracia ejusmodi viribus pradita nafcantur , quales eis à veteribus contribuuntur im Italia veró,Get- mania , & Gallia nocendi oblita proveniant. Comprobant id in primis infignia autorum reftimonia ; Plinii, 10 Columella y Martialis , Galenus , Diofcorides , G" cateri , Perfeam arborem in Perfide exitiofam vffe : tranilá- tamá,in Agyptum , mutata natia m cibos receptam. ldem Beienio accidere literarum monumenti apre TACRRORS Ariftoteles regi gujàv primo. Poma mortis in provimcia Perü Occidentali Indie , an Sorba efe ignorar? Atvae rd vietate regionis adeo pernicio[am plautàm evadere novum yideri non aebet , cim c fexcentu alim ejwmodi WU- soiba fan& tationes accidereconflet, | Summa fammarum , quod fi terra generibus bumorum nou effet difsmilis , e difpa- rAtá, non tantumin Syria, € Arabia m Harundinibw , Cr uncis effent odores , neq, abieies im Arabia Tbüu- re manarent , neg, Olea in Troglodytica tegione Myrrha glebulas funderent , nec Bedera in1 ndia Piperis bac- cas daret , nec Cyreni in Ferulis Lafer na[ceretur, nec Cinnamomum € Caffta in Molttccis infulu eX Laurü decorticarentur , fed in ommbus terr a vegionibus C locis , eodem genere , omnia procrearenuy.. Has autem va rieates regionibus Gr loci , inclinatio mundi , C folu impetus proprius , áut longrus cuv[ut faciendo t4les efficit 46 terrabumores , quas qualitates non folàm in bis rebns s fed etiam im pecoribus C armentis aifcerni potins e[je ati tmo , quam ut autorum tefimoniis demonfirare babeam neceffe. — Aud mtranfitu adjecerim y nolifcum fen tire Theopbraflum C Plimum clarifimosverum conditores, Calamum & uncum odoratos, nequitquam anó- firi barundimbus & funcü diferepare , preterquam quid fere compertum fit , ut qua locis [rigidis odore varent, £a fervidu odorata fint , ut Calamus & juncu inSyria, — Abundefatiu s C latius etiamnum quam res exigé- bat , demon(lraf[e me arbitror , Duronicum Europaum eandem pror[us effe cum Orientali plautum , quando e nomen, & radici effigies , GP par utri sd, natura illud coatauunt, nulló alio quam majori minoruá, difcrimine; 1tag, Doronicum vulgare nequaquam Mamiras appellabitur , ut Fuvb[io placet , cum Doronicum fit , Avicenna inter Memiren , quod Mamtras eit , & Doronicum differentiam aduotante. — Quare cim bactenus nibil obfla- ré animadvertam , quo minu Dulcibinum Mamiras dicipoffit , non recantabo , nec dimovelor à mea fenten- 39 tia, ni(i tu exercitatiores in literaria paleffra atbletas in arenam deducas denuo qui id agant ut tua € fulz ciant comprobenta,, C mea de[lruant confringantá, : quod üt facids , vebementer etiam atá, etiam rogo, Scio uen defuturam tibi argumentorum copiam , quibu exiflimationem tuam tuearis , C defendás , a6 meat opi — X nionem convellas conjcindasá,, — Ridendus boc loco Bellunenfis , qui Dulcichinum ab Avicenna Granuin Alz e. Bellünen(n lin vocari afferit , noz animadvértens , Alzelinintér fruclus, nonvadices ab autere connumerari , C Serapiohei Aliade cap. 337. Siplici. vaedianto. in filtquis nafci tradere, — Habz-elim (inquit ) granum pingue esl , magnitu- quid? dine Ciceris, citrinum ab exteriore parte , album ab interiore, boni faporis, apport atur &terra Barbaris, nomita- , tlird, Piper Aetbiopicum ( verim Piper Aetbiopicum re Vera est aluud ) in Barbaria dicitur Croni. — Forma fpéz atur phafeoli filiqua Qe Grano minoribui.. Color grani cirrinus nigerve.. Sapor acutus ad vnflar Piperu.Vi ejus . gradutertiocalida s bumida primo, bac ille, Ex quibus planum fit | ingens effe difcrimen uer Dulcicbinum c 46 granum zelim, Mennini me Venetiis aliquando Agyrtam iti medio foro Bal[amelaudes, C praclarás ejus virtis tes ( ut id genu boininum faceré a[folet ) decantantem confpexiffe qui post lon igam inaviam verborum feriem; filiauas quasdam fafelo fimilimas, breviores » arómaticum [apovem prafereutes , quibus [emina nigra y fafelo &qualia , fed minora inerant, pro Balfama [uctu vendmabas , quaves cv datlis ; ut audio, impofüit, verum vé- term Catpobal[amtn citt jadavione etiamnum dictirantibis,quum tamen medius fidius aliud nibil fint quam Croni feu Hab alzcn. Sed jam tempi e3l ut Holoconitini Hippocratis, Dulcichinum effe probem, G differre à Molyo, non folàm Dio(zoridia, verum etiam autorum omwunn oflendam. — Magna C vetus efi truditorum Praec orces ium ae » quam antiquifimis ille Gracia vates, unicus ingeniorum ommum fons & $a ; Ici ingeniorum fümimi ft j i Sd Circes ih decima OÀ ife Rhap[odia — 3 n ME e iot dd Wremeditm-arWihhIN 5o Pj) a» usta Fons yanaei]s Ji ánh ullo, MáAv dif aiti akiaot Biol, vaxesdv ld d* Gpbógap A vdigiei ye loifoizt , leid MA vk masa ibo], interprerans Ovidius Trausformationum quarto decim àil; ' -— flarem déderat Cyllenius album. Ais p li eom ure eei eta Lycapbron in Alevandra obfcuro poemate , aiu tbinss de felatorejei EFafmu duobus lnch, prafarime sa Aul, s, loto yr, quod Gr Suidas, Euflae E » prefatione in Ariflotelis vo'umina Graca ; , mel , heb, apes, Maly na P s & in proverbio , Ned, &ch; admini id ii s fadicis nigra fJzbolo laboris molefhiam fienificari affrmana P 6o qui bos verficulos condidit , quos in Priap, lufib, seis org eia DiVerfum cen[uit, quifquis illefuity Hit legitur radix , degia Dacos - rhe d mara ladeu P, Quem éum Mol) vocant meutula Mol) fuit. dunt, [pecie illa Homerica, va ee ath effe exiffimant, C nafii tam circa Pbeneum , Cr in Cyllene Arcadietrás ds Tope E e rotimda, migrad;, maghitudine cepe, folio fcilla, effodi autem difféulté?. Hoc émiües Graci códices dar : ty iete dd em opum ca AXehtacv,non quemadmodum Gaza vertit, c hJ T. (y J iz L4 tu ) j ] 7 7 i. " bm oen Hab ftt cra vor aduruen.. jüriu pui HI E, E GRECE 1/0 €) ] WCIRÉXTZu»iALàs f*e ed cy Maie md vis plus 76 TfA& Finis Ceu A Dia petiisse 1d pe quana, gaci » elefie, (ut pleri, fuia ventur) fed cimmortis peticulo eruemtem fe fubjiciat, baud facil? à quovis ue cu vf N Le Pr agii 88 Petri Andr. Matthioli Siglsopho- dodi poffe. Que cimita fe habeant » lucemeridiana patet clarius » Homerum per Moly aliud intelleyiffs ij; . a cii Aliani, "HI quam C)nofpafium ceu Aglaopbotinterreftrem Aeliani, qua , uti at ob(ervatum egregie eit, Babaras 3,.. y fepho in Belli ud. bifl. dicitur, £v à Democrito Marmaritis nuncupatur. — Tradunt enim autores ilii » Bala- tet, 9- van. fett Cynofpaftum captu admodum difficilem effe, C rbiXotomi manus fallere, oculosá, refugere, neque prius colligatur, confiflere quai aulieris menfiruorum profluvio laborantis lotio fuerit confber[a : neque tamen boc eiat anos. do vetentaim fine periculo cvelli, quippeextrabentem pra[entaneam mortem confequi,nifi cjusdem radicis amne leto fuerit communitus, quo carentes , terram circum fcarificare , circa radicem, laqueo vinlam cani 4lliga- y re 4c repente difcedere , tandemá, nimio conatu fequuturum canem radicem extrabere, C» veluti domini . perfoluentem vicesillico commori, C nullo poflmoduim periculo vadicem illam à quovis tractari poffe. Vimeju | in expiationibus praflantiftimam e[fe, ut ettam qui à [piritibus vexantur inaundie, protinus liberari compertum v6 fit... Moly hoc in marmoribus Arabia Pevfico latere , & in. $udea juxta Macheruntem oppidum querens. — dum. .. Neque enim dici poffe quicquam longius à vero remotum arbitror , quam Moly , quod Homerus ces. - M lebrat , Narciffum Theophraflo appellari , & Diofcoridi Colcbicum .ut Tragus cenfet , quanda Colchici fn - BUMP C dadem non ei: e Tbeophraftus infuper magnam inter Moly Homericum, & Colphicen Diofcoridis, fuumá, Narcilfum difcrimen flatuit.. Sed ejufmodi errores, Trago. fere fatales, tota opere paftan. Homines fumus fa- Moly Dio. /€?' : fed parcius errare po[fumus,modo velimus * per incuriam multa committimus. Ut quimus ajunt. Opera . fcoridis — laudanda ,monopus. Alterius Molyos meminit Diofcorides & Medici omnes, cui graminis , non Scilla folía,. n tffe — rudix non Cepa magnitudine;fed parva. Id tu Holoconitin ab Hippocrate vocari credis, illa fortaffe conjediura ti » RCSU fretwi, quod autor à libro de muliebribus morbis prisno radicem ejus velut bulbum e[fe narrat ,nec plane Oliva parve difimilem : qua nota Molyi à Diofcoride reddi videntur. Equidem plemftime pev[picto cum bac im 197 parte tuin in aliis plurimis fingulare illud ingeni tui quo polls, acumen, C fateor exojculaturum me fuiffe, protinus, ambobus, quod dici folet, pedibus iniftam tuam fententiam dejcenfurum , nifi me Galenus medicina corypbaus vevoca[fet , & veriorem ampledi exiflimationem coeg:[fet. Nain autor ille in libello quo obfoleta - . Hippocratis vocabula planiora facit , enafow Hippocratem vocare ait, qua caterü Mol) dicitur : sXenvrizidia - vero berbam effe agveflem, & à Dio[coridi ógouvsévsdt appellari, quafi dicas in monte natam. Quibus verbu | perfpicuum fit , nibil minus poffe flatui quam Moly Diofcoridis ,.& Holoconitim Hippocratis unius effe flirpi nomina , quando quod. Dio(corides Moly nominat , Hippocrates ecow(cw nuncupat; contra quod bic oxonu- Oroconitis j/7, 4 , ille sgonuviculx, Quares tu, ubi apud Diofcoridem sgonovivis babeatur. Refpondeo, nufquatn. Falfo. DEREN igitur Galenus Diofcoridem allegat. Nego. — Nam c Avicenna eodem libro quem [upra indicavi cap. 74g. —— in defcribenda Zedoaria, c Serapio cap. 104. medic. fmpl. in Dechon, id eil , Panicos non Milio, ut male in- 3d... terpres vertit , C" Plimus , non is qui naturalem lifforiam condidit, fed alter libro de ve Medica quartoycae — | pite ultimo in Spomelidibus pomis , Dio(coridem citant , cum tamen nufquam , qua nominati antores de ii plantis adferunt. apud Diofcoridem veperiantur. — Nifi igitur nomine Dio[coridis alium quam Pedacium A« naz.arbeum intelligant, profecto volumina; qua bodie [ub boc nomine circumferuntur , manca effe in plerifa, videntur. Sed bac per conjecturam dicla fint... Ad inflitutum redeo. Holoconitin Hippocratis, &on effe Moly Diofcoridis, jam tandem te agnofcere avbitrov , alioquin nec Galenus udxvfav apud Hippocratem , Mely in». terpretatus fuiffet. nec Holoconitin à Molyo feparafet. — Quid mulgis? | Et defcriptio, c natura Holoconitidi , ab Hippocrate reddite, atteflari videntur, uequicquam à Dulcichino difüdere. — Reliquum eft ut pari vae. (eMat? pies, Moly Diofcaridis excutiam, perpendamá, vera an falfa fint; qua à Deo illo berbariorum Matthaolo tras ' duntur, Moly ignotam effe Italie plantam dicenti, — Ridere fubinde mecum ipfe foleo , Gefuere lepidifüme, 40. do&orum quarundam nojlri avi bominum audaciam (temeritatem enim non dixerim) qui ut fucum, nefcio . Y bevcule quam laudatum , fue pratexant ignorantia, frequenter fateri non evube[cunt , multa fe praterite, (ed qua nec alii quidem pervia fint, ac fi docta effet, fi diis placet , ignorantia, ca nefcire, qua ab. aliis hade- nu prodita non funt. Verum a5o ngv àdio? agis &vlw 9) vé Aviflopbaneos Strepfiade, aut fi mavis idle? apis tà» Aóvvzor cum cateri, Alterius ifla inflituti: alium bac locum pofltulant.. Dabunt tandem imperitia fu Moly Gale- peus. — Moly, inquit Galenus eodem loco quem proxime commemoravi , Allium est fenplex caput babens, PRO . Óemondivifumin fpicar. — Quem locum fi Mattbaolus apud Galenum legiffet utprofetlo legere debuit , Sisa 0— orm quamin Molyo, & (aam, reliquorum ignorantiam acéufaffer, — Nibil enim medius fidius allio ifo [ylvefiri uovonipéwvo ejfe poteslnotim. — Na[citur locis campeffribus paffim , foliis exilibus , gramini aut crocoproximiss. E fed latioribus , tenuioribus paucioribusG, , quinarium numerum varo excedentibus : Caule alta, tenti, con- $0. : cavo, albicante, in cujus vertice auzgdoadie quiddaminest. Florescandidi funt , non plane iis difüimiles quos in Lilio convallium cernimus. Radix fubjacet parva, Bulbofa, nullos in nucleos fecha, fed fimplex, C unica,al- * liumolens C fapiens. que caufa fuit ut ATvaga Allium caninum dicerettr , Cy o quoque fub nomine fecundo — Alliam cá». ];5 post Allium fylvefIre depingeretur. ' Sed de omnibus (atis Ame didum eft, pleniuó, ac ab initio quidem. —— "Tog. putaram, nec pauca pratev infiutum ; quare jamopportunsm est claffcum comprimere, receptui canere cone —— traciug, bujus epiffola, five potius libelli velis fenfim portui adnavigare, —.1lud currens motayerim, Moy — à Diofcoride vocari , f Eringion , cr Solanum faporiferum , quod Plinius item comprobat , C Rute utranque — - fpeciem. Montanam, & [slvelirem alteram. Nec me pratereunt , quam monftrofa fint , qua Pliniusdefuo Me- —— [ya memorat, radici 30.pedes longa. Verumego fuper eo alibi copiofe. Hac intranfitu monuifequidoficitt? —— Habes igirur vir preflantiféme, incomptam quidem, nec qualem tua dubitationes exigerent , fed ingenuamres 60. — Jpoufranem, quam tta accipias velim, ut abeo qui te diligit fine aliquo fuco profiifcentem. Tuum erit, acritua aigento, C* exatto judicio, tam bec quam alia qua à me fcripta funt , diligenter examinare, calculumá, vel album , vel nigrum fingulis porrigere: utrung, enim equi bonig, confüe - lam , modo me ames, quod ut facias etiam EE eu 8 Epiftolarum Lib. -— : 9 CONRADUS GESNERU M Melchiori Guilandino; agat luptate legemi perbrevis vA " mibi cum voluptate legenui j PES. lixa, quanquam ibi cum voluptati ii, " creep saei de Guilanaine. Nam quod ad de ORNA AO die dem vifa edu Feripnx kd c» familiarem , tam graviter € argumentofe r. piofe: quod ad (ubi M E! d tiui 4b ti rofectum 1 rpretor Ant trem orationis "me j / nrerpretor. Tantus a € Y - ? es id qui tm ex Amori in undan ta p. ofe : E j njLternatus. nejcio quomodo affectus (quod ex Aratus eit, t t perlethis omnibus, Antmo co Ji R6 ffe jf. tus app t Ro Epiffe , ; tarem, ibi ci i0 j ibi Ltenttain omnino mutar ne. m fimpli i ita. itidem tibi conti iffe, ut fc ibis, mni r) fe Li etiam nimiu à ffi pliciter condit. m T T0 H 4 1 ihitió dicam,ne pror[us contumacem e — ccm tan Duis W^ aps inia tuo,ut viddoriam e vidum same arde Bulbocaflanum certe ingenue Lege € « fidubizdit! did, oc tjm glo es ; vi dun , e refradarium me pu nicertavi, fed interroga liqui verb ln edi, Nep n supioigpr qt difcipulum vincas, Inreliquis v. : tibt ad[cribam ejus vet, dverjarium, fed ut praceptor difcip e cogis té mh , xi pesa tp ; à te amando, colendo, (boc erüditio tua, riofius tibi esl, fi me non t ntio, Neg, vero me té4 »calen Mii diete . egisse men et dec j [ à gurogéiots ditnbyebunt: monmagis quà : ut in progre[fa Epiffo tes illetus £avisuu[ngà puróg / im de Fig MM me ü 45, quód mentem € oculos in me requiris, - neficentia meretur) 4 t py erii j inmerequ ^ ' bostes j iti à tj alim ,fi in alterutra Kinh eerceetitert. dicendi genere , equidem minime egre fero: qui malim ,fi matorio quodam C pe P P J pe i quad 1 PE in in uobu rerum m esi Arten. nimio invenienda veritatis €ryore eccari,quam remifibne ninia 9 ulum in T€fri E 2o eccandu.: ni Ibert ate , Dos : - rare, lta, ut boctibi condomo, C vafim todeus egere Poids 4C ; d dji- inquirendarum fludium flag : endi, ab[q, ulla indignatione tua, jus egomet mibi fu LIA / i Dé mini Helvetico iis edniate si joie familiaris, dubitationes tantum € interrigationes a n n fola mea, JR n. ua tu [fimpliciter ad e [evipferas. Tuveroia opone: s. Ac n, t s sehe: ap ptm Wa epis uod ajunt) celo aberrarem. Atqui inter eyorem ac dui riga eniti feripfifti, vera effe negaffe T PIE im Jintita ut £i e séguei.Dubitaye certe non est wer? DE 24s nibil: tum interesi : adeo ut invicem ddam é via ad cognitionem.Et philofophi hommis, uon quidem ignora : je ingnorare, fed principium ^s fed ignozantiam fateri primum, deinde in utrAma, partem i cci i niin wer LESS M: riva ÉuAopeyois vpkeys và dikaopüzia tas, i ydp Vyspov evaogun, quirendo conferre. ; t inpri 5. Et if fup Ai Nes d on Fgip voir] vov eleznov, mquit in prima pbilofopbia Arijlotele üy pé tgrpanciou 3075 gérer &qr D ji j ) í 3 PUrE duamogiaoan "tegi QUTUYV, At tá elongittudi [2277 yu: epyg di aüs an£^] eue eua yueia qgavop ATE ràv, AETi ib. d gitudine ac brevitate vita: jx à pis ü - x »t inquirendo anxie veritatem in denfiffmas tenebras abeam, periclitari means € flo dif mis bó: 0H; j ionis vim ii llicendo confez. 7 ibere debent, Quivero metbodi ac demorferationis vim intel Hes Prem Hn A cem jco, PU ab[que certavatione crédere,in rebus quidem bumanis, quipo[funt, "fus dpiMdeopór efl, In amicitia vera voluntati C benevolentia utring, babenda efi mutua fides quàm f[ynce- 4oProrfus . irme, ita ut neuter de alterius animo dubitet etiamfi eventus aliquando nan videatur refpondere.. Multa niii rifime, : COHItin, hon flatiin tibi afferenti credidiffe , idd, fine autoritate (quis enim boc ante te docuir ? ) fite rationibus. Poruerái poco brevi c inem A ineo, etiamfi non expreffiffem y boc tempore prorfus à flirpiuin hiftoria tm e[fe me co, » quod ante inultos annos mpi : atáj; Animalium bfloviam dico, cuju pars Et bac etiam nünc gue [cribo, imo effun- otim fibpeteret, C" eadein diligentia ipi Tralliani locos ignovalfem, — sed £avelo in poffez ifci argutius dubitando , neoociug tibi fa pam dficeoram, cr aliasregianes peregrafli: qui ingenia vales C indefeffo femper Pr L E rein libros M - Tuthexcutis, qui doCiffimorum pirorum amicitiis fores, multa non me tantum, fed public uas — Vtt facias dr mmestuas variar arai erudit — gH ildtitz 99 Petri Andr. Matthioli ymatureveferas, antéquam humanitus aliquid tibi accidat , etiam atque etiam te TOg0. Et QUéhquath té vol. lem fimplicius proponere pleraque : fi tamen opere precium videbitur interdum , ne bominum AUthoritd, ctia quam imponat , illis etiatu qui viri magni videri volunt, interdum reprebendendis, five nominatim, five opinioné spforum duntaxat, non abflinebis. De me que, poftremo in boc fcriptorum ordine, ubicunque diffenferis, D'o ara birio flatues, totum enim in poteflatem metiby trado. — Quod fi quid laude dignum in me laudayeri , amabo te : fi quid merito taxaveris, non ira[car. Puerile profetto, &ygomov C? nequaquam fapientis, ne dicam npiiyviri eit, [anclum atiicitia jus propter aliquot berbas , earumve uomina , diffolyi , quod bodie tamen yel inter viros sagnos C" graves, ut fibi aut vulgo videntur, infrequens non est , quibus boc fere exprobari po[jet quod Cynicus Diogenes bomini amicitiam ejus expetenti, [aperdam vero (aut caeum , ut alii traduat ) ferre detvedlanti , di. xiffe fertur : «lk alb wd dul paMnv aeemrépdlue ducacvet, Nifi tu fortaffü aliud etiam bic [pedlari putas,gloriam, qo offentationem ingenii,quo nemolibenter cedit. — At bocetiam ab[urditus esl , ambitionis c contentionis ftudio fummam virtui um amicitiam foluere, — Nosigitur iffos qi nepu^d, rideamus: c alter alteriw post bac fen. tentiam ac argumenta, placide vranquilleque ( boc est àzodae, aut certe wergio atas ) audiamus : ut fi fieri po- terit, con[entiamus per omnia s: fin mmus, (alva amicitia , libere, fimpliciter , candide, inter nos diens tiamu ,nullu emulationis ,invidia ,fimultatum, aut calumnia ajfediibus obnoxii , ut indoiffnni quidam dodi bodie funt. Amwitia vera animorum inter [e vinculum e8, virtutum ac pietatis ratione connexui, bis igitur fal. yis, quorum nomine [ufctpitur, rumpenda non es. Quid ad virtutem-aut pietatem berba, frutex, lapis, pifcutqua vel (uis nominibus sgnorari, vel ipfa flirpitus interire, quam facrofana amicitia jura , quorum autorem imo. exemplar Deum babemusyinter homines violari praflaret. O vita 0 mores, Nontecum mi Guilandine loquor uec te bujus crimini veum facio : fed alios noffri emporis bomines, vix bomines noto: qui mundo fe deridendos pras 49 Lent, dum vel in medicina noftra , vel aliis de vebus neg, magni momenti , Cr ad vitam ac pietatem minimene- ct[[ariss litigantes , tumultuantur, infamunt, celum terra permifcent,neque [omniantes tantum (ut tu fomnia- Las ) fed vigilantes iamomovizw, às ó nid Go vüs oileins dp, Nibil fnpliciu veritate , nibil Jimpücitate pulcbrius, cum aliis invebus, rum in oratione & dodrina, Agamus tyitur deinceps inter. 0s quam famplicifime: €» ut in Areopago moris erat (neque enim major illias majeflas fuit , quam amicitia inter viros bonos effe debet) divev audy nd aoQoutattov : ut Veritas ipfa nuda fic magis elucefcat, quanquam enit fervore aliquo C jufta amu- latione ingenium in aflruendo vero excitatur, nimium tamen altercando C indulgendo affelibus [epe amitti- tur veritas. Egofortete omnium inbac paleffra exércitatiffimum , aut nibil aut perparum docere pojfum, mi Guilandine : excitare (altem te C velutiobfletricando, ea que concepifli, quequeparturis , uberius, fei e maturius in Iucem ut edas: interrogando dubitandoc, efficere, quantum in me est, percupio, nam boc etiam non 10 ctijusvis est, de unaquaque ve commode dubitare, Sed egomet mibi prolixitate mea dijpliceo , quam tamen epi- flola tua propemodum mibi extovfit.. Expeclasforte ut ea quaad confirinandas opiniones tuas attulifli tandem refellam : ego vero montecum difceptare , (ed profeclo abs te aliquid addifcere , Cv vationibus tuis intelledtis cum ipfe (ouidras tecum femtirem, rum apud aliosisdem argumentis uti , € fensentiam tuam fulcire poffe , in ani- mum induxeram. Nunc quoniam Q* vesipfa pofInlare , Gr tu quod, petere videris , fi quud in comrariumpofjem, ut depromam,ne facile de fententia Jemel non fine ratione concepta recedere videar,quod levitatis non judicuest, expedlationi tua aliqua ex parte(quantum é per ingenium Cy pev ocium licet ) fatüfacere conabor.Non deeffent mibi probabilia multa, qua in contrarium adferrem : iis tamen abflinebo , cum mibi prolixiori effe , nec liceat :- quanquam tu quoque im tuis affruendu probabilia multa, ut oratores folent, non undiquaque firma aut nece[fa- ihi via, protuliffi,. Quid pridem ad te feripferim, non equidem fatis memini , neque Epiflola ad te data copiam ba- 40 P Wiee beo : fed ex tua que [cripferim , pleraque agno[co. — Primum igitur in eo quod. dubitavi an Mamiras Pauli, ftanum di. Bulbocaflanum Tralliani forte effet, plene ate fatufactum mines: C plantas effe diver(as facile agnofco, vera, — tibiquitam liquido id mibi demonflrafh, gratias habeo maximas. — At fuperiori aflate , citim femina quedam. peregrina ad me dares protua liberalitate, pro Mamira quidem Dulcicbinum mitrebas (ut nunc quoque fenti ) vadiculas fcilicet : eam vero Oloconttin Hippocratis effe negabas, quod vidicule rhixotomus quidam ita fenfijfet: Oloconttidis autem femen feorfim mittebas, mgrum, rotundum, durum , (apore fere nitrofo, magnitudine , qua minimum genusvicie, — Schede infiriptio bac erat : Olocouitim Hippocratis, quod ej apud reliquos medicos uoc - men quayendum, , Nunc veroinepiflola tua, qua prius feparaveras conjungá : Trafi five Dulcicqinum recen- riorum, Pauli Avicenna, Mamiran, Hippocratis Olocovitin effe magna voce clam4s , C afferentesidem Hip- porratis manes produci, — Itaquetum forte dubitavi, poffentne idem Bulbocaflanon dici,quod radix veluti bul- $0. bulus quidam , faporis dulcedine caflaneis proximis (ut Mattbiolus fcribit) appareret : nunc verapenitis tectum fentio, poflquam & Bulbocaflani radicem mibi conmunicafli e Rbodros etiam fic appellare docuifti,& Quam- obrem C a[fertam à te veram Tralliani lectionem, c» vem ipfam quoqiie demon[fratam , ex animdtibi gratulor, a[fentior, gratias babeo : & cum doctrinam diligentiamó, tuam admirabilem veneror , & candorem exofctto - lor : qui communia mibi & bec & alia complura , dodifimis ttis ad me literis, & nume & priu facere dies qnaws es. Bulbocaflanon igitur quid fit, nibil el quod ampliu addubitem. — Mamiras vero quid fit, fivenia tua licet, adbuc fum dubius: Cr rurfus vereru alicujus Medsi (non. Hippocratis, qui. Mamiran fortaffis - baud agnovit: (ed Pauli vel Avicenna) manes , fi qua arte non illicita potes, non Magia non Necyonate Mamiras. £4, evocari à te vellem , qui omnem nobis bac. de ve dubitationem tollerent. Tu Mamiran Dulcichinum anDulci- effe afirmas: aut potius fomnias: ego vigilans nego. — Vererum sgitiur de Mamira audiamu [eripta: [2 cbinum? 55,5 Dulcicbino conve 14nt, confid - Mamiras (wewipse, ultima cireumflexa in prima declinatione, €» fervat alpha im obliquis) veluti vadictla quadam eil, ciov flo» 1, berba , babens veluti nodos frequentes (novdlén os ovnvbs ) qua cicatrices e albugines attenuare creditur , abflergentis nimirum natura , Antia libr 7, Mammam Avicenna libro fecundo cap.487. eft lignum ficut nodi, declinans ad nigrediniem inquo ei veflexio payva: Cr est acutius quam vena tindlorum, calidum c ficcum im fine fecundi gradus, alfietgit e expurgat , fiquidem abftergit albedinem ungumm. — Suciw eju bumiditarem rafjam detrahit , & purgat excrementa cerebri, — Radix eju dolori dentium medetur. Purgat albuginem oculi. € acuit vifum. fit cum. €o alcohol , & abflergit humiditatem cra[[am , proprie fuccus eju. ^ Radix etiam utilis eft idiericis, dolori — ventri pungenty medetur : C? e8 in eo provocatio, Hec Avicenna, Quid fi vires Mamirápependas eel iem Epiftolarum Lib. LT. ". wunesfere Chelidonio vel majori, vel minori, à veteribus Gracie adferiptaeveperias , non dicà PuNDe Me oehidonti miran effe, vires convenire dico: nempe Chelidonium majus evidenter calfacit, C ficcat (hoc esl in fecundo gra- i. andem cra[fos circa pupillam bumeres difcutit , radicis & fucci ufus esi, ? ucco col- virium, du, vel principio tertii) abfler git , er quod lyrium fit, dentium dolori medetur, icteTtcis prodest, becomnia fuo Mamira tribuit Avicenna s e infup ungues albos (/cabros intelligo) emendet , & propter acrimoniam fuccus ejus naribus immifJut, caput expurget qua duo remedia Greci Cbelidonio minori adtribuunt. — Non (inquam) Chelidonium Maimiran effe dico , fed viribus cum eo congruere : unde apparet , quantum à dulci bumectante C inflante radice Dulcichinorum aba fit. — Acutim (vel, ut vetus interpres haber, calidi ) effe Mamiran Avicenna iuquit , quam venas tindlorum. Eodem autem in lib. cap.736. de venis tinctorum [cribens ( Arabice est Havucbfubagin )eadem prorfus de ipfis 10 tradir, que de Cbelidouio Galenus. — Frgo Cbelidonio aut equales babebit vires Mamiras, aut etiam vehetnen- tiores, — Quid boc ad Dulcicbinum vadiculam , qua primum calfaciendi évdinem non excedit , & acrimonia omnicaret ? . Neque bic mecommovebunt argumenta tua Guilandine , quibus circa Doronicum uteris, quód in Europa C noflris regionibus (apore, odore, viribus cateris inferiora nafcantur pleraque, videmus euim c? expe- rimur, eosdem primarum qualitatum ordines in nofltru berbis veperiri plerifque omnibus , quos fuis olim Gra- ci attribuerunt : qud fi pauca quedam excipias , nibil bec ad univer[alem fententiam infringendam faciunt, Poffem bic evagari ad longam digreffionen: , fed non libet nec vacat. — In Dulcicbinis eximia esl dulcedo : MA-. Dilcichisi miran dulcem effe nemo dixit, fed acrem C acrimonia abflevgentem : qua quidem facultate remedia mula pra- &Mamiras flat, ad qua nemo bodie Dulcichinis utitur nec uteretur profecto feliciter. — Duleichini radiculas geniculat as CO? parae cernimus : in Mamira condylos, id esl, nodos babent. — Sit & Polypodiiradices, nodis c? veluti cicatruwibus aut e 26 tuberculi diftinguuntur , geniculate non funt. Taceo Avicenuam. Mantiran lignum facere, quod Dulcis cbino nequaquam convenit, & Atginatam non radwulam , fed veluti vadiculam. — Apud Tralliauum libro 2. €nim pereorina nunc non babeo, noflrum meolliculum ejfefcio. — Ruellius apud. AGuarium Mamiran ipterpre- Pai lyetia. carnabadium recentiorum Grecorum, idém tum Dorouicoe[fe putant , namita Simeoni Seibi careum appella tur : Nicolao autem Myrepfo cuminum Aetbiopicum. — Atqui boc non Simeon Grace fcripfit , fed de fuo adje« &it Gyraldus interpres, carmabadium effé careum, — Caterum iüdem fere rationibus , quibus Dulcicbinum non fant (mquit) eraffitndineramorum feetaragi nagnittudi 1 777 € fani a ( af £Tan » magnitudine nodi pollicis ad fummum : alba intu, fubcitrinaforis, Aliquantulum dura C graves : c» deferuntur ex um ut edam : ica g : x de yis givel Durunagi vocans : Esl autem (inquit )fruftumi lignofum radi albu SES. Ae P d ; ^ , Loco ejus ponitur iig «quale poadus, aur due ADI Vct » - tee NM m s prm Manir, : ra !p, caryophbylli. — Ex bis verbi defcrie ofum remedia vero ex utroq, divera: etfi utrun li boc ordine : "u 4 que calidum ac j ] - di Ergoveri Deronici feu Durunegiloco quandoquidem bia nee eA 50 Vr e lecce qua flatus diffipant , ufurpabimus: His firi " resp vel Zed - EALIX CH Jiniisorance pulpi , (pedi velbracbio polypi , acetabuli n Jilicule etiam nomen fecerunt Graci) c adfertur Mine Hp Dum mdi albero: à qua fimilitudine nimi feretadizas, » robico uo mulio [apara d lees S E ; acrimonia Zinz iber : z i voii vri : im Ib€r excedit : at Veteres Doa ped y entm Duritue gi appello) tandem effe bebida CAN Hbi donarem Doronicum poffruy, Qy vta nt, invemediis qua Veteres prafvripferunt, non noffro urendus. fed aliis fucceda, E prafcr fero n 5 fccedaneis de qui, xi: ig p^ oval epo et: Me 4b Avicenna dicitur: - fufca Rcs Pie d eom cn by ju, Luquaria Avicente( Algitduar ipfe namipar) DE «unt arboris cujudam , &» pro Eu od ND inti adrerftur venenis, nominatim opi La utarifliebias eo qua. 4s Cali Porro Zurumbad eidem est erba, v "t Antirora dici mereatur) — 7 MIBW Odoratun,c alidupy Cp focum im teres ipe qo oa Ht Bellunepfisenendar. mito Copero ; lim & rpsrim ordi lari c vba conse tu. Flat difolvir;mpivquar d zuferr odor mien wie 3 $£ oT -— Petri Andr. Matthioli uteri inflationes pellit. Morfibus venenofís efficaciter medetur, Zedoaria in boc propinqua. Pouitur atte, [7 ejus adverfus venena Durungi fefquialterum, & dua tertia (portiones) ponderis ejus de taraxaco fylveftri, c dimidium. ponderis eju de granis citri. Vides quam cognatainter fe natura ac vivibu remedia fint, Zedoayis. Zurumbed & Durungi:. & quàm inig, faturus effet , qui pro aliquo iftorum Doronicum noftrum fupponera : Rutam ego malim , aut Ariflolochiam , ex remediis qua noftra regiones ferunt, quam Doronicum noftrum pi Scho vererum Durungi ufurpari, (ed Zedoariam pra cateris probo.Caterum quod Zurumbed Arabes, boc Graci receg. "as ag tiores Carnabadium dixerunt, ut ex Simeone Setbi apparet : wocprabiduov (inquit ) calidum est & ficum ordigg Zum. 6/0: concoülionem ciborum adjuvat, flatus diffipat, [lmachum roborat , ventrem fitit, lumbricos interimig, beth alteri !7 94i cit, pituitam incidit , fed flavam bilem in calidis corporibus gignit. Porro Zurumbeth alterum Sera- Serapio, est calidum C ficcum, prope tertium gradum,cafía C cubebis virib. proximum,quod pro cinmamomo poni Ga- lenus & Paulus autores [unt Et lfaac films Amram : Efe (inquit ) arbor magna ,in montibus Lubnen:id efl, in Oriente,nullofructufoliis longis,colore inter viridem C citrinum fimilia foliis (alicis : idem C vamorum calor eff odor citri. Calefacit.ficcat,affringit,refolvit (flatus nimirum;potius quam apoftemata , prefertim matrica, tit incap.72.ex Mefarugie quidam tranftulit ) & adflringit ventrem. Eft in eo affrictio una cum fubtilitate c» caliditate, Eadem efficit qua nux mofchata.fed eff fubtilior ea. Confert dolori capitis frigido & bumido cum oleo yiolaceo,fi flernut atovium inde fiat. Stomacbo C bepati vi aromatica fua prodeff. Hac Serapio. Vnde ap- paret, facultates easdem fere utrig, Zurumbeth fuo eum attribuiffe : & [i forté erravit Mattbiolus duobus ca- pitib.in unum confufis.levem c ferendum bunc errorem ejfe. Sed prolixior fum, quam par fit. Certe Arabes pionis (cap.2ó1 in mea editione) quod Arabice aliter mtran[latione Gal. Tarich adbueba vocari dicit: aroma tà medici plevia, fepe ves diver(as in unam confunduntC* ex una propter nominum varietatem multas faciunt : 38 € [cripta Gracorum inepte transferunt : quanquam in plurimis interpretes potius eorum , qum ipfi fuerint ac. cufandi. Carnabadium,Zarnabo, Arnabo,aut ves una & eadem funt, aut fubfltui invicem poffunt. Zarnabum fimi & Zeduaris in antidotum diamofcbu Adluarii vecipiuntur. — Zadesa in diamargaru, Carnabadium € zedoaria in antidotum auream Alexandri: ubi Fuchfius Nicolaum Myrepfum Carnabadii nomine intel. ligere dicit cuminum Aethiopicum , idá, conflare ex antidoto ejus 406. ubiita interpretatur. — Egointa ane 2 tidotonibiltale invenio , & numerum à librariis corruptum puto : nec tnagna apud me Myrepfi autoritas eft, proud Cuminum Aetbiopicum certe carnabadium effe minime conce[[erim , fed in locum ejus forte fuccedere pof. Gnnum —DéGramoalXelen Bellunenfis verba bpecreperio : Granum alzelen vel allezen, est granum quod apud Venetos Alzelen, appellatur Dolceghini, & na[cuntur etiam in Africa, C alio nomiue Arabico dicuntur Hab AlXiTi, — Ejus fententia Leonem quoque (nefcio quem) Africa defcriptorem e[fe ais s: Eruditus etiam € longe peregrinatus vir 30. Alexander Benediclus idem fentit. Tu contradicis, Mibi boc tempore non licet diligentius rem perpendere. Vi- deotamen Granum Zelim à Serapione defcribi cap. 227. &* veprebendi illos qui id cum Croni vel pipere Nigro- vum confundunt. Ego Dulcichinos granum alz.eline[fe fentiam :. Croni vel piper nigrorum , id quod tu etiam fic appellas, fed cum grano alzelin contra Serapionis fententiam confundis , donec verifimiliora cognovero.An non Dulcichinum tu quoque calidum c bumidum e[fe fateris , & Venerem flimulare ?. atqui boc de grano al- zelinfcribunt. | Convenit C color, albus interius , foris citrinus: C» (apor bonus , videlicet dulcis. fed magni- tudo ciceris, inquiens, non conveniet :- atqui miffe ate Dulcichini vaduuleparva funt, & in Africa multomi- .. tores nafci teflis est Alexander Beneditlu, ubi & cicer forte majus habetur : fi modo ciceris vette trabflulit in» DON terpres.. Quàd fi ves eadem non fit vives vero [int eadem , quid efi quod digjadiamur ?. Veniotandem ad Olo- nitis5, ' rd libro primo De muliebribus morbi, ubi à Diofcoride égmovlriAGy pro ?honoviriAA* fcribitur. euet doznefi elus lir jv ?gai yeroévluo dgonor ridic vouotjecoun, Galen in Gloffs. Ex quibus verbis miror putare te Guilán- dine conjediuram meam Oloconitin Hippocratis, Moly Diofcoridis effe , deffrui po[fe , quafi non etiam Moly illud in montibus na(ci pofüit , aut fi in montibus non nafcitur , quid tuin poftea ?. neque enim vel Galenus, vel aliquis bonus autor boc dixit : fed Diofcorides , veluti grammaticum agens , & etymologiam quavens.cur ovo- conitis diceretur, à montibus, fic dici eamconjecit , Moly quidem Theophrafli fiveidem , frve aliquid eft , apud Pbeneum C Cyllenam Arcadia montes nafcitur. — Quin potius Galeno credamus , ui àhononinis est Brrdvy vis aygle Aayavádlae : hoc est olus quoddam fylveftre: (utpote c bulbofa C dulci radue) olera autem quamva fylvefria, non herbas montanas, aut inaltis rantum montibus na[centes appellamus :. (ed qua circa urbes C Croni, conitin C Moly oXeuwririAG- rác yNmeas pifu. igi Ab de 0 BoASis" cungóv 3 oe Pain. Verba funt Hippocratis 40 Diofc alter. pr; lp jg agrü fere nafcuntur. — Diofcoridem dicat aliquisbomum effe autorem :. effo fed Anazarbeum, cujus 50 de medica materia libros babemus : de ille autem Galenus bic nonloquitur, quod tu non anunadvertifti, fed de alteroy €, qui a ante Galenum atate (patris ipfius tmemoria) vixit : & mult libris Hippocrati di&liogem exponere conatus efl : ut ex Gal.in gloffas praefatione apparet. Hunc vero tanquam mine bonum em aliq ) lit Galenus. Sed vehementius inflas : Gal. (inquis ) asincufev Hippocratein vocare ait, qua cateris Moly dicatur, itaque infers , Moly Diofcoridis C aliorum , Hippocrati Molyzam effe , non autem. Oloconitineju. | Impofuit tibifort Latinu interpres aliquis: certe Galemus Grace boc non dicit , bu verbis: k " Mf, enégo/o» dau tp néQuA Jv £yov , ngà uà duaMutuévlu dis dynulae vus die Mit bocesl E Molyzam vocat. ippocrates allium capitis fimplicis, nonin [Dicas divifum. Aliqui vero Moly interpretantur : infinuans priorein is fecunditatis experimentum t , fententiam fibi magisprobari, merito fane: nam Hipp. lib. i, De muliebribus morb ? "rum boc fcribit : &daw[mv ausgücls dnof écete, vogosléivon, nee ogéiv ei dioi vs génavG- 2jrron, fic enim pofteriora aliquot s verba legi oportere, C ves ipfa c Coruarii interpretatio indicat, qua buju[inadi esl : Caput allis derafum appone prope[fo, & an odor per es tranfeat obferva.Porro in fimpl.medis.hoc cenfu, &uínn & a&^.o à Galeno memorano tur : Moly ejus esi, ruta fylveffris Diofcoridis , quam € ipfe Moly vocari dicit in Cappadocia , prs 2 LL LLL uc d quam cum Moly Jervat radice nigra florecandido. Myle vero Galeni , proculdubio Diofcoridis yia Li ta [ylv. Myle Gle- dice parva, bulbofa, vulvis utili. —. Anveroeas aperiat; an claudat : ér melior ne Diofcoridis an Galemile niet Moly nunc inquirere tempeflivum mili non es.Plim. Molon appellavit, caule feriato, foliis mollibus parvis : radice quae Oloconitis drantali, in qua per extremum alli caput extuberat. Eadem Syron, aut Scyron Plin. dicitur.Ego Olocomtin (fic etMoly. enim fine afpiratione fcribere malo) Hippocratis, Diofcoridis Moly & Galeni Mylen eandem tiam nondum muto.M)le quidem à rotunditateradici dici po[fe videtur.nam (r wunweiddr rotundum hoe [7 elfe flirpem femene - Epiftolarum Lib. II. 93 Ceterum an allium canintón Tragi, Diofcoridis Molyfit , accuratius mibi inquirendum s in tih cimi 2: monconcefferim, Moly vel Morton Plinio libro vigefimo primo capite trigefimo primo, balicaccabus fi e » Sn Aglaophàz iam (inquit ) velocior ad mortem. jam quod Moly idem effe eum Aglaophotide terrefiri cari e 9n tis. duntaxat argumento, quod Mol) etiam ut Scboliaftes Homeri prodit, fanéptrev às Pifus và véAa Ülpsccay hn 79 savesrri, quod Acljamn Aglaophotidi atrribuit : non fatis ad faciendam fidem mibi videtur : : is ht : rifimiles aliquot rationes contrate producere : ftd mbil quam »oyonajvía aur cusmasyiet pei x f «e : à quoniam ves ip/« nobis ignota funt , ex remotis ad Orientem terra mari, petenda: ab incolis gated m : : quibus forfitan aliquis ad Trogloditas, aut Indos vemitteretur : femper enim longius vefugiunt bujufmodi m cula, & tandem nufquamin natura reperiuntur. Hoctantum dicam , mon debuiffe te affeveraretanquam luce 10 meridiana clarius (fic enim loqueris) Moly Aglaopotin effe , fed ex conjectura duntaxat boc proponere propter Mándrigé- fimilem ab autoribustraditam radici evulftonem, qua conjedura tamen , ut dixiinfirina est , mam c M andra- ix dradicia goraradicem cum olim fic folitam erui, Euflatbius refert in «inve mentione: tum bodie itidem de eo Vid to. nugantur. Et Hyofcyamum C exo» (Papaver nigrum forteintelligit ) fimiliter, ton tamen canibus, fed avibus alligatis, Aelianus alicubi tradit. De Bulbocaffamo , ut dixi , plane tibi fubferibo: fed qua de fac ult. atibus eju Bulbocaft; feribis, non fati ajfequor.. Numeras enim id inter ea , qua ob fucci cvaffitiem vafa fanguinem continentia 0s ^ Macs. dice olftruere, C peclus lenire, atq, abradere queant. Et fubinde , Caflaneas vero (inquis) tantum abesl deter- gendi farciendiq, vi pollere,tt nibil detergentibus Cr farcivntibus magis effe poffit contrarium: Et paulo post, Bul- boca[lanum, non aliam effeplantam quam ego affero, argumenta babeo, tum quia attenuandi naturapollet, c lentitiam in fe babet, Ce c. At fi craft fuccieit Bulbocaftanum, c» obffruendi leniendi$, vi praditum , & farcien- 2 dr fimiliter ut alicayitrium y fmilaga (quibus ctim à Tralliauo numeratur ) reliquum genus emplaflicorum : quomodo abradere, detergere C attenuare ,vel ipfum , vel ullum aliad emplafficum dicemus? Tralliamus not quisuvi purulenru, ujum iflorum commendat , neá, ut pus € fordes pulmonis abflegantur : fed istantum,in qutbus fanguis purus apparet, quem fifli C» óbrurari meatus ves poftulat. . Hec habui in prefentia, qua fubito ad epiffolam tüam mox ut accepi , re(pondeve vifum est : tu fviptioz memtumultuariam Cr inconditam aqui Lomique (acies. — Ego enim bac omnia C» tuo C amicorum judicio fub- mittere paratus (um: C te magi etiam in pofterum , quam fi nulla unquam inter nos controverfia obort fuiffet , amabo. att ^ MATTHIOLU M defacie nonnovi, neo, viri ingenium aut nores. — Dodhrina ejus & diligentia, ex editis in Diofcoridem Italice Latine, Commentariis , tión vulgaris apparet. Sicubitamen errat, aut erravit; 3o bsmanum hoc est, C nobis commune. — Emendabit forte multa in po[leriore editione , quanunc expetlatur. ei Aeosiqua yalg gpovrídes copásipem, Quamobrem fi quid in ejus (eripit efl, quod veprelendas, modeftim e fim- pliciu ut facias vogo : neg, tam bominem, quam eju errores vituperes; | Eatyy EA£yy s, Aadlopeioon di g "faa & Rvdlgis piMecópss, diavso WoromdMdeg ESAE : Vale optime mi Guilandine, €» me ama, Tiguri. Martii dié X. AnmbSalutis M.D. LV1 kh PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, COGGNEENENSIS'MEDIGUS, | Gabrieli Faloppio Mutinenfi Medico praclariffimo - Wo ho le des "ditur de Bulbocafianco, Oleconitide, Mamtra, Trafo; Moly, - SDeronico, Grano Zelin , Zedoaria Zurumbeto, Cay- ptio; Baara, £9 aliis monntllis Jimplicibus | P o Hiicaménits 40 - a materia; cui rei (ut no concertatios AN NE addictifi MICE teria, cui vel (ut nofli) fem E : Éc A "MN REM Vui, ac réidm pefiriin que tmn : Bulbocaflanei , Moly Mamira , Oloconitidis; s quarum cognitio non omnibas, imofoy. EMI quoque fic de omnib di[eeprarey , ures- zm P E EK y . à 94. etri Andr. Matthioli jam ipfo tacente, facile deprebenderetur ejus fomnium , eatenu tamen nolui dormieitim perturbare lái nus id (omnium non manifeflam, C contumeliofam mili inferret acerbitatem. — Etenim * quemadmod . á mines temulentos, C furiofos toleramus ut infaniatt , dummodo neminem ladant. — Si yero buc "E ^ furor , ut nec manm áveliquis abflineant , tum eorum propul[amus injurias :. Eodem quoque mode Ms. num (omniantem feremus, fi aliud peccet nibil, mfi boc folum , qud nettes atque integros dies vigilans etag, flertas, — Sim autem eo ejus crumpant [omaia , ut intolerabilis in innocentes ejus fit petulantia, quis non bujuf. vemodi (omniatorem excitet ?. Quis non Boru(fiacum bunc glirem ex ffratis dejiciat ?. Nam profedo nibil aptius, C" verius in bujucemodi fua difceptatione dicipotuit , quum bec talia deliramenta afferat Guilandi. nus, quam ut fec ip[um non bec tam argute difputa[e , C perpendiffe , quam vane , c futiliter fomniaffe fatta tur, Demeveroquam abrupte, C petulanter [omniarit, ii optime judicabunt, qui ba[ce ejus legerim meptia, 1$ quás pofhmodum toti orbi non erubuit divulgave. .. Quid, obfecro , commift ?. Quodnam flagitium perpetrayi? Quid contra me babet Guilandinus ?. cur tam a|peve C vepentein me invebitur ?. Certat cum fuo Gefnero, Ry bilin meveprebendit, nulla ufquam nei ante facla est mentio , mbil attingit quod ad me pertineat , Cr ccce, ne, fcio quo maligno, ac virulento mor fa ex improvifo, relicto Gefnero , vabidi canis inflar , dentesmihi injicir, Sj quem vel leviffmum meum vecitaret errorem , non modo à dodliffimo quovis bomine , fed velab ipfo Guilaga dino, cti nemo fomnando fort affe pav est, libenter C» equiffimo animo corrigi, C emendarimepaterer. — pop, vo cim jam ita fuas difeminet nugas, infartas contumeliu & maledicentia , eafque in cateros cerebrofe conges tat, fatius jndicavimw patefaciendain ipfiw imperitiam , quàm noffra tolerantia tantum impudentiam, ce audacem in[citiam, C in praclariffnnam artem Medicam , contumeliam fuflinendam. — Veruntamen, ficrem mibi e[fe cim Guilandina memineyo, ut nullas inimicitias , à quibus maxime emper abborrui, [entiam mibi 9 eumipfo fufcipiendas. — Difimilimum me plane illi prabeba s tit non perfequi furife videar per[onam , quod ipfum feciffe fatis liquido couffat , quin ut potius ejus errata vemoveam , ne ille Medicin candidatos [omniane doreinoretur, — Hunc fructum ficut ipfe perpttuo in meis ftudiis fum venatus, ut ex meis qualibufeunquelae boribus uberrima femper utilitas in fludiofos redundet :. Sic Guilandinum in me ita dilmare non patiar, ut fuis intricatiffimis , & involutis [omnii [ludiofz imponat juvestuti. — Atque quo fyncerius fincommbus ctis vitii, abfque omni [imulrate agere paulifper cum Guilandina decrevi (mi praclaviffme Valoppi ) eo libentiu bujus noftri five colloquii, five certaminis teflem, judicem ; ac sybutrum te vonfhtui, in quo fumma dotlrina vum fingularicertat bumanitate. — Cujüsvei, tuorum nimirum ornamentorum ,non [olum domeflizi, qui quo». tidianatua fruuntur con(uetudine, verum C exceri, in quos latiffne bac diffunduntur, clarifümum dant te Jlimonium. —| Quorum notnulli àte ex Patayina Univerfitate Pragam venientes ,cum amicitie catifa , quai ?? inter nos inteycedere norunt , me inviferent , vehementer apud meobflupuerunt , cumtaliviroineadem domi, plena acvefertaomni eruditionis des icem » lepore, ac fumma integritate, bunc barbarum , umpium, a6 pené immanem Boraffuim vonfiflere poffe, — Et quantum te doirine, & omni virtutis decore precellere , tantum buric ab iis laudibus ion alienum. folum , fed & animum indem babere infeflifmum praedicabant, — At quid mirum, fi inver ameniffimos flores venenofi aliquando delite(cant angues ?. Quid fi inter letifimas fegetei Jimul adolefcant tribuli, Z:X ania; Qv id geuw igutilium berbarum ?. Latet ferpens inter flores, [uo tempore cae put falceconzidendum prodet. — Qua ifla familia tam beneinflituta, in qua nulla fe exerceat improbitas? Satü sagnamtuin boc laudem e glotiam adipifceris (mi eruditifime Faloppi) quod non tagtum domu tua te ba» beat quem fequatur, fed C tótafloventifima Patavina Academia in tetam dudum vecumbat te intueaturs ad- Cuilandia. ;siretur, C flagrantiffimo [ldio imitetur. — Quo major erit nequitia Guilandini , fi co dome[lico non moveas * PequtA — py exemlo, quo fumma cum voluptate gaudent C» fruuntur exteri, — Acob eam quoque caufam bactuo jü- dicio dedicata volui. ut pro tua modeflia bomincin dami tue admoneas , & tta bumanitate veyoces ab actae. ledicendilicentia. — Qubd fi tuu non acquieverit confiliis , C (aluberrimis admonittonibs , am nontori mundo fuam barbariem , imperitiam , inbumapitatemá, ip[emet jpt?me declarabit ?. Ad mequantum attinet , [iui bilominu , quemadmodum cupit, convitiari, ac maledicere perrexerit , feram (ut potero) ejus protervitatem: At ipfius nequitiam c perver[am omnium rerum ignorantiam , (cile detegam apud boneflos C eraduos vi- Yos. — Sienimi Gefnerus,qui interdum etiam meveprebendit. ferre non potuit tam effrenem petülantiain, quam inmeeximprovifoevomui Guilandinu , quin eam fua epiflala veprimeret , adeo ut ipfum comparavari ant- lierculis panes in foro vendentibus* Ego illam inne , Gr in totam rei Medica di(ciplinam impune graffari, & j infanire permittam ?. Continebo felicem illum fomniatorem tnter atdos fines, ne ad Americam lain evage- ^ tur, & fomniandola[civiat. — Quinetiam netibifortaffe diutius Hippocratem perturbet, dumtanti viri Manes compellere nititur, ut in [ua opinioni robut falfa pra ver afferant in medium. Sed pratermi[fo omni joco . vem ipfam, queo diligenter agitemus, quam bac nobi eruitaht fomnia. Audi obfecro (mi Faloppi) ut tuate veficiat. — fortuna; quam Endymionem non [ub dio, fed fub tui laquearibus dormi [Vertentem alas. Vide ne fruffra te tandem Patavii queramus, & neita violemas ita monffrifica, ita venefica fint ifla [omnia , ttt pariter domum una nodi fomniando ad Occidentales (ndias in Americam tranfportent.. At quid rem ipfam diutiu differimu , qua do» diff. fimul &* candidiff. vequirit cenfuram, C quam ferio c» fideliff. Padua domi tua (omniando in Ameticavte peruffelatatur Guilandinus ?. Néminem certe prater te babui (candidiff. Faloppi) inter quam plurimos amttb.— facultatis noffra, nec mibi magis idoneus, magítá, paratus fefe obtulit , cui libere meam bac in ve ententiatii c. meumá, judicium (fit tamen citra omnem injuriam cum caterortm venia ditum refte [andted, profervem.Clae caüano & I4E Guil. Cr improbat novam Alexandri Trall, lectionem ab Andernaco, ac etiam Goupylo, viris in utraq, lingua Bolboes- doclifereflitutam, quod particulam, quein veteri exemplari, à quo nova c ultima prodiit editio, deprayatelee ftano, gebatur Bon fena, ipfi Baxavinaglvuv vel verterint, vel ve[lituerint.sed mea fane fententid, infcita ac turpia ter ballucinatur, d parum, ne dicam omnina nihil, inve Medica fe ver[atum offendit. Quinetiam nec autores fe legiffe demonflrat, à quibus Alexatder boc efl edoctus medicatnentum,nec eos fortaffe , qui idem ab Alex.atctpto runt.Siquidem omnes in univerfum glandes, qua Gracis Bcinavoi dicuntur (ut Diofc , 6» Gal. atteflantut ) alfei- Goupylus Gloria vi,qua pollent, [anguinem rejicientibumaximbpere conferunt. At cim caflanea omnium confenfuin glat- &ABe qiu, venere habeantur, Qe idem fint pradita facultatib.quifnam fuerit tam vecors, aut amens, ut non judicit Facete, Faloppií laus. aui Goupylum.G* Andertacum reite legit htraegiénr, tn (ur Guilamd fn onnguiss Nam lorum pivimn, Epiftolarum bLiHe C 9$ rede aflipulatur Aetins, qui libro octavo capite fexagefimo tertio ubi iri ens "s vie : ; diu iuit, Caffanearum corticem prabet, bu verbi : fanheirs qhoss, ns adtagos v8 magos, Aq. WPHBIWEFI: quA bec fumpfiffe Alexandrum, qui pofterior vixit , affirmare minime vereor , quemadmodum. "alia plur: t mupcpretermittimus. — Preterea Avicehna , qui claruit poft Alexandrum , curam rejectionis fanguinis i , tuens, Caflaneas ad id commendavit buverbis :. Et quandoque admifcentur cf p idi aqualta , ficut A » mee. — Aábec quum Diofcoridi Caflanea Xagduavoh BaAavos ngu dig Beaver , appettantur , iid non " $i Caffaneas Buxavonagoivsr, id efl glandes caflaneas Alexandro appellare licuit. differentia cau(a ? Nam, - dem ratione Quernat, & Vigneas glandes dicimus , ut etiam in Bucolicis dixit Virgiliu. Caffaneasq, 2 quemadmodum c ipfi Graci mvgiBiinavor , unguentariam glandem vocant. Quamobrem non esl ullopatio XO cenfendum, loquutum e[fe Alexandrum de Bulbocaflaneo Guilandini, Denique eum nullus babeatur inter . tíquos, mec inter recentiores Grecos, qui u(quam Bulbocaflauei meminerit , nec ejus bifloriam, vel facultates es feripferit , abfurdum fane admodum videtur , medicamentum tam ignotum , obfcurumque in medium atta life Trallianum, Medicum apprime circum[pectum , quinid prius per omnia defevipferit ac delineavenit, prae fertim cum fibi foli fuum non ediderit opus , fed ad totius Reipublica ufum. Nec me à mea removet opinion, quod Gracorum quidam , ut Rhodii ( fi tamen vera réfert Guilandinus ) herba cujudam radicem 6onfoudga- ve» appellent, alii ut Chii àygonogaridae, alii ut Bifantini aagteneisava, Siquidem bas vulgares appellationes ego femper admodum pavi feci, quod ignarum vulgus pro n arbitri non tantum plantis , [ed ettam aliis in» numeris vebus nomenclaturas imponat :. 1d quod etiam Dio[coridis eve faiIum inyenio, cr demde apud Ara- $as, Gr alias nationes, — Adde , quod , cim Alexander Rbodiu son fuerit , [e Trallibus Lydie eriundw , tndé ————— 39 ill rralliani cognomen y non video (ani , cur potius Rbodios tantum, quàm Chios , Byfantimos, € alios iotiw MEME Grecis populos fuerit imitatu , apud quos nulla unquam extitit ( quod equidem legerim ) Bulboceflanei TIE» cutus, tio, — Quofit, ut vana acfutili fit Guilandini opinio , qui prater omnemvationem , & probatiffanorum auto- rum teftimonia Bontondigavov id legendum cenfet , quod jurevétled, Baxavousgavov omnit dodtortin virorum confenfu legi debet- Quorum fententiis maxime affipulatur C. Plinius fecundus libr. a. CAp. $4. fue Medicis n4 , ubi fic babet adverfus Gulandinum :. Aqua, in qua cortices Caflanearuin cum fucco coquuntur ctliacis, dyfentericis , [anguinem vejicientibus bibenda baud inutiliter datur. Quambbrem non poffum non admis vari Gefuerum , quippe qui ita facile conce[ferit Guilandino , vadicem ili miffam , effe Tralliaui Bullotaa flanon , cm nulla penitus in bac radmereperiatur adflr&lio :. Quinetiam 3 quód tantum in eo non emicuerit genii , ut explorare ac no[fe quiverit , in Tralliani codice boc in loco manifefiffimam fubeffe mendam , £00, 39 pre[ertim : quàd Andermacum c Goupylum baberet bujufce vei indagateres. — Cedit Gefnerm Guilandino, ni- Generi hil refpondens illi gratulatur , illi affentitur illi gratias babet , eju admirabilem veneratur dodirinatm, cando. Y^cericsa vem exo[culatur , quod eum ad fuas converterit fabulas, — Ceterum futile quidem, ac penitus ipane esi Guilan- Ieprehed "dini argumentum ( ut Gefnerus etiam annotavit ) ubi inquit , nibil valere Caflaneas ad purulentos , quàd nul- Guilandigt la detergendi , farciendiq, facultate pra[lent. Siquidem fi Alexandrum diligeniius, nec ita ofcitant er legiffer, ^ c Media vidiffet quidem illum eoim loco Cajlaneas non probaffe ad puruléntos , net ad detergenda pulnionum ulcera, ^ 'PÍcitias nieg, ad pus educendum . fed ubiforte fortuna evenerit , qud ii purum rejecerint fanguinem 5 € ut tantum huic Symptomati eccurvatur, — Nec prabet preter id iis Tralliami Halicamy Ityium , Timilaginem , quemad. Hiftoria modum Guilandinvs rei Medica ignarus exiflimat , ut boc alimento abradatur , alfiergaturá, pettus , aut pul. Plaorarum mo, ciun cibus bae faculrate praditus , fanguinem vejicientibu non melocrem pofiit inferre noxam , fed ut e " Hfifficit 4? fanguis erafitor reddatur ,e leviter adflringatur ea, qua polét , fubfhantia crafütig, - Nefcio profecto ubi &jnofcen: pam vepererit Guilandinus , qui tot fe fatetur peragraffe regiones , C" qui cum Apolline c» Aefrulapio de re per.. d25« Bariacertare audet , Halicam , Itrium , Similaginem , vim babereabradentem, — Non enim probat , à quo up- quamtam temere feriptum fit , ut ubi fanguis rejicatur purus, opusfit abrafione, felicem Guilandinum, ro] admirandum Oraculum , O Boruffum ownium fortunatifümum , qui prinim tam abffru[a nobis referat avcana, Tales inanes apportant Chimaras , quas ut veras offendant , elaborato quoda fuco illinunt , c» ficti iss »i E: Laure mej, veris autorum teflimoniis adeo concinnant , ut non modo tyrones, & quirebu noyig WAxinie dele 5 $o puta C alliciuntur, decipiant , fed etiam quandoó, feniores , &r qui inre medica diu fuerint verfati. - Ver. antur, Sophiftag, verofi ubi quis barumverum peritus bafce ungas d. Higenter intteatur ac explore » facilà borum; Ph eade 59 lacia deprebendentur : Tanetfi enim primo [latim intuitu paradoxon quoddam illi afferre vid, rra fal. —. fuerint , facil? borum impo. peritis facie m à TSMEÁ Ar , qui qu ifíj dépre- ' To circumtedli f audem nonitaprimum often itai, 1, p dut tenuifiimo an. hendüntah, attensave valeat.— Hic Guilandinus, 6o St ae f f Ó te às in te finoularis fis [plendor , c £e omui doctrine, C pbilofopbia venere a itatum Cexculi | bomi fo PE. |CHWRSut nusquam vel befitet.vel non Sena UE dccmee ree » » — rinse mem,divinam potiusquam bumanam fib i ] effe duxi libenter cedere verit, Sv durpesdd ^ : animi (qualem in te Vigere non dubi Ulpia dositala-. Guilandinu,quo faciliu tanti Prigravitre [uam onegar ; eie fivefalo bac bi ad eribas oat. P qua inomni difiipline genere abunde a] $ rape XErIfs JaCHE tADI eXBiiA gg tor E ion pe I ein e illuftrata tot Fidi. ipfa M Uns: ; ab ifi bomini confufa sg norantia fepa- fad n c IA Ha bacin parte Guil, ob ida, f, quag EC e ig Dudicabis, quantum (NL Tal 06 Petri Andr. Matthioli me na[ci nunquam fibi fatius duxerit , vel in cunis emori , quum certo fciverit ab Hippocratis Muibis,, qu excitaverat, admonitus, me fua temeritatis futurum effe domitorem. — Atqui ego bunc vivim fua infole ; infcitia,ac vecordia fpettatorem perpetuo adver[ari velim. — Quanta praterea fit bujufce Boru(fi inan vogantia, d temeritas in cen[endis,'Oloconitide, Mamira , ac Trao, quinetiam in fu[cirands Hippocratis Ma. e nibus, quod ila omnia unam tantum defignareplantam , vel radicem cen[cat eos vero falfa atteflarivelig, " oeeienr fuam. inanem evebát opintonem, ex fequentibus facilepalam fiet. — Hippocrates evaviftimuantor libro prim iuto: " demulieruim morbis, tebi ad Secundaspellendas medicamenta defcribit, Oloconitidis meminit bis verbis » olg, conitidis dulcem radicem. — Et autem velut Bulbus, C parva velut Oliva, hanc in viuo tevito, duas dato; fi ve, vo major, una fufficit. — Hacille, — Quibus facile arrogans Guilandini convincitur a|ertio , C HippocratisOlo, conitidem non e(fe Trafum , quod Veneti Dulcegbinum vocant ; neque Mauiram , non magno (ane "Égotig Hippoerat. palamfiet. — Verumenimverofunt in primis ponderanda Hippocratis verba, quüd à gravifimo fint prolata ay, aas oa- rore. Etenim cim afferat ad Secundas péllendas Oloconitidis dulcis radicem , videtur quidem bijceverbu af. *— favere , qubd alia fit Oloconitis qua dulcis non jit , fed amara fortafía , vel alterius faporis , alias mon fuiffet ill epus addere , dulcis ,nifi differentia caufa , & pracipue cium dulcem appellaverit plantam, sronradicenm, id quod Rationes - Péxime impedit Oloconitidem , Trafum five Dulceghinum effe ton poffe : Trafi enim planta dulcis woneli, coatraGui- fed zantum radix , qua nullo usquam alio ( quad faiverim viderim, ) fapore babeatur quam dulci, — Prete- esee ea Traforum radices fubflantia buibofa non funt , nec bulborum moda ullis velaminibus circuntedta , fed costict Tratorum- qodám tenui , afpero, &" adfIingente , qui pertinaciter admodum inbavet , adéo,ut nucleos potius veferat, examina. quáimbulbos, | Addequàdumquam ulla Yrajorum vifa fit radix, que Oliva magnitudinem aquaret, fed sinuey uo. longbininores habenti. — Adbac cim jubeat Hippocrates ad pellendas Secutdas unam tantum dari Olotoni-Yg tidivadicem , vel duas ad [uminuin , fi parvafuerit una, maxime quidem boc ipfo indicare videtur radicein Trai tem- banc vebemens efe medicamentum , quo an? indigemusad fecundas trabendas. | Hoc etiamproculdubio coe perantia. fjr Oloconitidem nonejfe Yrafum , quia primum calidiratis ordinem forta fe nbmexcedit , nec ulla proya- dram — €4ndi vipollet, ac ádeo clemens babetur , ut edatur AVeronzufibus , inquorum agro frequentifüina nafcitui, ubi pluri- prefertimá, àpragnantitte mulieribus , quatalia fere (einper eppetunt ad faturitatem iá, y nullo penitu iiis Foum? Commodo. Poffremo quum Galenus eo bello, quo obfolet as Hippocratis voces explanat , dicat Oloconitidem agreftem , C oleraceam effe herbam , facile quis noffe poterit Yeaforum plantam, in qua niliil penitus olerae Mamie —€ei percipitur , noneffe Oleconitidem, | Caterum ntc potesl Tra(um c[je Mamira , quia Maimira Avicennett examina. ffimonio medicamentum acrius eg , quam Vene tindlorum , qua illi Celidonium defignant , & calidum, & Miznin ficcum in fine Jecundiordinü. | Preterea Mainira Avicenna abflergie , mundat , provocát , attrabit , prefer- 3o Bcuas, — tim à capite pituitam , fi mandatur , vel naribusfuvfum trabatur. — Quinetiam praflat ad Vileritiam ,& de- lores inteftinorum , que omnia proculdubio in Yao défideranus. | Necporest Trafum dici Mamira , eo quod radiculas geniculatas habeat, | Namid afevere ex bac tantum nota maxime fuerit abfurdum , cumimumera Mamiram Pabeantur planta , qua geniculàtás edant radices, — Porro nec Oleconitidem Mámiram effe putamus , qiiafie noneffe do bec Avicenna teftimonio acutior esl Cbelidonio, illa verà Hippocratis autoritate dulcis. — Veritin fi quis IMMER Mamité hotás ac facultates diligenter explovaverit , facil? conjicere pterir parum , vel forta fe nibil, ab Aué- Mamiram Pme diflare, — Etenim Diofcoridi Auemont radix esl Olea magnitudine , qua velutigeniculi quibusdam cina abAuemo. gitur y vis illi acris, C ea de caufa fuccus naribus infu[us , purgat capat , Commáiiducatà vadix pittitamtrás n2 mhil di- fjr, decocta inpaffo, C illita, medetur oculorum inflammatituilus, cicatrices eoründem, Cbeberudimes eite — : as catalla fardida ulcera Albflergit » lac provocat cepiofam , menflrua cit vellere impofita , & lepras exterit. Qua 4o bmnia adeo cum Avicenna Mainira conveniunt , ur mibil impediat , quin Mamira e anemone nibil iuter fe - differant. — Conferamus , obfecro imi Fallopi, Avicennam um Duofcoride , ut claim lucidiuió, noftra compró- betur opinio, « Mamira ( inquit Avicenna ) nodofum eil , acutius Cheldonio , abflerfivum , muhdificativum, éprovocativum, — Quibus optime recteó, corre[pondent , qu« fcribuntur à Ditfcoride dm inquit : Aue té radix velutigeniculis quibusdam cingitur, vis illi acris , jordida ulcera ab[lergit; lepras eximit , lac copiofutl provocat. ltem Avicenna Mamira [uccus extr abit humiditatem crajjai ex capite, & mundificar fiperftuia- tates cebebri : 1d quod etiam Diofcorides de Anemone feribit cim dit :: Sue naribus infu[us purgat vapul. Omnia Preterea AVicenna tefhimonio Mamira confert dolori demium ; [ed & idem viderur de inemone amnueré que per 9 Diofcorides, quuminquit : Commanducata radix pituitam trabit , nain fere omnia , qua manja pruitam a c gae trabunt , dentium dolores muléent y ut exempli gratia byreibrum , de quo feribens Diofcorides, Pyrtthr sm, ye doloi ^ inquit, pituitam elicit ; ideoin dolore dentium auxiliatur. — Atqui id clarius confirinat Plimmsltbro 21. cap. 23. pese ubi apertiffime Anemons vadizem dentes (anare feribit , ft comimanducetur. ld quod ian confirmat Mars cellus autiquiffimus Medicus cap. 2. ubi de dentium medicamentis agit. Deinde ait Avicenna , mundifitai albuginem Cr acuit vifum. — Cui maxime affipulatur Diofcorides , quid fevipferit mederi Anemones vadictih eculoram inflammatiombus , & cicatrices eorundem C» baberndines emendare, — Ad boc inquit Mie conferre Vieritia , quod in Diofcoridis Anemune nonveperitur. — Sed cim à Galeno fcriptum fit libvosexto 6b , cia referare, nibil prohibit, fimplicium medicamentorum facultatibus , Anemolem omne genus va[oruin orifi diis ee quineriam Anemone Vleritiam curarevaleat , C» munfes veinoratos pellere , ut Diofcorides inquit. Bata fc collatis, prorfus adducor y ut credam nibil alud ejfe Avicenna Mamitam , quata Antinontm DR Nam prater bac ( quod viderim legerimá, ) nulla extat lanza , qua magi [uis facultatibus um Chelidinià long? à helidonio deferipft Ane" £onveniat , quam Aneimone, ' Quod càm apimadyertiffet Diofcorides , nón E Paulusno- fionem. — Nec moffri opinioni obflare videtur , quüd Paulus &* Anemonis : & Mainira meminerit. Siquidem : tatur, (fit tamen tanti autora venia diclum ) feparum in fimplicium bifloria & cognitione fuiffe ver[atuim oj en quando ea , que brevifiime admodum de simplicibus medicamentis habet y e fe ipfo haudquaquam PP e fed modo ex Diofcoride , mado x Galemottanfcribit, quemádmodum, & alia omnia que in (uum volume» i gef. — Quo fit ut mirari definam , quid quandog, aberraverit Paulus in earum flirpium nomenclature — . — Abalii, novis quibudam defcribuntur nominibus. — ld quod jamdiu noviffe noftra tempeftatis mtt Avieenna quoig, Medicosmonambiga, — Eodeim etiatn pede claudica[fe Avicennam anirmadverto, quippe quim pie GOUD — pogup varieiate delufus ( quibus pro uoatbitrio vari wuntut autores ) b Anemoná memini. ME het. . Epiftolarum Lib. II. 907 mum, capite 486. fuh Mamira titulo &r deinde capite 664. fub nomine Sakaik, qu od pro certo €? i^ sa ia pellationum varietatem Sakaik ó* Mamiram diver[as effe ftirpes , quemadmodum in 4liis -— is eu e mili lap[u cacuttreobfervavimu. — Atque id plerunque iis accidere folet, qui ea ab alii tran[cribunt , quoi 7 Animi i nulla vel admodum tenuis ef experientia. — Hacitaque fi tuus perpendiffes Guilandinus, non adbuc fuam in * erfio ít berbaria deprehendiffer sgnorantiam ?. Tam ne temere cateri , qui plurimum temporu d laboris buic facul- Guilandis tatiimpenderunt,im(ulta[fet ?. Mirum mibi Faloppi dodiffime, videri crebro folet , quofdam bomines fu geni num. tus deo ymmemores, ur nefcio qua. facultates quibu digitis aut unguibus s celum, terram, € omnia metiri con» tendant. Qui dum vanoquodam tinnitu, mera jacantia reliquorum nituntur explodere labores , ut nobis facilius fuas commendent nenias ,aliud nibil affequuntur , qu. m.ut inaniter tinniendo omnibus fuam retegants 19 que latebat, infciriam.. An non bunc fraitum fua temeritatis , C arrogantia nach u ei Guilandinu ?— Audi, obfecro, mi Faloppitu, qui plurimos ingenio, doctrina, &* autoritate pracellis , quam erm Guilandinus in boc feipfum vincat. Nam quo magi Guilandimi epiflolam perlego , eo plus ejus ridendam imperitiam derego. Ipfe —€— enim dum contra Bellunenfem Granum Xelem apud Serapioneim non effe Trafum , [ive Dulcechinum perperam ^^i n. contendit , Aerbiopicum piper ( ut etiam Generus annotavit ) cum Grano Zelim turpiter vonfundi , de qui- à bus uno C eodem capite [cribit Serapio bis verbu ; Habz.elin granum eft pingue, Ciceris magnitudine , citri- M mum exterius, cr album interius , C babet bonum faporem , & defertur ex terr Barbaria, € nominatur Pi Tis xl Td perNigrorum, | Verum Piper Nigrorum fecundum varietatem e$t aliud, £r in Barbaria nominatur Croni , & grorutit ef fimile Faftolu in forma (ua, mifi quia grana ejus, C cortex funt minora Fafcolu , C babet colorem nigrum; é* confert doloribus dentium. Hactenus Serapio. At Guilandimus agnus Serapionis interpres ea omnt, quà 10 de Aetbiopico pipere Serapioni defcribuntur , ad Granum Zehn refert , & Sellunenfem ( quantum mea fert epinto) perperam impugnat, — Etenim ballucinatus non tdt, quam aperte Serapio Aetbiopitum piper tus noe tis, tum facultatibus à Grano Zelin difmguat. — Denique cim feribat Serapto, Habqelin granum e[Je pingue, magnitudine ciceris, eitrinum exterius, C7 album interius, boni [aporu , quómodo quis imaginari poterit ipfuin ilandinü dixiffe, quod fit fimile Fafeolis, c quod babeat colorem nigrum cr (aporem acutum, ficut piper. 1 (uy Guilan- Bons irum dinus falfounterpretatur) de Grano illo Zelin intelligeret Serapio. — Nonne bi[ze verbis luce clatius palam esl di caufa hic Serapionem piperis Aetbiopici hifloriam defcribere. — at cum Guilandinus ad jcribendtim potius videatur 'antum adducku calummandi caufa , quam [ufhinenda indagandaá, veritati , magna (ane cum 19»ominia autorum fctiberta fententias ad (uas invertit chuneras, — Qvod fi fortaffe wegabu , fateri cogetur faain 1n Serapronein[citiam, Vés non vun utrung, tlli magno dedecari à [eibi poffit , (ue vel 3gnorantia,vel temerirats penas merito dabit. Por- 39rou B je deridendum temere clamat, quod fcribat Habz.elin nibil aliud effe Mauritantá , quam id quod Veneti Dulcicoinum vocant. — Scdmea quidem fententia non folum is longe magw dei1dendis fuerit , ed etiam ecruer accu[andus. Quippe qui Bellunen(em Cr perperam , & citra omnem faionem deridendum kenfzat , c qui vel fua jmperitia Serapwnem non intellexerit, vel fortaffe malitia corrupert:. Bellanenfis enim cum diu in Bellunenfl Africa fuerit ver(atus, adeo ur Arabica lingua peritifamus evajerit, Gr ib Tra(nm , vel Dulceghunum viderit, c defenditur, nomen ejus Arabicum vede ob[ervaverit , Quis pr&te? Guilandinum adeo fuerit vecors ac temerarius , ut. dis cat bacinve ridendum effe Bellunenfen ?. Quis ejus opymóni , C? genuine interpretattomi merito non [abfcris pfera ? Profedlo "emo. Prefevtim quum fcibat Avicenna Granum Zeun calidum eje & bumidnm , quinetiam Gráüurni ampiugeuros €» femen augere. — Quas quidem facultates Dulcegbiuo omues procuidubro zdferibunt. — Hi Zelin Dul: cum etiam fubfivibat Guilandinus , quid pluribus opus est ejus coufutare petulantiam ?. Aübac coi ceghinums 40 Bellunenfis fententia Serapionis autorit. ( ual * Aübac coliiprobatur: eflc icgitis / / 4 Serapionu a; ate, qui Habz.elin grautin a(ferit efe pingue 1d est carnofam y bo ; mum; E 1d e$t, dulce, citrino cortice G alba intss meduda, — 1d quod im Duleegbino luce clarius Wieboicit p cs Wr fohnm dar pi ae decedat impetu ed i K 0m pnejcrj Ateantur, ;ohji ? : cider fententiam fcribit. Gefuerss , quiillum Po ca iua Pene Sla ad f eet "ns Güilaudi. num amira miferit, quod tamén n NU. nin uribum miri, confessum qua wot pedo ict eed Seo jus paff. ] I tecEm. uod aut - MSAN s Mjropolris ef ufus , Mamiras uon fit , tàmetfi contrarium Jenttat eriam m ee Probàtai d id, quad iy Rom. Rei th neis non ambigo, dijentio tamen à Guilandino s quod Daromcuin nofiti ufnss Doronicii; yo legitimum. — Nam quanq mis ii sim ^s ke s quod in Europa najewut , non exifimem effe mee Cardani, Mundelle , Brafavoli , & nofira S e Leoneni , Fracaffóru, Manarái, Doroni- fit. — Quippe quantum ad me attinet, nzfaio quo adlo Boruff fes famen ajert , quod jure aizquo admitti pofe eiu vals qariea is legitimmm e, ifi Dweeiries di Miri oe e uudeat iie autore affirmare Doronicuin vul- Ulttinka, negaverim, — Atqui fi meam de Doronicó debeam in medi 4j; Tut i tqomunquam aljirmaverim , neque - € Cumenim Ayicenne Doronicum excalfaciat, bor i-i rig fn A vini sete rd d videocur 7 Regu à; | 1 Ya Posuit Doronicum niffrum , legitimum appellari pofiit; ac debeat , Weis m curae aea es tà5, quam non obfcu » tur , j. legitimi | sra dulcedo, cajus nullus efi inter Araba qui imemineru. — Ceterum inanis, vip ie fcn |. Pet Andr. Matthioli 4 torum fimi ///7/ forma videantur differre. Etenim plura funt (ut alias diximus) que,cum tamen fint diverfa, ade) füi litudo pluri facie corre[pondent , ut quandoq, peritos etiam medicamentorum exploratores fallaut.. Ceterum 4h Graci mosfallit. Carnabaditim idem defignet, quod Mauritanis Doronicum non adeo compertum babeo, ut mibi non remi , dubitandi locu. Siquidem Nicolaus M yrepficus antidoto 429. quod ex Hermodalylo, id eit, de Beben, i Ke lat, babet Cumini Aetbiopici, boc est, Carnabadii, — Aduariw verà in quodam antidoto ad cordis vira nem, fenfum fluporem, involuntarios fletus, tremores, & terriculamenta (fi vamen recle interpretatur Ruel. lius) babet Carnabadii,id est, Doronici, fed mibi non conflat, quum Auarii Gracus codex non fit ad mang, | quod batlenus à nemine (quod fciam) fit excufw, an illud,id e, Doronici, Aduarii fit, vel interpretis, Atsi ! aneon Setbi de Carnabadio Grace fcribens. quid fit non explicat, quanquam ex facultatibus , quas illi vedi. dit, facile conjicitur, nil aliud illi effe Carnabadium,quam Cari femen. Quo fit, ut non parum fit ambigendum, va quis borum veclius Carnabadium fuerit interpretatus, Antidota autem tam Nicolao quam Atluavio defcripta, utraque ad Cardiacam, cordis palpitationem, c melancbolicos affectus preflant.| Quamobrem Aduarii ftn. tentiam probarem , fi (civem illa Ruellii non effe verba, Nam Doronicum Mauritanorum omnium confenfu, prafertimá, Serapionis & Avicenna, ad cordis vibrationem mirifice confert , c» cor ipfum admodum roborat, qua tamen vires in Cumuno illo Aetbiopico & Caro, authorum omnium confenfu defiderantur. Verum [1 quifpiau argueret , quod in boc antidoto Cuminum vel Carum addatur , quod utrunq, flatus propellat , quis bus plerund, bypachondriaca gignitur affediio, a quo cordis palpitatio, &* atrabiliarn excitantur morb: illi fane facile vefpouderi poterit, non modo preflare Doromcum , quod legitimum fit , ad cordis affectu, C bila. vitatem conciliandam , tum Serapionis , tum Avicenna teftimonio, fed ad ventris, C uteri doloves, à crafioti flatu excitatas.| Nectamen obid velim me bac omnino affirmare cenfeat.. Cum enim nibil folidi, certió, mihi fefe offerat , quo vere affevere pofem Carnabadium effe Doronicum, bauquaquam id aufim decernere, eod, prae fertim , quod bifce diebus nuper elapfis Gulielmus Quacelbenus Flandym éruditiffumus Medicus, & rei planta ria fludiofifimus Conflantinepoli, una cum plerique aliis peregrimis ac ravi fempl. medicamenti ad me wmi- ferit Aethiopicum Cuminum, ciii Carnabadium infcriptum evat, ea fortaffe vatione (ut puto) qubd ibi à Graci Orientale ;ta Cuminum illud vocari audierit. — Nec placet eorum opinio, qui Doronicum Orientale Pauli Arnabonem Pha ede CI exifirmant , quod nufquam apud Arabas legerim , viderimá, Doronicum addi in unguentis odoris gratia, PauliAcaa- 7€ quod eorum aliquis Caffie, & Carpefio illud viribus fame fecerit. — Ceterum fi Pauli Arnabonem,e? bonem, — Avicenne Zarnabum recle expendamus , uil aliud clarius verius, reprefentabunt, quàm poftremum Serapioe um nis Zurumberum. — Quamobrem manifefle ballucinatur Gefnerus in fua Epiflola ad Guilandinum ,dum falfo tm. — 9n Zurumbeto sme accufat.. Quippe qui exiflimat pofferin Serapionu Zurumbetum effe Carpefium, cm tam 36 Argumen- apud ipfum- quam apud cateros Arabas nil aliud fit. Carpefium , quam Cubeba, Nam ubi Paulus Arnabonem Mes Meade uum Carpefío facultate fimilem facit , Serapio Zurumbetum Cubebis comparat. Preterea quum Galenolibro pinionem, Pritito de Antidotis Carpefium berba fit, non arbor magna, ut de Zurumbeto fcribit Serapio, cadit peritó, Gef. Carpefium fieri fententia, qui perperam in me invebitur, ac prater omnemvationem fcribit, quüd duo capita de Zurut- * beto Serapionis ftimul confuderim. Atqui potius mibi videtur confufu Ge[nerus, cim certo putet pofferius Se- vapions Zurumbetum, quod tos jam dudum fcripfimus effe Pauli Arnabonem , effe Carpefium.. Non equidem 4lia de caufa dixi[fe illum me bac duo capita confadilJe crediderim, quam quód primum Zurumbetum, St» —— vapionis Zedoariam fecerim. — Caterum cum legatur in principio buju capitis Zurumbet , id e$t , Zedoaria. funt vadices rotunda [fimiles Ariflalochie, c idem de Zedoaria afferat Avicenna, non ab re mibi fatum con» — flat; fi primum boc Zurumbetum Zedoariam fecerim. Praterea cum Serapionis Zurumbetum primo loco de- 48 fcriptum conferat morfui venenoforum animalium , ut Avicenne Zedoaria , non video fane quid obfler, quin — boc Zurumbetum Zedoaviam defigaet.. Quo fit. ut injuria me accu[averit Gefneru.. Etenim bac ego bas Serapionis quaquam confudi, fed per fe ipfa confufa fpeilantur.. Quippe Serapio primum ui Zurumbeticapur una cum eot. — Zedoaria confundit, vel quod fimilia fuerint inter je medicamenra, vel facultate paria, ut teftatur apertiffme Avicenna, ubi de Zurumbeto egit. Verum enimvero, ut ves tandem 4d calcem redigatur, primum Serapion Zarumbeti caput confufum pronunciamus, quod in principio de Zedoaria, in proce[fu veo ad calcem ufa, de Zurumbeto tantum agat: Secundum vero non aliud effe medicamentum dicimus, quàm Pauli Arnabonem, De Moly, 6 Avicenna Zarnabum. Verum, ut uihil intactum velinquamus, dicendum e$t mibi aliquid etiam de Moly, ^ — dnquo cenfendo poftquam pluribu probare contendit Guilandinus contra Gefneri. fententiam , Diofroridis — Moly non effe Oloconitidemy veliquum est (inquir) ut pari varione Moly Diofcoridis excutians perpendamá, 0 vera an falfa fint, que à Dto illo Herbariorum Matthiolo traduhtur , Moly ignotam Italia tffe plautam di Guilandin. centi, Quibus fane verbis fuam in nos invidentiam apertiffime declarat. Nam quanquam prius quafi juré-— p en. jurando dixerit, non is fum, qui. cavillis & impofluri inanem Bleriolam. aucupani velim, mentiri ncfcio, net Ji fcirem velim: bic tamen fui ipfiw oblitus, fibi fane plurimum, nonnibi imponit. Sed utinam Guil.bic fui fet memor utinam bic cavillis & impo[luvi inanem gloriam aucupari nolit,utinam bic mentiri nefciat.Itane mt. dixiffes vel unquam cogita[fe affirmat ? Nufquam (me hercule) fcripfi ego Moly effe plantam Italie ignotam Scripfi quidem mebattenm in Italia veperirinon potui[fe Moly, quod Diofc . delineationi vefpondevet nec favife. ; ab altis inibi fuiffe repertum, aut aliunde eo advectum. Qua verba quantum diftent A Guil. calumnia, umufquifiy Guilandia, fà mentis facilime dignofvere poterit. Sedis redlé cavillis fe ipfum fallit.cim tam flolide hallucinetur,ut credat calumaia, caninttin Allium à Hieronymo Trago, fecundo loco appitlum,effe Moly. Etenim Diofc. planta est Moly, qua felia. Mol de- aber graminis Latiorabumi fparía: florem alba viola fimilem; fed minorem,magnitudine viole purpuree amt HEUS pon aciei coloris C? catlem candidum quaternorum cubitorum. At alium alterum,à Trago caninum appels 1umfolia gerit gramineu angulHiora, (ufum [pedlantia, flore Lilio convallium emulo, viola purpurea longe mie morem,caulem viridem nungtam ffithamayaut ad fummum cubito longiorem. Qua quidem not, fin de ex| dantur. facile palam fiet quam magnafit Guiland. vanitas, quam infolens infcitia.Sed quo autore ifta proferun- Guilandin, ruy jp medium ? Undeifla erumpunt ? Ex Gal.forta[[e dicet,e ex eo libello,quo ebfoleta Hippocr. clariota facit. misce. O felicem iuterpretem, O admirandi ipl, ieindagatorem, qui wóou[v apud Hippocratemukvuman riLecimm pretatur.Subinde vero,tut fuam inanem 7 »falfo afferit Gal. eo in loco ; nun — uyyguum apertifime feribat non nüov fed páns feo Hippocr.vacari, Alison sapirfimpliigmin pardon *. : . * Epiftoiarum Lib. II. 99 Quo fert afe utitur Hippücrates, quod aptius altero fit ad fupponendum , c vulvis injciendum. | Hinc itaqiie palam fit Guilandini malitia, qui, ut probet Caninum Allium e[fe &àov , illa Galeni verba in fuam pervertit fehie tentiam, id quod facile deprebendi poterit, fi Galeni verba vecte perpendantur » que ita fcripta repetio. a fu, exépeclov aia iip ls nana (yov, noà i) diAvonévlu éie dyMÜas, Twist iuAv,d eff, Molyz4 est Allium, fiti plex caput habens, C non divifum in nucleos : Quidam vero Moly. Quibus verbis maxime conflat , nou pre" ba[fe Galenum eorum fententiam, qui wine [ur uiovv interpretabantur, quum ipfe apertiffime dicat aénvjav Hips pocrátis nil aliud defignare, quam Allium fimplex caput babens , cumá, eriany non ignoraret nav contraria MN uil pollere, quod vulvas occludat, nonveferet.. Quid igitur aliud profitetur Boru[[us ille, quam petulantiam, máli- Mbecenc tiam, maledicentiam ?. Quid aliud molitur quam cavillis detrabere , obtrelare , autorum fententias cvertere, P T 10 C (alfa pro verisafferere ?. Non enim (inquit) eo dementiz veni ut Matthioli pellem Boruffiaco corio antepo- nam. Atquisametfi bic flultifftme (ut alibi diximus) loqui Videatur,in boc tamen plurimum fapere demanffrat, quàd corium illud (uum tanti faciat , prafagiens fortaffe, fibi aliquando ufu fore. Quamóbrem corium illuddilio ,— .— ... genter inundum affervare poterit, C protbefauro recondere. Nam quid valentius , quid aptius adt tympanum E faciendum, vel Muficum fue gentis utrem conflandum , quam Guilandini corium ? O infelicem bominem, qui yus uel putat non folum maledidla, fed etiam ininacibus verbis terrorem nobis incutere, Dabunt , induit, tandem tmpe- ritie fua penas, quas caveat, fi non [apuerit ne ipfe primu experiatur. Vidi quidem longe antea , quam fortaffe Guilandinus bunc Galeni locum, quamvis is temere mejillum nec vidiffe , nec legiffe cenfeat. Legi fane ac vidi; fed non ut ille perperam intellexi. Moly itag, Alm non eft , fed Molyg4 Hippocratis , Galeni teflimonio Alliuth defignat integricapiti, | Quofit , ut fi dixerim bifcerationibus, C autorum teflimaniis perfuafus, me bactenti 20 Moly non reperiffe in Italia, non propterea tam acriter accu[avi debeo , ut Guilandinu , quitam aditiirandum monfirum pro legitimo Moly in medium affert. Caterum nec facile Gefnero accefferim , quod putet Diofcoridis Gelneti Moly effe Hippocratis Oloconitidem : Sidttdem contr avit omnino con[lant facultatibus Oloconitis C Moly. Ete- OP ax ie nim boc Galeni autoritate, contrabentis eti facultatis, adeo ut cum farina Lolii fuppofittum , apertás valeat oc- ipea eludere yulvas, illa vero maxime aperire.Certant inter fe de M. oly Guilandinus C Gefaeris, ( fed ut ingenue fa- tear, ut Gefneri viri alioqui non vulgaris pace dicam quod fentio ) tanquam cum Tyrefia talpa. cum bic uteri, Cacutiat. At quid nunc de Homerico illo Moly in medium afferam fane non babeo , nec etiam quod probem Gui- Guilaadiàl landini fententiam, qui temere (ut folet) afürmare videtur nil aliud per Moly intellexiffe Homerum, quam Cy- lententia no[paftum, five Aleopbotinterreffrem Aelian, five Baaram , de qua libro feptimb capite vicefimo ide de bclli deMoly Judaico meminit F. Jofephus : Sed falli decipi, Guilandinttm in loc, ut etiam in cateyüs facile Plum fiet : Si. E 3o quidem Homeru in Ody[fea Moly [ui vadicém nigram effe fcvibit, bis verfibus; , :-Si- improbatà P'ifu iv Mna Erut, yenit 3 éevop atv, : ivt up dif wav nas: eol, : 4t J'ojephu Baarevadicem flamimeó coloye nite]cére ajfetit , adeo ut circa veleyanoidezeur oho muulins bar fulgurans, Verum quoniam prier; perpetüo "m dota dale ai Meroe PER X rir afferre polJem, ea tamen potius filentio duximus pretermittehda,, quam in medium páfereida. ARP Inept iis : vo gratias babeo ingentes, quod contra Guilandinum caufam meam [ufceperit , fs tamen yore geiu- denda potius veritatis, C noftra vindicani. Pru) Ami TREAT [ujceperit , fi taineiboc ip(uim fecit defei P ve mfra vindicanda calutnie caufa , quàm illius accufanda infolentia e itaque funt [folia ( mi candidifme Faloppi ) que profligato Guilandino tibi mittenda duximus. 1.1: — modum femper dilexerim,ac esiam plurimum olfervaverim, quem mibi forruna dedit. po) quod te mirum in 49 vem dignitatis mee, fed etiaminimicórum ultorem. Quandoquidem ihrx eet € lificato- tua in me praflita officia, non defunt fane fRadiofi ifthinc ad mos Fit 4 ui ie Lordiedun da ellicentur tute, eruditione, integritate, bumanitateá, plurimum commemorant : fd fa " fi um detua admirabili virz (quatua ef beneficentia) de Mattbioli doctrina, eruditione, ac laudibu publi a e eg audiville Faloppium eremita o quirui fententiu me epifime ornaffi quita preconis ^ bi fbing fuk lili af ier: era me evexifli, verendum mibi non esl , fi quis tam impudens ; s ean LL AHATONE M/que ad fy » fi quistam impudens in pofterum fortaffe emerfetit, qui noflris f e virtutes, — Interim me excufes velim, fi "ved quim hài decere putas , ác acrius quan, pró more anteà - Siquidem ciim nullus bic offerat i; lo ibete pubis - pm vireprimendam effe bujufce eomiiaeriimpudentim. lara tomen et fr?ritat put i4 ipfum videar imitari Valelalisdec mej — S on immemor. Praga Calendis dj antaviis. deem Ioo Petri Andr. Matthioli : ; * MEUS 3 ; 3 S TN NY T. de PETRI ANDRE/& MATTHIOLI EPISTOLARUM MEDICINALIUM, LIBER 4 tRTIUNS GULIELMUS Qu ACELBENUS CURTACEN Phyficus , Petro Andrez Matthiolo, : S cu "ritur de plantis quibusdam peregrinis Conflantinopoli à Quacelbeno mifüs, ; "mA Onram temere utilifmas tuas occupationes, reid, berbaria jamtan- 2à dem revivifcenti in primis nece|Jartas, Doctifime Matiliole, interturbarem, hifi y mibide[umma tua bumanitate qua ex aquo omnes profequeris, vel ex fola Ma- gnifici Domim mei Oratoris tefLatione couflitiffet ; ut mbil vereri debeam, quit AS amiciffime bas primas meas [alutationes fis accepturus, Neq, veroilla ab ignoto j23 77 prorfus bomine venient. Nam quamvis vix bis prafenste pra[entem con[pexerim AEO (probibebat enim tui convéniendi cupid mum familiarius tecum agere morbus, Qd quo fuperiori itinere revet[us Vienna difhnebar , gravifmus Cr diuturnus) ab " fentetamenjam fecundo Byzantium, atq, inde etiam ad Ponticeu[g, Cappados. cie Ama[fáam comite ufus fum affiduo C (uavifimo , atqui nec comite tantum verumetiam praceptore fideliftmo , C ex quo emolumenti plurimum frudus, percepi-Luculentiffimis profecto tuis in Dio[coridem commentariis totum debeo, quicquid badtenu de herbarum, aliorumá, fimplicium medicamentorum natura, folida cognitioni affequutus fum, Flagravi quidem egoab in- 40 eunte atate illorum cogno[cendorum non mediocri defiderto, fed quod non parum relaxarunt doüifimorum n firi temporis de unaquaq, (ere planta varia at q, incerta difceptationes Seplafiariorum , quibus Medica materie, curam atq, fcientiam [uperiores Medici deteflabili quadam fua vecordia , & magnà mortalium agrorum perna cie reliquerant, extrema ignorantia : deinde hinc Grac, inde diverfa fentientes Arabes: poftremo quod nullus in univer um prodiiffet, cui velut certo intanta via incertitudine dudorttuto confidi poffet. Sed poftquam femel in publicum editas eruditiffimas tuas pleniffimasá, in Diofcoridem enarvationes vel à limine tantum (alutaffemyre- «epto protinus animo , capi majori longe , quam antea unquam , rei berbaria [ludio teneri , confirmata pte nitus in bacanimi fententia, nostalem in boc fcientia genere inflauratorem nadlos e[fe. qualem fuperioribw ane nis in anatomicis adminifIr ationibu docliffimum Andream Vefalium.. Scripferunt de eadem materia ante illum complures, fed quos post fe multis para(angisveliquit.. Scripferunt quoque ante te non pauci atque hujus tempe so flatu Medici celeberrimi, fed qui libenter mifi philautia quadam tranfverfi vapiantur , tibi palmam fint ceffuri. Ita accurate, ita dilucideita ad numerum appofite omnia pertratas Habuit Ve[aliw (ut in comparatione perfi- flam ) fuos amulos non ignobiles viros, babes C tuos , fed quos ut ille facile , pugnante pro te invila perperuoVee vitate, vetundes.Patiaris obfecro, dotifime Matzbiole, me mibi ii bac parte indulgere, neq, tnquam in animutu inducas me leviter potius adulantem tibi, quam vere,ata, ex animo bac fcribere. Adulandi namq, nulla mibi n£«- ceffaria cau(a incumbit, ut plurime funt e diver[o , qua , ut quara optimetibi velle debeam , de te quam optime fentire, ac loqui, bortantur, atq, etiam impellunt : eruditio tud (umma, jüdicium deve berbaria exactifimum, flndium juvanda Medicina, qua parte jam maxime laborat , indefatigatum , lucubrationes poftremo tue labe- riofi fma, ex quibus eos progre[fus me jam fecilfe in fimplicium medicamentorum notitia fentio , fatiurumg, n ^ dies majores (pero, ut tandem illa ardenti meo cognofcendi defiderio fatufadum iri confidam : fed de pis fati Ad ea convertam, qua potiffmam buic epiflola fcribenda caufam dederunt , quaá, quod , ad fufcepum tibi nte. gotium, proxime faciunt , uan ingrata futura [atis féio. Magnificus Dominus orator Augerius 4 Eusbek non minori ,quam ego no[cendi ves natura mirabiles ftudio captus , quo nefcio an aliud bomini libero & nobili "- venientius excogitari poffit, cum priori itinere prapropero C zmprameditato , multa fibi ad animum fuum ex plendum defuiffe ammadverteret, fecundo. Byzantium vemi[fu, de affcifcendo in familiam [uam inter qaa perito aliquo pidtore, cujus opera adjutus, qua minus commode avehere poffet , depicta (altem , quam optime - ferret, cogitabat, impulfus quoó, ad boc Serenifimi Principis Ferdinandi , C» c. Domim tui atá, noftri , mifit Oeniponte literis, que deveferendis in librum aliquem peregrinarum arborum, cujufiodi bic complures reperi certum eft, imaginibus, agebant. Conftamtinopolim iguur vever[o, c diligenter fibi commi[Jam. pre irs » V Epiftoiarum Lab. [IL. P danti, quam mon levem tantum promptifimatanto Principi obfequen di vol, unt 4s, fed fuavem etiam den on tura eo propenjus, faciebat, [upervenerunt altera ejusdem in[flicutilitere à Gaflalo Regio, tum temporis ap Aet netos, Oratore, qua de tranfmittendo binc tuo Acoro slum commonebant » quod quia non tam Principis, q "e tuo nominefieri vatelligeret, capit non folum de mittendo Acoro, ne, de arboribus exaticit tantum, verum eti ; omnis generis planttu raris ( precipue quain tuis commentarius, nt ipfo etiam Diofcoride defiderantur ) C noftr erbi incognitis ammalibus, quantum per negotia legationis difficiluma cónceditur , depingendis curare ; id quoa haienus ob durifiimamy, qua hic viximus , conditionem , non omnino fucceftt pro aimi [ententia ; fucceJurum tamen non infeliciter [pevarem, modo optata tam diu pacis tempora randem. elucefcerent, c [ludum fuum noh ingratum Serenift. Principi, neq, impen(as difficiles fore intelligeret. Locus enim bic e$t ad ifta accommodiffnus, 10 Ponto berbarum omninm (ut pernofls ) parenti fecundiffumo, Afia item C celebrioribm mediterránti injulis vi cinus, Emp praterea omnium rerum abundantifii In primis vero earum, quavaritatecommendan- tur, trabentibus buc ex omnibus pene orbis vegionibus, externos mercatores, primortun procerum ftudna, qui mere cium novitate pra cateris bommibus, quos u[quam vidi, vel máxime dele&antur. Porro cum bujufmodt mercitin nonnullas ad Serenifimum Archidücem dominus Orator, data per collegarum fuorum difceffum occafione opór- tunifima, mittere conflituiffet onam illii mandato emendas Vienna fufcepevat , adjtnxit intuam gratiam ci- flellam quandam iis meilicasuentis inflructam, qua, ut ex vts commentaria cognovimus, tibioptata jam dit 4d venient. De bis ob id brevem narrationem adjiciendam putavi, guod , quadam fint noffris autebac (1 fallor) pe- nitw incognita, quedam nota quidem, fed tantacum aliis quibusdam fimilitudine conjuncla, ut vix aperito bá- rum rerum inveflgatore exait difcerm püffint. Nomina & facultates , duopotifima ad cógnófcehdam uniuf- 20 cujus 4, rei naturam inftrumenta. partim à Pharmacipolis partim à faditantibus bic medicinam Jud zu, acceptá &onjuuxi, quod non parum àd faciliorem illorüm per(crutationem tibi commodaturum cen(erem.. Nibilominius tamen omnia exadliflimo tuo judicio perpendenda relinquo , illud unum iterum atq, terum vogans, ut bas medá primuias, ve'ut mefsis o tuo femine pyopagata, benigniter füfcipere digneris. PUE CALAMUM valgarem,quem Acorum intuis cominentarit effe uffirmas , necnale ineo judicio illj Calais tonveniente Diofcoridis defctiptione, dominu Orator dato commeatu per Seplafiavium quendam Fulgimatem, XgActt cujus apotbeca in Peraefl, non procülà Nicomedia, ex vafhifiimo quodam lacu deferri curavit. — Autulit ille E complures plantas, inter veliquas tantum üna quidpiam angulofuin velit cauli fimile gerebat - verticetruncum; exaridum, ex latere vero obliqueeminebat aliquid, nón difftimile , aut plantaginis capitello aut avellaia nu camento, digitali longitudine, quod paucis post diebus, ad vitiginei floris modum. efflorefcere vifum est, dá, bai 39 loante Calend. Majas, posl vero aliud floris ve[Higium nullum apparuit, licet plant as amplifüumis vafis impofitáry affufa indies ad femipedalem Altitudmem aqua (fic enim dicto lacui innafcebantur.) eam obrem bucu[que do- minus Orator affervari curayerit, ut idcirco omnino metuam y né fi florem ridis fimdlem tm Acoro requirás (cuz justamen uon meninit Diofcorides) vérus bic fit Acorui, — Süperiort Amafiano itinere , von procul avipis Halys; qui Galatiam à Cappadocia diflevininat. igiliti pene dierum itinere , me herbam vidiffe recordor , cui optimé Diofcoridis defcriptio quadrabat, eamque babebat radicis divifionem , quam appitla tuo Ubro, quitum incura pam vibe rus Ro Féfertv adnata praterea rat, Ór candulais Gr qua let guanti prtnum t proculdubio fi non Acoru fatinpl Uta i nen folum fauces, verüm eriam gulesnterura veliicabat, REM "rus fuerit, plantar a. jam infignem fuiffe opótteat. Hujis ob id potifumum inemni;quod "ue ulis eminebat, qui circa Calend. Aprilis florem promitere videbatur. — Extirpaiioném plante cumin reditum diflaliffet, ut anferendi retentiortn porefHas effet, incidente fub illo &rabiffuna domim Oratori Valet dine, dum illam follicitus bbfervo, immer defignatum locum prateri.campusis erat vaflis, non lácuftris, fed. quem intume[cens Halys aliquando inuudáret, : : im ias herba Ru TA est [ylveftris, quam copiofifiime toro itinere ab Amaia aà Saigariam uja, nafci Ruta fle »ntgnotam runc temporis, át posl t43men ognitam ,intelledlo bic ab Arabibus illiusuomine, Harmei eni 5tis(eu i, ut priores, qui deea feripferunt, appellanz. eadein, iod indudl ebri SETN appettant, a cerebr equadam verum tri..." "nel. enia eeen ? in o velut ebrietate quadam verum tri- I: Tertia hnc vulgo £L IS$ en uA id m ede ütüntur bac ad álni dejcitiones quem Elifoth feü RIAL e i on i: AL, £X mpertro i[Hus difcriminis vulgo coguo(cere no herba gla- * coming n Pere sce " intei rigwitortp epi d, tutum Pai e^ Teu as d diclus. » EN Juaméni,fic à Per. &Tegtone , Hu up ed Nae cn E sd 1 fiaregsone , unde advelitur nominatum , ut bic voluyt , nàmá, alitér AWimnea Mea tin morbos zit remedium ntdiupi , ui trituin hit próverbium.S; : i ut ace S NPNQNEN "MIL y UE Tritula füt. prüverbium,Si Cheline- Ée jus, Acacálini effe affirmat. Ex. PE comu Gallicis fuis torimentariis de Yebus Turcarum memorabili zeníeu. tA vix requiris, émere pofis,. t -" à certo mibiconfas 64, dbindantia , ut nummüulo, quay- ^72 CHRTSOCOLLÁÀ Quam mittimi fofilia eil. vapaifaofrnns. ur Quam iittiniü, fe | Faraifla officinis , nam plerunaus frs fai. ci quicquam nojtro aurifabro eredeye liceat , boc tantum cioe gere E cunt » edueni vepéritus, quà ob id viles gpuina cognomitiantur , qubd Catssez nbelitus difficult ati opitulen. cquinz, res "—— — Ani diligenter corrafimis , penes te fi liberum deilli Jt- Cardátnóo: Hj dicium um. 102 Petri Andr. Matthioli dicium. Turca bujus urbis incole, commanfis aliquot [eminibus, vini odorem tegere folent, alioquin noy fiy vi periculo je prodituri , fl quando ad magiffratus fuos appellentur. * neta Ege CARN ABADIUM,; ubi de Ormtbogalo agis ,cum A&uario Doronicum effe fentive videris, Nic law autem Myrepfus aliquoties Cuminum Aetbiopicum mierpret atur, cui adflipulantur duo manu[cripta ec . €edithionaria, quorum adbuc alierum apud nosbabemus, — Vulgo praterea nota etamnum appellatio, ala . ^ epinione. jam illud mutimus. : pc Coulcoul, D E Coulcoul c Hebulbenynil dum certi intelligere potui,nifi qubd Coulcoul,quibusdam in delitiis fin. Capura pre(ertim quando vecenres ex Aegypto advebuntur.. Gbinus quoddam ve[ine genus à Per[a mercator: Caphura viva. — yivacognominattm ob id Dominu Orator, quantumvis magno emendum putavit.quod illius nullam adbuc apud quenquam, nift (ub aliofortaffe nomine,mentionem factam intelligeret. Venerem in primy flimulare €ontTaria tg virtute ab Arabibus attributa Capbura , idem wiercator referebat. Odor certe faporg, non mediocrem calidita. . tem pojidere tantum teflantur.. Hic aümonendus es, dum imprudentius vitreum va[culum in quo »ffervabatur traclarem, coll/(a an[ula. particulam unat atq, altevam vitri liquori incidi fe. Tuer JUNCUM odoratum ob antiquitatem odore evanido à judeo quadam pro vero,magno Dominus Ora ' torredemit, mirum quanta acrimonia guflanti linguam mordicet. X Lapis Be- LAPIS Bezabarj Pevfis mercatoribus e vegione quadam Armuzjovicina, ut ipfi veferunt, fed vereor me. aba — falfo, apportatur , precio ob id grandiffumo, quid varior fit Cr illis non fecus atq, Arabibus olim, prefentiéumum adver(us omne fere venenorum genus prafidium babeatur., Hamatites H AE M AT IT AE nofiro non male quadyarent Dio[coridis nota , fi de friabilitate tantum conflaret : fed cwm ea non uno. folum mod» in rebus confideretur , nibil fortaffe impedit , quia bic fit Hematu es pra[ertim 20 quando ad eos morbos à Medicis Juda bic adbibeatur, ad quos conducere affirmat Dio[corides, qui, ut non funt vulgares, ita non vulgaris bic quoq, esl precit, M AHU M ET AN I. fua lege vini potu probibiti , diverfi generi compofit vones , inter quai commue Maslach, niffma eil, qua vulgo Maflach dicitur , meditati funt , quibus non diffumilem ebrtetati , mentu a'"tenationem fibi inducere con(ueverunt..— Atqus nec iflam tantum , verum immanem quoq, aliquando vu[aniam , quam. nunc ad ponendam animi morfhitiam, nunc ad fugandum fuborientem in vebus dsfficilbus pavorem, conducere opinantur. : va Sie NUCES Farfalach egotuas atq, Arabum, vomicas effz avbitvor , propterea tamen-mittendas cenfui, SOM — quid emter illas una fit cortice [uperiori intecta.qualem meillic vidiffe non recordor, Nux ZEgy- NUCIS quoddam genusex Aegypto adfertur, cujus non externus tantum cortex fibrofus. alabev, colore 38 piia. fabrufefcente, fed e internus, fi vera Inc narrant quod, quirecens mollefcit illus veguanu bomimbus pro delitjis expetitur. lllud de eo mirandum est, (ntantam poflea duritiem evadere, ut apiifumum bie babeatur terebrae vum capitellum, m qua, velut in planulu cardines circumvolvuntur. i Nitrum. NITRO verolongo jam tempore defftummur, non fine maximo agrorum incommodo. Bellonisin Ata pto fe verum vidiffe afferit, quod fi iem aliquam mln facit. cum ex Alexandria boc noflrum adveitum fciam, neq, cum quoquam foffiltum, atà, nro majori fimilitudine conveniat, verum nitrum e([e poffe, quod fi fit quo- niam abunde fatisillinc advelitur.quantum put as noftris vegionibus adjumenti accefJurum ? SADETHZ non minimiinter Judaeos nominis medius , apertifirmo errore (ut ex Diofcoride patet) Glaucium. G/aucium effe contendebat, ego aruginis potius fcolacia [peciem aliquam avbuvor.. Guflanti nefcio quid [ebacei faporü vefert, atq, ego profecto ? fevo compofitum efe aliquid putarem, n:fi lumini admotum non d'fflueve, que 40 illiu efl natura, fed paulatim indurefcere, posl etiam ficcitate aut ipfo calore nimio dehifiere vidrffem. Arabes bic Dembebe una vocant. Ocularibus vero compofitionibus plerung, folet admi[ceri. £z: e en CASSABOUSSERIRE Bellonius in dicis [uis commentaviis.cum vulgo bic Pbarmacopolarum Ca- lamum avomaticum effe opinatur, meo quidem judicio ab[urdiffime, Placet Avicenna potius [podium effe. quod arundines vi ventorum C* partium ad fe invicem confricatione aduflas effe, videtur judicare , ac tale quidpiam, buic arundini accidiffe, aliquis non inepte dicere mibi poffe videtur. N1bil tamen certi de boc flawa, fed torum. ut alia omnia priora ad tuum judicium velego. i : EN . POSTREMA efi Zedoaria Indica , ut pre(entiffmum ad qualibet pene venena ereditum remedium, )/ * dra incredibilifere precio bic venale, ut fi Arabum juramentis credere liceat, nullum vel maxi Principibus di gnius munus excogitari poffit, D E : 50 ^g. OELLSHEP PA , H AEC, dodlifime Mattbiole majori (ut ingente fatear atq, ip[a orationis, & ch gua teflabitur ) labore, C tibi gratificandi fludio, quam cuva c diligentia tumultuarie congefla, idcirco bon con- fulas, quod ad miffam à Magnifico Domina Oratore ciflellam, ut ante offendimus , pene neceffario videbantur adjicienda, pro iis viciffm, nifi majores te occupationes alio avocent ,liberrimum deomnbu tam mif quam — feriptis judicium tuum poftulo.. Latiffimam praterea fi placet earum verum explicatianem., qua apud vos illic «ut defiderari novifli, aut smprobas tantum corrupt a[à, proftare.. Sic occafionem dabis commodi ffimam cognt« feendi animi mei ad tua vfficta paratifüimi. De herbis peregrimis, animalibus item C arboribus atq, aliis noe. — nullis libens quedam adjungerem, fed probibet Epiflole longitudo, quein juflum jam prope volumen excrevit, —— £amq, ob caufam mole[lam fore metuo. — Quod fi gratam tibi meam battologiam intelligam, firibam alias. quam copiofi fme, Interea Dew Optimus Maximus te Principi offro Serenifiimo ac publicoStue —— 6o dioforum Medicina bono, quam diutiféime incolumem conferytt, Conflantie T mopoli VII, Calend. Aug. 1357. 4 m PETRUS Epiftolarum Lib. ILI. 103 PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS Gulielmo Quacclbeno Curtacenfi Phylico. But doa Mi Refpondetur pracedenti Epiffole, cenfd, quodam omnia expenduntur. & Uantum gaudii, quantumve voluptatis attulerint mibi litere ttes quantumque dsa : 2 beam Clarifimo Augerio Romanorum | Regis iflic apud Turcarum. 1mperatorem Ora» B tori, quód tam pulcbra,tamrara, ram preciofa ad me miferit medicamenta , omni auro, H ac gemmi praferenda,nulla dicendi facultate eloqui , nec ullo calamo exarare poffum. 9 Nam quid iie mili gratiusquid jucundius , quid fuavius , quid optatiu, à quoquam doa naripotuit ? Profedo uibil. Càm mbil magi mibi unquam fuerit in optatiuquam pere " petuo Medica materia Studiofis aliquid novi, boni preclarig, comparare. Etenim [ludium Medicam facultatem, juvandió, pofleritatem, adeo me totum compleditur, ac detinet,ut fprericateris bumana vite voluptatibus, boc folo tantum me oblectem folerá, plurimum, Nam cim Dei Optimi 30 maximi munere lucubrationes noffras quotidie magis,ac magis inclarefcere, non folum apud omnes pv aclaros vei Medice fludiofos, fed etiam apud alios cujuvis facultatis doctifimos viros aniimadyertam,quis profecto mibi un» quam per[uadebit, ne praclariffimam banc fimplicium medicamentorum facultatem omm thefauro praferam ? Quamobrem C Clariffimo Augerio, C tibi quoq, tantas babeo gratias , quantas fludia erga me veflva ac officio- fa voluntas requirit ac poftulat.Fatebitur & pofleritas (nifi fallor ) (e vobis plurimum debere,quod me in boc tam neceffario ac utili Labore juveritis, fi modo non ingrata protantobeneficio fuerit , quod baud quaquam futurum cenfeo. Nam quicquid propemodum toto noftra vita curriculo, magno laborein medica facultate confecutt fue mu, id totum in eju commodum collatum volumus. Hic paternus nofter amor , quo mirifice erga eam affecti fue mus, multis Clariffimis viris notus esl , qui eo libentius noftros conatus (ummo fludio adjuvant c promovent,quó magi pofleritatis commodo ducuntur. Ceterum etfi nullis opibus, nullis officiis, bac in me collata beneficia vepene 30 dere quivero, enitav tamen, ut (criptis, ac praconiis no[fris omnibus palam fiat , nos vngenue fateri, per quos pro« fecimus, — Nonmepraterit, quantumtibi merito debeam » quod ità Commentarios noffros (qua tua est huma nitas) ad celosu[a, evebae, c cateris aliis preferas , quàd facile ex boc animadvertam , ingenui animi tui erga me voluntatem, ac beneficentiam e[fe baud vulgarem. Gatdeo (ane abs te viro apprume erudito commendari la- bores noffros, non quód bifce deledter commendationibus,ut pracateris evebi velimsverum ut binc certior fiam me ton inca[fum labora[fe. — Commentaria illa noflra nunc primum iterum inlucem prodierunt, aucta aon 3odo fexcentisfere locis , fed quam plurimisplantarum, C animalium imaginibus, quein priori editione non babens lit, nec Reges defint, nec Principes noffri, qui bac de caua mibi non mediocri liberali 0 quinrem banc ad optatum deduca jum Qs fit ut xe jjicere pii Gnd mi d peregrina exceperim medicamenta, quum non folum magno fim ca« & augendi talibus peregrinis medi- Quamobrem te rogo atq, obteflor per amicitiam noa maximo elfe potes auxilio, ut ttam Continue naves operi noflro profutura cenfeas ul SK ». H - by H vulgarem noftrum vil aliud effe, quàm legitimum Drofcoridis elit , oes ut caulem quoque vel ejus conem mififfesuna cum agnatis in latere Miceendont, Defidera[. ^romati. - d seem EP crediderim, qubd tu qui non folüm dodrina H Hs cue x E : M eria sfivem ee irenpoe etiem tibi a[ervaver, cum proculdubio fcrveris bac peregrina, quid fentia, a/f»reps noy aufimcum ET. STLVk. ^ Cuminum -- pp $ 104. Petri Andr. Matthioli —-. Sylv, ruta STLVESTREM Rutam rede probamus legitimam efe Barmolam , quum omnibusilliveonis legitima. — totis, quam cum bactenus nec viderim, nec noverim, bilari admodum animo accepi. des Eliffoth De ELISSOTH , quametiam gladiolum appellas, quid dicam non babeo , cüm nuquam p, dnce yidere, vidiffe meminerim. Recenfebo tamen fortafje illam ittey dejeitoria medicamenta. Quare fi forte fortuna ite. rim cognofcere poteris, quem proprie noftri corporis exolvat bumorem , c qua detur menfura, molefhum tibi yog ducas, id ad me fcribere. Sen ALUMEN Jameni vesfatitiaesl , ut ex inferti fefucis quifquam conjicere potest, Atqui fiv. Tunt ra fatevivelin, C meam de coin mediam adferre opinionem, potius illud Chalcanthum putarem , quàm alte, vus generis alumen, quod nibil fapore à chalcantbo diffevat, tumetiam quoà chalcantbum Pannónicum ha. beam coloreilli omnino fimile. Serenifiimus Princeps meus alleclut colore C rei novitate, idtotum quod mifi. à fei ad fe vecepit, quo poflea factum efl, ut periculo fa&ó comperire nequiverim , an diluto gallarum additum, — id atrum redderet. Quod autem nonputem boc alumen; id effe; quod Arabes J ameni vocant, illud in Caufaesi, Alumen]a- quid fciam nibil aliud M auritani effe Alumen Jameni , quam alumen feifüile , albi nonc&rulei coloris, quig meoieft | eri sm per (o fofsilo, non ate paratum. Opinion noflra recte quidem aflipulatur Serapio ex Diofcoride féribeng, [zc eapitulo 420. ubi fic baber : Malt funt. Aluminis fpecies, fed illa, que, queadminiftramur in medicinis fu tres, Unaestillud, quad dicitur 3ameni, C est melior aliis, &* melius ex eoesi iliud, quod est vecens albuin, for- tis albedinis, facile dividens (e, cr habens velut capillos alli fumos, Serapioni fubfcribit Avicenna lib, 2. Cap. 70, bis verbis. Sciffum veroest Alumen Jameni, & esl album ad citrinitatem declinans. Quibus palam esl, boc alu. men non effe legitimum Jamenum, fed Cbalcantbumfadtitium potius, id quod facile comperies, fi gallarum dea cotto aut diluto illud adjicies. QUI Blattiam Byzantiam ab ungueodovato fegregant y perperam imeo judicio faciunt, cum Sera» Blatta By- pioni, C Avicenna nil aliud defignet Blattia Byzantia, quam unguem odoratum , vel conchulam Indicam ,de ana. Qua ibrofecundo meminit Diofcorides, Verum cüm in Serapione de Blattis Byzantii duo babeantur CApitd, feriptorum (ut mea fert opinio ) errorevepetita, cogitaverunt fortaffe quidam differre inter fe Blattias Byzan. | tinias C odovatos ungues, quo poftea faBium efl ur ab impofiaribus boc Choncbylix eenus , quod ad me miffum est, pro Blattia Byzanria inventum fit . & fubinde an medicum ufum concefferit.. 4t fi medici vel Pharmacopeiin Sérapione caput 151. € 442. in quibus de Blattis B )ysántiit agitur , accurate legerint, facile batic noverint ime pofturam. : : à Alcyonium . ALCTONIUM Milefium, quod Turca Bozetb vocant , aifi mea me fallit cpinio, legitimum effe Morin. puro, quod pluribus illi repondeat notis, Quod ad memifum est , torum accepit Sereniffumus Princeps, Nec pro- 38 pterea Alcyonia Maleffo fum deflitutus, cum jam pridem fint mibi una cum illo alia Alcyonii fpecies. : Chímez .... OUOD femins genus Chefmez.en effe pofut, mitni [ane incowpertum fateor. Nec tamen Bellonii fen- : tentia acce|Jerim, qui femen boc Acacalim perperam effe putat , quum mbil cum imyrica babeat fimilitudiniy velcognationi. — Seram ego boc femenfururo vere , nift aliud divinitus nobis accidat , ut quid inde proveniat, injicere pofíim. — Tu interim cui ves ipfa plantaria plurimum est cordi,operam dabis, ut videas, anifibic a mer- catoribus, vel Myropolis, vel Medici explorare pofi, utrum femen fit arboris , feuticis, vel berba, quinetiam an ; ejus planta ramufculumi confequipoffü. — Cupio praterea abs te fcire bujufce medicamenti ufumad oculoram — « tmorbos, &? An valeat feigida, velincalidacaufa. — zh & Cuyb- - - GHRT$OCOLLAM tueomnino fimilem vidi alias Venetiis pluvimum , fed fi Cbryfacolla notas à xm Diofcoride petamui, büic nibil cum legitima cognationis reperies , nifi quod utvag, aurum ferruminet. - Placue- 40. reed C runt (ane adinodum Caffaneo, qua iflic equinas vocari , ait , quod anbelufis , cr tuffientibus equis maximo fint — 'o 4uxilio. Cupereiia tamen abs té certior fieri, an ab arbore producantur vulgaribus Caflaneis fimili, anechinato- - tontludantur involucro, &» antt noffratuto poffint deverariin cibis, UAR CEOLMER ES CURE s QUID certi drcai de tribus illis Caydamomi genevibu: , prateridy quod in Commentarii noftri po- nügetent Jleritatis memorie mandavimus, non fuperef. — Nectautim otii ntinc wili fe offert ut alti Cardamoni Greci & Arabici biffriamexpendam. Sperotamen meid brevi fabrum non fine frudu.. Quod fi effecevo for-. - tafeutvelm, flatim tibi meam probabo fenemiam. à m: * $1 femen quod Aetbiopicum Cuminum effe cenfeo ,iflic Carnabadion Gracis appellatur , cu t4 "Exhiopicii men ceito fiam, carnabadium effe caruim, non pc[fum twa acquiefcere omentie , c ob id nihi facileperfuafe : rin,ca Verba in Aarioporius effe Ruellii, quàm Atthori. SÉRUEe: pue ctc Coulcoil NUCLEUS quem Cotlceul C Hebulben appellas, frequentiftümu in Bohemia, Auftria & Gor itienfi 25 eds 4trowafzirur. Hujufeefruttus arbor Plinio ujus arboris bifforiam, — ubi in Diofcoride de Piflacenepimu, ^00 Cphus -- LACHRIMAM, quam vivam Caphbuvam VIVAS pac fodulo anfort affe legitima f meatum. diligent. [eatar, Gr 3 cujus generis planta fundatur hic quo pondere, vel quantitate; qoin qui mam facies , fitantundem iterum ad mé: T Juocus — DE $UNCO olontoita ad me [cribii. T'uncum odorat odoratiis, 4 Epiftolaum Lib.]L ^ ^ 1:5 jn medium afferam , cum (cmtentiam meam libro y. noftrorum commentariorum in Diofcoridem , poftquam de erim. : i pe (00 om oni sunebrnittim tuus fit legitimus. Friabilitas enim inillonon intelligitur co mo- Earned do, quo dsgitis frxari poffit ; eim feribat Dioftoridcs Hamatitem lapidem effe durum , fed quod cttm frangitur, f. 4- Hamatira i rip ns Ais 7 7 le diducuntur, tum fubinde non magno negotio t€- incelligen- cile famás posit. Scatet enim venis innumeris, qua cum f. acie di ntur, dierigja c* pt aflan- da fit? runtur npulverem,. Nafcitur bic ettam in wee Mifnia & Saxoniafrequens. Sed tuus durttia C p " uod ex orientali plaga afferatur. curet rina ORUM a yea mintme parvi penderem pluribus de catifís, fi quibus compona- e tur medicamentis, me baud laterer, quinettam qua quantitate , vel menfura dari pofiit, Crediderim 60 HON. Lr rirülim; &ouno tantum medicamento parari , fed pluribus quorum tum. nomenclationes , tum facultates libenter abs te * RECTE quidem judicafli nuces farfalach eas effe quas gre Y Arabes. Fgo Venetiis alias : d fat^ T i Myriflicas nuces feligunt. Nam plurimum inter illas ad nos convebuntur. í ab ii E cem quas : irpo iffuc ferr ais, tit Àme nufquam baclents vife L nec facultate c0- Aule. nite, Admiranda (anemibi esl, non folum putaminis interioris duritia ; ftd multo magu nuclei , cum nibil r à duriffimo quoque marmore diffet.Cuperem quidet ut deearum viribus mibi aliquid adjungeres, curaresq, ut etiain bujus arboris ramu[culus ad nos affervetur. : ON - : NITRU.M ( utex Commentarii noftris in Diofcoridem tibi palam fiet) olim in Aegypti nitvariis ex Nitrum, Nili aqua fathitium babetur, At quoniam Plini refhmonro conflat , ntri cumzlostratlu temporis lapidefcere, 20 facile adducor ad credendum, ut boc tuum legitimum fit nitrum, cum illiomnibus notis cerrejpondeat. Quamo- brem quum juvanda Reipublice promptiffimus tibi fit animus , velim, ut Wegociatoribus , qui vel sflhbine, vel ex Aeg pto in Europam navigant, fuadeves,et boc nitrum copiofi &d nos conveherent , multum enim utilitatis bunano generi conferre pateris, fi ta opera id noftra a[fequantur vegiones, : QUI purant Sadebz e[fe Glaucium, mea etiam jentemtia plurimum falluntur, Nibil enim obftat mi- —— bi, quiniccum cenfeam compojutum ud effe medicamentum. At ego ex Sapone, erugine & nonnullis fortaffe aliis, omnee quam ex Sevo paratum crediderim, cum Sapo lumins flamme admotus non liquefcat, fed arefcat potius, magia, faciat ad detergenda oculorum impedimenta , quam fevum. Videas tuinterim, fi parandi rationem ab aliquo con[equi pofis & unde ifluc afferavuv. ERRASSE totocelo Bellonium ntc proculdubio animadverto , quód tam facile crediderit lapides gcnogii 36 calamos illos Aromaticum effe calamum. | Necob idtecum fentire po[fum , ut i Spoditum fint Avicenna, Nam error, tametfi antiqua Avicenna ledio babeat , Spodium effe radices cannarum aduflas propter fricationem fuarum exiremitat um, citm ventus eas perflat, nova tamen Bellunen. ledio, qua bactenus probatur ab omnibus, loco cana marum babet Alsanna, que nobis Liguffrum defignat, Caterum fi priorem verfionem magis etiam probaremus. quam ultimam, quum Spodium illud canne radix combufta effe debeat, non ip(a canna, id quidem mibi maxime ob[lare videtur, quin boc Avicenna fit Spodium.Praterea fi diligentius bos canmavum trunculos expendamus quis non potis illos Lapideas effedlos judicabit; quam fricatione vel igne aliquo combuflos ? Sco autem te minime late» Te,reperiri fontes, f "nina ac lacu in quibus quecung, imponantur, lapidefcant. Quo fir, ut mibi facile perfua deam hoc calami genus in litore alicujus lacus fcarentis petrifico [fucco provenire , qui fubinde vel ventorum im : pulfu, vel alio quovis cau inlacum demerfi in lapidem vertantur. — 1d quod facilepalam fiet , fi unde afferatur ^9 fcire curabis, Ó* etiam quomodoffíat, ut potius Lapis, quam calamus videatur, ——- ; ZEDOARIAM Indicamcum nu/quam hadlenu noverim mec viderim , quid ribi de éa navraye pof- Zedoatia fim fane mon habeo. Veruntamen quiim odoris tantillum in ea perceperim, nibiló, faporis mandentibis derelin. Indica qugi propria forma, miln per[uadere non polfum, banc Zedoaviam tam admirandis 777 'iafo ^ nc z, praflare viribus ad fuperanda ve- nena.Vidi tamen alias TAdices ex quibudam cifalpina Gallis montibu adved, »quam Antera (. isisim potius ) Antítora, berba elfe affirmabant, cr ad venena Dynta, quam maximo preflare ajebant, qua nibil penitus à Zedoaria ifla " diffidebant. Verum cum illas nec olfecerim, nec Suftaverim , ex vifa tantum affirmare non aufim, Zedoariam banc, C Antoram illem unam, Cr eandem effe radicem«, Caterum cim Avicenna feriprum effe animadvertam, Zedoariam una cum napello crecer, €» ilem de Antora fateri recentiorum quodam , (uadet profecto genim meus, ut credam Zedoariam banc, c Antoram nibil inter [e differre; quod compertum babeam una [71 : r] Anteram provenire: quamobrem demiror , quod tflbic tam magno veniat precio. Ob idá, Mea. p precium duxi, ut ab impofloribu, 4€ deceptoribns Caves , quorum infinitusest nuperus, — Noc velim bec à me bacinreetiam aliquid intelligere, : I MÀ Vt cotiejém ime PLA 3 29 UE s i lait X LACENT nonparum Beben albi radices, qubd notis nonnullis legitimum veferayp, y Serapioni Pehen pee vero funt frufla vadicum Miisceidiesiont quofit ut mibi perfaafium S m vetujiate exolevit, Cetera meo j"- tenait Tui mesa fortem ont, bm elgmem quove dd ad e : 3radices nil aliud (mibi " iflorte fes 3 | d (mibi crede) funt, quam Biflorte [en colubrina radices. Nec ob id im- Belen HMIEDÉR, C" Ad Veheno[oy up, opypigm imus po ibi aferim Bey ry.. Piftorta, Pamcommusinf, imoniefiradiem nil e m Dae afe np, Lem perfualerim Benru rine donnes elorde fpi n eal veia eI Tr . , BDE refi Dioféoride) travflucidum efle debor eee gufu amaru c ceca ii: Fit colore, mula parte pellucidum, x dolens, menus, 156 Petri Andr. Matthioli vedoleus, cur id legitimum dicam non babeo. Quandoquidem fola amaritudo, qua illi inesl, ut cateris fere uci; mis, ac refinis non fufficit, aliis nom ad[lipulantibus notis, ut adulterinum boc Bdellium , tegitinium faciam, » Hermoda- TAMETSI eorum optniones deteflatus fum , qui Epbemerum Celchicum legitimum putant e[fe He; Byus — wodaipylum, cumtamenneminem babeam qui Hermodad yl hiftoriam feribat , an ruus legitimus dici pofi, wá affirmare, nec improbare aufm. Rem itag, mili gratifimam facies , fi diligentiffime exploraveris ubi pri € an iflbic eo utantur Medici pro legitimo Hermodactyle. Praterea ut cures plurimum opto, an plantam fs foliis, C radice confequi poffit. Caterum fi facto periculo babeaspro comperto , conducere Hermodactylum bun; ad articulorum dolores, rogo atq, etiam obfecro,ut plures ad meillius mittas radices. abite RUBRICARUM triailla genera vidi ac deguflavi, eaQ, nibil differre video àvubrica illa commy: genera, — "quam Seplafia Bolum Armenum Orientalem vocant , & quam ego Lemntam terram proculdubio effe cenfen, ià Sed abs te fieri certior velim, an illa omnia vubricarum genera ex Lemno Infula iflbuc advebantur, vel an alia fto vubrice vel terra [pecies: qua ex Lemuo a[portatur.Cim enim Lemnum , quod vulgo nunc Stalimene vocant nan longe abfit By antio , facile fortaffe poteri legitimam terram Lemniam adipict. Nam , ut pstto non deerunt, qui quotidie iflbinc eo navigent negociationis cau[a, quibus tuto vem banc committeie pofíts. e INTER bafcevubricas parvum quoddam inveni terra fruflulum, cujus color ad luteum potius, quam ad rubrum e babet. — Quapropter mibi cogitandum fuit , an fort affe bac illa fit Armenia terra, de quaGalemü ' feribit, & plurimum adverfw peflem preflare ait. — Yuum ergo erit, me certiorem facere, án ex Avmenia mone tibus fuerit allata, an aliunde. Caterum nec pratermittas obfecvo, quin omni ftudio , ac diligentia inquiras , ut legitimum Armenium Bolum con[equi valeas. s Zaccharum $1 eaque fcripfimus de Zaccbaro Albaffer in commentari' noftris in Diofcoridem expenderis , facile 3à alae, — prem fenties id quod ad me mififfs, adulierinum effe, quod mulla in eo percipiatur amaritudo , nec etiam Sac« cbarea dulcedinis quicquam. Verum cum de his peregrini difficile frt , tum vedle uegare , tum etiam afftmare quicquam, tuum potius in boc requiram judicium , quum in eo fis loco ( ut tuipfe fateri) in quo multa peregrina adipici po[fe non ambigi, Cures igitur ut intelligas , in quibus repionibus Zacchavum hoc proveniat. Ac etiath fifieripofit, ut (ua arboris ramufctlus vel folsum aliquod ad té afferatur, PAPEED Tuxía. TUTIAM illamtuam, qua pafm pro legima utuntur Pbarmacopiri , Cadmiam Botryten legiti- mam femper exiflimavi, ut ex noflris in Diofcoridem commentarii tibi palam fiet. CORTICIS illiufruffulum, cuitiuluserat Argillada, putarem ego p[eudocaffiatm e[[.,quam noftri : Pbarmacopei Caffam ligneam vocant. 5 2 LapieAt- LAPIDEM cui titulus infcribitur, Lapis Armenus , ceruleum proculdubio effe cen[zo , quod cerulei 30 fit calorit, uon viridis, Atqui Armenium Lapidem illum effe non ambigo, cui titulus erat, Roccha de Turchine,quo . ego fape ufu (um magno auxilio ad Melancbolicos. : uec IE POSTREMA eil berbatinüoria, quam etfi mon noverim.uec viderim badleuus , eam tamen effe £ft« OU diderim, qua Turca utuntur ad fuos inficiendos equos rubro colore. Si qua itaq, a fit facultas, qua aliquid ortám mentirei medice afferre poffit velis ogo de ea me certiovem reddere. ; À TT HIS brevioribus quibus potui, verbis, tibi mojlram declaravim fententiam . non eam obcaujam, ut tantum autboritatis mibi nunc arrogare velim, ut putem cenfuram noflram nulla contvoverfía abs te probari de-. bere, fed ut tibi tantum, id à me petenti [atf aum effe non sgnores.Catevum quod mhil peregninarum farpiuns, animalium, ac aliorum quorundam fimpl. ii nunc ad me mijfis adjuixeris , ne fortaffe (ut au) longiori Jermone me obtunderes, vel molefHtam inferres, non potui fane non agre ferre. Quippe quum antea noveris, ex his. qua. Lu bac reprefhiti, medica materia me adeo efe addi&um,ut nullis machinamentis illinc avelli pofim : cur iguur ni qu putandum fuit, molefHiam iisvebus nobis afferri, quibus pra cateris, maxime deletamur. Videas tu potius ne id, quod ae me vereris. tibi ipfi forfitan accidat, dum plura.quam pofis, à te petam fieri... Quod fi quandog, evenire. ammadvertas,velim teipfumtantum accufes.quod nimia bumanitate,ac fortaffe liberaluate,ad id plurimum me excitaveru. Qua nunc à nobis defiderantur, fibede bifce noflris annexa annotata reperies, quibu catera mterim ate inventa, ut addas maxime rogamus. Vale, mi amantiffime Gulielime , & ad ime quam celerrime fier pofity. de omnibus fu/i fine firibas, Imerim ego Deum Optimum Maximum precabor, ut non folum pofteritais juvan- da caufate ferves incolumem fed cr fojpitem, ac hilarem ad nos reducat, ut tua valeamus con[uetudine dori nà, C bumanitate frui. Praga, Pridie Nonas Decembr, Anno. M. D, LV 11. Poe ma PETRUS.ANDREAS MATTHIOLUS * . Medicus, Michacli Florinoà Lambftein Medico quanam fint exantbematum, ac mor- : c Blorumcaufe. — 5 Ametfi jam dudum nibil mibi jucundiw , deledtalilimá, evenire poffe putabam , quàm Md 'acultates problematibus , qua in medium afferebamtur ve[pondere , temporis tamen train [4o g dum eil, ut vei domeffica curanda negotium , egratantium cura , C medica materia indagan- da labores, illinc me penitu. diduxerint , quofit , ut bac inve parum , veomnina ibi pejure 5 doc rempare valeam, Verumenimveras quum tibi viro doihifimo & rei medica ftudu negare mon po(fim , quin tuis petitionibus morem geram, nervis ommbus bog in negotio ambi contenden A laboranduimó, erit : ea tamen lege quod fi forte fortuna, ubi memoriam vefricare conabor, caput, parit imp! l gam, id non mibitantum [ed imbecillitati eriam noflra , noflfrud, vita incommodi a[cribere debeas. Dd ea prafMare nequivero, qua velim, veli ra (ob[ecro) plura tn expofcere, quam à tme prefati poffe, c un $ 0s Argillada, 58 X ' Di Í A Rex : E LG A e capire fecundo c tertio, Libro de natura bumana. - Li * b A Epiftolarum Lib. I1I. 107 PROBLEMA itaque dubifunve tuum erat, an probanda , vel improbanda fit communis omnium m ferà Medicorum fententia, de morbillorum ac variolarum quas vocant caufis , que pueres , Adolefcentes , -- utero fan- venes & quandoque fenes invadunt , quum proculdubio cenfeant yid plerunque eyemre , menftrm se igi guine - fanguinis impuritate , ac malitia, quo alimur omnes (ut eorum fert opinio ) dum matris utero ssgunmá v. tarn dutem, qui smgenio , aceruditione (ane non obfcura plurimum pre[las ,videbaru borum festi p us d fragari, argumentis quibu(dam adverantibus , nec uttg, negligendss. Caeterum quum rantum tibi fidere y^ idus auderes, imó potius recu[ares, rogabas, ut quid in hifce difficult atibus fentirem, [yncere afferrem in medium, Ad- acgadta: duci quidem primum dicebas, ut in eorum fententiam ire non poffes, quum Galeno feriptum fit,quimto Aphorif- morum Comm 37. fetum in utero contineri ac nutriri purifiimo preflantiffiinod, fanguine. 1d quod nos etiam sias X9 fcripfife fcimuslibro primo de (anitate tuenda, tertio de o bu vulgaribus, € libro de atta bile. Dicebas pra- TY, Ratis terea , quüd fi communis Medicorum opinio veritati con[entanea effet , quum menfiruus fanguis fit venenum; proculdubio fequeretur , omnes in univerfum infantes non [olim bujufcemodi corripi meorbilli , fed etiam omnes iifdem fuffafos nafci. Siquidem nece[Jarium putabo» eo ftatim tempore, quo menfirui fanguinis vene- mo(a vis in fetus vafa concefferit, fanguinis effervefcentiam fieri debeve, ne autem temere id tibi perfua(um e[fe offenderes, ympoftibile effe contendebas, veneno[am illam qualitatem, tanquam natura bumana iifenfifimum boflem, una cum vi adbuc tenella c ubi calor modicus imbecilli(a, reperitur, in (anguine uniri ac fine pugna diu confiflere poffe. Quippe nece[Jarium fore putabas, aut illico vb venenofam illam qualitatem juccnmbere naturam, aut eandem victricem propellere, — Ad bac ne videreris futili quodam fermone bec te in medium — attuliffe, aliis etiam argumentis tuam tueri opinionem nitebari, — Proinde dicebas ingenue, menflruas deje- 111, Ratio; 20 iones venenofas e[fe, € quoddam vitiati fanguinis excrementum fingulis menfibus natura ope ac vi apuriore fanguine fecretum, cujus tanta [it pernicies, ut contactu tantum illius novelle vites vel arefcant vel commoriz antur, fruges fleriles evadant, pereant & exurantur infita hortorum germina. Quinetiam fatebaris authorita-. Menfttai tibus quibu[dam abaortire utero gerentes, qua menffruum fanguinem alrerius femina fuerint pratergref[equag, b com o fibi pudibunda infecerint : idá, conceptionis [pem adimere iis, qua utero non gerunt. Prater id affevebas canes, 1 v. Ratio; qui fanguinem men[truum degujlaverint ,in rabiem Agi , bomines autem miris incommodis affligi. Quamo- V. Ratio; brem veteres non immerità dicebas menffruum [anguinem inter venena retuliffe.. Hifce itag, vationibus fretus; mon effc credibile afferebas fetum in utero tenellum & quafi cereum ex eo [anguine venenofo nutriri ac inde alimentum. cape[fere.. Ea, propter vanam eorum ejfe opinionem, qui morbillos, variolfve ex alimento men : js ffrui fanguini fuam trahere caufam exiflnnant. Afferebas praterea id maxim? corum fenentiarefragari, quüd. V V. Ratios multi inveniantur , qui non femel tantüm, fed etiam fapius bifce morbillis affecti funr. Quo fit ut proculdubio ; cenfeas, nonex menfIruo fanguine id eveniffe, fed aut ex contagione C aére, aut ex bumorum putredine in fan« guimeexorta, Hoc quidem infantibus accidere exiftimabas,vel ob lactis infectionem, vel ob eju(dem ingentem co- piam, quum infans fua voracitate plufquam par [it exugit, quippe, quod o oppref[a natura, f acilà id in putredi- nem vertere poffit, ac (ubinde morbillos excitare, perinde ac Apbtbae, qua etiam rumores funt prater naturam; Adolefcentes aurem cruditatibusingluvie C? voracit ate accetfitis, quod inde obfyucliones, infav tus ac putredines eriantur, his morbillerum affectibustnfeflari cenfebas.Poflremo cau[amscur Senes quandoq, fexagenarii morlillis Seneslexác inficiantur, pariter in cruditates vejiciebas , non ex voraci ate quidem, verum ex nativi caloris imbecillitate, Qy. £cn ini alie bumidi febfsantifici (ut tuis utar verbis) defectuconquifitas, Hecerat [umma tuorum argumentorum, quibus ve "- opinionem tuam» a vatione Q* veritate non defletiere, fatis fuperá, probaffe putabas, Ceterum à tuis argumentis tare. sgro- 40 maximi diffentit opinio nofira, quàd Galenw ipfetua utig, fententia prorfus vefragari Videatur. Qnandoquidem Keiponfió nutriri fetum (anguine menffruo éo tempore,quo utero geraur, ipfe luce clarius demonflrat; lib.1. cap.7 de Sym- — promatum caufis, ubi citta, five pica, qua pragnantibns primis menfibus accidere folet, cau(as Ibi enini aon modo nutriri fetum bono, (yncero j, (anguine, fed etiam Micra (ut «e cá ^ra con qued post ipfum pofteritati memoris prodiderunt Paulus libr. Cr capa, Aetius vero libr.16. Ap. 10, Riiel : idem apertifime teflatur idem Galenus libr. y. Aphorifmorum, comm.zo. lib. de vene fedióne a rfus Era- pres lib.z. de femine, £ap.1, acetiam aliisinlocis, — Cui (ubferibunr Avicenna, Avenz ar, Haliabbas [4 dmi dem Rer redi eese. fit E ubi M Galenus nutriri fatum puriffimo c preflaniif 5 nai 1t ope, Nam inea [ane fententia, nibil alind velle Galen i m. | ba quam quód fetus nutriatur preflantiore purioreá, fanguinis menfirus parte, Siqiiéem. eh eni reri d E : TE 50 quit : libro primo , de generatione animalium C eum fortaffe fecutus Avicenna libro terrto Fen, 2i.) imep., "'orifangui is fanguis in feminis utero gerentibus in /ficio , dividi quatuor, nature opificio , dividitu ; j ürui pert fni Us femine Ad ipfum procreandnm fetum, alia inipfius de - CE H tuin o ^ tem etiam Galenzs teflatur libro de feilione vena adverfus Pi dri s. in lac vertitur, "9 eA ^ ber me eit, qua inpregnanti corpore confifhit ufa, ad boram partus. 1d P^. c tibus ex AGREES - ; | » diens i crementi ad tempus fui ortus, apertifiuné fatetur. His itagjomnibuspalam D eter Sing pic MR U^ aiit : rt fetus incommodo non foltim fiat illa accom. mesaui fimum 4m vertatur, [ed etiam concurrat ad ipfius fer. j " 0 fesimdo, de femine, capitequinto, Er libro jets ME pe toncrtis decimo, quibus in locis id apertifmé fatetur. Quo fit, ut non folüm nutriatur fetu, dum i quem H "n r L vallare poffet, fi ex vene iu di có mque. i o Ad dealimentoram Voculifintuine (utu imaginar videris) Jeneraret "Quandoquidem fi (ut inquit Gal, Lac asprá hajriscibi loco [umpferint,alvi profluvio omn; : [piam animalis (camoniam iy. ru TPHgrélin magnum venireng i irinen ui madre premat fouet omnes peri, "^3lut de 108 Petri Andr. Matthioli - E boc ne (quod fciverim) evenerit , falfam omnino eorum fententiam exiflimaverim,, qi (anguiieji | fmplicirecHenffruum venenatum [rmpliciter effe crediderunt. | Quo fit, ut fequi neceffarium non Fit; nafci debere infan. venenati. tes amorbsllis ac variolis fuffufos, quamvis necef[arium effe cenfeamu , editos omnes aliquo pot tempore ii, noneile. oy, ni»o affici debere, ut pofita dicemus. Necest quàd putes nece[farium, ut eo latum tempore, quo menflrui P quinis venenofa vis in fetus vafa concefferit, [anguinis efferve[centiam effe expedandam, quandoquidem (ut pramifimud, |j paulo pos dicemu ) menftrum [anguincn est,nec pates dici fimpliciter veneno[u, , fed ex. crementofas, c malitia quadam infectus: quibus non adeo afficitur natura, ut illi nece[farium fit , flatim in fanguine effervefcentiam moliri, nift fibi prius afcifcat fanguis determinatum tum modum, tum gradum ca. loris, fictut non ebullit mufluin illico à vinaceorum expreffione.. Hic autem modus veducendi caloris ad atfum non eil in fetu adbuc in utero exiffente, quin etiam nec in infante nuper edito, Latet enim calor fuffocatu 10 Che conclufus , obtufufi, eum magna bumidi portione. Quum itaque per difeurjum 4145 acqui ur talit mo. quidam cs; 0/6 4C tandi caloris, five id intrinfeca, vel extrinfeca moliatur caufas tunc fit Janguinis efferve[centia, e fub. dius mor. /de varioli & morbilli, Caterum quoniam bujufcemodi acquirenda diffofitionis facultas, inipfo caloreva- bill.s affici- viis diverfisg, fit zmodis , nempe fecundum infantium temperaturam , & regiminis ac aeris diverfitatem ea Amt propter eveutre non ambigimus, ut. etiam diverfis temporibus acquiratur bujus caloris ad agendum facultas, p. quo poflea fit, ut. aliqui cuius, aliqui tardius bifce corripiamtur morbillis.. Prater id non negainus, quin fate e idit guis nenfiruus, qui quolibet menfe per uteri venas flueve folet , fit quoddam vitiati fangnini excrementum, fanguinis qUAmyis nobis minime fuerit affirmandum , fanguinem bunc effe venenum, 14m quta Galeno aliifque anti- exciemen- quis aut boribus boc nunquam (quantum legerim) memorie proditum fit, tum etiam qtta omuia ,ea que in Um o quodi affers, ad tuam probandam opinionem, mbil bac in re concludere videantur. Plura namque (unt cotidiano efui idonea, quibus tamen, fi vel novella vires, vel infita, vel. germina, vel fruges , vel alia quavis plantarum genera infiztantur, eorum contatt illico arefcant,| Hoc enim preftant, pra cateru oleum, acetum, mutia, quinetiam quam plurima reperiuntur medicamenta. falubria , omn[que vetieni expertia , que fup- An tane" pofita vel illita, abortum év flerilitatem faciunt. Quod item canes , qui men[lruum fanguinem devorayt- pos ig rint in rabiem agantur , ego quidem probare non atim , quum [ciam non deeffe mulitres , que non aliade ftrum dc- caufa Meliteos cauiculos domi alant , quam ur, dim men[ibus laborant , ea lingant excrementa , qua con- cvxp o creta pudibundis partibus imbarem, Nec promáe unquam evenit (quod certo fciverim) ut hujufmodi 6d» "niculi quos quidam ab officio cunnilingos appellant rabiofi fievent. — At conccdamus canes , qui muliebres menfes deguftaverint , vabie confldlari , non quidem ob buc unquam affirmare quis poterit menfiruum fane nien effe venenum , quum idem faciant aromata qua maxune profant adverfus venena , nempe piper ac 30 Eu us Giug:ber. Praterea non negaverim vecentiovibus quibufdam, ac ettam nobis , qui eorum placita fequuti fu- eu odia nus , nemora proditum effe , menffruum fanguinem prefertim biliofarum mulierum, ac facile rixantium, pellimus, €95 qui (umpferant , variis afficere incommodis, ac Symptomatibus. Siquidem (ut ipfi fatentur) amentes,ac lunatici ii plerunque fiant , fed non propterea dixerim ego fanguinem menftruum quemeuná, effe venenum, quoniam veneni proprium esi neeare eum, qui fumpferit, — Verum quium plura. habeantur , quibus continuo vefcimur in cibis, qua quandoque varios excitant morbos, qua fi forta[femegligantur, homines ad interitum Vinumie ducunt ea inter deleteria medicamenta à nonuullis computantur, At quis ighorat vinummerum , pa[fum, Pazdam ^ quamá, potabilem non ele venena, neg, venenofa medicamenta? c» lamen à quam plutibu inter venena "m in cibo relata funt » quod fumpta liberalius , prafertim a coitu , balneo, curfu, vehementió, exercitatione, bomines tuotlethi- i5 magna trabant diferimina. — Caterum efto, fanguinem effe veuenofum, qui fcilicet quolibet menfe expel- 4o fs lirur natura tanquam inutileexcrementum, fed quum bic fanguis ab eo differat, quo alimur, dum utero ge- rimur, illico folvitur quefto.. Quàd fi quà objecerit, non ergo generari marbillos ex menflrui fanguinis mali- tiay cip ita purus à natura fuerit vedditus, illi facile ve[pondebinius, fanguinem illum nonita ad amtiffim ad Mi p iasteenec effe vedaclum, quin aliquid adhuc mexfrue infedltoni vefipiat. Huic alia etiam Fotus ex- 4cco dir y app, Quippe quuin dicat Galenus libro primo, de Symptomatum caufis, quod fetus auctior veddius vasdum ,quid feripferin Avicenna., Avenz.obar , Halliabba: , ac alii etiam praclariores Mauritaris pex ER variolofa, plerunque fieri ex menffrui fanguinis alimento, Quorum in univerfum placitis nfi : debit, qui agit fua modeflia, fnceritatia, , quam arrogantia ac temeritati con[ultum velit, Conflat pre- to, dan mot. ddr Ad qi lE feptimum annum ufa, i tur, fi al: quando ferte fortuna acciderit ut aliqui * : ; LJ Epiítolarum Lib. III 109 ; i, nifi materia menjIrui [an- ii nift in urerum marermim. — Nulla autem binc potefteffe caufacommuis, nifi materia menjt farei nifi igendum. Nec obflat,.quod aliqui inveniantur, qui pluries hr Que pd T pluries ud ^ ; n quim. Quo fit, ut mon fit amplius bac m ream Ce exantbematibuslaboraverunt. — Quippe tametfi ipf bibet , quin poflea tradu temporis , iterum. atque iterum b p dm Nam minime negant autores , mo potius adflipulantur, la ab aliis etiam caufisfieri poffint. — Reliquum : MT fine mnt ah salis abmarerni fanguinis caufam, anob putredinem «b eorum erudwate od fenibus. venientem. Dixerim egoob id mibi mon e[fe mirandum , quod etiam fenes poffint marbillis vartolisj, affici ma- morbilis terna tantuminfetione,tum maxime ex bis, qua fuperius diximus , rumetiam quod feripferit Gulenus libro de ci- affe&is, 'Xo Pirboni & mali fucci, & libro de curatione venum, quod quamvis quandoque accidat , ut nulla ex figidifmeo po- tu juvenibus fenfibil accidat lefio , evenit tamen ut fenfim , fentiant , quim jam atas fenj progre[fu temporis acce ferit. nerabido demordentur , non omnes ante quadrage[fimum diem tn rabiem aguntur , d num, alii per feptem annos , alij ad quadragefimum ufquemanferint ,-antequam in aliquod.rabieiincominodum isbsnde suciderimt. — Potesl enim inveniri corpus tam (yncerum , 4 quo plurimum caloris innati confiflat , ut mirum non fit , fi intali corporis difpofitione tam diu protra fanguini effervefeentia , quam diu perduraverit innaticalorivobur. — Hau igitur ob cav[fam varifomefit jut fenes hifce morbi ipfi primo ajfeitt fint caufa materni fanguinis , ramer nihi : bac lue ex aliis etiam caufis ate in medium allatis jo orbillis Authoris di fiunt, xo ju plusmorbilli , ac variolis , effentobnoxü. — Sed hoc fenfibus vepugnat , quoniam revera va corpora, que fíc- 3r? ciora babentur, minus contagio[os experitmtur morbos. — Eaitag, de caufa pituito[a excrementa, ac eruditates, quibus fenes fere omnes ex accidenti abundant , varoiiscontagio[os excitant morbos, — Sed anbelandi difficulta- tes, deflillationes, tuffes, articulorum dolores, vertigines , apoplexias , C alia plura iticommoda , que lubens pra- tereo.. Potuiffem plura etiam adducere, C autlorum feutentias bic integras aliis connediere , feil ne longior fieret 'eratio, quam res tpfa expofcat , illa omnia filentio involuenda duximus, V ale. s GASPAR'. NOEVIUS, ILLUSTRISSIMI Saxoniz Ducis Ele&toris, Augufti Medicus, m : Petro Andrez Matthiolo Medico : mop n "dmonetur eXattbiolus de quibusdamplantis , in quibu ' abipfodiffantit INavoius , nempe» deScorpioide PN — Sy Uf ex dodtifiimis tuisin Diofcoridem commentarii , in quibu vei berbaridm coninuni [Hos M: diorum fructu, fDyloeleganti.ac inperflvingendu aliorum erroribus modeffo, [umma cum lau- KS detta, induftria fingulari, pre aliis boc [aculoexornafli , mibiuon vulgarem de prajlantiz * tus bumanitate fpem, Grex pradicatione quoque alierum concipiebam femper , antequam te iU vidifem,quá excitus cogitabam ignotusetiam, tibique [endore nominis , ac famadottrina Y impar, fcribere ade, de nonnulli in fimplicimedicina, dequibus ambigebam, z, Tamen eam ED ie Manu Rin pu De EI art AE pollbaliti tulmptiü e vefrgio al mes hofprmm, med, itaesgepf ita completbesvifi oc erp di fuetudine jun&us fuiffe. — Collocutusvero es Sici Ke i Me pci zo ig * ; i : ! »ea bumanitate, ut ad inve[li "e quarum defiderabam,videbaris ne quafi invitare excitares,. Cupiitag, fretus TM cei resar rasis liberius fortaffe, quam me decuit , aut tua etiam admittit autboritas, de piduris nonutll s m in commentariis ttis, mon mehercule offentandi ingentj caufa. wniconinus, ut te virum dodifemins n e Quid enim (quod dici folet) fas Minervam ?: Sed fjuilio porius i rte vina diof wee d i Us sd n. potius indagands veritatis , ci »i cerriculo ibo rediere in acri f fi more fore fmilcadine Decr cum ab fnpliidintm wültarim norertm., om ve» cim lla Telepbi capiti-tangruere potita mibi videatur, S'*e cie "Galeno affruis , fed cum : tum veroob facultatem quoque, quam mon'excalfacicorem , us ei —— idlione frigidam reperio dnilaplanta. — Crefcit enim aptid nosnunc ubertim , ex ille femine quad ex pago Saxo vocato ign ; * pago Saxo vocato prope Bovonian: collegi , at mecum domum tuli , 1 cum Polygala, Polygala. quam exiccatam propediem ad praflantrum tuam mi : 6o illam tibi viam zoneffe. — Diceban Viste: n e MER, ics commentariis ruis, c» : à e» am mulam capiti jundam vi. Cytifas derim , in comment Meam M eciam dra quid fruticem ed Dionis op w^ quam officine vulgo Metu appellart y nec moveri ge, Diofc.eft mm degentem , fludiofum parum. ilfe Es 2 ipu - &, bomimem quippe. mili zen, Mellon E , j Goes a. it d itm 45 4 exemplis , ji * aene m nmt irre tante padri i qe ma f - w pro fingulari tua bumanitate-modefti 05 exurgene em piduris Diofcoridem propedi a 4udiebas , emplatis colque fongulis piri eum capigisns fu - E quamvis . mibi $ E * quin morbilli, vel vario- aBciuntut, [ «rediderim ego , boc ma- Auth cH, ut meam proferam fententium , an er qo, Dio de ecculteque evefcente vitio, tj manifefle lafionem . de Quinetiam ( ut authores comprobant )quiaca- isiao de- cim alg per integrim an- mordétur, nonomnes tam robuftum , tamque fupesfiuitatibu vacans C in qc cm bat» ea-di«m rabi- EHE at t s À Cur Í inficiantur , quod tua opinioni maxime refragatur , qui onmes cau[as in crud:tates fere ve- E iac jici, — Nam cim fenes eruditatibus longe magis cateri fcateant , fequeretur tua fententia , ut illi cateris omni- bilis vofich. » ae s: Ri io Petri Andr.Matthüol: . - ^ 38 mibi judicium de cultiftimis doctiffümisá, tuis fcriptis non fumo; fum enim ab arvogattia illa, ut mimus. Quiatamen fludinin boc genere tuis valdefaveo, teque ob. illa & veneror c colo; po apud nos, aut in Saxonia ad juvandum conatum tuum pulcherrimum utiliffmumque reperiri poffit, meros, flificanda obfervantia gratitudineque [umma voluntate miffurum. — Erant €» alia de quibus tunc rib contuli fem,tum in fimplici medicina , tum in aliia artis noffre problematis , mibique dubiis , C» non fine ut perabam tua confuerudinis, — Sed quia negotiatum utrique , & mibi quod querebam » C tibi quod cus; Las, tum peragere non permittebant , rejecimus illa in tempus aliud , meque ut per literas, de quibus ], ftat tecum agerem, amanter es cum pollicitatione refponfionis baud gravate cobortatus. — Pyo qua bumanitate, od. me collogtiio tuo doctiffumo literarum dignaris , cai , quar meritus es , gtatias maximasago. — Etcum mif. disque meis in excellenti tna doctrina fubfidij plurimum pofitum in pofterum exiflimem , féribam ad pra[tani. am tuam de nonnullis cum Hebrao fingulis menfibus ad vos eunti , fectffemá, baclenus , nifi crebris ab €o officia pe Fegrinationbus faiffem impeditus, — Tbaddaovero noffrorevertenti ad te bas literas dare voluistefles mea ol yantia, ut tntelligeres memoriam tui mereverenter confervare. — Adjunxiffem & liter portiunculai A rum nonnullorüm, nift fe ante [arcina libvorum gravatum excu[affet fed feret illa Hebraus e propediem, Fra, trem tuo nomine, ut voluifli, (alutavi.is (ummis voti tuam expotat amicitiam , jufit te obfervantia fumma ntfs lutare. Defert autem tibi fludium C voluntatem fuam. His vale vir clariffime dodiffimeó,, acpreftantifimum Medicum Gallum collegam tuum officiofe noftro nomine faluta , ac Navios tui fludiofiffimos, 102, 0b eruditionem excellentem fujbicientes,commendatos babe. Dre(da, vicefimo octayo f anuari. M.D.LV I. quimaxime,a, — llicitu (uy, Íqi PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS i medicus Gafpari INoevio medico A DT 5 Refpondetur ad poem epiflolam, €5 ejus fol- — «untur Qugfliones. RR i 7 ROI Dibus Febr. jucundiffima: ac pariter bumani(fimas literas tuas reddidit mibi rhaddew Ne & oicus, C tibi C mibi amicitia conjuncius, qua quidem tantopere tne deledlavunt , tit expli. - yo B care [atis nequeam. Tanta enim bumanitate modeffiad, mecum agisstot laudibus labores tu - BB /iros extollis , tantaó, animi propenfione (quatua ei benignitas ) me profequeris, uttamet- ! | i meam omnem impendam operam , ut propter bac tibi gratias tum agat, tuntetiam babes — 787 M- A. am, nonitatamen, ut velim , bac inpartemibi fatufaceve videar, Nec fane opu esl ,ut me CRRETETRTT tanta bumanitate, beneficentag, collaudes , quod ad hofpitium tuum y tui tantum invifendi falutandió, caufa accefferim, cum longe plurtinum metibi debere ciam, ob tuam illam mei cognofcendi voluntas tem ac aximituterga me benevolentiam, quibu metam bumaniter complexus C pro[ecutus es. Nam nihil gratie us, nibil cbarius, nibiló, (uavius mibi accidere potest, quam ut dochiffmos , eruditiftimosá, viros , in quorum albo 4* jam dudum te defcriptum babeo, fepiw invifere, & eorum amicitia, ac confuetudime frui pofüm. — Quotie|uná, enim eortm colloquio familiari me intereffe contingit , fimul cum mirifita voluptate , non mediocrem eruditio- nem binc difcedens aborto. Quod etiam eo parvo temporis [pacio, quotecum bic eramsmibi evemffe animadvetti, quum plura, qua jam diu oblivioni tradideram, mibi in mentem cum mira fuavitaterevocares.. Hi accedit ma-. qua genui animi tui liberalitas, fiquidem non folum varia medicamenta , nunquam mibi amea vi[a tec vogni- ta contemylanda ac snjpicienda exhbibuifli , fed etuam boum aliquam partem , cum aliis quil usdam non contt- weaio "endis muneribu nobi dona[lt.Poflfremo cum te rogarem, ut judicium tuum de commentarià noftris im Diofcori imspor. — em, € plantarum iconibus nobis fignificares, cum magna dexteritate , ac fingulari candore id prafltifisagdein- — piode, — de eandem fententiam literis modefliffimis gravifsimitó, ad nos perfcripfiftt. Quofit it cognofcam me longe plura, 4c inajora tibi debere, quam preflare pof[um. — Mirari autem primum C tibirem novam videri fignificar, quod Scorpieidis capiti (tuis enim bic verbis utar )plantam adjunxerim , motu fortaffe corniculorum finilitudine in — ámperfectione de[criptionis illius berba, cum tamen illa Telephi capiti congruere potius tia videatur , cum ob fi- militudinem multarum notarum, tum vero ob facultatem quoque, quam nec excalfacientem , ut ex Galeni fen-. Refponfo- teyria affruo, fed cum adftrictione frigidam veperisin illaplanta. — Hec tma funt , que tamen quantum faciant. quantumve valeant contra fententiam noffram, nunctibipalamfiet, — Sciasitaque , velim, talia mibi jam. diu objeciffe quosdam dochrina Gv ingenio clarifiimos, quibus quum. ve[ponderim , demonflraverimque ipfos in e. vore ver(ari , nil deinde ulterius vol. Objcere. — Verum ne tantum verbis cen[eas meam me velle tueri Telephii , feprentiam , audias ( obfecyo ) quibu contrate nitar vationibus. Diofcridis Telephio [cribens ultimo capité detcriptio, fecundi libri fic babet. — Telephium berba est Portulace fimilis , C caule, cv foliis , alas binas in fingulis folios * T m. ritin geniculis aunetlit.— Ramuliaradice (emi feptenive prodetnt , folis veferti ceruleis , cvafüs, lentis , carm s cal. fereluteo aut candido, — Nafcitur incultis, &» maxime circa vites tempore verno. Hacille, Qua fi perpende- me inrerfe 7i , G* Telepbii notas cum Scorpioide noflra comparaveris , facile (ane conjicies in Scorpioide illa nullam e dilare. — porzm,quecum Telepbioconvenirepoffet. — Siquidem primum Segrpioidi illi nulla ineft Portulaca cognatiofi- » inilitudove: nam buic folia funt pinguia, lenta, ac crafJa, quin cr eju ramulipingues, lenti crafiique [petantur quatamenin Scorpioide noftra omnino defiderantur,quum tenuifimis, macerrimisi, pum foliis tum caulibucone. flhit..— Praterea Telepbio addit Diofcorides alas binas in foliorum geniculis, que (ane in Scorpieide mfra nufquam vifuntur. — Ad bac Telephium foliis crefcit caruleo colore fuffufis, quod ramenin fcorpioidi gi c 3 tod i s isi À 4 * * * Epiftolarum Lib. III nt en/quam ob(ervare licuit, Prater id Yelepbij vamuli foliis referti funt , Scorpieidi verà cauliculi fes — dum paucis veflumtur. — Hu accedit neminem extare (quod feiverim ) qui fcripferit Telepbium cornicu ida Scorpionum cauda fimili. — Quo fits tt nuliis( qued viderim ) notis comprobari poft, plantam, neve s z : mia Scorpioide apprxims , legitimem effe Telephium, Caterum quod Scorptoidi conveniat noflra bac im id ó etteflantur corniuli , qui Scorpiontm caudas per omnia referunt. Quinctiam folia, quein ea planta, pa - rara, vifuntur, adeo ut (quemadmodum Diofcorides inquit 2) eam potius herbulam,quam berbam appellare uum vea, — Nulla enim vera ratio pre oculis fefe offert, qua conjicerepofüm , duci eos. qui aliter fentivnt, nifi fortaffe Telyphas vocabulorum fimilusdine decept: (ut quando, fieri (olet ) Telepbium pro Telypbono accipiant. Nam eum b4€ sum, planta Scorpion etiam dicatur avadice, que Scorpionw caudam vefert , C Scorpronum téhibus adverfatur , eredi- dere fortaffe plura negligentes , moffram Scoipiotdem legitimum effe Telephium. Ad eA Autem qua dicis banc To plautam Scorpieidem d aenpojfe. quod Scorpicides Galeno ex tertio fit excalfacientium ordine, bec vero,quam noftris comment arit appinxinus , frégida c adffringens quftu vel etiem fortaffe experimento deprebendacur : Refpondeo. — Quàd nec Telphium effe poteft , càm Telepbium fecerit Galenus ex primo excalfacientium cenfu. Teo ) Verum (ut ingenue dicam , quod fentio ) cum bujufce herbula nota notis omnibus (ttt praediximus) Scorpieidi cor- " refpondeant, crediderim potius evenire cali vel foli caufa , ut ea invegionibus noflris prafertima, in Germania mullum coloris fanum pra fe ferat, quam qubd adulierina dici debeat, — Siquidem (fi Galeno credimue) wt Arum Cyreni omni penitus acredine vacat, & raporum modo , gu[He dulci deprehenditur , contra vero in Italia acerri- mum. Et ut Coelidonium minus, e co foin Italia omni penitus acrediue vacat, in Gracia autem adeo fit acre, ut intertio excalfacientium ordineillud repofuerit Galenus, facile etiam in Scorpioide Italico vel Germanis coid evenire poffe crediderim, — Nam, ut Xbeophraftus etiam iuquit : loci àlocis differunt. — Quamobrem nihil *O me movet facultas, quam buic berbula ineffe fcvibis, prafertim ciun illam videriza, prabaverimq, nullam cum Te- lephio habere fimilitudinem, contra vero Scorpioidi maxime convenire. — Habesitaque co rationes C autbovita- tes, qu mecompelliit at credam berbulam banc Telepbium effe non poffe imo nec quamvis Aliam plantam prater legitimam Scorpioidem. | Verumenimveronibil gratius mibi f acere poteris, quam fi mibi afferas vationes. quibus fententie noflra veffagaris, ut fi forte me in errore ver[ari noverim , poffim te duceveritatem agnofcere,.— Num- M Um ; quam enim cumvatione puesarefoleo. — Nonesl praterea quod mireris te Polygalam no&rs commentarii appi- Kos AIR &am non adinveuiffe, nec ob id putes velim plantam,quam pro Polygala quamplurimi vei berbavie ftudioft ufur- cix ? pant,me non vidi[Je acctiam gufla[fecium fapins fuerit ad manus. Verum cim tam paucis notis à Dio[coride de- quid fiea qua de Cytifo cvipfimus paulo diligentius perlegiffes, noviffes quidem Cytifum fruticem vel potius arbu- Cytifum feulam effe, quàm beybam, — Ver[abar enim c egojamdudum in bujufcemodi errore. nec aliud putabam «Jv Cy- lam effe né i : am, edien tradlu temporisvem dil eentits examinaffem vepeviffemque Galeno , Columella ac. Pino Cytifum effe axbsifcu- 1 nfolium, lam, von potui, in tantorum virorum ponite fententiam. — Verum cum nulla ufquam mihi fe fe obttlerit planta, €qetoum. - qua legitimton Cytifum pre fe ferre videverur , mon licui ejus imaginem fuo loc demonflrare. — Ceterum vmi alia adbuc te babere [éviZ at, sum in ve berbaria , tum in aliis vei medica problematis , de quibus mecum libenter ferre. Andio autem Agricolam dotifimum p q metailor. ijiorta, y flant ifiimumque virt Hua d. j ; H LETT Aganda et. ll um b " jo bac etate. pr 4 C&F £r is [bendet jam fuum ultimum ebuffe diem ? q'iod (ane mibi multum molefflia atttilit, càm de- T um poffet operis ecadaver, — Prob Dij immortales. Eft ne hoc Chri lanetéligioni infitutum? Eflne bec cha- leinterisus, riw ei Ds capu imsdem rralite lugezm precharifimi Apri í oem terrirgemeili rag popers mcm Copie mim o fenndiad pli 4PnANAI AO -— ue s adamaris quamplurimum, fed etiam Praga * galendarum Mart, M, D. Ly. em * BE md I2 . Petri Andr. Matthioli JOAINNES HESSUS NORINBERGEN. fis Medicus, Petro Andrex Matthiolo, S Sb D Proponuntur Cuefliones aliquot Jfrmplicium medicamentorum, ntn. peCardamomi, Gelfomini, Succini Sala Parile;Glycyrrbiz,a, Hyofciami albi, Aluminis, Halofanthizs, Lapidis Mo. » rochti , €9 aliorum quorundam. 24 Uanquam mibi nulla badlenus tecum intevcefferit familiaritas tamen propter di, vinum illum laborem , quem non folum interpretatione Diofcoridis , fed potius. mium, qui de medica materia ferip[erunt y praflitifti , femper fum te admira, optavió, ex animo, dari mibi occafionem contrabendi al:quamtecum Amictitiam, ut a te per literas. fi quid ferupuli in bac materia occurreret , doceri & erudiri pof- fem. Postquam autem ad nos venir Dominus Hieronymus Denzellinu, Philofophus & Medicus docliffimus, ri, fludiofiffimus,nou tantum varam tuam eruditionem, 4 de qua jam antea ex tuis Commentariis eram certior fatius , fed fingularem etiam bumanitatem, erga omnes [umopere pradit ans boc meum defidertum longema. OEIL E 9d gis auxit, tandem perfecit.o[lenfis etiam tuis literis im quibu boc videbar pete- re, ut depofito omni pudore, bae ad te literas ex avarem, ut de bis , de quibus bactenus dubitarem, erudirer, heise Cardamomo vero quam Arabum , tam Gracorum non pito nos omnino carere, ut autem rctlim pof de bac re judicare , muto ad te duas fpecies Cardamomi à Seraptone defcripras: Majus videttir omnibus notis de- fariptioni convenire : Minus e& »najeri fimile, fed fubflantia fubtiliore, non babet caput ve[pedtu majoris, fed era- 3a babent corticem, vel forte dixit carere capite. Nam quanquam fit voter illa fpecies fiequentifma, tamentas rifime [uo corticiinclu[aadfertur. — Bis addidi c tertiam fpeciem , queforte ad Cardamomum Diofcoridire- Carpefium. ferri potesl, — Mittotibietiam verum Galeni Carpefium, ut puto , vides eim frudum bunc effe quafi tentia vir- y quita, & odore Phu nnitari, pe Me Gelfominum vulgo didlam plantam , ab Arabibus Tefemin effe ditam , quod flores odoratos albicantesg, '— s albaviolemodoproferat, Cr ex ea unguentum Jafminum Diofcoridis effe parandum , ut credam , movet me au- Lhoritas Serapionis, qui omnes vires a Diofcoride defcriptas ativibuit fuo oleo Zambacino: opitulatur corporibu, quacalefactionem c difcufis bumoribus laxationem defiderant , graviu etiam [pirat , ut quibudam 6 naribm fanguinem eliciat, que quidem Leucoio albis floribus minime competunt. T 2 o) uu Succinum non e[e aliud , quam bituminis [beciem y ex quibusdam [copulorum crepidinibu erumpentem miosfpe. C'tandeminmare defiuentem cum Acricolafentio, — Quod r Nicias fenfiffe viderur , cim dixit, Succinum efe ciem, —— fuccum radiorum folu, — Nam abfq, dubio non putavit , quod bic fuccus ipfis folaribws radiis, nibil preter qualis ratem exiflentibus infit, fed quod radsorum fervore, pinguis iWeterre fudor , foras eliceretur , quod plerisg, in loci " etiamiin liquido bitumine videmus, — Archelaum verof ala afiymaffe , quod frt fuccus avbarismamfefte ex natu- va rei comprobaripotest. Cum omnes tales fucci aquea fint natttra , quare etiam fi folis aut ignis calore denfen- tur, aqua tamen qualicung, infufa, [latim diffolvuntur. Cujus contrarium noflro Succino acetdit, quod liquidum jn mare influens flatim den[atur..| Nec effe avboris Refinam glebarum forma , (oliditas c magnitudo fatisoffen- dit. Plinius fev ibit glebam allatam effe Romam 13-librarom pondere.Nos vero [cimus noflra viemoriavepertam [LÀ glebam feptendecim librarum Q» unciarum quatuor. Quibus accedit quod est foffile, ut etiam Philemo reife ,, Jentit.Nam (e nunc quog, inter arandum grandes gleba eruumur, vultis à [ylyu £e littore pa[fuum millibw, woe Salfam parillam, effe [eciem Smilacis afpera, ut credam , bifloria c vives, qua fubferibam , temovent, fpecies, — RetUlit mibi aliquoties dodhifmusvir, CY rei herbaria peritiffimus D. Lucas Gbinus praceptor meus, omnium P - synquam babui, fideliffimu, Ducem Florentinum babuiffe in fua aula nobilem queudam Hifpanum , qui etm ali» 5o. quando negotiorum [uorum gratia y in patriam effet pyofedtu , ut rediret Domina fuo gratior, fecum attulife vas — fia illius regionis dona apud uos rariora G inter aliasntegramillam cum vadiceplantam. | Sagat ap Ducemut intelligeret, an bec planta etiam in alia proveniret, vocafe fe Ghinum Qr alium quendam Medicum, — cujus nomen excidit, illosá, communi judicio flatim agnoviffe effe berbam , à Diofcoride fub nomine us afpt- E 7a defctiptam : quod etiam eventus comprobavit, Nam poflea vadicis Smilacis afpera decocto, in curando Wor- bo Gallico, ficut ipfe interfui, Lucas Gbinw magna cun laude ufus e£, quem poffea alij in Yalia Medici Dar fette : ti, ut Roma D,Gibertus Horfcbiu Flander, qui finkrulis annis ad bunc ufum ex vicinis locis & Regno Neapoittanty. uli copiofiftime nz (citur , ita ut viderim fepesex ea confici , magnum acervum bujus planta fibi curavit e : Neg, boc eft à fententia Diofcoridis alienum , qui banc blantam inter Alexipbarmaca recenet. - Hane e pi e a- bifloriam aliquando recitabat in legione D. Fallopiu , addebatóy fe huic dijudicationi interf' uiffe E le ee di 6o lex, —— Ghimumegabae. — Etquamquam aliqita appareat inter bas radices differentia , Hifpanicam fcilicet & Italiam, quid Italica fit levior & nodofa, Hifpanica vero rugofa: Tamen ante paucas feptimas apud D. Paulum pen Tum primi apud nos nominis M aterialiflam , ut vocant y talesradices nibil plan ab Italicis differentes, una , Ali mercibus ex Hifpania allata (unt fub nomine Salfeparille, - : quod ac Oepnb Glycyrrbi m vulgarem, none[feplantam eam , que à Diofcoride depingitur, binc fatis patet , q^ fili npe vulgaris flerili fit. Diofcoridis autem fruBum ferat , magnitudine pillulis platani fimilem , a[erum» Él n Diofco- — quas lentium modortffas babet C parvas. Nafcitur autem in vicinis locis apud nos, vulgariperomnia fi pec rds. —— mifi quidferas fruttum illum afferum, quem ad te mitto, Et propter banc fructm afperitatem , putolam p vam inter aculeatas à Plinio efe cohnumeratam, E : P DE s Epiftolarum Lib. ITI. - I5 babet folia rariora & molliora, quat. Hyofogi- jam per tres annos babui in meo viridario, vnkhmgts in Diofcaride, Ag. vus albus, vulgari V aa candidusparum ad flavedinem tendens, ejus figura fan commode est expre(fa impre[fo. à : : : eos iit ierat - cum D. Bartholomao a Maranta diligenter inquifivi, é inter alja; ^lamen: reperimus fpeciem ltquidi aluminis, albo quidem colore (ed flavejcente y fpirantem odorem cefei putnidi, qua E ,mibuslentejcit. — Quare [spe fum fufpicatus letnonem Grecorum codicum, qui legunt Tvgácles, veriorem e[fe t- ione Pliniana, qm legit ssvpücles, quem omnes (ane interpretes poflea funt fequuti, Cum b«c feriberem,volui revidere illam alsminu [peciem(nam eju portionem a[fervo) Grinvent non tantum amififfe odorem, fed majorem ejus portionem effe mutatam in Alumen plumo(um , ita ut manifefle appareat ,ex alumine liquidoproceffu tem- XO poris fieri plumofum. ficut etiam ex plumofofit (ciffile, quod antea obfervavi. à Sut vafe Halo[antbos effe illud medicamentum , quod inepto c fabulofo nomine nunc in officinis fperma ceti yo- n Me - catur, una cum D, Valerio Cordo, quiprimus bujus fententia autbor fuit, fentio. — Habet enim omnes BOTAS À (e rma cet] Diofcoride C* Plinio fuo Halofantbo datas, — Reperiturin flagnimari ad [jacentibus € per confequens etiam in ofücin. Nilo, quod tot offis in mare influit , odorem gari balet , pingueest , Cr totum in oleo vefolvitur , mordax eit, ad colorem croceum vergit. — Quod maxime verum e$ de boc medicamento nuper e mariextratlo, nec adbuc loto. Nam«cummunc boc medicamentum eo exiflimetur preftantius, quo ef candidiu , certe nunc lavant, ut alique mado colorem e illam acvitiioniam deponat , ficut Cordus in quodam tra&latu de bac materia fcripto, eleganter C docte offendit. ; Lapis Morochtus reperitur circa Bononiam , ubi etiam vulgo venditur , cujus portionem, quam indetu- Lapis Mo. 20 li, adbuc mecum babeo. Hac funt de quibus expedlo accuratiffimum E. T. judicium. rochtus, Petit porro a me nominetue Fx. D. Donzellinus Catalogum mearum plantarum , quod quidem primo illi recufavi, cum [cirem, quam rude ejfet cbaos fine omni ordine €* delectu congeffum N am non (olum has plan- tas collegi , fed communem operam pveflitit mibiegregius Medicus D. Jobannes Prunflevus, qui ante pav.cos anmosobut. — Hinc fadum es, ut unica planta decies aliquando fit vepetita, prout eam in di ver[is locisinveni- mu. Hiaccedit quod aliquibus impofuerim nomina , ut tunc eram inffructus, de quibus nunc plane aliter [en- tie. Tamen cim inflaret, malui incirie spud tevew fieri, quam quicquam quod po[ceres, negare. His bene va- Ie, C ut meas ineptias boni confulas, meque tibi commendatum habeas, oro &* obteflor. DataNormberga die Purificationis Maria. Anno àV irgiieo partu. 1559. m jo PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS ;Joanni Heffo Medico, Norimbergenfi, Mores D doluuntur propofita que[Hones; qua in precedenti epiffola eS conttaentur. ce. 9 Ccepi bumaniffimas literastuas, ad 15. Calend. Martias s quibue, quod bactenys non vejpondertm, non in cau(a fuit , quod re[pondendi avgumento defituerer, que plane abundabam. Sed cum maximis occupationibus implicarer diffinere; j 4C : feirem tua fevipta ejufmodi effe, que mibi ab ommi tuTA, C" negocto vacuo Ha d. : 3 ligentia C attentione legenda ac ponderanda effent, diutius rejbonfionem difluli : Ac quidem vixtibi exponere poffum, quantum voluptatis quanumá, jucundimaris ex literarum tuarum leclione ceperim, neg, id vero ea fola de caufa, quüd fupra o- mnem expellationem. meam tam dolum virum €» rei plantarie tam peri. om effe putem, quam ullius mea docivina Ac virtuti teffimoni s : E epos LIA ALE ME iir - s oniuim ) babe gratiai.Cumá, talis viri benevolentia faris mibi pro Hefiriteffmonio [itm agnifatio [ane fy ) m i De magnas . Yoluntatemjtibió, parem offero, ac polliceor animi mei candorem. Nam nibi Mincir ard a ph : : i is . m nibil me magis allicit, vel potius d amandum, quam amoris ergame frgnificatio, qua cum inve extui literis non mediocri a. f" t. ^ l. d» ego inte non probem folum, verumetiam admifer, nemini admirationi effc Ash r ri H - , Tre gratias , quas babeo [anepluri- "n C anii tui condorem. od verote- aria effe exiftimas.Gratiffima itag, vobis tua bac volunta; fuir, - » de quibu: te dubitare aisreffondelo, " Jota , ut dificile illinc abduci queam nifi veris ac probatis vationibu y iei E iue ia, bili oco t st cum plerifaue dom boc rtm CERE fne S inician Jean i vega ju» affervantur fpecies, legitimum ejfe Arabum , vel Grecorum Cardamomum. Areas 'apioni dici h abico primum differam ) majori Cardamomo requiritur , ut ejus capita Nf ; rie 753 diae — quibu Bacca -concludantur , Lot arberü bacc magnitudine equales , qua CAE "s E 3 UAE angulofa 114. Petri And. Matthioli «ngulofa comcludant : id quod in bujufcemodi Cardamomo noflroreperire nequeo. ^ Nam prater id, quod ; irvolucrum potius bulbum, vel ficum forma referat, quamrofarum capitulum , nullum intva fe fretus . cai concludit, loti arboris parem , in quo parva illa granula afferventur » fed granula ipfa angulofa fimul bereutiaintercur[antibus entibus inembranis, quibus pariter civcumvelliuntur,ut paffim inpunicis mali dum pur. ldeoque nefcio quo patto poffim a mea recedere fententia, nifi quis mein bac facultate prefantior fig mu axgumentis, vel in boc sonvicerit , vel offenderit , Serapionem fii Cardamomi hiftoriam minu rede de iris pfffe. — 1d quod difficile probari poffe crediderim , cum à nemine (quod extet) praterquam ab illojira aperte de. feribatur s cui tamen videtur fubfivibere Avicennacum inquit: Magnum Cardamomum est, icut cicer nigrum quod cum frangitur, interiu babet granum album mordicans. Quippeloti arboris Bacca parum a Ciceremagpi, Medie tudine diflant.idem pariter feutio de minori. Quippe quód Serapioni Cardamomum minus nullo concludatyr qo Arabici — €4pitulo, fed ita fena ut pleraque alia nuda oriantur... 1dcirco fi per notas a quoquam ferenda de omnibus fit notz, fetitentia, non video , quo pacto «qui judices me damnare pofünt. — Si qui vero conjectura aliqua aliter cene. vent iis ego adflipulari non po[fum , uif cum illis mibi pérfuadeam , Serapionis codicumendam ine[fé non mini, mam, vel eundem fovtaffe id ex aliis ant boribus tran[cripfig minum fidedigni. — Atqui quum banc conjediuram, comprobare uequeam, non inibi videor deliquiffe, fi ate quemadmodum, C» a catervis, qui ita fentiunt in boc ha. enu diffenferim. — Nibilominu nonita fum opinioni mee ad dius, ut inde avelli von patiar ubi abs te vito fa. ne doctifíimo, effi acioribus argumentis me conclufum cognovero. Pretereasn 5l quod credam, Cardamomum, hoc cum Gracorum Cardamomo comparari poffe, ea ratione, ut qui putet, fort affe mbil ab eo differre, Quippe Gracorum quod Diofcoridi Cardamomum nullo concludatur involucro, fed femen fit plenutn , frangenti contumax. Cardamo- ^ : gui mum ab 46 fubamerum C» odore caput feriens, que quidem nota » prater acredmem (quamium video) in Cardamomo 28 Arabico — iffo nonveperiumtur. — Siquidem facillmefrangizur, nullam refipit amaritudinem (qua Galeno adeo confbicua det effe videtur, ut ea de caufa vermes necare afferat ) nec odorá violentia caput invadit , smó potiu fuavi fragrat o- mum bli. ^ &0ré.. Hisaccedit Plinij autoritat, qui Cardamomum Amomo fimilefacit, femine oblongo, quinetiam eodem mo« nio Amo- - doieti fcribit ia Arabia, quofit, ut mibi prorfus per[uadeam Grecorum Cardamomum , Auomi modo TACOIAS mofimile. £j oyiy) pop bfecetegumentis conclufum. : - : : Pe. Siliquas n'gvasvacematim cobarentes, quai ad me pro Carpefiomififi , cuv probem legitimum efje Cay. mum Amo pefitum, nibil peut av gumentimibifefeoffert. — Etenim quum Galenm Carpefium prater id quod berüafitf mimoedo owra Cv faculrate bu fimils , feftucis, vel f'ipulistantum covflare afferat, non filiquis, neque granis, non yi- provenire, d£2, qtto patlo tue acquiefcam fententia; praferimá, quum jampridem compertum babeam y bafce filiquas nil ctm aliud effe, quam Piper vigrovum ita Serapieni vocatum , quieju: bifloriam pofteritatis meimoria comimendayit 0 Qué. — bisyerbis, — Aetbiopicum Piper Barbari nominant Croni , Q est in ferma fita Pbafeolis von abfimile , feimina zi mum, Jamenminora babet, &* cortices, filiquafue breviores, colore nigvo € guftu fere acri veluti piper at4, e nigrarum Piperis Z&- plaga advehitur, dentuim doloribus uon inutile. Que quidem note adco confbicua funt in bifce filiquis, C gra- tropic — pirintus conclufis, ut nullus zelinquatur dubitationis locu. Adde quid mar[um (ut mibi experim conflat) deieriptio depuis dolores muleea, Fr ad nosmonex Syria vel Pamphylia (ubi Carpefti plurimum provenire teflatur Ga lenus) fed ex Aethiopia afferatur. : Te Gelfimini Quod autem ad Gelfiminum (ita vulgovocatum ) attinet , non po[fum a méa recedereopinione, iis eti examina- per frerus rationibus, quibus nixus fui in meis in Diofcoridem commentaris, qua nifi valentioribu [olvantur at- uos gumeutis, in eadem fententia femper mibimanendum pvopofui, | Tuantem ut probes , Diofcoridis jafmenum parari debere ex floribus Gelfiimini noflri, ais ad bane equendam opinionem, te maxime moveri à Serapionis au. 4$ h irn y Urifate, — Quippe qui fuo oleo Zambacimo eafdem attvibuat virts, qua Diofcorides Tafmenà affgnavit.. ld Ne " quod mibi Diofcoridem cum Serapione conferenti minime conffare videtur. — Tnquit enim Serapio: Zambaci- num oleum eil juvativum in byeme: fed fi quis calidiore temperamento vefertus.illud odorat nimis, verendum 63. ne fanguinis fluxiones e maribtts concitet, — Hecille, — Atqui longe aliter ( fi rede fentia) Jafmeni fatulta- tes defribit Diofcorides bis verbis: dafmenum ufurpatur apud Per[as inter epslandum odoris caufa , naim toti Jafmenum corpori conveuit, prefertim cium in balneas defcen[um esl, Sed bi opitulatur corporibus,qua ralfationem C la» deum €t - y afionem defideram. — Gravius enim fpivat,quam ut libenter à plerifque vecipiatur. — Hactenus biofioridei, Leucoupa- Qua omnia Leucoium aljum, cujus cum floribus fitm ipfe comparat SafmePum praflare poffé, tom ambigo. —— rafleantis Nj quum Leucoium (Galenoteffe) valeat plurimum ad uteri pblegmonas , qua tempor diuturnitate in fisv. : : gms vi modum induruese, cr idem pariter affesat Diofcorides , mnenffrua provocet y lienes ininuat € podagricos ju- 58 vet quis etiam non cócedat iiejus oleum opitulari poffe , qui laxationem £alfactionemque defideram? Adboc cum Leucoitu flore albo ceteris omnibus odoris fragrantia C actatate preflat ,adeo ut cum Gelfemino de odoris bonia. tatecertare poft, tanto magisadducar ad credendum, ut in bac mea fententia minime dtcipiar, prefertim cim Diofrorides Gelfimini nufquam meminerit. — Etenim fi Gelfiminum noviffet ille , mihi nutiquam perfuadere. . Peffem,quod virtantu in defiribenda Medica materia facil? Princeps , ejus hiftoriam & facultates non des Moeret fcripfiffet cim non adeo vulgaris Gr inutili fit plama,ut is eam ita facile filentio fibi prateroundam duxiffet. Prae z cis appella. ter 1d, fi Tafmeni nomenclatur. am expendamus apud Grecos , inveniemus quidem Atticis Leucoitm Jafmen Ec. [s ri pellari, unde poflea T afmenum oleum didum, quod ex ejw paratur "floribus. Poflremo tametfi inflaret quifpiam. 1 Gelfiminum noffrum Diofcoridi fuiffe cognitum, non tamen ei fuerit concedendum tam improprie vocafeilum, dm ejus flores, ac Gelfiminuin cum Leucoio confudiffe, : er ec. Salía par.lla De Succino vero Ó Salfa Parilla quamvis jam pridem aliam (ut vidiffi) néc fine rationibus equttus.— fim opinionem, num tamen quum veram Succini originem à Boruffis C falfa parilla bifforiam 4b Hiffaniast- perm, non potui non compledli veritatem , qua eo magis nunc inibi clava lucidaG, fefe offert , quo video sies «te viro dotifftmo in bac nova opinione coufirmari. NU Lr Hyofcva. Hadtenus albura Hyofe yamum non vidi , fi tua vel amicoruin tuorum opera eju femen confequi poenis musalbu. (vj profedo mibitrem gratiffimam , nam ex illa imagine in Diofcoride illo appicta non video, que patto . mibi ipfe. EE dei poffim : confu[a mihi inea videntur omnia, Fen m NIMM... es Placet inirin inmodum caffigatio illatta inliquide alumine fec aliter poffe locum ilum egirinelt Alumen qudum, Epiftolarum Lib. III. iin magis in boc tibi gratulor, quanto plus animadverto Dioftoridis interpré- tfi mili videatur impofübileyut quis quantumcung, Graca lin- nunc primum mibi peruadeo.Tauntoq, erratum illud animadvertere potuiffet, ntfi fortaffe tum nullum id badenusobfervafe. | Verumtame gu peritifimus, Gr in — Iedlione aee. sv ] j i 4genter expe » : diu (cepe pra ab voa Marauta tran[imiffa , verum quum liquidum vecens non fuerit; Icorid ; E mullum ex eo ca[ei odorem percipere potus, que jit ,u iam ab Oribaffo fuiffe obfervatum,quod fortaffe Dio[c. codex, Plura (unt, que me ancipitem reddunt in cenfendo falie flore. , v vocato nufquam croceum,neq, rufum aut falis flori ineffe refpantur omnes, videre mih : bir To videtur boc medicamentum adeo liquidum, ut Galentüs € Actius AHnuere a Pest 5d d e " 2j conful amus; difficile quis affeverabu effe,ipfo Saleufloótenuiu. — Poftremo cum. pee ; " a " T mine C lacubus quibu[damtantum inveniatur,nec ufquam in mari vel in maritimis pa " ibus Yr s ; . rint, ubi Sperma Ceti boc avo colligitur, non ita facile adducor ad credendum, illud florem efje Sa y ie rye Tamen ne videar à cateris contentiofe diffentireyim boc eriam illis facile cedam :prafertün fi abste virrier facius fuero boc medicamentum ea poffe preftareomnia, qua legitime falis flori afferipfere Diofcorides C" Galenus. Ll Lapidem Morochbtum nu(quam hactenus mibi viderelicun, — Atqui quam nunc abs tecertior fim factus, : Um nafci hanc circa Bononiam, feribam ad Ulyxem Aldrovandumyut illum ad ine mittat, uUa pio Quantum fanctibi debeam pro legitime Glycyrrbi? e fructu nón poffum fatis verbis explicare. Quoc enim Givcy vis maximo ctim labore nequivi badenus a[equi, id nunc (um tua opera fine Labore confequutus. — Referam tantu tak, ^0 illud tibt acceptum,ubi primum V algrifius chalcographus meos recidet Commentarios, C ego ipfim plantaima- ginem cum frunedendam curabo. — Perbelle quidem Diofcoridis de[criptioni fructus is àd[tipulatur, quo fit, ut non (olumi tecum de Glycyrrba ipfa fentiam»fed ut jam cognofcam duplicem effe Glycyrrhiz.am 5 quanquam fortaffe nibil differunt viribus, — Atqui Quod Pliniw, ea fort affe cau[a, quod fructus ia aculeatus fit , Glycyrrhie £am inter aculeat aj enumcraverit plantas,id non ita facile mibi probandum eft, quiim manifefte feribat lib. 22. à qno ille rancripfit, bac menda vacavit. we dr Primum est color quem in Spermate Cet? gyos (apis, Cap. C lib. 2r. capats.Glycyribisamfoli effe aculeatis pinguibig, C tactu gumtho[is,quo fit, ut inibipotiw cre- Plinii errá: dendum fit, babuiffe Pun, Diofc.«odzcem in quolubrico librariorum lap(u :ylvo pro eii legebàtuy , vel quad is s, i. Gi: Grace lingua nonexadleperitus, (ut plerifa, aliis inlocis animadvertimus) vocabulorum vocum, fimiluudine cyrthiza deceptus en boc etiam erraverit, quam quod mibi per(uadeam; à fructu tantum fumpfiffe illum occafionem vepa- nendi GLycyrrbiz am inter aculeatas 5 prefertim zum plereq, alie babeauttr planta frattus aculegtos ferentes; 30 quetamen nec ab ipfo Plinio, uec ab aliis (quod fciam) acule&kz funt ditte, nec inter actileatas enumeyate: Vidi uon fine admiratione Catalogum tuarum plam arum,quas tibi cum tanto comparafti labore: ob ida, gratulor tibi plurimum, quód plantarum cognofcendarum cau[a tot, tum long ás confeceri peregrinattones, non in Germania folum, fed in Itàlia fere univer(a,ac etiam in Gallia, — Mibi vero non minus gaudeo, quod irá pofiim (quatuá est bumanit ài ) ruis omhibusfrui laboribus. — Quamobrem ne putáresea qua mibitam liberalis ter offers, ine fortaffe parvifacere, péto, ut qua cin bifce literis annotata reperies ea ad me mittas; Quo'enimi citius ad me perferehtur sto qratius C» alacrini hoc tatum benefiium fufcipiam C ampledar. | unumtamum in calce inearum literarui addam,nibilunqüam im bac vita, nec accidiffe, nec accidere potui[je optatius C defi- vatius, quam tua C taliin virorum erudita, candida, C? [yncerifimaperfrui amicitia. Gratifumum mibifez . eru fi & de meis, er in cateris onmnibw rebus tuum judicium libere mibi aperueris, . Ego vicifitin , quo majoreni 46 tibi adjungaim animum prà inea inediocri &* qualicuna, eruditionis eftimatione libenter fhondo ac promitto, ni- bil mibi fore in fludiis tam fécrerum Ctam unice chavum,quod ob tuam, quam mibi offers humanifimam ainiz citiamytecum libenter é& amiciffime communicare molim. Deieainterim ententia,quam bac epiftolafamiz liaritertibi expofui, tuam quod, audire cenfuram vebemehter peróptó. Vale, ——— CASPAR NOEVIUS MEDICUS Tero Andrez Matthiolo; x. Si T E D s - Ju eAuitur de quadam terraceruleaquam pro drminio lapide — —s mittit Ad eXattbiolum.* 7 : acultate conflaret.Sed quia tuihduftria in. — eerim facultatibiu explicandis ones sojlri feculi son Ec cris rion erfcribas.V alé m denda —-: inte bfervantia yir doi fime rogo,ut nato otio.ad ime jà ditiis oo OP PHIM M udin f nha, Ex Pago Arwsfeldt ip MetalitismontibuslV.Calend, GRO. ——— PETRUS * men maximum ingenij tui acumen. Sunt mibi jam LocunsDiós uamyi videam id et- fit,ut boc tibitantum acceptum referam , d e eam Dein non mibi Sperma cé- 'Glvey: rhie | nó Petri Andr. Matthioli PETRUS ANDREAS MATTHIOLUuS Cafpari Noevio , Medico Sio dX Refpondetur INa-vio e$ explicatur Mattioli de lapide eIrmenio cenfara. OEruleam terram, quam Armenium lapidem effe meditaris,mi dodliffime Noyj,'o una cum tuis bumaniftmi literis accepi diebus hifce prateritis, fuma, an iis perie- /^ xd gendis plurimum delectatusob eam prefertim,quam ergate habeo, benevoleptj, 4m ac etia obfervantia. Ut autin bac rede qua meum judicia babere Cpl, moz ribi declarem fententiz,etft id(ut fortaffe velis) me preflari nopoffe [ciam neta. Armenii E] menvidear bunc [ubterfugere labore, dica ingenue quod fentio. Itag, libere profe Helia | ram, fi rationibus aut boritatibus ac experimentis fuerit adflipulandum, Terram ^ ($4 banc nullo pacto Armenium lapidem effe poffe judico, primum quidem quod terya ui fit omnino,gon lapis&aQ, adeo inconflans ac friabiliseut tam leyiter tang: tron pof- 5 [it quin flatim manu inficiat , id quod Armenio lapidi nemo antiquorum a[fcri. qo DHT Nec puto Diofcortdem, Plinium, nec alios, quide bujufcemodi lapide fcripferunt, tam fiiabilem teryay;, qua RA: levifimo contaduflatim difiliat,tam improprie lapidem vocaffe. Deindecrediderim ego, Armenium lapidem lor. porracei e[fecolorisynon omnino cerulei, Plinij authoritate fretus quippe.qui Armenium lapidem fcribit infechum effe Chry(ocolla modo ,illumq, optimum baberi, qui maxime viret cominunicato colore cum coruleo. Anuget pre- tereaopinionem nofiram Avicenna,quum c» ipfe fevibat,reperiri in Avmenio lapide aliquantulum cerulei colgu Tiquum tamen ipfe on fit colori omnino cevulei.His etiam accedit Mefues atit borit as , qui lapidem Armenium to facit colore mediointer viridem c ob[curum.Horum ac nofira etiam fententia aflipulatur Georgius Agricolae metallica peritiffinusiqui in Armenio lapide,miffum colorem effe fcribit ex viridi & caruleo. Quofit ut nibilba- beam;quo perfuaderi poftumstuam banc terram,que ceruleo tantum colore cernitur, ipfoq, ob(curo ac faturatio- ri, Armenium legitimum e[fepoffe Nec me à mearevocat apinioneDiofcoridis noflri codex;qui legit Armenum la» jo pidem cevuleo e[fe colore. nam cüm viridi admodum faturato fit infectw, ut quafi ceruleu videatur, nibil mili mirum videtur fi Diofcoridi Armeni lapidis color ceruleu defcribatur, cim etiam dicat Plinius, diflare à ceruleo : Armenum candore modico qui tenuiorem bunc efficit colorem.Si autem fateri ingenue debeam,quem lapidem re- SALA e te credam legitimum referre Armenumynullum fane alium dicam.quam bunc quem ad te mitto, Efl enim is co» gitimus qui 9€ maxime viridi non folum ad cevuleum vergente,fed cevuleis etiam maculis infettu, adeo ut à piclaribus qui €ofrequentiffime utuntur,viride cevuleum vocetur.Preteréa mibi,quemadmodum Dotleri Gallo quoq, , quipri- mus facto peviculo.lapidem bunc ex 4gro Tyrolenfi ad me mifit , inzumeris conflat experimentis, lapidem bunc Armemus Meélancboliam fanare,C» ea omnia exatte praftare.qua illi reddidit Alexander.Ceterum mea femper fuit opinio. & coruleus Arnopnyum C» Cerulettm ex eadem conflari materia interra vifceribus,nullamq, aliam inter cos intercedere dif-— risee t ferentiamquam quód ceruleusfuerit magis excotlus. Etenim cum (ciam,ambos bofce lapidesiisdem pollere facul- 4o ria, tatibus, C in Armeno frequenter corulea macule videantur, ut in hifce lapillis, quos ad te mitto, cernere pateri, Lapiqui prefertim ubi aqua vel faliva eos deter feris,nihil babeo,quod me 3 mea retrabat opinione, lrcirco eos prov(us ab- pmpro errare exiftimaverim,qui Lapidem bunc Melochitem effe cenfent quum Melochites,etfi cra[fa [it vividitatis uil. vendiar f4Wencognationis babeat cum ceruleo,nec melancholicos juvet. fed tantum pro amuleto infantibus, Cr pueri fu- genuinus [pend.atuy zdver(is npciyos cafu, Quanquam fua nonfruffrentur opinione,qui Armenum pro Melochite fufpen- 08 8h nf Quandoquidem (ut fatetur Serapio Linacri authoritate ) idem Armenm preflave potest. Atqui fi à mepera contareris quid terram illam tuam effe putem,cim Armenium effe ex premifia non potest, dicerem poti fadtiti- um aliquem vepre[entave colorem ex cerulei fort affe pulvere lavigato & aqua fubindeexcepto, quam per fe ità in fodinis oriri, Paucis bifce volui meam tibi aperire fententiam : tuum ntnc erit eam vel probare,vel improbare. Caterim fitibi protua in meconfidentia fatufecerim.letabor quidem fin minu, minime triflabor, prafertim ubi g0.— tu veriora ac lucidiora mibi attuleris argumenta, quibus me ab errore retrabere po[fem, Nibil novi nunc babeo, quod ad te mitt am,prater Armenium meum, Te autem;qui fortaffe quam pluribw talibu inufitatis, feu tionitp , cominumbus &. vulgaribus vebus abundas » Togatum velim, ut fi quid rariin eo genere tibia[feryaverisidetiam—— molis impartiri velis.Libellos bofce duos,quos ad te mittoynuper e noflra prodierunt officina, quosfi legerenondes — | dignaberis. facile conjicere poteruquàm reite ab invidis illis me defenderim,qui (ur feribis) mibi indigneobgane — iunt. At obganniant quantum velint,non tamen Aliqua moleflia inde afhciav poffeaquam Dei Optimi Maximi — auxilio non defunt mibi milites voluntarij, qui acerrime pro me pugnent, ut ex longa bis alligata papyro certi — fies. Plura quenunc ad te fivibam non babeo sd tantum abste peto, ut quandoq, ad me fcribere velie. [unt — enim literetue mibi femper jucundiffime.1nterim precor tibi omnia felicia, petog, utéla- 0 viffimofratri tuo meplurimum commendatum facias. Vale, Praga. ze fo 5 XV.die Augufl, Ammo 1558, : : * Epiftolarum.Lib. III. mm GEORGIUS MARIUS HERBIPOLENSIS Medicus, Petro Andrez Matthiolo, Eco d e Agitur de plantis nonnullis, nempe Picea, Pyrethro , Saxiffagta , Herinodactylo£$ quibufdam aliarum imaginibus. EEUU SCNNSSUA Uum mihi recitaffet tuas literas Dodtiffimus HieronymusDonz.ellinus.cum quo ob in» o mw Ri genij acutiftimi magnas dotes,virtutum C fcientiarum omnium.prefertim Medie X AZ Sj. arti familiaritatem pro illins fingulari bumanit ate jatn pridem contraxeramy, $e i | nibil mibi vifum eft, jucundius à tanto viro accidere potui[fe,vir Clariffime cr ex- R cellentiffimequam quod eos fermones, quos inter nos de tuis perpetuo vitluris moe JH numenti babuimus,ita pro (uavirtute candide pevferip[erit, ut fortaffia expecta" 3 tionem tibi de me fecerit.po[e me flndio qualicunq, nan dee[fe tuis pulcberrimis lao SM boriburs quibus mibite unicum materie Medice vindicem femper ob oculos propo- n - ) fui. Etfi autem doctorum bominum notitia clariftma C maxima apud me femper LU emm fuit.tamen eorum;qui noffram artem exornavunt , femper effe volu: obfervantiffi- e Ius quor un ntn ero citm te ab bominibus laudatis won nimiam ebtintiffe laudem fciam,magnam gratiam illi referam quie tui notitiam babere voluerit (Tecum vero,vir maximejita loquar,.ut parti n meat ergate obfer- pantiam partim candorem animi, quo e folo beatum judico,intelisgere pofüs , quorum ifo in amicitia nihil fir- iius ar (3o[a inrerbonos effe poteit,illa vero nibil pulchrius (r rehus quam ut iis judicium de rebus arduis defe- Tama qui omnem «tatis operam in id fludium [umma dexteritate contulerunt.Lucas Ghinsuyvir omni immor- talitate drgnifimus.cim me fupeviariiusannis Medicinam doceret , Qr fubinde nobis Diofcoridem cum Galeno communem c fe vellet in es cogitationes venerat,ut de pingendi c feribendis plantis,qua pile baclenus à nullo e[fent, deliberaret quod cum differret, ce illi poflea in manus veniffent tui Diofcoridis Commentaria, ita illi fem- per delechitus e$lur quantum ego jam conjicerepo[fum, fui propofiti fententiam mutarit, atq, in eam fpem venez 30 rit,non po[fe quenquam noftro feculo meliusid praffare,quam teipfum,cui eam laudem jure deberi crederet, Ce» terum ciim animadverteret nonnullas plantas non ad vivum C»naturam à feulptore expreffasjita fui artificia pi- uris deleclatus eíl,ut carum aliquot feorfim pingi voluerit,ea (ut dubium mibi mon est) voluntate,ut eastuo ju» dicio C cen(ura |ubmitteret. Fuere àx illis.ut. paucas adbuc memoria teneo, Picea C Pini genera,quarum alte» Picez & rum pro altera pofitum putaret, Cralia addenda,que jum elegantifime recenti editione fatis defc ripta & expref- Pinus, fafunt, — Chanieleontes ambos, sta pitos afferebat, ut in tuis feulpturis albus nigrum potis veferret Cr econtra ha dy quod vivis plantis demonffrabat ida, vel Typograpbi,vel fculptoris vitio facilefieri potuit, Pyretbrum, e fi nen P omnino diff mile, amen aliud & multorum judicio verifümum ex lacubus Pifanis oftendebat.Sax/fiagiam [onge Hic Aliam cerfebatyquàm pitla baclenma quovie e[fet.Venerat euim in eam epintonem , ur in Diofcoride non legen- moe dum put aret. Eptthymo fimilis, fed Tbymo,ned, alienam plantam ab illa effe,qudWn Paulus pro Betonica de[cribe- 40 Tet : etjus planta copiam proxima occaftone vobis faciam.De Hermodadl !ylo ita fentiebat, ut pauci eat plantam Hermoda, baden cognitam crederet, offendebatg, aliquam que Bononie in fecretis vallibus finiffre partis non lon gt à Di- &ylus, vi Micbaelu ade creverat binis tantum folis maculofis,quantit ate.ut in liliis. flore, ni fallov, fubcoruleo "^ digito busitano non omnino difimilem referente,cujus copiam mififfem, fi mibi meorum Li Pisciiaa icandn ad aliqua ('«ijfet.Hec ex paucis (ut pauca vero omnia erant ) ea animo ad te fcribo,non quàd credam Ghini iudi, pars tibi ublicere,aut quod male tantum virum jam mortuum apud te infimulare velim » Uiita tibi add; Tu. icium ut jan paucis diebusantequam évira in immortalitatem fecederet, plurimas plantas ad te miffurw fu. ifr edd literis de fua. fententia quid de qualibet flatueret,te reBius admonuiffet.Utinam illius feripta mon p. erperuo lato poffent.Vivit adbuc Bononie ejus frate ebirurgus vivit Doclor Camiliu c U lyxes. qui ili familiares eid 1 50 fi quid potero,quod fentio quam fit exiguum,operam aut [ludium atermitta ; re refi quid ex pickuris fupevfit c fi ba ufui effe iid s n Fh tr : tees illa inquire quidem 4 te, (ed non expre[Ja fimulacbris evant, fed an ea[dem adbuc babear nejcio. aped en A5 que defcripta ^d Fuchfium perveneri, Verum de bis melius piclor refpondebit, cujus nomen mihi excidit. Hi; br Bb ee oe Montepe[fulanos Jeribam,quorum auditor ad anno; fere tres fui. Siquid ibi effe Poltandst Lopstigo età ad *. vifu : Herbarum fingulavium ita fertilis,ut Roremarino, Lentifco, Terebi : etiam fuperave, mibi incolaUnum intereate virum Maximum contra pedea ien dris ca é ar eve foveant fum excolende bj parti Medica nobu intermri finas. pro quo nemo unquam te fatis ls ren ti fatis gratiam poferitas pro eofrudtureferre poterit. ValeC» mein pofleruy, ina. Mee sie e mendatum babeto, quod ut facias rogo.fi metui obfervantif. C tua necef; Mane: ne dignum effe judicaveri, Norimbergae LV, Non igo. t fitudis bri. M. D, LV LIT, : eu * : 1 € M 1" Petri Andr. Matthioli PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS Gcoigio Mario Herbipolenfi, SPD Refpondeturpracedenti Georgii Maris cpiflola. T e Iteristuis jamdudum vefpondeve voluiffern.DoGiffime c» bumavifine Mari, "if hifce diebus ob Cafaris prefentiam c? Seremff Ar. biducu Caroli adver[am valetg, mem,nova C infolita negotiorum accefiiffet multitudo. Qua quidem Cfi neyti. 7| tam me tui facere potuerint immemo:em , fi tamen mexten Gr corpus mibi ad 18 alia diffraxerunt,ut magis accelerare non po[fem,ad quad c meusin te inyitabat mor Grtua fingularis erga ime po[Inlabat bumanitas ac benevolentia, Quitum. )ic erga me animus * ut longe majora inibi tribuas,quam ego in meabac mediecri ate fentire vel aufim,vel queam? Quod tametfi multi al tecit fentiant erudicifi. mi viri;tamtego magis bac candida obledlor dolorum prefertim virorum bentvo- g entia quam uttanta de meipfo mibi audeam vendicare.1n lac autem noflra Me- dica facultate, im qua (ut for: affe nonignoras) non parvam etatismea partem con fumpfiffe (ateor , e fi quan tum batfenu potui id mea [Jonte publice utilitati prefliti, amen nefcio , quopadta ad iftud cumulatiu. quotidie iterandum er omnes obeundos labores, C» 1&a,c7 plurimorum doiiffimarum virorum imredibili benignitas me provocat & accendit. Quorum integerrimi C optimis juditiis quo plus recreor,eo minus in proborum nequitia vel — calumniis ledor.Gaudeostag, & [ummopere deledlor,non plane iufrugiferas ac inutiles veas in publicum veniffe Itcubrationes. Quod tanto amplius de cateris pero,quo copioftus tuo peritiffimo judicio [atis[adum animadverto, Nec tibt modomultum debeo,fed & Donz«llimo viro Clariff-& utriq, amiciff. Qui fiforte immodicu fuit, in mat decaniandulaudibus ego id inagis ipfiusinter nos amicitie fi ngalarig, bumanitatitribuerem , quam ut tantam. - de me compledterer foverein4, exiflimationem. Nunc autem licet minora longe omnia promerear tamen nec tane tus tuus, neg, Donz'ellini in me potest inclinari favor. ut doct/féima judicia fallantur.aut levi aliqua pesfuaftone QUT perffingantur Quagiobrem in poflerum magis mihi connitendum ceufeo,ut ve[lya amicitia cr gravifuma deme coneflate exiffmatton: vefpondeam.quam ut baitenus id fatà à me factum putem. Atcerte ob id eriam gratior Jucundiorg, mihi e bac tua de me opinio veferta omni benevolentiazac docirina.qtiod eam à tuo praceptore Lu- «4 Ghinoybomine (ane excellenti C im bac plantaria facultate exacti fimo judice,velut hereditariam difciplina- vum poffefrtenein acceperis Cr tua judicio ac longo fludio auxeris, — Qui quem animum ergame [emper gefferit, quidvede noflris in Drofcoridem Commentarii fyuceriftime judicaverit , teffantur ipfis quam plurima ad me J'eripta litere omm bumanitate referta , quas adbuc penesme refervo , netanti viri unquam me capiat oblivio. - Quod autem in nonnullis plantarum iconibus is À.me diffenferit ut (ut inter ejusdem facultati fludiofos plerung, fieri folet )futeor egoingenue , atquiea modtflia eaque animi fymeritate , ut nibil unquam inter nos exortum fuerit, quod featerna non admitteret amicitia, adeo ut cum de bi ad me aliquando bumanfime. feripfiffet,tam S candide, tamque olide pro ingenioli mei facultate veffonderim remque omnem , iis, que fuccurrebant, agito — entis enucleaverim,ut deindeis nonparum fubdubitavit utei noffrum dandaeffet palma. Cenfebat ipfe quum. 25 . fertaffe legitimam piceam nunquam impexiffet , montanam pinum pictam effe, — td quod à me numquam pro- 4o co aripstuit, iisfreto argumentis ac rationibus , quibus maxim contra Bellonij opiniones ifus fum, in Comments —— (— Tüsnofirisin Dioftoridem poffrema editione excufis. Quafi perlegere non gravabara, facil fartaffe inmoffram. Chame- concedes opinomem. — Etenim picea folia ( Plinio tefle) pini non funt, fed abietis prorfus emula. — Noftraetiam lom — fententia fortaffe fubfcribis , fi de utroque Chamelcone primum Diofcoridi verba mente vete conceperi , €? de- : inde commentaria noflra perlegttis, — Equidem minime conjicere poffam, quomodo, quaatione, quave auibo- : virate àme diffenferit Gbinus, quum Diofcoridi ipfiws teffimonio , albw nullum gerat caulem , fed tanmümmigee pee Ghini preterea Pyretbrum fateor me vidifJe nanquam, ideoque, quid ad oc rejpondeam, non babeo, Siautem.— ——— Ina operaid confequi poteva nibil mibi gr apius pr o[Lare poteris. Sic namq, (ut meam tibi infinuem meer de x fetum e depreliendo ad banc noftram plantarum indagationem , ut bujufcemadi amicorum dena,omtiaurt, ,—— En is muneribus referam. Scio quidem P yretbrum meum (ut etiam letorem admonui) qud cave- bs Matthioli. at umbella, à Diofcoridis Pyret ofatis differre. — Atqui non ob id mihi vitia vertendum puto,quod vulgare Hud o Saxifrzgia. demonffrayerim; De fixifrapia autem, auditis à bino dodliffimis argumentis , mon potui in tjus non rontedere 7 | Beroniga Je?tentiamy adeo nt nibil mibi fit amplinsin bac redubitandum.ER fiquidem procul cubio (st feiteimquie) pri 1 UUSentwmES] aed Hermo- da. veru: . Ghinusin. c4 zdom quib. plan. tis diffen- tcbatà Matthiclo, inquo maxime, ui landes. " eeritas, bumanitas, fides. Nulla unquam, in eo fuit invidia. Cujureibac maximum omibw prabebitindii- * Epiftolarum Lib. III. 9 ubi earum imaginibus noftrum ornavimus Diefceridem. — Post autemillius interitum eim antea non ignora[- fem illi fuiffe in animo,nevas qua(dam, de quibusdam plantis opiniones ad me fcribere, nonnullas etiam plan- tas, non vnlg ares mittere fcripfi ad ULyffem Aldroyandum;virum fane infignem, ut diligenter perquireret , an novailla opmiones, inter ejus fcriptayreperiri po[[ent, fed nibil (ut ille refpondit ) buju[cevei inventum est. Efl enim inter nos magna vis amicitia,nec me ab eo delufum unquam putavem. : Rufce diebus quoque fcripfi ad illum ut Gbini imagines illas,de quibu me admones, ad me mittat , f tamen eas mibi profuturas putaverit, fi vero fecus cen[eat, ut tantum nomina mibi defiribat, nam4, ex bis facile conji- ciam,an emolumenti aliquid ex iis mibi accedere pofiit. De bisqua pro juvandis rebus noffris,ad Mont epeffulanos Medicos fcribere pelliceris babeo tibi gratias in- ts. ee Si quid itaq, ut [pero, ab iis confequeris id totum illico, ut mibi communicare non graveris rogo , & ubi poterisvel in Italia,vel Gallia,vel in Germania, vel ubicunq, locorum apud amicos tuos , aliquid puri pulchrive mibi comparare, nibil pratermittae ob fecro, quin id agas fedulo. : Pollicear me vicifim, C omnia (ut decet ) tibi accepta relaturum,ubi in commentarii noflris , de bis ali- quid differam. & Equidem tibi plurimum gratulor, cv mibi maxime gaudeo , quod talem nactus fim amicum , qui tam amanter,ac bumaniter honoris mei curam gerat. Ld Ego interim ver(a vice omnem meam operam tibi defero,C ex cerde polliceor majora etiam praflaturum, ubi fefe obtulerit occafio, Vale, Pragapridie Idus Decembris, M.D.LV 111. 20 - " PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS : Georgio Hantíchio Medico, S P 8 d "Deferibitur Ellebori nigri diluti parandi ratio ad | DO uartanartos. r Ametfi, mi Georgi, Toaunem Navium Clarifimum virum, 1uffrifiimi Saxonia pee] Ducis, Sacria, Imperij Electoris Medicum , de facie nunquam noverim , nec ulla hadenus mili cum illo interce[ferit necefitudo, nomen ejus tamen praclarum fA eruditio non vulgaris, C" ergaomnes bumanitas jam diu mibi nota funt. 3 . Nam preter ea qua à Cafbaro Navio viro doifimo ejus fratre, ac collega, 2 4 P 2: de ejus in medendis morbis licitate oretenus intellexi, non defunt quotidie bu- 4o ES J M Njufce regni proceres , ac nobiliffimi viri, qui dillumtanquam ad [acram ancho- j JI ]|ram confugientes, ubi à ceteri mediciseorum morbi curari nequiverint , bi ejus dE es doctrinam, & in medendo dexteritatem, laudibus quamplurimis extollunt. OR Quamobrem pergratiffimum mibi eft, nunc abs te iiiire Nevium vium ipfum datis ad te literi P : Die : i cues tel ejus nomine à me percontareris, an Elleboridilutum,de quoad quartanam pii Doi REA p spur id 5o Diefroriden: commentariis, illud fit, quod in libello meo, de morbi Gallici curatione pofleritatis memoria ^ "i daveram, an aliud aliavatione paratum, quoda, fi aliud esl, eundem inflanter petüffe, ut parandi atio m : EE. S: us » 3 : por «Quandoquidem cum jam diu mihi fuerit in votis, araliqua je offerret uccafo » qua vili» boi preclas Atqui cogitavi;non tantum dilutum boc, ab altero longe diverfum, tibi fimpliciter defiribere. fed etinm Pes pratipam ut tantomagu, demeá erga Nevium voluntate » tibi conflare pofiit. um itag, naaliqua coloni appavebunt, vel iid à natura [ponte faitum,vel concoquemibu medicas * 5 L.] i ES "e : 2. - ' s 3 d E : à —. sumite e » * ; MM Petri Andr. Maithioli Sumito Ajpleni ? S ied Adianti tios, Fumarie ——- Meliffophyli Abfintbi Pont, Arremifie Agrimonia - Pulegü : 15i ... singulorum manipulum, Sena Florum Antbemidi i : Betbouice EMT LUE Bugloffe * & rift * cujufg, manipulum femi, bran e Stecbadis ; " Epitbymi : : dec Radicum Cichorü AD j Intybi * A L Fanictli Afpwagi . : : f ü 4 q P xui : 11 X Paonia zT DW lc Anonidis : ME Eryngiü E ^ Angelica loffe AE i Borraginis «fingulorum drach, fes xs Doronici &:; Lo . ; j EC Seminum Anis : : 3e Feniculi | i XE : o] eem cujufg drach. — Scr puce M - Citrei mali Cinmamoni felectifimi unciam. ——— ' : d. SSantalorum flavorum drachmas duas, ——— AES EE EAM : Agallochi drachmam unam. * - j'ubeto effervefcere ad tertias in peer Ye oin vegulam,; nora miu dene finite, (00 Synpide Fumaria de t RDUM B dr achmás tres, X ofi de radicibus Mifero fimul omnia C» fiat potus, propinatoq, diebus 15. continuis. Elleboris-. peigde Elleborifmum fequens prabeto MARE ie. pu dies fingulorum drach. fex " NE. Sumità decocti prafcripti uhciasquind. —— ES fios, ^a Barlarici optimi dracbmam unam e iu : Á ro comen EARS orem ferentis fcrup. ti. fetibus * ZH ; m : : Hee e Jing. feno. femi ? in i Vini cretici drach, duas, | * -. Tertio, quateri debent, Cr. percolato, d exprimito, deincum: ta lenitivi rc quinq - Confedlionis Amech dracb, du. : Syrupic de pomis Reg. Sabor Tw ES Mifceto bac &mniad t Hic babes, Eore vyjo mi «fidus in comm ledione plurimum quidem letatw fum : :quinetiam illi gratia» bab. bores noftros, fuo judicio probavit, ut illa videndi tantim temporis impartiatur. — Nam Voc ej» i E A ves fua erga mebumanitatis amorisg, indicium effe cenfeam, quam ullim preflantia mea e Reliquum estut tuis literis ita cum Novio viroillo praclarifimo agas, ut certo imtelligat Mattbiolta babere amantifimum , uibila, fibi effe tam charum , de quo Rage peii: «cile - wv mm uli, Vale, Lo Epiftolarum Lib. III. ]21 PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS Aliprando Spezzalancio Chirurgico, EE 4 j . á x i , " vAgirur de Emplaftri albi Damecratis parandi ratione , explicaturó, quid emat: ibi tryphera defignet. Um plurimum Galeni medicamentis utaris , que ad Chirurgic uta 2s f «cult 2 en , is Emplaftrà SS is tibi comparandis nullisparcas laboribus , paraturus nunc album Emp afrum ja po album Da- BED Lrrmine à Galeno defcriptum; ad calcem primi libri Kava yévr poftulafti ame quid ibi verbum m fe, M ilud trypbere defignet. Cum tryphere (quod legeris) nufquam meminerit Galenus, nec un- bii iid M quam audieris trypheram compofitum medicamentum in Emplafiris addi. Ego verotametfi ficet Gale; V Bl locum iffum nunquam expenderim, ned, fortaffe accurate legerim , nifi nunctuis literis excita- spia albo fus, nontamen in eoexplanandoilla me duci ignorantia cenfeo , qua quosdam ducos nunc pri- MM mum agn0j.0. Quare baud pratermittendum mibi putavi, quin meam de bac mypbera 4d te feriberem fententiam. Atqui [cire te mimü yelim,me minime mirari,quod bac in ve non parum for[atz bejeris in qua dott: ff. quaa, viros Gra- ce lingue peritifámos intryphera bac explananda non bafitaffe folum obfervavi, fed etiam manifefie gietrafr. Ete- nim Cornartus , quibos Galeni libros in Latinum vertit fermonem , cim forta[fe (utputo ) ignoraret , quid ibitrye 20 phera defienet, Graecum vocabulum reliquit , nec aufus e Latine id explicare, — Sed longe magis videtur ab erra[fe UTR Lacuna, quitametfi in omnes fere Galeni interpretes acerrimas fcripferit cenfuras, bic ramen ipfe amnaxime est ballu- Nery cinatus. Siquidem ubi im (uif'Tn Galeni libros epitoxnis albus hoc Damocratis feluta oratione ex carmine vertit , (pea planan. babet : Cerufalibram unam, litbargyri , tryphere fingulorum uncias quindecim, — 1d quod Lacunaip[ius infcitiam diTryphe- manifefle palam facit, Ex bac enim verfione non aliud quifpiam exiflima[fe Lacunam fibi per[uadere poterit, quam dns 2 mon folum, quod vocabulum illud fubflantive à Damocrate it pofitum , fed etiam quod. aliquad fimplex , vel com- í pofitum defi; naret medicamentum. — Ridenda (ane infcitia illique fere comparanda , de qua libro primo, de Anti dotu fcribit Galenus. — 1ienim fuo tempore Medicum quendam novi[[e ait, qui paraturus Theriacam , nefcien(que quid ibi Hedycbroum defi, ignaret à Pharmacopais inflanterpetebat Hed Iychroum , ut berbam , vel aliud fiinplex me- dicamentum. | Caterum Cornario Latunej, in vertendo Damocvatis carmine , longe praferendus est Audernacus 30 qui Latine banc dicionem vertit, — Nam uli Cornarius babet litbargyri tryphera, Andernacus babet litbargyri molis, | Quandoquidem cim proprieweveseóc idem Grec figmficet, quod Lazinis delicatus, cr idem fere fit delica- TgVpigit, tus quod mollis,redle (ane Andernaci verfio praferenda eft,ac etiam multo magis mibi probanda, Quofit , ut ibi ni- bil aliud voluiffe Damocratem exiftimaverimyquam ut «diia album conficiendum litbargyrus delicata adderetur, ? 3d el, nitida, pura, [electiftima,Cr omni forde, velexcrementu vacans, Audiffi jam fententia uneam, cui, ut fpero, facile acquicfces. ale, ^ e. : . HIERONYMUS HEROLDUS NO. - - . Hmbergenfi, Petro Andrez Matthiolo, 40 - S9 RB OdE ovium hac epilfola de Cytifo, Pet afite, Mefe Enpatorio, Gratiola, Sifere, Antirybi. ; pis, Betonica alba , Lupimo Hifpanico, Flore fanéfi Jacobi, Lilio copva 0, "Aquileia, Papico prater], ci» quibusdam ali, de quibus faam . Heroldus declarat cenferam, 2a - / PIESEI Liqueties, Clarif. D. Dodler, Excellentietua nomine me appellavit €» (alutavit D, Don? elli A er) n dodif. e mibi amicif, rogavitó,, ut ad Excellentiam tuam [criberem, c Jipoffem fimplicia à j m numerum augerem, Cy fi videretur, dequibudam dubiis admonerem. Mud etfi mibipropter eurfit ationes afiduas dificile effer , féribere nempetibi viro fimplicium peritiffimo, & quifor- ji te jam diu, que fcribo, vel mitto, optime novifli, tamen ut petitioni ipfiw fatufacerem , curavi | quasdam berbas depingi duas mitto, quum ipfas bevbas babere non pofim. Mitto eriam . uadam und eines confignat as,de quibiwdam berbis & fiuticibus, quit ut legas, judi- & " t : La » * " at "és — ata, A PM cupio, afferod, Exctliettia tue fludium meum, miror quod non pingatur, cim copiofe nafc atur in Ytalia , ante aliquot annos , quum per M quem agnofcens decerpebam Yamulos,ques Ghi poft offendebam Pifís Cytiüus, m [binofum ex montibus translatum oflende- ? bortulo, à quo facile pingi gorerir., que à Hieronymo Trao , Sveftt olia, ut ipfe vidi, nus pondere datur in peffe , magwo €ra maligna, tun; in bonimilus tkm in equis mirifice fanari àmecum Valerio Cordo creditur E. j S iniein dip ! L upatorium Me[ue, omnino enim defcriptio Gr:tiola d eTrfébribu coridiane, c» tertiam ttbi uz [epe Jum exper- ro ME ER. —.— JIsNR Loic ua Md E ^ xent Matj, 22 - pu Andr.Matthioli Sif ü ; ; ; qut ; e e PNCUM SISER alterum depittum, fentio cum Cordo, quod fit Secachul Serapionis, ned, quicquam quod y : chul, babeo.1n Suevia mulieres preparant maritis ata, ufum norunt. ^pugur, Antirrhini ANTIRRHINON , tultiplex apud nosvifitur, C illud Os leonis appellatum triplex ef. Ungu, VaUeUS. — [uten alterum purpureo, tertium albo. — Inter bac, quod luteum florem babet ,folia babet Anagallidis » de quijuis : Berosi; "I IRentariis dubitatur. Minus etiam Antirrbinon,Dorant German dictum, dicas differentias tres babet, duplex, BETONICA, apud nos duplex est. Altera albis floribus , qua copiofe in pratis quibusdag, prope nui, . bonam crefcit. Altera flore vubicante. do dd FU M ARIA etiam apud nos eft duplex, altera albicantibus floribus, altera vero rübicantibus, Lupini Hif LUPINI etiam Hifpauici apud uos vifuntur luteo flore. " : Senecio SENECIONEM. etiamcum Tragoduplicem exiffimo, majorem C minorem. Majorem fape in alpii T AK 3 3 Head 1 T S hibyy 1o. PU vidi,uec ullam differentiam vidi quàm magnitudinis, " ER x. on consallib. LILIU M convallitm polygonati fpeciem cum Aloifto fentio. : ui. Talietri eft TALI ET RI tres(pecies tantum magnitudine differentes vidi fepe in bis regionibus » Cujus fbeciem eff : ibd quilegiam non dubito, eamá, maximam inter quatuor eas, puto. Sunt ainariffime omnes, atque folis &» floril Kb guum differunt : tantum quantitas differentiam conflituit, Valeat BExcellentia tua, Norimberge, X 1H Marty. Anno, M. D.LIX. k4 E : : ; DE PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS - Hieronymo Heroldo Norimbergenfi, ^5 mo odd ( B5 f e ; ^ Re[fondetur pracedenti epiffale, c fam Matshiolus de pradiclis omnibus su s de quibu[dam plantarum imaginibus, affert S ox Jemeatiam, *3 * l 7 Lurimum fane debeo DonTellino Viro Clarifiimo, quod uon folum apud te me maximecollat. NL daverit, ac pluribus fortaffe , quàm par fuerat , fed quod illud idem (que füa eft bumanitarya- 8 pud cateros viros perpetto facere foleat. Rogavi quidem illum pluries, ut te meo nominefalutae yo ret, fiquidem, quum ex eju literis acceperim, abste mea fcripta laudari admodum, C pracate- B ri etiam pluris eflimari, propter eam quam erga me prete ferebas benevolentiam, pretermittt- g re quidem non potui, quin 2 p d ipfum vogarem, ut pluribus te meo nomine falutavat,& mucmesarz3 ribidetuoinme amore gratias ageret, Caterum quum isfape ad me fcriberet, certioremmefe- cit, detua non vulgari peritia, c fimplicium medicamentorum cognitione , babereá, te dubia nnulla fignificavit, dequibus libenter mecum conferres. Ego autem cim is fim, qui pro mea confuetudine gratiffimo femper animo dodo. vum virorum placita complechi foleam, mbilá, nec gratius , nec optatiu mibi esa c poffe putem, quàm ut babe am bujufcemodi doctos amitos, qui fua mibi proponant confideranda , & ego mea viciffim ipforum candida cenfura amicifime fubjiciam, Donzellinum :pfum fhagnopere vogavi, ut peteret abste , ac etiam ab He[o'collega tuo, fi quil novarum opinionum contra nea fcripta inantmi ve[lris ver[aretur,vel f quid plantarum baberetis nibi fortaffe vel 4o mon vifarum, velincognitavum, candide de omnibus, ac libere ad me fcriberetis. — Quod quum ab utrisó bumanite - A amiceó, factum fit, e illi, c» tibi maximas babeo gratias. ME - Mg AD np literas , quem ob [uam dodvinam, C ín ve berbaria peritiam: plurimum diligo, refondibifee diebus elapfis ea cum bumanitate ac fynceritate, qua patui, ac debui.1d quod pariter nunc tecum me [adhurum decre- vi. Fuerunt autem literettua mibigratiffime,tum quod tue in me benevolentia memoriam apud mt perpetuo efiam - tamrelinquent, tttm etiain quód moverim, me amicum mibi compar affe , qui noffros etiam labores juvarepofit.. Ace - €epifane congratulans plantarum imagines, quas ad me iififli, que eo mibi chariores funt,quo rariores puto, daboó, peram ut una cum meis edantur, cy eas ubi id effecero, C" ut mei mari el,tili referam acet, jemaa mto, de quibu partim dubitas, partim à dns. Dicam itaque de bis (fententiam mean tanquam i qui alios docere , vel cupiam vel velim , nec ut videar tuis aliorumque vefragariop à te, vel ab illis diffenfero, fed ut mentem meam tili fyncere patefac i : onfulas, eee : EET AE TO Tr AEAERCTS - & Cyifimi- ^" -CTTISI imaginem cur in ineo ride non ap, ginem cur planta noneffer dd manus, fed quid etiam dulit " non appin- «7 am babes; eperije prop icitm libello, v7 met int ome - 2$ Epiftolarum Lib. III. 123 y * " . ;. Nam qui ignorat fangorum pedicilum in fui orbis centro effe affixum? At in Petafite illa vuleeri longe e »- terves(e abet, citm folia lura proferat tellure tenus 4 radice prodeuntia » € caulem Vere tantum ia a dw quo non folium fungi modo fufpenfum babet.fed flores fere fpicatos acpappofes..— Que note fi redie pen suam tur, facile, ut pero, quis dignofcere p ,6€ Fucbfium e Tragum Qr cateros, qui banc fequuntur opi "a effe deceptos.sed an quis (ane mentis, inquam fibi perfuaferit, tam ingentem plantam cauliculum ita qm : Diofcoridem ? An non omnino irrideretur, fi quis deferiprurus Elephantem , illum animalculum appellaret ? Ego - fane baudquaquam illi ad[lipulaber , quibac in re Diofcoridi detrabere videntur. Nec eame unquam cone movebit ratio, ut credam, banc plantam efe Petafitemy e) quod agricola, ac me[fores aftivis caloribus, hifce foliis pro Galero utamur, quum (epius etiam videri perfonata foliis & aliarum plantarum eosdem fibicaputinumo — 10 jrare, quas tamen [lirpes, nonob id Petafitem effe putamus. Quamobrem plantam ,que pro Petafite minus re- péril de à quibusdam div. eam quidem effe putaverim,quam a Plin. Perjonatam appellari fcio. Hanc ego I4- ylinii, jorem Tufitlaginem potius exiflmarem, pluribus tum notis, tum rationibus non infirmi mor. 1 dá, magis nunc affirmare aufi, cüm abs te certior — d... dari utiliter anbelofis equis. Siquidem ex Perfona- t4 (ut Diofcorides esl author) puruletta extufientibus mirifice auxiliatur. Adde quàd buic planta idem fit fa^ por quiin Perfonata ip[areperuur.. Atqui veram legitimamá, Petafitem fatetur fe vidiffe UIricw Leonorus Me- dicus Pragenfis fenex, & apprime eruditus in quodam Bobemieloco, qua à Diofcoridis bifforia nilil pror(us vece- dit, cuju diligentia: [pero me eam omnino confequuturum. vs dol QUOD auremplanta valgo Gratiola di&a, Mefue Eupatorium (ut Cordus deceptus fcribit ) referat, o e Eu2 nibileft quod me moveat , ut cin illo (entiam , cm neque facies neque facultas Eupatorio illitantillum fane patorium 20 correfpondeat. — Huic enim Fupatario, Mefue ipfius fententia , requiritur ut planta fit cubitalis , foliis Centau- Mefuz. rii minoris, viridibus, tactu afperis, per ambitum ferratis, & tenuibus caulibus adnexis, que cim ficcantur pallo- rem concipiant , quinetiam, ur in caulium (ummit atibus flores erumpant fubflavi Cr oblongi , quibus notis pror[us gratiolacaret. Namque ea cubitalis planta non eil, (ed fupra palmi altitudinem varo affuvgens, folia Centau- rii minoris minime profert, fed Hyffopi potius, avia, pinguiaó,, non a[pera, equalia in ambitu non ferrata. Item floresin cauli cacuminibus Gratiola baudquaquam profert [ubluteas, (ed inter folia in toto fere caule ex can- dido leviter purpura[centes,. Que quidem notaquantum ab Eupatorio illo diflent, tu ipfe medo [2777 Gratiolz defcriptioz nibus, tibi judex effe poteri. — At fortaffe dices.convenire basplantas facultate , quód experimentoconflat Gra- tiolam tum lilem, tum pituitam dejicere fed quum non defint alia plante, qua idem efficiunt, C tamen Eupa- torium non (uri, cuv bec tantum cau[a Gratiolam, Eupatorium illud effe dicam, nulla fane ratio mibi fefe offert, 3o pre[ertimá, cum videam dari à Mefue ad exolvendam alyumpulveris Eupatorii drachmas duas veltres. Quod fitantundem Gr atiola propinaremus, procttldubto [umetiés duceremu in magnum difcrimen, cim tantum pul» veris hifce berbe ferupulum (umentesplurimum exolvantar, Ne 27 diii obflat, quid Gratiola ip(a fit amaraperinde ag Eupatorium illud. Etenim quum amaritudo faculta fit innumeris plantis communis , id minime concludit Gratiolam effe Eupatorium , de quo nunc agimus , aliis non adflipulantibus motis, — Praterea Eupatorium Mefue corroborat ventriculum , jecur & vifcera, Gratiola vero, ttt eg. apis animadverti, imbecilliaveddit,qu violentum fit medicamentum.Quofit, ut recie à Ferojulienfibus vocetur 3tanca Cavalo,quod ejus pabulo equi adimodum reddantur imbecilles, — Miror Stanca caz poftnemo quod putes, banc plantam Eupatorium effe Mefue , quod alvum fere fubducat perindeyac Centaurium 9 *— minus, cim i nufquam feripferit Mefues, fed quüd tantum foliu illi plane repoudeat. — Legitimum itaque Me- fe i» Des illa dede erit planta, qua Diofcoridi Ageratum vocatur, — Quippe prater id,quüdomni- ^. co ere decorum virorum confenfu Dio(coridi 7 ili pr5opatge mi empia jii vnicum iR i e ffeoridis par^ & Mefua Eupatorium , mbil inter fe Bifferant, cate- ida : 81 altero nobis appicto Siferifolia effent Pifi son Paflinace, floves violacei colovit.ifisé, violi jores, qui non Vere folum, fed per initia menfium prodirent e- AC a in dir el Le eat t ro ciceris magnitudine, rotundum, nigrum, fuccofum.cr fapore dulci , non latumyac foliaceum lenti fere infi s alterum, B ut in ostectm profecto cum Cordo fentirem. Atqui quum bifce notis, quas fuo Secacul afcripfit Serapi ES Sifer € " iem. piel mon video quo patto Cr tibi, e Cordoaflipulari pofim BENE . . Saee E * e RN ie uem me extant y foliorum &» florum, quinetiam, cr Aotirtbinü 5o Necmireri velim, (lin commentariis meis de Antirrbini feli dubi (ut fper 2) una cum novi imaginibus noftris, - -— antirrbini pLenta fnit ad manu. F^ 5 irayerim :fiquidem tunc, non nifi una tantum |L- REPERIRI Betoni xd x : visi non : "s cam flore albo, ves nova mibi non est. At quoniam * . EC REED bujus nufquam meminit Diofco- Betonica immune prod m iriferim, mfertim m mibi pefederm ferm ar Pct quam i; 6, C" proinde nec facult ates,ubi cetera ondeant.1d quod etiam maris, eio uam jam diu novi ac vidi, Pltretidorict ims, rig e clesia at debi eimaia fram, et T RN Dar mibi x: " quem Hipanicum vocis, luteo flore hadenus ibivi ; — - Du aaferi Mata Vets 775 Lcd site Referam illum yrpinta : : dL quam Germaniflorem Sandi 1 Ü des é vds. Jacobi vocant, quàd ad Flos o t ES eem - as Sica concedam, quanquam in eris Ced euan abe m ^ » quum eadem infoliis C cauli 1 : Mieohue iet T major, planta appareat. . € sofacitugernatur, idem fapor c odor inutraque" ^ 10r. QUOD Liliumcony, - s A linn fit Pol ws di : . : : x : Poly gosatim denamierionem e] 1 cum Alia fenriam, quid geniexlats MG con ds ^ inationem accepit , quineti, E C4: noneft » quicum Polyg 6 ari poffint, cM »quinetiam,quàd nec. f es pros. "oz Melina i p m ela qur (2: 9 Q9UVM ileia à recentior; : c pulchritudinen; ond Mafacile per uadeayo, dom fntrutiam quid non effe 124. Petri Andr. Matthioli aufim, | Mirov pretevea, quàd a(feras Aquileiam, ut cateras illas fpecies, de'quibus menminifieffe aysayi qs quum mibi dum bac fcribo, eam mandenti fubdulcis prorfus deprebendatur : quod eriam a Fuchfo, ph Ni ebfervatum. | Cupiotamen veliquas plantas, qua illi congeneres facis, in[picere , ideoque rem mibi -: : facies, fi eas mibi videndas tranfmiferis. " Pergratan acsi. STIRPEM, quam pratenfe Panicum appellas , jam diu ebfervavi, cum ea nibil Fiequentiwim,t, Maoo, Pins Attamen planta, à quo femen illud exiguum excutitur , Germanis Himmelthayy appelagu, tobis usn vero Manna panicum boc (ylvefire non esl, fed grami s Jhecies quadam , qua in culorum CACUmifüilus ^i tenuifimas, longas tamen gerit picas , veluti digitos , ut Hui legere poteris in noflris in Ditofcorid | ment aviis,ubi Secundo Libro de Coronopo meminimus, — Seritur bac planta in Carniola , €» in Gordital bee | paffim ad ciborum ufum , veluti catera Cerealia , idegque illi frequentiffimo est ufui, quemadmodum pea ed apud quos ego boc femine pingui carnium jure concocto maxime fum deletatus in cibis, tfeitur diia "RU ibiplurima loci incultis. . Sed quoniamtilta longe mitior vedditur , ea propter eandem colung iti cam, s bofortaf[fe etiam ejus imaginem; cateris noftris addendam , curaboque plantam mibi afferri tui catifa Bel; ne, ubi abs teintellexero, tibi gratam futuram. Qua vifa, facile eos damnabis , qui tibiex Panicoillo colis; xs mannam fuaferunt. : aiu 2e PLANT AE illius imaginem,quam Cordus, minw recle Buphtbalmum 4p pellavit, nonnulli vero ba. di erra -— lucinati (ut Tragus, qui eam etiam pingit ) nigrum Veratrum legitimum effe cenfent , tam htgligenter pig . Hletuus delineavit,ut à me, vel à quoquam, nunquam cognofci patuiffet , nifi mibi abste defcripta ^ ife £u profecto eadem planta y ip(a die ad manus, à quodam Myropola inibi allata ( na[citur quidem frequemifima éirca Pragam) quatua ad me allata funt. litere , quofattumest, ut curaverim 4 pidlore , quem domi alo , ad vivum flatrm depingi, tibi mittendam, ut videas quam longe pidlor illetuus à fcopo aberraverit, — Dedi Mr S jufce fl'irpis imaginem in pofirema commentariorum meorum editione , inter Ellebori ic9Ue5, non quà lleborum | Gonfiligo. eam effe cenfeam, (ed quod in aliqua verfer opinione , banc legitimam fortaffe effe Confiliginem. "Cin itaque | videam piclarem tuum in bacpingenda plantasplurimum ab ejus facie aberra[Je , vereor quidem , neinals efe iam idem effecerit. Quofit, non aufim curare , ut à meo delineentur pitore , nifi prius abste mibi fueris ptr. fuafum : vel plant as ip(as vivas fuerim conequutus : de quoteplurimum rogo. — Habesitague vir dodiffime, de - -emnilus, dequibu ad me fcripfifli, judicium meum... 1nquo,, fitibi fatufattum fuerit » mibi quidem pádis E plurimum, at fi fecu evenivet, velim tamen, ut boni con(ulas, & id grato animo fufcipias, quod tibi fatisfaciendi gratiaferibo, — Velimá, ut fi quid melim babes , quo poffet quifpiam hice meis argumentis ac vationibus ofa, sd libere in medium afferae, cim nunquam tam pertinax [uev , C meis opinionibus additus , quin poti veri. - | tti acquiefcam, quam mili ipfi morem geram, Valegbrage X 1. Calend. Maii; Anno M, D, L1X. * d P idi. PETRUS ANDREAS MATTHIQLUS - Ulyxi Aldrovando Bononienfi Medico, - T Q (ORO ODo 9 "Agitur bac epiftola de picea, Chamaleonibur, Geranio bulbofava- I | dicis, Saxtfraga,INitro, Acoro;P latano, Equinis quibusdam. Es | E : Caflaneis, €$ nonpullis aliis plantis. '] Umma quidem voluptate affeceruvt me litere tta. Recognovi enim in illis tttampria flinam virtutem ,conjunctam cum fingulari erga me benevolentia. Quarum alteram | femper inte admiratus fum : altera quum me antea deledaverit , tum precipue in boc tempore delectat : quo, citm ego. aulici bifce negotiis impediar, nec regio bac raris fit plantis veferta , quibus mibi ipfe profpicere pofi , tutua opera opus meum, quod nunc pra manibus 5l, ex animo juvare niterit , plantis iunumeri ad me, miffit, qua quidem magno [ane illi erant ornamento, Quod opus etf difci Ü 22M Fit ubd te mibita vebene. imum Lucam Gbim 1 Core ISP tati clarifimum, ér qui im ve plantariaitdaganda parem fovta[fe babuit neminem, in ea fuiffe fentenzi - veftri. Pigu Hd fylveffru montanique Pini genus , cujus vamufculum , una cum Cono , ad tc nunc prim miferatm qui. improba. que Amamtenfes, imo C cateri, quiin agro Tridentino degunt , vulgoappellant Cembroaur olo, ipfa legiti Grae, Suse Pienedlqua Difiardeferbaceram Thorn, ceemagicidmiuniun viam gelali. DIÓ« te supc certior. fum, earatione ita (enfrffe illum, quàd Musee p folio effe debeat. 1d qud mino — —— ni fallor , me legere memini apud ullum antiquorum , qui de flirpium bifloria ferip, .Namquame vi fcribit Diofcorides Pinum €» Piceam ejudem e[fe generis , fed pecie tamen differre: non bid tamen mis oos flatuendum cen(ea , piceam pini foliis vire[ceve..— Verum potiu cenferem ego accepiffe bic genus , proemnibus T2 Coniferis Qr vefimiferis plantis , qua fere omnes isdem funt. facultatibus pradite, — Quofit E » Epiftolarum Lib. IIT. k D$ H : H " H 4. Quod autem acceperit bic Diofcorides Genm reca - " rU 5 E i ile quis veddi certior poterit ex Dis, qua c4 ; iferarum arborum genere » fac elis cea i nboe ect r iod reliquit bis verbis: Fagus C Mex , c Quercut eidem rude ; 10 : — Á ra pnt de perpendantur , manifeflo cuique palam fie bic, qu Ads le mtm obeunt. Qua verba fi rede perp | Wn m gnantur, D——— coridem, pro omniarbore glandifera , quum elegir mon folum Gracis frguifuet , q rin, Omen u: ; Diofcort Ns : : ni Ed ! o evt deas plemiferus quajque fampes, e cujus genere fecit Fagum C ep Argi setate niveríle tpfam , fe foliorum jorma, fed fru&iu, cortice, c? ligni materie inter fe maxime differunt. . LA rea ds (gu : cea nobis fuerit cenfendum, pra[ertimá, cim illarum qualibet diverfo app xd no d Quan. iborum, pwdem Án epi ui t illiopus proprium babere nomen, - é pinorum genere fuiffet , non erat illi op ; Ms vaso i4 o cad dee EA » quemadmodum exempli cata populus , quippe , qua Populi emm o Rn A dts difhinguimus , banc albam, illam nigram, alteram Libycam 4p- eenera, eds cog nom 2 am, ; uror cti ei irm Siquidem banc latifoliam, angu[lifoliam illam , alteram conju- wi d prre ensi ai aile fativam banc verofylveftrem appellant , [ervato femper generis nomin. nera plura, item Tarentinam , illam ; í erv, vog Las ai re boc pi ea recepi[fet autiquitas,quod idein foliis . fl oc pint genus,pro picea recep uod eo magis fuiffet in Picea obfervattum fi etie s pi -* nucibus certice, ligni materie, vefina, ac univer(afacie cultam referat pinum tametfi LA Qr piceam mon genere , fed [pecie tantum differre. Picez & : abietis fo- flrat Plinius libro decimo quinto capite vicefimo quarto , fic inquiens : Infedia pettinum modo (intellige folta ya qualia, que, legitimam effepiceam. — Etenim, fi pinum banc diligenter expendanmus ; nibil magis mea fane opinione re- ferre videtur, quam Tarentinam, de qua fevipfit Plinius, libro decimoquinto , capite decimo, digitisfragili puta- 30 mine aviumque expofitum furto in avbore, — Siquidem nuces nucleorumque putamina non magno faue Labore i: digitisfriari poffunt € aviutis roftro frangi , ut dulcibus illis pafcantur nuclei. — At f Gbiuw » non adeo mature E (1d quod quamplurimi optant ) communibus cefrufet fatis, c poftremam editionem Diofcoridis mei , cui femper (quefua erat benignitas) fuit addidlas , infpexiffet , mibi quidem , baudquaquam aliter cenfendum est, quam, iacuz, Icd rerum fuis indagator, [uam banc vejeci[fet opinionem. — Ceterum quod suén lau- ecegnofcendorum fimplicium , qua non parum [um delectatus, inafpera "n — fefcoride , quamque mecum legitimam effecenfes, me itafalfitatis inj- oce anula[fe, quod certo (cias , eam ipfam plantam à Luca Ghino efe mibi tranfmiffam , ego fane non demiror , ctun ^ V res ip[aillatam miln injuriz apeviiffime pra fe ferat. Quod vero id egre feras babeo tibi gratias,utpote cuti expro- difMiceat calumnia. — Arque rejpondebo ego illi adco firmis argumentis, ut mibi minime verendum fit, sque prafertim qui viderint , legerintque, quam bumaniter ern, quamque bonorifice collocarim inter tot clariffinos vi- Tos.Nec deerunt mibi numerandi errores c opiniones, quibus fepe feipfum fallit, que tamen non concitato caía- nquillo, ut bominem fenem ac Pbilofopbum decet, bumaniftime vecdnfebo.. Sed ba- d Chameleones fbettat, [cias , procerto velim, menon effe mea opinioni adeo perti- Pínus Ta- rentina. 2maleonibus illis omnino congeneres. Quamobrem te rogatum velim ut pro. ^9"* plantas ipfas, veleavum ima qines à perito artifice deli Horum naturam, infbicereumbellam, — . 4c f[ubrotunda tadicis, quod cum tuis literis ad me vifili, fuit mi- Geranum —— an id mibi vifum non csi , nec fortaffe in Italia provenit, quui mes m 7 »fed jam alius erat ad manus glandibw refertus, "us neta i uta, Diofcoriáu Saxifragam jameum 99e, Leone decimo imperante ful Capitolino colle in quibusdam edifi rein xiffagam illam appellaffe quendam qui ea in expellendis venum calculis ttebatur, fed tunc e[cens jam el ad manus, proinde non E Pint ftetlbhis Cel PUR folum persa pane od iir 126 Petri Andr. Matthioli bus Caffanei noflratibus noh admodum differt, e$l tamen aliquantovotundior, | Concluditurig echinato caligg: craffo, raris ac formis aculeis circumvallato , quiplurimum à noflrate differre videtur. — Scribie ille ba(ce Caf, neas , Conflantinopolitanis ideo equinas vocari , quad anbelofis equis tuffique laborantibus , maximo fint " dio, ubi ab iis devorentur, Mifit idem fylveftrem etiam Rutbam , Harmolatn quibusdam didlam, C* alia. dam antea mibi pror(us ignota : que omuia, cum fortaffe nufquam vidiffe putem , diligenter afferyo ad tetr mittenda, cim nuntius qui[ham adfit, qui vel Venetias , vel Goritiam proficifcatur, inde enim facile ad te tr, amittentur. Mirterem ego binc ad te quam libenter, per Ca[areos veredarios, fi bafce capfulas qua illos Waxime impediunt; ferre aon vecu[avent. Quotquot babeo amicos nunc continuo defatigare cogor , ut bas vel illa; 4d metran[mittant flirpes.1ta enim nunc inea ftudia expofcunt & plantarum imagines , que [pecioftores majores jam premanibus funt recudende, — Proindeme egre feras obfecro, fi tibi modo, ficut. & cateri fains fum mo]. !& flor. — Cupio admodum univerfam juvare Rempublicam : quam ob caufam mibifas effe crediderim, auxilii € confilium ab omnibus expetere, Siitag, inter tuas plantas quas prope innumeras à te a[feryari (cio, Poterit, Moly, Pycnocomum, Maniacum Selanum, Bulbus efculentus C vomitorius , Phyteuma, Catanante , monta. na Nardusreperiri poffint rogo ut ea omnia quantum poteris maturius ad metranfmittas , velipfarum planta- E PER rumimagines, Dabo euim operam , ut quicquid Auri , vel argenti bac inre expofueris »id totum tibi quam lis Gui, "entfimereponam. | Ghimi Pyretbrum veperi inter ea, queolim mibi mififti fimplicia , 4€ pariter Hermoda- Alia ylum. Mitto tibi nunc Pyretbri meiramulum una cum radice, quód te nunquam vidiffe ai : quum autem poft ' bacflores ediderit, iütegram tibi plantam conferyalo mittendam , unacum alifma, quam Antepetieras, Nullo enin plane uegotio id efficiam , cum utranque plantam abunde proferat Bobemicum folum. Dum Goritie age- vem, mifit ad me Bononia Vincentius Cantouus Medicus, municeps meus, arboris cujudam vamu[culum bacc d [e S. refertum pulcherrimis i purpura nigrefcentibus: quam plantam pro vera ac legitima Loto arbore, à Fabritio Garzono Medico Bononieuft fe accepi[fe narrabat.Sed cum tunc Bobemico itineri me atcingerem negotiis 0CCHDA, 1i5,n£[cio quo pacto plantam neglexerim,C quoin loco recondiderim:nam domipoflbac frater mew illam reptri- ve non potuit, Erat quidem planta a[pettu perquam jucundo, l'accis pulcherrima ferie difpofitis ac copiofís, qua(ut audio) iflnc Bononie nefcio in quibus praclaris edibus baberur.Cm autem plantam banc vectperare cupiam, ve. lin, ut pro tua erga ine benevolentia, Fabritium ipfum meo nomine alloquaris ata, ipfum voges,pt tibi TAWUfctte luin ejusdem arboris iterum mibi mittendum det. — Audio enim bominem effe bumanum, dochum, benignum, de mei etiain amantifiimum, cut opto ur nou folum me commendes, fed offeras, velimá, ut ad me fcvibas, quo fioi e rid ne tfHc hauc arborem vulgo nuncupent, Cr tuam deilla fententiam. Mitto nunc ad re Ox yacantla mee aliquot —duplicinu- /4€645, qute non tnum tantum nucleum, fed duos intra fe concludunt , ut binc eorum argumenta explofafcius, 3» cleo, qui banc plantam Oxyacautham e(fe negant , quod ejus bacca unum tantum officulum habeant, citm proprium Confiligo, fif Oxyacanthaplures babere, ut illi affirinant.Poffremn facies mibivem perquam gratiffimam,fi tuam de confi. ligtne opinionem ad me fevipfevis.velim tamen ut antequam id agas , meam etiam deea videas fententiam, uli fum de Elleboro in Diofcoridem commentatu. — Plura nunc ad te feribenda non fuccurrunt ffi qua interim fefe offerant, de his alias ad te fcibam. V ale. Praga pridie 1dus Septembris. j : PETRUS ANDREAS MATIHIOLIUIS: 9 Hieronymo Heroldo, Medico Norimbergenfi, d Caftanez equina, Harmola legitima. S D. Tradfatur de confiligine, Elleb oro migroyoenenatis fagittis, Én- patorio eXefua e$ Secacul. c M MERE Ccepi literas tuas una cum ea planta , quam ego alteram Ellebori nigri fpeciem effe flatuo, | Ellebori — fE SenDE : Rer | "EAT tu vero Confiliginem cum Fuchfio C Traga effe cenfes , mivorque quod sam deleteria fa $ D dads cultatis banc effe fcribas , cum bujufce plantradicibus ego fepe numero fim ufus inatra- V d biliariis morbis magno fane juvamento, ubi alterius Ellebori purpureum florem ferentis — Aj erant ad manus. Quinimo Tridentini Myropola atque etiam Forajulienfes nulumaliud, — e BJ quam boc veratrum colligunt , quo poftea Medici utuntur, — 1deoque banc nequaquaB. d MM me confiliginem effe putarem, fed certam veratri nigri Jpeciem , qua hevbaceos flores proferat, I *?* Nec quifpiam fi nigrum veratrum diver[as babeat [jecies lorum , colare & foliorum exilitate vel ? keen qua. "Agnitudine different quemadmodum inquam plurimis aliis plantis continue videmus. — Hecenimquane quamfpe- quam [peciem variant, genus tamenimmutare nonpo[funt..— Nam, fi exempli caufa Sympbytum maju vides ne seno, Pus reperiri flore allo, melino ac purpureo, idemque fpedlamus in Ononide , in Cynforchi , in Antirbin, in — ma non Ocimoide,in Rofís , m Ja fmeno, in Iride , de quarum plantarum varietate (excipio Leucoium) nibil, quedfiis immutaat, 441, meminit Diofcorides, — Quid (gitur vetabit, quinetiam plures veratri nigri fpecies veperiri queant? i d : - pe ut bac flores edat purpureos , illa albos (quemadmodum ego liligenter obfervavi) &» altera berbacttss af : Confiligi- alia ex candido purpura[centes ? Caterum qui Corfiliginis bifforiam c» eju faciem notafque confcvipferit, ES xo quam we legere memini , quo fit , ut eos non mirari nequeam , qui Elleborum bunctam temere Config atio, ks "eL ; : ee p» - effe fatuum. — At fort affe dices a facultate facile cogno[ci poffe , bamc plantam effe Confiliginem , quad " nandis à pulmonia pecoribus , ubi in trajeda inferatur aure, quam belle confiliginis obeat munw. — Va bs "d dem boc argumentum , prefertim ubi alia nen adfint note , nifi Hieroclem , Abfyrtum ce Plinium hao rem authores , qii mgrum Elleborum fcriberent idem effcacifime praflave , cujus hac planta; mes ^ 3 v | mirari debet 4 , Epiftolarum Lib. III. n2 mta ac facultates diligentiu expendantur,ett proculdubio fpecies. — Nama, tametfi Bbfoien n. reca nigui Elleborifpeciem defcripferit id tamen natura obffaculo munquam erit quin alias quog, Elle ys ^ r5 jj s erearit fjecies,ut in alis quam plurimi (ut fuperius diximus ) eam feci|Je non ignoramus. P cim p Pa ta bac,ut ru eriam fateri, f acult ate quadam venenoa non vacet, perinde AC qualibet alterius Elle ani nigri : cies, mrror fane qua ratione ducti tam temere a[ferere atideant, qui tali ducuntur opinione , banc Nen se eonfiligincm,cim fcribat Plinius deploratis in pbthifi ejus radicem preflantifimum effe MR LAMARDÓR A n" delere ex aqua,baberiq, afidue fub lingua. — Hoc Jifua cum Confiligine ij tentabunt , — » ium esf, quin tabidos quofcung, quam primum sedio tollant. Nibil preterea impedit banc plantam Elle bori effe (peciem, quod cjus caulis yn tertium perduret annunscr. fruticis Jpeciem induat, cim nigrum Elleborum in mouiibus fepe 10 viderim, folia nunquam amitrere C? toto anno virefcere. Inficitela a venatoribus Ellebori nigvo fucco » ut pee fap venem genere conta(ta, fera citi intereant,bactenus non audivi. Scio tamen arte quadam parari ex AlbiVe- ülisehtar ratriradicum fucco venenum, quo illinendis fagittis utuntur Hifpani venatores, 1 dut mibi experimento conftat, albi Veratrk ubi fanguinem contigerit,animalia quecunq, paulo post interficit. Verum enimvero me in non parvam admi- UE 2 rationem adduxit,quod fi deverctur nifi magna fuerit quantitas mbil plane incommodi afferre fateat. 1deoq, c. €o ipfo ve[ci venatores affirmant , cüm purgationes alvi moliri cupiunt , ob ida, nibil mirum fi ferine carnes boc veneni genere conquifit e,nibil prorfin comedentes inficiant, — Verum ubifaito a jaculo vulnere fangwini fe im- Comes mifcueritnulla alio antidoto ervari animal potest nifi devoratis Cotoneis malis, — 1d quod à Cfare Ferdiman- sia aotiz dopluries audivi, — Fabulari itaq, cosputarim vel equivoce uigrum veratrum pro albo accipere dixerim , qui dotum ad bac illud quog, preflarepoffe affirmant. Quandoquidem tantum abest. ut nigrum veratrum eo patto animalia Me sce 20 necare queat,ut perforatis auribus vel lateribus immiJfum virus omue facileextrabat. | Hoc fane paftores c vei ^2 Tuflica addicli,non ignorant,quippe qui boves peflilentia laborantes Cà ferpente demor[os infertis Ellebori nigri 1 radicibus in eorum atiriculis, petlore cruribusq,, pa (fin curant. — Catertum ad id, quod fententiamee in Secacul Flleboro — Q Eupatorio a Mefue defcripto nondum a[entiri poffis , C ob id admones , ut diligenter Mefuem infpiciam, nil und E aliud nunc replicauda opere precium mibi videtur, nifi ut tu epiffolam illam meam attentius velegas,C* mea ar- adi peftiz qumenta accuratius infpicias, — Quod fi prafliteris C potius veritatiindaganda,quam mordicus opinionstua ve- lentia la-. tinenda animum Cy mentem applicueris multo autea Mefuem me diligenter legiffe, accurateq, infpexiffe facile boráütia, intelliges, — Hoc tantum de Secacul addam,quod citm fevibat Avicenna libro quinto Secacul , effe radices pere- Secacul az grinas Zingiber fimiles, qua ex India advebuntur,id fatis fupera, affirmare crediderim , eos prorfus ballucinari, dx pete- ^ qui putant Secacul eam effe plantam qua FucbfioSiferdefignat. — Atqui fi bac mon fufficiant non video [ane,quo 8** o P4Go tecum de bis ulteriu agam, prejertim,ubi neglectis argumentis noftris, quibus te vefpondere [erabam , nil aliud mecum agis,quam quod iterum ad Me[uei relegendum bortaris. Quem cin antea fatis videvim legerim- que;parcas obfecro, fi in boc tantum nunc tibi morem nongeram. — Vale. UDALRICUuS LEONORUS MEDICUS Petro Andree. Matthiolo Ev p py | - D ueritur an Syrupi aFoum dejicientes recte, fecured, dari pof | fft pluribus continues dicburin diuturnipra- — fertion morbts. A eiena vutgemur, nefcit : n8 . Petri Andr. Matthioli luptate nos aficies C» opinianem noftram confirmabis, &* pramunies, illos vero non mediocriter Confundes cy da. - qyanifefla pertinacia coargues.fi in (yrupis tuapublice eo abundius bac de re aperueris fententiam, nempe é s &ecommodeq, dari poffunt in morbis, prefertimq, diuturnis , Syrupi alvum dejicientes pluribus continui. dici, ut quam plurimi in Germania faciunt Medici , felici admodum (st ipft dicunt & nos experimur ) fuccefu, Quin & an boc fieri poffit, prater celebratifimum Hippocratis & Galeni inflitutum, qui Concodla medicari, ja non moverecruda pracipiunt. — Quod fi feceris additis aliquot ejufinodi Syruporum formulis (ficut non dubitoy non folum à nobis, (ed à pofferitate quog,ut in aliis pluribusyita etiam in boc magnam mereberis laudem. Vale, PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, ulrico Leonoro Medico, $C p D Probatur dari poffe Syrupos aloum dejicientespluribus continuis diebus in morbis diuturnis, nec effe prater Hippocra- tz, €9 Galeni in[litutum. ; tees A: i : uU : 20 Quc(tio an Eficiunt. propemodum ingrave[cente jam atate. calori innati flamma , quaad Íyrupial. *e vum citane w4 Miudia aute bac animum 1ncendebant.. Quamobrem nemireris, fi tui litevis tam. e T dS WIS diu non refponderim. Quaris à me,an commode recteá, dari poffint in morbi, prae r diri QU. x : - : —— i; IY n? póffiot in Ó feting, diuturuis » Syrupi alvum dejicientes pluribus continuis diebus, utplurie — morbis ? il] miin Germania faciunt Medici, felici adinodtnn (ut ili dicunt ) fucce[Ju.Quine — ] etiam petis an boc fieri poffit, prater Hippocratis & galem inflitutum qui conces a medicaripracipiunt, G" movere non cruda. Queflio (ane non vulgari bac eff, £ que mihi negotij non parum faceftit, tum quod de bis differere ab[a, labore nee eet f queam, zum eriam quod non de[jmt Medica faculratis periti, quorum nonnulli — Imgeem Enc" Hippocratem fequuti y bofce Syrupos non folum dari probibeut, fed maledictis & E execvationibus deteflentur : alii vero contra experimento & rationibus quibusdam nixi,eos cateru fere pveferumt.—— medicamentis & fecure recteá, dari po[fe contendunt. Namq, [i bos vel dari probibeam, vel pracipiam, non dee. vunt qui noftram improbabunt fententiam,c mihi forta[[e labavem facient .V erum tametfi mibi laborem enprri- culum fubeundum ef fciam conflitui tamen potius ea in ve tibi qvatificati, quam laborem fubterfugere & ad- verfariorum morfus pertimefcere.. Exiflimo enim pluresfove , qui noflram fententiam fint comprobaturi , quam qui eam convellere conabuntur. Erünt etiam alii opinionem mo[lvam fequati, qui mon folum eam pro virili defen- à dent.fed etiam emulorum petulantiam compe[cent.Ut autem,quod de re bac fentiam, tibi explicare incipiamin . primis diflinguendum est, de quo Syruportm genere nobis intelligendum fit, an fcilicet de bh, qui clementioribus mentia.que Ue : eua - : dicantur, parautur alvum dejicientibus medicamentis, cujufmodi funt Cafia, Manna, Rbabarbarum, mofavimn dilutum nime.Quandoqui ed cultatem novit Ga- lenus. - tacum uti- p. litate pro-- 78 77 pisariin dem fi n * pir, qui fi fciviffent, de quibus intellexerit Hippocrates, C quid illi proprie defignet enguentvar, à nee — E. ; van citatités d jn agritudinum principio affidue diebus pluribus dari poffe. Quandoquidem, qua in ventriculolocitd; ci ama n- Galenum jl,, fupp excrementa, tot non indigent evacuationibu. | Sed cum in principioea omnia medicamenta, qui" in jocinoris .. PS "T VPE. n m mee ue qn * TO EY T phlegmone Jdem Syrupi cóvflantur, tuta dari pofüint , longe tutius dantur ubi jam materia concoquitur , mec prom quocdie de satura, Nec putes velum meum boc effe inflitutum; fed Galeni. Quippe qui lib.13.de Met-cap.15. dejocinors 4iffe mo gmone agens, jam ubi codlio aliqua fieri incipiat , vacuare non docet affiduis medicamenti alvum Samdej. hirverbis. Pracedente autem tempore, ubi phlegmon jam concoquitur, etiam valentioribus urinam moy " ciemda, — aiedigamentis in cibis uti licet , nempe Afaro Cr Celtica nardo, c Phu quod nominant » é — e » n Epiftolarum Lib. II , 129 moris cayum afficitur , Cnico cibis admifld , € urtica, j dice alyum dejiciunt , magifque in remif- iali, ithymo, C Polypodio, C omnibus pratevea » qua 0od j | — ali, bs rit tie ante, utendum : tum vero que bis (unt valeutiora, partim im xod E - » Ium turrim mollifimum pulverem redadiit, Exhibenda vero C bac funt , velex Pti[ana, »t Pe Nifi in^ nd tiam Polypodti aliquid in Ptifana aliquando incoxi, C nigri veratri corticem. Hec puce Dnus estet QR dij haudquaquam deviare Medicos , qui ubi im mgrbis figna concoctioms appA- polypodiii ini am rive edt msn n iebus i ir exbi duin in diuturnioribus, fed in Pufana veant. clementia n:edicamenta continuis quibu(dam diebus in $yrupis exhibent, non fo Smyrnio C» Mee , ficut etiam ventrem vacuare , fi joci : ; 7 uotidie inaliis etiam morbis. — Conflat preterea ex bifce Galemi verbis non modo ansia ri sin A s "" id propina mentiora bac medicamenta, fed etiam ubi morbi mtenfio vemittitur, id eit, ubi adl g i PE Gs nus. Xo ria, etiam valentiora,ut Flleborus Ptifane inco. Quo ft vá — quod p peni re M veta iie eive j — o tempore propinare , C prafertim clementyoribus admijias erm Niere drin i fait sniff fubinde qualitatibus exuperantes bumores ppp; cum cles. E ; rtim incidant, partim aperianr, partim abflergant , quarum jacultarum mentio vete ninth pem ains feparatur e expellitur, deinde propria borum medicamentorum virtute. busadmifta Shi bas villa normam pafim ab omnibu in univerfum Medicis, tam quiprobant, eara d in n. ree o- in contumacibu febribus, animadverto. — Siquidem ubi datis prius Syrupis ad coctionem facientibus, ac exo. "d diuturals. te fubinde pharmaco, febris nom remiferit, ad alios ftatim properant , quorum vu bumorem —À perido- febrib. uii nea babeatur. Sed id plerunque cum Rbabarbaro expediunt, modo Syrupos propinantes,qus Rha - arum exces — e m. perunt, modo in iisdem Rbabarbarum macerantestenui linteolo exceptum C plüribus afiduu - 7 ng x 20 fes.Caterum perquam feliciffime etiam dantur bocmodo alvum citantes Syrupi in frigidis adnodum € pituito- fis affettibu, quin etiam im iw qui ex aduflis proveniunt bumoribus,quorum concocito vel tarde adspdum;vel for" taffe nunquam fit furura, idend, Avicenna Epilepricis quotidie bis Hieram Hermetis propimari precipit. Quiner- ue. jam Diofcorides annotate quotidie Bryonia radicem dvacbme pondere Conitialibus , attopitis e vertigitifis ner tt propimandam (uadet.1deoó, fi fortiora Cr elective purgantta medicamenta in bifcemorbis non fine auxilio prio- vitsalbz res dedere Medici continuis, diebus, quid probibelit ergo, quo minus nos in fimilibus. morbis fecurius clementiort- yadicem e- bus utamur ? ac etiam quandog,, ubi neceffitas adfit,elective purgantibus,ut Galenus cum Elleboro faciebat ?Ni- s P Ea hil (ane nifi potius quorundam opinionibus, quam vationib, & experientia addidii effe velimus. Eadem etiam con- Paalet. venire (ut diximus) in aduflis imovbis nibil mibi verendum e$t , cum Galenus libvo fecundo 4d Glauconem » C4fi- Cancrum erum, pur gantibu medüramnti, ex quibus fanitas fequitur, prompte (uccumbere fcribit , & id tam diu facien- ee 30 dum pracipiat, donec fanitasprifMle partis jub(equatur. 1d quod etiam repetiit lib. 14. Methodi, cap. 9. bis ver- series: bis, Communis igitur curatioesl, ut bumorem unde vititum e$ , nati illico vacues [imili vacuationis AEDETE Él, purgantib, que in aliis tumoribus fupra est comprehen(a, mox probibere potifimum fi fieri potest, ne de cetero ejufmodt fuccus curat Gal, inveni colligatur. Sinid fieri ncquit, (altem cum omnino ex intervallis vactiave c fimul particulam firmare, nt quid bumorum redundantie ad eam confluat..| Quibus palam est nibil (ane obflare , ubi in diuturnis € contu- macibus affectibus vitiati bumores continue affluant,quin 31 medicamentis álvum dejcientibus fiequenter Yacus entur, bac tainen canditione (ut Galenus inquit) ut ea iis mifceantur , qua lafis languentibu[que particulis vo- Dur conferrevaleack. — Cujufinodi funt Myrobalanorum omne genus, Rbabaybarum; Rofarum fuccus , ac etiam «cdi dad yli, quos Ylmmarindos vocant officine. — Siq idem ubifrequentioribw evacuationibus aliquid non acce- deret, quod robur affetiis particulis adderet, nibil profecto noxius effet, quam frequenter evacuare.. Atquiquum SYvvpo- 406 omnuibus palam fit, quod in pituitofis morbi maxime conferat extentatio , bacetiam ratione bi Syrupi conyeni- i ü wil ent, ubi in diuturnis affeclibuspituitaplurmum redundet. Quippe non folum tdem morbi materiam paula- E tim partim prapavabunt, partim educent, eo que pradiximus modo, fed peculiaviter etiam extenuabunt. d autem bac alvum ducentia medicamenta affidue (umpta corpora noffraextenuent , manifefle palam facit Ga- Obeforom. lenus, de bis intelligam ego, de quibus meminit is libro 3. Metbodi in Socinoris inflammatione , nempe de Mercu- pec Jit virtu attraGiva pigra, & confuefcunt vena evattuari ab eo, quod vadit ad eas apud quemli, m bumo. : virt attradliva pigra, im tas apud quemlibet motum bumo- ^rgumen.: 7um ad intefüina, € quando funt medicina lenientes naturam , fubtiliantes c diurimbe non eva Ss A. kt Quibus facile patet. ballucinari eos , qui morbi Gallici curatione eos cura morbá ed jc&oriame Guajacidecoclo. — Necvalet corpi dicamenta ieco , illico deperdatur decodti ipfius 'Opria cumG, atem, quum facultas bec [uperari non poft , nifi alia ak ann cidecodto ate , quelli fuerit Commara. Nam (icut manifefle ligni illius qualit ates cali. P'olceri pro ida & ficca temperie affedo, ut in morbo Gallico femper evenire tia ect ad fuam Quae i naturales veflituat , ita nec ducentia al. medicamz- "M MITES 4UQ0Bt , quod materiam continue mi. 2 c«m. ut non opu fit tam tenui vidlu ratione uti egvotantes, His accedit multo- m md | decoclopluries j i ; eme phuries fumpto anari pstuerunt, goo dari Afathfurincocoocrudorum bu ; i rmi parie PM AlE víndum i p^ colpi morum. nf fel ppa ads Tntem partism meiicememi propi —À $ j td ma AMA vom dej ^ d ; : o €mtrint. ciendbug : : : Or 130 Petri And. Matthioli Quibul eh, caperint, Namque fi cruda adbuc exiflente materia, calidiova medicamenta propinentur, moy ops! tis humora Po Augebunt eruditatesin venas pellentia..— Non itaque cum bis concoclionem moliz debetis, fe 4, Drei, crudorum tate calidis, ut Galenus docuit , iu quarto de ratione viclu , commento quadragefimo quar, jaa concodio ;, ; MAE ; .qHATIO, — Hog autore, ürmol.) folum feri debet cum bis, qua intus in corpus fumuntur s fed eram cum bis , que exterius Applitantur , noy, elida» mentis C inunctionibw ventriculo C bypocbondriis adbibitis,ut idem Galenus docuit quarto de y pe. Qua inve maxime preflat Chamemalinum oleum c Chamamali florum deco&um, Nata, bis pod tue naturalis caloradeo ut quiefcentibus ob id bumoribus commode concoBio fiat. Quippe quem. ooi fívttw 1 | is 4dmodum quie peratusj, calor ad boc maximefaciuntyé contra Agitatio , qe à calidis valde medicamenti fit in LN quietem impedit, C nattvalem calorem accendit, quo po ea Jit ut nan concoquanttir b, ji Ui tun i ores ifti, dms A. trefuant.Ubi vero concoüla fuerit materia, vel faltem concoqui ceperit , fecurius talidioribu; Mio. hes rempere.— C4fientis ad ejus praeparationem conficiendam, tna cum exolventibus alvum Syrupis ut etiam, ADt6A ditum eg conco8a — 4t ubi humores proa fari fuerint, cum ii veratn concotlionem pertranfierint, quanquam vera tonicoclione e : epar pus non e3l , oportet tamen nosinnatum juvare calorem , quo incoctos bumores cum praa[fatis co jundes |. quat, adeo ut femper nobis opus fit,aliquam prius moliri concodionemyantequam ad bofce Syrupos veniapig " i fem quidem adhuc tibi plura deve bac in medium adferré, quinetiam offendere , quod multi fin; ips, recenti : Medien e 165, ut Montanusille clariffimus qui bujufcemodi utuntur Syrupis experientia dodi fed ne Minervam doceye ui B ien s dear, lubens ea omnia preteréo.. Addam autem tantum boc »quàd plurimum Medici debeamus Mattritanis, xe Maurtta- pois bac tam falubria oflenderunt medicamenta , quibus tutius uti poffumus , tam in diuturnis quàm in pecu » id torbis,in quib. non nifi magno cum 4grotantium diferimine elective dejicientia medicamenta Propinari poffuy, - Nunc autemrveliquum esi, ut pro tua facta petitione , bictili defcribam , quo pacto bofce s VJTHpOS Dátave foltam;1g in pituitofís C atrabiliariis affectibus quinetiam in morbi Gallici curatione, Quod € fciam fuperyacaneum ef, quod non defint praclarifiimi Medici qui ante me fimiles defcripferunt Syrupos, ne tamen fortaffe putares mne hé x laboris velle fubterfugere, bic babes, quo ego utor in pituitofis & Melancholici affelibus, e pri- Sumito itaq, Adianti e Aple &us parane Betenice di tatio, Agrimonii Intubi ^ Cicborii i « Singulorum manipulum Amar aci y Florum Stechadis : Salvia Rorifinarini Radicum, Feniculi Petrofelini communis, ki » - Afparagi Sing. unciam, : Eryngii l Centaurii majoris Polypodii contufi drachmas V I..— hé Seminum. Anifi ] a p Feniculi veSingulorum fefquiumciam, Ammi ber. e 1 ' Corandri — Tus Agallochi dracbnas Ir. : : 4 Septem Se ffsing. drach, 111. W uradfacittdbae mnis fervatocedmi ordine, inaqua libris decem ad tertias, v fubindemundo lite . ttolopercolato, — — Sumito deinde, Foliorum Sena orientalis libram, pee Ee E — — c ooo Cinnamomi eledliffimi drachmas X. eas "E ER Florum cordialium Sing. unciam. de fo à Excipito bec omnia fidlili vitreato yel flanneo vafe avguffi orificii , C» affufa decocto prefriptofervtte omacerentir Wi calidoloco, occlufa velis oye duobus diebus continuis. Demum cálentar. E o - o Dilsti Rofati pluribus um materationib.paratisvel fucci rofarum puri,ubi dilurii non effet admamul cucSenbanlbeu11L..— 1 RILUUIATM Meg Ru | , CofMitoad tertias, nunc addi o Rhabarbari electi crafiu[cule fetti fefcunciam.Turpeti optimi emitte p suas ciam, C coquito u[, ad Julapii onfiflentiam. Demum facculo lineo percelato, C vafe mundo afferyato, — cudpag. ——— Atti compendium defideras, boc aliud parari jubeto, mineri tempore ac labore, E. dimodur Sumito , Foliorum , Sena erientalisuncizs 1111, —— : -— Albfintbis Pontici manip.Semif. Adiami — ' - 4 A : ; Radicum.Fepiculiunciam, — s 20 30 4o mum percolato, Seminis. Epiftolarum Lib. IIT. i£ Petrofelini] Api Afperagi | ieSing. dracbmasy 1. Polypodij bnny Jj Glycyrrhiz.e mundate dracb. 111. Anifi Faniculi Ap) Ammi Cinnamomi felediffimi drachmasV. Rbabarbari optimi drach. V1. Turpeti genuini drach. 11 I. Agarici crudipreflantiffimi femiunciam. v cn Semiunciam A aepo rre / Coquito omnia in aque quod fufficit, (ervato legitime coclionis ordinem ad tertias, deinde addito Sacchari 45i quantum (at fuerit ad conciliandam dulcedinem. — Prabeto quotidie diluculo uncias quatuor, aut. quine, pro Syrupusin wiorbi at aru, c virium ratione. E Caterim ubi velis bis uti medicamentiin Melanchol. affectibus, Epithymum € radicum nigri veratri corticts &ibus, pre arbitrio addito. Quinetiam M Lyrobolana,Cbebula, Empelica Nigraycum in dilutistum etiamin decodlis, In morbi Gallici autem curatione ita parato. Sumito Florum Radicum, Seminum Certicum Centauri majoris melancho- licis affe- Syrupus Guajaci de- co&o ad- Fumari& miícendus, Adianti : Afpleni Intubi : Agrimonü * Cichorg Pulegü Betonica wsingulorum manip. Meliffophylli d P ^ Lupulorum Secbadi Borragins Buglofii * Rofavum rubearum RARI Lu gesdusii Glytyrtbiz a peior eot ise Feniculi 1 1 Polypodij uncias Y... c iilis Aniforum E, ECTS - Paonie kujufg, femiunciam Foniculi l deis Myrobalanorum Chebulorum Emplicorum — - Nigrorum : Radicum Ellebori nigri unciam. 4 20e C 394 ee STR : Zedoarie drachmam. axxa ; HE y " Santalorum Flavorum Sing. fms seit Alborum | Coquito omnia in aqua quod fufjcit, fervata legitima ME epic d deinde linteslepercolato, tur deiude, Foliorum Sena erientalis libram" Epithymi Cretici uncias IW. GEI UE Cinnanomi feledifmi minutim concifi unciam. 2 ili vel | flanneo vafe baud ampli oris, c. deinde eem PRSETER fervent — ene quid expirare pofiit indoco calido cellócato,maceratog; dede rec: De- $33V A SESYUR-- Sumito poft bujufce Diluti lib. Hl -Dil ar : Hes * € crebris macerationibws patati,vel fucci rofarum puri ubi dilutum mon "t 4d manu, oi Tai i ead checa . - Saca 132 Sumito, Coquito fimul omnia,fervato coclionis artificio ad tertias, Petri Andr. Matthioli Decodi primi Guajaci lib. V 11, Foliorum Sena orientalis lib, V, Rbabarbari (electi unciam. Epitbymidrachma x. Polypodij femicontufi uncias V. Radicum Borraginis Jd Buglofíi Sing. fefcunciam. Glycyrrbit e J Seminis Anifi unciam. Ammi femiunciam. Florum cordialium fingulorum unciam Santalorum Flavorum Y — posce j tina drac. 111. deinde addito Sacchari qued (at fuerit ad CüntCilja «ndam dulcedinem, — Prabeto diluculo fenas uncias , nec affectum fudari finito, — Reliqua expedito ut in alteiy diximus, intelligas nibil mihi effe tam carum j) RÀ Drm HT STU EE —— LIT --— 00 ciat bac exigua | Merisrogare,ne »eidopíos Borufiiyaut aliorum infedhationes à laudabili inflituto te dimovere patiaris, — Minime re- Hec boni confulas velim,mi Ulrice diledlifsime. Interim fi quid aliud babeo, »quo minus illud tibi etiam impertiar libentifiime. Vale. Praga, JOANNES CRATO MEDI Petro Andrex Matthiolo. SCI-H Hortatur Crato Matibiolum, ne ob malbvolerum Hones à Republica juvanda fuis [fadi fé : dimoveat. E quod tibi gratificari poffim, velim CUus,. 4 infecta- ]| Eneficam tuam naturam & publici commodi ftudiofifiümüm plurimam amavi: ac cim lalo- 16 vibus tuis [epe fuavifime perfruar aliquoties mibi in animo fuit, tibi pro mea parte. qratias ages catione aliqua,ac potius tibi confirmaretanquam Syngrapha volui.te ( fi quid boc tua vefert) à me non (olum pro- h ptertuainvem Medicam fria excellentiam fi em, tanti fieri, quanti ab eo potes,qui eximias ingentj tui dotes Cr virtutes int Hu M candidifime aflimat & pev(bettiffimas haber, — Hunc meum animum, fiulla re verius, atq, evidentius, quam literis calcibus tenquam fini quidam meimpetant. — 4tg, utinam quanto [Irepitu maledicterumque [uorum feditatem,tam fir Tefpnderar pracedenpi epifole. Detegisur quanta fein liforiaphan- 0 tarum Guilandi, imperitia, cj ejus monnulle difeer- : disp 4 citm, nou certe Se cum ager ; NE) Iémeinemernm d ftc iA Lh dl L. ! X On dixerim facile smi Crato, quantum mibi iplacuerittuum de Boruffo illoinpudentifimo judi- S quód gaudeam doctosvivos inimicitias fufcipere cum obtrelatoribus meis fed X43 quod illorum tefimonits, apud omnes inclare[cat nefarie € prope dixerim feelerate jfesmes icis C virulentis criptis invidiam mihi C* laboribus tneis facere nituntur. dTustam pertinace animo agunt ut tanquam abie corrpté £Ane$, tiam perciti latratibus C morfu aut ficut tu prudenter dixifiieriam q, provolvunt criminationum mi wgnent «t Jalum alain eriki parecer fut » Epiftolarum Lib. III. LR animo acciperemus etiam e4que contra. noftram fententiam aff eren urs C. ronis Sapienter tu quidem c amiciffime pracipisyne patiar à Borufjisvel aliorumcund, maledictissae infclationibus à confilium, meo me dimoreriinflistto, verum egoita vitam meam jam pridem inflitui, us nibil mili magnopere metuendum exiflimarem, quod quidem à culpa abfit. Quinetiam, id quoque in animum induxi meum y ut 4 juvanda meis ftudiis pofleritate, nullis calumniis, nullis latratibus me avertere finam. Etenim f pulchrum est ( ut ajunt )lau- Nebulonü dari à laudato viro, putaverim quidem à perditiffimis nebulonibus c impudentifimis S ycophantis laudari, ri^ Sycophan- dentem virum neminem optare, quum id bominum gente laudare ne(ciat , nifi afinos fui fimiles, 1movero Ab tarum que iisdem fi vituperentur [l'udiofi C de Republica bene meritimaximo id illis femper e[[c bonori exiftimayi,cum bu- RA: jufcemodi infidiaorum confilia, nibil alid moliantur, quàm virtutem opprimere , veritatemq, confundere, yi- 8 o rium vero (fi antum poffent ) extollere & mendacium fucatis fophifinatibus ubicunque alere;ut pra cateris hifce Hujus factionis principem locum obtinere boc avo illuftonibus, miraculi aliquid in medium afferre videantur. : Guilandinum, quem tu una cum cateris merito vituperas, neminem jam latere cenfeo , qui ejus in me calumnias, et Guilandia, criminationes, convitia, malediclaqueomni fane feditatum genere illita , in libello illo, non ita pridem Pata- "e vii edito, perlegerunt , à quo jam omnes tam ejus amici quam inimici , quibus veritas, ac bumanitas cordi eft, P9 9B tanquam à fetore intolerabili naves non aliter avertunt , quàm ab horribili quactinque latrina. UAI 4i tem , praterid quod malus eft , etiam amens [is palam facit infoliciffimi libelli vel titulus folus. Cum enim euim. Apologia nomine in[cribat , tanquamvefatationem eorum , que à me contra eum in Epiftola ad Celeberrimum virum Gabrielem Faloppium de Bulbo d Oloconitide , Mamyra & aliis nonnullis incogniti ei plantis dicha erant, inftituiffet, mox infliruti fui oblitus nibil cort affert , nec facit qua mendax inf[criptiopolliceba- 2otur, fel fe rotum addicit convitiis, nifi quod obiter mibi quadam errata, centum circiter numero (ut ipfe inquit Jj elc. Quid fiego contra vanum bunc bominem facere vellem, boc eit, Q dicere & facere, qua facile po[fem, tam anguftam ei citra magnum meum negorium Europam redderem , ut vefligium inea , quo pedem poneret, vix effet inventurw. — Sed melius est me temperare , vel jufliffime ira mes. Jam vero quàm levibus armis contra me pugnat, dum errores (utille ait) quofdam meos nudos , nulla addita vatione , nec etiam antiquorum fériptorum autoritate recenfet, ipfe tu, mi Crato, ifla confidera fi placet , & baud dubic infignem peffimi bomi- nis ubique impudentiam, c vei plantarie imperitiam deprebendes, quotie[cunque me erroris alicujus infimulat. d. Confundere me in primis duo medicamenta fcribit, Folium & malabathbvum. | Sed manifefli mendacii illum d 1O 1 poffent,niterentur faliem, equiore certe accufant ffudiofi omnes, qui mea in Diofcoridem commentaria perlegerunt , ubi Syriaci folii & Indici Malaba- £olio & Ma. thri, non confufe (ut ille mentiri non erubefcit ) fed aperte , & perquam diflintie ex Plinio memini. — Siquidem labathro - explofa, 3o alterum baberi dixeram in Syria na[cens quadam ex arbore folio convoluto, colore avido, ex que oleum ad un- Cb Pes guenta exprimebatur , alterum vero in India , in paludibus gigni , lenti paluflris modo , Gracis MaMeBurpav in Caffia & certiffimas Cinamomi not 45,0445 tum guflutum odoratu exploramus. Atqui longe etiam cumulati j l. idem recitavitGal. fic inquiens, & elt uxosle aol T nvguáps à Mencm i E ius c4 jusdem. ' uijabonus dris gs oAov Mivepaodot v olov difvdlpov dugifi naoslov, à FARNE p ias " esc aif antium je vois tcd lode vs tadsias sicuenion, id esl,Caffia autem genere ad Cinamomum accedit. Eten UMHUe Mürg ety, ex tran inutatione illius Cinamomuim,adeo ut confhiciatur quidem tota ipfa quafi ps is — 7 de $i "DRESS - Cinamomi contintza ipfis Cafiie vamisveperiantur. Hac ile. tx jn pw 701 ignasione C» lomacbo mendazi[imi bominis temeritatem exibilant ac execratt ur fibi and »fibi certo perfua- Quindi dentes, diutius bunc apud Ariffophanem, mimm, biffrionem;parafitumá, profe[fum,quam apud Diofcoridem C» ; d i» Viburno de addidi , rigidiori rp ria intuentur ineptias. Otti e A^ PM. obnoxii fed veritati tuen 2 E Eye indagandag, inter recentiores pri i coii di Mig P Rs veplantaria ouis y REA Pe quam plurimos antecellit, 1s enim contra nugatoris bujufce fabell. : asc Letier m Vibi putat, cujus nos imaginem appitygi curavimu, Non folum qu s efabellas , eam ip[am plan bs partibus babeatur, fi etiam quhd in Gallia baclenuspropr, deci cce an exilis, ac lenta valde omnibus e iae 4 litera, fuo idiomate Viurna vocant, iV. Atqui Pues Siquidem Galli arb : ifimo loquor ) quo pafim utuntur Medici, terra fit Sinopica. 7d , menius Dolus ( de Orientali Co Cslemnia. pracellens fofiilium indagator , quippe qui tametfi bac olim à Sinape vds, Loeietfenereljesdelit Agricola nolo con. portabat, batur, sibilo feciw baberi alibi etiam inquit : ih aur. m Cappadocie urbe, unde nomen invenit ,im- t non nllua (ut alias diximus ) Tyrrbenipelagi tnfa ibvjafcem X Aven errari ttalli, in. inopi- dero, fiir: ) gravi, denfa, ad jocinors imaginem vergens , non autem (at feedifim im. cod ei arijnflar pingui Urimur C nos offra si i fem PR ERREER Dim) td propeinnumera habeantur, fpinofa, rigida, obdudlisa, duritie ramis, nec ulla E 3 Lh S- f E- Ei ad : REM . , ' fenditur. "effe Man- - . pipernon Din. kh ocio oni 134. Petri Andr. Matthioli Zedoariam fanguinis profluvitin , quemadmedum c» Galenus ufus efl, abi Lomnia terra nonerat ad manus, vulgarem« 4,7 4 HENIAT DOSE : 3 ; Qua iig nomefe "0 Ubfcuras fane vires vetinet. Zedoariam praterea legitimum e[fe oftum , ut impudens (otiniavit NE " Coftum— Zt Hiérabunt proculdubio Diofcorides €? Galenu.llle quidem quod Helenii radicibus, qua Vegeta vhagnaó, 17 » Coflum adulterari fcribat, bic vero quod pluribus in locis afferat Coflum ex difcufforia er adftringente conf facultaie, e adea eximii fragrantisá, effe odoris, ut non minusad unguenta odoyatiora paranda pp "n i quos invaluerit üfur, quam malabaihri, amomi , cafía atque myrrha quibus tamen tum notis tum pé Zedoaria prov[us defliuitur, citm potiussqraviter , quam fuaviter oleat, — Adde quod Coflo Galenus levia ; ] x. plane amaritudinem & validam iribuit acredinem, | Sed-hac in Zedoaria contrario modo fe babent cid M £a válidior aiharitudo, & acredo vemifiior guflu facile deprebendatili. V. 1. Saliuncam quaque non efe Celica Nadam N4'dum nanifeffo indicat Plinius libro 21. quippe quito & eodem capite, de utraque ffeciatim egit, tanqua Celticam, de plant inter fe differentibus. — Nec prater id , estantum iis diffident notis apud antiquos autores : fei jr * DO natali folo vinbw. VI LNec mins in cenfendo albo Dicamno , quod Diofcoridis Tragium facit, ballucina- - eRe Tras. — 106 deprebenditur fordidus bic Mattbiotomaflix, cum Tragium Diofcoridi fit (emine , folio, ramis, fineulis Lens gium. .— fifco minoribus, Dihamni vero bujufce folia , triplo Lenti(ci foliis majora habeantur, — Adde quod t Traoiola- FAMn chryma difillet, qua illita Jpicula evulneribusejiciat. | Id quod in alba Ditlamno nufquam badtenus vifun eff, "Thrmale- VHI Cneorum quod videat inter adulterinas Tbymealaa nomenclaturas babere Diofcoridem, quoda, babeat Ga ám neque lenus libro nouo, capite tertie de compofitione medicamentorum ex Avchigene ngà uvéogoy not Xouethatioy uaAdetz eee quinetiam quàd fcribat Plinius lib.23.cap.21.Tbymelaam aliquibus Cneftrum,aliquibus Cneoron vocari, id n T hcophra- me adnotaffe ignorabat, non fime ingenti latratu barbarus ille Canis nitadoritur. Verumenimvero, fi tantum el ftià Cneo- bevbaria peritie, quantum maledicentia baberet y facile quidem moviffet utrum, Ybeophrafli Cneoron ,à Dio-3 s DE jfcoridis c Galeni Cneoro pluvibts differre notis, quinetiam à Cucoro, de quo boc loco meminit Pliniu.Theopbra- 1 Micra ffo duo Cneori genera defcripta veperio. Album quidem odoratum d nigrum inodorum, Atqui utvung,radict nia titur grandi alteá, defcendente, floretá, post equiuotlium autumni , C snulto denique tempore flovet bmi fe Jhbargit. Tbymalaa vero Cbamelaave amba graveolentes funt,gvandi altaq, radice haudquaquam nituntur, ntc florent, nifi Vere incboante, nec humiprocumbuat. Adde quod nigro Cneoro folia, Tamaticis reddidit Theophraz Cheorum Caífiam ab Igino ap- pellari, Sabinam Bacciferá: calumnia iv Cedro Heibam: Bellado- : mnamnon dragoram Calumnia in fomnifi- coSolano exclufa. effe Cube- bam. [ Santala no- ftri ufus le- girima. iftolarumn Lib. IIT... 13j de daciffimum pro. Eorum idem imnniator. itm mendacifimt olei iü 7 bunt caluimniatoreim , c omninm i in Diofcori: riis, merito bunc damnabu iod eg. zen cfle meis in Diofcor cerit nm tam temere Telepbium non e(fe me putaffe cenfet, fi quis reb mA "eae c eh. b s c extremo laborare fiupore , quis nona[ferat ? Hanc fi(ut in d lidam abflerforiamá, dixerit , bun H dicamus nece[f est, bifce facultatibus noflram carere Faba s 2e Niciudeià - orina en jut » ; d Telephium Tbeocrito Nicandri Scholie]He i as ade mperiem, ut de Cyrenaico Aro fcribit Galenus. Sed Telep svn ier TEN celi folió, noflri temp ír. a nibil fane moror, quàd plantis pro regionum more diver(ffima ; » e eed : | vocari M " lantum Diofcoridis Scorpioidem adeo per omnia referre , ut nulla dnhásicen. ss e) cem - » rae quantum in cenfendis Diofcoridis noffri plantis valeat bujufce Pfeu crim i ee gen : Serie ^ / 7 ilium video, virgis una co y deosdinl i tentem ilum in Vergilium " Coil es pre werten yes uu non berbam defcribat, ferula excipiendum bunc ejfe putat, qui pro in Aso 39 pefcendam infcitiam.Siquidem cim is florem, tem, fidem, modefliam, Iifigntinó, animicandorem, nefcio quibus verbis, prout merentur, extollere debeam, Quo fit, ut'credam bac inonftro patria pulo. nibil ibi poflbae facinoris, fotorifve effe eliguum. — Sed 1gnofce obfecro effias omnes animi mi ; in tuum amiciffimi mi- Óà ex parte videtur dolor meus » Gn esl, cum quo : Ceterum velim tibi perfuadeas me, eam amici » deinde etiam tuper feripta bumaniftime ad me tque occafro aliqua fe dederit tua fame, & commodi tuis, omni fludio ferviturum, Vale, : ; SESEDD SIS NEMICUS.A HAGEK — *..—. Medicus, P'etro Andrez Matthiolo, x - e : Kon ; : - Queritur quid fint Lacce pif atarin , ies Germanica officine vocant : Corulas Eley, AHHDas, Z quam plurimis aliquidado — : o» aliquo animi angore afficioy, Cui quidem, €ohiticit, banc felicitatem mibi gratulor, 7 »» Jim nunc à mctilipreflari pofir, Fe Tog are non definany, y tantif) 136 Petri Andr. Matthioli lentiampavem feras, donec majoribus aliquando officiis tibi eundem declaravero, quod ad prajentes tni i tiet, cur eas ad te feribam, et fi conjectura ad equi potes , percontari me quidpiam ex te in dodrina fip] "di de bis potiffimum inter nos colloquia, c» fermones mifcere folemw) tamen ne diutiw te detineam, itid m ponam.Paucis ab binc diebus, acceffit quidam meam officinam Pharmacopeam , e» petiit fibi vendi, wofini, a mateGebulas,officineCotulas Elepbantulas vocare confueverunt.Et quoniam illa; jam olim plene copofcin] "j derabam, bac vecordatione vetu illud defiderium nova quadam Cr ardenti cupidine tia, eain me exarfit bee conquiefcerem animo, donec quidnam e[fent, ex te cogno[cerem. Nam qui eas explica[fet badenus, qvi fium, , vidi neminem.Solu Fuchfius preclara eruditionis vir ab auimali Elephante eas vocari putavit, Sed vifum fortaffe efi, rana alicujusplanta effe, de quo quidem, quatua fit fenteitia,malo potiuste dicentem audire quam incertis agitari opinionibus, Haclenuspraterquam ad capiendos pifces, quod equidem fciam, nullius ufus erat in q Medicina.Solent autem eas mifcerecum veteri cao, melle & farina tritici. Indeformant &lobulos, (eupilula; : pifi magnitudine, quas influmen, ubipifcium concur(us frequentior fieri confuevit, projiciunt, Ali bac fequemi compofitioue utebantur, qua C ego, dum e[fem adolefcens, deletabar, non quod tenerer [Iudio capiendorumpi. A: ds 5 fium, quam quod vehementer admirarer artem e effetlum.Sic autem babet predicta pharmaci compofitio.Su. iendos pi. 0 Corularum Elephantularum, Adipis agni, cttjusg, femiunciam, cafei antiqui fefcunciam » & Canabini fe- ces, minis unciam.His adddito feminis Anethi, Hyofciami, cujusd, drachmas tres, farinatritici drachmas duas, milli drachmas fex, Caphure dvachmam unam.Hac omniain mortario in ma[[am vedigantur , c fiant inde catapo» tia pifi magnitudine,que flumini placido injetla (ne videlicer vapidiu flumen pifces alio abripiat c» deferat, de pofl bac tolli non poffint) C à pifcibus devorata, paulula interjecta mora , eos infatuant, ut binc inde nuncin flumine difcur(ent, nunc moveantur in orbem, magua cuim voluptate adolefcentum.. Mox fatigati é* jam fere 3 exauimes, in fummo fluminis natantes, veticulopifcatorio extrabuntur. Extracli fubdito, velexenterantur ,vel in recentem aquam conjiciuntur , ejedla prius ex illorum ore pilula devorata qua plerunq, adhucin faucibus ex ventriculofortaffe eorum rejecta, barere folet. Plerig, redeunt ad fe, c quafi revivifcunt, quod etiam quibudam accidit, fi forte paulo diutius, vel in flumine velinquantt, vel vi fluminis in alium locum deferantur. Sed Pifca- toribus eju(imodi captura pifcium odiofa est.1ta9, qui fic pifces capere aefiderant, locum flumini folitarium deli- gere folent,übi nec à quoquam cüfpici, nec in ejuímodi captura deprebendi poffint. Quod vero ex illopharmacofic énfatuantur Cr exringuantur pr[ces, fi natura illarum verumque in commi[lionem veniunt, confidevetur,omifís . interim cotulis, non egre deprebeudi potest.Duo euim funt [umma C pracipuay qua circa illam compofitionemin confiderationem veniunt, quorum alterum est, quod delectat & allicit, alterum quod perniciem adfert. Qua de. leiant [unt bac tria, farinatritici, mel Gv cafe : conflat enim his plurimum pifces delectari: reliqua exitiofa E funt pifcibu.Commi[centur autem delectabilibus ne fraus deprebendatur. Sed interfetluri mu[cas exhibemu dt- fenicum melle miftum: binc proverbium: Sub mellefel & venenum.Semen Cannabis c» Anethi calida famt c fic- ca, pracipue verà Cannabis caput ferit... Ac cotul.s illas ejusdem effe facultatis, ac fubflantiecalida € igneaipfe quítu indicat. Adeps feu Sevum fen[us bebetat, Cr fomnolentiam inducit. Camphora nimia frigiditate flupefacit, € Hyofciamu peculiariter exitiofus esl pifcibus. Habet enim vim daleteriam G mentem maximeturbat. ltad, non mirum, est , fi pi[ces ex devoratione talis pharmaci fic veluti inebrientur C pereant. Sed ego ceffoulteriura- tionem compofitionis excutere, quin potius, ea omnia, tuo diligentiffimo examini, & acutifümojudicio relinque, €» ut ad me de hoc toto negatio perfcribas, vebementer rogo. Bene vale. C ine tt facis , ama.lraga, PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, 5 Thaddxo Nemico, à Hagck Medico S UD s Refpondetur quajtioni precedenti , c declaratur. cur pifeataria bacce A Germanis Pharmacopais Coyula Elepbantina Junt appellata. d asy Oni con[ulas velim , quid petitioni baclenus tua non refpondi. — Nofli enim quot quantig, fim femper negotiis occupatus, quo fit , ut non dubitem, quin tuipfe meam excufavere tátditatetis ): Amo te ( ita Deus me amet ) vehementer ob tuas in primis animi dotes, tum deinde ob malta 5t 7, eA absteinme collata officia, adeo ut voluntas, milii non defit tua in me voluntati pariter, 4t4quds 5 litey correfpondendi, modo pro tua de me expelatione, td tam facilepraflarcpofim. — Equidem — tametfi in indagauda defcribendad, fimplic. medic. bifloria confenuerim , tamen nibil unquam devebia dubiis affirmare aufim.10 206, cum id perpetuo vitaverim, nefcio fane quo pactoin re non falum dubia, fed peregrina, € cujus bifforia batienw nobis à nemine , quod fciam , tradita eft, aliquid certi veria, afferre poffim. — Batch, CotulkcEle- quas pharmacopeorum vulgus, Cotulas Elephantinas appellat, notas (atis babeo, quinetiatm earum VIrt$. ie phantinz. jouaproveniant planta, vel an ab herba, vel frutice,vel avbore, cim prov(us me lateat, non e$t quod putes id c aperire poffe Matthiolum.Qui Alexandria Aegypti ad nos mercimonia convebunt, nudas tantum baccas ferunt, quartim permulta fuu adbuc vacematim berent pediculis, bedera corymborum modo. 1d quum pridem Pita (e Tithymali y; zdverrifem, putabam bas Thbymali alicujus effe fructus , quod Titbyinalis omnibus necandi pifces certifin i RA cai lt facultar, Atqui traba temporis cum diligentius ha[ce baccas examinavem, nec iis necari pifces fed in fapotem vel fluporem agi viderem priorem coactus [um defevere fententiam, Quofatlum est,ut poflbac mibi perf "Lih alicujus foporifere flirpis illius regionis , à qua deferuntur , eas effe fructus. Non tamen dicen Somm A Dorichni, aut Mandragore, quod boc minime compertum babeam, fed alterius fortaffe planta, quefi nen ge^? re iis comparanda fit viribus nilile fecius fimilibus babeatur. — Sed non defunt praclara eruditionis Virincme mania, qui 4b animali Elephante eas vocari putent,quod in Germania perperam ba Cotule. Flephantineà en polis (ut puto) appellari ceperint.Scio quidem no dee[fe inter bos qui a(ferere non fint veriti, Elephantinat U [s ri quid Elephantis gv atife fit cibus, Sed íi à veritate longe fane aberrant , ut flatim audies. Allata Viam id 2» iftc Lib. I11 137 ntolarum LL1D. " : s Và Hl npo Pifcatotia Da Lacca in Italiam , mullo appellata nomine , quo factum e$t ut noftro 1diomate vocata fint / nd a. npe ie 7 i ientales. — Coccola enim Italis, Venetisg, prafertim , nit a- " riatoribus Coccole di Levante , td esl, bacca oriemales..— C j s d liud defignant , quam baccas : nec aliud Levante, quam Orientem. — Hoc nomen poftea in Eger cn spit à à . - : Y à : ex É i divulgatum efl, — Deindeveró cum a Germanis mercatoribus sna cum ceteris peregrinis mercimo Pa of ferant id tur in Germaniam , vocariQ, eas audivifJent Venetiis Coccoledi Levante , iidem Italicam linguam 4 et, bacca ra prolatione corrumpentes Cottlas di Elephante eas ip(as vocavere, — Quam vocem, five bitis Qriescdes vecipientes , fubinde Pbarmacopai Cotulas Elephantinas bas baccas Latine appellare ceperunt. — Noimencla- . jus bacca curà tionis origotam apud italos, quam apud Germanos fie habet. Necest , quod s Aqu del desse Germánil baccis à me expedies, quód nemo barum hiftoriam ( quód feiverim legerimg, ) ba on efc ^p pe ; e. y ocentur. 10 tum autem ad Pbarmaci parandi ex Orientalibus bifcebaccis rationem attinet , 4d fallendos pij : n , ed Kee nw bus, quen illud veniunt , medicamentu , usq, adeo fisratiocinatus nut uibil fere addi Pel i : i ieri 1a[fe tamen fubterfugiendi laboris cau[a , me mil de bac re ad te fcribere velle putares ; fii din io p : & e € nepotiu affentatorit , quam fidelis amici confilium me fequi cenferes f uum in bac ve ju Bcium P & An laudarem , relinquere (ané non po[[um, quominus meat, ut rogas, tibi de his aperiam fententiam, Soil f« dd ( ut ingenui fatear ) qua de tritici farina, melle & cafen ajferis , quinetiam qua de Canabino & em ipe femi- uiu ne cenjes, quód boc fua propria facultate fomnum conciliet, illud caput feriat. Atqui dum orientalium batea- V cas rum facultates mibi propono examinaudas, cim adeo foporiferas effe [ciam, ut fumentes in fluporemagant, *4^- rum facul. dem (ané calidas, igneas, ficcasq, hpabere vires, non ita facilé mibi perfuadere poffe. Sopori /feras effe bas man i- - : Sig feflocst argumento, quód additi cafeotantum , c "farina, ac fubinde de fruto , vel dulci vino excepta pifeibud, 20 objects , it , paulo posl flupidi fiant.Nec me à mea movet opiuione amaror ille, qui gufiu percipitur, quid, te non absq, ratione calida, effe bas ad credendum inducit, quod Opium, quo nibil validius esi m fopore fluporeve exci- tando, amaritudine longa majori pellere videamus. Qua quidem amaritudo non impedix ( fi Galeno credimus) quominus Opium fit ex quarto refrigerantitm ordine, Quinetiam amara funt Papaverum capita ffoliaá, quem- admodum & Mandragore radices amarore non vacant , que tamen omnes fua frieiditate fomnum conciliant, - Caphuram praterea medicamentum efe frigidifimum, é fua ingenti frigiditate fumentes flupidos veddeve , ut as pe falfa Mauritanorum invaluit opinio , haudquaquam mibiper[uaferim. — N amq, cum non foli accenfa vebe- figi iain ment iffime flagret etiam in aquam projedta , fed quàd acutiffno fit odore , &* wá, adeotenujum partium, ut tifi cou tra diligenter a[ferverur facile ia auram evolet , quinetiam fi mandatur , ostántum excalfaciat €» ficcet,non esl, Maurita- quad credam tantillum quidem frigidit atis in Caphura noflra veperiri po[fe. T alisitag, citm fit,tenuiffimarumQ, Coria 3o partium referta , recle quidem medicamentis frigidiufculi admifceri Caphuram putaverim , non refrigerandi, cux frigidis nec [pari inducendt caufa , fed ut cvafforum medicamentorum vires fecum vehat c facilius introducat in cor- mifceatur pu. Ceterum facit nunc Capbure ipfius mentio, tit filere non pofim , me cum iis baudquaquam Jeutive, qui fibi Fac perfuadent Caphuram bituminis effegenu.. Quandoquidem, prater id, quod fcribat apertifime Serapio , banc C. phuram iugentiffime arboris effe vefinam, ct ejus hiftoriam pluribus diigentiffime profequatur , fi ponatur in diflillatorio non effe vafe, nec oleum,nec aquam mittit, fed hydrargyri modo ad vafis cacumen afcendens,ili candidior ;nitidior, fele- Rd. en dior, coberet, 1d quod nullum praftat bituminum genus , fiquidem bac omuia artificio C ignefacil in oleum d. T vertuntur. His paucisimeam de orientalibus Baccis fententiam audifli,quinetiam de medicamentis iis admifcen- dis,nec plura nunc. fefe offerunt, qua tuis petitionibus accommodare pofim. Hec fi probaveris.latabor fané pluri- i mum.Sin minus,ea boni canfulas,opto,tanquam à me Jynceriffune prolatazN ec velimyob id defiflas de aliis etiam 40 ad me fcribere ubi tibi fefe aliqua offerat occafio : naim eo gratiu nibilnibi vnquam pra[lare poreri. Vale.Prag, GEORGIUS A TURRI, COMES ET LIBER BARO, E. Petro Andrex Matthiolo, : S. F. * D, à , ) Ame Uper Mattbiole dodifime,Pragacum Parente ebfervandiffimo, Govitiam incolumi vedii, ubi BI quum aliquandiu commorati tjfemus,taudem pater ipfe, ut gravifimum animi dolorem, quem M ex tam recenti jattura ( ut nofi ) accepimus cum ut publicas tum privatas occupatibnes,aliqua d ex parte rufHicatione leniret, Rubiam fe contulit, cum.quo ipfe etiam fum profeu, ilicpola —. d quam ville amenitaten.cili temperiem,uliusa, rerum omniuin oportunitatem,ac quantas tum - Voluptates tum feüélus c» utilitatesvesruflicalecum ajferat paulb accuratius mécum ipfecogi- tme iorum explodend.em ejje fententiam cognovi,qui urbanis qualibus addidi,aericulturam damnat, ' pectus an Siu lere exifimant , quicum opibus cr dignitate floreant , veliclis civilibus moleftii, enp atibus foluti , UTI vitam agant. Conflat enim antiqua illaflorentiffma Romanorum atate Agricultue x AM i € - conoce aes con[ucverabt , in agris commorari , Ó* Nonis tantum odo !359. apud cari folitos, Ned, etim Quinto Düisn: Motu ses urbanas gerendas m Urbem per viatores £V0- in magna resque ved, i enfu & Hoeratori vitio vertitur , quód ab aratro ad Di- faille exi venerit , aut Marce Curtius, c» C. Fabritius zninus apud po[leritatem laudis aloriad, funt confequu- frimatione. D a : des Pyrrbo ex Italia pulfo 2 n : i ! Z quam mntra oppidorum monia coy, enefcere ma- CK dibus cele od incredibili o]ers i os, Dnperii gloria Per(aruw, Rex, fapymis band injuria lau-- agricola, ?i C" ordine. bns arbores fe ere , eaiá, dimeti- : Atus, quoniam virtuti fi Cum dn MAPERDCRR avelli, fod » nulli per fuafionibus potuit àrurebeato "ar. dr, oni Plirasipretertampotifimum autem Carolum V. Invictfi, Catclu v, Regnisá, flerentiffimis , incredi- F omasor. MM 3 jj "Peratot, m 138 .. Petr Andr. Matthioli bili animi magnitudine relicti , fe in letiffimum quoddam Hifpaniarum Ctenobium , bartosá, amevifimot vaa cipiens , extremos vite dies, confimilivuflicationis genere claudere deerevit..— Summi enim c pteclarifmi sl ri animadverterunt , verum omnium mortalium nibil agricultura melius , nibil uberius, nibil bomine libero di- nius, nibil dulcius , aur jucundius excogitaripoffe, — Sed bec pluribus fortaffe quam par est, ad tevirum erudi. 20 iffum; nonidcirco fcripfi, quod ribi nime per(ua[um effe vereay , iftos uhanarum rerum fHudiofos longe c cied vere folidaá, felicitatis ufu dierrare, Sed ut intellig as, Parentem quoque meum nonfiuffva vei vuflice fumma deiechatione duci, qui non modo villam banc fatis amplis ad ufum & habitationem edificiis , verumetiam ame Comes, rci 4 Be Agraria plifimo leporario && ameniffimo pomario , ad voluptatem exornare inflituit , in quo jam varia funt arborum ftudiofus,/ femina confita, in quibus Am ygdalarum, malorumá, diverfi generis furculos inferendos curavit, qua muncmira jucunditate in fingularem proceritatem adole[cere videntur. — Jtaq, ex eorum afpectu mon modica oblelatiote 1o afficior , frequenterá, novum ingredior pomarium , ex arbufcularum tum ordinibus , tuin viriditatefummam voluptatem capiets. — Verum ficuti Marcum Cotonem illum feniorew , non modo frudlus , verum etiam vis € natura verum vuflicarum magnopere. delechabat , quoniam [umma cum jucunditate. confiderabat, quemadmodum terra gvemio mollito C fubatto femen exciperet, ac deinde illud tepefattum vapore € comples xu fuo diffunderet, atque eliceret berbefcentem ex eo viriditatem, que flirpium nixa fibrà adolefceret, c deniá, frugem optatam oportuno emitteret tempore. Itamibi evenit, ut admiratione quadam deleüler,cum cogitoqua vatione ex ficitantulo grano, ex acino vinaceo, ex tam parvo cupre(fi femine (quod tu etiamin tti eruditiffimis in Diofcoridem commentariis esadmiratus ) aut aliis ffirpium minutiftimis feminibu , trunci ramia, intan- tam procreentur proceritate; ató, in malleolis, vitibus, radicibus, propaginibus, fructibus, plantis, omnibus va- ria C diverfa ratione , fingular: quafi miraculo natura operetur , frugesá, producat , qua cum ad voluptatem 10 € alimenta bumana, tum in ve medica pracipuum obtineant ufum, Quofit, ut me plena perfeaó bujm poma- vii voluptate frui von po[fe putem , nifi non modoea , qua civn externe cernantur , e» quotidiano percipiantur tifu, etiam à peritis agricolis difeipo[funt, verumetiam vires &» naturam frugum ipfarum arborum, cuj Coghi- Pedtio, — zionem eruditiffni duntaxat viri confequi folent, exacte percipiam. Cuju vet ciun incredibili tenear defiderioy nea, aliu occurrat , per quem buic cupiditati mea eque ac per te fatisfievi poffe putem, ba» ad te dareinflitui, obe : nixepetens,ut quemadmodum jampridem luculentiffime tuis in Dio[coridem commentariis amniutn elegantifi- . — "e C copiofifime plantarum flivpiumd, bifloriam esprofequutus , taptoq, dr ingenii acumine , C dicendi copia fimpliciuin medicamentorum materiam illuffraveri , ut jure optimo inter noffvates iHus facultati fcriptores principem locum obtineas , nunc fingulare fIudium in defcribendis Amygdalavum malorumá, cujuscuug, generis viribus , ufa, natura C facultate adbibeds, Quo uno officio me tibi usq, adeo devinxeris, ut fi quem frudium aut 30 obleiationem ex ipfo Pomario percipiam, id tibi, dociffiming, fcriptis tuis potiffimum acceptum veferam , Vale. Rubia. / ; , |» PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, ' : ' [luftriComiuGeorgioà Turri, 2d Sos$- p Tradlatur de Aymgdalarum , malorum, hiftoria t. WR facultatibus. ; E E 73) Erpaucis ante diebus, Ilufris Comes ad te foripferam,ciun mihi tueliteraGoritia funt ved- M dite, Tucundiffima fant ille, & mibi gratifima, ut cui nibil optatim effer, quam de te ex te | ipfo aliquid tandem audire.N am poftquam Praga profectus evas,nibil dete neg, àteineum —— wq, diem perlatum ad me fuerat. Gratulor autem tibi plurimum ,teifibuc unacum luo —— firi patre fanum,hilarem fo[pitemá, perveniffe. Tua enim C patris tui felus quantum mibi eura effe debeat, (ciunt hic omnes,quos minime latet,quanta benevolentia, ac favore(qua — — "veftra esl humanitas atq, benignitas ) me femper complexi fitis, Caterum velim te. féire me $0 maximas agere gratias quodlMlu[l. patris tu meminerit patvocinio,cüm bunc facile conjiciam. * fapiDeo Opt.Max. principis bencvolentiam e 'ga me indies non parum augeri , & invidorum , malevolorumq, , quibusipfa virtu, C bonorum virorum commoda lomacbum faciunt,maleficos dentes penitus retorqueri.Plactuit deinde mibi (umm pereid,quad de Amygdalis & Pomi tam bumaniter à me petis , quippe quod nihii aliud unquam magis optarim, — .. quam efficia mee omnia intuailluffria, genitoris tui conferre placita.Seribis itad, (fi recte intellexi ) effe ubi Yi. Amygdal ridarium pulcherrimum , in quo prater ceteras frudhiferas arbores confitas effe Apiygdalarum Malorumó, ihiti- nuces duo- meras plantas. Quoruin fru&tibus citm plurimum deleiteris,cupis per literas à me [cive non [olim quomodotis falu- rum gene- jrjrer vefri pof. fed utriuq, arboris naturam C» facultates. Quibus petitionibus tuu, Cr fi forte co fcritendi ga Duci um 76, tion fatüfaciam,quod ingenii tui praflantia Cr ves ip[a expofcere videntur nolim. amen,ut id mibi neglig. Amygdalas tie affribas , quum omni mea opera tibi morem gerere velim , fed fi quid defueru, id votum noftris occupat rumípe- pjbus, ut afferibat, optos — Amygdaleitag, nuces, autborum omnium confenfu , duorum [unt generum : DU' Pie pir fiilicet, quarum in cibis ef ufus, & amara, qua tantum medicamentu expetuntur.. Dulcium item (ut olferva- mme re poteris ) plures fané funt [ecies, Siquidem quadam magna [unt quadam parve quadam mediocres, ZR cainpre[fa,quedam votundiores.1tem nonnulla duriffimo conteguntur operimento,alPe veró imf: agii » - ze cea lum dentibus, fed digitis confringi pofünt.Sunt ité qua duplici conflamt nucleo. Quo fit.ut pro generis v gdssrum alias dulcedine C fuavitate fuperent. Fiunt ex amaris dulces,fi flipite circumfo[o, C» inima parte ciraut p putamín dvfluens inde bumor a! lergatum, dimittaturá, din. fluere;vel fi circa radices apertas urina; vel fuilum ftercw if- x "as X. fundatur. Edurisitem nucibus fragiles , mollesa, , ex amaris dulces Amygdalas crealis , fi radicibus antt is lia 3x ablaqueatis, aqua calida frequenter ingeratur.. Solet plerumqy etiam esttingera, Am) al pine ; e í E A Li Epiftolarum Lib. III. 130 | cfe feraces, quod quidem maxime egre ferunt cultores, — 1d fi forte Amygdalis to in riders ag : Mie eri, fteril's quo» dat, facile frudhiferas reddes , fi perforato arboris caudici calculum injeceri Q ita librum inole(cere p ce dih mods fe- ut foramenconcludar. — Praflat item ferreo palo arboris caudicem vi perforave , é deinde quernum p P raxfiat? — forti percuffione inferere, — Nec minus id facile confequeris fi perforata terebro radici teda Pto € —Ó Quot tmo- malleoadiges. — Seritur Amygdalus vivi radice, avulfo etiam ramo, [od nuce ip(a. ubi autem avu ffo fur dis feratur tibi ferenda fuerit, effo[fa fcobe cacumen pro radice interram figere jubebis , [ic ut erafior lignoffora, E ón erii i fum petet, — Sed autumno boc fieri expedit , priu(quam byems invalefcat. — At fi nucibus td efficere li n e zerra non credas, nifi prius liquido fimo, vel aqua mulfa nodeunamaceratas, — Quod tamich facere oportet ci r04 pe Calen. Februariae» — Ceterum niil eque degenerat , quam Am iygdalu, ideoque aut plantam faepius trausj erri, cile de x o «ut adultam inferi praecipiunt. — Fructum perdit Amygdalus facilime 4nte ina ritatem, noceta, illi plurimum genera Auflrinum celum. | Sed audias rem [citu pulcherrimam, Democriti po[leritatis memoria prodidit , nafci A ygdl x Amgdalas in[criptas, fi aperto putamine quis nucleum illefum tollat , & in eo quod libet feribat , üceietum jy mnoda ice charta & iterumluto, ac fuillo flercore nucleumterre credat. — Amarefcunt dulces Amygdala, fi primo ETHI- (cripta nas natutenelle arbores àpecore decacuminentur. — Dulces (ut Galenus inquit libro it.de alimentorum facultati- Ep ded : bus ) nibil pror(u adflringentis facultatü fartita funt, fola enim extenuandi atq, ab [Izrgendi vi pollent, quatum "eem vifcera repurgant, tum bumores é pulmonibus, ac thorace fputis expectorant. — Oleofz tamen ac pinguis factl- vecunr, : tatis, ut juglandes participes funt, cujus caufa C ipfa procedente tempore fiunt, ut ile Olco[a, quod eis longe mi- Penniicito nor infit bac qualitas, quam juglandibus, — Exiis [ane intelligi potesl , quod neg, veutri fubducendo conferunt, "a facultas, neq, corpus mnltum nutriunt, Hec de dulcibus Amygdalis Galenus, Quibus omnibus palam ft; quam ridenda Medicori 2e fit eorum fententia, qui la&eum cremorem 2 dulcibus Aimygdalis paravi folitum dari minime debere anbelifis, apes caterisó, pectori Cv pulmonis vitiis laborantibus contendunt, quod falfo fibi perfuadeant cremorem bunc omni« dam opinio no adjiricloria facultati non obfcure effe participem, eo tantum argumento freti, quód magno ane auxilio Dy- explofa, femericis propinetur , minime advertentes, id evenire ( fi tamen vera referunt ) non quod ulla fit in Amygdalis (ut Galenus inquit) adjfricloria facultas , fed prater id quod alvum non (ubducant ( ut ipfe etiam feribit) jua pingui qualitate bumorum acredinem, quibus plurimum Dyfenteria fieri folet, vesundant , c inteflinorum do» loresmulceant, — Hinc itaq, bosprorfu hallucinari Medicos facile comperies , quifal[a bac opinione dui , ve- tant dari ladeum Amygdalarum cremoreg tufüentibus , pleuriticis , anhelolis c aflbmaticis contra Galeni c «aterorum probatiffimorum autborum fententiam. — Sed jam tu ipfe judicare poteris , quàm magno duceretur errore cenfor clarifimus ille , quicoramte, tem clato fupercilio mecum contendebat, laleum cremorem ex. A» 3omygdalis dulcibus expreffum adffringentivi non mediocri pollere, C ideo in pirandi difficultate non effe pros pimandum. — Hac filentio involuenda non duxi, noti tamen (ita me Dii ament ) ut inea apud te cvefcat autbori- t45, fed ut cogno[cas, non omnes de bis vele differere poffe. Hinc itaque facile quis intelligere poterit, Amygdala, Amygdalas baudquaquam ad[trictoria effe facultate, nibil, inagis earum cremore anbelofis , & quovis pedoris ac pu- UB acte monum morbo laborantibus in cibis prodeffe , cin paruin nttriant , attenuent , detergant , vifcera expurgent, à tum bunores pulmone & thorace educant ac promoveant. Pra[lant incibis que jam maturitatem adiptere- centes ab arbore decerpuntur , quód minus oleofs (abflantia pinguedmisd, fint. rferte. — Praflant item quetam diuffigida fuerint macerata, ut facile delibrari queant, prafertim [i cum ficubis deyorentur. — Sicca. veró,qua mullum experta funt bumorem long? minus probantur. Que parum ignetorreutur pinguedinis expertes vffe- da , flomacho magis competunt. — Lace earum ivemorex Saccharo paratus grat ifirmus est cibus C mutritio: VaGeicres 4o ni idoneus , cancoitug, facilis, iis maxine utilis , qui ardore urina laborant. Augét Amygdalartm in cjpjy '9tts vis, tifus genitale femen, & vifum etiam actit , prafevtim fi cum Saccharo devorentur » vel inplacentas conformen- tur ex Saccharo, quas Maniiapanes vocamu. Torrefiuut etiam cv in particules diffecantur, e [ubinde Saccba. Mattium ro , velinelle ad fummum cotto excipiuntur , fiunta, inde vetorridaptacenta , que fectindis menfis commode pro Pinum fae bellariis apponuntur.Terunttrr cttm ampylo , tragacan laa, lacbrüma c fubinde lade bubulo C Saccharo ex. Bello: cipiuntur , mijcenturá, fffaul donec confifiant , C ad formauda inde varia animalitm geneta , busdam ad id effiaiatis reponu ntur y quoug tremulam quandam firmitatem confequantur. T ali Jape eduliorum " Yg22lis apparatu Principum , Heroum, menfe exortarifolent. Atteruntur in marmoreo morta. cuti Saccbaro gingiberis inomento c» Caporum pulpa , Cr digeruntur in 0jj4: , que magnu qua perfufe inlapi- mygdalis ento ad carnium in. proferiois edicum bic agere Catnibus ries s i5 pro libidine dul- rro : veeygi oL] Wer s ned! COntTAbant duritiem , fj deyo. Yotindus j| REN 2e 1deog, nonnullis [fe obfervatum, conferre Vor, pre- exAm da , -. Amygdale ( Florentinus in Geor gici ait ) ad lesendum mauritatem fateutur, cus ir dule » |) Amygdala- H RN [44 d uti j - 1 j rupta a[fervantur adufum. — Si autem 49€ €0riln exuant , paleis obruta contingo- risale E ena. i ebfoniisá, nullum pre, ent tu í amey Qao tem- » fi forte inibi alique fuerint , tollantur , paf ij Modi pore matus titatem o- Plutarchus &. Atheneus se. tendunt? Cefaris fili db uro c Pte, eb ida. refert idem Plutarchus a rufum Tiber;; A ararum Miis i "BTE tein d ence cid [elitum qui omes bibendi crrumig revue. Po d. à : [ j ; UE 0o oe Pie P " - P^ quominus temulentia tentavetur, Porro cuim Babies zip quina [enave amara commefye 4i ygda. Amygdalz N vx ti orar H " Ta, s Hhteranlamib roi, vnu clc i e e 06 I40 Petri And. Matthioli boc indigeas medicamento, fed ut fcias miram banc ejus facultatem , C compataffe etiam olim Romanos , pija Amygdile inde ac noftri campot ant Germani & cateri fere , qui Septentrionales incolunt vegiones.Vulpes preterea negas adfácz vul: */ tradunt , amaris Amygdalis devoratis , quinetiam ( anferes C gallinas. — Sed vulpes fanari ajunt copiof pesanfe- ffigideportu, quem fi dimittant, proculdubioemoriuntur. — Eaedem tufe C illitavitia cuti infacie, nempe len. Be ds eis tigines, jontos, impetiginesó, detergunt, Menfes admota ciunt. — lMlitafronti aut temporibus , cum aceto vel ro. .-— facto, capitis dolores mulcent, Epinyclidas fanant ex vino , item putrefcentia ulcera , C qua incarne ferpunt, quinetiam canum mor(us cum melle commixta. — Earum autem efa dolores finiuatur. — Somnum Conciliant C urinamcient. — Dantur utiliter fanguinem rejicientibus, mentba & amylo additi. — Preflant ad vitia Tt- num, & pulmonum inflammationes ex aqua pota velin eclegmate cum terebiütbi lacryma devorate, — Caltu. lofis sgreque urinam reddentibus profunt ex paffobaufla, | Mifcentur cum melle €» Lade optime pritistufe, dan. qa turá, fubinde jocinorofís, tufientibus coli inflammatione affetti , quinetiam aflbmatieu , purulentis, anbzlg. fis & pleuriticis, praefertim ubi cvaffa tentare, lenta incidere c excreationibus educere oportet. — T'ocinoris ob. Jiructionibus plurimum conferunt, expediunt enim venas extremas lent eraffisG, bustoribus occupatas , atque etiamexpurgant. — Lienofos juvant, c uteri morbospellunt, — Radicum decoQum vitia cutis in facie delet per- inde ac fructus, Gummi quod ex caudice profilit, excalfacit cr adfiringit. — Mlitum cutaneas impetigines tollit, Oleiex — prafertim ubi aceto fuerit exceptlem..— Prodesl potum cruentis vc jedlionibus, — Bibitur utliter cum diluto vino dp. w ad vereremtufim. | Hauftum cum paffo calculum comminuit. — Oleum quod ex amaris nucibus exprimitur, e Prefl f. Pac omnia mirifice preflabit bauflum, quinque vel fex unciarum pondere. — Siquidem preflat magno juvamen- cultas, tocontva yulvarum G uteridolores, — Strangulatus, converfiones , C eorundem locorum inflammationes au- fert. Vitisrenum, difficultati urine, fufpiriofis,lienofisá, mirifice prodest. — Dolores capitis, gravitatem ausa - ditus, fonos incertos, tipnitusó, difcutit. — Maculas er vitia cutis tollit à facie d eam erugat cum melle, cera & lilii radice, aut rofaceo cerato. — Oculorum bebetudines emendat , C ulcera capitis manantia, fuvfuveso, cum vino abftergit. — Hoc etfi dulci Amygdalimo longe fit ad omnia efficacius, illud tamen buic quandoque prafertur, etin facilius commodiu[que ab omnibus fumatur , tum etiam quod non adeo excalfaciat. — Ideoque co frequen- bec. tius utimur ad omnia predica. | Sed de Amygdali bactenus, — Reliquem autem nunc esl, ut de malis aliquid Sen. etiath ftribam, — Quorum genera (ut Galenus inquit ) varia ac multiplicia babentur , ut non folum eorum ya- ria indicat forma, (cd etim [apov, quo fit, ut non omnibus una tantum fit facultas. — Alia namque aufferum, alie acidum, alia dulcem babent faporem, — Sunt etiam qua mixto fint (apore, ita ut appareant c dulcia imul Grauflera, — Habentur C aliaiin quibus atfleritas cum dulcedine woauifefle percipitur. — Ad bac alia ctum aco» : re acerba invenies, quinetiam qua tres fimul fapores plane referant , dulcem fcilicet, acidum c acerbum, — 1d- 30 AN " eoque cum faporesin malis varii funt , varias effe etiam eorum facultares neceffe est. - Eteuim que auftera Dulia, — fnt, terreaquidem qualitate redundant, ob idque utiliter uferpantur, ubi atlffriugere ac voborate opus est. Aca ^ dafrigsdum fuccum babent ad refrigerandum utilem. Sed dulcia media funt temperature ad colorem vergentia.. Atqui cateri frigidiora imnavioraque funt , que infipida babeutur quflu. — Hinc itaque fit , ut varius debeat "ene ejfe maloyum ufus , pro [aperum varietate ^ Utimur quidem auftevu ad ventriculi imbecillitatem , ubi affeu id "| velexuperante calida inteupevie , vel nimia vedundante bumiditatefit, — Aceybis verà ubi bac autia admo- ies : onm fuerint. — Acidis utimur, cim cvaffum fuccum , qui non. sii2gnopere frigidus babeatur , fujpicamur in ipfo Dulium ventriculo effecolledium. — Que autem odoratoria, ac dulciora futt , in cibis convenientiera e[fe judicantur, — odotatiorà quemadmodum funt, qua Appia in Hetruria dicuntur , C» que Rofeaetiam appellamw. — Rofea Goritienfes, & quu ulus in poi rep(es Bertolitta VOCARE, fapore gratifiimo, odorata , wnanfuó, fuccofa. | Catevum etiam optimi generiao.— Malaque mala vitanda funt , aptequam in arboribw maturucrint, quippe quoniam conco&in funt difficilia frigidag, uc Tas. de permeant C pravi funt fucci. Qua verà belle matta in byemem , & proximum ver a[feruantur , 4a Glubrosa, ltbriora babentur. — Sed longo magis coa , quatn cruda , prafevtim fi ex optimo fuerint genere. Hac non fo- -Matorum dtm fanis bominibus competunt , (ed etiam eyyu quando, maximum afferunt prefidium , fed post cibum latim facultas, — ip(a dare oportet, nonntnquam dutem etiam cum pane ad ventriculum C flomachum roborandutm , it quides jecta funt appetentia , tardet, cibum «oncoquunt , quique vonmiru, diarrhea 4C dyfeuteria infefiantur. . Odo- Averrois 4/4 P'& ceteris, calidis cordis affetlibus fuccurrut , prefertim ubi decocta. prius fub cineribu , aqua Me [x demalis — C" faccbarofuerint afper[a. Quo fit, ut nefciam qua ratione. dixerit Averrbois ( fit amen cum veniataui P. n. ides fenemua lofopbi dictum) poma quacuva, phthifim procreare, quum id mulla fieri pofiit ratione, quaa Medici recipi — : ortels: debeat , quanquam cenfor ille Senex , opinitzue forta[fe potiu , quàm ratione ductu , bac Averrbois fententia )97.- z fretus , ubi pana à coma [uuenda probaveram ad roborandum ventriculum , affumentem potius Principem le i Manus Áo quam Mattbiolum, cajustamen autoritas , ut tuqui aderas redi noli, non folinn à Principe accommodi e verbis [ervataesi, fed etiam confirmata , quod vejetla novabac calumniatori fententia , poflhac à pomistem-. lia io cibis, Pérare noluerit, — Qna pracocia dulciaá, Vere maturuerint, inutilia, ac noxia funt, bilem enim generant tte : Que tpo- vosladunt , C flatus pariunt. Malaomnia feminis nigritie maturitatem prefeferunt, Leguntur post Aequi EM noctium Autumpi. Servantur poma que diligenter décerpta fuerint ( caduca quidem feparanda funt ,nà p- ; itesvanda, trefcentia cetera inficiant) tabulati atis flramenti: , loco frigido , eptentrionalibus fenefris, qua ferent. — die lucem accipiant patentes. — Ubi autem byems algidior fuerit , paleis operienda funt,ne congelentur& peto — eam, Raraetiam componi debent , necontatlu putvefcant , ac etiam ttt aer liberius [patiar poffit. Servamtur etiam diu, ubi manu illefa decerpantur , & marino mufco involuantur fingula. Confervanttty etiam [] dei, vel milii acervisobruantur, Conduntur quoq, diu, fuis vamulis fufpen[a in filibus magnis [piraculis. genter conclufis , effrato tamen fundo, tt fpiritus excludatur. - Hoc enim modo affervata , talia post by Remedi, ""Vehientur , qualia fuerunt coydita.Servantur etiam illefa fuper fufpenfis cratibus fuppofitis , [uper] adverfus, — "HI , vel panici calamis una cum ficcisfoliu, — Ubi autem mala vermibus in avbore vitientur , ille vermes, — prodibunt , fi arboris radices fuillo fimo urina bumane commiflooperies. Dulciora fieri affirmant , fi caprinm ..—— ffercu cum eadem urina diffolutum vadicibus afundatur , vel'fax vini vereri, — Morbos omnes alij it Afini- cei i num flercus aqua maceratum, Cr circa avboris flipitem eircumfufum. — Fecundiores vedd intu arbores Jh : diorucfia, 4?fe germinationem à terra altitudine pedis plumbeo circulo caudicem [frictim obduxerit itaq, permeri quoug, mala adole[cere ceperint , tunc enim falvendus circulus esi , C" fuo rempore quotannis Eco Epiftolarum Lib. ITI. ME TENES runs ] ici lapis impattusea vetinebit,. Si copia ingenti vamos onerayunt , fulcimgntis fu- |. dicium A ^ Mdh e vitiofa videbuntur , o padtorelila pleniora Mrd * d ' eren ber gravamine fublevabitur, — Inferuntur Mala in fylveftri Pyro , in Cydonio malo ,in Oxyacantha : ipid psc o igra Moro, que deinde ruberrima fiunt. Sieruce 4cce[erint : fufiantur arbores bitumine » pice , 4c xi Is nier o id quod non folum bac in arbore operatur , (éd etiam inceteri, Hicitag, babes , mi Soaps pn po E de Amygdalis & Malis obiter fefe obtulerunt defcribenda , in quibus fi tibi fatifactum effe intellexero , roc tam gratum , quàm quod gratiffimum. | Vale. vie PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, Cafparo Peugero Medico, B REGI "ritur de Hircis quibusdam lac copiofum prebentibus. Emineram fep? me legiffe apud Ariflotelern lib. 2. c. 2o. de bifloria animalium, fui|Je olim Lemno Infula Caprum, ? cujus mammis, quas geminas juxta genitale gerebat » tantum J| lach emulgebatur,ut inde coloftra conficerent.. 1dq, etiam prol mafcula Capri illius eve- ! viffe.Sed quum boc offeuti potius anmumeret Avi[loteles, adeo st Lemnio illi pecoris domino d confulenti,refponderit oraculi, amplius futurum peculii incrementum.putabam quidem, T e jid non,nif rariffime, tanquam Aliquid fadum preter natura ordinem evenire poffe. Atqui iuBedusms E nunc primum animadverto,boc tam rarum non effe pectaculum » cim uno (C eodem tem- reperti pore, bic in Bobemia diverfis inlocu tves birci reperti (unt , qui fuis ex uberibus lac fatis copiofum reddunt. De- A nuno & Vatuesl primus, cuju bic ad te imaginem mitto, ad Sereniffimum Archiducem Principem noflrum, ? cuju mam- siiondes anis ipfe ba&tenus plitries lac copiofum emulfi.Nam CUI, qui je oie boc monfiriferum animal attulit, jurejurando affeveraret, bentes. Ladis illius potu fz Epilepticos aliquos curaffe infantes,ut c aed, t ego medicamenti periculum facerem, illum domi mea alen- rosis dum tradidit mibi Sereniff. Princepsmteus, Atq, jat certior te, factw fum, id proculdubio non effe f alum. Dedi egolac po- tandum pluribus non folàm infantibus fed etiam Adolefcen- tibus C adultis, quibus omnibus non parvum preflitit atxi-. lium, quanquam infantibus magis, quam caters, — Verum cip fiiam bircinum jecur, à quo fanguinis totius fons ema - nat conitialbus adeo e|fe nmimictm, ut fi devoretur ab illis, gS ilice deprebendantur, non poffum profetto non mirari fatis lac ipfum [anguine genitum non folim id non efficere , fed quod maju es, Epilepticos magnopere curare. Haber boc animal, ut bic ex ejus imagine videre poteris, ubera antete(Hiculos, non longé à genitali, ut de Lemmto illo fcribit Arifloteles, Sed alter,quem ante paucos dies iifit ad Sereniffimum Arcbiducem, WMluffri Heros Gulielmus à Ro- fenberg, vir quidem ut Romana origine Clariffiimus , ita virtute c liberalitate (Mendiciflimus , eo in loco ubera non babet, fed retro in utroq, latere juxta tefliculos, nec tantum ladlis,ut ille altev, vedere videtur. Videbimus nunc, an qui ex iis na(centur edi fuum fequuturi fint genus, nam plures ex iia caprejam inuterobalent. — Hec Tanquam nova C noflris tenporibus inaudita ad te fcribere volui , ut cateri iflbic Medica c» naturalis Philofo- phi« fludiofis illaetiamimpartiara, — Nec putes velim metibi fabulas defcribere: plurimi enim funt bic bomi nes curiofi , quividenda novitat& cau[a C ubera tradlarunt c» lac emtlferunt..— Vale, Praga. BALTHASAR KLEIN MEDIC US; Petro Andrez: Matthiolo, m B- IX : Vitiritur Matibiolo lignum im Armenium lapidem ; converfun. - Y d Ui baclenu diftulerin, promiffonem meam Dor nonexifltimalisilam me oblivioyi tyzdid; €. Qui enim fieri poftit , ut Martbioli oblivifcar, viri Quare maxime perfuafum tibi effe cupio, me duum admiratione virtuti cr torum numero, quizui funt [Iudiofifimi, Utinam autem vicifam tibi mei fic placuerint mores, € confaetudo que quidem it di "udici joli x wmicitia dignu cenfear. — Sed dà b e diens M DE am. dd PA S T Nunc ut datam fidem liberem | mitto lignum in naturam lutj : E , ? Armeni converfum , € carbonem an- patum lapidi, dignum utrung, admiratione c» Jpearu perpulcbrum, — Dicerem id ^y tri Teameri C obfervantia mittere , "fitam vileefer, Now tamen dubito , quintibi bomini i PhiloJopbo, futu. TUS H * : € 142 Petri And. Matthioli vum id fit baud oitinino ingratum. — Mififfem aliquid mearum lucubvationum , ut tuum de ia jtlicium ( quad permafhi facio) cogno[ceve poffim , fed defcribi non potuerunt tam fubito, poflbac, DEO dante, Accipies, Vale Clarifune , Cariffimea, Mattbiole, | Ex Caballino monte, PETRUS ANDREAS MATTHIOLuUS, Balthafari Klein Medico, S EE Refpondetur pracedenti Epiflola. Abeotibi gratias (mi Dodlifiime Baltha[ar) non folum obtuam, quam erga me offendisob. ervantiam, fed etiam obtam varum metallicumillud munus , quód paucis ante diebus ad pluribus legendo, docendoó, maximo fuiffi ornamento, tot laudibus commendari, non pof- fum mibi non gatidere plurimum, quid nibil in bac vita praclarius quifpiam defider are pof- fet, quam laudari à laudatis & dodiffimi viris , quorum numerote baud po[flfremum effe, —— nonambigo. Novituum erga meamorem non vulgarem,novi auimi propenfionem, C» füagm 10 metranfinififi.Deinde cim me videam abs te viro Docliffimo, qui Lipfenfl Academie anni 3n mibi gvatificando bumanitatem, novi ampliffimam doctrinam tuam, virtutem , C caterasin genui animituj dotes. Quibus de caufis non (olim fit, ut tta pluvimum deleiler amicitia & con[uetudine, fed ut apertifüme co. gnofcam, non parum ine tib debere. Sed batleaus debis. Quanta quidem admiratione [im contemplatus ligni i illius fruflum Avmenium bolum factum non po[fumn tibi breviter explicare. Est enim meo judicio;tam vavttm fid. s in aerae ture artificium ,ut ab omnibus Medica materia fludiofis [pehari cum admivationepoftit. Tdcircovelim intelli- tatid: gastuum boc muni long? mibi carius e[fe,quam fi atri puriffimi tantundem à tuis fodinis ad me tranfmififfes, 1d nampg, intuenti mibi etiam perquam d.ligenter Santali vubri fruflum propemodum apparet , ubi verà dentibus experior , lapidem invenio non admodum dawn , fed qui facilà dividi poffit , quid, etiam labiis appofitus, iitin- bareat, Mira fan? natura vis in transfevendis tranfmutanduó, rebns. Sed boc etam maguanirum videtur quod boc ano in quibusdam Bobeinie montibus , ubi avgentimetallum foditur in Lapidea quadam montis fodina,ve- pertus fit à foffovibws integer ac ingens abietis arboris caudex , totus lapideus falus, cortice adbut non immtutato, Abiesin. preterquamincolore, — Sed nontam facile quifpiam conjetare potett, quopacto magna illa arbor per ducento- feo vum pa|fuumn dimen[ionem tam ingens durumá, faxum penetraverit , prafertim cnn uulla in vertice appareat in lapidem 7/4» — Oportuit [anà ( fi quid veri nobis imagimari licet ) olim boc faxum profundam latamá, babuiffevoragi- convetfa, d), inquam abies illa deciderit, eandema4, [abinde longo admodum temporá tvaclu , extuberantepetrifiza vi effe occlu[am c arborem immutatam inillius lapidis naturam. Nam crejcere lapides C snetallorum cuniculos develictosvepleri , nulli dubium esl. Verum non placet eorum opinio , qui fibi per[uadent , bac admiranda mon- firainterracavitatibus aliquando procreave naturam. Si quis autem quareret , cuv cortex son fuerit immuta- tus utià cum interiori materie : re[pouderem ego haudquaquam agens agere poffe in patiente non depofito. - Ete» , Ligoiin nim cum incortice plus aerea qualitatis, in ligno plus terree babeatur , nl inivum videri debere putarem, fi cor- 4o tex perinde ac lignum uon fuerit immutatus. — Foffles carbones longe antea vidi fubdtbitayiq, , an ex fepulto Foffles — interraligno, an ex fubterranei lapidibus fierent. ^ Atquicinn caybonem bunc tuum adeolapidi adnexum vi- carbones. deam , ut ex eodem lapide factum intelligam , mea jam omnis ceffat dubitatio , quo fit ut mibiperfaadeam, to- dei nature artificio e lapidibus , velé pingui glutivo[aó, terra fieri carbones , quo fiunt e lignis lapides , non ta« ien iis dicam facultatibus , citm aliam facultatem petrificam effe intelligam , aliam vero (ut ita dicam ) car- bonificam. — Sed quaniaim de his copiofe adinodum fivipfit vir dotiiffimu Agricola, & montes baberi crebros in Mifena [cribit, im quibus ingens carbonum quantitas foditur , nou est quód bu de hia pluribustecum agam , pie- fertimá, cim fciam bujofce metallice materia te effe peritiffimum.ch inea diligenter exercitatum. — Cupioaw- tem, ut; fi quid adbuc babes , velinpoflerum fueris confequutus , quod varum fingulaveve exif[anes, ne prater mittas, quo minus bujufce generis aliquid ihi etiam erum atq, iterum vnpartiari, — Lucubrationes illaiso tds inagno cum defiderio , ut ad me mittas, expe&o. — Scio enim eas nontantum delectationem, fed etiam uti-— litatem mibiallaturas, — Vale, Praga. LAURENTIUS SPAN A SPANOW Medicus, .. Petro Andrez Matthiolo,, E 1 E m 2 m E | Quaritur quid fit sin apud Hippocratem»... us : Quid, Axa DeUDav. : : x 2| Reea. queinter nos efl Daudquaquam fimulata familiaritate , C obvio tuoin vem Mei» cam ftudio , nequaquam mibi liberum video, ut fi quid dubii forte obveniat , vel clem NB nuam pre[lantiam , vel compellare audacter nolim. Nam C amicitie noflra aliquid de B mines per tne , flagitium exiflimo. | Itaá, C tuo amori ac benevolentia communió, cae modo potius fatufacere volo , quam tili alioqui maximis occupato negotiis parcere» cu] 2 3 quidem veniam deprecarià te, quimon folm aque audire jam, fed & cum judicio Ó dere paratu es , ocio[um fore non ignoro, Recenfeloigitur, quid velim, bveyiter, — Bippoerates libro feet pA ; rogare illud videretur , y privari dodlifimo tuo judicio & fententia noftra profefftoni bue [ Epiftolarum BEEN —3—^Mà. sa gp eei» , unde con xviadvapua Amm bodie apud ueftros pti- — s: de ratione vius meminit potus cujusdam, quem voneára vocat ubi feribit , ci) noi none ftat ipfim temporein morbi etiam acutie, banc forbitionem fuiffe infu, quemadmodum bx fanaefl, — Et fiverü ex Etymologia vocabuli patet , mixturam aliquam fuiffe , uméo enim mifceo fignificat, tamen ex quibu confliterit , divinare non po[fum, cum autor ipfe porrà nibil dicat. — Nec facile peruaderi mibi patiar , e[fe Homericum illum Cyceonem , de quo Iliados 1. fcribit , quod Hecameda, c) cà pacqu ninszt yur? enia Óaiow e sehr qpgaubeiu émi di aiyaev kr agi» - nrjgi xaAMudn Pai et. dAqi[x Aevità aru, E B Nam vinifertis cum cafeo c alba farina mixtura, in morbi iie, do quibu ibi agit Hippocrates , plane roh ? ao Cemperere videtur , cin autor alfler gentia , [utum facilitantia, c» maturantia exbibenda doceat , & febri plerung, conjuncta illi morbis , vini fortiorirtu[um omnino probibeat, 1n eo igitur animi pendeo, nec quid certi flatuerepoffum, | Et quia ned, apud recentiores ullam certam bujus mentionem fieri video ( Ruellium excipio, quippe qui denatura flirpium libro fecundo capite decimo octavo ad finem Homericum tantum Cyceonem infe- rit ) abstepreclarifime vir amanter Cr officiofe peto, ut, quid tibi con[let , & mibi C meo nomine noflra facul- Gallic tatis fladiofis benigne c fideliter pro tuo veteri more communicare digneris, Facit quoq, Hippocrates 7. de on T morbis popularibus libro in curatione Chavytü febre acuta laboranti mentionem Callipbylls cujusdam, cujus po- Hippoc. tw fuppre[[am urinam exciverit, banc autem berbamy, nam berbam ex appellatione opinor, apud Diofcoridem, Plinium & Theophraflum nonveperio. — Ideote quam plurimus vogatum velim , ut tuam de bac planta expo- nás mibi fententiam. — Promerebere eo dignas apud multos bonos gratias, C ita amicitiam noftram confirma ao f» tim efficit tione , que à me pre[lari po[Junt Me pote tibireddas, . Vale. PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS Laurentio Span, à Spanovv, ids Mee: ; Refpondenur pracedentà Epiftola, " Ametfi ocii fere nibil mibi faperfit , prater ea, qua fenc&u ipfaincipit jam afferre incommodi, ke 1 [15.2 cim tamen ob tuam in meobfervantiam é» meam erga tebenevolentiam omittere nonpoffimy qug quo minus tue de me confidentia ommbus modis re[pondeam , cateris poftbabitis , epiflola tu de Cyceone, & Calliphyllo apud Hippocratem y nunc paucis repoudebo, — Sed antibifatisfactu- vus fim nefcio, quumGalenus antiquiffimus C" grayiffimuHippocratis interpres C ;yceonem proprie, Cyceoa € fingillatim defcribere nequiverit... Isemim comment. fecundo (uper Hippec. libro de vidlus ratione in morbis Fippoc- «cutis (ficuti à teobervatum video) ubi Hippoc. Cycenuis meminit,ne verbum quidem deCyceone in medium af- fert. Necid abre fortaffe factum eft. Nam cumlib.cr Commento fexta de morbi vulgaribus.de eo fe latis tra Caffe fciret mon videbatur illi valde nece[farium.iterum de illo verba facere, Hoc itaq, inloco,quemte baudqua- quam legiffe wmimadverto, Medicos docer Hippocrates, dolores im umverfum curave,tis verbis.n doloribusprois mam ventrem purgare C» fanguinis ventrem vefcindere, tflio, fedtio, calefadlío, refrigeratio flerntitatio. flipium humores in quibss vim babent,Ó* Cyceonanaleficorum lacyallium,vinum fervefadum, acettan, fal. Hac ille. Qua declavans Galenus, cim ad Cjceonem deventum estque paravi vino aliquo edulio admixto sion ignorabat, ita Gal. dece k- ordei MR n" dolores oculorum ex ol firutlione erientes mitiget »tx Aphorifnorum inter- PE tat cis. Nunc veró Gralierum,quicuna, eadem ratione concitantur dolorumnonntnquam ob ane xeuxia, guinis erafirudinem, nonnunquam ex frigiditate, vobis in sentem veniat, cum fapitis C in ventris doloribus c m dolore capitis vocato Hemicranea, meracius vinum [emptum , confeftim quidem manifeffe juviffe , accedente deinde (omno,in totum dolorem fuftuliffe videritis. Vidiflis autem ree ur jejuno fed a|fmmpto cibo exbibes- Té. At boc loco utrunó, mifcuit Hippocrates,cibum, C potum. Taleenim quiddam Cyceon e$t , quemadmodum ' apud Homerum didiciffis: mifcentsburquidem alia cuim vinos commune verb omnium vinum babentibus : for- go taffe verà € cum polenta vinum mi[cebant, nece[fario dutem, c7 alia mifceri ex'boc nomine Cyceon veterts fi gnificare quifpiam putaverit, fi cos appellationem banc in eum fenfum magis accipere mdicati Aliquands ass cactigempim dolore vexatum fint cibo vinottijubens,ut opinionem megen conjirmarem,multis fubito cali- esc — n locum petentibus, eum ut fni veritus, magit cruciatum animadverti, Egoprofeilo vinum Ld pas d bu" ire arbitrabar , Gr experientiaidem te[fata firmiorem opinionem ae reddidit, Cy« m" "m En rum piri nequaquam poterit , nam ex utriuQ, mediocri mixtos Cycecnh é — d paulatim calef alefatlio in partibus affectirateefcens , fine multisvaporibus, C*vefri lefacit, facultas, ? intenfadigerit. — Hac adliteram Galenu. — Quibus tamen nibil certi i. eM simt Apud HUM, Nam ET D Y c Qu erti affert nobi de parandi Cyceonis va 4o PT SE FORTASSE YERO ET CUM EBANT, aen id determinate affirmat, Nec fufficit quod dicat Cjcéenem cibi d "4 Homerum didicerunt ejus difeipuli,quippe quod pic non arit modis id appara[fe antiquos , quod videtur eriam c)ceone . IDEM ALIA CUM VINO , Gc-Namq Sacchar ; ed C»ceó ü ie m e e r^ dr butyri momento, quinetiam ticpane triturato. ó corn, no ATADIME ERE (fe emen jum petafeverti haud alitaverim, velevinsC- poena velen codem. iia (ufpicari viderur, yel ex aliis fortaffe eduliis, quorum ufus apud agn AACHEN Furelie fcribi) ex vino, cafeo C alba farina parari Cyctonem vi eps Nai " 9- Matthioli pino, ovis, de eg ?un js, € lentenz intyita tte ; 3 £ E a po ue Peti Andr. Matchioli Deere ceonis geuere (t rect? animadvenifi') intellexiffe Hippocratem , quod éa mixtura compofitio, nullo pado. inyidu acutoruim morborum , nec in doloribus conveniat, De Calliphyllo autem dubitayerim quidem depras d legi apud Hippocratem y taNÀ eu or pro uaseigu[ov. Nam Galenus eo libro, quo obfoletas Hippocratis i Hippocra. planat, nullibi waxgynvsineinitit, Id quod manife[lo est avgumento,non uaxxlgusvov fed woo teu]ov le ME u tet 1€ re apud Hippocratem , quemadmodum mihi videtug legere Galenus, qui fic babet, uaooágu]ov Pate wal e " * — xov te oldioey [ov evopecfefou, Adeo ut credere obis nece[Jarium fit , vel in Hippocvatica ledione fube[fe mend Y velécontra. | Sittamen quomodocuná, , Galenus ebfoletatm hanc vocem waoisgexor Cy. àdlotyfay intres ; tur. — Quod inaxime Hippocratica dodrina aflipulari videtur , quippe bac plantapotui data , Charyti fe i. vocaffe urinam , ipfe fcribit Hippocrates : Adianto enim cienda urina non obfcura ineft facultas, Hujus js fententia effe fcio $'ulium Alexandrinum Cefareum Arcbiatrum , virum ut dodliffimum , ita & judicio Js 10 praditum. — Plura quàm bac , nonesi quod àme expectes, non quod nolim omnibus modis tili fatifacere fd «. quid nefciam quomodo melioraveperirepoffiüm. | V ale. à JOANNES JORDANUS MEDIGCUus, Petro Andrez Matthiolo, Dac... D. Rationem Elleborifmi parandi ad quartanam docert petit. . zem» Mpudenstibi fortaffe videbor , Dodlifime C Excellentiftime D. Mattbiole, qui pror(uienotu T ssl C uibildetepromeritusid àte aufim expedare,quod noti(imis tantum &amiciffimi tibiMedi- cis baclenus communicare voluifli. — Verum fretus ammitui nunquam fatis laudato candore, B| quo non auicis folixm , fed etiam univerfo orbi vemedia longe preflantifima publicaffi,non fum." — veritus id àteper literas petere, quod tu nullo , nec vei , uec nomini difpendio preflare po[les c mibi effet optat iffimum fimul & maximeneceffarium, — Equidem veterum medicorum vefliciis infiflens in pro-15 fligandis morbis Melancbolicis Elleboro, velut pracipiunt , corretto, nonnunquam fum ufus (atis quidem folici-. ttr, at uon fine aliqua egrorum moleflia & periculo. Que ambo evitare cupiens diligenter legi, C velegivaria Medicorum veterum Q* recentiorum monumenta, nibil tamen inveni , quod oinni ex parte tutum Ellebori ufum efficeret. — Inciditandemin dodliffima tua in Diofcoridem commentaria , Cr legi quod adiones de Ellebori di- luto magno egrorum commodo propinato , rationem tamen diluendi , feu infundendi apud tevetines, eam ego «d plenum, fi non efl moleflum, ex teintelligere valdecupio. — Quarete quam pofJum vogo, ut mihi per buncta- bellarium ve[cribas, qua ratione, &* praparatione utaris frog, Elleboro, & amicostibi Medicos tti docueris hoc. uno beneficio metibi jam pridem devindliffimum, emolumento ex tuis dodliffimis commentariis percepto , reddi. turus deyindiorem. Et [i quid erit in bac veghane , in quotibi ufui futura fit opera mea , eam offero promptiffie Antor, 4» absq, ulla prorfusexceptione. — Mittoportiunculam ejus planta, quam noflrates Antoram votantyea Ad-40 modum frequens in montibus bis nafcitur. Utunturvadice ad puerorum lumbricos. Scit e cupio, an ea fit, quam Napellus cap. de Aconito Dio[coridis fcribis ab Avicenna vocari Napellum Moyfi. — Habet hoc littus Peplion C drdgouaa. psc AMaylw [onte nafcentem , copiofam, radice , caudice c [lolonibu lignofis , folio , flore e feminealtbaa paulo mal. —— latioribus, — Toto babitu , long? alia planta videtur, quam ea cujus pituram exbibes , capite de malua , quam che, ex Theopbraflo ais , cultura tantum , C avteproceram fieri , ut vidifli Grignanii ad lacum Benacum. — Habet bec regio plantas non contemnenda: , ? quibu fi quid defideres , curabo pro virili bac in re tibi gratum facere, D EUS Opt. Max. dodlifime C" Excellentiffime D. Matthiole , te diuti|fnne fervet incolumem , v femper ad meliora provehat. Genua Non, Novemb. Anno M. D. LIX, 4 sisi PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS » Joanni Jordano Medico, iex E g-R-b Epiftola hac féquens refpondet pracedenti. | net 3 g Uanquam te nunqua de facie novi, nec ulla actenus mili tecum int evceffit amicitia gra- zi tiffnetamen fuerunt mibi literetua , tum quüd ex iis cognoverim, quamum dodrina ^ (33) M facundia valear, tum etiam quantatua fit erga me animipramptituda, ac in confequenla o E 1 14 B nifira amicitia voluntas, | Etenim tibil e[fe fuaviusin bac vita mibi femperper[ua ,nibil " E QE El gratin , nibil deniá, beatius, quam optimos , ac datos babere amicos. Noflra huic fenten* Eg tiefavifeplurimi DEUM Opt. Max. binc facil conjicere po[[um,quàd non defint quoti- mesE5 dieoptimi, ac dodiffimi viri , qui fua fponte mibi quem nunquam viderunt , feribam. D e meam expo[cant amicitiam. Quofit,ut nullius impudentiete accu[Ave debeam, quód nunc ad me tibiignorum feribas , fed potins te torum bilari ac benigno comple animo , atq, etiam latari , detuain me € do bumanitate, Ut autem id quod à me petis can[equaris,C me bominem candidum virtutumá, tuarum amantif- fimum cognofcas , mittotibi Epiflolam buic annexam,quam cuidam alteri medico de Ellebortfmo in quartanná propinando jam pridem fcripferam, Hacitaqstibi fatisfadum iri cenfeo, nec aliud addendum fuit , - Epiftolarum Lib. III. »" quad eadem ratione album etiam Elleborum preparare feleam. — Atqui bunc in quartana febre propinate badenus nunquam aufim, Uus (um nonnunquam illo in Melancbolici affectibus, fero caprino macerata, ade - ditis Paonia femimbm, Zedoaria.C* Scheniantbo, Alia Ellebori parandi ratione nunquam ufus fum,nec ullum RA DR ejus genus in pulverem contritum unquam dare potandum excogitavi, Arqui velim ubi medicamentum exe c oro cup pertus fueris, iud ceteris, quos nofhi, Medicis patefacias, ne putarent fortaffe aliqui tme id in meis non TtCl- antea iuum t affe Commentariis, vel avaritia, vel invidia perfuafum. — 1d emm negligentia potins quadam pratermi[jum € rend eil, quam quod voluerim boc medic. obtegere & mibi tantum affervare. Vidi Antora ummitates, qua longe edi i chariores mibi fuiffent, fi cum floribus C radicibus eas ad me mififfes:. boc fi poftbac feceris, meam de re bac — Antora, habebis fententiam. Quandoquidem, quanquam ex unguibus (ur ajunt) Leo cognofci potest & egonunc aliter Moyfi. 10 fentiam , quam quód ba fummit ates ejus fint Antora , quam puto appella[fe Avicennam N apellum Moyfi , nolo Napellus tamen id pro certo tibi affirmare,nifi prius integram ejus plantam cenjbexerm. N. apelli Moyfi imaginem ( n fal- la Napelló lor ) dediegounacum Napello.fed nefcio,quamodo Cbalcographorum, vel forta[fe tnvidorum cafa planta titulis Moy( rica fuerit immutatu. 1d quod mibi eveniffe video in majori malva, quippe quód nunquam in ea fuerim opinione,boc lus immu- Malya genus arboream fuiffe Malvam de qua veteres fcripferunt , cujusvei argumento effe potest, quod id nun- abre quam in meis afirmaverim Commentarii. Porro nec eam,quam in Francifcanorum monacborum conobro Gri- ecd negli: gnanti videram,genuinam dlevetgauu) ob lev effe cenfeo,quàd [crverim,banc ex bortenfi ac vulgari malva, Mona- gentia. chi cujufdam mangonio ac diligenti quadam cultura inflar avboris excreviffe.. Quam fententiam eà inagis ama 1n Malva pledor,quà nunc abs te factus (um certior ilbic [onte provenire genuinam derdtgomanoylw.Hanc fateor ingenue n ti- me nunquam vidiffe. Quo fit,ut novarum plantarum cupidusynunc abs te petam ne me bac planta,vel ejus femine Aody, icis 20 diu deflitutrmrelinquas | Poteris cum bac mittere etiam Peplíon. i fi protta bamanitate pra[literis prater ^x. id,quod mili gratiffimum feceru, non modicam fortaffe laudem tibi comparaveris, — Nam ubi primum baruiü flirpium imagimes in meis addam Commentariis, omnia bac tibi tantum accepta referam, Velim prater bacut quotquot fuerint ifle planta, quibus putas atigeri po[fe Diofcoridem noffruim in Reipub. commodüm, eas omnes hoc anno diligenter mthi affervares, quinetiam ur nullis pasceres [umptibus. Curabo enim, ut nullotue pecunié difpendso boc abs te fiat, ut fuis Antianus, qni tibbafce eds dabit literas, oretenus explicabit. Valé, Cà quo cepifli me amore profequere, PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS 3o Julio Moderato, Pharmacopoco Ariminienfi iE. ^ DT Defcribuntur Cersoimi fungi hiftoria ; 69 vives. Boletum Bohemi vocant, cum bifce meis literis ad te mitto. Putoenim deeotenibil unquam audi- Bolétus. ] vijfe, qubd nulla apud antiquos, recentioréfve fcriptores extet bujufce fungi memoria, quod, vepes eJ riri non pofiit, mfi tis in fylvis, ubi plurimi babentur cervi,àc venatores, qui bac natura Jecreta no- runt, fed quum bec in audita int apud vosnolim te in pofterum latere cervimi fungi bifteviam, d Cervini. vires. Fungumitag, bunc tuberum vulgarium modo fub terra nafci affirmant venazores, ubi cervino femine ig fungi bites coitu inficitur folum. 1d quod plerung, fieri folet exempto 2 vulva genitali adbuc feminis aliquid continente ma- ^* ri imperum fugiente famina.Hunc fort afe invenire nemo poffet,ni cervi ipfi locum quodam ftatuto anni tempor offenderent. Scalpunt enim naturali quodam inffinilu ducti anterioribus pedibus locum, ubi globofus fungus fub terra delitefcit quod olfactu percipere eas firmant. Spirat enim fungus gravi odore prafertim recenter efe (75 it, nec eo ve[cuntur Bobemi, fed eo iis in medicamentis utuntur. que venere iovent, Siquidein ad bor : : B EN TER T , - Siquidein ad boc pluyi- iri- mum illum valere putant, Cr prefertim quibumani genitalis faciem vef Triquem ufui yo Firmen dulci cive Jcumtibiafervato. Mittotibi preter id legitima CBalcitis, Gr vera Myfis aliquot — ^ Elaleitis&y frufla, qua ut apud vos vara, ita (ané cara tibi ) f A » : [pero Vale, Aus : ee ee. : 146 Petri Andr. Matthioli PETRI ANDREE MATIHIOLI EPISTOLARUM MEDICINALIUM, LIBER QUARTUS PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, ulyffi Aldrouando Bononienfi Medico " S: PD : Difutatur an larix nofira , fit larix Pini c aniquorum. TE Uor Epifflam illam meam, quam antea ad te nferam,tant opere laudibus effers, facuid jd iuquidem bumaniter & amice, ego me hercule mibi ipfi plurimum boc nomine gratulor, pra[ertim càm Robertelii viri Dociffimi(ut fcribia ) juduio,non parümytum elegantia,tum doctrina alicujus nomine probetur id quod ipfe miln vix perfuadeoquando ne mibi quidem in eis (atisfacio, quitamen fcripta mea,qualiacung, fint,a[pernari non foleo. Atqui multo d megutuonomine gaudeo, qued meis argumentis perfuafus , jam de Picea Cv Pinoin aliat — tranfieru opinionemyadeo ut tecum ipfe flat ueris (quetua eft buimanit as) ubi in publicis le. £yonibus, de pinu C picea di[ferere tibi fefe offevat occaftoymeam non folitin auditoribus afferre feutgntiam, fel etiam comprobare. Pro qua ingenui animi tui erga me propen[ione,fi eas tibi gratias uon referam, quus metibi de- bere non ambigo,boni confulas velim,quod plura nunc praflare non valeam. Verum ut cognofcas,quam promptu. . fit Mattioli animus in tuis expediendis petitionibu, etfi , que nunc tibi à me fcribi de Lariee de[ideras, fatu di. : Guó, non admodum facilia funt,non tamen pratermittam ob eam,quam de me concepi[li fpem,quimomnibu mo ian dis tue fatisfaciam voluntati. Quod itag,in commentariis noflris in Diofcorid. nulla dubi atione fcripfi, Laricem cum anri- "offram 4b antiquorum Larice nibil differre eam ob vem rationibus nonnullu perfua us dubitaffe te femper affr« quorum, ?/45/mo etiam credidiffe videris,arborem quam Laricem vocamusillam uon effe de qua fcribit Plinius, Et nevi- Argamen- dearis preter vationem bacinre bafitave,plura contra fententiam meam in medium affeis argumenta, fic inqui- p» ta contra . H . ^ Xm x ; s ; 1 Macrioli £95 Larix Plinn te[limonio perpetuo viret, folia pungentia habet.mon floret, cr eju lignum non ardet; flammanmá, fententiam 0n concipit, Cr ejus cortex levior es quam picea C [lerilis est, Sed Larix vulgaris pevpetub non viret, foliapune gentia non babet , floret, avdet, C corticem valde cva[Jum babet,e» fecunda est: ergo Larix vulgarit,non esl Le- rix antiquorum. Major nota C esl ex Plinii bifloria, C" quod non tr deat,notum e$t apud Vitruvium. Minor pro« pofítio est etiam notiffma ut te non ignorare cenfeo. Nec dicere oportet evra[fe Vitvuvium, Palladium C Plinium, cum certo illis notiffima fuerit Larix. Ad bac,fi vulgaris Larix effet Larix antiquorumycum illa Agaricum profe- rat tam notabile medicamentum, id fané non pratermififfet Plinius, cum tam diligens verum naturalium fuerit — Refponfio- indagator.Hec tua (unt ar gumenta.qua in banc te vocarunt dubitationem, Ea cum mea (ane fententia (ut ftam. nes ad Ee tim audies) firma non [int.(equitur ut nec ttta vera fit conclufio.Imprimis autem cur Plinio credam; Laricem per- mein phi petuo vireve nibil est, quod me moveat,tum quod reperiam in vefiniferarum arborum bifloria,pluribus in locit il- 4g bus in locis [um fibi ipfi contradicere, C (atis confusà de is omnibus firibere, tum etiam quod videam ajfrma[e ilum Tere- fibi contra- fiptho c Tamarici folia non decidere , cim tamen nos contrarium videamus. His accedit alia etiam ratio,que. Eurer Plinii fidem mhi maximà fufpettam reddit.Siquidem is ubi eas vecen[et avbores,que perpetub virent: Sylveftrim rub arbo- generis,inquit folia non decidunt Abieti,Larici, Pinaffro, Tunipero. Cedro,Terebintbo. Buxo,Mici, Aquifolio, Subte rumbhiftor. rj, T axo, Tamarici.Inter utraq, genera funt: Andracbne im Gracia, ubiq, Unedo.Catera verà omnes extra pte- : — 79" dichas (etenim numerare longum est folia deperdunt.Sed bac e$t falfum,cum Picea, Pb)lirea,Licium,Ciflus, Myra Arbores. -fu,Oleaffer,Thuia,Sabina;Sylvefiris Laurus, Pbellodrys,Celafler ubiq, perpetuo folia vireant. Caterum cum hat qua petpe- omnia ex Theophr L1.c.15. tranfcribat Plinius,non deest fufpicio,quin ipfe aieuv apudTheopbraftum (ut plerunt, Püreoc s Mfeciffe animadvertimus) Laricem vererit. Quà fit,ut bac inve nulla inibi Plinio fit adlnbenda fides. —— as —— Praterea,quód antiquorum Larix foliis fuerit aculeatis quoda, ejus cortex lavior fit, quam Picea, non atà ty nds quidem exploratum babeo,cion Plinii ipfius teflimonia,etiam contrarium probari poffit,etfi fortaffe ob non inttl- ere foliis. Je&&am Plinii leclionem,in boc aberraverint Ruelliu, e alii dodliviriz Quippe quiPlinium non intelligentes,ea qua acwears. — de Larice 116. c.10.- idem fcribit Plinim,Picea tribuerunt Etenim fi locus ille diligentius expendatur, facile cognte : M | feet quifpiam Grammaticus C Latine lingua peritus lectioni fubeffe mendatu-Ut autem me vera narrat Le Plinii locus tiem Plinii ipfiu teflimonio acuminata folia baudquaquam proferre cognofcas, exponam in primis vulgatam ia Lacicem Plinij [etionem.quam non intellexerunt viri illi doctifismi: deinde vero facil tibi detegam.ibi proculdubioquam — , Mia dam dee[fe particulam;quam fi tuo addideris Plinio latim eorum deprebenderis errorem. Plinius ia, locopri — citato (ut vulgatüm legit exemplar) fic babet. Sed Picea minu alta,quàm Larix : illa craffior, lviorj, cortiót — folio villofior,pinguior,denfiormolliorg, flexu. At Picea variora ficcioraá, folia. teneriora d magis algentit— tota, horridior est.Cr perfufavefina. Hunc itaq, locum fi diligenter xpenderis,non magno (ane negotio cogmofets (e Piceam,non Laricem cortice effe leviorem, & pungentia babere folia. Nam ubi Plin. ait, Picea minus alta, quam Larix: illa craffiar.leviorá, cortice,nemo qui Latine lingua fuerit peritus (e Grammatica non ignarus, afirmabit unquam particulam, ILL A, referri debere ad Laricem.[ed ad Piceamtanquam ad priorem C remotiorem parti- culam.Pr terea, fe illa omniaque fequuntur, Picea affignaret Plinius,non fuiffet illi opus pev tranfitivam dijm- iam, orationem pauló pos dicere:SedPiceerariora ficcioraó, folia.Nam bac disjun&tio manifefl? demorfir "- pris aliqua de Larice dixiffe Plinium. At tu fi vis bunc locumveflit uere, omnibus reddere clariorem, ita 18m cafligabis Plin.ex meo manu[cripto.. 1lla craffior leviora, cortice bac (id eft,Larix ) folio villofior, pingutor dett fior molliorá, flexu. At Picea, cc. Quod fi non feceris baudquaquam reti bunc explanabis locum,nec ullum Le quam vivum illi dederis fenfum, imo in pluribus fibi contradicere Plinium cognofces, Siquidem fi de Picea € - dequi dices,cum ait, llla crafitor layiorá, cortices dicds item oportet, Picea bifloriam fequi m inquit, folio Y nm 10 pium, Femine nen z(fe rigenttafoiia ad mara d'fferenttam,quod 1b, AT 9 Y E, ni! aliud fignificet quam etiam, 2o yertit, fed lib a.c 6.67 lib. y. ct. G 9. cap.1. G2. de hiflovia. Quinetiam de caufis Iub.t. c 21. m lib g. v 24. Cr lib. 6. 6c Epiftolaram Lib. IV. . 147 fior pingaier denfior, llis, flcxs Sed quomodo fieri poffit ut ea folia,qua prim fecerat villofiora m. irem fisra moliorag, ilico fecerim rartüra, ficciorá tenuiora (magis algentia tibt ipfe tu judex eflo.. Quamobrem fi bac omniArtie expenáeris, illico anmad vertés m vulgars, ubscunque edita fit, Plinii lectione ; defi ier -H particulatis H.£ c , non folu cx Plinio manu[cripto fed ex depravato lectionu fenfu.Qua omnta cum vera fint, faij um t fe c «3 vincunt, Laricem c[Je cortice Picea leviorem C. pungentia balere folia. Siquidem villofum ér |: nojum contrari modo fe babent Nam villi pil: funt tactu molliffimo,qui quantum a [piu differant baud te latere non yu bigo -— * 4 Plinius cum ferrei Larici folta nan e[fz aculeat a,eadem villofiora, pyngu'ora,mollior ag, pilorum modo haben fc niit quema imodum im neffra vi[untur Larice. 1d quod eodem caperepetirt de Larice pariter fevibens bis verbu. M4 bréz vior C durior, Famtna procer:or, pirguioribus foliis & fimplicibus atq, non vigentibus.. Nec velim putes dixife Pli- 1d Plinii locis imodum in mare , alias fib ipfi in eodem fere loco coutradut et P 'ánius, ex expofitus, allatis fuperius rationibus. At fs objiceres,eundem fciipfi ffe Plin. bb.16. c4p.24. Pino, Prcea, AbietiLarici,Cedro;ptnz piisius fepe gentia ime[fe foliaycitm bac videam tranfcribere lum ex Theophr. L1. c.15. de plautárum hrfforta,nec ibi Lartcw ulla mruocx — fiat mentio, vereor fame, ne Plinius ibi Tbeophrafli alzue Lariéem verterityut aliis in plerifa, locis ydem feciffe anno- a " iet tavimus. Qua quidem perverfione perfuafus Theodorus Plinii potius Jfequutus errares quam Gracam Tbeop hr. h dem; máleyeree Tbheopbraflum ipfum in quam plurimu iocis pervertit.. Siquidem uti Theophr afli codex babet, A'navaclee v6 jn viv Tlicodoru& inpr ni]a và Ti mabonns nod nu», coi EAdPrug, Pvt AA nédes, Theodorus Vertit, Pini quog, Larici Abretis atq, etiain: notatur efl,eriam non nigentibus, quem Cedri éxtremit ace pungentta folia funt. Quod etiàm fecit lib, & £.2. de biflórra. lbi enim Theopbra[-w babet , fov 3 eon d diru, qain, mirus, Que verba perperam vertit GAz.a.ut Abies, Pinus Larix. Atqui non brc folum aízue Laricem im- tap 18. ac alis pleri/q, inlocis,qua in Latino Theopbrafló'caffigare poteris. Quód atitem Plinius Pinun fepe perperam Plinii erió- pro Larice acceperit , conflat ex e , quod lb.16. c.10. fevipfit bis verbis, Lares vaorbts eft, ut vada fiat. Quanioqui- id t dem Pini proprium est boc, non Larici, 1d quod apertifime comprobatur Theopbra[li teflimonio, qui Ub.3. c.10. de prm bifloria [ic babet , Morbum Pinis accidere talzm Idat incolé narrant , cm non folüm cor, fed etiam parsextremá £audicis in tedam tranfiverit, tunc flrangulare quodammodo,quod [ponte accidit üibertate avboyis lavgi(fsmayquoad quis conje(lare poffit. Teda exim torusi efficitur. Ergo bac Pim propria affeclio est. Hadenus Theophr affüs. 1d quod pio: fgl bic in Bobemia,ubt tngentiffima Pinorüm (ylva ubiq, ferà habentur, cóntinuó Videmus Preterea Plus lóco fuperius va wBohez citato (éribu ,Laricem ufta vadscibusrepullulare nuuquam. Picea vero coutra, Quibus manifefle deprebendttur, ic cu E etiam perperam Laricem pro Pina u[urpaffe illum. Etenim Tbeophra[fus eodem Lb. C cap. nupér citato, Prmum, im- durar te tbi fLorid a quot annis inficiuntur Pinzi odore (ut eg mibi teffi effe poffum ) baud qüidem iigrata. Quofik st lunio ve ] Pi'rfi &tog lOtátur, inii fubferibendum non fit,prajertum citm videam negafe illum, Populum, Mjricasi, Alnum baudájiraquam fructum ü — Minido qud iine Juffa Cefarit admità incenfis vitgarum fafciculis ac facibus. Larices i, 2*7 qui P reipuetint ignem.» dicantia id évetifz mon duod Larici iateria hon comurarur , fed quod ven- Viti pidofior f ala. non itafácile accendi potuerit, píafertim quod omni avbórum TP BAS es TOT ET HS DTSJETEIEI qUOG 09H materias que (olidror [rt. monilligo prj... PUgna- EN D eu fu facile accentarur. Eténim Laiiix faliditaié ac duritie rà cateris cc dis "s etii us - 14 lapidofam quandam coniraxerit haturám € eju reina tóntábuerit süirüm fare non cs fi nonità fetisabrhis pratermiffa.Sed miráripotiu debeo. quod à libro decimo fexto. cap. ockav. fuerit fabulaius : F SS " Mi Si c GAP : M 2 JJuerit bulá *Y : m i 7 E - pp: agaxicunferre, quod tame. ut falfifimum efe [ciis ita big. bita ps ma. iiia Vaf m pulla e mela rite i fuhefle snendam,quod fcilicet ibi. son granit] eras arbóres legendum fit jut imp il 5m; s hadentifinus ad Rofarikmi Polónusm fcribéns f'abularurst? bunc Plnis loce. (zs, oo iot impüflor ille ompiun, im. Gail&dinus - í Plinis locum fe Wm ri ; Ea we ScpEom EN primum duum 148 .. Petri Andr. Matthioli dem ibi Plinius in univer[a illius capitis oratione de alia ve non fcribit, quam de bis,qua eglandiferu arboyit us Prites "piunt. Quo fit ut quum veterator ille locum bunc Plinii baud emendarit,non Plinium cafliga[[e fed ip uni cafigai ne indigere jam cogno[cere.Ceterum fi prater bac reliquas Laricis not as expendamus, nzbil fané erit quod "E quo minw Lerix noftra non fit legitima.Siquidem fi corticem intueamur, eft quidem is Picee cortice £r affior, ut pli. mus inquit, Simateria praflamiam, folidam eam. firmam, robuflam, perpetuamá, con[piciemus, c» alium & ng. vium fabrici aptiffimam, cim non [olim in ficco, fed in bumore (ut Plinius inquit ) pre caters valeat, Si ligni colo, vem injbiciamus,quinetiam fi odorem experiamur.yubefcere [an no[tratem Laricemyac acri effe odare. un cum Pli. nio fatebimur. Si manu ejus quoq, (aporem deguflemus,amaram illam cum Vitruvio dicemus, Adbac fi decortica, tam in flumen, vel Lacum projiciemus, non fluitare Laricem noftram , fed illicà eandem fundum petere intuebimuy, Que omnia certifumum prabent judicium, nibil ab antiquorum Larice differre noffvatem.. His accedit arboris vafa [r] proceritas, natale folum;cr ipfatripartita germinatio.Etentm noffra Larix facile ceteras coniferas arbores longitu. dine uperat.N [citur in montibus, & univer[aRbatia regione copiofi ima babetur.Unde ad reflituendumN aum. «liarum pontem. T yberiu Ca[ar(ut ipfe teftatur Plinius) ingentes Lariceas trabes advebi curavit Quinetiam obfer. vatum e[fe (cimus ter in anno noffram Laricem germina fundere.Prater id manmifeflo esl arg umentoLaricem mo[yam effe genunam,ea.quam fundit Refina falsó Terebinthbina M. Lyropalis appeilata.Siquideim bac fubflantia confiflentia, quinetiam colore. odove, [aporeá, nibil penirus diflave videtur Laricea Refina , de qua ipfe memimt Plinins lib. de- cimofexta, cap.decimo, C» lib.vigefi inoquarto,cap.[exagefimo. Etenmm € Larice Refinam erumpere ait melleo colore a4, lentore odore viro[o.nunquam dure[centem.1d quod ante ipfum dixeratViclruvius.Siquidemis Larici Refinam liquidam effe (cribit, mellis Attici colore cr Pbtbificis utilem. Qua quidem nota in nofira Laricea adeb clava appae vent, ut Thyre[la cacior dici poftit, c Marpefia caute flupidior, qui banc non noverit.Refinam effe Larignam,de qua 1e memitiéveVidlruvius & Plinus.Cateriun fi cuiptam fortaffe tot vationibus,tot argumenti,tot praclariffmorum au«.— porum teftrmoniís (atisfatdum non efl con[ulat i etiam Galenum C ejus naval yévo libros perlegat. Ibi enim.lib.L.cap, decunoquinto, Cr lib. VI. cap.1.&y LI. quinetiam lib. AV cap. rq. pluribus fan? modis 4t4, teflimoniis comprobatum effe reperiet, Refinam Lariceam noftram, nibil prov[us à genuina ditare. fed ip[am eandem effe. de qua idem feribit Ga- lenus, cfijus eriam avo Tercbintbina loco ufurpatur Larigna, ubi illa non effet ad mauus. Quamobrem mirum nobi mou fit, (i poflbac, ubi [uperioribus annis Terelinthina vefina defecerat , ubiq, pen? ejus loco Larigna invaluerit uu, Sed bisita [olide aperteQ, comprobatum effe avbityor,noffram Crantiquorum Laricem unam Qreandem effe plantam, ut ntbil amplias bac in re non foliym tibi fuevit ulterius ambigendum, [ed nec aliis quibusdam, nifi fart affe pertinaci Larigosm Dos ac contentiofis quibus cum nullum mili intercedit negotium.Ex quortm Agmine, qui tam temerb a[feverant La- Me sos ricem nolram, magnam illam effe Cedrum,quam Pliviu Cedrelaten appellat , cuju, in facri litera apud Hebran 30 5 nthina £4ffe quens bonorificaa, fit mentio deinceps ab omnibus deridebuntur,ubi banc ao[lram epiflolam legerint.Sed ni- ulurpave- bil est,quod magis bomines etiam non indolos in delirium ducat , quàm ipfa peffilens ambitio, qua plurimum jj due end i cuntur,qui,ut pra cateri [cireac (aperevideantur nil aliud die nocluó, moliuntur,quam ut novi inauditiá, aliquid 17^. veldicant,vel fcribant Quod ut confequantur, fucatis fopbifmatibus [uas ade) concinnamt fententias,ac poliunt, ut fludiofa juventus,cui bac non ita facile innotuit impoflura,hos pevditos nebulones pra caterü evehat ac colat.Sed ubi in eorum veniunt judicium,qui vem ip[am ubiq, exploratam babent, facile fongia veritatis detergitur impoftura. Earicem 4r quis tag fuerit mente alienus, qui credat Laricem noflram Hebraeorum effe Cedrum cim Plinius dea peculiarem € à Larice fecerit hifloriam,& quid illa Abieti non fit abfimilis, Cedrelaten appellaverit? Quam qui in monte Libane contraGui- Viderunt, ut Bellonius, C qui Hierofolymam S.A Lv .4 T o g15 noftritumulum peregre pyofict[cuntur , non Lariti landinam, fimilem pingunt, fed Abieti : Unde reBà illi nomen à Gracis defumptum ksdgendien Plinio inditum esl , adde etiam t quod buic folia perpetub virefcant-Talis itag, eft peffilens quorundam doctrina, quai cüm tratlu temporis veris, ac folidis argumentis expugnatam, dirutam, collap[amá, cernunt. néc ullis poffint fe tueri prefidis,illicà ferarum more in furorem aguntur, more canum rabidorum latrantes & [pumanti ove oberrantes. Quimetiam vipereo quodam ve- neno perfufi tantüm convitiis, criminationibus, maledits, C omne genus feditatibus confidunt. Quo poftea fit, ut. dum alios le[uros fe putant.[e ipfos interimant.C non folàm ab ynimtcis, fed etiam ab amicis perpétuo habeantur ) probrio. Ego verà cim veritati propalanda fuflinended, femper fuerim addi&tunfiilá,mibi magu femper fuerit in votis,quam Rempub.ac pofteritatem juvare, borum perditorum bominum calumnias,erimimationes convitia, malta dicla, pe[lilentesG, eruGLat iones, potius equo ac forti animo ferre decrevi quàm àmeo inflisuto defiftere. Sed meagre feras obfecvo, mi amantiffime Aldrovande, quód tecum de bis colloquar. Quandoquidem cim baud me lateat, te Ye vum e[Je integerrimum, candidum;pium, cr dotum, volui bac ad te (cvibere prater ea,qua de Larice differui ut uii $0 in bofce incideris Sophiflas c contentiofos Sycopbant as, meum [equaris confilium: Cum probiscandidisó, viri eng confuitius fit, malorum omne genus expediri, quam ne tantillum quidem à veritate defle&ere : quam qui opprimere fludent, ii (an digni funt, ut & medio tollantur. Interim velim,ut tibi perfuadeas, te tantum tibi de me po[epallceri, M quantum cognoveris à me poffe preflari. V ale. :: HIERONIMUS DONZELLINUuS MEDICUS . ac Philofoph.Petro Andrez Matthiolo Serenif.Principis ——— a .... Ferdinandi; Archiducis Auftriz Medico. crconE RUN aet. S PE : i - Cenfolatur Matthiolum adverfus imvidos cj» blateromes, Um omnium artium is ufus fit ac finis, ELUSUM faluti & commodo [erviant., ac famulentur , eartm tamen nulla (copum bunc propis attingit, quam Medicina, quareliquarum veluti princeps & avibitte &onica, Vli utitur tanquam admimiffri, ac earum aitiones ita temperat ac moderatur , ut (-— moxie C perniciofa erant futura, ejas beneficio & commode fiant é falutares. Sic e Medie TÁa ^ cinam affecta unt artes inferiores ut earum atisiet repas fit conftiruenda, : doen ies eA Epiftoiarum Lib. I V. 149 YAT ionem ac contemplationem magu requirunt difciplina ac fcientia. ejus ope Gr auxilio ità videntur indi, pe fine ipfius fr ulim nec compararinec exerceri commode fatu poffint.Cum entm ingenu ac Sapientia fludia bonam - en dinem corrumpant ac labefactent, c quod generalu er ab Aniflotele eil prolatum , Li nius fcilicet rei ortum, & Ferius eer er efe interitum ,bucetiam apertiffume accommodari popit,quis non videt folus art Medica opera adjutos bomines im set ire Divinarum;,atg, bumanarum rerum contemplatione ver(ari diutius pole ? Et quando bumanus animus, ft perpetus perturbatunum flucibw agitetur,ad rerum fcientiam pervenire ninnné pofiit , ac verifmum fit illud , quod dixit Libro Pig: Arifl an (edato ac tranquillo ammo , facile prudentiam ac doctrinam imprimi comparari , efficacius bac in pone v Medicina quam Ethica fubvenire nobis potesl. Si animi mores Peorporum temperamentis, tanquam e fontibus Was mant,ac oriuntur,quemadmodum in peculiari lib. certifumis vationib.Gal. confirmnavit,ea vero immutare foliusMee 16 dici fit opus, conficitur, non tantum corporis, fed animi quog, valerudmem 4 Medico tradari,qua (ane utvaq, ad fa- La. Bácf. era Plilofopbia fIndia liberrimum nobts aditum patefacit. Quynetam cu orum tria genera ab Arflotele recen- Re M feanitur , qua ad corpus pertinent , inter animi ac fortune bona medio in loc / conjimuta, ut commodius utrisq, - fuiffe sq ari poffint. Denobilioribua illis animibonis quemadmodum Medicina sndrgeant , antea dicium eit. Foruità verà fine firma valetudine.ac robu[laynec comparari, nec retineri nec eorum frucium percipi pole. fatis patet, cu (jué certe fola Medictma opifex efl. ac procreatrix. Eam itaq, nontantum artium omnium prajiantifmam fed etiam ge- meri bumani matrem,nutricem, atq, alumnam effe, quivu facile potest judicare. Cujus etfi multe funt partes, deea tantum mibi nuvc futurus eft fermo, qua Medicam materiam defcribit ,& à Gracis oom) [eu eapuanzvemi ef appel- i lata, quam ego certé nunc multis nominibus alris preferendam audacter pronumtio,. Hanc fane primoinventam, at Lio d veliquis antiquiorem effe,Gal.efl aut bor.Unde etiam apparet eandem cateris deflitutam utilem effe mortalibus, cum ls ybi» 20 fine bac alie tamen inanem tantii, 4c inutilem notitiam nobu adferant, ac lavgiantur.V idemus certe mulros etiam- mum folide Medicinasmperitos, fola tamen auxiliorum motitia plurimos juvare, C* Empiricos olim veltquarum Me- dicia partium rudes atq, ignaros, multa prafhtiffe in generis bumam falutem, Gal. reffu e$ (uculentifimus. Quic- y jb. de $e» quid vero aut dicunt , aut contemplantur Medici,bunc unicum [copum babent,ut medica maseria vite atq, oportue Gs, ne uti poffint. Et digniorcs,ac praflantiores Medici illi femper funt babiti,qui in medicamentorum fylva cum divites funt,ac opulenti tum vires C | acultates fingulorum babent per(beitas,ut prudenter Crcum mortalium emolumento illi uti [ciant.Poft longas enin [peculatrones,posl diutinas Medicorum iter fefe fui in deliberatiomibus concertatioe nes, pofl morborum examia;po? caufarum, fymptomarum fignorum, indicationum , ac reliquorum qua legitima curationi (unt premitenda, exaciam invefligationem, ad materiam ac vemediorum penu tandem vecurritur, fine quo innu conatus i fludium fine fruciz esl futurum. Hujufce praterea Medicina partis ea est preflantia, ut 306 mul'iplicem ac variam pulcberrimarum rerum [ctentiam n fe contineat & complectatur , qua per fe ac fola u[uid, dum adhibita animum peyficere atq, omnium bominum ordines , mira quadam voluptate ad fefe allicere ac dec. ledare quam maxime poffit. Quicquia calefles ac immortales illsorbes, fuó ambitu C complexucwcum[cribunt, id totummateria e$t Medica.Ergo peritum Medicum eorum nibil fugit , qua in (ublunari boc mundo [unt collocata, Et quami (ubjeci noniitate, aliis Pbilofophie partibus, nom antecellat utilitatetamen,rerum varietate, [cintia ceto girudine allis non eil imferiv.Yeuu itaq, genere: aeris facultates,terrarum differentias maris, fluminumfoutium laa uum, paludum qualitates. foffilium, metallorum, lapidum, gemmarum, herbarum, arborum, auimantium ut pi» fesum.avium.reptilium,quadrupedum reruma, ommum;que ad illa quoquo modo pertinent, aut ex illà oriuntur ,at profluunt , vires ac natuvam Medicus novit , Cr contemplatur , ind, eo potiffimum elaborat , ut aut fola, aut fimul Wixta, 4€ Varie praparata, & ad profligandos morbos oportune adbnbita, ui [éite Galenus aixit , ex óc fiant Bondí, Galen. IUL, 40 ura, que (ane praclaro Encomio Afclepiades infignivit, qui xégas rüv feàv appellavit.Hanc Medicina partem plu- Methodi, res antiquorum traclarunt, memo tamen luculentius, nemo exaclius , nemo diligentius, quam Diofcorides Anaxat- viocori. beus, qui profeclo in ea tradenda tam praclare eft ver[atus, ut omnestum «quales fuos , sum antiquiores etiam fuo des ex:&e lumine ita ob[curarit ut neglecta à poferu eorum monumenta fitw,Cv fqualore obdu&la,ac obliviomtradita tandem "teram z interierint. Quicquid etiam pofleriores ea deve fcripferunt iium ultro 4cCeptum referunt,e fummam bocin gene- err ek : : tractavit, re laudem illi jure merito concedunt. U mus mibiinflar omnium futurus eft Galenus, qui honor ficum ac locupletifa- Lib.de fün- mum illii verbis re[f i pertitur. Inter omnes porro Diofc.mii videtur iffime i lie. V1, : , nis verbi ce , itur. 7 ; perfediffime confeciffe tractarum de medic.materia, Fuere quidem £p autiquorum.Cr poji ertorum plures qui aliquam Medice mai eriapartem, puta : : de aut de plantinaut de pifeibusaut de merallicit.ac fofülibu fepavatim funt perfecuti,at Diofc.unmer- —— m plo fibi pevtrattandum duxit , quem poftea imitati vecentiores, ean- * -- - e n 2 5o nt atà, elaboravunt, quedam etiam addiderunt , ut folet tempus , rerum omnium pater, femper , e facn feterunt meliora : ai ydg ddbv spon peoveidlss Govrlovis, Ex quotamen Me« Fr, m ; N 2 füllevarsiros S rg tr "at ars majus quam cater, nanfragium Yn Anbes j medic. tam fimplicium,quam compofitorum tam ma ; T. deca [ - 5 Yum, qnam confufionemsac pertur- E »tit non vulgari mertalium dicis peccatum. Tanta enim fum obcus dani Ta erm heroico ms e retiputmeat corphetm, eruditiomnes etant lludribi maxime gratlandum qj "mete. ] RS * : qu » non. Anc aut illam "em - fysamingr fus immanekeseaferu eciialiarcienafihlqener abeoescal]o ue baile cma diem eultresuerimerh terae ee 9» Patri ali etiam, fater mfra bae tar epa nemi de [pererud vom edicogomer. Des "A Fa hera g lis. SISUR o MAR : dete s affa quadam. acrudia bujos fabrice lineament Lem embollate paries Med cens. z ACIES TepTafentas.C. UE de BERtA , 4t tu vivos colaresinduvc[li . ac veras nobis verum Medie ma PIAPIMACALTI CHD EA PATET à Medica tratti dab, prac pue artibus al folnatur querum aL 575 um EC. tra P7 : NU EA 2 * 1 d E. " e Pea Andr. Matthioli | tera fingulorum vires, ac facultates docet, altera vero bifloriam exponit; tu trang, enarvas,ut-nibi] Pretermij; videatur.Praclarum fane bujus «dificin abste jactum eft fundamentum , cum Dio[coridem ipfum explicandy, feepifli, ex cujus unius vera intelligentia bec demum Medicine pars priflinum y ac leguimum candor, cipe, potesl.Nec vero ipfum tantum auiborem explanasob[cura retegis abdita patefacis, ac legitimum fenfum ejuyeig veflituis y (ed quicquid etiam apo[lerioribus cov acis, Arabibus Cr Latini esl inventum, in tuum illum velut TI a veponis, ut quecuna, ullibt extant ea de electu digna, illi tanquam in opere ab[olutiftimo fnis in Locis vollocata reperiantur. Si quid pratereasaut ab antiquwyaut arecentioribus Aveclavatione esl AbeTLAUII S ETT fo tem aperis, 6 optimis argumentis ab eorum fententia difcedendum [uades, fcilicet nevudibws, ac hpeittió: grayium alioqui & dotorum virorum authoritas imponat. Q-oniam autem (unt plurima medicamentatam fimplicia quam «ompofita,non ita pridem inventa,quorum ufus multis adbuc est ignotus complura etiam ATGABA QUA DAUCOFUI, ad. " snodum manibus contrectantur:Tu invidorum odia nibil veritus, publica faluti confulensex recondita log bac in lucem profers , eorum vero energiam Gy redam utendivationem doces, qua certe inve & liberalis Cr cagáidi animi egregium in pyimis [pecimen absteeditum cum fumma gratiarum actione cuncti agno;cunt (y t0Hfitentuy, . Neminigiuur mirum videri debet, fi uuverfis mortalium ordinibus & conditionibustam gratw accept, ju rug bic labor.ut nontantum M edici,Clinici/Chirurgi,Pbarmacopn, fed omnes etiam alii;qui ab bonejHs fludiu mini NS bborrent,tuum Diofcoridem tum voluptatis tum utilitatis cau(a expetant.legant ac manibus quotidie T€rant, Me, A B lia mini certe,cim optimus yir ac diligentiffrmus typographus Vincentius Valgrifius Venetiis mibi BAYrATOt 4 rina iljg exeosplaria €ditione fupra trigimra duo milla exemplarium badtenus fuiffe divendita Grdifiracta avidifiime tAIBED à QUam ply. veedia, — rimus etiamuum flagitari , quafi vero nunc primum recensin lucem emittatur, ut facile appareat, noftra bac etate ed ue librum nulluin magis gratum aut libentius atq, alacrius acceptum in publicum prod infe. Netamen tantus Lbejatrus pfit Match, folis talis effet comunis, ex Italica in qua primo fuit fcite fcriptus, bmgua,nullu laboribus aut vigiliis parcens, L- E tinum reddidifli, tuam ita guxapfowalav declarans,c* bonum quo communius,eo perfeciuus ata, praflantius cese | mme ignorans.Tandem ne quid in abfolutiftumo opere defiderari poffit rerum fereomnum,quas Diofcorides iradaty — vivas imagines adjecifli, quarum (pectaculo non tantum erudiri fed delectari ettam bomines queant. id autem utege atte perficeres,dici vix potest quot labores a[lu.fr: gara, celitempe[l ates, peregvinationes longinquas pertulifliquit inacce[fos montes afcendifli, quot valles, fylvas,nemoraperagra[l : quot immanium ferarum truculenttestetuamo, Iibde wvitamexpofuifli. fcilicet, neidem tibi contingeret, quod Galenus in iu veprebendit,qui verum atq, berbarum quas nt mpl. 7. per fommum quidem viderunt, figuras defribere aggrediuntur, quos nimirum ridens precombus fimpes facit, qui fugitivi manecipii notas ab aliis traditas publicant.quod ipfi non modo non viderint tnquam ahte,imo fi coram fuite affiflat,ne agno[cant quidem. Quandoquidem veroin opere eo, non faim modo tot tantad, moleflia & tam gave incomwoda,uti daximus,erant tibi fuflinenda, fed in elaborando elimandoó, potiftmum,Crut rite edererur curando, : diverfifsmorum arnificum opera. diligentiad, im primis necefJaria fovet, dvvinam bic providentiam , mebercle, fati admirari non po[fum.qua quidem,ne bonefliffimis fHudiis Cr optimis conatibus tuis ullum ommno objiceretur impedi mentum,intota Europa Splendidiftima ac Viuffrifima Auffriaca familie clientela oportune ve infimavit cujt [ite gulariliberalitate adjutus bene copto adificio fummum imponere colophonem po[[es.M aximam profedlo latitie catis fam fuperioribus dvebus tua mihi litera fuppeditarunt,quibus pariter invia ffmi Cafaris Ferdinandi & fimul Tlufir. ac Generofiff. eju(dem filii Maecenatis tui, Ferdinandi junioris, promptam aieo atq, alacrem in te voluntatem [ighi« ficafli quorum fpendwdiffymo muner am longe magis ac magis Diofcorides fit tlluffrandus. Positor corpori laa bores, Cr tam graves ac affiduas animi curas, quid quafo (uperest, quam legitimustua vir cutis fruiw, gloria ummar- tali ? bonorum fcilicet atq, eruditorum s de confummata tua dodrina ac virtute concepta opimo, publicui quidam omnium bominum plaufus? Nullus quippe nunc es in omni Europa angulus, nullu im luce bonum yivent, - cui non modo notum fit M attlnoli nomen, fed ctiam preclarum inprimis, Tuvivens C" valens diuturna jamtot atte morum fueris laude * gloria, id quod paucifttmis [ane conceditur quo magis tibi etiam vel eo nemine ei graiilaiie dum.Dighus ante omnes profedo mihi videre,cui publico non (olim totiw ltalie,cujus peculiare decuses € orhanitte à tum verumetiam totius Europa con[en(u aurea fLatuaerigatur ingenii nimirum tui C" preflantiaummoit demone 0 .8tentum.Nam fi Demoflbeni de una patria bene meritoid bonoris grati Aibenienfes detulerun i quo magis iliud tie ES te . dudeim: prime merito debetur? Si qui igitur (unt in hominum catu,ut multos effe verifimile esl. (deerit mte erte molefliffmum. | At quotiesrem propius intueor ,. «s 20 à cher veluti tropbeum judico. Una C fatalis quoa , | bac ufa, tempora, bonorum C» infignium virorum fors bac fuit. [ jte Td fvavrio apotqao vit usthsov goliveret, Nunquam enim smagis con[picua eil infpithe pot. Ía,qua pe "ditor m petul; ntia boni atq, bonefli viri pulfari ac lacefiri folent.Sed quia t. i rer indigh te non parum te commoveri ei aquum rationes quibus tuum animum (uflentes Cr confolerisyaltius illic repetere ptt i. oportunum dux, Antiqui(ama illa eft confolatio C natura bumana maximecon[entanea. Sg à Ovid hb. Similes aliorum refpice cafus, Meramor- x $ Nc : : phof. Mitius ifta feres. à; E Pybago- — Pythagoras adeo (apientia dicitur excellu.ffeut Philofopborum omnium veluti parens merite Te mig iy FAPmen proprer lividos ac tuvbulentos bomines extorris femper in aliena vixit regione. Nam ex S. Sophita, P'tY Pelycratem, Crotone ad Locrenfes propter Gylonem aufugit.Ex korrenfib. autem . dneumiifurrexerunt,non alia certevatione quam quod tanti viti virtutem diutius tolerare. Soctatew. Tarenro exigitur.Tarentini mfüper mox:tanquam graviori aliquo onere fe levaturiin M Piroio À vf, pofl auam ad quadraginta dies cibo abflinuiffer, 3n Mufarum templo interiffe Vado, Socrati acciderit, quid atzine boc loco cemmemerage ? Melyto, Anyto & Lye wA. " u - à 1 um Epiftolarum Lib. i V. T «Gandum, ejus unius exemplo esl pate- oca religio? ut vereolim Auguflintis perita bominum turbà Plata: a navi- yá- hriftoteles quz paffu». aures. Et profeito quid (apitntibus ac bonis viris abbominum [tuluitia fit exz fedium. Abas Platonis divina prope ac caleflu doGrina,quid aliud eít.quaii d Piaionicos pauci demptis fers Ciriflianos afeveraverit. 1 tamen Plniojopbor um Dews ab im, tm máigne ju/ceptus fuit ut conflanti fama celebretur, ewm ter n Siciliam paranda pecunia ac vidlus cati gafje-.Caterum quanta perpe[fus fit Ariftoteles. plem [unt Grecorum libri. 1 enim etim bumana fapientta adimi €ulum uj4, trat eruditus innumeram tamen Sephiflarum fcholam in [e concitavit, qui virulentis eriameediti oratio" mibus (quaTbemifHitempe[late adbuc extabant ) ilius exiffnmationem smpetebant ac lacerabant.Sed quali illa fuit injuria ac ignommia ? quando Atbenis ab Eurymedonte impwetatis in Deum faljo accujatus im Colchidem profugere eíl coa, 1dq, ea de cau[a fa facere affirmavit,ne Atbemenjes iterum in Plyiofoybiam peccarent, Et quamvis de 10 A benienfibu optime fuerat meritusperpetuo tamen ab eidem exilio fuit mulcla tus, Notum est, quid femel re[pon- derit cm à quodam [e fuiffe convitio affectum audrret,nempe,ab[entem me. fi velut. fia ll&etiam cedat. Quoquis — , dem rejpon[o obtreckatiombus fe fuiffe obnoxium fatis declarat.Hi duo poftvemi à Waxio»orum Principum aulu unt verjati, fed quam feliciter,antiquorum docent monumenta, non paucis eum tn . ac periclis bic apud Alexane drum M acedonem,ille vero apud Dionyfium Syracu[anum e$i confIt atus, à quibus t amen fummos bono:es, ac pr&- mia obtinere merito debuiffent. Post latas Atbenienfibus (andtifimas leges,Solon dijfugere e& comptil/us ac pro ipfi- *oloa. gu beneficit pie in patriam collati mercede, ab obitu,apud salaminem ejus mmeres igqnow imofe di[perfs funt ac diffi pau. Quantus fuit in patria potifimum, CY univer[e Gracia f[alute,ac libertate a[Jereuda Demojibenis avdor Jludi- "m lehie. umá,? quam imfau[lus contra ejuexitu? Hujscemodi (ummorum viror «m fortuna, locum fecit illi proverbio . Y E eptimo cuig, Aibemu accidere folitum eil. Cicero literarum, (aptentie atq, elequentte gloriam à Gracis in Latium Cicero, 20 tranjlulitCr obres praclare feliciterd, geflas n Con[ulatu,Pater patria appellatus est : non multo posl att amen fuim- mainjuria pul(uscogitur exulare:xrefttutus, Cr Parthico bello vidlor, dig nts triumplyo judicat vruculeur dime tane dem necatur. Utinam vero meliorem fortunam expertus efet bonorum omnium nabis aut bor Hippocrates,amquam Hippocraz quem Patus in illa (ua ad magnum regem Artaxerxem Epiflola 8dov 9yeins aacrépu, vwrügo feo neense Vrigiuntiyse t8 eiórx vocat, à Jove genus uum ducere affirmat : cum ille ab Art axerxeeffet vocatus ut peflem m ejus exercitu cru- deliter gra[Jantem (ua arte curavet : vecufavit barbaros Gracorum bojtes infe]Hfimos juvare , fibi nintue licere te- flatu : Quare illum rex à Cois ad necem expetivit,quorum ettam patrocimo periculum evafit. Quantum vero Rowe Hippoct,i& € Medicorum C Philofophorum odium ,atg, invidiam fuftnuerit Galenus unus ab e de pracognu one t[eviprw li Epiftola. ber demonflrat.Hi cim vera Medicine [cseniia deftuuti e[fent bujus lumen nequaquam tolev abant quando eju[dem s fplenaore cacutientium a onmium oculis (ubjicerentur.Lucrum enim ambitionem,ac voluptates [ectando.adu-. eripatetico admonitus, veneni periculum liri ffimoy piros like habiros ant Plurarchi Pavalleli divinum illud ac 4^ Jem, tuna garrulitate cuncla fedantiwm, erroribus co latratibus obnoxius clari ab o editi JOANNES etiam JoaxNis 152 Petri Andr. Matthioli ! Pluresinterim in Italia aliisa, regionibus vivunt, qui Ve[alio adbuc obfiftunt, fcilicet ne Hercnli defiut morfira, bus conficiundis magis magia, nemen ejus illuftretur. Lia At eur ego jn recenfendu exemplis potiffimum longior fim, quandoquidem una C» eadem perpetuaá, b artium calamitas, femper fuilJe comperiatur? Unde etiam faclum cvedo,ut non mode noftris temporibus, fed femper fynceriffumi viri nonnulli reperirentur,qui animorum imbecillitate potius, quam fano judicio AdduGi,explorata ipti € incute bumana pravitate, 2 turba frequentiag, vulgi,ceu à valida quadam tempeftate, c» procella,ad folitudigis falutarem portum feveceperunt. Quales profecto, quanquam promi[cue multitudimignoti,Diis potiffimum nmgy.. ralibus amici, equalibusó, viris optsmi ipfi optimi exiffmantur.Bi tranquillam vitam agunt, neq, «ere permitgupy ver[utos & pravos bomines in populo gloriam admirationem, aucupari.Ex corum alboPhilofophos excellentifimay, Offic. lib. [ongeá, principes feverosq, admodum, Cr pergraves viros extitiffe complurimos , author efi Cicero. , Tu igitur optime Mattbiole, tantum abest, ut tuorum adver[aviorum ympetu atq, mvidia debeas commoy, quineadem de caufa precipue tibi gratulandà cenfeo. Te fiquidem eximiis illi viri fimilem e[[e declarant quos fupt- Matthioli boc tum ftudium impediunt ac remorantur.Porro autem,cum ego diligentius rem con[idero,adver[arios tuos in duo adverhr. genera p artitos effe video. Quorumii quidem C dodi funt & eruditi, nulloG, aut levioris aut contentionis ftudio tt xt cum pugnant : Sed cum idem omnino ipfis, quod tibi; propofitum fit C» inflitutum, judicio bercle , non animi acerbi Aphorifin, i5 Philofopbia C in aliis (cientiis tot (echa prodierunt. Hosego amico ammo inte cfe non dubito, Et ctm tenatura Primo. — bumanum ac facilem noverimte viciftim erga illos, ut pav est, egregie affettum e[fe, eque mihi certum eft. quovis babiturum vatus, conjunxi doctorum noffro avo de tua ingenti folertia non obfcura teflimonia,qua etiam () id tibi non ingratum fore imtellexero) duplici nomine edere in publicum vellem. Cum primum enim in veterat rut mama pervenermt,ead, viderim ac perlegerint ffi quis illi veliquus est pudor,ingenium cito mutabunt.N am cimi» fignis. fit flultitie arg » à fapientibus diffentive,ut meliorem mentem aliquandovecipiant, boc veluti Elehee rifmo utendum cen(ui. Deinde cm in magnis laboribus ac diutinis vigiliis jam diu verferis.boc léyamento fuftentandas ac fpiritus addendos exiflimavi, N am ubi clafficos autbares videris tam praclare dete & loqui care,nonne vitiligatorum Cr [ycopaantarum mor[u facile contemnes C» alacriu in tam feliciter capto. i Cicer. pro fiflendum gloriam tibiin meta propofitam prope contempla) us minime hafitahis? Nec enim eit boc diffmulandu, Amb. Quod obfcura non potest, fed pra nobis ferendum, Yralimur omes laudis Jludio, c optimm quifg, maxime dimi i^ 1 ducitity Epiftolarum Lib. IV. TT Macs í j, defiderat,prater unicam banc ludis c glo» ducitir nullam etenim virtue in i vi d Sd e 3 tam brevi, tanti nos in laboribus — tpe adm in po[lerum. C fi quibu regionibus vita fpatium circum[criptum es, ie ciunt vp e fuas, nec tantis fe laboribus frangeret, neq, tot curis Cr vigiliis angeretur, nec pra: "wap eaten : " s Nunc meidet quadam in optimo quoq, virtus , qua noces C» dies awmum glorie I^ ATi di da $e cum vita tempore effe áimittendam commemorationem nominis nofiri , fed cum — 2n m Se10 equidem generofos animos, veramá, ac genumam virtutem, mbil peregnnum omni pofleritate «. eap d tà cffe feip[asac proide arti Medica gloriam imprimis ac publicam bumani ge- sed: aut extrinjecum Sa, mane tibi fuiffe propofitam. Quia tamen idem tibi quod Chremeti illi Terentiano accidere indi. $e neris VEI feolicet wt bumani nibil àte alienum putes, hoc tAnquam incitamento non potui te non Adbor- vameno, - ir ne flatione difcedas » inquamagno mortalium commodo divinum confilium ac providentia jam du- ^" Hic abes candiditfime Lector virorum noftra etate pracellentium Elogia de eximía - doéctrina & virtute ; Clariffimi Medici Petri Andrex Matthioli Senenfis. Nicolaus Mutonus Mediolanenfis , Medicus. pisos ; Sunt inter recentiores Victor Trincavellsus, Aloyfius Mundella Lucas Gbinus,N icolats à S. Michaele, Augujfiirtié Gadaldinus, Francifcus Camutius, elg, nmumeri, quos, ne tedium pariat oratio, lubens ac volens MATS $e omittendus tamen fiugulariseruditionts & per[becta diligentie,Petrus Andreas Mattbiluqui primu ( M" inen) reffantifimum ac multis jam feculis comprobatum Medice materia feriptorem Diofcoridem m Walicam lingua 10 As elegantifime vertit. Quo felictter peracto labore commentaria adjecit, in quibus Medica materia fcientiam, -- ala bac temporain nodle denfifima delituffet, tAnquam interemptam nunc primum ? caliginofis latebris in lucemrevocavit, C eam veluti alio amd. partu gen e per omnia membra aluit, eduxit, ve[livit, & omni ore. - didi. Haec illein praefatione fui Serapionis. gà xe natu 7 ydus annotationibus Se ui Pharmacopeerum, Mattbioli authoritate Jretus.quamplarimós annot avit errores. Quin Grim (ui in Serapionem platitarum nomenclaturisItalici à Matibiolo omnia accepta refert. . & annotat, in thefauros, ; i x che Libertus Barlandus, Medicus Gallus. - : Porro boc in negotio non exiemporium dicaflen egi, verum in exprimenda fimplicium facultatibus e forma 3o Galenum fequutus [um.1n privata veró fimplicium cenfuraeximium illum crerudiione & pofedia diligentia Mate thielum reddidipracipue, quum in Diofcoride cenfendo hic c operam navarit Á ngularem 419, Adeo Colopboner addidert. Hzec in Epiftola nuncupatoria fuper fuas annotationes in Diofcori em: - Item. Quod fi ommum louge th tractando Diofcoride acutiffimo Mattb. Senenfi credimus, verum Acorn id effe probamus,quod officinis calamus edorarus noutatur.Cap. de Acoro, Item : Nec bodie Meon provenire in I4» lia pracelientift. Mattb. ait : Cap.de Meo: Non modo his locis citat Math.fed aliis fane innumeris, . Bernhardus Diffeniu sChronenburgius, Medicus Colonienfis in libro .. . fuo de compofitione medicamentorum. Bone Opini ntroverfíam luculenter Andreas Mattbiolu Medicu in Comment, fuis in Diofcóridem fuftuiit, !o0— dumCalamum ufu quotidiani odoratum, veriffmum Acorum offendit, cujus doctrina utpote germana vefragavi nea 40 mo debet. Cap. de Acoroinantid. hzemna gogo. Item:Solis Andreas Mattbiolus , folide de Indica Nardo pros nuntiat.Cap.de Nardo in Aurea Alexandrina. Item, Qui volet dodliffimi Ruellti Comthentavia, C bac etaté in plantarum (centia omnium principis Mattbioli epus in Diofcoridem verfet. Yn diafatyrio. Item, Ceterum Mattbiolus excellenti conflantió, mgenio, quam reliqui omnes autbovés Matricariam Vücáa punt, atq, alteram Diofc. Arremifiam prontntiarunt, Parthenium decernir.In Syrupo de Arthemifia, Item : Manardus veram Acaciam primus putat in Italia déeffe cai fummijudicii Crexquificifima eruditionià vir, Mattbiolus Senenfis fubferibit.Cap.de Acacia. Item: Huic fenentie mea adffipulatorem. babeo Clariffimm Medicum, Andream Matbiolum. cniju verba quoniam ixipoflutam fimul omnem, ac rei veritatem indicant bic ads feribere ophraprecium omnino duxi.In Theriaca A ndromachi.Capite de terra Lerüinia, aures IT E M. In fumma, ton quavis alia cft recipienda. | Pingit ejus exquifitam imaginem in Diofcoride juo Mare Jo thiolu Senenfis, vir ad ungtem in avte abfolutus, In Syrupo de Eupatorio. Cap.de Bedeguar, (.... ITEM Quam quidem fidem M.attbiolus ummus Medicus, Cr in Herbarum omnimoda. cognitione tiemipi feu cundus, Biss Tn Benedi&a Nicolai Cap.de Turbit, ied a WR C c IT EM. Amatb:u Lufitanu frequenter odi[a confidentia virus invidentia fuainClarifimum modeflifimumá, virum Mattb Senenfem eruttat, dum paffim nimi intempeftive bu (jus doctrinam fuper Comm. in Diofc. editis.coars gui C infeBatur, quibus probate. fidei bomimib. mil aliud quam malignum aumum C perniciofam invidiam offens tat Ipfe interim infinitis modis dignus, qui obmagnam fhirpium imperitiam atq, mprobamyin fe travflatam operam alienam (quod crimen eft l ge omni pifumm )velut à fublmi doG veniat deridendus Ecquid enim enarraa tionibw [uis infervir. quod non jufifsmotirulo umi M atrbiolo acceprim veferre debet? à quo emulandi fFudia diffena. Titan graves manifeflosz erro esnprudens bomo prolabuur,cujnfmodi exemplum tum in bac plautaytum in Acana o thio, Coronopo, Helichy; » 4€ pleris?, alis vifitur.Multo [atiue fuerar.quo doctorem fe afftm aret.eo quog, modeflios - rem preflare , quod ingenuum Philofaphum decet. In oleo Hypericonis.Cap.de CarduoBenedido, ^— — ITEM, Primu eju autorefl, Petrus Andreas Martbrolus Senenfis , veleberema fama Medicus libro fuo de curatione morbi GaliciInoleo ligni Guajaci, — UEM IT E M. Quanquam mibi nemobad. itiffe videatur Tudex equior.quam Andreas Mattb.quil 4. Diof, €642.6ju figuram oftendens. Eupatorium boc vulgare Avicenna eff» (máubitanier provuntiayit, In Syr. de Eupat, Phgnare contentiofi provfua efl ingenii. E!fi non negaverim in utr, opinionem plantas vat jonihns vibudam tráa- bipoffe, M d sfr revera dices esl decernenda quod uini die Mss Ee PM SION on[iravit. Itag; am !gere C contendere amplius defin, Wt , quibu veritas cordi efl, In. ) Fi fplsnico Pauli, Capite de Scoop. uem de — ed. SUA: "A EN à e. ITEM 3» M 154. Petri Andr. Matthioli ITEM Nefcio quaratione adeo acer oppugnator Me[ues fit Manardus vir alioqui fingulari bumanit at ji; deflia, C eximia animi [ynceritate moderatione, Sed rotam banc diffenfionem exquifita doctrina fuftulit, pes tua memoria dignifimus Mattbiolus in Commentariis (uis fuper Diofcoridem, quos leditent Medici , nam Seplafi. riis fufficiat bac aperuiffe. 1n Diafene Nicolai Ca p. deSena. ITEM Sed Avicenna defenfionem fingulariingenii modeftia & eximia pariter «qitate Mattb.in Commen. tariis fuis in Diofc. fufcepit lib. 4. c. 27.qu0 etiam loco quatuor Aconiti formas con[piciendas proponit, bomo in fimpl. cognitione ac medicina peritia clarifiimu.In T rochifco € veficariis diaphytlalido. Cap. de Cicuta, ITEM Cpnogloffum pror[us juxta Diofcoridis feripturam apud Clarifimum Medicum, Andream Matthio- lum; in dochifftmis C ariis fuis, im eundem ftudtofiffimé elaboratis, conficere quis poterit. In Trochifco de terra Sigillata: Capite de Bolo Armeno. 1" IT E MSolus Matrbiolus in Clariffimis nuper editis Commentariis fuis , ad vivum affabre Sy mpbytum petreum exprefit, à quibus petant plantavia vei fludiofi. In cerato ex pelle arietina, Cap. de Confolidis. ITEM Hancopinionem fimul & Fuchfium impugnat Matthiolu in dotiffmin Commentariis (uis fupra Dio. ftaridem confiriptis, & omnino legitimum borminum iflbic affabre pictum offendit. Yn Oleo Salvia. Conradus Gefínerus Medicus Tigurinus. PETRI Andree Mattbioli Medici Senenfis praclari(fimi extat liber unus de moybi Gallici curandi ratione, Infunt buic operi multavara & mirabilia experimenta autoris. Edidit & Commentarios longe doGliffimos in libros fex Diofcoridis de Medica materia, qui fepius Italice editi , poffremo ab ipfaautbore in Latinam linguam tvanflati funt. Adjecta infuper funt buic operi innumeraplantavum, C animalium imagines ad vivum expre[[a. Ejufdem ex- m tat Apologia, qua fe ab erroribus C calumniis vindicat, quibus notatur ab Amatho Lufitano, Medico. Extant,Cr ob- jectiones quibus ipfius Amathi errata patefacit. In Bibliotheca & Epitomis. PETRUS Andreas Mattbiolus Senenfis Diofcoridcm nuper in fermonem Italicum convertit c Commenta- rios eadem lingua copiofos & eruditos adjecit , ubi diligentifime quacunq, de isdem iedicamentis Galenus [ivipfe- Tat, fito queque locovecenfet..| Plerunq, etiam Plinii c aliorum fcriptis mtitur , & recentiora medicamenta à Dio» feoride omiffa ex recentioribus paffim commode adjecit , c plurima fua advev(us varios morbos & eximia quadam experimenta de[cribit. Audio nunc idem opus Venetiis nun primtam Latineedendum,. In prefationibus editis in Hieronymi Trapi Herbarium. Quin etiam infinitis ferelocis Maithiolum citat, & ejus utitur laboribuslibro de hiftoria anim. ITEM Petrus Andreas Mattbiolus Senenfis,in Commentariis Italicis, fuper Delphino Diofcoridis Senam di- p ligentifime defcribit, & Ruellii errores refellit. Libro de hiftoria quadrupedum, de Bove. T ITEM Petrus Andrea Mattbiolus recte annotavit Tbeophraftum in Ovobanche alicubi per imperitiam efe delufum. Ybidem, 2 ITEM Nam Raellii fententiam de fruticeillo amplexicaule , quem figillum Diva Marie aliqui vocant, & ipfe alibi Malacociffum, alibi Cyclaminum alterum facit, Mattbiolus jam optime reprehendit. Cui nos libenter fube feribimus. Ybidem. " ITEM Fgo Mattioli [ententiis magis acce[ferim.qui Helychryfon apud Tbufcos abunde nafci fcribit.In Tauro, IT E M. Matthiolus Ruelltum veprabendit,quod banc Cynocramben Atriplicem fylveffrem e[fe putaverit, cum Atriplex ifla libro fecundo,post [ativam flatim à Diofcoride commemorata fit. Qua quidem in ve cum Mattbiolo fen- tio. In Cane. Quin etiam innumeris ferelocis in eodem volumine; in libro de quadrupedibus ovi- io paris, & de volatilibus Matthiolum citat , & ejus utitur inventis ac laboribus. Andreas Lacuna Secubienfis , Hiípanus : s PORRO veram Diofcoridu Baccbarim ignotam ba&lenus, à nobis autem baud ita pridem in Romanis hifce | agris repercam, nuper mifimus ad Petrum Andream Matthiolum , virum Cr amicum , & medicamentorum fimpli- cium, bac noffra etate indagatorem acerrimum. In annotationibus fuper Diofcoridem. à IT E M Servieron me nopoco en efletrabaio tam vnportante,los Commentarios del Dottor Andreas Mattbiolo Senes Medico excellente de nue[frostiempos: el qual con increyble deflrez.a tranflado el me[mmo Diofcorides en lengua Tofcana, y le dio grandifima claridad con las fingulares expofitiones qua fobrelhiz.o de las quales nos aprovecbamos elelgunis lugares de nueftras annotationes. Yd eft. Non parum auxilii nobis attulerunt , in boc noftro tanti pone deris negatio Commentaria, Dottoris Andree Mattbioli Senenfis, excellemis buju[ce tempeflatis Medici, qui s [^] lum qu dam incredibili dexteritatein Etrufcai linguam eundem vertit. Diofcoridem , fed maxumum addiditi fplendovem (uis in enm editi Commentariis , quorum auxilio multum profecimus nonnullisin locis barum er rum anvotationum, In Epiftola nuncupatotia ad Serenifs, Philippum Angliz, &c. Regem fuperíuo Diofcoride Hifpanice edito. : men vu IT E M. Demas delo (ufo dichocon los appellidos de aquellas plantas qua fualen balliar[e en la Europa den. juntamente fus figuras y proprias formas parad, porellas pudie[fe conocer cada uno lasbivas quando las tuyieffe de- lante.Para lo qual beximos dilig Pfculpir todas aquellas figuras de nuefftro amico el Dottor Andreas op thiolo, que fueron bene intendidas, y (acadas al natural dellas verdaderas por quanto non podian mejorare. Id - Damus prater eauna cum nominibus earum flirpium , qua inveniri folent in Europa etiam imagines , 4€ P x formas : ut ex appittis bis ante oculos objectis poffet unufquifque ip[as vivas cognofcere, — Qua. propter diligenter e ; e cudi curayimus imagines illas omnes, quas edidit Andreas Mattbiolus amicus nofter. N amque bac ex vivu ev plantis appitle (unt tanta vei intelligentia, ut elegantiores fieri nequiverimt. — In epiftola ad letorem ejufdem libri Diofcoridis in calce. t siehe *o ITEM. Andreas Matthiolo Senes, Varon muy exercitado enlaUniver[al materia medicina Ly principa i mente in aquella delos venenos defcrive dos remedios excellentifimos contra todo genere deponconna, pm i faber un Electuaria y un oleo, los quales, por baver yo dellos viflo aemirabiles pruevas , be quirido que fe — effas nuefiras annotationes. Adieft, | Amdreas Matthiolusin umiver(ali Medica materia, vir admodum exert! s » € ineaprecipue, qua ad venena pe&at duo defcribit remedia adver(us omne genus venena , nempe electuar edid olewi quoddam, Querum ufucim viderim ego admirabiles uccefia , volui hac omnia in bas noftras transferr notationes, In praefatione Sexti lib, ejufdem Diofcoridis, . rd Hicro« Epiftolarum Lib. IV. 15$ Hieronymus Rufcellus Viterbien(is , in fua Epiftola nnncupstoria fuper Bocatium Italicum 1ta de Matthiolo habet. 1 Habbiamo noi per opera del Matthiolo fatti noftri (cioe Italiani) Tolomeo & Diofc.non folo mi glori,che i Latini non gli hebbero,ma diro anchora che Grecii fteffi , Ideft Fecimus tam no- ftros (id eft,Italicos) Diofcoridem & Ptolomaeum opera & diligentia Matthioli: Et non folum mceliores,quam habuerint Latini,fed dicam quam ipfimet Graci. Antonius Vincentius Typographus Lugdunenfis, AD HAEC eundem Diojcoridem fquallore,navu ac maculis quibu hactenus (catuit innumeri, beneficio Andrea Matthiolibomini in boc genere ver fatifimi G' Doctorum approbatione Medici docliffumi elatis atQ, ex» AO purgatis probe curatum,nitidum C terfum à nobi emitti : cafligationes preterea quam plurimorum locorum ejusdem Mattioli (elertia C ingenio elucubratas ad calcem capitum adjunximus, In Epiftola ad Le&orem in Diofcoridem Lugduni impreflum. Joannes Baccanellus Medicus Regienfis. Libró de confenfu Medicorum,ubi in calce de fimplicibus medicamentis diferuit ,bonorifice M attbiolum fape citat. Robertus Stephanus Matthiolum etiam quandoq; citatauthorem : A quo etiam Cinna- baris hiftoriam prompfit. Battholomzus à Maranta Venufinus Medicus. AC tandem Andreas Mattbiolus,qui tanterei cognitioni videtur quaft extremam matum impofuiffe , ut pauca admodum,que [uo nitori non fint veffituta,defidevari poffint. In praefatione fuze methodi de cognofcendis fimplicibus. Medicing Studiofi quamplurimi ; qui Patavii Philofophie Medicina diu ope- ram navarunt , affirmant audiviffe fepe ac fxpius Clariffimos Medicos Joannem Baptiftam Montanum , & Gabrielem Faloppium in fugzefto legentes Matthiotum fummis laudibus extuliffz : ld quod ipfe etiam atteftari poffum : Quin etiam Lucam Ghinum przclariffimum materie Medic indagatorem , Pifis, & Bononizx magnis prxconiis Matthiolum celebraffe. ; à : s PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS. Hieronymo Donzcllino, Medicoac Philofopho S. Dn. D LJ Refhonderur Pracedenti Epiflola EM Crepi literas abs tetuas, ut longas ita doilas, ita officii plenas, qua me mirifice recreaunt, Recehe Ves) fuif enim in illis pro (ummaprudentia tuaycau[as omnes, quibus delore animus meu evocaretur à ibus quidem omnino acquiefcere me, aquiffimum fuit. Ulterius autem aliquanto quam par fuit, , alicubi te, provexit amor in me tuus, dum recenfes laudesoperis mei, quas dum etfi meo meietior pede, non agno[co , amo tamen, quod una cum Themiflocle nullum eflimem jucundius éngéngam quam propia virtutis audire pramium, Quod autem eam epiftolam, voluifli effe publicam , eo confilio cenfeo fa. &um,ut teflatam relinqueres tuam erga me (ummam apud omnes benevolentiamytum veroyut teffimonio tuofa» mamea patrocinareris, quam vnpetiquorundam malevolentiaintelligeres. Nimirum fic decet amicum candi dum, ut nontantum domefhcis officiis praflo fir, ubi periculum nullum fu[cipitur , fed etiam palam cum opus efl, dnvidie in fepartem derivans fua fententia Crcalculo approbet recte fatka,cvimina diluat.Hic fummum vficiun amici agitur.Sed funt omnino blandi quidam, c prompti alias ad omnia, ed occulti, &" parum fortes amiciqui levius ducunt deferi;ne dicam prodi à fe vevitatem,d innocentiam, quam publice agere negotium nece[[avii non admodum odiofum. Ata, bis melierem mentem precor, tevero amodeeo, quod cau[am meamtecum communem 2e effe ducis, in eo nanofficiofas tantum amicus, fed quod pluris facio, magnanimu fane patronus. Vale, JOANNES CRÁATO MEDICUS, Petro Andrex. Matthiolo, à; rh. ERG TUTQONS SR CE Diae til in vita mibi optabilius fuit bonorum erga me benevolentia, c judici idi i opt abilius fuit » & judicioveda de me. Ac ut id in S cipua parte felicitatis mea, fi qua est folidain rebus bumanis , pofui, ita ne improborum pipere KON: ab bac fententia dimoverer, fIudsofe (um adnixus, ldcircocitm aon modo bumanit atem. erud, € prudentiam fingularem(qua ut par eft magnifacio,atà, veneror fatas avbores omnib. [eculis profuturas,de, erturib [ane tibi bunc animii gratulor, Grut Dew eum tá i cenfervet atq, Bsll —— atv ow A MCA di tW ; In Guilsa. Plum) mibi quidem vàv ivremonofs]u» Bru videtur. N eq, propter banc animi dini acer-. P&lltum indico,aut in vituperationem adduco.Acerbitatem odii c malevolentia tot "6 Petri Andr. Matthioli diuturnum validumá, vite fpatium ad excolenda hac fludia & perpetuum decus tibi couciliandi benigne conce: dat;oro, Vides quid ferat ubiq, furor juyenilis,c m orib.infita petulantia.Ea ut feramus neceffe esl.Obfecro velles tua iis probari quineg,quod laudabile,neq, quid pium aut boneffum.vel faltem cum bumanitate conjundumi;vi- dent ? Nam [fi nibil mfi omnib.numeris abfolutum 9 vc[gatymvov pavé ys probandum efi,quid vepevtetuv in Tebus bumanis,quod poffit probari? Quam fecuritatem de aliorum cen(ura in[eclatores illi.fi fua protulerint, fibi pote. rint polliceri? Exhibeat ifle, fi potesl integros in Diofcoridem Commentarios, c aliorum judicia fubeat. Nam ves prehendere qum docere;effe facili de veteri fententia notum et. Certenibil do Amori,nec (àquo naturasata, snflitutione abfum) auribus. Praclara atq, laudabilia exierunt in boc genere opera, fed tuum (fi quid judicare imei inductionem Guilandino o pectore aver(or,& doleo eum 19 birtem, & ingenitim minime obtufum,cognitionem literarum baud parvam , fludium conquifitiouis non plane iners, ad ob- malevo lentiam. vrettationes, criminattones,in[eülationes €» calumnias conferre. Wneptum effefateor x8xzavigus quidvis credere, Nec quifquam juflitie & moderationis laudem expetens ,tam duras leges fervis pvafcripfit , ut qua difbliceant, probeos Sed illud profecto injurium c? temeritatis atq, perverfitatis plenum eflomnem occafionem ladendi qua- vere, impetum in bene merentes facere, ea qua vette cogitata firma, funt malevolentia convellere, cr ex (uo ina genio omnium voluntates eflmave.Nimis enim inconfult? boc fingit T beonte di[plicere omnibusGuilandino cutn mon placeas.Niuis inconfiderate pronunciat de multis cr judicii fut floliditatem prodit dum tui multo tifu confir- mati foliditatem evertere conatur. An non produdlo Plinio, Folium ac Malabathrum difcernis ? An non manifefla €t calumnia de CaffiainCinnamomum tran[eunte concertatio? DeViburna aculeata magis,quam firma objedito, € Nemefianum propugnaculum minim? tutum.1n Cheoro mal? cadit nimia illius jaclantia.Effert autem fe im- 18 modice 8onoxoxla agreflis, de Beta fylvefiri.. Sabinam bacciferam bic , fi fuiffet ein borto quodam Civis noftri, grandem admodum; ante paucos annos monflrave potuiffem , & etiam nunc flare puto. Quid obfecro esl occacari snaleyolentia, fi boc non est, cum non majori , fed minori Cedro te baccas tribuere videt ? De Confiligine quando verbis autorum mal? intellectis odiofe pugnat; eaó, veteratorie producit , quid aliud, quàm in ful (as cavillationes € fuam im arte Medica in[citiam prodit? Ad Solanum, fi indormiviffet.f atium ab eo effet probé; Piper & Cubeba eum [atis excitant. Utinam autem excuteret intelligentiam fuam, cin Galeno tantam tribuit ofcitattiam,d* Mari at4, Amaracimanife]]um diferimentuum ex Galeni fententia antetemerariam fcriptionem cotifideraffet, atq, ad cenfuram, de Santalis , Fabaria C» Telephio veli ex veritatis fHudio excitatum judicium attuliffet, Sed de his atis.Cüm autem optime mi Mattbiole, mbil tam parvum, atg,uneptum fit, quod von fuos admiratores c approbatores veperiat, cumá, de multorum fermonibus mibi certo conflet,Guilandinum fuum theatrum in Italia 38 babere, & quofdam dloudiv &» 3u ávat piove redliffimum esl,vel i và tiguydifem gaxovexiéto tei cto zeta]em, dum illi invidiamalevolentiaymor[ud, dolori lacerati conficiantar,vel fi quid publice utilitatis fHndio fufcipimusno- flracum aliorum malis non mi[ceamus C" quantum in nobis est maledicentiam effugere [lndeamus.Es autem fe- eundum Plautum, arg, nones in manu nobis. quin dicant non eft, meriti ut ne dicant,id esl, Hac e féribo, non quid tua dodkrine excellentiam in ambiguum vocem aut prudentia difidam. Verum ne dum tuam innocentiam sibi ata, aliis probare ctipis, in dita malevolentia incurras.Nam fi banc tuam Epiftola (id quod de firiptionis diligeutta exiflimo,nec quà minus id fiat obfto)ederes,vereov ne dicturi quidam effent te in veliquis.ad qua nonve. fpondes,manus dare, quadam etiam minus attente (id quod in ifta convitiorum c criminationum impuritate c faditate, à quo omnes bonorum fenfus Abborrent minim? mirum esl ) confideva[fe.De Malabathio a ferre poffent , Plimi autoritatem, non (atis inunitam e[e bonis teflimoniis, Ad illud Caffiam € Cinamomum unius planta corti. 49 cem niliil vefponfum;DeBolo Armenica,quod non ex Lemno afferatur,nibil allatum.Zedoaria autem proCoffo ita altein multorum animisvadices egitsut vix extirpari po[fe videatur. Mibi quidem àte eyulfa est radicitus. Con» querentur de Saliunca, de Dickamno albo non fatisfactum.. 1lud non animadverfum, quod contendit in Cap. de Trago aptid Diofcoridem legendum majora, non minora.Lachrimas,quas producis, abflergere conabuntur.1n Li» - monio autem injurtam fieri clamabunt Guilandino, cum ille contendat plantam , quam pingi (officinis Benru- brum appel'atam ) non effe Limonium.Tu verà exiflimare videaris illum flatuere non efe verum Ben Mauritano- vum. Amellum Vergilii plantam quam offendis effe concedent, qud fit After Atticus Diofcoridis, pugnabunt. Hac etfi fcio cogitationis tue conpreben[ionem non effugere, tamen ut probavem tibi amicifimum fIudium meum,mo- nere.quod esl amici, volui , neq, dubito ac potius certo [cia , te in optimam partem accepturums pra[ertim cum intelligas me, non alia voluntate quam tuum laudabile propofitum confalandi confirmandió, ifla feripfiffe. Quod d , autem C ad fideminite amicitie noffra attinet, itatibieam praftabo, ut inter multostui Amantes, amantiorem Cratone, vix fís habiturus, Vale. Vyratiflayie, ibn Ond PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, ^c Jeamm C€ratom Medico... c RD | rod uie dA Vni e - -— ees Comprobantur qua Cratopi non fatis firma videbantur , contra COPIA S Micitie recentis, qua mibi tecum contrada est, jam fruclus uberrimos capio ex literü ill quasfupi^ 5 neribu diebus ad me dedi[li:Plene enim funt nontantum amoris in me tui,fed Croffisiorum ejufmo- e - 4i qua aleye C confervare animorum conjunctionem in primis folent & pofunt.. en cond Se non dicam,monita t ua,quibu exaff adver[arii impertunitate ad E naris quanti me facere oportuit? Nimirum fic decet candidum ani, ibus ben? veli,eos ut non col'audeszantum. ubi quid reo fatum eft, fed veprebendas lapfos,imminente autem periculoetiam monta mt« liori-Obtemperabo autem Hb mirate G stderabir aniio ers mbrémpdrleraeitarmampee into Epiftolarani Lib. IV. lj? itii coegerit, id te. interpretaturum baud diffido. Grave est à viperamorderi, fed infiniti partibu Ab morfus mol, lor.Dii probibeant,ne eum tu unquam experiaris, Adde quüd idem curationem pera jeüiam recipityut ut purges,ut sit antidotis pugnes,ferpit veneni vis, C»licet omnia ad tollendum tmalum adbibear, femper tamen aliquid baret.Non erat ille aper,ut putabas,qui vafta [fet bortulos meos: flant quidem in» - celumes, Gr immortales. Diis volentibus.labapes mei cinth fepibus veritatis, vaflariq, nequeunt. Me,me,noh illos, um planto, tunco, irrigo, (ummaá, fide excolo viridarium meum, Tbeon ifle ex a[pidiim genere venenof, fim, icus berbarum mearum fucco (que mirum,ut illi in venenum venerint) inopinantem Lefit. An non juflu ti- bividetur dolor meus fic demorfi prater on eritum meum? Nibilominus te bortatorejin po[lerum fi non com pefcam, faltem tegam c difimulabo eum,quantum in me el. Sed enim veniam merebor interim, fi quemadmos 10 dumPofidonis. ycitm omnino non dolere flatuiffet,exclamavit tamen : O dolor,nibil facisfic && ego non» nunquam bumanum quid paJus quiriter, praefertim apud amicum, qualemte effe judico. — Atq, baitenus impee traf à me , quod maxitie volebas, ut deinceps in fcriptis meis mibi temperem. Mee e. OT Nunc ad eam partem tue epiftola venio , qua requiri aliquid ai ad e , que Guilandin objectionibus ve fpondi. — Nam ut fingula eaexcutiam , qué Theon parum cogtita mibi fuiffe vecenfet , id fané mtegri operis fucrit, non Epiflole. — Hic tantum mibi fuit fcopus cim ad te fcriberem ,ut ex paucis hà "wes c reliqua Moni. Nec propterea dedi manus j quód eo in loto boflem penitw conficere non vo i, eum aliotempore, DEO volente , traciai xou T oi REAL Min DAI peer cde — — MEME — utafli meis litevis, ea fic habent. /— De Plinii curo im Malabatlro monfatiiunita, — Tür eorum. y iniquitatem, ne dicam impudentiam , qui ut gravi autori detrabant fidem , nulla alia eaput 26 caua inducuntur , quam ut fibi , illo jreto é reje ? rejeclo , fidesbabeatur. — Agnofcis autem ipfeid minime decere air. homines , qui docere fe poffe alios profitemur. — Confutaye Gui ini opinionem, quod, Galeno autore; dixerit, Csffiam & Caffiam CF Cinnamomum unit effeplanta corticem , mon videbatur neceffarium. Quum enim contra eum iam Cinamo- erim , Caffiam in Cinamomum tranfire , "eoe contva , ut ilietam temere mentiri mon erube[cit, ege onis 3bi &* ceteris pev[pectum futurum, videbatur, xiffe Galenum , cumbai dicit, de Cmamomi C» Caffia plante corticibus tantum,qui ex Caffía plantis eximebantur; It extremiin Cin um quando, tranfit. con post bant, — NamóQ, univer[alu bec propofitio effe non peteit, a ifefla Galenicontradictione, qui Cinamomi ^^ ^ia. arbufculam à Caffia planta diverfa facit. ps e ; * Armenium bolum cim fciam ego,Conflantinopoli ad nostadvebi,c illuc apportari ex Í tamen Ve- Bolus At^ meti negotiatores mibi veri navravunt ) nibilo, deeffe illi, quod Lemnieterra mon conveniet , putabam boc (an? rin : 30 baud te latere, nec ideo effe operepretiumsut cum Guilandimi fabulis contenderem. Mendaci enim fd (nulla est. o — s; rn onquerant ur in Salica. quantum velint Guilatdinici Theatri applaufores. — Mibi enim longé magi Plinio, tatur? quam Marcello pulandum ef, quippe qui post Plinium; Diofcornidem, c Galenum vixerit, ut ipfemet fate» Marcellus tur, nec ullam babuérit medicamentorum peritiam, — Satis auteni fuperá, mibi probatum ex iflimo ab autbori- Veneta eft tate, à viribus, A natali folo, Salitincam & Celticam N ardum, diver, as tut Guilandinus, meas comparavi probationes. Maneboiit » het uno tantum Marcello, co ean T tantillum d ovebo, hi (it, ut puta- EUR ersiny — a; -.^ pint 7 un HW. aid putas nempe legendum noneffes eipó- bia amnüs difputationem legendum [omniavit, quàd à feribat, Tragium nonlentifro, Tragio fed Teréb bo eff. cujus foli enge Lentifcinitfint grandiora , certat Guilandiniw, uattgórtpa legen. Cenfüta exe dumeffe. Sed quàmfüliciter P entiam in fuamverterit , manifefeteflatur ipfius Plini in defcriben- e S SE m ne nc iniiia ; da Tragii facie inc ja. Quippeis. 9 facit. Vdltmi Se wreras €t, tum Diofcoridi addit, 4 voy, 3 Saliun. ET sd -Diofcori- ' puerispo- Hitoriumexiflat. Datur C" morbofacro Mech cts Centauri fafci 158 .—. Petri Andr. Matthioli PETRUS ANDREAS MATTHIÓLUS Stephano Laurco Medico Cxfarco,.^ —— «4. 7 ! S. B. . | Eiplodirur Lacuna confilium de propinando infantibus Armenia. & " tapide fermpuli pondere, ; "» : E. " f : | Um boc anno in patriam iturus bac itev faceres , offerebas mibi Diofcotidem ab Andrea à Lacuna, viro in Gratis; C Latinis literis verfatiftimo in Hifpanicam linguam conver[um ,.& annotatio-. nibus etiam illufltratum , [ed inter catera cim legeres in lapide Armenio ejus annotationes , miras 3i Paris [an? plurimuh , quód fcriberet Armenium lapidem (crupuli pondere prapinatum ex minus " fis Centauri decodlo, ad puerorum epilepfiam y admirabile effe auxilium. — Cim itaq, judica- Andreas Lacuna deminHi. fpanicam y : : E V M Pisslyoc 4 eie re Lacunam bominem , ut dodliffimum , itain curandis agris effe exercitatiflimum , ( quanquam , boc tilives vertit, , bementifimum videbatur medicamentum, ) bominis tamen experientia, &* dodrina perfi Meade Argentum fententiam non omnino itn, lis cim tibi antea compertum effet , & in Italia ; pe wivum.— ferinonobfecura fama medicos , qi eynies interantorum necandos tuto , runi ATSERETUM Te mes, Ve" vum potandum exbiberent; quod tamen inter letbalia medicamenta recenfent antiqui, putabas non effe N- dum , fi prater medicamvationem , &» tuiipfiu opinionem tam feliciter in la&entibus pueris epilepfia vexati, 10 Armenio lapideuteretur Lacuna, Hec dum mecum conferres, petebaesut. deve bac meam tibiexponerem fentén- tiam, Atquitamerfi tua fatisfacienda petitioni promptiftimus ejfet animus, cim tamen tunc itineri maturande omni celeritate te accingeres, ego vero dulicis negotiis oc iffamus effem.pollicebar me tibi per eptflolas fatif, durum, quàm primum in Caefaris aulam vediffes- Nunc autem quum primum intelligam fuperioribus «— dllucte fo[pitem advensfe, ue pollicitationis m dnmemoreim effe cenferes , commutere (ant uón potui , quin illico fententiam neam , deve bac: ad te fcri Lo Sivero quid.fentiam ingenue fateri debeam, nilla fefe offert ratio, qua Lacuna fententiam comprobare pofi, | Quippe experitneme finevatione fallo, rion video, ctr ita facile mili fubfiribendum fit. prafertim ubi boc iis fiat-medicamenuis , quorum cum occulta facultates, tum etamimnanifefta , notiffima funt omnibus. Sio ego non folim Trallianiconfilio edaclw , (ed propria in cuvan- Armeni; i gris experientia, Armenium Lapidem ex eobaberi medi 'oruim genere, que elediye per vomitum, & 30 lapidisde- per aluum puvgant, nec quamyi diligenter oti iari po[fe etiain vobu[uiffimis viris , qui minus perturbat, jetoria vis e» viplenz as moveat vomitiones , C alüi déjectiones, fcrupuli vel femi dracbma pondere bauflum. 1d quod ma- *- nifcsle fatetur Mefues:: q qui feribat Armenium lapidem nocere ftomacho , quinetiam cum [ubverfione, rium admodum e[fecenfeam Lacune judicium y quod la&entibu infanti- opinio im-/us Lapidis Armenii fcrupulum propinare audeat , addito etiam Centauri minoris decocto , amari imo fan?re- probata, gyedjo, c propterea abominabili pueris. — Itaq, credas in pofterum velim ; quemaduodum mibi etiam puo fiadeo , hoc medicamento firupuli pondere baudquaquam ufum effe Lacunam , fed ir rn S - Ae- t de Arme- nio bolicis d* Armenium (irem craffum babent ibwdatur. Datur cr pueris pettoris morbo infeflatir. Reyomunt enim , cim vo- 40 JExius. : : : kA eus SACS E Me cre AE Hec Aetius ex Nicbe[fone pofleritatis memoria commendavit, — Quibus tibi facile palam fiet, non foli parum Laps. — admodum fibi conffitiffe Lacunam , dum bac in uastrausferebat annotationes , fed nullam , vel exiguam me- qua quant dic ementorum babuiffe peritiam. — Addam etiam ( pace docti viri dixerim ) quod negligenter. fata Aii ver- tate fü : D. x ; zu - 3*3 ; mendus. P4expenderit. — Siquidem cum ia in univerfum melancholici ef l ena[[um haben ibus, diodeiimam Medica- ^ drachmepavtemtantum exhibeat, miror (an£;cur ferupulum infantibus ladentibus , ex centauvit decotio dare menta edt Lacuna, cum id tantum furiofis , maniaci , & facro morbo vexatis dari pracipiat Atttus. Atqut i^ d 5 à ddp : Sod EI. ss , fach Eotle: fantes nec maniaci , nec melanchalici , nec fariofi fiunt , quofit , ut de bis haudquaquam ini ellexerit ite, fed de $ ? Sam& ,virisjam etate adultiere iiiq;robuflis. - Probo quidem ego N: icheffonis anedicamentum fed Lacuna confilium ; pirai E. / modis omnibusreprobo. — Mdeog, unius vel alierius grani pondere id infantibus dari poe eres iderim , cum Epie iem. 0 lepfia , tum Jpirandi difficultate affectu admirabili ] uto , rbodomelite , e: ymelitev » vel pipe Argentum exceptum. — Nam cum illud revomant fumerites, ( Sicheffon lle inquit ) mbil penitus periculi afferre poo -— d : Utinam aà Lacunam per- cure dari à í : Mua " veniat hec noftra epiflola,anteaquam unquam alicui dicamentum, | Urinameo uti id ftr pif ; 2, fuiffe illum 2$ c veletiam coriandri in 4di Itiaribut, mumver. "n ltate (ut Dio[coridesinquit ) v. Ir nibil fan? verendum videtur , minimam ejus quantte DeFrigi. y, uam s prafertim «cile? corpore perànfer elc. hoe nene E tum. |— Tin vermes , dari pueris avgentunivivum nullo incommodo fcriptum reliquit , ; pes Argentum. quidam Clavifimus Medicus Patavinus, quanquam paraudi , dandig, rationem ntminem. wiquam oom Vase volur, | Atiuregos erf boc medica fim afia, vidi amen dan [apiid [crupuli, veli ; pond jenfibus obfletricibus agre parturientibu mulieribus , nullo prorfus intomumado» 7 o — drachmie poudere, à —— (€ ne auxilio — drachmae pandere, m non extinctum , ut quidam putant, — Quod enim extintum efl , eI» ) falemifo zgrepat- felici femper eventu. tutientibus- c DUM ^" ss E : ; 2 - " ctilo baret , C inteflinis C fa [ymptomata, Lavandumtamen priu ex acerrimo aceto cum 4» Mimi. mox ieNMi caria ipiendum, manibug, tam diu prelendum, quou, per corii meatus excidat, — Sig enim prre vatur, o à dd : £n * j Epiftolarum Lib. IV. o gant, qui eo uti volumt, — Hic babes, mi doclifime Stephane, meam de Lacuna medicamento fententiam; quam non ut probes, fed ut judices ad te mitto.Magnifacio enim judicium tum , C ingenii tuy acumen, quibiis bac omnia me longe teenucleaturum non ambigo, Vale. Praga. PETRO ANDREE MATT HIOLO, Senenfi, Medico clariffimo, Bartholomaeus Maranta Venufinus Medicus, - ] S. p. D. Excu[atoria e5! Epiffola, de quibusdam comiva Martbiolum editis, um adte librum meum y quem devationecogno[cendorum fimplicium confcvipfi , paucis ante menfibus miferim , nec literarum aliquid abste acceperim, (an? id mibi perquam mo lefium fuit , quàd expedtatiffianis tuis literis frui non licuit: quibus ego aliquam meorum Jd laborum, ac laudis ( fi qua erat ) gratulationem tui expeclabam, qua quanto jucundior 4€ Wl eratior furura erat;tanto gravius, ac molefliu fero, quoilla privor.. Et citm boc ipfum cun EE omicis dolerem,extitere, qui non folüm fuficarentur, fed qui certo fe quafi divinaffecrede rent, fadum id à te efe , non tam quid opzvofís negotiis , qua ipfe accu[abam, diffrabereris, quàm quid alieno à me animo effes, ejud, rei caufam fuiffe meum ipfum, quod ad te mifi,opufculum, afirmants Ajebant enim te, filibrum ipfum univerfum ut cedere par e$l; percurreriz,omnino cjus lectione 'faiffe commotum; quod quadam de te ineo minus modeflé aut bonorificà , quàm vel maximitui nominis autboritt , vel fingularis tui in me amor expo[cat, fint perfcripta, eaq, fine flomacholegi à tenonpotuiffe. — Quamobrem ingrati animnt crimen, bac in re non effugiffe me affirmabant,non ejfe mfi claudicantis amicitieindicia adjungentes,ab ejus opis nione velle difcedere , qui mewon folim magno amore fit profequutus , fed fummis etiam laudibusornaverit. 1l- ludó, crimen eo gravius effe & videri , quod ea, quibus àte difcvepo, nullum fervaus modum,aut modeftiam, fcd : 3o potius proterve , ac petulanter profectus fim :: ut videar volniffe, dum multam mibi laudem aucupari fludeo; tuo [plendori , acgloria quodammodotenebras offundere, | Namquemadinoduim mon estullum verius amici tie vinculum , quam confen[us C» focietas confiliorum C voluntatum , ita fimul, 1a, fibi, vel gloriam; vel uti- litatem , vel aliquid aliud, quam alteri quisquam maluerit , ipfam uullam fieri , ac funditus everti, afferunta His quidem egonon mediocriter perturbatus (um; nam ciim ili nibilunquam majori cuv« fucrit , quàm ut pria mum abs te ipfo , deinde à ceteris omnibus, qum gratiffimusergate effecognofcerer , d? cim nibil, quantum in ine fuit , pratermiferim, ut dignitattih atq, exiflimationem tuam ( quà femper apud me tuaximi ponderis fuit) & vererer , c fummis etiam laudibus efferrem , non potui non fummo affici dolore , quod fint uonmulli, qui me infenfo te y atá, inimico animo effe fufpicentur & affirment, — Ae tametfi grave ef vere accufariin amicitia, longe tamen gravius femper duxi falfo accufari, — Cumá, mibi ipfi con[cius fim , nibil àine unquam 40 excogitarum elfe , nedum commiffam contra dignitatem , atq, amplitudinem taam , illorum, qii me accu[ant, reprehenfione non usq, adeocommotus effem , nifi inter cateros Toanues Antonius Pifaüus Medicus , vir (ammi judicii , maxim2ó, in bac noffraurbe autoritatis idem admonuiffet..— Namis, ciun C mei amantifimp fit,c» tuorum [eviptorum fIndiofi fimus etfi in ceteris omnibus in bac tamenpotiffimum vé, audiendus mibi fuit. Cogo vienim illum non ideo bac dicere , quM veller metemeritatis atg, impudentia nota afpergere, taihetfi non igno rem, illm pro bonore atà, dignitatetua , malevolorum obtrettationes C invidias, fi quando opw fuit, proflr 4a viffe, fébió; perpetuam pro te propugnationem fufcepiffe. Sed cim te non mediocriter obfervet , me autem pluria mum diligat. putavit (uas effe partes, me de ea re commotie[acere, qua ( nifi provifum prius fit ) immutare te inis bi facile poffet, quod ipfi ( que fua et erga ntrunq, noftrum benevolentia) tam ejfet moleftum,quam quod inólea jfüifimum. t6, efienfis ab ip[o mihilocis,que id edits apertius pra fe ferve videntur, copi mee illimena Bo ti, ac confilii rationem reddere, atq, quid me ita vel (cribire, vel fontire impulerit manifeflare,tandemá, effeci, —' ut illum à priore fententia deducerem » at, unà mecum affirmare bominem coegériin , nibil in eo opufculo à mà tontta exifimationem tuam fcviptum effe , quod vir aliquis probus vedarguat;fi modo fententia, ai ves ipfa, noi verba, ac litere, afimentur. Verum confuluit, ut ea dere ad te fcriberemymed, tibi totum patefacerem .Nonenini verebatur, ut fi quatibi abalienati mei inte animi fufpicio incidiffet, futurum, ut eam protinus abjicerés. lla, etiam omnibus, atufa dum iri, qui idipfum quoquo modo fibi pev[uafiffent, Obtemperavi igitur Pifano, atà, bas adielieras exarave volai, quibus cogno[cas , nunquam mibi, tui aut colendi , aur obfervandi voluntatem dé^ fuiffe. Acvideo quidem duo precipue effein quibus meam ergate , vel fidem, vel amorem eo in opere illi dfidés van Primum quidem quod à te mulis in vebus diffentire voluerim :. Deinde quüd in nonnullis acerbius fpes rhuj, quam amici officium exigere videatur , 2te diferepaverini, Que duo, citm ut [Bero diluero, C» illis, Crtia 6i, fi oportuerit, eriam planiusoffendam , me nibil adeo unqu. "oM pco EE c ue ; plani ; quam borruiffe , quam ingrati animi crimen, td; ad primum nevejpondere quidem deberem, cim cuivis notifimum fit , on propterea viblarifiangió, leges amis Pie : beni eve — tate. —(— 3 1d - utà te peti minime folitum efe , certo fcio. itá Seb don ia ee e minime blandws amicus debet, — Quid enith turpius e[fé pores, qua mns vebus Velle con(entire, quas aliter effe quifpiam fentiat, ac judicet ? aui qua major peffis it amicitia effe poteftqum adulatio , blanditie, afentatio ? Si quid igitur in & ulo, à me fcriptum cfl,quod tum bis,qua à te fcripti tradita cbe eibi pert cin ent ford quide da 1n Fg " ——— M 4 a ra EE dt ja m HEEL a z multate à te diffidere vellem, nec ut ex bujusmadi ; e dj* (60 - Petri Andr. Matthioli | : "borare, $t non tanquam adver[arium aliquem convincere;fzd veritate ipfam,que in primis esl bominis pyopsia anyenire fludeat. Ex quo non àte folum , fed à multis aliis praclariftimis viri diffentire mbi licere a » Pb fum, ne id commodi , quod ex per[pedla veritate emanare folet , invidere bomisubus viderer, Quis MR— polfet mei libells fructus mortalibus , fi dum amicis blandior , id celem, quod psacipue ab illis expetitury ? s eiiam meorum laborum lau y fi ea tantum fcripfero , qua vel Àte vel ab aliis maximi nominis viri priu Es í genter ató, exatie pofleris funt demandata ?.— Nifi fort? eam provinciam, ideo mibi fefeipiendam pulofem, quod tua aliorumá, fcripta meo teflimanio confirmata , libentius lectum ivi ab bominibus mibi ipfi perfuafi bn. Sed unde inibi boc novum benevolentia genus? Undebactam inufitata beneficentia ?. unde adeo inenditum vfficiuth , ac liberalitas ? Hec nonideo adte, vir praclarifime , [cribo, quod putem difblicuiffe tili , me àte in nonnulli rebus diffentire , fed ut obtrechatorum nugis iter intercludam. — Novienim te veritatis amantiffi- yo mum ,cupidifimumó,, & qui aliorum honeffa laboribus uon folum. non invideas , fed libenter eos etiam com pledaris : C fi quid in ill veperias, quodtu non prius excogitaveris, aut inveneris, idipfum non afperners, — ue qui C (cias & confiteari in quavis fcientia po[fe indies nova excogitari , idà,, etfi in omnibus , precipue tamen in [implicium medicaminum indagatione evenire , quod tu in eruditifimis tuis in Diofcoridem commentarii eflendifli. — Cim aliorum operam in tuis laboribus locupletandu non folim fponte oblat am mon recu[averis, fed. etiam libenti animo expetiveris, quod. & intuo opere fui locis ingenue aperteá, confiteris , cim nulla inve, ne minima quidem , defraudave aliquem [uo labore volueris. Quin potius in«liquo celebrando atq, inveferenda gratia y prolixiorem , atq, liberaliorem , quam exiquitas offcis poftularet , te prebuiflis-— Cujus quidemrvei,vel ipfe teftis jum, quippe cui longe plus tvibueris , quàm.res C? veritas ipfaconzedat. Nec enim tu mibi gratiam moda babuifli , fed cumulatifime etiam retulifli , ut nifi pari fiudio erga te fim , C voluntate , mon (olm in- gratum , fed etiam impium ipfe me exiflimem. — Verum quantite faciam, (emperá, fecerim , non dubito, quin ex Luca Gbino primum , dum inter mortales agebat , deinde ex multis aliis uteiusq, voflrum nece[fariis , aceto peris. — Putoigitur tibi exploratum effe pev(uafumd, babere , meum fludium femper extitiffe colendi tui at. obfervandi , ted, exiflimare , nibileffe tam laboriofum , aut difficile , quod non pro te mibi fafceptum y jucun- dum fit futurum. .— Hec inquam, intemea cim femper extiteri voluntas, idipfumá, tibi pev[uaf mut fuf- ^ fe crediderim , induci ad credendum nullopatto poffuri , ac ue cogitatione quidem c ompiedi,truam m me be- nevolentiam , tam levi cau[a vefriviffe , quave mibiletiam est , quod aliovum [oficiones extimefcam. — Verum quia. ( uti dicebam ) ubig, veperiri folent quadam pefleshominum., qui nibil eque [ludent , atq, concordiam inter conjunctiftimos disjungere , ne quid ejusmodi intev nos accidat , baud alienum effe exiflanavi , amici mei * confilii morem gerere , ut pru debi vebus ad te fcriberem , meumó, erga te animum fimplicem , 41 d, DY0H- 3o ptum aperirem , quam de me perfidia malevolorumtale aliquid garriaz , conflitutam quod inter nos concor-; diam diffraberepofit. — Sed ut ad (ecundum accedam, quod multum momenti babere videtur, duopotifimum loca mihi offendit Pifanus, ( nam vix tertium reperiat aliquis , de quo aliqua ratio babenda it ) qua cim per« ve: (e aliquo modo , quis imerpretari poffit , ignarus mea erga te voluntatis, perverfi animi calumniam non efus. gerefortaffe exiflmabit, — Sed eacum expofuero, me«ó, (énentie rationem veddidero , non dubito fore, ut quemadmodum Pifanus ipfe , viroptimss atq, initegerrimus, ita y quivis noninqua rerum «[tmator , boni cone fulat. — Atq, illud mibi primum occurrit , quod de afpera Lonchiti primo libro toflra Methodi fcripfi, ubi bec le- gunturverba. — Hancin doclifimis (ui commentariis nou depinxit Audzeas Mattbiolus, fed aliam,quam nefcio, quo pacto à Luca Gbino pro Lonchitide ad fe mifJam falfo ajferit.. Hac nos..— Qui verba bac ita nude , ac fimpli- citer, uti fonare videntur , confideret , exiflimabit te à me , ut mendacem vanumó, [criptaremnotari. At qui 4o rem ipfam , noftramá, mentem potius aflimet , longé aliter vem fe babevecamprehendet, — Nam bac visverbo- — — TUM , non tam te vedarguit C refellit , quàm meam admirationem wmanifeflat. — Admizabar fané àte aliquid cuipiam tribui, quod fcirem illum minimé (enfiffe , non autem affeverabam y te minime vera docére,. Cur enim intam paucis verbis adeo inconflans e[fem , ut quem mendacii coarguerem , eundem dodifimum appellavem ? Unde iibi per Deos immortales tecum adeofamiliaris inimicitia , ut d etie in mellitafoculó ribioffera.— ve cupiam ?. An vero mendacii notavi dixerimus aliquem , càm dubios uos effe affevm ,vur ita fcripferu ?. An bac verba ( Nefcio quo paco ) nonita corrigunt attributamtibi falfitatem,ut nibil minu quamfalfumte effe fi-. gnificent ?. Antandem putas me tam ineptum, ut luculentiores coutradicendi,caltumoiandig, giodos excogitare mon potuiffem ?- utq, nulla in brevibus verbu contradictione coumiffa, aliquem c fal[um, inendacem vepte- Plhnteà benderepalerem? Sed ut vem omnem à principio exponam , (cito plant asomnes, quas ate Pifts Lucas Gbamus an- 50 Ghino mic" pp 4j binc nono mifit , mibi prius ab eofuiffe oflen[us , infcriptianesg, quas fingula plantis appofuerat nonfa- TM 9 lum vidiffe me, fed etiam defcripfiffe. Erant enim inillis defcviptiombus ejus opinionum rationes, quias maxima. (o utilitati mibi, jamtum fimplicium cognitionem magnopere expetenti futuras effe ( ut certe quidem fuere ) exi» flimavi , eaiá, apud me vel nunc fervo. — Inter eas verb erat Lonchtis altera, qua bunc ad verbum babebat tite — lum adnexume, | Hanc effe Lonchitim ajperam aliqui feutiunt : Ego veropotius fllicis genus, nam afpera Lote ebitim veriorem agno[co, bddlenu, Tueandem depingit, faterio,, te illam vidiffe fIudro, liberalitate Luca Gbi- ni , quicam Ptfisadtemifit, — Actametfi non explices , pro Lonchiti afpera ab eo , ad temiffam effe , idtamen non rudis lector ex verbis tuis facile colligat, | Quam enimlibéralitem in Luca agnojceres, fi bane de Lonchiti opinionem ei acceptam nonreferres ?. Cum igitur in[criptio illam non Lonclitim , fed filie genus appellet, c vi« À deam non aliam [zd eandem à te pro Lonchiti vera efformari , non potui uon in [ammamn admirationem addtiiy 6o quad quafi imprudens, nolensá, à Luca Gbini mente aberravera. — Sed te cm virum ingenuum candidig, ant- mi cognofcerem , won malitiose, aut ex fraude, fedvationabili aliqua perfuafione induclum in bunc errorem incidiffe , credendum exiflimavi. — Que ratio cim effet mibi min comperta, ut veram Luca fententiamyttd, veritatem ipfam, quam putabam , aperirem , dixi àte minus vere , ncciotamen quo ca(u , Ghino illam tribut de Lonchiti fententiam. — Nam cim ego aliam pro Lonchiti vera o[lendere in eo opo [culo vellem , idd, Glpffem, jjems — 20 Lonchitis afpera. Xue Gbino ( à quo primum ejusvei fum admonitus) acceptum referre in animo effet , tifi ita de ea f €x Lucam, & te C meipfum etiam inconflantem , variumá, reddidiffem. : Er1. 1 co Lucam quidem, quod ei diver[am ab ea , quam illi tu a[fcribi , opinionem tribuiffem. — Utrung, vta 40 noffrum , quia cum ea in re inter nos non cenflaremus , data. effer lectori anfa , ut alterum ue s Sn Epiftolarum Lib. IV. EB. mendacii coargueret. — Quare, ut ex tot angulis emergerem, exponendum mihi erat, cur à te diffenfiffem.Qu& quidem diffenfio, cum non tam circa rem ip[am, quam in exploranda Luce Gbini mente ver[aretur , exiflima- vi equo animo te laturum , fi inre nullius fere momenti, cafu nefcio quo , falfum te effe tui amiciffimus, atque amantiffimus diceret, — Nibil enim vetabat, ut vel pagella illa , in qua Lonchitis infcriptio erat , deperderetur, vel erofa obliteratave ad te perveniret, ita ut eju integram fententiam tibi videre non liceret , vel quód eam ft mel tantum ateleclam, dum plantam ip(am depingendam [culpendamve prabes , vejeciffes ,tandemá, ob rerum. incredibilem varietatem , quam quidem in tam laboriofo opere conficiendo quotidie firuebas, quod inea con- tinebatur, mente caderet, velut quavis alia fortuna incideret , que animum tuum à veritate ipfa diffraberete Ac quemadmodum ea, que cafu eveniunt criminis expertia effe debent : ita neque te ignominia , aut dedecore 10 affectum iri exiflimabam, quod falfus in ea re appellarere , quam nec opinatus ca(us gubernavit. — Hanc igitur mean extitiffe mentem in illis verbis , vir clarifitme , nullo pacto dubites velim. — Deumó, teflor immortalem, er S nulla me iniquitate, aut perverfitatecommotum, fed integro «tque fyncero animovaprotuliffe. — Quod fi baud fatis aptis appo[itud, verbis , fed potius duris, ambiguiso, illud affecutus [um , in boc accufari , atque vepreben- di non ate folum, fed etiam à quovis facile patiar , meumá, erratum depreben(um jam , atque manifeflum con re, C fpéciei. — Quare fi Lonchitim quantum ad afleritatem pertinet , AfMeno comparabimme, intueri primum debemus, quodnam genus afperitatis in AfMeno fit , tt eandem (ed majorem in Loncbiti quaeramus, — Sed nul lamego inea invenio prater birfutiem, feu fc abritiemillam, que ex averfa fronde flavefcit. — Concludendum es , Agitur eodem paio à nobis in Loncbiti afperiratem quarioportere, — Sed diverfis vocibus, eandemrem voluit exa 4oplicare Diofcorides, ut quod in Afpleno appellavit birfutum , voluerit id » in Lonchiti afperum dicere :- e quo riam birfuta effe Ablenifolia dixit , voluit in Lonchiti ajperiora e[fe dicere *. quod perinde eit, ac fi bhfutitra dixilet, vel fcabriora, quod facile comprobatur ex varia interpretum verftone , cüm noverint bas duas voces pro altero fumatur. — Atque ut à propofito exemplo , non tecedamu , quod in AfMleno Grace dwzéx Ruellius vertit birfuta , Marcellus afpera, — Rurfafque quod in Lonchiti jatét vgaxYetox , Ruellius reddit afperiora * 4t Hermolaus fcabriora, quod idem fere eit, quod Hirfutiora, — Quamobrem adduci non debemu, ut div, jan ; Heireo accipiamus apperitatem in AfMeno & Loncbiti, quod diverfis gominibw ttatur Diforidi; dio E flet idem intelligere voluiffe. .. Quod (Pita efl (ut certe est) non video, cur pofiit pro Lonchiti afpera oflendi idi 14, qua nullam babeat afperitatem [colopendrii fimilem , nedum majorem. — Acceditbu, od -—— $o divifa funt fa olia ejus , quam tu pro Loncbiti depingi: quod enim in Loncbiti Grece e grs I pius apud Diofcoridem non tam continuam feifionis quantitatem , quàm numerum denotar. pioneer A vara, Ac nift ad numerum divifiones retulevimus , oporteret fateri ili j E ge 6o mre € effe filia ad fummitatem: major tin lisi. cce Poi o ei dgio ee. ud EA 7er jr iliera effe, cv magis divifa, neceffe est, dicamus, ideo macilentiora fieri, quia "A fon Ba zi Poeni cie cum advert fet Marcellus , tam in Liguflico, quàm in aliis fupra com. ced ^ : Etpluribusincifuris divifa, — Hoc non eo [Beat , ut exifli pra 2o L. code - ds» verba, femper numerum divifionum fignificari. — Scio enim quan j ari fiint iid jus ab illis ed fed a[feveramus, aa firmiter credimus in multis apud eene - arta sem itin c M. igi debere, quod exempla Ó verfiones adducta Jatis declarant, | Sed fac bafie » quam utn ex- Eee ede, »quenam quefo intua Lonchitidivifio ef ? nullam enim infbicio , fed video mens tenda $t; z: unicum duntaxat folium e(fe oblongum , utrinque divifum totum dd Poetae i5 tua tendat, ^euwen protenditur, — Sed longe aliterymea quidem fentemia, a(ferendum ei: Sm quá - o ici, ; 0o 3 poriu 162- Petri Andr. Matthioli potius fepar ata folia dicenda funt , c:um nihil fit , quod alterum cum altero connedlat. — Atin Afpleno nonitem, Po[fumus namque in ea quod ab radice oblongum a[furgit , oblengum appellave folium, atque divifum dic 1 quia ejus fciffura ita funt, ut ad extremum pediculum non perveniant :. fed est portio adbuc, que fedam js : eum altera conjungit. — Atque bunc fuiffe Diofcoridis morem , ex aliis clariffime cernimus. Neque enim T chomani oblonga folia divi[aó, tribuit, fed potiusfolia lenticula , in ordinem utrinque digefla, Adver[ain fe in NE ramula rentibus. Sed nonne idem pene foliorum exortus estin Lonchititua ?. Cur igitur in Trichomane folia Diofcoridis appellabimus, eademá, non folia, fed foliorum [cifüonem iu Lonchiti ?. Sed fi vete confideremus ea, que à Dio- in folio fcoride tradita funt, inveniemus in omnibus idem ab eo ob[ervatum effe, ut ubicunque perfetta e[fet , atque ab- m def M partis à parte feparatio, dum modoille partes eandein effigiem , candem quantitatem , faltem in pluribus * obtineant, eas frondes appellaret : Non autem univer(am ex illi partibus compofitionem, unicum folium vocayi yo divi(um in pluves particulas. Sic quinquefoliofoliamenthatribuit, quina fingulis pediculis, non autem unicum folium quinquepartitum. — Sicetiam Viticem olea folia habere vecle dixit , tametfi ex uno pedictlo plura ex- eant, quemadmodum € filici ex unopediculo cubitali foliaexire multifida alarum avium modo expan[a : nan autem cubitalem illam longitudinem unicum folium exiftimavit multipliciter feiffum. | Ac mirari bac inre licet Marcellum, qui id fibi per[uaferit, veclamantibus omnino Dio[coridis verbis, Contra vero Ricinum vult babere folia Platani, majoratamen, quia non putavit appellanda ejfe feparatim folia, qua dividuntur quidem fed non — ad extremum utque pediculum : Ma & veratrum nigrum dicit vetinere folia Sphondylii fimilia pluribusd, inci- furis divifa :univer[am multifidi folii compadionem unicum folium appellaus. — Sed bujufmodi exempla itd clara funt, tibid, tam fepe per(petia, ut in illis immorari amplius on oporteat. — Quod figitur bac vera funt, nullo pacto fciffis foliis tuam Louchitim dicemus, fed plurababere folia parva , utvinquegx uno pediculo dodran- 19 tali, vel minore adver[a in f , atque ita Diofcoridis defcriptio, ei nullo pacto quadrabit. — Si quisigitur plane fimilitudo "^" babuerit; quenullam ex bis diffcultatibus patiatur cur non potius eam pro Loucinti altera offendat, quam Lonchiis 554m * Atejufmodi esl , quam nos veram exiflimamus , multo engm magis , quam. Ajplenum divifa est, five cüAfpleno, id pro majore divifione. five pro crebriore accipiamus, — Esl praterea major C bir(utior. — Sed fita esl, circa quid ver(abitur ejus cum A(Meno fimnilitudo ?. Nempecirca fabflautiam ct afpernatem Cr volorem, — Neque enim potesl effe in forma five figura, quia diver[am in ea conflit uit formam , iajor five cvebrior fciffio. Quod eo magis ttiam ayguits cujus omnis , ac folacum AfMeno fimilitudoin figuraest. — Ex aliis enim, que fubdit in plantis delineandis Diofcorides explanat , circa quid perflringauus fimlitudo : Ut cum Tricbomanem dicit effe filici (imilem, ad fabflantiam retulit, non ad figuram. quia [ubjunxit exiliovem ejfe d" foliis lentictle. — Ita de Lonchitiintelligimus neceffe efl, quia quemadmodum Scolopendrion , faperne berbacea esl, inferne birfuta c 30 flavefieus, ita c Louchitts, in gradu afperitatis folumeam fuperans: cateris etiam, qua ad fubflantiam per- tinent perfinili, — Que omuia in noftra effe nemo, qui eam femel viderit, negare porcst. — Adde quod aculeus quiin noftra esl ,in fummitate adpixus, nominis rationem exprimit ; quod in 144 uon evenit, — He funt vatio- nes, que in caufafuere , cur tecum in Lonchiti afpera inus confentirzm , qua fi vera funt , mibi gratiffimum erit , fin minus , gratiffimum etiam feceris, fi probabilioribus vationibus efjicies , ut 4 mea (ententia deducar, Ut enim ea mihi femper volunta extitit , ut alios fine pertinacia refellerem , ita C vefelli fine iracundia paratus fum. — Wibilenim iniquius femper duxi, nibil ab omni pietate magis abborreus, quam veritatem ocetla tare. — Sedde bu fatis multa diximus, jam ad aljatranfeamus, — Nam quod [ecundoloco diluendum est, quod RE autoritatem tuam videtur, nefcio quomodo offendere, meum, in te animum in [ufpicionem adducere , est id, leone albe" quod in fine capitis decimi , fecundo libra mo[iri opufculi de Chameleone alo à te depitto diximus, ubi tuam 40 "picturam minus veram effe a [eruimus, ac facta comparatione inter tuam Fucbfii , banc utvetliorem (quan- quam c fuam etiam ex toto non acceptavimus( admittendam cen[uimu : bac nimirum ratione, addudli, quod vadiculae illas tenues, qua cra[[a adici conneduntur , non exprimas , fed [latim craftari radici echinatum ca- pitulum , in quo c femen, c flores continentur , appofueris , Diofcoridis defcriptionem magis (ut verba etiam mea referam) quam plantam ipfam integram forte contemplatus. — Ex quibus fane verbis colligere aliquis pof- fet te Ame veprebendi, quafi ficlitias plantas , ac nu(quam tibi vi[as effingas , ea[que tanquam a verisyvivi(que extratlas, poflerit ati exbibeas , atque ita legentibusimponas, 1n qua quidem re multum mibi laborandum Plantz par- so eil , ut banc de sme [ujpicionem dimoveam. — Quando id ipfum ego (fi mibi contingeret depingendarum Meses plantarum provinciam [ufcipere ) facere non dubitarem , neque propterea probro, aut impudentia mihi verum * iri exiflimarem , dummodo non integras plantas ( boc entm y ut diffcilmum , ita Cr temerarium judico ) fed $0 partem aliquam ip[arum , quam fumma etiam diligentia adhibita, babere mibi non licerer, adjungerem. Quod etiam audacim profequerer in bis , qua femel , vel [apius antea ame vi[zuerim, — Nam fi ffatuis ob antiqui» is tatein inutilatit, ex alieno marmore, vel naum, vel aures , vel aliud membrum adjungere licet » quo pulchrior ; univerfa facies [pedtetur, tame:fi incerti fumus , an veram illmus membri effigiem fuerimus affecti, — Curetiam depiclis plantis aliquid addere non liceat , quod vel viderimus , fed nuuc ejus partis factltas nobis non fit : vel non viderimus , ducetamen Diofcoridis defcriptione acconimodemu , dummodo clariorem ita ejus cognitio- uem forte peremus ?. Neminem eniui , vel minimum in herbarum indagatione ver[atum , latere arbitror, non poffe omnes plantas in una tantum regione baberi, fed nece[fe effe , ut àvemotiffuni partibus bona pats earum tranfmittatur, — Atque eum, qui univer[am flirpium picturam oflendere aggrediatur, oportere, ut arefcentium á : muliarum ui cumque potest, picturam exhibeat. — Xranfmittuntur autem, vel non integre, vel non expanfe, vel 60 mon exattajam ipfarum atate, ut quandoque fine floribus , aut fructibus accipiantur , vel integra quidem, 4t- que abfoluta tran(miffa cafu aliquo confringantur , [eparenturque ita partes, ut quo palo radix cum caule conne&atur. vel flos femenve cum caule, aut ramulis , tandemque folia cum univerfa planta cobareant ; fati rede a[fequi non liceat , ut taceam variari omnium partium planta colorem , odorem , faporem Jubfrantiam, £y quod caput esl, fermam. — Quod quideih nonnullis exemplis demonflrazem, nifi idipfum , & tibi x rel e[fe cogno(cevem, & uberrime in meo libellotranfegiffem. — In his rerum anguftiis moribundas exiccatas b pe tas, arque aliquam ejufmodi tranfmutationem po(identes, fi, ut jacent , depingeremus, cum Diofcoridis. efiri- ptione non canvenirent, atque ita, ut falfa à quovis rejicerentur. — Si nullo pacto illas depingendas efe exifina- gems, vix paucarum effigies dare poffemu, — Confilium igitur est, ut confiderato arefcentis planta Lii É 'Trichoma- nes, à " . N " . t : - Epiftolarum Lib. IV: 163 memoria vepetentes ejusimaginem , fi contingat illam virentem aliquando vidifu, id addamm , quod aridita- ti injuria abflulit. — Quod fi quando accidat , ut quod addendum es , minus rec? a[fequamur , non propterea damnari debemus, cim idin paucis admoduf evenirepofit. — Hoc ita verum eft, ut a teip[oeffectum ejfe, pu- to, negaturas non fis , nec fi neges, facileidtibi concedatur. — Fateris enim multas plantas à multi tibi miffas elfe , qua viva virentesg, ex longinquis partibus ad te minime peryenire potuerunt , in quarum nonnullis , nift neício quid accommodaf[es , necogitattone quidem quisquam a[fequi po[Jet , vere à te efformari potui fe. Nam Lycii ramulus ex Dalmatia tibiallatuseft. — Baccaris Roma C Arimino. — Horminum fativum ; € alisceme IoPiftachiis plures Pifis. — Hemionitis Patavio , atq, ex aliis exteris nationibus , baud (ané pauca. jam verà f virentium hm r abfolutam formam are[centes plante fervarent, nunquam profecto Piflacbiis ferrata folia depinxiffes in Latinis 10 (uis copmmentarits, fi liu cum pingeretur virentu copiatibi (uppeditaretur. — Nam cumtandem virentem £n vidisti, iterum illam in Italico fermone , fcriptis commentariis fine ullis in ambitu dentibus , verius expreféifli. Mut aflietiam Apii , qua c 1cbas dicitur effigiem, in iisdem vulgari fermone confcripti libris , quia quam Vene- Apiifigura : tiis ad te Nicolau à (aniio Michaele miferat , ( ut credere par e$t) affequi minus probe ob mutatam ariditate rnutata, feciemporuifli, — Atq, ur nonnulla etiam ex aliis per[equar , cum Trifolium Afbbaltitem pingi , quis non ani- Trifolium madvertat , plantam cibi alioqui notiffimam y integram tum ad manus e[fe non potui[fe , cim necvamulos , nec ^fphaltite. floresin ipfaexprimas t idema, de floribus Braffica marine , Sifimbrii aquatici , Alots, aliarum, nonnullarum. flirpium partibus , quein tuis picluris defiderantur , affererelicet, — Tam igitur adem ipfam accedentes con- Jidereit quafo bi , qui metemeritatis nora [pergunt , quantum ponderis babeant verba àme de Cbameleone al- bo fcripta , nonguim vereor , quintotum equi bonió, faciendum effe exiftiment. — Scripfimus nos eo in loco po- 20 ttu/fe a te erratum in piura committi ob planta vive penuriam , nonne in bisverbiscum errore ejus excu[atid nem appofuimus ?. Queexcufatio, fi a quoquam non admittatur, potius pertinacia fiet, quam veritate. Quod autem mein fufpicionem adduxit , ut crederem non extitifje tibi viveplante copiam , cim illam depingendam tradidifli , fuit mon folum piura , qua cum bis , quae fepi[fime nos collegimus , non convenit, verumetiam, quia — tul in couieutari (crib quidem , ubt nigri Chatnaleonis , quem putabas , ubertas proveniat , fed ubi album videris , nonapponi. — Unde non ab rc conjici quoquo mado poterat , non licuiffe cibi in bi locis , que loca penes trafli, nafcentem vivamq, banc plaut am videre , fed aliundeiranfmiffam. — At fieri posest , ut quandog,radix ; fola , quandoq, folia fola cum capitulo ad te mitzerenrur , vel fi integra quidem wlfa effet , cafu alique [epara- tepartes ad te pervenirent , quum cum pingere velles à Diofcoridis delineatione ad jutus, eam ita, ut jacer, typis excujferi, — Id fl ita contigiffez, quis ifi flult a femper meditans tuam folertiam damnabit ?.. Quod fi vere id ac- 3o cufari debuerit;jam me ipfum primum veprebendant bomines,qui in ea (ententia,non folum tunc eram;fed adhuc permaneo,. Tibi vero nulla fit injuria ab eo, qui id , quod Jeripfit injuriofum effe non noverat , cuju, animus in Tuis laudibus celebrandis,ex aliis vebus tubi notus perjpeciusi, abunde est. Omnes enim decipimur [pecieredi quare mon verba»fed mens e[lmanda est. Neá, verà nunc iterum ita album Cbamaleonem noftrum extollimussut tuam picturam omnino alam judicem, quando mbil vetat ;quin climatis aut foli variet ate ita proveniat, ut àte de- pingitur , quod non folium credimus, fed multis exemplis in noflro pufculo comprobavimus. Namcumtuam pi duram veram non ejfe diximus, cum bis illum comparabamus, quas nos pluribus locis effodimus. Atq, buc [etta bant ea verba, qua babent, Diofcoridis defiviptionem magis, quam plantam integram forte contemplatus, Qua z verba etiam,ctm dubitanter, nec certo proferantur, (atis indicant me illad non affirmaffe, fed hberum lectori ve- liquifje credendum, fieri poffe, ut planta ilia, ita inveniatur, ut Àte depingitur. — Quod quidem fi explicate pro- 4o ruliffem, jam nulla bac inve caderet ambiguitas. At quis omnia ita minutatim confideret, quin in ea, qua nolit, nunquam incidat ?. Videor enim mibi boc loco pro me poffe Horatianum illud Adducere, Verum opere in longo facile eft obrepere fomnum. SED bac mea culpa, eo magi tolersndaesl, quid in ea commororuvle » qua nit ceteris omuibu fora tune dotibus, alias fere omnes fuperat , isa bonarum artium prefeffovibus deffituitur , prefevtimá, in banc de fimplicibus cognittonetn , ita nemoest, qui operam dederit , aut dare cogitet , tit vix unum , aut alterum imye- nias, qui paucarum plantarum cognilionem teneat. — Quamobrem neminem babere potuimus, cui opus noftrum injpiciendum » atq, jdicandum traderemus , fed me ipfum mei laboris, e» autorem, Q» judicem effe oportuit quo quid potuit e[fe infoliciu?. Scis enim fua quen, Philautia ita decipi , ut nonvara circumfpectos quoá, ME ? (oo ata, alioqui temper atifiimos, cacos reddat cr 1n graves errores Conjiciat. Sed cüi unus mibi effet Joan Vispas Joannes tins Pinellus , in quo omnis mibi fes erat, cr à quo non modo certam atá, integram de ineo libel fementiame. ritas - peilabam, fed etiam [Habilem, cr fine ulla affentandi, calumniandive fu]picione integram, optat; meis diii cdm una non re[pondit, Vix enimexiremam inan operi impofueram, cum viv ille Patavium fiudiorum Bn ves ipfas vel ad aliquorum autoritatem ttendam pertineret , accotmmodaret, ac corri j | uo atorit t T orrigeret,| Sed nefcio fadum eil, ut operi ipfis dimidia fere pars excufa effet , quum eiillud in cere licuerit, bete a ex toto excudendtmn , meis literis , quas de care ad illum confcripferam ita, ut fcis, vefPondens. x : preftantifime vir,que mis "t fujpicionem me expurga[fe exiftimem. Nam etfi pauca quadam alia » 4b aliis itininii fios tamen sina | quidem funt, quam ut de eis aliqua fit babenda ratio, Quanquam confido fieri nullo modo potuifí, uttueadem, — qua cateri, de me fufpicareris : cum nec diffidam , ut fi quid ver? à me c T 7 ü C liberationem culpa, & errati veniam impetrare. Quarebac montam Ren vidt testt non de bis folum,in quil; senteplurima) qua à veritate ipfa abhorrerétili videbuntur, ad meper privatas literas, amice £ M Petri And. Matthioli féribas, ut quod mibi ab locorum longinquitatem, ante quam opus ipfum ederetur,non licuit,tojam edito lj tandemq, pex te, cum fecundo edetur , ab omnibus erroribus repurgatum , per matus bominum verfari Me. tnde C» obtrechator um calumniis & exiflimationi noftra confulatur.— Teveróctiam, ata, etiam rogo es totum fu[cipias defendendum , eamá, voluntatem , quam in me laudando ornandoó, tibi nunquam p : : vi, perperuam , acconflantemretinea. — Demeautem fic exiflimes , actibi perfnadeas vebementer velim € bil me fpectaffe femper, quam ut nullum officii ergate fludii, mun pratermitterem. — Quod fi à quopiam mi bi minus concedatur , mea mibi confcientia pluris eft , quàm bominum fupicio. ^ Sed dabo optram post bac ii ounes intelligant animum metti , ab omni alia cogitatione ad tuam erga me benevolentiam conciliandam au. gendamó, jampridemtraduxiffe. — tag, nonin hac noffra uvbe folum, amicis meis omnibus , fed etiam Falop. pio , C fepiffime Soanni Vincentio Pinello , proximeá, T acóbo Antonio Cortufío , ornatifimis viru at, evi 10 noftrum amantiffimis, totum me patefeci, atq, bis fingulis [epe Cr accuraté fcripfi quam nibil aliud femper ma luerim , quàm meam erga te obfervantiam tbi gratifimame]fe. — Nec dubito, quin de eare ab illi certior fa. Gu fis: cujus mecon[lantiefore , ut nunquam peniteat , nonde[pero. — Quare bas literas velim exiflimes fa deris babituras effe vim , non Epiflola , meá, ea, qua tibi promitto, ac recipio, [anctifime effe ol fervarurum, diligentifüimeó, facturum , V ale, & me , ut fecifli, ama. — Neapoli. PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, Bartholomazo Marantz, | S cp "micerefpondetur ad Maranta excufationem. Atearis oportet , mi Maranta, fituis nolueris vefragaik argumentis, aliquid omnino fubeffe cau(a , curtam multi unanimi confenfu durioribis quibwdam commentariorum tuorum verbis offenfum me e[fe , praedicent. — ta enim miffis ad me , dere bac literis , ipfete[flarus, d| aultos ex amicis tuis fuiffe , quibus minus modefle C honorifice , quam mea dignitas , no- ffraó, poflulabat amicitia , locutus de me effe viderer, — 1dó, in primis vifum esl Toanni 3o Joxnn.An- d. Antonio Pifano fummi judicii maximad, flic Neapoli autovitetis vivo. — Atqui idem, tonias Pi. - — nonillis folium ; (ed omnibus cateris vifum est, quotquot titm adbuc fcriptum legerunt quos fanu. quidem eo feverius de ifla tui fermonis acerbitate judicare credibile esl , quo minus ad gratiam loquuntur igntti, incorruptiusá, ad cenfendum judicium afferunt , qui citra omnem affectum , quam , qui amore & bencvolentia praoccupati,ad judicandum adhibentur. — Apud hos neutrarum partium ftudio corruptos judices,fi noflra difce- ptetur controverfía , proculdubio vicero ego.Sed ut nulla inve, non equior fim tibi fingamws bos omnes, quod qui- dem prudenti viro neminiper[uadebitur unquam. fingamus, inquam,lettores libelli tui univerfos, non aut amore 1n, aut odio tui, fed malitia quadam ingeniorum conjpiraffe , ad boc , ut verbatua per calumniam interpre- tentur , appellemus ab his , ad alios judices , fit q, penes te, ut delig es, quos maxime tua caufafavereexiflimas, fint fané illi amici intimi tui , quibus cum joca feviaá,, quod dicitur , ardua & occulta confilia confers. — Atqui4o. : bijam ante , à me minime fubmoniti, (ponte fua liberoa, judicio ufi , quanquam majorem apud te gratiam ii- iffent , fi probarent , qua defcripferas , promuntiarunt tamen ab cfficio te vece(tiffe , quid de amico, tam acerbe locutuseffes, — Hoscerte infimulave infyncere interpretationis, citra immodeflie crimen nonpotes. Ut mirum videri cuipiam non immerito debeat, cim ipfe , quid amici tui , de fcripto cenfuerint tuo, vecen[eas , cur dicas paulópost, tui oblitus opinor, nibil effe contra exiflimationem meam fcriptums quod probus vir redarguat.. Cer- temulitui, ut tuipfetefis es, redarguerunt. — Ergo c illis improbit atis crimen impingere te neceffe est fed boc quam prudenter abs te , fecusve dictum fit , nunc non profequar. — Hoc tantum dico, nonid vanum omnino — effe , nec de nihilo ortum, quod multi pafnm didhitent. — Erenim fermoneslonge latej, vagantes originem duces ve alicunde nece[feest. — 1dcirco fuiffe aliquid omninoin comment ario illo tuo , quod famam meam offenderit, vel boc argumento uno , uemo profecto dubitaverit, | Verumtu [ufpicioni buic fuccurfurus , remedium affers, $0 Ais non verba , nec literas effe , ut fonant , accipiendas , fed mentem tuam animum$, , quo ifla feripferis infhi- Excufatio, Indum. Quid audio? verba ne ergo contumelio[a in me cffe fateris, animum negas ? Atqui homines ex ver- bis de fcriptaris animo judicant, poftquam jam ita conditi fumus, ut feneflra illa, qua cogitationes ujueg, intueao mur, quamq, Momus olim ille divinorum operum effimatar defiderari criminabatur , deffituamur im nivea — sJfumomnes, — Si negasea contumeliofa e[fe , cur igitur ea infpici & perpendi, ita ut natura fua fonant, non per- mittis ?. Cur eorum interpretationem non ex communi loquentium ufn , fed ex tuo tantum arcano confilio de- promendam cenfes ?. Nifi verb eatibitantum Cr Mufis arcanorum tuarum confciis locutus fis, non autem bomi- . ibus voces Latinas ita accipientibus ut vatio proprietasc, eju lingue poftulat. Noliyni Maranta, tuo exemplo boc geuus excufationis in mores publicos intvoducere , ut fimulaca, aliquis iracundia , aut quavis fimili animi s perturbatione commotus , quippiam effutierit , duod. inditum mallet , nefas. effe dicat , verba interpretari, 60 mentem infpiciendamefe. — Hac via gravium virorum veprebenfionemmoneffugies, | Dicu falfome a[Jeverare, quid Lucas Ghinus eam plantam mihi miferit pro genuina verad, Lonchitide , quam ejus nomine in commenta- riis me depinxi, / Hac verba non veprebendunt opinionem, quam fequor in Lonchitide , nam id mibi moleftum planeuen effet, fed ad fidem meam infirmandam, qua una ego re pretiofiorem mullam poffídeo , pertinent, Prae ; emnes ( esu enim eruduifimum ) iis me, inqua 20 Matthioli querela, ponis inopere s quod eriam pofteritatem laturum [b ; eti amicum tuum coloribus defcriptum omnibus bominibus pr oponis , non tantum, qui nunc funt , fed qui eriam pif em de fe penam fumi , vel à NE 2 it nosna [centur , ut fi inimicos graviffimos tuos idem illeviffes , gravion : adver(arro , potuiffe negarent. — Demus boc fan? , lapfus [im pagella, ut tuis verbis utar, in qua Lone sn[riptioerat y erofa obliteratave ad me pervenerit , aut femel leam, dum plantam pee Epiftoiarum Lib. IV. i6; flea abjecerim : breviter aliquam randem mibi caufam erroris. fuiffefingamus. — Tuum neerat , miri -- ven aimici,tam (evero, ac ad fecutura fecula duraturo fupplicio vindicare ? meam fidem omni MÉSUR nC reddere inretamleyi ?. Quid faceres, fi quod graviustibi crimen meum notum effet, td taceres fcilic : ite terum vellemtantum te operenen po(ui[fe in inveffigandis noyis inter pretationibus ili, à sono verborum id plantaliens. Asbecvert , NESCIO QUO PAC T O; didi Mot ; Ego veroid nop mtelligo: imo illa addita augere atroc atem. dixerim, Falfo dixit Matthiolus ades epe fibi banc à Luca Gbino planta effe, tolerabileesi: dum addis nefcio quo paco, — vajro je confilio à levitate aliqua fecerim , (ubdubitaus, Nam fi fartuiro cafu , aut errore aliquo i fa vates ws dicere voluiffes , non addendum erat , nefcio quo pado, fed ne[cio quo cafu: bac excu[autis yox esl; 4 fia en zo in dubium vocanti. — 1taque cum confentiens multorum tti fermonis interpretatio confirmat , e aliena ifla tua expofitio non excufat, macula meam. innecentiam non levi abs te refper(am ee. Qui M f envifi: gravifimisteflimontis conviceró , Lucam Gbinum eam mihi plantam pro vera Lorgbitide mranf[mififje i fi ejnt vis tefi- manm c tili , € alii monffravero ?. Monflravi certe jam mulis , qui mecum funt , do&hifmis pariter e» mutis d integerrimi viris , quibus ego adverfum te teflibus utor. Sed multorum loco fit clanifinw vir, Ulyffes AL. ^ "AME drüvandus Bononienfis Medicus , qui vecens ad me datis literis , fe memimifje affirmat , quod anno quin- t; olm, quage[fmo fecundo, mi[[a mibi à Ghima bae berba fit cum infcriptione , Loncbitis altera, — Hunc rejicere teftem Einckisk non potes, Gbini manum notiffmam tibi ex diuturna cum illo viro confuetudime » Hegare nequis. — Quid au- , Lidl " vem tem ergo, an non poenitet jam in me tam imprudenter, dr preter oume meritum uem collata fujpitionis ? Di- bi fuiffe ' ees,meminiquidem 4d te miffam plantam anno quinquagefimo primo cum boc titulo, Hanc ejje Lonchitim miffam, 20 ajperam aliqui fentiunt, anno autem [equenti eandem miam e[e mjeriptione mutata, ignoravi, Tu ergo quod factum effe ignorabas, id nunquam fieri potuiffe, flatuifli, — Hocó, tam levi fundamento nixis, effudi- fii iu amicum , quain boflem non competebant, nifi certius explora[fes owinia, que propter ifla diceres. Non isego um, mi Maranta, qui bonoris Cr exiflimationis mea rationem non babeain , proinde non e$t quod cenfe- as, fcripfilfe Lonchitidem banc me Gbini liberalitate effe confequurum prater illius feutentiam , ut quam pri- mum vir ille candidiffimus meos in[pexilfet commentarios , mendacii € temeritatis me accufaret, Sed [772 non perfequar ulterius, — Nonenim dubito,quin ipfe erratum tuum jam agnofcas , quod five imprudentia, fi- ne negligentia, obrepente nimirum 1a opere tam longo, fomno, ut dici folet , commiJum fuit. erratum , certe fan tibi inyidiofum, in me longe gravifinrin. Verum quicquid boc eft, quod offendere animum meum ulla ratione potuit , id totum dono amicitia noftra dono Cortufo , dono Aldrovando, viris clariffunis , C utriufque 30noflrum amantiffimis , dono Pincllo nabilifftno alias bomini , fed dedicatiene commentarii tui longe nobiliori fadto, «c cupidiffumus, wt petis vedeo ad per[peCtum illum tibi, [epe , mibi dulcem amorem tui, qui & fi nunquam épeclore mea extindus eil, refrixevat tamen aliquantulum triflitia ob fujpitionem mutati erga me animi tu. — Venio uunc ad alteram epiflolatua partem , qua prior erat ordine , yn qua offenfum me effe avbitrarin, quod opinione à me aliquot in locis diffentias. — Ego verotantum abest, ut id egre feram, ut magnopere gratuler tili, quüd ita fideliter in medium Labores , veritatem, in profundo puteo, ut quidam Philofophus dicebat , vé ——— conditam tuis vigiliis , & lucubrationibus eruendam C proferendam fufcepifti. — n quo quidem labore focium ues te datum efe mil vehementer gaudeo, integrum viribzs, florentem etate, ingenio [ummo y judicio peracri pra» ^" ditum, laborum patientiffimum , infuper ut (edulum lectorem , ita candidum intezpvetem totius antiquitatis, Sicut autem in omui opere conjunctis duorum vel plurium conatibus peragendo, boc vequivitur , ut juvent 4oinuruo alii alios , exhortentur inter (c, imbecilli [uccurrat vobufliorfeffo recentior , C in fumma non tam quod aloriofum cuique fatu , quam quod a4 finem nece[[avitm esl, eligat: ita nos quoqne veritatem unam nobis propofitam fingulari contentione uterque inquiramu cjus nonve[ert , quantum tu, quantum ego invenerimus aut utrius inventa [Hendidiora fiut, fed boc neceffe esl , ut quisa, fuo loco fideliter laborantes juverius alter al- terum (ag gerendo, monendo, exbortando , erratis etiam nonnunquam comiter oftendendis, — ttaenim fiet,ut collatis fideliter operi , utilitate privata poffalita , exiflimatione etiam aliqua ex parte , pra bono publice mownunquam negle?la, veritastandem clariore (pecie bominibus elucefcate — Quod ubi pev nos factum erit , tum demum officio noflro perfuntti prale uterque fuerimus, tam abunde pramiorum veceperimus , etiam fi nullà alia commadaconfequantur, — Itaque nequaquam fuccenfeo tibi, fed potiu gratias quam maximas ago, £9 (ae ne nomine, quod quareperiffetetuo ludio , e labore utilia exiftimas , eain medium profers , & me ubi Averi- 5ctati femita deflectere put as, meliorum admoneudum cenfes. Qua quidem ego fequav etiam , ubi talia mihi efe 2 perfuafero, qualia tibi videntur, Sin autem vel fponte , vel tuis monitis excitatus, veriora aliqua ernero, eà : ta quoque boni confules, opinor. — Atque bac de officio utriuque noftrum, bocloco dicla fint. Nunc reliquum. — es, quod officii mei eit, dre etiam, Cr opere, ut exequar. — Placet enim pauca quedam buic fermoni aftexere. A es we c à 4r enfionem pus: pertinent, que ime antea ob[ervata in doclifimo commen. Refponto: wipe o eat entis oppugnafti » deinde etiam obfervationts quasdam in eundem commentari- ^ ieu à T S es TUM e vecenfcbo, Utrinque enim borum ad veritatis enucleationem plurimum intere[fe in Aen - -— orestis € € Cer Mn confideratione , quam me nec pinxiffe nec noje veram arbitraris, Lochicide. liis autoris excutere. t ut - Vrai sita cisci i eie "lber antem pr ivit Peces e isdem » mea mibi , cum tua interpretatione conferenda eft. adbibendu[que Lib.sc14y. liverit, — Inquit autor Poles xs e prosemtiare s uter melioribus vationibu fuam [ententiám flabi- icf aa feel ; D 14 S6 openárit emittit. Comparatio e$l foliovum. Smilitudo ergo eorum alis y "p o duanam aurem eave confiftat boc dubium videtur, propterea quod tu in fecunde tuorum commentariorum fcripfiffi, foliorum Lonchitidis afbere €» Scolopendrii fimilitudinem, ad. ; erri dzbere, non ad figuram. — Mirum quid tu voces (ubflagti » ebendi fenfiba. itr i durs tnddguam. Mr qu reve feram, que copre fa o pc equ oui ut alii , non credo te cogitafJe , qui, ipfis... Alicubi 1 fübflantiam rei ufurpari procrafitie, aut TPkiérey X cogitaffe , quid tunc fcripferis, — Alicubi tamen reperio citm faciem cogno[cendam ? im ed quid remuitar & crafitis partium. ad fmpli- "netur (ubflantia vocabulo: vecitavit ordine verb; ; cR Sc Kalis T) shitida, re. que fequitur, Pofea A ex eodem fecundo libro s y cap. 12. Foliorumvero Loss | n ex fequentibus Diofceridi 166 Petri Andr. Matthioli fus fenfum bic ut adbibeas , opus non est , tangas oportet, c fc afperitatem percipies , manibus non oculis, Ille enim, deafperitate, C levitate, bi de coloribus judicant , quanquam mea Loncbitis ita afpera est ut oculis etiam idintueriliceat, — Sed quifit , ut tu mox oblitus fcabram dicas, cim aperam neges ?. Quid eii fcabrum, quam vehementer a[perum c inaquale in fupetficie. Vide quo abfuditatis delabaris , quod lave effe antea affcvera- fli, id nunc fcabrum , hoc est infigniter afperum fatevi coger... Laveesl , quod cum tangitur digitum minim 3o retinet, fed lubrica fuperficie illum binc inde obervare cura offenflonem permittit... ADerum verà digittm rée — moratur fuperficiei inaqualitate offenfum : idó, cum immodice facit , [cabrum dicitur. — Quo pacto ergo idem € lave é& fcabrum ele potest ?.— Nec vero in eo tibi mens fatis conffitit , quod inquis, birfutum fcabrumye, Hifutum Quafirem eandem bec duo fignificent, — Hirfutum vocatur quod villofum es, fcabrum aliud est, Sifcabyam & Tuv ieam Loncbitidem e[fe dicis , ajo effe: fin hivfutam , nega , non enitn pilos vel villos ullos babet. Pergis non fit idem. — reclé comparatio , nifi in afperit atibue ejusdem natuya Cr fpeciei, Hic vid:ri miln fepiam pifcem imitatus, qui cim elabi aliter pifcatoribus non potesl , atramentum ojfradit y obfeuratiso, Dac fraude aquis elabitur. — Cum enim bic comprebenfum te iri intellexiffes, obfudifli nobis caliginem obfcuris verbis , qua nemo intelligit, — Quid Afperit3$. pocas tti afberitates ejusdem natura C fpeciei ?. Certe , aperitus accidens efl fupeificiei quorumcunque corpos Ls vum, G" ideo omnia corpora fuperficiem babentia externam y conferri inter fe quoad afperitatem c lavitatem 40 poffunt. — Dicimus ferrum aliquod afperiusligno, — Cutem hominis dicimus afferam , fed minus afperam, quam Fit limaaut pumnex, — Videsitaque a[peritatem, in quocunque fubjeito fit , poffe cum cujufcunque corporis afpe- ritate fecundum magis & minm vonferri. — deo verba funt iffa tautum , mbil fignificantia , qua bic de afpe- ritate cjwdem natura v [pecie affers. — Nam ajperitates omnes ejusdem generis [unt , c non differunt nifi ez. cundum magis cr mina , C quavis potest cum quavis conferri. — jam vero quam Lene dixeris biv[utum ee Hirfatum. dem 5;0do cum afBero tu videris, — Certe bir fatum eil, quicquid villos extima fuperficie babet, qui villi fi mol- TR les fint, lavem fupevficiem veddunt , fi duriufculs, afferam. — Hivfusumergo , vel afperum , vel lave effe potett, Lavitatis exemplum babes apud Plinium de fylveflri Braftca fcribentem, libro vigefimofecundo , capite nono. Inquit enim y Folia babet bina , parva , votunda , plantis oleris fimilor , candidior [ativa, c bivfutior. Hir- Aetas futum ergo vel afperum , vellave effe potes... Proinde perperam ais idem effe brutum € afperum, Quod 5o. M AC dxcix. Marcellus vertit afpera , male vertit, quod vguyíssqu: Ruelliur afperiora , Hermolaus fcabriora , bend figarficaot. faQhtin ab ttroq,— Afperum enim & fcabrum y ut fupra dixi , idem fere fignificat. — Noliergo tu interprte MAAAON tari à vgaxv birfutum , cum caufam ejus nullam babeas , nifi qued [i tvausferri tua opinioni congruchate.—.— EMEN, H HESS H p " ms. n B * * z ut;pter. — TéUP excuriamui. — Apparet cuivis ad verborum proprietatem attendenti continuam fifftonü quantitatem bá pretan- — fignificavi, — Mavev enim apud Gracosomnes continuam quantitatem fignificat , ut aov difcretam. — Site -Á— ubi verà bac verba y máxov dopisuéva velit convertuntur , crebiioribus incifuris divifis, ibi improprie locutus — 651 Diofcorides , quod tu negare non potes , ut mirari quilpiam non immerito queat , cum bic retenta propria fie guificatione fermonis, commode uterpretari Diofcoridis texeum pofumus , cur tam fis operofus in peregrina exe. cegitaudaexpofitione. — Stante evgo bac gentina interpretatione , jam converte oculos ad Scolopendrion & $0 Lonchitidem meam , c demonflrabo tibi , quid vocet. Diofcarides , folia magis inci[a. | Qua. parte fegmeti- tá folii Aflleni venam mediam contingunt , lata bafi funt. — Non enim eousó, molita et incifionem nd» turas ut in tantum (epararet ea à media vena , ut puntlo aliquo folim illi adbarerent , quemadmodum in Lorcbitide sea fit. — 1deog, merito major incifto in bujus foliis effe dicitur , nimirum ea , non fotim ad inediam wq, venam adducitur , fed ulteriore divifara ab illa fegmenta adeo fepavat , ut extremitate quaa dam fna jolummodo illam contingant. —— Accipe. Affleni folium , Cr ejus fectiones. aliquanta profune diu-ducas , mox videbis quandam Lonchitidis mea imaginem. — Hine fimul vatio patet ,cur tibi in me planta fingula fogmenta , fingula folia vifa fint , quippe fi talia non viderentur , mon red? dixifet autor, Lonchitidi bujufce folia effe wiXvo» ézocenive, — Hadlenus demonftrayi meam opinionem cum ÓÓ SEA, Sed pergaimus, MAAAON BEXIEMENA Docefl, magisincifa, — Ja enim vertendum et; fi vim Graecarum vocum - Li Epiftolarm Lib. I V. 6z verbis congruere.V enio sunc ad eum locum ubi qua ego fegmenta voco folii , ea tu feparata folia effe afirmas: quem locum non dubito quin invito & adverJante calamo fcripferit , meliorum wrgwmentorum inopia Ln Afpleni Re Hic enim tatus tantum abet, ut pro te faciat , ut etiam magnopere kr Scribis inibi in A[pleno divifiones à I- - ; m non pertingere, 1d ego diligenter confiderav. admo, ac aliter fe babere depree V'*o- "di. Bina emm nta 0 direto pofita neutiquam contingunt fefe intercedente divifura ufque ad ipfum pe- dic. Init Sed yh test SUNG 5. t ,. uniri inyicem , an tu propterea folium [ectione ufque in peti- calum medium definnte, dtvidipbffe negabis ? " aut quod [i ne cf 1d folum effe noles ?. Dices poffe quidem boc fieri, fed ubi fiat, di dipiftones-vulgatoloquendi: more folia dici non debere. 1d confirmas exemplo Tri- cbopianis, in quo propter divifionum profunditatem boc totum,quod Aradice afurgit : oblongum folium non di- ro citur. Sed parvi illi entium inflar orbiculi,qui nigro colore [lendentibus colliculi utriné, rendere: me ione bdhe tuam in re c£ levi,qui vocalalis,qua fepe alio at4, dla modo; prout re tulere, 4 alligat bomines, ut eos vocübulis [cfe accommodare , non aute»: illa ad ufum fuum flectere opor» teat. «fo te fi vel Diofcorides , vel.quivis alius , Trichomanes aliis verbs defcribens, rotum quod fepav atum aterra &najcitur, folium diceret, illa aurem lentis inflar foliola, fegmenta , " ticboc magnim crimen effepu- vares ? Aut. fi quis eo modo & in loco fegmentum in aliqua planta , folii nomi perjpicuit ati gratia appellet. «ui contra quod folium fit, fegmentum dicat, antu bunc fcelus ma, mifije avbitvaberis ? Sünt qu- dam ín b bise quibut dubium eft, divifiones ne an folia fint, num cas proptevea indefcripta: relinquens 5. Yee tes ne bis fortaffe vocabulis magno piaculo abutamur. — Dolendum cette, fi rerum vocabiila nos adco adfirine vebus ipfis dà vocabula invenire non liceat, cim contrarium potius fieri debeat, tut vocabulave- dum aris cr in Tricbonane folia appellabimus : eademó, non fed ehe a dum erat Diofcoridt illic folii vocabulo uti bic feiffionil. manealieg. - tantum, fed in Lonchi- quibus ille uide folia appellaves tr Dial to eeratobinfignem illum ! tentes $ enim (e melius putabat intellectum iri vena nervu Ergooportuit ] flea, ut, qua illi adbaverent, folia di Lon vodoplane tam reperiet, cum qua illau conferretyoportt 4. ^ at. veniebat, qud obgtofu [ 1 affer. 3 edo eret AWLCIB Cota or A ione à 1 thitide, quod in AfMeno á i poftea corrigere, additis . Satis erat ills ficuti no- amufim examinata captarent y verum i ell, utrum C in Yricbomanis deferiptios nec in Loncbitide, fs e indignum cenfeo ut de eo difpui " autem appellatoblongum iptione. — Folia Polypodii mos Rica uec mcla Wtatum ES s anifeffum.est cuili inumadhoc advertenti. Inve«- nquirere boc loco nec vacat, nec op. tuum, quod flabilire tantopere conatus ts, univer[ale non effe offe am 4, quibus eaé, qu'ss ego divifionts voco, folia feparata effe c Setis fit paucis proba[fe, Tbeorema illud itd; battenis abunde est, non valere tua ve conatus es. LLnde jam dubium ne» iptioni congtuat.Cererum fumamus Lonchitis afpera Ma- ? ranta e N malic Aplenm. efl. Nimis amp 6o baccompar. iebaket propfirza foquitur rin ^ adi ^ 3 * T Li a* 168- Petri And. Matthioli At velinquam bac ego arma, qua antea jam femel tanquam obtu[a C inepta in te improbavi. — Concedam tili folium effe quod tu fic vocas , € eodem id nomine appellabo. Quaero jam abs te, an illud majus fit folio Afpleni? Hic taces & aliud prater vem ac inflitu fers. — Aisplantafn tam majorem ejfe AfMeno, à Quid facis Ma« vanta ?. folium tibi cum folioinmagnittdine comparandum e$l , non plantacum planta. . Quanqu, eriam.fi planta cum planta confevretur, an tua major Afplenoeffet. — fam ador izyiuus interpreter placuerit inodo , neutrooffendes , Foliatua magis incifa effe , quàm in Scolopendrio. Nam t€ ura fetta efe non poffunt, quia., ut tu dicis in Epiftola , crebrior divifio majus fubjetum ME Tite autem Lon. chitidis folium ad oculum multó gminus esl , ut antea dixi , folio Afpleni- Caterum po umdioridivifura minis me fetta e[Je , tacitus ipfe fateris , e» fen[usidem comprebant. — Nibil nunc velat prater acumen illud inextge, mitatef ujus tamen non meminit Diofcorides, quotetuearis , atq, illud in mea Lonchitide multo zcutig, 1o el..— Tutin ergo illud obtu[um acumen merebitur nomen lanceola , pU ACutius Kom in ? pro d . * 1 d xm IS MARANTA. . 2 k : LONCHITIS MATTHIOLL & LONCHIT " gx. j —— TM 9» E - 2i "Y " argumentis Ja : pleni £o- Afpleno, cui diffectum cultellofoliu. ; uam bel 5o umdivi- jj Lonchit j efer, ndius Loncbitiü maleoni rip, ut fate m ac etiam mepluribus excufas à W. contra Cbamaleorem meum fcribebas , faci enta , quibui mecum ageres, — Quinetis nuuc | : am, fi ea in memoriam revocaffes, qua feripfer tbodi, ubiplautam rem variam ac multiplicem effe fateris , € unam ac ande. Bum hátutasa p ei eR tiobis ignotas , variu quidem ori fam. ( utfaulo ante diseras ) certam Methodum in defcribendis plantis invenire. Nec etiam opevaprecium fuiffet , ut bic eadem utereri excu[atione, qua amea t verba fcribentis, fed mentem effe aflimandam, | Sed nefcio, quo patio bec vera e[Jemrelliganycim ni gren Epiftolarum Lib. IV. 169 m Agit internam animi voluntatem palám facit quàm verba. — Facile aliorum verba fcriptaó, exploramus at intelligimus, fed qui eorundem internas animi voluntates agnofcat , preter Deum babeo neminem. Ideod, infirma fatis apud me bec tua excufatio es,utinam apud ASPLENUM. aliosvalerepofit. — Na[citur planta , Aqua imagoilla ; mea delineata estin Japidie C 1lrie montibus, ubi nui quam plantam , albo Cbam«eleoni noftro congenerem vi- dere licuit , que plures , quàm untm Echinum ipfum, magnum , proferret. Oruuris fumma [latim radice, e quodam fingulari ipfius procefu , quod in imagine n0- ftra videri nequit , ob folia que anteriori parte adradi- cem inver(a, ipfum operiunt. — ld atteflavi facile poterit Georgiw Liberalis Pictor , qui ex integra C viva planta, non ex mutila (.ut tu fufpicari videris ) meam delineavit imaginem. Utinam Pictor alter Venetus, cui ve cinis C AF "s Pi. Piflaciiramu[culum delineandum dederam,tam fedulus ,27* "'Bt- fidelió, ata, Georgius fuiffer.— Mlle enim Goritia Venetias profecturus fufceptas à me plantas in itinere amifit. Qua- Á propter veritus, ne ipfius eave ferrem negligentiam , fi id refciviffem , evocata in memoriam barum plantarum facie, illas memoriter delineavit , C excidendas curavit, |^. non fine magna animi mei indignatione. Sed ut vedeam dm unde diverteram, ego quidem, etfi Cbamaleonem album, Dotiriotie tot in radicis [ummitare proceffus babentem , nusquam plurimutà conjpexerim , tuam ramen baudquaquam impugnabo fi. 2riates dem., Quippe quod quemadmodum in corporibus noftris videmus, nonparum fepius variare naturam in partium pofitione, prafeyvtimá, vaforum ae nervorum, adeo ut fa« d * ^ Y j, 4 li S 2/7 y (RS N cilà reperiamus bunc plura babere va[a avteriasve, illum 7 ( ; n ^ / à Yerà pauciora ravioraá, , eodem (ano modo quam pluri- í AN li MN. —. (o mes baberiplantas mon ambigo, qua etfi unitantum ge« [/ / /À AM N : neri a(fignentur , variant tamen quandog, figtra, quaa A j// fi N NN N dog, colorenonnunquam partium numero quantitate. 7, jj ) Ju : Verum non ob id negaverim plures (ut tuvedleputas ) me i Wediffe plantarum imagines , qua e ficcis plantis ad me : tran(mifis delineari curaverim, fed affrmaverim etiam, ' . quod «que egelida maceratione contractas à ficcitate rus x ,ut bac ratione vedivive C parum admodum a viridibus diflantes viderentur. — Pofe cerem album Chameleonem tuum y Diofceridis Chamaleonem non e[e, quod illi bac caule fuum proferat echinum, tua vero avadicis (ummitate plures emittat proce[fus, BEN / - * noftra con(ervetur amicitia. - Ceterum cin Chamaleo albus nigrum mibi in mentem revocarit , dicam in» Cbama&- genue quid deillo tuofentiam, Sed anteavecen[ebo , que contra meum babeas argumenta, — Inquis itaó,li- neus y ? bro fecundo, capite feptimo tua Methodi, ubi quandeó, provegionum natura variari plantas fcribin, me nenpa- tio, " go periatr, fierit amen poffe , ut in talia fit (alutaris immutata natura , ut in Perfea arbore , Aro, minori Cheli- cauli , nec va - grum ejfe Chameleonem. | Sed quid facis Maranta? an nonvitesin altera arlina folia Scoli i * Ret : bet T: ! olimo minera, te^ muiora , C rubro colore infetla? Caulem dodrantalem, vel paulo longiorem non covfideras? Radicem esifAm, Catling ? Saporem nonguflas ?— Miror fan? quid Clarifiüimus PR d f 4 Nec propierea meun adeo me proVare vellefiias ya Miseni hedera gm P : s à * 170 Petri Andr. Matthioli £4» quemagi genuinum referat , quam meum C tuum, nolim veritati acquiefcere : fed quud (ni fallor) pi * fertaffe fint in meo notayqua legitimo corre[pondent. — Fateor quidem umbellam illam quanquam non jer tain adderetuo Chamaleoni nefcio quid authboritatis , fi tamen cetera convenirent, nec effent , que adbuc Pe bium vocari poffint. Dicoibi fententiam meam projudiciimeivatione. Quid emm tam liberum effe deber. i: fuum unicuió, de re quacung, judicium ? Opinionum porro inter amicos dsffenfio aliqua aliquando egi, "- zum verb nunquam. — Prater bac cüm non folum in predictis me offenfum ate plurimi judicent nec de lj iibite excufes,ne forzaffe fi filerem.cen(erent iü me eos fateri errores de quibu modo clam,modo palam me argui : pre. terire nunc nequeo , Q* veritatis propalanda cauja €* noftra tuenda dignitatis, quominus de lis aliquid bic et. Obje&io iamdicam. Sum itag, imprimis demiratus, quM in Oxyacanba me non parum aberyaffe putes, quoniam pro oe Oxyacautbafruticem non arborem [latuerim quum t amen planta,quam ego notis omnib, adfhpulantiburO x. lumr, — CABtbam effe flatui arbor fit nonfrutex,ut in agro noftro Senenfi CTerge[lino,quinetiam in apidia [ylvis inBo- 2 bemia,Moravia,Ungaria ac Germania videre quifpiam pete. Nam, bifcein loc tfrequentiffima vifuntur o. xyacantba arbores, qua C ficus & oleas, c quandog, pyros,ac quercus proceritate €» caudicii evaffiudine fupe. rant, ldcim mon ignoral[et Clariffmus ille Lucas praceptor ruus, velletá, probare contra fententiam meam (ut facili, fi parumper memoriam vefricabis, meminiffe forta[e poteris) banc arborem nen e[fe Oxyacantban, (ed aliam quandam à fe inventa: boc contra me babebat argumentum, nimirum , quód noflra Oxyacantba videa rit plantas fylveffvibus pyris longe majores, cumtamen Dio[coridis teflimonio , minor Ox -yacantba effe debeat. Quo fit ut nefciam qua vationetam infignem arborem fruticem feceris, eg'yevov enim Theophraffo lib.i, de. plan- tarum hiftoria ab radice, caudice multiplici, ramofumá, fe atvollit,ut Rubus c? Paliurus,id quod nifi varifame in noftra videtur Oxyacantba. Que quanquam quibusdam in locis , ut ceteris fylveflribus avboribus pro foli & ca- linatura evenire videmus ; aliquando pumila videatur , plurimum tamen fimplici caudiee , vamofog, C baud facile diffolubili (pellatur : que propria ( Tbeophrafft ipfius teftimonio ) avboris funt note... An qui dixerit cons tra Diofcoridis ententiam, Lentifcumy Myricam, Liguftrum, Cornum, Salicem, Myrtum , quia frequentiffime S fruticofe caudiceg, multiplici fpectentur , ob id non effe avbores ? cum tamen e» Diofcoridt , c Theopbralo ata. bores (int, nec aliam ob caufam fruticent quam cali c foliaatura. — At tu cum fortaffe aliquibus in locis OxJA« cantbam noftram fruticare [pelaveris, candem in univer(um arborem effe negas. Si vero latius,ut nos, Europam quandoq, peragraverisac Ungarie, Bobeinia,ó Germanie fylvas, exploraveris, mibi quidem verendum ton eil, Amper. — Quinbanc fis revocaturus fententiam. — Probarem nunc Amperlum meum genuinam effe Oxyacantbam , nifi — à id antea fatis füpera, praftitiffem in meisin Diofcoridem Commentarii. — His demde accedit tua de Leptdio & Ceníura de Lepidio & E :x : x ; niece docrde ex- Unam tantum exiflimant , quig, caput delberidetanquam fupervacaneum à primo Diefcoiidis librovefecan- "oditar, — dum praecipiunt, — AtG, ut bac non temere dixi[fe videaris, eos non ita libere boc pronunciaturos fuiffe , affir pa; fi quacapite de Draba babentur , animadvertiffent , cum banc velit Diofcoridem folia babere Lepidii, fed molliora C* candidiora, — At eim nulla fit foliorum convenientia inter lberim c Drabam, quàd buic lata fint, illi verà angufla admodum e Nafturtii modo incifa, nulla pror[us dubitatione eos emnes , qui ita fentiunt , in magno ver[arierrore , exiflimas, — Caterumcumegouna cum illis in ea perpetuo fim fententia, quod apttd Dios fcoridem Iberis & Lepidium nibil inter fe differant , Cr ea de cau(a Iberidis caput exprimo Diofcoridis libro re fecandum effe fcripferim , non po[Jum fan? pratermittere , quo minw fenzentiam meam , quam veram e|Je non ambigo,evidentifiimis tuear rationibus, Quod autem Iberis C» Lepidium una Due. cB in pri- 20 Ijeridecenfura , qua nonparum clam mie mordet. ^ Daninasenim corum fententiam , qui duas bajce plantas 3o mi Galen, decimo de Compofitione med. per genera , ante C posl Jambica illa carmina, qua de Iberide fcripfit 46 Damocrates, Deinde boc idem ante ip[um fcriptum reliquit Archigenes & H l)gicenus Hipparcbus: quos poflea fecutus Paulus Aegineta , Lepidium fcripfit aliquibus ILerida appellari. — His accedit Diofcorid, autborit as, qui so, Lepidium berbulam, non berbam efje fcribit. — Md quod manifefte palàm facit , Lepidium foliis effe parviufculit Dobtar 4c gracilibus , non autem latis ac longis , ut in noflra vifantur Draba, — Sed magis demirarus (um , quód tu, qui putDio(co. F4? d:ligentem in Diofcoride exammando teprafhtifli, non animadverteris , Draba caput multis [aue argus ridi adulte. snentis effe Dioforidi adulterinum. — Nam fi buju[ce planta nomenclationem expend anus, illam quidem facile tinum. — conliciomus ( ut Marcellusvect2 animadvertit )nec Graecam effe, nec Latinam appellationem. —. Deinde cum ntc apud Galenum , nec apud Oribafium , Paulum , Aetium , aliosá, Grecos autores quicquam de Arabi Drabave fcriptum reperiatur,bic facile conjici potesl , Drabam Diofcoridi effe adulterinam. Adbac c :lludrem [i fe ha^ bere maxime arguit, ab aliquo Diofcoridi additam effe Drabam;quod bis in Greco exemplari manu fcripto lil. &o 2. babeatur , tum [latim po Tbla|pi , tum etiam post Glaftum ad libricalcem intru(a : fed iflic Arabis appel- latur, C alias iflbic deipfa traditur etiam iisdem verbis , ut nec de nomine , nec de re fatis conflet maxime cium Obje&io «pudnullum alium fcriptorem , neq, Drabe, neg, Arabis mentiofiar, — Poftremo fi Draba, Arabis Diofcoridilte * d: gitima effet, cum ipfe Lepidium tenuem pumi'amó, flatuat berbulam , pev[uadere quidem fibi quenquam baul- lua, — QUaquam crediderim,Draba Lepidiifolia tribuiffeDiofcoridem. Quofit,ut vette dodeá, fentiant qui lberidicae - put ad primi libri calcem Diofcoridi acce[[orium putant. Perro ad ca qua de fecunda Acacia adver(uim meamha- —— bes fententiam,dicam ingenuequod tota plantaipfita facies pro feipfa pugnat.Nec mibi obflat quii Neapoli L2 re floret C frucum ferat aflate. Etenim prater id quod pro celi c fali natura una C eadem planta bic citiniillit feriw fradum profevat accedit Plinii autoritas quippe qui fcribat lib. X X IV. cap. X11. ttrituq, Acacie femen. colligi Autumno, quad ante collectum nimio validius babeatur. Qua verba fi ecté perpendantur f cil? quifpiam 60 bic colligere poterit,ante Autumnum fructum proferre Acacias, fed quad is non legatur in eflate propter nimiam ejus adfirictionem , nifi cum tractu temporis Autumno mitefcit. Quo fit, ut fcripferit Diofcorid. Acaciam bane Afpalathus. fructum ferre Autumno, quod eotempore decerpi foleat. Hanc autem effe Afpalatbum,bac tantum ratione gt egm Spalatrum vocet Grecorum vulgus, non ita f acile crediderim. Quippe ( ut Plinius inquit capite X1 TI. pre- feripti libri) plura funt [pinarum genera , quibus A[palatbi nomen inditumest. 1deog, long? magis periculofum e[fe puto in cognofcendy cenfendiso, plantis vulgaribus, uti momenclaturis quam aliis evidentioribus notit: quum. plurima habeantur planta , qua ob adulterinas momenclaturas multum negotii rei beybarie fludiofs face[funte Quiautem alterius Afpalathi faciem [cripfevit neminem babeo, nec qui dixerit unquam idem Afpalathum femen. in filiquis proferre , Acacia modo, — Quo fit ut nefciam , nec videam, qua TAt0ne Acaciam alteram mftram | 4o Epiftolarum Lib. IV. ^M Afpalatbum alterumjaciam, — Hac abste, mi Maranta ( fi veritatem fateri debeam ) baudquaquam egre fe- raM. Nam cim tetanto veritatis ardore affectum effe cogno[cam , C in ea promovenda occupatum , mibi quis &em aliter per(uadere nonpo[Jum , quam, quód bac , ipfius tantum veritatis Zelo publice edenda curaverit idá, feceris tuo ipfina genio per[uafus , utpote , qui proculdubio cenfebas fententiam tuam longé magis , quam meam. ad veritatem cogno[cendam , conferre poffe. Atqui citm ego in eadem opinione jam con[enuerim , effem qui- dem ii Ludis , quibus me totum jam diu applicui , omnino indignus , fi vel amicorum , vel majorum , vel et- iam mei ipfius caufa, ab boc propofito deficerem. Ideog, fi nulla animi perturbatione , Bftuas, C caterorum ab opmione nofira di(fenfiones equo (ane animo accipio , uon esl ut polbae putem, te mili Bicenfere » ficubi pa- riter àte diffentiam. Nam citm banc ob caufam à meip[o etiam dienferim , & ob id plura in commentarii 10 rofira emendaverim , ac etian in pofterum emendare augere, decreverim , nec mihi ipfi pepercerim : non vi- deo , quamobrem alierum errata retegere non debeam ( fi tuam fequi debeam fententiam ) citra ullam amici. tieinjuriam. — Hoc non [olüm nulla dubitatione badlenus te feciffe , fed etiam in poflerum facturum effe, ex tua bac epiftola ammadverto , cim non parum in illos inyeliaris, qui potius. amicu blandiri adulaviQ, fludent,quam iis veritatem declarare , C* eorum errata reteger.. NAM QUID TURPIUS (inqus) ESSE POTEST, QUAM CUM AMICO IN IIS REBUS VELLE CONSEN- IIRE, QUAS ALITER ESSE QUISPIAM SENTIAT; AC VIDEAT? AUT QUAE MAJOR PESTIS IN AMICITIA ESSE POTEST, QUAM ADULATIO,BLANDIIIAE, ASSENTAT IO? Hoc ut clarius expónas , addis fidelis bani, feriptori efe mun, ut VERITATEM, QUAM PUTAT APERTAM ING E- 20NUE, AC LIBERE EXPLANET, NIHIL FICTUM,NIHILSIMULA- TUM PROPONAT, SED INSOLA VERI INQUISITIONE ATQUE QNVESTIGATIONE ITA LABORET, UT NON TANTUM ADVERS A- RIUM CONVINCERE,;, SED VERITATEM IPSAM, QUAEIN PRI- MIS ESTHOMINIS PROPRIA, INVENIRE, AC INVENTAM ILLU- STRARE STUDEAT. Affeutior in boctibi, mi Maranta, fi modo boc fiat fraterne, fimpliciter, (yn cere, Cr citra ullamoffenfionis notam. — Sed fi bec omnia ctun amicis fervanda funt confiderandum e$1,an pub - lice Cin conjpettu onmium , tam amicorum , quam inimicorum , an privatim fecreto amici admoneri de- beant. — Hac fivectt (anded, judicabimus, facile cognofcemus, fynceri veria, amici effe munus, ut clam de erra- tis axiicum commonefaciat nec unquam publice ab eo diffeutiat , quousq, is tanti beneficii utilitatem fpernere * E - T» 7 H " B i Thelyphoson, quod Doronicum effe flatuis,bau[tum bomines quidem minime neca- s d 60 drupedes omnes eodem die, ipfius Theophra[li autoritate interficiar.fi tantum radicula ecl : s- ic edd MEIN ponatur. Deinde tt ta opimionis augeas avgumentumsprobare niteris ejudem Tbheophrafls "nie. Thelyph, A bauftum non foln bominibus nibil nocere fed plurimum conferre auxilii ad Scorpionum idus iei ed eg dia Theopbraflo Thelyphonum non Aconitum appellari, nec inter Aconita vecenferi, Ecco effe flacuas , tibi illico licere putas tam graviffimi autoris teftimonium poffe baud i fideranti mibi € in memoriam revozanti,que de Venen in | Jextum Dio(coridis librum fuum vtri, lupi, elepbantes, d quadrupedia omnia, q forta| venena, que etfi quibudam ab animalibus devorentur, ibiltame ant incommodi al; quibu vero eadem illico necem inferant, ut de Suruis Cicutam comedentibus fc Gel rbi quipiam fois por nec; | HC Tt. : ud - Porrofi objiciae, oc Parz 172 Petri And. Matthioli refpondebit non valere argumentum , quid bac flurnorum tantum non velatilium omnium peculiaris fit facul, t5 , Gr ineotantum veneni genere , quod non propria facultate , fed calids vel frigidi exuperantia (umentes i terimit. Sed aliter fe babet veneni vis, que propria fui facultate animalia omnia necat,quod bujufce generis A nena baudquaquam in alimentum mutari poffint ut ea que temperamentorum excejfu venena funt,vel effe an fentur, quemadmodum comprobat Galenus, [Muynorum C» anm cujusdam Atbenienfis exemplo, que nulloiy, dimento cicutam deverare confueverat. Necvalere puto ad tuam fuftinendam fententiam , quid Theophr ad Scorptonum ictus Thelyphonum tuto propinet , cim etiam Cantbaridis ad rabioforum canum morfus, c Ne. rium ad veneno[orum ferpentium ius magno propinentur auxilio, Quatamencum lethalia fint venena, fi cuj., piam alteri bifce movfibus non affecto exbibeantur, paulo post necem inferunt. Caterum an Theopbrafli Thely. phenum non modo potum, fad genitalibus (ut ipfe inquit ) admotum, bomines perinde ac quadrupedes omnes ie. 10 Plinusde. care pofiit, docet nos aperttftime Plinius, qui lib. 26. cap. 2.de Aconito illo pofleritaris memoria bec qua fequune Aconit, ur (rribta reliquit, Sed antiquorum curam diligentiamá, quis poffet [atis venerari , citm conflet omnium Vent- noforum ocyflimum e[[e Aconitum, C tactis quoque genitalibus feminei fexus animalium eodem die inferre ne. cem. Hoc fuit venenum,quo interemptas à Calpburnio Be[lia uxores M. Gacilius accti(ator objicit. Hinc illa aa trox peroratio, ejus indigito mortuas, Hoc quoquetamen in ufum bumana faluti vertere , Scorpionum iclibus adver(ari experiendo datum in vinocalido, Ea el natura ut bominem occidat, nifi invenerit quod in bomine pe- vimat. Cum eo folo colluGatur velut pari intus invento. Sola bac pugna est, cim venenum in vifceribus veperit, Mirum, exitialia ambo per [e cum fint duo venena in bomine commoriuntur, ut bomo fuperfit.. Ymo vero c fe- rarum vemedia antiqui prodiderunt, demonflfrando quomodo venena ipfa [anentur. Torpefcunt Scorpiones Aco-. niti tactu flupentá, pallentes cr vinci fe confitentur. Auxiliatur eis Welleborum albumstadtu refolvente, Ceditá, 18 Aconitum duobus malis, (uo &y omnium. — Quod fi quis illa ab bomine excogitari potuiffe credit, ingrate Deorum muneraintelligit. — Tangunt carnes Aconito , necantá, gu[ltu earum Pantberas , vifi hoc fieret , vepletuvas illos fitu. — Obid quidem Pardalianches appellavere, — Hatleuus de Aconito Pardalianche Plin. cujus verba fi retta expendas, non magno fané negotio cognofces claudicare in boc fententiam tuam, cum de ipfo tanum Thelypho- Gilemus — noTbeophr. bac fevipferit. Plin. Hac, inquam , fi expenderis , non parva fane injuriateGal. affeciffe fateberis, defenditur. Quippe qui L. 6. de fimpl. med. facult. Aconitum Pardalianchen , inquit , putrefaciendi fac. obtinere, &* letale effe medicamentum : ideo, in cibo potuG, fugiendum. | Prateribo Dtofcor. Pauli, Aetii,C* Avicenna teffimonia, que tibi maxime adverfamur,cirm notiora [an fint, quam à nobis de[cribi mereamur. Nam bi omnes inter ve- nena buju[ce Aconiti meminere.Nec placet deinde,quàd Jeripferi non altam ob caufam bujufce Aconiti memini[fe Diofcor. quam quàd palàm faceret eo necari Pantberas,Lupos C catera quadrupedia,qua illud devorarint, Si« 3e quidem cim nonnulla fint animalium borum partes , quibus ad varios morbos utimur , affirmas banc doctrinam exiftimaf[fe Diofcor. non fore Medicis inutilem quod objecto quadrupedibus hifce feris Aconito una cum carnibu fine alio venenationis negotio ea confequipo[fent.. Atqui docere Medicos bac animalia venenis interficere,ut pofl bac eorum partibus utantur ad morbos profligandos , ab omni provfus vatione videtur alienum , citm animalia à ferpentibus icta vel veneno intevempta ubiq, corrumpantur , C praefertim ubi Aconitum devoraverint , cui ma gna vis inesi putrefacioria : quemadmodum caterü qua propria facultate fumentes interimunt. — Quofit ut Animalia, (jpe;, qui cadavera veneno interempta vor averint , invabiem agantur. Proinde animalia quein ufum Medis quain Me (uo rp benda funt, baudquaquam veneno necari debent. Ego verà citm mibi peruadeam, boc baudquaquam ufum ve- ignoraffe Diofcor. id nullam aliam ob cau[am eum manife[l affe cenfzo, quam ut tam noxia pecori, bominiq, ani- niunt baud- spalia f zcile é medio tollerentur, Cr ne eorum excrefceret numerus, 1n qua fententia me maximb confirmat Plin, 4g Véndnone "pote qui loco fuperius cit ato infici carnes Aconito ait Pantherü objiciendas , ne fitus ac regiones illa replerentut, canda, — Poffremo fi noflris argumentis acquiecere nolueris , quod tamen difficile crediderim , quód non ambigam te ho- minem effe rationabilem , facito bujufce novi Aconitipericulum, Hoc ft feceris, illico proculdubio in noffram cons Doroni- cedes fententiam. Nam etfi fexcentos vulgarium Doronicorum modios boc in negotio con[umpferi , nunquam effevene, f4men Pantberas,vel Lupos necabis. Canis meus devorata Doronicorum fefcuncia,long? alacrior fatus efl, Ada nofum, P&cqubd legeris Mauritanorum Doronicum ex tertio e[fe excalfacientium C ficcantium cenfus eandem tempt- Tainenti naturam tuam babere fcribis, quód forta[feputes Doronicum , de quo Arabes fcripfere , mbil vulgari noffrate differre. Sed aliter vem fe babere maxime pollicetur guftu. | Nullaenim alia in o percipitur qualitas, quam mediocris dulcedo omni prorfus acredine vacans. Cujus amen dulcedinis, nulius eft inter Arabas,qui meo €neorum minerit. Praterid non parumin Cneoro àte diffentire cogor, qudd cum quibudam cenfeas,T heopbraflo nil aliud sg mov - defignare Cneoron , quam Thymelaam C Cbamaleam. Nam Tbymelea prater id quod nusquam folia odorata — necCha. fH» fed potius fi digitis frientur, virofum odorem reddant radix grandis non e$t, neq, alte defcendens, quemad- malzam modum nec Tbymeles. Nec humi Chamalaa procumbit, nec floret posl equinoctium Autumni, fed vere ipfo in- ef, choante,. Adbec Cneoron nigrum, quod Tbymelaam e[fe arbitraris, folio esi Myrice, quod quantum à Thymelea folio abit , id facile , te jam diu fcire non ambigo. Hu altera accedit ratio,quàd nullum fit intev Tbymeleam é Chamaleam coloris difcrimen, quo nigra altera appellari debeat , alteva vero alba. Deinde Cneori folia olim in coron veuiffeteftatur Pliniw. — 1d quod maximo est argumento, ut non alia de caufa quam odoris, coronasex Cifia. Ver- Cneoro paraffet antiquitas, — Hincfit , ut mili per[uadeam Cafiam mil aliud Vergilio in Bucolicis defignart, La aed a, quam Cneorom. — lbienim non de Cafía arbore fcribit Vergilius , fed de berba odorata , qua à Najade in corol^ * li neclebatur , ut facile teflatur boc carmen; f : 'Tum Cafia atquealiis intexens fuavibus herbis. NAM d Iginus (ut Plinius esl autor ) Cneoron Cafiam vocat. Atquitu baud vede, quantum video, Cneoron Cafiam à Tbeopbraflo vocari au,cium id fecerit Gaz.a Theopbraffo nefciente. Preterea cium antiquorum Gaidium omnium confenfu Gmdium granum & Tbymalea proveniat , putandum mibi non esl , id ignor affe Theopbra- granum. fIum , qui i fciviffet Cneoron efe Tbymaleam cum diligenter admodum Cneori bifioriam defcribat ,nmpoj- fum adduci ad credendum , quin de Cneori baccis , ibi aliquid memimffet. Memimt sam b GEM A à 1.9. ubi nibil pariter de Cneoro fcriptum reliquit. Ceterum non negaverim, 0b id Diofcor. Thbymaleam.Ó' G L.g.cap. 111. decompofitione medicamentorum per genera,Chamaleam appellari, Sed beet firmavi 00 Cecile ac a Epiftoiarum Lib. IV. e. Tbeopbrafli Cneoron à Galeni cr Diofcoridis Cneoro plurimum diflare, — Has Cneovi differentias proculdubio novit Pliniu , quippe , qui Galeni & Diofcoridis Cneori meminit , lib. 23. cap, z1. Gin hoc Gnidium granum eriri ait, — De Tbeophrafli verà Cneoro egit lib, 21. cap. 9. inter odoratas plantas , quibus ad coronas utebatur antiquitas , & Cafiam appellari Iginofcribit, — Plura enim (unt plantarum nomina , qua pluribus conveniunt plants, — Sed cim bec baud te latere feiam,ne Minervam fortaffe docere videar, pluribus ea declarare non libet. iiie. Adhac in Zingibere maxim tibi vefragatur Pliniu. — Nam ubitu arboris radicem Zingiber effe a[feveras , ille : oos epl« de Zinyibere & Pipere fcribens , lib.12. cap.7. Nonest, inquit :. Piperisvadix , quod vocant Zimgiberialii y, vis tadi- ver Zingiberi , quanquam (apore fimile. — Idenim in Arabia C Troglodyticana[citur regione in villis , parV& cem. berba , radice candida , celeriter ea cariem fentit , quamvis intantaacritudine, 1d quod pariter teffantur TO Lofirani: Cr alii quiis fuerunt in locis ubi Zingiber nafcitur , C magna coliturdiligentia, — Sed adViolas ; albas Tafme veniamu. — In quibus cenfendis etiam à me aperti(ime diffentis. — Putas enimtu baudquaquam Peer i ibi de albis Leucoii floribus intellexiffe Diofcoridem , fed de bis, quas vulgà appellamus Gelfomini. Ac quo- A TO niam ego fcripferam , fi de vulgari Gelfimino intellexiffet à , baudquaquam pratermififfet , quo minus deo vio, alicubi fcripfiffet , & bifloriam, Cr vires, cüm planta [it viribus, non ob(curis referta, aperte fententiam noftram impugnare videris, cim inquis, non e[fe boc firmum argumentum, cum Diofcorides mulzorum [implicium "ena tionem fecerit , nempe Tbuie-arboris , Buxi Aegyptie [pines Stybii , Amomis , Hirculi berba , fylveftris Li- ni, Pyracantba Gr nonnullorum quorundam , quorum nec vires , nec bifforiam defcripfit. | dg, eatantum de caufa fecilfe illum affeveras, quod in medicum ufum bac nuquam veniant , & alis, quàm Medicina , ope» ribus deferviant. — Sed ne(cio profecto, mi Maranta, quo [nadente genio bec fcripferis tu qui tam diligenter 20s Diofcoride ver(atus e|fe videris , cim Aegyptia [Dina C Stibium in multiplici medicamentorum ufu, ipfi Dio2 feoridibabeantur. — Sedid [anà magnam in admirationem me duxit , quód viderim te nulla dubitatione affire maviffe , Aegyptie [pine c Stibii bifloriam numquam fcripfiffe Diofcoridem , qui tamen de Stibiolibr. .prü» prium deferibu Caput, — Ac pariter de Aegyptia [pina lib. 1. capite de Acacia, qua nil aliud eft, quam [pina At- gyptia quemadmodum declarat ipfemet Dioftovides bis verbis, — Acacia in Aegypto nafcitur (ina inflav arboris fraticofa , non fe in eum attollens :: florem babet candidum , C femen Lupino fimile in folliculis , ex quo fru us expre[fus ficcatur in umbra. — Spine decoum folutos artus fotu committit, Gc. — Sed quod magi est; tua ipfius verba contratepugnare videmur. — Nam fi , ut inquis , Thuie , Buxi , Hirculi Cr caterarum , quás tn&e minifli , plantarum , biflorias non de[cripfit Diofcorides , quàd bac in Medicum u[um nusquam veniant y tié« fcio profecto, cur tibi per[uaferis adem de can[a Gelfimins bifloviam , non defcripfiffe illum , càm boc 4d multa 3o utile babeatur , & ipfemet Diofcorides fcribat , Ta[menum prater id , qubd odoris (uavitatem toti corpori cüne ciliat , ea corpora juvare, qua excalfactionem laxationemó, defiderant , c» toti corpori convenire , cium in bale meas defcenfum est, — Non afferam nunc, inquam multiplicem medicamentorum ufum veniat apud. Arabas, quod bac long? antea te fcire , nonambigam. — Poffem quidem bic plura recen[ere arguinenta , qua ine indu- cunt ad credendum, Leucoii floribus , non Gelfomimi 3 afmenum pava[Je Per[us , nifi de ve bac fufius differuiffemy vum in Epiflolis, — Scio Atticis Leucoium appellari Jafme , quo fit, ut à mea dimoveri non poffim opinione, Quad verà Dickamnum, ut fcribis contra Diofcoridis c Tbeopbraf fententiam , non folum in Creta nafcatur, Opimo, fed in aliis etiam regionibus, non tibifacilé concedo, — Nam tametfi ex femine e Creta allato Pifis , in borto quod Di. Gbini provenerit Didamnum , id tamen nil Theopbra[lo cr Diofcoridi detrahit , quum illi de Dikamno [ponte Mb, quis proveniente fribant, non de ativo, cujus [emer ? Creta fuerit allatum. — Plinium poft in Perfica arbore [equus ia Pius - 4otus, una cim illo implicatu videri : quippe qui dicas Pevficam arborem in Aegypto C» locis proximis frudlifi. proveniat cart » quanquam in Rbodo usa, ad florem duntaxat devenit, — Hac enim de Per[ea Aegyptia intelligenda funt, Pools nn de Perfica nofrate , qua Rbodus ubió, abundat fructu noftrae , long? forta[fe sajore fapidioveg,. — Quin- aere etiam in Myrrba àte diffentire cogor, ubt Myrrbam tenes, non effe odoratam , nifi fortaffe incen[a fuffiatur, Ferre. quemadmodum C Thus C Agallochum , que tamen mibi diligentius expendenti , etfi non urantur , apertifi- M yrrhum. me odoremveddunt. — Atqui Myrrbam quod, effe, per fe odoratam , id maximo eil argumento, quid fadle, isti qua Myrrba tantum pinguitudo esl adeo fit odorata , ut eam per etantum nullo addito odoramento, unguene non fuffi. -— S diii Diofcorides, Neó, aliam ob cau(am M Dyrebam in unguento Amaracino , Cinnamolno, rino, lrino, Cyprino C aliis nonnulla addebat antiquitas , quam odoris conciliandi gratia, 1d — quod facile probatur ipfius Diofcoridis teflimonio, inunguenti Nardini apparatu , ubific babet.— Tuncusodo« Aoratus fpifjamenti gratia adjicitur , ficut propter odoris fuavitarem , Coflu , Amomum , Nardus, Myrrba, Bal- famum, Cin Cinnamomi confectione laudatur , inquit , non acre à ttiam aliis in unguentis vepetiit. — Nam cim antiqui Mofzbo, rba, Balamo , Amomo , Coffo, Nardo , Cinnamomo ubfcribit Galenus lib. t. de Antidotis, ubiminea mo, capite quinto , decompofitione medicamentorum per M yrrbam eis interponi jubet , ut odoratoria reddantur. dafe Pliniwa, quetamenintueopiiori tofmorium afer. quit , à vulgo coemptam Myrrbam i folles confarciunt i pinguedinis argumenti, Item lib, i2. cap. ubiea quein y: spen D ee ques intellige ) acuriora fiunt Coflo , s Past 4 , du bum ej; idum e eu c "iuis Juo-ehee facit fine oleo, Stade duntaxat, Sed & Agal- Agillo- ames pear collui commendandi balitus gratia, "dam confectionibus mi. idi : à EP ndoratifimmefle afr iret €— et M: as graveolentiam, — Teflantur iem Agallochum (fatur. commentariis noftris diximus, ^ Betonicam quod, qua Bis lib. 2.c4p. 5. nifi digitis atteratur, cim tamen nusquam illam verim, Catanances fubinde radicem impro, viderit, quid fcribat Dipfcorides adeoflecti 174 Petri And. Matthioli totum veferat..— Qui Plinium accufant , quod Sifymbrium in Calamitham mutari feribat coni Theoph fententiam, baudvedlà ( 2neo quidem judicio ) faciunt , cim id error depravate lelioni non Plinio / "dh Pliniilocu: feribendum. — Praterid enim , quód in antiquiffimo Pliniano éxemplari legam ego in Mentbam hib e refitutus, [agiprbag; degenerare Sifymbrium , quis non videt Plinium ex Theophraffo tranfcvipfiffe ? Quippe Then PRESE fiw ib. 2. cap. j. delifloria plantarum , e lib.5. de caufis cap. 8. Sifymbrium in Mentbam mutari feribit , pos Prmu, Per Calamintham referre. Nam, facies non immutat plantarum fapores neq, facultates. — Vider 1n Ga. vais, liopfi & in PrimulaVeris , quam quidam berbam Paralyfis vocant , etiam à me diffentive , fed cum id Abs te fiat infirmis fatis argumentis, (at in ve bac mea Commentaria tibi re[pondere arbitror. Hortenfis Solam fruum nigricantem aut fulve[centem facere Diofcor. cenfes , quod nunquam vere niger , neó, vere fulvus videatur, Ag Mn ego aliter vem intelligo : cum Hortenfe Solanum modo fructu nigro, modo vufeftente, modo ex viridi nigricante to. Viliauals fepiftime viderim. Supinam tuam verbenacam , perquam libentifsime (bedlarem , quam non longe a Bitonto füpina, — Apulie ate inventam fcribis. Verimcum Diofcoridetefle ea fingulariramoplurimum confLare debeat dodrana, tis altitudine , non itafaciletecum fentiam , quum tue vamulos plures Adfcribas, quitribuli terreffris modo bu. Eruum, — ürepunt. Etenim repere banc nusquam (cribit Diofcorides, fed ramum dodvantis altitudineproferre,. Eruum fanguinem per urinam ducere non poffe , nifi frequenter copiofeg, fumatur,tecum fentio. fed in eo quàd venena mon interficiant , nec fuam ( ut tuipfe inquis ) offentent ferocitatem nifi certa quadam menfura accipiantur, Opinio de prorfus ate diffentireme cogit ip[a veritatis ratio. Siquidem tametfi nonnulla reperiantur venena,qua nifi certa veirdpa quadam quantitate pota non interficiunt » ut Cicuta , Meconium, Eupborbium , C alia plura, quetantum ves nena (unt ob calidarum frgidarumá, qualitatum exuperantiam. | (unttamen quam plurima , que propria fua facu'tate, vel ( ut alii dicunt ) propria forma enecant. — Etenim bac quanquam pauca admodum quantitate 2. fumuntur , ut vix fentiantur , tanta tamen esl eorum malefica atroxá, vis, ut brevitemporis [atiovamumay.— geantur dum in feipfa'corporis bumiditatern convertunt , ut poflea brevi temporis momento fumentes in mes cem trabant :- Huju[ce claffis (ant Aconita omnia, Toxicum, Napellus, C aliaid genus plura... Atqui fi bactan- zum àmeipo putas excogitata, audi quefo Galenum, qui lib. 1. de femine boc idem teflatur bi verbu. — Quataa tione etiam minimaparticula humoris lethalium venenorum , qua deleteria appellant , ubi animalis COTDUS ile gre[Ja fuerit totum id momentotemporis immutat, fibió, fimili affedione alterat :. mon fecus fit curatio, qua per Venereorumveinedia & antidota adhibet , cc. Et lib. 5. cap. 19. de [implicium medicamentorum facultatibus, At inedicamenta, inquit , que tota efentia nobis contraria funt, proinde ff ve mmmum eorum affumptum fus vit , omnino laedat necefeest.. ltem lib. 2. cap. 22. Medicamenta erodentia , inquit , & putrefacientia, etfi in quantitate minima fumantury omnino tamen corrumpunt;quia videlicet quaputredini obnoxia funt,caloré hu- 30. aniditateg, purrefcere folent. — Atqui calidus bumidusó, (anguis esl , itaq, putrefcere nunquam ce[Jare poffunt. Proinde longo post tempore etiam à quo fumpta funt , nonnulla intevimunt , potiffimum , qua craffa terrenaq, ejjentia babeutur. — Hec Gal. Quibus palam eft, univer[alem banc tuam puopofitionem nihil prote concludere Cirrii malipoffe. — Citriüimalicorticem c femina nulla dubitatione e[fe calida , C» eorum acidum fuccum frigidum una te- quilita. cumaffrpo, SedinOvo nonparum àte diffentio , cuju album contrariam fere vitellofacultatem pofüdere ais. E mveracu. I Panc fententiam me adducit Gal. lib. i1. de fimplicium medicamentorum facultatibus, ubi fic habet. Tema: ra. peratura porro Ovorum album fymmetro frigidum est : ita2,e0 utendum , uon tantum ad oculus , verum etiam 4d alia omnia, qua medicamenta requirunt fuavifiima, minimeá, mordacia , ut funt tiniverya fedis ac pudendo- rum ulcera contumacia :. fed iis mifcetur qua absq,mov[uea polfant deficcare, — Porro c ipfe vitellus affimilis Junirerioi eff natura, Hecille. Juniperibaccas e folia,c fraxinietiam fiondes ad quasdain affeCliones valere intws fum- 40. UK pta fcvibis à Dio[coride doceri , verim fi utriusq, arboris ligniramenta devorentur , perniciem afferre. — Sed ut ben. »on P'ieráeffe vera non ambigimus y ita pofferiora [u[petla cenfemus.. Etenim cim Galen. Paulus €» Serapio, quiex - effe vene- Diofzoride tranferibunt , nunquam bujufce fabula meminerint , nec vatio ipfa confentiat , non efl quod probi- moüm. — bosr. Qnominus credendum fit , Diofcoridis codici (ube[fe mendam., prafertim cim non defint Greca exemplaria. manu fcripta , in quibw Tuniperi caput ttbig, fere depravatum legitur. — 1d quod etiam de Fraxinei ligni fcobe cenfendum puto , citm id non affirmet Diofcorides . [ed ita aliquibus tradi ait. — Cateris boc adjungere libuit, quàd non placeant compavationes , qua cum fujpettis fiunt lectionibus, Hac itaq, (unt mi dodtifiime Maranta;qua tzto n illo viridariolo fenticofa nobis vifa funt & inde eruncan- daputamuw. Atquitamet[i de ba meumtibi propalavi judicium, nolin: tamen bec tanquam ab Oraculoprolata — accipias, fed tanquam ab bomine amicoqui non ambitione. non invidia,non petulantia, noninjurie vindicanda, 50 non tua ympugnanda doctrina , nec fue promoyerda opinionis cata , fed veritatis propugnanda Cr juvanda po- fleritatis ad te [cribat, Dixi tibi fententiam meam , qua unicuiá, libera effe debet , amicabilibus fane verbis, pa- cat iffumisá, animi affeibus. Quinetiam omni fepofita mentis perturbatione, citra omnem invidiam, c» fermonis a[peritatem,caufam meam abs tepluribus oppugnatam avgumenti leniter bumaniterá, defendi.Sed invitus (an? (ta imeD Eus amet) Ó»prater animi voluntatem in banc deveni difpttt ationem.Invitusgmquam,quod cum amicis haudquaquam certare foleam, quum vix tam leve bumanumá certa. men ullum effe poffitquod aliquid vel lafto- . nissvel emulattonis non afferat. Atquiomnes, nifallor,bujufce fatti culpam interejicient , qui tuam illam Mt- thodum legevunt,cr banc tuam Epiflolam imuebuntur. Siquidem ubi animadvertent quód non folitm eo libello C fidem noffram laferis C fcriptapluribusin locis inpugnaveris : fed quód bacetiam in Epiffola dumteabilata — quib: injuria pluribus modis excu[are niteristuam tamen opinionem tueris.nec tantillum quidem à priori dimove- 60 ris fententia imoEpiflola ipfa ad vefpondendum me provocas,non vereor.quinillico judicent tuatantum ipfius vH. lentia me in certamen boc effe adduclum.Quanquam autem libelli illius amariufculis quibusdam argumentis ti- biinfenfus judicareris ab ommbusid tamennibil me ad fcribendum in te movebat,quàd non defuturos [peraretm, ^o quivelcau[ammeam defendendam [ufciperent vel deillata mibiinjuria(ut prudens illePifamus te admonerent. : Sed lonz? aliter fe babet Epiflole tua argumentum , quippe quàd Epiflola qualibet refponfum petere videatur. Inbumani enitn atq, illiberalis animi crimen effe putant probi ac fynceri bomines , ubi quifpiam acceptis lite- yis non vefpondeat. — Sed ne[cto profedo, an bujufce fatti culpam in te rejicere debeam , an in illos fortaffe quibw libellum vendendum , examinandum ac emendandum commifevas, an verà in utrosá, id erroris vejiciam, Porrofi veritatem fateri debeam, doleo (ane plurimum y C tue, C mee farti eventum , quodtua tam oi Epiftolarum Lib. IV. 175 ferit epinio, C" cogar ego cum amico cert are, ni veliminbumanus , illiberalis , indohus, negligens, dignitati bo- now, mci contemptor ab omnibas baberi. — Sed quum, ut apprime docu C eruditus , ita prudens ac piu àme babearis, mbil mibi verendum est, quominus hec omnia amicabiliter fufcipias » € certaminis na fi canam abs feortamagno[cu, — Quod ut facies rogo atque etiamobjecro, ne noflris laboribw invid » diffenfionibus no». firislatentwr. — Polliceor tibi, mi Maranta, non modo me nibil unquam facturum , (ed ne cogitaturum quidem, quad amicitia nofira vinculum re(cindere valeat. — Sum enimtui amantifüimus C bonoris tui tuaq, fama [tu- diofifimu. | ld quod multi dochi viri, quorum bic confuetudinefruor,atteflaripo[Jumt. — Nam demi onftrantibus illis, qua tuo in libello adver(um me babes, (uadentibuá, , ut acerbam aliquam inte cderem Apologiam , non fo- lum eorzm fuafionibus morem gerere vecu(avi, C cum eis prote pluribus difputavi argumentis, fed laborem illut XO tuum, C illis, & ceteris quibufcunque Laudibus non minimis promovendum curavi..— Ad te amandum promo- yendum2, excitavit primum Luca Ghini praceptoris tui de tua fingulari eruditione teflimonium : deinde vero yirtus tua ac doctrina, tuig, utiles in Medica materia labores, quibus pro virili futuram po[teritatem juvare nie veri. — Quamobrem audebote bortari, ut maneas perpetuo in fententia. — Tue illius Metbodi lectione (ut an« tea fj [um ) mirum in modum fum deleckatus, Cv ingenii tui acumen admiratus , quofit , ut etiam longe mae gus me deledari pofibac putem commentariis tuis in Diofcoridem editis , quod maturiori judicio majoriq, fortaffe diligentia hac effe edita putem. — Utinam tam e[fem doctrina C eloquentia praditus, ut tibi auxilii aliquid confiliive boc in negotio praflare po[fem, facerem quidem id ex animo , tanta tua juvande doctrinaesl mibi vo- luntar, — Sed cim ad boc munus obeundum inidoneum me effe intelligam, C» itineris diflantia banc meam ere gateimpediat veluntatem,rogo atque etiam ob[ecro , ut animum bunc meum boni corfulas. — At quoniam ejus- 20 dem te effe in me voluntatis mibi certo per[uadeo, cium fciam iflic intoto Regno baberi montes , maria C valles, quinetiam viridaria, in quibus ravra ac utiles virefcunt plante, velim ttt pro tua fingulari bumanitate, ea omnia quanojtra Commentaria augere iluflravea, pofJe cenebis , ad me mittere mon dedigners. — Quodte faciurum emnimofhero. Nam ftuam re[pexeri probitatem, Cr animi ingenuitatem liberalitatemá; bec omnia tibi fa» cile pev(uadebunt, ut illico votis meis fatifacere fludeas. — Si deinde meum inre bac defideriumetiam confide- rabis, illico cognofces baberi fortaffe neminem, qui me dignior fit , cui bec largiri debeas, Nullienim bec conces dere poteris, qui tui nominis laudes magis extollat, qui diligentius fuis in libris collocet € appingat, quique beé omnia majoribus preconiis tibi acceptaveferat , quam. M ATTHIOLUS. Tam bone[lam petitionem pluria bus ab amico optimo exigere fuaftonibus operepretium nones , ne videar quafi vel fucatis argumentis, vel melli» fluaquadam verborum dulcedine, ea ab ipfo extorquere velle, qua tantum ejus benevolentia ac liberalitate con 30 fequi defidero, Decatero fat rece nos valemusyametfi ingravefcente jam etate, non defint quandoque fenectus tis incommoda, Sed bac feremus forti animo. Vale, Praga. ANDREAS DE BLAVVEN MEDIGCuUS, Petro Andrez Matthiolo, & Po à - "gitur demultiplici auripotalilis pavandi ratione. jr RU Aepius ego, Praflantifüme Mattbiole, [um adviratu plurimos atatis noftra fummos C clarifimos KO eS Medicos,naturad, indagateves acerrimos: qui cum in materia medica cognofcenda,C explicanda plurimum navarint opera C laboris intereatamen auree illius Aqueynagni in primis & nunquam e) fatis laudatiremedii, mentionem omnino nullam faciant, quam tamen adeo nobis commendarunt : ex vereribus quidam ut cateris eam omnibus medicamentis facile pratulerint , quippe qua vires, ut ut ille languent , veftituantur in tantum , ut rejuvene[cere utentes y vigoremá, inde incredibilem facultatum omnium corpor recipere videantur. — Ejusreicaufam in difficultatem ejus aque paranda, quod in conficiendo chymicos labores vequirat, quos pauci fciunt y vel tanquam fardidos abhorrent , an in avaritiam c» fumptuum. parfimoniam referam, dubito, Complures certe effe (cia, qui cim ipfi rem ita arduam , vel ignavia, vel menti 5c mon valuerint affequi, conatus in ea aliorum induflriorum bominum fummopere contemnant c elevent, — Quorum ego impudentem C» infciam temeritatem deplorans, mibi ipfi gratulor , quod in bhjw Serea nif. Principis noftri fervitium Ad[citus fim, nimirum qubd inde mibitecum , quem in fecretioribus ifla remediis parandi judicio c ufu plurimum poffe conflat , de bifce c aliis familiariter conferendi & coram uberius diffe- cribendi fludio c aliis curis accupatiffimum, furtivarum tamen borarum quicqui Hieites '& aliis curis « i quicquid esl , ut : * parandis medicinis tribuere, teque bis adeo affici , ut Laborum nibil propri etiam ma. OIN fub erfugias. Alunt foventque conatus noffros focii fludiorum , itaque -: es tto exemplo * Veg Pos si inarcanam illam parandorum medicamentorum vationem incubti. Que autem de auro. ie erts na inquifitione , varia ledlione longaque experientia , nec fine magnis fumptibus comperi batle- us, ea libu, coram te boc locoveferre: non ur te docerem, quod ignorares, fed ut boc inodo aliquid elic: ipfe eruditior redderer. : ex M Porro nofli varias e[fe à diverfis excogitatas vationes , quibusin liquorem potabilem aurum reducere conati i : É die onefortes dicunt, i. ;g, Primus diís vulgo Cbymicis ex Salis nitriuna parte & dupla Cbalcanti, pe e ih e nen réolvunt, | Parantur ifle Md Juiride Clymici plant Sabfider operando m ac argenteam cl nbl ee ee e A e emnjstn : wiridifocolorisSed ne qui hac utatur, unica cavendum : vifeer era enitm omnia exederet, Habet MÀ ^ : CR P ? 5 c cid — P8 Petri Andr. Matthioli vendi Auri PPP Ulfadius defcriptiouem auri potalilis , quod Joannem de Toleto, &* Hugonem , ambos Cardinales, j modus, Ommibusferculis uf[urpa[fe, c pro maximo tbefauro babuiffe dicit. Exuritur autem in 4que; qua folvitur. à pofitionem, uoutantum (al nitri, &* Ammoniacum , fed &y Mercurius fublimatus, quibus cim fumme diced fiva, nec vencuo catentia, nullo pacto utendum confulevem, — Nec tanum propterea, fed ne ventriculus p» obducatur, verendum, — 1nficit enim illa aqua omnia, qua attingit , pro varietate verum, quibus esi -— xta, auri fi attro, nigro colore, fi argento, vel Mercuriovivo, viridi fi cupro , cc. Excogitavit ille quidem qui, cunque ejusfuerit autbor, rationem non admodum ineptam , malignitatem ejus adimendi ,qua fcilicet m illam vodentem, iterum deflillando ab auro foluzo abftraturum fe [perat ut in fundo butyro fimile remaneat aurum : fed [pirituum aqua fortis , falis prafertim. Ammoniaci & Mercurii tanta efl vis corro(iva C vene- no[a, ut fruffra fe quis ea àremanente auro feparaturum Jfperet : maxime vero ip[um argentum vivum quod 1o. libentiffune, C facilime cum Auro unitur C remanet , ficut etiam, utcunque liquidum fit, & tacui idi fo- 3 lum in fe aurum vecipit , reliquis omnibus venitens. — Aqua ego calida diflillata potius materiam infund urumdif- e... 7 Spe a : : VIoETAN folvicranci/ 4PiÓ4z abluere tentarem , qua proculdubio falfedo illas & forte vis veneno[a promptius aufevretur. — Alio... humani — quibujufce credita medicine, cum tantis venenis prapatata , ufum non temere tentandum , nec admittendum fale, effeconflat.. Aliosego novi , modumque conficiendi babeo, qui ex priori parte cranei bumani calcinata , ad Criflallinum, ac Diaphbanum fal veducta, quod te quoque vidife puto, fe Aurum potabi!e conflare poffe fperant, fea utrum confecerint, nefcio, itcunque verores bac fehabeat,omniuo ut fal ex cranco paretur,oportet. .Cum autem Salium nativorum copia nobis fuppeditet , & aque ex aliis rebus omnibus combtfiis Sal. confici poffit; quid ipfos ad Cranei potifimtim inquifitionem commoverit, mivor. — Recordor ego quidem Alberti de mine- Talibus didum, ubi afferit magnam ine[fe virtutem mineralem capillis humanis, illis praefertim qui de capite 10. Einer ocn abfcinduntur, faoá, tempore vifum, & inventum effe Craneum bominis, quod inter dentes futura fuperioris par- 2d du&jilia f$ multas aurei pulverü babuerit admixtas. — Scio quoque Gebrum (qui folus fere , ex ipfius natura princi- reddenda pis Chymiam tradidit, quemáó, ob boc avtis illius fludiofi tanquam Ariflarcbum fuum adinirantur ) oleum quod. een dam, ex capillis humanis pro inceratione, ut loquuntur, feu praparatione ad faciliorem liquefacttonem metal- Aunpota. (07In, mire commendare, — Sed detur ipfos aliquid eo efficere tamen ratto bac preparandi valde femota c bilis ümpli- longinqua videtur, cum alia multa reperiantur, qua per fe idipfum praflant, ad quod craneum vix multotem- es ei poreperducipoterit. — Idque eo magis, quod fal iftud. conficiendo, ur experti funt qui illud parare tentarunt, diraio, C'4Uettm dum eximitur tetro fuo, & maxime fetenti odore ( ut comburendo offa pleraque folent ) graviter na« ves feriat, omuemá, ambientei inficiat aerem... Habeo porro Avgentinenfis cujufdam medici rationem confici- - endi Aurum potabile, ex folo Auro, abfque ullave alia addita prater ignis vim , quem lege artis Cbymice, Au- 30; rum per Srybium expurgatum, Cv intenuifümas laminas edadnm , ac vafculis ad boc idoneis, libere, ne fe(e uf- quam lamina contiagant appen[um, dum exuritur & calcinatur, in fornace ad boc debite parata per medium annum quam ferventifiimum (uflinere oportet , quoufque tandem Lamina ille Aurea illinc exempta, libero c frigidior exponantur aeri, C oleofus quidam bumor inde defluat. C» vefolvatur rubei coloris, fapore fubdulci. Eliciebat autem ille ex libra una auri ad uncias duas olei, —. Sin vero, quod iguefortaffis nonundiq, pariter fu- erit aurum exu[lum , minus prompte liquor ille defluat , fpiritum vini vediificatum aliquoties infundere fole- bat , idquetam diu adeoque fepe reiterare , donec omnis ille colar fulgens extraberetur , aurique pulvere fub alboin fundoreliclo nibil porro coloris auxi fpiritus ille vim indeveciperet. — Quam fubtiliffimevero bofce firi tus, vel quintam effentiam vettificabis , fi eam in cucurbita vitrea [ub alembico, prapofito recipiente, ingeli- — diffimam , vel nive refrigeratam fontis aquatn impones , ipfum capellum panno lineo in aqua calidiore imbuto 49. undid,teges. — Per àv[rasgígacw enim partesillatenaiores & [ubriliores furfum feruntur , aqueis in fundoreli- i. «Hoc, inquam , vinum auro , ut dixi, calcinato infufum , 6 pev alembicum denuo difnllatum, tn fundo poft fe relinquis eundem illum fubrubeum liquorem, aurum [cilicet potabile: quo fe C alios ad multos annos fal- vum c incolumem conferva[fe Medicus ille dicitur. — Solebat ille , perpurgato prius corpore, rafo & calefadlo - vertici capitis , drachmam unam ejus affundere . ac tantundem in malvatico bibendum exbibere. — Nea, vero bacejus prepavandi vatio, adeo abfona videtur , citm C experientia confirmet , C Geber Cbymicorum Prin-. ceps libro tertiocapite fexagefimo tertio afferat :. Metallica corpora omnia verecalcinata [olui per veiteratia- nein calcinationis , rationem fübjungens , quod omnia calcinata ad naturam falium, velaluminum accedat. Hunc auri potabilis conficiendi modum maxime probavit Genevo[us (7 Magnificus Comes j ulius ab Hardeh, rt. Serenifiumi Principis noftri Marefcbaleus Mecenas mibi fummus, qui [amptibus faciendis, Cr fedulo fludio fecre- jo tiora illa y igne parata remedia inquirendi , nemini cedit , cim pre aliis modis bic fibi placeret , majoremá, fpem faceret , & fecurius eo utendi & magis conferendi bumane faluti , quàd liquor ille aurens absá, alio ( ut alii fo- lent ) corrofivo additopararetur. — Itaq, laborem fufcipi curavit, eod, ad viginti feptimanas progre|[us : ad due cantas ulnas inajores , quaternos cubitos capientes , lignarum infumpfit. pde. ES s .— Sed fato nefcia quo contigit , ut artifex operi vita excedens , opus reliquerit impevfedum, — Quod licet inprimis , tanquam deftru&um , Cr inabfolutum opus, Magnificus Comes negligeret , elapfis tamen aliquot. dicbus videndi ejus defiderio alleus , va[culitexemptis , invenit ferramenta quadam , pro [uflinenda fornatt parata, aureis inaculis poftim con[per[a , qua utraá, ipforum facie , etfi latum digitum craffitudine excede- rent , apparebant, atq, adeo guttas illas laminis decidentes ferrum totum penetraffe videre licebat. — Sicut ad bunctuq, diem videreest ferramenta ifla ob hoc , à Magnifico Comite affervata. — Unde proculdubio "E cile credendum , éàm guttule ifte calore decidentes partium tenuitate , ferrum penetrarint , in bumano cor- pore long? facilius , ad omnia vafa deferripoffe. — Sed lignorum penuria , C laboris diuturnitas bactenus, quo minus denuo pararetur, obflitit. — Vidimus uterq, noftrum fimul c guflavimw aquam illam , Serenifimi principis noftri juffu , nobis & DoBlori Gallo preclara memoria, pro auro potabili offenfam , qua à montilm - Curtinis celfitudini fua dono miffa erat. — Referebat illa quidem diaphano [uo C» fulgente colore , ut fi quid Aque aurec alind , puriffimum aurum , quod vifu jucundifimum erat z ex (apore verb nibil prater (iritum vini , ex quo tue rarae, C^ ipfimet artifices fe confeciffe fatentur , deprebendimu. — Sed (quod dolendum ) effedius in morba illis, qui € pU pw, periculum ejus ànobis fiebat , autorum promifis nan adeorefpondebat. — Sunt fimiles aureavum aquarim ex vino paraudi vationes infinita in voluminibus Raymundi Lulli, quaedita partim y partim confcripte n €tifila . 5 Epiftolarum Lib. IV. 127 eum fernntur, fed aliit alia plus temporis Cr labori requirunt, — Ego quoque fimilis aqua ex vino Cr auro cenfi- ciendirationem per me C alios expertam babeo , fed magni e$t ac diuturni laboris partes illas fubtiliores vint «b aquei, C rerreftribus ree abflrabere C feparare : quod elementorum feparationem Chymicidicunt. Ha bet enim omne vinum in fe terreum , C ficum aliquid quod defhllatione nobis (eparatum , adeo tetrum , bor» rendum graviter olentem fatorem exhibebat , ut nontantum vafcula quibu continebatur , fed v ip[as 4i« flas imo C conclavia adeo inficeret, ut Afam fatidam quis accenfam dejeraffer. — Utcunque tamen, LLL e pafim elie int inventa C u[u probata , plures vie, C rationes aurum inaquam potabilem redigendi , experi- entia tamen, & ratione firma, conflat nibil inrerum natura inveniri quod tam aurum, quam reliqua metalla promptius in aquam vertat C folvat , ipfumque [ponte ficcum quum fit , facilius fluat , quam falia mineralia. ko Negue enim uxquam vinum per fe , aut ipfius [piritus (mfi per (alia aurum forte fit prsparatum ) utcunque ali- e rd TN ^" vendi aurí acrimoniam [ummam c falfedinem acquirat, vel ipfius fex terre[ffris c» fetida, de qua fuperius dictum , diu- io falibus k turna calcinatione ( quam Raymundus abunde docet ) dealbata € exufla in falis naturam convertatuv.Omnes confiere: quid ex auro coloris recipiat, omnem ejus fubfLantiam in aquam convertet , nifi vel ipfum vinum diururnoigne itaque badlenus à me dite praparandi rationes in boc conveniunt , quod aurum, aut per ipfa falia folvatur,aut per talia, qua ignis vi diu exufla, falis aliquid (ut folent omnia combuffa ) acquirant , quoin ipfa metalla agant. Quod C perfpicue teflatur Geber, capite 22. libro.dices. O MN E QUOD SOLVITUR NECESSE EST SALIS AUT ALUMINIS,VELEORUM CONSI- MILIUM NATURAM HABERE : NEQUE INVENIUNTUR ALIA SOL- VI PRAETER ILLA. IGITUR QUAECUNQUE SOLVUNTUR NECESSE 20E 8T PER ILLORUM NATURAM SOLWY I. idefljinaquamredigi. | Quoniam autem Ratio di major falium borum mineralium pars, C prefertim ex ipfis parata aqua , fapore C odore ftidifime fiut, bar- wipe oleum salit Bi funt , optimeque fe rem confecilfe putarunt, qui illud ita pararent , ut minimum in fe corrofionis haberet , ac commu- quam tutifime intra corpus exhiberi pofet, — Hec C ipfe mecum animo quam diligentiffime reputans , in eam "15 ribiles & arrofive atque bumana natura abominabiles, ideo plerique ifli baClenus plurimum omnium fapere vi- tandem deveni fententiam, cum experientia doceat $ 4L 1 S COMMUNIS ufum bumano gene- ri, non modo, non noxium, fed per rattm, ac adeo mece[farium e[fe ut neque fine ipfo aliqui nobis cibus aris deat, & [i quis diutius eo abflineat, in morbos ex putredine facile incidat , ficut C carnes, C reliqua edul.a bu midiora pleraque, nifi ipfo con[erventur putrecim, quam maxime , funt idonea : chm inquam , itá fe bac babes ant, in [pem vent Sale illo communi felicius fortaffa c eque facile , ac aliis Salibus in Aquam aurum redigi 3o poffe, atque adeorem, cujus inveflig anda femper avidifiimis fui, varie per me C alios, quorum ad boc opera utebar,tentanti, ac aliquot annis inaniter, e fruflra querenti , tandem ft via obtulit , qua ves fatis folicitet fuccefit. | Cum epim in valle mea Blavia, ubi pradia mea c officinas , quibus ferrum coquitur laminaQ, ctia bu. Quiaab[queboc quod nimium fit acve , vel urat , fumme e& penetrativum. — Quare. Apoplexia, Para- facultates, Ifi , tam lingue , quam reliquarum partium, S amo, retentionibus menffruorum C urina calculo , quem magni apud plurimos [int ponderis, aliorum etiam animoseo allicere contendas, ur fuam qui, bui 7 e : ys oo CNN fm T y re $ x L di z [eis decantata Medicineinquirends, C" denuoin medium afferenda, operam pro virili pe s Slat boc remedium, quo jam diu fumus deflituti, in contemptum abeat C» nomin j aceti vini acerrimi libra dua, falis communis, mos defertur buic operi pra cateris idoneum, Libra una, Mixt prater aquam nibil flillabit.Contrarium T4»0, accidit aceto,ac vino. Sicut ps poti mum Aurum,Sal commune C pay- Auri prae ur,ab aliit metalli imptris qua fecum com. parandi * 160 . Petr Andr. Matthioli li fubtiliores levi igne primi afcendunt c effiuunt , aqua vero deinde fequitur : ita? contra acetum pauciora igne Q* in principio aquam dimittit , ipfum vero tandem multo majorem requirit ignem quo [uvjum ferat, Separaia autem, modo quo dixi, omnia aqua., reliquum aceti per cineres deflillandum es igne fortiori, $ed tamen neque illud totum, ad finem ufque abflrabendum : turbidum enim vedditur, c adufhonem vedolet, | yg. rum quam primumtertia , aut media pars excepta fuerint , urgendo ce[fandum, C reliqua adjiiende. De. re quo p- 5nuyp (atu, ut dixi, Halenfis libram unam pauciffmo aceto infuudens, femper agitando , id v.fe ficili bene ob. randa?" trato, in loco calidorepofitwum lente exuccetur , atque boc tertio, aut quarto iteretur. — Porroad q- amlibetlja — bram Salis communi, mifce bujus acidi falis unciam unam atquealteram, — Sicó, deftillationi fal preparatum Fox . babebu. | Fornax fit fimilis illis, quibus aquas , quas fortes dicunt , elicimus : in qua undique cucurbitam igni Byass ambiat. — Ego tamen femper po[leriori parti fornacis alteram adjunxi altiorem , quam, quod vigili, C labori t9 Vaía qualia carbonum imponendi parcat , inepte pigrum Benricum artifle nominant, /— Ex vafis maxime idonea e& cucur- TOPNran- bita, qua Cbymicis, quod ventre fit amplo , collo oblongo, & angufliove contorta, Retorta dicitur: quam utidia, limo munire oportet, ut ignis vim faciliu fuflineat, — Similefere es vitrum excipiendo praponendum , fed am plifgmum; quod duas in fe babeat libras aquedifillata. — Fill vetorte media pars fale, ut dixi praparatoitm- pleatur..— Mox eidem , ut fieri folet , fornaci tranfverfim impofito , altera continens aquam exterius oppona- pur, ignis primis quatuor boris fit valde levis, deindepaulatim augeatur , donec [umi , vcl nubezule alba flu- ibw fimiles in cucurbitam ex Retortaroffro intrare videantur, — Quod ifiet, fimili modo iguu Tegatur,quam - diu Mas videre licebit, quod plerunó,, per fex hora» durave folet. — Deinde paulatim fpiritus uvgeto, ignem ia- gi, atque magis augendo, quou(que retorta penitus cande[cat, atque fic ignis per triduumyaut quo diutius eo me- lius confervetur, non babitavatione , quod nec gutta , nec vifibiles aliis furizus fuv(um ferantur. — Licet enim 20 nulli con[piciantur videbitur tamen iu fundo aqua &parietibus vitri indies aliquid pulveri albi ceu creta adbas ve. — Quem egocum, ut eo plusterra ifHius alba collugevem, per fefquialterum men(em fiinili igne ugerem, in- dies apponi, atque augeri ob[ervavi: atque, quod mirandum , fimgulis dubu per bora , inceitatamen , mediam partem, adeo gratus, adeoó, fragans odor , nonin ipfo tantum conclavi , ubi parabatur opus , fed c à longe, imo (pex integram aliquando domnm percipiebatur, qui nec optimo etiam Mo(cogratia cedebat , quod ipfe cum aliis Magnificis Dominis, quos , ut [cis bujustefles babeo, non fine magna adunratione fapius deprabendi. Esl aua tem terra ifta adeo dulcis, ut fi quis bene eam deguflavit, dulcedinem , nec vino , nec alio liquore aliquot borisex ere abluere poft. Credebam ego nonntinquam terram banc effe alveum fumum , five vaporem eorum, quos ju igne genitos ad compofitioncm elixiris c dulcorationem liquor folvemi , rc. fapius Gebr Chbymflarum Separatio Pripcepsrequirit. — Facla priore bac deflillatione, ex recipiente vitro omnia (unt eximenda » 4t, paitesinter [e 30 : eec confufe, mixta aqua fcilicet, aceti, olei, falis, Cp terra iftius dulcis ab inykem exadtifme feparanda.. Quodita ved ex — fitt. Ponatur illa incucurbita impofito capello in Balneum M arie , feu cacabum fervene aqua plenum c len- pue tiffimo igne effluet aqua paulatim, donec tota emanarit. — Terra vero ifla alba, quam Cretam referre dicebam Pese 3n cuctrbita interea dum aqua feparatur, paulatim comcrefcet in laprllos oblougas , partim obnatantes, partim neque vitri parietibus adbarentes, diaphanos , dulcifimos , ignis patientes : lique[cunt euim neque igne evapos Tant , qui tum parvulo ligneo & foraminibus pleno cocbleari , quali pro de[pumandu carnibus coc utuntur, vis in dieyaut quoties conereti apparebunt, eximendi fuut c cufladiendt. — Pro maximo enim fecreto quibudam 4d conficiendum elixiv experuntur. — Similió, ratione pergendum , douec aqua omni fimul, C acetum per alembicum emanarit, quod gu[lu facile est deprabenfu. — Remanebit autem in fundooleum falislimpidiimum, €x albo vire[cens, quod à [ecibus , quas paucas in fundo admixtas babet , an vajculum ex purifimo vitro Ve- " neto paratum diffunde. | Siquam purifimum id effe , quis cxoptet, poterit im Balnco Maria denuo de[tillando, quod adbuc fecum aqua babet, fepavare. — Hoc, inquam. esl Oleum jalin , f[apovis , ut prius dicebam, tuque ipfe guftafli, Limonum, cui fi laminasauri purificati ampofueris , in cineribus calidis triduo fenfim illud liquefcet, € paulatim omne in aquam convertetur , coloris vere atvei , qua tutiffime intra corpus a quovh affum poft. Auferus — Siquis facilius, & citius aurum illo diffolui ded: alldat (ali , quod à principio Retorte dixrius imponens a na dum, aliquid falis nitri : Solvetur enim facillime, (apore manente eodem. , Interea vero de ignu regimine Jit quopaao Plurimum follicitus, levis enim error torum opus deffrueret. — Sed cum, ut prim dixi , aqua bec auri dum recens corgen- eil, G nuper parata, aliquid quamvis id vix perceptibile, acerbi (apiat, mibi fi illa terum paranda e[fet , plane on atuiffem, facere periculum, an criflallini ilis, quoi dixi , lapillis adeo dulcibus aliquid illi gratia addi polfet. ua ratione Q'0d facile, cum ex eodem utraque fint pavata fale, futurum [erarem. — Sia minus [uccéderet, extradlo tamen jo e ipfo mul- Saccharo, cujus aliquoties inter nosmentio facla e&, id facile praflaripoffet. — Mud enim afacibus fui, qua ba- todulcius. Der plurimas, renaces. pici nigra mon difimiles , graviterque colentes, adeo ut pauci Saccharo tales ade[Je crede eHcatho quy, probe expurgatum, longeredditar [uirilius : dulcedinem autem, pauca licet quantitate mixtum, aliis ada — dit longe majorem, qum commune Saccbarum. - Praeterea colore aureo, quecund, per fe li ipida funt e aquitdy tingu. — Scio plena vafa vini fublimati boc ipfo mixta ac dulvorata. pro aqua vita , bono lucro divendita G' die — firada, — Haber enim prater alia in fe boc à plurimis defideratum, quod cuicunque liquori miftum, facile eodif- ; folvitur, C omnibus partibus exatte mcetur, neg, unquam [ubidet : quod in parandis aquis illis ex firituvim — aquas vita vocant , plurimis bactenus defuit, 1deod, varii varie illa gratiam conciliare conati funt alüenm — uyi paffis id efficere ferarunt, alii vafi vecipienti J uleb infundere , cui fpiritu ille vini diflillans miceant EU quam felici fucce[fu ifta temtarint, ipfi viderint. — Verum bujufce cum experientiam ego fepiw fecerim , Atd, PNE i; Ssccbari — Danc rem plurimum conferre fciam,ne quid meorum te lateat, ationem ipfius conficiendi ful jungam. - Porfiitir $* praparatio vero quicquid ad boc requiritur potiffimum , aceto diflillato. . Namque fi Saccharo parum aceti infundatun in calidis cineribus, paucis diebusvepofitum , totum liquefcere c diffolvi videbitur , cui fi vinum addes fsblima tum; brevi partes ille puriores à facibus adeo feparantur, ut ab illis facile diffundi pofiint, rubeumá, pe 5 rem. | Quod fi quis folidiorem ipfius confiflentiam exoptet in cucurbita cineribus tepidis impo(ita Lente dej l^ ,— lando, id facile impetrabit, fed vitrum ubi Saccharum eximere voles frangi oportet. — Hac ratione preparatum i25. Saccharum, [i mifcueris auro noftro potabili, non dubito , quin dulcius id & gratius gu[lui , contemperata ejus Tiu 4rerbitate, effeceri.Tam fi mon [ubflantiam, auri difflutam defideras , fed potius ejus tinturams quam ied aui," — profequitur in fua Chirurgia Thbeophraftm Paracel[us , opimer , te; fi periculum feceri , nonita pir Epiftolarum Lib. I V. 79 tx nofira illa aqua eliceréeampofe, — Modum enim ibidem ipfe tradidit , cum inquit, falfedine à refoluto, per aquam dulcem diligenter abluta, zin&uram auri, [piritu vini excipi , € deinde ab codem fepavari debere, Por- TO nunc maxime inquirendum videtur, inj, eo cardine totum ver(atum negotium, — Utrum aliqua barum, qua badenuspluribuspro Auro potabili diverfa parata funt aurea aque , verum illud Aurum potabile fit antiquos rum, aut recte illmusloco exbiberi poft. — Quamvis autem de bac per multos annos abflyufa Medicina, ipfismet autoribus, adeo cam celantibus, egre quid folidi, ac certi mobis flatui poffit , tamen quantum ex leclione piuri- Lapis phi: merum, de bac re autorum , privato fludio , labore & (umptibus percipere licuit, apparet plerosá, autores Cb)- iofopho. micos, ubi de lapide fuo philofopborum , velelixir diclo, loquuntur , conflanter C wnanimiter afJerere quod tl- rum. la ipfa Medicina nontantum, fi (uper metalla , que (quod auri perfectionem & durandi vim non babeant ) im- xo perfecta vocant, projiciatur, flatim illa redigat in auri perfecam c incorruptibilem (ubflantiam fed etiam in liquida forma fumpta (ubi tum Aurum potabile dicunt ) morbos omnes arceat , juvenilem c profperam vale" Elixir, & — tudinem ad multos annos confervet. Adeoque unam € eandem e[fe ego vem Chymicis video Elixir & aurum neg $e. potabile nullog, penitus differre, nifi ipfo fere ufu, nimirum quod alterum folidum C paulo fixius in metalla li- ici, quefacta projedium , illa perficiat , Alterum vero Elixir vite Raymundo dicium in aquam potui commodam ve[olutum, juventutem confervet, C viresveflauret. — Experientia autem certa mibi C aliis conflat, neq, quis- quam hac rede tractans inficias ire poterit , quin pleraque dicarum aquarum mutando argentum in atrum, «liquid, idque fatis conferant C faciant, | Verum ad uberiorem perfelionem , quam Chymici promittunt eas adbuc nonvedalas vidi. — Licet enim metalla mutent, tamen boc ipfo, paucolucro (nos f(umptus € labores ve . pendunt, ac fuperant, — Quod aliquid perfectionis illis adbuc deeffe omnino arguit. — Ad alterum quod atti- 20 net, morbos fcilicet arcendos, & pro[peram veletudinem conferyandam vifa, quidem fepius, ut dixi, aqua fimi- les debita adhibita ratione ufurpata plurimum profuiffe , fed quiomnes promifcue morbos iflis curavit, dentes elapfos, dr unguesveflit uerit, bactenu vidi neminem. — Quod (nifi , ut vereor, encomiis ejus Cbymifia in boc, ut 18. Chymi in plerifque folent , nimium indulgeant ) fimiliter aliquid ad perfectionem illorum adbuc defiderari oftendic. ^" Unde equidem quis monimmerito antiqsorum;e[fe verum C perfectum Aurum potabile dubitabit, Minime — ^ tamen ideo uum ipfis omnino abjiciendum cenfo. — Cimenim auri pulvis Avicenna Cr reliquis Medicis ad af- ^ii pulvis fettus cordis Gr alios morbos adeo commendetur, & Arnoldus auriinfufionem , cr ejus candentis extindliouei ij ^ icem vino tantopere laudet; proculdubio longe plus preflabit, fi in partes adeo fubtiles C penetrantes omnes veuas ve- digatur, idque maxime fi ab(quevoftone effecerit. — Est alteraveri Auripotalilis nota minime negligenda, quod etfi imperfectis metallis mixtum ea perficiat , ex fe tamen ipfo Aurum veduci nunquam poffe debeat, quod. in 30 liu aqui , quacolore aureoinficiunt (qualis erat , de qua [upra dixi , quam in edibu clariffimi Dadaris Gal- lipraclara memorie croctocolore tingere videbamus) facilefatuest, — Affufaenim aqua fontana, cui Tartari parum alii mifcent, eag, paulatim vur(us exbalante, in fundo auripulvis vefidere debet. Quod tamen, fi vedté paretur, atit per Alembicum a(cenderit, minime evenit. — Hec ad te clavifiime Mattbiole , ut dixi, non doctn« di nomine fcribuntur, nec ut aliis , quorum forte aliud eft de bis judicium , illa preferam, | Quamyis, nec baé natura [ecreta , qua ad Medicum ufum plurimum conferre poffunt , aliísá, altius illa inquirendi occafionem prabent, a|pernanda, Cr abjicienda avbitror. | Uniceenim deteflandi videntur Zoili Tli, qui viros bonos , cum; . st vita ufutque mortalium confulant., plurimum diligentie, cura, laboris C [umptuum in perquirendis bifcenae je ihn s. c nec forte femper apu ex parte ad vota res fuccedat , invideeosvidendi dendi, n actumt , neg, tamen ipfrinterea meliora inlocumve[flituunt. — Sed 4o boc noftro infelici feculo, clarifimorum etiam virorum conatus C labores felicifiimi, ua morfus ide. giant, quid mirum, bac ubiad vota , non adcofacile perfici pofünt y ab illi (ut ig ; prehendi, calumniis, dilacerari ?. Alterum esl bominum genu invidum , c minus reprebenfione dignum , quiingenio licet labareá, fuo & induftria aliqui tamen ambitione addudli , ut babeant quo pro cateris excellant : partim avaritia; c lucrum faciant , alia - : b veteribus fint pros dita, profecreto, C quafi myfleriainprivatum fibi tbefaurum poffident c celant , neq, in publicum rait iffimus, Tu omnium cias , profamiliaritate no 'a minime dubito, éperilum, quote profequor utilitatem oro Gr obtefter Vale. Praga, y :* 180 Petri Ànd. Matthioli PETRUS ANDREAS M ATTHIOLUS, Andrez dc Blavv Medico, S& P. 5D. Refpondetur pracedenti Epiffola. ^ X Tfi e» fermonis [pircitie C affetlata caligine obtenebvarunt fcripta fua Magiftri Chymici ve. V ] pernumur tamen ingentofi bomines boc feculo , qui ex illis ipfisobfcuris libris , mon tantum Vétes. fGq rum aurorum fententiam colligam , verumetiam opera mirifica, cum ad metallorum peifedliae nem,tum ad bominis (anitatem , vel confervandam; vel inflaurandam pertimentia , per ignem, efficiant, Quippe quemadmodum Magnes ferrum folum attrahit ,argentum vivum folum aus vum admittit , catera metalla ve[puit omnia: fic ejufiodi ingenia ad veri feientiam nata, mirum quibus 0c Cda fionibus , quibus & libris , quibus ab experimentis , utilem & veram dorinam extrabant , falfam refpuant: eiim interea aliimodles diesQ, laboramres nibil dsfcant , nibilinveniant. — Ceterum inprimis admirabile mia bituum ingenium videtur, Vir Clariffme, qui ifla in atate , adbuc juvenili , prater ab[olutam ATUU 0pitUMR. catérarum, Medicaá, precipue coguitionem in Cbymica arte tantum profeceris , ut non folum antiquos Philo- fophosobfcurift. intelligas, fed etiam experientia c? ufu confirmatus , idoneus videaris , qui boc fectlum tam aya 19) tem preftantem, [peculationis Philofopbica partem fere nobilifr. fiviptis edoceas. Ita eim aflmo ex fcripto eru- ditiff. tuo,quod proxime mibituo nomine oblatum, continebat infignia quedam pracepta devatione auri potábi- l&praparandi. ldego cümavidifime aliquoties perlegiffem, dignum judtcavi, quod meo Epiffolarum operiin- fereveiur. — Peto autem magnopere abste, ne idfatium à me «greferas, — Decet enimte,cum poffe publicesuo ingenio prode[fe multis. Ceterum quod ad rationem auri potabilis conficiendi attinet. sihil babeo, quod aut con» trádicam,aut te dicam [plendidiusomnia enim uti lucide ita Grverifame explicafli.In primis autem illud plenum me esl ingenii & acuminis, quod omnes di[foluendi auri modos ad Salia mineraliavedegifh, 1t4g,omninotecum fene pitis, tio, quod qui cranei bumani anteriore parte ad banc vem utuntur, eos proruldubio rd in Sal priis redigere. Nam € ego memini aliquando me ex duobus cranis bumanti Sal deftillaffe. — Sic de cateris cogitandum , feu beiba fint, feu metalla, prius ea ad Salis naturam per ignem effe convertenda , antéquam ad bunc effectum adhibean- 3o tur. — Defacultatibus autem auripotabilis, dubitim non est, quin ee fint maxima , cujufmods a te-eruditiffime vecenfentur..—.Aufim dicere, neminem Medicum abfolutum effe poffe, imo ne mediocrem quidem, qui in'bac ns Liliffima deflillandi fcientia non fit exercitatus: id cum alibi , ttmin primis in Chb?onicis morbis est animadver. tere, ubi tota malfa f[anguinea in univerfo venarum ambitu corrupta esl, d referta multorum morborum femie marii : bi, inquam, morbi citra metallica devinci vix poffunt. Ea enim fola Vi ignis ita attentiantur , Camo, penetrandi vim acquirunt ut babitum totius bominis facilepermeent : cum interea catera planta eoufj ignem son fuflineant. Ac qui ejufmodi morbos citra fcuntiam ves metallica traand: ag gredtuntur, ii plerung, ve fes Montanus! 5, cn magno dedecore & fuo, C artis Medica defeflunt. Nec defunt exempla magnorum Medicoruti , quivea ous S mediis Cbymicis magnos effeciusin curandis agris ediderunt. veliquos taceam,Montanu certe noftra et ate ce- de deftilla. leberrimus Medicus tantum tribuit diflllationibus, ut non folum iia ad agros curandos ufus fit , fed enam libros 8. tionibus, & s viros de illis compofuerit : qui quidem libri adbuc latent alicubi , prodituri aliquandoin pub icum E fitantum. bero bonum fata bominibus non amplius invidebunr. Interea te hortor, ut ttim to genere juves ftudia difcentium. Nec : veropatiaris te dumoveri calumniü leviftrmorum bominum ab exercenda artetam mbil V aleant illi: babebu er tu, quiopus laudent, ingenium mirentur, laborem TEmunerentur. Multorum millium loco tibi fitSeren fuma Archiduxyqui te cum ob alias excellentiffimas dotes TIAS, EU Vero ob Chynicaartà peritiam(qua quidem quam plurimos, difficillimos cafus curare te indies experimur,amplo flipendio in aulam ad[cttum conduxit.N ec defunt alii proceres regni bujus, quite amant C fufpiciunt : quorum favore reus facile est contemnere floliditatem e malitiam eorum.qui chymice arti detrabunt.Hec paucis ad tuum fcriptum libuit veftondere.Non enim pluribus I poteram, C» occupatus vebus aliit, &r impeditus valetudine, qua in ba smgravefeente jam ERG - p commoda utor, Vale, j PETRI ^ NDR EJE MATTHIOLI EPISTOLARUM MEDICINALIUM, 'v dil BER QUINTU«$. PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, Jacobo Antonio Cortufo Patricio Patavino Éxpenduntur plantáquadam nón vulgares. Ucundifüma mihi fuerunt lireratua , 1dá, ipfim fane multis de caufis. Pri- | mam quod tua;td efi, viri optimi ata, docliffimin demde, quód elegantifimi numeri noftrà ' Italitoidiomate contexta funt. Pratereaquüd mirificam quandam tue erga me volunta gnificationem babeant. Poffreio quod lucri utilitátifa, plurimum, prater omnem exa m. & mibi, & Reipublicé attulerint, Nam non inodo ex iis te amicum fingula incredibili amore ac benevolentia (que tua est buinanuá) * Nt 0» fed quod à te, tua cantum liberalitate € propria animi inge nuitate plera(a, raras [im confequutu » quas antehac à nemine con(equi licuit. Hucum certo fciain des coris plurimum noftris Commenta: Di "i o» e[fe acce[furum , non dubito etiam quin vei berbarie flu- diofi te plurimum fim err viderint bec omhia me tibi accepta veferre.- Hocitag! n ago tibi - i fi mi hi optata Deis concefferit 2. eficiam profetio ut nete ptniteat bac it juri Danctuam erga me animi propenfi onem fünili aliquo me [e cami atus, quod te "ne —— preter me iu mat ot: fane pos pro ingetiioli mái Probl judicii ad te ferien fed üt petentitibi morem gerari. » ut, ubituo acriori judicio , me forta[fe de bis minus rede judica[fe fentiai mibi id Sicenim E44 Ventilatifa, omnibié SER. doa. fed qui ; inter ns, veritas tandem elucefcat i aturam ion ambigo. efpondeat. quámá, Dadóneo i 1 jc tractibus deis bd cii tatu fexto in * Pérjis allatá; ut fáfásità Rhabarbás ui diligéntius ipicio, eo li- Elauae, in fupionemine adduci Medis càdex . qui ad Locis E et plántà coii fcoridis , rei "3 Petri-Andr. Matthioli — s 9 sCAMMONII radicem fuperioribus diebus Turcico folo fepultam,mifit ad me CenflantinopoliCe[as reus Orator Atigerius, qua jam germinare incepit. Interim folia, flores, c femen ob[evyabo : quod fi videro tua il lam e[fe fimilem,non te poflbac gvavabo,ut illam iterum cum Jloribus ad me mittas, Erit tamen mibi valde gra- tum, ut me certioyemfacias, unde ad te allata effet. N am im Italia nafci Scamonium, batlenus non atidivi, Periploca, PERIPLOCAM ferpentem ante decennium mifit ad me Pifis Lucas Gbinus acerrimusvei berbaria indagator. Cui fub[eriptum crat Doricnium vepens, Sed cupio abste audire cum florum , tum etiam frudu- um bifloriam. - : eai ,SESAMOIDIS minoris flirps, quam antea nunquamvidi, mirum in modum placer. Nulla enim '— deeslilli notaqualegirima noncarre[ondeat. Folia enim babet Coronopo inajoras br [uttorad,, caules dodrana tales, in quorum fuminit ate capitula exeunt, e quibus fabpurpura(centes prodeunt flores, quibus accedu tuum V de femine &vadite reflimonium : nec me ab bac unquam removebit opinione, quod bc planta foliababeat Que —— ronopo majora. Siquidem Oribafius mampésioe, non wmgértga legit, 1d quod manifeflo e$t argumento Dufcoridi depravate legi Mmgóztea, QUAM Elleborinam pleriá, ais vocavi , nonnullis vero veneficum Scolopendrium , vocabat Lucas Gbi- nus qui primum Pifis eandem ad me mifit Pbyllitim mmorem. Ego vero totas non babeo , quibus banc Elleboris nam, vel Scolopendri genus aliquod facere pofi. Cupio auteu edaceri . quo argumento banc beybam venes ficam appellent. Quinetiam vere venemo[a [it , an venefita dicatur , quod fortaffe ea utantur quidain ad venefi- «yElleborina. cia & fafcinationes. Spina alba, SPINAE albefolium placet, quantum mutila placere po[funt , fed integram defidero plantam : fola . enim boc folio tota planta delineariton po ei. 10 Thlafpi, SCIO nondeefferei berbaria [Indiofos, qui plantam , quam ad ine pro Tbla|pi mittis , idem tecum [ene tant. — Atqui fi cum TblafMi, de quo fcribit. Diofcorides, diligenter conferatur , ton video fane, quibus Argu- imnentis in legitimum Tbla[pt tran[mutari poffit, ciun nulla fere nota in co videatur , que ill; legitime conveniat, . Hi accedit femiais non obfcura amaritudo, nulla penitus acredine pradita , qua in Thlafna feine maxime rez Fest quiritur. Nontamennegabo, Tb'a[bi , quod in Tauro monte in Cappadocia nafcitur ( vt Galenus efbaut or) inia. Cretico uon e fe fimile, nec alii cuicunque, quod pafttim ubig, na[citur : id. quod argumento est. plura ejfe 1blappi genera. Catérum an boc ad metranfmiffam Cappadocto congenerum fit , evo (ane det?rnere nequeo, «um (quod fciverim legerim) ejus bifloria à meinine defeibatur, nec de feminis am aritudine mentio ulla fiat, quam . dhtuo vehementem effe veperio. em 4 EN ba aei Nifi SMT RNI1 Creticiintegramvideroplantam,C recentem ejuvadicem diligenter infpexero,affr- 30 Maceronz, P4Te fane z0n aufim, eam Smyrnium effe Diofcoridis. Interea our; ut badtenus femper, vulgo vocatam M Mid 012 plantam pro Smyrnio babebo.Pergvatumtamen mibi facies, fi vutegram bujus plantam ad meiran(m:[era. Nam fortaffe fententiam mutare conftituam , omnibus bujufce planta partibus dilgenter in[pedli : quod i6 fim, qui non meis opinionibus. fed veritati me perpetuo addixerim. Rcx ; ria Papav ne "PAPAVER corniculare flore rubro, frequentifamumyjn Moravia nafciturinter fegetes, C inagrorum.— rdum. aggeribus, eo prafertim tractu, quo Praga Viennam profici[cumiv. Quam procul autemamari diffet bac regio fiunt bic omnes. Quod aureo flore à Diofcoride deferibitur, nufquam ibividere licuit y nec alibi, quam marnis. . mislocis : quanquam fortaffe in mediterranet etiam aluwubi proveniat. ; Acanthii. —- — Alreram ACANT HII babeo flirpem , folio tuo longe majori. Quod tantum Sol pinguedine aridi- ., ttevefadtum effecenfeo. Sedmulla intercedit lineamentorum faciei, differentia , utvag, enim verum geuui- 40 - praeit numó, refert Acantbium. Simulac fui contemplatus Aetbiopteum SESELL, quod mino mini tranfm:ffum est, illico inclinavit animus, tuum hoc magis legitimo adftip 1 Amomum, 4MO MI bhifforiam Plinio adeo confufe de[cvibi animadverto; men uon dubito quominus Sefeli fit genus. bas, perquam maxitie rogo. pariter de alia etiam planta 4 lum quam libentifimeviderem tem, vellem faltem eju ionem. REPENTEM bherbulamfolts Helx tordor.Itag, non effut de ejus bifforia c viribus quicquai ribus a evidiffeves facultatis, em. - git gnitudine tantum dif Pclygoni SSTIRPISÀ EPU^ — polygon porius effen |a acc nd Centum. INafeipur brc copiofa-. ventum grana à copiofo femine vocant, Laudatur decotdum vjustx aceto ad dei grana. tiusn dolores. rüficiomdulis d laciniis elabt- apicibus diviío, cuju mgrabacee Coriandri feminis magnitudine babentur, ubi dua veltres devoreni tes illico dementant C m delirium agunt. Vidiegoquofdam, dum Goritia agerem,quibw jocandi : *- ca data fuevant. qu: »iduo perpetuo delirio Laborarunt : labovaffentd, fortaffe diutius , mifi niri auxi E. " menrom revocati effent. A ilu RE d asi PLANTAM radiceodorata C adffringenti , qua foliorum facie Agrim " Beinen - a Epiftoiarum Lib. V. 183 lieres, fi veBe memini, berbam divi Guilelmi appellant : quemadmodum veftrates S. Cbriftopori yocant. Hanc Lu rw qualiquam diligenter fum contemplatus, non tamen reperi locumjn quo meo in viridario eam ferere liceret.Pra- h ferunt eam quidam ad Strumas, fi frequenter devoretur,vel bauriatty in potu. : NON dixerim facile, quam mili grata fuerit vara illa planta,quam vulgo appellant noftri S FER RA itl Cà CAY ALLO. Ateo mihi carior 8l, quo omnibus fuis partibus ormatior accefit. Omnia inea adeo integra in- : corruptaó; funt, foliayraules, flores, filiquaradix ac fi nunc primum P terra decerpta e[fent,qua omnia ad vivum delingari excindig, curabo, Nam non vereor quamplurim* perquam gratifmam futuram ejns imaginem.pra- fertim Cbymia G Magie fludiofis, Hi fane ingentestibi babebunt gratias, quod rua operas ae ftudio bac planta in communem omnium confpedluin venerit 1n lucem. pu j ío PETROSELINI Macedonici plant amyuna cum ejus imagine 2d vi vum delineata, magna tum animi Petrofeli. voluptatefum contemplatus, quod antehac à me vifa man fir,Itaq, eam variftmi muneris loco babeo. Remipfam eroe cim ob ejus raritatem mult; ficio, plura tamen fidem ruamsqui fcribi legitimam e[fe plant am,quod fiias(ut mibiper- : fuadeo ) velex-Macedonta, vel Epiro effe allatam,ubi Petrofelini plurimum nafci [cribit Galenus, NUNC primum in Marino Bryome perperam damna[fe Plinium animadverto, infbedia Ium ejs plan- Bryon Ma- ta, tum imagine, quam à virenti recentió, cejpite delineata agno[co. Esbenim lauca crifpeadeo per omnia rinum Plin, fimilis, ut merito à pifcatoribus Ladiuca marina appellati debeat. Nunquam puta[fem berbam per omnia La- duce fimilem tum improprie Bryon appella[JePlinium, cum nibil , cum marino arboreéve Mufco fimilitudivis babeat. Sedeatantum caufa e cs Bryon appellafeillum , quod Concbarum teftis Cv lapidibus inbarens, . wirefcat € vivat. s * "o Quanquam OEN ANTH E utraq,mibivaldeplaceat;quüd novarum plantarum infpetliane plurimtm Oenanthe, dele&lari foleam ,esi tamen quodin utra, defideraviputem. Primaenim cujus folium Paflinaca eiulum una cum a imagine ad me mififlis legitima Oenantbe dicrpoffer , fi vadix que fere nilnl magnitudine, ac facie à Filipendula radice acil, crafütorauberofiorg, fetbarerur.. Alt cra vero Qenantben tüberofatautumvadiceve- ferre videtur, folis minime. Dicotibi fententiam meam, cuisolim acquiefcas , nifi próbaveris. £s »NARCISSORUM omftum ,quinetiam Hyactnthorum »Bulbortmá, imagines , vivis ac geninis de. Narciffus lintata. coloribus gratifima mibi fuerunt. — Cupio tamenyivas borum omnium plantas meo in virtülaviolo al;- dE wipe quando alere.YÀ quod fingulari tua diligentia me confequufuvum fero: 1t44, ubi Bulbos mibi comparare poteris, : id ut diligenter facias, obíccro. Dp te "AP IT Orientalis femen; fio poflbac tempore m. Cum vero adoleverir, fabulofa terra (ut doces) ea Apium O- o "4tione operiam, ut albefeat-, qua Cinavaram C Vitubum Olitores hyemein It alia obruere folent, Experiard, HERO, poflea an in obfonis —GONFE M : dndeexemptam diljgenteri vimum tibi debeo, quod tua » RUT AE fylveffris.qui (Ant 0 Cefarei Ruta lyl- Oratoris Medico mibitr : ribus Cr capirulu : fed una & eadem planta cum 1 wr - veftris. | dures planta in quodam amici mei borto bic cum filiquis contortis C flovibus viz Pelacinam, Cat PORTULA LE s Glauxs Cretamus aculeatu, Gramen quoddam (bssofum, ac ea etiam Portnlaca cius f. "Ur venatores apris, ac urfts ig- 2^ *- dendis. De Portulaca aliat ; Hm Glaux , fed longe fortaffe ma, MUS daa ripe midi quare barum tibi efl. Ignota-etiam mibi cit, que mucro; G'amen : 1 o Plinii adum mibi propofui,. Sed Spartam, 5o ] Cart baginenfis Hi citerioris ; ti Wafti Sparrum., non in littore maris, ieri Hifpanicum Spartum ab boc longe fariz nita acito adflipnlari poffum. férata vuflicis fieri (cribit Plinius, quin eti 4c85, calcem 7 pa[lorum veftes qua omuia [2 [anie regione vura omnia para "Sed (o ex bot craffifismo Tux j genere » Ex Hifpanico Sparto calcea 55'fed e ndis al d / wf Suber, . La4c0ttt , in. " : ecl viiq, natura. 3 ant, : de compadtio- E Quam magno tenear viden Unite mon ita fane facile dixerim. 1deaq, cupio zi. bani t fpes. Audioenim fimulac arterit mox detidere fa, uei pecora , iue tam bumaniter polliceris Wrtm te in Crétam 4c : 1 4) qu untstit f quid pulchritavio, ibi repererint, quod a bay: no ram ^id ad te mittant, ta m (quatua est benignitas) mea caufa, Sed faxit Deus bof in dbérg gra 45 Certo fcio, quatdog, cumulatitertferre valeam, bg EO : Expe- * 184. Petri Andr. Matthioli ec Expeito veram Palme arbori imaginem, ac etiam involucrum; quod Elaten appellant: quinetiam ilud s^. Pumile Palme genusquod vulgoNeapoliab Encepbalo appellant Cefaglionem.Expctlo & mufaiconem à clar, : Baondns Faloppio, Cui ut ine commendes plurimum abs te peto. Reliquum est ut pro lentiginib. delendis in Nobilifimalg ad icatig? Virgine, cujus virtutes mibi tantopere collaudafli, aliquid veimedià feribam.Sed fcias velim difficile ejufmodima.. tis. culas adeo deleri poffe localibus medicamentis, ne poflbac tradu tempori repullulent , prefertim afliyo Lempore, citta caufa inipfa bareat fanguine. Attamen vidi egopluries extoto deleri lentigines frequenti fcrofeladtis illitu, Praflat idem fulphuris oletim,ctjus parandivationem fevipfimus,l.noftvo de movboGallico.Sed buic addere Oportet tertiam Tartarini olei partem:quinetiam Amygdalarum oleum ex amaris nucibus pre(fum,cy cum Bryonie fucco illitum.Praflat adid nucis unguentaria oleit,quo ungaentarii ad multa utuntur. Fit olei lacertis quod ego fum expertus,bor modo.SuimitoLacertas vivas decem ca ffundito olei Amygdalarum amararu libram Collocatode. 10 inde in Balneoferventis qua vas vitreum,quodLacertas, y ole exceperit; aperto ore, ita dimitto boris coni. nuis decem » deinde extrabito c percolato, C inungitoyaddito cera odorata momento, ut diutius area. V ale, JACOBUS CAMENICENUS, MEDICUS; Petro Andrex Matthiolo, S. P. D. Continer Epiflola feéts cujufdam bydrapicibiffariam. Ei X quo tempore te inbasregiones ultra Alpes tranfinifere Dii immort. clariff. Mattb. nonnostan. tum;quiin bac urbe ampliffima mediginam facimus verttmetiam ? lon i gonquis locisad te tanquam SQ ad T hemidis oraculum confugiunt pleri, Medici confaltttriin rebus dubiis , tuam fummam pr. dentiam,judicium;eruditionemyconfilium. Quo fit.ut multi egri morbis graviffunis liberenturgqui ta 5 peffum ivent, nifi te bominem tanta dottrina, experientia & Bumanitate etiam praditum ad ma- nu baberemus.Citn autem bac in urberecens cafus inauditus acciderit , nec €go nunc propter. certat, quas tof, sau[as domo excedere po(fimyut tecum coram colloquar.putavi me à bonitatettta bac fchedula faciletautumim- petraturum, ut tuam, mibi fententiam de bac ipfa, quam dixi,re expanerés, eamá, literis confi ignaves : itaenim dicla tua crebriore meditatione facilius vecolere, Q» amicis etiam meis difcendi cupidu communicare poterg. Res autem dequa judicium tuum audire ctpio, fic babet. Hifce diebw eno & amici aliquor mei, fecuimu cadayer lio. minis, qui diuturno morbo laborayerat. Is autem i bydropicus po[lremo effectus erat. Refecto autem ventre, cim SeBi cada- rranfilfemus mufculos abdomittis, invenimus Aquag illam, citrinam vocatam, intra peritoneum cr inteflina:de op quo ab aliquibus dubitatum tamen fuiffe video.Mox nde refpexinzas ad bepar,tanqu mineocau[am morbima- — ed Hid. nifeflam vifuri.1d reperimus grande, colore ntaricante, &» fere tali qualem in [Bene alias coufpicimus. Folliculu 30 Lapilhin fella pleniftsmus erat bile. Hepatitvena in parte ejus cava, priufquam in communem illum caudicem porta defi- J eni. —- munt, omnes obfffucle erant, lapillis eas diflendentibu foris nigris, intus laventibus. Porro Cr ille meatus, qui ex Fellis mea- folliculofellis in inteflinum definebaf, lapide ejufmodi oLffru&Rus erat, Hanc clim exemiffemus, nibilomagis tamen tus lapide: bilis effluxit:coaluerat enim foramen illud defuetudine bilem ad inteffina mittendi. Hanc ifliu meatus obffrudtio- bwebrom nem ego caufam fuiffe video itleritia,cum qua hic bomo ante bydrapeim longo tempore conflictus fuerat; regur- List a qitante adtotum ambitum venarum lile, que purgari perinteftinum debuiffet. Nammeatus ille, qui ex falliculo fape:ficie. fellis in Hepar est liberrimus erat. Caeterum Hepar ipfum tota fua convexa (uperficie adnatum Diaphragmati M d eonjpiciebatur interveniente membrana quadam cra[fa C» firmifima.nata fortaffe ex calore affante in ejufmodi dim: quafi cruflam externam, [uperficie bepatis. — Nam idem eger perpetuo de infigni calore dextri bypachondrii "oe queri folituserat, Tam ateerudiri enpimus,nunquid etiam apud veteres ejufmodi lapillorum mentio aliqua fa- T da fit.Galenus quidem,quad memineri »lapides in renib.& veficatanttin um vero in inteflini ge- "oce RA en Cot wd, Re xgam. or EP MM Georgii — i credidit. Quod atitem in'ecinore generetur ,id aut nefcivit aut fi feyvityeert. eriptis mon prodidit, E Geor- Regal - gio Bobemie Rege, adbuc hodie folliculu fellis pos mortem exemptus, extat, in quo, loco bilu lapisdurmcontitie- Lapideum ursbematite lapidi colore fimilis. Res miranda, profec!o C digna, dequa te audtamw.Neque enim ef alius, qui fatum. — 5/0 docere de ve tanta melius tepoffit. Vale, — - PETRUS ANDREAS MAÁTTHIOLUS, * Jacobo Cameniceno Medico 47$. P. D. — KRefondetur. ad Epiflolam pretedentem. : bifacdum eflimiCamenicene,quàd deinventu in feclo illoHydrapicom m de lapillis in 7 eciuare repertis,nec apud antiquos nec apud ce " &)pafferitatis memorie fir fatta mentio:quanquam ia ebydropicori aquam intet Peritoneum C? tni ocis affe hi mirum mon est fed 4gi mirum.quo ! f Pe afferat Gal.ac etiam Avicenna, ctt dubitare deb e d tbiabs te audient (ub peritoneo aquam elfe repertam.Tefti nie i quis poflbac dubitare per[everet i periinax omnino dici mereatur.Dt edine nibiletiam mili mirandum est. 1ntume[cit enim bac vifc nib. dam ut inquis,deve hac dubi averint,: Mut fane non video , fed eorum jam, Jecor — Jecoris ws onitüdine, dena / Phema —dentils. Quippepbffruens humor, tenuiora vifcerü vafa primum implet,c* inf; "it;a o goirudinis fubffantiam [e di dit, ream poflbac.perinde,ac vafa obffruit:quod fi vurfum adbuc plenior mul 0 cun cw. ^ dmamplam molem jecurtotum difledit, Cr zumidum admodum reddit .Tuimovi fi poftea accedat nig jam mium videri debet cim ardu cra[fefcat [anguis C vifceria facult.omnesvobur amittat. Reddit imbecill; expultricefacultate atra illa fanguinis Be. URP rug tranfmitti poftulabat in ipfo Facile cal- . erinore, C7 ejus non folum permutant celorem, fed etiam fubflantiam, De Tapillisatutem iia in venis rep culosin Je. pio inoris cavifate interiore men t Porte caudicem definunt, fi mea tibi dicam fententia,nulla m puri, tatio qua non con[entiat,id fierisin jecore pofje facile, quemadmodum in renib.vefica & articuli. 3d non dixerit Gal.boc tamen nihil ob[lat, quo minus etiam in jecore, ut invenibus , viti calculi | Lapidis in. (jj jp iecore eadem fit materia rd fgiarineitikenlesls csi lene cli ibi calor deficiat.cujus vi lapide nene ie fcatsnibil probibet, quin calculi ibi etiam fieri pofiimt. Dicebat eni, W Gal.1.derenum affeciuum dignatione, p modofüt, dem in bomine Acalore generari, eod, vel vehementi, vel tepido,Si era [fa pateria ei (ut lle inquit ) Juficer RA te Epiftolarum Lib. V. i8; tepida Cr moderata caliditas, C qua naturalis eft ad firmandam, C indurandat terre modo bane materiam : eit enin crafties ad generandum lapidem fingulariter accommodata. Sin tenuior esl vehementiort, tusc plane indigebit caliditate ft ve naturali, five prater naturam, qua durefcat in terram. Siquidem calor tenues maierie partes diffoivit, ata, ita ubi valueru lapidem confirmat, Hec ille. Quibus palam esi uon eje prater naturam fim : jecereetiam lapilli gignantur, cum ibi non defit materialis caufa, nec effiuiens, nec iftrumentali, quibus iin eo i : : poi generari pofnt cum eo obftruclo, quandog, cra[[a,quandog, glutino[ayquandog, ambo fimulibi hareant excre- Bu Lapide mentacalor non deficiat,nec vaforum cavitae,in qua calculi g qgnantur.Nam [i cra [fus glutimofufve faccus, QUI TI. oiescre venib. lapide[cit , ex jocimoreper venacayam fertur invencs,nibil [anepiobibet,quo minw in eo lapidef, ere pofiit; poflunt. ubi beferit diutius. His ationib, itaq, fretus crediderim ego lapides in jecore ut n renib frequent ifs. gig ni.Sed quo- xo niampropter vifceris infenfibilitatem nop excitant dolores , nec expellumur extra corpus,iec videi po[Junt, nec 3 à scd tangiquemadmodi qui inyemibus C vefica fiunt, fed in occulto delitefcunt in Medicorum coafi derat ronem ism veniunt, Quo fitsut lia ignoratis quandog, mirentur Medici,cur iis in morbis,qui ex jocimorisinf arcu orsi folent, c s.04cq; nibilpenitu curare valeant ullo medicamentorum genere. Lapidem amygdala uucit quantwatein Aurelia Pe- rant he truccie jocinore Pandulpbi Tyranni conjugis Senis repertum ej[z fcio , in quem interitus iliis catifaim vejiciebant s ai Medici-Sed infelle nafci lapides teffatur Ferneliusvir noflra atate praclaviffimus;qti lib.vj.de partium morbis [ic c;s v aoui- babet.Calculu ia cyft felis plerung, concrefcit niger, fed levis qui aqua immerfus innatat. Ofigotllresé fla- vadincin va lile, que proprioconcept aculo diutius coercita nec tempeflive vacuata, nec nova influxu renovata irum 4n ] rice modum obdure[cit.1d autem in primis accidit, tum uteró, Cy[lis duclus obfluitur. Hujus qutdem neg, manifefta |i. funt note, neg, gravia (ympuómata, quibuseerto ac facile detegi poffit. At füfpettus iis effe debet , quibusgravu ac L- pides iü 20 dinturnus fuit iclerus.-Haclenw ille. Quo morbo cum bydropicus ille uus diutius admodum labaraffet.trec medua- "tiers mentisexpugnari potuilfet morbus, nil mirum fi lapllussn ejus felle fuerit inveutus, qui ductumiliüm occluderet, ^^ 857^ quabilim intcflina deferri foletquinettam fi poflbac coaluerit du&lus ubi ducendi munus ce[favit.De felle autem Georgii Bobemis regis in ruocuni lapidem conver[oyresmiranda (utputas ) non esl, quod td ertaminpluvibusfiat..| £cl decr. Nam ut Fernelius inquit, scnex quidam decrepitus ad iram mire propenfus;post dece]fJum fine felle € fine cyfft in- viti Scnis Ventuseit,incujus fede calculus Ingens confederat, Quimetiamfuiffe alios fcribit, qui pofl diururnum idlerum,ob- em ertoalvi profluvio lruju nature itumeros calculosinflar pifi aus bordei granorum, per alvum emiferunt. Quo fit C... 4 ut quandog, ballucimari poffint medici, qui, ubi per alvümexcernerelapillos quempiam viderint,hos imintefli- fele per als ni exortoscenfent.. 1nbuhuio felle reperiri [epe lapides juglandis magne quantitate ,vufo colore, egó tpfe teflari vum quati po[fAm, qui plures à Lanit exemptos mibi comparavi, ad varios marbos curandus, ut in noflrisim Diofcor. Comm. v eeu 3o fufius diferuimus, V cum mirumomnibus videri poffet fetdi jejur convexa fuperficie fepto tra nsver[o fuiffe adna- telis apis tum,mfi monjtrifia plora inaliietam bumaui corporis partibus («pe videvenzur. 1d quod dubium weveddit,andes,, — matura lapfu, an exi (urtufujpicari videris) boc fuerit fadum, Poruiffem pluribus bau tractare quafttos sem, fed quoniam nec o, us mabundat, boni confulas rogo epiftola brevitazem. V ale. PETRUS ; UPREAS MRTTHIOLUS ATI Di "Mathefio S. AX ks AES —— 2 Agitur de Magnete Theamedeni conticénte. » qua ufus es erga me fuperiori eflate , tm aa me aliquot etallicorum Jbecies. mibi eg.[Jem gratias, nifi me é aula negotia, Cr óperu imet eduio umpeauiffets £o potius: velaturus aliquando eas, ubi opc afió mibi fefe aliqua commoda Magnes 4a que miferas erat Magnes cut Tbeamedein inejje VV illebrocbio dixeras, T heam. d& parte ferrum, quod alia attrabebat, vepelleret, Verum ego, cum ejus pu 2385 pal di. Ferrumenim undiq; attrabebat. 1tag, eyvorem tunc viterveniffe credo cin ] iverulit duoste Magneres babufe quorum unw fimplex effet Unde facile fieri potuit, ut illos imprudexsinter fe permutares. Rogo E am portionem Magnetis, cui Tbeatnedes venjundlus fit. babes ,eam tUm erit, ur magni id rbe[auri loco fim apud metepofituru.. Eram tibi mif- um in Diofcoridem , fed nullum mibi nu manum e3 y quareid alio us meum [ub preióest. 1d quam primumtedetur ad te vay fmutembi, Sae. pertore affate meo nomiete iflbic conveni. Vale, : : DR: Lo AUTHIOLUS * Traditur exatlifama A eriat. : diu mibi perfuefa non 45, 0h pl. med. pro Tl dria, ut iis ducibus agno[cant,qua ve antes fetuta via feliciter pre ibw , taf " E 186 Petri Andr. Matthioli Nulla plan- paretur eadem praflave, qua illapraflitit:quod multis deflituamur medicamentis, . ; 961 ! quein banc veniunt aptidore 2| m ee n Namó, quanquam inborum defectu fuppofititiis pro more utimur, (ut quidam putant ) à Galeno con itte idotit, tate, ob id tamen nobi putandum est, bis a[|Jumptis optimam parari po[fe Theriacam. 4. noh Quandoquidem hec tametfi j - LL HO 9 ji ] j 7 í apparentibus manifefling, qualitatib. cum iis convenire videantur, qua nobis defiderantur : nontamen (quod ^u - gnifacio) inlatentibus, quibus mea fententia, nulla caret planta,ita facile illis correjpondent. Quapropter null reperitur ip Europa Tberiaca ab Andromachocon[cripta, queviribus per omuia illi correfpondeat qua : ipfo r ^ leno Romanis ille imperatoribus parabatur, Nam C ipfius Galeni tempore (ut ipfemet fériptum reliquit lib, i ^" Pübu 1: Autidotis )quamvu plures effent Roma bomines admodum divites,qui fibi banc Antidotum parari curabant,quod fappofrir 69749 feliciter uti Ymperatores fcirent,non éam tamen iisdem viribuspraflantem confequebantur ob fimpl.quo- ds medica. ?tidam defecium, que tantum apud imperatores ipfos extabant.Nec à ! tore tamtantum ob cau[am partim de fappofi- xà s is he titii confido snedic amentis, fed quod libellus ille,im quo de bis tradlatur (ut inferius de carpobal(amo agentes dif- Ea e fufius diffevemus) falfo fit Galeno a[criptus. Quofit ut qui illius doctrinam ubiq, fequuntur, perperam [uam confi. etiam àno- CARE Tberiacam.Nec tamen ob id ego illi Medici adflipularqui volunt non debere paravit heviacam;quum fie- bis parati. rieomodo nequeat , qua antiquitus tum ab Andromacho, tum à Galeno parari folebat. Sane major pars med, ad poffe, ejus parandi rationem nece[[ariorum funt nobis ad manus,atq, ea de caufa Theriacam [cio antebac à quam pluri. miu &" Venetiis, C Patavii aliis, Italia locis effe paratam;pararió, quotidie fummis approbantib.Medicis. Q»an- obrem fi inbifce civitatibus, ub: nibil temere à Myropolis parari folet, ubi ays Medica primas tenetis qui Reip, prafunt , elarifimorum Medicorum confenfu parari Vberiacam jubent : uon video profedio, quid tibi foli ef d pofft,eur tit etiam eandem parare nequeas,ubi prafevtim intercedat tantorum Medicorum,quorum in tuis liters memifHi autoritas c? omnibus jam diu conftet de vua fingulari induffria & fide. Ut autem (quum nibil effe ve- 10 liquum putemquotua voluntasunpediri nune poft) id-quod defideras felicius confequaris,conabor pliratibi in Theriacz egentem revocare;que forta[fe vei Medica fludiofis non ingrata evtnt actui & Reip. commodis non intitilia, Hà bafés — ipaa ratianib.nullum e[fe cenfeo,qui fecus fentiat.prafertum quum V iperei paflilli,Opitun c Piper,quatotus Ans tidoti bafes effe videntur ,vobis ubiq, ffnt ad manus. Atqui fi quis inveniretur tam pertinax,qui Yheviaca prepara. tionem impediret, ob cau[as fuperius recitatas, is [ane exercitus Prefedo effet cawparandus, qui fuos militeslori- cas ferreas mduere prolnteret quod batmbardis nonvefiflant, ac fi lanceis, gladiis, ac fagittü non effet obflandum. Tibi itaq, Tberiacan (ut fero) confedluro expedit ut fimpliciaomnia tam legitima, quam qua fupponenda : erunt, magna cum diligentia € judicio fumino tibi examinanda proponas. Quad ut f.scilius agas , bic fatim Radices: 7eam deomnibustibt aperiam feutenttam. .. : quales efe ^ RADICES fint oportet exten[o cortice nón vugofo.hoc etenim erii maciem offendit c» quod in tempore conpe- 38 deb: an 2I 4, 2 fal : T : : Fru&tusqui FPE ROTuEFInE effoff a. vel fort affe [ub calentib.admodii folib.exiccata: qua nec vetuflate;mec carie exoleverint. prítanuo- * FRUCTUS, virgulta, Q germina vegeta plenaá, effe debent. tem C" quicquid femenincludit, te- jM gmina cortices C involucva, /5.— Li. . "SISPEPQYS SEMIN A probantur, que gravia ac plena habentur, quod ex eo canjiciemus, quod tentum corticem ba- Lsodn & beant, non rugofum. IC cM M. fucci. LIQUORESC'fucci ne diuturnitate arefadti fint neq, fuas qualitatesobfeuras babeat,bas dicoquas guftu ol« : ipe: lon- factuó, peretpimp.De bis cum fatis inunivév[.didii fit dicem nunc [etiatim de omnib. longo pipere incipientes. SEM PIPER longum Galeni tempore fraudulenter concinnabatur, quamobrem aqua macerani jubet.Solvitur iper lon. itiatum Venetiis copio[um vifirur, am dome £"?7m boc pacto.quod fubornatum esl. Porvo pr eflantiffimum nullis adulteriis icum , & id peculiariter dome[licum vocant : namq, Sylveflre etiam offendunt. Eligem Sylveftre re ob ducum, vegetum, compactum acerrimum, : Dd «p — OPIU M quod paffimin Seplafii profiat Jegitimum(quantum vidt aim ha. Penda fides, Opium ex lactea papaverum capitum lachryma colligitur,lluda, erur quod fues. etur, non jt denfum, gu[Tu amarum, odore foporiferum, C quod facile aqua diluitur, le 664. ididum,neg, apperum, fied, en. s grumo[um,* quod lucernis admotum non atra luceat flamma,At id quo paffim Seplafie utuntur,candidum non esL fed ex nigro virefcens,att ex luteo nigricans,a[perum potius quam Lave,odare mirum in modum caput feriens, Meconium quin c lucernis accenfum mon modo mgram, fed nigerrimam edit fla n. Quo fit ut credam commis ufus En od Opium legitimum mentirbéy id porius e[fe quod Diofcor. Meconium ifferre, ^ : Rofe, 60fficiatt vel [alt felediff Mecouiti ROSAE probantur punicea C q &aterisador penas debifcant, c eo ficcari ordine. quo aflillos Vipereos ficcari docuit Galenus SCORDIU M berba quod em Trifaginem etiam vocant ,jam adeo vulgaris es amplius fuper[it ambigends locus. Creticum primas tenet, quanquam in aliis etiain veg temuendum.Optintim fane jam pridem ex Pannonia mibi allatum est odore ca, ) verini acutiu. Prob dolor quam inmagno verati funt errore Medici quamplu Los liumfylve[fre Diofcortd: Of yn vocatum pro Scordio fuis Tberiacis mi, Napi feme, i ? reri i í. Sel efhr Thea s ifcend fc ux : allatum imponendum pracipiat , & $cordium, 44407 iedo fed potins acuta quee nior Andvomachu, sl Epiftolarum Lib. V. i82 tiam bos guit de dome[licorum N aporum femme intelexiffe: NamcumN apus (ativus fylvefirids, babeatur, quum fimpliciter ponitur,rationi confonum videtur,ut potius de fatrvo fit antelligendum,qua de [ponte na[cente. Hu accedit Diofc. Medica materie 'facilePrincipis magnifacienda aut boritas, Etenim 1. 2.de (ativa N apo fcribens, dta de ejus femine fcriptum reliquit, N api femen potum venenorum vires bebetat ,antidori[a, admifcetur. Quas tamen vires (ylv.de quo fcripfit L4. nufquam reddidit. fed tantumad urinas (ecunda[g, ducendas commendavit: quinetiam lieni,vefica c renibus utilem c[Je dixit. 1d quod etiam de eo fribens ip[emet a[ferit Galenus. Plin.de- snde lib. 2o. c 4. poftquam primo loco [ylveftru Napi meminit, illum pratulir Diofcortdem forta[[e fequutus, ad fewinarum purgationes,vefica affectus,G ad urinam ciendam. Alterum,inquit, N apt yenw est, qu od Buniada yo- cani, Rapbano c* Rapo fimile,feminis praeclari contra venenayob id in Antidotis utuntur illo. Quibuspalaim esi de 10 fatio poftremo locucum effe Plinium: quippe is facie ad unguem Raphanum refert.guftu vero (aporeQ, quam mae xime rapum.Quamobrem nefcio qua ratione ductus Galenus fcripferit l. 1. de Antidotis, ubi fimplicia, qua m Tbe- riacam adduntur expendit, [umendum e[fe [ylveftris Napi femen: Nifi forta[fe is peculiariter compertum baberet, ád quad fuo ayo ex Creta afferebatur,propria fortaffe quadam vi pollere ad Antidot a paranda, At quum mos eo de- füiuamur fuaderem fane ut fativi [emine uterentur Pbarmacopei,C id tantum fuis ad mi(cerent Antidotisquod palam fit tantorum praclavi(fimorum virorum autoritate praflare boc,ad venena cv in Antidotis addi, p A IRIS omnium praffantiffna csl Mlyrica: quinetiam Macedonica.Ex 1Mlyria facile Venetias cotoport atur. Tris es icà Eligendatamen in boc genere, qua pra cateris fuerit odorata. Rejiciendaesl Libyca, tum quod amare[cat, rum P2 2500t quod Galeni teflimonio rantum ab Mlyrica difletquantimi 4best cadaver à vivo corpore. Nafcitur in alii ctiam , genribus, que viribus ab lllyrica parum recedit, qualis esl, qua im Apulia provenit, C qua candidum edit florem. Bo Ceterum quum 1Myrica fit omnium efficacifima,ea tantum tibi fuerit feligenda. — AGARICU.M (ut Galenw inqui: ) fraudem nullam aduittit. Defiit convchi ad nosex Sarmatia,Gala- Agaricünv. tia C Cilicia : quod autem pey Valiam circumfertur, & Venetias comportatur legitur pavrim in agro Tridenti- i er à tio, T yrelenfió, Comit atu ubi montes ubia, Lavictbus fy ve[cuut : partim vero afertttr ex Noricotradu aliisq,cir- Agarcum euinjacentibus regionibus, quibus fane in locis preflantiffimum proveuit. Non autem multum Tefert , aut quo in copiolum, loco crefcat,aut à quo afferatur modo p: eflantiffumi notasbabeat. Paulo prefertur albifmum; friabile minime d id lignefum. Sednosex Me[ue fententia addendum eenfemus leve;rarum, primo flatum guftu dulce,mox amarum - adjiringensac etiam fubacve.Quod autor tale oh fuerittejicere oportet. Siquidem mgrum denfum; pondero- fum, fils quibufdam velutinervu int cvfetium acerbum, maximeimprobatur. Z4) fitsut Diofcorides l, 6 intey deletéria medicamenta;id quod tale fit, vepofuerit. ? 3o CINNAMOMU M jun diudtfecit , ut in Commentariis noftrisin Diofcoridem editis fufius diximus, Cinnamóz quanquam non fine evrare fibi per[adet Fuch[tus,lib. de Compof. medicamentorum, Lujitanum Amat bum illum 7? 9- fortajfe fequutws,reperiri lezitimumC, (ut fuis verbis utar ) in cap[isCanella refertir,qua ad nos con- vebuntur.Adbac nibil min bi perfuafum babet Cinnamomum;quod nobuZeyla infula mit- . tit.corticemeffe arboris : fed abtvra]fe est Galenu,cujus non folim autbovizate,[ed etiamaliorum pro- batiffimorum autborím nobiscompn nfit, Cinnamomum:-effe ligni (abflantiam,non autem corticem. Pras —— Mflabit itaq, inCinnamomi defectu fequi Galeni dogma,quod eit, Cfi duplumCinnamomi loco fubffituere. Quin. Pro Cinna * me 1 du Galent atate in. penuria Carpefium fupponebat,quo ettam carcimu. Nam Cubeba vulgaru Car- dui i: dut utjin noflris in Diofcor. commentariis latus differuimus. T 4 uccisGly- yrrhiza, — € quomodo lacbrymam mit- d, [ynceram Dujus lacbrymapartem babere, velutivegu mifcendos alios Bal[ams liquores. Ballarhi- ffertur jam (ut audto) deoccidentalibus i ifimus, liquido St yraci vocato fll, quem "9 9 Ee e^ ; [o »Balfamum appellant,quod notas quafdam "erum y * Les eis a "Verum quum (tefle strabo fit colore,crediderim potius novi bunc. taclem e[fe ow es 5 j: 7 7 odor,caput feriens,é a AR es : —)7 nera [anat celeriter.rugas tollit urinas, C men(es vires. Quapropter non absré fadum pittaverim, fi n modo quam plures babeat Bal[ami facultates, fed vice. Sünt qui [ami vice accipiant, la it fac: 188 Petri Andr. Matthioli retorridaó,. Preflabit itaá, ca uti, cum praflantior ad manus non fit : fed dele&u opus est. nempe, utin boc peneye eatantim f ligatur, quia odoratior, pmguior ac recentior apparebit V ertum fi Stade [yncerifama effet damus ynil fane commodis üptari po[fet. Crocum. CROCUM CoryciumLyciumye ex Olympo wonte decevptum;quod (ut Diofcorides c Gal.teffantur ) cepas, tis est praflantius,quod [ciam ,ad nos non advebitur.Primas ini Italia tenet quod ab Aquila V eflinorum urbe affer Crocum. tur, Praflantifizmum effe conflat, quod in Germania provenit, circa Viennam Auftria Metropolim. Sed difficulter tranfit ad Italos.ttim quod copiofum non fit, tum etiam quod Paunones , qui Avomatum € Croci ufu admodum, Auftia, — delectantur, illud in fuas tonyelant fegiones. Habet enim. Auffriacum Crocum omnes fere tum notas tum quali, tates quas optimo Corycio reddidit Galenw.Quamobrem curent Pbarmacopui pro viriliqui Antidota parant,ut e Vienna ad es adferatur, vel faltem [elediftmo utantur Aquilano. : E Zingiber. ZINGIBER (ut Galenwinquit ) adulteria non admittit, Sunt tamen bac atate vnpoflores,quifraudes etiam illiparant, Siquidem quum carie Zangibér tentari cernunt yubrica quadam aqua fubatka fuperlinsunt,ut tevedinum foramina obflrisant. Eligatur itaq, Zingiber,quod rubricam nonadmi[eri ponderofum, faritum.foliz dum, carie vacans, intus album, c Japore acerrimum Facile euim Zingiber carie contabe(cit, quod (ut Galemi inquit ) récrementitia quadam illi infit bumiditas, qua facile computre[cit. : Rhaponti- RHAPONTICU M legitimum, ut in commentariis noftris in Diofc. fcripfimm, noftra bac etate in Ytaliam me afferri capit. Nec defunt Venetiis mercatores, ac Pharmasoper, qui felechifümum vendunt.Ubi vero quis adeo ab Italia proculabfuerit, ut illud confequi non poffit, Rabarbarum potius ills [upponendum (uaderem, quam mae Rhabarba- gj Centaurti radwem, ut recentiorum quidam cenfent. Quandoquidem Rbabarbarum prater id, quod polleat me sid odoris fragrantia. praftat mirum in modum Contra venena € venenatorum mor[us : quin & ad peflilentiam, pe yi mpo. JHlentes febres Cr interaneorum vermes. Quibus tamen facultatibus omnino deflituitur magni Centauritradix, nendum. — Nec o/ fiat, quod in libro, quem Galeno a[cribunt, ubi de fubflitutis agitur medicamentis , Rbapontici loca fafri- tuetur magni Centauriiradix. Quippeprater id,quod femper crediderim librumillum effe fpuritam pluribus de. caufis, quas po[Iea referam, credi fane par est, quod, Ji Gal.fimpl.med, indagator acevrimw Rbabarbarum tovif- fet,nullum aliud quam illud fuppedita]fet medicamentum ut Rbaponticum uon effet ad manus:imofort a(fe nine quain Rbaponticum fuis T heriaci admifcuiffet. Odoratum euim Rhbabarbarum eit, ut diximus quod admodum magnifacere oportet. Quamobremmulli mirum fit fi Avicenna inter Arabes facile Princepsfuis Tberiacis Rbabare barum admifcuit Rbapoutia 'oco, quemadmodum C» Nicolaus M Dyvepfieu Alexandrinus qui quum tam diligen- ter de medicament .compofitione fivipfetit,ut fequura atatis Medici fuis pleruug, utantur tnedicamentu,cen(en- 30 dun [ane non est, quod [uerit is (ut Fucbffusputat ) fimplicium medicumentorum adeo ignarus, ut ne[ciret, quid. effet Rbaponticum c» quid Rbabarbarum, preferm, quumis utrimo, fepe meminerit &1m Hedycbroi COHIpofin tjone utrung, addiderit.Velim itag, ttu Rbapontici loco, Rbabarbarum fupponas. Quod fi non neglexeris, Antia dotum longe efficacius tibi comparaveri. — É Quinque- QUINQU EFOLIUM commune intelligo, non autem Tormentillam vocatam, ut quidam exiflimant, cu- am. jus nu[quam (quod [ciam ) meminere antiqui. Qui vero alier fentiunt, balluzimaptuy una cum Manardo Ferra- tienfe.Nec tamen ob boc putent velim Pbarmaczapos Tormentillam fuam, non babere ufum, in altis medicamena :] tis àrecentioribus inventiss fiquidem berbula est miris pollens viribus, t " E CHRys- — CALAMINTHA, MARRUBIU M Nota funt omnibusjin C» Italia praclara nafcuntur. Inter Ca2 pea m lamintba genera precellt Montanumymbecilims e aquatictm. d d — GÀ s : Petrofeli. — PETROSELINU M Macedonicum, non adeo maguifecit Galenus quim velit ejus loco alterius reciouis Pe. 40 num: . trofelinum fubftivui po[fe.Imquit enim.Tibi vero fi Petrofelintim M accdonicum quandoq, deerit,nepeiorem exiffi- co cot mes Tberiacam fara RR Coftum le- giimum | didi " non haberi; d dam fuppeditare , von quod banc Coflum effe e E -* experiment conffet, dr veneni adytr[ari ban , c ptflie Angelica facultates, ne longior fim, quibu preclariffina bac radix polt, Angeliza Coffo fimilem faa lis, (tione Qex- n exuleeret, placeret. t Comp.med.in Co " Co enthaSar qccjvianr zberrabresLrriufg, Cofli imagintm (dulci fortaffe c amari) pollicerur Fuchfinepiclam often : te Epiftolarum Lib. V. 189 Stirpium bifleria Commentario. Sed quum nullus extet Author (quod fciverim) qui cef notas C tnim t gillatim deferipferit, C peregrina fit planta, multum fane feciffe illum fateri compellar, fi Cofüm ex Arabia vc India Syriayein uum tranflulerit librum , & legitumum effe probaverit, : im furis Piper si PIPER mgrum nulli, quod fciverim , impofturi fraudem admittit. Tantotamen praffantius 4 e inde quantoponderofim. | Quod'enum grave ponderofumá, esl C corticem tenuiorem babet ac minus fpectatur vugo- 7 / etur. : x T p enupv- MÉh quotannis é Creta n affertur. Eligatur recens noncariofum, nec fitu obducium, Di&amni 19,tomento(um, guftufervens & odoratum. coo » ^ p eis 5o -— fere etiam Galeni &yo , qui caufam in Camelos refert , quod eos avi- jm i 10 difime depa[cantur. Egaverocau[am potiusvejiciam im Arabas (qui illas incolunt vegiones, Ór eorum accufau Lo negligentiam ac imperitiam : quandoquidem nunquam fuaderi potero , ut credam Camelos adeo univerfam regionem illam erodere , ut nibil fere fuperfít florum 3 unci odorati ac fi locuftarum ingentiffianus numerus acto deret. Pale itag, Cy calamivatio habenda erit , quum floribus defituamur. Sed bec recentia effe oporfets edorata, C quod mana guflui acri probentur (apore: qua enim diu affervata funt , facile (ut Galenw inquir) inodorata evadunt, untver(am exuunt acredinem. Quo factus esl ut prius gredevet Fucbfius, qui fortaJe edo- ratum juncum «tate exoletum degu[laverat,bas,qua eicumferuntur paleas effe adulterinas : Sed quum deinde p. vel recentes gufla[[ct , vel ex Commentariis noftris in Diofcoridem intellexiffet fe magno duci errare, labro de Com- -. m pofitione medicamentorum in noftram devenit fententiam.Monachi qui ip Me[uem fzripfere , pariter in boc bal- dlucinatà funt , t alibi de bis diffufius diximus, I OI YO — IHUS adeecopofum ex Alexandria Agyptiad nos affertur, ut verendum non fit; quin optimi pluritutin Thus, babeamus.Eligatur clarum, aibum leve, rotundu granis concretum (ig quod igni admotum facile accenditur, TEREBINTHIN A Te[ina que legitima fit noftra tantum atate 4d nos ex Cypro, Chro C» aliis qui- bufdam Aegei marisinfuliafferriempit. — Cujus loco Larigna ufi funt Medici qui prateriti temporibus clarue- TUM. — Porro quorundam fiudioforum Media materia diligentia ac ope, qui eo navigaverumt , poftea factum eit ut revixerit Terebinthina.. Afferebatur primum codlafritlave, vel quod effet advetu aptior vel quod impo- floribus ad adulteria aditu boc modo facilior fieret. Verum liquida, utper fe b avbore manat jam frequens [a- Gaesl. Hancitag, tantum expetant , qui Theriacam canficiunt , nam cruda bic opuseft.. Galenus libro priino s de Antidotis Cbiam ceteris prafert, quod Cr odore & (apore aliasomnespracellat. Fuchfiw libro de Compofitione fudit 5 medicamenterum fcribit,Lariteam vefinam Terebintbine proximam effe eag, tuto uti poffe Pharmacopeos , uli z di exs 30 legitima Terebinthina defecerit. His praterea additis Oficinas omnes magno errore folam Abietinam pro Tere- binthina (ubfttuere, quum ea longe fit inferior : [ed (ejus pacedixerim)ballucinatur. — Quandoquidem falfum fane cft, quod Laricta reina Abietinam precellat bontate.| Quippe Diofcorides lib. i. cap. de Yerebintbo aperte contra Fuch[ii (ententiam, itade ptum veliquit Terebintbina, vefinas omnes antecellit : proxima Len tifcina, c à Punt, Abieced,. Et eapitefi ti ubi in univerfum derefini differuit. E Picea (inquit ) € ex Abies te refine ceteras antecedunt, odorata enim funt, atq, thuris odorem imitantur.1d quod poftea qe. G4a enu lib.3. dec di orum per genera, ubi in refinartm facultatibu fatetur, fe ndhil à Drofcüa vide di[fentise Pr. 4d fal[um ejfe convincitur, quod officmma omnes Abiegnam pro Terebintbina fuppos Y lice [ludiofis Jbarmacoptus, , nulla alia refina pro Terebinthina uti Seplafias jams ! Larice manat, ut pluribu in Commentariis noftri in Dio[coridem nobii mémoria.— tec i igna est uec ubiq, venalis inveniri potesl, Egaqnidem banc pro Terebuutbipa Abicting ; m fuaderem, quippe quod Tberebigy binam quadam odorisgratta fuperet quod adfirimgat, mee : pelluceat, & longemagis amara fit quam acris: Sedbahe forta [fe nu[quam vidit. Fucbfius. E CASTA odorata, quam Canellamyocamu , pra[lantiffima capiofag, babetur 1n univer[afere Europa? Cala odos tamen opu eft facileenim indicabit gu Ius an fui pra]let viribus : Siquidem ea efficacifama fuerit, qua rata. ; diis à odorata, Quaautemtalis non fuerit, vejiciendaet, aut enim Terebinthi narefina Li J NARDUS Indicalegitima frequens veperitur , fed fecit loci diflantia n& 4d nos ajferatur fuis dotibus Nardus n/a, adenpradita,. Eligenda qtia recentitr fuerit, levis, largam gerens comam , colore flavo, odorata , Cjperum Vdico redolens, br | ficcante, Gr qua dia fuam odoris gratiam con[ervet. Si vero bujüf 50 modi non ntem;odoratam,preflantifium abemt,tuto fupponere po[fumus, t bac Diofcoridu teflimonio, preter id quoa Syriaca onmibus fü wiribus equipolleat , urivam inagis provo tomacbo utilisest. Nec ob[lat quid fcvipferit Galenus Celticam Nar (m Indica ac Syriacd effe imbecil- Nardus Quandoquidem banc fupponibaudquaquam lica [it ad manu, fed ubitánium- ET ida fuas non a[fervaverit vires : v € Crerichm. | Galeni Seeli tamen Diofcorides prae. ori fuaviatepollere, 1d ———- ; fe, Aet biopictim, Pelopone nam, nec alterum alteri praefert. Vide ; ilienfi acrius odoratiuó,: quin & multa od. s affertur, an ex Pamphylia aut Pifidi&, aut Cilicia ai , quid veri S lit, quiex Pampbylia in calam à ? ognomen aliunde fluxiffe baudg Qui Veneti venditur non omnis prob » quamobrem fcrutinio opus e$t. dn fua odoris gra : WP mitta 190 Petri And& Matthioli Fuchíi : Fucbftu l.de Cqjpp.medicamentorum,St yracem Calamiteim liquidum antiquis fuiffe contendit,nohalig ay. eto: tum video) rationefretus,quam quod in calamis adveberesur. Verum mea fententia, abérvat, Ouatidognig, Lib.c. e$, Diofcovidilachryma esl arboris malo Cotonee fimilis ea 6, cateris praflaz,que flava fit vefi ^iofa, albicantibus "m dis," que dum tnolitur,melleum liquorem reddit. Quibus facile conjici potest St yracis arboris lachrymam, Hiis quam fuilJe liquidam; fed in grumos concretam,qui nola fubatti liquorem melli fimilem fundunt, Nomen. quida mola attertntur, (cd arida compactáve, Porro ridiculum fuerit dicere, Styrax Galesitémporeportabatu. àn Calamis,ergo erat liquidus. An non delirio tettari ss ane videretur, qui diceret Caricas, palinuláfoe effeliqu.— das coquodferantur in cadis, lagenifpe vini vel olei modo? Nimirum tion alia ratione qui Styracislagl 7 7 collegerant,in Calamis concludebant, quam, quod ne fuaviffimus ejus ador expiraret in auram, quemadmodum (ut rheophraflusest autbor) ii faciebant, qui Ditamnum bérbam in Creta legebant. Ipfi ehim bujufte plana 8 ananipulos inferula aut arundine intercludeve folebant ne odor vi[à, expirarét. AM T HL ASPI femen Galeno primo de Antidotu principem [ibi locum afcivir,quod in Cappadoeia nafcitur, Verum nouomne,fed id tantum quod in Tauro provenit. Nobis autem quum Cappadocio CAT EA frate yu T hlafpi, D B * . . H H ^ ^ Cretico uti licebit : quod enim in Italianafcitur (ut Galenu inquit ) non longe abest à Cretico, Ammi. AM MI verum jam nemoYere est qui non noyerit,reyixit enim no[lra atate. Ejus imaginem ad viyu, de lineatam fpeüave quis poterit in noflri in Diofcoridem Commentariis. um i Sio; CHAMAEDRTS CHAMMAEPITTS omuibus nota funt,neclonge dift ant à Creticintealig | Clamspi- HYTPPOCISTIS quetam diti fepulta delititity bac noftra flore[cente etate vepullulare copit ,adeg ys — jamnula: fit inItalia Pbarmacopaus,qui legitimam Hyppociftim uon moverit. a [citur copifain Patávinoagro — Fuchüi o- (js fyerping monte, Necest (ut Fucbfius credit) fungus nee funzi imaginem vefcrens, fed germen Ordlancba *8. EDU non abfinile. Praterita etas infolato bircina Barbule fuccopuo Hyppocifiide perperam ufa est: Errors in Aphros rcjicitur, quippe qui Ciflum Hirti Bavbulam appellavermt. | Quo fadumest ut errayeritit Sel perfuadentes nil aliud effe Aphris Ciftum,quam birci barbam quam Graci véayemióyove dicunt Ubi att pueiflis ad manus non fit, Acaciam, vel florum agveffis Punice fuccum fubftituit Diofcor. "Tragopo- gon. Malaba- HA 1p. mw Celtica Nardus, benditur. Namá, berba meque odorat. (I4 MERENE S. AC o7 GENTIAN A, quin Italia provenit non longe fuis dotibus (ub Galenus fertim ea qua affertur ex Gargano Apulia monte.Praferttr foli yaet Anifum. ANISUM preflat recens,plenum,non furfurofum,odovat: 1 Gentiana, P Me he 5 & odore caput feriens. € Galeno prafertür Creticum - bis Italico uti licebit, ubi Creticum defuerit Siquidem c in Apulia inia provenit uon rejiciend. Fenniculü. FOENICULIE femenquod in talia babetur C acutum e zs, POP qutm dulcis non memin iqtii, i Hee nus Barbaricum Venetiis app Meon, Ciendaputaverim, quum parumfas -MEON quod legitimum. inquat, ujn uon orir ei TA flatuere pofit ex tt difcedere auff [umus, Siquidem acredini Imperatrix feribat Diofcor. fiejus plufculum quam par fit fum tbi. tefl evaveolentiam quandam Meon obtinere, - ? ct mentibus, Eatamen ceteri praflat, qua ex Gargano Apulie monte conva quod fuis fortaffe praftantif. breclaro nomine appellari promer | - Alias fac. ad Viptraru taque bac uti | venenofos idus; iuam paraveris Ther MEUM. 7; : 4 veliditur, ffves ^ quas Lemnie Sphra : proe 2c | banc ex orientaliplaga affertur.Habet enim Rubrica niián noftris [uper Diofcoridem Commentariis. Epiftoiarum Lib. V. 191 CHAELCITIS etfirera babeatur in Italia, C in aiu fortaffe regionibus, reperitur gel vag E en j «epiofa im Mifnia Bobemie contermina quibu[dam im metals , ubi s, C Cbalcantbi - wel / : d bil br WU um Mify, Sery & IMelanteria. — Querum omnium Armarium metallicum meum copiofe r. die. at b » a nen folum in mei ipfim ufum , fed ettam amicorum , quibac € aliaa me perere folent. — Qui Tber : : ltalia conficiunt, Chalcantbum igne torrefattum , pro Chalciti.fupponunt : quod ubi Cbalcitu ad c S fit , facile concedo, cim Chalcantbum C Chalcitis ex eadem materia gignanttr , fed longe meliusesi Chalci- nadie timraddere, Sunt b recentibus, qui potius velint fine Chalciti Thertacam parare , quam addere Cbalcanthum, | quum (ut sjpfi ajant ) non alia de cau[a Cbalcitis in Tbertacam ventat , nifi ut bec nigro fiat colore. Prin obrem feribit Cordus, fe quandoque Tberiac amparaffe abfque Chalciri , que guffu longe gratior T" I Ko opinionem, cur probem, velimprobem; folidi alsquid non babeo. Veruntamen quum fciam Chalcittm &.C 4l- cantbum; ex eodemfitxi[fe metallo , easdemá, babere vires, ne Anüromaclni fenteutia corrumpatur, Chalcitim 1 ino imponendum (uaderem. bigac ^. poor o, puiriieniam WR mibi videre non licuit . mec aliquem movi Mellica materia ^momun fiadiofum , qui illud ufquam fe vidi[fe fateretur. Ideoó, femen illud quo pro Amomo perperam quidam utun- tur Pharmacopei, de quo etiam plura. diximus in commentariis noftris in Diofcoridem , omnim a medicos Cua tum ufu fuerit abdicandum. | Pra[labit itaque Amomi loto Caryophylles (ubftiruere , quod Amomi modo byilos. edori gratia commendentur , excalf ciant y ad[lringant C exiccent. — Sunt qui codicem de (ebflitutis medi. Amomiló- camentis Galeno afcriptum fequuti, Acorum pro Amomo füadeant. [uppanendum , quoruim opinio minime o improbanda videtur, quum. Acori radix , quam feplafia falfo Calummum odoratum: vocauit. &y odorata frg ^0? te to O' acris , ac prater id , ad[lringat ficcetó,. Quumá, etam fit bae legutima [eniéntsa Gaieni libro fextofime 6 plicium medicamentorum ubi fcriptim veliquit Amomum Acaro fümilent babere facultatem. Necramen ob crab. boc Caryopbyllos vejicerem , quippe qui longe magis prajlare videantur d bas omnes facultates babzanr, Eme Fucbfius libro de componendis medicamentis, ubi ftmplicia , qua in Theriacam veniunt , expendit, quin 60 io fabftis pervenit , ubi racemoft Amomi memiuit Andromacbus, omnes Galen: interpretes accu[at bis verb. Bot ryos coi poffe, Grace BérgeGr, — In bac voce interpretanda omnes Galeni , qui banc Compofitionem tradidit , interpretes ballucinati funt, Siquidem Anderuacus libro primo de antidotis uva convertit. Alii omnes & cumiu Cor- fabros diu , racemofi. BévgvG» vocem , cum Amoni ditione conyimgentes. quafi vero Andromaclus de Amomorate- E mofo locutus fit : Quod certe Dio[rorides non Corgov fed Corgvadler appellat. Sepayanda igittr ba. die diclio- oo (xus nts per interjedium comina erunt, bae nimirum modo A'«iws, Gérgugr, sU TIUS COD VETIU., t itellig avus An- ponderatà dromachbum de duabus inter fe differentibu: hevbis effe locutum, nempe Amoma €» Botry. Ver effe. qua ajfirma- opto. mus, Adeoque locum huuc Andramachi effe legendum C fic interpretandum unus Nicolaus Myrepficus abunde docet, & confirmat, qui ita in Theriata Andromachi fcriptum veliquit, tps, GerovG- ntx vmic, id esl ; Ammonii Botryos Celtice, vel Gallice, Nequeest, ut quifpiam ad tuendum interpretum errorem dicat, per noveiny» ut f«pe alias C bic Nardum Gallicam intellexiffe. Nam quum ejus paulo posl in bac cempofitione fiat mentio, non potesi nec etiam debet bic vepeti, Celticam autem vediffume Nicolaus Botrym nominat , quod'copiofe in Gallia prafertim wxta Lutetiam proveniat, atque buic est, quod Ruelliu banc berbam Parifienfibus snatronis melius, 1. ofci| fcilicet odoris gvatia veftimentis, pannisc? linten curiofe mterponant,ut bic edori ". Hacille. Quibuspalam est , fibi perfaafiffe Fuchfium , debéreaddi in Theriaca 'am Botrym herbam, cu meminit Diofcorides librorertio. 'NofTiro à Futbfio, viro alioqui clariffimo, ac Opinio 46 inre fus diffentimus , Cipfumtantum ballucinatum putamw. Siquidem juniay Andromachus , qu patris. 2 gu Theriacam,ex carmine illo Blegiacoinfolut m tranfPulit orationem, bujus flirpis nufquam meminit, fed Amomi wocym tantum fimpliciter, Necetiam Damocrates, quipost ipjum, boc quoque à viperis Antidotum carmine defzripfit, Yher.addit. terea libro primo de Antidoris aliam Tberiacam carmine pariter defcriptamrrecitdt Galenus , nbi fane nulla tft mentio, Adbee, ubi Galen (igi aronfiniplicia, que in Tberiacam adduntur , enumerat, ac dilizen- ter expendit , Botrym ( quod feiverim: gerimó,) nunquam inter ea recenfet , nec ejus quoque alias meminit, Quin nec ubi Theriacam ad Pampbilianum feribit Botrym admifcet.; ne, Gallici , meque Grecam.. Pratey id Paulus G ABuaris, quiex Andromacbo , velfartaffz Ga/eno tranfcribunt Botvym, haudquaquam Adini(ceut, quum tamen Gracifuerivt, c proprii ferm riti. Caterum Ayicennas Serapion alii fi qui funt Avabes, ,1* jn Theriacis Botr nufquam enumerant., Quofit. ut Fucbfia bac in fententiaad[lipulandum nn figuum — 0000 $e Ham mamfeflo verfetur errore. Nec obftat, quod Nicolaus Myrepficus, ut ipfe vefert , im [wa Theriaca , primo: flatim loco defcripta Botrym babeat Gallicam : quandoquidem (ut Fuchfi 1»fe V qui Nicolai codicem vertit, à latur) Nicolai codex Grecus inntimeris admodi -Fieri enim facilepotuit ut Nis — 70 on non admodum peritus Andromacbum | ielliecret , admodum nee Fuchfiusimellis ——— m neghgentia , vel Autboris fortaffe imperiti Vhboc loco dépravatus fitvodex, Verum hNicolaum quam in firiptore putaverim ; quod isin eundem lapfum etiam Nicolai compofitione, ubi flatim. yum Botryos eriam meis; — Sumt c» aiia V yreptid indicia. quod plura etiam admittat medicamenta, quam ekpofiat "Andronnechi phis, omm io. PAHOBAT E. rim coru, Siam, j Quibw palam e "featet. m ritate, Qui tót Annorum centena poit N. rei herbaria operam dediffet, quam ing ofunn, a à tos.- Qui fi negabit Amomum racemiferam effe plantam, ut annu. id : Jia Siquidem : Diofcor. in Amomi cap. 1. flatim Ev mer - Qr dinde Amonum exiguum fiutex eh, ex ligno fe y 192 Petri Andr. Matthioli Me 1». Ponticum defcribit, fic inquit, và 4& morrmiv Pasavpzov dle dsl pnugos Bovovadis: id efl, Ponticum vero fubrüz 3PHCI4- fum est; paryum fragile, racemofum : 1tem paulo infra , ubi deligendi notas affert , itainquit uxor duipieds wAdigss imuonov Bovgudlioi zidesl, Eligito feminis plenum uvu parvi fimile.Diofcoridi fabfcribit Plinius lib.i2.c.15, ; ubi fic inquit: Amomi uva in ufu est. Indica vite labrufca;ut aliqui exiflmavere c. Pretium uva in libras X. LX, friato vero Amomo XLV III. Praterea libri de Theriaca ad Pifonetn , ac etiam apud Paulum racemofi amomi fit mentio, ubi de Theriaco fale agitur.Quibus luce clarius patet C Amomum e[e uva modóracemofum,r eos omnes una cum Fucbfio decipi, qui Amomum vacemofum effe negant. Quinetiam. qui Botryn berbam Theriacam ad. di putant; contra Gal. & Andvomacbi fententiam. Quiquum nonignoraverit illud e[fepreflantiftmum Amo- mum, quod (uerit racemoum integrisa, uvis conftans, de induftria racemi feri meminit,ne quis confra&um,quod fraudes facile admittat admifceret : 1d enim (ut inquit Pliniw integro longe minu effimabatur. 10 Phu, PHU omnibus notum ubiq, fere locorum provenit .Pontico caremus, quod ceteris pretulit Andromachw, Cubebas | Preflabit itaq, noftrate uti nempe majori.Ceterum fi Carpefium e[fet ad manus , felicifime pro Pbu (uppeditari Tenes poffet. Hallucinantur qui putant Cubebas vulgares, que pafim in Myropoliis babentur , efe Carpefium, quippe fa quod Galeni teflimonio Carpeftum femen non fit, neq, bacca, neq, Corimbus , (ed fefluca quedam , vel caulis yel fortaffe radicis, ut alibi pofleritatis memoria commendavimu. Cpu CARPOBALSAMU M verum bactenus mihi videre non licuit : namq, id quo paffim Seplafia utun- : * " tur, adulterinum e$t, ideoG, in componendu medicamentis nunquam fuerit admittendum : praflabit tamen eju. ubebas Carpobal- vice Cubebas, que paffim in M Dyropoliis babentur fublituere.Si enim Cubebas mandas . dentibus, conficias, fer- famivice VOrem fane nonob[curum guftu percipies,quin Ct Aromatis non modicum. — ld quod in Balfami fructu (utipfe effe tubfti- aj Diofcorides) percipi folet. Nec polfum hac inre Fuchfio alioqui viro docliffimo aflipulari , qui Carpobalfami 18 ' Ford ,. C X)lobalfami loco in Compofitione aurea. Alexandrina y Leucoii radicem fupponendam precipit , quetamen mooeez. fAdix. Ji reeexpendas, nullam, quaillisvefpondeat,qualitatem promittit. | Siquidem, nec gufltu mordax repe- plofaLeu- ritur, nec fervens ore, nec ulla ex parteodorata. Hoc tamen negare non po[fum , quin in libro illo, quet fal[oGa- pus t o leno ajcribunt, de fubflitutis medicamentis, Leucoii vadix Bal(ami vicem gerat. | Quod tamen à peritis & vei - Medice fludiofis, non ita facileprobatur : quippe, quod librum illum diligenter examinaverint, ac fubinde noyt- Librum de rint (ut inquit Sylvius praclariffimus Medicw ) non e[fe Galeni , fed proculdubio fphrium..— 1n ipfoenim ftatim fonde initio Gracus codex, qui ad manusest, Galenum citat , quod firmffimum praebet argumentum, librum buncnon wmeisn a effe Galeni. — Praterea Anacardi mentionem facit cujus nu(quam meminit Galenus, nec alii priores Graci. Po- eff- Galeni ffremo multa fupponit ab(urdiffima , qua» qui crederet Galeno effe excogitata , omnino amens C omnis ju- oftenditur, jj;jj p per; dicj profectopoffet. Namquid abjurdius dici potest, quam pro Aconito, quod deleterium omninoeft 30 Pbarmacum , fupponi. (ytveffris 1ridis radicem , pro Agarico Euphorbium , pro Polypodio Chamelaa radi« cem, pro ceryi cornu, Caprinum cornu, pro Epitbymo , Colocyntbim (prob dii smmortales) pro Lemnio figilla Sandaracam pernecans medicamentum, pro Polgonii [ucco Eruca femen , quod calidiffimum eit, c alia bujm generi deteflanda plura ?. Quid poftea flolidiusac ineptiw, quam fupponere pro Cbamamelo Antbemitem, pro Elaterio fylveftris cucumeris fuccum, pro Opio fuccum papaveris, & pro lapide Pyrite lapidem ignivomum? Quo- modo (Dii boni) fieri unquam poteft, fic deficiat Cbamamelum, ut fubflitui pofüit Anthemis, fi Elaterium, Cucu- meris agreflis (uccus, qui nil aliud efl, quam Elaterium. Sed prob bominum ignorantiam atque amentiam ; Eo enim furoris pervenere quidam, ut dbi perfuaferins Galenum tam admirandum gravifimumó, Medica materia lumen , & fimplicium medic. indagatorem tam acerrimum , bas (cripfiffe nugas, eo fortaffe tantum. argumento freti, quód bac omnia apud Paulum legerint, qui ex Galeni Commentariis ea accepifie faterur.Sed di. cant ii ingenue quefoycuitnagis credendum putant, an Pauli codici 'anvationi? Si uli Codici dicant, ballucinantur, quod infirmiffimum (nt. Arifloteles inquit ) ab autboritate fit azgumentum., Quippe nonm fane negotio fieri potuit, ut quis [ciolus ea ad voluminis Pauli calcem addiderit : quinimo,nec aliter credi par est, nifi quis fort a(fe flolidus Paulum fibi fimilem fuiffe credat & bac tam abfurda floudad, eum non perpendiffe. At fimagisvation fe credere dixerint, profecto (alvavesest. — Quippe nulla unquam erit ratio, qua peritis ac dodi viris, qui cum Galeno diu funt ver[ati , & Pauli gravitatem expenderint , fuadere pofiit , tam abfurda tamin- epta, tamá, execrabilia Galeno fcriptis fuiffe mandata.Sed percoiai Baltbafar, fi plus quam Carpobalfamiexas men popofcerit, digrefi fumus, Nam (e bac tibi (cire conveniet. Mi nos En Hyperici, onio mon longe CES poem espre[fum, 6 Acaticloco quid fuppo- 1deog, quum Lacbryma hac atro fit colore, nullo paco cenfendum eit, eam id e) [e gum tme " Ed betur in Myropoliis Arabicum vocatum. Namque boc (ut in commentariis noffr ó fi ummic 2: szhs j mus) Aegyptia [pine gummi non es , fed diver(arum aliarum flirpium lachryma. ve 7 ntamen quum d ipfam ue vel fpiffet c vefrigeret, vulgari dicercntim füaderem Mánerhgmtiares quod ex fylvefiri pruno, el Cotoma cotoncà — palo, yel auftera Cerafo fluxerit. ^ ——SMEUP Ee ox CARDAMOMU M omne genu, quo Antiqui Graci utebantur , jam diu defecit. Cero. — id fupponi deber, quo paftim utuntur Seplafia, . Aqui quum Seplafia majus C mini Curdamo- beant, maju (emper putarim fuppeditandum, — Siquidem boc non folum odore & acredine p x " quid amararit etiam vefipit. cad Ee ; Eccc ue Daucum, k DAUCUM our chicos filli vA d món convebitur, Convebi tómet sen magno negotio poffet, fi quandog, Pbartacopai phu infudaremt comparandu legitimis ritif img 7t | Epiítolarum Lib. V. 193 ;. In Cretici penuria poteft fupponi Italicum , vel Sylveftris PafHinaca femen. — Quando- ani loce quidem ut Galemu fcriptum reliquit) Daucum ér Pafhimaca parum vel fortaffe nibil yrribus inter fc 4: ferunt, i Fucbfiu in libro de Compofitione meánamentorum in Dia[atyrii compofitione , Créticum Daucum fola radice ad ujum Meincum praflare cenfet, Cetera vero Dauci genera femine fanum. Ceterum diffi det ab eo Dio- Fu. bi opi feorides. — Quippe ie, tametfi, poflquam de omnium generum [.mine ejusd, viribus egrt, Creticum prater catera E prós dixit pollere ctam radice ad venenatorum injurias : nufquam tamen Cretici Duci femen fupervàcuum effe di- xit. Die[coridi fub[cribit Galenus. — Siquidem à varis locu in libro de Compofitione medrcanientorum fecun- dum locos, Dauct Cretici femen medicamenti adn 1d quod etiam expetit Tberiaca, Nm, femine tan- ic opi alenus precipit non radice, k e xin ER e ^ apelri fyncerum reperitur, quapropter feria inio opus est. Elig. ttr Galbapi 6- itaq, cartilaginofum, merum, tburü ejigiem prabens, minime ligne[um; gravi odore, femmis c ferula nonnul pum: aot. retinens adjectum, & quod neq, valde bumidum, nec nimi aridum fuerit. Se. NN NEU Ve | $AGAPENU M quod [yncerifaciem prabeats lonia faaleinventu crediderim. Seio tamen reperiri S e" - legitimum fedrarum. — Eligito pin oci forinfecuscolore , intus vero abo, e acri. quod entm tale d fueri erifimum erit, (in mimus, impo[luris vitat uin. RUE 5h "ae. oj P AN AX m omnts legitimi notas pra fefevat, facile quis fihi comparare poterit, quifimpl. med. Opopanas, fuerit perius, Syncerum interne albi at, aut. fubfulve[cit , fori vero ad. Croci colorem vergit. Vifirur praterea Syoceri O- leve, pingue gravi odore & (apore quam. ; dei n color: TP 10 rifime, Synceritatis indicium prabet , fi digi in áquafrnatum, Popsnacis ium admifit, Won ita facile diffolvitur. We — (uad velum. Praterris nuper annis [ynceri in Italia. Aphalturà : d Judaicuti, aliquam non admiferit, Selectifgmum Caftorcuà polfet. — In Pannonta enim c Auffria Danubritó quiindepermeat ad Sàxones. —— » , quemadmodum c Plinius , * fatetur Galen. Siquidem effertur ex Creta & alis quibudam Aegei marü muim reperiri poffit, ut t primi mellis noras oflendm.. Sunt ettam m 1ralialoca quadam ac in[ulis, quinetiam ex Dalmatia, quod, panier in Sicilia, ubi praflan wo fit ut cujufuis oct mel [umi poffit, fi tamen not omnes Mel quod admiferit, qua felectiffumi mel w. Eligaturitag, bimum. Hoc enum verufliore y av eriam Té- ehgciduià centiore, longe pra[lantins » qui putant. veuflate mel fic, optimum ; amare[cit enm (ut Mel venia Galenus mquit ) quod vi t, Cr ingratum gufIui redditur. Sit praterea odovatum , fapo !!(/i; te afnare-: Lum ac ?j el flavum , cra[[um fabflantia non fit,uecin grumos concretum nec ettam lr» fcit. ipfi «nitum, ? tanto praditum lentore , ut fi vüde, vel ape, vifei fecedar Tale enim quod fuerit, praftantifnmum dicipoterit. dun 5 € quod firmifimum e[fe experientia compertum est. Aquofum autem £r Viàà quod Fuerit virandumi.— in fumma o? ums 5l quod tenui pellucida, fubflantA Yifitur , colore aüreo , odo- Nam bujufmodi vina firmifmnafunt , c Amidotis utilitey Vina. qua ulia buju[cemodi vina , qua cirea J Apidtam proveniunt , ad Circajapidi- ^. Deis plura dicta [unt in Commentariis noffrus in Dio[co- ^ Proveni 1 jrandem non àdmiferit , fir ad manui am odorarifyumum, fed pr sflantijfimun We um : i unt optimà vrafl ant ius non mve- rericu d roborahdas in. unr- vinoto o- r 1 |^ .— molum g- AES : . puaum, as Admittulit , qua quis Viera pàs ad Pifonem , quem Galeno Vii, — 7 agiles. cervice elata, oculi Vipeiarugà excedünt utirver(a corpori fmimarü not atitir , Venen eruchantes, Viperas "ua rátione adem fint quo tcinpa vvit Galeni libr, i, de uc vena 194. Petri Andr. Matthioli pore viperas ceperis tantillum immitteye oportet Jg uev ^ fala aquari Viperasigitur quum ita [7] deinde earum carnes ita à [binis Avellemus, ur uam einde pani ex puriffima 4rina confedi med, ficcati,qui precipue c bene fermentatus fit & in furno non fub clibano us : jg feebumus, Nonnulli tamen in commifcendo panem viperis, banc men[uram [ervandam dus viperinayum carnium dimidio minus fit. Alii ne tertiam partem excedat, malunt. tam, quandog, quintam pana impofui. Caterum nifi bene codus fuerit periculum ali ; : n exicca[fe. Verum quum Paftillorum yjper a; : dil; A : ^52 3 à quum e viperinorü Viperas C panem conjunxeris diligenterá, adeo fubegeris, ut nulla viperina carnis particula non contufavemays Mera ferit paftillos ex ea ma]fa conficito, qui tenues fint , ngm cvaffi cum difficulter ficcefcere foleant trefcere finunt : quamobrem panem quoq, ante ficcatum torrere fatiu esl, C non quemadmodum ante ^05 qui CefariTberiacam fallhant,viperamur jure macerarum : quam vemipfe quoa, diu feci , fed mili poffea meli effe vifum est, panem antea contritum viperarum carnibus exatte jam fubadtió admifcere.. Citius namq, pafhlli d arefacies in fuperimi domus parte ad meridiezn conver[(a, vel faltem ad Septentrionem non refpiciat,ut Solis radiostota pene die acis . emiferit, fuperior quidem pars celeriter arefcet , inferior autem bumida diutius permatebit periculum, eritm marce[cant. Poflea vero quam exiccati fuerint maneant aliquot diebus adhuc eadem in cella longiu,quam riu uos Alis radiis, f(epeg, denuo convertantur. Sufficient autem ad bec omnia quindecim ad (ummum dies: demde xum vi. Boit hoc tempus, donec Theriacam conficere volueris recondi debent in vafe flanneo, aut vitreo , au etiam aureo, [e *: 1 aüs Vitro fiquidem c auro nibil fraudulenter admifceri potest , Jffannum autem plumbo adulteratur, quod vitare recondédi, conveniet, non folum in bac antidoto , fed in quibu[cung, alia medicini quemadmodum fi purum non i Fuchfiopi- quam boc accidat etiam fi multum tempus intercejferit non inutileseffe. Hactenus Gal. Fucbfiu: lib. de compofit. nio EN medic ament. vipereis pafillis, quorum tamen parandi rationem Andvomacbo acceptam refert , Opobal[amum an "ad. Addit. Quamobrem non potui Fucbfium nan mirari, qud non folàm prater Andromachi cr Galeni inflitutum denti, — boc fecerit, fed quüd etiam medic addiderit, quo jam penitus dum deflituimur. Scillini pa« S CILLINI paflilli ex affatatantum Scilla e Ervi farina conficiuntur » fed nos quum veram non ha- fili, ^ LeamusScillam( ut in Commentariis noffris in Diofcoridem editis fafius diximus ) Pancratium accipimus, nempt Pancratiü. Cil. quod Seplafía omnes legitimam Scillam effe putant. Verum quum admodum. podio fe diffe- SER omnimodam navent operam , qui Theriacam conficiunt c Scillinos parant pafhillos » ut verum fibi comparent. 40 patilloram Id enim facile a[fequentur,quum jam legitimum feratur ab omnibus, P. 7 euo babet. Scillam - parandoríi principio fucculentam accipies cujus folia penitus jam aruerint, Huic deinde cortice detradlo duriorem pulti 3 i a quantum fieri potest acquifiteconfedam, Ipfam poftea multo calidoó, cineri dhas quoadufa, circumpofita pulticula erufta fiat. Quod fi ubibec agis furnus aliqui ad[it una cum pane Scillam illuc inferre potes, inde quum obdu&ka puls jam exaruerit ipfam extrabes, C» cone teres, Satis aff[am vero Scillam intelliges fi feflucam immiffam admiferit, Ubi vero Scillam diligenter attriveris, i : candidam Ervi farinam admifce , nam qua candida non efl, amara fupra modum effe confuevit. Cognitum à autem unicuig, exiftimo, prius portere tenui cribro farinam somma diligenter eam vigare. Scilla vero fefquipondere farinam fuperet opus esl : dico autem [e(quipondere, ut fi duas farina fumas, Scilla tves eipias partes, Po[fremo fimul atq,rotulas tenues ex bac mixtura conformaveris, in cella ficutian in compofitione paflillorum vi im ad meridiem vergente vepanes : quas tamen nan in Solia r Verum ficut de paffillis vipera dicha »ita de bis quog, catera perage. "mc Hedychro- HEDICHROUM (ut.G it) quom arari deceret, neg, Andromachus docuit, neg, co um, ves alii, qui tametfi de medicinarum compofitione t ramen quum Theriacam defiriberent , Hedychroi inrisaít alen. etate qui Tberiacam conficere nunquam vi- rum peteret , exi» derat, tp/amá, ex [ala librorum ledlione fe compo, onfidebat , ab nguent arii Hedycb flimans illud [fe quampiam berbam , vel fimplex aliquod aliud medicamentum. Geterum. ut Gal. diligentia parandi Hed ychroi vatio ex Andromachi monumentis prodiit inluc Pauli, Aetii detur, quod omnes Grati, qui posl Galen. claruerunt, nempe Paulus, Aetius, AGuavi Aguarii & 1 Goo ober ayerint, Siquidem Paulw Opobal[amum nan babet, fed Carpobalf, tiam Rboemeliam addit, Aetius deinde (nifi fit interpretis lapfus) non Mar Auarius exatle vetHea, defcriberet, nifi Nardum majori pandere, quàm par fit impo Myrepficu duas Hedychroi compofitiones babet » quar ; ari loco 4 barbarum ex Avicenna fortaffe , c Botrym pro Maro , ac calat omnium fententiam. um non deest fujpitio quin bic codex fcat quiden Nicohi lo- pontici meminit, Nica bet Pbu fimpliciter, C flatim áb ipfa Pbu Rbei pontici, quo fit, ut fue eus reftita- dp, pg particulam illuc illegitime accefiffe. — Is enim quifquis fuerit, qui bac corruperit (ita mibi fufpican- tent dum viderur)quum fortaffe ignoraret particulam Panticicum Pbu effe copulandam, Rlei particulam interpe- fuit, tanquam is qui fibi per fuaferit , effe id à feriptoribw pratermiffum. $ed boc non animadvertit — Myrepfici erraram, , H : FpiftolarumLib. V. *195 Adbat | palam » Nicalai Graci jermonm imperitia, quod pol Amomum jlatim addidit Botrym. Nam quam hac loco ficut im Theriaca (ut fujius /uperus diximus in Amomi examime) im Gracorumuutborum lióris duda : Vffet Nicolaus, nefcrvifferg, Amomum; racemiferam effe plantam , perperam &esgé4.- 4b Amamo dujunxit, € aliud per fe meduamentuin, nempe Borrym áefignare fba pe»fuafit. 1d quod Fuchfium etiam un errorem vocavit, Üorro ^/abes Hedychrouvi trocbifcos Alindaracon appellant. Verum e apfi in quam pluribus aberravere , defcivereg, ab Andromacbi & Galem placiti, Quamobrem Galenum tantum conjulere hd bà opürtet, Cr ei per omnis fubjcribere. Paratur autem Hedycbroumex Galem fententia boc modo. HABET He. genua dycbroum, Ajbalathi, Aj art, Amaracid, cuju[g, drachmas duas,Calami odoratb,j uncivotundiodorati Cofl; Ph parandi f pontici, Cmamenii, Opobalfamr X jiobdlfimi, cuju/q, drachmas duas, Malabatbri, Nardi Indica, Cajie, M Dr- uo, 10 rbe,Croci, cujyuf2. drachmas fex, Amnomi drachin« duodecim, Maflicbes drachmam Wnam. Excipiantur omnia contrita vetere vino, & deinde foy mentur pafitli , qut demum ficcari debent, ut de'tipereu C» Sciliticis didum eft. Reliquum esl, ut de quibufdam medicamentis , que énbuju[ce magmatis compofitionem admittuntur, tibi noflram expanamus cenfsram. : uu — 73 ASPALATHUS Diofcoridi teflimonio nafcitur in Y]lro , & Rhodiorum 1 nfala , quinetigim in Creta, st alii fcribunt. Quo fit, ut mom magno negotio inde afferri poffet , fitamen juvande Reipublicae magn in bo- minibus invalefceret ardot , quam augenda pecunie. — Quum autem eonunc deflituamur , non difplicet eorum opinio , qui pro Afpalatho fupponum Viticis femen , quod tm modo excalfaciat C» ficcet Afpalatbi modo , fed Afpalathit, quod etiam venenatis ferarum i « Sunt étiam, qui Agallocbum fubfirui ejus loco faadeant quos : rum placiti facilius etiam fubfcribo. v, 20 — M an legitimum babtamu;non mibi fatiszonflat, quamvis noh defunt, qui Mavum illad Ama. Marutts rac 'elint, quod minoribus , odor atioribit y acutioribufa, oliis provenit. Quibus mon videruy omnino refragandum ut. in commentarb noftris in Duofcoridem editis fujiu ame diximus, Quo fit, ut erediderin mon longe aberra[fe , qui boc Amaraci genus pro Maro füppeditaret. Smuidemteflatur Galenue, libro 1, de Autidos tit y fe jufiffe confici Amaracinum unguentum, in quo pro Maro Amáracus imponeretur: quo poftea fadum. ait ut tinguentum illud tametfi minus odoratum videreturynon tamen viribus inéficacims erat. Diofcorides ferie bit, Marum vires babere Syfimbri cenfimiles, quapropter porenit quifpiam etiam ejus loco Sy(imbrio uti, cui non placeat Amaracum addere. j : CALAMUM ODORATUM non eam ele vadicem , quà fub calami odorati nomine wuruntur Calatnus Seplafie , adeo validifimu argumentis docuimus in Commentariis noflris in Diofcoridem , ut nullus pofte- odoratus, 3o risvelinquatur ambigendiloru. |^ Caterum , quum £go jam pridem exiflimaffem codicem illum , de fubfitu- fis medicamentis, qui inter Galeni operaveperitur , legitimum ejfe Galeni , fuadebam pro Calamo odorato Spba- $pbàgnums gnum fuppeditari , fed quim tradtu temporis diligentius acturatiusó, rem expendi[fem , veperifjemá, (catere librum illum ab[urdiftimi , ineptiftm que documentis qtampluriis ('ut in pracedentibus dicum 8) in a liam venire fententiam Ld 2 M. Quamobrem mimine quidem vette fadum viderur, pró odorato Calamo fuppont Sphagn. efi, am Mu[cum quam , burc Diofcoridis tefirmonio ad[irictoria tantum infit [acultai : Calamo vérocontvaria : quippe, qui & menfes citat, & uvinas , € aqua] ter cutem epem mis tjus ice fuppeditar: poffit , ex vererum tefhmonii sibi non fatisconflat. Non die qui vulgarem Calamum odoratum , quem v[fe Acorum mon dubitamus, pro legi x ibfliruunt : Nonea propter , qnod veluerim boc effe verum Calamum odorarum , (ed CütAcorus 4o quoniam Acorum. ur ia Calamo vires obtireat pares , fed quod etiam venennvefiflat. Necalia os fane ratione » putaverim, üt Acórüm in Calami odorati locum Mo M tum à Medicis, rum à volar e Pharmacopeis , q am quod quum priores Medici odoraro Calamo fe deffitutos cernerent , Acorum femper petit ? ejus loco fuppedirare 0 poftea facii factum esl, ut [e totum in Calamum voWnnutaverit, Prarerea f quisr dicem expendar, quam ob odoris praj Ham Angelicam vocant , fortaffe non difplicebit eam in Calami ^ogelica sere, Citenim urmam pellit menfes , prodeft tufttentrbus , is interéute laborantibus, ^ € (ut fexcentist yfhat experimentis) adyerfatur venenis , G venenoforum ani merfibus , & peftilene suram fugat, Sunt etiam qui Meluntbii (emen prime s qiiem opis m mon improbamus » * E A —— 1 ; ; E Myrto (mea fententia) vicia ZHUETAS |Hipponerem,quás (uperius pro Carpobal(amo 9 3 fae uis flaynm Santalum falfnmeri ve ea t fam. — j à; $m 40» in Theria- 2$. , Cá veniuat diluuntur ad plici rimum calquabu, i96 Petri Andr. Matthioli bac fimul atq, effuderi, C manibus complanaveris, melli aliquastulum , Refina quog, liquefatta affundes asa ita vafe cooperto ea rurfus liquari permittes.. Melius el enim bis vebus impofitis nondum mel admifcere fed. à operto vafe, quod 4quainnatat , ut elixentur permittere, 1nterea dum ifla liquefiurit THACETAL Us Cx bine M" ficeas meduinas tenus adjicies, e commi[cebisquou(a, (bi(fa effe fatis videantur. Atqueita paulo post in moy, tarum magno cocbleari , liquefacta , tepida tamen tranjpones , vobuftusa, aliquis bomo tunc ip(a commifceat Ac poflea, quam bene inter [e commixta, atá,inunum corpw redadla fuerint , denfaó, jam quodammodo vider caperint , mellis moderate decodli, cr pridie em d partem quandam fuperimmittes , poffea contufa.. TUm inedicinarum portionem quatidam,deinde vuv (us mel inferes : poftea liquefacta fed tepida infundes, Poffre. hn fupererit admifcebis , vehementer omnia magno in mortario, magnaó, tudecula cula ductu in mortario omnia cojerimt, tum in pilam transferenda funt, 4t 6, ferreis V0 rutabulis diligenter extev[is, ne quid rubigint infiflat , fine intermifüone contundenda. Rutabulum vero fub- perunges,ne (ubigendarum rerum tenacitate obtineatur , neve difficulter fe inde ab attollens. Ut igitur opus expedite procedat imas rutabuli partes Opobalfamo frequenter inungere conveniet, ata, Opobalfamum bac una invetorum abfumere.. Meliusest auteim im Sole Theriacam comimifcere, fic enim cis tius in unum corpus fimplici coeunt, dum3, boc faciemus, pilam inqua Antidotus admifcetur , operiemus, Ag post quatuor, aut quinque dies rurfus in Sole ipfam eodem modo commifcebimus , eandemá, fe feptemve die. vum [pattointerjecio, erum atque deinceps vepetetnus, donec menfes duo , vel quadraginta dies [altem com- pleantur, Hadienus quecunque confcripfimus ad Vberiaca vim augendam pertinent, qua vero mox [ubjung am. enc 4d colorem. Dandana ná, est opera, ut nigram Thberiacam conficiamus , nam boc etfi quo pacloin con(uetudis . dide: E*' pem veneri; » Befciam, qu'(quu ramen bunc colo m non confequitur , irridetur , quanquam nulla coloris qua. 10 : AE medicamenti vis nnmuterur. Nigra vero Theriaca non erit , fi Chalcuisflava luteave, dum ur. balctri ep paytictla quantumvis minima colore fuo Yheriacam inficit, N« quis igitur bac quo inre frufireun iis que dicam mentem adhibeat. Quatuor Chalcitis drachmas cum Theriaca folummodo capiat multo plures rimi boc modo. Conjicem exiguam ollam Chalcitw cruda drachmas non paticiores quad, ginta, poftca fuccenfie carbonibus ollam ab[que operculo in medio prunarum [Lat tte. Cum$, l.quefatiam videra Chalcitim, ac qua levifftin a c (pumo[apars ejus eil innat ave, flatim ollam ab igne amove bumió, colloca, nec ut aliquando folebanw, ficuti qui ignem accendunt. ipfi infufflabis, mirandum est enim, quantum ita faciendo lu. teu flavus, colo: emergat.. Nontamen in Solecollocanda enit, fed in umbra donecfrigeat omittenda. Hinc pa- fleasd folummodo capies, quod faperne Jpumeum fuerit. quodá, neq, luteum, neq, flavum , neg, pallidum eR.De- : inde experindi gvatia aliquantum ejus, quod probaveri accipe atq, comminte. [4 ntis quis ex fupradittis colo- 30 ribwu appareat in|pice. Nam [i qualu accepta etl, viridis, aut cinerea manferit, dracbmas quatuor ipfius impones, Talem namó, Chalcitum exiguam invenies enamff mult am exul[eris. Qseadcomponendam corficiendama, The. *. ricum requirebantur, omnia jam alfa limus, - Hadlenus Galenus. EM PÉTRUS ANDREAS MATT HIO Lis : Jacobo Antonio Cortufo Patritio Patavino, xe E eco o e CROPS D - — M "humanitate , Cr benevolentia vefertis , quibus ad : 2j refpondere potui aulicis negotiis impeditus , non nag & gnacum deledatione. Namut veferta fuaviffimi difima iln fuerunt , [Datiabor itaque nuncintuo OTT min fefeoffert, eit. P pe ; Gingidiü. GINGIDII integraplanta, qua qu ior altera, quam prius ad me miferas, eo grati - Nibilenim imperfedium, mu, eni defiderium explere potest. 1n priore alt deri poterat, quam falioru nunc video genuinum Gingidium non e| Chero. — ut mea femper fuit fentestia Ruellii opinionem, : aee VIOLAS Mariands | V Ls S DI " vem [ane fi aliquoimpedimento alicubi detinerentur, quo ad me deferri nequirent. PE Thlafpi, QL Thlaffpt tibi [unt genera , feptem , oto, vel plura, ea omnia vide ngendo Tbla[pi tanta artificii varietate uti voluerit, - repentis biffviam perquam diligenter legi. Ea: ét transferre decrevi, Sed gvatifipmaum mibi feceris, fi unam, vel alteram ejw fili | » quam terra ed L reor fane ne quifpiam in itimere eam nobu abftulerit : quod fii. firarum plantarum furtis invigilam.. Semen quod àte miffum bgo , fuo mico folo v vo peregrima provenian. qua uno, vel altero anno nona gere. 0 fem — ^ DE VENEFICO Scolopendrio , etfi nunc nibil ad ea que petieram, refpondes : c nom pip id alias ioci. ex »cctabo donec major mibi [atufacienditibi fefe offerat commodit ar. Maunle — PULCHERRIMAM, acrarifimam plantam. quam Arabs ille infdelieperper. SUmum. i50: vocabat, omnino tecum fentio , legitemum effe Marum. Habet enim omnes Mari notas CY Epiftolarum Lib. V. 107? ut Tirefia cacior fuerit, qui banc non agno[cat effe Marum. Folia illi fant Amár&to candidiora , C» flores Ori- gano fimiles, Primo gu[tatufolià amarorem relinquunt, quem deinde acris fequitur (apor : quitamen(ut Ga lenus inquit) ab amaritudine vincitur. Hanc flirpis imaginem gratijfimam futuram cenjeo omnibus rei herbas ri fludiofis. Nocent entm poflbac quantum facie Marum ab Amaraco differ, E iw 1M AGO quam à Marant« Cytifo delineatat e[fe fcribis, videtur genuini Oyrifif «ciem non inelegane Cytifüs. ter referre : fitamené folo ramufculeintegram plantam judicare liceat, His cim accedat etiam Mavanta teflis monium, qui Cytifum a (e inventum diligentiftime defcribit , facile adducor ad credendum, flirpem bant gentii- num effe Cytifum, Velim antem, ut fi ab Aegidió Cümano nobilifimo viro Cytifi illius ramu[culum mon nomine 1pipetrare poteris, illum etiam ad me mittas. Cum emm tüis literis fadus firn certior, meplurimum amari ab illo 10 (que fua eft bumani: as) non dubitoyqnin buju[cevéi me compótem facturi fit. E ME. ic NON parum jane placet intellexi[fe Rbabavbarilifforiam, quam una cüm ejus icone anttà d me ifi. Rbabarba- ffi. à Joanne Baptifla Ramufioinlücem éditam, bomine rico quidem judicio, integeyrimo, dodo, Cr omm: gene. m» re virtutum claro. Placuit mibi femper admodum Ramufi ingenium. Nam ad virtutem tanum a natura feo us mibi femper vifusesi, 1e primus Salviam mibi videndam obtulit q allas ferentem, tuadd memdfefimilem, Saviam — quam Creta allatam dicebat : de quibus nullus eft antiquorum, qui meminerit. ERI , D próe PISTACII 2rnoviridarioramu[culuri, eamobcau[amad memiffum exiftimo, qid à Mayanta fet- pitaciüis ta fe excitatus, tibi non placeret Piflacii imago queinpriori Commentariórum noftrorüm edirione pilloris cujuf- dam infidelitate minus recte appichaon[picitur. Verum fi Commentaria noftra pofiremo edita is diligentius in- (pexiffety nan fuiffet illi opu emendare, qua màs multo Antea ténipóre emendavimis: nec tibi bujufce fufciprends 20 laboris caufam dediffer. — — : ERR PLURES efeiriona fpecies jam diu Animadverto, Nam C tua bac plantà Iiontm generi wotis oi- yog plás bus correpandet, 1n mea nullam video notam , quelrionem non referat : quanquam non defint llaterones, qtii ret haberi eam damnent,Folio enim Eruca fylveffris, cauliculis lentis, floribus luteis , filiquis in cacumine gracilibus, corni. fpecies. culatis, femine N affurtiitxiguo, urenri gu[tis, nec alibi nà(citur quam juxta uvbesrudera & ortos, qua omnia fuo Irieni veddidit Diofcorides, Tua majoribus con[picitur filiquis , grándiore femine referta, quofit, ut cenfeam meam feminam, tuam marem ejje 1riünem, vel contra fortaffe. 23 NIHIL dubito quis planta, cuju ego imaginem dedi, legitimum fit Elichryfum, quod italia profert, klichey(um atuotamen notis quibu(dam diverfum, quod etiam fepe bic in Bobemia vidi , Creticum vero nunc primum tua . liberalitate agno[co, ; : 3o MAJORI bitipinella nofirate quam quidam Sangüiforbam Vocànt , ulia, bie prata vefertà fuiiá : Pimpinellà quemadmodum Cr in Ungarie, ubi coptofiffimum nafci vidimus, màjot, N E dulitaqun M ELILOTUM ruum,legitimumit. Nain prater id, quid ejás iot à ünhes legiti. Melilotuim, mo correfpondent, uthi differt à meo, quod ex Campania allatum eit. : CAUDAM Vulprnam,Grátis AXuaenspov yocátam, e Lagipi effe genere tecum fentto.Sed 4n bác Àxu- Caudà vülz wérse e fit, de qua merinit Plm. lib. 2i, cap. tt. non ita facile afferam, nifi ejus folia perpetuo virefcereintells. piaa, gar. Vulpimam caudam enumtát Plmiusinterberbas, quibus eterna funt fala. Sed an etia in boc Pliniofi, Plioiierta- des adhibenda fit anceps quidem [üm : Cum ü inter easdem plantás Heliotvopim babeat, cujus plantavimrca feum. lins Ro Fei ii répulllá quàmmediaefati, ————— 00 — ' LAGN L illu fempervivi imaginem, cuj plantam Corcyra ifl«c tran[milfem efe fcvibis, magna cum Sempervi 4? admiratione (um contemplatds ob vei movitatem, Juftin uk tábella perquam "rii tam isewria vum mi- : peritifmo pidlore, ut excifa edatür in lucein. x guum, o crr LOS ; fuu rÁceHiils berentes, Wnà Cm vorum involucro, quod baliam Elaten Vocant, a cla- Di&yii riffimo Faloppio accepi fuperióribué diebus, quibus nibil mln gráttiuseffe poterat. Quotempore eorundem imaji. Palma Ela Mrs oq una cum früctibus & icone ad me tran[miferit : quinttiam C Maxevamufculum, bar. adhuc S fuit vnquam, quod non voluezim comimini effe imd. Elatei bifloria adea de[criptioni corre ondet, ut facile confentirem? genuina Smilacu arbore efe 3 dii ih, Jile pulis Ted | 6o nunc primu egoVerbafcüm vidi deleam, plura fant, quà in Ma am meam |yncere tibi narraye tiger. rim ad ipfius alias feribere [tug E ANGELICAE Kcu cu MT dame. :L. É r, UT wp LER | ss, & in Mfnià abis opo EDU Ld ! vlbra enia may. Bopelica PLACUIT miri iyindum GL A' C13 hiftoria. Cin» enim jam intelligam in Veneti mara ci 3 : ; RR 2 X DT NS TTA j t € . . — -— 198 Petri Andr. Matthioli litore provenire banc, folio (ut apparet ) Cytifi candidio [ » re, flore aureo, facile addutov ad cr, j xus quam mififH legitima fit Glaux. ? z jam jte e. quiteti ] H . . H pu unie EQUISETI plures, quam duas, baberi pecies , nunc primum animadverto, ex bac quam à temiffau ci: in[picio. Re|pondet namá, Equifeti majora de[criptioni omnibus (uis notis, adco ut credam ruam baut genuina effe Diofcoridis Hippurim, rim, quod radice fit lignofa, C planta vegetior ac firmior tota, folium pe CUR Somnificum Solanum appellaveris eam flirpem , mibi novam, quam antea mi[eras, quamá, Quis m luteum Hyofcyamum rete (meo quidem judicio) effe cenfent, nunc primum intelligo. Quareeos accufabo, ..í. qu perperam hanc Somnifici Solani appellationem in vulgarem converterunt ufum. sS Po SERIPHIUM alfinthium, quod ibi ibivi Abünthii » quod Alexandria Aegypti allatum effe fcribi , pulcherrimum mibi vifum examina- £9. Namlongemagis Abrotanum parvum, id e8 ,fominam, refert, quam Seriphium , quad ad mare in Italja V8 tio provenit. Hoc enim non adeotenuis berbula est , nec Abrotano parvo fimile, quanquam fapote, odoris graveo- lentia , * feminis exiguitate , Seriphio corre(poudet. Quinetiam quod tantum in maritimis locis proveniat. Ceterum cinn tuum, boc non [olum minori Abrotano corre[pondeat, Cr pumila admodum fit planta, fed etiam im... Aeg ypto proveniat, ubi na[ci Seriphium una cum Diofcovide teflatur etiam; Plinius, adducar facile ut credam, id efe genuinum Seriphium Dio[coridis. Nec me ab bac amovebit opinione , quod abfurdum admodum credere viz Seriphii ca- deatur, pro Oliveramo, tam exiguam berbam detuliffe in facris 1fiacis facerdotes , cum id tanquam addititium Poiplurb. e Diofcoridenontran[cribat Oribafius, C alia plura fint in boc capite depravata: quedam veroex aliis auta. in locis de. "bus addita, qua non ad Seriphium, fed ad Ponticum Abfintium [pectant. Male autem legitur in boc capitenas prayatum, fci Seripbium capiofi fimum in Tauro monte juxta. Cappadociam, Quilibet enim intelligit, qui prorfus non fue rit flupidus, quad mbil fit abfurdius, quam marinum Abfinibium in montibus nafci. Nam boctotum ex prace- 10 denti capite ab Abfinthii Pontici bifloria, ad Seripbium trauflatum est, quemadmozum C illud, quod ejus pabue. lo maxime pingue[cant pecora. Siquidem boc , ttt Tbeopbraflw inquit lib. . cap. 18. Ponticum , non Seripbium. facit. Que oinnia fcriptorum infidelit ate ,temerit ati, funt afcribenda. Co QUOD Marmun Centaurium appellas, (unt qui marinam Anagallidem vocant. Alias bancplantam. vidi, fed tanquam ignotam neglexi : fi quid ulterius [cripferis de eju facultatibus, id erit mibi gratiffimum. Gelfiminü. GELSIMINI vulgarifrudus quem mififli , Lupino non abfimilis , eo magis placuit: quovarior ba TI betur, nec id crederem; uifi viderem ipfe , & tebujufce vei baberem autorem. Nufquam enin audivi Getfimi- mum frudiumferre. j STLVESTRIS Buxusres nova etiam mibi efl, nec babeo (quod meminerim ) qui de eo inter antiquos —.— mentionem fecerim. Libenter abs te audierimy anligni materies alteri Buxo correfpoudeat.— i 30 VENIO nunc ad Marantam, ob duriora quedam eju in me dicla jam calamum in eum ffvingerefla- theram, quum tamenillum feper literas puygaturum apud me intelligam y & lorum in Lonchitide, in quo fidem meam infirmare nititur, emendaturum, tuis prudentiffimis con(iliis libenter obtemperabo. Cupioenim tui c Pi- — melli viri nobiliffimi caufa, Marante amicitiam confervare , fi tamen ille honoris iei rationem babeat, C (uum recognofcat errorem. Scio quidem vos efe bomines, qui fama exiflimationifi mea rationem babeatis, Vale, PETRUS ANDREAS MATTHIOLU . -. julio Moderato, Ariminenfi Pharmacopoeo, : x ocu o e*e BR. D c Jiraplicibus znedicamentis , qua in. Apacardinas s: CAntidotum veniunt. 0000 0 00000. Ea Ccepi literas tuas, quibus confe&hurus Anacardinam Antidotum, plurimum dubitare [eribis :| quid pro Burungi inca tibi fuerit addendum, quum varia de eo fint Scriptorum opiniones", | ob udd, petis, ut in ve bac meis te juvem confiliis. Ego vero ne videar boc laboris potius fub- | verfugere, quam quod putem tibi fort afe ac cateris fatufacere poffe, recu[are [ane non pof- aj (um; ab tuam fingularem erga me obfervantiam , quin tibi his aperiam, quid de Burtngt MS mibi femper perfuaferimscontva eorum omnium opinionem,qui bactenus de eo commentati. mew unt-.V arta (ane ac diverfa (utvede ad me fcribis ) extant de Burungivecenti Centauriti Marinum. Buxusfyl- veftris, $ : E E - Epiftoiarum Lib. V. 199 non mirari Fucbfium alioqui doct:fgmum , prudentifüsnumá, virum , quin & Monachorum feckatovem acerri- mium; quodiu bic tantam adbibuerit fidem , ut corum potius crediderit teftimoniis , quam quod vellet tantum fubire laboris, ut boc loco Avicennam infpiceret.. Quod autem nec Avicennam injpexerit , nec legerit, id mani- fejfium prabet indicium , quod feripferit Anacardine defcriptionem apud Avicennam in nullo prorfus variare ab hac, quam defcribit Damajcenus , ob id, mags banc Avicenna , quam Damajceno Medico acceptam referre debere : quod tamen fal(um deprebenditur. Siquidem 1onge alia est Avicenna defcriptio, quum Spodium, Car- damamum , minus Gingiber , Piperis arbori radices , & Anium admittat » quorum non meminit Dama/cenu. Nec à contra capiat Chepulos , Cafloreum , Co[lum , Saccharum , nec Lauri baccas , quibus fuam idem conficit. Damafcenus, Prater 1d cenfet idem Fuchfius Serapionis authoritate fretus Borungi , five Berungi Apbris , nil 10 aliud defignare , quam Meliffopbyllum , quod ipfe Melif/am fuo Arabico idiomate Bedarungie & Bedarungi vocet , C ur (uam tueatur fententiam , dicit Serapionis codicem boc locointerpretum infcitia effe omnime de- pravatum, C legi debere Burungi, non autem Bedarungi, quum nil alid Aphrü fit Bedarungi, quam Ocimum. Sed pfe (quantum video) non omnta apud Arabas periufiravit. — Siquidem tametfi id feriptum reliquerit. — : Avicenna, Serapio tamen Ocimum Bedarungi nufquam appellat fe Berengemifcb, Berendaros € Berendarog, neri ut facile apud ip(um videre esl... Rafis vero libr. 21. Continentis Badarungi Ocimum vocat. Et libro de Ara- Astitis g bicis momimibus Bafilicon, inquit, latorum foliorum appellatur Arabice Baduraig.| Qua omnia facileoffendunt, mbil folidi ab Aphris adeprum effe Fuchfium , quo recte probari pofut Burungi effe Meliffopbyllum. Caterum. nec eorum argumenta probanda putaverim , qui Melantbium pro Burungi admifzeri contendunt , eo:quod Mclanthiü Avicenna, acetiam Serapio nigellam babeant, C Burungi non meminerint. Quippe quum ii (ut prediximu) igno 20 pretev nigellam alia plura habeant fimplicia , quorum nulla Damafeno fit mentio, rede fane haudquaquam mieadusie affirmari porest , an Nigella potius, quam Cardamomum, vel Piperis radix, vel Zingiber , vel Anifum , quorum n jpeciatum meiinere, Burungi loco fuerit u[urpandum, Caterum ut tandem meam de Burungi tibi aperiam | Durungt feotentiam , putaverim ego legi debere Durungi non autem Burungi. Durungi enim Avicenne fecundo Ca- rte cd none Doronicum defignat. Quod ad banc Aniidotum parandam admodum competere videtur. Quandoqti- [e oe dem iporonicum Serapionis & Avicennaic[Hmomo , cor mirifice roborat animumd, bilarem reddit, Neminem Doronicü,* enti /'atere crediderim, qui fe Medicum profitetur medicamenta ea, qua ad cordis praflant affecius , facere euam plurimum ad Cerebri morbos, quum jpiritus attenuent, clarioresq, reddant, ea tamen intelligo , que fa- cultaye funt calida, Facilis enim, ac lubricus fuit Chaicographi lapfus, qui D.in B. nimia fortaffe manus pro- peramtia vertu ydumcharaiteres conneclebat, Namq, ubi D. inverfum fuerit , in B. mox conyerfum videtur, 3o quo fit, ut Durungt non Burungi legi debeat, PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, Medicus, Bono Baldino Myropolz, » TB CUP Deoa zxaminantur quedam medicamenta, qua veniunt i2 Tryp z ; (. Saracenicam, To snae 7 Araturu Trypberam Saracenicam magnam 3oanni Damajceni , queris datis ad me literis quid z proSecacul, quid pro Seitaragi five (ut quidam legunt) Sitbaregi , quidve pro Origano Perfico à fuer imna[cendum , quum bactenus a nemine in n[ce per voi tibi fuerit fatis y| /«dum. Quam re non poffum petitwni tuenon morem gerere, ttn sit cogno(cas metuam de me : vonfidentiam, non parvi facere tum etiam ne fi filerem fovtaffecenferes Arabum medicamenta me non ita exacte explora[Je perinde ac ea, de quibus Drofcorides fcripfit. — t ita9, de Secacul in primis meam Secacilen. «dte fcribam opinionem, mbil dubito ballucinart eos, qui putant Secacul effe Eryng, pariter £os (ut Ma. àminatio. nardus Ferrarienfis) qui boc idem exiftimant effe Polygonatum. — Etenim Pifi folia, ttt Secactul , Polygona- —— tuni non babet, nec jlores purpurafcentes viola majores, fed minores, albicantesQ,. Praterea Secacul Serapioni - : radicibus nititur pollicis craffitudine , d» indicis longitudine. — Contravero Polygonatum , quod multo longio-. oribus fit radicibu. — Adbec (ut teflatur ipfe Joannes Da: afcenus , ac pari Serapio , ubi de Secacul , fie cbaro , vel melle affervando fcribunt) ejw vadices cinereo exteri sfotida intu matrice, ata, fragilis, & nulla intus má o od e U 200 Petri Andr. Matthioli Monacho. ? Afrtii legendum est. Qe vero medicamenta ex is rum fenten 274 fe ferant, nullus badtenu (quod fciverim ) velie explicavit. Nec probanda videtur Monachorum fenten. tia explofa, tia, qui in Damafcenum commentaria edidere : Quippe qui perperam fibi perfuafevint , nil aliud Mauritani Seitaragi defignare , quàm Indicam Cafiam , vererem Avicenna editionem. fequuti. Siqttidem Alpagws ille Bellunenfis, qui magna diligentia Avicenna volumina ve[tituit, libro 5. in confedlione Philofophorum In Trj. phera magna, quum.in prima, tum etiam in altera án Elcllnario de grani viridibw aliità, nonnullis, ubi Ger. baráus modo Cafiam fimpliciter, modo Cafiam Indicam vertit , Cafia bujefce loco Arabicum nomen Saitaagi Jive Sytbragiveflituit. 1d quod feciffe eum arguit , quód Arabica lingue peritus pro certo fciverit , Arabicum boc nomen nullo pacto ad Cafiam referri poffe. Ceterum cogitanti mibi num primum ,ac fecundum Sait.artgi genus, de quibu meminit Avicenna , ad nos advebatur c in Myropoliisextet : flatim fefemibi cenfendas ibtu. kà "epe lerunt odorata feflucoilla Caryopbyllorum mflar, quas nosvulgo vocamu Fufli di Garoffani, crc, quin C fru. icu Edo usui Caryophyllis tumidioves infipidioresá, , quos Italica Seplafia Antopbyllos d Pfeudocaryophyllos vovant, cz Saitara- Siquidem feftuca ille primum ,bi fruclus vero fecundum Saitavagi genus apud Avicennam pra fe ferre viden- z v m tur. Frufta enim. Caryopbyllorum ita nobis appellata priori Avicenna defcriptioni , quam maxime €0ngy ueré [m onbalii videntur, quum ait: Sunt frufla ligni parva , ac tenuia , c cortices ficut Caryophylli. Verum puto [ubepf Saitaragi interpretis, vel fcriptorismendam in ditione cortices , quum Caryopholli cortices non fint , fed frudus, C & om- fecundum. paratio omnino abfarda videatur : quapropter putaverim egoitalegendum : Sunt frufla ligni parva C tenia, »qua noftris in Myropolisbabentur, cetera duo gener AW odorata, tauquam putamina Garyopbyllerum. | Etenim aulli dubium eft, jrufla illa feu feflucas ,qua e cennz re. YJopbjllos abunde reperiuntur pediculos effe c putamina Caryopbyllorum,qua à Gerardo perperam (ui-alia firmus. — innumera) vortices int tran[lata, quum cortices etiam putamina appellentur. 1deoq, à Brafavolo alioqui do. 19 M dhiffimo viro, ac acerrimi ingenii diffentire cogor, quippe qui minus vede exiflimaverit Seitaragi primum gems accepta Sai- effe Carpefium : quum boc Galeni teflimonio ex Pamphylia afferatur,cr ingeni eju proventitrabeatur in Syria: uaragi Cat- Saitaragi vero primum genus Indicum fit medicamentum. | Praterea Carpefium nullo Caryopbyllerum odoie ex *€* commendatur , nec ullam cum Caryophylli babet cognationem neq, [imilitudinem , fed omnia funt illi (ut Ga- Antophylli /e2n inquit ) Phu vocato fimilia. ^ Adbac quum Avicenna de Cubebis feribens cap. 38. fecundilibri mil aliud fcribat quam Carpefinm,nullo (ane pa&tovationi confentaneum videtur, quód Saitavagi illi Carpeftum defi net, At4, fi fructus, quos Italica Seplafia Antophyllos vocant, parumper expendamu,non (ane ab[urdum videli de- bet, fi bos dicemus facileeffe po[fe Seitaragi fecundum genus: quippe bi fru&hw funt à Caryophyllorum gu'neri colore ex atro rufe(cente. Nam C biexpetuntur ad compofita medicamenta, qua ad carporis imbecillil atem praflant , ideog, rette Nicolao Myrepfico in fuo Diathamaro addumur. Hà itag, rationibus mibiomnina per. 3o füafum velim, nil aliud Seitaragi Indici loco in hac Tryphera imponi debere , quam Caryopbyllorum fefl ucás, five pediculos , quod odoris fui fragrantia, Cr virium rabore maximebic ad vem faciant. Quod autem a4 Ori- Origanum g4num Perficum (peat, quid tibi eerti afferam in pvafentia fane non habeo: nam Perfici Origani meri iniffe Perficum. Diofcoridem, Theophraftum, Galenum, Plinium aliofa,, qui ante, vel posl clavuerunt, Grecos vel Latinos iililüs res (quos legerim viderimá,) batienus non reperi , tametfi pud Arabas illad (epiuinvenerim defcriptimin compofitis medicamentis, prefertimq, apud Avicennam, qui ejus tamen non meminit, lib.2. ubi de Origan » pe- culiariter fcripfit. Origanumitag, Perficum (ut tibi eam aperiam fententiam) àloco omnino ditum jwta- rim, videlicet quod apud Per(as proveniat : ficuti etiam dicimus Pbu Ponticum , Rbus Syriacum , Bitumey: Ju- daicum à locis, àquibw compertantur ea denominantes, Nec fortaffe, ut putoyaliam ob caufam Per[icum Ori- jà 1 ganum bic pratulit Avicenna, nifi quod certe fciret ea in regione provenire Origanum omnium praftantifiím um." Nama, apud Per(as diu floruiffe Avicennam maxime veftatur Bellunenfis.Nos autem quum Per[icoomuinó ck« reamus, Cretico eju vice fecurius uti po[Jamus,quam noffrate,tum cum Tegitimum Origanum von fit suimrqiud ec £4, qua Creticum, re poffit. Vale. HA OHANE : PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS, . Petro Spezzalancio Pharmacopoeo, Compatti fuo, E "s Epiftolarum Lib. V. 2 7 prefer abus referta, Alterum vero,nempe majus, quod paffim pro Rbapontico ufur- seat " m x » hia ce a radices recentifiimas à Gargano Apulia monte ab Antiano v n Rete ata allatas te comparaffe fcio, nec aliunde advedtas vidi ego unquam praftantiores. Eligito recentes, P pm e] rofat, (anguineo fucco pregnantes. Solent enim cito humorem amittere ubi calido € ficcoi d velleigee itg cupis mcorruptas eas árutaus a fervare, vel in melle fepeliasvel in magno milu acervo iis E eoi cumpofíta reponas. Adbac caveas, velum ,ne in admijcendo Elleboro, Fuchfii opinionem (equa . lih s yim ME Vir clariff. quod im antiquo Graco Myrepfici ip[ius codice legerit $xovís aénawer credidi non M (qi debere, fed Posfogs, Nam quum adjectivum Ménave nulla prorfus ratione, cum Helenio convennie po Ab[ 2, mendam (ube[fe pusavit.- Atqui longe alia um ego opinione, quippe qui He mn ro MO bes eR. Ó ductus ratione , quód prater 1d quod faiverim Gractit Nicolai codicem ntumerofis admodum ubi, fcatere mendis, non videam, quid: emolumenti in bac paranda Antidoto Elle- borum nigrum laboriofum medicamentum, alyumá, non fine incommodo dejiciens preftare p referim Sifonis - | o9 IH - neit, quod in Syria pafcitur Apio fimile , oblongum, nigrum M a inr e A 2 s ducere moratosá, menfes trahere : ldquod maxime expet An Q A Hamagogos. Quo fit ut a Fuch]to di[Jent iam, qui Sinonem facit fytveftru Petrofelini femen, cuju etiam null. E - : cd; probatus auibor ( quod fciverim, vel legerum ) meminit. Quin & ab iis diffentire cogor, qui Simonem Sium Ín- 4ccepta, trpretantar, quu mn / a mibi fefe offeras ratio, cui adftipulari queam. Veruin quum Sifon ex Syria afferri de- CES fierit, Cari emen u(urpandum cenfcrem, quod pariter excalfaciat , uvinas pellat, flatus extinguat, C concodiio- Mert an nem adjuvet : quod C ut factas velum. Esleriam tibi animadvertendum, quod, ubi Gracus Myrepfici codex ba- e aum Ca- bet xouepetis, M esl, Salvia, Latin babet Sabina, Atquiquum utrag, menfes eliciat , partus C urtnas extra- vi femcn. 30 bat, non muli «m veferre videtur, an una vel altera admi[ceatur. Verum tamen cuin Sabina omnium confenfu ES & longe magis H«inagoga babeatur, quam Salvia, quod non folum valentifüime pellat menjes , fed etiam (angui- mem per urinam trabar, non po[fum ribi mon per[uadere , ut Sabinam pro Salvia adjicias. Poffremo etfi Gracus idem codex ex bac Antidoto Carpobal[amum excludat , quumtamen Latina verfio id admittat , (uadeo ut pro Mex pe 2 Carpobal[(amo, quo qmniio iet gares Eon Cubebai, Hac itaq, fi feseris, mbil nolis verendum erit, bullam "à ola, Cacaris Ferdinandi Pharmacopaco. S RD —— scam fomplicibus medicamentis, qua in üuPtam. Alexan. p ingrediuntur. E : proxime ad me datis) jam diu in componendis omne geum atus fis, e iniis etiam cognofce um infudaveris, non "t clare bac inre eaomnia te efje | : quntum,ut plura adbue. ingat, Q nunc in paranda aurea. Alexandrina. nonnulla ibi babeas, ecentioribus, qui de medic.comg — bis deferibam opinionem, quodfz W cateri omnibus plas juvare poffe, Ego vero quamvis in medica ntum mihi tribuere videri, nont. petitioni 202 Petri Andr. Matthioli. (uttu ipfemet fetis in literis ad me datis legifhi) mibi affirmavit, € ob id incredibili fere pretio ab Avabi qui eam Con[lantinopolsm comportant , vendi feribit. Verum quanquam hifce radicibus S Min die "i fió it vnelim tamen ut putes me ad te fcribere bac , ut alio quopiam wedictucilieus vul i" : doaria earum. uti velim , fed ut tibi declarem aperiam, quefit Arabum legitima Zedoaria. NM nidi innumeris e rimentis noftri ufus Zedoatiam y praflare mirum in, modum ail Yenena , venenoforumá, animalium ptum e peflilentem auram proculdubio arcere , nibil fane mibi fefe fert medicamenti, quod legitima loco conveuientius fubflitui polfet , quam noftri ufus Zedoa à tima loc vendicavit. p kept s enter praterea a imadvertifli Codicum Nicolai variamefe in quam pluribus lectionem , ut in. tutus, i; T à quippe qui bunc errorem femper véjecerim in imperitos fci Quaomitafacile Salviaper fe praflare potest, Sali- Leoniceni, Kuellii,- Fuchüi & Sahuncameandem efe plantam , quod ( pace tantorum virorum Whxerim ) vel. Diofcoridem neghgenter leges e Diofcoridis Gracus codex , qui ad manui Saliuncam 71t5 est autbor em ferre. : baret, contra vera altera, Prater id fi Saliunce facultates expendas , nibil vivium inea confpicies, qua Celtica Nardoconveniant. Poflfremo fi natale etiam folum confiderandum nobis fueric , veperieinit Saliencam in Pane monia & apud Noricos oriri, Celticam vero Nardum in MIria , Cavintbia, Stiria C in Ligurte Alpibus. Quo fit ut maxime ballucinari deprebendantur , qui cenjent Salumcam & Celiicam Nardum eandem effe plantam.Aat fi tibiforte objiceret quifnam, Celticam Nardum bac in. Antidoto imponi debere, quod Saliutica iil aliud ibi de- Fignet : ilf eile refpondere poteras, id à ratione abeffe plurimum , quod Antidotus bac N avdum babeat Indicam, 36 quacum iisdem cum Celtica fit viribus, ea quidem fupervacua ac 1 «cile eorum deprebendiur .. , emor,quiSalviam bac in Antidoto son E. Rucud T i Saxifragia, ; Venio nunc ad Saxifragiam, cujus lives babentur [pecies, tt te non iguorare non ambigo. Verum qt&« ...— mam inter cateras [eligi poffit, neminem babeo , qui vette decernat. Proinde fi Diofcondis Saxifragia urivole- MT mus, bec ea [ane fuerit, qua Paulo Betonica appellatur. Quippe r. fert bec (ut ille inquit ) Pulegio te- nuiores, C folio 1 jores , vel Satur&e, Egovero quum legerim aptid Di quandam nafcentem in petra loco pingendam curavi. Cater, rimá, banc ad renum viti, i, contempla ain, quum anim nim € e utrin(a, Behen loco fecurius for Behen h H : i n piede P ponendum? Caeterum quantum ad Acorii tinet , cum adeo validifiimis avgumentis : Acorum MICHI vulgaris uj us legitimum effe Acorum , ut nullus sili fuperfit am a effe poter... Nec putarim unquam eorum frivolam coimpledia opinit um putant e[fe Acorum , prafertim fi memineris te Vider eme s x n: » foli ; em angulo] uju latere aliquid emergat plantagimircapitulo nodi 4 flori moduin florere foleat. Ad Carnabadium nunc me confero, quod qa ;fed falfo Cupfba ar Ruellio forta[fe falfi.. Quippe is Carnabadium Doronicum ior si. Actium falfo citat, quod nufquam (quod legerim viderimá,) C. cum male. Carnabadii viribus fcribit prater unum Simeonem Seibi , qu - o Qr ficum ordine tertio, utile vero el ad ventrem fiflit, lumbricos n ina ere Cara feripferunt tum Graci rum. 2 um etiam 4i Cam, |" zu enim Carum ex tertia erem pafidere, tad, cy flatu exti j Epiftolarum Lib. V. 203 Ceterum Diofcoridi flemacho esl utile, Cy concoionem adjuvat.Serapioni autem.Cr Avicenna, Aquibu Simeon épfe Setbi caterió, polleriores Gr ci plura defump/erunt , vermes interaneorum necat , ventriculum. roborat, [d Ld ventrem fiflit. Quibus palam est, mil aliud effe Carnabadium quam Carum. Atqui poffet aliquis buic pt. Lo fententia refrag ari Nicolai Myrepfici teftmonuo fretus, quod i in Antidoto quadringentefimo vigefimo mono quod c. oabadi- ex Hermodadt)li inferibitur, babeat Carnabadii, id est, Cumini Aetbiopici. Huic tamen go. facilere (ponderi, X m et verba tlla , id esi Cumimi Aetbiopici , ignari alicujus effe 'pofitoris , ut alia complura: vel Nicolaum ipfum 2 xljopici, ea ratione effe delu(um, quod tanta Aetbiopici Cumini feminis , & Cari fit fimilitudo, ut alterum ab altero mi- nime fecerni poffit, nifi quis utrunque deguflaverit. Est adbuc ad manus Aethiopicum Cuminum , quod fü eta tam deguflafli, Conflamtinopoli ab codem Quacelbeno ad me miffum,quod adeo femen Cari refert, ut nift mibi 10 guflanti Cumini nofracis (aporem referret , ego nunquam à Carodifferre cen[erem,. Quo facium fanecredide- "pim, ut Nicolau borum feminum fimilitudine fuerit ballucinatus , fi tamen i (quod mibi fufpettum e8b) ibi wc eaoni. Cuminum Aetbiopicum fuerit interpretatus. De Macedonifto autem quid fentiam nil 4liud babeo, quam quod Gum eftPe. putem Macedonicum defignare Petrofelinum; quum quid fit Macedonifium nulli extet antiquorum : Adiuarims terae enim im bac Antidoto Macedonifiiloco Petrofelinum babet, quinetiam Latinus, qui extat Nicolatcodex.Proin- , de non est mibi Fucbfio ad[lipalandum , quippe qui velit pro Macedonifio. ejus plante inaudiendum effe femen, — " qua Grecis Hippo(elinum, C Romanis olus atrum appellatur , per Bippofelinum eam plantam intelligens, qam Lun. nos legitimum effe $myrnium alias docuimw. Sed quum forta|fe audierit Fucbfius, Seplafíis bujufce planta. fe men vocari Macedonicum, fibi fort nfuafit de boc intellexiffe Nicolaum. Quod autem fatum fit, ut Siyr- $myroii (- - miifemen Macedonicum appellaricaperit , ego quidem inde eveni[fe putarim, quod Petrofelim Macedonici pe- pee 20 inejw fucce[feru locum : Siquidem quum jam Macedonicum Petrofelinum diu ad nos afferri defierit, Me- o roce- » »raterito evo claruerunt. $myrni femen in locum fuppofuerunt , Un ptus inn. sri ^ a m oris Macedonici nomen fibi ufurpaverit. Sed quanto errore ducantur , qui banc plantam effe cenfent Diofcori- Smyrniun p* PARRA , ES eperend * quum in Con ariis noftris in Diofioridem » id adeo fuerit gie LP comprobatum, ut nullu fuperfit ambigendilocw, Atqui nolim ut putes me bac in medium attulife , quod tibi atq, cateris interdiceye velun, ut n po[lerum caveatis ne Smyrnii femen legitimi Perrofelini loco buic admifcea- tis Antidoto, quum facultatibus, quibus pluribus pollet, maxime conveniat , fed ut [ciant omnes boc $m iyrnii non Petrofelim e[fe femen, minu, Hippofelimi , ut putat quidam. De Libyflico profetlo tacere decreveram, quum fciam te mon ignorare , quid legitimum fit Libyflicum, itytica. nifi cateros admonere voluerim , qui bec fortaffe legent , ballucinari eos , qui pro Libyflico Hippofelini (emen, 3o quod falfo quidam Libyflicum vocant, (uis compofitis medicamentis pafam admifcent.. Revixit tamenbac no- fira atate (ut te baud latere fcio) Libyflicum , quorundam rei berbaria ftudioforum diligentia , & jam in Italia frequentifimum babetur, unde facile quis illud confequi poterit , nifi adeo erroribus antiquis fuerit addidlu , ut bac neglexiffe videatur. & ks Nuncreliquum e m codicem antiquum, neque Sappbyrum, neque Smaragdum, ne- 6 nie que J apidem |admutere; iam. tio filentio funt pratermiffa, quo fit , ut non defi i anon in Graco codice adulterina forta[fe babeansur. — 1deoque nec temere fatum putarim Y turi ;per crediderim lapides , quamumcunque lavigatos, nilil ab innato. e immutari poffe, Item à co tra, nec temere fadum dicam , fi quis magis vulgarium opintonem Celapillos adm Cet, Namtametfiforta[fe nilil afferant auxilii, necere tamen De pretio- | PETRUS Bono. Edetu quidem, Bone Baldine , Bonusv e| niovirbonus fis frugi bomo, C" qui nonfo B| jam Rempublicam ipfam juvare. Eten cum jam diuinterce[ferit, necefitudine: novitamenlong xd] me dedifli, quibus eorum fententiam explodere niteri , qui in dilutis confici Nw fero opus fit, id fuo u[ui accommodant , quod ex ladie , cui coagulum admixt. ipfo ca[eo dum] IL AMAL : eo argumento fretus , quod nufquam exter ap. 14 [criptorem , feeum ceagulo àcafeo feparat efcat facile, d brevico dilutum illud fuerit p '0 3 €6 ^ 771 erfuadetspr putrefcatá, priu quii 204. Petri Andr. Matthioli Adianti habita ratione, quod tamen in decodtis nifi poftremo loco addi debet. Hoc ita eos maxime baliucinari exiflimas, qui per fe medicamenta macerarijubent, que facile longa cod tur, ut eorum dilutum poftremo add iendt á - Cei die - poftremo addant fervefacienduim ne diffolvatur , contra ipfius Mefuis fententiam fecus fenfiffet , cum fuerit in pavandis medicamentis omnium diligentifiimus , baud unquam permififfe qui alicubi de bac memimi[fer.. Atqui quum tibi ipfi boc in negotio confidere non audeas , me étiam colfifri sis luifH, ac de bikomnibus meam audire fementiam, veritus forta[fe , ne tuis argumenti deciperers. Quamobrem peti ac rogas, ut ad te fcribere velim, an probanda, vel improbanda tua mihi videatur opinio, Ego vero quitua caufa longemajora pra[lave nunquam recu[averim :. quanquam in compofitis medicamentis parandis non fum adeo exercitatus, ut debi ita praclare differere valeam, quemadmodum tu tibi forta fe perfuades: ne tamen videar laborem bunc (ubterfugere, & huju[ce artis omnino ignavus, dicam delis candMde, c ingenue quod fen- tiam. Ut autembrevibu , que à me defideras aggrediar , fi libere veritatern fateri debeam, non po[fJum in bi qua ad ferum [pettant, tue omnino adffipulari fententie, quamvis partim experientia, partim autboritate niti videatur. Experientia quidem ,quod compertum babeas , ferum quod ficulneovamo, C Ox ymelite à latte fe- cernitur, nonita facilecorrumpi. perinde ac illud quod admixto coagulopafiim parari folet. Autboritate vero, quod nu[quam Diofcorides C Galenus alterius [eri meminerint , quamllru, quod per Oxymel covficitur. Sis : quidem hifce, quas in medium affers rationibus mibi non conflatyrem hanc ita fe babere ,ut ti tibi per[uadere eiie: videris. Quapropter altius bec mibi: trutinánda videntur , nec itatemere forta[fe proferenda. "Btentm tametfi melite para ferum, quod Oxymelitis & ficiamuli facultate à late dividitur, monita facile corrumpatur, ace[catq, perin- tur cur non de, 4c illud, quo paffim utimur , quum tamen id ego non parandirationi, fed Oxymelli tanum tribuerum, quod corrumpa- proprium mellis fit, qua illi admi[centur , fervare tncovrupta : fit [ane ut nec putarim in caufa e[fe coagulum, ut ferum communis ufus, &navel altera tantum die acejcat, quum lac ipfum purum, cui mbil coaguli admixtum. fit; eodem tempori [patio acidum fiat & corrumpatur, Preterea quum nu[quam legerim (quod memmerim) 4pud Diofcoridem c Galenum , ferum coagula paratum in ufum medicum haudquaquam effe expetendum, cur igitur illud improbem, non babeo. Meminit quidem [eri Galenus Oxymelle parati, Commentar. 4. de vithus ratione in morbis acuti: ipfumá, ibi non folum caufolaborantibus ad exoluendam alvum; ejictendam4, bilem prafevt , fed etiam ipfius conficiendi modum exponit: nec id alia [anevatione, quam differenti caufa, quodi, , ferum cui Oxymel admifcetur magis alvum exolvat, quam quod fimplex fuerit. Isemmquum ineo morboex- olvere alvum defideret, valentim.quam fimplex & commune ferum praflave pofítt :- ne quis à (copo aberraret, quo ibi fero fuerit utendum, ac etiam quomodo id fuerit parandum, docet. Quandoquidem fi tantum bujufce feri (ut tu tibi per(uadere niteris) Galeni evo extiti[ft uus, non fueratilli opus ,ut fert illrus conficiendi vatio- Serum vi nem defcriberét, nec ut peculiariter illud afferret in medium. Quod 4 £i fero per coaguli vim à ladie. co:guli pa- ffve cafeo feparato [ape ufus fit Galenus, facile conjici potesl ex liu e & fero ipfe fcribit librotertio Tacumapti- de elimenr Faculraribus. Quippe isibi precipit mel atá, etiam fal fera effe adjungendum, ut magis ac faliciu Ln Life inufu alvum exolvat. 1d quod fupervacuum C ab omni vatione alien etw , fi Galenus nunquam ullo alio xymelitis Cyat bos qd (Diofco- fero fuiffet ufus nam quod per Oxymel paratur. Etenim quum " vids teftimonio) uerint lactis bemine à quo fejundtum fuerit, nulla (ane ratto mihi fefe offert, q fuaderi poffim,Galenum mel atq, etiam fal fero illi addidiffe, qui inipfo apparatu im prafertim quur pracipiat is tantum melli ejfe injiciendum, quantum citra flomachi ducat. ldem preterea conjici potest ex bis, qua libro quinto. Apbori[morum Aphorifma 6a. nus, ubi erum pariter cm melle , & [ale propinandum fua. et , quibus Hypocbondria manifefle arguit, qnod ibi; qu accedi Mefuis aut horit ders addictus, qui ad mac. 164, qué i idoto | duntur , non ferum 1 recipit. muois ufus minime impugnandum e[fe putem, Namd, fi Oxymel ,melipfu barum, aut fal iMi addatur, nibil mibi uod. ihi perfuadere po[fum, quad effet explodendum. Proinde ferum 4 i (utn arbitrari videra) à Medico ufü id in medicum ufum expeti poffe arbitror modo ipfa feri fubfLantia fir prav[us cafei expers: parum enim e exiftimb, an per oxymel, à m, an per Cinaya (lores,an per Cnici (emen,an pex ficulneum lat, n alio quovis modo fiat... Qu m (ut anteadixi) fi unicuiq, rfforum mel. aut oxymeladda- tur, praterid, quod diebus p corruptum affervari poft, vires quod, t ! uis in deligendo fero con 7 err, i mibi videtar cóar, uendus,guem nonuulli faci qui quendu, d lerand, [erum accipiunt, quod non parum cafei in fe continet, ut plane albus indica antidotum illam in communi fero: in fine cóctionis addant, fibi perfuadentes Rbabatbarum modicam vel nu m oafcr borum fententiam baudquaquam improbaverim. Nam quum vi cienda Has tenuiffimis Rbabarbayi partibus contineatur, nulli dubium e9 , feriat, codi icaniibéTum j ALuitAr0s PVMJAFO UIWE rU] ETE A009 9 get,C yelut concretam faciat lionem : jubet tamen, fi qua fuerint imbecillia,ea a m q, Me[ui exemplo fieri, . ' ie 10 30 m clarum evadat. Attuquum ea. Epiftolarum Lib. V. 20$ 1deog, tum Mefuesi s m Medicorum omnium catus exoluentem Rbabarbari vim potius maceratione,ex qua ni- Mbebed * d ^ 4 ind "P bo eOoria nil per vaporem de ejl quam colione,a ceteru facultatibus Jeparant. Quod autem tta opinio mibivecipien THAI. ubi diutius quam par fix efferbuerit , evenire pofiit. Quinimo fi dilutum quodlibet ferveat longe magis eyanefcet, ; eo argumento, quod maceratione tenuifima tantum medicamentorum partes a ceteris excipiantur , que quum - Ceterum mibiperfuadere non po[[umyquin tu, cui peritia plurimum 07 zx. norayeris. Ideog, te ea à me expeti[fe cen[eo,ut experireris quantttm €ofi- vere, 20 me accufabis opinionem, Vale, i i DIIRUSTCANDREAS MATTHIOLUS — — * - Balthafari Cleufelio Myropolz . ea a ru cAgitar de quibusdam fimplicibus medicamentis , quein Antidoto Diarriafantale, in Paflillis de violis c in Philonio perfico adduntur. : ? Audavi femper (miBaltbafar) apud omnes diligentiam cr. " folertiam tuam in parandis compbfrtis me- à dicamentis, qua tttoin Myropolioimanedicum u(um T quod non folum (elecifirma cuju[cung, ; generis fimplicia tibi comparare (oleas, fed quod etiam, Jib ium aliquod fefe offerat 1n libris de me- oi iptapafm (equunttir Myropole.flatim reimedica peritos cou)ulas. Vi- Ec. eris , quibus mibi dubia proponis ; que babere videris inea paranda Ir. ibi is Diatriafantalum appellatur. Quinetiam à illi eek it Mefues. Porro dubitas in primis Cordi difpenfatori inea de Santalis antidot * 61 Nicolai Myrepfici antidot, Philonioquod Pcrficum terpretatur.Hec tua; ; rei veritatem, C eoru atus es F »qui unacum Me[uis ope- is,ut Cordi difpenf: accharii admittit;fed (emeltant dim à rofs, Quofit ut per- i m in fine iterum addiderit drofati,vel Syrupivo[acei , ins precip quinon fimplici Sagcharo bane Antidotum excipit, ut nunc omnes fagit rofaceo, ut magis refrigeret ac voboret.At Cordus quum fairetba [ace Vice eidem addidit, perint, mendamá, [ube[fe. | jp mdim z , BETIS * d Y 206 Petri Andr. Matthioli Violacei páttilli qui parandi? ant, quum (cribat. . t4ndos.Ho cc RERUM CENGUM b, 7 lanium Perficum afferens, papaver album non piper album imponit , quad in (anguinis fluxione nullo pipere opu frt, . Do fed quavefrigerent, C fluxiones cobibeant,cuju(modi el papaver. Quo fit ut ballucinari Fucbfium in boc perinde ac . leutcüti explo(a. zii . JOANNES ODORICUS MELCHIORIUS f sic Medicus, Petro Andre Matt | si pati : "GS op TRO F quadam adpsirabili planza , in apud Ariffotelem. enti , quaetfig P lore tamen non lev. 'alumn, fcriptorum veperifli 4o 10914, 0b- erta eil, referreomnem velim, mod ere judice , tuuá, auribus nan cit "eionem nimium tribuere. lllud certe a(feverare non dubit. DI tali boc fpiritu divina 'einter bomines fruor, magü indulfiffe dolori meo itare majorem me dolendi caufam babuiffe " ingenii, de valetudine, de (alute j 7 j jo ur unquam profecto (pe (ua-Nam fimulat. p ofa orati "kd : um , alierumá, cafligationem promittens, in medium Epiftolarum Lib. V. 207 'amfi aliunde wi efe ingerat,in pace te, C otio fine odiis & invidia , ata, obtreclatione optimefactorum w—— cm ctr i Pe vivere, Equidem fateor fi obfcuro genere vita olim probato Gracorum preceptum illud wide fuóeos fequi, v tibi viveretantum non etiam prodefJe Reipub.comment ando flazuiffes,nunqua boc fuilJe eventurum, ut bomines ambitiofi bos tempore violando bonore & oppugnanda dignitate fent tui gloriam fibi ér famam aucuparentur. Qui poffent enim invidere, fi opes tu omnes tuas domi diligenter obferatas , tibi tud, ufurparestantum? Verum quando ampliffimos tbefaurosingenü tui, foras omnibus conjpiciendos prorulifliguarumnd, divitiarum amplitadinem liberaliter impartiendo, boc e8 candide docend bw nationibus patefeci[li : non est mirunitam amplabona, tam [plendida, tam omnium oculis expofita, imo ommum ma nibus contrellata indies, mo- viffe alicui ex tam multis ad invidiam animum , quacum is ipfe defideret maxime , nullasamen ratione feconfequi. 1 poffe confideret,tibi ea jam liberaliter divino munere contigiffe doleret Jummopere. Dolor jnlein odium vertit, odium ad calumnias, Cr convitia reperienda ingentofos vel quojlibetfacit, Cr nunqua non ficut in fcirpo nodumjra in quate tumvis bene diclis C facti reprehenfionis aliquam caufam quarit invenit:aus certe inveniffe credit. Hec tatifa D invidie,quate flagrare dicu:qua quidem eje[modi eflyut nemo omnit bominum [it,qui non eadein de cana fibi £0D« cilia tam omnibus voti exoptet , eamá, fi contingat in [ummorum bonorum numera ponat.Dices, at gravis illa mibi feni e: Ad bac etfi dicere multa pojfem:viridem nempe adbuc tibi fenectam effe, c* vivendivobore, praditam,Crcom- plura alia in eandem fententiam: tamen aliud esl, quo magi niti, tuv[4, ve canos (quanquam me illtquidem annofe adeo prodierint multi ) con(olari én primbs velim , nimirum ut cogites in virtutez«a C eile fatorum zonfcientias. ruorum, pulcberrimorum Crutilifimorum operum contuitu acquiefcere ze roto aniio debere.1n bisenim rebns folie da in primis nunquam peritura. cus ptifimum confiflit:nec et (ane bominifinem bonorum owmium ferio Jpettane 20 ti, prater bas externorum commodorum magnopere quippiam expetendum. illa enim fola fnnt1u«, von tantum in á ri patio vita,quod bic degimus,contra omnes fortuna viciftudines duvaturs con[lanter, (ed & apud Deum Optimum Maximum immortaliatibi in calo premia comparatara. Eju[imodi fundamentis cim optima [jc confidene tiffime inniti poffiscave aliunde uttibi pendendum effe atbitreris, ut ab inconjlantibominum judicio rumore Vulgé, applaufu ER... velvituperio cajujpiam:qua indignis [epenumero blandiri quam indulgentifiime quotidia- — ma experientia comperimus omnes. Hac cum pro tua prudentia perjpectatibi abunde fint , opu est avcrtesc iejam pofibac oculos atq, aures,animumó, fimul,à vultu & à fermone ignobilis € flolidi vulgi, nec ex illorum jráici c li gere,quid fentire, quid gaudere, quid dolere dete ipfe debeas, Yu te de[rendas ipfe oportet, tuaá, bona mofje, C7 reto, boc esito, C non aliorum judicio ea efhmare con[uefce. Deprebendes nimirum inte, qua fi in Mio quoptav: cevueve polfes,bearum illum profedo C fumme felicem effes pr edicaturus.Neg, immerito [ane.N am fi vem vette cogit ace t plari amino ius velis,quantate leticia perfundi nece[[e est. quoties meminifit tot laborum,melejiizrum C itinerum, curfitationumyvigilarum,que omnia publica utilitatis gratta fufcepta , c» nfratto amimvrobore tam. multos annos tolerata, tibi C toti Ilia, imo vero toti bominum focietati, quaterrarum orbi patet tam bene, tam. utiliter, feliter efferunt. Tam quid tibi fjettatu jucundtw e5i , quam cum cernis in penerofifemis quibusá, nüe ftri feculi mentibus jam emic nvadios doctrine, de luculentifimo ingenii tui lumine accenfos,átjcu|[a nimis vtm fuperiorum annorum calig a contecta C» obvoluta delituernmt omuia é* per dotlifi [o 1505 in lucem fant prolata?Sane quot. m nftvorum memoriam cogitatione vepeto;t artibus cape[Jendis , tum vero etiam in Medicina addifcenda miferrimam conditio indi T iciima prodiffe ing mus, C ad vatiocinandum in vebus difficilimi inprimis appofita : Ubi careru reb.omni» ein m accefferant, infIrumentorum notitia, quaex antiquis autoribus gerenda ad Afios ur defliruebar medicatmros.Qua quidem ex e infigni calamitas Crinmumera dam-- redundarunt, donec tandem res bominum pl Deusexcitatis aliquot àd oc negarium idonei tibus manum imp tandem judicio, dodtifiimb calamotuo erudire etatem noftram capifti dá, , tantas ves fu/cepturum pertinerent inte cumulatiftime divinitus, jum, excellens judicij acumen, admirabilisverum le&arum mem ardentifimu veri amor,animi robur nullis d o quam primum admir. unt omnes , quibu eadem de Wee. cena (erre chon ad unguem eti " 4 avint nemo tradiderit alivi.1tao, jar eo eventum evt ur qui palam incetibus publicis negarent manife[lo, tia nnirum Diofc, leiine wegiedas quii 208 Petri Andr. Matthioli tione fimtl fatlsm e5 ut Cv incateris Medicine autboribus, multi loci te explicati gis erat nece[[aria ad medicandum.Sed bec tu non ex profeffo, fed tanquam obiter, mu enim laborum tuorum (copus erat, ut Diofcoridis lectionem bonis ingeniis planam vedderes, tum vero etiays CÓ. multe e[fent materie Medica partim noflra &tatespartim panlo posl illa feliia Grecorum tempora inventa, earum eriam vationem babendam e[fe ducens, fingulas per occafionem opartunam notis ommbus diligentiffme defcripfifli, viresenumera[fli, utendi modum fidelifme docuifli.. At verout nulla nonin re caterorum quoiquot ante te Jertpfe- vunt, diligentiam vinceres, pictura àtetam elegantes C [umma induflria ad vivum expre[fa addita funt, ut vele. ilis incognitas plantas cognofcere, vel con[peckas quidem antea, fed à memoria lapfas in mentem rur(us revacavegnan «dmodum fit difficile.Qua quidem in ve quata tibi cura adhibenda fuit,ut optimos quof4, picloves i quod longe dif- ficilws fuit, fculpcores quoq, undiq, optimos, ut nune continuo facis.conquireres? Hic tu fumptibus nullis pepevcifli de. longinquis regionibus bomines idoneos accer[ens , quofdam etiam ipfe ad velle pingendas c fculpendas herbarum 18 imagines facia verum propriarum jatkura exercens.Tam vero tot numero tathiá, VAT YES ut in veffigares , quantas - moleflias perferre te oportuit, tot peragrare magno cum fumptu regiones, excelfiffimos ac praruptos fcandere Hos tes, fub ardentiffimis folibw [qualidum vagari per prata;per agros, per fylyas,per marium, ac fluminum littora. Via tam fape marisrempe[Latibus di[cendi gratia committere: ac ne quid aliud dicam, quantus labor tibi (ubeundus fuit. fatigandis amicis per literas, qui diverfis & longinquiffuni vegionibus commorantes, quifita plantarum exempla magna [ane cura a[fervata tibi fuppeditarunt? Quid igitur mirum fi à recentioribus quidam,qui ante te plantarum imagimes in futs Herbariia cvaffiori (atis, ac rudi omnino facie pinxerunt,ut Lonicerus,nunc primum quamplurimas zecuds curaverint ex iconibus tuis in fua volumina transferentes? Quid item fi nonnulli qui posl te de plantarum hi- floria, ac viribus feripferunr, nullis aliis flirpium imaginibus fua exarnaverint fcripta (ut Lacuna in (uis Hifpanicis 1e comm.quas eriam Luft anus ille alter ex tuis feve prov[ts depromplit ) quam ii quaétuis viridariis apertifime vadi- citus extvparuni?foriaffe magis mirum quamplurimis vid ehitur quod hifce apertifiimis furti Huorumd, laborum depopulationibus vifis, non folum illis non ira[cari , fed polius plurimum tibi gaudeas, C» illis non modicas videara babere gratias, quód tuostanti fecerint laboresy ut lios tanquam patentes tbefauros depr «dari baudquaquam fint yeriti : eavatione frerus, quod dum 3j fe ditayvilluftraria, (ata unt, tius, non illorum, (plendor in ill emicare videas tur.Sed bac fi aggrediar dicere. oblivifcar epiffolam [cribere Me illud faltem dicere neceffe esl. Fortis boc omnino ani- mi fuiffe & ardentis cum veru aiu amore,tum fludio pro vehendi publi bont tantas nünirum offenfiones magnorum bominum incurrere te fuflinusfje, quos de errore convittos nominatim reprehendere palam aufw es , Odiofa quidem bacres c tibi fane parum utilis, : Diceretamen ver 1177 boc omnes pojJumus, nifi id fecifies » nequaquam tuos libros tam inuliis ujuzfuturos fuiffe. Quanquam emm Att omuia recifime inventa , e firmifmis rationibus, A6 veterum 3a feriprorum auiboruate confirmata fint, ut nemojam de veriate dubitet , quitua attente legerit, vides tamen, que vulgo fir difcentium in perpendendis rai 10nibus ignavia, ac negligentia.Na "n qu 7A alicujus nominis vir dixit, jd nulla adbibita ampliore covfideratione ih certum arvipit Atqui fi reprehendi quempiam animadyer- tunt ab alio, ibi primum quafi coacs excitant nen em, rAttones, C urgumentas que ex utvaq, parte ad ducuntur, tunc demum diligentius expeudunt. Id cuim pro ruo exquifitifiumo judic » optimi telligeres, non dubitafii veritatis gratia te ipfum pracipitare Gr odia Crinimicitias nultorum,quos amicos te babere mfi communis boni majorem ra- tionem ducendam eje cenfui[Jes, privatarum tuarum rationum magis iiterevat.. Hec. wes Up cLisod ut ] te debere. finit, quoram intelligentia pri. € velut aliud agen; fecifti.pri- um virtus prudentia, conditiones etiam ill. emybeniguitat ishiliuniverju modii fama est.Ut enim nonvecenfeam omnia quot illu quales (ua erga te obfervattia nota; edi id,quod dum iic viveres bonefliffimum fhpendium tibi fponte contulerant ac infliwuerant.palametiam t eorum an te animus futt cuim incendio cibi demus una cum facultatibus om us una node interiret ; nimirum die ad te cercatim confluentes viri,ac matronafinguli aliquid fupp edi ecerunt alij etiain ar s cai ad [ubl vandam illam ingentem jauram contribuerunt fuitá, ta tempore plurimorum nobi erga te liberaluas,ut eodem die posl tantam fadam jacturam rerum omnium, ditior mox quam prit fis-Sed major fuit oftrmatio virtutis tue apud illos, quam ut fuficeretibi bac pramia putarent.1deo. bilium decretumpublicum fecit. ut tibi illico Annui Jpatu flipendium ab ararii prefecto perfolver numeris meritu tus devinci y mericordia tam fubut a calamitatis affecti non tantum fubley. b T s» LI * Epiftolarum Lib. V. 209 confolari, fua pietatis bumanitatid, ejfe partes cen[uerunt.Deinde,ubi fama nominis tui ad Cefarem Ferdinandum perlata is te Seroniffimi filii Medicum effe voluiffet, ut teflaventur,ad ultimum conflantifimam [uam ergate bent« volent iam, torquemtibi aureum non contemnends ponderis donarunt.. 1d fimul etiam apud te palam profefti,nemi- nem fe Medicum fibi afcituros, nfi quem tu ei nominaffes. Poffreme data (unt litere ad Serenifimum Arcbiducemy quibus impenfe petiertnt ab illo, ut fi quando vel ob fenium , vel eb quemcung, cafum alium aulicos labores amplius fuflinere nan poffes,non liceres tibi demigrare alio, quam Goritiam: fcilicet ut cum te vivo & valente frui non po[fents offtbus (altem c cinerib. tuis (ua in civitate conditi extrema pietatis officia praftarent. Tanta in colendo c amando te conflantia in bomines quantumvis pios bumaniffimo4, cadere non poffet mf €a a virtutis admiratione ortum due ceret.V ides, doclifime Mattliole,abunde te à non paucis bonoratum e[Je, idá, ab boneratis viris, ut tibi jam ifti cAni- 10 Cülarum latratus obeffe magnopere non pofünt.V erum ut non i4 magnifaciamus bac , an non fumma bac tua gloria eft, quod Invicliffimus totius Chrifliani orbus Imperator, te tuofa, praclariffumos in Diofcor. Commentarios tanti fa- ciat,ut nontantum ampliffima acceftione flipendium auxerit;[ed C peculiariter magnam fummam argenti ad pere texendos, quos nunc in manibus babes libros donaverit ? Exemplum fequuti liberali ffzimi Imperatoris ipfim fitis, e omnes totius Bobemia proceres magnam fane vim pecunia ad eandem rem tibi contulerunt vifis praclariffimis plan- tarum,C animalium figuris ad vivum delineatu, quibus fane pares batlenus non extant,nec forta]fe in pofterum exe tabunt : quas nunc pre manibus babes. Jam vero, fi in partem gloria tue publicam famam, quam tutamen nec cape tafli unquam, nec magnifeciftt (qua tua modeftta esl ) admtere velis , quid illa celebrius efl? In talia , in Gallia, . in Hifpania. in Germania nemo jam efl vei literaria fludiofus , quituum nomen nou femper in ove animoq,, Comm. in Mo ee jam eo ventum efl;dedecus ut fummum fitim biblioteca fua non po[fe offentare Mattbiolum, 26 vero laus in eju lecti ne plurimum profeci[fe: conzendentibus nimirum jam certatim omnibus,occafione tua (criptoru ingenium in ve berbarta cogno(cenda periclitari. U. nde non inirum mibi esl, quod retulit recens dili« gentiffimus C fide dignus Typograph Vin enttusV algrifius à prima illa editione fupre triginta duo millia exempla- rium e[je divendita, accurrentibus nibilominus ad ei eadum u|g, tam maltis, ac fi nunc demum in lucem editus pro. diret.Eam fortusaw l'an mquam libri fuiffe , emo es, qut aj[everare audeat. Quinetiam videas jam inffrui ubig, bortos iw pg mim plantavit» refertiftmos,quas ex ttis libra cogmtas magnis [umptib.aliunde ad fe apportatas domi quifa, fue jummo]tudso * aff. duitate educant c columr.1lud etam addendum puto , quod mirum forta[fe omuibus videri queat, jatlavijaw boc vulgo a mercimonioi um negoriaroribus , qui lucri quaerendi gratia longinquiffimas e diver(as mundsregiones adeunt bg, locorum baberi €? legi Ma:tbioliDiofcoridem.Sunt qui inSyria fe eum vidiffe dicant.aliiim Perfta. in Aegyptoali cov Alexandrie, tum eriam Mempbi, quin c Arabes & Peros delectari ejus go infpectione dscunt.lpfe quideii audivi, qui diceret The [[alomea fe Mum Hebraice fcriptum veperile à. docto quodam Hebrao tranfl atum.Caterum quid dicam de pietate fumma, ac liberalitateingenui animi tui?nefcio profecto quid magis: cum im minori fatis fortuna, ac verum ommum tenuitate fludiofos nonnullos adolecentes, qui pravei dome fica anguflia, fua profequi fIudia mon poterant, im publicis 1t alie Academiis propriis aluifli pecuniis magnis 0 te labo- ribus conquifitis, libros tlli innumeros coemifhi, Docloratus 1nfignia per(olvifli , atq, bis poftremo perattis , eos omnes boneflfftmis in locis collocafli.Ipfe quam plurimos audivi Materia Medica fludiofos, Patavium Goritia vever[es, ubi tecum fuerant plantarum cogno[cendarum cau[a, vel tefortaffe rantum 2 i woministui fama, qui non (olum tuam in vebus omnibus agendis dexteritatem , Gr in oflendendis b facilitatem funt. 4 i fed. iig, precontis tuam decantabant liberalitatem. bumanit. ünmam cum prater iflvandisó plantis, nunc in montibus, nunc alibi,nufquam mpertafus injpici poa webant, domitua exceptos à te e [e ajebant , perinde a« fratres amantifimos, Tot tu laudáa um operum, ac amm morum dotum, adeptus, (pernere cateros citra ullam jatturam tue ices : optabile erat omnium con(enju vette fatta approbari , & paribus ludis certatim [ in univerfum benemenits effent . T quidem [ic exifiimo eum te effe virum , in quo cobonés i à merito conveniebat. Verum tanto bonore dignus cum fit, fi non agnofcens tetantumy alib. feriat.nunq. irormamentis quicquam ex eo decefi[fe avbitraberis? Liceat enim mibi cum e emulosruos : fiquide í ium nullo conferri poffunt magi ap quippe qui non reprebendes ' 4d quos boc pertinet y ut de fummorum virorum monumentis fententias. fed à flolidis quibufdam 4t jmpudentibus, extremeó, ignaris hominibus, Qui cim vix communi fenfu praditi fíat,vulgatoramen illo anin f. bo infecti tanquam totius fapientia arcem tenerent, non vio ?nt omnes, damnant pronuntiant nibil 5o ut efl infcitia nibil impudestius, vel arrogantius, verumetiam, deteflabilius esl, ubi, quod jufta bm reprebendant, vepertre nequeunt , couvitis & maledii iminum genere optimorum € dodi virorum labores infe&antur.Verum bos ob[curabit c opprimet randemfama [blendorá, nomini tui.Et Ja dimu quibusdam per [jummam ignominiam dedecus fjlentium impofitum per Magiftratus publicos : lapfus e$, cum eae. — à * 1 cs iffimo libello quodam , ubi eum editum e[fe comperit 5 . ur exemplaria, fed ut tgni impofita cremarentur,m, Tu a ilia Re[publica pro tuo bonore depugnant. Qo futurum f. ib cen[uris vetuit faris tni aut fi quid omni, t6, ipfe atq, m dignitate, aut. 21ó Petri Andr. Matthioli Planta ex Hifpinia alláta. Phot hi. ftoria, ipfa caruo[a vara, teres inmucronem turbánatur. — Cortice obiegitur fimplici fubnigro,a[pero,tenui:bic fimulac inarue- X0 vit contrabitur,C in tenues vimas fatifcit. Candida eadem. intus esl , pingui quodam Cr digitis adbarente pre lentore. fucco guflu fubdulci qualis fere in Pontica nuce.-Summatelz- lure laciniata berba folia diffunduntur,carnofa longa, AC minata , colore viridi langue[cente , fingulaó, ex intervalla diffofita.Caules gerit plures teretes, graciles ac duvinfculog, in quorum fummitatibus berbacei prodeunt. calices longiu- feuli, vovofi atq, teretes, cufpide toto ambitu denticulata : b qua Majo mene lutei prodeunt flores adeo numerofís folia denfe fl;pati, ut numero, ac longitudine latirudimis angu[ti. 18 am abunde penfent, ubi vera prorfus explicata fuerit, orbem vadiatim circinantes adeo pulchri vifunturs ut aureo colore, e figura folem exprimere videantur. 1neunte autem folflitia - planta bec deflorefcit mivabili fatta tranfmutatione.Nanq, calices ipfi globofo horrent aviflavum agmine,qua 4 ie difpos ita glumis continuo excubat, ut femima ipfa devfiori £0lgt- vieintva ariflarum vallum munita flatuto à natura tem m demum profiliant.Provenit in montib.uliginofo[olo mortali // WM busopem latura.Namq, prefentantoremedio adver(u vipe- // í ps varum ceterorum, venenatorii nov[w idufve, ac pefliferos D / ea morbos quofcunq, tam 6 foliis quam 6 radice fuccus defumis ente infultu mire affedlis fubvenit,Cardiaci idem datur C verti ginofis.Entmvero comm anducata per feva litiam difcutit; bilarit atem, conciliat. Quinetiam lacte radicis faccus oculorum aciem acuit.In fumma , tota planta magni efl ad omnia ufus.Hac funt qua planta ipfius iconi fub- feripta evant.Sed Hifpanus, cui banc mibi ferendam dederat Cauniz.erus addebat banc in Catalonia à quodam fera Quopa&o vo Apbro Cervero Letidano viro mobili pretio emptam primum ftuffe oflenfam. (Nam quum quidam (ut ille afferea Piani '?. bar) in agro meffores à viperis demorderentur bic, qui in Aphrica plantam bane noverat , propinato ejufdem fucco, ibl incolumes (ervabat omnes, quotquot demerfi fuerant.Sed nemiw plantam oflendebat , ne lucro hii poftea fadum est, ut vafriores quidam ob[ervantes à longinquo tractum à quo. Apher ille plantam deferebat , illuc conce[erint plantamá, confequati fimt anvetis ve[ciffe nuper herba reliquiis, c vepertis quibufdam bujus berba plane 40. tis à quibus bumo tenus foliave[cifJa erant,certiores f acht funt, fe plantam adinveni[fe, qua. Eadeinde — effoff : factod, fucci in aliquibus periculo divulgata est. Quoniam a ie Vires. 14i, prabeturá, potandw.Comitialibu itemingru niam autem vipera,cujus Verienum SCURZO- (5; pice Scurzo appellatur.poffbac eadem SCU RZON ERA nominata esl : quod idem ff ificat t, quod uod NERA, — GERE TEE es c" — m gni. : € Graci ab £i Echium appellavere. Mibi vero nibil carius effe poterit, quam fi tua opera in ejus fufceptos Labores tuos. Sed excrevit jam nimium Epiflola,quam $9. E erat;ut te borta j tamplius,melius est me boc loco abrumpere. Vale, ne alias occupatifiimbtibi negoti PETRUS ANDREAS MATTHIOL |. .. feanni Odorico Melchiorio, Sereniffima Regina Bo. Bue o9 hemiz Medico, S. P.D. — — edentem Epiflelam, c declarasur quid Belenium Jfigni- o feet apud Ariflaselem. vet Oymacen Anetfí folatii m mibi attulerunt bumaniffima litera fue, quod modi omnibt Rog l3.) rum Muni pues confirmare &quafi munire me nitaris on tamen PrSye nes adeo lenire potuerunt,quo minu vicem meam adbuc dolere pev[everem.N on quod vide V Un 9 mo nebulone citra caufam omnew non folum noftros dilacerari labores, fed etiam dignitatem a CT. ciis, probris & maledictisperulantiffime impugnari. Habeotamen tibi gratiam, quod tuis 4 verbia dicendi [eibendiá, facundia, ac fideli devebus à me geftis commemovatione,dolores animi b demu! eri.Sed quemadmodum tu,quem fili loco dilectifmi femper babui,amoris inte noftri om ae Pumemeremteexbibes : ita nunquam oblivifcar ego, unum te femper extitiffe, qui me ex animo dilexeri * yeru 4, quam maxime.Pro qua tua ipfius in me propenfione ac pietate , ego tibi vicifffm modis omnibus per| (pondeie.Dicant feribant agant, latrent contra me biperditifumi S ycopbanta,lacerent labores noftras, addant Epiftolarum Iib: V. a mus.fed mos ab ipfo dererum bujufmodi veritate, exquirere fapenumero nece[fe fu. Sed mevedeam wnae diverteram, ego x nec ab illis unquam me feparabo , quou[q, anima feparetr a corpore , ne po[Ibac temporis amifit: ida mibi vatioforet. Sed venio ad plantam, cujw imaginem una cum bifloria. C viribus ad me mifi fli s quam etfrantea Norimberga mibi mifit examinandam Joannes defJus Medicus qui conquirendu comparandisd, fie biplantu, univer(am fereperagravit Europam, nontamen fit, quin tua mibi tam grata fuerit, quam quod gratiffte ma:quum una cum imagine integram ficca berbá plantam ad me tran[mieris , in qua omnia viva. [um contemplas thu; qua ea in nnagine mortua fere apparebant.Ex illa enim non folum vivam veramQ, omnium partium delineatio" nem (um magna cum voluptate contemplatus,fed radicis [aporem ac etiam odorem deguflave licuit. At doleo profecto 80 plurimum. quod tuapetitisuisut velim, (atufacere nequeam. Nam planta bac peregrina antea mibi vi(a non 8i c fifortaffe vifa, non tamen cognita. Memini quidem talem fere me confpexiffe plantam in Goritien[i agro quodam 1i prato,parum ultraSontii fumini pontem,quam cum à longoTragopogonum cenferemyalta poflea reperta est.Verum an bec illa fuerit planta affirmare fane non au[im,quod folorum imaginem in mentem ecvocare nequeam,nec vadi- cem viderim effo[[am, Haberemm Scurzonera hac tua flores Tragopogoni anulos, quincziam radicem perinae at vi Nasiolg illo dvlcem, adeo ut Tragopogoni fpecies dici po[Jet*, ni folia Cichoracea plant a [peciem refer. atiles longe aliter dc scuxzo- : vetant bac ne PtTa cene " multarum, que no, Hijpanus ille fareu Pb Mna dn ta|fe non miror quo. berbaria fludwfifum. 4 212 Petri Andr. Matthioli hd ; bubulos, Anterioribus dentibusin fuperiori mandibula cáyg fed molares utving, babet ut bifulca fere omma C» ur illis ez. iam vuminat.Dov fo est fenfim prominente,quod per injuriani apidore neglectum e$t. Scapulis prope collum deprefis, late. ribus rumidis, ventre lato,clunibus altioribus : C» cauda brevi fpitbamefere longitudine quibus omuibus ceryum feve refert, quemadmodum etiam cruribus pre[ertim po[lerioribus.Pedeg illi bifculi funt, didudla anteriori parte divifura.Ungues ba- bet acuminatos , qui circa pedis ambitum in cutem cra[fam abéunt.Nam pedis planta non ungue fed cuteyut in multifidis Vg € in ipfa Camele, contegitur. Retro mingit boc animal,ut Camelus, c teffes fubftricios babet.Pectore est amplo, fub quo* ubi thorax ventri connedlitur, extubevat globus, ut in Come lo,vomica fimilia quo nefcio quid excrementi (enfim mana- : . me videtur.Color colli.cervicit pectoris C anteriorum crurum eit illi albus, Reliqui vero corporis (ubruber, vel ex nigrovufefcens. Roffrotamen eft nigro C anterioribus cruribus à genu albicantibus. Cicur ac man[uetum efl animal, (ed frigoris impatiens,ut alia que écalidis ad nos ducuntur Tego» nibus, Neminem offendit (ed miro admodum ingenio ab illata fe vindicat injuria.Nam ubi aliquis illud vexet,vel cir» caciunes opprimat non calcibus,aut mor[ib. (e defendit, (ed vomitu,vel cibi vel bumoris in vexantem vetvor(um cum impetu ejaculato, ob proten(am colli longitudinem. Salaciffimum boc e[fe animal, id mibi conjecturam facit, quod 20 EON es fui generis [mellis fit deffitutum, magna cum prurigine capri ft commifceat, nontamen eredis,ut alias capra a guln birco a[cendente (olent, (ed humi ventre accubantibus, ita cogente animali anterioribus cruribus, Maq, fupera[cen- dens coit,non autemut falfo de retro mingentibus animalibus affirmat Arifloteles,averfis clunibus Id quod etiam fal- fum ejJe de Leone ob[ervavimus, illa dum coiret aflantes. — Adeo Venere vernali autumnalió, tempore [Hmulatur boc animal, ut rllud'viderim ego bumile quoddam pre[epium avena refertum confcendi[fe , ceuitaled, illi magno cum murmure tam dtu confrica[Je, quoujQ, (emen redderet, pluribus una hora replicatis vicibus, Nan tatien concepere ca« Indicaovis-pra bujufce animali femine referta, quod ut puto.vi coacta illi proffitevint continto balantesytum quod boc cum ani- malt earum yon conveniat [pecies.Indtcam ovem appellabat boc animal,qui illud ad nos advexit. Atqui à noflris ovi- busquanttun diflet, tu ip(e judicare poteris.Sed de Cervocamelo badlenu.Ubi vero alia rara ajferentur, nibil prate- ribo, quinte de eu certiorem veddam., Quod , ut tu etiam facias (ut capifli) plurimum opto. Vale EO . L1 —PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS APR Aliprandó Spezzalancio Chirurgico E : : TN E. D. Rs i Declaratur quid fit Cozumbri in Cataporiiré Cynaploffo. EE Dom catapotia p afin e Cy»og'ojfo appellat 4, fecundum antiquam Nicolai verflonem nunc intui Mj- ui ropolit ufum parare decreveruperu a me quid fignificer ibi COZU MBRI, C an pro eo liquidi Styracis j VEA facem,ut inquit autor Luminayi majori, vel St yracem rubeam , ut inquit Cordus , vel ut quidam alii 4o Mess praecipiunt, Tbymiama quod vulgo ital: Pharmacopei appellant Tigname,adu debeas.Nameum — — Idea: us vatidé hominum fententias, nec abis ve explicare valeas , longetutius facturum 1 con(ulas, quam fi corum [equaru confefiones. Eco vero etfi non adeomultum in cenfes mediwamenris baclenus in[udaverim , perinde ac ii jimplicibus , dicam tamen, ne tua. Deje SiyraxSo. fWr,quinet poene tatís, nog offo facultas. $tyrax ru- beus Ger. " Epiftolarum Lib. V. 213 PETRUS ANDREAS MATTHIOL Uus Jacobo Antonio Cortufo Patritio Patavino, $c Pu Examinantur quadam plante C reffituitur Diofcorides locus im Ofgride. ^ à A de. A R ibi litere tuetantum ne ? imo vero peroptata c dulces, quod iis intelligam, quantame profe : Surec* m quantaá, ingenui animi tui liberalitate continuo per(everas cum novas tum et^ jam rav 4s Ad me mittere plantas ; quibus contemplandis eo majorem capio voluptatem,quo dulcior ef Zt fruclus quem ex bis capere foleo, Magnus earum catalogus mibi palam jacit, quam diligens in ils COMle ^ parandis fueris,quamá, fedulus in juvando labares noftros. Pro quibus collatis in me officsa auc beneficiis, facere recu(arem,viderer negli runtur Cyclamint , Cue. sm, aver[(a parte obduila c lem babet, quo fir, ut ego ó T ipiis borriduun, uibus, rantba proximis, foliis parvis, rotundis, flore esig o. Sei c P? antezamufculus quam quibufdat Poterigm. non [pi tlanugine vefliatur, ramulislongis non fit, nec li Jon video,qua vatione - j [uis notis legitimum ref, t labeo egi antinopoli allatam, im illi dee[fe videtur, quod in Poterio defideraripofüt, —— ed - is Cr tertium Fumarié genus nu(quam antea Wei Corydalis, ic. medicam. facult, d. do,id et, Galerita ave feri eriam. Atquicum ejus tiot as on defcipfevit i, nec em, nefcio quo pado banc Corydalim effe credam. Verum " appellari cenfeam;gratiffimum ibi feceris fi tuas debac bere $ "iin moa T Hifi quod tua il fimilius nibil, srrádior frr * 214. Petri Andr. Matthioli Attinis. fbino(a C olea perquam longeminora. 1dem dicam de Attiniaycumramufculum [d metranfmi(fum folia bal Lauri,non Ulmi,C flores umbellatim cobarentes,? quibu baccas gignicorimbaceas ton ambigo. Attinia -* Fins omnium Ulmi generum excelfiffima recen[etur ac fterilis. Quo fit jut illorum opitionem,qui banc Attiniam faciu , minime comprobare queam. 3 Fucus ma- PLANT À cijuitulusest Fucusmarinus albicantibus ac tomentojis foliis, rinós, aliai Goritie fuit ad manu.ute« batur ea quidam circumfayaneus ad Enterocelas , fed an fücu Marinus fit nan ita facile decernam,, prafertim cum fciam banc in mari fub aquis non na(ci, c aferas tu oriri etiameam in agro Forojultenfi in ficco Tiliaventi fluyii alveo. Na(ci autem Fucum marinum fub aquis, non in ficco qui[biam ex Galeno certior fieri potesl : quippe qui lib.8, de fimplicinm medicamentorum faculs atibus de eo fic babet. Pbycos etiamnum bumens € virens ex mari exetnptus Gnaphili- deficcat ordine fecundo. Id quod etiam teftatur Pliniuslibr.13. cap.23. DiGerem ego porius banc plantam Gnapba- wm diume(e,velejus aliquod genus, quod folia illi fint craffa,alba, c» adeo fpifa lanugine obducka, ut protomemo iiy Vo quis commode uti poffit. Onontis llo ONONIS floreluteo na[citur pluribusin locis circa Pragam ,Jine aculeu tamen, Sed jam primum ex bac re luteo du £44 animadyerto eandem aculeatam veperiri. Efl enim procnldubio Ononidis tertia fpecies, fed quartametiam bic plex, Ononidem veperi, flore ubiq, candido, quam alibinufquam videre licuit, After Atti- ASTER ATTICUS florein ambitu purpureis foliolis circum[epto,im medio vero luteo, nafcitur bic ulid, CH dupiofus nullis deficientibus natis. Manebo ergo in fententia,ac intetimvidebablateronum quorundam petulantiam, quiin meam de Attico flere imaginem invebuntur. Spina alba. PLACET faneSpine albe flirps, fedest adbus aliquid , quod in ea defiderem. Ceontemplabor diligentius emnes ejus notas, deinde meam folidiorem de ea afferam cenfuram., 26 Cyti(us, Vidi CY T ISI florentá amum,quem à Maranta te accepie fcribis , fed nolim ob boc pratermittas quin alium quod, ab Aegidio Cumane; viro ut nobili, ita dacliftmo meo nomine petas : Cupio enim filiquas, quibus illere- fertusest, veras ac vivas injbicere. : Verbena. VERBENAM quamà Maranta te accepiffe feribis,cur legitimam faciam, nibil babeo. Scribam debac ad illum, Deo volente,una cum aliis nonnullis qua annotavi in illius Metbodum de cognofcendis fimplicibu.H anc fcribit ille rribuli terréffris modo humi repere, C plures babere vamos, cum tamenVerbenacam fingulavitantum tamora- i dliceó, fola conflare ,nec ullibi bumi vepere [cribat Diofcor. e Clymenü. Cui CLT MENUM infcriptumveperi,planta [ane est (ut inquis) folio Plantagimisminore,caule quadrato, Chamafy. CH AM AEST CEN, quammibivenfendam proponis, etfi bumi repat, cum tamen folia lem non babeat, 90 fed minori Ocimo grandiora, oblongioraó, nec femen [ub folia proferat ,[ed in ipfo foliorum exortu, nonpolfumia aflipulari, qui eam Cbamafycen effe cenfent. -—— A i z Corhorus ^ CORCHORUS e. akin ni liy. é verbioeil. Sed flirpsquam pro Corchoro Alexandria Aeg) liorum eo eid rien y qu : quippebict fimilitudine Mori. Sed in bac planta potiw ad Ocimi quantum tibi debeamynon facile dixerim. De ceteris monesi, ut nunc meam expeltes cenfuram : e 2 n mibi ignota fint.partim vero adeo mutilayft difficile judicari queant non eg:2 feras ob[ecvo. fi muni plura debi: E mon fcribo,Sed alias fort affe id praftaboycum quiepior fuerit anim. Reliquum est,ut clarifimo Mare p 7^ Epiftolarum Lib. V. 245 Lallino meplurimum commendes,cr ne egre ferat meo nomine fignifices,fi nunc ad eju bumanifima: literas non vt- fpondto. Agnofco certe me illi plurimum debere,objeam non vulgarem,quam de me babet,opinionem. Vale, PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS Martino Guidottino Pharmacopoceo Tridentino, : 5. P. D. Decerur ratioparanda amidoti quam Mithridaticam nominant. 6; 529 Egi literas tas, quas und cum lapide Afio pulcherrimo ad me mififli , verum non tam bac de caufaze 2d 2j nunc id ant feribere animadverto, quam quod me con(ulas, quomodoin paranda Mithridati antidoto 2 AC E HES A ! - l J^ tt gerere debeas, quum non defint /copuli, quos tamen fi po[fes, vitare velles. Sed utinam tam prudens, ZO) tam, exercitatus fim nauclerus, -— Ig il e Ui t ut meo confilio te adeo juvare pofim, ut naviculam tuam in portum Mie ille (am reducas. Faciam tamen,ut gratificer tibi, periculumycum tibi omnino perfuadeas,te neminem me babere prelantiorem, ctii te committere pofi. 3b , PETIS itag, primum,an in bac paranda antidoto Andromachum,an Damocratem fequi debeas, Nam cum vi- deas Andromachi Theriacam cat eru pratuliffe Gal. put as fort a[e te vede facturum fi Mu bridatu antidotum para- veris qua ab eodem Andromacbo de[cribitur. Que quidem fententia, c fi baud infirmis mtatur vationib. [unt tamen argementasquibns fateri cogamur, Damecratem in bac paranda antidoto, Andromacho alias Philofopbo ac medico clari referendum. Nam fi ex medic ament. pre[lantia,ac viribus, judicium ferendum esl, cum captat Damo- 19 vatis compofiri Agaricum, Stacbadem, longum c album piper, Bal/ami baccas,Bdellium; Creticttm Dilamnutn, Midridatis Afarumá, quibusomnibus altera deftuitur, veniantá, bac omnia preter Afarum etiam in Theriacam;quod venenis antidotus à mirifice vefifl ant,non cen(co baberi quenquam qui aliter fentiat quam quod ea,que Damoctati defcribitur,alteri fit Dansgrse Mer del SR fpectant,meam intelliges opinionem ex bac Epiflela ad Baltba[arem Pe- ceecch mA pulumde parandaTberiaca quam buic adnexam reperies. Siquidem quid pro Opobal/amo,Co[lo;M alabatbro, Car- ftantior, pobal (amo, Cardamomo, Acoro, Meo, Acatia, C Petrofelini femine fupponendum fit ibi doffufims fcriptum veperies. DE ACORO nililetiam dicam,quod antea à me fati fupera, comprobatum fit in meis in Diofcoridem come mentarii, calamtn aromaticum vulgaris ufus legitimum e[fe Acorum. PRAETEREA aninadvertas oportet baberi bujufce ant idoti compofitiones qua Afari loco Ari legunt, fed mea Afatum im so (Idem fententia longe utilius A[arum,quam arum capit. Efbenim Afarum odoratum medicamentum, Nardofere ore T proximum,quin & Opobalfamo,c7 Carpefío facultatibus proximum, Quod facile comprobatur Galeniteflimonio, "^^ ^"m- Quippe quilib.2. de comp, medic, fecundum locos, ubi hieram componit ad eos quibu ex ventriculo captit dolet , pra Afaro Carpe[ium fuppouit, quo pro Cinnamomo quidam Galeni eyo in Theriaca utebantur. Et lib.g. ejufdem volu- mini cap.3.in quodam medicamento ad bydropem Opobal[amum Afari loco upponendum fuadet. Quofit ut Cordo Cordi er- tibi aflipulandum non fit, qui Arum Afart locoimponit. —————— Tam. . CTPHIS, dequoetiammeam expofci fententiam, Aegyptiorum antiquorum thy. LI LÀ per fe quoq, ad nonnullas corporis affectus. Atqui extant Cypheos V4- isl y pofitioneg, efi ob graft. fi Ig à preft ics ; 27 E cortice E. gu a Terebintbine tgnetorrefadle, fino mc. Myrrha, E. in kot me M oo cos s Hierifunciodera 58 E ; Cinnamemt, 3. iiy. E E. & i: rguium Belli, S d : i il fumi, * s n p p BE cuneo aps cus pe dg ? E : A Ao | perusdi rà- E Cyperi A icu w tio, m Juniperimagnarum, fingul.3., ———— fap E d * i " YER MOOR MERO. Y "n ^ 2. i: 5. E : s * E LE E Eo Vini odorati parum. Moe M. Baelim,C* Terebintbina vino (ubiguntur ad melli confflentiant deinde uva paffa per fe fabatta a. litur fimu mellu quod (at est infunditur, cererag, in pulverem trita infperguntur, Friede ic tur pafíilli umbra ficcantur. Porro ne in bi parands ullus committatur error, [unt quadam.qua te diligenter 3 5w[picere oportet. Quorum in primi occurrit Uva paffayqua (ut puto) ea mynima e[fe non debet, qua omnes, Quippe preter idquod laboriofum effet, ab ea cmm m d nd fere ji bes fieren pulpa Uve pale reliquum ef it quo fit, ut de majori Uva paffa mibi per[uadeam intellexi[fe Damocratem,quam nos Zibibum Yoca- nendat mu Dama[oSyria allata, vel de Scybelitica buic fimile, quam ? Pamphylia advebi [olere fcribit Galen libr. 2, de Zibibum. eliment. facultatibus. Yisenim plurimum ineft ied dol effent ad r /,qua ex Creta, Cypro, Corcyra, aliit quibu(dam Aegei pelagi 1 Tur, paff im umver(um Galeno appellantur, qua eo "end. Antur. N Am uy4 omm mm penes" i i cum bi setsdai- » quo generofiores funt vites à quibw de- eerpuntur, Atqui cum bic pulpa plurima opu fitmajerts ac wersfandeigemis. er. CUM 216 Petrr Andr. Matthioli .CV M flore odorati junci omnitio deflituamur , quod etiam fua atate eveniffe fcribi it uti centioribus ipfius faliu.quippe bec guftantibus,non iren iei niei sinere]. — VN GV IV M Bdellj meminit.Diofcer. lib.r. Namq, ubi per notas probatiftrmum ndellium vipotiir illu, iü praetulit, quod preter cateva wnguibuc fit fimile. 1deog; recte bnc Damocrates Bdellj ungues immifcet rA "- auen ubi in Aetio hanc Cypbeoscompofitionem interpretattr;unguium Bdellj loco ungues odoratos addidi, E Cornarii erratum, vit.Ponito AQ, tu audacter albi papaveris femen, C ne cures aliorum errataimitari...————— QUAERIS item,anincompofitione Eleiuarij de Sebeffenis Montagnana aberraverint Luminaria Manli € aliorumia aqua ponderibus, quod fere impoffibiletibi videatur,ut tam parva aque quantit ate,que vix fufficit ad macerandaea omnia medicamenta, po[e quemplam illa omma macevave,coquere.ac diffol vere. Qua inve vellen f4- ^ ne tibi [atüfacere, fi id Medici munus effet non Myropela.Sed cum ego venfendis medicamentis , non decoquendig me 30. tatum dederim, con[ultiu tibi fore [eraremy fi bac teipfum canfuleres. , Cum [ciam te feplafia- vium effe exercitatifiimum, nibil (ane verea atim tibi [aafuvus fit renius, ut. aque pondiis augeas, ubi ad nom illaomnik paranda M. affitiat. Ceterum ubi medicamentum parare. E fadeo, ut gea nis parandi nuinumantorem fequ ordum.N am etfi elechuarium boc Momtagnaneis referat acceptum , longe tamenid ratio cta. zb ejus compofitioneevariat, quod genuinum Sebeflenorum, Prunorum, Tamarindorum 1,» quinetiam feminum fri- cs €oidum. gidorum decoiumrantum excipiat, Cordinum vero (ut ita dicam ) bori m omnium pulpam, prater autboris (euttna tiam , Cr feminum frigidorum duplum babeat, AME E u-R B xn ." QUAERIS praterea an ferum, quo utidebent Myropole ad maceranda medicamenta, &» ea pr dull Serum — puparatur confectio Amecb paffim vocata , fumi debeat, qui i preffocafeo coquitur, & ca[et reliquis, 2 recodapa Verum T id effe quam par proculdubio Tegiri n Hiipes ur, dum premitur, an Td qus Wntin,ac purum erit quod à cafei Gbutyi uitur, & àrecotda feceruitur.Sed nec id quidey ntida Seriab Qa iquiadditis ferventiinfi- € gui ut (ccundolibro da» ratio, 777 epift 3 linguentü | Miteris babeamus, tantam fi tifiagra t tam magno pretio fuiffe emptu odi E xerit Judas, p ] iderim ego,Nar dari multo, C dari pauperibus, At qt pretiofifimum, quod antiqui para Unguentü Opobal[Amo. Hoc enim Romanoru ere tim ex aliis longinquisvegion d folum mulieres utuntur, fed & iri, luit hoc tempore delitiarum luxus apud omnes antiqui deflituerentur, exc iam ipfi arematis omnium [uavifiimis parare odoramenta, qi gata uterentur mulieres qua acile crediderim, fimulac Mofchum,Ambarum, Ó Epiftolarum Lib. V. 217 efferri ceperunt, cum ilis fuaviora, odoratiera, pretio[ftoraá, haberentur, nil mirum, fi neglectis illis, fequuta poffe- vitas priorum loco bec in u(um vocaverit. RUE : ; EN LL m CAETERV M adeaquequeris,anin Syrupo de Eupatorio Spina alba,c» Arabica locoquibu tnos eii E n "ibid tas,addi poffint Caryophyllate vadices,aliud quidem rejpondere non po[Jum, quam quod boc optime factum credide " locoquid vim. Siquidem non (olum be Caryophylorum odere; quo pradite (unt, vitales [piritus non parum vecreant, fed aliis ron not vulgaribus f[actltatibus buic Syrupo quam maxime convetiunt, Profunt enim epota Celiacis, Stomachis, D )yfen. dum? zericis, cr cruenta expuentibus, menfes cobibent ac cateras qua[cung, fluxiones , adeo ut Spina alba C» Arabica (fa- eultates omnes babeant, fintà, preter id (uaviter odorata. ; )j L ; QU AE R15 ultimo loco,an Mumia.quaex Alexandria Aegypti ad nos affertur in ufum medicum conveniat, Mumia zm 3o y^i Arabici compofitii medicamentis Mumia fuerit imponenda. Huic qua[lioni, & fi fatis fuperá, ve[bonderimus in p noftris in Diofcoridem commentariis, ubierrareeos diximus, qui ficcas bumanorum corporum CATIUS , vel offa pro Conveséitt Mumia fuis interponunt medicamentis, nontamen ob id prateribo , quin novi aliquid de Miinia adte feribam, ut Mumiam fcias praterPiffajhaltum aliam Mauritanis effe Mumiam,qua ii olim utebantur.Sed audias que deMumia Arabum - oi mibi fefe offerunt feribenda, contra Bellonii (ententiam.Scribit itaq, is, C lon gis contendit ambagibusgmaxime bal- Bellonii Iucinari eos, qui putant Mumiam Mauritanis illud defignare condimentum, ex Aloe, M [yrrba, Croco, Balfamo, € (entétiam, aliis foliis fort a[fe avomatibus paratum , quo apud Syros , Atg)yptios C alias iis couterminas nationes bominum caa davera infarciri folebant , cum [ibi perperam perfuadeat, nullam üfquam extare Mumiam prater Piffafphaltum. Praterta fpieulisqui m occultà me pungit, quod fcripferim poffe c» apud nos parari Mumiam , fi defunctorum ra bujsfce; Iodi odoratis medicamenti condiventur » € deinde Aegyptiorum more linteis , fafciisó, colligeren- €er, i SA 20 tur, Gr idaneis collocarentur in (epulcbris,. sed quam magno ducatir errore, duim nos perperam ballucinari con^ tendit, fang Arabum teflimeniis facile comprobdripotest. Etenim Rhafis libro de Arabicis nominibus, atit ho ritate lfncb, Mumia inquir. efl nome HPei ficum,c est ves nigr. confecta Gr esl etiam alia resveperta in fepulchris, untur, qua ponitur ct n nist orum cadaveribus ut vermes non appvoximentur eis. Rbafi fubferibit Se^ 7apio capite 293. primo JHarim imtio uli fic babet.Mumia fepulchrorum fit,cum Aloe, Myrrba, quod admi[cetur eis ex bumiduare corparu bumani fimul cojerint. Hac ille, Quibus tunc f acile cognoftet ille, fi bacquandog, perleget, / » nec longas poffe peregrinationes docere quenquam, ubi bonorum authorum ledio, ex« perientia € judwium abfint. Vale. à; r & « T " PETRUS ANDREAS MATTHIOLUS Fm Medicus, Joanni Vifcero Dembdingenfi * Lj cc dies 5. P DAE. TyaiTarur de vertigine, Otcipiti dolere, ftu e, piloru; —dninguimibus exortz. EE - at. * DW àqua orti fint affedius ij quibus vexavis, nempe vertigo ndes in eodem brachio, atq, in inguinibus obort e, eam, enim preterita byeme , dum Germania Patavium veniffes, E " D in pedib. prafertim Creruribu, ut partes eafere flupideved- der. ni ut, quam jerasdit d, int in Germania)quam Patavii , C in utiverfafere Ita« lia: in Germamat i inclufi abingem igoribus di suentur bomines , in quibu fu ÍT4m antes negotia, i ; 4 byemefludiis affie : un C pedes excurrentes tanta t à lurimumipd, 21 ? peros cominunicata, vertiginens porem, C Occipitit dolorem.N ec memirs 1 ippocr Frigidum inimicum eil offibus,den. tibus, nervis cerebro Cr [pi liec -Frigus euim exterius adveni , gine » fed quandog, apoplea siam, Epilepfiam2, protvéA:, üt Gal.eW autor, lib. de Qu s c j caufa eadem effe iria [im Golem. 50 lüinfufe cr vert igunes,eognat a funt vitta morbocemitiali,ab eidemá, dem LI1. Apbor.inquit.Vercigi 5 quoq, cerebri Lefiones confequumu Frepletur pituita : Qua He eveuit cerebro plufquam p. qua €o defe; untur.ttm alimeu "tod etiam ex fla enito, oh partisr. P medic.fec.locos,cum inquit.Et adbzc alia "n L ex b dum brachium : nam v i vm bac &Gallicalue originem duxg €a(fe. nunquam cum boc movbo affedlis in eodem letto cuba ttc empaginii dolori labora[e.Neq, illud mea opinioni :s "qua. ulceribusnec puftularum eruptionibus, repugnare vidett qupd ribiquandog, cr capilice barba : & TIT Pili den - LI 5$ Petri Andr, KE ic em c pili decidere confficiantur, Non enim folo pilorum defluvio Gallica lues deprebenditur » Cum (ut Gal.éB autor s, d ien compsmed. (ec.locos ) ab alisetiam caufis affeckus hc oriatur.Quienim exGallica lue pilorum d efluvio afficiuntur i Gallica lue 7? aniverfum decidunt cutis ubia, elabve[cit,quod vitiofus bumor in j-einore fedem babensynon in caput tantiim, lborae, — fedin univerfum feratur corpus.Verum tibiid nunquam accidit scum pertempori intervalla "0n ex univerfo corpas re, fed tantum &barba CQ» cap.aliqui modo decidant pili, modo rena[cantur. Quin potiuideo illud 'fattum effe credi. derim,quod cutetenus infacie Ócap. fatta fit aliqua pituita exuftio,id quod mdicanttenues fquamule furfuri fi. miles inde manantes, qua ubi pilorum radices arefecevit, esl cau[a , ut ii poflhmodum decidant. N amá,1 mali, aut . 0 humidi defectu, aut fucci pravitate contingit. His igirur vationibuscompulfus, adver[am tuam banc valetudinem y c - bees ? contracto frigore primum,deinde ab bumorefri (gidb,non autem à Gallica pefte emexfiffeputaverim.Sed auxit forta[- nere, ju. f£ Porbum fecunda eriam catifa-mempe longa coitus abfHinentia, qua jüvenes multoties in magnum ducit difcrimen, V venibus . Aitenim Haliabbas/fi [permatica fuperfluitas [uis aula 1n vafisvoitu non purgeturnec porerit eam expellere nata. Eon um ya, ininctinibusextenfío fit, €» aliis corporis partibus omniá, in corpore gravizas. 1d quod etiam ante dixerat Gal, — ** . deloci affetissc. 5 bis verbis.Equidem novi quofdam quibw hujufmodi erat natura;qui pra pudore à libidinis ufu ab flinentes torpidi igrig, facti funt, nontullietiam Melancbolicorum exemplo prater modum muli , ac timidi, cibi etiam tum cupiditate, tum concoclione vitiata, Quamobrem cum fateari longojamtempore àVenereorum ufute abftinuiffe,cerzifümum binc [umi porest avgumentum, quod etiam à retentofemine aucta fuerir moxa c alandulas vam in inguimibus extenfio, C nunc primum emer[erit Gonorvbwa; Ceterum quibus medicamentis quoveregtmine vidus veliquum noxa curaritollia, pofüit.cum ejus non parum fuflulerint, & Guajaci decodiume alia plura quibus meá opera bac eflate u(ua es certoó, fciam te ex iis majus longecommodum reporta[Je : ni a[Ins Cr Sirius jam prfem, quamente conceperamus ad finem u[ay profequi interdixiffent noffrum illud confilium effet , ut proximo autumno, Y Sept. pra[ertim , illa omnia qua fecimus, aud ater vepeterentur.. at fi fortaffisvid negotii invitus [ufceperis, ioi nifi multum tibi profutura putaverim Patavina balnea.Sed cum eobrevite conferre decreveris, fita, ibi Medici omni praclariffimi, & qui [uorum balneorum vires pravateri norunt , noneil cur baci ve plus coy : praterea aliam, vel alimentorum, vel medic.[eviem, ne videar (ut ingommum proverbio esl tere: Nec putes velim quod boc facere vect[averim fubterfugiendi laboris caufa, cum won ve exij qua pot«t majori bumanitate teprimii fufcepiffe (1a enim virtus, ac tBores mmgenii expetebant rui d meus sn omnts probos amor ) poflea omni ftudio, ac diligentia te femper adsiffe, atq,omnem meam curam, operam in agritudime tua adbibuiffe- Quod fi ultra nobi[cum manendi tibi daretur facultas , pro viribus adniterer,tt omne meum officium -apud teteflatum velinquerem.Sed illud re adnibuere non pratermittam,quod fi Patavdfatura byeme(ut putas)mo- TAm bo c bypacanflum tibi parari cures ne denuo frigoris G algoris noxam expertus m eo[dem affectus ve- 8 cidas, vel cnceptos adaugeas.? quibus ante byemis adventum te prorfw eva[uram [pero Dei Oprimt Maximi munt- ie mode Medicorum confilia obfequ JOANNES. VISCERUS VEMDL Petro Andrez Matthiolo Medico - : Hue AE 4s Athenas mire eexiflimem, meta 7 ae S fie bibere capisetfi fere defiffen I Ibibita j- flriasexcernebatur:pevebar. ne obfiructiones aliquas in venis, aut hepate gigneret , quod repofitione E. in corpore fieri foleré audi Quarto tamen die aqua fibi via invenit adeo ut nunc fatis felicmurtota reddi : 6e Quando Completa fuerit ifla medicina, cribam quid ex ipfius ufu commodi acceperm.Semen cs Sena c fi qua alia femina babeas variora fummpere oro , ut mibi mitt 3 -.- —- digneris, que donem cognato meo Dodori X Fuchfio. V ale. ANT á ANNE, RE PETRI ANDR MATTHIOLI SENENSIS MEDICI, IN LIBRUM SUUM. DE MORBI ^ "GALLICI CURANDI RATIONE, PAREEFAAUIO. | ONU Lim valléquadam fecreta, locisquedefertis abomii fequeftratiin penitas medicorümconvi&u fato meconti nerem; cenfuiffemi »ficut olim Philo- &eres, diutius in folitudinetnihi permanenduim, per hyemem noftrz di- MI (ciplinz memoriam literis propagare non alienum putavi, ut & nóbis fola- a cium, & leauris pro virili utilitatem pararemus;ne quandonon folüm vitae . inobícurotranfactz, fed etiam teniporisamiffi reddendatgtio foret. Nam dumtémpus ferebat,& herbz, arborcs,virgultasceteraq; id genus iti colli bus, pratis, & cone vallibus germínabant, quz aliquid medicine conferre videbant tea confecabar, folatiids loco mihi tunc erat; hzcvacuum partim fib umbragür üaccefceren: t;col locare, partimenets & vitreis organis igne fübdito in puriffimas aquasredigere : ficut ardente jam Syrío domi fubtiliffimz naturz liquorem, füirimoq; pretiocomparat medicamentorum potus'copfi- Gebam. Longumeffet eic degeollysa »cataplaím ibus tunc infudabam, figillatim 'connümerare. Nécab induftria vacuusautumn gradutadíces utriufp | " perf Aut tit; colligeba: per Brümain quidaliud ágen dadas : adita fuerint , memoria conipicbdar id fcribere mortaüorüin ütémoriam aliqüid meo Maite cudere ebat ; nam primum fatis vuleare vi. ef shonaudebat, ror al xtiis diftri rp ORI AME *de morbo gallico diligenter ut difieras." Nd c opufeula, qu neruntur potius ali- D nt; quie quidem tanquam derer di: oxa fere plerunq;foletexpugnati, de- mum tàlia fuero diligen exptfcatus, tanquam pla- m, ftatim E t. Proinde videquid pow ed E -- " ji Y : : Jy MY ;siGallico co. £4les illico in morbos 220 Morbi Gallici. Hscte priusfcire volui, ne poftea dicas non predictum. AwpnRzAs, Bene ptofe&o & e ufunoftro id fermonis nuncincidit, quippe dehis me percuné&aris, qux jamdudum E. conceperamanimo : calcaria igitur equo fponte currenti (ut ajunt) addidifti, Nam quod: tu perplexe minitarispofteavidero : quamvis (vere dicam) nimiuim oneris nobis imponis quafi veró cateros in hac cura medicos excellamus. Tu quidem mi Francifce, quitantum mihitribuis, quantum ego necagnofco; nec poítulo,facisamice: tametfi vellem aliquando confore, quod credis effc, aut futurum brevi fperas: fedcerte (ingenue dicam quod fentio) nihil in mevideo figni; quo poffim quandoq; id futurum mihi promittere. Sed de his ha. &enus. Verumantea quam hifermoncs fealtius efferantut viva tantum Veritas cccleftis fpiritus gratia ore noftro proferatur in lucem; in primis Deo Optimo Maximo invocato te colloqui incipiamus. | DE MORBI GALLICI CUHRANDI RATIONE DIALOGUS. TA faf T J Mnipotens pater (ut Hefiodus ) antiquorum pervicaciam per[picieus, Pandoram cum doliomali vt- ferto terris immifit. Denuo memoria patrum,ut effrenatam mortalium luxurtam debiti afficcret pz "bat propofitis contineret (uppliciis,marbo quem Gallicum vocamus Ytaliam bellorum procellis can- fam conjiciunt,cujus conjunctoni tanta fuerit malitia, ut Won immerito morbus in procefiiffe ] corruptum colitradum fanguinem im arvam bilem, converteutem cau[ati fuerint. Nonnulli morbi 3 E ^: E C4 t d m putre(centium corruptiones,é ibus fane conyincitur, ^ mobs accefüiffe egritudinem novam. eX pong B T FRANCISCUS. Agi perplex: ,tardiufculus fum, quamobrem cum bec ifferi verbofiu ve-.. lim,tum illud inprimis,quod minus est trial, quibu fcilicet fignis Medi ; morbum-à (anguine, aut àbile Aut a pituita, aut ab atra bile cognofcet pr eft àquatuor bumoribus overipo[fe. — ip su. uu A EUEE $^ ANDRE e vere i neg, enim ab iffo marbo,ui ] 3 T J generantur. Hacille. : rrucofa [uppurationes,e g) bum Gallicum à quocu , ; Iceriiisa b €: ; i5, Omnia terarum proditaGallica ma morborum ^ enera cür Gallicum r. 2 zófiellc tie 1 tes, dicimus tefhimonio eorum Elephant, 4grotantium intu etenim bis verbis utizur:Sum quafi fquami quib hera it. Ga icis difiniti «fü autumat : Elephas eft affeius,qui cutem eraffaim s d inequalem reddit, rum colorem lividum in albo facityexeduntur pedum,manu umme pates [ames defluit livida, & male olens. Plin.etiam l.26. c.1.nati biffarie fic ; Diximus Elepbantiafim ante Pompeii Magni etatem mon accidiffe in Italia, €» ip[am à, facie fpei : pientem, in nare primo veluti lenticula, mox onvale[cente per totum corpus, maculofa , variis coloribus, € im | licute, alibi cra[fa.alibi tenui. duva ceu fcabie afpera,ad poftremum vero nigrefcente,C ad o[fa carnem app intumefcentibus digitu in pedibus mamibuó, Haz equidem dicha fi vete perpendimus, maximum difcrim , tiam prope nares femper oririzat Gallicuscol dnnuunt,cum dicant,quod (umma cutis eft inequabili "era fa tenia. Quod morboGallico laborantil nit.nam quamvis fint tubercula,pufiulevein corpore feretoto, fumma tamen cuti equalis apparet. 54, quam primum infe[lat.Poffremo manuumó, partes exeduntu : ap in Gallici inpedibw patinutur rumores, ficut eriam pedum, hd Curandi Ratio. 221 FRANCISCVS. Quid tubec mibi? quafi vero cum impernifemu rerum omnium fermonem babeas : nam quotwquia, eft , qui tibi talia diferentitacum a[fentiatur ? Verum ut ad me redeam, quod ex autoritaribu vetes Tum per(uadere tonaris,aliter e(Je experientia compertum babeo. Roma dum efem,nonnullos vids turba presereums tium expofitos in Aurelio ponte juxta molem H adrianimorbo Gallico male affedtosymanibus exe[ís , nartbusg, , tum detritisomnibus articulisanaquali fumma cute.quo fit ut aut bunc morbum Gallicum mon fuiffe dicas,att Elephanz- tiam Gallicum morbum f avearm prater fententiam. ANDREAS.Nolitam (uperbe: ne dicam fubab[uvde, dicentem compellare,cum tu.fi recte memoria teneo, fus. perius cum omnibus bumortbus conglutmati ego ctum omnibus egritudinibus habere cognationem dixerimus. Qupd cum ita fic, qui fieri potesl, ut annuat, Elepbantiam pedum potits,quam aliarum corpor partium malum ? Quód f 10 fuperioribus verbu parum credideris, adducam Gal. ad Glauconem 1 Ae de Canero, talia dicentem : Sepiws cancer ad varices decurrit, &* quandog, ad cutim umver[am expellitur, fitá, 152morbus, quem Elepbantem nominant. Quid igitur obflat,cur non iit Gallicissquosadduxifli, tum bumoris admnifone melancioluiytum meáicorum praterea ne gligentia, Elepbantia accefferit? Quin etiam Avicen.l1 L fui Canonis, Elephantia,ait,est adduto inpedibus (ecunduns modum;qui accidit in venu varicupi.1tem Rafis in lib. ditifionum fic : Elepbantia accidit in pede, cruve;ita quod quando confirmatur,non babet curationem. Subfequitur iis Ayenz.oar : Dicitur Elepbantia,quia taliter difponune tur pedes,ut afimilentur pedibus veltibiis Elephantis.Cau(ae autem ejufmodi egritudinis pauci V1. Apbor lib. Coma ment.21. aperuit Galenusycum dicit: Varix autem estctum vena latiores fiunt in coxis C cruribus, quod ex cra(fóy € melancholi tore contingit. : - j oF S. Hoc me judice nibil ad rem : nam Galenus de varicibus tantum,non de Elephantia loquitir. 36 DREAMS. Sat tibi erit audire Avicennam,Gal. interpretemns,afferentem 11 1. Can. Elephbanutiam effeinpedi- u augmentum. (ecundum modum, qui accidit in veni varicum : quod non aliter à Galeno fuperius percipi videtur, eum dicit : Fit, i morbus,quem Elepbantem nom mant, Ejufdem (unt [ementi neot ericorumplerig quorum vatió, mes plurib.explicare longum foret.Elepbantia igituv cum sm cruribus, C pedibus pleruna, ver[etur emorbwGallicus eum m pudibundis particuli (m demde per totum corpi emer g at idem e[Je non po[Jum .N on tamen inficias eo,Gale licum morbum Elephantie accedere po[fe. ficut etiam contra Nam fecundum Galenum Elephautie due funt dJpecies: tum enim afferit caucrum advarices decurrere pedumElepbantiam excitare compreliendu:cum Vero ad cuti unie yer(am, Elephantiam jn toto corpore, quam ab Arabia autores Lepram appellant. Verum cumab eifdem caufis a $ humoribus non'tnimu una, quam alia eveniat de bistecum indifferenter fum locutus : mam de egnitudmum nontub, parum curandum cen(emus (ut Galenu ) cum aderit morborum curandivatio, I(acb enim in fuo Viat o : Confi an» c mus ac pleriq, alii excellentiores unam tantum Lepra [peciem Elepbantiam dixerunt cum quátuor lepra a quatuor bumoribu ingruant.. Prima caufatur ex fanguine combuflo,qua alopecia diciturs Secunda à piuitatorrupta, non abfimilu Tim ferpenti, à quo nomen accepi excoriationi. Tertia ex bile combufla fit leonina calidtar aliis. ovis dia functionem terribilem tanquam faciem leoni efficiens. Quarta C ultima ab atrabili,qua cum agrotantium crutá uad Elepbantum fpeciem timeant Elephantia dwitur. Quibus liquido patet, Elepbantia duas effe [pecies, agritudia nem falicet pedum peculiavem, tum etiam Lepram,de qu. dixerunt : quacum ifla compli antur, maculeper torum Corpus,offa corrumpuntur, Ó articuli dei 'o9, bene Gale Exedthtürex ea thanuutin pid femme pa ; indem quid P pedumá, tumorei, Artia um. / ac alteram i Nonig tur redte morbut Iquidopatet FRAN. Confutndity eri ehe factionem, e puvg att 1 ji bunc p rgaj t4me vemi[fa flatim morbumve morbo Gallico,tm récenter c r mali perniciofisó, accidentibu. £o Fenvaluerunt,purgativam potionem 271 vim fuit. Quo argumento ifforum addenda ratio,Galeni autoritate Gallicu.cim. à quocuna, bumore defluat , & Elepbantia fit tantum [amuinis melanpholir; ey, pose Sonar. b quon radbmat itn eli mi meaning av vf piruita Cr atra biletantum habere confortia: propterea m ejufmodi mor INE: fi j H s uid ere confor Iti ab eju(modi morbo mon emergunt : qu. quoniam ine " ilrofus curatur, dr dierepatinckratiomé pituita db atra bil us infer dore Jon dem medicamentis, quibus (anguineum " quem pituita inale babet cirava- Cre fuerimus, magi mortemuam valerudinem promittemus. Quad nowna um Empiricorum uno phat emnes bomines curantium infcitia eve dementiapotiu d. rebenditu stuff Galeto qui prime Apborifmorum - 1 222 | Morbi Gallici. fic ait: Quod fi aliorum humorum fiat evacuatio,ey non eorum qui corpora noftra moleflant;contyarium &yehit, veó enim confert, & graviter ferunt. Quamobrem morborum caufas altius inveffigandas rede patet. Quod aferit M. Gal.t. Apbor.libro: Morbos ait inprimis makima diligentia indagandos, quonam fi vede conjiciamtu? , qua fit adbia benda proprie medela facile conjiciemus. FR AN. Bene fant & ex fententia dixiflisquofit, ut uon poffim ifforum nog deteflari judicium, qui minquam fe fati evafiffe vim morbi ducunt, vifiiu Empiricorum sianuw inciderint,qui nullo difcrimine etatis, babitudinis, fexus,eodem medicamento mortales Ctirant five potiiis trt. ANDR Quod minitari non eil ab[urdum : nam C ejufmodi bominum genusea promittunt fe praflaturos, qua inquam ne fomniarunt qui- dem nedii rafliterint, paucis pecuniis conducti, ES etenim tata morbi malitia; graveo entiascontagiofa vis ut nonin- juria medici, quorum exiffimationem plurimi faciunt.id empiricis condonent.id est,tonforibus, Judei C circunfo- raneis pharmacopolis, nibilommino purgationis aguo[centibus, preter unam. colocyntidem quam ut filiolam femper 16 odes amplexantur, Sed ad propofitum reyertamur. Memoria teneo nonullosme leciffe, qui morbum Gallicum pituita ditisiola pi Ldnitum d "xerint complicari, ido, affruere non dubitarunt boc avg unento: Hommein quendam defunclum membra. muranon Fm inciderat, cuju jundturisma qna vis pituita fuberat. Quod quamvis dederim fuiffe, nibil e tamen.nam premit complicari. 14$, (47 quovis bumorum Gallicum morbum conglutinari. Huic ieiturcum tula labora(fet pituita vivens, que fuapte natura ad juncturas (emper defluit ymortuo id eveniffe nonef mirum.Nam Gal.V1. Aphor.Seniperjinquit,n articulis compagibusa, bumor pituitofus aceruatur, quem mucronem appellant. Qudllfe-dixiffent, ex vigintiincifis eodem morbo confeils bac omvibus apparui[fe fiam fati apud me ponderis baberet. At ego dum effem'Roma à Sandi fpiritus diver[ario curationi agrotantium conductus, mectnná, effer Bernardinus Hifpanus Ba rtbolomausá, quem.ga- Vera5, ad Xenodoclium incurabilium (antti acobi (epius acceffim us, ubismultos morbo Gallico jam defundos arti. culatim o»truncavimus, ex quibus plerosá,, nulla penitus inventa pituita deprebendimus.Sed ut procedat oratio, fab 10 idem fere tempus 220, quod Indictri dicunt, ii prudentiores medici temere medebantur:quad meo judiciosexperi.. entia magis quam vatione procedebat.Nam lignum ut inferies explauabimus)bilvofis d» mela ncholicisminimegom. petit, cum fanguineis & pble (Rat icis maxime conveniat, Gal.V 1, Apbor.fic dicente: Carnes babentibus bumidas fa- mein adhibere convenit, fames enim exiccat corpora.Undenee audiendi funt à Germania wedici;qui morborum £e- . neribus fere cuntlis boc ex aqua decotlo medentur. Nam apud Gerunauos appriae venert deditos, pi cure genus fucce[ferit nou efl mivunt,cum cundi: corü anorbi fere veüris indulgentia eveniant. Ve videamus.Hunc morbum atate patrum, ficut d ximus, irrepfiffe conflat : meg miremur,eum fepe alias ih aliis inovbis idem ufu evenerit Nam Plin 26b natar. Cap.1 fenfit; iuquitjdi facies bominum 10701,071518, &V9 priore incagni- tos non l talia modo, verum c fere univerfe Eurép-e morbas,tti nt quog,. uec tota Italia, wec per dll Iyricum »Galltasa,, Aut Hifpanias magnopere vagatos. Celfus etiamfa e ait incidere genera morborum, quotum catt e nattraigno. 30 vauntur.Caterum fons bujufce mali ab bepate est. cum eo gradatim a[cenderit,amnesinficit bumores.fedinas - gii atrum bilem, C pituitam.Quod cum it. yim nomen ejus unde primum defluxera, diferamu. ——— ^ — XKRANCISCUS. tflud abs teta efiderabam.N am quamvis quapiam fupra dixeris, pluvibw tamen verbis figillatim nomen explicandum videtur, üt cum vigilautiaon patrum mitificam cognoyerims qui nobis inda- firia [umma comparaverint hoc malum , quo nomine appellavevint etiammon nefciamus, A i ANDREAS. Tocaritu quidem : (ed meberculeextra jocum bac unum (cias, an eG yeutum , ucc morbum novi[fe Italiam » nec nomen atdiviffe UC prism Gallorum intei : Io OW Mi Erancormvegis ad-. Tantia,vicloru. ió,tt- 14 fuperbia, innataá, vanitas. Foyte quem(u pa deterius prolal i pris preterquam, quod Galli nomen boc patria i omne appel- letur,coitu inprimis, C unius le Os j pori laxantur, C commode ingrediens TUI vero fieripotui[fet «t ofculo, doi contrabere, ejus importante. Nec fenfere id malum foemina, autfervitia, plebesá, bumilis, & media , fed proceres veloci ofculi.1d fi quis dederit paucis ofcuiis fieri potuiffe, tanto magis continuo complexu, jugig, ofculo dabit.N. ros familiariter cognati deofculantur.ulnis geftant, fecum habent: inde teneli delicatig tum pituita mu cont agioni funt obnoxii, Con[entaneum fueritigitur morbum Gallium fola contagione per mortales gr: Affronomorum apud me jamdudum eifespife nie qui conflellarionib. boc totum tribuunt: quipp : Curandi Ratio. — 223 vera diceret, cum magi atq, magi indies invalefcat hac malum,necefe effet quog, quotidie fere eo[dem fieri fella. rum concurfu, quod quam confentaneum fit, ipft viderint.Certe [anchffimus ille vir Dama[cenui, qto cum libentius erraverim, quam cum ii vera dixerim, n Aphori[mis, fic conva Matbematicorum (entenitam [uperiu euarratam teflatur : Nulla ves (ub celefft globo, vel circulopofita.quocung, gradu mutetur circulus,ultra veyocattur in eternum ad illud qualitatis, & quantitatis m quo fuerit in ipfo circula moru.Hac illesFRAN.Vere meo judicio nonnulli mor- bum Gallicum non effe agriudinem novam afferentes,à veritati yia penitus diverterunt.N am diebus elapfis. Aggre- gatoris cuju(dam Lugdunenfis de Medica materia opus ad mauus meas deveni , quod dum lego, quadam de morbo Gallicooculu meis fefeofferunt. Quamobrem novi aliquid addifcere defiderans, quod de re ip[a ibi fcriptum inveni, diligenter excerpfi.Omnibagiur deindeperferut atis, maxime aberrare mili videbatur : nam Q7 morbum Gallicum "10 appellareMentagram au[u est eademPlimitautoritate,quam tu coniva MaffJam adduxifli.Nam fi Mevtagra (quod SE anorbi genus Graci lichenas appellant ) femimas, fervos, pleberng, bumilem , ac mediam non wmvafit , verum proceres hia a - tanti veloci tranfit ofculi, Aggregator ipfe viderit, quomodo rectius dicatur Gallicus. Nam tempeflate nofira nullis vou eff immunibusrelitiw, per mortales graffatur.AN DR. Ingenuetn quidem, quamvis etiam aliavatione ejus opino v0n- mentagré furari pofiit.Premifimus enim;Gallicum fepius in verendorum particulis oriri at lichet; quoniam tentum invaerat, Mentagre nomen fibi vendicaverat. FRAN. Laurentium quendam Phrifium diebus iflis fendi; qui Augufloenfe praterito, de morbo Gallico fuum opufculumomnibus aperuit » qua fere tanum [yderum ajpectibus morbum eveniffe fatetur, ac deinde digeflivinfolutivisá; pharmacis non omiffis lanimentis avgenio vivo carentibus iffumpellere mors ! demperpulchrum videtur,cum omnes fer Medici Mercurium inyebant. AN DR. Hic eL enim, Wrantia refertus dici par est, nec una tantum veritas ab eo eliciporeft, Nama qua fcripfit, 4 4, qtiam experta dici po[funt.. Putat enim fuis linimentis Gallicum morbum fugare, quo uiles detertus, quibus quidem pene lenis (cabie curari poterir.Semel ejus tantum perlegi librtm,qui mibi pofhmodum tantam nates am eyocavit, ut ipfum é domo noffra perpetuo exulare decveverim. Quod fuperest ficut arbores pleruna, folent t. vere frondefcere, varii, florum generibus ornari, ita drverficoloribw puflulis bumanum corpus fedabatur : quas fi medio eorum ctr igilexpuleraty denuonibilominus repullulabant , (ine certo tempors mtervallocontituisulceribns diffundebantur, aut glandulas flantes, tubera ex fe gignebant aut o[[a peuetrantes vitiabant : quanquam fine bi etiam fuperiora nom mjitbant. | Multi, quos morbus male babebat , noctu ma ga quam iiterdi intolerabili frontis dolore nervorum, agumó,, ac tibiarum diffentione torquebatur.N unc omuia fe mitias babent um quod monita morbus fit noxius, tum quod jm à medicis eramonfhrentur [nic excogitata remedia.Nam,ut tn apborifmi Damaftenis; ex anutatione flellarum in longitudinem vitia. CP confuetudines mnzanttr.F R AN.Satis qua abs tepris 3o -— pee explicafli.Superesl, ut de medicinis ejt agamus, Altentum interea auditorem me praflabo.AND. Fiat llt yis. Jamdudum morbum Gallicum ex quattior bninorum oriri aliquo tents : atit enim in fanguine, aut bile ver[atur, aut pituita, aut cum atrabile commi[cetur. Qua quatuor, quanquam inter fe colligata, atà, implicita fint ertaanedicamentorum fpecies nafcuntur.Hacomnia figillatim cum decrevimus agete dde am prins vepeter, dpaemcvrM) tertia xàpspyu?, à Grecis vedle e , Herophili, Cbryfippió, fententia, ut effet qua victn, medererur, Hecin bujnfmodi curatione nobi omnia nece[[aria funt. Nam nequas dde curatur i qui maxima abjlinentia longi ibus medicamenti €» [olertimanuum » quoniam vix fapa dida fujficiunt. Sed quoniam quadrifariam, id esl ,per quatuar es partes.ctijms prim a /ueuvn[mi) fe "Dioclis, CavifHi, Prax age i fine compaginum dolore, plerum, exulcerati pudendis, abfceffas torpta erdy min fimflro inguine, i iin febrem [zpius q. vene inten malum ingr, .. prefertima, con V. er ris fimilia, Qua | ! cognoverintue,tviplizi viai DTI * udies. Aü ium ff us C" ficcus, bunc vofacea, Vittusratio terea (andalorum ,camphorz, myrtillorum,vofarumá, [alu- n procreantibus malum ve: o fanguinem puriorem faczenti.. ili, edu edat:bedos non afber- s petitum. preter coturni- 'elixas , proi ejus ap] Mem. Marea elixi.Trunculi etiam, cum tij, ut ravot ' appetitus,recte dantur.Ex 224. Morbi Gallici heo aajvent, Quod (i ecev fine febrefuerit ova forbiliaex aqua decocta cortice libera, cum acri face duas Eyes pleruig yu affectu oris exulceratione non mediocri cibum vonficere non poffit : buic pullorum pum, medulla pans : addua, lac amygdalinum, c» jue carnium imbecillarum, ex cyati propinabis. Potio fit vinum album, five rebeum, lene, decocta aqua dilutum, five berberorum , fiyepunicorum malorum fuccus, Quad fi post bapg fict maletorquebius 22 tamarindorum, prunorum dama[fcenorum, fibeflen,ordei, florum lupu f qidor m n ijorum; hngulorum unciam florum vielarum manipulum. Hec omnuiain 4qua libri 15 cequantur ad quart ain. posl bac exprimantur, exprefftonó, fucci citri, viui granatorum,vini berbariorum fingulorum unc.j.5.ad. dantur, c fiat cum faccharo potio longa. At fi patientis innatant, qua confecert flomaclo, tunc is illiniatuy eleacye donorum malorum, nardino, acetiam majlicbino.Sex boris, aut a4 fummum fzptemyper noctem dormiat. Die vero, rialis, fingulorum atcipiatur manipulus, &* ex aquatribu libra omnia decequantur, & per cLyflerem infundantur, quibus addite priu fuerint caffta ^ em drach.to.olei violacei unc.j.[accharivabei unciola, ovió, vitellus.Clyffere deinde reddito , ex vena bepatis quantum fufficit fan quinis extrabatur. FRAN. Qua[omeintevpellantcim fuflinzas ntur, Cr pralo diligen fint. feptem,qui plurimi pofi ulis apponi utring, prope fpina, natibus, c» feminibus. Poffremo à (d; t Er FRA pr d video, p s "Gre pro libidine uteris : quod fi re[civerit Gra corum turba , tanquam gent te im verba (ua jurare mama, pracipiunt ac jubent egrotum corpore affectum dici D d mus [it perturbatus AN DR. Quafi tu fis ex Grammaticis umih,ita videra tarum partes fà cipere.Quod fi m chum feceris, adducam vel fexcenta inte poetarum teflimonia : quibus fi minus credideris , Ciceronem c His bocfcreditibr cum impavatinvem effe? sed uno ero contentus, ne tibi multitudine verborum fim moleffior. B Aeneid. Aut egva trabebantur corpora. Quem te[lem fi tanquam paet am vepudiaveris, Cic.im familiari Curandi Ratio. 225 fiat untiio.Quam fi efficaciorem volueris, fic efficies. Recipe unguentirofacei Mef. libra pondo,butyri récent unc-vj. unguentitriapbarmaci fuperioris unc.iitj.[andalini uncsj faponis nigri unc.itj.olei aurygdalini dulc, unc.j.mercuris extinti unc.vy. fublimati drach.5. (uccibraficarum, fcabiofe, fumiterra : fingulorum. drach. iij. € conficiatur in mortario linimentum., Porrolaud fis infciens;patientem tanti|per fuperioribus unctionibus inungi debere, quoad pu- taverimus omnino materiam confumptam. Quod cum ita fit, drerum numero diffinire qui po[[umus ? Signa tamen certiffima dabimus, quibus certo fcias,llinitum fatis : cum dentesdolent, osexulceratur, lingua intumefcit, dolores medic armentis cedunt,difentio nervorum deficit C totum corpus la(fatur, (atis ilinivimus : quibus perceptis,cibo fu- perius dicio, poruó, lrberalius affectum fovebimus,quod tainen ad peritioris medici afiftentis fententiam rejicio. Ifa terea fi cor egri deficere videbitur, boc remedio obviam ibis. 27. Aque rofacea; violacea, buglof[fa, bora ginis acetofe, 1o meliffe. fing.3. acetivofativimi malorumpunicorum fingul.3.6. pulveris cordialis temperati 2. croci 3.» fiat Cate plafma cordi applicandum. Sed evenit ex bujufmodi unctionibus, propter bumorem qui ex toto corpore ad os teduti- datyut fauces exafperentur guttur , exulceretur, C gingive male babeant, tametfi fanguineis minwidfiat. Primis igitur diebus id diligenter per os ejiciatur : nam fi malignitatem peccantis materievetinuerit eger, nunquam fane- fcer. Colluatergoos aqua ex ordeo mellerofaceo admixto, five aqua odoracea,c* diamorone;fi ve aqua intybi, c» fy- rupovofaceo.Sed fi dolor cum rubore,Cr inflammatione non mediocri circa guttur egeum male tovferitladie caprino, in quo ex igne candens cbalybs defevbuerit, fiat gargarifatio: nam mirificà dolor£m [edat ,ac incendium extinguit. A feptima die (yrupo vofaceotum aqua plantaginis, lactucaó totum os foveat. Mundabimus,C* 4d cicatricem per» ducemus M ir aqua plantaginisadmixto melle vo(aceo,Cralumine.Po[lremo poteris idem perficere gav- garifatione tali. 2£. Aque f abril 15.vj. plantaginis,vini cydoniorum malorum fing, 2,i5j. balauflierum,myrtilz 2o lorum fümachrofarum fing.manip.caude equine,manip.3j. aluminis. C bulliant bec ad tertiepartu confumptios nem;poltéolentur,Ór addantur diamoronis mellis vofacei.fingul.3.5. C» fiat garg avi[atio. Quibusremediis fi morbi malignitas nequaquam partit, feapulis & natibus, incifa cute, per Cucurbitulas materiam dzertes : quin etiam fi neceffitas compulerit, ex venacapitir, fivebvachiprotinm [anguis mittatur. FRANC. Bene fane,C ex ufu 4I0« tantium gavgariffationes addidiffi,quybus cx uiceratum guttur c os fanefceret. Empiricorum etenim turba,cum 1271 traditum perunxerint, faucibus lico morbos cutevgentes nullis medicamentis di(cutiunt : quorum in[citia plerum, evenit, ut momentotempori edentuli penitin 45:7. ANDR; Hocnibilefl : vidimus enim multos edentulos, infuper Tientericis, dy fentericit pa itenibus miris jugiter inale torqueri,quibus etiam fuccubuevint: quamvis non negaverimus, bec fi in corpore atbletico fiant, corrigi [lati vede nom debere; inde enim fepe fequitur perfecta falus in validu: at exiliori cibos valentes [epius unoquoq, dievette dabis pinum, rübeum dilutum fabrili aquapvopinabis, flomachum 30 & alyum oleo cotoner mali rofacco m yrtillo.nardino, Jpinamó, bircino cervinóye adipeperunges : lac praterea chau ?ybeatum, five jus capitis vervecini.addito melle C oleoro[aceo, 4dipeó, bircino pev cl yflerem infundes. Quod fi cafus ejufmadidejperatiani proximusfuerit, At hanafiam vel Pbilonium ajfecius bibat.Somni praterea difficultas vim ma- xime deprimit.Sicigitur affectis ex femine papaveriscontrito lactucaó aqua cremorem in potum recle dabis. Accedet temporibus Cr brachii fpongia,ex collyrioeju(modi. 2. Vini cretici cyathum medium fucci byofcyami 2.5). croci elia fei3. que fubigantür in unum corpus omnia: veliu tamen ex eo fpongiam maribus appo[ueri. Caterum donec labos Taverit.nec culcirvas nec ve[les in quibus cubuerit unquam mutaveris, Atfi nibil venter excreverit,per cLyfferes lenis tivosalvus ducatur.In priffim fanitatem vedactus eger, bac lotione calida totum fibi corpus lavet.2Z.V ini albi odo- tiferi Tb.x lixivis myrtill.camonille florum falicisfing m.j. que decoquantur ad teytiam.Deinde Jfrri- - gilibus puris be; 22 llam diem conquiefcere jubebis. Eidem gallinaceis pulli, C carnibus boni fucci, vires 4c Priffinas parvo tempor Vallo revocabis.Solet plerung, medendi genus bocmorbumGallicum non folum recenter contractum verumetiam inveteratum di(cutere.. Sed quoniam nonnunquam ulcera putrida , excifa, carcinomati proxima.quad, ferpunt'morephtbiriafisymorbum Gal.fequuntimcum eoetiam ut offa virientur manus 0ptrAmmmas le affectus defiderat, fine qua fruftra remedia omniatenrabimu. Quam ne defideres, multis in calce tradtabimus. TRE : Debiliofo morbo Gallico. Am fatis de morbz Gallico fanguinee qualitatis dictum puto, reliquum esl, ut agamus debiliofo, quicum pudenda J eujufpram invaferit, ulcereflatim virulento ferpenti , carisfo, cum rubore & inflammatione non mediocri debác- Sbatur.Puflulafeexteriui ingergptes, citreum colorem veferunt.Pus fertur ex bis fetidum;,admixta (anie citvina;vi- rüleitad, Accedit pruritus, dolora,, qui non inediocriter affetumpungit. Frons à dextro tempore, magit quam finis ffro.atextia penfim iffimum ad nónam diei boram, fummo ventatur dolore.Gutrur ut plurimum tumet evifypelate. Notis fo nunquam vero ss morbo in Phtbiriafim £ommisttato,adeopalatum tnale habet, ut cibus Cv potus pev nares ajcendenda defluat : macies totum infic eig fiuntá, tabificis baud diffimiles : vultus c oculorum albutty, Croceum contra- "ut co. 4 thrunla quatertianztenorem,five etbice modum referens foler affectos exercere:at urina ad. Zü ndir.Brachii vena pul[u veloci frequentior C» dta deprehenditur, Amaror € ficcitas mirainesi ori. Quod cedens, victus, tdi. regio, C rempe[las anni concurrerint,materiam liliofam facile conjicere worbi predicti ad frigidun bumidum rendentia poflulat qua ne tibi multitudine verborum ete ^ " Ede fim fx cm rerum (um expers, tut quemorbo ifli biliofo in regimine conferre hadismu i Daturalium conveniant, facilenon apno[cam : nam Ce multayimo fere cundia, qua [angui- nto conferre bodie mecum es collocttus buic etiam adbiberipoffunt.Perge Weee en plis ^ Igitur cumbilem deprebenderis, medicamentum quod leniat m . pue orca EL 6E eren xt cud medicamentum quod] (jufmodi poteris conficere. 27. Floris Caffe 2.elett. 60 Le aeji Pellen : Jfingul.3.j-addatur ii acchb.&r in trocb.redigantur. Vrlbaiarinper pone vdtra gere 27. Syrupivof.fals vi 2.ij.manna ele unc. 3.6. aqua violarum Z.ij. €» fiat potio. Si iffior ferettr, be patica vena utiliter fciudetur, €0 modo quo fup. $ Gifie preliidis ferr EA n. eno, asina guamvi per urinamnon polum id redie judicare.Nam quofdam biliofis curavi, quibu e (fi fabtilior urina, tamen erefior angu ut niger acta incifiont ferehatur. Non igitur füerit abfurdi fartaffe fen c affectis [anguinem poe cpi blebotomia fit evacuatio univer[alis, Nam fan, flatim fupprimemw. eum vero tamdiu roe Mein inem Quod ati Ui ds Uti. 4m janguis ft est nicer, tunc dimitte ipfum exire, doneci € fimiliter fi vides ip- tum;donec (ubtilietug: i fies et erii natur, 2c. Scariole, iatybi, [zr » 226 Morbi Gallici icorea, litffuca, partulaca,acetofa florum violarum;(ing.nianip. j B feminum tom, frigid. ma.umcistizrben) ar) d electi s. j.radicum cent aurea majoris 5i. fpica'gvana tria feminis papaveris albiftoris nenupbaris,fing.3aj fanda. Torum omnium 3.fij.contundanttr unarbeubev arum ficaradices, femina fandalió, in aqualibre unius. pondey. intybis & fumiterre, € lupulorum;per dies continuos tres macerentur poftmodum ex libristribus 4quaordead 2 Tibra ha vini malorum punicorum, cum predictis berbis , ad mediam concoquantur.. Addantur isflores ad finem fere decoctionit poftea cólemur, C exprimantur prelo, expre(tioni faccbari Z. vjaddantur , inde fint fyrupi vi. Vel 2£ syrup: acetofi fimpl.fyrup-vo[arum ex infufione, fyrupide fumoterre, fingulorum, 2.4j.86.aquavum intybi,acetofe, Iupulorum, fumiterra; fing. 3.vj.mifceantur bec omnia. fiantá, (yrupi vij. Qui fit eriam fieripo[]ums ::.9£, yrupi de "acetofitate citri de fucco intybi, oxy[uccbara;fing 3 ij:violatt, Z-nj-vielatt; Z-j.aquarum cicorea,int y)onportulace, fumiterra,la&ucu fing. 3.v. c" fiant [yrupi vij. Enim vero cogno[censmateriam jam digeftam, 27. feminum quatuor com frigidorum maj.fing.2.9.femimi papaveris albi 2. i5. Contufis deinde in mortario lapideo ex unciis duabus aque Vgelida intybi, C" fumiterre, exprimas cremorem cui [yrupi vofacei folutivi 5.3, Ele&kaari vof. Mef. diacatholiconis, fing.9.1ij.addes,quam potionem affetto propinabis.Vel,Q£. Diacatholiconis 9-inij,elec.de p[yllio,confectionis Hamech, fing. 4.6" cum infuffone 8. jrbenbarbaripraparati ex aqua intybi, cr fumiterra:fiat potw.Sic aliter fietipoteft, OL Syrupivofacei folutivi, y. de gicorea compofiti, manne electa, fing. &. elects lenitivi B. iij.de fucco vofarum Sj, vhbeubarbari fuboliter pulveri fati 2. mediam [pica gra.j.c cum decodlione llorum,Qr fruüuum cordialium.fiat po- Tiolotiga. Reliqua poteris fuperioribus ree conjicere. Caterum tibia, tumcetera corporis compagines hoc unguento illiniantut : 2L: wnguenti rofacei Mef. libram, ex aquis florum pomorum befperidum; qua bodie avancia vocantyfive flerum myrti, rofarum à, damafcenorti, fing.quantum fufficit Has [batbula lignea per boram fubagitabis, poffremo projectis aquis in mortario marmoreo,pomata tum oderiferaytum vecetitis 2.vj. [aponis dama[cem odoriferitminutim 2b incifi 3j. ungwetitriapbarmaci ex oleo ro[ac£o omphatino,C acetorofatog Ai. mu[ciex aqua roface «5. femit;cam. & phore s.j pulveracypri D uj.ercuriiextindii 3 vj fublimati 9. ij. fandalorum albortün 2.j. adjectis in unguenrum rediges. Si vero pauperibus confulere volueris, 22. Arvina porcine libram;butyri vecentuz. jj. Iquefiant fimul ad ignem, ex aqua poftea folatri, portulaca, femperviva, G aceto vafato, ex vafe fictililigneobaculoubagitentur, des Tunc projeclis aquis, addantur unguenti triapbarmact fuperius dicha £. itj. ceru(a lotes mercurij extindi. v. fublis nati 9 4.» fiat diligenter linimentum.Reliqua [aperi diximus. Hoc etiam morbi Gallici contraitam recenter nba xam, fine unttvombus difcuties.9£. Aqua vo[arum |aj-planta ginis [olatri, fing. jBpimi granatorum;fucci uva acer. ba, fing.1 0-aquarum [cabiofa fumiterra,(ing.5.rres mevcuri fublmat &.Àj. Mercuriw inpulverem tenuifiimum re» Wactus.praditlis aquis maceretur : Hec deindeomnia ex va] vitreojgni faccenfoferveant,non alio eberculepadi quam decotla aqua ex ordeo fierifolet.Hoc quidem egelidoomnes corporis compages laventur ,brachiaóeum ti " 36 genu, c à cubito, donec dolores cum cateris evanejcant. Diebus lotioni é cubiculo pedeta male affettus 27 fed caveat omnia perinde ac fi inungeretur.Hine etiam qua premifimus acckdere folent , aris fcilicet ulceratio, defe- ibus omuibus quo patto fuerit occurrendum declaravimus. Enimve- igmim s quod fuperima de- Saté fuperó, ré & A 5d KW us, di E: 4 TN $^ : yet tin c Phí enr gunt,nif : P du it:quia pi d jun&uras potiffimum ^ y Verum etiam articulorum intolerana cipu xc tiffimum le habentyn ; m interdiujd e£, à tértia bora notti, r tur. capite, cereruá, membris :at cum materia falfior accedit ,teta. 4 ve. 2L. ladani eledli liamaraci fatureie, fin. fleDamafceno;Cel[ad, m affeum, neq, nimia. tia [imul adjungere, C cibi fume Cibus. Hac ille. Nosenim in primis nimis tirgeat : quoniam)tefle Principe,loco quo fupra;i nis fit ab omnimis ione, gravi iten $ perdices, porpbyrn feres,querquedula Jheliffa,amaraco,tanaceto, f adicibus baucia, paftina Curandi Ratio. 223 j j fugiat. Ex jufculis am)gdalarum,panem decodum ex jure carnium con- ducentium,dar ( dq tm ga. Om Cu RP ar A dala, ydonia decocla,addie tis faniculo, Cr coriandro: ficuti poma, pyra, chr y/omela, cera[a, cum fint bumiditari & frigiditatis maxima, non mediocre bisinferunt nocumentum. Ex conditis myrobalani cbebuli,cortices citri gingiber,h »yringi,& acori radix, mix m yriffica,cubebe,carpobal[amum, crocus lignum aloes. Utatur in poru vino albo.five (ubrubeo leni, juxta illud AVié, 1.Can. c. de eoquod comeditur C bibitur,qui fic : Scias etiam quod ex vinis illud e$t melius, quod inter vetuflas. tem en noviratem eft aequale, & quod ad rubedinem trabit, bonum babens odorem, equalis faporis € quod mon est acre, mg, duice : dulciaenim ad faciendasoppilationes funt velocia , quoniam natura attrabit ea, antequam dige- r4 — post cibum boc bibendum eflyquia esl ex rebu magis impedientibus concoclionem quoniam digeritur Ve- 10 Iis facit penetrare cibum indigeflum,G facit beredit are oppilationes,Cr putrefactiones, Quod fi Gallicum fitis male Babnerit is poficibum talempotionem pitiffet. 22. Ligni aloes 94. cinnamomi 8j. coriandrorum praparatoe vim 3.8. jujibarum; febe[len fingul.. liquiririe vafa 5.j. florum cordialium m.j. Hac omniaex aqua T5.x. ponderis, ui(3, ad tertiam concoquantur nde colentur, cr addantur facchari Z.v jé fiat juleb longum. Nec audiendi funt no firates Empirici qui quoties egrotis vifum fuerit,vinum rubeum,nec minus album fubauflerum ijdem propinant: fed fua fententiarationem viderint.Nobu vero quitraditus ei ager nec nimium cibo vepleri debet,nec hinium fame tore queristejle Hippaer. Aphor.1l. fic a[ferente : Non [atietas,non ifames,nec aliquid quicquam quod modum nature exa cefferit. Gal. quoq, aftipulante 1. de vegimine [amitatis,qui,Dua,ait,funt intentiones /anative diztaumnafcil.repletia i naltera vero evacuatio fuperfluitaris, Magna gitur cum diligentia borum affectibus fuccurrendum n jor appetitus extiterit, quam pro viribus flomachi, adbuc etiam fame|centibu cibo finis e im- iperantia comedentis àcibo,neg, venarum pulfus invalefcat,nea, fpivitws difficulter reddatur, Net edendumprius quam bene concoctum fuerit : id enim feptem borarum intervallo plerum, fut.Porro cibus »if levitas ánte[linorum accefferit.fit liquidior.Si quis debilitate lomachi bis quotidie comedere fat non babet proportione tribus vicibus voret. Prandium fit prolixius quam cena. A fomno urgentibus fuperfluitates rorpori expellantur, Laventur manus,Cr faciesex aqua falvia,primula veri,amaracislavendula five vino odorifero.Corrigatur alvi nimia fubdu. &io,clyfleribus lenientibus, C balanis ex melle confectis : aurager aliquando 54j. uva tbymia ex fyrupo violaceo cone trita, didito nonnibilolei dulcium am yg dalarum, tritis ante cibum boris (amat, FRANC. Sol jam columnas Here tulis (pectans exbaufta clep(ydra, nos admonet;ut vela jamzontr abamu.remos inbibeamus, Gr portum d eficiamw: qua fequuntur igitur in pauca conferas. ANDR. Liberoteiflacura,nam quod times propul(abo facilequippe abitue rum detenturuscubictlum,culcitras,ve[lesá, tibi jam paravimus. Sed ut redeam unde diverteramyhbuic opus efl pila, yofimilibu, corpus exercere: nam Gal.l1, inde confedio, pilam fummis laudibus extulit. Cornelum enam Celfus non unquam pretermifit, cuju exercirii laudes [i figillarsm coner connumerare, dies me profecto defecerit. Ad boc illud «cceditetiam,quod plurima nonfolum Galen. verum etiam pleriq, 4liimulti indoci de pila monumentis literarum commendata ieritoveliquerunt, Nam per deos immortales quid dici potest conducibilib bac fuperfiua quad, digeruntut, vim provocat,eadem virtutes amiffas vefic uexiccat, fpiritus exbalationibus noxiis lie berat,poros corporis aperit. Plurimos denia, vid morbofas,qui exercii Anitatemrectptam referre merità poffent. Morbofi igitur corpus pilayaut quovis aliotali lu " Hd *c citra la[frudimem concalefcat,e hoceotempore, q. » quod tefte Principe die effe, cum jejunum fit, ne mali (abfidentes bumores exercitiotali diff. teflina corrumpant. Quifi forte eo tempore fubfidere deprebendantur evacuatsone aliqua primit Bleaquam fe [ati exercuerit eger,cibumsapiat fecundum quem conquiefcat uj2,quo 4o fatis concoxit, enlege, ne post cenam [Latimsubuum fe vecipiatquippetres boras ad minus «gvoto pre[folan- dum. Cum vero lecto fe dederit, bovis feptem, five octo ad fummum dormiendum. Somniculofts erenim (ut inquit Princeps 1.Can.) fequitur amimatorpor.At fi jejunus sies dd ad vaporibus, à fecibuct fu- perfluitatibuselevati, FRANC. Quidloc? ergonec fatnro,nec jejuno di "miendum? Nam quaeftbas fabula? eo ie is (ermonibts,ut nunquam,uut faltem parumconquie[cam. Morime bercule fatiuefl,qnam fomno tote conquiefcere, ANDR. Atqui fomnum nonprobibeo,nifi qui nimius-Nam cum dico.neq, jejumo,neg, erindeell acfi dicam.quiefcendum quandoid rempus poflulat,ita pracipiente Cornelio Celo, fic inquit : Nonideo post come[lionem esl dormiendum. FRAN. Quid boc monftri est ? Avic, mvideo: [ecundoemim Cantica dicit : posl cibum e dormiendum immediate accuml doy donec ad latum dig zjlionis pervenerit cibus afumptus. ANDR. Redetu quidem, nbilominu duobus modis bot ex- " soplandre non dabit, idem cias boc Principis dicum (firetleex Arabica m Romanam linguam tranjlarum eit) quadam legei *quippequoniam,quando à fomno abflimere omnino non pofumus,dicit accumbendo itandum: que quidem fuit Averrboi fententia. Secundo madopotesi bec pq a7 à 1X. Cantic.textumab Andrea i Finterpreslegespr contvadidio tranlatorum; aut T 228 Morbi Gallici | 3 gumentinibil reliquum mibi videtur effe, nifi quapiam de contingentibus anima volueris addere, ANDR, Haud ipyitus mi Francie. Gaudium igitur,angor,iracundiajodium, furor maftitia, follicitudo, inetussinvidia,luxri * avaritia: quaquidem omnia, affccus anima ab autoribus vele dicuntur: iis etenim cum mort ales fe MP RAS extulerint,in perniciofos corpoyissnorbos penitus convertuntur. Nam Gal. 1.Tegiminis f(anit atis dixityoportere milit cumyqui fanitatimortalium fludet.pro virili operam dare, ne moves animicorrum pantur,quibus aditus agtitudinis bus corporispateat : quippefuror, fletus, folicitudo,caterag, id genu magi quam par e51, febrium merborumá, cátés. vorum fuut principia,Quin etiam Princepstertiaprimi (fi ete memoria teneo) dicit : Accidentia animi borribiliay Q motus corporei fortes, digeflonem fieri probibent,cum multi proficifcantur ex cruditatemorbi.Gal.etiam lib.artig. medicinalis infcripto buic a[lipulatur ducens, omnes animi immoderatos affedlus, iram ; furorem, mevorem, metum, invidiam;à naturali gradu corpus dejicere.Deinde inferius : omnes animi totus, five perturbationes maluerimus di- cere,corpus bumanum exiccare.. FR AN C. Sed quid iram dicem? AN D R. Ariffoteles in primo problematum, 1o iram nibil aliud effe ait ,nifraccenfionem fanguinis, circacor.. Quin etiam Cicero libro iiber queft, idem ex attoritaté Homeri videtur dicere : quod. [ic in Latirum traduxit : "ug ; í 1 Corque meum penitus turgcícit triftibus iris: - d à Cum decore atque animi me orbatum laude recordor. xdi Galenw etiam lib. de differentin [2brium fic : 1va est aflnatio quedam,cr motus vebemengior virtutis ad ia[cendum. prone;que cordiinfider cum calefcit ipfa fubflantia.Et in fecundo quoq, de accidenti C morbos 3a eslfervor caloris. in corde propter motum anima, Et in quinto: Iraesi magnus & fortifimus motus, propterea Valde corpus perture. bat, permutat a naturali confiflentia: FRANC. Apud Haliab. eandem pene fententiam vidimus,ua Y beor. lib.Vg cum dicit : Ira est fanguinis cordis ebullitio, uaturalisá, motus calori, c ejusad exteriora exitus: femel fubitoá, ad ulcifcendum nocent: Sed btus tu quidnam inter oium Qe iram differentia effe dicemu? Nam differre ea Inter fe ex Valer. Max. didici,qui lib. LX. c. XXX. memorabilium fuorum fic : Ira quoq, aut odium in petovibus bumanit inae gnosfluctus excitant , procur[u celerior illa nocendi cupidine, boc autem pertinacius) ac unquam fine tormento fui violentius, ANDR: Princeps lib.devirib. cords fic : Efl quidem (ciendum;quàd ira quando celfat velociter non pere. durat in yimaginatione.(eu phanta[ia forme nocivi, fed cito delerur, C» ideo non cau fat odium fiverancorem : odium." eni esl per(everantia forma nocivi iFünaginatione feu phantafia, & perfeverantia fivemaginationis affethus ad... vindiciam (umendam ex eo. Dicen erao,quod ex odio aecenditur ira : quod quidem odium posl iram confirtnatum. raucor appellatur. Quod forfitanvechas monia ellexit Valerius. — Ex ira etiam nonnunquam, cum bilisconcitatur, anelancbolica oriuntur paffiones, ficut Haliab.V.Tbeor. Naminquit AN DR. Ariff. X. problam. Timor est infisgidatio exteriorum,C caloris contratto ad partes |: eriores fub corde. Et trigefima particula eorundem dit : Timor quidem se inffigidat manifefle : & mamjefl ant boc teyve[acti,tremunt enim. FRAN.Quid enim moxii in fe babet ? AND. V. de acciden. & morb. Tinor [anguinemcalorein, ac fpiritumveportat ad uteriora; fcil. ad fuam originem,C ad. cotsatd, exteriora corporisinfrigidat : & intimore virtus anima non confortatur.Et l. de fympto:Timor est terror,qui. turbat virtutein€» debilitat ip[am non minus aliis caufis. FRANC. lude procefüt illud Avic. in Can. dicentu: Tio. — amor incitat frigiditatem,qui quandag, magnificatur intantum,donec ladat in ultimo. ANDR. At movor exitiofior, — ex quo complures fibs necem coufciverint, Gal. de acciden, & morb. fic afferente.. Quibusaccidit triflitia frequenter mortui funt : C hoc pufillánimibus folet evenire : who m debili atá, defeita extinguitur. Princeps etiam. decinatertia tertii fic ait: Triflitia efti corruptioni digeflioni. Kt Gal.V.de methodo medendi:Triflitiay Cr iva, diffolventes virtutem. FRANC. Frons femper igitur esl exporri- dus omnium rerum esLoptimus : nam non minus nimia latitia gefhens "3 "Princ. HI. primi: Mulrum gaudium perniciofum,nam ex eo ventriculi Av 'Cant. Magnttn gaudium eft ex rebus impinguantibus corpus : quodfi magnificetur valde Cr coming at, (ubito necat, C interficit, d" maxime valdepingues. Mohumenta literarum, Roa manig, cum primis annales id nos docent : Titus enim Livitis post illam Cannarum clademmemorandamsmulieréte — las duas, quibus falfo nunciata filiorum mors fuerat flatim (ofpyiibuseifdem vifis.Letitia expira[Je memoria prodidit, — Animaigitur affetlibus temperandum, tefte Principe, fic dicente tertia primi c. 4. La temperamento morum eufiodia— fatitatis anita & corporis fimul confiflit.Haliab.etiam inV Y heriacecap.ultimo fic: Gaudium naturalis est exitus caloris corporis ad exteriora, ejuá, diffufio, fi quafi paulatim factafuevit animam habet confortare,calovemnq, na« turalem in omni corpore, C bumores temperare,C* [anguinem i. ee temperantia." calorem augere,nifi quod quando femel. fubitumá, fit;aliquando interficit nar «ralis diffolutione caloris. Et GalV.de accidenti v morbo: Ex ira nullus unquam mortuus est,ex gaudio autem quamplurimi pufillanimes. FRAN.S £ ia diffe- sam. AN DR.Invidiam nil alid effe mianifeffrm esl quam bonis alerius angi. Boni no ab[lineve.Luxtria etiam tanta c8 fodit ast nibil fupra : quamvis aliquando ali videarur : nam Cornelius Celf-ueg, nimium ip dulgendung Veneri,neg, nimis abfli bofis confulimus,ne fibüpfísac femelli eri; maxime noceant bac omn VI.4it : Coitia esl fortis cau(an generamda podagta.FR AN C. Atqui) il quit, plurimi magis leti funr. Er Haliab.V T hewrica : 5i permatis fuperfluitas fuis auda in nec paterit eam expellere natura, in inguimibus fit Cv aii fimulextenfio, omniq, incorpore À " ma calefit in vafis, fita, febris: nonnunquam autem ejus afcendunt ad cerebrum vapores , ubi jenn morbos.Et Haliab.Rod Y coitum, e& EA nerem juveni, dicens : ridi situs juvenibus, Dixit ergo, tantam juvenibus convenit, eo quod juvenes e. dem ulii fecit snam primaterti fic * Quandod, accidit bomi pee Curandi Ratio. 229 flare veli? ANDR. ta faciam.Primum in bac re illud edico tibi,mulierofi corpus in deterius femper labi,tefle Conci- liatore diff.C X X111 fic aferente : Coitus fuper fluit as, C frequentia omnem pravam corporis acquirit difpofitionem. Arifi.quog, IV. probl. Coeuntesexoluuntur, Cr infirmiores fiunt. Gal. 2. defpermate: Non folum à ferofa bumiditate privan omnes animales particulas accillit ex fupesfluo coitu , fed C vitali [prritu.Et prin, XI1M. terri : Coitus ei ex rebus mag nocentibus [loinacbo, Cr dimiffto ejus e$l ex rebus maxime conferentibus. ArifI.ettam quarto probl.Plurimo coitu utentes manifefte inoculu, C anchis paciuntur. Et Princeps tertia tertii Cap. . Mtdtiplicatto coitus esl res no- eibilier oculo. Et Almanforis quarto: Qui coitn fpe utitur, oculorum babet concavitatem.Postrepletionem fuperflta €t venus.Haliab.V.Theor, stcibo bomorepletus aut potu coitu utat uv,debiltt as ejus fit corpori, enervatio nervis dolor iu genubusyvi[cerum oppilatio, generanturd, abinde bumores grofa.Cujus ufus fi boc fiat modofrequens, C afisduus, 16 bydropiis fequitur,aflbma, C tremor.Nam mbil obflat quod Paul. Aegin.l.detuenda valetudine,post cibum,c? ante Jsamum pracipiat concunbendum,nam nonnullam vult ejfe imer eos diflantiam,qua corpus neq, repletum,neq, va cuum dici poffit.1dem etiam voluit Gal.in arte medicinali, eum dicit: Tempus autem ad coitum opportuntim est,cum in exce[fuum omuium mediocritate corpus fuerit conflitutum.Cui affentitur Avicen., X X-terty dicens: Et oportet et- jain ne coitus fiat fuper repletionem, quia prohibet digeflionem & debilitat : neq, coeat aliquis cum adesl vacuitas, boc est enim nocibilius, C onerofiusnatura, & magis pernecans calorem innatum. F RAN Sat babes fed dicas qua- fo,quanta temporis intercapedime inter coitus uti nobis par edi: nec abvete percunciov. [cimus etenim quodam fingu- los noctis unius [baciofomellas fingulas inii/fe decies , citra noxam. ANDR. Abeant y, quosattulifH mibi, in malam crucem, cum bae fua intempeflva venere, nam mili confilium non placet alorim expleye luxuriam, onibi dum s0« CÉRIB,CHWI Cre [eTTUWAWI egrütationes perniciofe, fenectusg, matura fub(equantur.UL nde Cicero: Luxsrio[a juventus 10 maturamtradit fenetutem.Item lsb.de (enedl. Libidinofa etenim, cr im cmperans adolefcentia affectsm corpustra- dit feneButi.Galenug, in arte medicinali, fic inquit : Venereortm verojuxtá Epicuri fententiamy nullus c5 nfus fa lubrirve autem vera confert, fitamum intervalli in earum u[uadbibeatur,ut neq, vejolutio aliqua jentiaturC ipfe bomo quodammodo fente f actus melius [piv are videatur. Quod caput et tandem fic babezosullam capitaliorem pe- ffem effeyquám corporis in[atiabilem voluptatem.Sed.ad curationem morbiGal.redeamus.Servati i gut tr (ex Teb.Hot naturalibus, materia pit utofa digerenda videtur boc fyrupo: 2c. Amaract,falvia,origaunmentba,ab [ytitby ,eupato- rii, fumiterre, baccaris, lavendule,calamenti,pulegu, tbymi fatureia, [licados fin Ig. HI-J. calami aromatici, edoa- rieydictmm albi bermodaétylorum, bellebori mgri, finge uj. Rbeubatbari electi 2.5). fpica, fquinanchi, fint.2-R.ex aqua ufz, ad medium decoquantur inde colentur,addanturg, (yrupi de fumoterve, defticados,mellis vof. fin g. Xj. fiant [yrupivi funt qui errant,mea quidem fententia, olent cs baurire decotlionezn, fed appetentes fyrupas ex aquis 3octlaboratis, Quippe majorem decochioni vim Tis eti. (ut ajunt ) digito profter- effatyr : Oportet autem ca. uta, phlebotomentur jj, quo. ES 230 Morbi Callici gruanttamen quidpiam brevius defiderarem. ANDR. Mos gerendus eft tili. gitur 2£ axtingia porcine colliquag lib. j. butyrirecestis 3.vj. olei laurini 2.iij. oleivulpini,bypericonis, terebintbini,fing. 2.v. fl yracis liquidi "^ " : aqua camomilla,G vino creticojS ij.olei de fulpbure 2.1iij.cinnabaris 5j. B. mercurii extindi &vj.fublimati 5.j n quantum fuficiat, C fiat undlio. Quod fi compendium magn affedtas, 2L. Axungia colliquata ibretscig lt « grippe,marciatonis,olei laurint,terebint bini, fingulorum 2.5. mercun extincti 5.vj. fublimati 2. ij. C» fiat in mur- tario illinimentum : fed iflovum primum laudabilius, meo quidem judicio femper fuerit. FR AN. Memini quosdam fe dicentes fuffitu.laconicoq, tantum fanatos. ANDR. Quamvis nonnullis id evenerit multi tamen fuccubuevunt, 1dzo9, nifi cum de aegroto defperatum fuerit. uffitu omnino funt excludendi;tefte Galeno fic dicente : Aegritudo que non babet nifi unam viam ad curandum,velit nolit infirmus,oportet quod per eam tran[eat,* primo Aphor.Hippo- erates: Extremis morbisextrema exquifiteremediaoptima unt. Quamvis non negaverim [uffitus me tentaffe fuc» 10 ce[fu laudabili,im bominibus videlicet atbleticis : qui quidem fuffitus fuerint bujufmodi:2£.Cinnabaris Sij. myrrha, tburis fing 5.alocs bepatice, f[andaracha, flyracis calamite, benz.uin, fing.2ajmi[ce , & fiatpulvis craffor. 1tem alioquin.2Z.Cinnabaru Z.iü.m iyrrba, tburis, aloes, ladani fing.3.j.contundantur in pulverem, 6 cum fLyrace liqui do fubigantur, inde fiant trochifci juglandis magnitudine, qui finguli fuo tempore figillatim prunirfubditi collique- feant. tem 2£ cinnabari 2. G.atripigmenti, cadmea argentea, fing.5.Hij.tburis, aloes, myrrha, flyracis calamite, ladani.finanifceantur bac omnia, Cr in pulverem cra(Jum redigantur zevit enim hoc aliu potentius. Etfi fuperius in atblericis tantum boc fieri debere affirmavimus,accidit mibi tamen aliquando boc feciffe felici fucce]fu etiam in core poribus delicatis, debilibus:cr fuit ejufmodi 22. Cinnabari .ij.auripigmenti,2.j.ditamni albitormentille,gen- tiana;ben albi C vubei, angelica, fing.3.iij. fem.citri fem.acetofz,fem.ocimi,doronici fing.2.). cimnamomiganof- larum,calami aromatici;croci fing.5.ij.thuris [andarace.[lyvacis calamit e,benz.uin fing-9.0.aloes, 2 .iijj redigantur 20 hac omniain pulverem,veltum tberiaca formentur trochi[ci: Pofleaquam male fe babentes perpuvgatifuetint;cubi- culo claudantur,c (ub conopuo nudi carbonibus accenfisincumbentes altius fedeant: quos [emuncta pulveris pradi- Gi, five unius trochifci fumws,nif vis egroti difficilius patiaturper horam torqueat : nec fatis decidi potesi;quoties id tentandum : ideo non alio mehercule pacto,quam fi eundem inunxerisid ob[ervare poteris. F R ANC. Quod fi anima defecerit? poteritue egere conopoo tantillum caput educere? AN D R.Redle quidem,modo ne fepius id fiat.Sed perga- 13mus,qua copimus, Quoties fuffitus per diem fit tentandus,corporis babitus,annt empussat as devurfayfexusd poterunt nos edocere. Sed ut fortius boc ferant, initio cataplafma,quod fuperius enucleavimwsest applicandum cordi borad, .antefuffitum ova bina recentia forbeant affedti,aut cocblear unum [yrupi de corticib, citvi lrguriantyaut trocbifeum confechionis ejufmodi vorent. 2£. Pulverm eleduarii Conciliatoris, pulveris diamufci dulcis, diamasgatitonis, fing. 3.j.indecum aqua meliffeC [accharofiant cum ignotrocbifci. Evenit etiam plerumq,yut tam fuffitu, quam undlio- 30 mibus utentium bucca exulceretur , quibus ea poteris applicare remedia , que (uperiw dixcitus :- quamvis boc addere mon alienum putaverimus 2L. Rad.prunellorum fylveftrium m ij. ymarum rubi, roavum;m yrtilloum;fumach,caua daequina, forbariay pilofelle,gariofilate,millefoliistrinit atis foliorum oleaftri,odei balauffiarum fing.manipulum, ireos,rubea fullonumsconfolide utriu[g, centauree majora fing.2.iij.m)robalanorum citrinorum,conarum cuprefi, fing. X. Contundenda leviter contundantur, & bulliant ex librü x. aqua ferrariorum fabrorum, vini granatorum fucci cotoneorum, aqua plantaginis [ing.librayad medium concoquantur inde addan tir cum jam pene concoxerit, aluminis rocba Z.5.nitri 9-4j.diamoronis, mellis rofacei fing. 2i lic 2.4. bac colentur inde expre[fum fervetur in vafe vitreo,ex quo fubinde fibi colluat os affectus. Verium enimvero plerosá, vidimus egrotantes, quibus ostotum ad- €o depravatum Empiricorum incuria erat, ut cancri (peciem accefiffe unufquifa, [ana menris dixerit : illis etenim quamvis (uperior gargariffatio confentanea fuerit,boc tame conducibilius arbitramur.2£ .Decottioni pradidia 1b ij 40 unguenti egypuij 2.3.5. diffolvanturd, fimul, inde frequentius os colluatur. At fi gingivarums acceffern cr exulgerao — — , tio unguentotanto prius egyptio perungantur eedem, mundificat enim cim primu. C ut fepiws experientia compe- riyredundantem malitiam anie fi materia f'uperfluitas medicamentis fuperius enavratis, baud facile ceffe« vit cucurbitulis, clyfleribus, lationibus frictionibus, fibulis non parum doloris ingerentibus, Cr caterisid genus eít ab ore divertenda malitia.F R AN C.Pofl orís exulcerationem accedunt dentibus gingivarum mira diftidia;ut i parum Acafu abeffe videantur. Adde [pekaculum,quad etiam fputorum faditate cont uentibus naufeam commovent;ut non immeritotale [peüaculum fugiant omnes. AND.Ita esl:tunc boc pulvere non erit eis ab(urduim fuccurrere.22,8quil- * le affata, pulveris leviffime teflacei, cornu cervini u[ti offi fepie, offum dacylorum combuforum, con[olida utriud,, vofarum , (umacb. fing.2. cinnami, thuris, maflichis fandarachefing.o j^. alimini exu[ti dj. corallorum rubeo- tum rum c alborum fing. 9. tij. mufci granavj. Omniavedigantur in pulverem , ex quofrequentius cum gin, je. dentes fricentur.Superflun fuerit de reliquis differeve, de quibu fati dium fuperius. iod ^. Demorbo Gallico Melancholico. IR dpui unc igitur defleclat orat eriu, cum de pituito[o differere : ut tamen non fit alienum , qua feo eri igitur à face [anguimsinm ellant, five varicum, five quam vivendi formula, quam fi quantur annedere.Si per qu vibus gvo[fum babentibus [at ryum,quo vehementer eil fubtilis : & boc accidit quia fi do,réfolvendo etiam de humido fubflantificoymembra debilitant.1 , &ap.V LIT, cucurbitulas melahcbolia conferretefletur, Hac quidem vatio ifariam diftahitur, E Curandi Ratio. 231 &atione capitis bumores derivando, cucurbitula melancholia conferre po[funt , C ex balneo cutís incifione fubtilias Tum janguanem, qui prius fuerat craffor recte exbauriuntytum a, iqrinudines melancholica per totum fere corpus ver» famur.Unde Germani ganeis confetli, proptereaq, varicofi, ac elephautiaci, bypocaulis anclufi, quibus f[angutt evaf- fior plerung, (ubrilzor fit, sis utiliter curantur. Quo fit ut ex balneo non negaverim, inelancboliu pouifrmum, ( / ta men purgati corporibus id fiet ) fcarificata prius gute, cucurbituias, Optume fic ergo eos purgabimus. 2L. Epitbymi Crerenpis, foliculorum fena, gapillorum Veneris; florum boragimu, bugloffe,violarumsrorifmarimmenfJ«.ft ng malis rad.centaurea una joris ,polypodi,rbeubarbart[ing.3.j. fucci [cabio[a 3.inij.radices contundantur € ex aqua ad mt diam decotla diligenterexprimantur, in[lillentur inde (yrupiepitbymi C fumiterra quantum fat eil , finta, fjtü« pry.aut vg.Vel; 2c Syrupi de fumoterraymellis vo aces,de Lupulu,de epitbyino fim.15.aquarum fumiterra bugloj[ts 10 lupulorumymelij«fin.quantum fufficiat c fiant jyrupt vaut vij. Quinetiam, 2L 5r int ybi compofuti,de epithymos de fumoterra fing.5 3.8. aquarum fumiterraycapil.V eneris,bugiofaupulerum meli[fa fing.3.& fiant [yrup: nume ro V.FRANC.Recletuquidem : verum quod inagis c oncupifcit animus meus, vetices. AN DR. An dicis [yrupum, quà plerung, fine ullis uncliomibwus, aut aliu eju(modi medicamentis ad (anitatem perduximus quojdám maie affectos ? FRAN. lffum ipfam.ANDR. QuamyYis in gurguftio cordis mei deliterit hactenus.ut ita dicam.tetamen jubenie pra» trabatur in lucem,mibi etenim meum tibireconditum fuerit unquam. iventib.igitur adbuc anguibus, poficaquam extremitates utring, quatuor digitos men(ara àcatero corpore gladio fecueris,permtttes totum fanguinem defluere, mundatas inde carnes, lavatasd, ter in aceto, tum liquore buglo[fz, citrariaó, (ufcipies tbertaca optime. vitj. jucci fumiterra,lupul intyborum bugloffe, fing. 15.5. pol ypodii recentu corticum citvi fing.E.v. bac omnia ex vitreo vajeper Balneum maria in cujus fundo quantitas harena refideat;fubdito vapore ignism aquas purifamas rediges, 2o darum irj $.ger, addita uncta (yrupt de corticibus vitri vel de epitbymo, quotidie diluculo fuma, 1u f [yrupu à xl. die multos (ut pradiximus) Dto duce curavimus. ER etiam, quod imprndeus filentio pene praterieram, nonptateta mittendum , quo minus eger feptimo quod, die cat apotia Voret bellebors , qua couflabunt smferius , cum purgationeé humoris melancbolitite docuero. 22. igirur myrob.Indorum 3.5 florum buglo[fa epibymi fing.man,polypody rezén« tis femsnciam, contundantur bc priu, deinde ex fero caprino decem borarum (patio macerentur : fedulo expreffis omnibus, addantur expreffiom confection Hamecb. 9.iipj.diavatbolconis, diefena,fing 2.3. fucci fumuerra.s. jJ- rupi deepitbyioS, v.fiat potio.Secundo modo. 2Z. Elect, lenitivi,conf.Hamech. fín.2.tj.pulveru ena 2. fucci | umio terra [yrups de buglo[fa, 2.v.ex aqua fumiterra fiat potio.Vel, Q2. Myrobalanorum Mndorum 9.j.h. eputb jymi Crée tenfis, vieubarbari, fing. 3. contundantur bac leviter, deinde die noclca, im aqua fumiterra buglojjag, macereutury exprimantur expreffion addas electuavii lenitivi diacatboliconis fing. 2.5j.confect, Hamech, 9.1j.eledl.Indi p.Jrue 30 pi deepitbymo 3. bincfiat potio. Nuncquoniam fatis de potronibus est dictum;fuperesi ut de Catapot:i 4g amus,qua fuperiustibi pollscitus fum. 22. Igitur rad.mgri veratri recentu 2.ij.dauci, am[orum, piperis. fing-2.flovum bngioffa BB. mufci.gr.vj.epubymi 3 4j. contundantur bac omnia leviter, inde diem hüclemáy ex Yini crerici Tb. V. macerátdy potenter exprimantur. Hujus expreffionis 3.45 pulveris pillulavum fummerra,covbiarum amrearum jin 4.2.9.8 fufcia pias, fubagiteso, inde permittas exivcari : porro fccas & iterum inpulverem redaílas, ex eodem vino creto macea rabisut fupra, & boc quatev.Catapotia autem ejufmodi figillatim fumenda funt drachina pondere, Quinetiam pos tesl ingerit catapotium, quod ex pracipitato conflatur. F RANG, Quidnam boc verbsest ? ANDR. ER quidam pulyi Pmercurio confiat we boc pacto: 2. Aqua,qua aurum ab argento dividatur, Tb.1j.ar genti vivi 15... bac vafe vitreo, ore anguftoy. tosundid, argilla pramunito, quod ab altero recipiatur, imponantur, compages inde vajorum lato. duloobrürentur, ad bec fubdatur ignis ex carbonibus conflatue,ut femper imgravejcar, eoujd, quo tota 49 defluxerit aqua. Post bac phialam frangas, incujus fundo vefidentemplacentulaim rubeam , leviter extraiens, quod album inheferit projictas, rubeum vero mn pulverem redigas. Verum enimvero quontam ex pulvere )fío plurmapofa fent contingere noxa affumentibus ipfum,nifi prius debita fietet prapar atio, per noctem in aqua plantaginis, C acetofe.fing Z ij inde fu ignem in vafe eneo, fiv? teflaceo colloces. ferventes ferrea von diffculter omniaredigantur,ex quo poteriscum Lib catapotiumtal 2L.Electuarij Conciliatoris tco, tunecis berba quam Cardin benedictum vos n moduin fugat. Multos eriam lymphaticos,melata uraVimus, Quid pluribus moror ? Quartana irl quiae nfvsame a wefiant igne fubdiro: demu Cy seine linieolo: poftmodum "rebintbini : ; a JHAHEIP COhCifo 5, quos z "mj E LI 23 Morbi Gallici quos vas vitreum oris angu[Hi capiat, quod poflea obturato ore ponasin caldario aAquavefertum , boc finas diam wa; Gemá, fervere, pofhnodum repertum liquorem colabis: extractum qui fluxerit commifce ti ij illius adipis cof, e radicibus bellebori, Cr arthanita, addas mercurii extintli 2.viij. cinnabara &üblimati B.iiij. theriaces " 6 far üt fupra. Servabis boc diligentiffime: majoris etenim ponderis esl , quam tufortaffe veris. Propterea ie brc 1 omnino fuerit olei (ulpburati, cum aqua meli[fe , nonnibil agrum diluculobibere : quippe quoniam ,ut fuperius £X« plicatum fuit,magnum ex eo percipitur juvamentum. F RANC. Nimirum volo ne oleum bac,quod tantopere collau- daffi intactum relinquas : 1n hoc etenim in pre[entia mibi funt omnia. ANDR. Tibi nibil inuitus dixerim, Vitreum igitur vas tintinabulo (campanam bodie appellant) non abfimile,illitum figulari luto,à terra unius cuibiti men(ura, «neo velferreofilo fu[pendens , fub quo metretam vitream majoris circumferentia , cujus medio inyerfus fuerit £ya- thus [l'atues, Porro cyatbi fundus ferream brasieam digitorum quatuor latitudinis ex igne candentem fuflineat, ex 1o qua fulphur accendatur.Hoc dum comburitur vecentius faperaddatursinde fiet ut ex fumo a[cendente fufpenfum vas . brevitemporis intervallo guttatim in inferiorem paropfidem diflillet oleum, quod diligenter colle&um,vitrea confer- valis ampulla:mam plurimi femper apud me ponderis fait:nec me hercule injuria,quippe non folum confert buic mor- bo.fed bauflum per hebdomadam flomachi inteflnorumá torminibus ex materia ventofa frigidiorive provenientibus medetur. [plenis vitia corrigit, vulva,urines, difficultatibus fuccurrit ex aqua tamari(ci,vel capil.Veneris quantitae tis guttarum fex. Quinetiam tres vel quatuor gutta ex aqua abfynthü,lumbricos fugat. Item contra feabiem,impeti- ginem,lichenam flrumasó, illitum valet. Doloribus quidem podagricis frigidis mirmm in modum fert opem. Prate- tea male curatis ex inorbo Gallico, ad extrabendum vires ejufinodi pottum ut ducimus plurimum prodest. Nunc au- tem mercurij,quem vivum argentum dicunt,virestibi paucis abfolvam. Avicenna fecundo.Can. frigid. & bumidum ejfe dixit in fecundo gradu.Paulus vero Aegineta calidü & ficcum afferit inquarto.Verti nos cum Gebere,qui deve- 19 bus metallicisoptime o a dicemus mercurium bumidus e» frigidum palam caliditatem ficcitatemá, clande- — Jlinam in fe babere.Probatur boc ab eodemGebere cap.deeffentia mercuri,cum dicit:1n argento vivofimiliter neceffe e fuperflua demi,babet enim corruptionis cau[am terream, C aduflibilem.1tem l.2.cap.de coagnlatione merctrij: Habet fimiliter [ulphuris partes naturaliter fibi mixtas. quasvemavereper artificium non esl pofibile, Quam quidem , fententiam nobilis eisam Arnoldus agnovit, libro qui dicitur Rofarius philofophborum, dicens : Manifeffum ef igitur quod argentum vivum continet in fe[4lphur fuum boni fixum, ex quocoagulatur in aurum c argentum.fecundum diverfum dijponendi modum. Et Arifl.im Meteor, Argentum vivum efl aqua, qua admifcetur cum terra nimis (ubtili fulphurea admixtione forti , danec non quie[cat in fuperficie plana, ci boc est ex ficcitate magna , queinési illi, c ideo non adbaret tangenti. Quibus omnibus [atis conflat.terramtalem five (ulphur effe calida cr ficca complexionis, Cognofcitur etiam boc fua diffolutione incifione.penetratione,atq, corrofione,qua quidé omnia Crcaliditatem eitatem maximam oflendunt.N am deeo Diofc.praprio capite fic autumat.Virtusinquit,argenti vivi efl bomi, lis corrodendo inteftiaa. Et aggregator: Argentum vivum corrodit omnia,cuiobviat ex membrisi trin(ecis. Quod at- tem fit frigidum C bumidwn,licet per Avicennam boc comprobari pofiit, apparet boc etiam experimento. Cogno| i turinpronu mira ejus frigiditas per tacbum ejus, deinde per operationes, quibus agit in humano corpore:mam non legia time extintlus maximerepercutit, ac nervis, ut Avicenna afferit, dum tremarem,fluporem.convulfio tq, pATA- Iyfim caufat,magnum afferz difcrimen:quaquidem omnia à frigiditate maxima;qua illi inest, eveniunt. gem vero ejus offendunt fuperiores autoritates cim dicant,quod eft aqua vifcofa.N am ct boc mon fufficeret, nifi quos tidieipfum videremw offa corrumpere,carnemá, &v nevves putref aczrayeorum fcilicet agrotantium quibusEmpiricu. aliquis mercurium ipfum inunxit, FRAN. Hanc quidem fententiam aliqui minime comprobant e putrefact nontantum mercurio verum totum morbi venenofitati tribuunt, AN D. Fal[a quidem vatio ifla mibi videtur. mulieresin[pexeru,qua ex ea pigmenta conficitnt;ut palchriores hominibus appareant,eis es tum cariofos, tum denig, putrejcentes invenies Concordtatamen bac Geberis autoritate t fio efl imponenda.Inquit euim ip(e,a m vivum manifeflum efl quod mercurius appellatur. torum uj aqua vifcofa fubftantie (ubtilis,a/bati er cal. ipevatifiimum , unita tali unione per minima,quou[à, bue midum contemperetur 4 ficco,& ficum equaliter ab bumido,Cr quou[g, calidum contemperetur à frigido, Cr frigid. equaliter à calido. Gal.zameninVAL. fimpl.fibi nil deeacognitumfui[fe teftatur, non alia mehercule de caufa. quod tanta in eodiffidia fibscamperta erant, ut nonfacile quid potiffimum de eo fceiberet inveniret, Inde fa Mercurio Planetarum in; 10, propter variam ipfius oflentationem, ilitatemó, compararunt. Plato: Dot avit res natura proprietatibus,omnino enim quodlibet fecundum quod movetu pritm est : wtiq, enim nullius vei esl adbio propria;nifi quam fpecies regulat.Verum loc to tentia ) non eft medici, fedilliu qui fe altius agit. FRAN. Sat babeo, verum quid itain m Profejfores veluti conjurati flyli acerbitatem diffrini 3 . Nibil di coperti noxiis viribus , de. PU S Un m i LEE NT TEMERITAS coeat nam i le in priorem viv acit iant. FRANC. At vide quam infolener e jadlitem if E EE ERE ex cruris offe corrupto, pumili ju[dam, qui decies à diverfis : D.Hoc mibi novum non eít;nam. * anti mibi Curandi Ratio. 233 Srapptm imprudens praterieram,quod brachus Gr tibis decem diebus applicatum.fine ulli unclionibus miórbumGal- licum delet. FRAN. Expedlo quid boc fi velit. ANDR. 2L. Igitur emplaftri de pelle avietina,quod inguinaria bore nie dodlores applicari pracipiunt, Z lij. emplaftri triapharmaci 4d ignem confeci , diachilonis majoris, Á ngul. $.vj. refine pinee;Z. liquefiant bac adignem,Cy cum infrigidari ceperint, merc,extinttt. v. cinnabaris a 4. fublimati, 8.19. addantur, longo temporis intervallo Jpaibula enraignem comiifceantur,C (nt mos efi) ex Imteolis fiat (ut xta dicani) [aradrappum:: boc tibiis à genu,bracbiis vero à cubito,donec figna vemotionis advenermt applicetur. DeMorbo Gallico à quocunque humore contracto. RANC.Etfi diffufiw bucu[i, de hujufmodi morbo unicui2, bumorum admixto differuift vellem tamen ut potum illum,quem tibi fecretum a[cribisquo quidem etiam unumnquemq, morbun: Gall In recenter contractum fugas, 1o ili propalare digneris.Hoc tetamen agvé [erre non permittas, cum ego tibi non folitin corpus ip, fam»verum. & viram jamdudum dicaverim.. AN DR. Decreveram omnino ini Francifce nemini feeretum boc unquam aperire : tibi f4- inen virtutum tuarum munere, etiam majora dicere non dubitabo, Cum igitur aliquem ab ejufmodi imorbi jaculis recenter vulneratum offenderis,ipfum ejufmodi pharmacum quadra, ginta dies abforbere jubebis. Affumitur enim ca- lidum in aurora; pondere Z.vj. pro vice. 2L. Igitur myrobalanorum eubilicorum oelliticorum,l nort. fi ng.&. flor. borraginis buglo[fe vadicu,ip[arum flor. violarum.i ore, cAmioimilla f ng. man. fuc. fumiterra, boraginis,endivia, bugloffe.lupulorum fing. 4g. fucci pomorum dulcium;.vig. va th jyminte,jujubarum. pranorum. febejten, finig.9.x. ligeuritie munda; y. polypodti quercini flicados,rad, acort fing. men.j 6. feuz. feniculs dulcis;3.ii. fcotopendria, cas pillorumVeneris,callitrietpolytrici, fing.man.foliculorum fena,epitbymi fumiterra Jinig-3 8. agarici boni, B.xvilj. Dellebori nigri; 2 .xitü. aquarum it ybi, capill. Venerisfumiterra,buglo[Je fing. 15.19. vimi granatorum Te. radi. 2o inulebadere feniculi, apii;cicoree, (im.3.j.6. chamapityos, flicados,cbamedr. fru.2. (quinautbi,2.ij. eupatorii,2.ij. vheubar.3.iij. addita aqua pluviali q.[. arre & igne bulliant omnia; poftmodum linteolo [Bifiori colentur.pralod, exe pumantur, Ór addito [accharo q.f. fiat potus longw. Unaquag, ramen decima die dum pbaymacum boc affumferit eger,aceipiat ad materiam expellendam;5,h.iflius conf, 9L. Yurbitbermodatl.rute «greflis ftn. 2.ij. diagridii9.ig. garief. gingtberis,cimnam.fin.2.fi. piperis, gv.5. fquinantbufica,epithymi, falis gemme,fin.2.8. faudal.citrinorum, albsrub.crocet, fin.5. j. mane eleéto,5 6. rbeubar.2.5j. Xedoaria, 5.7. [acchari S. vij. & cum aqua buglo[fz ad ignem fiant troclufci. Sctas enm proerto,siidtos boc remedio fuiffe [anatos. Reliqua vero fuperius explicavimus, Decuratione morbi Gallici per gnum Indicum. $ Ed quoniam, quemadmodu i inedela ducerentur ab extincto mercurip.atq, ab omni genere pbarmacorum, farà explicatum arbttror verbis fuperioribus fequitur ut bac ligni Indici medicam. perfequar, qua pertinent ad novos 30 medicos, quibus utuntur bomines nunc potifimum fe vutius curari fic avbitrantes. Lignum igitur quod alii Indum, ali veroGuajacumnominant cx Taprobana, America, ndiad, petitum noflratibus medicis intervallo locorum minus tompertum eft. Ouidam putarunt AVicen. 11. canonis indilione Karonyloc lignumvememorare,dicentem : Karon esilignum Indum,cuju 2llatio ad rervam noftram multiplicatur, e8 magni juvamenti in negotiofía ure;torfio- tiis, diflocationis : non ab refortaffe,nam Princepsex Arabia genti dorum propior evat. Quamyis Roma,mibi fub HadrianoV l.Pont. Max.degenti fratres ab India cucullati exulcerat, min tibiarum vemedium querenti affirmavint jarejuraudo lignum duodecirn cubitorum altitudinem explere, crafütudine ulnarum duarum, folia plantagini non — difümilia,corticem cum nigri fubcineritium tos frucius rotundos,acidos, quorum [pecies oliva figu ram it rea morbus Gall, fimilem,medicos iius or difcutere viridi ligno,ex quo,quod nigrum. D et,palmam baberet.Nos quoniam viridi caremusycariofum dimittentes,id eligimusquod aqua non in- ^? natetypropinqtius vadicibus. Medicis valentius compertum eft quod in fuperficie [andalorum citvinorum colorem medio nigrefcentevefevat. dei croceum debilius admodum, femina c7 pueri vefervantycujus natitram vimá, cum nemo fatis recte deferipferit,ad unguem cognofcere quis potest ? quamvis ab u[u caliditatem, ficcitatemá, manifefta deprebenderimus,cum ejus decotum bibentzium guttur C flomachus patiantur intendium.Superioribus ciam diebus ficciori babitudivis bomines vidimorbo dide ihr potatione cum et bicam febriculam,tum tamen in» curriffe. Refine preterta summi non ab(imile ab eoin igne projecto flammis obnoxium,emanare videtur nec non de- actio prima ejus pinuis, Ge cvaffa colorem ladtis referens, mag: uei quamvisinedia tor jucantur yrarim fame vexantur. Poftrem Cam fit igitur omutb. * -Omnia contundantur leviter,c» nodum decoquantur ad tertiam,in « deftillationis o NN Morbi Gallici opem afferre videtur. Facta de[pumatione lignum pradichum decoquas,quou[, fuperfit terrium.Cum aun tepita vit,limteolo [biffiore colevur.con(ervetur quod inde fluxerit unula vitrea bene obturata; ne fcil. vis evanefcat. Huius decodi pro fyrupo xl. dies diluculo quatuor boris ante prandium, nec minus inclinante jam folequatuor boris Me canam 3v. figillatim tepidas bibat. Ad bec Y5.xx. celeffis aqua ligno primedocotlionis accedant ut ferveant ea dem olla tecta cooperculoquou[G, 15.xx. tantum fiant, ritu prima decodlionis in vafe oris obdudii fervato)banc po- terit ajfeduscum fitiverit five tepidam, fivefrigidam fumere. Quod fuperest, fi primam decolionem cum Jyr. rbeu.. barbari pradicto biberit affecbuscitius valebit. At fi vino lignum imcoquere placuerit majori cum utilitate curam ef- Jicies. Nam in pituitofis felici fucceffu ego fepim periculum feci. FRANC. Quid boc? Percepi àperitioribus medicis ligno iflo curantibus,a]feQtos in bac cura vinum bibentes nullo pacto fanitatem adipifcie ANDR. Recletu quMdem,at non minus egos cum decoclionem ex aqua morbofi biberint. Verum enimvero vinum decoclionis ejufmodi nullo pacto 18 ^ ebeje poterit, eficitar enim ex concotlione medicina valentior, quod adbuc neminem tenta[fc puto, at ego fapius in frigido morbo felici fucce[fu periculum feciy. FRAN. Sequereigiur. ANDR. 2£. Guajaci recentis concifi & eledii, Tb. rbeubarb. electi, 9.4. vad. centanrea majoris, D. foliculorum fene, man. fquimantbi, 3.8, cortufa bec omia ex Tb.xx. viti albi odoriferi,C? ejus aqua dimidio biduum macerentur, inde decocla colentur,non alio mebercule pado, quám quo fuperius est dictum : boc fine pracedenti yrupo uti poteris. Ad boc 2£. Guajacivecentis,15.). quam ex vini albi leviorisTb.xv.per diem macerabi sta ut poffea bulliant omnia, quoufa, reflent T5.x unc infundas defuper aqua ferventisTS.xv. qua fimul cum vino bulliant, quou(4, Tb.xx. tantum reliqua fint. Poffmodum colenur.ferventura, in potum prandentud, cenantuá, affeli.Sic curabis quos non foligm vittus renuitas fed etiam aque aufleritas terres ned, ab(urdum fuerit autumni tempore conci(um lignum quindecim dieb, cum uvis ad bulliendum ponere naim non. nullos ex bujufmodi potu fanatos percipies.lis etiam optime confultum fuerit.fi pofl decocti potionem ante prandium 10 patio unius bora, cócblearis dimidium illius eleuaris abligurierint. 27. Lini praditi fubtiliter pulveriz.atiz. fan- dal. rubr. ligni aloes, thymi, florum buloffe, boraginisyocumi, fing. 3.j, pulveris diarbodonis abbatis diemufci dulcis, diambra.fing.gr.x. & cum (yrupo de corticibus citri in pituitofa materia,vel cum [yrupo de cicorea compofíto in fans guineayquantum fufficiat,ex arte tum fiat eleduarium. Verum ut ves quam tractamu ad calcemtandem decurrat, deregimine fex rerum non naturalium fummatim dicemus, Hos igitur oportet diebus viginti bis die tantum come dere,nil aliud af[umentes,quaim pani vecotli binas uncias, accedat uve tbyminia praterza tantundem bibant aquam Jive vinum decoclionis fecunda pradidli ligni.Tran(adtis hifce diebus, panis albi bene ferment ati fine fale clibano rofli, $-j-tantundemá, carnis aut a[[a aut elixa,pullorum gallinaceorum, five aucupii ex (ylvis aut montibus petiti pran- deant,cenent verotbyminias uvas,recotdumá, panem, ad trigefimum diem. Quatran[atta $.. pamsalbi,carnefa, pradickas ponderis ejufinodi, c prandere,C* cenarevécte poterint. iCubiculum,quo fe continet eger, per eflatem ori- 30. enti fit expofitum : per byemem tepidarium, vel locus maximé clau us, ubi contmue lignorum Goni odoris fiat ignit, Nec inde egrediatur nifi à quadragefimo die : notte dormiat boris fex,aut 4d fummum feptem. Diluculo primam » gni decoclionem ex aqua cum illo fyrupo five vini ab/7, [yrupa bibat. flatimá, lecto cubansperiffromate,veftibuso, fu- dorem provocet,quem calefcentib. linteolispoffeaquam [atis [apevà, defudaverit,abflergat. Inde fubucula,veftibwi, pelliceis munitus linteo capite obyoluto;pracedens bora [pacio prandium, furgat,tum lotis manibus f acied mundata, decaclione primi ligni,nares €? aures purget, deambulans percubiculum : cui fi alvus ;Juppreffior fuerit balanomellir, elyfleréve ex prima decodlione lignisaddito fale,oleod, camamillino C» violaceo poteris eandem ciere quoreddmoffa- tith prandeat : pranfus quiefcat,legat aut ludat,ineridiamum fomnum pro virili declinans ; angorei uec inus veli- quos animi morbos fugiens exbilaretur. FRANC. Recocum panem jamdudum ingeftifli miln, nec quis fit (atis exo plicafli. ANDR. Imprudeni praterieram. ZL. pollinis farina triticea quantum volueris,non fine fermento congruo, 40 quam fubadiam quatuor digitarum cvaffitudinis quoquoyerfumylongu adunis duarum [pithamarum in paf oif. - e fact. ntabula figillatim. uam predicti ligni decoctum fumant,pro — m fi morbus expoftuloverit.[anguis prius erit t fumat pituitofus.pofiridte ejus diei pur- elect, lenitivi, 2.ij. fiat potio: quamtt exadlis quadraginta veft; midium iftius electuarii aff rum dulcium, pif 7 Tr Curandi Ratio. 255 falis gemma 5.5. bellebori nigri 5. j. polypody quercinis3. j. femimis ebuls, fing. 2. j. pulveris biere fimplicis, diamufci dulcis, fing.5.9.aloes elot « 5.5.theriaces 9.4.Contufis contundendisjcum [yrupo de fumoterre fiat catapotiorum tro« ehifeu. Verum ut mea confiliatibi credam omnia, (i etiam per aliquot menfes electuarium eum pulvere ligni confe- (um quotidie, vel alternatim affecti affumerent, ab omni derelicta malignitate liberarentur. Decuratione morbi Gallici peraquam philofophicam. R Eliquum eft cognita ingenii tui mira facundia,cognitod, amore ac fidelitate, quibus me femper profecutus es,tut Nea que alicui nunquam dicere volui, tibi condonare non derelinquam. Morbum igitur Gallicum fanguineum, ' eholericumá, recenter contradum poteris bac aqua philofopbica difcutere.| 2c. Aloes gepatice lote ex fuccolntybi Tb.j.rbeub.elecliradicum centaures majoris (Tbeuponticum vulgus appellat ) fing 5.5 6 quatuor communium frigid. 19 maj excoriatorum,fing 3.ii5j. capillorum Veneri recentisman.itij. uva tbyminia2.vj. pulpe febeflen,caftie extracta fing... pulveris trium (andalorum,aromatici rofaci,fing.3.j.fuccivo[arum puri,intybi cicoree fumiterre,luptilo- rum, fcabiofe, fing .2.vj. liquoris malorum punicorum,berberorum; fing .15.j. fucct boraginis S. vij. (yrup. de cicorea compofiti,de bugloffa,de fumoterra,fing.libra pondo: contundenda contundantur.& in vafe [ublimationis vitri con- fiato à faecis vino C» liquoribus pradiclu,dies oclo macerentur. Porro per balneum ferventis aqua, cui barene quan- tita fit commixta.fublinetur aqua. Verum vas ipfum operculo roflrato fit tetum, cui phialam vitream diligenter, ne quid ex commiffuris expiret,copulalis accedente ex lignis (eu potius carbonibus igne : ex quo cum clara tota deflu- xerit Aqua, rubentior appareat, phidlm removens,buic fimilem vacuam flatue,quod fluxerit totum [erva. Nam fanguineabiliofod, recenti malo plurimum liquores ejufinodiprofunt.. At in morbum pituitofum,melancholicumá, quo valentiw eft nibil accipe agarici praparati.iij. aloes elota ex fucco fumiterre.S jx. catapotii de aromat.Z.iig. 20myrobalanorum omnium, fing.3.j. fene, epitbymi, meliffevecentis, florum cordialium, fing. Z.tj. bermodadl bylorum, turbit, fing.2 iij. ive avtbetica,baccaris, (licados,cbamadryos, falvie, primula veris origani, [atureja. fing man.iig. radicum centaurea minoris, beubarb. fing 5, j.rad.hellebori nigri vafe qingiberis, nucis unyriflica. gariofilo- TYum;cinnamomi,cubeba,carpobal[ami,calami aromatici,croci fing. Se fucci vadicum ebuli;fucci radicinule, [uci ertbanite;fucci abfynth. fuccieupatorii fuccibugl fuccifumiterra fucch meliffe,aceti (quillitici fin. deunx vini cre- ticiyTb.x. theriaces optima, Tb.ij. pulpa febeflen,libre pondo : centundenda contundantur, sr cum fuccis c 1 iquorib. in vafe vitreo magnocommi[ceantur,cr fic dyes oto permaneant,inde fublimentur. ficut fuperius diximus. Quod fi ef- ficacius in atram bilem defideravera, tres aut quatuor angues, longos, ntgros,excortatos, exenterato[G,, tum multo fale;temparis aliquo [pacio.tum aceto pevfricatos,ut una colliquefcant, addere pateris, Nam boc non folo morbo Gall. ftd lepra, multisó, aliis agritudimibus, quas nunc pratermittendas duximus, maximeconfert. FRANC. Aveo fcire 30 quonam paíto [ublimatio talis fit egrotantibus exhibenda. ANDR. Cimrede cognoveris aliquem morbo Gallico cu» lidioriconfedtum,fex rebus non naturalibus obfervatis,ut diximus fattaá, prius pblebotomia.fi neceffe fuerit, non mi- norem buic inediam imperabimus,quam iis quos illinimus.Pofl bec a[Hate poteft banc affumens per domum deambu- lare: bruma verourgente éubiculo fe continere: nec interdico qtto minis pila unius bora [pacio ante cibum loco claufa fe exerceat. Sumat fingula quoq, die luce ap, 'ente fanguineus fivebiliofus,[yr.ro(ati,de fucco citri fing.3 6. olei de fulphuregr.x. quibu addantur prima [ublimarioni limpide;Zj. D. vubentis vera, 2 ij. quod eligendum bibat decem diebus , inde unoquod, die provocet fudorem. At fi cognaveris bumores non vocari poti imo di jus , inde í otem. Í à potione bac, decimo die 2£. Eledt. lenitivi,2is.vo[acei fing 2. 3j. drex eine pauxillió, fyrupi de fuccocitri : fiat potio.Poflridie »ad alios x.dies : que omnia fi nibil eduxerint.voret eger diluculorbeub. 2. addita tby- miniatv, r dehinc fublimationem predictam bibat,extendatá, fyruporum bauflum in trigefim. diem ex quo denu 4o folutiva reu! ien fublimationiparere bumores S shieiir ( as. md PEE onis purgationis genus vacaneum fuerit Aem pre[Lare poteri infrigida quoa, aqua.fi pradiclam aliam [ublimatio- nem cum [yr. de fumoterre, c de flicados, non omiffotamen fulph. olea propinalis. S1 autem ves po[tulaverit decimo quo8, die peculiaribus pharmacis evacuentur ab bumoribus afeai. FRANC. Quid fi ante trigefimum diem fanatus fuerit debetne otionem ad praflitutam diem extendere? AN D.Nettiquam: ippe quofdam decimo potu curavi: vorapriee deam dens unt accedere :c, Tüpt ores nf icodiiioers j : hei scri Lr * » De Ch . rgia. " - - z wbisquetum inedia,tumeriam potionibus tnt, fatis diximus: veliquum eR, ut etenim opera ab antiquis ma ulta, Homeri, Corneliió, Celfi teflimonio com ime nt fane[cere. Namevrpor die boc morbo,qui verendorum,inouinumá, j vris cr [plenis emiffarium vecte dicem. Apo e dde ic WV. primi fic a[feret z fü vero membrum apofte.- vllosqua. TA 2 T inc umtemundloriacerebri,aut ajcel. corp. d. altbez;Z, 3j. "ü ate pracipitet ipite - Satius igitur nine ovi,ac pulverib. com ^ ^ M : ; $* : D ex 236 Morbi Gallici Curandi Ratio. unguentum apoffolicum : vel f adbuc maximam, Aegyptium. Attamen boc unum [cias, precipitatum mercurima cum equali pondere aluminis exu(li commiflum mirifice mundificare. FRANC. Quid? ad cicatricem obducendaw valebit idem ? ANDR. Non, fed triapbarmacum cera,tum opem pra[labit : vel boc,quo valentius nil esl ;aduisnj., firabis, 2£. Rofarum,m yrtillorum balaufliarum«auda equina [feminis plant agimis, fingul.man. jJ: myrobalanorum Citritorumconortam ctprefft. fing. 2.G. acacie,bypociflidos.(Ing. 9 iij. Hac omma prius contufastribus diebus mace. ventur in acetofortiffimo,poffmodum in eobulliant quoufó, medieras evane[catstunc quidem pralo exprimantur,ex- preffum deinde cum oleis rofaceo c m )yrtino copulabis, litbarg 'yrio minog, additis, ceratum ad ignem conficies, ad- dita tutie (emuncia. F. RANC. Plerunq, fieri folet ut à morbo Gallico exulcerationes fordida,corrodentes, Jpongio- : faó, f «pius offa corrumpant : bis qusbusvemediis obviam eundum fuerit, explana inibi. ANDR. Bifariam procedit bac curatio: nam fi ligno ab Indis petito curare fuerit coufilitim, pluribus diebus pracipicato pulvere mundifianda vo funt uicera.. Nam quamva iplius potione materia peccans evertatur, tanta el tamen materia ulceribus conjunia maliguitasut nifi qua optimus operarius accefferit vix pofünt ad cicatricem deduci, At fi per undionem, fuffitumue procedis,ea tamen prius,que o[[a penetvarint,curare oportet ulcera,corofiva quippe,caverno[a,queó, bis fimilia. Ad effa non accedentia,unguento;fulit uà, delentur.fed os corruptum omnino Abradatur,cauterioo, inur atur juxta illud Avicen. V. quarti, cap.de Corruptione offe fic dicenti : Neceffeesl fricare ipfam,c? radere,aut cauteriz.ave,perye- niendo ad ultimum corruptionis ejus,ut cadant cortices corrupti,cy remaueat fanum.1taa,cum certiffimis argumen- tis offi vitium deprebenderis,aut incifione C'cauterio poterisoperari,aut cauteriotantum.Sane in obdndt oris ulcere Jpongio[a,corruptiorig novacula penetrandum erit usq, ad os imcidendo carnem affettam,que dil'geuter utring, pa- flea diduha limimeutis ex alboovortim Cr pulveribus obducentibus cicatricem per vim iif arciatttr : inde fiet,ut po« ftridie ejus diei fubjiciatur os totum noflris oculi vitiatum,quod cum videris bene fecanti ferro putredinem cario[am 20 diduces,C [anum àvitiato fepares: imde candenti ferro, carne madidis fluppis pramunit a, os uflulabi: Siverola- tius patebit ulcus, carnem prius trpcidere fuerit inconveniens : uam cute deficiente , non poteri ift fruflulatim, idá, difficulter ab offe diduci,non fine maximo fanguin fluxu. Sat erit igitur candenti ferro,quod minima fiet fanguinu mifftone , carnem ad os usq; vittatam comburere , tunc enith ex linaientis ejufinods medicamentum cuvalit qtd combujlum fuerit. 2L. Vermicis liquidiB.ij. ex aqua folatru five plantaginus irellos ovitres bui (yrivecentis Z9. ole vofacei ompbacini,violatishentpbarini fingul.2.3. Mifee fimul omma bac,c* fuat unguentum, quod locis uflulatis mirum inmodum confert. At ulceris cium antes particulas triapbarmaco ex olco ace 04, ro[acto ac Dytbaro yr, — — in mortario plumbeo fubadtoad veflringendam cauterii vitm illinies:quam operationem fi quis refomidaveritpoterig — — quorundam fententia per eupborbii pulveiz ende pervenire: fed mibi quidem non fut verifimile wt in profundo ulcere valeat is,aut ejufinodi quipptam;prater catteriumyquod curans D. Angelum, Wuflr. Reverendiff. Cardinals Trident, 30. erar Fifcalem;deprebendi, qui quam vu boc morbo minime teneretur, ex cale tamenequi plurimo temporisipacio contrato, Cr inveterato ulcere laborabat fimftvo crure. Multa medicorum manus, fatis bone ffo condu&a falario, ex. circumvicinis civitatibus ad eum fruffra confluebat : quo facium fuit ur is falutem pene defperans,mibi fe curandum. zandem tradiderit, Poflridie ejus diei, quoniam ulcus ejafmadi a cute Cy carne fere fholiatum etat , quiuá, medici aftantibus, vitiofam carnem cum offe corrupto cauterio concremayimu.. Diffici t didlu est , inter curandum quanta. fuerit viri conflantia conjuncta prudentia : enimvero, (quod didum citra invi am fuerit ) C. Mariopraflantiffimo. viro equavimus non (olim Augelum,verumetiam merito pius: quippe qui non folim teneri fe nol, terit. fed crus dmimotum nullo doloris argumento prabuerit. Sed st ad re peo tevor. oe PIRE S RIRI R edeamus, patuit quamobrem remedii c mnum- quam ce[[arat malum : ad medullam namq, pervenerat vu morbi , circumvicina quaó, corrumpens: quod tamen omne quicquid erat in eo noxii, Deo dante, duorum menfium [bacio curavimwu. FRANC. Hujus etiam CUT a argu mento innixus, tantum mibi polliceor brevi confore, u i ics me : x ; Apicem tuarumiu mei; , Md te ACCEdAMI, Abentiftme E veliquum est tantum, ut curandi corporis necefritate à Ad cenaculum accedamus, do OE i — — £ WRUSRURK RR up INDEX EORUM QUJE IN ANDREJE qe Mike Me ale es phe, ARGEAe OEOREo p Ia ee z CSRUSRU SR SR ipia — MATTHIOLI POSTERIORIBUS TRACTATIBUS, NIMI- RUMEPISTOLIS,APOLOGIAETDE LUE VENEREA SCRIPTO, CONTINENTUR. A: vxo e in Centro Saxei montü in V3, idem conver(a 142 dbietinavefina praflantia 139 m A^jceffus pulmonis tum per urina» purgetur 45.0 49 Myntbg Seriphi examinatio 198. Ejus c4 Lo - Centuria fünt fabulofe 33. 4d Judai[- Amaracuim non e& Partbenium 13. C" Sam- pfucbumidem ibid. Amarautbus est Helichryfum Dio[c. 19.non est Chryfoceme ibid. Amatbus fartiyam frugem ex me[fe aliena jn futt trasisfert borreum 10. ejus vulpi- ia religioso. flospaffevculum referens 30. e Diofcaridi pluribus in " ied P ravatumid. P Cmm defcivit $4 ACaculi 24 instr) Mattb. 34 Acacia legitima nos deflitui 192. Quid ejus Ambubeja 6 loco fupponendum ibid. Amicitia vinculum certifimum est cenfen- Acaciam alteram Mattbioli non effe afala- fus confiliorum c voluntatum 159 tbum 170.ejus biflaria ex Divftor.17.ni- Ammi verum 190 42 Vil aliud efl quam [pina Aegyptiaca ibid. Acantbium Mattbiol. 182 Aconitum pardalianches bomines eque ac pardos c Inpos TECAL17I6x Plinioomui- sm vencnoriii est acyfinum ibid, Aconitum Acerus 21, Acerus C Galanga funt diverfa ibid. esl calamus avomaticus Acer legitimum pro Amomo ice ipt Adeps Galeno quid. x^ EZ Adoreum femen esl tritici genw. — - 53 Adipem feu fevum qua animalia fiam [2d " qua Axungiam 72 Adtilatio maximaamicitiepefls — — 159 Aegrim Cr ej i inter fe diffe- TAB — 224 Atristria genera Plinios2. ios dua fbe- cies Diofcibid. [quama nigra ibid. Affeus animi immoderati à naturali gra- du corpus dejicistmt. gu Agallochum odorem reddere etiamfi £6 Jufiatur | 73 Agaricum 157. n agro Tridentino copiofam reperiri ibid.Optimi nota ibid. Agaricum vires [uas in paflillironfervat 30 Ageratum Dio[coridis cs verum Meets Eu-- patorisan on ml terreffris Adiiani is9.Gejn. 93. i : B, Antirrbinum t22.eju quatuorgenera — 125 condi 200. Lords iain He . Allium fylveftre 88. ges Tragi; ibid. 4 terim canini didi defcriptio 98 7 uU Amomum Amomum ex India in Lufitaniam-affertur 10. i Ammonium legitimum. nec Mattbiolus nec Medicus quivis alius vidit 190. Quid ejus * Btco (ubflituendum ibid. effe plantam v- cemifevam ibid.ejus defcriptio ibid.Opti- mi uota 192 Amperlum Mattbioli Lis dei effe oxya- cantbasn 179 Amygdala duorum generum 153. amara quomodo fiant dulces 158. quomodo ia- - fenipte nafcamur 159. dulciuma facultas tbid. viridium facultas ibid. — facultas 140. amare necant vulpes, an| 7 r6 P gallinas : iygdahe terza ut ferax reddatur 12. facile degenerat ibid. Andreas à Lactia Dio[coridem in Wifpani- k 13 cam Imguam vertit 158 Anembties vires " 96 Angelica co[to fimilis 1.pro apis Theria- «a fupponi potest ibid. Angelice femen 197 Animalia byeme geipdebia eur PN feant — 72 3 Animalia, qua in medicum ufum veniunt, battáquaquam veneno necanda 172 | es Democrat iip AMI fati "e 2 ici Antitora "05 : Antoram five antitoram effe legitimam Ze- doariam 2o1. preclarifmum contra T't- tena medicamentum ibid. Wie- cna [d SM T , 44 Api Jes matata ov é "m m : Aquileia nones Tbalietrum — '* 123 Arabes Medici ves diver(as confandunt & ibant diver[as faciunt 92 Arbores omnes vefinas olcumq;fundentes ca- liditate aliqua c ficcitatepollere | 222 Arbores quando facundiores 77 Arbores in filiquis suel ferentes 76 Arboris note proprie ex Theopbraffo 170.qu& perpetua coma vivent 146 Argemone altera ton esl Azgentinavecen- fiorttin . 39 Argentum vivum quid 25r. Eju vires ibid. Cur planete Mercurio comparerur. ibid. Quoitiodo extitghattr ibid. Argentum vivum contra vermes tuto daré poffe 158.datur partuvicntibus ibid. lavae turibid, folum aurum admittit , cetera metalla vejpuit annia 180 Argentina 132 106 Atgillada esl Pfeudovaffia Aiflolochiagi tenuem effe Clematidem. | 192 Ejus loco longam vel vetundam fuppoui m ; ibid. Ariflolocbia clematis nion e longa vulgo vocata 68 arifieteles que adt paffus 151. in bumana - fapientia ad miraculum eruditus , idem sbid. - Arifloteles unicum natura miraculum $4 Arnabo Pauli * Avicenna Zarnabum ve^ v prafentat Serapionu Zarnabum 9$ Artemifía Mattb.16.jus genera duo ibidem. diffevunt crafitudine & magnitud. 17 Arti bonarum calamitas 52 Arum Cyrenis acredine vacat Afpalatbum non est Aloe nec Santalum vu- brum E Afpleni foliorum divifie ; 167 Afperitas quid 68. Afperum quid lidera Afhbaltus Jidlaics 193. ubi na[catur — 195. Quid in bujus defeduin theriaca Pi vs mendum er Atticus e er Atticus fol. 214. Afiragalus — Attinia — - tira v 190. ejus loco. card um paient Aves leviffimum pr. vici Í Aurea Alexandrina:ufus. eui 208 Auri diffolvendi modus per aq. fortem. az — alius modit viec 176. Pm "c d INDEX defcriptio 86. facultates: $5. Bal[amita 61 Balfamumetiam.Tbeopbrafti tempore fuif- fé adulteratum 187. Novum bal(ami ge- nus ibid. Opobal[amum. ibid; Barbaria. Antiquorum 25 Bdellj. legitini nota 105: Beben albam rubri radices funt 105. Biflorta. feucolubrine 105 Beben loco in. Aurea Alexandrina quid cli- gendum: . "202 BrA vr quid? 2i Beluedere fel.2:« Bezabar lapis: 104 Belzoinum 214 Beta fybve[tris fol 2i«. Betonica duplex. / "o2 Betonica. foluzs.c i7: Betonica prima Pauli que ft HS Blattia Byz.antia101. miliL aliud effe quam, unguem.odoratuim. 104. Boletunycervinum nu -Bolus Armena orientalis. 106. Bolus Armenius verus. non eff terra fynopi- CA 133:0tientalis unde affer atur 17 Borufforum. dockorum. Laus 25 Botryn tberiaca compofitioni non effe ad- dendam 1 19i Box eth 101. e$. Alcyouium Mileftum legiti- ^o mun 104 Brion Marinum. Plinj i38 Britanica 36 Bryonia radix Epilepticis confer? 129. Bugloffum vulgara nonesl Civfium12. vul- gare : 20 Bulbw eftulétu & 4fcalonica capa naeft 3o. Bupbtbalinum Cord; dli Burungi examinatio igs Bux [ylveferis 198 €acalia E Calamus odoratus 12y Calamus odoratus to.unde deferatum uz non eft legitimus ibidem. verus ubi proveniat ibid.vulgaris es acorum: | 10$ Calamum odavatum non effe eam radicem, qua (ub ejus nomine uzuntur Seplafia 125 pro eo in conficienda theriaca quid fub-. flituendum : ibid. Calami lapidei non fant calamus axomati- E B cnp, " €alamintba. 187 Calamintba i Du e - Calculos in jecore facile gigns poffet a.2 fel-- leper alvum quandeá,excevmi — ibid. Callyphyllum Hippocratis he " Cancámum 58.ejus vixes ibid. Canes, cadavera venenointerempta devo- rantes invabiem agi 1:72 Cancri fluviatiles 26 Cancrum frequetibus medicamenti pur- 7 gantibus curavit Galenus i28 - —Capitis dolori cau[a A 27 * — Capillerum bumanorum ad. dudilia red- denda metalla magna vi 1:76 ira non e5 frigida contra Mauritanos Cap ; avira roz eff lachrymáqo eer ju ge- | 224 ' Chondrus Gracis quandod, alicá defignat 53 niger iion nera fecundum Arabes 25 Capreoli plantarum quid fint- 62 Carbones foftiles 142. Cardamemum 101.21. 42, H3; atttonyo fimile. Plinio ua. Grecorum ab Arabica differt ib.ejus tria genera 10 4.minoris not& — 114. Cardamomum effe duplex 192; Cazline alteriusvadices in: acetariós babexi 169 Carnabadium., Zarnabo, Avnabo- aut idem. fani aut (ubflitui poffunt 22. ejus viresib. examninatio. 98.102. Carnabadium. non effe Doronicum nec ctu- minum Aetbiopicum 20 Carolus .Vnp.in cenobio.C»bortis vixit 127 Carpefium Galeno.quid. 22. G uz ri Carpobalfamivice quid fubflituendum. 192 Caryopbyllorum. feftuca Saitaragi. prunum genus i98 Carum: 6$ Caffia &" Cinnamomum non est unius plan- £& Cortex 156. tnutatur in Cinnamomum, tion contra 153. Virgili efl Cneoron. 172 ES Caffia odorata 189. Optima nota ibid. Ca[lanea equina. 12$ Caflaneain glandium numero habenda 94. equina 104.1048 Caflareuns fele Gi fimum ubi reperiatur. 195 Catanance US Cataplafma [paradrappum 232 atapotiorum $cynogloffofacultas —— 212 Cauda vulpina. 197 Cau[as morbortum cur Medici nonpunquam. ignorent $$ Centaurium majus e minus 19$. Marinum. id. Centaurium mins 192 Chalcantbum ignetorrefattum pro cbalci- ti fuppani poffe. 191 Cbalcitis 14$ Chalcititn, fory, Mify, melanteriam in Mif- nia plurium baberi 19t Cbalcitim & Chalcantbum ex eodem me- tallo ,eafdema, babere vires. 19L Cbamadr)s & €hamepitys — ' 190 Chamaleo n'ger : 497 Chamaleon albus & niger 31. & 117. 18.6. Cbamaleanes 12 5. albus 162.€jus examinatio. 168 nigri examinati, 169 Chamefyt — fol.214. Chelidonium minus 62. convenit cum. Ane- mone 36.n Gracia acre in Italia. non ui CbefmmeXen etl Acacalis Bellonio 101. uon eft. - Acacalis ^ 104. Cbirurgorum in[citia eft Zea genus 27. efl nomengenerale $3 Chondrilla eff cichort fpecies 28.differt à Ci- Cinnamerm um 157.quid ejus loco fupponen- dum — — ibi Circta (fena Clematitis alteriu altera fbeci Clymenos — - & ad Cneoronnon effe Tbymelaam ne3, cha. maleam 4.6172. utrumq, Theophrae fli ÀCnearo Diofc-& Galeni differre ibid. Caccognidium. : 5 Colchicum. 88 Color fubalbidus v fubuigerquifine — 2; Color melinw qualis fit 6$.unde suglinus di - catt ilid, Condimentum ex am)gdalis pto ferims ca. nibus. r Conferva is Confiligo 124.6 126.ejus sx amimatio.. 126 7 Corcborus fol. zig Coriandruns 33 Corydalis fol.zig Co[ls. EU Coflum^88. Legitimum non haberi — did, Amarum lid. Catonea malae[[e Antitodum ad venenata fagittas 127 Cotule Elephbantina unde afferantur..— i57. Cur à Germanis ita vocentur Ibid.ab Ya. lis bacca, orientales ibid, Cotulain fetidam none[fe Partbesium | iz -Coulcoul & Hebulben nucleus 102. esl fla. phyladendron. 104. Cratonis exbortatio ad Mattbiolum. — 132. - ejus confilium laudatur à Mattb. fol.iz3. Crocadilium non effe idem cum Carlina. 3i Crocum. effe praftantiffimum in Auflriait Cretatuu aculeatus ag Cubeba 22. No[lvasCubebas non effe veraiA- vabum,nec legitimum Galeni Carpefium 192. vulgares baccarum generibus funt - efcribenda. à Mid. Cucuimer fat tyus. n Gracorum quis fit 15. im Lufitan. raro vi«. detur ibid. curuare dichu. Varro Ibid. vulgeris farivis ab erratico frulu tan-. tum differt lbid, Cucumi anguinu est fylvoffris 16. vulgarü . poneilPepo — aid. Cuminum fylyeffre 69. pauci legitimum ct» gnofcunt, yz. ejus genera plurimum dife. ferentia bid. Aethiopicum cattabaditn — e[fe Fucbfius negat ; 92 Cyceon Hipposratü quia $ 14 Cycamimaaltera ——— 0 E Cynosbati qualis fiuitu 6o frutiu pue colligendus ib. à Rofa fylvefiri ur. * Cpifu j Cyifus - fot. 24 I Cytifus 12. cur ejus imaginem Matthiolu m cominentariomonappinxerit —— 12 Cyrifum effe arbufculum non barbam. uh - ejus imaginem cur fuo loco non. ie &borio. did. — verit Mattbiolus M Chry[antbemum 39 Cytifum Diofcoridu effe Melilotum po^ €hryfitis 149 — TM. A xc -Chryfocolla 11.non el legitima 04 D. em Chryfocome 1$. Dadlyli mr M E . deme qui fint 23 Doi locoinTheriaca quid oppi Cicero qua perpeffas mala fuerit Dt Daucwóó.ejufpecies — P Cicuta ut interficiat Ui0 172. Decoctorum urilis confideratio de Qinsamomum 22.ejwplura genera .— 23. Demoflbenes qua perpt f uerit. 209^ Dendromalache COMME 4. Defüilandi (cieuia Medica nerit - LO. DE ES OX. Diatriafantalon 20$ Didlamnus albus non efl Tragium Diofc.132. . Grisz án Creta folum nafcitur 173 Diüamnus Creten[is alter 32.466; Didamnum 1$9. Optimi note ibi. Diofcorides fimplicium parens 83 Diofcorides exactiffime medicam materiam pertraclavit 149 Dilutum quodlibet, fi coquatur, vires amit- tere 20j Difcentium conditionem effe duplicem — 89 Dolicbus 28* Doronici Orientale non efl Arnabo Pauli 98 Doronicum non eft Aconitum 171.n0n efl ve- neno[uin 172. ejus examinatio..—— 7l Doronictim Europaum ab Orientali differt 87, dulciffimum 91. veterum a vulgari noftro differt ib.vulgare non efl Mamiras 36.97.legitimifacultas 97 *— Doronicum 199 Draba caput in Diofcor. effe adulterinum 170 Apis Grecis fignificat glandiferas quafcun- que fhrpes i25 Dubitare de incertis virtuti potius quam vi- tio afcribendum 62.de difficilibus licet 5á DulcicbinumMamira efl 86.7 granum ze- lin differunt 87 3yfenterici frixis C torrefadtis alendi | 3i E Elates duo genera 2j Elatine 181 E'AaponausAcs 2tt, Ejus bifforia ibid. Elaoitli 23,non defluit ex palznarum cau — dicibus 23.29 Eleduarij ? ? febelen parandivatio - 214 Elecl.ex Guajaco. F Xy Elect. veflaurans vires a gall. lue reconvale-- fcent. 235 Elepbantiafis quid 220. € 221. unde dica- tur 221. dua [pecies 26. prognoflica ibid. Ellebori nigri. altera fpecies 126. fucco fa- gitta illinuntur C venenata redduntur 127.£0 — quadrupedia pejle labo- E7771 127 Elleborime i82 Elleborifmus 120 Elichryfum 197 Elifoth [eu berba Gladiolus tnde 104 -— Xlixir C aurum potabile idem unt. 177 — Emplafhrum album Democratis 12 — plofepertmnei p uijeti plures pecies — 198 - 4 24. bis in anno floret. ib. dieesrarcaum: ho 7 Emüas 0 Eos vue Emphrbum — n Á ni gallisi morbi plurimum | Gy conferunt IM F Fabaeraffa : "ton m genre daran iid, ui ibid, Graci tnoninnes , em j ABrSSVIUE e Fel decrepiti fenis lapideumfadum — 165 Ferdinandi Archiducis Aullrislaus — 211 Fatum nutriri [anguine men[liruo 107 Faniculum barbaricum 190 Fraxinus in Hetruria nafcitur 12 y. ejus ligni fcobs non est venenofa 774 Fuchfilaus 2l Fucus Marinus fol.2iz Fumaria duplex 122 Fungi ceryini bifloria 14 y. vires ibi. G Gagates 39.ubi reperiatur tnaxime ib. Galanga 56 Galangau majorem tian effe Acorum | 202 Galbani optimi uote 193 Galenus qua mala fuflinuerit 151, negligen- in ter legit Diofcoridem 44.parem non ba- let in Philof. & Medicina 4j ejus non ejfe librum illum;qui de fubflitu- tis mandati infcribiuur 192 Galiopfis 174. Gallicus morbus à quocun, fovetur humare 220. non €51 Elepbantia ibi. Potefl Ele- phantie accedere 221. «tum fola pituita non complicattty 222, ab epare dependet 226, Caroli Francorum regis tempore e- merfit 226. qua membra primo inficiat- ib. ex anbelitu etiam quandoq, contra- Aitur tb. fola contagione gra[[atur 223. non efl Mentagra Gallica luis biliofe firma & curatio 225. pi- tuitofefigna 226,ex pituita falfa , ibid, ex pituita cum [anguine complicata ibi. Melancholica figna 230 Gallina 27. Belgarum malum prabent ali- mentum ibi. Gallorum fuperbia c vanitas 22 Gargari(mus 22y Gaudi commoda C incommoda 228 Gaudij commoda C» incommoda, 228 Geber Chymicorum princeps —— 126 Gelfi fFninum 112. €7 198. ejus exatminatia E 114.07 173. Gentianula 182 Geranium 213. bulbofevadicis a2 Gnigidium 29, Cr 1$1. non eft Cherophyllum ibi.non efe Cheropbyllum 196 Gladiolus berba fen Elifoth 101 Glaudes omnes eut confetutit /— 9. Glaucium UA Ce Glaux Matth, EB———L Glycynibiza "ui non e[t i Diefcoridis ua eju frudius aculeatus uj. duplex ibi. eju fuccus - ; 187 Gnaphalium — Co A44 Gnidium | grani non eft Cneori fiudlus 18. 44.6 Thymalea provenit ^ie. 32 GM kie Dulceghinum dag ; : Graxum Alzelinun : Saco Sylviu in Gal.ver(at Dii 4 ; Afia ia quid 229.cum virtute nafcitur? via tatio 234. in vino decoqui utiliter potefl ibid. decoclum biliofis &* melancholicis gallici minime convenit — 222,0? 226 Guajaci decoctum non convenit omnib. gal- lica lue affectis 68. ejus parandiratioib. cur longa opus babeat coitione 69.excal- facit ibid. quibus admifcendum in bilio- fís affecibus 7o.decocto dejectoria femper admifcenda 129 Guilandimi ignorantia in Bebenrubrocen- fendo 174 Calumuiath in Cedra explodit Matihb.122. in Amello manifefla infcitia 12 y. Apolo" gia N 133 Gunmie pruna [ylv qi vel cotonea tnalos vel euflera cerafo in Tberiaca compofi- tione probatur 192 Habz.elin quid 907 Halofantbon ef ferma ceti 1134. Opinia Mattb. 4 Harmala legitima 126 Harundinum radices quales fint 21 Heinatites Lapis 97. ejus not 10$ Hedychroi genuina parandi ratio 194 Helenium 210,211 Herba divi Guilbelmi 182 Herba tinctoria 106 Herba venere cur quadam dicantur — 21 Hermodad ylus 106. verus i3. non eft Ephe- merum Colchicum ibi, Hippocampus ra. quid fit ambigitur | ibid. Hippocrates exjoye genus duxit 1y1.dH& 1a. -«ommodafufinwerit —— ith Hippofelinum ums Morcitres in Bohemia reperti lac prabertes 144 Hircinum lac Epilepticos anat — Hirculus berba Hir(uttum c fcabrum idem wpehidi. e afperum non est idem ili, Holocon:tie Hipp. ef dulcicbinum cdifet — 37 à Molyo Homerus unicus ingeniorum omnium fent € vidor Hordeum Horminum 3 — Hyofc yamum album non vidit Mattb, n4 Hypericum 192. ejus fores a quales int L4 Hypocy[lis 190.Non effe. fergem Hy[fopus à Jafmmiolenm exLeucaii - tiqui na. ejus facult Jetur effe totiw (apr i pa f. ] x - Tus fuum mon. inobcuros die 5 4 r effe. Fhiforia v EON- BE BOE in Illyrica praflantior cater 1$7 Juncus odgratu 189.C7 102. de eo Montcho- YU error ib. Susiperimi ligni fcobs veneuofa noneft. 124. " K Xaby bifl.13.prabet alumen vitrariorum ili. L " Lac fcifile 27.quomodo paretur ibid. Lacca Arabum 23.bi gianatur ibid.duplex ibid. Lagopus Er Lampbanafol.213. & 61 . Lappago fohzis Xapis Arinenus 106. ejus examinatio 116. co- lor ibib. a ceruleo in quibus differat ibid. non dandus pueris 153. qua. quantitate fuimeadus ib. Lapis pbilofophorum 179 iLapidis in bomine generatio quomodo fiat 18 4.£t i gignentiaomnia in jecore etiain effe i85. amygdale nucis magnitudine in jecorewiuliera effe repertum ib.in buma- nofelle gigni ibi. iLapides concrefcere 142. quantsmcung, la- vigatos nibil ab imnuato coloreimmuzari : - poffe. 203 us lignorum loco ad ignem qua 3 utantur 147 3Larix Plinj 146. noflra eadem cum anti- quoruin ib. ardet , «enira Plin. c Vuru. ib.€7 182 5 Laferpitium 67 - Laurentius Pbryftus minus rette de gallico morbo fcripfit. 223 Laus ex alterius ignomiua malepetitur 122 «Leiitiam nimiam gefftentem. non minus —À — .. quam murorem exitio e[fe 228 Lens aquatica altera fol 21$ Lenmugimum remedia —. 184. ALeoniceni laus p 1$1 "Lepidium cr beris Maranta70.una Ó* 6a- B dem planta ibid. : : —— Lepra quatuor [pecies " 21 Leucacantba 32. óg.— : JAeucotum Atrici da ocarunt — 114 Liber de Tberiaca ad Pijoneninon v5 Gale- : ni is um 45.0 51 - Ligni in Armenium lipidem mutatio — 142 Liguflicum RO PE Lum convallium 122. non esl polygonati 123 Jojbermon .— EET] erd125 C 213. pere note iid. Í enio 162. C 165 Lupinus Bifparicns ma 123 Luxuria aliquibus mo Wenhuhquam . epemprejat 77 E dyehus. : NT 24 facultas br ufus T — Metallica corpora omnia fere calcata fol-. Olyra 5$ Moly Homeri eft. Cynoffatum feu aglao-. Opopanax ex Heraclea tantum profinir i^id.qua vitanda ibi.caducorum reme- di4 141 M amiras e Bulbocaflanum e[fe diver[a 9o. poriferum à Diofc. ibid. es rutafyly. og ejm; bifloria ibid. earundem cum chelido- ejus defcriptio 98. non et boloconit 99 mo virittmn 91. ejus facultatis examina- Montani lau C incommoda qua fuftinuit, tio 96 i5t Manardi laus & incommoda queperpe|[us | Morbi Gallici Chirurgica curatio 235. poo ef pg liguumlndicum 23;.[anguinei figna 223 Mandragora eradicatio 93 cturatio ibi, Manna femen 124. ubi colligatur ibi. apa- Morbillis cur & adolefcentes c fenesinter- floribus fubflratis pellibus legitur . 76. — dum tententur 107. quidam citius qui- ejus & vo[arum dejecloriam facultatem dam tardius afficiuntur. 108. qua atas ignoravit Galenus 128 — te ut plurimum fiant. 108. corum catifa Marante laus 165 ^ 109 Marum legitimum 196. Quid ejus loco in. Morborum genera multa , quorum caufa c Narciffus Theophr. tiec Colchicum Dig fcor-88.vocatw Eringium £r Solanum fos Theriaca compofitione fit fumendum 195 — natureignoramtur 222 Marrubium 188. Morochtbus lapisubireperiatur — ng. Martagon 34 1j Martiapanum facultas 124. Mufa.fol.182.Ejus imago 7 Maslacb 103102. Mumia aniu Medicum ufum veniat | 212. «—— Mattbioli laus 82.adverfarios duum effege- — effeduplicem. ili nerum 152 ejus virtus & doctrina 154.55 Mjle Galeni Co Molj Diofc. D ejus cominendatio 149. ofores 1j0. Myrepfii Codicem Gracum umumeri fca- Mauritabis Medici plurimum debent 135... teremendis — i9 eorum fcripta vitii fcatent $7 Myrica duo genera z^ Meconium ab apio differre 196. Myrha i87. Ejus felectio. iti. 4 Medicamenta clementia qua dicantur i29, Myrtinum ol.58.quomodo paretur, E Elethive purgantia qua? ibid.clementia N : in morborum principiis cit utilitate pro-. Napellus Moyfi. 144.4 145 pinari ibid. Eleddive purgantia cum cle». Napifemen 1$6.domeflici emen proflantiw mentioribus mixta quid preflare point — comtra venena quam [ylveftre ibi. i20 Naturam plurimum variare folaé9. - Medicine preflantia 143.Cr 149.Eju paries, Nareiffus byacintbus bulbi. 13 Nardi Indica optima nota 189. 1n bujw de- - fetu Celticam fubftiui poffe. ilk 7*3 Nardus Celticus 190 | Nebulonum fycopbantarum munus.— 133 1,49 Nicol. Myrepficu diligenter fcripfit deme- dicaimentorum compef. tuy Nigella citrina 22. quid 6a. tnde dicatur 223.partem [2077 feu Qaguantviau)v Cu teris effe praferendam 149 Medicamentoium. fimilitudo plures fallit $ Medica materia dus partes Medium T 181 Melancholicis an conveniant cucurbitule 232 s : ; epe ve 59 Nibiltam effe pravum £x ineptum quod Melanteria | é ; Melntbium pro Burungi non effe famen- non fuos reperiat admiratores Qr appro» T dum xcd batores. O56 Melegheta 22. nonesl Cardamumibi.unde Nirum — 105.C125 231 0inen 3j. Nux Aegyptia 102.7 105. Farfalachb.102, 87 " Melilorum — 17 — !05Yomica C Metella CET Melochites lapis vulgaris genuinus non est * UT Obeforum corpora afoduis purgantibunte : Mellisoptimi nota 195. Qualein componen- uu dicaimentis extenuari. ihra 39. quid figmficet. da Theriaca fit eligeudum ibi. vetuflate pen amarecere ibi propriumej Na peg n illi admi(centur ferva 4 2o, fimum HHEMMET Ap uet MenfIruus fanguis qu peccat 107.ejus onte E n malitia ibid. in qu. rur partes Oenanibe berba : "MEC ib.non e(l Bm lcstr tu Olea (ylv.eit fpinofa CGU UOS AUN. Pee Olei ejusdem Mauthioli multiplex utiMtas — Mentagre nomen unde? 223 — js. ex ligno gnajaco conficiendi vatip — MentbaSarracema $8 " esi nd a Mefues in componendis medicamentis pri- . oloconitis Hipp. eft Moly Diofí. 92. ejuek- - mastenet cen[ura in Lufit. 4374 . aminatio oo." 27 er reiterationeim calcinationis 76. Ononis flore luteo duplex. 190. ubi nafcatur ibid. ab pulis Im- Omofma — 5 tricem vocari ibi. an legitimum fit. Opera laudandamonopss —— [pecies fecundum Plin. 36 Opium, quod paffim babetur, ^N Y "a cd Ua97 nuinum. x Bm ,* tuuc H6 Mixa- ie deinde ot phetis terisffri; Acliani 8$. mon e. Optimi note. "TT Ü IR INDEX Á ] j 64 Oroconitis Diofc. $$ Ofrris. fol.21 Oris Indica, - 212 Ovorum temperamentum , 1774 |o Oxjyacanthefrudw duplici nucleo 126 Oxyacantha 170. arborem effe non fruticem, iiid, i P. Palitrus 24. non e$t Agri folium ibid. Plinij & Theophr.non efl idem cum Diof. ibid. Palma - 1$4 Palma Blate. ; 19? Palma involucrum 25, Elate quid. ejus bi- floria ibid. Panax 63. MefuisinPanaceerror — ibid. Panicum pratene. 124. Panis recocli parandiratio 234 Papaver Corniculare flore rubro 182 Paflilii violacei quomodo parandi 20$ Patala five Patalena 7j Paulus notatur à Mattb. * 96 Pelacinum. 183 Pentapbyllon, i$2 Pepo quid 15. peponum facult. 16 Periploca 182. C 196 Perfea arbor 25. differt à Perfico. 26.173 Perfici floves aJumpti nocent 2j Petafitis i21. radicispulverem contrapefltem facere ibid. eju examinati 122. Effeper- fonatam Plinij ibid. , Petrofelinum 33. C 188. Macedonicum 183. Quid pro Macedonici femine in tberiaca compofitiene fit (umendum. 188 Peucedanum 67 bharmacum ad capiendos pifces. D Pha[zolus ab omni Eruilia &* pifo differt: 28 eorum comeflorum incommoda 26 Philonium Per[icum 205. an piper album an "papaver album buic fit addendum | 214 Phlebotomia quid 229.eam uon effe admini- flrandam in corporibut que longas egri- tudines funt perpeffa ibid. Phu Ponticum 192. Quodfitoptim. — ibid. Pbyllum D Picea C pinus t7. ejufdem generis, fed fbecie tantum differre 12 4. borum folia qualia e 125 Piceam alietis folio efie,non pini Pinus Tarentina 2: ibid. Pinorum flvas e[fe in Bobemia frequentifi- — mas : - 147. Pile parve ufu. 227 Pimpinela major 197. unde dicla 34 Pinguedo à frigiditatefit 7 Pinus 14. montana non efi picea u$ Piper nigrum 182.rotundum mon effe Cube-.— bam 134. longum 186. longum domefli- cum € fylveftre veperiri, ibi. Aethiopici 2 defcriptio 14 Pifum fylveftre 21 Pfafiare s [7 iflac ium — e € 197 Pix liquida nunquam [ua fbontefluit — $5 Plante varie pro variis regionibus vocantur . 35. quando crientur & diatentur. 77 & dere 35. Plantas fecundum (ubflantiam conferri in- auditum est 167.nulliu plante (apores ut nec facultates ex facie illius immutari. 174.Nullam effe qu& propria careat fa- cultate 186 Planta ex Hifpania allata. 210. Ejus bifloria ib. vires. ibid. Plantarum fpeciem non genus color immu- tare potest * 63 Plataniplures (ecies. 125.Orientalis — ibi, Platonis divina prope ac caleflis aoctvina.151 Platonicos paucis demptis fieri Chriflianos ibid. Plinius fibi ipfi contradicit 146. ton fati fibi conflat. 10. epe aiv» ex Theophr. Lari- cem vertit 147.ejus locus veflitutus | ibid. ejus in. Agarico erratum 147. autoritas defenditur 157. notatur 146 Podagra caufam fortem ejfecoitum — 228 Polemonia i 35 Poligoni genus quod centum grana officina vocant, 182 Polium. 189 Polygala 29. à Matth.commentariis [ui cur non a[[cripta . u vd Pompbolyx legitima ubi cre(cat y2 Populitria genera 125 Portulaca arbor * 183 Potamogeton 38 Poterium à pruno fylv.diver[um. 32.87 215 Portus Mattb, ad gallicam luem recentem 233. Pracipitatum quid toin capito ep 4 eenpodagepti em Sae s ' Píeudoacori radix non eil acris 56 Pfeudomedici (unt , qui uno medicamento omnes inorbos curare volunt 96 Ptifana undefiat 52.crudaqua fit ibid. bor- deacea Cr triticea apud Gracos reperitur 53 fitim magis extinguit quam aqua 7o. ejus facultates, ibid. magis humedlat quamaq. 70 Pyretbrum Ghini. 426 Pyrethrum Luce Ghini nan$. Mattb. ibi, Pytbagoras omnium Philofopborum parens. 150.6jut fhoYS. ibid. ualit um fere folo guftu cognofcuntur- 70 Quartanariis [yrupus conveniens 120.Ellebo- rfmu : 120 Quinquefolium Rhabarbarum 31. Gr 197. Avicennae Gra- «orum Rbaponticum 31. à Rbapontico differt 62. ejus nomenclatio 71. ejus vires 31. potum. convenit Dy[entericis 2i. ejus imago 181.»m ejus dejectoriam macera- Hone,non cottione excipiendam effe. 205. ejus in febribus diuturnis ufus in fyrupis. 129.Fjw loco Ponticuns fubflitui poffe i$ Rhacoma quid [ x zn fint veneno[a 27 duplices funt lá. : "alit at. y 188 Rhaponticum ex India etiam c iie o7 een : she finicum à Barbarico s ju aeo. oM 2 iganum Per, ! TE Mai »i icone P 7 INMM Sibenetz, Meer GHNMMMEE 7i Rhavet[chéni 72 Reprehendere facilius effe quam docere. 156 Refine colophonie due peces 78. pina tria gentra79.liquida & aride inter fe diffe- runt 79. liquide quo tempore legantur ibid.optime z 56 Refinifera avbores que C. quot [int 79. non fundunt gummi aut vefinam. quando adolefcunt i 77 Ribes 24.vulgari nonefl eadem cum Mau- ritanorum ibid. Roccha de Turchine 101 Rbodij oleaftri bifloria 12 , Rorifmarini genera ? 66 Rofa 186. Dama[cena 24.undedidla — 25 Rofa Per[ice apud Avicen. quid fronificet ib, Ruborum C rofarum differentia 6o Rubricarum tria genera 106 Rubus caninus 59.6737 Ruellium inGallia tantum rei berbaria ope- ram dediffe 10t Ruta Sylve[lris $3. C7 32. € 63. C 101, ef Harmola 104. S. Sabinam bacciferamveperiri — 124 Saccharum. atbafer 106. quo. pacto feipfa multo dulcius efficiatur 178. ejus prapae vatio.ibid.esl duplex 75. gracis improprie mel appellatur 76. antiquorum ibi. Saccharo harundinum | inebriari. bomines Strabo affirmat Sadethur nonesi Glaucium — roZ" Tog 193 Sagitta o fehzg Sal ad aurum dijfolvendum quofacto pra« parandus 178. communis ufus nece[[arius 177.ex offe bumani capitis - Ha Saliunca 22.€ 57.non e$t Pfeudonavdm 22. à Celtico Nardo differt 134.0 202 Sal(a parilla est Smilacis fpecies u2 Salviam Gallos perferre - 197 Samp[uchus & Amavacusidem — 12.8732 Sannicyla dentata : a2 Spi m rubrum $4 SaktaJa noffri ufus legitima c Matiritano- vum effe P. 1546 8 Saporum invadicibu: difümilitudo unde. 86 Saxifragan7. non efl betonica Pauli 8, le gitima 125. ei quid fupponendum. 2 Diofcoridiseffe Pauli Betonicam Scabrum: . - Scamonium P^ Scandella est hordeum mimy 7. ; 210.28 examinatio 199.e[fz vadicem pere- D LE je I N S. $acoli 123 AS Serapi de colcbico error E Seyapio inter Arabes in fimpliciumliflovia! Talietvitves fpecies 122 - Telephium 30.ejus defcriptio 1o. vives c» fa- cultates ibi, Nicandri Scholiafle quid 135 enarranda primas teuet 2 Serum, cum oxymelite paratum cur' non corrumpatur.204. Serum comanunis ufus non efje improbandum ibid. Ouomodo pa. Telyphoum dicitur Scorpioides 10 vari debeat in couficicnda bamecli ani- — Tempusverum omnium pater 149 doto - iid. Terebintbina reftua. legitima 189 Sefamoides minor 182. Terra Armenia. 106, Lemnia 106. Synopeia Sefelos quatuor genera. 189. Aetbiopicum unde babeat nomen i33. ejus bifloria ibi. 162 ufus ibid.Lemniam mbil aliud effe poffe, Sferra cavallo 13 . quam bolum Armenam nune feplafiis Sideritis beraclea 213 . didlam . 190 Sifer effe ecachul iz2.ejus ufus ibid. Teucrium 24 Smilax bortenfis 29. 62.afper curat galli-. Thalidizum 324 cum morbum n2. glandifera 197. Tbeodorus notatur pluribus erroribus — 147 Smiruium 196.20 cffe Vippofelimum — 203. Tberiacam à nobis £a felicitate parari non poffe. qua paraverunt antiqui 185. à nobis quog, parari poffe $6.ejts bafes ibid. Ra- tio mifcendorum medicamentorum eam ingredientium 195. color niger unde ei accidat ibid. Tblafpi 29 & 182." 196. Cappadocicum ibi. effe inter alia optimum. 190 Creticum 182. Semen cur Macedonicum vocetur 203 Socrates qua mala fuflinuerit 150 Solanum. borten[e 174. Majus Mandrago- ' ram Theophrafli non effe 134. Sommferum ibi. fol.193. ejus not, 124. Solon quas C quaxtis fufhnuerit ignomi. DA ijt Tbus unde ad nos proveniat 182. optimum Semni diurii incommoda: 228 fiot & ibid. Sor) $ 39 Tbutia 106 '$ 183 Timer quid 228 Tibyinalis omnibu pifces necandi vim fa- - 17. cultatemvyeineffe 126 —$pina jj, emit 214.0182. Toram non effe aconitum pardaliancben, 214 Tormentilla 188 Tragacantba 65. ejus ufus ibid. Tragium in Cretatantum nafci 127 Tragopogon 29.nonefe Aphris ciflum | 190 Tragum non e$t junci fpecies 19. nonest Ka- — Iuib.genuinibifloria - ib. / manis quali Trafci est Hippocr. boloconitis $8; Stibium calcinatum ——— Traforum examinatio o6. temperamentum — Surtbium 0s PKT ibi.-ubi plurimum nafcatur ili, 425.6 183,67 214. - — Succintin esl bituminis [ecies. 12 Suffitus in lite gallica non admittendi, nifi in. Trichomanes 162. ejus folia aliter Lonchiti- dis folia appellavit Diofcorides, & qua id de caufa eim (67 "Mefperatis * 230 Trifolium afpbaltite 165. € 1853. ejus tria Suilla caro valenter nutrit 73 — gentra 34. afhaltites five byacimbi- mpbytum petreum Jg uum o ms 44 EL Tryphera quid " Tripolium " Turdorum facultas 7 Veneris abflinentiam S'uyenibus fepe pluria inum nocere fol.218. pofl Venerem pluri 3n05 fieri magis letos 228. Abflinentiam ilius que. fequantur incommoda 229, qua nimiam frequentiam ibi, Veratrum nigrum non e(fe confiliginem 134. €& polypodium in pri([ana Gal. quotidie propinat 129 Verbena 214 Verbenaca fupina 174. Vertiginis caufa 217 Vefalij laus incommoda qua dl'perifua É D Viburnum quid hs Victoriam non faltem infolentes dfansdl etiam [apientiores corrumpere fol... 222 Viclusratio gallicorum 234 Vini optimi nota 198. Qua ad antidota confi. cienda apta fint ibi. Creticum e[fe omni- um optimum ibid, Violas marinas Dodonai legitimum effeMae vUMm- 196 Viperarum feminarum nota 195. Quoteme - : pore capienda ibi. Earum praparatio ibi, viperei pajtilli 194 Ulcerum gallicorum curatio 236 Umblilicu veneris : 3€ Unguentum violaceum feu S afmenum 1a. Alabaftri 214, : X. : Xylobalfamum.quod in myropoliis babetur, adulterinuu effe 49$ Xyphium ET E A s Zaccara 205.Non effe pfyllium ibid. "Zearesesl Romana éd ; Zedoavia & Zurumbeth Mauritanis none -— idem 29.67 92. Indica 102. 51 Antora10g eam non effe legitimum coftm 124. ve- flram non effe legitimam. 201. praflare -- €0LTA YEREnA 202 Zinziber 188. Non effe piperu radicem 17 ejus facultas — | Zizibum 66 "ng