BvAM

DISSERTATIONE BOTANICA. E DELINEATAM, us d

CONS E XPERIENT. FAC. MED. UPSAL. d / PRAESIDE...

*s

INBERG,

i | m -— T a. Mz». ^ cT., "Poor. pm ET EXTRAORD., ACAD. gi ons dc e "N. C. Rzc. Scis HorwrENs. SociET. SciENT. Upsar. EL HorwrENs. BrRoLriN. IN. ScnuTAT. LUNDIN.- Hanimw, | AMSTEL.. ET. INIDROSIENS. MzwaO,

PUBLICO EXAMINI SUR mom, MM ^ s

SriPENDIAR. BJELKIAN.

OLAUS d EXMAN,-

SUDERMANNUS. 3

/ 1N AUDIT. GUSTAV. MAJ. D. XVI DEC. ANNO Mock, H. 4 M: A

... APUD Jon. EpnMaN, DIRECT. .

| : SEIN : SACRAM REGIAM MAJESTATEM -- SUMMJE FIDEI VIR, Rzects REGNIQUE Sviocormici SENATOR, Rkomxc Avcusrissiu& SUMME MARESCHALLE, Recu Correo MrTaLucI PRJESES,.

—OwNiIUM Sug Rur M:Tis OnbpiNUM

EQUES ET COMMENDATOR, IL! US TRISSIME MEE

Q potersum QUU neum, ante bos. quatuo* annos pie defuutium , ExcriLENTISSIM E Hrmos, Jezevolentiffimii amoris adfe&fusque pignoribus adeo pr fequi dignatus es, ut ipfum gloriantem. audiverjpr Je npe ullum 'Tv1 in fe

ame

an mi frigoris iudicium vel minimum expartum fuife; y Qut in Patrem, eodext devotiffrnme weutis cultu. 'T& deveneramem infigymiora gratie £7 propenfiovir amimi documenta contulit, patiaris etjam, qu& 'Y UA eff prolixa gratia, Filium. publice de co fibi gratulari, quod uova gemevofe 'TU m im fe quoque voluntatis figmificatioue au&us fit G' exbilaratus, Hac fpe e fimgulari , quo litteras littevarumque cultores, quorum ego aliguantilla etjam" [ams portio, gratiofiffrme ampledi foles, jfavore fretus, agi las Tuo Now1iN1 conferare rou Jum vorecundatus, seam meam pietatews fübje&ifffmio animo tefifica- durus: dumillimis f vul recibus coutendeus, velis Tante in pofferum etjam clientele. memet adferiptum "Tuo deare. patro cinic. Supplices preces. votis, que pro 'TuA incolumitate fudit funditgue. patria Tg. dnter fua prafidia €? dulcia decora mu- aurapsé, mutugmat adjungere. definet

ILLUSTRISSIMI EXCELLENTISSIMIQUE NOMINIS TUI

- Cultor. desoti[fimus OraAus Jacos. EKMAN.

DISSERTATIO BOTANICA | DE

IRIDE.

is.

uid ad certam plantarum cognitionem faciant x defcriptiones generum & fpecierum adcuratio-

es, illum non fugere poteft, qui vel tantillum ftudio - botanico operam dedit. Inficias quidem ire neminem mihi perívadeo, Botanicen multum cepiíle incrementi; poftquam-im Scientiz for - erit.

mam redactta-£ueric-.ó .Or- dines fvítematici plüres fuerint inventi. Facile autem ut inveniatur nomen plant€ & eo ipfo ut innotefcat tota ejus hiftoria, requiritur: Ut optima ejus exhi- beatur figura, zneis infculpta laminis, eaque vel fine coloribus impreffa vel coloribus vivis illnftratas ut optime, fuccinde & perfecte (it omnibus füis parti- bus defcripta, terminis technicis optimis, diítin&tis & notis; ut bene, artificiofe & ftudio elaboratum fit Sy- ftema , utque determinetur Claffis & Ordo; ut genus certum fit, charaCter ejus brevis & optimus atque chara&ter fpecificus fimul erutus; ut Synonyma Aucto- rum examinentur follicite & vera certaque citentur; ut denique varietates a folo & climate obferventur ; deícribantur. Hzc ego mecum confiderans, dum Di(fertationis materiam eligerem, prolixum lridum enus melius noffe, accuratius examinare & perfe- tius deícribere mihi propofuüi, eo animo ; ut o&to- - x A .. decim

2 - Differtatio Botanica, |

decim. novarum fpecierum africanarum, quas in Pro- montorio .bonz fpei detexit Celeb. Dn. Praíes, de- fcripionibus & quinque earum figuris non nullam

TY

apud Te, B. L. inirem gratiam.

$. IL

IRIS, planta triandra; monogyna, dignofcenda corolla füupera, hexapetala, inaquali, petalis alternis geniculato- patentibus & ftigmatibus cucullato - bil: biatis, pertinet ad | ! CiesarperNE Herbaceas, triplici.

Monisoxi Hexapetalas "Frie ge ga oo Rajr Graminifolias Floriferas vafculo tricapfulari. Chriftophor.. Kari. Unicapfülares hexa petalas, Chrifim. KxAUT Monopetlss diffotmek JHeRMaNNI Trieapfülares; ^ 57 0 BognHavr Monocotyledones bra&teatas. | RurPm Regulares monopetalas. N Lubvren Regulares hexapetalas. ^

ToumwEFonTH Lilaceas, ^. 5 000 no; bibas.

oo

. ^

s. MacNorr Calice folum inter LiuNzt "Triandras, Monogynas. Ordinem naturàlem Enfatarum.

2irs M MEL IS da DESCRIPTIO GENERIS. CALYX. Spatbs bivalves, perfiftentes. .—. .. OROLLA. G-perala, inzqualis, fupera. Peza/a tria ma» ora, geniculata: Uzgzues: lineares, intus con- - Cavi, extus cónvexi, parum fuperne dilarati;

5e

ere&is La»ima oblongz, patentes. ^ -

(| Genu

v-— x

xD. drde 3

Genuu barbatum vel imberbe. Peta/a tria

alterna minora, ere&to- patula, .

NECTAR. Limea longitudinalis in unguibus & genu petalorum miajorum - fepe villofa.

SrAM. — Filamenta tria, germini inferta, lineari fubu- lata, corolla breviora.

| Antbere oblongze, ftigmatibus te&z.

PieTILL. Gerw;em inferum, glabrum.

$*y/us. breviffimus.

Stismata tria, RUOLO. lincari- oblonga,

Intus T | firlcata erecta, ftami-

bt TH exte-

fidum, fubinflexum.

PERIC, Capfula. infera AE. ongula, ghibra, :

trivalvis, trilk | SeiminWeplurin vata, glabra. — Chaaracler Genericus: Corolla 6- petala, inzqualis, Pe- tala alterna geniculato - patentia. Stigmata tria, cucullato-bilabiata. Differt 1:0 ab 4xia, Croco, G/adiolo, Autbolyza: co- rolla hexapetala. .2:0 a Morea, cui proxime accedit: - 4. Petalis alternis geniculato- páenpbites | alternis. ere&is. P "o0 74. Stigmatibus cucullato-bilabiatis.

.. . Corolla quidem fepius 6-petala invenitur, peta-. lis ad infimam usque bafin divifis; interdum x^ 1 j

A'2

fius minus, emar inatum; interius, majus, bi- -

MEL.

"1 Differtatio Botanica bafi leviter coherent unguibus, non tamen totis ut in monopetalis & tubulofis corollis. : Filamenta. in africanis praefertim fpeciebus fepe plus minus. coherent monadelpha, dum in aliis per- fece libera funt. | Cap[ula aliis & quidem fzepius trigona, aliis, rerius tamen, hexagona. $. IV.

GCharaderes Specierum. —*BARBATES 7007 . o8. foliis. enfiforimibus. ciliata. ^ Y. l barbata foliis enfiformibus ciliatis,

minuta. 2. l.barbata foliis enfiformibus glabris, fcapo

: unifloro, T€ oblongis acutis. puma. 5.]. barbata foli s glabris, fcapo

iis enfiformi unifloro, petalis oblongis obtufis.

Jufiana. | 4. 1. barbata foliis enfiformibus glabris, (capo

» -— ."unifloro, petalis rotundatis. ;

lorentina. s. 1. barbata foliis enfiformibus glabris bre-

! vioribus fcapo fübbifloro.

biflera. 6. l. barbara foliis enfiformibus labris bre-

vioribus fcapo fübtrifloro. x rd

apbylla. 5. Ll barbata foliis enfiformibus glabris a- .quantibus, fcapo multifloro- fübnudo.

variegata, g, L barbata foliis enfiformibus glabris x- .. . ... quantibus, fcapo multifloro. -

germanica. 9. Y.barbata foliis enfiformibus glabris falca-.

diede tis brevioribus fcapo multifloro. |

0 Jam-

De lride.- 5

Jasubucina. Yo. l. barbata foliis enfiformibus glabris: e- re&tis brevioribus fcapo multifloro, petalis deflexis planis.

Jqualems. — 11. kl. barbata foliis enfiformibus clabris e- re&is brevioribus fcapo multifloro,

.. peralis deflexis replicatis. compre[fa. 12. 1. barbata foliis enfiformibus glabris, fca- | po paniculato comprefílo.

dicbototna. 13. L barbata foliis enfiformibus glabris, can- le paniculato tereti, *

b. foliis. lineavibus.

tripetaic s, 14. E barbata f | iiid icem petalis alternis fübulats. —

fricufpis. 15. l. barbata folio lineari longiore ícopo fübbifloro, petalis alternis trifidis.

bipniatian 16. I. barbata foliis linearibus, fcapo multi- oro, ftigmatibus fetaceo - multifidis.

.* * [MBERBES. a. foliis enfiformibus:

xiphium. 17.l. imberbis foliis enfiformibus canalicufla-

to-fübulatis brevioribus fcapo bifloro.

pfeudacerus.18. IL imberbis foliis enfiformibus, petalis al-

ternis ftigmate minoribus. |

fetida. — 19.L peers oliis enfiformibus, [capo un-

| * ato. 2 "

virginica. 20. Li im ibssbis foliis enfi formibus, fcapo a an- cipiti.

verfi color. 21. I. imberbis foliis enf: sformibus, fcapo te-

reti flexuofo, germinibus fubtrigonis. A 5 ocbre-.-

8 fiirica 5 $ 3. J iret

: graminea.. » : L imberbi foliis li

Les

6 Differtatio Botanica

echbrolete r.. "S imberbis foliis enfiformibus, fcapo | fubteret, cerminibus hexagonis.

Jpatbacea, — 25. l. imberbis foliis. en formibus. rigidis,

SESS feapo tereti bifloro. fpathis longiti imis, Tauefo. — 24. l'imberbis foliis eníi formibus, caule pr | | niculato imuiriüioro.

verna. 26. i ibcrbifili | perfca. — 27 T imb NE Sul is al ernis brevioribus.

1 ifis. ni- dines erede galiaro. fj fo: mbranacei

Jetacem. ...

tenuifolig. ui

T TN

floro ancipiti, germinibus hexagonis.

fpnia. "C edanB MT Rb foliis linearibns, fcapo füb- labor cococootilh i

--trifloro tereti, ger

wartinienfa s L imberbis foliis linearibus, petalis bafi Bw

: foveolis Lors Berni | ip/'gonis. oc |

er bis iem ite ribus peers |

ib us, ym (ubbi-

ri ninibus: hexagonis. - E | 5 foliis linearibus, feno füb. -

form heredo — stem iübuniioro fpa. *

cositDe- Ipide; 7.

- 7 | BE "4E T Wibesbs folió- lineari glabro, (capo: 931 —fubundloro, ^^" -

eripi. n 46:1. imiberbis fois jeiifbus crifpis. Prpumeturas yr L iiid foliis linearibus reflexis lirtis i edulis. 38. 1 imberbis folio lineari: péadulóplabro,

E. Ícapo clabro multifloro.

Hi $9. I. imberbis foliis linearibus glabris, | Íca- ;0 hirto ramofo. - pobachy. 4o. L Titiberbis filiis linearibus planis, íca- X gi; UNO: aloe

s - we Do vi cofo. Sd. -— 00 n. 4d I. imberbis foliis . linearibus s iris ; - fcapo- vifcofo.. :

$-

-TOIS i0. Sb. ergonis $. V. A S £ DESCRIPTIO SPECIERUM. Radix plerisque bulbofa ett vel Eemoh ; paucis tu- : "berofa & fibrofa. | Sue teres, angulátus vel Gompre(tus ; fimplex vel E divifus; uniflorus, pauciflorus vel mu tiflorus; - foliis: brevior; squalis vel longiori - Folia vaginantia ,.- equita f da, rarius hirta; in- EB | ie undulata, crifpa vel fi iralia; 1 lineaci-enfiformia, lineariá, lirieari- | & rerius tetragona; caule longiora, vel zqufia. ^ — xi

- LI $ Differtatio. Botanica

Flores, unus, duo, tres, plures; numerus inconftans; ES fenüm florentes; colore infinite variantes: albi, lutei, purpurei, cerulei & fxpius variegati.

1, CiLtATA. l barbata foliis. enfiformibus ciliatis. Bulbus ovatus, fibrofus, reticulatus, magnitu-

c. dine avellanz. |

Scapi plures, quorum plurimi vaginis foliorum reconduntur. & unicus floret; hic foliis vagina- tus totus, fimplex, comprefius , debilis, albus, glaber, ereCtus, uniflorus, palmaris.

Folia radicalia circiter fena , baá convoluta, fcapum ad fümmum apicem alternatim. vaginan- tia, enfiformia;, acuminata, erecto- patentia vel -recurva, nervofa, glabra, integra, margine ciliata, fcapo fubzqualia, interioribus fenfim breviori- bus magisque convolutis.

Corolia lutea. Petala minora obovata.

Stigmatis labium interius bifidum: /acimie fe- tacez, longitudine ftigmatis.

- Capfula trigona, trifulca. | | 2. MixUTA. L. barbara foliis enfformibus glabris, fcapo unifloro, petalis oblongis acutis. -.- Dulbus ovatus , reticulatus , magnitudine pifi majoris. den

Scapus. fimplex, florus, palmaris. TTA aries |

Folia, circiter quatuor, alternatim. vaginantia, enfiformia, fubfalcato-reflexa , integra , glabra,

..fcapum zquantia, fuperiora fenfim breviora.

Corolla Yutea. — Petala. minora lanceolata. de

QU 2 5. Fv-

&

is vaginatus, ereCtus, uni-

E

"pe Iride. : 5

3. PuMitLA. Ll. barbata foliis eniformibus glabris, fcape unifloro, petalis oblongis obtufts. Scapus folis vaginatus, fimplex, uniflorus, palmaris. Folia circiter quinque, alternatim vaginantia, enfiformia, ftriata, glabra, fcapum «quantia. Variat fcapo foliis longiori & breviori. - 4. SusiaNA. Ll. barbata foliis enfiformibus glabris, fcapo unifloro, petalis rotundatis. | Scapus (mplex, teres, fülcatus, uniflorus , fpithamzus. - Folia al inantia, enfiformia, erecta, tenuif me 3, Oobfole o — Cor m congenerum maxima, temuis- - fima, albo nigroque variegata, palmaris vel ultra. ; Ungues petalorum "nagorum extus purpurei, intus purpureo-pun&tati & ftriati, unguiculares. Lamine füborbiculatz, undulatz, apice inflexo, ereCte. Genu atrum. Pet. smznorum lamine ova- tz, deflexz , margine fxpe retroflexo, obtuíz, majoribus concolores, breviores & anguftiores. Ungues intus a genu àd bafin ciliis flavo-fufcis barbati. :

Stigmata petalis concolora. Labium interius obtufiffimum; exterius bifidum: Jacimie ovatz, crenulatz, retroflex&e. — . *- :

S - Capfula obfolete trigona, acumine longo, apice

. amplo, lineis tribus purpureis.

—.$. FronENTINA. L barbara foliis enfiformibus glabris : brevioribus (capo: fubbifloro.

Sca-

Ee Differtatio Botanica

Scapus teres, ftriatus, fimplex, erectus, fubtri- florus, pedalis & ultra. | Folia enfiformia, nervofa, fübfalcata, margine externo obfolete crifpa.. | Petala infima bafi connata. Ungues majorum cra(fiufculi margine alari tenui, pollicares, extus virides, intus barbati ciliis albis, apice flavis, Genu barbatum. Lamime obtu(e, emarginatz, pollicem late, pollice paullo longiores, depen- dentes.albz, prope genu ftriatz, P. ora ob- longa, ere&o- inflexa margine reflexo, obtuía, emarginata, alba, bipollicaria; zmgzes craffiufculi, attenuati, vircícentes, unguiculares. Antbere albz, unguiculares, m Stigmata nivea, longitudine unguium petalo- rum majorum, unguem lata; /a5zum znteriug .obtufiffimum, exterius bifidum: lacimie acutz, crenulate, ereCtz.

Capfala acumine. pollicari (abcompreffo bifulco -obfolete trigono,. trifulca , unguicularis. Simillima 1. Germanicz, differt. vero:

S magis ereQtis. — - 4. Stig Dio crenato & magis erecto. 6. BirLoRa. I. barbata foliis enfiformibus glabris bre- vioribus fcapo fubtrifloro. - E. - Scapus fimplex, ftriatus, biflorus vel triflorus , folis longior, fpithamzus. —

hl]

Folia

«De Iride.' | n

Folia equitantia; enfiformia, fubfalcata, acuta, ftriata, erecto- patula. 2 | | Petala violacea, integra. | Capfula teres, triftriata. 7. APHYLLA. IL. barbata foliis enfiformibus plabris z- quantibus, fcapo multifloro fübnudo. - 8. VanrmGATA. l. barbara foliis enfiformibus glabris equantibus, fcapo multifloro. s j Scapus ftriatus, foliis vix longior, pedalis & ultra. Fol equitantia, enfiformia, acuta, ftriata, ere- &a; inferiora. fcapi longitudine, fuperiora fenüim

breviorà, ... nidi. o — Fiores'in fümmitaté TCapr divifis-alterni,...(en- fim florentes, fpeciofi, flavi, nigro reticulati.

9. GERMaNwiICA. L. barbata foliis enfiformibus glabris -falcatis brevioribus fcapo multifloro. - Scapus fuperne divifus, multiflorus, foliis longior. EI eno, reflexo-falcata, nervofa, pol- licem lata. For ^ Flores cxrulei. Petala simora integerrima. - 10. SaAMBUcCINA. Í. barbata foliis enfiforinibus glabris erectis brevioribus fcapo multifloro, peta- lis dedlexis. planis. : | . Seapus füperne divifus, multiflorus, foliis lon- gior, bipedalis. 1 : -* * Folia enfiformia, a ;lexo-falcata, (triata, -Jüperiora fenfim breviora. ^s Similis I. germanice, differt autem: — ^4. petalis majoribus farüratius violaceis & fubemarginatis. ^'^

B a ! B. pe-

Differtatio Botanica

B. petalis minoribus emarginatis & fatu- ratius czruleis.

y. ftigmatibus acutis, ferratis, carina cz- rulefcente. -

1. SQUALENs. Ll barbata foliis enfiformibus glabris

erectis brevioribus fcapo multifloro, petalis deflexis replicatis.

Scapus apice divifus, hoc eft, floribus inferio-- bus pedunculatis, ftriatus, multiflorus, foliis lon- gior, bipedalis, :

Folia alterna, enfiformia, acuta, nervofa.

Flores albi vel czrulei.

Differt à Germanica, cui quodammodo fimilis:

. x petalis majoribus medio replicatis, faturatius

12.

violaceis venis albis, flavefcentibus & in me- dio czerulefcentibus. 2. petalis minoribus & ftigmatibus fqualide fla- vis & emárginatis, Conwnzssa. [. barbata foliis enfiformibus glabris, ^ "fcapo paniculato compreffo. - : Caulis frutefcens, compreflus, glaber, dicho- tome ramofus, articulatus, decumbens, apice e-

: xe&iufculus, bra&eatus, pedalis & ultra.

bra, caule breviora, pedalia.

Rami alterni, eloncati ; fcapo fimiles, uniflori- Bracdee feu Qutbz in caule & ramis alternz, - comprefte, carina acuta, glabra, apice membra- nacez, pollicares, internodiis breviores.

Folia alterna, enfiformia ; &cuta, nervofa, gla-

Co-

oDedride 0 13

Corolla alba. Ungaues petalorum majorum pa- rum dilatati, intus barbati, flavo-pun&tati, Genau macula: flava. Las»ime obtu(e. P. wumorum ungues; duplo anguftiores, immaculati, Laine oblongz, obtufe, ere&tz.

Fiainenta bafi infima connata, fübulata, alba. Stigmata slbido-czrulefcentia: laoium exterius crenulatum; znrzerius bifidum; Jacinie lanceolatz, : erectz, petalis breviores. —

15. DicHoroMa. |. barbata foliis enfiformibus gla- bris, caule paniculato tereti. — ; Caulis teres, glaber, r:

circiter triflori. | Folia radicalia (ex vel feptem, alternantia , amplexicaulia, enfiformia, difticha, brevia; caulina ad ramificationem-fingulam breviíTima. Flores longe pedünculati, dilute purpurafcen- | tes, omnium congenerum minimi, 14. TRIPETALA. I. barbata folio lineari longiori, fca- po unifloro, petalis alternis fubulatis. -. Bulbus ftriatus, globofus, fibrillofus. Folium unicum, vaginans, lineare, canalicula- -. eum, a de laxum , dependens, - fcapo duplo longius. : E ucc dle o Seapus fimplex, ere

: 5, teres, ceniculatus, ^^ fubuniflorus, glaber, pedalis. Gemicula bra&teis. fpathis fimilibus amplexata. - gp Flos terminalis, folitarius. Bg $pa-

14 Differtatio Botanica

Spatba bivalvis,- pedunculum. amplexans: iz- . trier. brevior , acuta, glabra, unguicularis vel ultra. Intra latet flos inexplicatus. cum. bra&teis duabus tenuiffimis, lineari-oblongis. ....... - Corolla czrulea genu flavcícente. Üngues peta- :: Joru inajortum latiores, lineares, intus cerulco- . punChi, barbati, bafi fovea neftarea: Jamine ,,Oy8t, acutz, ceruleo-albz, gemau.barbato. P. 2nimoruim ungues anguf(tiffimi, extus convexi, in- fra genu fepe dentibus duobus oppofitis; Jamie. geniculato - patentes , lineari - fübulatm. ^ Umgues omnes bafi connati, germini inferti. — —— Filamentaloncitudine dimidia tubi, bafi connata. 4ntbere flavefeentes. 7 Germen ovatum, fexfulcatum, ^ ^ 5rylus triconus, incraffatus, glaber. — Stigmata linearia; labium exterius. obtufums "terius. longiffimum, scitum longitudine fere laminaram. P : " 15. "Ricuseis. T. bàrbata folio lineari longiori fcapo 5 -. fübbifloro, petalis" alternis trifidis. e Bulbus magnitüdine avellanz, ^ — — ; Scapus fimplex, teres, genicülatus ere&tus, u-

^miflorus. vel b fefquipedalis. - - Poltum unicum, lineare, nervofum, ere&um, apice dependens, | longius, bipedale. . cLamiue. petalorülmn snajorum 2lbz, füborbicu-

latz cum. acumine ,pollicares. Uzgzes extus — F virides, intus flavi, nigro. punCtati. | P. srnora ;

multoties breviora. &. minora. Ungaes extus con- : - -— : vexi,

£i.

De. ride. 1$

veXi, virides, intus concavi, fufco punGQati, lon- -gitudine majorum, fed anguftiores. Laeiue tri- hide: Jaciniz lanceolatz, divaricatz, lineam longz, intermedia paullo longiori, albz fufco pun&atz. Stigmatis labium anterius bifidum; Jocimie o- vatz, obtufe, laminis majorum petalorum duplo - breviores, albe; erecta. EL ADT X. Fariat-a: laciniis pet. majorum, fubrotundis. Gee B8--- -- - ovatis, pollicaribus, flavis. -&, Genu macula magna czrulea, circulo

violaceo. ; t B... - - - crocea, fepe obfoleta. 25 Variat t 4 COr' 2 T , ^y 1 " of; — C tuit 4 EE E b. - - flava. "

qe; d, Sn otalla et

dps. Siolacea. i : 16, PruMaRIA. L- barbata foliis linearibus, fcapo mul- - — tifloro, ftignfitibus fetaceo-multfidis, . — Scapus geniculatus,flexuofus,ere&iufculus, apice ramofus, bractetüte palmaris usque fpithamzus. Folium lineare, retlexo-patens, fcapo brevius. Petala bafi connata: zAgues 02701 um obovati, extus virefcentes margine tenuiori czruleo; in- 'tüs dilute cerulei. Genag macula flava tridenta- ta, linea duplici barbata. mine obtufe, vio- lacez, unguiculares; altdife paullo anguíliores - aW ES LE. Zlütbere antice croce, apice & dorío nigre. - Stigmata dilute caerulea, laminis petalorum breviora, cucullato - bilabiata. Labium dé

b

16 Difertatio Botanica |

lineare, apice fetaceo-ariítato fetis quinque vel fex. brevibus, incurvum;. zgterius brevius, fetaceo- multüdum, inítar petalorum Dianthi plumarii. Rari(lime fcapus occurrit uniflorus; (pius ra- . mofus eít, ramis unifloris atque trifloris. 17. XiPHIUM, Ll. imberbis foliis enfiformibus canalicu- lato-fübulatis brevioribus fcapo. bifloro. Folia enfiformia, non bafi folum, ut in cete- ris, fed tora longitudinaliter canaliculato- convo- luta, apice fubulata, (capo breviora. Flores cxrulei petalis emarginatis, — ——— 18. PsEUDACORUs. l. imberbis foliis enfiformibus, pe- talis alternis ftigmate minoribus. ——. - Radix-eermofasecueed 7004 ; dies - Scapus multiflorus, floribus pedunculatis. Folia radicalia & caulina alternantia, enfifor-

mia, plana, nervofa, caulem zquantia. Petala lutea; majora que unidendata. 19. FoETIDa. I. imberbis. f Hiis enüiformibus, ícape

Scapus fimplex, femiteres vel unangulatus, ar- ticulatus, foliis fpathaceis alternis vaginatus, mul-

Folia eníiforr acuta , nervofa , fcapo bre-

Petala cxrulefegiiti-triftia, magnitudine medio- i. "ajorus (ubtus plicis. rugofi; finora ereCto-patüla, ftigmatibus majora. 20. VinGINICA, l. imberbis foliis enfiformibus, fcapo ancipiti, T ead T Sca-

E N

Scapus anceps, dreictlléts;! foliis alternis vàgi- natus, multiflorus, foliorum longitudine, pedalis. Folia en(iformia, anguftiora, apice. incurva, ner- voía; fuperiora-fenfim breviora. ^ ME Spatbee margine & apice cenuiffima: , mem- branacez. 21. VnsiCOLOR. l. imberbis foliis Colléraibus, fcapo tereti flexuofo, .germinibus. fübtrigonis. -

Scapus teres, articulatus,. apice bifidus vel fim- plex, mnultiflorus, foliis longior, bipedalis. s Telia pec xaginantis; poem fenfim bre-

. Ocrmorzvca. L imbetbis foliis enfiformibus, (ca- po iibri, qd Pr T

WS eecevdins membranacez, |

Petala 1majora bafi dilatata. venis ob(curis; gui- zora nivea bafi venis flavefcentibus.- Bui Stigmata nivea. ^ — GHREES

— Capfula hexagona ang

25. SPATHACEA. L imberb

dis, fcapo tereti bi

Scapus fimplex, mul

' Folia -duo vel unicum,

apicem fenfim valde attenuat

fa, ftriata, ri;ida, glabi

18 Differtatio Botanica

Spatbe folis fimiles, fed latiores, apice njem- MEET fpithamzz. : Flores lutei. — 24. Rawosa. L. imberbis foliis enfiformibus , caule paniculato multifloro. | Caulis inferne teres, digitum. craffus,. füperne DA ramofiffimus , multifloru / Ra»: fübtrichotomi ,- -paniculati J compreffo- angulati; flexuoft; glabri. ^ . —' fel radicalia enüformia , longe vaginantia , , nervofa, apic8 attenuata , - labra; longitudine cir- -ewulis. Cama fenfim breviora.& in Spa- RS sDetinPa. ^ . Plores lYatei; minuti. iwi os - Bracfez. ad ramificationes. ovatee. - eutz, mem- ToS ramis. & pel inculis breviores. - 25. SisyRINCHIUM. I. imb foliis linearibus undu- latis reflexis, fcapgSunifloro, Bulbi duo, alter-alt&fi impofitus.. . Scapus breviflimus,. (imp ex,. Am Vaginatus tótus;*uniflorus, digitali — ' Folia plura, linearia , apice: attenuata, reflexa, undulata, fcapo longiora. EU Petala. pur genu macula lutea. 26; : VenNa. T foliis linearibus planis, fcapo hc seb 0» 1 ; alternis epe - Radix prol à Sea

27.

— xi il MN E

Prnsica. Ll imberbis foliis linearibus planis, fca- — po unifloro, petalis alternis brevioribus. Scapns fimplex, uniflorus, palmaris. —

Folia linearia, plana, ftriato-nervofa, inzqua.- lia; fcapo longiora, fpithamza. ^ - ^ ^ | Petala ?najora oblonga, obtufa, undulata, füb- emarginata, cónvoluta; medio linea flava pun&tis violaceis, apice maculis violaceis. 'Minora lineari-

-"oblonga, patula, alba, convoluta, unguicularia.

28. Te

mp CM (ge. capus teres, erectu

pollicaris; imteriore$ tenuiffin

Stig matis labium utrumque ere&um, albo cz-

rulefcens. terius bifidum: /Jacimize lanceolatz,

femi-unguiculares.. . — ANGUSTA. Il. imberbis folio

! -Hneari-e Y eti (t) | fubunifloro, fpáthis

obrafiio un? Se: Ig Bulbus ovatus, tunicatus, glaber, fibro(us,

Tm ! | :&tus, fubfimplex, glaber, va- ginatus, articulatus, fpithamzus vel paullo ultra. Folium fcapum inferne longe vaginans, fili- formi-teres, acuminatum, ftriatum, glabrum, ere- Gum, fcapo longius. Flores terminales, unicus vel duo, erecti, fen-

glabro, fcapo glabro

fim florentes, ^ | Spatba exterior glabr dis apice rubro,

Ungués petalorum aajorum flavi margine al- bido, utrinque purpureo-punGati. Genz Izve, croceum circulo purpureo. Lam:ne ovatz, ob- tufz, patentes, pollicares, intus flavae, extus pur-

20 H Differtatio. Botanica

-, pureo-neryofe; P. sinora lanceolata , obtufa, - flava, extus fufco-purpureo-(triata, fenfim in un- gues attenuata... Uzgzes omnes ba(íi connati.

ons Stigmatunm. labiuui interius. bifidum; | /ocimiee "Oblongz, acutz, interiori. latere refe, exteriori. » produüz, erem, flavg;.. |... e | vino acute trigona, obtufa. - 29«- SemAcEA. | I.-imberbis folio. liformilinear eit ;. glabros fcapo. glabro. RUMSEQ pus acutis S pesas rim t spo TSPI

*

oig sienci s. DNO E E j D e S s nicun ; » fà arr 10., filiformi- neare , ere um, , àpige. seruum, íc iplo

e ius... iplo. .SuiEDuMEE i70 *Jores DEA minuti. . ,.

30. "'ENurFOr1A. T. imberBis. foliis Gliformilinearibus, fcapo bifloro..- ... ..

Scapus fi anplex, $4 foliorum. vaginis te&hus, bi-

por. c We m Folia. páuca, lineari- Gliformi, vaginis. latis de-

Lene £i -. Flores bini, term ales, pallide czrulei. corolla longior.

S siieriati labium exterius breviffimum, obtu-

um: ymint, b : Jacinie oblonga, multo-

TTTI

MIN a. iL Timbétbis Tollis linearibus, epo. fub- oro ancipiti, germinibus hexagonis..

T FS

Sca-

De Iride. - "* 21.

aScapus tot intelli fubdiphyllus, uniflorus vel biflorus, fpithamzus. ; - Folia . - linearia, ftriata, fcapo A eid lores cgrulei & lutei. | | - Capfula. ventricofa, hexagona. . 32. SrUR1A. L. imberbis foliis linearibus , fcapo fub- | trifloro tereti, germinibus hexagonis. - -Scapus teres, fuperne divifus, fubtriflorus. - Folia linearia, acuta, plana. . dim pr igit Flores ghe s. | 33. Sinica. I. im erbis Totus linearibus, fcapo fub- Hid iereti a ipmpinibus trigonis.

iülillorus, foliis longior, n & ultra. Folia linearia, neryofa, platte, Flores. cerulei. 2 ER ET Spathe brunn Ácariofz. Eug iia LOTES 54. MARTINICENSIS. érbis foliis linearibus, pe- talis . bafi - (oveolis glandulofis,,. germinibus InGpei 35. Pavonia., I. dece folio. lineari glabro, Ícapo fubunifloro. Scapus teres T articulus vvillofüs ; , fimplex, m Spuren pedal ue Foliuta unicum, erc übcanaliculatum, ftria- | tum, v villofum, íc« ieudine. - : |o Spatbe acutz, - riatz, glabrz, bipollicares. 2 Pedunculi fubancipites, uniflori; glabri, — Petala omnia bafi coalita; tria exteriora. multo- - tics eso qe obtuía, integra; tria igyertora

... Capfula tri

Differtat;io Botanica ;

multo angu(liora & dimidio breviora, lanceola- tà, acuta.

Necaria tria intra petala majora: fingulum foliolum ovatum, obtufüm, petaliforme ad bafin.

Filamenta ultra medium connata in cylindrum, lineari-fübulata, corolla multoties breviora, put- purafcentia. EC

4ntbere itigmatibus adpreffz , aurantiacz, li- neis duabus fufcis.

Stigmata longitudine ftaminum.

PN

EI ce qae sei. REMR 4

' is fane flos Corolla aurantiaca:

ba maculis pun&isque nigris & fupra bafin

macula cordata cxrulea, cujus bafis e(t tomen- MN rd 3

tofo-nigra. . *

56. CnuispA. L imberbis foliis linearibus crifpis.

Scapus fulcatus, flexuofus, fuperne divifus,

-palmaris vel ultra,

[d

Stig-

C

EM De Iride. .... 23

Stigmatis. labium. exterius. breviffimum, lu- team ; Zzterit$ bi&dum, luteum: Zaciziz lanceo- latz, acutz, longitudine petalorum.-

Varietates a?) petalis luteis, venis fanguineis.

8) - - czruleis ) - - incarnatis.

37. PariLIoNACEA. l. imberbis foliis linearibus refle- 2 ig hirtije E ^

— JBulbus ovatus, tunicatus, magnitudine pifi. . Scapus ere&us , pilofus , divifüus, multiflorus, palmaris. : Folia alter]

ntia, enfiformia, convoluta, flexuofo- "Ba longitudine fcapi vel paullo longiora; J4pe- riora breviora, fuprema ípatheformia. . Spatbe binz, vaginantes, foliis fimiles, pilofz. s- Pedumculi trigoni, ex eodem centro bini, tres vel quinque, incraffati, glabri, inzquales, fenfim florentes. d ei Ungues petalorum najorum latiores, bafi fo- vea ne&tarifera, viridi-variegati. Lamime oyatz, acutzm. Genu imberbe circulo viridi, Minorum ungues lineares; lamine ovato-oblongz, acutz. Ungues omnes bafi connati. — ET s. Sugmatum labium interius bifidum: Jacinie . Oblengz, acutz. .. [ iH — — Farietates funt plures: | | .&) Corolla tota flava: genu circulo viridi. B) petalis & piftillis intus rubris; genu macula flava: circulo fufco.

arvatd; * F^

. i

JqNTCT

24 Differtatio Botanica.

y) petlis tribus majoribus totis flavis: ge- nu circulo viridi; petalorum trium mi- morum laminis piftillorumque labiis in- s ternis fanguineis. rt Differt hzc ab. I. ciliata. à 1. foliis totis hirtis. res 2. laminis alternis ovatis. :

38. Epuri. I. imberbis folio lineari pendulo clabro, - fcapo glabro multifloro. .

Scapus profunde radicatus, teres, í exuofus ,

- fuperne divifus, multiflorus, pedalis. — «Folium fcapum inferne longe vaginans, lineare, ere&tum, apice dependens, fcapo triplo lonpius. - Flores Íolitarii vel plures, alterni, fubíecundi.

Petala bafi connata. —— | :

- Fuamenta fübulata, alba, bafi, uti corolla, A ^connata. |

4Antberse antice fulcate, flavz. vel albz. Stigmatis labium exterius obtufüm, integerri- mum; interius bifidum; Jdacinie lanceolatt, a- cutz, latere altero produ&to crenulate, erc&to- inflexe, longitudine petal. minorum.

.. Variat 1:0 Corolla cerulea, in qua ungues pe- talorum majorum intus fufco-ftriati; genu imber- be, fufco-ftriatum; laminz crenulatz, pollicares.

.. Petala minora lineari-lanceolata, obtufa, emargi-. meti, unguibus majorum paullo longiora, ma-

joribu: "duplo anguftiorà, | ^^ : .-« 2:0 Corolla alba. —

/$:0

4 ee i

—cDeNMde 23

E:

5:0 Corolla lutea, in qua ungues petalorum majorum Oobovati, extus virefcentes, lateribus flavis; intus flavi maculis flavo-virentibus, villofi. Laminz oblongz, obtufe, flavz, pollicares. Genu imbezbe, croceum macula flava. Petala

: minora lutea. dt 39. "TmmsTrs, L, imberbis foliis linearibus glabris, fca- - . po hirto ramofo.

Scapus divifus, ere&tiufculus, multiflorus, fpi- thamzus. of

Rami feu pedunculi flexuofi, patentiffimi, hir- futi, uniflori-usque-.cciflori — Melia alterna, enfiformi- linearia; tmauta —7""vofa, apice dependentia, fcapo longiora.

Petala "inora dimidio anguftiora , ovato-lan-

ceolata. Tubus virefcens, baíi connatus. Lamince omnes triftes feu trifte - rufe(centes , ' "carina rubra. Gezz imberbe, lere luteum,

ZAntbere czrulez.

Sriematis labium interius bifidum: lacinie lan- ceolate , carina intus cerulez, laminis paullo

! breviores. : 40. PorvsrAcuYa. L. imberbis foliis linearibus planis, fcapo glabro ramofo.

Scapus teres, fuperne divifus, articulatus, gla- ber, multiflorus, pedalis vel ultra.

Folia alternantia, linearia, apice fetaceo -atte- nuata; nervofa, erecta, Scapum «zquantia.

Flores magni, fpeciofi, cerulei genubus luteis

Spatbe apice fcariofz, lacere. EC

: D Dif

DIL

46 s Differtatio Botanica

iffert ab I. ramofa:. fcapo ramofo, peduncu- fimplicibus. - VisgaRta. I imberbis foliis linearibus plazis, fca- »0:: po- vifcofo..- xL NEL. . écapus teres, glaber, articulatus ,.. flexuofo- e&us, fuperne divifus, glutinofus, purpura- 4. Ícens, pedalis. | i Pedunculi alterni, flexuofi, plutinofi, uniflori. Folia. pauca , alterna , linearia, erecta, fcapo longiora. — : E L Tnajoruzü vate, obtufi- aullo anguítiora & bre- viora,. & intus albido vireícentes. . Stigmats labium inteius bifiqum: daeire lanceolatz ,. laminis majorum duplo breviores; . exterius bi&dum, duplo brevius. 42. BrruwINosa. L imberbis foliis linearibus fpirali- . bus, fcapo vifcofo. |... M: .., Scapus articulatus, flexuofo - ere&us, fuperne divifus, glutinofus , multiflorus pedalis & ultra. —. Foliim unicum , lineare, apice attenuatum , . fpirale, (triatum , glabrum, fcapo brevius. . $Spatb articulos vaginantes, &riatz, glabrz. . zu Pleres in pedunculis folitarii. — ——— | .—. Pedunculi e vaginis cum fcapo duo, filiformes, . flexuofi, patentes, vifcofi, pollicares & ultra. Corolla tota unicolor, flava, reflexa. e Petala tria s2jora obtufa:. Gemu imberbe, rubzo-pun&tatum. " cx

: $Hig-

E

27

Stigmata lutea: Labium exterius minimum; interius bifidum: /acinie lanceolatz, acutz, lon- gitudine petalorum minorum vel unguiculares. j

43. TunERosa. Ll. imberbis foliis tettagonis. Ee

Folia tewagona. — I BM SYNONYMA. :

Synonyma AuGorum in prolixo hoc genere pluris ma funt; ea vero omnia & fingula heic enumerare, neque neceffe neque utile duximus. Sic ne nimis Diflertationis adamgeremus. molem, pauciffima &. ea primaria*allegare voluimus: Sieht | I. ciliata. Linn. Supplem. p. 98.

á L rp di.

l. minuta. lbid. p. 98. i. puimnila, Linn, Sp. Plant. p. 56. Syft. Nat. ''om. 2.

: 3 78. I. fufiana, Linn. Spec. Plant. p. 55. I.florentina.lbid. p. 55. Il. biflora. | Linn. Spec. Plant. p. 56. Syft. Nat. T'om. 2.- Up» TN I apbylla, Linn. Spec. Plant. p. 56. .. | I.variegata. Linn. Spec. Plant. p. 56. Syft. Nat. T'om. 2. . Igermanica.Linn, Spec. Plant. p. 55. 5.— 5. «4 1 fambucina,Linn. Sp. Pl. p. 5 5. Syft. Nat. 'om. 2. p. 78. 1. fqualens. Linn. Spec. Plant. p. 56. "Thunberg. Flor. furens. *: s xum eX Lcompreffa. Linn. Supplem. p. 98. ON tps dam a 1 di

Pd

2$ c Em Differtatia Botanica | E, dicbotoma. Pallas itin. Vol, 3. p. 714; 'T. A. £. z.

L tripetala, Linn. Supplem. p. 97. J. tricufpis. lris- tricufpidata. ibid. p. 98. . L plumaris. Morza juncea. Linn. Spec. pl. p. 59. . Syft. Nat. ''om. 2. p. 79. Morza vegeta. ibid.

bs Morza iriopetala. Linn. Suppl. p. too. l. xipbium. Linn. Sp. PI. p. 58. I. pfeudacorus.ibid. p. $6. Syft. Nat. 'l'om. 2. p. 79. I fetis. — lris fcetidiffima. Linn. Sp. Pl. p. 57. I. verficolor. ibid. P. 57. "Phunb. Flor, Japon. mícr. I. virgimiea. Vinn. Sp. Pl, p. $8 | I. ocbroleuca, Linn. Syft. Nat. PEBRpIo. Manifr 175. l. fpatbacea. lris fpathulata. Linn. Supplem. P- 99. J ramo[t. — lris ramofiffima. ibid. p. 99. I fifyrincbium.Linn. Sp. Pk p. 59. I. verna. ibid. p. 58. L perfica. — Linn.Sp. Pl. p. so.Sy(t, Nat./Tom.2. p.79. l. [etacea. — lris fetifolia.- Linn. Suppl. p. 99. LI tenuifolia.. Pallas Itin. Vol. 5. p. 714. Tab. C. fig, 2,

gm dog p 59i Ll srauinea., inn. Sp. P p.58. Syft. Nat. T'om. 2. p. :

duc Thunb. Flor. Japon mícr. € l. fpurga. Linn. Sp.Pl. p.58. Sy(t. Nat.'T'om. 2!p. 79. l. fibirica, — Linn.Sp. Pl. p. $7. Syft. Nat.T om. 2.p. 79.

—- 5 "Thunb. Flor. Japon. mícr,

T.martinicenfis, Linn.Sp.Pl. p. $8.Sy: - Nat/Tom. 2. p.79. l. pavonia. Linn. Sspplem, p. 98, . L crifp —— ibid. p. 98. m E & DL 23 l. pa-

DF fride, 29 Lpapilionacea.ibid. p. 93. d MTM J. edulis. ibid. p. 98. Hollandis: Uyentjes, I. trifüis. ibid. p. 97. |

l. vifearía. — ibid. p. 98. |

I. bituminofa. ibid. p. 98.

I. tuberofa. Linn. Sp. p. $8.

: $. VII. LOCUS.

Inveniuntur Irides fponte crefcentes in omnibus noti orbis partibus; pauciffimas tamen alit America borealis, multas proferunt frieidiores A(iz regiones, plures adhuc^ Europa, tam DOretts;-quam-.a ralis ;

lurimas autem veríus promontorium bonz fpei Ca- Tditfima progignit Africa. Sic crefcunt: AMERICANZ : A

Verficclor in Virginia, Marilandia, Penfylvania.

Verna in. Virginia Martiuicenfis in Martinica,

ASIATICZE:: d Jafíana in oriente. Conftantinopoli in Belgium venit 1575. Jqualens in. Japonia. | e p UE dicbotormia in Daurie ruüpe(tribus apricis vulgaris. ocbroleuca in oriente. : perfica in. Perfia. E aRuT- tenuifola in arenofis Dauriz & prope "Wolgam. graminucea in Japonia. IX fibirica in. Japonig & Sibiriz prati tuberofa in. Arabia & Oriente. ied PEL Eure-

3o Differtatio Botanica

EuROrAE: pumila in collibus apricis: Au(triz,. Pannoniz, Jüorentina im Carniola & Italia. . Liflora in Lufitaniz rupibus. variegata in. Hungaria. germanica in Germania. — . Eu Jambucina in Europa Auftrali. Jqualens in Europa auftrali. azpbium in Hifpania. ffeudacorus in aquis paludum. & faffacum Svecim, a- - lieremone, Europz regionum. : t ja. . Hetrüria. fifyrinch nm in gneeeem Lutitania. graminea in Auftria ad. radices. TEoRHur fpuria jn Germaniz pratis. | Jibirica in Auftriz & Helvetiz pratis, — .. AFRICANE: ' ciliata in collibus prope urbem Cap. minuta in proclivis montis Leuweftart dici prope | Cap urbem. | compreJa in interioribus regionibus Hotietitottordm; i in i fylva prope Zeekorivier juxta villam incolz Kock. tripetala in collibus prope Cap urbem; Juxta Picket- " berg & alibi rarius. — tricufpis in collibus infra Duyvelsbe berg copiofe, in Swartland & prope Bergrivier.- e EE t plumaria infra Duyvelsberg, juxta urbem in collibus. Jpatbacea in. Hauteniquas regionibus prope Wolfwe-- kraal inque Langekloof prope Keurbooms : rivier«

yamofa in Swardand arenofis. cce | 3. s afigu-

m. : rao q0 PCT XI ws wu. eR e deb ur diga.

De lride. S. : 31

engufla in collibus infra Duyvelsberg & Leuwekopp.

fetacea in cillibus hinc inde rarior. so

pavonia in Swartland collibus & alibi inter frutices rarior.

erifpa prope urbem Cap in collibus. E

papilionacea im collibus prope urbem. Cap, vulgaris.

edulis in arenofis Grenekloof, Swartland, campis de- T rca extra Cap urbem, in collibus Duyvels- berg & alibi vulgatiffima.

Li »i triflis infra Duyvelsberg prope urbem Cap. — polyflacbya inter. Sóndagsrivier & Vifchrivier. — Air vifcaria in àreno(is Saldahna bay prope villam incolz Lofper... seni (4: prof Berorivicr, VIcrentvineie | in hortis culta ignotz adhuc

C

—— —FLORENDI TEMPUS

- [ridum incidit in illas menfes, quz. in illis orbis regionibus, ubi fponte crefcunt, vernales funt; hz eniti, uti plurimz alie enfatz, bulbofe & fpathacez plante primo vere germinant florefcentia vel breviori vel in &ítatem usque protra&ta. Americanz itaque, Afüaticz & Europzz men(ibus Martto, Z4 prili, Majo & junio, prout patria earum a Dorea remotior adeoque calidior fucrit, e terre gremio primum folia fta. roraduae mox floribus fpeciofiflimis fuberbiunt. Affices autem in terris auftralibus, tempora contraria obfervantibus,

C» E* 13

patrie €

vernales meníes audiunt Zzguj/iuy, Septesnber, Qélo--

Ter, Noveiber, dum arenofi & argillacei campi va-

ftiffimi pulcherrimis lridibus exornantur & in zíta-

tem usque fepe rara hec ornamenta fervant. —

EMT

LJ

3 Differtatio Botaniea -

ae $. IX. USUS. Corellis fuis fpeciofiflimis, coloribus mire luden- tibus & pulcherrimis, ftru&ura partium floris fere emnium fingulari, Irides quidem videntur illas inter plantas merito poffe referri, quz ornamentum globo moftro conciliant oculosque in primis obleCtant. Sem- per itaque & omnibus, vel tantillum perpolitis gen- tibus in deliciis habite inque hortos ad exornandas areolas introdu&te fuerunt. Omnis tameh Iridum in folo ornamento non confiftit virtus, fed inferviunt preterea tam efcz, quam morbis tollendis. Plurima namque fpecies africanz, fpeciatim tamen edu/is tam fimiis, quam hominibus nutrimento funt. Bulbi harum cum ícapis in fafciculos colle&i ac leviter cocti & fapiunt bene & optime nutriunt, |

In ufü medico fuere radices Iridum ab eo inde tempore, quo vixit: DIOSCORIDES. Tres ille enu- merat fpecies, utpote tunc temporis adhibiras, Ma-- | cedonicain ícilicet & l/lyrícam , tamquam meliores, atque A4fricauam, quam non tanta gaudere virtute, .centendit.. Praftantioris radicis figna adfert fequentia:

«. Optima, inquit, eg, cui. denfz eff radix, quafi decur- — tatá, frangenti. contumax , colore fubfulvo , perquam

edorata, gun awiariore, odore. fIncero, queque [itum non redolet ac inter tundendum Jernutamenta. ciet.

DIOSCOR, Cap. L Hujusmodi radici vim adfcribit . attenuantem & contra "l'uffes efficacem, fcilicet , ut . humeres excreabiles attenuet, Addit etiam vin ineffe

AE pur-

De fhride. — | 53

purgantem, Emmenagogam, Sarcoticam, ulcera de- tergentem oflaque nudata carne operientem, emollien- tem ítrumas inveteratosque fcirrhos. | Inter Arabes virtutis medice ergo, maximi etiam radix fuit preti. In primis ufitata fuit in morbis in- flammatoriis pe&oris, in "Tuffi & Raucedine ad 9j ciendam pituitam pulmonibus conclufam. Denique laudatur etjam ab AVICENNA in Hydrope. | — — Noftris in officinis hodie confervantur radices I floremtine, germanice & pfeudacori. — i; I FronrNTINA. Pharmac. [ridis Florentine Radix. ALLpATES. FrüUraTtem—hobe iola-

rum;unde etjam nomen Svecicum: Vio/Rot. — Simpor ejas leviter amaricans eft, faucibus diu adhzrens. Manducata. fümmam acrimoniam prodit, przcipue fi recens radix vel falem non diu in Pharmacopoliis fervata. Sicca debilior. — | Vines. Jacidens vifcidum adeoque inter prz- ftantiora expe&torantia numeratur, Eccoprotica, leniter inteftina convellens ftimulansque. Errbma, quam qui- - dem virtutem cum permultis aliis vegetabilibus habet communem. Ob gratum odorem pulveribus tternuta-

toriis additur. CarPeretica, ulcera purgans. Urine ——

infüper gratum odorem impertiri memorat LIEUTAUD - Synopf. Med. 844. MEO od | Usus. In Tuffi Catarrbali: bafis itaque eft 'Trochi- fcor. Bechic. alb. & flav. Pharm. Sv. In Tuffj Peripneu- siomicoruzi & Pleuriticorum ufürpara fuit perfepe ut - adjuvans idque in formulis pulverum antimonialium ad incidendam DEMO MRCOTUUN In »-3 P, Bo 10ne

$24 . . Differtatin Botanica

&ioue Infantum, nam lenite raperit & tormina pellit, adeoque locum habet in Ele&uario e Manna. Pharm.

Svec. quz formula infantum ufui accommodata videtur,

. . Haüd raro quoque pulveribus digeftivis Rha-

barbarinis admifcetur ut adjuvans, cujus exemplum

habet Pulv. digeftiv. Ph. Sv. ed. I. 152. [In wulceri- Pus C) care offium externe jampridem a .Chirurgis laudata; vide Gonrem Chirurg. repurg. Exjam hodie

.in ufu eft ad purganda ulcera mali moris, nec non in carie offium ad. exfoliationem accelerandam. -

... Dosis int ne a gr.1v ad Scrup.bis velter quotidie. Ll. GERMAwICA. Pharmac. przeedens veteribus. multum in ufu fuir. 89? QUXrTTATES. Odor debilis violarugt velsos maufeofus. Recens faporem acerrimum habet. precedenti debilior tam odore, quam fapore.

. Vimms. Purgans, Lewis: Mat. Med, 386. Diure- tica, Emmenagoga. Sicca incidens, | -—. Usus. Hydrops. Radix recens a filamentis purgara,

in taleolos fe&ta & per ny&hemeron in vino vel cere- .Vifia primaria infuía urinam pellere dicitur. Succus expreffus eundem in finem propinatur. -

- . Celeb. WERLHOFF feminam hydropicam fanavit

füb-

fücco, ex rafüra radicis recentis ad uncias quatuor. in aquz fceniculi unciis duabus macerata , expreffo, ad- dito pauxillo Sacchari. Vide Obforv. de Febribus p.60.

— - SENNERTUS in Medic. Pra&. L.. HI. P. VI. S.I.

. detque, füccum e radicibus recentibus expreffü

faccum hujus inter valentiora diuretica enumerat fva-

E n

lridis uoffratig Radix, Ut

;ccata.

wc dta

í e ES E41 L6 A» x.

E PEN

A. *

^ad uncias duas vel tres cum Manna, melle vel alio " quodam mulcilaginofo vehiculo, ne fauces irritet. .. Succum apoque cum vitello oyi fübactum, oportune : dar| ex .Emasro. adfert. . OS " — « Quantum quidem ex quibusdam experimentis, quz in "'Nofocomio Provinc. Upfálienfi inftituta. be- nigne nobiscum communicare voluit experientifT. Dn. - Do&or ]. Gusr. ACREL, judicare licet, fuccus ra- - dicis hujus recentis infigni modo inteftina ftimulat & convellit. Dofis dubia eft, nam interdum torminibus alvum duxit certa ejus quantitas, dum alia vice fruftra diana dirai y i

t tT A

d qe " refpe&u modi agendi differentia, fi nimirtm-—— " -füccus affüía aqua expreffus, defecatus propinatur, — - vel fi turbidus & fzculis commixtus datur; buic enim .—— major. purgandi vis ineft, priori vero longe debilior,

Etfi Cel. LIEUTAUD jure aliquo monuerit, Hy- dragogum boc caute ufürpari debere, quod pluries male ceffiffe, nemo nefcit. Synopf. Med. p. 864. Me- dicum tamen abfterrere non debet, quin oblata occa- (ione debitaque adhibita prudentia iterum experimenta

L PsEUpacoRus Pharmac. zdcori paluffris Radix. Ph. —

— ^. QuanrrATEs. Recens ;modora, Sapor (ubadítri | gens, acris, d QN UNO eu c ame c —. . Wigzs. Recens purgans,cosmtetica, Sicca fubfüyptica. —

m ONT MERC LE E. b UJNULeT - do eom rr n, MET ob o EM XE d * "e x —: NI UE M *ui : ecce e ru AS : s i x-

de

» oir Bikinis. de dride.

- Usus ?nternus in Hydrope. PLATER. RAMSAY. | externus in Scabze, Herpete. LEWIS.

' Dosis Succus expreffus ad gt. rxxx omni hora . vel bihor. ut purgans, ubi ulia purgantia fruftra ten- tata fuerin. RAMSAY apud LEWIS: 328. Id incom- modi habere dicitur, ut dofis femper fere fit incerta. LEWIS]. c, Ex noftris Pharmacopoliis exclufa hodie- que non ufurpata, nifi in. curationibus domefticis. l. "'usEROsa. Pharmac. Hermodadlyli Radix. Olim in- ter Arabes i in umi recepta. Vim i & effe&um eundem x precedenti habet." AVrCeNNA' Canon. Med. Hit. "Il. huie radici vim tribuit alvum du- : senda ac adftringendi; commendat. ufum ejus in Pedagra, quod fcilicet externe adplicata ftatim zeprimat - dolores; fi vero fxpius ufitetur, tumorem factor! du & tophaceum. "Olim in Artbritide u(itata, nunc in deívetudinem abiit ob incertas ejus virtutes, forfan etjam, quoniam radices in noftris Pharmacopoliis diu- tius fuerint fervatz adeoque inefficaces. In. Germania . adhuc adhibita, noftris vero ex officinis jure profcripta,

Dosis. In Subftantia a. femidrachma àd- drachm.

In Deco&o ad femiunciam.

L BirLoRa. Pharmac. iridis v1lacee Flores. Flores hujus Iridis in pharmaco oliis noftris nondum re epti funt, quum vero Syrupus eleganter coloratus variis ufibus aptus ex illis parari poffit, Jules videntur. Cel. BERGII Mat. Med. p..42. — —

Quas Tab. m & T. monftrant, Tridés: crifpa, fetacea, pavonio, d .. Races & bituminofa magnitudine funt naturali.

'TAR. I.

! ]

| i

(

1

IRIS cr pa

cfe t aiti n

'TAP, IL