Mant UNIBIETNOSC! N KRAKOWIE. SPRAWOZDANIE KOMIS”. PIZYOGRAPICZNEJ obejmujące pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1909 | | DFAZ >: Amy do N trail]: _ Tom czterdziesty czwarty. (Z dwiema tablicami), W KRAKOWIE. . NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI.” SKŁAD Gegen W KSIĘGARNI SPÓŁKI WYDAWNICZEJ POLSKIEJ 1910. > Se ae UMIEJĘTNOŚCI D BS (a GC 0 I) A : AF N! SPRAWOZDANIE KOMISYI FIZYOGRAFICZNEJ obejmujące pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1909 Materyały do fizyografii krajowej. Ae. a = Tom EET. REAR (Z dwiema tablicami). W KRAKOWIE. NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI. SKŁAD GŁÓWNY W KSIĘGARNI SPÓŁKI WYDAWNICZEJ POLSKIEJ 1910. Mu. Byi, GARDEN 1911 WA ER EE? > OS SE e mE $ E SPIS.RZECAZY. Sprawozdania. I. Przeglad czynności Komisyi fizyograficznej akademickiej w ciągu IL. Spis członków KOR Gage akademia e POWER II. Obrót funduszów Komisyi Peron M RE Dr. Stanislaw Zareezny. Wspomnienie pośmiertne Materyaly do fizyografii krajowej. Część I. ! y XVIII XXIV XXVII Materyały do klimatografii Galicyi, zebrane p ez Sekcyę meteorologiczną w roku 1909. Wyniki spostrzeżeń meteorologicznych w Galicyi w roku 1909, zesta- wione w c. k. Obserwatoryum astronomicznem w Krakowie S. Pawłowski: Przyczynek do znajomości temperatury źródeł Seretu orze zimowej . . . e A * RER gedo kbäete WX TN 000000 u. e J. Hawrysiewiez: — pojawów w kwiecie te i zwie- rzęcym, wykonane w r. 1909 w Ożydowie , . H. Weigt: Dzienny bieg temperatury w Krakowie wedlág 28-0 letnich spostrzeżeń : Część ll. Materyały zebrane przez Sekcye zoologiczna. Jul. br. Brunicki: Spis motyli zebranych w powiecie stryjskim. Cz. II. J. Śnieżek: Błonkówki pszezolowate (Apidae) zebrane w Galicyi . . E. poo Niezabitowski: Materyaly do fauny Brakonidów Polski. I. Braconidae zebrane w Galicyi. (Z tablica) . . . . « « « + + J. ls B ur tcx: Nowy gatunek z rzędu owadów chrościkowatych (Trichoptera): Rhyacophila furcata n. sp. (Z 2 ey KE S. Smreczyński: Spis pluskwiaków zebranych w Gorcach w r. 1 SS 81 107 109 IV. 5. Smreezynski: Pluskwiaki nowe dla fauny galicyjskiej Wykaz II. J. Dziedzielewiez: Dwie notatki biologiczne L. Sitowski: Motyle Pienin. Cześć II Część III. Materyały SE? ane przez Sekcye botaniczna. K. Szteinbok: Flora okolic Kazimierza nad Wisł B. Namysłowski: Przyczynek do mykologii Galic K. Stecki: Przyczynki do mykologii Galicyi. I. aer cdi a nowa-Zdroju H. Zapałowicz: Ze ES? yoétinsedot SAW 1v. Część IV. 4 ie zebrane przez Sekcye geologiczną. W. Kuźniar: Przyczynki do znajomości geologicznej Wielkiego Ksie- stwa Krakowskiego. (Z tablicą E 7-ma rycinami) W. Kuźniar: Eocen Tatr i Podhala. B. Rydzewski: Przyczynek do znajomości taky Ven w d Mistach Grodnem eg Litwie). (Z 1-3 ryciną) . p SE W. Friedberg: z skamielin mioceńskich z | ułoktórych miejsco- wości e Podola (Z 7-ma ryeinami) . Table des matiéres et résumés des mémoires . 43 49 I. Przegląd czynności Komisyi fizyograficznej akademi- ckiej w ciagu roku 1909/10. W roku 1909/10 Komisya fizyografiezna wydała 43-ci tom Sprawozdan z materyalami do fizyografii kraju, tudziez dodatek do 15-go zeszytu Atlasu geologieznego Galieyi, zawierajaey poludniowo- wschodnią część mapy „Kraköw“, opracowaną przez Dra K. Wój- cika. Z tego ostatniego wydawnictwa były w druku trzy zeszyty, mianowicie 22-gi, złożony z map: Rudki i Komarno, Bóbrka i Mi- kołajów, Przemyślany, Żydaczów i Stryj, Rohatyn, Halicz i Kałusz, opracowanych przez Prof. Dra W. Teisseyrego, 24-ty z mapami Prof. Dra W. Uhliga: Nowy Targ i Zakopane, Tatry, Szezawniea, i 25-ty obejmujący trzy mapy Prof. Dra J. Grzybowskiego: Turka, Ustrzyki Dolne, Bolechów. — Do ukończenia Atlasu geologicznego Galicyi brak jeszcze map dwóch: Wadowice i Stary Sambor. W myśl uchwały Komisyi z dnia 19-go maja b. r. dołączono do niniejszego tomu Sprawozdań streszczenia zawartych w nim prae w języku obeym, o ile streszczenia takie nie zostały zamie- szezone w Biuletynie Akademii Umiejętności, Oprócz przepisanych regulaminem dwóch posiedzeń admini- stracyjnych (w dniach 17-ym marca i ll-ym grudnia 1909) odbyła Komisya fizyograficzna w r. 1909 posiedzenia w dn. 19-ym maja i 13-ym listopada; na ostatniem z nich zdawali pp. Dr. W. Łoziń- ski i Dr. L. Sawicki sprawę ze swych badań; zresztą przedmiotem tych posiedzeń były sprawy muzealne i inne administracyjne. a posiedzeniu administracyjnem w dniu 12-ym marca 1910 r. Sekcye złożyły Komisyi następujące sprawozdania na rok 19091): 1) Sprawozdanie Sekeyi meteorologicznej zamieszczone jest niżej, w dzialę VI Sprawozdania z czynności Sekcyi. a) Sekeya geologiczna. Z polecenia Sekeyi geologicznej pracowali w ubiegłym roku pp. Dr. W. Kuźniar, Dr. Z. Rozen, Dr. L. Sawieki i Prof. J. Jarosz. Dr. Kuźniar śledził przebieg poziomu Toarcien od Małej Łąki aż po przełęcz Juranowa-Bobrowiec i wszędzie poszukiwał skamie- lin, niestety prócz jednego miejsca z ujemnym rezultatem. Dla wy- jaśnienia stosunków geologicznych rozpoczął zdejmowanie mapy geologicznej tego obszaru, przyczem okazało się, że stosunki są tu inne, niż przedstawiono je na mapie Prof. Dra Uhliga. W poziomie Toarcien znalazł p. Kuźniar pod Czerwoną Skałką te same ska- mieliny, które znane stąd były już Zeusznerowi, i stwierdził, że ich oznaczenie jest bez błędu, a zatem podawanie w wątpliwość metody i rezultatów Zeusznera w tym przypadku bezpodstawne. Nadto znalazło się dotąd nieznane miejsce, bardzo obfite w ska- mieliny neokomskie. W jednej z wycieczek do Zachodnich Tatr znalazł p. Kuźniar ocalały przed denudacyą płat górnotatrzańskich wapieni i tryasowych dolomitów bez permu i górnej seryi, nasu- nięty na granit Salatyńskiego Wierchu. Wreszcie stwierdził, że w czasie maximum zlodowacenia Tatr wyszedł z Małej Łąki lodo- wiee aż na poziom dziewięciuset kilkudziesięciu metrów. - .P. Rozen. który już w dwóch latach poprzednich zajmował się badaniem cieszynitów łącznie z Prof. Drem J. Morozewiczem, tym razem położył główny nacisk na występowanie cieszynitów w dorzeczu Ostrawicy na zachód od Cieszyna. Zwiedził on także kilka miejscowości jeszcze bardziej na zachód wysuniętych, a mia- nowicie okolice Bruśperka i Fry&owie, gdzie wznosi się rozległe wzgó- rze cieszynitu teralitowego (t. zw. Sovinec), oraz Starego Starżica, gdzie prócz dawniejszych znajdują się obecnie nowe łomy cieszy- nitu dyabazowego. Co się tyczy Ostrawicy, to z jej dorzecza ze- brał p. Rozen materyały ze wszystkich widocznych dziś odsłonięć cieszynitu, poczynając od Łubna i Metelowie koło Prźna, dalej idąc przez Stare Miasto koło Frydka, a kończąc na Rzepiszczu koło Paskowa. se bazaltowe. leżące na półnoe od Polskiej Ostrawy I Materyałów do fizyografii krajowej, na je do „Wyników spostrzeżeń me- teorologicznych w Galicyi w roku 1909 i VII koło Muglinowa niedaleko ujścia Ostrawicy do Odry, już na ob- szarze zagłębia węglowego, stanowiły także przedmiot poszukiwań. Prócz tego odwiedził p. Rozen po raz wtóry łomy cieszynitu dawniej już mu znane w okolicach Cieszyna, a mianowicie w Boguszowi- cuch, Marklowicach, Kocobedziu, ażeby w miarę eksploatacyi tych łomów zebrać świeże materyały do celów analitycznych i mikro- skopow ych. P. geet rozpoczął w letnich miesiącach w r. 1909 badanie jezior tatrzańskich, mianowicie stawów Smreczyńskiego, Toporo- wego, Czarnego Gąsienicowego, Morskiego Oka, Czarnego pod Ry- sami, Zmarzłego pod Polskim Grzebieniem, Szezyrbskiego, Popradz- kiego i Hinczowego Wielkiego. Praca w polu obejmowała kar- tograficzne zdjęcie linii brzeżnej i pomiary dna wanienki jeziornej, (te pomiary są tak liczne i gęste, że na ich podstawie wyrysowane ' zostaną szczegółowe mapy warstwicowe wanienek jeziornych), dalej ` badania wyglądu i genezy krajobrazu jeziornego, rozmieszeze- nia i wahań ciepłoty w obrębie całego jeziora, przeźroczystości i barwy wody. Badania te, które uzupełnić należy w dwu kierun- kach, mianowicie dla zbadania zmian rocznych omawianych sto- sica oraz co do wahan poziomu wody i przyezyn tegoz, a które dalej rozszerzyć należy na inne jeziora tatrzańskie, przedewszyst- kiem na Pięć Stawów Polskich, doprowadziły do szeregu cieka- wych wyników. Wymieniamy tylko uzupełnienia co do maksymalnej _ głębokości badanych jezior i kształtu ich wanienki, stwierdzenie związku między barwą i przeźroczystością wody w jeziorach a wy- sokoscia ich położenia, dalej wykaz rozmieszczenia ciepłoty w ca- .lej wanienee, prądów termicznych, przebiegu SEA izotermi- cznych i t. d P. Jarosz wykonał w ubiegłym roku dalszy ciąg badań nad stratygrafią wapienia węglowego w okręgu krakowskim. Zebrał bo- gaty materyał paleontologiczny i na jego podstawie wyróżnił w wa- pieniu węglowym okolic Krakowa dwa wyraźnie scharakteryzo- wane piętra, t. j. piętro niższe ze Spirifer Tornacensis i wyższe z Productus giganteus. P. Jarosz zaczął również opracowywać szeze- gólowo faunę tego wapienia i w ubiegłym roku opracował trylo- bity. Rezultaty pracy Prof. Jarosza ogłoszone zostały w Rozpra- wach i Biuletynie Wydziału matem.-przyrodn. Akademii Umieję- tnosci, p. t.: „Stratygrafia wapienia węglowego w okręgu krakow- ;VHI skim* i „Fauna wapienia węglowego w okręgu krakowskim, ezesé I, Trylobity“. Materyaly; które służyły do wykonania powyższych prac, złożone „zostały w Muzeum. Komisyi fizyografieznej. > $ekcya. geologiezna poparła podanie: Prof. Dra J. Bësse, skiego do Wydziału krajowego z prośbą o subweneye na opraco- wanie monograficzne krakowskiego zagłębia węglowego, wskutek czego Wydział krajowy udzielił na rok 1909 subweneyi w kwocie 2500 k. stym zasiłkiem rozpoczęli pracę: Dr. Grzybowski, Dr. Wójcik, p. Rydzewski i p. Weigner. Dr. Grzybowski zbierał ma- teryaly.z kopalni w Libiążu. Opracowanie ich, będące w toku, oka- zuje, że warstwy odnośne należą do permu. Dr. Wójeik zbierał materyały z najniższych: warstw węglowych Tenczynka i warstw bezpokładowych, przyczem z Miękini w tych ostatnich znalazł ska- mieliny. wskazujące na kulmowy charakter osadu. P. Rydzewski zebrał i w głównej części oznaczył materyaly z kopalni w Brze- szezach, dochodząc do wniosku, że pokłady odnośne należą do pie- tra. szaclarskiego (nadredenowskie). P. Weigner zajęty był skar- towaniem granicy między permem a: karbonem. Sekcya geologiezna odbyła w roku ubiegłym 5 posiedzeń: | Dnia 23 kwietnia 1909 p. Rydzewski mówił: „O kredzie w Miałach pod Grodnem*, Prof. Dr. Grzybowski TH m projekt opracowania monograficznego zagłębia węglowego krakowskiego, - dnia 21 czerwca 1909 p. Weigner mówił: „O nowem odsło- nięciu słodkowodnego miocenu w Zabierzowie pod Krakowem“, Dr. Smoleński: „O północnej krawędzi podolskiej“, Dr. Wójcik: „O no- wych odsłonięciach w Balinie*, dnia 26 listopada 1909 Dr. Kuźniar: „Próba tektoniki flyszu karpackiego*, dnia 31 styeznia 1910 Prof. Dr. Morozewiez: „O granitach karpackich“, Dr. Rozen: „O cieszynitach*, p. Pawlica: „O pegma- tytach turmalinowyeh w Tatrach*, = dnia 5 marca 1910 p. Rydzewski: „O florze kopalnej warstw węglowych w Brzeszczach“. i Na posiedzeniu administracyjnem w dn. 5-ym marca 1910 przewodniczącym Sekcyi na rok 1910 wybrano R. Dw. Prof. Dra F. Kreuza, a delegatem do zarządu muzealnego Dra W. Kuźniara. b) Sekeya zoologiczna. Sekeya zoologiezna poleciła badania faunistyczne pp. Prof. 5. Smreczyńskiemu, J. Korona S. Stobieckiemu i` Drowi L: Sawickiemu. | Przeszloroezne kaja Prof. Saaka były dalszym ciągiem poszukiwań rozpoczętych z polecenia Komisyi w r. 1908 i rozłożonych na lat trzy. Zamieszkawszy. na czas wakaeyi w Bia- łym Dunajeu, robil Prof. Smreczyński>stamtąd wycieczki, do: Za- kopanego. Poronina, Bukowiny; głównie. jednak w stronę : Nowego Targu, na skałki w Szafłarach, do nowotarskich- lasów. sosnow veh, na torfowiska między Nowym Targiem a Ludźmierzem i Czarnym Dunajcem, do odlewisk: Czarnego Dunajea i t. d; nadto zwiedził dolinę nowotarską dwa razy w ciągu: wiosny. Zebrany na tych wy- - cieczkach materyał zawiera — o ile dotychczas został opracowany — 20 gatunków szarańczaków, 125 gat. pluskiew i 80 gat. skoczków. oprócz tego z działu Psyllidae, nietknigtego dotychezas w Galicyi, około 20 gatunków. eut „P.Radóa Dziędsiclewicz aiiora; w czasie od 11-go lipca do 20-go sierpnia owady siatkoskrzydłe w zachodniej części Karpat, dotychezas pod tym względem w wysokim stopniu żaniedbanej, mia- nowicie w okolicy Myślenie i na północnych stokach Babiej Góry. Później udał się p. Dziędzielewiez do wschodnich Karpat nad górny bieg Prutu, dla zebrania większej ilości okazów z pewnych rzad- kich, w jesieni tylko pojawiających się gatunków. Jako rezultat tyeh poszukiwań otrzymała Sekcya od p. Dziędzielewicza zbiór owadów siatkoskrzydłych, złożony ze 101 gatunków i pracę p. t.: Owady siatkoskrzydłe zebrane w Karpatach zachodnieh w r. 1909. P. S. Stobiecki udał się w drugiej połowie września na Po- dole, w okolice Bogdanówki, Okna i Ostapia pod Grzymałowem, dla uzupełnienia zebranych poprzednio materyałów entomologieznych. Pierwszą pracę, na tych materyałach opartą, a złożoną Sekeyi je- szcze w r. 1908, mianowicie wykaz pluskwiaków różnoskrzydłych i piewików, będzie p. Stobiecki mógł zapewne w najbliższym czasie uzupełnić i przygotować ostatecznie do druku. : W badaniu stawów tatrzanskich, poleconem Drowi Sawickiemu przez Sekeye geologiezna, botaniezną i zoologiezna, wziął udział Jako zoolog p. 8. Minkiewicz. Bawiące przez 5 tygodni w Zens t x zebral on obfity materyał, przeważnie planktoniezny w pięciu sta- . wach w polskiej części i czterech w części węgierskiej Tatr, mia- nowicie w Morskiem Oku, Czarnym Stawie pod Rysami, Toporo- wym Zadnim, Czarnym pod Kościelcem, Smreczyńskim, Zmarzłym pod Polskim Grzebieniem, Szczyrbskim, Popradzkim i Hińczowym Wielkim. Materyał florystyczny oddał p. Minkiewicz Prof. R. Gu- twińskiemu. sam zaś zajął się materyałem faunistycznym. Opraco- wanie tego materyału postąpiło o tyle, że p. Minkiewicz spodziewa się ukończyć je przed lipcem b. r. Do wyczerpującego sprawozdania włączy p. Minkiewiez wyniki badań podjętych zimową porą, mia- nowicie w miesiącu lutym b. r., a umożebnionych zasiłkiem udzie- lonym mu przez Prof. Dra A. Wierzejskiego z funduszu Osławskiego. Prof. Dr. E. Niezabitowski zajmował się w dalszym ciągu systematycznem opracowaniem obfitych własnych (po części z po- lecenia Sekeyi zebranych) i obeych — » z rodziny blon- kówek Ichneumonidae. Jako rezultat poszukiwan podjetyeh dawniej z polecenia Sek- cyi zoologieznej a wspomnianych w poprzednich sprawozdaniach, otrzymała Komisya następujące prace do druku: Prof. Dra E. Nie- zabitowskiego Materyały do fauny Brakonidów Polski, I. Braconi- dae zebrane w Galieyi, Prof. S. Smreezynskiego Spis pluskwiaków zebranych w Gorcach w r. 1908, p. F. Schillego Materyaly do fauny owadów krajowych i Nowe formy przylżeńców. Do wydania w Sprawozdaniach Komisyi otrzymała Sekeya nadto prace Dra L. Sitowskiego Motyle Pienin IL, p. J. Dziędzie- lewieza Dwie notatki biologiczne i tegoż Nowy gatunek z rzędu owadów chróścikowatych: Rhyacophila furcata n. sp, wreszcie Prof. S. Smreczyúskiego Pluskwiaki nowe dla fauny galievjskiej, II. Sekcya zoologiczna odbyła w ciągu roku 1909/10 dwa posie- dzenia. jedno, wspólne z Sekcyą botaniezna, w dniu 25-ym kwie- tnia 1909 r., drugie, administracyjne, dnia 10-go marca b. r.; na tem ostatniem wybrano przewodniczącym Sekeyi na rok 1910 Prof. Dra W. Kulezyńskiego, a delegatem do Zarządu muzealnego Prof. J. Śnieżka. c) Sekeya botaniczna. P. Wład. Szafer, któremu Sekcya poleciła zbadanie florysty- czne Miodoborów, rozpoczął wycieczki z wiosną. Zwiedził w końcu XI kwietnia okolice Skałatu i Grzymałowa, w maju pas skałek : od Monasterza nad Maksymówką po Zbrucz, nadto lasy grzymalowski, rasztowiecki, chorostkowski i liezkowieeki; jedną z dwóch ezerweo- wych wycieczek poświęcił prawie wyłącznie formacyom łąkowym, zwracając uwagę na ich florystyczny skład i robiąc analizy ilo- seiowe, które miały wykazać różnice pomiędzy trzema rodzajami zbiorowisk łąkowych: halawami, łąkami śródleśnemi i popławami. Celem uzyskania materyału porównąwczego dla paru krytycznych gatunków miodoborskich zrobił p. Szafer, także w czerwcu, dwu- dniową wycieczkę w okolice Horodenki i Zaleszczyk. Jedna dłuż- sza (8-0 dniowa) wycieczka przypadła na lipiec, trzy krótsze na sierpień, wrzesień i październik. — P. Szafer zwiedził Miodobory także zimową porą, mianowicie w grudniu r. 1908. — Rezultaty swych badań zestawił p. Szafer w wyczerpującej pracy p. t. Geo- botaniczne stosunki Miodoborów galicyjskich. która zostanie wydana w Rozprawach wydziału matematyczno-przyrodniczego. Zebrany zielnik złoży w najbliższym czasie do muzeum Komisyi. P. Drowi K. Rouppertowi udzieliła Sekcya zasiłku na badanie fory grzybów w Tatrach. Poszukiwaniom tym poświęcił p. Roup- pert miesiące sierpień i wrzesień, nadto trzy jednodniowe wycieczki w maju; zebrany materyal oznacza obecnie w pracowni Prof. Dra E. Janezewskiego. W opracowanej dotychczas części zbioru, mniej- więcej !/,, znalazło się gatunków 85. z czego 30 jest nowych dla Galicyi; niewątpliwie okażą się niektóre gatunki nowymi dla nauki. Jakkolwiek Tatry należą do okolie kraju najlepiej poznanych pod względem flory glonów, Sekcya przyczyniła się pewnym zasił- kiem do podjętych przez Dra Sawickiego badań stawów tatrzań- skich, nadarzala się bowiem przy tych badaniach sposobność po- znania planktonu roślinnego w jeziorach tatrzańskich, niedostatecznie — dla braku odpowiednich środków — uwzględnianego przy da- wniejszych: poszukiwaniach algologicznych w Tatrach. Zebraniem planktonu roślinnego zajął się spółpracownik Dra Sawickiego, p. S. Minkiewicz, a opracowanie jego wziął na siebie Prof. R. Gu- twiński. Rozpoczęte dawniej z polecenia Sekcyi badania florystyczne w Karpatach wschodnich prowadził Dr. K. Zapałowicz w roku ubiegłym dalej, bez pomocy ze strony Komisyi i jako częściowy rezultat tych poszukiwań złożył Komisyi do wydania w Sprawo- XII zdaniach pracę p. t. Ze strefy roślinności karpackiej, IV. Podjął też p. Zapalowiez na nowo rewizyę roślin naczyniowych w krajo- wym zielniku Komisyi, przerwaną niestety na czas dłuższy z po- wodów wspomnianych w zeszłorocznem sprawozdaniu. Dwie prace z zakresu mykologii, zamieszczone w dmi, 44 Sprawozdań Komisyi mianowicie Dra B. amyslowskiego Przy- ezynek do mykologii Galieyi i p. K. Steckiego Przyczynki do my- kologii Galieyi, I. Grzyby okolicy Rymanowa Zdroju, dokonane zostały bez pomocy ze strony Komisyi. Od p. K. Hankiewicza, który w r. 1908 poli sie zebrania roślin naczyniowych z okolie Slowity dla zielnika Komisyi, nie otrzymala Sekeya dotychezas wiadomosei o wyniku jego zabiegów. ak zaznaezono w zeszloroeznem Sprawozdaniu, napisanie i wy- danie obszernej „Flory Polskiej* okazało się rzeczą niemozebna na razie do wykonania i Sekcya, odsunąwszy to przedsięwzięcie na dalszy plan, podjęła starania o uzyskanie podręcznika skromniej- szego. Starania te są w toku; spotykają się wprawdzie i one z po- ważnemi trudnościami, finansowemi i innemi, jest jednak nadzieja, że przeszkody te dadzą się usunąć i że nasza przyrodnicza litera- tura wzbogaci się w niedługim stosunkowo czasie podręcznikiem, który dla dalszego rozwoju florystyki u nas mieć będzie pierwszo- rzędne znaczenie. W eiagu roku 1909/10 Sekcya botaniczna odbyła trzy posie- dzenia, jedno wspólne z Sekeya zoologiezną w dniu 25-ym kwie- tnia, drugie w dniu 24-ym listopada 1909, trzecie administracyjne, w dniu 9-ym marca b. r.; na tem ostatniem wybrano przewodni- czącym Sekeyi na rok 1910 R. Dw. Prof. Dra E. Janezewskiego. a delegatem do Zarządu muzealnego Prof. R. Gutwińskiego. d) Sekcya rolnicza. Pod kierunkiem Prof, Dr. W. Kleckiego dokonane zostały przez słuchaczy Studyum rolniczego badania bydła krajowego, mianowicie: 1) przez pp. Wilkońskiego i Zakrzewskiego: Studya nad czerwonem bydłem polskiem w Limanowej i Jodłowniku i 2) przez pp. Słomkę i Benedyktowieza: Studya nad bydłem w po- wiecie podgórskim. XIII Zbiory Komisyi fizyograficznej. Do muzeum Komisyi fizyograficznej przybyły od dnia 28-g0 lutego 1909 do dnia 1-go marea 1910 następujące przedmioty: A) Zbiory złożone przez spółpracowników, którym Komisya udzieliła — LO Ge pen vo — zasiłków na badanie kraju: . Pluskwiaki różnoskrzydłe i piewiki, zebrane w Goreach przez Prof. S. Smreczyńskiego. . Owady siatkoskrzydłe, zebrane w r. 1909 w Galieyi przez p. J. Dziędzielewicza. | Turritellae mioceńskie. zebrane przez Prof. Dra W. Friedberga. B) Dary: Merops pleito z Kurczęcych Lóz w gub. „podolskiej, dar Dra A. Berezowskiego. Tropidonotus tessellatus ze E: dar p. J. Bavgera we Lwowie. Owady z Brazylii, ES p. Ant. Jeu vei w Antonówce gub. podolska). Vanessa polychloros ab. testudo z Rabki, dar. Dra L. Sitowskiego. . Hepialus fusconebulosus i Cosmia paleacea z Kamienicy Pol- skiej pod Częstochową, dar p. J. Prüffera. Hymenolepis straminea z Dublan, dar Prof. Dra M. Kowalew- skiego. Rośliny naczyniowe z Rosyi południowej, dar p. J. Paczo- skiego w Chersonie. Rośliny naczyniowe z Karpat wschodnich, dar Dra H. Zapa- łowicza we Lwowie. Zbiór roślin naczyniowych z okolie Krakowa, dar p. A. Zmudy. Zbiór roślin naczyniowych z gór Świętokrzyskich, dar p. A. Zmudy. . Rośliny naczyniowe i mehy ze Zmujdzi dar Prof. Dra E. Janezewskiego. Cirsium pauciflorum i C. Juratzkae (heterophyllum X pauciflorum var. incisum) ze Styryi, dar p. Eug. Kheka w Wiedniu. . Mehy krajowe i obee z zielnika E. Karo, dar p. A. Zmudy. o : oo . Phycotheca Polonica, wydawana przez Dra M. Raciborskiego, część I, dar Prof. Dra M. Raciborskiego we Lwowie. Zbiór grzybów z okolic Rymanowa, dar p. Konst. Steckiego. . Grzyby i śluzowce ze Źmujdzi i Oidium quercinum z Chelmu w gub. radomskiej, dar Prof. Dra E. Janczewskiego. : Biss ls i śluzowce z Galieyi, dar Dra B. Namysłowskiego. Grzyby pasorzytne z okolie Zaleszezyk, dar p. Ant. Wróblew- skiego w Zaleszezykach. Mycotheca Polonica, wydawana przez Prof. Dra M. Racibor- | skiego, część I, dar Prof. Dra M. Raciborskiego we Lwowie. . Ząb trzonowy nosorożca, Rhinoceros sp. z Loniowy, dar p. Zof. Czapliekiej w Łoniowie. . . Sechsundachtzigster Jahresbericht der Sehlesischen Gesell- schaft für vaterländische Cultur, dar Towarzystwa. . Eug. Khek, Cirsium lanceolatum X paueiflorum, dar autora. J. Jarosz, Fauna wapienia weglowego w okregu krakowskim, część I Trylobity. i tegoż Fauna des Kohlenkalkes in der Umgebung von Krakau, I. Theil, Trilobiten, dar autora. Jahrbücher der K. k. Zentral-Anstalt für Meteorologie und Erdmagnetismus, r. 1907, dar Zakladu. . Jahrbücher der K. Ung. Reichsanstalt für Meteorologie und Erdmagnetismus, tomu 35-go część 4-a, tomu 36-go cz, 1—4; Die Jährliche Periode der Niederschläge in Ungarn, 1909; Untersuchungen zur Verbesserung der Thermometer-A ufstel- lungen; VIII. Berieht über die Tätigkeit der K. Ung. Reichs- anstalt für Meteorologie und Erdmagnetismus und des Obser- vatoriums in Ogyalla im J. 1907; 7-es Verzeichnis der für die Bibliothek der K. Ung. Reichsanstalt für Meteorologie und Erdmagnetismus im Jahre 1908 als Geschenk erhaltenen und dureh Ankauf erworbenen Bücher, dar K. Weg. Zakladu cen- tralnego dla meteorologii i magnetyzmu ziemskiego. Jahrbuch des. K. k. hydrographischen Zentralbureaus, roeznik 14, dar Biura. . Dr. F. Wilkosz, Hodowla ryb w malyeh stawach, wydanie 2-gie, dar autora. . Okólnik: rybacki, nr. 105—108, dar ne — rybaekiego w Krakowie. XV 29. Profil wiercenia w Kaluszu, ukończonego w r. 1902, dar e. k. Zarządu salinarnego w Kałuszu. Profil otworu wiertniezego w Huezku, na parceli gruntowej l. k. 667, dar e. k. Zarządu salinarnego w Lacku. : . Portret olejny sp. Prof. Dra S. Zaręcznego, dar przyjaciół i uczniów śp. Dra Zaręcznego. E > 09 p C) Przedmioty zakupione. 1. Rośliny naczyniowe z Polski i krajów ds sileajioho od Prof. Sagorskiego w Almrich. 2. Rośliny naczyniowe z Polski i krajów ościennych, zakupione od p. Leonhardta w Nossen. Myeotheca Germanica, zeszyt 16 i 17, zakupione od p. H. Sydowa Berlinie. André, Species des Hyménoptéres, zeszyt 103—104. Katalog der paläarktischen Dipteren, bearbeitet von Th. Becker, Dr. M. Bezzi, Dr. K. Kertész und P. Stein, tom 1—4. : Reichenbach L. & Fil, Deutschlands Flora, tomu 19-go ez. Zei zeszyty 23— 29, tomu 24-go zeszyty 20—23. tomu 25-go. zeszyty 1— 3. i: . Houard C., Les Zooeéeidies des Plantes d'Europe et du Bas- sin de la Méditerranée, 2 tomy. . Ascherson & Grübner, Synopsis der — À Flora, zeszyty 61—67. 9. de Koninek L. Recherches sur les Crinoides du terrain car- bonifére de la Belgique. 10. de Koninek L., Faune du ealeaire carbonifére de la Belgique, 6 części w 12 woluminach. 11. de Koninek L., Deseription des animaux fossiles de la Bel- - gique, 2 tomy i suplement. 12. de Koninek L., Nouvelles odisti sur les animaux PP du terrain Kee de la Belgique. | 13. Seupin H., Die Spiriferen Deutschlands. - 44. Wogdwasd H. A Monograph of the British Carboniferous. Trilobites, 2 nef, ; Dewalque G., Sur la ims de calschistes de Tournai,” Tour- naisien d. | w p 7p EN oo pi o XVI 16. Salter, A Monograph of British Momus. 17. Laska miernieza Lydtina. ^: :18. Dwa eyrkle do pomiarów praciemotrycen odi 19. Wanienka blaszana na wielki okaz karpia. D) Wydawnictwa Komisyi fizyograficznej. — . Sprawozdanie Komisyi fizyografieznej, tom 43. Atlas geologieznv Galicyi, dodatek do zeszytu 15-go. Powyższy wykaz nabytków sprawdzony został: w däin 6-ym | marea 1910 r. przez Komisye kontrolującą muzealną.. — z pp. S. R. J. M. Bocheńskiego i Inz. S. ee be Zarząd muzealny, złożony z podpisanego. delegatów. Sekeyi: pp. Prof. R. Gutwinskiego, Prof. J. Śnieżka i Dra K. Wójcika, wreszeie sekretarza Komisyi, złożył Komisyi w dn. 12-vm marca 1910 r. następujące sprawozdanie z prac muzelnych. W dziale botanieznym skontrolowano w r. 1909/10 rodzinę Cyperaceae w zielniku krajowym i porównano z odpowiednią czę- ścią katałogu kartkowego; z roślin naczyniowych pozostają do skon- trolowania jeszcze Gramineae i Pteridopkyta. Spisano i po najwięk- szej części zaopatrzono znakami muzealnymi wszystkie zeszłoro- czne nabytki do zielnika z działu roślin naezyniowych; uporządko- wano cały zbiór porostów krajowych i zagranieznych, kontrolując i uzupełniając dawniejsze spisy i sporządzając nowe dla tych eze- ści. które jeszcze nie były spisane. Rozpoczęto porządkowanie działu mszaków, rozdzielono mianowicie nader bogaty zbiór zakupiony po śp. J. Krupie na część oznaczoną i nieoznaczoną i z pierwszej z nieh spisano okazy obee tudzież mniej więcej połowę okazów kra- jowych. Do spisu roślin naczyniowych polskich z poza Galieyi, za- łożonego celem szybkiego oryentowania się przy ewentualnem uzu- pełnianiu tej części zbioru droga zakupna, dopisano nowe nabytki. Dr. H. Zapałowicz podjął na nowo rewizyę krajowego zielnika roślin naczyniowych, przerwaną z powodów wymienionych w ze- szłorocznem sprawozdaniu z czynności Komisyi fizyograficznej. Po otrzymaniu od Prof. Dra F. Kamieńskiego w Odessie części tego zielnika, wydanej mu jeszcze w r. 1907. przesłano Drowi Zapało- XVII wiezowi celem rewizyi rodziny Sileneae, Alsineae à Paronychieae. — Prof. Drowi M. Raciborskiemu wydano wybrane okazy z działu paprotników. jako materyał wydać się mającej Flory Polskiej. W dziale zoologicznym ustawiono część zbioru krajowych owadów siatkoskrzydłych, przyezem w miejsce dawniejszych „wy- kazów szezegółowychć. o ile nie odpowiadały regulaminowi mu- zealnemu, sporządzono nowe. Prof. Smreezynski spisał i opatrzył znakami muzealnymi bogaty zbiór obeokrajowych pluskwiaków śp. B. Kotuli, od rodziny 'Coreidae włącznie do końca, z jego krajowego zbioru zaś rodzinę Gerrididae. Prof. J. Śnieżek. który pracował w muzeum bezinteresownie, uporządkował w zbiorze błonkówek śp. Radoszkowskiego rodzaj Andrena i rozpoczął porządkowanie ro- dzaju Podalirius. — Drowi Fr. Kohlowi w Wiedniu wydano celem rewizyi i opracowania dział Fossoria ze zbioru śp. Radoszkowskiego. Zestawieniem tego materyału i zabezpieczeniem go od szkody przy transporcie zajął się również Prof. Śnieżek. W dziale geologicznym ułożono systematycznie prawie cały zbiór paleontologiczny z syluru podolskiego, oznaczony przez Prof. Dra J. Siemiradzkiego. — Prof. J. Jarosz opracowywał w dalszym eiagu materyały paleontologiczne z wapienia węglowego krakow- skiego, częścią będące własnością Komisyi fizyografieznej, częścią zebrane przez niego na polecenie Komisyi. P. S. Wajgner oznaczył część materyałów cenomańskich z Podola. Dr. W. Kuźniar zajął się skamielinami kredowemi z Bonarki. Prof. J. Siemiradzkiemu wydano, na jego żądanie, do opracowania gąbki białojurajskie z WX. Krakowskiego, Drowi W. Rogali zaś część materyałów kredowych z Podola. Prof. Dr. W. Friedberg oznaczył i zwrócił do muzeum część ślimaków mioceńskich z Galicyi wschodniej, wydanych mu w r. 1907. Spisano w dalszym ciągu część biblioteki Komisyi fizyogra- fieznej. Konserwowaniem, porzadkowaniem i spisy waniem zbiorów zaj- mowali się w r. z. zastępca kustosza Prof. Dr. W. Kulczyński, Prof. S. Smreezyüski (do lipca r. 1909), p. H. Pruszyńska (z powodu choroby — przez dwa miesiące tylko), stypendyści Akademii Um.: pp. J. Popek, S. Udziela. (do wakaeyj r. 1909) i A. Żmuda (od października r. 1909. przedtem jako pomocnik kustosza), wreszeie p- W. Zygmuntowska. XVIII Zarzad i sklad Komisyi fizyograficznej. Zarząd Komisyi składał się jak w roku poprzednim z Se sanego jako przewodniczącego Komisyi i przewodniczącego Sekcyi geologieznej, przewodniczącego Sekcyi meteorologicznej Prof. Dra M. Rudzkiego, przewodniczącego Sekeyi botanicznej R. Dw. Prof. Dra E. Janczewskiego, przewodniczącego Sekcyi rolniczej Prof. Dra E. Godlewskiego, wreszcie przewodniczącego Sekcyi z00logię asas i sekretarza Komisyi Prof. Dr. W. Kulezyúskiego. Do grona Komisyi przybył członek Prof. Dr. J. han Hilarowiez, członek korespondent Akademii Um., tudzież, spólpra- cownicy, wybrani na posiedzeniu w dn. 12-m marca 1910 r., pp. Jan Bayger we Lwowie, Franciszek Drobniak w Brzeszezu, Jan Hirschler we Lwowie, Jan Jarosz w Orłowej, Ferdynand Jastrzęb- ski, Hugo Kowarzyk w Jaworznie, Adam Łukaszewski we Lwowie; Józef Ryzner w Krakowie, Antoni Sehimitzek w Sierszy, Rudolf Sobek Sokiewiez w Żytomierzu, Stanisław Sokołowski we Iuwowie, Kazimierz Szafnagel w Wilnie, Herkulan Weigt w Krakowie. W r. 1909/10 straciła Komisya przez śmierć dwóch człon- ków: Dra Franciszka Błońskiego w Śpiewy kcsph, i Dra Stanisława, Zaręcznego w Wiedniu. Przewodniczący Komisyi fizyograficznej. Dr. F. Kreutz. IL Spis członków Komisyi fizyograficznej akademickiej. l. Członkowie miejscowi: Dr. Bandrowski Ernest, Prof. nadzw. Uniw. Jagiell, Prof. Wyższej Szkoły pura y vai Członek koresp. Akademii Umiejętności. „ Birkenmajer Ludwik, Profesor Uniwersytetu Jagiell., Członek korespondent Akademii Umiej. W. Bocheński Józef Maryan, c. k. Starszy Radca górniczy- „ Brzeziński Józef, Rządca piña doswiadezalnego Stud. roln. Uniw. Jagiell. a eer RAT. A a TT Et TT W. Bujwid Odo, Prof. Uniw. Jagiell. Dr. Cybulski N apoleon, Prof. Uniw. Jag, Członek DM Akad. Umiej. ; Dziewulski Wladyslaw, Adj amit HISP TON astro- nomieznego. 3 3 3 Dr. 3 NUS | + gs 4 = Garbowski Tadeusz, Profesor nadzw. Uniw. Jagiell. Godlewski Emil, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ezynmy Akad. Umiej., Przewodniczący Sekcyi rolniczej. Goliński Stanisław, Krajowy Instruktor ogrodnictwa. Grzybowski Józef, Prófosti nadzw. Uniw. Jag., Bk totali eti NCTPDSET Gutwiüski Roman, Prof. Gimnazyum IV, Sekretarz Sek- cyi botanieznej. . Hoyer Hen ryk, Prof. Uniw. Jagiell., Czlonek korespondent Akademii Umiej. „Janczewski Edward, Prof. Uniw. Jag. ET 4 czynny Akad. Umiej., Przewodniczący Sekcyi botanicznej. Jastrzębski Ferdynand, ek Starszy Baden górniczy. Jentys Stefan, Prof. Uniw. Jagiell. Kiernik Eugeniusz, Asystent Uniw. Jag. Klecki Waleryan, Prof. Uniw. Jagiell. Kreutz Feliks, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ezynny Aká- demii Umiej. „ Przewodniczący Komisyı Ns i Przewodniczący Sekeyi. geologicznej. Kreutz Stefan, Docent Uniwersytetu Jagiell. Kulczyński wł adysław, Profesor gimnazyum św. Jacka, Docent Uniwersytetu Jagiell., Członek korespondent Aka- demii Umiej., Przewodniczący Sekcyi zoologieznej, Se- kretarz Komisyi fizyografieznej. Kuzniar Wiktor. Morozewiez Józef, Prof. Uniw. Jagiell, Członek korespon- dent Akademii Umiejętności. | Mościeki Konrad, Asystent Uniwersytetu Jagiell. Nowieki Krok ólakd du e. k. Radea leśnictwa. . Namysłowski Bolesław, Asystent Uniwersytetu Jag. . Olszewski Karol, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ezynny Akadem. tih Rogóyski Kazimierz, Prof. Uniw. pue ZE EE 3 . Rostafinski Józef, Prof. Uniw. Jagiell, Członek czynny Akadem. Umiej. Rudzki Maurycy, Prof. Uniw. Jagiell. Członek koresp. Akademii Umiej., Przewodn. Sekcyi meteorologicznej. Rozen Zygmunt, Asystent Uniwersytetu Jag. . Ryzner Józef, Asystent Obserwatoryum astronomicznego. .Sawicki Ludomir. Siedlecki Michał, Prof. nadzw. Uniwers. Jagiell.. Członek koresp. Akademii Umiej. Sikorski Tadeusz, Prof. Uniw. Jagiell. . Sitowski Ludwik, Asystent Uniwersytetu Jagiell. Smoleński Jerzy. Smreczyński Stanisław, Prof. Szkoły realnej I. ‚Stobiecki Stefan, Inżynier Wydziału Krajowego. „Szajnocha Władysław, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ko- respondent Akademii Umiej. Śnieżek Jan, Prof. Gimnazyum św. Anny, Sekretarz Sekcyi | zoologicznej. Vetulani Franciszek, Starszy Inżynier Wydziału krajo- wego, Szef ekspozytury Biura melioracyjnego. Walter Henryk, c. ki Radca górniczy. . Wierzejski Antoni, Prof. Uniwersytetu Jagiell., Członek czynny Akad. Umiej. Wilkosz Ferdynand, b. Prezes krajowego Towarzystwa rybackiego. Witkowski August. Prof. Uniw. Jagiell, Członek czynny Akademii Umiej. ; Wójcik Kazimierz, Asystent Uniw. Jagiel. 2. Członkowie zamiejscowi. . Adametz Leopold, Prof. Akad. roln. w Wiedniu. Angermann Klaudyusz, Inżynier w Jaśle. sBartonee Franciszek, c. k. Radca górniczy, w Haju (Freiheitsau) na Śląsku austr. Batycki Andrzej, Nauczyciel w Starym Samborze. W. d 3: Js 4 "c x > 4 ” W. ? XX! Bayger Jan, Nauczyciel Szkoly wydzialowej im. Miekiewi- cza we Lwowie. . Berezowski Andrzej w Kurczęcych Łozach (p. Krzywe Jezioro, gub. podolska). Blauth Jan, Starszy Inżynier Wydz. Pis Docent Szkoly politeehn. we Lwowie. Bloeki Franeiszek, Adjunkt Szkoly ió we Lwowie. . Bosniacki Zyg gmunt, w San Giuliano pod Pisą. baron Brunicki J Eiis n, w Podhorcach obok Strvja. Bryk Andrzej, Kierownik szkoły w Chyrowie. .Chłapowski Franciszek, Przewodniczący Wydz. przyr. w Tow. Przyj. nauk w Poznaniu. Chramiec Andrzej, w Zakopanem. Dębski Bronisław Antoni, w Wólee Przybojewskiej (p. Zakroczym). . Drobniak Franciszek, Inżynier, Dyrektor Gwareetwa wę- glowego w Brzeszczach. . Habdank Dunikowski Emil, Prof. Uniw. we Lwowie. Dybowski Władysław, w Lubczy (gub. mińska). Dziedzieki Henryk, w Warszawie. Dziędzielewicz Józef, ek Radea Sądu krajowego we Lwowie. Friedberg Wilhelm, Prof. gimnazyalny we Lwowie. ` X. Głodziński Antoni. Prof. Seminar. naucz. — Gorezynski Władysław, w Warszawie. . Grochowski Mieczysław, w Trościańcu na Podolu gali- cyjskiem (p. Zabłotów). ` Guńkiewicz, em. Profesor gimnazyalny, w Wadowicach. Gustawiez B ronisław, Dyrektor Szkoły realnej w Żywsń! Hann Franciszek, em. Dyrektor Szkoły wydz. w Bochni. Hawrysiewićz Julian, Nauczyciel w Ożydowie. Hildt Ludwik, w Warszawie. Hirschler Jan, Docent Uniwersytetu, we Lwowie. Holobek Jan, e. k. Starszy Radca górniczy, w Wiedniu. H tyniowiecki Bolesław, Wicedyrektor Ogrodu bota. w Dorpacie. Jaeobi Leopold, Nauczyciel w Pilźnie. Jarosz Jan, Direkter gimnazyum realnego w Orlowej. XXII Dr. Kamieński Franciszek, Prof. Uniw. w Odessie, Członek czynny Akademii en. W. Karpiński Franciszek, Profesor Szkoły politechnieznej we Lwowie. „ Kędzior Andrzej. Dyrektor Krajowego Biura melioracyj- nego we Lwowie. Dr. Klemensiewiez Stanisław, Dyrektor e. k. Gimnazyum w N. Saczu.: W. Kobryn Mikolaj. Nauezyeiel w Jaroslawiu. „ Kontkiewiez Stanisław, Dyrektor kopalni w Dąbrowie. » Kornella Andrzej, Inżynier Wydziału Kraj. we Lwowie. „ Kornella Michał, Inżynier Wydz. Gs, „ Szef. ekspozytury Biura melioracyjnego w Jaśle. y ¡Koroniewicz Piotr w Warszawie. Dr. Kosiński Ignacy, w Chojnowie. „Kowalewski Mieezys ia aw, Profesor Akademii rolniczej w Dublanach. W. Kowarzyk Hugo, ek Starszy ge cho górniezy, w Ja- worznie. Dr. Krzemieniewski Seweryn, Profesor Akademii rolniczej w Dublanach. w. Laska Wacław, Prof. Szkoły politechnicznej we Lwowie. W. Lewiński Jan w Warszawie. Dr. Lgoeki Henryk, w Kijowie. W. Limanowski Mieczysław, w Zakopanem. » Lempicki Michal, Dyrektor górniczy w Dąbrowie. „ Łomnicki Jarosław, Prof. II-ej Szkoły realnej we Lwowie. » Lomnieki Maryan, Radca szkolny, we Lwowie. Dr. Łoziński Walery we Lwowie. W. Łukaszewski Adam, Inżynier górniczy, Docent Szkoły po- litechnicznej we Lwowie. W. X. Marków Jan. gr. kat. Proboszcz w Smolniku ad Baligród. „ Mączyński Wojciech, w Warszawie.. „ Merecki Romuald. w Warszawie. Dr. Niezabitowski Edward, Prof. > AAA w Nowym Targu. „ Niedźwiedzki, em. Profesor Szkoły politechnicznej we Lwowie, quales ezynny Akademii Umiej. PS W PWR OF WADY SIMPEL A T EES RR T TION ITE 3 4 = 3 3 XXIII Nowak Jan, we Liwowie. | Nowakowski Leon, Prof. Szkoly rolniezej w Czernichowie Nowosielski Franeiszek, Dyrektor Szkoly real. w Sta- nislawowie. . Nusbaum-Hilarowiez Józef, Profesor Uniwersytetu we Lwowie, Członek korespondent Akademii Umiej. „Olszewski Stanisław, Inżynier górniczy we Lwowie. . Orłowski Józef, w Łuczyńczyku (p. Niemiercze). Paczoski Józef, Kierownik muzeum przyrodniczego w Cher- sonie. ` Piestrak Feliks, Zarządca górniczy i hutniczy w Dolinie. „Piwowar Adam, w Dąbrowie Górniczej. Pokorny Wilhelm, we Lwowie. Mikulowski- nara Józef, Prof. Akademii RUDE: : w Dublanach. Poźniak Wiktor, e. k. Starszy Inżynier we Lwowie. . Raciborski Maryan, Profesor Uniwersytetu we Lwowie, Czlonek korespondent Akademii Umiej. Radziszewski Bronisław, Prof. Uniw. we Lwowie, Czło- nek czynny Akad. Umiej. | Rehman Antoni. Prof. Uniw. we Lwowie. Rogala Włady sław, we Lwowie. Romer Eugeniusz, Prof. Szkoły handlowej, Docent Uni- wersytetu we Lwowie. | Schille Fryderyk, w Podhorcach obok Stryja. Schimitzek Antoni, Inżynier, Dyrektor Galicyjskich ak- cyjnych Zakładów w Sierszy. Siemiradzki Józef, Prof. Uniw. we Lwowie. Słomski Tomasz, e. k. Starszy Inżynier we Lwowie. Sobek Sobkiewiez Rudolf, w Żytomierzu. Sokołowski Stanisław, Profesor Wyższej Szkoły lasowej we Lwowie. Syroczyński Leon, Prof. Szkoły politechnicznej we Lwo- wie, Inżynier Wydziału Krajowego. Szafnagel Kazimierz, w Wilnie. : Sznabl Jan, w Warszawie. Sztoleman Jan, w Warszawie. XXIV W. Szule Kazimierz, Profesor adj. Akademii rolniczej w Du- blanach. Dr. Teisseyre Wawrzyniec, Profesor Uniw. we Lwowie. $ Tomaszewski Pii tszok, Dyrektor Gimnazyum w Sam- borze. „ Trzebiński Józef, w Smile (gub. kijowska). W. Tyniecki Władysław, Prof. Szkoły gospodarstwa lasowego we Lwowie. „ Udziela Seweryn, Inspektor szkół ludowych w Podgórzu. Dr. Uhlig Wiktor, Prof. Uniwersytetu w Wiedniu. W. Weyberg Zygmunt, w Warszawie. A Windakiewicz pakari Zarządca górńiczy w Stebniku. » Wisniowski Tadeusz, Peófósóć Szkoły politechnicznej we Lwowie. » Wołoszezak Eustachy, em. Profesor Szkoły POR cznej we Lwowie, w Wiedniu. Dr. Wysogórski Jan, we Wrocławiu. W. Zaborski Józef, RONE szkoły w Horodence. „ Zajączkowski Józef, Profesor gimnazyalny w Sanoku. * „ Załęski Edmund, w Górce Narodowej. Dr. Zapalowiez Hugo, Członek en Akademii dee, e we Lwowie. W. Znatowiez Bronisław, w Warszawie. Dr. Zuber Rudolf, Prof. Uniw. we Lwowie. W. Wieniawa Zubrzycki Czesław, właściciel apteki w Rze- szowie. „Żukowski K., Nauczyciel w Podmanasterku. HI. Obrót funduszów Komisyi fizyograficznej w r. 1909. Dochody: 1. Zasiłek z funduszów Akademii Umiejetnogci na rok 1909. , . 1250000 K 2. Pozostałość z roku 1908 er. JAIR PA 3. Od Redakcyi „Roczników sk M Hide Mi zü WI, AG ze Sprawozdań rozprawy . . . . . 7 osi l 52:20 „ ud E a LLLI 4. Podirować przez p. Bar. J. Brünickiegó honoraryum za * Fr motyli ME w petisse stryjskim, część Ur ELT ^ 8400 K Suma dochodów ... „ „1388691 K Wydatki: 1 Eent wydawnietwa pięty. Komisyi GI6r eut wies? anie De D DO. JE II. Potrzeby Sekcyi: a) Sekcya meteorologiczna : ; 1. Opracowanie re kimatsgraßemych i i en dru- kow = dene VUE 5 2. "Se e KC za robienie A PEAR ASA > 8400 , 3. Posługa, portorya, drobne wydatki . . . . . . . . 36:62 , b) Sekeya geologiczna : 1. Zasiłek Drowi W. Kaźniarowi na badania geologiczne w Tatrach . . 300:00 „ 2. Zasiłek na Mach skał ogniowych pod FE Prof. Dra J. Morozewicza . 350°00 „ 3. Zasiłek Prof. J. Jakie na CNN wapienia a wygloweo w rakowskiem i Jiteratury 72000 „ 4. Zasiłek Drowi L. (ee na badanie jezior Are skich . RE S A NS ae 6 9 d) 33000 „ c) Sekeya odka: 1. Zasiłek Prof. S. Smreczyńskiemu na badania entomologi- czne w dolinie nowotarskiej . . 500.00 „ 2. Zasilek p. J. Dziedzielewiczowi na rech RER logiczną na Babią Górę. . . . 200:00 „ 3. Zasiłek p. S. Stobieckiemu na jesienną net dip: logiezna na Podole . . ; $ 100% , 4. Zasiłek Drowi L. reine jak WA Fo Quas OO d) Sekcya botaniczna: 1. Zasiłek p. W. Szaferowi na badania — Mio- doborów 35000 , 2. Ver Drowi K. Weste a na Dadas ed w Ta- ; 40000 , 8. "e Drówi L. (CIE jak — RATS PS 25000 „ e) Sekcya rolnicza: 1. Zakupno laski mierniczej Lydtina i dwóch dra do m miarów kraniometrycznych 15159 , IM. Koszt urządzenia i utrzymania osea: : GAKOpPHO ukraybok na monik . . , , . . v 4 12000 , 2. Zakupno roślin . soy 6657 „ "We iic nuo Qui 0060 NEM FEN 20011 , B NNNM heile E e ee e cus 21734 „ ^ 5. Potrzeby muzealne . . OKW xl A WA 9971 , 6. Remuneracya zastępcy ilie um 0 TWA x m, 7. Remuneracye pomocników kustosza . . . . . . +. - 61800 , XXVI 8. Posługa . MM 95:00 K IV, Wydatki administracyjne: : TE = racya sekretarza Komisyi (ow Ee au 600'00 „ 9, Wieńiec na trumnę śp. Š. Zaręcenogo cwm 3 30:00 , Suma wydatków «ow ac nil K Pozostaje zatem reszta na r. 1910 . pita pal 712.42 K 1 65713 „ mianowicie: w kasie Akademii Umiejętności PADY bé w rękach Przewodniczącego Sekcyi meteorologioznej po- 1 12403 , zostałość "o a w ikonka DC pone > modom: is 6874 „ Przewodniczący Komisyi fizyografieznej F. Kreutz. Dr. Stanisław Zareczny. Wspomnienie pośmiertne. | Dr. Stanisław Zaręczny, zmarły dnia 23-go lipca 1909 roku, należał przez długi szereg lat do najezynniejszych członków Ko- misyi fizyograficznej. Prace na polu fizyografii rozpoczął w r. 1872, jako asystent przy katedrze mineralogii w Uniwersytecie Jagiel- loúskim, wycieczką geologiczną w okolice Białej i Zywea. W roku następnym, po zawiązaniu Komisyi fizyograficznej akademickiej, w miejsce Komisyi tej nazwy byłego c. k. Towarzystwa nauko- wego, został zamianowany członkiem tej Komisyi i wybrany se- kretarzem Sekcyi orografiezno-geologieznej. W tym samym roku i na wiosnę roku następnego zwiedził z polecenia Komisyi Podole, w miesiącach letnich zaś r. 1874-go Tatry. Własne zbiory, tudzież materyały zebrane na Podolu przez śp. Prof. Dra A. Altha i Dra 8. Olszewskiego, posłużyły śp. Zaręcznemu za podstawę do pracy p. t.: „O średniem ogniwie warstw cenomańskich w Galicyi wscho- dniej*, zamieszczonej w tomie 8-ym Sprawozdań Komisyi fizyogra- ficznej. W roku 1874-ym poleciła Komisya śp. Zaręcznemu spisa- nie i uporządkowanie zbiorów złożonych w świeżo powstałem Mu- zeum fizyograficznem. Pełniąc ten obowiązek przez lat trzy, ogra- niczył się śp. Zaręczny w wycieczkach do okolie Krakowa a w Mu- zeum zajął się między innemi opracowaniem materyałów paleonto- logicznych, o ile to w danych warunkach było możebne. Rezultatem były dwie prace, wydane w tomach 10-tym i 12-tym Sprawozdań Komisyi fizyograficznej: „Dodatek do fauny warstw tytonskich w Rogoźniku i w Maruszynie“ i „O średnich warstwach kredowych w krakowskim okręgu“, Materyalu do pierwszej z tych prae do- starczyły po części skamieliny zebrane przez śp. Zaręcznego w r. 1874 w Rogoźniku, przeważnie zaś zbiory Komisyi fizyograficznej AXVIII i śp. Prof. Dra Altha; druga praca opiera się na szczegółowych badaniach śp. Zaręcznego w polu. Gdy w ciągu pracy nad Atlasem geologicznym Galieyi wy- padło przystąpić do wykonania mapy WX. Krakowskiego, Komisya fizyografiezna powierzyła to zadanie w roku 1882 sp. Zarceznemu. Szczęśliwy to był wybór. Zadanie było na pozór łatwe; istniały już. mapy geologiczne WX. Krakowskiego i obszar ten był niewątpli- wie najlepiej pod względem geologicznym zbadaną częścią Galieyi. Zdawaé się mogło, że wystarczy stwierdzić rzetelność dawniejszych map, wcale dobrze zgadzających się z sobą, i eo najwyżej uzupeł- nić je niewielką ilością drobnych szezegółów. Śp. Zaręczny zadanie swoje pojął inaczej; przekonawszy się. że mapy poprzedników na- wet dla blizkich okolie Krakowa po części podają zgodnie dane nie odpowiadające rzeczywistości, postanowił zbađać cały teren z wszelką możliwą dokładnością i w mapie swojej nie zamieścić żadnego szczegółu, za który nie mógłby odpowiadać na podstawie własnych spostrzeżeń. Jakiego ogromu pracy wymagało to przed- sięwzięcie w obszarze o tak urozmaiconej budowie geologicznej jak WX. Krakowskie, o tem należyte pojęcie dać może jedynie zło- żona w archiwum Komisyi fizyograficznej mapa w skali 1:28800, na której śp. Zaręczny zaznaczał swoje spostrzeżenia w polu; w ma- pie ,szezególowej^ WX. Krakowskiego, wydanej w Atlasie geolo- gicznym, szczegóły te zatarły się w bardzo znacznej mierze: trzech- krotnie mniejsza skala mapy zmusiła do łączenia nieraz kilkudzie- sięciu nawet odsłonięć, zaznaczonych w oryginalnem zdjęciu, w je- dną barwną plamę. Zajęła też ta praca śp. Zaręcznemu pięć lat (1882—-1886); dopiero w roku 1888 otrzymała Komisya od niego mapę geologiczną WX. Krakowskiego w dwojakiej formie: „szeze- gółowej*, z zaznaczonem aluwium i dyluwium, tudzież en > przedstawiającej teren tak, jakby on prawdopodobnie wyglądał po usunięciu aluwium i dyluwium. Mapy te wydrukowano dopiero w r. 1891; zwłokę, która na zdrowiu śp. Zaręcznego odbiła się szkodliwie, przyprawiając go o zdenerwowanie, wywołały nietylko techniczne trudności, wymagające licznych i mozolnych korekt, ale też stanowisko Wydziału Krajowego, a przedewszystkiem prze- szkody stawiane wydawnietwu Atlasu przez e. k. Państwowy Za- kład geologiczny w Wiedniu. Wydział Krajowy przez pewien czas XXIX był tego zdania, że subwencya przyznana przez Sejm na Atlas geo- logiczny Galicyi obracana być może jedynie na wydawanie map terenów naftowych. C. k. Państwowy Zakład geologiczny zamierzał wprost uniemożebnić wydawanie Atlasu geologicznego Galicyi przez Komisyę fizyograficzną, twierdząc, niezgodnie z prawdą, Ze Komi- sya wydaje Atlas „na podstawie zdjęć przez Zakład geologiczny uskutecznionych*. W takich okolicznościach, nie mając nawet pe- wności, że praca zostanie wydana, pisał śp. Zaręezny tekst do swoich map, wymagający, między innemi, mozolnego studyum literatury, złożonej z kilkuset dzieł, rozpraw i notatek. ka icis io go w roku 1893-im. Rezultaty praey geologieznej sp. Zareeznego w WX. Kra- kowskiem nie mogły w całości znaleźć miejsea w tekście do Atlasu geologicznego; powziął on też zamiar opisania w całym szeregu rozpraw formacyi, zastąpionych w WX. Krakowskiem, od najstar- szych począwszy. Z rozpraw tych pojawiły się w druku, niestety, tylko dwie p. t.: Studya geologiczne w Krakowskim okręgu, część 1 i 2-a, w tomach 23 i 25-im Sprawozdań Komisyi fizyograficznej (r. 1888 i 1890) i skończyły na wapieniu węglowym. Powodem porzucenia pracy w tym kierunku było poniekąd zniechęcenie, wy- wołane wyżej wspomnianą zwłoką w wydaniu mapy, przedewszyst- kiem zaś brak a po części niedostępność dla zmarłego obszernej i kosztownej literatury. Rozliczył się śp. Zaręczny, że na dalsze zakupno wszystkich potrzebnych książek środków mu nie starczy, a wydawać prac ułomnych, bo opartych na niedostatecznej znajo- mości literatury, nie chciał. Zmuszony do porzucenia pracy, której przez lat dwadzieścia poświęcał najlepsze swoje siły, śp. Zaręczny czynny jeszcze był przez lat parę i znakomite położył zasługi jako delegat Komisyi fizyograficznej do Komisyi wodociągowej m. Krakowa, wybrany w roku 1893 W r. 1898 śp. Zaręczny opuścił Kraków, porzucając swoje stanowisko profesora gimnazyalnego, na razie za urlopem, po któ- rym w r. 1899 nastąpiło przeniesienie w stan spoczynku. Skoń- czył się tym sposobem jego związek z Komisyą fizyograficzną; pro- jekt, żeby śp. Zaręcznego pozyskać dla niej jako pracownika mu- zealnego, nie doszedł do skutku. W tem krötkiem wspomnieniu ograniezamy sie do przedsta- stawienia zasług położonych przez śp. Zaręcznego dla geologii na- szej i Komisyi fizyograficznej. Inne szezegöly z zycia jego znajdzie Czytelnik w życiorysie napisanym przez p. S. — a za- mieszezonym w Roczniku 35-ym Kosmosu. WE Materyaly do fizyografii krajowej. Dział I.. Materyały do klimatografii Galicyi zebrane przez Sekcyę meteorologiczną w roku 1909. Spraw. Kom. fiayegr. T. XLIV. Dział I. Wyniki spostrzeżeń meteorologicznych w Galicyi w roku 1909 zestawione w c. k. Obserwatoryum astronomicznem w Krakowie. | Stacyi meteorologicznych, należących do Komisyi fizyografi- cznej, które w roku 1909 bez przerwy lub częściowo nadsyłały swoje spostrzenia, było ogółem 17. Dziesięć z nich posiadało ba- rometry. Stacyi, które opuściły spostrzeżenia za 1 do 3 miesięcy, było trzy, mianowicie: Krynica, Jarosław i Sezerzec. W porówna- niu z rokiem 1908 ubyły dwie stacye, mianowicie Kołomyja, która przestała funkcyonować od 31 grudnia 1908 r. oraz Horodenka, która z powodu wyjazdu obserwatora zaprzestała przysyłać spo- strzeżenia od 30 ezerwea.1909, Od 1 marca 1909 przybyła jedna stacya w Myślenicach, założona przez p. Franciszka Nowaka. Nadto dzięki uprzejmości p. prof. L. Świerza, otrzymało obserwatoryum spostrzeżenia z 11 stacyi Tow. Tatrzańskiego, z których Zadna nie posiadała barometru. Jedna z nich opuściła trzy miesiące obserwa- eyi. (Stacye Tow. Tatrz. są oznaczone literami T. T.). Poprawki barometrów podano na podstawie porównań baro- metrów z roku 1905. Średnie temperatury obliczono według wzo- rów umieszczonych w odpowiednich nagłówkach. Spostrzeżenia pojawów w świecie roślinnym i zwierzęcym na- desłał p. Julian Hawrysiewicz z Ożydowa. Gradobicia podobnie jak lat poprzednich zestawiono na podstawie wykazu Tow. Wza- jemn. Ubezpieczeń w Krakowie. Dr. Herkulan Weigt, prof. Akademii handlowej w Krakowie, w obszerniejszej rozprawie (33 stron) tu zamieszczonej opracował „Dzienny bieg temperatury w Krakowie“ wedle 28-letnich obser- . wacyi. Rozprawa ta, owoc niemalego mozołu, jest cennym przy- - i 3 ezynkiem do klimatografii naszego kraju. — Już $. p. prof. Kar-. liński pisał swego czasu o tym samym przedmiocie, ale rozprawa jego oparta na o wiele mniejszym materyale nie mogła, jak to z natury rzeczy wynika, doprowadzić do tak pewnych a różnoro- dnych wniosków jak rozprawa pana Weigta. Pan Stanisław Pawłowski, prof. Akadedemii handlowej we Lwowie, nadesłał opracowane przez siebie spostrzeżenia prof. St. Srokowskiego, dotyczące temperatur dwu źródeł, uchodzących do Seretu. Wszystkim, którzy przyczynili się do zebrania zawartych w tym tomie spostrzeżeń, składam gorące podziękowanie a więc: p. prof. Świerzowi za spostrzeżenia ze stacyi meteor. Tow. Tatrzańskiego, Towarzystwu Wzaj. Ubezp. w Krakowie za wykaz gradobić, oraz wszystkim panom Obserwatorom za gorliwe i bezinteresowne spół- działanie. Kraków w marcu 1910. Przewodniczący sekcyi meteor, Kom. fizyograficznej M. P. Rudzki. Zywiec. Obserwator: P. Jan Böhm, starszy werkmistrz. >E Cisnienie powietrza = 1909 |3É 7 531.2 | 2 9 |$rednie, MR“ | Dnia | Mi | Dnia o po - nimum Styczeń 7.2.9.| 739.6 | 739.1 | 739.1 | 739.3 | 751.9 1 |7142 | 14 Luty 5 35.1 | 349 | 855 | 35.2 | 42.8 | 14 18.8 4 Marzec w 29.0 | 29.1 | 29.1 | 29.1 | 348 | 28 10.2 2 Kwiecień M 35.4 | 35,2 | 35.1 | 35.2 | 49.3 4 20.1 13 Maj s 37.2 | 37.0 | 37.5 | 37.2 | 46.0 | 21 28.0 | 28 Czerwiec j 34.1 | 33.4 | 889 | 338 | 41.6 | 19 27.4 | 30 Lipiec i 33.9 | 33.6 | 33.9 | 33.8 | 41.3 | 18 25.4 7 Sierpień > 36.0 | 35.2 | 35,7 | 356 | 415 | 20 270 | 31 Wrzesień * 36.3 | 35.7 | 35.9 | 36.0 | 424 + 28.6 5 Październik 37.1 | 36.6 | 37.2 | 37.0 | 42.6 | 23 29.2 26 Listopad ý 32.7 | 32.0 | 32.7 | 32.5 | 40.2 1 15.7 13 Grudzień $ 315 | 315 | 321 | 81.7 | 480 15 111 2 Rok » [734.8 |734.4 | 734.8 | 734.7 |751.9 | 1/1 |710.2 | 2/11 UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 993; poprawka: — 0'7 mm. E Opad Wien Ilość dni s 1909 RE | PE 3 5 Suma Nan Dnia =01 | =10 Xi a|= Le no mum mm | mm SE Styczeń 6.1 29.4| 66 4 16 8 [11|—|—]| 12) 7 Luty 7.4 41.4) 10.3 | 21 15 10 {13 — | — 7. d Marzec 6.0 23.8| 132 | 23 10 5 4| —|— | 142 Kwiecień 6.0 48.6| 13.8 9 18 15 2|—|—]| 15| 4 j 6.4 | 165.8| 50.8 5 18 14 11 21 — 9| — Czerwiec 6.6 | 227.0) 548 | 13 22 16 || 4| 1 9 — Lipiec 6.7 | 186.2) 3885 | 12 21 16 | 5| 1 9 3 Sierpień 5.9 808, 20.5 3 15 12 |— | 2| — 9 2 Wrzesien 6.0 873| 18.5 | 19 15 10 $>) 2] 1 7| — Październik | 48 58.4. 32.0 6 6 6 I — — 5|— Listopad 8.8 569| 7.5 A 23 16 118 — | — | — 4 Grudzien 7.4 527) 17. 5 17 11 5 —|—| 11 4 Rok 6.5 |1009.3| 54.8 | 13/VI| 194 | 186 |49|15| 8 | 107) 28 Ass 36° DÉI od F. = 19? 12° od G.;p — 49° 41’ H — 354 m. Temperatura powietrza 7 2 | 9 1 ms, 9,9] Maximum| Dnia Minimum Dnia — 741| = 17|— 46) — 45 | + 58 16 — 19.2 28 —113|— 39|— 76| — 76 42 | 4i28 | — 238 14 — 13|-- 67|+ 12| +22 15.9 30 = 15 7 + 46 10.7 6.2 6.9 26.6 27 ss AB 6 8.5 | 144 9.9 10.7 25.2 17 e 1 8 1&4| 2041 146 16.0 27.6 22 + 74 16 15.2 | 200) 158 16.7 26.2 25 10.6 14.1 21.9 | 16.8 17.4 29.4 10.4 15 10.7 19.0 | 129 13.9 25.2 | 11i18 3.2 7 7.2 | «16.4 9.8 10.8 25.2 0.6 31 1.0 3.7 2.5 24 14.2 2 ic UN 28 0.7 3.7 1.5 1.8 10.2 | 20i2 e 9p 16 4.7 10.9 6.6 7.2 29.4 | 18/VHI | — 238 | 14/U «Podział wiatrów N NE E | SE | 8 SW x aw | $ o — A 1 a | we 31 3 6 48 8 14 6 — | - 20 7 6 23 — 11 3 de d A 34 7 3 28 11 12 2 br ji A 23 15 5 17 10 26 4 Ga | ge 13 4 9 27 7 8 A 3 5 19 18 7 1i. 288 2 4 2 wi A 37 11 à | HM 2 12 A ur ra 17 9 b 44 — 15 1 1 | 1 12 4 6 50 1 9 + | — 18 5 4 56 1 13 + —: | 38 8 5 25 2 4 — — | = 46 4 3 34 44 132 23 ibi 38 308 95 62 406 6 Wadowice. Obserwator: P. Leon Guńkiewicz, prof. gimn. p E Ciśnienie powietrza = e 1909 3 E des : 2 y - ? i- A SF 7 2 9 Średniej | Dnia | num; Dnia Styczeń 7.2.9.| 742.7 | 742.4 | 742.2 742.4 | 754.7 2 718.6 14 Luty ei 37.6 | 37.8 | 38.0 | 37.8 | 45.8 26 23.8 4 Marzec » 818 | 31.9 | 318 | 31.8 | 38.6 10 16.4 2 Kwiecień > 39.2 | 39.0 | 38.9 | 39.0 | 53.4 5 27.0 13 Maj 40.7 | 40.7 | 40.7 | 40.7 | 479 21 31.7 28 Czerwiec 3 36.7 | 36.2 | 36.6 | 36.5 | 446 | 19 30.3 6 Lipiee ds 36.5 | 36.5 | 36.7 | 36.6 | 44.3 | 18 29.0 1 Sierpień > 39.5 | 39.1 | 39.0 | 39.2 | 46.8 | 20 30.2 31 Wrzesień » 39.7 | 39.5 | 39.7 | 39.6 | 45.5 4 31.2 1 Pazdziernik Š 40.5 | 40.3 | 40.5 | 40.4 | 472 23 33.1 26 Listopad : 35.6 | 35.4 | 35.4 | 35.5 | 43.4 1 21.9 13 Grudsien Ya 35.8 | 35.7 | 36.0 | 35,8 | 51.9 15 23.2 20 | Rok . |7880 | 737.9 | 738.0 |738.0 |754.7 | 2/1 |7164 | 9/11 UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 670; poprawka: niewyznaczona. " » : i JE Opad ok Ilość dni s 1909 | 38 PRI. ¿2 t- E Suma WE: Dnia SCH z XiKlal= 3 E Styczeń 6.6 12.6 2.5 7 8 5 6—|—|—| 5 Luty 7.8 48.6 | 14.5 21 18 9 113) —|—-|—| 3 Marzec 7.3 13.8 5.8 23 8 5 411—139] 3 Kwiecień 8.1 43.4 (Br 15 16 12 53 "3. IT 3 Maj 6.9 [106.8 | 41.6 8 15 12 91 37-147 B Czerwiec 7.8 [1401 | 38.8 | 18 15 | 15 [—]| 4| —|—]| — ipie 7.8 67.6 | 180 12 14 13 1I1—| 2| —1— | — Sierpień 7.2 | 788 | 24.2 | 30 10 10 F=| 1] 1|—1— Wrzesień 6.8 | 615 | 145 | 19 10 STI Ill 3| — Październik 67 f 519 | 29.6 6 7 6 I — 6 | — Listopad 9.6 89.4 | 26.8 5 14 14 8)—1—| 91 7 Grudzień 8.2 | 25.8 44| 90 9 8 51-51—1] 61 © Rok 7.6 | 739.3 | 41.6 | 3/V | 139 | 117 |41, 9| 1/19) 29 X = 37° 10° ód F. = 190 30’ od G.; o — 49^ 53’ H. — 268 m. - "Temperatura: powietrza 7 2 9 i 7209) Maximum | Dnia Minimum Dnia — 48,— 06/— 28| — 26 + 91 16 — 14.4 29 — ?8,— 29 — 62/ — 56 4.2 5 —:15.6 18 +081-+ 6814 887 ++ £8 17.5 30 — 6p 7 5.9 10.8 6.6 7.5 26.8 27 — 26 5 10.0 15.2 10.4 11.5 24.2 17 + 18 8 10.9 21:2 14.7 16.6 27.3 213 8.6 17 16.7 21.2 16.2 17.6 27.3 23 12.1 12 16.8 22.6 17.5 18.6 30.2 18 11.6 14 12.6 18.6 12.9 14.2 25.5 13 8.3 6 9.5 15.4 10.2 11.3 22.0 6 2.4 28 2.0 41 2.4 2.7 133 112 — 8.8 28 1.4 3.3 1.6 2.0 11.0 20 — 82 18 + 66|+113|+ 71| + 80 30.2 | 18/VIII — 15.6 18/11 Podzial wiatrów N NE E SE 8 sw | w | NW E — 19 16 14 8 13 19 A 2 6 4 26 9 5 9 23 3 10 16 24 14 17 5 4 — 5 12 4 11 3 23 29 3 — 13 15 6 11 10 14 10 14 — 1 11 2 3 14 22 24 13 — 1 — 4 A A 47 20 13 — 3 7 2 8 15 97 13 8 — 1 25 5 18 11 24 1 5 — 11 12 16 23 5 13 B — gm 13 6 9 10 9 33 H 1 — 3 20 13 H 19 26 8 — — 56 143 97 161 131 274 145 88 = 8 Zawoja. (T. T.) Obserwator: F. Fr. Szkolnik. PS Ciśnienie powietrza 1909 |SE 53 Średnie| Ma | Dnia | ME | Dnia S ximum nimum I Styczeń 7.2.9.]] — — — -- ge - - di Luty s — — — — — — ša a Marzec pa — — — -— dër s ger E Kwiecien a — — — pine PAN a = + Maj s — — — — — Gei = + Czerwiec » — =- — — — u Sie Sg Lipiee » — — — — ae a oe a Sierpien i = -= — — — až geg fie Wrzesień ś — — — = = de e Se Październik i — — — — 3a = = ati Listopad e — — — — gen sl did > Grudzien k — — — ex EUR + R: wę Rok e — — — en pl par sem. m" JE Opad ułan | Heté dni s 1909 |-ż5 is Styczeń 5.4 =- — = — den KK mt Luty 7.0 — — — — x. PIRE. PARA Marzec 5.8 — — — — he into Ed Kwiecieñ 5.7 — — — — ^ A A il Maj 6.4 — — — ge — 8| 1|—|3|— Czerwiec 6.5 gege — = — w d— ii! e — Lipiec 7.0 — — — — Ae Reb) @ Sierpien 5.7 — — — — w. km El Bi m Wrzesień 5.8 — — — — ami | Bł = Październik | 4.7 =- WI — — de NE id 9i Listopad 9.0 — — — — à P186. | —| 94.1 Grudzien 7.1 — — — — — 4 adi Qi Rok 6.8 — — — — — {55| 6|—|30| 2 SE BEE : acz CONES OI NETTE ec AENA RA A AA AA E IAN IN H ) = 370 14 od F. = 190 34’ od G.; 9 = 49? 39’ H. — (około) 670 m. Temperatura powietrza Y 2 9 4 17,9, 9,9] Maximum Dnia | Minimum Dnia — 9441 — 55 |— 89] — 81 | — 38 7 — 181 3 —1%1 | — 47|— 97) — 88 | + 24 28 — 31 13 = BALL &4|— 06! + 04 12.4 30 — 14.0 7 + 26 9.2 + 31 4.5 26.0 27 = A 5 6.5 | 13,0 RS 8.7 25.0 17 — 36 8 12.2 | 187| 126 14.0 28.0 23 + 55 17 13.2 | 190| 181 14.6 28.0 25 8.0 10 141| 208| 150 16.2 29.1 22 8.1 15 109| 184| 116 13.1 28.8 10 62 |.8i7 75 | 147 8.1 9 6 21.4 5 1.2 24 — 08 2.0 0.0 0.4 13.4 2 144 26 0.0 30| .08 1.2 9.5 24 e M 22 |-- 87 95| 44 5.5 29.1 | 22/VIII | — 23.1 13/1 | Podział wiatrów N | NE | © SE s | SW | W | NW E | 3 — — = 9 23 40 | — 18 | 2 8 + 3 1 8 39 6 17 | — 9 4 2 PR 54 RB 7 21 | 9 7 + a ge 8 45 8 13 È 16 22 + 4 qe 10 15 — 25 | 15 H 1 u 32 33 16 4 18 | 8 "s 3 z 15 50 2 18 | — 15 + 4 ^ 17 26 A 27- È — 11 de 3 eg 17 16 2 4 9 3 4- 2 — 14085 10 — 34 12 1 + seg wc: Ta nk 43 3 15 — 15 + >. H wma Roll 10 — 25 74 9 1 iseli 10 |.29 00810.) 8 | Ue | | 10 Kalwarya Zebrzydowska. (T. T.) Obserwator: Ks. K. Żarnowski. > $ Ciśnienie powietrza 1909 [SE la T : 5 E Średnie raj Dnia Lé? Dnia Styczeń 7.1.9.1 — — = — | — — — — Luty $ UM A A RE u Marzec x — + = — = — — — | Kwiecień á ES — — — — — -— — 4 Czerwiec > — — — — — — — — 4 Lipiec * — =- — — == — — — Sierpień » — — — — — — — — Wrzesien s — — — ias Em ex ME L Październik ý — — — — — E — — Listopad i — — — mu = — — — 4 Grudzień ^ — — — — wu uM wa — — A Rok = — — — — — — — — E Opad Puta. riosb^iul s 1909 * Z Ą 0 | | PE RE Suma ja dą Dnia SCH SCH + K jaj= Kr | Styczeń 5.5 224, 67 1 11 7 |-|-—-|-|—|— ] Luty 6.7 63.3 | 13.3 6 14 13 [—|—1—1|— | Marzec 63 1785/7786) 29 7 A |--|—|— | — | — Kwiecień 6.0 41.5| 10.5 9 12 11 |-|—|—| — | — | Maj 5.8 | 121.3) 36.5 3 12 11 |-|-|-|-| — Czerwiec 6.5 92.9) 17.0 | 14 13 erario AA Lipiec 6.4 | 109.5| 845 | 12 13 12 I—| 2/—|-—- | — Sierpień 5.6 614, 20.0 | 23 11 11 |-| — | — | — | — W 5.4 | 107.3) 31.0 | 19 8 8 "The ls | — | — Październik 3.9 58.0| 29.5 6 6 6 I=|=|=|=|-= Listopad 8.2 98.4 | 20.0 5 18 18 [—-|—|—|—1]— ń 7.9 85.4, 7.6) 20 11 9 T— —|— | — | — 6.2 | 828.6) 36.5 | 3/V | 136 | 122 |—| 6|— | — | — ) = 37° 20’ od F. = 19? 40' od G.; p = 49° 52’ H. — 406 m. Temperatura powietrza Y 1 9 i di 9,9) Maximum Dnia Minimum Dnia — 4£4|— 19|— 84| — 33 | + 70 16 — 122 1i29 a TEL Bl BEE — 53 3.4 28 158 13 + 0.4 | + 50|-- 16| + 22 14.4 30 — 60 7 5.2 9.4 6.4 6.8 24.2 27 — 83 4 9.0 13.3 10.0 10.6 22,0 31 +- 0.8 8 14.5 19.0 15.1 15.9 25.0 |2,3,22123 6.5 17 16.1 19.4 16.1 16.9 26. 26 11.9 31 16.2 20.5 17.3 17.8 27.0 18 10.4 14 13.4 17.6 14.2 14.8 23.5 13 100 |5,6,7i30 10.3 14.0 10.9 11.5 20.6 6 5.0 |21,25i26 1.2 31 £7 1.9 11.0 1 — 50 | 94126 1.3 2.7 1.6 1.8 10. 24 6.0 18 6.3 9.8 7.1 7.6 27.0 | 18/VIII | —15.0 13/11 Podział wiatrów N NE E SE 8 SW W NW E -— 4 37 2 1 16 18 5 10 6 — 14 1 4 9 12 22 16 1 1 19 5 14 16 9 2 26 6 9 A 1 18 9 14 19 10 1 16 + 13 4 26 22 9 2 1 — — 6 13 40 15 15 — 2 3 8 3 4 27 27 24 — — 7 5 11 As 19 22 29 | — — 5 10 14 4 9 16 32 — e 2 1 2 10 ch 29 10 39 _ 3 — — — 1 22 12 42 10 mm 9 6 3 6 30 5 9 25 22 55 100 69 69 252 182 247 99 12 Myslenice. Obserwator: P. Fr. Nowak, prof. gimn. SE Cisnienie powietrza 1909 |3É | = Sj 7 2 | 9 Średnie Be: Dnia par Dnia Styezeü 7.2.9.| — — — — — — — = Laty -— = -— — — — — — — Marzec „ |728.3 |728.0 | 728.4 |728.2 | 734.9 | 20 711.8 2 Kwiecień x 34.5 | 34.2 | 343 | 343 | 492 4 20.0 13 à 36.6 | 36.4 | 36,7 | 36.6 | 454 | 21 28.2 28 Czerwiec : 32.5 | 32.1 | 32.4 | 32.3 | 39.2 | 19 26.1 6 Lipiec ái 32.2 | 32.2 | 32.5 | 323 | 39.3 | 18 24.7 7 Sierpien " 35.3 | 35.0 | -35.2 | 35.2 | 427 20 26.5 31 Wrzesień * 35.7 | 35.5 | 35.8 | 35.7 | 41,7 4 28.2 1 Październik 5 36.5 AK, 3 | 36.8 | 36.5 | 434 23 29.7 26 Listopad S ip u uobserwacyi z dwu Grudzien " 31. d Ce 82.1 1.7 | 48.6 | 15 | 13.9 | 2 Rok A — — = Ba LI UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 1034; poprawka: niewyznaczona. BR] DE - | - 33 Opad i uen fiedé dni s 1909 ZĘ r 53 $ AS #3 Suma | mag Dnia = po XlKla|= SE Styezen — — — — — —4|J|-J-|-1< Luty — ep — — —- — — | — lz Marzec 6.5 19.6 5.6 | 23 11 6 4|—|—| 1| 4l Kwiecien 63 4.52.7 |, 9.7 | 15 16 ER —|-| 8| Maj 6.5 11749 | 34.2 3 19 10 2| 2| — 3 Czerwiec 6.3 18.61.4809.) 14 12 12 |—/10/—|—| — Lipiec 5.9 |117.6 | 28.7 | 13 18 4.]—) 7] — | —d BE Sierpień 5.8 62.0 |.15.3 | 29 11 M .1—| 61 11 513 Wrzesie 61 |1264 | aal 14 | 10. | 9 |]-|-|-|10] 1 Październik | 5.4 45.4 | 22.3 4 8| 6 |—|—|—1111— istopa nie obliezano ` Grudzien 7.2 66| A 4 -— A= 31317 od F; 1957 od G-.; o — 199 50H. S 309.9 m. Temperatura powietrza 7 2 9 1 Oe? Maximum Dnia Minimum Dnia —06|+P 5614 L4] + 19 | 166 30 = 1011 8 + 5.7 10.3 6.4 7.2 27.6 27 — 54 5 8.9 13.8 9.9 10.6 258 17 + 10 718 14.5 19.2 14.0 15.4 26.4 22 4 16 15.9 19.4 14.9 16.3 26.3 26 10.3 29 15.1 21.0 16.4 17.2 28.4 18 9.8 14115 KE? 17.5 13.1 13.8 24.6 13 6.6 7 9.0 15.0 10.6 TIS 22.9 6 1.2 31 dni, średnich miesięcznych ani sum 14] Ze 1.2 | 1.8 | 10.4 | WA a 88 | 18 Bez ee E 1 1 1! Podzial wiatrów EE Wilgotność względna 3 2 a3 8 N [NE] E|sE| 8 |SW, W|NW|.3|.$8|712|9 |= 8 8 | 17 5 | 24 TIN 4 | — = u z Beet o 6 8 3 2 | 16 „| 11 1 — — | Po] SPR 9 | 23 | 15 23 11 6 | 16 6 5 -= = = | — | — 5 6 9 21 ta |;1f 2713) <= — —|--]l- 8 2 4 33 16 | 27 U 3 T — — | — | — | — ze 5 | 10 41181171 40 & 11.8 [86.6 | 67.3 | 86.4 | 80.1 8 | 18 | 14 | 2| 5| 8 | 29 | 6 | — | 10.3 [92.2 | 74.0 | 92.9 86.4 14 | 17 | 10 | 5 | 6 | 16| 8 | 17 | — | 88 [91.5 | 76.9 | 90.9 |86'1 SEN 8 22 1| 46 ‚86.3 | 81.0 | "JE 89.4 | 85.6 - 14 Rabka. (T. T.) Obserwator: P. Fr. Ciborowski, admin. zakł. zdroj. „5 Ciśnienie powietrza 1909 |3? i Ss 52 Średnie men Dnia wer! Dnia | Styczeń 7.2.9.1 — — — — — — — — Luty » — — — =- — — — — Marzec — = — "a: — — — — Kwiecien m — — — — — — — — Maj e -— — -= — — — = — Czerwiec > — = — — — — — — Lipiec » — — — — — — — — ierpie 4 — — — — — — — — Wrzesień » — — — = = = = — Październik » c T im SEM s ie. E ASB Listopad : — — — ai = A PE — Grudzień a tg (Et e a e a, E Rok i Se >. m ete Be ai di a 1 p | A> Opad zywe maj Ilość dni z : 1909 | $5 | el HE Suma va | Dnia TA ET AIR || FF | : Styczeń 62 | 21.3 5.7 1 9 6 112|—|-| 8| — Luty 7.6 | 515 | 10:6 | 21 15 | 18 |[19|— | 1] —| 15 Marzec 6.5 | 15.5 6.6 | 23 7 6 —|—]|8]/|.1 Kwiecień 7.2 | 433 | 19.0 9 13 10 | 6| — | — 1 —|.1 Maj 7.3 1191.5 | 67.9 5 14 14 15) 2) = 1,2159 Czerwiec 8.0 [1391 | 29.7 | 26 17 16 |—| 5 — | — Lipiec 70 12127 17801). 38 17 15 1| et Sierpień 6.9 | 57.5 | 18.4 | 19 12 11 I—| 11 — | 7) — Wrzesien 7.1.1302 | 643 | 19 11 11 |-| 1,—| 38) — Październik | 5.8 | 4&4 | 12.8 6 8 61-—1—|-15/—] istopa 9.2 | 87.1 | 131 | 4i17 19 15 [18 —| 6) 3 Grud 7.4 | 322 4 1 7 — | —) 7153 7.2 1925.1 | 67.9 | 5/V | 154 | 130 |[75| 10 | — | 86 | 12 — 37037 od F. = 19? 57’ od G.; p = 49057’ H. = 478 m. "Temperatura powietrza 7 2 e 9 1 Ce 9.9] Maximum| Dnia Minimum Dnia — JR — GB|- &0| + 6? | + 60 16 — 18.0 28 —110| — 45i1— 96 + 86 34 28 — 21.2 23 - 18 + 42|— Bl + 08 10.9 31 — 140 8 + 32 8.9 |-- 44 52 23.6 27 — 50 5 qdl 188 9.3 92 | 6 17 — 06 8 13.2 17.6 | 142 14.8 23.7 28 + 68 17 140! 3181] 11) 15.5 26.4 26 9.6 29 13.8 | 196| 157 16.2 24.4 10 8.8 15 110| 168| 130 13.4 22.0 12 4.6 7 74| 13.8 9.0 9.7 18.6 3 1.2 31 0.3 3.3 0.8 1.3 11.6 2 — 114 26 + MA 17 |— 03 0.1 7.6 20 — 7b | ,16122 + 39 90 + 54 5.9 26.4 | 26/VII | — 212 | 23/1 Podzial wiatröw N NE E SE 8 SW wW NW : ài 13 13 E? a" 25 13 8 21 3 10 17 5 "i 8 17 14 10 2 21 1 4 10 5 12 32 1 20 x x zé 99 9 9 29 5 18 11 + de 9 8 20 22 4 9 1 A n 30 8 98 i 4 di Ge = 11 21 25 32 as 3 12 e e 2 24 9 48 ley 7 " 3 e 4 5 9 58 2 9 2 3 e 19 2 53 3 10 1 kid ` 23 9 7 21 ls 18 4 5 > 19 5 22 20 127 86 23 8 156 |. 176. | 128 | 371 16 Zakopane. (T. T.) Obserwator: Muzeum Tatrzańskie. „b Ciśnienie powietrza a 1909 |3% | i wę pa 52 | | $rednie eg Dnia = Dnia I Styezen 7.2.9.1 — — — uo T ać — — — Luty » prz: ss zs = T Se: em ee Marzec ^ - Gun = em = + Aa = Kwiecień % — — — — un — — — aj |) — | —1= |= | | sË - | — Czerwiec > — — = — = — — ES Lipiee * — — pum — — — — z. Sierpień + — — = — = — — A rzesie m — — — — — -— — we Pazdziernik A — — — — — — — — Listopad e — — — = — — — = Grudzień $ — — — -— — — — = Rok A — — — — -= e = = 3% Opad opatki Ilość dni z — SE | Maxi =01|=10| „| 53 | axi- . b i *o CE Nord mum | Dnia — | mm x | Klaas E | | I | Styczeń so] wa waj z | 9| star CTS Luty 5.8 44.7| 15.2 21 18 | 10718 | A | =) a Marzec 50 | 392 118 | 23 14 | 10]10)—|—|-|3 Kwiecień 6.6 | 780 183) 2 | 14 | 12|8|-|1|—| — Maj 6.2 | 290.9) 462 | 5 | 18 | 14 | 7, 2 1| 2| — Czerwiec 6.4 | 155.9) 27.0 | 18 20 19 | — | 4 LIT Lipiec 6.0 151.1) 26.9 2 18 18 1—| 2 e nc Sierpień 5.1 88.3] 258 | 10 12 | 11|—| 3|—| 4|— Wrzesień 5.7 | 137.3] 548 | 18 13 | 11]|—| 2 Z | + Paździarnik 4.7 49.6, 10.6 6 8 7 1 —|4 CSS Listopad 8.0 128.6] 39.0 4 20 15 [18 — | —| 1| — Grudzień 5.3 65.71 15.4 5 15 13]11|—|—| 2|— 5.7 |1266.5| 54.8 | 18/IX| 174 | 146 [77 | 13 | 2 | 14 3 POTEM S Éric OZ dc man. c TE EE ) = 37° 38' od F. = 19° 58’ od G.; y = 49° 17’ H. = 899.5 m. Temperatura powietrza 7 2 9 i (7,2,9,9] Maximum| Dnia Minimum Dnia — 850 | — 38 |— 76| — 69 + 6.0 16 — 20.0 30 — 115) 59|— 99| — 93 6.5 28 — 19.0 23 — 3 + 81-30. AP 18 | 30 — 18.2 7 + 22 70 |-+ 17| + 8.2 22.9 27 — 10.0 5 6.6 10.6 6.0 7.3 20.8 17 — 48 8 11.9 16.0 10.7 12.3 25.4 3 + 34 16 12.8 16.5 11.9 19.9 26.9 26 8.2 8 13.3 18.5 13.4 14.6 26.2 18 6.2 14i15 9.2 15.2 9.9 11.0 20.6 18 2.8 7 5.5 11.8 6.6 7.6 16.9 4 — 0.6 27 — 15 12|— 15| — 08 11.4 16 — 10.8 24 — 22 08|— 15| — 14 8. — 110 22 Lo RA 75|-- 382| + 42 26.9 | 26/VII | — 20.0 | 30/1 Podział wiatrów o N NE E SE S SW W NW 1 1 ci b 1 2 6 14 a 55 4 9 1 — 2 6 14 — 55 ZAC. - 3 1 — 19 1 3 — 44 19 1 — — 11 6 17 3 33 27 -— 2 2 8 3 .6 2 43 Spraw. Kom. fizyegr. T. XLIV. Dział I. 2 18 Klikuszowa. (T. T) Obserwator: P. Edward Kosiński, organista. Bp Cisnienie powietrza B 1909 |SE T geni o © 6 „ | Maxi- :, | Mini- A 5 A | | eme mum | Dania | Sa] R | Styezen 799] — | — | = +» — „a - Ré Luty » " - e „= kr "et SH "A Marzec n er hid m et T "s E ZE Kwiecień + a = ER — Se ums; = T Maj „1-7 sis |= | sai — P> Hz Czerwiec e we "ee mo + = GE Ges Lipiec 1 — | =P | — | — 0) — H — — Sierpień s — — — | — — — = we Wrzesień » = | — ue o T + == = Październik 5 — — a | ax — — ra wg Listopad x — — Se | m. = vlt Grudzien à — — — | — — — — € Rok E EH + im | - _ m — -— db Opad en 11066 dni z me 137 Maxi- | =04 «101. |... Ek ; HE Suma a | Dnia pin ics Alle Le ig Styczeń ne A 2| sqi- Laty — | 346| 65) 2 12| 9]12|—1—| 2 Marzec — f 184| 53| 22 6 5] 2|-|—]| 2 Kwiecień — | 925 | 86.0) 9 12) 111 2|-—|—|-—|— Maj — 119.6 | 53.5 5 18) 183 2| +1 fT Czerwiec — |1126| 17.8 17 14 1#r— | 4) — > Lipiee — [115.4 | 350 2 15 15|—|21—|—1— Sierpień — | 844) mol 4 9 941—]| 81—]| 8&1— Wrzesień — 128.5 | 485 | 19 HM A A t- Październik | — | 38.8 | 168 | 6 d 61—| 4-2 u Listopa — 88.2 | 19.5 4 14| 1d4[112|—1—] 11 17 2 Gradziań — | 229| 68| % d 51 4|—|—1] ot- DN Rok — |942.8 | 53.5 | 5JV SÉ 113 136 | 9| —|19) 31 F d à = 3739" od F. = 19%59% od G.; p = 49° 31’ H.= 650 m. Temperatura powietrza 8 | 9 1 es, ein Dnia Minimum Dnia ie 70-59 7243 ESS 16 — 22.0 29 "418 | 6011081. 88 3.2 28 — 91.4 10 AI fs|.— SŁ" EU 12.0 30 — 16.8 B + 25 78|-- 421 $ 89 24.8 27 = $4 3 7.5 12.3 7.6 8.8 22.0 27 = 44 8 12.6 173| 119 13.4 27.0 3 + 45 17 13.8 18.0 | 124 14.2 26.8 26 7.0 29 14.1 197 |: 188 15.4 26.2 18 7.0 14 10.0 16.3 | 105 11.8 22.0 11 3.0 7 60| 125 72 8.2 17.8 3 z 8H 31 c: 29 ib|— 63 0.0 11.8 16 sc 28 c R8 Fla 181.518 65 | 20124 | — 103 18 + 32 88|-- 871.4 47 27.0 | 3/VI — 2.0 29/1 | Podzial wiatröw NE | E | SE 8 sw | w | NW E 21 - i 12 3 A) A 51 45 = 3 3 3 3 3 E 24 12 3 3 12 27 o 2 3 33 39 9 6 Li 3 9 6 3 15 24 6 9 Gë 3 3 24 12 12 3 _ 6 LE 15 a 42 E 21 9 = E ¿de 6 9 36 3 30 9 E a 3 $ 6 30 9 36 24 6 12 3 a e 9 6 30 6 3 3 6 6 9 6 54 36 A 3 21 3 - 9 6 12 15 3 12 18 3 d 3 33 248 48 63 96 45 168 51 351 | 20 Poronin. (T. T.) ' Obserwator: P. St. Galica, zarządca tartaku. e E Ciśnienie powietrza Ba 1909 |3£ i z 53 Średnie vg Dnia WE Dnia Styczeń 7.2.9.| — ==- — x. EN: eg gë E Lut " T ES Lag, Lage a= a — — — Kwiecień z — — — i — de Bis a Czerwiec 4 — — — = - pe L- KE Lipiec ja — — — £9 E gas ho Er Sierpien » — — — u = sz ES Er Wrzesień K — — — a Fax s ES ar Październik ja — — _ S- e die ES K Listopad, i — — -— ik = i = pz Grudzień b — — — a. EY SC Sos E Ro * — — — — = a Pa Bes 4.2 Ilość dni € | : E Opad s opadem Ilość dni z : idi CE Maxi —>04 | >10 FE "Z axi- ` P Op zoll : dë 2 E Suma | nu Dnia et xi Ra] a F el Styczeń 5.0 21.21 “5.0 | 17 8 6 E ioe pan K Luty 5.8 360 9.8 | 21 14 9 1141| — —|—| 1| Marzec 5.0 191, 97] 28 10 4|5|—|—|—1— Kwiecień 5.5 47.2) 84 9 16 11 9) LV er Mai 6.0 | 246.8 545 5 20 17 | 7) 2/—) 31— Czerwiec 6.2 | 1221, 26.6 | 14 18 15 |—| 3|— | — Lipiec 5.4 | 113.5) 20.9 2 17 15 | — = jg EE Sierpień 5.1 849, 31.0 | 28 11 11|]—|—|—]| 4 — Wrzesień 5.5 | 113.9] 40.7 | 19 14 8 l-|=|-| 2|- Paździarnik | 4.3 40.4 8.6 | 26 8 6/1/—/—)5|— Listopad 74 88.0 2324 17 16 19 8318 — | -—002 Grudzień 5.0 38.4, 6.0 4 17 11 Bez R Dp Rok 5.5 | 9715| 545 | 5/V | 169 | 125 |64| 6|— |131 31 ) = 37 40' od F. = 20° 0' od G.; 9 = 49° 20’ H. = 778 m. Temperatura powietrza 2 9 4 v 9.9] Maximum Dnia Minimum Dnia — 10.6 | — 39|— 92| — 82 + 72 16 — 24.4 30 — 13.7 | — 55|—11.7| — 106 3.8 28 — 242 1 — 51|+ 37 |— 29| — 18 11.8 30 — 16.4 + 26 7.8 + 14) + 33 23.6 27 — 62 7.6 117 6.0 7.8 22.8 17 — 3.6 13.6 17.0 10.6 13.0 25.6 3 + 42 16i 14.4 17.4 11.5 18,7 25.6 26 82 20 14.3 19.4 12.5 14.7 25.5 17 6.2 14 92 16.2 9.3 11.0 21.6 11 3.8 4.8 13.1 5.4 7.2 19.0 6 — 20 24 — 16 h9.— 164 = Qd 11.8 16 — 12.6 20 — Ab u wh — 28 $6-| 39. | 18D 18 + 28 Sait 2.4| + 40 25.6 |3/Vli 26/VIl| — 244 | 30/1 Podzial wiatrów | | e NE E SE S | ŚW «| W NW 1 zë 1 4. en i 8 41 1 Se — 37 4 — 1 41 1 = 1 2 54 2 — 5 26 2 1 e 1 32 4: 7 47 1 — 4 3 39 A di 1 34 6 2 3 2 42° 1 — 1 34 3 4 Ces — 29 A 1 3 51 2 w8 2 3 39 6 1 5 27 A 6 1 5 49 4 — — 24 2 5 1 2 GB | | 5 Pr 1 17 2 2 n» 6 28 2 1 2 44 6 1 6 4 44 7 3 12 17 — wi 18 29 503 40 7 41 403 30 24 j | | 22 Nowy Targ. (T. T.) Obserwator: P. Jakób Babezak, organista. e E Cisnienie powietrza = 1909 3 5 is. mi- | 52 Średnie ximum| Pnia nimum. Dnia | | Styczeń 7.2.9.1 — — — | — — — — b „ai UE Marzec » 5: SC? vel 2 + ei - SE Kwiecień $ — — — | + — = ang = Maj e Sil dB 16 | 9| — TI të Czerwiec e _ - m | € x - Ss p Lipiee .3]| o] ea | | ai a — E Sierpień 5 — | — | — | = | | — = — rzesie d -- — — „| zë — — = Październik E — — — | — | — — — -— istopa e = 2 securo er Ji eg Grudzien 5 — — = | — | — — — a Rok š en — | 45— | | 82 Opad M don Ilość dni z 1909 2 E 12 E B xd Me Dnia —>0.1| >1.0 y| gha wë «no mm | mm EE Styczeń 5.5 30.6 11.6 | 14 8 51]8|—|—| Biz Luty 3 64.9] 133 | 21 15 1441151 —|—| 1; 1 Marzec 4.4 11.8 5.2 | 23 9 &|— —|5|— Kwiecień 6.4 54.3) 23.4 9 14 91 4|—|—1] 11— Maj 6.1 | 1561| 482 5 18 16] 4 —|—| 2| 1 Czerwiec 5.5 103.5) 16.2 13 19 17]-111/—) 24|— Lipiec 5.9 | 129.8 25.6 2 18 1771—| 41—]| 11 3 Sierpieñ 4.8 56.0) 129 | 19 12 8]—|5/—/ 6, 2 Wrzesieñ 5.5 | 125.3| 46.5 | 19 12 11]—) 5|—]| 9) — Październik | 4.7 25.4| 8.1 25 7 61—|—|—111|— Listopad 8.2 941, 23.3 4 16 13 | 12 —| 111 Grudzień 6.4 33.7 8.1 4 10 7|. 5|—|—1]| 5) — Rok 5.8 | 885.5| 48.2 | 5/V 158 | 127 | 48 | 25 | — | 47) 8 RSSG u a Bu u CG u un Zaun DEE EE AE AA ŻE a A M A AW E EEGENEN A= 81? 42' od F. = 20° 2’ od G.; p = 49" 29’ H. = 593 m. 23 Temperatura powietrza | Por à | 7 gen | 9 | n uu. Maximum Dnia Minimum | Dnia — 44 |-— 46|- 85. — 78 | 4- 20 16 —236 | 28i29 —181]— 50.— 1141 —101 2.8 4 — 948 10 --46|+ 88. — 16, — 11 9.4 81 — 18.6 8 + 32 88 + &8| + 52 25.4 27 — dB 5 7.8 13.3 | 8.2 9.4 23.4 17 — 06 8 181 | 1775| 123 13.8 23,8 28 + 60 | 16i17 189| 181| 180 14.5 25.8 26 9.0 20 138.6 | 198| 138 15.2 24.8 18 7.6 14 99 | 164) 108 12.0 22.4 11 2.8 7 6.2 | 12.7 7.3 8.4 18.6 4 oe OB 31 — 05 19 |— 07 0.0 13.0 2 — 104 26 — 14 $0 |-— 06) + Qe 7.0 20 — 92 18 +82 86|-- 39| + 49 25.8 | 26/VII | —248 | 10/11 Podział wiatrów | | A N NE | E SE BE duont NW 2 24 Brzanówka. (T. T. Obserwator: P. Władysław Bieńkowski, leśniczy. ` = Ciśnienie powietrza 1909 |ZE | = x” : 52 | Srednie| Maxi | Dnia | Mini | Dnia Styczeń 7.2.9.| — -= Bi — — — = — Luty — — — — — -— — 4- Marzec si — — — — — — — — Kwiecien 3 — -— -- — — — a — Maj e — — — — -- = - — Czerwiec i — — — — zk — Le i Lipiec * — — — ni de = „M des Sierpień 4 — — == i A. e — a Wrzesień > — er = LE m. Se CE, us Październik » SC Së sa A ER = AS Ses Listopad i — — — LĘG są ai = Ka Grudzien Š — um zu zn idi md, SG e Rok i — = — RE ER: a sk = 12 Opad Modi Ilość dni z 1909 FE pen "pue Ia | | AS iie DC mëi? Seier DS Styczeń 51 | 33871 94| 17 8 etelt- BEE Luty 7.0 1083.7, 27.4 21 14 14 114 — | — | — Marzec 5.4 6233 8.7 16 15 14 | 81—|—|) 1| — Kwiecień 5.9 11155166 14 17 15 110 — | — | — | — Maj 6.4 | 262.1) 44.7 4 19 171 7- |= | > Czerwiec -- 151.5) 33.0 13 18 17 1-|—- | — | — | — Lipiec 6.2 169.0. 37.1 2. 15 13 1 —|— | b) — Sierpień 6.1 89.0 13.0 271281 12 12 [—| 1|- bi — Wrzesień 5.0 144.0 51.2 20 13 13 | — —| 4| — Październik 4,8 272 633] 26 9 91—/— | — | 8|— Listopad 8.4 69.4, 11.3 23 13 11 [10 — | — | — | — Grudzień 6.0 ESL ZB. 7 14 12 9 — | — | 81— Rok — |12708| 51.2 zum 167 | 153 |59| 1|— |24| — | = 37° 45° od F. = 20° 5' od G.; o = 49? 19' H. = 915 m. 25 Temperatura powietrza 7 2 9 LI en | "Dua |Mibipum| Dala A 801478817 20 | Eo 16 | —922 | -30 —441.5|— 48|—10b-— $2 8.0 28 | — 20.0 | 18 sr pisto a ia 14.0 30 — 128 7 + 23| 70|+ 05| + 26 | 985 | 7 |—.85 | 8 70| 109 5.9 71 197 VERA cu i | 8 12.1 | - 15.9 9.8 11.9 26.3 22 + 29 17 130| ail 122 131 | 311 | 19199 7. 5 145| 175) 126) 142 | 260 | 18i22 60 | aab 91| 154 88. 1065 | 215 11 31 6 6.1 | -125| 55| 7.2 19.8 6 — 0541 27128 — 16 15|— 16, — 08 11.8 16 — 114 20 niga fra 8.7 10 — 120 | 14418 +29| 79/4 24| + 89 | 26.3 | 99/VI | — 222 | 30/1 Podział wiatrów N NE: | -E S | SW | w | NW E c 1 26 Bukowina. (T. T.) Obserw.: Ks. Łaciak do 30/ VI od 1/VIl P. Fr. Budz. = Cisnienie powietrza 1909 |5E | : e 5 E $rednie org Dnia Dee Dnia Styezeü 7.1.9] — — — — — — — — Luty 4 = o D R ee + Marzec $ — — — — — — — — Kwiecień ü — — — — -— — — — Maj 5 — — — Z -— = — — Czerwiec y — = — — — — — — Lipiec é -= — — c a — — — Sierpień > — — — — — — — — Wrzesień x — — — — — — — — Październik d — — — _ — — — — istopa M — — — — — — — — Grudzie - - — — — — — — — ok = — — u de "- ES a d 43 Opad P dn lloáó dni s 1909 [35 Maxi- | =>0.1 | =1.0 i3 xi- A R - e E: E Suma Es | Dnia ue pe xkkıa = 3E Styczeń 49 | 1385| 50 1 5| 8]10/—|-| 3/2 Luty 68 | 147) 29| 21 | 1$ | 7 |20|—|—| 8-6 Marzec 46 | 214) 67, 23 12 | 7 |16|—4|—| 6, £ Kwiecień 58 | 438| 7.0 9 14 12 |14|—/—| 81-8 Maj 6.3 | 217.9) 36.8 4 18 17 7| 11—| 7/1 Czerwiec 5.9 | 112.1) 213 | 14 17 15 [| 11 — | 2|— Lipiec 6.3 1 1214| 245) 2 19 17 4) ltz | — 1 — Sierpień 5.4 7&6| 17.8 | 98 12 10 1—| 3|—| 4|— Wrzesień 5.9 | 130.9) 56.4 | 19 16 10 4— | 4) 1| Biz Październik | 49 | 363, 113 | 10 8 6|1|—|-| 8|— Listopad 8.1 70.6, 20.4 | 17 19 18 4141 —1— | 94 IE Grudzień 6.4 37.8] -86| 4 17 18 311 —1— | 81- 3 Rok 5.9 | 895.0| 56.4 |19/IX | 170 | 180 |93| 10| 1156| 18] ) = 370 48’ od F. — 20^ 8^ od G.; 9 = 49° 21’ H. — 950 m. Temperatura powietrza sa nähe. re TZ AT TONE 7 | 1 | 9 i di 9.9] asia Dnia Minimum Dnia FAIRE | | | — 69 | — 86|— 60 — 56 | + 46 16 +<47D | +80 —103 | — 6.2 |— 9.7) — 90 5.2 28 —162 | 18 — 95|-- 17|— 15| — 40 9.6 30 —10B | 4 + 25 63|-- 25) + 8.4 20.4 27 — "7D 4 68 | 105 6.6 7.6 21.3 24 — 87 8 134 | 1856| 111 12.8 24.2 3 + 30 16 18.7 | 160| 118 13.3 25.4 26 8.1 29 144 | 184) 132 148 25.9 18 5.6 14 10.6 154 9.7 114 21.5 10 2.8 6 74 | 143 6.8 8.0 164 | 6 0.2 26 — 14 Ee iH — 41 10.4 | 16 DB 25 — 18 0:6 1— 134 — 080 7.5 20 9.8 22 + 38 72 |-- 351 + 45 25.9 | 18/VIII | — 170 | 30/11 Podział wiatrów NE E SE S SW w NW E d 2 id > 2 20 — 69 de 6 aid 1 k 32 — 45 1 2 1 6 2 9 1 71 1 4 = 2 1 35 2 39 1 4 =i 5 2 — 60 + 2 — 1 1 2 62 d 4 d SE 39 7 43 -— 6 3 aż 1 & 11 64 2 3 1 4 — 7 2 70 2 4 dei dr - 1 2 79 1 1 1 6 36 5 35 — 2 1 SR 6 14 — 69 7 40 4 20 21 243 22 706 28 ña Obserwator: P. Jan Garbieñ, kier. szkoły miejsc. Maniowy. (T. T9 do 30/VIII od 1/XII Fr. Wrzeszczyński. BE Cisnienie: powietrza 1909 t , E E 2 2 «9 |$rednie i Dnia ent? Dnia Styczeń 7.2.9.1 — — — n «e e? wg - Luty $ — — => „e TX eT wi EN Marzec » — — — -$ = => mim M. Kwiecień P = — — E "e > eng —- Maj e Ps >- Dee | mel +du H Czerwiec ^ — — — te PRI + = p Lipiee * er ae [Da | it ob >| TER Sierpień 5 -— — — + zi am: = p rzesie s — — E — — — — H Październik ś — — — — — — — >. Listopad e v — — — — — — -s Grudzień = — — — — — — — SCH Rok ^ — — — — — -— — — 4.2 -| Ilość dni ng : E Opad ibi. M Ilość dni z 1909 25 22 > E Suma e Dnia aa = XiKlal= 3 F Styezen — 25.7 8.0 4 11 6 9| —| —| 14-1 Luty — 61.8 | 22.5 3 15 11 |[15|—|—|—1 Marzec — 15.7 76 | 23 8 5 2|—|—1.8L-— Kwiecień — 57.8 | 25.8 9 14 9 21 — | sel 2 — Maj — 11440 | 47.2 5 16 15 2) —| —| 21 Czerwiec = 64.0 | 137 | 13 16 12 4 —1.81 —] —5..1 Lipiee — 11183 | 317 | 12 17 16 3 | — | — | 14 1 Sierpień o 95.1 |:53.1 | 10 11 8 |-|—|—| 4|— Wrzesieñ — — — — — =l=|=|=|- Październik — — — — — — ——|—i-— istopad — — + — — — | | —| — | — dzień = 82.9 6.3 | 27 17 8 6 —i — € OTO a E Eer e A = 37° 56’ od F. = 20° 16^ od G.; p = 49° 27’ H. = 528 m. is a Ba a it a WIE TIUS NINE UN Temperatura powietrza 7 2 9 Srednia | yarimum|© Dnia | Be Dnia +[7,2,9,9] E 405 | 2046 Be 79 40148 6 — 235 29 — 13.8 | — 5.5|— 11.8| — 105 2.4 + — 26.2 10 — 30|+.39|-— 06| 01 14.0 30 — 17.3 8 +42) 0100|+ &0| + 56 26.0 27 ~ Bd 3 9.5 13.8 8.5 10.1 24.3 17 — 12 8 13.8 19.0 12.8 14.6 28.2 3 + DA 17 14.2 19.3 12.8 14.8 27.2 26 8.9 + 13.9 21.1 145 16.0 37.1 17 8.3 14 —E 2.1 [MEET 0.0|-— 01 7.0 5 i 20 — 10.8 18 Podział wiatrów o N NE E SE 8 sw NW | 8 : 2 30 Bochnia. Obserwator: P. Fr. Hann, em. dyr. szkoły wydz. © Ciśnienie powietrza E e 1909 Lat Š$ 7 | 2 | 9 Średnie N Dnia T wei Dnia Styczeń 7.2.9. | 743.2 |7426 742.4 | 742.7 | 755.4 1 17231 |. 14 Luty „ | 38.2 | 38.4 | 883 | 38.3 | 458 | 26 | 250 | 4 Marzec a 33.25 32, 32.6 | 32:8 | 40.3 10 219 2 rem ś 37.8) 37513972 | 370 |-54.8 5 25.6 13 laj j 39.8 | 39.7 | 39.6 | 39.7 | 484 | 21 | 817 | 28 sas i 35.4 | 352 | 352 | 358 | 42.6 19 29.2 |: 80 Lipiec R 385.2] 35.0 | 35.5 | DA | 440 18 28.3 1 Sierpień : 87.7] 97713973 | GG) 4431: 20 29.3 | 81 Wrzesień R 38.3 | 384 | 383 | 383 | 43.7 | 4 30.8 1 Październik 39.5 | 39.4 | 39.4 | 394 | 455 | 23 33.4 | 26 Listopad " 35.4-+ 30.1 |-35.0 | 35,2 | 43.4 28 22.3 13 Grudzieñ b 35.6 | 354 | 35.5 | 35:5 | 517 | 15 226 2 Rok S 737.4 | 737.8 | 787.2 737.3 | 755.4 | 1/1 | 721.9 | 2/11 | | | UWAGA: Barometr L . J. Kappeller Nr. 991; poprawka: — 07 mm. dk Opad Pom Ilość dni z 1909 [$5 Maxi 01 >10 | 183 E E Suma Zk Dnia = = x Rla ss SE Styczeń 6.6 317) 67| 14 13 7 8-—|-| —|— Luty 7.8 57.3) 11.3 6 17 14 |[15|—|— | — Marzec 5.8 143, 88 | 28 7 4 2|—|— Kwiecień 5.9 50.8] 9.3 9 15 13 8| — |— | — | — Maj 5.1 | 152.9) 46.3 5 16 11 3,1/—|—|— Czerwiec 5.3 59.0) 123 | 14 16 15 | 3|-=|=|- Lipiec 5.2 | 1084| 293 | 12 15 13 || 8|— | —1— Sierpień 48 | 49.6 11.8 1 9 8 || 2|=| =|- rzesien 4.9 94.9) 195 | 20 14 10 || 4|—|—|— Październik | 4.6 413 123 7 9 7 pb] oi] Like istopa 78 1-776) 83) 18-1 0-1 18 19] - ja mji Grudzień 65 | 400, 83 4 15 13 2|—|— | 8|— Rok 5.9 | 767.8| 46.3 | 5/V | 166 | 1312 |42|13| — | 4| 1 f 31 ) = 38° 6' od F. = 20° 26’ od G.; 9 — 499 58’ H. — 226 m. Temperatura powietrza D | 7 z 9 i (7.9.9.9) Matin) Dnia wine | Dnia — 44 | — 08 |— 28| —:27.| 60 16 —121 | 28129 — 78 | 81 ke. 61]- — as 4.0 4 68 23 + 05|-- 68 |+- 2.6| + 3.1 17.5 30 — BB | Ali 6.6 | 12.1 7.4 8.4 25.9 27 — AB | hi 110 |0:166|5 M93 12.6 24.0 23 + 28 8 173| 22.8] 159 18.0 30.0 3 8.5 16 189 1:::282.7 +: 166 18.6 30.5 26 13.2 12 18.6 246| 177 19.6 30.5 |9,17i22 114 14 14.6 | 209! 146 16.2 26.5 11 9.6 6 109| 1731: 113 12.7 25.1 6 3.8 31 2.9 5.1 24 3.2 12.0 213 — 1p 28 1 475 18 2.4 20 — SB 16 + 26 +125 + 7.7] 4- 89 | 4-805 —15.0 | 23/11 i 22/ VIII Podzial wiatrów | | o N NE E | SE || 90 | ŚW | w | NW | 3 | | 1 9 16 = id 18 20 6 23 — 3 19 = P 6 37 7 12 5 4 25 10 5 4 13. 11 16 1 15 6 3 2 9 28 24 2 2 26 16 7 Re 8 16 9 9 8 6 9 3 EM 15 26 10 13 5 — 5 = = 7 38 19 19 9 1 2 de 1 29 24 27 + 4 5 dd e 6 13 21 4 = 6 7 4 iii 3 11 11 51 — 10 4. a 1 3 18 33 25 6 11 Że md de 12 26 12 26 37 95 110 27 8 92 275 187 | 264 32 Szczawnica. Obserwator: P. W. Wojakowski, urzednik zdrojowy. „B Ciśnienie powietrza e 1909 | 3£ [he ue $2 7 2 9 Średnie powa Dnia m Dnia Styczeń 7.2.9.1723.1 | 722.5 | 722.7 | 722.8 | 733.4 1 | 708.6 14 Luty e 178) 17.20% 17.7 | $751 2639 26 06.0 4 Marzec d 141-| 18.911 445 | 1423 |- 207 19 02.5 2 Kwiecień z 195 | 189/192 | 191 | 310 4 | 10.0 12 j p. 213%) 2078212 | BEO | 279 21 14.0 28 Czerwiec R 183 | 18.4 | 18.7 | 185 | 363 | 20 11.1 6 ipiee » 180:| 18.214185 | 182 | 250 18 09.6 8 Sierpień à "20.4 | 20.1 | 20.3 | 20.3 | 25.9 20 11.2 al Wrzesieñ 5 20.5 | 20.3] 20.5 | 20.4 | 25.5 23 13.0 1 Październik 2 819 | 2138106218 | BEY | 277 23 13.4 25 Listo á 16.2 | 16.4 | 164 | 163 | 23.4 28 06.2 12 Grudzień e 16.6 | 16.2 | 16.5 | 16.4 | 30.4 15 02.4 2 Rok s 718.9 | 718.7 | 719.0 | 718.9 | 733.4 1/1 |702.4 | 2/XII UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 765; poprawka: — 0.6 mm. 33 Opad nn Ilość dni z 0023 [eme | mm | Dua IS 28 |* | ola ep Styczeń | 58 20.4 6.8 | 14 12 6 [10 —|— | 1| — Luty 6.5 63.4 | 19.5 3 18 10 [18| — | — | 1 Marzec 54 | 234 | 10.8 | 23 10 6 5|—|-| 6/ — Kwiecień | 6.1 22.5 6.2 9 11 f 3|—|—]| 1|— ai 69 11253 | 29.6 | 27 14 13 8|—]—| 6|— Czerwiec 67 11811 | 23 | 14 15 15 |—|—| 1| 11] — Lipiec 5.9 46.0 | 84 8 15 10 |-|—|-| 2, — Sierpień 5.4 55.0 | 13.7 3 11 10 |—| 1|—| 71 — Wrzesień 5.7 11049 | 61.2 | 19 9 8 |-| 11—| 9|— Październik | 4.9 25.7 8.0 | 22 6 6 |—|-|=|15|— Listopad 2 1118.7 | 22,7 5 16 15 |[13|]—| —| 4|— Grudzień 6.9 23.1 4.6 5 12 8 —M— | ZALA ) ^| 62 18045 | 61.2 | 191X | 149. | 114 157) 2| 1/60] 1 ) = 3810’ od F. = 20° 30’ od G.; y = 49° 26’ H. — 484 m. Temperatura powietrza 7 2 9 Srednia Maximum | Dnia Minimum Dnia 1£[7,2,9,9] | — 79 — 29|— 65| — 60 + 3. 6 i 16 — 18.2 29 —107,— 38|— 84| — 78 5.8 28 — 19.0 18 — 15 | -- 53|+ 10 + 15 13.8 31 — 108 8 + 39 9.8 5.1 6.0 24.5 27 — 67 5 8.1 13.8 93 10.1 24.3 17 — 12 9 13.2 18.2 13.6 14.7 27.3 3 + 6.8 17 13.8 19.1 14.1 15.3 27.2 26 10.1 b 14.3 21.0 15.6 16.6 27.8 13 9.3 15 10.8 18.0 12.9 13.6 23.3 11 4.2 Y 7.6 14.6 9.2 10.2 20.2 4 0.6 25 0.3 3.2 0.9 13 12.5 1 — 13.3 26 — 0.6 2.2 0.3 0.6 8.3 20 — 87 16 + 43 |-+ 99|+ 56| + 63 | +27.3 pami — 19.0 18/1 Podział wiatrów N | NE E SE | S | sw | W | NW E 40 1 9 3 _ 26 9 5 29 3 8 — 1 1 33 6 3 7 1 33 d 9 5 32 1 4 24 1 3 1 8 5 44 3 1 24 1 9 — 13 4 39 — 3 29 1 15 — 9 5 26 3 2 34 — 15 Br 2 1 35 5 1 28 2 7 — 11 6 24 12 3 25 8 24 — 1 3 21 2 6 10 1 9 1 5 4 29 4 30 22 3 2 _ 11 8 32 9 3 3 5 23 2 5 3 38 4 10 275 27 157 5 78 45 379 58 71 Spraw. Kom. fiayogr. T. XLIV. Dział I. 3 34 Krynica. Obserwator: P. Tomasz Kubicki, urzednik zdrojowy. „b Ciśnienie powietrza 8 1909 SE e Bez E E 7 2 | 9 Średnie worse Dnia wa” Dnia Styczeń 7.2.9.1711.8 | 711.6 |711.9 | 711.8 | 722.5 2 |688.7 14 Luty 5 06.4 | 06.2 | 07.1 | 06.6 | 15.1 26 693.5 1 Marzec S 028) 023 | 030 | 027 | 105 20 1689.9 2 Kwiecien Ü 07.8 | 08.0 7 08.6 | 081 | 20.5 5 16981 15 Maj > 10.2 | 103 | 10.8 | 10.4 | 183 21 |702.8 28 Czerwiec 5 Qua; 02079076 | 078) 1887 19 01.4 6 Lipiec A 07.21 07941 080 | 075 | 140 18 |699.4 12 Sierpień » 09.8 | 09.3 | 09.9 | 097 | 148 20. 1702.1 31 esie > 09.9 | 09.6 | 10.2 | 09.9 | 145 23 03.0 Tio Październik A ILI] 1071 ILS! HD 188 23 023 26 opa S 05.1 | 05.0 | 05.4 | 05.2 | 13.8 1 16948 21 Grudzień = — — — — — — — = Rok d — — = — — — — — UWAGA: Barometr L, J. Kappeller Nr. 1259; poprawka: — 0.2 mm. i Opad er Ilość dni s 1909 | $8 PE T8 dE Dnia | 201 | >1.0 Fe a r2 «Deo m mm ZE Styezen 5.6 27.8 +0) JB 7 5 6|—| — E Luty 74 11041 | 247 3 16 15 116| — | — | 2] 2 Marzec 61 PRO) 68) 6 | 11 716|—1|1—|—] 1 Kwiecień 6.5 48.2 | 16.5 10 11 10 3|— | — | — | — Maj 6.5 |155.7 | 623 | 5 we”; 1% 038 31 - 21— Czerwiec 62 Ff 988| 273) 91 | 21 a e 215 Lipiec SĘ DS 180] 23] 5| ui- 1 Sierpień 4.6 56.1 | 15.3 | 10 11 9 |-|1|—| 5| — Wrzesień & ps V5: W f I1 RT 1140 IS Październik | 5.0 9858.2 | 10.2 10 8 6 |-|—| — | — | — Listopad 83 | 98.9 | 20.8 | 4 19 17 [18|—|] —| —] 1 Grudzień — FOBIAS — | - "Les Lef Leg teg Rok — |9263 — | — — | - "Fab 7-12. X == 38° 31' od F. = 20° 57’ od G.; p = 49° 25’ H. — 586 m. Temperatura powietrza 7 2 9 | Srednia ee | Dnia Minimum Dnia +(7,2,9,9] | —102,— 46|- 84| — 79 | + 20 6 — 919 29 itol 601— 97] + 28] 1.0 28 — 23.5 23 36 + 8) EA. u 10.8 31 — 148 17 + 33 8.4|-- 86| + 47 20.3 27 — A 4 7.8 | - 11.9 7.4 8.6 20.7 24 — 1p 8 12.1 did 1417 13.2 22.5 2 + 46 17 | „184 18.6 | 123 13.9 25.6 71 5 | -12%) _ 196 | 13.4 14.7 24.2 | 18i28 7 15 9.5 16.1 | 10.3 11.6 21 3.6 4 | 68 12.4 7.5 8.4 126-| 8158 | — 0% 24 |— 03 mt 0.2 0.2 10.5 5 — 13.8 26 Ge zeg | SS > = M d d Podział wiatrów N NE E SE 8 | SW | W NW E 6 deg | 5 pa + m 8 en 74 9 i 1 + ge = 26 — | 7 — 7 + 6 — 11 u 62 | 17 — 2 — — — 22 — 49 | 17 i£. 2 > m ge 7 św 67 | 9 Za 6 - 1 - 6 u 68 | 9 dg 5 » - -— 8 - 71 l 7 4 4 +. — E 6 — 76 | 7 — 1 qu es ges 2 _ 80 l 10 a 4 - — — 2 E 77 16 — 2 . ei . 16 =! 56 EDT De ee ea e Fuge E \ | i 36 Tarnów. Obserwator: P. L. Jaroński, słuch. teol. GE Ciśnienie powietrza ES e 1909 E ; . | Maxi- , | Mini- i ZS $rednie Bes | PRE TA Dnia || Styczeń 7.1.9.| — — — ir wm > "e T Luty s E — — — = zm eg " Marzec " on Si SS - xm ES - = Kwiecień 5 um > > — and x He E Maj e — | — | — | — | — | — | — a Czerwiec Pr sa Gs szą > e e Së = Lipiec » — ES — £ — — 100 = Sierpień » — -— — — — — ne ee Wrzesien » — — = = — ES >= = Październik s — -- — — — — Ss A= Listopad ~ — — — — — — -— zx Grudzień a — — — — — — -= = Ro s — pp — — — — eg Se GER db Opad road Ilość dni z 1909 135 PES Styczeń 5.9 | 10.0 3.0 | 14 6 6]5/—|—| 1 — Luty 59 | 470 | 13.0 4 14 1413| — | — | — | — Marzec 3.9 | 20.8 70. 23 11 6] Al —|—| —| — Kwiecień 43 | 464 | 123) 9 15 9]-|—|-|-|2 Maj 44 |1180 | 50.0 | 5 18] «103 11 41—1 PER Czerwiec 4.8 | 69.3 | 125 7 14 12|-—| 3|—| 2|— Lipiec 49 |102.0 | 375 | 2 18 44—) 24-14 3 Sierpień 44 | 59.1 | 29.5 | 24 10 81—| 2] —| 7] 4 45 | 89.4 | 283 | 30 12 10l—| 2|- | 4| — Październik 2.9 | 69.9 | 42.0 4 9 61—1] 41.1] 8672 Listopad 69 | 88.4 | 930 | 17 19 167.86 —1—] 23 9 Grudzień 5.6 | 26.3 6.0 | 29 13 10] 1 —| 8|— Rok 49 |7466 | 500 | 5/V | 154 | 111]32|11) 1 | 16 | 12 ) = 380 40' od F. = 21° 0’ od G.; 9 — 50° 1’ H. = 225 m. Temperatura powietrza 7 1 9 1171.99] Maximum Dnia |Minimum ` Dnia = 789 | — 108 | — 94 | -- 09 16 145 26 — 60 | — 26 |— 08] — 560 6.4 28 — 15.0 23 + 16 | -+ 74|+ 2.7) + 8.6 18.5 30 — 46 11 6.4 11.6 7.3 8.2 25.6 27 ED 5 10.6 147 | 14 12.0 243 17 | 718 16.4 | 217| 162 17.6 29.5 23 8.0 16 174| _216|. 167 18.1 30.4 26 12.6 28 17.5 2334| 180 19.2 30.6 18 12:0 14 13.5 194| 146 15.5 25.0 19 8.1 7 “10.2 14.9 | 114 12.0 21.6 5 3.2 22 2.8 5.2 2.5 3.2 14.9 5 — 13.0 28 0.9 1.5 0.9 1.0 8.2 4 = J 16 + 73|--115|-- 7.8) + 8.6 | +30.6 | 18/VIII | — 15,0 | 28/11 Podział wiatrów | o N NE E SE | 8 SW | Ww NW | E 1 1 5 A 5 5 14 = 58 2 1 7 3 2 2 18 2 47 — Ge 2 18 5 5 2 - 61 4 2 i 8 3 9 17 17 35 12 7 7 2 2 1 ad 9 53 8 2 = 4 14 4 18 6 34 = 5 1 . 5 23 20 11 28 4 2 5 A 5 4 18 6 49 2 e b =æ 1 3 13 5 61 3 2 6 - — 6 — — 76 6 LL ds A 3 9 17 6 49 E 1 u pa 13 14 2 63 42 23: |* 34 45 84 151 64 | 614 38 Krosno. Obserwator: P. Kasper Brzostowicz, dyrektor szkoły realnej. e E Ciśnienie powietrza a 1909 |ZE 5 e 52 | See | Mas res | Dnia owe Dnia = | | mu mu Styczeń 7.1.9.| — — = = - — e SS Luty * = ra = = an zen: Së ez Marzec s — — — < A = — sung: Kwiecień 5 — — — — — — — ee Mai 3 d ai = LS a iE d — Czerwiec i = — — — — — — = Lipiee $ -— — = — — — — E Sierpien > — — — — — — — en Wrzesień 5 2d — — — — — — — Pazdziernik » E € E: =. E Gg mi — Listopad w — c — — — — -= — Grudzień = Er d xm E an << m RE Rok 5 — — zyc — — | — — — | | 43 Opad men Ilość dni z 1909 |28 | PE 35 | Suma. éen Dnia Lech) | SM R a = - o | mm | m ZE Styczeń 6.5 143 66 4 6 7| —1—1 81 4 Luty 7.6 20.9] - 5.7 4 14 10 f18|—]—|-— 2 Marzec 6.1 234 6.2 | 16 7 51 2 —r— 51-2 Kwiecień 6.7 14.1) 55 | 10 9 54 —| —-|-]| 1 j 6.8 | 120.4 40.2 5 18 9 ae It I e Czerwiec 6.4 109.2 61.3 6 10 Sat 4) 2| —1— Lipiec 6.0 | 647 180] 8 1) 105]—| 14 —|—T=RRR Sierpień 4.9 15.8 8.0 | 3 6 št 17 1] 14 + Wrzesien 5.5 64.0 20,2 16 12 g]—| 14—] 93 — Październik | 44 | 35.4 112 | 10 6 6|-|-|-| 61 1 Listopad 8.0 | 538 154 | 4 11 7470) +? 143 Grudzień 71] 168/58 | % 9 6f 4 — | 24 2 Rok 6.3 | 556.3) 61.3 | 6/VI | 116 82 147| 8| 4/27/14 X = 390 '26 od F. = 210 46’ od G.; p — 49° 41’ H. = 278 m, Temperatura powietrza Srednia ; + RA : 4 $ 9 1[7,1,9.9] Maximum| Dnia Minimum Dnia — 49|— 18|— 35| — 34 | + 42 16 — 11.6 26 — 79|— 36/— 68| — 63 5.2 28 — 19.6 23 + 10|+ 49|-- 26, + 28 14.0 30 — 52 17 5.8 9.6 6.4 7.0 22.3 28 — 10 4 9.8 13.7 10.7 11.2 21.8 31 + 10 8 15.6 20.1 15.2 16.5 25.9 3 70 | 16117 16.7 20.2 16.3 17.4 27.1 26 12.4 .81 16.7 21.8 17.5 184 27.4 18 9.8 ‚14 13.0 18.3 14.3 15.0 23.5 | 18i19 8.8 4 . 94 15.0| 10.6 11.8 22.0 3 2.7 25. 1.3 3.6 2.3 2.4 12.6 16 — 120 28 0.7 2.9 1.5 1.6 10.2 7 7.8 22 + 6.4 | +10.2 | 7.3) + 78 | +27.4 | 18/VIII | — 19.6 | 23/0 Podział wiatrów N NE | E SE 8. KBW | W NW E 4 1 4 15 27 — 6 4 32 10 4 3 11 13 5 15 5 18 1 4 22 11 22 — 4 2 „37. 3 5 1 — 11 — 17 22 31 12 8 16 2 9 - 5 10 EN d — 4 3 21 "T. 4 25 81 — 2 —- 18 2 3 26 39 F 2 4 11 — 11 4 61 ra? — 5 5 3 — I 18 . 65 6 = 10 6 9 — + 5 57 8 1 ke 3 17 2 10 20 29 3 2 3 3 34 3 2 2 41 50 ` 35. 72 63 195 14 77 137 462 40 Smolnik ad Baligród. Obserwator: Ks. J. Markow, proboszcz gr.-unicki. > Er „B Ciśnienie powietrza a e 1909 SE 55 Średnie Piac Dnia o Dais Styczeń 7.1.9.1 — — = em mg - ven = Luty $ — — — eg een -— wes, — Marzec » ue ES E wt a For SS um Kwiecień » "- ms zoe vs — € Tu Sa Maj A m a o | Czerwiec a R E em v - Em en 3 ipiec > — Leg = > = way 2 W Sierpień s — — — = A = sia e. rzesie " — — = = = = SC ED Pazdziernik " — — — — E _ - pus opa > — — = se SC -— € ge Grudzień S — — — — — Ser e Rok A —- —- — — — des = am E Opad a Ilość dni z 1909 |25 mg ER 35 Suma == Dnia E | SCH % | Ria = FF Styczeń 6.0 1 526 | 166 | 16 | 16 | 115) —1—]| 774 Luty 21 F 985 | bo | ^8 [ 38^ lofio 1 —1 T3 Marzec 68 | 431 | 89 | 16 | 12 stol t| 1P 513 Kwiecień 64 | 442 | 134 | 9 | 12 Gi RE SPR Mai 6.5 |1145 | 405) 5 8 | Br Sio] SPI Czerwiec 6.2 *| 669 reo | -$ [| 380 | 12^| — 1 51 4| 813 Lipiee 6.4 |1227 | 27.6 | 24 | 17 | 18 |—| &| 1|—| 1 Sierpień 4.2 47.6 | 18.6 | 81 8 7HA=| 858-1318 rzesie 5.7 [133.9 | 846 | 20 12 10 "| rja pn Październik | 41 | 24.0 | 112 | 8 6 8|[—|—1|—-1|4* Listopad 84 | 80.8 | 240| 17 | 19 | 14 [12 —| —| 3 Grudzień 77 | 404 | 78) 29 16 11 |10)—|—/5 Rok 63 [798.3 | 40.5 | 5/V | 166 | 120 |65 14) 3/34 a = \ CESW ) = 390 47^ od F. = 220 7' 0d G.;p = 490 16° H. = 527 m. 41 Temperatura powietrza EECH E A ELA IN . ok ar a TT STT 7 1 9 Been 1, 9. 9] Żyj esi. Dnia | | Minimum Dnia | —107|— 40|— 82| — 78 | + 18 1116119 — 225 | a — 12.1 | — 421-108] — 93 | 70 | 28 — 27.8 23 — 14|-F 48|— 06| + 06 ^ 157 | 81 — 128 19 + 3.9 9.0 42 5.3 234 | 9 — 42 5 8.4 | 139 8.5 9.8 $941 "ES — 15 7 138.8 | 19.2] 127 14.6 242 | B + 53 16 145| 19.8] 136 15.4 280 | 2 9.1 29 149|- 923| 144 16.5 28.0 | 18 5.8 15 1158 |” 1821 - 118 13.3 25.0 11 5.8 26 6.9 | 15.7 7.5 94 21.1 3 — $0 24 — 07 2.8 0.2 0.5 13.2 1 — 20.0 28 — 13 177— 68 0.0 9.6 11 — 11.0 22 + 40 | + 99|+ 44) + 57 | + 28.0 2avımısıyımı — 27.8 23/11 l Podział wiatrów | | 8 N NE E SE S | SW W NW 3 16 i _ 14 23 | _ 2 8 30 23 5 A 6 21 2 1 11 11 12 — -- 1 51 — 1 5 23 55 _ — 3 20 1 _ — 11 34 7 2 2 21 — _ 2 25 25 — 1 1 30 6 2 3 22 9 7 1 1 19 14 5 13 24 18 10 3 — 21 1 5 6 29 22 6 5 2 22 2 1 — 30 16 2 i 3 32 4 3 2 31 25 2 1 1 43 — 2 6 10 14 2 2 1 52 i | 1 — 20 269 41 19 35 355 | 31 | 23 56 266 — 42 Jarosław. Obserwator: P. Jan Koim, prof. gimn. Za, Cisnienie powietrza zs 1909 |3£ | o9 a- S Mi- P $ iS | | Średni ke | Dnia nimum Pais Styczeń 7.2.9. | 747.1 | 746.8 | 746.8 | 746.9 | 760.2 1 |721.2.| 14 Luty ^ 415 | 41.6 | 42.0 | 41.7 | 518 26 246 4 Marzec 7.2.8.| 37,5 | 37.3 | 37.4 | 37.4 | 446 | 10 236.|, 2 Kwiecieñ á 41.5 | 41.8 | 415 | 41.4 | 57.0 4 27.8 | 13 Maj e 440 | 44.0 | 43.8 | 489 | 520 21 36.6 | 28 Czerwiec à 39.6 | 39.3 | 39.4 | 39.4 | 46.5 | 20 32.9 | 30 Lipiec -*] — — — e rm a en zt Sierpien — — — dee irs m iam aat a Wrzesień — — E 2 pu Se er Październik » 44.1 | 43.9 | 441 | 44.0 | 49.8 23 35.5 | 26 Listopad 5 383 | 37.9 | 38.0 | 38.1 | 48.1 | 28 21.0 |.. 13 Grudzień » 39.9 | 39.6 | 40.0 | 39.8 | 56.9 | 15 23.1 2 Rok ` à — dece lewa diesd MID UWAGA: Do 30/VI barometr L. J. Kappeller Nr. 1238; poprawka: — 0. 6 mm., 82 Opad ec Ilość dni z 1909 2 E i ; | PE E E Suma zu. Dnia = 1 zl 0 «Ri ae 1d E mum mm mm ER e Se 6.3 26.6) 11.0 | 13 12 5 8|—|-—| 4/— uty 82 | 59.5) 106| 4 | 16 | 18 |15|—|—| —| 1 wer 7.6 31.1|- 7.8 6 7 7 8|—|=| 8|— Kwiecień ec | 818 87| 10 | 18 Be —] mis Maj 62 | 112.6 39.0 5 10 10 8|—|—|—1-— Czerwiec 5.4 | 1442| 423 | 24 13 11-11-31 11 HS Lipiec — — — ia Ee » „= | e e j| ambae cum Sierpień — — — x są == du | „mj 2r! ox Wrzesień — — na u SA “tal a WEE p Październik | 3.6 32.0 90, 11 6 6]-|—/|-—| DU Listopad 7.8 | 71.6) 19.0) 4 17 16 | 9|—|—]| 8|— Grudzień 6.8 | 459| 80, 2% | 14 | 12 | 8, —|— | 4|— Rok — ES Se sa ui a HE El ee || EE *) Od lipea zmieniono godziny obserwacyi na: 7, 2 i 8h 30m, 4 = 40? 21’ od F. = 22° 41’ od G.; 9 = 50° 1^ H. — 204 m. 43 Temperatura powietrza | ar Maximum) Dnia | Minimum Dnia — 5%| — 221 — 43) — 40 | + 48 16 — 14.8 30 = 72|— 85|— 66 — 6.0 2.4 4 — 13.8 13 — 0.1 | + 46/4 138) + 18 15.6 30 — 68 18 6.9 10.4 poż" 7.9 24.5 27 — 14 4 12.3 14.5 11.4 12:4 264 18 + 15 8 18.5 20.7 16.3 18.0 26.0 2 8.0 16 8.0 14.7 10.1 10.7 21.7 6 1.7 22 0.8 3.7 19 2.1 12.5 16 -— 16.4 28 0.5 3.5 1.4 17 10.3 5 — 11.0 16 od 8/1X barometr Jaborka Nr. 404; poprawka niewyznaczona, Podział wiatrów N NE E SE S SW W NW E o 44 Szczerzec. Obserwator: P. Karol Krusenstern, obywatel ziemski. BE Ciśnienie powietrza "RE i g E E 7 | 2 | 9 |rednia Ma- | pra | Mi- | pnia © | ximum nimum Styczeń 7.2.9.| 734.5 733.9 734.0 | 734.2 | 748.5 | 1 |7125 | 14 Luty A 28.3 | 28.7 | 29.3 | 28.8 | 37.8 | 20 | 130 | 4 Marzec - 26.4 | 26.5 | 26.7 | 26.5 | 338.7 | 21 | 161 | 3 Kwiecień e 30.0 | 29.9 | 29.9 | 29.9 | 47.7 | 415 | 17.4 | 18 Maj > 32.0 | 32.1 | 31.9 | 820 | 42.1 | 21 | 26.6 | 28 Czerwiec s 282 | 28.2 | 282 | 28.2 | 886 | 20 | 231 | 6 Lipiee : 27.0 | 27.1 | 27.4| 272 | 866| 18 | 198 | 11 Sierpien m — — — — — — Ss ee: Wrzesi = — = — — — — — SE Październik |, 319 | 31.9 | 32.0 | 31.9 | 36.2 | 13 | 242 | 26 Listopad > 25:5 | 25.3 | 25.5 | 25.4 | 341 | 28 | 113 | 18 Grudzień . 27.8 | 27.7 | 27.6 | 27.7 | 46.6 | 16 | 133 | 2 Rok — ts — — — — — — UWAGA: Poprawka barometru jeszcze nie wyznaczona. 43 Opad E | Moss dni z 1909 | 25 FE ŻA (eme! pa [504 mto] yle Le D Styczeń 6.1 | 19.2 | 6.6 | 14 8 | M polsi- Jo. Luty 13 L885| 588] 4 | 18 8[[16] — — La Marzec 69 | 3038| 88| 2 7 H 8|—|-| 4j- Kwiecień 61 | 63.8 | 10.0 14:19] 11 si Les 119 Mai 5.4 | 44| 275 | 5 | 12 9:123] 11 — 818 Czerwiec 49 [1041 | 288) m | 16 | 11:,1—121—1|1-—13 Lipiec $6 HR 3, 321 868 1/]-|31— _ Sierpien — — — = en pet La Eos] ae ` Wrzesien — — = Se Res gi o EA rd 2 Pazdziernik 3.8 11.9 4.8 8 3 3 =|=|— | ]|7 Listopad 69 | 66.2 | 214| 4 | 11 9$16|—1—1—13 Grudzień 6.1 | 37.7 | 26.8 | 29 4 8:181-/—] 513 Rok — — — — — vn lee — EE SS a AREE INN A e me TE OWE m LE nr er T à = 41? 14" od F. = 230 34’ od G.; y — 50° 65H. 45 — (około) 315 m. SA EE TEE ET EE {19 Temperatura powietrza . 7 2 g-zjaŚrednia. iman] Dnia |Minimum| Dnia +17,2,9.9] — 58| — 29|— 51| — 47 | + 40 16 — 15.0 25 —-81 | — 52 |— 7.91 — 78 1.0 6 — 19.5 11 — 0.3 | + 88,— 04, + 07 15.5 31 — 84 10 + 48 94|+ 50 6.0 23.6 27 — 23 + 9.0 13.7 9.7 10.5 21.2 31 + 0.4 8i9 15.8 20.3 14.6 16.3 1.4 23 6.8 16 16.1 19.6 15.2 16.5 24.2 24 10.0 21 93 14.2 10.0 10.9 21.0 6 3.6 24 0.9 2.7 0.8 13 14.0 16 — 10.2 27 0.2 2.4 1.0 1.2 10.2 + — 10.0 16 Podzial wiatröw | e N NE E | SE 8: | SW | w NW E o 5 7 13 9 3 23 16 2 15 6 10 10 7 1 29 6 3 12 — 4 11 34 1 11 — 1 31 8 6 1 2 — 24 14 17 18 8 18 17 5 1 15 6 H 14 7 4 2 7 3 26 14 10 17 3 5 3 5 1 47 14 6 9 Ss 7 14 24 6 16 3 2 21 3 11 — 9 4 31 21 6 5 "E 13 5 8 16 32 8 — 12 46 Dolina. Obserwator: P. Władysław Wilkowicz, starszy sztygar. 15 Ciśnienie powietrza 1909 |3£ | > mg 5 3 Średnie one Dnia wem Dnia Styczeń 7.2.9] — ep = + — = Ka a Luty p = ci a Ar >i — _ — Marzec S — — — — gem — e Së Kwiecień > — — — — — == = $ Maj E = = 3 e E = Ka er Czerwiec » — — — — — — — 5e Lipiec b — — spe = = — ES Ss Sierpien = — — — = — — — = Wrzesień 5 — — — = — — = = Październik 5 — — — — — -= — —- Listopad = — -— — — — — + 34 Grudzień hw — — — — -= == — = Rok » — — — — — — — E 13 Opad «gsm Iloáé dni s 1909 [33 | Maxi =04 | >10 #2 EE Suma | s Dnia groen | — XIR |a = SE Styezen 3.0 | 323 | 120 | 17 8 6|5|—|—-|—|1 Luty 38 | 369 | 118 | 20 8 6f 8| ES EES Marzec 97 225 6.8 | 27 7 5 3| — | — mee Kwieeien 2.8 | 32.7 6.7 | 14 11 8 8| —34—] 4 aj 3.2 | 67.0 | 21.0 5 14 12 CIE — | —| — Czerwiec 2.5 | 98.0 | 15.0 | 16 19 16: -| —4 — | =] — Lipiec 1.73] 78408) 11 | 6 | 1646] —|—4— | | — Sierpień 19 | 46.4 | 14.7 | 24 11 9 Li — — | — | — Wrzesień 227 67% | BLD 2 10 8-1—|—|— | —| — Październik | 1.9 | 40.9 | 25.0 ri 9 7 |-|-|-| Ar Listopad 3.4 | 289| 88) 6 8 TK 2] t] A a Grudzień 3.5 | 425 | 17.0 | 25 7 6 4|—|-| 2) — Rok 8 [5876 | 25.0 | 7/x | 127 | 104 |28| — | — | 10) 5 X — 41? 40' od F. = 24? 0* od G.; o = 48058” H. — 450 m. 4T Temperatura powietrza 2 9 ly 3 S E d Maximum | Dnia | Minimum Dnia — 21|— 61, — 52 + 55 16 — 20.5 29 — 8.8|— 7.6| — 68 4.8 6 — 20.6 23 + 33 |— 05) + 01 13.4 31 — 9.1 1 9.6 |+ 4.7 6.1 24.1 27 — 80 5 14.6 95 11.2 23.8 14 + 0.2 7 19.9 14.2 16.5 28.2 23 6.3 17 21.9 15.4 18.0 29.6 26 12.0 29 23.4 16.0 18.1 30.0 3118 11.2 15 19.0 12.4 14.1 24.2 19 7.8 29 14.5 6.7 8.4 20.6 6 — 2.0 22 3.9 13 1.8 14.8 16 — 16.0 28 3,7 13 1.8 12.0 4 — 12.2 16 10.7 5.6 7.0 30.0 l3vmiisvm — 20.6 23/II Podział wiatrów © NE E SE 8 SW W NW 3 — 39 7 — 8 22 2 13 5 837 1 — 8 17 3 T — 47 27 5 9 8 3 2 2 21 E 2 8 39 5 1 7 44 4 1 1 y 5 8 4 9 5 1 1 49 5 "O 2 16 6 1 v 37 3 28 2 20 4 — — 36 2 29 3 31 1 1 — 23 b 26 6 56 5 — 1 12 — 10 1 18 — 8 14 32 11 5 2 30 6 6 3 29 4 13 34 368 65 20 42 306 48 149 48 Lwöw. Obserwator: Zakład fizyczny Uniwersytetu. BE Ciśnienie powietrza g 1909 |-5Ę E: SS Sad 7 2 | 9 Średnie mam axi- | Dnia Sur | Dnia | | Styezen 7.2.9.|738.8 | 738.2 | 738.4 | 7385 |750.7 |1i28 713.6 | 14 Luty „ | 330 | 330| 38.7 | 38.2 | 442 | 26 | 164 | 4 „ | 9298| 29.7 | 29.9 | 29.8 | 37.2 | 10 |.1683 | 2 Kwiecień „ | 33.0 | 38.0.| 33.2 | 38.1 | 481 | 5 | 19.9 | 18 Maj „ | 35.8 | 35.9 | 36.0 | 359 | 438 | 21 | 291 | 28 Czerwiec » | 317| 31842815 | 315 | 889 |. 20 .|. 26.0 |. -:6 Lipiec „ 1312| 814.821 | 31.7 | 38.9 |. 18 .|.23.9 |; „10 Sierpien : 343 | 338.| 34.0 | 340 | 41.1 | 20 | 25.3 31 Wrzesień » | 348 | 347.|-35.0 | 348 | 41.0, 4 1.271 1 Październik | „ 36.6 | 36.4 | 36.8 | 36.6 | 41.7 | 28 | 275 | 26 Listopa = 303 | 30.1 | 30.4 | 80,8 | 40.0: 2 14.6 | 13 Grudzień » | 32.6 | 32.4 |.82,7 | 826 | 498 | 15 -|-17.1 2 k 733.5 733.3 | 783.6 733.5 | 750.7 M i28/ 713.6 | 14/I UWAGA: Barometr L. J. Kapeller Nr. 1284; poprawka: — 0.3 mm. a SE Opad eden Ilość dniz 1909. .| ZĘ PER E ze i$ [ee T méme zx x^ Styczeń 58 | 802 |, 74) 9] 14 | 9]12|—|—]| 64 2 Luty 81.391.787 4 31, 9491|—|—| 142 721 426 | 2342| 6 | 11-| 7415|—|1—]| 742 Kwiecień 6.0 | 49.7 | 135) 9 16 | 101 7|. 14 — | 34:3 Maj 58 | 98.4 | 336| 5 16 | 101 4|.31 —| Bie Czerwiec 5.6 | 944 | 383.8 | 24 15 12.14—| 31-1 "4" Lipiec 48 | 79.6 | 1830| 2 12| 124-123 -/-I8 Sierpień 3.8 | 83.4 | 23.4 | 19 11 9]—/|6] 1| £|— Wrzesień 5.0 | 45.7 | 11.3 2 11 9]-—/2 51. Paździarnik | 42 | 185 | 54) 8 9 6] — | —) — | 174 3 Listopad 101.480 | 146) +1 18) dul- inn Grudzień 68 | 352 | 113 | 25 12 5] 8/—/—/26/— 58 |652.4 33.6 | 5/V | 171 | 111 |68 16) 1/81/12 49 à =41041' od F. = 24° 1’ od G.; y = 49° 50°; H. = 307.6 m. 'Temperatura powietrza tía Má. : | j : Śródnie | Srednie ? 2 | 9 1[7,2,9,9] ximum Dnia nimum Dnia en ee — 60-27 — 50) /.— 47 |-+ 41116 |—163| 80 |— 29-78 — 8.3| — 46 — 7.2] — 6.8 1a: 6:04-108 112 |— 89| «ad — 08|-- 41| 07| + 1.2 (GRE gier Bol 111, Ei 50 ZQ +40 093 Gi 64 | 262] 97 |— &83| 5 10.9 + 2.2 9.8] "on 10.8] bk 256] 18 ]|— 14] 9 161 72 14.7) :910| 154| 166 | 282] 31469) 17 221 12.1 16.2| gan 1683| | 178 | ang 24 9.01 30 23.11 13.4 15.9] gen 17.4] 186 | 303| 18 73| 16 24.5| 13.5 13.0] 20.0 14.7) 156 | 25.3] 12 69 4 20.8 11.8 8.3] 15.0) 10.2] 109 | 221] 6 21| 24 154 73 0.7| 3.88 245 19 | 155] 16 |—158| 28 4.7| — 08 0.11 £ 801 ¿41 18003 11005 oi Ma 116 4.0| — 1.7 +56 +-10.8| + a + 7.5 |-+30.6| 94/VIL | —19,4 12/11 |--11.7 + 8.8 Podział wiatrów E ^ Wilgotność względna A a OW | E- N | NE| E m jw ww EL TT: SC O |. 5 4| 10) 8| 20] 9| aal 14| 5| 8| 81 f 92.6| en 91.7| 91.0 7] 10) 14| 8| 6| al 7| 7|.'3| 26 | 93.4 90.7) 91.9) 92.0 | 2| 5| 18) 42) 12) 6| —| 4| 4| 48 | 90.0) 73.6| 88:0) 83.9 | 8| 5| 1) 26] 48| 16l 23| 18| 6] 54 | 82.2 60.6| 77.0| 73.3 l 7) 17) 12) 1] 5| sl 8| 10| 5| 77] 790) 62.6| 81.2) 7&3 8| 6| 4| 11] 11) al 21) 6| 1] 106 | 81.9 58.5) 82.9] 74.4 4| 8| 4| Si 18| sel def 6| 8] 113 | 79.7) 57.2| 83.3) 73.4 8| 11| 3| 10| 7| 24| 111 6, 13| 121 | 86.4 56.6) 86.0) 76.0 4| 19 Ti 19 71. 1 8 8| 18] 10.7 | 91.2 63.5| 88.3| 81.0 65 101 7| ei ro) 9 2| 12] 79 | 886 67.0 84.5) 80.0 6| 7| —| 111 5) 6] 15| 9 47 | 89.6 80.8 86.9 85.8 3| 121 5| är! sol 28] 4| 5| 7] 44] 87.7| 79.5| 88.5| 85 76 | 115 | 88 | 195 | 128 | 217 | 124 | 81| 76| 71] 86.9) 69.9, 85.8 80 Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział 1. 4 Mu. BUT, GAKUŁN 4 End 4 50 Dublany. Obserwator: P. Kazimierz Szule, prof. akademii roln. pó Ciśnienie powietrza 1909 |3£ cen = 2 . - P 1- . 58 7 | 2 | 9 |Średnie viigi Dnia 215 ER Dnia I Styezen 7.2.9.1 743.0 | 742.8 | 742.6 | 742.6 | 755.1 2 178709 14 Luty d 372 | 36.9 | 37.8 | 37.3484 |: 26 20.1 4 e 33:7 1.98.5015 98950. 89.72] 141,2 10 20.7 2 Kwiecień a 36.9 |. 36.8 | 370 | 36.9:| 52.3 5 240 | 13 aj d 39.7 |. 89.8-! 39:09:15 89.8. (47.8 21 33.1 28 Czerwiec e 35.5 | 35.0 | 35:3-| 85.3. | 42.7 20 29.9 6 Lipiec d 85.5 | 35.2 | 85.8 | 355-|. 42.8 18 28.0 8 Sierpień » 38.0 | 37.6 | 37.8 | 37.8 | 448 | 20 29.3 | 31 Wrzesi p 38.8 38.6 | 38.9 | 38.8 | 44.8 4 30.7 1 Październik i 40.7 | 404 | 409 | 40.7 | 45.8 23 81.8 26 pa + 344 | 341 | 34.6 | 344 | 44.8 28 18.4 13 Grudzień 4 36.8 | 36.4 | 868 | 367 53.5 15 21.2 2 Rok „ | 737:5 | 787.2 Ge |737.& | 765.1 | ant |747.9 | 14/1 | | | UWAGA: Barometr L. J. Kapeller Nr. 1587; poprawka: -+ 0.1 mm. a.2 Ilość dni ; à sę Opad ER Ilość dni z 1909 | 35 AERE SUMI Tas ea axi- s MUT Luo © EI E E SUMA | um Dnia en x EI IS sE Styczeń 5.8 18.9 4.9 9 13 7 Giel ët 9130 Luty 83 | 187 | .80 |. 20 17 7 |17|—|— 9 Marzec — 36.2 | 13.1 6 10 6 4 —|—|— | — Kwiecień 6.2 43.7 | 10.7 19 14 10 BI AI SE Maj 6.0 [1063 | 443 5 13 10 21.41 SL FI Czerwiec 49 |1207 | 442 | 24 | 14 | 11 |— 2) 21—| 6 Lipiec 49]: 061 || 168). 75) 18-| 48 1--| 2| £l —3.9 Sierpień 4.0 | 88.7 | 18.1 | 28 10 EES SEET SS zesie 44 | 37.5 | 12.0 2 10 Dior el Lal 632 08 Październik 4.5 18.3 5.2 8 6 4h bel Zah - BE istopa 7.2 | 35.6 | 15.5 4 15 9 1.6) ale 1458 Grudzień 68 | 27.6 | 6.8 | 25 8 5 | 4 ht Rok — 16133 | 44.3 | 5/V | 148 | 100 |46| 9| 31149170 a A A A oro NEEN EE XA = 410 45' od F. = 240 5' od G.; q = 490 54"; H.= 255 m. Temperatura powietrza | | | 7 nur i Srednia | à Mi- ; Srednie | Srednie 4 : | 9 1[7,2,9 EA Dnia bon pe Beer Hüllen | —71— 28 — 56 — 58 |+ 29 16117 |—176 29 |— 25 — 83 — 92 — 52|— 78 — 75 19. 6 | Ba Mt E 44 miki —14.--81|— 01| +04 | 154 31 |—80| 11 |--35/—.24 +36 293|-- 54 591 7 € 1-40 15 10.5) + 1.9 90 142] 104 110 | 262 18 |—14 9 158 62 144 20.8] 15.2] 164 | 282 28 |+60 17 22.0] 11.2 154) 218] 158| 172 | 302 24 70 io 229 11.9 15.0) 23.9] 170 182 | an 18 63 16 24.6, 12.6 11.8] 20.6] 140) 151 | 262| 12 38 4 211 ag GA 10873 290 200 | 8821 8 Ca 122 15.8 55 0,2). SA os.. 14 [1601.16 .—156 128 &b| — 14 -0A 3,81 oal. 06 L.110....5 .1—180| 116 39 — 24 +48 10.6 62 7.0 | 31.0/18/VIII | —24.8| 11/U 11.5 +28 | | Podział wiatrów EE Wilgotność względna = ESR | E | s N |NE| E | SE sew ow jaw d 2ed 7/29] &| 101 28| 3171) mi sol. 21.8] 22] 741) 77. 5 77.1| 76.2 98,2] ala | | Bigojoadj 25] 7a 77. pm 75.9 74.9 al sl 8| sal dol 35|.19|- al &5 | 824 62.2 82.3] 75.6 12) 174 21| ai Al 8| 5| 26] 6| 76| 815) 665) 80.3| 75.8 | 7| 7) aloe €l 88| 17): 8| 101 | 79.8) 56.7) 79.0. 71:8 ti- 4| 12) 4]<4l 18] a lce jarri 110 | 81.1] 59.0) 805) 78.5 9| s} 14| 4| al 2|27| 12| 15| 117 | 865| 545) 82.9) 74.6 3| m| 26] 1|.—| 6| 18| 16] 9| 100 | 89.9] 59.2 eu 78.1 —| 6| 4| 18]; 1| 7| gr lawi 74 fora 61.7) 86.7) 79.9 | 5| «| 11| 3] 9| 12) 89| 7| 4| #5 | 861 784 86.0) 83.3 = —| 88) 10]: 4| 7) 18| 6| 10] &1|804 788 88.0 i | Speer | 52 Ożydów. Obserwator: P. Julian Hawrysiewicz, nauczyciel miejsc. 1909 Ciśnienie powietrza Godziny obseswacyi Dnia Mini- mum Dnia Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Grudzień Rok 1909 1loś Średnie za- chmurzenie , : trem 6-1 siln. wia- Styczeń Luty Marzec Kwiecień Mai Czerwiec Lipiec Sierpień rzesień Październik Listopad Grudzień Rok © e DO > Song Ge ers Ilość dni z opadem >01) >1.0 "mm | "mm 12 T 15 5 8 5 12 9 13 13 17 15 16 12 9 7 | 6 9| £3 16) 8 8 | 4 141 | 93 | ) — 420 29’ od F. = 240 49' od G.; 9 — 490 DÉI, H. = 239 m. Temperatura powietrza r . Srednia 7: 2 9 1[7,2,9,9] Maximum Dnia Minimum Dnia = 59 | — ERIC 45] — 39 | 242 16 — 14.8 2 — 80|-—— de |< 683] — pB 49 28 — 28.6 11 +-08|+ 6.0 16| + 2.4 12.4 31 “0% 11 5.2 10.4 6.2 7.0 25.0 27 = OE 6 11.0 16.6 111 12.4 26.4 31 + 23 8i9 15.4 22,2 15.4 i21 29.5 23 8.8 16 17.8 23.6 16.0 17.9 30.5 26 12.2 21 16.7 25.1 17.0 19.0 30.2 | 28129 10.2 14 139 21.9 15.0 16.5 27.8 12 9.5 4 9.6 16.9 itt 122 23.3 6 2.6 24 13 4.6 2.0 2.6 15.0 16 — 15.0 28 0.5 3.8 1.6 1.9 12.6 4 — 95 16122 6.5 14.9 7:3 8.8 805 | 26/VII | — 23.6 11/11 Podzial wiatrów a o N NE E SE 8 sw W NW E o 4 11 14 25 2 18 11 5 3 6 6 19 18 3 19 10 3 de 4 4 24 50 "T 5 1 4 1 8 12 4 13 4 20 20 13 1 5 28 9 23 4 4 15 4 1 4 7 8 8 3 29 20 6 5 1 1 11 9 2 37 24 2 6 9 3 12 9 4 28 19 3 6 3 11 18 14 fe 14 17 2 11 = 12 20 40 2 9 4 1 5 4 9 3 15 11 30 13 4 1 + 9 17 25 11 22 4 1 4 43 113 159 249 46 235 158 48 44 54 Kosöw. (T. T.) Obserwator: P. Dr. Wacław Bażant, lekarz. > E Ciśnienie powietrza EE 1909 SE vr mm 3% | | on e Dnia | num | Dnia Styezen 7.1.9.] — — e 25 BN. z4 am Ser Luty 5 — ul zz T zd Sc zus SCH Marzec 5 — — — aa BE ae jr. kg Kwiecień 5 — — — i2 de E wi ie Czerwiec * — — = Sch LA wk ees ja Lipiec 5 — — = x. LE ue pos = Sierpień : CS =n EM LE ES: pi Ke i Wrzesień pa — A ës A n Mes id a Październik » — = = E 14 di e a Listopad E — = a HN i SE: EE SE Grudzień 5 mia SĘ = HA ES ES i e Rok ý — an W Li Hn: Se ud — - Ilość dni yr i 82 ul eim dp ted Ilose dni z E E : | Maxi L04,—.0 Fk vg | Maxi- " >0.1 | >L wiss EE Suma | Rów | Dnia —"— xR a | = FF Styczeń — 43.9 | 83.5 | 17 7 ,517|—1—|—1-— Luty —- 43.6 9.5 T9 11 9411 — | — | — Marzec — 20.0 | 145 | 17 5 DE DF [== Kwiecień -= 35.7 5.7 | 29 10 915 11-3- Maj — 11078 | 20.8 | 28 15 154 11 1-77 Czerwiec — 11516 | 418 | 18 19 1894 —; 31. 11-17 Lipie — 66.7 | 22.1 3 9 7 E—| 11—[1—1— Sierpień — 53.8 | 15.0 | 19 8 6294-47 Wrzesień -- 84.7 | 175 2 9 E SCH A Październik — 10.9 5.3 8 4 A gi I ma Listopad — 41.9 | 19.8 5 7 BES HIT Grudzień — 32.7 | 15.7 | 25 6 Er ee P Rok — 169.3 | 41.3 |13/VI| 110 95007, SNE" X = 420 46' od F. — 25° 6° od G.; o — 48° 19; H. = 304 m. 55 Temperatura powietrza 7 1 9 ALIS Maximum Dnia Minimum Dnia — 771 — 14|— 74| — 60 + 54 16 — 26.8 21 — 85|— 14|— 72 — 64 6.2 6 — 21.0 12 — 138 | 46 — 01) + 08 14.8 30131 — 82 1 + 71 12.0 |-- 61 7.8 28.6 27 — 12 3 12.9 17.4 11.5 18:8 29:0 18 + 10 i 16.6 22.8 15.5 17:6 30.6 3 5.8 16 19.0 24.3 17.3 19.5 24.6 26 13.0 14 20.4 26.8 18.9 2141 34.6 3 10.0 15 15.0 22.0 15.2 16.8 30.8 12 8.2 29 rar. 1753 8.9 10.7 26.2 6 1.6 16131 0.8 6.3 Ly 2.6 17.0 16 -— 12.4 28 —-0,7 4.8 0.2 1.1 18.4 A — 11.4 28 + 6.8 12.9 6.7 8.3 34.6 |eevini3yviil | — 26.8 | 21/1 Podzial wiatröw N NE E SE S sw Ww NW E 56 Horodenka. Obserwator: P. Józef Zahorski, kierownik szkoły miejsc. „5 Cisnienie powietrza 1909 E Z "ee See — m 6 i axi- : ini- i 58 Średnie num | Dnia | mum | Pia | Styczeń 299] — 3 - NE” a a = „i | Luty — — — = ES et AR a Marzec a — — — ui a E ak — Kwiecien i Br + ma dz as l SCH Se Czerwiec ź — — — Al es gë — — e S = =% — id =] - SUN — Sierpien à m e bd E. 4 dd we a Wrzesień 5 _ E = = ai E Hes da Październik 5 — — m 2 d «d a — Listopad 3 — + er Acid A 3 s» = o = - PER = lj ed e >> — JE Opad baten Ilość dni z 1909 4 E | : FE EE Suma € Dnia EU | zd xIEJa|= Fr Styczeń 6.8 | 20.1 83 17 8 7 7 — | — | — | — Luty 8.9 | 61.2 | 28.4 | 20 11 11 |11| — | — | — Marzec 8.9 | 140 63| 47 4 4 4|—, — | — | — Kwiecień 7.6 | 29.6 93, 29 10 7 3|—|-—|—|— Maj 7.4 | 61.6 | 12.1 11 10 3— | — | — | — Czerwiec Tab. 672 -13.2 | 13 13 9 |- — — | — | — Lipie — — — MS e ECH ho] lo] lo Sierpien — = — — c — dol] 12 Wrzesień -— — — A= - ODB Ile Październik — = = -> i RESKO) oda ROM Listopad — = — -— — ee E E e Ria R | Grudzien — = — i = AE boj A SE EDP E ERREUR X = 43° 10’ od F. = 25* 30' od G.;p = 48° 32’; H. — 290 m. 57 Temperatura powietrza | f . 7 | 2 | 9 " (7.2, 9,9] Maximum| Dnia | Minimum | Dnia 85|-— 4714 78| — 79 | + 328.4 8116. | 24240 30 93) 45|— 74&| — 78 2.0 b — 188 12 15 + 3.0|— 04 + 0.2 10.3 30 — BB 20 8.5 9.6 |-- 5.7 6.1 27.2 28 — 80 5 9.8 | 16.9) 11.6 125 29.4 18 -- 041 8 139| 219 | 15.4| 166 29.0 5 61 16 "d at = = ei ża in Podzial wiatrów e | | - N NE E SE | 8 | SW W NW E o — 42 de oH. ee 47 $ à bum — 24 1 gi || e 49 4. 2 — = 81 $- wa 9 3 = — — 30 4, "H ge 48 i 10 — — 38 de X g- 21 2 32 - — 22 de 6 Ab 54 8 — — SÉ i | BE E = SE s dag | | 58 Jagielnica. Obserwator: Krajowa niższa szkoła rolnicza. > E Ciśnienie powietrza Ss 1009 -| 8t "iw Š | Sram A" put Fifi Dnia Styczeń 7.2.9 — — m = SS E = A Luty z — — = SE: - jez “> = Marzec 5 —i a s Log e = T: 13 Kwiecień * — — ey + SR ES — "aa Maj e — — — Ke en ak = _ Czerwiec E — — am SS in BĘ ue Les Lipiee j _ — - -— = - ge = Sierpien R — e m > an E eg er Wrzesien N -— — — wen que UE eus =: Październik a — + Ze — De ee wg = Listopa s — brun ëm geg BS " vas > Grud i =. keller | m Hi ee Rok » — | — — == Er ner me: = sz Opad Zeen | ość duis 1909 BE : | CTA E B Suma Maxi- Dnia >01 >10 x Ral= er 5 4 - 30 mP 6 + 37 € 7 - — 64 Eb de së 10 = 19 = — 18 = 1 — 71 a — T — 42 n 1 - 49 — 1 1 1 16 3 2 1 63 1 2 4 — 4b = 4 — 39 A 1 a — 26 x 18 8 41 3 — 9 — 18 — 9 — 54 — = # — 67 más 1 — 19 = 6 gg — 36 LU = _ 50 _ A Se — 60 i 9 _ 17 _ 7 20 1 | 406 3 51 4 504 4 52 Przyczynek do znajomości temperatury źródeł Seretu w porze zimowej Stanisława Pawłowskiego. Materyału do —— ee kilku uwag dostarezyly mi weale dobre obserwacye prof. Srokowskiego z Tarnopola, przedsię- brane dla dwóch źródeł ofgi? do Seretu i polozonych w po- blizu rzeki. Obserwacye wykonywano termometrem Kapellera, przy- czem opatrywano kuleezke termometru workiem. Röwnoezesnie mie: rzono temperaturę powietrza na miejseu obserwacyi. Oprócz tego użyłem dla porówniania obserwacyi temperatury wody w Serecie (w pobliżu Petrykowa), wykonywanych trzy razy dziennie nieza- leżnie od obserwacyi wody w źródłach, jakoteż obserwacyi tempe- ratury powietrza na stacyi meteorologicznej w Tarnopolu. Czas obserwacyi Temperatura wody Temperatura powietrza w źródle w źródle w Serecie średnia Peli dzień koło koło gh x 1h X 4h ler dzienna i miesiące || Petrykowa Białej > ` z deg stacyi me- im 2 2 teorolog 1902 | 21. XII. || + 82°C + 89°C + 0:5*C — 180 | — 78% 22 84 86 04 — 98 = 117 28 823 88? 0:2 — 146 — 176 k 84 86 0:2 — 180? | — 157 ) 78 85 0:1 — 28 — 35 ) 86 9:4? 0:2 — 08 — 16 E 80 88 02 — 15 — 24 3 88 92 0:4 — 05 + 01 29 Gë = 0:4 a + 04 30 m — 03 — 28 83 (3%) — 05 + 3 15 1903 | 1.1. — — 0:4 — — 02 2 $4 E 0:3 Le — 46 3 — — 03 ni — 66 4 82 — 0:3 — 34 — 25 5 80 — 0:4 14 + 07 6 8:3 = 05 d 2:9 + 06 7 84 — 0:6 66 | + 0? 8 83 _ 0:6 59 | + 02 9 8:2 — 0:5 56 | 09 10 82 — 06 94 |— 84 11 8:4 = |] 05 +38 |+17 E ee eg NETT a ea RATE RA 61 Z zestawienia powyższego wynika: 1) Temperatura wody w obu źródłach Seretu ulega na ogół wahaniem silniejszym niż tempera- tura wody w rzece. 9) pozostaje ona jednak w wiekszej zawislosei od insolacyi i od temperatury powietrza, ponieważ podnosi sig bar- dzo znacznie z tą chwilą, kiedy temperatura powietrza wzrasta. (26 e du XI). 3) Wzrost lub obniżanie się temperatury źródeł nie ZAW są zgodne z ruchem temperatury powietrza, lecz często się Sa: (25. XII i 5. I). Podobnie ma się rzecz z temperaturą wody rzecznej. 4) Zmienność z dnia na dzień jest dla temperatury wody źródłowej daleko większa (02 — 08°), niż dla temperatury wód płynących (0:1— 0:29). 5) Temperatura wody rzecznej w źródłach jest stale w zimie wyższa od temperatury Wei end, 1 od temperatury powietrza. W lecie — jak wiadom mamy do ezy nienia ze zjawiskiem i egt 6) Zródło SCH Bialej, OCH zaledwie o kilka km. pierwszego jest nieco cieplejsze. Ponieważ zródła „wysyłają swe ciepłe stosunkowo wody do Seretu, przeto nic dziwnego, że wpływają na temperaturę tej rzeki w ten sposób że podnoszą ją dosyć znacznie. Rzecz naturalna, iż wpływ ten objawia się głównie przy ujściu wody źródłowej do rzeki i oddziaływa na przestrzeń niewielką. Potwierdzają to przy- kłady następujące: 1902. 31. XII. 3: Temperatura źródła (koło Petrykowa) + 8 » Seretu 50% od źródła w ds rzeki + 0:3* (Rzeka pokryta lodem) » Seretu 50" w dół rzeki, lecz przy tym samym brzegu + 43 (Rzeka wolna od lodu) 1903. 7. I. 05 Przy ujściu wody da siue do rzeki + 82 Temperatura źródła . 494 Gradobicia w r. 1909. t nologicznym. Należy przytem zaznaczyć, iż zestawienie to nie obej- muje wszystkich gradobić, które się w r. 1909 w Galieyi zda- rzyły; tylko te, które z powodu wyrządzonych szkód materyalnych - zgłoszono w Towarzystwie. Do tego sprawozdania dołączono nadto kilka wypadków gradobić, zanotowanych na stacyach meteorolo- gicznych Komisyi Fizyograficznej. Przez oznaczenie pow. należy rozumieć powiat sądowy. Pierwsze gradobicie w tym wykazie zanotowano dnia 5 maja, a ostatnie dnia 12 września. Największe gradobicie przypadło dnia 4 czerwca i obejmowało 112 gmin. . miesiącu maju zanotowano gradobicia w 58 gminach, z któ- rych największe, obejmujące 13 gmin, przypadło dnia 18. Dnia D maja obejmuje gradobicie 12 gmin: Jagielnicę w pow. ezortkow- skim, Olesin w pow. kozowskim, Białoskórkę, Grabowiec i Kozówkę w pow. mikulinieckim, Poznankę gniłą w pow. skałackim, Denysów, Kipiaczkę i Kupezynce w powiecie tarnopolskim, Zazdrość w pow. trembowelskim. Bieniawę w pow. wiśniowczyckim i Romanowe sioło w pow. zbaraskim. Dnia 6 maja: Toustoług w pow. tarnopolskim. Dnia 7 maja 3 gminy: Łoszniów w pow. trembowelskim, Markowce i Podpieczary w pow. tyśmienickim. Dnia 8 maja: Uwsie w pow: podhajeckim i Łoszniów w pow. trembowelskim. Dnia 14 maja 7 gmin: Nastasów w pow. mikulinieekim, Szczepanów w pow. pod- hajeckim, Dyezków, Józefówke, Kipiaczkę i Kupczyńce w pow: tarnopolskim i Bohatkowce w pow. wiśniowczyckim. Dnia 15 maja zanotowano grad w 11 gminach: Wiktorówce w pow. kozowskim, Nastasowie w pow. mikulinieckim, Denysowie, Dyczkowie, Kipiaczct; Kupczyńcach, Petrykowie. Poczapińcach, Romanówce i Tarnopolu w pow. tarnopolskim i Bohatkowcach w pow. wiśniowczyckim. Dnia 17 maja w Krośnie w pow. krośnieńskim. Dnia 18 maja w 1 gminach: Konkolnikach w pow. bołszowieckim, Berlinie, Klekoto wie i Koniuszkowie w pow. brodzkim, Laskowcach i Mogielniey w pow. budzanowskim, Alfredówce i Kurowicach w pow. glinian- 63 skim, Rasztoweach w pow. grzymałowskim, Uwisle w pow. kopy- ezynieckim, Plebanówce w pow. trembowelskim. Czumalach w pow. trembowelskim i Zaluzu w pow. zbaraskim. Wreszcie dnia 26 maja: w Ostapiem w pow. grzymałowskim. Miesiąc czerwiec odznacza się bardzo wielką liczbą gradobić, mianowicie dotkniętych było ogółem gmin 386. Największe grado- bicie przypadło dnia 24 czerwca i obejmowało 112 gmiz. Zna- ezniejsze gradobicia zdarzyły się dnia 5 czerwca, obejmujące 56 gmin, i 13 czerwea 53 gmin . lwowskim, Borowę i Wiewiórkę pow. pilzneńskim, Jaśniszcze, Palikrowy, Styberówkę i Wierz- 8 skim, Busk w pow. buskim, Balińce, Chwaliboge, Gwozdziec mały, Gwozdziee miasto, Rohynię, Słobódkę polną, Soroki, Turke i Winograd 64 w pow. gwoździeckim, Wierzbowce w pow. horodeúskim, Kozówkę i Olesin w pow. kozowskim, Nastasów w pow. mikulinieckim, Kośmie- rzyn i Sokulee w pow. potockim (Potok złoty), Uborniki w pow. stanisławowskim, Berezowicę wielką, Denysów, Józefówkę, Kup- czyńce i Tarnopol w pow. tarnopolskim, Dolinę i Kutyska w pow. tłumackim, Podpieczary i Przeniczniki w pow. tysmienickim, Kor- czów i Salasze w pow. uhnowskim, Radoeze i Tomiee w pow. wado- wickim, Babin w pow. wojniłowskim, Borszezöw i Chlebiezyn polny w. zabłotowskim. Dnia 13 czerwca zanotowano grad w 53 gmi- nach: Bezejowie, Wierzbiążu, Wyżłowie i Zaborzu w pow. bełzkim, Rażniowie w pow. brodzkim, Zawadce w pow. brzosteekim, Lipicy dolnej w pow. bursztyńskim, Jarosławiu, Kruhelu pawłosiowskim, Muninie, Pawlosiowie 1 Tuczempach w pow. jarosławskim, Olpinach w pow. jasielskim, Batawicach, Bolechowieach, Boleniu, Bosutowie, Ozyzynaeh, Dziekanowicach, Korniowie, Luboezy, Mogile, Mydlni- kach, Pleszowie, Witkowieach, Węgrzeach i Wieckowicach w pow. krakowskim, Aleksandrowicach i Balicach w pow. liszeckim, Zubrzy w pow. lwowskim, Drozdowicach w pow. niżankowiekim, Płaszowie w pow. podgórskim, Sławentynie i Telaczach w pow. podhajeckim, Torkach w pow. przemyskim, Rohatynie w pow. rohatyńskim, Pocza- pińcach, Tarnopolu i Zabojkach w pow. tarnopolskim, Delawie w pow. tłumackim, Brzozowej i Ryglicach w pow. tuchowskim, Zaborzu w pow. uhnowskim, Babicach, Kleczy dolnej, Radoczy, Rokowie i Tomieach w pow. wadowickim, Tomaszowicach w pow. - wojniłowskim, Chlebiezynie polnym, Demyezach i Zablotowie w pow. — zabłotowskim i Żywcu w pow. żywieckim. Dnia 14 czerwca w 1 gminach: Posuchowie w pow. brzeżańskim, Sarnkach dolnych, Sarn- kach górnych, Sarnkaeh średnich i Świstelnikach w pow. bursztyf- — skim, Kozówee w pow. kozowskim, Grzędzie w pow. lwowskim, © Dnia 19 czerwca: Wołków w pow. lwowskim. Dnia 20 czerwca ` 9 gmin: Smolnik ad Baligród w pow. baligrodzkim, Trościankę w pow. kołomyjskim, Leszczańce i Rusiłów w pow. potockim (Potok złoty), Ujkowice w pow. przemyskim, Załuże w pow. rohatyńskim, Dubaniowice w pow. rudeckim (Rudka), Koweniee w pow. sambor- skim i Steniatyn w pow. sokalskim. Dnia 21 czerwca 9 gmin: - Chłopiatyn, Myców, Przemysłów, Przewodów i Waniów w pow: ` WYPRZ DE m UM 65 belzkim, Biesiadki w pow. brzeskim, Torki w pow. sokalskim, Czer- niechowee i Kujdańce w pow. zbaraskim. Dnia 22 czerwca 15 min: Jezierzany w pow. borszezowskim, Jagielniee, Jagielnice starą, Sosołówkę i Zabłotówkę w pow. ezortkowskim, Chomiakówkę w pow. gwoździeckim, Ceniów i Wybudów w pow. kozowskim, Oleszę w pow. tlumaekim, Lisowce w pow. tlusteckim, Jaroslawice, Kaba- rowce. Manajów, Mszanę i Podhajczyki w pow. zborowskim. Dnia 23 ezerwea 10 gmin: Pielawę w pow. buczackim, Janów i Słobódkę janowską w pow. budzanowskim, Mołodyńce i Suchrów w pow. chodorowskim, Kosów w pow. ezortkowskim, Doliniany i Łuczyńce w pow. rohatyńskim, Poturzycę w pow. sokalskim i Strusów w pow. trembowelskim. Dnia 24 czerwca przypada największe gradobicie, obejmujące 112 gmin a mianowicie: Budymin i Przewodów w pow. belzkim, Wojtowę w pow. bieckim, Bohorodezany, Bohorodezany stare, Horocholinę i Zachowce w pow. bohorodezanskim, Bolszowce i Konkolniki w pow. bolszowieekim, Pilatkowce w pow. borszezow- skim, Troseianiee w pow. brzeżańskim, Dobropole w pow. bueza- ekim, Janów, Laskowce, Mogielnicę i Wierzbowiee w pow. budza- a pow. kamioneckim, Ka- mionkę wielką, Korniez, Peresöw, Piadyki, Załucze nad Prutem 1 Kujdańce, Nowiki i Zarudzie w pow. zbaraskim, Nesterowee w pow. 3 Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział I. 5 66 zborowskim i Szezawnice w pow. krościeńskim. Dnia 25 ezerwea nawiedza gradobicie 9 gmin: Posuchów w pow. brzeżańskim, Bu- neckim, Teofipólkę pow. kozowskim, Batiatycze w pow. mo- stowskim (Mosty wielkie), Żerebki szlacheckie w pow. skałackim, Małowody w pow. wiśniowczyckim, Kretowee i Zarudzie w pow. zbaraskim. Dnia 26 czerwca 3 gminy: Podliski w pow. chodorow- skim, Połowce w pow. czortkowskim i Nakwaszę w pow. podka- mieńskim. Dnia 27 ezerwca 4 gminy: Rekszyn w pow. brzeżań- skim, Hadykówkę w pow. kolbuszowskim, Korniez w pow. kołomyj- skim i Podwysoką w pow. śniatyńskim. Dnia 28 czerwca zanoto- wano grad w 13 gminach: Machnówku w pow. belzkim, Poznance hetmańskiej w pow. grzymałowskim, Korniczu i Załuczach n. Pru- tem w pow. kołomyjskim, Dublanach, Laszkach murowanych i Sro- kach lwowskich w pow. lwowskim, Uściu biskupiem w pow. miel- niekim, Podwysokiej i Rusowie w pów. śniatyńskim, Romanówce i Słupkach w pow. tarnopolskim, Korczowie w pow. uhnowskim. Dnia 29 czerwca w 9 gminach: Waniowie w pow. bełzkim, Osta- piem w pow. grzymałowskim, Czerniey w pow. podkamieńskim, Sorocku w pow. skałackim, Steniatynie w pow. sokalskim, Pobe- > reżu w pow. stanisławowskim, Podhajczykach Justynowych w pow. ` trembowelskim, Sereteach w pow. załościeckim i Kretowcach w pow. ` zbaraskim: l W miesiącu lipeu zdarzały się prawie codziennie gradobicia, | które obejmowały ogółem 227 gmin. Znaczniejsze przypadły dnia 8 lipea, obejmujące 55 gmin, i dnia 12 lipca 54 gminy. nia 1 lipea nawiedziło gradobicie 15 gmin a mianowicie: ` Głęboczek, Jezierzany, Łanowce, Piłatkowce i Wysuczkę w pow: | borszezowskim, Rekszyn w pow. brzeżańskim, Rosochacz, Uhryń i Zalesie w pow. ezortkowskim, Samołuskowce w pow. husiatyńskim, ` Zapalöw w pow. lubaczowskim, Baworów i Zastawie w pow. mikt- ` linieckim, Dunajów w pow. przemyślańskim i Pleszkowce w pow: tarnopolskim. Dnia 2 lipca zanotowano gradobicie w 8 gminach: Bezejowie w pow. bełzkim, Cewkowie w pow. lubaczowskim, Bobia- | tynie, Boratynie, Dobraezynie i Steniatynie w pow. sokalskim, Stohy- ` niach w pow. starosolskim, Brykuli starej w pow. trembowelskim. Dn? ` 3 lipca w 29 gminach: Jezierzanach w pow. borszezowskim. Je kowie w pow. brzeskim, Budzanowie, Janowie i Slobódee janow - skiej w pow. budzanowskim, Czortkowie starym i Wygnance w pów ezortkowskim, Bucykach, Grzymałowie, Lezanöwce, Toustem i Zie- : lonej w pow. grzymalowskim, Kułaczkowcach w pow. gwoździeckim, | Kopaczyńcach w pow. horodeńskim, Zukoeinie w pow. kolomy) | skim, Jabłonowie i Kluwińcach w pow. kopyezynieckim, Jakóbówee Obertynie, Pistrowie, Siekierezynie i Zukowie w pow. obertyńskim. Snowidowie w pow. potockim (Potok złoty), Turöwee w pow. sk a Ren AAA Zn Bu u ZU EE E w p — bóbrskim. Dnia 11 lipca 2 gminy: Hrehorów i Kowalówkę w pow. 67 łackim. Wysokiej w pow. strzyżowskim, Lisowcach w pow. tłuste- ckim. Boryczówce i Brykuli starej w pow. trembowelskim i Nowo- siółce kostiukowej w pow. zaleszezyckim. Dnia 5 lipca nawiedza gradobicie 3 gminy: Wierzchniakowce w pow. borszezowskim, Gra- bowiee w pow. mikulinieckim i Rakowiec w pow. wisniowezyckim. Dnia 6 lipca 2 gminy: Kwiatonowice w pow. bieckim i Szwejków w pow. podhajeckim. Dnia 7 lipca 2 gminy: Laszki murowane pow. lwowskim i Mikulińce w pow. śniatyńskim. Dnia 8 lipca przypada znaczniejsze gradobicie, obejmujące 5b gmin: Cygany, w pow. borszezowskim, Dubie i Jasionów w pow. brodzkim, Dobro- pole i Osowee w pow. buezackim, Dublany w pow. lwowskim, Bawo- rów, Białoskórkę, Grabowiec. Kozówkę, Ładyczyn, Łukę wielką, Nastasów, Skomorochy i Smolankę w pow. mikulinieckim, Bertniki, Olesze i Sawałuski w pow. monasterzy-kim. Czerniee w pow. pod- kamieńskim, Hałuszezyńce, Kołodziejówkę, Magdalówkę. Panasówkę, Poznankę gniłą. Zerebki królewskie i Zerebki szlacheckie w pow. skałackim, Chodaczków mały, Draganówkę, Konstantynówkę. Kut- kowce, Ostrów. Romanówkę, Stupki i Zagrobelę w pow. tarnopol- skim, Berdadöwke. Brykulę nową, Brykulę starą, Chmielöwke, Losz- niów, Naluze, Ruzdwiany, Strusów, Tiutköw, Warwaryńce i Za- zdrość w pow. trembowelskim, Bohatkowce. Burkanów. Hajworonkę 14 H monasterzyskim. Dnia 12 lipea zdarzyło się znaczniejsze gradobicie w 54 gminach: Bielawińcach, Dobropolu, Nowosiółce jazlowieckiej. 68 zanotowano grad w 17 gminach: Smolniku ad Baligród w pow. baligrodzkim, Kozach i Lipniku w pow. bialskim, Bohorodezanach starych i Iwaniköwce w pow. bohorodczańskim. Bouszowie w bolszowieekim, Benczynie, Paszkówce, Sosnowieach i Wielkich dro- gach w pow. kalwaryjskim, Branicach, Grzegórzkach i Pleszowie ` w pow. krakowskim, Brzyściu i Kliszowie w pow. mieleckim, Pła- szowie w pow. podgórskim i Chryplinie w pow. stanisławowskim. ` Dnia 26 lipca w 2 gminach: Raniżowie w pow. sokołowskim i Ur: ganach w pow. tarnobrzeskim. Dnia 29 lipca: w Skomorochach nowych i Cyganaeh w pow. borszezowskim, Olesinie w pow. Ko ` zowskim, Horoszowej, Panioweach i Uściu biskupiem w pow. miel ` niekim i Zazulińcach w pow. zaleszczyckim. Dnia 30 lipca w Knia ` żem w pow. złoczowskim. Dnia 31 lipca w 2 gminach: Dłużniowie ` w pow. belzkim i Hoszanach w pow. rudeckim (Rudki). Miesiąc sierpień obfituje w dość liczne gradobicia, obejmujące - 157 gmin. Największe z nich zdarzyło się dnia 3 i nawiedziło 70 gmin a mianowicie: Biecz, Korezyne, Libuszę, Strzeszyn i Wok ` towę w pow. bieekim, Izdebki w pow. brzozowskim, Budzanów © w pow. budzanowskim, Horyniee w pow. cieszanowskim, Iskań w pow. dubieckim, Lublę w pow. frysztackim, Kobylankę w pów: gorlickim, Białą wyżnę, Cieniawe, Gródek, Grybów, Polnę, Siotkowę ` i Królowę ruską w pow. grybowskim, Chlopice, Jankowice, Ki łowiee, Makowisko, Munine, Ryszkową wolę i Tuezempy w pow: 1 jarosławskim. Bączal górny, Bezdziatke, Bezdziedze, Brzyście, G% ` rajowice, Jasło, Kowalowy, Lublice, Niegłowice, Ołpiny, Siepietnie® - Trzeinicę, Ujazd i Wolieg w pow. jasielskim, Suchawolg i Zapalöw w pow. lubaczowskim, Albigowę i Wysoką w pow. laúcuckim, Ru | lawe w pow. mosteckim (Mosty wielkie), Radruż w pow. niemirow ` Fa" REIT 69 skim, Gdeszyce i Kupiatyeze w pow. nizankowickim, Nakwasze w pow. podkamieńskim, Rokietnice w pow. pruchnickim, Ostrów w pow. przeworskim. Bobröwke. Laszki i Wietlin w pow. radymneń- skim, Pawłów i Stanin w pow. radziechowskim, Dziewięcierz i Kzyczki w pow. rawskim (Rawa ruska), Babice w pow. rzeszowskim, Polanę i Stohynie w pow. starosolskim, Stary Sącz w pow. starosądeckim, Dobrzechów, Godowę, Wysoką, Wyżne i Zaborów w pow. strzyżow- skim, Białą, Błędowę tyczyńską, Budziwój i Tyezyn w pow. ty- ezyńskim. Dnia 5 sierpnia 9 gmin: Mogielnicę i Romanówkę w pow. budzanowskim. Folwarki, Hrechorów, Sawałuski i Kowa- lówke w pow. monasterzyskim, Holchoeze i Zastawce ad Hol- chocze w pow. podhajeckim i Humniska w pow. trembowelskim. Dnia 7 sierpnia: Tyszkowce w pow. horodeńskim. Dnia 8 sierpnia: Hołosków w pow. ottyńskim (Ottynia). Dnia 10 sierpnia zdarzyło się gradobicie, obejmujące 13 gmin: Falkenberg, Hujsko, Nowo- siółki dydyńskie i Truszowice w pow. dobromilskim, Kamionkę wielką w pow. kołomyjskim, Kupiatycze. Niżankowice i Podmojsce w pow. nizankowickim, Bakończyce, Kröwniki, Nehrybke. Pikulice i Sielec w pow. przemyskim i Polanę w pow. starosolskim. Dnia 1: sierpnia: Milatyn stary w pow. buskim. Dnia 14 sierpnia nawiedził grad 7 gmin: Hryniów i Podhorodyszcze w pow. bóbrskim, Krosno w pow. krośnieńskin, Łączki w pow. frysztackim, Lwöw w pow. lwowskim. Mitulin i Olszanicę w pow. zloezowskim. Dnia 15 sierpnia 9 gmin: Myszkowce, Uwisłę w pow. kopyezynieekim, Czartorye 1 Myszkowice i w pow. mikulinieckim, Hałuszeczyńce w pow. skała- ekim, Łukowę w pow. tarnowskim, Romanowe sioło w pow. zbara- skim, Cecowe w pow. zborowskim i Gołogóry w pow. złoczowskim. Dnia 16 sierpnia: Trześń w pow. kolbuszowskim. Dnia 17 sierpnia: Koniuszków w pow. brodzkim. Dnia 18 sierpnia 28 gmin: Monasty- rek w pow. borszezowskim, Gaje smoleńskie, Korsów, Ponikowiee i Smólno w pow. brodzkim, Łapszyn w pow. brzeżańskim, Myśla- Daweze i Krowinkę w pow. trembowelskim, Pikułowice w pow. Delejowie w pow. halickim, Holodöwee w pow. komarneńskim, Stol- pie w pow. łopatyńskim, Folwarkach w pow. monasterzyskim, Ulicku zarebanem w pow. niemirowskim, Ciszkach i Kontach w pow. oleskim, Brzuchowicach w pow. przemyślańskim, Podpieczarach w pow. tyśmieniekim, Rosochowaćcu w pow. wisniowezyekim, Zu- 70 rawnie w pow. żurawneńskim. Dnia 30 sierpnia w 4 gminach: No- wojowej Górze w pow. krzeszowiekim, Radoczy i Wadowicach w pow. wadowickim i Myślenicach w pow. myśleniekim. W miesiącu wrześniu zanotowano tylko jedno gradobicie, osta- tnie w roku 1909, mianowicie: w Tatarynowie w pow. komarneń- skim. min dotkniętych gradobiciem było ogółem 829 w 123 powia- tach; ponieważ jednak dwukrotnie notowano grad w 93 gminach, trzykrotnie w 39 gminach, czterokrotnie w 7, pięciokrotnie w 1, sześciokrotnie w 2 i siedmiokrotnie w 1 gminie, przeto różnych gmin nawiedzonych gradobiciem było 617. Największą ilość gradobić zanotowano w pow. tarnopolskim, mianowicie 24 gminy. W powiecie trembowelskim nawiedziło gra- dobicie 19 gmin, w pow. krakowskim 17, w powiatach: bełzkim, jasielskim, przemyskim i złoczowskim po 15 gmin. W powiecie czortkowskim dotknęło gradobicie 14 gmin, w pow. mikulinieckim 13, a w pow. wisniowczyckim 12 gmin. W powiatach: gwoździe- ckim, jarosławskim, kozowskim, lwowskim i stanisławowskim po 1] gmin. Wreszcie w powiatach: brodzkim, podhajeckim i tłumackim nawiedził grad po 10 gmin. W innych powiatach obejmowało gra- dobicie mniej niż po 10 gmin. Spostrzezenia pojawów w świecie roślinnym i zwierzęcym, wykonane w r. 1909. w Ozydowie przez Juliana Hawrysiewicza. ILI Pojawy w świecie roślinnym. kwitnie- dojrzewa- | opadanie Nazwisko rośliny listnienie śle jo e liáci Agrest Ribes grossularia 45. 1V. 4. V. | Mio SZ. Gemeine Stachelbeere Akac cya | Robinia Gas: Acacia d u5. V. 8, VI. — 4. XI. Wilde Akaz Bez czarn | Sambucus nigra 26. IV. | 14. VI. |26. VIIL |. 16. X. Gemeiner Hollunder ; = en ki Syringa vulgaris 28.1Y. | 20, Y. — 9. XI. Flieder —_ | www PP Borówka czernica | Vaccinium a dta — -— 12. VII. e a Heidelbee | Nazwisko rosliny listuienje | DC „| ojrsena-| opada po lekarski (mlecz, ża- bie oczy) Ta DEE, offieinale 4. IV. 10. V ZBSZY. " dansi Pfaffenröhrlei Brzoza biała etula alba 27. IV: — — 28. X Weisse Birke Humulus > 26. IV. | 4. VII. | 10. IX. — Gemeiner Hop Czeremcha (kocierpka) runus Padus — 13.:M — 16. X Gemeine Traubenkirsche Dab szypulkowy ercus pedunculata 12. y. — 4. X. 11. XL Stieleiche Dab zwyczajny Quercus sessiliflora 14. V — — 12. XL Steineiche Dereń właściwy ornus mas 8- V. 19. IV. |30. VIII. |. 28. X. Gelber Hartriegel s a. odor 5. IV. 24. IV. — z ee Veilchen Głóg biały Cratae se MONS 27. 1V. | 29. V. | 24 VIII. | 30. IX. Gemeiner Weissdor Grab - Carpinus betulus 24. 1V. — — 15. X Gemeine Hainbuche s 2o z sativum 29. IV. | 14. VI. |20. VIII. ap Sege Erbse Grus Py ege communis 2. v. 12. Vi 6. IX. 25. X Gemeine Bir 13 Nazwisko rośliny listnienie kwitnie- 1e owocu dojrzewa- ni opadanie liści wa Salix caprea Sahlweide 24. IV. błoń Pyrus malus Gemeiner Apfel 30. IV. 16. IX. ają ka adi dz cuparia Pen "ege 25. VIII. Jaskier ziarnopłon Ranunculus Ficaria Scharbockskraut 26. IV. Jasmin Philadelphus coronarius Gemeiner Pfeifenstrauch 28. IV. Jesio raxinus excelsior Gemeine Esche 26. IV. Jęczmień jary Hordeum er Bäi aestivum Sommergerste 2. VIII. Kalina Viburnum Opulus Gem. Schneeballstrauch a OW RAR E 29. IV. Ze X i us Hippocastanum hey a p 28. IV. ZŁY: Klon zwyczajn cer platanoide Spitzblatteriger Ahorn 28. IV. 8. X. Kminek Carum Carvi Gemeiner Kümmel 16. VII. a Gemeine Dotterblume Knieć błotna (kaczyniec błotny) Caltha palustris 29. IV. Nazwisko rosliny listnienie kwitnie- | nie | dojrzewa: wocu | op a lise gy ży łąkowa Trifolium pratense Wiesenklee Konwalia lanuszka Convallaria majalis Maiglóckchen gy yv NE Korn Len siewny tnum usitatissimum Gemeiner Lein 18. VI. 30. VIII. Leszczyna Coryllus — Gemeine Haseln Lipa „drobnolistna ilia parvifolia EE ae Linde 27. IV. Idaeus Gemeine Himbeere MEN espe SE E odes MEINT. mala e trat hordas 25. IV. 12: VIE Te Narcissus poëticu Rothrandige Narcisse 16:5 VI 16. IV. Olsza czarna Alnus glutinosa Gemeine Erle Orzech włoski uglans regia Gemeine Wallnuss 15 Nazwisko rośliny | listnienie kwitnie- ni dojrzewa- ie owocu. opadanie ści wies Avena sativa Gebauter Hafer 12. 1V. Pierwiosnka większa mula Kane Pus e "Piwik. lekarska Paeonia pret Gemeine Gichtro Podbiał pospolity ago r soon żę SEH Huflat Porzéc URS Ribes rubrum Gemeine Johannisbeere een jadalna vesca Wilde Erdbee re AD. Y. Przyłuszczak RAK atica Dosia o, ceres 0 nn 22. III. Pszenica ozim Triticum nd hibernum Winterweizen 6. VIII. gy = dzika Rosa somos Hundsros "Róża ogrodowa Rosa centifolia . Gartenrose Sliwa Prunus mowi Gemeine Pflaum 4, V. Szaklak ëng Are Rhamnus frangula Brechfaulbaum 76 Nazwisko rosliny I listnienie kwitnie- dojrzewa- nie owocu opadanie lisei Tarnina Prunus spinosa Schlehenpflaume be rare czarna us nigra Schwarze Pappel Trześń P s avium Süsse Kirsche Wiciokrzew Lonicera Xylosteum Gemeine Heckenkirsche 30. IV. 4. VII. TTE. "7 Vitis vi Gemeiner Genee nia Prunus Cerasus Weichsel AY Pl: P gajowy Ane nemorosa Par ara Ziemniak psianka Solanum tuberosum Kartoffe 24. VI. Zyto jare Secale cereale aestivum Sommerroggen 21. IV. 26. VII. Zyto Sieja |" hibernum Winterroggen 24. VII. Leucojum vernum L. 15. III. 22. III. Wierzba biała Salix alba L. 27. IV. kwitnie- dojrzewa” Por» | nie owocu | Nazwisko ro$liny | listnienie H | Sniezyczk | , Ce gaere racemosa L. wy ES : a eh d Papaver somniferum E 26. VI "= ogrodo | Pojawy w świecie zwierzęcym. aw ye zi E TR E a Ptaki Nazwisko ptaka Czas przylotu | Czas odlotu Bekas Krzyk Scolopax gallinayo 26. III. — Gemeine Sumpfschnepfe SET słonka colopax rusticola 27. Il. — p DNE -Bosim biały Ciconia alba 28. HI. 29. VIII. Weisser Storch Cyranka Anas p 26. III. gr [ w i siwa Ardea cinerea 3. IV. = Grauer Reiher - Gzajka Vanellus eristatus 19. III. = Kiebitz Nazwisko ptaka Czas przylotu Czas odlotu Dudek Upupa epops > - gegaw Anser peii Graue Gans 26. III. Jaskólka oknówka Hirundo urbica Hausschwalbe Kaczka dzika (krzyżówka) Anser ferus Wildente Kukułka Cuculus canorus Kuckuk Pliszka biała Motacilla alba Weissę Bachstelze ae gen la flava Mota Beraten 26. III. Pokrzywka słowik Sylvia luscinia Nachtigall pg rolnik Alauda arvensis Feldlerche zpak Sturnus vulgaris Staar Wilga a — Kirschp 18. IH. raw Grus cinerea 27. UI: tn eu ee b) Ssaki. Nazwisko ssaka Czas pierwszego pojawu liebe myszate ek Vespertilio murinus Gemeine Fledermaus 20. IV. o) Płazy Nazwisko plazu | Czas pierwszego pojawa | i| Jaszczurka zwinka f Lacerta agilis | k V. Eidechse Żaba jadłówka | Rana esculenta | 20: IV. W asserfrosch | | d) Owa d y. Nazwisko owadu Czas pierwszego pojawu | Bielinek yiinustniek Pieris seg Chrabąszc Melolontha vulgaris Maikäf _Niestrzęp glogowiec Aporia Cratae Densden ng. 80 Nazwisko owadu Czas pierwszego pojawu Pasikonik € ocusta viridissi 14V. Grüne Baud Heuschrecke Paź królowy Papilio Machaon 20. V. Schwalbenschwanz Rusalka Pawik Vanessa Jo E v. Pfauenauge Switezianka modr i alopteryz virgo 22. IN. Bunte Wasserjungfér Trzmiel Bombus terrestris 26. IV. Erdhumme . Dodatek do spostrzeżeń pojawów w świecie roślinnym w roku 1909. Z powodu spóźnionej, a zimnej wiosny tego roku cala wege- tacya roslinna rozpoczęła się dopiero w drugiej połowie kwietnia, Widzimy z powyższego wykazu spostrzeżeń (na rok 1909), iż prawie wszystkie drzewa puszczają liście dopiero przy końcu kwietnia alb0 na początku maja. Drzewa owocowe kwitną od 1 maja do 15 maja. Czas opadania liści u drzew przypada przy końcu pazdzier- nika i na początek listopada. Wazystkie lasy liściaste w okolicy Doda były do 30 października b. r. jeszcze liściem pokryte Julian Hawrysiewicz. oka OREW Dzienny bieg temperatury w Krakowie według 28-0 letnich spostrzeżeń. Opracował Dr. Herkulan Weigt. WSTĘP: Przegląd dotychczasowych badań nad temperaturą Krakowa; nieopracowane dotąd materyały drukowane i rękopi- śmienne; literatura, z której czerpano do niniejszej rozprawki. Badania nad temperaturą powietrza w Krakowie ogłosili do- tąd Steczkowski w r. 1839, Dove w r. 1848 i 1853, Weisse w r. 1853. Buys-Ballot w r. 1861, Jelinek 1867, wreszcie profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, Dr. Karliński w r. 1868 i 1876, Dr. Kuczyński w r. 1884. *) Natomiast dzienny bieg temperatury powietrza w Krakowie badali tylko dwaj z nich: Jelinek i Karliń- ski, ponadto w ostatnich czasach docent Uniwersytetu wiedeńskiego, Dr. Valentin. | z rzeczywistym przebiegiem temperatury zgodniejsze e? p podaje zmianach 2) Denksehriften der kais, Akademie der Wiss, Math.-naturw. Cl. Wien, 1867, r. 127. pol - Bd. XXVII, st 1408] u . Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział I. 6 82 HERKULAN WEIGT ciepłoty powietrza w Krakowie* 1), bo opiera się ona na pieciole- tnich, a w części na sześcioletnich (1. XII. 1867—30. IV. 1878) rzeczywistych, 24 godzin doby obejmujących, spostrzeżeniach; ter- mometry odczytywano kilka lub kilkanaście razy na dobę, a tem- peraturę dla reszty godzin brano z krzywej Elena przez termograf. Jednakowoz ustawienie przyrzadów nie odpowiadalo naówezas wymaganiom naukowym (co zn prof. Kariiński) i dlatego powyższy materyał uznał sławny meteorolog H. Wild, w pomniko- wem dziele: „Die Temperstorverhaltaisse des Russischen Reiches“ *) za nie dość Ścisły i do swych badań nie przydatny; nie wciągnął go też do powyższej publikaeyi. Prof. Dr. Juliusz Hann potwier- dził 3) to mniemanie Wilda co do wartości Gemeng z lat 1867 — 1873, jednakowoż nie odmawia im pewnej użyteczności dla ce- lów praktycznych, mianowicie dla dikon. een z obserwacyl t. zw. ge Se na średnie 24 godzinne czyli „prawdziwe“. też na tej podstawie nie wahał się znów Dr. Józef Valen- tin eins z tych materyałów w praey p.t. „Der tägliche Gang der Lufttemperatur in Oesterreich“ 1), czerpał je zaś z niemieckiego wydania rozprawy prof. Karlińskiego; Valentin uważał dane tam ogłoszone za jedyne, jakie istnieją w tym przedmiocie; nie wiedział zaś, że w r. 1899 — dzięki staraniom prof. Karlińskiego — ogło- siła Komisya fizyografiezna Akademii Umiejętności w SOA ) dotyczący również tej kwestyi surowy materyał p. t.: „Dzi przebieg ciepłoty w Krakowie* (dla lat 1894—1898); tego „ad ryału dotąd nikt nie cpracował. Dotychczasowe zatem wiadomości o dziennym biegu tempe- G. ratury w Krakowie opierają się — jeśli pominiemy obliczenia Jelinka, które wobec rzeczywistych eogodzinnych spostrzeżeń tracą wartość — li tylko na pracy prof. Dra Karlińskiego, ta zaś na obserwacyach termometrycznych z czasu od 1 grudnia 1867 do 30 kwietnia 1873. Do wszechstronnego zbadania dziennego prze- biegu temperatury a zwłaszcza wpływu, jaki nań wywiera zachmu- rzenie, ten szereg obserwacyi ani nawet łącznie z drugim, pięcio EE ZERO PEPE POM E, PACAN CZE WÓD |. d t Pamiętnik Akademii Umiejętności w Krakowie, Wydział mat.-przyr. t. u, str. ds "ee Supplementband zum Repertorium für Meteorologie, Petersburg 1881, st" 7 7 ké 3) Über den täglichen Gang einiger patate sohet. Elemente in Wien. dE ri mathem.—naturw. Cl. d. kais. Akademie d. Wiss. in Wien, LXXXIII. Bd, II, A. 1831 str. 213. por.: Der ta gli iche Gang fe Yr in Oesterreich von T Valentin w Denkschriften der kais. Akad. d. Wiss. Math. naturw. Cl. Bd. LXXII, 1901, str. 140. 4) Jak wyżej p pod à 204]. Sprawozdanie Komisyi fizyograficznej Akad. Um. w > Krakowie, tom 34 str. [20 DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 83 letnim. o którym wyżej była wzmianka, nie wystarcza; należało zatem sięgnąć do materyału rękopiśmiennego, znajdującego się w e. k. Obserwatoryum astronomicznem w Krakowie, a obejmującego eogodzinne spostrzeżenia temperatury od lat około 40; po ogłosze- dzinne prowadzono — co prawda z przerwami — er niniejsze opiera się więc przedewszyst- kiem na tym materyale rękopiśmiennym, obejmującym obserwaeye temperatury. Ten i ów szczegół jednakowoż, wskazówki i sposoby, jak z danego materyału korzy stać i co z niego wydobyć można i należy, zaczerpnąłem z "następujących dzieł i rozpraw: Jelinek: Uber die tiglichen Aenderungen der Temperatur nach den Beobachtungen der meteorologischen Stationen in Oester- Sh STE der math. - naturw. Cl. d. Akademie der Wiss. in Wien. Bd. XXVII, 1867, str. 91. Prof. Dr. Fr. "Rarliriski: O okresowych zmianach cieploty powietrza Krakowie. Pamiętnik Akademii Umiejętności w Krakowie, "Wydz. mat.-przyr. t. II, 1876, str. 157. H. Wild: Die Temperaturverbältnisse des Russischen Reiches, Supplementband zum Repertorium für Meteorologie. Peters- Julius Hann: Über den tägliehen Gang einiger meteorologischen Elemente in Wien. Sitzungsberichte der math. - natur. Classe der kais. Akademie der Wiss. in Wien, LXXXIII. Bd. IL 1881. J. Valentin: Der tägliche Gang der Lufttemperatur in koi a enkschriften der kais. Akademie der Wiss. in Wien naturw. Cl. Bd. LXXIII, 1901. Prof. Dr. F. Augustin: Ueber den täglichen éch der Lufttempe- ratur in Prag. Sitzungsberichte der königl. "bohm. Gesellsch. der Wissenschaften in Prag, Jahrgang 1879, Prag 1880. Prof. Dr. F. Augustin: Ueber den Einfluss der Bewölkung auf den täglichen a VE in Prag. Ibidem ut supra, Jahrg. 1880, Prag 1 St. Kostlivy: Der Gate Temperaturgang von Wien (Hohe Warte) für die Gesammtheit aller Tage sowie an heiteren und trüben Tagen. MP CI der kais. Akademie der Wissenschaften, Math.-naturw. Ol. LXXIII. Wien 1901. Prof. Dr. Stefan Kaczyński: Przebieg eed ciepłoty powietrza w Krakowie. Pamiętnik ARG Umiej. w Krakowie, Wydział a mat.-przyr. t. IX, str. 73— 4 W. Trabert: Isothermen von oe, Denkschriften der kais. | Akademie d. Wiss. in Wien, Math.-naturw. Cl. LXXIII. 1901. 84 HERKULAN WEIGT Dr. Hugo Meyer: Anleitung zur Bearbeitung meteorologischer Be- obachtungen für die Klimatologie. Berlin 1891. Prof. Dr. Julius Hann: Lehrbuch der Meteorologie. II Auflage, Leipzig 1906. Wyjątkowo korzystam też z wydania I, miej- ` scami obszerniejszego. Prof. Dr. Julius Hann: Handbuch der Klimatologie, II Auflage, Stuttgart: 1897. Dzienny przebieg cieploty w Bielsku dla lat 1894 — 1898. przez rof. K. Kolbenheyera, Sprawozd. Kom. fizyogr. Akademii Umiej. w Krakowie, t. 34, Kraków 1899, str. [200.] Cześć I. Rozbiór krytyczny materyału. Materyał rękopiśmienny, będący podstawą niniejszej Kaa jest bardzo niejednolity, a i użyteczność jego do badań nie równa. Mieści się on w zeszytach lub niekiedy na luźnych kart- kach. Po uporządkowaniu okazało się, że można w nim wyróżnić, ze względu na jego wartość, 3 grupy. Pierwsza — nazwę ja. dla krótkości grupą A — obejmuje doryweze spostrzeżenia termometryczne z kilku lub kilkunastu g0 © dzin doby i to przeważnie godzin dnia a nie nocy; zapisywano je w odpowiednich zeszytach ołówkiem lub atramentem, niekiedy no- towano szczegóły o zmianie przyrządów; zapisek dla wszystkich 24 godzin doby nie spotykamy. Zeszytów tych jest około 50; po” - czątkowe do 37-go są numerowane, reszta bez numeracyi; obej- mują wogóle okres czasu od czerwca 1868 r. do lipca 1884 roku. ` Zeszyty z drugiej części tego okresu, tj. z lat 1876 — 1884, maja |. znacznie więcej luk niż poprzednie, np. d. 5. XII. 1882 zapisano temperaturę dla 6 tylko godzin, 7. XII, 18. XII. i 19. XIL 1882 | tylko dla 4 godzin, 9. XII. 1883 tylko dla dwóch godzin, 16. XII 1 1883 dla jednej tylko godziny i t. d.; lipiec 1884, tj. ostatni mie- siąc, dla którego spostrzeżenia znajdują się w tych zeszytach, ma > zwykle 3 lub 4 zapiski, dnia 20 tylko 2 zapiski. — Jak z tego ` wnosić można, są to właściwie bruliony z materyalem, który "dopie- | ro uzupelniano do 24 godzin wartościami otrzymanemi z rysunki ` termografu i w ten sposób sporządzano (w innym zeszycie „DA czysto“) szereg z 24 liczb, przedstawiający cogodzinny stan tem ` peratury dla każdego z osobna dnia w roku. „Oczywiście materyal tak niekompletny nie dał się zużyć do niniejszego opracowania; nie było zresztą potrzeba czynić tego, bo następne grupy S4 pod tym względem o wiele dokładniejsze. Lé DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 85 Inaczej wyglada materyal drugiej j grupy; oznaczę ją krótko: grupa B. Odnośne zeszyty zawierają opracowanie termografu (Pfei- flera, później Hippa) sposobem właśnie wyżej podanym. staranniej pisane — ale w części tylko dotyczą okresu, jaki obejmuje grupa A. Mianowicie mieści się w nich materyał od listopada 1867 r. aż do 31 grudnia 1876 r.; listopad 1867 ma luki, dopiero od grudnia 1867 szeregi liczb są pełne. Dla lat meteorologieznych 1868, 1872, 1873, 1874, 1875 1 1876 dochowaly się po dwa zeszyty: jeden za- wiera obserwacye termometryczne, drugi zaś cogodzinny stan temperatury, dopełniony wedle termografu. Prof. Karliński poddał już część tego materyału (mianowicie po koniec roku 1873) kry- tycznemu rozpatrzeniu i uznał, że do opracowania nadają się tylko miesiące od 1 grudnia 1867 r. do 30 kwietnia 1873 r. Dalsze li- czby ztego roku odrzucił z powodu niedokładności w rysunku ter- mografu Pfeifferowskiego, który był czynny od listopada 1867 r. do końca roku 1873 1). Do niniejszej rozprawki weiagnalem cały ten okres, oczywiście z odrzuceniem miesięcy od maja do grudnia 1873 r. Odnośną tablicę (Nr. I.) prof. Karlińskiego dopełniłem (ce- lem eliminacyi rocznego biegu temperatury z dziennego, o czem niżej będzie mowa), obliczywszy osobno średnie dla godziny 12 p. m.; D one następujące: styczeń — 485°C, luty — 363° C, marzec 1:04°C, kwiecień 596°C, maj 11:60°C, czerwiec 3:56%C, lipiec 16: 219 Q, sierpien 16: 02 C, wrzesień 11-770 C, październik 6360, OO e 28680, grudzień — 81200. Prof. Karliński liczył dobę 0^ a. Dla 1 zania stycznia i lutego 1874 r. nie mamy stanu tem- „wio toż, wedle termografu. Dopiero bowiem od 1 marca 1874, r. besen E 1) Prof, Dr. Karliński: O okresowych zmianach ciepłoty powietrza w Krako- | wie Pamiętnik Akad. Umiejętn. w Krakowie; Wydział mat.-przyr., str. 158 i 159. 86 HERKULAN WEIGT obliezylem 431 różnie między niemi a odpowiadającemi im tempe- raturami wedle termografu, odejmując od eyfr, wyrażających stan temperatury wedle termometrów, temperaturę wedle termografu. Różnice te nie wykazują peryodyczności ani biegu, tak, że nie można było myśleć o wyszukaniu poprawki ściślej, np. osobno dla godzin dnia, a osobno dla godzin nocy, — lecz tylko ogólnej, dla wszystkich godzin doby jednakowej. Z tych 431 różnie średnia wynosi 0:35*C. O tę ilość popra- wiłem bieg temperatury miesięcy marea, kwietnia i maja 1874 r. bo ich średni stan temperatury był przedstawiony wyłącznie wedle termografu. Natomiast od 1 czerwca 1874 r. używano termografu tylko do interpolacyi temperatury dla tych godzin, w których nie odezyta- no termometru, więc tu poprawianie było zbyteczne. — Zresztą po- prawka ta ma w tym przypadku znaczenie raczej teoretyczne niż praktyczne, bo gdyby nawet wstawić dla mięsięcy od marca do maja włącznie temperatury niepoprawione, to średnia z 28 lat!) zmienilaby się tylko o + = = + 001%. W roku 1876 i termograf Hippa zapisywal i odezytywano tem- peratury, jednakowoż w obu odnośnych zeszytach dużo jest luk ! to tak rozmieszczonych, że wzajem się nie dopełniają do 24 go- dzin, — i dlatego roku 1876 do niniejszej rozprawki nie. zużyt- kowałem. | Z grupy zatem B wciągnąłem do niniejszego opracowania okres od 1 marca 1874r. do 31 grudnia 1875 r. z poprawionymi w powyżej —— sposób miesiącami: marcem, kwietniem i ma 1) tyle bowiem lat weiagnalem do niniejszej rozprawki. : ?) Wszystkie temperatury w niniejszem wypracowaniu podaje w stopniach Celsiusa. . ng : N : i i ` i | d $ DZIENNY BIEG TEMPERATURY: W KRAKOWIE 87 — Dziś są w użyciu termometry Kapellera z Wiednia (Nr. suchego 2101, wilgotnego 2102, did w r. 1902; maksymalny rtecio- wy Nr. 4010), i jeden Fuessa z Berlina (minimalny alkoholowy Nr. 4385); wszystkie umieszczone tuż obok termografu. Ustawienie wszystkich przyrządów jest takie samo jak przed laty 40, kiedy rozpoczęto te obserwacye, a więc w półn.-zachodniem oknie II piętra gmachu obserwatoryum (504 szer. geogr. póln., 19058’ wschod. dług. od Gr., 220 m n. p. .m.) w wysokości 12 m nad powierzchnią ziemi. — Jeśli chodzi o mierzenie temperatury dolnych warstw powietrza z dokładnością + 01°, to — zdaniem Wilda *) — przyrządy powinnno się ustawić w wysokości 2— 5 m, a Meyer °?) chce rozumieć przez „ciepłotę powietrza“ temperature warstwy powietrza w wysokości 1—2 m nad ziemią, a zatem i przyrządy — wedle niego — powinnoby się w tej wysokościi u mieszczać. Samo obserwatoryum leży za miastem w Ogrodzie bota- nicznym; dokoła niema więkkay ch gmachów, tak, że powietrze do przyrządów ma swobodny dostęp. Jednakowoż na budkę żaluzyową, w której znajdują się przyrządy, padają w godzinach popoludnio- wych — gdy dzień jest dłuższy — promienie słoneczne i dlatego wtedy przenosi się przyrządy do okna płn-wschodniego w tym samym pokoju obserwacyjnym. Podobne przenoszenie (dokonywane także w Bielsku) wzbudza u Valentina *) wątpliwość co do dokla- dności materyału; w każdym jednak razie — sądzę — mniejsze to powoduje usterki niż zostawienie przyrządów w budce wystawionej na działanie promieni słonecznych. Temperaturę odczytywano bez- pośrednio w stałych godzinach obserwacyi. nadto przygodnie w ciągu dnia kilka razy tak, że np. dla pięciolecia 1894 — 98 r. było dzien- nie 6—14 bezpośrednich odezytań z termometrów *). Temperature dla reszty godzin doby brano z rysunku termografu. Tym sposo- em zyskiwano szereg z 24 liczb, przedstawiający temperatury o każdej godzinie doby. | . Niekiedy jednak zdarzyło się, że termograf przez kilka go- dzin nie notował, np. w lipcu 190 od 11^ p. m. dnia 11-go do rc mil BI Ec EEE AR y 1) Prof. Dr. F. Augustin: Ueber den täglichen Gang... str. 410. 2) Dr. Hugo Meyer: Anleitung zur Bearbeitung meteorologischer Beobach- tungen für die Klimatologie. Berlin 1891, str. 69 alentin: Der tägliche Gang i t. d. str. 137. : N 1) Por. Sprawozdania Kom. fizyogr. Akad. Um. w Krakowie, tom 34, strona [204]—[205]. | 88 HERKULAN WEIGT takich wstawień zaledwie kilka. Największa luka znalazła się tyl- stanu temperatury dla 47 godzin na 11 X 24 = 264 godzin; ` z tego właśnie pz: nie weiggnalem do niniejszej rozprawki mie- siąca grudnia 1904 r Z całego zatem powyżej omówionego materyału zużytkowałem ` do niniejszego opracowania spostrzeżenia z czasu od 1. XII. 1867r. do 30. IV. 1873 r., od 1. III. 1874 r. do 30. XII. 18% r. i od gi ke 1886 r. do 28. IL 1907 (bez grudnia 1904), czyli razem z lat Na dziennym ruchu temperatury odbija się wpływ jej rocz- nego biegu w ten sposób, że krzywe przedstawiające bieg dzienny mają w pierwszej Spe roku ramię prawe (tj. dla godzin od D Przy badaniu dziennego Ss wyrugować zeń należy wpływ - biegu rocznego. PERS tej dokonywa się w następujący sposób: różnice między 12 m. a 0” a. m. rozkłada się na 24 części! ` ową poprawkę, Kr mnożąc, dodaje się z jednej strony & ` odejmuje z drugiej od szeregu liczb wyrażających dzienny ruchtempe ratury tak, aby temperatura godziny 0 a, m równała się temperaturze | godziny 12 p m.1). Poprawka ta nie zmieni oczywiście Średniej z 24 godzin, bo ilość z jednej strony dodana, równa się ilości z dru- giej strony tego szeregu liczb odjętej; ten szereg liczb można ` przedstawić graficznie zapomocą odpowiedniej krzywej; za granicę między jednem a drugiem ramieniem krzywej czyli za pun nkt ` SAS dla dodawania i odejmowania bierze się godzinę 12 w po udnie. | Za p tawiajace bieg keine e i nich aen średnie, 8 potem dopiero wyrugowałem s ibam wyższym wpływ biegu rocznego, jak to wskazują tablice odpowiednie w części właściwej: Materyal grupy O w znacznej części nie jest jednorodny (bo 1) Wild: Temperaturverbältnisse, str. 7 i następne. Hann: Lehrbuch der Me — teorologie. II Auflage, Leipzig 1906, str, 573 | DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 89 mogen) z materyałem grupy B !). Mianowicie do końca roku 1891 2) czyniono spostrzeżenia wedle czasu średniego miejscowego, a od 1 stycznia 1892 r. wedle czasu środkowo-europejskiego. Bez zmian zatem i poprawek wciągnąć 'się dała do pracy niniejszej tylko część mniejsza materyału grupy C, mianowicie okres czasu od 1 maj 1886 r. do 31 grudnia 1891 r. (Natomiast eo do drugiej części tego okresu, w której obser- wowano wedle czasu środkowo-europejskiego, to należało obliczyć poprawki. aby usunąć wynikającą stąd niedokładność. tym celu redukuję najpierw spostrzeżenia z lat 1892 do 1907 do czasu lokalnego krakowskiego. Redukcyi tej dokonać można grafieznie a także i rachunkiem dla kontroli rysunku. — Dla utworzenia odpowiedniego wzoru do redukeyi rachunkiem wziąłem za punkt wyjścia następujące dane: obserwatoryum astro- nomiezne w Krakowie leży o 4%58' na wschód od południka 150 wsch. dług. od Gr., którego czas jest czasem środkowo-europejskim. Zatem czas średni krakowski różni się od czasu środkowo - euro- pejskiego o + 0^ 19" 52% czyli okrągło 1/, godziny; przez t, oz- naczam temperaturę godziny n wedle czasu krakowskiego, przez T, temperaturę godziny n wedle czasu $rodkowo-europejskiego, — przez l, , temperaturę godziny poprzedzającej godzinę n czasu środkowo-europejskiego, — wreszcie przyjmuję, że przyrost lub ubywanie temperatury odbywa się w przeciągu czasu od godziny n—1 do godziny n z jednostajną szybkością; wtedy: ppp p qma 12-3 Wedle tego wzoru można dokonać dla południka krakowskie- go redukeyi spostrzeżeń z czasu środkowo-europejskiego na czas _ średni lokalny. Gdyby maximum i minimum temperatury nastawalo o pewnej godzinie całej, to wedle tego wzoru możnaby redukować wszystkie 24 godzin; ale najczęściej maximum i minimum wypada między godzinami i wtedy nie da się ten wzór użyć do redukcyi dla godziny następującej po minimum i maximum; dlatego te go- dziny zredukowałem tylko graficznie. Wyszukałem następnie dla lat 1892 do 1907 średnie tem- peratury wedle czasu środkowo - europejskiego, te temperatury . Wyrazilem w czasie średnim krakowskim przy pomocy wyżej podanego wzoru i oblicz lem 288 różnic między odpowiadają- Cemi sobie wartościami. Różnice te (oznaczamy każdą z nich literą r) mogą służyć do poprawienia średnich 28 letnich, 1) Porów. Meyer: rozdział p. t. Prüfung der Beobachtungen auf ihre Homo- . geneitat, str. 48, *) Sprawozdania Kom. fizyogr. Akad. Um. w Krakowie, tom 32, str. [8] i no- tatka rękopiśmienna na początku r. 1892. 90 | HERKULAN WEIGT skiego ezynione. rednia bowiem z 28 lat ezasu „mieszanego“ (tj. po 1. I. 1892 r. czas średni krakowiki, odtąd zaś po 28, IL 1907 środkowo europejski) różnić się będzi: od średniej 28 -letniej wy- łącznie wedle czasu średniego krakow skiego o " ap dla miesięcy : naddo i 3:168 styeznia i lutego, — o Se dla grudnia — wreszcie o Er dla pozostałych 9 miesięcy. Ten ułamek stanowić będzie szukaną po- prawkę dla każdej z osobna godziny. Rezultat tego rachunku za- 1 wiera poniższa tabela (L) Tabela I. Poprawki, jakie należy uwzględnić, według czasu »mieszanegoc wyrazić ` | | igl H |» |» j£ |& je Lë | s a ao [aus 0 | 0 9 że 0 9 0 0 | e I | 002 002 003 002 001 001 oho nie oo oa —015.— H | 008 003 002 001 001 0:01/—001|—006|--0:12|—0-15|—0'1( IH | 0:04 004 003 003 0:03 0-00|--006|—0-14 — 0-18 —0-19|—014 1V | 006 0:06 005| 0:05) 0:01 —0:05|—0:18 — 022 —0-22|—020 — 1: v | 008 007 008 005-0 2 —015 —022 —024 -0:23 —0-17 —01 VI || 009 0:07| 0:07 001) -0'08|--0-15|—0-24|—022 0:91 | - 0:17- 0'1 VIL| 008. 007) 007 004 —004/-—014/-—0-26 024-032 0:18 —0 VHI| 008 007 006 0:06 -001|-0:10 )-24| —0:24| 0:25) —0:21|— 0: IX | 007| 006 006 005 004.002.016. 093 0-26] 034 0 X | 005 0:04 004 003 003 001.—004 —014 091 09104 XI | 003 003 002 002 001 001 000—005 011—044 —0 XII | 001) 001) 001) 000 001 001. 001|—602 —006.—0 09|—010 . | „Z tabeli tej widać:1) że największe poprawki przypadają dla godzin, w ciągu których przyrost lub ubytek temperatury jest na] szybszy,2) że poprawki wykazują pewien bieg. Z poprawek tyć w całym tym materyale, z którego korzystam, są ścisłe i wiarygodne, o ile na nich egać można. Zwy w tym celu sposobe D zbyt odległych od siebie staeyi meteorologieznych zwlaszeza o p Poład. | DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 91 dobnem położeniu topograficznem. Metoda ta (die Methode der kor- respondierenden Beobachtungen), wskazana najpierw przez Lamonta 1) polega na tem doświadezeniu, że większe zmiany w atmosferze rzadko występują lokalnie, ale raczej na wielkich, obszarach; dla tego też różnice między równoezesnemi obserwaeyami w sąsiednich stacyach meteorologieznych odznaczają się pewną stałością. Takie zatem porównanie przeprowadziłem w sposób graficzny, opisany przez Meyera ?), między cogodzinnemi obserwacyami temperatury w Krakowie a w Bielsku, ale tylko dla pięciolecia 1894 — 1898, bo tylko z tego pięciolecia są eodzienne bielskie spostrzeżenia ogło- szone. *) Poröwnywajae mianowicie odpowiednie krzywe, zauważyć łatwo, aby temperatury średnie 28-letnie, obliczone w czasie średnim krakowskim. A Kao IR cmi | Elm ME | ti DE o Q 0 | 0 0 0 0 | | 0 o —0"08|—0-034-0-03| 0:09 0:08 006, 006 005 003 ou 003 003 —009|- 0.04.1002 006 013| 0:12 007 006 005 0:05) 003 004 —010|—0:05) 0:01) 0'05| 013| 017) 013| 0:09 008] 007| 0:06 © 08. —0:05 001 0:08] 0:10] 0:16, 0:18] 014 0:12 0:09] 0:08 00 —006/—004, 0:02, 0:05) 0:08] 018, 021) 017) 0'15| 012) Or 0*05)—002] 0:00) 001] 0-06 014 019 018| 017 013| 010 +0 —008.003--001| 005) 008 012) 020 020 017 014 011| O —009—003 001 004 009 018 0920 018 016 012 0 0:08 —009—004. gun 0:08, 014| 018 017 013 012) 010 0:07 —0:09|—0:03| 0:03, 012, 0:16] 0:12 011) 0:08 008] 0:07) 0:06, 0:05 —007 +004 010 009 007 006 005 005 004 004 00 (—004 —001| 004 0:07 005| 005 003 003 003 003] 002 | | E | kg | Ze krzywe krakowskie z bielskiemi albo sie lagodnie zbiegaja, albo lagodnie rozbiegaja, lub są do siebie równoległe. Nagłe załomy RADE ny a 2) Meyer: Anleitung, str. 45. 3) Dzienny przebieg ciepłoty w Bielsku przez prof. K.: Kolbenheyera. Spra- wozdanie Komisyi fizyogr. Akad, Um. w Krakowie, t. 34, Kraków 1899, str. [200]. or. też H. Weigt, Dzienny bieg temperatury w Krakowie wedłe spostrzeżeń 2 pięciolecia 1894— 1898. Sprawozdanie Wyższej Szkoły Handlowej w. Krakowie . 2a r. 1908, str. 7—10. A shot 4. 2005 - 1) Hann: Lehrbuch der Meteorologie, str 92. r. 45. 92 i HERKULAN TWEIG w jednej krzywej, któreby nie miały odpowiednich załomów w dru- giej, spotykamy rzadko, np. w styczniu dla godzin 6—9 p. m. d w lipcu od 8" a. m. do 3" p. m. W tym przypadku, jakotez i w lin p p yim PERYD d. J i opraeowy wano termograf z wielką starannością. H a staranność przemawialaby też za odrzuceniem z góry je- szeze jednej wątpliwości co do ścisłości i wiarogodności materyałów krakowskich pod innym względem: mianowicie zegar termografu nie zawsze zgadzał się z zegarem, według którego obserwowano ter- mometry. Czy tę różnicę: czasu uwzględniono przy redukcyi termo- gramu? Dziś od kilku lat uwzględnia się ją zapomocą odpowie- dniego sygnału na termogramie. Czy jednak dawniej i zawsze zwracano na to uwagę? Na te pytania odpowiedź dać mogły tylko kartki, zawierające rysunki termografu. Te termogramy uporządko- wane znajdują się tylko dla lat 1868—1872; dla lat 1873 — 1876 zaginęły; potem przez lat 10 nie używano termografu; dla lat 1886—1907 termogramy są pomieszane tak, że szukanie w nich jest ogromnie utrudnione. Z nalazłem w nich co następuje: Prof. Karliński już w pierw- ` szym okresie, kiedy termograf był czynny, zwrócił uwagę na tę niezgodność zegarów i uwzględniał różnice w temperaturze stąd wynikające, jak o tem wyraźnie świadczą zapiski na termogra- mach, n. p. z 26—27 marca 1868 r. (ręką prof. Karlińskiego): „od ` 9—10 popchnięto, bo zegar spóźnił* z 12/4 1886 r; 3/5 1886 r; tu nadto niewątpliwy sygnał celem uchwycenia różnicy w czasie ; na tymże termogramie znajdujemy dopisane temperatury wzdłuż rysunku, nadto w miejscu, gdzie temperatura nagle spadła — no- tatkę ręką prof. Karlińskiego — „zamieć“. Co więcej, na ter- f mogramie z 31/5— 7/6 1886 r. dostrzegamy wyraźnie przesuwanie godzin z powodu różnicy zegarów (zapomocą kresek z dopisanem! , 1) Zliezalem je tak: (1899 + 1900 + 1901 + 1902 + 1903), (1892 ++ 18937 ) 1904 + 1905 + 1906), (1887 + 1888 -+ 1889 + 1890 + 1891). diced s curseur T DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 93 sieli zwracać uwagę na tę niezgodność zegarów; że tak istotnie było, dowodzi porównanie kilku termogramów (z różnych lat) z odnośnemi liczbami w zeszytach, zawierających opracowanie termo- grafu. tym celu dobrałem termogramy, na których uwi- doczniono spóźnienie lub przyspieszenie zegaru (z czego wnosić można, że PRASA don niezgodność m eA e termo- ni 1900 2/1 1901 z "dau. 6 1901 (ma wyrazne sygnaly), z 1/7— 8/7 1901 r; 8/7—15/7 1901 r, 12/5—19/5 1902 r., 17/11— 94/11 1902 r. Po redukeyi termogramów raz z uwzględnieniem niezgo- dności zegarów, drugi raz bez uwzględnienia, okazało się, że liczby otrzymane z redukeyi z uwzględnieniem są zgodniejsze z cyframi w zeszytach, zawierających opracowanie termografu, niż cyfry z redukeyi bez tego uwzglednienia. (Ilość różnie dodatnich i ujem- nych była mniej więcej jednakowa, co dowodzi, że wyniknęły one z błędu przypadkowego przy redukcyi termogramu). Nadto na ter- Bees z 16/2—23/2 1903 r. widać dwa sygnały (dnia 20/2 o "a.m.i10* a. m.) dowodzące, że zegar znacznie pospieszył i dla- tego dnia 21/2 cofnięto sztucznie wstecz rysunek, aby wyelimino- wać to przyspieszenie. Podobne cofnięcie spotykamy na termogra- mie z 27/10— —3/11 1902, z 23/2—30/2 1903 r., z 24/8—31/8 1903 r., _ 1 innych. Jestto innego rodzaju dowód tego, że przy redukeyi - termogramu liczono się z niezgodnością co “do czasu, zachodzącą E miedzy zegarem termografu a normalnym. P Gdy wreszeie w eiagu jakiego$ ezasu nie uwzgledniano _ tej różnicy między zegarem termografu a obserwatoryum (co jest > Maio prawdopodobne przy większej różnicy n. p. 1 godziny, bo . taka różnica w oczy się rzuca sama), to przy średnich 28 letnich, ` taka niedokładność odbiłaby się co najwyżej na setnych częściach _ stopnia. 3 Na podstawie powyższych wywodów przyjąć można materyał, 3 do niniejszej pracy weiggniety, pod tym względem jako dokładny. 1 Sposobność dostępu do materyalu rękopiśmiennego, za- . Checila mnie także do porównania liczb ogłoszonych 1) dla pięcio- _ lecia 1894— 1898 z ich "apap znalazłem następujące A ` drukarskie: w styczniu 1894 r. o 11" p. m. zamiast — 501 ma by — 5610, w maju tegoż roku D" a. m. zamiast HERR ma Aye 10-060. Dzienny przebie o Krakowie (w r. 1894, 1895, 1896, aedi 1898) a Li Bia, = e Kiem Ca fizyogr. Akad. Umieje w Krakowie € 34, str. [208]---[207 a nace 94 HERKULAN WEIGT Na tym tak rozpatrzonym i przygotowanym materyale opie- ra się część właściwa niniejszej rozprawki. Cześć Il. Dzienny bieg temperatury w Krakowie. Cogodzinny średni stan temperatury zawiera poniższa ta- bela (IL) Tabela II. Sredni stan temperatury powietrza Czas ,mieszany* (krakowski i środkowo-europejski). Polud s | | | 1e- A siące 0" E | 2^ | 3" 4^ 5 | 6" E 8" 9^ | 10" 120) 12% 1 |E — 4684 —442 Kal —461|—468|—474 —41 | D 39 3:67 —2'93 —2: mn 3:13 --3-32|—3:47 —3:60| —3:68| —3:78| —3-89| —3:93| —3:61| —2:95| 2:12) —1:27 — 050 mi | 106 083 061 040 024 009—006 024 103 196 301 396 £8 IV | 5:86] 550| 518| 489] 461 438 457) 553 673| 802| 915 1005 1085 V | 1115| 1071| 1032) 9:96| 9-68] 967| 10:47 11:78| 13:18! 1452| 15:58 1643 1709 VI | 1406| 13:62) 13:26| 12:92| 1275| 13:09| 13:84| 15'17| 16'39| 17:58| 18:56 1926 19:87 VII | 15:95) 1547| 1509| 1473| 1444| 1461| 15:36| 16:78 18'11| 1942| 20:47 21:26 2191 VIII | 15/30. 1486 1448| 1418| 1382 13:64 14:42! 15:42) 1663| 1814! 19-34 2029 21 IX || 11:85) 11:46 Um 1076 10:47 1020) 10:20) 11'04| 12-34| 13:93) 15:30) 16:42 17° X | 727 696 673 652 633 613| 5-99] 620) 6-92] 805, 921| 1034111 XI || 215) 2001 187 174 163| 166] 151] 151] 176) 232| 302 377 * XII nem oy gn due 28 dech, 2:85 SE -Ü E MT URL ee — a APRI RARE AMA We pet TT DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 95 odpowiada przyrostowi. Przyrost ten trwa od styeznia do lipea, przyczem najszybciej odbywa sie w kwietniu, — w drugiej zaś połowie roku temperatury w ogólności ubywa i to najszybciej w październiku. Przy pomocy tych różnie wyrugowano w sposób wskazany w ezęści pierwszej (str. 8) ten roczny bieg temperatury z biegu dzien- nego. Tab. III podaje bieg dzienny po wydzieleniu zeń biegu rocznego. (Por. tab. III, str. 16). Powyższa tabela przedstawia atoli średni stan temperatury czasu mieszanego, tj. w części krakowskiego, w części środkowo-euro- w Krakowie według spostrzeżeń 28-letnich. Poj Lee D Lekt VA | | 4^ | p^ | 6^ | | T | a | | o o $T 0 0 0 —188/— 1-70, — 1-80 —2-26| —2771 | —3:04 —3'31 3:56 — 373 —3:93 05 19, 0:18, —0:09/—0:72/— :33| — 1:75 5 70) 578] 5'61] 504) 4123, 334 11:30, 11:65) 11-71 11:64. 11:12 1026 9:15 9 17:45) 17:75) 17:81) 17:70! 17:26! 16:49| 15-26! 1409! 13:14) 12:41! 11: 20:20, 2035| 20:46 20:43! 2008| 1936) 18:29, 17:14! 1601 1526| 14 65) 22: D 1907) 17:99) 17:14) 16 E 7:00) 1630| 15: 1 . 4 80 22-68 y 'el A + /2159| 21:88. 21-91) 21-76) 21:29 20:31) 1905| 18:10) 1 |17 8:18 18:04 17:75| 17:06] 1594| 1487| 1402| 13:26| 12:66 | 1:96) 11:82) 11-31 1044 9:67| 905 8483| 7-98] 7:57 | #92| 509 492 444 8390 350| 315 288] 263 240 Ges —042| — 0-64 —1:09| —140 —1-68 —1:90| — 210—225] w | | pejskiego, bo do 1 stycznia 1892 zapisywano spostrzeżenia termome- tryczne według czasu średniego krakowskiego, odtąd zaś wedle czasu środkowo-europejskiego. Uwzględniając poprawki. obliczone już poprzednio (tab. L) wyrazimy ten bieg w czasie średnim krakowskim, czyli otrzymamy takie temperatury, jakby przez całe 28 lat, z których pochodzą te średnie, obserwowano li tylko wedle czasu średniego krakowskiego. Tabela IV przedstawia właśnie co- godzinny stan temperatury według czasu średniego krakowskiego. (Por. tab. IV, str. 18). ., Każda z liczb tej tabeli (z wyjątkiem liczb w trzech osta- tnich kolumnach) jest średnią z 784—868 spostrzeżeń, można więc 96 HERKULAN WEIGT wpływ, jaki na temperaturę wywiera chwilowy stan zachmurzenia. opad i t. d, uważać za wyrugowany. Średnia roczna (T9300) jest przeciętną z 245448 eogodzinnych spostrzeżeń. | powyższej tablicy dodano zarazem dla porównania średnie 24-godzinne a nadto średnią najwyższą i najniższą (także 24- godzin- ną czyli „prawdziwą *), jaką dla danego miesiąca w ciągu 28 lat dostrzeżono. Tabela III. Średni stan temperatury powietrza w Krakowie Czas mieszany (krakowski i średnio-europejski). Mie- h | h | h h mut 7 3 E 5 e [e DC Lafe, $ dela dd | I [430 — 430 —¿%9 Ale Abel Abel Abel. Abel aha 3-26-—3:42 355 64 —3-74| 3:86 —3:90 —3:59.—2:93|9-11|—136,—0 IH | 089 067 045) 029 013—003 027 105 198 302 397 A IV | 559 526 496 467 444 462 557 676 804 9-17 10:06 18 V | 1077| 1037| 1001| € 9-71, 1050 11-81) 13-20 1454! 15:59 1644| 171 VI | 13:65) 13:29| 12-95| 12-77| 1311, 13:86 15-18 16-40 1759 18-37, 19-26! 191 VII | 15:47) 15:09 14-73) 1444] 1461| 15'36| 16-78) 18-11) 19:42 90-47 21-26] 21/4 VIII 1483| 14:45 14:10 13.80 13-62 1440| 1541! 1662 1813 19-33 20-29] 91 1:42 1106 10-73) 10:44| 10-18 10-18, 11:02) 1233| 13-92) 15-29) 16-42] 173 X | 684 662 643 695| 606| 5:93] 615 688 802| 9-19} 1033! 111 XI 194 181 169 1:58] 1-52) 1-47 174 230) 301) 3:76] 44 XII |--2-65|— 2-71| 9.80 E E 2:97.--802| —9:88|—2 54 1-99 —1-37.—08 Interesujące jest porównanie średnich 24- godzinnych (t. zw. miesięcznych) prof. Karlińskiego 1), z średniemi przedstawionemi ab. , które to porównanie przeprowadziłem graficznie. Na rysunku odnośnym znalazłem: 1) mniejszą odległość między mini- mum a maximum temperatury przy średnich 28 - letnich, 2) zresztą zupełną niemal zgodność biegu między średniemi 5-letniemi a 28- letniemi. Możnaby wreszcie te średnie miesięczne porównać z takiemiż średniemi, obliczonemi innymi sposobami (i z okresów czasu różnią- cych się między sobą eo do długości, jakoteż i chronologicznie) przez D-ra Kuczyńskiego, Karlińskiego, Dovego, Jelinka, Steczko- wskiego, Traberta, a także z średniemi według najdłuższych bo 70-letnich spostrzeżeń [obliczył je prawdopodobnie prof. 1) Karliński: O okresowych zmianach itd., str. 157, DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 97 Dr. Karliński; nie są one dotąd ogłoszone drukiem; odnośna ta- blica rękopiśmienna znajduje się w obserwatoryum astronomieznem w Krakowie; tytuł tej tablicy ve rts „Normalne srednie distal czne z godzin 6^ rano, 2 0^ wieczorem. Cieplota m wietrza w stopniach Cels. według 70-letnich spostrzeżeń wyrów nych. 18535 — 1833“; u dołu tej tablicy dopisano: e geram ze średnich dziennych 70-letnich wyrównanych zapomocą wzoru : tą = Y, (t, a + 2 t, = 15 3)*] wedle spostrzezen 28-letnich, po eliminacyi biegu rocznego. | | i N LE E o» E E Eé IE E |» iu Di pd | EN 181 "m 273 506 333 —359 ih ie nm —0:06| 0:18; 016|—0:11|—0 75|—1:36|—179|—2:13| — 246 —2:76| —2:95| — 3:0 5:38] 5:69| 5'76| 559| 5:02 5.08 3:30 275| 221) 175 5 11:29) 11:63, 11:69| 11-61] 11:08) 10:21, 9:09, 822) 745 685 6 17:44 17:74) 17:79) 17:68; 17:23| 16:46) 15:21| 1405) 13:09] 1236) 11:72) 11:21 20:20) 20:34 20-45 20:42] 20:07| 19:33| 18:27| 17:12) 15:98] 15:23, 1460) 1 22:40| 22:65 22:80| 22:68) 22:25) 21: "33| 19:07) 17:99) 17:14) 1645) 15:9 2159 21'89| 21:92 21:77) 21:30, 20733. 1907, 18:12! 17:08) 16:83) 15:73| 15 17:85) 18:19| 18:05| 17:76| 17:08) 15:96| 1489| 1405) 13-29) 12:69, 12:23, 11-81 1170 1198| 11:85| 11:35) 1049) 9:73| 912| 856 7 493 510| 494 446 | 393 3 319 2:903, 2:68] 246; 225 is 0: i zaj ‘06 = " 1:85| — 2:05 —2:19, — 2'37|—2'49|—2'5 niżej podanej tabeli (V) przytaczam te wszystkie rodzaje średnich) Przeprowadziłem też graficznie to porównanie, ale tylko mię- dzy średniemi 70-letniemi a 28-letniemi; widać z niego zupełną sé. . niemal między niemi zgodno (Por. tab. V, str. 20) Bieg temperatury przedstawia się zwykle przez różnicę mię- dzy średnią 94- godzinną a temperaturą każdej z osobna godziny 1) Pierwszych 8 kolumn tej un z a Z XII pracy prof. Ku- Hacer ak Przebieg roczny ciepłoty i . Wydz. m mat.-przyr ad. w Krakowie, tom IX, str. 112. — ne dx „niniejszej tabl. DI wzieta : pracy „prof. Karlińskie ego : O okresowych zmianach i t. d ; 457. Kolumne X niniejszej tabl przepisana 2 An j tabl. ar met ze? w obs której autorem, jak przypuszczam, jest prof. Dr. Karliński. — Kolumna XI jest wedle niniejszej pracy (tabl. IV) — Kolumna XII z pracy W. Traberta: Isother- en von Oesterreich, str. 372. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział I. 7 98 ^ HERKULAN WEIGT (od temperatur cogodzinnie e oj nn średnie miesięczne). Taki właśnie obraz daje tabela VI, nak — wskazuje, że ven reng jest rd Wien c że eg wyższą od sredniej z 24 godzin (Por. tab. VI, ge 22). Przypatrzmy sie kolejno każdemu elementowi biegu dzien- nego. Biorąc za podstawę ogólny kształt krzywych. ten bieg przed- stawiających, można obliczyć chwilę, kiedy przypada temperatura za a także maximum i minimum e ide dziennej i — Tabela IV. Średni stan temperatury powietrza Czas średni krakowski. Połud. ie R. je | 0 "eh LO LO LI LEA bor do da aL e ] | r | ede -437—446 Ab ee m) uses 39 —353 373 — 385 — 3:91 — 365 —3:05| —226 —1:42| —0:63|— 01 II 0711 048] 032 016-003 mai 091 180 283| 381) 460 5 IV | 666) 532 601) 472 445 457 539 654 782 897 992 1072 11 V | 10:85) 10:44 1007 977 969| 10:35) 1189| 1296 1481| 15:42 16:80| 1698| 1738 VI | 1374 13:36 13:02) 1278 13:03 13-71| 1494 1618 17:38) 18:40) 1915| 1976 201 VII | 1555) 15:16 1480 1448) 1457 15:22) 1652 1787 1990 209 2114 21:81 223 VIII | 1491 1452 1416| 13:86| 13:61) 1430| 15:17 16:38 17-88) 19:12 2013 209) 21% IX | 11:49 11:12) 10:79) 10:49 1022) 10:16| 10:86) 1210| 13:66) 15:05) 1623| 17:16 177 X | 689 666 647 628 609 554 611| 674 781 898 1013| 11:03 116 XI | 197 184 171 1:60 153 1:48] 148 169 219 287 362| 437 48 XII ||- 2:64 — 270 —2:79| —2:84 —9:90 —2:96| —3:01| — 2:90| — 2:60 —2-08| — 1-47| — 0:89, — 03 öredn.| 5-99] 572| 548| 5:25 617 5:36 588 SS 768 865 954 1029 10° | eo za tem idzie — wskazaé Ped tych skrajnych wartości D średniej z 24 godzin. W tym celu stosuje się dziś wzory prof. Schreibera, dyrektora król. ote d Instytutu bi sind pok w Dreźnie, albo metodę graficzną ?). 1. Obliczenie, o której g RE Sea SD PARC średnia: jeżeli o godzinie k zboczenie od nie ej röwna sie — o, a 0 go- dzinie ( GR 1), tj. następnej + b, e zmiana volendi elementu od godziny Æ do (k-]- 1) wynosi (a + b); jeżeli przyjmiemy dalej, że zmiana ta odbywa się z jednostajną szybkością, to średnia tempe- 2) Valentin, str. 181. = © dode oda arczi OS DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 99 BR ratura nastąpi o godzinie k + P odpowie- a b a—+b a + dnią część godziny określa ułamek Ze 5 2. Obliczenie, kiedy nastepaja temperatury skrajne: do tego obliezenia istnieje röwniez wzör Schreibera; jest on jednak nieści- sły i dlatego w niniejszej rozprawce oznaczyłem chwilę nastawania temperatur skrajnych graficznie, czyli odezytalem je wprost z krzy- w Krakowie wedle 28-letnich spostrzeżeń. 2^ |» |4 | |6: | P. ig | 9* | 10*| 11^ | 19^ |średn.| maj. EN j wyższa | —174 M 92:17 —2'65|—3:00|—3-27 ES zt 3-92) —406|—418 — 35012 | 044 018 005 —0:62 —1:24 —1:72 —2-07 —241|—2-71|—2:92| —3:02 2-20 4-3 564 577 564 515 426 343 284 229 1-82] 151) 118| 257 6: 1158) 11:68 E 11:18 10:37] og 8:36 757) 694 6-43] 602 797| 10:65 1770 17-81, 17:73) 1731| 16:59 15:42 1422) 1324| 1248] 11-82] 11:30| 13:82) 17: 2032 20:45 2043| 2013| 19:47| 18:46 17-30) 16:15 15:36 1470| 1418| 1677| 19:00 2262 2281| 22-73) 22-33) 21-62) 20:53, 19-27) 1816| 1728| 16:56 1605| 18:70 194 17:19 1 1 i 1279| 1 1 21:93) 21:81) 21:39| 20:51| 1927| 1 583) 15:34) 17777 20:15 1 "3 11:88) 13:92| 16:91 18:08, 17:84| 1722| 16:14| 15:06 = P t 4 : € 4 € P —t € 1 1195| 11:88! 11:47| 10:65 9:85 3.64! 815! 775) 7:42 715! 854) 11:63 509 494 4-5 . 361) 3:25 2:98| 278] 250| 2:29| 2:10 289 6:24 —0-42 —0:-58|—0-99 —1:32 E 2-02 —2-16/ —-2-34/ — 2-4 2:57|-—2-02|---2'1 EC 1110, 10:89| 10:40, 9:72! 893| 8:20) 7:56] 703| 662| 6:29 Gel as przedstawiających w dużej wwa (1 godzina = 15 mm, = 20 zienny bieg temperatur Poniższe tabele Do wyniki SA obliezen. (Por. tab. VII, str. 23). Z powyższej tabeli widać, że: 1. Chwila nastania minimum wykazuje pewien bieg, miano- IIe w porze zimowej wypada ona najpóźniej (w styczniu o 6 godzinie 53 min.), na wiosnę wcześniej, najwcześniej zaś w mie- E slącu w czerwcu (o 3 godzinie 59 min.); potem aż do grudnia 3 coraz to później. Chwila nastania minimum stoi wogóle w związku E z chwilą wschodu słońca i trzyma się jej w Krakowie ściślej ? niż 7* Tabela V. Temperatura Średnia miesięcy i pór roku wedle różnych ` 100 HERKULAN WEIGT w Pradze i Wiedniu. Z vede przedstawiającego odległość mi- nimum od wschodu słońca dla Krakowa (a także Pragi i Wiednia) widać również, że minimum temperatury wypada w grudniu 65 minut przed wschodem słońca, w następnych miesiącach coraz bliżej wschodu słońca, a w kwietniu , maju, ezerweu i lipeu nawet po wschodzie słońca; w następnych miesiącach, coraz to wcześniej przed wschodem słońca. Średni lo wypada minimum o 18 minut autorów (w stopniach Cel.). Obliczone Lip prof. Przez Prof. | Przez Dovego | Przez Led Przez Przez Przez creta | postrado. | 28 spostrzeżeń | Jelinka - ee NU wi Mie- | I PIE TV va | ee iące |sposób | sposób 50 let 40 letn 27 letn 201 tn. 16 let (11 letn 5 letn. 7Oletn. 28 letn. 50 letn. I || —421| —419| —4:22| — 451) —4 91| —450 —370 5:30) RE II 2:48| —9:4 46 —2: 08] —2'18| —1:59| —2-05| — 3-21 m | 1: LO: 83] 2z88| Log 8 2: IV 8t . 3-4( v || 18" 13: EF VI 17 12291 17:84 VII | 18% 188 2 VIII 18: 181 4: IX || 140: 13 x | 84 ) XA > j Xu || —2 24 zima || —2 3: wiosna| 7: T A lato || 184 18: 08 7:72 jesień | 8:32 832, 85 47 Rok | 791 7871 7:99 7:82 przed wschodem słońca. Kiedy jednakowoż chwila wschodu słońca oscylluje między 3 godz. 52 min. a 7 godz. 54 min., tj. kiedy różnica między chwilą BE] W genie zeckt a najpóźniejszego wscho- du wynosi 4 godz. 2 min. — to różnica mi iędzy chwilą najweze- śniejszego a ER E minimum wynosi 2 godz. 54 min, czyli w tym wypadku oscyllacya jest znacznie mniejsza. 2. Maximum temperatury wypada najbliżej południa w gru- dniu (1 godź. 56 min.). potem coraz to później, najpóźniej w czer- ET En ERRARE en DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 101 wcu bo o godzinie 3 min. 20. Różnica jednak między chwilą naj- wcześniejszego, a najpóźniejszego maximum nie jest tak znaczna, jak przy minimum, bo wynosi tylko 1 godz. 24 min. to znaczy, jest blisko dwa razy mniejsza, niż przy minimum. Najniższe minimum i najniższe maximum wypada w najzi- mniejszym miesiącu, t. j. w styczniu, najwyższe zaś w lipcu, tj. w miesiącu najcieplejszym. Jednakowoż wielkość maximum bardziej się zmienia niż wielkość minimum; mianowicie odległość między najwyższem a najniższem maximum wynosi 24:555, między naj- wyższem a najniższem minimum 19269. W Pradze te odległości są nieco mniejsze (23:879, 18:66?) 1). Różnica między maximum a minimum czyli amplituda od- mian temperatury dziennej jest najmniejsza w grudniu (2:639) następnie rośnie aż do lipca (8:370), w którym to miesiącu jest przeszło 3 razy większa niż w grudniu; potem znów maleje. Krzy- we przedstawiające te amplitudy wedle spostrzeżeń 28 letnich kra- kowskich, 18 letnich praskich i 25 letnich wiedeńskich obniżają się zgodnie w czerwcu (najmniej obniża się krzywa praska). Ponieważ maxima i minima temperatury, nie przypadając co dnia o tej samej godzinie, w rachunku się zacierają, — skutkiem tego pole odmian temperatury dziennej jest znacznie większe w rzeczywistości niż wedle tabeli powyższej. Wedle: 50-letnich spostrzeżeń temperatur skrajnych, jest ta amplituda odmian znacznie szersza (w grudniu nawet dwa razy), jak wskazują liczby wyjęte z pracy prof. Karlińskiego ?) zawarte w ostatniej kolumnie powyż- szej tabeli; nadto odnośna krzywa nie załamuje się w czerwcu, ale właśnie w czerwcu wznosi się najwyżej. Wreszcie i odległość eo do czasu między maximum a mini- mum najmniejsza w grudniu (7 godzin 7 minut) wzrasta do czer- . Wea (11 godź. 21 minut), potem znów maleje. Porównywając graficznie rezultaty niniejszej rozprawki, doty- czące maximum z odpowiedniemi danemi dla Pragi i Wiednia (na rysunku, odeialem na linii pionowej po 30 mm dla jednej godziny, a na poziomej po 10 mm dla jednego miesiąca) znalazłem, że krzywa praska ma najmniej zalomów; gdyby przyjąć, że maximum zależnie od stanowiska słońca regularnie się oddala (od grudnia do czerwca), to znów zbliża (od czerwca do grudnia) ku południowi — wtedy krzywa krakowska przedstawiałaby się normalniej, niż wiedeńska, bo ma tylko załom w maju, a wiedeńska w maju i czerw- - — Przeciętnie wypada maximum w Krakowie i Wiedniu o 2^ 43”, w Pradze 2? 44", a zatem prawie o tej samej porze. o z 3 1) Augustin, Über den täglichen Gang..., str. 426. 2) Prof. Dr. Karliński u. s., str. 163. 102 HERKULAN WEIGT Tabela VI. Zboczenia temperatur cogodzinnych Czas średni krakowski. Poład, Zen | ga | g | AN | pelvis [10)|11|12 siace 0 0 | 0 | o 0 0 0 i 0 0 0 0 | 0 I ||-069|—0 78 —087|— 1:06|—1:12|—119|—1:08.—077,.—019| 051| 11 t |--1-03|—1-19| —1-33 —1-43|—1-53|—1-65| —1:71|—1:45|—0:85 0.06 0778| 1% II |—1:62—1:86.—2:09 — 2-25 — 241 — 2:60 —2-36 —1:66 —0:77 026 124 2 IV |—2-32| _2-65 2:96 —3-25| _ 3-52 3:40 —2- 43.—015| 100) r95| 27 y D 2. al 37D At ef o 3: 9 d. 6 0:49 1:60 9:48 3 VI |-3:03 — 3-41 A8. 3:99 —3-74| —3:06 —1:88—0'59 0611 1:68 2:38 X vo 3:54 —3 90422 —413 — 3:48 - 2-18 —0-83] 050 Lag 244 31 VIII 325 — 3:61 —: 16|—347—2-60|—1-39-L011| 135| 236 31 IX |--2:4 —280—313 3-43 —3:70 —3°76 —3-06|—1-82|]—0-26] 113| 231) 3% x |L-1:653|—1:88.:- 2:07| —2-26| —2:45 260-243 180-073) 044 1:59 24 XI [0-92 —1-05| —1:18|—1:29| —1:36|—1-41.—141|—1:20|—0:70.— 002 073 1" XII 2|—0:68| -0-77 — 0:82 —088 - 0-94 —099 —0:88—(:58,—0:06, 055 11 średn. |—1 2:20 245 266 —2-75|-268—206 125—036 072 161 230 Do charakterystyki dziennego biegu służy także badanie, w jakich granicach obracają się średnio temperatury dla każdej z osobna godziny. W tym celu wyszukałem dla każdego miesiąca najwyższe i najniższe temperatury, jakie dostrzeżono o każdej go- va żdej z obti godziny“. GE tab. VIII i IX, str. 24). temperatury, ky po prostu najwyższe i najniższe temperatury. jakie w erg, ód» doęerzeżono). 1) Hann; Handbuch der Klimatologie, str. 23. od Sredniej 24-ro DZIENNY BIEG TEMPERATURY godzinnej. W KRAKOWIE 103 | qe |» Ski Be T 851.951 10*, tł” | 49? 7 | 0 0 0 o | 0 0 0 0 0 0 | 1:63, 185| 181 142| 094 059 032, 0:05 —014|—0:33|—0:47|—0 205 234 238 215 158 096 048 0:13—021|- 051 - 0721-0 271 807| 320 307 258 169 086 027-028 -075 106 1% 324 861| 871| 367 321 240 140 0:39 —040.—103 —1:54 —1 356 3:88 399 391| 3:49 277| 1:60 0'40|—0'58| - 1:34 —2:00 — 2 3:88] 355| 3:68] 3:66] 3:36] 2770 169| 0:53|—0:62|—1:41|—2:07|—2 362 3:92 411 403 363 292 183 057 —054 —1:42 —214 —2 373| 409 416 404 362| 274 150 053 158 —1:32 —194 —2 384 423 416 392 30 222 114 026—051|-113 -161 —2 307 341 334 293 211 131 069 010—039 —079 —1'12 —: 197 220 205 1:67 1:13 072) 0:36 0:09 —016 —0:39 — 060 —0* 1:48 160 144 1:03 070 0:43 022| 000—014 .—032 —044 — 0: | 286 314 317 296 247 179 100 028—088|-089 —131 —1 | : = a E Maxim. -- Mi- MEE 253 = Minimum 2 Fr E $ Maximum nimum mea waw E ET sıace ————|. m a4 B n ___Jegodź| Bed | & *| Ś e |ogodź.| wywi | codo | oaen minim. maxim. 2 EZ $ I |6^ 53 1320/75 53m| —60 op 21m! 1:88 | 3:08 | 7^28"| —479| — 171| 5:96 I! |6^ 41»| —1-73/7^ 11m| —30 9^ 39m| 2-40 | 418 | 7^ 58"| —3t 020 6:99 HI |5^ 57»|.—2-61]6^ 13m) —16 36 —m| 3:20 | 5:81 | 9^ 3» | —0( 577. 771 IV |5* 12», —357/5^ gm 4 (35 (än, 38:73 | 7:80 |10* 1m) 44 170 97 V (4% Bëss) —414/4h 16»| | 20 [3h Sei 400 | 814 |10^29»| 9:68 17:82) 1070 VI (8% 59m —4:003: 52m) 7 84 20m| 3:71 | 77! His äis 1277| 2048 1118 VII |4* 17»| —4934^ 11»| — 6 |3^ 12»| 414 | 837 1055" 1447 2284 109 VIII 4b 46m| --417|4h 52m 6 |9 52m| 417 | 8:34 |10% Ga 13:60] 21:94 10:67 IX 15% 35m) —.3-72/5h 38»| — 3 25m| 495 | 7:97 | 846" 1020, 1817, 10:29 X 58"| —2-61/6^ 24m| —96 |2b 15m| 3:42 | 6:03 | 7^ 42m, 593| 11:96] 8:63 XI |6^ 30m) —1-43/7^ 14m| —44 6"| 9:900 | 3:63 | 728| 146 509 6:65 XII |6^ 49»| 1-01 17% 54m| —65 [12 56m| 1-62 | 2:63 | 7% 7m| —3:03| —040| 6'38 rze- tie [5h 36m LEM 54"| —18 |2h Aën! 8:03 | 610 | 9^ 39 507 1115| 873 Aer rimase EEEE E CS 1) minimum wedl 0 okres esowych Chwila wschodu słońca wzięta z pracy prof. Karlińskiego; maximum — 6 e 50-letn er kenia obliczone przez prof. Karlińskiego w pracy: zmianach, str. 163. 104 HERKULAN WEIGT Tabela VIII. Srednie maxima temperatury dla każdej Polud. eL o rjsisje|»le|v|s!|e 10 12 12 | 0 H : r [os 30| &25| 426) 410| 408) 401| 402| 422| 458, 510| 505) 5% II | 421| 404| &01| &07| &07| &12| 405| 389 | Aan 495, 490| 6:98| 782 n 42| 7: 76 8:68 | 10:37 | 11:82 | 13:03 | 1432 IV |12-50| 12-10 11-51 | 11:18 11-02 | 10:50 11-19 | 12:49 1404 | 16:08 | 17-71 86 V |16:62 | 16-26 | 15:95 | 15:71 | 15:69 | 15:82 | 16:42 | 17:77 | 19:70 | 21-32 | 22:58 | 23:98 | 24:59 VI |18:99 | 18-63 | 1814 | 17:83 | 1777 | 1793 | 18-71 | 9044 | 22:32 | 24:20 | 25,40 2652 2746 VII 21-11 | 20-43 | 19:89 | 19:54 | 19:42 | 19:35 20-36 | 22:27 | 23-95 | 25:85 | 27:98 28-81 | 3000 VIII | 23-67 | 23-49 | 19:28 | 18:93 | 18 65 | 1950 | 20-91 | 22-50 | 24:52 | 25:99 | 27-72 | 28 IX |17:85|1728|16:97 | 16-78 16:52 | 16:38 1659 | 17:36 | 1876 | 20-83 | 22:78 | 24:35 | 2641 X |1452 | 1451 | 13: 13 44 | 12:86 | 13:66 1456 | 16-06 | 17-43 | 18:91 | 1988| XI | 973| 979| 552| 912| 8:95 | 8:92 9:89 | 10-81 11-86 | 1288 616| 529| 526| 513| 506| 514| 527| 536| 556| 592| 660, 694| 7 | | Tabela IX. Srednie minima temperatury: dla każdej Pałud. Mie- || m h | h h | del A T NS BOJE E ME | PA 0 0 0 š 0 I |-15'78|-15'80|-16'15|-16-53 - 16 7: did eod og dg 15:53|- 14 II |-1325-1359.- 1389 -1418 -1428 - 14-55-1482 - 1482 - 14:25 -13:21- 11-84 - 101 III |- 6:92|- 7-39|- 7-59|- 788- 810- 829- 8-47 - 794. 700- 5:68 - 479- 3 IV |- 040- 070- 089- 1-15- 143- 164|- 1:60- 0:64.-+0:12.+079 +1:38| 1 v (07| 364 331 294 | 267 277!) 866 497 586 | VI | 886 840 786 752) 752 806 902| 1000 1075 11-20 1161 11 VII | 11:32| 11-01) 10-69| 10:32 10:20 10:40 11:34| 12:58 13:17 13:23 13:84 VIII | 1034. 971| 997 84 45| 824 885 1048 12:01) 12:59 12:94 13% IX | 544 471 4501 4 36 335 331 439 611 0 X |- (r07- 031- 049- 075- 094|- 111|- 1:40- 1-26|- 079 121| 219 272 5 XI |- 596|- 6'11|- 644- 649|- 671- 707|- 728|- 7-11|- 666- 5:67|- 4-29|- 373- 32 Xu Ee 13:62 -13:85 - 1403|- 14:21 |- 14-38 -14:37 - 18:84|- 13:29|- 12-20|- 11:36 - 109" DZIENNY z osobna godziny BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 105 według spostrzeżeń 28-letnich. 559 D 4^ | ph | 6 19 4. | T 9^ | 19^ 4-11*4 49^ - 839- 800- 788. 8 S 984 - 289- 251 - 2'55|- 2:83 . ska 831| 8 839 817 isis 12:65 1273 12:61, 12:66 1456, 1469| 14:80" 1486| 1456 13:53, 13-74 13:81 13:65| 13:59 10:31) 10:39| 10:39 10:00) 9 65 3 = + 305 250 - 301- 345- 403 - 2:15/- 281 - 10:21 - 10:05 - 10:34 - pa 11:24 -13 icut a aga nh ads 12413-1452 13- 12| 12: 55 12:05 9:05 "23 1-70 1:36 - &44|- 480- 5:04 -11-66|- EN gm -1651 - Leg 5 14 59 -15'79 -13:2 11 89 - 12:42 - - ' 0 9:45 - 537- 567 - 5 -12:70/- 1314-1338 - 13° 108 HERKULAN WEIGT wyższą wogóle temperaturą. jaką w tych zapiskach znalazłem, było 35°C, dnia 1 sierpnia 1869 r. o 4 godz. po południu i dnia 20 sierpnia 1892 o godzinie 1 po południu; najniższą — 3149 C Tabela XII. Najwyższe maxima temperatury Polud, on | 1^ | gh | a | 4» | Be | 6h | 7 | gu 9 | 10" | 11*| 12" | 9: 8| 8 79| 79 | 81| 84| 92|100 | 104 | 100 110 | 108 | 109 | 140 | 131 | 126 | 134 | 96 | & 11:6 | 132 100 153 260 . ^ . e E 33:5 230 | 212 | 216 | 221 | 225 | 2277 | 231 | 252 | 25/6 | 260 | 280 | 300 en ` 324 340 238 172 175 Tabela XIII. Najniższe maxima temperatury | | | | enja SERA AR | L | 0 0 0 -27 | 2 | 2% | —17 —14|-—-00| 03 91 | 99 | —21 | —12| —18|—14| —15 aal 201 ?0| 19| 19| 17| 17 88| 8482| 821 81| 77 éi 137| 132| 136) 199| 184| 122| 135 68| 170| 160| 156| 152| 151 | 152 | 180| 170| 167| 164| 172| 176| 180 185, 172, 169! 166! 165! 163| 164 150| 145| 142| 140| 187| 185| 13:8 08| 108| 105 90| 89| 86 49| 49| 52, £48| 47| 45| 47 17| 10| 15| 12| +0 09| 07 DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 107 bna godziny doby dostrzeżono. Tabele te przedstawiają granice, w jakich poruszają się podane pcwyżej (tabl. VIII i IX) średnie minima i maxima temperatury dia każdej z osobna godziny. Naj- dla każdej z osobna godziny. o > o o o = e» t9 =1 Uy E) 00 00 p QUA O e Mp 090 B O OOM OM - — -28 97 | 27 | -8'6 | —4?2 w e Do = = ot e Do Q o [er] © no = > SWO w Hm - | e e M -1 kä vch ps pad | L — E | Si ob | no 0 | u Dé | dla każdej z osobna godziny. I j i | "| 2 | ga | 4h | ge | 6 | 7 | ga | 9^ | 10*| IP | 12^ | -250 — 2-3 — 23:6| al aż 25:8 —26'0| - 26:6 —27:2| — 278 ada 28 © —229|—91-7 291 992 —45 — 24-7| —252 —257 —361| - 260—265 —36" = 91-83 - 85 - 88 — 90— 97/—104—109 —117 —142 150 —15 — 07|— 0% ODi 0: 02 — 04 — 1:11— 13 17— 20|— 25 — 31 ui ? 98 28 Z6 74 £21 91 17 04 00-0 92 95| 90 87 87 87 | 87 87 87| 74 68 61 109| 110| 110) 114 11:6 112) 171 109| 100 90 80 7 105, 104 104 103 102 101 100 97 88 Bä 76 7: 04-52 46 36 26 28] 26 25 20 19 19 1% — 25/— 201 — 1?|— 13 — 15 Lë t:8.— 19|— 20|— 22|— 27|— 2° —108—10-2 — 109 — 114, — 11:9) —12-4|—13'0 --134—14 1144 —146 — 1572 183-184 — 19:0) —195|— 205 —21-0| —32:3 —20:0 —2 + 7217-207 | he 108 HERKULAN WEIGT wyższą wogóle temperaturą. jaką w tych zapiskach znalazłemi, było 35°C, dnia 1 sierpnia 1869 r. o 4 godz. po południu i dnia 20 sierpnia 1892 o godzinie 1 po południu; najniższą — 31:49 C Tabela XII. Najwyższe maxima temperatury Poład. xd Er SES DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 109 dnia 2 stycznia 1888 r. o godzinie 6 i 7 rano; odległość ich 664° C To możnaby jeszcze cokolwiek rozszerzyć, uwzględniając wartości wskazane przez termometry maksymalny i minimalny, bo tempera- dla każdej z osobna godziny. — ES n2 E E WODR ta ët ©! Mo "JC Cer WIEM O E36 OD UOOOWWĘ"LOTMMO EG o 22 =D om W mau EE ION ke e O o yw u 9 EG bi bi HK m dla kazdej z 177 | 1555 152 | 14 144 | 140 | 138 cii 1h 9h | 3h 4h gh 6" Th gh 9h 102 | 11^ | 12" 0 0 0 0 ?0| 281 96| Lol : 15| 08| 07| 00|-025|—11,—09 05) 09) 12| 06| 04| 02| 00| 00/—06|—08/—12/—13 $71 52| 55| 57| 5 47 7| Säi 50] 26| v5, 22 162 | 160| 165| 170 | 157 | 144| 136| 125) 106 8| 95, 88 223! 226| 995| 213 5|.910| 184| 163| 150| 147) 142, 137 22:8| 224 22: 24| 99:3| 91:6| 204| 199| 192| 179| 169| 168 256 | 258| 255| 254| 241| 236| 230| 225| 20 88 188| 180 252 | 256 | 250| 246 240| 240| 226| 218| 198| 187| 183| 181 210 | 212 | 206| 205 197| 190| 177| 163| 148) 150| 141) 152 137 | 147) 186| 131 | 113| 10: 8| 98| 9 9 97 980| 91! 90! 76! 66! Sal 50| 45! 4 4 49 9 14| 16) 18| 18] 16] 04 081 02| OM] 081 11; 17 110 HERKULAN WEIGT tura wyższa lub niższa od właśnie wymienionych mogła wypaść pomiędzy godzinami. Istotnie w publikacyach 1) obserwatoryum astronomicznego w Krakowie znajdujemy, że termometr maksymal- ny wskazał dn. 20 sierpnia 1892 r. 35:50 C; absolutna oseylla- cya termometru w Krakowie wynosi zatem wedle 28 letnich spo- strzeżeń 66:99 C. Kiedy wypada najszybsza zmiana temperatury, latwo wska- zać na podstawie poprzednich tabel; rezultat poszukiwań w tym kierunku przedstawia następująca tabela (XIV): Tabela XIV. Chwile najszybszych zmian oraz temperatury średniej dziennej. Najszybsza zmiana Temperatura średnia przed połudn. po południu |przed połudn. po południu styczeń 10—11 . 4-5 10 167 p 16% luty 10—11 5—6 10^ 4» Bh 23^ marzec 9—10 5—6 9^ 45m 8^ 29m kwiecieü 8— 9 6—7 P5 8: 29» maj 7— 7—8 8^ 39» 8^ 24m ezerwiec 7— 8^ 7—8 8^ 29m 8» 28m lipiec 7-- 8 7—8 8^ 37» pap sierpieñ 8— 9 6—7 8^ 56» 8^ 28m ień 8— 9 5—7 p 1 8» 20m październik 9—10 4—5 9.37% gm lis 10—19 4-5 IU" 27 o" 22% grudzień 10—11 3—4 Sw > — rocznie 9—10 6—7 9^ 23m 8h 92» W zimie przypada najszybsza zmiana temperatury przed po- łudniem, między godziną 10—11, na wiosnę wcześniej, bo około 8-mej, w lecie między 7—8, w jesieni około 10-tej; po południu zaś w zimie około 5-tej, wiosną około 6-tej, w lecie po 7-mej, je- sienią koło 5-tej. W Pradze *) najszybsza zmiana przedpoludniowa przypada ogółem bliżej południa niż w Krakowie, najszybsza zmiana popołudniowa naogół później niż w Krakowie. Natomiast w Wie- dniu *) najszybsza zmiana przed południem wypada w godzinach 1) Meteorologische Beobachtungen, angestellt auf der k. k. Sternwarte in Krakau, z sierpnia A 2) Augustin, Uber den taglichen Gang..., str. 424. 3) Kostlivy, str. 256. DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 111 wcześniejszych niż w Krakowie, po południu także wcześniej; raków zatem zajmuje w tym względzie stanowisko pośrednie pomiędzy Wiedniem a Pragą. . Podobnie pośrednie, ogółem biorąc, stanowisko między Pragą a Wiedniem zajmuje Kraków i w kwestyi, kiedy nastaje tempe- ratura średnia przed południem; chwila ta wypada najbliżej połu- dnia w styczniu, potem coraz wcześniej, najwcześniej w czerwcu (bo o 8" 35” a. m.), odtąd zbliża się statecznie ku południowi aż w Krakowie przeciętnie wcześniej (8" 22”) niż w Pradze Kilkakrotnie już powyżej nadarzyła się sposobność lub nie- kiedy i konieczność porównania pewnych właściwości dziennego biegu temperatury w Krakowie z odpowiedniemi właściwościami biegu , 1) bieg dzienny z tych miejseowości pochodzi z okresów : a) ró- änych eo do długości, b) niewspölezesnych, 2) warunki lokalne f w tych miejscowościach są inne niż w Krakowie. To tłuma- wedle pracy Kostlivego. dla Pragi wedle pracy Augustina, dla Krakowa wedle tabeli IV w niniejszej rozprawce. Krzywe dla Wiednia pochodzą z 25 lat, t. j. z czasu od 1 stycznia 1873 do 31 grudnia 1597, — dla Pragi zaś z 18 lat, t. j. od rokn 1844 do 18621), Zbadanie dziennego biegu temperatury w pewnej stacyi me- teorologicznej pozwala obliczyć poprawki celem zamiany średnich, które pochodzą ze spostrzeżeń tylko kilkakrotnie na dobę ezynio- nych na średnie t. zw. „prawdziwe“, czyli 24 godzinne; chodzi tu przedewszystkiem o te stacye, w których co godzinę spostrzeżeń się nie robi. Takie poprawki ogłosił prof. Karliński raz na pod- stawie spostrzeżeń z lat 1867 — 1873, — drugi raz na podstawie spostrzeżeń z lat 1886—18962). Idąc za wzorem prof. D-ra Kar- Tu 231 i 232; oraz tabl. II na str. 234. — Augustin: Über , tabl. ie stina musiałem przed wykonaniem rysunku przedstawić przez zbocze dnich, bo tego w pracy prof. Augustina nie znajdujemy. Położenie Pragi: 14025’ wsch, dł. od Gr., 50%” pöln. szer. geogr., m. m. p. m. — Położenie Wiednia: 16°20" wsch. dł. od Gr., 4814 półn. szer. geogr. . ,.) Sprawozdania Komisyi fizyogr. Akad. Um. w Krakowie z r. 1876, str. [6] i [7], t. 32 z r. 1897, str. |8]. 112 HERKULAN WEIGT lińskiego obliezylem takież poprawki, zawarte w poniższych tabe- lach XV i XVI. Te poprawki pochodzą dla spot wedle czasu lokalnego z obserwacyi 28-letnich, a dla ezasu środkowo- europejskiego z obserwacyi 15- letnich. EHRE poprawek w przecięciu rocznem wymagają średnie z obserwacyi o godzinie O p. m, tudzież 10 e. m. i 10 p. m. tak dla czasu lokalnego krakowskiego, jak i środkowo-europejskiego. Tabela XV. Poprawki średnich temperatur miesięcznych i rocznych, otrzymanych ze zwykłych średnich arytmetycznych. Czas średni krakowski. aa 13) 0:03|-0:11|-0:29-0:28|--0:31 * 93.—081--003 014 013.01 PII 040, 008| 001L—010|-0:26 0:30 0:30| 019; om 010) 014 013 009 ME 032| 0:36 0:52) 076| 1:08 113| 119| Lon 077, 057} 0'39| 029 070 IEEE 046 013 oul 019 035 036 040 osi) 028 029 039 017 0% "PR 0-10) 008,002 002| org 009) 011 031-049 009| 015| 011 0% an. 026) 033, 053 084 113] 116| 1:22 108| 0:90 ong O38 028 07 SEET 020 021) 025| 057| 0:80 0777| 052| 1:32 064 038] 0:29] 021 051 A: 027 -030 -027)-004+011| 0:10) 008| 002) 002—013 —018|—016/—00 s 046-054 054-030 0:06.-001.-0:02 032—037 053 —041 03403 DZIENNY- BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE HA. otrzymanych i zwykłych średnich arytmetycznych. Czas kodak keins mine: Tabela XVI. Poprawki średnich zwi miesięcznych i py Kä o = ‘a E- o E 2 E: 5 E: à = pAr Hegoa fianak Bd ig SE $08 da 4 xeu idog vpollo:ptogas 8 |onioperm je KEN Bel osp Rei] E H-2-H0 | a | 914. 076—0:03, —0:32 —0:19,—0:22—0:28,—0:29,—0:20 — 0:01) 011, 005 —0 03 E 043, 010, 009 0:20, 002 043 | 041 032 020 0.13, 014 011 019 bon | 033; 038 053 078 069 112 | 115 101 077 050 037 021 065 30 019] 017 025 029 0:10] 049 049 038| 029 019 019. 010 026 E. 3 0:13 0:08, 009 012 010, 0:23 021, 016 021 007 019 004 014 43.18 mq 027| 042) 062 092 037 1:19 122 118 095| 061| 038 019 069 +2-9 a 022 029 046 069 088- 088 091 0838, 071| 045 029 014 056 10 - (3 -920—017—013/ 018) 029 028 019| 015 018.—0.03.—004—013 004 949 ` 2 -0388.—047—048 -015 008 gin 0:07.—009|—027 —0:45 —039 — 0311-02 | 1 | Zakonczenie. e wypracowaniu niniejszem przedstawiłem: - Dzi temperatury powietrza w Krakowie na krę stawie dai (28-letnich) spostrzeżeń, a zatem dzienn bieg en sprowadziwszy część obserwacyi, wedle czasu Śro Lodo. er. iego ezynionych, do ezasu lokalnego krakowskiego. 2. Wyszukałem po raz trzeci (dwa razy zrobił to prof. Kar- liński) na podstawie spostrzeżeń esse: jakie można było dotąd Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział I. 8 114: HERKULAN: WEJGT ürgskád, poprawki, aby zamienić średnie z obserwacyi „termino- wych* = średnie 24-godzinne czyli „prawdziwe Dla żadnej ze stacyi meteorologicznych polskich nie obliczono dotąd z Ar obserwacyi normalnego biegu dziennego. odstawie już istniejących spostrzeżeń nad dziennym bie- ciśnieniem powietrza, wiatrami i t. d. Następnie możnab ete jak ezesto zachodzi w Krakowie pewien określony stopień tempe- zatary i jaka temperatura jest zatem najprawdopodobniejsza, coby się wielce przyczyniło do dokładniejszego scharakteryzowania sto- sunków temperatury w Krakowie; średnia bowiem temperatura nie jest zgoła najczęstszą. ems ile razy rege emos w Krakowie biegnie normalnie, a ile raz zewrotnie Sp maximum rano, minimum TREŚĆ. Strona ` WSTĘP. Dotychczasowe badania nad en eet, Krakowa; nieopracowane. dotad nowe materyały drukow rękopiómienn literatura, Peg erpane do niniejszego eeng 1 CZĘŚĆ I Pate rozbiór materyalu rekopiśmi e Le e $ — zial tego ne na gropy i ocena ich wartości ze vue na wa? dokład Poprawka dla Base, z “marca, kwietnia i maja 1874, azy- skanych w wyłącznie wedle — afu . Ustawienie i zmiany przyrza Co z ealego materyalu det do niniejszego opracowania a co opuszczono i dlaczego? Wpływ rocznego gg Sege? na wie i eliminseya ii» cinis ga RB e © o su b KO MM so po mM n PIERW DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE Redukcya spostrzeżeń z lat 1892— 1907 do czasu średniego kra- kowskie ego i herein et stad po dinis aby średnie 28-etnie Ścisłość ohserwaeyi krakowskich ares SE przez porównanie ich z bielskie Ścisłość w a cyach k rakowskich zachowana mimo niezgo- dności między zegarem termog a normaln AN MEE — ju drakowanych dl at 1894— 1896) z ich orygin CZĘŚĆ II. Dzienny przebieg temperatury w Krakowie. Sredni stan temperatury bez eliminacyi biegu FACE y, jak i o ile wpływa bieg roczny na dzienny? . Sredni stan temperatury po eliminacyi tego wpływ Średni stan temperatury wedle czasu lokalnego ae Zboczenia temperatur cogodzinnych od średniej 24-godzin Porównanie wd na Es en ia A obliczonyeh spo- od rozm aaitym z Ee dnie : Dzienny bieg temperatury w Krakowie a w Pradze i Wiedniu Poprawki, aby zamienić średnie z obserwacyi kilkakr oć na dobę czynionych na średnie paa E wedle czasu a. d środkowo-europejskiego Zakończenie. Rezultaty > opracowania (rekapitulacya) Program szych badań nad dzienn = T temperatury w Krakow 115 Strona Materyaly do fizyografii krajowej. Dział II. Materyały zebrane przez Sekcyę zoologiczna. ` Spraw Kom. fizyogr, T. XLIV. Dział 11. N ET Spis motyli zebranych w powiecie stryjskim podał Jul. br. Brunicki. Część IL Spis niniejszy uzupełnia i wiedzie dalej Część L . zawartą w tomie XLII. Sprawozdań Komisyi fizyograficznej, oraz poprawia parę myłek tam zawartych, wykazując wszystkie rodziny aż do Hepialidów włącznie, yłki poczynione w części I wskutek braku podręczników 1 materyału porównawczego są następne: : 15. Neptis Lucilla F. należy skreślić, okaz bowiem tu złowiony jest Limenitis Sibilla Lu: e .. 234. Araschnia Levana ab. Porima O. należy skreślić, okaz mój bowiem odpowiada' raczej ab. Intermedia Stich. którą po- daje Seitz, 29. Dryobota Protea Bkh. należy zupełnie skreślić, miałem bowiem okazy starte i uszkodzone innej jakiejś ćmy i mylnie je oznaczyłem. Wskutek skreślenia Dryoboty zmniejsza się ilość poprzednio wykazanych gatunków o jeden; pisząc wykaz teraźniejszy, uwzglę- dniłem tę zmianę tak, iż suma 613 gatunków obu spisów jest na razie ilością znalezionych i do fauny tutejszego powiatu należą- tych motyli. rawie wszystko oznaczył łaskawie p. dr. Klemensiewiez, gdyż nauczony doświadczeniem myłek poprzednio poczynionych teraz przesyłałem mu już wszystko, nawet zwykłe gatunki. Sądzę, iż teraz już oznaczenia będą bez zarzutu; o ile to możliwem było, uwzglednialem dostępne mi dzieła nowe, a zwłaszcza wydawnictwo Ad. Seitza „Die Gross- Schmetterlinge der Erde“ I; z którego ko” Er 4 JULIAN BRUNICKI rzystałem, kontrolując motyle dzienne, a w małej części także Zygaeny. Wszystkie uwagi podane we wstępie do części I. są 1 tu ważne; gatunki i odmiany po raz pierwszy, zdaje mi się, przezemnie w Galieyi zebrane i spisane, oznaczam jak poprzednio gwiazdką. O ile się nie mylę, jest ich w tym spisie trzy (Caradrina exigua Hb., Cucullia Gnaphalii Hb. i Cossus Terebra F.). Podhorce obok Stryja, dnia 16. stycznia 1909. UZUPEŁNIENIE CZĘŚCI 1. Pieridae. Leptidia Billb. 9. Sinapis L. (81) Należy oddzielić od formy głównej letniej pokolenie wiosenne: gen. vernalis, zwaną Lathyri Hbn. z aberacyam! Sartha Rühl. o żółtawym i Subgrisea Stgr. o szarawym spodzie tylnych skrzydeł. Aberacye te zdają się tu być częstszemi niż właściwa forma generacyi wiosennnej o ciemno zielono oprószonym I spodzie tylnych skrzydeł. Nymphalidae. Nymphalinae. jadąc popołudniu goseineem z Podhorzee ku Daszawie, ujrzałem siedzące na drodze i na sąsiednich drzewach — droga prowadzi przez las — oraz bujające prześliczne okazy. W najbliższym po” godnym dniu udałem się pieszo na miejsce i to samo widowisko miałem; naliezylem samych martwych na drodze leżących kilka- dziesiąt, pozabijanych przez przechodniów; latających widziałem 1 k może do dwustu sztuk, przeważnie same QQ, z których kilka zabrałem sobie, siedziały bowiem na wilgotnych miejscach na słońcu tak cierpliwie, iż prawie palcami mogłem je brać. — gg nader mało było, i to silniej zlatane. 15. Sibilla L. (238) Do tego gatunku odnoszą się wszystkie — dane wymienione w części I na stronie 28. przy Neptis Lucilla. ` : | | ; 2 ZEE, SPIS MOTYLI D Araschnia Hb. 24. Levana ab. Porima O. (169 a) należy skreślić, pe bowiem pewnem, iż okaz mój zbliża się raczej do Intermedia Stie Argynnis F. 341. Ino Rott. (222) Rzadki gatunek, znaleziony w lesie w Pod- horeaeh w dwöch okazach miedzy 23. a 29. VI. Satyrinae. Pararge Hb. 44. ` e v. Egerides Stgr. (385 a) 17. VI. 07 w Skolem pod Korezanką w starodrzewiu jodłowo $wierkowem na stromym stoku dosyć liczny; dnia poprzedniego w analogicznych położeniach w lasach na prawym brzegu i (Czudylöw) nie spotkany wcale. 45. Megera L. (39 0) 1 . VL 08 w ogrodzie w Podhorcach dwie Q Q, świeże; zresztą w tej porze w okoliey nigdzie nie widziany. Lyca anidae Theela F. 348. Pruni L. (466) Podhorce, na brzegu lasu wieczorem 16. VI. 07; Strzałków, łąka eg 29. VL 07. ET. Hb. 63. Aleiphron Rott. (511) Złowiłem w Ławoćznem 17. VI. 07 popołudniu na łące 1 okaz, w Strzałkowie 29. VI. 07 też jeden. Lycaena F. 349. ZE sni (635) Znalazlem w dawnym swym zbio- rze okaz zo zniszczony. 5. VI. 07 na drodze wiodącej zboczem nad rzeką See w k Jauelaay na kaluzy zastalem wielka liezbe, przewaznie stad Hesperiidae. Adopaea (Billb.) Wats. 350. Lineola O. (661) Między dubletami Ad. Thaumas, prze- glądając je bliżej i berg znalazlem dwa okazy, pare, które II. 04 a © uważam za Ad. Lineola. mam z Podhorzec z 5. V Y z lasu w Bereżnicy : z 25 VIII. 06. a AAY 6 JULIAN BRUNICKI Sphingidae. Acherontia O. 85. Atropos L. (717) W Bereżnicy na kartofisku znaleziono pewną ilość poczwarek świeżych w październiku 08; mam z nie dwie, otrzymałem je jednak już martwe, gdyż do końca listo- pada były przechowane w pudełku w ogrzanym pokoju. Notodontidae. Leucodonta Stgr. 116. Bicoloria Schiff. (835) W r. 1908 uzyskałem dwa okazy, erde silnie uszkodzony znaleziony 23. V. w szkölce, drugi zlo- wiony 1. VI. przy lampie. - 0dontosia Hb. 351. Sieversi Men. (839) 26. III. 08 przy lampie, mimo dosyć chłodnej nocy, w której zresztą malo co do światła się garnęło. Ptilophora Stph. 352. Plumigera Esp. (852) Przy lampie 10. XL 07, więc z er jesiennych wieczorów do łowienia jeszcze się nadających. Py: gaera O. 353. Anachoreta F. (869) P przy lampie, między 15. V. a.28. VII. nie "T rzadka, ale nie tak częsta jak P Curtula lub Pigra. Lasiocampidae, Epienaptera Rbr. 354. Tremulifolia Hb. (995) Przy lampie w Podhorcach, 23. V. 08 jeden gf. Noctuidae, Trifinae. ' Agrotis O. 355. doen egt Hufn. (1 169) Nie częsta, przy lampie łowiona 12 i 15 lipca 1906 i 1907. 356. padać: Géi (1187) Raz przy WER złowiona 9. VII. 1907. ^ Bris MOTYLI 7 7. Primulae Esp. (1207) Jedyny okaz silnie zlatany, przy ne złowiony 25. VIII. 1905, z trudnością oznaczony. 184. Tritici var. Eruta Hb. (1375 a). Jedyny okaz eli przy lampie 27. VII. 1907. Pachnobia Gn. 358. Leucographa Hb. (1424) Przy lampie między 16 a 24 IV. wcale nie rzadka, wraz z P. Rubricosa F., tylko zdaje się okres latania krótszy. Mamestra Hb. 359. Reticulata Vill. (1499) Podhorce; przy lampie 18. VI, 1908. Dianthoecia B. 360.. Frame var. as u Hb. (1542 a) Podhorce, przy lampie 21. VI. 1907. Bombyeia Stph. 361. Viminalis F. (1560) Podhorce, przy lampie, 27. VI. 1906: Bryophila Tr. 362. Algae F. (1592) Tylko dwa Sg złowiłem, obydwa w A sn przy lampie 2 i 3. VIII. 1906. Hydroecia Gn. Nictitans ab. Lucens Frr. (1877 b). Podhorce 23. VIII. 08 przy lampie, świeżo wylęgły, stosunkowo ogromny Gortyna Hb. 363. erh Hb. (1887) Podhorce, przy lampie między 15. VIII a 23 IX. 1907. Nonagria O. Sparganii Esp. (1893) Okaz 7 złowiony przy lampie 28. vi E 08 tot 4 zący ubarwieniem przejście do v. Strigosa Strg., należącej do ein azyatyekiej z nad Amuru i Japonii. Meliana Curt. 365. Flammea Curt. (1909) Jedyny okaz przy lampie, w Pod- horcach 13. VI. 07 8 | © JULIAN BRUNICKI Leucania Hb. | 366. Conigera F. (1964) ere przy lampie 10. VII. 1908. 367. Lythargyria Esp. (1967) D a dg złowione, już silnie ; dala 27. VII 08; zdaje się więc, iż ji lata tu około połowy lipca. Caradrina O. * 368. Exigua Hb. de rer przy lampie dosyć częsta 2. VIE 30. VIII, 14. IX. 10. 1907. Hydrilla B. ` 869. Palustris Hb. (2024) Przy lampie w Podhorcach 21 i 29 V. 1906. | Amphipyra O. ' 370. Livida F. (2049) UDT przy lampie; dawniejszy okai 1907. T bardzo silnie zlatany z 3. , dwa zupełnie świeże z VIII. 1908. Xanthia O. Fulvago ab. Flavescens Esp. (2148 a) 30. VIII. 1907 przy lampie. Orrhodia Hb. Vaccinii ab. Spadicea Hb. (2164 a) Przy lampie 10. XI. 1907. 371. Ligula Esp. (2165) Przy lampie w Podhorcach 7. V. 1907. Cueullia Schrk. 312. Asteris Schiff. (2229) Gatunek ten wpadł mi w ręce przy lampie w Podhoreach dnia 3. VII. 08. * 375. Gnaphalii Hb. (2264) Ten nowy dla naszej fauny ga- . tunek e: przy lampie w Podhorcach dnia 18. VI. 08. Quadrifinae. Telesilla Hs. 306. Amethystina Hb. Zeien? Gees okaz lekko zlatany przy lampie w Podhorcach 13. VI. Catocala Achr. 374. Nupta L. (2678) Nie rzadka, lecz pojedyńczo między SPIS MOTYLI H 23. VIII. a 3. X. przy świetle łowiona. Siada, podobnie jak C. Elocata Esp., chętnie na ścianach budynków. Toxocampa Gn. 375. Craccae G. (2743) Nader rzadka, złowiona przy świetle lampy w Podhorcach 23 V. 1908. W pó ółnoenej części Europy eee do której Galieye zaliczyć należy, pojawia się zwykle ipeu i sierpniu; dziwnem przeto zjawiskiem jest znalezienie jej tutaj w drugiej połowie maja. > Hypeninae. Simplicia Gn. 376. Rectalis Ev. (2762) Przy świetle lampy 23 i 30. VI; rzadka. Herminia Latr. 377. Derivalis Hb. (2801) Podhorce, przy lampie 3. VII —14. VII. Bomolocha Hb. 378. Fontis Thnb. (2804) Skole, dział yra na zrębie niedaleko potoku, 16. VI. 08. zupelnie świeży okaz Część II. Geometridae. Geometrinae. Pseudoterpna Hb. 379. Pruinata Hufm. (2860) Mam tylko dwa okazy, jeden z 4. VII. 08. wcale dobrze PRA, drugi z 26. VIII. 05 silnie zlatany, oba złowione przy ampie Geometra L. 380. Papilionaria L. (2866) Względnie dosyć częsta przy 3 lampie, wieezorami miedzy 20. VII. a koneem VIII, ale edge E widuje dd;a QQ są akg porównania rzadsze. 10 JULIAN BRUNICKI Nemoria Hb. LR 381. Viridata L. (2904). Weale pospolita, zaröwno przy Ve jak i w ciągu dnia płoszona w lasach; lęgnie się parokrotnie, gdyż mam okazy z 23. V. potem z 23. VI, z końca VII. i wcale często widywane w ciągu VIII. Barwa jej zielona nader czuła ma dzia- łanie np. kwasów, gdyż okazy w gorące dnie złowione i prędko wyschłe, włożone potem pod klosz na wilgotny piasek, który się zwilża wodą z paru kroplami kwasu karbolowego lub borowego, by zapobiedz plóśni; bledną i zmieniają barwę, podczas gdy. inne zie- lone, jak Geometra Papilionaria, nie są tak wrażliwe. "Euchloris Hb. 382. Pustulata Hufn. (2879) Bau tylko do Kapa nie nadto często, między 23. VI a połową VII . Thalera Hb. 383. Laclearia. L. (2918) Od końca V. do połowy. ‚VL, do światła niechętnie przylatuje, natomiast nie rzadko ją płoszę z le- śnych zarośli. Hemithea Dup. 384. onem Müll (2919) W niektörych latach BAL po- spolita, a to przez eaux VI. do pierwszych dni VII, ale o ładne okazy, niestarte i o TEC barwach z" trudno na wolności. Acidaliinae. Acidalia Tr. 8 385. Similata Thnbg. (2933) Ćma częsta; BRR do ger 1 i łatwa do wyploszenia z nizkich zarośli i traw leśnych w cate] ` okolicy Stryja od konoi VI. do początku VIII. 3 386. Muricata Hufn. (2952) Rzadka wogöle; na łące leśnej 2 w Podhorcach 5. VII. 06, przy lampie 2. VII. 07, wreszcie trzeci 7 okaz 7. VIII. 08. di 387. Dimidiata Hufn. (2954) Tylko jeden okaz posiadam, zło- 4 wiony przy lampie w Podhorcach 15. VII. E 388. Pete. Hb. (2983) Niezbyt rzadka przez VII. dopo. > łowy VI E - 889. Pallidata Bkh. (2990) Dwa okazy z lasu w Bereänief - 31. V. 07. u SPIS MOTYLI 11 390. Bisetata Hn. (3025) Dosyć częsta od końca VI. prawie do końca VII. do światła lampy i płoszona w lasach. 391. Deversaria HS. (3047) Nie rn z początkiem i w dru- giej połowie VI, ale najczęstsza w koń 392. Aversata L. (3048) Prawie Gen od końca VI. do po- AS WI o wiele od niej częstszą . Spoliata Stgr. (3048 a), oczka zwykle o parę dni Ae co jednak przypadkowi też przypisać można. 393. Emarginata 38 (3050) Złowiony mam jeden tylko okaz z 1. VI. 08. 394. Immorata L. (3051) Bardzo ezesta do $wiatla i w lasach koło Podhorzee, również koło Skolego spotykana od końca V. do do początku VIIL Niektóre okazy mają pręgi białe wydatniejsze, zbliżające się do formy Tessellaria B. 9. Incanata L. (3069) Przy lampie, Sai dere: mam bowiem tylko dwa typowe okazy: z 4. VII. 04 i VIII. 06, oraz trzeci z hrs ostatniej daty, ale zblizony ar RE ? Adjunctaria B. . Remutaria Hb. (3074) Dosyć rzadka, w ciągu V.i 397. Nemoraria Hb. (3077) Weale częsta w lasach Skok nych i przy lampie w eiggu V., VI, z początkiem VIL, a nawet VIII. 398. Immutata L. (3081) Prawie pospolita zarówno przy lam- pie jak i lasach zp Podhorzee, z końcem V. i w początku VI, potem sporadycznie w końcu VI, przez VII, do początku. VII. 9. Strigilaria Hb. (3086) Częsta w * Podhorcach i w Be- reżnicy w lesie od 22. VI. do połowy VII. gd sc? E Nierzadka okolo polowy V, potem 24. VIL 5. VII. i Ephyra Dup. 401. Pendularia Cl. (3108) Zwykle przy lampie łowiona, prócz tego w Bereżnicy w lesie; około drugiej połowy V. iz początkiem VI, potem znowu 6. VIII i 14. VIII. 402. Orbicularia Hb. (3109) Tylko jeden okaz ite przy lampie 15. IV. 07. 403. Punctaria L. (3115) Weale częsta w połowie IV, częsta w połowie i końcu V. oraz w drugiej połowie 404. Linearia Hb. (3117) Jeden okaz z lasu w. Podhorcach 18. V. 08. Timandra Dup. 405. Amata L (3139) Wcale częsta przy lampie, w VIII i pierwszej połowie IX, jeden okaz złowiony 23. V. 06. ER JULIAN BRUNICKI Larentiinae. Ortholita Hb. 406. Plumbaria F. (3151) Nie nadto rzadka, w lesie w Pod- horcach i w Strzałkowie płoszona w połowie VL i potem znowu w połowie 407. Limitata Se. (3155) Jedna z najpospolitszyeh w lasach porosłych trawami i pokrzywą, na dołach, spotkałem ją jednak i na ` frościanie w Skolskiem. Od końca VI. do początku VIII. Minoa Tr. 408. Murinata ab. Cinerearia Stgr. (3183 b) Na łące w lesie w Podhorcach nie rzadka . V. i w pierwszej połowie VIII 26. V. 07. były na Iakhch liczniejsze niż zwykle. Odezia B. 409. Atrata L. (3191) W Podhoreach `i- na dołach wogóle rzadka, raz tylko złowiłem ją przy lampie 29. VI. 06., a raz wi- działem na łące suchej na stoku pagórka; natomiast w Skolskiem częsta na łąkach w VII. 410. Tibiale Esp. (3192) Nadzwyczaj wogóle rzadka, raz tylko w lesie w Berezniey 5. VII. 03. złowiona. Lithostege Hb. 411. ET Zoe (3197) Nie ezesta przy lampie, m polowy IV. V. i Anaitis Dup. 412. Praeformata Hb. (3218) Tylko w Skolskiem, w Koziowej i na Magurze w pierwszej połowie VII. 413. Plagiata L. (3220) W Podhorcach "br? lampie nie zbyt rzadka, 23. V, 11. VI, 26 VIIL. 6. IX. Lobophora Curt. 414. Sertata Hb. (3240) 16. IX. 05. w Podhorcach przy lampie Sigg jedyn y okaz, więc zdaje się być nader rzadką. 15. © rate Bkh. (3241) Zwykle od połowy IV. do pierw- ; szych Kai najdalej do połowy V; 'w roku 06 jednak już 1 19. m przy lampie. v 416. Halterata Hufn. (3243). ee polowy IV. do polowy przy lampie ezesta wraz poprzedni EN a WI ECT AEN ERAN E un Du u te e PTA"! SPIS MOTYŁI 13 Cheimatobia Stph. 417. Boreata Hb. (3255) Mam tylko dwa (j(j z początkiem I. 06. przy lampie złowione, zresztą nie widziałem ich, ani nie znalazłem © 8. Brumata L. Bardzo pospolity szkodnik, zwłaszcza na drzewach owocowych, występuje od początku XI do połowy na- wet XII. eorocznie. Bezskrzydłe Q Q możnaby nader łatwo łowić na opaski z lepem, przez coby w rótkim względnie czasie można wyniszczyć a przynajmniej bardzo ograniczyć tego szkodnika. Eucosmia Stph. 419. Undulata L. (3270) W lasach ale rzadka, w pierwszej połowie Sab najpóźniej około 19. VII; w r. 08. także przy lam- pie łowion Triphosa Stph. 420. pis L. (3259) Przez parę dni z końcem VIII i z po- czątkiem IX. lampie zwykle, lub w lesie; wyjątkowo raz już 31. VIL 05. ry. p yO JJ J Lygris Hb. 421. Testata L. (3292) Podhorce, przy lampie w ostatnich dniach VIII, przez krótki tylko okres czasu, wyjątkowo erii do polowy IX, gdyz raz be? weale świeży okaz 12. 422. Populata L. Tylko w lasach i na łąkach leśnych w oko- liey Skolego, głównie około pierwszej połowy VII, raz jeden okaz dosyé starty 28. VIII. 02. na Zełeminie. Larentia Tr. 423. Scene L. (3 z lasach spotykana, od końca Udo jakie = (3300) Często w lasach spoty d 424. Ocellata m d Przy lampie weale ezesta w VIII, Bewer ibn KML 425. CSC m. "a Zdaje się nader rzadka, złowi- łem bowiem przy lampie jeden okaz 5. VII. 03., any 18. VII. 08. 426. Variata Schiff. (3306) Częsta zarówno p rzy lampie, jak iw okolicy Skolego, na Magurze 5. VII, na Zeleminie 38. VIII. ; tutaj zwykle w drugiej połowie VI, lecz także pojedyńczo metido VE Ma IE>Z gąsienicy znalezionej na lipie w nan ü az wylągł sie 26. V. Dosyć zmienna i to głównie eo barwy à skrzydel; mam okazy całkiem ciemne obok tak jasnych, iż robią co do tła wrażenie zupełnie startych. 14 JULIAN BRUNICKI Variata ab. Stragulata w (3306 a) Jeden okaz złowiony w lesie w Bereżnicy 4. VII. 427. Siterata Hufn. (8813) Przy lampie w Podhorcach, w dru- giej połowie IV. i 1. V., oraz w drugiej połowie IX. Ludzaco po dobna do: 428. Miata iy dr Te łowię również w Pödhörekeit przy lampie: 16. IV. 2. VIL. = 429. (dbaja Hih. (8319) W Podhoreaeh przy lampie nie rzadki, również w okolicy Skolego, na Korezankach fla = z krzaków 21. VL i 7. VII, przy lampie tutaj zwykle aż w IX. iz po A X. ab. Perfuscata Hw. oz a) Jeden okaz w Podhoreach przy been złowiony 30. VIII 07. 430. Firmata Hb. amy A a dwa okazy w Podhoreach przy lampie zlowione 16. i 05. 431. Viridaria F. (3383) Ee leez okazy ladnie ubar- wione rzadkie. Wszędzie na dołach płoszona w lasach i łowiona przy lampie w Podhorcach w drugiej połowie VI i z początkiem VII, potem w końcu o. i w pierwszych dniach IX; wówczas mniej obficie występuj 432. Fluctuata E (3344) Jedna z aajpospoliasyed wei zdarza się już w pierwszych. dniach czerwca, zwykle nak do- piero od poezątku VII a około połowy IX znika ARE in 433. Vespertaria Bk. (3360) Rzadka, przynajmniej en mi się tylko 8 okazy i to nie świeże, dostać między 8. VII. 6. IX. do lampy zwabione. 434. Montanata Schiff. (3363) Częsta w lasach, zwłaszcza mo- hos krzejszejszych olchowych i dębowych, około połowy VI; znajdy- ` wałem ją jednak w Podhorcach w lesie już 28. V. a na Korezance w Skolem dopiero 21. VI. 435. Suffumata Hb. (3367) Bar przy lampie w różnych R ezasu, bo 12. i 26. V, 29. V, 28. VIL 1 24. V 486 Quadrifasciari ia CL (33 68) "Bardzo ezesta pray lampie w Podhorcach, 10. a zwykle około połowy VII najwięcej widy- wana, po 22. VII. rzadka. 437. tale o (3369) Najpospolitsza z całego rodzaj - paz przy lampie jak i w lesie, ogrodzie i t. d. Pierwsze okazy IV, potem w początku V, w połowie VI od końca VÍ do: Ge VII. er dosyć zlatany okaz z 4. -VIIL przypomine żywo ab. Spadicear a Bkh. 438... Pomoeriaria id. 3373) Rzadsza i nie co roku równie ` liczna, głównie w A an i Strzałkowie, między druga ` połową IV.a plncwésy a dniami VII. — 2. V. 07. zlowilem w le : w dzień parke in cop. «PIS MOTYLI 15 439. Designata ‚Rott. (3374) Rzadka; mam tylko okazy nie- świeże, przy lampie złowione, 31. V, 7. VII, 31. VII, 9. VIII. 26. IX. 440. Fluviata Hb. (3378) Rzadka przy lampie 28. VIL 06. i 30. VIII. 07; prócz tego trzy okazy przypominające en. Hb. z 12. VIL, 19. . VIII. i 9. X. 05. 441. Vittata Bkh. (3379) Wlaseiwie nie rzadka, ale nie roku liezna, przy lampie lowiona 1. VI, 21. VI; 14. VIII, 21. VIII ezestsza niZ w pierwszym okresie. 442. Dilutata Bkh. (3380) Rzadka, dostałem ją tylko między 9. X. a 2. XL. w roku 05. zawsze tylko w okazach pojedyńczych latającą. 443. Verberata Se. (3398) Mam tylko jeden okaz liehy, zlo- wiony 28. VIII. 02 na Zeleminie w Skolen 444. Cuculata Hufn. (3432) Tylko jeden okaz z Podhorzee, zlowiony 5. I. 04. 5. Rivata Hb. Jeden tylko okaz, złowiony w Podhorcach 26. V. 07. wraz z Lar. Montanata i innemi w lesie. 446. Sociata Bkh. (3437) Bardzo pospolita w lasach w połowie i ku końcowi V, w początku VII i potem znowu sporadycznie w ciagu VIII. 447. Unangulata Hw. (3438) Częsta w lesie i przy lampie od 20. V. 18. do VI. i znowu od 23. VII. do 6. VIII. 448. Picáta Hb. (3439) Nie częsta, przy lampie z końcem V. i z początkiem VI, potem w końcu VH, wyjatkowo, zdaje sie, jeden okaz 25. VIII. 07. 449. Albicillata L. (3442) Nie częsta, przy lampie i w lesie w E ees i w Bereäniey, 31. V, 19. VI, 20. VIL. i 16. VIII. 450. Lugubrata Stgr. (3444) Skole, dzial "Oud ylów, na zrebie i w lesie 16. VI. 08., nieliczna. 451. Tristata E. (3449) Pospolita wszędzie w lasach i zaro- slach, tak na dołach, jak na podgórzu i nawet dosyć wysoko w na- szych górach, w ciągu V, mniej już w końcu VI, około 22. VII 1 znowu częstsza w V 452. Luctuata Hb. (6480) = tylko jeden okaz, złowiony w Podhorcach w lesie 28. wnocześnie z poprzednią, do której jest łudząco ee et, mi stwierdzić, czy jest ta rzadką, czy też nie można na pierwszy rzut oka w lesie rozpoznać jej od Lar. trist 453. Molluginata Hb. (3454) Tylko jeden okaz z lasu "e Be- reżnicy, złowiony w zaroślach na zrębie 31. 07. 4. Seier? v. Turbaria Stph. (3455 a) Rzadka; mam tylkó dwa okazy z 8. V. 455. ieh L. (3456) Częsta w lasach i zaroślach, oraz przylatuje chętnie do lampy, od połowy VIL do końca VIIL 456. Adaequata Ga (3464) Tylko jeden okaz przy lampie w Podhorcach, 5. VI. 16 JULIAN BRÜNICKI 401. Albulata Schiff. (3465) W a. górskich i na pod- górzu o wiele pospolitsza niż koło ec, przez całe lato międy 14. VI. a 3. X. łowiona; w mine 17. VI. 07. znalazlem na ee między lasami nad wsią od strony wschodniej nader liczne okazy popołudniu i wieczorem latające, gdy je, chodząc, wy- płaszałem z zarośli Alnus incan 458. Testaceata Don. Si ot tylko dwa okazy z - w Podhorcach, z 22. V. i z 459. Obliterata Hufn. Gate: Bardzo częsta w lesie i przy lampie w Podhorcach, między 22. Vos dr VE nastepnie wieda 4. VII. a 22. VIL Nader zmienna co 86 intenzywności zabarwie- nia; mam i widziałem okazy całkiem aż brązowe obok prawie świeżych niby brudno gliniasto żółtych. 460. Luteata Schiff. (3475) W Podhorcach rzadka przy lam- pie, w lesie, a zwłaszcza na brzegu od strony łąk częstsza między 22. V. a 5. VII. 461. Bilineata L. (3481) Pospolita w lasach, głównie na dołach, raz tylko znaleziona w Skolem; tu lata od poło wy VI. do połowy VIII. Mam kilka okazów o nader ciemnych liniach na przednich skrzydłach. 462. Sordidata F. (3485) Nie częsta, w Podhorcach i Bereżniey między 16. VII. a 6. VIII. Obok formy głównej mam jeden okaz ab. Infuscata Stgr. z bereżniekiego lasu, złowiony 5. VII. 463. Autumnalis Ström. (3486) Jeden tylko okaz zlowiony przy lampie w Podhoreach 15. VI. 07., a w Ławocznem na łą ach leśnych 17. VI. = kilka sztuk dostałem, w tych miejscach, gdzie latały Lar. albulat 464. Ca re HS. (3488) W Podhorcach przy lampie 31. VII i 14 VIIL 07; w lesie podhoreckim już 23. VI. 07. 465. Cor rylata Thnbg. (3491) W Podhoreach przy lampie i w lesie, 28. V. do 6. VI, potem raz 18. VIII. 466. ee Hb. (8484) W lesie podhoreekim i przy lampie; między 16. VI. 467. Rubidata F. (8502) Zdaje się "ra: rzadką. bom ją zło- wił tylko dwa razy przy puer ie 30. VI. II. 468. Com 3503) W odios do lampy często to nad- latuje, od 1. VII. do połowy VIII. Raz na wycieczce na e Zelemin skolski 28. VIII. spotkałem pod szezytem mnóstwo okazów zu pełnie złatanych i poniszezonych. Asthena Hb. 469. Candidata Schiff. (3505) Zwykła w lesie i przy. n w końeu V. i do połowy VL, wyjątkowo w pierwszych dniach. vn SPIS MOTYLI 17 Tephroclystia Hb. 410. Oblong ph Thnbg. (3511) Dość ezesta przy lampie, 12. V. około połowy VI i znowu w końcu VII; w roku 02 nawet az 2. IX. 471. RER: F. (3520) Nie rzadka przy lampie. 18. VI, 2—6 VII; najwięcej jednak około drugiej połowy VIII. 412. Pusillata F. (3535) Przy lampie w Podhoreach od 12 do końca V.; w Skolem na EGER t RR V. 08. nader licznie spotykana i wypłaszana w lesie i ach. 473. Venosata F. ke. ) Mam dk Jódóń okaz złowiony przy lampie w Podhoreach 15. 474. Egenaria HS. (3661) Te egz., oznaczony przez p. dr. Klemensiewieza z dodatkiem ?, złowiłem rzy lampie 1. VI. 07. 475. Assimilata Cl. (3559) W bee. ern przy lampie 10. VII i 21. VIII, oraz w lesie 22. V. 476. Denotata Hb. (3563) Przy usd 5 egz. d. 7. VIII. 08. 477. Albipunctata Hw. (3567) Nie rzadka przy lampie 23—28. V, 29. VII. 9. VIII. B vis Vulgata Hw. (3569) Przy lampie miedzy 12. V. a 6. 419. Virgaureata Dbld. (3571) Przy lampie 11—16. V. 07, 1—19. VI 08. 80. Veratraria HS. (3591) Mam z niej 3 egz. przy lampie lowione: 7. VIII. 04, 6. i 7. VIL. 481. Milit 1 c (3603) Z przypadkiem znalezionej po- ezwarki wylegla, 1 E 482. Sg Bi. (8604) Nie rzadka, przy lampiei w lesie od polowy V. do polow ab. Aequistrigata Stgr. Jeden okaz przy lampie 17. VI. 07. vi E Semigraphata Brd. (3608) Jeden okaz przy lampie 13. 484. Plumbeolata Ki (3623) Nie rzadka. Podhcrce, las 4. VI. 06.; Bereżnica, las 12. VI. 06.; PSEM łąka leśna 5. VI. 07.; Podhorce, przy lampie = VI, 2— -10. VII. ee Pygmaeata v. Zibeliniià Chr. (8681 eg Lawoezne, na łące 07. 486. Innotata Hufn. (3636) Podhorce, przy lampie: 23. V. 08, 1. VI..01; 20; VII. 08, 7. VIII. 08. — v. Fraxinata Crewe. (8636 b) Podhorce, przy lampie 7. i'9. VUE 481. Dodoneata Gn. (3648) Podhoree, przy lampie, 23. V. 08. 488. Exiguata Hb. (3650) Oba moje egz. zlowione tu przy lampie, 19. V. 06. i 93. V. 08. 489. Sobrinala Ah (3656) Mam trzy egz. przy lampie zło- wione, 31. VII. 06.; 6. VIII. 05.i27. VIII. 08. Spraw. Kom. fizyogr. T. CH Dział IL : 18 JULIAN BRUNICKI Chloroelystis Hb. VI do — ab. Subaerata Hb. (3660 a) Przy lampie 21. VI. 07. ab. Nigrosericeata Hw. (2660 e) Również przy lampie 22. VI. 06. i 18. VIE 07. 491. Chloerata Mab. (3662) Podhorce, przy lampie 22— 2h VI. 07. Skole, Korezanki, łąka leśna 7. VII. 07. silnie zlatany okaz. Boarmiinae. Arichanna Moore. 492. Melanaria L. (3691) Podhorce, głównie przy lampie; 26 i 27. VII. potem do 7. VIII. 08. widywałem, razem około 40 egz. przeważnie fd Abraxas Leach. sach, lecz nie pr tak licznie cb SZ kodę wa dowych mogła wyrządzać. Przy lampie między 15. VII. a 19. VIII. 494. Sylvata Se. (8698) Bardzo rzadka, mam tylko dwa um /IL. 08. typowymi, moje są T VII. — ab.: Negro de nh (3100b) Okazy znaeznie rzadsze od poprzednich i mające plamki niezupełnie złączone w przepaski w ścisłem tego słowa znaczeniu, 12. V. 03. i 17. VI. 04. 496. Adustata Schiff. (3701) Weale nie rzadka przy lampie i brzegami lasów nad wieczorem, najwcześniej 25. VI. 06., zwykle dopiero od 7. VII. do 20. VIII. Bapta Stph. 491. Bimaculata F. (3103) Nie nadmiernie rzadka przy lam -— pie, od 5. do 15. VL; około 18. VI. już silnie zlatana. : 498. Temerata Hb. (3104) Jedyny mój egz. zlowiony 1. VÍ 07. przy lampie. Stegania Dup. 499. Cararia Hb. (3709) Jedyny okaz przy lampie złowiony 30. VI. 07. 490. Rectangulata L. (3660) Nie rzadka przy lampie, od 19. 6. VII. X SZT RI. SPIS MOTYLI 19 Deilinia Hmps. 500. Pusaria L. (3713) Częsta przy lampie i w lasach, od 22. V. do 22. VI. 501. Exanthemata Se. (3714) Nie rzadka przy lampie i w la- sach; w łozach nad rzeką Stryjem w Wierczanach; w ciągu lata od 23 V. do 16. VIII. w rozmaitych widocznie generacyach. Numeria Dup. 502. Pulveraria L. (3715) Częsta przy lampie i w lasach, na rzadko drzewami porosłych, silnie zatrawionych miejscach. od 9. V. do 18. VI, potem około połowy VIII. Również na Zełeminie i na Trościanie w ciągu VIII. 508. Capreolari ia F. (3716) Mam tylko dwa dosyć liche okazy, pierwszy złowiony 16. VIL w Podhoreach przy lampie, drugi sil- nie zniszczony 28. VIII. na Zełeminie. Ellopia Tr. 504. Prosapiaria v. Prasinaria Hb. (3720) Przy lampie w Pod- horcach. Mam tylko dwa okazy, z 7. VIII. 04. i 22. IX. 06. Metrocampa Latr. 505. Margaritaria L. (3728) Mam również tylko dwa okazy, przy lampie złowione, a to z 14. i 30. IX. 06. Ennomos Tr. 506. An Wernb. (3725) Nie rzadka przy lampie mie- dzy T Aen IX. einen Hufn. ab. Infuscata Stgr. Nie rzadka, przy kope Ee 20. VII. a 8. IX.; w Bereżnicy w lesie 20, VII. 03. 508. Alniaria L. Dosyć częsta, przy lampie od 16. VII. do 6. VIII. 509. Fuscantaria Hw. M © Najczęstsza z wszystkich, przy lampie od 6. VIII. do 510. Erosaria ab. A Hb. (3730) Rzadka, przy lampie 2. i 9. VII. Selenia Hb. ee Esp. (3733) Nie rzadka na wiosng, miedzy 12. Ivi 5 zwłaszcza około 18—22. IV.; natomiast o wiele rzadszą Ser, — gen. aest. Juliaria Hw. (3733 a) Z gąsienic oc is 20 JULIAN BRUNICKI ze złowionej Q wychowałem tylko jednego typowego $, na wol- ności nie złowiłem "jednak nigdy ża 512. Tetralunaria Hufn. "(8 3185) Znacznie częstsza. na wiosnę, przy indi: nawet liczne Q Ọ widuję Geen 18. IV. al. 5 w lecie natomiast widziałem tylko SZ form: — gen. aest. Aestiva Stgr. Łowione przy ampie: między 15. VH a 6. VOL Therapis Hb. 513. Evonymaria Schiff. (3735) Posiadam tylko edi silnie zlatany i uszkodzony okaz, ulowiony w lesie w Podhorcach 26. VH 02 Gonodontis Hb. 514. Bidentata Cl. (3743) a. tylko jeden, blady i dosyć zlatany okaz, przy lampie 23. Himera Dup. 515. Pennaria L. (3746) ) Przy świetle niezbyt rzadkie między 28. X. a 6. 4 z gąsienicy wychowałem okaz SJ mniejszy 0 łowionych, za to o wiele ciemniej ubarwiony, chociaż i łowione nie są blade. Angerona Dup. 516. Prunaria L. (3754) Weale nie rzadka, zwlaszeza po brze- gach lasów około zachodu słońca. Zwykle i najliczniej w drugiej Bał VI. Na Magurze za Skolem niezły okaz 5 — ab. Sordiata Fuessl. (3754 a) Rzadsza Sino, pojawia sie w tych samych miejscach i o tym samym ezasie eo forma glówna. Ourapteryx Leach. 517. Sambucaria L. (3757) Nie rzadka przy świetle, lecz trudno dostać okazy nieuszkodzone. Pojawia się już około 22-—20. VL, najliezniej miedzy 8. a 14. VII. Eurymene Dup. 518. Dolabraria L. (3760) Nie rzadka, zwykle przy lampie, miedzy koncem VII a polowa VII. Zowilem okaz ładnej 9 J już VI. Opisthograptis Hb. 519. Luteolata L. (3761) W ostatnich dniach V. nie rzadka, — lata dosyć wcześnie wieczorem, nie co roku równie liczna. i j (ep Sep ED EE Z SKS Sr YE sc EEE CENA E SPIS MOTYLI 21 Epione Dup. 520. Apicaria Schiff. (3763) Nie pospolita przy lampie miedzy 6. a 17. VII. Wyjątkowo okaz złowiony 30. IX. 07. 521. Parallelaria Schiff. (3764) Nieco częstsza niż Dees "Es przy lampie między 6. a 23. VII, lecz zdarza się i późni 522. RE Hb. (3765) Nie rzadka przy huie; w lesie w Bes zwłaszcza wilgotnych, częsta, od 12. V. do 6. VI. Hypopleetis Hb. 523. Adspersaria ab. Sylvanaria HS. (3769 a) Nie częsta, w różnych okresach lata, bo 2. V. i między 13. a 26. VII. Venilia Dup. 524. Macularia L. (3113) W lasach i zaroślach bardzo pospo- lita; nieraz idąc, równocześnie parę się wypłasza, zwłaszcza w dru- giej połowie V. Oka azy z lasów górskich łowione nawet w drugiej połowie V. są znacznie jaśniejsze niż tutejsze Semiothisa Hb. 525. Notata L. (3782) Przy lampie, pojedyńczo ale nie rzadko między 18. VI. a 8. VIII. 526. Signaria Hb. (3785) Przylatuje do lampy w drugiej po- łowie VI. i w pierwszych dniach VII. W Ławocznem znalazłem ją na łące 17. VI. 07.; również w Skolem na Korczankach 17. VI. 08. 527. Liturata CI. (3790) Wcale nie rzadka przy lampie w Pod- horeaeh między 15. VI. a 9. VIL; w Berezniey w lesie 4. VII. 06. okaz zupelnie zniszezony. W Skolem, Korezanki, 17. VI. 08. Hybernia Latr. 528. Leucophaearia Schiff. (3797) Od 19. III. do 24. III. 06. byly, naturalnie samee, przy lampie bardzo pospolite; widzialem po- jedyńcze 26. III. 08. i 21. IV. 07. 29. Aurantiaria Esp. (3798) Pospolite przy lampie miedzy 9. a 23. X. 05; w późniejszych latach nie widziane, prawdopodobnie wskutek złej do łowienia pory 530. Marginaria Bkh. (3799) Rzadsza, 19. III. 06., 26. III. 08. ý XE Defoliaria Cl. (8802) Niezbyt częsta, między 21. Mo a Z. Obscurata Stgr. (Zdaje się to samo, co Ferruginea Gump.) ena, a) Bardzo rzadka: mam tylko dwa g'g, złowione przy lampie 23. X. 05. 22 JULIAN BRUNICKI Anisopteryx Stph. 532. Aceraria Schiff. (3807) Nader rzadka: mam tylko je- dnego cf złowionego w Podhorcach przy lampie 23. X. 07. 533. Aescularia Schiff. (3809) Pospolity motyl, jak u popri dnich gatunków tego i poprzedniego rodzaju tylko ZZ, przy lam- pie, już 19. III. 06. potem w końcu III Phigalia Dup. 534. Pedaria F. (3812) Nie rzadka, przy lampie między 19. III. IV. SE Biston Leach. 535. Hispidaria F. (3814) Tylko JJ, nie rzadkie przy lam- pie około drugiej połowy i końca III 536. Pomonaria Hb. (3816) Zdaje się nader rzadki; mam wre fe 5 os z gasienic wyhodowane; wylegly mi sie przezimowane GC Hirtaria Cl. (3825) Nie rzadki; w roku 05. już między 13. a 19. III. latały SG; 24. III. było ich j już mało; potem znowu 16. IV. QQ mam dwie, jedną znalazłem w ogrodzie w Podhor- cach 12. IV. 06. na drodze pod drzewami, drugą 5. V. 07. w lesie na buku. około 21/, metra wysoko nad pd kirg i zdobyłem. 538. Strataria Hufn. (3826) Mam tylko gg, między 12. a 24. IV. przy świetle łowione. Są wówczas CET. ezeste. Amphidasis Tr. 539. Betularia L. (3832) Częsty motyl, lowie go przy lampie i znachodzę nieraz w ogrodzie na pniach spoczywającego, między 14. VI. a 31. VII. Lata dosyć późno w nocy. Boarmia Tr. 540. Cinctaria hu (3874) Częsta, w drugiej połowie IV. iw Eer dni Kë ab. Co Ke Dup. (3874 a) O wiele rzadsza, lata w V. 541. Secundaria Esp. (3882) Zdaje się nader rzadka, bo, RAT tylko jednę ©, złowioną przy lampie w Podhorcach 4. IX. 0 542. Ribeata Cl. (3883) Tylko dwa okazy, jeden, z En z lasu 20. VIL; drugi ze Skolego. w pokoju na oknie znale- ziony 18. VII. d 543. Repandata L. (3891) Weale nie rzadka; w Podhoreach przy lampie między 27. VI. a 10. VIL; w Korczynie w lesie rzadkim 17. VIL SPIS MOTYLI 23 kepandata var. Maculata Stgr. Ts r^ Mam tylko gg“ z Podhorzec z 21. i z Bereżnicy z 27. 544. Hoboraria epes (3894) Przy ede w Podhorcach nie rzadkie; SS przeważają. W czasie od 18. VI. do 15. VII. 545. era F. (3895) Mniej ezeste, w pojedynezych oka- zach przy lampie między 23. V. a 9. VIII. 546. a Hufn. dici Dosyć częsta przy świetle, między 26. VI. a 12. VII; potem znowu w mniejszej ilości około 10. IX. 547. Fran Hb. (3901) res rzadka; mam tylko jeden okaz na pniu drzewa w ogrodzie znaleziony 23. V. 06. 548. Yid piegi Hb. (3908) Częsta przy świetle między 11. a 22. IV. i drugi raz z początkiem VII. W Jamelniey złowiłem pa łące leśnej blizko rzeki Stryja 14. V. 06. zupełnie zlataną Q. — ab. Defessaria Frr. (3908 a) O wiele rzadsza; mam 3 okazy S 11.1716: TW. 06. oraz TV OT 549. Luridata Bkh. Ser Przy świetle w rozmaitych porach, bo 16. V, 26. 12. VI, ug Punctularia Hh. (8910) Dosyé ezesta, miedzy 16. IV. a A. V.06. — W niektórych latach, n. p. 08, była prawie pospolitą. Gnophos Tr. 551. Obscuraria var. Argillacearia Stgr. (3931 b) Mam tylko dwa okazy złowione na łąkach leśnych na Troseianie 7. VIII. i w Tysoweu 18. VII. 552. Dilucidaria Hb. (3964) W Skolem, na Korezankach w le- sie 1 na gęsto porosłych leśnych łąkach 7. VII. 07. Fidonia Tr. 553. Roraria F. (3997) W Strzałkowie na łące leśnej 29. VI. 07. Ematurga Ld. 554. Atomaria L. (4000) Pospolita w Podhore ach w lesie vi? lampie 22—25. VI. i 5. VII. Skole: Korezanki 25. V., 21 € ME Bupalus Leach. 555. Finiarius L. (4001) p Apos dwa gd, złowione przy a w Podhorcach 6. i 13. Thamnonoma Ld. 556. Wauaria L. (4013) = rzadka przy lampie, zwykle około 5—10. VII: oraz 30. VII 24 JULIAN BRUNICKI 557. mes Thnbg. (4018) W Podhorcach przy lampie rzadka, 18. i 21. VI; w Skolem na Korezankach wieczorem u brze- gów lasu i lak leśnych porosłych 17. VI. i 7. VII. 08. bardzo pospolita. Diastietis Hb. 558. Artesiaria F. (4019) Podhoree, przy lampie 30. VI. 07. dwie Q C. Phasiane HS. 559. Petraria Hb. (4023) Niezbyt rzadka; w Podhorcach przy lampie i w lesie i29. V; w Berezniey w lesie 16. V. 08. 560. Clathrata L. (4032) W lesie i przy lampie nader pospo- lita, głównie między 12. a 25. V., potem od 24. VII. do 25. VIII. mniej liczna. Nader zmienna w ilości i rozmieszczeniu czarnego rysunku. Scoria Stph. 561. Lineata Se. Ni Nie rzadka, w lesie na łąkach w tra- wie od 28. V. do 1. Aspilates Tr. 562. Formosaria Ev. (4071) Bardzo rzadka; raz tylko 15. VII. 04. złowiłem przy lampie dwa okazy. Nolidae. Nola Leach. 568. Cucullatella L. (4103) Nie częsta, przy lampie, między 4. a 19. VII. 564. Strigula Schiff. (4105) Rzadka przy lampie w Podhorcach — między 18. a 27. 565. Confusalis HS. (4106) Stosunkowo najpospolitsza z tej grupy, przy świetle łowiona między 28. IV. a 12. V; prócz tego w Berezniey 16. V. 08. i w Skolem na Korczankach 25. V. 08. 566. Ce > Hb. (4117) Rzadka: tylko przy lampie 27. VI 06. i 14. VII. Cymbidae. Sarrothripus Curt. 567. Revayana Se. (4126) Przy lampie częsta; bardzo zmienna co do ubarwienia. Głównie między 26. VI. a to 19. VII, pojedyń” SPIS MOTYLI 25 czo też 28. VII, 2. VIII, nawet 22. IX. 06. Taksamo wyjątkowo 24. III. 06. kevayana ab. Dilutana Hb. (4126 b) 6. VII, 28. VII i 30. VIII. 07. — ». Degenerana Hb. (4126 d) 28. VII. 07. a. piekna forma ab. Ramosana Hb. (4126 d) 11. VII. Earias Hb. 568. Clorana L. (4136) Pojedynezo miedzy 20. V. a 19. VII; potem miedzy 5. a 26. VIII. 06. Lieznie nigdy sie nie okazuje. Hylophila Hb. 569. Prasinana L. (4141) Raz zlowiona 6. VIIL 05.; wogóle rzadka, dopiero między 25. V. a 9. VI. 08. kilkanaście okazów di QQ przy lampie złowiłem 570. Bicolorana Fuessl. (4142) Feng gatunek; zlowilem tylko dwa okazy przy lampie a to 27. VI.i 4. VII. 06.; w r. 08. równo- cześnie z poprzednią parę okazów. Arctiidae. Arctiinae. Spilosoma Stph. 571. tns en Bardzo rzadka, złowiłem tylko dwie 29, 24. V. 06. 572. Te Ge ca Nie częsta przy lampie; 20. V. 06, potem między 1. VI. a 7. VII. pojedyńcze okazy. 513. o Esp. (4163) Dosyć częsta przy lampie, mię- V. p- dzy 21. y, YE potem sporadycznie pojedyńcze okazy n 10. VIL i Be 574. Urticae Esp. (4164) Nie rzadka przy lampie. między 4. VII. a 24, IX.; w lesie w Podhorcach znaleziona 24. V. 06. Phragmatobia Stph. 4 575. Fuliginosa L. (4168) Pospolita od polowy VII. do po- lowy VIII. przy lampie. Miedzy typem okazy zblizajaee sie do Fervida Stgr. Parasemia Hb. 576. Plantaginis L, (4177) Nie rzadka w lasach. Wszystkie ©, jakie widziałem i mam, są typowe, podczas gdy wszystkie 26 JULIAN BRUNICKI dd należą do v. et. ab. -j Hospita Schiff. (4177 a) zarówno tu jak w górach. Lata od połowy VI. do połowy VII. Między oka- zami jeden z 18. VI. 04. ze Strzałkowa ma skrzydła przednie o przeważającej barwie czarnej, lecz z rysunkiem normalnym bia- łym choć mniejszym; natomiast skrzydła tylne czarne, z szeroką białą przepaską na zewnętrznej połowie, do brzegu wewnętrznego nie dochodzącą, na niej trzy czarne plamy: mała tuż przy brzegu przednim, dwie większe dalej. Przepaska biała nieco rozszerzona w miejscu, gdzie na niej są owe dwie czarne plamy większe. Bia- łość na przednich skrzydłach z silnym odcieniem ezerwonawym Diaerisia Hb. 577. Sanio L. (4186) Pospolita od 24. V. do końca VI. w la- sach i na lakach; na Magurze znaleziona 5. VII. Aretia Schrk. 518. Caja L. (4201) Bardzo ezesta, w lesie i przy lampie, od polowy VII. do poezatku VIII. 579. Aulica L. (4207) Znalazłem raz uszkodzoną Q w Ja- melnicy na ziemi na łące porosłej krzakami nad rzeką Stryjem; dala mi kilka jaj, lecz nie udało mi się wychować gąsienic, chociaż z początku dobrze się odżywiały liśćmi Achillea Millefolium. Pericallia Hb. d 580. Matronula L. (4241) Bardzo rzadka; mam 5 okazów, 3 z tych pierwszy „znaleziony na trawie łąki leśnej w Strzałkowie popołudniu 4. VII. 04, następnie przy lampie, późno, około 12 w nocy, 21. VI. 06, 18. VI. 08. 7. VII. i 15. VII. 04. Tylko jeden + okaz wzorowy, reszta typu: ab. Haliciaca Schille, bez dolnej plamki | na przednich skrzydłach. a Callimorpha Latr. 4 581. Dominula L. (4245) Bardzo częsta w lesie, na zrębach — i łączkach leśnych, mniej więcej między 1.a 7. VII; w Korczynie 33 VIE 4 582. Quadripunctaria Poda. (4248) Obeenie nie znaleziom? | nigdzie, mam dwa okazy tu złowione około roku 1880. E Mipoerita Hb. 583. Jacobaeae L. (4255) Podhorce, na brzegu lasu 6. VI 1880; 1 od tego czasu nie złowiona ani widziana, aż przy lampie 8. VI. 01. > SPIS MOTYLI 37 Lithosiinae. Wiltochrista Hb. 584. Miniata Forst. (4266) Bardzo częsta przy lampie, 21. VI. 06, głównie jednak między 7. VII. a 30. VI. Endrosa Hb. 585. Irrorella Cl. (4278) Libochora 31. VII. 03.; Podhorce, przy lampie 29. VI, 28. VII, 12. VIII. 07. Cybosia Hb. 586. Mesomella L. (4282) T przy lampie w Podhorcach, 22. VL 29. VI, 14, VII, 5. VIII Comaela Wlk. 587. Senex Hb. (4286) Nader rzadka; złowiłem przy lampie w Podhorcacach tylko dwa okazy, a to 14. i 24. VII. 06. Gnophria Stpb. 988. Rubricollis L. (4289) Dosyć częsta; przy lampie w Pod- en około 27. VI. do 9. VII; na Magurze 5. VII; w Tuchli : VE 06. Veonistis Hb. 589. Quadra L. UR Y Częsta przy lampie w Podhorcach, 29. VI, 14, VIL 6. VIIL 5 í Lithosia F. | 590. Deplana Esp. (4292) Skole, Korezanki, na łące leśnej, X. jedyny okaz, jaki posiadam, złowiony 7. VII. E Griseola Hb. (4994) Nie częsta; przy lampie w Podhor- cach 24. VIL 6. VIII, 3. IX. Bereżnica, w lesie 4 VII. 06. 592. Co omplana L. (4299) Kane od poprzedniej, przy lam- pie w Podhoreach 7. VII, 28. VII. 4, VII. 06. 593. Lutarella L. (4306) Basie: mam tylko trzy okazy, dwa z 31. VII. 06, jeden z 7. VII. 08; wszystkie przy lampie w Pod- horeach. 594. Sororcula Hufn. (4311) Najezestsza z calego rodzaju, = lampie między 9. a 29. V., głównie w roku 1907. 28 JULIAN BRUNICKI Pelosia Hb. 595. Muscerda Hufn. (4314) Nie bardzo rzadka przy lampie i w lesie, zwłaszcza strącana z gałęzi starych drzew. Między 23. VI. a 30. VII. Zygaenidae. Zygaena F. 596. Purpuralis Briinn. (4323) Częsta w lasach i na łąkach podleśnych, w Podhorcach między 4. a 17. VII, na Magurze 5. VIL w Skolem 17. VII, na Korczankach na łące „Kamienista* + VE OL — ab. Pluto O. (4323 b) Nieco rzadsza od typu; w Bereżnicy 4—17. VIL 07, na Korczankach w Skolem („Kamienista) 7. VII 08, na łąkach w Tysowcu 18. VII. 03. 597. Meliloti Esp. (4346) Zdaje się rzadka, bo mam tylko dwa okazy, jeden z Bereżnicy z 4. VII. drugi z Podhorzec z 14. VII; oba na łąkach na kwiatach złowione. 598. Lonicerae Scheven. (4350) Jedyny mój okaz ee na łące górskiej na Czudyłowie w Skolem 14. VII. 08. popołudniu, równocześnie były dosyć liczne Z. Purpuralis i Purpuralis ab. Pluto, oraz: 599. Filipendulae L. (4352) Na łąkach i brzegach lasów na dołach bardzo częsta, w górach natomiast raz tylko ją spotkałem; — w Podhoreach, Berezniey i t.d. między 10. a 25. VII. Skole, Cr —— dyłów, na łące 14. VII. 3 600. Ephialtes ab. Athamanthae Esp. (4358 f) Mam tylko dm — okazy, jeden z Podhorzee, na łące podleśnej wilgotnej zlowiony — silnie zlatany 18. VIII. 02, a drugi z podobnej łąki w Bereżnicy, © 2. VII. 07. 3 Ino Leach. 1 601. Statices L. (4414) Na lakach nie ezesta w trawie. miedzy d 10. VI. a 10. VIII; na Trościanie w Sławsku 7. VIII; w Koziowej 18. VII. 03. Najłatwiej znaleźć ją popołudniu i nad wieczorem. Cochlididae. Cochlidion Hb. 602. Limacodes Hutn. (4440) Przy lampie nie rzadka, prócz — tego w gorące dnie, w samo południe przy dębach u brzegów lasu w miejscach zacisznych pląsająca w słońcu nader szybko ruchem ` RE ERE Bann aa gne PP WEN SPIS MOTYLI 29 podobnym do pląsów komarów, między 14. VI. a 18. VII. Mam okazy (jj bardzo jasne i w rozmaitych odcieniach aż do prawie ciemno brunatnych. Q Ọ rzadkie. Psychidae. Pachytelia Westw. 603. Unicolor Hufn. (4450) Mam tylko jg uzyskane z wy- chowanych gąsienie, które znajduję często na leśnych trawach, w połowie VI; lęgną się łatwo między 28. VI. a 10. VII. Sterrhopterix Kirb 604. Hirsutella Hb. (4488) Mam kilka JS złowionych przy lampie, w ciągu VI. nie znalazłem jeszcze nigdy dobrej gąsienicy, zdatnej do wychowu. Epichnopterix Hein. . 605. Pulla Esp. (4513) Niezbyt częsta; mam też tylko fd, łowione na łączce leśnej w Podhoreach nad wieczorem między 9. a 29. V, w Skolem na łące na Korezankach 25. V. 08, na Czu- dylowie 19. VI. 08. Sesiidae. Troehilium Se. 606. Apiforme Cl. (4532) Dawniej były częstsze, jak długo topole włoskie tu były przy drogach sadzone; po wyrąbaniu topol znikły i nie udało mi się ich znaleźć tymi czasy. Mam jeden stary, zniszczony okaz złowiony tu na pniu topoli włoskiej przy drodze, 30. VI. 1880, in copula; drugi okaz zupełnie zniszczył sie w ciągu lat. Cossidae. Cossus F. . 607. Cossus L. (4641) Wcale nie rzadki przy lampie między 15. VL a 19. VII; przylatuje jednak dopiero późno, około 11—12 608. Terebra F. Nadzwyczaj rzadki; mam tylko dwa okazy, lampie, pierwszy 21. VIII. 06. a drugi 18. VIII. rz | 08. Zupełnie tak samo się zachowuje jak poprzedni. 30 JULIAN BRUNICKI Phragmataecia Newman. 609. Castaneae Hb. (4713) Bardzo rzadki tutaj motyl; przy- latuje do lampy dosyć późno i od razu siada w cieniu tak, iż go trzeba dobrze szukać, chowa się np. w szpary, włazi do szufłady stołu i tp. byle się schronić. Lata między 25. V. a 1. VI. Mam jeden okaz (7, wyróżniający się znacznie nader ciemnem oprósze- niem przednich skrzydeł. Zeuzera Latr. 610. Pyrina L. (4718) Nie częsta; Q mam tylko jedną, od- - różnia się bardzo podwójną prawie wielkością; (SS są mniej rzadkie 18. VI. 08. złowiłem kilkanaście sztuk (ff, dosyć drobnych. Zresztą lata między 12. VI. a końcem VI; wyjątkowo łowiłem dd jeszcze 12. i 14. VII. Hepialidae. Hepialus Wlk. 611. Humuli L. (4726) Rzadki motyl, chociaż zarośli i chmielu dzikiego tu w lasach i w łęgach nadrzecznych wcale nie brak. Łowiłem ją między 9. VI. a 30. VII. Rzecz dziwna, mam w zbio- rze więcej niż 612. Sylvina L. (4127) Rzadki motyl; mam parę tylko okazów złowionych przy lampie między 17. a 24. VIII. 613. Hecta L. (4743) W Podhorcach i Strzałkowie na brzegu © lasu przy łące, porosłym silnie trawami, pokrzywą i wszelakiem ` ` się to między 4. a 23. VI. Błonkówki pszczołowate (Apidae), zebrane w Galicyi. Podał Jan Śnieżek. E. Dotyehezas zajmował się badaniem fauny pszezól krajowych jedynie Prof. Dr Antoni Wierzejski i ogłosił dwa spisy, jeden w r. 18681), a drugi w r. 18742). .. Ponieważ od tego czasu literatura hymenopterologiczna wogóle, a błonkówek pszezolowatych w szczególności znacznie się wzboga- 1) Przyczynek do fauny owadów błonkoskrzydłych (Hymenoptera). Spraw. Kom. fizyogr. T. II. *) Dodatek do fauny blonkówek (Hymenoptera). Spraw. Kom. fizyogr. T. VIII. . 32 JAN ŚNIRŻEK ciła pracami Schmiedeknechta i Friesego, które ułatwiły oznaczanie gatunków do odróżnienia trudniejszych, przeto skontrolowałem zbiór, złożony przez Prof. Wierzejskiego w muzeum Komisyi fizyogra- ficznej, pochodzący głównie z Galicyi wschodniej, a wyniki tych badań wciągnąłem również do niniejszej pracy. Wreszcie oznaczyłem pszczoły i uwzględniłem nowe dla IS krajowej gatunki, zebrane przez śp. Bolesława Kotulę, w okolicac Lwowa i Przemyśla. Wykaz niniejszy opiera się zatem na zbio- rach, pochodzących tak z zachodniej jak wschodniej części Galicyi, różniących się od siebie pod względem zoogeograficznym, może iee dać obraz fauny błonkówek pszezołowatych całego kraju, jakkolwiek zapewne jeszcze niezupełny. Stosunkowo najlepiej zbadano dotychczas faunę tych owadów w miejscowościach, położonych przy granicy galicyjsko - bukowiń- skiej 1 w okolicy Krakowa, mimo to nie można jej uważać za poznaną dokładnie, gdyż badania odbywały się tu głównie w mie- siącach wiosennych. nie wiele zaś w lecie, z innych zaś miejsco- wości znane są gatunki letnie, a nie zbadane wiosenne. Chociaż zatem w spisie niniejszym wykazano 75 gatunków nowych dla fauny krajowej, a ogólna liczba błonkówek pszezołowatych, zna- nych obecnie z Galicyi, wynosi 215, to przecież należy się spo dziewać, że liczba ta znacznie się powiększy po wyczerpującem zbadaniu lokalnej fauny kilku jeszcze miejscowości, leżącyć w odrębnych krainach geograficznych Galicyi. Rezultat takich ba- dań da nam dopiero obraz całkowity fauny krajowej i może by podstawą do porównawczych studyów. Na teraz mogę tylko zazna” czyć, że fauna Podola galicyjskiego jest bogatszą w gatunki niż zachodnia część kraju. Występują tam gatunki takie, jak Bombus fragrans Pall, B. vorticosus Gerst, Xylocopa valga Gerst., Ceratina E Loewi Gerst., Nomia diversipes Latr. i inne, które naleza juz do fauny południowej, i te w zachodniej części kraju z pewnością odszukać sig nie dadzą, tymczasem o żadnym gatunku, występującym na zachodzie, nie można dziś jeszcze twierdzić, ze na wschodzie 80 niema. Zebrany materyał oznaczałem głównie według dzieł: r O. Schmiedeknecht: Apidae Europaeae. Gumperdae et Berolini 1882—1884. H Friese: Die Bienen Europas. Teil I—VI. Berlin u. Inns- | bruck 1895 — 1901 Lr 9 Jena 1907. A Tylko eo do rodzajów, w wymienionych dziełach jeszcze = opracowanych, musiałem się posługiwać literaturą starszą, dosyć obficie zebraną w bibliotece Komisyi fizyografieznej; Mii > H jednak nie podaję, gdyż uważam to za zbyteczne wobec dzie% Schmiedeknecht: Die Hymenopteren Mitteleuropas- 3 e to EN 2020 WODE. A p BŁONKÓWKI PSZCZOŁOWATE 33 C. G. De Dalla Torre: Catalogus Hymenopterorum hucusque de- scriptorum systematicus et synonymicus, Vol. X. Apidae, Lip- siae 1896. Stosownie do przyjętego dziś pospolicie systemu, rozdzieliłem całą rodzinę pszezolowatych na 14 podrodzin, zebranych w trzy grupy biologiczne. iejscowości, wykazanych w spisach Prof. Wierzejskiego, nie powtarzam przy gatunkach, które sam zebrałem gdzieindziej, przy- taczam je tylko przy tych gatunkach, których nie odszukałem w kraju, lecz znam ze zbioru Prof. Wierzejskiego, co wyraźnie dopiskiem ( Wierz.) zaznaczam. Po nazwie miejseowości podaję liczbę porządkową miesiąca, w którym gatunek łowiony. Gatunki nowe dla fauny krajowej oznaczone są gwiazdką. A. Pszczoły towarzyskie (Apidae sociales). Apinae. Apis L. 4. mellifica L. Pospolicie hodowana w päike kiah s w odmianie zwyczajnej i kraińskiej; rzadziej już trafia się odmiana włoska (A. ligustica Spin) i gnieżdżąca się dziko w dziupłach starych drzew „borówka Bombinae. Bombus Latr. ?). hortorum L. Z y " Wszedzie pospolity od wiosny do je- sieni; gnieZdzi sie w zie B. ane ję K. d y Q. Rzadszy niż poprzedni, gnieździ się także w ziem B. Erde Mor. $ à Q. We mow „części kraju m formy skrajne. zostały opisane jako dichromus i bre- viventi gaere Wesmael. d! Rytro, 1 sierpnia. Palpi obscure testacei. Mas alarum Pre 2-0 transverso cubitali obsoleto. cellulis autem eubitalibus ua ytro, 16 sierpnia. Caput orbita: faciali et verticis testacea. erraticus Wesmael. QQ g g: Rytro, na górskich leśnych po- lanach kwiecistych, bardzo pospolity w sierpniu. cf Spas, 15 sier- pnia; Tarnopol, 20 lipea; Nowy Targ, 27 lipea. explorator Szépligeti. Var. Niepolomiee. Orbita Hm rufa; po» favi coxis, tro- chanteribus, basi femorum anteriorum et interm omnibus nigris. Abdomen est ani deeds tini summo apice segmenti primi nigro. a 54 i E. NIEZABITOWSKI fortipes Wesmael. Var.? Rytro, 6 sierpnia. Caput transversum, thorace latius, rufum, stemmatico occipiteque fuseis; palpi nigri; mandibulae testaceae, apice nigro; antennae nigrae, corporis longitudine. paulo breviores, 29- d Em tata Thorax niger, pronoti parte superiore et mesonoti lobo medio postice rufo-testaceis; scutellum, pectus, lateraque me- tanoti rufescentia. Alae paullulo fumatae, litura yalina haud di- stincta. Abdomen ovale, testaceum, segmento l-o solum nigro; se- gmentum 2-um striolato-rugulosum, margine postico medio sinuato; segmentum 3-um subtilissime rugulosum, cetera levia nitida; pedes rulo-testacei, eoxis, femoribus intermediis et eum RER po- sticis nigrieantibus; terebra fere abdominis longitu fulvipes Nees. re ytro, 1—6 sierpnia. minis, segmento 2-o haud maculato, squamula testacea, antennis 29-articulatis. guttiger Wesmael. QQ: Nowy Targ, 26 czerwca; Rytro, 6 sierpnia. intercessor Nees. ©: Potok koło Częstochowy (zebrał Dr. Hen- ryk Lgocki). Ponieważ gatunek ten znajduje się również i na Wę- grzech, przeto będzie także z pewnością i w ca: i z tego po- wodu tutaj go wymieniam. Kotulai n. sp.) Q: Kraków. levicarinatus n. sp. Q:. Rytro. 2 sierpnia. Kee Dalla Torre. : Zuzanöwka kolo Zurawna, 3 sierpnia. Caput rufo-testa- ceum, ocei ito et „ej nigris; thorax lobis lateralibus meso- noti, seutello, metanoto et pectore nigris; abdomen segmento 1-0, macula centrali parva segmenti 2-i, maculisque magnis reliquorum segmentorum : Nowy Targ, 17 czerwca. Caput oceipite et stemmatico ni- gris; thorax pectore et metathorace nigro, mesonoti lobis nigro ma- eulatis; abdomen segmento 1-0 et 20 macula centrali nigra; 3-0 maculis duabus in lateribus ornato. : Nowy Targ, 21 czerwca. Praecedenti similis sed segmentis 2-0, 3-0, 4-0, 5-0 maculis lateralibus "cyt fuscis ornatis. : Okolice Krakowa. Var. L Marshall. : ut var. L Marshall. sed Abs a 4-0 immaculato. longicollis Waesmael. QQ: Rytro, 24 lipca do 7 Wm celu 25 lipca; Horodenka, * 27 lipca; Zuzanówka koło rawna, 6 sierpnia. tunek znaleziony przez oa wepe i botanika, mego śp. DÉI" 1) Ga fesora, Bolesława Kotulę, nazwałem ku jego pamię cr 2 BWS A EE MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 55 mediator Nees. qf: Rytro, 16 sierpnia. Tibis posticis apice nigris minutator Fabricius. QQ: Kraków; Nowy Targ, 6 września; Rytro, 1 i 6 sierpnia; Mikulińce Ge Podolu), 22 lipca. nigratus Wesmael. Rp Nowy Targ, 4 czerwca, nigricaudus n. sp. d: Rytro, 18 sierpnia. nitidifrons n. sp. E Rytro, 6 sierpnia. novus Szépligeti. Rytro, 29 lipea. Differt a typo: mesonoto toto nigro, antennis totis Kee ee limbo membranaceo segmenti 1-i et 2-i limbo angustissime luteo. Long. 3 mm gen? Nees, Var. OS: Rytro, 1—16 sierpnia po kwiatach. Niger vel rufe- scens, levis, pilis albis sat longis, sparsis pubescens. Caput trans- versum, pa pis nigricantibus, mandibulis testaceis apice nigris; an- tennae 21-articulatae. Thorax elongatus, metathorace levi, apice so- lum earina brevi instrueto. Pedes obseure testacei, femoribus anti- cis superne, intermediis et posticis fere totis, tibiis posterioribus apiee nigris. Alae basi brunneae, apice subhyalinae, litura hyalina distineta, stigmate umbrino; squamulae nigrae, Abdomen elongatum, sutura secunda fere recta; segmentum 1-um lateribus albidis, se- gmentum 2-um testaceis; venter linea media testacea; terebra lon- gitudine abdominis. Mas differt antennis 23- artieulatis, pedibus ob- scurioribus, abdominis segmento l-o margine solum testaceo, ven- tre nigro. Q Zaleszczyki, 25 lipca. Antennae 21-articulatae; palpi fusco- testacei; mandibulae testaceae, apice fuscae. 'Thorax elongatus, me- tathorace levi, apice solum earina brevi instructus. Pedes nigri, fe- morum anterior dimidio inferiore, intermediorum et posticorum summo apice, tibiis anterioribus totis, reliquis apice, tarsis anticis totis, reliquis in apice articulorum, testaceis. Abdomen ovatum, ar- tieulati lone segmentorum distincta, lateribus segmenti 1-i et 2-di an- gustissime et linea media ventris, obscure testaceis, sutura secunda sinuata; terebra longitudine abdominis. Alae basi ee: apice subhyalinae, litura hyalina distincta, stigmate brunn orbieularis n. sp. Q Spas kolo Turki, 15 E ornatulus n. sp. ies Rytro, 2 sierpnia. osculator Nees. segmenti 3-ii et 4-i davis Long. sens mm parvicornis Thomso : Rytro, 18 sin Pn Niger nitidus, sparse albo pilosus. Ca- 56 E. NIEZABITOWSKI apice pilis albidis sat longis sparse ornato; metathorax levis. Alae basi brunneae, apice subhyalinae, litura hyalina distineta, stigmate brunneo. Pedes nigri, tarsis anterioribus fuseis, tibiis posticis basi sat late pallidis. Abdomen ovale, lateribus di marin 1-1 pallide te- testaceis. e 2-um 8-0 multo me parvus $: Rytro, 1 sierpni picticornis "Weitkel. Q: "eet kolo Zurawna, 5 lipea w debini praciermisn Marshall. : Rytro, 6 sierpnia. Antennae 26-articulatae. ytro, 27 maja. Antennae 28-artieulatae. Pedes nigri, tro- in annulo 2-0, femoribus anterioribus summa basi excepta, tibiisque omnibus testaceis, his apiee fuscis vel eine? Segmentum 2-um a éi nis basi solum rimulosum, ceterum lev , 2 sierpnia, Praecedenti similis ied: bites ie 26-ar- tieulatae, mdi m ‚abdominis 3-um etiam limbo laterali testaceo. - pygmaeus n. sp. Q: Rytro, 18 sierpnia do 8 września; Ze- giestöw, 28 lipea. ramosus n. sp. 9: rate 12 sierpnia regularis Wesmael. JS: Nowy Targ, 19 czerwca. d: Difiert a typo segmento 2-o in media basi puneto minuto nigro ornato. rotundatus Szepligeti Caput 0'475 longum, 0:855 latum; palpi nigri. Thorax 1'425 longus, 1:083 latus, squamulis luteis. Alae subfumatae, stigmate um- brino. "Pedes lutei, coxis, ‚trochanteribus et femoribus anticis su- rali segmentorum luteo; terebra nigra, 1-9 mm longa. Rytro, 6 marca, e gallis Andriei Bordowy rotundulus Szé lig O Caput antennis y AP AS atro fuseis. Abdo- n testaceum, segmento 1-0 nigro, 2-0 in medio macula parva rufoscutellaris n. sp. Rytro, 2 ar gan rylrensis n. sp. Rytro, 3 ezerwea satanas Wesmael var. 3. ZZ Antennae 28-artieulatae, basis segmenti 3-i antennarum rufa. Tatry: Dolina Strążysk, 10 lipca, similis Szépligeti. : Caput transversum, testaceum, palpis, antennis linea gó gusta marginis inferioris faciei, occipite stemmaticoque nigris. - MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 57 rax testaceus, seutello, metathorace, sterno et pleuris, his ultimis ex parte, nigris. Metathorax levis, bast carina brevi instructus, e cuius carinae basi striae nonnullae radiantes exeunt. Pedes testacei, coxis ice, Alae brunneae apice pogł u yt c testaceae. Abdominis segmentum l-um nigrum, lateribus anguste testaceum; segmentum 2-um testaceum, macula media nigra; 3-um totum testaceum; seg- menta reliqua nigra, lateribus testaceis. Venter testaceus; terebra abdomine brevior. Głęboka koło Felsztyna, w lipcu. subornatus Szépligeti var.? Ọ Rytro, 2 sierpnia. ja. variegator Nees. Q Antennae 25- ie Abdominis seg- mentum [-um nigrum, 2-um flavum, segmenta reliqua maculis me- diis dilute fuscis ornata. Pedes flavi, coxis intermediis et postieis, femoribus omnibus basi tarsisque apice nigris. Nowy Targ. 2 sier- pnia po kwiatae Q Antennae 25- -artieulatae, abdomen nigrum, lateribus flavis. Bracon carpaticus n. sp. ine ut 0:49 mm longum, 0:99 latum, nitidum, aurantiaeum, hypo- stomate, cines inter antennas et stemmatieum, stemmatieo oc msn nigris; facies fere opaca; mandibulae flavae, apice nigrae; palpi nigri; antennae nigrae 30-articulatae. Thorax 1:71 longus, 1:37 latus, nitidus, niger, notaulis distinctis, m lateribus superne, notaulis in macu- am magnam ántescutellare m rectangularem lobi medii mesonoti dila- tatis, squamulis, scutelli lateribus et limbo basali angusto, aurantiacis. Metathorax levis et, ni fallor, apice carina brevissima instructus. Alae infumatae, apice subhyalinae, litura hyalina distineta, stigmate fuligineo; ala anterior 4:47 mm longa. Pedes anteriores saturate lu- tei, emorum basi nigra; intermedii ae postici nigri. jemorum summo apice basique tibiarum luteis; > intermedii emm Abdomen subovatum, nigrum, a basi segmenti 2-i 1: ongum, ad se- gmentum 3-um 127 mm latum, Get lata mediali transversa seg- menti 2-i aciculata, lateribus segmentorum 2—5 late ac saturate, segmentis reliquis totis aurantiacis; margines .posteriores segmenti —b-i pallide uc hi pellueidi; vice. apicalia obscuriora; sutura 2-a in medio va alde sinuata; ven nter saturate luteus; terebra nigra, 2:62 mm En Long. eorporis 4:61 mm. r. Br. caudigeri Nees, a Thomsonio deseriptae, similis colore. differt tamen ab ea segmento 2:0 distincte aciculato. Br. indubio Szépligeti differt notaulis distinetis et maiore 58 E. NIEZABITOWSKI numero artieulorum in antennis, a Br. lauto Szépligeti terebra multo longiore, a Br. fumato Szépligeti terebra breviore, ab omnibus tri- bus colore corporis. Species haee pertinet ad II divisionem Szépligetii generis Bracon. DC a Bracon Cieslikii n. sp. Femina. Caput 0:48 mm longum, 0:8 mm latum, nigrum, nitidum, spar- sissime cinereo pilosum, maculis sat magnis verticis, oculis et stem- reliquis in dimidio basali et tarsis anticis fere totis, luteis. Abdomen 1:62 mm longum, 1-02 mm latum, ovale, nitidum, aurantiacum, segmento 1-o 0:48 mm longo. marginibus membranaceis flavis, segmentis 2—5-0 in medio maculis transversis nigris, segmento 6-0 maculis lateralibus duabus nigris picto; venter luteus; sutura 2-a abdominis leviter sinuata; terebra nigra, 2:415 onga. A Br. variatore Nees differt sutura 2-a sinuata antennisque longioribus. A Br. dichromo Wesmael differt praeter alia praecipue eolore. Species haec pertinet ad III am divisionem Szépligetil gene ris Bracon. Gatunek ten poświęciłem młodo zgaslemu przyrodnikowi & p- Janowi Cieślikowi, z którego zbiorów, obecnie znajdujących SIę w posiadaniu Prof. Dr. Władysława Kulezyńskiego, wielokrotnie przy opracowywaniu fauny krajowej błonkówek korzystałem. Bracon Kotulai n. sp. ger, OO thorace levi eum vestigio carinae in apice. Alae infumatae, litura hyalina distincta, apice subhyalinae; ala superior 3:28 mm longa- Pedes nigri, genibus summo apice pallidioribus. Abdomen elong& | Qd pui Macc x Lu EE E, a e E erh Zu MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 59 tum, lateribus fere parallelis, 1:46 mm longum, 0:67 mm latum, ni- tidum; limbus lateralis segmentorum venterque' lutei; segmentum 2-um 3-o aequilongum; sutura secunda sinuata; terebra nigra, 4:18 longa. Long. eorp. 307 mm. pecies haec differt a Br. longulo Thomsonii thorace haud elongato, segmento 2-o et 3-0 aequilongis atque colore corporis, a Br. parvulo Wesmael alis infumatis, antennis 26-artieulatis tere- braque longiore, a Br. Csikii Szépligeti antennis 26-articulatis. te- rebra breviore, abdomine elongato. Species haee pertinet ad Dam divisionem Szépligetii gene- ris Bracon. Bracon levicarinatus n. sp. Femina. Caput transversum, nigrum, 0:44 longum, 0'76 mm latum, or- bita verticis paullo rufescenti; antennae nigrae; palpi pallide flavi; mandibulae luteae, apice nigrae. Thorax niger, nitidus, 1:14 mm lon- gus, 0:76 mm latus, notaulis distinctis; metathorax levis, carina me- dia fere integra ab apiee usque ad basim, erescenti, ramosa; squa- mulae nigrae. Alae basi subfumatae, apice hyalinae, litura hyalina sat distineta. Pedes saturate lutei, coxis nigris, medio femorum po- sticorum antice obscurato. Abdomen ovatum, 1:24 mm longum, 0:89 latum, luteum, segmento 1-o nigro, 2-0 macula triangulari nigra, segmentis reliquis maeulis reetangularibus, mediis, nigris pietis. Segmenta marginibus posticis pallidis, pellucidis. Segmentum 1-um - subtriangulare, rugulosum, 2-um carina media levi, ceterum longi- tudinaliter striatum; venter pallide luteus. Terebra nigra, 1:05 longa. Long. eorp. 2:84 mm. Speeies haee pertinet ad II-am divisionem Szépligetii generis Bracon. Bracon nigricaudus n. sp. Mas. ... Caput nigrum, 0:38 mm longum, 0:76 mm latum; orbita fa- cialis antennarum basim versus dilatata mąculaque triangularis or- _ bitae verticis, testaceae; facies in longitudinem convexa, subopaca, . Mgra rufescens; antennae nigrae, 29-articulatae, mandibulae flavae, apice ferrugineo-nigrae; palpi in !/, basali nigri. Thorax 1:25 mm longus, 0:95 mm latus, niger, nitidus; metathorax levissimus, cum : vestigio carinae apicalis. Alae valde infumatae, litura hyalina di- _ Stlneta, apice subhyalinae; ala superior 3:42 mm longa. Pedes lutei, Pis et trochanteribus intermediis ae posticis, femoribus anteriori- 60 E. NIEZABITOWSKI bus et intermediis basi, linea media anteriore femorum posticorum, linea simili in apice tibiarum antiearum et intermediarum, tibiis po: stieis apice, nigris; tarsi ir apice, medii ac postiei fere toti nigri. Abdomen subovatum 1:46 mm longum, 09 mm latum, niti- dum, luteum, linea parva en apieis segmenti er segmen- toque ultimo nigris; segmentum 1-um 051 mm longum, reetangu- lare, basi retraetum, spatio medio subtriangulari convexo levissimo, Long. corp. 3:6 mm. A Br. abscisso Nees differt metathoraee ae distributione colo- rum, a Br. regulari Wesmael antennis pauciartieulatis atque colore corporis. — haee pertinet ad III-am divisionem Szépligetii gene- ris Braco Bracon nitidifrons n. sp. (Fig. 3.) Femina aput transversum, 0:38 mm longum, 0'8 mm latum, nigrum, Ge faciali maeulaque orbitae verticis triangulari rufa; facies lon- gitudinaliter convexa, coriacea, in medio convexitatis nitida; palpi pallide flavi; mandibulae flavae, apiee nigrae; antennae nigrae, su tus testaceae, basi obseuriores. Thorax niger, nitidus, 1:33 mm lon- gus, 076 mm latus, notaulis distinctis; metathorax levis, lateribus apice subrugulosis, carina apicali media distincta atque earinulis ali- quot put. confertis, partim ante carinam mediam sitis, partim cum ea coniunctis, ornatus; squamulae luteae. Pedes lutei, coxis po- sterioribus ooo posticis medio nigris. Alae subfumatae, sutura 2-a recta. Segmentum I-um rugulosum, nigrum, 2-um toD- gitudinaliter rimuloso ëmer cetera nitida levia; terebra 1-9 mm longa. Long. corp. 3:14 mm Species haec a śm ad Tam divisionem Szepligetii generis Bracon. Bracon orbicularis n. sp. Femi Caput 0:44 mm longum, 0:684 mm latum, nigrum, postice sparse, antice densius cinereo pilosum; orbita faciei angusta, a basi externa oculi incipiens, in maculam latiorem inter oculum et an- tennarum basim positam dilatata, maeulaque orbitae vertieis brevis semicircularis, ab antecedenti discreta, ferrugineae; facies © carina aeuta brevi inter antennas instructa; mandibulae flavae, apice nigrae; MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 61 antennae 31-articulatae, ut palpi, nigrae. Thorax niger, nitidus, 1:22 mm longus, 068 mm latus, notaulis bene expressis; squamulae ni- grae; metathorax levis, in ?/, parte apicali carinatus. Alae basi sub- umbrinae, litura hyalina distincta, apiee subhyalinae, stigmate um- brino. Ala anterior 3:15 mm longa; cellula eubitalis 2-a 0:48, 3-a 0:67 mm longa. Pedes lutei, tarsis, linea media femorum interme- diorum superne, apiceque tibiarum posticarum obscuratis. Abdomen breve, elliptieum. apice semicirculare, eastaneum, a basi segmenti 2-1 1:14 mm longum, 0:87 mm latum; segmenta omnia dense forti- terque punetata; margo apicalis segmenti 2-di fere rectus; venter basi luteus, apice niger. Segmentum 1-um 027 longum, punetulato rugulosum, basi excavatum, excavatione apice semicireulari, mar- gine aeuto. In parte postiea segmenti distinguuntur spatium me- dium eonvexum et suborbieulare, spatiaque duo lateralia triangula- ria plana. Long. corp. 3:06 mm. peciec haee differt a Br. brevicauda Thomsoni abdominis apice etiam punctulato, carina metathoraeis haud integra et distribu- tione eolorum, a Br. punctulatore Nees thoraee haud punetato ab- dominisque segmentis 1-0 et 2-0 haud carinatis, a Br. nigrato Wes- mael abdomine toto punetulato cellulaque 2-a 3-a multo breviore. Species haec pertinet ad primam divisionem generis Bracon Szépligetii. Bracon ornatulus n. sp. Femina. a tri gulari, aurantiaea ornato; segmentorum 3—6 limbus lateralis (qui desuper non conspicitur) et segmenti T-mi margo posticus lutei; segmentum 1-um 0:38 mm longum; sutura 2-a leviter sinuata; ven- ter luteus; terebra nigra, 0:95 mm longa. Long corp. Species haee ad disivionem III-am generis Bracon Szépligetii 62 E. NIEZABITOWSKI pertinens, Br. guttigero Wesmaelii et collino Szepligetii similis est, differt tamen segmento 2-0 levi, a Br. rotundato Szépligetii terebra breviore. Bracon parvus n. sp. Femina. Caput 0:32 mm longum, 0:49 mm latum, nigrum, nitidum; fa- cies fere coriacea, subcarinata; antennae nigrae, 22-articulatae; palpi nigri; mandibulae luteae, apice nigrae, Thorax niger, nitidus. 0:86 mm longus, 0:57 mm latus, notaulis bene evolutis; metathorax apice g ete u brino; ala superior 2:09 longa. Pedes nigri, trochanterum articulo 2-0, femorum apice, tibiis anticis fere totis, macula nigra in linea media posita exeepta. ceteris basi, luteis. Abdomen nigrum, 0:95 mm longum, 0:61 mm lutum, limbo laterali segmenti 1-i et 2-i luteis, ventre pallido; segmentum 1-um ruguloso punetulatum, rectangulare, asim versus angustatum; segmentum 2-um rugulosum, carina me- dia levi; 3-um et 4-um subeoriacea, fere levia; sutura 2-a sinuata; terebra nigra, 076 mm longa. Long. corp. 2:13 mm. Speerschneideri Schmiedeknecht et pygmaeo m. differt palpis nigris, antennis 22-artieulatis atque colore corporis. peeies haee pertinet ad divisionem primam Szépligetii. levibus; squamulae nigrae. Alae subhyalinae. stigmate i h Bracon pygmaeus n. sp. Femina. Caput nigrum, 0:32 mm longum, 0:51 mm latum, palpis, ore mandibulisque flavis, his apice rufis; orbita facialis maculaque parva orbitae verticis rufae; facies opaca, fere coriacea; antennae 25—26- articulatae, nigrae, basi subtus rufescentes. Thorax niger, nitidus, pietum; metathorax levis in apice carina brevi instructus et ante eam in linea media striis aliquot transversis arcuatis procurvis or- natus. Alae hyalinae, stigmate obseure testaceo; ala superior 27 mm longa. Pedes testacei, femoribus tibiisque intermediis et posticis segmentum 4-um 057 min latum, nigrum, rufescens, lateribus ef apice segmenti 2-i et 3-ii, rufo-testaceis; segmentum 1-um fuscum, 0:28 mm longum; segmentum 2-um distincte rimulosum, sutura 2-8 sinuata; segmentum 3-um et 4-um fere, postica omnino levia, vel" — | ter testaceus; terebra a basi 063—065 mm longa, nigra, apice 1” — | erassata. Long. cor. 251 mm. E E E EE E Dal le Zn A TE TEE TT = MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 63 Br. Sperschneideri Schmiedeknecht differt terebra longiore, colore corporis ae alarum. , Bracon ramosus n. sp. (Fig. 4 Femina. Caput nigrum, nitidum, 0:38 mm longum, 0:67 mm latum, fa- cie opaca, in longitudinem convexa; antennae 25-articulatae, nigrae; palpi nigro fusci, mandibulae luteae apice nigrae. Thorax niger, ni- tidus, 1:24 mm longus, 0:66 latus, notaulis distinctis; pronotum an- tice dense, subtilissime strigosum; metathorax lateribus levibus, apice carina instruetus brevi, ramis anteriora versus et foras directis pin- nata. Alae subfumatae, litura hyalina sat distincta, stigmate um- brino; ala superior cellula radiali apicem alae non attingeti. Pe- des testacei, coxis intermediis ac posticis tarsorumque apice ob- seurioribus. Abdomen oblongo ovatum, 1:26 mm longum, 07 mm latum, nitidum; segmenti 2-i summa basis in medio striis nonnullis vix perspieuis signata; segmentum 1-um testaceum, spatio medio suborbieulari ruguloso, basi macula parva nigra ornato; segmentum 2-um et 3-um omnino, 4-um basi testaceum, cetera nigra. Venter ecce apice niger; terebra nigra, 1:33 mm longa. Long. corp. Q var. Segmentum 2-um leve; segmentum 4-um totum ni- grum; antennae 26-artieulatae. aec species est forma transitoria inter divisionem 2-am et 3-am Szépligetii; a Br. crassicipiti Thomsonii differt carina brevi metathoracis, antennis 26-articulatis, articulo penultimo haud trans- verso et eapite pone oculos non dilatato. Bracon rufoscutellaris n. sp. Mas. menti l-i, seg. 2-um fere totum, macula media dilute nigra exce- pta, 3-um et 4-um basi limboque laterali, lutea. Long. corp. 3:04 mm 64 E. NIRZABITOWSKI , Statura Braconi longicolli Wesm. similis, pertinet ad wee nem IL am Szépligetii. > Bracon rytrensis n. sp. Fem Ca w PORE 0:36 mm longum, 0:76 mm latum. nigrum, nitidum, maeula orbitae vertieis rufescenti; facies in longitudinem convexa, medio nitida, lateribus subcoriacea; mandi bulae flavae, apice nigrae; antemnae '98. articulatae, nigrae. Thorax 1:14 mm lon- gus, 0-87 mm latus, nitidus, niger; mesothorax lobo medio triangu- apice'pallidiores, stigmate umbrino, litura hyalina distineta. Pedes nigri, femoribus anterioribus apice tibiisque posterioribus basi lu- teis. Abdomen 1:14 mm longum, 091 mm latum, nigrum, nitidum, obovatum, segmenti 1-i parte membranacea flava, limbo laterali seg- menti 2-i, 3-ii et 4-1 luteis; segmentum 1-um 021 mm longum, re- ctangulare, leve; sutura 2-a sinuata; venter ot, apice niger; te- rebra nigra, 1'9 mm longa. Long. corp. 2:78 ? Species haee ad divisionem 3-am Srépligeti pertinet. Bracon subornatus Szópligeti, var? Femina. Differt a typo: lateribus anticis pronoti rufescentibus, abdo- minis segmento Zo fere levi, limboque luteo etiam segmenti i 4-1 et 5-i, femoribus intermediis et posticis, tibiarum postiearum apice, ar- ticulisque tarsorum.omnium antice ni transversum, nigrum, 0286 mm longum, 0:72 mm la- tum, orbita faciali vertieisque testacea; facies eg ornata sc gitudinali, in transversum convexa, coriacea, carinata, ad elypeu subito evanescenti, parte hae declivi nitida levi; mój pallide gie mandibulae luteae, apiee nigrae; antennae nigrae, articulo 2-0 luteo. Thorax 1:24 longus, 0:8 latus, parte antica laterum pronoti triangu- lari rufescenti, notaulis distinetis; squamulae luteae. Alae subhyali- segm ento 1-0 a pa nigro excepto, 2-0 toto, segmentis 3-0, 4-0; in mem luteis; venter pallide SE terebra 1:33 mm longe Long. corp. 2:0 mm. MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 65 Bracon transitorius n. sp. Femina. Caput 0:48 mm ery 0:72 mm EH nigrum, orbita fa- ciali anguste, maculisque duabus verticis inter oculos et stemma- summo apice carina ni instruetus, Alae ee? a ofze vm hyalinae, litura hyalina sat - distineta, stigmate umbrino; ala superior 3:34 mm longa. Pedes lutei, coxis, trochanteribus intermediis et posticis, femorum anterio- rum maeula basali supra sita parva, intermediorum et posticorum basi, tibiarum postiearum apice, tarsisque omnibus obscuratis. Ab- domen elongatum, 1:38 mm longum, 0:67 mm latum, nigrum niti- dum, ete laterali segmentorum 1—4 luteo; segmentum 1-um 0:3 m longum; segmentum Zum in media basi striis paucis vix. di- stinguendis seulptum; pig 2-a vix sinuata; terebra nigra, 1:29 mm longa. Long corp. Species haee ad oer Ze Jam vel 3-am Szepligetii aed nens, differt a Br. foveolato Thomsonii terebra.breviore, a riatore Nees sculptura 2-i segmenti et Gong eolorum, a Br. pallidipede d dee antennis ac color Mas, a speciem MN nr pertinens, differt capite toto nigro, antennis 28. artieulatis, segmenti 1-i limbo laterali luteo, se- gmento 2-o luteo, in ipso medio macula fusco-nigra picto, reliquis nigris, Wa ée multo minore Var. feminae: antennae 23-articulatae, segmentum 2-um leye. . Habrobracon Ashmead. brevicornis Wesmael. Q Q Kotoryny vc Zurawna, w zimie z y. sosnowych wyhodowal P. Fr. Schi abilis Wesmael. Q Kraków, 5 maja. e? Kraköw, 9 „mia GB Gef antennarum haud maculatae. Keleyii n. genus Braconinarum !). Fig. 5. A genere Bracon Fabricius differt lateribus areae mediae seg-. menti l-i medio in aculeum brevem, Mostar, anteriora versus ac 1) Rodzaj ten poświęciłam znakomitemu naszemu ege, Pro 1 Dir Wii- dr roer nen Spraw. Kom. fizyogr. T. xu. Dział 11. 5 66 E NIEZABITOWSKI foras spectantem et spiracula apice suo gerentem productis, area hae itaque sexangulari Luet n. p d Haie 18 EC 2 jii — aculeata n. a - Caput. transversum, 048 mnm EE) 0:76 mm Gene nigrum divido sparse albo pilosum, orbita faciali superne et orbita verti- cis lüteis, maeulis tamen non confluentibus; faeies nitida subeoria- “cea, puncto medio promitenti nitido levi. Antennae 30-articulatae, nigrae; palpi nigri; mandibulae luteae, apice nigrae. Thorax niger, mitidus, 133 mm longus, 0:76 m mi latus; n otauli fere invisibiles; etathorax levis, apice carinis "ee tte? instruetus, in medio longitudinaliter ` sulcatus. Pedes nigri, génibus omnibus anguste et tibiarum summa basi trochanterumque annulo 2-0 luteis. Alae in- fumatae, apice pallidiores, ea hyalina distineta; nervus recur- 'rens’ab angulo externo ce e l-ae eubitalis sat longe remotus; cellula radialis apieem alae pae attingens; ala superior 3:23 mm longa. Abdomen 152 mm longum, 0:95 mm latum; segmentum l-um- 038 mm longum, eius latera testacea, pars media. nigra, antice et in parte posteriore secundum latera impressa, in parte ostica tubere itaque ornata modice convexo, d "serobiculato; acu- lei laterales sublaeves; segmenta 2—6 ni limbo laterali luteo; segmenta 2, 3, 4, 5, fortiter Totti dinaliter rimulosa, marginibus ‘posticis anguste levibus; segmen tum 6-um in parte media triangu- ari leve, in lateribus oblique striatum; segmenta apicalia abdominis nigra; levia; venter luteus, summo apice niger. Femina ignota. - ERAN ecinae Forster. Exotheeus Wesmael, braconius ‘Haliday. Q Tatry: Dolina Małej Łąki, 18 | ipee Kraków, z min Lithocolletis Krameriella lub Hegeriella. Q wów 25 kwietnia, z min AA fi na klonie. Zebrat Dr. St. Kle mensiewicz. Spathiinae 1 Marshall. : Gr wu) > Spathius Nees. exarator Linné. © d Rytro, od kwietnia do września; Pi „wnięzna, w lipcu; Kraków; Spas, 14 sierpnia; Zubrze koło ran Poturzyca; Zasanówkć koło zurawna, 27 age soimi i SE NS EE EEGENEN WE) Dos A a EEE ap e Sl. ITE MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 67 rubidus Rossi var. erythrocephalus W esm. (9 Strzałków kolo Stryja, na brzegu lasu 1 sierpnia ^^ ` polonicus n. sp. @ Nowy Targ, 20 czerwca. „Spathius E n. P Caput subeubieum, 0:57 mm longum, 0:16. mm latum, rufo-te- staceum, totum fortiter transverse striatum; clypeus triangularis, 36 m articulatae, 456 mm longae, dimidio basali uteo, deinde nigrican- tes; mandibulae testaceae, wg nigrae; palpi nigri, maxillares elon- gati. Thorax elongatus, 1:71 mm longus, 0'76 mm latus, niger, pun- etulatus, pronoto subtus, mesonoti lobo medio antice, testaceo; pro- notum transverse striatum; notauli distineti. Spatium latum ante- seutellare rugosum, carinis duabus sinuosis longitudinalibus instru- ctum; scutellum dense punctatum , fossa a — ere- entum l-um 0:86 mm longum, basi 0:21, ad tubercula 0:27, apice 0:55 mm latam, longitadinatitor punetato-striatum summa parte apicali media triangulari levi; tubereula a basi segmenti 1:i 0:27 mm remota; terebra 2:51 mm longa, nigra, recta. d ‚Hecabolinae Förster. . Heeabolus Curtis. sulcatus Curtis. Q Q Okolice Krakowa, w czerwcu, Doryctinae Förster. -Doryctes Haliday. ee Haliday. O Zakopane; 3 sierpni kodów leucogaster Nees. © Y Niepołomice; EN, 12 lipea; 5* 68 E. NIBZABITOWSKI Brosyreyoe, w sierpniu; Rytro, 19 lipea do 22 sierpnia; Głę- boka koło Felsztyna, w lipeu pri Nees. © Nowy Targ, ‚28 lipca do 20 sierpnia; Za- kopane, 2 lipca; Rytro, 8 lipca. striatellus Nees. Y Nowy Targ, 30 maja: femora postica su- perne immaculata. QQ Nowy Targ. 4—20 ezerwea. undulatus Ratzeburg. © Now Targ, 31 maja. Fossa me- sopleuralis antice minus tine ać érenulata. Hormiinae Forster. Chremylus Haliday. Deet Haliday. QQ Nowy Targ, w mieszkaniu 9 maja, 6 i 18 października. Hormius Nees. moniliatus Nees. (f Rytro. 2 sierpnia. Rhogadinae Förster. Cołastes Halidav. hariolator Haliday. © Lwów, z poczwarki Ornix sp. in dowal Dr. S. Klemensiewicz. — An tennae 37-articulatae, pa lide Havae, artieulis 29—37 nigris. Thorax as, metathorace nigro, maculis lateralibus, triangularibus, luteis orna maior Szépligeti. Q Borek Fałęcki pod Ke weien Antennae Snakes: orbita testacea. variabilis Szepligeti var. ruficornis Szepligeti. Differt a typo antennis 42-artieulatis. Q Nowa Wieś (pow. wielicki) 10 sierpnia. Oncophanes Förster. minutus Wesmael. © © Kłaj, po torfach w lesie 5 października. "inoeentrus Haliday. cuncłator Haliday. Zakopane: Antołówka, 4 lipca. Y Ante . nae 32-articulatae; notauli lutei, in maculam magnam Keen rem, antescutellarem lobi medii dilatati; excubitor Haliday. © Y Zuzanówka koło Zurawna, 5 i 6 sierpnia. exsertor Nees. Q f Kraków; Bisäköwice (pow. wielicki) 23 li- pca; Rytro, 5 lipca i 18 sierpnia. MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 69 umbratilis Haliday Ọ Kamienik, 19 sierpnia. Terebra dimi- dio abdomine longior, corpus totum rufescens. vestigator Haliday. Ọ Rytro, 4 września. Petalodes Wesmael. unicolor Wesmael. (Q Bucyki (pow. skalacki); zebrał Prof. M. Łomnicki. Peleeystoma Wesmael, luteum Nees. PQ Zakopane: Antolówka, 2 lipca; Zuzanówka pod Zurawnem, na dębie. 11 sierpnia. q , tricolor Wesmael. QQ Zuzanówka pod Zurawnem, 23 sierpnia. Heterogamus Wesmael. dispar Curtis. QQ Eysköw pod Zurawnem, 15 lipea do 23 sierpnia. Rhogas Nees. bicolor Spinola. Monasterzyska, 5 sierpnia. Caput testaceum, genis, stem matico punctoque faciei medio nigris; antennae 45-articulatae; pro- notum et mesothorax testacea. y Spas koło Turki, 15 sierpnia. Praecedenti similis sed fa— scia transversa supra elypeum et altera longitudinali mediae faciei nigris. cireumscriptus Nees. ; var. 2, akopane: Kuźnice, 16 sierpnia. var. 5. d' Okolice Krakowa. var. 6. Q Nowa wieś (pow. wielicki) 10 sierpnia. var. O Caput nigrum, orbita verticis et postica testacea; tho- rax supra niger, seutello testaeeo; femora postiea dimidio apicali nigro. Okolice Krakowa. dimidiatus Nees. Y Bieńkowice (pow. wielicki), 16 sierpnia; i i jw. 9 maja; Janów koło d Tatry? Segmentum 1-um apice solum, 2-um totum testa- geniculator Nees: Q Strzałków koło Stryja, 13 sierpnia. ` ` grandis Giraud. Y Las Krzyszkowicki pod Krakowem, 15 maja. : ^ Mee Herrieh-Sehüffer. "O Q Pieniaki koło Zloezowa; cf : raków. | 70 eher R. NIEZABITOWSKI ~. rugulosus Nees. QQ K testaceus Spinola. © en Krakowa. Stigma Ford „basi solum pallidum. tristis Wesmael. Q Q Rytro, 1—17 sierpuia; Zuzanówka koło ep A sierpnia. Antennae 32-articulatae. Q Zaleszezyki, 25 lipca; Y Rytro, 8 września, Q 30 lipca; Ka ER 5 października; Q Nowa Wieś: (pów. wielicki, Y sierpnia, var. 4. © Rytro, 1 września i 8 października. unicolor Wesmael. QQ Nowy Targ, 13 lipca; Bueyki kolo Grzymalowa. vittiger Wesmael. ‚g Kłaj, 5 ren d Nowa Wieś (pow. wielicki) 2 sierpnia Cryptogastrini Wesmael. Sigalphinae Fórster. Allodorus Förster. lepidus Haliday. d Zurawno; Bakoeyn, 15 sztuk na bru- sach debowych razem z 20 okazami Eubadizon gen Nees; ` Rytro, 15, lipca. và «Sigalghuś Eelim ambiguus Nees. © Antennae 26-articulatae; femora postica, fere diia nigra. Zuzanówka koło Zurawn y na d: zbie 15 sierpnia. _ audatus Nees. $ Rytro, 3 sierpni flo ricola Wesmael, ` Rytro, 3 sióponia: Kraków, "D maja. globosus Szépligeti. Q Zazanówka , koło, Zurawna, na liseiach pod dębami 11 sierpnia. luteipes Thomson. oo Pedes fitej” coxis dak basi haud fusco piceis; antennae 21-articulatae, aua KAT obscurus Nees. (f Rytro, w — Fürsteria. Szépligeti. Kaj dad Szépligeti, var. an sp. nov bdomen striato rog AIRAN "pus totae obscuré testa- ceae. Piéikokios, 26 lipca. , 'Cheloninae Förster. | -Chelonus Jurine. annulatus Nees. a a ge re Ba RT Ze SE ee zen MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 11 Femina. - Caput nigrum, transversum, vertice c se sit zo trans- verse striato-rugulosa, subcarinata, carina inter antennas in -cristam paryam ran EON: subtilissime oblique sieiponse; » antennae tarsisque nigris. Abdomen longitudine capitis cum. thorace, nigrum, maculis lateralibus : Davis, basi crasse, apice subtilius retieulato- rugulosum, basi carinis duabus subarcuatis, divergentibus instructum, apice subeompressüm; limbus ventralis SC postice latius re- flexus, apice leviter exeisus. ytro 3 sierpni Mas differt antennis: Strarticulatie; fonkodibus postieis totis ni- gris abdominisque apice sine foramine, haud compresso. (ss Spa 8 kolo Turki, 15 sierpnia. : Va arietas. maris: Abdomen nigrum immaculatum. — Monaste- rzyska, w sierpniu, A Chelono .maculato Szćpligetii, differt antennis. -n canescens Wesmael. Q Kraków. Thorax et caput haud dense pilosa, : carbonator Marshall. SS Rytro, 10 lipca do 18. sierpnia; of Kraków, 10 czerwca. Antennae 28-articulatae var. 3. ees 1896. Y Rytro, 3 sierpnia. Femora POPRA maximam par „var, 5. Szóplig a 1886. d Rytro, 1 sierpnia, cing ulipes n. sp. © aków. 10 czerwca. ees Marshall. © 4 Rytro, 5 lipea do 1 sierpnia; Muszyna, 20 sierpnia; Horodenka, 27 lipca; Bueyki, d antennae: 26-artieu-. latae, Q O ant. 24-art.; Kraków; aa loc sierpniu, cf ant. 24-art.; Gródek Jagielloński, nad stawem 2 ca. fenestratus Nees. (Genus. Manto Baies? var. a. Q Rytro, 16 sierpni var. b. O Rytro, 3 sierpnia foveolatus n. sp. ©. Zakopane: Antołówka, 4, 2, 13 lipea; Tatry: Dolina Strążysk, 10 lipca, Dolina Małej Łąki, 18 lipca. inanitus Linné. Q d! Głęboka koło. Felsztyna, 20 lipca do 4 sierpnia, d 4 sierpnia: abdomine nigro immaeulato; Krakkói: Rytro, 1 sierpnia latrunculus Marshall. var. vel n. sp. iffert a descriptione Rev. Th. Marshall. antennis nigris, . 25-articulatis,. pedibus testaceis, eoxis, trochanteribus, tarsis tibiisque ic w basi ac, sapins angasta, nigris, ms apicali ri fere semi- . cir [^ E E. NIRZAB TOWSKI ' Femina: antennis 22- hus, ran ee? apieé solum in- fuseatis. i — Jagielloński, w wikt wird ha stawem 30 li itens Reinhard var. 1 «— O Kalinowee, poe cuervos une: Herrich-Schä d Kalinowce, 13 ez |. pannonicus Szópligeti. De Draneza pod Brodami, T Jai ger Lwowa, Poturzyea. Abdomen nigrum. Long. 45 mm pulchricornis Szópligeti. Rytro, 19 lipca. pusio Marshall Y Muszyna. 20 sierpnia. ees. Y Zaleszezyki, 23 lipca; antennae 27-articu- latae. 00. ZE. 27 lipea: ant. 23-artieulatae. sulcatus Nees. (PS Rytro, 16 czerwca i 15 lipca; Zuzandwka kolo Zurawna, 3 woma d. Chelonus cingulipes n. sp. Femina. Caput transversum, nigrum; facies transverse striato-rugu- losa, subearinata, carina in media "longitudine sua evanescenti, ad basim antennarum in cristam parvam producta; vertex et gena subtiliter strigosae; antennae 21-articulatae, nigrae; palpi nigri. Tho- rax eoriaceus, scutello medio fere levi, nitido, sparsissime punetato; metathorax bica rinatus, 4-ridentatus, dentibus mediis minoribus. Alae subfumatae, nervo 2-0 cubitali transverso, decolorato; squamu- lae nigrae. Pedes nigri, femoribus antieis, intermediis dimidio api- cali, tibiis anticis et intermediis, testaceis, tibiis postieis nigris, me- dio albo annulatis. Abdomen elongato ellipticum, dense striato-co- riaceum, earinis duabus areuatis basalibus divergenti tibus Mas, ad hane speciem probabiliter pertinens, differt antennis 95-articulatis, seutello etiam medio punetato, abdomine in apice to” vea ampla triplo latiore quam longiore exeiso Long. corp. 553; eaput 0494 long. 1-425 latum; thorax 2-185 long., 1495 lat.; abd. 2-85 long. 1:33 latum, Ala sup. 0 0:399 mm longa. Chelonus foveolatus n. sp. ` Femina $4 aput 0-49 mm longum, 0:89 mm latum, transverse striatum, clypeo pinctid faeie subearinata, ad iih tetreukeuge basin tubereulo parvo instructa; antennae 25- artieulatae, nigrae, PEL a 10-0 ad thorax 4-ri-dentatus, in medio ante partem abseissam areola rectal” | gulari, angulis posterioribus dentiformibus, ornatus; squamulae ni- EE AS SE Ee aea ee, deel TA ZE A a ar a MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 13 grae. Pedes nigri, annulo trochanteris anterioris 2-o, femoribus in- termediis ae posticis apice, tibiis anterioribus et intermediis. totis, posticis in dimidio basali testaceis, his summa Es anguste infu- matis. Alae subfumatae stigmate umbrino. Abdomen 1:4 mm lon- gum 076 mm latum, subóvatum. a basi usque zeng pote aa striato» ruguosum, apice coriaceum; terebra recta. M as. a Differt anténnis 26- articulatis, haud foveolatis, pedibus omnino obscurioribus, femoribus summo apice, tibiis posticis medio solum testaceis; abdomine apice fovea ovali duplo latiore quam longiore, marginibus sparse nigro ciliata exeis Aseogaster Wesmael. annularis Nees var. Y Zuzanówka koło Zurawna, 30 lipca. Seutellum sparse roneaizn, in ipso medio leve. $ Lwów, 4 lipca, e pupa Tortricis sp. in Piro malo. Antennae 24- pm i seutel- lum — punctatum. rmatus Wesmael Y Kraków: Debniki. pad Wesmael var. m, d Differt a typo antennis 38-articulatis, coxis anterioribus basi, intermediis ac posticis totis, femoribus posticis summa basi summo- que apice excepto, tibiis posterioribus- basi zn nigris, tarsis omnibus tibiisque Pl n s apiee infuscatis z Nees. © Bieńkowice, 26 lipca d Antennae 32-articulatae, in dimidio basali testaceae; pedes Kee. coxis omnibus, trochanterum anteriorum articulo 1-0, femorum anteriorum basi, femoribus intermediis fere totis, posterio- ribus totis, tibiis intermediis summo apiee, posterioribus in dimidio apieali nigris Var. Antennae 35- Te, pedes wehren tarsis ne que intermediis et d ere totis nigris; a nigru mento 1-o et 2-o basi obscure testaceis. Grödek Jagielloński, asp stawem, 28 lipea. Var. Corpus totum nigrum, palpis, antennarum articulo Lo et 2-0 subtus obscure testaceis, troehanteribus, femoribus et ti- biis anterioribus testaceis. Gees 34-articulatae. instabilis Wesmael. Var. Differt a typo antennis gi -articulatis, articulis 1—8 testaceis, pedibus nigris, apice femorum anteriorum et intermediorum, tibiis omnibus, apice posteriorum excepto, disik: metathorace bidentato, dentibus sat validis acutis; abdomine testaceo, in summo apice ma- cula en ants ornato. — Drohowyz, 4 ezerwea, zebral Prof. I. Król sta var. z d. Krynica, 9 lipea. ©) sesgil Së 74 7? ia NIEZABITOWSK1 ` 5 o Klugii Nees. Antennae 31-articulatae, articulis 1— 6 subtus te- staceis; orbita vertice excepto et facies infra antennas carina media nigra excepta testaceae; pun testacei, tarsis omhibis gt, pónti« eis ne infuscatis. uadridentatus Wegmnaél. d: Rytro; 15 lipca: gies 1). Bueyki koło Śrzymałowa, 2 Mea OÍ Zuzanówka koło: Żurawna, 6 sierp: Q indem 33-articulatae; abdomen apice palet pa in net SUMA Zuzanówka; Bómaskoślićh koło Wojnilowa; 19 sierpnia milis Nees. Q Kraków: Wiele, dipes Wesmael var. 2. Y Rytro, 15 Been Abdomen on un euch flavis ornatum. ea Wesmael. dg Nees: Q Rytro, 6 maja; i, Okolice Krakowa. Phanerotoma Wesmael. dentata Panzer. " Okolice Krakowa; Bieńkowice: `` Areolarini Wesmael. Microgasterinae Forster. > Aeoelius Haliday... rap. ` clandestinus Fi örster. 9 Lwów na wiosnę, w legla ex pupa, Nepliculas leg Hein. in Salice fragili; wyho owal Prof. Dr . Klemensiewie E SE pertinens, differt a Q palpis pedibusque totis (o e og toto punetato. — E pupa Lithocolletis se TIE in Hyperico perforato. W yhodowal Dr. St. Klemensiewie? | est Haliday. rufilabris Haliday. Q LWÓW, e Wee Nepticulae prunetorum in foliis ‚Pruni spinosae. — © Lwów, e pupa Nepticulae oslactel- lae in Corylo avellana, 18 er ëng Ed Dr. St. Klemensiewiez, d E Apanteles Förster. albipennis Nees. Y Rytro, w lipeu; Glęboka, koło Polea 29 lipca; PJ Zuzanówka koło Zurawna, 31 lipea.. Sail dena ee az MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 19 -astrarches Marshall. (Y Rytro, T sierpnia. Tibiae posticae fere totae nigrae. bicolor Nees. df Gródek Jagielloński, szuwary nad staw 30 lipca. Abdomen nigrum limbo laterali segmenti 1-i, 2-i basique -ii, flavis caiae disci ©. Rytro, 16 sierpnia. cleoceridis Marshall. © pa dozy 26 sierpnia. d Zuzanówka koło Żurawna. Long. corp. 23 m congestus Nees. (Q d Kłaj, "T października; Nowy Targ, 15 czerwca, wylęgłe z oprzedu; Rytro, 6 lipca, wylęgłe z oprzędu. corvinus Reinhard, Q Zaleszczyki, 25 lipea. Coxae, trochan- teres basisque femorum anticorum, nigra ificilis Nees. QQ Rytro, od lipca do września hodowane. Qd Nowy Targ, 30 czerwca, wylęgłe. Ọ Zuzanówka koło Żura- wna, 8 lipca dilectus Haliday. SO E pupa Gracillariae syringiellae, in fo- his Syringae sichen Rytro, 27 lipea. differt a femina: pedibus nigris, femorum anteriorum di- midio apicali, intermediorum apice, tibiis anterioribus totis, mediis summo apice excepto, posticis basi, tarsisque omnibus testaceis. Z samego gatunku mo tyla a wyhodowal g gatunek ten w An- glii Bignell, ale tylko. samice. Samce uod. 1 nie byly opisane i wo- góle znane. pt ¿pes PAD T Zakopane: „Kuźnice nad kamie- d Exemplar omnia We coxas i Baias, WÉI solum ` obseu- ratas harpyiae n. sp. QQ Rytro, 25 lipea, 20 sztuk e Huippn (Dieranura) vinula. immunis Haliday. Q Zakopane: Antolówka, 14 lipca. infimus Haliday. PY Rytro, w lipcu lictorius Reinhard. QQ Nowy Targ, 11 lipca; weien? An- tołówka, 11 lipca; Tatry: Dolina Małej Łąki, 18 lipca; Rytro, 1 sier- pma; Lwów, 26 maja e pupa Lineas: eicht gl zebral Dr. St. Kle- mensiewiez; Zuzanówka 11 Bei 16 © R. NIEZABITOWSKI mbatus Marshall. Ọ Głęboka koło Felsztyna, 4 sierpnia. Alae Nana ae! merula Reinhard. Y Q Rytro, sierpień i wrzesień, bardzo = spolity. obscurus Nees. QQ Rytro, od ES lipca do 6 sierpnia; d Za- kopane: Antolówka, 11 lipca; Q Zuzanówka Get urawna, 30 lipea. Okazy te są przeważnie mniejsze niż ce falca octonarius Ratzeburg. Ọ Rytro, w maju. yr eran subru- gulosus. pallidipes Reinhardt. Q Y Rytro, w lipeu do sierpnia; Zegie- stów, 28 lipca; d Zuzanówka koło Zurawna, 30 lipca. Antenna- rum basis subtus nigra. radiatus n. sp. QOO R tro, 8 wrzesni rimulosus n. sp. (Y Rytro, lipiee i geet tg, dosyć częsty na polanach kwiecistych. rubripes Haliday. vn Rytro, 15 i 20 sierpnia. Alae paulum infumatae ut in Ap. limbato. rufierus Haliday. 7 Rytro, 1— 16 sierpnia. . i “salebrosus Marshall. GO Rytro; Nowy Saez, z gąsienic na Solidago virga aurea, a Dr. St. ominie: Monaste- rzyska, 4 zen: scentibus, femoribus antieis ‚eis, summa basi nigris, interme- diis superne ac basi infuseatis; abdominis limbo angusto segmenti 2-1 ac 1-i testaceo, segmento 3-0 testaceo, basi macula lata trian- gulari nigra pieto. Ab Apat. laeto Marsh. differt terebra recta at distribatione colorum. Bieńkowice, 11, sierpnia ranthostigmus Hal. iday. d Zaleykszez H lipea: © Rytro, 26 sierpnia, z gąsienie na Almus ineana, wyhodował Fr. Sehille. $ Lwów, 21 maja e Tortrice sp. in Pino Bret wia Dr. St. Klemen- siewiez. Apanteles harpyiae n. sp. Femina. Caput transversum, subnitidum, sparse einereo pilosum; fa- cies subearinata, sparsissime subtiliter punctata; palpi pallide flavis antennae corpore fere longiores, nigrae, in dimidio basali subtus obseure testaceae. Mesothorax niger, fere nitidus, in medio su ter, in lateribus fortius ae densius punetatus, seutello fere levi; me” SN MUS rte 9 ay e QN EE AK | MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW U se- 3 gmentum 4-um basi rufum, segmenta cetera nigra. In aliis exem- plaribus eolor rufus est minus abundans. Venter basi testaceus, hy- popygio abdomine haud: longiore; terebra vix exserta. Long, corp. 5 mm. Species haee ad sectionem 1-am generis Apanteles pertinet. Apanteles radiatus n sp. aput nigrum, facie rugulosa, vertiee nitido, levi; palpi pal- lide flavi; antennae nigrae. basi subtus articulis circiter quinque men nigrum, limbo laterali segmenti 1-i et 2-i luteo; segmentum 1-um latitudine fere duplo longius, a dimidio suo fere attenuatum, leve, subnitidum, sparsissime punctatum; segmentum 2-um terti aequilongum, suleis lateralibus [ice versus convergentibus impres- sum. spatio medio triangulari levi. Cetera segmenta levia. subnitida; hypopygium abdomen haud superans; terebra brevissima. Long. corp. 2-41 mm : gi , Species haec ad sectionem tertiam generis Apanteles pertinet. Apanteles rimulosus n. sp. Femina. ramosa; pleurae nitidae, antiee sparse punetatae; squamulae ni- grae. Alae fere hyalinae, stigmate pallide umbrino, subpellucido, 78 e "E NIRZABITOW SKI Pedes nigri; coxae postieae nigrae, nitidae, haud punctatae;: femora 2 o membranaceo segmenti 1-i ac 2-1 luteo; segmenta 1-um, 2-um et 3-um, rimuloso rugulosa, cetera Joven; mire 1-um rectan- are, latitudine apieali fere duplo longius; segmentum 2-um 3:0 paulo longius; venter bast pallidus, pellueidus: hypopygium abdo- mine haud longius; terebra brevis, com fere segmenti oo abdominis. ‚Long. corp. 1: 8m mm. as (7 Den a femina colore peduin CEA r. feminae. Femora c et intermedia Wee: superne solum nigr tibiae omnes testace pecies haec pertinet ad dërbieieg l-am «generis Apanteles- Apanteles Schillei n. sp. Fem Cap diri haud nitidum, sparse einereo pilosum, spare sime sabtiliteique punetatum; palpi pallide flavi; antennae 18-arti- eulatae, nigrae, apice brunneae. Thorax niger, opaeus, dense pun- ctulatus, notaulis haud distinctis; seutellum opacum, ‘sparse puncta- tum; metathorax rugulosus, subnitidus, haud carinatus; squamuláe testaceae. Alae hyalınae, stigmate pallide umbrino. Pedes testacei, coxis basi, femoribus intermediis basi, posticis. superne, tarsorum apice parum ka lis ed rugulosum; segmenta et 3-um KA longa, rugulosa; segmenti 3-11 limbus ` apicalis angustus levis; ĉe- tera segmenta levia; hypopygium abdominis apice haud longius: venter niger, basi pallidus; terebra Papx nigra, pilosa, dimidio abdomine “paulo brevior, 0:23 mm 1 Species haec sectioni 4-ae generis gunos adnumerari potest. Microgaster Latreille.. abdominalis Nees. SS var. antennis obscure testaceis win m unico exemplari coxis et articulo 1-0 trochanteris age ett zanówka koło Zurawna, 14 lipca. © 'erassicornis: Rüthe. d Rytro, 10 lipca. [E deprimator Fabricius. Ọ Nowy zab = czerwca. '' dorsalis Spinola. © Muszyna, 10 sierpni flavipes: Haliday. © Y "pnia 3 lipca e e larva vine sp. in Sambuco' nigra 100 exemplaria. - NEE WT MA Oo MET E MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 79 globata : Linne. CO Rytro, w czerwcu; Lwów, 21 czerwca, e ‚Tortrice forskaleana; atmen Dr. St. Klemensiewiez rugulosa Nees Price Thomson). 2 Kraków. subcompleta Nees. PY Kraków, 3 lipca; e 19 victo Gte- boka koło gegen Are kolo Zurawna. var. d. Zaleszezyki, 25 lipca tibialis Nees. © Rytro, 20 lipa; d Byte, 12 czerwca, wy- "ey z pozwijanych. liści brzozy. aga q gester borealis Marshall. ) var. Femora antica dimidio apicali, in- ‚termedia apice, tibiae et dimidio basali, intermediae totae, posticae m apice nigro exeepto rufa. Rytro, 6 sierpnia. fumipennis Ratzeburg. © e postica haud obseuriora. Głęboka koło Felsztyna. —- oniae n. sp. © d? Rytro, 30 lipca i 8 sierpnia, e 9 lipca wy- lęgłe z kokonów zebranych przez moją jus "Leonie cr Ruthe. |? Rytro, w czerwcu dianus Ruthe. Forma typica ae var. I. Ọ g M od z lipea CH 26 sierpnia; Żegiestów w lipeu, Muszyna, 20 sierpnia; opane: Kuźnice, 16 sierpnia; Żuzanówka kolo Żurawna. 6 sierpnia. mediator Haliday. Nowa Wieś (pow. wielicki), 10 sierpnia; „Wygoda kołó Żurawna, 15 TT. Züzanówka koło Zurawna, 25° Er" de Ge n. 8 ' Ryt tro, 18 sierpnia. ` tuberculifer Wesrhael. Rytro, od czerwca do końca sierpnia; Seit? 27 lipca. anthopus Ruthe. © Rytro 15 lipca wylegla z Ch Pupa obscure albido flava, solitaris, folio fortiter adhaeren ‚variipes Ruthe. Qd Nowy Targ, ur Q Pro 4 wrzóśnia. Microplitis Leoniae n. Sp. Femina. aput nigrum, sparse pilosum, opaeum, , punetato-coriaceum, fa- eie subearinata, levissima; palpi pallide m antennae 18-articula- tae, nigrae, corpore longiores, er l-o ac- 2-0 basi rufescenti- bus, articulis: dimidii apiealis manifesta ditorotia: Thorax niger, BE ‘Cus, punctato-coriaceus, postice sparse ` albido pilosus; mesonoti n SO "©: NIEZABITOWSKI taulis eis distinctis. Scutellum opacum, punctatum; metathorax crasse rugoso reticulatus, fortiter carinatus; mesopleurae subnitidae, punctatae, . fossa mesopleurali crenulata, spatio supra fossam levis- simo ac nitidissimo; squamulae ferrugińeae. Alae infumatae, basin ac apicem versus pallidiores, stigmate umbrino, ipso angulo interno vix pallidiore. oz lutei, coxis, trochanterum articulo 1-0; femoribus me eis femoribus intermediis supofine basi, tibiis posticis plo longius, apice ro otunda tum, a basi Van o ad hiet late ac pro- funde canaliculatum, coriaceum, canalieulo multo leviore; se disent cetera dim nitida; venter niger; terebra recondita. Long. corp mm. a Sne, Got femoribus intermediis basi solum eireumeirca nigris. Long. ies Aw "Marghall affinis, diftert ab omnibus no- stris speciebus tibiis posticis albis. Microplitis testaceicornis n. Ap. Mas. Caput nigrum, subnitidum; facies carinata, transverse rimu- loso-rugulosa; vertex levis; palpi pallide flavi; antennae corpore fere duplo longiores, 18-artieulatae. lu teae, articulis basalibus su- perne infuscatis. Thorax niger, subnitidus, sat dense punctatus at- que albido pilosus; scutellum laeve nitidum; metathorax reticulato- rugulosus, carinatus; pleurae nitidae, rugulosae, spatio supra fossam mesopleuralem, erenulatam ac. fere obsoletam, nitidissimo et levis- simo; — luteae. Pedes lutei, femoribus een supra summo : alli levia, 3- „um macula parva basali, Cetera macul is latis transversis, nigris pieta; limbus membranaceus segmeńti l-i et 2-i luteus; ven ter luteus. Long. gem ^ 25 mm Long: antennarum 3:8 mm Atelieen Förster. Orgilus Ne obscurator Nees: Rytro, 11 lipca d'Q e Tortrice ege: Sehiff.: segmentum 2-um latitudine VE paullo brevius; dd 1— MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 81 pens Gródek Jagiellonski, nad stawem, 30 lipea; Zurawno: Ba- kocyn, Y lipca, var. antennis basim versus subtus testaceis; © Muszyna, 20 sierpnia; Zuzanówka koło zurawna, 23 sierpnia; No- "y pim p. Q Piwniczna, 14 sierpnia, e pupa Depressariae pimpinellae in Pimpinelia magna; leg. Dr, St. Klemensiewicz. Orgilus pimpinellae n. sp. Caput dense punetatum, pubescens, facie subearinata; palpi et antennae nigrae. Mesothorax dense punetatus, seutello levi, ni- tido, punctis paueis solum impresso; mesothorax reticulatus, a me- dio usque ad apicem earinatus; mesopleurae punetulatae, supra fos- sam erenulatam leves, nitidae. Pedes nigri, genibus, tibiis anterio- ribus totis, intermediis basi obseure luteis. Squamulae nigrae. Alae subfumatae, litura hyalina distincta. Abdomen nigrum; segmentum l-um coriaceum, apiee solum leve, basi valde attenuatum et cana- lieulatum, sutura 1-ma rufa; segmentum 2-um coriaceum, apice e aeque longum ae latum, segmenta cetera levia. Long. corp. mm; caput 0:38 long., 0.665 lat; thorax 1:406 long.. 0:76 latus; gett c 1:71 long., 0:57 latum; ala sup. 0:33 mm longa. Earinus Wesmael. nitidulus Nees, var. Alae subfumatae. Long. corp. 8 mm — ytro. gloriatorius Panzer. Z' Orbita postica puneto testaceo ornata. — Zuzanówka koło zurawna, 30 lipca. varticowis Wesmael. Y Lwów, 25 kwietnia. Cremnops Forster. desertor Linné Q Z Kraków, 3 lipea; Bieńkowice iid. wie- lipna 26 lipea; Jarosław, 2 sierpnia; Głęboka koło Felsżtyna, 22 Agathis Latreille. breviseta Nees. © Y Kraków, 5 maja; Rytro, 6 sierpnia; Gle- boka koło Felsztyna; Teenz kolo Żurawna, Y lipca; d Lwów, e p. Hermanniellae in Chen malvacearum Latreille, = Abdomen nigrum, d" poetica tota pon aut ipso apiee nigro. Rytro, 3—19 sierpni nuta n. sp. Forma typowa: Gd Zu ee kolo Zurawna; 6 sierpnia; a; Wygoda koło Gragen 15 sierpnia bardzo. e” " trawiastych zrębach leśnye Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział II. 6 82 cO) R. NIEZABITOWSKI wen Rytro, 4 sierpnia. a Nees. ©, Kraków, ne maja; am 5 lipea do 6 sier- pnia; Peri Targ. 15—31 sierpni rufipalpis Nees. Y Rytro, 26 lipca. ` tibialis Nees. $ Rytro, 20 lipca. Tibiae. intermediae totae fe- moraque intermedia apice rufa. Agathis minuta n. sp. Kamin en nitidum, maxillis labioque capite multo brevio- ribus; ratio distantiae vertieis a basi clypei et distantiae basis ely- pel ab apiee rostri 22:15, (apud Agathidem nigram 25:30): palpi ni- gri; antennae nigrae. 24-articulatae. Thorax niger; pronotum antice punctulatum, in lateribus postice leve; mesothorax niger, nitidus, sparsissime punctulatus, notaulis distinetis, seutello levissimo, ni- tido; metanotum reticulatum, medio bicarinatum, mesopleurae leves; fossa mesopleurali brevi, vix erenulata; squa mulae nigrae. Pedes nigri, femoribus omnibus apice, anterioribus latius, tibiisque obseure testaceis, tibiis intermediis ae postieis apice nigris. Alae valde in- fumatae, litura hvalina distincta, stigmate eostaque nigris; cellula eubitalis 2-a triangularis, haud petiolata, nervo transverso cubitali 2-0 medio obsoleto; abseissus 3-us radii rectus. Abdomen nigrum, 1:178mmlongum; segmentüm 1- -um striato-rugulosum, summo apice leve, basi carinis brevibus tribus. instructum; segmentum 2-um impres- sionibus lateralibus atque impressione transversa vix coriacea or- natum, convexitate media rg segmenta cetera levia; terebra 1:78 mm longa. Long. corp. 2: mm. s Tonnen similis, = minor, 2:185 mm longus, antennis etiam 24. arica var. C (a n.?) Segmentum 2-um, convexitate media ex- cepta. "ostice distincte striatum ies haee forma transitoria inter genera Agathidem et Mi- crodontem. esse videtur, et fortasse affinis est Microdonti pumilo Ratzeburg. . Mierodus Nees. > ealeulator "predia Q Głęboka koło Felsztyna; 2 Bakocyn koło Żurawna, 9 cingulipes Nees. o Nowy Targ, 22 sierpnia conspicuus Wesmael. (Tumidulus var. 5 Szepligeti) = ro, 20 lipca, — Antennae 24-artieulatae; mesonoti lobus medius TU fosoons dimidiator Neen Q Zuzanówka kolo Zurawna, 19 sierpnia, forma typowa; prox D ROAR EE TT > D y 3 „2 PET PRIEDRPE CN, eiii tae MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓ W 83 Q Abdomen gnum var. Szépligeti. Bienkowice, 20 sierpnia; Q am sierpni T ped a zeen eb oe Lage na. D Nees var. l Q Zuzanówka kolo Zurawna. 21 sierpnia; Q tamze 23 EA mb ie z deböw. Tibiae in- termediae apice haud nigrae. nugax Reinhard. 4 © Rytro, 20 lipca i 16 sierpnia. (Differt a deseriptione notaulis sat distinetis, tibiis postieis obseure testaceis apice nigris, segmento 2:0 post impressionem transversam pau lo coriaceo tumidulus Nees. 4,$ Kraków; Rytro, 4 sierpnia do 7 wrze- śnia; Mii d^ tn kolo Zurawna. 6—27 sierpnia. ar. 2. Marshall, var. 1 Szepligeti. Kraków, 5 maja; Zuza- Si 23 areis Tarnopol, 20 lipca; Zaleszczyki, 25 lipea; Mo- nasterzyska, 3 sierpnia. — ©) Zuzanówka koło Żurawna, 30 lipca: Margo lateralis msan 2-i et 3-ü striolatus, tegulae nigrae, tere- bra abdomine longior. Polymorphini Wesmael. Calyptinae Marshall. Eubadizon Nees. pallidipes Nees. © Zuzanówka koło Żurawna, 6 sierpnia; Ba- kocyn koło een 9 lipea, 9 samie i 11 samców na brusach dębowych pod lase Calyptus Haliday. caudatus n. sp. © Rytro, 27 maja eracoviensis n. sp. YKHików: Dębniki. fuscipalpis Wesmael. © Rytro w lipcu: Antennae 22-arti- T puler Haliday. © Y Nowy Targ, 19—26 czerwca, in gramine saliceti s. ruficozis bigg 99 Okolice Krakowa: Kępa Przegorzal- ska, 26 e tibial s Halida d d Zakopane: Antołówka, 11 lipca; Tatry: Dolina Małe; Łąki, "ig dae Calyptus caudatus n. sp. Fem || aidia sua paulo latior, apice medio mucrone . Armatus, ruguloso-punetatus, supra punctis validis lateralibus im- E: 6* 84 E. NIEZABI TOW SKI pressus; palpi obseure testacei; mandibulae ferrugineae; facies pun- etulata, nigra; vertex nitidus, levis; antennae nigrae, 25-artieulatae. D x foveas divisa; seutellum nitidum, leve, punetis paucis impressum; dominis 1:05, terebrae 12 mm. Species haec pertinet ad sectionem 1-am Thomsonii. Calyptus cracoviensis n. sp. Femina. mandibulae ferrugineae, apice nigrae; palpi obseure testacei. Prono- tum antice punctato rugulosum; mesothorax ac scutellum nitida sparse punctata; notauli distincti; squamulae obscure testaceae; me- tathorax nitidus, punctatus; mesopleurae nitidae, haud punctatae. Pedes lutei, coxis posticis superne basi, femoribus posticis ae in- termediis superne summa basi, tibiisque posticis apice, parum infu- scatis. Alae hyalinae, stigmate fere umbrino. Abdominis segmentum l-um latitudine apicali fere brevius, trapeziforme, punctulato-rugu- Calyptus puber Haliday. Femina. 5 Caput nigrum, labro mandibulisque ferrugineis, his basi ni gris, apiee infuseatis; palpi obseure testacei; elypeus latitudine sua fere triplo brevior, punetato rugulosus, a facie sulco transverso di- seretus; suleus punetatus, foveis lateralibus et fovea media ornatus; faeies ruguloso punetata; antennae nigrae, 28-artieulatae, artieulo ma MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 85 1-o et 2-0 basi subtus testaceis; vertex nitidus, sparsissime puneta- tus. Mesothorax nitidus, antice sparse punctatus, postice levis; no- tauli profunde crenulati; lobus medius apice carinatus; fossa ante- scutellaris profunda, lata, earinis tribus, una media et duabus la- teralibus, in 4 foveas discreta, quarum mediae maiores sunt; seu llum leve, nitidum, punetis paueis solum impressum; metathorax rugulosus, lineis elevatis areatus, area media pentagona; peetus pleu- raeque nitidae, sparsissime punctatae; squamulae luteae. Pedes lu- tel, coxis posticis superne basi ipsa parum infuscatis, tibiis posticis apiee nigris. Alae subhyalinae. Abdominis segmentum 1-um trian- gulare, rugulosum, latitudine apicali brevius, boni obsoletis, lateribus bicarinatum, carinis his suleo angustissimo diseretis, cete- rum segmentum basi media canalieulatum, apice tubereulo trun- cato instructum. Segmentum 2-um nitidum, sparse punctatum, se- gmento l-o fere triplo longius. Segmentum 3-um nitidum sparse punetatum, apiee semicirculariter striato rugulosum. Segmenta re- "s retracta; venter luteus; terebra eorpore brevior. Long. corp. mm, terebrae 2:38 mm. s differt antennis 28-articulatis earumque basi ac squamu- lis titi us. Liophroninae Förster. Centistes Haliday. fuscipes Nees. Y Zuzanówka, 30 lipea na kwiatach. lucidator Nees. ZZ Rytro, 2 sierpnia; dów koło Żu- rawna, 3 sierpnia. EE NU EE FE ST ZS Leiophron Nees. . Muricatus Haliday. QQ Rytro, 10 lipca; Kraków: Dębniki, 5 lipca, Blacinae Fórster. Pygostolus Haliday. falcatus Nees. ©. Rytro, 11 czerwca. Blacus Nees. i armatulus Ruthe. QQ Zuzanówka koło CR 30 lipca sierpnia compar Ruthe. Q Zakopane: Kuźnice, nad kamieniolomem, 2 września; Zuzanówka koło Żurawna. 30 lipca. errans Nees. Q Zakopane: Antołówka, 7 7 lip ca ^ » maculipes Wesmael. Nowy Targ A mm ytro, w lipeu. dd tłumnie wieczorem do krów porzeczek i i około topoli. 86 K. NIEZABITOWSKT ruficornis Nees QQ Kraków, 16 października; Nowy Targ, 21 sierpnia; Rytro, od ezerwea do wrzesnia; Zuzanówka kolo Zu- 0 oe lipca. talis Haliday. Q Zuzanówka koło Żurawna, 3 sierpnia w dę- wen ong Wesmael. Ọ Zakopane: Kuźnice, nad kamienioło- mem, 3 sierpni Ichneutinae Förster. Proterops Wesmael. nigripennis Wesmael. Q Wygoda koło Żurawna, 15 sierpnia. Iehneutes Nees. brevis Wesmael. QQ Okolice Krakowa. laevis Wesmael. 3 d! Okolice Krakowa; Zuzanówka koło Zu- rawna 14 lipca. Mas feminae similis, antennis 26-artieulatis, art. 1—6 testaceis. reunitor Nees. Y Bieńkowice, 20 sierpnia. Antennae testaceae. d! ut var. e. Thomson sed antennae 25-artieulatae. Nowa Wieś (pow. wielicki) 9 sierpnia. Nowy Targ, 24 maja Qd in salicetis. Macrocentrus Curtis. abdominalis Fabricius. Ọ Kraków, 3 lipca; Żegiestów. 25 li- pea; ee koło Żurawna. 3—22 sierpnia; Zaleszezyki, 15 lipca. ar. 1. Marshall. © $? Rytro, 26 lipca; Zakopane, 30 sierpnia. var. 3. Rytro, 6 sierpnia: stigmate medio magis obseuro flavipes Ratzeburg. d Nowy Targ, 15 maja, wylegle z Reti- : nia resinana. marginator Nees. JS Rytro, 17 czerwca i 19 lipca; Zako- pane, 7 lipca; Qf Głęboka kolo Felsztyna, w lipeu: Q Tatry, " SRA nitidus Wesmael. Q Rytro, 1 lipea do 4 września; Lwów 24 czerwca e pupa Tortricis sp. in Quercu; legit Dr. St. Klemen- | siewicz. Amieroplus Förster. collaris Spinola. Qf Kraków. 12 czerwca i 5 b Wie Rytro. 4 września; Nowy Targ, 21 czerwca; Tomaszowice Mole Wojniłowa, E 19 sierpnia; Horodenka, 18 lip infirmus Nees. 99 Rytro, od 2—18 sierpnia; Nowy Targ, ` 30 sierpnia e pupa Lvetriae Pass L eine ee ee LAS air ii P MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 87 Zele Curtis. testaceator Curtis. QQ Rytro, 30 lipca do 9 abc | calcarator Wesmael. $ Nowy Targ, w ezerwe Helconinae Fórster. Heleon Nees. en Nees. Ze Kraków, 1 czerwca; Rytro, 11 on , ruspator Nees. © Rytro, 15 lipca; Zuzanówka koło Żurawna T sierpnia; Bakoeyn koło Żurawna, 9 lipca Gymnoscelus Förster. | claviventris Wesmeel. © Skała, 15 czerwca; d! Tulin na Po- dolu, 12 czerwca. tardator Nees (cylindricus ala: Qc Kraków; Nowy imb 20 kwietnia i 28 ezerwca; Tat Aspidocolpus Wesmael. carinator Nees. Q var. tibiis tarsisque postieis haud nigris. Frisbee Diospilinae Förster. Baeacis Förster. abietis Ratzeburg. © Y Podhorce koło Stryja. Z szyszek za- mieszkałych przez chrząszcza Ernobius abietis wyhodował baron Julian Brunieki. Anostenus Fórster. speculator Haliday. 8 © i 1 d Nowy Targ, nad Dunajcem ` in gramine saliceti, 19-—25 czerwca Diospilus Haliday. capito Nees, 3 ©) Rytro, 17 — do 7 wrzesnia; Nowy Targ, 2—15 sierpnia; Zakopane: Antolówka, 4 lipea. Appium Nees. 7 Głęboka koło Felsztyna, 2 czerw orosus Reinhard. Rytro, 18 sierpnia do 7 września E Zakopane, 16 sierpnia; Tatry: Dolina Strążysk, 10 lipea. 88 E. NIBZABITOWSKI oleraceus Haliday. Q Ọ Nowa Wieś (pow. wielicki) 10 sier- pnia; Zuzanówka koło Zurawna, 23 sierpnia. . rufipes Reinhard. Y Rytro, 16 sierpnia. Opiinae Forster. Ademon Haliday. decrescens Nees. 1. var. 2. Q Nowy Targ, 14 pazdziernika, nad błotnistym rowem; Q SJ Gródek Jagielloński, 27 i 30 lipca w szuwarach nad stawem; $ Kłaj, 15 października. Gnamptodon Haliday. Klemensiewiczii n. sp. Lwów, 13 i 14 marca, e pupa Ne- pticulae splendidissimellae in Rubo fruticoso et e pupa Nepticulae se ptembriellae in Hyperico perforato; leg. Dr. St. Klemensiewicz. Gnamptodon Klemensiewiczii n. sp. Femina. Caput 0:21 mm longum, 0:44 mm latum, transversum, nigrum, tidum, lineis transversis arcuatis, in fundo haud punctatis, altera basi, altera in medio segmenti impressis. Segmenta cetera subtili- 0:095 mm longa, nigra. Species haee differt a Gn. pumilione Nees segmento 1-0 me dio levi, impressionibus haud punctatis eoloreque eorporis. EE a aa T MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 89 Biosteres aconiti n. sp. Tatry: Dolina Małej Łąki, ©4' 18 lipca na Aconitum napellus. haemorrhous Haliday. © 4! Nowa Wieś (pow. wielicki), 10 sierpnia; Zuzanówka koło Zurawna, 28 lipca, Y. Antennae 37—38- articulatae, nigrae, articulo 1-0 et 2-0 testaceis; fossa antescutella- ris rugulosa; mesothorax fossula media suleo cum fossa antescu- tellari coniuneta impressus. rusticus Haliday. JS Rytro. 29 czerwca; Nowy Targ, 20 czerwca. Wesmaelli Haliday. Q Tatry: Dolina Strążysk, 10 lipca; Ry- tro, 8 sierpnia. Biosteres aconiti n. sp. xis posticis superne et omnibus tarsis infuscatis. Alae magnae, sub- decolorato. Abdomen nigrum, nitidum, apice compressum, segmento l-o longitudinaliter acieulato, basi canaliculato, apice subcarinato, in lateribus sat profunde sulcato. carina levi nitida. Terebra nigra, abdomine paulo brevior. Long. corp. 3-71 mm, abdominis 1:9 mm, terebrae a basi 1:67 mm, ab apice abdominis 0:65 mm. as. ... Differt a femina antennis multo longioribus, 38-articulatis, tibiis posticis apice infuseatis. Eurytenes Förster. abnormis Wesmael. QQ Zuzanówka koło Zurawna, 3 i 5 Sierpnia. Clypeus mandibulas haud attingens; antennae 35 —37-ar- ticulatae; thorax levis. Opius Wesmael. apiculator Nees. po Rytro, 926 sierpnia. Var. Szépligeti. An- tennae 21- et 26-articulatae. 90 E. NIRZABITOWSKI caudatus Wesmael. Q Squamulae testaceae; antennae 29—31- articulatae; mesothorax fossa parva, oblonga, antescutellari impres- sus, Rytro, 5 E Tatry: Dolina Strazysk, 10 lipca; Zakopane: Antolöwka, 11 lipca. — Mas. Feminae similis, antennis 30 — 32-articulatis, CIE pa- rum obseuriore. orbita faciali superne rufescenti. Zakopane: Anto- łówka T lipea; Tatry: Dolina Małej Łąki, 18 lipca. , cingulatus Wesmae Antennae 35-artieulatae, testaceae, apice nigrae, artieulis liaeslibak apice nigro annulatis, pedes albidi. Long. Corp. 3:4 mm. circulator Nees Caput nigrum, facie obscure testacea; mandibulis clypeum SÉ attingentibus; antennae nigrae, 24-articu- latae, articulo 1-o ac 2-0 subtus luteis. Thorax niger, nitidus, no- taulis haud distinctis, puneto ante seutellum impresso; mesopleurae fossa laevi; metathorax subrugosus. in lateribus levis; squamulae luteae. Pedes lutei, unguiculis. tarsorum nigris. Ab domen nigrum, segmento 2-0 rufo, terebra longitudine abdominis, valvulis nigris, pubescentibus. Alae subhyalinae, nervo recurrenti ex angulo in- terno 2-ae cellulae cübitalis exeunti. Q Rytro, 19— 20 lipca. diversus Szépligeti. Q Rytro, 2 sierpnia. infumatus n. s Rytro, 10 lipca instabilis Wesmael. dd Kłaj, b października; Rytro, 1 sierpnia. irregularis Wesmael. 3d Rytro, 27 czerwca; Kłaj, 5 pa dziernika, leptostigma Włamiiek: Q Monasterzyska, 6 sierpni pactus Haliday. ($ Rytro, 18 sierpnia: clypeus eegen pallidipes Wesmael. © Zuzanówka koło Zurawna, ga — pendulus Wesmael. Q 3 Rytro, 30 maja do 3 cze rotundiventris Thomson. © Zei Targ, 17 in Br Wain? 30-artieulatae. rudis Wesmael. QQ Rytro, 4 u. hypostomate toto au- rantiaco; Gródek. nad stawem, 28 li ruficeps Wesmael. Q 4 Bieńkowice (pow. wielieki) 26 lipca; A 25 lipca. Wesmael. d Nowy Targ, 25 czerw nun n. sp. QQ Zuzanówka koło : Gegen 31 lipea do 5 sierpnia subtilis Szépligeti. -$ Rytro, 26 sierpnia; Kłaj, 5 października Q. tacitus Haliday. dj Rytro 19 lipca: antennae 21- articulatae, basis segmenti 2-i obscura. Var. ange antennis 30-articulatis. Zuzanówka koło Żurawna, 6 sie zelotes Marshall. dj Głęboka koło Palestyna, 2 sierpnia. Alae subhyalinae, nervus reeurrens interstitiali EE ET MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 91 Opius infumatus n. sp. Femina. Caput transversum nigrum, nitidum, elypeo mandibulisque lu- teis, his apice nigris, orbita faciali parum manifesta, lutea, fissura inter mandibulas et elypeum distineta; palpi obseure lutei; anten- nae 29-articulatae, artieulis 1-0 et 2-0 subtus rufescentibus. Thorax niger, levis, nitidus, notaulis basi- distinetis, profundis, punetulatis, postice evanescentibus, fovea anteseutellari oblonga, basi attenuata, lum nitidum, levissimum; metathorax reticulatus, medio transverse tum, bicarinatum, earinis postice evanescentibus; segmenta cetera nitida, levia; terebra nigra, longitudine fere abdominis, valvulis li- nearibus. Long. corp. 2:72 mm. Caput 0:342 long., 0'665 latum. Tho- rax 1'045 long. 0.665 latus. Abdomen 1:33 long, 0:665 latum. Te- rebra a basi sua 1:235, ab apice abdominis 0'798 longa. Ala ante- ror 2:35 longa, 1:14 lata. Antennae 2:35 mm longae. Opius subrotundatus n. sp. Femina. l tellum impressus; fossa antescutellaris angusta. dense erenulata; metathorax rugoso retieulatus; squamulae lutae. Pedes lutei articulo farsorum ultimo nigro. Fossa mesopleuralis brevis, subrotundata, levissima. Alae hyalinae, stigmate pallide umbrino; cellula cubita- IS a quam 3-a duplo brevior, nervum recurrentem basi sua ac- mentum ad tubereula pone medium posita rectangulare, post tubereula fere triangulare, apice ipso rotundatum. aeieulatum, basi eanalieulatum; segmenta cetera levia; terebra longitudine fere thoraeis cum abdo- mine. Long. corp. 1-596 mm. Caput 0:323 long. 0532 latum. Tho- rax 0'608 long, 0:494 latus. Abdomen 0665 long. 0:494 latum. Antennae circa 2-28, terebra a basi 1:33, ab apice abdominis 0:95 mm. longa SE 92 R. NIRZABITOWSKI Petiolarini Szepligeti. Euphorinae Förster. Cosmophorus Ratzeburg. regius n. sp. Zakopane, 3—7 lipea. Cosmophorus regiusn. sp. Fig. 6—10. Femina. Caput desuper visum cordiforme, oceipite profunde exciso, ni- grum, nitidum; vertex latus, in medio ab oecipite usque ad anten- narum basim impressione lata, postice rotundata, in fundi parte an- teriore era divisus; oeulus medius stemmatici in fundo impres- sionis huius positus, oculi laterales stemmatici superne ad latera Dateie, positi, extrinseeus impressionibus parvis semilunaribus cincti; facies in processus duos luteos, sparse punctatos, supra ex- cavatos, subter bast connatos, antice in latere inferiore et in exte- riore in dentes tres obtusos, apice nigricantes, producta; in excava- tione dieta processuum horum positus est radiculus maximus, luteus, margine apicali ex parte nigricanti, intus breviter bidentato. quasi artieulum primum antennarum efficiens; facies sub processibus et inter eos rufa, triangularis, plana. levissima a, a clypeo margine an- gusto recto diseret ta; elypeus rotundato triangu laris, subplanus, levis, nitidus, mandibulae maximae, applanatae, arcuatim prominentes, apice bidentatae, obseure luteae, marginibus atque apice nigris; an pallidi; antennae 22-articulatae, nigrae, radieulo luteo, articulo 1-0 ac 2-0 flavis, ceteris nigris, articulo 4-0 3-0 brevi viore ae irae pice eulari ornatus; mesopleurae nitidae, leves. sulco mesopleurali fere perpendiculari, erenulato, in partes aequales antieam et postieam divisae, parte antica superne eor riacea; sutura Hengen Py; esopleuralis ui- a decoloratus, vix visibilis, apicem alae fere attingens; ce talis prima eum cellula discoidali prima confluens; cellula costa quam mediana parum brevior, ceterae cellulae desunt; nervus Cu” lis MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW : 93 bitalis ae posterior ES indicati. Ala inferior in margine superiore eellulae radialis puncto oblongo, nigro, inerassato signata; cellula mediana ac eostalis eier Abdomen nigrum, “segmento 1-0 fere reetangulari, ante basim parum angus stato, ı crasse punetato, fere reticulato; segmenta reliqua subovata. nitida, levissima, suturae haud indicatae; terebra fere longitudine abdominis, valvulis nigris, linea- ribus, apicem versus parum inerassatis. Long. corp. 307 mm. Long. capitis ab incisura oceipitali ad partem frontalem processuum 0: 741, latitudo processus 0209, longitudo 0247; latitudo verticis 0'817, long. thoracis 0:969, lat. 0615, long. 1-i segmenti 0:415, lat. hasa- lis 0:152, apicalis 0:228; long. ceter, segm. 0855, long. terebrae 0:95, long. alae superioris 2 66, latitudo 0:95 mm. aS. Differt a femina mandibulis minus fortiter produetis, occipite ER tam ‚profunde exciso, processibus nigris; antennae 21.—22-arti- culatae. Zakopane: in nn Abietis excelsae, quos magno numero Hy- lastes cunicularius e t imprimis etiam Pityophagus ferrugineus inco- lebant, die 3—7 mensis Julii. Perilitus Nees. aethiops Nees ¿(3 Kraków: Dębniki, 5 lipea. bicolor Wesmael. QQ Rytro, 18 sierpnia; Zuzanówka koło Żurawna, 30 lipca. brevicollis Haliday. © Rytro, 30 maja. Antennae 23-articula- tae, segmentum abdominis 1-um eg dm gn) n. sp. Ceci Rytr riventris n. sp. b Tatry: vem Białego, 13 lipca. een Haliday. Q 3 Rytro, w lipeu. Perilitus brunneus n. sp. Mas Caput transversum. nigrum; facies coriacea, albido sat dense pubescens; elypeus, palpi ae mandibulae luteae, hae apice ferrugi- ranges werh subopacus, punctulatus; antennae nigrae, 22- articula- tae, culo 1-0 et 2-0 rufescentibus. Thorax niger; mesonotum Me scene, lobo medio postice impresso, ruguloso-retieulato, no- SE distinetis, punctulatis; fossa antaseutellaris carina media di- visa, levis; seutellum in medio leve, nitidum; metathorax rugoso- reticulatus, truncatus ac parum UXCAVBÍUS; mesopleurae coriaceae. edes lutei, coxis posticis ae tarsis omnibus obscuris. Alae hyali- nae, cellula radiali subovata, acuminata; metacarpus parum brevior quam spatium, quo eo apice alae distet: Abdomen rav niti- 94 ; E. NIEZABITOW SKI dum, leve segmento 1-o nigro, striolato, tuberculis prominentibus. Long. corp. 2:185 mm. Caput 0:285 long. 0:07 lat.; thorax 0:855 long., 0414 lat.; ala sup. 2'052 longa; metacarpus 0:342 long.; di- stantia apieis a metacarpo 0:323; abd. seg. 1-um 0:38 long, basi 1:052, medio 0:095, apice 0'247 latum; segmenta cetera 0:665 longa. 0:399 lata. Perilitus nigriventris n. sp. Femina. Caput transversum, nigrum. nitidum; fucies opaea, subtiliter transverse striata, subcarinata, clypeo nitido, levi; palpi ae mandi- bulae luteae, hae apice nigrae; antennae nigrae, 24-articulatae, ar- tieulis 1-0, 2-0, ae summa basi 3-ii subtus obscure luteis. Thorax niger; pronotum retieulato-rugulosum; mesonotum lobo medio ser- ratim longitudinaliter punetato, apice late impresso, lobis lateralibus levibus, nitidis, notaulis distinetis, punetatis; fossa antescutellaris rax 1'045 long. 0:646 lat.; ala superior 2:47 mm long., metacarpus 0:456, distantia metacarpi ab apice alae 0:171; seg. l-um 0684 long., basi 0114, medio 0:095, apice 0:399 lat.; seg. cetera 0:95 long., 0:327 lat, terebra a basi sua 1045 mm longa. Nyntretus Forster. Dzieduszyckii n. sp. Zuzanówka koło Zurawna, 31 lipea, na debie. elegans Ruthe. Q var. Differt a forma typica orbitis haud ni- gris, pronoto superne nigro, mesothorace toto testaceo, segmen primo basim versus haud levi sed irregulariter striolato. — Okolice Krakowa. Syntretus (?) Dzieduszyckii n. sp. Fig. 14. Femina. | | Caput thorace latius (ut 55:37) transversum, nigrum, facie, dy peo, palpis et mandibulis luteis, his apice ferrugineis; facies band "TEE o NES, 5 kt -za ge ee MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 95 angustata, opaca, fere eoriacea; elypeus convexus, apice relevatus, in lateribus superne punetis magnis, profundis a hypostomate dis- ter excavatum; antennnae 28- articulatae, capite thoraceque multo longiores, nigrae, articulo 1-0 2-0 summaque basi 3-ii luteis. Me- sothorax niger, subtilissime longitudinaliter acieulatus, antice in me- dio impressione longitudinali, levi ornatus; notauli vix distineti, po- e stri ur spectantibus) summo apice leve; postseutellum bieanalieulatum; me- tathorax coriaceus, apice ‘cum vestigio carinae, quae ante impres- sionem mediam in seriem carinarum transversarum, areuatarum di- spergitur; mesopleurae antice coriaceae, medio ac postice nitidae, leves. Pedes lutei, trochanteribus, femoribus intermediis bast, posti- eis totis tibiisque posterioribus brunneis; coxae intermediae ae po- sticae leviter coriaeeae, pedes postici elon gati. Alae subhyalinae, stigmate ae nervis umbrinis. Abdomen lineare, petiolatum, a late- ribus compressum, brunneo nigrum, nitidum; segmentum 1-um ab- domine toto triplo brevius, apiee angustatum, iubereulis paullo pone medium positis, NACE ipso m medio striis aliquot obsoletissimis or- natum; segmentum 2-um fere lineare, basi valde angustatum; 'ven- ter valde bardha: terebra brevis, nigra, sursum directa, longitu- dine duorum segmentorum apicalium. Long. corp. 4522 mm; caput 0:38 long. 1-064 lat atum; thorax 1:368 long., 0:855 lat.; abdomen 2-114 long., 0:399 lat; seg. l-um 0 798 long, basi 0-152, medio 0124, apice 0:19 latum; terebra 0:57 long.; ala sup. 3105 long., 1-235 mm lata. Species haec ab omnibus speciebus generis Syntretus admo- dum differt. structura corporis et verisimillime ad novum genus pertinet Gatunek ten nazwałem na cześć hr. Tadeusza Dzieduszyckiego. erra: Maier Dzieduszyckich, x YE gorliwie po- piera badania geng w naszym Dinocampus Förster. foveolatus trzy d Rytro, 27 ma Nee ja. rutilus Nee 5 ezerwea; 1 sierpnia: onoto antice te- staceo; (j Debniki kolo Krakowa: ant. 28- articula N Nowy - Targ, 21 ezerwca; Zuzanówka kolo Zurawna, 5 sierpni var. an s Q Caput veride 'occipiteque nigris, antennis 26-artieulatis. 96 E. NIKZARFTOWSKI Thorax totus niger, fossa antescutellaris rugulosa (in Dinocampo. ru- tilo typieo fere levis, in medio solum carina divisa) Abdomen ni- grum, summa be petioli anida Pedes lutei coxis posterioribus nigris. Long. e D mm Zakopane: nido 12 lipca. Euphorus Nees. ornatus Marshall. cf Zuzanówka koło Zurawna, w dębinie koło mrowiska Formicae rufae 3 sierpnia pallidipes Curtis. Qg$ Regulice, w lipcu; Rytro, 10 maja; Za- kopane: Antolówka, 4 lipca; d Dolina Bialego, 12 lipea; Zu- zanówka kolo Zurawna, 14. lipea reclinator Ruthe. (e) Caput. et thorax obscure rufa, antennae 19-artieulatae. Rytro, 1 sierpnia. Meteorinae Marshall. Meteorus Haliday. abdominator Nees, QG Rytro, 14 czerwca do 4 września; Nowy Targ, 17 i 30 czerwca; D kolo Zurawna,3 sierpnia. brunneipes Ruthe. Q Rytro, 19 sierpnia: antennae 27-arti- culatae. chrysophthalmus Nees, po Strzałków koło Stryja, 1—18 sier- pnia; dość pei na de cinctellus Nees. TE Zakopane: Antolówka, 71—13 lipca; Ta- try: Dolina Dien, 12 1 . consimilis Nees. $ | podkom R koło Żurawna, 3 sierpnia: an- tennae dimidio basali obscure SN filator Haliday. Y Nowy Targ, 6 września; Byte, 6 sierpnia. Differt a typo Lo abscisso nervi radiali is 2-0 brevior fragilis Wesmael. Y Rytro, w czerwcu. ictericus Nees. QQ Rytro, 1—21. sierpnia. var. 9. Nowy Sącz, 25 sierpnia, e larva. Depressariae Sp: in Genista tinctoria. Leg. Dr. St. Klemensiewiez. ras du Haliday. Q QNT e grudnia w mieszkaniu. entris Wesmael. 21 czerwca: capite, me da. ee ac daf WM omine nigro, segmento 2-0 rufescenti. luridus Ruthe. QQ Galiey pulchricornis Wesmael, 3 ek tro, 30 czerwca.: rubens Haliday. © Rytro, 20 lipea do 12 sierpnia. unicolor Hartig. Q Zuzanówka kolo Zurawna, 6 sierpnia. versicolor Wesmael. Q Rytro, 18 sierpnia. MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 97 Pachylommatini Szópligeti. Pachylommatinae Fórster. Paehylomma Brebisson. buccatum Brebisson. QQ Nowy Targ, 26 czerwca; Rytro, 20 lipca i 5 sierpnia; Głęboka koło Felsztyna; Zuzanówka koło Zura- wna, 30 lipea i 6 sierpnia; Tarnopol, 20 lipca. Flexiliventrini Haliday Aphidiinae Förster. Toxares Haliday. deltiger Haliday. -S Rytro, 15 lipca. Thorax totus rufescens. Ephedrus Haliday. plagiator Nees. Q Y Kłaj, 5 października; Rytro, 16 sierpnia; Nowy Targ, 13 pażdziernika; zegiestów, 28 lipea: Zakopane; Ku- źnice, 2 września; Zuzanówka koło Zurawna, 3 sierpnia. validus Haliday. © Rytro, w lipcu; Kraków: Dębniki 7. An- tennae articulo 1—3 pallido. ` Monoetonus Haliday. paludum Marshall. Kraków: Dębniki Q. Pectus et apex ab- dominis nigra, antennarum articulus 3-us totus pallidus. Praon Haliday. abjectus Haliday. © Zakopane: Kuźnice, 2 września. 1 exsoletus Nees. © Strzałków koło Stryja, 12 sierpnia. Totus . testąceus, stemmatico solum obscuro. longicornis Marshall. $ Nowy Targ, 15 sierpnia na roślinach - 98 V HOST «E, NIEZABITOWSKI Aphidis in Daphne mesereo. Q Y Rytro, 26 czerwca ex o Ak sp. in Crepide tectorum, Q` pronoto roe ferrugineo. ! Aphidius Nees. avenae Haliday. C (j Rytro, 4 eeng Nowy Targ, 17 sier- pnia; Zakopane: Kuźnice, 16 sierpni brassicae Marshall. Qc? Ry os 2 lipca do 2 sierpnia; Nowy Targ, 18 lipca. Wylęgłe z Apis brassicae L. w wielkiej liczbie. Samice składają jajka w mszyce, w gorącej porze dnia. Przecho- dząc zwolna po liściach kapusty, gdy zbliżą się do mszycy, doty- kają jej rożkami, poczem zgiąwszy odwłok pod siebie, szybkim ru- chem wbijają w nią pokładełko i w tej chwili je nazad wyciągają. Ciekawe jest, że poznają one zawsze osobniki, w które inny Aphi- dius jajko już złożył, i takie omijają. Natomiast nie rozpoznają 080- bników. w które złożyły jajka inne pasorzytne błonkówki, jak np. Agonioneurus, i składają w nie również swoje jajko, które zostaje przez pierwotnego pasorzyta zniszczone. crepidis Haliday. Rytro, 11 czerwca, Q ex Aphide sp. in pos pide ak eż O Lunckorona, 3 lipca, ex Aphide sp. in Hiera muroru dauci Marshall. Y Nowy Targ, 3 sierpnia i Haliday. Od Nowy Targ, m lipca do 22 sierpnia; Za- one: Kurs, 16 sierpnia: Rytro. 6 sierpni d DY Marshall. Q7 Rytro, 22 lipca, ex x Aphide spin Ve ` cia 3 dita Marshall. © Rytro, 19 lipca: Antennae 17- articula- 3 tae, abdomen nigrum, sutura l-a pallida. E gregarius Marshall. © Zuzanówka koło Żurawna, 14 lipca. ` terocommae Marshall. © Rytro, 6 sierpnia, antennis 2l-art — culatis; 16. sierpnia: ant. 20 articulatis, thorace nigro, prothorate — testaco ö ee Marshall. Q Rytro, 23 lipca do 16 sierpnia, | wylęgłe z mszyc na Acer pseudoplatanus. 4 ribis: Haliday. Q Y Rytro, wylegle z Myzus ribis 13 maja do a 17 maja. A rosae Haliday. © (7 Rytro, wylęgłe z Aphis rosae 25 do 33 5 lipea. T sonchi Marshall. 99 T Radziejowa, 1260 m. n. P. "n 4 9 sierpnia; Rytro, 16 sierpni > urticae Haliday. 9 gef Kuźnice, 16 sierpnia; mi y 1 lipca: d (as Trioxys Haliday. auctus Haliday. © Rytro, 4 września. | Targ, 15 czerw : . stawem 28 lipe MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW ‚99 Exodontes Marshall. Dacnusinae Förster. Symphya Förster. hians Nees. QQ Kraków; ra w czerwcu; Nowy. Targ, 15 czerwca do 4 lipca, in salicetis ringens Haliday. cf Rytro, w czerwcu. í Liposcia Förster. discolor Marshall. © Rytro, 14 lipea. Stigma decoloratum; mandibulae 4-dentatae; antennae 22-articulatae; ratio latitudinis sti- gmatis et longitudinis l-i abscissus nervi radialis 03:05. Ratio long. cellulae costalis et cellulae radialis 3:6:6 1. Notauli pma eti. Thorax et l-um segmentum abdominis dense albo pilosa. — Lysków kolo Zurawna, 13 sierpnia. Postseutellum acuminatum. Daenusa Haliday. areolaris Nees. QQ Rytro, 8 maja r 15 lipca. gilvipes Haliday. Y Okolice Krakow |. Haliday. Q Y Rytro. 13 Wi, r. 2. Zuzanówka koło Zurawna, 1 sie misella Marshall (f Antennae 21- articu tie: c 13 maja. artes Haliday. QQ Rytro, 30 maja i 14 lipca. enilis ane var. Zakopane: Antolöwka, 3 lipca; Q etd AB Fórster? r nervus cubitalis fere decolorati, neryus eubitalis basi solum distin- €tus; cellula discoidalis secunda deest. Abdominis segmentum pri- mum aeque fere longum ae latum, segmentum secundum longum Ac latum, lateribus subtus reflexis; segmenta cetera una eum brevi terebra retracta pec n. sp. Q Gródek een w szuwarach nad 7 y a 100 E. NIRZABITOWSKI Aphanta Łomnickii n. sp. Fig. 11, 12. Femina. rg =. w w o ES B = m. c = Large w ct o =: w E. Oo E. > B et E M E. uw T ^ e "s E, c E — © ES ze A 98 B. : Ee 3. U PI a a IE -um l-o duplo longius ae latius, levissimum ac nitidissimum, lateribus leniter rotundatis, subtus reflexum; segmentum 3-um ac 4-um brevissima, lateribus subtus inflexis. cetera segmenta cum te- rebra retracta, segmentum 5-um etiam lateribus inflexis; venter n- ger, incisura triangulari, apice truncata instructus. Terebra nigra, brevissima. Long. corp. 1:41 mm. Caput 0'266 long., 0'418 latum; thorax 0:57 long. 0418 lat; ala sup. 1'805 long.; abd. 057 mm long., 0437 latum; antennae circa 1 71 mm longae. T Gyrocampa Förster. uliginosa Haliday. Y Gródek Jagielloński, w szuwarach nad stawem 30 lipea. > Chaenusa Haliday. KC conjunges Nees. df Rytro, 26 sierpnia: postscutellum acumr „© natum; Q Gródek Jagielloński, w szuwarach nad stawem, 28 ipet i Coelinius Nees. elegans Curtis Q Y Rytro. MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 101 gracilis Curtis. O Y Nowy Targ. 25 czerwca; Tatry: Dolina Strążysk, 10 lipca; Zuzanówka koło Zurawna, 6 sierpnia. niger Nees. Q 7 Bieńkowice (pow. wielicki), 20 sierpnia; Ry- tro, 1 sierpnia; Nowy Targ, 17 czerwca; Zakopane: Antołówka, 3 i 7 lipca; Zuzanówka koło Zurawna. 5 sierpnia. Chaenon Curtis. anceps Curtis © Y Kłaj, 5 października; Rytro, od b czerwca do 8 sierpnia; Nowy Targ; Wygoda koło Zurawna, 15 sierpnia. Alysiinae Fórster. Aphaereta Förster. minuta Nees. © f Rytro, 30 maja do 4 sierpnia; Nowy Targ, 20 sierpnia; Tatry: Mała Łąka. 18 lipca; Zuzanówka koło Żurawna, 30 lipea. var. I. Rytro, 4 września: Zaleszezyki 25 lipca. major Thomson. cd Antennae 29-articulatae, nigrae, arti- eulo 1-0, 2-0 et summa basi tertii ferrugineis. Tatry: Mala Laka, 18 lipea; Dolina Strazysk 10 lipea. stigmaticalis Thomson. Q Antennae 22-articulatae, articulo 1-0 2-0 et 3-0 summa basi ferrugineis. Notauli antice solum distineti, postlce evanescentes; fovea antescutellaris nulla. Stigma in medio abscisso 1-0 radii latius. Pedes ferruginei. Valvulae terebrae apice Inerassatae. Traehyusa Ruthe. aurora Haliday. var. n. vel. s d h Corpus nigrum, antennarum basi, palpis, pronoto, squamulis, pedibus, abdomineque, segmento Lo et 3-0 nigro excepto, testaceis. Antennae 30-articulatae. Stigma fuscum. Abdominis segmentum 2-um In lateribus foveola parva solum ornatum. minae similis, antennis 32 artieulatis, stigmate nigro, ch. Fe : abdominis segmento 2-0 basique tertii testaceis, ceteris nigris. Krynica 8 lipea. Pentapleura Förster. | pumilio Nees. Ọ Rytro, 4 września; Y Nowy Targ, 25 cezer- E wca; ant. 27 articulatae. Juliginosa Haliday. Nowy Targ. 19 czerwca: © pedibus obscure uleo mesopleurali vix visibili, Tanyearpa Förster. gracilicornis Nees Q Zakopane: Kuźnice, 2 września. 102 | E. NIRZABITOWSKI Alysia Latreille. łówka, 11 lipca; dowi, 21 de Rzeszöw, 15 sierpnia; Mo- nasterzyska, 25 lipca. sophia Haliday. © Zuzanówka, 18 sierpnia: stigmate umbrino, edi Steg testaceo. lae Scopoli. Q 7 Kraków, od 3 czerwca do 5 lipea. Bobekia n. g. Alysiinarum 1). Cellula, eubitalis 1-a a cellula diseoidali 1-a et a "m eu- on 2-a distinete separata. Abscissus 2-us radii aeque longus ać nervus transversus eubitalis primus; segmentum abdominis. 2-um valde striolatum ontana n. sp. Q Tatry: Dolina Białego, 12 lipca. i uliginosa n. sp. © Grödek Jagielloński. w szuwarach nad sta- wem 28 lip : Bobekia montana n. sp. Fig. 13. Fem 3-0 46 aulo longiore. orax niger, nitidus, metilo superiore noti, macula postica lobi medii mesothoracis, 'maeulis lateralibu e borum lateralium suturisque postscutellaribüs rufis; pronotum dis Ep mesonoti antice distineti, postice evanescentes, basi soll ; netati; mesonotum foveola magna, oblonga impressum; fovea g śdaoałalladie linearis, angusta levis, quinque-carinata; scutellum Te l 1) Rodzaj ten poświęciłem mte Emer mojemu, rzowi Bobkowi, znanemu dipterologow que 6. p. Kazimie — | MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 103 $ vissimum; nitidum; metathorax ab apice usque ád medium carina-; tus, in medio carina altera transversain structus, ante hanc carinam. minus distincte bicarinatus, apice emarginatus; mesopleurae nigrae, nitidae, sulco mesopleurali aeque lato, erenulato, ruguloso; squamu-, lae luteae. Alae basi vix infumatae, a medio suo hyalinae, maeula. infrastigmaticali sat magna, distincta. infumata; stigma inaequilate-, rale, triangulare, radium e sua seeunda parte emittens, pallide um- ciei insequentis similes. Pedes obseure lutei. coxis posticis. fem ribus et tibiis, genubus SE tarsorumque articulo ultimo, por scatis, fere brunneis. Abdomen nigrum, nitidum; segmentum. 1-um. subtrapezicum, aeque fere pra atque apice latum, striolatum, in. lateribus marginatum; segmentu um 2-um in parte anteriore magna. striolatum, limbo apicali angusto levi; cetera segmenta levia, niti- da; terebra nigra, abdomine fere dim idio brevior. Long. corp. 2:565. mm. Caput 0:38 long., 0:76 latum; thorax 1'045 long., 0:608 latus; abdomen 1:14 long., 0'644 latum; terebra a basi sua 0-76 longa, ab apice abdominis 0:304 mm longa; ala superior 3:23 mm longa. Bobekia uliginosa n. sp. Virgen Caput thorace latius, transversum, leve, nitidum, aurantiacum, maeula nea ab antennarum basi incipienti, macula minore e ^ uno medio a facie dis cretus; frons supra ger impressa, fundus impressionis huius in parte antiea praeruptus, in postiea modice deelivis; impressio ipsa suleo medio erenulato divisa est; mandibulae apice 4-dentatae, nigrae; palpi nigri; clypeus apice rotundatus, marginatus; antennae nigrae, 31- articulatae, artieulo 1-0 et 2-0 incrassatis, pyriformibus. Thorax niger; pronotum lateribus in medio erenulatis; mesonotum leviter alutaceum, nitidum, gibbum. anteriora versus produetu um, in medio impressum, lateribus. itaque scutellum ` nitidum, punetis paueis parvis um; metathorax, retieulatus; mesopleurae in medio subtilissime punetulatee, superne grosse reticulatae; sulcus — in admodum ilata- mulae nigrae; pedes ferruginei. articulo tarsorum ultimo infuscato. Alae subfumatae, stigmate "semiovali, obseure luteo, angulo interno. 104 E. NIRZABITOWSKI infuseato, nervis nigris; eellula cubitalis 2-a nervum mowa ante apicem accipiens, fere pentagona itaque, externe parum con- strieta; cellula eubitalis 3-a fere duplo brevior; cellula codi quam cellula eostalis paullo longior; nervus posterior fere inter- stitialis; cellula diseoidalis 1-a petiolata, cellula discoidalis 2-a ipso angulo inferiore — Abdomen semiovale, rufum segmento 1-0 ae maiore parte 2-1 nigris; segmentum primum latitudine api- cali longius, tuberculis Mix medium positis, apiee latitudine basali fere dimidio latius, striolatum, spatiis punctulatis; segmentum 2-um spatio late semieire culari str triolato, spatiis intersule alibus punetulatis, nigrum, apice leve, nitidum, rufum, segmentum 4-um 2-0 fere bre- vius, nitidissimum; segmentum 4-um rn i cut retraeta; segmenta 2-um usque ad 5-um lateribus subtus inflexis; terebra vix exserta. Long. corp. 295 mm; caput 0:38 long. 0-855. latum; tho- rax 1:14 long. 0-76 latus; abdomen 1:33 mm longum, 0:76 latum; ala sup. 285 mm longa. NEN Forster. var. E Rue 15 Fio" Biétkosió, 26 lipca i 11 sier- pnia; Zakopane: Kuznice, 16 sierpnia. tatrica n. Sei Tatry: Mała Łąka, 18 lipca na Aconitum Na- Ip pellus, 3 © i 9 (7 razem z okazami Biosteres aconiti, które podo- bnie ciemno są zabarwione. Phaenocarpa tatrica n. sp. Femina. Caput transversum, nigrum, nitidum, leve; mandibulae — ferrugineae; palpi nigri; frons convexa, medio carinata; antennae corpore longiores, 33—35-articulatae. Thorax niger, nitidus, levis, notaulis haud punetatis, distinctis, postice in fossam parvam, inea- convergentibus; fossa antescutellaris carina media divisa; 80% sat distincta; pleurae nitidae. fossa mesopleurali en eer" lae ferrugineae, Alae fumatae, iridieolores, stigmate -— brinis; cellula eubitalis 2-a externe eonstrieta; cellu d “discoidalis 2-a completa, nervo postico fere interstitiali. Pedes obseure ferri- ginei, eoxis trochanteribusque nigris; abdomen nigrum, nitidum, ® gmento 1-0 aeque fere longo ae lato, carinis postice ante apice e- pe ey REMI od more | PADWA, ORC MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 105 eonvergentibus instrueto, acieulato, basi eanalieulato, tubereulis di- stinetis; cetera segmenta levia, nitida; terebra abdomine paulo bre- vior. Long. corp. 352 mm. Abdomen 1'615 long. Terebra a basi sua 1'558, ab apice abdominis 1:235 mm longa as feminae simillimus, antennis 36—37-artieulatis. Adelura Forster. dictynna Marshall. Q Krynica, 8 lipca 1909 r. rufiventris Nees. Q Zuzanówka kolo Zurawna, w debinie: sul- eus mesopleuralis crenulatus, antennae 36-articulatae, Aspilota Förster. concolor Nees. © SJ Rytro, w lipcu az do 6 sierpnia; Nowy Targ, 30 maja; Tatry: Mała Łąka, 18 lipca. fulvicornis Haliday. © Zakopane: Antolówka: antennae 22- articulatae, fuscicornis Haliday. © Y Rytro, 15 lipca do 26 sierpnia; Za- kopane: Antołówka, 7 lipca; Zuzanówka koło Żurawna, 20 lipca i 2 sierpnia. jaculans Haliday. Q $ Rytro, 17 czerwca do 29 lipca; Zu- zanówka koło Żurawna, w lipcu. li czerw.: ant. 17-art.; Zakopane: Kuźnice, 16 sierp.: Q ant. 21-art., ?d 4 lipca: anten. 21-art.. 30 sierp.: ant. 2U-art., 13 lipca cj ant. 22-art.; Kłaj, 5 października: © ant. 17-art., i 21-art.; Zu- zanówka koło Zurawna, 5 sierpnia Q ant. 18-art, $ ant. 25-arti- eulatis. praecipua Marshall. © Tatry: Dolina Białego, 12 lipca. an- ten. 25-artieulatis, long. corp. 25 mm.; Tatry: Mała Łąka, 18 lipca: Q ant. 26-artieulatis. . ruficornis Nees. QQ Rytro, 21 września; Nowy Targ, 7 wrze- śnia. Zuzanówka koło Żurawna, 3 sierpnia. Objasnienie tablicy. 1. Sauce Szépligetii n. sp. pierwszy człon odwłoku (segmentum 1-um ab- dom 2. Iphiaulax testaceus n. sp. pierwszy człon odwłoku (segmentum 1-um. abdo- inis). 3. Bracon sorur kesi n P zaplecze (metanotum). 4. Bracon sp. zaplecze (metanotum). \ 5. Kulesyiakin aa n. sp. pierwszy człon odwłoku (segmentum 1-um abdo- 6 Cosmophorus regius n. sp. głowa ns z doł u — & parte inferiore. = radieulus, at = primus articulus antenn Ze Cosmophorus regius n. sp. glowa lien z boku (e sa: a latere visum). 8 sp. glowa widziana z góry (eaput desuper visum). sp. skrzydlo przednie (ala Ser . skrzydło tylne (ala posterior). sp. skrzydło przednie (ala abe erior). sp. odwłok widziany z dołu (abdomen a parte inferiore ws » 10. H ge Łemnickii 12. 7 SE wm © yis tus 3. Bo ntana n. sp. odwlok. widziany z góry (abdomen D visum). 4, Syntretus ©) Dzieduszyckii n. sp. pierwszy i dragi człon odwłoku widziane góry (segmenta abdominis 1-um et 2-um desuper visa). e ka Sprawozd. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dz. Il. Tab. 1. Edward Lubicz Niezabitowski. DRUKARNIA UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO W KRAKOWIE ` Nowy gatunek ode zrzedu owadów chróścikowatych (Trichoptera) : Rhyacophila furcata n. sp. ` Se Józet Dziędzielewicz. (Z 2-ma rycinami). tatus, duabus spinis instruetus, subtus tegmine furcato tectus. à; mare robustior. Alae antieae in cellulis apiealibus margi- neque apieis fusco nebulosae. Exp. AL e mm. Long. corp. mm Czarnohora. Dancerz. 29/VIII —9/IX. 1908. d! Glaszezki, rożki, głowa, cały spód ciała, nogi i przysadki (appendices anales) jasno-żółte, złocisto-żółto uwłosione. asada głaszezków i rożków tudzież czoło kosmykami czarniawych włosków upstrzone. Tylne przyoczka brunatnemi plamkami obwiedzione. Oczy ciemno zielone. Tułów z wierzchu żółtawo-brunatny, przez środek, z ciemniejsza smugą. Wierzch odwłoku żółtawo-brunatny z zielo- nawo-czarnemi kreskami i plamkami. Przednie skrzydła jasno-żółte, prawie przeźroczyste, nieplamione, porosle złocisto-żółtymi i czar- 108 JÓZEF DZIEDZIELEWICZ niawymi włoskami. Na przegródce (thyridium) większa, na łukówce (arculus) mniejsza opalowo-biała plamka, brzeg skrzydła przy łu- kówce gęsto czarno owłosiony. Znamię (pterostigma) oliwkowo-żółte. Tylne skrzydła przeźroczyste ze znamieniem żółtem. bardzo z rzadka żółto uwlosione, Użyłkowanie skrzydeł wyraźne, ciemno-żółte. Wy- rostek wierzchniego końca odwłoku wązki, z dwoma trójkątnymi płatkami bocznymi. Dolne przysadki (appendices anales inferiores) mają taki sam kształt jak u Rhyacophila septentrionis Me’ L. u góry na wierzchniej krawędzi są nieco wycięte. Prącie (penis) paleowate, dwoma ząbkami opatrzone, przy nasadzie rozszerzone, pomiędzy dwoma koleami położone, u spodu pokryte pochewką wi- dełkowatą. Rye. 1. Rhyacophila furcata n. sp. g' koniee odwłoku z boku, g koniec odwłoku z wierzchu. iig skrzydel = 27—32 mm, dlugosé ciala — 10 mm. wnymi gatunkami Rhyacophila septentrionis Me’ L. i polonica Me’ L. na Czarnohorze przy wodospadzie potoku ,Dancerz“, którego źródła wypływają pod szczytem tak samo zwanym. Okazy ukrywały się między gałęziami świerków, a spłoszone przelatywały na przeciwny brzeg potoku i usiadaly na trawach lub krzewach. ` Spis pluskwiaków zebranych w Gorcach w r. 1909. Podał Stanisław Smreczynski. Z polecenia Komisyi fizyograficznej czyniłem w roku ubie- głym poszukiwania hemipterologiczne w Gorcach. Przez lipiee i sier- pień mieszkałem w Porębie Wielkiej, położonej na północnym stoku pasma Gorców, prawie w samym jego środku i stamtąd urządza- łem bliższe i dalsze wycieczki. Zwiedziłem też tę okolieę kilka razy na wiosnę i w jesieni. Poszukiwania rozciągnąłem także na góry, które sterezą pojedynczo na północ od Gorców i do nich już ściśle nie należą, jak np. Śnieżnica, Lubogoszez, góra Wierzbano- wska i Ciecień. 1 Zdolalem zebraé 244 gatunki pluskiew i 130 gatunków piewi- ków, w czem jest 23 gatunków nowych dla naszej fauny ; te zamiesei- łem także w następującym osobnym wykazie razem z gatunkami nowymi, zebranymi gdzieindziej. Spis podaję w porządku systema- Zorn, którego się trzyma B. Oshanin w swoim: „Verzeichnis er palaearktischen Hemipteren*, prócz Capsidów i pluskiew wo- dnych, gdyż ta część katalogu Oshanina jeszcze się dotąd nie ukazała. Przy zbieraniu był mi bardzo pomoenym kierownik szkoły z Kasiny Wielkiej, p. Michał Izworski, za eo mu na tem miejscu składam serdeczne podziękowanie. W Krakowie, 30 czerwca 1909. Heteroptera. Pentatomidae. Thyreoeoris scarabaeoides L. Niedźwiedź. 9. V, pod macierzanką. Gnathoconus picipes Fall. Podobin, 24. VII. 110 ST. SMRECZYŃSKI Sehirus luctuosus M. R. Poręba Wielka, na śródleśnej łące (około 1000 m. wys.) 30. VII. Sary sos Goeze. Kasina Wielka, 5. VIII. L. Na mokrych łąkach dorosły w lipcu, sierpniu i waer Poręba W., Niedźwiedź, Kasina W — — v. picta Fab. Poreba W., na lace, 15. Sciocoris mierophthalmus Flor. Poreba Wielka, na śródleśnej łące (1000 m.) 30. VIL - — umbrinus Wolff. Niedźwiedź i Kasina W., na wrzosowisku 9. V-16,; VII. Aelia acuminata L. Gruszów pod V EY M 28. VIII. Neottiglossa pusilla Gmel. (inflexa Wolff). V N Porębie W. i w Niedź- wiedziu zbierana czerpakiem w lipeu i w sierpniu aż do wysokości 950 m. rn pusillus MER Gen jeden tylko złowiony na słonecznym toku w Porębie VII. Eusarcoris aeneus Scop. gs łąkach dość pospolity w całej okolicy w końcu lipca i w sierpniu Rubiconia intermedia Wolff. Niedźwiedź i Poręba W., w lipcu na latae Palomena viridissima Poda. Niedźwiedź, 10. VIII; Poręba Wielka, 14. ; Wierzbanowa, w kwiet — prasina L. Poreba Wz; ; strząśnięty z lipy 27. VII; Kasina W., we wrześniu. Chlorochroa iuniperińa L. Gatunek pospolity na jałowcach, w stanie załym z wiosną a potem od końca lipca. Ecke Serbien Boh. Niedźwiedź, 11. VII; Kasina W., 5, VIIL. ` purpureipennis De Geer. Kasina W., na wiosnę iw sierpniu Gruszów, 23. VII. Dolycoris baccarum L. Gatunek w całej okolicy pospolity. Eurydema dominulus E Niedźwiedź i Poręba W., w lipeu i sierpniu. — oleraceum L. Kasina W., na wiosnę. Pentatoma rufipes L. ORA Wa, na pm Kasina W., na wio- sne i w jesieni; Slone kolo Rabki, 9. VII. Pieromerus bidens L. Poręba > : Kasina W, w sierpniu. Podisus luridus F. Poręba W., VII; Kasina W, w sierpniu. Zierona SR L. Niedźwiedź, Parsha MA. Mszana Dolna i Gru- szów, w lipeu i w sierpniu Flasmostethus ee L. Kasina W., 11. VII; Poręba W., 12. VII i 26. VIII, na rokicie. Chnocoris än F. Wierzbśnowa, na wiosn gr ris Gruszów, Kasina W. i Niedźwiedź, w lipcu i sier- niu na brzozach i olszynach. Oyphostethnie tristriatus F. Kasina W., na wiosnę. SPIS PLUSK WIAKÖW 111 Coreidae. CM marginatus L. Wierzbanowa, na wiosnę. Stenocephalus medius MR. Dosyć pospolity, na miejscach suchych, słonecznych z wiosną, a później od końca lipca. Niedźwiedź, Poręba W., Kasina W. — agilis Seop. Kasina W. 14. IV. Therapha Hyoscyami L. Niedźwiedź. aś W. i Kasina W., z koń- m lipca, w sierpniu i we wrze Corizus maculatus Fieb. Poręba W. na Koko łące w sierpniu (dwa okazy) — subrufus Gmel. Niedźwiedź, Poręba W., Gruszów ; moy od konea lipe e n ico Schill. jak poprzedni. — rufus Schill. Na wyrębach Ciecienia w Gruszowie, 23. VII. Stictopleurus crassicornis L. Pospolity w calej okoliey na miejscach sloneeznych na trawie i kwiatach już od początku lipca w sta- ie dojrzały! Myrmus Ner Fall. Niedźwiedź, Poręba W., Kasina W., Gru- szów, na trawie w miejscach suchych, Dieser? dojrzaly od polowy lipea. Berytidae. Neides tipularius L. (f. macr.). Kasina W., 14. I Berytus clavipes Fab. Niedźwiedź, pod nie lk z wiosną, a de tem w ei iu. — minor HS. Razem z poprzednim, o wiele PARDO: Gg Signoreti Fiel Niedźwiedź, Y. V pod macier — ee ipis Niedźwiedź, na suchych, Anoia miejscach ni wą, 9. Vi 13. VIII. Ces mi Curt. Niedźwiedź, w sierpniu. Raz tylko zna- m ten gatunek przypa dkiem na mo rej łące, mimo pil- Byd poszukiwań na każdej spotkanej Ononis, na której żyje. W okolicy Makowa n. p. jest bardzo pospolity. Lygaeidae. Nysius Jacobaeae Schill. Bardzo pospolity aż sam szczyt góry Niedźwiedź (Turbacz 1311 m); dojrzały n się już od po- ezatku lipea, a w sierpniu juz się larw nie spotyka. — Thymi Wolff. Pospolity w lipeu i w sierpniu w całej okolicy. — Senecionis Schill. Poręba W. 23. VII; Kasina W., na wiosnę. Rzadki, na — jest o wiele pospolitszy. — lineatus Cos — punctipennis Hs. Oba gatunki dosyé pospolite w calej p. na su "m" świetlistych trawnikach, dojrzałe już w lipeu. 112 ST. SMRECZYNSKI Cymus głandicolor Hahn. Bardzo pospolity w całej okolicy na wil- gotnych łąkach, dojrzały od połowy lipea. — claviculus Hahn. Niedźwiedź i Poręba W., w sierpniu. Ischnorhynchus Resedae Panz. Wierzbanowa, na wiosnę ; Kasina M, na wiosnę, a później od połowy lipca; Niedźwiedź, 19. VIII. Heterogaster Artemisiae Schill. Na miejscach słonecznych, Poręba W3:10,: VH i 15.. VHE Oxycarenus modestus Fall. Kasina W. 14. IX na debie. Ligyrocoris silvestris L. Kasina W. i Poręba W., w lipeu i sierpniu (aż do wys. 1000 m). Ehyparochromus hirsutus Fieb. Poręba W., w lipeu i sierpniu. — chiragra Fab. Niedźwiedź, 9. V; Poręba W., 23. VIL — — v. nigricornis Dgl. Niedźwiedź, 9. V. Tropistethus holosericeus Schltz. Poręba W., 17. VIIL pod kamie- niami między mrówkami. Macrodema mieropterum Curt. Kasina W., na wrzosowisku pod Snieänieg, na wiosne, a nastepnie w lipeu i sierpniu. Stygnocoris rusticus Fall. Gruszów, 23. VIII; Wola Skrzydlańska, 17. VII; Kasina W., 25. VII; Poręba W., 10. VII. — pedestris Fall. W całej okolicy ; najchętniej przebywa na wrzo- sowiskach ; dojrzałe okazy zbierałem w lipeu, sierpniu i we wrześniu. — fuligineus Geoffr. Wierzbanowa, na wiosnę. — pygmaeus Sahlb. Na wrzosowiskach i na suchych, słonecznych wzgörkach ; Gruszów, Kasina W. i Poręba W., w sierpniu. Peritrechus geniculatus Hahn. Niedźwiedź, 29. VII. Trapezonotus anorus Fl. Wierzbanowa, na wiosnę. — dispar Stal. Kasina W. i Poręba W., w lipeu i sierpniu, w la- sach między szpilkami. Całyptonotus Rolandi L. Kasina W. 24. VII. Aphanus Pini L. i — phoeniceus Rossi. Pospolite w ealej okolicy na miejscach su- chych, świetlistych. Drymus pilicornis M. R. Niedźwiedź, w sierpniu pod macierzanką. — silvaticus Fab. Kasina W., 22. VIII; Poręba W. 6. VII. Eremocoris plebeius Fall. Kasina W. i Niedźwiedź, na wiosnę i w lipeu. Gruszów, w lipcu — podagricus F. peu. t cR Scolopostethus decoratus Hahn. Kasina Wielka, w sierpniu na wrz” — — isku 5 SOWIS. — affinis Schill. Kasina W., na wiosne — Thomsoni Reut. Niedźwiedź i Kasina W, w lipcu i w sierpniu. a Grastrodes ferrugineus L. Poręba W., 16. VII, w wielkiej ilości n^ - modrzewiach. SORS n Rare a NU SE a e ió SPIS PLUSKWIAKÓW 113 Tingididae. eg verna Fall. Niedźwiedź, na suchym pagórku w tra- (S.V. ii an nigrina Fall. — marginata Wolf (macrophthalma Fieb.). eic po wrzoso- wiskach i w mchu po lasach w całej okolicy. wc tricornis Schrk. Na słonecznym pilka w Porębie W., ipeu i sierpniu Derephysia egen Fall. Poręba W., w lipeu i sierpniu ; Kasina W., RER Ge Germ. Pospolita pod macierzanką. Tingis cardui L. Pospolita wszedzie na ostach. EE Fabrieii Stal. Na pagórku słonecznym w Porębie W., ipeu i sierpniu Physatochila quadrimaculata Wolff. Na gi drzewach lisciastych w sierpniu. Niedźwiedź i Grus Monanthia Humuli Fabr. Na Ahern Sëch w lipeu i sierpniu, w Niedźwiedziu i Porębie W. — Lupuli HS. Razem z poprzednim gatunkiem. — Echii Schrk. Poręba W., w sierpniu na Echium vulgare. Serenthia confusa Put. Niedźwiedź, 10. VIII. Aradidae. Aradus depressus Fab. Wierzbanowa, na wiosn — cinnamomeus Pz. Pod korą młodych sosen, dorosłe okazy wczas na wiosnę, a potem od końca śą Kasina W., Gruszów. deen RE Hydrometra stagnorum L. Podobin, 24. Velia currens Fab Pospolita na wodach em ynących. rufoscutellatus Latr. Poręba W.. ei — thoraeicus Schum. Niedźwiedź i Poręba W. 9 Vi 10 VII. — gibbifer Schum. Pospolity w stawkach, szczególnie w wyżej położonych. — lacustris L. Pospolity w całej okolicy na wiosnę, w lipcu i sierpniu. A "PWM Zett. Mszana Dolna, 15. IV ; Szezyrzyce, 13. IV. Reduviidae. Harpactor annulatus L. Niedźwiedź, na wrzosowisku, 9. V (okaz jeszcze nie dorosły ). Coranus suba apterus Deg. a. 10. VIII; Kasina W., 19. Wo Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział II 114 ST. SMRECZYNSKI Nabidae. Nabis lativentris Boh. Kasina W., VII. — flavom sk ość Scholtz. Pospolity na trawinstyeh słonecznych mie — ps L. Bardzo pospolity. — rugosus L. Pospolit — ericetorum Scholtz. Pospolity na wrzosowiskach. — brevis Scholtz. Pospolity. y Acanthiidae. Acanthia ge Gmel. Niedźwiedź. 6. VII. — variabilis HS. Na ec Ga rzeką w Porębie Wielkiej. == SCT ur Razem z popr — orthochila Fieb. Na D E a E aż na sam szczyt Niedźwiedzia (1311 m). — saltatoria L. Nad rzeką pospolita. — melanoscela Fieb. Poręba W., 6. VII. — Cooksii Curt. Poręba W., 19. VII. Cimicidae. Cryptostemma MM HS. Gatunek posp. pod kamieniami koło rzek. Cimez lectuarius L. Lyctocoris opal is F. Kasina W., na wiosn Temnostethus pusillus HS. Na korze upper Carina W., w lipcu. V Anthocoris ang Reut. Poręba W.. — nemoralis F. Na gruszach, Kiel W., Niedzwiedz, Wola Skry dnia, w lipeu — Minki Dohrn. Na topolach. Słomka koło Mszany Dolnej, 21. 1. VIII — gallarum-ulmi de G. Poręba W., 27. VIII; strząśnięty Z- lipy iz kei nemorum L. Bardzo pospolity. — vi Mëtten Fieb. Niedźwiedź, 8. > na wierzbie. Tetraphleps vittata Fieb. Poręba W.. w lipcu na modrzewiach. — — Reut. Niedźwiedź. 19. VIII; Kasina W., 25. VIE; a jo A Triphleps nigra Wolff. Niedźwiedź i Poręba W. w lipeu i sierpniu. ` — minuta L. Jak poprzedni Microphysa pselaphiformis Curt Kasina W., 17. VII, na jesionie (jeden okaz). SPIS PLUSKWIAKÓW 115 Capsidae. Pithanus Merkeli HS. Poręba W., 11. VIII. Miris calcaratus Fall. Niedźwiedź, 29. VII Í M VIII. — — v. virescens Fieb. Razem z formą t — virens L. Pospolity na trawiastych, ege? miejscach. — laevigatus L. Jak poprzedni. — — var. virescens Fall. Z forma typową, rzadszy. — holsatus Fab. Bardzo pospolity. Megaloceraea erratica L. Pospolity w lipeu, sierpniu i wrześniu, w całej okolie — — w. ochracea Fieb Kasina W. we wrześniu — linearis Fuessl. Poręba W., 14. VIII; Kasina W. we wrześniu. — ruficornis Foure Pospolity na trawie w miejscach słone- ch i e ER AE L. Jak poprzedni. Monalocoris Filicis L. Pospolity na paprociach. Bryocoris Pteridis Fall. Bardzo pospolity na paprociach. ger Gie e Fab. Na olszach. dojrzały od piter polowy erpnia. Niedźwiedź i Kasina W. ae z. Flor. Poręba W., 26. VIII; Gruszów 23. VIII. — Populi Kasina W., 17. VII. ; — dimidiatus. Kb. Niedźwiedź, 19. VIII; Kasina W., 17. VII; Gruszów, 23. VIII. — Pini Kb, Pospolity na świerkach. — Ulmi L. Pospolity na olszach, wierzbach, także czasem i na innych drzewach liściastych ; dojrzały od drugiej połowy lipca. — varipes Boh. Na trawie w miejscach suchych ROAR a W. w końcu lipea i w sierpniu; Gruszów, 2 Adelphocoris seticornis Fab. Kasina W., w sierpniu. — detritus Fieb. Mszana Dolna, 4 $ — ta m sah Goeze i var. binotatus Hahn. Pospolity na miejscach trawiastych, sue "m quadripunctatus F. ER Epilobium angustifolium. Niedźwiedź, 19. VII i 13. VIII; Kasina W., w sierpniu i we wrześniu. Calocoris biclavatus HS. Poręba W. i Kasina W., w lipeu; Konina, — affinis HS. Pospolity na trawie. i wrześ Dichrooscytus 5 Fall. Dosé pospolity na sosnach. intermedius Reut. Poręba W., Niedźwiedź i Kasina W., w lipcu. Lygus. rubicundus Fall. Pospolity na nn = 116 ST. SMRECZYNSKI Lygus Kalmii L. Pospoli — montanus Schill. Poręba Wielka, w lipcu i sierpniu ; Konina, 16. VII. Rzadki. — cervinus HS. Na lipach i wierzbach. Niedźwiedź, w sierpniu, Poręba W., 27. VIII; Kasina W., 14. VII. — rubricatus Fall. Pospolity, głównie na drzewach szpilkowych. — atomarius Mey. Snieznica, 25. VII; Gruszów, 23. VIII. — pratensis L. Bardzo pospolity jako "forma typowa 1 w odmia- nach: gemellatus HS. 1 campestris Fall. engen punctatus Zett. znaleziona w Kasinie Wielkiej, w sierpni — limbatus Fall. Na wierzbach. Kasina W. i N jedźwiedź, w lipeu. — viridis Fall. Na różnych drzewach liściastych ; na wierzbach nie n go. W całej okolicy, choć dość rzadki, w lipeu i sierpni — put 6 Pospolity na różnych ziołach. m Pinastri Fall. Pospolity na sosnach. Poeciloscytus unifasciatus Fab. Pospolity. Charagochilus Gyllenhali Fall. Niedźwiedź, 17. VII; Poręba Wielka, 20. VII i 5. VIII. Liocoris tripustulatus Fab. Kasina W., 6. VIL na pokrzywach. Camptobrochis lutescens Schill. Skrzydina, 12. VII; Kasina W., 19. VIII; na dębach. Capsus annulipes HS. Poręba W., w lipeu na modrzewiach bardzo ieznie. — ruber L. var. „e wen Gruszöw, 24. VIII. Bhopalotomus ater L. var. tyrannus Fab. Poręba W., 24. VII. Allaeotomus gothicus Fall. Niedźwiedź, 19. VIII; Kasina W., w sier- i we wrześniu, na sosnach rzadki. pida Albdoges rufescens Burm. Poręba W., na śródleśnej polanie (950 m), w li ipeu. Pilophorus cinnamopterus Kb. Niedźwiedź, 19. VIII; Kasina Wielka, w lipcu; Wola Skrzydlańska, 17. VII; Gruszöw, 23. VIII. — perplexus Scott. Kasina W., w lipcu. — clavatus L. Niedźwiedź, Poręba W. i Kasina W., w lipcu i sierpniu. — confusus Kb. Niedźwiedź, 5. VIII i Kasina W., 2. VIII, mà wiklinach. Cremnocephalus umbratilis Fab. Poręba W. i Kasina W. w lipew Orthocephalus brevis Pz. Poręba W.. 10. VII. — saltator Hahn. Pospolity. — vittipennis HS. Kasina W., 23. VII. Strongylocoris leucocephalus L. Dur pospolity w całej okolicy. Halticus apterus L. Pospolit Macrolophus nubilus HS. Snieznica, 25. VII; Poręba W., w lipe" i sierpniu na Salvia glutinosa. DEA AG am tn TE cc ERR e SPIS PLUSKWIAKÓW 117 Feet pallidus HS. Jak poprzedni. globulżfer Fall. Poręba W., 26. VIII. Astarkinia angulatus Fab. Pospolity. pier ¿rates Rossi. Kasina W., w lipeu. tus Fieb. Pospolity. M ambulans Fall. Poreba W., w lipeu. Orthotylus fuscescens Kb. Kasina W., 14. VII. — flavosparsus di Stat 19. VUL — iren Fall. Niedźwiedź, Kasina» W. i Gruszów, na wrzo- sierpniu A oe? Mey. Kasina W., w sierpniu i Niedźwiedź, 19. VIII okaz PT idei EEE HS. Niedźwiedź, 17. VII. Malacocoris chlorizans Fall. Pospolity. ychumenus decolor Fall. Kasina W., Śnieżnica i Poręba W., w lipeu. Hoplomachus Thunbergi Fall. Poręba W.. Niedźwiedź, Kasina w. i SnieZnica, w lipe Macrotylus quadrilineatus Schr. Pospolity w końcu lipca i w sierpniu na Salvia glutinosa. — Paykuli Fall Kasina W., 14. VII. Byrsoptera rufifrons Fall Kasina W. i Wi erzbanowa, w li ipeu. Phylus Co Ge L. Niedźwiedź, Kasina Wielka i Wola Skrzydlańska, w lipe — plagia Ve HS. Niedźwiedź i Kasina W., w lipcu. Psallus ‚ambiguus Fall. Niedźwiedź i Kasina W., w pierwszej polo- wie lipea. — Larieis Reut. Poręba W., w lipcu na modrzewiach. — Scholtzii Fieb. Poręba W.. Niedźwiedź i Kasina W. w sier- niu i we wrz eśniu. — diminutus Kb. Skrzydlna, Wola Skrzydlańska i Kasina W., — luridus Rent. Poręba W, i Wierzbanowa, w lipeu i sierpniu. — roseus Fab. Niedźwiedź, Poręba W. i Kasina W, w lipca i w sierpniu. — vitellinus Schltz Niedźwiedź, Poręba W. i Kasina W., w lipcu. ES trices Mey. Niedzwiedz, Konina i Kasina W., w sierpniu eszezynie. Ofractotomus magnicornis Aa Pospolity na jodłach i świerkach. tocoris crassicornis Hahn. Poręba W. i Kasina W., w lipcu i sierpniu. Pi lagiognathus alpinus Reut. Niedźwiedź i Poręba W. w lipcu i sierpniu. 118 ST. SMRECZYNSKI Plagiognathus Chrysanthemi Wolff. Bardzo pospolity. — arbustorum F. Pospolity. Chlamydatus pulicarius Fall. Pospolity. Sthenarus Roseri HS. Kasina W., w lipeu i sierpni Tuponia prasina Fieb. Podobin, 24. VII; Słone koło y Rabki: 29. VII. Nepidae. Nepa cinerea L. Szezyrzyce, 13. IV. Ranatra linearis L. Szezyrzyce, 13. IV; Mszana Dolna, 15. IV. Naucoridae. Naucoris cimicoides L. Szezyrzyce, 13. IV. Notonectidae. Notonecta glauca L. Szczyrzyce, 13. IV; Poręba W. w maju. Corixidae. Corixa Geoffroyi pane Sr 13. IV; Mszana Dolna, 15. IV; Poręba W., — Fee Daf. a 13. IV. Linnei Fieb. Szczyrzyce, 13. IV; Mszana Dolna, 15. IV. limitata Fieb. Szczyrzyce, 13. semistriata Fieb. Szezyrzyce, 13. IV; Mszana Doliia, 15. IV. striatu L. Tak samo. Fallenii Fieb. Tak samo. distincta Fieb. Kasina W.. 14 IV. — Jjfossarum Leach. Szezyrzyce, 13. IV. — nigrolineata Fieb. Poręba W., 10. VII; Mszana Dolna, 15. IV; asina W.. — praeusta Fieb. Szezyrzyce, 13. IV. — coleoptrata Fab. Szczyrzyce, 13. IV. EL Homoptera. Cercopidae. Triecphora vulnerata Illig. Poręba W.. 13. VII. ft ecce Sie de G., Poręba W. i Kasina W., na wierzbach iż "Ani "Fall. Pospolita na różnych drzewach liściasty ch. Philaenus spumarius L. Bardzo pospolity w rozlicznych odmi ianach. AE RER AR e SPIS PLUSKWIAKÓW 119 Membracidae. i Centrotus cornutus L. Poręba W. i Kasina W., w maju, czerwcu i lipeu. Jassidae. Ulopa reticulata Fab. Na Beer w sierpniu i we wrzesniu. trivia Germ. Na suchych mi ejscach, najczęściej pod macie- cierzanką, w lipeu i sierpniu. P Feio aen. scanicus Fall. Pospolity. Tettigonia viridis L. Bardzo pospolita na mokrych łąkach. Euacanthus interruptus L Pospolity. — acuminatus Fab. Dość pospolit Idiocerus scurra Vu Niedźwiedź, 24. VIII; Słomka, 21. VIII; asina W., 4. IX — ig: ES Niedźwiedź 19. VIII; Kasina W., 14. IX; Gru- szów. 21. — similis "B Niedźwiedź, 13. VIII. — Herrichi Kb. Niedźwiedź, 3% ime i E VIII; Kasina W., 5. VIII. — poeciłus HS. Kasina W., w sierpni — lituratus Fall. Poręba W.. Niedéwiedk á i Kasina W., w sierpniu. ipe | M EES t. a % e n — Ca y P "c o "3 > N = © e B Foie — frontalis Mel. Niedźwiedź. w lipeu — laminatus Flor. Wola Skrzydlańska, 17.: VIL — confusus Flor. Konina i Kasina W., w sierpniu. — Populi L. Pospolity na topolach. Macropsis lanio L. Pospolity na debach. Bythoscopus Alni Schr. Pospolity. — flavicollis L. Bardzo pospolity n brzozae — rufusculus Fieb. Kasina. W., w lipeu i oai Pediopsis Tiliae Germ. Jak poprzedni. — cerea Germ. Pospolita — virescens Fab Bar de pospolita — » var, latestriata Strobl. "Niedźwiedź, 8: VII; Kasina W., w sierpni — n! Fieb. Słomka, 20. VIII; Wola Skrzydlańska, 17. VII nassata Germ. Pospolita. pow Let? Boh. Niedźwiedź, Poręba W., Konina i Mszana olna. w lipcu i sierpniu. Eupeliz producta Germ, Poręba W. i Kasina W., w lipeu i sierpniu. Acocephalus nervosus Schr. Pospolity. — bifasciatus L. Pospolity. — tricinctus Curt. Niedźwiedź i Poręba W., w lipeu. — írifasciatus Fourer. Poręba W., w lipcu i sierpniu. — albifrons L. Niedźwiedź, Kasina W. i Poręba W. w lipeu i w sierpniu. 120 ST. SMRECZYNSKI Acocephalus fuscofasciatus Goeze. Niedźwiedź, w lipcu i w sierpniu; Kas S — ipsi eng Donov. (rivularis Germ.) Dość pospolity pod macierzanką. D erger „agrestis Fall. Niedźwiedź, Konina i Poręba W, w lipeu i sierpniu Duns stylata Boh. Bardzo pospolita. Graphocraerus ventralis Fall. Niedźwiedź i Dez W. w lipeu. te, ocellaris Fall. Mszana Dolna, 4. VIII. caris Fall. Bardzo pospolity. — ufa YU Pospolity. — abdominalis Fab. Bardzo pospolity — assimilis Fall. Niedźwiedź i Bee W., w lipeu i sierpniu. — cephalotes HS. Jak poprzedni. — aurantiacus Fieb. Poręba W., na mokrej łące, 2. VIII. Paralimnus formosus Boh.. v. marmoratus Mel. Jak poprzedni. Jassus mixtus Fab. Pospolity. Goniagnathus brevis HS. Poręba W., 15. VIII. Athysanus wig ve Am. Podobin i Słone koło org w lipeu. — striatulus Fall. Niedźwiedź, w lipcu i sierpniu — striola Fall. Niedźwiedź, w lipeu. — plebeius Fall. Poręba W. Kasina W. i Mszana Dolna, w końcu ipca i w sierpniu. — obsoletus Kbm. Bardzo pospolity. — brevipennis Kbm. Poręba W., 29. VIII. Thamnotettix tenuis Germ. Kan asina W., w końcu lipca i w sierpniu. attenuatus Germ. Niedźwiedź, 13. VIII, abietinus Fall. Pospolit subfusculus Fall. Dość pospolity. biguttatus Fall. Kasina W., w lipcu i w sierpniu. simplex HS. Pospolity. cruentatus Panz. KA et: Kasina W. i Poręba W., w końcu ipea i w sierpni — Preyssleri HS. Kada W. 19 VIII; Gruszów, 23. VIII. — sulphurellus Zett. Pospolity. Grypotes pinetellus Zett. Dość pospolity. Cicadula Warioni Leth. Niedźwiedź i Poręba W., w lipeu i w sierpniu. — sexnotata Fall. Bardzo pospolita — binotata J. Sahlb. Niedźwiedź, 19. VII. — m Fall. Pospolita. — variata Fall. Poreba W., Balclutha punctata "Thunb. Dość pospolita. Alebra albostriella Fall. Kasina W., 12. VIII. v. Wahlbergi Boh. Razem z formą typową Eryilicia Manderstjernai Kb. Niedźwiedź i Poręba W., w lipcu sierpniu. ADA SPIS PLUSKWIAKÓW 121 Erythria aureola Fall. Dość pospolita. Dicraneura flavipennis Zett. Poręba Ké 16. VIII. — mollicula Boh. Pospolita — citrinella Zett. Pospolita. Chlorita Piura Fab. Pospolita. oasca smaragdula Fall. Bardzo pospolita. Eupteryx vittata L. Pospolita — notata Curt. Pospolita. - — Germari Zett. Dość pospolita. — Loewi Then. Kasina W. i Wola quem w sierpniu. — concinna Germ. Dość pospolita. — pulchella Fall. Pospo olita. — stellulata Burm. Rzadka. — ornata Leth. Poreba W., 14. VIII (jedes okaz). — atropunctata Goeze. Pospolita. — Urticae Fab. Poręba W. i Kasina W., w lipeu i sierpniu. — Stachydearum Hardy, Poręba W., 19. VII; Niedźwiedź, 10. VIII. Tea: cruenta HS. Snieznica, 25. VII, Konina, 20. VIII, Po- a MAKE NL c^ Kapgen Fall. Kasina W., w sierpniu i we wrzesniu. —- nitidula Fab. Gruszów, 23. VIII; Kasina W., w sierpniu. — kosae L. Pospolita. — geometrica Schrk. Dość rzadka. callosa Then. Dość pospolita. — Crataegi Del, Poręba W., w lipeu i sierpniu; Konina, w sierpniu. — Ulmi L. Poręba W. Kasina W. i Wiśniowa, w końcu lipca i w sierpniu — Quercus Fab. Kasina W. 14. IX. — tenerrima HS. Niedźwiedź, 8. VII. Zygina Alneti Dahlb. Niedźwiedź i Kasina W., w początku lipca. — Hyperici HS. Gruszów, 23. VIII; Poręba. W., w sierpniu. — flammigera Geoffr. Pospolita. j Fulgoridae. Oliarus leporinus L. Slone kolo Rabki, 99. VII. irius nervosus L. Pospo EN — cunicularius L. Do Issus muscaeformis Schk. Pereke DW. 20. VII. wa impressopunctata Duf. Kasina W., 27. VIII. ua Pnz. Kasina W., w lipeu. Megaman & notula Germ. Pospolity. ka elisia vittipennis J. Sahlb. Pospolita. Conomelus limbatus Fab. Pospolity. 122 ST. SMRECZYŃSKI Delphax discolor Boh. Niedźwiedź i Poręba W., w lipcu. — pellucida Fab. Niedźwiedź, w lipcu — striatella Fall. Poręba W. i Niedźwiedź, w lipeu. — elegantula Boh. Jak poprzedni. — collina Boh. Poręba W.. w sierpniu. — forcipata Boh. Niedźwiedź i Poręba W., w lipcu. — leptosoma Flor. Niedźwiedź, w sierpniu. — Bohemani Stal. Jak poprzedni. — Fairmairei Perris. Poręba W., w lipcu. 6. VII. | Stiroma albomarginata Curt. Niedźwiedź, w lipcu i sierpniu — affinis Fieb. Poręba W. i Niedźwiedź, w lipeu i w sierpniu Pluskwiaki nowe dla fauny galicyjskiej. Podal Stanisław Smreczyński. Wykaz II. W zeszłym roku podałem liczbę znanych z Galicyi pluskiew na 455, piewików na 210. Ze zbioru ś. p. prof. B. Kotuli, którego spis następnie ogłosi- łem, przybyło 15 nowych gatunków pluskiew, a niniejszy wykaz zawiera 23 gatunki pluskiew i 14 gatunków piewików, tak że liez- ba powyższa zwiększy się do 493 gatunków pluskiew i 224 piewików. atunki, zawarte w tym spisie, pochodzą częścią ze zbioru w Gorcach, a częścią z dawnego jeszcze materyału, który zdoła- łem oznaczyć. ` W Krakowie, 25 czerwca 1909. Heteroptera. Pentatomidae. Carpocoris Juseispinus Boh. Gatunek ten był pomieszany we wszyst- ich zbiorach z Carp. purpureipennis De Geer (nigricornis F.); wielu autorów uważało go tylko za odmianę tego osta- tniego. Oba są w Galicyi pospolite na nizinach i w górach. Coreidae. Spathocera Dalmani Schill. Na słonecznym, trawiastym stoku w Mydl- nikach pod Krakowem. 26/V. Lygaeidae. Cymus obliquus Horv. Słotwina. 1/VI. 124 ST. SMRECZYNSKI Stygnocoris pygmaeus Sahlb. Na wrzosowiskach i na suchych, slo- necznych wzgórkach. Maków. 15/VII; Gorce: Gruszów, Ka- sina Wielka i Poręba Wielka, w sierpniu. Tingididae. Physatochila dumetorum HS. Melsztyn, 6/V i 29/VI, na gruszy. Hydrometridae. Hydrometra gracilenta Horv. Przemyśl: w starem korycie Sanu urkiem, 26/IV i 3/V, tudzież w dopływie tego koryta od wielkich łąk. (Ze zbioru ś. p. B. Kotuli — jest 22 oka- zów, między nimi 2 okazy o pna skrzydłach (macropt.), samiec i samica). Acanthiidae. Acanthia morio Zett. Nad wyższym Stawem Toporowym w Tatrach, 5/VIII (jeden okaz). Capsidae. Phytocoris dimidiatus Kb. W Gorcach, w końcu lipea i w sierpniu; w Makowie w sierpniu; w Zuse 1/IX. na drzewach li- ściastych, najczęściej na jesionach. Adelphocoris detritus Fieb. Bogumilowiee, 27/VIII; Nowy Sącz, 2/VIII; Przydoniea koło Sącza, 13/VII ; Żegiestów i Kry- nica, w sierpniu ; ema Dolna, 4/VIIL; Maków. w drugiej połowie lipea i w sierp Lygus atomarius Mey. Gees ER 25/VII; Gruszów 23/VIIL — SDpinolae Mey. Przegorzaly, 15/1X na Populus tremula. Polymerus holosericeus Hahn. Na Galium 10/VIII w Makowie. Allodapus rufescens Burm. Przydonica kolo Sacza, 10/VII ; Porgba u. w Gorcach na śródleśnej polanie (950 m), w lipeu (7 ok azów). Orthotylus fuscescens Kb. Kasina Wielka w Gorcach, 14/VII, na sośnie (1 pis — nassatus arnów, w sierpniu i we wrześniu ; Pustynia koło Dębicy, wei, Kraköw. 5d VIII; Maków, w sierpniu; Poręba W. w Gorcach, 27/VI Tinicephalus hortulanus Mey. Na sind d kolo Krakowa, 14/VL Macrotylus Paykuli Fall. Na Ononis "Segue Maków. w drugiej po owie lipca; Kasina a Sieg Psallus Kolenatii Flor. Mak 10/V H (jeden okaz). — betuleti Fall. Prevdciiés] 13/VII (dwa okazy). SPIS PLUSKWIAKOW 125 — luridus Reut. Maków. Poręba W. i Wierzbanowa, w lipcu i sierpniu, dość licznie na modrzewiach. — vitellinus Sehltz. Dość częsty w lipcu na różnych drzewach Le Aro ió glównie m modrzewiach. Maków ; Gorce: Niedź- iedź i Poręba W. w lipeu i sierpniu; Przydonica, 19/VIL Plagiognathus alpin Reut. Sucha, 18/VII; Maków. w lipeu i sier- pniu ; Gorce : or i Poreba W., w lipeu i sierpniu; Przydonica 19/VI — fulvipennis Kb. Lieft w lipeu (4 okazy). Homoptera. Jassidae. Idiocerus similis Kb. Gorce : dłon 13/VIII. — ed Mel. Niedźwiedź, w a , Kb, Maków, w sierpni Bythoscopus ee Fieb. Preydoniow koło Sącza, w lipcu; Ka- sina Wielka w Gorcach, w lipeu i w sie pniu. Acocephalus fuscofasciatus Goete, Był dotąd pomieszany z A. albi- rons L., a zdaje się, że jest ‘wszędzie dość pospolity. Posia- am go z Dębicy, Tarnowa, Krakowa, Makowa, Gorców i Nowego Sącza. Doria exilis Horv. Pustynia kolo Debiey, w sierpniu ; Mydlniki koło Krakowa, De de cephalotes HS. Sed w lipeu i w sierpniu; Buko- wina pod Tatrami, w sierpni Athysanus brevipennis Kb. Gorce : Posi W., 29/VIII. Thamnoiettiz Preyssleri M dd W., 19/VIII ; Gruszów, 337 VIII. Cicadula Warioni Leth. Tartów, w czerwcu i w ska. a 53 : Przydoniea, w lipcu ; Gorce, w lipcu i — binotata J. Sahlb. Maków, 4/VIII; MM Niedźwiedź, 19/VII. Eryth thria Manderstjernai Kb. Lachowice, w lipeu; Gorce, w lipeu i w sierpniu; Bukowina Ya Tatrami, w sierpniu ; Dolina Piarżysta w Tatrach, 6/VIII. Montandoni Put. Na górze Chełm koło Backes 29/IX. Zygina Hyperici HS. Przegorzaly i Skala Kmity kolo Krakowa, we wrześniu; Gorce: Poręba W. i Gruszów, w sierpniu. Dwie notatki biologiczne podał J. Dziędzielewicz. L Kilka spostrzeżeń z życia Chróścików (Trichoptera) w górach. Wprawdzie spostrzegano niektóre gatunki owadów chróściko- watych (Trichoptera) w stanie doskonałym, żyjące także wśród za- mieci śnieżnych, lecz nie badano bliżej sposobu ich życia w takich wyjątkowych warunkach. W czasie pobytu mego w różnych porach i upędzają się szybko po zlodowaciałym śniegu, grzęzną Zas w rozluźnionym śniegu, gramoląc się powoli na jego powierz chni. Od czasu do czasu przysiadaja, wspierając się na tyl- ET e DWIE NOTATKI BIOLOGICZNE 127 nosząc głowę i rożki, rozglądają się po otoczeniu. Zagrożone nie- bezpieczeństwem. n. p. wobec przelatującego ptaka lub za zbliże- niem się człowieka, starają się rączym ruchem ukryć na sterczą- cych z pod śniegu gałęziach, pniach, kamieniach i t. p., albo zapadają w rozpadliny śniegowe. O wiele częściej spotykałem samce na śniegu niż samice. Samce i samice wyszukują się wzajemnie na powierzchni śniegu, co łatwiejszem jest dla nich niż na szarej ziemi, niepokrytej śniegiem. Prawdopodobnie umyślnie w tym celu wy- łażą na powierzchnię. Spotykałem tu także pary połączone i chwy- tałem w ten sposób samice pewnych gatunków znacznie rzadsze od d. bo nie łatwe do dostrzeżenia. Przebywanie tych owadów na powierzchni śniegu nie trwa jednak długo. Pojawiają się bowiem w przedpołudniowej porze a znikają wnet, gdy słońce skryje się przed zachodem za okoliczne góry i lasy. Wtedy chowają się napowrót do kryjówek pod śniegiem. Szukają więc miejsc raczej oświetlonych niż zacienionych, w przeciwieństwie do swego pobytu wśród lata. Zaskoczone nieprzyjaznymi dla nich warunkami atmosferycznymi, usiłują je przetrwać przez pewien czas aż do pierwszych mrozów, niszczących te owady w doskonałym stanie w zupełności. Stopy chróścików opatrzone są dwoma haczykowato zgiętymi pazurkami, a nadto całe nogi po biodra porosłe są cierniami, co im ułatwia utrzymanie się na gładkich przedmiotach, zatem także na powierz- chni zlodowaciałego śniegu. Jednakże nie tylko w jesieni. lecz także na wiosnę, spotykałem owady chróścikowate na śniegach. ale tylko w wyższych pasach górskich. Dnia 27 maja 1909 r. znalazłem przy zródłach potoku Roskólskiego, w wysokości około 1300 m n. p. m. pod szczytem homiaka, na ławicy śniegowej chróścika Drusus bosnicus Klap. albo sp. nov. zachowujacego sie tak, jak w jesieni inne chróściki. Jącego z kosodrzewiny ponad strugi wodne. Jednego samca te gatunku udzielił mi pan Karol Huppenthal, adjunkt Staeyi- botani- czno rolniczej na Czarnohorze. Okaz ten pochodzi z nad Huku, wodospadu pod Howerlą. 128 J. DZIĘDZIELEWICZ II. Kilka szczegółów z życia szablaka zwyczajnego (Sympetrum vulgatum L.) późnej jesieni dłużej niż wszystkie inne ważki szablak zwyczajny przeciąga swój żywot nawet wówczas, kiedy powierz chnia wody w lód już zaczęła się ścinać. W takich to warunkat na przejściu do zimowej pory spostrzegłem wcześnie rano dnia 1) Opis szczegółowy tej ważki zawarty jest w mojej monografii: Waiki Galicyi, Muzeum imienia Dzieduszyckich. Lwów 1902. DWIE NOTATKI BIOLOGICZNE 129 16 listopada 1878 r. kilka osobniköw tego szablaka na Podolu, w okoliey Ułaszkowie, uczepionych nóżkami do łodyg trzciny, wy- rastającej z bagienka wśród pola, pośrebrzonego szronem. Siedziały one nieruchome i nie poruszyły się nawet za dotknięciem, jakby już nie żyły, zerwały się dopiero wtedy, gdy słońce podeszło w górę i zagrzało je w tem miejseu. Dzień ten był w ogóle naj- poźniejszym w roku, kiedy tę ważkę nie tylko żywą, ale jeszcze latającą widziałem. : Spraw. Kom. fizrogr. T. XLIV. Dział IL. MOTYLE PIENIN. CZĘŚĆ DRUGA. ię _ Opracował Dr. Ludwik Sitowski. W ostatnich czterech latach nagromadziłem w Pieninach no- wy, dość obfity materyal, przyczyniający się do düktadni poznania bogatej w gatunki fauny lepidopterologieznej tyc W związku z wysoce urozmaiconą florą andezytowych i Le ny dh «kał pienińskich, posiadającą nawet wyłącznie sobie właści — we gatunki, jak n. p. Chrysanthemum Zawadzkii Herb. (roślina ograniczona w całej Europie tylko do Pienin) pozostaje charakte- rystvezna fauna owadów tamtejszych okolie. I tak do form typowo S górskich jak collina B, cuprea Hb., deccra Hb. z rodzaju Agr którego zebrałem w samych Pieninach przeszło 30 gatunków, przy- LS bywa w niniejszym spisie nowy dla fauny galicyjskiej gatunek: glareosa Esp. Także z innych rodzin zebrałem wiele motyli eharakterysty- eznych dla fauny dg) jak Scoparia Zelleri Wek., Depressaria rotundella Dgl. i Z plusku wieków zasługuje na wzmiankę rzadki gatunek (i cadeita u. Fieb.. który znalazłem w Pienina Kilka ch. wycieczek urządziłem do Krościenka ż wiosną, DUT - czem wabiłem motyle noene już w kwietniu na przynętę mio z oetanem amylowym; w ten sposób zebrałem nowy dla k gatunek Xylina ingrica HS. i Agrotis castanea Esp. v. et ab. MY ` lecta Hb. Występują tutaj także rzadkie formy.. znane tylko ed tychezas ze wschodniej Galieyi. jak Vanessa Xanthomelas Esp» ` Hyppa rectilinea Esp., Hydroecia petasitis Dbld. i cały szereg wał dns miernikoweów, osobliwie is — a pod rp deu N EE SEN A SES MOTYLK PIENIN 131 jac sie do nadzwyczajnego bogactwa i różnorodności form -poja- wiajacyeh się w Pieninach. Czuję się w miłym obowiązku złożyć podziękowanie Prof. Dr. H. Reblowi w Wiedniu. który mi dopomógł w oznaczeniu nie- których trudniejszych gatunków, a także sprawdził oznaczenia wątpliwe, jak również Dyrektorowi gimn. w Nowym Sączu Dr. Stanisławowi Klemensiewiezowi, który również określił kilka wąt- pliwych form mojego zbioru. pis zestawiłem według systemu w katalogu Staudingera i Rebla z r. 1901. | II. Pieridae. Pieris Schrk. 1. Daplidice L. W lipcu lata po wyrębach pieniúskich; rzadki. Colias Leach. 2. kdusa F. Gatunek szeroko rozprzestrzeniony, jednak w gó- rach rzadki. W Pieninach widziałem go raz tylko z końcem sier- pnia 1909, z poezątkiem września zaś schwytałem w Krościenku d' na kwiecie koniczyny. W okolicy Sącza częściej się pojawia; obserwowałem go w Łącku a chwytałem także w Mordaree i Sie- kierczynie koło Limanowy. III. Nymphalidae. A. Nymphalinae. Apatura F. 3. Ilia Schiff. ab. (et v.) Clytie Schiff. Pospolity w lipeu koło drogi nad Dunajcem. Limenitis F. 4. Populi L. W roku 1908 pojawił się dość licznie; widzia- łem pod Bańkowym Gronikiem na kraju lasu okazy unoszące się nad krzakami leszczyny. Zwykle przebywa w miejscach zacienio nych i wilgotnych. Wogóle w tych stronach rzadki. | Vanessa F. | 9. Xanthomelas Esp. Gatunek ten znany był dotąd tylko ze wschodniej Galieyi (okolice Lwowa, Stanisławów, Podhorce i t. dÄ 9* 132 DR. LUDWIK SITOWSKI Z początkiem sierpnia 1907 chwyciłem w Pieninach (Szutröwki) okaz siedzący na Eupatorium cannabinum L. Forma ta różni się od bardzo podobnego polychloros żywszym kolorem, oraz białą plamą ramienną przy wierzchołku górnych skrzydeł, które są krótsze i mają głębsze i wyraźniejsze wycięcia. Piszezele jasno żółte. Mój okaz posiada tylko jednę plamę w komórce IV,/V, z drugiej leżą- cej bliżej kąta tylnego istnieje zaledwie ślad z ezarnych łusek. Oznaczenie tego okazu sprawdził Dr. Klemensiewiez. 6. Polychloros L. ab. testudo Esp. Odmiana ta występuje w Ly- dyi, Mezopotamii, Armenii, Syryi, górach Altajskich 1 Himalaj- skich. 15 sierpnia 1906 r. złapana w Rabce przez ucznia IV Kl. gimn. św. Anny Lachowicza. Okaz jest znacznie mniejszy o powej formy. Plamy na brzegu ramiennym całkowicie stopione w jednolitą aksamitno-czarną plamę, która zajmuje prawie eate skrzydło i łączy się ze stopionemi plamami, wypełniającemi ko- mórkę IV,/V. Tło zaznaczone od nasady przednich skrzydeł jest koloru ciemno-pomarańczowego. Przez tylne skrzydła rozciąga się również czarna plama, wydająca wypustki po żyłkach aż do samego krańca. Kraniee obu par skrzydeł ozdobiony od wewnętrznej strony szeregiem jasno pomarańczowych plamek w komórkach. Ciekawa ta odmiana nie odpowiada w zupełności typowej ichnusa Esp. odrysowanej w dziele Spulera: „Die Schmetterlinge Europas“ tab. 6, fig. 2 b, ani też figurze 10 na tabl. 14, przedstawiającej abera- cyę uzyskaną przez sztuczną hodowlę w wysokiej temperaturze, Ubarwienie okazu z Rabki stanowi kombinacyę tych dwóch odmian: Podobne odmiany występują bardzo rzadko w naszym klimacie, gdyż dotąd nie było wzmianki w literaturze o podobnej aberaeyt Przed 10 lub 12 laty widziałem podobną odmianę testudo, ale zna: + cznie jaśniejszą, w Tymbarku; nie udało mi się jednak jej pochwycić. Cenny okaz pochodzący z Rabki złożyłem w zbiorach Komisy! fizyograficznej Akademii Umiejętności. Argynnis F. 1. Dia L. Podany przez Dr. Klemensiewicza ze Szczawnicy z datą 29 lipca z r. 1883. C. Satyrinae. Melanargia Meig. 8. Galathea L. W sierpniu 1906 chwytana na Szutröwe®. W Pieninach nieliczna. Erebia Dalm. 9. Euryale Esp. Chwyciłem na Wyrobku przy drodze do Zam- ezysk św. Kingi w połowie lipca. Gatunek ten występuje przeważnie w górach. Re EE TO ag JR MOTYLE PIENIN 133 Pararge Hb. 10. Egeria L. v. Egerides Stgr. 12 sierpnia 1907 en w Krościenku we wiklinówym lasku przy Dunajeu; rza 11. Maera L. W drugiej połowie czerwca lata po dät wapiennych Pienin. V. Erycinidae. Nemeobius Stph. 12. Lucina L. Jedyny pepene europejski tej rodziny wy- stępuje. w górach z początkiem czerwca nielicznie. Mam w zbiorze skrzydeł, są zredukowane; osobliwie zanikają one na tylny skrzydełkach tak, że tylko ślad jest widoczny w komórkach iv, 1 IV, Na tylnych skrzydłach istnieje ko jeden szereg ua nych plamek rdzawych, niezbyt wyraźnych !). VI. Lycaenidae. Lycaena F. 13. Amanda Schn. 29 sierpnia 1908 r. chwyciłem ©. Czarna nasada białego rzesna i zamazana plama biała w komórce IV;, na spodniej stronie skrzydeł pozwala odróżnić od razu ten gatunek od podobnych. Forma górska. VII. Hesperiidae. Hesperia Wats. 14. Serratulae Rbr. Dysyć rzadki w tych stronach, Dr. Kle- mensiewiez podaje go z Czorsztyna z datą 11 sierpnia r. 1883. VIII. Sphingidae. Smerinthus Latr. ` Populi L. Lapany w czerwcu i sierpniu 1906. Przylatuje także Ce światła lampy. Sphinx O. 16. Ligustri L. Jeden okaz schwytano w Krościenku. 1) Analogiczny melanizm występuje wyraźniej u Melitaea athalia Rott, W połowie czerwca 1906 zebrałem znaczną ilość gasienic tego gatunku na dg ściach Digitalis grandiflora Lam., ktörymi pöZniej Le gąsienice. Z koń 134 DR. LUDWIK SITOWSKI Deilephila O. 17. Galii Rott. 17 sierpnia 1906 złowiłem wieczorem tego zawisaka, unoszącego się nad kwiatami Lamium purpureum L. Rzadki. Chaerocampa Dup. 18. Elpenor L. 27 ezerwca 1906 przy lampie. We wyrębie Pienin znalazłem także brunatną gasienice na Hpilobium angustifolium L. IX. Notodontidae. Cerura Schrnk. 19. Furcula Cl. Z końcem czerwca 1909 Sëtze świeżo Kan okaz do światła lampy. Rzadki. Pheosia Hb. 20. Tremula Cl. Z początkiem września chwyeono ogromny okaz przy lampie. EE Stph. 21. a Esp. Bardzo rzadki motyl, znany z okolie Lwowa "us Stanislawowa je Re Chwycony w ezerweu 1906 r. pray Ptilophora Stph. 22. Plumigera Esp. Znalazłem okaz: Y siedzący na ścianie budynku we wrześniu jeszcze w roku 1901 w Tymbarku. miej- scowosei leżącej w odległości 7. mil od Pienin. Podaję go w ni- niejszym spisie, gdyż dotychczas znany był tylko ze wschodniej Galicyi. Tło skrzydeł mojego okazu jest rdzawozólte. Phalera Hb. 23. Bucephala L. Znalazłem gąsienice na Saliz; ponieważ Kä — przez gasienieznika, nie przeobrazila sie. Pygaera O. 24. Pigra Hufn. Chętnie przylatuje do światła lampy; zebra- lem kilka okazów w lipeu 1997. XI. Lymantriidae. Dasychira Stph. 25. Fascelina L. W marcu znalazłem pod dachem ula pszezel- nego w Krościenku 3 gąsienice półwyrosłe. które żywione liśćmi sałaty i rzodkwi wydały okazy dd 17 czerwca 1908. NA M JO SI WK DRES EO e EE S E ES MOTYLE PIENIN, 135 Lymantria Hb. 26. Dispar L. Gąsienice zupełnie wyrosłe zbierałem z róży w Szczawnicy w sierpniu; formy doskonałe przylatywały także do światła lampy w lipeu. Piabólity ten gatunek nie występuje w Pieniaach - licznie, jak gdzieindziej. 27. Monacha L: W` ostatnich latach, t. j. 1907 i 1908, poja- wiła się usen ar w tych stronach. Z końcem lipca i i początkiem sierpnia złowiłem przy świetle lampy kilkanaście okazów. Wśród złapanych okazów znajduje się kilka ab. nigra Frr. oraz ab. ere- mita O. Mam i formy przejściowe tych BEE eng Si puje przeważnie u dd. | XII. Hsjocatipidsć Eriogaster Germ. „india 28. Lanestris L. W wierzchołku een tarniny ; unus spi- nosa L.) znalazłem na Załoniu ogromny oprzęd z gasienicami. Zna- czna ilość gąsienie była już nakłóta przez aoc n Lasiocampa Schrk. 9. Quercus L.. W czerwcu znalazłem gąsienicę dorosłą. i ży- wiłem ‚Ja do września liśćmi śliwy i wierz owie września Se przeobrazila sie w poczwarke, ktöra zimuje Da" Gastropacha O. 30. Quercifolia L. 8 ezerwea 1907 znalazłem gp, na Cory lus . Avellana L. w Pieninach EA, Gąsienica po 3 tygo "Mad wydała motyla. Oprócz tego złowiłem, w tym Zug roku wë dwa okazy przy lampi Odonestis Germ. 31. Pruni L. Z początkiem lipca w r. 1906 przyleciał okaz do świała Zog: Bardzo rzadki tutaj. XV. Saturniidae. Saturnia Schrk. 32. Pavonia L. 18 maja 1908 rg świeżo TIR okaz cf w ogrodzie na bro śliwy (Prunus insiticia wech mx bardzo rzadki w tych st Aglia O e u L. W maju ene, a AS „W, Jis | nie zbyt lieznie w Pienin Gë 136 DR. LUDWIK SITOWSKI XXI. Noctuidae. A, Acronyctinae. Acronycta O. 34. Megacephala F. W roku 1909 pojawił sie liczniej, chwy- tałem go w lipeu. Ubarwienie przednich skrzydeł zmienne, jasne lub ciemne. 35. Tridens Schiff. Z końcem lipca pojawia się nielieznie; podany także w spisie Dr. Klemensiewicza z r. 1883 z Tylmanowy. | . Kumicis L. ab. salicis Curt. W lipcu 1909 schwyeilem tę odmianę przy lampie. B. Trifinae. Agrotis O. 38. Castanea Esp. v. (et ab.) neglecta Hb. Przednie skrzydła koloru wątrobowo-brunatnego o wyraźnie rdzawo obwiedzionej pla- mie okrągłej i nerkowej; ta ostatnia nieco ciemno zabarwiona w dolnej części. Na skrzydłach niewiele znamion. Obok prążki tylnej występuje szereg czarnych kropek na żyłkach od strony linii falistej, która jest słabo zaznaczona. Rzęsno skrzydeł ezerwo- nawe. Rzadki ten gatunek jest podany tylko z jednej miejscowości w Galievi (Babice nad Sanem) 1). Chwyciłem go na przynętę miodu z octanem amylowym 20 kwietnia 1908 r. Forma ta występuje w Austryi, Węgrzech, Szwajcaryi, Europie wschodniej i środkowej, Katalonii, Włoszech i Syryi. 39. Primulae Esp. v. conflua Tr. Nasadowa część górnych skrzydeł znacznie węższa niż u typowej formy, również czworo- kątna plama niewyraźna. 10 lipca 1907 przy lampie. Forma typo- wo górska. 40. Glareosa Esp. (Hebraica Hb.) W Krościenku na Ptaszko- wej przyleciał, dnia 9 września 1906, zupełnie świeżo wylęgłyo kaz Q do lampy. Nowy dla Galievi. Gatunek ten występuje w zacho- dnich Niemczech, Szwajcaryi, Tyrolu, Walezyi, Hollandyi, Belgii, Anglii, Francyi, Danii, Jutlandyi, południowej Szwecyi, Bawaryi 1) August Stöckl: Motyle rzadkie i nowe, zebrane w latach 1903 do 1907 w okolicach Lwowa, Janowa, Żółkwi, Mikuliczyna, Zakopanego i t. d. Kosmos j XXXIII. MOTYLE PIENIN: 137 północnych Włoszech i na półwyspie Paka Wszędzie bar- dzo rzadko. 41. Corticea Hb. Chwytałem w lipcu przy lampie; rzadki. 42. Ypsilon sag Z końcem siecpnik 1909 r. chwyciłem przy lampie i na przynęt 43. Saucia Hb. We wrześniu :1908, Pachnobia Hb. 44. Rubricosa F. W kwietniu 1906; rzadka. Mamestra Hb. 45. Brassicae L. 22 sierpnia przy lampie w Krościenku. Dr. Klemensiewiez podaje również ten gatunek z bere gz z wë 11 sierpnia 1883 r 6. Dissimilis Knoch. Tło ubarwienia skrzydeł zmienne. Main w zbiorze okazy o jednostajnie ciemnem ubarwieniu, u których zaznaczona jest wyraźnie tylko linia falista biaława z ostrem W. V pei: i sierpniu 1908 przy lampie i na przynete. Miana Stph. 1. Strigilis Ci. ab. et v. latruncula Hb. "um od typewej im koloru czerwonawo-szarawo-b Rzadka Mm teg W lipeu 1909. Hadena Schrk. 48. Latericia Hufn. Łapałem w ef na E Spang owocową na szczycie Lubania, z początkiem sierpnia tie ER, w Rei P Prof Garbowski Wo: ten gatunek z okoliey w Lwowa z r. 1885 (Janów), następnie Werchratski z okolie Stani- sławowa (1 lipca 1888). tego czasu nie było wzmianki o tym gatunku w żadnym spisie motyli krajowych. Mania Tr. 50. a L. W sierpniu rzadka; jeden okaz schwytano w piwniey (Tymbark). Hydroecia Gn. 91. Lucens Frr. Forma ta do niedawna zaliczana była jako odmiana do gatunku nictitans Pkh.; w ostatnich czasach uważają _Ją niektórzy (Spuler) za dieti gatunek. Boa leży w GE og : 138 DR. LUDWIK SITOWSKI ści; lucens jest znacznie większa o ubarwieniu matowem żółto- brunatne. Mój okaz ma plamę nerkową czerwonawą; miewa ona niekiedy kolor białawy lub żółty. Rozwój tej formy jeszcze nie- dokładnie zbadany. W sierpniu bardzo rzadka, w przeciwieństwie do pospolitego właściwego gatunku nictitans. 52. Petasitis Dbld. 17 września 1909 przyleeial do. światła lampy. Motyl nadzwyczaj rzadki, niedawno odkryty dla fauny ga- lieyjskiej we Lwowie przez Romaniszyna. Leucania O. 53. L. 20 ezerwea 1907 chwytana w Kaas (Bańków Gron lata we dnie ealkiem nisko nad z 54: Turca L. 11 lipca 1908 złapałem okaz. Ken „przyleciał do światła zowie Gatunek ten znany przeważnie ze wschodniej Galieyi t. j. okolie Lwowa, z gór Sołotwińskich, z Sambora. Sta- ieh także z Tarnowa (Wiert) Okaz, który schw v talem, jest bardzo zlatany. lecz łatwy do oznaczenia z powodu dużych płatów włosów na odnóżach, które są wybitną cechą tego gatunku. Grammesia Stph. 55. Trigrammica. Hufn. ab. bilinea Hb. Mam w zbiorze kilka okazów z dwiema liniami. idcm ta odmiana wystepuje w Pieninach z początkiem czerwca ‚Caradrina O. 56. Superstes Tr. Z końcem lipca 1908 złapana na przynętę z miodu i octanu amylowego, nocą w Pieninach (Bańków Gronik). Ostra jasna linia, połowiąca rzęsno przednich skrzydeł jest ważną cechą systematyczną tego gatunku. Gatunek ten występuje w Niem- ezech, Szwajcaryi, Anstryi, Węgrzech, Walezvi, Włoszech. Kastylii, Armenii, północnej Azyi Mniejszej. Należy do bardzo rzadkich u Nowy dla fauny Galieyi. 57. Ambigua F. Ohwyciłem dwa okazy przy ge na we randzie w sierpniu 1909. Amphipyra O. 58. Perflua V. 7 sierpnia 1908 znalazłem motyla géie w szparze werandy. W r. 1873, 2 sierpnia, lowiony w - nem kolo Kalusza przez Werchratskiego ; także z okolicy Lwowa po dany przez Garbowskiego i Stöckla. W zachodniej Galioyi dotąd nie był obserwowany. Wogóle bardzo rzadki. Taeniocampa Gn. Stabilis View. W- kwietniu 1908 łowiłem na praynete pod Papilio, również w maju przy lampie. ~ MOTYLE PIENIN 189 60. Incerta Hufn. Forma bardzo zmienna w ubarwieniu. Nie- które okazy mojego zbioru, o barwie orzechowej przednich skrzy- del, u których zanikła plama okrągła a występuje tylko czarniawa plama nerkowa, odpowiadałyby ab. fuscata Hw. W. pierwszej po- łowie kwietnia pda api lieznie na przynętę. Cosmia O.. Paleacea Esp. Z końcem lipca znalazłem jeden okaz na a ( Tilia padam Ehrh.) (Mordarxa).. Orthosia O. !). 62. Circellaris Hufn. We wrześniu chwytana przy lampie. Xanthia O. 63. Lutea Stróm. (F lavago F.). Z koncem wrzesnia jak po- przedzająca. 64. Fulvago L. ab. flavescens Esp. Rzadsza od typowej formy. Występuje we wrześniu. Scopelosoma Curt. 65. Satellitia L. ab. (et v.) brunnea Lampa. Czerwono-bruna- tna odmiana z rdzawo-czerwoną plamą nerkową, rzadsza od wła- ściwego SEN chwytana w kwietniu e z typowa Wen na przynętę Kylina 0. 66. Socia Rott. Kilka sztak przyleciało na przynętę 20 kwie- nia 1909. 67. Ingrica HS. owi iu dla Galieyi. W ystępaje w Al- pach i wzdłuż Karpat aż do "Uralu. Forma górska dla fauny mo- z Pienin bardzo charakterystyezna. 20 kwietnia 1908 — wie Ọ Q na przynętę, 6 maja tego samego roku gf w a- mem miejscu na Załoniu pod Łupiskiem w potoku olehą (Anas glutinosa i Al. incana) zarosłym. Na ołszach żyje gąsienica tego gatunku. Ornétopus Rott. Wezesną wiosną przylatuje chętnie na hen zbierana razem z nas gatunkiem rodzaju ym 1) 20 kwietnia 1909 r. Sg na przynętę pod Lupiskiem na Alnus glutinosa Gaert. okaz z rodzaju Orthosia, który jest najpodobniejszy do gatunka ruticilla Esp. zany do o nim tylko nawiasowo, e okaz jest oz dormi ' 140 DR. LUDWIK SITOWSKI Cuculia Schrk. 69. Serophulariae Cap. Gasienice tego gatunku zbierałem na Verbascum nigrum L., które zarasta słoneczne skaliste pagórki, z początkiem sierpnia 1906. Razem z we gatunkiem zebralem również na dziewannie kilka gąsienie ein Lychnitis Rbr. Gą- sienice były różnej wielkości, przezimowały, lecz tylko jedna prze- obraziła się w pa inne nakłóte Wydply z wiosną gąsieni- -— z rodzaju Ophion 0. Lactucae Esp. 17 sierpnia 1907 znaleziono dorosłą gąsie- nicę na eg oleraceus L. Gatunek rzadki. D. Quadrifinae. Abrostola O. Lh ËCH Schiff. Różowo zabarwiona nasada i kraniec górnych skrzydeł pozwalają na pierwszy rzut oka odróżnić tę for- mę od pospolitych gatunków triplasia i tripartita. Jest to najrzad- szy gatunek rodzaju Abrostola. Dwa zupełnie świeże okazy przyle- ciały w połowie lipca 1907 roku do światła lampy. Plusia O. 12. Festucae L. 25 sierpnia 1909 schwyciłem późno w nooy jeden świeżo wylęgły okaz przy lampie. W górach bardzo rzadki. 13. Pulchrina ab. percontatrix Auriv. Odmiana ze stopiony a złotymi znaczkami środkowymi w literę Y. Chwytana w lipcu 1 Gatunek pulchrina jak i bardzo podobny jota L. są formami bar- dzo zmiennemi w ubarwieniu, szczególnie co do układu i kształtu srebrnych lub złotych znaczków środkowych. Ponieważ na powyż- sze gatunki zwracałem szczególną uwagę i nagromadzilem w ciągu szeregu lat nader bogaty materyał z Pienin, przeto zamierzam przedstawić ich data e morfologię w osobnej pracy. Catocala Schr. 14. Elocata Esp. We wrześniu 1909 mak do światła kupę Jest to jedna z rzadszych wstęgówek w Pieninach. Re oi Gn. brakiem ezarno znaezonej Gaang nerkowej, pra w koda MOTYLE PIENIN 141 E. Hypeninae. Laspeyria Germ. 11. Flexula Schiff. Przylatuje w lipeu do $wiatla lampy. Parascotia Hb. 18. Fuliginaria L. Znalazlem 5 sierpnia 1906 na werandzie mieszkania. Zanclognatha Ld. 19. Tarsipennalis Tr. Pierwsza para odnóży d tego gatunku ozdobiona jest dlugimi pierzastymi wlosami. 20 lipea 1907 przy- lecial do $wiatla lampy. Motyl rzadki, lapany w okoliey Lwowa (Garb. Klem.), Podhorzee (Brunicki) i Rytra (Sebille). XXV. Geometridae. A. Geometrinae. Euchloris Hb. 80. Smaragdaria F. W roku 1907, z poezatkiem lipea, schwy- cilem mały stosunkowo okaz przy świetle lampy. Nowicki podał ten gatunek ze Lwowa; znany także z Poznanki Gnilej na Podolu; od tego czasu nigdzie nie obserwowany. B. Acidaliinae. Acidalia Tr. 81. Dimidiata Hufn. W lipeu dosyć rzadki. 19158 Virgularia Hb. Bardzo zmienny gatunek w ubarwieniu 1 wielkości. Lata koło mieszkań od lipca aż do października, Na- leży wraz z gatunkiem bisetata Hufn. do najpospolitszych z rodzaju Acidalia w Pieninach. i 83. Pallidata Bkh. Rzadki, występuje z początkiem czerwca. 08 lipeu w mieszkaniach bardzo pospolity. Gąsienice zbierałem w starych siennikach, gdzie żyją w sianie i słomie niekiedy w ogromnej ilości. Ponieważ używałem tego ga- tunku do doświadczeń biologicznych z barwikami, więc mam je- szcze dotychczas kulturę. Jest to bardzo wygodny materyał do zo gdyż żywi się suchymi liśćmi jekiekkciwią roślin, nawet erbat | € 85. Incanata L. W ezerweu; rzadki. | ri . 86. Remutaria Hb. Łapałem równocześnie z poprzednim; ró- wnież rzadki. ER i out 142 DR. LUDWIK 'STITOWSKI Rhodostrophia Hb. 87. Vibicaria Cl. Gatunek bardzo rzadki, odkryty w okolicy Lwowa przez Nowiekiego. Lata z końcem czerwca i początkiem lipca (1906) po wyrębach Pienin. Chwytalem- go także przy lampie. Vibicaria ab. roseata Ersch. złapałem 30 czerwca 1906 we wyre- bie Szutrówki. Piękna ta odmiana odznacza się różowem zabarwie- niem także całego krańea skrzydeł. C. Larentiinae. Minoa Tr. 88. Murinata Se, We wyrębach en nie pa e ci- nerearia Stgr. nieeo rzadsza; forma więcej g Scotosia Stph. 89. Vetulata Schiff Chwytany 2 i 8 lipca 1907. Lygris Hb. 90. Reticulata Thnbg. ab.. ovulata Borgmann. Różni sie od typowej formy, której ubarwienie nie ulega zwykle znacznym zmia- nom, tem, że Ss Be > na polu środkowem łączą sie Larentia Tr. 91. Fulvata Forst. ab. ‚arearuptata m. (Minor, palidior, al. ant. area media interrupta Pole środkowe A skrzydel, odgraniezone poprzeeznemi prazkami, jest w środku w komórce IV;, całkowicie przerwane; do brzegu tylnego dcs tylko jego zwezony ślad, zaczynający się nieco nad żyłką dmiana mniejsza i jaśniejsza od typowej formy. Złapana przy Kaes lampy w Krościenku, w lipeu 1909. 92. lunzperata L. W lipcu, rzadki. "93. Truncata Hufn. ab. perfuscata He Złapałem 16 lipca- 1908, przy: lampie. 4. Salicata Hb. Pojawia się w czerwcu i lipeu, w niektórych latach dosyć licznie. Gatunek dosyć zmienny w ubarwieniu. Ozna- czył Prof. Dr. Rebel w Wiedniu. 95. Ferrugata Cl. ab. spadicearia Bkh. U tej odmiany J jest pole środkowe jasne, oznaczone szeregiem wyraźnie jazie Ber wąskich linii. Pojawia się rzadko w ezer 96. Pomoeriaria Ev. gen. aest. aestiva Fuchs. Okazy. + pokolenia letniego są mniejsze i ciemniejsze od typowej formy. Lipiee. | MOTYLRE PIENIN 143 97. Lugubrata Ster. Łapana w czerweu w r. 1908. 98. Molluginata Hb. Przebywa w lipcu w zaroślach na skal- kach wapiennych (Bańków Gronik, Szutrówki) Bardzo rzadki. e dk. Obliterata Hufn. 23 lipca 1909 przy świetle lampy. a 100. Flavofasciata Thnbg. ( Decolorata Hb.). Chwytalem w li- peu 1906 i 1908. Należy do rzadkich miernikoweów w Galieyi. Oznaezyl Prof. Dr. Rebel w Wiedniu. 101. Capitata HS. W ezerweu przy lampie. 102. Silaceata Hb. ab. insulata Hw. Odmiane tę cechuje czar- na wyspa Zóltawo obwiedziona, która występuje na polu środko- wem górnych skrzydeł. Znana z Anglii. W Pieninach w lipcu 1908. Tephroclystia Hb. 3. Pimpinellata Hb. W lipeu 1909 ehwycilem przy lampie. Mot y e rzadki w Galicyi. Rozsiedlenie jego zdaje się być zależnem od roślin, na których żyje gąsienica (Bupleurum i Sa- rifraga). 104. Assimilata Gn. Od wiosny aż do września pojawia się w Pieninach i należy do bardzo Ke gatunków rodzaju Tephroclystia. Oznaczył Prof. Dr. Rel 105. Albipunctata Hw. Gatunek nazwany od A: linii falistej, po której łatwo go odróżnić od innych tegoż rodzaju. Bardzo a Sb odkryty przez Dra Klemensiewicza we [js o 1 Nowym Sac . 106. Pet Hw. Mam w Cali okaz-ehwycony w czerwcu. 107. Virgaureata Dbld. Chwycony. w sierpniu. 108. Castigata Hb. W czerwcu dosyć rzadki. 109. Veratraria HS. Gatunek górski występujący także w Al- pach i wogóle w górzystych okolicach innych krajów; pojawia się w Pieninach w lipeu. Var. ensata Grasl. bez wyraźnych zna- ezköw, o jednolitem jasnem ubarwieniu, znana z Pireneów i Sie- de zech jest także bardzo Kee sobei formą fauny mo- tvh eni :140. Satyrata Hb. w ezerweu i lipeu nie. zbyt rzadki. 111. Millefoliata Rössl. Woswpale w lipcu i sierpniu, znana tylko z Piwnieznej (Klem.). 112. Impurata Hb. Alpy, południowe i wschodnie Niemcy, Belgia, Taurus są miejscami bytu tego motyla. Chwytałem go w lipeu na wapiennych ścianach skal Bańkowego Gronika, ma których siada do — skaly ia jo peu D podobnie jak gestis sophialis F. 144 DK. LUDWIK SIvowskKi 113. Helveticaria B. Chwyciłem w maju. rzadki. : 114. Tenuiata Hb. Jeden z najmniejszych gatunków tego rodzaju. Wyploszylem z zarośli w Pienińskim potoku w lipcu. Bar- dzo rzadki. i 115. Innotata Hufn. Fospolita od wiosny do jesieni; v. tama- risciata Trr. mniejsza, ciemniejsza, której gąsienica żyje na tama- ryszku (Myricaria germanica L.), zarastającym cale koryto rzeki Krośnicy, jest mniej liczna od typowej formy. 116. Exiguata Hb. W -czerwcu łapany przy lampie. Rzadki. Collix Gn. ' ; 117. Sparsata Tr. Znana ze wschodniej Galieyi. W Pieninach złapałem kilka okazów w ezerweu 1907 i 1908. | Phibalapteryx Stph. - 118. Tersata Schiff, Wogóle w Galicyi bardzo rzadka. Wy- stępuje tutaj z wiosną, drugie pokolenie w sierpniu. Ab. tersulata Stgr. mniejsza, mniej wyraźnie znaczona, łapana razem z poprze- dzającym gatunkiem. Oznaczenia moje powyższych form sprawdził Prof. Rebel w Wiedniu. z E. Boarmiinae. | Deilinia Hmps. 119. Exanthemata Se. pojawia się w czerwcu, Selenia Hb. 120. Lunaria S^hiff. gen. aest. (et ab.) delunaria Hb, W lipeu. Angerona Dup. 121. Prunaria L. Dwa dd tego gatunku chwyciłem w Pie- ninach (Szutrówki) w nocy z końcem czerwca. | Eurymene Dup. 122, Dolabraria L. W sierpniu, rzadki. Semiothisa Hb. 123. Liturata Cl. 21 czerwca 1907 chwyeilem na Szutrówce w nocy okaz przy $wietle lampy. Bardzo rzadki. ij Boarmia Tr. 124. Repandata L. ab. (et v.) destrigaria Hw. Niektóre okazy mojego zbioru z gatunku repandata L., u których brak prążki, zbliżają się do tej odmiany. Wogóle gatunek repandata jest ogro” mnie skłonny do zmian w ubarwieniu tak, że trudno znaleść dwa MOTYLE PIENIN 145 okazy, któreby z eala dokładnością ubarwieniem sobie odpowiadały. I tak v. maculata tgr. również okazuje zmienność. Niektóre okazy są koloru prawie jednolicie popielato-szarego; tylko na polu krań- cowem występuje czarna plama, której kształt i wielkość jest ró- żna. Tak przedstawiają się © Q, podczas gdy dd odpowiadałyby w zupełności ubarwieniu odmiany macułata Stgr. Być może, iż taki dymorfizm płciowy cechuje tę odmian 125. Hoboraria Schift. ab. et v. infuscata Stgr. Ciemno zabar- wiona odmiana, pojawiająca się z końcem czerwca. Mam w zbiorze kilka dé poes formy gatunku roboraria dotad nie napotkalem. 126. Gemmaria Brahm. Rzadki ten gatunek chwycilem -przy świetle palety z końcem lipca 1908. 27. Consonaria Hb. Łatwa do odróżnienia od podobnych ga- tunków po białym pierwszym pierścieniu odwłoku. Występuje w Pieninach nielicznie w ezerweu. 128. Punctularia Hb. Nie rzadka z wiosną na drzewach. Thamnonoma Ld. 1 Wauaria L. W ostatnich latach napotykalem dość często ten gatunek. Okazy mojego zbioru są jasno ubarwione, delikatnie ciemno przyprószone i nie wykazują wybitnych różnie w ułożeniu czarnych plamek na górnych skrzydłach. Scoria Stph. 130. Lineata Sc. Z początkiem czerwca napotkałem ten ga- tunek koło Dunajca przy schronisku Sienkiewicza; pojawia się także na Szutrówce. W górach wogóle rzadki. XXIX. Cymbidae. Sarrothripus Curt. 131. Revayana Se. v. (et ab.) degenerana Hb. [ 5 z od- cieniem zielonawym. Uszkodzony okaz znalazłem w pajęczynie. XXXI. Arctiidae. A. Arctiinae. Diacrisia Hb. 132. Sannio L. W czerwcu 1908 r. napotkałem 3 g g na Szutrówkach. W tych okolicach rzadki motyl. Okazy są duis o wyraznem Vendee dg ; rzęsno krańcowe obu par skrzydeł mo- eno czerwone a brzeg paehowy górnych skrzydeł, nieeo ponad żyłką u, Gore przyprós zony. T. XLIV. Deial U. Spraw. Kom. fizyegr. T 10 146 DR. LUDWIK SITOWSKI Arctia Schrk. 133. Villica L. Widziałem okaz (f, który złapano w Kro- ścienku, niewiadomo mi, w którym miesiącu. Bam nie napotkałem o dot pA 134. Hebe L. Mam w zbiorze okaz (f tego phai pocho- ehodzaey ze Slomiany (pow. limanowski, 7 mil odleglosei od Pie- nin). Okaz bardzo eiekawy, gdyż tylne jego skrzydła są zupełnie koloru białego. Przednie skrzydła czarne, z pięciu szerokiemi bia- łemi pomarańczowo obwiedzionemi poprzecznemi opaskami. Piąta opaska nie dotyka bezposrednio krańca skrzydła, lecz MAY się e występują u wielu gatunków tego rodzaju. I tak n Parasemia plantaginis L. ma var. et ab. hospita Schiff., Ke, = wnież tylko c są biało ubarwione. Ponieważ wyżej opisana od- miana jest biologicznie ważna, przeto proponuję jej osobną nazwę: Hebe L. ab. albedina m. ($, al. post. albis, nigromaculatis, abdomine brunneo-nigro). B. Lithosiinae. Miltochrista Hb. 135. Miniata Forst. Okazy tutaj występujące są Sec? słabo arańczowego z nalotem czerwonym na brzegu ramiennym in Er eu simpia górnych. Zbierana w połowie sierpnia pod Ocjapnem. XXXIII. Zygaenidae. A. Zygaeninae. Zygaena F 136. Achilleae Esp. Duża plama nerkowa i kołnierz białawo odznaczony stanowią cechy, które na pierwszy rzut oka „pozwalają odróżnić ten gatunek od innych. Barwa tła skrzydeł i wielkość lam bardzo zmienna. Niektóre okazy mojego zbioru mają tło skrzydeł żółtawe, inne posiadają ogromną plamę czwartą, czasami plama pierwsza jest stopiona z trzecią. Mam również okaz, odzna- MOTYLR PIENIN 147 czający się większą plamą trzecią i czwartą, które są stopione, od- powiadałby on zatem v. arragonensis Stgr. znaleziony już zresztą w Galieyi (Dr. Klem., Brody). Gatunek powyższy pojawia sie w sierpniu na polanach: Trzy Korony, Wymiarki. 137. Trifolii Esp. Podobny do lonicerae Esp. tylko nieco chen, przyczem maczuga rożków tępo zakończona. W ezerweu i lipeu. 138. Ephialtes L. ab. athamanthae Esp. 16 sierpnia 1907 zna- lazłem świeżo wylęgły okaz na Carduus, pod Łapiskiem. Odmiana ta ma czwartą i piątą plamę koloru białawego, szósta plamka za- nikła, jednak ślad jej widoczny przez skupienie kilku ezerwonawye łusek, któremi całe przednie skrzydła są przyprószone; środek tyl- nych skrzydeł i obrączka odwłoku są u mego okazu intenzywnie czerwone. Podobną v. peucedani Esp. chwytałem w Tymbarku. Ino Leach. 139. Pruni Schiff. Chwyciłem w lipeu Q na Lubaniu. © ła- two poznać po krótko piłkowanych ząbkach rożków. XXXVI. Psychidae. Epichnopteryx Hb. 140. Pulla Esp. W maju lata po łąkach i ugorach. Psychidea Rbr. „ ." 441. Bombycella Schiff. Znalazłem woreczek, zbudowany z igieł jodłowych i suchych traw, z gąsienicą. Woreczek był de quod ściany skały. Gąsienica posiada pięć charakterystycznych ja- snych linii na twardych ehitynowyeh pierścieniach tulowiowych. 25 czerwca 1907 r. chwyeilem okaz dorosły pod skałką Bańko- wego Gronika XXXVII. Sesiidae. Sciapteron Stgr. . 142. Tabaniformis Rott. Znalazlem Q tego gatunku 15 sier- pnia 1908 w ogrodzie na Ptaszkowej. Okaz znalazłem z odeietymi zupełnie skrzydłami po lewej stronie, koło pniaka włoskiej topoli, na której żyje gąsienica tego gatunku. Cały odwłok © wypełniony był jajami koloru czarnego (około 200 sztuk). Jaja widocznie były niezapłodnione, gdyż sie weale nie rozwinęły. Gatunek ten należy do bardzo rzadkie przezierników. 108 148 DR. LUDWIK SITOWsKI XXXIX. Hepialidae. Hepialus F 143. Carna Esp. W lipcu 1908 złowiłem przy świetle lampy. Forma typowo górska, podana z Tatr (regio montana silvatica) przez Nowickiego, a także z Radziejowej przez Schillego. Bardzo rzadki. I. Pyralidae. B. Crambinae. Crambus F 144. Verl being Se. Skrzydła ma usiane grubemi ezar- nemi łuskami, po czem łatwo go poznać. czerwcu na skałach Pienin nad Dini 6n koło schroniska Sienkiewicza. 145. Pinellus L. Moje okazy są dosyć jasne o wyraźnie od- graniczonej tylnej prążce poprzecznej. W sierpniu. 146. Falsellus Schiff. Odznaczony od nasady przednich skrzy- del białym klinowatym paskiem. W lipeu na usypiskach wapien- nych Pieńskiego potoka. Rzadki. 147. Culmellus L. Żywy- blask bësse rzesna przednich — cechuje ten gatunek. Chwytany w lipe 148. Silvellus Hb. Bardzo podobny do oben L., nieco ciemniejszy, osobliwie na tylnych skrzydłach. W lipeu. 149. Tristellus Schiff. ab. paleella Hb. o skrzydłach żóltawych bez insit pregi. Rzadszy od typowej formy; zbierany na lace lesnej we' wrzesniu. E. Phycitinae. Homoeosoma Curt. 150. Nebulella Hb. Gatunek rzadki, znany ze wschodniej Ga- licyi, gdzie był Sie. przez Nowickiego i Dra Klemensiewieza (Brody). Złapany przy lampie w lipe 151. Nimbella Z. Mniejszy od poprzedzającego, dość zmienny w ubarwieniu, znaczony podwójnemi kropkami środkowemi. Brzeg ramienny białawy. W lipcu, rzadki. Znany z okolic Lwowa (Nor wieki, Klemensiewiez). Salebria Z. 152. Semirubella Se. v. ab. sanguinella Hb. Cechuje go biala kreska na brzegu ramiennym. W sierpniu pod Lupiskiem na ko- niezynie. MOTYLE PIRNIN 149 Dioryctria Z. 153. Abietella Schiff. W lipcu 1909 przyleciala = eg lampy duża ©, świeżo wylęgła, o ubarwieniu dość cie Rhodophaea Gn. 154. Suavella ZK. Dr. Klemensiewiez SC ten Kick w mis: 'w lipeu 1875. L. gott Scoparia Hw. 155. Zelleri Wek. Zebralem kilka okazów w lipcu tego gdzie- indziej rzadkiego gatunku. Oznaezyl Prof. Dr. Rebel w Wiedniu. Dr. Klemensiewicz Pod tę formę z Rytra i rengste skadinad dotąd due znany u 156. SEEN "re Charakterystyczny z powodu . znaczka środkowego kszałtu litery X, wypełnionego łuskami koloru bruna- tno-żółtego. Rzadki w tych stronach, w lipcu 151. Truncicolella Stt. Dwie jasne prazki poprzeezne ezarno obnażone cechują tego ciemno-popielatego. motyla. Występuje w sier rpniu. 158. Frequentella Stt. Podany ze Szczawnicy z r. 1883 przez Dr. Klemensiewicza. Pojawia się tutaj w lipeu. 159. Murana Curt. Podobny nieco do pospolitego w Pieninach sudetica Z. Znaczek środkowy kształtu ósemki ma mniejszą część dolną niż górną. Występuje jak poprzedni. 160. Ingratella Z. ERS motyl o wyraźnym, gliniasto- żółtym, nerkowym znaku środkowym. Rzadki w lipeu. B. Pyraustinae. Cynaeda Hb. 161. Dentalis Schiff. Odznacza sie ciemno-brunatną linią nie- Rd, zygzakowata. W Kroseienku zlapany z koncem sierpnia. Pionea Gn. -162. Prunalis Schiff. Pospolity w lipeu; quien żyje na Prunus padus L. 163. Nebulalis Hb. Tylne skrzydła pod spodem białawe Pienin tego górskiego gatunku. Chwytałem w lipcu na deif ien Olivalis Schiff. W komórce środkowej na górnych skrzy- dłach ed biale kwadratowe plamki. Forma typowo górska i po- spolita w lipcu 150 DR. LUDWIK SITOWSKI Pyrausta Schrk. 165.? Uliginosalis dg Lah.). Gatunek görski, występj ący w Alpach i podany także z Tatr przez IN i Stöckla. Okaz, który e v ja na kwiecie Oentaurea , w Pieninach, jest zlatany, wskutek czego trudny do determinaeyi. Znaé jednak na krańcach obu par ejj szeroką wą "on szarą pręgę; rozki są stosunkowo znacznej ci. Il. Pterophoridae. Platyptilia Hb. | 'onodactyla Schiff. Ważną cechą systematyczną tego bt trójkątna brunatna plama przy brzegu ramiennym. maja batwę jasno - żółtawą. Zbierałem nad potokiem B © Pterophortis Geoffr. 167. Carphödnchytus Hb. Zmienny w wielkości ciała; niektóre są tak male, że zaledwie odpowiadają wielkością Hierac Z. Beien sie w lipeu. Oznaczył Prof. Rebel w Wiedniu. Stenoptilia Hb. 168. Stigmatodactyla Z. Z Czorsztyna SH przez Dr. Kle- mensiewieza z datą 10 sierpnią w spisie z r. 1888. IV. Tortricidae. A. Tortricinae. Acalla Meyr. 169. Holmiana L. Skrzydła przednie złoto- brunatne, nieco poza PW żyłki (costa) leży czysto biała trapezoidalna plamka. Rzęsno górnych skrzydeł koloru żywo pomarańczowego. Świeżo "ei okaz złowiłem na Załoniu. 170. Contaminana Hb. Charakterystyczny z e ostro za kończonych przednich skrzydeł. Pojawia się we wrześniu; v. Hb. o ciemniejszej ochrowo brunatnej barwie występuje równo” cześnie. Cacoecia Hb. 171. Roseana L. Dość rzadka, lata w sierpniu; chwytany przy lampie. MOTYLK PIENIN 151 Anisotaenia Stph. 172. Ulmana Hb. Dymorfizm pleiowy wystepuje takze ja- s u tego gatunku w różnicy szerokości białej opaski na przednich skrzydłach. Ọ ma znacznie szerszy pasek. W lipcu; Krościenko, Lubań. Cnephasia Curt. 173. Osseana Se. W lipcu po łąkach nie rzadka. O. Olethreutinae. Olethreutes Hb. 174. Achatana F. W sierpniu łowiłem przy świetle lampy. Bardzo rzadki. Steganoptycha Stph. 175. Nigromaculana Hw. Chwyciłem w lipeu pod ruinami zamku św. Kingi w Pieninach. Oznaczył Dyr. Klemensiewiez. 176. Subsequana Hw. W kwietniu i maju pojawia się w zna- cznej ilości po lasach szpilkowveh; jest to jeden z najpierwszych motyli, zjawiających się tutaj wczesną wiosną. Gypsonoma Meyr. | 177. Incarnana Hw. Zebrałem w sierpniu w ogrodzie w Kro- ścienku; należy do dosyć rządkich motyli w Pieninach. Notocelia Meyr. 178. Uddmanniana L. Zlatuje do światła lampy w sierpniu. Mam w zbiorze okaz, u ktorego plama czerwono- brunatna jest kształtu półkolistego. Plama ta zazwyczaj trójkątna, znajduje się na brzegu pachowym przed kątem tylnym. ŚW 179. Sufusana Z. podobny do następnego, lecz nieco mniej- szy. Nie rzadki w lipcu. 180. Roborana Tr. Zwierciadełko nakreślone czarnymi pun- ktami cechuje ten gatunek. Nie należy do rzadkich zwójek. Wy- stępuje równocześnie z poprzednim. Epiblema Hb. 181. Cana Hw. (Hohenwartiana Tr.). Gatunek zmienny w u- barwieniu przednich skrzydeł i w wielkości ciała. Niektóre oka są o połowę mniejsze od zwykle występujących i o wiele ET sze z powodu częściowego zaniku barwy rdzawo-äöltej. W lipeu dość pospolity. Łapałem najczęściej przy świetle lampy. 152 DR. LUDWIK SITOWSKI 182. Brunnichiana Froel. Dr. Klemensiewicz podał ze Szcza- wnicy z datą 28 lipea w spisie z r. 1883. Chwytałem w tym sa- mym miesiącu w Krościenku. 183. Tedella Cl. W lipeu nie rzadka wsrod szpilkowych lasów. Grapholitha Hain. | 184. Coronillana Z. Zebrałem w kwietniu 1906 roku w Pie- ninach. Bardzo rzadka. Oznaczenie sprawdził Prof. Rebel w Wiedniu. Ancylis Hb. 185. Mitterbacheriana Schiff. (Penkleriana Tr.). Ze Szezawniey podal Dr. Klemensiewiez z data 28 lipea w spisie z r. 1883. VI. Yponomeutidae. A. Yponomeutinae. Yponomeuta Latr. 6. Cognatellus Hb. Przednie skrzydła szersze niż u zwy- kłych gatunków tego rodzaju, usiane wieloma nieregularnymi czar- nymi punktami. Ciemny kolor rzęsna w kącie tylnym górnych skrzydeł również wyróżnia ten gatunek od podubnych. W sierpniu przy świetle lampy. B. Argyresthiinae. Argyresthia Hb. 1. Mendica Hw. Chw wytale m w lipeu z następują 18 cym 188. Nitidella F. Bardzo pospolity gatunek w "MR i sierpniu; siada przeważnie na Prunus spinosa L. VIII. Gelechiidae. A. Gelechiinae. Ypsolophus Z. 189. Juniperellus L. W niektórych latach występuje bardzo licznie na jaloweach (Juniperus communis L.). Gąsienica robi ko ec sty oprzed, zezepiajae igły na końcach gałązek. Z mojej hodow gąsienie wylęgały się okazy, spędzi wszy trzy tygodnie w stad yos poczwarki. Z wielu nakłótych gąsienic wylęgały się gąsieniczn: à oznaczone przez Dr. Niezabitowskiego jako Pimpla examinator Grav. MOTYLE PIENIN. 153 które są kosmate i odstające, o cieniutkim członie końcowym. Punkt z czarnych łusek na ochrowożółtych skrzydłach pierwszej pary jest u mojego okazu prawie niewidoczny. C. Oecophorinae. Depressaria Hw. 191. Astrantiae Hein. Gatunek ten wystepuje tutaj w lipeu. 192. Rotundella Dgl. Chwyeilem w drugiej polowie kwietnia 1906 wieczorem na Zaloniu. Nowy dla fauny Galicyi. Obydwa gatunki tego rodzaju oznaczył Prof. Dr. Rebel w Wiedniu. cw wäh - Harpella Schrk. 193. Forficella Se. Pojawia się zwykle koło mieszkań w sier- pniu. Dr. Klemensiewiez podaje również ten gatunek że Szeza- wnicy z datą 29 sierpnia r. 1883. Ao Borkhausenia Hb. 194. Procerella Schiff, Siada na drzewach owocowych w lipcu. Motyl koloru intenzywnie pomarańczowego z poprzecznemi liniami barwy ołowianej. Biało obwiedzione rożki pozwalają odróżnić go od podobnych. paii 3 | or T ^, £i X. Elachistidae. B. Momphinae. Batrachedra Stt. 195. Pinicolella Dun. Z początkiem lipca złapałem przy świe- tle lampy jeden okaz. Rzadki w tych stronach. Mompha Hb. 196. Conturbatella Hb. Swiezo wylegly okaz znalazlem z po- czątkiem lipca we wyrębie leśnym Szutrówki. Kwadratowa plama na brzegu ramiennym i trójkątna na pachowym pozwalają odróżnić ten gatunek od podobnego raschkiella Z. XIV. Talaeporiidae. Talaeporia Hb. 197. Tubulosa ‚Retz. Gatunek z wiosną nie rzadki. Skórzaste, z porostów zbudowane woreczki, w których przebywa Q lub = 154 DR. LUDWIK SITOWSKI czwarka, można napotkać na drzewach bukowych, jodłowych lub ścianach skał wapiennych. XV. Tineidae. G. Tineinae. Trichophaga Rag. 198. Tapetzella L. Pospolity z wiosną a także w jesieni. Lata wieczorem koło mieszkań; gąsienica znany szkodnik domowy. Tinea Z. 199. Arcuatella Stt. W czerwcu we wyrębach leśnych. 200. Misella Z. Przylatuje do światła lampy; dosyć rzadki molowiec. 201. Pellionella L. W lipeu, ezerwcu i sierpniu pospolity w mie- szkaniach. 202. Lapella Hb. Gąsienica tego gatunku żyje w starych gniazdach ptaków. Motyla wychowałem ż gniazda wilgi (Oriol galbula L.) w sierpniu. Rzadki. M H. Adelinae. Adela Latr. 203. Violella Tr. Pojawia się często w lipcu po łąkach. BN er e e, RC ANETA NIE Materyały do fizyografii krajowej. Dział III. Materyały zebrane przez Sekcyę botaniczną. Spraw Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział III. Flora okolic Kazimierza nad Wista. Napisał Karol Szteinbok. _ Na prawym brzegu Wisły, wśród wzgórz i wąwozów, przeci- nających się w najrozmaitszych kierunkach, u stóp zamku, z któ- rego kiedyś spoglądało na kraj orle oko jednego z największych rólów — rozsiadł się Kazimierz. Wiecznie zmienne wody zapragnęły innej dla siebie drogi, pychem porastającej wzgórza bujnej i barwnej roślinności. Wzgórza okoliczne, wznoszące się niekiedy po kilkaset stóp e 4 KAROL SZTEINBOK ponad powierzchnię morza, są niezem innem, jak dawnymi brzegami Wisły, zmienionymi i poprzecinanymi w najrozmaitszy sposób przez wąwozy wskutek procesów erozyi i denudacyi. Wiosna złoci ich zbocza kwiatami berberysu. a jesień rozpłomienia czerwienią doj- rzałych już gron. To też maleńkie miasteczko przyciąga nietylko malarzy i turystów pięknością położenia, ale i fłorystów, zwabio- nych różnorodnością państwa roślinnego. W roku 1906 zajmowałem się w Kazimierzu od połowy ezer- wea do września opracowaniem miejscowej flory. Bogactwo jej za- chęcało już wielu do poszukiwań, to też dzięki temu możemy za- liczyć Kazimierz do okolie najlepiej zbadanych pod względem flo- rystycznym. Z drugiej zaś strony niemały wpływ wywarła blizkość uław, gdzie przez długi szereg lat wykładał botanikę w instytucie agronomicznym prof. Berdau, jeden z najlepszych florystöw polskich, który niejednokrotnie przedsiębrał wycieczki botaniczne w okolice Kazimierza. Łapczyński zalicza wogóle powiat puławski do tych, które posiadają znacznie więcej, niż dziesięć znanych stanowisk roślin- nych. Według moich obliczeń na zasadzie Rostafińskiego „Florae polonieae prodromus*, Drymmera „Spis roślin zawartych w 14 t. Pamiętnika fizyograficznego* i Cemenosa „Oyepku doroppr okpecerHo- crei Hoso-Aaekeanzpim*, posiadał Kazimierz dotychczas 62 stano- wiska roślin jawnokwiatowych, mój zielnik zaś zawiera ich przeszło 450, pomimo zupełnego braku flory wiosennej (gdyż jak wspomi- nałem, zacząłem zbierać od połowy czerwca), tudzież flory łąkowej, ponieważ łąki zostały skoszone, zanim zabrałem się do ich zbadania. Pierwszą wzmiankę o florze Kazimierza zamieścił ksiądz Krzy- znaleźć ich nie byłem w stanie. Bardzo być może, że w przeciągu k wować na gat. Bryonia alba L. Opowiadano mi, że roślina ta Je szcze przed jakiemiś 10 laty rozwijała się wspaniale, oplatająć krzewy berberysu, dzisiaj zaś występuje już tylko w bardzo mie- DU ae ns us me EEE A ea O CO FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 5 licznych osobnikach. Osobiście miałem możność zaobserwowania zaledwie dwóch egzemplarzy. Tak więc pomimo, że powiat puławski zaliczony został do miejscowości najlepiej zbadanych pod względem florystycznym, mamy o Kazimierzu stosunkowo mało danych. Wnioskując z ilości roślin objętych moim zielnikiem i zauważonych przezemnie na miej- seu, których określić nie mogłem (wskutek tego, że pora kwitnienia ich albo już przeszła, albo jeszeze nie nadeszła), powinnaby roślin- ność Kazimierza wynosić przypuszczalnie jakieś 700—800 gatun- ków, czyli pod względem bogactwa nie ustępowałaby florze Ojcowa. Rozpatrzywszy różnorodność gleby i różnice w warunkach życia, spowodowane topograficznym charakterem Kazimierza, nie wyda się to dziwnem. Nie mając możności uzyskania jakichkolwiekbądź danych meteorologieznych, tyczących się Kazimierza, pomimo całego ie znaczenia dla pracy florystyeznej, muszę się tu ograniczyć króciu- tkiemi uwagami geologieznemi i gleboznawezemi, ponieważ na tak niewielkiej przestrzeni, jaką badałem, wywierają one decydujący wpływ na kształtowanie się zbiorowisk roślinnych. Rozpatrując Kazimierz z geologicznego punktu widzenia. wy- padnie nam wyodrębnić przedewszystkiem dwie doliny — Wisł niektórych miejscach Kazimierza wyróżnić jeszcze możemy specyalny rodzaj wapienia nadzwyczaj twardego, tworzącego wzgórki (Jest to t. zw. siwak, również kredowego pochodzenia). 1 Na zasadzie tych danych: geologicznych wyróżniamy następu- Jace rodzaje gleby: löss gliniasto piaszezysty z domieszką próchnicy dowego, zajmującego nieraz znaczne bardzo przestrzenie. 6 KAROL SZTEINBOK stanowiący główną glebę Kazimierza, ezerwono-bura szarawa glin z głazami narzutowymi, występująca w niektórych parowach; pier- wotna gleba próchnicowo-marglowa, powstała drogą wietrzenia wa- piennego marglu; gleba ogrodowa, na niewielkich przestrzeniach, zdawna będących pod uprawą. : j wymienione rodzaje gleby znajduja sie na wzgörzach, częściowo i w parowach, tworząc brzegi dawnej Wisły. W dolinie zaś mamy glebę piaszezystą, stosunkowo mało urodzajną i dość wilgotną (gdyż bywa często zalewaną), tudzież gliniasto-piaszezysta z domieszką próchnicy średniego i wyższego piętra doliny. Glebę każdego rodzaju charakteryzuje prawie zawsze swoista, jej tylko właściwa roślinność; tak n. p. dla gleby piaszczystej bar- dzo charakterystycznemi roślinami będą: Dianthus arenarius L. Scleranthus perennis L., Scleranthus annuus Li. Festuca ovina L. Silene otites Smith, Helichrysum arenarium DC., Gnaphalium dioicum L. i wiele innych; dla gleby wapiennej natomiast: Linum flavum L. j hamaedrys L., Carlina vulgaris L., Anthericum ramosum L., Rubus saxatilis L., Gentiana cruciata L., Anthyllis vulneraria Li. Galeopsis Ladanum L , Stachys germanica L., Berberis vulgaris L. itd. Ze względu na częstość występowania różnych gatunków ro- ślin i ich towarzyskość, możemy podzielić florę Kazimierza na Dë wną ilość grup. I tak spotykamy osobniki występujące pojedynczo. rzadko nawet, które jednak stanowią charakterystyczną cechę tej miejsco- wości. Do takich należą: Microstylis monophyllos Lindley, Corallior- hiza innata R. Br., Monotropa Hypopitis L., Orobanche rubens Wallr., Pyrola uniflora L., Stipa capillata L., Thesium linifolium Schrank, Thymelaea passerina Coss. et Germ. i niektóre inne. Sądząc z ich stanowisk w spisie Drymmera, są to rośliny u nas wogóle rzadko j | a q | ] E | d FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 1 nasion. Z roślin wysianych przez Stacyę zaaklimatyzowala się nie- -zbyt jeszcze wprawdzie rozpowszechniona koniczyna inkarnatka, Trifolium incarnatum L. Do zdziczałych też roślin należą: Raphanus sativus L., Linum usitatissimum L., Polygonum tataricum L. 1 inne. Drugą kategoryę stanowią rośliny dość pospolite, występujące jednak prawie zawsze pojedynczo n. p. Melittis Melissophyllum L., Campanula sibirica L., Campanula persicifolia L., Campanula Tra- chelium L., Sedum maximum Sut. i wiele innych. Do trzeciej kategoryi zaliczam rośliny, występujące stosun- kowo nawet dość gromadnie, które nie tworzą jednak takich du- żych i rozległych grup, aby stanowić pewną formacyę. Tak wystę- pują w pewnych miejscach bardzo charakterystycznie Asarum eu- ropaeumL., Linum flavum L., Epipactis latifolia All, Inula ensifolia L. Anthericum ramosum L., Setaria viridis P. B., Hedera Helix L. i inne. Rośliny te pozajmowaly zwartymi szeregami niewielkie prze- strzenie, nadajae im charakterystyezne pietno swych barw. jawiaja się też gatunki, tworzące nawet i znacznie większe formacye roślinne, chociaż w Kazimierzu zdarza się to rzadziej ze względu na dużą różnorodność gleby. Spotykamy jednak stosunkowo duże lasy sosnowe, wzgórza pokryte prawie całkowicie berberysem i parowy zarośnięte grabem i dębiną. Oprócz tego na wyspie wi- ślanej mamy wspaniałe zbiorowisko trzeinnika skupionego Calama- grostis epigeios Roth. Moje badania dotyczą Kazimierza i okolie jego w bardzo nie- znacznym promieniu. Objęły one wybrzeża Wisły z wyspą położoną naprzeciw miasteczka, górę zamkową wraz z przecinającymi ją pa- rowami, w odległości jakiegoś kilometra, następnie parowy Zamaj- skiego, Zielińskiego, Pisuli, wzgórze trzech krzyżów i wzgórze po- łożone za dawnym klasztorem z parowami Tyszki aż do drogi opolskiej. dalszych miejscowości poznałem młody zagajnik sosnow na t. zw. Czerniawach i las miejski, znajdujący się w odległości jakich dwu kilometrów od Kazimierza. na kształtowanie się rup i zbiorowisk roślinnych. a zasadzie wszystkich tych danych, pomimo małego stosun- kowo terenu, uważam za możliwe wyróżnienie kilku typów roslin- ności, powiązanych naturalnie formami przejściowemi, gdyż różnice warunków wytwarzają się i zwiększają stopniowo. Se a pierwszem miejseu należy postawić te ugrupowania ro- A które nadają Kazimierzowi jego charakterystyczny wygląd. ięc: 1) Flora suchych wapiennych wzgórz i ich zboczy; 8 KAROL SZTEINBOK 2) Flora cienistych, wilgotnych parowöw; ) „ pól uprawnych i ogrodów; 4) „ dróg i miejse w pobliżu mieszkań ludzkich (pod płotami, na śmietnikach i t. d.). Powyższe 4 grupy przedstawiają roślinność o charakterze me- zofitycznym. Grupę 5) stanowi flora kserofityczna lasku w Czerniawach; 6) Flora helofityczna wybrzeża Wisły, strumyka przepływa- jącego przez Kazimierz i brzegi rowów; 1) Flora lasu miejskiego, jako zbiorowisko o charakterze mie- szanym, wskutek miejscowych różnie warunków. Flora suchych, słonecznych, wapiennych wzgórz i ich zboczy odznacza się często ogromną bujnością wzrostu, gdyż sama zie- mia już przedstawia znakomite warunki rozwojowe. Wapień mar- lowy, wietrzejąc i rozsypując się, daje doskonałą. bogatą w resztki organiczne glebę; z drugiej zaś strony nadzwyczaj sprzyjające wa- runki świetlne, wpływają na wspaniały rozwój roślinności. ` Jednakże i na tych wzgórzach, a zwłaszcza na ich zboczach dają się zauważyć dość znaczne nawet różnice. Urwistość zboezy tworzy z nich niekiedy osypiska, pozbawione charakterystycznego darniowego pokrycia z traw. Brak pokrycia sprowadza szyb ie wy- sychanie gruntu i rozwój specyalnej roślinności. Typowemi takiem! zboczami są: południowo-wschodnie wzgórza zamkowego i połu- dniowe wzgórza Trzech Krzyżów. Do charakterystyeznych roślin pierwszego należą: Berberis vulgaris L., Clematis recta L., Clematis L. Filipendula hexapetala Gilibert, Anthemis arvensis L., Anthem tinctoria L., Cirsium arvense Seopoli. Z traw mamy: Festuca ovina ^^ Phleum Boehmeri Wib., a w jednem miejscu znalazłem kępkę ostnic) Stipa capillata L., złożoną z kilkunastu osobników. Ta ostatnia jest gatunkiem nadzwyczaj rzadkim w naszej florze, gdyż dotychezas była notowana tylko przez Jastrzębowskiego w okolicach PinezoW* FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 9 przez Berdaua kolo Wisliey i przez Lapezynskiego w görach Pie- przowych kolo Sandomierza. miarę przechodzenia zboczy w same wzgórza zanikają sto- pniowo różnice roślinności. Zjawia się natomiast darń, złożona z naj- rozmaitszych gatunków traw, pomiędzy któremi przeważa rodzaj oa i Lolium. Flora podlega tu też znacznemu urozmaiceniu. Wi- dzimy rozrzucone tu i owdzie krzewy róż (Rosa canina L.i R. ru- biginosa L.), tarniny (Prunus spinosa L.) i jałowea (Juniperus com- munis L.), w których cieniu kwitną orliki, gruszyezki, konwalijki i Siódmaezek. W miejscach bardziej odsłoniętych występuje: Lotus Rośliny te (z bardzo nielicznymi wyjątkami) spotykamy w miej- scach od wzgórka odległych dość rzadko; niektórych nawet na- próżno szukalibyśmy gdzieindziej. Jednakże wyróżnić należy pewien pas, idący od tego wzgórka po wsehodniem zboczu wzgórza zwró- 10 KAROL SZPRINBOK conego ku miastu, na którem daje się zauważyć stopniowe przej- _ ście wyżej wzmiankowanej roślinności m seen flory suchych wapiennych wzgórz i ich zboczy. W żdym razie jest to oaza bardzo swoistej i odrębnej roślinności w pa Flora wilgotnych, cienistych parowów odznacza się silniejszym i daleko bujniejszym rozrostem, jest jednak naogół w bardzo wielu miejscach uboższą pod względem ilości gatunków i bardziej jednostajną. Możemy wyróżnić w niej ilka pięter. Najwyższe stanowią drzewa, nie dosięgające jednak prawie nigdy normalnej swej wielkości, wskutek systematycznego wycinania ładniejszych egzemplarzy. Najczęściej spotykamy tu: graby, dęby, topole, osiki, brzozy, wiązy, lipy (na których często pasorzytuje jemioła) i t. d. Następne piętro składa się z krzewów mniejszych lub większych, jak leszczyna (bardzo rozpowszechniona i służąca nawet do wyrobu obręczy do beczek, produkowanych w Kazimierzu w dużej bardzo ilości), szakłak kruszy na, trzmielina, dziki bez, wilcza jagoda, róże, tarnina i inne. Trzecie piętro tworzą rośliny zielne, nadające ims charakter poszezególnym parowom. Pietro wyäsze bowiem w tepuje prawie wszędzie i składa się z tych samych gatunków, silio: zielne za$, bardziej zalezne od drobnyeh róznie warunków rozw ojowyeh, rozpowszechnione są nierównomier- nie. Do bardzo pospolitych należy Asarum europaeum L., roślina ogromnie typowa dla Kazimierza, spotykana często bardzo w tak wielkich ilościach, że tworzy zupełnie jednolite zbiorowiska. W pa- rowach tych przeważają rośliny kwitnące wczesną wiosną (co zre- sztą w miejscowościach cienistych zawsze się zdarza) więc stosun- kowo dużo jednoliściennych, jak: Majanthemum bifolium L., Paris quadrifolia L., Lilium Martagon L., oe gatunki rodzaju Jun- cus, wiele storezykó ów n. p. Listera a R. Br. Neottia Nidus avis Rich., Epipactis latifolia All, id bifolia Rchb. i stosunkowo dość r zadkie Microstylis monophyllos ndley i Caralliorrhiza innata R. traw występują często, lubo nie tworzą skupień: Briza media L.. Melica nutans L, Brachypodium pinnatum P. B, Festuca gigantea Vill. Natomiast rodzaj Poa, Lolium i inne rozrastają się na otwartych miejscach parowów w eale łączki lub polanki. Z dwu- liściennych spotykamy często wargowe, zwłaszcza Lamium macula- tum L. i Glechoma hederacea L.; oprócz nich rośnie dość często: Seutellaria hastifolia L., Brunella vulgaris L., Ajuga reptans L. i 4. genevensis L, Melittis Melissophyllum L. i inne. Powszechny także dosyć bluszcz, ściele się zawsze po ziemi i nie okrywa nigdy kwia- tami. Jako przykład najbardziej typowych wilgotnych parowów na- leży wymienić parowy Tyszki za dawnym klasztorem. Są one aj- NE i occiduo Nm edd E EA PAD aee pater ut s OEM E LIE E a E T SURE ad FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 11 tam Asarum europaeum L., Lilium Martagon L., Paris quadrifolia L., Sanicula europaea L., Astrantia major L., Neottia Nidus avis Rich., Ajuga reptans L. i duże ilości silnie rozrosłych paproci, jak: vulgare L., Asplenium filix femina Bernh. i inne. Charakter przej- ściowych parowów suchych o roślinności bujniejszej posiadają pa- rowy Pisuli, Zielińskiego i inne. Flora pól i ogrodów zależną jest nietylko jak każda inna od warunków naturalnych, eez pozostaje także w bardzo blizkim związku z działalnością człowieka, który pośrednio przynajmniej posiada wielki wpływ na jej charakter. Najbardziej rzuca się w oczy nadmierny wzrost ilości roślin jednorocznych w porównaniu z trwałemi, wskutek peryody- cznego tępienia tych ostatnich przez uprawę roli, lub systematyczne plewienie i okopywanie niektórych roślin uprawnych. Następnie jest flora pól i ogrodów stosunkowo bardzo jednolita, a to znów dlatego, że wiele roślin prawdopodobnie zostaje wysiewanych razem z upra- wnemi. Oprócz tego niektóre rośliny hodowane. znalazłszy sprzyja- Jace warunki rozwojowe, dziczeje i w ten sposób rozpowszechnia się. Na dzikiej roślinności pól dadzą się zaobserwować trzy okresy wegetacyjne: wiosenny, letni i jesienny. iosną, kiedy rośliny uprawne nie osiągnęły jeszcze maximum swego rozwoju i nie za- głuszają chwastów, znajdujemy: Senecio Jacobaea L., Brassica Na phinium consolida L., Nigella arvensis L., Dianthus Carthusianorum L., D. deltoides L., a z traw: Bromus secalinus L., B. mollis . arvensis L, Setaria glauca P. B, S. viridis P. B., Agrostis alba L., Dactylis glomerata L., Avena fatua L, Triticum repens L, Phleum 13 KAROL SZTEINBOK pratense L., Ph. Boehmeri Wib. Do flory jesiennej zaliczamy dużo goździkowatych: Spergula arvensis L., Stellaria graminea L., Ceras- tium triviale Link, Gypsophila muralis L.. Arenaria serpyllifolia L., zapartnicowate: Seleranthus annuus L.. Herniaria glabra L., złożone Achillea millefolium L., Erigeron acre L, E. canadense L, Leontodon autumnalis L. i wiele innych. W roślinności pól dają się zauważyć jeszcze pewne wpływy roślinności graniczących z niemi parowów Niektóre gatunki przedostają się z parowów na pola i zarastają je pilosella L., Crepis tectorum L., Centaurea maculosa L., Cichorium Intybus L., Cirsium arvense Scopoli, Achillea millefolium L., Arte- misia vulgaris L., A. campestris L. Oprócz nich: Galium vernum L., Salvia pratensis L., S. verticillata L., Origanum vulgare L., Thymus serpyllum L., Stachys recta L. Z motylkowych przeważają rozmaite gatunki koniczyny i lucerny, a z traw Lolium perenne L., Poa an- nua L., P. compressa L., P. pratensis L., Triticum repens Li, Cyno- surus cristatus L.. Holcus lanatus L., Dactylis glomerata L., Briza media L., Phleum pratense L., Ph. Boehmeri Wib., Agrostis alba L, Koehleria cristata Pers, rozmaite kostrzewy i stokłosy, jak również w dużej ilości miotla rolowa Apera Spica Venti P i - .W ogrodach spotykamy flore trochę odmienną. Główną jej część składową tworzą baldaszkowate: Carum carvi L., Aethusa cy- napium L, Daucus carota L. Chaerophyllum temulum L. i inne, da- lej Hesperis matronalis L., Aster Amellus L., Atriplex patulum L. Lappa tómentosa Link i inne. Flora dróg i dziedzińców (w pobliżu mieszkań ludzkich) odznacza się jednostajnością i w różnych okolicach kraju mało się między sobą różni, gdyż bardzo niewiele stosunkowo jest roślin, wytrzyinujacych tak niesprzyjające warunki życiowe. Do typowo podwórzowych i przydrożnych należą: rdest ptasi i babka większa, która doskonale znosi nadzwyczaj twardy i zbity grunt i częste deptanie. W miejscach obfitujących w resztki organiczne i sole mi- neralne, t. j. na śmietnikach, wzrastają i rozwijają się świetnie przeróżne komosy, łobody, szarłat, z psiankowatych bieluń i lulek, a ze złożonych rozmaite rumianki, wreszcie płesznik, osty 1 wiele innych. A Er eC ERE O e EE e ZY RA ROCCA NĄ FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 13 Flora piaskowa lasku w Czerniawach. Na południowy wschód od Kazimierza rozciągają sie na dość znacznej przestrzeni piaski o ubogiej bardzo roślinności, przecho- dzącej powoli w sosnowy zagajnik. Zawierają one minimalną ilość resztek organicznych i soli mineralnych i wysychają nadzwyczaj szybko. Warunki te wywołują nietylko ubóstwo roślinności, ale i kserofityczny po części charakter, który wyraża się w całym szeregu przystosowań, mających na celu albo przechowanie w ro- ślinie pewnej ilości wody na zapas, albo zabezpieczenie jej od zby- tniego parowania. Przystosowania takie widzimy u Scleranthus an- nuus L., Herniaria glabra L., w postaci drobnych listeczków. U nie- których traw, jak n. p. u Festuca ovina L., listeezki są nietylko drobne bardzo, ale i szczeciniaste, a szparek oddechowych nie znaj- dujemy na nich weale, albo bardzo niewiele. Mięsiste liście Sedum acre L. służą do przechowywania wody. Spotykamy dalej rośliny mniej lub więcej pokryte kutnerem, jak rozmaite gatunki Verbascum, Gnaphalium i wielu innych. Oprócz flory o wybitnie zaznaczonym charakterze kserofitycznym, mamy cały szereg roślin, lubiących suchą glebę, na których się to jednak nie uzewnętrznia. Do takich roślin zaliczam: Jasione montana L., Hieracium pilosella L., Rumex Acetosella L., Thymus serpyllum L., Dianthus deltoides L., D. are- narius L, Euphorhia cyparissias L., Silene otites Smith, Myosotis are- naria Schreder i wiele innych. | alezy tu jeszcze zaznaczyć, Ze roślinność ta nie eed tu- taj jednolitego kobierea; poszezególne osobniki łączą się niekiedy w drobne skupienia albo rosną oddzielnie. Flora miejsc błotnych lub bardzo wilgotnych i wodna (wy- brzeża Wisły, strumyka i wyspa wiślana) przedstawia się bardzo ubogo. Zwłaszeza flora wodna posiada w Ka- zimierzu bardzo nielicznych przedstawicieli, ponieważ Wisła jest względu na spóźnioną porę nie mogłem określić. W dużej ilości zjawiają się też różne sity, jak: Juncus bufonius L., J. conglomera- 14 KAROL SZTEINBOK tus L., J. glaucus Ehrhard, J. lamprocarpus Ehrhard, J. effusus L., J. compressus Jacquin. Gdzieniegdzie na wybrzeżu rośnie Luzula pilosa Willd. i niektóre eiborowate, jak Scirpus palustris L. i Erio- phorum angustifolium L. Znacznie rzadziej spotykamy Alisma arcua- tum Michal., A. Plantago L. i Butomus umbellatus L. Wogóle prze- ważają rośliny jednoliścienne, z dwuliściennych zaś spotykamy: Ly- thrum salicaria L., Mentha silvestris L., Lycopus europaeus L., Ranun- culus sceleratus L., Myosotis palustris Roth, Symphytum officinale L. itd. Dość odrębne stanowisko pod względem florystyeznym zajmuje wyspa wiślana. Wielu roślin występujących tam w dużej ilości nie mogłem znaleźć na wybrzeżu; z drugiej znowu strony bardzo cha- rakterystyczne rośliny wybrzeża nie rosną wcale na wyspie. Jest to tem dziwniejsze przy prawie jednakowym charakterze gruntu i istnie- niu ciągłej komunikacyi między wybrzeżem a wyspą za pośrednie- twem promu i łódek. Do roślin gromadnie rosnących na wyspie, których na wybrzeżu znaleźć nie mogłem, należy: Salsola kali L, Limosella aquatica L., Peplis portula L., Rumex maritimus L., Cy- perus fuscus L., Scirpus acicularis L. Inne zaś, jak Calamagrostis epigeios Roth, Veronica Beccabunga L., kilka gatunków rodzaju Jun- cus, Sagittaria sagittifolia L., Butomus umbellatus L., Polygonum persicaria L., Xanthium italicum L. i t. d. spotykają się zarówno na wyspie, jak i na wybrzeżu. Dodać należy, że charakter roślinności na wyspie zależny jest (przynajmniej częściowo) od wylewów Wisły daleko bardziej, niż wysokie stosunkowo wybrzeża. Wody wylewów osadzają wraz z mu- łem nasiona obcej flory dalszych lub bliższych okolic, podezas kiedy nasiona rosnących na wyspie roślin mogą być całkowicie nawet wymyte. Tem da się prawdopodobnie objaśnić zmienny charakter roślinności wyspy. Jako potwierdzenie powyższego przypuszczenia może posłużyć fakt, że miejsca nie podlegające zalewom posiadają flore bardziej stałą i zbliżoną do' nadbrzeżnej. Flora leśna. Las przedstawia najbardziej złożone zbiorowisko rośline ze względu na wielką różnorodność gleby, oświetlenia i innych wa- runków rozwojowych. Niezależnie już od tych warunków możemy w nim rozróżnić cztery piętra roślinne. Poza tem odznacza się las kazimierski stosunkowo dość jednolitym charakterem, gdyż pozba- wione błot i wody podłoże jest przeważnie piaszczyste i suche. Przedstawicielami pierwszego piętra roślinności są drzewa, z których główną rolę odgrywają piękne doskonale rozrosłe okazy sosny; dęby, graby i brzozy spotykamy tu stosunkowo bardzo rzadko. . Drugie piętro, którego miejscami brakuje, stanowi podszycie FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 15 z krzewów. Pierwsze miejsce zajmuje wśród nich leszczyna, nastę- pnie szakłak, trzmielina, bez dziki i jałowiec. W miejscach zakrze- "a i nastepne pietra wyrażone są daleko lepiej. zecie piętro składa się z drobnych krzewinek, do których ilin Vaccinium Vitis idaea L., V. Myrtillus L., Calluna vulgaris Salisb. i gruszyezki (Pyrola), wystepujace tu w kilku gatunkach. Najczęściej spotykamy z nich: Ramischia secunda SE nastepnie yrola chlorantha Swartz, P. rotundifolia L., P. minor L., wreszeie P. umbellata L. i bardzo juz rzadko P. uniflora TS ośliny zielne, tworzące czwarte piętro roślinności, są najwra- żliwsze na zmianę Warünków w obrebie zbiorowiska lesnego, wiec występują odmiennie w różnych częściach lasu. W suchszych i le- piej oświetlonych znajdujemy poziomki, goździki, dzwonki, dzie- wanny, kocanki, szaroty i inne. Na tem samem stanowisku rośnie też spotykany bardzo rzadko u nas w kraju storczyk Goodyera repens R. Br. W miejscach bardziej zacienionych, a przez to i wil- gotniejszych, bogatych w resztki organiczne gnijących liści pod- szycia, pojawia się pszeniee gajowy, — konwalijka, kon- walia, podkolan bialy, rozmaite koniezyny i inne. Flo ore leśną naszkicowalem tylko w MENTOR zarysach dlatego, że las, jako miejscowość odległą od Kazimierza, zwiedzałem tylko dwa razy, wobec czego opracowanie szczegółowe staje się niemożliwem Niżej podany spis obejmuje oprócz roślin znalezionych i okre- ślonych przezemnie, także rośliny znalezione przez innych autorów, a przezemnie nie odszukane. Spis ten ułożony jest na podstawie podziału systematycznego Warminga. Przy określaniu roślin i pi- saniu wstępu posiłkowałem sie następującemi dziełami: 1. Merc Illustrierte Flora von Deutschland. 2. kiń, Jorakm Cpejmeit Pocciu. 8. fe raysen%, cupa epemeh m mmol Pocc 4. Rostafiński, Przewodnik dla oznaczania roślin, emet II. 5. Wermitaki, D ora reste Polskiego. 6. J. Waga, Flora Po ré Shu T Dolce Prodromus. 8. Pamiętnik sp anie 1881—1907. 9. Reichen bach, Icones Florae Germanicae et Ben ar 10. Schlech tendal, ngo i | Schenk, Flora von tschland. 11. Tre nn Objaśnienie do mapy poki o R. lubelskiej, Pam. fizyogr. T. XIII Kpimrrabosnes, Iloe.rkrpermaHsra oópasoBaHiA B'E OKPECTHOCTAXT HoBo- Aaeenzpiu. . CemenoB%, Owuepx dps Mas i Hono-A.rexcan;pin. 1E Trzebinski, Flora lasów garwolińskich 16 KAROL SZTEINBOK Cryptogamae. Polypodiaceae. 1. Polypodium vulgare L. Parowy wilgotne. Miejsca cieniste. Często. 2. Phegopteris Robertiana Al. Br. Cieniste parowy. Średnio często. 3. Asplenium Trichomanes L. W miejscowościach cienistych. Często. 4. Asplenium filiv femina Bernh. W parowach bardzo często. 5. Polystichum filix mas Roth. Z poprzednią, bardzo często. 6. Polystichum spinulosum D. C. Rzadziej od poprzedniej. 1. Pteridium aquilinum Kuhn. W lesie, zaroślach, parowach, bardzo często. 8. Cystopteris fragilis Bernh. W lesie, parowach suchych ezęsto. Ophioglosseae. 9. Botrychium Lunaria Sw. W cienistych parowach, na gli- niastem podłożu, rzadko. Equisetaceae. 10. Equisetum silvaticum L. W lesie, parowach, dosyć często. 11. E. pratense Ehrhart. Na polach i wzgórzach, dość często. 12. E. ramosissimum Desf. Na piaszczystej wyspie Wisły często. I,ycopodiaceae. 18. Lycopodium cłavatum L. W lesie, w miejscach cienistych dość często. Phanerogamae. Gymnospermae. Abietaceae. 1. Pinus silvestris L. Tworzy lasy. Maj. ; 2. Picea excelsa Link. W lesie spotyka sie średnio ezesto. Maj. Cupressaceae. 3. Juniperus communis L. Na wzgórzach, w lesie, często. Maj, czerwiec. NS RS ODW TERN Ea n RUN APA FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 17 Angiospermae. Monocotyledones. Alismaceae. 4. Butomus umbellatus L. W stawie obok młyna, na wybrzeżu Wisły. Srednio często. Czerwiec. i : 5. Alisma arcuatum Michalet. W stawie obok młyna średnio często. Czerwiec, lipiec. 6. Sagittaria sagittifolia L. W stawku średnio często. Czerwiec, lipiec Juncaginaceae. . 1. Triglochin palustre L. Na bardzo wilgotnych, gliniastych miejscach koło strumyka dość często. Lipiec. Potamogetonaceae. 8. Potamogeton pusillus L. W łasze wiślanej dość często. Hydrocharitaceae. 9. Elodea canadensis Rich. W łasze wiślanej bardzo często. Czerwiec, lipiec. Juncaceae. 10. Juncus bufonius L. W miejscach wilgotnych na wyspie, przy strumyku, w parowach. Czerwiec, lipiec. Es 11. J. conglomeratus L. W miejscach wilgotnych. Czerwiec, 1piec. y 12. J. glaucus Ehrhart. W miejscach cienistych i wilgotnych koło wody. Czerwiec, lipiec. . J. lamprocarpus Ehrhart. Jak poprzedni. Czerwiec, lipiec. 14. J. effusus L. W miejscach wilgotnych koło wody, często. Czerwiec, lipiec. 15. J. compressus Jacquin. Jak poprzedni, często. Czerw., lipiec. 16. Luzula pilosa Wild. W miejscach wilgotnych i cienistych, bardzo często. Czerwiec, lipiec. Cyperaceae. 17. Cyperus fuscus L. Na wyspie średnio często. Lipiec. . Seirpus acicularis L. Na wyspie wiślanej średnio często. Czerwiec, lipiec. 19. S. palustris L. W miejscach wilgotnych koło wody dość często. Czerwiec, lipiec. Spraw, Kom. fizyozr. T. XLIV. Dział IlI. 2 18 KAROL SZTEINBOK 20. S. silvaticus L. W miejscach cienistych i wilgotnych dość często. GC dere ipiec. ophorum egen Roth. Na wilgotnych polankach lesnych a Czerw 2. Carex eege LL. i | Podane Genetik Wëller prze- 23. C. Michelii Host zemnie nie odnalezi Gramineae. 4. Phleum pratense L. Najezesciej spotykana trawa w ogro- dach, na polach, w koniczynie. Czerwiee, lipiec 25. Ph. u Wibel. Razem z poprzednią często a nawet częściej, gdyż i na wzgórzach i miedzach. Czerwiec, lipiec 26. Stipa duplo L. Na wzgórzu Trzech krzyżów, na - podłożu wapiennem zbocza południowego kilka egzemplarzy. Maj i czerwiec. 27. Holcus lanatus L. W zaroślach i w lesie dość często. Czerwiec. 28. Panicum Orus galli L. W zasiewach tatarki, na zagonach roślin okopowych często. Lipiec, sierpień. 29. Setaria glauca P. B. Razem z poprzedniem, lecz częściej. Lipiec. 30. 8. viridis P. B. Razem z poprzednią, lecz rzadziej. Lipiec. 31. > spica venti P. B. Na polach między zbożem często. Czerwiec, lipiec 32. Agrostis alba L. Pola, miedze, często. Czerwiec, lipiee. 33. A. vulgaris Withering. Wszędzie bardzo ezesto. Czerwiec. 34. Calamagrostis epigeios Roth. Olbrzymie mie tn na pia- szezystej wyspie Wisły i na wybrzeżach. Czerwiec, lipi . litorea D. ©. Na dość suchem, uses, zboezu, bardzo rzadko. Lipiee 6. Aira caespitosa L. Na zboczach wzgórz, dość często. Czer- wiec, lipiec. 1. Avena fatua L. Pomiędzy zbożami, dość często. Lipiec, sierpień. 8. Poa annua L. Na drogach, miedzach, pastwiskach, w lesie. Bardzo często. Kwitnie od maja do września. 39. P. compressa L. Miedze, drogi; znacznie rzadziej. Czerwiec, lipiec. 40. P. pratensis L. Razem z poprzedniemi, lecz częściej. Maj, czerwiec. 41. Glyceria fluitans R. Br. Na wybrzeżu strumyka i stawu w dużej ilości. Czerwiec do września a media L. Na zboczach wzgórz, w parowach, dość często. Czerwiec, lipiec. FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 19 43. Melica nutans L. ss Base cienistych, w parowach, SEN dość często. Maj, czerwiec. Dactylis glomerata Ge Wszędzie bardzo pospolita. Czer- wiec, rn 45. Cynosurus cristatus L. Na miedzach, zboczach wzgórz, na brzegach parowów. często. Czerwiec, lipiec. 46. Festuca ovina L. Na bardzo suchych miejscach na zbo- czach wzgórz, w lesie; dość ezęsto. Maj, czerwiec. e care Villars. W nienie binas w parowach, lasach; często. Czerwiec, lipiec. 48. F. ela tior L. Na zboczach wzgórz, na drogach, miedzach; dość często. Czerwiec, lipiec. . Bromus inermis Leysser. Pola między zbożami, drogi, zbocza wzgórz; dość często. irata ipiec. . tectorum L. Na wzgórzu. „zamkowem i na suchych wa- piennych zboczach Często. Maj. -sier B. sis L. Na potu między zbożem rozproszony, a jednak często prone Czerwiee, lipiee B. mollis L. Na drogach, miedzach, koło domów; dość HORS, rein, lipiec 53. B. duos E Między zbożami dość często. Czerwiec. 4. Brachypodium silvaticum R. € Schultes. W zaroślach cie- nistych i lasach rozrzucona. Lipiec, sierpień. 55. B. pinnatum P. B. Na zboczach wzgórz i w parowach, rozrzucona. Czerwiec, lipiec. 56. Lolium perenne L. Drogi, miedze, wzgórza, zarośla; wszę- dzie RSC GE lipiec, sierpień. 57 Itilorum Link. Znacznie rzadziej od poprzedniego. Czerwiec, bios . 98. L. temulentum L. W ogrodach, zaroślach, na polach, śre- dnio często. Czerwiee-lipiec. riticum repens L. Na drogach i polach miedzy zbozem; bardzo ezesto. Czerwiec, lipiee. . glaucum Desv. Podana przez Berdaua, przezemnie nie odszukana. 31. Hordeum murinum L. Okolo domöw, na podwörzach; śre- dnio często. Lipiec, sierpie 32. Anthoxanthum odoratum L. W parowach, na miejscach suchych w lesie; nie bardzo często. Maj, czerwiec. Colchicaceae. 3. Tofieldia cal a Whlnb. Na gliniastych zboczach paro- wów, deki rzadko. „Ozerwie E : > a ge 20. KAROL SZTEINBOK Liliaceae. 64. Lilium Martagon L. W Ran cienistych i dość wilgo- tnych parowach. Średnio często. Czerwie 65. Alium vineale L. Między en na miedzach; często. Maj, czerwiec. 66. A. oleraceum L. Razem z poprzednim. Maj, czerwiec. 67. Anthericum ramosum L. Na wapiennym, skalistym gruncie u Zamajskiego w dużej ilości. Maj, czerwiec. 68. Ornithogalum umbellatum L. Podana przez Berdaua, prze- zemnie nie > eziona. paragus officinalis L. Podany przez Jastrzebowskiego, Ben, nie odnaleziony. Convallariaceae. 70. Maianthemum bifolium Schmidt. W zaroślach, eienistych Presa 1 „aeck Y Sean , bardzo często. Czerwiec, lipiec. 11. Paris quadrifolia L. wilgotnych, cienistych parowach i lasach, da. Maj, czerwiec. Grchidaceae. 12. Listera ovata R. Br. W wilgotnym cienistym parowie Zie- lińskiego średnio często. Czerwiec -lipiec. 3. Corralliorrhiza innata R. Br. W parowie cienistym u Zie- lińskiego na podłożu gnijących liści, wszystkiego 3 egz Czerwiec. 14. Microstylis monophyllos Lindley. W bardzo wilgotnych . posie w cieniu u Tyszki i u Zielińskiego; rzadko. Czerwiec, lipiec. 75. Neottia N — avis Rich. N wilgotnych parowach i zaro- ślach, często. Czerwiec, lipiec, sierp 16. Dee Wee Rehb. w. RER i lasach, często. Czer- wiec, Due TE Epipactis latifolia All. W parowach i na kamienistym, wapiennym wzgórku u Zamajskiego. Czerwiec, lipiec 18. Goodyera repens R. Br W wożą sosnowym lesie, rzadko; au 80. Cypripedium AE E podane przez Jastrzębowskiego, przezemnie nie odszukan 81. Orchis pM L., 82. Herminium monorchis R. Br., 83. Cephalanthera grandiflora Scop., 84. C. xiphophyllum L. i 85. C. pallens Reh. — podane przez Berdaua, przezemnie nie odnalezione. FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 21 Dicotyledones. Salicaceae. 1. Populus alba L. W parowach; dość często. Ma 2. aj. P. tremula L. W parowach i na zboczach wzgórz, często. Maj. 3. P. nigra L. W parowach, rzadko. Maj. Betulaceae. 4. Betula verrucosa SE W parowach, na zboczach wzgórz, w lesie, średnio często, 5. Almus glutinosa W "ina. Na brzegach strumyka, średnio eze- sto. Maj. 6. A. incana Willd. Nad brzegiem strumyka i w parowach bardzo wilgotnych. Średnio często. Maj. Corylaceae. 1. Corylus uvellana L. NV lesie w parowach, na zboczach wzgórz, bardzo często. Ma 8. aj Carpinus betulus L. W parowach, na zboczach wzgórz, w lesie, dość ezesto. Maj. Cupuliferae. 9. (Quercus sessiliflora Smith. W parowach w lesie na zboczach, wież Maj 0.0. Robur L. Razem z poprzednim. Maj. Ulmaceae. 11. Ulmus campestris L. W parowach, często. Maj. 12. U. campestris L. var. suberosa. Rzadziej od poprzedniego. Maj. 13. U. effusa Willd. W parowach, ezęsto. Maj. Urticaceae. . Urtica dioica L. Na drogach, podwórzach, około domów, mä częsty chwast. Czerwiec 5. U. urens L. W Ko? między roślinami okopowemi na polach. Czerwiec. - Cannabinaceae. Cannabis sspe L. Zdziezala między zasiewami; średnio AE, hin lipi KR Humulus RR L. W zaroślach dość często. Czerwiec, wrzesień. 22 KAROL SZTEINBOK Polygonaceae. 18. Polygonum dumetorum L. Na polach średnio często. Czerwiec. 19. P. persicaria L. W d ilości na wilgotnej, piaszczystej wyspić Wisły. Czerwiec, lipiec 20. P. lapathifolium L. W parowach na wybrzezu strumyka średnio często. Czerwiec, lipiec. 21. P. convolvulus L. W parowach i zaroślach średnio często. Czerwiec, lipiec 22. P. avieulare L. Na drogach, podwórzach i miedzach, bar- dzo często. Maj — wrzesie 28. Fagopyrum tataricum Gaertner. Między zbożem, średnio często. Czerwiec, lipiec. 24. Rumez acetosella L. Na polach, miedzach, na bardzo su- chych miejscach w lesie, często. Maj — sierpień 25. R. maritimus L. Na wybrzeżu Wisły rzadko. Czerwiec. Caryophyllaceae. 26. Spergula arvensis L. W polu między zbożem, często. Czer- wiec — wrzesień 27. Stellaria zwa L. W polu między zbożem, dość często. Czerwiec — wrzesi 8. oi serpyllifolia. L. Na suchych piaskach w lesie eo Skier lipiec, sierpień 9. Cerastium triviale Link. Brzegi dróg, pola, często. Maj do we, 30. (. arvense L. Brzegi dróg, pola; często. Maj, czerwiec. 31. Scleranthus annuus L. Na SEN ach miedzy DEN na su- chych p. i miejscach, często. Maj — wrzesień 32. S. perennis L. Na her miejscach w lesie często. Maj — wrzesień. 33. Herniaria glabra L. Na polach między zbożem bardzo czę- sto. Maj — sierpień 34. Silene nutans L. Na zboczach wzgórz, na polach średnio często. Czerwiec, lipie vulgaris Geet Razem z poprzednią. Czerwiec, lipiec. 36. S. Otites o Na suchych miejscach w lesie na wzg rzach często. Czerwiec — wrzesień. 37. 8. Aioria Ehrhart. Podana przez Berdaua, przezemnie nie odnaleziona. 38. —— arenarius L. W lesie sosnowym często. Czer- wiec — sierpie 39. D. Carthusianor um L. Na wzgórzach, parowach, często. Czerwiec — sierpieñ FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 30 40. D. deltoides L. Razem z poprzednim, często. Czerwiec — sierpień. 41. Agrostemma Githago L. W zbożu, często. Czerwiec, lipiec. 42. Uoronaria flos cuculi A. Br. Łąki, zarośla, wzgórza, parowy i las; często. Czerwiec, lipiec 43. Viscaria vulgaris Roehling. Łąki, zarośla, wzgórza, parowy; często. Czerwiec, lipiec 44. Melandrium album Gareke. Na polach, drogach, podwörzach, [Du często. Czerwiec, lipiec 5. Saponaria officinalis L. W ogrodach, zaroślach, rzadko. Ge MA ypsophila muralis L. Na polach, w ea na suchych AR miejscach; często. Czerwiec, lipiec 47. Cucubalus baccifer L. Na brzegu strumyka jeden egzem- plarz. Czerwiec, lipiec. Amarantaceae. 48. Amarantus retroflexus L. Pomiędzy roślinami okopowemi, około dróg, na podwórzach, koło domów; często. Czerwiec, lipiec. Chenopodiaceae. 49. Chenopodium urbicum L. Koło domów. na podwórzach, między roślinami okopowemi, dość często. Czerwiec, lipiec. 50. Ch. album L. Razem z poprzednią. Czerwiee, lipiec. 51. Ch. bonus Henricus L. Na brzegach dróg, “pod plotami; rzadko. Lipiec. 2. Atriplex patulum L. W ogrodach, na śmietnikach, podwó- rząch, w parowach; często. Lipiec 58. A. nitens RE Podana przez Rostafińskiego, przeze- mnie nie odszukan Salsola Kali L. Na piaszczystej wyspie Wisły w dużej 54. ilości. Czerwiec, lipiec. Ranunculaceae. 55. Clematis recta L. Na wzgörzach, ich zboezach, w suchych parowach; gie często. Maj, czerwiec. — Waga. C. vitalba L. Na wz Wees i w parowach; częściej od poprzedniego. Ligia Wag 57. Anemone SE E Ta suchych słonecznych wapiennych wzgórzach, rozrzucony. Maj, czerwiec. — Berdau. 58. Thalictrum Abe L. Na wzgörzach, w parowach i zaro- ślach; w Czerwiec, lipiec. unculus sceleratus L. Na híc m wyspie Wisly i na wybrzeżu rau ie rzadko. Czerwiec 24 KAROL SZTEINBOK 60. R. bulbosus L. Na polach, kolo drög, na wzgörzach i w pa- rowach; dość często. Czerwiec, lipiec 1. R. acer L. Na polach, PET łąkach, w parowach; bar- dzo często. Czerwiec, lipiec. alis lanuginosus L. Jak poprzedni, lecz ACE Czerwiec. 63. R. sardous Crantz. Jak poprzedni. Czer . R. repens L. Na wzgórzach, łąkach, ER put. $re- dnio często. Czerwiec, lipiee . Nigella arvensis L. Na polach, między zbożem, na miedzach; dość często. Czerwiec, lipiec. 66. Delphinium consolida L. Na polach między zbożem, na miedzach; pospolita. Czerwiec, sierpień. uilegia vulgaris L. Na wzgörzach i w zaroslach, w pa- rowach; średnio często. Czerwiec, lipiec. — Berdau 8. Actaea spicata L. W wilgotnych, cienisty ch parowach, eze- sto. Czerwiec. 69. Cimicifuga foetida L. Na wzgórzach i ich zboczach, w pa- rowach często. Czerwiec, lipiec. 10. Adonis vernalis L. Podana przez Jastrzębowskiego, prze- zemnie nie znaleziona. Berberidaceae. 71. Berberis vulgaris L. Na wzgórzach i ich zboczach, w su- chych słonecznych parowach; bardzo pospolita. Maj, czerwiec. Papaveraceae. 72. Rene Rhoeas = Na polach między zbożem, na wzgó- rzach; dość rzadko. Czer Chelidonium iE X Na dne pod plotami, w ogro- dach; bardzo pospolity. Maj — wrzesi Fumariaceae. 14. Fumaria Vaillantü Loisl Na polach, miedzy okopowemi roślinami. rozrzucona. Maj, czerwiec. Cruciferae. 75. Arabis arenosa Seopoli. Na Krk hee miej- scach w lesie, na polach; dość często. Maj, czerwiec 16. de glabra Bernhardi. Na BE zj w parowach i zaro- ślach; dość często. Czerw 77. Sisymbrium offieinale Scopoli. Koło domów i po ogrodach, na zboczach wzgórz; pospolity. Lipiec, sierpień. FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 25 78. 8. Sophia L. Pod płotami, na zboczach wzgórz; dość czę- sto. Lip sierpien. Ś. Loeselii L. Podana przez Jastrzębowskiego, przezemnie nie Ua 0. Notari silvestre R. Br. Koło dróg, w parowach; dość często. wami: lipiec. . N. palustre D. C. Na wybrzeżu Wisły przy strumyku. Średnio często. Lipiec 82. Capsella bursa pastoris Moench. Po „polach, hein kolo dróg, plotów; wszedzie bardzo pospolity. Maj — do j 3. Raphanistrum Poe Gaertner. Po flach KS gromadnie, re iosną. Maj — czerwiec 84. Erysimum cheiranthoides L. Na polach, w ogrodach; śre- dnio często. eh e, lipiec. 5. E. hieracifolium L. Podana przez Jastrzebowskiego, prze- zemnie nie odszukana Cardamine pratensis L. Przy strumyku i w wilgotnych parowach; średnio często. Czerwiec. 87. C. silvatica Link. Podana przez Berdaua, przezemnie nie odnaleziona. 88. Berteroa incana D. C. Na zboczach wzgórz, na polach, koło domów i pod płotami; często. Czerwiec, lipiec 9 idium ruderale L. Koło dróg, pod płotami, koło domów; dość często. Czerwiec, lipiec. 90. Alyssum calycinum L. a zamkowem wzgörzu i kolo do- mów; bardzo obficie. Maj, ezer "91 Alliaria arg rel W wilgotnych parowach; śre- dnio często. Maj, e rwiec. esperis ia onalis W ogrodach, rzadko. Czerwiec. 3. Neslea paniculata Desvaux. Na pan między zbożem, mie- dzach, koło plotów; dość często. Maj, czerwiec 94. Brassica Napus L. Na aik. day: średnio często. Maj, ved ts 5. Thlaspi perfoliatum L. Podana przez Jastrzebowskiego, prze- deis. nie odszukana Violaceae. 96. Viola silvatica Vries. W parowach, zaroślach i w lesie; bardzo często. Czerwiec, lipiec. 97. V. odorata L ix parma na zboezach wzgórz, w ogro- dach; często. Maj. czer . V. tricolor L. var. ae Koch. Na dech między zbożem, w lesie, na wzgórzach; często. Maj — jesień 26 KAROL SZTEINBOK Cistaceae. 99. Helianthemum Chamaecistus Miller. Na wzgórzach i ich zboczach, w paro owach, zaroślach i na polach; bardzo pospolity. Czerwiec — wrzesień Hypericaceae. 100. Hypericum perforatum L. Na vue: i ES Bee na drogach, miedzach; bardzo pospolity. Czerwi 101. H. tetrapterum Fries. W parowie u "Zielińskiego kilka egzemplarzy. Czerwiec. 102. H. montanum L. W parowie u auper kilka egzem- plarzy; Sen rzadko. Czerwiec. — Wag 103. H. hirsutum L. Podana przez PP ANR, przeze- mnie nie odszukana. Oxalidaceae. 104. Oxalis acetosella L. W ege w zaroślach, szezególniej około starych pni. Często. Maj, cze strieta L. W porowach, por cen gliniastyeh dosé RU job d Linaceae. 106. Linum usitatissimum L. Zdziezaly na polach i kolo do- mów; eege często. Czerwiec. L. flavum L. Wapienny, kamienisty wzgórek u Zamaj- det i na zboczu SN EN vagina Trzech krzyżów. Czerwiec. — Waga 108. L. catharticum L. Na zboczach wzgórz Tyszki, średnio- często. Lipiec, sierpień. Geraniaceae. 109. Geranium pusillum L. Po ogrodach, koło płotów, na po- dwórzach; dość często. Lipiec, sierpień. 110. G. Robertianum L. W cienistych parowach, w wilgotnych miejscach lasu, średnio często. Czerwiec, lipiec. 111. G. palustre L. Na wybrzeżach strumyka, w wilgotnych parowach, średnio często. Lipiee, sierpień. 112. G. pratense L. W suchych parowach, na polankach w le- sie; Sec często. Lipiec, sierpień. 113. G. sanguineum L. W lesie, w parowach; średnio często. Lipiec, sierpień 114. G. columbinum L. Podany przez Siemionowa, przezemnie nie odszukany. FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 24 Balsaminaceae. 115. Impatiens noli tangere L. W zaroslaeh parowów i nad brzegami strumyka, rzadko. Czerwiec. Tiliaceae. 116. Tilia cordata Miller. Na zboczach wzgórz i w parowach: rozproszona. Czerwiec, lipiec. Malvaceae. 117. Malva alcea L. Ah suchych wzgörzach, na miedzach; średnio często. Lipiec, sie 1 . sil we: L. Po ogrodach, na zboczach wzgórz; dość często. Lipiec, sie . M. SNR Wallroth. Kolo domów i dróg, na miedzach; dosé te Lipiee — wrzesien. 120. Lavatera ird a L. Podana przez Siemionowa, przeze- mnie nie odszukan Euphorbiaceae. 121. Euphorbia cyparissias L. Wszedzie corel bite pospolita, 23 na gruntach suchych. Maj — lipiec 122. E. helioscopia L. Na wzgórzach i polach, średnio często. Lipiec, sierpień 123. E. platyphyllos Scopoli. Na wzgórzach, średnio często. Li- piec, eby 4. Mercurialis annua L. Pod plotami, na drogach, szezegól- niej na zamkowem wzgórzu. Lipiec. — Siemionow Aceraceae. 125. Acer EES L. W zaroślach, na zboczach wzgórz; rzadko. Maj. ez 126. Acer quado plalaewe L. W zaroślach, w parowie prowa- dzącym od domku Pisuli do zakładu hydropatycznego, 2 egzem- plarze. Maj, czerwiec. Polygalaceae. 127. Polygala amara L. Na wzgórzach, w parowach, na po- cf w lesie; często. Czerwiec, lipiec. . comosa Schrank. Razem z poprzednią, lecz rzadziej. Czerwiec, lipiec. P. vulgaris. Podana przez Jastrzębowskiego, przezemnie lanka 199. nie odszukan 28 KAROL SZTEINBOK Celastraceae. 130. Evonymus europaea L. Na wzgórzach, w parowach i w le- sie uten podszycie; często. Czerwiec. 131. E. verrucosa L. Po lasach i parowach; znacznie rzadziej. Czerwiec. Rhamnaceae. 2. Frangula alnus Miller. wa wzgórzach, w parowach, w le- sie; często. Czerwiec, lipiec, sierpie Thymelaeaceae. 133. Thymelaea passerina Coss. et Germ. W lasku w Czernia- wach na piaszczystym gruncie 1 egz. Lipiec. — Waga. Crassulaceae. 134. Sedum acre L. Na wzgórzach, w słonecznych parowach, w lesie; bardzo często. o lipiec 135. LW Łórośnich i lasach dość często. Li- piec, sierpień, wrzesień. Saxifragaceae. 136. Sazifraga Leg L. Na wzgörzach Tyszki za kla sztorem, rzadko. Czerw Rosaceae. 137. Rosa canina eg Na brzegach lasöw, po drogach, na wzgó- rzach; ezesto. Czerw 1 ; Steeg L Jak poprzednia, lecz rzadziej. Czerwiec. 139. Rubus sazatilis L. Na kamienistym, wapiennym wzgórku u Zamajskiego często i w innych parowach, gdzieniegdzie voam: cona, ale Se Maj, czerwiec. 140. R. fruticosus L. W lesie, w parowach, średnio często. Maj, czerwiec. 141. R. caesius L. Razem z poprzednią. Maj, czerwiec. h; 142. głowie urbanum L. W ogrodach, parowach i zaroślać często. Maj, e 143. sto. kroi $ P. rupestris L. Na en ir Tyszki, 74 Ht kilka egzemplarzy. Maj, e ec. i 145. P. silvestris Necker. Po eei zarośli i parowów w © sie; średnio często. Czerwiec. zerwiec. E Potentilla argentea L. Na suchych zboczach wzgórz ©% — : ; A FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 29 146. P recta L. Na wzgórzach i w lesie rzadko. Czerwiec. 147. P. reptans L. Na zboczach wzgórz, w lesie, dość często. Czerwiec. 148. P. anserina L. Na drogach, koło płotów, na wzgórzach i w parowach; bardzo często. Czerwiec — sierpień 149. Aruncus silvester Kosteletzky. W suchych, słonecznych parowach i w zaroślach; średnio często. Czerw 150. Filipendula hexapetala Gilibert. Na nr i ich zbo- ezach, Mn miedzach; często. Czerwiec. 51. Sanguisorba minor Scopoli. Na zboczach wzgórz, dość a Lipiec, sierpień. 152. Alchemilla vulgaris L. W zaroślach, va zboczach wzgórz; średnio często. Czerwiec, lipiec. . Agrimonia eupatoria L. Koło dróg, na miedzach, na zbo- ezach wzgórz; średnio często. Czerwiec 154. Fragaria vesca L. Po la sach, parowach, na zboczach wzgórz, w zaroślach; bardzo mo Czerwiec, lipiec. Amygdalaceae. 155. Prunus spinosa L. Na EE wzgörz, w parowach, po drogach, na brzegu lasu; bardzo ezesto. Maj. 156. P. avium L. W zaroślach i parowaeh; rzadko. Maj. — apod P. fruticosa Pallas. p zboczach wzgórz w niektórych POR rzadko. Maj. — Wag . P. padus L. W Kach? na wzgörzach, w zaroslach Srednio często. Maj. Pomaceae. 159. Pirus communis L. Na polach, miedzach, w lesie, rozrzu- cona. Maj. 160. P. aucuparia Gaertner. W parowach, rzadko. Maj. Papilionaceae. l. Astragalus cicer L. W parowach, na wzgörzach, w zaro- dach; często. Czerwiec, lipiec o: 162. A glyciphyllos L. Tiri z poprzednim, często. Czerwiee, Ipiec, 3. Genista tinctoria L. Na wzgórzach i ich zboezach, w le- sie; często. Lipiec. Cytisus nigricans L. Wzgórza iich zbocza; parowy i las; często. Lipiec. 165. Ononis spinosa L. Na wzgórzu Trzech krzyżów dość często. Lipiec, sierpień. 30 KAROL SZTEINBOK 166. Anthyllis vulneraria L. Na polach i na wzgörzu u Zamaj- skiego stosunkowo rzadko. Lipiec, sierpień. 167. Trifolium alpestre L. Na wzgórzach, w parowach, w le- sie; średnio sn. Czerwiec. lipiec. 168. T. repens L. Wzgörza, suche laki, parowy, pola, miedze; ezesto. Lipiec. 169. T. agrarium L. Zarosla leśne, wzgórza, pola; często. Lipiec. 170. T. montanum L. Na wzgórzach i ich zboezach; średnio często. Lipiee LATE pratense L. Na wzgórzach, polach, miedzach, w lesie; b. ECK Lipiec — wrzesień. 172. 7. arvense L. Na ‚ polach, miedzach, drogach, na wzgó- rzach; często. Lipiec, ed ep 173. L. Wzgörza i ich pola, miedze, drogi, las; często. Lipiec — wrzes ień. 174. T. incarnatum L. Zdziczała wśród zbóż na brzegach pa- rowu, rzadko. Lipiec, sierpień. 175. Lotus corniculatus L. Na eig polach, miedzach, w lesie; bardzo pospolita. Lipiec, sierpień 76. Medicago falcata L. Wzgörza i ich zbocza, pola, drogi, miedze, las; często. Lipiec, sierpień 177. M. lupulina L. Razem z poprzednią, lecz częściej. Lipiec, sierpień. 178. M. sativa L. Zdziczała na polach koło domów; rzadko. Lipie 129. Melilotus officinalis Desv. Na brzegach pól, lasów, koło dróg, na piaszczystej wyspie; średnio często. Lipiec, sierpie 180. M. > s Desv. Razem z poprzednim, lecz częściej. Li- piec — yrei L por eg W lesie, w parowach i zaro- ślach; dość często. Czer 182. L. pratensis ro: Po aaa) w zaroślach, na zboczach wzgórz, w lesie; często. Lipiec, sie 83. Vicia sativa L. Na ME adas zbozem, wszedzie po- RR Lipiec, sierpień. 184. epium L. W zaroślach, na polach, między zbożem, w parowach; często. Lipiec, sierpień. 185. V. villosa Roth. W ogromnej ilości na polach między zbożem; w zaroślach, parowach; bardzo ezesto. Lipiec, sierpień. 186. V. cracca L. W zaroslach, w lesie, parowach, na wzgó- rzach, między zbożem; często. Lipiec sierpień 187. Ervum pisiforme Petermann. W zaroślach, na brzegach pól; d często. Lipiec, renes 188. E. tetraspermum L. Miedzy zbozem, w zaroślach i p wach; często. Lipiec, sierpień. ee STEE HIN FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 51 189. E silvaticum Petermann. W zaroślach, parowach; często. -— 190. E. > L. Między zbożem, w lesie; pospolita. Lipiec, sierpień 191. Coronilla varia L. W lasach, na wzgórzach i ich zboczach, na polach, miedzach, drogach; bardzo często. "Lipiec — wrzesień 192. Ornithopus sativus Brot. Zdziezala na polach między zbo- żem, rzadko. Lipiec, sierpień. Cucurbitaceae. 195. Bryonia alba L. W dwóch egzemplarzach na zamkowej górze. Zdaje się, że zanika, gdyż dawniej było znacznie więcej. Czerwiec, lipiec. I,ythraceae. 194. Lythrum salicaria L. Na brzegach Agen m kolo stawu przy Pr e na wyspie wiślanej; średnio często. Lipie 5. Peplis portula L. Tylko na wilgotnych, Ze zalewa- nych elit wyspy wislanej; rzadko. Lipiec. Cenotheraceae. 196. Epilobium montanum L. W parowach, zaroślach; średnio często. Lipiec. 197. £. “parviflorum Schreber. W miejscach wilgotnych koło BAR i w parowach; często. Lipiec, sierpień. 198. E. hirsutum L. W mokrych miejscach z poprzednią; czę- sto. Lipiec, sierpień. . E. angustifolium L. W lesie, w parowach, zaroślach; śre- dnio często. Sier 200. direded "Betetidna L. W wilgotnyeh eienistych parowach; średnio często. Sierpień. 201. Oenothera biennis L. &romadnie na wyspie, znacznie rza- dziej w lesie. Lipiec, sierpień. Cornaceae. . 202. Cornus deen L. Bardzo często w parowach i na zboczach wzgórz. Czerwiec. ` ` Araliaceae. 203. Hedera Helix L. W a. wilgotnych miła średnio często. Nie kwitnie tu wcale 32 KAROL SZTEINBOK Umbelliferae. 204. E, yngium planum L. Na miedzach, po drogach, na brze- gach pól i parowów; często. Lipiec, sierpień 205. Sanicula europaea L. W wi ilgotnyeh, cienistych paro- wach; często. Czerwiec. 206. Astrantia o L. W wilgotnych, cienistych parowach; często. ay lipiec 207. Carum carvi L. Po łąkach, w zaroślach, ogrodach; często. Maj, czerwiec. 208. Aegopodium podagraria L. Koło płotów w ogrodach, w pa- rowach; ezęsto. Lipiec 209. Aethusa Oynapium 4i Po ogrodach, w parowach, na brze- gach strumyka; ezesto. Lipie 210. Daucus carota L. Na zboczach wzgórz bardzo często. Lipiec, sierpień. 11. Peucedanum sarpo Moench. W lesie, w parowach, na zboczach wzgórz; często. 212. Pastinaca sativa L. > grodach, rzadko. Sierpień. 213. Torilis anthriscus Amen Na brzegach parowów, na zbo- czach er często. Lipiec. 214 en prutenicum L. W ogrodach, w parowach; średnio często. Lipiec, sierpień 215. Angelica silvestris L. W ogrodach, na brzegach parowów, w lesie; często. Sierpień 216. Falcaria vulgaris Bernhardi. Na miedzach, w polu mię- dzy zbożem; często. Lipie 217. Coriandrum e L. Jeden egzemplarz na śmietniku koło domu. Czerwiec Pi , lipie 218. Pim mpinella. sazifraga hw ogrodach, w parowach, na See, wzgórz, w lesie; często. Lipiec, sierpień. . Seseli annuum L. Na miedzach, w polu, w lesie; często. Lipiec M 220. Chaerophyllum temulum. L. W ogrodach, w parowach; często. żę ee 1. Bupleurum een L.| Podane przez J aatraghowskiegoy 222. B. longifolium L. | przezemnie nie odszukan . ' Aristolochiaceae, : 223. Asarum europaeum L. Tworzy bardzo duże skupienie w cienistych parowach; bardzo często. Maj, czerwiec. Santalaceae. 224. Thesium linifolium Schrank. W dwóch egzemplarzach w lasku na Czerniawach; bardzo rzadko. Sierpień. — Jastrzebows ED PC WDC OZ S RE Pe E EE FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 33 225. T. Gees L. Podana przez Jastrzebowskiego, przeze- mnie nie odszukan Loranthaceae. 226. Viscum album L. Na lipach wogöle rzadko, niektöre je- dnak osobniki lip posiadają do 50 osobników jemioły wspaniale rozwiniętych. Oprócz tego znalazłem jeden egzemplarz jemioly na. leszczynie (Corylus avellana L.), co dotychczas nie było notowane. Pirolaceae. 221. Pirola chlorantha Swartz. W lesie w wo” cieni- stych, w parowach, średnio często. Czerwiec, lipiec 228. P. rotundifolia L. W lesie w cienistych miejscach, w pa- € i w zaroślach, ezesto. Czerwiec, lipiec. 229. P. minor L. W lesie dość często. Czerw 230. P. uniflora L. W cienistym miejscu a wszystkiego 2 egz. Czerwiec, lipiec 231. Ramischia secunda L. W lasach, parowach i zaroślach; najczęściej ze wszystkich. Czerwiec, lipiec. 232. Chimophila umbellata Nuttal. W lesie w cienistych miej- scach po rzadko. Czerwiec, lipiec 233. Monotropa Hypopitis L. Na korzeniach netaha pasorzy- tująca; w cienistym parowie; bardzo rzadko. Lipiec Ericaceae. 234. Calluna vulgaris Salisb. W lasach bardzo często i obfi- cie rosnie. Wrzesień. — Jastrzębowski. Vacciniaceae. 235. Vaccinium Myrtillus L. W lesie dość gromadnie wystę- puje. e I 236. V. vitis idaea L. W lesie spotyka się razem z poprze- dnią, lecz rzadziej. Czerwiec Primulaceae. Pu Primula elatior Jacq. W parowach i zaroślach dość eze- Sto. a Lo Gem s 8. Lysimachia vulgaris L. W zaroslach i w parowach, rzadko ipiec. 239. L. nummularia L. W lesie, parowach, na wzgórzach i ich SA bs często. Czerwiec — sierpień. Spraw, Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział III. 3 34 KAROL SZTRINBOK 240. Trientalis europaea L. W lesie, w parowach cienistych, w zaroślach; dość często. Czerwiec. 241. Anagallis arvensis L. Na polach między zbożem bardzo często. Lipiec — wrzesie Convolvulaceae. 242. Convolvulus arvensis L. Na wzgórzach i ich zboczach, na polach, miedzach, koło dróg i plotöw; bardzo często. Czerwiec— sierpień. 243. C. sepium L. Nad brzegami Wisły w zaroślach rzadko. Lipiec, sierpień. 244. Cuscuta europaea L. W zaroslach na prn trawaeh; często. Czerwiec, lipiec. 2 C. epithymum L. Na koniezynie, a skutkiem tego na po- ach; średnio często. Ozerwiec, lipiec. Solanaceae. 246. Solanum nigrum L. Na re między okopowemi, koło dróg, rog często. Lipiec — wrzes . 8. Dulcamara L. W pro i parowach dość często. suma Ke? ü 248. Lycium halimifolium L. Koło dróg, płotów, często. Ozer- wiec — wrzesie 249. Dahir Stramonium L. W samem miasteczku po podwó- rzach; Ma często. Lipiec, sierpień. 250. Hyoscyamus niger L. Na zboczach wzgórz, koło dróg, domów i płotów; często. Czerwiec, Lipiec. Scrophulariaceae. 251. Verbascum > L. Na wzgórzach i ich zboczach; dość a Czerwiec, lipie 252. V. Blattaria L. Kolo drogi pod plotem przy bpa cznym zakładzie, rzadko. Lipiec, sierpień. 253. V. nigrum L. Pod płotami koło dróg; rzadko. Sierpień. 254. V. phoeniceum L. Na wzgórzach i ich. zboczach, na dro- gach, miedzach; bardzo — „Czerwiec, lipiec. — Siemionow. 255. V. tha psiforme Sch Na zboczach wzgórz, na piasz- nn suchych wzgörkach; ie Sierpien. : . V. phlomoides podana przez Wage; przezemnie nie od- szukana 251. Veronica E L. Na wzgórzach i ich zboczach; czę” sto. podes — sier 258. V. Towrnefortii Gmelin. Na wzgórzach i ich zboczach, w parowach; często. Czerwiec, lipiec. FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 35 259. V. Teucrium L. Na en. wzgörz, w suchych paro- wach, zaroślach; często. Czerwiec, li 260. Y. spicata L. Na zboczach „DORA średnio często. Lipiec. Rostafiński. 261. V. Anagallis L. Na Mer miejscach nad strumy- kiem i na Wisle; ezesto. Lipiee 262. V. Beccabunga L. Razem z poprzednim; często. Lipiec. 263. V. triphyllos L. Na polach między zbożem i na miejscach piaszczystych; średnio często. Czerwiec. 264. V. prostrata L. Podana przez Jastrzębowskiego, przeze- mnie nie odszukana 265. Limosella aquatica L. Na zamulonych miejscach piaszezy- stej wyspy wiślanej; średnio ezesto. Lipiec. Melampyrum pne L. W zaroslach, parowach; bardzo ezesto. Czerwiec — sierpie 267. M. nemorosum L. W zaroślach, w lesie; bardzo ezesto. Lipiec, sierpień. . M. arvense L. Podana przez Jastrzębowskiego, przezemnie nie odszukana. 269. Digitalis ambigua Murray. W giiniastych parowach; rzadko. Czerwiec. lipiec 270. FEN minor W. et Grab. Na me między zbo- żem, na miedzach; średnio często. Czerwiec, lipi 271. A. major Rehb. Na polach między sholeni, na zboezach wzgórz, na miedzach; bardzo często. Czerwiec, lipiee 212. Scrophularia nodosa L. W parowach, zaroślach, koło stru- myka; ezęsto. Czerwiec, lipiec. 218. S. alata Gilibert. Nad brzegiem strumyka; bardzo rzadko. Lipiee, sierpien. 14. Linari ia minor Desv. Na wyspie wiślanej; średnio często. Lipiec, sierpień. 5. L. vulgaris Miller. Na polach Lech zbożem, na mie- N kolo dróg polnych; ezesto. Lipiec, sierpie 6. Euphrasia officinalis L. Na zboczach wzgórz, w suchych Pi często. Lipiec, sierpień. Orobanchaceae. 211. Orobanche rubens Wallroth. Na lucernie pasorzytuje, w. słonecznych zaro Asz i na zboezach wzgórz za plantacyą chmielu Zielińskiego. Sie 18 SC caryo = jacea Sm. Podana przez Wagę; przezemnie a «als y e y P ı P 8* 36 KAROL SZTEINBOK Plantaginaceae. 279. Plantago lanceolata L. Koło domów, pod płotami, w ogro- dach; często. Lipiec. 280. P. major L. Po drogach, podwórzach, wyrasta groma- dnie. Lipiec, sierpień 281. P. jeża L. Koło domów, na miedzach, w lesie; często. Czerwiec — sierpie 282. P. arenaria W. i K. Na piaszczystych miejscach w la- sku w Czerniawach i na BEE części wyspy wiślanej; śre- dnio często. Lipiec. Boraginaceae. 283. Cerinthe minor L. Na suchych wapiennych zboczach wzgórz, szezególniej zamkowego; często. Lipiee, sierpień. (Waga 284. Cynoglossum officinale L. Na wzgórzach i ich Are o po drogach. w suchych parowach; często. Czerwiec. 285. Echium vulgare L. Na wzgórzach i ich WEEN na po- lach, drogach, miedzach; bardzo często. Lipiec, sierpie 285. fer officinale L. W parowach, duerpe zaro- ślach, nad strumykiem; bardzo często. Czerwiec, lipiec "286. Anchusa arvensis MB. Po drogach. weder ezesto. Li- piec, sierpień. 287. Lithospermum arvense L. Na polach, w zbożu, na mie- daach: średnio często. Czerwiec. 288. ae pe Roth. Na wybrzeżu strumyka; często. Czerwiec — wrze I. sparsiflora Mikan. Na zboczach wzgórz, szezególniej zamkowego; często. Czerwiec, lipiec 290. M. arenaria Schred. Na polach i na piaszczystych miej seach; średnio często. Czerwiec. Verbenaceae. 291. Verbena Anta L. Na drogach, pod plotami, w zaro- ślach; rzadko. Lipie Labiatae. 292. Scutellaria hastifolia L. W parowach i zaroślach; średnio często. Czerwiec 293. Galeopsis Tetrahit L. Na polach, w zbożu, w ogrodach, w go her Sierpien, wrzesien . G. ladanum L. b. var. angustifolia Ehr. Na suchych wa- — aj wzgórzach i ich z oczac , szezególniej na zamkowem i Trzech krzyżów często. Sierpień DER I Re MIT FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 37 295. Lamium maculatum L. W parowach, ogrodach, w zarc- ślach; często. Czerwiec. däer 296. L. purpureum L . W zaroślach i ogrodach, znaeznie rza- dziej od poprzedniej. Lipiec 297. L. album o L. Pod plotami, w ogrodach, w zaroslach; eze- sto. ps — wrzesi 298. L. odzie L. Na polach, w zbożu; średnio często. Czerwiec. 299. Stachys recta L. Na A i ich zboczach, w paro- wach. po drogach; ezęsto. Czerwiec, lipi 300. 5S. palustris L. W zaroślach wilgotnych, koło strumyka, w M oai średnio często. Lipiec, sierpień. 01. S. silvatica L. W lesie, na polach, koło parowów; często. Lipiec, sierpień. 302. S. germanica L. Na zboczach wzgórz, koło dróg; średnio mie Lipiec. — (Waga 308. TET cardiaca L. d ogrodach, kolo plotów, po dro- Auch: często. Czerwiec — sierpie 304 haiturus MarriMadirda Rchb. Podany przez Wage, prze- zemnie nie znalez 305. Belonica. officinalis L. W parowaeh i zaroślach, często. Lipiec, sierpień. 306. Ballota Sex L. Kolo plotöw, po ogrodach, na drogach; często Lipiec, sierpień 307. Mentha arvensis L. Na koki dn. polach, koło parowów, gy zbożem; często. Lipiec — wrzesień. 308. M. silvestris Zei Nad ei i koło stawu przy mły- nie; często. Lipiec — wrzesień 9. Calaminiha Ana Clairville. Na wzgórzach i ich zbo- cząch, w suchych parowach, w lesie, na miedzach; bardzo często. Czerwiec, lipiec. 310. Clinopodium vulgare L. Na wzgörzach i ich zboezaeh, w suchych parowach; często. Lipiec . Lycopus europaeus L. Na wilgotnych miejscach koło stru- myka i stawu; często. Lipiec, sierpień. 312. Brunella vulgaris L. W parowach, w lesie, w zaroślach, na drogach; bardzo ezesto. Lipiec, sierpień. 313. Thymus serpyllum L. W lasach, na wzgórzach i ich zho- ach. na miejscach piaszczystych, drogach, miedzach: bardzo eze- sto. Lipiec, sierpień. 14 Origanum vulgare L. Na wzgórzach E ich zboczach, na re ge bardzo często. Lipiec, sierpień 5. Nepeta vatis L. Kolo plotów, po drogach; dose e: inpia 38 KAROL SZTEINBOK : 316. Marrubium vulgare L. Koło plotöw, AB dość często. Lipiec, sierpień. 317. zawrzeć pote L. de — zaroślach, w cieni- stych miejscach las Maj, ec. 318. Melittis Molissophyllum = We E parowach u Zie- pem 7 rzadko. Czerwiec. . Salvia pratensis L. Po drogach, na miedzach, na zbo- ezach ada często. Czerwiec, lipiec. 320. S. verticillata L. Na zboczach wzgórz, pod płotami, na murach; często, Czerwiec. lipiec. 321. Ajuga reptans L. W parowach, zaroślach, w lesie; często. Czerwiec. 322. 4. a L. W parowach, zaroślach, w lesie; rzadziej od poprzedniej. Czer 323. Teucrium EURER REN Na skalistym „wapiennym wzgórku ajskiego i w bardzo niewielkim promieniu koło niego w du- Zei ilości. Sierpień, wrzesień. — Jastrzębowski. Gentianaceae. 324. Gentiana eruciata L. Na kamienistym wzgórku wapien- nym u Zamajskiego kilka osobników i na zboczu wzgórza idącem od "a do Wisły; bardzo rzadko. Czerwiec, lipiec . G. germanica Willd. Podana przez Sege prze- zemnie nie odnaleziona. 26. Erythraea Centaurium Persoon. Na polankach w lesie i na ugorach; średnio często. Lipiec, sierpień. Asclepiadaceae. 327. Vincetoxieum officinale Mnch. W lasach cienistych, w za- roślach, parowach; średnio często. Lipiec Oleaceae. 328. Ligustrum vulgare L. Na wzgórzach i ich zboczach; śre- dnio często. Maj, czerwiec. 329. Fraxinus excelsior L. W parowach dość rzadko, koło do- mów w ogrodach; średnio często. Maj. Rubiaceae. 330. Galium vernum L.. W lesie, zaroślach, parowach; często. Maj, 331. G. silvaticum L. Na brzegach lasu, w paro owach, zar ślach; dość często. Czerwiec, lipiec, sierpień. Ser, Ag "x A FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 39 332. G. Mollugo L. W zaroślach, parowach, ogrodach, koło płotów; dość ezesto. Lipiec, sierpień. 333. G. Aparine L. W zaroślach, parowach, koło płotów, w ogrodach; często. Siorpień. 34. G. verum L. Na drogach, miedzach, na wgórzach i ich zboczach; często. Lipiec, sierpień. Caprifoliaceae. 335. Viburnum Opulus L. W parowach, na wzgórzach i ich zboczach; często. Maj, czerwiec. 36. Sambucus nigra da ME lesie, w parowach, w zaroslach; dość często. Maj, czerwiec. 337. Ebulum Kee Garcke. Na zboczach wzgórz, w ogrodach; rzadko. Lipiee. — (Kluk), 338. Fame caprifolium L. Na wzgórzach i ich zboczach, w parowach; często. Maj, czerwiec. — Siemionow 339. MCA L. Podana przez Kluka, przezemnie nie odszukana. Valerianaceae. 340. Valeri dana plc gp L. W parowach, na wzgörzach i ich zboczach; dość często. Li 341. Valerianella olitoria Mneh. Na polach między zbożem i w lesie; średnio często. Lipiec 342. y. denkt Pollich. Razem z poprzednią; arca ezesto. Lipiec. Dipsaceae. 348, ren: silvestris Mill. Na wzgörzach i ich RR dose BEER: Sier d eier d arvensis Coulter. W lesie, na wzgórzach i ich EA na miedzach; bardzo często. Lis sierpień. 45. Scabiosa ochroleuca L. Na wzgórzach i ich zboczach, w lesie, po drogach, miedzach; średnio do Czerwiee, Kat Campanulaceae. 346. Campanula persicaefolia L. W paremieh, zaroślach, w cie- nistym lesie; średnio często. Czerwiec. lipiec 341. C. patula L. Na wzgórzach i ich zboczach, w parowach suchych. w lesie, na miedzach; często. Czerwiec. . C. rotundifolia L. W porwani zaroślach, w Je śre- dnio często. Czerwiec, lipiec. e 40 KAROL SZTIINBOK 349. C. glomerata L. W parowaeh i zaroslach; srednio ezesto Lipiec, vi un 350. ©. Trachelium L. W parowach i zaroślach; dość często. Lipiec, Mr LG Cervicaria L. W parowach i zaroslach; dosé ezesto. Lipiec, sierpień 352. C. rapunculoidis L. W parowach, zaroślach i w lesie; Lipiec, sierpień. 353. C. sibirica L. Na wzgórzach i ich zboczach, w Sie: po drogach, w lesie; bardzo często. Czerwiec — sierpień. — Jastrz bowski. 354. Jasione montana L. W Mte, na nn piaszezystych, na wzgórzach i ich zboczach; często. Lipiec, sierpie 1 — spicatum L. W cieni istych pźrówiiańi s i zaroślach; często. Üserwi 356. Admophort lilüfolia Vedan Podana przez Jastrzebow- skiego, przezemnie nie odszukan Compositae. 357. Onopordon Acanthium L. Na zboezaeh wzgórz, na dro- gach, koło starych murów; dość często. Sierpień, wrzes 358. Cirsium arvense Seopoli var. horridum Koch. Na zboczach wzgórz. na BE miedzach, w parowach, na polach; bardzo eze- sto. Lipiec — wrzesień. 359. C. zwee wę ią Razem z poprzednim, lecz znacznie rzadziej. Lipiec — wrzesie: 360. C. pannonicum Gerda Podana przez Jastrzebowskiego, przezemnie nie odszukana. 361. Carlina vulgaris L. Na wzgörku wapiennym u Zamaj- skiego ud dużej ilości. Lipiec, sierpień. 2. Lappa tomentosa Lmk. W ogrodach, w parowach, po drogach; często. Lipiec, sierpień. 63. Centaurea Jacea L. W lesie, na polach, drogach, mie- dzach; często. Lipiec, sierpień. 364. C. Scabiosa L. Na miedzach, w lesie, na polach, po dro- gach; średnio często. Sierpień, wrzesień. 365. C. maculosa Lmk. Razem z poprzednim, ale rzadko. Sierpień, wrzesień. 366. C. cyanus L. Wszędzie rozpowszechniony. Czerwiec — wrzesień. 367. Engi” communis L. Na polach dość rzadko. Sierpień, wrzesień . Cichorium Intybus L. Na miedzach, diogadh; wszedzie pospolity. ` Lipiec, sierpień. FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 41 369. Leontodon autumnalis L. Na polach, zboczach wzgórz, po Td ezesto. Sierpien, . Hieracium pilosella L. Po lasach, na ne wzgörz, po ech miedzach; często. Czerwiec — wrzesie 371. Lactuca muralis Lessing. W wahl i zaroslach; dose często. Sierpień, wrzesień 2. Crepis tectorum L. Na wzgórzach i ich zboczach, w lesie; ien ei Sierpień Sonchus arvensis Na polach, wśród zasiewów, w ogrodach; SN Lipie, sierpie S. oleraceus ida Razem z poprzednim. Lipiee, sierpien. 315. Tragopogem pratensis L. W ogrodach; stosunkowo rzadko. Maj, czerwiec 376. Tarazacum offieinale Wigg. Wszędzie pospolity. Maj — Gm rer 1. Eupatorium cannabinum L. W zaroslach wilgotnych; bardzo rzadko. Lipiec 378. Tussilago Jarfara L. Na gliniastych, bardzo mokrych miejscach, w parowach; często. 19. Tanacetum vulgare L. Na wyspie wiślanej w dużej ilości. Lipiec, sierpień. 380. T. Parthenium Schultz. Podana przez Siemionowa, prze- zemnie nie odszukana. 81. Artemisia vulgaris L. Na drogach, miedzach, pod płotami; często. Sierpień. 382. A. campestris L. Koło dróg, na miedzach, na brzegach asów; często. Sier rpień. 3 3. A. asm W. K. Podana przez Jastrzębowskiego, prze- zemnie nie odszukan 384. Achillea millefolium L. Na zboczach wzgórz. na drogach, miedzach; wszędzie pospolity. Lipiec — październik. - Bellis perennis L. Wszędzie. pospolita. Kwiecień — paź- dziernik. 386. Leucanthemum vulgare Link. Na eae i > zboczach, w parowach, w polu, w lesie; często. Lipiec 387. Anthemis arvensis L. Na polach, iogh T płotów; d = Zamkowa — 570 m, 1 że flora tych okolic jest, zależnie od wysokości, mniej lub więcej podgórska. Na wymienionym terenie, pokrytym w znacznej części lasami iglastymi (Abies alba Mill) lub liseiastymi (Fagus silvatica » Corylus Avellana L., Alnus incana DO. i glutinosa Gaertn. i i.) zwróciły moją uwagę charakterystyezne dla tych okolie rośliny 1): 1) Szereg kwitnących wcześniej i charakterystycznych dla tych stron roślin ` podał Dr. E, Wajgiel w broszurze: „Rymanów-Zdrój 1876—1906*. Lwów 1906. 4 tejże broszury wziąłem liczby dla poszczególnych wyniosłości w Rymanowie- Zdroju. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział III. 4 50 KONSTANTY STECKI Atropa Belladonna L. (g. Posadzka), Salvia glutinosa L. (g. Po- sadzka, Żabia), Gentiana Amarella L. (g. Dzial), G. asclepiadea L. (g. Posadzka), G. ciliata L. (g. Dział, Desano), Rubus fruticosus L.. a prócz tego na AERONA) Gorze koło Dukli Tavus baccata z tem i wśród grzybów, zwlaszeza pasorzytują- cych na E Ee? ch, spotykają się formy górskie, np.: Phoma Gentianae J. Kiih n (A. Allescher w „Dr. L Rabenhorsts Kryptogamen- Gs von SEENEN Oesterreich u. der Schweiz“ 5 I, dz. VI, str. 295 podaje dla tego grzyba jedyne tylko stano- isko w Tar ski w miejscowości Friedricharóda) lub saprofity Boletopsis flavidus (Fr.) P. Henn. i Guepinia helvelloides DC. Zebrany E oznaczyłem w pracowni m Uniw. Jagiell. korzystając często z rad i wskazówek Prof. Dr. Edwarda Janczewskiego, za co Mu niniejszem głęboką swą wdzięczność wy- razam. Asystentowi pracowni, Dr. B. Namysłowskiemu i p. K. Roup- ` pertowi za pomoc w oznaczania materyału serdecznie dziękuję. Myxomycetes. Myxogasteres. 1. Fuligo septica L. Na próchniejących pniach; Góra Posadzka. 2. Reticularia Lycoperdon Bull. Bardzo licznie na ściętych pniach. Góra Posadzka. 3. Tubulina cylindrica Bull. Na perio O y pniu; Góra Po- sadzka. 4. Stemonitis fusca Roth. Na spróchniałym pniu nad Tabą. 5. Arcyria nutans Bull. Na drzewie. Góra Ża Phycomycetes. Peronosporineae. 6. Plasmopara Epilobii Rabh. Na Epilobium hirsutum L. Dolina gp viticóła trec et Curtis. +. Ba. vinifera L. w winnieach r. À. Tarnawskiego w Koso 8. pna candida Pers. Na Cape bursa pastoris Mnch. Posada ó Mucorineae. 9*. Sporodinia grandis Link. Zarodnie i zygosporv na edeëë? Boletus sp. i Agdricus sp. Góra Posadzka. PRZYCZYNKI DO MYKOLOGII GALICYI 51: Ascomycetes. Helvellineae. 10*. SERIES enn Schaeffer. Bardzo licznie w młodym i ge- ym lasku świerkowym koło Kolonii reae X. 09. Iz" zech te elle Fries. Góra Żabia. Pezizineae. 12*. Geopyxis carbonaria Alb. et ków W wielkiej ilości na pogorzelisku restauracyi „Pod Gwi 13*. un violacea Pers. Jeden Soen SEI poprzedniego ga- unku. 14. Be neen ica Wigg. W zaroślach nad Taba obok drogi do 15. Puitidaría : vesiculosa Bull. var cerea Sow. Na dziedzińcu pod stosem kamieni w Desznie. Okazy przezemnie zebrane mają zarodniki SE z tem, co podaje Karsten (Mye. Fenn. I, str. 54) i Nylander (Per. Fenn., str. 13), 7 p szerokie, a 16 do 17 P ogie jednak wbrew opisowi przytoczonemu przez Rehm’ „Dr. L. Rabenhosts Kryptogamen-Flora von Dan "Oesterreich u. der Schweiz“. T. L dz. III, str. Di 18, a zgodnie z obserwacyą Fuckela (Symb. mye., pag. 327) awierają w nich po 2 krople tłuszczu. 16. Otidea onotica (Pers) Fuck. Góra Żabia. 17. Ascobolus stercorarius (Bull ). Schröt. Na ekskrementach krowich. Góra Posadzka. Phacidiineae. 18. Rhytisma acerinum Pers. Na Acer Pseudoplatanus L.; niszczy w zastraszający sposób aleję młodych jaworów, wiodącą do Kolonii Leczniczej. Plectascineae. 19. Pire a maeandriformis Vittad. Dość ezęsto się spotyka. 20. Aspergillus glauciia L. Forma konidyalna na wielu roslinach suszonych w zielniku. Pyrenomycetineae. ll. Erysiphe Cichoriacearum DC. Na Sonchus sp. 52 i KONSTANTY STECKI 22. E. communis Wallr. Na Trifolium montanum L. (?). 23. Microsphaera Almi (DC.) Wint. Na Viburnum Opulus L. w ogrodzie Dr. Tarnawskiego w Kosowie. 24. Polystigma rubrum Tul. Forma konidyalna na Prunus spinosa L. Zarośla nad Tabą w Desznie. 25. Hypoxylon ERS Fries Na próchniejącej gałęzi olchy. Góra Żabia Ni 2 eco fimbriata (Pers.). Ces. et Not. Na liseiach Carpinus Betulus L. Pod De 21*. Sphaerella depazeaeformis Auersw. Na Oxalis Acetosella L. Góra Żabia. Basidiomycetes. Ustilagineae. 28. Ustilago Hydropiperis (Schum.) Schrót. Na Polygonum Hydro- piper L. Uredinales. 29. Coleosporium Melampyri Rebeut. Na Melampyrum nemorosum L. Göra Zabia pod Woltuszown. 30. C. Petasitis De Bary. Na Petasites officinalis en Deszno. 31. C. Sonchi (Pers.) Léveillé. Na Sonchus sp. Deszn 32. = ren (Pers) Léveillé. Na Campanula e Göra Po- zka. 33. c. Ken? (Schum.) Winter. Na Euphrasia pratensis Fr. eszno. ; 34. Melampsora Tremulae Tul. Na Populus Tremula L. Gróra Po- 35. Phragmidium subcorticium (Schrank) Winter. Na Rosa Sp. Góra Posadzka. 36. Ph. Rubi-Idaei (Pers.) Winter. Na Rubus Idaeus L. Góra Po- ka. o e] sadz PRZ —— L. Forma omarowa na Sorbus aucuparia L. a Zamkowa nad Zródlem . Puceinia Sege Dei Formę omarową na Berberis vulgaris b. zebrał w Kosowie w maju 1909 r. w ogrodzie Dr. Tarnaw skiego p. A. Wodziezko. Teleutospory na Agrostis sp. W De- sznie X. 39. P. Poarum Niels. F. aecidialna na Tussilago Farfara L. Pospo lita w Desznie i nad Ta 40. er ze. Pers. Forma aceidialna na Prunus spinosa L. óra Za e oo A SEO EE EE ES A DE e EP PRZYCZYNKI DO MYKOLOGII GALIOYI 53 41. P. Menthae Pers. Teleutospory i uredospory na Mentha sp. wszędzie w Rymanowie-Zdroju i w Desznie. Teleutospory na Mentha silvestris L. w Kosowie nad rzeką koło Huku. 42. P. Helianthi Schw. Na Helianthus annuus L. Teleutospory. eszno. | 43. P. asarina Kunze. Teleutospory na Asarum europaeum L. Góra Posadzka i Zabia. 44. P. coronatu Corda. Deszno. Na Avena sp. Teleuto- i Uredospory. 45. P. Virgaurcae (DC.) Libert. Na Solidago Virga aurea L. Za- rośla nad Tabą koło drogi do Deszna. Teleutospory. 46. P. Sonchi Roberge. Uredospory na Sonchus sp. Deszno. Tremellineae. 41. Exidia glandulosa Bull. Na pniu Prunus domestica L. w Koso- wie w ogrodzie Dr. Tarnawskiego. 48. Tremellodon gelatinosum (Scop.) Schröt. Zbocza Góry Po- sadzkiej. Dacryomycetineae. 49. Calocera viscosa (Pers. Fries. Na próehniejgeych pniach. Góra Zamkowa, Zabia. 50*. Guepinia helvelloides DC. Na ściętym pniu jodły. Góra Po- sadzka. Hymenomycetineae. 51*. Corticium serum Pers. Na próchniejacych galeziach olchy. Göra abla. 52. Stereum hirsutum Willd. Na próchniejących gałęziach olehy. Góra Żabia. 58. Craterellus cornucopioides (L.) Pers. W ogromnej ilości w lasach na wzgórzach koło Iwonieza, 1908; Góra Żabia, 1909. 54. Olavaria crispula Fries. Na ziemi leśnej w lesie iglastym na órze Zabiej. 55. C. cristata Holmsk, Góra Zamkowa i Żabia. 56. C. flava Schaeff. Góra Posadzka. 57*, Hydnum repandum L. Pospolity na Górze Posadzkiej. 58. H. coralloides Scopoli. Na ściętych pniach jodeł. 59. Phaeodon suaveolens (Scop.) Schröt. Góra Posadzka. 60. odiis tremellosus Schrad, Na ściętym pniu. Góra Po- sadzka. 54 | KONSTANTY STRCKI 61. Lenzites betulina (L.) Fries. Na Betula alba L. nad Czarnym Potokiem. 62. Polyporus betulinus Bull. Na Betula alba L. Na Górze Zam- kowej. 63. P. hirsutus Schrad. Na ściętych pniach. Góra Zamkowa. 64. P. versicolor L. Na pniach. Góra Zamkowa. 65. P. fomentarius Fries. Na Betula alba L. Góra Zamkowa. 66. P. eos Ehe: e ściętych pniach Abies alba Mill. Częsty Górze Posadzk 67. p. s Eier? Na Abies alba Mill. Góra Żabia. 68. P. applanatus Pers. na Populus (?) sp. Góra Żabia. 69. P. lucidus Leyss. Na próchniejących pniach. Góra Po- sadzka. 70. Boletus edulis Bull. Göra Posadzka, Zabia 11. B. versipellis Fries. Pospolity. Góra Posadzka, Zabia. 12. B. luridus Schaeff. Powszechnie jadany pr żeż miejscową lu- dność i zwany przez nią „Podcieczem* lub „Poteezem“. Po- dobnego do niego B. satanas Leurx nie spotkałem nigdzie. 18. B. pachypus Fries. Pospolity. Zwany „Wścieklakiem* i znany ze swych trujących u 14*. B. badius Fries. Pospolity, jadany. 15. B. chrysenteron Bull. W Brae use; ilości w lesie jodłowym za Kolonią Leeznieza. Nie zbierany przez ludność okoliczną. 16. Strobilomyces strobilaceus (Scop.) Berk. sed Auge 11. Boletopsis flavidus (Fr. P. Henn. Góra Zab 78. B. luteus (L.) P. Henn. Göra Zabia. Y. Cantharellus cibarius Fr. Pospolity. Góra Posadzka. 80. C. tubaeformis (Bull) Fr. Góra Żabia. 81. Lactaria torminosa (Schaef ) Sehröt. Góra Zamkow 82. L. piperita (Scop.) Schröt. Góra Zamkowa, Parla Bardzo pospolity. 83. L. subdulcis (Bull.) Schröt. Göra Posadzka. 84. L. deliciosa (L.) Sehrót. Pospolity. Góra Posadzka, Żabia 85. Paxillus involutus (Batsch) Fr. Pospolity na ziemi we na Górze Zabiej. 86*. Hygrophorus puniceus Fries. Miedzy jaloweami na brzegu lasu, olo cerkwi w Wołtuszowej. 87. Schizophyllum alneum (L) Sehrót. Na drzewie Alnus sp. w De- sznie i na vage regia L. w Kosowie, w ogrodzie Dr. -1 Tarnawskie 88. A vividula (Schaeff.) Sehröt. Góra Posadzka od strony Des BY. E see (Schaeff.) Fr. Góra Zamkowa. 90. Hyporhodius prunulus (Seop.) P. Henn. Góra Żabia. PRZYCZYNKI DU MYKOLOGII GALICYI 55 91. Hypholoma E (Huds.) Fr. Bardzo pospolita na ścię- tych pniach drzew. eż Posadzka, Zabia 92. Pholiota adiposa Fr. Wysoko na pniach edel w mokrym wa- wozie na brzegu lasu: Góra Żabia od strony Deszna, Góra ka. 93. Cortinarius collinitus Pers. Góra Żabia. 94. ie? flaccidus Sowerb. Góra Żabia za Kolonią Le- eo e de millari ia mellea (Vahl) e: Bardzo pospolita. Göra Posadzka, Ża bia. ec c AS Te =, e h Q s Ki S Ę 2 rn UN "O + e „I RP cg E SS e e . Ls B B er + e 5 os Fa N > w g z © Ne NEJ "E a ie -© w Cen ad © fe? sadźkiej ; de Bees (Bull.) Quell. W zaroślach na Tabą koło drogi do Deszna. 98. L. clypeolaria (Bull) Quell. Góra Żabia 99. aa plumbea (Schaeff.) Schrót. Las koło Kolonii Leczni- Góra Zamkowa. 100. pędy umbrina sę. Schrót. Góra Žabia 103. A. muscaria (L.) Pers. Bardzo an W lesie na górze Żabiej nad Kolonią od strony Wołtuszowej spotykałem koła, mające około dwóch metrów średnicy, utworzone przez kape- lusze tego grzyba. Lycoperdineae. 104*. Geaster striałus DC. W zaroślach SE nad Tabą obok drogi wiodącej do Deszna w 1908 i 1909 105*, G. coronatus (Schaeff) Schröt. W Set E na görze Zabiej od strony cerkwi w Wołtuszowej. Nidulariineae. 106. p. vulgare Tul. Na próchniejącem drzewie. Góra Zabia. . Plectobasidiineae. 101. Scleroderma vulgare Hornemanu. Góra Posadzka. 56 KONSTANTY STECKI Fungi imperfecti. 108%. Phoma. Gentianae J. Kühn. Na Gentiana ciliata L. Deszno. 109. Pd urs chr A (Bull) Fries. Na gnijących kape- zach Boletus 110. Phyllosticta Wandae Namysłowski. Na Dipsacus silvester Huds. Deszno, łożysko Taby. Ze strefy roślinności karpackiej, IV. Napisał Hugo Zapalowiez. od Kirlibaby, z kolei Vene masyw Rareu-Petrile Doamnei I a rs otaniezny. szezególnie na Petrile Doamnei, tj. Skały Pani („Pani* w znaczenia udzielnej księżnej), * ie wać pracę nad mym Przegłądem; przerwa trwa już 15 miesięcy. Zbiór roślin Babiej Góry i okolicy z lat 1906--8, mniej wię- do Zielnika Poniżej podaję uzupełnienia do gatunków już w mym Prze- glądzie zawartych, nadto jako tymczasową zapowiedź niektóre wa- Żniejsze roś iny z rodzin jeszcze nieopisanych. Numer oznacza li- P ; ezbe porzadkowa gatunków w Przegladzie. Lwów, 20. września 1909. 58 HUGO ZAPALOWICZ 57. Selaginella spinosa P. Beauv. Cimbrosława Wka, na gra- nicy lasów po skałach wapiennych. 90. Phleum alpinum L for. viride. Polany na graniey lasów: Crecela od północy. koło potoczków. var. elongatum m. Polany na granicy lasów: Lostun, Crecela i t. d.; także w górnej dziedzinie lasów na polanach: Fontanelle w pasmie Cimbrosławy. Wogóle często. 101. Calamagrostis Kotulae m. Jest mieszańcem między C. villosa .Mutel a C. lanceolata Roth. W latach 1905 — 1907 botanizo- wałem na kilka zawodów na Podhalu i Orawie, specyalnie w oko- licy przez Kotulę podanej, lecz nigdzie podobnej formy znaleźć „nie mogłem. 122. Avena planiculmis Schrad. d) trojagensis m. Varietas inter for. vulgarem et var. ezyw- czynensem quodammado media. Vaginae paulo tantum compresso ancipites vel fere teretes, paulo scabrae vel plus minus laeves, folia margine scabra, culmus etiam superne laevis. Valvae superiores 3 partim distincte 5 nerviae. Exempla ad 1 m alta rojaga, wschodni grzbiet, kolo 1700 m. 124. Trisetum Tarnowskii m. Petrile Doamnei, na granicy la- sów u podnóża skal wapiennych od południa i połudn.-wschodu, 1500—1550 m, miejscami obficie, or. albovirens: spieulae omnes albovirides, vel nonnullae tan- tum subvariegatae, a tem samem miejscu z formą zwykłą. Uzupelniony opis tego gatunku i bliższą wzmiankę o 7. ma- crotrichum Hackel, rosnącem w Alpach południowego Siedmiogrodu, zob. w Kosmosie 1909, str. 1174. vescens. ; 125. T. alpestre Beauv. Na skalach wapiennych: Baren, Pe- ZE STREFY ROŚLINNOŚCI KARPACKIKJ 59 trile Doamnei; na tem ostatniem miejscu gdzieniegdzie we formie zbliżonej do c) tatrense m. b) aureum m. Petrile Doamnei. den Poa alpina L. Cimbroslawa Wka, Petrile Doamnei. ,C) minor Hoppe“ (in Syn. Asch. et Graeb.) pone: wl ła (Host pro sp.) Beck*. Petrile Doamnei, na skałach wa- pen ch. "173, P. violacea Bell. Hilum caryopsidis (nondum maturae), iam Balansa et Hackel (Monogr. Fest eur. 1882 p. 200) monente, oblongo punctiforme. Wschodni brzeg Trojagi, obficie. 178.. Glyceria plicata Fries. Lostun, na graniey lasów przy źródle; nad dolnym p. Cibo na łąkach moezarowatych, miejscami bardzo obficie. 184. Festuca duriuscula Godr. a) genuina Godr. Cimbrosława Wka, na skałach wapiennych. ei. f) barbulata Hackel. Wschodni grzbiet Trojagi. 194. F. amethystina L. a) marmarossica m. Petrile Doamnei, na skalach wapiennych 1500—1550 m for. doamnensis: folia innovationum er eulmo breviora. Petrile Doamnei, na skalach wapienn 211. Loco „Bromus ramosus subsp. "zeg Asch. et Graeb.* pone: „Bromus Benekeni Syme“. W niższej dziedzinie lasów, brzegiem zarośli i lasów, dość często, np. nad p. Sciawulem koło Bogdanu. 398. Allium. fallax Roem. et Schult. a) obtusum m. Petrile Doamnei, na skalach wapiennych. 506. Epipactis rubiginosa Crantz. a) orbicularis m. Petrile Doamnei, na skałach wapiennych. b) valeputnensis m. Exemplum robustum, 50 em altum, folia inferiora latissima, subrotundo elliptica, 65—15 cm longa, 55 cm lata; labelli lamina ut in var. a) orbieu a Bukowinie: Valeputna, pod koło 970 m. 682. Ulmus montana With. 2) corylifolia Host pro sp. 3. for. stenophylla. W nizszej dziedzinie lasów, w dolinie Kolbu pod Petile Doamnei. . Rumex acetosa L. e pratensis Wallr. zn 703. R. carpaticus m a) ezarnohorensis m. W górnej dziedzinie lasów: pasmo Cim- broslawy na polanie Fontanelle. 161. Caltha laeta Schott. 60 HUGO ZAPAŁOWICZ b) alpestris (Schott ma sp.) Beck. Na granicy lasów: Crecela od północy nad potoczkiem 185. Aconitum Jacquini Reichb. Forma ad var. ezywezynensem m. vergens: Petrile Doamnei, na skalach wapiennych. 791. A. Napellus L. 2 nun m 9. for. Petrile Doamnei, u podnóża skał wapiennych. 834. "seg carpaticus Herb. Petrile Doamnei, blisko ëng lasów 838. R. Villarsii DC. a) marmarossicus m. Rareu, na skałach wapiennych. Cortusa Matthioli L. Kolo granicy lasów na podłożu wapien- nem: Cimbrosława Wka, Petrile Doamne —— Jankae Simk. Petrile Doamnei: na skałach wa- ienn : a tetramerum Schur. W lasach pod Petrile Doamnei, na miejscach więcej otwartych i polankach. Carduus glaucus Baumg. Na skałach soon ct w dolinie Cibo pod Magórą, koło Kirlibaby, Petrile Doam Centaurea axillaris Willd. Na skałach wapiennych powyżej granicy lasów: Petrile Doamnei, Rareu. Hieracium villosum Jacq. Petrile Doamnei. == ZER Ia SE TEE Materyaly do fizyografii krajowej. Dział IV. Materyały zebrane przez Sekcyę geologiczną. Spraw. Kom. fzyogr. T. XLIV. Dział IV. Przyczynki do znajomości geologicznej Wielkiego Księstwa Krakowskiego. Przez Wiktora Kuzniara. Z jedną tablica i 7 rysunkami w tekscie. Dyluwium. Ludwinów. gruntach gminy Ludwinów, o jakie 15 km na Pd od Podgórza. Materyałem do fabrykacyi cegieł jest ił mioceński, do którego wszę- 1* WIKTOR KUZNIAR dzie trzeba się przebijać przez różnie grube warstwy dyluwialne. Ił tworzy podłoże dość nierówne, faliste, dlatego miąższość całego dyluwium. które leży na nim. jest różną w dość szerokich grani- cach (25—15 m). Nigdzie dotąd nie odsłonięto w Krakowskiem dyluwium tak kompletnego, choć całość miąższością swą nie impo- nuje. W kilkunastu profilach, leżących o kilka do kilkunastu m od- ległości od siebie, a przedstawiających tę dogodność, że jedna albo dwie górne warstwy jednego profilu są podstawą drugiego i t. d., przez co łączność ich jest absolutnie pewną, — odsłaniają się niemal wszystkie ogniwa. jakie dotąd poznano w krakowskiem dyluwium. Od dołu ku górze są we wspomnianej właśnie odkrywce następu- jące utwory. pierwszy. 1) Ił w świeżym stanie brudno eiemno-zielonawy. delikatny, plastyczny, absolutnie niewarstwowany, wody nieprzepuszczający, z lekką wonią bitumiezng lub siarkowo- dorową. Piasku jest w nim mało i są to tylko drobniutkie ziarenka. Zdarzają się także drobniutkie i cokolwiek większe wpryśnięcia pirytu. Po wyschnięciu ił ten twardnieje. staje się na przełamie jasno zielonawo-szarym, na powierzchni przybiera nalot żółtawo- brunatny do rdzawego, pęka muszlowo. Wyschnięty kawałek. wło- żony do wody, pęcznieje gwałtownie. Ponieważ jest nieprzepuszezal- nym, zbiera się w jego zagłębieniach woda zaskórna i krąży po jego powierzchni. Woda ta jest mocno żelazistą i ma słaby zapach siarkowodoru. Na powierzchni iłu powstają miejscami do 10 em grube soczewki ochrowego limonitu. od względem stratygraficznym należy ił do miocenu, co wy: nika z jego ułożenia i absolutnej petrograficznej identyczności z iłami gipsonośnymi, odsłoniętymi o kilkadziesiąt m dalej, a co potwier- dziło znalezienie w bryłee wielkości orzecha włoskiego kilkunastu źle zachowanych otwornie, należących do rodzaju Globigerina, Cri- stellaria i Nodosarta. 2) Szereg żwirów, piasków i iłów piaszczystych, oznaczonych liczbą I w rycinach 1 i 2. ateryałem żwirów są najrozmaitsze skały obee, przed kiem granity, porfiry czy porfiryty, różne kwarce i piaskowce cowe, łupki krystaliczne i t. d. Granitów jest kilka typów, od te tury mikroskopowej do normalnej z mniej więcej równemi zlar- nami i aż do porfirowej lub pegmatytowej z dużymi kryształami dwo- jakiego skalenia, jedną lub dwu mikami, amfibolem. Wszystkie s54 bardzo zwietrzałe. Porfirów są 2 odmiany: brudno fioletowo-ezerwona i brudno zielona. W cieście skalnem tkwią 3—4 mm długie d ształki skaleni, które ulegają rozkładowi na jakieś zielone miners: Na ogół są te porfiry jeszcze ogromnie twarde, zbite. Między łup” kami krystalieznymi są przedewszystkiem gnajsy biotytowe 1 ciem zielone łupki amfibclowe. Piaskowce mają mnóstwo odmian: " ewszyst- kwar- teks- ee nn PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GROLUGICZNEJ W. KS. KRAK. D drobno-ziarniste, grubo-ziarniste, ze smugami warstwowania lub zu- pełnie bezwarstwowe, twarde lub łatwo kruszące sie, wapniste, ilaste i t. d. Najczęstsze są kwarcyty, gdzie spojem jest wykrystalizowana g 4 ce", PPI E Ryć. 1. (Objaśnienie przy końcu pracy), krzemionka. Bardzo częste są otoczaki lub buły kwarcu mleezno- białego lub przeźroczystego. Wreszcie zdarzają się kawałki ciem- nego, twardego łupku ilastego, który po uderzeniu wydaje woń bi- tumiczną, i większe lub mniejsze bryły jakichś czerwonych zlepień- ców z otoczakami skaleni i kwarcu. ‚Ustawiwszy wymienione skały w porządku malejącym ich eze- stości, otrzymamy szereg: kwarce, kwarcyty, granity, skały porfi- rowe, gnajsy, piaskowce, inne skały. Składniki żwirów różnią się swym kształtem i wielkością. Kwarce i kwareyty tworzą grańce wielkości kurzego jaja lub dużej pięści, są zupełnie nieregularne, a tylko na krawędziach i narożach mało zaokrąglone. Skały porfi- rowe i granity znajdują się w nieregularnych bryłach różnej wiel- kości, które tembardziej są okrągłe, im bardziej zwietrzały. Łupki krystaliczne występują tylko w dużych (kilka dm w jednym wy- miarze), płaskawych bryłach o zupełnie ostrych krawędziach i są dziwnie mało zwietrzałe. Wreszcie piaskowce tworzą bryły wielo- kątne z wybitną przewagą dwu wymiarów nad 3-cim i są na kra- wędziach zaokrąglone. Środkiem wiążącym. ostatniem wypełnieniem przestrzeni między dużymi składnikami żwirów jest drobny piasek du czarniawo-zielonawy. Wogóle środka wiążącego jest bardzo mało, dlatego nawet tam, gdzie jest go stosunkowo więcej, nie wystarcza do jakiegoś spojenia luźnych składników. Ił pozostawia po sobie na powierzchni składników mniej lub więcej grubą. ezarniawą po- wloezke, która powstaje stąd, że w mniej zbitą skałę wniknęły czą- steczki iłu (czasem i nieco pirytu) warstewką na 1—2 mm grubą. 6 WIKTOR KUŹNIAR Na doskonale zbitych składnikach, n. p. na kwarcu, powloezki niema |). Piaski są wyłącznie kwarcowe. od grubo- do drobno-ziarnistych, z małą przymieszką iłu. Zwykle są ciemne, tylko na samej górze są prawie białe, ale tu zawierają najmniej spoju. Przymieszka iłu może wzróść dość znacznie, wtedy powstają iły moeno piaszczyste, war- stwowane. Znowu serya żwirów, piasków i iłów mocno piaszczystych, oznaczona liczbą II w ryeinach 1 i 2. J est ona mało co różna od poprzedniej. Do materyałów tam-. jak gdyby podstawą — ogranie pochodzi. Od podstawy w przeciwnym kierunku zwę nie istnieje. Kształtem swym przypomina zupełnie szelsko- mustiers krzemienne, albo jeszcze bardziej „eolity* z północnego dyluwium. PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGICZNEJ W. KS. KRAK. T Piaski są wyłącznie kwarcowe (z drobną przymieszką granitów) i mają ił jako spój, są zatem bardzo jednostajne. Tam, gdzie iłu zupełnie niema, są śnieżno-białe, zresztą są brudne, zielonawo-szare. iększą różnorodność wykazują składniki żwirów. Piaskowce prze- ważają w ten sposób, że tworzą do 800/, całej masy. Reszta, 200/,, przypada w takim razie na wspomniany już wyżej materyał kwar- ców, granitów, porfirów i t. d. Było jednak kilka takich miejse, gdzie wśród piasków i żwirów przeważał granit tak, że niemal cała morena była złożona z tego materyału. Ta różnorodność w składzie występuje nie często, ale bez żadnych przejść, nagle. Nagromadzenie żwirów ma na przekroju najczęściej formę zbliżoną do odcinka koła. W kilku miejscach istnieją do 10 em grube a kilka m długie soczewki ilastego piasku i wreszcie w kilku innych miejscach zna- czne nagromadzenie różnej wielkości brył skał obcych. . Najważniejszą jednak okolicznością było znalezienie tu resztek 8 WIKTOR KUZNIAR roślin wyższych, które pozwoliły dość dobrze zdać sobie sprawę Z anpa y klimatyeznych. Resztki roślin były przeważnie w tor- fach liściastych, jednakowoż zachowanie ich było nad wyraz nędzne. ydobyte na świeżo, dały się dość dobrze oznaczyć, po wy schnięciu rozpadały się jednak „zupełnie i po prostu znikały. Dość dobrze za- chowały się tylko pnie i niektóre owoce. Wedle tych ostatnich zdo- łałem stwierdzić istnienie następujących drzew, [ub krzewów: le- szezyny (Corylus avellana L.), której mnöstwo orzechów zachowalo się doskonale (wszystkie miękie części oczywiście wygniły); klonu (Acer platanoides L.), którego skrzydlaki były najezęstsze, ale tra- fiały się też i liście — choć tylko jako rysunek konturów i ner- wów; jaworu (Acer pseudoplatanus L.) — tak samo skrzydlaki i liście; jesionu (Frazi inus excelsior L.), po którym także zostało mnóstwo skrzydlaków i wreszcie olchy "E, glutinosa Gärtn.), po ktörej znalazly sie szyszki. Pomiedzy pniami drzew zdolalem stwier- dzić leszezyne i olszę; reszta, choć na oko względnie dobrze zacho- wana, nie dała się oznaczyć. Obok właśnie wymienionych gatunków znalazły się jeszcze różne nasiona i resztki roślin, może w części oznaczalne i mnóstwo roślin, zamienionych na zu ełną miazgę, nie dającą m w Zaden sposób bliżej określić, a ponadto resztki owadów !). Całe torfowisko było najwyżej 050 m grube, jednak pokry- wające je żwiry i gruboziarniste piaski dowodzą, że zostało przy- najmniej w części rozmyte. Ponad tymi żwirami znajdowała się około 10 em gruba warstwa rdzawych piasków, zupełnie identy- czna z tą, jaką kończy się kompleks II i zlewająca się z tamtą zupełnie W innych miejscach znalazly się także mniejsze lub większe reszty. torfowisk, werżnięte w kompleks II, ale odcięte od niego ku górze dE , poprzecznie warstwowanymi pla: skami i żwirami. I w tych torfowiskach znalazły się wyliczone wyżej rośliny i owady Sr EN nad ta warstewka ees piasku znajduje się na całym obszarze cegielni dość gruby po glin i niemi kończy się każdy przekrój (nr, IV w ryć. 2). Od dolu ku górze dadzą się w nich wyróżnić następujące utwory: 1) niemal na soe kompleksie II i III rozeiagajaca sie, od 0--10 em gruba w wka Ee A tłustej gliny; 2) 10 em Gren zbitej glin botanika i €n- 1) Na e ME znalezienie dubai RY specyalistów: d dz iałem się 0 tomologa, którzy zajmą się jego zbadani W rozmowie dowie det E PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGICZNEJ W. KS. KRAK. 9 ) 5 em rudego, żelazistego iłu, rozpadającego się na drobne wielościanki; | 4) rzadko i na małych tylko przestrzeniach występujący grubo- ziarnisty piasek, spojony limonitem, najwyżej do 10 em gruby. Za- miast utworów 2, 3-i 4, które są tu i owdzie przerwane, może wy- stępować: 5) brunatny ił czy glina, z nieregularnie ograniczonemi nie- lieznemi plamami bardzo bladego koloru błękitnawego lub zielona- wego. Przeciętnie utwór ten jest grubv na jakie 50 em. gdy jednak . występuje zamiast wspomnianych. dochodzi do 90 em grubości. Wy- stępuje zaś — jak i wszystkie nad nim leżące — na całym obszarze cegielni, w brzegach Wilgi i w odkrywkach najbliższej okolicy. Nad tem leżą: 6) glina popielata — 20 em; 1) glina jasno-zólta — 20 em; 8) glina brunatna — 20 em; 9) glina ciemno-brunatna, ziemista — 20 em; 10) glina brunatnawo-Zólta — 1 m. Utwory 5-10, razem około 25 m grube, różnią się wprawdzie pomiędzy sobą kolorem, ale jest to też jedyna różniea, jaka w oko wpada. Petrograficznie jest to skała, składająca się z nader drob- niuchnych ziarenek piasku, z dość licznych, tak samo maleńkich luszezek białej miki, z klaezków iłu, który nadaje zabarwienie 1 z mniej lub więcej wyraźnych, zbutwiałych cząstek roślinnych. Wszy stkie te „gliny“ są utworem bardzo porowatym, bo na wszyst- kie strony przeciągają je drobniuchne włoskowate kanaliki, pozo- stałość po włośnikach i cienkich korzonkach roślin i wszystkie od- dzielają się charakterystycznie w stromo stojące, cienkie płyty. Ta ostatnia własność występuje szczególnie wybitnie w utworze nr. 10. onadto wszystkie cechuje brak wapienia i brak jakichkolwiek skamielin. Nazwałem je „glinami*, choć ta nazwa im nie odpowiada; nie znam w tej chwili nazwy lepszej i dlatego mogę je tylko okre- ślić jako gliny, powstałe z lössu, bo przemawiają za tem wszystkie ich własności. Tylko glina „lotna* mogła przejść przy stałym współ- udziale wody zaskórnej i powtarzających się od czasu ogromnych wylewach Wisły i Wilgi — w takie gliny „osiadłe“, które od glin, w pospolitem tego słowa znaczeniu. różnią się znakomicie. Zdając sobie sprawę z tego, jakim akcyom i jakim czasom geologicznym odpowiadają wyliczone powyżej utwory. musimy w żwi- rach i piaskach kompleksu I i II widzieć pozostałość po lodoweach. Zwiry I są moreną po lodowcu, który zaglądnął pierwszy raz w Kra- kowskie. Z fotografii i z figury 1 widać, że ta drobna pozostałość strony pozostawił morenę. Są to żwiry II. wystawione, zwłaszcza po w ustąpieniu lodowea, na działanie wód płynących, które je w zna- Se ^ RN A KE FR Ze Genie E? | ' CM X zi ^ ar ERBEN ERDE. NN LELAILLLEJ SH o sd IR ZS LLIII ECL] ss LY | avi e | | | V EK E ess ge — eg UNUS | JI | | SE E aL SE SE page EE L 1 [ Ee > na GC Seil l | Xe, CZA ks CEA Mis = E : mit: Ce E HZ T A E R UK INS Has Y A AAA = Keen, SI Pa =< — 560: 1:00: Lé M — końcu pracy). D Objaśnienie przy ( Ryć. 2. PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGIUZNEJ W. KS. KRAK. fi cznej części rozmyły, posegregowały wedle wielkości składników i ułożyły we warstwy. Stłoczona resztka po morenie lodowca I nie pozwala niestety na osądzenie, jak wielkim mógł być ten lodowiee, ani też nawet w przybliżeniu na ocenę. ja ugą była przerwa między pierw- szym a drugim lodowcem. W tej drugiej kwestyi pomoenem jest jednak znalezienie kilku kości mamuta i żubra !). Lezaly one pod kompleksem II, w zwirach, których nie umiałem odróżnić od ta- 1) Z mamuta dostały się do moich rąk: półtora żebra i dwa niecałe zęby trzonowe. Całe żebro miało długości po cięciwie 87 cm, przy najwiekszej szero- ości 6 em. Lepiej zachowany ze zębów trzonowych miał korone 9 cm długa, 75 em szeroką i w niej 8 jarzm; ze stosunku tych i reszty wymiarów jednak wy- 1 a mogła być + m długa, a długość ogólna zęba wynosiła + 99 cm. Drugi ząb miał jakie 20 em głębokości (wysokości), a 8'5 em grubości, Po żubrze vos al jeden róg z kawałkiem kości czołowej. Róg miał 50 em długości po krzywiźnie zewnętrznej, a u podstawy obwód = m Prócz tych znalazły się tam i inne kości — widziałem z nich jednak tylko zgi i nieznaczne ułamki. W szczególności były i okruchy po siekaczach ma- muta. Na wiosnę r. 1909 zdołał kol. Dr. Kiernik wydobyć z tej samej cegielni i tej samej warstwy dużo większą ilość kości mamuta (między innemi i połowę szczęki dolnej). togi drza 12 WIKTOR KUZNIAR rów II a powstaniem utworów IV była znaczna. a wyliczonych po- wyżej kilka roślin mówi, że klimat ówczesny był w tej okolicy przynajmniej taki sam, a prawdopodobnie nawet cieplejszy od dzi- siejszego. Wreszcie, po krótkiej fazie rozmywania torlowisk, następuje czas powstawania glin. Leżące u ich spodu utwory 1—3 są nie- wątpliwym osadem zbiornika wód stojących. Potem następuje mała przerwa. zaznaczona gdzieniegdzie żelazistymi piaskami, a potem aż do dziś trwające osiadanie glin lóssowych. Utwory od 5—10 leżą zupełnie płasko i gdyby różnica w kolorze była decydującą, to trzebaby je uważać za uwarstwowane. Tak jednak nie jest, przeczą temu wyliczone wyżej własności petrograficzne i fizyczne, a ponadto przejście tych utworów bez żadnej dostrzegalnej różnicy w typowy lóss, zalegający sąsiednie wzgórza. Utwory 7—10 prze- chodzą po bokach w typowy lóss wszędzie, gdzie tylko można to dostatecznie widzieć: są z nim równoczesne. Jest to okoliczność ader ważna, bo z powodu niej nabiera wielkiego znaczenia flora korale). Jej drobne płatki są z regały bardzo wystrzępione, 2 ger OŻNY jednej głem na świeżym, właśnie odsłoniętym przekroju, stosunk oddaje ryć. 3. Na jurze, której warstwy nachylone dość sk czyzną abra zyjną kredowego morza, leżał duży płat marglu senońskiego ei: l m gruby. na górnej powierzchni wytłoczony w nierówne, tr faliste. nawet przeszło 2 m długie łuski. Te zaś miały wierzehnie, nie stykajaca się z marglem, otuloną we w moeno żelazistego piasku z drobnym żwirem (w ryć. czarna gru całą po” arstewke ıba PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GROLOGICZNEJ W. KS. KRAK. 13 kreska graniezna). W przestrzeniach miedzy takiemi luskami byl drobny zwir, który przechodzil ku górze w grubo-ziarnisty, potem w drobno-ziarnisty piasek. Zwir byl takze wtloezony w margiel, Ryć. 3. (Objaśnienie w tekscie). ale bardzo powierzchownie. Widocznie były tu takie stosunki, że lodowiec zastał płat kredy przykryty cieniutką warstewką żwirów I wytloezyl żwiry i kredę razem. Potem pokryły to młodsze żwiry i piasek, a na granicy marglu ku żwirom powstała warstewka 2— 3 em gruba owych bardzo żelazistych żwirów. eszcze ciekawszego odslonięcia dokonano w lipcu 1908 r. Lo- dowiee dostał się w pewnem miejscu bezpośrednio na skałę jurską. Niektóre warstwy naszej jury mają skłonność do rozpadania się na regularne cegiełki mniej więcej o wymiarach 12 X 8 X 4, podobnie jak kilka poziomów tryasu. Otóż w tym wypadku lodowiec trafił na tak zwietrzałą partyę i ułożył ją na długości jakieh 30 m w re- gularne fałdy, wyglądające jak powierzchnia sfalowanej wody (ryć. 4). Ryó. 4. (Objaśnienie w tekscie). W.dalszym ciągu tego samego profiln widać było na przestrzeni stu kilkudziesięciu m kilka utworów lodowcowych, leżących nad sobą. Wyróżniały się następujące warstwy: 1) U spodu na jurze lub kredzie, prawie bez przerwy, leżała 14 WIKTOR KUŹNIAR + 10 em gruba warstewka mocno gliniastego piasku, lub bardzo zwięzłej gliny. Piasek był koloru ciemno- lub prawie ezarno-bru- szcze na nich skorupie wapiennej dały się zidentyfikować z Jura]- dziecka. W tem miejseu byly i jura ı kreda bardzo poprzerzucane. Wreszcie ku górze była 3) do 80 em gruba warstwa nieuławiconego piasku 0 kclorze óssu, który to piasek stawał się coraz to de- likatniejszym, aż wreszcie na samym wie chu przechodził niemal w typowy löss. | Pod utworem 1. było przeciętych psi naście charakterystycznych, bardzo ciekawyć dołów gruszkowatych, szerszych u dołu. E óry, a wogóle do 15 m głębokich 1 © Cer 47 A RZ 4 d olki“, świad- działaniu dnym me Ryć. 5. (Obj. w tekscie). N 5 e > 5 Ee c ma 5 o Ln "m m E © B T^ 3 a 45 a A o , s” s . DA zd 7 A PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGICZNEJ W. KS. KRAK. 15 mnieć o kilkunastu płaskich krzemykach wielkości do 7 em, ogra- niezonyeh wielu płaszczyznami, a wyglądających zupełnie jak ty- ri. Tak samo we Góra św. Bronisławy ; Ciężkowice. Oprócz Ludwinowa i Mydlnik znam jeszcze kilka punktów, gdzie dochowaly się ślady mechanicznego działania lodowca. Wy- mieniam tylko dwa: zbocze góry św. Bronisławy i grunta graniczne gmin Ciężkowice-Szczakowa. W pierwszem miejscu, dość znacznie wzniesionem, a położonem na pd-wsch. zboczu wymienionej góry, zmieszane były dwie bryły wapienia mioceńskiego ze żwirami 1 grubo-ziarnistym piaskiem w ten sposób, że tworzyły typowy „Blockpaekung“. Drugie miejsce leży już na gruntach gminy Cięż- kowice, ale tuż koło granicy Szezakowy, tam, gdzie tor kolejowy prawie schodzi się z drogą. Jest to najbardziej wschodni (r. 1908!) ół, z którego „szezakowska* fabryka cementu wydostaje ił na swój użytek. W dole odsłonięto bardzo ciekawy profil, może naj- ciekawszy, jaki w Krakowskiem uzyskano od wapienia muszlowego w dół przez serge dolomitów i piaskowców aż do jakichś pstrych iłów. Zachowując sobie opublikowanie tego profilu do niedalekiej przyszłości, wymienię tu tylko te utwory, o które mi chodzi. (Patrz ryć. samego dołu są nieznanej mi miąższości karminowo- czerwone iły, odsłonięte tylko na 2 m. Nad nimi leżą iły jasno niebieskawo-zielonawe, 70 cm grube, potem iły ciemno brudno-fiole- towe, 1 m grube, a potem rozpoczyna się serya piaskoweów (na ryć. ledwie zaznaczona). Nad iłami i częścią piaskowców leżą równo- mierną warstwą drobne żwiry, a potem żelazisty piasek jako utwory czwartorzędu. W pewnem miejscu tego długiego profilu znalazł się na pstrych iłach duży blok twardego. zlepieńca pochodzenia lodowcowego (uto- czaki kwareu i jakiegoś krystalicznego zieleńca, wielkości grochu o Kurzego jaja, spojone bardzo twardym wapieniem), kształtu nie- regularnego bochenka, wywrócony stroną wypukłą na dół. Bryła ta 16 WIKTOR KUŹNIAR Ryć. 6. Poszukując dobrych odkrywek dyluwialnych. natrafiłem jeszcze na jednę, o której warto tu wspomnieć. W miejscu, gdzie krzyżują się drogi polne do Dziekanowie i Sudołu, jest wzgórze ze znanym od dawna łomem wapienia jurajskiego. W literaturze geologicznej jurze, pochylonej tu lekko ku PnZ, a częścią na kredzie, dochowała się stosunkowo gruba pokrywa dyluwialna. Znajdujemy tam od dołu ku górze: ssa 1) 35-4 m grube żwiry z wtrąconemi. kilka m długiem, płaskiemi soczewkami grubego, żelazistego piasku, potem ^ , 2) + 70 em grubo-ziarnistego piasku, który ku górze staje 5! bardzo drobno-ziarnistym i mocno gliniastym, aż wreszcie przeć odzi ez wyraźnej granicy 3 O em grubą warstwę lössu gliniastego, ióltawo bre natnego, z mnóstwem konkrecyi żelazistych, długich, bardzo rozga d zionych, majaeych ksztalt grubych, sekatych kijów. Na pose prostopadłym do osi widać, że są to współśrodkowe pierścienie en: > (czy gliny), stosunkowo mało żelazistego, rozcieralnego w d | i bardzo żelazistego, twardego, ciemno-brunatnego. Wewnątrz eer E rur jest jeszcze zawsze próżnia, a czasem resztka zbutwiałego Ko rzenia. Ta glina przechodzi ku górze pes ) w zupełnie normalny löss, niewapnisty, tworzący pókła 15—2 m gruby. : EE oe Ress EU to e Der TNT PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGICZNEJ W. Ks. KRAK. 17 Zeite u spodu są ciekawe. Zawierają miejscami — ale tylko u spodu — dużo, prawie izometrycznych, + 15 em wielkich ziarn granitu, a prócz tego bardzo rzadko ziarna porfiru i innych jakichś skał krystalicznych, stosunkowo mało, ale równomiernie rozsianych ziarn kwarcu i mnóstwo — a u góry wyłącznie — na 2—8 mm grubych, a w największym wymiarze do 6 em mających płytek ciemnych rogoweöw kredowych, lub jasnych kawałków przesiąkłego krzemionką marglu kredowego. Ze te płaskie otoczaki są — zdaje się — wyłącznie kredowe, potwierdza ich zupełna identyczność ze znanemi mi doskonale krzemionkowemi partyami lub bułami ro- goweowemi naszej kredy z piętra Belemnitella mucronata, a nadto znajdujące się w odciskach na tych otoezakaeh resztki skamielin. Wszystkie te płaskie otoczaki są ułożone skośnie względem poziomu i wszystkie zwrócone w tę samą stronę tak, że świetnie pokazują kierunek wody płynącej dość wartko, na której dnie się ułożyły. Rzeczka musiała w tem miejseu płynąć z Pn na Pd. Doskonale wi- doezne jest to przejście od żwirów przez piaski i glinę niewarstwo- wana do lössu, a zatem istnienie wody szybko płynącej. potem słab- nięcie jej prądu aż do stagnacyi, kiedy lóss osadza się we wodzie jako glina, i wreszcie zupełne sj łynięcie wody. Do jakich wniosków uprawniają powyżej opisane fakty? Prze- dewszystkiem pozwalają wypowiedzieć stanowczo twierdzenie, że Spraw. Kom. fizyogr. FP. X! IV, Dział IV. 18 WIKTOR KUZNIAR löss — nietylko we wspomnianych, ale i we wielu innych wi- perep wypadkach — dowodzi, że czasy lóssu nastawaly bardzo woli Przy tej sposobności godzi się rar przy najmniej w naj- ogólniejszych zary sach pytanie, co należy zbadać w naszem dylu- wium, aby mieć jego obraz dokładniejszy, niż to dziś możliwe. Po- dzielmy nasuwające się tu zagadnienia na dwie kategorye, aby mieć łatwiejszy przegląd. W str ratygrafiii utworów dyluwialny ch należy przedewszystkiem oznaczyć wiek różnych żwirów, piasków, lóssów i trawertynów. Odnośnie do dwu pierwszych będzie zadanie trudnem, a na drodze paleontologicznej prawdopodobnie zupełnie do rozwia- zania niemozliwem. Za to podział lóssu i trawertynów da się na tej drodze znakomicie uskutecznić. Mówiąc Be) kilkakrotnie o lössie, nie wspominałem nie o tem, że są różne lóssy. W tych i mnóstwie innych, razem w jakichś kilkudziesięciu odsłonięciach sztucznych i naturalnych widziałem, że nasz lóss normalny już na drodze pe trograficznej da się z łatwością i wielką dokładnością podzielić na 3, a miejscami nawet na 5 typów. Z podziałem petrograficznym na 3 typy schodzi się już częściowo podział paleontologiezny. Wszak na granicy dolnego i średniego lóssu znaleziono pod Kopcem Ko- ściuszki zabytki kultury człowieka paleolitycznego z mnóstwem re- sztek mamuta, a w gór nym lüssie stacyę neolityczną (Witkowice) bez śladu mamuta. Dość spory materyał kręgowców, które żyły w czasach lóssu, a który już mam w kaca Sec w wielu miej- PS pracę ogromnie dinidan i mono tonną, cur nam NC je dynie pewną podstawę do roztrząśnięcia dalszych zagadnień, powie nam, które utwory są równoczesne. Gdzie ona zawiedzie, po” zostanie chyba petrografiezna metoda, choć na pewno EH pau widzieć, ze ona w trudnych wypadkach także zawiedzi Druga kategorya zagadnień, to dziedzina morfologii. zająć się powyżej wymienioną, a tak mało miłą pracą paleontolo giczną, to przedewszystkiem należy do tego dodać jeszcze ime hypsometryezne i duzo innych obserwacyj, których — ja ak i tych — dotąd prawie nikt nie wykonywał. Dopiero zes wszystkich obserwacyj pozwoli nam ocenić, jak wyg kowskie przed lodowcami, jak one same działały i po ich ustąpieniu. Jakkolwiek jest jeszcze dość dużo to jednak zdaje się blizką ta chwila, kiedy na ziemię Krakow SPR mogli spoglądnąć' z ogólnego, wyższego punkt ująć w jakąś. całość to mnóstwo różnorodnych A = Jeśli należy lo- co się tan. ty ladalo Kra do wiet? u widzenia, ; PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGICZNEJ W. KS. KRAK, 19 Skałka. Przedsiębrane od czasu do czasu przez różne osoby, czy insty- tucye, większe roboty ziemne, docierają miejscami dość głęboko i odsłaniają czasem całkiem niespodziewane fakty. Do takich cał- kiem niespodziewanych rezultatów doszło n. p. poszukiwanie wody na Skałce. Wiadomo, że kościół na Skałce stoi na skale jurajskiej. O kilka m od tego kościoła jest „sadzawka* św. Stanisława, która do niedawna była stale napełniona brudną wodą zaskórną. Gdy raz ` brakło wody, rozpoezęto w środku „sadzawki* poszukiwania zapo- mocą wiercenia, które umieszczono w odległości 8 m od skały ju- rajskiej. Zawiadomiony o tem przez inż. p Morawskiego, miałem sposobność przejrzenia próbek, ale tylko do jakichś 40 m, dlatego resztę podaję na wiarę dziennika wiertniczego. Przebito od góry 6 m piaszezystego żwiru karpackiego, którego otoczaki były płaskie, dobrze zaokrąglone i niewielkie (około 5 em w najwiek- szym wymiarze); 2) 31 m bardzo zwięzłego, zielonkawego ilu. Po przeszlamo- waniu okazało się, że zawiera bardzo mało drobniuchnych ziarn piasku kwarcowego, tak samo drobniutkie ziarenka pirytu i dość dużo otwornie; 3) 50 em iłu, jak poprzedni, pomieszanego z mnóstwem du- żych i małych, ostrokrawędzistych, nieregularnych okruchów i ka- wałków wapienia jurajskiego. Dłuto trafiło tu widocznie na jakiś występ skały jurajskiej, albo większą jej bryłę i rozbiło ją; 4) 450 m iłu niebieskawo-zielonawego, który tak samo, jak poprzedni, zawierał cokolwiek ziarn piasku kwarcowego, pirytu i źle zachowanych otwornic i mszywiołów; e 3 m (dziennik wiertniczy!) „krzemienia i wapniaka“, więc chyba wapienia jurajskiego z krzemieniami i wreszcie 6) 5 5! ialym żwirem“ (dz. wiertn.). Razem przebito zatem 50 m, stanąwszy ostatecznie na skale Jurajskiej. Między otwornicami znalazły się rodzaje: Globigerina, as 20 WIKTOR KUŹNIAR masą wapienia jurajskiego — wodę mineralną, slono- siarczaną, w której unosiły się drobne ilości ropy 1). Bonarka. W znanym łomie kredowym, w którym zaopatrywa się W Sur rowiee fabryka cementu p. Libana. odsłonięto pod koniee 1905 r. maleńką — jak się zdawało — pozostałość po miocenie. W ciągu 3 następujących po sobie lat wracano z robotami kilkakrotnie to samo miejsce i dzisiaj odsłonięcie to należy do największyć i najlepszych w Krakowskiem. Miedniezka miocenu, odkryta z Je” dnego brzegu na przestrzeni + 60 m, leży w tym pasie na Sieg" ale nych. W miejscu, gdzie profil odkrywki jest najkompletniejszy; ` przedstawia on się jak następuje (na kredzie): rh ti 1 m zlepieńców. Otoczaki są średnio wielkości kurzego BF a pochodzą wyłącznie z krzemienistych partyj marglu kreda są otoczone charakterystyczną skorupka na 2—3 mm grubą. Dm Ve 1) Patrz: Wiktor Kuźniar, Występowanie haczetynu w Bonarce pod BS S wem. Kosmos, 1909. : PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GKOLOGICZNEJ W. KS. KRAK. 21 jest marglem. skutkiem czego możnaby ten utwór z łatwością uwa- żać za kredę. gdyby nie skamieliny mioceńskie. Nad tem 2) + 12 em gruba warstewka ciemnego, tłustego iłu z mnó- stwem zgniecionych ostryg i innych skamielin. Długa, do 1 m gruba soczewka margli niebieskawo-zielona- wych z rdzawym nalotem, mnóstwem glaukonitu i dość rzadkiemi skamielinami 4) Znowu zlepieńce, zupełnie takie same, jak poprzednio, do 30 em grube, od góry rozmyte i pokryte ciemną piaszczystą glebą z głazami narzutowymi. Zlepienee nr. 1 są lokalnie do 3 m grube, a w takich par- tyach przeciąga przez nie + na wysokość 1 m od dołu utwór nr. 2, a czasem nad nim jeszcze do 15 em grube soczewki jakichś białych, ilastych margli, rozpadających się na powierzchni na drobne okru- chy, a pokrytych śnieżno-białemi. ogromnie delikatnemi igiełkami jakiegoś nalotu. Wszystkie wymienione utwory zawierają skamie- liny, pomiędzy któremi najpospolitszą jest Ostrea eochlear Poli, którą można nawet w bardzo ładnych egzemplarzach znaleźć. Punktem, gdzie miocen wystepzje w zupełnie podobnych warunkach, są Pychowice. . Między grotą Twardowskiego a wymienioną wsią, o kilka- dziesiąt kroków od Wisły. jest duży, ale od dawna porzucony łom wapienia jurajskiego, gdzie odsłonięto także kredę i miocen. Od- krywka ta jest ciekawą przez to, że warstwy jury, lekko ku PdZ pochylone, zostały przez morze kredowe ścięte płaszczyzną jak stół gładką i że widoczne to jest na długości kilkudziesięciu m. Na pd. końcu łomu jest jura potrzaskana szeregiem dość regularnych usko- - ków, po których jej część się obsuuęła. Właśnie ponad tem miej- scem kończy się kreda (dolny senon z Actinocamaz verus, quadra- tus), a zaczynają moeno piaszczyste iły miocenskie, koloru niebie- Wisły & jednej strony, a z drugiej łączą się z zagłębiem mioceń- skiem na Pd od Wisły. wym między przystankami „Podgórze Bonarka* i „Podgórze Miasto*, a na Pd od tego wkopu ciągną się prawie w tym samym poziomie hypsometrycznym wzdłuż wzgórz wymienionych aż na W, gdzie łączą się z resztkami miocenu, wychodzącego z wkopu kolejowego. 22 WIKTOR KUZNIAR Ob narce, leżą stosunkowo bardzo nizko i w osadach, gdzie typem są piaszczyste iły, czy margle. Jeśli czyste iły, jak n. p. na Skalce, reprezentują osady, powstające daleko od brzegu, to piaszczyste iły lub margle i piaski należałoby uważać za pośrednie między iłami a zlepieńcami, czyli za pas osadów przybrzeżnych. Zupełnie brzeżną strefę, podezas odpływu nawet ponad wodę wystającą — przedsta- wiałyby nam w takim razie zlepieńce i wapienie z ławie ostryg. Otóż do kilku zaledwie odsłonięć, znanych właśnie w tym pasie, przybywają 2 nowe, mianowicie: Góra św. Bronisławy; Skały Panieńskie. Na górze św. Bronisławy, blizko Kopca, w kierunku wscho- dnim od niego, na wysokości, której niestety w tej chwili podać nie umiem, założono nowy łom w jurze i przy tej sposobności od- słonięto trochę miocenu i dyluwium (o tem ostatniem patrz wyżej). Ryć. 7. (Objaśnienie w tekscie), Warstwy jury. dość znacznie pochylone na Z, ścięte są na swych ezolach od wschodu stromą płaszczyzną wybrzeża mioceńskiego: (Część stosunków przedstawia fig. 7). j Widzimy tu wgłębienie w stromej ścianie, wypełnione nlere gularnymi otoczakami. Materyalem ich są rogowee z pomiędzy lawie eg EE GE TE E TEE AKPA RE ig PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GROLOGICZNEJ W. KS, KRAK. va wapieni, niespojone prawie niezem tak, ze rozsypują się za dotknię- Gdy się połączy w jedną całość wyniki, do jakich doszły głę- bokie wiercenia na Pn i Z W. Ks. Krakowskiego (a także poza granicami politycznemi Księstwa) — z tem, eo odnośnie do miocenu zauważono w Krakowskiem, to otrzymuje się już dość ciekawy obraz stosunków, jakie zastał tu miocen. Widzi się. że miocen na Pd, Z i PnZ od Księstwa jest bardzo gruby, a staje się tem cien- szym, im bliżej dzisiejszych wzgórz na PdZ i Z od Krakowa. Na wzgórzach. położonych nad lewym brzegiem Wisły, widzimy od granie Galicyi ciągnące się zlepieńce wybrzeża z ostrygami (Cheł- mek, Bielany, Przegorzały i t. d.). Zlepieńce te schodzą aż do po- ziomu Wisły (Zwierzyniec pod klasztorem Norbertanek. Bonarka). gdzie przechodzą w piaszczyste utwory przybrzeżne, także z temi samemi ostrygami (Pychowice, Bonarka i t. d.). Wzgórza od Bielan aż po Kopiec Kościuszki mają na sobie resztki zlepieńców nietylko od strony Wisły, ale i od Pn, a między pasy osadów wybrzeżnych. albo przybrzeżnych. wsuwają się tu 1 owdzie zbite iły, powstale we wodzie głębokiej (n. p. Skałka). Zaznaczywszy sobie poziom hypsometryezny dla iłów, dla pia- sków ilastych z ostrygami i wreszcie dla zlepieńców z ostrygami, otrzymujemy wygląd terenu. jaki zastało mórze mioceńskie. Poka- zuje sie. że teren ten był wzniesiony na PnW, a stąd opadał na 24 WIKTOR KUŹNIAR Pd, Z i PnZ, że ta wyżyna była powyżerana głębokimi, urwistymi jarami i że przynajmniej niektóre wzgórza dzisiejsze były już wów- czas prawie t takiemi samemi. Jednak rzeźba ta nie jest wynikiem samej tylko przedmioceńskiej erozyi i denudaeyi. Mówi o tem roz- mieszezenie utworów kredowych i właśnie miocenskich. Już gdy się śledzi położenie hypsometryczne choćby tylko jednego, dobrze okre- ślonego eisen naszej górnej kredy, to nawet na niewielkiej prze- strzeni (n. p. en o widzi się znaczne różnice hy- sometryczne w położeniu; gdy się na tej samej przestrzeni „WY kreśli położenie utworów mieceńskic z facyl „przybrzeżnej ” (ta naj epic) się „aj do —— dd o widzi sie, Ze jej odpowia- dają różnice w stosunku do amtych sëng male. Wystepuje to ech A "eieiei? e się uważa położenie takiej facyi mioceń- skiej względem dwu różnych piątr kredowych. Fakt, że te same mioceńskie utwory „przybrzeżne“ trzymają sie bardzo wązkiego pasu hypsometryeznego wzdłuż lewego brzegu Wis y i to na zna- cznej przestrzeni (Chelmek—Bonark a), mówi także, że ta linia była już w miocenie predestynowaną. We formacyi maoceńaiciej pozostaje w Krakowskiem już nie- wiele do zrobienia: wyjaśnienie kilku szczegółów stratygrafieznych (zwłaszcza utworów pok dno, i stwierdzenie hypsometry czne mnóstwa punktów, gdzie miocen się znajduje. Potem będzie pole otwarte do bardzo eg i ciekawych studyów ogólnej natury. Powyższe „przyczynki* powstały w ten sposób, że część spo- strzeżeń lub możność ich sprawdzenia zawdzięczam uprzejmości kilku ludzi dobrej woli. Wszystkim tym Panom serdecznie dziękuję. Objaśnienia do rycin 1, 2 i fotografii. en dëtt stosunki tak, jak je zastalem w 2 dni po otrzy- maniu gu mam . Obraz rer jest małym tarasem w éroc skutkiem ezego er a po wine wa m le dalszym planie, więc stosunkowo RAF Partye e jasne są białymi pate Nad par tyą RK ës si D widać KRAN I, bardzi kl meh “ciemnych War d Na górze widać rdastkę oda rdzaw Wp artyi I m na dole duża bryła gnejsu, w partei II na górze na lewo j adła, PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOSCI GEOLOGICZNEJ W. KS. KRAK. 25 w kilka dni po zdjęciu Mim sie ta Scianka, e2 m w głębi słonił się profil, przedstawiouy na 1. Widoczny na odka as Sage deser stłocz asa. idacy od dołu, jest iwa ege żeniem A osi A u języka 2# na fotografii. Tu rozdziela on dwa dość regularne żłobki, ryć. & widać, że (w giebi 2 m) Ed eg GE sie na dwa mniejsze, p es na kilka, z któ- rych tylko dwa narysow Rycin e? -ga jest se wyr) Nep ia z kilku ——— — partyj i z kilku rysunków z natury. Tak partya I jest schematem j fotografii z dodatkiem szczegółów po prawej ER kt zostały na li obeiete W partyi II widać 3 duże jamy po brylach krystalicznych pn., ć na fotografii jest tylko jedna taka, albowie wie inne bryły zostały zaraz po zdjęciu przez deszcz odsłonięte i t. d. Partya III to torfowiska z roślinami, a IV to szereg glin lóssowych. Eocen Tatr i Podhala. Napisał Wiktor Kuźniar. Z 2 rysunkami w tekscie, Eocen tatrzański. |. Od ezasu, gdy pisałem po raz pierwszy o eocenie tatrzańskim, urosła nadzwyczajnie literatura paleontologiczna i stratygraficzna, odnosząca się do nummulitów i ich znaczenia dla stratygrafii. U względ- niłem wtedy literaturę do r. 1904 i to tylko kilka prac. Na zajęcie zaś stanowiska własnego brakło mi dostatecznej obserwacyi w polu i dostatecznej pewności eo do wszystkich moich oznaczeń. d tego czasu mogłem w ciągu 3 po sobie następujących war kacyj czynić coraz nowe spostrzeżenia. Nadarzaly sie po temu zna” komite sposobności. Lom pod Capkami rozszerzał się ciągle, a z Po wodu budowy drogi założono nowy łom u wylotu dol. Małej e? à; ed- kroje naw ardzo piekne, ale przedstawiaja te niedogodność, = nie dają jednego, ciągłego profilu, w którym możnaby studyowW** skich tak; kolejne następstwo po sobie wszystkich form górno-eoceń jak to n. p. A średniego. E 1 b n KOCEN TATR I PODHALA. I. 27 ierwszej mej pracy wybrałem metodę jedynie wówczas dla mnie możliwą: oznaczyłem mianowicie wedle różnych prae ska- mieliny i na deeg tych prae ipea ee poziomy stratygra- fiezne, które wystepuja w zu Nie mogłem dać szezegółowego obrazu, w jaki sposób następują po sobie fauny w jednym i tym samym profilu, i dlatego stwierdziłem de ogólnie istnienie i roz- przestrzenienie średniego i górnego e Okazało się jednak, że geg wzgląd, jaki mialem na oku (mianowicie stratygrafie), dalby sie powyższą metodą osiągnąć tylko wtedy, gdyby się dokonało oznaczenia form i zestawienia stra- tygraficznego wedle jednego autora, lub nawet tylko wedle kilku prac tego samego autora. Zdarza się bowiem w systematyce num- mulitöw. że nietylko różni autorzy różnie oznaczali jednę i tę samą ale nawet ten sam badacz zmienia swe poglądy w ciągu kilku lat. Przykładów można dostarczyć mnóstwo, wystarczy przyj- rzeć się pracom odnośnym, publikowanym w Bull. Soc. geol. de Fr. w ciągu ostatnich kilku lat i pracom paleontologów włoskich i szwaj- carskich. W jak przykry sposób odczuwa się zależność od takiego stanu rzeczy i w nn sposób waha się skutkiem tego wartość wy- konanej pracy. — wykaże kilka przykładów Nummulites Tehihatcheffi zostal oznaezony jako taki przez Archiaca z miejscowości Avesa, gdzie wedle tego samego autora need formie N. complanatus. "Oppenheim wykazał. że forma /. complanata została źle oznaczoną, że jest to N. gizehensis. Ów N. "Tehihatcheffi był zatem rasą innej formy, mianowicie N. curvi- spira, która wedle tego samego Archiaca ma za towarzyszy w e Wi centyńskiem N. Pratti, w Krymie N. distans. N. Tehrhatcheffi jest zatem formą, należącą do eocenu średniego (Lutetien inferieur-Dou- ville). Tę samą formę N. Tehihatcheffi oznacza jednak Prever w Ape- ninie środkowym na podstawie Archiaca, Kaufmanna i Telliniego i uważa, że ona i jej towarzysz N. complanata są właśnie jedynie charakterystyeznemi formami dla eocenu górnego (Priaboniano). Te samą formę cytuje i Uhlig z Woli Łużańskiej, skąd oznacza także N. Boucheri! Z pomiędzy kilka podobnych przykładów przytoczę jeszcze tylko jeden. R: ma ezpośredni związek z naszym eocenem APE Chodzi o możność oznaczenia dwu form, mia- nowieie N. striata i N. contorta. Długą a Ro przy- tacza Haug. (Bull. Soc. géol. France 1902, str. 487) i kończy ją za apewnieniem, ze najlepszy opis dal La Harpe; rektyfikuje jednak kilka punktów tego opisu, między innemi oczywiście i taką cechę zewnętrzną: „Les plis de la surface et les filets eloissonnaires sont deerits par de Harpe comme étant „raides et droits, rarement recourbés*, En réalité, les filets ne sont qu 'exeeptionnellement droits et rayonnants.. (l. e). Nie dziwnego. że pojąwszy w ten sposób ga- tunek, stwierdza, iż w tej samej miejscowości Faudon (pros Ancelle, 28 WIKTOR KUZNIAR pres de Gap, en Dauphinć), skąd i La Harpe miał swoje okazy, występuje gatunek N. contorta w ilości 5%/,, na cala ilość okazów N. striata, gdy La Harpe twierdził, że ta ilość jest równo sto razy ma przed sobą. (N. striata-contorta jest w Tatrach bardzo częstą formą. występującą w pewnym poziomie nawet gromadnie; nie mo- głem jednak poprzednio odróżnić tych gatunków, dlatego ich wcale nie przytoczyłem). Do tego potrzebaby jeszcze dodać niejasności nomenklatury, zaczynające się już od roku 1792, bo N. striata Bruguiere = N. contorta Deshayes, a jeden i drugi = N. striata d'Orbigny. Następnie zamieszanie idzie jeszcze głębiej, tak n. p. N. striata (pars) Hantken = N. Boucheri de la Harpe-Parisch i t. d.; Haug proponuje zniesienie wogóle nazwy striata i zastąpienie jej przez nazwę contorta.. ù takim stanie rzeczy pozostaje tylko jedna droga do oddania wszystkich szczegółów stratygrafiezno- paleontologieznych naszego eocenu i do uniezależnienia ich (w znacznej mierze) od panujących, sprzecznych poglądów: 1) zbadać, jakie formy występują obok siebie na tej samej powierzchni warstwy; różnice między okazami we- wnątrz tego samego gatunku są przynajmniej w części różnicami indywidualnemi; 2) zbadać, jakie formy występują ponad so w różnych warstwach; doprowadzi to do poznania różnie rasowych i gatunkowych, a więc da już podział stratygrafiezny, oparty na warunkach miejscowego rozwoju; wreszcie 3) porównać, o 1e to jako zasada wykonalne, tak otrzymane wyniki z wynikami, kich doszło badanie w taki sam sposób przeprowadzone w k cznych basenach trzeciorzędnych Europy zachodniej, południowo” środkowej i wschodniej. Program powyższy jest bardzo podobny do programu, jaki dla swoich prae ustalił Douvillć (Etudes sur les Nummulites, I. note. Bull. Soe. géol. Fr. 1902). Różnice wynikają tylko ze stanowiska teoretycznego. Douvillé bada formy tej samej warstwy 1 śledzi zmiany, którym podlega indywiduum w swym rozwoju, „jednego poziomu“ z różnych basenów, aby otrzymać pewne WË i różnice rasowe. potem formy różnych poziomów, aby uzyska zmiany nastepeze typów, czyli mutacye. Metoda p. Douvillé pozo stawia, mojem zdaniem, zawiele dowolności dla badacza, bo przede- EOCKN TATR I PODHALA. I. 29 wszystkiem przyjmuje, że nummulity mają, jako skamieliny, „prze- wodnie* te same dogodne cechy, co n. p. ammonity lub graptolity, co jeszcze wcale nie jest rzeczą dowiedzioną, a potem za mało zmu- sza do badania w polu. Do tego jednak muszę dodać. ze Schlumberger zmienił cokolwiek kilka gatunków. Rozbił Gümbla gatunek Orbitoides papyracea na 30 WIKTOR KUZNIAR gat. Orthophragmina Pratti, Archiaci i inne, — obie .u nas; Orbitoides ephippium Schloth. = Orthophragm. sella d’Archiae; Orbit. stellata Gümb. non d'Areh. = Orthophr. lanceolata Schlumb. i orma, którą oznaczyłem jako Orbit. dilatata (teraz Lepido- eyelina dilatata), będzie prawdopodobnie nowym gatunkiem. Keszta naszych gatunków pozostała niezmieniona. Do form, w poprzedniej pracy wymienionych, trzeba jeszcze dołączyć nową, którą zdołałem oznaczyć w szlifie. ale na podstawie materyału oryginalnego Schlum- bergera. Jest to Orthophr. Marthae Schlumb. z górnego eocenu, z wa- pieni litotamniowych. Przechodzę do opisu kilku ważnych spostrzeżeń. Pod Capkami. Wspomniałem o łomach pod Capkami i pod Hrubym Reglem: jeden i drugi dadzą przekroje, które dla trzeciorzędu na pn. zboczu Tatr będą klasycznymi. Zanim jednak przekroje te zostaną ogło- szone, muszę wspomnieć o kilku szczegółach, niezawisłych od stra- tygrafii. W łomie pod Capkami odsłonięto po raz pierwszy w sposób doskonale widoczny trzeciorzęd i jego podstawę tak. że ich stosunek, tu na miejscu, wyjaśnia się raz na zawsze w sposób ścisły, nieule- gający żadnej wątpliwości, a zatem wyjaśnia się ostatecznie sto- sunek trzeciorzędu do ealyeh Tatr przedtrzeciorzednych. ja prawa „transgresyi* trzeciorzędu na tej podstawie, na której go dziś widzimy, weale nie była kwestyą jasną. Pomijając historyę tej sprawy, powiem tylko, ze i dla mnie była ona zupełnie nieja- sną. Przedewszystkiem dlatego, że — jak i Uhlig., Lugeon, Lima- nowski — nigdzie nie widziałem bezpośredniego zetknięcia wapieni, czy konglomeratów. z ich podstawą, bo takiego przekroju nie było. Wszystkie naturalne przekroje trzeciorzędu mają swoją podstawę; zasypaną własnymi piargami. Tych kilka miejsc, gdzie piargów jest najmniej, albo gdzie zbocze jest tak strome, że ich rzeczywiście niema zupełnie — niepodobna uważać za ostatecznie rozstrzygające: Na zboczach bardzo stromych, skutkiem tego czystych, mamy me wiem przekrój jakikolwiek. tylko nie płaszezyznę zetknięcia, D^ zboczach zaś mniej stromych wytwarza wietrzenie chemiczne 1 me- chaniezne ze zlepieńców czy okruchowców podstawowych eos, 09 bardzo mąci możność obserwaeyi. j Pod Capkami mamy zatem na przestrzeni kilkuset niętą następującą budowę: Podstawę starego trzeciorzędu 4 ień i dolomit z piętra wapienia muszlowego. Dolomity są e” pełnej przewadze, wapień znajduje się tylko w jednej, około "4 rubej lawiey, i zawiera bardzo liczne krążki trzonków liliiformis. Na tem są zlepieńce 2—3 m grube. Nie są te formy są ` mum e o A A UE EST SR REC PE CZT COZ INA ICS Er e A m? odslo- ` edu tworzy tu Enerinus 2 to jedno EOCEN TATR I PODHALA. I. 31 stajne zlepieńce, ale zlepieńce, okruchowce i piaskowce grubo- i drobno-ziarniste. „Piaskowce* nie są kwarcowymi. bo mają zale- dwie ślady ziarn kwarcu, a są zbiorem drobnych, otoczonych ziarn wapienia. Ku górze piaskowiec (= wapień ziarnisty) przeważa, a na samej górze panuje wyłącznie. U dołu lawiey są te utwory poroz- mieszczane niejednostajnie, naprzemian, a w częściach piaszczystych występuje tu i owdzie zjawisko uwarstwienia wichrowatego. Między składnikami zlepieńców dają się odróżnić wapienie i jakieś pia- skowce (rzeczywiste, kwarcowe). Jedne i drugie są dobrze zaokrą- glone. Wapienie z łatwością dadzą się odnieść do wapieni jurajskich facyi górno-tatrzańskiej, zwłaszcza wtedy. gdy są różowe i mają liczne ślady fukoidów. Takie wapienie występują tylko w dolnej jurze brunatnej faeyi górno-tatrzańskiej i zresztą nigdzie, są zatem zupełnie charakterystyczne. Prócz tych są jeszcze inne wapienie, sine i blado żółtawo-zielonawe; ich pochodzenia nie mógłbym z pe- wnością podać, Drugim otoczonym składnikiem są jakieś kwarcowe piaskowce, koloru żółtawego, bardzo zwietrzale; materval ten mógłby pochodzić z pewnych partyj warstw gresteńskich lub dolno-tryaso- wych. Między dobrze otoezonymi znalazł się także jeden kawałek czerwonego granitu, wielkości pięści, doskonale okrągły. Okruchowce utworzone są wyłącznie z dolomitu. Najwidoczniej jest to materyał pierwotnych piargów, zlepiony na miejscu, bez uprzedniego trans- portu. Materyałem grubszym „piaskowców * są wapienie i dolomity, a spojem wszystkiego, zlepieńców, okruchowców i piaskowców, jest blado żółtawo popielaty wapień dolomityczny. Najważniejszą jest oczywiście płaszczyzna zetknięcia zlepień- ców z podstawą. Otóż ta podstawa jest nierówną, tu i owdzie po- wyżeraną, to znowu względnie gładką. Z nią są spojone zlepieńce w ten sposób, Ze w zagłębienia i dołki tryasowe wchodzą otoczaki eocenu. Spojenie na płaszczyźnie granicznej nie wykazuje ani śladu jakiegokolwiek wzajemnego. przeciwnego ruchu tryasu i eocenu: niema tam żadnego lustra skalnego, żadnych prążków po ślizganiu, żadnego spojenia kalcytem, ani jakąkolwiek inną substancyą, pó- Źniejszego od powstania, ani nawet niema tych nader subtelnych powłoczek ilastych, które przy bardzo nieznacznych ruchach prze- ciwnie skierowanych dwu mas skalnych po sobie powstają; niema, Jednem słowem, ani jednego śladu ruchów sobie przeciwnych eocenu ! tryasu. Nawet gdyby były skądkolwiek znane wypadki ruchów przeciwnych mas skalnych bez charakterystycznych zjawisk me- chaniezno-chemicznych, towarzyszących faktowi ślizgania się, to tu taki ruch byłby niemożliwym do pomyślenia, bo są w dołkach tryasu najróżnorodniejsze otoczaki, częstokroć dobrze stykające się ze sclanami dołka; gdy otoezakiem jest twardy a nader ruchy dolomit. to ślad jakiegokolwiek ruchu wywołałby charakter styczne zjawiska spękania dolomitu, czego nigdzie nie widziałem. V reszcie 32 WIKTOR KUZNIAR jeszcze jedno zjawisko: spojenie eoeenu na płaszczyźnie transgre- syjnej z tryasem jest tak mocne, że gdy skałę rozsaazają wybuch dynamitu, to rozpada się ona w bryły raczej po plaszezyznae wszystkich innych, niż po płaszczyźnie spojenia tak. że brył, któ- rych część jest tryasem (z podłoża), a część eocenem, złączonym z tamtym, na których zatem zjawisko transgresyi można studyować znakomicie — jest wielkie mnóstwo. i Na podstawie opisanych wyżej zjawisk, obserwowanych w ło- mie pod Capkami, uważam transgresyę starego trzeciorzędu na prze- strzeni całych Tatr za rzecz ostatecznie dowiedzioną, nie ulegającą żadnej wątpliwości. O konsekwencyach, wynikających stąd dla tektoniki, wspomnę później. Tu podniosę jeszeze jedno. Stosunki łomu pod Capkami wyjaśniły mi także, iż trochę za mało uwzględniałem zależność zja- wisk elivage'u od stosunków podłoża. Cała podstawa tryasowa jest pod Capkami potrzaskana w sposób bardzo regularny. Są to schod- Ryć. 1. — Schemat, Przecięcie od wschodu na zachód. kowate, drobne uskoki, wzdłuż których części ławie tryasu i eocenu razem spadały, czy wysuwaly się naprzód. Wyjaśni to najlepiej dość in ] dywi- , ryć. 1. Wprawdzie materyal eocenu zachowywał się dualnie wobec tych ruchów podstawy, ale niemniej na nie reago- wał wybitnie. Hruby Regiel. powodu budowy nowej drogi Zakopane — dol. Kościeliska, odsłonięto dość duże partye pn. podnóża Hrubego Regla i rozsze” rzono istniejący mały łom u wylotu dol. Małej Łąki. Jedno zwla- szeza odsłonięcie zasługuje na uwagę z powodu. iz werźnięto SIĘ dość znacznie w zbocze, a w wyrzucanym materyale znalazło SIę mnóstwo ciekawych roślin. Miejsce to znajduje się o jaki 00 m e i na Z od wylotu Małej Łąki, tuż poza pierwszym źlebem, spadają” cym po pn. zboczu Hrubego Regla. Weieto się tu we warstwy nie? piaszczystych a dobrze ilastych, bitumieznych wapieni, o któryć” już wspomniałem w r. 1907, jako o „wapieniach piaszczysty ch z fur koidami, stanowiących przejście do fliszu“, Na powierzchni w te utwory zrazu w duże, szare, stosunkowo cienkie płyty, PO jetrzeją ` EOCEN TATR I PODHALA. I. 33 w płytki coraz to cieńsze, aż wreszcie rozsypują się w drobne, cie- niutkie łuski, których już od zwietrzałego fliszu odróżnić nie można. W stanie świeżym są to najczęściej 60—80 em grube ławice, na przełomie szarawo-czarne z leciuchnym odcieniem granatowym. Pę- kają we wielkie bryly, ozraniczone równoległemi ścianami, ale naj- częściej są już zaznaczone spęknięcia w duże, grube płyty, które po wyschnięciu dają się z łatwością łupać na cieńsze. Z takiego właśnie materyału, z istniejącemi płaszczyznami pęk- nięć, po których rozpoczęło się już nawet wietrzenie, najłatwiej wy- dostać rośliny. Ich stan zachowania jest w grubych zarysach naj- częściej bardzo dobrym Znajdują się w stanie pewnego rodzaju zwęglenia, są o wiele czarniejsze od skały, skutkiem czego dosko- nale się od niej odrzynaja, a części grubsze (skorupy owoców, kora gałęzi it. d.) stale są zamienione w błyszczący, czarny węgiel. Nie- -stety skutkiem tego. iż materyał, w którym tkwią, nie jest dość delikatnym, nie zachowała się ani jedna cecha subtelniejsza, jak rysunek drugo- i dalszo-rzędnych nerwów, rysunek powierzchni liści it Nawet rysunek nerwów bocznych pierwszego rzędu zaciera sie ku krawedziom liści tak, iż najczęściej przebiegu ich rozeznać wane są jako substancya zwęglona, wielkie zaś w ten sposób, że istnieją bardzo dobre odciski zewnętrznej skorupy powierzchni, s D D D > : ‘Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział IV. 34 | WIKTOR KUŹNIAR a na jednych i drugich odbiły się własności materyału w sposób przykry. Wprawdzie ślimaki, o ile się dały wypreparować, są ga- tunkowo dobrze oznaczalne, ale za to małże dadzą się oznaczyć za- ledwie rodzajowo — i to nie zawsze. ądząc po sposobie zachowania i własnościach fizycznych ma- teryału, nabiera się przeświadczenia, iż rośliny i zwierzęta dostawały się tu w stanie zupełnie świeżym, jako okazy żywe. Wyobrażam sobie, że panowały tu podobne fizyczne warunki, jakie moglibyśmy spotkać w spokojnych, zacisznych zatokach lub rozlewnych lima- nach dzisiejszych mórz ciepłych. Rośliny nie mogły odbywać dłuż- szego transportu, niż na to pozwalał ezas, przez który mogły się utrzymać nie butwiejąc, ślimaki zaś i małże, nie znajdując warun- ków dogodnych, przybywały tu niezmiernie rzadko i to chyba tylko zagnane prądem wodnym. Cheae już teraz choćby tylko w słabem przybliżeniu odtwo- rzyć warunki, w jakich powstawały omawiane osady naszego sta- rego trzeciorzędu, musiałbym dać obraz bardzo niezupełny, bo — jak wiadomo — istnieje pod Furkaską bogata flora, znaleziona przez Dra Raciborskiego, a dotąd nieopraeowana. Zdołam zaś poniżej wy- kazać, że flora pod Hrubym Reglem jest stratygraficznie dalszym ciągiem flory pod Furkaska, że zatem nie można obu traktować od- dzielnie. Dlatego ograniczam się na razie do kilku tylko uwag o florze pod Hrubym Reglem, zostawiając omówienie dokładne Je- dnej i drugiej flory do niedalekiej przyszłości. Pod Hrubym Reglem znaleźli się przedstawiciele 13-tu naste- pujących rodzin: Gramineae, Nipaceae, Podocarpeae, Cupulif erae, Mo- reae, Salicineae, Laurineae, Proteaceae, Apocynaceae, Sapotaceae, Myr- taceae, Pomaceae, Amygdaleae, razem w 17-tu opisanych poniżej ga tunkach, których nazwy przytaczam tu dla przejrzystości: Poacites sp. Laurus Lalages Ung. Nipadites Burtini Brongt. Daphnogene paradisiaca Ung. Podocarpus eocenica Ung. Daphnogene melastomacea ? Ung. Quercus urophylla Ung. Dryandroides angustifolia? Ung. Quercus sp. Apocynophyllum lanceolatum Ung- Carpinus grandis Ung. Sapotacites sideroxyloides Ettingsh- Ficus Morloti Ung. Eucalyptus oceanica Un Populus mutabilis var. Heer. Pyrus troglodytarum Ung. Amygdalus pereger Ung. Nie jest to jednak wszystko. Kilku gatunków brak w HI spisie, z różnych bowiem powodów nie mogły dotąd być określone: Cechą charakterystyczną, widoczną już choćby z tego spisu, Leg | o przed- okoliczność, iż każda rodzina ma najczęściej jednego tylk 5 stawieiela gatunkowego. Niewiadomo, czemu to przypisać; pij b yP cl bowiem przyjąć, że winien temu sposób zachowania, zbierania EOCEN TATR I PODHALA. I. 35 tym podobne zewnętrzne okoliczności; z drugiej zaś strony trudno o gatunków roslin nie wychodzi poza eocen, ale i przez to, Ze u ie spodu jest ogniwo wielkich nummulitów średnio-eoceńskich, a w stro- pie ławice fliszu z kilku warstewkami wprost przepełnionemi łu- skami ryb w rodzaju Meletta i Amphisyle, które występują na po- graniczu eocenu do oligocenu, albo wprost w dolnym oligocenie, ale ponad to — rzecz dla Tatr dziwna — zawierają same resztki orga- nizmów zwierzęcych, które wystarezyłyby do określenia ich wieku. ilkanaście m gruby ten kompleks znajduje się wysoko po- nad ostatnią warstewką z Num. lucasana, a zaledwie kilka m po- niżej fliszu z pogranicza eocenu do oligocenu, leży zatem niewąt- pliwie w górnym eocenie i to bliżej oligoeenu, niż średniego eocenu. Organizmy zwierzęce tego kompleksu, których wiek jest skądinąd doskonale znanym, a które tu znajdują się razem, na tych samych okazach z roślinami, powodują jednak pewną niejasność, czy sprze- eznosé. Oto Voluta angusta Desh. jest formą znaną w basenie pa- ryskim tylko z eocenu dolnego. Ponieważ nasz okaz cokolwiek się zbliża ku Voluła muricina, formie średnio-eoceńskiej a tamtej naj- lizszej, przeto możnaby przyjąć, że nasza forma stałaby i wiekiem na pograniczu dolnego a średniego eocenu. Druga forma: Murer tricarinatus Lamk. jest formą z caleaire grossier. Trzeciego ślimaka nie bierzemy w rachubę. Za to na tych samych 0 azach mamy łuski ryby Meletta sardinites Heckel, formy z najgórniejszego eocenu i dolnego oligocenu. Dodajmy jeszcze fakt, że z roślin kilka, prze- dewszystkiem Nipadites Burtini Brongt. znany jest wszędzie ze śre- dniego eocenu, z ,calcaire grossier“, a otrzymamy ciekawy obraz istnienia pewnych form u nas jeszcze wtedy, kiedy one, będąc cha- rakterystycznemi dla jednego poziomu na Z i Pd, już dawno tam wyginęły. Furkaska. Jeszcze o jednem miejscu na pn. stoku Tatr, w dziedzinie starego trzeciorzędu, należy wspomnieć, mianowicie o stosunkach i | SH 36 WIKIOR KUŹNIAR pod Furkaska. Jest to t. zw. „Dolinka za Piecem“, gdzie prof. Ra- ciborski znalazł rośliny. Dolinka ta leży na PnW od Furkaski, a nie pod Turkiem. Dopiero niedawno, głównie dzięki nader wy- datnej pomocy kilku towarzyszy wypraw i pracy, zdołałem odnaleźć wszystko to, o ezem wspomina już prof. Raciborski, i jeszeze trochę więcej. Skonstruowałem przytem profil, jeszcze nie we wszystkich szczegółach dokładny. ale dający już pewne wyobrażenie o rzeczy. „Pozwalam sobie podać go tu już teraz, bo przypuszczam, że zwłaszcza niektóre szczegóły, których tu brak, nie prędko będą mo- gły być uzupełnione. Oto przekrój: Pomiędzy dolomitem choczańskim a pierwszą mierzoną war- stwą eocenu jest 3—5 m przerwy. Spodu eocenu nie można było z powodu trudności technicznych odsłonić. Po przerwie mamy: 1) 210m; dolomityczny, wyglądający jak drobno-krystaliczny cukier, cienko łupiący się, jasny wapień z mnóstwem ciemnych, ilastych lub lignitycznych, cieniutkich warstewek, przepełnionych resztkami nędznie zachowanych roślin. Zdarzają się jednak i dobrze zachowane liście, łodygi skrzypów i t. d. Bieg, dość stały, waha się w niewielkich granicach około kierunku W-Z, upad 35° ku Pn. 2) 1 m; białawo-żółtawy, drobno-ziarnisty, cokolwiek piaszezy- sty i dolomityczny wapień, na świeżym przełomie w świetle sło- necznem moeno połyskujący. Zawiera prawie proste, grube fukoidy. m; zlepieńce ze składnikami dochodzącymi do wielkości kurzego jaja. Otoczaki, okrągłe, są wapieniem i dolomitem, sp) jest wapieniem. ‚= 4) 170 m; zlepieniec drobno-ziarnisty i grubo-ziarnisty wapien z wtrąceniem cienkich, krótkich żyłek błyszczącego, czarnego węgla. 5 10 m; cienko-lupliwy. twardy, dźwięczny, czarniawy lub czarny, szaro wietrzejący, bardzo bitumiczny wapień. Na pla- szezyznach łupliwości mnóstwo w paleach rozeieralnych resztek ro- lin, u spodu kompleksu zamienionych najczęściej w sieczkę, KU górze jednak często oznaczalnych; rzadkie, cienkie warstewki lub wpryśnięcia węgla — najczęściej w szczelinach; ku górze warstewki stają się nawet grubsze i mogą dochodzić od 1 do 4 em grubości, Łupie się w regularne, plaskie wielościanki. tem. Węgla tu nigdzie nie widziałem. |ko 7 15 m; taki sam wapień bitumiczny, jak pod 5), ty de z rzadką sieezka roślinną. Tu i owdzie wpryśnięcia i warstewki wę | i j EOCEN TATR I PODHALA. 1. 37 8) + 1 m; ilaste łupki liściaste z mnóstwem resztek roślin- nych koloru brunatnego. Niektóre warstewki są wprost przepełnione tym materyałem roślinnym i mogłyby może nawet służyć do pa- lenia. Rzadkie warstewki węgla. 0:30 m; bitumiezny, czarny wapień, jak pod 6), z mnóstwem drobniutkich. zupełnie roztartych ślimaków na powierzchni warste- wek; bez roślin. | 10) 1-40 m; dolomityczny, ziarnisty, żółtawy wapień. 11) 060 m? Utwór jak 9) tylko ślimaków o wiele mniej. 1: 5 m; tu było bardzo ciężko odsłonić sobie jakiś prze- krój; stwierdziłem tylko występowanie jakichś żółtawych wapieni, podobnych do tych z pod l. 10 i 2, tylko bez fukoidów. 13) 50 m przynajmniej; potężny kompleks lekko różowawych wapieni i drobnych zlepieńców litotamniowych, zawierających u spodu Nummulites striata-contorta?, a odtąd aż ku górze jakieś drobne nummulity. Wszędzie, a miejscami w ogromnych ilościach wystę- pują drobne, gwiaździste i niegwiaździste orbitoidy. W niektórych partyach, zwłaszcza u dołu, litotamnia są różowe, jak gdyby zacho- wały swój naturalny, pierwotny kolor. Bieg prawie dokładnie W-Z, upad u spodu dochodzi do 70*! Wspomniałem wyżej, że nie wszystkie szczegóły są tu zupełnie dokładne, jasne. Zacznijmy od pomiarów. Wykonaliśmy je ze zna- 0- , pewnych faeyi wyrażająca sie w grubości odnośnych utworów. *) Znakomitą pomoc zawdzięczam stałym towarzyszom moim F. i W. Goett- lom, T. Kowalskiemu i bratu Cz. Kuźniarowi. 38 WIKTOR KUZNIAR E Niestety nie wiadomo, czem się zaczyna ta serya u samego spodu, bezpośrednio na dolomicie choczańskim. Jest to luka dotkliwa przedewszystkiem dlatego, iż może znalazłyby się tam skamieliny. Nadległy, ale dolny kompleks z florą trafia w przedłużeniu swego biegu ściany dolomitu choczańskiego — jest tu zatem jakaś nie- zgodność, której natury, znowu z braku odsłonięć, nie można okre- slié. Nieodslonieta partya pod kompleksem ismet także właśnie taką, której skamieliny — gdyby się znalazły — mogłyby wyświetlić dużo. O wieku bowiem opisanych warstw wiemy niewiele. Tylko kompleks litotamniowo-orbitoidowy jest pewnym górnym eocenem, serya zaś najciekawsza — owych 14 m grubych warstw bitumicznych z flora — pomimo, iż zawiera skamieliny, do- tąd nie może być wiekowo ściśle określoną. Przypuszczam tylko, że wraz ze zlepieńcami. dzielącymi ja od spodniej seryi z fora, może być najprawdopodobniej średnim eocenem; przypuszczenie zaś opieram na tej podstawie, iż we wapieniu nr. 2 i zlepieńcach nr. 3 są grube, leciuchno wygięte fukoidv. znane mi z warstw niewąt- pliwie średnio-eoceńskich z innych miejsc w Tatrach, a zresztą znikąd inąd. D " Ke D nymi* — powiedzieć, iż są między nimi formy. należące przynaj- Bedziemy mieli dla Tatr flore średnio- i górno-eoceńską. zatem ro?" I le nie jest wój równolegly fauny i flory przez oba te pietra, eo wea rzeczą częstą. ; Wyjaśnienie ostateczne kilku poruszonych tu kwesty) muszę odłożyć jeszeze na jakiś czas, dopóki mnie samemu nie staną ed one jasnemi. Na teraz chcę podnieść jeszcze dwa momenty: na | zwyczajną grubość warstw litotamniowych, należących do górnego - EOCEN TATR 1 PODHALA. I. 39 eocenu. Jakaś pomyłka, większa, niż max. 2— 3 m, jest tu całkiem niemożliwa, bo mierzyłem warstwę za warstwą, u otrzymawszy pierwszy wynik, powtórzyłem mierzenie, bo na taką cyfrę byłem zupełnie nieprzygotowanym. Wreszcie ostatni punkt: oto eocen pod Furkaską łączy w sobie niektóre cechy nawet dość dalekich wy- stąpień, tracąc przez to coraz bardziej swą odrębność, a stając się tem ciekawszym. ei E Odstoniecia na poludniu od Tatr. W poprzedniej mojej praey nie nie wspominalem o trzeeio- rzędzie na pd. zboezu Tatr. Obeenie mogę już tę lukę wypełnić, zwiedziłem bowiem wielkie płaty eocenu na Pd od Wielkiej Pale- niey (1150 m) i od t. zw. „podkrywańskiej* koleby. odsłonięcia w potoku Hibbiey i drobny płat „pod Surowa*. Pod względem petrografieznym uderza brak ciemnych, bitu- mieznych wapieni na Pd (gdy te właśnie utwory odgrywają na Pn znaczną role) a natomiast nadzwyczajna przewaga wapieni litotam- niowo-orbitoidowych. Zresztą są tu zlepieńce, okruchowee i wapienie dolomityczńe, wszystko jasnego koloru. Tę przewagę jednych, a czę- śelowo brak drugich w stosunku do innych utworów, można wy- tlómaezyé zjawiskami tektonieznemi, o których niżej. od względem stratygraficznym są to te same piętra, co na pn. stoku, ale z powodu ciekawych stosunków ułożenia, nie mogłem tu stwierdzić wszystkich poziomów. Na Hrubym Groniu (965 A). w jasnych konglomeratach znalazłem Num. laevigata i N. Lamarcki, w odkrywkach na zboczu ku Bielańskiemu potokowi, o jakiś 1 km na PnW od punktu A 965 m znalazłem warstwy wapienia ciem- nego, zbitego, przepełnionego formami Orthophragmina applanata, Pratti, aspera i Archiaci. Ciągnęły się one stąd jeszcze dość daleko ku Pn, aby potem ustąpić miejsca jasnym, ziarnistym wapieniom bez skamielin. które spotkałem nawet bardzo wysoko, w miejscu, które na mapie leżałoby — zdaje mi się — tuż pod napisem „Ko- libi podkrivanskć*, | : Stosunek jasnyeh do eiemnych wapieni jest mi nieznany, i panem tylko, Ze eiemne sa mlodsze. Od Hrubego Gronia P ppodkrywanskiej równinie“, spotyka się mnóstwo „kamieni polnych“, tór ktöry wystepuje w brzegach jaru Hibbiey. Na Skalnistem znalazłem wapień z formą N. striata-contorta, zatem w każdym razie pod- 40 WIKTOR KUŹNIAR stawę górnego eocenu. Na mapie Prof. Uhliga cała ta przestrzeń pociągnięta jest kolorem fliszu. Nie mogę wątpić, że flisz musiał tu i owdzie ocaleć w drobnych płatach, jednak nie miałem szczęścia widzieć go, bo gdzie tylko usiłowałem dotrzeć do skały, znachodzi- łem zawsze bryły wapienia eoceńskiego. W prześlicznym jarze m bardzo skąpej ilości otoczaków, które widziałem na dnie tegoż po- toku, dostrzegłem także kilka drobnych otoczaków cokolwiek zle- pieńcowatego wapienia z licznymi okazami gatunku N. lucasana. Poszukiwałem w górze potoku miejsca, skądby te otoczaki pochodzić mogły. jednak warstw in situ nie odnalazłem. Wid zupełnie tak samo, jak na Pn Tatr. Różnica polega na tem, że na Pn możemy w dogodnych odsłonięciach widzieć wszystkie poziomy eocenu, tu zaś dostępne są niemal wyłącznie poziomy najdolniejszy i najgórniejszy średniego eocenu i górny eocen Pochodzi to stąd, że ułożenie ławie eocenu na Pn jest zgoła inne, niż na Pd. Leżą one tu prawie płasko, zupełnie tak, jak flisz podhalski na Pn w odpowiedniem oddaleniu od Tatr. Wyjątek sta- nowią drobne partye eocenu, położone bardzo blizko krawędzi pd. Tatr krystalicznych, gdyż albo mają upad skierowany na Tatr (w górze Bielańskiego potoku i pod Koliba), albo na Pn, ku Tatrom, jak np. pod Surową. Choć we wielkiej partyi wyraźnie żadnego upadu stwierdzić niepodobna, trzeba jednak przyjąć, 2 lekki upad ku Pd istnieje, bo wskazują na to stosunki hypsome tryczne poziomów stratygraficznych. I tak przy punkcie 808 m mamy poziom N. striata-contorta, a odtąd w górę potoku widzimy go prawie ciągle az do punktu 882, czyli na przestrzeni + 35 E. jest to zatem przynajmniej w znacznej części upad warstw ku Pd. Te same stosunki hypsometryezno-stratygrafiezne dowodzą, Że — KOCEN TATR 1 PODHALA. 1. 41 niemal płasko leżący ten kompleks potrzaskany jest mnóstwem usko- ów. Można się nawet pokusić, żeby w przybliżeniu ocenić ich wy- sokość. Oto w potoku Hibbiey, o niecały km na Pn od Skałki, mamy oznaczony punkt 808 m, który w porównaniu z Hrubym Gro- niem leży o 157 m niżej. Poniżej 808 m jeszcze spotyka się rzadkie okazy N. str.-contorta, możemy wiee tę ławicę przyjąć za podstawę gór- nego eocenu. W takim razie, aby otrzymać wysokość zupelną, trzeba do tej liczby dołożyć jeszeze różnicę poziomów stratygrafieznych N. laevigata- N. striata. Niema sposobu, żeby tę wielkość ocenić wprost; jeśli wolno posłużyć się tu analogią, możnaby przyjąć jako jej równoważnik 15 m, bo tyle przeciętnie wynosi miąższość śre- dniego eocenu na pn. stoku, a wtedy wysokość uskoków byłab łącznie równą około 172 m dla odległości poziomej = + m. a punktem 808 m — przeszło 100 m (jeśli Skalniste = + 914 m). Ze znacznem prawdopodobieństwem można też ocenić grubość eocenu górnego, albowiem w dnie koryta tuż obok Skałki jest po- ziom N. striata-contorta, a cały kompleks litotamniowy tworzy jedno- litą ścianę i sięga jeszcze przynajmniej kilka m ponad Skalke. — różnica tych poziomów hypsometrycznych, czyli grubość kompleksu, musi zatem być równą min. czterdzieści kilka m, t. j. wynosi prawie tyle, eo n. p. górny eocen pod Furkaską. O stosunku scharakteryzowanych tu pokrótce utworów do nad- ległego fliszu, w szczególności o sposobie, w jaki przechodzą w siebie wapienie i materyał fliszu, nie umiem nie powiedzieć z powodu Już wymienionego. Resztki fliszu muszą tu być rzadkie i małe. ebrawszy najważniejsze szczegóły, można o utworach eocenu na Pd Tatr wypowiedzieć następujące zdanie: Jest to petrograficznie ten sam materyał, co w największej ilości odsłonięć na Pn, z prze- wagą wprawdzie skał jasnych, ale pozorną, bo uwarunkowaną sto- sunkami ułożenia, stratygraficznie tak samo piętro średniego i gór- nego eocenu, jak tam, 1 wreszcie tektonicznie — jedyna różniea — Jest to płyta z lekkiem nachyleniem od Tatr ku Pd, potrzaskana dość poważnymi uskokami w różnych kierunkach. Flisz podhalski na zetknięciu z pasem Skałek. . _ Już od czasu wyjścia monografii Tatr Prof. Uhliga wiemy niezbicie, że wapienie i zlepieńce starego trzeciorzędu na pn. stoku Tatr są genetycznie złączone ze sobą, że tu i owdzie warstwy je- dnych i drugich leżą naprzemian, że najezęściej wapienie zwolna 42 WIKTOR KUZNIAR przechodzą we flisz. Wiemy też od pojawienia się pracy Prof. Uhliga, iż na zetknięciu z brzegiem pasu Skałek jednostajny zresztą flisz zapada w stronę "Tatr, zawiera warstwy ze skamielinami i jest wogóle jedynym ekwiwalentem całego tamtego o wiele różnorodniej- szego kompleksu. Pomimo, iż przedstawia duży interes stratygra- ficzny i bez porównania większy tektoniczny, nie zbadano dotąd zawartości organicznej owych warstw ze skamielinami. Wykonałem to teraz. ponieważ w rozwoju poglądów tektonicznych na ten nie- słychanie ciekawy obszar precyzuje się coraz bardziej rola trzecio- rzędu jako naczelne — ra razie zda się najtrudniejsze zagadnie- nie. Poniżej wskażę, jaką rolę ma wspomniane zbadanie warstw ze skamielinami dla spekulacyj tektonicznych; tymezasem przyjrzyjmy się jednak samym tym warstwom. | W monografii Pienin wyznacza Prof. Uhlig linię, na której w dogodnych odsłonięciach można studyować mechaniezny kontakt fliszu podhalskiego z pasem Skałek. Na przestrzeni, do której w roku 1908 ograniczyły się moje poszukiwania, biegnie ta linia od W na 4: na Pn od wyniosłości Sormówka, po pd. stronie wsi Maruszyna, po przez Szaflary i na Pd od wsi Nidzicy. Sormówka jest nazwą pól, leżących na PdZ od wsi Maruszyny na pn. zboczu słabej wyniosłości, której garb patrzy ku wsi Czerwone. Stąd pola leżą „pod Czerwonem“, ale garb sam nie nazywa się „Pod- szeza zaś druga, są zresztą mało komu znane. Od tej „Sormówki* płynie zrazu na Z, potem na Pn mały potoczek, który wpada z le- wego brzegu w Raczy potok. O tem miejseu pisze Prof. Uhlig, P n usnm cL EE WIDE Wut. ASSAI MEUS STRE DUET ru Mer ia 0 n, Höhe Sormówka bei Miedzyezerwone gegen den Raezybach herab- kommt. Hier sind zahlreiche, in grosser Menge Nummuliten e ji rende Bänke in gewissen Höhen übereinander zu beobachten... ^ zastałem już tych stosunków, a zdolalem odnaleźć o jakiś km w SU e skamielinam!. rzelomie zbity: twardy, sinawy, na powierzchni zwietrzałej rdzawy. Wietrzejąć. wi i H EOCEN TATR | PODHALA. 1. 43 towe, czekoladowo- d barwy. między którymi jest jedna ła- wica rogowca tej samej barwy, która ma 30 em grubości. Cala obserwowana serya ak stromo, przeciętnie pod ix 09 ku Pd.. Skamieliny są znakomicie dochowane a różnorodne. Najwięcej jest drobnych otwornice, potem bryozoów, potem dużych otwornic i innych skamielin. Na razie podam dla tej, jak i dla wszystkich poniżej wymienionych warstw ze skamielinami. tylko spis dużych otwornie, jako skamielin najzupełniej wystarczających do oznaczenia wieku; ogloszenie listy wszystkich skamielin zostawiam sobie na my Oper culina sp., Heterostegina sp., Quinqueloculina sp... Ortho- phragmina (czy Lepidoc „yć sp., sp.. (drobne formy), Nummulites Fichteli, Num. venosus-budensis, N. Boucheri var. variabilis. Jak wi dać, jest to zatem ei określony dolny oligoe Odtą aż do potoku Skrzypne istnieją. tylko rzadkie i bardzo małe odsłonięcia w głębszych brózdach między polami, dokonane przez rwące strugi wody deszczowej. Dopiero w potoku Skrzypne, na Pd i PAW od wsi Maruszyny, istnieją znaczne odsło- nięcia. Niestety nie można tu było żadnej warstwy ze skamielinami odnaleźć, a jedynym, wybitnie zaznaczającym się kompleksem. są grube ławice piaskowca z przebiegiem WPnW-ZPdZ i stromym upadem pod << 60? ku Pd, następujące po sobie bez żadnej wkładki innego materyalu, razem przeszło 8 m miąższe. Widać je na da- lekiej przestrzeni. zwłaszcza zaś doskonale w tem miejscu na pd.- krańcu wsi, gdzie potok zawraca z an W-Z ku kie- wse runkowi Pd-Pn. e Szaflary. Najbliższem sąsiedniem odsłonięciem są od dawna znane brzegi Dunajca na Pd od Szaflar. Utrwalono je już w kilku publikowa- nych rysunkach. jednak z trzech teoretycznie różnych punktów widzenia, stąd za każdym razem odmiennie, w E pewnej inter- ai Z powodu znaczenia straty raficznego i tektonicznego, ja- m wyjścia biorę inde sie fliszu wege z pasem sae dający "ch stromo w gës bez wyraźnego przebiegu. ogromnie po- trzaskanych. Do nich przypiera flisz podhalski, reprezentowany przez następujące utwory: m; w rzece, pod wodą i na obu brzegach widać czarne na powierzchni szaro wietrzejące tupki, z dość dużą ilością blaszek miki; są tak samo intenzywnie potrzaskane i wzajem w siebie po- wgniatane, jak materyał Skalek z iind strony ege mają bieg 44 WIKTOR KUZNIAR nader zmienny, jednak w całej masie wahają się około kierunku W-Z, a upad od 82? ku Pn do 80? ku Pd, naczęściej zaś prosto- padły. Ponad cala gamą objawów zgniecenia górują uskoki tak częste, że na 1 m szerzenia się warstw wypada ich kilka, a tak duże, że na 2 m szerzenia wypada + 3 m przesunięcia w jednym lub kilku kierunkach skośnych. Na płaszczyznach przesunięć mnóstwo szram. 2) 0:30 m; na prawym brzegu rzeki, tuż nad nizką wodą, wy- stępuje ławica „zlepieńców* ze skamielinami i zaraz potem znika w jedną i drugą stronę. mianowicie od wody zasypana przez Żwir i piasek, ku wodzie ucięta uskokiem, który wytworzył błyszczącą, pokrytą równoległemi szramami płaszczyznę. W dalszym przebiegu ani w korycie, ani w brzegu nie można jej było nigdzie wyśledzić. Ten zachowany kawałek stoi — zdaje się — zupełnie prostopadle. 3) 1645 m; łupki i piaskowce naprzemian, jednak ze znaczną przewagą łupków. 0-6 m od kontaktu pierwsza ławica piaskowca 05 gruba. Materyał zawiera dość dużo miki, piaskowce ponad to sieczki roślinnej. Bieg + 5 b, upad + 60° ku Pd. m; serya naprzemianległych ławie piaskowców i łupków, 20—30 em grubych. zakończona lawica piaskowca 0:70 m grubości. Upad 820 ku Pd. 5) 1 m; po małej przerwie ławica grubo-ziarnistego piaskowea, na świeżym przełomie twardego, sinawego, po zwietrzeniu żółtego, rozsypujacego się. Upad 839—87? ku Pd. j 6) 30 m łupków i piaskowców, z których pierwsze przeważają; piaskowce są cienko ulawieone. Upad 609—709 ku Pd. 7) 10 m; ławice masywnego piaskowca, bez wtrąceń łupków. Pd Upad 709—759 ku > op är 8) 11 m piaskowców i łupków z upadem zmiennym : ku Pd, na końcu 1 m gruba lawiea grubo-ziarnistego piaskowca z upadem 86° ku Pn. 9) 40 m przerwy; nie widać nie. A 0) 30 m gruba masa piaskowea pekajacego n niedu 1 ) Ze, nie- regularne kawałki; bez wtrąceń łupków. Upad 50% ku Pd. 11 m; ławice piaskowców do 0b m grube n z lawieami 0:80—1:20 m grubemi cienko uwarstwowany rych łupków. Upad 64%—400 ku Pd 1) Płytki „cienko* uwarstwowanych lupków mają 3-6 mm grubości, Sg | łapków bez żadnego dodatku, określającego grubość, sę przeciętnie & um grube. lupków liściastych max. SEMEL BZ) 0-4 err ch !) sza- A EOCEN TATR I PODHALA. I. 45 14) 14 m; Zen cienko warstwowanych lupköw i warstewek ze +3 u Pd. 20 m; zrazu cienkie, potem grube ławice piaskowca z ró- żnie ke wkładkami łupków naprzemian; piaskowce pękają w duże, prostokątne bryły. Upad 30° ku Pd. 00 m przerwy nk: żadnych odsłonięć. 7) 6 m; wyrwa potoku, w której = zlepiencowaty m skowiee i MM. E się łupki. 259 ku Pd. ypowych łupków menilitowych czekoladowej barwy z rdzawym lub pomarańczowym nalotem, pop przegradzanych rzad- kiemi, cienkiemi warstewkami mało zwiezlego, bulastego lub sko- rupowo oddzielającego się piaskowca i częstszemi, ale też przeważnie cienkiemi warstewkami rogowca, choć są 2 ławice tego minerału po 20 i 30 em grubości. Powierzchnia niektórych płytek lupku po- kryta jest drobnemi, Zle zachowanemi luskami i koleami ryb. Upad 25" ku Pd 20) 10 m szarych łupków naprzemian z jasnymi piaskoweam:. Upad 25° ku Pd. 21) 30 m; warstewki piaskowea, miedzy niemi szare lub bru- natnawe, liseiaste lupki, tu 1i owdzie z E nalotem, więc chyba ,menilitowe“. Wiele malych flexur. 280 areas d. ) 18 m; ławice piaskowca, rozpadającego się w duże krawędziach zaokrąglone buły. Międzyległe ipii słabo sedis on Upad 36° ku Pd. 23) 200 m przerwy. a dnie rzeki widać tylko tu i owdzie występujące ławice piaskowe 24) 6 m; grube weis ee oddzielającego się skoru- powo w cieniutkie płytki. Upad 42? ku Pd. 25) m gruby kompleks piaskowca naprzemian z łupkami; na płytach piaskowca mnóstwo sieczki roślinnej i miki. 40° ku Pd. 18 m; zrazu kilkanaście m łupków '), potem kilka m łup- ków i piaskowców, w tem, pomiędzy lupkami, warstwa 30 em gruba rogowca. 409 ku Pd. 7) 140 m przerwy; tylko tu i owdzie na maleńkich przestrze- niach widnieja w zboezu plytki łapków lub piaskowca. m; wyrwa potoku, w niej łupki i piaskowce; na końcu, - w 3 em grubej warstewce iłu i 5—8 em grubej warstewce Dia: skowea — mnóstwo skamielin. Upad 45° ku Pd. mm 1) Gdzie niema określenia koloru, tam łupki sa zawsze w stanie świeżym von Zieten, Die kde", — oder... Stuttgart, .. 1830. — W cyt. a Wii ergs. 1852. Th. Davidson, A monograph of British Tertiary ge Part. I, Pa- B. acontographical Society. “1852. =- cyt. British Tert 1870. ae em, On I purs Kiei Brachiopoda, The Geological gc Vol. VII, og talian Terti 1874. Ide Th. re Sur deb (cis MADE tertiaires de Belgique, tra- ad de anglais par... Extrait T Traduetions... par la Société Sr gique de Belgique, 1874. - We 1863. K. E. Schafhaatl, E iii en Der Kressenberg und die EE SE ihm... Lei 863. 1868—1871. Fr. Aug. gea age E r I. Abt, 2-ter pa AS CE, 1868—1871. — W cyt. Potetaetenkunde 1870. M, F. Bayan, Sur les terrains tertiaires de ja Vénétie. Bull. Soc. geol. a I ei tom 27, 1869— -1870. W cyt. 76 WIKTOR KUZNIAR 1877. Ai hee En de opony et de ——— conchiologique d'un appendice sur les spispadęszą D. P. Oehlert. Paris, 1877. 1881 — 85. K "Zittel, Handbuch der ee logie. 1888. * Cossmann, Catalogue illustré des coquilles ym ins de Banz des en- de Paris... 3°—5° fascie. = e 872. cyt. Catalogue. 1904. p. Lemoine et R. Douvillé, Sur le genre "Lopidoeyein Giimbel. Mé- es de ^ pct géol. de die N? 3 m 12, 1907. Clelia Pa ch, Die alcune AP bed t e EN idi dell' appennino Kee Ch Piemontese. Hoknopie della... Memorie della Reale Accademia delle Scien di Torino. Serie seconda, Tomo 57; 1907. Literatura do roslin. 1850. F. Unger, Genera et species plantarum fossilium. Spis dyagnoz i literatury do 1850 r 1851. Idem, Die Se net von pea ara d. k. Akad. d. Wissen- schaften in Wien. Mat-nat Cl. Tom IL. 18 cyt. Sotzka. 1860—66. Idem, Syllog e en Se I— m iidem 1860—66. 1852. C. Otto Webe r, Die Tertiürflora der niederrheinischen Braunkohlenforma- tion. pd II Bd. 1852. — W cyt. Niederrhein. Brkoblenforn. 1856. Idem i Ph. Wessel, Neuer Beitrag zur ca der niederrheinischen Braunkohlenformation. E Bd. IV, 1856. — W cyt. Neuer Bei TE 1855. K. J. Andrae, Fossile Flora Siebenbürgens und des Banates. Abhandl. kk. geol. i: A. H Bd., 1855. W cyt. Siebenbürgen 5. K. von Bitingshausen, Die tertiäre Flora von | Häring in Tirol, Abb. ete. ibider Hà 1856. Osw. Heer Flora pie Helvetiae. Die tertiire Flora der Schweiz, be- arbeitet von... 3 tomy. Winterthur, 1856. W eyt. Tertiäre Flora 1877. ee Flora Lo ssilis simo Die vorweliiehe Fiora der Schweiz, 1877. zu W ert u. 1869 —74. W. Ph Ge "Traité de Paléontologie végétale oü la Flore du egen e 8 tomy, Paryż, — W eyt. Paléonto ee végétale. Bri- 1879 — e t. Gardner (and Baron Ettingshausen), A monogr raph ot the 38, ish ride Flora. EEE NH de my 33, 34, 36, 87. 39 — za lata 1879— vc? Ww hy- 1890. ^ Zittel i A. Sehe iondbrek de poc śe II Abt. Palaeophy tologie. — W eyt. Sarnen 1906. P. Combes fils, Recherches sur les variations du fruit chez Nipadit “= berti Wat. s calcaire er parisien, Bull. Soc. géol. Fr. 4e serie, , Vari : 1906. — W (Tu także Etat = Nipseeón). Przyczynek do znajomosci fauny kredowej w Mialach pod Grodnem (na Litwie) podał Bronisław Rydzewski. (Z rysunkiem w tekście), Występowanie formaeyi kredowej w okolicach Grodna jest oddawna znane w literaturze geologicznej. Wspomina o niem Eich- wald 1), Pusch 2), Berendt?) a Grewingk pierwszy podał opis fauny kopalnej z tych odsłonięć *). Szezegölowiej opracowywał te tereny A. Giedroyć, który spostrzeżenia swe publikował po polsku w war- szawskim „Pamiętniku Fizyograficznym* 5), oraz po rosyjsku w wy- dawnietwie „Matierjały dla geołogii Rossii* 6). Pomimo to dane, zwłaszeza paleontologiczne, z tych miejscowości są niezwykle szczu- płe, a fauna wedle słów J. Siemiradzkiego 7) potrzebuje ponownego oznaczenia, : '| Eichwald: Naturhistorische Skizze von Lithauen, Volhynien u, Podolien. Wilno 1830, str. 33—34. ... *) Pusch: Geognostische Beschreibung v. Königreich Polen. Stuttgart u. Tübingen 1836, str. 327—356. > 3) Berendt: Das Auftreten von Kreide u. Tertiär bei Grodno am Niemen. £. d. D. g. G, t. XXII, 1870, str. à ,*) Pomimo usilnych starań prace Grewingka, dotyczące opisywanych miej- scowości, nie były mi dostępne w oryginale. Spostrzeżenia tego badacza czerpałem ze „Szkieu geologicznego Król. Polsk. i Galicyi* J. Siemiradzkiego i E. Dunikow- skiego, Pam. fizyogr. t. XII, 1891. 5) Sprawozdanie z badań geologicznych w gub. grodzieńskiej i t. d. Pam. fizyogr. t. VI, 1886. — Sprawozdanie z badan geolog. w pow. augustowskim i na 18 B. RYDZEWSKI > -. e — w U O =. w B © ue o — Na południowy wschód od Miałów, na gruntach folwarku Pyszki, przy drodze wiodącej do Grodna. znaj- Pod względem petrograficznym kreda podgrodzieńska wyka cona jest w dwu typach — jako biała kreda pisząca, pa krzemieniami i jako szary margiel krzemienisty (opoka). Poda poniżej formy pochodzą z białej kredy piszącej. Echinodermata. 1. Ananchytes ovata Lamarck. 1863. Ananchytes ovatus Strombeck: Zeltberg Z. d. D. g. G., str. 128 i 161. k 1902. — ovata Wollemann: Die Fauna d. Lüneburger Kreide. Abhandl. d. preuss. geolog. Landesanst. Neue Folge. Heft 37, str. 25 h Ta znana forma spotyka się w Miałach często w égen? o rozmaitych rozmiarach. Niektóre egzemplarze dochodzą do =. eznej erg posiadam jeden okaz. którego długość wynos! ży» wysokość — 75 mm, a największa szerokosć 70 mm. Gatune był znany Grewingkowi i Giedroyciowi. 1) Peoxormuiecria macxbąoBania i t. d. E e $ TEE i a RE REA ON par en an ES rn E PRZYCZYNEK DO FAUNY KREDOWEJ 19 Vermes. Serpula Linnć. 2. Serpula ng Schlotheim. 1840. Serpula implicata v. Hagen Sege eene d. Rügenschen Kreideverstei- nerungen I. N. J. f. M. G. P. str. 668, tab. 1871—75. — gordi SÉ dë Das Biblio in Sachsen. Palaeontogr. t. 20, I, str. 282, tab. 63, fig. 2—3, 37, fig. 3— Cienkie i dka am sploty i kłębki tego gatunku er się często przyrośnięte do Bełemnitella mucronata. 3. Serpula ampullacea Sowerby. 1841—75, E ma Se Geinitz: D. Elbthalgebirge I, str. 284, tab. 63, 1 fig. ab. 37, fig. 1892. — — Sto ta - Die Kreide, Bakes Holstein, Mittheilung. aus d. mineral. Institut Univ. Kiel, str. 248. osiadam jeden Late zachowany egzemplarz tego gatun nku. Cytuja Geer? tę formę Gagel i Kaunhowen z Prus Wschodnich !). 4. Serpula macropus Sowerby. 1871-—75. aż: macropus Geinitz: Das Elbthalgebirge II, str. 20i, tab. 37, fi Tu orma częsta. Okazy podobnie jak 8. gordialis przyrośnięte do Belemnitella mucronata. Brachiopoda. Magas Sowerby. 5. Magas pumilus pre . Mayas a d'Orbigny: Franc. terr, cré . I, str. 54, tab. 501. ape Bs ach: Kritische jeder über nen. Palaeontogr. 1902. — ll: Die Fauna d. Lüneburger Kreide, str. #7. Dwa okazy tego gatunku znalazlem w Mialach, z ktörych je- dnego De do RER szkieletu ramieniowego. Apae dru- giego wynoszą: dług. 20 mm, wys. 19 mm, grub. 12 m Rhynehonella Fiseher. 6. Rhynchonella plicatilis var. octoplicata Sower by. 1852. re wegen: var. en D British Cretaceous Bra- chiopoda IL Pal. Society, str. 75, „fig. 1-17, 1896. — — Rut n Kra sur la ph ne d. his sénoniennes de la vallée de la Mé- haigne, Mém, d. la Société Belge de Géologie, t. X, g. 18. 1) Ueber ein Vorkommen von Senoner Kreide in re Jahrbuch d. ` k. an (1900), t. XX, str. 228. > 80 B. RYDZEWSKI Opis tej formy, pomimo nader delikatnej skorupy bardzo ła- dnie zachowanej, uważam za zbyte SCH Synonimika u Davidsona. . Okazy z Mialów zgadzają się z opisem i rysunkami cytowanych or: Gatunek ten byl znany Bodo i Giedroyeiowi. Spotyka się często. Terebratula Klein. 7. Terebratula sp. Posiadam część sklepionej skorupy. Oznaczenie gatunkowe niemożliwe. Mollusca. Lamellibranchiata. Ostrea Linnć. 8. Ostrea Merceyi Coquand. 1:89. ge A ea "tr, tab xr rte Die Mollusken d. Aachener Kreide. Palaeontogr. 3 1902. — — llem Der äre? Lüneburger Kreide, str. 51, tab. III, fig. 617. Z ga a: tego posiadam jeden tylko okaz. Skorupa jego równomiernie sklepiona o wyraźnym owalnym odcisku mięśniow ym. Szczyt ostry, powierzehnia zamkowa prążkowana drobniutkiemi listewkami, tak samo rynienka wiązadelkowa. Brzeg skorupy przy szczycie posiada również drobne prążki; ku dołowi występują na brzegach silne trójkątne zęby, po 10 z każdej strony, tworząc nie- jako piłę. Wysokość skorupy znacznie większa niż długość, stosu- nek da się wyrazić w milimetrach, jako 35 mm: 22 mm. ol- nej ezęści skorupa nieco odłamana. Powierzchnia zewnętrzna upięk- szona współśrodkowemi liniami, które na brzegach przy nasadzie trójkątnych zębów tworzą w waleczkotwate zgrubienia. Okaz nasz w Zu- pełności się zgadza z rysunkami i opisem Wollemanna i Holzapfela. 9. Ostrea hippopodium Nilsson. 1827. cH hippopodium Nilsson: Petrificata Suecana, str. 30, tab. VII, fg. 1888— 89. — Holzapfel: Die Mollusken d. Aachener Kreide, str. 252, tab. 29, 1891. z -i Böhm: Die Kr ee a SC es, u. zen bei Siegs- dorf i in E Palaeontogr., t. 3 89, fig. 12. 1892. — — Stolley: Die Kreide Re wig- ee = Se Gatunek we znany z tego, że zwykle spotyka się przyrośnięty całą skorupą, znajdujemy w Miałach wyłącznie na belemnitach Posiadam sporo okazów jego, co pozwoliło mi stwierdzić jeszcze raz różnicę między tą forma | a Pimyodon Nilssoni v. ea de którą tak dokładnie przeprowadził J. Böhm. Młode egzemplarze, jak to słusznie podnosi Stolley, są bardzo podobne do Dimyodon Nilssoni, jednak baezniejsze porównanie, zwłaszcza gdy się ma parę o azów PRZYCZYNEK DO FAUNY KREDOWEJ 81 rozmaitego wieku, a dobrze zachowanych, pozwala łatwo dosyć od- dzielić od siebie obie formy. Posiadam jeden okaz o większych rozmiarach, na mi fo bardzo dokładnie można sprawdzić te cechy wyróż żniające: ostryga ta jest całą powierzchnią skorupy przyrośnięta do Belemnitella mucronata, przyczem dolna jej część odchylona nieco w lewo. Wewnętrzna powierzchnia cya zy z wyraźnym od- Dimyodon Munier-Chalmas. 10. Dimyodon Nilssoni v. Hagenow. 1842. z en P4 on ze re d. Rügenschen $ kreideversteine- ungen III M GP. 1891. Dimy cion: RU ` Böhm: Die Kreidebildungen d. Fürbergs ete. str. 89, e FE 1892. — — PM AK He eer? z. str. 242. 1902. — — Wollemann: a d. Lüneburger Kreide, str. 53. Dimyodon Nilssoni, ydy przez v. Hagenowa jako Ostrea Nilssoni, przez długi ezas był uważany za młodociane okazy Ostrea Dimyodon Nilssoni v. Hag. 5/, hippopodium Nilss. Poglad ten spo gg n. p. w obszernej mono- grafii Holzapfela o mięczakach kre akwizgrańskiej. Bohm, jak to zaznaczyłem wyżej, opierając się na UN tych dwu form u v. Ha- genowa, oraz na okazach, zebranych z Au auge udowodnił, ze łączono w tym wypadku nietylko dwa odrębne gatunki, en dwa ala si Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział IV 6 82 B. RYDZEWSKI należą one do rodzaju Dimyodon, pod względem zaś ZAWONIA stoją najbliżej formy Dimyodon Nilssoni v. Hagenow. Dolną sko- rupą są one przyrośnięte. do Belemnitella mucronata, przyczem dolny brzeg skorupy zwrócony jest na prawo. Na wewnętrznej powierzchni występują liezne współśrodkowe linie przyrostu, między któremi trzy są zaznaczone najwybitniej, tworząc grube listewki. Grubość listewek wzrasta w kierunku od zamku ku dolnemu brzegowi. Osta- tnia listewka dosyć spadzisto upada ku zewnętrznemu obwodowi skorupki, tworząc na skrajnym jej brzegu wałeczek. Między temi listewkami są ułożone promieniste gęste żeberka; przechodzą one na listewki, przez co ostry brzeg ich jest gęsto prążkowany. Prze- strzeń między ostatnią listewką a wałeczkiem brzeżnym pozbawiona jest żeberkowania, nie występują także prążki na wałeczku brze- żnym. Linia zaułkowa złamana nieco przy samym szczycie, jednak kąt ten bardzo zbliża się do 180%. Rowek wiązadełkowy i listewka zamkowa niewidoczne, w miejscu tem bowiem skorupa niezwykle cienka, tak iż przez nią zupełnie dokładnie widać skorupę belem- nita. Odeiski mięśniowe widoczne, przyczem lewy większy od pra- wego. Ostatnia listewka koło zamku tworzy jakby zęby zamkowe. Podane cechy zgadzają się w zupełności z opisem Böhma. Różnice stanowiłyby odciski mięśniowe, których nieobecność Bohm umieszcza wśród cech charakterystycznych tego gatunku. To skłoniło Vogla do uważania tej formy za Cyclostreon 1). Stolley cytuje ten gatunek w Holsztynu, zaznaczając, że wśród tamtejszych okazów odciski mięśniowe są rzadkie. Zdaje mi się, że obeeność ich lub brak zależy jedynie od sposobu zachowania. Niektóre egzemplarze z Miałów mniej dobrze zachowane nie posiadają ich również. — W Miałach dosyć częsty. Gryphaea Lamarek. 11. Gryphaea vesicularis Lamarck. S 1827. Ostrea vesieularis Nilsson: Petrifieata Suecana, str. 29, tab. VII, fig. 9—9- 1888. Gryphaca vesicularis Holzapfel; Die Mollusken d. Aachener Kreide str. 253, tab. XXIX, fig. 1—2. 1898. — — Miiller: Die Mollusken d. Untersenon von Braunschweig u. wr Abhandl d. k. preuss. geol. Landesanstalt. Neue Folge Heft 25, str. 14, tab. II, fig. 10-15, tab. IV, fig. 1—2. haea vesicularis Lam. jest bardzo licznie E i wraz Z łami skorupy i zamku. Odciski mięśniowe wybitne, na niektórych okazach zachowały się ślady wewnętrznej pokrywy perłowej. Zwy- kle formy z Miałów posiadają obydwie skorupy, prawą i lewą; 5% 4) U Wollemanna: Die Fauna d, Lüneburger Kreide, str. 53, PRZYCZYNEK DO FAUNY KREDOWEJ 83 one często przyrośnięte do skorup jeżoweów, chociaż i wolne egzem- plarze z typowem gryphoidalnem zagięciem części zamkowej nie są rzadkie. O wystepywaniu tego gatunku w Miałach wspomina Gre- wingk i Giedroyć. Exogyra Say. 12. Exogyra lateralis Nilsson. 1827. Ostrea lateralis Nilsson: Petrificata Suecana, str. 27, tab. VII, fig. 7 — 10. 1871—75. — — Geinitz: Das Elbthalgebirge I, str. 179, tab. VH, II, tab. VIII, 1888, Exogyra lateralis Holzapfel: Die Mollusken d. Achnener Kreide str. 256. 1898. — — Miiller: Die Molluskenfauna d. Untersenon von Braunschweig, str. 15, tab. III, fig. 2. Gatunek ten spotyka się ezęsto w Miałach. Zachowane są bar- dzo dobrze zarówno dolne jak i górne skorupki. Bliższy opis tej skamieliny uważam za zbyteczny wobec szczegółowych prae poda- nych autorów oraz prae przez nich cytowanych. Lima Brugiére. 13. Lima canalifera Goldfuss. 1875. Lima canalifera Geinitz: Das Elbthalhebirge II. str. 38, tab. IX, fig. 6—8. nschwe 2 1898. — Müller: Die Molluskenfauna von Brau ig u. Ilsede str. 28. prawej skorupy. Jeżeli się przeprowadzi linię po odliczeniu 20 żeber fera Goldf. 14. Lima sp. „Jeden okaz ośrodki, przypominający ogromnie Lima pseudo- cardium Reuss w Geinitza „Das Elbthalgebirge* I str. 204, tab. 42, fig. 15. jednak wobec niezbyt dobrego zachowania ośrodki oznacze- d nie gatunkowe trudne. 6 84 B. RYDZEWSKI Peeten Klein. 15. Pecten Mantelli d’Orbigny. 1847. Pecten Mantelli D'Orbigny: Pal. Franc. terr. crétac., t. III, str. 619, tab. 440, fig. 8-11. 1889. — — Holzapfel: Die Mollusken d. Aachener Kreide, str. 235, tab. XXVI, fig. 6. 1902. — (Chlamys) Mantelli Woods: A mogograph of the Cretaceous Lamellibran- chia of England. Pal Society, str. 149, tab. XXXIV, fig 2. 16. Pecten cretosus Defrance var. Zeuschneri Alth. 1850. Pecten Zeuschneri Alth: Geogn.- Paleont. Beschreib. d. nächsten Umgeb von Lemberg. Haidingers Naturwiss. Abhandl., t. III, str. 249, tab. XII, fig. 36 1900. Pecten cretosus var. Zeuschneri C. Gagel i F. Kaunhowen: Uber ein Vor- ommen von Senoner Kreide in Ostpreussen, Jb. d, k. preuss. gecl. Lan- ; desanstallt, t. XX, str. 229. 1903. Pecten eretosus Woods: A monograph ofthe eretaceous Lamellibranchia of England, str. 174, tab. XXXII, fig. 4—6, tab. XXXIII. PRZYCZYNEK DO FAUNY KREDOWEJ 85 Podobnie, jak to czynią powyżsi autorzy, okazy z Miałów identy- czne z Pecten Zeuschneri Alth, oraz zbliżone do nich, uważam za na- leżące do typu Pecten cretosus Defrance i oznaczam je jako varie- tas Zeuschneri. 17. Pecten (Neithea) cf. sexcostatus Woodward. 1903. Pecten (Neithea) sexcostatus Woods: A monograph of the Cretaceous La- mellibranchia of England I, str. 214, tab. XL, fig. 10 — 15, XLI, fig. 1—10. Posiadam kilka fragmentów oraz ośrodki prawych skorup, które zarówno z ogólnego pokroju, jak i niektórych szczegółów że- browania, o ile na niekompletnych egzemplarzach można je zau- ważyć, najwięcej zbliżają się do Pecten (Neithea) sexcostatus Woodward. Spondylus Linnć. Jedna skorupa ogromnie zbliżona do rysunków Woodsa. 19. Spondylus spinosus Sowerby. 1903. Spondylus spinosus Woods: A monograph of the Cretaceous Lamellibranchia of Engla f nd I, str. 127, tab. XXIII, fig. 6—11, tab. XXIV. . Spotyka się w Miałach rzadko. Gatunek ten był znany Gre- wingkowi i Giedroyciowi. — Synonimika u Woodsa, Inoceramus Sowerby. 20. Inoceramus Cripsi Mantell. A: 1877. Inoceramus Cripsi Schlüter: Kteide-Bivalven: Zur Gattung Inoceramus. Palaeontogr. t. tr. 2 . — — J. Smoleński: Dolny Senon w Bonarce. - Roapr. Wydz. mat.-fiz. Ak. Um. w Krakowie. ser. III, t, VI, Dział B, str. 632. żałaby go do var. impressa d'Orb. Jednak wobec zmienności tego gatunku oraz zgniecenia skorupy niepodobna go oznaezyé szezegó- rie, jak tylko sprowadzając do ogólnego typu Inoceramus Cripsi 86 B. RYDZEWSKI Cephalopoda. Heteroceras d’Orbigny. 21. Heteroceras sp. Rodzaj ten nie byl zupelnie eytowany z Litwy. Posiadam je- dne niestety tylko osrodke z Mialöw; zdradza ona wprawdzie po- dobieństwo do Heteroceras polyploeum A. Römer, jednak trudno mi było się odważyć na oznaczenie jej z powodu złego zachowania, oraz przewodniego znaczenia, jakie ma ten gatunek w szczegółowym podziale warstw mukronatowych w pölnoeno-zachodnieh Niemczech. Belemnitella d'Orbigny. 22. Belemnitella mucronata Schlotheim. 1843. Belemnitella mucronata d’Orbigny: Pal. Franc. terr. crétac. t. I, str. 63, ab. . 1876. — — Schlüter: Cephalopoden d. oberen Kreide. Palaeontogr. t, XXIV, str. 200, tab. 55, fig. 1—12. a znana skamielina występuje w Miałach w olbrzymiej ilości. Rozmiary zebranych okazów rozmaite, od najmniejszych 33 mm mamy całe szeregi przejść aż do olbrzymów wprost, dochodzących do 109 mm. Zachowanie świetne, odciski naczyniowe nadzwyczaj wyraźne. Belemnitellę tę cytują wszyscy badacze, którzy zwiedzali okolice Grodna. PRZYCZYNEK DO FAUNY KREDOWEJ 87 znajdujemy w pracy Grewingka, a mianowicie: Micraster cor angui- num Ag. Lima decussata Gf., EUREN histrix Gf. Janira quin- quecostata Sow., Ostrea planospirit Charakterystyeznemi eine kredy podgrodzieńskiej są bezwątpienia Belemnitella nd i Gryphaea vesicularis. Spoty- kaja sie one, zwlaszeza pierw za, W Hd ilości. Czestemi są również opisane Pecteny i ee SÉ Fauna cephalopodowa nato- miast niesłychanie uboga; poza Belemnitella mucronata znalazłem tylko jeden okaz z rodzaju Heteroceras, którego gatunkowe ozna- czenie okazało się niemożliwem a dość ważny wynik należy uważać znalezienie Inoceramus ripsi, eo pozwala na przeprowadzenie pewnej analogii między kredą podgrodzieńską a kredą we wschodnich częściach tej guber- nii. Według bowiem A. Giedroycia brak inoceramów pod Grodnem, natomiast Ges ich wystepowanie dalej na wschodzie, oraz odwro- tny stosunek występywania tu i tam belemnitów, stanowiły charak- e eg odróżniające cechy obydwu terenów kredowye Dalsze poszukiwania winny być skierowane przedewszystkiem do wyszukania skamielin, cechujących ogniwa warstw mucronato- wych, ażeby szczegółowe oznaczenie więku geologicznego tych po- kladów A nn ustalone. aczenia powyższej fauny dokonałem w pracowni geologi- cznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. as mily obowiazek, skla- am wyrazy podzięki jej kierownikowi Profesorowi Szajnosze oraz asystentowi p. Kazimierzowi Wójcikowi za pomoc oraz ułatwienia przy zebraniu niezbędnej literatury. Wykaz skamielin miocenskich z niektörych miejscowosci galicyjskiego Podola. Zestawił Dr Wilhelm Friedberg. (z 7 rycinami w tekscie). W ciągu kilkuletnich poszukiwań za skamielinami mioceń- skiemi na Podolu galicyjskiem zdołałem zgromadzić materyał wcale pokaźny, skoro ilość gatunków z różnych miejscowości, a wiege ilość pudełek w mym zbiorze. z górą tysiączkę już przekroczyła. W ten sposób zebrałem nietylko materyał do prac paleontologicznych, ale nadto na tej podstawie mogę próbować rozstrzygnąć pytanie, czy i o ile można w miocenie naszym przeprowadzić podział na hor z zonty wiekowo różne, i poznać, w jaki sposób wpływa zmiana faciesu na faunę. Dotychczas opracowałem faunę sześciu miejscowości bogatych w skamieliny, t. j. Oleska, Podhorzee, Jasionowa, Bore Wielkich, Dryszezowa i Hołdów. W pierwszych czterech w Holdach logiczny zaś opis 1 ryciny nastąpią później. Ażeby osiągnąć jedno- litość w oznaczaniu form, a co za tem idzie, jednolitość we wno- SKAMIELINY MIOCEŃKIE GALIC. PODOLA 89 skach, umiescilem w tabeli jedynie gatunki oznaczone przezemnie, a musiałem pominąć przez innych autorów podawane, których od- szukać nie zdolalem. Olesko (Biała Góra). Miejsee, z którego pochodzą skamieliny, leży o 3 km na za- chód od miasteczka, na zdala widocznem zboczu płaskowyżu po- dolskiego, znanem pod nazwą „Białej Góry* (rye. 1) od obnażeń Ryc. 1. Widok na Białą Górę koło Oleska wedle fotografii autora. wiele powyżej drogi aż po miejsee, gdzie droga z Oleska do Pod- horzee krzyżuje się z drogą z Podhorzee do Chwalowa. : głównej odkrywce (ryc. 2) leżą najwyżej szare, miejscami rdzawo-plamiste margle, zawierające jedynie wcale liczne ośrodki małży Cardita rudista Lam.; pokład ich jest do 3 m gruby. Niżej leżą białe piaski przepełnione skorupami, właściwie są tu całe ła- wice skorup, które przeważnie należą do gatunków : Pecten elegans Lam., Pectunculus pilosus L., Venus cincta Kichw., Lucina borealis L., podaję poniżej. 90 W. FRIEDBERG : Grubość tych piasków oceniam na 2—4 m nie jest ona wszędzie jednakowa. Poniżej leżą piaski bez skamielin: szarawe; białe, także zielonawe, również ity zielone. Wśród tych szybko się Ryc. 2. Odkrywka miocenu na Białej Górze (wedle fotografii autora). 1. margle. 2. piaski. wyklinowujących i E utworöw, brak skamielin zupel- nie, a ku spodowi są w nich płasko leżące kawałki blado-ró- żowego wapienia Weeer ee, o części muszlowego, gdyż nader częste są skorupy mięczaków (Ostrea, Pecten, Trochus), których je- de IRA RS Rys. 3. Schematyczny przekrój odkrywki na Białej Górze. 1. hums. 2. margiel me 3. pias i bogate w ge Gerd 4. pinski bez ska- - 5. wapień a a 6. kred SKAMIELINY MIOCENSKIE GALIC. PODOLA 91 dnakowoż nie zbierałem celem dokładniejszego oznaczenia. Grubość całego tego utworu wynosi około dwu metrów, a poniżej jego leżą wapienie litotamniowe w ławicach. Grubości wapieni nie mogę do- kładnie ocenić, ponieważ w dołach kopanych nie zostały przebite, w każdym razie nie może być większą, jak kilkumetrowa, gdyż poniżej całej tej odkrywki db jest margiel kredowy. W ostat- nim ezasie lepiej odsłonięte są te wapienie w kamieniołomie zalo- żonym przy drodze. Są to wapienie litotamniowe, białe, nieco żół- tawe, niewyraźnie warstwowane. Na granicach płyt są wapienie -nieco marglowate, piaszczyste i mało spójne. Skamieliny są nierzad- kie, chociaż zwyczajnie ii 1 trudniejsze do wydobycia Oznaezylem stad : Haliotis volhynica Eichw.: 2 ok. Arca barbata L., eze Monodonta angulata Eich, często Peeten s" maris Dak, często Venus cincta Kiche Ostrea Calkowity e odkrywki na Białej FTU przedstawia w spo- söb schematyezny Fauna Ge iv i ze skamielinami jest weale bogata. Spis, który załączam. obejmuje dwa razy tyle gatunków. jak poprzednie. Osta- tni podał M. Łomnieki w tekście do 7-go zeszytu „Atlasu geolo- gicznego Galicyi* (str. 99— —100) ; gatunków przytoczonych w na- wiasach nie zn ialazlem, chociaż je M. Łomnieki podaje : Cylichna PRL aoi p Bast. 15 ok. Cerithium w e Eichw. 23 ok. Bulla miliaris Broc. 2 ok. bro ie Hilb. 15 ok, Ringicula norienlata Men (— R. bucei- a Kiryk, scan M. Hörn. 7 ok. nea Ren.) 5 » Eichw aldi R. Hórn. i „Auin- Conus Brezinae R. Horn. eng: 1 ok. ger vs jardini Desh.). 20 Cerithium sp. b ok. Pleurotoma inte Ser . 9 ok. Natica millepunctata Lam, 6 ok. ^ «af. Yauquelini M. Hörnes „» helieina Broce. 30 ok, (non Payr.) 2 ok. . ,., redempta Miht. 11 ok. (Mitra leucozona Andrz, revoluta n. sp.? 30 ok. . A fallax R. Hórn. i Auing. maiis ee Broce. gromadnie > gulatus Eichw. BER 10 Cancellaria Saceoi R. H. i aa 6 ok. a béie Eichw Nassa serratieosta Bronn, 10 ok E aff. miliaris Broce. 2 ok.. » Vindobonensis Mayr, 1 ok. Bouchii Dub. 11 ok. » Zborzewskii-Andrz. 7 ok. 80 Turbo mamillaris a a 1 ok. Chaenopus pes pelicani L, (= Ch, Rissoa erux Eichw. 1 o alatus Eichw.) 1 ok. „ Moulinsi d Orb. d ok. Turitella han oj Hilb. var. mi- : „ turritella Eichw. bardzo często nor Friedb. 150 (50 ok.) ma 1 Gatunek pas: podawano | u nas O. z warstw „przejściowych do sarmatu, M. Hórnes także z morskiego miocenu w ok : 2 Zaliezam tu iid bardzo podobne d W. millepunctata, lecz majace zwoje nieco rozkręcone, czasem warga lewa = w: e Sec zwojów, pępek zakryty Near nieraz walecze jest zwietrzaly, s pępek jest widoczny. Ponieważ Ace tes okazy są nieco uszkodzone, divo “ustalenie —— ga- aja jest tradnem 92 W. FRIEDBERG Turbonilla pusilla Phill Solen subfragilis Eichw. 4 ok. $ gracilis aer 39 E ok. Ca des um praeechinatum Hilb. groma- Pyramidella plicosa Bronn, 35 o Fossarus costatus Broec, 2 ok Sali holubicense Hilb.(?) 5 ok. Eulima Eichwaldi M. Hörn. 1 ok. subhispidum Hilb. 23 ok. Chemnitzia perpusilla Grat. 6 ok A praeobsoletum M. Łom. (im 40 Hydrobia un re i ok. litt.) 1 ok. watpliwy. a Mon ok. Cardita rudista Lam. 1 ok. EE presi L. 0 ok. , Partschi Goldf. 4 ok. Patella sp. ign. l o Circe minima Mont. à Lucina borealis L. grom adnie Venus oH Hilb. 7 ok. p Z hg var. crassior mihi,* 70 a Lichw. gromadnie. 10 o y Gies - erina 2 8 ok. n “mondas DE 3 ok. Ll , 96 ok. (po- Nucula = VK: bardzo częsty ga- średnia Stäer E borealis i L. tunek, 118 okazów den Pectunculas pilosus L, gromadnie Lois eolumbella L. 14 Mes 3 ^ r.glicymeris L, ii ransversa Bronn, 6 ok. . . 8b okazów D entata Bast. DÄ ok. Pectonculus | an n. sp. aff. obtusatus * Corbula gibba Olivi (około 90 ok.) - Partsch, 5 okazów. Ervilia pusilla Phill. 5 ok. malych Arca diluvii Lam.(?) 1 okaz starty Diplodonta trigonula Bronn, 14 ok, (Chama gryphoides L.) Panopaea Menardi Desh. 1 ok. Pecten elegans Andrz, gromadnie. Thraeia pomi Poli(?) 1 ok i esseri Andrz. 1 okaz. Tellina don a L. b ok. |, gloria maris Dub. 4 ok. Lutraria Së Chemn. 1 ok. flavus Dub. 3 ok. Sr rel gem Reuss, 33 ok. Ostrea n lee Dub. gromadnie. Isocardia . 1 ok. trypa cornea L. 1 ok. 60 erica cornea Poli, 1 ok. 84 SE sp. prin Cala ta fauna wskazuje wyraźnie na brzeg spokojny, płytki i piaszczysty, u którego brakło silnych ruchów morza, skoro częste są cienkoskorupne małże (Lucina borealis, Cardium praeechinatnm) za- chowane bardzo dobrze, z kolcami, a czasem i z naskórkiem. Pła- skie, piaszeżyste wybrzeża Adryatyku n. p. koło Grado, wt wiają dobne warunki, 1 Skorupa grubsza niż u formy t j śnie. wi od wnętrze promieniste RE y typowej, zwyczajnie większa, ; 2 Bko a ku m silnie spl. * ni ie u góry, area wieksza e spłaszczona, szeregi ząbków nie stykają EE, EE e E m SKAMIELINY MIOCENSKIE GALIC. PODOLA 93 skamielinami. Jak poznaliśmy poprzednio, wskazują one na utwór nader płytkiego morza, nadto na utwór przybrzeżny. Rozpościera- nie się piasków dalej w. głąb płaskowyżu świadczy o tem, że teraz wzmogło się morze mioceńskie, a więc na faze pozytywną. Pochodzenie tak znaeznych ilości piasku musi być zagadko- wem. Mioceńskie utwory leżą tutaj na marglu kredowym, który zawiera niewiele piasku, piasek zaś ze skamielinami utworzony jest z wielkich ziarn kwareu. Ponieważ w okoliey, o ile wiem, niema wcale starszych od owego piasku kwarcowych osadów, przeto tej sprawy na razie wytłumaczyć nie mogę. Badania petrograficzne mogłyby jego pochodzenie określić. argle leżące na piaskach są utworem wyższym. Są one za- pewne utworem jednoczasowym z górnymi wapieniami litotamnio- wymi, które znajdują się w pobliżu Białej Góry, chociaż w od- krywce poznanej ich nie widzieliśmy. Owe wapienie litotamniowe musiały się wytworzyć w zupełnie odmiennych warunkach niż pia- ski; przypuścić trzeba, iż okolica ta obniżyła się znacznie, wskutek czego morze wzrosło silniej niż przedtem. . Dla studyów późniejszych podaję jeszeze wysokość utworów mioceńskich na podstawie pomiarów wykonanych aneroidem skom- pensowanym.! Otóż górny poziom piasków ze skamielinami wynosi 378 m. a górny poziom kredy 368 m. Podhorce. , niż wyższe. Miejscami są jakgdyby so- czewki, czy szybko wyklinowujące się warstwy kruchego, grubo- Ziarmstego piaskowca. Pod piaskami leżą wapienie litotamniowe różowej barwy, a raczej zlepieńce zawierające grudki litotamniów, odpowiadające muszlowym wapieniom litotamniowym, które widzie- liśmy na Białej Górze. Jak tam, tak też i tutaj zawierają one li- czne skorupy wielkich małży, jak Pectunculus, Ostrea, Venus, : 1 Dokładność tych pomiarów nie jest zbyt wielka, w każdym razie błąd nie przenosi 10 m. y WS er 94 : W. FRIEDBERG therea. Wapienie T górne widzimy dopiero w wyższej części parowu głównego, również i w bocznye Odkrywka w Podhorcach była już szczegółowo paleontologi- cznie eksploatowaną przez Hilbera, Niedźwiedzkiego i M. Lomnic- kiego. W tekscie do 7-go zeszytu , Atlasu geologicznego Galicyi* Ryc. 4. Główna odkrywka miocenu w Podhorcach. W głębi ku północy niż ; 1. miocen. 2. kreda (wedle fotografii autora). (str. 100—103) podaje M. Łomnieki bogatą listę skamielin, 7gdy? z 103 gatunków złożoną. Moje poszukiwania zdołały ja tylko w ską- pej mierze wzbogacić ; nowa lista skamielin jest następująca: Cylichna Lajonkajreana Bast, 2 ok. er costata = chw. 9 ok. volhyniea Eichw. 3 ok. Conus uns esh. 4 ok. n. sp. aff. volhynica Eichw. (Cyprae er ias Gmel.) L 'okaz (podobna, lecz fałd na wrze- SCH Don.) (Erato 10 Eratopsis c. 23 Barrandei* R. Hórn. Balla convoluta Brocc. 2 ok. i Auing. Ringicula auriculata Men. 27 ok. Piero Vibins/yinate Bon. 3 ok. ® s azy > wieksze od zwyczajnych form tego gatunku. Jeżeliby pokry- cie 8 a substancyą st łez Se był tologiezny, należałyby te okazy do to laevis z o uważać za objaw patolog 20( „ SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA RAKA aa M. Hórn.) m.) Columbella Dat L Gë ok fallax R. Hörn.iAuin.1ok, a Bon ata Eichw. Terebra ger Bast. 3 ok. f. fuscata Broce.) ( Del Nyst. Nassa SM R. Hórn i Auinger, 5o Na serais yia n, 3 ok. » Vindobonensis Mayr, 9 ok. un wskii ST drz. 20 ok. (Basein ef. du plicatam Sow.) ism: Tietzei Hi db. ) Fusus Schwartzi M. Hörn. 5 ok. Murex see IBN 9 ok. 30( „ . 2 ok. Chaenopus pes pelieani Eichw. 3 ok. Vermetus intortus Lam., gromadnie ( arenarius L. Turritella turris Bast var. badensis Sacco, 1 o Tarritelia baste Eichw. 1 ok, pons a Pythagoraica Hilb. 4 groma- Taritella Pythagoraica Hilb. var. ir- regularis Friedb. Turriteila Pythagoraica Hilb. var. uplicata Friedb. 1 ok. 40 Cerithium deforme Eichw. 20 ok. tatum Defr 5 ok b ege Hilb. 5 ok j mediterraneum Desh. 2 ok ý doliolum Broce, D orianum Hilb. (?) 1 ok » Schaueri Hilb. 3 , nodosoplicatum M. H. 8o M trilineatum Phil. 1 ok ( en Ser.) » ( regio Zi Trochus Ber Bro o angula vy Eichw. var. ma- jor 1 ihi, Trochus Bouchii Dub. 11 ok.. Trochus — Eichw. 1 ok. d aperto nodon = d generen iz 1 lo Fossarus costatus Broce, 1 en Natica millepunetata gm 2 ok. 0 revoluta mihi, 3 ok. 70 re Neritina picta Fe Skeneia n. er Joen) i ok, ae spiralis Fr ies a Kraut, 1 Il trosa Mont. ok. Eee Bast, o 4 ok. $ Partschi Fraunf. Eichw div. indet. re ok. Rissoina Ke Broce. > tg Rissoa pn d'Orb. 3j insi Pk i ok. » dits 3 o adasia Du se ok. an d Maro 11 ok. inflat mee Eichw. 16 ok. ok. maxima m . (sg odne D en lecz. riim razy wieksz Turbonilla podda Phil 5 ok. ella grae ý re Desh. 1 ok. enta is ( cf, Boue er Lucina borealis m gromadnie j? » crassior mihi, 28 okazów. Lucina dentata Bast, b. ezesta. > columbella Lam. 22 ok. Dw inerassata Dub.) kie jak Tr Vise us Hle. majace poziome pr ee E zwoje schodkowate, czerwone plamy widoczne. Odmiana ta jest częstszą w ki partyi piasku gruboziarnistego. 96 , W. FRIEDBERG Lucina Sismondae Desh. 3 ok. Cytherea chione Lam. 1 ok. ( „ ornata Agass, ei Pedemontana Agass.) 100 Corbula gibba Olivi, gromadnie. Nucula nucleus L. 10 ok. Ervilia pusilla Phill. 5 ok. lacentina Lam. 1 ok. Diplodonta trigonula Broce. 1 ok. 130 Peetunculus pilosus L. 71 ok. Panopaea Menardi Desh, 1 ok. (nie var. glicymeris L. rzadka, lecz trudna do wydobycia w całości). onax intermedia (?) M. Hórn. 1 ok. Tellina planata L. 1 ok. 3 okazy. Pectunculus sp. nova. aff. obtusatus Partsch, 1 ok. Modiola cf. marginata Eichw. 1 ok. „ pretiosa Eiehw, 5 ok. (zgodny, lecz maly) nacina Arca barba E Spaniodon nitidus Reuss, 3 ok W , i ; Fragilia fragilis. L. 2 ok. (, umbonata L) 110 (Mactra Barboti Mayr) . (Ensis Rollei M. Hórn.) : Cardium praeechinatum Hilb. 6 ok. (Solen cf. subfragilis Eichw.) 5 subhispidum Hilb. 2 ok. Lima squamosa L. 1 ok. (wapnisty di holubicense (?) Hilb. 4 ok. piaskowiec). Cardita Partschi Goldf. 5 ok. Pecten elegans Andrz,;8 ok. » . rudista Lam, 140 ,, Dessert Andrz. 18 ok. Chama gryphoides L. 8 ok. o. _ gloria maris Dub. 26 ok. (Tapes vetusta Bast.) , Eichwaldi Reuss, 2 ok. Circe minima Mont. 1 ok. Us illi Pusch) ( , eximia M. Hörn.) „ exilis Eichw.) ; 120 Venus Sobieskii Hilb. gromadnie. Ostrea digitalina Dub. 22 ok. „, Ccincta Eichw. 13 ok. > , leopolitana Niedźw. 3 ok. » plieata Gmel. 29 ok. (Plicatula ruperella Duj.) „ Basteroti Desh. 27 ok. Ditrypa cornea L. 17 ok. enus clathrata Duj.) Spirorbis sp. 1 ok. (V i | "Cytherea erycina L. 7 ok. 150 Serpula sp. 4 ok. Przyczyną tak obfitej fauny jest większa różnorodność petro- graficzna, wskutek czego różne rodzaje miały warunki korzystne dla siebie. Jak w Olesku, tak też i tutaj było morze spokojne u brzegu, czego dowodem obfitość eienkoskorupnych form. ^ . Ponad piaskami bogatymi w skamieliny leżą i tutaj wapienie litotamniowe. Ponieważ piaski są utworem płytkiego morza, wapie- nie litotamniowe głębszego, przeto mamy wyraźną wskazówkę na wzmożenie się ruchów pozytywnych. Owe oscylacye dają nam wy” raźną wskazówkę do podziału naszego miocenu. Górny poziom kredy w Podhorcach leży na wysokości 368 m. u szezytu parowu, a dolny poziom górnych wapieni litotamniowych 375; grubość piasków jest tu nieznaczna, w dół parowu jednakowoż się powiększa. Jasionów. Jasionów leży na tem samem zboczu płaskowyżu podolskiego, na którem leży Biała Góra i Podhorce, w oddaleniu około 5 km od ‚Pod orzec. Zmienność materyału petrograficznego w osadach morza mioceńskiego sprawiła, że obfitość gatunków jest wcale zna . SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA 97 czna, chociaż ze względu na ilość osobników nie dorównuje Jasio- nów ani Podhoreom, ani Bialej Görze. Zbieralem u poezatku głó- wnego parowu, który od p. 400 m. płynie przez wieś, a nadto w odkrywkach po wschodniej stronie wsi. parowie głównym u szczytu, a więc w górnej części wsi, leżą górne wapienie litotamniowe z wielkich buł litotamniów ebe, żone; wysokość dolnej ich granicy wynosi 391 m. Niżej leżą iły zielone i szare; iły tworzą zapewne soczewki wśród gruboziarni- stych piasków ; u spodu odkrywki widać margiel kredowy. O kil- kanaście kroków w dół, po wschodniej stronie drogi odsłonięte są Rye. 5. Górna część głównego parowu w Jasionowie. (1. miocen, 2, kreda, po lewej stronie rn siega do niższego poziomu), We- dle fotografii auto również iły i piaski gruboziarniste, wśród których są soczewki! li- gnitu. Owe piaski leżą na kredzie, która tu leży znacznie niżej, świadczy o tem, że przed złożeniem miocenu poziom kredy był nie- równy. Rzecz tę widać zresztą wyraźnie na rycinie (ryc. 5). o wschodniej stronie parowu leżą jasne piaski mioceńskie, silnie rozwinięte. Zawierają one dosyć liczne skamieliny. Wyższe miejsca zajmują tu wapienie litotamniowe i równorzędne z nimi marg es Podaję teraz listę oznaczonych skamielin. Jak w poprzednich listach, tak też i tutaj podaję w nawiasach A LS oznaczone przez innych autorów (Hilber. M. Łomnicki), jeżeli ich odszukać nie zdołałem. Należy zauważyć jednakowoż, że lista Hilbera odnosi się do skamielin znajdowanych w parowie w zachodniej stronie wsi. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział IV. W. FRIEDBERG Cylichna Leipnkpireans Bus d ok. ynica Eichw Bulla n "wë con Rec En d 1 ok. ada auriculata Me en. 4 ok. tata Eichw ok. - Conas LP R VER e Partsch. 1 ok. Pleurotoma submarginata Bon. 1 ok. Ü lisae it. Hórn. i Auing. Mitra ambigua Friedb.*) var. Hoer- ayer ok. 10 Mitra, EE Bichw. var laevis Eichw. Columbelia fallax R. Hórn. i Auin- Nassa Sebónni R. Hórnes i Auinger Nassa sorraticosta Bronn. 6 ok. » . vindobonensis Mayr. ok. (, Tietzei Hilb.) Buccinum at. Neymayri R. H. i Auin- ger, 1 o Cassis sabaron Lam. 1 o es pelicani E. 3 ok, . £ ek. ilb. 6 ok. " Eichwaldi R. Hörn. i Auin- ger, 10 30 Cerithium poon Sacco, 1 okaz (Cerithium e. f. minutum Ser.) f. pietum Bast.) Natica helicina Broce. 2 ok. „ redempta Micht. 2 ok. (X mill Lam.) itzia perpusilla Grat. 7 ok, Hydrobia Partschi Frauenf. 2 ok. sp. div, indeterm. 4 ok, Risson turritella Eichw. 5 ok. ( , violacea Eichw.) sp. div, 1 ok 40 Trochus Bee Broce. b. ezesty angulatus Eichw. 7 ok. 4 veni ap 21 py Momo donta Ara 2 ok. Tu oe costellata, re 1 ok. s Broce. 1 ok. Fiss urella gra * ee MR 10 e ien Hilb. (?) = ok. Suede -— Äre A ok. pia- sku, marglu e Le 8 E. Chama er phoides L. 1 o Ciree minima Mont. 5 o Venus Bess Cen. ee aee 5 nata Hörn er Cytherea Pedemontana Agaz. (2) 8 ok. D — am, (C. polita Dub.) & o Nueula EN (Leda fragilis Chem ai Pectunculus a. se 62 o j + r. glicymeris L. 35 okazów. Peetunculus n. sp. aff. obtusatus artsch. 1 ok. Modiola e. f. marginata Eichw. 1 ok. penie er: lecz mały). ` vi 1 ok. E Gok » gloria maris 4 ok. Neumayri Hil. dme typ. 10k. 1) Smuklejsza od B. conulus. nie gruszkowatego kształtu, lecz ku górze i ku dolowi zwezona. 3| Ponieważ M. fusiformis Broce. nie jest identyczna z gatunkiem, yo es w ten — nazwal, przeto dla formy wiedeüskiej musialem hers nową nazw SKAMIELINY MIOCENSKIE GALIC. PODOLA 99 Pecten flavus Dub. 1 o O^ K A day Niedźw. 2 ok. Ostrea digitalina Dub. 5 ok. (z 85. Serpula sp. div. T T Borki Wielkie. Miejscowość ta, której piaski panierają wcale bogatą zna leży na wschód od Tarnopola, a ponieważ odkrywki są tuż stacyi kolejowej, przeto eksploatowanie tej żeń Duis KE jest Ewe wéi Koło staeyi kolejowej wcina sie tor kolejowy głęboko w na- ziom, dlatego też powstały po południowej stronie toru ściany do 10 m. wysokie. Wierzchem leżą tu piaszczyste margle zawierające nieznaczną ilość skamielin i okruchy drobnych litotamniów, a wśród nich leżą płyty wapnistego piaskowea. W dolnych partyach ułożyły się żółte piaski zawierające liczniejsze skamieliny, a także wapni- ste piaskowce zawierające liczne skorupy gatunków: Cerithium de- Forme Eichw., Lucina borealis L., Pectunculus, Trochus patulus Broce., Tr. angulatus Eichw. it p. Ponieważ cała ta, zresztą weale długa, odkrywka zarasta, a nadto wskutek obsunięć "staje się coraz mniej widoczną, przeto w ogólności nie wiele skamielin zebrać tu można. „Lepsze odkrywki sy na zboezu tego samego wzgórza, lecz da- lej nieco ku wschodowi, już blizko linii kolejowej do Skalatu. Wy- żej leżą te same wapniste piaskowce grubopłytowe, wskutek eks- ploatacyi lepiej odsłonięte, a dołem jasnożółte ban przepelnione skamielinami, chociaż ilość gatunków jest tu mniej obfita; wśród piasków są gdzieniegdzie soczewki piaszezystego zlepieńca. Faune piasków tutejszych podał Olszewski w r. 1874! ; Teis- seyre w tekscie do 8-go zeszytu „Atlasu geologicznego Galicyić (str. 28—29) podaje tylko niektóre, " ważniejsze skamieliny. żyć należy, że sposób zachowania jest tu bardzo dobry, czasem znać barwę skorupy, nawet więzadła skorup małżowy ch są zacho- wane. Wykaz skamielin jest następujący: Cylichna Lajonkajreana Bast, i ok. Mitra recticosta Bell. var. brevior » volhynica Eichw. 2 o mihi, k. Bulla aff, convoluta Broce e B. oisi e. f. rime Hilb.) pupa Eichw.) - 10 SE deforme Eichw., gromadnie, Bulla convoluta Broce, 1 o SE Olivi, 1 ok. Ringieula nurjenlata Men. E^ ok, à Bronni Partsch, 1 ok. tata Eichw. 10 ok. K mitrale Eichw. 10 ok. (€, Mitra siia Eichw. 1 ok, pictam we u An Hörnesa), » ge 5 var. laevis Eichw. Trochus patulu > Czesty. 5 okazów. Ke en pote 30 ok. Olszewski: Pogląd na geologija, a w szczególności na formacyję mioceniczną wschodniej części Podola galicyjskiego. Sprawozd. Kom. Fizyograf, Ak. Um. Kraków, 1874, tom 8, str. 219—221. ji '100 W. FRIRDBERG Trochus angulatus Eichw. var. major Lutraria oblonga Chem. 2 ok mihi (w wapn. piaskowcach) 4 ok. Spaniodon nitidus Reuss, 7 ok. (Trochus sannio Eichw.) Cardium praeechinatum Hilb, 17 ok. Natica helicina Broce. 1 ok. Circe minima Mont. 8 ok. Coecum trachea Mont, 2 ok. Venus cineta Eichw. 6 ok. Calyptraea chinensis Mont. 1 ok. Pectunculus pilosus L. 15 ok. 20 Patella sp. i „ var. glicymeris L. D gn. ” Hydrobia avia Eichw. 3 ok. 2 okazy. ua Partschi Frauenf. (?) 1 ok. 40 Modiola e. f. marginata Eichw, 2 ok. Rissoa n. sp. aff. crux Kiche. 21 ok (okazy zgodne, lecz b. male). ^ ^» n. sp. aff. Moulinsi d'Orb, 3 i ok. Modiola Hörnesi Reuss, 2 ok, 4, infata Andrz, var, 9 ok. Pecten elegans Andrz. 1 ok. } Sg aff. lachesis Bast. 16 ok. "E Neumayri Hilb, var. erassior Clotho M. Hórn, 2 ok. Friedb. 2 o » an curta Doj. 14 ok, Pecten gloria maris Dub. 2 ok. Chemnitzia perpusilla Grat. 12 ok. Lilli (?) Pusch, 1 ok. 30 Turbonilla aff. subumbilicata Grat. Depereti Friedb. 6 ok. 2 okaz i . " . 1 ok. Lucina borealis L., gromadnie. Ostrea digitalina Dub. 1 ok. EE. > . var. crassior mihi , ` leopolitana Niedźw. 11 ok. _16 okazów. 50 Lima subauriculata Mont. 1 ok. ` Lucina dentata Bast. 41 ok. Ditrypa cornea L, gromadnie Ervilia pusilla Phill, gromadnie, 52 Serpula sp. 9 ok, Hołdy. kilometr ku Buczynie ciągnie się dłuższe wzgórze zwane Hołdami (Gołdami), które rozdzielone jest zaklęsłością na dwa szczyty. Wzgó- giel litotamniowy, względnie wapień litotamniowy z wkładami gru- boziarnistego piaskowca. !) Ponieważ dzisiaj brak odkrywek, gdyż łomy są już od dawna zaniechane, przeto oprócz okruchów skalnych niczego obeenie nie można zobaczyć; wydaje mi się, że przykrywa trzeciorzędowa na kredzie nie jest grubsza nad 10 metrów. Wśród zasypanych i zarośniętych dołów leżą bardzo liczne skamieliny, po- : 1) Na dotyezacej mapie „Atlasu icyi* gt pep | geol. Galicyi* (arkusz Brody) zaznać miocen za daleko ku zachodowi, gdyż jest on ENEE na Makutrze (p. 355) aas Holdach; w tekscie do mapy określono dobrze położenie tej odkrywki. SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA 1 01 między któremi najczęstszemi są skorupy gatunku Turbo mamilla- ris Eichw. (także liczne przykrywki). Olszewski podał pierwszy ! nt skamieliń z tej miejscowości, po nim zaś Uhlig.? W tekscie do 7-go zeszytu „Atlasu geologiez- Ryc. 6. Widok na Makutre i Hołdy zdjęty z drogi z Brodów do Buczyny, a: od: krywka miocenu (wedle fotografii autora). nego Galieyi“ (str. 109—10) zestawił M. Łomnieki dotychczasowe wykazy skamielin. Materyał mój pochodzący z dwu wycieczek jest wcale obfity. Miałem nadto do dys pony materyal Olszewskiego. oriens costata Eichw. 4 ok. Columbella semicaudata Bon. 2 ok. Brezina Conus Hörn. i Auinger m scripta 7 okazów, fallax R. “Hörn. i Auing. (Conus Pen Desh.) 2 okazy. Mitrastriata Eichw var. laevis Eichw. mere coloratum Eichw.) 24 o gé Nassa vindobonensis May. 2 ok. Mitra cf. Boući R. Hórn. i Auinger pa aris Bors. 1 ok. oka Pollia exculpta Duj. 1 o cd ambigua Friedb. var. Hörnesi Mur Lem cianus. Dn Lok a mn RÓ Bell. var. brevior 20 Canesllaria reden M Hörn. i Auing. edb. 3 ok. Mitra DA M. Hörn. 5 ok. vi Bo tastelianam D 4 ok. ( „ laevis Eichw Vermetus are 1 ok 10( „ leucozona Andrz. 2) » ege L "is ok. ES d Olszewski : KE mb półn. Au: części Podola austryack.*, Spraw. Kom. e Akad. Um 1876, tom X, str. 128—130. Über die ee CN Beschaffe nheit eines Theiles der ost- und zittolgaliniiaki wg” Tiefebene*. Jahrbuch d. geol. Reichsanstalt 1884. 102 E. FRIEDBERG Erato laevis Don. 2 ok. 50 Rissoina pusilla Broce. 17 ok. Ma renge eratoformis R. Hörn. i Au, j ecussata Mont. 35 ok. okaz ( striata Andrz e Alea dab Lam.) Chemnitzia perpusilla Grat. 2 ok. eufroyi Mich.) Odontostomia plieata Mont. 1 ok. Cerithium deforme Eich en SENG Eichw.) A eabrum Olivi, 2 ok. Patella Ia 30 > bronniforme po ga 19 ok. (E naa geg L.) p. nova (2) aff. crenatum Hydrobia — Mont. (2) 7 ok. Br rug. (skorupa mniej Lie » pusilla. Eichw 4 ok. Cerithium bilineatum M. . 1ok. 60 spiralis Cat?) D ok, ( minutum Nus Lucina exigua Eichw. 2 ok. T mrritella i de rg Hilb. var. mi- Ge p. no 7 ok. iedb, Eos columella Lam., Tarritella biet Eichw. 6 ok. ; Dujardini Desh.) Trochus patulus Broce. k. Chama gryphoides L, 4 o E apy angulatus Eichw. 7 o. enus cincta Eich i 9x. | SE e d Greg mihi Cardita rudista Lam I 1 okaz. 4 Partschi Bee j^ Trochus turricola Eichw. w ok. WE Bast t) E Joua: 70 Nacala Gesten L. 20 Limopsis anomala che. 13 a (Osten Pe ub.) Alaba costellata Grat, 1 UT aff. leo roc vim Niedźw. 10 ok Rissoa Zetlandica Mont. 3 ok ( N "n linsi d'Orb. 90 ok Ostrea aff. cochlear Poli, 1 ok. enus d'Orb. 3 itrypa cornea L » inflata Andrz. 7 80 Serpula sp. Fauna z Holdów zuje M ein dee w porównaniu z po- mater DS , Na miejse ścowość- tę zwrócił uwagę M. Łomnicki?) już w r. 1879. lera ol hte iny o nieco odrębnym charakte- rze i z tej to przyczyny "Sa ees at eech tę okolicę dla "PAR «sens do L. dentata, 1 PLI S pukla, „Sprawozda b DE = Lipa a d Y GE CH pa a Palat goobgicengeh de dokonanych po SKAMIELINY MIOCENSKIÉ GALIC. PODOLA 103 Wieś Dryszezów leży 12 km na północ od ge, TE go- ścińcu do Pomorzan (mapa Pomorzan). Na pólnoe od wsi, w polo- wie drogi do we a po wschodniej stronie belio! schodza od szezytu wzgórza 3 parowy, z których poludniowy dostareza naj- wiekszej ilosei Sieg vg Obecnie są wprawdzie te parowy bardzo dobrze rozwinięte i wcięte głęboko, jednakowoż marglowate piaski, zmywane przez wodę zasłoniły zbocza tak dalece, że poznanie ro- dzaju warstw i ich eecht A e bardzo trudne. M. Łomnicki opisał (l. c.) tę odkrywkę dosyć szczegółowo i e dzielil w miocenskich NA następujące poziomy (licząe od góry): Rye. 7. Parów w Dryszczowie (wedle fotografii autora). y wapienie litotamniowe i okruchowcowe z lieznie wystepu- A erithium deforme Eichw., Rissoa Magie Payr., Rissoina er ta Andrz. 2) piaskowate, szaro popielate wapienie, e Panopaea Menardi Desh., Turritella lí Eichw. i 3) na k redzie leżą żółtawe piaski ECKE liczne skamie- liny b ree Ostrea, powo i przykrywki trochusowe). Znacznie później, bo w r. 1899 zwiedził M. Łomnicki drugi raz ten parów 1 znalazł odsłonięcia mniej dobre, w każdym razie 104 |. W. FRIEDBERG podaje profil następujący (tekst do 9 zeszytu Atlasu geolog. Galieyi str. 22): ubogie w skamieliny, a w ich spągu leży warstwa erwiliowa. Pia- w miejscu, gdzie on się na dwie części rozdziela (ryc. 7). Wyższym poziomem są gruboławieowe, szare margle, zawierające wcale obfi- cie resztki wielkich małży (zwłaszcza obficie ośrodki Panopaea Me- nardi). Zdołałem tu stwierdzić wyraźne, chociaż na ogół słabe na- chylenie ku NNE (h 2). Moja lista skamielin jest weale znaczna, głównie z tej przy- czyny, że do dyspozycyi miałem obfity materyał zebrany przez Bieniasza, zlozony w zbiorach Komisyi Fizyograficznej, a nadto otrzymałem od p. Faszczyńskiego zbiorek tamtejszych skamielin, pomiędzy któremi były niektóre rzadsze okazy. W liście tej jest widoczne ubóstwo małży, podobnie jak w Hołdach. (Ringievla buccinea Desh.) Mitra ambigua var. Bruzinae R. Hörn. Conus Dujardini Desh. (juv.), 2 ok. i Aui inae Hörn. i i ing. 1 ok. j » Brezinae R. . 1 Auing. Mitra cf. Bouéi R. Hórn. i Auing. var. 1 ok. okaz. Conus granularis Bors, (— C. Stachei Mitra leucozona Andrz. 1 ok. . Hörn. i Auing.) 26 ok. » Striata Eichw. 14 ok. Pleurotoma Duboisi n. sp.!) 1 ok. » » var. laevis Eichw. 7 ok. js Annae R Hörn. i Auin- » dubia n. sp. (= M. reticosta ger, . R. Hórn. i Auing. non Bellardi) 1 ok. . Pleurotoma cf. Olgae R. Hörn. i Auin- Mitra intermittens R. Hórn. i Auin- r , 1 ok. ger, 9 ok. Pleurotoma n. sp. af. granaria Duj, 20 Mitra cupressina Broce. 1 ok. ok Columbella scripta L. 1 ok. Cypraea europaea Mont. 6 ok. id ef. curta Duj. Bon. 1 ok. o... sphaericulata Lam. (?) 1 ok. " fallax R. Hörn. i Auin- " ef. amygdal Bronn.) ger, ; : i ( „ affinis Daj.) Columbella Gümbeli-R. Hörn. i Aving. (Erato laevis Don.) 3 okazy.” Mitra ambigua Friedb. 10 ok, Columbella corrugata Bell. 1 ok. 1 aff. costata Eichw., lecz wolne miejsca pomiędzy żebrami gładkie. 105 'SKAMIELINY MIOCENSKIE GALIC. PODOLA Fusus corneus Va L. 1 ok. iustis ea EE Mont.(?) 1 ok. > lenciennesi Grat. 6 ok. d’Orb ok, Desh, Rissoa Mar 1 (, clavatus Mon deg Payr. 11 ok dendi n. ag - Lapugensis R. Hórn. A en "Orb. 1 ok ; lachesis Bast. 3 ok 30 Pollia ad. ' Bellardi R. Hörn. i Auing. ( „ violacea Eichw.' 1 okaz Rissoina mie Lagu 16 ok. Nassa Hoernesi May. 1 ok. % dee a Mont. 5 ok. (Buceinum podolicum R, Hórn. i Auin- 60 ( str im edlen e .) ) Phasianella n. sp. aff. Eichwaldi M. eiii glandiformis Sęp 3 ok. Hórn. 11 ok. Triton Tarbellianum Gra 4 ok. Turbonilla en H 1 ok. be eeh Neugeboreni M. Hörn. (?) ok. quss pnie Frauenf. 7 uta Dra ap "us sp. an ëch sA 16 oka- ewy (ośródki Corbula gibba Olivi 10 Chnenopus pes per L. M ok. Vermetus intortus .40 Cerithium Gees DE eg ok. , 6 ok. (na cabru m Olivi, 1 ok. ezesty gatunek, leca mniej MAG) a5 woki i Hi lb. 3 ok. wydobylem » dertobicarinatum Sacco (?) (Ervilia pusilla Eichw.) 3 okaz Panopaea Menardi Desh. częsty Turritella biearinata Eichw. groma- Lutraria oblonga Chemn. 1 ok nie. 70:(:53 cf. sanna Bast.) Turritella palchta Friedb. 2 o (Venus cincta Eichw.) » Bieniaszi Friedb. ok. 100 ok. Ace a Ad ign. 1 ok. (ośrodek). » var. percin- ardia ‚8 ek, aka an Goldf. 3 ok. (młode). Tarritella Bieniaszi Friedb, var. cari- i ok. (Tarritalla Anse cum Hilb.) Turbo mamillar ichw. 9 ok. i li- czne przykr wki. (Turbo rugosu Monodonta s L.) mamilla Andrz. pa ok. b. Limopsis anom Crassatella cf, paw a Duj. 4 ok, (Arca ba rbata L.) 80 Pectunculus pilosus ie 1 ok. Pe Ges pres Bronn, 1 ulamek. ( NS odźwiedzkii Hilb.) Ostroa 9. ign. (same drobne górne upy). Wetten en Eichw.) 1o k. Plicatula ruperella Duj. Wyniki. Aby uwidocznić wnioski, które wynikają z tych list skamie- lin, zestawiam oznaczone gatunki, podając przy ażdym miejsce znalezienia i ilość okazów. Do tego zestawienia użyłem tylko prze- p oznaczonych okazów, opuszczając przez innych autorów po- dan e, gdyż eo do tych nie znam ilości osobników.. ^ W. FRIEDBERG o " | 1 et di > 1 E $ |$R|35.234 3 | 58 5 er: = m AS Cylichna Lajonkajreana Bast. 15 2 2 6 es ee $ volhyniea Eichw. 3 2 2 — Ak Bulla. miliaris Broce. 2 — — — re KS „ Convoluta Broec. — 2 — 1 xr 33 Ringicula aurieulata Men. 51 27 4 32 — ye » eostata Eiehw. | E 9 2. 1-10 b lx - | 1 Conus Brezinae R. Hórn. i Auinger 1 — — — 4 | ; Dujardini Desh, — 4 = my Se > D | „ granularis Bors. — € — — | 26 » Vindobonensis Partsch. — en I un es | SE Pleurotoma submarginata Bon. 3 3 1 — mee Bl Elisae R. Hörn. i Awin- | | — i Nc ger | Li po S Lem a ias dol Pleurotoma Duboisi n. sp. m a — ~k EE 1 Ba Annae R. Hórn. i Auing. — — En ar — 1 sA ef. Olgae R. Hórn. | _ E EZ 1 i Auinger =. eg EE Nur Kee Pleurotoma n. sp, aff. granaria Duj. | — — EP «i — 1 ; PER PA Cypraea europaea Mont. -— 2 wa R dick 200 wow, er | », sphaerieulata Lam. L = du b. o4 pov Erato laevis Don. w: SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA Pod- Olesko horce Jasio- nów Hołdy Eratopsis Barrandei R. Hórn.i Auing. — Marginella eratoformis R. Hörn. i Auinger / Mitra ambigua Friedb. — — = 5 » var. Bruzinae R. Hórn. i Auinger Mitra ambigua var. Hörnesi May. | — -— 1 » ef. Boući R. Hörn. i Auing. — — cdm » leucozona Andrz. s 1 sw » Btriata Eichw. A [e 1 » » var. laevis Eichw. — 2 SC p » Qubia Friedb, Br RE a „ intermittens R. Hörn. i Auing. — — = » eupressina Broce, = = Wy » Tecticosta Bell. var. brevior mihi ee EE SET ARTEN (US aui, P BESCHERT uc E— — — OT | oan Mitra Partschi M. Hörn. ses -— z Columbella fallax R. Hórn. i Auing. 2 1 4 reenen wi scripta Bell. — 2 -— T semicaudata Bon, m _ — h Gümbeli R. Horn. i Au. | — t ES ” corrugata Bell. — o us 108 W. FRIEDBERG Olesko Pod- Terebra pertusa Bast, — Fusus corneus L, — — „„ _ Valenciennesi Grat. pa = „, Schwartzi M. Hörn. Zeg Pollia n. sp. aff. lapugensis R. Hörn. i Auing. Pollia exculpta Duj. — — 4 Ancillaria glandiformis L. -— — Cancellaria Saccoi R. Hórn. i Auing. 6 — Nassa serraticosta Bronn, 10 » vindobonensis Mayr. 1 » Zborzewskii Andrz. 7 20 » Schónni R. Hórn. i Auinger | — Holdy » granularis Bors. = ab „ aff Neumayri R. H. i Auin. — iu. Chaenopus pes pelicani L. 1 Triton tarbellianum Grat. AA EUR Cassis saburon L. Kc? Murex galicianus Hilb, ie » tortuosus Sow. - "t SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA $2: do: 2 | 8] S ^i 38 42! As Cerithium deforme Eichw. 0 ME: I Sé 100 » scabrum Olivi — — 1 2 1 b bronniforme Hilb, 15 5 10 — 19 8 q » Bronni Partsch. — — — > „ak > » TER Defr. — 5 3 — — Sido I er Desh. mie 2 — — — > pea Aci Brocchi sëng 7 = — E s E. E M. Hórn. T 8 — = — lI y 5 he R. Hörn. i Au. T — 1 — — u d ds Schaueri Hilb. — 3 6 se a= e E " ik ab: ETE wg 3 i32 i aż 3 pł © Z s (M2 [42 m |^ Turritella Pythagoraica var. irre- 10 en ex ge gularis mihi Turritella turris Bast. var. baden- 1 p sein pu ins sis Sacco EE en. eg Turritella bicarinata Eichw. — 1 — — 6 |madnie » pulchra, Friedb, SE SEL Ga SE Ge 2 „ . Bieniaszi Friedb. iin | we T M "m gro- bardzo bardzo ` A = Trochus patulus Broce. Diisi 30 sko |-cnęsto aa „ angulatus Eichw. n — 7 30 7 E ezesto " AN „ var. major Friedb. — 21 7- 4 1 e » turricola Eichw. 1 See 1 — 40 SH = miliaris Broce. 2aff| — — ze: 1 sę » . Bouchii Dub. a ud I edle 51 > | » sannio Kiche. we 1 m — eg SC Mods u SS? Turbo mamillaris Eichw. TOONER Monodonta Araonis Bast. m 1 9 Soit 1 Ze ; BAĆ Steeg S 23 12 PR mamilla Andrz. E e Ea 2 ONE Ee m Adeorbis Łomnickii Hilb. CS Sep d TR EC, s R ` | Natica millepunctata Lam, 6 2 — z 12 : j side eu. We nus 18 » M helieina Brocc. 30 9 2 1 OM au | , redempta Micht. 11 | 22 32 | — Gol ow SKAMIELINY MIOCEŃSKIK GALIC. PODOLA — TA — | o furi ITI © SEIS 2 | „2 E ZS o |FA Ben, B Natica revoluta Friedb. 30 3 mn Gët "= Neritina pieta Fer. 1 = +. w Vë Sigaretus haliotoideus L. — 1 — — bag ~ Phasianella n. sp, aff. Eichwaldi — — — = m" 11 Rissoina pusilla Broce, -— 2 _ Ma 17 16 Pen e » decussata Mont. — — — — 35 5 Bib beue ue Rissoa erux Eichw. 4 = — | 21sf, — EX oy ne Be GE m Moulinsi d'Orb. 1 16 — 3 at. 20 — ES Loo EM £ D Montagui Daer. SCH GE żę dE — 11 A a A E Mariae d'Orb. zd 5 — — re 1 " sealaris Dub. x 1 m kis em E ” Zetlandica Mont. — — — -e 3 wę D lachesis Bast. — 11? — 16af| — 3 » inflata Andrz. D 1 Be 5; 7 pre D Clotho M. Hórn. =: a e 2 — ret » turritella Eichw. 50. 16 5 Sr Se Së Turbonilla pusilla Phill. 2 5 — T "s me | — » gracilis Broce. 2?| — 1 zt cfl E —— » turricola Eichw, A 2 — — — = 112 W. FRIEDBRRG o Ż ss js 33 y | E. Sn] IS SS] E |I © Mal" E se EJ Turbonilla costellata Grat. — 2 1 — — = Pyramidella plicosa Bronn. 31 21 5 - ep wg Fossarus costatus Brocc. 2 1 — ics ag e Eulima Eichwaldi M. Hörn, 1 — — pe — >% Chemnitzia perpusilla Grat. 6 21 7 12 2 — Coeeum trachea Mont. — 4 — 2 eg a. Delphinula rotellaeformis Grat. — 2 SH mis + "S Odontostomia plieata Mont, a = — E 1 Ar Hydrobia spiralis Frauenf, 5 1 se. mM 5 7 n avia Eichw. de 9 ics 3 „e. 2 ^ ventrosa Mont. 2 12 — € PhD 2 D effusa Frauenf. a 1 des A in — BEER 2 i pusilla Eichw. — din Se MT: 4 = 5 Partschi Frauenf. — 5 2 Im — + E MEE X Calyptraea chinensis L. 10 1 — 1 dee n Fissurella graeca L, in śm 2 de em p ape Dentalium matabile Desh. E 1 c Es Lem we sai ” entalis L, e T 9? — — na AM ET. A Bouéi Desh, = dis ap dd ax — = W. FRIEDBERG 113 mg | 28 | “mean ZS ` Lë o SES - | | © MER az = z a le | gro- gro- gro- eh 9 | Lucina borealis L. imadine ae 11 Aaa p 16? | 5 transversa Bronn. | 6 — — tg > aen » exigua Eichw. — — == vm - 2 ETT, | ua. Sara aus NODE » dentata Bast. 54 eg 8 41 © I » ornata Agas. ar oi 5 u dE Es. ^». columbella Lam. 14 22 7 ius E > » Sismondae Desh. 3 3 bm są em sa : : ic ro- |' | Corbula gibba Olivi 90 m duie 40 o oe 6 e e A in BEE BEE PASA PA” | Ervilia pusilla Phin, mis. UAI. 3———— —— —— A A | Diplodonta trigonula Agas. | 14 1 4 — - er d Panopaea Menardi Desh. ` 1 | często) — — | — | częstod (o ee MOORE APRA AAAA acis E A Lutraria oblonga Chem. 1 — — 2 one 1 EE, DEE, Ba Bn ae NIIS EUM. | Tellina donaeina L. 5 1 — Si ps we planata L, — Iv Ds E pretiosa Eichw. — 5 m. prm sę s | Spaniodon nitidus Reuss 33. 3 5 7 Fu E Isocardia eor L. 1 — — z A ssj Mesodesma cornea Poli 1 e + ac: ck BEL Solen subfragilis L, ROWIE rc Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział IV. 114 SKAMIELINY MIOCENSKIE GALIC. PODOLA | o $ lug se (35 g | 5 $ jos p 3% | 52 ES PME o [^2|45^]|H | BONI Fragilia fragilis L. — | 2 = Ee Cardium praeechinatum Hilb gro- | 6 9. lu ia - n t : madnie holubieense Hilb. 5? 4? 1? — — — = subhispidum Hilb. 23 2 + SE — — ` w marg. Cardita rudist A E E 2 — ardita rudista Lam A | marg. prop 2 Partschi Goldf. 4 5 se => m 3 Ciree minima Mont. 48 1 5 8 sr > Venus Sobieskii Hilb. 7 |grom.| — = E me » Cineta Eichw. grom | 13 | grom. 6 5 R a] 8 » plicata Gmel. =. 29 = gem — = 2 maka » Basteroti Desh. — 27 5 TU = = EC er Cytherea eryeina L. 8 7 — Ser er T E EE bacon EE D E RRS QE EES r Chione L. 1 1 A € = me 2 A co à Pedemontana Agaz. — — 8 — TP ^ | MS ME Nucula nueleus L, 118 10 4 e 2 m PE) — A a placentina L. pue 4 > de ce 1 Chama gryphoides L, = 8 1 Pectunculus pilosus L. grom.| 71 62 A „ Yar. glicymeris L.| 35 3 35 W. FRIEDBERG 115 | Rz HM Pectunculus n sp. aff. obtusatus | 5 | 1 1 iti TN as Partsch Area diluvii Lam, | 1? — 1 — — — „ barbata L. e L 17 p +A 6 aud Eu L. | N oo SCH > ma e Modiola marginata SERIE: UN. Mart Mon di ye Wee % Hörnesi Reuss gar n xe ul 2 Zo id Lima subauriculata Mont. _ — iot 1 = iam peja anomala, Eichw. prev A atar zu 13 2 Fe nn EZ EP PE NOA IRA WRO REAR EE EX NEA, E CN LENA Pecten elegans Andrz grom. 8 7 1 = — » ` Dessert Andrz. 1 18 ale wy SE ++ ” gloria maris Dub, Ge Sa s Eu EET E. SE D rn Hilb. sh ide pru a. Ges — - flavus Dub, 3 e a TO dd SC EE EE E BEE ee D Eichwaldi Reuss d = — == ve * Lilli Pusch pues E DET neri. 1? mU Ze een SO odda » Depéreti Friedb, sA ver — 6 — m E a s s DO ada H eristatus Bronn. 4 — — Sg re 1 Ostrea digitalina Dab. grom. =. w BR L zi san) A east Pa a IR OR RR, * leopolitana Niedáw, - oH |gaf | 2af.| A |10af.| — 116 SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA P o aja. NES S 4183132 | BK : 2 Ś 8 | 5 2 o.9 S Ś [4215 [22 | - Ostrea eochlear Poli R BSN Së B Plicatula ruperella Duj. = > "um EEE GENES ETC | Adii Ditrypa cornea L. 1 17 — | grom. Z podanej tabelki wynika, że są gatunki znajdujące się jedy- nie w piaskach, inne tylko w marglowo-iłowych osadach, chociaż są i takie, którym dogadza jakiekolwiek dno morza. iaski Oleska, Podhorzec, Jasionowa i Borek Wielkich zna- mionuje obfitość małży, których brak prawie w Hołdach i Drysz- czowie. Uwaga ta dotyczy nie tylko ilości gatunków. ale głównie ilości osobników; w Olesku i Borkach Wielkich przedewszystkiem jest to zjawisko bardzo wyraźne. Do gatunk E EAE nie znalazlem ani w Dryezezowie, ani w Do rar sic? znajdowanyeh tylko w Holdach i DEI zaś W. FRIEDBERG 117 Nie brak wreszcie gatunków, które są wspólne i piaszczystym i iłowo-marglowym osadom. Zaliczymy tutaj: Ringicula costata Eichw, Mitra striata Eichw., Columbella falar R. Hörn. i Au., Chaenopus pes pelicani L., Cerithium bronniforme Hilb. C. deforme Eichw., Natica millepunctata Lam., N. helicina Broce, Hydrobia spi- ralis Fraunf. i niektóre inne, nie często znajdywane gatunki. Wolno nam twierdzić, że właśnie te ślimaki, mniej wrażliwe na petrogra- ficzny materyal osadu, mogą okazać trwałość chronologiczną, a więe lepiej się nadadzą do oznaczenia wieku warstw. aturalnie te wnioski, jako wysnute na podstawie list ska- mielin SCH z 6-ciu miejscowości, nie mogą być absolutnie pewne. Użycie list skamielin licznych miejscowości dostarczy nam lepszych aa bry zwłaszcza że w takim razie mogą wystąpić różnice ze względu na geograficzny zasiąg mięczaków. Wnioski te będę starał się wysnuć później, skoro cały mój materyał mioceński paleonto- logicznie zdołam opracować. We Lwowie, w maju 1909 r. Akademia Umiejętności w Krakowie. — Académie des Sciences de Cracovie. Sprawozdanie Komisyi fizyograficznej, tom 44. — Comptes-rendus de la Commission de Physiographie, vol. 44°. Table des matiéres et résumés des Mémoires. I. Rapport sur les travaux de la Commission de Physiographie en 1909/10. (Pag. V—X VIII). IL Liste des membres de la Com mission de Physiographie. (P. XVIII — XXIV). HL Rapport sur les recettes et les dépenses dela Commission de Physiographie en 1909. (P. XXIV—XXVI) Stanislas Zaręczny, notice nécrologique (P. XXVII — —XXX). Matériaux pourserviràlaPhysiographie dela Pologne 1. Matériaux pour servir à la Climatologie (P. 1— 35). Wypadki spostrzeżeń meteorologieznych w Galicyi w r. 1909, zestawione w c. k. Obserwatoryum astronomieznem w Kra- kowie, — Meteorologische Beobachtungen in Galizien im E 2-60 zusammengestellt von der K. k. Sternwarte in Krakau. „Die Zahl der im J. 1909 tatig gewesenen meteorologischen Stationen der physiographischen Kommission betrug 17; au rdem erhielt die meteorologische Sektion der Kommission Beobachtungen von 11 Stationen des Tatravereins in Krakau. Mit einem Barome- ter waren nur zehn Stationen der Kommission versehen. Als Resul- ul der Beobaehtungen werden für die einzelnen Stationen ange- geben: | 1) Luftdruek und 2) Lufttemperatur, u. zw.: Monats- und Jahresmittel für die Beobachtungsstunden und für den Tag, der trag und das Datum der Maxima und Minima für die einzelnen Monate und für das Jahr; | 8) Bewólkung: Mittelwerte fiir die €inzelnen Monate und fiir das Jahr; j 4) Niederschlag: Monats- und Jahressummen, Betrag und Da- tum der Maxima für die einzelnen Monate und für das Jahr, Zahl der Tage mit Niederschlag von = 01 und von = 10 mm Höhe, (2) Anzahl der Tage mit Schnee, Gewitter, Hagel, Nebel, mit starkem ind; 5) Verteilung der Windrichtungen und Anzahl der Windstil- len fiir die einzelnen Monate und fiir das Jahr; außerdem: für die Station Myślenice (S. 13) Mittelwerte für Dampfdruck und relative Feuchtigkeit, für die Stationen Lemberg (S. 49) und Dublany (S. 51) dieselben Mittelwerte und mittlere Maxima und Minima der Lufttemperatur für die einzelnen Monate und für das Jahr. . | del Seretu w porze zimowej. — Beitrag zur Kenntnis der und bei Biala, 2) die entsprechenden mittleren Wassertemperaturen des Seret bei Petryków, 3) die gleichzeitig mit der Temperatur der Quelle in Petryków daselbst beobachteten Lufttemperaturen, 4) die entsprechenden Tagesmittel der Lufttemperatur in Tarnopol. Gradobicia w r. 1909. — Hagelschläge in Galizien im J. 1909. (S. 62—10). Die vorliegende Zusammenstellung beruht fast ausschließlich auf Mitteilungen der Krakauer Versicherungsgesellschaft: „Towa- ~ J. Hawnvsigwicz: Spostrzeżenia pojawów w Świecie roslin- nym i zwierzęcym wykonane w r. 1909 w Ożydowie. — Phyto- SCH enee Ca Beobachtungen in Ożydów im J. 1909. . 1177). Für 67 Pflanzenarten wird die Zeit der Belaubung, des Auf- blühens, des Fruchtreifeps und des Laubfalles, für 18 Arten von Zugvögeln die Zeit der Ankunft, z. T. auch des Wegzuges, für 11 andere Tierarten die Zeit des ersten Erscbeinens angegeben. "` H. Weer: Dzienny bieg temperatury w Krakowie wedlug 28-0 letnich spostrzeżeń. — Der tägliche Gang der Luf t- (8) temperatur in Krakau nach 28-jahrigen Beobachtungen. (S. 81—115). M Eine sorgfältige Prüfung der seit 1868 in der Krakauer Stern- warte gemachten Beobachtungen der Lufttemperatur zeigte, daß da- von. nur die Beobachtungen vom 1. XII. 1867 — 30. IV. 1873, 1. IH. 1874 — 30. XII. 1875, 1. V. 1886 — 31. XI. 1904 und vom 1. I. 1905 — 28. II. 1907 sich für die vorliegende Arbeit tungen berechneten mittleren Monats- und Jahrestemperaturen für die Krakauer mittlere Zeit (Tab. XIV, S. 112) und für die mitteleuropäische Zeit (Tab. XVI, S. 113). 2. Matériaux pour servir à la Faune. J. par. Bwuwicki: Spis motyli zebranych w powiecie stryj- skim, część II. — Verzeichnis der im Bezirk Stryj gesam- melten Schmetterlingsarten, Il. Teil!) (S. 3—30). , Die vom Verf. aufgezählten Lepidopteren stammen größten- teils aus der Gegend von Podhorce und Umgebung, wie: Tatarsko und Wierezany (nahe am Stryjflusse), Strzałków und Bereźnica, südlich von Podhorce, ferner ans der Umgebung von Skole am Stryjflusse und an dessen Zuflüssen Opor und Orawa. Die Umge- ung von Podhorce hat außer Wiesen und Feldern auch ausge- ten. Sämtliche Wälder stehen auf diluvialem, undurchlässigem, mit etwas sehr feinem Sand gemischtem Lehmboden; die Wiesen und Felder sind hie und da von Torfadern durehzogen. Die Gegend. von Skole (im niederen Teile der Waldkarpaten) hat in den nie- oazach ; . "| Der erste Teil dieses Verzeichnisses ist im 42. Bande der Berichte der physiographischen Kommission erschienen, (4) deren Partien Tanne und Fichte, mit Buchen und wenig Birken und Espen gemischt, — in den höheren Partien finden sich fast durchwegs Tannen- und ger Die Noetuen fing der Verf. meistens mit Hilfe seiner sehr starken, oberhalb eines hobhiliegentféli Balkons der Podhoreer Schlos- ses angebrachten elektrischen Bogenlampe, deren intensives Licht viele Kilometer weit über die Stryjer Niederung bis zum Füsse der Gebirge und zu den stark sumpfigen Wäldern und Wiesen der a i reicht und in günstigen Nächten hunderte von Noct tui ometriden und Bombyeiden heranlockt. Von "den (in beiden Teilen des Verzeichnisses) kigefukitci Arten sind als sehr selten und fiir die Landesfauna neu hervor- zuheben: Daphnis Nerii L., 27. VII. 1906; dh Timon Hb., 15. IV. und 26. IV; Arsilonche albovenosa Goeze, 20. IV, 11. V. und 6. VII; Agrotis strigula Thnbg. 5. und 25. VII; Co? fulva Hb., 12. IX; Heliothis peltigera Schiff, 15 IX; T: "ir amethystina Hb., 6. und 25. VI; Cossus terebra F., 18. und 21. VIII. — Sämtliche ge- nannte Arten wurden bei der Baade sheet: J. Świżk: Blonkówki pszezolowate (Apidae) zebrane w Ga- licyi. — In Galizien gesammelte Apiden-Arten. (S. 31—46). Auf Grund der eigenen und der im Museum der physiogra- phischen Kommission befindlichen Sammlungen gibt der Verf. eine Zahl dieser Arten um 75 vermehrt und beträgt gegenwärtig 215. Die Mehrzahl der europäischen Apidengattungen hat auch in Gali- zien ihre Repräsentanten, nur von der Gattungen: Meliturga, Cam- ptopoeum, Panurginus, Lithurgus, Dioays, GERS Phiarus un faites ist bis heute keine Art entdeekt worden E. nuBicz Nikzanrrowski: draż iech do fauny Brakoni- dów Polski. I: Braconidae zebrane w Galicyi. — Materialien zur Te rng Potens, ch In Galizien gesammelte Bra- coniden. (S. 47—106, m. 1 Tafel). Bisher pans von Galizie en nur etwa 25 Braconiden - Arten biologióskie Notizen über die Wirte der anms die d u. s. w. Als neu sind folgende Arten beschrieben: (5) Iphiaulax Soépligetii, Iph. testaceus, Bracon carpaticus, Cieslikii, tą levicarinatus, nigricaudus, nitidifrons, orbicularis, or natulus, parvus, pygmaeus, ramosus, rufoscutellaris, rytrensis, transitorius, Kul- czyńsłcia aculeata, Spathius polonicus, Chelonus cingulipes, foveołatus, Apanteles harpyiae, radiatus, rimulosus, Schillei, Microplitis Leoniae, testaceicornis, Orgilus pimpinellae, Agathis minuta, Calyptus caudatus, cracoviensis, Gnamptodon: Klemensiewiczii, Biosteres acontti, Opius infumatus, subrotundatus. Cosmophorus regius. Perilitus brunneus, ni- griventris, Syntretus (2) Dzieduszyckii, Aphanta dios Lomnickii, obelcia montana, uliginosa, Phaenoca "pa tatrie J. Dzrgoziscgwicz: Nowy ipoh z rzędu owadów chróści- kowaty a (Trichoptera): Rhyacophila furcata n. sp. — Eine neue Trichopteren-Art: Rhyacophila furcata. (S. 101—108). ` Der ausführlichen, durch zwei Abbildungen erläuterten Be- schreibung in polnischer Sprache Kg neuen, in den Ostkarpaten aufgefundenen Art wird eine lateinische Diagnose vorangeschickt. S. Swukczvsski: Spis pluskwiaków zebranych w Gorcach w r. 1909. — Verzeichnis der im J. 1909 in Gorce ge- sammelten Hemipteren. (S. 109—122). s werden 244 Heteropteren- und 130 Homopterenarten an- geführt, welehe von dem Verf. in der kleinen, Gorce genannten Gebirgskette in Westgalizien gesammelt wurden: darunter sind 23 Arten neu für die Hemipterenfauna Galiziens. S. Smenozyński: Pluskwiaki nowe dla fauny galicyjskiej. Wykaz IL. — IL Verzeichnis der zer die galizische Fauna neuen Hemipterenarten. (S. 123 3 Das Verzeiehnis. enthalt 23 dam o und 14 Homopte- renarten; die Gresamtżahl der aus Galizien bekannten Heteropteren eg: Cicadinen beträgt gegenwärtig 493 und 224 DzięĘpziEnewicz: Dwie notktkt. wiekżczaći : — Zwei bio- jisne Notizen, (S: 126—129). Auf Grund eigener Beobachtungen in ‚den Ostkarpaten sehildert der Verf. die Lebensweise einiger Trichopterenarten, wel- he noch im Spätherbst, wenn das Gebirge bereits mit Schnee be- deckt ist, als ausgebildete Insekten am Leben verbleiben. ie zweite Notiz enthält Me x Angaben über die Lebens- n Sympetrum vulgatum L. Von all en einheimisehen Libel- lion pato sich diese Art im Spätherbst als Imago am längsten am Leben und wurde z. B. noch am 16. November - 1818 bei p szkowee in Podolien beobaehtet. (6) L. Svrowski: Motyle Pienin. Część H. — Lepidopteren der Pieninen. IL Teil. (S. 130—154). Der Verf. ergänzt sein in dem 39. Beriehte der physiographi- schen Kommission erschienenes Verzeichnis der in den Pieninen beobachteten Lepidopteren durch weitere 203 Arten, Varietäten und Aberrationen, welche zumeist von ihm selbst seit 1906 in dem genannten Gebirge (z. T. nicht weit davon: Vanessa. polychloros Lu. ab. testudo Esp. in Rabka, Arctia Hebe L. ab. albedina Sitowski in Slomiana, Bezirk Limanowa) aufgefunden wurden. Von diesen For- men sind: Vanessa polychloros L. ab. testudo Esp., Agrotis glareosa Esp. Caradrina superstes Tr., Xylina ingrica HS., Larentia fulvata Forst. ab.. arearuptata Sitowski (minor, pallidior, al. ant. area media interrupta), Tephroclystia veratraria HS. var. cynensata Grasl., Arctia Hebe L. ab. albedina Sitowski und. Depressaria rotundella Dgl. neu für Galizien. | Di ue, auf ein gegründete Aberration der Arctia Hebe bietet ein neues Beispiel von partiellem Albinismus. Die Vorder- flügel sind bei ihr schwarz mit fünf weißen, orangerot umsüumten Querbinden. Die fünfte Querbinde berührt den Flügelsaum nicht und ist mit der vierten durch die weiße III,/IV,-, und teilweise dureh die III*/,-Zelle verbunden. Hinterflügel reinweiß mit schwat: zem Saum, zwei schwarzen, durch die Zelle III,/IV, getrennten Flecken und einem kleinen, halbmondförmigen, schwarzen Flec auf der Querrippe. Der ganze Körper schwarz ohne Spur von Rot. 3. Matériaux pour servir à la Flore. K. Szvgissok: Flora okolie Kazimierza nad Wisłą. — Flora der Umgebung von Kazimierz an Weichsel. (S. 3-42). Aus der nächsten Umgebung von Kazimierz (Russisch-Polen) zählt der Verf. 511 Arten von GefüBpflanzen auf, zum Teil auf Grund älterer Angaben, zumeist aber als Resultat eigener, von Mitte Juni bis September 1906 vorgenommener Untersuehungen. In der Einleitung berührt der Verf. kurz die geologischen Verhältnisse der genannten Gegend und schildert die Vegetation der trockenen, sonnigen Kalkhügel und ihrer Abhänge (S. 8—10), der feuchten, schattigen Schluchten (S. 10, 11), der Äcker und Gärten (S. 11, 12), die Ruderalflora (S. 12), die Sandflora des Waldchens in Czer- niawy (S. 13), die Sumpf- und Wasserflora (S. 13, 14), endlich die Waldflora (S. 14, 15). B. Nanvszowscı: Przyczynek do mykologii Galicyi. — Bei- trag zur Pilzflora Galiziens. (S. 43— 48). . Die im Verzeichnisse aufgezahlten 108 Pilzarten wurden teils in Westgalizien (Umgebung von Krakau, Bezirk Grybów, Rabka, e WREN 2 SI "EE ERST NZ NA] (7) Nieglowice bei Jasło, Krościenko am Dunajec, Pieninen), teils in Ostgalizien (Dublany bei Lemberg, Petryeze bei Krasne, Poży- rzewska in Czarnahora) gesammelt. 30 Arten (die im Verzeichnisse mit * bezeichneten) sind für Galizien neu. K. Sreoxı: Przyczynki do mykologii Galieyi. — Beiträge zur Pilzflora Galiziens. (S. 49—56). Verf. zählt 110. zumeist in und um Rymanów-Bad, zum Teil aber in Kossöw gesammelte Pilzarten auf. Die in dem Verzeichnisse mit * bezeichneten Arten sind für Galizien neu. H. Zarparowicz: Ze strefy roślinności karpackiej. IV. — Aus der Zone der Karpatenflora, IV. (S. 51—60). erfasser, der seit 1903 mit der Ausarbeitung des „Conspe- etus Florae Galieiae* beschäftigt ist, unternahm auch im J. 1909 einen mehrwöchentlichen Ausflug in die Ostkarpaten, wobei er zum ersten Mal die Felsen der Petrile Doamnei in der Rareu-Gruppe durchforschte. Die obigen vorläufigen Mitteilungen des Verf. enthalten u. a einige Ergänzungen zu den bereits im Conspeetus beschriebenen Spezies. So erklärt der Verf. seine Calamagrostis Kotulae nunmehr für einen Bastard von C. villosa Mutel und C. lanceolata Roth. Das von ihm im Consp. sub num. 124 beschriebene (und im Lemberger Kosmos 1909 S. 1174 eingehender besprochene) Trisetum Tarnow- skii fand der Verf. auf Petrile Doamnei in zahlreichen und sehó- der Grenze von Marmarosch und Bukowina, fand der Verf. seinen Rumex carpatieus, ferner Cortusa Matthioli L. vor, u. s. w 4. Matériaur pour servir à la Geologie. W. Kużsian: Przyczynki do znajomości geologicznej Wiel- kiego Księstwa Krakowskiego. — Beiträge zur Geologie des Großherzogtums Krakau. (3. 3—25). Kine Reihe neuer Aufschliisse in der Umgebung von Krakau förderte an den Tag Tatsachen, die bisher unbekannt waren und teilweise auch kaum geahnt werden konnten. So gewann man in einer der Ziegeleien von Ludwinów ein wichtiges Profil durch das Diluvium. Auf miozänen Tegeln lag eine gestaute Grundmorüne, auf dieser ziemlich gut erhaltene, große Fragmente von Klepł prumigenius, Rhinoceros sp. und Bison priscus, darauf eine zweite, Jüngere Grundmoräne. Das Material der letzteren war zuoberst von fließendem Wasser aufgearbeitet und mit einer Grenzschicht eisen- schüssiger Kiese bedeckt, Nach oben folgte ein Komplex von flu- (8) viatil und aus stagnierendem Wasser abgelagertem Material, dazwi- schen Torfschmitzen mit einer Flora und Insektenfauna. Von der Flora wurden vorläufig die auf S. 8 zitierten Formen bestimmt. Das Ganze war von einer über 2m starken Löß-Lehmdecke bedeckt (Fig. 2 gibt ein schematisches Profil der Verhältnisse). — Außer Ludwinöw werden noch einige andere Punkte erwähnt, wo das Inlandeis Stauchungen oder Verschleppungen hervorgerufen hat (Fig. 3, 4, 6). Im.zweiten Teil (S 12—24) folgen einige, das Miozän betref- fende Notizen. So werden die Resultate der Bohrung an der Skalka in Krakau und einige bisher unbekannte Vorkommnisse von Mio- zän in Strandfazies (Fig. 7) aufgeführt. Die erwähnte Bohrung wurde in 50 m Teufe auf jürassisehem Felsen eingestellt und erschlob Sehwefelwasser mit Spuren von Petroleum-Rohöl. W. KużsiaR: Eocen Tatr i Podhala, I. — Das Eozän der Tatra und des Podhale, 1. (S. 26—76). E Vorliegende Arbeit ist eine Fortsetzung des im 42. Bande die- ser Berichte (1908) unter dem Titel: „Eocen tatrzański* erschiene- nen Aufsatzes. Auf S. 53—74 wird ein Teil der vom Verf. gesam- melten Fossilien beschrieben. - Ein ausführliches Referat über den tektonischen Teil wurde im Bulletin International de l'Académie des Sciences de Cracovie, 1910, Nr. 2 A, unter dem Titel: „Ver- such einer Tektonik des Flysches nördlich von der Tatra“ publiziert. w Mialach pod Grodnem (na Litwie). — Sur la faune cré tacique de Miały pres Grodno. (P. 11—81). t n résumé de ce mémoire a été publié dans le „Bulletin In- ternational de l'Académie des Sciences de Cracovie, Classe des. sciences mathématiques et naturelles", année 1909, deuxiéme seme- stre, pag. 192—196. B. Rybzewski: Przyczynek do znajomości fauny kredowej - Frieopero: Wykaz skamielin mioceńskich z niektórych miejscowości galicyjskiego Podola. — Verzeichnis miozäner (S. 88 ien von einigen Lokalitäten in Galizisch Podolien. Die Arbeit enthalt Verzeichnisse mioziiner Fossilien von sechs Fundorten, u. zw.: I. Biała Góra bei Olesko. Senoner Mergel wird bier von Miozän in folgender Zusammensetzung überlagert: 1) dünnplattiger Lithothamnienkalkstein, 3m mächtig, mit kleinen Lithothamnien, Haliothis volhynica Eichw., Monodonta angulata Eichw., Venus cincta Eichw., Arca barbata Eichw., Pecten gloria maris Dub. u. a., 2) graue. grúnliche und weiße Sande mit Linsen grüner Tone, fossilleer, (9) 2 m, 3) fossilreiche Sande, 2—4 m, 4) graue Mergel mit zahlrei- chen Steinkernen von Cardita rudista Lam., 2 m. — Die fossilrei- chen Sande enthalten die auf S. 91—92 aufgezählten Arten. II. Podhorce. In der östlich vom Dorfe gelegenen Schlucht liegen auf senonem Mergel 20 m mächtige Sande mit Einlagerun- gen von Sandstein und Lithothamnienkalkstein (in den unteren La- gen). Uberlagert werden die Sande von diekknolligem Lithotham- nienkalk. Ihre Fauna wird auf S 94—96 angegeben. III. Jasionów. Die auf S 98—99 aufgezählten Arten wur- den in Sanden teils in der Hauptschlucht im Dorfe, teils in Auf- schliissen östlich vom Dorfe gesammelt. Auch hier werden die Sande von Lithothamnienkalkstein (z. T. von Mergel) überlagert und ent- halten Einlagerungen von grünen und grauen Tonen, auch Lignit- schmitzen. IV. Borki Wielkie. Oben liegen hier Lithothamnienkalke und Mergel mit Sandsteinbänken, darunter Sande mit der auf S. 99—100 aufgeführten Fauna. . Holdy. (Anhöhe am Rande des podolisch-volhynischen Plateaus, im Osten von Brody, ca. 12 km davon entfernt). Der östliche von den zwei Gipfeln dieser Anhöhe wird von Lithotham- nienmergel (mit Zwischenbänken eines grobkörnigen Sandsteins) gebildet, weleher früher in Brüchen gewonnen wurde. Die aus losen, verwitterten Blöcken dieses Mergels gewonnenen Fossilien werden auf S. 101 -102 aufgezählt. L szezöw. Soweit es sich in den gegenwärtig etwas verwischten Aufschlüssen feststellen läßt, liegen hier auf hellgrauen, mergeligen, ziemlich fossilreichen Sanden diekbankige, graue Mer- gel, mit vielen Steinkernen großer Bivalven (besonders Panopaea Menardi Desh.). Die hauptsächlich in dem Mergel gesammelten Fos- silien sind auf S. 104—105 zusammengestellt. n den genannten, hauptsächlich nach den Sammlungen des Verf. zusammengestellten Verzeichnissen wurden auch ältere Anga- ben berücksichtigt; die Namen der vom Verf. nicht wiederaufge- fundenen Arten sind daselbst eingeklammert. Die nun folgende Zusammenstellung (S. 106 -116) enthält nur die Namen der vom ri. gesammelten, bezw. bestimmten Arten, nebst Zahl der in H em Grade von derjenigen der mergeligen Schichten (Hołdy. Dry- sein als die sowohl in den sandigen als in den mergeligen Schich- D vorkommenden; für die chronologische Einteilung des Miozäns sollten also wohl nur die ersteren in Betracht kommen. AKADEMIA UMIEJĘTNOŚCI W KRAKOWIE. = SPRAWOZDANIE KOMISYI FIZYOGRAFICZNEJ pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1910 | oraz Materyały do fizyografii krajowej. US" Tom czterdziesty Paty. (Z 7-ma tablicami). W KRAKOWIE. NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI. © ner. SKLAD GLÓWNY W KSIEGARNI SPÓŁKI WYDAWNICZA POLSKIEJ | AKADEMIA UMIEJĘTNOŚCI W KRAKOWIE, SPRAWOZDANIE KOMISYI FIZYOGRAFICZNEJ obejmujące pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1910 oraz Materyały do fizyografii krajowej. Tom czterdziesty piąty. (Z 7-ma tablicami). 1912 W KRAKOWIE. NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI. AR o SKŁAD GŁÓWNY W KSIĘGARNI SPÓŁKI WYDAWNICZEJ POLSKIEJ 1911. SPIS RZECZY. Sprawozdania. Str. L Przegląd czynności Komisyi fizyograficznej akademickiej w ciągu roku 1910/11 . . 3:2 Eer Ba z: IL. Spis ezłonków et cartes i A e XVI IM. Obrót fanduszów Komisyi pion w r. . 1910 KEY ro a „BZ KAI Prof. Dr. Feliks Kreutz: Wspomnienie pośmiertne . « » u.a en... XXV Materyały do fizyografii kraju. Dział 1. _ Materyały do klimatografii Galieyi zebrane przez Sekeye meteorolo- giezna w r. 1910. ; Wyniki un meteorologicznych w Galicyi w 1910 r., zestawione > €. k. Obserwatoryum astronomicznem w Krakowie. . 2 an w r. 1910 J. Hawrysiewiez: re, pojawów w aaa REN i zwie- rzęcym, wykonane w r. 1910 w Ożydowi > : K. Wei igt pU zachmurzenia na dzienny Weg temperatury v Kra- > kowi qM Dział Il. teryały zebrane przez Sekcyę zoologiczną. Ma d Schille: Nowe formy Przylżeńców SRS pv wł «p 2 cies novae). Z tablicą > E TE. F Sehille: Materyały do fauny ni wych . de a $ * Dziędzielowiez: Owady PA ëtt a > w zachodnich Karpatach w ro oku 1909 . 3 s» J, Dziędzielewicz: Nowe gatunki owadów chróścikowatych zebrano ao cies Trichopterorum in Mon- We wschodnich Karpatach (Novae species tibus Carpaticis oriental coloca). $ rie ` S. Klemensiewicz: O nowych i mało kanc gatunkach motyli fauny N fan zynek siódm M. Kowalew : Materyaly do fauny ii pb" P desee aquatica J. bar. Brunicki: Spis motyli Weu w powiecie EISEN Część HL Dział III. Materyały zebrane przez Sekcye ME J. Wołoszyńska: Życie glonów w górnym biegu Prutu S. Waśniewski: Przyczynek do mykologii Królestwa Polskiego. ur J. Grochmalicki i W.Szafer: Biologiezne stosunki Siwej Wody w Wyżyskach pod Szkłem. Z tablicą. A. Wodziezko: Materyały do mykologii Galicyi. Czę di ee, K. Rouppert i A. Wróblewski: Grzyby z ser (Ereptepisk do mykologii Galicyi i Bakowiny) B. Namysłowski: Prodromus Uredinearum Gaidas et Vacerina. Rdze Galieyi i Bukowiny. Z tablie H. Zapalowicz: Ze strefy roślinności B. aj. A Dział IV. Materyały zebrane przez Sekcyę geologiczną. T. Wiśniowski: Przyczynki do znajomości systemu węglowego w Kra- kowskiem. (Z wycieczek szkolnych w lecie 1910 r.). Z tablieą . J. Łomnieki: O składnikach tektonicznych EEN nadwórniań- sko-sołotwińskiego. Z dwiema tablicami, Table des matières et résumés des mémoires . 147 (1) E Przegląd czynności Komisyi fizyograficznej akade- mickiej w ciągu roku 1910/11. Komisya fizyograficzna wydała w r. 1910/11 tom 44-ty swych Sprawozdań z materyałami do fiżyografii kraju. W druku były trzy zeszyty Atlasu geologicznego. Z zeszytu 22-go, opracowanego przez Prof. Dr. W. Teisseyrego, wydrukowano trzy mapy, mianowicie: Halicz-Kałusz, Komarno-Rudki, Żydaczów-Stryj; trzy drugie: Bóbr- ka-Mikolajów, Rohatyn i Przemyślany, przesłano e. i k. Wojskowemu Zakładowi geograficznemu w Wiedniu do ostatniej korekty. Druk zeszytu 25-go, zawierającego mapy Prof. Dra J. Grzybowskiego: Turka, Ustrzyki Dolne i Bolechów, doprowadzono niemal do końca. Z zeszytu 24-go, którego autorem jest Prof. Dr. W. Uhlig, otrzy- mała Komisya od Zakładu geograficznego próbne odbicia koloro- wane map: Nowy Targ-Zakopane i Szczawnica, tudzież czarne odbicie mapy Tatr. Przepisane Regulaminem posiedzenia administracyjne Komisyi odbyły się w dniach 12-ym marca i 15-ym grudnia 1910 r. Na posiedzenia administraeyjnem w dniu 24-ym marca 1911 roku złożono Komisyi następujące sprawozdania z czynności Sekeyi?): Sprawozdania z czynności Sekcyi. a) Sekeya geologiczna. Z polecenia Sekcyi zajmowali się badaniami geołogicznemi ` PP.: Dr Z. Rozen, Dr. W. Kuźniar, Prof. Dr. T. Wiśniowski z Drem J. Ryehliekim, B. Kropaezek, A. Mazurek, W. Goetel i Dr. L. Sa- wicki. aa EL CN 1) Sprawozdanie Sekcyi meteorologieznej zAthiósnczone jest na wstępie do »Materyalów do klimatografii Galieyi*. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. vi Dr. Z. Rozen kontynuowal swe badania skal wybuchowych kredy śląsko-morawskiej. W całym szeregu miejscowości skały, zaznaczone na mapie Hoheneggera jako wybuchowe, okazały się gliną, powstałą przez przeobrażenie łupków kredowych i nie mającą żądnego związku z cieszynitem. Materyał zebrany przez Dr. Rozena w miejscowościach: Czeladna, Malenowice, Janowice, Łubno, Freu- stat, Kozlowice, na Peklach, Bordowice, Vezovice, Zenklava, Stram- berk, Pribor, stwierdza teralitowy typ cieszynitów; rzecz doniosła dla kwestyi nefelinu. Nadto zebrał Dr Rozen materyał z żył ba- zaltowych, występujących w szybie Teresy w Polskiej Ostrawie. Dr. W. Kuźniar podjął wspólnie z Drem E. Kiernikiem, który czynny był z polecenia Sekeyi zoologicznej, badania zjawisk kra- sowych w Tatrach. Powierzchniowe zjawiska tego rodzaju badano w grupie Czerwonych Wierchów; tu stwierdzono. że proces krasowy rozwijał się w okresie przeddyluwialnym, a przerwało go zlodo- wacenie Tatr. Zjawiska krasowe wgłębne studyowano w grotach Magury, Kasprowej i Goryczkowej; zdjęto, o ile to było możebne, plan groty Magury, a przekopując jej dno, zebrano wielką ilość kości zwierząt dyluwialnych. Prof. Dr. T. Wiśniowski dokonał informacyjnego zdjęcia ca- łego arkusza Przemyśl, przyczem stwierdził, że wielkie przestrzenie są tutaj, jak w arkuszu Dobromil, zajęte przez utwory górnokre- dowe ze zgniecionymi pasami utworów paleogeüskich. W obrębie kredy dały się wyróżnić margle cementowe, tworzące niższy poziom, tudzież warstwy z Węgierki i piaskowce inoceramowe. Między Prze- myślem a Krasiczynem znalazł Dr. Wiśniowski nową miejscowość ze skamielinami görnokredowemi. — P. Dr Rychlicki zebrał ma- teryal ryb w Skopowie, tudzież stwierdził obecność północnych głazów krystalicznych w potoku skopowskim. Dr. B. Kropaczek badał brzezny pas Karpat między Rzeszo wem, Ropezycami, Błażową, Domaradzem i Czudcem, a rezultat swych poszukiwań przedstawił Sekeyi w tymczasowem sprawozda- niu, do którego dołączył szkic mapy geologicznej w skali 1:160000. W sprawozdaniu przytacza Dr Kropaczek cały szereg miejscowości, w których znalazł skamieliny eoceńskie, w dwóch facyach: numu- litowej i beznumulitowej, tudzież faunę rybią z łupków menilitowy ch. SCH P. W. Goetlowi poleciła Sekcya wyzyskanie łomów rogoźnie- kich pod względem paleontologieznym. Ponieważ przedsięwzięciu ` ` vu temu stanęło na przeszkodzie ograniczenie pracy w: kamieniołomach, p. Goetel zużył przyznany mu zasiłek na zebranie skamielin z pię- tra retyckiego w Tatrach i zdjęcie kilku profilów tego piętra. Opra- cowaniem zebranego. materyalu zajmuje sie. p. Goetel. w Wiedniu pod kierunkiem Prof. Dr. W. Uhliga. | P. A Mazurek zbierał idciiuieliny las w ee ra- domskiej: w Nowej Górze i Nosiłowie, tudzież w gubernii lubel- skiej: w Piotrawinie, Kazimierzu, Bochotniey i Nałęczowie; zebrany materyał opracowuje w Muzeum Komisyi fizyograficznej. L. Sawicki ukończył na razie swoje badania jezior. tatrzań- skich, rozszerzywszy je na Pięć Stawów Polskich. Nadto zmierzył siedm razy ciepłotę badanych poprzednio jezior: Morskiego Oka, Czarnego Stawu pod Rysami i Stawu Toporowego, mianowicie w miesiącach: lutym, kwietniu, czerwcu, lipcu, wrześniu, listopadzie i grudniu. Pomiary te dadzą obraz rocznych wahań ciepłoty w je- ziorach tatrzańskich. Subweneyonowane przez Wydział Krajowy badania zagłębia węglowego krakowskiego prowadzone były w roku ubiegłym dalej. pod kierunkiem Prof. Dr. J. Grzybowskiego, który eksploatował dalej kopalnie w Libiążu i zajął się kontrolnem skartowaniem wy- chodni karbonu i permu w pasie libiąskim. Dr K. Wójcik zebrał materyał paleontologiczny z najniższych poziomów produktywnego karbonu (warstwy tenezyńskie), tudzież z warstw bezpokladowych, kulmowych w Miękini i Zalasie. P. Weigner kartował stosunek permu do tryasu pomiędzy Czerną a Filipowicami i zbierał mate- ryały kulmowe w dolinie Czernki. P. B. Rydzewski uzupełniał zbiór z Brzeszcz. PP. W. Goetel, Cz. Kuźniar i A. Mazurek zajęci byli zbieraniem skamielin według emer w kopalniach w Sier- szy 1 Jaworznie. Sekcya geologiczna odbyła w ciągu roku 1910/1 cztery po- siedzenia. Na ostatniem z nich, administracyjnem, wybrano prze- wodniezgeym Sekcyi Prof. Dr. J. Morozewieza a delegatem do Zarządu muzealnego Dr. W. Kuzniara. b) Sekcya zoologiczna. Sekcya zoologiczna udzieliła zasiłków na ESCH pp. Pro ` S. Smreczyńskiemu, S. Minkiewiezowi, W. zehn? mom E E. Kiernikowi, wreszeie Drowi L. Sawiekiemu. ` viti "Prof. Smreczyński zajął sie zbadaniem Pienin pod względem orto- i hemipterologicznym, przyczem z powodu zbyt wielkiej od- ległości tych gór od linii kolejowych zmuszony był ograniczyć się w swych poszukiwaniach do czasu feryi. Zebrany przez Prof. Smreezyüskiego materyał jest bardzo obfity, obejmuje mianowicie 28 gatunków szarańczaków, 184 pluskiew, 120 piewików i 15 Psyl- lidów, w tem nowych dla fauny krajowej ośm gatunków plus- kwiaków (między innymi Chlorionidea flava P. Löw. znana dotych= czas jedynie ż Alp wschodnich) i szarańczak Thamnotrizon apterus Fabr. — Opracowanie tych materyałów jest na ukończeniu. P. S. Minkiewicz zajmowal się podobnie jak w roku poprze- dnim, fauną jezior tatrzańskich, przedewszystkiem Stawu Toporo- wego. Stawowi temu, położonemu najniżej z polskich jezior tatrzań- skich, poświęcił p. Minkiewicz niemal cztery tygodnie, przyczem zamieszkawszy w pobliżu, na Toporowej Cyrhli, mógł badać mate: ryał żywy i uwzględnić także takie działy fauny, których badanie na podstawie materyałów zakonserwowanych jest połączone z bardzo wielkiemi trudnościami. Około dziesięciu dni spędził p. Minkiewicz przy Morskiem Oku i Czarnym Stawie pod Rysami, których faunę poznał już w przybliżeniu w roku 1909, nadto zebrał nieco materyałów w Stawach Gasienicow ych: Dwoistym i Zielonym. Celem ` wszvyst- kich tych poszukiwań było nietylko stwierdzenie, jakie gatunki zwierząt zamieszkują jeziora tatrzańskie, lecz także poznanie spo- sobu ich życia, jak wędrówek, rozwoju w ciągu roku, rozmiesz- czenia w różnych obszarach stawów i t. d. Materyały faunistyczne i florystyczne zbierał w jeziorach ta- trzańskich (mianowicie w Morskiem Oku, Stawie Toporowym i Czar- nym pod Rysami) takze Dr L. Sawicki, gdy bawil w Tatrach pod nieobecnosé p. Minkiewicza tamże w kwietniu i listopadzie. Prace Dr. Sawickiego nad przyrodą jezior tatrzańskich w innych kierun- kach, rozpoczęte w r. 1909 a uzupełniane w r. 1910. łączą się pośrednio z zadaniami Sekcyi zoologicznej przez wyświetlanie sto- sunków fizycznych, od których zależy życie organizmów w tych jeziorach. W poszukiwaniach podjętych w grocie Magury w Tatrach z polecenia Sekeyi geologicznej i zoologieznej wziął udział ze strony tej ostatniej Dr. E. Kiernik. Olbrzymi pokład kości zwierząt dylu- wialnych, na który natrafiono w tej grocie, dostarczył mnóstwa Ix resztek niedźwiedzia jaskiniowego i brunatnego (Ursus spelaeus i U. arctos) a nadto nieco kości innych ssawców, jak hyeny jaskinio- wej, rysia, kozicy, nietoperzy i t. d. | ..W. Kownacki, któremu Sekeya poleciła zebranie wijów na Podolu, zwiedził w tym eelu powiat zaleszczycki w przeciągu pięciu tygodni w miesiącach lipeu i sierpniu; uzyskany materyał wypadł niezbyt obficie z powodu posuchy, która tam panowała w owym czasie; p. Kownacki spodziewa się, że go zdoła opracować do je- sieni b. r. ` vod i W badaniach t. zw. Siwej Wody w Wyżyskach pod Szkłem, podjętych na polecenie Sekeyi botanicznej przez Dr. W. Szafera, wziął udział także p. J. Grochmalieki jako zoolog i rezultaty swych poszukiwań zamieścił w referacie, napisanym wspólnie z Drem Szaferem, a przeznaczonym do Sprawozdań Komisyi fizyograficznej, o wydania w Sprawozdaniach Komisyi otrzymała Sekcya następujące prace, oparte na poszukiwaniach podjętych bez pomocy Sekeyi: p. J. Dziędzielewieza: Nowe gatunki owadów chróścikowa- tych zebrane w Karpatach wschodnich, Dr. S. Klemensiewieza; O nowych i mało znanych gatunkach motyli fauny galicyjskiej, przyczynek VII, Dr. M. Kowalewskiego: Materyaly do fauny pol- skich skaposzezetöw wodnych i Bar. J. Bruniekiego: Spis motyli zebranych w powiecie stryjskim, część III. Na posiedzeniu administracyjnem odbytem, dnia 16 marca, Sekeya wybrała swoim przewodniczącym prof. Dr. W. Kulezyń- skiego a delegatem do Zarządu muzealnego prof. J. Śnieżka. c) Sekeya botantczna. Z polecenia Sekeyi botanieznej zajęli się florą krajową pp. Dr W. Szafer, Dr G. Malinowski i p. A. Zmuda. Zadaniem Dr. Szafera było zbadanie pod względem florysty- eznym t. zw. Siwej Wody w Wyżyskach pod Szklem, źródeł siarcza- nych i stawków z wodą obfitujaca w siarkowodór w Niemirowie, wreszcie obszernego torfowiska wyżynnego w Załuchu pod Zawado- wem. W pracy tej wziął udział, jako zoolog, Dr J. Grochmalieki. Stosunki biologiczne w odpływach źródeł niemirowskich (same źródła SĄ sztucznie zakryte), w stawkach tamtejszych i osobliwem torfo- x wisku w Zaluehu z obfitem źródłem siarczanem, wymagają jeszcze dalszych badań. Praca nad florą i fauną Siwej Wody została ukoń- ezona i rezultaty jej zestawione w sprawozdaniu pp. Szafera i Groch- maliekiego p. t. Biologiczne stosunki Siwej Wody w Wyżyskach pod Szkłem. Dr G. Maliripwnki sal sie w Tatrach porostami skalnymi pod względem fizyograficznym i ekologicznym i zebrał ich gatun- ków 200. Opracowanie tego materyału jest na ukończeniu. Wycieczki p. A. Żmudy w Krakowskiem i w Tatrach miały na eelu uzupełnianie materyałów do wydać się mającej opisowej „Flory Polskiej*; zwracał on więc przedewszystkiem uwagę na rodzaje złożone z licznych i zmiennych gatunków, znalazł przytem pewną ilość gatunków i mieszańców oraz wiele odmian nowych dla okolie Krakowa, między innemi niedawno opisaną Dactylis Aschersoniana Gräbn. Dr K. Zapalowiez zajmowal sie, jak w latach poprzednich, badaniami florystyeznemi w Karpatach wschodnich, tym razem bez pomoey ze strony Sekeyi, i zebrane tam rosliny ofiarowal do zbio- rów Komisyi fizyograficznej. Wynikiem poszukiwań, podjętych rów- nież bez udziału Sekeyi, są dwie prace złożone jej wraz z odpo- wiednimi zbiorami, mianowicie pp. K. Roupperta i A. Wróblewskiego „Grzyby z Zaleszezyk“ i p. S. Waśniewskiego „Przyczynek do mykologii Królestwa Polskiego*, nadto praca p. Jadw. Wołoszyń- skiej p. t. Życie glonów w górnym biegu Prutu. Od p. R. Sobkie- wieza w Żytomierzu otrzymała Sekeya do wydania wykaz roślin naczyniowych Wołynia i Polesia w języku łacińskim. Dr H. Zapałowicz poddał dalszą część zielnika krajowego rewizyi. której rezultaty wydane zostały w Rozprawach Wydziału matematyczno przyrodniczego Akademii Umiejętności. Jak wspomniano w zeszłorocznem sprawozdaniu, Sekcya bota- niezna, przekonawszy się, że wydanie obszernej Flory opisowej Pol- skiej jest obecnie rzeczą niemożebną, podjęła starania o uzyskanie na razie podręcznika w skromniejszym zakresie. Udziału w tej pracy podjęli się pp. Prof. Dr. M. Raciborski, Dr. E. Malinowski, Dr. W- Szafer i A. Żmuda. Opracowano dotąd, w zupełności lub po części, Pteridophyta, Coniferae, Gramineae, Primulaceae, Polemoniaceae, Bor- raginaceae, Scrophulariaceae, Rosaceae, Papilionaceae; łącznie z rodza- pad Bite" i Utricularia, opracowanymi, pierwszy przez Prof. Dr. E. XI Janezewskiego, drugi przez Prof. Dr. F. Kamieńskiego, tudzież rodzi- nami: Ranunculaceae, Berberidaceae, Nymphaeaceae, Papaveraceae, Fumariaceae, Cruciferae, Resedaceae, Cistaceae, Droseraceae, Polyga- . laceae, Frankeniaceae i Silenaceae, objetemi „Fragmentem Flory Pol- skiej^, opracowanym przez p. J. Paczoskiego. jest to w przybliżeniu Już trzecia część roślin naczyniowych, rosnących w Polsce. Mimo trudności, z któremi Sekcya i w tem skromniejszem przedsięwzięciu ma do walezenia z powodu niedostatku spółpracowników, spodzie- wać się należy, że ono w stosunkowo Kee ezasie zostanie doprowadzone do skutku. Sekeya botaniezna odbyla w roku 1910/11 ài posiedzenia: 15-g0 grudnia 1910 r. w sprawie pracy p. R. Sobkiewieza i admi- nistracyjne d. 13 marca 1911; na tem ostatniem wybrano przewodni: czącym Sekcyi na rok 1911 Prof. Dr. E. Janczewskiego a delega- tem do Zarządu muzealnego Prof. R. Gutwińskiego. Zbiory Komisyi fizyograficznej. Do Muzeum Komisyi fizyograficznej przybyły od dnia 2-go marea 1910 r. do 1-go marea 1911 r. następujące przedmioty: A) Zbiory złożone przez spółpracowników, którym Komisya udzieliła zasiłków na badanie kraju: E m . Zbiór szaraczańków i pluskwiaków z Nowotarszezyzny, złożony przez Prof. S. Smreczyńskiego. - Zielnik z Miodoborów, złożony przez Dr. W. Szafera. Zbiór grzybów z Tatr i Beskidu zachodniego, złożony przez p. K. Roupperta. . Skamieliny mioceńskie z Galieyi wschodniej, złożone przez Prof. Dr. W. Friedberga. w ho ST B) Dary: Vespertilio: murinus z Suchej doliny pod Osobitą w Tatrach, dar | Dr. W. Kuzniara, « Acipenser stellatus z Wisły pod Krakowem, dar Zakładu porów- nawezo anatomieznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. ke no eps ò 5 p © er © . 80 gatunków i odmian motyli krajowych w 263 okazach, dar Bar. Juliana Bruniekiego w Podhorcach. Carabus haeres Fisch. var. fossulatus Dej. z Borowca na Ukrai- nie, dar Dr. H. Lgockiego w Kijowie. Eudectus Kulczyńskii Ryb. z Tatr, dar Prof. Dr. W. Kulezyń- skiego. Odontaeus mobilicornis F. (== armiger Scop.) z Krakowa, dar Prof. S. Smreczyúskiego. . Zbiór szarańczaków z Galieyi, dar Prof. Dr. 8. Smreczyńskiego. . Astacus fluviatilis z Podwołoczysk, dar Dr. F. Wilkosza. „Rośliny Polskie“, setka 3 i 4-a, dar Prof. Dr. M. Raciborskiego we Lwowie. - Zbiór roślin naczyniowych z okolic Chersonu, dar p. J. Paezos- kiego w Chersonie. . Zbiór roślin naczyniowych z Rosyi południowej, dar tegoż. . Zbiór roślin z Karpat wschodnich, dar Dr. H. Zapalowieza we Lwowie. . Dwa zbiory roślin naczyniowych ze Zmujdzi, dar R. Dw. Prof. Dr. E Janczewskiego. . Rośliny naczyniowe z zielnika F. Caro, zebrane w Królestwie Polskiem, dar p. K. Steckiego. . Epipactis latifolia All. z Długoszyna pod Szezakowa, dar p. $. Stobieckiego. - „Hepaticae Poloniae exsiccatae“, dar Prof. Dr. M. Raciborskiego we Lwowie. - „Phycotheca Polonica ^, część Zen, dar tegoż. „Mycotheca Polonica“, część 2 i 3. a, dar tegoż. Zbiór grzybów z Zaleszczyk i okolicy, dar pp. K. Roupperta i A. Wróblewskiego (w Zaleszczykach). . Zbiór grzybów z Czarnej Hory, dar p. Z. Chmielewskiego w Zaleszczykach. . Zbiór grzybów z Królestwa Polskiego, dar p. S. Wasniewskiego. - Ząb trzonowy i blaszka a siekaeza mamuta z Ludwinowa, dar p. Rud. Muchy. Czaszka rena kopalnego z Ludwinowa, dar tegoż. . Skamieliny senońskie z Galieyi wschodniej. dar Prof. Dr. W. F riedberga. + bo © S OD ja e n2 XI . Skamieliny brunatnojurajskie z Boleeina i kredowe z Sudolu, dar p. S. Stobieckiego. . Skały i skamieliny karpackie z okolie ——— dar p. Stan. Piatkowskiego w Kossowie. - Materyal paleobotaniezuy z glinek ` ogiistewały al lirekosfikid, dar p. F. Bartoneca w Haju. . Skamienialv owoe Caryi z pokladów solonosnych w- Bochni dar Dr. E. Kiernika. Siebenundachtzigster Jahresbericht der Schlesisehen Gesellschaft für vaterlindische Cultur, dar Śląskiego Towarzystwa dla kul- tury krajowej. . Literatura helmintologiezna (682 dzieł i broszur) i dwa dzieła entomologiczne (Frauenfelda i Hartiga), dar Prof. Dr. M. Ko- walewskiego w Dublanach. - Kluez do oznaczania zwierząt kręgowych ziem Polskich, wydany staraniem Kółka przyrodników uczniów Uniwersytetu Jagielloń- skiego, dar p. J. Rydla. . J. Paezoskiego: Osnownyja ezerty razwitja flory jugo-zapad- noj Rossii, Oezerk flory okresnostej staneii Motowiłowski, Kiew- skoj gub. i Sowremiennyja zadaczi miesnia rustitalmisto pokrowa, dar autora. 33, R. Kowarzika: Geologische Erklärung des Wasserscheidenge- E setzes und Folgerungen aus demselben, Merkwürdige Misbildung eines Schädels von Bos taurus, Ein neues Tithonvorkommen in Mähren und Resultate einer E Bearbeitung der Monotremen, dar autora. W. Arschinowa: Über die Verwendung einer Glashalbkugel zu quantitativen optischen Untersuchungen am Polarisationsmikros- kope i Zur Geologie der Halbinsel Krym, dar Zakladu pe- trografieznego „Litogaea* w Moskwie. . Jahrbuch des kydrogwykkiejoć Zentralbureaus im K. K. Mi- nisterium für öffentliche Arbeiten, rocznik XV, dar Biura. ` 36. S. Stobieekiego: W sprawie Krajowego muzeum przyrodniczego, dar autora. “O: Nadolskiego: Zakłady o sile wodnej. dar Związku e. k. Urzędników technieznych Państwowej Gë budowniezej w Ga- licyi. C) Przedmioty zakupione: ` 1. Rośliny naczyniowe z Polski.i krajów ościennych, zakupione od O. Leonhardta w Nossen. 2. „Phycotheca Germanica“ fasc. 18 i 19, zakupione od H. Sydowa w Berlinie. ‚3. E. André: Species des Hymenopteres, zeszyty 105—108. 4. Ascherson & Gräbner: Synopsis der mitteleuropäischen Flora, zeszyty 68—11l. . 5. Reichenbach € Fil.: Deutschlands Flora, tomu 19 zeszyty 30— 85 i tomu 25 zeszyty 4—-9. 6. Palaeontologia Universalis. seryi 2 zeszyt 4 i seryi 3 zeszyt 1. 7. 50 tek na rośliny. i 8. 20 pudeł na owady. D) Publikacye Komisyt: 1 . Sprawozdanie Komisyi fizyografieznej, tom 44. Powyższy wykaz nabytków sprawdzony został przez Komisyę kontrolującą muzealną, złożoną z pp. S. R. J. M. Bocheńskiego, Prof. R. Gutwiüskiego i S. Stobieckiego. - Zarząd muzealny, złożony z pp. Przewodniczącego Komisyl fizyograficznej, Prof. E. Janezewskiego, delegatów Sekeyi: Prof. R. Gutwiúskiego. Dr. W. Kuzniara i Prof. J. bniezka, wreszcie sekre- tarza Komisvi, Prof. W. Kulezyńskiego, zdał Komisyi sprawę z po- stępu prae muzealnych następującem pismem: W zielniku krajowym uporządkowano, spisano i zaopatrzono znakami muzealnymi prawie wszystkie nowe nabytki z działu roślin naczyniowych. Rozpoczęto porządkowanie nadzwyczaj bogatego ziel- nika roślin tyrolskich, zebranych przez śp. B. Kotulę, mianowicie ułożono w nim systematycznie okazy z lat 1897 i 98 i przygoto- wano je do wcielenia w uporządkowany przez śp. B. Kotulę zbiór z lat dawniejszych. — Dr H. Zapałowiez dokonał rewizyi dalszej części zielnika krajowego i rezultaty jej ogłaszał w Rozprawach Xv Wydziału matematyezno-przy rodniezego. — Jako materyał do „Flory Polskiej^ wydano z Muzeum p. Drowi W. Szaferowi rodzine Gra- mineae i część rodziny Rosaceae, p. Drowi E. Malinowskiemu zaś rodzinę Papilionaceae. Cały: zbiór grzybów powierzono p. Drowi B. Namysłowskiemu celem rewizyi dawniejszych oznaczeń i oznaczenia materyałów dotychczas nieopracowanych. W dziale zoologicznym ukończono ustawianie zbioru owadów siatkoskrzydłych, rozpoczęte w roku poprzednim. Przystąpiono do uporządkowania bardzo bogatego zbioru muchówek; przy pracy tej utrudnionej zamieszaniem, które w tym zbiorze powstało dawniej- szymi czasy skutkiem braku ścisłego regulaminu muzealnego, za- uważono znaczną ilość błędnych oznaczeń, zwłaszcza w zbiorze śp. X. W. Grzegorzka. Gruntowna rewizya tych oznaczeń, celem usu- ` nięcia wynikłych z nich błędów w naszej literaturze dypterologicz- nej, jest istotną potrzebą naszej faunistyki i należałoby do niej przystąpić, skoro tylko w Muzeum znajdą się siły i środki nie tylko do konserwowania i spisywania zbiorów, lecz także do pracy naukowej. — Spisano motyle podarowane przez p. Bar. Juliana Brunickiego. Zresztą prace w dziale zoologicznym i botanicznym. ọgrani- czały się do konserwowania zbiorów. W styczniu r. b. przystąpiono, po dłuższej przerwie, do dal- szego porządkowania zbiorów geologicznych; ustawiono mianowicie na swojem miejscu okazy karbońskie, których rewizyą zajmował się poprzednio Prof. J. Jarosz i uzupełniono tymczasowy spis zbioru geologicznego krakowskiego. — Dr W. Kuźniar opracowywał w Mu- zeum w dalszym ciągu materyały kredowe z Bonarki pod Krako- ` wem. Prof. Dr W. Friedberg zwrócił dalszą część skamielin mio- ceúskich, wziętych do rewizyi lub oznaczenia. Zakładowi porów- Dàwezo anatomieznemu Uniwersytetu Jagiell. wydano ezesé d yluwial- nych kości ‘celem opracowania, p. W. Goetlowi materyaly ` paleon- tologiczne retyckie z Tatr, Drowi Rud. Kowarzikowi w Pradze zaś czaszkę Ovibos fossilis. Pracami muzealnemi, majacemi na celu uporządkowanie i spi- sanie zbiorów zajmowali się w roku ubiegłym: zastępca kustosza Prof. Dr W. Kulczyński, p. W. Zygmuntowska, p. A. Mazurek (od stycznia r. 1911), wreszcie stypendyści Akademii Umiejętności: PP- J. Popek i A. Żmuda, który pilnej i sumiennej ay w ae XVI botanicznym poświęcał o wiele więcej czasu, niż do tego. był obo- esr jako — a. Zarzad i skład Komisyi fizyograficznej. Prof. Feliks Kreutz, przewodniczący Komisyi fizyograficznej od roku 1893, zmarł dnia 22-go września 1910 r. w Zakopanem. Przewodnictwo Komisyi objął następnie Prof. E. Janczewski, Dy- rektor Wydziału matematyezno-przvrodniezego Akademii Umieję- tności i sprawował je aż do administraevjnego posiedzenia Komisyi w dniu 24 marca 1911, na którem en Komisyi na rok 1911 obrano GE W Zarządzie Komisyi zaszła nadto ta zmiana, że przewodni- ezaeym Sekcyi geologicznej, po śmierci śp. Prof. Kreutza, wybrany został Prof. J. Morozewicz. Do grona Komisyi przybyli pp. Dr Jan Grochmalicki we Lwowie, Stanisław Minkiewicz w Dublanach p. Lwowem, Konstanty. Proszyński w Ustroniu (pow. slueki) Prof. Jan Stach w- Krakowie i Dr Władysław Szafer w Wiedniu. W roku ubiegłym straciła Komisya fizyograficzna przez śmierć sześciu członków: Dr. Andrzeja Berezowskiego w Kurczęcych Łozach, Dr. Władysława Dybowskiego w Lubczy, Michała Kornellę we Lwowie, Wojciecha Mączyńskiego w Warszawie, Rudolfa Sobek Sobkiewicza w Żytomierzu i Prof. Wiktora Uhliga w Wiedniu. | Przewodniezacy Komisyi fizyograficznej A. Witkowski. II. Spis czlonków Komisyi fizyograficznej akademickiej. 1. Członkowie miejscowi: Dr. Bandrowski Erne st, Prof, nadzw. Uniw. Jagiell., Dyrektor Wyższej Szkoły prwdessiowei; Ozlonek koresp. Akademii Umiejętności. nd gnis ape er Ludwi E «Profesor Uniwersytetu ` „Jogi Członek korespondent Akademii Umiej. ee NEN Bee EE Zeie ee rau AREA RIAA Sue u RÓ ne E EH e EI Os = KI YI Y 3 Z Bun = 4 xvu „Bocheński Józef Maryan, c. k. Starszy Radca górniczy. Brzeziński Józef, Rządca pola A Stud. roln. Uniw. Jagiell. Bujwid Odo, Prof. Uniw. Jagiell. . Cybulski Napoleon, Prof. Uniw. Jag. Członek czynny Akad. Umiej. Dziewulski Władysław, Adjunkt Obserwatoryum astro- nomicznego. Garbowski Tadeusz, Profesor nadzw. Uniw. Jagiell. Godlewski Emil, Prof. Uniw. Jagiell, Członek czynny Akad. Umiej., Przewodniezgey Sekeyi rolniezej. Goliński Stanisław, Krajowy Instruktor ogrodnietwa. Grzybowski Józef, Profesor nadzw. Uniw. Jag, Sekretarz Sekoyi geologicznej. Gutwiński Roman, Prof. Gimnazyum IV, Sękretarz Sek- . eyi botanicznej. . Hoyer Henryk, Prof. Uniw. Jagiell, Członek. korespondent Akademii Umiej. „Janczewski Edward, Prof. Uniw. Jag, Członek czynny Akad. Umiej., Przewodniczący Sekeyi botanicznej. „Jastrzębski Ferdynand, e. k. Starszy Radca górniczy. Jentys Stefan, Prof. Uniw. Jagiell. Kiernik Eugeniusz, Asystent Uniw. Jag. Klecki Walsrkan, Prof. Uniw. Jagiell. Kreutz Stefan, Docent Uniwersytetu Jagiell. Kulczyński wł adysław, b. Prof. gimnazyum św. Jacka, Docent Uniwersytetu Jagiell.. Członek korespondent Aka- demii Umiej, Przewodniczący Sekcyi zoologicznej. Se- kretarz oda fizyograficznej. Kaźniar Wikto Morozewicz Jöze jf Prof. Uniw. Jagiell, Czlonek korespon- dent Akademii Umiejętności, Przew. Sekeyi QUIM - Mościeki Konrad, Asystent Uniwersytetu Jagiell. Nowicki kt, e. k. Radea ISańi cda. . Namysłowski Bolesław, Asystent Uniwersytetu Jag. Olszewski K arol, Prof. Jeje Jagiell.. Czlonek enjnny Akadem. Unió). - Rogóyski Kazimierz, Prof. Uniw. Jagiell. XVIII y u EI 3 3 . Rostafiüski Józef. Prof. Uniw. JagielL, Członek czynny . Akadem. Umiej. : Rothert Karol Władysław, b. Prof. Uniw. w Odessie. Rudzki Maurycy, Prof. Uniw. Jagiell, Członek koresp. żę Akademii Umiej., Przewodn. Sekeyi meteorologieznej. Rozen Zygmunt, Asystent Uniwersytetu Jag. . Ryzner Józef, Asystent Obserwatoryum astronomicznego. Sawicki Ludomir. Docent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Siedlecki Michał, Prof. nadzw. Uniwers. Jagiell., Członek koresp. Akademii. Umiej. Sikorski Tadeusz, Prof. Uniw. Jagiell. Sitowski Lud wi Asystent Uniwersytetu Jagiell. Smolenski Jerzy, Docent Uniwersytetu Jagiell. Smreczyński Stanisław, Prof. Szkoły realnej I. Stach Jan, Profesor Gniady II-go. Stobiecki Stefan. Inżynier Wydziału Wissen Szajnocha Władysław, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ko- respondent Akademii Umiej. Śni ieżek Jan, Prof. waters św. Anny, Sekretarz Sekcyi zoologicznej. - Vetulani Francisze k, Starszy Inżynier Wydziału krajo- wego, Szef ekiipówykury: Biura melioracyjnego. Walter Henryk, e. k. Radea górniczy. Wierzejski Antoni, Prof. Uniwersytetu Jagiell., “Członek czynny Akad. 'Uttiej j: Wilkosz Ferdynand, b. Prezes krajowego Towarzystwa rybackiego. Witkowski Augus t. Prof. Uniw. Jagiell., Członek czynny Akademii Umiej, Przew. Komisyi fizyograficznej. Wój cik Kazimi erz, Docent Uniw. Jagiel. 2. Członkowie zamiejscowi. . Adametz Leopold, Prof. Akad. roln. w Wiedniu. 'Angermann Klaudyusz, Inżynier w Jaśle, Bartonec Franciszek, e. k. Radca genee, w Haju (Freiheitsau) na Śląsku austr. E es E Batyeki Andrzej, Nauczyciel w Starym Samborze. Bay dh r Jan, Nauczyciel Szkoły "— im. Miekiewi- RER, Blaut y de an, Starszy Inzynier Wydz. Kraj., Docent ni pdlitobiam we Lwowie. | - . Bosniacki Zyg gmunt, w San Giuliame pod Pisą. baron Brunieki J Er n, w 'Podhorcach obok Stryja. Bryk Andrzej, eegen szkoly w Chyrowie. . Ohlapo wski Franciszek, Przewodniczący Wydz. przyr. w Tow. Przyj. nauk w Poznaniu. Chramiec Andrzej, w Zakopanem. Dębski Bronisław Antoni, w Wólce Przybojewskiej (p. Zakroczym). . Drobniak Franciszek, Inżynier, Dyrektor Gwareetwa wę- glowego w Brzeszczach. . Habdank Dunikowski Emil, Prof. Uniw. we Lwowie. Dziedzieki Henryk, w Warszówić: Dziędzielewicz Jó sof em. e. k. Radea Sądu krajowego we Lwowie. . Friedberg Wilhelm, Prof. gimnazyalny we Lwowie. X. Glodzinski Antoni, Prof. Seminar. naucz. w Tarnopolu. Gorczyński Władysław, w Warszawie. - Grochmalieki Jan, Asystent Uniwersytetu we Lwowie. Grochowski Mieczysław, w Trościańcu na Podolu gali- eyjskiem (p. Zabłotów). Guükiewiez, em. Profesor gimnazyalny, w Wadowicach. Gustawiez Bońka Dyrektor Szkoły realnej w Zyweu. Hann Franciszek, em. Dyrektor Szkoły wydz. w Bochni. Hawrysiewicz Julian, Nauczyciel w Ożydowie. Hildt Ludwik, w Warszawie. Hirschler Jan, Docent Uniwersytetu we Lwowie. Holobek Jan, c. k. Starszy Baden górniczy, w Wiedniu. Bryniewiegcki Bela) Wicedyrektor Ogrodu botan. w Dorpacie. Jacobi Leopold, Nauczyciel w Pilźnie. Jarosz Jan, Dyrektor gimnazyum realnego w Orłowej. i A Franciszek, Prof. Uniw. w ee Gsłonek Se czynny Akademii Kee XX 3 d 3 3 Oy M Karpiński Franciszek, Profesor Szkoły politechnicznej we Lwowie. Kedzior Andrzej, Dyrektor Krajowego Biura melioraeyj- nego we Lwowie. . Klemensiewiez Stanislaw, Dyrektor e. k. Gimnazyum w N. Saezu. Kobryn Mikołaj, Dyrektor szkoły w Jarosławiu. Kontkiewiez Stanisław, Dyrektor kopalni w Dąbrowie. Kornella Andrzej, Inżynier Wydz. Kraj. we Lwowie. Koroniewiez Piotr, w Warszawie. . Kosiński Ignacy, w Chojnowie. Kowalewski Mieczysław, Profesor Akademii rolniczej w Dublanach. . Kowarzyk Hugo, c. k. Starszy Inspektor górniczy, w Ja- worznie. . Krzemieniewski Seweryn, Profesor Akademii rolniczej w Dublanach. Lewiński Jan, w Warszawie. . Lgockj Henryk, w Kijowie. Limanowski Mieczysław, w Zakopanem. Łempieki Michał, Dyrektor górniczy w Dąbrowie. Lomnicki Jarosław, Prof. Dei Szkoły realnej we Lwowie. Łomnieki Maryan, Radca szkolny, we Liwowie. Łoziński Walery, we Lwowie. „Łukaszewski Adam, Inżynier górniczy, Docent Szkoły po- litechnicznej we Lwowie. X. Markow Jan, gr. kat. Proboszez w Smolniku ad Baligród. Merecki Romuald, w Warszawie. Minkiewicz Stanisław, Asystent Akademii rolniczej w Du- blanach. . Niezabitowski Edward, Prof. gimnazyalny w Nowym Targ Targu. ! Niedźwiedzki, em. Profesor Szkoły politechnicznej we Lwowie, Członek czynny Akademii Umiej. . Nowak Jan, we Lwowie. Nowakowski Leon, Prof. Szkoły rolniczej w Ozernichowie. Nowosielski Franciszek, Dyrektor Szkoły real. w Sta- nislawowie. Dr. XXI . Nusbaum-Hilarowiez Józef, Profesor Uniwersytetu we Lwowie, Członek korespondent Akademii Umiej. „Olszewski Stanisław, Inżynier górniczy we Lwowie. „Orłowski Józef, w Łuczyńczyku (p. Niemiereze). Paeczoski Józef, Kierownik muzeum przyrodniczego w Cher- sonie. Piestrak Feliks, Zarządca górniczy i hutniczy w Dolinie. „Piwowar Adam, w Ząbkowicach. Pokorny Wilhelm, we Lwowie. Mikułowski-Pomorski Józef, Prof. Akademii rolniczej w Dublanach. Poźniak Wiktor, e. k. Starszy Inżynier we Lwowie. Proszyński Konstanty, w Ustroniu (pow. slucki). . Raciborski Maryan, Profesor Uniwersytetu we Lwowie, Członek korespondent Akademii Umiej. Radziszewski Bronisław, em. Prof. Uniw. we Lwowie; Członek czynny Akad. Umiej. Rehman Antoni. em. Prof. Uniw. we Lwowie. Rogala Władysław, we Lwowie. Romer Eugeniusz, Prof. Szkoły handlowej, Docent Uni- wersytetu we Lwowie. . Sehille Fryderyk, w Podhorcach obok Stryja. Schimitzek Antoni, Inżynier, Dyrektor Galicyjskich ak- cyjnych Zakładów w Sierszy. . Siemiradzki Józef, Prof. Uniw. we Lwowie. Słomski Tomasz, e. k. Starszy Inżynier we Lwowie. Sokołowski Stanisław, Profesor Wyższej Szkoły lasowej we Lwowie. Syroczyński Leon, Prof. Szkoły politechnicznej we Lwo- wie, Inżynier Wydziału Krajowego. . Szafer Władysław, w Wiedniu. Szafnagel Kazimierz, w Wilnie. . Sznabl Jan, w Warszawie. . Sztoleman Jan, w Warszawie. Szule Kazimierz, Profesor adj. Akademii rolniczej w Du- blanach. E Teisseyre Wawrzyniec, Profesor Uniw. we Lwowie. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dr. Tomaszewski Franciszek, Dyrektor Gimnazyum we Lwowie. „ Trzebiński Józef, w Śmile (gub. kijowska). W. Udziela Seweryn, Inspektor szkół ludowych w Podgórzu „. Weyberg Zygmunt, w Warszawie. „ Windakiewiez Edward, Zarządca górniczy w Stebniku. Dr. Wiśniowski Tadeusz, Profesor Szkoły politechnicznej we Lwowie. Woloszezak Eustachy, em. Profesor Szkoły politechni- cznej we Lwowie, w Wiedniu. » Wysogörski Jan, we Wrocławiu. W. Zaborski Józef, Kierownik szkoły w Horodence. „ Zająezkowski Józef, Profesor gimnazyalny w Sanoku. Załęski Edmund, w Górce Narodowej. Dr. Zapalowiez Hugo, Członek Korespondent Akademii Umiej., we Lwowie. W. Znatowiez Bronisław, w Warszawie. Dr. Zuber Rudolf, Prof. Uniw. we Lwowie. W. Wieniawa Zub ro ade) Czesław, właściciel apteki w Rze- Szowie. „ Żukowski K, Nauczyciel w Podmanasterku. 3 ; HI" Obrót funduszów Komisyi fizyograficznej w r. 1910. Dochody: 1. Zasiłek z funduszów Akademii Umiejętności na rok 1910 . . . 13000'00 K 2. Pozostałość z roku 1909 w Kasie Akademii i w rękach Przewo- dniczącego Wan ee E EE eana 0195 WË mr? Suma dochodów . . 1378116 K Wydatki: L Koszt etanalo Sprawozdań Komisyi . . . . . . . . 8991932 K U. Potrzeby Sekeyi: a) Sekcya meteorologiczna: 1. Opracowanie materyałów klimatograficznych i korekta aaa ia MX o I S £8000 » 2. Remuneracye za robienie spostrzeżeń . 3. Koszt rewizyi stacyi meteorologicznych . 4. Zakupno i naprawa przyrządó j 5. Druki, portorya, drobne wydatki, pole i b) Sekcya geologiczna: 1. Zasiłek Prof. Drowi T. Wiśniowskiemu i Sj J. Rych- lickiemu na wo" w idol Przem 9. Zasilek Drowi Z. Rozen na badanie go weg wych brad béie kredowej 3. Zasiłek Drowi W. Kuźniarowi i Drowi E. Kiomikówi" na badania tygo w Tatrach . 4. Zasiłek p. A. Mazurkowi na BEER skamielin kiedy lubelskiej i 5. Zasiłek p. W. Goetlowi . na ae pesto w Rogoźniku 6. Zasiłek Drowi L. Sawickiemu na badanie jezior tatrzańskich 7. Zasiłek p. B. Kropaczkowi na badania en w oko- licy Rzeszowa. . . . S à Wei a €) Sekeya zoologiezna. 1. Zasiłek Prof, S. Smreczyńskiemu na badania orto- i hemi- pterologiczne w Karpatach zachodnich . 2. Zasiłek Drowi L. Sawickiemu, jak wiki Ge: x F4 3. Zasilek p. W. Kownackiemu na badanie wijów w Galieyi wschodniej . 4. Zasiłek p. S. ik na ee: TER jezior tatrzańskich 5. ta Drowi W. Kialarawi i ie E. Kiernikowi, ju nod. b BR x . d) Ai pud Tie, 1. Zasilek Drowi W. Ssaferowi n na sbadanie „Siwej bon? pod Szklem i jeziora w Niem "2. Zasiłek p. A. Zmudzie na «sonata folito w inte- resie ,Flory Polskiej* 3. Zasilek Drowi E. Malinewviiainn na pci owiewki: III. Koszt urządzenia i utrzymania Muzeum: na owady . i &. Zakupno papieru iloikowego ; 5. Inne potrzeby muzealne . qi o 2 am EE 6. Zakupno i oprawa książek 7. Zakupno roślin > 8. Transport abords e 10. iem) FRISTEN, an ee 11. Posługa MO" TIS e / 200:00 „ 35000 , 20000 „ XXIV IV. Wydatki administracyjne: 1. Wieniec na trumnę śp. Prof. Dra F. Kreutza . . . . 30:00 K 2. Remuneracya sekretarza Komisyi . . . . . . . 60000 „ Sama wydatków . . . 1121629 K Piaosiaje zatem na rok 1911 reszta . dod, Con BE, mianowicie: w kasie Akademii Umiejętności FERNEN àoj apu eU DÀ y w "n Przewodniczącego Sekeyi nl pozostałość cza 21:06 „ a w ER "ach LL SËCH ei Jh 52:00 „ Przewodniczący Komisyi fizyograficznej A. Witkowski. Prof. Dr. Feliks Kreutz. Wspomnienie pośmiertne. W osobie ś. p. Feliksa Kreutza, zmarłego w dniu 22-im września 1910 r. w Zakopanem, Komisya fizyograficzna straciła członka, jednego z najdawniejszych, który dla fizyografii kraju niepo- spolite położył zasługi. Do osiągnięcia celów, wytkniętych Komisyi fizyograficznej, przyczynił się Zmarły jako gorliwy i sumienny pra- cownik na polu mineralogii i geologii krajowej, a następnie jako długoletni przewodniczący Komisyi i jej Sekeyi geologicznej. Ko- misya fizyograficzna nie była jednak dla ś. p. F. Kreutza jedy- nem polem działalności; jako profesor Uniwersytetu naprzód lwow- skiego, a następnie krakowskiego, jako jeden z założycieli, prezes trzechkrotny i wreszcie ezłonek honorowy Polskiego Towarzystwa przyrodników im. Kopernika, członek Krajowej Rady górniczej l t. d, & p. F. Kreutz pracował bez rozgłosu, lecz wytrwale a sku- tecznie i zyskał prawo do wdzięczności społeczeństwa. W wyda- wnietwach polskieh i obcych zamieszczone rozprawy Zmarłego nie Imponuja wprawdzie ilością, ale służyć mogą za wzór pracy su- miennej, rozważnej, opartej na faktach i nie nadużywającej ich do zbyt daleko idących wniosków. Kilka dat z życia $. p. F. Kreutza, oraz gruntowną ocenę prac jego, jako mineraloga i geologa, znajdzie czytelnik gdzieindziej *); — 1) R. Zuber: Feliks Kreutz, Wspomnienie pośmiertne. Kosmos, roczn. 35, str. 883—887. i J. Morozewicz: Pamięci Feliksa Kreutza. Tamże, str. 888—897. XXVI niniejsze wspomnienie ograniczy się do krótkiego zaznaczenia dzia- łalności Zmarłego w Komisyi fizyograficznej. Już w roku 1867 Komisya fizyograficzna byłego e. k. Towa- rzystwa Naukowego krakowskiego zamianowała ś. p. F. Kreutza, — podówczas młodego i początkującego „zastępcę asystenta* Uniwer- sytetu Jagiell, — swoim członkiem, a w rok później ogłosił $. p. Kreutz, jakby w odpowiedzi na zaszczytne wezwaniwe, dwie pier- sze swoje rozprawy: jednę o trachitach szczawniekich w 37 tomie Roczników Tow. N. Kr., dragą p. t. „Tatry i wapienie ryfowe w Galicyi“ w Sprawozdaniach Komisyi fizyograficznej (r. 1868). Po przeobrażeniu Tow. Naukowegona Akademię Umiejętności w r 1872 $. p. Kreutz został zaproszony do wspólpracownictwa w Akade- mickiej Komisyi fizyograficznej zaraz przy pierwszych wyborach jej członków zpoza grona Akademii. Powołany w r. 1873 na pro- fesora Uniwersytetu we Lwowie, z natury rzeczy musiał oddalić się od życia akademickiego i poświęcić swe usługi tamecznemu polskiemu Towarzystwu przyrodników im. Kopernika. Gdy po kilku- nastu latach pobytu we Lwowie zawitał z powrotem do Krakowa w r 1887, jako profesor Uniwersytetu Jagiell, widzimy go znów w pierwszych szeregach przyrodników, skupiających się koło Aka- demii Umiejętności i jej Komisyi W d. 12 listopada 1887 r. został wybrany na ezłonka korespondenta Akademii, a w rok później — na członka czynnego. Jednocześnie objął obowiązki przewodniczą- cego Sekeyi geologicznej w d. 15 grudnia 1887 r. i wytrwał na tem stanowisku aż do ostatnich dni swoich. Bliższy i bezpośredni stosunek z Komisyą fizyograficzną za- warł $ p. Kreutz w d. 23 ezerwea 1893 r., w którym został wy- brany na jej przewodniczącego. Piastował ten urząd przez lat 17. W latach 1895 do 1901 sprawował nadto funkcye dyrektora Wy- działu matematyczno-przyrodniczego Ak. Um. Za prezesury $. p. F. Kreutza Komisya fizyograficzna do- konała lwiej części pomnikowego dzieła, jakiem jest wydawnictwo Atlasu geologicznego Galieyi. Ś. p. Kreutz był całą duszą dziełu temu oddany. Myślał o niem już jako członek Krajowej Rady Gör- niezej, powołanej do życia w r. 1878 przez Sejm Galicyjski, na której przedstawienie tenże Sejm przyznawał następnie fundusze na pokrywanie kosztów wydawnictwa., W chwili ustąpienia poprzedniego przewodniezacego Komisyi XXVII fizyograficznej, prof. J. Rostafińskiego, wydawnictwo Atlasu geologieznego było zaledwie rozpoczęte i liczyło 4 zeszyty z 17-ına mapami zupełnie wykończonemi. Za dyrekeyi ś. p. F. Kreutza wydano dalszych zeszytów 19, zawierających łącznie 73 map, a od- dano pod prasę jeszeze dwa następne zeszyty z 9-ma mapami. Gdy te ostatnie zostaną wydane, Atlas geologiezny będzie niemal ukoń- ` czony, brakować mu bowiem będzie tylko dwóch map: Wadowice i Stary Sambor. Z tych suchych cyfr widać, że wydawnietwo Atlasu geologieznego postępowało w tempie, jak na nasze stosunki, wyjątkowo szybkiem, bo na każdy rok przypada więcej niż — zeszyt 1 więcej niż 4 mapy. Ten postęp jest w bardzo wysokiej mierze zasługą ś. p. F. Kreutza, tem większą, że wydawnietwo niejednokrotnie. za- miast z uznaniem i poparciem, spotykało się z przeciwnościami. Czasami ze sfer, uważających się za kompetentne, a wpływowych, trafiały Atlas zarzuty do tego stopnia niesłuszne, że ś. p. F. Kreutz zmuszony był odpierać je z całą energią. W trudnem też nieraz położeniu znalazł się ś. p. F. Kreutz, gdy z bardzo niedostate- cznych funduszów, przeznaczonych u nas na badania kraju, trzeba było zdobywać środki potrzebne do dalszych geologieznych prae mapowych, by uzyskać materyał do Atlasu geologicznego. Niemało kłopotu i trudności przyczyniała redakcya tekstów objaśniających, oraz korespondencya z licznymi autorami, których wymaganiom trzeba było w miarę możności zadość czynić, a których drażliwo- ści należało łagodzić, scysye zażegnywać. Ś. p. F. Kreutz, czło- wiek niezw y kle łagodnego charakteru, lecz w razach potrzeby umie- Jacy się zdobyć na stanowcze wystąpienie, potrafił całą tę złożoną mM redaktorska prowadzié ku powszechnemu zadowoleniu. Pod jednym tylko względem miał ś. p. F. Kreutz ulatwiona redakeye Atlasu geologieznego; mógl mianowicie na sekretarza Ko- misyi fizyograficznej, prof. W. Kulczyńskiego, zdać techniczną stronę wydawnictwa. przedewszystkiem korektę map, wymagającą częstokroć wprost benedyktyńskiej pracowitości. Imiona obu tych ` ` pracowników będą na zawsze złączone z wydawnictwem tak poży- tecznem i donioslem dla kulturalnego i ekonomicznego rozwoju na- ` szej społeczności, jakiem jest Atlas geologiczny Galieyi. a O ile wydawnietwo Atlasu geologicznego postępowało za cza- sów dyrekeyi ś. p. Kreutza rąezo i bez przerwy, o n e XXVIII z głównych dezyderatów Komisyi fizyograficznej, przejętych po poprzednim przewodniczącym, mianowicie naukowe uporządkowanie, rozmieszczenie i udostępnienie zbiorów muzealnych geologicznych, oporniejszym posuwało się krokiem. Co prawda, nie z winy prze- wodniezgeego Komisyi. Nie było środków na pozyskanie chętnych i biegłych współpracowników i, eo nie mniej ważne, brak było i jest niezbędnego na takie porządki miejsca. Jednak i pod tym względem lata przewodnictwa $. p. F. Kreutza zaznaczyły sie znacznym postępem ku lepszemu. W muzeum fizyograficznem zdo- lano także w najbardziej zaniedbanym jego oddziale geologicznym zaprowadzić ład, kolekeye rozsegregować, a niektóre z nich ozna- czyć. Dziś dzięki tej powolnej, lecz ciągłej pracy muzealnej, stał się możliwy dostęp do nagromadzonych w Komisyi fizyograficznej bogatych zbiorów geologicznych. Dziś przyrodnicy, pracujący nad geologią Galicyi, mogą już korzystać z kolekcyi swych poprzedni- ków, porównywać je ze zbiorami własnymi, co już samo stanowi znaczny postęp w pracy naukowej, zdążającej do dokładnego po- znania kraju rodzinnego. W instytucyi takiej, jak Komisya fizyograficzna, która z chwilą, gdy ś. p. F. Kreutz obejmował jej przewodnietwo, istniała już lat 27, radykalne reformy mogły mieć tylko problematyczną war- tość; mogły zepsuć to, co było dobrego, nie usuwając braków; to też ś. p. F. Kreutz, nie kusząc się o takie reformy. pełnił przez długie lata swego przewodnictwa sumiennie i gorliwie przyjęte do- browolnie i bezinteresownie zobowiązania społeczno- naukowe i Za służył na trwałą i wdzięczną pamięć wszystkich tych przyrodni- ków polskich, którym jak najrychlejsze poznanie fizyografii kraju leży na sercu. Materyaly do fizyografii krajowej. Dział I. Materyały do klimatografii Galicyi zebrane przez Sekcyę meteorologiczną w roku 1910. "Praw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I. Wyniki spostrzeżeń meteorologicznych w Galicyi w roku 1910. zestawione w c. k. Obserwatoryum astronomicznem w Krakowie. Liczba stacyi meteorologicznych, które w ciągu roku 1910 nadsyłały bez przerwy swoje spostrzeżenia, wynosiła 17 w tem 10 było barometrycznych. W stosunku do roku 1909 liczba stacyi się nie zmieniła, tylko w miejsce zwiniętej w roku 1909 stacyi w Ho- rodence założono nową w czerwcu 1910 w Stanisławowie. której prowadzenie objął dotychczasowy obserwator p. J. Zaborski. Po kil- koletniej zaś przerwie zaczęła od marca przysyłać spostrzeżenia stacya w Czernichowie. Oprócz tego dzięki uprzejmości prof. L. Świ rza otrzymało obserwatoryum spostrzeżenia z 10 stacyi Tow. Ta- trzańskiego, z których żadna nie posiadała barometru. (Stacye te znaczono literami T. T.). onieważ dotychczasowy obserwator w Bochni p. Fr. Han z powodu podeszłego wieku zrzekł się prowadzenia staeyl, przeto dalsze jej prowadzenie od dnia 8. marca powierzono p. Chudzikowi, tercyanowi gimnazyalnemu. Wskutek tego zaszła zmiana w umie- szezeniu przyrządów pod tym mianowicie względem. że obecne po- łożenie stacyi znajduje się na wyższym poziomie i jest odpowie- dniejsze, niż poprzednie. \V czerwcu i lipcu dokonano na staeyac porównania barometrów i termometrów. Wyniki porównań są 0s0- bno zestawione. Wszystkie średnie obliczono zwyczajnym sposobem, tylko średnie temperatury według wzoru umieszczonego w odpo- wiednim nagłówku. Spostrzeżeń fenologicznych podobnie jak w latach poprzednich dostarczył p. Julian Hawrysiewicz, a wykazu gradobić Tow. Wzaj. Ubezpieczeń w Krakowie. a szystkim. którzy przyezynili sie do zebrania i opracowania zawartych w tym tomie spostrzeżeń, składa się gorące podziękowanie. Kraków, w marcu 1911. Przewodniczący sekcyi meteor. Kom. fizyograficznej M. P. Rudzki. "H MEET TT TT E E ne AE ae Wa > EE A a LOK AE a san ne UR nd nn iS ? | | | Wyniki porównań barometrów w roku 1910. TABLICA I. Kapp. mm. odezytań 17. VI. w Krakowie 967 — Lenoir 744 = + 0.70 6 21 , „ Wadowicach „ — Kapp. 670=—0.56 10°) non, » , — Kapp. 1062 =+ 1.41 63) 2 " * Zyweu „ — Kapp 993 — — 2.31 16 1) y 3: m» , — Kapp. 991=--0.82 16?) 20 „ , Szezawniey „ — Kapp. 765 —-1-1.60 25 202) 5 „ Kryniey „ — Kapp. 1259 —-1-0.08 25 30 „ „ Jarosławiu „ — Jaborka 404 =+ 2.69 20 2--3. VII „ Lwowie (Un) , — Kapp. 1284=--136 20 4-5 , „ Dublanach » — Kapp. 1587 =-+-1.22 19 6 „ „ Szezereu „ — Kapp. 1825 =--148 14 *) stary barometr. ?) nowy barometr, Kapp. mm. odezytań 8 „ P, Bochni „ — Kapp. 992=--1.18 13 26 , „ Myślenicach „ — Kapp. 1054=--1.27 15 27 „ „ Czerniehowie , —S.Plóslb.n. = — 2.87 6 9—30 , , Krakowie „ — Lenoir 744 =-} 0.33 48 Barometry w Jarosławiu i Dublanach są naczyńkowe z dnem nieruehomem (tak zw. Stationsbarometer) w Krakowie, Lwowie i Wiedniu naczyńkowe systemu Fortin'a a wszystkie inne są lewa- teczną poprawkę Kapp. 967 przyjęto średnią z wszystkich poró- wnań początkowych i końcowych (54 odezytań) i z nią obliczono wszyskie poprawki barometrów zestawione w drugiej tablicy w odnie- sieniu do Lenoir'a. W ten sposób mamy: Tabl. II. Różnice między barometrami galicyjskimi a barometrem krakowskim Lenoirem. Kraków Kapp. 967 — Lenoir 744 = + 0.37 mm. Wadowice Kapp. 670— , 22-000 5, stary ee Kapp. 10082 3 p =-—104 „ nowy Zywiee Kapp. 9008 — —. er 268 , stary " Kapp. 901 — „ am 044. „. powy Szezawniea Kapp. 160— „ +, LEM y Krynica Kapp. 12599 — , a Se AL y Jarosław Jaborka 404 — , y mmo d y ) Kapp. 1284 Á x mo 098 . , Dublany Kapp. 15897 — , & m 0894 5 Szezerzee Kapp. 1325 — , ner) 5 ebnia Kapp. 992— „ & 25080 + Myślenice app. 1034— , p AU y Czernichów S, Plösl — » 95721-9394 „ Wreszcie przy pomocy poprawki Lenoir'a względem normal- nego wiedeńskiego otrzymujemy następną tablicę. 5 Tabl. HI. Poprawki barometrów w stosunku do wiedeńskiego normalnego Kapp. Nr. 1403. Kraków Kapp. 1403 — Lenoir 744 = — 0.82 mm. Wadowice » a —Kapp 670=— 1.75 „ stary Ee » „ — Kapp. 1062=-+0.22 , nowy Zywiec : » — Kapp 993 = — 350 „ stary b » » — Kapp 991 = — 0.8 „ ^ onowy Szezawniea á " p 165 = 4-040 , Krynica ż n — Kapp. 1209= — 11i , Jarosław A a = Jaborka 404 = -|- 1.49 á Lwó > a —K 1284 = +0.16 „ Dublany = „ — Kapp. 1587 =-+-0.02 , Szezerzec " „ — Kapp. 1325 — 4-029 „ Bochnia S „ — Kapp 992 = —0.02 , Myslenice i „ — Kapp. 1084— +0.07 „ Czernichów > 5 — 4. 5 Ponieważ odczytania barometrów stacyjnych dają dokładność tylko w dziesiątych milimetra a nadto z wyżej wymienionego po- wodu setne części nie maja tu znaczenia. przeto, zaokraglajae, otrzy- mamy ostateczne poprawki barometrów. Tabl. IV. Kraków Lenoir 744 poprawka — 0.8 mm. Wadowice Kapp. 670 » —17 , stary a > app 1062 " +.02 , nowy Zywiec Kapp. 993 » — 35 „ stary k pp 991 ń -04 ,. Mowy + Szczawnica Kapp 165 E +04 , Krynica tapp. 1259 PR TATE a Jarosław Jaborka 404 " dH ee wów Kapp 1284 H +02 , Dublany Kapp 1587 e QU , Szezerzec Kapp. 1325 - T9 . Bochnia Kapp 992 n 00 , Myślenice Kapp. 1034 H +01 > Czernichów S. Plösl h A y Ze wzgledu jednak na nienormalne zachowanie sie barome- tru podróżnego Kapp. 967 za definitywne poprawki przyjmiemy wyniki otrzymane z porównań p. Schlein'a, z wyjątkiem Szezerca, 6 Myślenie i Czernichowa, których p. Schlein nie zwiedził, a powyż- sza tablica będzie mieć wskutek tego charakter porównawczy. Wy- niki porównań p. Schleina w odniesieniu do normal. wied. Kapp. 1403 zawiera następująca tablica. Tabl. V. mm. Kraków Lenoir 144 poprawka przed oezyszezeniem — 0.81 n n D po oczyszczeniu — 0.82 Żywiec Kapp. 991 — 0.46 n P H Wadowice Kapp. 1062 " Bochnia Kapp. 992 ^ Szezawniea Kapp. 165 i -+ 0.20 Krynica Kapp. 1259 » Jarosław ^ Jaborka 404 * Lwów Kapp. 1284 „ przed oczyszczeniem + 0.32 a » S po oezyszezeniu — 0.02 Dublany Kapp. 1587 — 0.02 n Szczawnicy i Kryniey a na innych staeyach są prawie znikome. Porównanie termometrów. Równocześnie z barometrami porównywano na stacyach i ter- mometry. Liezba odezytan była z małymi wyjątkami ta sama co odezytań barometrycznych na danej stacyi. Do porównań shfżył termometr Fuessa Nr. 2627, którego poprawki są zupełnie znikome. Wyniki porównań zawiera następująca tablica. Wadowice Fuess 2627 — Kapp. 2526 = — 0*1 C. Zakopane » » — Kapp. 2062 = =—01 e Zywiec $ „ — Zieliński ——02 p Szezawniea > „ — Fuess oggi = 00 , rynie , „ — Kapp. 4744= 00 , shed » » — Kapp. 4753=-+01 , Jarosław » „ — Kapp. 4477 —0.1 , Lwów 5 ” — Kapp. 505 = — 0.4 „ Dublany » » — Jaborka =— 02 , Szezerzee Fuess 2627 — Fuess 2862 — — 0.1, C. Tarnów a „ — Norm. term. 133— —07 „ Bochnia 3 „ — bez nazwy zk Myślenice A » — Kapp. zze-01 , Czernichów » „ — bez nazwy =— 0.3 , Z powyższej tablicy widać, że prawie wszystkie termometry oprócz Krosna ws azywały za wysoko, różnice jednak nie były znaczne z wyjątkiem Lwowa, Tarnowa i Czernichowa. W Tarnowie termometr jest stary o skali bardzo zniszczonej. 8 Zywiec. Obserwator: P. Jan Böhm, starszy werkmistrz. GE Ciśnienie powietrza 3 MIO ŁZE = ŚŚ 7 | 2 | 9 ranie Me Dnia poc | Dnia Styczeń 7.2. 9.| 732.3 | 732.2 | 732.7 | 732.4 | 748.7 | 7 |706.8 | 25 ; 32.8 | 32.8 | 33.0 | 32.9 | 40.8 | 22 | 222] 8 Marzec p 37280378 | 380 | 37.7 | 44/7 3 26.6 | 18 Kwiecień e 32.8 | 32.2 | 32.7 | 32.6 | 48.8 | 1 24.0 | 16 Maj > 32.4 | 818 | 32.2 | 32.1 | 87.5 | 2 | 203| 4 Czerwiec x 325 | 319 | 32.3 | 322 | 402 | 21 | 180, 26 Lipiec PLEBE 2779 2378| 8 08| * Sierpien y 30.0 | 29.8 | 30.0 | 29.9 | 33.9 112,16117 243 | 4 Wrzesień ~ | 815 | 31.6 | 318 | 316 | 41 0.9 | 6 Październik e 345 | 342 | 34.1 | 343 | 440 | 15 | 222 p Listopad > 231 | 237 | 240 | 28,6 | 3838 | 27 | 111 Grudzień „ | 285 | 28.6 | 28.8 | 28.6 | 40.7 | 22 | 158 | 97 Rok „ (781.3 |731.2 | 731.5 | 731.3 | 748.7 | 7/1 | 706.8 | 25/1 UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 991; poprawka: —05 mm. Et ı o 74 1 Pie . d Opad en ne AR d. HD E n HE Suma | Maxi- | Dnia =01 ar x | T | > | E xp 9 pow] mm | mm | | Styczeń 81 | 446 | 16.2 | 22 | 19 | 12 |15| — | — j : Luty 13 | 178 | 88 9 8 6po vm (JS Marzec SET 45 86) $9 | 18 ujele]. » 3 Kwiecień | 60 |766| 202 | 18 | 6 | 11 | 2|-|-| 8), Maj 62 |1601 | $132 4 | 20 | 16 |-| #| 1| 917 Czerwiec 59 ]1212 | 994 | 12 | 290 | 16 |—| 7] 1 > Lipiee 6.9 [1653 | 30.2 | 18 | n | 4 |-| 8|—| E ierpi 60 11705 | 86) 6 | 16 | 18 |-| 2|— A m Wrzesień © 119388 | 374 1 14 Biek |) "PI Październik | 54 | 31.0 | 104 | 4 b Si- Listopad 75 | 87.2 | 26.0 | 10 19 3 110 | — | — VER Grudzień 78 | 46.1 | 142 | 18 13 wk tus na: 09 | 21 Rok 6.5 |10852| Geen 188 | 138 |47 | 16) 210% ) = 36° 52° od E: = 19° 12° od G.;p = 49° 41’ H. = 354 m. Temperatura powietrza i bei — w I 2 Do Er 9 h md 9.9] Neina Dnia | Minimum, Dnia — 09|+ 19|— 08| — 0.2 | + 64 87.5 |-—4164 24 | 00 51|-- 16/ + 241 14.6 23: | — 126 14 | + 92 7 2.2 2.9 15.2 13 | — 72 8 | 029) 121 7.3 7.9 23.4 — 68 1 | 18|.0176| "1271 «186 25.4 | 17127 | + 44 5 | 146) 20.1) 158| 166 26.4 72 21 | 189) 195] 146 156 26.4 31 102 5i7 | 119.7 20.8 14.2 15.6 29.2 22 8.8 29 | 92. 154 $91. ALS 21.8 13 1.8 26 eb 67] 127 19.6 13 | — 84 28 | 801.7 4.5 1.8 2.4 12.2 9 | —146 25 | 26 6.0 2.9 3.6 148 | 10112 | — 92 4 | 64| 118 7.4 8.2 29.2 | 22/VIII | — 16.4 24/1 I | | Podział wiatrów | NE | | | | nm ET | NE | E | XE | 8 sw | w | NW | cisze 3 i | Ka 43 9.1 is 30 2 9 il. 1 d 7 bss 2 26 + | at Bol 4 1 14 0.) 8 37 p 6 Nal t 3 wol B 43 pol 8 ba d - 13 8 6 43 Bic 12 6 | 2 - 29 5 7 29 er 8 2 6 4 20 24 16 12 | 2 13 ie) 8 3 30 12 9 20 p 10 Ii] SE, 23 22 8 24 ea 23 b. | 8» | 1 11 5 17 p & 1: 401 4 | d 9 18 1 8 | Hh Lg )* |» | 13 — 8 | | 94 | 22 354 146 | 68 297 10 Wadowice. Obserwator: P. Leon Gunkiewiez, prof. gimn. pó Ciśnienie powietrza 1910 PER | eg 2 7 2 | 9 Średnie | M - | Dnia LA ` | Dnia o | bag mam oe. Styczeń 7.2. 9.|736.4 | 736.3 | 736.4 | 736.4 | 758.0 712.6 | % Luty 36.9 | 36.9 | 37.0 | 36.9 | 45.4 | 11 | 269 | 8 Marzec 5 49.0| 417 | 41.9 | 41.9 | 486 7 30.7 | 19 Kwiecień „ | 36.8 | 36.9 | 35.8 | 36.0 | 4&6 | 2 | 373) 15 Maj . | 36.7 | 36.3 | 36.8 | 36.4 | 419 | 23 | 247| 4 Czerwiec " | 363 | 869 | 358 | 360 | 439 | 21 | 217 | 96 Lipiec „ | 38.7 | 88.7 | 88.7 | 33.7 | 385 | 28 268 | 7 Sierpie s 36.2 | 36.1 | 36.0 | 36.1 | 40.4 | 17 | 30.0) 6 Wrzesień " | 389 | 38.7 | 386 | 38.7 | 485 | 26 | 290| 6 Październik | „ 41.7 | 41.4 | 412 | 414 | 52.4) 16 | 285 | 31 Listopad " 30.4 | 30.6 | 31.3 | 30.8 | 41.6 | 27 | 167| 2 Grudzień s 36.3 | 36.3 | 36.6 | 36.4 | 473 | 22 | 245 | 27 „ |736.7 | 736.6 | 786.6 [me 753.0 | 7/1 HM | 25/1 | | UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 1062; poprawka: 0:0 mm, i Opad Hos ba. Ilość dni 2 em 1910: | #5 TA M I | | Styezen 8.6 | 26.6 88. 2 | 10 | 6]|10|— zd tI» uty ee 9| 5| 5]|5|—]—] 12 Marzes 66 | 151 | 44| 30 5| 5151-11-85 Kwiecień 7.0 | 389 | 8.4 | 20 9! si 21-41-1002 j 734 686] 96| 7 | 15| 15 6|-|-|$ Czerwiec | 80 | s20| aal 27 | 16| 16 |-| 6|— | —| ? Lipiec 8.4 | 98.0 | 28.6 | 18 14 124] 81—1 715 Sierpie 7.8 1191.7 |119.9 6 Si 31-1 21-1772 Wrzesień | 67 [125.4 | 583 | 7 9| s]|—| 3-1 BR Październik | 7.7 | 103 | 52 A 3 | Ad. —| OFE Listopad 8.8 | 78.2 | 245 | 10 | 19. 9|5|—|—| 1] 7 Grudzień B | 323 | 114 | 18 el s15s5i—l—] ELT Rok 78 |787.0 (1199 eem 117 | 107 | 31 | 19 | — | 12] 99 | | ) — 31^ 10' od F. = 19? 30° od G.; 9 = 49° 53° H — 268 m. Temperatura powietrza Lari T | 7 2 | 9 SE Maximum| Dnia | Minimum Dnia | | | | |+05 |+23 |+03 | +08 | +86 12 — 10.0 24 | i-o a. 28 | 14 ut n | 48 6.3 2.7 Bu | 166 13 — 46 8 | 70 12.5 8.0 89 | -294 14 — 40 1 128 | 179 | 129 | 141 25.9 18 + 48 5 173 | 219 | 168 18.2 27.5 13 9.3 21 188 |-907 | 1861 | 173 27.9 31 128 | 415 153 | 212 | 160 | 173 | 814 22 11.1 25 111 | 164 | 120 129 | 235 | 46 | 26 65 | 10.7 7.2 7.9 | 19.3 13 | 0.0 | 28 | 2.4 50 | ap 3.1 186 0 - 66 | 2 ©» | 4B | 27 ar | 459 — 88 | 5 | 79 | 120 83 9.1 | 314 (mam) — 100 | 24/1 | | | | | | | | Podział wiatrów | N | NE | E | SE | S | SW Ww | NW cisze 10 10 4 3 11 31 15 9 — ES 12 4 34 19 8 _ 6 -— ine 24 22 8 1 27 2 9 a RE 2 16 7 20 34 8 1 — p t 19 23 9 29 1 2 = PU 5 13 23 20 25 1 3 —- | 4 3 $ 11 9 42 16 8 — E 1 * — 3 12 24 29 | 2 2 > EU |- 6 11 KW EW = = I pro’ A 6 11 19 — 6 > E Aim 10 | 10 15 20 32 — 3 "s ] I ? B db 33 12 21 6 m: E 1M ose pu E ma) $m | 1 | | | 12 Kalwarya Zebrzydowska (T. T.. Obserwator: Ks. K. Zarnowski. 2E Ciśnienie powietrza | MPE p | > See. 54 | dzić ie Dnia | wert, dc Styezen 4119] — | — ja er Se | — — — Luty 5 | — di a | Ad = — Marzec s — | — | — = | —A| — -— — Kwiecień ^ =] — RS En ba, Se wy Zeg Maj yl — | — Ai | = | _ — 4 Czerwiec : — a Kg del t. = — m Lipiec 4 - | _ SCH = € z — Wo Sierpień ul de d ja be — 4 = dee Wrzesien ; zd dad 20 i = ET pes ii | Pazdziernik e = | — BR 2i uem irs = — | "e T uoi qoe — = — de — HA Grudzieñ el eur es — s — BÓR Rok * dp dn m | de Peli e + dup — i i | pne d S6 dni ah i SS Opad E odes Ilość dni EC 1910 | 55 TFN i | soma Pt aa [01110] x a |= Dë xn "e mum pe? DE | am Styczeń 7.8 | 545 iH 22 | 16 | 13 |15|—|-|-|7 Laty 6 | 272 | 1835| 9 7 41 4[=|=|=|7 Marzec 5.8 | 306 | 92 | 23 | 10 9161 — i — | PE Kwiecień 561 4&1.465| 2 | 10 | nal I 413 Maj 6.3 | 72.5 | 20.2 | 4 18 | 164 — i= Czerwiec 4.5 53,7 |- 12.2 30 13 10 Roa 13 15 3 18 7 23 12 Ex. = 4 3 26 8 40 4 -— ho a 7 12 24 9 32 1 14 2 2 9 13 12 25 12 9 22 Bai, 7 3 14 4 E 2 Ek 16 12 14 25 16 = 1% 5) - 34 da 17 18 10 88 55 9 | 46 Bs | 1. DE | 07 | MN | 14 Czernichów. Obserwator: P. L. Nowakowski. prof. szkoł. roln. „B Ciśnienie powietrza SE e 1910 s a i ; 2 6 . | Maxi- : Mini- > CA 7 | 2 | 7. | Średnie mes E | u Dnia Styczeń 1.221 = — sA $4 PUE um E — Luty » = „A na Gëtt sai ZE 2 — Marzec Ge 749.5 | 749.4 | 749 7 — |7568 7 17363 19 Kwiecień S 434 | 481 | 431 | — 55.6 2 | 35373115 Maj A 429 | 42.0 | 422 — 49.3 23 31.8 4 Czerwiec j 442 | 432 | 43.0 — 51.1 21 30.9 26 Lipiec A 42.9 | 425 | 425 — 48.7 28 85.8 7 » 45.5 | 45.0 | 45.0 — 49.9 | 21 89.5 6 Wrzesień 47.8 | 47.6 | 47.9 — 58.3 26 37.1 6 Październik |7. 2. 9.| 50.7 | 50.3 | 50.2 | 760.4 | 61.8 | 15 40.3 31 Listopad n 39.3 | 39.8 | 40.5 | 39.9 | 51.9 27 26.4 + Grudzien > 45.3 | 45.0 |*) — Lu = — — Ex Rok SÉ SEN E we sa ad i a> — *) Od 21. grudnia obserwowano znowu o 7* p. m. — SE Opa Ilość dni Ilość dni 5 E z opadem m 1910 “3 B | | | | TLG SE ls Maxi- 1550117250 Ei ET: e mde ee -———À "Jo SE | — Styezen ue d = ias Se SCH I as E Luty ża z u Ze E "es pep c o Marzec — 0158) el 20 | 10 o kolja T2" Kwiecień | — | 308 | 105 | 18 | 19 gle 2|-| 8|f? Maj to 5] 1| ollella 18 Czerwiec Se 59.2 | 30.2 24 11 6 —| Gim] å 20 Lipiec — 14873 | 68 | 14 | 16 | 11 |-| 4|-| 1/0 Sierpień — |102.2 | 28.0 8 11 10 J ar . ~ $90]|25]| 83] 14 | o | 11-/-| 981 5 Październik | 71 411 10.5 5 4 1 clu pu BR 6 Listopad 78 1 909 666] w | ae at - > Grudzień — | 594 | 152 | 29 | 19 e Lt BX Rok = a A m mh m O A à —31* 21^. od F. = 19*41' od G.; q = 4959 H. = 223 m. | Temperatura powietrza | ENEI ^ d " | | 2 | 9 [7.2.9.9] Maximum Dnia Minimum Dnia | PROS. &9|-- 88]: — | 4450. ]^ 13] — 40 6 6.3 12.7 9.5 — 22.0 E — 2.5 1 13.1 214 15.0 — 26.0 18 + 63 6 17.8 22.9 18.9 — 27.6 A 10.0 21 16.2 20.8 18.1 e 25.7 30 12.0 Y 15.5 24.1 17,8 € 28.6 22 10.9 29 10.6 16.2 13.2 > 21.0 12 5.0 26 i27 5.9 10.4 6.7 7.4 17.2 3,12 i13 — 1.0 28 21 4,7 1.7 2.5 13.5 1 — 70 25 1.2 AE — - die Sch uL wa | | a | Podział wiatrów N | NE E | SE 8 SW | W NW | cisze | ES. lio Lilo. oie i | — = SA > = w. + = SS Eë 12 30 > Ze ża 25 6 20 D 1 18 1 1 1 bb 3 10 I a I) q — FR Ów Like. BA Kë 25» 16 Myslenice. Obserwator: P. Fr. Nowak, prof. gimn. „B Ciśnienie powietrza Ss 3 9o |3 0 E E 7 2 | 9 Srednie jen Dnia ed Dnia Styczeń |7.2,9.7323 |7322 |732.4 |7323 | 7491 | 7 |709.5 | 2 Luty A 32.9 | 32.8 | 38.2 | 38.0 | 415 | 11 | 223| 8 Marzec » | 38.0 | 37.6 | 38.0 | 37.9 | 446 | 7 | 265 |. 18 Kwiecień A 321 | 315 | 819 | 318 | 446] 2 | 230) 15 Maj » 32.2 | 815 | 818 | ag 885| 23 | 212| 2 Czerwiee A 33.4 | 32.9 | 33.0 | 33.1 | 40.8 | 21 | 20.6 | 26 ipiee hi 32.1 | 31.9 | 33.8 | 382.1 | 881] 27/4973 Sierpień » 34.5 | 342 | 345 | 344 | 392 | 17 27.9 6 Wrzesień i 36.7 | 36.7 | 37.2 | 36.9 | 468 | 26 | 25.3 6 Październik | „ | 39.7 | 39.4 | 39.6 | 39.6 | 502 | 15 | 26.9 | 31 Listopad m 285 | 28.8 | 29.5 | 28.9 | 40.0 | 27 | 149 | 2 Grudzień » | 38% | 38.7 | 343 | 340 | 464 | 22 | 204 | 27 Rok „ |733.9 |738.6 | 734.0 |7338 |750.2 | 15/X | 709.5 25/1 | UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 1034; poprawka: 40.1 mm, mg ES Opad Ilość dni Ilość dni s © z opadem mo Tr | Bose | Së > : Maxi- a +1 | ' sz DZE Styczeń 78 +7 | -591 4 11 747-527) Lnty 69 | 349 | 95 | 9 | 12 6) -1- 9% Make 64 | s) 72/90 | 4 | 9|8.—|—| 2|! Kwiecień 87 tei | 21) 72 |-14 | 10] 21 -|- 72 Maj 61 | Gł) 67) 4 | 161 10 |-) 9 ii. Curiis 54 |1193 | 642) 12 | 14 | u |-|15) 8 a Lipiee 6.5 11955 | 748 | 24 19 | 17[-|109]| — 1 | ^ Sierpień 54 | 95.6 | 49.7 | 6 71 M ta” = Waes 4 54 111791 27) 6 | 14 | 10 111-1913 Październik | 6.7 | 371 9.2 5 11 y .j-1-pser Listopad | 74 | 992 | 884| 10 | 18 | 12 | 9|— —|- |? Grudzień 65 | 715 | 240 | 19 i| ups —| Er Rok 64 19610 | 748 2ajvu| 171 122 |37 37) 891 | | i 17 31? 37. od. E.:= 19*57' od Gi; $2 49" 50 H. — 305.9 m. Temperatura powietrza EE wada TER ee > ER E = 7 2 ET | ada | na KEE | 2] 9 | 5 E 9] | ximum nimum J ES] E — 03 4- 1.9 |-- 0.1|+ 05 + 76| 12 |—12.8| 24 | 41]|91.8| 79.8 | 86.4 | 86.0 +06) 48| 19| 28. 188| 23 |— 78/1i18| 44 [86.1 | 78.8 | 88.3 | 81.1 09| 58| 21| 27| 158| 18 |— 44 8 | 4.4 [85.2 | 65.3 | 82.8 | 77.8 59| 116| 73| 80| 26| 15 |— si 1 | 5.8 [80.2 | 57.0 | 77.5 | 71.6 115) 173| 12.2) 183| 249| 18 |+ 50, 5 | 9.1 [85.2 | 65.2 | 87.3 | 79.2 158| 21.1| 159| 172| 9278| 4 77 21 110.9 [78.8 | 60.6 | 82.7 | 74.0 149| 19.7| 15.0) 161, 27.0| 23 1 7 |10.8 | 83.8 | 64.9 | 85.6 | 78.1 142| 302| 153) 162| 304| 22 9.6115 i 25] 10.6 | 84.1 | 61.4 | 83.9 | 76.5 102| 161) 110) 121. eil 13 34 26 | 8.7 |89.0 | 68.5 | 88.2 | 81.9 6.2) 104| 73| 78| 194| 18 |— 10 28 | 6.9 91.3 | 77.6 | 90.1 ,86.3 17, 47 20| 26| 1386| 9 |— 94 25 | 46 [84.9 | 74.9 | 83.2 |81.0 15) 48| 24| 28| 146| 10 ¡— 98| 5 | 5.0 [88.2 | 79.8 | 87.9 85.3 69| 115| 77| 85| 30.4 |22/VIM|— 12.8] 24/1 | 7.1 |85.7 | 69.1 |84.9 79.9 | | UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 1034; poprawka: + 0.1 mm. nn Podzial wiatröw Temperatura =. ü p psy a absolu-| N |NE|E |SE, a SW | W |NW| 2| m ma-| dnia tne mi- dnia — o |ximum Fe. Bee nimum 31 4| 8|1| 7) 21] 85| 15 | — Lag 284 87] 12 -Ba 95 6.2) 9|7| 21| 101 151 7| 6] 59-08 142 98 |— 79 B H ilij 9| sl al 9| 4| ad ol 162 18 |— 51| 8 1513/8] 14| 16| 84| 4| 2] 1804 36 238 15 |— 54| 4 $(38|10|83]| 11| 15| 16| 7| 4] 198] 85 28.7 18 + 20 8 2| 6 |11|9| 23| 12| 20| 6| 1| 229 120| 28.1) 4 5.5) 22 11 8|—|7| 10| 2| 86| e| 3] 214| 186 286 2 | 101) 7 21 6) 2) 7| 46.221 5| 8| 214] 128) 808] 22 73 16 6.9) 6|4| 8| 6) ssl 3| 4| 169). 88 283 11 19 36 7| 18 | 10| 3 171 19] 5| el us 47 200 18 |— 12.8 2| 1| olol 18| sol 94| 5| 1|. 64— DÉI DS 9 |—103| 26 1| 8|11/4| gel 95| 11] 6| 2|. 59,.— 06, 148 10 |-100) 5 31 112 | 9850 |161 |247 |277| 78 | 35| 129-- 48| 308 22/01 — 13.2) 25/1 Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I. 2 18 Rabka. (T. T). Obserwator: P. Fr. Ciborowski, admin. zakt. zdroj. St Ciśnienie powietrza 1910 i E | | pe ES uL 7 | JEŃCA Średnie. mam | Dnia pos Dnia Styczeń 7.9 Er 2 TM — | — | zu "a — Luty ^ d SS dia mu, <= = — Marzee a — REA OBIE ZPA ids zie — + Kwiecień s di Se i PE | 4 = Së — Maj " UN ded A dug $E E iE TUE E Czerwiec > d ja SR Ber TUE d ie — Lipiec Es -— -— > HE = że — E Sierpien d Sie e dic da ai E + + Wrzesień 4 - jk d a RAR cad ue = Pazdziernik 5 3a A sm BE ER Am — = Listopad 4 TEn dus. ds d uia zj >> — Grudzień 3 A = = dii pe ck — e Rok ^ E xd SN TEE ra i mx ci A 3 .2 ^ Ilość dni D 12$ SS T Opad i Ilość War aS ST ZS Suma Maxi- | Dnia | £04 | 219 x Kajs H 6 į = 2 9 9 29 31 | 2 19 15 d 14 6 16 21 b 18 11 7 P 10 4 17 23 P E 1 = 4 23 11 23 33 | 2 ER 9 = 2 im 30 15 37 E 14 11 = a 2 13 12 38 po 29 12 xd E 14 1 14 30 | > 17 6 = de 30 10 15 12 WE, 31 4 2 d 10 9 28 | 14 161 81 30 2 167 | 117 195 328 20 Zakopane. (T. T.). Obserwator: Muzeum Tatrzańskie. BE Ciśnienie powietrza 1910 SE | - S$ | Średnie ¿Mr Dnia Pie?" Dnia Styczeń gi = E Ed ża Pu i > aty =. m. Eu Ze 1 d zs A Marzec E. Tur D. TUE i d $3 suh SES Kwieeien = > A ER S d a> EZ pes Maj = a > a ai ux = — cms Czerwiec — Zu GE >) NA ia es — — ipiec — = Ge saa 2 — zaa er Sierpien -— = id = zy ES — pu Wrzesień p s 2 di aa sx = Fr m Październik Be — = że, Ss SE Së — — Listopad En As. x AN SC zi Ze — m Grudzien = A ej GE GE sa = — c 33 Opad Epica 11068 daia 1910 |48 we i $E Sama | Mazi- Dnia >01 | >10 k|Ea|EJg : Y SD 2 | mum mm | mm | | JR Styczeń 71 | 93.4) 196 | 30 20 14 bal - — I— 1 0 Luty 5.8 | 4385| 249 9 10 84 si -i i 1 Marzec 51] 468! 93| 93 fi gfi- l-Ia Kwiecień 5.4 | 134.0| 36.9 | 18 17 4651 8| — 1 —1 Maj 5.3 | 195.5 | 37.6 4 | 19411 4171 z = Czerwiec 52 | 1425| 261 | 18 4% | iglia? 2) Lipiec 6.7 | 211.6) 352 | 16 20 izi- rin Se Sierpien 5.6 | 180.3 | 73.2 6 15 121-—| Dl Wrzesień 5.6 | 122.4) 234 1 46 | 49 kt Październik | 5.0 | #1 244 | 5 6 eL] Fer Listopad 6.4 | 121.3 | 341 | 10 20 14 318 =P Gradsień 70 | 60.4| 164 | 18 | 11 9l71=|=]|4 5.8 |14008| 73.2 eem) 183 | 151 [os 17 | 2116 1= 37° 38’ od F.= 19° 58° od G.; 9 — 49° 17’ H: — 899.5 m. Temperatura powietrza Ee see "i 2 | 9 0d) Nasimom Dnia | Minimum Dnia — 42| — 15|— 42) — 35 | + 36 12 — 14.8 24 —232|+ 23|— 11| — 05 9.0 25 — 10.4 13 = 2.3 29|— 14| — 06 11.1 13 — 81 30 |+ 26 TTL 84| + 41 18.1 15 -— BB 2 | 9.7 13.3 8.3 9.9 20.1 10i 12 + 08 6 13.4 17.3 123 13.8 24.4 11 4.1 21 12.4 16.2 11.9 13.1 25.0 23 8.4 4 11.8 16.4 11:7 12.9 25.4 22 5.3 15 6.9 12.5 7.3 8.5 20.0 12 0.9 27 2.9 8.8 3.8 4.8 16.7 13 — 24 28 m." 1.7 |— 12) — 04 11.4 9 — 84 118,141 21 |. 90 2.7|+ 04| + 09 11 11 — 143 4 it &2|-- 84|+ 42) + 52 25.4 | 29/VIII | — 1&8 24/1 Podzial wiatröw Temperatura Bob. | | lérednie &rednie absolu-| sola. N NE E|SE|S sw W ¡NW E ma- | vidi jue dnia a mi-| dnia E | ? ixi i i nimum -PEI—I-—I—1-l-i|-[-—Lhe085— 554538: M (161 % —|—|—|=|-—-|—|-| -|—|4 31— 36 9. 5 105 13 U u PSA Best Be Ze &0|— 41| 11.113i16/— 96 81 Ti] |] | - | — 8605 161 5 |— 106 1 = E e e) a o 5 BD 5-04 2 "all Jo DA O a AB AO PO 0.7| 22 SSES rl Be! e |= e Lo 175 98 25.1| 23 5.0 7 "I*/-1-|-|-|5|-1l=| nm (88 MU m 24 16 ==] |] 6] of 16 80 900 12 |j» 0% 2 i-|-7|—-|-|—-|—-|-|—j|-]| 98] 15 167) 18 |— 29 35 et side 1811 9 UM I|-|—-|—-|-|-|-|-]-[| 33-234 115 12 |- 160 4 E QU I| 95r SEI veg qo es 95-- 1.3] 25,4| 22/V111|— 16.1 24/1 22 Klikuszowa. (T. T.. Obserwator: P. Edward Kosiński, organista. SĘ Ciśnienie powietrza 1910 |3£ Be $i a ata Dnia Fr m Styczeń 7.2.9] — — — A A — — > Luty ñ = e ia i a de en — Marzee $ Sc Se c= xx. ud ds x — Kwiecień p a a a RAR Sdn SC m — Maj 5 At SCH dd. de ae = — Czerwiec í m died ee did E EC — Ss Lipiee » — Gs er d dg 2 = $5 Sierpien s — — SE E „e — SS T Wrzesień A aud s SS = | — Zeg — SS Październik j — ma = > ar — ^ Listopad 3 is us — zi e a cue Grudzień x = — | = |= Li a m. e Rok » a EE Je |= + lod NZ | | | | | ere E Opad West Ilość dni z > 55 s2 > 18 Sama | ST | Dnia =01 | p" X | R | ~ - zal ds Marzec 5.5 | 242 7.2 27 8 7 B= isl Kwiecien 5.1 561 | 17.2 7 11 11 Lip SIS Maj 52 | 943 | 2347| 3 13.4. Bi- ta i Czerwiec | re E 13... 18 kt 91— > Lipi 68 11277. aso 06 | 12 | 18 |--| 41 1 : E Sierpien 5.2 [1140 | 29.0 6 12 18 i= M SCH Wrzesien 5.1 | 883 | 19.4 1 12 E m ere Ve i > Październik | 52 | 232 9.7 4 4 dk Ho pere s | Listopad W | 617| WA 1 8 SE Sien SE : Grudzień 7.2 | 40.7 | 18.4 18 6 | 5 6— |— id E S Rok 5.9 [7451 | 29.0 6/VITI| 108 | 104 |82| 9| 1 | 4—= 37°39 od F. — 19059 od G.; ọ = 49° 31° H. — 650 m. | Temperatura powietrza | średnie ma | 7 | mi- ä f 2 9 erg ximum | dnia | nimum | dnia | He + 36 | 12 —166 | % = 27|-- 18| — 19) — 12 6.8 25 -- 180 1 eg Isi- iò + 01 11.0 12 = BH | 8 + 29) 92|+ 44 5.2 195] Y — 62 | 1 10.9) 15.6 9.9 11.6 24.0 18 + ab| $ 1&7| 192| 132 15.1 24.8 15 46 | 20 | 140| 185! 125 14.4 26.1 31 88) 2 |I 180] 182| .123 13.9 26.6 22 58 15 | 76) 139 8.6 9.7 21.8 | 12 — 0% | .87 40 9.5 4.7 5.7 17.0 13 EIS — 03 iHB| 22] — 03 11.0 9 140.1 3% |— 03 15 07] 4 01 10.4 12 2D |. 4 + 49 94|+ 48| + 60 26.6 | 22/VIII | — 16.6 | 2/1 | ——— | Podział wiatrów | | = o N NE E SE | 8 | sw w NW a 20 3 aż 12 10 = 6 42 21 3 12 11 -— — — 37 > 3 | 10 6 18 3 20 3 12 3 E 19 3 12 — 35 3 15 9 — 12 12 6 6 15 33 9 7 10 3 7 3 16 du 35 8 1 3 >» = 18 26 der 37 3 - e 6 a 3 39 39 7 3 18 3 9 9 18 23 18 a 18 12 Kai -— 12 + 36 . 20 3 3 13 16 „= 18 m 17 6 12 3 9 9 — — + 54 142 35 93 91 98 42 199 | 15 380 24 Poronin. (T. T.). Obserwator: P. St. Galica, zarządca tartaku. >E Ciśnienie powietrza 1910 SE | | | i Š E | | Średnie mid Dnia pes Dnia o mum | | | | | | Styczeń 7.2.9.1 — — | — | — | — — - gu Lut s ui Ak pa Eier | każ — — ar: Marzec js — — e | — | — — — | — Kwiecień A — — — — | -= Ges ac a Maj s — en SE | SO EM Ae SE P Czerwiec » an sk = | — | iid e — si Lipiec ; = a ży bok | — ża = — Sierpień u = mum e dl a a uż Wrzesień 5 iii ii mi | Sar € er — Październik 5 er > a | xcd s" er — Listopad * Ges er Se e do 2 — — SS Grudzień E — ia — | | T— og uem — Z... Rok is uu = ia | ld. [ed pr — mp : | | | ui SĘ Opad spatium Ilość dni ` 1910 He mE E E | suma Maxi | pela | 204 >10 SIE br 1 2 47 1 2 4 22 10 1 1 1 36 ia ad 2 44 8 1 5 3 40 = zii TS 43 1 1 4 2 56 2 >. de 21 5 - l 3 49 6 1 4 26 6 1 3 8 26 a 2 5 43 3 — 4 2 32 1 3 15 34 2 = 32 42 | 519 25 9 38 | 369 55 6 26 Nowy Targ. (T. T.). Obserwator: P. Jaköb Babezak, organista. » E Ciśnienie powietrza aa 1910 SS | | : Lr Tr 5a] 7 | 2 | 7 rni muz, | Dnia | Mini | pia | | | Styczeń 7.2.71 — > ża Wa = di de — Luty * — — > $e. 2 = e — Marzec i -— — pu — + — — ps Kwiecień = ME — i EN Së d — za: : ci oq 14 2 E Czerwiec , — — — — — — qu a Lipiec e E wi in in SEN — -— PS Sierpien à E jl A RE aż a GE — Wrzesień » — = p di- = = — > Październik > — — iii po = — ES Listopad 5 SC p P ui ER — pm Grudzien = m zu pi 308 PE AA — EC Rok ż en EN ici paw dde = — a $3 Opad en Ilość dni z 1910 TEE pm poe pent Es E £ "SE | Maxi- Dnia =0.1 | >10 x | K|^|-|28 "2 O | mum: mm | mm | EE] Styczeń 79 1.535 | 118] 5 | 17 | 10 |47|-]-| 1 : Letr 61 |-187 | 78) :9 7 6l15|—1—, 8 | 49 | 403 | 1224| 29 | 10 6L18|—1—[ Kwiecień | 52 | 702| 231 | 7 | 14 | 12 | 21—1—]| 817 Maj 56 | 922| 153) 4 | 19 | 16 |-| $1— | 1| ? Cserwiee | 49 | 899 | 200| 920 | 16 | 14 |-| 9|—| 1| * Lipiee 66 |1504| 295| 94. | 15 | 14 | —| BI—| 87 Blprpief 54 11839 | aal 5 | 15 | 12 |-| 21-19? Wrzesień 57 hæs | 12) «1 | 16.| 1a 1—| 14—] 2) Październik | 5.0 | 235 | 132) 4 | 4 | 4 |- = i iato & [958 .260| 10 | 11.] 10 |-6, — 1 —| °F, Grudzień | 59 | 500 | 156 | 18 8 e ke-i] a | Rok 58 |9149 | sta avul 149 | 120 |44 28] — | 455 | 1=37"42' od F. — 20" 2 od G.; 9 — 49" 29 H. — 593 m. Temperatura powietrza 7 2 9 Średnia | Maximum | Dnia |Minimum | Dnia 1[7,2,9,9]|" —:28|— 05|— 24| — 20 | +38 13 — 21.0 28 -—-.80|-- 23|— 08| — 06 77 27 — 14.4 13 — 13 42|— 05| + 05 10.4 | 12118 | — 56 31 + 34 9.4|-- 46 5.5 19.2 16 — pe 1 10.9 | 159| 109 12.2 24.2 18 + 46 | 5106 14.4 | 194| 135 15.2 24.5 14 5.2 20 188 | .181|- 132 145 26.0 30 94 | 4i5 12.3 | 18.6] 123 13.9 26.4 22 7.0 15 8.2 14.0 8.8 10.0 21.4 13 1.8 27 | +8). 101 5.2 6.2 16.0 3 89 28 |— 08 $5|— 08 0.0 11.0 9 — 18.0 25 |— 12 Jil 04 0.0 9.7 10 — 18.4 23 [DH 48 9.7 4- 53 6.8 26.4 | 22/VIII | —210 | 28/1 | | | Podział wiatrów A zE | | aa N NE R |" 6 W | NW cisze | | SW | Brzanówka. (T. T.). Obserwator: P. Władysław Bieńkowski, leśniczy. BE Cisnienie powietrza Kg, LEE | | | s SÉ 7 | 2 9 Ka os Dnia Mi | Dnia | | Styczeń 7459.9] =a — zd bi da eL lae — — Luty * rt m a = + | er RES _ Marzec 5 — — — =. en — — WT Kwiecień » _ = = a = e Gen — Maj ecl] wuja | en] op ope ME Czerwiec s ue iade idis "ER id p ius — Lipiee Se M RT SE SA a n m — Sierpień > E z s E SC Si — = Wrzesień n e Se SES Së = si — e Październik * _ = a > d ~ — = Listopad ^ "LU SE SC 24 € — E Grudzien » — | — SM i ig Ge — m itok » = E — — z ES s — = | pom 1.2 "n i SC a 8 E Opad ad ne. "` 1910 |25 pom | E aż KÉ Suma | Ge | Dnia =01] 210 x|[$| ^|? af o | | m | mm EK Styezen 7.8 | 1023| 16.4 | 30 20 | 13 l15|-|-]| 2 Luty 12 |. 288 #8 0 11 BL ës kee H Marse 5l wd wsi af s. clan Kwiecień 57 | 1633 84 7 18| me Lotte Maj 58s 1959 400| 4 | a 19|—17]-1] (0 Czerwiec 56 | 1463) 298 | 16 | 22 | 19 |--¡10/-]| ?1— tipis 71 82 22] 16 | 90| 17 |-| 31 2| Y Sierpień 6.3 | 180.0 82.0 6 15 12 LL] Mi Wreesieh „| 59 [199 378) 6 | 16 | 16|—|—|—] A Październik | 53 | 353 186 | 5 1| 31-|-1—| 88 Listopad 71 | 1327| 274 | 10 17.) 8]1i0—|—| 7 Grudzień TRE 98 124| 8 | 10) 915$|—|—| 2 6.4 |1459.9 82.0 Gjvrm| 190 | 151 |53 231 3/26 7 À =310 Ab od F. — 20° 5’ od Q.; 9 — 49° 19’ H. = 915m. Temperatura powietrza 7 2 | 9 Srednia di j| Maximam Dnia Minimum Dnia "47 | 19 | cid 236 | 4-56 29 4175 24 —28 |4-80 12934 | Lë 10.4 23 = 55 18 — 3.4 $9 |-28 CH 12.4 12 — 10.2 4 + 15 81 |--18 | +34 18.6 15 88 1 | 9.6 | 138 7.5 9.6 22.5 20 + 04 6 13 | 174 | 112 13.3 24.5 4 | 2.5 20 2 | 168 | 113 12.7 23.8 31 7.5 5 118 | 168 | 108 12.6 26.5 22 | 48 15 24 | 198 6.8 84 21.0 11 0.0 27 | 26 9.6 3.2 4.7 17.3 3 | c Hr 28 ¡1.7 34 1-35.) Lë 11.2 0- 1,498 25 I—18 $1 1-07 00. | 415 11. | —160 4 +3.7 88 |+33 | +48 | 265 | 22/VHI | —175 | BHi | | Podział wiatrów | | w | N RE |>E SE | Bo | ŚW W | NW | cisze | | | | | > — 1 i 1 3 86 2 ai M — a x 3 7 74 = i a 9 17 a 1 3 59 4 2 >=, = 16 5 8 59 2 = i — 17 9 hh 3 62 1 — ~ — 15 zi i 7 6% 4 > = — 3 1 T 8 81 RA m m 1 5 2 CN 7 U 1 = - 13 Zë is = 77 ON m Sa, i. 28 ud 2 4 57 2 = żę, — 8 en T 8 74 i. — ce 2 9 ak ii 10 70 2 zi 1 12; | 182 17 7 68 840 18 -— 1 30 Bukowina. (T. T.). Obserwator: P. Franciszek Budz, rolnik 22 Ciśnienie powietrza 1910 BEZq————————— SH 58% lé - | Maxi- ` Mini- | e © 8 Średnie | um | Dnia | num | Dnia | | | Styczeń 2.1.9] — | — — | = == | SES | a i Luty x nic * >= | - | 3S | 2 | Sek e Marzec * Zeg a ja | —|-|- |= rS Kwiecień A — — i | el. Zu |5— — Czerwiec ^ _ en: E | Re | u | GC | — = Lipiec h — en ee | TA | ca | a | ur í Sierpien R —X e ee | TM | de ped | — Wrzesien A — =. des | saj + | SCH jode — Pazdziernik " — = „-ım us NET = i ad > u = diu | Werl. ie | — e Grudzien » Se PER = | — | = Do ok | — Lm Rok = se =. a> | paj s | m | > e Bue z 2 Ilość dni 7 ję s A Opad Tr aaa Ilość dni | 1910 'a- | | ER $3 [suma | Mst-| p.i, ZA. 29% | & |^ ie: -—- po mm | mm E FE | | | | as Styczeń 8.1 48.7 | 18.2 30 18 | 9113 o e Luty 74 | 257 142 | 9 5 bfi Marzec 61 | 26.6 | 56| 28 | 11 911|—4-—]| R Kwiecień | 56 |1068 | 238 | 18 | 10 | 10 | 2|—|-| 4] j 46 | 944| 194| 4 9 7b-| 32 +] A Czerwiee 6.3 7|210, 20 | 16 | 16] 1| 6|—| 3 p Lipi 786 1490 | 279) 94 | 16 | mpi 8|—] ! Sierpień 6.7 11209 | 345 6 7 1.123 7 D Wrzesień 63 11101 | 215 | T 11 11. bo | — | =] BP E Październik | 5.0 26.2 8.8 | 5 5 5 Sila]. 8 m Listopad 7.4 52.9 | 15.0 | 5 10 9 9g|=|-— 1 i Grudzień 72 | 803 | 154 | 18 4 ii i dm] $ | sae $5 [8484 |.845 erun 116 | 107 |46 |11| | 57 | | kas 37*%47" 31 od F. = 20? 7' od G.; 9 — 49° 21’ H. = 950 m. Temperatura powietrza 7 | d | 9 1 71.9.9 Weg) Dnia Minimum Dnia i | N 1 "48 | $0|— 51| — 44 | + 18 117,18130 | — 214 28 "E64 04- 36 — 18 && |^ 9 «0 m |— 13|- 28|— 10| — 01 9.8 11 | — 68 | 31 PF 25 Tér4- 28) + 59 19.2 17 > GW | 1 104 | 18.7 9.5 10.8 19.2 19 ck 12) 6 145| 170 122 14.0 25.8 5 3.2 | 20 | G9 1627 115 13.1 25.6 23 40| 2 | 17] 166) 115 13.1 25.7 22 55 | 5 ERT 126 74 8.8 20.6 11 0.8 | 26 | © 7.8 4.0 5.0 18.5 9 — 18 | 28 |" 19 06m- ES — KŁ 10.9 | 9 — 86 | 31195 08 Li DM — 91 1023 t do — 87 | 4 It 46| 78 -- 89| + 51 258 | öv | —214 | Sen j | | Podzial wiatrów | | | | ; N | «NE | E SE || 6 | BEE NW | cisze — 2 iid 1 1 36 — 53 z — 1 = 2 12 = 69 5 A 4 1 1 3 16 3 56 1 de 4 ść id. 1 18 8 58 3 29 EN 2 ER 12 1 53 > 1 6 5 2 3 23 1 49 2 s a ii 1 2 4 — 47 z — 3 — 2 1 29 = 58 = — 5 EY 1 1 10 a 73 1 13 Ge ja Sex 22 4 53 z - 1 = 5 — 38 = 46 T — de = 11 — 24 em 58 2 6 61 6 26 14 281 17 673 Maniowy. (T.T.). Obserwator: P. Fr. Wrzeszczyński, kier. szk. miejsc. 29 Cisnienie powietrza 1910 | SE — AW 53 p > en Dnia mee Dnia ; | | Styezen 7.2.9] — u > SC E Ge — Luty » — — — _ E = — pe Marzec 5 RE AR ZE ERO A saa er — ; Kwiecien Se = ia due Tr Ei 2 EEN — : Maj » SE ie sai m dad ix m — Czerwiec 4 a Séi SE din ża ze EMT - Lipiec » £s z > pes ne a = — Sierpień » > E Eum Ss M a SE — Wrzesień ú en ph a RE Ei xis eS — Październik 5 BU i = 2 ża aà zm — Listopad » pos 2 = e TN 9s AË — Grudzień ^ ża ZE e A z = | > — o $ Poet Fus RER P. M pus — Fr F Opad ERE pad Ilość dni z : 1910 157 : TT TERI Ed Suma emi Dnia es udi 36 | IS | a H- : — a Styczeń 73 | 433| 86| 80 | al 18 |a1 | —|-| ? z: : Luty 78 | 292 | 120| 9 9 £18 —| 6 S Marsec 50 ps] 61.7 | 1 | 7[9 —|—L P Kwiecień 49 | 562 | 158 | 18 | 16 g|3|-|-|5 p uc Maj 524278220, „4 | 17 | 18/-| 1| MT Czerwiec 141867. m0 5 | 14 | adeli 3 à Lipiee 95 2003 251) s8 | 14 | 1101-1112 at Sierpień 5.6 | 95.9 | 335| 6 4 | oJ 12 Wrzesień 4 | 983 | 27.0 1 20 12 4 =) bo. 1,8 Październik | 5.7 | 21.3 9.7 4 15 4 | apa p Listopad 64 | 625 | 179 | 10 | 18 | 11 lgl | —| po Grudzień 70 4.809 | 152 | i8 | 11 618/-1-1 2 d. 5.8 |715.6 | 33,5 |e/vim| 180 | 112 |61| au 2/6 )z 37° 56' od F.— 20° 16’ od G.; p == 49° 27’. H. = 528 m. Temperatura powietrza | j} Ve d dps | | 7 2 9 4[7,2,9.9] Maximum Dnia Minimum | Dnia | | | | | | | |— 88|-- 04|— 82| — 27 | + 83 3 — 20.0 24 |-32/+ 26|— 13| — 08 &6-|:.95127.|| — 184 13 |—14| 158 0.0 + 12 13.4 12 6.2 8 |+ 51| 109|+ 51 6.6 22.0 15 a ba 1 | 126 168| 106 19.7 249 18 + 83 6 166| 9201 14.2 16.3 26.7 3 6.0 20 15.1 19.6| ^ 135 15.4 30.7 23 103 | 719 12.9 198] 131 14.7 272 22 5.5 25 8.6 15.6 9.5 10.8 22.4 11 — 03 19 4.0 118 5.7 6.8 18.8 13 — 36 28 ss 11 831 08 0.2 13.2 9 — 161 25 — 22 2814 058].— 08 10.2 11 — 145 | 5 7531 107|4- 55] + 6:7 30.7 | 23/VH | — 20.0 | 24/1 Podzial wiatröw 1 to 1] o Se N NE E | SE | 8 SW w NW 3 | wa 1 8 cd Tu T 39 1 37 4 3 14 E 1 9 1 52 11 2 10 = ET > 28 2 40 7 9 9 1 1 m 33 e 30 24 3 11 1 x 12 13 3 26 15 3 13 1 1 5 91 5 26 5 A 5 vu dl 18 39 8 18 12 1 1 24 2 15 27 6 29 6 4 19 2 1 4 18 6 30 5 16 9 2 1 8 12 3 87 4 | 4 12 1 & 7 26 = 32 ian 9 1 1 1 12 Le 54 97 | 57 120 9 11 moo PP | | I Spraw, Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I. d 34 Bochnia. Obserwator: P. Fr. Hann, do 7/III, od 8/111 P. J. Chudzik. UWAGA: Barometr: L. J. Kappeller m E Ciśnienie powietrza “os 1910 JFF | szajka ee | 93 7 | a średnie dm | Dnia hum | Dnia | | | | | | Styczeń 7.2.9.|736.1 | 736.1 |736.1 | 786.1 |750.5 | -7 |719.0 | 26 | Luty „ | 367 | '36.3 | 36.6 | 36.5 | 44.6 | 11 | 274) 8 | Marzec | 427| 424 | 427) 426) 501| 7 | 383) 28 | Kwiecień „ | 369 | 36.4 | 36.4 | 36.6 | 49.6) 2 | 282 | 15 | Maj „| 36.0 | 36.6 | 35.3 | 35.6 | 416 | 28 | 25.2| 4 | | Czerwiec » | 87.1 | 36.711 86.4 | 36.7 | 4277 | 21 | 26.2 | 26 | ipiee » | 869:| 36.8.| 859 | 859 | 42.0 | 27 | 29.5 |. 7 | Sierpien j 38.0 | 37.8 | 37.8 | 37.9 | 41.9 | 17 32.2 | 4i6 Wrzesień e 40.5 | 40.6 | 40.9 | 40.7 | 50.6 | 26 0.4 6 | Październik | „ | 48.9 | 43.6 | 43.7 | 43.7 529 | 15 | 314 | 31 | Listopad y, 32.6 | 331 | 38.5 | 3381 | 438 | 27 19.7 2 | Grudzień A 38.1 | 381 | 385 | 38:2 | 488 | 22 | 255|.27 | Rok . [737.9 |787.7 |737.8 | 787.8 | 792.9 | 15/X |719.0 | 25/1 | | | Nr. 992; poprawka: 0.0 mm. i3 Opad msn? Ilość dni z 1910 | #3 | ER ZE | Suma Maxi- Dnia | 59-1, =10 Rjals|ss Ais mum | mm mm IgE Styczeń 71 | 627 | 108| 23 | 18 | 12 lu —|-| 1 e Lu 6.6 | 36.0 | 10.2 | 10 11 916/-/-—/2 | Marzec 62 | 27.6 | 6.2 | 23 11 als EE Kwiecień B4 887 |404 |. 5 is) 204 2| —1—| 11— aj 5.7 | 595 | 182 | 27 18 12 |—| 1} u a Czerwiec 49 | 76.4 | 19.5 | 23 14 iB lose zl wage? la E Lipiec 7.0 {142.1 | 35.5 | 23 16 | O - E e Ee Sierpien 55 | 748 | 386.2 | 6 | 19 8 i Sr Wriesień BE 20675366) 6 | i4| i kei ij- E1— Październik | 7.0 | 246 | 108 | 4 9 &|[—|—|—-|H1-| Listopad $8 1 787 | 802 | 10 | 14 SS= |" Grudzień 73 | 68.7 | 130 | 18 | 12 EECHER 51-1 Rok 3 [817.3 | 35.5 128/vul 168 | 121 |32 |18 | 1 27 =| ) — 38° 6' od F. = 20° 26’ od G.; 9 = 49° 58’ H. — 226 m. | ho pea | 9 Dnia | |+ 0.6 + 35 24 | 2.3 | 1 | 1.0 | ; 9 | 6.1 | 11.8 2 | 12.1 | 17.3 5 | 16.6 | 216 21 | 15.3 19.4 5 | 149 20.4 15 | 10.5 15.8 27 | 6.0 10.0 28 2.0 4, 27 Ero d b 75| 118 5/XII N | NE SE | S w cisze 3 iis 3 95 25 di 3 20 20 18 19 8 3 18 25 12 A ca 28 22 18 6 — 21 16 6 13 A 9 48 10 1 3 10 11 7 2 7 25 1 9 A 2 28 5 99 dz 5 32 . 3 1 7 3 28 ; 6 6 4 3 39. | 155 | 110 55 75 283 36 Obserwator: P. W. Wojakowski, urzędnik zdrojowy. Szczawnica. E Ciśnienie powietrza Nod 1919 ZE | | Maxi | Mini- | n | : axi- . MIN1- e || SÉ 7 219 łasa mum | Paia | tám | Dnia | Styezen 7.2. 9.1 717.0 | 716.6 |716.7 | 716.8 |729.5 | 10 |7009 | 26 | u 180 | 18.2 | 17.9 | 18.0 | 24.4 | 22 | 09.6 8 | Marzec A 21.4 | 21.2 | 213 | 21.3 | 26.1 6 | 098 | 19 | Kwiecień 4 128 | 170170 | 121 | 277 2 | 09.8 7 | Maj e 172 | 17.0 | 173 | 17.2 | 2930 | 28 | 07.6 b Czerwiec > 190 | 10851 100) 187 | 925.41 21 07.5 26 Lipiec á 165 | 16.3 | 16.3 | 16.4 | 20.6 | 28 | 087 7 Sierpien " 18.7 | 18.1 | 184 | 184 | 23.6 |17 i 21| 10.4 6 Wrzesień " 20.6 | 20.3 | 20.7 | 20.5 | 30. 19 6.9 5 Październik s IE | 25.112314 | 335 | SES. 1 15 10.9 | 31 Listopad s 125 | 12711183 | 188 | 2341 | 329 00.3 2 Grudzien 3 19.0 | 189 | 19.1 | 190 | 280 | 22 | 05.5 | 27 Rok 718.4 |718.2 | 718.3 | 718.3 | 731.3 | 15/X | 700.3 | 2/XI UWAGA: Barometr: L. J. Kappeller Nr. 765; poprawka: + 0.2 mm. SE Opad "p den Ilość dni z un 52 | Mazi- | >0.1 | =1.0 | mM "SE Eeer EE T. | a (Be As —— T ec g” i id imd Aap Styczeń di Tar os © | m) 12418] -|-| 7/58 Luty 24 5225 411. | 9 8| 37421 —|— | 10- 54 | 297 | 12.6 | 23 8, 689 —| 1| | Kwiecień quU $078 198| 37 | 18 94 2|—|—| t Maj 61 | 746 | 19.2 4 15 143 — |—l— | —F— Czerwiec 53 | 50.2 | 17:3 | 20 14 Ei. | Bo ipiee 73 | 93.9 | 28.8 | 16 15 su m—-| 87 Sierpień 6.4 | 998 | 37.6 6 12 941 — —| 7|— Wrzesień 59 | 79.5 | 20.4 1 12 10[—|—]|-]| 5- Październik | 6.4 | 136 | 68) 4 6 4|-—|—|-—| 9|— Listopad 7.3 77 | 248 | 10 13 88 7|—1—|—|— Grudzień 78 | 37.7 | 102 | :0 9 63] 7 E n- 66 |659.6 | 376 ev 145 | 106 |47| 2|— | 58) 3 | | 37 ) — 38° 10' od F. — 20° 30' od G.; 9 — 4926’ H. = 484 m. Temperatura powietrza = | średnie ma- i mi- e t | 2 | 9 Dr 2,9,9] ximum dnia nimum dnia | : EI + 02|— 22 — 46 | 4:37 12 — e£ 24 — 0.3 37|-- 10| + 14 10.2 25 — 55 18 — 03 6.1 14 2.2 13.3 | 13116 | — 56 5 + 41 10.8 6.5 7.0 20.7 E 1 104| 168| 113 12.5 23.9 13 + 45 6 13.9 | -20.3 |- 148 15.9 26.2 10 6.4 21 18.6 | 189! 147 15.5 26.2 23 10.2 29 12.9 | 196| 142 15.2 28.1 22 7.0 16 86| 152| 105 11.2 21.6 12 1.2 27 45| 116 6.1 71 18.6 13 — ES 27 11 3.9 11 1.8 13.4 9 — 64 13 0.8 3.7 1.5 1.9 11.3 11 DT ` 23 5.6 | 10.9 | 6.7 7.5 28.1 | 22/VHI | — 102 | 23/XII Podział wiatrów | o N Nm |. xr dd a; pM IE S | 21 2 26 za 1 2 de uw 8 5 14 11 17 3 5 2 B7 11 21 3 13 1 8 8 24 7 8 16 2 20 1 16 9 W zj 8 3 16 10 16 — | 9 5 DD. 18 15 7 18 NI 8 8 E oig 15 24 _ 4 m 4 11 29 | 12 9 26 = 3 u Z Je 24 | 11 15 [^ 4 | 16 má t d: 29 5 18 |. 8 3 17 1 5.4456 dum 10 18 EB. s | 2 Bod ox 31 3 6 | 12 17 25 3 8 ja: 12 $ o4 | 198 62 | 202 12 6? | 4 | 2370 | 70 | 140 I 38 Krynica. Obserwator: P. Tomasz Kubicki, urzędnik zdrojowy. BE Cisnienie powietrza a 1910 E: EEN 52 7 2 9 Średnie remet Dnia | Mini- | Dnia o mum Styczeń 7. 2. 9.| 705.8.| 705.7.| 706.2 | 705.9 | 720.1 7 | 685.3|- 25 | Luty > 06.5| 06.7| 07.2| 06.8| 177, 23 698.0| 26 Marzec 5 10.7 +- 10.51. 10.8] 10.71 17.0 7 699.4, 19 Kwiecień A 063 059.917" 06"7| “0631 172 2 698.8 7 Maj 5 06.1 | 05.8) 06.4| 06.1 | 12.6) 23 694.4 H Czerwiec ^ 07.4, 07.4| 075| 074| 124| 21 697.1; 25 Lipiec e 066| 0691-072, 066) 11.74 27 698.7 10 Sierpień " 09.1] 08.6; 091] -08.9| 13.91 21 697. 6 Wrzesień » IET] 1087-111] “1£0| 20.04 26 699.6 2 Październik 5 1x7) Bar 128] 126) 21.7) 10 698.2 | 31 Listopad $ 02.9| 02.4| 03.4| 02.9) 145, 20 688.6 6 Grudzień $ 08.0 7.6 | 08.2| 079| 17.4, 21 695.9 | 27 Rok ^ 707.8 | 707.5 | 708.1 | 707.8 | 721.1| 15/X | 685.8| 25/1 UWAGA: Barometr: L. J. Kappeller Nr. 1259; poprawka: — 1.3 mm. mg $3 Opad = Ilość dni z 1910 | ZĘ ng o] 3 83 Styczeń BB JT B1. 05.8 | 17-| 8307-3 | 871 88 | 255 | 11.2 9 6 6 15|—| - „10 Marzec 62 | 347 | 180 | 23 | 11 191 92) P1 Kwiecieñ 5.7 71.8 | 180 20 12 5) m = 77T Maj 51 F 6| © | | it e =) 1j- Czerwiec 41 76.9 | 16.4 30 15 11 mole == |] Lipiec 60 Fb) 66) (6 | G.| u |-| 11-|-'| 1 Sierpień 59 PGi 026) 6 | 15 | 8 J- 21—)| 91— Wrzesień 5200/4712 | M | 10 J—|—1—| (5 — Październik | 60 | 307 | 30 4 | 8 | 7 |-|-|-| 6] 1 topa BIO BE © | 6 | u fo- i- Grudzień 81 | 43. 36| 18 | 10 9 I 8 — | —| 1! — Rok 64 |7810 | 88.6 6/vuı| 158 | 127 [58] 4) -|2| 7 39 ==:38981*.0d F. = 20* IT od 05) o = 49° 25’ H = D36 m. | | Temperatura powietrza | - | | Srednia | + i | CS | 7 | 2 | 9 117,2,9.9] en Dnia wódz Dnia 130 — t5| — 8] —36]--19. B. Lo au |— 06|+ 23 0.0) + 04 | FE 38 - 08 15138 |- 14) 32|— 01] üt... Mol wu l| 7i 9 l--38| 87|4- 49| | a£ | 178 | wiz | — el N | 102| 151 ERT ma, Ma 1 |+ 42 6 | 199). 1960]. 188 145 | 234 | 10i11 | 2.9 21 |. 1827| 190| 128 143 | 262 x | TA 2 | -108). 162) 118 189 | ..965 22 2.8 16 | —7|. ul. a 6 v ei. |] Didi. (GA Ga 155 13 — 7 27 I. 20/—- 03 0.4 083 | 6 us 13 DB. ral o8 — 08 80 | 15 — 159 4 Gad 9.3|-- 51) + 60 26.5 | 22/VILI | — 15.9 | 4/XII | | | | | Podział wiatrów | N NE | EUI SB S: | 86W JW | NW | cisze | | | ia | | | | | | Db poe 4 da = ob $ or 64 9 | — 5 = 2 S: 7.) - 51 5 | — a = 2 e: 24 = 46 20 | — 3 = 1 — 14 — 52 4), 13 + > ih P — | 6 w 1d 8 1 = «cu. B 4 |. 56 9,5 9 ui 8B hus ? M | 4r Mcr cw 3 1 2 so 8; Bb Lo i4 j 15 ardi a ó i 1p 81.40 ICI. s 6 1 m 6,5 1$ & 1 M wi 5 15 5 1 4 | 19 2 4 5 6 1 26 1 5 8 |. B id 8 179 13 13 | 9 10 30 | 147 46 548 40 Tarnów. Obserwator: P. L. Jaroński, słuch. teol. St Cisnienie powietrza an [$i ——À | S = | Średnie zima Dnia dy | Dnia | Styczeń 7.1.9] — — = — — — — | ec Luty ^ 2 E = et A WS wr RM | Marzec A — M D e zk SH ie Kwiecień ^ — — — = = — a | — | Maj ; = de d T d a a dede Czerwiec i — — = e = ui Za =] Lipiec 5 — Wi ak TP zi d. — |= | Sierpień ; = ais = e ża = dies Wrzesień 3 — | -— = = i EM] m | > || Październik > cud a 3 A i zs EDA Listopad a -— ies i SH ERE dix ES — Grudzień = = a ur en A ai = — | Rok 9 — deg we A — | — ie es JE Opad Ilość dni last dnia 2 z opadem 19310 128 | RRE KL Suma — Dnia EM | E x | [& | a = i | | | Styczeń 68 | 575| 1401 16 | 17| 12]|15 — —| 1| — Luty 52 | 420| 17.0 9 BI oda - 4| Marze 4.5 28.2] 230 | 23 10 6 Brel Kwiecień 41 418) 95 | 20 15 PATA] =P” | Maj 40 | 88.7| 16.0 | 25 16 a1 8.1171 Czerwiec 4.0 88.5 | 23.0 T 19 113 1.—1| 31.11 — | 2 Lipiee 49 | 126.0) 33.6 18 15 101—] 81 1|—| 9| Sierpień 4.4 58.8. 184 | 6 12 B= | 21—]-—-r- d Wrzesień 83 | 82) 193) 22 | 18) 10 | — = | fo] Październik | 5.6 | 231) 120 | 4 6 si A Listopa 58 | 821| 230 | 10 18 | 40 ] 5 —|-|-| Grudzień 69 | 36.8| 160 | 18 mi als —|—|—|-—| Rok 5.0 | 7107, 33.6 |18/vii| 145 | 107 |30|15) 4|10 6| | | H Ass 882.40, od F:==210" od. 0:5 9 2 D0* 1^ H. — 225 m. Temperatura powietrza ednia | | | [d 1 | 9 m 1,9.9] Maximum Dnia | Minimum Dnia +04 (+18 |+0,7 | +09 | +43 17 | — 84 24 87 | 56 57 39 | 150 23. | — 52 1 4 6.7 3.6 | 94 12 | — 20 | 8i9 7$ | 4&5 9.0 9.6 »é | 186018 | — 15 | 44d T atO 1&8 15.6 23.2 te | -+'68 | 514 187 | 254 | 180 | 200 32.3 14 9.8 20 166 | 229 | 170 | 184 29.8 s | 122 4 161 | 218 | 169 | 179 33.8 $. | eR | 244 118 | 167 | 12% | 183 22.7 h.l R 26 68 | 106 7.3 80 17.4 & | P 26 28 | 57 | 30 3.6 13.2 i | - 8% 289 5 bj 3.2 3.5 11.4 ROI 5 85 | 131 9.0 9.9 33.8 | 22/VIII | — 81 24/1 | | Podzial wiatrów NE. | -£ ŚR) ag. | SÓW W | NW | cisze I. a T 3 10 20 51 — | + 8 3 10 12 1 45 7 3 is e y 6 2 63 6 2 12 8 5 7 7 35 3 24 3 2 3 21 4 30 - 9 9 7 6 16 3 40 = 3 sie 1 3 29 7 41 1 — 8 2 13 28 18 23 1 13 6 3 3 9 8 45 b B 2 5 5 3 8 45 2 2 ii 9 8 26 9 27 3 kuj e T ius do B. Mio 30 7753|. 48 47 72 | 174 87 505 1 42 Krosno. Obserwator: P. K. Brzostowicz, dyr. szkoły realnej. BE Cisnienie powietrza | 1910 E = | | Sms —| 3 2 | Średnie | n Dnia imum Dnia | | | | | Styezen $51: 9l. -— — — e dis Gg SC — | Luty E aa E dg. ju SE es " | Marzec 5 is LL. a | E i Cu = | Kwiecień 5 — — = | — — SC N Maj A = H ROM 2 ża EL gi Czerwiec A — — > = — 2. ES Lipiec © — > pem Ran ZS i es Sierpień © — = E = TH E — | Wrzesień A Së ża A = "s ES E | Październik = = u > Oe E de Listopad — — > >» > + k- Grudzien à SCH d de ets — |- Rok si + aż ZE — | — Er | | E Opad [ns oni Ilość dni z o z opadem 1910 RE | | St | 152 E = Maxi- | Dnia =0.1 =1.0 Iz | A |= pe us mum | mm | mm | SE | | | Styezen 8.2 87.11.28 13 8 7| vm QU e, ME. Luty 84 6.6 | 10 6 Bib- |- | 451 Marzóc 6.0 38 | 28 6 612 E E A Kwiecień 5.3 46 | 20 E le i- |—4 1 [aj 5.8 74 A £l a FAR |= Czerwiec 5.3 2 NW 184 7 ik | —| 8| Lipiee 14 20.5 | 16 BI 3 —|-|-| 8| Sierpień 5.6 155 | 6 m.) 10 Bi: 1131 Wrzesie 1 10.4 2 el 5 1 | —|8|-| Październik | 6.0 7.8 5 2| 65 dd | 7|—1 Listopad 7.8 iu | 9& | ia | 10 SECH El | Grudzien 8.3 14.4 19 8 | 6 n e | Rok 6.6 20.5 16/VH| 113 | 84 8|— [17 |21 | | | | 45 X z 399 26’ od F. — 21° 46’ od. G.; 0 — 49 41" H. — 278 m. Temperatura powietrza rednia | E | 7 1 | 9 RÓ 1,9, y tasma Dnia Lage o | Dnia | |- 04|+ 06|— 05| — 02 | + 88 4 |—106 | > 84 [+ 2.5 | 49 |+ 3.0| + 34 10.3 27 — 26 1 hablo 8 Kit Be | -139 ij 83 | 9 67| 10.9 sil a | m6 ee, 18.0 | - 188) 137| 14.7 24.1 15 | +54 6 17.8 | 22.1 1691 188 | -269 14 98 |o 21 161 | 199 163| 172 | 268 23 19 1 - 148| 197 | 158| 165 | 270 4 | 400 | os 1109| - 207 |- 1901 3197 21.3 1t | .94 540 5.8 9:9| :69| 74 162 | 9113 0 | 26 7 45 9 . dà | RA — 80 | 96197 2.0 32 |- 26 26 | 104 ie. 1— 8$ | 78| -10198]|- 184 90 | 970 | 4vUuI | —106 | 941 | | | | | Podział wiatrów | | | | N NE E SE 84 | OE w | NW | cisze | | | 4 1 R sil ew 1 18 5 7 38 3 > Św) 2x 33 1 BEE 0 37 13 3 oj d 13 2 hop 4 44 > — 2] 8 19 de pi 18 41 2 8 bs] 2 © i- b: 9 48 - — bul GIM 6 gaj 16 39 1 3 Bol MI 3 3 35 36 3 2 6 2 9 1 16 19 35 2 — 15 5 7 = 6 14 41 8 3 8 2 12 że 3 5 52 Hil. 7 8 33 = ck je 2» 3 — 3 18 32 2 3 8 24 41 20 79 48. | 212 16 67 | 150 457 $ 44 Smolnik ad Baligród. Obserwator: Ks. J. Markow, proboszcz gr.-unicki. ZE Cisnienie powietrza a — 3 : | MES i ini- | a i E- | men) um | Dnia um | Dnia Styczeń 2.1.91 — — — > AR BA ES E Luty š — -— — — i = sa — Marzec E — — — — — sie Sc — | Kwiecień » — — — > = = = | / 1 » dias BER ZY z PEB PA: P ER Pe — | Czerwiec E — = ie ES e > SE fs] Lipiec 5 — = — = | — aż ka E Sierpien 5 — _ — — | + - Kee A> Wrzesień á — — — rl e m dE — Pazdziernik x — — — = | = e „a — Listopad » — > Sé EE E ie = Grudzień = PS Ve RES s. | Sep ara e — | Rok b — p E ef | — GE — | dk Opad en Ilość dai: ` 1910 E z : | | PE) #3 Suma peas Dnia =! = x | R | a |= ss styczeń 9.2 | 48.0 | 9.9 | 80 33 | 17 |21 | — —| 1| 2 Luty 18 + 18071: 560) 9 10 618|-|-—| E — Marzec 60 | 29.0 | 149 | 19 | 10 6 | 8|—|—| 3| 1 Kwiecień 63 | 309 | 120| 22 12 918|—|—|2 j 5.7 | 59.4 | 163 5 11 ar- i Y 1/—1— Czerwiec 58 | 728 | 216| 27 13 HI] li Et EE piec 74 | 66.9 | 13.8 | 18 15 81—1| 8|—| Ge ierpień 6.0 | 72.6 | 13.7 5 15 B j- 4) —) — | X Wrzesień 59 | 89.8 | 2973 | 4 12 hiia Październik | 5.7 | 71.1 | 175 | 9 6 6j- — 5| 1| Listopad 8.9 {139.7 | 85.7 6 19 sn -|—| 1| 5] Grudzień 77 1 888 |. 74) 98 11 87 —| 8| Rok 7.0 |737.7 | 86.7 | 6/Xt | 156 | 112 [os | 12 | 2/16 | 12) 1== 30041 od F. 2397,00: 9 = 409 16 H 52am. Temperatura powietrza | Maximum Dnia nc 9 1171,99 Minimum | Dnia [27 |20110|— 89 0460 | opo 48 30 | — 146 | 24 + 05 |+- 34|+ 11) + 16 11.2 8. id | 14 |— 08 52 0.5 & 12.1 Pe 12,88 9 + 47 10.2 5.9 6.7 21.6 —. 68 24 | 4di12| 125): 109b Cd 23.7 | 10i 17 | +46 6 150| 2310|- 140| 160 272 | 3118 5.0 21 143| 194| 137| 1558 26.8 23 9.5 25 129 1::104 1: 1881 M 28.0 4 6.0 15 93| 159 97| 112 23.0 12 0.0 19 | s7k-i05[: dat o0 18.2 e -ii | 27 | 08 2.6 1.0 1.4 9.2 6 |—.50 | 18i 26 |— 05 2.3 |— 06 0.2 11.0 1 -4180 | 4 + 57| 105|4- 59| 790 98.0 | Aiem | — 18.0 | 4/XII | | Podział wiatrów N NE E SE Ss sw W NW | cisze 14 4 1 12 40 2 zę 12 8 8 — = 17 33 1 — 5 20 43 6 8 - 17 5 2 2 10 19 7 2 2 35 _ _ 11 14 24 — 2 8 37 2 1 A 15 18 2 1 2 36 3 5 8 20 18 5 EE en 18 6 11 17 18 18 A du S. 17 s 20 6 28 24 2 2 2 25 4 E: 3 28 25 6 4 2 24 — — 2 30 12 — 2 7 51 7 2 7 2 15 1 d A 56 A + 2 15 238 37 22 56 | 889 30 Ai 74 | 208 46 Jarosław. Obserwator: P. Jan Koim, prof. gimn. „b Ciśnienie powietrza a e me In: | illa Mia GER 7. | 2. | 8.5. uu man | DU | mam | Ends | | | | Styczeń 7.2,8.5.| 738.9 | 738.8 | | 289.0 738.9 7564| 7 | 7185| 19 Luty " 442| 410| 414| 412) 477| 18 | 302) 8 se 452 | 449| 450| 45.0| 526| 8 348, 19 Kwiecieñ " 39.3| 36.8| 389| 39.0| 527| 2 | 312 7 | Maj 38.7, 38.01 388| aa 455| 93 | 269) 4 Czerwiec á 39.6 393, 39.1| 39.3) 444| 21 | 30.2) 26 ipiec E 36.5 | 368, 864| 36.4| 415| 28 | 26.7| 7 Sierpieñ á 39.4| 391| 392) 392| 448| 17 | 319| 6 Wrzesień 5 42.6| 42.5| 424| 425| 533,| 26 | 348| 6 Październik | |, 45.9 | 45.8| 455| 456| 541| 15 | 328| 31 Listopad i 30.38 | 951, 30,3) 35.2! 479| 28 20.8 2 Grudzień i: 40.9 | 405! 407| 40.7] 515| 22 | 26.4| 25 Rok » | 740.8 | 7400| 740.1 | 740.1| 756.4) 7/1 | 7185; 19/I UWAGA: Barometr: Jos. Jaborka Nr. 404; poprawka: + 1.5 mm. JE Opad Potes Ilość dni z 1910 Laf See korr KS: suma — Dnia EM | = x|E | a sE Styezen 7.6 | 725 | 21.4 | 22 17 17 |15|—| —| 2 27 | 885 | 108 | 9 12.) 11[8|—1|—]| 3 Marzec 6.0 83.1 6.4 23 8 8 6|—|-| 1 Kwiecień 5.2 1108:1 | 61.2 18 13 9 2| 9]—| Fi Maj 49 | 491 | 19.7) 5 a) 10]— | — i- Czerwiec 45 | 95.4 | 26.9 | 27 | 83-38 11... | Lipiec 6.3 | 90.9 | 22.1 | 24 18 BI-| Benn Deen Gm | Sierpień 5.0 | 43.6 | 101 6 12 8 11-11-1777 Wrzesień 5.3 | 51.0 | 22.3 2 7 064d—|-—-—I- 7B Październik | 58 | 173 | 95 4 5 a|—|—4|—| 7171 Listopa 76 | 800 | 186] 23 | 17 | 18 | 8| —|—|-|-| Grudzień | 81 | 428 | 179) 28 | 6 | 10 | 5 —|—|-|-| Rok 6.2 [7173 | 61.2 181v | 154 | 123 * | ord deg 47 As d Bt od P = 22%41' ad, 65 9509 15 H.204. m. Temperatura powietrza | PT See | , 7 | 2 | 85 1[7,2,8.5, Maximum) Dnia |Minimum | Dnia 8.5] 20.8 14 1— uber 14:73 30 = $1 9 29 + 0.9 49 |-- 19) ++ 24 12.7 23 — 83 1 1.5 56| 24 3.0 14.0 16 AR. 30 8.2 186: 80 9.2 22.1 17 = SĘ TAS 14.6 18.9 | 13.8 15.3 25.8 18 d- 63 6 19.5 22.6 | 17.0 19.0 27.8 A 8.9 20 16.4 21.51: 174 18.0 30.1 23 11.2 7 15.6 20.9 | 17.0 17.6 30.0 1 iit 15 10.9 178| 11.8 13.1 24.3 11 1.6 26 5.2 11.1 6.0 71 20.4 9 E 24 1.2 4.3 0.8 1.8 12.8 9 — 10.2 26 —:03 2.6 0.2 0.7 10.2 18 10.8 5 12.7 | ADO 5: 80 8.9 301 | 23/v11:| — 11.2 29/1 Podzial wiatrów Qu N | NE | E | SE | S sw w WN | cisze 9 9 a = 4 5 11 8 47 ne = _ 15 20 8 2 E 39 10 11 8 10 8 2 5 39 8 11 2 14 11 A Li 5 35 13 7 8 11 23 2 = — 29 23 3 A 7 15 3 1 9 25 34 3 1 6 6 — 4 10 29 34 — -E 2 1 4 7 13 32 19 A 18 21 = zk 10 20 13 11 25 12 8 sd a 20 | 87 5 9 45 1 = 3 I S 22 — — 51 — — - 12 | 198 84 26 —| 117 | 817 37 25 61 | 830 45 Szczerzec koło Niemirowa. Obserwator: P. K. Krusenstern, ob. ziemski. „ ES Ciśnienie powietrza 1910 Bat | | ARE 5 E 7. 2. | 9. Średnie Mr Dnia rani Dnia | | Styczeń |7.2.9.| 726.7 | 726.9 727.0 726.9 | 740.7| 7 | 708.1| 19 Luty » | 300, 29.7) 29.9] 299, 363| 23 | 191) 8 Marzec e 345| 3423| 34.4) 8344| 424| 8 28.8]. 23 Kwiecień » | 280| 27.7] 278| 278| 403) 8 | 20.1| 92 j » | 275| 273| 272| 878| 340| 28 | 15.6 Czerwiec » | 288| 288| 28.5| 287| 348| 22 | 19.6) 26 Lipiec yv | 34 20070962) 261) 833! 18 . 168; ^7 Sierpień b 9| 287 28.8 | 28.8| 33.6] 30 | 218| 5 Wrzesień » | 32.7] 88.0):881| 329| iaj 26 | 26.7) 4 Październik | , | 35.9) 35.8| 36.9] 35.9] 442 15 | 25.4| 31 Listopad 3 25.4| 25.5| 925.77, 25.5) 39.3| 28 1117.6 Grudzień „ | 303| ail 302| aal 39.7| 22 | 154| 28 Rok „ | 729.61 AT 729.6 | 729.6 | 744.2 | 15/X | 708.1| 19/I | | UWAGA: L. J. Kappeller Nr. 1325; poprawka: -+ 0.3 mm. SE Opad ebe Ilość dni z A 1910 | $5 | ER ŻE [suma | Mazi | Daia [>01 10], | z | mii Ges Ce s Kwiecień x — — — ar Kos weh 5. aj m eg = E > T e = di Czerwiec i = — — — — = rn eu Lipiec 3 E +. E Ce — -— SE Sierpień » SS Sea = am zm SR g^ Wrzesien " — — — czł 4 9 oe: pes | Październik > a — — — — - T SE Listopad de — -- — == — ss = we Grudzien > is ap i i mM = |. Rok 5 — — — — — ES — e d | oma | Madge, | nest ania ay 2 Maxi >011>10h, | L Jeż Se axı- f i (Se IE >> mum — Ties | mm " | | B | e? EE Styezen as f 78 NZ) f 7 8r7|[—1—|—] 1 561 1197| 51] © 6 5]3|—1]—, 2 Marzec 51 | 22.1) | W 9 717|—1—1|42 Kwiecień 39 | 82.4| 16.6 8 150 Br KE i1 aj Ai TI Bı 8! 1 8 RP la PS | 17 Czerwiec 2.6 | 984| 455 | 18 i7 E -1- 1-7 1 Lipiec 37 [2068 84) 4 | u 13-19 1-71 Sierpień 3.0 88.2 | 23.5 | 23 13 iT EE E AE Wrzesien 24 | 126| 40 2 5 E£TI—I—T—[|41- Październik | 44 | 375| 125 | 15 8 81—1—1—]) 217 Listopad 54 | 433| 124 | 20 “stos ii 1) 1 Grudzień BAT noua 1 d; ab Rok 4.0 | 672.0| 45.5 18/vi| 109 | 95 |98| 1|— | 15| 6 | il 4==41040' od F. — 24? 0' od G.; 9 = 48? 58' H. = 450 m. Temperatura powietrza " Srednia ` A UE i 7 2 9 117,9,9,9] Maximum| Dnia Minimum Dnia —:15|--'07|— 08| — 06 | Y 51 11 — 18.0 25 — 04| 4214 14| 1 16 13.2 28 — BB 19 0.0 | 5.7 14 2.0 142 13 — 84 9 +55| 116 5.5 7.0 22.6 16 — 94 3 12.9 | 1841 114 13.5 25.6 15 + 50 2 164| 2834| 145 17.2 30.6 | 4130 74 20 16.7 21.4| 150 17.0 31.4 10.1 7 150| ^20|' 136 16.0 81.2 22 8.6 12 9.2 | 18.6 9.8 11.8 24.8 1 0.0 19 54| 105 6.0 7.0 20.4 9 KĘ 29 0.2 3.6 0.3 11 14.6 6 ABS 26 — 2.2 o5 10 — A 9.0 17 —122 5 T 54|:11714- ect ag 31.4 | 93/VII | — 18.6 | 26/XI o — Podzial wiatrów N NE | E SE 8 SW wW NW 5 3 15 1 6 4 47 6 1 2 44 13 a i 13 3 6 7 22 18 2 den 25 11 6 5 10 10 5 2 34 6 = 14 14 11 cd 7 18 9 = 6 15 15 A 7 23 4 7 6 9 3 P 4 30 10 = SE: A saa di i 56 8 T 4 11 3 5 4 19 7 7 2 14 1 9 2 17 7 6 3 15 6 9 3 36 de vr 1 21 9 11 a 27 2 22 98 53 194 | 90 47 39 | 345 78 222 Lwów. Obserwator: Zakład fizyczny Uniwersytetu. > b Ciśnienie powietrza | SZ 1910 |ZE | pou | Säi" d 9 pen „ce sa m Dnia [met | Dnia | | | | Styczeń |7.2. 917311 [731.0 (7315 (7312 17474 7 |7119 | 19 | Luty » | 340 | 837 | 343 | 340 0.7. 18 | 282 | 8 | Marzec s 873, 970| 372 | 37.1 | 45.4| 8 27.8 | 19 | Kwiecień 31.7 | 812 | 815 | 815 | 448| 2 38.6 | 7 | j „ | 31.4:| 30.8 |-81.2 | 811 3| 23:16:04 | Czerwiec » | 326 | 819 | 82.1 | 322 | 360| 21 | 237 | 26 | Lipiec „ | 3042| 29.9:|:30.2 | 801 | 86.9 | 18 | 201 |. 7 Sierpien 5 32.8 | 82.6| 82.8 | 32.7 | 38.1 | 30 25.7 | 6 Wrzesień A 36.1 | 360 | 364 | 36.2 TA | 26 28.7 4 Październik | „ | 38.6 | 383 | 38.8 | 38.6 | 460) 96 | 269 | 31 Listopad „ | 284 | 286 | 29.3 | 28 | 419) 29 | 128) 8 Grudzień „ | 343) 340, 345 | 343 | An 22 | 20.7) % Roko 5 | „ [73852 (782.9 |738.3 | 783,1 2440 op |711.9 | 19/1 | UWAGA: siwz szezeniem + 0. L. J. Kappeller Nr. 1284; poprawka: m.; po oczyszczeniu 0.0 mm, przed oczy- 35 Opad Pm Ilość dni z 1910 |-5E | P TT Loss. rd Dnia | 201| >10| | & | - ek: Ek mum mm | mm Le E | | Styczeń 79 L523| 574) w | 21 | 9 lao — | — | 28) 5 Laty 88 |.281 | 72) 9 | 12) 6 |.8| — E CAB Marzec 60 3072| 61) © | 11) 240.7|—|-|%) 1 Kwiecień | 53 | 82.6 | aal 28 | 6 | 6 | 4| 1|—|19| 3 j 48 | 243| 76| 4 | 101 6|—| ıj-| 9| 2] Czarwies 46 | 48.8 | 71 | 12 | 15 | 10 |— | 4| 1| a d Lipiee 6.0 [133.4 | 528 | 6 17 14 [- | 6/-| 22| + Sierpień 66 1964| 88| 5 | 18 | u |—| 2|- |18| *| . Wrzesień 47 | 161) 421 4 | 1 ô f- |-|- | 16) 21 A Październik | 5.9 | 164 5.9 4 7 4 |-|— por | 22 | 1) | Listopad 80 |107.4 | 206 | 23 | ai 14 |18 | — | — | 161 $ | Grodzień 84 | 524 | 42| 7 | 17) 11 1|—1—,25| 2 Rok 6.3 [592.9 | 52.8 [6/vu | 177 | 108 | 52 | 1 | 1 221/80 | ee 53 )—41* AU od F.=2401' od G.; 9 — 49° 50^ H. — 307.6 m. POW A A O E a Temperatura powietrza E Ą AE: d ] TE A i lą j 33 | | E 7 2 9 417,23] dnia | . dnia Last? 2 19 = "o 9 ke nimum SE | | E — 16-- 02|— 1.0]— 08|} 40| 12 |—115| 7 | 3.8188.4 82.9 | 87.0 | 86.1 --06| 3238, 16|-19| 11.6} 28 35 15 | 4.6 [90.9 | 80.2 | 89.6 | 86.9 03| 56| 241) 25| 149| 19 |— 489128] 4.1 |84.5 | 61.5 | 80.6 | 75.5 60| 125| 78| 85| 223| 16 |— 24| 2 | 5.9 |80.8| 52.7 | 76.1 69.9 12.7} 195| 1£2| 15.21 264| 17 14 6.77 6 | 886177.1] 51.0 | 741167.4 169| 281) 17.2) 186| 281| A 94 20 |111]76.1| 52.2 | 79.1 69.1 155| 209| 165| 174| 29.7| 23 10.0 7 1114 [85.6 | 62.2 | 8&9 | 77.6 145| 206| 155| 165| 292| 22 102 15 {11.0 [87.6 | 60.9 | 85.5 | 78.0 105| 180| 124| 1833| 2420| 12 40 26 | 9.0 |848| 63.5 | 81.6 76.7 50| 107) 65 72 209| 9 |— 38 2 | 6.3 [88.8 | 67.0 86.0 80.6 15! 871 To 20% 151 3 — 60 26 | 48188.7|81.9|86.9 85.8 — 084 18 (mie 081 68 9.77 5 | 42|905|85.6 | 89.9 88.7 +68 116| 79| 85| alavi — 115| 74 | 71 | 85.3 | 66.8 83.4 785 | | | Podział wiatrów Temperatura | | | b Pg Rer: vue zë bsolu- N ¡NE E SE S |SW| w |NW| 8 s E dnia |tne mi-| dnia | | o nimum ` | | | 2 7} 1/115 i33} 12| 17) 5|4- 18 3.37 4s| 12 |— 120 7 1112| 5/88 101 9! 1| 8 bf 47- 01 187) |- 39) 14 6|18 | 6/16 6| 15| 9| 12) 5| | dga 0.5] 15.2] 13 |— 60 28 6/8, 2/21 8| 13| 9| 16] 7| 18.9 20 224 16 |— 49) 2 2/33|13|929|-.2| 15| 7| 3| 6| 3207 ' 9.8] 270| 17 + 4&8 ^ 7 1, 9/10/26 6| 14| 10| 10| 4| 246] 134| 987| 17 68. 22 6110| 3| 5| 2] 19| 15| 15|18| 22.2] 13.2] 30.4 23 aa 7 2| 6| 2| a 4| 28l 22| 11116) 216| 124 29.5) 22 80 16 3| 6|18|93 6| 15| 8| 13| 8| 186] 9.1] 241) 12 28 19 2| 26 | 8|91| 4| 14) 6| 6112) 117] 36 9209 9 |— 47) 26 1 1) 1137 9) 17i: 9] taj 3| ^ 502 04 183) 9 |—-77| 26 312] 4 88 10| 22) 8] 37| 4] 20- 10% 2818i17,.—104 ^ $ 35 128 | 63 260 72 12141106 124 | 93| 12.8+ 5.0) 30.4/28/VII1|— 12.0 7/I i | I 54 Dublany. Obserwator: P. Kazimierz Szulc, prof. akademii roln. 29 Cisnienie powietrza 1910 HEB = — 5 E 7 2 | 9 Średnie T Dnia pet | Dnia | | Styczeń 7.2.9 | 735.1 | 735.0 735.5 735.2 | 751.9. 7 | 715.6) 19 Luty D 38.0| 37.7 Ai 58.0) 444| 18 2731 8 Marzec 8 41.2 409 "en 41.1| 494| 8 | 31.7) 19 Kwiecień á 356| 361 3541 304| 4871 al 275| 7 Maj ; 35.2; 847) 35.1) an 422| 28 | 221| 4 Czerwiec à 36.2| 35.5| 35.9) 359) 399/9i21| 275 26 ipiee s 34.0) 38,7| 340| 3399, 399) 18 | 236) 7 Sierpień ä 36.5 36.3 | 36.5 | 36.4, 421| 30 29.6) 6 rzesień ü 102| 398| 403| 401) 511| 26 | 329| 4 Październik | | ,, 42.7] 222 427| 425| 499| 26 | 308) 31 isto e 3.7| 36.7| 364| 859| 456| 28 | 167) 3 Grudzien ü 383, 379, 38.4| 38.2| 480| 22 | 249| 25 Rok " 7/2 | 715,61: 19/1 | UWAGA: Barometr: L. J. Kappeller Nr. 1587; poprawka: 0.0 mm. $3 Opad ied Ilość dni z 1910 | 35 mier cr TEN 55 |" | mm | Dia EEN E | | | Styczeń 78 | 361| 64) 18 | 16 je: 9|18|—|-| 1| 7] Let 82 | 192 | sol 9 8 64 ébad 11/6) Marzec 59 | 111 28| 23 Vie 8d 85-44 AR Kwiecień 51 | 38.4 | 731 23 | 13 Zait 1/18] Maj 43 |-39.8 | 12.0 |-28 | 10 | 71-1 — 1| 1/10) ees PISZ ŁA (188 a |o10:]- | ad [— | 7| ipiee 54 11264 | 409) 6 | 17 [14 |-| 2sl—|-|-4] Sierpień +8 |-66.2 | 164) 5 | 15 |-15 |— | 1 — | 11 8 TUE, FEDEN EN: Shit do |. gd. ih Październik | 5.1 | 121 | 46) 4 6 4]-|-|-1 41? Listopad 79 | 94.4 | 168 | 20 | 6 | 12 | 7| — |— | 1/12 Grudzień 80 | 42.1 | 73| 7 14 | 11] 5|—|-] 21 6 Rok 5.8 524.4 | 40.9 | 6/vi1] 141 | 103 [39 | 4) 1 |14 | 86) 2=41%45' od F. — 24*D' od G.; 9 =49%54' H. — 255 m. i Temperatura powietrza SE | ictor e średnia b i | a í 3 2 E 2 9 Km ] = | - Kwiecień 5 — wl ea |o a ES śro diis Maj — Ee | = Hi. RE 39 at | - Czerwiec A he — | — sę d A ak | — Lipiee DEMO X oT SET wół ue „Ji x Sierpien s — — = A ae ai A Wrzesień ś — = = ad E zę AM. E Październik 4 m Ba ES ëch ds AD bett. ss Listopad R — | = = Pur ubl x i z Grudzieñ K Reéü] 27] ae I 2: ii sż Opad s opadem ` Ilość dni z mé [3E ee E E T Suma | Maxi- | Dnia | 201) | 210 ię | a|=|>g us | "mm | mm | | ZĘ Styczeń — B1 sët a Si SB AP Be Ak ut — — | — | — — | — |—|— | — | e Marzec — — | — | — SĘ | 5 KOZĘ Ff Kwiecień cT] = Ch u +3 MA RAJA ZE Maj — ADAC imf ud im km. BADANY RR OBA CE Czerwiec 5.6 | 17.1 9 14 10 SJM BĘ P> Lipiec 7.4 | 1423) 59.3 6 | 15 181 — 5-54) — | — Sierpień 64 | 682/231 | 28 | 13 EE AE Wrzesień 5.6 183 | 115 3 DO aa E elt E Październik | 68 | 208| 91 | 81 | 7 | s|-|-|-|-|- Listopad 88 | 689) 121 | 19 | 18 | 1 | 7|—|-|—|- Grudzień 97 | 959| 64 7 m p A ok m ik, | e zik VER T dehe (SS | + E ei | | DT %—=42°23' od F. = 24043' od G.; 4 — 48055” H = (około) 250 m. Temperatura powietrza pas | De =p | 4 7 | 2 | 9 i [7.2 9.91 Maximum | Dnia Minimum Dnia | x "y es I 18.4 23.3 15.9 18.4 29,1 30 9.4 | 21 178) Mi 16.3 18.0 31.2 23 11.4 | 6 1631 216 16:3 17.6 80.4 22 11.0 | 15 10.5 | 18.6 11.8 13.2 24.0 11 22 | 19 | 10.8 6.1 7 20.4 9 o QUIC o. 011-97 1.0 1.4 15.2 9- | —174 | "$6 = iN] 04 |— 03) — OS 42 124,95i 26| — 81 | 5 ud | de SS SR d SE | RZ | Po | | | Podział wiatrów | | E | m 1 E | sE S | .8W | W NW cisze | | | H i am 2 $ 30 — 40 — 18 — 8 +. 15 = 39 - 31 4 = 12 $- 8 — 45 — 28 — We 18 > 28 — 26 — 18 — -- 29 i 10 des 39 > 22 — + 16 s 13 is 48 — 13 > © MEL t 40 Li 38 — 5 = | ee DE > | | 58 0zydów. Obserwator: P. Julian Hawrysiewicz, nauez. miejsc. ZE Cisnienie powietrza 1910 4t een 94 $rednie m. Dnia E Dnia | Styezen 7.2.9] — — ep sep Ze =a = ES Luty A — we x = + = = € Marzec — UB = Sc Ze e o ES Kwiecień » Sé — — — — — bes Maj A — — “e — -- — — e Czerwiec = — — — — — — — f ipiee » -— — — = — -4 = r Sierpień » — — — = — — — Wrzesień S ER — — — — — — r Październik » — — — — + Së — e Listopad i — — — — — — — = Grudzień > — — — u + Ld — E | Rok = — = T — [IS $ — e JE Opad dopada | rosé dni s 1910 | 35 e STR SĘ | suma | Mazi-| Daia [>01 210] „ | amt xp um mm mm. d | E E Styczeń 17 |] 238| 68 a 10 9|18|—-|—| 1, 2 Luty 19 dup 26) 9 9 &l2--L- 1] 1 Marzec CE 76] 1| 3 8 2|4|—|—| 2|- Kwiecień 9 1.82) 109) Z | ia) 11 Lat --| 1| 1|? Maj 47 | 185 | 58) 28 7 tl- i-li- Czerwiec 44 | 52.1 | 16.1 | 20 13 Bin I dd, nr Lipiee 5.9 [1643 | 415 | 24 16 97-325 Li 2, Sierpień 08.808) 165) xb tosl] a). —| 8] 1 rzesień 43 | 166 | 75 3 6 Bi | mam 817 Październik | 5.6 | 145 | 50) 4 6 sit 8 — Listopa 76 11528 | 368 | 20 | ı2| 14 | 91 —|- | 1| 3 Grudzie Sa na te] el ek gd selte 1] 1 ok 6.1 |657.4 | 415 |»4/vu] 125 | 88 |34| 8| 2/19/10 59 XA — 420% 29' od F. — 24049 od G.; o = 49°58’ H. = 239 m. Temperatura powietrza | średnie ma- x mi- S | ; 9 1[7,2,9,9] ximum finia nimum dnis Ji d+ IB 031 — 24 | 4 de 12 — 154 7 ob 1 4914 381 4.87 12.5 22 — 56 i 0.9 7 23 3.9 14.8 13 ES," 9 it ¿ES 81 9.1 22.5 18 — 28 2 13.9 | .911| 189 15.7 29.1 17 + 88 6 180| 250| 170 19.2 30.6 15 10.0 20 16.2 | 219! 160 17.5 28.8 23 111 7 150| 2315| 164 16.8 29.8 22 10.4 8 120| .198| 126 141 25.1 2 4.8 26 60] - 118 6.7 7.8 21.4 9 — 28 25 1.7 4.4 2.4 2.7 14.3 9 — GB 26 0.2 2.7 0.9 1.2 8.8 15 — 158 5 76| 128 8.1 9.1 306 | 15/VI | —158 | 5/XH Podział wiatrów N NE | E SE s św | w | NW i 2 6 7 18 5 28 20 A s 2 9 7 37 14 14 1 ja m 8 16 3 19 2 13 13 7 2 5 6 11 20 3 13 20 4 8 1 8 21 1 13 7 = A 1 A 20 19 1 21 8 9 7 6 6 10 A 1 24 29 6 7 -— 3 7 Se 2 40 30 6 5 3 5 29 12 2 22 9 2 6 4 15 8 21 PT 17 14 3 11 P T 2 19 30 5 13 14 4 3 | e 15 37 6 21 4 1 2 | 36 83 | 184 | 238 a | 289 | 46 | 46 58 60 Kosów (T. TA Obserwator: Dr. Wacław Bażant, lekarz. "AO Cisnienie powietrza aa 1910 At | | : VENE ae EO S 3 | | Średnie Maxi Dnia mor | Dnia 1 | | | Styczeń 7.1.9] — — — an Soir de — Luty » des = = m | + = a e Marzec p — — => © | LA a Es gë Kwiecień ý — — — T = Aż. i dis Maj » — — wën "S i PR nic FR Czerwiec A — =- = gH er ee — c Lipi 3 "© ak lam | gad „ofe. fax Sierpień » — se — aż =$ — = = Wrzesień » — — — = at èp ao — Pazdziernik $ — ża m e zę cd zs „m ad T — e € de ab zu, = = Grudzień e m er sa + | « =. e: cdi Rok h = = — — | — — Se = s£ Opad nen Ilość dni» | 1910 $E = | (ES E Suma Maxi- | Dnia =01 =10 x | [& | a|= e xpo mum | mm mm | 158 Styczeń — |] 811| (5.1 | 18 14 8 113|—|—| — | —| Luty — 12.1 BLL 10 7 6515|— —| F| —| Marzec -— 43.0 | 163 | 20 10 7285. B=) 0 Kwiecień — 11025 | 23.0 | 27 15 a A — | —] © Maj — 69.1 | 395 8 8 vB] Ble] | | Czerwiec — 188038) 6 | 10: 91]-|8|—|—— ipi — 12024 | 59.5 5--6%*| 17 d.i E EH — Sierpień ~- 63.3 | 20.2 24 9 8BT—| E == +47 Wrzesień — 15.2 | 106 | 23 4 B dele] — | 0] Be Październik | — | 398 96 15 | 11 841 —] e | — —1 Listopad — [1065 | 827 | 19 8 716 ie] i-i Grudzień — | 178|85| 81 5 815|—|—|—1-7| Rok — 3427871 > — 118 94 |35|12| 1| — | | | *) Opad z dwu dni. X == 42° 46' od F. == 25°6’ od G.59 61 = 48° 19 H. = 304 m. Temperatura powietrza 4 1 | 9 h 7199 | Maximum! Dnia | Minimum | Dnia | — 29|+ 16/— 26, — 16 9.8 26 — 154 RT BO |+- 02) H. 12 144 :5 |— 66 | 16i19 + 08 7.8 1.7 2.9 19.4 16 |— 63 | 11 78| 139 7.3 9.1 26.8 w |- SĄ | 2 13.9 20.0 13.3 15.1 28.2 21 + 72 | 1 18.7 244| 160 18.8 31.8 27 8d | 20 18.1 22.9 16.3 18.4 3 23 11.4 6 181 23.8 16.6 18.8 32.6 22 10.0 15 15.8 20.4 11.8 14.3 26.1 11 4.0 28 5.8 12.3 66 7.8 24.5 9 — 24 29 0.3 6.7 1.2 2.4 16.3 2 — 13.6 26 — 29 15|— 15| — 11 6.8 | — 148 5 + 74| 188|-- 731 + 88 38.8 | au | — 154 9/1 | Podział wiatrów N NE E SE S SW W NW cisze 62 Jagielnica. Obserwator: Krajowa niższa szkoła rolnicza. pS Cisnienie powietrza 1910 SE | SE Lore 55 | Średnie TU | Dnia | Mini- | pnia © | mum | mum | Í | | | | Styezen 7.2.9] — — — am — — za R Luty ; zA + p _ sa _ = = Marzec x — — — — — — — Gs Kwiecień A -= — = — — — ry Czerwiec A — — — — -- — — ar Lipiec » — e — — — — — v Sierpien A — = — — — — — $ Wrzesień * — — = — — — — = Październik z i = ES 8 ES Sch — — Listopad ^ — — — — — -— że Grudzień » — — — tf Si ech — — Rok » i -+ — S- = | ES ée Y JE Opad ilość dni Ilość dniz ` 2 z opadem 1910 | $5 " UNER S £ Suma Ric Dnia SH SS RIR] Le FF | Styczeń at Fesi 435] se | dH $ Hs|-|-| 5 | = Luty 91 | 101) 89) 10 | 10 i?i Zi Marzec 58 | 227 | 74) % | 18) 6|8| 1|—| 1|- Kwiecień 5.1 56.0 | 15.6 | 27 16 11 SEP. =P j 5.5 51.8 | 24.8 3 10 81—] 27—| — | E Czerwiee 58 | 184 | 51 8 SE ee GE A SE Gem Lipiee 5.6 1158 | 55.3 | 6 ee E a Z Sierpien 4.6 63.0 | 24.0 | 28 9 Spo | — | M - Wrzesi. 41 13.0 9.5 3 5 $ p frees "H — | m: Październik | 6.0 9.2 5.5 31 5 S b sam | — | LI Listopad | 86 | 795 | 26.7 | 20 | 16 | 10 | 8|—|—| -|-| Grodek 188 FAI ss | a | i | sl6|-|-| 5|-| Rok 64 [473.8 | 56.3 |6/vu | 139 | s2 |43| 6| — 18 1| ) = 43° 25 od F. = 250 45' od G.; p = 48%56' H. = 314 m. Temperatura powietrza 7 2 9 i 17.2,9,9] Maximum Dnia Minimum | Dnia | = 47 2 191—089] —-16 1--4- 26 13 16.0 7 + 02|-- 20/+ 08/|-4- 1.0 6.4 28 — 48 14 — 02 4.6 1.4 1.8 13.2 19 — b 9 + 54 11.0 7.3 7.8 208 16 — 60 2 12.6 17.6 13.9 14.5 23. ch 28 3 16.6 22,5 17.9 18.7 256.8 | 17i 27 8.0 21 16.4 21.1 17.6 18.2 27.4 23 10.3 7 14.7 20.7| 172 17.4 26.7 2 9.6 27 10.0 17.0 13.0 13.2 20.6 3.0 27 4.5 9.8 6.7 6.9 20.2 | 9 anika 29 0.7 3.2 1.0 1.5 14.1 | 9 cri 9.8 26 — 03 06) «195: Stäer) 44 | 18115 | — 9.2 b + 63 | 10.7145 094459. 8a | 27.4 | 23/VH | —160 |. 7/l | Podzial wiatröw N NE E SE S SW | Ww NW | cisze 1 — 39 A 4 Gë Au — - > 3 54 13 ee — 11 3 -- 9 1 33 8 2 — 38 2 — 8 1 25 6 14 1 33 2 — 4 4 30 8 28 1 18 -- -— 5 — 25 A 19 — 36 — 1 6 8 8 8 7 49 Z — 5 ska 19 Se 2 _ 64 3 — Se — 62 ir 1 — 27 — í 5 — 22 8 23 —-— 1. ` 3 4 17 6 41 4 sA 99 pub =. 1 1 52 _ 6 2 26 1 4 61 16 410 55 111 11 401 21 9 Gradobicia w r. 1910. Na podstawie dostarczonego, uprzejmie przez Towariysiwa Wzajemnych Ubezpieczeń w owie sprawozdania, zestawiono podobnie jak w latach pontttilaich wykaz gradobić w Galicyi w porządku chronologicznym. Według tego sprawozdania pierwsze gradobicie zanotowano dnia 26 kwietnia a ostatnie 3 września. Największe gradobicie w tym roku, obejmujące 141 gmin, przypadło dnia 27 czerwca. W miesiącu kwietniu ——2—€ Pig jedno gradobicie dnia 26 w Tyniowieach w pow. pruchnie miesiącu maju gradobicia ei 82 gminy. Naj- wieksze zdarzylo sie dnia 28 i obejmowalo 17 gmin. Dnia 5 maja nawiedza grad: Babice nad Sanem w pow. dubieekim. Dnia 10 maja: Przewodów w pow. bełskim. Dnia 12 maja: Jesionów w pow. Dnia 25 maja 6 gmin: Zei, dim i Tulkowice w pow. rys szta- ckim, Lipinki w pow. gorliekim, Baezal górny w pow. jasielskim. Biale w pow. przemyslanskim i Wysoka w pow. strzyzowskim- Dnia 26 maja zdarzyło się znaczniejsze U ko obejmujące 16 gmin magi bój) e Cygany 1 TY H ow. borszezowskim. rar w pow. brodzkim, Rude w pow. Aeren, Tumirz v pow. halickim, Uwisłę w pow. kopyczynieckim, Piotrów i Sie- 65 kierezyn w pow. obertyńskim, Rączynę w pow. pruchnickim, Ło- puszkę małą i Pantalowice w pow. przeworskim, Dehowę w pow. rohatyńskim, Chodaezków mały, Romanówkę i Stupki w pow. tar- nopolskim i Latacz w pow. tłusteckim. Dnia 28 maja przypada największe gradobicie tego miesiąca, obejmujące 17 gmin: Rażniów w pow. brodzkim, Rekszyn w pow. brzezanskim, Chodorów i Such- rów w pow. chodorowskim, Dublany w pow. lwowskim, Stołpin w pow. łopatyńskim, Baworów i Kozówkę w pow. mikulinieckim, Dunajów w pow. przemyślańskim, Wasiuczyn w pow. rohatyńskim, Rajtarowice 1 Sadkowice w pow. samborskim, Nałuże w pow. trem- bowelskim, Urłów w pow. zborowskim, Firlejówkę, Olszankę małą i Ostrowezyk polny w pow. złoczowskim. Dnia 80 maja nawiedza grad 8 gmin: Bohorodezany, Bohorodczany stare, Horocholinę, La- chowee i Pochówkę w pow. bohorodczańskim. Świdnik w pow. li- w pow. tarnopolskim. Największą ilością gradobić odznacza się miesiąc czerwiec, w którym gmin dotkniętych gradem było 552. Największe zdarzyło się dnia 27 i obejmowało 141 gmin. Znaczniejsze przypadły dnia 1, obejmujące 82 gminy, dnia 8, 43 gminy, dnia 15, 48 gmin 117, gmin 35. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I. 4 66 2 gminy: Waniów w pow. bełskim i Hryniów w pow. bóbrskim. Dnia 7 ezerwea przypada znaczniejsze gradobicie, obejmujące 82 gminy: Bryńce cerkiewne, Mühlbach, Podhorodyszeze i Podso- snów w pow. bóbrskim, Bileze, Głęboczek i Monasterek w pow. borszczowskim. Berlin, Bielawce, Gaje smoleńskie i Leszniów w pow. ` brodzkim, Narajów i Poruczyn w pow. brzeżańskim, Nowosiółkę n. Sanem i Iska w pow. dubieckim, Olejowę Korniów w pow. horodenskim, Makowisko w pow. jarosławskim, Podzamcze w pow. kamioneckim, Glinnę, Krasnę, Olesin, Płauczę wielką i Teofipólkę w pow. kozowskim, Wierzawice w pow. leżajskim, Oleszyce w pow. lubaczowskim, Bordulaki i Manastyrek w pow. łopatyńskim, Czaj- kowe i Josefsdorf w pow. mieleckim, Zastawie w pow. mikuliniec- - kim, Batiatyeze i Derewnie w pow. mostowskim, Darowice, Kupia- tycze, Niżankowice i Sanoczany w pow. niZankowickim, Jakóbówkę w pow. obertyńskim, Borowę i Przerytybór w pow. pilzneńskim, Nowosiólke w pow. podhajeckim, Hubin, Kościelniki i Sokulec w pow. potockim (Potok złoty), Krasiczyn i Tarnawę w pow. prze- myskim, Dusaaów w pow. przemyślańskim. Rajtarowiee i Sadko- w Czystyłów. Denysów, Draganówkę, Nosowee, Pleskowce i Pocza- pow uhnowskim, Bedrykowee w pow. zaleszezyckim, Pleśniany, Pod- hajczyki i Urłów w pow. zborowskim, Ryków, Skwarzawe i Wi nn Gef, ESET WĘŻE ER E E E it ee 7% > ROLA AE p T Ñ E E p. 61 kaeh, Olszaniey, Olszanee malej, Pietryezach, Sknilowie i Wicyniu w pow. zloezowskim. Dnia 9 ezerwea dotyka gradobicie 24 gminy: Hryniów w pow. bóbrskim. Jezierzany w pow. borszezowskim, Bro- wary w pow, buczackim, Zamoście w pow. gliniańskim, Tyszkowce w pow. horodeńskim, Muninę w pow. jarosławskim, Stryszów w pow. kalwaryjskim, Kociubińee w pow. kopyczynieckim, Bojowice, Mo- czerady, Myślatycze i Zlotkowice w pow. mościskim, Boratycze, Darowiee i Kniażyce w pow. niżankowiekim, Popowice i Tyszko- wice w pow. przemyskim, Pobereże: w pow. stanisławowskim, Sto- hynię w pow. starosolskim (Stara sól), Dolinę i Oleszę w pow. tłu- mackim, Worwolińce w pow. tłusteckim, Załawie w pow. trembo- welskim i Myszków w. pow. zaleszezyckim. Dnia 10 czerwca 18 gmin: Witryłów w pow. brzozowskim, Czacharów w pow. bur- sztyńskim. Białą w pow. ezortkowskim, Muninę w pow. jaroslaw- skim, Ładyczyn w pow. mikulinieckim, Kośmierzyn w a pow. poto- . ekim (Potok złoty), Dubaniowice i Hoszany w pow. rudzkim, tulę w pow. sieniawskim, Dobrzechów, Gbiska, Przedmieście strzyżowskie, Strzyżów i Tropie w pow. strzyżowskim, Bernadówkę i Ruzdwiany w pow. trembowelskim, Bieniawę i Bohatkowce w pow. wisniowezyekim. Dnia 11 czerwca 3 gminy: Chwalibogę w pow. gwoździeckim, Uwisłę w pow. kopyczynieckim i Chmielowę w pow. i Załucze n. Prutem w pow. kołomyjskim, Kozówkę w pow. ko: zowskim, Horoszowę, Sapachów i Uście biskupie w pow. mielniekim, Hrehorów w pow. monasterzyskim, Derewnię w pow. mostowskim. (Mosty wielkie), Kościelniki w pow. potoekim (Potok złoty). Hu- cisko jawornickie w pow. przeworskim, Manastyrek w pow. radzie- chowskim, Obelniee w pow. rohatyńskim, Hoszany w pow. rudzkim,. Załucze n. Czeremoszem w pow. śniatyńskim, Denysów i Kipiaczkę w pow. tarnopolskim, Lisowce. Szypowce i Tłuste w pow. tluste- ckim, Chmielówkę w pow. trembowelskim, Markowce w pow. ty- śmieniekim, Burkanów i Rosochowaciee w pow. wisniowezyekim, Luke w pow. wojniłowskim, Myszków w pow. zaleszezyckim, Ma- 5* 68 ehliniee, Nowe sioło i Oblaznicg w pow. żurawneńskim. Dnia 16 czerwca 6 gmin: Trzebinię w pow. chrzanowskim, Bączal dolny i Bączal górny w pow. jasielskim, Ropienkę w pow. liskim. Plaw y w pow. oświęcimskim i Dobrków w pow. pilzneńskim. Dnia 17 ezerwea zanotowano gradobicie w 35 gminach: w Łankach małych w pow. bóbrskim, Podszumlańcach i Skomorochach starych w pow. bołszowieckim. Berlinie w pow. brodzkim, Lipiey dolnej, Sarnkaoh górnych i Świstelnikach w pow. bursztyńskim, Chłopi- cach w pow. jarosławskim, Kopance i Krasnej w pow. kałuskim, Lipnicy i Ostrowach tuszowskieh w pow. kolbuszowskim, Pererowie w pow. kołomyjskim, Suchawoli w pow lubaczowskim, Soninie w pow. łańcuckim, Hordynii w pow. łąckim, Drohowyżu w pow. mikołajowskim, Sławentynie w pow. podhajeckim, Laszkach w pow. radymneńskim, Antoniowie, Charzewicach, Pilehowie, Rozwadowie i Turbii w pow. rozwadowskim, Michalewicach i Szeptycach w pow. rudzkim, Dąbrowie w pow. rzeszowskim, Biskowicach 1 Kowenicach w pow. samborskim, Sanoczku w pow. sanockim, Humieńcu. Ja- strzębkowie i Srokach ad Szezerzee w pow. szezerzeckim, Niegow- cach w pow. wojniłowskim i Belzeu w pow. zloezowskim. Dnia 18 czerwca w 6 gminach: Piszczatyńcach w pow. borszezowskim, Zabloteach w pow. brodzkim. Milatynie starym w pow. buskim, Strzeliskach starych w pow. chodorowskim, Horożannie wielkiej w pow. komarneńskim i Woli gołego w pow. tarnobrzeskim. Dnia 19 czerwca w Horożannie wielkiej w pow. komarneńskim. Dni 20 czerwca nawiedza gradobicie 17 gmin: Meduchę i Wiktorów w pow. haliekim, Horodenke w pow. hórodeńskim. Rudołowiee w pow. jarosławskim, Derewlany w pow. kamioneckim, Kociubińce w pow. kopyezynieekim, Wiktorówkę w pow. kozowskim. Młodo- chów i Wolę zdakowską w pow. mieleckim, Czartoryę, Łukę wielką i Myszkowiee w pow. mikulinieckim, Dubaniowice w pow. rudzkim, Chlewiska w pow. samborskim, Uzin w pow. stanisławowskim, Lgotę w pow. wadowickim. Skniłów w pow. złoczowskim. Dnia 21 czerwca 6 gmin: Iwanikówkę w pow. bohorodczańskim, Soso- łówkę w pow. ezortkowskim, Gwoździec miasto w pow. gwoździe- ekim, Kornicz w pow. kolomyjskim, Mikulińce w pow. śniatyńskim i Tiuezan górną w pow. wadowiekim. Dnia 22 czerwca b gmin: Dryszczów w pow. brzeżańskim. Mogielnicę w pow. budzanowskim, Wierzbowee w pow. horodeńskim. Nastasów w pow. mikulinieckim, i Kutkorz w pow. zloezowskim. Dnia 24 czerwca 27 gmin: La- chowce w pow. bohorodczańskim, Kozłów w pow. buskim, Iskan w pow. dubieckim, GwoZdziee mały w pow. gwozdzieekim, Ciesza- cin wielki w pow. jarosławskim, Myszkowce w pow. kopyczynie- ekim, Koniuszki nanowskie w pow. mościskim, Jacowce 1 Kleba- nówkę w pow. nowosielskim (Nowe sioło), Mysłowę w pow. podwo- 69 loezyskim, Tyniowice w pow. pruchniekim, Niżatyce i Ostrów w pow. przeworskim, Radłowice w pow. samborskim, Synowódzko, w pow. zabłotowskim. Bezbrudy w pow. złoczowskim i Hucisko w pow. żółkiewskim, Dnia 25 czerwca 3 gminy: Nowosiólke w pow. podhajeckim, Bukowę w pow. samborskim i Roznoszyńce ow. zbaraskim. Dnia 26 czerwca 5 gmin: Horodnicę w pow. brzeżańskim. Dobropole w pow. buczackim, Janów, Kobyłowłoki, Laskowce, Młyniska, Mogielnicę, Romanówkę i Słobódkę janowską w pow. budzanowskim, Świstelniki w pow. bursztynskim, Kozłów Niesłuchów i Ostrów w pow. buskim, Brzozdowce, Hranki i Laszki górne w pow. chodorowskim, Muchawke w pow. ezortkowskim, Luzek dolny w pow. drohobyckim, Hanaczów i Rozworzany w pow. gliniańskim, Meduchę i Siedliska w pow. haliekim, Bruchnal i Ja- worów w pow. jaworowskim, Kołomyję w pow. kołomyjskim, Za- pałów w pow. lubaezowskim. Laszki murowane w pow. lwowskim, Bilinkę w pow. łąckim, Manastyrek, Rudę brodzką i Stołpin w pow. łopatyńskim, Filipkowce w pow. mielniekim, Baworów, Bialoskörke, Czartorye, Grabowiec, Ładyczyn, Luke wielką, Mikulińce, Myszko- wice i Nastasów w pow. mikulinieckim. Dobromirke. Hołotki, Ja- 70 Ruzdwiany, Semenów, Sozanówkę ad Trembowla, Strusów, Trem- bowlę, Warwaryńce, Zalawie, Zaścinocze, Zazdrość i Zubów w pow. trembowelskim. Podpieczary w pow. tysmieniekim, Bohatkowce, Sokolniki, Sokołów, Wiśniowczyk. Zarwanicę i Złotniki w pow. wisniowezyekim, Berezowiee małą, Czerniechowce, Czumale, Iwan- czany, Kretowce, Kobylą, Kujdańce, Oehrymowee, Romanowe siolo i Zbaraż w pow. zbaraskim, Hodów w pow. zborowskim i Kunin w pow. żółkiewskim. Dnia 28 czerwca 3 gminy: Dobrzany w pow. gródeckim (Gródek jagielloński), Spas i zelechów wielki w pow. ka- mioneckim. Wreszcie dnia 30 ezerwea dotyka gradobicie 29 gmin: Brzozów w pow. brzozowskim, Przewłokę w pow. buczackim, Wiszenke w pow. janowskim, Budomierz. Hruszów i Kobylnice ruską w pow. kra- kowieckim, Przykop w pow. mieleckim, Derewnię i Kulawę w pow. mostowskim (Mosty wielkie), Orzechowezyk w pow. podkamieńskim, Marcinkowice i Zdrocheć w pow. radłowskim, Laszki, Miękisz stary, Ostrów, Radymno, Skołoszów, Tuchlę i Zaleską wolę w pow. radymneńskim, Dymitrów mały w pow. tarnobrzeskim, Gaje w pow. winnickim, Romanówke i Zagórze w pow. załościeckim. Lackie małe i Podlipee w pow. zloezowskim, Niecieczę w pow. żabneń- skim, Krechów, Skwarzawę nową i Soposzyn w pow. żółkiewskim. Miesiąc lipiec obfituje w liczne prawie codzienne, lecz drobne gradobicia. Największe zdarzyło się dnia 19 i obejmowało 38 gmin. TS ES dotkniętych gradem w tym miesiącu było 210. nia 1 lipe i i ekim, Kniażycach w pow. niżankowickim. Ciężowie w pow. stanl- slawowskim, Pstrągowej w pow. strzyżowskim, Pobereżu i Zurawn!e w pow. żurawneńskim. Dnia 5 lipea w 6 gminach: Kunisoweach ow. horodeńskim, Teofipólce w pow. kozowskim. Stulsku w pow. mikołajowskim, Romanówce i Stupkach w pow. tarnopolskim. Ra- doezy w pow. wadowiekim. Dnia 6 lipea dotyka gradobieie 11 gmin: Zboiska w pow. bukowskim, Czortków stary, Rosochacz, Siemakowce. , Wygnankę i Zwiniaez w pow. ezortkowskim, Baworów w pow. ` mikulinieckim, Hańczarów w pow. obertyńskim, Doliniany w pow. rohatyfiskim, Gródek i Winiatyńce w pow. zaleszezvekim. Uma 7 lipca 4 gmiity: Mogielniee w pow. budzanowskim, Lisko w pow. buskim, Piotrów w pow. obertyńskim i Zezawe w pow. zaleszezy- ckim. Dnia 8 lipca 4 gminy: Medwedowce i Przewłokę w pow- buczackim, Dziedziłów w pow. buskim i Harasynów w pow. ober- Hg nv E A A SERRE E D. 3 P. E E 11 tyüskim. Dnia 11 lipea 2 gminy: Milatyn nowy w pow. buskim w^ (Nowe siolo. Dnia 23 lipca dotyka gradobicie 28 gmin: Gleboka 1 Wójtowę w pow. bieckim. Bystrą, Dominikowice, Gorlice i Ro- wieś w pow. grybowskim, Bierówkę, Brzezówkę, Nieglowice, So- bniów, Szebnie, Tarnowiec, Trzcinice i Zimnawodę w pow. jasiel- 12 skim, Dobieszyn i Moderówke w pow. krośnieńskim, Borki miziń- skie, Brzyście i Kliszów w pow. mieleckim, Siarezang górę w pow. skawińskim. Dnia 24 lipea zdarzyło się znacznejsze gradobicie, obejmujące 34 gminy: Siebieczów w pow. bełskim, Koniuchy i Po- tok w pow. brzeżańskim, Dobropole i Petlikowce stare w pow. buczackim, Świstelniki w pow. bursztyńskim, Grybów w pow. grybowskim, Winograd w pow. gwoździeckim, Kończaki nowe w pow. haliekim, Kopaczyńce w pow. horodeńskim, Budomierz w pow. krakowieckim, Padew narodową w pow. mieleckim, Na- Wierzbiatyn w pow. buczackim. Wreszcie dnia 30 lipca: Przewloke w pow. buezackim. miesiącu sierpniu zdarzały się przeważnie drobniejsze gra- dobicia, obejmujące ogółem 61 gmin. Największe zanotowano dnia 5, które dotknęło gmin 42. | nia 1 sierpnia zdarzył się grad w 2 gminach: Łętowni w pow. jordanowskim i Zakrzowie w pow. kalwaryjskim. Dnia 4 sierpnia w 2 gmirach: Ładyczynie w pow. mikulinieckim i Kre- chowicach w pow. rożniatowskim. Dnia 5 sierpnia nawiedza grad 42 gminy: Oleksińce w pow. borszczowskim, Narajów w pow. brzeżańskim, Chodorów w pow. chodorowskim, Kurowiee i Łaho- dów w pow. gliniańskim. Lubień wielki, Obroszvn i Zaszkowice w pow. grödeckim (Gródek jagielloński), Łubno szlacheckie w pow. jasielskim, Chłopy w pow. komarneńskim, Kowalówkę w pow. mo- nasterzyskim, Nakwaszę, Pańkowce i Podkamień w pow. podka- mieńskim, Baczów i Dusanów w pow. przemyślańskim, Hucisko jaworniekie w pow. przeworskim, Dehowę, Doliniany i Kleszezówne w pow. rohatyńskim, Biskowice w pow. samborskim, Wolę rajnową w pow. starosolskim (Stara sól), Glinnę. Miloszowice i Ostrów w pow. szezerzeckim, Czerniechów, Horodyszcze, Kohutkowce i Nosowce w pow. tarnopolskim, Blieb i Reniów w pow. załościeckim, Baza- rzyńce i Kobylę w pow. zbaraskim, Beremowee, Bzowieę, Hodów, 13 Mszanę, Serwery i Zborów w pow. zborowskim, Nowosiółki i Ol- szanicę w pow. złoczowskim, Turady w pow. żydaczowskim. Dnia 6 sierpnia 9 gmin: Niewodnę i Różankę w pow. frysztackim, Dzi- butki w pow. kulikowskim, Żarudce w pow. lwowskim, Batiatycze w pow. mostowskim (Mosty wielkie), Nawsie w pow. ropezyckim, e w pow. tlusteckim, Bogdanówkę i Podhajezyki w pow. zborowskim. Odtąd zdarzają się gradobicia, nawiedzajace po jednej gminie mianowicie: dnia 10 sierpnia: Osiek w pow. żmigrodzkim. Dnia 16 sierpnia: Szezepanów w pow. podhajeckim. Dnia 19 sier- pnia: Barysz w pow. monasterzyskim. Dnia 22 sierpnia: Ostrezniee w pow. krzeszowickim. Dnia 23 sierpnia: Góry luszowskie w pow. chrzanowskim. Wreszcie dnia 27 sierpnia: Jaremków w pow. ru- deckim. BAAR. 14 gmin, bełski, brodzki, mikuliniecki i zbaraski po 12, zborowski 11, wreszcie borszezowski i wisniowezycki po 10 gmin. W innye powiatach zanotowano grad w mniej niż 10 gminach. Spostrzezenia pojawöw w świecie roślinnym i zwierzęcym, wykonane w roku 1910 w Ożydowie przez Juliana Hawrysiewicza. Pojawy w świecie roślinnym. Nazwisko rośliny listnienie kwitnie- ni dojrzewa- nie owocu opadanie liści Agrest Ribes grossularia Gemeine Stachelbeere kacya Robinia Pseudo-Acacia Wilde Akazie 8. V. 19. HL | 15. 1V. ra ABS, de 8 80. V. Bez czarny Sambucus nigra Gemeiner Hollunder 10. IV. 29. s |10. VIII. "Bez turecki Syringa vulgaris Flieder Kos ezernica Vaccinium Myrtillus Gemeine Heidelbeere y ~J S SNL It kwitnie- ER wa- adanie Nazwisko rośliny | istnienie | 2° mi dem: See At ni lekarski (mleez, oczy) Taraxacum offiei- | 4. IV. 20. IV. — — ES Officinelles Pfaffenróhrlein Brzoza biala : Betula alba 22.-IV. — — Hor X. Weisse Birke Chmiel Humulus Lupulus 18. IV 8. VII. | 10. VIII. — Gemeiner Hopfen fapremehba, (kocierpka) Prunu 4. IV 28. IV. =- — Gen:eine Eos AU Dąb szypułkowy , Quercus pedunculata By. — E | 24. X. Stieleiche | Dąb zwyezajny | sad. Quercus Ge DS 19.1: — x 26. Steineiche | Deren właściwy rnus mas 21V, 90;:3411.::4:98. VIER 13:19: X. Ge er HAMM | lolek "an Viola odor 25.111. 2. EV. — = Wohlrie A in ne Veilchen Głóg pia aly Crataegus u. 18. IV. 16. V, 12-130 4. X. Geniciner v "Wole Gro h sie Y 1 Pisum sativum 17.:IV. 223.8; 14. VII — Gemeine Erbse Grusza i Pyrus [tnr 21; JV. $- V. 18: VHI HN X Gemeine Bir T | Salix VP 19 IV. 1.26. HL — Ee Sahlweid nn Nazwisko rośliny listnienie kwitnie- ni dojrzewa- nie owocu opadanie liści błoń Pyrus malus Gemeiner Apfel 29. IV. 14. VIII. Jarząb pospolity Sorbus aucuparia Gemeine Eberesche 12. V. 24. VIII. Jaśm Se coronarius Gemeiuer Pfeifenstrauch 14. IV. desion Fraxinus excelsior Gemeine Esche 26; ER, iM IV. ^ Jęczmień jary Hordeum vulgare aestiwum Sommergerste 18. IV. 14. VII. Kalina Viburnum ulus Gem, schneeballstrauch 19. IV. Kasztan dziki Aesculus Hippocastanum Rosskastanie EEN: RZ. Y. 25. VIII. Klon zwyczajny Acer platanowdes Spitzblätteriger Ahorn Kminek Carum Carvi Gemeiner Kiimmel Knieć błotna raped ëng bło- tny) Caltha palus Gemeine Do 10. IV. 18. TY. Koniczyna łąkow Trifolium re. Wiesenklee 12. IV. Konwalia lanuszka Convallaria majalis Maiglóckehen 17 Nazwisko rosliny listnienie kwitnie- nie ee nie owocu li&e Kukurudza Zea Mays Türkisches Korn 1X. Len siewn Y Linum usitatissimum Gemeiner Lein 25. VI Leszezyna Coryllus mu Gemeine Haseln 20. IV. 4. III. Lipa drobnolistna Tilia parvifolia Kleinblatterige Linde 20. VI. Malina Rubus ldaeus Gemeine Himbeere 22. VI. Marchew po Daucus Ca Gemeine Dobei 26. IV. a biała Morus alba Weisse Maulbeere Narcyz cissus poéticus Rothrandige Narcisse Olsza czarna Alnus glutinosa Gemeine Erle 19.1%. Orzech wiest Juglans regia Gemeine Wallnuss Owies Avena sativa Gebauter Hafer 16. IV. Pierwiosnka p. Primula ing Gemeine Pri 29. VI. 20. IV. 10. VII. 14. IX. 78 Nazwisko rosliny listnienie kwitnie- nie dojr rzewa- nie owocu opadanie liści "a lekarska officinalis aeon mata. Gicht trose Tus Gemeiner Hufattig Po SE Et ussilago Farfar 20. Il. Porzeezka Ribes rubrum Gemeine Johannisbeere 12; IV. 18. IV. Poziomka jadalna ragaria vesca Wilde Erdbeere MT terris se Hepat DU pde" abet 12. III. Pszeniea ozim riticum vulgare hibernum Winterse eize 10 VI. 12. VH. Róza dzika Rosa canina Hundsrose 16 IV. Róza ogrodow Rosa centifolia Garten 18. IV. us u dan Pflau 24. IV. Szakłak kruszyna Rhamnus frangula Brechfaulbaum 16. IV. Tarnina Prunus spinosa Schlehenpflaume Zi, IV. "= ola czarna Populus migra Schwarze Pappel 14. IV. HS Y O A A E 19 Nazwisko ro$liny listnienie kwitnie- dojrzewa- nie owoeu opadanie liści Wiśnia Winterroggen Trześń runus avium Siisse Kirsche 18; IV; 10. VL Trzmielina Evonymus europaeus Gemeiner Spindelbaum 16. IV. Wieiokrz Lonicer le Gemeine "er cce IG IV, Win nograd winorodny Vitis vinifera Gemeiner nk Prunus Cerasus Weichsel Zawilee gajowy Anemone nemorosa Buschwindróschen Ziemniak psianka Solan "geg l nm tuberosum D Yto ozime Secale cereale hibernum 26 IV. II, KE Leucojum vernum L: Mak o ogrodowy Papaver sand ZS? | Wi her ber Salix Pojawy w świecie zwierzęcym. a) Ptaki. I Nazwisko ptaka Czas przylotu Czas odlotu | Bekas Krzy Seolopax gallinago 24. UL Es Gemeine p Bekas słonka Scolopax rusticola. 21. UL >" Waldschnepfe Bocian biały Ciconia alba 2. IY. 14. IX. Weisser Storch Czajka + star w cristatus 3. HE 1. X. Kiebiet Gęś gęgawa Anser cinereus 7. Hk 2.3% Graue Gans Jaskółka oknówka Hirundo urbica 16. IV. = Hausschwalbe denke dzika (krzyżówka) X Anser ferus 14. III. 1. X. Wildente ukułka Cuculus canorus 28. IV. n Kuckuk Sine: E Re Pliszka biala Motacilla alba 28. III. ur Weisse Bachstelze TEE SE Eeer = uns ong 30. DI. X wie 81 Nazwisko ptaka Czas przylotu Czas odlotu Pw ka słowik uscinia ech "ees D Al RR arven Feldlerc Szpak Sturnus vulgaris Staar Wilga Oriolus galbula Kirschpirol Żóraw Grus cinerea ŻA Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV: Dział 1. b) Ssaki. Nazwisko ssaka Czas pierwszego pojawu Nietoperz myszatek Vespertilio murinus Gemeine Fiedermaus 15. IV c) Plazy. Nazwisko płazu Czas pierwszego pojawu Jaszezurka zwinka E agilis 19. IV Eidee Żaba jadłó ka Rana esculenta 24. IV W asserfrosch d) Owady. A Nazwisko owadu Czas pierwszego pojawu Niestrzep „głogowiec Apor D ie SCH sos EE, Bielinek EC deris 10. Iv. Kohlweiss ró E AN Chrabąszcz Melolontha vulgaris ő. V. Maikäfer Jelonek nus cervus 2. V. Hirschkiifer Nazwisko owadu Czas pierwszego pojawu Paź k wy Papilio Machaon Schwalbensch wanz 20. IV. Rusałka Pawik ` Vanessa TT seil Rusalka Wierzbowiee Vanessa Jr weno oros Rüsterfalte re Bom aue > tris Erdhum Dodatek | do spostrzeżeń pojawów w świecie roslin- nym i zwierzęcym za rok 1910 w Ożydowie. Miesiąc luty tego roku był ciepły i spowodował przeto weze- sne obudzenie się roślinności, i tak np. w lesie koło Ozydowa „Leueojum vernum“ L. wypuszcza listki już 16 lutego a 28 lu- tego zaczyna kwitnąć. Leszezyna (Coryllus avellana) zaczyna kwi- tnąć 4 marca b. r. Jednakowoż w drugiej połowie marca i w pierw- szej połowie kwietnia temperatura obniżyła się, i to spowodowało pewien zastój roślinności, to też czas kwitnienia drzew przypada tego roku głównie na maj Wczesne przymrozki w drugiej połowie października b. r spowodowały rychłe opadanie liści u drzew, tak że przy końca tego miesiąca wszystkie krzaki i drzewa zostały zupełnie z liści ogołocone. a Ciepłe tegoroczne lato spowodowało opóźnienie odlotu ptaków przelotnych, i tak np.: zamiast przy końcu sierpnia, jak w poprze” dnich latach, odleciały bociany dopiero 14 września. Julian Hawrysiewuz. Wptyw zachmurzenia na dzienny bieg temperatury w Krakowie. Opracowal Dr. Herkulan Weigt. . Opisawszy już dawniej!) dzienny bieg temperatury w Kra- kowie, przedstawiam poniżej wpływ, jaki wywiera nań zachmu- rzenie. ryża, Petersburga, Hamburga, Wiednia, Pragi, i t..d.?). "Typowe temperatury skrajnej i t. d.) dla wszystkich wogóle dni, bez względu na stan zachmurzenia, — i z niemi porównywał odpowiednie war- na EZM 1) Sprawozdanie Kom. fiz. Ak. Um. w Krakowie, tom XLIV. | 2) Alfred Angot: Influence de la nóbulositć sur la variation diurne de la temperature à Paris. Annales du Bureau central météorologique de Frąnce, Mó- 38 tr. ^ 3) Rykatcheff: La marche diurne de la temperature à St. Petersbourg aux — sereins et aux jours couverts; Wild: ertorium für Meteorologie 1874 HL Nr. 6, str. 1; Augustin: Über den Einfluss der Bewölkung auf den tägli- Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I. 86 HERKULAN WEIGT że średnie obliczone raz z większej ilości obserwacyi, drugi raz z mniejszej — a nadto z dni, które pochodzą z różnych okresów miesiąca — nie dadzą się ze sobą porównywać. Dlatego też z car łego swojego materyalu wybrał on tylko po 30 dni dla każdego miesiąca i obliczył z nich średnie, które wzajemnie zestawiał jako pochodzące zawsze z 30 (wzgl. z 31) dni. Przez to osiągnął Augustin większą ścisłość, ale tylko pod wymienionym jednym względem. Takie średnie trudno porowny- wać ze średniemi dla wszystkich wogóle dni bez względu na stan zachmurzenia, obliczonemi z długiego okresu czasu, polegającemł zatem na kilkanaście razy większej ilości spostrzeżeń; powtóre ta- kie średnie, jako pochodzące tylko z 30 dni, mają w sobie ślady a nadto mniejszą pewność, bo średnie według niej pp t chodzą ze zbyt małej ilości spostrzeżeń. Dlatego też w pracać ł ` teorologicznych nie przyjęła się metoda Augustina, a utrzymaa , metoda Rykaczewa. eq Te to metodę Rykaczewa w szczegółach wydoskonalił ; 24 głębił prof. A. Angot, obeenie dyrektor Centralnego biura pe Pa logicznego w Paryżu. Jego pracę*) uważa Hann5) za najgrum - tr. 1) Rikatcheff: La marche diurne de la température à St. Petersbourg, * 2 i nastepne. 2) Augustin: Über den Einfluss der Bewölkung... str. 13. 3) ibidem ut supra, str. 14. i la tem- ; ) A. Angot: Influence de la nébulosité sur la variation diurne d Mémoires térature à Paris. Annales du Bureau central météorologique de France, e de 1888 B. str. 133—154. *) Hann: Lehrbuch der Meteorologie, wydanie I. 1901, str, 67. WPEYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 87 wniejszą z prac tego rodzaju. Dążąc do wyrażenia biegu tempera- tury wzorem matematycznym, bada Angot osobno część krzywej tego biegu, odpowiadającą godzinom dnia, a osobno jej część od- powiadającą godzinom nocy, — oczywista znowu najpierw dla dni wykle w pracach meteorologicznych nazywa się dniami chmur- nymi te, których zachmurzenie wvnosi 8—10, pogodnymi zaś te, których zachmurzenie wynosi 0—22). Angot dlatego wybrał — słu- chmurzenia, nie jest równie dokładny jak paryski lub praski; u nas bowiem obserwowano niebo 3 razy na dobę, w Pradze natomiast razy, w Paryżu nawet eo godzinę. Należało zatem uważać za po- godne wyłącznie dni o zachmurzeniu 0, nie dopuszczając żadnego WyJatku, choć je uczynili Augustin i Angot;itak bowiem zdarzyć się mogło, że w tych dniach między jedną a drugą obserwacyą przez 2 lub 3 godziny niebo było zachmurzone. Pewnej kontroli w tym kierunku dokonałem przy pomocy spostrzeżeń nad „liczbą godzin ze słońcem jasnoświecącem*; istnieje bowiem ścisły zwią- tek miedzy obu tymi elementami meteorologieznymi, na który wska- zali Pernter, Billwiller i König). Odnośny materyał dla Krakowa strzeżenia czynione zapomocą autografu Campbella, „obejmują ma- teryal dopiero od 1 czerwca 1883 aż po dzień dzisiejszy. — Za > Angot: Influence..., str. 134. TÉ í 88 HERKULAN WEIGT nych, których temperatura miała bieg nienormalny, a więc stale się podnosiła lub opadała przez cały dzień, nie zdradzając wyra źnego maximum w. środku dnia; wykluczyłem też dni chmurne o nagłych a znacznych skokach temperatury, bo te świadczyły, że chwilowo słońce zajaśniało i spowodowało nagłe podwyższenie tem- peratury. Poniższa tablica podaje ilość dni chmurnych i pogodnych, we- dług tego sposobu dobranych dla Krakowa. a także celem porów- nania dla Pragi i Wiednia (według prac Kostlivego i Augustina). Dla Pragi i Wiednia dobrano jednak dni według innego sposobu i dlatego porównanie to tylko z pewnemi zastrzeżeniami (o czem niżej) jest dopuszczalne. Ilość dni pogodnych i sl Ieläl (81 (21318 3 g A OZ) w le ld 518 5 Së al EIS B | 8 *|3|5|4|8/8|5|3|>)8.|5 | wp. ons EE | | A Kraków, 28 lat [34 |39| 42 34 sa 96 38 49 76| 35 18 34 453 | 162 Praga, 38 lat |37 65 | 66 97 65 45 67 941132 82 |36 59| 846 | 22% Wiedeń, 25 lat | 64 „74 108 132/104/109126 186/190, 73 E 51| 1270 | 50: eck Ul chmurnych w Krakowie według 28-letnich spostrzeżeń. x pr EP | | | | a | | e | ale | KZ o | el |sj8| | g¡2/8 [3/2 E le oo Ed BISISIEISISISUOSIR SA | hm UR E) p | E = o E w E E SS | A A _— | | | | T | | | | | | | qe EM | Es] ROS $ Kraków, 28 lat 276/199 175114 75 64 59 53 | 84 167 [300 297] 1863 | 600 Praga, 38 lat 365/257 19811296 67 |64 |56 | 71 |214 13831896 2279 | Wiedeń, 25 lat Be 140 e 98 61 | 46 |57 | 72 | 133 249 315] 1760 Posiada b abb baak: Pi | | I ' ata i mie” prawka w Pra- WPŁYW ZACHMURZENIA w KRAKOWIE 89 nych bywa w listopadzie i grudniu, najmniej w sierpniu. Odnośna krzywa wykazuje jedno maximum (w listopadzie i grudniu) i je- Jak w części drugiej mej pracy, w której opisano bieg temperatury ia. Średnie 24- godziną 0 a. m. i 12 p. m., według ściślejszego wzoru Hanna!) ($a--1a-L-2a-- a +11 p + Y p) : 24. Z tych tabel obliczyć można różnicę 12^ p. m — 0^ a. m., która wyraża wpływ rocznego biegu temperatury na dzienny. Ilości te dla dni pogodnych i chmurnych są zestawione w tabelee zamieszczo- ne) na str. 98, w której dodano dla porównania różnice 12* p. m. — a. m. dla wszystkich wogóle dni bez względu na stan zachmu- rzenia, jąk na stronie 94-ej mojej rozprawy o dziennym biegu tem- Peratury 3 E Z tabelki tej widać, że w dniach pogodnych tempera- t 1) Augustin: Über den Einfluss der Bewölkung, str. 10. *) Hann: «Lehrbuch d. Meteorol., II. wydanie, 1906, str. 77. * Spraw. Kom. fiz., t. 44. HERKULAN WEIGT ' 90 | t | 29:01 — | 9€-11—| 98-11 — REECE | s | | | : 69.01 — 88:01— | 10.01— | &L6— | 6*6— yaızpnıd | 9EL— |W-8— |90.6— Seu ot |868— |29.:8— |08$— eg | 864— er: 804— $8$— ee |ckg— oe: pudoiey | OLST "ont [106 |186Ł [TG (09€ Ka me mg "oer az Lo ggo | Mord ai og La an en ou |668 206 196 |866 mm |TO1L mu | women 084 sep [60:63 6608 eo an een ee me ont en |8001 a | yardanıs 8976 Ae (38.33 E16 |9661 st on 6881 Feer mn mn geg zeo | oard 6988 en TEIE wem ZEST (299p en men en en BIST ener Joen vorm ` 16.06 on mea 12891 en ge on 286 me am on en eu bon mn mut mg ei ore |OLf as mi as wës (0&8 [928 pi | Polar 900 mer ms e |W0— |SLI— |06:6— |861— |60-1— |98.1— |08.0— |860- BrO | oezniw 059— oi mee |GL01— c0&L— 1981— 96 1— it T911— TE LI 88.01 — | GF01— 1001+ | KR 66:01 — | gët | 6LEI— 1OGT— 12-SI— 98 GI— LLGI— GFGI—|SEGI-|GLTI— TO3T—| TEFI 8LE1—|| pomos KEE TES Eżal iu Dein i - pera el | II OT 776 1-8 L | H | G Y 6 6 I | 0 | US us | "Ionio se 19297.0s0ds 3nppom wo&uposod qoejup a Aanjedoduro] uujs jupaas I VIAHVL 91» WPLYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE | | | | | 009— |07.9— 966— |800]— 666— £Ł6— |98 6— |[268- gg: RA dck | gorzpna3 €&-6— ||627— (mg: wy ses op pat |T&-I— "eg: |840 we 80.1 "ett pudojs11 188 (339 |€Ł9 joez |708 906 Stot (THIT |9LSL ut |8641 |9L91 (PIFI || Aruotzpzed emer [8031 |8981 noer pn P901 [PILI |FŁBIL Leoz (eng 1018 LIG | 09.08 yorsozam em |8F-LT |LE8T eet | Ł8.08 p See Lopes 16:06 [16.98 62-98 ern Lea yordaaıs 83-03 |80-LI |2641 maer Lee |6816 Loes res oo ro [30.03 Loo 88.0 zedin 89-81 [68:91 [36:91 91:21 |99.81 11:08 "oss Loes mee eur (98.63 Loes Loes 061441070 00:97 (06-31 (oer mat |ŁŁST [9321 9481 [09.03 99:08 ees em ous 90-18 feu 6LL |969 |zr9 en |ZLL |8Ł8 em |961I gei ger otet [3881 "est HALDOL 69.3 leso |9L1 9&8 [eee [er "oe (739 | 992 Ing Lei [gro |299 oszawui 69.8— Je |796- 668— 868— | IL.L— |99.9— |28.3— du 16.8— |18.6— |907— | grg Det 85-21 | FREI — 86.81— 96 St mer: Lest 19.11 em 19:01— 08-6— | TE-6— | €F-0T— 91:01— | yozofis | i | | | | | | empes| GI | TI | OT | 6 Ł 9 G r e | E | I iq md HERKULAN WEIGT 92 | 99.0— | ¿80— He 97-1— | 19.1— | 69.1— va 89:1— | 99.1— | €9.1— | #9.1— wr- T gorzpni3 196 |GŁE zos as loog wes | Leć aas 19% es 1188 sec | cec | en 08 |€Ł4 | 964 | 969 "oan Ion "een | 989 en |379 |€09 |199 | 7Ł9 | qtuaorzpzed 0881 | LEET ost seen | FATE en | 9611 | TOTE mm |7677 |Tazi | LEGI | vofsozim 86-91 | TL9T go oo | FEGT mn ot | men | LEHE gen mat | 4007 ag yordaoıs 96.91 | 8097 eet me | 0651 | Z94T | TEFT | STI mn | GE YI. ent "on | 9671 ord est | S091 | seer | ET | oest | 96-21 | $081 | BET | HEBT | CET | 8481 | OGZI | 91-81 901411072 80:27 | 18-17 | 6-17 | £9.00 | 9001 | 126 | 666 |GI6 | $66 mp 976 op | 166 feu L&L | &69 [089 |669 |7Ł9 | Leg "ae [TOS |era eo mg |609 | 89 goroorux 698 | 638 |181 "oi |980 |370 |760 | 1&0 |880 "mn |370 |290 | 890 Dezem 97.0— | 96-0— | F6-T— | 78-1— EE ERT ET EE EE ER 193 £yn 9I— | $2.1— | 88.2— | 99.2— | 16-2—| 60-8— | €-8— | 0&€— | 66€ — Ip | EB.E— | 03.8—| eg gozośys | Gl II OI 6 8 L 9 Q T € € I 0 "um w | "[o&urnurngo qoerup a Krmeroduro] uvjs Tupods JI VIAdYVL 93: | | 83-1— || £9-1— | £9:1— | 17-1— | 26.1 —.| 96.1— | 88.1— | 00-1— | 16:0— | 89:0- g0.0— TE Gro yorzpnaś Ł8-8 ||76-2 |373 | 19- | Lë | 88.3 | 00€ | TTE Lee "ee og | 68£ | 98.8 pedojstj à L0, | 279 |$999 |899 | 6Ł9 lago 904 |L | FFL 1082 |€£08 |vIS | 61-8 yruierzpzed 2 68-31 || 88.11 | GTI | 09-1] | TZ-TT | 90-81 | 83-31 | 32:31 | 10:81 | FEEL | Z9.€l | OLGI | meet uorsozım : esor | ont | TEFI | $951 |2941 | 49-1 oe | 23.01 | 0891 | 10.91 | C991 | 09-91 | LE uatdaers E 28-91 HAT | 18741 nt | 9941 | 8641 | 76-91 |9997 | 28:01 [$191 | 8991 19-91 | 05-91 ootdi[ : 37-81 | 90-31 | 99-31 06.21 | 2081 | OSET "eet | 0041 Let Lost | 0941 "nat | IET oarM 1020. = 84:01 | 666 |796 |886 got | 660T | 28-01 | 80-11 mu | 96.11 | 33-81 | 93.31 gesi feu E 909 [og age | ere "moo |869 |809 |0€9 |669 |9LL |864 "gi "gei Haat? R > 97.1 ||9Ł0 |260 "ont |961 |41 |691 |661 |8&6 | 998 |aeg |808 | 06-2 ooz1vur : 69.1— || ŁŁT— | 99-1— | 99.1 - | PR.T— | €€1— | 91.1—| 10.1— | $50— | 27 0— | 38.0— | €60— | 080 - Kant 17-8 | 12-8 | 09.8 | 69:6— | YF6— | 88:8 | 61.6 | 90-6— |[66-1— | 99-1 — | 66-1— | 68T | 96T - uazadjs A —-—5 | | | NEM me m al | | |-6 Tol. uh | Tug. Tor "RADIO HERKULAN WEIGT | | 81.0— | | H | | | 108:2| 190. | 080— | gie: Sep: 381—. 00 | ei. oi 280 - | 89.0— | 18.0— qorzpnaś 29% | 661 ée? 991— | RE | £6:6— ms 36:8 — | OŁT— 9€1— | &&1— | Wi- £09—) E a $05 | 966 — 860 | 661— | 00:8 809— | 890 | 9634— gor oer. 06:8- | 98.8— | 28.6— | ' Aruaerzpzed 897 ees 891 | ven t uo 1L9— $09— me: en 393— | 807— | &e8— yarsozım 8% |6L* gë | 990 | ou Së Sta | TE-L— 199— 119 -|$€9— 067— | 04° worin OF | 646 796 |907 | Ep 0— | SET | 600— | 669 | PLI- Ia 999— 009— mt: ood mim |798 wi "ou 00:8 | 687— o a~ | 189— | 10:9— gg 067— och * * oormaozo 187 [We 188 | 680 ` 9L0— GE ke 86 609— | EFI | 68:6 gë | 69-4— or: ` few 786 | 066 | 69] | GLO | 99T | 99-5- | 8h-9—| 189— | 9€:9— | &0.9— | 197- | 76-8— | ¿PE yore 186 | 991 | 810 |FŁI— 808— | TP | 965— | £95— | &&k— | 08:8— gë | 10£— | 008— * * Homann shg | 901 | 190—| 908— | 9€6— | 98.8- | c98- | £&€— | 680 | 8€8— | otg- | IŁI—| ŁET- otn 66-1 | $9.0 ou: "e &L&—| 8:8 | LL6— | G&— | ŁI-8— | 8L1— | 60.T— | 61-1— | 950— | ^ ` voro | | las | | Ge Gl I |. O 6 8 L AE edd Uh Ls 6 I 0 qes yoLuposod yarıup « *'05912904 ISO osou[euriou ovup od — fouurzpos-pz foyupoas po qoXuurzposoo gnje1oduro) tluozo0q7 'HI VIJAVE 95 WPŁYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE | | | I | 20-8 YL0— | 990- | 07:0— | 400— mn. $80 | 661 | 661 | 198 L6€ 188 yarzpnıd GŁT— St Dr 09-0— | 10-0— | on | ETT | 961 | 808 | 38€ | 26€ | ere | '''' pedo 268— | &L1— | BUT | T*0- | LeO | 39.1 | 066 | 797 | 819 en | 169 | 894 | "`" msmgged 146— | 9£8— | 191— | $90— | 640 803 | 898 | TES | 969 | 009 | ¿09 | Łąg | ` yoısozım 6.6 | SL6— or 61.0— | 76.1 163 gr | 909 | 88.9 | 189 | 109 | 128 ' yordıoıs ozge- | seg— | PRI | 600— | 191 Leg | 963 | geg me | eg oe | 309 | | ` ` aen geg— | 6*6— | 99-1— | 900— | TFI 98.6 | SLT oo | 76.9 | (Lë 88 4 | LL || © DALMIAZO y0.9— | 8*6— | RET—.| 860— | 881 SLS | LER. £09 | 264 | 089. | og | 90.9 | ' |t NN &9-6— | 9L1— | 80-1— | 60.0— | 88.0 Br Yh$ | 909 | 99 | 989 | TOS | 69% yore Ł8:1— | 66.0— | 6£0— | 870 | TFT 66-8 | 186 | 16% | 079 | IS | SLT | ¿68 || ' vozauuı q8.1— | 660— | 980— | 960 | £60 86:4 | S58 | 76€ | SŁ? | 987 | 694 | 20.6 * om 09.0— | 68.0— | I00— | TEO | 890 96.1 | TET | 0863 | ¿Le | 99.6 | 39 | 288 | `- ' * gozośje p M | | | el TI OT 6 8 L 9 | q | Y | ©.) 8 | I sq cu d HERKULAN: WEIGT 990 | 680 | OLO | 980— | &F.0— | 09.0 — | &&0— | 1€.0— | 6F.0— | 67:0— GE 0 | dRO— | > yorpnad FLO | 480 | 61.0 |81-0— | 6%:0— | 690—| 79:0— | £9.0— | 990— | $9.0— | 690- | cgo- | &9— |" * rd 960 | 990 | 280 | TL0— 9R0— | 290- | 08:0— | 8L0— | &L0— | GŁ0— | €9.0— | 80.0 | 9:0— | " apmepetged 9I | 960 | seo |800 | Teo- | /80— | 91.1- | arı- | 160— | 8L0— | sto- | &&0— | 900— yorsozia. 80.1 | 94 san | 110 | 01-0— | F80— | OTI lati- | sot- | TLI— | 380— | 1£0— | orot | ° gordxote 120 | 370 | 170 | 1&0— | 4Ł0— | 96:0— | $.1— | 091— | €€-1— | GF.I— | 1&.1— | 660— | 89.0— oardrj 680 | 99.0 | 490 | 18:0. | TI-0—| 9F:0— | 28:0— | 801— | #0.1— | 28:0— | 29-0— | 67:0- | 66.0— |" > oermiozo 99] | ŁOT | 990 | 860. | 9F:0—| 62:0 | 18-1 | £&-1— | 96-1— | €I-T— | &0-1— | 180— | 99.0- ' few et | 980 | TRO | L00—]| 1&0— | 29.0— | 96:0— | 10-1— | 68-0— | 940— | FG0— | OF0— | ZT.O—[|* * yemeray eer | 780 | 980 | 600— | 840— | 960 — | 60-1— | 11-T— | 60-T— | ©0-1— | 96.0— | 82.0— | 14:0 || * ozvu L0- | 89.0 | 0&0 | 62.0— | 99.0— | 88:0— | €6:0— | 96-0— | 460—]| 26:0— | 26:0 - | 26:0— | 66:0— ie 96.0 | 290 | 0&0 | 62:0— | 640— | 99.0— | 24.0— | LL0— | T8:0— | 08.0— | 64.0— | 080— | 08:0— |" * wozadıs | T A A Longen 1 s: ini bU. aw | | *05912901 Ia oSou[euriou oeur od yumwo qoerup a — fouurzpoż-pę fopupads po qo&uurzpozoo ange aodug UIUu9Z20q7 AI VTAAVL 97 WPŁYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE €6.0— | | | 61-07 760— 40-0— | 20.0 | €0.0 | 98.0 | 760 | 690 | 140 | 280 | 180 ` `" wappnad on- | ego | 0&0— | TLO— | 100 |210 | 880 | 240 | 890 | 060 | sot | 660 ` ` * padogsy 8.0— | BRO | 8807 | 6L0— | 80.0— | 900 1&0. | 8*0 | LLO | 860 | 601 | et ` qTuiorzpzwd .80-1—| 06:0— | 9L0— | 99:0— | 080— | 600— | 580 | $90 | 960 | 761 | 381 | 191 * * | golsozim gLI— | 660— | 990— | €9-0— | ZF-0— | 70-0 Ion | 880 | LI | 837 | L| 761 * ` + gordaojs 09T | $81— | 66-1— | 660— | 84:0— | 0760— | 100 | 880 | 090 | 880 | 28.0 | 180 vor E MN 08-0— | 62.0— | 090- | 070— | 60.0— | 1&0 990 | 780 | 60 | ŁOT | TOT | 680 ` 9eradezo LVY—| 960— | 0L0— | €r0— | 83.0— | 820 ¿FO |.90-1 | TE | 219 T | V1 | 691 t ot fecil 0LI—| 660— | 850— | $€0— | 910— | 900— | 260 | 280 | oT | set) 86.1 | 981 ' ' "anon LLO—| 120— | Z60— | 9€0— | 700 - | 6T-0 090 | 680 | LLL | ¿PT | (991 | SPI ' ` oozivüur 08.0— | 61-0— | 800— | 700 | FT-O | 860 970 | 950 | 301 | 6L | 66.1 | gaT dud NE 78-0— | Beor | 9L0— | 90.0— | 70.0 | 080 64.0 | ¿0 | sol TOI | WA | 917 ' * ` yozodıs ZI Il OT 6 8 L 9 G T g Z I vq md 98 HERKULAN WEIGT tura od miesiąca do miesiąca podnosi się (najwięcej w lipeu, podo- bnie jak w Wiedniu) z wyjątkiem listopada i grudnia, w których kwiecień czerwiec listopad grudzień lipiec sierpień wrzesień paździer gółem lboslo:180:14 019 013, 007, 0:01|—0:07|—0'08 —0:26, — 014 dni 01 d hmurne 0:47 0 74 2 2 o © pà m 77) 1:03, 1:01) 104 1:21) 111| 043| 0'34)—1'07. SE ToS e roeznie 3 € & '88.—075|—0:49|—0 61 —0'82 —161|—104 — 0:32 —0'18 | to miesiącach wpływ rocznego biegu temperatury na dzienny ge stawia sie ujemnie. W Wiedniu ubytek spotykamy już od paz ratury. W dniach chmurnych natomiast spotykamy „przyrost w Wie | eznym biegu temperatury tylko w styczniu, lutym 1 marcu (w Set dniu od listopada do lutego), zresztą ubytek, i to największy w sier” pniu (w Wiedniu w lipeu). Przeciętnie biorąc, „dni chmurne wy kazują — podobnie jak w Wiedniu —- obniżenie temperatury. i Zboczenia od średniej zestawione w tabelach III i IV ie f —97) przedstawiają bieg temperatury w dniach pogodnych i e së: nych. Wyeliminowano w nich zarazem normalny wpływ bieg dzienny bieg temperatury dla każdego z osobna miesiąca q^ en pogodnych, chmurnych i ogółem dla wszystkich bez wzg = na stan zachmurzenia, Krzywe dla dni pogodnych i gabs nie są tak regularne jak normalne, bo wyrażają temperatury ski” dnie z niewielu stosunkowo dni. Zwłaszcza uderza w wd dla dni pogodnych załom około godz. 2--3 po południu, powta jący się bez wyjątku w miesiącach od maja do września włącznie; taką nieregularność wywołuje wzmagające się w tych god” zachmurzenie, ; ; ska- Znając ogólny bieg tych krzywych, z łatwością można da” zać, kiedy nastają temperatury skrajne, średnie. najszybsze eng i t. d. Poniższe tabele V i VI dotyczą temperatur skrajnych w dm WPEYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIR 99 pogodnych i chmurnych. Wysokość ć temperatur skrajnych i chwile ich nastania wyszukałem graficznie. Temperatury skrajne TABELA V. w dniach pogodnych. Minimum | Wschód! -5 Maximum| Max —Min. Wielkose Pe esse CX = wy aed Rn I 5 Ire A SP uos "T7 apa E E: : a RA A g & &ss| 35 BE SS e E d e | a” o CS ai o E go 3 a S styczeń ^53" — 286 75 | 60m h143m|3-69| 6-55 | 7550" | -15:84 — 9:2 luty »48e —3-88| 711m | —23 [m12»486| 874| 824» [12:57 — 3:8: marzec AZ 4 98| 613m | —16 |32507/5:41|1039 | 9553» | - 229-4 81 kwiecień |£^53" —5:89|5^ gm | —15 |3143m/5-47|11-29 10:50m LL 1:97 153 maj ` 220" — 6:43] 44169 | + 4 |3594» 5:32]11:75 11% An Lt 957/4213 czerwiec ` 3:50" —6:38| 3052» — 2 |a3^58"5:35|11:73 12^ 8" |-1-12-30|--24'0 lipi ^0» —675|411»| — 1 [10»547]i222 12^ |--13:58| 257 sierpień h49m — 7-13] 40520 3 250” 6:02]13-15 10^ 13:30 26-45 wrzesień |5^38"|—6-12|5^38" | — 5 |2:50m/6-08]12'20 9*17m| 8-97] 2117 paździer. |6^ Gu —_5-p3] 624m | —18 |ar58m/6:39|1192 852m] 304 149 listopad |6152m _2-94|7114m | 99. |221m3-93 6:87 | 729" |— 527] 16 grudzień |7^18» —2:35| 754m | —41 |2:10mj8-28] 5:68 | 6^7" |—11:61,.— 5:9 średnia ?37" —5:10| 5^54» | —17 n 1111020 | 9?34^| 1326 1t | | | TABELA VI. Temperatury skrajne w dniach ehmurnych. Pe Minimum Sage = Maximum | Max.— Min. Wielkość | R i CET > BER "SE EE E z | | 5 du Rm e 8 £ E S ao Bł GASI dee a | 8 S Ton = ES Y 7.2122 © z: = Y 135 © | 861 * Ropi 3 E s A © = o td a ik 5 5 E g „czeń 3h50» 0:81 | 753m — 243| 1920" 116 | 1:97| 9130» |— 322 — 12 | uty 4 |—101[7^11» — 191] 1^52»1:30|2 31, 9%52" I— 2:54 — 02: ee pi 111 f6m3m|— 73] 2^ 5»148|259 9» 5"| 035 29 wiecień (510m |. 1-03 | 55 gm + s MO» 1:41 244 830" 5091 ^74 a, 5^54" |-_1-39 | 4416 38] 1:50” 172|811 856| 914 122 merwiee White 1-12 | 352m] 48] 9h40" 1-19 | 2-31 10% 1230 1461 Ip 35" |—1:56 | 4111» 14| 2332" 0:89 | 245 10^ 7»| 1408 16% werpieü |5h gm |. 1-16] 4»5 13| 1"58»11:34|2:50| 8:53=| 1417| 166 osień |5^32» ` 1.90]5^38- `. 619550» 1-68 |283 7h18^| 11:19) 14 Paźdwier. ^38" 0:82 | 6:24" | 46] 11280/1-15| 197, 7^50" 625 82 Istopad 445» 0-68 | 7214» | 149] 19440 1:05 | 173. 8599 | 219 8 | sieh ne 7^54» | — 124] 11460 0:89 | 1:42 7:56" |— 175— 03: ednia |4^54» 4.08 | 5554» | d 14 gm1 27 |230| 8*5 560 7 | | | 100 HERKULAN WEIGT Minimum temperatury w dniach pogodnych (kolumna I) wy- pada najpóźniej w grudniu (7^ 13%), w następnych miesiącach op: raz wcześniej aż do czerwca (3” 50”), potem znów zbliża się ku godzinie 7-mej. Oseyluje ono w granicach 3 godzin 23 min, na- tomiast w Pradze tylko w obrębie 2 godz. 20 min., w Wiedniu 3 godz. 16 min. — W dniach wszystkich ogółem bez względu na stan zachmurzenia wypada minimum najpóźniej w styczniu(6^ 53"), najwcześniej w czerwcu (3" 59"), a przeciętnie cokolwiek wcześniej niż w dniach pogodnych. Wreszcie, podezas gdy chwila minimum w dniach pogodnych oscyluje w obrębie 3 godz. 23 min., to w dniach wszystkich tylko w obrębie 2 godz. 54 min. Ogółem, zmiany tem- peratury w dniach pogodnych są znaczne. więe też chwile tempe- ratur skrajnych łatwo oznaczyć; ponieważ jednak dni pogodnych jest mało, więc niektóre dane można uważać za mniej pewne, niż odpowiednie dane dla dni chmurnych. pnia, dlatego chwile minimum nie zawsze można ściśle oznaczyć, a te, jakie wskazuje rysunek dla niektórych miesięcy (0 pada do lutego) wydają się mało prawdopodobnemi, np. w styczniu minimum miałoby wypadać o godzinie 3 minut 50 w nocy. 2 wpływ zachmurzenia tak jaskrawo się objawia (jaskrawie) niż TABELA VII. | | 1 1 | Dni ehmurne: chwila nastania minimum temperatury W Kra- kowie, Pradze i Wiedniu. z WORSE ——— ———- "iust mim Minimum ż | Odlogłość minim. od ZE? E i 27.2 1:3 PAR EE N a a „4 a .— E EJ 13.135 1:23] 284.1259 Cr i & = E F ź SE a S Zes E si E z ex z E Z wien | E — ; | | m styczeń . . | 350m | 6^30» | Tu | 7h53» | —243 —83 - Ny a. LIO e ©5768 d Zi is De}! — 66 ny marzec . .|b^— | 6h ým |6^ 7» | 6bjgm | — 78 ++ 6 a kwiecień . || 5*10m | 5^50"» |5h45w | 5h gn | + 2 42 50 maj . . . | Abm | 5h40" |5h gm | 4u16m 38 84 59 czerwiec. . | 4b4Qm | 4h4()m | 4h57m | ih52m 48 65 lipiec SR EŃ 4b25m 4h5()m 5h91m 4h[17 14 39 64 sierpień 540" | 5h59» | 4559m 13 48 17 0h32" | Gh | phóbm | 5n38m | — 6 31 październik . || 5:38" | 5h50" | 6h52 6594» | — —t 29 listopad . . | 4^45" | 6v23m | 6h4im | 7h14» | —149 —51 —56 grudzień . || 550m | 7h — |6^50» | 754m | —124 —ot SS | y WPŁYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 101 w Pradze lub w. Wiedniu) dlatego, że dobrano dni tylko o zachmu- rzeniu 10, nie dopuszczając żadnych wyjątków 1). - edług tabeli VI (kolumna I) oseylaeya minimum odbywa- łaby się w obrębie 2 godzin (w Wiedniu 2 godzin 3 min., w Pra- dze 2 godz. 20 min.), a zatem byłaby mniejsza niż w dniach po- (w dniach chmurnych) dla Krakowa, Pragi i Wiednia. Chwila nastania minimum wiąże się ściśle z chwilą wschodu wypada w Krakowie bliżej wschodu niż w Pradze lub Wiedniu, (©. Zmiana temperatury jest w dniach chmurnych tak powolna, “e już różnica o kilka setnych stopnia może wywołać znaczne od- w których niebo zaciągło się chmurami przed północą, nie mie- wają minimum rannego, bo temperatura, która w początkowej (bez- wieczorem, mają prawidłowy bieg temperatury, z minimum po wscho- dzie słońca). Minimum w dniach wszystkich ogółem bez względu na stan zachmurzenia jest zawsze bliżej wschodu, niż w dniach chmurnych. Jeszcze ściślej wschodu: słońca trzyma się minimum w dniach pogodnych, bo w maju, czerwcu. lipcu, sierpniu, wrze- "Din wypada prawie o wschodzie, w innych miesiącach nieco przed wschodem, oscylujae zaledwie w obrębie 64 minut. . Ustatecznie zatem powiedzieć można, że niebo bez chmur zbliżą minimum do wschodu, zachmurzenie zaś oddala je, i to w ten sposób, że w miesiącach cieplejszych wypada ono po wschodzie, * Zmniejszveh znacznie przed wschodem. Oscylacya jest tu kil- ` "| Zresztą może tu wpływa i samo ustawienię przyrządów, lecz to możnaby dëcken dopiero, mając równoległe obserwacye, nione up. gdzieś w Ogrodzie zdala od budynków i nie tak wysoko, : k i Uwage moją na to zwrócił Prof. Dr. M. P. Rudzki, który tak przy tej życ. PTZ poprzedniej mej pracy (o dziennym biegu temper. w Krak.) z „całą Yczliwością udzielał mi wskazówek, za co niech mi wolno będzie wyrazić mu m uprzejme podziękowanie. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I. 8 2) I 102 HERKULAN WKIGT kakroć większa niż przy dniach pogodnych (i wszystkich ogółem); jednak jej granie z całą pewnością oznaczyć nie można. bo trudno i w ezerweu. mniejszy i znajdujący pendant w krzywej ogólnej a także w Wiedniu i Pra | drugi i naczej w dniach chmurnych. Krzywe przedstawiające chwile nastania maximum w dniach ehmurnych dla Krakowa, Pragi i Wie- dnia (rys. ten sam, o którym wyżej), są pełne załomów w obie strony; jeszcze najregularniejsza jest krzywa praska. W krakowskiej załom wrześniowy wydaje się nieprawdopodobny EP duży; dość nagłe obniżenie sie temperatury o godz. 2 p. m: pe sunelo maximum na 19" 50m; oznaezajae chwile nastania maximum z odnośnej krzywej biegu dziennego. ale bez uwzględnienia go ‘) Hann: Lehrbuch d. Meteor., wyd, 2, str. 73. ] T : (ABEE WPLYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 103 dziny 2 p. m., możnaby maximum przesunąć na 1" 30", a wtedy krzywą da dnt ehmurnych bieglaby zgodniej z praska i normalną krakowską, kie Przyjmijmy zatem jako chwilę nastania mininum we wrze- śniu godzinę 1 min. 30 (zamiast 12" 50"), jako prawdopodobniej- szą. Najbliżej południa wypada maximum w styczniu (1" 20"). naj- alej w czerweu i lipeu (2" 40"). oseylując w obrębie 1 godz. 20 m.; średnio wypada ono o 1" 49" (w Wiedniu 2" 34", w Pradze 2" 22%), a zatem wcześniej niż w dniach pogodnych (082 minut) i wszyst- kich ogółem bez względu na stan zachmurzenia (2" 40"). Zachmu- rzenie zmniejsza oseylaeye chwili maximum i zbliża tę ehwile znacznie ku południowi. Odwrotnie rzecz ma się przy niebie bez- chmurnem. Oczywista, ogół dni zajmuje pod tym względem stano- wisko pośrednie między dniami pogodnymi a chmurnymi tosunek maximum do średniej. Maximum różni się swą wysokością od średniej w dniach pogodnych najmniej w gru- dniu (o, 3:28»). najbardziej w październiku (6 39"); odchylenie się SErawo wpływ zachmurzenia. ===- ; Stosunek maximum do minimum. Rózniea między ma- { Y. , 5 vk . H PSR: > > 1 "n. Me. (13-150, — odległość między temi dwoma ilościami wynosi 1520 h Kazdym zatem z powyższych wypadków oseylaeva w dniach “murnych jest kilkakroé mniejsza niż w dniach pogodnych. Sto- d Dzienny bieg temperatury, str. 23): *) Tamże, jak wyżej. ` 104 HERKULAN WEIGT sunek średniej oseylacyi w dniach bez względu na stan zachmu- rzenia dośredniej oscylacyi w dniach chmurnych jest 6:109:2:309— 27. — dległość między maximum a minimum czasu Ta odległość w dniach pogodnych wynosi przeciętnie 9 godz. 34 min. w dniach chmurnych 8 godz. 55 min., bez względu na stan zachmurzenia 9 godz. 3 min., czyli zachmurzenie zmniejsza w dziennym biegu temperatury odległość eo do czasu między ma: ximum a minimum niższe niż w chmurnych. Najwyższe minimum wypada również zgodnie w lipeu (w sierpuiu dla dni chmurn wyższe o 0:09 w dniach chmurnych wyższe (14119). ogółem najwyższe (14479. maximum temperatury. 5 ^ Chwile najszybszych zmian i temperatury $re dniej. TABELA VIII. Dni pogodne. | à Najszybsza zmiana | Temperatura $rednia | ge ZE | 81 E E | E Papi Er AO "ptos styczeń, || 40711 bt 34m |. 9^ 58" («daty ds 10231 1:58 10^ 20% +1 9*43 Des 9—1U-.| 5-6 96M. |... 91387: kwiecień 7—8 | 6—7 | 8:56" | Bro” Je . o7 6% 8^ 23m 8^ 49" | ezerwieć 8221969 8 gh gn 8^ 58" f iec e Bra 7 | no g^ 97» | 8^ 7" | |. sierpień Gë, BĘ FE ki, 8^ 46m | 854" | wrzesień CA M | 5 9b gm | październik TEE gn35m | 834” | | ad . 10-11 | 4—5 | 10 3m | 7^59* | grudzień 11-19 4—b 10^ 16» 855i" | średnia . 9—10 6-7 | 92» | 8:66" | Bozena W ROPĘ ME MERE dc S RE, JEN A en A E NAC A NA Ce HEC WPLYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 105 TABELA IX. Dni chmurne. Najszybsza zmiana | Temperatura średnia A 3 : | ża d a a | a SS E Ta t Ets o 2% o el a IC a Qs £g Qs 3 enzeg styczeń , . .-. 9-10 |: 3—5 9^ 33m gh 24m luty. . 11-16 bf gh 36m 9^ 90m A 5 A 9—10 5— gr 19m 7h 50m kwiecień . . . 9—10 | 6 9» gm 6^ 52m BA. A. Ć c. 8—9 | 5— 8h 47m 7^ 30m czerwiec . . . B 7.1.62 8^ 20m 7^ 49m bi X C 5. Saz, $267 gh 41m 6" 1m sierpien À eh gh 29ra 7 5 esień |. S 10 157 8^ ¿gm 6" 48m październik 9-10 | 4—5 9» 99m 7h 23m listopad. . 9—10 | 3-4 9h 29m gn m grudzień y 9-10 | 4-5 9h 49m 8» 20m średnia. > = --|--9m1Q 5-6 9^ 11" 7h87" | . W dniach pogodnych najszybsza zmiana temperatury nastaje najwcześniej (między godz. 6—7 rano) w maju, czerwcu, lipeu, sierpniu; najpóźniej w grudniu (między 11—12). Natomiast w dniach chmurnych tylko w czerwcu, lipcu i sierpniu!) najszybsza zmiana ywa między 6—7, a w siedmiu miesiącach między 9—10. Osey- laeya zatem chwil najszybszej zmiany odbywa się w dniach chmur- nych tylko w obrębie 3-ch godzin, przy pogodnych w obrębie 5-ciu godzin. Ogółem, tj. bez względu na stan zachmurzenia, najszybsza zmiana temperatury nie zachodzi nigdy ani tak wcześnie, jak w dniach ; pogodnych i chmurnych. ani tak późno (tj. blizko południa) jak w dniach pogodnych. - Co do ehwili najszybszego ubytku (ezyli chwil najszybszej zmiany temperatury po południu), to z tablie VIII i IX wynika, że zachmurzenie zbliża chwilę najszybszego ubytku temperatury bardziej ku południowi tak w każdym z osobna miesiącu. jako też Ba przecięciu rocznem, natomiast niebo pogodne oddala ją. Podo- me rzecz ma się w Wiedniu. t Temperatura średnia przed południem. Tempera- ura średnia nastaje w dniach pogodnych najpóźniej w styczniu nn € ud 1) W sześciu, jeśli przyjmiemy, że w lutym najszybsza zmiana bywa od 2x1 co jednak wydaje sie mniej prawdopodobne, bo w żadnym innym mie: u tego nie spotykamy. A 1 E AERE IEEE os qa S RE ONERE EN De A E t D D > òr w - e ! i “ar 4 > K ` . | = E t 91 266 6601 | 09-8 | 90-11 | 28:01 | 99 e1 | 28:48 | 98.08 98.2 | 09.31 | 65.01 goa sre + LIE ez stbporoa. | 184| 928 (796 | 218 | 896 |66:6 er erga TLOZ! 189 | 67-11) 10.01 wie 9*6 — |e61—| uU > y | 86.» si 098 | 622 262 |268 [2101 1338 2661] 09.9 om 206 | 9e1— eso |= | or - cg.9| 98:4 |894 | zez | 81.9 68 el 99:08 €L81| 66.6 | 998 1862 |661— Ma |ł68—| 6 | Ston ger 899 | 90-2 mer aler 62:81 1891| cec 26:9 |089 | #23- #081- Ze e | | | | | i 2 26.2 | 06:8 |88€ | 229 263 S19 [E171 1891 79-91 | ere | era |£/9 | 883 TEL |068—| L | 124) 98.1 96: | 899 er 98.9 |OŁST ont IFFT] 067 os 96% | Fra— 908I- +88-| 9 | | | [96 ! | 399| 901 212 |co9 12% 060 |eesr 0081 PLET) 18 | ze (2:3 | a= ët: |9Le—| a =o | 89.9] 88.1 968 | 829 | LIE 1.9 [2081| 38-81 12.81] 687 | BEE |767 | ere— Pal e-f Y | = | 9] leg |89 | 64.9 008 269 |9961 99.81 6681| 867 sse leie | 958 Figi |696—| € z 289 | 993 29 | 169 68% 1509 [6881 TEL cer] are Ka tere | 243 191— |6Ł8—| 6 | 4 | 809) otg 669 | 02 685 gaus 4871 eii] 860 98% going: 9711 is | to 2 | 289] og r raz 821 302 lan seen erer| zo me 219 [era 601I- |9es— poupa) E 3 | | | | | | EU E ql | = loa sa © $69. m2. | 9. em gm | a am| ga | o aa | wm i: [EE SETS AITOR ERTSE a En II Eee | I5 2 s LS = = |5 = B IE o£ £ A 13 13] A O ee A ER | eTuzoocy uetrsof oun v ueo 4 vw tg | zoo | oa 19d wanjeaoduro], 'X VTAAVI 106 | | | 107 87 19/09 18 09818 Ae LL uż) «$6 18 un EE 48|u61 uż) «£9 480063 18|u07 42 m9 46:86 ail w&£€ 48 | uGlu6 wëll ug | apoag "I "0€ E (007 q& 06808 Lt «f| «0€ 18 003 «6|«0€ u£| «99 € 01 lag uF 008 uł 08 u€| 008 «T | u6 |u86 ul | weu ug] «6/«6T 46 |uSTu6łu09 46 «T8 afin DÉI «6[«96 «8| 008 u8 mz? u mOT 16 7 6] w8€ u6 | ulg 407 |w6 401 | 'upeag *1 «0G 1P (0:88 wb tut Lët uG mGA uG|u97 uGjuO7 uf) ue ub mG7 u$ 4€, wOF uf «8€ aff 00€ 1€ | uż |uQf «9 | "mm Teg |896 862 fe0% oa 8e jeeg stet con [s22 | 9601 869 | 8.1 889 ees | anum 79.9 99.7 21:4 189.9 ees - 98.2 [ocer | 2281 | 12er |18.+ LGE | ŁŁĘ 87-2— | Seet 06:6 — "ufa a 08.2 FETT OI.T1|99-8 ost | g41!]689.GT sees 62.16 [66.7 66:71 | GLITI €9.0— | #79 — | 29.0 — "Ux u 86-0—| 67.0 |00:0 |19.0— 110- 00.0 |e0-1—| 21-T |000 66.07 760 000 | T70 70-0 — | 00.0 us —użl 79.9 | 769 |66-2 |TEL oni og art 08.61 Gz.zTł909 | €8.8 117-8 | 82-1 | €6.01— |09.6— “arupa #89 | Fl+ 1669 |lon9 293 #02 19:81 | 99-91 |6T:91 [80.2 | ©6-9 |zr9 | F0O-6— | €-T1— |966—]| St SO WPLYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 66.6 [727 |799 [68.9 (gza sei Janet | ge/tloctkea | £12 |609 | e&1— l zeor— lere-| i "L9 | Wa 802 |c6:9 See 892 wm | 2881 96.91 |epe | 96% Isoz | €8.1— 9001— |662—| ot BEI | 69 [GL (20.4 809 078 |alFI | 02.61 12121 200 | 268 |Oż.> | e2-1- | eror— zeg] 6 89 | 02 088 |z aru 098 |eTt| ec e eesi |re.o 2001 zr8 | 79.1— 896 — t98 =| s Sea en 96s |r. aa ae kat Toe ar6l|iG9 SEI 266 60.1— | Mt d EI 002 196 (316 |894 ma 286 Pro oossleueleg | rct 17.01 | 9&1— | 768 — 1-| 9 GBZ | 69:01 07:07 [06-2 | 90:17 8907 |9F-9T | 91.58 | 88-18 |669 | eZer | Te-H | 61.1—| 90. — [er] e | 992 | 32-11 6801 [138 911 63.11 J89-c1 | recz 99.12 |9e2. | es 29.11] 26.0! 889 — |Łod—]| + | 822 | PETE OT1T [ES eet 89.11 [98:07 | 08:08 | eZ- T6 lac.z teren on | ma ev 6-1 984 | I-IV 8011 IRB ost 8-11 lager | 21.08 |091e|6e-2 | 92:81 159.11) ego | 88.9 — |290—| g 184 | 22.01 820198 86.11 1711801 | 2642 male | zeer 66.11) 990—| raz — lego] 1 | | | | 108 HERKULAN WEIGT niach chmurnych temperatura średnia nie wypada też nigdy ani tak wezesnie, ani tak późno jak w dniach pogodnych. temperatury średniej po południu waha się najbardziej w dnia chmurnych (od 6^ 1” imni Zachmurzenie, wpływając tak silnie na dzienny bieg tempe- ratury i wszystkie jego elementa, musi oczywiście oddziałać także w się Hi dniach prze - wschod WPŁYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 109 cięciu rocznem) ujemnie; w dniach pogodnych w jesieni i zimie ujemnie, natomiast na wiosnę i w lecie, a także w przecięciu rocznem dodatnio. imum temperatury w dniach chmurnych wypada w zi- stawiać wolno, bo nie pochodzą z tej samej ilości dni, — chmurne 15 449, chmurne — 0:630, kich porach roku i w przecięciu rocznem wyższe, niż w dniach po- godnych. Najjaskrawiej podwyższa wpływ zachmurzenie minimum jesieni. ' razy mniejsza niż w dniach wszystkich ogółem bez względu na stan zachmurzenia. Minimum temperatury nastaje w jesieni i w zimie w dniach chmurnych wcześniej niż w dniach pogodnych, na wiosnę i w le- me później. Jednakże w zimie jest zmiana temperatury w dniach wypadłoby w zimie o D. — I w przecięciu rocznem minimum A lach chmurnych wypada cokolwiek wcześniej niż w pogo- nych. — Pogodne niebo wiąże ściślej chwilę minimum z chwilą u słońca, zachmurzenie ten węzeł rozluźnia. kich Temperatura średnia nastaje w dniach chmurnych we wszyst- de porach roku wezesniej niz w pogodnych i wszystkich ogó- "m. Największą w tym względzie różnicę (blizko o 1 godzinę) spotykamy w zimie. na chmurzenie zbliża we wszystkich porach roku maximum mu atury ku południowi, niebo pogodne je oddala. Ogół dni zaj- > Pod tym względem stanowisko pośrednie, grawitując zimą ku ‚om, chmurnym, w innych porach roku ku pogodnym. ` ` rach rednią popoładniową zbliża zachmurzenie we wszystkich po- roku ku południowi, niebo pogodne je oddala. Najwydatniej Paw. Kom, fizyogr. T. XLV. Dz. L 9 110 i ` HERKULAN WEIGT w tym kierunku działa zachmurzenie w lecie, bo wtedy w dniach chmurnych średnia wypada o 7" 19”, — w pogodnych o 8^ 53”. Podobnie w przecięciu roeznem: w dniach chmurnych średnia na- staje o 6" 48", w pogodnych o 8* 55", — ogółem o 8^ 25". Ogół dni w tym wzgledzie grawituje — z wyjatkiem zimy — ku dniom pogodnym. "Freść. Strona a Metody, jakiemi badać można wpływ zachmurzenia (metoda: Que- teleta, Asi Augustina) oraz znaczenie na tem gang Angota. 85 Metoda zastosowana w niniejszej rozprawce Kontrola penant nad zachmurzeniem zapom ocą obserwacji u... ep emu nad „liezba godzin ze sloncem een św W bO 88 Ilość nhi pogodnyeh i i chmarnych w Krakowie, w w Prad ze i w ; Wiednia 88 Ca iN stan a ie a) w dniach pogodnych, b) w chmur- 99 92 94 LS Wpływ rocznego biegu temperatury na a dzienny w w dniach rer dnych i chmurn ers Zboezenia - $rednich 24-0 godzi nnych Elementa biegu He Ri o w dniach pogodnych a a. chmurnych oraz w er z takimiż elementa dniach wszystkich bez wzgledu na zachmurzenie (niekiedy y nadto w orowan z odpo- 100 wiednimi elementami w Pradze i w Wiedniu) Temperatura pór roku i roczna w dniach pogodnych, "ehmumnych, oraz bez ties na zachmurzenie. — (Bieg dzienny i jego głó- wne elem 10. Wpływ éier EZ na średnie z z obsermacyi „terminowych“ ikwo- stya odpowiednich poprawek . pus m so 1 O a At DPM | | | | | | ; Materyaly do fizyografii krajowei. Dział 11. Materyały zebrane przez Sekcyę zoologiczną. Spra w. Kom, fizyogr. T. XLV, Dział II. Nowe formy Przylżeńców (Thysanoplerorum genera et species novae) podał Fryderyk Schille. (z tablicą I). W ciągu kilkuletnich badań tej grupy owadów udało mi się znależć pewną ilość nowych gatunków i form, które w tej prac opisuję. Dwa z pośród tych gatunków różnią się tak dalece od ga- tunków dotąd opisanych, że uważałem za stosowne utworzyć na ich podstawie dwa nowe rodzaje. Prionothrips n. g. Caput latius quam longius, antice in processum truncatum produetum ocellisque apud feminam ornatum. Antennae (fig. 1, 2) "artieulatae, articulo secundo apice, externe, in processum producto, margine autem apicali desuper viso dentieulato, articulis omnibus liberis, Palpi maxillares triarticulati, artieulo 1-o longitudine arti- euli tertii eum secundo; articulus tertius apice setis tribus brevio- ribus unaque longiore ornatus. Palpi labiales biartieulati, articulo Primo seeundo multo breviore; articulo seeundo setis 4 aeque lon- SIS ornato. Prothorax capite parum longior, angulis posterioribus setis binis mediocriter longis, margine posteriore setis duabus parvis marginem alae cingenti instruetae; nervorum transversariorum duo q Periores marginem anticum alae cum nervo longitudinali exteriore, uo inferiores nervum longitudinalem interiorem cum margine po- qe 4 FRYDERYK SCHILLE stico connectunt alamque in partes tres fere aequales dividunt; nales margo antieus in tota longitudine setosi; margo anticus alae ciliis latitudinem alae longitudine aequantibus, margo posticus ciliis longioribus ornatus; nervi transversi haud setosi. Abdomen apice valde attenuatum; terebra sursum versus directa. Prionothrips Niezabitowskii n. sp. Femina. gior et dimidio erassior quam 7-us. Articulus 2-us apice externe in processum robustum productus et in margine apicali desuper visus denticulatus. Prothoraeis anguli rotundati, setis mediocribus instructi. Pterothorax prothorace paullum latior atque 05 longior. Pedes melleo-brunnei. ae flavidae nervis praecipue inferioribus transversis decoloratis. Alae inferiores parum angustiores, hyalinae. Long. corp. 091 mm Jud Generi Melanothrips propinquus, differt ab eo imprimis struc- tura articuli 2-i antennarum, angulis prothoraeis haud setosis, t ; H DL gine antieo alarum ciliato. Mas ign E. Nie d. 1 m. Maii. Primum exemplum invenit Dr. tł ea zabitowski in Junipero communi, in qua planta ipse post exempla reperi. Chirothrips manicata Halid., forma aptera m. Femina. ; Formae pennatae simillima. (Mares semper apteri). 6 in „Rytro et Mlodów prope Rytro; d. 4 m. Julii exempla graminibus et in Galio verno lecta. Paehythrips phaeoptera n. sp. Femina. adit Corpus brunneo-nierum eaput (fig. 10) longitudine sua a postice dilatatum, ocellis tribus instructum. Antennae totae brunneo mar- . » NOWE FORMY PRZYLŻEŃCÓW 5 superioribus prominentibus. Squamulae obscure brunneae. Alae an- longitudinalis exterior in dimidio apicali setis tribus aequaliter inter se remotis, nervus longitudinalis interior in tota sua longitudine setis aequabiliter dispositis instruetus. Pedes brunneo-nigri, tibiis anterio- ribus tarsisque omnibus totis, tibiis intermediis ae posticis, summa basi brunnea excepta, flavis. Abdomen latissimum, apicem versus attenuatum pilisque paucis longioribus ornatum, segmento ultimo acuminato. Long. corp. 0:84 mm. pecies haee a P. subaptera Halid. differt alis bene evolutis, eolore antennarum, ocellis evolutis. latitudine maiore thoraeis. Character generis Pachythrips: „Ocelli desunt* delendus est. ytro; d. 9 m. Julii unieum exemplum repertum est in herba. Chaetothrips n. g. . Caput ocellis haud instructum; antennae 8-artieulatae, stylo biartieulato; palpi maxillares (fig. 4) triartieulati, artieulis aeque longis, eorum ultimus setis tribus brevioribus unaque longiore or- natus; palpi labiales (fig. 5) biartieulati, maxillaribus ?/, breviores, articulo primo plano, humili, seeundo longo, apice attenuato setisque tribus ornato. Chaetothrips Uzeli n. sp. Femina Corpus flavidum, parum infuscatum, oeulis apiceque oris ni- marginem postieum pliea nigra ornatum. Antennae brunneae, arti- e; l-o flavescenti pellueido; articulus 1-us brevis (fig. 6), aeque atus ac 2-us; articulus 2-us primo longior, rotundatus; 3-us et 4-us ay longi, basi apiceque attenuati, Zo distincte tenuiores; D-us "0 brevior ac tenuior; 6-us longitudine secundi, 5-0 parum cras- "Or; stylus (art. 7 1. 8) 6-0 brevior; artieulus styli secundus primo ngior ae tenuior. Prothorax flavus, paucis locis parum infuscatus, etis copiosis ac longissimis ab omnibus Thysanopterorum speciebus 6 FRYDERYK SCHILLE distinetus; prothoraeis anguli anteriores seta una longa, margo a eet air: in utroque latere setis tribus, quarum media ie seta angularis parum brevior, instructus; margines la- Hasen an rien medio papillis parvis, setas longas gerentibus armati; margo posterior in angulis setis singulis, ante medium au- tem setis binis brevioribus ornatus; prothoracis dorsum plieis tribus nigris instructum, pliea tertia papillas setiferas marginum lateralium eonjungenti. Pterot orax flavus, prot orace parum longior et evi- denter latior. Pedes flavi. Alae anteriores (fig. 7) flavescentes, ante et pone medium fasciis brunneis pictae, apicem abdominis attingen- tes. Alae posteriores angustiores parumque breviores, flavescentes. Squamulae brunneae, maeula parva pellueida ornatae. Margo prin- eipalis alarum ER ciliatus et inter cilia setis longioribus, erassis, procurvis ornatus; nervus longitudinalis exterior et interior aequaliter setis crassis, rectis, longissimis instructi. Abdomen flavum, medio infuscatum, basi apiceque attenuatum. Long. eorporis 0:57 mm pecies haec differt a genere Dendrothrips palpis maxillaribus triarticulatis, structura et longitudine alarum, a genere Anaphothrips baise rà antennarum, prothoraeis alarumque, ab ambobus antenna- articulo 6-0 oblique. non diviso; ab omnibus autem aliis Thysa- Poniewa speciebus eximia abundantia setarum. as ignotus Rytro, d. 12 m. Julii in s communi. Speeiem hane Cel. Dri. H. Uzel, egregio Thysanopterorum SĄ dedico. Anaphothrips litoralis Reuter, forma brachyptera m. F em Postać Arie litoralis a Reuterio deseriptae (Thysa- noptera Fenniea, pag. 44) simillima, differt ab ea alis parvis, apl- cem pterothoraeis vix attingentibus. Forma Reuteri nune „macroptera“ appellanda est. Wierchomla prope Żegiestów ad fluvium Poprad; d. 28 m. Julii in siecis graininibus pineti. Thrips saliearia Uzel. Minor quam femina, ei colore similis aut parum pallidior, an e tennis | quam in femina pallidioribus. unse in segment 3,45 Kë -o subtus foveis augustis, oblongis ornatu Rytro 26 m. Julii leeta sunt 6 Arepa in ilia Salicis, Alni incanae, Rhamni Frangulae. NOWE FORMY FRZYLŹEŃCÓW 1 Thrips Króli n. sp. Femina. Alae (fig. 9) angustae. longae, acuminatae. basi paullulo dilatatae, medio attenuatae, totae presertim autem apice griseo brunneae, basi ong. corp. 0:84—0:87 mm. Mas ignotus. Species haee Thr Klapaleki Uzel eolore pedum similis, differt magnitudine, colore corporis, antennarum alarumque. Zuzanówka prope Zurawno; d, 26 m. Augusti, 5 exempla in Melampyro nemoroso et in Calluna vulgari. Species Cel. I. Król dicata, qui exempla Thysanopterorum prope urbem Nowy Sącz et in montibus Tatrieis lecta benique me- cum communicavit. Cryptothrips fuliginosa n. sp. . Corpus avellaneum. Caput 0:2 longius quam latius antice ac postice angustatum. Antennae articulo l-o et 2-o avellaneis, hoe apice pallidiore, 3-0 flavo apice infuscato, 4-0 et Do et 6-0 brun- Deis, basi pallidioribus, 7-o et 8-o obseure brunneis; articulus 1-us 2-0 revior; 2-us et 3-us aeque longi; 4-us reliquis longior; 5-us aeque longus ac 3-us; 6-us D-o brevior; 7-us longitudine 6-i; 8-us l-o dimidio brevior. Prothorax brevis, eapite distincte latior; anguli 8 FRYDERYK SCHILLE prothoraeis rotundati, setis binis instructi. Pterothorax aeque latus ac prothorax, eo duplo longior. Tubus eapite 0:3 brevior, basi duplo fere quam in apice latior. Pedes avellanei, tibiarum apice tarsisque flavis; femora antica parum dilatata, tarsi anteriores dentibus parvis instrueti. Alae antieae admodum angustae ac breves, vix segmen- tum 5-um abdominis attingentes, dimidio basali infuscato, apice hyalino, macula basali brunnea ornatae. Alae posticae anticis an- gustiores et breviores, basi ante dimidium brunneae, apicem versus hyalinae. Long. corp. 1:1—1:35 mm. as. Pallide brunneus. Antennae articulis 1-0, 2-0, 7-0 et 8-0 co- lore corporis, 4—6 flavo-brunneis, 3-0 toto flavo. Alae non evolutae, brevissimae, vix apicem pterothoracis attingentes, hyalinae. Tibiae anteriores brunneo-flavae; tarsi anteriores dentibus permagnis ar- mati. Long. corp. m Zarnowiee et Barcice prope Rytro; d. 5 m. Maji et 6 m. Octo- bris lecta sunt 8 exempla sub cortice marcida Pruni avium et Salicum. Rzyczanów prope Rytro; d. 1 m. Augusti mas unus in gramine. Cryptothrips unieolor n. sp. Mas. rpus, pedes, antennae brunneo-nigra. Caput lateribus paral- lelis, latitudine 0:3 longius, postice non attenuatum. Antennae ca- pite 0:5 longiores, brunneae, articulo 2-o apice, 3-0 et 4-o totis pa- rum pallidioribus; articulus antennarum primus 2-o brevior, 2, 3 et 4-us aeque longi; 5-us 4-o paullulo brevior; 6 et 7 longitudine 5-1; 8-us 7-0 parum brevior. Prothorax eapite brevior, postice dila- tatus; anguli prothoracis rotundati, setis binis instrueti, Pterothorax latitudine prothoraeis sed evidenter longior. Tubus capite 0:2 bre- vior, basi OD quam apice latior. Alae anteriores bene evolutae, sat latae, hyalinae, marginibus parallelis. Alae posteriores anticis parum breviores. Pedes brunneo nigri, dimidio apicali tibiarum anteriorum tarsisque antieis flavidis; femora antiea valde dilatata, tarsi anterio- res dentibus robustis instructi. Long. corp. 1:4 mm. > Wierchomla prope Żegiestów; d. 28 m. Julii duo exempla in graminibus paene siceis pineti. Cephalothrips monilieornis Reuter, forma macroptera m. emina. Corpus pallide brunneum; abdomen flavo brunneum, reliquo eorpore pallidius, apice obscure nigro. Antennae articulo 1-0 et 2-0 MESE TATE TI e A A ca. N NE RAE ETE ASA WE NOWE FORMY PRZYLZENCÓW 9 pallide brunneo, articulis ceteris, tertio pallidiore excepto, griseo brunneis. Alae bene evolutae, hyalinae, 4-um segmentum abdominis attingentes, nervo eireumeunti solo eiliis longis ornato; alae posticae hyalinae, anticis parum breviores et angustiores. Character generis Cephalothrips „Apterum* tollendus est. Specimen unicum una eum forma aptera legit in silvis Niepo- łomice prope Craeoviam Dr. Ed. L. Niezabitowski d. 7 m. Oetobris Phloeothrips albovittata n. sp. Femina. paullo longior; art. 6-us 5-0 brevi , 1-0 e longus; art. 8-us brevis, aeuminatus. Prothorax eapite latior et brevior, vittis duabus albis ab angulis anterioribus ad rginem posteriorem ductis or- emora antiea valde dilatata, tarsi dente evidenti instructi ae anteriores marginibus parallelis, flavescentes, apice hyalinae, basi et medio macula oblonga brunnea ornatae. ae posteriores flave- scentes, anticis angustiores. Long. corp. 1:4 mm pecies haee media inter Phl. minorem Uzel et Phl. parvam Uzel videtur, differt tamen longitudine articuli tertii antennarum Vittisque albis prothoracis. : zyczanów prope Rytro; d. 27 m. Februarii sub cortice mar- cida Alni incanae. Physopus ulmifoliorum Uzel. plum unum articulo sexto antennarum admodum (in am- Exem babus antennis pariter) evoluto distinetum, ceterum antennis ad normam conformatis (fig. 11). 10 FRYDERYK SCHILLE Objasnienie tablicy. 1. Prionothrips Niezabitowskii n. sp., anten 2. s Rin viet basales antennae; a: articulus sec. 3. nterior, 4. Chaetothrips Uzeli n. Sp., palpus see 5. s ^ 7. a. palpus labialıs. 6. E. à vU. ouput cum Asy sinistra et prothorax. h > M P = anteri 8. Thrips Króli n. sp., anten 9. ala an 10. Pachythrips phacoptera n. deit ga cum antenna dextra, prothorax cum ala 11. as ulmifoliorum Uzel, antenna articulo 6-0 admodum evoluto. Tab. 1. Sprawozd. Kom. fizyogr. T. XLV. Dz. 11. F. Schille. | Materyaly do fauny owadow krajowych. Podał Fryderyk Schille, Zarządca lasów w Podhorcach obok Stryja. nych działów owadów. i Korzystając z nowego dzieła Seitza: „Die Großschmetter- linge der Erde“, dokonałem rewizyi mojego zbioru motyli; niektóre rezultaty tej rewizyi włączyłem w spis obecny, chociaż one odnoszą się do gatunków nie pochodzących z okolic Zurawna. . Zurawno leży w równinie na prawym brzegu Dniestru, o mniej więcej 3 kilometry na północny zachód od ujścia rzeki Świcy. asy, w których zbierałem, rozciągają się od Żurawna w kierunku południowo-wschodnim nad potokami Lutynką, Czarnym-suchym, Olszynką, Kielbaska i kilku pomniejszymi; wznoszą się one przeszło y metrów ponad okolicę; wzniesienie Zurawna nad poziom mo- Fza wynosi 247 m, leśnictwa Wygody zaś 353 m. 12 FRYDERYK SCHILLE ewy brzeg Dniestru naprzeciw Zurawna utworzony jest z warstw formaevi kredowej z pokładami gipsu na wierzchu pod glebą lasową; pokłady te przechodzą pod Dniestrem na prawy brzeg rzeki aż pod folwark Zuzanówke. a może i dalej na odle- głość 3 kilometrów. Poza tem cala okolica w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim należy geologicznie do warstw karpackich i posiada florę tym warstwom właściwą. Lasy tutejsze składają się z dębów, buków, grabów. z do- mieszką wiązu, lipy, jaworu, klonu, brzozy, osiki, a w potokach iwy; podszyte są wszędzie leszczyną; gdzieniegdzie znaleźć można bez (Sambucus racemosa i ebulus), kalinę i czeremchę. Tak zwane łazy, zajmujące tu setki morgów a pozostające prawie wyłącznie w rękach włościan, są to łąki moczarowate, za- rośnięte mchem i lichą trawą z rozrzuconymi zrzadka dębami, een osikami, a w okoliey Wygody, ktöra ma las jodlowy, odlami. Dniestru aż ku wsi Zurawenko. Formy znaczone gwiazdką są dla fauny krajowej nowe. MATERYALY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 13 DZIAŁ L Motyle (Lepidoptera). Papilionidae. Papilio Podalirius L. Dość rzadki w okolicy folwarku Zuza- nówki. leśnictwa w Kotorynach i na zrębach koło Cwitówki. P. Machaon L. Również dość rzadki, lecz częściej od poprze- dzającego widywany. Parnassius Apollo L. Nazwa Apollo przysługuje według dzieła k bardzo często bez białej kropki. Plamy krańcowe brzegu pacho- wego tylnych skrzydeł (Analflecke) zwyczajnie zupełnie czarne. b. Carpathicus Reb. et Rog. Kilkanaście okazów gg i na Radziejowej kolo Rytra. Z aberaeyi indywidualnych znalazlem: . ab. Pseudonomion Christ. ©. Plamy tylne pod brzegiem ra- miennym (hintere Costalflecke) i plama nad brzegiem pachowym (Hinterrandsfleck) skrzydeł przednich wypełnione są w środku czerwono (karminowo). — 17. VIII. na polanie „Skałki* pod Ra- dziejową 1082 m n. p. m. „ * ab. Flavomaculata Deck. (f. Oczka, zamiast karminowo, żółto wypełnione. 17. VIII. jeden okaz w Krościenku koło Szezaw- niey, kilka innych, QQ i fd, w IX. na „Skałce“ koło Rytra. Pieridae. Aporia Crataegi L. W r. 1906, 1907 i 1908 w ogromnej ilości w całej okolicy od Zurawna aż ku Kałuszowi do Zbory. Mimo, sobu tępienia gąsienic, z rezygnacyą patrzeli na sady zupełnie z liścia ogołocone. Pieris Brassicae L. W całej okolicy 1) pospolity. 1) Przez „okolicę* bez bliższego określenia należy rozumieć okolice Zurawna, 14 FRYDRRYK SCHILLE P. Rapae L. Jak poprzedzający. * ab. Immaculata Ckll. dea okaz z Rytra. P. Napi L. Jak P. Ra * ab. Impunctata Seitz. 3 IV. kolo Mlodowa pod Rytrem; 21. VI. pod Radziejowa tam P. Daplidice L. W SC ydf folwarku Zuzanówki. Euchlo& Cardamines L. W czerwcu, dość częsty w okolicy. Leptidia Sinapis L. W laid i iw drugiem pokoleniu w sierpniu w calej okolicy. gen. vern. Lathyri Hb. Q i Y z Rytra, w maju ab. ie Stgr., należąca do pokolenia wiosennego. Jeden okaz dz Colas gi L. W lipeu i pózniej w jesieni nie rzadki. * ab. Flava Husz. 7. VIII. qf koło folwarku Zuzanówki '). Gonepteryz Rhamni L. Przezimowane okazy niekiedy już w marcu, później mnogi przez całe lato I Nymphalidae. Apatura Iris L. W lipeu w ealej okolicy, re „przy drogach leśnych na miejscach wilgotnych, dość jednak rzadki. A. Ilia Schiff. W lipcu, jak poprzedni; występuje nieco częściej. v.) Clytie Schiff. Częstszy od Zen typowej; w lesie Łyskowie Ay, potokiem Lutynką w wielkiej ilości * ab. Inspersa Schultz 18. VIL d koło Ówitówki pod Żu- See, * ab. (et. v.) Eos Rossi. Mam 1 i3 dd w zbiorze z oko Gef Sołotwiny w powiecie ace ee złowione w lesie Limenitis Populi L. W całej okolicy pospolity; w r. 1908 już 1 czerwca po drogach leśnych. Pojaw tak wezesny właściwy Jest tylko naszym okolicom wschodnim, gdyż na zachodzie Europy Di jawia się ten motyl dopiero przy końcu czerwca i w lipeu L. Sibilla L. 5. VIII. w rewirze Kotoryny pod skałami nad Dniestrem, trzy moeno splowiale Rd właściwy ezas pojawu przypada więc niewątpliwie na lipiec Neptis Aceris Lepechin. W całej okolicy, a szczególnie w pe ei Dniestru, nierzadki w dwóch pokoleniach, w maju i w lipcu. . 1907 widziałem jeszeze we wrześniu całkiem dobrze utrzy- mane okazy tego motyla. 1) Od p. Miączyńskiego w Warszawie otrzymałem samca C. Palaeno L, ab Europome Espr., pochodzącego z okolic Warszawy, MATERYAŁY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 15 Pyrameis Atalanta L. W całej okoliey w dwóch pokoleniach w lecie i w jesieni, dość częsty. P. Cardui L. W całej okolicy, w lecie dość częsty. i y. V. Urticae L. Od wiosny do jesieni w całej okolicy. * v. (et ab.) Urticoides F. d. W. Tę bardzo rzadką odmianę znalazłem 25. VII w rewirze Kotoryny nad potokiem Majdanem. V. Polychloros L. W dwóch pokoleniach, dość częsty w całej okolicy V. Antiopa L. W lecie dość częsty. Polygonia C album L. W dwóch pokoleniach w całej okolicy. Araschnia Levana L. W maju częsty. gen. aest. Prorsa L. Dość częsty. * ab. Intermedia Stich. W r. 1908 w okoliey me Doreen nie rzadki. Forma ta przedstawia przejście do ab. Pori Melitaea Maturna L. Z początkiem czerwca na dica leśnych koło Zuzanówki, na Wygodzie i Cwitówce nie rzadka. M. Aurinia Rott. Razem z poprzednią na łąkach leśnych. M. Phoebe Knoch. Z początkiem czerwca na łąkach leśnych, dość rzadka w miejscowościach. podanych przy Maturna. M. Athalia Rott. Razem z poprzednią. M. Aurelia Nick. Jak poprzednia. M. Dietynna Esp. Razem z poprzedniemi. Argynnis Selene Schiff. W czerwcu i w sierpniu po zrebach i łąkach w AL okolicy, częsty. Ino Rott. 25. VI w rewirze Wygoda. A. aliado L. Na wiosnę i w lecie po drogach leśnych, wa A. Aglaja L. W ezerweu po zrębach i łąkach dość częsty. A. Niobe L. W ezerweu z poprzedzającym kę T ab. Eris Meig. Pomiedzy forma glówna dość często. Orientalis Alph. 21. VIT d na łące pod folwarkiem Zu- diria rzadka ta odmiana znana jest z Azyi Mniejszej, Dalma- eyi i Hiszpanii. Nieco większa niż forma typowa; ubarwienie A. Adis L. W czerwcu, w r. ygoda po zrębach. . Laodice Pallas. 26. VII w rewirach Kotor ryny i Wygoda dość es znany z okolie Lwowa i Podhorzec kolo Stryja (br. runic > Paphia L. W lipcu po łąkach i ach leśnych. alesina Esp. Razem z formą typową, rzadki. Malaxorgii Galathea L. W lipeu i sierpniu w dalej okolicy. po łąkach i zrębach lesnye rebia Medusa F. W czerwcu w okolicy folwarku Zuzanówki. 16 FRYDERYK SCHILLE * v. Hippomedusa O. Meisen 15. VI na Radziejowej koło Rytra. d E. Ligea L. W czerweu po zrębach leśnych i drogach w re- wirze Wygo oda. ör Sołotwińskich kilka okazów, mających na całej spod- niej stronie skrzydeł rysunek i barwę supe odpowiadającą aber- raeyi Ajanensis Man. Pararge Megera L. W dwöch pokoleniach w ezerweu i sier- pniu, wszedzie w okoliey po kamieniaeh i drogach, mnogi. P. Aegeria L. v. Aegerides Stgr. Jeden okaz 10. Vow Rzy- czanowie koło Rytra. . Maera L. W lipcu, w całej okolicy. P. Achine Se. W czerwcu i lipcu w cienistych leśnych hala- wach i po drogach, szczególnie w rewirze Wygoda w r. 1908 po- spolity. Aphantopus Hyperantus L. W lipeu na łąkach leśnych mnogi. Epinephele Iurtina L. W lipcu, równie mnogi jak poprzedni. Coenonympha Hero L. W maju i czerweu na łazach Manaste- reckieh dość częsty. Iphis Schiff. W ezerweu po zrębach i łąkach mnogi. C. Pamphilus L. W czerwcu razem z poprzednim w całej okolicy mnogi. Lycaenidae. Thecla llicis Esp. gy dr. kolo folw. Zuzanówki. * ab. Cerri Hb. eyy z en goe? Kolo folw. Zuzanówki. Pruni L. ab. Progressa trans. ad ab. Ptorsas Hufn. ex. l S. vl Ryt tro are Rubi L. *ab. Immaculata Fuchs. Jeden okaz 30. V w n o e i kolo Rytra Zephyrus Quercus L. 38. VII jeden okaz kolo folw. Zuza- nówki; eech dose rzadki. rys ophanus Virgaureae L. W lipeu i sierpniu na łąkach leśnych i w zrębach, dość liezny. ab. Guttata Schultz. 31. VIL © w Młodowie koło Rytra. Chr. Hippothoż L. 15. VI w zrębie w Moszezynie koło Pro- tess; rica Dw e QQ z wierzchu zupełnie brunatne, tylko z żółtą wstęgą na da pachowym tylnych skrzydeł, bardzo podobne do QY ab. Amurensis Stgr., pochodzą z Rytra Chr. Aleiphron Rott. * ab. Moelibaeus Stgr. Forma tworząca siwen do gatunku Gordius Schultz. Dwa g'g! z Rytra, zło- 6. VII na Małej Roztoce. MATERYALY DO FAUNY OWADÖW KRAJOWYCH 17 Chr. Phlaeas L. W maju, później znów w lipcu aż do paź- dziernika; pospolity. hr. Dorilis Hufn. W lipcu koło folwarku Zuzanówki. * ab. Obscurior S. L. 28. VII i d tamże. Lycaena Argiades Pall. W sierpniu w zrębie koło Ówitówki. L. Icarus Rott. W czerwcu i lipeu w całej okolicy. * ab. Polyphemus Esp. Jeden okaz © w dniu 23. VIII koło fol. Zuzanówki. * ab. Icarinus Scriba. 30. V Y w Rzyczanowie koło Rytra. * ab. Caerulescens Wheel. 5. VIII koło fol. Zuzanówki. * ab. Amethystina Gillm. 15. VI na zrębie Moszczyna koło Protess. . Minima Fuessl. * ab. Alsoides Gerh. 24. V. 4 w Woli Kroguleckiej koło Rytra. ` . Cyllarus Rott. W czerwcu na łazach Manastereckich. ab. Dimus Brgstr. df. Oczka na spodzie skrzydeł przednich cztery; forma typowa ma ich pięć. I. VI, łazy Manastereckie. à ab. Lugens Car. Q. Z wierzehu zupelnie brunatna bez nie- bieskawego polysku, spód tylnyeh skrzydel bez zabarwienia nie- bieskawo-zielonkawego. Razem z forma poprzednia. Arion L. *ab. Unicolor Hormus. Z wierzehu bez ezarnych plam z wyjatkiem plamy poprzeeznej, zamykajacej komórke nasa- dowa. 24. VIL, Zarnowiee kolo Rytra. | * Hesperiidae. Adopaea Lineola O. W lipcu na łąkach leśnych dość częsty. Augiades Comma L. W lipcu w całej okolicy częsty. o A. Sylvanus Esp. W czerweu i sierpniu w całej okolicy dość lezny. . .Thanaos Tages L. Na wiosnę i znów w lipcu i sierpniu w ca- lej okolicy po drogach. Notodontidae. Lophopteryx Camelina L. 5. IV z gasienie na debie zbiera- nych; poczwarki popędzone do rozwoju; w lipeu koło fol. Zuza- nówki i w sierpniu tamże przy lampie. b. , Phalera Bucephala L. Gąsienice od lipea do września szeze- gólnie na dębach częste; motyl w maju i czerwcu. | Lymantriidae. Dasychira Pudibunda L. Gąsienica pospolitą na dębach. | Euproctis Chryssorhoea L. W lipeu i sierpniu przy lampie koło Zuzanówki. : Razi Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział. I. 2 18 FRYDERYK SCHILLE Porthesia Similis Fuessl. W sierpniu przy lampie koło folw. Zuzanöwki. Arctornis L-nigrum Mueller. W ezerweu w rewirze Wygoda; rzadka. Stilpnotia Salieis L. W ezerweu i lipeu; pospolita Lymantria Monacha L. 28. IX. w lesie Łyskowie; dość rzadka. Lasiocampidae. Trichiura Orataegi L. 1. IX. koło folw. Zuzanówki. Eriogaster Lanestris L. 10. IV. na łazach Manastereckich; na debie. Macrothylacia Rubi L. W czerwcu na łazach Manastereckich; Armo w jesieni na ziołach, pospolita. smotriche Potatoria L. W lipeu przy świetle lampy; nie- rzadka Epicnaptera Tremulifolia Hb. Gąsienica w całej okolicy dość częsta w sierpniu na dębach; popędzona w rozwoju wydaje okaz w lutym lub marcu roku następnego. Drepanidae. Drepana Falcataria L. Przy świetle lampy, w lipeu. D. Binaria Hufn. 20. VII. koło folwarku Zuzanówki. Noctuidae. Panthea Coenobita Esp. 12. IX. 07. znalazłem w rewirze Wy- goda na jodle gąsienicę, która się zupełnie normalnie zaprzędła, okazu jednakże nie wydała. Diphtera Alpium Osbeck. W maju i czerwcu; gąsienica od lipea do jesieni na dębach pospolita. Demas Coryli L. Gąsienice pospolite w jesieni na dębie; po” pędzone w rozwoju wydały okazy już w lutym roku następnego: Acronicta Aceris L. W maju, czerwcu i lipcu. Gąsienice na dębie dość częste; pędzone „Aa okazy z początkiem kwietnia. A. Strigosa F. 21. VI. ex. 1.; fol. Zuzanówka. Agrotis C-nigrum L. 31. "Vir. przy rione lampy. ; = Exclamationis L. W lipcu przy lampie koło folw. Zuza- nówki A. Segetum Schiff. 31. VIIL przy lampie. Epineuronia Popularis F. 9. IX. koło a. Kotoryny- E. Cespitis F. 28. VIII. koło fol. Zuzanów Mamestra Leucophaea View. 30. V. w lesie Eok Protess. M. Brassicae L. W czerwcu w din na fol. Zuzanówce- MATERYALY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 19 M. Dissimilis Knoch. 20. VIII. na fol. Zuzanówce. M. Pisi L. 5. VL ex. l. z przezimowanyeh poczwarek. M. Dentina Esp. 10. VI. Lesnietwo Kotoryny. Dianthoecia CORN GN Fuessl. W lipeu przy swietle lampy w domu; fol. Zuz ren Beet Hufn. 22. VL; folwark Zuzanöwka, w B. triti Hufn. 30. VI. przy $wietle lampy, w domu; fol. Zuzanów Chloantha Polyodon Cl. 10. VIIL; fol. Zuzanówka. 5 ad es Atriplicis L. W czerwcu przy świetle lampy, na fol. użanów Euplezia Lucipara L. 6. VI. na fol. Zuzanówce. Hydroecia Nictitans Bkh. W lipcu i sierpniu koło folw. Zu- zanówki. i Leucania Pallens L. 31. VIIL na fol. Zuzanöwce, przy świetle ampy. Grammesia Trigrammica Hufn. 14. VI. na łące koło leśnictwa Kotoryny. Caradrina Alsines Brahm. W lipeu przy $wietle lampy kolo fol. Zuzanówki. mE Acosmetia Caliginosa Hb. 1. VL; lazy Manastereckie; bardzo rza Amphipyra e EE? L. 5. VIII; fol. Zuzanówka. a F. 7. VIII; na skalach naddniestrzańskich w rewi- rze bes MUR e rzadka. A. Pyramidea L. 18. VIII; leśnictwo Kotoryny; 5. VIII, fol. Zuzanówka. Calymnia Pyralina View. W lipcu przy świetle lampy, koło fol. Zuzanówki. Cucullia Umbratica L. 9. VII; przy lampie i 21. VII. na łące koło fol. Zuzanówki. Bizon) Scutosa Schiff. 29. VII. na koniezysku koło fol. Zu- zanó : Pyrrhia Umbra Hufn. 3. VIII. przy lampie na lesnietwie Ko- oryny. Erastria Argentula Hb. W dwóch pokoleniach, w czerwcu leci, na łazach i łąkach kolo fol. Zuzanówki; wcale nie- rzą E. Pusilla View. W lipcu i sierpniu przy świetle. Leśnictwo Kotoryny i fol. ZE nierzadki. E. Faseiana L. W czerwcu; rewir Wygoda i Kotoryny. A ue Sericealis Se. W sierpniu po łąkach leśnych nie- a 2* 20 FRYDERYK SCHILLE Prothymnia Viridaria Cl. 16. VIL i 8. VIII. w okolicy nie- rzadki, po łąkach i lazac Abrostola Triplasia Loan VIII; fol. Zuzanöwka. A. Tripartita Hufn. 6. VIIL, przy lampie. Plusia Chrysitis L. W czerwcu i sierpniu w całej okolicy mno ": ab. Juncta Tutt. 25 i 26. VIII. Rytro. * ab. Aurea Huene. 14. VI, 25. VIII; leśnictwo Kotoryny. * ab. Disjunctaurea Spul. 1. VI, Rytro; 15. VIII, leśnietwo Kotoryn y. * a € Sehultz. 30. VIIL, kolo Zuzanówki. P. Gamma L. Od wiosny do en nn częsty. 2 Pulchein Hw. 105 VE 1:7. VIL; Euclidia Mi Cl. W lipeu i de w Zeg okoliey. E. Glyphica L. 6. VIIL, na zrębach koło Cwitówki. Catocala Elocata Esp. 13. VIIL ez. l; Zuza nówka. Madopa Salicalis Schiff. 23. VI. koło fol. Zuzanówki. Herminia Derivalis Hb. W lipeu w okolicy fol watku Zuza- nówki H. Tentacularia L. W T w ealej okoliey pospolity. Pechipogon Barbalis Cl. W maju i ezerweu; gąsienice zbiera- łem w jesieni na dębach. Hypena Proboseidalis L. W czerwcu i Hp pózniej we wrze- śniu, po zrębach, mnogi. Gąsienica na pokrzywi H. Rostralis L. 25. III, w domu; 30. VIII. koło folw. Zu- zanówki. * ab. Unicolor Tutt. 3. X; leśnictwo Kotoryny, w domu. Cymatophoridae. Cymatophora Or F. W sierpniu kolo fol. Zuzanówki. Polyploca Flavicornis L. W marcu i kwietniu na młodych brzozach w całej okolicy, częsty. Brephidae. Brephos Parthenias L. Wezas na Ven (11. IV, 3. IV) strząsany z brzóz koło Protess i fol. Zuzan othum Hb. 20. III. 10. IV, 14. IL Obłazy koło Rytra; strząsany z brzóz pomiędzy osiczyną stojących. Geometridae. Gaometrinae. Pseudoterpna Pruinata Hufn. 19. VII. przy lampie w okolicy fol. Zuzanówki. SR ni "ai dr E mon. dni TA RE d'r MATERYALY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 21 Geometra Papilionaria L. 9. VII. przy lampie. Gąsienica wczas na wiosnę na i Nemoria Viridata L. 29. VII. w okolicy fol. Zuzanówki. Thalera Lactearia L. Gąsienice znajdywałem na dębie w sier- pniu; motyle wylęgły się z gąsienie, popędzonych w rozwoju, w lutym. oai Strigata Müll. 10. VII przy lampie koło fol. Zu- zanów 1 Aeidaliinae. Acidalia Similata Thnbg. W lipeu w całej okolicy. Aversata L. ab. Społiata Stgr. Przy lampie w sierpniu nów E. Porata F. 8. VIII. na dębie w lesie Kotor ny. E. Punctaria L. Gąsienice w sierpniu na ri in dose ezeste, Popedzone w rozwoju wydaly okazy w lutym. W lipcu i sierpniu przy lampie koło fol. Zuzanówki. Do E. imandra Amata L. 21. VIL na łące pod fol. Zuzanówka. Larentiinae. - . Lythria Purpuraria L. 27. VI, 6. VIII, 28. VIII. w skoszo- nej koniczynie; motyl rzadki. . Ortholitha Plumbaria F. W czerwcu, drugie pokolenie w sier- pmu 1 wrześniu, koło fol. Zuzanówki. _ - Limitata Se. Wszędzie pospolity od ezerwca do sierpnia. ‚Odezia Atrata L. Mnogi po łazach, łąkach i zrębach w ezer- Wen i lipeu w całej okolicy. ` v. O. Tibiale Esp. 23. VI. widzialem w rewirze Wygoda jeden okaz. Actaca spicała L., na której żyje gąsienica, jest tu pospolita. . Anaitis Plagiata L. W dwóch pokoleniach w czerwcu i sier- pniu nierzadki. E | obophora Carpinata Brkh. W mareu i kwietniu strzepywana 2 brzóz; pospolita kolo Protess i fol. Zuzanówki. Ge Eucosmia Undulata L. W lipeu jeden okaz kolo Zuzanöwki; dość rzadki, : fa M 22 FRYDERYK SCHILLE Lygris Reticulata Thnbg. 19. VII. przy lampie koło fol. Zu- zanówki. L. Prunata L. W lipeu i sierpniu nad Dniestrem dość częsty. Larentia Dotata L. ab. Johansoni Lampa. 9. VIII. przy lampie koło fol. Zuzanówki. L. Siterata Hufng. W maju i znów we wrześniu dość częsty. L. Viridaria F. 10. VII. przy lampie koło fol. Zuzanöwki. L. Fluctuata L. Przez całe lato od maja do sierpnia wszędzie pospolity, szczególnie częsty w domach. L. Quadrifasciaria Cl. W me kolo fol. Zuzanöwki. L. Ferrugata Cl. Wszedzie pospolity. mpie L. Sociata Brk. W lipeu i sierpniu w calej okol L. Unangulata Hw. 1. VL, na łazach M odasteszekiah: 9. VIII. w leśnietwie. L. Tristata L. W ezerweu nierzadki. L. Alchemillata L. W lipcu przy lampie. L. Obliterata Hufn. Jak poprzedni. L. Luteata Schiff. 1. VI., na łazach Manastereckich. L. Bilineata L. Przez cale lato od czerwca do sierpnia wszę- dzie pospolity. L. Comitata L. W lipeu pospolity. Tephroclystia Oblongata Thnbg. 31. VII. i 17. VIII. koło fol. Zuzanöwki. T. Linariata F. 30. VIII. koło Zuzanówki. 1 «eere Sparsata Tr. 23. i 28. VIII. koło fol Zuzanówki rza : Boarmiinae. Abraxas Marginata L. W lipeu i sierpniu pospolity. Deilinia Pusaria L. Od maja do lipea wszedzie pospolity. D. Exanthemata Se. Z poprzednim w calej okoliey € * ab. Pellagraria Gn. 30. VIII. kolo fol Zuzanówki, rzadki Numeria Pulveraria L. W maju i ezerweu na lazach Mana- stereckich. Gasieniea na debie w sierpniu. Ennomos en Hufn. 7. VIII. w rewirze Kotoryny nad potokiem Majdan E. Alniaria da 6. VIII. w tej samej miejseowosei, co po przedni. E. Erosaria Hb. 20. VIII. kolo folwarku Zuzanöwki. Selenia Bilunaria Esp. Gąsienica na dębie w main ` , S. —. Hufn. Sie sen 23. IV. z brzóz. Gąsienica na dębie w sierpni imera maa L. 9. XL © w rewirze Kotoryny. MATERYALY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 23 Angerona . dës L. W czerwcu w zrębie leśnym w Mo- szezynie koło Żurawna. urymene eiert? L. W maju i czerwcu, RER pokolenie w sierpniu. Gąsienice na dębie w sierpniu i wrześniu Epione Apiciaria Schiff. 9. IX. koło leśnictwa w - Kotorynaeh. E. Advenaria Hb. W czerwcu koło Zuzanówki i na łazach Manastereckich. > Caustoloma Flavicaria Hb. 4. VIII. w Zurawnie nad Dnie- strem. Forma więcej południowa, znana z okolie Wiednia, z Wę- gier, Turcyi, z połudn. Rosyi i Armenii. — Nowicki podaje ją z okolic Lwowa. Rzadka. Venilia Macularia L. Pospolity w maju i czerwcu. Semiothisa Qi = 25. VIII. koło SE S. Liturata Cl. 25. VI. w rewirze Wyg py Ger Schiff. 3. IV. ech? z brzóz koło fol, Zuzanówki. Amphidasis Betularia L. W maju w calej okolicy. Gasienice od lipea do jesieni na drzewach liściastych, a szezególnie dębach, częste. Fire Cinetaria Schiff. 4. V. strzasany z brzóz na łazach Manasterecki Eemer Schiff. 15. VI. w lesie kolo Protess i 18. VI. w ogrodzie koło leśnictwa. . Consortaria F. Gąsienice na dębach w sierpniu; popędzone w rozwoju wydały motyle 28. II. it ide Hb. 28. IV. ex. 1.; 7. V. w ogrodzie; 28. IV. strząsany z brzóz; 16. VII. wieczorem koło fol. Zuzanówki. ab. Defessaria Frr. 28. IV. na brzozach w Czerteżu koło Protess. . Luridata Brh. Gasienice strzepane z vini w si, Popedzone w rozwoju wydaly motyle 5. i 10. . Punctularia Hb. Od marca aż do czerwca po łazach i la- sach, częsty. Gnophos Obscuraria Hb. 20. VIII; Zuzanówka. Fidonia Roraria F. 23. VL na lasach Manastereckich; rewir a 0% O Ja E H N Se — Ematurga Atomaria er Pospolity w maju i znów w lipcu aż do wo w całej okolic Unicoloraria Ster. 29. VII. koło Zuzanówki. Sieg Clathrata L. Pospolity w maju i później w lipeu i ee w calej okolie Scoria Lineata Se. W maju i ezerweu na lazach Manastere- ekich nie rzadki. 24 FRYDERYK SCHILLE Cymbidae. Sarrothripus Revayana Se. Motyle 27 sie w październiku z gasienio zbieranych na debie w sierpni ab. Ramosana Hb. ex. I. jak Ge glöwna Hylophila Prasinana L. Gasienice pospolite na debie w sier- pniu, popedzane w fozwou wydaly motyle w mareu. Syntomidae. Syntomis Phegea L. W czerwcu i lipcu w rewirze Bakocyn mr ees nad droga z Zurawna do staeyi kolejowej Nowosielce i po od skałami nad Dniestrem w rewirze Kotoryny; dość częsty. Arctiidae. pm Lubricipeda L. W czerwcu koło leśnictwa Ko- toryny. S. Menthastri Esp. W ezerweu przy lampie. Phragmatobia Fuliginosa L. w maju i w drugiem pokoleniu w sierpniu, w całej okolicy. Parasemia Plantaginis L. v. Hospita Schiff. W czerwcu po zrębach i łąkach w całej okolicy, dość ezesty. acrisia Sannio L. W czerwcu na łąkach i zrębach w całej okolicy, również dość często widywany Arctia cas: > Gąsienica napotykana w całej okolicy, ale nie często i pojedyne Oo ska EG L. W Kee po zrębach dość częsta. . Quadripunctaria Poda. W lipcu i z początkiem sierpnia w calej okolicy i to nierzadka. ipocrita Jacobaeae L. ` 1% VI. w zrębie koło Protess; nie- częsty. Miltochrista Miniata Forst. 10. VII. w lesie na puto ció Endrosa Irrorella Cl. 7. VIII. kolo Zuzanówki. Cybosia Mesomella L. W ezerweu koło fol Zuzanówki. Gnophria Rubricollis L. 15. VIL w rewirze Wygoda, w lesie szpilkowym Lithosia Complana L. W lipeu na lace pod Zuzanówką. Zygaenidae. Zygaena Purpuralis Brünnich., W lipeu w całej okolicy: nie rzadki. ab. Interrupta Stgr. 18. VII. koło Öwitöwki. MATERYAŁY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 25 Z. Lonicerae Scheven. W lipeu koło fol. Zuzanówki. Z. Filipendulae L. W lipeu mnogi w całej okoliey. Cochlididae. Cochlidion Wee Hufn. 16. VII. kolo Zuzanöwki; gasie- nica na debach, nierzadko. Psychidae. Pachytelia Unicolor Hufn. Motyle lęgły sie u mnie w domu przy końcu czerwca i z początkiem lipca. Woreczki często można spotkać przyprzędzione do drzew leśnych, płotów i t. p. Hepialidae. Hepialus odios L. 25. VIII. koło Zuzanówki. H. Hecta L. VI, las Kotoryny; 26. VIIL kolo Zuza- nówki. Microlepidoptera. Pyralidae. Galleriinae. Aphomia Boeiella L. W lipeu w okolicy Kotoryn i fol. Zu- zanówki. Crambinae. Crambus Tristellus F. z aberacyami: ab. Paleella Hb. ab. Fu- scelinellus Stph. i ab. Aquilella Hb. Wszystkie te form my razem w sierpniu w całej okolicy po pastwiskach à i ścierniskach. Forma typowa ezesta. C. Perlellus Se. 22. VII. kolo Zuzanówki, ezesty. C. Myellus Hb. 28. VII. kolo Zuzanówki, nie ezesty. 4 dir Falsellus Schiff. 14. VIIL, Öwitöwka nad Dniestrem; Bee a ^. C. Hortuellus Hb. W lipeu koło Zuzanówki i przy | C. Pratellus L. W lipeu przy lampie w okolicy ne o. Polanie Ephestia Elutella Hb. VIII. w domu na fol. Zuzanówce. Salebria Semirubella Ze v. Ab) Sanguinella Hb. en końcn lipca w okolicy Zuzanówki, 26 FRYDERYK SCHILLE * Rhodophaea Rosella Se. 21. VII. w okoliey folwarku Zuza- ki nöwki. Pyralinae. Cledeobia Angustalis Schiff. 17. VII. w domu na folw. Zuza- nówce. Hydrocampinae. Nymphula Stratiotata L. 29. V. w Nowym Sączu, 25. VII. zaś, a więc w drugiem pokoleniu przy lampie i w domu na fol. Zuzanówce pod Żur Perinephila ex Schiff. W ezerweu w rewirze Wygoda i w lipeu przy lampie w Kotorynach. Gasienica na Eupatorium cannabinum w całej okolicy. W rewirze Wygoda pospolity Psammotis Hyalinalis Hb. W lipeu przy lampie; Zonanöwka, Seopariinae. Scoparia Truncicolella Stt. 1. VII. w okolicy Zuzanówki. S. Orataegella Hr. 25. VI. w domu i 7. VIL w okoliey fol. Zuzanówki. Pyraustinae. Nomophila Noctuella Schiff. W lipeu w okoliey fol. Zuza- i. Diasemia Litterata Se. W lipcu i sierpniu w całej okolicy pospolity. Pionea Pandalis Hb. W lipeu koło Zuzanówki. P, Falcatalis Gn. W- V lipen i sierpniu ik W okolicy Dnie- stru i Ówitówki. P. Purpuralis L. W lipeu i sierpniu w całej okolicy pospolity. Pterophoridae. Oxyptilus Hieracii Z. 10. VIL; zrąb Czerteż koło Protess. O. Ericetorum Z. 29. Mer i 9. VIIL; Zuzanówka. Alucita Tetradactyla L. 16. VIL; Zuzanówka. Stenoptilia Pterodactyla L 23. VI. i 28. VIL; Zuzanówka. MATERYALY DO FAUNY OWADÖW KRAJOWYCH 27 Tortricidae. Tortricinae. Acalla Niveana F. 11. IV. w Czertezu kolo Protess; zimuje jako imago i jest na wiosne liezny w drzewostanaeh brzozowych. Ferrugana Tr. v. Tripunctaua Hb. 28. X. dose ezesty Cacoecia Podana Sc. W czerwcu i lipeu na a Wygodzie i i w Zu- zanówce geg rzadka. Sauberiana Sorh. (al. ant. fere unicol. nigro-fuseis). 17. VL; rewir pude Pandemis Corylana F. 25. VIII.; Zuzanówka. P. Ribeana Hb. 8. VIIL; rewir Kotory ny. P. Heparana Schiff. 5. VIII. przy lampie; Zuzanöwka. Cheimatophila Tortricella Hb. Wczesną wiosną strzepywany w calej okoliey z mlodych drzew; liezny. Conchylinae. Conchylis Dubitana Hb. 12. VIII. przy lampie; Zuzanówka. C. Aleella Schulze. 10. VI. przy lampie; Zuzanówka. . Hartmanniana Cl. 1. VL; lazy Manastereckie. C. Smeathmanniana F. 29. VIL w domu; fol. Zuzanówka. C. Ciliella Hb. 19. VII. przy lampie; Zuzanó Euxanthis Zoegana L. W lipcu koło SCHT Sea, Olethreutinae. Olethreutes Betulaetana Hw. 8. VII. i 22. VIII.; Zuzanówka. O. Sororeulana we 22: VIII, EN O. Variegana Hb. VI; Zuzanówka. O. Profundana F. pus VII. Bakobyśi 27. VII. Zuzanówka. Gąsienica w czerwcu na dębie. Rivulana Se. W lipcu; Zuzanówka. 0. acunana Dup. We wrześniu; leśnictwo Kotoryny. nówka; 9. VIII. leśnictwo Kotoryny. aa Hb. 10. As Bakoeyn; 13. VII, Zuzanówka. Geste, na debie w ezerw Gypsonoma lncarnana Hw. VI, Zuzanówka. G. Neglectana dus W ns Owiewka 28 FRYDERYK SCHILLE Semasia Hypericana Hb. 9. VIII. leśnictwo Kotoryny; 22. VIII Zuzanówka. Epiblema Cana Hw. (Hohenwartiana Tr.). 3. VIII. Zuzanówka. E. Nisella Cl. ab. Decorana Hb. 25. VIII. Zuzanówka. E. Penkleriana F. 22. VIII. Zuzanöwka. E. Sordidana Hb. 7. VIII. rewir Kotoryny; ES: Majdan. E. Immundana F. R. W sierpniu; Zuzanów E. Tripunctana F. 30. V. Zuzanöwka. Tmetocera Ocellana F. 13. VII. Zuzanówka. Ancylis Lundana F. W dwóch pokoleniach, w maju, czerwcu i znów w sierpniu; gąsienica na d t 23. V ębie. A. Laetana F. I. płoszona z krzaków koło Zuzanówki. Gąsienica na osice; zimuje dorosła copula. Dichrorampha Petiverella L. 31. VII. Zuzanówka. Yponomeutidae. Yponomeuta Plumbellus Schiff. 22. VIII. Zuzanöwka. Y. Malinellus Z. 28. VII. Zuzanöwka. Argyresthia Goedartella L. 27. VII. Zuzanöwka. Plutellidae. Plutella Maculipennis Curt. 28. X. Zuzanówka. Cerostoma Asperella L. 24. IL; rewir Wygoda, Qi ig in Gelechiidae. Gelechiinae. Gelechia Peliella Tr. 17. VII. Zuzanówka. i * G. Scalella Se. 10. VI., koło Zuzanówki, na dębie. Acompsia Cinerella Cl. W lipcu; Zuzanówka. A. Tripunctella Schiff. 23. VI. Zuz Tachyptilia Populella Cl. 19. VIII. ka Thog 22. VIII. le- $nietwo Kotoryn 2 ‚Recurvaria Leucatella Cl. W lipeu, Zuzanówka. Stenolechia Gemmella L. 22. VIII. i 25. VIII; Zuzanówka. Rhinosia Ferrugella Schiff. 7. VII. Zuzanówka. * Deuterogonia sub ce Wek. 13, VII. Zuzanówka. Gatunek dla naszej fauny nowy, znany dotychezas tylko ze ik Ypsolophus paid y Hb. 23. VI. Zuzanówka. MATERYAŁY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 29 Blastobasinae. Endrosis Lacteella Schiff. 31. III. Zuzanówka, 8. VIII. leśni- ctwo Kotoryny. Oecophorinae. Dasystoma Salicella Hb. Gąsienica znaleziona w jesieni na dębie, popędzona w rozwoju wydała motyla 27. I. Chimabache Phryganella Hb. 12. X. na skałach koło Dniestru. Ch. Fagella F. 4 i 7. V., 23. IV. koło Zuzanówki. Semioscopis Anella Hb. Z końcem marca i w kwietniu na brzozach w całej okolicy. Avellanella Hb. Razem z formą poprzednią; częsta. Psecadia Pusiella Roemer. 10. VII. w rewirze Bakocyn w wiel- kiej ilości; 14. VII. pojedynczo koło leśnictwa Kotoryny; 27. VII. Zuzanów ka. Depressaria Costosa Hw. 25. VIII. Zuzanówka. Arenella Schiff. Od sierpnia do listopada w calej okoliey. . Applana F. 8. VIII. Zuzanówka. . Selini Hein. 10. VIL, w domu; Zuzanówka. . Albipunctella Hb. 23. X. lesnietwo Kotoryny. . Pulcherrimella Stt. 17. VIII. w domu, Zuzanówka. Posa Elachistidae. Seythris Cuspidella Schiff. W lipeu; Zuzanówka. Gracilariidae. Gracilaria Alchimiella Sc. Gasienice z min w avs buko- wych, popedzone do rozwoju wydaly motyle 12. II. i 14. II orhagen („Die EEN ee der Mark Bauch V, str. 265) pisze: „Die Raupe, deren Mine noch nicht beobachtet wurde, lebt VI. VII. und IX. an Eichen, nach Fr. auch an Buchen. Ver- wandlung an der Erde“. Gąsienica miałaby zatem opuszczać minę | zaprzędzać się na ziemi. Otóż w r. 1908 wylęgły się u mnie dwa okazy z min w liściach Genre przeobrażenie odbyło się zatem w Mio której gąsienica nie opuściła. G. Stigmatella F. 1. X., leśnictwo Kotoryny, w dom i , Coriscium Brongniardellum F. 24. IX. ez. 1. Tadnittwó Ko- or ito Amyotella Dup. 3. VIII. kolo Zuzanówki. L. erella F. Z min w liściach dębowych, tanq M imieni, wgłągały się motyle pędzone w rozwoju w lutym ro nastę ępnego. 30 FRYDERYK SCHILLE L. Alniella Z. Jak poprzednia. L. Ulmifoliella Hb. Z miny w liściu brzozowym ex. l. 27. I. (pędzona). ; L. Faginella Z. Z miny w liściu bukowym dnia 4. II. ex. l. (pedzona). L. Quercifoliella Z. Z min w liściach dębowych, ex. I. w lu- tym (pędzone). L. Froelichiella Z. Z min w liściach olchowych (Alnus gluti- nosa), ex. l. 31. I. (pędzone). Tineidae. Monopsis Monachella Hb. 22. VII. i 1. IX.; Zuzanówka, domu w domu. Tinea Cloacella Hw. 30. VII. Zuzanówka, w domu. T. Misella Z. 6. VIII. Zuzanówka, w domu. T. Fuseipunctella Hw. 17. VIII. Zuzanówka, w domu. Nemophora Schwarziella Z. 16. VI. Zuzanówka. * Nemotois Raddaéllus Hb. 24. VII. na przekwitłych główkach Dipsacus silvestris kilka sztuk, koło fol. Zuzanówki. Adela Degeerella L. W ezerweu, w rewirze Wygoda. A. Violella Tr. 1. VII. Zuzanówka. DZIAŁ II. Przylżeńce. Thysanoptera.*) Aeolothripidae. Melanothrips fusca Sulz. Zuzanówka pod Żurawnem; na liściach kapusty, w lipcu. a Aeolothrips versicolor Uzel. Na liściach dębowych i lipowych przy końcu lipca i z początkiem sierpnia; 21. VII. zaś w trawach na fol. Zuzanówce; forma rzadka. Ae. fasciata L. Kilka okazów tego gatunku zebrał prof. I, Król dnia 29. VII. w Tatrach przy Morskiem Oku, 1584 m n. p. m, Przezemnie zbierane w lipeu i sierpniu okazy pochodzą z kwiatów polnych, z traw, z Eupatorium cannabinum, z liści olehowych i li- powych. v. adusta Uzel. Razem z formą typową. Formy w tym dziale i nastepnych oznaczone gwiazdką, są nowe dla ) fauny galicyjskiej, MATERYALY DO FAUNY OWADÖW KRAJOWYCH 31 Thripidae. Chirothrips manicata Halid. 19. VII. na kwiatach polnych w wielkiej ilości; 29. VIII. na Eupatorium cannabinum w Owitów ce. Limothrips denticornis Halid. Tatry: Morskie Oko. Rewir Wy- goda; na drzewach szpilkowych 17. IX, na pniach starych 31. VII, na trawach 26. VIIL, na korze różnych drzew 1. X.; Zuzanówka. Sericothrips ee un Lesnietwo i rewir a z traw i TRW w szyszkach he w lesnietwie Kotoryny. » adusta Uzel. 26. VIII. na trawach; Zuzanówka. v. nigropilosa Uzel. 4. 30. VII. na Zeg na polanie „Sko- AA koło Rytra. Ph. tenuicornis Uzel. a. Zuzanówka. 17. VII. na bła- wacie, 26. VIII. na różnych traw Ph. a trata Halid. Tatry: Morro Oko, Zakopane; Zurawno, Baak, na krzakach w ogrodzie 19. VIII, na różnych kwia- tach 19. VIL, na różnych drzewach pod korą 1. X, na Eupatorium na ćwitowskich zrębach 29. VIII. v. adusta Uzel. 26. VIII. na trawach; vip on Ph. pallipennis Uzel. Tatry: Morskie Ph. Ulicis Halid. Tatry: Morskie Oko i "Zakopane. Sieg w lipeu ree i z kwiatów i traw koło leśnictwa Kotoryn . inconsequens Uzel. W lipeu na trawach i kwiatach w Ko- torynach. Gatunek re rzadki Ph. Primulae Halid. adusta Uzel. Typowa forma i od- miana zbierane przy Kohn Tipos na liściach dębowych, 27. VI. na seet nummularia i 26. VIII. na trawach i różnych kwiatach. uzanó Ph. ulmifoliorum Halid. i v. obscura Uzel Forma typowa i odmiana zbierane razem w lipcu na liściach olchowych w Zu- zanówce, Ph. pallida Uzel. 21. VIL, Zuzanówka, na trawach, gatunek bardzo rzadki. Anaphothrips virgo Ver? =. macroptera 31. VII. na sta- rych pniach w rewirze W Forma brachyptera 26. VIIL w Zuzanówce na trawach. * A. sordida Uzel. © i gf. 6. V. ze sosny strzepany, Rytro. Aptinothrips rufa Gmel. v. connaticornis Uzel. Typowa a forma i odmiana zbierane razem w lipeu i sierpniu na trawach i kwia- tach polnych. Zuzanówka pod Zurawnem. 32 .'" - FRYDERYK SCHILER - Dendrothrips Tiliae Uzel. 1. XII. w mchach rosnących na de- bach pod leśnictwem w Kotorynach. D. saltatrix Uzel. 29. VIII. na Eupatorium cannabinum na zrębie w Ówitówce nad Dniestrem. ES Thrips physopus L. i y. adusta Uzel. Tatry: Morskie Oko; Zakopane, Zuzanówka pod Zurawnem, 17. VIL na blawacie, 19. VIL i 26. VIII. na różnych kwiatach polnych i trawach. Z Tatr tylko forma typowa. i Ih. communis Uzel i v. Pulla Uzel. Zuzanówka pod Zuraw- nem: 19. VII. na różnych kwiatach polnych; Ćwitówka: na Kupa- torium cannabinum; Wygoda, na drzewach szpilkowych. . major Uzel z odmianami: v. adusta Uzel i v. gracilicornis Uzel. Trzy te formy razem zmieszane: Zuzanówka, 19. VII. na róż- nych kwiatach, 26. VIII. na trawach, 29. VIII. na Eupatorium can- nabinum w Cwitówce. Th. salicaria Uzel. 19. VII. na różnych kwiatach polnych w Zuzanówce pod Zurawnem. Th. valida Uzel. W lipcu i sierpniu na różnych roślinach, ja- ko to: Knautia, Solidago, Centaurea, Eupatorium w Zuzanówce i Ówitówee; 15. VII. na liściach dębowych tamże. ava Schr. i v. obsoleta Uzel. Forma typowa i odmiana razem w lipcu i sierpniu na różnych kwiatach polnych, trawach skoszonych, Eupatorium, w Owitówee i Zuzanówce. Th. Alni Uzel. W lipeu na liściach olehowych w okolicy Zu- zanówki. Th. nigropilosa Uzel forma macroptora Uzel. W lipcu na tra- wach skoszonych i na liściach olchowych w Zuzanówce. . discolor Halid. forma macroptera i brachyptera. 21. VII. i 26. VIIL na trawach skoszonych z okolicy Zuzanówki. : . Th. dilatata Uzel forma brachyptera. W lipcu czerpany z kwia- tów polnych i traw w okolicy Zuzanówki. Phloeothripidae. Anthothrips statices Halid. Zakopane. 17. IX. na różnych kwia- tach polnych w Zuzanówce; 16. VII. na dębach w Kotorynach. Bar- dzo pospolity. : A. aculeata Fabr. Równie pospolity, jak poprzedni, na liściach olchy, dębu, lipy, na drzewach szpilkowych, różnych kwiatach pol- nych, trawach, Eupatorium w lipeu, sierpniu i wrześniu w Cale) okolicy Żurawna. | * Trichothrips Ulmi Fabr. var. subaptera fusco-castanea. Jeden okaz z Klaju pod Niepolomicami; zebrał $. p. Rybiński 21. VIII. MATERYALY DO FAUNY OWADÖW KRAJOWYCH 33 * T. copiosa Uzel forma aptera Uzel. 5. XI, Młodów koło Rytra; pod korą wierzby 3 okaz Przylżeńce podane powyżej z Tatr i Zakopanego, zebrał dla mnie prof. Ignacy Król, za co mu na tem miejscu serdeczne składam podziękowanie, równie jak i p. Michalskiemu w kowie, od którego otrzymałem zebrane koło Odessy trzy gatunki przylżeńców, mianowicie: Aeolothrips fasciata L., Thrips communis Uzel i Antothrips statices Halid. atunki w wykazie niniejszym uporządkowane są podług dzieła Uzela: Monographie der Ordnung Thysanoptera. DZIAŁ III. .Psotniki. Psoczdae. *) Psocidae. Amphigerontia variegata Latr. Na debach i grabach w calej okoliey date Kotoryny i fol Zuzanówki dość ezesto spotykany w sierpniu. dee longicornis F. 16. VII. na dębach w leśnictwie Ko- toryny. P. nebulosus Stph. W sierpniu strzepywany w Zuzanöwce z różnych drzew, jak dębów, grabów Aus. Latr. Jak poprze edni raphopsocus prudan L. N w grudniu na szyszkach świerkowych koło leśnictwa w Kotor nopsocus en Steph. eege w sierpniu z deböw. Leśnictwo Kotoryny. t. Zongen Imhoff. 29. VIII. w Cwitówce na kupatorium aeg Caeciliidae. Caecilius flavidus Curt. W sierpniu w Cwitówce na Eupaio- rium; w Zuzanówce strząsany z dębów i grabów w dość lieznych okazach. Koło leśnictwa w Kotorynach na szyszkach świerkowych w gru ve C. gynapterus Tetens. Q 30. VIL na Saliz cinerea w ezesei rewiru Kotoryny zwanej Huta. E wech Fuscopterus Latr. Razem z ©. flavidus w tych samych wa- run *) Gatunki uporządkowane podług pracy dra G. Enderleina: Zur Kennt- nis der Get Westpreussens. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział II. 3 34 FRYDERYK SCHILLER ` Pterodela pedieularia L. 30. XI. w domu, w Zuzanówee. Reuterella helvimacula Endr. Q w sierpniu w zmurszalej ściółce No indie kolo Zuzanówki. eripsocus phaeopterus Steph. Strzasany w sierpniu z deböw i grabów w okoliey Zuzanówki. P. subpupillatus MeLachl. Znaleziony razem z poprzednim AN Lepinotis inquilinus Heyden. wem ef? 25. V. na torfowisku kolo Nowego Targu na Ledum palustre Troctidae. Troctes silvarum Kolbe. W grudniu na szyszkach świerko- wych, w leśnictwie Kotoryny. e Drowi Güntherowi Enderleinowi składam tu najuprzej- miejsze podziękowanie za oznaczenie wyżej al Keep psotni- ków, a częścią za skontrolowanie moich oznaczeń DZIAŁ IV. Szczeciogonki. Apterygogenea.*) Collembola. Achorutidae. Achorutes sigillatus Uzel. W Rvtrze na jaloweach i pod kora różnych drzew. w Kotorynach pod Zurawnem na grzybach kilka- dziesiąt osobników. w Zuzanówce w zmurszałej ściółce dębowej. W lipeu i sierpniu Xenylla longispina Uzel. Rytro, na jałowcu, pod korą i na trawach. Nowy Targ, 25. V., torfowisko; na Ledum palustre. Achorutes bielanensis Waga (Tetrodontophora gigas Reuter). Nazwa Wagi ma pierwszenstwo przed nadang temu gatunkowi przez Reutera. — 25. V. Nowy Targ, na Ledum palustre; Koto- REECH w lipcu na awer EEN 5. VIIL w liściach i ściółce, . X. na korze różnych Aphorura armata Tullbg. Zebrana w r. 1908 przez Dra Nie- zabitowskiego w Nowym Targu ) ; *) Uporzadkowane podług pracy Dra Karola Börnera: Zur Kenntnis der Apterygoten- Fauna von Preussen und der Nachbardistrikte, MATERYAŁY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 35 Entomobryidae. Anurophorus Laricis Nie. Torfowiska koło Nowego Targu, I V. na Ledum palustre. Zuzanöwka, 24. IX. na korze różnych rzew Isotoma quadrioculata reel Torfowiska kolo Nowego Targu 20. V. na Ledum palustre. Zuzanówka, w lipeu na liściach olcho- wych, w sierpniu w ściółce dit. Rytro, na jaloweu, korach i w trawach. SCE palustris Müller forma prineipalis Müller. Kotoryny 3. XII. na szyszkach świerkowych. v. Fuscicola Reuter. Zuzanówka, w lipcu na trawach sko- Cp szonych. I. sensibilis Tullbg. Zuzanówka, w lipeu na krzakach w ogro- dzie. Kotoryny, 1. XII. w mchach na dębach rosnących, 3. XII. w szyszkach świadk owy: I. violacea Tullbg. Kotoryny. w lipeu na grzybach, w grudniu w mchach i szyszkach świerkowych. Zuzanówka, 5. VIII. w ściółee zmurszałej i w liściac I. longidens Schäffer. Zuzanówka, 1. X. pod zmurszala korą drzew, | okaz. Gatunek widocznie bardzo rzadki. 1. clavata Schott. Geen 1. XII w mehach na debach. Röwniez bardzo rzadki gatunek. d SE plumbeus Tullbg. Zuzanówka, w sierpniu, w ściółce ębow d ee n Tullbg. Nowy Targ, 25. V. na Ledum > Zuzanówka, w lipcu na trawach i kwiatach, 24. IX. i 1. X. p zmurszałą korą różnych drzew; 3. XII. w szyszkach acc w leśnictwie Kotoryny. E: lidia Tullbg. Zuzanówka, 5. VIII. w seiölce i liściach, 26. VIII. na trawach, na Melampyrum i Calluna; 1. X. pod korą różnych drsów i na Wygodzie na starych zmurszałych pniach. . flavescens Tullbg. Razem z gatunkami poprzednimi i 3. XII. w szyszkach świerkowych w Kotorynach. Wszystkie wymienione gatunki rodzaju Tomocerus można na- zwać pospolitymi, gdyż w warunkach wyżej przytoczonych wystę- pują ezęsto i w wielkiej iloś * Orchesella eincta v. ga N. SCT 31. VII. na sta- rych zmurszałych pniach. Zuzanówka. w lipeu, w ściółee dębowej. Kotoryny, 1 . XII. w mchach na dębach. Forma ta zdaje się tej lępiintać tylko we wschodniej części kraju; na on nie znalazlem jej pomimo lieznych i skrzetnych poszuki 0. sili v. vaga Lubb. Zuzanówka, w sierpniu w ściółce de- bowej, 1. XII. w mchach na dębach. EA 36 FRYDERYK SCHILLE Forma ta występuje we wschodniej części kraju rzadziej niż na zachodzie, gdzie jest pospolita. ). rufescens forma principalis Reuter. Kotoryny, w lipeu na kwiatach i trawach. Wygoda, 31. VII. na starych pniach, we wrze- $niu na drzewach szpilkowych. Zuzanówka, w sierpniu w śeiółce dębowej, 24. IX. pod zmurszałą korą różnych drzew. Pospolita. O. rufescens v. melanocephala Nie. Tatry: Morskie oko; zebrał prof. I. Król 29. VII. O. rufescens v. spectabilis Tullbg. Zuzanówka, w lipeu na tra- wach ogrodowych, w sierpniu na kwiatach polnych; Kotoryny, 3. XII. w szyszkach świerkowych. O. rufescens v. pallida Reuter. Zuzanówka, 26. VIII. na tra- wach, na Calluna i Melampyrum, w Seiölce dębowej, na kwiatach polnych, 1. X. pod korą zmurszałą; Kotoryny. 3. XII. w szysz- kach świerkowych. Entomobrya arborea v. obscura Schäffer. Zuzanöwka, 24. IX. pod korą różnych drzew. E. corticalis v. pallida Schäffer. Razem z formą poprzednią i w lipcu na trawach ogrodowych. KE. dorsalis Uzel. Cwitówka. 15. VII. strząsana z dębów na Wygodzie i z drzew szpilkowych. E. lanuginosa Nic. Cwitówka, w sierpniu na debach; Zuza- nówka w ściółce dębowej, na liściach lipowych, trawach; Kotoryny; 24. IX. pod korą drzew. 3. XII. w szyszkach świerkowych. E. nivalis v. pallida Schäffer. Zuzanówka, 30. VII. na liściach ipy. * E. nivalis v. maculata Schäffer. Nowy Targ, 25. V. na Le dum palustre. Gatunek rzadki. ; puncteola Uzel. W lipeu, sierpniu i wrześniu na różnych drzewach liściastych i szpilkowych występuje w całej okolicy dość często i licznie. Znajdywana też na kwiatach polnych i 1. XII. „w mehach na dębach rosnących, gdzie widocznie chroni się w celu przezimowania. E. multifasciata Tullbg. Wygoda, we wrześniu na drzewach szpilkowych. * E. orcheselloides Schiffer. Zuzanówka, w lipcu na liściach olehowych, w sierpniu na kwiatach polnych. Gatunek prawdopo- dobnie właściwy wschodniej części kraju. A E. superba Krausbauer. Zuzanówka, 3. VIII. na liściach lipy i w ogrodzie. Gatunek rzadki. Sira Buski Lubb. Zuzanówka, 24. IX.. na korze różnych drzew. Lepidocyrtus cyaneus Tullbg. Zuzanówka, w lipcu, na trawach ogrodowych; 3. XII. na szyszkach świerkowych w Kotorynach. MATERYAŁY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 37 * fucatus wiz Zuzanówka, w sierpniu w ściółce dębowej i na kwiatach nyc Es e ee Tullbe. Zuzanówka, w lipeu, w ściółce de- bowej. * L. paradoxus Uzel. Od lipea do grudnia mnogi na trawach, kwiatach, w ściółce, pod korą różnych drzew i w szyszkach $wier- kowych; tu widoeznie zimuje Tego gatunku nie spotkalem nigdzie na zachodzie; natomiast występuje on w całej okolicy Zurawna i w wielkiej ilości. Symphypleona. Sminthuridae. Sminthurus viridis gees principalis Lbbk. Zuzanówka, w lipeu w trawie świeżo skoszon v. cinereoviridis Tailbg. Zuzanówka, w lipeu, razem z formą principalis. = V speciosus Schött. Zuzanówka, razem z poprzedniemi. S. flaviceps Tullbg. Zuzanówka, 26. VIII. na trawach, na Colina Melampyr wm i t. d. v. fennica Reuter. Razem z forma typow 5. fuscus Linné. Kotoryny. w lipeu na Kod trawach i grzybach. Zuzanówka, 5. VIII. w liściu i ściółee. Wygoda al VII. na starych zmurszałych pniach. * v. pustulata Krausbauer. 5. VIII. na liściach i w ściółce dębowej. v. purpurascens Reuter. Kotoryny, 16. VII. w sciólce S. cinctus Tullbg. Uwitówka; 29. VIII. na Eupatorium canna- binum. Jeden okaz. . . Papirius ater L. Rewir Wygoda, 31. VII. na starych pniaeh. P. flavo- HR: Tullbg. Zuzanówka, 26. VIII. na Melampy- rum, Calluna i trawach, w lipeu tamże kilkanaście okazów na tra- wach PNI nutus v. quadrimaculata Krausbauer. Zuzanówka, 5. VIIL w liściach i ściółce P. setosus Krausbauer. Kotoryny. w lipcu na grzybach. Zuza- nówka, 5. VIII. w liściu i ściółce P Wind Krausbauer. Rytro. Znaleziony w dwóch oka- zach przez dra Niezabitowskiego w ściółce. FRYDERYK SCHILLE Thysanura. Campodeidae. Campodea —n Westwood. Zuzanöwka, w sierpniu w seiölee debow Machilidae. Machilis KE L. Zuzanówka 1. X. pod zmurszalg korą różnych drze Owady siatkoskrzydłe (Neuropteroidea), ze- brane w zachodnich Karpatach w roku 1909. Podał J. Dziędzielewicz. Ephemerida. ‚ Oligoneuria rhenana Imh. Nad Rabą koło Myślenie gromadnie od pierwszych dni do połowy sierpnia. . Ephemera danica Mull. Plasa towarzysko nad potokami. Za- woja (Wilezna, Markowa). 25. VII. „ Habrophlebia lauta Eat. Nad potokiem wśród łąk w Zawoji (Wilezna) w gromadkach., 25. VII, 1. VIII. cdyurus forcipula Piet. Myślenice (Stróże), 17. VII. hie: Ehithrogena semicolorata Curt. Przy potokach na stokach Ba- lej Góry rozpowszechniona w lipeu i sierpniu. Odonata. . _ Platycnemis pennipes Pall. W okolicach Myślenie na przedle- Sach po łanach zbożowych, 18. VII. 40 J. DZIĘDZIELEWICZ Pyrrhosoma nymphula Sulz. W Zawoi koło potoków wśród- łąkowych, 25. VII. Ophiogomphus serpentinus Charp. 1 Q na szezyeie góry Oklejny (677 m n. p. m) koło Myślenie przy potoku, tworzącym moczar, EE Onychogomphus forcipatus L. W okolicy Myślenic na przed- lesiach w pobliżu potoków. Usiada po osuszonych ścieżkach, dro- gach, 16. VII. Cordulegaster bidentatus Sel. Przy górnym biegu potoków na Oklejnie koło Myślenie. Przy potokach na północnych stokach Ba- biej Góry często natrafiana. Od 19. VII do 11. VIII. Samica e? składaniu jaj pląsa nad wodą potoku, wznosząc się prostopadle j lalka, przy czem od czasu do czasu zanurza koniec odwłoku w wo- dzie i wtyka pokładełko wązko rynewkowate, na końcu koleowate w szpary ziemi lub w warstwy roślin podwodnych. Aeschna juncea L. 1 Q w lesie w okolicy Myślenie, 7. VIII. — miała Latr. W okolicach Myślenie pojawia się towarzysko na polankach wśródleśnych od połowy sierpnia i jawi się prawdo- odobnie do późnej jesieni. Orthetrum coerulescens Fab. Natrafiłem kilka Y na szczycie Oklejny (Chełm) koło Myślenic. Lataly na moczarze, zródlami za- sycanym i usiadały po trawach i ścieżkach w czasie przedpołu- dniowym, odlatywały zaś z tego miejsca podczas najgorętszej pory południowej dnia pogodnego 11. VIII. Sympetrum flaveolum L. Rozpowszechniona ważka w okolicach Myślenic w lipcu, sierpniu. — vulgatum L. We wszystkich okolicach tutejszych. — danae Sulz. W okolicach Myślenic często natrafiana. Na polankach. polach i łąkach przedleśnych. Mecoptera. Panorpa alpina Ramb. Rozpowszechniona wojsiłka w różnych okolicach. >. — communis L. Typowa wśród różnych odmian na Oklejnie koło Myślenie, 19. VII. — cognata Ramb. Na Oklejnie koło Myślenie, 19. VIL ` ssl germanica L. Babia Góra, 27. VII. Oklejna koło Myślenie, Ze VIL Pojedynezo i tylko w miejscach zarosłych krzewami wśród asu. Trichoptera. (Uporządkowane według monografii: G. Ulmer: Trichoptera. Die Süsswasserfauna Deutschlands von Dr. A. Brauer. Zeszyt 9 i 6. Jena, 1909). OWADY SIATKOSKRZYDŁE 41 Rhyacophilidae. ` Rhjacophila a AU M’L. Myslenice (Oklejna). g gór- nym Dt vig VAL nubila Zett. Najzwyklejszy gatunek. M my LP po- kach « ee 14. VII. Na stokach. Babiej VII. — Hagent M'L. Myślenice (Oklejna) 1 4, 1 — tristis Piet. W okolicy Myślenie 14—19. vn Na stokach Babiej Góry (Markowa). 28. VII. Glossosoma Boltoni Curt. Przy Skawicy w Zawoi, 28—30. VII. Philopotamidae. em o LONON. Myślenice (Oklejna) 14--19. VII. Babia Góra II. — ee Site INIM (Oklejna) 19. VII. Babia Göra, 23—30. VII. Dolophilus pullus ML. Babia Góra (Markowa), przy źródłach koło strumyków, 3. VIII. ormaldia occipitalis Piet? Stróże koło Myślenic, przy stru- myku, 17. VII. — triangulifera ML. Babia Góra, 23. VII. — 3. VIII. Polycentropidae. Plectrocnemia conspersa Curt. Myślenice (Oklejna), 19. VII. — brevis M'L. Myślenice (Oklejna), 19. Polycentropus flavomaculatus Piet. Zawoja, 27. V — multiguttatus Curt. Przy Rabie koło Myślenie często na- trafiany ehró£eik: 11-21 Y IM. Cyrnus trimaculatus Curt. Przy strumyku pod Babią Górą. 3, VIII, 1 nd. Psychomyidae. Tinodes Rostocki ML. Oklejna koło Myślenic, 14. VIL Psychomyia pusilla Fab. Przy Rabie koło Myślenie w sierpniu w wielkiej ilości; usiada na wiklinach i-drzewach na brzegach. Hydropsychidae Cart. Hydı Steeg saxonica ML. Na brzegu Raby koło Myślenie, 19. VIII. Wilez w Zawoi, na wierzbach rosnących na brzegu poke wśród łąki, 21. VH; d^ VDE. © —- angustipennis Curt. "Markowa w Zawoi, 30. VII. — guttata Piet. Koło Raby w Myślenicach, 16. VIII. 42 J. DZIĘDZIELEWICZ Mollanidae. Beraea articularis Pict. Na moczarku przedleśnym koło My- ślenie, 31. VII, 18. VIII. Leptoceridae. Mystacides azurea L. W wiklinach na brzegu Raby koło My- ślenie, 21. VIII. Triaenodes conspersa Ramb. Na brzegu Raby koło Myślenie, Ls VUE Odontoceridae. Odontocerum albicorne Scop. W okolicach Zawoi rozpowszech- niony w sierpniu. Limnophilidae. Limnophilus extricatus M'L. Myślenice (Stróże), 7. VII. Babia Góra, 23—25. VII. Asynarchus coenosus Curt. Mokry Staw na Babiej Górze, 2. VII, 1 4. Marków Stawek, 26. VII, 1 Stenophylax nigrieornis Piet. Stróże koło Myślenie, 12. VIL Oklejna, 19. VII. Zawoja, 28. VII. — stellatus Curt. Zawoja, 1. VIIL Halesus u ML. Przy potoku pod Dyablakiem na Babiej Górze, 2: VHI, Drusus dic: Ramb, Przy potokach na stoku Babiej Góry, 28— 30. VII. gier guttulata Piet. Wilezna w Zawoi przy Skawicy, 25. VIL 1. VHE Sericostomatidae. Goöra pilosa Fab. Wilezna w Zawoi, 25. VIL. — 1. VIII. Crunoecia irrorata Curt. Markowa w Zawoi, w poblizkości źródeł, 26. VII. von, Lepidostoma hirtum Fab. Wilezna w Zawoi koło Skawiey, 1- II MA pedemontanum ML. Oklejna koło Myślenie, 16. VII. Babia Góra, 3. VIII. Oecismus monedula Hag. Stróże, Oklejna, 10—19. VII. Plecoptera. Perlidae. Perla (Subg. Dinocras Klap.) cephalotes Curt. Przy potoku na podnóżu Babiej Góry 1 d krótkoskrzydly, 27. VII. OWADY SIATKOSKRZYDŁE 43 — (Perla s. str.) marginata Panz. Stróże koło Myślenie, przy potoku Milogoszeze, 18, 19. VIII. — alpicola Klap. Na podnózu Babiej Göry w Zawoi, 23, 25. VII. Chloroperla grammatica Scop. Przy Rabie koło Myślenie, 19. NIE 1. VHE — sudetica Kol. Zawoja, 25. VII. à ee wieżowe Scop. Oklejna, 14. VII. Zawoja, 23. VII— < VHL — neglecta Rost.? Babia Góra, 2. VIII. Jedyny okaz — montana Pict.? Stróże koło Myślenie, 16. VIII. Jedyny okaz. Taeniopterygidae. Taeniopteryx seticornis Klp.? Jedyny Ge een przy Mokrym Stawie na Babiej Górze 2. VIII. Leuctridae. Leuctra cylindrica De Geer. „Stróże koło Myślenie, 16. VII. — Mortoni Kemp. Zawoja, 3. VIII. — digitata Kemp. Myślenice, 15. VII. Nemuridae. Nemura nitida Piet. Myslenice, 11. VII. — variegata Oliv. W okolicach Myślenic i Babiej Góry, 14, 25. VII. Copeognatha. Psocus bifasciatus Latr. Babia Góra, 1. VIII. — longicornis Fab. Oklejna, na nizkich jodłach, 19. VIIL — nebulosus Steph. Babia Góra. Na świerkach. Holoneura unipunctata Müll. Zawoja, 1, VII. Stenopsocus immaculatus Steph. Babia Góra, 27. VII. Neuroptera. Osmylidae. Osmylus maculatus Fab. Oklejna, Stróże koło Myślenie; 14. VII często natrafiany przy potokach. Hemerobiidae. Hemorobius inconspicuus ML. Na szczycie el na sosnie samotnej wśród łąki w kilku osobnikach, 19. VII EL J. DZIĘDZIELEWICZ Hemorobius humuli L. W okolicy Myślenie. I — limbatus Wesm. Myślenice, 11. VIII. — quadrifasciatus Reut. Na stokach Babiej Góry, 1. VIL Chrysopidae. Chrysopa flavifrons Brau. W Zawoji, 30. VII. Nowe gatunki owadów chróścikowatych, zebrane we schodnich Karpatach. (Vovae species Tricho- pterorum in Montibus Carpaticis orientalibus collectae), Opisał Józef Dziędzielewicz. (Z tablica). Acrophylax czarnohoricus, n. sp. ad segmentum IX adhaerentes, in medio marginis exterioris arcua- tim produeti et artieulo oblongo, interiora versus flexo, piloso in- Strueti. Penis flavus, clavatus, apice bieuspidato. Titillatores nigri, turvati, Exp. al. = 25—29 mm; long. corp. = 7 mm. Ọ ignota, Y © wieki mons Tomnatyk, in altitudine 1791 m. s. m., 30. 46 J. DZIEDZIRLEWICZ d. Ciało smolowo czarne, z wierzchu siwo połyskujące. Rożki i glaszezki ezarniawo brunatne, członek nasadowy różków czarny, na krawędzi górnej krótkimi. czarnymi włoskami porosły. Czoło, eiemie i zagłowie czarno, spód całego tułowia zaś i wierzch przed- tułowia gęsto złocisto żółto uwłosione. Spojówki obrączek odwłoka rudawe. Uda nóg brunatnawo czarne, złocisto żółto uwłosione; pi- szczele przednich nóg, jako też wszystkie stopy żółto brunatne. Przednie skrzydła żółto brunatne, przeźroczystemi plamami okrągłemi, najliczniej na pólkach krajnych i na tylnym brzegu upstrzone. Zyłki grube, wyraźne. ciemnej niż skrzydła zabarwione, podłużne rzadko uwłosione. Tylne skrzydła przeświecające, na przednim brzegu i na kończynach żółtawo zabarwione. Ukształtowanie żyłek skrzydeł podobne jak u gatunku zerberus Brau. Ostatnia obrączka grzbietna (IX) odwłoka pokryta rzadko rozsianemi brodawkami, ropkowatemi, czarno owłosionemi. wydłużona w tarezke na kształt kapturka, gładką, bardzo czarną, białawo obrzeżoną. Pazurki pło- dowe (ungues anales segmenti X) czarne, lśniące. w części dolnej wyprostowane, w górnej zaś na zewnątrz zakrzywione i haczyko- wato zakończone, Przysadki przedpłodowe (appendices praeanales) pod kapturkiem we wnętrzu odwłoka ukryte (u jednego tylko osobnika wyglądają niewyraźnie jako dwa cienkie pręciki, paleowate, wy- prostowane i końcami poziomo do siebie zwrócone). Odnóża pło- dowe (pedes genitales) de obrączki odwłoka (IX) w całej długości przylegające, po środku na zewnętrznym brzegu łukowato rozsze- zone i zaopatrzone osobnym członkiem podłużnym, na końcu za- okraglonym, uwłosionym, do wnętrza zagiętym. Prącie (penis) Sch tawe, maezugowate, głęboko rozcięte na dwa ostre końce. Rozp. skrzydeł — 25—29 mm; dług. ciała = 7 mm. zebrał P. Karol Huppenthal przy jeziorku pod szczytem Tomnatyka na Czarnohorze w wysokości 1791 m n. p. m; ukrywały się tu w kosodrzewinie. 30. V. 1909. Annitella Kościuszki Klap. 9 Jedyny samiec, schwytany w Błotku koło Tatarowa na pod- nóżu Chomiaka w październiku 1906, posłużył Fr. Klapalekow! za podstawę do opisania tego nowego chróścika 1). Odszukawszy po- tem samicę. uzupełniam opis gatunku jej opisem. abitu eoloreque 4! simillima. Calearia 1. 2, 2. Venter abdominis fusco rufus. Artieulus dorsalis segmenti praeultimi (VIII) abdominis fusco niger. tubereulatus, pilosus; artieulus dorsalis seg- "| Additamentum ad Triehopterorum ae Ephemeridorum in Karpathibus orientalibus faunae cognitionem, Casopis česke společnosti entomologické. Roc, IV. d& 1. 1907. Sprawozd. Kom. fizyogr. T. XLV, Dz. II. Tab. 11, Acrophylax czarnohoricus n. sj 1. Koniee odwłoku widziany z tyłu. 2. Użyłkowanie skrzydeł. = "O. Annitella Kościuszki Klap., 9. 3. Koniec odwłoku widziany z boku, 4. Koniee odwłoku widziany z góry. J, Dziędzielewicz. NOWE GATUNKI OWADÖW CHRÖSCIKOWATYCH 47 menti ultimi (IX) flavus, semieireularis, margine medio paullulo exeiso. Processus dorsalis artieuli ultimi (appendices praeanales) simplex, flavus, eonieus, marginibus modiee arcuatis, parte media excavata, apieibus lucidis, pilosis. Lamina supragenitalis atro nitens, a latere visa tabuliformis, margine postieo rotundato, supero den- tieulato; lamina subgenitalis crassa, flava, ostreiformis, apice auri- eulato. Exp. al. = 27— 28; long. corp. = 8 mm. Samica budową ciała i ubarwieniem do samea bardzo podo- bna. Liczba ostróg u nóg 1. 2. 2. Spód odwłoka rudo brunatny. Przedostatni (VIII) członek grzbietowy odwłoka śniado czarny, pokryty brodawkami uwłosionemi. Ostatni członek (IX) wypukły, pewnej przestrzeni. Samice są o wiele rzadsze od samców, wzlatują tylko chwilowo i nizko nad ziemią; biegając na ziemi, załażą co gałem 4. mianowicie od 3. X do 5. XI. 1908 i od 30. IX do 25. X. 1909, zdołałem pochwycić tylko 3 ©. ,. Annilella Kościuszki lata razem z pokrewnymi 1 tak wielko- ścią jakoteż ubarwieniem bardzo podobnymi chróscikami: Chaeto- Pleryz obscurata M'L. i Sahlbergi ML. ) : a D ` LÉI D . . 0- g "| Taka lśniąco czarną wargę ma także samica chróścika Heliconis ch miacensis Dz, O nowych i malo znanych gatunkach motyli fauny galicyjskiej. Przyczynek siódmy. Napisał Dr Stanisław Klemensiewicz. Wskutek ujawniającej się w nowszych badaniach lepidoptero- logicznych dążności nadawania odrębnej nazwy aberacyom, które się od formy głównej różnią tylko drobnemi, niekiedy nawet mało znaczącemi znamionami w ubarwieniu (głównie skrzydeł), oraz tej okoliczności, że wielu nazwom form aberaeyjnych, do niedawna za synonimy uważanym, przywrócono pierwotne znaczenie w Sy” stematyce, wzbogaciła się klatura lepidopterologi wielu na- zwami odmian i aberacyi bądź nowych, bądź dawniej znanych, lecz nie mających nazwy, z któremi wprawdzie pod względem ich war- tości nomenklatorycznej nie zawsze godzić się można, których atoli w wykazach faunistycznych nie powinno się pomijać. ; e wzgledu na to, dokonalem nowej rewizyi mojego zbioru motyli krajowych (na razie tylko Rhopalocerów), której ważniej” sze rezultaty, zwłaszcza co do rozsiedlenia i morfologii odmian, « la fauny krajowej nowych (gwiazdką zaznaczonych), podaję w niniej” szym przyczynku. Gatunki zestawiono w nim systematycznie, We” dług katalogu Dr O. Staudingera i Dr H. Rebla (Catalog d. Lepidopteren des palaearktischen Faunengebietes. Berlin; 1901). o ogłoszeniu mojego szóstego przyczynku !) t. j. w dwóch 1) KI iewicz Dr. S. O nowych i mało znanych gatunkach motyli fauny galicyjskiej; Przyczynek: VI. Sprawozd. Kom. fizyogr. Akad. Umiej. w Ere kowie. T. XLIII. O GATUNKACH MOTYLI 49 ostatnich latach, pojawiły się następujące ważniejsze prace z wy- kazami motyli galicyjskich: töckl A. Motyle (Lepidoptera) rzadsze i nowe, zebrane w latach 1903 do 1907 w okolicach Lwowa, Janowa, Żółkwi, Mi- kuliczyna, Zakopanego i t. d. Kosmos, r. XXXIII; Lwów, 1908. Hirschler Dr. J. i Romaniszyn J. Motyle większe (Ma- erolepidoptera) z okolie Lwowa (z 1 tabl.). Sprawozd. Kom. fizyogr. miej. w Krakowie. T. XLIII. Br. Brunicki J. Spis motyli zebranych w powiecie Stryj- skim; Część II. (ib. T. XLIV). Sitowski Dr L. Motyle Pienin; Część druga. (ib. T. XLIV). W wymienionych ezterech pracach, oraz w niniejszym przy- czynku, wykazano łącznie 32 form głównych, oraz 91 aberacyi, względnie odmian motyli, nowych dla fauny krajowej. owym Sączu, w mareu 1910 r. Papilionidae. . *1. Papilio Podalirius Latr. ab. Interruptus m. „Alarum anter. striga quarta in cellula 4 interrupta“. Rzadka aberaeya, u której na skrzydlach przednich ezwarta prega czarna (przechodząca przez żyłkę poprzeczną !), jest w ko- mórce 4-tej dosd szeroko przerwana; wyhodowana z gasieniey w Brodaeh, w kwietniu. í *2. P. Machaon L. ab. Rufopunctata Wheel. Tylko jeden okaz, znaleziony w zrębach leśnych koło St. Sącza, przy końcu maja. Pieridae. 3. Pieris Daplidice L. gen. vern. (et ab.) Bellidice O. Ta (rzad- sza) forma wiosenna, odznaczająca się mniejszym rozmiarem i o wiele ciemniej zielonym spodem skrzydeł tylnych, zdarza się u nas cza- sem także jako aberacya, wśród okazów generacyi letniej; mam W zbiorze typowy egzemplarz samca tej fermy, zn;Zeziony dnia 16 sierpnia w okolicy Nowego Sącza. QT. . _ 4. Leptidia Sinapis L. ab. Subgrisea Stgr. Pojawia sie rzadko między okazami pokolenia wiosennego w kwietniu i w maju; koło wowa. — 1) Do oznaczenia użyłkowania skrzydeł, używam terminologii Herrich- Sehaffera. Spraw. Kom, fizyogr. T. XLV. Dział II. 2 50 DR STANISŁAW KLEMENSIKWICZ *5. Colias Hyale L. ab. Q Flava Husz. Jeden wybitny okaz tej aberacyi napotkałem w Pieninach, na początku sierpnia. *6. — — ab. Simplec Neuburger (= Emarginata Röber). Sa- mica znaleziona w okolicy Lwowa przy końcu października, pozba- wiona zupełnie przy krańcu skrzydeł tylnych czarnego nakreślenia (obwódki), należy niewątpliwie do tej aberacyl. *7. C. Myrmidone Esp. ab. $ Edusaeformis m. „Limbo nigro costis flavis". Bardzo rzadka aberacya samca, u której czarna obwódka krańcowa wszystkich skrzydeł jest częściowo poprzecinana jasno żółtemi żyłkami, jak to bywa z reguły u samców Edusa F. Mój okaz, znaleziony w okolicy Brodów dn. 23 maja, odznacza się nadto silnem mienieniem sie fioletowem skrzydeł tylnych, jak u ab. Mi- cans Róber. Forma ta, znana już gdzieindziej wśród okazów gene- racyi jesiennej, zasługuje niewątpliwie na odrębną nazwę. *8. — — ab. © Nigerrima Pieszczek. Jeden egzemplarz zła- pany koło Lwowa w połowie maja. Nymphalidae. *9. Vanessa Polychloros L. ab. Pyromelas Frr. W Brodach dn. 2-go lipca wyłągł się w domu egzemplarz, należący do tej eiem- nej aberacyi. *10. V. Antiopa L. ab. „Alarum anter. limbo flavo dense nigro insperso*. Aberacya melanotyczna, u której cała powierzchnia skrzy- del z wierzehu jest mocno przyciemniona wskutek przymieszki czarnych łusek. Uwydatnia sie to najbardziej na jasnej obwódce krańcowej skrzydeł przednich, która jest gęsto czarno naprószona; również obie plamki żółtawe przy brzegu ramiennym są znacznie przyćmione. Wyhodowana z gąsienicy w domu, w Nowym Sączu n. 7 lipca. : Forma ta zbliza sie najbardziej do ab. Daubii Stndf., ktöra dość często otrzymywano w drodze doświadczalnej, hodujae gąsie- nice w nizkich temperaturach, przyczem tło skrzydeł ciemnieje, żółte brzegi stają się z reguły szersze, niebieskie plamy przed nim! zaś prawie o połowę mniejsze. Mój okaz odznacza się przeciwnie plamkami niebieskiemi, zwłaszcza na skrzydłach przednich, zna- cznie zwiększonemi, przedewszystkiem zaś żółtym krańcem skrzy- deł przednich normalnie szerokim, grubo czarno naprószonym. We- dług uprzejmej informacyi Dra Rebla w Wiedniu, mają podobno eher okazy Antiopy szezególniej silnie przyćmiony kraniec skrzydeł. *11. Melitaea Athalia Rott. ab. Q Tricolor Hormuz. Jeden egzemplarz tej rzadkiej aberacyi znalazłem w Brzuchowicach koło O GATUNKACH MOTYLI 51 Lwowa na początku czerwca, inny 1) wyhodowałem w Brodach z gą- oe" 1. sierpnia *12. M. Aurelia Nick. ab. Dietynnoides Hormuz. Posiadam w zbiorze dwa okazy, jeden z Brodów, drugi z Janowa, znalezione przy końcu maja, względnie lipca, które niewątpliwie do tej abe- racyi należą is = rgynnis Selene Schiff. S. V. v. gen. II Selenia Frr. Tu należą okazy drugiej generacyi x sierpnia), znacznie mniejsze od tomy. uającej w ES i ezerweu, u nas rn dose liezne. miarem (dług. skrz. przedn. = 17 ar, ea nakreśleniem czarnem, oraz jednostajnie niemal czarną połową nasadową skrzy- deł tylnye ch. KZ Aglaja L. ab. © Suffusa Tutt. Na górze „Radzie- owa. kolo Rytra, w drugiej połowie sierpnia. . Erebia " Medusa F. v. (et ab.) Psodea Hb. W Lipkach koło Brodów znalazłem dn. 26 czerwca, wśród licznych ibus zwyczajnych, jedną samicę tej formy; pojawia się u nas przeto Ja eracya. — — v. Hippomedusa O. Posiadam egzemplarz, złowiony w pobliżu ce w połowie czerwca, nieróżniący się niezem od górskiej odmiany Hippomedusa O. Forma ta zdarza się widocznie Gasen także w równinie jako aberacya. *18. E. Euryale Esp. ^" A Tgstr. Pojawia się rzadko wśród formy głównej, w 19. Pararge Megera L. Na uwage zasluguje Ze znaleziony w okolicy Lwowa na początku września, z powodu na KC drobnego rozmiaru, ECH długość skrzydła par nent wynos u niego zaledwie 18 *20. P. Maera z E? Obscura Tutt. Gatunek ten rozsiedlony w calej Galicyi, od równin aż do gór wysokich, pojawia się u nas przeważnie w formie, u której ezerwono-Zólta wstęga przed krań- cem skrzedeł przednich jest nawet u QQ słabo rozwinięta, mia- nowicie jest rozerwana na szereg plam, ku brzegowi pachow niknących; niekiedy są te plamy prawie całkiem wakżych Selen a EE 3:0 en podałem w moim wykazie z r. 1898 (Spraw, Kom, fizyogr. XXX, a TE E jik” się później przekonałem, mylnie, jako należący do al Corytha Galieyi. aberacyi tej nie znaleziono, ile mi wiadomo, dotychczas ni- gdzie w "Gale 4* 52 DR STANISŁAW KLEMENSIRWICZ -barwą tła, przez co powstaje ab. Obscura Tutt. Typowe okazy ta- kiej aberacyi posiadam z Rytra (Q) i okolicy Lwowa (g). Va górze Radziejowej koło Rytra, złowiłem dn. 31-go lipca samicę, u której przeciwnie ezerwono-zólta wstęga przed krańcem skrzydeł przednich jest bardzo jaskrawa, szeroka i zupełna, to jest żyłkami tylko delikatnie poprzecinana i dosięga niemal brzegu pa- chowego; na skrzydłach tylnych są ezerwono-żółte plamy również dobrze rozwinięte. Forma ta przypomina w zupełności v. Adrasta Hb., od której jednak różni się jednostajnie ciemno-brunatnem tłem skrzydeł. Samicy prawdziwej v. Adrasta u nas jeszcze nie widziałem. *21. P. Achine Se. ab. Althaea Reb. Do tej aberacyi należy szerzonej białawej wstęgi na spodzie skrzydeł tylnych, na której mieści się pięć, również zmniejszonych oczek. *22. Epinephele Lycaon Rott. ab. c Pavonia Voelsch. Jeden okaz znaleziony w Zegiestowie przy końcu lipea. *23. — — ab. Q Schlosseri Voelsch. U niektórych samic ga- tunku Lycaon rozszerzają się i zlewają ochrowo-żółte obwódki obu czarnych plam oczkowatych na wierzchu skrzydeł przednich tak dalece, że tworzą dość szeroką. niewyraźnie ograniczoną wstęgę przedkrańcową, przyczem ochrowa barwa rozlewa się także ku na- sadzie skrzydła (podobnie jak u Par. Maera L. v. Adrasta Hb... Wybitny egzemplarz tej formy, odznaczający się nadto bardzo ja- snem, ochrowo-brunatnem tłem skrzydeł. znalazł się w Gołąbkowi- each koło Nowego Sącza na początku sierpnia. Łączy on w sobie nadto znamiona aberacyi Schlosseri Voelsch., gdyż jest pozbawiony oka w komórce 2 skrzydeł przednich. *24. Coenonympha Pamphilus L. ab. Okaz, złowiony koło Bro- dów na początku czerwca. stanowi z powodu swej szerokiej i wy- bitnej obwódki ciemnej przy krańcu skrzydeł. przejście do polu- dniowo europejskiej ab. Marginata Riihl. Lycaenidae. *25. Thecla Ilicis Esp. ab. Cerri Hb. Wybitny egzemplarz sa- micy wyhodowałem z gąsienicy w Brodach 23 czerwca. *26. Callophrys Rubi L. ab. Qaecus Geoff. (= Immaculata Fuchs). Galicyjskie okazy gatunku Rubi L. mają szereg białych kreseczek na spodzie skrzydeł tylnych częstokroć bardzo niewyraźny, przez co się zbliżają do ab. Caecus Geoffr., pozbawionej zupełnie tego na- kreślenia; tę aberacyę znajdowałem w Brodach przy końcu kwietnia. *21. Zephyrus Betulae L. ab. d Pallida Tutt. Typowy okaz O GATUNKACH MOTYLI 53 tej rzadkiej aberacyi wyhodowałem z gąsienicy w Czarnym Du- najeu, 20 lipca. *28. Chrysophanus Virgaureae L. trans. ad v. (et ab.) Oranula Frr. Dwie samice, złapane w górach nad Popradem (w Rytrze i koło Star. Sącza) przy końcu lipca, zgadzają się swemi cechami, z wyjątkiem nieco większego rozmiaru. z północną formą Oranula; u obu jest wierzch skrzydeł tylnych, z wyjątkiem ezerwono-zóltej wstęgi przed krańcem, niemal jednostajnie ezarno-brunatny. *29. Ch. Phlaeas L. gen. aest. Eleus F. Dwa typowe egzem- plarze złowiłem w okolicy Nowego Sącza 3 i 15 sierpnia. *30. — — ab. Obsoleta Tutt. Jedna drobna ©, znaleziona koło Brodów na początku września *31. — — ab. © księżyce, kropki) bywają czasem nieprawidłowo wielkie, lub mają O a ' Mitt, Schweiz, Ent. Ges, XI, str, 18—25. 54 DR STANISŁAW KLEMRNSIEWICZ szczegółowo zajmował, rozróżnia u gatunków rodzaju Lycaenai Chry- sophanus, ze względu na wymienione wyżej nieprawidłowości, około 20 kategoryi aberacyi, które generalnie nazwał. Aberacye te po- wtarzają się w sposób analogiczny, jak dotąd skonstatowano, u prze- ważnej liezby gatunków wymienionych dwóch rodzajów Lycaeni- ó zasem są one tylko jednostronnie wykształcone (t. j. na skrzydłach jednej strony motyla), lub też występują wielokrotnie (w kombinacyach) u jednego i tego samego osobnika. W tym ostat- nim wypadku mogą powstać wątpliwości przy oznaczaniu motyla, do jakiej kategoryi aberacyi (Courvoisiera) dany okaz zaliczyćby należało. Sposób ten generalnego nazywania pewnych aberacyi ma przeto ze względów nomenklatorycznych także strony ujemne. Dotychczas skonstatowałem, obok innych, następujące abera- cye, ustanowione generalnie przez Courvoisiera, u niektórych gatunków krajowych Lycaenidów zbioru mego: | *38. Lycaena Argus L. ab. Elongata Courv. Na łąkach leśnych w Janowie, przy końcu lipca. 34. L. Astrarche Bgstr. ab. Allous Hb. Typowy okaz znala- złem koło Brodów 22 czerwca. 30. L. łcarus Rott. ab. C Caerulea Fuchs. W Gołąbkowicach koło Nowego Sącza, na poezatku sierpnia. *36. — — ab. Q Caerulescens Wheeler. W okolicy Nowego Sącza 24 sierpnia. #37. — — ab. Q Fusca Gillm. Wielki egzemplarz, zlowiony również koło Nowego Sącza 21 czerwca. E: — — ab. Iphis Meig. Koło Brodów przy końcu sier- pnia (cf). . #89. — — ab. Polyphemus Esp. (= ab. Arcuata Weym.). Zda- rza się dość często, zwłaszcza u samie; posiadam okazy z Gruszowa (pod Tarnowem), Zegiestowa, okolicy Nowego Sącza i Brodów, ło- wione w sierpniu i wrześniu. *40. — — ab. Elongata Courv. Jedna typowa © tej formy, znaleziona koło Brodów, przy końcu sierpnia. *41. — — ab. Tripuncta Courv. W Czarnym Dunajcu przy koneu lipea (Q). *42. L. Hylas Esp. ab. Glycera Schultz. Znalazłem jednego samca w Czorsztynie, przy końcu lipea. *43. L. Meleager Esp. ab. cf Versicolor Rühl. Koło Brodów w polowie lipea. 44. — — ab. © Steevenü Tr. Również w okolicy Brodów, w drugiej połowie sierpnia. *45. — — trans. ad. v. Ignorata Stgr. W lasach mieszanych koło Brodów (w Lipkach) złowiłem dn. 11 lipca okaz samicy, bar- dzo godny uwagi z powodu nadzwyczajnie długich łatek skrzydeł yInych, oraz odcienia srebrzysto niebieskiego w barwie wierzchu O GATUNKACH MOTYLI 55 skrzydeł; forma ta stanowi przeto wyraźne przejście do odmiany Ee Stgr., znanej dotychezas tylko z gör rus Bella gust) Rott. ab. deg Courv. Koło Brodów i Nowego Sącza (Gołąbkowice), w sierpni ab. er Courv. Tylko jeden samiec, złapany w kosy Brodów 22. sier *48. — — ab. pad: ouis Aberacya rzadka; zlapalem, w Wierehomli nad Popradem i kolo Brodów, w drugiej polowie siorpnia er dd). L. Coridon Poda ab. Tripuncta Courv. Jedna samica w Biodach Leo, końcu sierpnia *50. ab. Obsoleta Tutt. Te aberacyę, stanowiącą przej- ście do ab. (BA us Hb. napotkałem w okoliey Starego Sącza. na łąkach PALĄ przy końcu lipca. Z tego samego miejsca posiadam okaz, o nienormalnie zwiększonej liczbie oczek na spodzie skrzy- deł przednich, należący przeto do IV grupy aberacyi Courvoi- siera (formae supernumerariae); jestto mianowicie kombinacya abe- racyi, mającej trzy oczka przy nasadzie (ab. Tripuncta), a prócz tego trzy drobniejsze takież plamki między półksiężycem środko- wym & PMA szeregiem oczek za środkiem skrzyd . L. Cyllarus Rott. ab. Lugens Carad. Samica złowiona przy T Czerwca koło Lwowa, należy niewątpliwie do tej godni gdyż jest z wierzchu jednostajnie ezarnobrunatna A spöd zas m jaśniej popielaty aniżeli zwykle, z nikłemi oczkam *52. L. Arion L. ab. Bipuncta Courv. Jeden E zlowiony w Ry- trze, 19 lipca. *53. — — ab. Unicolor Hormuz. Również w Rytrze. na po- czątku lipca (d). Hesperiidae. *54. Heteropterus Morpheus Pall. ab. Phantasos Stich. Typowy okaz tej rzadkiej aberacyi. znalazł się wśród formy zwyczajnej w Janowie na początku lipea; zgodnie z ilustracyą Stichla, po- zbawiony jest plamek żółtych na wierzchu skrzydeł przednich. 55. Augiades Comma L. ab. W Żegiestowie złowiłem na początku sierpnia samca, u którego na spodzie skrzydeł tylnych znajduje sie tylko jedna plamka biaława w środku; reszty plamek brak zupełny. Forma ta przypomina przeto ab. Centripuncta Tutt. p n 1) Ustanowiona przez > SCH aberacya dg Puncta (= Parvipuncta Aign.) nie zsłagoje na odrębna na gdyż prawie zawsze u w tego gatu unku znajduje się na wierzchu dial tyinych przed krańcem sej wyraźnych kropek czarnych; raczej należałoby odwrotnie uznać za formę abe- ceo tao okazy (w Galicyi o wiele rzadsze), u których te kropki są prawie nie- e Gal licyjskie okazy samic gatunku Cyllarus we eTA sie wogóle bra- kiem niebieskiego nalotu z wierzchu przy nasadzie skrzydeł, Materyaty do fauny polskich skąposzczetów wodnych (Oligochaeta aquatica). CZĘŚĆ 1. podał Dr Mieczysław Kowalewski prof. Akademii rolniczej w Dublanach i docent Szkoły politechnieznej we Lwowie. kilku znalezionych gatunków. Wzmiankę o nich odkładam do następ- nego spisu, tem bardziej. że dalsze poszukiwania w obran m kie- runku dostarczą niewątpliwie znaczniejszej ilości innych jeszcze przedstawicieli tej grupy pierścienie. : ońcu zaznaczam, że podezas badań swych staram się en konserwować większą ilość okazów danego gatunku, tak, aby mógł z tego powstać odpowiedni zbiorek, który złożony zostanie w Mu- zeum Komisyi fizyograficznej Akademii Umiejętności. Aeolosomatidae. 1. — Aeolosoma hemprichi Ehrenberg 1831. XI—1909, Dublany. — W ogromnej ilości. Cały listopad zna- komicie trzymały się w akwaryum, głównie w górnych warstwach wody, między rzęsą. MATERYAŁY DO FAUNY SKAPOSZOZETÓW 57 Chaetogastridae. 1. — Chaetogaster erystallinus Vejdovsky 1883. XI—1909, 5—III-—1910, Dublany. — W listopadzie w zna- cznej dość ilości; trzymały się przez miesiąc prawie dobrze w akwa- ryum razem z poprzednią pierścieniczką, która niewątpliwie stawała się często ofiarą tego małego drapieżnika, jak to wypływa aktu, że znajdując się pod mikroskopem pod szkiełkiem pokryw- kowem, Chaetogaster ten połknął w mgnieniu oka wcale spory okaz przesuwającej się obok Aeolosomy. W marcu r. b. znalazłem sto- sunkowo mało okazów. bardziej podobny. — okazów z marca znalazłem na II segmen- ele!) po 5 haczyków w wiązce, rozmaitej długości, od 96—132 js; większość z nich należała do dłuższych. Na tylnych se mentach r a 6 haczyków w wiązce, 87—96 „ długości, podobnye do po- 3. — Chaetogaster limnaei K. E. v. Baer 1827. ` 11—IV, 12—V, 1910, Dublany. — W kwietniu znajdowa- m tę pierścieniczkę w jamie płaszcza każdego prawie okazu Physa Fontinalis, po kilka do 8 sztuk w jednym ślimaczku; niektóre z nich laziły i po powierzchni ciała. W wątrobie jednak, gdzie gatunek ten jest pospolity u wielu innych ślimaków, u Physa fontinalis wcale go nie znalazłem. Okazy wyjęte ze ślimaczka, ruszają się nieustannie i pływają szybko wężykowato. Żywią się wodorostami, 2 2 Rozmaite, przytaczane w tej pracy dane, stanowia „drobne uzupelnienia ! poprawki opisów odpowiednich gatunków, znajdujących się w nowszych pra- cach, głównie Michaelsena („Oligochaeta* w „Das Thierreich*, 1900 i w „Die Süsswasserfauna Deutschlands‘ 1909) i Piguet'a (w „Revue Suisse de Zoologie“, M t, 1906, p. t. „Observations sur les Naididćes*) na które się powołuję czesto. 58 DR MIECZYSŁAW KOWALEWSKI ważyłem. Przyszłość wykaże, czy w obrębie tego gatunku nie trzeba będzie wyróżnić kilku odmian. okazów, — wszystkie bezpłciowe, z 2—3 pąkami z tyłu, znacznie 1) W. Michaelsen, „Oligochaeta*, w „Das Thierreich*, Berlin, 1900, str. 19. Po diagnozie rodzaju Amphichaeta autor ten pisze wyraźnie: „Marin. Ostsee Dänemark, Schweden)“, MATERYALY DO FAUNY SKĄPOSZCZETÓW 59 dotąd gatunki tego rodzaju, jak to zaznaczyłem już wyżej, zali- czane są do fauny morskiej. Jeden z tych gatunków, mianowicie 4. sannio Kallstenius 18921), znaleziony został w istocie w morzu, a to u brzegów morza Bałtyckiego, w małych zatoczkach koło We- stervik w poludniowo-wschodniej Szwecyi. Natomiast drugi, A. ley- digi Tauber 18792), — jak to pośrednio zdołałem stwierdzić, jest organizmem słodkowodnym. Tauber, który go odkrył w r. 1875, Jako miejsce znalezienia tego zwierzątka podaje „Ladegaardsaaen* koło Kopenhagi. Ponieważ nie znalazłem tej nazwy ani w atlasie geograficznym ani w encyklopedyi, udałem się listownie do Prof. Dra J. E. V. Boasa w Kopenhadze o informacyę i otrzymałem odpowiedź, którą przytaczam w dosłownem tłumaczeniu: „Ladegaard- saaen* jest słodkowodny potoczek, który wpada do jednego z drob- nych jeziorek koło Kopenhagi i który absolutnie nie jest słony. Nawet o słonej przymieszee niema mowy*. Z tego wynika, że A. chyba zaliczać do zwierząt „prawdziwie morskich“, a to z nastę- pującego powodu: Jak wiadomo, procent soli morskich w Bałtyku, w powierzchownych warstwach wody, począwszy od Kattegatu da- d 0 y o; w właściwem morzu o dzaj Amphichaeta raczej za slodkowodny. niż morski, — z tem za- strzeżeniem na razie (dopokąd nie zostanie oznaczony dokładnie procent soli morskich w wodzie, w której A. sannio żyje), że nie- tóre jego gatunki mogą żyć i w wodzie morskiej, ale słabo słonej. . Pozostaje jednak kwestyą nierozstrzygniętą do czasu, czy zna- leziony przezemnie gatunek należy do stałej fauny wód naszych, czy też został w jakikolwiekbądź sposób zawleczony. Za pierwszą kam 1) E. Kallstenius. „Eine neue Art der Oligochaetengattung Amphichaeta Tauber“ g. Fören. Fórhandl.^, IV, 1892, str. 42—55, fig. 1—5. ») . 76. DO von Führt. „Vergleichende chemische Physiologie der niederen Thiere*, Jena, 1903, str. 619 ‚w „Biolo i y P. Tauber. „Annulata danica*, I, Kjóbenhavn, 1879, str 76 60 DR MIECZYSLAW KOWALEWSKI H sie, ani w ogölnem zachowaniu sie swojem nie zdradzaly, ze im obu wspominanych wyżej, znanych dotąd gatunków rodzaju Amphichaeta Tauber 1879, jeden, A. sannio Kallstenius 1892, został doskonale zbadany i opisany przez Kallsteniusa (l. c.) Porów- nywając z opisem tego gatunku i dołączonemi do niego rycinami w pracy wspomnianego badacza wygląd zewnętrzny oraz zewnętrzną i wewnętrzną budowę ciała znalezionych przezemnie w Dublanach okazów tego samego rodzaju zwierzęcia, dochodzę do przeświadcze- nia, że one do A. sannio nie należą. I tak: 1) A. sannio posiada. po 4 haczyki w wiązce we wszystkich wiązkach II i III segmentu, a po 9 we wszystkich pozostałych segmentach, moje zaś okazy po 4 haczyki w wiązce w wiązkach brzusznych na II i III segmen- cie, oraz w wiązkach brzusznych i grzbietowych VI i pozostałych segmentów, po 5 haczyków w wiązkach grzbietowych III segmentu, wreszcie po 2 haczyki w wiązkach brzusznych i grzbietowych IV i V segmentu t); 2) u A. sannio nerki zrastają się z naczyniem brzusznem i otaczają je dokoła, przyczem w dwóch lub choćby jednym segmencie są normalnie nieparzyste?); u moich okazów na- tomiast nerki nie są zrośnięte z naczyniem brzusznem, leżą ków ciała (tak mniej więcej, jak u przedstawicieli rodzaju Chaeto- gaster) i normalnie są parzyste. | pis drugiego ze znanych dotad gatunków, mianowicie A. leydigi Tauber 1879, podany przez Taubera (l. e), jest tak kró- tki i niedokładny, że niektórzy zaliczają ten gatunek do watpli- wych. Opis ten brzmi dosłownie: „Sureularis, minuta et diaphana. 1) Dążność do zupełnego zaniku haczyków na tych segmentach, jaki wi- dzimy w rodzaju Chaetogaster! Sa one też tutaj najkrótsze. ,.) Kallstenius (1. c.) opierając sie na gatunku A, sannio, skreślił prowizory- czna diagnoze rodzaju Amphichaeta. Po zbadaniu znalezionych przezemnie, tutaj właśnie opisywanych okazów tego samego rodzaju, przekonałem się, że diagnoza powyższa jest bardzo dobra i może pozostać, jako stała, z wyjątkiem właśnie ustępu dotyczącego nerek, który należy usunąć z diagnozy rodzajowej a dodać do diagnozy gatunkowej A. sannio, MATERYALY DO FAUNY SKĄPOSZCZETÓW 61 Par primum uneinorum seta modo unica, sequentium 2—4“. Z opisu tego wnioskujemy, że na II segmencie jest tutaj po 1 haczyku w wiązee, na pozostałych po 2—4, ale jak są one rozmieszczone, niewiadomo! Te liczby jednak, 2 i 4, ogromnie przypominają ta- kież liczby haczyków na przeważnej większości segmentów moie okazów! Jeżeli dodamy do tego, że oba te „gatunki* są zwierzę- Naididae. 1. — Nais communis Piguet 1906. . 10—II, 5—V, 1910, Dublany. W marcu zebralem znacznie więcej okazów, niż w maju. okazów marcowych było w wiąz- kach brzusznych II—V segmentów po 4 haczyki w wiązce, na po- zostałych segmentach po D, ale czasem po 6 i 7 nawet. Na II seg. były one nieco dłaższe, niż dalej (w stosunku 16:15). W wiązkach grzbietowych było pospolicie po 1 koleu (wyjątkowo po 2) z nieco dłuższemi i nie tak bardzo rozchodzącemi się ramionkami na roz- dwojonym końcu, jak to podaje Piguet, oraz po 1 włosku około trzy razy dłuższym, niż kolce, często jednak znacznie krótszym. Barwik (czarny lub brunatny) słabo rozwinięty był w przedniej części ciała, czasem brakowało go całkiem. 62 DR MIECZYSLAW KOWALEWSKI U kilku okazów majowych znalazłem rozwinięte juz organa płciowe z mniej lub bardziej widoczną opaską i haczykami płeio- wymi na VI segmencie. U jednych był 1 haczyk w wiązce, u in- nych (starszych) 2-—3. Wyjątkowo u jednego okazu były one prócz i na VII segmencie, ale tutaj tylko z jednego boku. Długość tych haczyków wynosiła około 80 |. Osobniki z całkiem rozwi- niętą opaską (na V—VII segm.) tracą zupelnie szczecinki na tej przestrzeni, przynajmniej na i VI segmencie. Co do kształtu tych haczyków, to jest on nieco inny, niż na rysunku Pigueta (l. c. tab. 11, fig. 17), mianowicie wezelek (nodulus) nie jest zao- krąglony, ale kanciasty (tworzy tu wyraźny kąt), a słabo rozwi- nięty ząbek (= górne ramionko) leży bliżej końca dzióbka (= dolne ramionko). Wreszcie płat czołowy był tu krótki (nie, jak podaje Piguet, 2 razy dłuższy, niż szerszy), nie dłuższy od poprzecznej średnicy swojej przy nasadzie. Barwik słabo rozwinięty. 2. — Nais pardalis Piguet 1906. 10—1II, 21—II, 12—V, 1910, Dublany. — Jest to jeden z pospolitych gatunków, występujący zazwyczaj w ogromnej ilości osobników. Okazy z wezesnej wiosny (np. marcowe) są słabo za- barwione. U okazów zaś późniejszych (majowych) niezmiernie sil- nie rozwija się barwik czerwonawo-brunatny. Gatunek ten odzna- cza się jedną charakterystyczną cechą, po której odrazu można go poznać. Stanowią go liczne palezaste wyrostki przedniej ścianki żołądka, skierowane ku tyłówi i ściśnięte zazwyczaj tak, że tworzą rodzaj stożka, szczytem zwróconego ku t łowi, na co zwrócił już uwagę Piguet. Wyrostki te otoczone są grubszą kutikulą, u mło- dych okazów prawie bezbarwną, u starszych brunatną, często aż krwisto-brunatną. 3. — Nais variabilis Piguet 1906. XI—1909, 10—III, 1910, Dublany. — W niewielkiej ilości. Po 7—8 haczyków w wiązce w wiązkach brzusznych (w przednich mniej, w środkowych więcej). W wiązkach grzbietowych po 2 roz- widlone kolee i 2 (niekiedy 1 lub 3) włoski, 5—7 a czasem i 8 razy dłuższe, niż kolce. Barwik słabo rozwinięty. 4. — Nais obtusa Gervais 1838. 10—IIL 21—III, 1910, Dublany. — W niewielkiej ilości. Barwik brunatny w ciele pospolity. Dolne ramionka końcowe tyl- nych haczyków brzusznych cieńsze, niż podaje Piguet, a naj- dłuższe włoski na grzbiecie 2—3 razy dłuższe niż kolee. MATERYAŁY DO FAUNY SKAPOSZCZETÓW 63 i kolee. Najdłuższe włoski grzbietowe u okazów tych były 5— 1 razy nawet dłuższe, niż odpowiednie kolce, gdy Piguet podaje tylko 31/,—41/, razy. Barwik słabo rozwinięty, lub brak go calko- wicie. Okazy pływają szybko wężykowato. 1. — Slavina appendieulata Udekem 1855. XI—1909, 10—IIl, 28—V, 1910, Dublany. Dość pospolity, szczególnie w marcu i maju. 8. — Stylaria laeustris L. 1758. II, 28—V, 1910, Dublany. — W marcu znajdowałem kilka razy pojedyncze okazy, w końcu maja wielką ich ilość, wszystko prawie duże vsobniki, z pomiędzy których przeszło połowa posia- dała mniej lub więcej rozwinięte organa pleiowe i opaskę. Pomimo to większość tych ostatnich miała z tyłu po 1 lub 2 (rzadziej) pąki. kazy marcowe różniły się od opisów tej pierścieniezki, po- danych przez Michaelsena i Pigueta tem, że wiązki szezecin- kowe grzbietowe miały na V lub nawet IV segmencie (tutaj stale krótsze szczecinki), że włoski najdłuższe nie były wszędzie tej sa- mej długości, a wreszcie, że niektóre z nich były 3 do 31/, razy nawet dłuższe, niż średnica eała. W wiązkach brzusznych było po 6—7 haczyków w wiązce na segmentach II—V, zaś po 5 na pozo- stałych. Okazy majowe, niewątpliwie starsze, zgadzały się dobrze już z powyżej cytowanymi opisami, jednakże i między tymi okazami znalazłem takie, u których najdłuższe włoski nie posiadały jedna- owej długości wszędzie na ciele, chociaż długość ich w istocie nie przekraczała podwójnej średnicy ciała. U osobników dojrzałych było w wiązkach brzusznych po 6—9 haczyków na segmentach II— V. 0 5—7 na segmentach pozostałych. W wiązkach grzbietowych są zwykle 3 małe kolce, 85 p długości, i 1—2 długich włosków. U okazów tych stwierdziłem (rzecz zresztą znana) ogromne waha- nia w długości ryjka. U jednych była ona sześć razy większa od 64 DR MIKCZYSŁAW KOWALEWSKI średnicy poprzecznej ciała, u innych niewiele większa, a u jednego cały ryjek przedstawiał się w postaci malutkiego wzniesienia $rod-. kowego z przodu glowy. Poniewaz normalnie widzi sig stosunkowo dlugi ryjek u paków, nalezy przyjaé, ze delikatny ten organ bar- dzo latwo psuje sie (widzialem wlasnie taki okaz, u którego okolo 1/, końcowa część ryjka posiadała jedynie kutikalarną pochewke) lub wprost urywa się (taki krańcowy wypadek musiał mieć nie- wątpliwie miejsce u wyżej przytoczonego osobnika bez ryjka). W ten sposób możemy sobie wytłumaczyć owe znaczne wahania się jego długości. Omawiany tutaj gatunek odznacza się, jak wiadomo, dosko- nałą przeźroczystością ciała z wyjątkiem naturalnie takich orga- nów, jak całe prawie jelito, dodatkowe części organów płciowych i skóra w miejseu opaski (o ile ta się rozwija). Nie mogłem zna- leźć jednak żadnej wzmianki o tem, że zwierzę to nie jest całkiem bezbarwne, lecz przeciwnie posiada lekkie zabarwienie 'zielonkawe ze słabszym lub silniejszym odcieniem żółtawym. Zabarwienie to występuje najsilniej w przedniej części ciała, silniej po stronie grzbietowej, niż brzusznej. U niektórych okazów jest ono dość słabe, u innych jednak stosunkowo nawet silne. Zależy ono, jak to stwier- dziłem na okazach zwierząt żywych, badanych pod mikroskopem przy silnem powiększeniu, od takiegoż zabarwienia nabłonka skór- nego, którego komórki zawierają niezmiernie drobne zielonkawe ziarenka równomiernie rozsiane w protoplazmie. 9. — Pristina longiseta Ehrenberg 1831. XI—1909, Dublany. — niewielkiej ilości. Przez listopad i grudzień trzymały się dobrze w akwaryum, przebywając najchęt- niej w powierzchownych warstwach wody między rzęsą. Później już ani razu tej pierścieniczki nie spotkałem, aż do końca maja. Często pływają wężykowato, ale niezbyt szybko. 10. — Pristina tentaeulata Piguet 1906. 21—II, 28—IV, 1910, Dublany. — Pierścieniczka ta należy do bardzo drobnych i, jak się zdaje narazie, rzadkich. gdyż zale- dwie parę okazów udało mi się znależć. Okazy te różnią się nieco od okazu, opisanego przez Pigueta. II segment jest tutaj bardzo wyraźnie podzielony poprzecznemi przewężeniami na 3 pierścienie. Z których najkrótszy jest środkowy, dłuższy od tego przedni, a naj- dłuższy tylny ze szczecinkami. Końcowe dwie trzecie ryjka na ca- łym przebiegu swoim są tej samej grubości. Włoski grzbietowe na LI segmencie są krótsze, niż na dalszych segmentach. Większych charakterystycznych haczyków w wiązkach brzusznych IV, wzglę- dnie i V segmentu, znalazłem po 2—3 w wiązce. MATERYALY DO FAUNY SKAPOSZCZETÓW 65 — Dero ni Bousfield 1886. SE W; 1910, Dublan 7 RE to sa z tonem rg akwaryum taj też robi sobie rureczki; często też pływa Zwawo, wężykowato. Haczyków w wiązkach brzusznych przednich segmentów bywa 3— 5 w wiązce. Raz znalazłem spory okaz z dużym kielichem Serie A i jedną tylko parą Pyt ym skrzel. Izolowany w nem na- czyniu regenerował przez jedną noe drugą parę, ee obie pary rozrosły się znacznie. Podaję ten szczegół, jako ostrzeżenie przed tworzeniem nowych gatunków na podstawie takich okazów! 12. — Dero limosa Leidy 1852. III—1910, Dublany. — Dość pospolity gatunek, ale rzadszy niż poprzedni. Jest on znacznie większy od tamtego, t. j. dłuższy (łańcuch z dwóch osobników mierzy około 15 mm) i grubszy. U okazów dużych kielich skrzelowy jest też duży i wtedy można na nim doskonale obserwować trzecią parę małych aal dodatko- wych, osadzonych na przedniej wardze kielicha. Zachowaniem się swojem przypomina poprzedni gatunek. 13. — Auloporus furcatus Oken 1815 X1—1909, 5—III, 1910, Dublany. — Dość pospolity, ale nie pojawia się w większej ilości osobników naraz, jak obie poprze ed- nie deridy. Trzyma się nieźle w akwaryum. Z zachowania się swego podobny zresztą do obu poprzednich gatunków. ^ Tubificidae. 1. — Tubifex barbatus Grube 1861 XI—1909. Dublany. Bardzo pospolity. Trzyma się doskonale w akwaryum. 2. — Limnodrilus hoffmeisteri Claparede 1862. XI—1909, Dublany. Röwnie pepe jak poprzedni ga- tunek i równiez dobrze trzyma się w akwar Lumbriculidae. 1. — Lumbriculus Yariegatus O. F. Müller 1774. 21— III 1910. Dublany. — Kilkadziesiąt okazów, sporo du- żych z opaskami. W akwaryum nie trzyma się długo. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział II. Spis motyli zebranych w powiecie stryjskim podał Jul. br. Brunicki. Część III. Spis niniejszy uzupełnia obydwa poprzednio wydane i pro- stuje pomyłki w nich zawarte. Nowych rodzin nie podaję w tym spisie, zamierzam umieścić je w części dalszej, Es Z gatunków i form podanych w poprzednich spisach skreślić należy — oprócz wymienionych w części II — jeszcze następujące: 28. Melitaea Aurelia v. Britomartis, 40. Erebia Goante, 124. Pygaera hybr. Raeschkei, 224. Hadena Gemina, 252. Caradrina Ambigua, 371. Orrhodia Ligula, 428. Larentia Miata, 508. Ennomos Alniaria. Numery porządkowe tych skreślonych gatunków (prócz 124) dałem innym nowym gatunkom; są one zamknięte w nawiasach. Obecnie suma gatunków znalezionych w tutejszym powiecie wy” nosi 679. e Oznaczenie pewnej części gatunków, wymienionych w niniej- szym spisie, zawdzięczam jeszcze prof. dr. Klemensiewiczowi; okazy z ostatnich dwóch lat oznaczył p. Schille, a rewizyl wat pliwych albo zbyt trudnych gatunków dokonał uprzejmie prof. dr. Rebel z e. k. Nadwornego przyrodniczego Muzeum w Wiedniu. Panom tym niech mi wolno będzie raz jeszcze na tem miej- seu podziękować najserdeczniej za ich niezwykłą uprzejmość. SPIS MOTYLI 67 Przy układaniu tej części korzystałem, jak poprzednio, z naj- nowszych wydawnictw Seitza, a przedewszystkiem ze znakomitego podręcznika Bergego w najnowszem (9-em) wydaniu, ułożonem i przerobionem przez prof. Rebla. Jest to dzieło w swoim rodzaju podstawowe, dla zbieracza niezbędne przy oznaczaniu zbiorów, ich układaniu, wychowie motyli z gąsienic i t Spisem tym i poprzednimi objęte są zbiory moje aż po koniec roku 1910. Gatunki i odmiany nowe dla fauny krajowej oznaczam gwiazdką przed numerem porządkowym; jest ich w tym spisie dziewięć, a mia- nowieie: Acronycta Menyanthidis, Leucania Vitellina, Caradrina Se- lini v. Milleri, Petilampa Arcuosa. Plusia C- aureum, Tephroclystia Pulchellata, T. Trisignaria, T. Abbreviata. Chloroclystis Coronata, prócz tego cały szereg odmian ważniejszych. Podhorce obok Stryja, 25 grudnia 1910. Pieridae. Pieris Schrk. 1. Napi L. (52). Między okazami pokolenia wiosennego zło- wiłem 12 V 1909 okaz © o spodzie tylnych skrzydeł barwy żywo żółtej, zresztą o rysunku zupelnie normalnym. Między okazami gd złowiłem kilkakrotnie geed ab. impun- cłała Röber pozbawione plamy czarnej na skrzydłae przednich, o bardzo słabem czarniawem zabarwieniu brzegu skrzydeł; zwykle w Podhorcach między 4 a 10 V; w r. 1910, z bardzo wczesną ciepłą wiosną, już 25 IV. P (28) Daplidice L. (57). Stosunkowo bardzo rzadki, na polach i ugorach, oraz pastwiskach; w lecie 1909 jednak — wraz z dalej podanym Colias Edusa — wcale częsty. Okazy wylęgały się wido- cznie powoli, gdyż między 9 a 30 VIII spotykałem obok zupełnie zlatanych także całkiem Świeże. W r. 1910 widziałem pojedyncze, rzadkie okazy d. 2 VII. Na przełęczy Bukowinki w Libochorze znalazłem 20 VIII 1909 wczesnym rankiem piękny okaz g Z pokolenia wiosennego Bellidice Ochs. znalazłem na łące pod lasem w Podhorcach 25 IV 1910 dwa okazy, w łęgach nadrzecznych w Wierczanach 22 IV 1910 jeden okaz; wszystkie znacznie mniej- sze od pokolenia letniego. Colias (F.) Leach. 10. Hyale L. (98). Między okazami typowymi znalazłem nie- zbyt rzadkie okazy zbliżone do ab. unimaculata Tutt, u której brak p* 68 JULIAN BRUNICKI mniejszej plamki na spodzie tylnych skrzydeł; Podhorce, na polu 18 VIII 1902; Wierezany, na polu 10 VIII 1909, w tem 1 Ji2 29. (229). Edusa.F. (113). W r. 1909 od 18 VIII mniej więcej do połowy IX spotykałem i łowiłem liczne okazy (SS, między nimi silnie wyrośnięte i dorodne okazy obok prawie o połowę mniej- szych, na polach i ugorach kwieciem porosłych w Podhorcach i Wier- ezanach; pojedyncze ókazy widywałem jeszcze w połowie X tegoż roka. Nie znalazłem jednak — mimo częstych wycieczek i usilnych starań — ani jednej Q. W roku 1910 na tych samych obszarach spotykałem tylko pojedyncze cf g, i to bardzo rzadko. Natomiast w sąsiedztwie, w Łotatnikach mieszkający zarządca, czasem z ama- torstwa wraz z swymi synami zbierający motyle, złowił w drugiej połowie VIII b. r. bardzo piękny okaz ©, który obecnie znajduje się w moim zbiorze. Nymphalidae. Nymphalinae. Apatura F. 13. Ilia Schiff. (132). W ostatnich latach rzadszy, w jego miejsce coraz częściej (może skutkiem cieplejszych lat) wstępuje ab. (et v.) Clytie Schiff. (132 b.); n. p. w ciągu pierwszej połowy VII 1910 złowiłem — wraz z p. Schillem — w Podhorcach w lesie na gościńcu, używając różnych przynęt niewonnych dla ludzkiego nosa, kilkadziesiąt okazów tej aberracyi. między nimi kilka wybitnie zbliżonych do ab. (et v.) Kos Rossi (132 e). Aber- raćya ta odznacza się prawie zupełnym brakiem niebieskiego po- lysku, ma tło o wiele jaśniejsze, więcej brunatne niż typ, odznaki jasne znacznie rozszerzone i jeszcze jaśniejsze. Jasna zewnętrzna przepaska tylnych skrzydeł, rozszerzona znacznie, przecina na żył- kach środkową ciemną przepaskę i przelewa się na część wewnętrzną. Szczególnie piękny i typowy okaz wyszukałem między starymi du- bletami, a to Q z przed kilkunastu lat, niestety dosyć uszkodzoną i zlataną. Limenitis F. 14. Populi L. (136). Notatkę zawartą w części II mego spisu (1909) muszę tu poprawić; okazy wówczas złowione nie były © ©; lecz 4d typu zbliżonego do var. bucovinensis Horm., o szerszej przepasce białej i o nieco więcej srebrzysto niebieskawym spodzie skrzydeł. Dopiero opis i ilustracye zawarte w nowszem dziele Seitza naprowadziły mię na tę myśl, a rewizya dokonana przez p- prof. dr. Rebla potwierdziła ten fakt. Nie można tych okazów jednak uważać za typowe var. bucovinensis, tylko za przejściowe. SPIS MOTYLI 69 Melitaea F. 27. Athalia Rott. (191). Podane formy Berisali i Corythalia należy skreślić, nie są bowiem dostatecznie typowe, by je za takie uważać można. Natomiast między dubletami moimi znalazłem — stwierdzone następnie przez p. prof. dr. Rebla — okazy formy *Dictynnoides Horm., spotykanej na Bukowinie. Odznaczają się one skrzydłami więcej wydłużonemi, glaszezkami prawie zupełnie czar- nymi, innem nieco uporządkowaniem plamek i t. d., ponieważ je- dnak (według najnowszych badań) męskie narzędzia płciowe nie różnią się. przeto nie można z tej odmiany tworzyć osobnego ga- tunku, lecz pozostawia się ją przy Athalü jako rasę miejscową. 28. Aurelia Nick. (192) v. Briłomartis Asmann należy skre- ślić jako mylnie oznaczoną; była to Athalia Rott. nieco odmiennie znaczona. AREA c» Argynnis.F. . € G: (311). Dia L. (218). W Łotatnikach na łące leśnej kwiecistej 15 VII 1910 wcale nie rzadki motyl; w Bereżnicy na podobnej lace 3 VIII 1910 jeden okaz. 34. Niobe L. (231) ab. intermedia Gillm. Skole, na łące Czu- dyłowskiej 14 VII 1908; Hrebenów, na łąkach lesistych na Suchym 19 VII 1910. Tworzy przejście od formy typowej do ab. Eris Meig., mając jeszcze nieco plam srebrzystych na spodzie tylnych skrzydeł. Mam też okazy QQ złowione na łąkach w Strzałkowie 10 VII 1905 i 5 VIII 1908, przypominające zupełnie ab. obscura Spul. silnie zaciemnionemi skrzydłami przedniemi i ich zielonawym po- łyskiem. ! go B 35. Adippe L. (232). W Hrebenowie na łąkach leśnych na Suchym złowiłem 19 VII 1910 okaz należący do ab. Cleodoxa Ochs., pozbawionej srebrnych plam na prawie jednobarwnym spodzie tyl- nych skrzydeł; tylko srebrne środki oczek rdzawych pozostały. W Bereżnicy, w lesie złowiłem między 4 a 12 VII okazy formy intermedia Tutt, u której brak tylko srebrnych półksiężyców brzegu. Satyrinae. Erebia Dalm. 40. Goante Esp. (290) należy skreślić, natomiast wstawić: 40). Aethiops Esp. (296). W lesie w Podhorcach 25 VIII 1902 złowiono okaz bardzo silbie zlatany. ; 41. Euryale Esp. (301). Prócz podanej pary lowilem jeszeze: w Korostowie w dolinie Butywli 18. VII 1903, w Tuchli. na lace na szezycie Kindrat 19 VII 1909 oraz dawniej w Skolem na Zele- minie 28 VIII 1902 — same zlatane okazy. 70 JULIAN BRUNICKI Satyrus (Latr.) Westw. 43. Dryas Se. (381). Między okazami złowionymi przezemnie i przez p. Schillego w tut. okolicy, zwłaszcza w Bereżniey, zna- lazły się dwa zupełnie pozbawione oczek na powierzchni skrzydeł. Ich opisem zajmie się p. Schille. Aphantopus Wallgr. 48 Hyperanthus L. (401) ab. vidua Müll. (bez oczek na górnej powierzchni skrzydeł, a na odwrocie skrzydeł przednich tylko z dwoma oczkami). W Podhorcach 11 VII 1905, w Korostowie na łące nad Orawą 5 VII 1909 wśród typowych okazów. Epinephele Hb. 49. Jurtina L. (402) ab. bioculata Rbl. Złowiona między nor- malnymi okazami; ma oczko na przodzie skrzydeł przednich po- dwójne. Jest to ładna ©. Coenonympha Hb. 51. Iphis Schiff. (427). W Bereżnicy 5 VII 1903 złowiony okaz przypomina bardzo ab. subalpina Reutt. szarozielonym spodem skrzydeł, jedną tylko białą plamką u spodu, małemi obwódkami oczek i zanikiem linii ołowianej. Erycinidae. Nemeobius Stph. 54. Lucina L. (451). Prócz podanej już parki złowionej w Ja- melnicy znalazłem tam pojedyncze okazy 13 V 1910. Prócz tego jeden okaz w ogrodzie w Podhorcach 9 VI 1909, w Hrebenowie na łące Hrebenowee 31 V 1910 i w Skolem na małych łączkach nad brzegiem potoku Pawłowego 20 V 1910, zwłaszcza między 2--3 godz. w najwiekszem słońcu. Prawie same f'g. Lycaenidae. Chrysophanus Hb. 61. Dispar Hw. (508) należy skreślić; wszystkie moje okazy są tylko var. Rutilus Wernb. (508a). 64. Phlaeas L. (512). ab. coeruleopunctata Ster. Między formą główną dosyć rzadko; odznacza się niebieskiemi plamkami podłuż- nemi przed czerwoną smugą tylnych skrzydeł. SPIS MOTYLI 11 Lyeaena F. 68. Eumedon Esp. (592) ab. plurimacula Schultz. Okazy zlo- wione w BereZniey w lesie 4 i 12 VIJ 1906 miedzy typowymi, maja wiecej punktów u spodu skrzydel przednieh. 69. Icarus Rott. (604). Opróez typowych zlowilem 18 VIII 1902 4 egz. rzeczywiście do ab. Icarinus Seriba należące, bez oczek u spodu nasady przednich skrzydeł, oraz ab. Iphis Meig. tylko z jednem oczkiem w temże miejscu, złow. w Podhorcach 3 VI 1908. Sphingidae. Protoparce Burm. 91. Convolvuli L. (735). Między okazami złowionymi mam tak imtenzywnie ciemno znaczone w środkowem polu przednich skrzy- deł, iż uważać je mogę za zbliżone, jeżeli nie identyczne z ab. (d) virgata Tutt. Hemaris Dalm. Notodontidae. Hoplitis Hb. zów tej bardzo rzadkiej ćmy; niestety przeważnie były one silnie Lophopteryx Stph. | | 118. Camelina L. (841) ab. Giraffina Hb. (841 a). Znaeznie eiemniejsza forma, która miedzy okazami typowymi lowilem w Pod- horeaeh 7 VII i 9 VIII 1904. 12 JULIAN BRUNICKI Pygaera O. 124. Pigra Hufn. (870) ? hybr. Raeschkei Stfs. nalezy skre- ślić, okaz bowiem jest nieco odmiennie ubarwioną Ọ Pyg. Ana- choreta F. Lymantriidae. Orgyia O. 614. Gonostigma F. (884). Ze znalezionej, już zapoczwarczają- cej się gąsienicy wylegla się d. 5 VII 1909. Euproetis Hb. Mu Chrysorrhoea L. (913) ab. Punctigera Teich. Razem z forma typową przy lampie dosyć częsta, n. p. 2 VII 1909, 3 VII 1909, KE VU 1910 Lymantria Hb. *131. Dispar L. (925) ab. Bordigalensis Mab. Forma karlo- wata, występująca w naturze i przy hodowli; okazy są znacznie mniejsze i mętniej ubarwione. Przy TR w Podhorcach d d 30VI 1907; z gasieniey wylegla sie O 21 VII 190 132. Monacha L. (931) ab. Nigra Frr. Razem z okazami ty- Gen w Podhoreach przy lampie 14 VII 1907, 4 VII 1908, 3 VII 1910. Ma przepaski ezarne rozszerzone i zlane, zato mnie) intenzywnie ubarwione. Możnaby zestawić całą skalę przejściową od zwykłej formy normalnej przez ab. Nigra aż do ab. Eremita. Lasiocampidae. Malacosoma (Hb.) Auriv. 133. Neustria L. (956). Próez okazów formy głównej, typowych, lecz z rozmaitem odcieniem ubarwienia. znalazłem też typy odmien- nie ubarwione, odpowiadające opisom Tutta, podanym przez E Rebla w najnowszem (9-em) wydaniu Bergego „Schm lingsbuch“, mianowieie: ab. virgata Tutt (ma na blado- eg de przednich skrzydeł przepaskę ciemną, jeszcze ciemniej obustronnie N, Sa unicolor Tutt (blado-żółta bez przepasek) z Podho- rzec, 10 1903, ab. rufa-unicolor Tutt (takaż sama Cie brazowa e przepasek) z Podhorzee 5 VII 1908. nl un une nn un AA TESCO BEER TRIN T9 TET SPIS MOTYLI 73 Poecilocampa Stph. 135. Populi L. (962) gd są w jesieni bardzo częste; Ọ zna- lazłem raz tylko przy lampie na oknie, w cieniu, in copula. Było to 10 XI 1907. Eriogaster Germ. 615. Lanestris L. (965). W maju 1910 znalazłem na nizkim grabie przy drodze w Bereäniey w lesie cały dość duży oprzęd gąsienice, wychowałem je bardzo łatwo, zaprzedly się w ciągu kilku ieu czerwca 1910; teraz czekam wyniku, eo dosyć długo trwać może. są bowiem w literaturze dowody, iż ta poczwarka na- wet siedm lat przeleżeć może, nim się motyl wylęgnie. Maerothylaeia Kbr. : 137. Rubi L. (982). Ze zlowionej Q uzyskałem zdrowe jaja 1 z nich gąsienice, które po kilku dniach karmienia liśćmi ożyny przeniosłem do worka wprost na krzak ożyny, gdzie się świetnie rozwijały. W tymże worku do ziemi przytwierdzonym i okryıym liśćmi przezimowały — była to ciężka, mroźna i śnieżna zima 1908/9; w kwietniu worek był jeszcze silnie do ziemi przymarznięty i do- piero w drugiej połowie tego miesiąca mogłem stwierdzić, iż z kil- kunastu na zimę pozostałych gąsienic wszystkie były żywe i zdrowe; z wiosną nic już jednak nie jadły i powoli zapoczwarczały sie w normalny sposób. Z tych poezwarek w czasie między 19 a 26 VI 1909 uzyskałem ładne dd iparę QQ: te zapłodnione przez samce z tego samego pomiotu dały wprawdzie liczne jaja — z których wylęgło się trochę gąsienic, chowały się jednak źle i zimy 1909/10 — bardzo lekkiej — tak samo w worku przy ziemi przechowane, nie przetrzymały. Z wiosną 1910 zastałem tylko same martwe gąsienice. Selenephera Rbr. 616 Lunigera Esp. ab. Lobulina Esp. (993a) W dniu 25 V 1909 strzaslem ze starszego samotnego świerka przy gościńcu w Pla- wiu, dosyć wysoko więc w naszych górach, na stronie słonecznej dużą, prawie dorosłą gąsienicę tej ćmy. Karmiłem ją dalej star- szemi gałązkami świerka w domu (młodych pędów nie jadła) trzy- mając odpowiednio w klatee drucianej na oknie do słońca, Bardzo mało się poruszała, lecz odżywiała dobrze; w dniu 25 VI 1909 za- częła się zaprzędzać, a 22 VII 1909 wydała ładną © typową. Gastropacha O. 139. Quercifolia L. (998). Prócz dosyć częstej formy typowej złowiłem 5 VIII 1904 ab. *obsoleta Tutt, pozbawioną zupełnie prze- 74 JULIAN BRUNICKI pasek. Typowa dla okolie północnych ab. Alnifolia O. występuje tu często; mam ją łowioną przy lampie 28 VII 1908, 27 VII 1909, oraz wychowaną ex larva, tak samo jak okazy formy typowej, wylęgłe n. p. 18 VII 1906 i 15 VII 1910 Dendrolimus Germ. 142. Pini L. (1001). Między okazami typowymi złowiłem też ładny okaz jaśniejszy, oraz dwie © Ọ typowe v. Montana Stgr. Na wiosnę 1908 znalazłem tu w ogrodzie na Pinus Strobus dużą gą- sienicę, z której 5 VI 1908 wylęgła się silna © v. Montana Stgr. Drepanidae. Drepana Schrk. . 149. Lacertinaria L. *ab. (et v.) Scincula Hb. (1051 a). Wraz z formą typową złowiłem przy lampie w Podhoreach 16 IV 1906 i wlesie 2 V 1910 dwa okazy; porównalem je z okazami zbiorów cesarskich wiedeńskich; nie różnią się od typów wysokiej północy, e. gdzie ta odmiana normalnie żyj Noctuidae. Acronyctinae. Aeronyeta O. 157. Alni L. (1082). Prócz wykazanych już dwóch okazów posiadam nowsze z 11 V 1907, 11 i 23 V oraz 1 VI 1908, wre- szcie z 16 V 1910. 158. Strigosa F. (1084). Prócz wykazanych już mam jeszcze okazy z 13 VI 1907, 18 VI 1908, 3 VI 1910. Lata więc już w VI, lecz zawsze rzadka. 617. Cuspis Hb. (1091). Nader rzadka i bardzo piękna ćma; mam tylko jeden okaz złowiony przy lampie w Podhorcach 24 VII 1909. Od 4. Tridens i Psi różni się ten gatunek na oko tylko silnie niebieskawym odcieniem barwy skrzydeł. : "618. Menyanthidis View. (1093). Bardzo rzadka ćma; złowiłem dwa okazy przy lampie w Podhorcach, 7 VI, a następnie 21 VIII 1909; ten ostatni okaz silnie zlatany, ale t powy. 161. Auricoma F. var. Vernalis Frings (1097). Okaz mniejszy i ciemniejszy od typowych letnich, normalnych, złowiony w Pod- horcach w lesie 2 V 1906. : SPIS MOTYLI 15 Arsilonehe Ld. 164. Albovenosa Goeze (1118) Prócz podanych złowiłem pó- ¿niej więcej okazów, zwykle w V; w r. 1910 występowały często w ciągu VII i to obok egz. zupełnie świeżych inne dosyć zlatane. Kilka sztuk żywo przypomina ab. Argentea Tutt srebrzystemi skrzy- dełkami o ciemnem oprószeniu żyłek; takie złowiłem n. p. 11 V 1910. Równocześnie występują okazy normalne, o tle więcej żółta- wem i o tle ciemniejszem. Trifinae. Agrotis O. _ 165. Strigula Thnb. (1119). Prócz wykazanego już okazu zło- wiłem — również w Podhorcach przy lampie — dwa dalsze: 25 VII 1909 i 3 VII 1910. 1 Comes Hb. (1154). Rzadka, prócz złowionych dawniej w VII zbierałem też pojedyncze okazy (nigdy jednak nie znala- złem więcej naraz) 15 i 27 VIII 1908, oraz 16 VIII 1910. 356. Ditrapezium Bkh. (1187). Prócz okazu złowionego 9 VII 1901 znalazłem w dawniejszych materyalach okazy inne, jak n. p. z 5 VII 1906, 29 VI i 16 VII 1903, 3 VII 1910 i t. d. — ale wogóle gatunek ten występuje rzadko i w okazach pojedynczych. ‚357. Primulae Esp. (1207). Drugi okaz, również nie świeży, złowiłem przy lampie 23 VI 1909. 179. Fiammatra F. (1252). Prócz wykazanego już okazu z 16 VII 1903 mam kilka później złowionych, n. p. z 4 i 6 VII 1906, 30 VI 1907, w r. 1910 uzyskałem dwa okazy: jeden ze znalezio- nej poczwarki wylągł się 18 VI, drugi złowiłem przy lampie 9 IX. Wogóle gatunek rzadki. 76 JULIAN BRUNICKI 620. Fugaz Tr. (1267). Gatunek tu nader rzadki; dotychczas złowiłem jeden tylko okaz DOT lampie 26 VII 1909, bardzo ladny. Oznaczył go prof. dr. Re 621. "Nigricans L. GE W Podhorcach przy lampie 21 VIII 1909; or prof. dr. Rebla oznaezony. 1. Segetum Schiff. (1400) ab. © nigricornis Vill Piękne, ciemno ubarwione okazy z 28 VIII 1908 i z 10—11 IX 1910. Pachnobia Gn. 191. Rubricosa F. 1423 ab. Pilicornis Brahm. Przy lampie w Podhoreach 6 IV 1910 złowiony typowy okaz tej pięknej od- miany, ma skrzydła* szarawe z brunatnemi pręgami. Epineuronia Rbl. 194. Cespitis F. (1440). Rzadka wogóle, mam jednak więcej okazów, Pre adnie złowionych między 20 VIII a 1 IX przy lampie. Mamestra Hb. 7 622. Advena F. (1446). Zdaje się yeu teile: mam tylko dwa okazy. z 4 VII 1908 i z 3 VI 1 623. CN Bkh. (1466). Weile à nie > rzadka, lata mniej wię- cej współcześnie z M. Thalassina i M. Contigua. Lowilem ją przy lampie 5 VI 1903, 3—12 VI i 3 VII 1904: 5 VI i ‚6 VIII 1905, między 20 a 30 V 1906,29 VI 1907, 5. VI 1909 202. Thalassina Rott. (1468). Rzadka; 12 VI 1904, 7 VII 1904. 203. Contigua Vill. (1469). W ostatnieh latach łowiłem ja czę: ściej, n. p. 17 VIII 1904, 7 VIII 1908. 23 VIII 1909. 206. Dentina Esp. (1487). Wśród formy typowej zjawiają się dwie odmiany: wcale nierzadka ab. Latenai Pier., zupełnie e zaciem- niona, prawie bez śladów jasnych odznak, i przeciwna jej ab. Hi- laris Zett, o wydatnej jasnej kpa poprzecznej. Równocześnie bywa cały szereg form pośrednie 624. Serena F. (1514). jana z najpiękniejszych mniejszych PX. rodzaju; lata późno; złowiłem dwa okazy: 10 VIII 1909 13 1910. Dianthoecia B. 625. Irregularis Hufn. (1559). Mam tylko jeden okaz, zlowiony przy lampie w Podhoreach 7 VI 1910. Miana Stph. 626. Captiuncula Tr. (1571). Posiadam tylko jeden okaz, z alo: wiony w Hrebenowie na suchej łące leśnej, w wysokości około SPIS MOTYLI 17 800—900 m 20 VII 1910. Należy do fauny górskiej, zwykle spo- tyka sie ją na lakach kwiecistych znacznie wyższych. Diloba B. 214. Coeruleocephala L. (1610). Wsród formy typowej, nie rzadkiej w jesieni i łatwej do wychowania z gąsienicy, znajdują się okazy ab. Separata Schultz, u której plamy jasne na przednich skrzydłach są rozdzielone, nie zlane w jedną: Takie okazy mam np. z 31 X 1910. i Apamea O., Tr. 627. Testacea Hb. (1618). Posiadam tylko jeden okaz, złowiony w Podhoreach przy lampie d. 27 VIII 1910. Luperina B. . 628. Zollikoferi Frr. (1625). Nadzwyczajna rzadkość w Euro- pie; przylatuje tu z środkcwej Azyi i z nad Uralu; łowiona już była nawet w Szwajcaryi i w Anglii. Złowiłem ją przy lampie 12 X 1909; jest to piękny, mało uszkodzony cf z odznakami męskiemi D na tułowiu Hadena Schrk. i 221. Rurea F. (1706). Rzadka. mam okazy nowsze z 5 VII 1908, 28 VI i 24 VII 1909. W Hrebenowie złowiłem 18 VII 1909 224. Gemina Hb. (1712) należy skreślić; była mylnie ozna- czona, w jej miejsce wstawić należy: Miselia O. (224) Oxyacanthae L. (1815). W Podhoreach przy lampie 11—19 X 1906, 9 X 1909. Wogóle rzadka, a okazy dosyć zlatane. Helotropha Ld. . , 029. Leucostigma ab. (et v.) Fibrosa Hb. (1876 a). Rzadka tu- taj ćma, której forme główną lowiono już w kraju, odmiany jednak nikt dotychczas nie wykazał. Żyje w okolicach podmokłych; zło- wiłem ja przy lampie w Podhoreach 17 VII 1910, więc stosunkowo dość wcześnie, zwykle bowiem lata w VIII i IX. Hydroecia Gn. . 231. Micacea Esp. (1819) ab. brunnea Tutt. Razem z formą główną n. p. 6 VIII i 12 IX 1904, 3 X 1907, 1 VIII i 31 VIII 78 JULIAN BRUNICKI 1910. Różni Ee = dr tem. iż rein skrzydel brunatna, pozba- wiona jest pie o różowego p 630. Petasitis Dibd. (1 880). (REE rzadka; mam tylko jeden okaz, zlowiony w Podhorcach przy lampie 7 VIII 1909. Nonagria O. 239. Typhae Thnbg. (1894). Bardzo rzadka; mam ją w formie głównej tylko w je ednym okazie z 6 VIII 1905; dalsze okazy po- ane w części I spisu należą do bardzo podobnego gatunku Cala- mia lutosa Hb. — *ab Fraterna Tr. (1894 a). Bardzo piękna, prawie całkiem ciemna odmiana; złowiłem ją w Podhorcach przy lampie d. 10 IX 1910. Calamia Hb. - 631. Lutosa Hb. (1928). Podhorce, przy lampie: 19 X 1906, 6 X 1907, 28 VIII 1907. Leucania Hb. 632. Straminea Tr. (1938). Bardzo rzadka, złowiona w jednym okazie przy lampie w Podhorcach 4 VII 1906. *633. Vitellina Hb. (1961). Niezwykle rzadka, należy do fauny zachodniej Europy, rzadko kiedy do pa ee moze. Zlowiona w Podhorcach przy lampie 10 VI 1 Caradrina O. 252. Ambigua F. (2019) należy skreślić; nie mam jej; okazy byly mylnie oznaczone. Natomiast w jej miejsce wchodzi nowa dla kraju. *(252). Selini B. v. Milleri Schultz (2005 a), należąca właści- wie do fauny Pomorza; złowiona w Podhorcach przy lampie 13 VI 1908. Petilampa Auriv. *634. Arcuosa Hw. (2034). Mala, bardzo rzadka i tylko lo- e występująca ćma, którą élowilem w dwöch okazach uszko- dzonych, przy lampie w Podhoreach 3 VII 1908 i 23 VII 1909. Aeosmetia Stph. 635. Gre dpt Hb. (2035). Rzadka i niepokaZna éma, która złowiłem dotychczas tylko dwukrotnie w Podhorcach przy lampie: 29 VI 1907 pako: dość zlataną parę, oraz Y d. 10 VI 1910. A EI REM. No Bee E e | 4 SPIS MOTYLI 19 Taenioeampa Gn. 256. Gothica L. (2062) ab. Brunnea Tutt. Razem z form główną weale często, n. p. 12 IV 1906, 5 V 1909, 8 V 1910. Od- znacza się tłem sukienki ciemno-czerwono- brunátnem. 259. Populeti Tr. (2067). Mylnie podana pierwotnie jako dosyé częsta; należy przeciwnie do rzadkich, mam bowiem dotychczas tylko trzy okazy, podany już z 23 III 1906, dalej z 20 IV 1906 1z 18 IV 1909, oraz jeden okaz odmiany ab. Atropunctata Geest., złowiony 18 IV 1906. 260. Stabilis View. (2068). Prócz częstych okazów rdzawych złowiłem trzy należące do odmiany ab. Pallida Tutt, o par: szarej sukience; wszystkie przy lampie w Podhorcach 6 i 14 IV oraz 8 V 1910. 1. Incerta Hufn. (2010). Nadzwyczaj zmienna, posiadam Eee. okazów tej ćmy, prawie każdy odmienny. Prócz wzglę- dnie Pe mam jeszcze: ab. Afra Tutt. Zupełnie ciemna forma, złowiona przy lam- pie w "Podkóróach 24 III 1909 i 4 IV 1910, następnie: — ab. Pallida Lampa. (2070 b.). Jasno popielata bez plam, ale brązowo zlana, złowiona 12 IV 1906 i wreszcie: ab. ? o tle sukienki czerwonawo-żółtem. podobnem do barwy Taen. Mundo, którą p. prof. Rebel przydzielił do gat. Taen. In- certa. Złowiona w Podhorcach przy lampie 18 IV 1909. 264. Munda Esp. (2013). Prócz wykazunego Key okazu złowi- łem jeszcze trzy, a to 23 III 1907, 14 i 15 IV 1910. Calymnia Hb. 261. Pyralina View. (2081). W d A Dozen: przy lampie, m. i. zdarzają się okazy zbliżone do var. Cuprea Horm.. mniejsze, ciemnie ejsze, z połyskiem Sege m. 268. Trapezina t (2098). Pospolita, m. i, także ab. Rufa Tutt, miedzisto czerwona, złowiona przy lampie 26 VII 1904 i 6 VIII 1905, oraz wychowana z gąsienicy (znalezionej na dębie; wylęgła się 23 VII 1909). Dyschorista Ld. 0. Fissipuncta Hw. (2111). Złowiłem dalsze okazy 19 VII 1908, 27 VII 1909 i PAM. sztuk 3 VII 1910, tego dnia równoezesnie zupelnie zlatane i $wieze Xanthia O. 211. Lutea Stróm. (2146). Prócz złowionych wychowałem z gą- sienie znalezionych na Salix Caprea kilkanaście okazów; lęgły się 8 VI, 3 VII, 26 VII do 8 VIII 1909. 80 E JULIAN BRUNICKI 278. Fulvago L. (2148). Tak samo wychowana z gasienic ra- zem z poprzednią, lecz okazy legly się później, między 6 VIII a 9 IX 1909; między nimi kilka egz.: | — ab. Flavescens Esp. (2148 a) bardzo ładnych, przeważnie z poezatku okresu. Orrhodia Hb. 636. Erythrocephala F. (2157). W Podhorcach przy lampie dwa okazy, 25 IV i 9 X 1909. 219. Vacciniż L. (2164). Nie częsta; prócz okazów podanych już w części I złowiłem ją w Podhorcach przy lampie 30 IV 1907, 26 VIII, między 22 X a 15 XI 1909, oraz 30—31 X 1910. Okazy oznaczył p. prof. dr. Rebel. — ab. Spadicea Hb. (2164 a). Prócz podanego okazu znalazł u mnie między innymi p. prof. Rebel okazy z 7 V 1907, 2 X, 2 XIL 15 XI )909. — ab. Mixta Stgr. (2164 b) W Podhorcach przy lampie ło- wione 2 X, 2 XI, 15 XI 1909, 30 IV 1907, 16 V 1908. Wszystkie oznaczył p. prof. dr. Rebel. jako tę odmianę, nie zuś jako gatunek Ligula Esp. (2165), za który je uważałem. Należy przeto gatunek Ligula Esp., podany w części II, skreślić. : Neopelosoma Curt. 281. Satellitia L. (2169). Normalny typ szaro brazowy jest bardzo rzadki tutaj; mam go tylko w dwóch okazach z 19 III i 23 X 1906, potem z 28 II 1909; z nich jeden żółto znaczony, a trzy biało znaczone. należące właściwie już do ab. Trabanta Huehne. Najczęściej występuje ab. Brunnea Lampa, brązowa w rozmaitych odcieniach tej barwy, jaśniejszych i ciemniejszych. mniej lub wię- cej szarawo naleciałych. Xylina Tr. 637. Ingrica Hs. (2174). Okazy tej bardzo rzadkiej ćmy, ozna- czył prof. dr. Rebel. Złowiłem je w Podhorcach przy lampie 20 IV 1905, 12 IV 1906 i 5 IX 1909. Jest nadzwyczaj podobna do X. furcifera Hufn. od której różni się grubszemi łuskami skrzy- deł, jaśniejszą, czystszą siwą ich barwą, linią falistą białawą zu- pełniejszą. Plamka u nasady skrzydeł biała większa i wybitniejsza, inne odznaki również nieco odmienne. skrzydła tylne czyściej szare, spodem tylko u przedniego brzegu słabo zaczerwienione, podczas gdy u X. furcifera są całe dosyć silnie jasno czerwone. SPIS MOTYLI S 81 Cueullia Schrk. 638. Verbasci L. (2221). Zlowilem parę przy lampie w Pod- horcach 5 VI 1907. Następnie w r. 1909 znalazłem w szkółkach . 292. Absinthü L. (2214). Z gasieniey znalezionej i wychowa- nej piołunem wraz z poprzedniemi wychował się jeden okaz, wy- lęgły 6 VII 1910. Heliothis O. . 296. Peltigera Schiff. (2325). W Podhorcach przy lampie zło- wiony drugi okaz 7 IX 1910. 640. Armigera Hb. (2327). W Podhorcach przy lampie 1 IX 1910. Erastria O. . 641. Venustula Hb. (2458). W Bereżnicy na łące leśnej wie- czorem 25 V 1910 świeżo wylęgły, duży okaz. Przy lampie w Pod- horeach 6, 10 i 16 VI 1910 okazy już mniej lub więcej zlatane Prothymnia Hb. 303. Viridaria Cl. (2482). Próez podanego już okazu uzyska- lem 5 VIII 1909 dalsze dwa, w Łotatnikach na łące leśnej zlowi- łem 15 VII 1910, również i przy lampie w Podhoreach 4 VIII 1910. Obok formy głównej dość zmiennej co do intenzywności barwy purpurowej znalazłem jeszcze: .. — ab. Fusca Tutt (— modesta Carad.) (2482a) barwy ciem- niejszej z przepaskami brunatno oliwkowemi, w Łotatnikach na łące D lesnej 15 VII 1910. Quadrifinae. Plusia O. > *642. C. aureum Knoch. (2518). W Podhorcach przy lampie 21 VII 1909, okaz lekko uszkodzony, ale zupełnie świeży. Zdaje a pierwszy dla fauny krajowej zapisany. i Praw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział II e 82 JULIAN BRUNICKI 310. Moneta F. (2521). Prócz podanych już okazów złowiłem jeszcze przy lampie w Podhoreach dwa dalsze, a to 27 VIII 1908 27 VII 1:09 Lata więc tu w okresie bardzo długim. bo między It VIL a 27 VHL 643. Cheiranthi Tausch. (2524). Zdaje sie nader rzadka, w osta- tnieh lataeh przez nikogo w kraju nie zlowiona, wzglednie nie wy- kazana; przv ‚lampie w Podhorcach zlowilem dwa okazy: świeży 22 VII 1909 i tegoż roku lekko zlatany 7 VIII. Gdy siedzi spo- kojnie w świetle, niezbyt blisko, robi do pewnego stopnia wrażenie Pygaera curtula L., dosyć zwykłej ć my. 311. Chrysitis L. (2589). Liczne odmiany tej ćmy należy po- dzielić jak następuje: ` — ab. Juncta Tutt: paski metalowe na przednich skrzydłach złączone poprzeczką; 30 VIII 1902, 26 VIII 1902. — Aurea Huene: paski metalowe złączone z BoD barwy ra- czej mosiężno żółtej, nie zielonkowatej: 12 IX 1902, 5 VII 1903, 6 VIII 1905. 7 VIII 1908. — Disjunctaurea Spul. — rzadka — jak Ege leez paski rozdzielone. 30 VIII 1907, 10 VII 1903, 14 YIM 1 — Seintillans Schultz wogóle bledsza, paski ond gone kawo niebieskawo polyaknjace; 16 VII 1903, 9 VI 1904, 14 VII i 15 X 1906, 6 VI 1 312. Zosimi Hb. (2540) Prócz wykazanych już okazów zlo- wiłem jeszcze 18 VI i 5 VII 1908, 11 VI i 2 VII 1910. 318 Chryson Esp. (2542). Rzadka na, prócz wykazanych już mam jeszcze dwa okazy z 7 VIII 1908 i 26 VII 1910. Przy- latuje do światła bardzo późno w nocy, nie przed 11-tą 644. Interrogationis L. (2573). Nader rzadka; złowiłom ją przy an w Podhorcach 13 VIII 1909; okaz zupełni ie świeży. 4 Euelidia O. mé Mi Ol. (2586). Miedzy dawniejszymi okazami znalazlem: ka Litterata Cyr. (2586 a) z Podhorzee z 14 VI 1905. 1. Giyphica L. (2589). Między dubletami znalazłem, wzglę- dnie oe ab. Obsoleta Strand (spód skrzydel Loge pasköw ciemnych) z Podhorzec, złowione 8 V 1904 i 25 IV 1 Aedia Hb. 323. Funesta Fsp. (2661). Pröcz okazu już wykazanego mam jeszcze trzy, Seen rzy lampie zł VII 1909, a jeden 26 VII 1 z y P owione, a to dwa 23 SPIS MOTYLI 83 Catocala Schr. - 324. Fraxini L. (2667). W r. 1907 latały już między 11 a 14 VIII; tegoż dnia zlowiony (f z charakterystyeznym pedzelkiem u przedniej nogi. 325. Electa Bkh. (2669). Prócz podanych mam jeszcze okazy 2 i 28 IX 1907 i z 24 VIII 1909. Okaz z 28 IX już silnie zlatany. 326. Elocata Esp. (2670). Okaz już podany, o żółtawo różo- wych skrzydłach, należy do: — ab. Marita Hb.; drugi taki sam złowiłem 3 VII 1907. Hypeninae. Paraseotia Hb. . 381. Fuliginaria L. (2752). W ostatnich latach złowiłem wię- cej okazów, i tak 18 VII 1908 w pokoju na oknie trochę uszko- dzoną ©, przy lampie 21 VII i 27 VII 1909, oraz 4 VIII 1910. Zanelognatha Ld. 645. Emortualis Schiff. (2781). Jeden tylko okaz przy lampie w Podhorcach 23 VI 1909. Pechipogon Hb. . . 646. Barbalis Cl. (2803). W lesie w Podhoreach nie rzadko między 4 a 22 VI 1906, 28 V 1907, 1 VI 1908, 20 VI 1909. W lesie w Łukawicy Górnej 11 VI 1909. Hypena Schr. 337. Proboscidalis L. (2814) ab. Signata Spul. (Zamiast ezar- nych, biało znaczonych plamek w linii falistej przedn. skrzydeł, ostre białe plamki uszeregowane). Wraz z formą główną przy lampie 1 w lesie n. p. 7 VII 1904, 1 IX 1907, 1 VI 1907. 338. Obesalis Tr. (2816). Bardzo teraz rzadka, w ostatnich latach nie spostrzeżona wcale, dopiero w r. 1910 złowiłem jeden bardzo lichy okaz. 339. Rostralis L. (2819). Mylnie w I części jako najrzadsza podana; weale częsta, lubi zimować w mieszkaniach, piwnicach itd. Dość zmienna, mam też — ab. Unicolor Tutt (2819 b) prawie całkiem szaro brunatną, z 20 VI i10 IX 1906, 6 IV 1910, oraz inne formy dość odmienne od typowej, 6* 84 JULIAN BRUNICKI Cymatophoridae. Cymatophora Tr. 343. Octogesima Hb. (2844). Między znalezionymi okazami kilka silnie złanych barwą różową zdaje się należeć do ab. Rosea Tutt. 647. Duplaris L. (2848). Złowione w Podhorcach przy lampie 9 VII 1907 i 19 VII 1909 okazy dosyć są zlatane. Brephidae. Brephos O. 648. Nothum Hb. (2856). U brzegów lasu w Podhorcach mię- dzy 1 a 8 IV 1906; lata w słońcu dosyć licznie. Geometridae. . Acidaliinae. Aeidalia Tr. 381. Dimidiata Hufn. (2953). Drugi okaz zlowiony 2 IX 1910. 389. Pallidata Bkh. (2990). Dalsze okazy zlowione w lesie w Lukawiey Górnej 11 VI 1909 i w Hrebenowie na Hrebenoweu 31 V 1910. 392. Aversata L. (3048) ab. Effuscata Galv. Zlowiona w Pod- horeaeh przy lampie 4 VIII 1910; ma zewnetrzna polowe skrzydeł szaro-brązowo zaciemnioną. 393. Emarginata L. (3050). Prócz wykazanego już okazu zło- wiłem jeszcze dalsze w szkółce i na brzegu lasu w Podhorcach 23 VII 1909, między 22 a 29 VII 1910. 649. Punctata Se. (3078). Tylko jeden okaz z Podhorzee, zło- wiony 5 VII 1906. 650. Strigaria Hb. (3083). Z Łotatnik, na łące leśnej złowiona 15 VII 1910. Ephyra Dup. 403. Punctaria L. (3115). ab. Naevata Bastelb. Odznacza się szeregiem ciemno-czerwonych plam. wzdłuż brzegu skrzydeł; przy lampie w Podhorcach 13 VII 1906 i 27 VIII 1908. 651. Annulata Schultze (3111). Rzadka; mam tylko jeden okaz, złowiony u brzegu lasu 15 V 1910 w Podhorcach. SPIS MOTYLI 85 . Larentiinae. Lythria Hb. 652. Purpuraria L. (3147). Mam tylko dwa okazy, oba dd, złowione w Podhoreach na ugorze (równocześnie z Colias Edusa), 18 VIII 1909 i w ogrodzie 30 VI 1910. Lata w słońcu bardzo pilnie. Ortholita Hb. 653. Moeniata Se. (3156). Tylko jeden okaz, nie szczególnie zachowany, złowiony przy lampie w Podhoreach 21 VIII 1909. Minoa Tr. 408. Murinata Se. (3183). W ezesei II spisu mylnie podana Jako ab. Cinerearia Ster, gdyż okazy należ eżą do formy głównej, łowionej na łąkach leśnych w Podhoreaeh i najbliższej okolicy, oraz w górach naszych 2 V i zwłaszcza w P i z poezatkiem VIII. tesa mam dwa okazy, które należą d v.) Cinerearia Stgr. (3183 b) a pochodzą z Libo- chory z Ke leśnej pod prow. 20 VII 1909, i ze zrębów na Su- chym w Hrebenowie. 30 V 1910. Odezia B. 410. T gs Esp. (3192). Nader rzadka; po dlugieh latach zlo- wilem 20 V 1910 w zaroslach nad potokiem Pawlów w Skolem drugi mój ddr Anaitis Dup. 412. Praeformata Hb. (3218). Ku memu wielkiemu zdziwieniu przyleciała mi do lampy w a: 22 VIII 1910, podczas gdy zresztą lowie ją tylko w górac 3. Plagiata ab. PO Stgr. (3220 a) Należy właściwie do fauny południowej; okaz złowiony na łące w Wierczanach 7 I 910 ragen Vekene wskutek wczesnego. bardzo suchego i ciepłego | ata Lobophora Curt. 416. Halterata ab. Rudolphii Lampa (3243). Znacznie ciemniej- Sza od formy glównej, przy lampie w Podhorcach 28 IV 1906, 26 IV i 16 V 1 1908. 86 JULIAN BRUNICKI Cheimatobia Stph. 418. Brumata L. (3256). Częsta w jesieni n. p. 31 X 1910. Między | Kern typowymi zdarza sie: yemata Huene, z przepaską poprzeczną skrzydeł prze- dnich E ar i przedłużoną jako cień na skrzydła tylne. Wśród formy typowej złowiona przy lampie 2 XI 1909 i 31 X 1910. Lygris Hb. 654. Prunata L. (3291). Nie rzadka; złowiłem ją przy lampie w Podhorcach 11 VII 1902, 29 VI i 28 VII 1905, 14 VII 1908; wychowałem też dosyć z gąsienic, karmionych liśćmi Salix Caprea i innych wierzb; motyle X sie miedzy 16 V a 20 VI 1910. 655. Associata Bkh. (3294). Mam tylko jeden okaz zlowiony w Podhorcach 5 VII 1904. Larentia Tr. 423. Panią L. (3300). Spotykam ją często w lasach górskich; mam też okaz — ab. Deleta Stgr. jaśniejsze i z mało wyraźnym in z Podhorzee przy lampie 3 VII 1906 i z Hrebenowa na Suchym 19 VII 1910 dwa okazy. 425. Bicolorata Hufn. (3305). Rzadka, próez wykazanych mam jeszcze złowioną przy lampie 24 VII 1909 i na łące pod lasem i VILI 426. Variata Schiff. (3306). Jedna z najzwyklejszych i naj- EJ zmiennye ab. Stragulata Hb. (3306 a). Drugi okaz w Podhorcach przy dia 9X1 428. Miata L. 8514) należy skreślić; liczbę jej przenoszę na: (428). Taeniata Stph. (3324) złowioną w jednym tylko okazie na zrebach na Suchvm w Hrebenowie 19 VII 1910. 432. Fluctuata L. (3344). Miedzy okazami znajduja sie odmiany należące do — v. Acutangulata Chr. e d), lowione w Podhorcach przy lampie miedzy 15 a 26 IX 1 656. Cambrica Curt. 8859] Zlowiony na łące pod Magura w Libochorze 20 VII 1909. 434. — Schi (3363). Pospolita, tworzy liezne odmiany; z nich mam dw SPIS MOTYLI 87 .— Continuata Krulik. z polem środkowem jednobarwnem ciemnem, a w niem czarną plamą środkową — w Podhorcach mię- dzy AS a 14 VI 1904, w Lawoeznem 17 VI 1907 na łące. Suffumata Hb. (3367). Między okazami normalnymi zna- lazł = ec złowiony przy lampie- w Podhorcach 16 VIII 1908, znacznie mniejszy, z tłem skrzydeł jasno brunatnem, podobnem do ubarwienia przepasek; podobny okaz ma posiadać prof. dr. Kle- mensiewicz z okolie Nowego Sącza. nie padaka: dotychczas; znalerione w Skoluin nad potokiem Pa- włów 26 VI 1909 i 20 V 1910, oraz w kilku pięknych okazach w Hrebenowie na zrębach na Suchym 30:7 1910: 657. Uhiditérià Hw. (3310). Gatunek watpliwy, uważany też za formę poprzedniego, trudny do rozróżnienia, biologicznie różnie wcale nie przedstawiający. Lata równocześnie z poprzednią (Ferru- gata); znajdywałem ją w Podhorcach w połowie V, z początkiem VI, od końca VII e VIII; tak samo w R Podhorzee i w Hre- benowie 1 VI 1910. 439. Mena Rott. (3374). Prócz pódafysh okazów mam łowione w Skolem w do pes Pawłów 28 VI 1909, w Lawocznem na łące wilgotnej 29 v 190 658. Caesiata Lang. (an Forma górska; mam ja z Hrebe- nowa, = VII 1909. i z Libochorv. z łąki pod Magura. 20 VII 1909. 443. Verberata Se. (3398). Drugi okaz. który mam, zlowilem w Tuchli na łące na Kindracie 19 VII 1909. Widocznie wystę- puje tylko na wysokich połoninach. 444. Cu aere Hufn. (3432). Prócz wykazanego egzemplarza mam dwa d idi sze, równiez w Podhoreach przy lampie zlowione, a to 23 VIII 1909 i 3 VII 1910. 445. Rivata Hb. (3436). Dalsze dwa okazy z lasu w Podhor- cach złowione 28 VI 1909 i 3 VI 1910. 449. Albieillata L. (3442). W SkolszezyZnie na zrebach ezesta, nieraz miejscami nader liczna, n. p. w Skolem na Korezankach 16 i na Czudyłowie 17 VI 1908, albo w Hrebeuowio na Suehym 30 V 1910. 59. Hastata L. (3447). Mam trzy okazy złowione wyłącznie w Skolszczyźnie, a to w Korczynie 27 VI 1904, w Skolem na Czu- Kaya 16 VI 1908 i w Korostowie nałące nad Orawą 5 VII 1909 2. Luctuata Hb. (3450). Złowiłem następne okazy: w Pod. ad: przy lampie 4 VIII 1910; w Skolem: Pawlów 20 v 1910, rebenowie na lace 31 V 1910. 453. Molluginata Hb. ( (3454). Zlowiona w ostatnieh latach w Sko- lem na Korezankach 25 V i w Skolem samem 9 VI 1909, na Ka- mienistej 28 V 1909 i w Ławocznem na wilgotnej łące wśród pól 29 V 1909. 454. Affinitata v. Turbaria Stph. (3455 a). W lesie w Pod- 88 JULIAN BRUNICKI horcach i Strzałkowie, oraz na brzegach lasu nie deet spotykana. 1 45V. LAN. VLA 910. Nie wszystkie okazy są typow 456. d Bkh. (3464). Przy lampie w we 1 VIII 1908, w Skolem: Pawłów 20 V i w Hrebenowie na Suchym 19 VII 1910, pojedyneze okazy. 457. Albulata Schiff. (3465). Miedzy typowymi okazami zna- lazlem ADIOS do: ab. Hebudium Weir. (3465 a), formy z wysp Hebrydów, zmajdywanej też w Alpach; moje okazy nie są zupełnie białe, ale z pręgami Wé siene Jedną złowiłem w Podhorcach 3 VI 1906, drugą w Ławoczn VI 19 458. Poblado, Don. (3471). Mam okazy z Podhorzec. lowione w lesie d A ie lampie 4 i 20 VI, oraz 4 VII 1908 i 3 VI. oraz 3 VII 461. "Bee L. (3481). Wspomniane w części II okazy. sil- nie islas są Siwe? Gmppbrg.; łowiłem je w Podhoreach dość często z bem > n. p. 10 V 1910, 11 VII, 6 i 22 VIII 1905, 12 VII 1906 i t. d. 463. Autumnalis Ström. (3486). Bardzo zmienna; mam n z r. 1910 dwie ladne odmiany, jedna zlowiona 29 V w Hrebeno- wie, majaea zamiast zwyklej przepaski na skrzydlach przednich szereg ku przodowi zanikających, białawych, brunatno obwiedzio- nych oczek, drugą przy lampie 3 VII w Podhorcach. o rozszerzo- nem i rozjaśnionem tle skrzydeł, tak iż przednie są prawie zupeł- nie brudno białe, tylko ze śladami przepasek. 360. Silaceata Hb. (3489). Nie rzadko lowiona, n. p. w Pod- horcach przy lampie 31 VII 1906 i 14 VIII 1907; w lesie w Be- reżnicy 26 VII 190%; na lace w Lawoeznem 21 V 1910 i w Hre- benowie na Suehvm 30 V 1910, 467. Rubidata n e Próez wykazanyeh, jeszeze w Pod- Reg) 13 i 16 VI 468. Comitata L Prien ezesto lowionego typu glöwnego znaj- duje też gege 5 a A Carad. (3503 a); w Podhorcach przy lam- pie 15. VIT 1904 i 21 VIII 1909. 661. Sagittata F. (3504. Przy lampie w Podhorcach 2 VIII 1910 jeden okaz z jednej stronv na skrzydle otarty. Prócz okazu dra Garbowskiego z końca VII 1889. znalezionego koło Janowa, jest to jedyny okaz w kraju stwierdzony. Tephroelystia Hb. Wszystkie motylki do tego i do następnego rodzaju należące, jakie złowiłem i wychowałem, skontrolował uprzejmie prof. dr. Rebel. SPIS MOTYLI 89 Sadze wiee, Ze zbiór jest dobrze i nowoezesnym wymogom odpo- wiednio oznaezony. Gatunków, które nie ulegly zmianie w stosunku do części II. nie powtarzam. *662. Pulchellata Stph. (3522). W Podhoreaeh przy lampie 29 VII 1910. Nader rzadka, z Galieyi nieznana jeszcze; należy do fauny Europy zachodniej. 63. Laquearia HS. (3523). W Podhorcach przy lampie 17 VII 1910. Bardzo rzadka. 664. Abietaria Göze (3538) — teraz zwana Strobilata Bkh. — złowiona w Hrebenowie 29 V 1919 w jednym okazie, przypadkowo przy rozpinaniu silnie uszkodzonym. 74. Egenaria HS. (3551). Okaz oznaczony jako wątpliwy przez dra Klemensiewieza nie był tym gatunkiem; natomiast mam okazy niewątpliwie tu należące, łowione w Podhorcach przy lampie i na brzegu lasu 10, 21 i 28 VI 1909, 3 VI 1910 i w Łu- kawicy Górnej w lesie 11 VI 1909. 665. Absinthiata Cl. (3560). Mam okazy z Podhorzee, złowione przy lampie 26 V 1907 i 3 VII 1910. 476. Denotata Hb. (3563). Okazy podane w części II jako tu nale- żące, uależą do dalszego gatunku Trisignaria HS. Prawdziwą Denotata Hb. mam tylko z Podhorzec, złowioną w jednym okazie 10 VI 1910. 418. Vulgata Hw. (3569). Prócz okazów lowionyeh przy lam- pie z poezatkiem lata, mam tez jeden z 5 VIII 1909, coby wska- zywało na możliwość drugiej generaeyi w tak ciepłem lecie, jakie właśnie w tym roku było. 419) Trisignaria HS. (3573). Kilkakrotnie złowiona, przy lampie 27 VII 1909. 3 i 4 VI 1910, na brzegu lasu 3 VI 1910 Nowa dla faunv kraju, wchodzi na miejsce mylnie oznaczonej Vir- gaureata Dbld., którą skreślić należy. . 666. Castigata Hb. (3575). W Podhorcach przy lampie wcale ezesto: 4 VII 1907, 21 i 23 VI 1909, 7 V, 4 i 6 VI 1910. 480. Veratraria HS. (3591). Próez złowionych motyli znalazłem w lecie 1910 na ciemierzycy. w Wierezanach na łące całe mnóstwo gąsienic, które teraz zapoczwarczone zimują. 667. Cauchyata Dup. (5594). W Podhorcach przy lampie 13 VI 1908 złowiony okaz, w części II mylnie jako 483 Semigraphata Brd. oznaczony. Gatunek rzadki i lokalny, do następnej Satyrata Hb. podobny lecz większy i więcej szaro żółtawy, z ciemnym prze- dnim i bocznym brzegiem 481. Millefoliata Róssl. należy skreślić jako mylnie oznaczoną, natomiast: Satyrata Hb. (3595) wstawić. Mam je: ze znalezionej gąsienicy wylęgłą 6 V 1907, złowioną przy lampie w Podhorcach 3 VI 1910, na łące w Ławocznem 17 V 1909, w Hrebenowie na Suchym 30 V 1910 i w Skolem na łąkach nad potokiem Pawłów 20 V 1910. Prócz tego mam: 90 JULIAN BRUNICKI — ab. (v. ?) Subatrata Ster. (3595 a) złowioną w Podhorcach przy lampie; była oznaczona mylnie jako Albipunctata. Ab. Aequistu igata Ster. należąca do gat. Scabiosata Bkh. (3604) należy skreślić 485. Pygmaeata Hb. (3627). Należy skreślić odmianę v. Zibe linata Chr., gdyż zaliczony do niej okaz jest za mało Ké? styezny. Próez podanego już okazu z Ławocznego mam drugi, zło- wiony 12 VII 1910 na brzegu lasu w Podhorcach. 483. Semigraphata należy skreślić. (483). Tenuiata Hb. (8630). W Podhoreaeh przy lampie nie rzadka 7 VIII 1908 i 21 VIII 1909; z gasienie wychowanych na kotkach Salir Caprea uzyskalem bardzo liezne okazy tego malutkiego miernikowea miedzy 12 VI a 5 VII 1909. 487 Dodoneata Gm. (3648) należy skreślić. Zdaje sie, że okaz tu papie Loes zlatany do dokladnego oznaczenia, nalezy do Pusillata. 87). Abbreviata Stph. (3646). W Podhorcach złowiłem przy lampie 11 V 1910 okaz tego nowego dla fauny krajowej gatunku. 668. Lanceata Hb. (3653). W Podhorcach przy lampie 24 IV 1909 p w Bereżnicy w lesie 26 IV 1909 489. Sobrinata Hb. (3656). W Pławiu przy gościńcu i w Hre- benowie na łąkach z jałowców strząsłem w maju i początku czerwca większą ilość gasienie tego ładnego a zmiennego miernikowca; mo- tylki lęgły się obficie w ostatnich dniach VIL w pinnis polowie VIII i wyjątkowo jeszeze 3 IX 1910. Chloroelystis Hb. *669. Coronata Hb. (3659). Jedyny okaz złowiony w Podhor- cach 21 VIII 1909 przy lampie. Gatunek nowy dla kraju. 490. Hectangulata ab. Cydoniata Bkh. (3660). Nieczęsta od- miana; mam tylko parę okazów złowionych przy lampie w Pod- horcach między 16 VI a 3 VII 1910. 491. Chloerata Mab. (3662). Poniewaz okazy, jakie mam, nie są dosyć świeże i dokładnie oznaczyć ich nie można, przeto na ra- zie skreślam ten gatunek, choć nie wątpię, iż się tu znajdzie. Collix Gn. (491). Sparsata Tr. (3665). Mam tylko dwa vidi zdobyte przy lampie w Podhorcach: z 11 VI 1909 i 3 VI 19 Boarmiinae. Abraxas Leach. 95. Marginata ab. Pollutaria Hb. (3700 a). Okazy przezemnie do "E itg zaliczone prawdopodobnie do niej nie należą, nie SPIS MOTYLI 91 zgadzają się bowiem ściśle z opisem podanym rm prof. Rebla; są one albo formą przejściową, albo też nie opisa Bapta Stph. 491. Bimaculata F. (3703). W r. 1910 była wszędzie liczna w ogrodach, u brzegu lasów i t. d. od 16 V do początku VI. Stegania Dup. 499. Cararia Hb. (3109. Pröez podanego już okazu mam jeszcze dwa złowione przy lampie w Podhorcach 16 VI i 5 VII 1910. Ennomos Tr. 507. Quercinaria Hufn. (3726). Mam bardzo mało okazów, gdyż tylko dwa złowione 6 VIII 1905 i 20 VII 1905 w Bereżnicy, oraz parę wychowaną z Ser: AS CE na ce w Podhor- czy wistości do: ab. Equestraria F. (3726 e); mam ją z lasu w Bereżnicy z 20 VII 1903 i złowioną przy lampie w Podhorcach 6 VIII 1905. 508. Alniaria L. (3727) należy skreślić. 510. Erosaria Hb. (3730). Gees es z tego rodzaju; przy- Weg do lampy w ciągu VIII i I rocznie ab. Tiliaria Hb. (3730 a). Nie częsta; łowię ją przy lam- pie zwy ryklė w pierwszej połowie VII, ale bywa i np. 6 VIII. Gonodontis Hb. 514 Bidentata Ol. (3743). Złowiłem dwa piękne okazy 20 V i 4 VI 1910. Opisthograptis Hb. 519. Luteolata L. (3161). W Ławocznem na łąkach wśród lasków 21 V 1910 kilka okazów. Epione Dup. 520. Apiciaria pu (3763). Ziowilem jeszeze więcej okazów óźnej jesieni —- 0 X 1907, tak iż możliwe jest istnienie drugiego pokolenia. Hypoplectis Hb. 523. Adspersaria ab. Sylvanaria HS. (3769 a). W d. 15 VII 1910 wyploszylem kilka okazów z zarośli przy gościńcu, wiodącym 92 JULIAN BRUNICKI przez las z Lotatnik ku Sokolowu, oraz na łąkach wśród lasu. Rö- wnież przy lampie w Podhorcach 26 VII 1909. Semiothisa Hb. 525. Notała L. (3782). Prócz okazów typowych złowiłem kil- kakrotnie przy lampie: : — ab. Innotata Fuchs, pozbawiong zupelnie lub prawie cal- kiem plamy czarnej w kącie przednich skrzydeł; np. 30 VI 1904, 26 V 1908, lub w szkółce 16 V 1910. (508). Alternaria Hb. (3783). Do poprzedniej nader podobna; pojawia się w tym samym czasie. Prócz przy lampie złowiłem ją też w lesie w Bereżnicy 5 VI 1909. Hybernia Latr. 29. Aurantiaria Esp. (3798). Prócz formy głównej mam też przejściowe i typowe: — ab. Fasciaria Lindlow, złowione przy lampie 9 i 22 X 1905. 531. Defotiaria Cl. (3802). Podana przy niej ab. Obscurata Stgr. nie jest nią, lecz podobną bardzo, lub może teraz nowo na- zwaną i lepiej określoną: S — ab. Brunnescens Rbl. Prócz podanych okazów z 23 X 1905 mam jeszcze inne z d. 15 XI 1909, oraz bardzo ładny z 2 XI 1909, pozbawiony środkowych plam na skrzydłach przednich, lecz mający pręgi poprzeczne. Anisopteryx Stph. 532. Aceraria Schiff. (3807). Prócz podanego złowiłem jeszcze © dwa ff przy lampie 2 XI i 15 XI 1909. Q O ani tego gatunku, ani A. Aescularia Schiff. nie znalazłem nigdy. Biston Leach. — ab dlaeh z 5 i 6 IV 1910 SPIS MOTYLI 93 Boarmia Tr. 541. Secundaria Esp. (3882). Z tego nader rzadkiego wido- cznie gatunku mam prócz już wykazanej © jeszcze drugą z 28 VIII 1908, tu złowioną przy lampie i cf ze zrębów na Suchym w Hre- benowie z 19 VII 1910. 543. Repandata L. (3891). W Libochorze w małych laskach świerkowych pod Magurą wpadłem 23 VII 1909, około 7 rano, w rój tej ćmy; zrywały sie calemi masami, po kilkanaście naraz, ale daleko, tak że połów utrudniony nadzwyczaj naturą terenu (na- der spadzisty, bryłami okryty stok, przez który w poprzek ścieżka prowadzi) przyniósł tylko pojedyncze okazy i to już nie pierwszej młodości. 610. Maculata var. Bastelbergeri Hirschke !) Według najnow- szych badań części rozrodczych (f, gatunek odmienny, nie od- miana poprzedniej. Forma główna lata tylko w Syberyi i nad Amu- rem, u nas zaś ta odmiana. Złowiłem ja, prócz okazów poprzednio podanych, także nad Butywlą w Korostowie d. 8 VIII 0. 544. Roboraria Schiff. (3894). Prócz formy głównej mam też okazy odmiany: — ab. Infuscata Stgr., o wiele ciemniejszej, łowione nie rzadko przy lampie w Podhorcach, np. 12 VI 1904, 29 V i 30 VI 1907, 29 VI 1909. Gnophos Tr. à 552. Dilucidaria Hb. (3964). Próez wykazanych skolskich mam jeszcze okazy z lasu świerkowego na Kindracie w Tuchli z 9 VII 909 i w lasku na Suchym, dosyć wysoko złowione 19 VII 1910, wreszcie z łąk hrebenowskich z 20 VII 1910. Fidonia Tr. 553. Roraria F. (3997). Mam ją z Łukawicy Górnej, złowioną 11 VI 1909, z Podhorzec przy lampie 3 VI 1910, z Hrebenowa, gdzie na łąkach na stoku Hrebenowea 31 V 1910 spotkałem liczne QQ, wreszcie mam Q z łąki leśnej w Łotatnikach z 15 VII 1910. Nolidae. Nola Leach. 564. Strigula Schiff. (4105). Znalazłem ją w ogrodzie w trawie dwukrotnie: 18 V 1908 i 5 V 1909; prócz tego złowiłem przy lampie 2 VII 1907 i 27 VII 1909. m 1 XVIII Jahresb. Wien. Ent. V. 1907, str. 106, tab. I, rye. 2, B. 94 JULIAN BRUNICKI 671. Cristatula Hb. (4112). Złowiłem ją raz tylko w Wier- czanach, w łęgach nadrzecznych, 5 V 1910 wieczorem. Cymbidae. Sarrothripus Curt. . 567. Revayana Sc. (4196). Ubiegłej jesieni złowiłem jeszcze 9 X ładny okaz. Z odmian przybyła mi nowa dla okolicy: — ab. Ilicana F. (4126 e) złowiona w Podhorcach przy lam- pie 2 VIII 1906, którą przedtem uważałem jako odmienny okaz formy głównej. Oddzielił ją prof Rebel. — v. (et ab.) Degenerana Hb. (4126 d). Uznana została przez Klosa i Meixneral) za osobny gatunek z powodu różnie narzę dów. rozrodczych. Earias Hb. 568. Clorana L. (4136). Uzyskalem kilka okazów z gasienie, znalezionych w sprzędzonych szezytach pędów łoziny w Podhorcach; lęgły się 1910 między 19 a 26 VII. Hylophila Hb. 569. Prasinana L. (4141) ab. Bilineata Slevogl. Ma tylko dwie przepaski na przednich skrzydłach, środkowej brak. W Podhorcach przy lampie wraz z formą główną 6 VIII 1905 i 4 VIII 1910, 10—6 Vi1 15 VIT 1907, 99. Arctiidae. Arctiinae. Spilosoma Stph. 21 VIII 1909, lub Y X 1910, la Phragmatobia Stph. 575. Fuliginosa L. (4168) Nader zmienna co do ezystosel ubarwienia, intenzywności barw i szerokości pola czerwonego 1 CZAT” * Klos. Zool.-bot. Verh: 1907, str. (173), Meixner tamże, str. (175 SPIS MOTYLI 95 nego na tyln. skrzydełkach. wskutek czego powstają okazy przej- ściowe, wcześnie latające (n. p. 10 VII 1903 albo 10 VII 1904), przypominające ab. Fervida Stgr. z południowej Europy. i odwro- tnie spóźnione (29 VIII 1902. 16 VIII 1905, 15 V! i4 VIII 1910), silnie zaciemnione na tylnych skrzydłach, przechodzące cokolwiek ku ab. Borealis Stgr. z północy. Parasemia Hb. „316. Plantaginis L. (4177). Okaz opisany w części II przy- dzielił prof, Rebel jako typowy do ub. Borussia Sehaw. Diaerisia Hb. ‚577. Sanio L. (4186). Prócz typowych okazów mam jeszcze odmiany następne: -- ab. Uniformis R. Haas. dd bez ciemnej przepaski na tylnych skrzydłach; w lesie w Podhorcach 25 VIII 1902, 3 i 11 VI 1903, oraz — ab. Moerens Strand (ciemna przestrzeń tyln. skrzydeł u $ rozszerzona, bywają tylne skrzydła prawie zupełnie czarne): ü gb z Kruszelniey 21 VI 1903, Q z Podhorzec przy lampie 29 VI 1906. Aretia Schrk. 518. Caja L. (4201). Miedzy okazami typowymi znajduja sie czasem odmiany: — ab. Lutescens Tutt z tylnemi skrzydłami żółtemi a nie eynobrowemi; w Podhorcach, przy lampie 25 VIII 1902, 6 VIII 1905, 6 VIII 1910. Perieallia Hb. powymi ab. Haliciaca Schille, lecz przejściowymi, bo brak im wpra- eene opisanych form, zlowiony przy lampie w Podhoreach 96 JUL!AN BRUNICKI przerwana mniej więcej pośrodku. nad nią wewnętrznie samotna plama jako pozostałość z drugiej przepaski. P. prof. Rebel oznacza ten okaz jako pośredni między dwoma odmianami: Serena i Con- ereta Schultz. Callimorpha Latr. 581. Dominula L (4245). Między licznymi okazami, łowionymi w lasach lub wychowanymi ze znalezionych gasienie, mam odmiany następne: A — ab. Conferta Schultz (ma z plam przybrzeżnych i poniżej leżących potworzone przepaski w poprzek skrzydeł przednich). Pod- horce, las, 29 VI 1903. — ab. Hamelensis Pfluemer (ma wszystkie plamy skrzydeł przednich białe, a nie pomarańczowo-żółte): w lesie w Bereżnicy 4 VII 1906, w Podhorcach przy lampie 29 VI 1907 i 18 VI 1908. 582. Quadripunctata Poda (4248) w drugiej połowie VIII 1910 złowili synowie zarządcy p. Kazim. Gołdy w Łotatnikach, w lesie, kilkanaście wcale jeszcze pięknych okazów tej ładnej ćmy. Z nieh trzy dostałem do mego zbioru, a w przyszłym roku nie omieszkam poszukać ich osobiście, i to wcześniej. Gnophria Stph. 588. Rubricollis L. (4289). Między okazami typowymi znala- ę złem też odmianę: = — ab. Flavicollis Neuburg, mającą kołnierz żółty, w Rumuni znajdywaną. Tę złowiłem dwukrotnie: w Podhorcach 27 VI 1906 i na łące w Ławocznem 17 VI 1907 Lithosia F. 590. Deplana Esp. (4292). Prócz okazu ze Skolego, podanego w części IL mam jeszcze wyszukany w dubletach a złowiony przy lampie w Podhorcach 3 IX 1902 i nowy z 3 VII 1910. : 612. Lurideola Zinck. (4296) W Podhorcach kilkakrotnie zlowiona przy lampie 21 VII 1903, 4 VII 1906, 30 VI 1907. Po- dają ją tylko dr. Hirschler i Romaniszyn w swym spisie motyli większych z okolie Lwowa; więc nie częsta i nie powszechna w kraju. 593. Lutarella L. (4306). Okaz podany już, złowiony 1 VIII 1908, jest anormalny, zwykłe bowiem okazy tego gatunku maja u spodu skrzydeł tylnych szaro czarniawe zaciemnienie w formie promieni przy przednim brzegu, ten zaś okaz ma te dwa promienie . zupełnie zlane tak, iż wycięcie między nimi przedstawia się tylko jak cień. ; JULIAN BRUNICKI 97 Zygaenidae. Zygaena F. 673. Scabiosae Scheven (4327). Dotychezas zlowiona tylko w Bereżnicy w lesie na łączkach, a to 4 i 12 VII 1906, 5 VII 1903, 2 VII 1907. . 614. Achilleae Esp. (4337). Złowiona 15 VII 1910 na łące le- śnej w Łotatnikach; jedyny okaz oznaczył p. prof. Rebel. 597. Meliloti Esp. (4346). Do wykazanych już dodać należy jeszcze okazy z Łotatnik, gdzie 15 VII 1910 na łąkach leśnych licznie się uwijały, i z Hrebenowa, złowione na łąkach górskich 20 VII 1910. | 675. Trifolii Esp. (4348). Mam trzy okazy, złowione na łąkach, w Podhorcach 14 VII 1903 i w Łotatnikach w lesie 15 VII 1910; oznaczył je prof. dr. Rebel. Prócz dr. Hirschlera i Romani- szyna (l e.) nikt ich dla fauny kraju zresztą nie wykazał. 598. Lonicerae Seheven (4350). Prócz podanego już okazu znalazłem dalsze w Łotatnikach na łąkach leśnych 15 VII 1910 1 w Hrebenowie 20 VII 1910; oznaczył je prof. dr. Rebel. ` Ino Leach. 676. Globulariae Hb. (4407). Mam jedyny okaz, złowiony w Pod- horeach wieczorem 10 VI 1910 na łące pod lasem. Cochlididae. Coehlidion Hb. . „602. Limacodes Hufn. (4440). Wspomniane poprzednio w eze- ści II eiemno-brunatne d d, mające tylko żółte plamy, zwłaszcza nad Kątem wewnętrznym skrzydeł, należą do: imaz cj, Borkhaus; łowione równocześnie z form — ab. L ormą główną, n. p. przy lampie 19 VII 1906, 13 VI 1907 lub 14 VI 1908. Heterogenea Knoch. 677. Asella Schiff. (4443). W Podhoreach strząśnięte z Salix Caprea, rosnącej nad rowem u brzegu lasu, wieczorem 20 VII 1910. Psychidae. Psychidea Rbr. 678. Bombycella ab. Rotundella Brd. (4517 a). Tę bardzo rzadką ćmę złowiłem w Bereżnicy w lesie 5 VI 1910. Od formy głównej różni się brakiem użyłkowania i linijek, nadających skrzydełkom wygląd jakby kratki. Spraw, Kom. fizyogr. T. XLV. Dział IL. 7 98 SPIS MOTYLI Sesiidae. Sesia F. 679. Tipuliformis Cl. (4552), Jedyny okaz złowiłem w Pod- horeach w ogrodzie na kwiatach kaliny (Viburnum Opulus) w polu- dnie parne przed burzą 9 VI 1909. Hepialidae. Hepialus Wlk. 613. Hecta L. (4743). Prócz licznych okazów forniy głównej tu złowionych, znalazłem jeden, uszkodzony. w lesie pod: Magura w Libochorze 20 VII 1909: Między okazami tutejszymi mam też należące do odmiany: : — ab. Decorata Krulik, ozdobionej srebrnemi plamkami ró- wniez na zewnętrznym brzegu skrzydeł, z d. 6 VI 1907 i 4 VI 1908; same (d. Materyaly do fizyografii krajowej. Dział III. Materyały zebrane przez Sekcyę botaniczną. Spraw. Kom. tizyogr. T. XLV. Dział III. Zycie glonöw w görnym biegu Prutu. Przez Jadwigę Wołoszyńską. Rzeka górska przedstawia środowisko niezmiernie ruchliwe» ulegające ciągłym zmianom. Wywieraja one znaczny wpływ na życie ! rozmieszczenie glonów. Zdawałoby się, że falom rzeki oprą się jedynie gatunki mo- Cno przytwierdzone do podłoża i odznaczające się prócz tego sto- sowną budową. Tymczasem na środku rzeki znajdujemy wstężnice oraz inne glony, żyjące swobodnie i rozmnażające się, podobnie jak na cichych brzegach lub po moczarach. W jaki sposób mogą sie one utrzymać w tych warunkach mimo naporu fal? Gdy rzeka wzbierze, zakrywa, niby ciemną chmurą, cały ten świat roślinny żwirem, który w sobie niesie, ociera i wygładza piaskowce porosle pilśnią, wytworzoną przez glony; gdy znów w czasie posuchy woda opadnie, odsłaniając kamienie, a w niektórych miejscach i dno, Wówczas promienie słońca zamienią całe gniazda delikatnych ro- ślinek w szary pył. A jednak życie nie zamiera, tylko cichnie na Jakiś czas, planktonu; rzeka jednak nie jest pusta, nie brak jej życia. Glony : f wyglądają jak gęsto osadzone obok siebie szezecinki, przvgiete rie spadajaeej wody. Gdzieindziej, na równie bystrym pradzie, wi- dzimy skały podwodne obrosłe grzędą zielonej Cladophory. Tu bi Jeśli się jednak porówna tę roślinność z roślinnością dalszego legu, rzeka górska okaże się znacznie uboższa w gatunki, prze- 1* 4 J. WOŁOSZYŃSKA dewszystkiem, jak to już zaznaezylam, z powodu braku planktonu, który mieści w sobie zazwyczaj tak wspaniałą rozmaitość i boga- etwo form. Dodać jednak muszę, że zbiorowiska glonów biegu średniego i dolnego bogaetwo swe zawdzięczają w części także górnemu biegowi i gromadzą w sobie, oprócz typowych własnych form, te gatunki górnego biegu, które są zdolne przystosować się do nowych warunków życia. Wpływ biegu górnego jest przeto ważny dla dalszych losów rzeki. Dlatego nie zgadzam się z zapa- trywaniem Ryszarda Volka, który w swej rozprawie „Hambur- gische Elb-Untersuchung“, rzeczy bardzo ciekawej, odnoszącej się ` do planktonu dolnej Łaby, kilku słowami zbywa górny jej bieg, Jako cos, co nie odgrywa ważniejszej roli w biegu niżowym. ` ` rzece górskiej spotykamy nie tylko bujnie rozwijające się życie glonów, ale prócz tego wspaniałe przystosowania do tak mało dla większości korzystnych warunków życiowych. Bystra, chłodna woda jest dla niektórych prawdziwą ojczyzną, poza którą prawie nie występują. Większość żyje kosmopolitycznie wszędzie po mo- kradlach, zródełkach i t. d. w warunkach bez porównania korzy- stniejszych, ale jest też w stanie żyć i w prądzie dzięki przysto- sowaniu się i odporności. _ | rut, wypływający w pasmie Czarnohorskiem, staje się w Fa- tarowie (miejscowość wzniesiona około 670 m n. p. m.) prawdziwą rzeką górską. zwłaszcza po połączeniu się z dzikim potokiem Pi- hym, a poniżej z wielkim dopływem Jablonica. Teren badania Prutu w tej miejscowości przedstawia się bardzo korzystnie. Z ła- twością znachodzimy główne typy topograficzne, wien wodospady. towarzyszące im kotły, jakoteż miejsca ciche, zasiane większymi lub mniejszymi kamieniami. Najkorzystniejsze dla badań są miejsca, które łączą w sobie wszystkie typy, tak, że profil zdjęty w takiem miejseu, daje pewne wyobrażenie o rozmieszczeniu glonów nawe na znacznej długości biegu rzeki. Profil taki zdejmowałam w ten sposób, że zbierałam rośliny, począwszy od jednego brzegu z ka- mieni, mułu, osobno z szutru i t. d., posuwając się powoli w pro- stej linii do drugiego brzegu. Powstawal wiee jakby pas długi np. na trzydzieści metrów (szerokość rzeki), a szeroki na kilka me- trów, pas dokładnie poznany. Nie twierdzę, żeby zbadanie kilku takich profilów dało dokładny obraz życia glonów w pewnej miej” scowosei. Na to trzeba nie tylko dokładniejszych poszukiwań wzdłuż rzeki, ale i kilku lat badań, aby można porównać rok pogodny ZYCIE GLONÖW W GÖRNYM BIEGU PRUTU 5 dzo żmudnej. W czasie deszczów Prut tak olbrzymieje, że podobne badania przedstawiają wielkie trudności, nie są one jednak i wtedy niemożliwe. Warunki klimatyczne danego roku grają główną rolę przy ukształtowaniu życia glonów, od nich bowiem zależy: wysokość zwierciadła wody. W niektórych miejscach bardziej ścieśnionych jest po kilka metrów różnicy między najniższym a najwyższym stanem wody. Od ilości wody zależy siła prądu i nacisk wywarty na kamienie. Woda nie tylko prze na kamienie i rosnące na nich glony, ale niesie z sobą miał skalny i szuter, które nieustannie uderzają i miażdżą niby grad żywe powłoki. Zmieszany z wodą namuł robi ją nieprzeźroczystą lub mało przeźroczystą 1 odbiera światło roślinkom. Takie kilku lub kilkunastodniowe częściowe odebranie światła musi wywierać wpływ przerywający i hamujący rozwój. Lato ubiegłe (1909) nadawało się idealnie do rozwinięcia się roślinności, która potrzebuje do tego dużo światła, większej ilosci ciepła i względnego spokoju bliżej brzegów. Wyniki z takiego roku muszą być różne od wyników roku deszezowego. Natomiast w roku 1908. wysoce deszczowym, zauważyłam np. bez porównania większy rozwój sinie. tan pogody w r. 1909 przedstawiał się mniej więcej jak na- stępuje: Początek lipca chłodny. Od 11-go lipca do połowy wrze- śnią trwa śliczna pogoda z wyjątkiem niewielkiej ilości dni de- szezowych i zimnych. Woda w Prucie wzbiera zaledwie kilka razy na krótki przeciąg czasu. W lipeu średnia temperatura wody wynosiła rano o 8-mej 11-669? ©, wieczorem po zachodzie słońca 14:4? C. ajwyższą ciepłotę miała woda w dniu 28 lipea: ARE = rano 14:59 C, w południe na prądzie 17:5" C, w południe bliżej brzegu 1800, wieczorem 17:50 0 W niektóre dnie zimne temperatura ranna: 9759 C, wieezo- rem: 10:50 C. W sierpniu średnia ranna temperatura wody wynosiła 11:95? C. Maximum przedstawiał dzień 6 sierpnia: rano 14500, wieczorem 17:20 C. : V dnie gorętsze woda, ujęta w brzegi, jest jakby w naczy- mu kamiennem, ogrzewanem stopniowo. oda w miejscach Dirt: szych, bliżej brzegów, ogrzewa się silniej, gdy na środku pozostaje chłodniejsza. Różnica temperatur jest znaczna. Wyniki otrzymane np. w dniu-28 sierpnia: ga | rano 112500; w południe: na prądzie 15°C, bliżej brzegu Przy kamieniu, w cieniu 1550C, bliżej brzegu na słońcu 16° C, na słońeu w miejscu odciętem 20°C. 6 J. WOLOSZYNSKA W pierwszych dniach wrzesnia: w południe, środek rzeki, prąd 13:509 C, spokojny prąd w miejscu zacienionem 13:509 C, takiż prąd w miejscu słonecznem 13:80? C, brzeg słoneczny 17% C, wyżłobienie na kamieniach (siedlisko rodzaju Haematococcus) 18:259? C, po zachodzie słońca 13:50? C. ; W dnie jednostajnie pogodne temperatura południa równała się temperaturze wieczornej, przez noc naturalnie obniżała się. Jeżeli porównamy temperatury środka rzeki i brzegu, n. p. 15°C a 20°C, lub 135090 a 17°C, dalej głębokość wody na środku i na brzegu, nadto ruch fal, który na brzegu zupełnie ustaje, okaże się rzeczą zrozumiałą niejednostajne rozmieszczenie roślinno- ści i jej rozdział na roślinność prądu i brzeżną. Ten rozdział jest tem ostrzejszy, im dnie są goretsze i im dłużej trwa pogoda. `` Trzema sposobami utrzymują się glony w płynącej wodzie: I. Pierwszy i zwykły sposób to przyrastanie do podłoża; niektóre glony, jak Cladophora, Lemanea, trzymają się tegoż sto- sunkowo bardzo silnie zapomocą osobnych organów. Takich mamy znaczną ilość. I. Inne gatunki nie mają podobnych urządzeń; do utrzyma- nia się w prądzie służy im jako podłoże namuł rzeczny, wysie- lający wraz z szutrem dno, układający się grubszą lub cienszą warstwą na płaskich lub wgłębionych kamieniach rzecznych. Nar wet na bardzo silnych prądach znajdujemy ten delikatny miał skalny w szparach kamieni lub poza niemi w bardzo cienkich warstewkach. Jest to w czasie pogody idealne schronisko dla wolno żyjących wstężnich, okrzemek; w niem też znajdują nieraz oparcie serwować ten żywy namuł. Jest on porowaty, strzępiasty; strzępki chwieją się poruszane falą. Barwa oliwkowa i porowatość są dzie- łem mnóstwa glonów, gnieżdżących się w górnej warstwie lub peł- zających po powierzchni. Namuł środka rzeki różni się od brze- o go. ogóle niema w rzece miejsca zupelnie martwego; nawet DA skośnych ścianach głazów, zwróconych ku północy, a więc oświe” tlonych słabo. spotykamy doskonale rosnące siniee, niektóre okrzemki, ypową roślinność namułu stanowią: Okrzemki należące do rodzajów: Amphora (A. ovalis), Cym- bella, Navicula (N. mesolepta, radiosa, rhynchocephala), Pleurostauron (Pl. parvulum), Amphipleura pellucida, Pleurosigma, Gomphonema, ZYCIR GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 7 Epithemia (E. turgida, gibba, Zebra), Eunotia, Ceratoneis, Synedra (S. Ulna, affinis, radians, amphicephala), Fragilaria, Denticula. (D. subtilis, Diatoma (D. vulgare, oblongum), Cymatopleura Solea, Nitz- schia (N. vermicularis, sigmoidea, linearis), Surirella (S. linearis i jej odmiana v. constricta lubią prąd). urirella spiralis, spotykana kilka razy na średnim prądzie, należy właściwie do formacyi brze- żnej). Brzegu odciętego trzymają się Surirella robusta z odmianami, S. biseriata v. amphioxys, S. ovalis, Campylodiscus hibernicus (w ystę- puje b. rzadko), Tabellaria flocculosa, Meridion circulare, Fragilaria virescens, Stauroneis (St. Phoenicenteron, anceps), Navicula (Pinnula- ria) viridis, maior, nobilis i inne. . . Wstężnice: Penium Navicula, Nägelii; Closterium litorale, mo- niliferum, Leibleinii, Jenneri, Dianae, acerosum; Cosmarium Botrytis, crenatum, sniatyniense, granatum; Staurastrum punctulatum, tricorne, echinatum, spinosissimum. Bardzo licznie występują; Rhaphidium (R. polymorphum , convolutum), Scenedesmus bijugatus, Merismopedia glauca, Oscillatoria, Anabaena (przy brzegu). Rzadziej widzimy tu e. D glony nitkowat część jego flory. Pomiędzy glonami zebranymi przez R. Gutwińskiego w Prucie pod Śniatynem znachodzimy niektóre formy typowe dla rutu w Tatarowie, np. Cosmarium sniatyniense i inne. amuł rzeczny przedstawia ważny czynnik w życiu flory rzecznej, ale tylko w czasie pogody. Ujemnie wpływa na nią brak spójności i stąd łatwość uniesienia przez fale, co jest znowu korzy- stne dla wegetacyi dalszego biegu rzeki, zasilanego żywym mate- ryałem górskim. Jest to niejako przymusowa emigracya. HI. Innym sposobem utrzymania się glonów wolno żyjących W szybkim prądzie jest tworzenie pilśni roślinnej, którą są powle- czone prawie wszystkie kamienie brzegów i środka rzeki, tak większe, sterczące głazy, jak i płaskie na dnie. Zazwyczaj najmniej okryte pilśnią są skalne progi, tworzące wodospady. ión en czynnik nie jest bierny, jak namuł, jest przeciwnie obronny, zahartowany w ciągłej walce z naporem fal Szorstka powierzchnia kamieni z mnóstwem zagłębień, szpar, niezawsze przed- : wia bujna wegetaeye. Przez większość roku jest powleczona Cleniutkg warstewką pilśni, tak silnie przytwierdzonej, że trudno 8 Uso J. WOLOSZYNSKA Do glonów najczęściej tutaj spotykanych należą gęste krzaczki czasu. | Aby się o tem przekonać, wkładałam czyste kamienie do wody i to blisko brzegu, gdzie wegetacya bujniejsza. W ciągu ca- łego lata nie zmieniły wcale swej barwy, a wiemy, że przede- w. ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU, 9 równe, jedna płytka a szeroka, druga wązka, głęboka. Na brzegu głębokim rzeka stale składa więcej żwiru i mułu, niż na brzegu przeciwnym. To jest powodem, że pojawiają się tutaj tylko te glony, które mogą żyć w mule rzecznym. Natomiast drugi brzeg mieści na sobie kilka typów. Tej formacyi brzeżnej zwykle brak wo- dospadom i kotłom. ` | Sliczne wodospady przy ujściu’ Jabloniey lub na drodze do Worochty, utworzone są z pokładów skalnych, przecinających całą szerokość Prutu. Z tych spiętrzonych nad sobą olbrzymich scho- dów przewala się biała grzywa wodna. Spada z wielką siłą i wy- kuwa głęboki kocioł, w którym się nagle uspokaja. Płynie dalej cicho i powoli. Widzi się każdy kamień na dnie w głębokości 2—3 metrów. Wodospad i jego kocioł tworzą dwa światy zupełnie od- mienne także pod względem zamieszkujących je glonów, zgodne z sobą w tem chyba tylko, że są ubogie w gatunki. ` ici Progi skalne piaskowea jamneńskiego są w niektórych miej- scach porosłe Lemanea. Wyglądają, jak grzbiety olbrzymich zwie- rząt, okryte sztywnym. twardym włosiem, barwy eiemno-oliwkowe;. Jednostajność widoku urozmaica jasno-zielona Cladophora, która ubi przyrastać do brzegów kamieni i bujać swobodnie, poruszana ustawicznie przez fale. Zwykle przyłączy się Chantransia violacea, najczęściej rosnąca na Lemanei, i Ch. amethysthea. Wśród Clado- phory bywa Oedogonium, podobne z wyglądu, lecz o niteczkach cieńszych i naturalnie nierozgałęzionych. Poza tem skały są prawie nagle, szare, okryte nikłą powłoką okrzemkową; rzadziej wystę- Puja zielone plamy, znamionujące większe nagromadzenie się glonów W kotłach przeciwnie, wszystkie kamienie brzeżne i dna po- wleczone są zielono-szarą pilśnią. Prócz tego dużo w nich namułu. Zycie bardzo ubogie, lecz i tu spotykamy główne, typowe formy glonów, zwlaszeza okrzemek i wstężnie. Takim kotłem jest n. p. kocioł przy ujściu Jabłonicy, wysłany mułem, żwirem i niewiel- kimi kamieniami. Rzeka w tem miejscu bardzo zwężona. bo do li m; głębokość różna, dochodzi do 3 m. w pasie dokładniej zba- dunym do 2 m. O kilkadziesiąt metrów poniżej rozlewa się Prut szerzej, Ma tam około 30 m szerokości, nawet w czasie najniższego stanu wody. Główny prąd jest bliżej prawego brzegu, który dlatego jest wązki a głęboki, zamulony. Oba brzegi Prutu są gęsto zarośnięte wierz- ami; na lewą stronę rzeki nie wywiera to wpływu, bo jest zwró- cona ku wschodowi, światła ma więc podostatkiem. Prawa strona natomiast zwrócona ku zachodowi jest bardzo zacieniona, to też powodu zamulenia i zacienienia rozwinęła się tu tylko roślinność namułowa. b Prawy brzeg przechodzi odrazu w bystry prąd. Na niewiel- 10 |J. WOLOSZYNSKA kich progach rosna: Lemanea (Sacheria) flwviatilis, Cladophora glo- merata, Oedogonium; na rozrzuconych wśród wody głazach tworzą pil$: Chantransia violacea (rośnie także na Lemanei) Ch. Hermanni, Ch. amethystea; wśród nich wstężnice jak Closterium littorale, Lei- bleinii, Jenneri, parvulum, moniliferum, acerosum (te cztery ostatnie rzadziej), dalej Penium Navicula, Nügelii, Staurastrum punctulatum, .echinatum, tricorne; rzadko znaehodzimy Euastrum binale; Cosma- rium sniatyniense, Botrytis, crenatum, rzadziej granatum itd. Okrzemki prawie wszystkie te, które żyją na namule środka rzeki. Z sinie: Leptochaete rivularis, Homoeothrix, Phormidium, Chroococcaceae, Oscil- latoriae i inne. Z łagodnym prądem łączy się lewy brzeg. Dno podnosi się coraz wyżej ku brzegowi i w niektórych miejscach tworzy male mielizny i prawie zamknięte zatoki. Te w czasie pogodnych dni letnich pokrywają się roślinnością bardzo ciekawą, ze względu na to, że stanowi ona przejście, jakby pomost łączący dwa odmienne światy: glony rzeczne z glonami okolicznych moczarków, źródeł i t. d. Zaznaczam, że jest to roślinność pośrednia. Składa się na nią wiele glonów typowo rzecznych, wiele innych z bliskich mo- kradeł, lecz jest dużo i takich, których w okolicy wcale nie zna- lazłam. Są to formy, przyniesione w stanie przetrwalnikowym z dal- szych stron w czaste wylewów i zachowane dzięki dogodnej tem- peraturze i spokojowi wody. Roślinność to bogata; wyliczę główne ormy: Spirogyra, Zygnema, Mougeotia scalaris, M. parvula, M. num- muloides, Conferva bombycina, C. floccosa. Hormiscia zonata v. inae- qualis, v. rigidula, v. genuina, Draparnaldia glomerata, Chaetophora pisiformis i tuberculosa, Stigeoclonium tenue v. lubricum. St. subspi- nosum, St. longipilum z odmianą St. minus i t. d. Wstężnice te 8 w Closterium lunula, Dianae, praelongum, subulatum, rostratum, Prit- ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 11 Staurastrum muticum, Closterium acerosum (inna odmiana od rze- cznego). Niektóre glony rzeczne występują i tu, zwłaszcza okrzemki jak Cymatopleura Solea i niektóre Cosmaria. rzeszanie się glonów w mniej lub więcej wybitne zjedno- i e stosunki znaj- dziemy z pewnością w każdej rzece górskiej. Zjednoczenie, po- T: : Nie pozwala i nam na ustanawianie jakichś ostrych granie. Dziś 12 J. WOLOSZYNSKA rzecz tak się przedstawia, jutro obraz się zatrze; mimo to można dojść do pewnych ogólnych wniosków, odnoszących się do ukształ- -towania florystyeznego rzeki górskiej. Spis gatunków zebranych w Prucie pod Tatarowem. l. Rhodophyceae. Florideae. bo — c O W SEN R "© = S S 1 a B S =" SEMS E. do e. + S se se EN Een M s IIT = Ce p PAS e (PB e PR > N KE p. - | 0% En s dą © £e > E gi = o e 5 a > | emt e = 5 x et? E Os EŃ 4 EA BY Ce S ~ EM 3 = 2 Ss m S S Ge =, S a = © = C= <= Ze + W 2 PS z e E? N A E o et A 3 w c teg E tA a a 4 Chalino violacea ien =- D Tab. phyeol. uem atarów, Prut, rośnie przeważnie na ` Lema- nea a bystrym prądzie. 5. Ch. Herman (Roth) Desv. — Ku Tab. phycol. V. 43. — a. 12. — re ER Prutu. Il. Chlorophyceae. Confervoideae. Oedogoniaceae. 6. 22 sp. — Lt. 40 u. — Tatarów, na wodospadach wraz z Cladophora. Dla braku owocowania nie oznaczone gatunkowo. Chaetophoraceae. Ulothricheae. 1. pp wie (Hormiscia) zonata (Web. et Mohr) Kuetz. v. pem Kuetz. — Kuetz, Tab. phycol. IL 90.— Lt. 229 — Te aun Prut przy brzegu, także w Zeien, ŻYCIE GLONÓW W GÓKNYM BIRGU PRUTU 13 E i zonata (Web. et Mohr) Kuetz. v. inaequalis (Kuetz.) — Kuetz. 25— — Tab. phyeol. II. 91. — Lt. coim brzeg Prutu 9. U. (Hormiscia) zonata (Web. et Mohr.) Kuetz. v. rigidula ëmge 30 10. M. kat" pd w N u » — Kuetz, Tab. PRO. IL 92. — Lt. p. — Tatarów rut. U. (Hormiscia) aequalis Kuetz, Rbh. — K uetz., Tab. phycol. II. 89. — Lt. 10—12 p. — Tatarów, wśród Spirogyry, często. U. (Hormiscia) moniliformis Kuetz. v. Braunii (Kuetz.) Rbh. — phycol. II. 87. — Lt. 9j. — Tatarów, Prut, wśród Spirogyry często. "R. wag: Kuetz. — Lt. 5—6 p. — Tatarów, Prut, przy brzegu częst | ec Kuetz. — Lt. 10 p. — Tatarów, przy brzegu U. aer? Kuetz. — Ku etz., Tab. phycol. II. 95. — Lt. 6—10 p. — Tatarów, przy brzegu Puta ee - Stigeoclonium tenue Kuetz. — Lt. ca. 11]. — Prut w Tataro- wie, porasta kamienie na średnim prądzie. „8. tenue Kuetz. v. lubricum (Kuetz.) Rbh. — Główne nitki: Lt. 15 y. — Tatarów. brzeg odcięty Prutu S. subspinosum Kuetz. — K uetz., Tab. er IH. 2. — Lt 10—12 p. — Tatarów, Ge erg odeiety Prut S. longipilum Kuetz. — Kuetz. Tab. mian HI 7. — Lt. 11—14 x. — Tatarów, Prut, często między na S. longipilum Kuetz. v. minus Hansg. — e wi cy wyjątko- wo ca. 10 pu. — Tatarów, keng odcięty P D. : 8. kein er yore Tab. „kół. IH. 10. — LA p. — Tatarów. Prut, eer? Spirogyry. geen mee (Roth) Ag. — Kuetz., Tab. phyool. III. Lt 2 - Tatarów, brzegi Prutu bardzo plytkie. . Ch. ee (GH Ag. — K uetz., Tab. iio ML 19. — 12 — Tatarów, brzeg Prutu bardzo pł Lt. 12 p. ytki. . E met (Vaueh.) Ag. — Nitki główne: Lt. 30 p. — tarów, Prut, wśród Spirogyry. Cladophoraceae. : qo edi ee (Vauch.) Ag. — Lt. 6p. — Tatarów, brzeg czę . C. Zei (Ag) Wille. — Lt. 5—10p. — Jamna, Prut, b. . wa glomerata (L.) K — Forma oznaczona według Wollego, Fresh Water Klaas, tabl. LXI. oraz Kitzinga t2 =) bei eo W © W mM e -1 t. = quadriciida (Turp.) Bréb. — Nügeli, Einz. Algen, t. J. WOLOSZYNSKA jako Cl. ea (Roth) z powodu zrastania się nitek dol- nek, Br nych w post F. and nie uznaje wartości gatunko- wej tej Geer — Tat tarów, rośnie w Prucie na silnym pra- Ry — Została z tego miejsca wydana w Phyeotheca polo- i 39. i 0. wok (L.) Kuetz. v. mucosa Kuetz. — Występuje często w Jabłonicy. — — vw. simplicior Kuetz. — Jamna, w Prucie. Trentepohliaceae. 1 darc ens aurea (L.) Mart. — Kuetz., Tab. phycol. IV. 98. — Lt. |. — Tatarów, rośnie na sterczących głazach wśród Prutu. Protococcoideae. Chlamydomonadeae. . Haematococcus er Flotow. — Porów. Berichte der Deutschen botanischen Gesellschaft, r. 1908, tom 26, tab. XV, fig. 11. — Lg. 35, lt. 20 u. — Tatarów, RE wyilobione nad Prutem. Palmellaceae. Pediastreae, . Pediastrum muticum Kuetz. longicorne. — Raciborski: Prze- glad gatunköw rodzaju Pediastrum, rys. 8, 9. — Tatarów, brzeg Prutu odcięty. rzadko. . P. Boryanum (Turp.) Ehrenberg, granulatum (Kuetz.) Braun. — aciborski: Przegląd gatunków rodzaju Pediastrum, rys. 15. — Tatarów, Prut, brzeg odcięty, rzadko. 14, TĘ, duplex Meyen, v. genuinum, forma peet ipi — Racibor- ski: Przegląd gat. rodzaju Pediastrum, rys. 36. — Tatarów, brzeg odcięty Prutu, rzadko. 5 E zo Meyen. — Nägeli: Gatt. einz. RA tom V, c. — Tatarów, brzeg Prutu odcięty, rza i Som dedil bijugatus VER) Kuetz. — N koali Einz. Algen -— Lg. 20 p, lt. 4— 5p. — Tatarów, Prut, rem a Lg. 20 y, It. 7. — Jamna, Prut, często. . S. acutus Meyen. — Nägeli, Einz. Algen, t. V. — Lg. 20 t lt. 4—5 p. Tatarów, Prut, powszechnie. Rhaphidieae. . Ophiocytium majus Naeg. — Naegeli, Einz. Algen, IV. — Ha © ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 15 Lg. 65 y, It. 124. — Tatarów, Prut, bardzo często w potoku Pihym . Characium N: ägelii A. Br. — Naeg. Ems Algen, III. Lg. E lt. 224. — Tatarów, brzeg Prutu, b. często w Botoke : Ch. Bieboldi A. Br. — Naeg, Einz Algen, III. — Lg. 75 p, lt. 35 — Tatarów, potek Pihy. Rhaphidium polymorphum Fresen. — Naeg., Einz. Algen, IV. — Lg. 65 u, lt. 2—3 u. — Tatarów, Prut, b. często. >. Ho . Rh. convolutum e Rbh. — Lg. 23 p, lt. 31. — Tatarów, P rut, powsze echni : oe OCOCcus angulosus (Corda) € — Tab. phyeol. I. 4. — —12 — Tatarów, brzeg p. . Bee Stigeoclonii. Cienk. — Kaki Tab. phycol. I. 16. — Szerokość 10 p. — Tatarów, brzeg odcięty Prutu i wśród Spi- rog. licznie. . P. mucosa kuerz, — Kuetz., Tab. phycol. I. 16. — Szerokość 15—18 y. — Tatarów, Prut przy brzegu Obydwa wymienione gatunki rodzaju Palmella są zapewne tylko rozwojowemi stadyami glonów, których dla braku ho- dowli nie mogłam określić. . e ne (Kuetz.) Koch. — Kuetz., Tab. phycol. 1 koł u. — Tatarów, przy brzegu Prutu. : Dactylococeus m ARR Naeg. — Naeg. Einz. Algen. III. 1 lt. 5—6 u. — Tatarów, Prut, dość powszechnie. E Schizochlamys gelatinosa A. Br. — Kuetz. Tab. phyeol. VI. 70. — 10—14 p. — Een brzeg Prutu. powszechnie. poenae Braunii Kuetz. — Lg. 6—10 p, lt. 6 p. — Tata- ów, brzeg odcięty dons ^b. rzadko. Conjugatae. Zygnemaceae. . a scalaris Hass. — Kuetz., Tab. phycol. V.5. — Lt. |. — Tatarów, brzeg Prutu, powszechnie. - M. nummuloides Hass. — K uetz., Tab. phycol. V, 5. — Zy- gosp. 28 y, lt. 13 p. — Prut w Tatarowie, b. często : M. parvula Hass. — Zygosp. 22—25 p, lt. 10 p. — Tatarów, brzeg Prutu, powszechnie. ; E? ogyra rivularis Rbh. — Kuetz., Tab. phycol. V. 25. — 40 — Tatarów. Prut, powszechnie. S. inflata (Vauch.) Rbh. — Kuetz. Tab. phycol. V. 21. Lt. filam. 18 p, It. zygosp. p. 28 u, lg. zygosp. 62 p. — Tatarów, Prat, wśród Spir. rivularis. J. WOLOSZYNSKA Desmidiaceae. . Sphaerozosma (Spondylosium) secedens x By. — Lt. 10 p. = Tatarów, Prut, wśród spun VEYTY, ES 5. Penium Navicula Bréb. We I, et VII, f. 12—15. — Lg. 60—70 b lt. 17 p. — Tatarów, na brzegu Prutu i na prądzie, czę AA 47 Gegen Gë? — Balls Desm., t. 25. — e 66 p, lt. 15 On — Tatarów, potok Piby, rzadko. . P. Nägelii: Dréb, — West, t. L tab, VIL f. 4— b 4 Lg. llog E 23 p. — ae Prut, na brzegu i na prądzie dość często. . P. eurtum Breb. — West, t. I, tab. X, f. 21, 22. — Lg. 45 p, 2 — Tatarów, brzeg wilgotny Prutu, 'niezalewany. 4:20 ) Closterium Lunula (Müll) Nitzseh. — Ralfs, Desm. XXVII. — Le. Din, lt. 80. — Tatarów, brzeg odcięty z po . C. acerosum (Schrank) Ebr. — Ralfs, Desm. XXVII, 2. — Lg. 300 y, lt. 40 u. — Tatarów, brzeg Prutu, ezesto. i Qi p. Ehr. — Ralfs, Dum: tab, XXIX. — Lg. 260 p, t. 54. — Tatarów, brzeg odcięty Prutu, dość rzadko. c. abruptum West. — We st, i. Ij tab, XX, f. 6—10. — Lg. 160 p, lt. 17 w. — Tatarów, brzeg . odcięty Prutu, rzadko. . €. Dianae Ehr. — Ralfs, Desm. tab. pm f. b. Lg. 110— 120 p, It. 14—17 p. — Tatarów, Pru . C. Jenneri Ralfs. — Ralfs, Deam. tab: AX VAL KR Lg. 90 u, 1t. 124. — Tatarów, ee na prądzie, dość midi . C. subulatum Kuetz. — We t L tab. XXIL f. 106—189. ~ Lg. 310 p, It. 25h. — Da brzeg odciety Prutu . C. littorale Gay. -- West, t. L tab. X XIX, f 14. — Lg. 220 p. It. 25 — Prut w Tatarowie, ee t. p. u Po Bréb. f. brevior West. — West, t. I, tab. XXL f. 2: Lg. 425 y, lt. 20 u. — Tatarów, brzeg Prutu, eli . C. Pritchardianum Arch. — West, t. I, tab. XXII, —14 — Lg. 480 p, lt. 30 p. — Tatarów, brzeg odcięty Poe dość często. © CT (Bory) Ehr. — Ralfs, Desm. XXVIII, 3. — Lg. 210 0 p. — Prut w Tatarowie, uni . G nik eran Aa Ehr. v. Leibleinii Kuet Ralfs, Desm. XXVIII £ 4 — Lg. 170 p, lt. 17 p. — pd pow- szechnie w ¿ma . C. rostratum Ehrb. — West, t. I, tab. XXVI f. 1-5. — Lë 350 u, lt. 30p. — Tatarów, brzeg odeiet Prutu, często. Pleurotaenium Trabecula (Ehr.) N KA — e eg. "Einz. Algen, ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 17 L 6. — Lg. 420 p, lt. 30 p. — Tatarów, brzeg Prutu i wśród Spirog. b. rzadko. . Cosmarium Botrytis (Bory) Menegh. — Ralfs, Desm. XVI, 1. — Lg. 12 p, isth. 14 p, lt. 60 p. — Ta atarów, Prut, ezesto. . C. Botrytis (Bory) Ke v. janoviense Gutw. — Gutwiń- =) Flora glonów okolie Lwowa, tab. II, £ TT ir ” A Un — Jaremeze, rzadko. e Botrytis ( (Bory) Menegh. v. emarginatum. — Lg. 60 p, It. Dn — Tatarów, Prut, często. 16. e crenatum Ralts. — Ra 1fs, Desm. XV, f. 7. — "d 50 p, lt. 35 p. — Tatarów, brzeg Prutu i na pradzie. — — v. manum Wittr. — Lt. 20 p, lg. 26 p. — Tatarów, Prut, ezesto BE C Nlereaium. Hanssch. — West, t. III, tab. LXXXVI, L 14. — Lg. 37 p, lt. 28 u. — Tatarów, Prut, dość często. 18. C. sniatyniense Gutw. — Gutwin ski, Materyaly do flory Sr ' nów Galieyi, cz. II, f. 7. — Lg. 25 p, ist. 8 p, lt. 20 Tatarów, Prut, powszechnie. 19. C. granatum Brób. — West, t. II, tab. LXIIL — Lg. 35 p, lt, 22 p. — Titarów, brzeg Prutu, często. 80. Euastrum binale (Turp.). — Ralfs, Desm. T. 14. — Lg. 22 y, t. 15 p. — Tatarów, Prut, b. rzadko. 81. E. bidentatum Naeg. — Lg. 60 p, lt. 40 p. — Tatarów, brzeg odcięty Prutu, b. rzadko. 82. Staurastrum muticum Brób. — Lt. 30 p, lg. 40 p. — Tatarów, brzeg wilgotny Prutu, niezalany. 83. S. orbiculare Ralfs? — Ralfs, Desm. XXI, 5. — Lg. 50m, lt. 50 p. — Tatarów, i Pru dość rzadko. 84. S. tricorne Ralfs? — Ralfs, Desm. XXII, 11. — Lg. 33 p, lt. 40 p. — Tatarów, Prut, powszechni e. 85. S. punctulatum Bréb. — Raife Deem. XXII, 1. — Lg. 30m, lt. 3 — Tatarów, Prut, „malo 86.. S. par Ehrb. — Ra lfs, Desm. XXI, 8. — Lg. 37 p, kt. — Tatarów, ptos Prutu i wśród Spirogyr y. 87. S. giereg Brób. — Ralfs, Le XXII, 2. — Lg. 75 p, lt. 50 p. — Tatarów, brzeg odcięty. 88. S. pygmaeum Brób. — Lg. 36h, lt. 25 p. — Tatarów, Prut, wśród Spirogyry 89. S. echinatum Brób. — Lg. 40 p, lt. 40p. — Tatarów, brzeg Prutu i prąd, dość często. 90. S. spinosissimum Nordst. — Lg. 80 " lt. 67 p. — Tatarów, Prut, często. - -1 E 30 -1 e Spraw. Kom. fizyogr, T. XLV. Dział III. 2 18 J. WOLOSZYNSKA Diatomaceae. Cymbellaceae. 91. Amphora ovalis (Bréb.) Kuetz. z V. H. t. I, f. 1. — Lg. Tp. — Tatarów, Prut, powszechni 92. 4. lani (Bréb) Kuetz. v. posue (Ehr.). — Lg. 32 y, It. 18p. — atarowie. 93. Gra lanceolata Ehr. — V. H. t. IL f. 8. — Lt. 30 p, lg. 135 w. — Tatarów, Prut, prre 94. C. eymbifornis Eh 30 LH — Lai p, lg. 80 p. — Tat , Prut, dość rzadko. 95. C. eymbiförmis Ehr. v. parva (W. Sm). —V. IL Lie = atarów, Prut, często. 96. C. Cistula (Hempr.) Kirch. — V. H. IL, 12. — Lt 22 p, lg. 105 u. — Tatarów, w Prucie bardzo często. 97. C. ER (Kuetz.) v. navieuliformis Auerswald. — V. H. 4 t. 12 y, lg. 34 p. — Tatarów, PA w Prucie. 98. Encyonema prostratum (Berk.) Ralfs. — V. H. III. f. 10—11.— Lt. 23 y, lg. 70 p. — Jamna, Prut, rzadko. 99. E. tte oes Kuetz. v. Auerswaldü. — V. H. IL, £ 4 g. 22-35. — Nad Jablonica, wśród gnijacej diia Naviculaceae. 100. Navicula nobilis Ehr. — V. H. t. V, f. 2. — Lg. 340 p. — Tatarów, na brzegu ee Prutu, dość częsta. 101. N. maior Kuetz. — V. H. t. V, 8—4. — Lg. 210g. — Ta tarów, brzeg Prutu, a ezesto 102. 3 viridis (Nitzsch.) Kuetz. — V. H. t. V., £ 5. — Lg. 1560. — Tatarów, brzeg Prutu, KE 103. N. borealis Ehrb. — V. H. t. Vl, £ 3. — Lg.42 p. — Tata- w, Prut, wśród Spirogyr „dość często. 104, N. "mesolepta Ehr. sp me del , £ 10—11. — Lg. 41 Tataröw, Prut, dość: często VL 105. E mesolepta Ehr. v. stauroneiformis Grun. — V. H. t. 11. — Lg. 60 p. — Tatarów, Prut, dość często. 106. e oblonga Kuetz. Belica adi t. TIL £ 46, a. — Lg. 105 p. — Tatarów, . a ezesto. S 107. N. rad iosa Kuetz. — V. H. t. VII, f. 20. — Lg. 68 p. — Tata , Prut, Ch £ 108. N dina Kuetz., v. acuta (W. Sm.) Grun. — V. H. t. VIL, Lg. 83 p. — Tatarów, Prut, powszechnie. L 109. = p hynchocephala Kuetz. — Schö nfeldt. XI 109 = - p. — Tatarów, Prut, często. ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 19 110. N. bicapitata Lagerst. — V. H. t. VL, f. 14. — Lg. 90 p. — m [un o atarów, Prut, rzadko. N. parva Ehrenb. — Schönfeldt, tabl. 12, 209. — Lg. 57 p. — Tatarów, brzeg odcięty Prutu, dość pe to. . Stauroneis Phoenicenteron Ehr. — V. Iv. Ge $ Lg. 155 p. — Tatarów, brzeg a p Prutu, d: w potoku Pihym. . St. anceps Ehr. — V. H. t. IV, f. 4. — Lg. 140 p. — Tatarów, Prut, rzadko; w potoku Pihym czesto. . Pleurostauron en Grun. v. productum Grun. — Schön- feldt, t. 10, f. 118. — Tatarów, Prut, często. . Amphipleura pellucida (Ehr.) Kuetz. — V. H. XVII. 14. — 9 m 1 M, lg. 83 p. — Tatarów, Pe w Prucie. H. X , P. acuminatum (Kuetz.) Grun V. AL £13 0— Lg. 15 — Tatarów, brzeg rte, E scalproides Rbh. — V. H. XXI, f. 1. — Lg. 70 p. — Prut w Tatarowie. Gomphonemaceae. : Eo constrictum Ehr. — V. H. XXIII f. 6. Le 8 . — Tatarów, Prut, dość ezesto. . G. acuminatum Ehr. — Lg. 60 p. — Tatarów, Prut, dość często. . G. montanum Schumann. — V. H. t. XXIII, 43. — Lg. 42 p. — Tatarów, Prut, ES . G. olivaceum Kuetz. — V.H. XXV, f. 20. — Lg. 16—35 p. — Tatarów, Prut, c Be - G. gracile Ehr. v. lanceolatum Kuetz. — Schönfeldt, t. 11, . 149. — Lg. 80 p. — Tatarów, dość często w Prucie. Cocconeidaceae. - Cocconeis Pediculus Ehr. — V. H. XXX. 28—30. — Lt. 30 p, lg. 42 p. — Tatarów, powszechnie w Prucie. Pseudorhaphideae. Fragillarieae. . Epithemia turgida ad Kuetz. v. Westermanni Kuetz. — V. A H XXXI. f. 8. Le 78 p. — Tatarów, Prut, powszechnie. 95 : E. gibba (Ehr.) Kuetz. — V. H. XXXII. 1, 2. — Lg. 95 p. — Tatarów, brzeg Prutu. n Zebra Erud Kuetz. v. proboscidea Grun. —V. H. XXXI, = — Tatarów, brzeg odcięty Putu. Dx M W © 140. 141. 142, 143. o 144. "145. 146. 1 0 14 J. WOŁOSZYŃSKA - Eunotia pectinalis (Kuetz.) Rabh. — V. H. XXXIII - 15. — Lg. 6b p. — T atarów, brzeg Prutu. Ceratoncis Arcus Kuetz. — V. H. XXXVII. f 3. se Te, 70 p. — Tataró à dysadka. Ulna (Nitzsch.) Ehr. — V. H XXXVIII, 14. — v. 28 "arde br vus — Le. Op. — Tatarów, w Prueie po- wszech 8. affinis Kuetz. — ie 120 p. — Tatarów, powszechnie w Pru o Faai Alen Grunow. — V. H. XXXIX, 11. — Lg. 10 p. — Tatarów, Prut, powszechnie. . Fragilaria virescens Ralfs. — V. H. t. XLIV. — - Lg. 25 p. — pos Tatarów, brzeg Prutu. . Dentieula elegans Kuetz. — Schönfeldt, V, 22. — Lg. 135. 136. 26—36 p. — Jamna, powszechnie. D. subtilis Grun. — V. H. XLIX. Diatoma vulgare Bory. — V. H. t. L. — Lg. 50 p. — - Tata- rów, powszechnie w Prucie. .D. elongatum: Ag. — V. H. t. L. — Lg. 85 p. — Tatarów, w Prucie dość powszechnie. . D, elongatum Ag. v. tenue Ap. — VoH, t La 8.34 05 Lg. 3 O p. — Tatarów, Prut, zwykle między Cladophora, Wa 38 . Meridion circulare Ag. — V. H. LI. — Lg. 28 p. — Tatarów, Prut, na brzegu b. często. Tabellarieae. Tabellaria flocculosa (Roth) Kuetz. — V. HOLH ae 30 p. — Tatarów, Prut, brzeg odcięty i wśród Spirogyry. Surirelleae. nie: Solea (Brób.) W. Sm. — V. H. LV. — Lg — Ta tarów, ien powszechnie It. o pue (Bréb) W. Smith. v. genuina Kirch. — Lg. 155, Un — Tatarów, Pra t. Nei sigmoidea (Ehr. W. Sm. — V. H. LXIII, f. 5. — g. 460 u. — Jamna, Prut. N. Pent (Kuetz.) Grun: — V. H. LXIV, £ 2. — Lg. 240 pn. — Tatarów, Prut, powszechnie. N. linearis a tenuis Grun. — Lg. 100 p. — Tatarów, Prut, często. Surirella biseriata“ Bréb. 'v. amphiozys W. Sm. — Lg. 609-7 Tatarów, Prut. - S. linearis W. Sm. — Lg. 70 pe Tataröw, w E na prądzie, często. 148; 149. 1 Qt eo 158. 159. 160. 161. 162, ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 21 S. linearis W. Sm..v. constricta Grunov. — Lg. 75 p. — Ta- tarów, w Prucie na prądzie. często. "A on Ehr. — V. H. LXXI, f. 1. — Lg. 260 p. — Jamna, D Le Ehr. v. splendida Kuetz. — V. H. LXXII, f. 4. — 165 u. — Tatarów, Prut, brzeg odcięty. często. g. P . S. robusta Ehr. v. tenera Gregory. — Lg. 107 p. — Tatarów, Prut, rzadko. . 8. ovalis Bréb. — V. H. LXXIII, f. 2. — Lg. 75 y. — Ta- RUN. brzeg odeiety Prutu, dość rzadko. . S. ovalis Bréb. v. minuta Bréb. — V. H. LXXIII, f. 10. — Tatarów, Prut, ezesto. 8. spiralis Kuetz.. — V. HL LXXIV, f. 4—. — Le 130p. — Tatarów, Prut, dość często. . Campylodiscus "hb hibernicus Ehr. v. noricus Eh y. H. — Tatarów, brzeg odcięty Fi bardzo rza IL Cyanophyceae. Scytonemeae. . Plectonema Tomasinianum (Kuetz.) Bor. — Lt. hom. 12 p, fil. 0 u. — Tatarów, Prut, dość często wśród Spirogyry. Rivulariaceae. . Homoeothrix sp. — Lt. 10—12 p. — Tatarów, Prut, na Vaiisniach powszechnie. Nostocaceae. Anabaena laxa A. Br. — Lt. hom. veg. 4 p, heter. 6 u, sp. 6 p, lg. 17 p. — Tatarów, Prut, brzeg odcięty, często Lyngbyaceae. Phormidium Retzii (Ag) Gomont. — Lt. 6 p. — Tatarów, Prut, powszechnie na bystrych prądach. Oscillatoria limosa Ag. v. laete-aeruginosa Kuetz. — Kuetz, Tab. phye. I, 41. -- Lt. 8 p. — "Tatarów, Prut przy brzegu. 7 mee Kuetz. — Kuetz., Tab. phycol. I, 41. — Lt. — Tatarów, Prut przy brzegu. Chroococcaceae. Merismopedia glauca n Naegeli. — Tab. phycol. V. 38. — Lt. 2 y, lg. 4—5 p. atarów, Prut, powszechnie. 23 1 J. WOLOSZYNSKA 163. Chroococcus fusco-ater Rbh. — 3—4 p. — Tatarów, na kamie- nia x w Prucie, porn. Za zachętę, wskazówki i pomoc naukową składam serdecżne N WP. FR M. Raeiborskiemu. LITERATURA. 4 Bo rnet et Flaha wii Revision de Nostocacées héterocyst. contenues dans les principaux herbie s de France, 1886— Brand: Ueber = Chahfragisis * und die einschlägigen Formen der bayrischen Hoch- ebene. Hedwigia ‚tom XXXVI, zeszyt 5, — “Über die. Süssw asserformen von Gienia (D. C.) 8 Schmitz, Te Wed Pseudochantransia Brand. Hedw XLIX, zeszyt Ki 909. — Cladophora- ien Botanischer aba tom 79, de Toni: Sylloge algarum omnium hucusque cognitarum, Gomont: Monographie des Oscillarićes. Paris 1893. Gutwinski: Materyaly do flory glonów Galicyi. keet II. Kraków 1890. — Flora glonów okolic Lwowa. Kraków 1891. -= w 1896. — Flora algarum montium Tat tronsium. Kraków 1909. Hansgirg: Prodromus der Algenflora vo Böhmen, Prag 1886—92. Kirchner: Kryptogamen-Flora von Schlesien (Algen). 1878. X Klebs: Ueber die Formen einiger Gattungen R march Königsberg, 1879. 4 uetzing: Tabulae Phycologicae. Sana. 1845—57. Lemmermann: Algen. Leipzig dE Naegeli: Gattungen sinzelliger A lgen. Zürich 1849. Nordstedt: Fresh-water Algae. Stockholm 1888. Rabenhorst: age Europaen Lipsiae 1864— Raciborski: Desmidye okolie Krakowa, Kraków 1884. Materyaly d flory glonów Polski. Kraków 1888. — Przegląd gatunków rodzaju Pediastrum. Kraków 1889. Roślinność wód stojących okolicy Lwowa. Lwów 1910. Ralfs: The British Desmidiaceae. London 67. Reinsch: SH Algenflora des mittleren Theiles von Franken, Nürnberg 18 chawo: Beiträge zur Algenflora sy (Bacillariaceae). OWA Diatomaceae Germaniae. Berlin Se De Die neei der Hohe en Tatra. Wien 1867. van Heurck: Synopsis des Diatomacćes de Belgique. 1885. we Hanburgsch arg Untersuchung. Hamburg 1903. f the British Desmidiaceae. London 1908. Wolle; run M 1887. podał Przyczynek do mykologii Królestwa Polskiego Stanisław Waśniewski. ©. Przeważną część grzybów, podanych w poniżej zamieszczonym spisie, zbierałem podezas mego pobytu w gub. lubelskiej, miano- wicie w Hostynnem (pow. hrubieszowski). Materyał, pochodzący z Gór Świętokrzyskich w gub. kieleckiej, z miejscowości: Stara Słupia, Łysa Góra, Trzcianka, Baszowice, Chełm, otrzymałem od kol. A. Żmudy, celem określenia gatunków. . _ Z wymienionych tu 62 gatunków jest 23 nie podanych ani w Pamiętniku fizyograficznym, ani w spisach grzybów z Królestwa Polskiego, umieszczonych w Sprawozdaniach Komisyi fizyograficznej, Gatunki te są oznaczone gwiazdką *. . Zebrany materyał oznaczyłem w pracowni botanieznej Uniw. Jagiell., często korzystając z rad i wskazówek Prof. Dr. Edwarda anczewskiego, za które Mu niniejszem wyrażam najgłębszą wdzięczność. Asystentowi Dr. B. Namysłowskiemu i K. ouppertowi serdecznie dziękuję za pomoc przy oznaczaniu materyału. Phycomycetes. Peronosporineae. 1. Albugo candida Pers. Na Capsella Bursa pastoris i na Cochlearia Armoracia. Stara-Słupia, VII. 1909, zb. A. Żmuda. - Mucorineae. 2. Pilobolus crystallinus Tode. Na mierzwie krowiej z Hostynnego; wyhodowany w pracowni botanieznej Uniw. Jag. X. 1909. 24 STANISŁAW WASNIRWSKI 3*. Pilobolus Kleinii var. sphaerospora Grove. Na mierzwie świńskiej z Hostynnego; wyhodowany w pracowni botanicznej Uniw. ag. X. 1909. 4*, Syncephalis cordata v. Tiegh. Na mierzwie konskiej z Hostyn- nego; wyhodowany w pracowni botanieznej Uniw. Jag., X. 1909. Ascomycetes. Pezizineae. DP. Saccobolus violascens Boud. Na mierzwie DIER z Bo. yhodowany w pracowni botanieznej Uniw. Jag., 909. 6. Bags Mereorarius Bull. Na mierzwie krowiej z deier" wany w pracowni botanicznej Uniw. Jag., X. 1909. ei ege lacteus Cooke et Phill. Na mierzwie końskiej i krowiej z Hostynnego ; aer w pracowni botanicznej Uniw. Jag. X. 1909. Phacidineae. 8*. SE Betuli Alb. et Schwein. Na Carpinus Betulus, work i konidya. Motycz Leśny, pow. lubelski, zb. Wł. Vorbro d S 906. de 9. Rhytisma salicinum (Pers). Na Salir Caprea. Hostynne, las, VII. 1909. Perisporiales. 10. Spherotheca Humuli Lóv. Na Humulus Lupulus, otocznie. Stara Słupia, zb. A. Żmuda, VIII. 1909. — Na Impatiens no tangere, otoeznie, Lysa Göra, zb. A. Zmuda, vit. 1909. — Na Sanguisorba officinalis, otocznie, Hostynne, IX. 1909. 11. ve Sëch communis Wallr. Na Ranunculus, otocznie. eec Stara TD VII. 1909, zb. A. Zmuda. Jaś 16. Uncinula Salicis DC. Na Salix Caprea, otocznie. Hostynne, 22% X. 1909. : PRZYCZYNEK DO MYKOLOGII KRÓL. POLSK. 25 Sphaeriales. 17. Mamiania fimbriata Pers. Na Carpinus Betulus, e konidyalna i workowa. Hostynne, VII. 1909 i III 1910; Łysa Góra, VIII. 1909, zb. Zmuda. e Ustilagineae. 18*, Ustilago Luzulae Na mo erecta. Trzcianka; las so- snowy, IX. 1909, zb. A. Ż m 19. Ustilago segetum, Bul. Na Triticum sativum. Stara Słupia, VIII. 9, zb. A. Zmuda: 20. Ustilago utriculosa (Nees) Tul Na Polygonum Persicaria. Ho- stynne, IX. 1909. Uredinales. 21. Coleosporium Euphrasiae ur Na Odontites rubra. Baszo- : wice, VIII. 1909, zb. A. Zm 22. Melampsora Salicis Capreae Par Na Salix Caprea. Hostynne, las, IX. 23. Melampsora aecidioides (DO) Sehroet. Na Populus tremula. Ho- stynne, las, X. 1909 24. Pucciniastrum Agrimoniae DO. Na Agrimonia Eupatoria. Baszo- wice, VIII. 1909, zb. A. Żmuda. 25. Gymnosporangium juniperinum Fr. Na Sorbus aucuparia. Ho- stynne, las, VII. 1909. 26. Uromyces Geranii DC. Na Geranium pratense. Hostynne, łąka, 9. - 2. Uromyces yć AE ere) De Bary. Na Pisum arvense. Hostynne, „pole, VIII. ` 28. Uromyces Fabae Per Na Vicia Faba. Hostynne, pole, VIII. 1909. . Uromyces ` Poae mo eegen Na Poa nemoralis. Stara Slupia, VIII. 1909, zb. A. Żmuda. 30. Puccinia Polygoni o»phiti Pers. Na Polygonum amphibium. Ho- stynne, łąka, IX. 81. Puccinia Phragmitis Gama Hörn. Na Phragmites communis. Hostynne, rowy, 1909. 32. Puceinia Prenanthis Pors Na Lactuca muralis. Lysa Góra ;. žb. A. Żmuda, VIII. 83. Puccinia Svendseni Seier Na Anthriscus silvestris. UM zarośla; zb. A. Żmuda, VIII. 1909. 26 STANISLAW WASNIRWSKI 34. Oecidium iere ees, Na Pulmonaria officinalis. Ho- sterne, las, VIII. 1 35. arg Etgen Sy Na Rosa cortifolia. Stara Słupia 909. 36. okola violaceum Go rem Na Rubus Idaeus. Lysa Góra; zb. A. Zmuda, VIII. Auriculariales. 37. Hirneola Auricula Judae J. Wéiee Na Sambucus nigra. Ho- stynne, las, III. 191 0. Tremellineae. 38. Tremella lutescens . Pers. Na denen E e Hostyone, III. 1910. Hymenomycetineae. 39. Polyporus versicolor L. Na pniu Betula alba. Horie las 40. d se stercorarius Bul. Na mierzwie konskiej z Hostynnego; odowany w praeowni botanieznej Uniw. Jag. 1909. 41. Bonn commune Fries. Na Tilia. Hostynne, fx. 1909. 42. Panus stipticus Bull. Na Quercus. Hostynne, V. 1909. Fungi imperfecti. Sphaeropsidales. 43*. Phyllosticta Tr agi Rich. Na Trifolium pratense. Hostynne, pole, VIII. 44*. Phyllosticta Porai nigrae Allescher. Na Populus tremula. Ho- stynne. las, 9 45*, TIMES Orobi Sace. Na Orobus niger. Hostynne, zarośla, VIII. 46*. d ag Liebert. Na ` Vicia Faba. Hostynne, pole, VIII 1909. 41*. Ascochyta Evonymella Sace. Na Evonymus europaea. Hostynne IX. 1908. 48*. Septoria Astragali phong Na Astragalus glycyphyllos. Host grae 1909. brzeg lasu, VIIL . Septoria Corni-maris Saee. Na Cornus- mas. Hostynne, las, X. 1909. | > © * WEE TEE E E EE RE EA A en LL RRA SAA EC E PRZYCZYNEK DO MYKOLOGII KRÓL. POLSK. 27 50*. daa Crataegi Kick. GE nennen Oxyacantha. Stara Slupia; muda, VJI. 51*, Spora Polygonorum Ge Na safe Persicaria. Stara Słupia; zb. A. RY VII. 1909. — Na Polygonum Bis- torta, Hostynne, IX. 1909. 52%. Septoria Polyani oi, Saee. Na Polygonum lapathifolium. Ho- stynne, pole, VIII. 53. a Podagrariae Laach, Na Aegopodium Podagraria. Stara a; zb. Zmuda, VIII. 1909. 54*, wani quercina. Desm. Na „pa cus. Hostynne, las, VIII. 1909, 90*. Septoria Viburni Westend. Na Viburnum - Lantäna. Hostynne, las, VII. 1909. 56%, Marssonia Zäite E. Rostr. Na Évonymus europaea. Ho- stynne, IX. 1908. Hyphomycetes. 91. np a Bom Na Quercus. Pasorzyt ia dwóch lat pospolity w Hostynne, las, VIII. 1909. 58*. Bercher elegans Corda. Na swinskiej mierzwie z Hostyn- go; wyhodowany w pracowni botanieznej Uniw. Jag. X. 1909. 59%, Prato E Gäste Na grzybie kapeluszowym, w lesie. Hostynne, VIII. - 60*, Polythrincium Tr ol kasa. Na Trifolium pratense i hybridum. Hostynne, pole, VIII. 1909. 61. Cercospora beticola Sace. Na Beta vulgaris. Hostynne, IX. 1909. 62*. Cercospora Chenopodii Fres. Na Chenopodium Bonus E Stara Słupia; zb. A. Żmuda, VIII. 1909. Biologiczne stosunki Siwej Wody w WyZy- skach pod Szkłem. : ^ Napisali | J. Grochmalicki i W. Szafer. . Z tablicą i rysunkiem w tekście. | Cheae przyezynié sig do biologieznego poznania wód stojgeych okolicy Lwowa, wzięliśmy za przedmiot naszych poszukiwań jeden z najosobliwszych stawków okolicy, t. zw. „Siwą Wodę* w Wy żyskach pod Szkłem. es Wiadomości dotyczące przyrody tego ze wszech miar cieka- wego zbiornika wody siarczanej, są w naszej literaturze naukowej bardzo szczupłe, bo poza krótkiemi uwagami prof. M. Lomn!- ekiegot), zawartemi w Atlasie geologicznym Galicyi, ograniczają się one do pracy prof M. Raciborskiego?) w której znajdu- jemy krótki opis samego stawku i ogólną charakterystykę jego flory. l. Ogólne stosunki biologiczne terenu. W dolinie potoku Kurniekiego, odprowadzającego za posre- dnietwem potoku zwanego Szklem w zagłębie jaworowskie wody z zacbodniej części najbliższego Roztocza, pośród szerokiego torfo- wiska wyżynnego w odległości 1:5 km na północ od zakładu Kë: pielowego w Szkle, bije silne źródło siarezane, rozlewające swe wo- dy w dość duży stawek zwany „Siwą Wodą* (Tab. I. fig. 1). Nazwa stawku pochodzi od właściwego, sino- białego zabarwienia wody; spowodowanego dużą ilością krystalicznej siarki, strąconej 2 utle- nionego w zetknięciu się z powietrzem siarkowodoru (H,S), w który 1) Atlas geologiczny Galicyi, zeszyt X, część 2, Kraków 1898, str. 128. , 3) Roślinność wód stojących okolicy Lwowa, Kosmos, roczn. 94, y SIWA WODA W WYŻYSKACH POD SZKLEM 29 Część torfowiska, dotykająca od wschodu do Siwej Wody, należy do typu torfowisk wyż nnych, stanowiących przejście do torfowisk nizinnych. Torfowce (Sphagnum) rosną nad brzegiem, lecz inne mchy liściaste oraz wątrobowiec Marchantia polymorpha wy- pierają go tutaj. Z roślin naczyniowych znachodzą się tu nastę- pujace: * Carex vulpina 1), * ©. pseudocyperus, * Rumex Acetosa, * Scir- pus lacustris, * Glyceria fluitans, * Aspidium Thelypteris, Spiraea Ulmaria, * Triglochin palustre, * Phragmites communis, Leersia oryzoides, * Eupatorium cannabinum, * Lathyrus palustris, Geum rwale, Orchis maculata, Menyanthes trifoliata, Ranunculus acer, Caltha palustris, Myosotis palustris. Eriophorum latifolium, Alisma Plantago, Cardamine pratensis, Epilobium palustre, Iris Pseudacorus, rum palustre, Lychnis flos cuculi, Polygonum bistorta, Viola pa- lustris. Bidens cernua, Lythrum Salicaria. . Dalej w górę przechodzi torfowisko w typowo wyżynne z pa- nującemi: Sphagnum sp., Betula pubescens, Salix rosmarinifolia, Vac- amum Oxycoccos, Drosera rotundifolia, Comarum palustre, Parnassia palustris. Miejscami występuje na niem woda siarkowa, a wtedy znika roślinność kwiatowa i występują gęste łąki skarlałych ra- mienic. Wyłącznie panującą na tych miejscach jest Chara gymno- phylla (forma inerustata), często 2—3 em wysoka, a wśród niej ga- larety tiobakteryi, sinie i glonów: Chrooeoceus turgidus i Ch: minutus. Białe osady siarki, strąconej z wody siarczanej podmaczającej po- duszki torfowca, okrywają go niekiedy śnieżno-białym, krystali- cznym nalotem. : . Torfowisko o wyżej opisanym charakterze florystycznym, cią gnie się w kierunku wschodnim ku staeyi kolejowej Starzyska- Szklo, przechodząc w typowe oczerety i szuwary. W miejscu, gdzie ee + 1) Znak * przed nazwami roślin oznacza, że rosną one tuż nad wodą siar- ) Sana lub nawet w nią wkraczają. 30 .J. GROCHMALICKI I W. SZAFER torfowisko posiada jeszeze charakter wybitnego torfowiska wyäyn- nego, w nieznacznej odległości od Siwej Wody, wznosi się z jedno- stajnej jego płaszczyzny 1 dość wysokich kopców, z których naj- wyższy, leżący w odległości kilkuset metrów na wschód od Siwej Wody, przy średnicy 15—16 m posiada względną wysokość 3—4 m (Tab I. fig. 2. Kopce te zbudowane są z martwicy wapiennej (tra- wertynu), wydzielanej przez wodę źródeł bogatych w wapno, biją- cych na ich szczytach. W płaskiem otoczeniu torfowiska wyżyn- nego stanowią te kopce wapienne ciekawe zjawisko, które w pierw- szym rzędzie wyciska swe piętno na zmienionym charakterze florystycznym kryjącej je darni roślinnej. Torfowce (Sphagnum), budujące jako główny składnik torfowisko u podnóża tych wzgór- ków, na kopce te nie wkraczają wskutek znanej swej właści- wości unikania wapna, a z nimi też nie dociera tutaj eale ich to- warzystwo roślinne. W ich miejsce pojawiają się tu masowo Inne mchy; panujące są Climacium dendroides, Acrocladium cuspidatum 1 Drepanocladus Kneiffiü!) z roślin zaś kwiatowych Phragmites communis i Agrostis alba, tworzące główny składnik okrywy roślin- nej wapiennych kopców. Obok nich rosną: Lysimachia vulgaris, Mentha aquatica, Cardamine pratensis, Rumex Acetosella, Juncus lam- LA , procarpus. Na powierzchni źródełek szezytowych, bogatych w two- owstanie i rozwój opisanych kopców trawertynowych w po- środku torfowiska wyżynnego przedstawia się dość zagadkowo. W każdym razie nie ulega wątpliwości, że źródełka z wodą wa- pienną, budujące te kopce, pochodzą z innego poziomu geolog cznego, aniżeli wody siarczane, które podsycają otaczające je torfo- wisko. Pod względem biologicznym przedstawiają nam one, w nie- zwykłych warunkach, w których występują, ciekawo zjawisko, gdzie 1) Oznaczenie zawdzięczam p. A. Żmudzie. SIWA WODA W WYŻYSKACH POD SZKŁEM 31 Od strony północnej i zachodniej otacza Siwą Wodę torfowi- sko, wykazujące stosunki florystyczne podobne do opisanych; jest ono jednak już w większej części osuszone sztucznymi rowami i zarosłe olszą, brzozą, kruszyną i wierzbami. Natomiast od strony południowej spada w stawek dość stro- my stok trawiasty z roślinnością właściwą zbiorowiskom ciepłych 1 suchych formacyi łąkowych. Panują tutaj: Thalictrum flexuosum, T. simplex, Salvia vertieillata, S. pratensis, Medicago faleata, M. lu- pulina, Ononis hireina, Chrysanthemum Leucanthemum, Coronilla va- ria, Fragaria vesca, Hieracium Pilosella, Plantago media, Lotus corni- eulatus, Galium Mollugo, Rhinanthus maior, Centaurea Jacea, Briza media i t. d Po opisaniu najbliższego otoczenia Siwej Wody, powróćmy do | sę stawku i do ogólnych stosunków biologicznych panujących utaj. Powierzchnia stawku ma ksztalt nierównego wieloboku o osi najdłuższej ok. 60 m, szerokości zaś ok. 40 m, co czyni w powierz- ni około 2.500 m*. Źródło bijące mniejwięcej w środkowym pun- kcie stawku posiada zmienną, dla oka widoczną średnicę od 4— 6 m. Miarę wydatności źródła daje poniekąd wartki odpływ stawku, bie- 8nacy ku zachodowi i łączący się poniżej z potokiem Kurniekim a następnie ze Szklem. Sama wanienka stawku nie posiada w swej budowie nie uderzającego. Jest to płytkie zagłębienie, które w miej- seu środkowem, skąd wydobywa się źródło, ma głębokość 1:5 m. Dno piaszczyste przechodzi w środku w grzązki namuł, składający Się w większej części z materyału organicznego, naniesionego wodą z sąsiedniego torfowiska, oraz z wielkiej ilości zapędzonych tu wia- trem szezątków roślinności brzegowej, która ulegając na powierz- chni rozkładowi, opada na dno. Najważniejszy składnik namułu ennego stanowią okrzemki a raczej ich części krzemionkowe, nie podlegające gniciu. Liczne ich gatunki należą do rodzajów: Navi- oi Pinnularia, Gomphonema, Nitzschia, Orthosira, Cymbella i Odon- tarum. względem zgadza się ona z innemi źródłami siarezanemi okolic wynosi + 10? C. ze źródłami w Niemirowie o stałej rocznej 9—95%0. Dzięki tej właściwości stanowi Siwa Woda w okresie zimowym, 32 J. GROCHMALICKI I W, SZAFER. gdy inne stawy pokryją się lodem, stały przytułek dla ptactwa błotnego, które w tej porze obsiada je gromadami. Dla mikrofau- ny i dla flory jest wspomniana właściwość również ważna, gdyż umożliwia rozwój życia w stawku przez cały rok, bez przerw po- wodowanych w innych zbiornikach wody zmieniającemi się porami roku. Wspomnianą stałą temperaturę roczną + 12? C. ma jednak tylko samo źródło i jego najbliższe otoczenie; woda po brzegach stawku nie posiada jej i ulega dziennym i rocznym wahaniom w miarę zmieniającej się temperatury powietrza. Ogrzewanie wody przybrzeżnej przez insolacyę jest z powodu białego zabarwienia wo- dy. rozpraszającej silnie promienie słoneczne, znacznie mniejsze anl- żeli sąsiednich wód stawowych. : Oświetlenie dna, zależne w pierwszej linii od przeźroczystości wody, jest w Siwej Wodzie, nawet na miejscach zupełnie płytkich, niezwykle szczupłe, wskutek obfitej zawiesiny siarkowej, okoli- eznosc, która przy rozpatrywaniu rozmieszczenia organizmów w staw- ku okaże się bardzo wpływową. Poza wyżej opisanymi warunkami fizycznymi, z wielu wzglę- dów zasługującymi na uwagę biologa, posiada Siwa Woda zupełnie odrębne warunki chemiczne, które przedewszystkiem kierują tutaj rozwojem form organicznych. Wielka ilość siarkowodoru wydoby- wająca się ze źródła siarczanego, bijącego na środku stawku, jest sunku do fauny widać tylko na nielicznych organizmach, dzięki pewnym właściwościom przemiany materyi, mogą przez pe nawet pojawiać sie. O jakiem$ jednak specyalnem przystosowaniu że być mowy. TE i ozbiór chemiczny wody, a przedewszystkiem obliczenie et siarkowodoru w samem źródle i w pewnych pasach wody leżącyć współśrodkowo z źródłem siarczanem, dałoby zapewne klucz do E o a EEE re Sa SIWA WODA W WYZYSKACH POD SZKLEM 33 zmów w calym stawku; niestety wykonanie tej pracy nie moglo być przez nas uskutecznione. ak przedstawiają się w krótkim zarysie ogólne stosunki bio- logiczne Siwej Wody i jej najbliższego otoczenia. kolei rzeczy przejść nam wypada do szczegółowego rozpatrzenia flory i fauny badanego stawku. ll. Flora Siwej Wody. . W każdym większym zbiorniku wody stojącej układa sie ży- cie roślinne w naturalne zespoły według warunków fizycznych i chemicznych, znamionujących dany zbiornik: życie powierzchnio- we wolno pływających organizmów roślinnych tworzy plankton, ży- cie form na dnie osiadłych benthos, przybrzeżne zaś zespoły składają florę przybrzeżną. W tym naturalnym porządku rozpatrzymy także życie roślinne Siwej Wody. lankton ilościowo bardzo bogaty składają luźne nitki: Beg- gatoa leptomitiformis Trev. oraz sinic: Oscillatoria tenuis Ag. var. natans (Kiitz.) | uwagę, gdyż przedstawia formę planktonu najcharakterystyczniejszą dla Siwej Wody, przystosowaną w uderzający sposób swą spiralną udową i silnie wydłużonemi nitkami do życia planktonowego. Oscillatoria lineata Szafer forma spiralis nov. form Trichomata aureo-viridia, chlorina, in spiram laxissimam (anfractibus 250—270 u. inter se distantibus, diametro 30— 100p.) con- torta, non vel paulo fragilia, ad genicula non constricta, 3:5 y. crassa, apice recta; cellulae inaequales, diametro triehomatis breviores vel longiores (ad 6 y. longae), dense transverse lineatae, saepe sulphur gerentes, E o "rie Ze nie można go uważać za ustalone. Możliwą jest rzeczą. podana forma jest pochodnym organizmem gatunku O. lineata, mogącym przechodzić w pewnych warunkach w formę typową. Za any ch Lubienia Wielkiego, gdzie po raz pierwszy O. lineata za- Praw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział III. 3 34 J. GROCHMALICKI I W. SZAFER stanowi osobny gatunek, ehoeiaz przypuszczalnie pochodny od 0. li- neata. Nie cheąc sprawy rozstrzygać bez niezbędnych w takich ra- zach kultur, podaję siniee planktonowa Siwej Wody jako forme gatunku O. lineata, pozostawiając przyszłości ostateczne rozstrzy- gnięcie sprawy. oza wymienionemi formami nie posiada plankton roślinny Siwej Wody żadnych innych składników. Wprawdzie po powierz- chni stawu (zwłaszcza w pobliżu brzegów) pływają gęste waty 1n- nych jeszcze sinic, tych jednak do planktonu zaliczyć nie można, gdyż właściwem ich miejscem rozwoju jest facies przybrzeżna i den- na stawku. Flora denna Siwej Wody pozostaje w zależności od dwu głębokościach) jak i zupełnie płytkie —- fakt bardzo znamienny dla zubożałej flory Siwej Wody. Wśród ramienic rozwijają się, zwła- ficie Oscillatoria amphibia Ag. i Spirulina tenuissima Kütz.). £ ormaeya przybrzeżnej roślinności posiada swój rys odrębny w znachodzeniu się dwu bardzo charakterystycznych vie? lenie, obrastających gęsto pnie i korzenie drzew w wodzie lub tuż 35 SIWA WODA W WYŻYSKACH POD SZKLEM el AIM, ¡aun m ¿iras w wą rn nar 29, uz e horny 4491 isi euer vu hE oves A poem geg ! emm ——— — — —À T — o EET een sebo me / pe. - — E e mn egen vm E a ze o Ka 3 36 J. GROCHMALICKI I W. SZAFER nad nią stojących. Sa niemi: Stigeoclonium tenue Ag. var. lyngbye- colum Hg. i Stigeoclonium subsecundum Kuetz. (?)1). miejscu, gdzie stawek wkracza na sąsiadujące z nim tor- fowisko, znika zupełnie szkodliwe dla roślin działanie siarkowodoru a w wolnym od niego przybrzeznym pasku rozwija się bogata flora zielenie, — która nie należy już do właściwej Siwej Wody. III. Fauna Siwej Wody. gerskiólda3) dla gatunku Tr. gracilis, leez tylko częściowo. Większość znamion zasadniczych, jak budowa przedniego końca ciała i jego uzbrojenie, budowa przewodu pokarmowego oraz ilość i kształt brodawek przedodbytowych, zgadzają się zupełnie z temiz u formy typowej, ale okazy wspomniane różnią się jednak znacznie rozmiarami ciała. Według wymienionych autorów długość = 2—26 mm, © = 21—3 mm; okazy z Siwej Wody wykazują długość dia $ = T3 mm, — 19 mm. Podobnie grubość wy- nosi (wedł. De Mana) u Bye mm, u Q 0:35 —0:40 mm, tutaj zaś Y dosięga zaledwie 0:23 mm, © najwięcej 0:35 mm. Y” powiednio też do długości ciała występują różnice w długości ogo- na, bo podezas gdy wymienieni autorowie podaja, ze dosiega on dlugosei podwöjnie wzietej odleglosei pierwszej brodawki od odbytu, przenosi on u form z Siwej Wody przeszło pięć razy te wymiary: 1) Oznaczenie niepewne. Od S. subsecundum Kuetz. różni się zupełnie Be rozgałezionemi lub słabo i tylko w dolnej części rozgalezionemi galazkami. | 1884 2) Dr J. G. De Man: Nematoden der niederländischen Fauna, Leiden, t. 3) Dr L. A. Jagerskióld: Freilebende Süßwassernematoden. (Die Süß- wasserfauna Dentschlands hrg. von Brau er, 1909). 4; ET EE EE NE SIWA WODA W WYZYSKACH PO. SZKŁEM 37 Co do stosunku, w jakim te dwie formy pojawiały się w plankto- nie, znamienne jest to, że pierwszy z nich był prawie wyłącznie panującą formą w przeciągu maja i czerwca, później jednak zau- ważyłem o wiele silniejszy rozwój wrotka i ten w planktonie z mie- sięcy letnich lipca i sierpnia stał się przeważającą jego. składową. obrzeżonych poławiałem również formy ze znamionami okazów po- dawanych przez Bakowskiego?) dla okolic Cieszanowa, - myśla i Halicza. Rąbek zewnętrzny u nich okazywał przesunięcie ku środkowi skrętów, a ujście skorupki zbiegało ku dołowi, przez co formy te stawały sig podobnemi do środkowo-europejskiego ga- tunku Pl. carinatus. — | Wśród ilościowo bogatej fauny skorupiaków, powodujących czasami krwisto-czerwone plamy na tle białych osadów siarki, po- Jawiają się wreszcie w okolicach przybrzeżnych olbrzymimi rojami larwy 1 poczwarki komarów Culex annulatus Fabr., C: nemorosus L. [4 , fauna gatunków wodnych, te wystepuja buwiem w liezbie dziewie- Ceu: z rodziny Haliplidae gatunek H. fluviatilis Aubé v. immacula- tus Gerh. z rodziny Dytiscidae Bidessus geminus F., Hydroporus pi- ctus F., Noterus crassicornis Müll. z rodziny Hydrophilidae Phily- drus frontalis Er., Ph. fuscipennis Thoms., Ph. bicolor F., — nowy dla fauny ehrzaszezy krajowych, zreszta gatunek nadmorski i so- nn 1) Dr A, Wierzejski: Przegląd fauny skorupiaków galicyjskich, Kra- ków, 1895. J gia y p galıcy) *) Józef Bąkowski: Mieczaki galicyjskie, Kosmos, 1885. 38 J. GROCHMALICKI I W. SZAFER lankowy, wreszcie Helochares griseus F. i Laccobius alutaceus Thoms. a Pierścienice reprezentują dwa gatunki, mianowicie Herpobdella ato- maria Carena i Lumbrieulus variegatus O. F. Müller. Nakoniee wśród gnijącej darni przybrzeżnych w torfiastem błocie znachodzi- łem bardzo lieznie larwy much Eristalis tenax L. i Stratiomys cha- meleo L. Fauna jakościowo niezbyt obfita. obejmująca na ogół 31 ga- tunków, wzmaga się, jak zaznaczono, w gatunki w miarę oddalania się od środka ku brzegom jeziorka. Zjawisko to zupełnie zrozu- miałe, powoduje je bowiem stopniowe, im dalej od źródła, utlenianie się siarkowodoru i oczyszczanie się wody z siarki, tóra w okolicach przybrzeżnych osiada w znacznej ilości na dnie stawku. znośniejszym li tylko dzięki roślinom. Żaby i traszki dostają się tam prawdopodobnie za pośrednictwem ptactwa wodnego i blo- ^ : : wi *) Sprawdzenie oznaezenia chrząszczy zawdzięczam prof, Jaroslawo Lomnickiem u. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dz. IV. Tab, 1. Fig. 1. Siwa Woda w Wyżyskach pod Szkłem. (Ciemna SEN na środku eziora zaznacza na jego dnie leżące źródło) na torfowisku wyży nem obok Siwej Wody. się 2. Kopiee trawertynow) (Laska wbita w ziemie zaznacza granice vigo Sphagnum < J. Grochmalicki i W. Szafer. SIWA WODA W WYŻYSKACH POD SZKLEM 39 Zbadanie gruntowne składu chemicznego wody. przystosowa- nia się zwierząt do zmienionej skutkiem zawiesin siarki gęstości środowiska, swoistych warunków cieplnych i świetlnych, którychto znaczenie szczególnie dla skorupiaków jest pierwszorzędnej wagi, dałoby bez wątpienia piękne wyniki, toteż powyższe krótkie zesta- wienie i szkie rozmieszczenia fauny przedstawia zaledwie część z wielu problemów, jakie Siwa Woda nastręcza. Materyały do mykologii Galicyi. Część pierwsza. Opracował Adam Wodziczko. Spis niniejszy obejmuje sluzowee i grzyby zebrane głównie w okolicach Jasła i Rabki, a także pewną ilość gatunków z innye okolie Galieyi (Kosów, Iwonicz, Sądeczyzna, Krakowskie, Tatry). W okolicach Jasła zbierałem w październiku 1909 r i do- rywezo w ciągu całego roku 1910. Oprócz samego Jasła badałem najbliższą okolicę, przedewszystkiem Niegłowice i Żółków, dalej Topolin, Sobniów. Gorajowiee i Podzamcze. Grzyby rabczańskie, zebrane bardzo starannie przez S. Malutego, otrzymałem o „dr. B. Namyslowskiego. Grzyby Sadeezyzny zebral i oznaczył jesse w r. 1891 Dr. K. Miczyński. a teraz łaskawie zezwolił mi na 16 opublikowanie. Pewną część grzybów z okolie Krakowa i z Tatr dostarczył mi kol. A. Żmuda; niektóre gatunki wreszcie zebrałem w Kosowie za Kołomyją i w Iwoniczu. : : spisie przy wszystkieh gatunkach, których sam mie zbie- ralem, zaznaezam szezególowo, kto i gdzie je zebral. er Spis niniejszy obejmuje ogólem gatunków 250, Gët z okolię dotąd pod względem mykologieznym wcale nie badanye , ztego dosyć gatunków nowych dla flory Galicyi, a po części zna nych dotąd tylko z jednej miejscowości w Europie. h ewną część zbiorów, w tem kilkanaście gatunków. nowyć lub wątpliwych, wymagających dokładniejszego opracowania, zosta- wiam do ezesei następnej Oznaczałem w pracowni botanieznej Uniw. Jagiell., często "i rzystajae z pomocy i rad Prof. Dra E. Janezewskiego, za które Mu wyrażam głęboką wdzięczność i podziękowanie. MATERYALY DO MYKOLOGII GALICYI 41 Asystentowi Dr. B. Namyslowskiemu za stałą i życzliwą po- moe serdecznie dziękuję. Zbiory złożyłem w Muzeum Komisyi fizyograficznej Ak. Um. w Krakowie. z wyjątkiem grzybów Sądeczyzny, zebranych przez Dra K. Miezyüskiego, które są własnością Zakładu anatomii i fizyo- logii roślin Uniw. da ag. Myxomycetes. Myxogasteres. l. Ceratiomyxa mucida Pers. Na zbutwialej klodzie. Las Gamrat, IX 1910. 2. Lycogala m Buxb. a) Na pniu buku w lesie. Niegło- wice, III 1910; b) na gnijącem drewnie; zb. S. Maluty. Rabka, VIII 1909. 3. ve GES Pers. var. nigripes. Na pniu buku. Nieglowice, III 4. are ia rubiformis (Pers.) Rfski. Na pniu buku. Nieglowice, III 1910. 5. Reticulari e ez dox Buli. Na bátiriejqdé] wierzbie nad Raba; uty. Rabka. IX 1909. 6. acf t p" Roth. Na pniu Robinia pseudacacia obok dworca kolejowego w Tarnowie, VIII 1910. T Fuligo septica (L.) Gmelin. Aethalium na zbutwiałym pniu drzewa szpilkowego i plasmodium "bie mehu w lesie obok zakladu kapielowego w Iwoniezu, VII 1910. 8. arar atra (Alb. et Se Rfski. Na pniach i korze Pi- nus silvestris; zb. M. Jenner. Pogon ad Tarnobrzeg, III 1911. Phycomycetes. Oomycetes. 9. Synchytrium Anemones (de By & Woron.) Fischer. Na Anemone nemorosa (wraz z Puccinia fusca) zb. prof. M. Raciborski. Ko- bierzyn i Bielany, V 1885. 10. Cystopus candidus (Pers... Na Capsella bursa pastoris. Jasło, a. l 11. C. Bliti (Biv. -Bern.) Lóv. Konidia i oospory w tkance liści Amaranthus retroflexus; zb. A. Żmuda. Dębniki- Kraków, 12. c. Tragopogonis (Pers). Na Cirsium sp. Jasło, IX 1909; Sidzina pod Krakowem, VII 1910. 18, ©, Lepigoni de Bp a i oospory na Spergularia salina. Sidzina, VII 191 42 ADAM WODZICZKO 14. Phytophthora infestans de By. Na Solanum tuberosum: a) Żółków, IX 1910, by Zalubineze, VIIT—IX 1891, zb. dr. K. Miczyński. 15. Plasmopara densa Schroeter. Na Euphrasia Odontites. Żółków, VIII 1909. 16. Peronospora parasitica (Pers.) Tul. Na Capsella bursa pastoris. Jasło, IX 1909. 17. Protomyces macrosporus Unger. Na Aegopodium Podagraria. Nie- głowice, IX 1910. Zygomycetes. 18. Mucor Mucedo Brefeld. Na odehodach królika i świni z Jasła wyhodowany w pracowni botan. Uniw. Jag., II 1910. 19. Mucor racemosus Fresenius. Na odchodach królika z Jasła, wy- hod. w pracowni botan., II 1910. 20. Ek grandis Link. Zyg opary na gnijącym kapeluszu Agaricus sp. Nieglowice, IX 1909. 21. Pilobolus Kleinii van Tieg. var. sphaerospora Grove. Na odeho- dach świni z Jasła, w hod. w prae. Dot., 1909. 22. P. crystallinus (Wigg ers) Tode. Obficie na odchodach sarny, zebr. na Panienskich Skałach, wyhod. w pracowni bot., I 1911. orma karłowa; trzonek sporangialny zaledwie 03—5 mm wysoki. około 10 u gruby. Nabrzmienie pecherzykowate pod zarodnią około 60 u wysokie, 30—40 u szerokie, zarodnie 24—30 u szerokie, 18 — 20 u wysokie. bez charakterystycznej siatki listwowej na szezycie. Wielkość zarodników normaln Ascomycetes. Protadiscineae. 23. Exoascus Tosquinetii ee ee Na Alnus glutinosa, wcale pospolity. Jasło, IX 19 Pezizineae. 24. Peziza iter 8 Müller. Na wilgotnej ziemi wsröd traw i mebu w zaroślach. Nieglowiee, IX 1910. erg miseczki mające do 18 cm w średnicy. 25. Pseudopeziza Trifolii ur Na Trifolium pratense, pospolita w Jasielskiem, IX 1909. . Selerotinia tuberosa a Na kłączach nn nemorosa występuje obficie w lesie żółkowskim, IV 1 . Dasyscypha Willkommi Hartig. Na korze Geng decidua. Las Gamrat, IX 1910 LO D bo ~ MATERYAŁY DO MYKOLOGII GALICYI 43 28. Bulgaria polymorpha Schroet. Na ściętych pniach Quercus Robur w lesie żółkowskim, IX 1909 i IV 1910. Phacidineae. 29. Rhytisma acerinum (Pers). a) Na Acer platanoides, zb. dr. K. Miczyński; Łukowica, VIII 1891; b) na Acer campestre, Nie- głowice, Topolin, IX 1910. : 30. R. punctatum (Pers.). Na Acer Pseudoplatanus. Topolin, IX 1910. 31. R. salicinum (Pers). Na Salix sp. nad rzeką Slonka; zb. S. Ma- luty. Rabka, IX 1909. Plectascineae. 32. Eurotium herbariorum Link. Forma workowa i konidialna (4- spergillus glaucus de By), na konfiturach i sokach owocowych w Jasle, XI 1909. Pyrenomycetineae. 38. Sphaerotheca pannosa (Wallr.) Sehroet. F. konidialna na Rosa centifolia; zb. dr. K. Miezyński. Zalubineze, VIII 1891. 34. S. Humuli (DC.) Schroet. Otoeznie. a) Na Humulus Lupulus na cmentarzu w Jaśle, VII 1909; Ulaszowice, IX 1910: b) na Humulus Lupulus; zb. dr. K. Miczyński. Łukowica IX 1891; c) na Lampsana communis, Topolin, IX 1910. 35. Podosphaera tridactyla (Wallr.) Sehroet. Otoeznie na Prunus pa- us; zb. S. Maluty. Park przy dworze w Rabce, IX 1909. 96. Erysibe polygoni (DC.) Schroet. a) Na Ranunculus acer 1 R. repens, otocznie; zółków, IX 1910; b) na Polygonum aviculare, otocznie; Podzamcze, IX 1910; Jasło, IX 1910; Nowy Sącz, zb. dr. K. Miczyński, VIII 1891; c) na Hypericum quadran- gulum, otoeznie; Podzamcze, IX 1910; d) na Melandryum album, otocznie; zb. B. Namysłowski. Dębica, VIII—TX 1909. 37. E Pisi (DC.) Schroet. (= Erisiphe Martii Lév.). a) Na Trifolium medium, otocznie. Gorajowiee, IX 1910. EN Przyezepki otoezni sa zabarwione, zupełnie jak u £. Polygoni (DC.); wobee braku morfologicznych różnie można zatem przypuścić identyczność tych dwu gatunków, na co zwracał uwagę już Schroeter. Na Pisum sativum, otocznie, Kowalowy pod Jasłem, IX 1910; c) na Vicia cracca, otoeznie, Gądki, IX 1910; d) na Lathyrus pratensis, otoeznie, Jasło, IX 1910; e) na Melilotus officinalis, konidia. Topolin, Jasło IX 1910; f) na Urtica dioica, otocznie, Podzamcze, IX 1910. da 19 oo E S H= e w © Na 2 © QU cq KO m ADAM WODZICZKO . EK. Galeopsidis red NOU Otoeznie. Na Galeopsis tetrahit. Podzameze, . E. Cichoriacearum (DO Schroet. a) Na Plantago major otocznie; Podzamcze IX, 1910; b) na Cirsium lanceolatum, otoeznie; Pod- zameze, IX 1910; B na Centaurea Scabiosa, f. konidialna; Ja- slo, IX im d) na Verbascum nigrum, f. konidialna; Nieglo- wice, IX 1 . E. Heraclei (DO) Schroet. Otocznie. Na Heracleum Sphondylium, w okolicy Jasła pospolity MADA, Mat —IX 1910. Zalu- bineze; zb. dr. K Miczyński, I . E. Astragali (DC.) Schroet. Na preto glycyphyllos, Signe a- Gorajowice. IX 1910; góra Krzywoń pod Rabka, luty, IX 1909. . Microsphaera en (DC.) Sehroet. Otoeznie na fewer europaeus; zb. dr. K. Miezyński. Rdziostów VIII 1 . Uncinula Salicis (DO). Schroet. a) Na Populus italica. otocznie; Podzamcze. IX 1910; b) na Salix sp.. otoeznie, pospolita w Ja- — IX 1910; d > Salix purpurea; zb. dr. K. Miezyń- ; Łukawica, IX 1 U. Sage u Zeng Na Prunus spinosa, otoeznie, Pod: b. zameze, IX 1910; Rabka nad Poniezanka; zb. S. Maluty VIII 1909. . U. Aceris Zone Schroet. Otoeznie. Na Acer campestre. Topolin, IX 191 d Phyllactinia suffulta (Reb.) Sehroet. Otoeznie. Na Alnus gie i Corylus Avellana; zb. dr. K. Miezynski. Łukawica, ix.4 : ua, salicinum (Pers.) Schroet. a) Na Populus erer Jasło, IX 1910; b) na Prunus domestica bardzo obficie. Kosów. VIII 1910; o) na Prunus domestica; zb. B. Namysłowski. De biea, VIII 1909. . Nectria cinnabarina (Tode) f. konidialna: Tubercularia p. 19 Tode. Na gałęziach Alnus i Sambucus. Jasło, . Hypomyces ochraceus (Pers.). F. konidialna na "Agaricus sp. Nie- 1909. glowiee, I L Polystigma rubrum (Pers.). a; Na liściach hodowanych śliw w 0 rzymiej ilości wraz z Apiosporium salicinum i Puccinia prune spinosae; Kosów, VII, VIII 1910; b) na Prunus domestica; Z S. Maluty; Rabka, 1909; c) na y ed domestica; zb. dr. K. Miezyński; Nowy "Saez, VIII s Ze na Prunus spinosa; zb. Namyslowski; Dębica, VIII 1 . Claviceps purpurea Fries. a) Na Ti SRA vulgare, Jasło, IX 1910; b) na Secale cereale; zb. A. Żmuda. Ludwinów, VII 1907. - 0. microcephala (Wallr.). a) Na Phalaris arundinacea; zb. ^muda; Tatry: dol. Kościeliska, VIII 1910; b) na Festuca ri- bra; zb. A. Zanuda; Zakrzówek, VII 1910. Kéi e oo eo o kee c» n2 e e = MA'TERYALY DO MYKOLOGII GALICYI 45 i er en (Rob. Na mierzwie świńskiej z Jasła, wy- ho bot., III 1910. . S. cw "iid ge Be Na hohe konia z Jasła, wyhod. w prac. "z III 1910. S. fimiseda Ces. et de Not. Na odchodach konia z Jasła, wy- hod. w prae. botan., III 1910. . Leptospora ovina (Pers.) Schroet. Na paka pniu lipy, zb. S. Maluty. Park przy dworze w Rabce, VII 1909. . Sphaerulina ech (DC.) Schroet. Na starych Ica er obur; zb. M. Jenner. Pogoń ad Tarnobrzeg, III 1 Leptosphaeria modesta (Desmaz.). Na gałązkach biek (tata- rica?): zb. S. Maluty w parku zakładu kąp. w Rabce, X 1909. Szczecinek występujących często w otworze otoczni nie mogłem zauważyć -— zresztą budowa zupełnie zgodna z opisem Win- (w Rabenhorsta Kryptogamen-Flora). Dotychczas poda- ana przeważnie na łodygach baldaszkowych. . E dolioides (Auersw). Na lodygach Leontodon sp.; zb. S. Ma- luty. Rabka, nad Poniezanką. VIII 1909. Choć okazy en eigenes: zarodniki dochodzą najwy- żej wielkości 36 X 4 - L. culmifraga Fries. Nic pr dotych spostrzegano, na źdźbłach, lecz na liściach Phleum pratense nodosum; zb. S. Maluty. Góra Krzywoń pod Rabką, IX 1909. Zarodniki nieco mniejsze, przeważnie tylko 30 X Bu - L. Asplenii (Rabh.) Winter. Na suchych liściach Aspicdiiim (Filie mas); zb. A. Zmuda, Czasław koło Dobczyce, V 1910. Otoeznie kuliste lub eliptyczne, 110—150 X 100—120 u sre- dniey, czarne, b. twarde. Zarodniki 28— 30 X 10—12 u. Ma- teryał stary, worki już zdezorganizowane. Ponieważ dyagnoza Wintera bez wymiarów. trudno o bezwzględną pewność w ozna czeniu. Dotychczas spotykana tylko na Asplenium septentrionale. - Pleospora herbarum (Pers). Na hściach Allium fistulosum, wraz z formą konidialną Macrosporum commune Rabenh.; zb. prof. E. Janczewski w ogrodzie roln.-bot. w Krakowie, I 1911. - P. vagans Niessl. var. Airae. Na źdźble Poa nemoralis; zb. A. da. Góra św. Bronisławy pod Krakowem, VI 1909. Nie obserwowana na tym żywieielu. Otocznie dochodzą tylko 210 u średnicy. Mamiania fimbriata OS lg De Carpinus Betulus. Kosów, VII 910; Las Gamrat. IX 1 - Valsa Sorbi (Alber. et Schw). Na ściętych pniach Sorbus Au- cuparia; zb. A. Zmuda. Tatry: Uplaz od dol. Mietusiej, VII 1910. Aypozylon granulosum Bull. Na gałęzi Alnus glutinosa. Żółków, 1910. 46 ADAM WODZICZKO 67. H. coccineum Tus Na suchych galeziaeh Fagus silvatica. Żół- ków, IV 191 68. Ustulina maxima ; (Haller) Schroet. Pospolita na pniach drzew. ółków, Niegłowice, III 19 ; ; 69. Xylaria Hypozylon (L.). Na suchej gałęzi Fagus silvatica. Nie- głowice, III 1910. Basidiomycetes. Ustilagineae. 10. Ustilago longissima (Sower.). Na liściach Głyceria aquatica. Nie- głowice, 910. 71. U. Avenae Rostr. Na Avena sativa postale Jasło, VI—VII 1910; Raeiborsko, zb. A. Zmuda, VII 1910 72. U. Hordei Bref. Na Hordeum vulgare ; zb. S. Maluty. Rabka, kolo kolonii zydowskiej, VII 1909. 13. U. Maydis utu Na Zea Mays b. pospolita $nieé w Kosowie VIL VIII 191 . U. Luzulae Saec. 'W słupkach kwiatów Luzula flavescens; zb. A. Żmuda. Tatry: dol. Kościeliska, VIII 1910. 75. Tilletia Tritici (Bjerk.). Na Triticum vulgare, zb. Dr. K. Mi- czyński. Załubincze VI—VIII 1891. 16. Tuberculina persicina (Ditmar). Na aecidiach Uromyces Pisi na Euphorbia wies zb. B. Namyslowski. Krzemionki p Krakowem, VI 1910. Uredinales. 11. Coleosporium Tussilaginis (Pers.) Kleb. Uredospory na Tus us farfara w Jaśle i Sg okolicy pospolite, IX 1910; także w Iwoniczu, VIII 1 X 78. C. Petasitis de Bary. relospor na Petasites officinalis. Po zamcze nad Wisłoką, IX 1910. 19. Se Sonchi Kap Lév. Uredospory na Sonchus oleraceus. Topo- 1n, 910. 80. C. Senecionis (Pers.) Fries. Uredospory a) na Senecio nemor ren- A Nieglowice, VI 1910; 5) na Senecio saracenicus; Zólków. 1909 81. C. Campanulae- Trachelii (Lév.) zek Uredospory na Campanula Trachelium. Nieglowice, IX 1 82. C. Campanulae-rapunculoidis (Làv) Kleb. Uredospory na Cam- pánula rapunculoides b. pospolite, szezegölniej wśród zbóż. Ja- sło, 9 83. C. Melampyri (Reb.) Kleb. a) Na Melampyrum silvaticum, uredo- eo oo 99. 100. A MATERYALY DO MYROLOGII GALICYI 47 i teleutospory pospolite; Kosów, VIII, IX 1910; b) na Wee pyrum cristatum, uredospory ; Sikornik pod Krakowem, VI 19 . C. Euphrasiae (Schum.) Winter. Uredospory na Euphrasia de garis, E. nemorosa i E. Odontites. Zólków, IX 1910. . Puceiniastrum Agrimoniae (DO.) Lagerh. Uredospory na Agri- monia Eupatoria. Topolin, IX 1910. . P. Epilobii (Pers.) Otth. Na Epilobium Dodonaei zb. Dr. K. Mi- 1891. czyński. Zabełcze, VIII—IX 1 - Thekopsora Vacciniorum (DC.) Karsten. Uredospory na Vaccinium 910; Myrtillus. Gorajowice, IX 1910; Kosów, VIII 1 . Hyalopsora Polypodii (Pers.) Magnus. Uredospory na = I 1908. fragilis; zb. A. Zmuda. Skały Twardowskiego, VI i Melampsora epitea (Kuntze et Schmidt). Uredospory er Salix viminalis; zb. Dr. K. Miczyński. Zalubineze, VIII 1 Kupki uredospor i parafyz otaczają tu stale BUP Asco- chyta Vitellinae Passer. Na Pisane wieren cech morfologicznych niepodobna znaczyć, czy t t M. Ribesii viminalis Kleb., czy M. Lari- opge (Kleb. ) Fischer. choć charakter wstawek wskazuje, że raczej ta —— Podaje więe rdzę tę pod YA zbiorową zwą, również jak następne na Salix i Po ve opu . M. mixta (Schlecht) Saltos Uredospory na Seite sp. Nieglo- wiee, VI 1 . M. Geet Tul. Uredospory na Populus tremula. Jasło, IX 1909. - M. Salicis-Capreae (Pers. Winter. Uredcspory na Salix Caprea. 909. Jasło. - M. populina (Castagne) Schroet. Uredospory na Populus nigra: Podzameze, IX 1910; Zalubineze, zb. Dr. K. Miezyriski, VIII 1891. M. Helioscopiae (Cast.) M. W. Müller). Uredo- i teleutospory na 10. Euphorbia Helioscopia i E. Esula. Jasło, IX 191 i p s M. Euphorbiae-exiguae (Cast) Müller. Uredo- i teleutospory na Euphorbia exigua. Gorajowice, I 1 - M. Euphorbiae-strictae Hart Müller. Uredospory na Euphorbia strieta. Nieglowice, V SM. Euphorbiae Crisis (Cast) Müller. Uredospory na Euphor- ia Cyparissias. Jasło. - M. Lini (Pers) Desmaz. cele i teleutospory na Linum cathar- 910 ticum; zb. A. Żmuda. Tatry: dol. Koseieliska, VII 191 M. Hypericorum (DC.) m Uredospory na Hypericum mon- tanum. Nieglowice, IX 1 ray etam er Kleb. Na Betula verrucosa. 1909. Jasło, Müller (Centralblatt f. Bacteriologie 1906, II) rozbił dawny gatu- 1M nek E ae duis Castagne, podawany na rozmaitych gatunkach sosnki, na pięć podgatunków 106. D 107. U. =~] 108. oo 10 © ADAM WODZICZKO . Melampsorella Caryophyllacearum (DC.). Schroet. f. aecidialna b. et Se ( Aecidium elatinum A w.) Na iglach Abies pectinata, zb. S. Maluty; góra Luboń pod Rabką, VII 1909. . M. Symphyti (DC.) Bubak. Uredospory na Symphytum offici- nale. Topolin, IX 1910 . Gymnosporangium tremelloidas "R. Hartig ). Aecidia na Pirus Malus; zb. dr. K. Miczyński. Rozdziele, VIII 1891. . G. juniperinum (L.) Fries. Na Sorbus aucuparia: a) aecidia, Topolin, IX 1910; b) aecidia na wszystkich jarzębinach za- kładu kąpiel. w Iwoniezu, VII 1910; ei aecidia; zb. dr. K. Mi- czyński; Żegiestów, VIII 1891; d) spermogonia, zb. S. Maluty; Rabka, 1909 . Uromyces Fabae (Pers.) de Bary. a) Na Vicia Faba, uredo- i te- leutospory; w całej okolicy Jasła pospolity. IX 1910; 5) na Vicia Faba; zb. S. Maluty; Rabka, 1909; c) na Vicia Faba, zb. dr. K. Miezyński; Zalubineze, VIII 1891; d) na Vicia cracca. teleutospory, zb. dr. K. Miczyński; Zalubineze, IX 1891; e) na Vicia sepium, uredospory, zb. B. Namysłowski; Debiea, VIII 1909; f) na Orobus vernus, uredo- i teleutospory wraz z Ascochyta Orobi Sace. i Ovularia deusta (Fuck.) Lin- dau, Podzameze, IX 1910. U. Geranii (DC.) Otth. et Wartm. Teleutospory a) na Geranium silvaticum, Jasło, IX 1909; b) na Geranium palustre, Jasło, IX 1909. J. carpathicus Namysłowski. Teleutospory na Geranium phaeum. Zólków i Kosów, IX 1910 Gatunek nowy. opisany przez B. Namyslowskiego w Kosmo- sie (Przyczynek do znajomości rdzy) z marca 1911, na pod- stawie materyału zebranego w tych dwu miejscowościach. Różni się od U. Geranii mniejszemi i brodawkowanemi teleu- tosporami. b U. Rumicis (Sehum.) Winter. Teleutospory na Rumex sp.; 7? S. Maluty. Park koło Zakł. kąp., Rabka. VII 1909. pec U. Pisi (Pers) de Bary. a) Na. Euphorbia Cyparissias, aeeidia; zb. S. Maluty; Rabka, VII 1909; b) na Pisum sativum. uredo: i teleutospory; Kowalowy pod Jaslem, IX 1910; c) na Lathy- rus pratensis, uredospory; Jaslo. IX 1910; d) na Lathyrus pratensis, uredo- i teleutospory; Zólków, IX 1910. . U. Medicaginis Falcatae (DC.) Winter. Na Medicago falcata, zb. dr. K. Miczyński; Zalubineze, IX 1891 . U. Astragali (Opiz) Sace. Teleutospory na Astragalus glycy” 0 phyllos. Zólków, IX 1910. *) Według Klebahna: Die wirtwechselnden Rostpilze. Berlin 1904. Wedlog Oerstedta (Úber Roestelia laceruta, Botan. Zeit. 1867) na Pirus Malus może być także Gymnosporangium clavariaeforme. 125. p ro -1 128, 129, MATERYALY DO MYKOLOGII GALICYI 49 . U. Serophulariae (DC.) Winter. Teleutospory na Scrophularia 910 nodosa. Zólków IX . U. Trifolii (Hed.) Lev. Uredo- i teleutospory na Trifolium hy- 0 ridum. Nieglowice, IX 1910. . U. Genistae-tinctoriae (Pers) Winter. Teleutospory na Genista 0 tinctoria. Gorajowice, IX 1910. 5. Puccinia Helianthi Schweinitz. Uredo- i teleutospory na Helian- thus annuus. Jasło, IX 1910. . P. punctata Link. Uredo- i teleutospory na Galium Mollugo. Żółków, IX 1910. . P. Galii silvatici Otth. Uredospory na Galium silvaticum. Pod- 10 zamcze, IX ^ Morfologieznie identyezna z P. puncta ta. . P. Calthae Link. Uredo- i teleutospory na Caltha palustris. To- 10. polin, Zölköw, IX 1910 . P. nigrescens Kirchner. Teleutospory na Salvia verticillata. Ja- slo, IX 1910. . Lampsanae (Schultz) Fuck. Uredo- i teleutospory na Lam- psana communis. Topolin. IX 1910 . P. Menthae Pers. a) Na Mentha silvestris, uredo- i teleutospory; Zölköw, IX 1910; b) na Mentha arvensis, uredo- i teleutospory; Zólków, IX 1910; c) na Mentha piperita, teleutospory; zb. dr. K. Miczyński; Zalubineze, IX 1891; d) na Mentha aquatica, uredo- i teleutospory; zb. A. Zmuda; Pychowice, VII 1908 . P. Zopfii Winter. Uredo- i teleutospory na Caltha palustris. Jasło, IX 1909. . P. Cirsii-lanceolati Schroet. Uredo- i teleutospory na Cirsium lanceolatum. W okolicy Jasła pospolita. IX 1910. . P. Prenanthis-purpureae (Pers.) Lindroth. Na Prenanthes pur- purea. Iwonicz; uredospory zb. K. Wodziczkówna VII 1910; uredo- i teleutospory zebrałem VIII 1910. , P. Pimpinellae (Strauss) Martius. Uredo- i teleutospory na Pim- pinella Saxifraga. Jasło, IX 1909. . P. Saniculae Grev. Uredospory w tkance liścia Sanicula euro- paea. Iwoniez, VII 1910. . P. glumarum (Schmidt) Eriks. et Hen. Uredo- i teleutospury a) na Tritieum vulgare i Secale cereale; pospolita w okolicy Jasła, 1910; b) na Triticum vulgare; zb. S. Maluty; Rabka, VII 1909. P. simplex (Körnicke) Eriks. et Hen. Teleutospory a) na Hor- deum hexastichum; zb. prof. E. Janczewski w ogrodzie roln.- botan., VII 1910; b) na Hordeum vulgare; zb. S. Maluty; Rabka nad Poniezanka, 1909 j P. Poarum Nielsen. Aecidia na Tussilago farfara, w calej m Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział III. 132. 133. W 134. = 135. al 13 137. -l 13 00 139. © 140. © 141. 14 143. 14 > o 59 ADAM WODZICZKO liey Jasla ogromnie pospolite, IX 1910; takze w Zalubinezu; zb. dr. K. Miczyński, IX 1891. . P. Phragmitis (Schum.) Körn. Uredo- i teleutospory na Phra- gmites communis; zb. S. Maluty; Rabka, VIII 1909. Ogonek teleutospor stale jasno-żólty (yellowish Plowrighta) a nie bezbarwny (hyalin), jak podają Schroeter, Bubak, Fi- scher, Hariot. . P. Magnusiana Kórn. Teleutospory na źdźbłach Phragmites com- is; zb. A. Zmud 10. munis; uda. Dąbie koło Krakowa, XII 1910. ` P. graminis Pers. a) Na Berberis vulgaris, aecidia; Nieglowice, VI 1910; b) na Avena sativa, teleutospory; Sobniów, IX 1910; c) na Lolium perenne, teleutospory; Sobniów, IX 1910; d) na Poa nemoralis agrostoides, teleutospory; zb. A. Zmuda; Skała Kmity, VI 1909; e) na Triticum caninum, teleutospory; zb. A. Żmuda; Tatry: dol. Kościeliska, VIII 1910; f) na Triticum caninum var. paueiflorum, teleutospory; zb. A. Zmuda; Tatry: Mała Łąka, VIII 1910. =. i P. coronata Corda. a) Na Frangula Alnus, aecidia; Niegłowice, IX 1909; b) na Holcus mollis? teleutospory; zb. S. Maluty; Rabka, park przy dworze, IX 1909. P. Lolii Nielsen. Teleutospory na Avena sativa; zb. S. Maluty. Rabka nad Raba, IX 1909. P. silvatica Schroeter. Teleutospory na Carex brizoides; zb. A. Zmuda, Radziszöw i Sikornik, V. 1909. P. Opizii Bubak aut P. tenuistipes Rost. Teleutospory n? Carex contigua Hoppe (= C. muricata L.); zb. A. Zmuda. Lu- dwinów pod Krakowem, VI 1909. Na podstawie teleutospor nie można odróżnić tych dwu gatunków. P. Pologoni amphibii Pers. Uredo- i teleutospory na Połygonum amphibium. Niegłowiee, Topolin, Zólków, IX 1910 . P. argentata (Schultz) Winter. Urego- i teleutospory na Impa- 910. tiens noli tangere. Niegłowice, VI 191 pa P. Pruni-spinosae Pers. Teleutospory a) na Prunus hec Jasło, Topolin, IX 1910; b) na Prunus domestica; Kosów, 1910; Jasło, IX 1909. P. Petroselini Lindr. Uredo- i teleutospory na Aethusa Capo: Jasło, IX 1910. i P. Hieracii (Schum.) Martius. Uredospory na Hieracium SP: Niegłowice, VI 1910. P. Tararaci (Reb.) Plow. Uredo- i teleutospory na Tarazal officinale. Zólków. IX 1910. M P. Pieridis Haszl. Urego- i teleutospory na Picris hieració! es. Jasło, IX 1910. um . P. Bardanae Corda. Uredo- i teleutospory na Lappa Sp: To polin, IX 1910. dw TRANS NE Hn PHP RE MATERYALY DO MYKOLOGII GALICYI 51 145. P. Jaceae Otth. Uredo- i teleutospory na Centaurea Jacea. Jaslo, IX 1910. 146. P. Centaureae DC. Uredo- i BEAR na Centaurea Sca- biosa. Podzameze nad Wisloka, IX 19 141. P. res dees ) Rostr. D dons: na Cirsium arvense. Jasło, IX 1 148. P. Absinthii "DG. Uredo- i teleutospory na Artemisia vulgaris. Jasło, nad Wisloka, IX 1910. 149. P. asarina Kuntze. Teleutospory na Asarum europaeum. Nie- głowice, VI 1910; Topolin, Zólków, IX 1910. 150. P.. Glechomatis DO. Teleutospory na Glechoma hederacea. Jasło, Topolin, Żółków, IX 1910. 151. P. Salviae Ung. Teleutospory na Salvia glutinosa. Topolin, IX 1910. 152. P. Cirsii Lasch, Uredo- i teleutospory na Cirsium oleraceum. Żółków, IX 1910. 153. Phragmidium subcorticium (Schr.) Winter. a). Caeoma obficie na t. zw. owocach Rosa canina, Nieglowice, Zólków, w parowie, Zólków, IX 1909; c) na t. zw. różach cukrowych, uredo- i te- leutospory b. obficie w zakładzie leczn. dra Tarnawskiego w Kosowie, VIII 1910; d) na Rosa centifolia, uredospory zb. x K. Miczyński; Załubincze, VIII 1891; 9 na Rosa sp., te- leutospory, zb. S. Maluty; Rabka, VII 1909 154. Ph. Rubi Gier? Winter. Uredo- i teleutospory ` na Rubus sp. Żółków, IX 191 150. Ph. violaceum (Schultz) Winter. Teleutospory na Rubus sp. Pod- zamcze. Gorajowice, las Gamrat, IX 1910. 156 Ph. carbonarium ( (Schl.) Winter. Caeoma i mają" na San- guisorba officinalis. Kobierzyn pod Krakowem, VII 1910. Tremellineae. 157. Exidia CETE |< Fr. Na pniu Salix sp. Jasło, III 1910. .. Oznaczył ks. G. Bresadola w Trydencie. 158. Tremella mesentherica (Schaeff.). Na pniu Carpinus Betulus. Skały Panieńskie, I 1911. 159. Tremella encephala Willdenow (Naematelia encephala Fries). Na pniu Sie aaen wego, zb. M. Jenner. Pogon ad Tarno- brzeg, III 1 re NEE oto Schroet. Na zbutwiałym pniaku grabu. Las Gramrat, IX 1 1 e» e Hymenomycetineae. 161. ge Jerruginea Pers. Na en CN wierzby, . Maluty. Rabka nad EEN IX 1 AT 52 162. 16 os 16 > 165. 166. 16 -1 168. oo 16 eo 17 © 171. . B. scaber Bull. Pos RY Topolin, Podzamcze, IX 1910. 173. e m -1 — e] QU m 116. 100. bech -1 W keck -1 eo ADAM WODZICZKO Polyporus zonatus Fries. Na pniaeh drzew liseiastych. Nieglo wice, 0. . P. versicolor Fries. Na pniu Fagus silvatica. Nieglowice, Żółków, III 1910. . P. hirsutus Fries. Na starych pniach drzew liściastych. Nie- 10. głowice, III 191 P. arcularius (Batsch.)? Na butwiejącej poręczy. Jasło, V 1910. P. applanatus Ke Na pniach liściastych drzew pospolity. Zółków, IX 1910 . Daedalea quercina kä Pers. Na pniach Fagus silvatica. Nie- glowice, IX 1910. Lenzites populina (L.) Fries. Na pniach drzew liściastych. Nie- głowice, I . Fistulina hepatica (Schaeff. ) Fries. Na starym pniu. Niegłowice, IX 1910 . Boletus edulis (Bull) Fries. Nierzadki w lesie. Nieglowice, X 1910. Miedzy innymi zebralem olbrzymi, ud dps. zdrowy okaz. Obwód kapelusza wynosił 52 em, grubość Mi cm, z tego na warstwę zarodnikonośną prz pada J^. B. Chrysenteron Bull. Pospolity w lesie ee IX 1910. Boletopsis luteus (L.) P. Henn. Bardzo pospolity w lasach. Nie- głowiee, las Gamrat, IX 1910. . Paxillus >> Sept Fries. Bardzo pospolity. Nieglowice, obniów, IX 1 . Coprinus Ac Fries. Na mierzwie końskiej z Jasła, wy- bot., III 1910. C. ido his (Bull). W zaroslach. Topolin, IX 1 Lactaria deliciosa (L.) um Na łąkach przy irn gét . Niegłowice, ër bu Schizophylium alneum dy in Na pniach Alnus sp. i in- nych drzew: a) Żółków, Gorajowice, IV—IX 1 1910; b) Góra Lubon pod Rabka; zb. S. Maluty, VI 1909. y : . Lentinus stipticus (Bull) Schroet. Na starych pues olsz bar dzo pospolity. Nieglowiee, Gorajowice, IX 19 E? L. carneo-tomentosus (Batsch) Schroet. Na Ges pniu. ków, IV 1910. . Hypholoma fasciculare (Hud.) Fries. Na pniach, na ziemi, bar- 0. dzo pospolite. Niegłowice, IX 191 . Psalliota campestris (L.) Fries. Na pastwiskach. Nieglowice, IX 1910. Jaslo, . Lepiota procera (Scop.) Quél. zw. w Jasielskiem „Sową*. Po- 1910 spolita w lesie żółkowskim, IX 1 - Amanita muscaria (L.) Pers. Muchomor. zw. „Wężówką*, bar- MATERYAŁY DO MYKOLOGII GALICYI 53 dzo pospolity w lesie Gamrat (często w kołach) i gorajowiekim, IX 1910. Lycoperdineae. 185. Lycoperdon pyriforme Schaeff. Na starym pniu. Nieglowice, III 1910. 186. eo L. fuscum Bonord. Na butwiejącym pniu buku. Nieglowice, BI 1910. 187. Geaster coronatus (Schaeff.) Sehroet. Na ziemi w lesie; zb. S. Maluty, Góra Luboń pod Rabką, VIII 1909. 188. @. a (Seop.) Sehroet, Zb. S. Maluty. Góra Luboń, VIII 1909. oo Nidulariineae. 189. Cyathus vernicosus (Bull) Na starej poreezy przy drodze. Jaslo, III 1910. 190. vi striatus (Huds.) Hoffm. a) Na ziemi w lesie; Żółków, IV 910; b) na zgody m pniu w parku przy dworze; zb. S. Ma- is: "Rabka, JX 1909. Plectobasidiineae. 191. Tulostoma mammosum (Micheli) $ed Na ziemi wsröd mchu; b. A. Zmuda. Krzemionki, XI 1 Fungi imperfecti. Sphaeropsidales. 192. OMEN Wandae Namysłowski. Na lisciach Dipsacus silve- ster: a) w całej okolicy s pospolita. Sobniów, Podzamcze, Niegłowice, Topolin, IX 1910; b) a. św. Marcina pod Tar- nowem, zb. B. Na an 1 1911 193. Phyl. decipiens C. Massal Na liściach Galium Puse zb. $. Maluty. Góra Krzywoń o Rabka, VIII 1909 Znana tylko z pod Wer 194. Phy], Aegopodii (Curr.) SN, Na liściach Aegopodium Po- dagraria. Żółków, IX 1910. 195. Phyl. Trailii Sacc.? Na liściach Geranium silvaticum. Jasło, oe X 1909. Phyl. astragalicola Massal. Na Astragalus glyeyphyllos. Gorajo- wice, IX 1910. Znana tylko z półn. Włoch (Ferrara). 54 197. 198. 204. ADAM WODZICZKO Phyl. Narcissi Aberhold. Na Amaryllis sp. (w wazonie), zb. & Maluty. Rabka, VII 1909. Znana tylko na Narcissus poöticus w Niemczech. Phoma herbarum Westend. Na suchych łodygach Centaurea Scabiosa, zb. prof. E. Janczewski w ogrodzie roln.-botan., I 1911. knidy otoczone bogatą grzybnią pokroju Torula, co jest charakterystyczne dla Phoma centaureae Bry et Jacz., je- dnak starsze pyknidy wydostają się na powierzchnię skórki, a zarodnikom stale brak kropel tłuszczu. . Ph. Gentianae J. Kühn. Na łodygach. liściach i kielichach Gentiana ciliata; zb. S. Maluty. Rabka, nad Poniezanka, VIII 1909. Zgodnie z uwagą Alleschera (Rabh. Krpfl. VI) wielkość zarodników — różna od podanej w oryginalnym opisie — wynosi 12 X 2 — 3 u. . Ph. lacustris Karst. Na liściach, nie — jak normalnie — na źdźbłach Scirpus maritimus, zb. A. Żmuda, Sidzina, VI 1910. Zmana tylko na Ścirpus lacustris w Finlandyi. . Ph. leguminum Westend. Na strąkach Vicia sp., zb. S. Maluty w parku zakładu kąpiel. Rabka, IX 1909. . Ph. polygramma (Fries) Saee. var. Plantaginis Fuck.? Na le dygach (Plantago major?), zb. S. Maluty. Rabka, VIII 1909. Zarodniki znacznie dłuższe, niż w opisie, bo do 12 u, zamiast u. . Macrophoma Draconis (Berk.) Allesch. Na Alletris frag rans nowy żywiciel), zb. prof. E. Janczewski w mieszkaniu w Kra- kowie, XII 1910. T. Zbieral poprzednio tylko Karsten na więdniejących liściach Dracaena Draco w Finlandyi. GC Vermicularia Davalliana Briard et Har. Na suchych liściach Carex ericetorum (nowy żywiciel), zb. A. Zmuda. Krzemionki, Y 1909. Znana tylko z Aube we Franeyi na Carex Davalliana. „ Pyrenochaeta lignicola Saec. Na korze suchych gałęzi X 1008 salicifolia; zb. S. Maluty. Rabka, park przy dworze. : Zbierana na pozbawionych kory gałęziach Alnus glutinosa _ w północnych Włoszech. . Ascochyta Ischaemi Sace. Na liściach Andropogon Ischaemum, wraz z Puccinia Cesatii Schroet, podaną przez prof. Racibor- skiego; zb. Śleńdziński. Ozortków, IX 1816 . A. Caricis Lamb. et Fautr. Na Carex leporina capitata Londe (nowy 2ywiciel); zb. A. Żmuda. Tatry: nad Toporowym Sta- wem, IX 1910. ` Znana tylko na Carex marima z Francyi. M a . A. graminicola var. Holei Saee. Na Holcus lanatus, zb. S, Ma 909. luty. Góra Lubon, VII 190 209. eo LO LO O) . 5. Petroselini Desm. var. Apú Br. et Cav. MATERYALY DO MYKOLOGII GALICYI 55 Pokaidy (150—140 u średnicy) i i zarodniki (15--21 X 4—5 u) większe niż w odmianie opisanej z Franeyi przez Saccarda. A. Medicaginis Bresad. Na e See falcata, zb. dr. K. Mi- żyński. Załubincze, IX 189 Pyknidy mniejsze niż w Nd (110—120 u), zarodniki też nieco krótsze (15—18 u dł.). Zmana z liści Medicago E (Saksonia). . A. Orobi Saee. Na Orobus vernus. Podzamcze, IX 1910. . A. Vitellinae Passer. Na Salix viminalis, zb. de K. Miczyński. Załubineze, VIII 1 Allescher podaje tylko z Franeyi na Salix Vitellina. . Septoria Corni-maris Sace. Na Cornus sanguinea. Żółków, To- polin, IX 1910. . 5. Euphorbiae Guépin. Na świeżych liściach Euphorbia amyg- 909. daloides, zb. B. Namysłowski. Dębica, IX 1 Zbierana w Wogezach na E. Esula i E. angulata. . S. Luzulae Schroet. Na Luzula campestris (wraz z Puceinia oblongata Link); zb. prof. M. Raciborski. Las Krz ne 1883. Apium graveo- lens, zb. S. Maluty w ogrodzie warzywnym, w Rabce, VIII 1909. Pospolity pasorzyt selerów we Włoszech, Franeyi i Belgii. . S. piricola Desm. Na Pirus communis: a) Gorajowice, IX 1910; 891. b) Zalubineze, zb. dr. K. Miczyński, IX 189 1. JM, Lasch. Na Aegopodium Podagraria. Nieglowice, Jasło. IX 1 . 8. ok Tau Saee. Na Polygonum sp., zb. $. Malats. Rabka, 909. ogröd dworski, IX 1 Znana z liści Pol da orientale w Nieme ech. - S. phyllachoroides Passer. Na Agropyrum BĘ zb. S. Maluty. Rabka, VII 1909 : (Zarodniki 21—24 X 3 u). S. Phragmitis Sacc. Na Phragmites communis, zb. S. Maluty. Rabka, VIII 1909 . 8. Poae-trivialis Coeconi. Na poeh wach liseiowych i źdźbłach Poa nemoralis; zb. A. Żmuda. Góra św. Bronisławy, VI 1909. 2. S. Rubi Westend. Na Rubus sp. a) Jasło, nad Wisłoką, IX 9. 1910; b) Dębica, zb. B. Namysłowski, IX 190 de Senecionis Westend. Na Senecio saracenicus. Żółków, IX 1909. 4. S. Trachelii ri Na Campanula Trachelium. Jasło, Nie- głowice, VI 191 Allescher VB tylko ze Szwajcaryi yt . S. Tritiei Desm. Na Triticum vulgare, zb. S. Maluty. Góra Lubon. VII 1909. . Zythia Rhinanthi (Lib.) Fries. Na suchych łodygach Z M0 lophus minor; zb. A. Żmuda. Tatry: dol. Kościeliska, IX 1 56 ADAM WODZICZKO Pyknidy !/,—1!/, mm średnicy, czarne, twarde, pokroju Phoma complanata. Zarodniki bezbarwne, jajowato-owalne, z grubą (ok. 3 u) błoną i kroplami tłuszczu, wielkości bardzo rozmaite) od 30 X 26m do 16 X 12 u. Cechy te wskazują, że ten mało zbadany grzyb należy raczej do rodzaju Phoma, na co już zwrócił uwagę Saccardo. x Podawany tylko na Alectorolophus major z Ardennów i Belgii Melanconiales. 227. Coryneum bicorne E. Rostr. Na szpilkach Abies pectinata. Pod- zameze, 1910. Znane z Danii. a 228. Melanconium Pandani Leveille. Znane dotychczas tylko z liści, pojawiło się na korze Pandanus sp., w szklarni ogrodu botan.; zb. prof. E. Janczewski, XII 1910. Hyphomycetes. 229. Monilia cinerea Bon. Na owocu śliwy, zb. S. Maluty. Rabka, 1909 230. Oidium alphitoides Griff. et Maubl. (0. quercinum Namysłowsk non Thiimen, O. dubium Jaczewski, O. quercinum Thiim. var- gemmiparum Ferraris). Na liściach młodych dębów bardzo po- spolity w okolicy Jasła pasorzyt. IX 1910. à 231. Cercospora beticola Saec. Na Beta vulgaris: «) Ulaszowice pod Jaslem, IX 1910; b) Załubineze. zb. dr. K. Miczyński, IX 1891. 232. Cephalosporium acremonium Corda. Na gnijgeym liseiu Anchusa officinalis w Krakowie, IX 1909. 233. Ovularia deusta (Fuck.) Lindau. Na liściach Orobus vernus. Podzamcze, IX 1910. 234. Botrytis cinerea Pers. Na gałązce porzeczki, zb. prof. E.’ Jan- ezewski w ogrodzie botan.. VI 1910. 235. Trichothecium candidum Wallr. Na Exidia glandulosa z Jasła, 237. mm] y 3 E s E s a = =, = m mm | S. J CO w Q 8 z w z z e = Sa v dk: + Q o RI > =, Ss x = e * ków. IX 1910. S 238. R. Geranii (Westend.) Lindau. Na Geranium phaeum. Żółków, IX 1910. 239. 240. 2 He E 242. n2 2 H= W 24 bo yv = d IÓ = MATERYAŁY DO MYKOLOGII GALICYI 57 R. Knautiae (Massal.) Lindau. Na Knautia arvensis. Niegłowice, IX 1910 B. Phiyteumatis Saee. et Wint. Na Phyteuma spicatum, zb. na wycieczce z B. Namysłowskim. Zabierzów, VI 1910. . Coniosporium arundinis (Corda). Lindau. Na żdźbłach i i pochwach liściowych Phragmites communis, zb. A. Żmuda. Kapelanka, 10. Na materyale tym widać, że zarodniki powstają pojedynczo, na końcach nitek grzybni, czego dotychczas nie obserwowano. Hormiscium stilbosporum (Corda) Lindau. ch aśka gałęziach Salir sp.; zb. A. Zmuda. Kapelanka. II 1 . Fusicladium |. (Wallr.) Schroet. "Na liściach Pirus 909. Malus, zb. S. Maluty. Rabka, przy dworze, VIII 19 Cladosporium e De (Pers.) Lindau. Na najrozmaitszych więdniejących roślinach w okoliey Jasła i Rabki, VII—IX 1910, np. na Elymus arenarius (Kraków, zb. prof. E. Janczewski), Koeleria P Centaurea Scabiosa, Aesculus Hippocastanum, Populus alba i t. d . C. elegans Penz. Na suehyeh lodygach Urtica dioica, zb. A. Zmuda. Ludwinów, I 1911. AE Martianoffianum v. Thüm.? Na TA liściach Populus alba, zb. A. Zmuda. Ludwinów, I 1 Stysanus Gier (Pers.) Lindau. Na Sou a królika z Ja- 1910. sla, III 1 ; Tubercularia Aesculi Opiz. Na gałęziach Aesculus pona IX 1909. zb. S. Maluty. Rabka, park przy dworze, . Ozonium auricomum Link. Na butwiejącem drewnie wierzby, 1909. zb. S. Maluty. Rabka, nad Poniczanką, IX ; Rhizomorpha ENER Pers. (Armillaria mellea). Pod korą drzew liściastych, głównie wierzb, zb. S. Maluty. Rabka, IX 1909. Z pracowni botanieznej Prof. E. Janezewskiego. Grzyby z Zaleszczyk (Przyczynek do mykologii Galicyi i Bukowiny) przez K. Roupperta i A. Wröblewskiego. iśmiennictwa notujemy tu 5 gatunków grzybów, podanych dla Kosowa?) przez p. Konstantego Steckiego. P. WŁ - ferowi dziękujemy serdecznie za sprawdzenie oznaczeń Gre Zbiór, jak poprzedni, składamy w Muzeum Komisy! fizyo graficznej Akademii Umiejętności w Krakowie. Peronosporineae. 1. Albugo candida Pers. na Raphanus Raphanistrum, ogród I Z. S. XI. 09; na Capsella bursa pastoris, ogród Kr. Z. S. 1Y; 1) K. Rouppert i A. Wróblewski. Zapiski grzyboznaweze z Zaleszczyk, „Kosmos“ XXXV, 1910, str. 260—265. *) Konstanty Stecki. Grzyby okolic Rymanowa - Zdroju. Spraw. Ak. Um. w Krakowie, XLIV, 1910, str. 49—56. x" an AS EE EE EN e fen © EE d GRZYBY Z ZALESZCZYK 59 na Erysimum sp.. Kriszezatek, w kamieniolomach nad Dnie- strem naprzeciw Dobrowlan, V. . Al. Tragopogonis Pers. na Tragopogon maior, ogród Kr. Z. S., V. . Bremia Lactucae Regel na Lactuca Scariola L., w rowie koło folwarku, IV. | . Plasmopara nivea Schróter na Aegopodium Podagraria i Chaero- phyllum temulum, Stefanówka, w parku, V. Peronospora arborescens De By. na Papaver Rhoeas, pospolita w ogrodzie Kr. Z. . P. Ficariae Tul. na Ranunculus repens, w wąwozie za kosza- ramı mi, V. Mn ar conglomerata Fuck. na Geranium pusillum, ogród Kr. Z. S., V. 8. P. Dipsaci Tul. na Dipsacus silvestris, prawe zbocze Dniestru, w kamieniołomach, V. . P. Myosotidis De By. na Myosotis sparsiflora, Repużyńce, zbo- cze Dniestru. . P. Lamii A. Braun na Lamium purpureum i L. amplexicaule, Su V na młodych okazach Marrubium vulgare, ogród Kr. ZS NW: . P. effusa Rab. f. typica (Berl) na Chenopodium Bonus Henri- cus, przy planeie kolejowym u mostu; na Spinacia oleracea w ogrodzie Kr. Z. S, V. Artur Jaczewski zaznacza w swej monografii wrośli (1901). że P. efusa w Rosyi na szpinaku nie odnaleziono. . P. Alsinearum Casp. na Stellaria media, ogród Kr. Z5 V. . P. Trifoliorum De By. na Trifolium medium, wąwóz za ko- bv szaramı, . P. alta Fuck. na Plantago maior, ogród Kr. Z. S., V . P. pulveracea Fuck. na Helleborus purpurascens, wąwóz za ko- szarami, Ustilagineae. Anthracoidea Caricis Brefeld na Carex Michelii var. hirta, Kri- szczatek, za cerkiewką na zboczu Dniestru, $ Entyloma fuscum Schrót. na Papaver Rhoeas, ogród Kr. Z. S4:V. . Ranunculi Winter na Ficaria ranunculotdes, wąwóz za ko- szarami „w. . E. serotinum Schrót. na Symphytum tuberosum, park w Ste- ) X fanówee, Uredinales. . Uromyces Ficariae Winter t. sp. na Ficaria ranunculoides, Luka, w lesie przy planeie kolejowym, ro Déi K. ROUPPERT I A. WRÓBLEWSKI U. Poae Rab. aec. na Ficaria ranunculoides, Luka, w lesie nad Dniestrem. V , D : U. verruculosus Schröt. u. sp. na Melandryum album, Kriszeza- tek, koło cerkiewki nad Dniestrem, U. Scrophulariae B. et Br. aec. i t. sp. na Verbascum Thapsus, Repużyńce nad Dniestrem naprzeciw Dobrowlan, . U. scutellatus Lev. u. i t. sp. na Euphorbia Cyparissias, IV. U. Ornithogali Lev. t. sp. na Gagea lutea, Repużyńce, las nad Dniestrem, V. . Puccinia Pruni-spinosae Pers. aec. na Anemone ranunculoides, wąwóz za koszarami; Kriszezatek, prawe zbocze Dniestru, . P. Violae DC. aec. na Viola hirta, wąwóz za koszarami, na wale kolejowym. V ei . P. Malvacearum Mont. t. sp. na Malva neglecta, IV; na Althaea rosea fl. pleno, V; niszczy ozdobne malwy w ogrodzie Kr. 2.8. P. Aegopodii Mart. t. sp. na Aegopodium Podagraria, prawy rzeg Dniestru, przy ścieżce wiodącej do Kriszezatku, IV. . P. Bupleuri-falcati Winter aec. na Bupleurum faleatum, Kri- szezatek, droga ze wsi do cerkiewki nad Dniestrem, V. - P. Chaerophylli Purt. aec. na Chaerophyllum sp., park w Ste- fanówee, V - P. bullata Winter u. i t. sp. na Silaus pratensis; Kriszezatek, kolo cerkiewki nad Dniestrem . P. Adoxae DC. t. sp. na Adoza moschatellina, zbocze Dniestru, Kostryżówka, V. P. punctata Link aec. na Asperula galioides, wąwóz za kosza- rami, i na Galium Mollugo, Kriszezatek, zbocze Dniestru, V. P. Carduorum Jacky u. sp. na Carduus crispus, Repużyńce, kamieniolomy nad Dniestrem, V. vp P. Carlinae Jacky u. sp. na Carlina simplex, Zwiniaczka, zboeze kolo mostu, V. . P. Cichorii Bell. u. sp. na Cichorium Intybus, przy torze kole- jowym za dworcem, j dies . d . P. obtegens Tul. u. sp. na Cirsium arvense, Kriszezatek, na Dniestrem, V. . P. Hieracii Mart. u. sp. na Hieracium umbellatum, wąwôz 72 koszarami, V 2 * żę . P. Prenanthis Lindr. aec. na Lactuca muralis, Zwiniaczka, V. prawe zboeze, . P. Lampsanae Fuck. u. sp. na Lampsana communis, Rept- żyńce, zarośla nad Dniestrem, V. . P. Bardanae Corda u. sp. na Lappa communis, za dworcem kolejowym przy torze w stronie wąwozu Kr. . P. variabilis Grev. u. sp. na eegenen officinale , ogród „W. ` "EE 44. 45. e Géi E c -1 c eo GRZYBY Z ZALKSZCZYK 61 P. silvatica Schröt. (Tarazaci-brizoidis Klebahn) aec. na Tara- zacum officinale, rów koło folwarku, IV. P. Menthae Pers. aec. na Mentha aquatica i Clinopodium vul- are. w wąwozie za koszarami, V. y . P. Asparagi DC. aec. na Asparagus officinalis, ogród Kr. Z. S, V. silnie występuje w plantacyach szparagów, obniżając ich jakość. . P. Caricis Reb. aec. na Urtica dioica, prawy brzeg Dniestru wprost dworca kolejowego, V. . P. Phragmitis Körn. aec. na Rheum hybridum, ogród Kr. A coronifera Klebahn t. sp. na Avena sativa, wszędzie b. po- spolita, VIII, 09. P. Rubigo vera Winter u. sp. na Bromus tectorum, ogród Kr. A Sa V . P. Poarum Niels. w. sp. na Poa serotina, ogród Kr. Z. S:; na Poa compressa, wąwóz za. koszarami, 2. Phragmidium Potentillae Winter caeoma.na Potentilla inelinata, Repużyńce, zbocze Dniestru naprzeciw Dobrowlan, . Phr. subcorticium Winter caeoma na Rosa canina, wąwóz za toy koszarami, V. Napastuje w Kr. Z. S. szezególniej czerwone róże, należące do R. bourbonica; zgadza się to ze spostrzeżeniami Ovena z Proszkowa na Śląsku (1904), gdzie najsilniej ucierpiały róże Remontant i Bourbon ; natomiast w Dublanach wedle J. Krupy występowało w 1886 r. „przeważnie niszcząco na pniach z grupy: Rosa hybrida*. . Melampsora helioscopiae Cast. u. sp. na Euphorbia helioscopia, Stare Zaleszezyki nad Dniestrem; na Euph. glareosa, Kriszcza- tek, nad Dniestrem, V. . M. Evonymi-Caprearum Klebahn caeoma na Evonymus europaea, Zwiniaczka, prawe zbocze Dniestru - M. aecidioides DC. u. sp. na Populus alba, Repużyńce, w zaro- ślach nad Dniestrem, V . M. Klebahni Bubak caeoma na Corydalis sp. (cava?), wawóz za koszaram L V. : Melampsorella Symphyti Bubák u. sp. na Symphytum officinale V i S. tuberosum, park w Stefanówce. . Aecidium Grossulariae Schum. aec. na Ribes Grossularia; wy- rządza szkody w ogrodzie Er. ES: V. i Aec. Compositarum Mart. aec. na Cichorium lntybus, wąwóz za koszarami, V. 62 K. ROUPPERT I A. WRÓBLEWSKI Ascomycetes. . Taphrina Betulae Johanson, na liściach Betula alba, ogród Kr. Średnica zarodników 8 u (w diagnozie 3—4 u). T. bullata Tul. nal. Pirus communis, rzadko w MAT Kr. . T. deformans Tul. na l. Persica vulgaris; dotkliwie niszczy brzoskwinie, wyrządzając znaczne szkody w ogrodzie Kr. moy. T minor Sadeb. na l. Prunus Chamaecerasus, Repużyńce, za- rosla nad Dniestrem, . T. Cerasi Sadeb. na |. Prunus Cerasus, wystepuje rzadko V. w szkółkach Kr. Z. S. ZR "Baker Giesenh. na owocach Prunus spinosa, wąwóz za koszar . Morchella VIALE DC. Repużyńce, w zaroślach. V. . Verpa bohemica Krombh. zbierana obficie w ie przez Prof. Dra M. Raciborskiego, IV 1 . Calloria fusarioides Berk. na zeszłorocznych SE? Urtica Kr. V. dioica, ogród à : Ehytisma acerinum Fr. f. workowa na zeszłorocznych liściach Acer pseudoplatanus, wąwóz za koszarami, . Clithris quercina Pers. na gałązkach młodych okazów Quercus pedunculata, wywołuje ee narosle, III 0 ^ Bad : Sphaerotheca Castagnei Lev. f. oid. na Humulus Ioas: Re- pużyńce, zarośla nad aos . Erysiphe Cichoriacearum DC. f. vid. na Carduus nutans, ogród 2:5. IV A na Echinospermum Lappula, prawe ses? Dniestru; na Echium vulgare, Bea atek, kamieniołomy na Dniestrem; na Verbascum Thapsus, Repużyńce nad Dnie- strem. V. . E. Graminis Lév. J. oid. na Agropyrum repens IV, na Bro- Kr mus mollis V, na Poa trivialis, ogró . de Galeopsidis DC. f. oid. na Lamium purpureum, ogród Kr. S.; na Betonica qual wąwóz za koszarami, - E. tortilis Wallr. f. oid. na kwiatostanach Cornus sanguinea, uka, las, i Phyllactinia suffulta Reb. otoeznie na zeszłorocznych liściach II. ? 19. Corylus Avellana, ogród Kr. Z. B h Podosphaera leucotricha (Ell. et Ev). jem f. oid. na gałązkać i liściach Pirus malus, sad Kr. GD. W roku 1909 wystąpił ten PNE w drugiej połowie late na młodych wtórnych pędach kilku jabłoni, w roku bieżącym eoo ~a S © 2 8l. oo Déi GRZYBY Z ZALESZCZYK 63 zostal znaleziony na 2 przeszezepianych rer ng w maju. Prof. Dr. M. Racihorski obserwowal go w 1901 i 1902 r. w Dublanach na jablonkach, sieówajlskiych ze szkółek Vieto- ria w Schossnitz na Morawach, jednak po upływie zimy już ten pasorzyt nie wystąpił w Dublanach. P. Gabryl udzielił nam uprzejmie okazów z zakładu sadowniczego „Glinka“ pod Krakowem, gdzie pasorzytny ten mączniak jest. w szkólkach pospolity i zadomowiony. choć szkód nie wyrządza. Otoczni nie znaleźliśm Oidium Chrysanthemi Rab. na Chrysanthemum indicum, hodo- wanem w doniczkach w K Capnodium salicinum Mont na galazkach Salix Caprea, ogród Kr. Z II. Sphaerella isariphora Desmaz. na l. Stellaria Holostea, prawe zboeze Dniestru, III. Fungi imperfecti. 2. Phyllosticta eruenta Kickx na Convallaria maialis, Kriszezatek, zboeze Dniestru za cerkiewką, P Ele Marre Namyslowski na * Dipsacus silvestris, prawe zbo- eze Dniestr RT Cesatii De By. na Erysiphe er DC. na l. Echium vulgare (p. spis niniejszy Nr 73), Kriszezatek, V. - Ascochyta ribesia Sacc. et Fautr. na mka a liściach Kibes nigrum, ogró r Z. «24. evonymicola All. na opadłych liściach Evonymus iaponica, II. ogród Kr. Z. S, - Septoria Scillae. Westend. na Scilla bifolia, nad Dniestrem oło mostu kolejowego, . S. Chelidonii Desm. na Chelidonium maius, Stare Zaleszczyki, nad Dniestrem v. . S. Rubi Westend. var. saxatilis v na Rubus saxatilis, Repu- Zynee, w zaroślach nad Dniestr - 8. lupulina Ell. et Kellerm. na GE Lupulus, Kriszezatek, kolo cerkiewki. V. . S. Lamii Passer. na Lamium amplexicaule, ogród Kr. Z. S., V. 8, ge cja ola Desm. na Scabiosa suaveolens, Auc w Stefa- nówe - A dede Desm. na Heracleum Sphondylium, Repużyńce, nad Dniestrem "8. P o rada Lasch. na Aegopodium Podagraria, wąwóz za MN. koszarami, *100. K. ROUPPERT I A. WRÖBLEWSKI 5. Hendersonia Abietis Roum. et Fautr. na Picea excelsa, ogród . Gloeosporium Tiliae Oudem. var. maculicolum All. na Tilia silvestris, wąwóz za koszarami, V. . Gl. pruinosum Bäumler na Veronica agrestis, ogród Kr. Z. S., IV. . Melanconium betulinum Schm. et Kunze na obumarłych gałę- ziach Betula alba, ogród Kr. Z. S, I . Cylindrosporium Ranunculi Sace. na Ranunculus repens, ogród r. Le i 1 K S. i na R. bulbosus, wawóz za koszarami, i C. Myosotidis Sace. na Myosotis stricta, wąwóz za koszaramı, V, Hyphomycetes. . Penicillium crustaceum L. na ow. Pirus communis w piwnicy Kr . Monilia cinerea Bon. na ow. Persica vulgaris w ogrodzie Kr 3. Fusicladium pirinum Fuck. na l. Pirus communis, ogród Kr. A S, $ *104. Ramularia lactea Desm. na Viola hirta, park w Stefanówce, V. * 105. R. decipiens Ell. et Everh. na Rumex hydrolapathum, ogród 106 5/103 * 108 Em I. . R. Geranii Westend. na Geranium pusillum, ogród Kr. Z. S. V. . R. Leonuri Sorokin na Leonurus Cardiaca, Repużyńce, zbo- cz niestru, V. ¿ . R. Valerianae (Speg.)? na Valeriana officinalis, Repużyńce, zbocze Dniestru, V 109. R. Taraxaci Karst. na Taraxacum officinale, ogród Kr. Z. SN * 110. Heterosporium echinulatum Cooke na Dianthus caryophyllus 11 pa fl. pleno, ogród Kr. Z. S., V. l ; . lsariopsis alborosella Desm. (= I. Stellariae Trail.) na 1. Ce rastium arvense, ogród Kr. Z. S. Muzeum botanicznego Lwowskiej Szkoły politechnicznej, pod dyrekcją io). (Z Prof. A. Mauriz We Lwowie, 10 lipca 1910 r. a> d E E EE TE Se = Prodromus Uredinearum Galiciae et Bucovinae. Rdze Galicyi i Bukowiny (z mapą) opracował Bolesław Namysłowski. L Wstęp. .. Od ostatniej próby monograficznego opracowania rdzy gali- cyjskich upłynęło bez mała ćwierć wieku (23 lat), ponieważ „Ma- teryały do flory grzybów Polski“ prof. M. Raciborskiego ukazały się r. 1888 w Sprawozdaniach Komisyi fizyograficznej. przeciągu tego czasu znajomość rdzy postąpiła niesłychanie na- ; Jak zresztą żadna inna gałąź mykologii, wzrosła też litera- tura, odnosząca się do mykologii Galicyi, aczkolwiek nie współ- miernie z literaturą krajów zachodniej Europy. Istnieje potrzeba skupienia wszystkiego, co u nas na tem polu zdziałano, a znaczny przeciąg czasu i dokonane w nim od- rycia, dzielące nas od ostatniej monografii, w zupełności uzasa- dniaja powstanie niniejszej pracy. Opiera sie ona na materyale dwojakiego rodzaju, mianowicie na zbiorach i na literaturze. Nie- stety, w wielu wypadkach zbiory, na których podstawie napisano Prace mykologiczne, zaginęły. mogę więc zużytkować tylko zapi- zy >= nieraz cennym drogowskazem, czego i gdzie szukać ależy, Krupy, twórcy podwalin pod mykologię Galicyi, dzisiaj jeszcze Spraw. Kom, fizyogr. T. XLV. Dział III. e 66 B. NAMYSŁOWSKI Waldsteiniae Curt. na Waldsteinia geoides, zebrany w lasach kolo Buczacza (5), a znany prócz tego stanowiska tylko z Ameryki północnej i z nad Amuru w Azyi wschodniej, lub Uredo Goodye- rae Transchel, gatunek nadzwyczaj rzadki, który odnalazłem w zbio- rze $ p. J. Krupy, a który dopiero w r. 1892 opisał Tram schel (w siedm lat po śmierci ś. p. Krupy). W zbiorach, które przeglądałem, niema całego szeregu gatunków, podanych w litera- turze, trzeba więc odnaleźć je na nowo, celem sprawdzenia ich występowania. E Materyaly zielnikowe, na których przedewszystkiem oparlem się, opracowując monograficznie rdze zaboru austryackiego, jak to już wyżej zaznaczyłem, nie są całością tego, co u nas kiedykol- wiek zebrano, lecz z literaturą dopełniają się wzajemnie. Zbiory, które zużytkowałem do tej pracy, pochodziły z Mu- zeum Komisyi fizyograficznej w Krakowie, z Pracowni anatomi i fizyologii roślin Uniw. Jag. i Muzeum botanicznego Uniw. Jag. zbiorach Komisyi fizyograficznej znalazły się następują zielniki mykologiezne z mniejszą lub większą ilością rdzy. 1) Zielnik ś. p. J. Krupy zawierający okazy z Tatr, Pod- tatrza, Karpat stryjskich, Lwowa i Podola galicyjskiego (pow. bo- cheński, limanowski, nowotarski, stryjski, lwowski, buczacki). . 2) Zielnik prof. M. Raciborskiego (przedewszystkiem z okolie Krakowa, tudzież pow. chrzanowskiego. podgórskiego, bor- szczowskiego, brodzkiego, kolomyjskiego, śniatyńskiego, wielickiego ) złożony częściowo także z gatunków wyosobnionych z zielników forystycznych, głównie po $. p. A. Śleńdzińskim. 3) Zielnik B. Namysłowskiego z okolie Krakowa, Ozar nohory (pow. nadwórniański) z pow. grybowskiego. gorlickiego i ropezyckiego. 4) Zielnik K. Roupperta, zawierający materyały zebrane w Tatrach, powiecie wielickim, bocheńskim, lwowskim, gródeckim, tudziez z Bukowiny. - b 5) Zielnik K. Steckiego z powiatu sanockiego 1 kossow- skiego. : : 6) Zielnik A. Wróblewskiego z materyalami z powiatu zaleszczyckiego i koemańskiego. uzeum botanieznem Uniw. Jag. korzystałem z szego zbiorku ze znanych mi, pochodzącego z r. 1866, jest t głoszony dotąd: inis 7) Zielnik Dra Zygmunta Bośniackiego (przeważnie z okolic Krakowa). : bri pracowni anatomii i fizyologii roślin prócz okazów 7e ai nych przez prof. Dra E. Janezewskiego są 2 zielniki poc dzące z Galieyi, mianowicie: n aj star- o nieo- ne e CIE DARS Gn estu qe A TAN RDZR GALICYI I BUKOWINY 67 8) Zielnik prof. K. Miezynskiego z Krakowa i Sade- czyzny. 9) Zielnik B. Namysłowskiego z okolice Krakowa. Ze zbiorów prywatnych miałem w opracowaniu: 10) Zielnik kol. Adama Wodziezki, demonstratora Uniw. Jag.. zawierający grzyby z okolie Jasła a także liczne gatunki z okolie Rabki (pow. myślenicki), zebrane przez mego kolegę Sta- nisława Malutego. Zielnik ten przeszedł na własność Komisyi fizyograficznej. , „Kxsiecatów*, dotyczących ziem polskich, istnieje niewiele, mianowicie: 11) M. Raciborski: Fungi Poloniae exsiecati, część IIT-eia!). 12) M. Raciborski: Mycotheca Polonica, f. I, 1910. 13) M. Raciborski: Myeotheea Polonica, f. II, 1910. 14) M. Raeiborski: Mycotheca Polonica, f. III, 1910. 15) B. Namysłowski: Myeotheca Polonica, t. IV. 1910. Zuzytkowalem wszystkie odpowiednio do ich bogaetwa w rdze. Prócz zbiorów, które zaginęły, nie mogłem korzystać z owo- ców pracy p. Hrynki Bobiaka, dotyczących powiatu brzeżań- skiego. mimo, iż dołożyłem wszelkich starań, by je obejrzeć 2). Il. Rozsiedlenie rdzy. Prof M. Raciborski w swej monografii rdzy (12) w r. 1888 wyliczył 128 gatunków krajowych; od owego czasu ilość ich zwiększyła się z dwóch powodów: 1) skutkiem pogłębienia ! rozszerzenia wiadomości o rdzach wogóle, czego następstwem było rozbicie starych gutunków rdzy na szereg nowych, 2) wskutek po- stępów na polu fizyografii krajowej. Obecnie znamy z zaboru au- stryackiego 273 gatunków rdzy, a więc przeszło 2 razy więcej niż w r. 1888. W porównaniu z ościennymi narodami, na polu znajomości rdzy nie pozostaliśmy bardzo w tyle; i tak Bubak (Rostpilze Böhmens, 1908) podaje z Królestwa czeskiego około 300 gatunków, Fischer (Die Uredineen der Schweiz, 1906) wymienia około 400 gatunków rdzy z Szwajcaryi, Liro (Uredineae Fenni- cae, 1908) w monografii rdzy finlandzkich wylicza ich około 250, Plowright (British Uredineae, 1890) z Wielkiej Brytanii 207 mn ibo. E, Lei i Il-ej części tego wydawnictwa nie znalazłem ani Ow Akademii Miejetnosci, ani w Muzeum Kom. fiz og. również bez skutku niestety szuka- ‚em ich w krakowskich pracowniach uniwersyteckich. Niema ich też w Muzeum m. Dzieduszyckich we Lwowie. J P. Hrynko Bobiak, prof. gimn. w Brzeżanach, niegdyś uczeń Uniw. ^g. do którego kilkakrotnie zwracałem się z prośbą o pozwolenie korzystania 2 Jego kollekeyi, na listy moje nie odpowiedział wcale. 5* 68 B. NAMYSŁOWSKI gatunków (liczba dla tego nizka, że praca, jak na dzisiejizę czasy, la) ie ulega wątpliwości, że zachodzi ścisły związek między bogactwem i rozmaitością roślin kwiatowych, a ilością gatunków rdzy: im większe bogactwo i rozmaitość flory, tem pinpon Haa większe pole badań dla mykologa Rozsiedlenie geograficzne rdzy zależy naturalnie od rozsie- dlenia geograficznego ich żywicieli; nasze stosunkowe ubóstwo w gatunki rdzy, w porównaniu ze Szwajcarya, tłumaczy się wła- śnie większem bogactwem flory Szwajcaryi, gdzie stykają się z so- Odpowiednio do rozmieszczenia żywicieli, można wśród na- szych gatunków rdzy bez trudności wyróżnić gatunki górskie znane z Podkarpacia, Tatr, Czarnohory 1 łańcucha karpackiego; wystę- pują one tylko w górach, bo tam tylko rosną ich żywiciele. Za typowo górskie gatunki uważam na podstawie występo- wania ich żywicieli. ograniczonego wyłącznie do gór, następujące: 1) Uromyces Cacaliae na Adenostyles albifrons (Tatry), 2) Uromyces apiosporus na Primula minima (Tatry, Czarnohora), 3) Liver Veratri na Adenostyles albifrons i Veratrum al- bum c) (Ta Uwe Alchemillae alpinae na Alchemilla alpina (Qzar- ee Tatry), Schroeteriaster alpinus na Rumex alpinus (Czarnohora). 6 Puccinia firma na Bellidiastrum Michelii (Tatry), 1) Puccinia conglomerata na Homogyne alpina (Tatry, Czarno- hora. Karpaty). 8) Fuecinia Mulgedii na Mulgedium alpinum (Czarnohora), 9) Puccinia Prenanthis purpureae na Prenanthes purpurea (Pod- karpacie), 10) Puccinia Soldanellae na Soldanella alpina (Tatry, Czar- eer) 11) Puccinia Polygoni vivipari na Polygonum viviparum (Tatry); 12) Puccinia Doronici na Doronicum austriacum (Czarnohora), 15) Puccinia doronicella na Doronicum Columnae ee. m Puccinia Mougeotii na Thesium alpinum (Karpaty V iiri czad e alpinae na Rosa alpina (Czarnohora AJAY Podtatrze, Karpaty), 16 Ke m caliae na Adenostyles albifrons (Tatry), 17) Colesporium subalpinum na Senecio subalpinus (Tatry 18) Chrysomyxa Rhododendri na Rhododendron myr folium (Czarnohora), : vs Chrysomyxa Empetri na Empetrum nigrum (Tatry, nonora 20) Triphragmium EEN na Meum Mutellina (Czarnohora), Czar- RDZE GALICYI I BUKOWINY 69 21) Pucciniastrum Góppertianum na Vaccinium vitis Idaea (?) (Tatry, Karpaty stryjskie, Czarnohora, Karpaty bukowińskie). 22) Coleosporium Doronici na Doronicum austriacum ( Czarnohora). Puccinia doronicella znaleziona u nas na Doronicum Columnae : , tunku w Tatrach i Alpach. jako na naturalnych łącznikach geo- graficznych. : Wiadomo, iz ezas trwania rozwoju roslin wyższych w górach jest z powodów klimatycznych znacznie krótszy od okresu wege- tacyi roślin nizinnych; możnaby z tego wnosić, iż w górach wy- stąpią w zwiększonej ilości rdze ze skróconym okresem rozwojo- wym, a więc należące do sekeyi Micro-t Leptouredineae t. j. tworzące tylko teleutospory. Na 14 gatunków rdzy górskich z ro- zaju Puccinia i Uromyces. do występujących tylko w formie te- leutospor należą 4 gatunki, mianowicie Uromyces Cacaliae, U. apio- sporus, Puccinia conglomerata, P. Doronici, ilość więc stosunkowo adań Johansona (Uber die in den Hochgebirgen Jämt- lands und Härjedalens vorkommenden Peronosporeen, Ustilagi- posuwania się na półnoe zwiększa się ilość gatunków rdzy z sek- eyi Lepto- i Microuredineae; to samo stwierdził w Alpach P. Ma- gnus (Über die auf Compositen auftretenden Puceinien... Ber. d. Deut. bot. Ges. 1893), w Szwajcaryi zas E. Fischer (Die Ure- dineen der Schweiz. 1904). oröwnanie z naszymi stosunkami przedstawia sie w sposöb 18?/. mianowicie: H oleracei, Doronici, conglomerata, Virgaureae. Waldsteiniae, Veroni- carum, Betonicae, Glechomatis, Salviae, Vossii, annularis, asarina, Rossiana. N górskich mikro- i leptofor- my stanowią 250/,; jest więc zgodność z rezultatami Johansona, agnusa i Fischera, jednak tylko pozorna, ponieważ oblicze- h gatunków zebra- 70 B. NAMYSEOWSKI nych w okolicy, lecz tylko wyłącznie na gatunkach górskich. Od- setek mikro- i leptoform spada znacznie, gdy się go szuka, uwzglę- dniajae ogół gatunków (Uromyces, Puccinia) zebranych w danym powiecie. I tak z powiatów podgórskich i górskich jest: na znanych ogółem mikro- czyli gat. Uromyces i lepto- i Puccinia orm . w pow. myślenickim 15 3 20% 4, wieliekim 14 3 21%) „ limanowskim 18 6 33% » Stryjskim . 57 12 20%, » nowotarskim 34 6 18°, nadwörnianskim 35 6 18% ; Dla porównania podaję rezultaty obliczeń dla kilku powia- tów wyżynnych i nizinnych: na znanych ogółem mikro- czyli gat. Uromyces i lepto- i Puccinia form w pow. brzeżańskim 12 9 12% » Zaleszezyckim 48 6 12%, „ buezaekim 17 8 47% Z tego zestawienia wynika, Ze na podstawie dotychczasowych wyników badań przedwczesne jest wyprowadzanie ogólniejszyć wniosków, albowiem porównanie mikro- i leptoform wykazuje 10 419, w powiecie buczackim, a tylko 18 — 330/, na Podkarpaciu, w Tatrach i na Czarnohorze—niezgodnie z wynikami otrzymanymi w innych krajach. Zbadanie ilościowego występowania mikro- i leptoform w zwią- zku z rozmieszczeniem pionowem na ziemiach Polski, należy więć do zadań przyszłości. Ill. Gatunki obcego pochodzenia. Pröez rdzy miejscowych spotyka się nieliczne gatunki we wadzone do kraju wraz z uprawą pewnych roślin; z Ameryki mamy następujące rdze: | romyces Phaseoli, Puceinia Maydis, Puccinia Helianthi Puccinia Malvacearum. RDZE GALICYI I BUKOWINY 11 Z nad brzegów morza Śródziemnego i Azyi zachodniej do- staliśmy razem z żywicielami romyces Betae, romyces Onobrychidis. Te gatunki rdzy obcego pochodzenia rozszerzyly się u nas równocześnie z rozpowszechnieniem uprawy odpowiednich roślin; początkowo rzadkie, obeenie należą one po części do najpospolit- szych np. Puceinia Helianthi, Malvacearum. Znane są też wypadki przeniesienia się rdzy krajowych na rośliny obce do nas sprowa- dzone, np. europejskiego gatunku Cronartium ribicolum na pólnoc- no-amerykańską Pinus strobus i na polud.-amerykanskie Kibes in- tegrifolium oraz jego mieszańce. a rdzę południową, wyjątkowo u nas występującą. należy uważać Gymnosporangium Sabinae; Juniperus Sabina rośnie bowiem wprawdzie dziko u nas (w Pieninach: Sokolica, Faćmiech), rdza wy- mieniona jednak spostrzegana była tylko w ogrodach. Gatunkiem znanym tylko z ziem polskich jest Uromyces car- pathicus Namysłowski, niedawno opisany, i Coleosporium Doronici Namysłowski. Niezmiernie ciekawą ze względu na rozsiedlenie jest Pucer- nia Waldsteiniae Curt., pasorzytująca na Waldsteinia geoides w po- wiecie buczackim, znana prócz tego stanowiska z Ameryki pólnoc- nej (na Waldsteinia fragarioides) i z Azyi wschodniej nad Amu- rem (na Waldsteinia sibirica i W. trifolia). Sprawdzenie istnienia tego gatunku u nas, wobec zaginięcia okazów zebranych przez s. p. J. Krupę, byłoby bardzo pożądane. IV. Zestawienie wiadomości o zbadaniu poszczególnych powiatów. . Najdokladniej zbadane są okolice obu miast uniwersyteckich, mianowicie powiat krakowski z 112 gatunkami i powiat lwowski z 107 gatunkami rdzy. Drugie miejsce z rzędu pod względem ilo- Sci gatunków zajmuje pow. brzeżański z 91 gatunkami i pow. stryjski z 83 gatunkami rdzy. Z kolei następują powiaty nowo- tarski (Tatry) z 47 gatunkami, jasielski z 60 gatunkami i zale- szczycki z 62 gatunkami. Dalej idą: powiat nadwórniański (Czar- nohora) z 52 gatunkami, gorlicki z 38 gatunkami i limanowski z 54 gatunkami rdzy. Do trzydziestu gatunków zebrano w powie- ele myślenickim (20 gatunków), wielickim (25 gatunków), ropezy- ekim (22 atunki), buezaekim (26 gatunków), koemańskim (17 ga- tanków), kołomyjskim (16 gatunków). E Znaeznie mniej rdzy znanych jest z następujących powiatów: pow. chrzanowski (10 gatunków), podgórski (15 gatunków), bocheń- 48 B. NAMYSŁOWSKI ski (puszeza Niepołomska, 9 gatunków), sądecki (13 gatunków), grybowski (12 gatunków), sanocki (15 gatunków), gródeeki (11 ga- tunköw), skałacki (7 gatunków), horodenski (9 gatunków), kossow- ski (8 gatunków), kimpolundski (8 gatunków). awet D-eiu gatunków nie zebrano w następujących powia- tach: żywiecki, wadowieki, tarnobrzeski, przemyski, krośnieński, rawski, sokalski, brodzki. husiatyński, borszezowski, czortkowski, eg rych nie znalazłem wcale w zbiorach, mimo iż były wymienione w spisach, odnalezienie ich jest też pożądane dla sprawdzenia ich pojawiania się u nas: Objaśnienie. .W następującym spisie gatunków kreską poziomą po prawej stronie oddzielone są daty (nad kreską) oparte na dokonanej prs. zemnie rewizyi zbiorów, od stanowisk (pod kreską) zaczerpniętyć Uromyces. 1. Uromyces Aconiti Lyeoetoni (DC.) Winter. Teleutospory: na Aconitum Lycoctonum: Rebrowacz koło Worochty, pow: na- dwórniański, leg. B. Namysłowski; RDZE GALICY! I BUKOWINY 15 na Aconitum moldavicum: Tataröw, pow. nadwórniański, leg. M. Raciborski. Na Aconitum. Lycoctonum: Butywla, Pohar kolo Skolego. leg. J. Krupa (5). 2. Uromyees Fieariae (Schm.) Winter. Teleutospory: na Ficaria ranunculoides: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Luka, pow. koemanski, leg. A. Wróblewski. Na Ficaria ranunculoides: Zydatyeze, Sokolniki, Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); Krzywaezka, pow. myslenicki, leg. M. Raeiborski (12); okolice Brzeżan, leg. G. Bobiak (1). 3. Uromyces earyophyllinus Schroeter. Uredo- lub teleutospory: = na Dianthus superbus: Dębina koło Skolego, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); na Dianthus Armeria: Wołezków w Lesiecznikach, pow. za- leszczycki, leg. A. Śleńdziński (12); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). kazów tego gatunku nie widziałem. 4. Uromyees verrueulosus Schroeter. Uredospory : ; na Melandryum album: Kreszezatek pod Zaleszezykami, pow. zaleszezycki, leg. A. Wróblewski. 5. Uromyces Behenis (DC.) Unger. Aecidia: Silene sp.: Pieniny, leg. Z. Bośniacki. Nie jest wykluczone aecidiów do U. inaequialtus. Na Silene inflata: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raci- borski (19); Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Brzezany, leg. G. Bobiak gi. na nalezenie 6. Uromyees inaequialtus Lasch. Aecidia: : na Silene nutans: Luka, pow. kocmañski, leg. A. Wróblewski. 74 B. NAMYSŁOWSKI ' 7. Uromyees Geranii DC. Teleutospory: na Geranium pratense: Kraków, leg. B. Namyslowski; na Geranium silvaticum: Jaslo, leg. A. Wodziezko; na Geranium sanguineum: Sikornik pod Krakowem, leg. B. Namyslowski; na Geranium palustre: Jasło, leg. A. Wodziezko. Aecidia lub teleutospory: a Geranium pratense: Grzegórzki, Błonia krakowskie, Prze- gorzały pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12); na Geranium silvaticum: Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1), na Geranium affine: Kraków, leg. M. Raciborski (12). 8. Uromyces carpathicus Namysłowski, Kosmos. 1911. Teleutospory: : na Geranium phaeum: Zólków, pow. Jasielski, Kossów. leg. A. Wodziezko; EXE 0 na Geranium phaeum: Butywla kolo Skolego, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5)? 9. Uromyees Anthyllidis (Grev.) Schroeter. Na Anthyllis Vulneraria: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12); okazów tego gatunku nie widzialem. 10. Uromyees Astragali (Opiz) Saccardo. Uredo i teleutospory: T na Astragalus glycyphyllos: Dublany, pow. lwowski, leg. © Krupa; Libusza, Kleezany. Zagórzany, pow. gorlieki, leg. B. Na- mysłowski; Zolków, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Luka, pow: kocmañski, leg. A. Wróblewski. e E EE Na Astragalus glycyphyllos: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3). : 11. Uromyces Genistae tinetoriae Fuckel. Uredo i teleutospory: ; na Cytisus capitatus: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krups; ir MA Cytisus nigricans: Zimna Woda, pow. lwowski, leg. M. Ra- eiborski; RDZE GALICY! I BUKOWINY 75 na Cytisus Laburnum: Dublany, pow. lwowski, leg. M. Ra- eiborski; na Genista tinctoria: Szczyglice, Zabierzów pod Krakowem, leg. B. | oso Gorajowice, pow. Jasielski, leg. A. Wodziezko. a Genista tinctoria: Wola Duchacka pod Krakowem. CS leg. M. Raeiborski (12); Rungury, pow. kolomyjski, led: A. Śleńdzióski (12); Cytisus capitatus: Boldy w Ostrowcu, pow. horodeński. leg. A. Śońdzóśsk (42); sap supinus: Korolöwka, pow. kolomyjski, leg. A. Slen- dif (13). Janów, Grzybowice, Z y datyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa 4); na Cytisus nigricans: Grzybowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3). 12. Uromyces Medicaginis faleatae (DC.) Winter. Teleutospory: na Medicago falcata: Zalubineze, pow. sadecki, leg. K. Mi- be na Rn falcata: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3) Janów, pow. gródecki, Holosko, Krzywezyce, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); e na Medicago lupulina: Dublany, Holosko, pow. lwowski, leg. PPR na ME minima: Makutra, pow. brodzki, leg. A. Reh- man (12); na Lotus corniculatus: Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5 ). 13. Uromyces pallidus Niessl. A Cytisus hirsutus: "ires pow. lwowski, leg. J. Krupa (5) alem azów nie widzi 14. Uromyees Onobryehidis Desm. Na Onobrychis sativa: Nizniów, pow. tlömacki, leg. d: Krupa (5); Potoczyska, pow. horodeński, leg. A. Śleńdziński (12 na Onobrychis viciaefolia: Zaleszezyki. leg. A. W róblewski (17). Okazów tego gatunku nie widziałem. 16 B. NAMYSŁOWSKI 15. Uromyees Phaseoli (Pers.) Winter. Uredo i teleutospory: na Phascolus multiflorus: Kraków. leg. K. Miezyński. Na Phaseolus vulgaris: Synowódzko, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); Nawarya. pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Kraków, leg. M. Raciborski (12); Potutory, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1). 16. Uromyces Pisi (Pers.) de Bary. Aecidia: na Euphorbia Cyparissias: Ryplówka nad Raba, pow. mysle- nieki, leg. St. Maluty; okolice Krakowa i Podgórza, pospolite, leg. B. Namyslowski; Miloszowiee, pow. radowiecki, leg. K. Rouppert. Uredo i teleutospory: na Lathyrus silvestris: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Lathyrus pratensis: Kobylanka koło Zagórzan, pow. gor- licki, leg. B. Namysłowski; Rabka, pow. myślenieki, leg. St. Maluty; na Pisum sativum: Dublany. pow. lwowski, leg. M. Racibor- ski; Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Czasław, pow. wielicki, leg. K. Rouppert; Żołków, Kowalowy, pow. jasielski, leg. A. Wodziczko. EA Na Euphorbia Cyparisias: okolice Krakowa, leg. M. Raeibor- ski (12); okolice Lwowa, leg. J. Krupa (5): Buezaez, leg. $. Trusz (12); Brzezany, leg. G. Bobiak (1); S | Lathyrus silvestris: Brzuchowice, pow. lwowski, leg. J. rupa (4); na Lathyrus latifolius: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); na Lathyrus pratensis: pospolity w krakowskiem, leg. M. Ra- ciborski (12); na Pisum sativum: Doroszöw, Grzędy, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); okolice Krakowa, leg. M. Raciborski (12); Brzeżany; leg. G. Bobiak (1); Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa (3) Skole, pow. stryjski. leg. J. Krupa (5). : znaczenie formy aeeidialnej z powodu morfologiezne) y dności z aecidiami Uromyces striatus, U. Euphorbiae - Astraga” i U. Kuphorbiae -corniculati według badań E. Jordi’ego, wątpliwe: 17. Uromyces Trifolii (Hedw.) Lev. Uredo i teleutospory: | na Trifolium hybridum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Kr D upa; Me : d orli- na Trifolium pratense: Kwiatonowice, Zagórzany, pow: 5 RDZE GALICYI I BUKOWINY 17 eki, leg. B. Namysłowski: Nieglowice, pow. Jasielski, leg. A. Wo- dziezko; Zaleszezyki (uredo), leg Wröblewski. Na Trifolium medium: Holosko, Bilhorszeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); na e res Korczanka pod Skolem, pow. stryj- ski, leg. J. Krup na Trifolium PUN Łapszyn, pow. brzeżański. leg. G. Bobiak (1); na Trifolium pratense: Ludwinów pod Krakowem, [eg. M. Ra- eiborski (12); Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); Wielka Poreba, pow limanowski, Zakopane, pow. nowotarski, leg. Kru na Trifolium fragiferum: Berezina Baliniecka, pow. kol ski, leg. A. Śleńdziński (12); Hujeze, pow. rawski, leg. A. Ban (3, 18. Uromyees Trifolii repentis (Cast.) Liro. Teleutospory: na Trifolium repens: Stefanówka pod Zaleszezykami, leg. A. Wróblewski; Na Trifolium repens: yp del € J. Krupa (4); Zimna Woda, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); enira pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); Skole, " Tuchla, pow. stryjski. leg. J. Krupa (5). 19. Uromyees minor Sehroeter. Na Trifolium montanum: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12); Korezanka, Paraszka koło Skolego, pow. "stryjski, eg. J. Krupa (5); Huta. Korostów, Hołowiecko, Lawoezne, pow. stryjski, kę. J. Krupa (5) Okazów nie widziałem. 20. Uromyces Fabae Schroeter. Aecidia: na Vicia sativa: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Orobus vernus: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Orobus niger: ee pow. Kocmański, leg. A. Wróblewski. Uredo i teleutospo na Orobus niger: Dühlany. pow. lwowski. leg. J. Krupa: na Orobus latifolius: Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa; robus vernus: Dublany, Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Podzamcze, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; na Vicia Cracca: Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa; Za- łubineze, pow. sądecki, leg. K. Miczyński; 18 B. NAMYSŁOWSKI na Vicia sepium: Dębiea, pow. ropczycki, leg. B. Name słowski; na Faba vulgaris: Rabka, pow. myślenieki, leg. J. Krupa, St Maluty; Jasło, leg. A. Wodziczko; Zalubineze, pow. sądecki, leg. K. Miezyński; Stefanówka pod Zaleszczykami, leg. A. Wróblewski; Dębica. pow. ropezycki, leg. B. Namysłowski; Polna, pow. grybow- ski, leg. B. Namysłowski; Sikornik pod Krakowem, leg. B. Na- mysłowski; w powiecie gorlickim pospolity (Libusza, Siary, Klę- czany, Kobylanka, Kwiatonowice), leg. B. Namysłowski. — Na Vicia sativa: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). E na Vicia cracca: Szybalin, puw. brzezanski. leg. G. Bobiak (1); na Vicia villosa: Kołomyja, leg. A. Śleńdziński (12); _ ; na Vicia sepium: Czernelica, pow. horodeński, leg. A. Sleń- dziński (12); Sikornik pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12); Koro- lówka, pow. kołomyjski, leg. A. Śleńdziński (12); na Vicia dumetorum: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); na Orobus niger: Debesławce, pow. kolomyjski, leg. A. Slen- dzinski (12); na Orobus vernus: Malechów, Grzybowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); Raj, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1); na Faba vulgaris: Dublany, pow. lwowski, leg. Krupa (3); Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Zakopane, pow nowotarski, leg. J. Krupa (4). na Vicia sativa: Dębica, pow. ropezycki. leg. B. Namysłowski; 21. Uromyees Ervi Plowright. Teleutospory : na Ervum hirsutum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa. Na Ervum hirsutum: Zwierzyniec pod Krakowem, Podgórze, leg. M. Raciborski (12). 22. Uromyces Orobi (Pers.) Plow. Aecidia: ! Ra- na Orobus tuberosus: Bukowica, pow. chrzanowski, leg. M. ciborski (12). Okazów nie widziałem. 23. Uromyees Euphorbiae-Astragali Jordi. Na, Ozytropis pilosa: Boldy w Ostroweu, pow. horodeñski, leg. A. Śleńdziński (12). A A EAS TEEN RDZE GALICYI I BUKOWINY 79 Okazów nie widziałem; być może, że jest to w rzeczywisto- ści U. astragali (Opiz) Saee. 24. Uromyces Alchemillae Schroeter. Teleutospor na Fri ue vulgaris: Dolina Koscieliska, leg. J. Krupa; po- EN Pożyrzewska na Czarnohorze, leg. B. Namyslowski, Z. Chmie- lews Na Alchemilla vulgaris: koło Skolego, pow. SOS, leg. J. Krups (5); Leśniki, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1); na Al lehemilla. arvensis: Poreba "Wielka, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4) 25. Uromyees Alehemillae alpinae Fischer. Teleutospor y: na Alchemilla alpina: polonina Pożyrzewska na Czarnohorze, ki. leg. B. Namyslows 26. Uromyees Valerianae Fuckel. Uredospory : na Valeriana tripteris: polonina Pozyrzewska i Dancerz na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski. Na Valeriana montana: Zakopane, Kościeliska, pow. nowo- tarski, leg. J. Krupa (4); Skole, pow. stryjs i, leg. J. Kru pa (5); na Valeriana officinalis: Posuchów, pow. eig leg. Bobiak (1). 27. Uromyees Caealiae Unger. Teleutospory: na Adenostyles albifrons: Niewcyrka (Tatry), leg. K. Rouppert. 28. Uromyces Solidaginis (Sommerf.) Niessl. Na Solidago Virga auréa: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). kazów nie widziałem 29. Uromyces Phyteumatum (DC.) Unger. a Phyteuma spicatum: Oporzee koło Skolego, pow. stryjski, dë n "rris (5); Koseieliska pod Tatrami. Gubalöwka, leg. J. DL nie widzialem. 80 B. NAMYSLUWSKI 30. Uromyees apiosporus Haszlinsky. Teleutospory: | na Primula minima: Połonina Pożyrzewska na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski; Czerwone Wierchy (Tatry). leg. K. Rouppert. Na Primula minima: Pyszna (Tatry), leg. W. Kulezyński (12). 31. Uromyees Serophulariae (DO.) B. e. Br. Teleutospory : na Scrophularia nodosa: Jaslo, leg. A. Wodziezko; na Verbascum Thapsus: Repużyńce, pow. koemański, leg. A. Wróblewski. num Na Scrophularia nodosa: Dębina koło Skolego, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); B na Verbascum phlomotdes: Borszezów, leg. A. Śleńdziński (12); Brody, leg. Kloeber (12). 32. Uromyees Betae (Pers.) Kühn. Na Beta vulgaris: Basiówka pod Lwowem, leg. J. Krupa (5); Lapszyn. pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1); na Beta vulgaris var. cicla: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3). Okazów nie widziałem. 33. Uromyces Polygoni (Pers.) Fuckel. Uredo i teleutospory: na Połygonum aviculare: Hołosko, pow. lwowski, leg. J. Kru- pa; Kraków i okolice, pospolity, leg. B. Namysłowski; Ropczyce, leg. B. Namysłowski; Zagórzany, Klęczany, Siary, Moszczanica w powiecie gorlickim, leg. B. Namysłowski; Zabie, pow. ws : ski, leg. B. Namyslowski; Rabka, pow. myślenieki, leg. Bt Maluty. PUO ORUM RE 0) Na Polygonum aviculare: Skole, Hrebenów, pow. str yjski, leg. J. Krupa (5); Podgórze, leg. M. Raciborski (12); Posuchów. ae? brzezanski, leg. G. Bobiak (1); Holosko, pow. lwowski, leg. T Krupa (4). 34. Uromyees Rumieis (Schum.) Winter. Uredo i teleutospory: A na Rumes acutus: Zakopane, pow. nowotarski, leg. Z. Wu a na Rumes obtusifolius: Malechów, pow. lwowski, leg. GË eiborski. RDZE GALICYI I BUKOWINY 81 na Rumex conglomeratus: Kraków, Czarna Wieś, Rząska, pow. Bares, leg. B. Namystowski; mer sp.: Kraków: eg. B, Capo: Puszeza Nie- t Mig Pop boehenski, leg. K. Roupp Na Rumes Zeite Skały Rada. pod Krakowem, leg. M. Raciborski na Rumex BAS Brzeżany, leg. Bobiak (1). 35. Uromyees Acetosae Schroeter. Na Rümex Acetosella: Gubałówka, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa na Rumex Acetosa: Ra aj, pow. brzeżański, leg. a. Bobiak (1); Dublany, pow. łwowski, leg. J. Krupa (4). Okazów nie widziałem 36. Uromyces seutellatus (Schrank) Lóv. Teleutospory: na Euphorbia Cyparissias: Zaleszezyki, leg. A. nen; na Ve sp.: Kreszezatek pod Zaleszezykami, leg. A erch re Cyparissias: Poor y pon: lwowski, leg. J. Bai (5); Krzemionki pod Krakowem, le M. Raciborski (12); na Euphorbia Gerardiana: Besteet eg G. Bobiak (1). 37. Uromyces tubereulatus Fuckel. Na Euphorbia PNE. PAP leg. G. Bobiak (1). Okazów nie widziałe 38. Uromyces excavatus (DC.) Léveillé. Teleutospory: na Euphorbia Cyparissias: Krzemionki pod Krakowem, leg. Z. Bośniacki. 39. Uromyces ambiguus (DO.) Fuekel. Teleutos spo na Allium Ee Pia Zaleszezyki, leg. A. Wröblew ski. 40. Uromyces retieulatus (Thiim.) Bubak. o eptoepory: a Allium Victorialis: Paraska koło Skolego, pow. stryjski, leg. y Kru rupa. 6 Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział III. 82. B. NAMYSLOWSKI 41. Uromyees Ornithogali Léveillé. Teleutospory: na Gagea lutea: Repużyńce, pow. kocmañski, leg. A. Wró- blewski. 42. Uromyees Gageae Beck. Na Gagea lutea: Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); Zwierzyniec pod Krakowem, leg. M. Raciborski 12); Kraków, leg. M. Kulcaykowka (12). kazów nie widziałem. 43. Uromyces Seillarum (Grev.) Winter. Na Muscari comosum: Babińce, pow. borszezowski, leg. A. Lenz (12); Buczacz, leg. J. Krupa (5); na Scilla bifolia: Raj, pne brzeżański, leg. G. Bobiak (1). Okazów nie widziałem 44. Uromyces Veratri (DC.) Winter. Aecidia na Adenostyles albifrons: Nieweyrka, Koprowa (Tatry), le K. Rouppert Uredo- i teleutospory: na Veratrum album: Staroleśna, Dolina Zimnej Wody (Tatry), leg. K. Rouppert. 45. U Daetylidis Otth. Aecidia: na en repens: połonina Pożyrzewska na Czarnoho- rze, leg. K. Huppental. a re A Na ee bulbosus: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12); (możliwe, iż aecidium to należy do U. Poae); s d; Ranunculus acris: Olsza pod Krakowem, leg. M. Racibor- ski na Ranunculus repens: Żydaczów, pow. lwowski, s Jj. Kru- pa (4); Sokolniki, Zubrza, pow. lwowski, leg. J. Krup na Dactylis "glomerata: Wola Justowska pod Kınkoweis, leg- M. Raciborski (12): Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). s Aecidia na Ra ee r pent; mogą należeć do Uromy Poae Jah Puccinia Magnusian RDZE GALICYI I BUKOWINY 83 46. Uromyces Poae Rabenhorst. Aecidia: na Ficaria ranunculoides: Kraków, leg. K. Miczyński, B. Na- ad: Łuka, pow. kocmański, leg. A. Wróblewski. a Ran nd auricomus: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski (11); oai Tr Krupa (5); na Ficaria län: Kraköw, leg. M. Raeiborski (12); Zydatyeze, Krzywezyce, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); Brze- żany leg. G. Bo biak SM 5. na Poa serotina: Dublany, pow. lwowski, Hs . Krupa (4); na Poa pratensis: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5). Schroeteriaster. 47. Sehroeteriaster alpinus (Sehroet) Magnus. Na Rumex alpinus (uredo): Dancerz na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski. azów nie widzialem. Puccinia. 48. Puecinia Lycoctoni Fuckel. Aecidia: na Aconitum multifidum: Dancerz, Howerla, Kizly na Czarno- horze, das B. Namyslowski; a Aconitum sp.: Worochta, pow. nadwórniański, leg. Z. Chmie- wiki: (może U. Lycoctoni ?). 49. Puceinia fusea (Pers.) Winter. Teleutospory: | na Anemone nemorosa: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Czerna, pow. chrzanowski, leg. M. — Skały. Panieńskie Pod Krakowem. leg. M. Raciborski, B Namysłowski, A. Wodzi- ezko; Eegen pow. lwowski, leg. Wycieczka Lwowskiej pra- cowni botanieznej. Na Anemone ranunculoides (teleuto): Rudance, Sokolniki, Ku- 6* 84 B. NAMYSLOWSKI kizów, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bo- biak (1); Zydatyeze, Barszezowice. pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); na Anemone nemorosa: Żydatycze, Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4). 50. Puecinia Pulsatillae Kalehbrenner. Teleutospory: na Anemone silvestris: Lubomla w Miodoboraeh, pow. skała: eki, leg. K. Rouppert. EE Na Anemone silvestris: Kreszczatek koło Zaleszezyk, leg. A. Wróblewski (17); Kopiec Krakusa, Kobylany pod Krakowew, leg. M. Raciborski (12); Żyżnomierz, pow. buczacki, leg. J. Krupa (5). 51. Puceinia Calthae Link. Aecidia: na Caltha palustris; Modlniezka, pow. krakowski, leg. M. Ra- ciborski (aecidia mogą należeć do P. Zopfü). Uredo- i teleutospory: na Caltha palustris: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Kru- pa, K. Rouppert; Dolina Lejowa, Zuberska, Podbańską—Przyby- lina (Tatry), leg. K. Rouppert; Zolköw, Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wodziczko. ehe WO RR Na Caltha palustris: Hołowieeko, Zelemin, Butywl koło Sko- lego, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Potutory, pow brzeżański, leg. G. Bobiak (1); Kościelisko, Bystre (Tatry), Poręba Wielka, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4). 52. Puceinia Zopfii Winter. Uredo- i teleutospory: E ua Caltha palustris: Koseielisko, pod Reglami (Tatry), leg Rouppert; Jaslo, leg. A. Wodziezko. 53. Pueeinia Thalietri Chev. Na Thalictrum minus: Buezaez, leg. J. Krupa (5). kazów nie widzialem. 54. Puecinia Dentariae (Alb. e. Schw.) Fuckel. Teleutospory: Ra- na Dentaria bulbijera: Kalwarya, pow. wadowicki, leg. M. ciborski. | er. Na Dentaria bulbifera: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). A Se RDZE GALICY! | BUKOWINY 85 55. Puecinia Violae (Schum.) DC. bestia: a Viola canina: Rakowezyk. pow. kołomyjski, leg. A. Śleń- iria Krzywaczka, pow. myslenicki, leg. A. Rehman; a Viola silvestris; Skały Panieńskie pod Krakowem, leg. M. Coen Żydatycze, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Viola collina: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raci- borski; na Viola hirta: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski; na Viola odorata: Bielany pod Krakowem, leg. M. Raci- borski. Uredo- i teleutospory: na Violu hirta: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski; na Viola silvestris: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Żydatycze, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Viola canina: Sikornik pod Krakowem, leg. B. Namy- słowski; na Viola sp.: Worochta, pow. nadwórniański, leg. B. Namy- słowski. dos Viola pow „oho: pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); ny, leg. G. Bobiak (1); Obidowa pod Porębą Wielką, pow. imanol, leg. J. [din a (4): Koseielisko, Zakopane, Czarny Du- najee, pow. nowotarski, ph J. Krupa (3); na Viola hirta: pod Beskidem w Karpatach stryjskich, leg. J. Krupa (5); na Viola mirabilis: Zydatyeze, Grzybowiee, pow. lwowski, leg. J. muss (4); a Viola canina: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4). 56. Pueeinia Arenariae Winter. Teleutospory = ką Sagina eiii: Kościelnik, pow. buczacki, leg. A. Śleń- ziński; d J na Sagina Linnaei: Dolina Chochołowska (Tatry), leg. E. anota; na Moeh ringia muscosa: Zielone nad Dunajcem (Pieniny), pow. nowotarski, leg. Janota; na Mochringia AO. Strążyska (Tatry), leg. W. Kulezyn- ski; las Krzyszkowieki, pow. wielieki, leg. W. Kulez ński; Pa- lliomoe Zielone, pow borszezowski, leg. A. Śleńdziński; Kraków, leg. M. Racibor na Stellaria Holostea: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg. 86 B. NAMYSLOWSKI M. Raciborski; Dębina koło Dublan, pow. lwowski, leg. M. Raci- borski; a Stellaria nemorum: Babia Góra, pow. myślenicki, leg. M. fis diboiski: polonina Pozyrzewska na Ozarnohorze, leg. B. Na- myslowski, Z. "Chmielews i na Melandryum rubrum: Zawojela, Fereszezenka pod Czarno- hora, leg B. Namysłowski; Breskul na Ozarnohorze, leg. Z. Chmie- ie a Malachium aquaticum: Uhrynkowce, pow. zaleszezycki, leg. A. Wróblew ski. Na Agrostemma Githago: Łapszyn, pow. brzeżański, leg. G. m (1); a Stellaria Holostea: Żydatycze koło Lwowa, leg. J. Krupa Q Dien Krzywezyce, Barszezowice pow. lwowski, leg. J. rupa na KE nemorum: Kościelisko, pow. nowotarski, Obidowa, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); Butywla, Zełemin, Hołowie- eko, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); na Stellaria longtfolia: Żabie, pow. kossowski, leg. J. Krupa (5); na Stellaria graminea: Dębina koło Skolego. pow. stryjska, leg. J. Krupa (5); na Sagina procumbens: Beskid, Wołosianka, pow. si yj it leg. J. Krupa (5); na Melandryum rubrum: Butywla, Hołowiecko, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); na Arenaria serpyllifolia: Skole.. Slawsko, pow. stryjski; PCR, pow. lwowski, leg. J. Krupa a Alsine verna: Murań (Tatry), jeż Rogalski (12), 57. Puecinia Silenes Schroeter. Uredospor ry: na Melandryum rubrum: Zagórzany. pow. gorlicki, le mysłowski. 58. Puecinia Spergulae DC. Teleutospory: | na Spergula arvensis: Kobierzyn pod Krakowem, leg. M. Ra- ciborski. moje en Na Spergula arvensis: Kościelisko. Zakopane, | pow. nowotar ski, leg. J. Krupa (4); Skole, Tuchla, Smorze, Orawa, pow. stryj” ` ski, leg. J. Krupa (5) gB.Ne RDZE GALICYI f BUKOWINY : 87 59. Pueeinia Malvaeearum Mont. Ss Althaea rosea: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Za- eszczyki leg. A. Wróblewski; a Lavathera thuringiaca: "Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Malva silvestris: Wólka Kapitanska, pow. lwowski, leg. Wilezyński; na Malva neglecta: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski; na Malva rotundifolia: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski; na Malva sp.: Czaslaw, Dobczyce, pow. wielicki, leg. K. Roup- pert; npe leg. B. Namyslowski. a Malva crispa: Kraków, leg. M. Raciborski (12); Brzeżany, leg. A "Bobiak (1); na Malva silvestris: okolice Krakowa, leg. M. Raciborski (12); Ławoczne. pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Rabka, pow. myś nieki, leg. J. Krupa (4); Mszana Dolna, pow. limanowski, leg. J. Krupa (5); na Malva rotundifolia: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 60. Pueeinia Morthieri Koern. Teleutospory: a Geranium silvaticum: między stawem Popradzkim a Szezyrb- skiem jeziorem (Tatry), leg. K. Rouppert 61. Pueeinia argentata (Schultz) konie esi os a Impatiens Noli gar: Lesieezniki, pow. zaleszezycki, leg. A. Śleńdziński: Okorn k pod Krakowem. leg. M. Raciborski; Re- browacz, Tartarów, RW, nadwórniański, leg. B. Namysłowski; Nie- głowice, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko. Na Impatiens Noli tangere: Skole, Huta, Holowiecko, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 62. Puceinia Pruni spinosae Pers. z. mone. ranunculoides: Ojców (Królestwo Polskie), leg. M. ye ea Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski. > i teleutospory: runus spinosa: Łagiewniki. pos podgórski, leg. M. Ra- eiborski; dd pow. jasielski, leg. A . Wodziezko; ER B. NAMYSŁOWSKI ‚na Prunus insititia: Kluczów Wielki, pow. kolomyjski, leg. A. Slendzinski; na Prunus domestica: Dublany, pow, lwowski, leg. J. Krupa, M. Raciborski; Czasław, pow. wielicki, leg. K. Rouppert; Dobra, pow. limanowski, leg. K. Rouppert; Jasło, leg. A. Wodziezko. Na Prunus spinosa: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); ) ice, Malechów, Zydatyeze, pow. 63. Puecinia Cerasi (Ber.) Cast. Teleutospory: na Prunus avium: Dublany, pow. łwowski, leg. J. Krupa. 64. Puceinia Epilobii tetragonii (DC.) Winter. Aecidia: na Epilobium hirsutum: Plaszów, pow. podgórski, leg. M. Ra- ciborski; „na Epilobium montanum: Zakopane, pow. nowotarski, leg. M. Raciborski; na Epilobium roseum: Buczacz, leg. Śleńdziński; na Epilobium sp.: Zaleszezyki. leg. A. Wróblewski. Uredo- i teleutospory: ; na Epilobium montanum: Zawojela pod Czarnohorą, leg. B. Na- mysłowski. Moped n Na Epilobium montanum: Obidowa nad Poreba Wielka, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); Gubalówka, Zakopane, pow. nowo- tarski, leg. J. Krupa (4); Zełemin koło Hrebenowa, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); na Epilobium parviflorum: Leśniki, pow. brzeżański. leg. G. Bobiak (1). 65. Pnecinia Cireaeae Pers. Teleutospory: ¿ na Circaea alpina: Kniażdwór, pow. kołomyjski, leg. A. Sleñ- dziński; Zabierzów pod Krakowem, leg. M. Raciborski: Jawornik pod Krzywaczką, pow. myślenicki, leg. A. Rehman; na Circaea lutetiana: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa, M. Raciborski; Dębica, pow. ropezyeki, leg. B. Namyslowski. RDZE GALICYI I BUKOWINY ` 89 Na Circaea lutetiana: Skole, Pohar, Huta, SS pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Szybalin, Leśniki, pow. brzeżański, Cie G. Bobiak (1); na Circaea intermedia: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). 66. Puccinia Herniariae Unger. Na Herniaria glabra: Podgórze, leg. M. Raciborski (12). Oka- zów nie widziałem. 67. Pueeinia Ribis DC. Teleutosporv: na Ribes alpinum: e, er pow. EN Dolina Ko- prowa (Tatry), leg. K. Roupper A Ribes petraeum: wu (Tatry), leg. K. Rouppert. a Ribes petraeum: Borek Poturzycki, pow. sokalski, leg. A. Rebman (12 a Ribes Grossularia: Rożanka koło Sko lego, pow. Boeing leg. E ia (5); Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bobi k (1). 68. Puecinia Chrysosplenii Grev. Teleutospor y : na Chrysosplenium alternifolium: Jaryna, pow. gródecki, leg. J. Wołoszyńska. Na Chrysosplenium alternifolium: Barszezowiee pod Lwowem, Buczacz, Husiatyn, leg. J. Krupa (5); Skały Panieńskie pod Kra- kowem, leg. M. "Raciborski (12); Leśniki, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1 (1 ). 69. Puecinia Aegopodii Schum. Ze weer: Aegopodium Podagraria: Dębniki i Dąbie pod Krakowem, leg, M. Raciborski; Malechöw, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Niedź- wiedź koło Poręby Wielkiej, pow. limanowski, leg. J. Krupa; rzybowiee, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Zabierzów. pow. kra- kowski, leg. B. Namysłowski; ‚Zaleszezyki, leg. A. Wröblewski. 70. Puecinia Astrantiae Kalchb Na Astrantia maior: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). Okazów nie widziałem 90 B. NAMYSŁOWSKI 71. Puceinia Bupleuri faleati (DC.) Winter. Aeeidia na FE falcatum: Kreszezatek E? Zaleszezykami, E A. Wróblewski. Na Bupleurum faleatum: Brzezany, leg. G. Bobiak (1). 72. Puceinia Chaerophylli Purt. Aecidia: na z. — Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa. Teleu na De rs MINE temulum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa. M EE Na Anthriscus silvestris (ur. i teleut.): Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa na Geteste aureum: Korezanka pod Skolem, pow. stryj- ski, leg. J. Krupa (5) 73. Puecinia Conii Fuckel. Wis i teleutospory: nium maculatum: Grzegörzki pod Krakowem, leg. M. Dn ` gege Pulhoreq pow. stryjski, leg. E. Niezabitowski. | 44. Puceinia Falcariae (Pers.) Fuckel. Aecidia: E na Falcaria Rivini: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa — Lubomla w Oknie, pow. skalacki, leg. K. Rouppert; Berdo- Hor” ` dyszeze pod Czerniawką, pow. czerniowiecki, leg. M. Raciborski ` Na Falcaria Rivini: Winniki, Miklaszów pow. lwowski, ud s J. Krupa (5); Grzybowice, pow. lwowski, Podgórze a Krakowem, | leg. J. Krupa (3): WA Pid pod Zaleszczykami, log, A Wer — . blewski (17); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Nawarya, Hits = pow. lwowski, leg. J. Krupa (4). * 15. Aga Petroselini (DC.) Lindroth. Uredospory na Aethusa Seng Zaleszezyki, leg. A. Wröblewski. Kr ory: usa Cynapium: Potoczyska, pow. horodeński, leg. Stekdaiiskis Koch leg. A. Wodziezko. ESL. BATES A. RDZE GALICYI I BUKOWINY 91 46. Puecinia Oreoselini (Str.) Fuckel. Teleutospory: na Peucedanum Oreoselinum: leg. Bośniacki (miejscowość nie podana); Bielany pod Krakowem, leg. M. Raciborski. Na Peucedanum Oreoselinum: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12). 44. Puceinia bullata (Pers.) Winter. Teleutospory: na Silaus pratensis: Kreszezatek pod Zaleszezykami, leg. A. Wróblewski. 48. Puceinia Athamanthae (DC.) Lindroth. Teleutospory: na Peucedanum Cervaria: Czernichów, pow. krakowski, leg. L. Nowakowski. 79. Puceinia Pimpinellae (Str.) Mart. Teleutospory: na Pimpinella magna: Kraków, leg. M. Raciborski; na Pimpinella Saxifraga: Jasło, leg. A. Wodziczko. Na Pimpinella magna: Gubałówka, Zakopane, Kościelisko, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); Poręba Wielka, pow. limanow- ski, leg. J. Krupa (4); Posuchów, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1); Dębina pod Skolem, pow. stryjski, leg. J, Krupa (5). - 80. Puceinia Sanieulae Grev. Uredo- i teleutospory: : .. na Sanicula europaea: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. M. Ra- ciborski; Iwonicz, pow. sanocki, leg. A. Wodziezko (uredo). S1. Puceinia retifera Lindroth. _ Na Chaerophyllum bulbosum: Dublany, Żydatycze, pow. lwow- ski, leg. J. Krupa (5 Okazów nie widziałem. $2. Puecinia Adoxae Hedv. Teleutospor ES y y na Adoxa moschatellina: Bielany pod Krakowem, leg. B. Na- mysłowski; Kostryżówka, pow. koemański, leg. A. Wróblewski. ` 92 B. NAMYSEOWSKI a Adoxa moschatellina: Lesniki, pow. brzezanski. leg. G. Bo- biak (1) Puszcza Niepołomska, pow. bocheński, leg. J. Krupa (5). 83. Puccinia punctata Link. Aecidia: na Galium verum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Zwierzyniec pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Galium Schultesii: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Galium Mollugo: Dąbie. Skaly Panieńskie pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Jasło, leg. A. Wodziczko; Kreszezatek pod Za- leszezykami, leg. A. Wróblewski; na Galium sp: Zalesz zezyki, leg. A. Wróblewski; na Asperula galioides: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski. a i teleutospory: i ted Schultesü: Lubień, pow. gródecki, leg. M. Raci- ind ke pod Krakowem. leg. M. Raciborski; na Galium pia Gawrzylowa, pow. ropezyeki, leg. B. Na- myslowski; na Galium Mollugo: Klęczany, pow. gorlicki, leg. B. Namy- slowski; : a Galium silvaticum: Podzamcze. pow. jasielski, leg. A. Wo- PA (bywa odróżniana jako P. Galii silvatici Oth.); na Galium sp.: Rebrowaez koło Worochty, pow. nadwórniań- ski, leg. B. Ce Rabka, pow. myślenicki, leg. St. Maluty. Na Galium cruciata: Las dicite ror ki pow. zaleszezycki, leg. A. Śleńdziński (12); las Berezów w Żukowie, pow. kolomyjski. leg. A . Śleńdziński (12); Żydatycze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); na Galium verum: Zakopane. pow. nowotarski; Poręba Wielka, pow. limanowski, leg. J m (4); Posuchów, Szybalin. pow. brze- żański. leg. G. Bobi ak ( na Galium Mona: Posuchów, Szybalin, pow. brzeżański. leg- a e (1); Debina kolo Skolego. pow. stryjski, leg. J. Kru- na Galium Schultesü: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa Ei na Galium vernum: Hrebenów koło Skolego, pow. stryjski, (5). leg. J. Krupa 84. Puccinia Valantiae Pers. Teleutospory : na Galium vernum: Puszeza Niepolomska, pow. bocheński, leg. J. Krupa; Sikornik pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Bez pod Krakowem. leg. A. Śleńdziński; Liezkowee, pow. hus atyński, leg. A. Śleńdziński; Po set RT EEE aes RDZE GALICY! I BUKOWINY 93 na Galium Mollugo: Przegorzały pod Krakowem, leg. M. Ra- nei: a Galium cruciata: Dębina pod Dublanami, pow. lwowski, ski. leg. M. bos Na Galium vernum: Gubalöwka, Koscielisko, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); Poreba Wielka, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); Skole, pow. stryjski; Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); na Galium verum: Brzeżany, leg. G. Bobia ): na Galium cruciata: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5). 85. Puceinia commutata Sydow. Teleutospory: na Valeriana officinalis: Kępa Zwierzyniecka pod Krakowem, leg. M. Raciborski. NaValeriana officinalis: Hinowice. pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1). 86. Pueeinia doronieella Sydow. mee i teleutospory: Doronicum Columnae: Pietros na Czarnohorze, leg. Z. Dimis Gatunek ten znano dotychezas tylko z Krainy ASN 87. Puccinia Absinthii DC. Teleutospory: na Artemisia Absinthium: Wolica, pow. ropezycki, leg. B. Na- mysłowski; Zaleszezyki (II), leg. A. Wróblewski; na Artemisia vulgaris: Jasło, leg. A. Wodziezko. Na Artemisia Absinthium: Skole, pow. sttyjski; Buezaez, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); na Artemisia vulgaris: Lapszyn, pow. brzeżański, leg. G. Bo- biak (1). 88. Puecinia Carduorum Jacky. m i teleutospory* a Carduus acanthoides: Zwierzyniee pod Krakowem, leg. B. Namysto wiki: i be Carduus Kerneri: Pietros na Czarnohorze, leg. Z. Chmie- ews na Carduus erispus: Repużyńce, pow. kocmański, leg. A. Wró- blewski. 94 B. NAMYSŁOÓWSKI Na Carduus e Koseielisko, Zakopane, pow. nowotar- ski, leg. J. Krupa a Carduus crispus: Grzybowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa. 89. Puecinia Carlinae Jacky. Uredospory: na Carlina vulgaris: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Ra- ciborski; na seme caulis: Dolina Lejowa, Maly Kopieniee (Tatry), leg. K. Roup na Qa lina simplez (matrix nova): Zweniaezka, pow. koemań- ski, leg. A. Wróblewski. 90. Pueeinia Centaureae DC. Uredo- i teleutospory: na Centaurea Scabiosa: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raeiborski; Podzameze, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko. Na Cańlawrat Scabiosa: Dublany, Grzybowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4) 91. Puceinia Jaceae (Ott.) Jacky. Teleutospory: na Centaurea Jacea: Dublany, pow. lwowski, leg. de Krupa; zany, pow. gorlicki, leg. B. Namyslowski; Zolków, pow. ja- sË leg. A. Wodziezko. IS L A tar Na Centaurea Jacea: Debina kolo Skolego, pow. stryjski, leg- J. Krupa (5); Lwöw i okolica, leg. J. Krupa (3). 92. Puccinia verruca Thüm. Teleutospory : a Centaurea mollis: Polonina Pozyrzewska na Czarnohorze, n lez. Z. Chmielewski. 93. Pueeinia montana Fuckel. Na Centaurea montana: Paraska pod Skolem, pow. str yjski, leg. J. Krupa (5); na Centaurea phrygia: Skole, Pohar, pow. stryjski, leg J. Krupa (5); Kościelisko, Zakopane, Gubałówka (Tatry); Obidowi, Poręba Wielka, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); Okazów nie widziałem, — rozsiedlenie pozwala przy puszczać, że prawdopodobnie nie P. Centaureae. RDZE GALICY! I BUKOWINY 95 94. Puceinia Ciehorii (DC.) Bell. Aecidia (dotychczas nieznane, opisałem.w pracy nr. 10): na Cichorium. Intybus: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski. _ Uredospory: na Cichorium Intybus: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski. 95. Pueeinia Cirsii laneeolati Schroeter. Uredo- i teleutospory: na Cirsium lanceolatum: Jasło, leg. A. Wodziezko; Zaleszezyki (ID, leg. A. Wróblewski. a Cirsium lanceolatum: (II, III): Dublany, Lesienice, pow. Iwowski, leg. J. Krupa (5); Kościeliska (Tatry), leg. J. Krupa (4); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 96. Puecinia obtegens (Link.) Tul. Spermogonia: . ma Cirsium arvense: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Ra- eiborski. Uredo- i teleutospory: na Cirsium arvense: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg. Z. Bosniacki; Worochta pow. nadwórniański, leg. B. Namysłowski; Stróże, pow. grybowski, leg. B. Namysłowski; Zagórzany, Gorlice, Glinnik Maryampolski. pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Wola | Justowska pod Krakowem, leg. B. Namyslowski; Debica, pow. rop- _ eaycki, leg. B. Namysłowski; Czasław, pow. wielicki, leg. K. Roup- d Kreszezatek pod Zaleszezykami, leg. A. Wróblewski; Jaslo, eg. A. Wodziezko. : a Cirsium arvense: Rakowice. Błonia krakowskie, Łagiewniki, Wola Duchacka, pow. podgórski, leg. M. Raciborski (12); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3). 97. Puccinia Cirsii Lasch. Uredo- i teleutospory: | |. Da Cirsium oleraceum: Czarna Wieś pod Krakowem, leg. B. -_ Namysłowski; między Zagörzanami a Moszezanica, pow. gorlicki; SC dÉ . Namysłowski; Fereszczenka pod Czarnohorą, leg. Z. Chmie- .. lewski; Zolków, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko. =, Na Cirsium palustre: Zełemin koło Hrebenowa, pow. stryjski, | NS. Krupa (5). 96 B. NAMYSLOWSKI 98. Puecinia Cnici oleracei Pers. Teleutospory: na Cirsium oleraceum: Zawojela, Fereszezenka pod Czarno- horą, leg. D Namysłowski. 99. Puccinia Crepidis Schroeter. Teleutospory: na Crepis tectorum: Dolina Kościeliska, leg. K. Rouppert. 100. Pueeinia maior Dietel. vm "wé Orepis paludosa: Połonina Pożyrzewska na Czarnohorze, leg. A Ohalik Janów, pow. grödecki, leg. K. Rouppert. 101. Puccinia praecox Bubak. Na Crepis biennis (II i II): Kościeliska, Zakopane (Tatry), leg. J. Krupa (4). O kazów nie widziałem. 102. Puccinia Doronici Niesl. dE | a Doronicum austriacum: Kukul pod Czarnohora, leg. Z. Ohimielewski. 103. Pueeinia Echinopis DC. Na STA sphaerocephalus: Las za Fedorem koło Buczacza, leg. Trusz (12 kazów nie widziałem. 104. Puceinia Helianthi Schweinitz. Uredo- i teleutospory: na Helianthus annuus: Dublany, pow. lwowski, A J. Krupa, M. Raciborski; Zwierzyniec pod Krakowem, leg. Raciborski; Kraków, leg. B. Na amysłowski; Dębica, pow. RU leg. B. Na- myslowski; Deszno, pow. sanocki, leg. K. mori Jasło, leg. A Wodziezko; Zaleszezyki, leg. A. Wróblewsk na Helianthus atrorubens: Kraków, leg. K. Mizyński. ___ Na Helianthus annuus: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Buczac?, leg. J. Krupa (5). ww rm. Leer WA Czak: RDZK GALICYI I BUKOWINY 97 105. Puecinia Hieracii (Schum.) Mart. ze i teleutospory; a Hieracium aurantiacum: Breskul na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski: na Hieracium umbellatum: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski; na Hieracium sp.: Dublany, pow. lwowski. "leg. J. Krupa; Bre- skul na Czarnohorze, leg: B. Namysłowski wspólnie z ś. p. Dr. F. Blonskim; Warzecha (Tatry), leg. K. Rouppert; dolina potoku Dancerza na Czarnohorze, leg. Z. "— Nieglowiee, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko. Na Hieracium murorum: Skole, Huta, Hrebenów, Holowiecko, pow. stryjski, leg. z Krupa (5); Obidowa, Poreba Wielka, pow. li- EH leg. J. Krupa (4); a Hieracium aurantiacum: Korezanka koło Skolego, pow. "TR leg. J. Krupa (5); n ZE in wm tp feto): w reglach (cci ei leg. J. Kru- na Hieracium villosum: Pal. 106. Puccinia eonglomerata (Str. Kke. e. Schm. slowski; Pop Iwan w che ezarnohorskich, leg. Z. ice ski; Rohacz Ostry, Dolina Zimnej Wody (Tatry), leg. K. — 107. Puceinia Hypoehoeridis Oud. Uredo- i teleutospory na Hypochoeris multi flora: Gubalówka, Tatry, leg. J. Kru kK x da sp.: nad potokiem z Małej Łąki (Tatry), ej oup 108. Puceinia Prenanthis (Pers.) Lindroth. Uredo- i teleutospory: „na Lactuca muralis: Zagórzany, Libusza, Kwiatonowice. pow gorlieki, e? D Namysłowski; Dolina Chochołowska (Tatry), leg. "eg Sta tuca muralis: Zakopane, Kościelisko, Gubałówka (Ta- 4). try), e J. Krupa Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV Dział DL E 98 B. NAMYSLUWSKI 109. Puceinia Lampsanae (Schulz) Fuckel. Aecidia: na Lampsana communis: Czerna, pow. chrzanowski, leg. M. Raciborski. vow i teleutospory: ampsana communis: Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wo- dziezko; Repużyńce, pow. kocmański, leg. A. Wróblewski. 110. Puecinia Bardanae Corda. Uredo- i teleutospory: na Lappa minor: Libusza, pow. gorlieki. leg. B. Namysłowski; na Lappa sp.: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Gene Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Zaleszczyki, leg. Wró blewski. Na Lappa minor: Kraków, leg. M. Raciborski (12); na Lappa maior: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 111. Puceinia Leontodontis Jacky. Na Leontodon autumnale (IL i III): Zakopane, Kościelisko (Tatry), leg. J. Krupa (4). A Okazów nie widziałem. 112. Puceinia Mulgedii Sydow. Aecidia: : na Mulgedium alpinum: Breskul na Czarnohorze, leg. Z. Chmie- lewski. Teleutospory: na Mulgedium alpinum: Zawojela pod Czarnohorą, leg. B. Na- myslowski; Swynne. Rebrowaez koło Woroehty, pow. nadwórniań- ski, leg. B. Namysłowski. 113. Puceinia Acanthii Sydow. eo ue f a Onopordon Acanthium: Sikornik pod Krakowem, leg. Raeiboreki nii leg jo DBA Na Onopordon Acanthium: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 114. Puccinia Pieridis Hazslinsky. Uredo- i teleutospory: na Picris hieracioides: Zwierzyniee pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Jaslo, leg. A. Wodziezko. Na Pieris hieracioides: Brzeżany, leg. G. Bobiak c (1). M. LE o EE RDZE GALICYI I BUKOWINY 99 115. Puecinia Prenanthis purpureae (Pers.) Lindroth. Aecidia: y na Prenanthes purpurea: Babia Góra, pow. myslenicki, leg. M. Raciborski. Teleutospory: na Prenanthes purpurea: Iwonicz, pow. sanocki, leg. A. Wo- dziezko. 116. Puccinia Seneeionis Libert. Aecidia: a Senecio subalpinus (matrix nova): Połonina Pożyrzew- ska S Czarnohorze, leg. B. Namyslowski, Z. Chmielewski. 74 i na Senecio nemorensis: Huta kolo Skolego, pow. stryjski, leg. . Kru Aecidia mogą należeć do P. silvatica a nie P. Senecionis.. 117. Puccinia Scorzonerae (Schum.) Jacky. Na Scorzonera eech (II i III): Butywla koło Skolego, pow. stryjski, leg. rupa (5). Okazów nie widziałem. 118. Pueeinia Virgaureae (DC.) Libert. Teleutospory: na Solidago Virgaurea: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa; Deszno, pow. sanocki, leg. K. Stecki. 119. Pueeinia Sonchi Roberge. a Sonchus arvensis: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); SE pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1). kazöw nie widzialem 120. Pueeinia Tanaceti DO. ës Zeg à Tanaretion vulgare: Kępa Zwierzyniecka pod Krakowem, leg. x us ibor a Ta an corymbosum (II i III): Skole, Korezanka, Pa- — "Rosen pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). 7 100 B. NAMYSLOWSK! 121. Puceinia Taraxaci (Reb.) Plowright. Ur ZS i teleutospory: na Taraxacum officinale: Kraków, leg. B. Namysłowski; Mosz- czenica, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski; Zolków, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko. Na Taraxacum officinale: Dublany. augen pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 122. Puecinia Tragopogi (Pers.) Corda. Aecidia: na Tragopogon pratense, TE Bosniacki ca nie po- dana); D rro pod Krakowem, leg. M. Racibor agopogon éiser Gg Stampi, pow. Kita leg. Wycieczka lwowskiej Pracowni botanicznej.. Na Tragopogon pratense: Posuchów, pow. a bo leg. G. Bobiak (1). 123. Puceinia Soldanellae (DC.) Fuckel. Aecidia: na Soldanella alpina: Gubalówka pod Tatrami, leg. J. Krupa. Uredo- i teleutospory: na Soldanella Ee Polonina Pozyrzewska i Dancerz na Czarnohorze. leg. Z. Chmielewski; Dolina Kościeliska (Tatry), leg. ert. Na Soldanella alpina: Strążyska, Wołowiec, Rohacz (Tatry). leg. J. Krupa (3). 124. Puecinia Waldsteiniae Cart. Na Waldsteinia geoides: koło Buczacza w lesie, leg. J. Krupa (5). Okazów nie widziałem. Gatunek nadzwyczajnie rzadki, znany . tylko z Ameryki północnej na Wałdsteinia fragarioides i z Azyl wschodniej (z nad Amuru) na Waldsteinia sibirica i trifolia. Konie- czne jest odnalezienie tego gatunku u nas. wobec zaginięcia oka- zów $. p. Krupy. 125. Puceinia Gentianae Link. Aecidia i uredos spor na Gentiana excisa; Poeana Stampi, pow. Kimpolung, leg. K. Rouppert. ran a Na Gentiana asclepiadea: Magóra koło Libohory, pow. stryj- „ski, leg. J. Krupa (5); RDZE GALICYI I BUKOWINY 101 na Gentiana eruciata: Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bo- biak (1). 126. Pueeinia Swertiae (Opiz) Winter. Teleutospory: na Swertia perennis: Dolina za Bramką (Tatry), leg. K. Rouppert. 127. Puecinia Veronicarum DC. Teleutospory: na Veronica longifolia: Płaszów, pow. podgórski, leg. M. Raci- borski; j na Veronica urticaefolia: Połonina Pożyrzewska na Czarno- horze, leg. A. Rehman. Na Veronica spicata: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 4 128. Puceinia Convolvuli (Pers.) Cast Aecidia: na Convolvulus sepium: Kępa Zwierzyniecka pod Krakowem, leg. M. Raciborski (w r. 1866 zbierał Z. Bośniacki na Spiżu). Na Convolvulus arvensis (II i III): Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); Wołosianka, Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Poręba Wielka, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); na Convolvulus sepium: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 129. Puceinia Betonicae (A. e. Schw.) DC. Teleutospory: na Betonica officinalis: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa. na Betonica officinalis: Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); Olszówka koło Poręby Wielkiej, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); Dębina pod Skolem, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). 130. Puecinia Glechomatis DC. Teleutospory: na Glechoma hederacea: Biala, pow. grvbowski. leg. B. Namy- słowski; Latoszyn, pow. ropezyeki, leg. B. Namysłowski; Jasło, leg. A. Wodziezko. .. Na Glechoma hederacea: Holowieeko, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). ` 102 B. NAMYSŁOWSKI 131. Puecinia Menthae Pers. Aecidia: po Calamintha Acinos: Jazlowiee, pow. buezacki, leg. A. Sleń- dziński; Nowosiólka, pow. skalaeki, leg. A. Śleńdziński; na Calamintha vulgaris: Sikornik pod Krakowem, leg. M. Ra- eiborski; na Mentha sp.: Deszno, Rymanów Zdrój, pow. sanocki, leg. K. Stecki. Na Clinopodium vulgare: Dębina koło Skolego ow. stryjski, leg. J. Krupa 6 : si i gil e . ma Mentha silvestris: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Huta, Ko- ziowa, pow. stryjski, Buczacz. leg. J. Krupa (5); entha arvensis: Kościelisko, Zakopane, Nowe Bystre, Czarny Dunajec. pow. nowotarski, leg, J. Krupa (4); Poręba Wiel- _ ka, Obidowa, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); Skole. Tuchla, Ławoczne, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). 132. Puceinia Phlomidis. Thüm. Aecidia: * na Phlomis tuberosa: pod Zaleszezykami, leg. A. Wróblewski. RDZE GALICY! I BUKOWINY 103 133. Pueeinia suede Kirehn. Aecidia na Salvia verticillata: Łuka, pow. kocmanski, leg. A. Wró- blewski. Teleutospory : na wai in verticillata: Skole, pow. stryjski, Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; mn pow. gorlieki, leg. B. Na- myslowski; Jaslo, leg. A. Wodziez Na Salvia verticillata: en leg. G. Bobiak (1). 154. Puceinia Salviae Unger. Teleutospory: na Salvia glutinosa: Worochta, Mikuliezyn, Tartarów, Jarem- , pow. nadwörnianski, leg. . Namysłowski; Topolin, pow. ja- dur leg. A. Woduésto. 135. Puecinia Vossii Korn. Teleutospory: na Stachys recta: Czerniawka pod Czernioweami, leg. M. Ra- eiborski. 136. Pueeinia annularis Schlecht. Teleutospory: na Teucrium ae, Okno w Miodoborach, pow. skała- eki, leg. K. Rouppe Na Teucrium RN Niżniów, pow. tlumacki, Rakomysz, pow. buezacki. leg. J. Krupa (5). 13%. Puecinia Polygoni amphibii Pers. RI. i teleutospory: a Polygonum amphibium: Dublany, pow. lwowski, leg. J. each M. Raciborski; Dębniki pod Krakowem, leg. M. ' Racibor- E Kraków, leg. B. Namysłowski; Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Mam yełowski; Latoszyn, Im ropezyeki, leg. B. Namysłowski; Żoł ołków, pow. jasielski, leg. A . Wodziezk Na Polygonum Be bride nas, Di Woda, pow. lwow- 1H leg. J. Krapa (3); Lapszyn, pow. brzezanski. leg. G. Bobiak (1). 104 B. NAMYSLOWSKI 138. Puceinia Polygoni Alb. e. Schw. Teleutospory: i na Polygonum Convolvulus: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Podgórze koło Krakowa, leg. M. Raciborski; Zagórzany, pow. gorlicki. leg. B. Namysłowski; Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa: Sikornik, Wola Justowska pod Krakowem, leg. B. Namy- „słowski; | na Polygonum dumetorum: Bielany, leg. A. Żmuda. Na Polygonum Convolvulus: Czarny Dunajec, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Podgórze, leg. M. Raciborski (12); na Polygonum dumetorum: Zakrzówek pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12). i 139. Puccinia Bistortae DC. Teleutospory: : na Polygonum Bistorta: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Mała Łąka (Tatry), leg. K. Rouppert. Na Polygonum Bistorta: Tonie pod Krakowem, leg. M. Raci- borski (12); Potutory. pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1); Dubla- ny, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Butywl koło Skolego, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). Może P. mamillata. 140. Puccinia mamillata Schroeter. Uredo- i teleutospory: na Polygonum Bistorta: Tyniec, Czarna Wieś pod Krakowem, leg. B. Namysłowski; Staroleśna (Tatry), leg. K. Rouppert. 141. Puccinia Polygoni vivipari Karst. Uredo- i teleutospory: na Polygonum viviparum: Zakopane, Gubałówka, pow. nowo- tarski, leg. J. Krupa. 142. Puccinia Acetosae (Schum.) Koern. na R de Krupa; Wola Justowska pod Krakowem. leg. B. Namyslowski;' Luka. pow. koemański, leg. A. Wróblewski (uredo). RDZE GALICYI I BUKOWINY 105 | Na Rumex Acetosa: Obidowa nad Porębą Wielką, pow. lima- nowski, leg. J. Krupa (4); Sławsko, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 143. Puccinia Mougeotii Lag. Na Thesium alpinum: Paraska pod Skolem, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). i Okazów nie widzialem. 144. Puceinia Thesii (Desv.) Chaillet. Na Thesium linophyllum. Krzemionki, Przegorzaly pod Kra- kowem, leg. M. Raeiborski (12); Brzezany, leg. G. Bobiak (1). Okazów nie widzialem. 145. Pueeinia asarina Kunze. Teleutospory: i na Asarum europaeum: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Kru- pa. M. Raciborski; Lesienice, Janów. Grzybowice, pow. lwowski, leg. M. Raciborski; Bielany pod Krakowem, leg. B. Namysłowski: Zagórzany, Kwiatonowice, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Za- opane, pow. nowotarski. leg. J. Krupa; Czasław, pow. wielicki, leg. K. Rouppert; Dol. Chochołowska, Dol. ku Dziurze, pod reglami (Tatry), leg. K. Rouppert; Stróże, pow. grybowski, leg. B. Namy- słowski, Góra Posadzka i Żabia pod Rymanowem, pow. sanocki, leg. K. Stecki; Zolków, Niegłowice, pow. jasielski, leg. A. Wo- dziczko; Uhrynkowce, pow. zaleszczycki, leg. Wróblewski. Na Asarum europaeum: Obidowa nad Porębą Wielką, pow. li- manowski, leg. J. Krupa (4); Skole, Butywla, Pohar, Hołowieeko, pow. stryjski, Buezaez, leg. J Krupa (5). 146. Puceinia Porri (Sow.) Winter. Teleutospory: na Allium Porrum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa. Na Allium Cepa: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); E na Allium fistulosum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa _ (8; może P. Allü? 147. Puecinia Allii DC. Teleutospory: na Allium oleraceum: Tyniec pod Krakowem. leg. M. Raci- borski 106 B. NAMYSŁÓW SKI Na Allium oleracóum: Rzęsna Ruska koło Lwowa, leg. J. Krupa (5). i 148. Puccinia Asparagi DO. Teleutospory: na Asparagus officinalis: Kraków, leg. M. Raciborski; Zale- szezyki, leg. A. Wróblewski; na Asparagus officinalis: Brzezany, leg. G. Bobiak (1). 149. Puccinia Liliacearum Duby. Na Muscari comosum: Żyżnomierz, pow. buezacki, Horodnica, pow. skalacki, leg. J. Krupa (5). Okazów nie widzialem. 150. Puceinia Rossiana (Sace.) Lager. Na Seilla bifolia: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski (17). g i lem. , kazów nie widziale 151. Puceinia Iridis (DC.) Wallr. Teleutospory: : na [ris graminea: Potoezyska nad Dniestrem, pow. horodeński, leg. A. Slendzinski. a M o Na Iris Pseudacorus: Łapszyn, pow. brzeżański, leg. G. Bo- biak (1); Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Stradez, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5). 152. Puccinia oblongata (Link.) Winter. Uredo- i teleutospory: ; na Luzula pilosa: Dębina pod Dublanami, pow. lwowski, leg. M. Raciborski; j na Luzula sp.: Breskul na Ozarnohorze, leg. Z. Chmielewski. Na Luzula pilosa: Zakopane, Kościelisko (pod Tatrami), leg. J. Krupa (4); Hrebenów, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); na Luzula campestris: Posuchów. pow. brzeżański, leg. G. Bo- biak (1). 153. Pueeinia obseura Schroet. Uredospory: na Luzula campestris: Las Krzyszkowieki, pow. wielicki, leg M. Raeiborski; Breskul na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski. KDZE GALICYI I BUKOWINY 107 Na Luzula campestris: Grubałówka pod Tatrami, leg. J. Kru- pa (3); | na Luzula pilosa: Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); na Luzula Forsteri: Lipowa, pow. żywiecki, leg. A. Rehman (12). 154. Puceinia Caricis (Schum.) Reb. Aecidi na Urtica dioica: Przegorzaly, Anere pod Kinoe, leg. M. Raciborski; Dublany, pow. lwowski, leg. J J. Krupa, P Wiśniew- ski; Połonina ' Pożyrzewska na Ozarnohorze, leg. B. Namyslowski; Kraków, leg. B. Namyslowski; Stefanówka, Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski: Poeana Stampi, pow. Kimpolung, leg. K. Rouppert. Teleutospory: na Carex riparia: Grzegörzki pod Krakowem, leg. M. Raci- borski; na Carex acuta: Dublany pow. lwowski, leg. M. SE na Carex sp.: Zydatycze, pow. lwowski, leg. J. Kru Na Carex pallescens: Kościeliska pod Tatrami, leg. J. Krupa (4); Posuehöw, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1); Horostöw, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); na Carex leporina: Obidowa nad Porębą Wielką, pow. lima- nowski, leg. J. Krupa (4); a Carez riparia: Dublany, Żydatycze, pow. aramak, leg. J. Krupa (4); Posuchöw, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1 s na Carex ampullacea: Dublany, Z y dat yeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); na Carex acuta: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); a Carex praecox: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raei- bolo (12); na Urtica dioica: Brzeżany. leg. G. Bobiak (1); na gg pulicaris (matrix nova): Dublany, pow. lwowski, leg (3). Gatunek rdzy niepewny. gdyż na tym ży wicielu jeszcze nie dok podawany. 155. Puccinia Opizii Bubak. ey a Lactuca muralis: Zaleszezyki, leg. A. Wröblewski. Jest pseu- er din a więc nie należy do P. Prenanthis (Pers.) Ling. Teleutospor ry: a Carer muricata: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg. A. Śleńdziński: Ludwinów pod Krakowem, leg. A. Żmuda. Może P. : tenuistipes fon 108 -B. NAMYSŁOWSKI 156. Puecinia Vulpinae Sehroeter. Na Carex vulpina: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). Okazów nie widziałem, możliwe iż jest to P. Schroeteriana. 157. Puecinia firma Dietel. Na Bellidiastrum Michelii. Tomanowa Polska (Tatry), leg. J. Krupa (3). Okazów nie widziałem, śp. Kanpa; zbierał aecidia, a więc nie P. Bellidiastri. 158. Pueeinia Carieis montanae Fischer. Aecidia: na Centaurea Jacea: Grzegórzki pod Krakowem, leg. M. Ra- eiborski. Możliwe, iż aecidia należą do P. tenuistipes Rost. 159. Puccinia paludosa Plowright. Aecidia: na Fedicularis palustris: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Pedieularis silvatica: Wola PARAG pow. podgórski, leg. M. Raciborski; na Pedicularis sceptrum Carolinum: Janów, pow. grodecki, leg. K. Rouppert; po Na deg, 3 palustris: Brzeżany. leg. G. Bobiak (1). 160. Puecinia Limosae Magnus. € a Lysimachia T lasy młoszowskie, pow. chrzanow- ski, fa M. Raciborski 161. Puceinia silvatica Schroeter. Aeeidia: na Taraxacum officinale: Dąbie pod Krakowem, leg. M. Ra- | ciborski; Zwierzyniee pod Kra kowem, leg. T. Grochowski: Zale- szezyki, "leg. A. Wróblewski. [ine Telentospory: na Carex pallescens: las korszowski, es^ Mosis leg. A. Śleńdzińąki Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Carex brizoides: Rakowezyk, pow. een en leg. A. Śleń- dziński; na Carex tenuis: Mała Łąka (Tatry), leg. W. Kulczyński (0208 czenie gatunku niepew ne). A A RDZE GALICYI I BUKOWINY 109 arez panicea: Sorel, Lesieniee pod Lwowem, leg. J. en, do może być P. Cari 162. Puceinia uliginosa Juel. Aecidia: Parnassia palustris: Janów, pow. grodecki, leg. Wycieczka lwowskiej pracowni botanieznej. 163. Puceinia Ribesii Pseudocyperi Klebahn. Aecidia: na Ribes Grossularia: Dorna Watra, pow. age ; Zale- szczyki, leg. A. Wróblewski. Może P. Magnusii Klebahn? 164. Puceinia Seirpi DC. Teleutospory: na Scirpus lacustris: Podgórze kolo Zablocia, pow. wielicki (?), leg. M. Raciborski. Na Scirpus lacustris: Lapszyn, pow. brzeżański, leg. G. Bo- biak (1). 165. Puceinia graminis Pers. Aecidia: na Berberis vulgaris: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Przegorzaly pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Medyka, E przemyski, leg. M. Raciborski; Kozielnik pod Lwowem, leg. cieczka lwowskiej pracowni botan.; Kraków, leg. B. les aha Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Namyslowski; Kossów, leg. A. Wodziezko; Niegłowice, pow. jasielski, leg. A. "Wodziezko; Zale- szczyki, leg. A. Wróblewski. og i Teleutospory: f. sp. na Triticum repens: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Dźwinogród, pow. borszezowski, leg. A. Śleń- dziüski: Dębniki pod Krakowem, leg. B. Namysłowski; Skorodyńce, pow. czortkowski, leg. A. Śleńdziński; Dublany, pow. lwowski, res. J. Krupa, M. Raeiborski; Kreszezatek pod Zaleszezykami, leg. elo; a Triticum caninum: Kolanki nad Dniestrem, pow. Horo- SS pe. A. Śleńdziński; Kościelisko, Mała Łąka (Tatry), leg. A. : Avena sativa: Kamionka Wielka, pow. kolomyjski, 4 bd A. Śleńdziński; Kościelisko (Tatry), leg. K. Rouppert; Jasło, leg. A. Wodziezko; 110 B. NAMYSLOWSKI f sp. na Agrostis stolonifera: Korolówka, Pilipy-Wolowe, pow. kolomyjski, leg. A. Slendzinski; . L sp. na Poa nemoralis: Skała Kmity pod Krakowem, leg. A. Zmuda; f. sp. na Triticum sativum: Grzybowice, pow. lwowski, leg. M. Raciborski; Zalubineze, pow. sadecki, leg. K. Miezyński; Lu- bon koło Rabki, pow. myślenieki, leg. St. Maluty; Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski; „f. sp. na Avena fatua: Kulaczkowce, pow. kołomyjski, leg. A. Śleńdziński; Okno, pow. Horodenka, leg. A. Śleńdziński; koło Berestka w Torskiem, pow. zaleszezycki, leg. A. Śleńdziński; na Lolium perenne: Jasło. leg. A. Wodziezko. Liezne wzmianki w literaturze (1), (3), (4), 6), (12), (17). 166. Puccinia coronata Corda. Aeeidia: a nieńskie, Bielany pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Zabierzów, Sikornik, Skały Panieńskie pod Krakowem, leg. B. Namysłowski; Janów, pów. gródecki, leg. Wy- cieezka lwowskiej pracowni botanicznej; Czasław, Tuszyna, pow. wielicki, leg. K. Rouppert; Rząka pow. wielicki, leg. A. Zmuda; Nieglowice, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko. Teleutospory: f. sp. na Holeus lanatus: Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa; f. sp. na Calamagrostis Kpigeois: Zydatyeze, pow. lwowski; La- A giewniki, pow. podgórski, leg. St. Zaręczny; - sp. na Phalaris arundinacea: Podgórze pod Krakowem, leg. ` . Namysłowski; — - sp. na Triticum repens: Dublany, pow. lwowski, leg. a | M. Raciborski; Czarna Wieś pod Krakowem, leg. B Krupa; rupa 167. Puceinia Lolii Niels. Aecidia: ; na Rhamnus catharctica: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Przegorzały pod Krakowem, leg. M. Racib doborach, pow. skałacki, leg. K. Rouppert. Teleutospory: na Avena sativa: Dublany, pow. lwowski, le - E leg. M. Ra vi | borski; Zagórzany, pow. gorlieki, leg. B. Namysłowski; Zalubineze, P a ee"? | 3 Liczne stanowiska podane w literaturze (1), (3), (4) (5), : 17). jo Rhamnus Frangula: Kraków, leg. Bośniacki; Skały Pa- | na Anthoxanthum odoratum: Dublany, pow. lwowski, leg. L 4 orski; Ostra Skałka w Mio ` RDZE GALICYI I BUKOWINY 111 pow. sądecki, leg. K. Miczyński; Kościelisko (Tatry), leg. K. Roup- pert; Rabka pow. myślenicki, leg. St. Maluty; Zawojela pod Czar- nohorą, leg. Z. Chmielewski; Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski; . sp. na Glyceria aquatica: Zapytów, pow. lwowski, leg. M. Raciborski; sp. na Festuca gigantea: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. M. Raciborski; na Avena fatua; Kułaczkowce, pow. kołomyjski, leg. A. Śleń- dzinski: na Avena montana: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa. Liczne stanowiska podane w literaturze (1), (3), (4), (5) (12), (17). 168. Puecinia glumarum (Schm.) Eriks. e. Henn. Uredo- i teleutospor\ na Triticum vulgare: LUE leg. A. Wodziezko; na Secale cereale: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski (IT). 169. Pueeinia bromina Eriks. Aecidia: na Pulmonaria officinalis: Zydatyeze, E lwowski, leg. J. cb Luka, pow. kocmanski, leg. A. Wróblew ymphytum officinale: Grzegórzki pod sar deni leg. M. Raciborski; Uhrynikowee, pow. zaleszczycki, leg. A. Wróblewski. Uredo- i teleutospo na Bromus mollis: Łobzów pod Krakowem, leg. M. Raciborski; na Bromus tectorum: Zaleszezyki, leg. A. Wrób ewski; na Bromus secalinus (uredospory): Dublany, leg. J. Krupa. Uredospory gładkie, wbrew opisom; oznaczenie gatunku niepewne. 170. Puceinia Agrostidis Plowr. ny dia wr vulgaris: Czasław, Tuszyna, Er wielicki, leg. K. Biber: Rząka, pow. wielieki, leg. A. Zmud 171. Pueeinia Cesatii Schroeter. Uredo- i teleutospory: na Andropogon Ischaemum : ARA pow. lwowski, leg. J. se Czortköw, pow. ezortkowski, leg. A. Śleńdziński. Na Andropogon Ischaemum: Niżniów, pow. tlumaeki, leg. J. Krupa (5). 112 | | B. NAMYSŁOWSKI 172. Puecinia Anthoxanthi Fuck. Uredospory: na Anthoxanthum odoratum: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa. - Na Anthoxanthum odoratum: Raj, pow. brzeżański, leg. G. Bo- biak (1). 173. Puceinia Baryi (Berk. e. Br.) Winter. Teleutospory: na Brachypodium silvaticum: Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa; Bielany pod Krakowem, leg. M. Raciborski. 7755 2, Na Brachypodium silvaticum: Grzybowice, Zydatyeze, Nawa- rya, Krzywezyce, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3, 4); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 174. Puceinia simplex Erikss. e. Henn. Uredo- i teleutospory: na Hordeum hexastichum: Kraków, leg. E. Janczewski; na Hordeum vulgare: Zwierzyniee pod Krakowem, leg. M. Ra- eiborski; Rabka, pow. myslenicki, leg. St. Maluty. 175. Puceinia Milii Eriks. Teleutospory: na Milium effusum: Korezanka, pow. stryjski, leg. J. Krupa. 176. Puceinia Moliniae Tul. Teleutospory: | na Molinia coerulea: Kobierzyn pod Krakowem, leg. M. Ra- ciborski; Karaczynów, pow. grodecki, leg. M. Raciborski. Na Molinia éoerulea: Dublany, Sieciechów, Barszezowice, leg. - J. Krupa (5). 177. Puecinia sessilis Schneid. Aecidia: : : na Paris quadrifolia: Las Krzyszkowicki, pow. wielicki, leg. M. Raciborski. | BOO dcr c Na Maianthemum bifolium: Nadorożniów, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1). 178. Puceinia Magnusiana Körnicke. Aecidia: : na Ranunculus repens: Uhrynkowce, pow. zaleszezycki, leg: A. Wróblewski. Reuse E Eh cM A EE E EE er GER SER EN, ee E Í T R H = B — Ciborski. A. Spraw. Kom. Fizyogr. T. XLV. Dział II. 8 RDZE GALICYI I BUKOWINY 113 Teleutospory: na Phragmites communis: Kraków, Dębniki pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Czasław, pow. wielicki, Niepołomice, pow. bo- cheński, leg. K. Rouppert. 179. Puecinia Phragmitis (Schum.) Körn. Aecidia: na Rheum palmatum: Dublany, pów. lwowski, leg. J. Krupa; na Rheum hybridum: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski; na Rumex crispus: Kraków, leg. M. Raciborski; Rumex obtusifolius: Zubrza. pow. lwowski, leg. Wycieczka lwowskiej „jej botan.; na Rumex sp.: Uhrynkowce, pow. zaleszczycki, leg. A. Wrö- blewski. Uredo- i teleutospory: na Phragmites communis: Be Zydatyeze, pow. lwowski, deg. J. Krupa; Zapytów, fie lwowski, leg. M. Raciborski; Rabka, Maluty. pow. myślenicki, leg. St. Na Rheum sp.: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3). 180. Puecinia Poarum Niels. Aecidia: na Tussilago Farfara: Zwierzyniec, Dąbie, Modlniczka, pow. krakowski, leg. M. Raciborski; Zydatycze pod Lwowem, leg. J. Krupa; Kraków, leg. B. Namysłowski; Załubincze, pow. sędooki, leg. K. Miczyński; Worochta, oronienka, Tartarów, pow. nadwór., leg. B. Namysłowski; Stróże, pow. grybowski, Zagórzany, pow. gor- licki, leg. B. "area Niegłowice, Jasło, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Strazyska, Chocholowska, Mała Łąka (Tatry), leg. ert; Deszno, pow. sanocki, leg. K. Steeki; Dobezyce, pow . Rouppe . wielicki, Kimpolung, pow. Kimpolung, leg. K. Rouppert. Uredospory: na Poa compressa: Zaleszezyki, leg. A. en na Poa serotina: Zaleszezyki, leg. A. Wróblew Liezne stanowiska podane w literaturze (1), (3), do 6), (12), (17). 181. Puecinia Stipae (Opiz) Hora. Aecidia: na Salvia pratensis: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Ra- 114 B. NAMYSŁOWSKI Teleutospory: na Stipa capillata: Żeżawa, pow. zaleszezycki, leg. A. Śleń- dziński. 182. Puecinia Agropyri Ell. e. Ev. Aecidia na Clematis recta: Dublany pow. lwowski, leg. J. Krupa; Kre- eilöw, pow. skalacki, leg. K. Rouppert; Repużyńce. pow. kocmań- ski, leg. A. Wróblewski; na Triticum repens: Dublany pod Lwowem. leg. J. Krupa. Na Clematis recta: Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Kru- pa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 183. Puceinia Actaeae Agropyri Fischer. Aecidiu na Add spicata: Zawojela pod Czarnohora, leg. M. Raci- ciborski. 154. Puccinia pygmaea Eriksson. fecic igo Halleriana: Fereszezenka pod Czarnohorą, leg. z. Chmielewski Okazów nie er 155. Puceinia Festucae Plowright. Teleutospor na Fi powy ovina: Pyszna (Tatry), leg. W. Kulczyński. 156. Puecinia Maydis Ber. Teleutospory: na Zea Mays: Kraków. leg. M. Raciborski; Dublany, e: been leg. J. Krupa, M. Raeiborski; Buczacz, leg. J. Kru Gymnosporangium. 157. Gymnosporangium elavariaeforme (Jacq.) Rees. PP a Crataegus ` Ozyacantha: Przegorzały pod Krakowem, leg. M. Raciborski: Dziekanowice, pow. wielieki, leg; J. Krup e na Pirus communis (spermogonia): leg. Bosniaeki (miejscowość nie oznaczona); Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski. eleutospory: na Juniperus communis: Dublany, pow. lwowski, leg. Krupa RDZE GALICYI I BUKOWINY 115 Krościenko nad Dunajcem, leg. B. Namysłowski; Skała Kmity pod Krakowem, leg. K. Rouppert. Być może, iż spermogonia na Pirus communis należą do Gymnosporangium Sabinae, wobec jednak rzad- ` kości Juniperus Sabina w Polsce, jest to nieprawdopodobne w wy- sokim stopniu; to samo dotyczy aecidiów na Crataegus Oxyacantha, których przynależność do Gymnosporangium confusum Plowright jest z tych samych powodów, eo w poprzednim wypadku, wątpliwą. Na Juniperus communis: e Krakowem, Czerna, pow. chrzanowski, leg. M. Raciborski (12); Grzybowice, pow. lwow- ski, leg. J. Krupa (5). 188. Gymnosporangium tremelloides Hartig. Aecidia: na Pirus Malus: Rozdziele, pow. bocheński (lub gorlicki), leg. K. Miczyński; Rymanów Zdrój, pow. sanocki, leg. K. Stecki; : a Sorbus Aria: Strazyska (Tatry) leg. J. Krupa. Spermogonia: na Pirus Malus: Ozaslaw, pow. wielicki, leg. K. Rouppert. Według Oerstedta (Ueber Roestelia lacerata, Bot. Zeit. 1861) może być na Pirus Malus także G. clavariaeforme, według Kle- bahna (Die wirtwechselnden Rostpilze, Berlin 1904) tylko G. tre- melloides. 189. Gymnosporangium juniperinum (L.) Fries. Aecidia: na Sorbus Aucuparia: Krosno, pow. krosnienski, leg. Z. Bo- śniacki; Przegorzaly pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Zakopane leg. J. Krupa; Żegiestów, pow. sądecki, leg. K. Miezyński; Sikor- nik, Bielany, Pasternik pod Krakowem, leg. B. Namysłowski; Po- lonina Pożyrzewska na Czarnohorze. leg. B. Namysłowski, Z. Chmielewski; Worochta, Woronienka, Mikuliczyn, Dora, Jaremeze, Tartarów, pow. nadwór., leg. B. Namysłowski; Zagórzany, Koby- lanka, pow. gorlieki, leg. B. Namysłowski; Zabie, pow. kossowski, leg. B. Namysłowski; Czasław, Dziekanowice, Tuszyna, pow. wie- licki, leg. K. Rouppert; Warzecha, Niewcyrka, Dol. Zimnej Wody, Szezyrbskie jezioro, Staw Popradzki (Tatry), leg. K. Rouppert; Jasło, Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Góra Zamkowa pod Rymanowem, pow. sanocki, leg. K. Stecki. Teleutospory: na Juniperus communis: Babia Góra, pow. myślenicki, leg. Z. Bosniacki; e | na Juniperus nana: Połonina Pozvrzewska na Czarnohorze, leg. K. Huppental. Na Sorbus aucuparia: Poręba Wielka, Obidowa, pow. lima- Sa 116 B. NAMYSLOWSKI nowski, leg. J. Krupa (4); Swinna Poręba, pow: wadowicki, leg. M. Raciborski (12); na Juniperus communis: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Kru- pa (3); na Juniperus montana (?): Kraków (ogr. bot.) leg. J. Krupa (3). 190. Gymnosporangium Sabinae Winter. Teleutospory: i na Juniperus Sabina: Lwöw (ogr. bot.), leg. M. Raciborski. Na Juniperus Sabina: Dublany (ogr. bot), leg. J. Krupa (3). Phragmidium. 191. Phragmidium subeortieium (Schrank) Winter. Caeoma: na Rosa canina: Dublany, pow lwowski, leg. J. Krupa (bro- dawki na aecidiosporach rozwinięte nieregularnie); Przegorzały pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski. Uredo- i teleutospory. na Rosa sp.: : Rabka, pow. myslenicki, leg. St. Maluty; Góra Posadzka pod Ry- manowem. pow. sanocki, leg. K. Steeki. ` AM POLS Na Rosa gallica: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); na Rosa centifolia: Żydatycze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); na Rosa canina: Zimna Woda, Biłhorszcze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 192. Phragmidium tuberculatum Müller. Caeoma: . na Rosa sp: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (błona aecidiospor pokryta piramidkami). redo 1 teleutospory: : na Rosa sp.: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Holosko. ` ` w pow. lwowski, leg. M. Raciborski RDZE GALICYI I BUKOWINY N Iii 193. Phragmidium Rosae alpinae (DC.) Schroeter. Teleutospory. na Rosa alpina: Zawojela, Ardzieluża pod Czarnohorą, Rebro- wacz koło Worochty, pow. nadwórniański, leg. B. Namysłowski; Kukuł, Zawojela pod Czarnohorą, leg. Z. Chmielewski. Na Rosa alpina: Zełemin, Hołowieeko, Libohora, pow. stryj- ski, leg. J. Krupa (5); Kościelisko, Zakopane, Nowe Bystre, Czarny Dunajec. pow. nowotarski, Obidowa nad Porębą Wielką, pow. lima- nowski, leg. J. Krupa (4). 194. Phragmidium earbonarium Winter. Caeoma: na Sanguisorba officinalis: Zakrzówek, Kobierzyn pod Kra- kowem, leg. M. Raciborski; Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa. Teleutospory: na Sanguisorba officinalis: - Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa; Czarna Wieś pod Krakowem, leg. B. Namysłowski; Kobierzyn pod Krakowem, leg. A. Wodziczko. Na Sanguisorba officinalis: Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1). 195. Phragmidium Sanguisorbae (DC.) Schroeter. Caeoma oma: na Sanguisorba minor: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raciborski. 196. Phragmidinm Potentillae (Pers.) Winter. Uredo- i teleutospory: na Potentilla recta: Lwöw, leg. J. Krupa; . nma Potentilla argentea: Holosko, pow. lwowski, leg. M. Racibor- ski; Kołomyja, leg. A. Śleńdziński; Zaleszczyki, leg. A. Wró- blewski; na Potentilla aurea: Dancerz i Połonina Pożyrzewska na Czar- nohorze, leg. B. Namysłowski, Z. Chmielewski; na Potentilla inclinata: Repużyńce, pow. koemański (II), leg. A. Wróblewski; Kreszezatek pod Żaleszczykami, leg. A. Wróblew- ski (III). Na Potentilla argentea: Skole, pow. stryjski, Buczacz, leg. J. Krupa (5); na Potentilla recta: Lwöw, leg. J. Krupa (3). 118 B. NAMYSLOWSKI 197. Phragmidium Fragariastri (DC.) Schroeter. Caeoma: : na Potentilla alba: Zydatyeze, Ken lwowski, leg. J. Krupa; Janów, pow. grödecki, leg. Wyciećzka lwowskiej pracowni bot: Uhrynkowce, pow. zaleszczycki, leg. A. Wróblewski. : : Teleutospory. : na Potentilla alba: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa, M. Raciborski; Pomoree, pow. buezaeki, Żuków, pow. kołomyjski, leg. A. Slendzinski. AE + _ RANI Na Potentilla alba: Grzybowice, Barszezowiee, Zimna Woda, E lwowski, Janów, pow. gródecki, leg. J. Krupa (3); Lesniki, adorozniów, Brzeżany, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1) 198. Phragmidium Tormentillae Fuckel. Uredospory: : na Potentilla silvestris: Majdan, pow. gródecki, leg. M. Raer borski. Na Potentilla Tormentilla: Beskid, Matków, pow. stryjsk Ko ścielisko, Zakopane, Gubałówka (Tatry), leg. J. Krupa (4, 5). 199. Phragmidium albidum (Kühn.) Ludwig. Uredo- i teleutospory: na Rubus fruticosus: Wilczyska, pow. grybowski, Dębica, pow. ropezycki, leg. B. Namysłowski. 200. Phragmidium violaceum (Schulz) Winter. Uredo i teleutospory: na Rubus fruticosus: Rząska pod Krakowem, Wola Duchacka, pow. podgórski, leg. M. Raciborski; Berdechów, pow. grybowski, ` Debiea, pow. ropezycki, Pasternik, Zabierzów pod Krakowem, u B. Namysłowski; lasy Niepolomskie, pow. bocheński, Sieraków, pow. wielicki, leg. K. Rouppert; Zwierzyniec ad Borów, pow. tal nobrzeski, leg. St. Sarnek; , ma Rubus sp.: Czaslaw, pow. wielicki, leg. K. Rouppert; Go- rajowiee, Podzamcze, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko. 201. Phragmidium Rubi Winter. Uredo- i teleutospory: d j- na Rubus fruticosus: Kraków, leg. Bosniacki; Dobra, pow- " manowski, leg. K. Rouppert; RDZE GALICY! I BUKOWINY 119 a Rubus caesius: Zwierzyniec pod > syg leg. M. Raci- Eo Zolków, pow. jasielski, leg. À. Wodziezko; na Rubus sp.: Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski. a Rubus caesius: Zydatyeze, Dublany, Grzybowice, pow. eck leg. J. Krupa (3); Grzegörzki pod Krakowem, leg. M. Ra- ciborski (12); Dębina koło Skolego, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Podliski, Krzywczyce. pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); na Rubus fruticosus: Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bo- biak (1). 202. Phragmidium Rubi Idaei (Pers.) Winter. Caeoma: na Rubus ldaeus: Krosno, pow. krośnieński, leg. Z. Bośniaeki. Uredo- i Geer E na Rubus Idaeus, leg. Bośniacki (miejscowość nie podana); Zimna Woda pod Lwowem, leg. M. Raeiborski; Kluezöw Wielki, pow. kołomyjski, leg. A. Śleńdziński; Majdan, pow. gródecki, leg. M. Raciborski; Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa; ge jela. Swynne, pow. nadwörnianski. Zagórzany, pow. gorlicki biea, pow. ropczycki, leg. B. Namysłowski; Góra Posadzka a? Rymanowa, pow. sanocki, leg. K. Stecki; NEEN pod Reglami, Dol. za Bramka, Dol. Male; Łąki, leg. K. Rouppert Na Rubus Idaeus: Janów, pow. grödecki, Beck Woda, Krzyw- czyce, pow. lwowski, Kościelisko, Gubalówka, Nowe Bystre, Czarny unajee, pow. nowotarski, Poręba Wielka, Obidowa, pow. limanow- ski, leg. J. Krupa (4); Skole, Huta, Hołowiecko, pow. M leg. J. Krupa (b) Lesniki, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1). Triphragmium. 203. Triphragmium Ulmariae (Schum.) Winter. Teleutospory: na Filipendula Ulmaria: Łagiewniki, Gaj pod Mogilanami. Wola Duchacka, pow. podgórski, leg. M. Raeiborski: Skole, pow stryjski, leg. J. Krupa; Zydatyeze, pow. lwowski, leg. M. Raeibor- ski; Zakopane, pow. nowotarski, leg. K. Rouppert. Na Filipendula Ulmaria: ZA Kari, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); Obidowa, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); Leśniki, Nadorożniów, pow. brzeżański, leg. Bobiak (1). 120 B. NAMYSLO WSKI 204. Triphragmium Filipendulae (Lasch) Passer. Teleutospory: na Spiraea Filipendula: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa. Na Spiraeu Filipendula: Dębina koło Skolego, pow. stryjski, eg. J. Krupa (5); Biłhorszcze, Zydatyeze, Grzybowice, Zimna | Woda, Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3, 4). 205. Triphragmium echinatum Lev. Na Meum mutellina: na Czarnohorze, leg. J. Krupa (5). Okazów nie widziałem. Chrysomyxa. 206. Chrysomyxa Rhododendri (DO.) de Bary. Aecidia: na Picea excelsa: Połonina Koźmieska na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski. Teleutospory: na Rhododendron myrtifolium: Czarnohora, leg. A. Rehman; Połonina Pożyrzewska, Śzpyci, Kizły, Howerla, Dancerz. Breskul, Pietros — pospolita na szczytach Czarnohorskich, leg. B. Namy- słowski. 207. Chrysomyxa Abietis (Wallr.) Winter. Teleutospory: ; na Picea excelsa: pod Miętusią (Tatry), leg. M. Raciborski; polonina Kozmieska, Zaroslak na Czarnohorze, leg. B. Namyslow- ski; Pietrile Donnei (Rareu) na Bukowinie, leg. K. Rouppert. 208, Chrysomyxa- Empetri (Pers. Rost. Uredospory : na Empetrum nigrum: Ludźmierz, pow. nowotarski, leg. M. Raciborski; Worochta, pow. nadwórn., leg. Z. Chmielewski, Wy” cieczka lwowskiej pracowni botanieznej. 209. Chrysomyxa Ledi Alb. et Schw. Na Ledum palustre: Puszcza Niepołomska, pow. bocheński, leg. J. Krupa (5). kazów nie widziałem. RDZE GALICYl I BUKOWINY 121 210. Chrysomyxa Pirolae (DC.) Rost. Uredospory: na u. uniflora: Janów, pow. grödecki, leg. K. Rouppert; Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Lwów, leg. Hoelzl; Ko- śojelisko” (Tatry), leg. K. Rouppert. Cronartium. 211. Cronartium aselepiadeum (Willd.) Fres. Aeeidia: na Pinus silvestris: Tatry, leg. Z. Bosniacki; Tenczynek, pow eier leg. E. Janezewski (Pracownia botan.); ; Holosko, pow. lwowski, leg. M. Raciborski; Czasław, pow. wielicki, leg. K. gent , Teleutospory: na Vincetoxicum officinale: Przegorzaly, Krzemionki, Tyniec pod Krakowem, leg. M. Raeiborski; Skala Kmity pod Krakowem, leg. B. Nam slow na Paeonia "officinalis; Dublany, pow. lwowski, leg. M. Raci- borski. 212. Cronartium gentianeum Thümen. Na Gentiana asclepiadea: Mała Łąka, Hruby Regiel, Gładkie (Tatry), Obidowa, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4). Ok azów nie widziałem. 213. Cronartium ribieolum Dietr. Aecidia: na Pinus Drun Kraköw (ogr. bot.), leg. K. Rouppert. Teleutos na Ribes Be Hamulee kolo Brzuchowie pod Lwowem, leg. M. Raciborski; na Ribes alpinum: Nieweyrka, Krzywań (Tatry), leg. K. Rouppert; na Ribes integrifolium: Kraków, leg. E. Janczewski. Na Pinus Cembra: Krzywań (Tatry), leg. K. Rouppert (15). 122 B. NAMYSŁOWSKI Endophyllum. 214. Endophyllum Sempervivi Lév. Teleutospory: na Sempervivum SES Przegorzały pod Krakowem, leg. M. Raciborski; na Sempervivum tectorum: Kraków, leg. K. Miczyński; na Sempervivum montanum: Rakon (Tatry). leg. K. Rouppert. a Sempervivum soboliferum: Krzemionki, Sąspów, Prądnik Korzkiewski pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12). Coleosporium. 215. Coleosporium Melampyri (Reb.) Klebahn. m * Sne? yrum mnemorosum: Zydatycze, pow. lwowski, leg. = Kikar SC pod Krakowem. leg. M. Raciborski; Zagórzany, Kwiatonowiee, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski na felampyrum arvense: Podgórze, leg. M. Rakibóżski; na Melampyrum pratense: Zabierzów pod Krakowem, leg. M. Raciborski; na Melampy um eristatum: Sikornik pod Krakowem, leg. A. Wodziezko; na Melampyrum silvaticum: Kossów, leg. A. Wodziczko. — Na Melampyrum silvatieum: Skole, Bicywia, pow. stryjski, leg- J. Ze (5); a Melampyrum nemorosum: Krzy wezyee, Holosko, pow; lwowski, leg. "s Krupa (4). 216. Coleosporium Euphrasiae (Schum). Winter. Uredo- i teleutospory na Euphrasia officinalis: Zakopane, leg. J. Krupa; LM bylanka, pow. gorlieki, Krzemionki, Zabierzów, Zielonki pod Kra- kowem, Stróże, pow. grybowski, leg. B. Namyslowski; : j Ve Eu uphrasia nemorosa: Żołków, pow. jasielski, leg. A. Wo- ziezko; dziezko; na Alectorolophus maior: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa; na Alectorolophus alpinus: Zakopane, leg. J. Krupa; Ra $ m Be ds SS " WŁ RE | RENE EE uer E na Euphrasia Odontites: Zolköw, pow. jasielski, leg. A. Wo KDZE GALICYI I BUKOWINY 123 na a sp.: Podbańską-Przybylina (Tatry), leg. K. Roupper R iisen lutea: Dol. za Bramką (Tatry), leg. J. Krupa (4); na Euphrasia officinalis: Dublany, pow. lwowski, Gubałówka, Czarny Dunajec. Kościelisko, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); Beskid, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. Bobiak (1); na Alectorolophus maior: Skole, Hrebenów, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 217. Coleosporium Campanulae (Pers). Lóv. Uredo- i teleutospor na Campanula SE Zakopane. pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Kiziy, Szpyei na Czarnohorze, leg. B. Namyslowski; Breskul na e ea leg. Z. Chmie ewski; na Campanula patula: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Campanula abietina: Połonina Pożyrzewska na Üzarno- horze, leg. Z. Chmielewski; na Campanula sp.: Krosno, pow. krośnieński, leg. Z. Bo- śniacki; Dębica, pow. ropezycki, leg. B. Namysłowski; Jasło, leg. A Góra Posadzka pod Rymanowem, pow. verte leg. K. Steck: Połonina Pozyrzewska na Czarnohorze, leg. Glinielowski; Zaleszezyki, leg. A. Wröblewski. na Ca mk. patula: Zimna tc pod Lwowem, leg. J. Krupa (4); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); a Campanula persicifolia: Brreżany, leg. G. Bobiak (1). 218. f. sp. Coleosporium Campanulae rapuneuloidis Klebahn Uredo- i teleutospory: na Campanula rapunculoides: Dublany pod Lwowem, Zako- pane, VASA: LER. leg. J. Krupa; Jaslo, leg. A. Wodziezko. ampanula glomerata: Kraków i okolica, leg. M. Raei- borski a3; Brzezanv, leg. G. Bobiak (1); na Campanula “rapunculoides: Skole. Rozanka, Koziowa, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Zydaty- eze, Sieciechów, pow. lwowski, Witów, Nowe Bystre, Czarny Du- najec, Kościelisko, pow. nowotarski, Poręba Wielka, pow. limanow- „ski, leg. J. Krupa (4). 219. £ sp. Coleosporium Campanulae rotundifoliae Klebahn. Uredo- i teleutospory: na Campanula rotundifolia: Zap pow. nowotarski; Ko- miny Tylkowe (Tatry), leg. K. Steck 124 B. NAMYSLOWSKI . na Phyteuma spicatum: Bielany pod Krakowem, leg. B. Na- mysłowski. Na Campanula rotundifolia: Kościelisko, Czarny Dunajec, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); a Phyteuma spicatum: Hrebenów, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). 220. f. sp. Coleosporium Campanulae Trachelii Klebahn. Uredo- i teleutospory: i na Campanula Trachelium: Sikornik pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Wa- rzecha (Tatry), leg. K. Rouppert; na Campanula latifolia: Skaly Panieńskie, Sikornik pod Kra- kowem, leg. M. Raciborski. 221. Coleosporium Cacaliae Wagner. Uredo- i teleutospory: na Adenostyles albifrons: Nieweyrka, Koprowa (Tatry), leg. K. Rouppert. ei ee MN Na Adenostyles albifrons: Rohacze, Staroleśna, Nieweyrka (Ta- try), leg. J. Krupa (3). 222. Coleosporium Inulae (Kze.) Fischer. Uredo- i teleutospory: l i RT Inula hirta: Przegorzaly pod Krakowem, leg. M. Raci- orski. | 223. Coleosporium Tussilaginis (Pers)"Klebabn. Uredo- i teleutospory: na Tussilago Farfara: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Worochta, Tartarów, pow. nadwórniański, leg. B. Namysłowski; Zagórzany, Libusza, Gorlice, pow. gorlieki, leg. B. Namysłowski; Dobczyce, pow. wielicki, lasy Niepołomskie, pow. bocheński, leg. K. Rouppert; Mała Łąka (Tatry), leg. K. Rouppert; Zawojela Czarnohora, leg. Z. Chmielewski; Jasło, Żołków, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Iwonicz, pow. sanocki, leg. A. Wodziezko ^. Na Tussilago Farfara: Sieciechów, pow. lwowski, Czarny De najec, Kościelisko, Zakopane, pow. nowotarski, Poręba Wielka, pow: limanowski, leg. J. Krupa (4). RDZE GALICYI I BUKOWINY 125 224. Coleosporium Petasitis de Bary. Uredo- i teleutospory: na Petasites officinalis: Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Na- mysłowski; Deszno pod Rymanowem, pow. sanocki, leg. K. Stecki; Podzamcze, pow. jasielski. leg. A. Wodziezko; na Petasites sp.: Tatry, leg. J. Krupa; Dobczyce, pow.. wie- licki, leg. K. Rouppert. 225. Coleosporium Senecionis (Pers.) Winter. Uredo- i -teleutospory: na Senecio Fuchsi: Okolice Worochty, pow. nadwórniański, Ardzieluza, Zawojela, Fereszczenka pod Czarnohorą, Zagórzany, pow. gorlieki, leg, B. Namysłowski; Połonina Pożyrzewska na Czar- nohorze, leg. Z. Chmielewski; na Senecio sarracenicus: Zwierzyniec pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Jasło, leg. A. Wodziezko; na Senecio silvaticus: Tyniee pod Krakowem, leg. M. Raci- borski; na Senecio vulgaris: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski; na Senecio nemorensis: Niegłowiee, pow. jasielski, leg. A. Wo- dziezko; na Senecio sp: Kościelisko, Dol. Zimnej Wody, Pięć Stawów Spiskich (Tatry), leg. K. Rouppert. Na Senecio alpinus: Gukałówka (Tatry), leg. J. Krupa (3); . ma Senecio nemorensis: Zakopane, Kościelisko, pow. nowotar- ski, leg. J. Krupa (4); Obidowa nad Porębą Wielką, pow. limanow- ski, leg. J. Krupa (4); Pohar, Huta koło Skolego, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). 226. Coleosporium subalpinum Wagner. Uredo- i teleutospory: na Senecio subalpinus: Warzecha, Dol. Zimnej Wody, Niew- .. eyrka (Tatry), leg. K. Rouppert. | 227. Coleosporium Doroniei spee. nov. E Syn. Coleosporium sp. Z. Chmielewski. Zapiski grzyboznawcze z Czarno- . hory, Kosmos 1910. Uredo- i teleutospory: „na Doronicum austriacum: Breskul na Czarnohorze, leg. Z Chmielewski. Nowy ten gatunek opisał jako Coleosporium sp. (2) kol. ‚2. Chmielewski, nie mając absolutnej pewności, czy ma do *2ymenia z nowym gatunkiem; od niego otrzymałem łaskawe po- ku . zwolenie na nazwanie tego gatunku. 126 B. NAWYSŁOWSKI 228. Coleosporium Sonehi (Pers.) ‘Lev. Uredo- i teleutospory: na Sonchus arvensis: Zwierzyniec pod Krakowem, leg. M. Raei- borski; Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; a Sonchus oleraceus: Deszno, pow. sanocki, leg. K. Stecki; Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko. Na Sonchus arvensis: Holosko, Zimna Woda, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Skole, pow. stryjski. leg. J. Krupa (5); Hinowi- ce. pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1). 229. Coleosporium Pulsatillae Str. Na Pulsatilla pratensis: Podgórki pod Tyneem, pow. krakow- ski, leg. M. Raciborski (12); Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bo- biak (1). Okazów nie widziałem. Aeeidia należące do rodzaju Coleosporium, jednakowoż nie wiadomej przynależności gatunkowej, na: inus silvestris, Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Wola Duchacka. pow. podgórski, leg. M. Raciborski; Czasław, pow. wie- lieki, Czartowska Skała pod Lwowem, leg. K. Rouppert. Ochropsora. 230. Ochropsora Sorbi (Oud.) Dietel. Aecidia: yon a Anemone nemorosa: Czerna, pow. chrzanowski, leg. M. Ra- eiborski; Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; las Krzyszkowicki, pow. wielicki, leg. W. Kulczyński; Skały Panieńskie pod Krako- wem, leg. B. Namysłowski; Brzuchowice pod Lwowem, leg. Wy- cieczka lwowskiej pracowni botan. Teleutospory: na Sorbus Aucuparia: Skole pow. stryjski, leg. J. Krupa. < = Na Anemone nemorosa: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski (17). i Pucciniastrum. 331. Puceiniastrum Epilobii (Pers.) Otth. Aecidia: na Abies pectinata: Babia Góra, pow. myślenieki, leg. M. Ra eiborski. EE EE ET aa TEM ETA AE iR € Due E PONENDO a ES Sl YN FU rę ASG m IV -1 RDZA GALICY! } BUKOWINY aa i teleutospory Epilobium re N Toporowe Stawy (Tatry), leg. M. Raciborski; Dublany, pow. lwowski, Zakopane, pow. nowotarski, eg. J. Krupa; na Epilobium Dodonaei: Krzywaczka, pow. myślenieki, leg. A. Rehman; Zabeleze, pow. sądecki, leg. K. Miczyński; na Epilobium roseum: Buczacz, leg. A Sleńdziński; na Epilobium sp. Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa. Na Epilobium angustifolium: Skole, Hrebenów, pow. stryjski, Buczacz, leg. J. Krupa (5); Kościelisko, Gubałówka, Czarny Duna- Je Er nowotarski, Obidowa nad Poreba Wielka, pow. limanow- ski , leg. J. Krupa (4); Raj. pow. brzezañski, leg. G. Bobiak (1). 232. Puceiniastrum Circaeae (Schum.) Schroeter. Uredo- i teleutospory: na Circaea alpina: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; na Circaea lutetiana: Zagorzany, pow. gorlieki, leg. B. Namy- słowski. Na Circaea term edig Kuźnice, A Laka, pow. nowotarski, Obidowa, pow, limanowski, leg. J a ( na Circaea wd, Skole, Huta, oSA leg. J. Krupa (5); erw pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12); na Circaea lutetiana: Nadorożniów, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1). 233. Pueciniastrum Padi Dietel. AT i ERDE a Prunus Padus: Sikornik pod Krakowem, leg. M. Racibor- ski; ëmge pow. grödecki, leg. M. Raciboraki; Gorlice, Za- górzany, pow. gorlicki, leg. B. amyslowski; na Prunus Grayana: Dublany, pow. lwowski, leg. M. Raci- borski; na Prunus avium: Czarua Wieś pod Krakowem, leg. B. Na- mysłowski. Na Prunus Padus: Orawce, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Dublany. pow. Lwowski, leg. J. Au : a Abies excelsa (Aecidium strobilinum na szyszkach): Skole, pow. sir yjeli leg. J. Krupa (5 234. Pucciniastrum Agrimoniae (DC.) Transchel. Uredospory: na Agrimonia Eupatoria: Przegorzały pod Krakowem, Zyda- 128 B. NAMYSŁOWSKI tycze pod Lwowem, leg. M. Raciborski; Berezów, pow. kołomyj- ` ski, leg. A. Śleńdziński; Dębica, pow. ropezycki, leg. B. Namy- słowski; Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko. Na Agrimonia Eupatoria: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); , ma Agrimonia odorata: Berezów, pow. kołomyjski, leg. A. Sleńdziński (12). e . 235. Pueciniastrum Góppertianum (Kühn.) Klebahn. Teleutospory: na Vaccinium Vitis Idaea: Połonina Touste koło Mikuliezyna, . pow. nadwórniański, leg. K. Huppental; Breskul na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski; Breaza nad Mołdawą, pow. Kimpolung, leg. M. Raciborski. 236. Pueciniastrum Vaceiniorum (Link) Dietel. Uredo- i teleutospory: na Vaccinium Vitis Idaea: Wapowce, pow. przemyski, leg. Kotula; Dębniki pod Krakowem, leg. Janota; Gorgan w Karpatach wschodnich, leg. A. Rehman; Dolina Żuberska, Koprowa (Tatry), eg. K. Rouppert; na Vaccinium Myrtillus: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Zabierzów, Bielany, Pasternik pod Krakowem, Gawrzyłowa, pow. ropezycki, leg. B. Namysłowski; Połonina Pożyrzewska na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski; Gorajowiee, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Dolina Zimnej Wody (Tatry), leg. K. Rouppert; Vaccinium uliginosum: Jaryezöw, pow. lwowski, leg. M. na > Raciborski; Mętków, pow. chrzanowski. leg. J. Krupa; Łopaty, ` pow. brodzki, leg. K. Weber; Babia Göra, pow. myślenicki, leg. H. Zapałowiez. XY ar cH Na Vaccinium uliginosum: Staw Toporowy (Tatry), leg. J. Krupa (4); na Vaccinium Myrtillus: Paraska, Libohora, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Czarny Dunajec, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4). 237. Pueciniastrum Galii (Link) Fischer. Teleutospory: na Galium Aparine: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5) Na Galium verum: Lawoezne, pow. stryjski, leg. J. Krupa 6). = RDZE GALICYI I BUKOWINY ` 09 Hyalopsora. 238. Hyalopsora Polypodii (Pers.) Magnus. Uredospory: na Cystopteris fragilis: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Skała Twardowskiego pod Krakowem, leg. A. Zmuda. Na Cystopteris fragilis: leg. A. Wróblewski (17). 239. Hyalopsora Polypodii Dryopteridis Magnus. Uredospory: na Polypodium Dryopteris: leg. J. Krupa (miejscowość nie po- dana, prawdopodobnie z Karpat stryjskich lub okolie Lwowa). Na Polypodium Dryopteris: Grzybowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa Uredinopsis. 240. Uredinopsis Seolopendrii ats Rost. Uredospory: na Scolopendrium officinale: Ojców (w Królestwie Polskiem), leg. B. Namysłowski. Melampsora. 241. Melampsora Allii Salicis albae Klebahn. i D pow ursinum: Gorzeü, pow. wadowicki, leg. M. Raci- ors Zarodniki 8 — 10 u w średnicy, delikatnie, gęsto brodawkowane, najbliższe dyagnozie Sé aeoma Alliorum Link (we dlug Plowrighta British Uredineae 1889) pod wzgledem wielkosei (Plowri ght podaje 11 — 25 p 10 — 20 p), gdy tymczasem M. Alli Salicis albae i M. Allii populina mają zarodniki nieco większe, mianowicie M. Alli Salicis ra 17 — 26 — 15 — 18, zaś M. Allii populina 17 — 23 — — 19p. Oznaczenie gatunku wątpliwe, może bowiem RR ee do M. Alli populina. Na Allium Ursinum: Horodnica, pow. skalacki, leg. J. Krupa (5). Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV Dział Ill. 9 130 B. NAMYSŁOWSKI 242. Melampsora Galanthi fragilis Klebahn. Caeoma: | na Galanthus nivalis: Zy2nomierz, pow. buczacki, Horodniea, . Skalaeki, leg. J. Krupa (5). Okazów nie widziałem. 3 po 243. Melampsora Ribesii viminalis Klebahn. Caeoma: na Ribes rubrum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa. 244. Melampsora Evonymi Capraearum Klebann. Spermogonia: na Evonymus europaeus: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski. . Na Evonymus europaeus: Buczacz, leg. J. Krupa (5). 245. Melampsora Ribesii auritae Klebahn. Spermogonia: na Ribes nigrum: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski. Oznacze- nie gatunku niepewne, spermogonia mogą należeć też do M. Kibe- sii viminalis Klebahn. 246. Melampsora salicina (auctorum veterum). Uredo- lub teleutospory: na Salix Capraea: Kraków, leg. Bośniacki; Sikornik pod Kra- kowem, leg. M. Raciborski; Bielany, Rząska, Zabierzów pod Kra- kowem, Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; . Breskul na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski; Niewcyrka, Dolina Zuberska, Szkaradny Zleb (Krzywań) w Tatrach, leg. K. Rouppert; na Salix viminalis: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Załabincze, pow. sądecki, leg. K Miezyński; Wolica, pow. rop- ezycki, leg. B. Namysłowski; Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski; na Salix silesiaca: Strążyska, Zakopane (Tatry), leg. J. Krupa; Fereszezenka pod Czarnohorą, leg. Z. Chmielewski; na Soir reticulata; Strążyska (Tatry), leg. J. Krupa; ¿ na Salix retusa: Małołączniak (Tatry), leg. W. Kulczyński; na Salix cinerea: Żydatycze, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Salir vitellina: Kraków, leg. M. Raciborski; na Salir arbuscula: Połonina Pożyrzewska na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski; na Salir aurita: Ukole, pow. ?, leg. Z. Chmielewski; na Salix alba X fragilis: Dzianisz (Tatry), leg. J- Krupa; RDZE GALIOYI I BUKOWINY 131 na Salix repens: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Salix fragilis (?); Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski; na Salix sp.: Nieglowice, Jasło, pow. dt sens leg. A. Wo- dziezko. Na Salix alba: Debina pod Skolem, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); na Salix cinerea: Zimna Woda, Biłhorszcze, Podliski, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); na Salix siada: Buty wla, Pohar, Paraska, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Obidowa, Pora Wielka, pow. limanowski, leg. J. "Krupa (4); na Salix Capraea: Skole, Pohar, Tuchla, Orawa, Hołowiecko, Kom: stryjski, leg. J. Krupa (5); Zaleszezyki, leg. A. Wröblew- ski (17); ) na Salix sp.: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). 247. Melampsora Magnusiana Wagner. Caeoma: na Corydalis sp.: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski. Na Corydalis solida: Horodnica, pow. skałacki, Buczacz, leg. J. Krupa (5); na Corydalis cava: Horodnica, pow. skalacki, Buczacz, leg. J. Krupa (5). 248. Melampsora Rostrupii Wagner. . Qaeom i na egen) perennis: lasy Hee pow. chrzanowski leg. M. Raciborski; Horodniea, pow. skałae , leg. A A Śleńdziński Na AMyecurtise perennis: Buezaez, leg. e Krupa (5). 249. Melampsora populina Lev. Uredo- i teleutospory: na Populus angulata: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; na Populus nigra: Kraków, leg. Bośniacki; Zalubineze, pow. sądecki, leg. K. Miczyński; Grybów, leg. B. Namysłowski; Dobra, „a limanowski, leg. K. Rouppert; Podzamcze, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko. 250. Melampsora Tremulae Tul. Uredo- i teleutospor y: na Populus tremula: Sikornik pod Krakowem, leg. = Raci- SE 132 B. NAMYSŁOWSKI borski; Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Grabiny, pow. rop- ezycki, Kobylanka, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Góra Po- sadzka pod Rymanowem, leg. K. Stecki; Jasło, leg. A. Wodziezko; Zwierzyniec ad Borów, pow. tarnobrzeski, leg. St. Sarnek; Zale- szczyki, leg. A. Wróblewski. Na Populus tremula: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Gobiak (1). 251. Melampsora aecidioides Schroeter. EE lub teleutospory: | a Populus alba: Zakrzówek pod Krakowem, leg. M. Raci- bordi A Wies pod Krakowem, leg. B. Namyslowski; Zagó- rzany, Kobylanka, pow. gorlieki, leg. B. Namysłowski; Repużyńce,. pow. kocmański, leg. A. Wróblewski. 252. Melampsora Hypericorum (DC.) Schroeter. zada ypericum humifusum: Czarny Dunajec, pow. nowotarski, leg. Je Ew na Hypericum perforatum: Dublany, pow. lwowski, Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Skaly Panienskie pod Krakowem, B. Namyslowski; Kunisowce, Boldy pod Czortowcem, pow. ho- rodeński, leg. A Śleńdziński; na mes alpinum. Dancerz na Ozarnohorze, leg. B. Na- we Połonina Pozyrzewska na Czarnokorze, leg. Z. Chmie- ewski; na TM tetrapterum: Dolina za Bramką (Tatry), leg: K. MAKA a Hy pericum quadrangulum: Nieweyrka, Warzecha, pod Re- gami ( (Tatry), leg. K. Rouppert; ypericum montanum: Niegłowice, pow. jasielski, leg. A. rage EE, "darem perforatum: Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1); a Hy ypericum humifusum: Obidowa, pow. limanowski, leg. J. Krupa ds Beskid, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); a Hypericum montanum: Obidowa nad Porębą Wielką, pow: mann leg. J. Kr rupa (4); na Hypericum quadrangulum: Kościelisko, Zakopane, pow. D ` wotarski, leg. J. Krupa (4); Dębina, Skole, Ławoczne, Mętków, Tuchla, Korostów, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). RDZE GALICYI I BUKOWINY 133 253. Melampsora Lini (Pers.) Desm. Uredo- i teleutospory: na Linum catharcticum: Sikornik pod Krakowem, Zaskale, pow. nowotarski, Malechów, pow. lwowski, leg. M. Raciborski; Gu- bałówka, Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Dolina Ko- ścieliska (Tatry), leg. A. Żmuda. Na Linum catharcticum: Dębina pod Skolem, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Poręba ell a, pow. limanowski, Zakopane, Czarny Dunajec, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); Szybalin, pow. brzezanski, leg. G. Bobiak (d). 254 Melampsora Helioseopiae (Pers) Winter, Uredo- lub teleutospory: na Euphorbia Helioscopia: Kraków, leg. A. Rehman; Dublany, pow. lwowski, Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Załubin- cze, pow. sądecki, leg. K. Miezyński; Bronowice, Pasternik pod Krakowem, Wilczyska, pow. grybowski, leg. B. Namysłowski; Cza- sław, pow. ' wielicki, leg. K. Rouppert: Stare Zaleszczyki, pow. za- leszezycki, leg. A. Wróblewski; na Euphorbia Esula: Mydlniki pod Krakowem. tee Kobylanka, Klęczany, pow. gorlicki, leg. B. Namysłow na Euphorbia glareosa: Kreszezatek pod Z okami, leg. A. Wróblewski. Na Euphorbia Helioscopia: Poręba Wielka. pow. limanowski, Sieciechów, pow. lwowski, Czarny Dunajee, pow. nowotarski, leg. 2 an (4); Łapszyn, Brzeżany, pow. brzeżański, leg. G. Bo- iak (1) 255. Melampsora Euphorbiae exiguae Müller. a lub teleutospory: a Euphorbia exigua: Kraköw, leg. A. Rehman; Gorajowice, pow. iael leg. A. Wodziezko. Na Euphorbia exigua: Podgörze, leg. A. Rehman (12). 256. Melampsora Euphorbiae strietae Müller. Uredo- lub teleutospory: na Euphorbia stricta: Nieglowiee, pow. jasielski, leg. A. Wo- dziczko; na Euphorbia platyphyllos: Dabie pod Krakowem, leg. M. Ra- ciborski. Na Euphorbia platyphyllos: Zakopane, Nowe Bystre (Tatry), 134 B. NAMYSŁOWSKI leg. J. Krupa (4); Skole, Ławoczne, Beskid, pow. stryjski, leg. J. Krupa (4). 254. Melampsora Euphorbiae amygdaloidis Miiller. Uredospory: na Euphorbia amygdaloides: Perehid, pow. ?, leg. A. Rehman. 258. Melampsora Euphorbiae Cyparissias Miiller. Uredo- i teleutospory: na Euphorbia Cyparissias: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Jasło, leg. A. Wodziezko. Melampsoridium. 259. Melampsoridium Carpini Nees. Uredospory: na Carpinus Betulus: Zwierzyniec Tenczyński, pow. chrza- nowski, leg. M. Raciborski. 260. Melampsoridium betulinum (Pers.) Kleb. Uredo- i teleutosporv: na Betula alba: Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa; Dę- bica, pow. ropezyeki, leg. B. Namysłowski: na Betula verrucosa: Jasło, leg. A. Wodziczko. + , 11] 208 Na Betula alba: Żydatycze, Grzybowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); Hrebenów, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Leśniki, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1). Melampsorella. 261. Melampsorella Caryophyllacearum (DC.) Schroeter. Aecidia: na Abies pectinata: Skole, pow. stryjski, Szezawniea, pow. no- wotarski, leg. J. Krupa; Zagórzany, pow. gorlicki. leg. B. Namy- słowski; Rabka, pow. myślenieki. leg. St. Maluty; u stóp Karen, pow. Kimpolung, leg. K. Rouppert. Uredospory: na Cerastium arvense: Dublany (?), leg. J. Krupa. RDZE GALICY] I BUKOWINY 135 . na Cerastiwm vulgatum: Dublany, Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); na Stellaria, nemorum: Butywla kolo Skolego, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); na Abies pectinata: Butywla, Huta, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). 262. Melampsorella Symphyti (DC.) Bubak. Uredospory: na Symphytum officinale: Grzegórzki pod Krakowem, leg. M. Raeiborski; Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Giefanówka pod Zaleszczykami, eg. A. Wróblewski; a Symphytum tuberosum: Przegorzały pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Stefanówka pod Zal leszezykami, leg. A. Wróblewski; DA Symphytum cordatum: Ardzieluza pod Czarnohorą, Poło- nina Pożyrzewska na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski; Breasa, pow. Kimpolung, leg. M. Racibo rski. Na Symphytum tuberosum: Buczacz. leg. J. DM (5); na Symphytum cordatum: Buezaez, leg. J. Krupa (5). Aecidium. 263. Aeeidium Ranuneulaeearum DC. Na Ranunculus reptans: Czyżyny pęk, Krakowem, leg. M. Ra- ciborski. 264. Aeeidium Petasitis Sydow. Na Petasites albus: Breasa, pod Kimpolung, leg. M. Racibor- ski; Połonina Pożyrzewska na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski. 265. Aecidium Aposeridis Namyslowski. Na Aposeris foetida: Malechów, POT Ee, leg. J. Krupa; Słobódka Leśna. pow. kołomyjski, leg. A . Śleńdziński. a Aposeris foetida: -Buczaez, deg. J. Krupa (5); Brzezany, leg. G. Bobiak (1). Forma owocowania nie podeis: prawdopodobnie aecidium. 266. Aecidium Asperifolii Pers. Na Cerinthe minor: oder leg. A. Wróblewski (17). Okazów nie widziale 136 B. NAMYSLOWSKI 267. Aeeidium Leucanthemi DC. Na Chrysanthemum Leucanthemum: Lapszyn, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1). , Okazów nie widzialem. 268. Aecidium Cireaeae Cesati. Na Circaca lutetiana: Las Krzyszkowieki, pow. wielicki, leg. M. Raciborski. Okazów nie widzialem. 269. Aeeidium Seabiosae Dozy e. Molk. : Na Scabiosa pratensis: Janów, pow. gródecki, leg. K. Rouppert. Caeoma. 270. Caeoma Saxifragae (Str.) Wint. Na Saxifraga muscoides: Kraków (ogr. bot.) leg. M. Racibor- ski (12). Okazów nie widziałem. 271. Caeoma Aegopodii Reb. Na Aegopodium podagraria: Husiatyn, leg. J. Krupa (5). Okazów nie widziałem. Uredo. 272. Uredo Goodyerae Transchel. Na Goodyera repens, leg. J. Krupa (miejscowość nie podana). 273. Uredo alpestris Schroeter. Na Viola biflora: Zakopane, leg. J. Krupa. PISMIENNICTWO. 1. Grzegorz Bobiak: Symbolae ad mycologiam Haliciae orientalis. Tow. nank. im. Szewczenki, Lwów T. XL. w RDZE GALICYI I BUKOWINY 197 . Zdzisław Chmielewski: Zapiski grzyboznawcze z Czarnohory. fueros, 2 3. Józef Krupa: Zapiski mykologiczne przeważnie z okolie Lwowa i Tatr. Kosmos 1886. 4. Józef Krupa : Zapiski sg by z okolic Lwowa i Podtatria. Spraw ozda- nie Ste fizyogr. Kraków 5. Józef Kru Zapiski mykologiezne przeważnie z okolie Lows i Karpat Stryjekich, Sprawozdanie Komisyi fizyogr. Kraköw 1889. 6. Bolesław Namysłowski: Zapiski mykologiezne. Sprawozdanie mae fizyo 5 7. Bolesław Namysłowski: Zapiski grzyboznawcze z Krakowa, Gorlice i Czar- nohory. © made Komisyi fizyogr. Kraków 1909. 8. Katz EA slowski: Zapiski z wycieczek sirkol opium fon odbytych 90 09. Kosn: ei së 9. Bolesław Namys lows : Przyczynek do mykologii Keier E ge Komisyi fizyogr. WC 0. 0. Bolesław Namysłowski: Przyczynek do annajona rdzy. Be 1911. 1. Bolesław Namysłowski: Mycotheca Dags Fasc. IV. Kosmos 1911. 2. Maryan eds elite, Mate ryaly do flory grzybów Polski. Spratrosdanis Ko- misyi fizyogr. Kraków 1888. 13, Maryan Racibo sad Mycotheca polonica. Fasc. I, II i IH. Kosmos 1910. 14. Kazimierz Rouppert: Zapiski grzyboznawcze z Galicji. Sprawozdanie Ko- misyi fizyogr. ¡bs 909. 15. Kazimierz Ronppert: Róża pęcherzykowata na limbie. Lwów. Sylwan 1910. 16. Konstanty Stec clero do mykologii Galicyi. Sprawozdanie Komisyi 17. Kazimierz Rouppert.i A. Wróblewski: Zapiski grzybozuaweze z -Zale- szezyk. Kosmos 1910. SPIS ŻYWICIELI.') Abies excelsa 233 Alliam Porrum 146. Abies pootanta 281, 2 261. Sehoenoprasum ` 39, Aconitam Lycoctonum 1. » ursinum 241. ^ r pta 1 „ Vietorialis 40 e erg 48. Alsine verna 56. Actaea spicata 1 Althaea rosea 59. 7 veta albifrons 27, 44, 221. Andropogon szwy 171. Adoxa moschatellina 82. Anemone nemoro Aegopodium m Podagraria 69. s auneuloides 49 e Aethusa Cynapium 75. anere 50. - Agrimonia Eopatorium 234. Anthoxanthum ence 166, 172. od a 234. Anthriseus silvestris 72: Agrostemma Gi tha ago 26. Anthyllis vulneraria 9. Agros s olnitra 165. Aquilegia vulgaris 170. u" na 25. Aposeris foetida 265. - Sec 24. i Arenaria serpyllifolia 56. ulgaris 24, Artemisia Absinthium 87. Alectorolophus alpin 216, S vulgaris 87 r 216. Asarum europaeum 145. Allium ` Cepa ra Aereos Aere 10. fistulosum 146. trantia » oleraccum 147. eier? "officinalis 148. M —————— *) Liczby oznaczają numer porządkowy gatunku rdzy. 138 Asperula 83. Avena fatua 165, 167. e montana 167. a 165. 167. Bellidiastram Michel? 157. Berberis vulgari s 165. eta vulgari 32. Betonica „ogeiaala 129. Betala a » . verru a 260. Brach Ire eng en 173. Bromus molli i secalinn- 169. tectorum 169. Bupleu urum "ale atum 71. Calamagrostis Epigeios 166. Halleriana 184. Calamintha Arinos 181. ulgaris 131. Caltha PM, 51,.52. ampanula abietina 217. " 2 Ww M 3 wu "y o n a Gin are Sn = * $0 no. [ur m T: Trachelium 220 WYJ * $9 39 * 9 "m o o. 156. s 161. Catia" acaulis 89 mplex & ulgar is 89. Ca arpi nus Wie 259. Centaurea ee 91, 158. s 92 W 9*4 s "a FE = SS eo e scabiosa 90. B. NAMYSLOWSKI p. arvense 261. ulgatum 261. Ceriäthe minor 266. Chaerop h yllum aureum 72 bulbosum 81 temulum 72. Chry sańithe entanthemum 267. Circaea alpina 65, 232. M aper 65. 232. mee 65, 232, 268. Glace arvense 9 pa Clematis recta 182. en vulgare 131. um maculatum GE arvensis 128. m 128. Corydalis cava a 247 solida 247. Crataegus oxyacentha 187. s 101. -Crepis GH Indo 100. m 99. Ms: tr. Jgilis 238. Cytisus capitatus 11. & irsutus 13. s Laburnum 11, nigricans 11 upinu Dactylis glomerata 45 Daucus Car 7 Dianthus Armeria 3. superbus 3, Déroniodá aere 102. 227. colum Echinops sphneroophalus 103. mpetrum nigru Epilobiom E 231. Dodonaei 231. 3 4 3 4 RE dE S et Sl > = Ervum hir: Buphorbía stin 257. Cy Ge 16. 36, 38, 258. 2 E-ula exigua 37, 255. Gerardiana 36. glareosa 254. € YYY s » KDZE GALICYI I BUKOWINY Euphorbia Helioscopia 254. » platyphylla 256. Euphrasia lutea 216 b 216. R Odontites 216. vo nymus europaea 244. ra vulgaris 20. Falearia Rivini 74. Festuca ve. 167. Fi ideis ranonculoidos 2, 46. 203. d Galium Aparine 83, 237. 8 3 8% 4 3 a a zo ER S e 2 8.237; Genista ehe idi. Gentiana asolpindca 125, 212. $ ge 125 isa 125. siać afüne 3 E palustre 7 S phaeu » pratense 7. . " sanguineum. 2 silva ” Glechoma dis 130. - w ^ oodyera repens 272. Helianthus annuus 104. atrorubens 104. Herniaria glabra 66. Hieraeium alpinum 3 3 3 3 R R E. ff to 8 ME? io SZ) or ro terum 252. Mn en ra 107. Impatiens Nolitangere 61. 22 Juniperus e commanis 187, 189. a 189. bina 190. Laótuca Beer 108, 155. Ledum Bi ma 20 Leontodon autumnale 111 Li cathareticum 253 Lotus ge Lolium per e 165. Luzula campestris 152, 158. A i 153. vm Lysimachia t abyreldol 160. Maianthemum bi GN m 177. Malaehium aquaticum 1 56. Malva crispa 59. - » neglecta 59. -" „ rotundifolia 59. silvestris 59. "ne falcata 12. lup ulina 12. . 12. em wäi va a 12. eg arvense 215 » eristatum 215. ^ nemorosum 215. T pratense 215. silvaticum 215. Melandryam E 4. um 56, 57. Mentha arvensis gm aquatiea 1: Meum Mutellina 205. Milium effusum 175. Moehringia — 56. via 56. Molinia Br 176. Mulgedium alpinum 112, Muscari comosum 43, 149. Onobrychis ec: 14. iciaefolia 14. Onopordon Acanikióki 113. 139 140 >: B. NAMYSLOWSKI Orobus vo. 20, A ifolius 20. ni gër ^ tuberosus 22. Qarisi Sie. 23. ra adrifoli ` Parnassia palustris 162. Pedicularis Eu ee 159. pa An rum Carolinum 159. ca 159. Potisitós in 21. 264. officinalis 224, Peueedaltdi Cervaria 78. reoselinum 76. Phalaris ir 166. Phaseolus pub 15. ulgarı Phlomis RAD 182. Phragmites communis 178, 179. Pimpinella sed 79. fraga 79. Pinus TR 913. A ydy? Jd 229, Pirola wt Sch „ pratensis serotina 46. 180. Polygonum amphibiun 137. » e 33. = Buon “139, 140. j Convolvulus 138. » je to 138. viparum 141. Pol ypodi ger! Kr Aer? 239. Populus alba 251. „ argentea 196 Tormentilla 198. » silvestris 198. Prenanthes purpurea 115. » spinosa 62. Pulmonaria officinalis 169. Pulsatilla deese 229. Ranunculus 5 Rhamnus isti ciii 167. Frangula 166. Rheum > Gedi 179. matum 179. ne myrtifolium 206. Ribes alpinum ot „ Grossularia 67, 163. j integrifolinm X valdivianum 213. » nigrum 245 s stel 67. brum 213, 248. Rosa alpina 193. „ Canina 191. „ centifolia 191. — gallica 191. \ , 192. Rubus caosins 201. 5» fruticosus CH 200, 201. a Rumex Aeetosa 55, 142; 5 —. 85,. 142. utus 34. m i inus 47. S — e 34. * erispus 179. » demm 34, 179. a 34. Pat Sagina Linnsei "56. = nodosa s 56. Salix TP serge 246. » arbusenla 246. » silesiaca 246. „ viminalis 246. RDZE GALICYI I BUKOWINY 141 Salix vitellina 246. Salvia uiam 134. s pra 81. ca 133. Saoguisorba minor 19. offieinalis 194. Sanicula europaea 8U. Sempervivum montanum 214. " ehem 214. tectorum 214. Senecio alpinus 226. Soldanella alpin: a 123. Solidago virgaurea 28, 118. Sonchus s 119, 228. o eege 228. Sorbus Ze 188. cuparia 189, 230. tari arvensis 58 SH mea 204. tachys a 135. MN aria ren 56. $i lostea 56. Se pe 56. morum 56, 261 Stipa capillata. 1. ertia perennis 126. Symphytum cordatum 262. officinale 169, 262. tuberosum 262. Tanacetom vulgus 12 » orymbosum: 120. Taraxacum officinale 121, 161. 3 Teucrium chamaedrys Thalietrum minus 5 Thesium alpinum 143. llum 144 Tragopogon wa 122. e 122. Trifolium géigen $7: o ybridum 17 T. montanum 19 medium 17 Triticum canin 165. a repens ade. 166, 182. ji m 165. edo 168. Tussilago — 180, 223. egen dioi Vaceinium nie 236. uliginosum 236. Vitis SCH 235, 236. Valeriana montan offic inalis 96, 85. tripteris 26 Veratrum album 44. Verbascum Thapsus 31 P Mossuiux longifolia 127. spicata 127, urticaefolia 127. Viola biflor ». canina . A collina 55 scitur » odorata 55. e "— s 55. silvestris 55. Waldsteinia u 124. Zea Mays 186. Zestawienie gatunków rdzy według powiatów. żywiecki: jeden gatunek. Po Puccinia obscura Po adowie ki i wa gatunki. "së Dentariae, Gymnosporangium iuniperinum. 142 B. NAMYSŁOWSKI ow. ehrzanowski: dziesięć —- myces orobi, Puceinia fusca, Lamp sanae, Limosae, O yarciopiraa ii dicos Cronartium asclepiadeum, Ochropsora Sorbi, Pucciniastram Vac- cinii, Melampsora Ro ostrupii, Melampsoridium Carp ki: i dwadzieścia pięć gatu Ge Uromyces Pisi, Puccinia Arenariae, Malvacearum, Pruni spinosae, BE zadna, asarina, obscura, Scirpi, coronata, kordkkitia, ses silis, Magnusiana, Poa- m, Gymnosporangium clavariaeforme, tremelloides, iuniperinum, Phragmidium ru violaceum, Cronartium asclepiadeum, Coleosporium Tussilaginis, Petasitis, Ver psora So rbi, Melampsora Allii Salicis albae, Helioscopiae, Aecidinm Cireaea Pow, mysl ków e y Sie Fieariae, Pisi, Fabae, Polygoni. Puccinia: Violae, Arenariae, . Lolii, simplex, Phragmitis, Gymnosporangium iun iperinum, Phra ticiam, Pueciniastrum Epilobii, Vaceiniorum, Mela ampsorella ee ow. podgörski: ge ie gatun nkó ów. Uro myces Pisi, Polygoni, Puceinia Pruni spinosae, ne. tetragoni, m. niariae, Falcariae, Veronicaram, Menthae, Polygoni, paludosa, coronata, Phra gmidium violaceum, T zee Titan, Denia Melam mpyri, Melam- psora | epi cus Zem Pow, ows ki drsnaście gatunków Uromyces proca pat Anthyllidis, Genistae tinetoriae, zer Pisi, Trifolii, minor, Fabae, Ervi, Polygoni, Rumieis, scutellatus, excavatus, Gageae, Daet tylidis, Pone. — ius Pulsatillae, Calthae — ak Spergu- o E t Athamanthae, ae ae, punctata, Valantiae, comm , Carduorum, Carlinae, Contédrepe. obtegens, Cirsii, Helianthi, ira gear? "Pieridis, Ta- naceti, Taraxaci, Tragopogi, Convoly vuli, Menthae, Polygoni amphibii, Polygoni, Bistortae, mamillat ata, Acetosae, Asarina, Allii, Asparagi, Caricis, Opizii, Caricis is. co montanae, silvatica, graminis. coronata, Lolii, bromina, Anthoxanthi, Baryı, sim- plex, Moliniae, Magnusiana, Phr gmitis Poarum, Maydis; Gymnosporangium ela- variaeforme, juniperinum, gmidium subcortieium, r riu Sanguisor- E 7 vivi; Coleosporium Melampyri, Euphrasiae, Campanulae rapune euloidin; Campanu- lae rotundifoliae, Campanulae Trachelii, Inulae, Senecionis, Sonchi, P i P 8 m, Lini, Helioscopine, Euphor rbiae exiguae, Bopkorbieć strietae, Melampso- rella Symphyti; Aecidium Ranunculacear um; Caeoma Saxifragae. gen jenen Niepolomskal: dziewięć gatunków. ea myces Rum Puceinia Adoxae, Valantiae, Menthae, Magansiana, Gymnosnora anginm tromelloides, có violaceum; Chrysomyxa Ledi; aa "Tussila agin ow ee cki: dwadzieścia dwa gatunków. Uromyces Pisi, Fabae, Polygoni; Puccinia Ciro&ese, punetata, Absintbii, obtegens, Helianthi, Gleehomatis, Menthae, Polygoni amphibii, nz Phragmi- dium subeortieium, albidum, violaceum, Rubi Idaei, Coleosporium Campanulae, Pueciniastrum sema niae, Vaeciniorum, Melampsora salicina, aleć: Melam- psoridium betulinu Pow Gdl y ski: el AZ: gatunków. Uro ómyces Auli illae; äisen a Vio Arenariae, Malvacearum, Pruni araen Epilobii tetragoni, Aego Seti salen punctata, Valantiae, mon- , Hieracii, Convolvuli, Betonicae MORA Acetosa, ^ Aion, Caricis, pu pri ianiperi non: Phragmi dium osae alpinae, Rubi, Rubi Idaei; Tripbra-- gmium Ulmariae; Cronar rtium gentianeum, Coleosporium Campanulae rapuncu RDZE GALICYI I BUKOWINY 143 E Tussilaginis, Senecionis. Area es? GE Cireaeae; Melampsora sa- licin sn zer orum, Lin Ze now ond (Tatry): gaye ay odas gatun nków ces Core Cacaliae, Phyteumatum, ap piosporus, Veratri, diu Puceinia "Calthae Sont ing eg Morthieri, Ribis, firma, Carlinae, montana, Cir sii la ti praeco , Hieracii, conglomerata, Hypoc Wë? Prenanthis, Leon- todontis, Cs in olida; ow ee mamillata, Polygoni GE Acetosae, oblon- gata, , Caricis. silvatica, graminis, Lolii, Poarum Te ucae; Gymnospo- rangium tremelloides, iuniperi hragmidium Tormentillae, Rubi Idaei, Ro- sae al Chr 1y ietis; Eer asclepiadeum, ribicolum; Endophyl- lum, Sempervivi; Coleosporium 'Euph rasiae, Campanulae rapunculoidis, Campa- nulae rotundifoliae, Campanulae Trachelii. Cacaliae, Tussilaginis, Petasitis, Se- necionis, suba PRO Puceiniastram Epilobii, Vaeciniorum; Melampsora salicina, Hypericora um, Lin w. wn wod i: czternaście gatunków Uro Sa EE aiostet Fabae, Puccinia Menthae. graminis, Lolii, Poarum; Gymnosporangium. iuniperinum; Phragmidium subcorticium ` Coleospo- rium Bonaria I tcn i Epilobii; Melampsora iod populina, Helio- scopiae, Pow. gorlicki: trzydzieści osiem gatunków Ur romyces Pide ali, Pisi, Trifolii, Fabae, Polygoni; Puccinia Silenes, punc- tata, Jaceae, obtege Cirsii, Prena nthis, Bardanae, Taraxaci, Menthae, nigre- scens, Polygoni amphibii, Polygoni i i u p m; mi orti Rubi, Ru a sporium „Melampyri, Euphrasiae, Campanulae Trachelii, Tussilaginis, Petasitis, Senecionis; Puceiniastrum Circaeae, Padi; Melam mpsora salicina, tremulae, aeci- dioides, He aye rend ; Melampsorella Caryophyllacearum. Po sean ybowski anaście gatu Uromyces 7 Fabne; Pncoinia NT. Glechomatis, Menthae, Salviae, asa- Poarum ; ng ri Hr res, violaceum ; Coleosporium Euphrasiae ; Me- — ora. populin i Hali Sch i: ionis RE gatunków woj ces n carpathicus, Astragali, Genistae tinctoriae, Pisi, Trifo- lii, Fabae Serophula ariao; Puccinia Calthae, Zopfii, argentata, Pruni Sen ae, Petroselini, Pimpinellae, punctata, Absinthii, Centaureae, Jaceae, Cirsii lanceo- ti, obtegens, Cirsii, Helia nthi, Hieracii, Lampsanae, Bardan ae, Picridis, „pb xaci, Glechomatis, Menthae, Käre d Aa in am ne t e um 1- , gluma dium subcorticium, violaceum Gem "Coleosporium Eu uphrasiae, ue RS (JES panulae rapunculoidis, Tussilaginis, Petasitis, Senecionis, Sonchi; A Agrimoniae, Vacciniorum; Melampsora mess populina, tremulae, Hypericorum, Helioseopiae, Euphorbiae exiguae, Eu. ctae, Eu. Cyparissias; iadaa na betulinum; Melampsorella ‚Sympbhyti. tnaście gatunków Puccinia _ Sani ulae, Heli yeti Prenanthis purpureae, Virgaureae, nme sarina, Poarum; Gymnosporangium tremelloides, iuniperinum; Pragmidium sub- sorticium; Duburporten ee di mnn Petasitis, Sonchi ; cao ulae. ow. ta b : dwa gatunki. Phragmidium dé atan Płw E tremnlae. Pow zemyski: dwa gatu ¡cd ik, per Puecinianrom "Vaceiniorum. Pow. krośnieński: atunki. Gymaosporangium Arie Rud. Phragmidium Rubi Idaei, Coleosporium Campanulae, 144 B. NAMYSLOWSKI ow. Rawa Ruska: jeden gatunek. be Trifolii. Aa bc jeden gatunek. RE gatunków jedenaście. ceinia punetata, Moliniae, uliginosa, paludosa, maior, eoronata, Chryso- myxa Pirolae, ——— Tormentillae, Fragariastri, Rubi Idaei, Puceinia- strum Padi ege E sto ise es Uromyces Ficariae, Behen ege ali, Genistie mere Medicaginis Sen och Psi, tat, zań repentis, Fabae, Ervi, Betae, Polygoni, Ram cetosae, s utellatus G geae, Dactylidis, Poae; Puecinia fusca, Violae, .dii, Gears ee E EN Saniculae, retifera, punetata, Valantiae, Carduorum, "Centaureae, Jaceae, i lan ceolati, Helianthi, Hieracii, Bardanae, Sonchi, Ta- raxaci, Con*olvuli, Ba nicae, Menthae, Polygoni amphilii, Polygoni, Bistortae, asarina, A ska Son reg oblongata, obscura, Carieis, paludosa, silvatica, uligi- nosa, gram , Lolii, bromina, Cesatii, Baryi, Moliniae, Phragmitis, Poarum, yy i, i Mayii Gymnosporangium clavariaeforme, Berne Sabi- nae; Phragm idium ee tuberculatum, Potentillae, Fragariastri, Rubi. Rubi Idaei; Triphragmium Ulmariae, Filipendu lae; Cronartium asclepiadeura, Tl- bieolum; Coleosporium Me ampyri, Eup rasiae, Campan nulae, Campanulae rapun- culoidis, Tussilaginis, Sonchi; Ochropsora Sorbi; Pucciniastram Epilobii, pinar Agrimoniae. Vaceininiorum, Galii; vr son Polypodii - Dryopteridis; Mela ora Riba i is populin na, tremulae, Hypericorum, Lini, He io a scopiae, Euphorbiae Cyparissias; Melampsoridiam betulinum; Melampsorella Ca- ryophyllacearum ; Aecidium Aposeridis ow. A Elu ośmdziesiąt t trzy gatunków Uromyce miti Lye coetoni, earyop hylli nus, ‚Geranii , Medieaginis faleatae, Phaseoli, Pisi, "Trifolii. Trifolii repentis, minor, Fab Alchemillae, Alchemillae alpinae, Phyteumatum, Serophulariae, Polygoni, Dee —— is; Puceinia Caltbae, Violae, Arenariae, Spergulae, Malvarearum, argen Pruni spinosae, Epilobii Mewy Circaeae, vor? ierch Zeien Conii, Trupislle punetata, Më lantiae, Jaceae, montana, Cirsii, Hierac onglo Senecionis, Scorzone Virgaureae, ree deii Pairs D uli, aa Glechomatis, Men tha nigrescens, Polygoni, Bistortae, Acetosae, Mongeotii, asarina, oblongata, Carieis, Anthoxanthi, Milii ; Phr ragmidium subeorticium, Rosae alpinae, earbonarium, Poten- en RU aom Rubi, Rubi Idaei; Triphragmium Ulmariae, Filipendalae; m Melampyri, Euphrasiae, -Campanalae. lenit re Campanulae ro- tandifoline, we hi; Ochropsora ne i; Puceiniastrum Circae Padi, Va ecinio- Hype Sep Hyalopsora Polypod i-Dryopteridis; Melampsora vatis tremulae, orum, Lini, Euphorbiae elita: Melampsoridium betulinum; Melampso- edle" Caryop prepa dzki: dw a gatunki. Konen Serophulariae; Puecini astrum Vacciniorum. "aż De ński: dziewięćdziesiąt jeden gatun on E Uromyces Fieariae, caryophyllinus, Behenis, Gera "Phaseoli, Tri- folii, Fabao, ` ARKA, Alchemillae zen See nis, e betae : olygoni, Rumicis, Acetosas, seutellat ‚ tube rculatu: — , Pose; Puccinia fusca, Calthae, Dentariae, Violae, Se enariae, Malvac rum; a ntata, Prem spinosae, Epilobii tetragoni, Circaeae, Ribis, Chrysos spienti; eye Bupleuri, Falcariae, Pimpinellae, Adoxae, punctata, Valantiae, comm Absinthii, Cir- sii m dy de m , Bardanae, Acanthi, Pieridis, Sonehi, a Tragopogi: Gentianae, Veronicarum, Convolvuli, Menthae, nigrescens, Polygo oni amphibii, Po root. Bistortae, Sach etosae, Thesii, Asparagi, Iridis, oblongata, Carieis, V ege paludosa, seirpi, Anthoxanthi, Baryi, sessilis, Agropyri; Phragmidiun subcorticium ` tab. II. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV dział III, d o Vu, | 4 j "rr 5 MAANAM = Ilość gatunków rdzy znanych z poszczególnych powiatów. meg PR 5 gatunków (Żywiec, Wadowice, Krosno, Tarnobrzeg, Przemyśl, Rawa Ruska, Sokal, Brody, Tarnopol, Husiatyn, Czortköw, Borszczöw, Sniatyn, Czerniowce, A ao 15 gatunków (Chrzanów, Podgórze, Bochnia, Nowy Sącz, Grybów, Sanok, Gródek, Skałat, Horodenka, Kossów, Kimpolung). Bo 30 gatunków (Myślenice, Wieliczka, Ropczyce, Buczacz, Kołomyja, Kocmañ). do 50 gatunków (Limanowa, Gorlice, Nadwórna). EJ do 75 gatunków (Nowy Targ, Jasło, Zaleszczyki). E do 100 gatunków (Stryj, Brzezany). : ZZA do 115 gatunków (Kraków, Lwów). Wykonał Bolesław Namystowski. RDZK GALICYI I BUKOWINY 145 carbonarium, Fragariastri, Rubi, Rubi Idaei ; Triphragmium Ulmariae; Coleospo- rim : Euphrasiae, Campanulae, Camp ¿Atapuncaloidis, Sonchi, Pulsatillae ; Pucei- niastrum Epilobii, Circaeae, Agrimonise; Me en itg Sen Hypericorum, Lini, Helioscopiae; Me lam mpso oridium betulinum; Aecidium Apos ridis, Leucanthemi. buczacki: gatunków dwadzieścia sześć. Uromyces Pisi, Scillarum, pallidus; Puccinia Pulsatillae, Thalictri, Arena- dëm Epilobii en Waldsteiniae, Chr rysosplenii, a, Absinthii, Eehi- nopsis, Helianthi, Menthae, annularis, Liliacearum, Ma ; Phragmidium Poten- tillae, Fragariastri; Picos Epilobii; Aloha porre yi, Melampsora Galanthi fragilis, ' Rostrupii, Magnusiana, Evonymi Capraearum; Aecidium Apo- ridis Pow. skalacki: siedem gatunków nia Pulsatillae, Falcariae, Wolii annularis, Menthae, Liliacearum, Pady “Melampsora Rostrapii, perez fragilis, Magnusiana, Po ski: trzy gatunki. Puccini deer? Valentiae; GE gäere, bors ki: cztery gatu Uromyces Berophniariae, Se ag Arenariae, graminis. ezortkowski: dwa gatun ki, Se ps Cosat ii, ow. zycki: sześćdziesiat dwa gatu myces my ii verruculosus, Ono Sange Trifolii, Trifolii re- pentis, Ee scutellatus, ambiguus, Poae; Puecinia Pulsatillae, Violae, Arena- riae, Malvacearum, argentata, Prunis pinosae, Phlomidis, Epilobii a i, A go- podii, Bupleuri, Falcariae, i'etroselini, bullata, punctata, Absinthii, Cichori . Cir- sii lanceolati, obie gens, Helianthi, Bieraeii; Bardanae, Taraxaci, Molithiie, asarina, Asparagi, Ross iana, Caricis res sain oq Ribesii gen nie graminis, Lolii, glumarum, bromina, Magnus Phragmitis, Poarum, Stipae; Gymnospo- rangium Eer ae Phra E wai sabcorticium, Fragariastri; Coleosporium Campanulae, Senecionis; Ochropsora Sorbi; Hy alopsora Polypodii; Melampsora Evonymi- -Capraearum, Ribesii auritae, salicina, Magnusiana, iremulae, Helioseo- piae; Melamps — Symphyti; Aecidium Asperifulii. Po ński: dziewięć gatunków Uromyees Gen ista ae tinctoriae, Onob rychidis, Fabae, a EN Puceinia Petroslini rzec ‚ir idis , graminis; Melampsora Hyperico P ski: Wach gatu tunków. re cea Genistae tinetoriae, Trifolii, Fabae; Paccinia Violae, Pruni spi- , Cir e eae, punetata, Menthae, silvatica, graminis, Lolii; Phragmidiom l'o- vente, Fragariastri, Rubi Idaei; Pucciniastrum Agrimoniae; Aecidium Apo- seri p ow. śniatyński: jeden — Ios pudiese ER e lea ko ski: o npe vie Dre myces "enrpaihicns, Porko ni; Puceinia Arenariae, Menthae, graminis, mpg e iuniperinum; Phragmidium subcorticium; Coleosporium Me- ampyri Pow. ee Ben z Czarnohora): pięćdziesiąt dwa gatunków. Uro Hr Aconiti Lycoctoni, Beheris, Alchemillae, Alchemillae alpinae, apiosporus; EE, Ee „os Puecinia Lycoctoni, Arenariae, Epilobii te- tragoni, doronicella, Carduorum, verruca, Cirsii, Cnici oleracei, maior, Doronici, Hieracii, conglomerata, Mulgedii, Senecionis, Soldanellae, Veronicarum, oblon- “gata, obscura, Caricis; Lolii, Violae, argentata, punctata, obtegens, pygmaea, Actaeae- Agropyri, Salviae, Poarum, Magnusiana; Gymnosporangium iuniperi- num, Rosae alpinae, Potentillae, Rubi Idaei; Triphragmium echinatum; Chryso- Spraw. Kom. Fizyogr. T. Xi.V Dział III. 10 146 B. NAMYSLOWSKI MI idi m enin, Aust: Coleosporium Tussilaginis, Senecionis; Pueci- astrum Góppertianum, Vacciniorum, Hrgeti corum ; Melampsora salicina; Me- lunpeorell Symphyti reu rovg m it Bukow Pow. ke ński: siedemnaście gatunków Uromyees Ficarie auis «buena a Fabero (Bonon pasoo o gali, Poae; Puccinia Adoxae Carduorum, Car La nae, nigresce Ace- tosae, bromina dfe pyri Wine pęt Bose MI pori i w. erter rniowieeki: dwa gatunki, Set, Vossii, Falcari polung: osiem gatunków Pond Tragopogi, Gentianae, Caricis, Ribesii ak tyt dą Poarum ; Chry- "a. Abietis; Aecidium Petasitis ; Melampsorella Symphy w. radowiecki: jeden gatun Sage Pisi Ze strefy roślinności karpackiej. V. Napisał Hugo Zapalowiez. Tegoroczne badania flory karpackiej rozpocząłem 25-go lipea w Tatarowie. Stąd wyszedłem na Chomiak 1544 m i Syniek 1664 m Z kolei botanizowałem w małej wsi Połonicy i na przyle- głych do granicy marmarosko węgierskiej nizkich grzbietach Wyb- czyny 1129 m i t. d. — których pasmo, niedaleko stąd ku polud. wschodowi, przecięła Przełęcz Tatarska. 10* 148 HUGO ZAPAŁOWICZ Celem mych dalszych wycieczek była północna część poło- żonych w Marmaroskiem Gór »widowskich. Z doliny Cisy Czar- nej i p. Apszyńca wyszedłem na polanę Apszyniecka i zwiedzilem szezyty Todiaskę 1766 m i Tatulskę 1774 m, spostrzegajae od p. Apszyńca wszędzie masywny, widocznie görnokredowy (pietroszan- ski) piaskowiec, podczas gdy grupę Bliznicy składa przedewszy stkiem płytkowy, ciemny, obfitujący w wapień piaskowiec (Jahr- buch. geolog. Reichsanstalt 1886, Pokut. Marmar. Karp. p. 552), który bardzo prawdopodobnie — jak to teraz spostrzegam — na- leży do eocenu. (Na mapie węg. geolog. Zakłądu zaliczono kom- pleks płytkowych piaskowców Bliźniey do' dolnej kredy — zupeł- nie mylnie!) Z powodu słoty nie mogłem posunąć się dalej na południe, ku wymienionej Bliźnicy i zetknąć się z obszarem już ` tnącym. Z, kolei zwiedziłem andezytowy (trachitowv) Gutin 1447 m na połud. od Marm. Sygietu. odbyłem potem jednodniową wycieczkę na Pietrosu Alp Rodneńskich i przeszukałem środkową część tych ` Alp: wschodnią część Piatra rei, Muntelu Kailor 1945 m. zacho” ` dnie stoki Gargaleu (2160 m), Omului po szczyt 2135 m (drug! szczyt tej nazwy 1932 m znajduje sie na wschód od Ineu), pól- nocne skały wapiennej piramidy Corongisu 1994 m i wielką do- linę Putredu. Piramida Corongisu wznosi się na polud. odnodze y Omului. Składa ja wapień krystaliczny, spoczywający na łupku di ZE STREFY ROŚLINNOŚCI KARPACKIEJ 149 łyszczykowym i przykryty na samym szczycie znowu wązką war- ` stwą tego łupku. Wapień ten odpowiada dolnemu piętru wtrąceń, które z półn. strony Alp Rodneńskich rozwinęło się potężnie na Piatra alba (Pietrosu) i na Piatra rei. Podczas gdy jednak z półn. strony wapień ten występuje w związku warstw i sięga od pól- nocy w południku środkowym: na Piatra alba od mniej więcej 1400 po 1750 m, na Piatra rei od 1300 do 1700 m, zajmuje Co- rongisu skutkiem denudacyi wolne, szczytowe i nadto wyższe po- ożenie, bo wapienne jego warstwy rozciągają się od północy (w poludniku środkowym) mniej więcej od 1750 po 1990. Wynika z tego także, że pomimo przeważającego w Alpach Rodneńskich nachylenia warstw na południe, pojawiają się najstarsze (najgłęb- sze) warstwy kompleksu łupków krystalicznych nie z północnej lecz z południowej (siedmiogrodzkiej) strony tych Alp. już nadmieniłem, przeszukałem na Corongisu północne stoki. Bogata flora ma tu naturalną obronę w wielkiej spadzistości skalistych stoków, bo te skutkiem tego nie są i po prostu nie mogą być spasane; grożą one przyrodnikowi, gdyby się nie miał na bacz- ności, na niejednem miejscu wielkiem niebezpieczeństwem. Prof. Pax (Grundzüge 1908 II str. 220). mówiąc o możliwej zagładzie pewnych gatunków, np. znachodzonej dotąd tylko na Corongisu Cineraria carpatica i Saussurea Porcii, skutkiem zbyt gorliwego spasania gór, miał widocznie inną część stoków Corongisu na my- sli. Autor ten powiada w innem miejscu (l. e. str. 216), że Co- rongisu jest „perłą wśród wszystkich szezytów Alp Rodneńskich*. Tymczasem jest to tylko szezyt poboczny, drugorzędny, a fłora Jego, rzeczywiście bardzo bogata. tylko florystyeznym epizodem, lokalno florystyeznem gniazdem. Takich lokalnych gniazd spotyka się cały szereg na Pietrosu; takiem gniazdem jest także potężna Piatra rei, położona na podnóżu Galacza i Muntelu Kailor, żywiąca cały szereg rzadkich roślin, nadto prawdopodobnie endemiczną na tych skałach Poa rodnensis, gdyż jej dotąd nigdzie więcej nie zna- lazłem. Wśród wszystkich szczytów Alp Rodneńskich wykazuje stanowczo największe bogactwo flory Pietrosu 2305 m; położony w zachodniej części tych Alp, jest zarazem najwyższym ich szezy- tem wogóle, o najbardziej co do miazgi potężnym korpusie. Ta część zachodnia, obfitująca w skały wapienne, przedstawia wogóle większą rozmaitość czyli bogactwo flory, niż część wschodnia. Co- rongisu należy jeszcze do zachodniej części. Linia dzieląca Alpy Rodneńskie na dwie naturalne części). przechodzi działem Pri- poprzednich sprawozdań (Sprawozd. Kom. fiz. 1909 XLIII str. 156 i nast.) nie Jest odpowiedni. Spostrzeglem to tego roku, po zwiedzeniu środkowej grupy szczy- w: Gargaleu-Omului. Przedzielony Bystrzycą Złotą Dzumaleu-Rareu tworzy osobne gnixzdo górskie. - 150 HUGO ZAPALOWICZ slopu i Stiolu na Gargaleu, Omului i ciągnie się potem. na wschód od Corongisu, potokiem Lazilor dalej ku południowi. W części wschodniej niema wtrąceń wapieni; dopiero daleko za Ineu, na połud. wschodniej odnodze Alp Rodnenskich, spotykałem je w po- bliżu Sucharda. Zaraz na wstępie do tej wschodniej części, na lyszezykowo lupkowym Gargaleu i Omului, wpada w oczy zjedno- stajnienie flory; wyjątek stanowią Ineu 2280 m i wapienne skały (Capra i t. d.) w pobliżu Sucharda 1709 m, które jednak nie do- sięgają nawet wysokości ostatniego. Zbudowany z łupku łyszczy- kowego Ineu uderza swemi długiemi i lieznemi odnogami, które od samego szczytu wybiegają na wszystkie strony dokoła i się- gają w pobliżu szczytu znacznych wysokości. Sam środkowy, wła- ściwy korpus Ineu jest wysmukły; z odnogami jednak zajmuje geograficznie większą przestrzeń niż Pietrosu. Przedstawia on jakby promienistą gwiazdę, z której środka wystrzela śmiały smukły wierzchołek, ziejący od półn. zachodu urwistą przepaścią. Ineu i najbliższe części jego odnóg żywią liczne, po części rzadkie ga: tunki roślin alpejskich; ilość ich nie dosięga wprawdzie obfitości flory na Pietrosu i t. d., jest jednak uderzająco większa, niż na jakimkolwiek bądź innym szczycie wschodnich Alp Rodneńskich, a niektóre gatunki. jak Papaver corona St. Stephani, rosną tylko na Ineu. Tak więc roślinne centrum we wschodniej części Alp Rodneń- skich przypada, podobnie jak w zachodniej, na najwyższy korpus górski; czyli naodwrót: największe górskie wzniesienia wytwa- rzają, bez względu na rodzaj skały, główne centra roślinności. Zachodnia część Alp Rodneńskich łączy się obniżonem pa- smem gór z Ciblesem 1842 m. Tu rozpoczyna się średniowysokie pasmo gór zwanych Lapos, na którego zachodniem skrzydle wznosi się Gutin 1447 m. Zaś połud. wschodnie przedłużenie wschodniej części Alp Rodneńskich urywa się nad Bystrzycą Złotą Suchardem, od którego ku południowi odgałęzia się odnoga, zakończona nad rzeką Dorną szezytem Ousor (Uszor) 1639 m. Końcowe wycieczki mej tegorocznej podróży poświęciłem g0- rom andezytowym (trachitowym), zajmującym na połud. zachó od Dorna Watry najdalszy południowy koniec Bukowiny: Ascutitu 1521 m, Piatra Dorni 1685 m, zachod. stoki Lucaciu (1775 m), szezyty: Negoi ( szą się po siedmiogrodzkiej stronie. Zwiedzilem przeto ty ko pól- nocną (przeważnie bukowińską) część Gór Kelemeñskich, które, przynajmniej w tej części. odznaczają się mniej urozmaiconą, po — — części nawet wprost jednostajną flora, czego się nie spodziewałem. i ZW STREFY ROŚLINNOŚCI KARPACKIEJ 151 Przyczyny tego szukać należy w odmiennych właściwościach tu- tejszych andezytów, wśród których spostrzegałem często także tufy wulkaniczne. Liczne, rozsiane na szezytach i grzbietach grupy skał w postaci bałwanów, obelisków, nieraz z czapkowatą przy- krywą na wierzchu, przemawiają już z góry za petrograficzną ró- żnicą, w porównaniu np. do Gór Trojadzkich, gdzie takich skal- nych formacyi niema i gdzie łatwo die arg się andezyt wy- twarza żyzny pokład. Także Gutin różni się co do formacyi skal- nej, choć w mniejszym stopniu, od Gór Trojadzkich i zbliża wię- cej do Gór Kelemeńskich. Cały tegoroczny zbiór roślin ofiarowałem Akademii Umieję- tnosci, do jej Muzeum Komisyi fiz, zatrzymując do czasu tylko gatunki tych kilku rodzin, które w najbliższym czasie opracowane zostaną w mym Przeglądzie. W tem krótkiem sprawozdaniu przy- taczam poniżej przeważnie tylko uzupełnienia do wydanych już w Przeglądzie gatunków — powołując się zresztą co do dalszych w tym względzie wyjaśnień na moje artykuły z lat poprzednich (Sprawozdanie Kom. fiz. od r. 1906 do 1910 włącznie). Niektóre z tegorocznych nowości ogłosiłem już w Kosmosie, jak to poniżej bliżej wykazuję. odjąwszy w lecie r. 1905 zadanie ponownego badania ro- ślinności Karpat Pokucko Marmaroskich, zwracałem kolejno bliż- it. d. yo A Suus sie granice viget bani: EE, mie do tego wzgledy filogenetyczne i roślinno geogra- ficzne. Dziś zielnik urósł już do znacznych rozmiarów, a sam zbiór Hieracium, obejmujący koło 40 atunków i mieszańców. a prócz tego wielką ilość odmian i form, przedstawia już dzisiaj, mogę to miało powie edzieć, znaczną naukową wartość. (Nie wliesam tu oczywiście babiogórskiego, zupełnego zbioru Hieracium i t. Mam nadzieję, że za parę lat dzieło wyczerpującego i umiejętnego zbadania, t. j. zebrania roślin z całego obszaru będzie dokonane. Zielnik ten wyjaśni, jak to się po części już stało, wiele wątpli- wości i będzie w zbiorach Akademii trwałą podstawą badań i dla przyszłej szkoły systematyków, zajmujących się flora okręgu pokueko marmaroskiego i przyległej części okręgu bystrzyco mołdawskiego. Obszar ten, należący pod względem botanicznym w całości do wschodniej części (krainy) Karpat, jest bardzo NAA Wykazuje on na północy pewne gatunki zachodnio karpackie, których dalej na południe już niema; nadto obejmuje, obok szeregu roślin ende- 152 HUGO ZAPAŁOWICZ mieznych, pewną ilość gatunków flory polnej (arktycznej i sy- biryjskiej), których na południu także niema Lwów, 26-g0 września 1910. 117. Avena pubescens Huds. b) alpina Gaud. Ad 1 m alta, vaginae inferiores sparse pilo- sae, spiculae triflorae, axis florum longe pilosus. W Alpach Rodneńskich: Corongisu na podlozu wapiennem 1850 — 1900 m, lieznie orma carpatica, opisana w Przegladzie. pojawia sie tylko gdzieniegdzie, np. na Ozy wezynie. 122. A. planiculmis Schrad. d) trojagensis m. (Sprawozd. Kom. fiz. 1910 p. 158) Gutin, od strony wschodniej koło 1400 m, powszechnie. 156. Poa cenisia All. b) pietrosuana m. (Kosmos 1910 p. 782). W Alpach Rodneńskich: Pietrosu w kotlinie półn. wschodniej koło enge 1820 m, dość licznie. P. nemoralis L. ) deeg m. (Kosmos 1910 p. 782). ię a = anche lyszezykowo łupkowych Dadula poni- żej Kirlibaby, 9 GP. pes b. > wech Asch. Exempla 1 m aita. Nad Bystrzycą Złotą poniżej ujścia p. Ineului, na miejscach wilgotnych dość licznie, koło 1050 m. Uderza wysokie stanowisko; trawę tę w głębi Karpat Pokucko Marmaroskich znalazłem po raz pierwszy dopiero tutaj. Post num. 192. Festuca sulcata Hackel inseratur in Conspeetu: 193. Festuca makattówie m. (n. sp.) (Kosmos 1910 p. 783). Makutra w Brodzkie var. obteeta m. (1. e) T mie Liezne okazy zebral i -go czerwca b. r. i odstąpił mi uprzej- mie prof. M. Raciborski. 194. F. amethystina L. a) marmarosiensis m. W Alpach Rodneńskich na skałach wa- NA wschodnia część Piatra rei koło 1400 m, licznie. 198. F. fallax Thuill. a) vulgaris m. W Górach Kelemeńskich na samym końcu Bukowiny: Piatra rosu koło 1620 m, na andezytowych skałkach obficie i mniej lub więcej w formie przejściowej do odmiany b). ontana m. Piatra rosu od północy koło 1 - lanach niekoszonych miejscami w ogromnej obfitości, formalne niz- kie łany tworząc. ZE STREFY ROSLINNOSCI KAKPACKIKJ 153 208. F. carpatica Dietr. W Alpach era na skalach wapiennych: Piatra rei od wschodu, koło 1400 1 224. Brachypodium pinnatum P. Beauv €) loliaceum (Roem. et Schult. pro sp.) 4. Graeb. utin, łąki na półn. wschodniem ródóó rer 850 m, w je- dnem miejseu lieznie. Odmiana ta zamieszkuje wogóle kraje więcej południowe. 319. Carex rostrata Stokes. W Górach Świdowskich: poło- nina Giereszeska pod Tatulska (cd polud. zachodu), na małym mo- czarze koło 1650 m obficie. 373. Juncus triglumis L. W Górach Świdowskich: połonina Apszyniecka, na dnie kotliny pod Todiaską. koło 1500 m 381. Luzula spicata DC. W Górach Kelemeńskich: Timau koło 1800 m 473. Gladiolus imbricatus L. p A łąkach 800 —950 m. 512. Goodyera repens R. Br. lasach pod Chomiakiem od półn. wschodu, koło 1100 m, w = iesen (25/,). 568. Pinus mughus Scop. W Gorganach: Syniek, w Górach Kelemeńskich: imau. 646. $. dacica Porcius (Consp. IL p. W Alpach Rodneńskich. na wapieniach: Corongisu koło 1900 m. 660. 8. Jacquiniana Willd. e) corongisuana m. (Kosmos 1910 p. 7 W Alpach Rodnenskich, na wapieniach: Binden kolo 1900 m. 100. Rumex acetosa L. a) pratensis Wallr. Tatarów 670 m, Polonica 800—950 m. for. elatior. Tatarów 108. R. carpaticus m Chomiak. na granicy asów koło 1400 m. a) = nohorensis m. W Górach Kełemeńskich: Piatra Dorni 1150 — 1600 m; Gutin od zachodu, w ren skalnym źlebie koło 1400 m 704. R. scutatus L. a) hastifolius Marsch. Bieb. Tatulska, 1750—1770 m. 791. — napellus L. f). swidovense m. for. scheuen. Połonina Apszyniecka pod Todiaską 1400 — 1500 m, lieznie. h). czar rense m. Jor. tenuisectum. Tatulska 1150—1770 m. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział III. 11 154 HUGO ZAPAŁOWICZ 822 Ranunculus crenatus Waldst. et Kit. ar. rodnensis m. W Alpach Rodneńskich: Pietrosu w półn. wschodniej kotlinie 1820 m. | 828. R. thora L. a Ss a) carpaticus Griseb. W Alpach Rodneüskich na wapieniu: Piatra rei od wschodu 1400 —1600, bardzo obficie. 4. R. carpaticus Herb. var. rupicolus m. W Alpach Rodneńskich: Pietrosu od pół- nocy, na skałach wapiennych i łyszezykowych 1700 — 1880 m, często. 838. R. Villarsii DC. Segmenta foliorum basalium latiora, ear- pella maiora 3 mm longa ete. ut in for. typica Tatrorum, montis Babia Góra ete. Alpach Rodneńskich, na wapiennych skałach Piatra rei od wschodu, 1400—1500 m. Formę typową, zachodniokarpacką, znalazłem po raz pierw- szy tu, na Piatra rei; wszędzie zresztą spotykałem dotąd w Kar- ` patach Pokucia, Marmaroszy i Bukowiny tylko odmianę następu- jaca a). i ; d marmarosiensis m. W Górach Swidowskich: Tatulska 1750—1770 m. 896. Alsine Zarencznyi m. | a) neglecta m. Sepala ad 35 mm, petala ad 3% mm longa, petala calycem aequantia vel eum paulo superantia. Antherae Jn exemplis florentibus, hoc loco saltem, in statu vivo rubieundo albae. W Görach Swidowskich: Tatulska od półn. zachodu, na ska- łach piaskowcowych i w drobnym żwirze 1750 — 1770 m, licznie. c) oxypetala Wołoszczak. 2. for. mieropetala: sepala $5 mm longa, petala calyce ma- nifeste breviora 25 mm longa late ovata breviter acuminata, se mina margine muriculata 0:6 mm lata. Folia aequaliter sparse glan- duloso eiliata ete. Alpach Rodneńskich po stronie siedmiogrodzkiej: na wa- piennych skałach Corongisu koło 1850 m. 911. Stellaria Friesiana Ser. for. intercedens. Południowy koniee Bukowiny w Górach Ke lemeńskich: zachodnie stoki Lucaciu, w lasach nad potokiem ` — wprost na wschód od jazu 1250—1300 m, na miejscach dość od- słoniętych mszystych między głazami dość licznie. = 924. Cerastium arvense L. us e) ciliatum Waldst. et Kitaib. pro sp. W Alpach Rodneńskie po stronie siedmiogrodzkiej: Corongisu na podłożu wapiennem ` 1750 — 1990 m, pospolicie. ue gatunków nie opisanych, wzglednie nieogloszonych jeszcze ` ` jące: w Przeglądzie, wymieniam tymczasowo następujące ZK STREFY ROŚLINNOŚCI KARPACKIEJ 155 Papaver corona St. Stephani m. (Consp. num 1014). W Al- pach Rodneńskich: Ineu pod szezytem od strony półn. zachodniej, obficie. Piękne okazy zebrał 3-go sierpnia b. r. St. Fedorowiez, Biscutella laevigata L. W Alpach Rodneńskich: Corongisu 1800—1900 m Saxifraga oppositifolia L. W Alpach Rodneńskich, na ska- łach wapiennych Piatra rei od wsehodu, koło 1400 m Cotoneaster integerrima Medic. W Górach Świdowskich : Todiaska na skałach od północy koło 1650 m, w Górach Kele- meńskich: Ascutitu koło 1400 m Comarum palustre L. Nad górną Cisa Czarną, na moczarze koło 850 m, obficie, z Menyanthes i t. Cortusa Matthioli L. W Alpach Rodneńskich na skałach wa- piennych: Piatra rei od wschodu koło 1400 m, Muntelu Kailor. Corongisu 1750— 1800 m Campanula latifolia L. Połonica: w lasach na W ybezynie koło 1120 m, blizko granicy rn Roślinę tę spotykałem do- tąd tylko po marmaroskiej stron Leontodon tatricus Kotula e clavatus Sag. et Schneid.) W Górach Swidowskich: Tatulska na skałach piaskowcowych 1750 — 1770 m, (Dragobrat 1675 — 1740 m i t. d. według okazów dawriej zebranye Hieracium Zapalowiczii Uechtr. Sprawozdanie Kom. fiz. 1889 XXIV p. 234 (H. Vagneri Pax Oest. bot. Zeitschr. 1901 p. 111, H. alpinum X caesium Pax Grundzüge d. Pflanzenverbr. Karpat. 1908 II p. 95). var. gutinense e (Kosmos 1910 b 184). Gutin, 1430 — 1440 m, dość liezn H. prenanthoides Vill. eg w lasach na Wybczynie koło 1120 m, blizko granicy krajowej. IV. Materyaly zebrane przez Sekcye geologiczna. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział IV. Przyczynki do znajomosci systemu weglo- wego w Krakowskiem. (Z wycieczek szkolnych w lecie 1910 r.). Podał Tadeusz Wiśniowski. (Z tablicą). Tegoroczna wycieczka w Krakowskie przyniosła parę spo- strzeżeń, które n nie są pozbawione znaczenia ogólniejszego. Odnoszą się one częścią do kwestyi kulmu w Krakowskiem, w części doty- kają fauny. małżów wśród warstw produktywnye ę tyczy warstw kulmowych w karbonie krakowskim» to Seege: ich do ostatnich czasów na ogół nie była znana, wzgle- dnie uznawana. Wprawdzie już S. Olszewski!) pisze o piaskow- each odsłoniętych nad potokiem. który płynie z poza Nowej Góry do doliny Czernki, że przedstawiają „prawdopodobnie cząstkę utworu Culm*, utarło się jednak następnie przekonanie, że u nas cała dolna serya karbonu jest heine s tylko jako wapień węglowy. Wia- domo bowiem, że t. zw. „kulmowe warstwy ostrawsko-waldenbur- skie“ Stura zaliczono ostatecznie do seryi produkty wnej, a wien i ich ekwiwalent w Krakowskiem należy już do karbonu górnego. Tak przedstawiała się kwestya kulmu krakowskiego aż do osta- tnich czasów i dopiero Michael?) przed trzema laty wykazał na 1) Olszewski: Krótki rys pe iden le roga w W. Ksiestwie Kra- kowskiem. arde — fizyogr. 1878, str. 26 2) Michael, Üb. neuere Aron peaa i Schichten am Ostrande = SE eta Bteltikoblaibedbéde Jahrb. d. k. Preus. Geolog. Landesanst. Bd. XVI ve? ójcik-Grzybowski. Monogr. wegl. zagt. krakowsk. Cz. II. Szkic Ges, pas i t. d. Kraków. Nakł. Zw. górn. i hutn. polsk. w Austryi, 1909. E 4 TADEUSZ WISNIOWSKI podstawie wierceń i t. d, że w Zalasie i Głuchówkach znajduje się prawdopodobnie dolny karbon w postaci znamiennych petrogra- fieznie warstw kulmowych. Ale co do łupków miękińskich, to nawet sam Michael uważa je jeszcze za najstarszy poziom seryl produktywnej. To też kiedy w czasie naszej wycieczki tegorocznej znale- źliśmy w Miękini, idąc potokiem w dół od hałdy głównego łomu, w pierwszej, większej odkrywce łupków szaro- zielonawych (na lewym brzegu) piękną paproć i nieco skamieniałości zwierzęcych, zainteresował mnie odrazu ten materyał w wysokim stopniu, bo— chociaż bardzo szczupły — mógł w każdym razie zaważyć w kwe- styi jeszcze tak płynnej i nieustalonej. Rozpatrzenie się w zdoby- czy naszej po powrocie z wycieczki potwierdziło to przypuszezenie. Paproć okazała się gatunkiem kulmowym Rhodea moravica Ett. sp. yo. 1) z wy mienioną formą środkowego i górnego kulmu śląsko - morawskiego pozostaje wreszcie tylko sam nerw, biegnący środkiem. -Obok resztek roślinnych zebraliśmy jednak także nieco zwie- rzęcych skamieniałości morskich. Rzuca to światło na charakter 1) D. Culm- Flora d. mähr.-schles, Dachschiefers. Abh. d. k. k. geol. R.-As Tom VII, str. 38—41, tab. X, : PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI SYSTEMU WĘGLOWEGO 5 i Nuculana cf. attenuata Fleming sp. (?). Pogniecionych ośródek drobnych ślimaczków, dalej rozmaitych problematyków i t. d. nie próbowałem oznaczać. Wspomniana Posidoniella (?) sp. (Tab. I, rye. 2), przedstawia się jako niekompletny odcisk ujemny drobnej skorupki. Wydaje się formą płaską, sam przedni górny, koniec ze szczytami nie jest zachowany. Na powierzchni wyraźnie zaznaczone fałdkowate ze- berka spółśrodkowe, które na tylnym górnym brzegu skorupki, tworzącym jakby rodzaj wązkiego skrzydełka, przechodzą w deli- katne i gęste prążki. iędzy nukulami jest — zdaje się — formą częstą Nucula luciniformis Phill. (tab. I, ryc. 3). Zmajduje się wyłącznie jako OŚ i rozmaitej wiel ości. Okaz wyrysowany jest między niemi największy, posiadając 10 mm. długości. Niestety i na nim szczyt uszkodzony, ale ząbki zamku są widoczne. Zgodność z opisem u Hinde’a!) mniej więcej zupełna. Forma ta jest znana w Anglii i Szkocyi z dolnego karbonu; Karezewski podaje Nuc. cf. luci- niformis Phill. z podredenowych ciemnych łupków iłowych kopalni Flora w Dąbrowie A Drugą formę pokrewną, niemniej pospolitą, podaję tu jako Nuculana | "ef. attenuata Fleming sp. (?), chege jednak zaznaczyć przez te nazwe przedewszystkiem tylko pewne podobienstwo do wymienionego gatunku, posiadajaeego szerokie rozprzestrzenienie w warstwach karbońskich. Formy miekinskie są drobne, kilkumili- metrowe. odznaczają się jednak wszystkie silnem wydłużeniem tyl- nej części skorupki i znaczną jej wypukłością w części poniżej szczytów. które są nizkie i mało wydatne. Niestety i w tym wy- padku ma się do czynienia tylko z samemi ośródkami, względnie odciskami, a więc wiele szczegółów jest niewidocznych. W każdym razie prócz zamku charakterystycznego można dostrzedz na niektó- rych odeiskaeh delikatne prążkowanie spółśrodkowe. Inne formy, jak bardzo drobne nukule o skorupce okrągła- wej, silnie wypukłej i t. d, w takim materyale i przy takim stanie zachowania, przynajmniej na razie nie dają się oznaczyć. Bardziej pokaźny materyał paleontologiezny, chociaż w opra- cowaniu tak samo niewdzięczny, przedstawia to, cośmy zebrali w ciągu kilkunastu minut na hałdach tenczyńskiej kopalni Kry- styna. Z Tenczynka znane już są oddawna lingule (Z. squammi- formis Phill). Michael wspomina tamże o Bee SE ach (l. e. str. 187), a Schmidt wymienia z tego punktu gatunek Carboni- | 1) EE TALE Lamellibranchiata, Cz. II. Palaeontograph. Soc. 1897 str. 186, tab. XIV, ryc. 17—22. 3) O faunie Sëch podredenowych Dabrowskiego zaglebia weglowego. Pam, fizyograf. T. XVII. 6 TADEUSZ WISNIOWSKI cola (Anthracosia) aquilina Soe. 1. Wykaz tych zwierzęcych ska- mieniałości z warstw tenczyńskich powiększa się obecnie o dwa rodzaje: Naiadites i Anthracomya. Stosunkowo liezne, ale wogóle licho zachowane okazy znalazły się w skale dwojakiego rodzaju: Naia- dites i Carbonicola w eharakterystyeznych łupkach barwy czarnej, Anthracomya w łupkach iłowych, jasno- popielatych. "Zachowanie w tych ostatnich względnie korzystne, podczas gdy muszle z łup- ków czarnych są bez wyjątku zdeformowane. silnie zgniecione i t. d. Naiadites sp. występuje gromadnie, ale niestety, w okazach bardzo lichych. Jeżeli zachowała się skorupa, to w tylnej i górnej części jest trudna do wypreparowania z powodu widocznej cien- kości, szczyty zaś i ciągnąca się od nich ku tyłowi nabrzmiałość są niewidoczne skutkiem zupełnego zgniecenia, mimo że skorupa jest ku przodowi znacznie grubsza. Przytem okazy leżą zwykle na- gromadzone obok siebie i na sobie, tak że do sfotografowania na- dawał się jeszcze najlepiej tylko odcisk, niestety bez końca prze- dniego ze szczytem (tab. I, ryc. 6). Rozmiary, kształt skośnie trój- kątny z tylnym końcem dolnym łagodnie zaokrąglonym. prosta linia brzegu zamkowego i bardzo gęste linie przyrostu, charaktery- stycznie wyginajace się ku górze, występują jednak na tym odei- sku bardzo dobrze; z końca przedniego brakuje niewiele. Kilka płytek czarnego łupku ma powierzchnię zasianą bardzo licznymi okazami tej samej formy, ale o wymiarach znacznie mniejszych. O oznaczeniu gatunkowem w tym wypadku oczywiście niema mowy. ajadytom towarzyszą nierzadkie skorupy z rodzaju Carboni- cola. Znajdzie się ich prawdopodobnie kilka form, jak mogę sądzić z materyału, który posiadam, a wspomnę o jednej, tem szczególnej. że, jak to się zdarza w tym rodzaju, wewnętrzna strona skorupy posiada delikatne prążki promieniste, widoczne na odcisku, gdzie sama skorupa odpadła; widać je w dolnej części, zwłaszcza w par- tyi pod szczytami (por. tab. I, rye. 5). ajlepiej zachowane są antrakomye w łupkach popielatych. Oznaczyłem je jako Anthracomya pulchra Hinde, znaną z górnego karbonu angielskiego. Zgodność zarówno z opisem, jak i z rysun- kami w dziele Hinde'a (l. c., str. 114— 115. tab. XV) niewatpli- wie FRAZA: Przypomina ta forma także Roemera Anthraco- sia sp.?). a tym szczupłym wykazie kilku form roślinnych i zwierzę- cych, które znaleźliśmy w warstwach karbońskich Miękini i Ten- czynka, kończy się istotna treść obecnej notatki. Zadaniem Je) 1) Einige Anthracosiden a, d. Ostrauer Schicht. Jahrb, d. k. k. geol. RA. 1909. 2) Roemer. Ueb, e. marine Conchylien-Fauna im produkt. Steinkohlengeb. Oberschlesiens. Zeitschr, d. Deutsch. geol. Gesellsch. Tom XV. 1863, str. 584—580, rye. 6. i Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dz. IV. Tab. 1. Tadeusz Wisniowski. PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI SYSTEMU WĘGLOWEGO 1 zwrócić w ten sposób uwagę na wymienione dwa punkty, które — zaś pokazało się, że karbon tenczyński co do bogactwa w skamie- niałości zwierzęce okazuje pewne analogie z opisanemi przez Czar- nockiego!) warstwami podredenowemi w Dabrowie Górniczej. Ale oczywiście snuć z tego już teraz dalsze wnioski co do szeze- gólowego horyzontowania i paralelizacyi tych warstw byłoby wobee tak dorywezych spostrzeżeń i tak szezupłego materyału „paleontolo- gicznego niewątpliwie przedwcześnie. Notatka ta osiągnie swój cel w zupełności, jeżeli zwróci między innemi i w tym kierunku spe- cyalne poszukiwania, które się obeenie rozpoczynają w krakow- skiem zagłębiu węglowem nareszcie także i z naszej strony. We Lwowie, 28-go lipca 1910 r. Objaśnienie tablicy. Rye, 1 a moravica Ett p. (Miękinia). 2 Posidoniella ?) sp. (Miekin ia). 3 Nucula luciniformis Pieces e (Miekinia). » %a,b Anthracomya pulchra Hinde, (Tenczynek). (cześci odłamane Zeie kropkami). 5 Carbonicola sp. (Tenczynek). 6 Naiadites sp. Geescht Rysunki sa retuszowanemi fotografiami wielkości naturalnej. 1) Czarnocki. Mater. k toon mero atłażenii dombrowskawo "e om ec ez. Komit. Now. ser. Wyp. 3 Budowa geologiezna sacz węglowych w zagłębiu Dabrowskiem. Dabrowa. Wyd. Rady Zj. przem. górn. Król. Polsk., 1909. O skladnikach tektonicznych Podkarpacia nadwórniańsko-sołotwińskiego Napisał Jarosław Łomnicki. (z 2-ma tablicami). We wrześniu r. 1910 przedsięwziąłem wspólnie z Marya- nem Łomniekim badania geologiczne w okolicy Staruni, powiatu bohorodezaüskiego, w celu wykonania mapy geologicznej najbliższej okolicy, która ma być dołączona do przyszłej publikaeyi o szezat- kaeh kopalnych mamuta i nosorozea, znalezionych w kopalni sta- ruńskiej. Ponieważ spostrzeżenia poczynione składają się w obraz w pewnych punktach odmienny od przekazanych nam przez po- przedników 1) i posiadają ogólniejsze znaczenie, przeto postanowil- . DH łem je już teraz ogłosić. Spostrzeżenia. Dołączony przekrój (rye. 1.), poprowadzony od wzgórz na południe od wsi Markowy do wzniesień na pn. wd. od wsi Staruni przedstawia spostrzeżenia, poczynione w pobliżu linii tego przekroju. Debra, otwierająca się do doliny p. Maniawki powyżej „tej części Markowy, która się zabudowała po prawym brzegu doliny Maniawki, poczyna się niedaleko od krzyża przydrożnego u połu- dniowej granicy pól, należących do gminy Markowy. Tam spotyka się u góry nieco żwiru dyluwialnego a odsłonięcia głębsze okazują ' Paul u. Tietze. Neue Studien in der Sandsteinzone der Karpathen. Jahrb. d. k, k. Geol. Reichsanstalt. Wien 1879. „Zuber. Tekst do zeszytu drugiego Atlasu geolog. Galicyi. Kraków 1888 r. Tam streszczenie także prae dawniejszych autora wynikających z badań własnych i St, Olszewskiego, O SKŁADNIKACH TEKTONICZNYCH PODKARPACIA 9 zwykłe łupki menilitowe brzegu karpackiego w postaci czarnych łupków i margli o biegu pnzd. a upadzie w górnej części debry pnwd., w niższej zaś pdzd. Wobee przebiegu debry, w przybliżeniu równoległego do biegu warstw, trudno osądzić, czy układ jest siodłowy, czy łękowy; prawdopodobniejsze jednak jest drugie przypuszczenie, gdyż sąsiednia debra (otwierająca się na samą wieś) okazuje u swego górnego początku oprócz żwirów wychodnie łupków menili- towych z biegiem pnzd., a upadem pdzd. Na pdwd. od Markowy nad jednym z potoków, z których spływu iH potok Łukawiee Wielki, zabudowała się wieś Babeze. We wsi tej spotyka się również łupki menilitowe, których jednak wychodnie ustają jeszeze daleko powyżej ujścia potoku, wpadającego wśród wsi z lewej strony do potoku Babezan- skiego. Dalej ku pdwd. przegryza się przez łupki menilitowe ramię Łukawca Wielkiego. pochodzące ze spływu potoków, poczy- nających się między Łukawcem a Wielką Hygą. W brzegach do- liny tego potoka występują łupki menilitowe jako warstwy krzemionkowo -ilowe szarobrunatne, czarne łupki ilowe i łupki białawe piaskowcowe z żółtym wykwitem, z upadem pd. stro- mym, biegiem zd. Dopiero tuż powyżej graniey obszarów gmin Babcza i Mołotkowa nad wgryzajacem się w prawe zbocze doliny zakolem (naprzeciw punktu, oznaczonego na mapie „szczegółowej: 1:75000, liczbą 446 m) odsłaniają się warstwy dobrotowskie w postaci szarych piaskowców z mika, piaskowców grubiej okru- chowych i sinych iłów o biegu zd.. upadzie Bliżej linii naszego przekroju nie dostrzegło się warstw dobro- towskich zapadających pod łupki menilitowe. Za to w górnej części debry, która poczyna się koło chat pdwd. końca wsi Markowy spotyka się szary ił z uwarstwowaniem zniszezonem i z wytroczonemi płytkami piaskowca. Jest to ił solny. Żródło surowicy solnej znaj- duje się we wsi przy drodze, prowadzącej z cerkwi na zbocze wscho- „dnie doliny Maniawki. Nieco dalej ku pdwd. od linii naszego prze- kroju pousuwane zbocza lewego dopływu p. Babezanskiego czynią prawdopodobną obecność iłów solnych w niewielkiej głębokości podziemia tego obszaru, zakrytego zresztą żółtą gliną dyluwialną. nwd. stronie obszaru gminy Markowy otwiera się parę deber, poczynających się z pod Pasowiska i uchodzących do doliny Maniawki. Jedna z tych deber okazała odsłonięcie piaskowca dobrotowskiego o biegu pnzd. a upadzie stromym raczej pn. niż pd. w postaci ław piaskowca i szarych iłów. Warstwy dobro- towskie dalej ku pnwd. przechodzą zwolna w iły łupkowe, gdyż w debrze granicznej (między Markową a Manasterezanami), scho- dzącej z Pasowiska ku Maniawce, na zejściu się dwu ramion wy- stępują szare iły łupkowe z wstawkami piaskowea o biegu pnzd.. upadzie stromym pdzd. 10 JAROSŁAW ŁOMNICKI Dalej ku pnwd. odsłaniają się potężnie rozwinięte czerwone iły lupkowe w prawym brzegu Maniawki; początkowo mają one upad prawie pionowy, raczej pn. niż pd.. dalej zaś z biegiem po- toku przy biegu pnzd. upad pdzd. Badane dokładniej bliżej Mona- sterezan, okazały one partye piaskowca sinego i szarego, przecho- dzącego w niektórych warstwach w drobnookruchową brekcyę. W całym obszarze, położonym na pdwd. od linii naszego przekroju między Maniawką a Lukawcem Wielkim nie widać od- słonięć starszych od wysoko położonych żwirów karpackich (do warstwicy 500 m i wyżej). W dolinach deber, przecinających ten obszar i otwierających się ku dolinie Łukawca Wielkiego, daremnie szukaliśmy odkrywek utworów przedpleistocińskich. Prawie na samej linii przekroju naszego (nieco tylko na pdwd.) odsłaniają się natomiast w dolinie Łukawca Wielkiego (prawe zbocze doliny) obszarze Staruni iły solne. U południowego końca wielkiego zakola potoku, który się wcina pod wschodnie zbocze swej doliny, widać mianowicie przy samym potoku iły łupkowe z wstawkami gipsu włóknistego, bez wyraźnego warstwowania, a także płytki piaskowca, a nieco wyżej nad tem odsłonięciem spotyka się już stoczone z góry odłamki skał, wchodzących w skład zlepieñca słobódzkiego, o którym niżej. Nieco dalej na pdwd. od linii naszego profilu założono słynne kopalnie wosku. z których obecnie w ruchu jest tylko kopalnia spadkobierców Campego i Ski. Kopalnie, założone w dolinie Lu- kawea Wielkiego, przebijają. jak materyał hałd i próbki uprzejmie dostarczone przez Zarząd kopalni, będącej w ruchu, wskazują, po- niżej utworów pleistoceńskich sine iły, zawierające warstewki pia- skowea i żyłki gipsu. Wśród tych iłów występuje margiel, sól amienna i wosk ziemny. lokalnie także piryt. W deberce grani- cznej między Starunią a Molotkowem, schodzacej z zachodniego zbocza doliny Lukawea Wielkiego, po obydwu stronach szyby wy- dobyły również materyał siny, łupkowaty z płytkami piaskowca. Interesujące są wypływy ropy naftowej w obszarze kopalnianym staruńskim. w miejscach zarzuconych starych szybów, szczególnie u wylotu i blizko wylotu debry równoległej do poprzednio wspom- nianej a zaraz po niej ku północy następującej. W podziemiu kopalni wosku bieg warstw jest wedle informacyi inż. górn. p. P, Falka h 23. upad wschodni !). Wschodnie zbocza doliny Łukawca Wielkiego opanowuje typowo O SKŁADNIKACH TEKTONICZNYCH PODKARPACIA 11 rozwinięty zlepieniec słobódzki, w którego skład wchodzą szczególnie szare fyllity, zielonawe zmetamorfirowane tufy, białe kwarce, „kwarcytowate piaskowce i zbite wapienie. Zlepieniee sło- bódzki, im dalej ku południowi, tem potężniej rozwinięty, traci ku północy coraz bardziej na miąższości i nareszcie kończy się nieco na północny zachód do linii naszego przekroju, naprzeciw zna- eznego zakola potoku, podmywającego zachodnie zbocze doliny. Ta ostatnia partya zlepieńca słobódzkiego zarysowuje się jeszcze także orograficznie. Oddalając się z biegiem Łukawca Wielkiego dalej ku “północy od linii naszego profilu, spotykamy się wzdłuż prawego brzegu potoka z piaskowcem dobrotowskim o upadzie pnwd. z odciskami fal Ge Zeie marks) po stronie dolnej; dalej z biegiem potoku dochodzimy do szarych iłów lupkowych, które jeszcze dalej z biegiem ok (nad potokiem) okazują warstewki piasko- wca i wstawki gipsu; przy pierwszych zaś chatach wsi ale jeszcze przed nagłym zakrętem potoku widać w nim ławy znowu warstw e ek ob. Nieco na pdwd. od linii naszego przekroju schodzae droga ze wsi do kopalni, spotyka się na zboczu wschodniem doliny Łukawca Wielkiego najpierw kruche piaskowee a niżej żwiry zle- pieńea słobódzkiego. Oprócz wyżej wspomnianej odkrywki kruchych piaskowców znajduje się także przy najbardziej na po- ładnie wysuniętych chatach wsi Staruni, blizko drogi, wiodącej ku grzbietowi Bzowacza, na polu wyorane płytki piaskowea. Na skrzyżowaniu dolinki, przeciętej przez wyżej wspomnianą drogę, z depresyą podłużną między liniami Bzowacza i Krasny występuje Zr o, obfitujące w siarkowodör (na wodzie, używanej na miejscu do celów leczniczych, biaława powłoka). Przekrój nasz wskazuje na pnwd. od piaskowca dobrotcw- skiego, wychodzącego w Łukaweu Wielkim przed jego nagłym zakrętem, płasko od Karpat odpadające czerwone iły łupkowe. Odkrywka tych iłów wyraźna okazuje się w prawym brzegu Łu- gie: Wielkiego przy pierwszem zakolu po jego naglym zakrecie wd., o którym poprzednio były wzmianki. Przy. biegu pnzd. panien one słaby upad wschodni; zawierają partye okruchow- cowe i gips w żyłach. alej z biegiem Łukawea Wielkiego dochodzimy do wylotu doliny potoka, będącego jego prawym dopływem. Tu istniała nie- gdyś studnia surowiey solnej. Dziś wydobywają surowicę ze źródła, położonego u początków doliny tego opływu u, mianowicie na zagię- ciu pierwszej lewej ES uchodzącej do jego doliny (przy drodze ze Staruni do Bani k. i Potok Eukawiee Wielki. przyjąwszy dopływ, o którym mowa, przybliża się znowu do prawego brzegu doliny swojej i podmywa 12 JAROSŁAW ŁOMNICKI jej zbocze, odsłaniając w ten sposób szary ił solny z wytroezo- nemi płytkami piaskowca i z gipsem, po części czerwonym. Dalej ku pnwd. idąc, wchodzimy do dolinki następującego prawego dopływu Łukawca Wielkiego. Blizko wylotu tej dolinki spotykamy warstwy dobrotowskie w postaci kruchego pia- skowca w grubych ławach z biegiem + h 10 i stromym upadem. Wyżej w dolinie tego potoczka spotyka się doskonałe odsłonięcie t. zw. czerwonych iłów łupkowych (jednak barwy sinej) z biegiem h 10, wyżej +h 10—11. upadem pnwd. dość silnym. U początku dolinki iły te mają upad stromy, raczej pdzd. Pasmo Bzowacza, rozgradzające doliny obydwu Lukaweöw, zbudowane głównie ze zlepieńców slobódzkich, badaliśmy w kilku punktach. Debra. równoległa do rozgraniczającej obszary Staruni i Mołotkowa u stoków zachodnich Bzowacza i na południe od niej rozpruwająca te stoki, okazuje potężne masy żwirów zle- pieńca słobódzkiego (składające się z fyllitu, kwareytu, zielonego zmetamorfizowanego tufu, kwarcu, wapienia, piaskowca. rogowca). W jednem miejscu spotyka się tamże warstwę drobnookruchową, przechodzącą w piaskowiec, z biegiem pnzd. a upadem stromym, w innem warstwę sinego iłu jako wkładkę w zlepieńcu. U podnóża Bzowacza nad Łukawcem Wielkim są koło punktu 416 m mapy „szezegölowej* ślady warstw odmiennych, przypominających war- stwy dobrotowskie, a to iły szare i piaskowce w płytkach. Stoki wschodnie Bzowacza rozdziera debra rozgraniczająca powiaty bohorodezanski i nadwórniański. W górnej części tej debry wystę- puje zlepieniec słobódzki z międzywarstwą plastycznego ilu. Wśród tej części debry spotkaliśmy bryłę wapienia stram- berskiego na metr długą i tyleż szeroką. W niższej, ale jeszcze lesistej części tej debry spotyka się już ślady warstw dobro- towskich. Warstwy dobrotowskie zalegają też południową część depresyi między liniami Bzowacza i Krasnej. W debrze, biegnącej u pnzd.. poczynającej sie w najbardziej południowej części tego obszaru, i to w jej górnej części. iły łapkowe sine i piaskowce okazują bieg h 11, upad zachodni, bardzo stromy. Drugi z dołączonych przekrojów (rys. 2) przedstawia porządek odsłonięć w pobliżu linii. poprowadzonej od Wielkiej Hygi (704) do Hwozdeckich Łazów (485). Potok źródłowy Lukawca Małego, wypływający między Wielką a Małą Hyga na południe od Mołotkowa, okazuje naprzeciw wscho- dniego końca lasu „Hyga* w łupkach menilitowych przy biegu pnzd. upad pnwd. W następującej ku wschodowi deberce prawego zbocza doliny tego potoka odsłaniają się blizko wylotu warstwy iłu. które zaliczam już do warstw dobrotowskich. wyżej zaś w tej samej deberce widać łupki menilitowe. Dalej z biegiem potoku ustają odsłonięcia skał starszych, pomagają nam O SKŁADNIKACH TEKTONICZNYCH PODKARPACIA 13 jednak w zrozumieniu budowy podziemia wychodnie wyżej SE w dolinie Łukawca Wielkiego na granicy Babeza i Molotkow i niektóre zjawiska na obszarze wsi Mołotkowa. Potok Elvio Wielki odsłania w górnej części wsi Mołotkowa warstwy do- brotowskie o biegu + h 10, upadzie pnwd., w postaci iłów i pły- tek szarosinego piaskowca; w potoku wśród chat można widzieć ładne ich wychodnie. Piaskowiee dobrotowski panuje prawdopo- odsłonięcie łupkowatego piaskowca i sinego albo szarego iłu wego o biegu + pn. a upadzie wd. oglądaliśmy jeszeze we wee? przydrożnych Jaworowa, przy drodze prowadzącej z Nadwórny do ołotkowa. Przy tej samej drodze odsłaniają się także na grzbie- cie, oddzielającym dolinę Bystrzycy Nadwórniańskiej od doliny do- plywu Lukawea Małego szare iły lupkowe z upadem na pdwd.! Wśród samego Mołotkowa znajduje się blizko cerkwi źródło surowicy solnej. Woda wypływająca tworzy kałuże, na których dnie i w któ- rych otoczeniu bieleje już zdala widny osad soli kamiennej. Brzegi kałuż w czas bezdeszczowy obramowane były szybkami podobnemi do szybek lodu po przymrozku; na dnie kałuż leżały luźne sze- ścianki soli. edząc nasz przekrój dalej ku pnwd., nie spotyka się w po- bliżu jego linii odsłonięć ani czerwonych iłów, ani iłów solnych; dopiero u pd wd. konca grzbietu Bzowacza występują ślady skał starszych, mianowicie zlepieńca słobódzkiego. Lieznych i po części doskonałych odsłonięć dostarczają szczególnie boczne debry, otwierające się do doliny Lukawea Małego we wsi Hwoździe. Tam, gdzie poto ukawiec Mały wkracza w obszar gminy Hwozda przy. gościńcu, ‚odslaniaja sie po obu zboczach doliny slady zle- pieńca słobódz kiego. U wylotu pierwszego na obszarze wsi. prawego doplywu, w brzegu lewym jego dolinki odsłania się serya warstw naprzemian piaskowcowych i zlepieńcowych o biegu pnzd., upadzie pdzd. Jest to oczywiście serya przejściowa między zle- pieńcem słobódzkim a piaskowcem dobrotowskim. W pobliżu drogi polnej przecinającej znacznie dalej ku wschodowi dolinkę, o której mowa, pojawiają się już same pros do- brotowskie, ktörych biegu i upadu nie udało się oznaczyć. Bardzo pouczająca jest dolina pne lewego doplywu Lukawea Małego, otwierająca się prawie wprost na cerkiew wyż- szej części Hwozda. Udając się w głąb dolinki, przecinamy poprze- cznie do biegu seryę warstw w kierunku odwrotnym do przyjętego w tym opisie. Blizko wylotu tej doliny ce warstwy do- brotowskie w dość grubych ławach o biegu pnzdpn., upadzie mech z wtraconemi warstwami zlepienca. Ku stropowi (pozornemu, się później okaże) wtrącone są w te warstwy przejściowe od ruens MN ONU do warstw dobrotowskich prawdziwe lupki 14 JAROSŁAW ŁOMNICKI menilitowe z tym samym biegiem i upadem na przestrzeni ` około 25 kroków; po tem wtrąceniu dalej ku (pozornemu) stropowi, t. j. ku zachodowi pojawiają się znowu piaskowce dobrotow- skie z domieszanym coraz grubszym żwirem. W tych coraz bo- gatszych w żwir warstwach i to w piaskowcu znalazł M. Łom- nicki okaz korala. Przed drożynką, schodzącą do tej bocznej do- linki, ustają owe interesujące odsłonięcia jej prawego brzegu. Łupki menilitowe występują w postaci czarnych iłowych łupków z żółtym nalotem i z wtrąceniami cienkiej płyty piaskowca oraz brunatnego rogowca karpackiego. W jednej z warstewek czarnego łupku ilo- wego znajduje się mnóstwo szczątków ryb, z których szczególnie znamienne są wielkie łuski śledzi. Petrograficznie łupków tych nie można absolutnie odróżnić od łupków menilitowych Karpat. Poniżej wylotu opisanej dolinki, i to w prawym brzegu Łu- kawca Małego wśród wsi, spotyka się ił łupkowy szary, który wska- zuje już prawdopodobnie na przejście do (pozornie) spągowych iłów czerwonych. Następny dopływ lewy Łukawea Małego dostarcza od- słonięć warstw dobrotowskieh o biegu pnzd., upadzie pdzd., a jeszeze dalszy dopływ lewy okazuje szare piaskowce warstw do- brotowskich o biegu pnzd. ale upadzie pnwd. Dolinka prawego do- pływu Łukawca Małego, otwierająca się naprzeciw dwóch ostatnich wymienionych dopływów, okazała warstwy dobrotowskie w postaci piaskowców ale już z wstawką iłów łupkowych czerwonawych i sinych o biegu pnzd. a upadzie słabym pdzd. Najwyżej w potoku występujące, więc wobec zanotowanego upadu najgłębsze partye, rozwinęły się w postaci iłu sinego, łupkowatego. Jest tu więc przej- ście do pozornie spągowych iłów łupkowych czerwonych. Najdalej na północ wysuniętym punktem, w którym jeszcze ezyniliámy spostrzeżenia w obszarze zlewni Łukawca Małego, jest ście od piaskowca dobrotowskiego do czerwonych iłów łupkowych. piaskowców, a jeszcze dalej prawdziwe czerwone iły 1up- kowe, miejscami z żyłkami gipsu. Cała ta serya jest przewrócona, jak nas pouczają hieroglify, występujące po górnej stronie wird O SKŁADNIKACH TERTONICZNYCH PODKARPACIA 15 conych ław piaskowea. Dalej po minięciu debry, schodzącej ze stoków ścianki Bystrzycy, spotykamy się ze zmianą upadu. Przy biegu pnzd. upad jest już pdzd. Piaskowce, wtrącone w iły łup- kowe, okazują i tu hieroglify po stronie górnej. Przy następnej de- berce spotykamy się już z warstwami dobrotowskiemi; one też wychodzą przy drodze do Hwozda. Warstwy dobrotowskie bie- gną w kierunku na Strahorę i okazują hieroglify również po stronie górnej. Dalej występuje zlepieniec słobódzki. biegnący również na Strahorę; upad panuje tu stromy ku Karpatom. Warstwy dobrotow- skie przechodzą wolno w zlepieniec słobódzki, potężnie rozwinięty. Cała obserwowana serya warstw jest widocznie zupełnie przewrócona, a układ jej jest przytem siodłowy. Porównanie przekrojów (ryc. 1—3) i wnioski (ryc. 4—5). Przewrócona serya warstw koło Nadwórny (ryc. 3) o ukła- dzie siodłowym jest kluczem do zrozumienia układu warstw w ca- łem podgórzu sołotwińsko - nadwórniańskiem. Sledzae ją ku pnzd., spotykamy ją znowu we wsi HwoZdzie, gdzie w tę seryę, i to w jej skrzydło pdzd., wtrącone są w warstwy przejściowe od zlepieńca słobódzkiego do piaskowców dobrotowskich prawdziwe łupki meni- litowe. Wynika z tego ważny dla stratygrafii wniosek, że form a- cya łupków menilitowychtrwała u nasjeszcze współ- cześnie z tworzeniem się zlepieńców slobödzkich!). Słaby rozwój łupków menilitowych w badanem siodle świadezy o ich wyklinianiu się ku miejscu, gdzie osadzały się zlepieńce sło- bódzkie i piaskowce dobrotowskie. W Hwozdzie spotykamy ślad łupków iłowych. które uważać należy za przedłużenie utworów ją- dra siodła nadwórniańskiego, i piaskowce dobrotowskie skrzydła pnwd. tego przewróconego siodła. Dalej ku pnzd. spotykamy czer- wone iły, które uważać należy za przedłużenie utworów jądrowych siodła nadwórniańskiego w brzegach Łukawca Wielkiego między przedłużeniem pnzdpn. Bzowacza i przedłużeniem pnzd. Krasnej. Patrząc na dobrą mapę okolie Nadwórny (np. na kartę „szeze- gółową* 1:75,000), widzimy nasze siodło zarysowujące się w rzeźbie powierzchni; linia ograniczająca je ku pnwd., to oś grzbietu Potoki, rozerwana przez Lukawiee Mały, pojawiająca się jednak dalej ku pnzd, we wzniesieniu ponad 500 m i przechodząca na grzbiet Kra- snej. W parowach wsi Hwozda są wskazówki (por. str. 13— 14), że oś 1 Pauli Tietze spotkali wtrącenia łupków menilitowych w zlepieniec słobódzki nad Rybnicą koło Kosowa; nasze wychodnie leżą stratygraficznie jesz- cze wyżej, gdyż na granicy zlepieńca slobódzkiego i piaskowca dobrotowskiego. Porówn.: Paul u. Tietze. Studien in der Sandsteinzone der Karpathen. Jahrb. d, k. k. Geolog. Reichs-Anst. Wien 1877, p. 96 (64). 16 JAROSŁAW ŁOMNICKI tego grzbietu schodzi się mniej więcej z łękiem warstw dobrotow- skich. Linia ograniczająca nasze siodło ku pdzd. to oś grzbietu Cipeiury i Bzowacza, znajdująca swe przedłużenie w grzbiecie wśród Staruni, równoległym do Krasnej i wychodzącym na silny zakręt Łukawca Wielkiego. Także ta linia przedstawią w ogólnym przebiegu łęk, którego jednak najwyższe części zbudowane są ze zlepieńców słobódzkich. Od linii synklinalnej, pierwszej ku pnwd., następuje zaklęsłość w rzeźbie naziomu. W tej zaklęsłości u brzegów Lukawca Wiel- kiego spotykamy iły solne a w górnej części doliny, przepływają- cego przez nią dopływu Łukawea Wielkiego jest studnia solnej su- rowicy jedna, w Hwoździe zaś nad dopływem Łukawca Małego druga („Bania“). Na tej prawdopodobnie zaklęsłości terenu kończy się serya przewrócona, gdyż w półnoenej części wsi Staruni na półnoe od wychodni iłu solnego widzimy upadający ku pnwd. utwór warstw dobrotowskich a nad nim iły łupkowe. Piaskowiee dobrotowski, ograniczający ku pnwd. solonośną zaklęsłość, wystę- puje w rzeźbie naziomu jako wał ciągnący się od Staruni ku Miel- nikom przez wzniesienie Werpil. Między łękiem zlepieńców słobódzkich a łękiem łupków menilito- wych na pd. zachodzie przyjąć wypada trzy siodła, Z tych siodło bez- pośrednio ku pdzd. następujące ma, jak to z ryc. 1 widać, w skrzydle pnwd. piaskowce dobrotowskie z wtrąceniem zlepieńca słobódzkiego a pod tem szare iły łupkowe solonośne, w których założono ko- palnie staruńskie, skrzydło pdzd. tego siodła okazuje potężny ro- zwój czerwonych iłów łupkowych, jak to widać pod Pohoryleem na pd. od Manasterezan. Do jądra tego siodła należą prawdopodo- bnie zaznaczone na mapie Prof. Zubera iły solne na pdzd. od Cipeiury. Siodło to, szerokie na północy, widocznie zwęża się ku południowi. Następne siodło ma w skrzydle pnwd. między Markową a Manasterczanami iły czerwone, w Jaworowie na pnwd o 0- otkowa warstwy dobrotowskie, w skrzydle zaś pdzd. pod Paso- wiskiem te warstwy dobrotowskie, które Prof. Dr Zuber wyzna- czył w swej mapie jako łupki menilitowe. Do osi tego siodła należy prawdopodobnie źródło surowicy solnej w Mołotkowie. Łęk warstw dobrotowskich, ograniczający to siodło ku pdzd., zarysowuje SIę w rzeźbie jako wzniesienie Pasowisko. Na pdzd. następujące siodło ma w skrzydle pdwd. warstwy dobrotowskie, w jądrze utwór solo- nośny Markowy a w skrzydle pdzd. łupki menilitowe, które w kie- runku biegu ku pdwd. podścielone są jeszcze wyraźnie przez war- stwy dobrotowskie. i ealym obszarze zbadanym miedzy lekiem warstw menili- towych brzegu karpackiego a linią: Starunia- Werpil-Mielniki poło- żenie warstw najstarszych w łękach a najmłodszych w jądrach siodeł, łącznie z widocznem przewróceniem koło Nadwórny dozwa- O SKŁADNIKACH TEKTONICZNYCH PODKARPACIA 17 laja na przy puszczenie, że podziemie okolicy, objętej wyżej wy- mienionemi liniami, zbudowane jest z warstw brzusznej części laszezowiny w ruchu pofałdowanej. Grzbiet schodzące się z lękami zwięźlejszych piaskowców dobrotowskich (po części zlepieńców słobódzkich) i zaklęsłości, odpowiadające sio- dłom złożonym z miękkich iłów czerwonych z jądrami solonośnego podłoża. wypreparowała erozya potoków. ynurzanie się skiby przewröconej molasy. rozpościerającej się między brzegiem fliszow ym a linią Werpilu z pod łupków menili- towych, względnie poza i bszarem badanym z pod innych utworów fliszowych brzegu karpackiego 1) i to z pod skibv nie ida tee. który to układ rozpoznali Pauli Tietze?) a potwierdził Zuber?), świadczy o tem, że przewrócona skiba molasy nadwórniańsko solo- twińskiej ma korzenie pod korzeniami skiby brzeżnych Karpat, że zatem jej skały osadzilv się w bardziej abwodowych częściach geo- synklinali. niż utwory Karpat właściwych. Podłoże. po którem prze- sunęły się masy molasy ku północnemu wschodowi, to iły: solne te same. po których, jak to Limanowski*) wy kazał, ślizgały się masy skiby Karpat brzeżnych, a które zatem muszą być najmlud- szym utworem geosynklinali. o ilustraeyi tych wniosków służą ryc. 4 i 5, które zazna- czają nadto bardzo interesujące wyciśnięcia i nabrzmienia poszcze- E utworöw plaszezowiny molasy. puszczać należy, że brzuszna część płaszczowiny brze- żnych p arpat uległa wyciśnięciu a a. część płaszczowiny molasy przewróconej zupełnej pizdy jakim stosunku pozo- staje molasa nieprzewrócona na pn. wd. od Werpilu do zbadanego obszaru, nie zdołam odpowiedzieć na podstawie zebranych spostrze żeń; możliwe jest wynurzanie się skiby tej z pod molasy prze- wróconej. Dalsze spostrzeżenia w okolicach Podkarpacia, przyległych do omówionego obszaru, dałyby bardzo ważne wskazówki do rozwią- zania pytania. jak się skiba przewrócona zachowuje z biegiem pasm ku północnemu zachodowi i południowemu wschodowi a zarazem byłyby próbą prawdziwości wyprowadzonych powyżej wniosków. We Lwowie, w październiku 1910 r. J. Niedźwiedzki. O geologicznych stosunkach przy kolei Stanisławów- Woronienka w Karpatach wachodniogalicyjekieb Kosmos. R. XXII. Lwów 1898. r. 4—6. 4 *) Paul u. Tietze. nie in | der Sandsteinzone der Karpathen, Jahrb. dk k. Geolog. Reichs-Anst Wien | : 3) Zu ber. Atlas ree Galicyi. Tekst do zeszytu drugiego, Kraków As 4) Limanowski. Kzut oka na architekturę Karpat. Kosmos, 3. XX Lwów 1905. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział IV. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV dział IV. tab. IL Ryc. 1. 552 m. 512 m. 525 m. 2 2 y 5 den, Ge m SENNA 3 w E NN NNNSW WT » 5313 4 5 A E a Pa Wa Pd. Zd n. 1 Markowa Pasowisko Manasterezany St & P Wu RII A Ryc. 2. 704 m. ; PI E 485 m. o 27. us cC ns ESA? 770 2 T o 4 4 u ` UA Ke: Nr 3 3 : i x3 Y Y 3 Pd. Zd. Pn. Wd, Wielka Mołot kó w H w o z d Hwozdeckie yga Łazy Ryc. 3. 560 m. T A ; nii! o y f E WA BA 3 4 4 Pd. Zd. Brzeg Bystrzycy naprzeciw Nadwórny. Objaśnienie: 1. Zlepieniec słobódzki. 2. Łupki menilitowe. 3. Piaskowiec dobrotowski. 4. Czerwone iły. 5. It solny.OŹródła (studnie) solnej surowicy. Lit. A, Pruszyński, Kraków. Akademia Umiejętności w Krakowie. — Académie des Sciences de Cracovie. alcalino Komisyi fizyograficznej, tom 45. — Comptes- rendus de la Commission de Physiographie, vol. 45°. Table des Steg et résumés des Mémoires. I. Rapport sur les travaux de la Commission de Physiogra- pbie en 1910/11. (Pag. V —XVI). IL Liste des membres de la Com- mission de Physiographie. (Pag. XVI— XXII). III. Rapport sur les recettes et les dépenses de la Commission de Physiographie en 1910. (Pag. XXII—XXIV). Félix Kreutz, notice nócrologique. (Pag. XXV—XXVIII). Matériaux pour servir à la Physiographie de la Pologne. | 1. Matériaux pour servir à la Climatologie. Wyniki spostrzezen dd ici dea w Galieyi w roku 1910, zestawione w e. k. Obserwatoryum astronomicznem w kowie. — Meteorologische Beobachtungen in Galizien im J. | zusammengestellt von der K. k. Sternwarte in Krakau. (S. 2— Für die im J. 1910 tätig gewesenen 18 Stationen der physio- graphischen Kommission und 10 Stationen des Tatravereins werden auf S. 8—63 dieselben Mittelwerte, bezw. Summen wie im 44. Bande dieser Berichte angegeben. Im J. 1910 wurde eine Vergleichung der von den Stationen _ gebrauchten Barometer von der meteorologischen Sektion und von Herrn Schlein (Wien), eine Vergleichung der Thermometer von SE der Sektion allein durchgeführt. Die betreffenden Korrekturen sind Tet ehe Kommission von de auf S. 6 und 7 zusammengestellt. Gtodobieiń w r. 1910. — Hagelschläge in Galizien im J. 1910. (S. 64—13 — . Das Material zu dieser: Zusammenstellung erhielt die physio- Krakauer Versieherungsgesell- haft. — Die Zahl der Taga. mit Hagolarhlag "te im J. 1910 GE (2) 77, und zwar: im April 1 (26. IV), im Mai 13, im Juni 27, im Juli 25, im August 10, im September 1 (3. IX). Ausgedehnte Ha- gelschläge fanden am 26. und 28. Mai, am 7., 8, 15. und 27. Juni statt; von dem zuletzt angegebenen wurden 141 Gemeinden be- troffen. Die Zahl der von Hagel überhaupt heimgesuchten Gemein- den betrug 687. Die größte Zahl von Hagelschlägen wurde im Bezirke Tarnopol notiert; dann folgen die Bezirke: Trembowla, Złoczów, Czortków, Jasło, Mielec u. s. w Hawkysiewicz: Spostrzeżenia pojawów w Świecie roślin- nym i zwierzęcym wykonane w r. 1910 w Ożydowie. — Phyto- "a zoophänologische Beobachtungen in Ozydów im J. 1910. (S. 74—81). Für 64 Pflanzenarten wird die Zeit der Belaubung, des Auf- blühens, des Fruchtreifens und des Laubfalles, für 15 Arten von Wandervögeln die Zeit der Ankunft und z. T. auch des Wegzuges, für 11 andere Tierarten die Zeit des ersten Erscheinens angegeben. H. Wsiar: Wpływ, zachmurzenia na dzienny bieg tempe- ratury w Krakowie. — Über den Einfluß der Bewölkung auf den täglichen Temperaturgang in Krakau. (S. 805—110). er Verf. besprieht die Methoden, nach welchen Quetelet, Rykaczew, Augustin, Angot und Kostlivy den Einfluß - der Bewölkung auf den täglichen Gang der Lufttemperatur unter- sucht und dargestellt haben. Hierauf unterzieht er, dem Beispiel Kostlivy’s folgend, die Krakauer Beobachtungen der Bewölkung einer Kontrolle auf Grund der in Krakau mit einem Camp- bell’schen Autographen durchgeführten Beobachtungen über die Zahl der Stunden mit vollem Sonnenschein. In der Tabelle auf S. 88 wird die Zahl der heiteren und der trüben Tage in Krakau, Prag und Wien angegeben. Die Tabellen I— VI enthalten eine Zusammenstellung: 1) der mittleren Stunden- temperaturen in Krakau für die heiteren (Tab. L S. 90, 91) und die trüben Tage (Tab. IL, S. 92, 93), 2) der Abweichungen dieser Temperaturen von den 24-stündigen Mittelwerten an den heiteren (Tab. III, S. 94, 95) und den trüben Tagen (Tab. IV, S. 96, 91), 3) der Elemente des täglichen Temperaturganges an den heiteren (Tab. V, S. 99) und den trüben Tagen (Tab. VI, S. 99). Diese letzten Werte werden mit den Elementen des täglichen Tempera- ` turganges an allen Tagen, ohne Rücksicht auf die Bewölkung, ver- — - gliehen. In der Tabelle X (S. 106, 107) wird die Temperatur der einzelnen Jahreszeiten und des ganzen Jahres an heiteren, trüben . und an allen Tagen dargestellt. Endlich besprieht der Verfasser den Einfluß der Bewölkung auf die aus Terminbeobachtungen gewon- nenen Temperaturmittel und die Frage der betreffenden Korrekturen. ` (3) 2. Matériaur pour servir à la Faune. . Somr: Nowe formy Przylzefieów. — id cite 0- rum genera et species novae. (S. 3—10, Taf. I). Grund. eines reichhaltigen, während mehrjähriger For- schungen in Galizien zusammengebrachten Materiales werden vom Verf. zwei neue Gattungen von Thysanopteren und sieben neue Arten aufgestellt, u. zw.: Prionothrips n. g. Niezabitowskii n. sp., Pachythrips phaeoptera n. sp., Chaetothrips n. g. Uzeli n. sp., Thrips (rólż n. sp., MAU LR dci doi n. sp, C. unicolor n. sp, Phloeo- thrips albovittata n. s eue Formen schon bekannter Arten werden beschrieben: fedeli manicata Halid. f. aptera, Anapho- thrips litoralis Reuter f. brachyptera, Vei salicaria Uzel 3, Ce- phalothrips monilicornis Reuter f. macroptera. Von Physopus ulmifo- liorum Uzel wird ein Exemplar mit monströs ausgebildeten Fühlern angeführt. . Sonize: Materyały do fauny owadów krajowych. — Materialien zur Insektenfauna Galiziens. (S. 11—38). Vorliegende Arbeit enthält ein Verzeichnis von Lepidopteren, Thysanopteren, Psociden und Apterygogeneen, welche vom Verf. in den Jahren 1906—1909 in der Gegend von Zurawno gesammelt wurden. Infolge des Erscheinens des Seitz’schen Sehmetterlingwerkes „Die Grofschmetterlinge der Erde“ hat der Verf. seine Sammlung einer an ae unterzogen und einige Resultate dieser Revision hier eingeflochte I. Tesülopt. Von weniger bekannten und seltenen Lepido- pteren sind hervorzuheben: Parnassius Apollo ab. Carpathicus Reb, ab Pseudonomion Christ. und ab. Flavomaculata Deck. (alle aus der Umgebung von Rytro) Pieris Rapae L. ab. immaculata Ckll. 1), P. Napi L. ab. Impunctata Seitz (Rytro), Leptidia Sinapis L. ab. Subgrisea Stgr. (Rytro), Colias Hyale L. ab. Flava Husz, Apa tura Ilia Schiff. ab. Inspersa Schultz, ab. Kos Rossi (Sołotwina, Kreis senn Vanessa Urticae L. v. Urticoides F. d. W., Araschnia orsa. L. ab. Intermedia Stich, Erebia Medusa F. v. Hippome dusa o Meissn. (Rytro), T Ilicis Esp. ab. Cerri Hb.. Callophrys Rubi L. ab. Immaculata Fuchs (Rytro), Chrysophanes Virgaureae L. ab. Guttata Schultz (Rytro), Ch. Aleiphron Rott. ab. Moelibaeus Stgr. (Rytro). Ch. Dorilis Hufn. ab. Obscurior S. L., Lycaena Icarus Rott. EEN Esp. ab. Icarinus Seriba (Rytro), ab. Caerulescens 1) Wo Henson e ane fehlt, wor die Art, bezw. Form in der Gegend von Zonen — elt. (4) Wheel., ab. Amethystina Gillm., L. minima Fuessl. ab. Alsoides Gerh. (Rytro), L. Cyllarus Rott. ab. Dimus Brgstr., ab. Lugens Car., L. dicio L: ab. Gear Hormuz. (Rytro), Plusia Chrysitis L. ab. Juncta Tutt (Rytro), Aurea Huene, ab. Disjunctaurea Spul. (Rytro und Żurawno), d Seintillans Schultz, Hypena Rostralis L. ab. Unicolor Tutt, Rhodophaea Rosella Se. Gelechia. Scalella Se., Nemotois Raddaëllus Hb. Von den übrigen Ordnungen sind neu für Galizien: Thysanoptera: Physopus vulgatissima Halid. v. nigropilosa Uzel (Rytro), Ph. pallida Uzel, Anaphothrips sordida Uzel (Rytro), Trichothrips Ulmi Fabr. v. subaptera Fusco-castanea (Kłaj). T. co- piosa ens f. aptera Uzel (Rytro). Ach Caecilius gynapterus Tetens. gogenea: Isotoma palustris f. prineipalis Müller und f. en "ANA Orchesella cincta. v. unifasciata N., Entomobrya nivalis v. maculata Schäffer (Nowy Targ), E. orcheselloides Schäffer, Lepidocyrtus fucatus Uzel, L. paradoxus Uzel, Sminthurus viridis v. ` cinereoviridis Tullbg. v. speciosus Sehott, S. flaviceps Tullbg. und v. fennica Reuter, nM fuscus v. pustulata Krausb., v. purpurascens Reuter, Papirius flavosignatus Tullbg.. P. minutus v. quadrimaculata Krausb. P. violaceus Krausb. (Rytro). | J. DzigpzmrEwi:cz: Owady siatkokrzydle r A europie E zebrane w zachodnich Karpatach w roku 19 — In (9.8048). e im J. 1909 gesammelte a ‘opter na . 89—44) Die in dem vorliegenden Verzeichnis aufgezählten Arten wur- den in der Gegend von Myślenice am Raba-Flusse und von Za- woja am nördlichen Abhange der Babia Göra in der Zeit vom 11. Juli bis 25. August 1909 gesammelt. Neu für Polen sind dar- unter: Ecdyurus forcipula Piet. Cyrnus trimaculatus Curt.. Halesus moestus Me Lachl, Oecismus monedula Hag. und Perla alpicola Klap. J. Dzigpzigugwicz: Nowe gatunki owadów chrościkowatych. zebrane we wschodnich Karpatach. — Novae species Tricho- ` pterorum in Montibus Carpatieis orientalibus collectae. ` A me Taf. II). erf. beschreibt die neue Art: Acrophylax czarnohoricus und di früher unbekannte Weibehen von Annitella Kościuszki Klap. Die erstere Art wurde in der alpinen Region (zirka 1350 — 1750 m ü. d. M.) des Czarnahora-Gebirgszuges im Frühling, die à . letztere in der unteren Waldregion (750— 1000 m ü. d. M.) des — Pruttales im Spätherbst gesammelt. D (5) K soin wit nowych i malo m gatunkach motyli fauny | galicyjskiej. Przyczynek siódmy. Uber neue und wenig bekannte Arten der datfetschen. Lepidopte- renfauna. VIII. Beitrag +). (S. 48—55). Mit Rücksicht auf die neuesten Erscheinungen auf dem Ge- biete der beschreibenden Lepidopterologie. unterzog der Verfasser seine reiche Sammlung galizischer Schmetterlinge (zunächst der Tagfalter) einer gründlichen Revision. deren wichtigere Resultate, insbesondere die Verbreitung der für Galizien neuen Formen an- langend, in diesem siebenten Beitrag publiziert werden. Von den dort verzeichneten 55, zumeist aberrativen Tagfaltern. sind 45 nev für die Fauna Galiziens?) Außerdem hat der Verfasser zwei Neu- benennungen für nötig gefunden (P. Podałirius L. ab. interruptus und C. Myrmidone Esp. ab. d edusaeformis). M. KowaLewski: Materyały do fauny polskich skaposzeze- tów wodnych (Oligochaeta aquatica). — Matériaux pour ser- vir à la Faune des Oligochaeta aquatica de Pologne. (S..5 Un résumé de ce mémoire a été publié dans le „Bulletin International de l'Académie des Sciences de Cracovie, Classe des Sciences mathématiques et naturelles, Série B“, année 1910, pag. 804—806. se J. BAR. Bid Spis motyli zebrany ch w powiecie stryj- skim. Część III — Verzeichnis der im Bezirke Stryj ge- sammelten Schmetterlinysar tem. III Teil. (S. 66--98). Der Verfasser ergünzt seine den Bünden 42 und 44 der Beriehte der physiographischen M erschienenen Verzeich- nisse der im Stryjer Bezirke gesammelten Lepidopteren (vorläufig nur Makrolepidopteren) durch Angabe der bis Ende des Jahres 1910 pte Arten. früher angegebenen Arten werden als unrichtig be- stimmt die Re gestrichen: Melitaea Aurelia Nick. v. Brito- martis Assm., Erebia Goante Esp., Pygaera pigra Hufn. hybr. Raesch- kei Stfs. Hadena Gemina Hb, Caradrina Ambigua F. ‚Orrhodia ` Ligula Esp.. Larentia Miata L., Ennomos Alniaria L. ls sehr selten, wenn auch für die Landesfauna nicht mehr ` . meu, wird Luperina Zollikoferi Frr. am 12. X. 1909 erbeutet, an- Se Neu für Galizien sind: Acronycta „ero View. Leu- ` 1) Vgl. die Berichte der re ze Bd. 33—36, 38, ) Im Verzeichnis mit * bezeichnet. (6) cania Vitellina Hb., Caradrina Selini B: v. Milleri Schulz, Petilampa Arcuosa Hw., Plusia C-aureum Knoch, Tephroclystia Pulchella Stph., T. Trisignaria HS., T. Abbreviata Stph. 3. Matériaux pour servir à la Flore. J. Woroszvsska: Życie glonów w górnym biegu Prutu. — Algenleben im oberen Prut. (S. 3—22). Einem Verzeichnis von 163 im oberen Prut bei Tataröw ge- sammelten Algenarten schickt die Verfasserin einen ausführlichen Be- richt über die daselbst gemaehten ökologischen Beobachtungen voran. Ein Auszug aus dieser Einleitung wurde im „Bulletin Inter- national de PAcadómie des Sciences de Cracovie, Classe des seien- ces mathématiques et naturelles, Série B^, Mai 1910, S. 346— 350 veröffentlicht. S. Waśsiewski: Przyczynek do mykologii Królestwa Pol- skiego. — Beitrag zur Pilzflora des Königreichs Polen. S. 23—27). Sn e JE. Verf. aufgezahlten 62 Pilzarten wurden teils im Gouvern. Lublin (Hostynne, Motycz Leśny), teils im Grouvern. Kiel- ce (Stara Słupia, Łysa Góra, Trzcianka, Baszowice, Chełm) ge- sammelt. 23 Arten (im Verzeichnis mit % bezeichnet) sind für die Flora des Königreichs Polen neu. J. Grocnuaricki E W. Szarer: Biologiczne stosunki Siwej Wody w Wyżyskach pod Szkłem. — Die biologischen Ver- hältnisse der Siwa Woda bei Szkło. (8. 28—39, mit 1 Tafel). Auf einer torfmoorartigen, etwa 11/, km von der Badeanstalt in Szkło entfernten Hochebene entspringt eine reiche Sehwefelquelle, deren Wasser sich in einem kleinen See ansammelt. Die von den Schwefelniederschlägen milchweiße Oberfläche desselben gab die Veranlassung zur Benennung des Sees: Siwa Woda (Weißes Was- - ser). Die Quelle selbst entspringt ungefähr in der Mitte des See- bodens und verrät sich an der Oberfläche dureh ein grünlieh-blaues uge von zirka 2 —3 m Durchmesser. Die Oberfläche der Siwa Woda beträgt ungefähr 2400 m?, die Tiefe in der Mitte 1!/;, m. Die Temperatur der Quelle bleibt beständig gleich und beträgt 129 C.; infolgedessen gefriert die - Oberfläche auch bei starkem Frost nicht. | Das artenreiche Phytoplankton wird von zahlreichen Sehwe- - felbakterien und Cyanophyceen gebildet; als vorherrschend tritt da die Art Oscillatoria lineata Szafer (zum erstenmal in Lubień : D (1) gefunden) und die ers ‚von der letzteren PES Osc. spiralis for. nov. Szafer ! m Boden der Quelle eg außer einzelnen Thiobakterien, wie Ce Okenii und Thiospirillum sanguineum, keine Pflan- zen mehr, dagegen werden seichtere Teichstellen von Cyanophyceen und Bakterien wie Thiotrix nivea, Lamprocystis roseo-persicina und in der Nähe der Ufer von Chara gymnophylla bedeckt. Für die Uferformation sind charakteristisch zwei Chlorophyeeen, Stigeoclo- nium tenue und S. subsecundum. Das Zooplankton bemerkt man erst in einer Entfernung von drei bis vier Metern vom „Auge“ und es besteht aus Rotifer vul- garis und aus Nematoden aus der ong ae die ihren Merkmalen nach mit Tr. gracilis verwandt s Zu diesen Formen gesellen sich je nac i dem geringeren Ge- halt an H,S Protozoen, wie Pelomyxa palustris und Paramaeeium Bursaria, von den Crustaceen Notodromas monacha. Den größten Artenreichtum weist die Fauna erst in einer Entfernung von 4—5 m von Ufer auf. Dieselbe wird von Crusta- Geen, Mollusken, Coleopteren, Larven und Puppen der Culiciden gebildet. Die Gesamtheit den Fauna zählt 31 Arten, darunter eine für die einheimische Kaferfauna neue Form, Philydrus bieolor, eine bis nun unbekannte Ostracode aus der Gattung Cypris und eine neue Nematode aus der Gattung Trilobus. A. Wopziozko: Matery aly do ud c LUY an AEN - Mate- al zur Pilzflora Galiziens. (S. 4 Der Verf. zählt 250 Myxomyceten- haa pm auf, welche teils von ihm selbst (in der Gegend von Jaslo, Rabka, Kossów und Iwonicz), teils von S. Maluty (Rabk a) Dr. K. Miczyński(Neu- Sandez) und A. Zmuda (Krakau und Tatra) gesammelt wurden. K. Rouprerr & A. WsóBLewski: Grzyby z Zaleszezyk. (Przy- Gogo do mykologii Galicyi i Bukowiny). — Pilze er Umgegend von Załeszcz CH (Ein Beitrag zur Pilzflora Gali- ziens und der Bukowina). (S. 58— 64). Vorliegendes Verzeichnis e eine Fortsetzung des von den Verf. im „Kosmos“ (Bd. 35, Lemberg 1910) u. d. T. „Zapiski grzy- boznawcze z Zaleszczyk* veröffentlichten Verzeichnisses, Von den > Trichomata aureo-viridia, chlörina, in spiram laxissimam (anfra- ` etibus 260 - 270 u Ba se dista ntibus, diametro 10—100 ) contorta, non vel paulo i ied be genicula non constricta, u crassa, apice recta; cellulae inse- x quales, diame ee breviores vel longiores (ad Du longae), dense trans- dia | anm cias saepe s su e gerent (8) | 111 aufgezählten Arten sind 29 (die mit X bezeichneten) neu für das ebie B. Nauvsrowski: E Uredinearum Galiciae et Bu- eovinae. (S. 65—146, mit 1 Kart Vorliegende Synopsis beruht Holle auf einer vom Verf. durch- geführten Revision der meisten erhaltenen Herbarmaterialien, teils auf der betreffenden, auf S. 136-- 137 zusammengestellten Litera- tur; aus der letzteren werden diejenigen Angaben zitiert, für wel- che in den dem Verf. zugünglich gewesenen Sammlungen Beleg- exemplare fehlen. Die Zahl der aus Galizien und dir Bukowina bekannten Uredineenarten ist seit dem J. 1888, in welehem ein Verzeichnis derselben von Dr. M. Raciborski veróffentlicht wurde, von 123 auf 213 gestiegen. H. ZapaŁowicz: Ze strefy roślinności eur ek V. — Aus der Zone der Karpatenjlora, Vito 55). Der Verf. durchsuchte im J 1910 de je m von Tata- rów, den Gorgany-Zug. den nördlichen Teil des Świdowec-Gebirges, Gutin bei Marmaros- Sziget, den mittleren Teil der Rodnaer Alpen und den nördlichen Teil des Kelemen- Gebirges. An Neuheiten wären anzuführen: Poa cenisia var. pietrosuana, P. nemoralis var. bistricensis, Salix Jacquiniana var. corongisuana u. s. w. Für seine Alsine Zarencznyi u. a. fand der Verf. neue Standorte. Ferner führt er als neu an: Papaver corona Sli Stephani von Ineu, dessen Be- schreibung demnächst in seinem Conspectus sub num. 1014 er- scheinen wird, und Festuca makutrensis aus der Gegend von Brody, die er bereits im Lemberger Kosmos (1910 S. 783) beschrieben hat. Gelegentlich macht der Verf. in geologischer Beziehung die Bemerkung, daß der Sandsteinkomplex der Bliźnica im Swidowec- Gebirge keinesfalls der unteren Kreide, sondern sehr wahrschein- lich dem Eozän angehört. 4. Matériaux pour servir à la Géologie. T. Wisxiowski: Przyczynki do znajomości systemu weglo- wego w Krakowskiem. — Zur Kenntnis der Kohlenforma- tion der Gegend pc? Krakau. (S. 3—7, mit 1 Tafel). Ein Résumé aus dieser Arbeit wurde im rre Internatio- nal de l'Académie des Sciences, Série A, 1910, S. 622—624, ver- öffentlicht. (9) J. Lowwicx: O składnikach tektonicznych Podkarpacia nadwórniańsko-sołotwińskiego. — Uber die tektonischen Elemente der subkarpati schen Zone zwischen Nadwör- na und Sołotwina. (S. 8—17, mit 2 Tafeln). Wir finden am linken Talufer der Bystrzyca, Nadwórna ge- genüber, ganz evident eine umgestürzte Serie von Schichten, welche dabei einen antiklinalen Bau zeigt (Fig. 3). Verfolgt man die Antiklinale von Nadwórna in der Strei- chungsrichtung nach Nordwesten, so begegnet man in Hwozd Bil. dungen, die dem Südwestflügel dieser Antiklinale angehören und als Ubergangsserie zwischen den Dobrotower Schichten und den Słobodaer Konglomeraten erscheinen (Fig. 2). In diese Serie sind daselbst Menilitschiefer konkordant eingelagert. Diese Tatsache ist stratigraphisch wichtig; dadurch wird klar, daß in unserer Geo- synklinale die Bildung der Menilitschiefer noch während der gan- zen Zeit der Konglomeratformation fortdauerte. In Hwozd begegnet man auch Schiefertonen, die hier die Achse der Antiklinale ein- nehmen, und Dobrotower Schichten, die ihren Nordostflügel bilden und in dem dritten linken Zuflusse des Łukawiec Mały im Dorfe Hwozd entblößt sind. Die Achse der Antiklinale fällt mit einer Terraindepression zusammen, die ihre Verlängerung im Tale des Łukawiec Wielki dort findet, wo die roten Schiefertone von Starunia zutage treten (Fig. Die Antiklinale ist von zwei im Terrain als Höhenzüge er- scheinenden Linien begrenzt. Die nordöstliche ns bildet den Höhenzug Potoki, der seine Verlängerung in dem Zuge Krasna Lukawiec Maly in Hwozd zeigen, daß diese Linie mit einer Syn- klinale zusammenfällt. Die von dieser Linie nach Nordosten or gende Depression wird von Salztonen eingenommen, wie es Entblófung am Lukawiee Wielki im nördlichen Teile des Dorfes Starunia und die Solebrunnen verraten. Die Depression wird im Nordosten vom Höhenzuge Starunia- Werpil-Mielniki begrenzt. Mer ser Höhenzug wird von den Dobrotower Schichten gebildet. deren Hangendem die jüngeren KOC auftreten. Es a also die umgestürzte Serie nicht über die Salztondepression Cast > die sich vom nördlichen Teil von ec über Bania von He erstrec Die siidwestliche Grenzlinie der Antiklinale von Nadwörna . fällt mit dem Höhenzuge Cipciura-Bzowacz zusammen. Die nord- westliche bieten pat dieses ze streicht über Starunia nach dem P , wo der Bach Lukawiee Wielki seinen nördlichsten > Vorsprung panas