Mant UNIBIETNOSC! N KRAKOWIE.
SPRAWOZDANIE
KOMIS”. PIZYOGRAPICZNEJ
obejmujące
pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1909
| | DFAZ >:
Amy do N trail]:
_ Tom czterdziesty czwarty.
(Z dwiema tablicami),
W KRAKOWIE. .
NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI.”
SKŁAD Gegen W KSIĘGARNI SPÓŁKI WYDAWNICZEJ POLSKIEJ
1910. > Se
ae UMIEJĘTNOŚCI D BS (a GC
0 I) A : AF N!
SPRAWOZDANIE
KOMISYI FIZYOGRAFICZNEJ
obejmujące
pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1909
Materyały do fizyografii krajowej.
Ae. a =
Tom EET. REAR
(Z dwiema tablicami).
W KRAKOWIE.
NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI.
SKŁAD GŁÓWNY W KSIĘGARNI SPÓŁKI WYDAWNICZEJ POLSKIEJ
1910.
Mu. Byi, GARDEN
1911
WA ER
EE?
>
OS
SE e
mE
$ E
SPIS.RZECAZY.
Sprawozdania.
I. Przeglad czynności Komisyi fizyograficznej akademickiej w ciągu
IL. Spis członków KOR Gage akademia e POWER
II. Obrót funduszów Komisyi Peron M RE
Dr. Stanislaw Zareezny. Wspomnienie pośmiertne
Materyaly do fizyografii krajowej.
Część I. !
y
XVIII
XXIV
XXVII
Materyały do klimatografii Galicyi, zebrane p ez Sekcyę
meteorologiczną w roku 1909.
Wyniki spostrzeżeń meteorologicznych w Galicyi w roku 1909, zesta-
wione w c. k. Obserwatoryum astronomicznem w Krakowie
S. Pawłowski: Przyczynek do znajomości temperatury źródeł Seretu
orze zimowej . . . e A * RER
gedo kbäete WX TN 000000 u. e
J. Hawrysiewiez: — pojawów w kwiecie te i zwie-
rzęcym, wykonane w r. 1909 w Ożydowie , .
H. Weigt: Dzienny bieg temperatury w Krakowie wedlág 28-0 letnich
spostrzeżeń :
Część ll.
Materyały zebrane przez Sekcye zoologiczna.
Jul. br. Brunicki: Spis motyli zebranych w powiecie stryjskim. Cz. II.
J. Śnieżek: Błonkówki pszezolowate (Apidae) zebrane w Galicyi . .
E. poo Niezabitowski: Materyaly do fauny Brakonidów Polski.
I. Braconidae zebrane w Galicyi. (Z tablica) . . . . « « « + +
J. ls B ur tcx: Nowy gatunek z rzędu owadów chrościkowatych
(Trichoptera): Rhyacophila furcata n. sp. (Z 2 ey KE
S. Smreczyński: Spis pluskwiaków zebranych w Gorcach w r. 1
SS
81
107
109
IV.
5. Smreezynski: Pluskwiaki nowe dla fauny galicyjskiej Wykaz II.
J. Dziedzielewiez: Dwie notatki biologiczne
L. Sitowski: Motyle Pienin. Cześć II
Część III.
Materyały SE? ane przez Sekcye botaniczna.
K. Szteinbok: Flora okolic Kazimierza nad Wisł
B. Namysłowski: Przyczynek do mykologii Galic
K. Stecki: Przyczynki do mykologii Galicyi. I. aer cdi a
nowa-Zdroju
H. Zapałowicz: Ze ES? yoétinsedot SAW 1v.
Część IV.
4 ie zebrane przez Sekcye geologiczną.
W. Kuźniar: Przyczynki do znajomości geologicznej Wielkiego Ksie-
stwa Krakowskiego. (Z tablicą E 7-ma rycinami)
W. Kuźniar: Eocen Tatr i Podhala.
B. Rydzewski: Przyczynek do znajomości taky Ven w d Mistach
Grodnem eg Litwie). (Z 1-3 ryciną) .
p SE
W. Friedberg: z skamielin mioceńskich z | ułoktórych miejsco-
wości e Podola (Z 7-ma ryeinami) .
Table des matiéres et résumés des mémoires .
43
49
I.
Przegląd czynności Komisyi fizyograficznej akademi-
ckiej w ciagu roku 1909/10.
W roku 1909/10 Komisya fizyografiezna wydała 43-ci tom
Sprawozdan z materyalami do fizyografii kraju, tudziez dodatek do
15-go zeszytu Atlasu geologieznego Galieyi, zawierajaey poludniowo-
wschodnią część mapy „Kraköw“, opracowaną przez Dra K. Wój-
cika. Z tego ostatniego wydawnictwa były w druku trzy zeszyty,
mianowicie 22-gi, złożony z map: Rudki i Komarno, Bóbrka i Mi-
kołajów, Przemyślany, Żydaczów i Stryj, Rohatyn, Halicz i Kałusz,
opracowanych przez Prof. Dra W. Teisseyrego, 24-ty z mapami Prof.
Dra W. Uhliga: Nowy Targ i Zakopane, Tatry, Szezawniea, i 25-ty
obejmujący trzy mapy Prof. Dra J. Grzybowskiego: Turka, Ustrzyki
Dolne, Bolechów. — Do ukończenia Atlasu geologicznego Galicyi
brak jeszcze map dwóch: Wadowice i Stary Sambor.
W myśl uchwały Komisyi z dnia 19-go maja b. r. dołączono
do niniejszego tomu Sprawozdań streszczenia zawartych w nim
prae w języku obeym, o ile streszczenia takie nie zostały zamie-
szezone w Biuletynie Akademii Umiejętności,
Oprócz przepisanych regulaminem dwóch posiedzeń admini-
stracyjnych (w dniach 17-ym marca i ll-ym grudnia 1909) odbyła
Komisya fizyograficzna w r. 1909 posiedzenia w dn. 19-ym maja
i 13-ym listopada; na ostatniem z nich zdawali pp. Dr. W. Łoziń-
ski i Dr. L. Sawicki sprawę ze swych badań; zresztą przedmiotem
tych posiedzeń były sprawy muzealne i inne administracyjne.
a posiedzeniu administracyjnem w dniu 12-ym marca 1910 r.
Sekcye złożyły Komisyi następujące sprawozdania na rok 19091):
1) Sprawozdanie Sekeyi meteorologicznej zamieszczone jest niżej, w dzialę
VI
Sprawozdania z czynności Sekcyi.
a) Sekeya geologiczna.
Z polecenia Sekeyi geologicznej pracowali w ubiegłym roku
pp. Dr. W. Kuźniar, Dr. Z. Rozen, Dr. L. Sawieki i Prof. J. Jarosz.
Dr. Kuźniar śledził przebieg poziomu Toarcien od Małej Łąki
aż po przełęcz Juranowa-Bobrowiec i wszędzie poszukiwał skamie-
lin, niestety prócz jednego miejsca z ujemnym rezultatem. Dla wy-
jaśnienia stosunków geologicznych rozpoczął zdejmowanie mapy
geologicznej tego obszaru, przyczem okazało się, że stosunki są tu
inne, niż przedstawiono je na mapie Prof. Dra Uhliga. W poziomie
Toarcien znalazł p. Kuźniar pod Czerwoną Skałką te same ska-
mieliny, które znane stąd były już Zeusznerowi, i stwierdził, że
ich oznaczenie jest bez błędu, a zatem podawanie w wątpliwość
metody i rezultatów Zeusznera w tym przypadku bezpodstawne.
Nadto znalazło się dotąd nieznane miejsce, bardzo obfite w ska-
mieliny neokomskie. W jednej z wycieczek do Zachodnich Tatr
znalazł p. Kuźniar ocalały przed denudacyą płat górnotatrzańskich
wapieni i tryasowych dolomitów bez permu i górnej seryi, nasu-
nięty na granit Salatyńskiego Wierchu. Wreszcie stwierdził, że
w czasie maximum zlodowacenia Tatr wyszedł z Małej Łąki lodo-
wiee aż na poziom dziewięciuset kilkudziesięciu metrów.
- .P. Rozen. który już w dwóch latach poprzednich zajmował
się badaniem cieszynitów łącznie z Prof. Drem J. Morozewiczem,
tym razem położył główny nacisk na występowanie cieszynitów
w dorzeczu Ostrawicy na zachód od Cieszyna. Zwiedził on także
kilka miejscowości jeszcze bardziej na zachód wysuniętych, a mia-
nowicie okolice Bruśperka i Fry&owie, gdzie wznosi się rozległe wzgó-
rze cieszynitu teralitowego (t. zw. Sovinec), oraz Starego Starżica,
gdzie prócz dawniejszych znajdują się obecnie nowe łomy cieszy-
nitu dyabazowego. Co się tyczy Ostrawicy, to z jej dorzecza ze-
brał p. Rozen materyały ze wszystkich widocznych dziś odsłonięć
cieszynitu, poczynając od Łubna i Metelowie koło Prźna, dalej idąc
przez Stare Miasto koło Frydka, a kończąc na Rzepiszczu koło
Paskowa. se bazaltowe. leżące na półnoe od Polskiej Ostrawy
I Materyałów do fizyografii krajowej, na je do „Wyników spostrzeżeń me-
teorologicznych w Galicyi w roku 1909 i
VII
koło Muglinowa niedaleko ujścia Ostrawicy do Odry, już na ob-
szarze zagłębia węglowego, stanowiły także przedmiot poszukiwań.
Prócz tego odwiedził p. Rozen po raz wtóry łomy cieszynitu dawniej
już mu znane w okolicach Cieszyna, a mianowicie w Boguszowi-
cuch, Marklowicach, Kocobedziu, ażeby w miarę eksploatacyi tych
łomów zebrać świeże materyały do celów analitycznych i mikro-
skopow ych.
P. geet rozpoczął w letnich miesiącach w r. 1909 badanie
jezior tatrzańskich, mianowicie stawów Smreczyńskiego, Toporo-
wego, Czarnego Gąsienicowego, Morskiego Oka, Czarnego pod Ry-
sami, Zmarzłego pod Polskim Grzebieniem, Szezyrbskiego, Popradz-
kiego i Hinczowego Wielkiego. Praca w polu obejmowała kar-
tograficzne zdjęcie linii brzeżnej i pomiary dna wanienki jeziornej,
(te pomiary są tak liczne i gęste, że na ich podstawie wyrysowane
' zostaną szczegółowe mapy warstwicowe wanienek jeziornych), dalej `
badania wyglądu i genezy krajobrazu jeziornego, rozmieszeze-
nia i wahań ciepłoty w obrębie całego jeziora, przeźroczystości
i barwy wody. Badania te, które uzupełnić należy w dwu kierun-
kach, mianowicie dla zbadania zmian rocznych omawianych sto-
sica oraz co do wahan poziomu wody i przyezyn tegoz, a które
dalej rozszerzyć należy na inne jeziora tatrzańskie, przedewszyst-
kiem na Pięć Stawów Polskich, doprowadziły do szeregu cieka-
wych wyników. Wymieniamy tylko uzupełnienia co do maksymalnej
_ głębokości badanych jezior i kształtu ich wanienki, stwierdzenie
związku między barwą i przeźroczystością wody w jeziorach a wy-
sokoscia ich położenia, dalej wykaz rozmieszczenia ciepłoty w ca-
.lej wanienee, prądów termicznych, przebiegu SEA izotermi-
cznych i t. d
P. Jarosz wykonał w ubiegłym roku dalszy ciąg badań nad
stratygrafią wapienia węglowego w okręgu krakowskim. Zebrał bo-
gaty materyał paleontologiczny i na jego podstawie wyróżnił w wa-
pieniu węglowym okolic Krakowa dwa wyraźnie scharakteryzo-
wane piętra, t. j. piętro niższe ze Spirifer Tornacensis i wyższe
z Productus giganteus. P. Jarosz zaczął również opracowywać szeze-
gólowo faunę tego wapienia i w ubiegłym roku opracował trylo-
bity. Rezultaty pracy Prof. Jarosza ogłoszone zostały w Rozpra-
wach i Biuletynie Wydziału matem.-przyrodn. Akademii Umieję-
tnosci, p. t.: „Stratygrafia wapienia węglowego w okręgu krakow-
;VHI
skim* i „Fauna wapienia węglowego w okręgu krakowskim, ezesé
I, Trylobity“. Materyaly; które służyły do wykonania powyższych
prac, złożone „zostały w Muzeum. Komisyi fizyografieznej.
> $ekcya. geologiezna poparła podanie: Prof. Dra J. Bësse,
skiego do Wydziału krajowego z prośbą o subweneye na opraco-
wanie monograficzne krakowskiego zagłębia węglowego, wskutek
czego Wydział krajowy udzielił na rok 1909 subweneyi w kwocie
2500 k. stym zasiłkiem rozpoczęli pracę: Dr. Grzybowski, Dr.
Wójcik, p. Rydzewski i p. Weigner. Dr. Grzybowski zbierał ma-
teryaly.z kopalni w Libiążu. Opracowanie ich, będące w toku, oka-
zuje, że warstwy odnośne należą do permu. Dr. Wójeik zbierał
materyały z najniższych: warstw węglowych Tenczynka i warstw
bezpokładowych, przyczem z Miękini w tych ostatnich znalazł ska-
mieliny. wskazujące na kulmowy charakter osadu. P. Rydzewski
zebrał i w głównej części oznaczył materyaly z kopalni w Brze-
szezach, dochodząc do wniosku, że pokłady odnośne należą do pie-
tra. szaclarskiego (nadredenowskie). P. Weigner zajęty był skar-
towaniem granicy między permem a: karbonem.
Sekcya geologiezna odbyła w roku ubiegłym 5 posiedzeń: |
Dnia 23 kwietnia 1909 p. Rydzewski mówił: „O kredzie
w Miałach pod Grodnem*, Prof. Dr. Grzybowski TH m projekt
opracowania monograficznego zagłębia węglowego krakowskiego, -
dnia 21 czerwca 1909 p. Weigner mówił: „O nowem odsło-
nięciu słodkowodnego miocenu w Zabierzowie pod Krakowem“, Dr.
Smoleński: „O północnej krawędzi podolskiej“, Dr. Wójcik: „O no-
wych odsłonięciach w Balinie*,
dnia 26 listopada 1909 Dr. Kuźniar: „Próba tektoniki flyszu
karpackiego*,
dnia 31 styeznia 1910 Prof. Dr. Morozewiez: „O granitach
karpackich“, Dr. Rozen: „O cieszynitach*, p. Pawlica: „O pegma-
tytach turmalinowyeh w Tatrach*, =
dnia 5 marca 1910 p. Rydzewski: „O florze kopalnej warstw
węglowych w Brzeszczach“. i
Na posiedzeniu administracyjnem w dn. 5-ym marca 1910
przewodniczącym Sekcyi na rok 1910 wybrano R. Dw. Prof. Dra
F. Kreuza, a delegatem do zarządu muzealnego Dra W. Kuźniara.
b) Sekeya zoologiczna.
Sekeya zoologiezna poleciła badania faunistyczne pp. Prof. 5.
Smreczyńskiemu, J. Korona S. Stobieckiemu i` Drowi
L: Sawickiemu. |
Przeszloroezne kaja Prof. Saaka były dalszym
ciągiem poszukiwań rozpoczętych z polecenia Komisyi w r. 1908
i rozłożonych na lat trzy. Zamieszkawszy. na czas wakaeyi w Bia-
łym Dunajeu, robil Prof. Smreczyński>stamtąd wycieczki, do: Za-
kopanego. Poronina, Bukowiny; głównie. jednak w stronę : Nowego
Targu, na skałki w Szafłarach, do nowotarskich- lasów. sosnow veh,
na torfowiska między Nowym Targiem a Ludźmierzem i Czarnym
Dunajcem, do odlewisk: Czarnego Dunajea i t. d; nadto zwiedził
dolinę nowotarską dwa razy w ciągu: wiosny. Zebrany na tych wy- -
cieczkach materyał zawiera — o ile dotychczas został opracowany —
20 gatunków szarańczaków, 125 gat. pluskiew i 80 gat. skoczków.
oprócz tego z działu Psyllidae, nietknigtego dotychezas w Galicyi,
około 20 gatunków.
eut „P.Radóa Dziędsiclewicz aiiora; w czasie od 11-go lipca do
20-go sierpnia owady siatkoskrzydłe w zachodniej części Karpat,
dotychezas pod tym względem w wysokim stopniu żaniedbanej, mia-
nowicie w okolicy Myślenie i na północnych stokach Babiej Góry.
Później udał się p. Dziędzielewiez do wschodnich Karpat nad górny
bieg Prutu, dla zebrania większej ilości okazów z pewnych rzad-
kich, w jesieni tylko pojawiających się gatunków. Jako rezultat
tyeh poszukiwań otrzymała Sekcya od p. Dziędzielewicza zbiór
owadów siatkoskrzydłych, złożony ze 101 gatunków i pracę p. t.:
Owady siatkoskrzydłe zebrane w Karpatach zachodnieh w r. 1909.
P. S. Stobiecki udał się w drugiej połowie września na Po-
dole, w okolice Bogdanówki, Okna i Ostapia pod Grzymałowem,
dla uzupełnienia zebranych poprzednio materyałów entomologieznych.
Pierwszą pracę, na tych materyałach opartą, a złożoną Sekeyi je-
szcze w r. 1908, mianowicie wykaz pluskwiaków różnoskrzydłych
i piewików, będzie p. Stobiecki mógł zapewne w najbliższym czasie
uzupełnić i przygotować ostatecznie do druku.
: W badaniu stawów tatrzanskich, poleconem Drowi Sawickiemu
przez Sekeye geologiezna, botaniezną i zoologiezna, wziął udział
Jako zoolog p. 8. Minkiewicz. Bawiące przez 5 tygodni w Zens
t
x
zebral on obfity materyał, przeważnie planktoniezny w pięciu sta- .
wach w polskiej części i czterech w części węgierskiej Tatr, mia-
nowicie w Morskiem Oku, Czarnym Stawie pod Rysami, Toporo-
wym Zadnim, Czarnym pod Kościelcem, Smreczyńskim, Zmarzłym
pod Polskim Grzebieniem, Szczyrbskim, Popradzkim i Hińczowym
Wielkim. Materyał florystyczny oddał p. Minkiewicz Prof. R. Gu-
twińskiemu. sam zaś zajął się materyałem faunistycznym. Opraco-
wanie tego materyału postąpiło o tyle, że p. Minkiewicz spodziewa
się ukończyć je przed lipcem b. r. Do wyczerpującego sprawozdania
włączy p. Minkiewiez wyniki badań podjętych zimową porą, mia-
nowicie w miesiącu lutym b. r., a umożebnionych zasiłkiem udzie-
lonym mu przez Prof. Dra A. Wierzejskiego z funduszu Osławskiego.
Prof. Dr. E. Niezabitowski zajmował się w dalszym ciągu
systematycznem opracowaniem obfitych własnych (po części z po-
lecenia Sekeyi zebranych) i obeych — » z rodziny blon-
kówek Ichneumonidae.
Jako rezultat poszukiwan podjetyeh dawniej z polecenia Sek-
cyi zoologieznej a wspomnianych w poprzednich sprawozdaniach,
otrzymała Komisya następujące prace do druku: Prof. Dra E. Nie-
zabitowskiego Materyały do fauny Brakonidów Polski, I. Braconi-
dae zebrane w Galieyi, Prof. S. Smreezynskiego Spis pluskwiaków
zebranych w Gorcach w r. 1908, p. F. Schillego Materyaly do
fauny owadów krajowych i Nowe formy przylżeńców.
Do wydania w Sprawozdaniach Komisyi otrzymała Sekeya
nadto prace Dra L. Sitowskiego Motyle Pienin IL, p. J. Dziędzie-
lewieza Dwie notatki biologiczne i tegoż Nowy gatunek z rzędu
owadów chróścikowatych: Rhyacophila furcata n. sp, wreszcie Prof.
S. Smreczyúskiego Pluskwiaki nowe dla fauny galievjskiej, II.
Sekcya zoologiczna odbyła w ciągu roku 1909/10 dwa posie-
dzenia. jedno, wspólne z Sekcyą botaniezna, w dniu 25-ym kwie-
tnia 1909 r., drugie, administracyjne, dnia 10-go marca b. r.; na
tem ostatniem wybrano przewodniczącym Sekeyi na rok 1910 Prof.
Dra W. Kulezyńskiego, a delegatem do Zarządu muzealnego Prof.
J. Śnieżka.
c) Sekeya botaniczna.
P. Wład. Szafer, któremu Sekcya poleciła zbadanie florysty-
czne Miodoborów, rozpoczął wycieczki z wiosną. Zwiedził w końcu
XI
kwietnia okolice Skałatu i Grzymałowa, w maju pas skałek : od
Monasterza nad Maksymówką po Zbrucz, nadto lasy grzymalowski,
rasztowiecki, chorostkowski i liezkowieeki; jedną z dwóch ezerweo-
wych wycieczek poświęcił prawie wyłącznie formacyom łąkowym,
zwracając uwagę na ich florystyczny skład i robiąc analizy ilo-
seiowe, które miały wykazać różnice pomiędzy trzema rodzajami
zbiorowisk łąkowych: halawami, łąkami śródleśnemi i popławami.
Celem uzyskania materyału porównąwczego dla paru krytycznych
gatunków miodoborskich zrobił p. Szafer, także w czerwcu, dwu-
dniową wycieczkę w okolice Horodenki i Zaleszczyk. Jedna dłuż-
sza (8-0 dniowa) wycieczka przypadła na lipiec, trzy krótsze na
sierpień, wrzesień i październik. — P. Szafer zwiedził Miodobory
także zimową porą, mianowicie w grudniu r. 1908. — Rezultaty
swych badań zestawił p. Szafer w wyczerpującej pracy p. t. Geo-
botaniczne stosunki Miodoborów galicyjskich. która zostanie wydana
w Rozprawach wydziału matematyczno-przyrodniczego. Zebrany
zielnik złoży w najbliższym czasie do muzeum Komisyi.
P. Drowi K. Rouppertowi udzieliła Sekcya zasiłku na badanie
fory grzybów w Tatrach. Poszukiwaniom tym poświęcił p. Roup-
pert miesiące sierpień i wrzesień, nadto trzy jednodniowe wycieczki
w maju; zebrany materyal oznacza obecnie w pracowni Prof. Dra
E. Janezewskiego. W opracowanej dotychczas części zbioru, mniej-
więcej !/,, znalazło się gatunków 85. z czego 30 jest nowych dla
Galicyi; niewątpliwie okażą się niektóre gatunki nowymi dla nauki.
Jakkolwiek Tatry należą do okolie kraju najlepiej poznanych
pod względem flory glonów, Sekcya przyczyniła się pewnym zasił-
kiem do podjętych przez Dra Sawickiego badań stawów tatrzań-
skich, nadarzala się bowiem przy tych badaniach sposobność po-
znania planktonu roślinnego w jeziorach tatrzańskich, niedostatecznie
— dla braku odpowiednich środków — uwzględnianego przy da-
wniejszych: poszukiwaniach algologicznych w Tatrach. Zebraniem
planktonu roślinnego zajął się spółpracownik Dra Sawickiego,
p. S. Minkiewicz, a opracowanie jego wziął na siebie Prof. R. Gu-
twiński.
Rozpoczęte dawniej z polecenia Sekcyi badania florystyczne
w Karpatach wschodnich prowadził Dr. K. Zapałowicz w roku
ubiegłym dalej, bez pomocy ze strony Komisyi i jako częściowy
rezultat tych poszukiwań złożył Komisyi do wydania w Sprawo-
XII
zdaniach pracę p. t. Ze strefy roślinności karpackiej, IV. Podjął
też p. Zapalowiez na nowo rewizyę roślin naczyniowych w krajo-
wym zielniku Komisyi, przerwaną niestety na czas dłuższy z po-
wodów wspomnianych w zeszłorocznem sprawozdaniu.
Dwie prace z zakresu mykologii, zamieszczone w dmi, 44
Sprawozdań Komisyi mianowicie Dra B. amyslowskiego Przy-
ezynek do mykologii Galieyi i p. K. Steckiego Przyczynki do my-
kologii Galieyi, I. Grzyby okolicy Rymanowa Zdroju, dokonane
zostały bez pomocy ze strony Komisyi.
Od p. K. Hankiewicza, który w r. 1908 poli sie zebrania
roślin naczyniowych z okolie Slowity dla zielnika Komisyi, nie
otrzymala Sekeya dotychezas wiadomosei o wyniku jego zabiegów.
ak zaznaezono w zeszloroeznem Sprawozdaniu, napisanie i wy-
danie obszernej „Flory Polskiej* okazało się rzeczą niemozebna na
razie do wykonania i Sekcya, odsunąwszy to przedsięwzięcie na
dalszy plan, podjęła starania o uzyskanie podręcznika skromniej-
szego. Starania te są w toku; spotykają się wprawdzie i one z po-
ważnemi trudnościami, finansowemi i innemi, jest jednak nadzieja,
że przeszkody te dadzą się usunąć i że nasza przyrodnicza litera-
tura wzbogaci się w niedługim stosunkowo czasie podręcznikiem,
który dla dalszego rozwoju florystyki u nas mieć będzie pierwszo-
rzędne znaczenie.
W eiagu roku 1909/10 Sekcya botaniczna odbyła trzy posie-
dzenia, jedno wspólne z Sekeya zoologiezną w dniu 25-ym kwie-
tnia, drugie w dniu 24-ym listopada 1909, trzecie administracyjne,
w dniu 9-ym marca b. r.; na tem ostatniem wybrano przewodni-
czącym Sekeyi na rok 1910 R. Dw. Prof. Dra E. Janezewskiego.
a delegatem do Zarządu muzealnego Prof. R. Gutwińskiego.
d) Sekcya rolnicza.
Pod kierunkiem Prof, Dr. W. Kleckiego dokonane zostały
przez słuchaczy Studyum rolniczego badania bydła krajowego,
mianowicie: 1) przez pp. Wilkońskiego i Zakrzewskiego: Studya
nad czerwonem bydłem polskiem w Limanowej i Jodłowniku i 2)
przez pp. Słomkę i Benedyktowieza: Studya nad bydłem w po-
wiecie podgórskim.
XIII
Zbiory Komisyi fizyograficznej.
Do muzeum Komisyi fizyograficznej przybyły od dnia 28-g0
lutego 1909 do dnia 1-go marea 1910 następujące przedmioty:
A) Zbiory złożone przez spółpracowników, którym Komisya udzieliła
—
LO
Ge
pen
vo
—
zasiłków na badanie kraju:
. Pluskwiaki różnoskrzydłe i piewiki, zebrane w Goreach przez
Prof. S. Smreczyńskiego.
. Owady siatkoskrzydłe, zebrane w r. 1909 w Galieyi przez
p. J. Dziędzielewicza. |
Turritellae mioceńskie. zebrane przez Prof. Dra W. Friedberga.
B) Dary:
Merops pleito z Kurczęcych Lóz w gub. „podolskiej, dar Dra
A. Berezowskiego.
Tropidonotus tessellatus ze E: dar p. J. Bavgera we
Lwowie.
Owady z Brazylii, ES p. Ant. Jeu vei w Antonówce gub.
podolska).
Vanessa polychloros ab. testudo z Rabki, dar. Dra L. Sitowskiego.
. Hepialus fusconebulosus i Cosmia paleacea z Kamienicy Pol-
skiej pod Częstochową, dar p. J. Prüffera.
Hymenolepis straminea z Dublan, dar Prof. Dra M. Kowalew-
skiego.
Rośliny naczyniowe z Rosyi południowej, dar p. J. Paczo-
skiego w Chersonie.
Rośliny naczyniowe z Karpat wschodnich, dar Dra H. Zapa-
łowicza we Lwowie.
Zbiór roślin naczyniowych z okolie Krakowa, dar p. A. Zmudy.
Zbiór roślin naczyniowych z gór Świętokrzyskich, dar p. A.
Zmudy.
. Rośliny naczyniowe i mehy ze Zmujdzi dar Prof. Dra E.
Janezewskiego.
Cirsium pauciflorum i C. Juratzkae (heterophyllum X pauciflorum
var. incisum) ze Styryi, dar p. Eug. Kheka w Wiedniu.
. Mehy krajowe i obee z zielnika E. Karo, dar p. A. Zmudy.
o :
oo
. Phycotheca Polonica, wydawana przez Dra M. Raciborskiego,
część I, dar Prof. Dra M. Raciborskiego we Lwowie.
Zbiór grzybów z okolic Rymanowa, dar p. Konst. Steckiego.
. Grzyby i śluzowce ze Źmujdzi i Oidium quercinum z Chelmu
w gub. radomskiej, dar Prof. Dra E. Janczewskiego.
: Biss ls i śluzowce z Galieyi, dar Dra B. Namysłowskiego.
Grzyby pasorzytne z okolie Zaleszezyk, dar p. Ant. Wróblew-
skiego w Zaleszezykach.
Mycotheca Polonica, wydawana przez Prof. Dra M. Racibor- |
skiego, część I, dar Prof. Dra M. Raciborskiego we Lwowie.
. Ząb trzonowy nosorożca, Rhinoceros sp. z Loniowy, dar p.
Zof. Czapliekiej w Łoniowie. .
. Sechsundachtzigster Jahresbericht der Sehlesischen Gesell-
schaft für vaterländische Cultur, dar Towarzystwa.
. Eug. Khek, Cirsium lanceolatum X paueiflorum, dar autora.
J. Jarosz, Fauna wapienia weglowego w okregu krakowskim,
część I Trylobity. i tegoż Fauna des Kohlenkalkes in der
Umgebung von Krakau, I. Theil, Trilobiten, dar autora.
Jahrbücher der K. k. Zentral-Anstalt für Meteorologie und
Erdmagnetismus, r. 1907, dar Zakladu.
. Jahrbücher der K. Ung. Reichsanstalt für Meteorologie und
Erdmagnetismus, tomu 35-go część 4-a, tomu 36-go cz, 1—4;
Die Jährliche Periode der Niederschläge in Ungarn, 1909;
Untersuchungen zur Verbesserung der Thermometer-A ufstel-
lungen; VIII. Berieht über die Tätigkeit der K. Ung. Reichs-
anstalt für Meteorologie und Erdmagnetismus und des Obser-
vatoriums in Ogyalla im J. 1907; 7-es Verzeichnis der für
die Bibliothek der K. Ung. Reichsanstalt für Meteorologie und
Erdmagnetismus im Jahre 1908 als Geschenk erhaltenen und
dureh Ankauf erworbenen Bücher, dar K. Weg. Zakladu cen-
tralnego dla meteorologii i magnetyzmu ziemskiego.
Jahrbuch des. K. k. hydrographischen Zentralbureaus, roeznik
14, dar Biura.
. Dr. F. Wilkosz, Hodowla ryb w malyeh stawach, wydanie
2-gie, dar autora.
. Okólnik: rybacki, nr. 105—108, dar ne —
rybaekiego w Krakowie.
XV
29. Profil wiercenia w Kaluszu, ukończonego w r. 1902, dar e. k.
Zarządu salinarnego w Kałuszu.
Profil otworu wiertniezego w Huezku, na parceli gruntowej
l. k. 667, dar e. k. Zarządu salinarnego w Lacku. :
. Portret olejny sp. Prof. Dra S. Zaręcznego, dar przyjaciół
i uczniów śp. Dra Zaręcznego.
E
>
09
p
C) Przedmioty zakupione.
1. Rośliny naczyniowe z Polski i krajów ds sileajioho
od Prof. Sagorskiego w Almrich.
2. Rośliny naczyniowe z Polski i krajów ościennych, zakupione
od p. Leonhardta w Nossen.
Myeotheca Germanica, zeszyt 16 i 17, zakupione od p. H.
Sydowa Berlinie.
André, Species des Hyménoptéres, zeszyt 103—104.
Katalog der paläarktischen Dipteren, bearbeitet von Th. Becker,
Dr. M. Bezzi, Dr. K. Kertész und P. Stein, tom 1—4. :
Reichenbach L. & Fil, Deutschlands Flora, tomu 19-go ez.
Zei zeszyty 23— 29, tomu 24-go zeszyty 20—23. tomu 25-go.
zeszyty 1— 3. i:
. Houard C., Les Zooeéeidies des Plantes d'Europe et du Bas-
sin de la Méditerranée, 2 tomy.
. Ascherson & Grübner, Synopsis der — À Flora,
zeszyty 61—67.
9. de Koninek L. Recherches sur les Crinoides du terrain car-
bonifére de la Belgique.
10. de Koninek L., Faune du ealeaire carbonifére de la Belgique,
6 części w 12 woluminach.
11. de Koninek L., Deseription des animaux fossiles de la Bel-
- gique, 2 tomy i suplement.
12. de Koninek L., Nouvelles odisti sur les animaux PP
du terrain Kee de la Belgique. |
13. Seupin H., Die Spiriferen Deutschlands. -
44. Wogdwasd H. A Monograph of the British Carboniferous.
Trilobites, 2 nef,
; Dewalque G., Sur la ims de calschistes de Tournai,” Tour-
naisien d. |
w
p 7p
EN
oo pi
o
XVI
16. Salter, A Monograph of British Momus.
17. Laska miernieza Lydtina. ^:
:18. Dwa eyrkle do pomiarów praciemotrycen odi
19. Wanienka blaszana na wielki okaz karpia.
D) Wydawnictwa Komisyi fizyograficznej.
—
. Sprawozdanie Komisyi fizyografieznej, tom 43.
Atlas geologieznv Galicyi, dodatek do zeszytu 15-go.
Powyższy wykaz nabytków sprawdzony został: w däin 6-ym |
marea 1910 r. przez Komisye kontrolującą muzealną.. — z pp.
S. R. J. M. Bocheńskiego i Inz. S. ee
be
Zarząd muzealny, złożony z podpisanego. delegatów. Sekeyi:
pp. Prof. R. Gutwinskiego, Prof. J. Śnieżka i Dra K. Wójcika,
wreszeie sekretarza Komisyi, złożył Komisyi w dn. 12-vm marca
1910 r. następujące sprawozdanie z prac muzelnych.
W dziale botanieznym skontrolowano w r. 1909/10 rodzinę
Cyperaceae w zielniku krajowym i porównano z odpowiednią czę-
ścią katałogu kartkowego; z roślin naczyniowych pozostają do skon-
trolowania jeszcze Gramineae i Pteridopkyta. Spisano i po najwięk-
szej części zaopatrzono znakami muzealnymi wszystkie zeszłoro-
czne nabytki do zielnika z działu roślin naezyniowych; uporządko-
wano cały zbiór porostów krajowych i zagranieznych, kontrolując
i uzupełniając dawniejsze spisy i sporządzając nowe dla tych eze-
ści. które jeszcze nie były spisane. Rozpoczęto porządkowanie działu
mszaków, rozdzielono mianowicie nader bogaty zbiór zakupiony po
śp. J. Krupie na część oznaczoną i nieoznaczoną i z pierwszej
z nieh spisano okazy obee tudzież mniej więcej połowę okazów kra-
jowych. Do spisu roślin naczyniowych polskich z poza Galieyi, za-
łożonego celem szybkiego oryentowania się przy ewentualnem uzu-
pełnianiu tej części zbioru droga zakupna, dopisano nowe nabytki.
Dr. H. Zapałowicz podjął na nowo rewizyę krajowego zielnika
roślin naczyniowych, przerwaną z powodów wymienionych w ze-
szłorocznem sprawozdaniu z czynności Komisyi fizyograficznej. Po
otrzymaniu od Prof. Dra F. Kamieńskiego w Odessie części tego
zielnika, wydanej mu jeszcze w r. 1907. przesłano Drowi Zapało-
XVII
wiezowi celem rewizyi rodziny Sileneae, Alsineae à Paronychieae. —
Prof. Drowi M. Raciborskiemu wydano wybrane okazy z działu
paprotników. jako materyał wydać się mającej Flory Polskiej.
W dziale zoologicznym ustawiono część zbioru krajowych
owadów siatkoskrzydłych, przyezem w miejsce dawniejszych „wy-
kazów szezegółowychć. o ile nie odpowiadały regulaminowi mu-
zealnemu, sporządzono nowe. Prof. Smreezynski spisał i opatrzył
znakami muzealnymi bogaty zbiór obeokrajowych pluskwiaków śp.
B. Kotuli, od rodziny 'Coreidae włącznie do końca, z jego krajowego
zbioru zaś rodzinę Gerrididae. Prof. J. Śnieżek. który pracował
w muzeum bezinteresownie, uporządkował w zbiorze błonkówek śp.
Radoszkowskiego rodzaj Andrena i rozpoczął porządkowanie ro-
dzaju Podalirius. — Drowi Fr. Kohlowi w Wiedniu wydano celem
rewizyi i opracowania dział Fossoria ze zbioru śp. Radoszkowskiego.
Zestawieniem tego materyału i zabezpieczeniem go od szkody przy
transporcie zajął się również Prof. Śnieżek.
W dziale geologicznym ułożono systematycznie prawie cały
zbiór paleontologiczny z syluru podolskiego, oznaczony przez Prof.
Dra J. Siemiradzkiego. — Prof. J. Jarosz opracowywał w dalszym
eiagu materyały paleontologiczne z wapienia węglowego krakow-
skiego, częścią będące własnością Komisyi fizyografieznej, częścią
zebrane przez niego na polecenie Komisyi. P. S. Wajgner oznaczył
część materyałów cenomańskich z Podola. Dr. W. Kuźniar zajął
się skamielinami kredowemi z Bonarki. Prof. J. Siemiradzkiemu
wydano, na jego żądanie, do opracowania gąbki białojurajskie z WX.
Krakowskiego, Drowi W. Rogali zaś część materyałów kredowych
z Podola. Prof. Dr. W. Friedberg oznaczył i zwrócił do muzeum
część ślimaków mioceńskich z Galicyi wschodniej, wydanych mu
w r. 1907.
Spisano w dalszym ciągu część biblioteki Komisyi fizyogra-
fieznej.
Konserwowaniem, porzadkowaniem i spisy waniem zbiorów zaj-
mowali się w r. z. zastępca kustosza Prof. Dr. W. Kulczyński, Prof.
S. Smreezyüski (do lipca r. 1909), p. H. Pruszyńska (z powodu
choroby — przez dwa miesiące tylko), stypendyści Akademii Um.:
pp. J. Popek, S. Udziela. (do wakaeyj r. 1909) i A. Żmuda (od
października r. 1909. przedtem jako pomocnik kustosza), wreszeie
p- W. Zygmuntowska.
XVIII
Zarzad i sklad Komisyi fizyograficznej.
Zarząd Komisyi składał się jak w roku poprzednim z Se
sanego jako przewodniczącego Komisyi i przewodniczącego Sekcyi
geologieznej, przewodniczącego Sekcyi meteorologicznej Prof. Dra
M. Rudzkiego, przewodniczącego Sekeyi botanicznej R. Dw. Prof.
Dra E. Janczewskiego, przewodniczącego Sekcyi rolniczej Prof.
Dra E. Godlewskiego, wreszcie przewodniczącego Sekcyi z00logię
asas i sekretarza Komisyi Prof. Dr. W. Kulezyúskiego.
Do grona Komisyi przybył członek Prof. Dr. J. han
Hilarowiez, członek korespondent Akademii Um., tudzież, spólpra-
cownicy, wybrani na posiedzeniu w dn. 12-m marca 1910 r., pp.
Jan Bayger we Lwowie, Franciszek Drobniak w Brzeszezu, Jan
Hirschler we Lwowie, Jan Jarosz w Orłowej, Ferdynand Jastrzęb-
ski, Hugo Kowarzyk w Jaworznie, Adam Łukaszewski we Lwowie;
Józef Ryzner w Krakowie, Antoni Sehimitzek w Sierszy, Rudolf
Sobek Sokiewiez w Żytomierzu, Stanisław Sokołowski we Iuwowie,
Kazimierz Szafnagel w Wilnie, Herkulan Weigt w Krakowie.
W r. 1909/10 straciła Komisya przez śmierć dwóch człon-
ków: Dra Franciszka Błońskiego w Śpiewy kcsph, i Dra Stanisława,
Zaręcznego w Wiedniu.
Przewodniczący Komisyi fizyograficznej.
Dr. F. Kreutz.
IL
Spis członków Komisyi fizyograficznej akademickiej.
l. Członkowie miejscowi:
Dr. Bandrowski Ernest, Prof. nadzw. Uniw. Jagiell, Prof.
Wyższej Szkoły pura y vai Członek koresp. Akademii
Umiejętności.
„ Birkenmajer Ludwik, Profesor Uniwersytetu Jagiell.,
Członek korespondent Akademii Umiej.
W. Bocheński Józef Maryan, c. k. Starszy Radca górniczy-
„ Brzeziński Józef, Rządca piña doswiadezalnego Stud. roln.
Uniw. Jagiell.
a eer RAT.
A a TT Et TT
W. Bujwid Odo, Prof. Uniw. Jagiell.
Dr. Cybulski N apoleon, Prof. Uniw. Jag, Członek DM
Akad. Umiej.
; Dziewulski Wladyslaw, Adj amit HISP TON astro-
nomieznego.
3
3
3
Dr.
3
NUS |
+ gs 4
=
Garbowski Tadeusz, Profesor nadzw. Uniw. Jagiell.
Godlewski Emil, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ezynmy
Akad. Umiej., Przewodniczący Sekcyi rolniczej.
Goliński Stanisław, Krajowy Instruktor ogrodnictwa.
Grzybowski Józef, Prófosti nadzw. Uniw. Jag., Bk totali
eti NCTPDSET
Gutwiüski Roman, Prof. Gimnazyum IV, Sekretarz Sek-
cyi botanieznej.
. Hoyer Hen ryk, Prof. Uniw. Jagiell., Czlonek korespondent
Akademii Umiej.
„Janczewski Edward, Prof. Uniw. Jag. ET 4 czynny
Akad. Umiej., Przewodniczący Sekcyi botanicznej.
Jastrzębski Ferdynand, ek Starszy Baden górniczy.
Jentys Stefan, Prof. Uniw. Jagiell.
Kiernik Eugeniusz, Asystent Uniw. Jag.
Klecki Waleryan, Prof. Uniw. Jagiell.
Kreutz Feliks, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ezynny Aká-
demii Umiej. „ Przewodniczący Komisyı Ns
i Przewodniczący Sekeyi. geologicznej.
Kreutz Stefan, Docent Uniwersytetu Jagiell.
Kulczyński wł adysław, Profesor gimnazyum św. Jacka,
Docent Uniwersytetu Jagiell., Członek korespondent Aka-
demii Umiej., Przewodniczący Sekcyi zoologieznej, Se-
kretarz Komisyi fizyografieznej.
Kuzniar Wiktor.
Morozewiez Józef, Prof. Uniw. Jagiell, Członek korespon-
dent Akademii Umiejętności. |
Mościeki Konrad, Asystent Uniwersytetu Jagiell.
Nowieki Krok ólakd du e. k. Radea leśnictwa.
. Namysłowski Bolesław, Asystent Uniwersytetu Jag. .
Olszewski Karol, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ezynny
Akadem. tih
Rogóyski Kazimierz, Prof. Uniw. pue
ZE
EE
3
. Rostafinski Józef, Prof. Uniw. Jagiell, Członek czynny
Akadem. Umiej.
Rudzki Maurycy, Prof. Uniw. Jagiell. Członek koresp.
Akademii Umiej., Przewodn. Sekcyi meteorologicznej.
Rozen Zygmunt, Asystent Uniwersytetu Jag.
. Ryzner Józef, Asystent Obserwatoryum astronomicznego.
.Sawicki Ludomir.
Siedlecki Michał, Prof. nadzw. Uniwers. Jagiell.. Członek
koresp. Akademii Umiej.
Sikorski Tadeusz, Prof. Uniw. Jagiell.
. Sitowski Ludwik, Asystent Uniwersytetu Jagiell.
Smoleński Jerzy.
Smreczyński Stanisław, Prof. Szkoły realnej I.
‚Stobiecki Stefan, Inżynier Wydziału Krajowego.
„Szajnocha Władysław, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ko-
respondent Akademii Umiej.
Śnieżek Jan, Prof. Gimnazyum św. Anny, Sekretarz Sekcyi
| zoologicznej.
Vetulani Franciszek, Starszy Inżynier Wydziału krajo-
wego, Szef ekspozytury Biura melioracyjnego.
Walter Henryk, c. ki Radca górniczy.
. Wierzejski Antoni, Prof. Uniwersytetu Jagiell., Członek
czynny Akad. Umiej.
Wilkosz Ferdynand, b. Prezes krajowego Towarzystwa
rybackiego.
Witkowski August. Prof. Uniw. Jagiell, Członek czynny
Akademii Umiej.
; Wójcik Kazimierz, Asystent Uniw. Jagiel.
2. Członkowie zamiejscowi.
. Adametz Leopold, Prof. Akad. roln. w Wiedniu.
Angermann Klaudyusz, Inżynier w Jaśle.
sBartonee Franciszek, c. k. Radca górniczy, w Haju
(Freiheitsau) na Śląsku austr.
Batycki Andrzej, Nauczyciel w Starym Samborze.
W.
d
3:
Js 4 "c x
>
4
”
W.
?
XX!
Bayger Jan, Nauczyciel Szkoly wydzialowej im. Miekiewi-
cza we Lwowie.
. Berezowski Andrzej w Kurczęcych Łozach (p. Krzywe
Jezioro, gub. podolska).
Blauth Jan, Starszy Inżynier Wydz. Pis Docent Szkoly
politeehn. we Lwowie.
Bloeki Franeiszek, Adjunkt Szkoly ió we Lwowie.
. Bosniacki Zyg gmunt, w San Giuliano pod Pisą.
baron Brunicki J Eiis n, w Podhorcach obok Strvja.
Bryk Andrzej, Kierownik szkoły w Chyrowie.
.Chłapowski Franciszek, Przewodniczący Wydz. przyr.
w Tow. Przyj. nauk w Poznaniu.
Chramiec Andrzej, w Zakopanem.
Dębski Bronisław Antoni, w Wólee Przybojewskiej (p.
Zakroczym).
. Drobniak Franciszek, Inżynier, Dyrektor Gwareetwa wę-
glowego w Brzeszczach.
. Habdank Dunikowski Emil, Prof. Uniw. we Lwowie.
Dybowski Władysław, w Lubczy (gub. mińska).
Dziedzieki Henryk, w Warszawie.
Dziędzielewicz Józef, ek Radea Sądu krajowego we
Lwowie.
Friedberg Wilhelm, Prof. gimnazyalny we Lwowie. `
X. Głodziński Antoni. Prof. Seminar. naucz. —
Gorezynski Władysław, w Warszawie.
. Grochowski Mieczysław, w Trościańcu na Podolu gali-
cyjskiem (p. Zabłotów). `
Guńkiewicz, em. Profesor gimnazyalny, w Wadowicach.
Gustawiez B ronisław, Dyrektor Szkoły realnej w Żywsń!
Hann Franciszek, em. Dyrektor Szkoły wydz. w Bochni.
Hawrysiewićz Julian, Nauczyciel w Ożydowie.
Hildt Ludwik, w Warszawie.
Hirschler Jan, Docent Uniwersytetu, we Lwowie.
Holobek Jan, e. k. Starszy Radca górniczy, w Wiedniu.
H tyniowiecki Bolesław, Wicedyrektor Ogrodu bota.
w Dorpacie.
Jaeobi Leopold, Nauczyciel w Pilźnie.
Jarosz Jan, Direkter gimnazyum realnego w Orlowej.
XXII
Dr. Kamieński Franciszek, Prof. Uniw. w Odessie, Członek
czynny Akademii en.
W. Karpiński Franciszek, Profesor Szkoły politechnieznej
we Lwowie.
„ Kędzior Andrzej. Dyrektor Krajowego Biura melioracyj-
nego we Lwowie.
Dr. Klemensiewiez Stanisław, Dyrektor e. k. Gimnazyum
w N. Saczu.:
W. Kobryn Mikolaj. Nauezyeiel w Jaroslawiu.
„ Kontkiewiez Stanisław, Dyrektor kopalni w Dąbrowie.
» Kornella Andrzej, Inżynier Wydziału Kraj. we Lwowie.
„ Kornella Michał, Inżynier Wydz. Gs, „ Szef. ekspozytury
Biura melioracyjnego w Jaśle.
y ¡Koroniewicz Piotr w Warszawie.
Dr. Kosiński Ignacy, w Chojnowie.
„Kowalewski Mieezys ia aw, Profesor Akademii rolniczej
w Dublanach.
W. Kowarzyk Hugo, ek Starszy ge cho górniezy, w Ja-
worznie.
Dr. Krzemieniewski Seweryn, Profesor Akademii rolniczej
w Dublanach.
w. Laska Wacław, Prof. Szkoły politechnicznej we Lwowie.
W. Lewiński Jan w Warszawie.
Dr. Lgoeki Henryk, w Kijowie.
W. Limanowski Mieczysław, w Zakopanem.
» Lempicki Michal, Dyrektor górniczy w Dąbrowie.
„ Łomnicki Jarosław, Prof. II-ej Szkoły realnej we Lwowie.
» Lomnieki Maryan, Radca szkolny, we Lwowie.
Dr. Łoziński Walery we Lwowie.
W. Łukaszewski Adam, Inżynier górniczy, Docent Szkoły po-
litechnicznej we Lwowie.
W. X. Marków Jan. gr. kat. Proboszcz w Smolniku ad Baligród.
„ Mączyński Wojciech, w Warszawie..
„ Merecki Romuald. w Warszawie.
Dr. Niezabitowski Edward, Prof. > AAA w Nowym
Targu.
„ Niedźwiedzki, em. Profesor Szkoły politechnicznej we
Lwowie, quales ezynny Akademii Umiej.
PS W PWR OF WADY SIMPEL A T EES RR T TION ITE
3
4
=
3
3
XXIII
Nowak Jan, we Liwowie. |
Nowakowski Leon, Prof. Szkoly rolniezej w Czernichowie
Nowosielski Franeiszek, Dyrektor Szkoly real. w Sta-
nislawowie.
. Nusbaum-Hilarowiez Józef, Profesor Uniwersytetu we
Lwowie, Członek korespondent Akademii Umiej.
„Olszewski Stanisław, Inżynier górniczy we Lwowie.
. Orłowski Józef, w Łuczyńczyku (p. Niemiercze).
Paczoski Józef, Kierownik muzeum przyrodniczego w Cher-
sonie. `
Piestrak Feliks, Zarządca górniczy i hutniczy w Dolinie.
„Piwowar Adam, w Dąbrowie Górniczej.
Pokorny Wilhelm, we Lwowie.
Mikulowski- nara Józef, Prof. Akademii RUDE:
: w Dublanach.
Poźniak Wiktor, e. k. Starszy Inżynier we Lwowie.
. Raciborski Maryan, Profesor Uniwersytetu we Lwowie,
Czlonek korespondent Akademii Umiej.
Radziszewski Bronisław, Prof. Uniw. we Lwowie, Czło-
nek czynny Akad. Umiej. |
Rehman Antoni. Prof. Uniw. we Lwowie.
Rogala Włady sław, we Lwowie.
Romer Eugeniusz, Prof. Szkoły handlowej, Docent Uni-
wersytetu we Lwowie. |
Schille Fryderyk, w Podhorcach obok Stryja.
Schimitzek Antoni, Inżynier, Dyrektor Galicyjskich ak-
cyjnych Zakładów w Sierszy.
Siemiradzki Józef, Prof. Uniw. we Lwowie.
Słomski Tomasz, e. k. Starszy Inżynier we Lwowie.
Sobek Sobkiewiez Rudolf, w Żytomierzu.
Sokołowski Stanisław, Profesor Wyższej Szkoły lasowej
we Lwowie.
Syroczyński Leon, Prof. Szkoły politechnicznej we Lwo-
wie, Inżynier Wydziału Krajowego.
Szafnagel Kazimierz, w Wilnie.
: Sznabl Jan, w Warszawie.
Sztoleman Jan, w Warszawie.
XXIV
W. Szule Kazimierz, Profesor adj. Akademii rolniczej w Du-
blanach.
Dr. Teisseyre Wawrzyniec, Profesor Uniw. we Lwowie.
$ Tomaszewski Pii tszok, Dyrektor Gimnazyum w Sam-
borze.
„ Trzebiński Józef, w Smile (gub. kijowska).
W. Tyniecki Władysław, Prof. Szkoły gospodarstwa lasowego
we Lwowie.
„ Udziela Seweryn, Inspektor szkół ludowych w Podgórzu.
Dr. Uhlig Wiktor, Prof. Uniwersytetu w Wiedniu.
W. Weyberg Zygmunt, w Warszawie.
A Windakiewicz pakari Zarządca górńiczy w Stebniku.
» Wisniowski Tadeusz, Peófósóć Szkoły politechnicznej we
Lwowie.
» Wołoszezak Eustachy, em. Profesor Szkoły POR
cznej we Lwowie, w Wiedniu.
Dr. Wysogórski Jan, we Wrocławiu.
W. Zaborski Józef, RONE szkoły w Horodence.
„ Zajączkowski Józef, Profesor gimnazyalny w Sanoku. *
„ Załęski Edmund, w Górce Narodowej.
Dr. Zapalowiez Hugo, Członek en Akademii dee, e
we Lwowie.
W. Znatowiez Bronisław, w Warszawie.
Dr. Zuber Rudolf, Prof. Uniw. we Lwowie.
W. Wieniawa Zubrzycki Czesław, właściciel apteki w Rze-
szowie.
„Żukowski K., Nauczyciel w Podmanasterku.
HI.
Obrót funduszów Komisyi fizyograficznej w r. 1909.
Dochody:
1. Zasiłek z funduszów Akademii Umiejetnogci na rok 1909. , . 1250000 K
2. Pozostałość z roku 1908 er. JAIR PA
3. Od Redakcyi „Roczników sk M Hide Mi zü WI, AG ze
Sprawozdań rozprawy . . . . . 7 osi l 52:20 „
ud E a LLLI
4. Podirować przez p. Bar. J. Brünickiegó honoraryum za * Fr
motyli ME w petisse stryjskim, część Ur ELT ^ 8400 K
Suma dochodów ... „ „1388691 K
Wydatki:
1 Eent wydawnietwa pięty. Komisyi GI6r eut wies? anie De D DO. JE
II. Potrzeby Sekcyi:
a) Sekcya meteorologiczna : ;
1. Opracowanie re kimatsgraßemych i i en dru-
kow = dene VUE 5
2. "Se e KC za robienie A PEAR ASA > 8400 ,
3. Posługa, portorya, drobne wydatki . . . . . . . . 36:62 ,
b) Sekeya geologiczna :
1. Zasiłek Drowi W. Kaźniarowi na badania geologiczne
w Tatrach . . 300:00 „
2. Zasiłek na Mach skał ogniowych pod FE Prof.
Dra J. Morozewicza . 350°00 „
3. Zasiłek Prof. J. Jakie na CNN wapienia a wygloweo
w rakowskiem i Jiteratury 72000 „
4. Zasiłek Drowi L. (ee na badanie jezior Are
skich . RE S A NS ae 6 9 d) 33000 „
c) Sekeya odka:
1. Zasiłek Prof. S. Smreczyńskiemu na badania entomologi-
czne w dolinie nowotarskiej . . 500.00 „
2. Zasilek p. J. Dziedzielewiczowi na rech RER
logiczną na Babią Górę. . . . 200:00 „
3. Zasiłek p. S. Stobieckiemu na jesienną net dip:
logiezna na Podole . . ; $ 100% ,
4. Zasiłek Drowi L. reine jak WA Fo Quas OO
d) Sekcya botaniczna:
1. Zasiłek p. W. Szaferowi na badania — Mio-
doborów 35000 ,
2. Ver Drowi K. Weste a na Dadas ed w Ta-
; 40000 ,
8. "e Drówi L. (CIE jak — RATS PS 25000 „
e) Sekcya rolnicza:
1. Zakupno laski mierniczej Lydtina i dwóch dra do m
miarów kraniometrycznych 15159 ,
IM. Koszt urządzenia i utrzymania osea:
: GAKOpPHO ukraybok na monik . . , , . . v 4 12000 ,
2. Zakupno roślin . soy 6657 „
"We iic nuo Qui 0060 NEM FEN 20011 ,
B NNNM heile E e ee e cus 21734 „
^ 5. Potrzeby muzealne . . OKW xl A WA 9971 ,
6. Remuneracya zastępcy ilie um 0 TWA x m,
7. Remuneracye pomocników kustosza . . . . . . +. - 61800 ,
XXVI
8. Posługa . MM 95:00 K
IV, Wydatki administracyjne: : TE
= racya sekretarza Komisyi (ow Ee au 600'00 „
9, Wieńiec na trumnę śp. Š. Zaręcenogo cwm 3 30:00 ,
Suma wydatków «ow ac nil K
Pozostaje zatem reszta na r. 1910 . pita pal 712.42 K
1 65713 „
mianowicie: w kasie Akademii Umiejętności PADY bé
w rękach Przewodniczącego Sekcyi meteorologioznej po-
1 12403 ,
zostałość "o
a w ikonka DC pone > modom: is 6874 „
Przewodniczący Komisyi fizyografieznej
F. Kreutz.
Dr. Stanisław Zareczny.
Wspomnienie pośmiertne. |
Dr. Stanisław Zaręczny, zmarły dnia 23-go lipca 1909 roku,
należał przez długi szereg lat do najezynniejszych członków Ko-
misyi fizyograficznej. Prace na polu fizyografii rozpoczął w r. 1872,
jako asystent przy katedrze mineralogii w Uniwersytecie Jagiel-
loúskim, wycieczką geologiczną w okolice Białej i Zywea. W roku
następnym, po zawiązaniu Komisyi fizyograficznej akademickiej,
w miejsce Komisyi tej nazwy byłego c. k. Towarzystwa nauko-
wego, został zamianowany członkiem tej Komisyi i wybrany se-
kretarzem Sekcyi orografiezno-geologieznej. W tym samym roku
i na wiosnę roku następnego zwiedził z polecenia Komisyi Podole,
w miesiącach letnich zaś r. 1874-go Tatry. Własne zbiory, tudzież
materyały zebrane na Podolu przez śp. Prof. Dra A. Altha i Dra
8. Olszewskiego, posłużyły śp. Zaręcznemu za podstawę do pracy
p. t.: „O średniem ogniwie warstw cenomańskich w Galicyi wscho-
dniej*, zamieszczonej w tomie 8-ym Sprawozdań Komisyi fizyogra-
ficznej. W roku 1874-ym poleciła Komisya śp. Zaręcznemu spisa-
nie i uporządkowanie zbiorów złożonych w świeżo powstałem Mu-
zeum fizyograficznem. Pełniąc ten obowiązek przez lat trzy, ogra-
niczył się śp. Zaręczny w wycieczkach do okolie Krakowa a w Mu-
zeum zajął się między innemi opracowaniem materyałów paleonto-
logicznych, o ile to w danych warunkach było możebne. Rezultatem
były dwie prace, wydane w tomach 10-tym i 12-tym Sprawozdań
Komisyi fizyograficznej: „Dodatek do fauny warstw tytonskich
w Rogoźniku i w Maruszynie“ i „O średnich warstwach kredowych
w krakowskim okręgu“, Materyalu do pierwszej z tych prae do-
starczyły po części skamieliny zebrane przez śp. Zaręcznego w r.
1874 w Rogoźniku, przeważnie zaś zbiory Komisyi fizyograficznej
AXVIII
i śp. Prof. Dra Altha; druga praca opiera się na szczegółowych
badaniach śp. Zaręcznego w polu.
Gdy w ciągu pracy nad Atlasem geologicznym Galieyi wy-
padło przystąpić do wykonania mapy WX. Krakowskiego, Komisya
fizyografiezna powierzyła to zadanie w roku 1882 sp. Zarceznemu.
Szczęśliwy to był wybór. Zadanie było na pozór łatwe; istniały już.
mapy geologiczne WX. Krakowskiego i obszar ten był niewątpli-
wie najlepiej pod względem geologicznym zbadaną częścią Galieyi.
Zdawaé się mogło, że wystarczy stwierdzić rzetelność dawniejszych
map, wcale dobrze zgadzających się z sobą, i eo najwyżej uzupeł-
nić je niewielką ilością drobnych szezegółów. Śp. Zaręczny zadanie
swoje pojął inaczej; przekonawszy się. że mapy poprzedników na-
wet dla blizkich okolie Krakowa po części podają zgodnie dane
nie odpowiadające rzeczywistości, postanowił zbađać cały teren
z wszelką możliwą dokładnością i w mapie swojej nie zamieścić
żadnego szczegółu, za który nie mógłby odpowiadać na podstawie
własnych spostrzeżeń. Jakiego ogromu pracy wymagało to przed-
sięwzięcie w obszarze o tak urozmaiconej budowie geologicznej jak
WX. Krakowskie, o tem należyte pojęcie dać może jedynie zło-
żona w archiwum Komisyi fizyograficznej mapa w skali 1:28800,
na której śp. Zaręczny zaznaczał swoje spostrzeżenia w polu; w ma-
pie ,szezególowej^ WX. Krakowskiego, wydanej w Atlasie geolo-
gicznym, szczegóły te zatarły się w bardzo znacznej mierze: trzech-
krotnie mniejsza skala mapy zmusiła do łączenia nieraz kilkudzie-
sięciu nawet odsłonięć, zaznaczonych w oryginalnem zdjęciu, w je-
dną barwną plamę. Zajęła też ta praca śp. Zaręcznemu pięć lat
(1882—-1886); dopiero w roku 1888 otrzymała Komisya od niego
mapę geologiczną WX. Krakowskiego w dwojakiej formie: „szeze-
gółowej*, z zaznaczonem aluwium i dyluwium, tudzież en >
przedstawiającej teren tak, jakby on prawdopodobnie wyglądał po
usunięciu aluwium i dyluwium. Mapy te wydrukowano dopiero
w r. 1891; zwłokę, która na zdrowiu śp. Zaręcznego odbiła się
szkodliwie, przyprawiając go o zdenerwowanie, wywołały nietylko
techniczne trudności, wymagające licznych i mozolnych korekt, ale
też stanowisko Wydziału Krajowego, a przedewszystkiem prze-
szkody stawiane wydawnietwu Atlasu przez e. k. Państwowy Za-
kład geologiczny w Wiedniu. Wydział Krajowy przez pewien czas
XXIX
był tego zdania, że subwencya przyznana przez Sejm na Atlas geo-
logiczny Galicyi obracana być może jedynie na wydawanie map
terenów naftowych. C. k. Państwowy Zakład geologiczny zamierzał
wprost uniemożebnić wydawanie Atlasu geologicznego Galicyi przez
Komisyę fizyograficzną, twierdząc, niezgodnie z prawdą, Ze Komi-
sya wydaje Atlas „na podstawie zdjęć przez Zakład geologiczny
uskutecznionych*. W takich okolicznościach, nie mając nawet pe-
wności, że praca zostanie wydana, pisał śp. Zaręezny tekst do swoich
map, wymagający, między innemi, mozolnego studyum literatury,
złożonej z kilkuset dzieł, rozpraw i notatek. ka icis io go w roku
1893-im.
Rezultaty praey geologieznej sp. Zareeznego w WX. Kra-
kowskiem nie mogły w całości znaleźć miejsea w tekście do Atlasu
geologicznego; powziął on też zamiar opisania w całym szeregu
rozpraw formacyi, zastąpionych w WX. Krakowskiem, od najstar-
szych począwszy. Z rozpraw tych pojawiły się w druku, niestety,
tylko dwie p. t.: Studya geologiczne w Krakowskim okręgu, część
1 i 2-a, w tomach 23 i 25-im Sprawozdań Komisyi fizyograficznej
(r. 1888 i 1890) i skończyły na wapieniu węglowym. Powodem
porzucenia pracy w tym kierunku było poniekąd zniechęcenie, wy-
wołane wyżej wspomnianą zwłoką w wydaniu mapy, przedewszyst-
kiem zaś brak a po części niedostępność dla zmarłego obszernej
i kosztownej literatury. Rozliczył się śp. Zaręczny, że na dalsze
zakupno wszystkich potrzebnych książek środków mu nie starczy,
a wydawać prac ułomnych, bo opartych na niedostatecznej znajo-
mości literatury, nie chciał.
Zmuszony do porzucenia pracy, której przez lat dwadzieścia
poświęcał najlepsze swoje siły, śp. Zaręczny czynny jeszcze był
przez lat parę i znakomite położył zasługi jako delegat Komisyi
fizyograficznej do Komisyi wodociągowej m. Krakowa, wybrany
w roku 1893
W r. 1898 śp. Zaręczny opuścił Kraków, porzucając swoje
stanowisko profesora gimnazyalnego, na razie za urlopem, po któ-
rym w r. 1899 nastąpiło przeniesienie w stan spoczynku. Skoń-
czył się tym sposobem jego związek z Komisyą fizyograficzną; pro-
jekt, żeby śp. Zaręcznego pozyskać dla niej jako pracownika mu-
zealnego, nie doszedł do skutku.
W tem krötkiem wspomnieniu ograniezamy sie do przedsta-
stawienia zasług położonych przez śp. Zaręcznego dla geologii na-
szej i Komisyi fizyograficznej. Inne szezegöly z zycia jego znajdzie
Czytelnik w życiorysie napisanym przez p. S. — a za-
mieszezonym w Roczniku 35-ym Kosmosu.
WE
Materyaly
do fizyografii krajowej.
Dział I..
Materyały do klimatografii Galicyi
zebrane przez Sekcyę meteorologiczną
w roku 1909.
Spraw. Kom. fiayegr. T. XLIV. Dział I.
Wyniki spostrzeżeń meteorologicznych w Galicyi w roku 1909
zestawione w c. k. Obserwatoryum astronomicznem w Krakowie.
| Stacyi meteorologicznych, należących do Komisyi fizyografi-
cznej, które w roku 1909 bez przerwy lub częściowo nadsyłały
swoje spostrzenia, było ogółem 17. Dziesięć z nich posiadało ba-
rometry. Stacyi, które opuściły spostrzeżenia za 1 do 3 miesięcy,
było trzy, mianowicie: Krynica, Jarosław i Sezerzec. W porówna-
niu z rokiem 1908 ubyły dwie stacye, mianowicie Kołomyja, która
przestała funkcyonować od 31 grudnia 1908 r. oraz Horodenka,
która z powodu wyjazdu obserwatora zaprzestała przysyłać spo-
strzeżenia od 30 ezerwea.1909, Od 1 marca 1909 przybyła jedna
stacya w Myślenicach, założona przez p. Franciszka Nowaka. Nadto
dzięki uprzejmości p. prof. L. Świerza, otrzymało obserwatoryum
spostrzeżenia z 11 stacyi Tow. Tatrzańskiego, z których Zadna nie
posiadała barometru. Jedna z nich opuściła trzy miesiące obserwa-
eyi. (Stacye Tow. Tatrz. są oznaczone literami T. T.).
Poprawki barometrów podano na podstawie porównań baro-
metrów z roku 1905. Średnie temperatury obliczono według wzo-
rów umieszczonych w odpowiednich nagłówkach.
Spostrzeżenia pojawów w świecie roślinnym i zwierzęcym na-
desłał p. Julian Hawrysiewicz z Ożydowa. Gradobicia podobnie
jak lat poprzednich zestawiono na podstawie wykazu Tow. Wza-
jemn. Ubezpieczeń w Krakowie.
Dr. Herkulan Weigt, prof. Akademii handlowej w Krakowie,
w obszerniejszej rozprawie (33 stron) tu zamieszczonej opracował
„Dzienny bieg temperatury w Krakowie“ wedle 28-letnich obser- .
wacyi. Rozprawa ta, owoc niemalego mozołu, jest cennym przy- -
i
3
ezynkiem do klimatografii naszego kraju. — Już $. p. prof. Kar-.
liński pisał swego czasu o tym samym przedmiocie, ale rozprawa
jego oparta na o wiele mniejszym materyale nie mogła, jak to
z natury rzeczy wynika, doprowadzić do tak pewnych a różnoro-
dnych wniosków jak rozprawa pana Weigta.
Pan Stanisław Pawłowski, prof. Akadedemii handlowej we
Lwowie, nadesłał opracowane przez siebie spostrzeżenia prof. St.
Srokowskiego, dotyczące temperatur dwu źródeł, uchodzących do
Seretu.
Wszystkim, którzy przyczynili się do zebrania zawartych w tym
tomie spostrzeżeń, składam gorące podziękowanie a więc: p. prof.
Świerzowi za spostrzeżenia ze stacyi meteor. Tow. Tatrzańskiego,
Towarzystwu Wzaj. Ubezp. w Krakowie za wykaz gradobić, oraz
wszystkim panom Obserwatorom za gorliwe i bezinteresowne spół-
działanie.
Kraków w marcu 1910.
Przewodniczący
sekcyi meteor, Kom. fizyograficznej
M. P. Rudzki.
Zywiec. Obserwator: P. Jan Böhm, starszy werkmistrz.
>E Cisnienie powietrza
=
1909 |3É 7
531.2 | 2 9 |$rednie, MR“ | Dnia | Mi | Dnia
o po - nimum
Styczeń 7.2.9.| 739.6 | 739.1 | 739.1 | 739.3 | 751.9 1 |7142 | 14
Luty 5 35.1 | 349 | 855 | 35.2 | 42.8 | 14 18.8 4
Marzec w 29.0 | 29.1 | 29.1 | 29.1 | 348 | 28 10.2 2
Kwiecień M 35.4 | 35,2 | 35.1 | 35.2 | 49.3 4 20.1 13
Maj s 37.2 | 37.0 | 37.5 | 37.2 | 46.0 | 21 28.0 | 28
Czerwiec j 34.1 | 33.4 | 889 | 338 | 41.6 | 19 27.4 | 30
Lipiec i 33.9 | 33.6 | 33.9 | 33.8 | 41.3 | 18 25.4 7
Sierpień > 36.0 | 35.2 | 35,7 | 356 | 415 | 20 270 | 31
Wrzesień * 36.3 | 35.7 | 35.9 | 36.0 | 424 + 28.6 5
Październik 37.1 | 36.6 | 37.2 | 37.0 | 42.6 | 23 29.2 26
Listopad ý 32.7 | 32.0 | 32.7 | 32.5 | 40.2 1 15.7 13
Grudzień $ 315 | 315 | 321 | 81.7 | 480 15 111 2
Rok » [734.8 |734.4 | 734.8 | 734.7 |751.9 | 1/1 |710.2 | 2/11
UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 993; poprawka: — 0'7 mm.
E Opad Wien Ilość dni s
1909 RE | PE
3 5 Suma Nan Dnia =01 | =10 Xi a|= Le
no mum mm | mm SE
Styczeń 6.1 29.4| 66 4 16 8 [11|—|—]| 12) 7
Luty 7.4 41.4) 10.3 | 21 15 10 {13 — | — 7. d
Marzec 6.0 23.8| 132 | 23 10 5 4| —|— | 142
Kwiecień 6.0 48.6| 13.8 9 18 15 2|—|—]| 15| 4
j 6.4 | 165.8| 50.8 5 18 14 11 21 — 9| —
Czerwiec 6.6 | 227.0) 548 | 13 22 16 || 4| 1 9 —
Lipiec 6.7 | 186.2) 3885 | 12 21 16 | 5| 1 9 3
Sierpień 5.9 808, 20.5 3 15 12 |— | 2| — 9 2
Wrzesien 6.0 873| 18.5 | 19 15 10 $>) 2] 1 7| —
Październik | 48 58.4. 32.0 6 6 6 I — — 5|—
Listopad 8.8 569| 7.5 A 23 16 118 — | — | — 4
Grudzien 7.4 527) 17. 5 17 11 5 —|—| 11 4
Rok 6.5 |1009.3| 54.8 | 13/VI| 194 | 186 |49|15| 8 | 107) 28
Ass 36° DÉI od F. = 19? 12° od G.;p — 49° 41’ H — 354 m.
Temperatura powietrza
7 2 | 9 1 ms, 9,9] Maximum| Dnia Minimum Dnia
— 741| = 17|— 46) — 45 | + 58 16 — 19.2 28
—113|— 39|— 76| — 76 42 | 4i28 | — 238 14
— 13|-- 67|+ 12| +22 15.9 30 = 15 7
+ 46 10.7 6.2 6.9 26.6 27 ss AB 6
8.5 | 144 9.9 10.7 25.2 17 e 1 8
1&4| 2041 146 16.0 27.6 22 + 74 16
15.2 | 200) 158 16.7 26.2 25 10.6
14.1 21.9 | 16.8 17.4 29.4 10.4 15
10.7 19.0 | 129 13.9 25.2 | 11i18 3.2 7
7.2 | «16.4 9.8 10.8 25.2 0.6 31
1.0 3.7 2.5 24 14.2 2 ic UN 28
0.7 3.7 1.5 1.8 10.2 | 20i2 e 9p 16
4.7 10.9 6.6 7.2 29.4 | 18/VHI | — 238 | 14/U
«Podział wiatrów
N NE E | SE | 8 SW x aw | $
o
— A 1 a | we 31 3 6 48
8 14 6 — | - 20 7 6 23
— 11 3 de d A 34 7 3 28
11 12 2 br ji A 23 15 5 17
10 26 4 Ga | ge 13 4 9 27
7 8 A 3 5 19 18 7 1i. 288
2 4 2 wi A 37 11 à | HM
2 12 A ur ra 17 9 b 44
— 15 1 1 | 1 12 4 6 50
1 9 + | — 18 5 4 56
1 13 + —: | 38 8 5 25
2 4 — — | = 46 4 3 34
44 132 23 ibi 38 308 95 62 406
6
Wadowice. Obserwator: P. Leon Guńkiewicz, prof. gimn.
p E Ciśnienie powietrza
= e
1909 3 E des :
2 y - ? i- A
SF 7 2 9 Średniej | Dnia | num; Dnia
Styczeń 7.2.9.| 742.7 | 742.4 | 742.2 742.4 | 754.7 2 718.6 14
Luty ei 37.6 | 37.8 | 38.0 | 37.8 | 45.8 26 23.8 4
Marzec » 818 | 31.9 | 318 | 31.8 | 38.6 10 16.4 2
Kwiecień > 39.2 | 39.0 | 38.9 | 39.0 | 53.4 5 27.0 13
Maj 40.7 | 40.7 | 40.7 | 40.7 | 479 21 31.7 28
Czerwiec 3 36.7 | 36.2 | 36.6 | 36.5 | 446 | 19 30.3 6
Lipiee ds 36.5 | 36.5 | 36.7 | 36.6 | 44.3 | 18 29.0 1
Sierpień > 39.5 | 39.1 | 39.0 | 39.2 | 46.8 | 20 30.2 31
Wrzesień » 39.7 | 39.5 | 39.7 | 39.6 | 45.5 4 31.2 1
Pazdziernik Š 40.5 | 40.3 | 40.5 | 40.4 | 472 23 33.1 26
Listopad : 35.6 | 35.4 | 35.4 | 35.5 | 43.4 1 21.9 13
Grudsien Ya 35.8 | 35.7 | 36.0 | 35,8 | 51.9 15 23.2 20
| Rok . |7880 | 737.9 | 738.0 |738.0 |754.7 | 2/1 |7164 | 9/11
UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 670; poprawka: niewyznaczona.
"
»
:
i
JE Opad ok Ilość dni s
1909 | 38 PRI. ¿2
t- E Suma WE: Dnia SCH z XiKlal= 3 E
Styczeń 6.6 12.6 2.5 7 8 5 6—|—|—| 5
Luty 7.8 48.6 | 14.5 21 18 9 113) —|—-|—| 3
Marzec 7.3 13.8 5.8 23 8 5 411—139] 3
Kwiecień 8.1 43.4 (Br 15 16 12 53 "3. IT 3
Maj 6.9 [106.8 | 41.6 8 15 12 91 37-147 B
Czerwiec 7.8 [1401 | 38.8 | 18 15 | 15 [—]| 4| —|—]| —
ipie 7.8 67.6 | 180 12 14 13 1I1—| 2| —1— | —
Sierpień 7.2 | 788 | 24.2 | 30 10 10 F=| 1] 1|—1—
Wrzesień 6.8 | 615 | 145 | 19 10 STI Ill 3| —
Październik 67 f 519 | 29.6 6 7 6 I — 6 | —
Listopad 9.6 89.4 | 26.8 5 14 14 8)—1—| 91 7
Grudzień 8.2 | 25.8 44| 90 9 8 51-51—1] 61 ©
Rok 7.6 | 739.3 | 41.6 | 3/V | 139 | 117 |41, 9| 1/19) 29
X = 37° 10° ód F. = 190 30’ od G.; o — 49^ 53’ H. — 268 m.
- "Temperatura: powietrza
7 2 9 i 7209) Maximum | Dnia Minimum Dnia
— 48,— 06/— 28| — 26 + 91 16 — 14.4 29
— ?8,— 29 — 62/ — 56 4.2 5 —:15.6 18
+081-+ 6814 887 ++ £8 17.5 30 — 6p 7
5.9 10.8 6.6 7.5 26.8 27 — 26 5
10.0 15.2 10.4 11.5 24.2 17 + 18 8
10.9 21:2 14.7 16.6 27.3 213 8.6 17
16.7 21.2 16.2 17.6 27.3 23 12.1 12
16.8 22.6 17.5 18.6 30.2 18 11.6 14
12.6 18.6 12.9 14.2 25.5 13 8.3 6
9.5 15.4 10.2 11.3 22.0 6 2.4 28
2.0 41 2.4 2.7 133 112 — 8.8 28
1.4 3.3 1.6 2.0 11.0 20 — 82 18
+ 66|+113|+ 71| + 80 30.2 | 18/VIII — 15.6 18/11
Podzial wiatrów
N NE E SE 8 sw | w | NW E
— 19 16 14 8 13 19 A
2 6 4 26 9 5 9 23
3 10 16 24 14 17 5 4 —
5 12 4 11 3 23 29 3 —
13 15 6 11 10 14 10 14 —
1 11 2 3 14 22 24 13 —
1 — 4 A A 47 20 13 —
3 7 2 8 15 97 13 8 —
1 25 5 18 11 24 1 5 —
11 12 16 23 5 13 B — gm
13 6 9 10 9 33 H 1 —
3 20 13 H 19 26 8 — —
56 143 97 161 131 274 145 88 =
8
Zawoja. (T. T.) Obserwator: F. Fr. Szkolnik.
PS Ciśnienie powietrza
1909 |SE
53 Średnie| Ma | Dnia | ME | Dnia
S ximum nimum I
Styczeń 7.2.9.]] — — — -- ge - - di
Luty s — — — — — — ša a
Marzec pa — — — -— dër s ger E
Kwiecien a — — — pine PAN a = +
Maj s — — — — — Gei = +
Czerwiec » — =- — — — u Sie Sg
Lipiee » — — — — ae a oe a
Sierpien i = -= — — — až geg fie
Wrzesień ś — — — = = de e Se
Październik i — — — — 3a = = ati
Listopad e — — — — gen sl did >
Grudzien k — — — ex EUR + R: wę
Rok e — — — en pl par sem. m"
JE Opad ułan | Heté dni s
1909 |-ż5 is
Styczeń 5.4 =- — = — den KK mt
Luty 7.0 — — — — x. PIRE. PARA
Marzec 5.8 — — — — he into Ed
Kwiecieñ 5.7 — — — — ^ A A il
Maj 6.4 — — — ge — 8| 1|—|3|—
Czerwiec 6.5 gege — = — w d— ii! e —
Lipiec 7.0 — — — — Ae Reb) @
Sierpien 5.7 — — — — w. km El Bi m
Wrzesień 5.8 — — — — ami | Bł =
Październik | 4.7 =- WI — — de NE id 9i
Listopad 9.0 — — — — à P186. | —| 94.1
Grudzien 7.1 — — — — — 4 adi Qi
Rok 6.8 — — — — — {55| 6|—|30| 2
SE BEE : acz
CONES OI NETTE ec AENA RA A AA AA E IAN IN
H
) = 370 14 od F. = 190 34’ od G.; 9 = 49? 39’ H. — (około) 670 m.
Temperatura powietrza
Y 2 9 4 17,9, 9,9] Maximum Dnia | Minimum Dnia
— 9441 — 55 |— 89] — 81 | — 38 7 — 181 3
—1%1 | — 47|— 97) — 88 | + 24 28 — 31 13
= BALL &4|— 06! + 04 12.4 30 — 14.0 7
+ 26 9.2 + 31 4.5 26.0 27 = A 5
6.5 | 13,0 RS 8.7 25.0 17 — 36 8
12.2 | 187| 126 14.0 28.0 23 + 55 17
13.2 | 190| 181 14.6 28.0 25 8.0 10
141| 208| 150 16.2 29.1 22 8.1 15
109| 184| 116 13.1 28.8 10 62 |.8i7
75 | 147 8.1 9 6 21.4 5 1.2 24
— 08 2.0 0.0 0.4 13.4 2 144 26
0.0 30| .08 1.2 9.5 24 e M 22
|-- 87 95| 44 5.5 29.1 | 22/VIII | — 23.1 13/1
|
Podział wiatrów
N | NE | © SE s | SW | W | NW E |
3 — — = 9 23 40 | — 18 |
2 8 + 3 1 8 39 6 17 |
— 9 4 2 PR 54 RB 7 21 |
9 7 + a ge 8 45 8 13 È
16 22 + 4 qe 10 15 — 25 |
15 H 1 u 32 33 16 4 18 |
8 "s 3 z 15 50 2 18 |
— 15 + 4 ^ 17 26 A 27- È
— 11 de 3 eg 17 16 2 4
9 3 4- 2 — 14085 10 — 34
12 1 + seg wc: Ta nk 43 3 15
— 15 + >. H wma Roll 10 — 25
74 9 1 iseli 10 |.29 00810.) 8 | Ue
| |
10
Kalwarya Zebrzydowska. (T. T.) Obserwator: Ks. K. Żarnowski.
> $ Ciśnienie powietrza
1909 [SE la T
: 5 E Średnie raj Dnia Lé? Dnia
Styczeń 7.1.9.1 — — = — | — — — —
Luty $ UM A A RE u
Marzec x — + = — = — — —
| Kwiecień á ES — — — — — -— —
4 Czerwiec > — — — — — — — —
4 Lipiec * — =- — — == — — —
Sierpień » — — — — — — — —
Wrzesien s — — — ias Em ex ME L
Październik ý — — — — — E — —
Listopad i — — — mu = — — —
4 Grudzień ^ — — — — wu uM wa — —
A Rok = — — — — — — — —
E Opad Puta. riosb^iul s
1909 * Z Ą 0 | | PE
RE Suma ja dą Dnia SCH SCH + K jaj= Kr
| Styczeń 5.5 224, 67 1 11 7 |-|-—-|-|—|—
] Luty 6.7 63.3 | 13.3 6 14 13 [—|—1—1|—
| Marzec 63 1785/7786) 29 7 A |--|—|— | — | —
Kwiecień 6.0 41.5| 10.5 9 12 11 |-|—|—| — | —
| Maj 5.8 | 121.3) 36.5 3 12 11 |-|-|-|-| —
Czerwiec 6.5 92.9) 17.0 | 14 13 erario AA
Lipiec 6.4 | 109.5| 845 | 12 13 12 I—| 2/—|-—- | —
Sierpień 5.6 614, 20.0 | 23 11 11 |-| — | — | — | —
W 5.4 | 107.3) 31.0 | 19 8 8 "The ls | — | —
Październik 3.9 58.0| 29.5 6 6 6 I=|=|=|=|-=
Listopad 8.2 98.4 | 20.0 5 18 18 [—-|—|—|—1]—
ń 7.9 85.4, 7.6) 20 11 9 T— —|— | — | —
6.2 | 828.6) 36.5 | 3/V | 136 | 122 |—| 6|— | — | —
) = 37° 20’ od F. = 19? 40' od G.; p = 49° 52’ H. — 406 m.
Temperatura powietrza
Y 1 9 i di 9,9) Maximum Dnia Minimum Dnia
— 4£4|— 19|— 84| — 33 | + 70 16 — 122 1i29
a TEL Bl BEE — 53 3.4 28 158 13
+ 0.4 | + 50|-- 16| + 22 14.4 30 — 60 7
5.2 9.4 6.4 6.8 24.2 27 — 83 4
9.0 13.3 10.0 10.6 22,0 31 +- 0.8 8
14.5 19.0 15.1 15.9 25.0 |2,3,22123 6.5 17
16.1 19.4 16.1 16.9 26. 26 11.9 31
16.2 20.5 17.3 17.8 27.0 18 10.4 14
13.4 17.6 14.2 14.8 23.5 13 100 |5,6,7i30
10.3 14.0 10.9 11.5 20.6 6 5.0 |21,25i26
1.2 31 £7 1.9 11.0 1 — 50 | 94126
1.3 2.7 1.6 1.8 10. 24 6.0 18
6.3 9.8 7.1 7.6 27.0 | 18/VIII | —15.0 13/11
Podział wiatrów
N NE E SE 8 SW W NW E
-— 4 37 2 1 16 18 5 10
6 — 14 1 4 9 12 22 16
1 1 19 5 14 16 9 2 26
6 9 A 1 18 9 14 19 10
1 16 + 13 4 26 22 9 2
1 — — 6 13 40 15 15 —
2 3 8 3 4 27 27 24 —
— 7 5 11 As 19 22 29 | —
— 5 10 14 4 9 16 32 —
e 2 1 2 10 ch 29 10 39 _
3 — — — 1 22 12 42 10
mm 9 6 3 6 30 5 9 25
22 55 100 69 69 252 182 247 99
12
Myslenice. Obserwator: P. Fr. Nowak, prof. gimn.
SE Cisnienie powietrza
1909 |3É | =
Sj 7 2 | 9 Średnie Be: Dnia par Dnia
Styezeü 7.2.9.| — — — — — — — =
Laty -— = -— — — — — — —
Marzec „ |728.3 |728.0 | 728.4 |728.2 | 734.9 | 20 711.8 2
Kwiecień x 34.5 | 34.2 | 343 | 343 | 492 4 20.0 13
à 36.6 | 36.4 | 36,7 | 36.6 | 454 | 21 28.2 28
Czerwiec : 32.5 | 32.1 | 32.4 | 32.3 | 39.2 | 19 26.1 6
Lipiec ái 32.2 | 32.2 | 32.5 | 323 | 39.3 | 18 24.7 7
Sierpien " 35.3 | 35.0 | -35.2 | 35.2 | 427 20 26.5 31
Wrzesień * 35.7 | 35.5 | 35.8 | 35.7 | 41,7 4 28.2 1
Październik 5 36.5 AK, 3 | 36.8 | 36.5 | 434 23 29.7 26
Listopad S ip u uobserwacyi z dwu
Grudzien " 31. d Ce 82.1 1.7 | 48.6 | 15 | 13.9 | 2
Rok A — —
=
Ba
LI
UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 1034; poprawka: niewyznaczona.
BR]
DE
- | -
33 Opad i uen fiedé dni s
1909 ZĘ r 53 $ AS
#3 Suma | mag Dnia = po XlKla|= SE
Styezen — — — — — —4|J|-J-|-1<
Luty — ep — — —- — — | — lz
Marzec 6.5 19.6 5.6 | 23 11 6 4|—|—| 1| 4l
Kwiecien 63 4.52.7 |, 9.7 | 15 16 ER —|-| 8|
Maj 6.5 11749 | 34.2 3 19 10 2| 2| — 3
Czerwiec 6.3 18.61.4809.) 14 12 12 |—/10/—|—| —
Lipiec 5.9 |117.6 | 28.7 | 13 18 4.]—) 7] — | —d BE
Sierpień 5.8 62.0 |.15.3 | 29 11 M .1—| 61 11 513
Wrzesie 61 |1264 | aal 14 | 10. | 9 |]-|-|-|10] 1
Październik | 5.4 45.4 | 22.3 4 8| 6 |—|—|—1111—
istopa nie obliezano `
Grudzien 7.2 66| A 4 -—
A= 31317 od F; 1957 od G-.; o — 199 50H. S 309.9 m.
Temperatura powietrza
7 2 9 1 Oe? Maximum Dnia Minimum Dnia
—06|+P 5614 L4] + 19 | 166 30 = 1011 8
+ 5.7 10.3 6.4 7.2 27.6 27 — 54 5
8.9 13.8 9.9 10.6 258 17 + 10 718
14.5 19.2 14.0 15.4 26.4 22 4 16
15.9 19.4 14.9 16.3 26.3 26 10.3 29
15.1 21.0 16.4 17.2 28.4 18 9.8 14115
KE? 17.5 13.1 13.8 24.6 13 6.6 7
9.0 15.0 10.6 TIS 22.9 6 1.2 31
dni, średnich miesięcznych ani sum
14] Ze 1.2 | 1.8 | 10.4 | WA a 88 | 18
Bez ee E 1 1 1!
Podzial wiatrów EE Wilgotność względna
3
2 a3 8
N [NE] E|sE| 8 |SW, W|NW|.3|.$8|712|9 |=
8 8 | 17 5 | 24 TIN 4 | — = u z Beet o
6 8 3 2 | 16 „| 11 1 — — | Po] SPR
9 | 23 | 15 23 11 6 | 16 6 5 -= = = | — | —
5 6 9 21 ta |;1f 2713) <= — —|--]l-
8 2 4 33 16 | 27 U 3 T — — | — | — | —
ze 5 | 10 41181171 40 & 11.8 [86.6 | 67.3 | 86.4 | 80.1
8 | 18 | 14 | 2| 5| 8 | 29 | 6 | — | 10.3 [92.2 | 74.0 | 92.9 86.4
14 | 17 | 10 | 5 | 6 | 16| 8 | 17 | — | 88 [91.5 | 76.9 | 90.9 |86'1
SEN 8 22 1| 46
‚86.3 | 81.0 |
"JE
89.4 | 85.6
-
14
Rabka. (T. T.) Obserwator: P. Fr. Ciborowski, admin. zakł. zdroj.
„5 Ciśnienie powietrza
1909 |3? i Ss
52 Średnie men Dnia wer! Dnia |
Styczeń 7.2.9.1 — — — — — — — —
Luty » — — — =- — — — —
Marzec — = — "a: — — — —
Kwiecien m — — — — — — — —
Maj e -— — -= — — — = —
Czerwiec > — = — — — — — —
Lipiec » — — — — — — — —
ierpie 4 — — — — — — — —
Wrzesień » — — — = = = = —
Październik » c T im SEM s ie. E ASB
Listopad : — — — ai = A PE —
Grudzień a tg (Et e a e a, E
Rok i Se >. m ete Be ai di a 1
p |
A> Opad zywe maj Ilość dni z :
1909 | $5 | el
HE Suma va | Dnia TA ET AIR || FF | :
Styczeń 62 | 21.3 5.7 1 9 6 112|—|-| 8| —
Luty 7.6 | 515 | 10:6 | 21 15 | 18 |[19|— | 1] —| 15
Marzec 6.5 | 15.5 6.6 | 23 7 6 —|—]|8]/|.1
Kwiecień 7.2 | 433 | 19.0 9 13 10 | 6| — | — 1 —|.1
Maj 7.3 1191.5 | 67.9 5 14 14 15) 2) = 1,2159
Czerwiec 8.0 [1391 | 29.7 | 26 17 16 |—| 5 — | —
Lipiec 70 12127 17801). 38 17 15 1| et
Sierpień 6.9 | 57.5 | 18.4 | 19 12 11 I—| 11 — | 7) —
Wrzesien 7.1.1302 | 643 | 19 11 11 |-| 1,—| 38) —
Październik | 5.8 | 4&4 | 12.8 6 8 61-—1—|-15/—]
istopa 9.2 | 87.1 | 131 | 4i17 19 15 [18 —| 6) 3
Grud 7.4 | 322 4 1 7 — | —) 7153
7.2 1925.1 | 67.9 | 5/V | 154 | 130 |[75| 10 | — | 86 | 12
— 37037 od F. = 19? 57’ od G.; p = 49057’ H. = 478 m.
"Temperatura powietrza
7 2 e 9 1 Ce 9.9] Maximum| Dnia Minimum Dnia
— JR — GB|- &0| + 6? | + 60 16 — 18.0 28
—110| — 45i1— 96 + 86 34 28 — 21.2 23
- 18 + 42|— Bl + 08 10.9 31 — 140 8
+ 32 8.9 |-- 44 52 23.6 27 — 50 5
qdl 188 9.3 92 | 6 17 — 06 8
13.2 17.6 | 142 14.8 23.7 28 + 68 17
140! 3181] 11) 15.5 26.4 26 9.6 29
13.8 | 196| 157 16.2 24.4 10 8.8 15
110| 168| 130 13.4 22.0 12 4.6 7
74| 13.8 9.0 9.7 18.6 3 1.2 31
0.3 3.3 0.8 1.3 11.6 2 — 114 26
+ MA 17 |— 03 0.1 7.6 20 — 7b | ,16122
+ 39 90 + 54 5.9 26.4 | 26/VII | — 212 | 23/1
Podzial wiatröw
N NE E SE 8 SW wW NW :
ài 13 13 E? a" 25 13 8 21
3 10 17 5 "i 8 17 14 10
2 21 1 4 10 5 12 32
1 20 x x zé 99 9 9 29
5 18 11 + de 9 8 20 22
4 9 1 A n 30 8 98
i 4 di Ge = 11 21 25 32
as 3 12 e e 2 24 9 48
ley 7 " 3 e 4 5 9 58
2 9 2 3 e 19 2 53
3 10 1 kid ` 23 9 7 21
ls 18 4 5 > 19 5 22
20 127 86 23 8 156 |. 176. | 128 | 371
16
Zakopane. (T. T.) Obserwator: Muzeum Tatrzańskie.
„b Ciśnienie powietrza
a
1909 |3% | i wę pa
52 | | $rednie eg Dnia = Dnia
I
Styezen 7.2.9.1 — — — uo T ać — — —
Luty » prz: ss zs = T Se: em ee
Marzec ^ - Gun = em = + Aa =
Kwiecień % — — — — un — — —
aj |) — | —1= |= | | sË - | —
Czerwiec > — — = — = — — ES
Lipiee * — — pum — — — — z.
Sierpień + — — = — = — — A
rzesie m — — — — — -— — we
Pazdziernik A — — — — — — — —
Listopad e — — — = — — — =
Grudzień $ — — — -— — — — =
Rok A — — — — -= e = =
3% Opad opatki Ilość dni z
— SE | Maxi =01|=10| „| 53
| axi- . b i *o
CE Nord mum | Dnia — | mm x | Klaas E
| | I |
Styczeń so] wa waj z | 9| star CTS
Luty 5.8 44.7| 15.2 21 18 | 10718 | A | =) a
Marzec 50 | 392 118 | 23 14 | 10]10)—|—|-|3
Kwiecień 6.6 | 780 183) 2 | 14 | 12|8|-|1|—| —
Maj 6.2 | 290.9) 462 | 5 | 18 | 14 | 7, 2 1| 2| —
Czerwiec 6.4 | 155.9) 27.0 | 18 20 19 | — | 4 LIT
Lipiec 6.0 151.1) 26.9 2 18 18 1—| 2 e nc
Sierpień 5.1 88.3] 258 | 10 12 | 11|—| 3|—| 4|—
Wrzesień 5.7 | 137.3] 548 | 18 13 | 11]|—| 2 Z | +
Paździarnik 4.7 49.6, 10.6 6 8 7 1 —|4 CSS
Listopad 8.0 128.6] 39.0 4 20 15 [18 — | —| 1| —
Grudzień 5.3 65.71 15.4 5 15 13]11|—|—| 2|—
5.7 |1266.5| 54.8 | 18/IX| 174 | 146 [77 | 13 | 2 | 14 3
POTEM S
Éric OZ dc man. c TE EE
) = 37° 38' od F. = 19° 58’ od G.; y = 49° 17’ H. = 899.5 m.
Temperatura powietrza
7 2 9 i (7,2,9,9] Maximum| Dnia Minimum Dnia
— 850 | — 38 |— 76| — 69 + 6.0 16 — 20.0 30
— 115) 59|— 99| — 93 6.5 28 — 19.0 23
— 3 + 81-30. AP 18 | 30 — 18.2 7
+ 22 70 |-+ 17| + 8.2 22.9 27 — 10.0 5
6.6 10.6 6.0 7.3 20.8 17 — 48 8
11.9 16.0 10.7 12.3 25.4 3 + 34 16
12.8 16.5 11.9 19.9 26.9 26 8.2 8
13.3 18.5 13.4 14.6 26.2 18 6.2 14i15
9.2 15.2 9.9 11.0 20.6 18 2.8 7
5.5 11.8 6.6 7.6 16.9 4 — 0.6 27
— 15 12|— 15| — 08 11.4 16 — 10.8 24
— 22 08|— 15| — 14 8. — 110 22
Lo RA 75|-- 382| + 42 26.9 | 26/VII | — 20.0 | 30/1
Podział wiatrów
o
N NE E SE S SW W NW 1
1 ci b 1 2 6 14 a 55
4 9 1 — 2 6 14 — 55
ZAC. - 3 1 — 19 1 3 — 44
19 1 — — 11 6 17 3 33
27 -— 2 2 8 3 .6 2 43
Spraw. Kom. fizyegr. T. XLIV. Dział I. 2
18
Klikuszowa. (T. T) Obserwator: P. Edward Kosiński, organista.
Bp Cisnienie powietrza
B
1909 |SE T geni
o © 6 „ | Maxi- :, | Mini- A
5 A | | eme mum | Dania | Sa] R
|
Styezen 799] — | — | = +» — „a - Ré
Luty » " - e „= kr "et SH "A
Marzec n er hid m et T "s E ZE
Kwiecień + a = ER — Se ums; = T
Maj „1-7 sis |= | sai — P> Hz
Czerwiec e we "ee mo + = GE Ges
Lipiec 1 — | =P | — | — 0) — H — —
Sierpień s — — — | — — — = we
Wrzesień » = | — ue o T + == =
Październik 5 — — a | ax — — ra wg
Listopad x — — Se | m. = vlt
Grudzien à — — — | — — — — €
Rok E EH + im | - _ m — -—
db Opad en 11066 dni z
me 137 Maxi- | =04 «101. |... Ek
; HE Suma a | Dnia pin ics Alle Le ig
Styczeń ne A 2| sqi-
Laty — | 346| 65) 2 12| 9]12|—1—| 2
Marzec — f 184| 53| 22 6 5] 2|-|—]| 2
Kwiecień — | 925 | 86.0) 9 12) 111 2|-—|—|-—|—
Maj — 119.6 | 53.5 5 18) 183 2| +1 fT
Czerwiec — |1126| 17.8 17 14 1#r— | 4) — >
Lipiee — [115.4 | 350 2 15 15|—|21—|—1—
Sierpień — | 844) mol 4 9 941—]| 81—]| 8&1—
Wrzesień — 128.5 | 485 | 19 HM A A t-
Październik | — | 38.8 | 168 | 6 d 61—| 4-2 u
Listopa — 88.2 | 19.5 4 14| 1d4[112|—1—] 11 17 2
Gradziań — | 229| 68| % d 51 4|—|—1] ot- DN
Rok — |942.8 | 53.5 | 5JV SÉ 113 136 | 9| —|19) 31 F
d
à = 3739" od F. = 19%59% od G.; p = 49° 31’ H.= 650 m.
Temperatura powietrza
8 | 9 1 es, ein Dnia Minimum Dnia
ie 70-59 7243 ESS 16 — 22.0 29
"418 | 6011081. 88 3.2 28 — 91.4 10
AI fs|.— SŁ" EU 12.0 30 — 16.8 B
+ 25 78|-- 421 $ 89 24.8 27 = $4 3
7.5 12.3 7.6 8.8 22.0 27 = 44 8
12.6 173| 119 13.4 27.0 3 + 45 17
13.8 18.0 | 124 14.2 26.8 26 7.0 29
14.1 197 |: 188 15.4 26.2 18 7.0 14
10.0 16.3 | 105 11.8 22.0 11 3.0 7
60| 125 72 8.2 17.8 3 z 8H 31
c: 29 ib|— 63 0.0 11.8 16 sc 28
c R8 Fla 181.518 65 | 20124 | — 103 18
+ 32 88|-- 871.4 47 27.0 | 3/VI — 2.0 29/1
|
Podzial wiatröw
NE | E | SE 8 sw | w | NW E
21 - i 12 3 A) A 51
45 = 3 3 3 3 3 E 24
12 3 3 12 27 o 2 3 33
39 9 6 Li 3 9 6 3 15
24 6 9 Gë 3 3 24 12 12
3 _ 6 LE 15 a 42 E 21
9 = E ¿de 6 9 36 3 30
9 E a 3 $ 6 30 9 36
24 6 12 3 a e 9 6 30
6 3 3 6 6 9 6 54
36 A 3 21 3 - 9 6 12
15 3 12 18 3 d 3 33
248 48 63 96 45 168 51 351
|
20
Poronin. (T. T.) ' Obserwator: P. St. Galica, zarządca tartaku.
e E Ciśnienie powietrza
Ba
1909 |3£ i z
53 Średnie vg Dnia WE Dnia
Styczeń 7.2.9.| — ==- — x. EN: eg gë E
Lut " T ES Lag, Lage a= a — — —
Kwiecień z — — — i — de Bis a
Czerwiec 4 — — — = - pe L- KE
Lipiec ja — — — £9 E gas ho Er
Sierpien » — — — u = sz ES Er
Wrzesień K — — — a Fax s ES ar
Październik ja — — _ S- e die ES K
Listopad, i — — -— ik = i = pz
Grudzień b — — — a. EY SC Sos E
Ro * — — — — = a Pa Bes
4.2 Ilość dni € |
: E Opad s opadem Ilość dni z :
idi CE Maxi —>04 | >10 FE
"Z axi- ` P Op zoll :
dë 2 E Suma | nu Dnia et xi Ra] a F el
Styczeń 5.0 21.21 “5.0 | 17 8 6 E ioe pan K
Luty 5.8 360 9.8 | 21 14 9 1141| — —|—| 1|
Marzec 5.0 191, 97] 28 10 4|5|—|—|—1—
Kwiecień 5.5 47.2) 84 9 16 11 9) LV er
Mai 6.0 | 246.8 545 5 20 17 | 7) 2/—) 31—
Czerwiec 6.2 | 1221, 26.6 | 14 18 15 |—| 3|— | —
Lipiec 5.4 | 113.5) 20.9 2 17 15 | — = jg EE
Sierpień 5.1 849, 31.0 | 28 11 11|]—|—|—]| 4 —
Wrzesień 5.5 | 113.9] 40.7 | 19 14 8 l-|=|-| 2|-
Paździarnik | 4.3 40.4 8.6 | 26 8 6/1/—/—)5|—
Listopad 74 88.0 2324 17 16 19 8318 — | -—002
Grudzień 5.0 38.4, 6.0 4 17 11 Bez R Dp
Rok 5.5 | 9715| 545 | 5/V | 169 | 125 |64| 6|— |131 31
) = 37 40' od F. = 20° 0' od G.; 9 = 49° 20’ H. = 778 m.
Temperatura powietrza
2 9 4 v 9.9] Maximum Dnia Minimum Dnia
— 10.6 | — 39|— 92| — 82 + 72 16 — 24.4 30
— 13.7 | — 55|—11.7| — 106 3.8 28 — 242 1
— 51|+ 37 |— 29| — 18 11.8 30 — 16.4
+ 26 7.8 + 14) + 33 23.6 27 — 62
7.6 117 6.0 7.8 22.8 17 — 3.6
13.6 17.0 10.6 13.0 25.6 3 + 42 16i
14.4 17.4 11.5 18,7 25.6 26 82 20
14.3 19.4 12.5 14.7 25.5 17 6.2 14
92 16.2 9.3 11.0 21.6 11 3.8
4.8 13.1 5.4 7.2 19.0 6 — 20 24
— 16 h9.— 164 = Qd 11.8 16 — 12.6 20
— Ab u wh — 28 $6-| 39. | 18D 18
+ 28 Sait 2.4| + 40 25.6 |3/Vli 26/VIl| — 244 | 30/1
Podzial wiatrów
| | e
NE E SE S | ŚW «| W NW 1
zë 1 4. en i 8 41 1
Se — 37 4 — 1 41 1 =
1 2 54 2 — 5 26 2 1
e 1 32 4: 7 47 1 —
4 3 39 A di 1 34 6 2
3 2 42° 1 — 1 34 3 4
Ces — 29 A 1 3 51 2 w8
2 3 39 6 1 5 27 A 6
1 5 49 4 — — 24 2 5
1 2 GB | | 5 Pr 1 17 2 2
n» 6 28 2 1 2 44 6 1
6 4 44 7 3 12 17 — wi
18 29 503 40 7 41 403 30 24
j | |
22
Nowy Targ. (T. T.) Obserwator: P. Jakób Babezak, organista.
e E Cisnienie powietrza
=
1909 3 5 is. mi- |
52 Średnie ximum| Pnia nimum. Dnia
| |
Styczeń 7.2.9.1 — — — | — — — — b
„ai UE
Marzec » 5: SC? vel 2 + ei - SE
Kwiecień $ — — — | + — = ang =
Maj e Sil dB 16 | 9| — TI të
Czerwiec e _ - m | € x - Ss p
Lipiee .3]| o] ea | | ai a — E
Sierpień 5 — | — | — | = | | — = —
rzesie d -- — — „| zë — — =
Październik E — — — | — | — — — -—
istopa e = 2 securo er Ji eg
Grudzien 5 — — = | — | — — — a
Rok š en — | 45—
| |
82 Opad M don Ilość dni z
1909 2 E 12
E B xd Me Dnia —>0.1| >1.0 y| gha wë
«no mm | mm EE
Styczeń 5.5 30.6 11.6 | 14 8 51]8|—|—| Biz
Luty 3 64.9] 133 | 21 15 1441151 —|—| 1; 1
Marzec 4.4 11.8 5.2 | 23 9 &|— —|5|—
Kwiecień 6.4 54.3) 23.4 9 14 91 4|—|—1] 11—
Maj 6.1 | 1561| 482 5 18 16] 4 —|—| 2| 1
Czerwiec 5.5 103.5) 16.2 13 19 17]-111/—) 24|—
Lipiec 5.9 | 129.8 25.6 2 18 1771—| 41—]| 11 3
Sierpieñ 4.8 56.0) 129 | 19 12 8]—|5/—/ 6, 2
Wrzesieñ 5.5 | 125.3| 46.5 | 19 12 11]—) 5|—]| 9) —
Październik | 4.7 25.4| 8.1 25 7 61—|—|—111|—
Listopad 8.2 941, 23.3 4 16 13 | 12 —| 111
Grudzień 6.4 33.7 8.1 4 10 7|. 5|—|—1]| 5) —
Rok 5.8 | 885.5| 48.2 | 5/V 158 | 127 | 48 | 25 | — | 47) 8
RSSG u a Bu u CG u un Zaun DEE EE AE AA ŻE a A M A AW E EEGENEN
A= 81? 42' od F. = 20° 2’ od G.; p = 49" 29’ H. = 593 m.
23
Temperatura powietrza
| Por à |
7 gen | 9 | n uu. Maximum Dnia Minimum | Dnia
— 44 |-— 46|- 85. — 78 | 4- 20 16 —236 | 28i29
—181]— 50.— 1141 —101 2.8 4 — 948 10
--46|+ 88. — 16, — 11 9.4 81 — 18.6 8
+ 32 88 + &8| + 52 25.4 27 — dB 5
7.8 13.3 | 8.2 9.4 23.4 17 — 06 8
181 | 1775| 123 13.8 23,8 28 + 60 | 16i17
189| 181| 180 14.5 25.8 26 9.0 20
138.6 | 198| 138 15.2 24.8 18 7.6 14
99 | 164) 108 12.0 22.4 11 2.8 7
6.2 | 12.7 7.3 8.4 18.6 4 oe OB 31
— 05 19 |— 07 0.0 13.0 2 — 104 26
— 14 $0 |-— 06) + Qe 7.0 20 — 92 18
+82 86|-- 39| + 49 25.8 | 26/VII | —248 | 10/11
Podział wiatrów
| | A
N NE | E SE BE duont NW 2
24
Brzanówka. (T. T. Obserwator: P. Władysław Bieńkowski, leśniczy. `
= Ciśnienie powietrza
1909 |ZE | = x”
: 52 | Srednie| Maxi | Dnia | Mini | Dnia
Styczeń 7.2.9.| — -= Bi — — — = —
Luty — — — — — -— — 4-
Marzec si — — — — — — — —
Kwiecien 3 — -— -- — — — a —
Maj e — — — — -- = - —
Czerwiec i — — — — zk — Le i
Lipiec * — — — ni de = „M des
Sierpień 4 — — == i A. e — a
Wrzesień > — er = LE m. Se CE, us
Październik » SC Së sa A ER = AS Ses
Listopad i — — — LĘG są ai = Ka
Grudzien Š — um zu zn idi md, SG e
Rok i — = — RE ER: a sk =
12 Opad Modi Ilość dni z
1909 FE pen "pue Ia | | AS
iie DC mëi? Seier DS
Styczeń 51 | 33871 94| 17 8 etelt- BEE
Luty 7.0 1083.7, 27.4 21 14 14 114 — | — | —
Marzec 5.4 6233 8.7 16 15 14 | 81—|—|) 1| —
Kwiecień 5.9 11155166 14 17 15 110 — | — | — | —
Maj 6.4 | 262.1) 44.7 4 19 171 7- |= | >
Czerwiec -- 151.5) 33.0 13 18 17 1-|—- | — | — | —
Lipiec 6.2 169.0. 37.1 2. 15 13 1 —|— | b) —
Sierpień 6.1 89.0 13.0 271281 12 12 [—| 1|- bi —
Wrzesień 5.0 144.0 51.2 20 13 13 | — —| 4| —
Październik 4,8 272 633] 26 9 91—/— | — | 8|—
Listopad 8.4 69.4, 11.3 23 13 11 [10 — | — | — | —
Grudzień 6.0 ESL ZB. 7 14 12 9 — | — | 81—
Rok — |12708| 51.2 zum 167 | 153 |59| 1|— |24| —
|
= 37° 45° od F. = 20° 5' od G.; o = 49? 19' H. = 915 m.
25
Temperatura powietrza
7 2 9 LI en | "Dua |Mibipum| Dala
A 801478817 20 | Eo 16 | —922 | -30
—441.5|— 48|—10b-— $2 8.0 28 | — 20.0 | 18
sr pisto a ia 14.0 30 — 128 7
+ 23| 70|+ 05| + 26 | 985 | 7 |—.85 | 8
70| 109 5.9 71 197 VERA cu i | 8
12.1 | - 15.9 9.8 11.9 26.3 22 + 29 17
130| ail 122 131 | 311 | 19199 7. 5
145| 175) 126) 142 | 260 | 18i22 60 | aab
91| 154 88. 1065 | 215 11 31 6
6.1 | -125| 55| 7.2 19.8 6 — 0541 27128
— 16 15|— 16, — 08 11.8 16 — 114 20
niga fra 8.7 10 — 120 | 14418
+29| 79/4 24| + 89 | 26.3 | 99/VI | — 222 | 30/1
Podział wiatrów
N NE: | -E S | SW | w | NW E
c
1
26
Bukowina. (T. T.) Obserw.: Ks. Łaciak do 30/ VI od 1/VIl P. Fr. Budz.
= Cisnienie powietrza
1909 |5E | : e
5 E $rednie org Dnia Dee Dnia
Styezeü 7.1.9] — — — — — — — —
Luty 4 = o D R ee +
Marzec $ — — — — — — — —
Kwiecień ü — — — — -— — — —
Maj 5 — — — Z -— = — —
Czerwiec y — = — — — — — —
Lipiec é -= — — c a — — —
Sierpień > — — — — — — — —
Wrzesień x — — — — — — — —
Październik d — — — _ — — — —
istopa M — — — — — — — —
Grudzie - - — — — — — — —
ok = — — u de "- ES a d
43 Opad P dn lloáó dni s
1909 [35 Maxi- | =>0.1 | =1.0 i3
xi- A R - e
E: E Suma Es | Dnia ue pe xkkıa = 3E
Styczeń 49 | 1385| 50 1 5| 8]10/—|-| 3/2
Luty 68 | 147) 29| 21 | 1$ | 7 |20|—|—| 8-6
Marzec 46 | 214) 67, 23 12 | 7 |16|—4|—| 6, £
Kwiecień 58 | 438| 7.0 9 14 12 |14|—/—| 81-8
Maj 6.3 | 217.9) 36.8 4 18 17 7| 11—| 7/1
Czerwiec 5.9 | 112.1) 213 | 14 17 15 [| 11 — | 2|—
Lipiec 6.3 1 1214| 245) 2 19 17 4) ltz | — 1 —
Sierpień 5.4 7&6| 17.8 | 98 12 10 1—| 3|—| 4|—
Wrzesień 5.9 | 130.9) 56.4 | 19 16 10 4— | 4) 1| Biz
Październik | 49 | 363, 113 | 10 8 6|1|—|-| 8|—
Listopad 8.1 70.6, 20.4 | 17 19 18 4141 —1— | 94 IE
Grudzień 6.4 37.8] -86| 4 17 18 311 —1— | 81- 3
Rok 5.9 | 895.0| 56.4 |19/IX | 170 | 180 |93| 10| 1156| 18]
) = 370 48’ od F. — 20^ 8^ od G.; 9 = 49° 21’ H. — 950 m.
Temperatura powietrza
sa nähe. re TZ AT TONE
7 | 1 | 9 i di 9.9] asia Dnia Minimum Dnia
FAIRE |
| |
— 69 | — 86|— 60 — 56 | + 46 16 +<47D | +80
—103 | — 6.2 |— 9.7) — 90 5.2 28 —162 | 18
— 95|-- 17|— 15| — 40 9.6 30 —10B | 4
+ 25 63|-- 25) + 8.4 20.4 27 — "7D 4
68 | 105 6.6 7.6 21.3 24 — 87 8
134 | 1856| 111 12.8 24.2 3 + 30 16
18.7 | 160| 118 13.3 25.4 26 8.1 29
144 | 184) 132 148 25.9 18 5.6 14
10.6 154 9.7 114 21.5 10 2.8 6
74 | 143 6.8 8.0 164 | 6 0.2 26
— 14 Ee iH — 41 10.4 | 16 DB 25
— 18 0:6 1— 134 — 080 7.5 20 9.8 22
+ 38 72 |-- 351 + 45 25.9 | 18/VIII | — 170 | 30/11
Podział wiatrów
NE E SE S SW w NW E
d 2 id > 2 20 — 69
de 6 aid 1 k 32 — 45
1 2 1 6 2 9 1 71
1 4 = 2 1 35 2 39
1 4 =i 5 2 — 60
+ 2 — 1 1 2 62
d 4 d SE 39 7 43
-— 6 3 aż 1 & 11 64
2 3 1 4 — 7 2 70
2 4 dei dr - 1 2 79
1 1 1 6 36 5 35
— 2 1 SR 6 14 — 69
7 40 4 20 21 243 22 706
28
ña Obserwator: P. Jan Garbieñ, kier. szkoły miejsc.
Maniowy. (T. T9 do 30/VIII od 1/XII Fr. Wrzeszczyński.
BE Cisnienie: powietrza
1909 t ,
E E 2 2 «9 |$rednie i Dnia ent? Dnia
Styczeń 7.2.9.1 — — — n «e e? wg -
Luty $ — — => „e TX eT wi EN
Marzec » — — — -$ = => mim M.
Kwiecień P = — — E "e > eng —-
Maj e Ps >- Dee | mel +du H
Czerwiec ^ — — — te PRI + = p
Lipiee * er ae [Da | it ob >| TER
Sierpień 5 -— — — + zi am: = p
rzesie s — — E — — — — H
Październik ś — — — — — — — >.
Listopad e v — — — — — — -s
Grudzień = — — — — — — — SCH
Rok ^ — — — — — -— — —
4.2 -| Ilość dni ng
: E Opad ibi. M Ilość dni z
1909 25 22
> E Suma e Dnia aa = XiKlal= 3 F
Styezen — 25.7 8.0 4 11 6 9| —| —| 14-1
Luty — 61.8 | 22.5 3 15 11 |[15|—|—|—1
Marzec — 15.7 76 | 23 8 5 2|—|—1.8L-—
Kwiecień — 57.8 | 25.8 9 14 9 21 — | sel 2 —
Maj — 11440 | 47.2 5 16 15 2) —| —| 21
Czerwiec = 64.0 | 137 | 13 16 12 4 —1.81 —] —5..1
Lipiee — 11183 | 317 | 12 17 16 3 | — | — | 14 1
Sierpień o 95.1 |:53.1 | 10 11 8 |-|—|—| 4|—
Wrzesieñ — — — — — =l=|=|=|-
Październik — — — — — — ——|—i-—
istopad — — + — — — | | —| — | —
dzień = 82.9 6.3 | 27 17 8 6 —i — €
OTO a E Eer e
A = 37° 56’ od F. = 20° 16^ od G.; p = 49° 27’ H. = 528 m.
is a Ba a it a WIE TIUS NINE UN
Temperatura powietrza
7 2 9 Srednia | yarimum|© Dnia | Be Dnia
+[7,2,9,9] E
405 | 2046 Be 79 40148 6 — 235 29
— 13.8 | — 5.5|— 11.8| — 105 2.4 + — 26.2 10
— 30|+.39|-— 06| 01 14.0 30 — 17.3 8
+42) 0100|+ &0| + 56 26.0 27 ~ Bd 3
9.5 13.8 8.5 10.1 24.3 17 — 12 8
13.8 19.0 12.8 14.6 28.2 3 + DA 17
14.2 19.3 12.8 14.8 27.2 26 8.9 +
13.9 21.1 145 16.0 37.1 17 8.3 14
—E 2.1 [MEET 0.0|-— 01 7.0 5 i 20 — 10.8 18
Podział wiatrów
o
N NE E SE 8 sw NW | 8
: 2
30
Bochnia. Obserwator: P. Fr. Hann, em. dyr. szkoły wydz.
© Ciśnienie powietrza
E e
1909 Lat
Š$ 7 | 2 | 9 Średnie N Dnia T wei Dnia
Styczeń 7.2.9. | 743.2 |7426 742.4 | 742.7 | 755.4 1 17231 |. 14
Luty „ | 38.2 | 38.4 | 883 | 38.3 | 458 | 26 | 250 | 4
Marzec a 33.25 32, 32.6 | 32:8 | 40.3 10 219 2
rem ś 37.8) 37513972 | 370 |-54.8 5 25.6 13
laj j 39.8 | 39.7 | 39.6 | 39.7 | 484 | 21 | 817 | 28
sas i 35.4 | 352 | 352 | 358 | 42.6 19 29.2 |: 80
Lipiec R 385.2] 35.0 | 35.5 | DA | 440 18 28.3 1
Sierpień : 87.7] 97713973 | GG) 4431: 20 29.3 | 81
Wrzesień R 38.3 | 384 | 383 | 383 | 43.7 | 4 30.8 1
Październik 39.5 | 39.4 | 39.4 | 394 | 455 | 23 33.4 | 26
Listopad " 35.4-+ 30.1 |-35.0 | 35,2 | 43.4 28 22.3 13
Grudzieñ b 35.6 | 354 | 35.5 | 35:5 | 517 | 15 226 2
Rok S 737.4 | 737.8 | 787.2 737.3 | 755.4 | 1/1 | 721.9 | 2/11
| | |
UWAGA: Barometr L
. J. Kappeller Nr. 991; poprawka:
— 07 mm.
dk Opad Pom Ilość dni z
1909 [$5 Maxi 01 >10 | 183
E E Suma Zk Dnia = = x Rla ss SE
Styczeń 6.6 317) 67| 14 13 7 8-—|-| —|—
Luty 7.8 57.3) 11.3 6 17 14 |[15|—|— | —
Marzec 5.8 143, 88 | 28 7 4 2|—|—
Kwiecień 5.9 50.8] 9.3 9 15 13 8| — |— | — | —
Maj 5.1 | 152.9) 46.3 5 16 11 3,1/—|—|—
Czerwiec 5.3 59.0) 123 | 14 16 15 | 3|-=|=|-
Lipiec 5.2 | 1084| 293 | 12 15 13 || 8|— | —1—
Sierpień 48 | 49.6 11.8 1 9 8 || 2|=| =|-
rzesien 4.9 94.9) 195 | 20 14 10 || 4|—|—|—
Październik | 4.6 413 123 7 9 7 pb] oi] Like
istopa 78 1-776) 83) 18-1 0-1 18 19] - ja mji
Grudzień 65 | 400, 83 4 15 13 2|—|— | 8|—
Rok 5.9 | 767.8| 46.3 | 5/V | 166 | 1312 |42|13| — | 4| 1
f
31
) = 38° 6' od F. = 20° 26’ od G.; 9 — 499 58’ H. — 226 m.
Temperatura powietrza
D |
7 z 9 i (7.9.9.9) Matin) Dnia wine | Dnia
— 44 | — 08 |— 28| —:27.| 60 16 —121 | 28129
— 78 | 81 ke. 61]- — as 4.0 4 68 23
+ 05|-- 68 |+- 2.6| + 3.1 17.5 30 — BB | Ali
6.6 | 12.1 7.4 8.4 25.9 27 — AB | hi
110 |0:166|5 M93 12.6 24.0 23 + 28 8
173| 22.8] 159 18.0 30.0 3 8.5 16
189 1:::282.7 +: 166 18.6 30.5 26 13.2 12
18.6 246| 177 19.6 30.5 |9,17i22 114 14
14.6 | 209! 146 16.2 26.5 11 9.6 6
109| 1731: 113 12.7 25.1 6 3.8 31
2.9 5.1 24 3.2 12.0 213 — 1p 28
1 475 18 2.4 20 — SB 16
+ 26 +125 + 7.7] 4- 89 | 4-805 —15.0 | 23/11
i 22/ VIII
Podzial wiatrów
| | o
N NE E | SE || 90 | ŚW | w | NW | 3
| |
1 9 16 = id 18 20 6 23
— 3 19 = P 6 37 7 12
5 4 25 10 5 4 13. 11 16
1 15 6 3 2 9 28 24 2
2 26 16 7 Re 8 16 9 9
8 6 9 3 EM 15 26 10 13
5 — 5 = = 7 38 19 19
9 1 2 de 1 29 24 27
+ 4 5 dd e 6 13 21 4
= 6 7 4 iii 3 11 11 51
— 10 4. a 1 3 18 33 25
6 11 Że md de 12 26 12 26
37 95 110 27 8 92 275 187 | 264
32
Szczawnica. Obserwator: P. W. Wojakowski, urzednik zdrojowy.
„B Ciśnienie powietrza
e
1909 | 3£ [he ue
$2 7 2 9 Średnie powa Dnia m Dnia
Styczeń 7.2.9.1723.1 | 722.5 | 722.7 | 722.8 | 733.4 1 | 708.6 14
Luty e 178) 17.20% 17.7 | $751 2639 26 06.0 4
Marzec d 141-| 18.911 445 | 1423 |- 207 19 02.5 2
Kwiecień z 195 | 189/192 | 191 | 310 4 | 10.0 12
j p. 213%) 2078212 | BEO | 279 21 14.0 28
Czerwiec R 183 | 18.4 | 18.7 | 185 | 363 | 20 11.1 6
ipiee » 180:| 18.214185 | 182 | 250 18 09.6 8
Sierpień à "20.4 | 20.1 | 20.3 | 20.3 | 25.9 20 11.2 al
Wrzesieñ 5 20.5 | 20.3] 20.5 | 20.4 | 25.5 23 13.0 1
Październik 2 819 | 2138106218 | BEY | 277 23 13.4 25
Listo á 16.2 | 16.4 | 164 | 163 | 23.4 28 06.2 12
Grudzień e 16.6 | 16.2 | 16.5 | 16.4 | 30.4 15 02.4 2
Rok s 718.9 | 718.7 | 719.0 | 718.9 | 733.4 1/1 |702.4 | 2/XII
UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 765; poprawka: — 0.6 mm.
33 Opad nn Ilość dni z
0023 [eme | mm | Dua IS 28 |* | ola ep
Styczeń | 58 20.4 6.8 | 14 12 6 [10 —|— | 1| —
Luty 6.5 63.4 | 19.5 3 18 10 [18| — | — | 1
Marzec 54 | 234 | 10.8 | 23 10 6 5|—|-| 6/ —
Kwiecień | 6.1 22.5 6.2 9 11 f 3|—|—]| 1|—
ai 69 11253 | 29.6 | 27 14 13 8|—]—| 6|—
Czerwiec 67 11811 | 23 | 14 15 15 |—|—| 1| 11] —
Lipiec 5.9 46.0 | 84 8 15 10 |-|—|-| 2, —
Sierpień 5.4 55.0 | 13.7 3 11 10 |—| 1|—| 71 —
Wrzesień 5.7 11049 | 61.2 | 19 9 8 |-| 11—| 9|—
Październik | 4.9 25.7 8.0 | 22 6 6 |—|-|=|15|—
Listopad 2 1118.7 | 22,7 5 16 15 |[13|]—| —| 4|—
Grudzień 6.9 23.1 4.6 5 12 8 —M— | ZALA
) ^| 62 18045 | 61.2 | 191X | 149. | 114 157) 2| 1/60] 1
) = 3810’ od F. = 20° 30’ od G.; y = 49° 26’ H. — 484 m.
Temperatura powietrza
7 2 9 Srednia Maximum | Dnia Minimum Dnia
1£[7,2,9,9] |
— 79 — 29|— 65| — 60 + 3. 6 i 16 — 18.2 29
—107,— 38|— 84| — 78 5.8 28 — 19.0 18
— 15 | -- 53|+ 10 + 15 13.8 31 — 108 8
+ 39 9.8 5.1 6.0 24.5 27 — 67 5
8.1 13.8 93 10.1 24.3 17 — 12 9
13.2 18.2 13.6 14.7 27.3 3 + 6.8 17
13.8 19.1 14.1 15.3 27.2 26 10.1 b
14.3 21.0 15.6 16.6 27.8 13 9.3 15
10.8 18.0 12.9 13.6 23.3 11 4.2 Y
7.6 14.6 9.2 10.2 20.2 4 0.6 25
0.3 3.2 0.9 13 12.5 1 — 13.3 26
— 0.6 2.2 0.3 0.6 8.3 20 — 87 16
+ 43 |-+ 99|+ 56| + 63 | +27.3 pami — 19.0 18/1
Podział wiatrów
N | NE E SE | S | sw | W | NW E
40 1 9 3 _ 26 9 5
29 3 8 — 1 1 33 6 3
7 1 33 d 9 5 32 1 4
24 1 3 1 8 5 44 3 1
24 1 9 — 13 4 39 — 3
29 1 15 — 9 5 26 3 2
34 — 15 Br 2 1 35 5 1
28 2 7 — 11 6 24 12 3
25 8 24 — 1 3 21 2 6
10 1 9 1 5 4 29 4 30
22 3 2 _ 11 8 32 9 3
3 5 23 2 5 3 38 4 10
275 27 157 5 78 45 379 58 71
Spraw. Kom. fiayogr. T. XLIV. Dział I. 3
34
Krynica. Obserwator: P. Tomasz Kubicki, urzednik zdrojowy.
„b Ciśnienie powietrza
8
1909 SE e Bez
E E 7 2 | 9 Średnie worse Dnia wa” Dnia
Styczeń 7.2.9.1711.8 | 711.6 |711.9 | 711.8 | 722.5 2 |688.7 14
Luty 5 06.4 | 06.2 | 07.1 | 06.6 | 15.1 26 693.5 1
Marzec S 028) 023 | 030 | 027 | 105 20 1689.9 2
Kwiecien Ü 07.8 | 08.0 7 08.6 | 081 | 20.5 5 16981 15
Maj > 10.2 | 103 | 10.8 | 10.4 | 183 21 |702.8 28
Czerwiec 5 Qua; 02079076 | 078) 1887 19 01.4 6
Lipiec A 07.21 07941 080 | 075 | 140 18 |699.4 12
Sierpień » 09.8 | 09.3 | 09.9 | 097 | 148 20. 1702.1 31
esie > 09.9 | 09.6 | 10.2 | 09.9 | 145 23 03.0 Tio
Październik A ILI] 1071 ILS! HD 188 23 023 26
opa S 05.1 | 05.0 | 05.4 | 05.2 | 13.8 1 16948 21
Grudzień = — — — — — — — =
Rok d — — = — — — — —
UWAGA: Barometr L, J. Kappeller Nr. 1259; poprawka: — 0.2 mm.
i Opad er Ilość dni s
1909 | $8 PE
T8 dE Dnia | 201 | >1.0 Fe a r2
«Deo m mm ZE
Styezen 5.6 27.8 +0) JB 7 5 6|—| — E
Luty 74 11041 | 247 3 16 15 116| — | — | 2] 2
Marzec 61 PRO) 68) 6 | 11 716|—1|1—|—] 1
Kwiecień 6.5 48.2 | 16.5 10 11 10 3|— | — | — | —
Maj 6.5 |155.7 | 623 | 5 we”; 1% 038 31 - 21—
Czerwiec 62 Ff 988| 273) 91 | 21 a e 215
Lipiec SĘ DS 180] 23] 5| ui- 1
Sierpień 4.6 56.1 | 15.3 | 10 11 9 |-|1|—| 5| —
Wrzesień & ps V5: W f I1 RT 1140 IS
Październik | 5.0 9858.2 | 10.2 10 8 6 |-|—| — | — | —
Listopad 83 | 98.9 | 20.8 | 4 19 17 [18|—|] —| —] 1
Grudzień — FOBIAS — | - "Les Lef Leg teg
Rok — |9263 — | — — | - "Fab 7-12.
X == 38° 31' od F. = 20° 57’ od G.; p = 49° 25’ H. — 586 m.
Temperatura powietrza
7 2 9 | Srednia ee | Dnia Minimum Dnia
+(7,2,9,9] |
—102,— 46|- 84| — 79 | + 20 6 — 919 29
itol 601— 97] + 28] 1.0 28 — 23.5 23
36 + 8) EA. u 10.8 31 — 148 17
+ 33 8.4|-- 86| + 47 20.3 27 — A 4
7.8 | - 11.9 7.4 8.6 20.7 24 — 1p 8
12.1 did 1417 13.2 22.5 2 + 46 17
| „184 18.6 | 123 13.9 25.6 71 5
| -12%) _ 196 | 13.4 14.7 24.2 | 18i28 7 15
9.5 16.1 | 10.3 11.6 21 3.6 4
| 68 12.4 7.5 8.4 126-| 8158 | — 0% 24
|— 03 mt 0.2 0.2 10.5 5 — 13.8 26
Ge zeg | SS > = M d d
Podział wiatrów
N NE E SE 8 | SW | W NW E
6 deg | 5 pa + m 8 en 74
9 i 1 + ge = 26 —
| 7 — 7 + 6 — 11 u 62
| 17 — 2 — — — 22 — 49
| 17 i£. 2 > m ge 7 św 67
| 9 Za 6 - 1 - 6 u 68
| 9 dg 5 » - -— 8 - 71
l 7 4 4 +. — E 6 — 76
| 7 — 1 qu es ges 2 _ 80
l 10 a 4 - — — 2 E 77
16 — 2 . ei . 16 =! 56
EDT De ee ea e Fuge
E
\ |
i
36
Tarnów. Obserwator: P. L. Jaroński, słuch. teol.
GE Ciśnienie powietrza
ES e
1909 E ; . | Maxi- , | Mini- i
ZS $rednie Bes | PRE TA Dnia ||
Styczeń 7.1.9.| — — — ir wm > "e T
Luty s E — — — = zm eg "
Marzec " on Si SS - xm ES - =
Kwiecień 5 um > > — and x He E
Maj e — | — | — | — | — | — | — a
Czerwiec Pr sa Gs szą > e e Së =
Lipiec » — ES — £ — — 100 =
Sierpień » — -— — — — — ne ee
Wrzesien » — — = = — ES >= =
Październik s — -- — — — — Ss A=
Listopad ~ — — — — — — -— zx
Grudzień a — — — — — — -= =
Ro s — pp — — — — eg Se GER
db Opad road Ilość dni z
1909 135 PES
Styczeń 5.9 | 10.0 3.0 | 14 6 6]5/—|—| 1 —
Luty 59 | 470 | 13.0 4 14 1413| — | — | — | —
Marzec 3.9 | 20.8 70. 23 11 6] Al —|—| —| —
Kwiecień 43 | 464 | 123) 9 15 9]-|—|-|-|2
Maj 44 |1180 | 50.0 | 5 18] «103 11 41—1 PER
Czerwiec 4.8 | 69.3 | 125 7 14 12|-—| 3|—| 2|—
Lipiec 49 |102.0 | 375 | 2 18 44—) 24-14 3
Sierpień 44 | 59.1 | 29.5 | 24 10 81—| 2] —| 7] 4
45 | 89.4 | 283 | 30 12 10l—| 2|- | 4| —
Październik 2.9 | 69.9 | 42.0 4 9 61—1] 41.1] 8672
Listopad 69 | 88.4 | 930 | 17 19 167.86 —1—] 23 9
Grudzień 5.6 | 26.3 6.0 | 29 13 10] 1 —| 8|—
Rok 49 |7466 | 500 | 5/V | 154 | 111]32|11) 1 | 16 | 12
) = 380 40' od F. = 21° 0’ od G.; 9 — 50° 1’ H. = 225 m.
Temperatura powietrza
7 1 9 1171.99] Maximum Dnia |Minimum ` Dnia
= 789 | — 108 | — 94 | -- 09 16 145 26
— 60 | — 26 |— 08] — 560 6.4 28 — 15.0 23
+ 16 | -+ 74|+ 2.7) + 8.6 18.5 30 — 46 11
6.4 11.6 7.3 8.2 25.6 27 ED 5
10.6 147 | 14 12.0 243 17 | 718
16.4 | 217| 162 17.6 29.5 23 8.0 16
174| _216|. 167 18.1 30.4 26 12.6 28
17.5 2334| 180 19.2 30.6 18 12:0 14
13.5 194| 146 15.5 25.0 19 8.1 7
“10.2 14.9 | 114 12.0 21.6 5 3.2 22
2.8 5.2 2.5 3.2 14.9 5 — 13.0 28
0.9 1.5 0.9 1.0 8.2 4 = J 16
+ 73|--115|-- 7.8) + 8.6 | +30.6 | 18/VIII | — 15,0 | 28/11
Podział wiatrów
|
o
N NE E SE | 8 SW | Ww NW | E
1 1 5 A 5 5 14 = 58
2 1 7 3 2 2 18 2 47
— Ge 2 18 5 5 2 - 61
4 2 i 8 3 9 17 17 35
12 7 7 2 2 1 ad 9 53
8 2 = 4 14 4 18 6 34
= 5 1 . 5 23 20 11 28
4 2 5 A 5 4 18 6 49
2 e b =æ 1 3 13 5 61
3 2 6 - — 6 — — 76
6 LL ds A 3 9 17 6 49
E 1 u pa 13 14 2 63
42 23: |* 34 45 84 151 64 | 614
38
Krosno. Obserwator: P. Kasper Brzostowicz, dyrektor szkoły realnej.
e E Ciśnienie powietrza
a
1909 |ZE 5 e
52 | See | Mas res | Dnia owe Dnia
= | | mu mu
Styczeń 7.1.9.| — — = = - — e SS
Luty * = ra = = an zen: Së ez
Marzec s — — — < A = — sung:
Kwiecień 5 — — — — — — — ee
Mai 3 d ai = LS a iE d —
Czerwiec i = — — — — — — =
Lipiee $ -— — = — — — — E
Sierpien > — — — — — — — en
Wrzesień 5 2d — — — — — — —
Pazdziernik » E € E: =. E Gg mi —
Listopad w — c — — — — -= —
Grudzień = Er d xm E an << m RE
Rok 5 — — zyc — — | — — —
| |
43 Opad men Ilość dni z
1909 |28 | PE
35 | Suma. éen Dnia Lech) | SM R a =
- o | mm | m ZE
Styczeń 6.5 143 66 4 6 7| —1—1 81 4
Luty 7.6 20.9] - 5.7 4 14 10 f18|—]—|-— 2
Marzec 6.1 234 6.2 | 16 7 51 2 —r— 51-2
Kwiecień 6.7 14.1) 55 | 10 9 54 —| —-|-]| 1
j 6.8 | 120.4 40.2 5 18 9 ae It I e
Czerwiec 6.4 109.2 61.3 6 10 Sat 4) 2| —1—
Lipiec 6.0 | 647 180] 8 1) 105]—| 14 —|—T=RRR
Sierpień 4.9 15.8 8.0 | 3 6 št 17 1] 14 +
Wrzesien 5.5 64.0 20,2 16 12 g]—| 14—] 93 —
Październik | 44 | 35.4 112 | 10 6 6|-|-|-| 61 1
Listopad 8.0 | 538 154 | 4 11 7470) +? 143
Grudzień 71] 168/58 | % 9 6f 4 — | 24 2
Rok 6.3 | 556.3) 61.3 | 6/VI | 116 82 147| 8| 4/27/14
X = 390 '26 od F. = 210 46’ od G.; p — 49° 41’ H. = 278 m,
Temperatura powietrza
Srednia ; + RA :
4 $ 9 1[7,1,9.9] Maximum| Dnia Minimum Dnia
— 49|— 18|— 35| — 34 | + 42 16 — 11.6 26
— 79|— 36/— 68| — 63 5.2 28 — 19.6 23
+ 10|+ 49|-- 26, + 28 14.0 30 — 52 17
5.8 9.6 6.4 7.0 22.3 28 — 10 4
9.8 13.7 10.7 11.2 21.8 31 + 10 8
15.6 20.1 15.2 16.5 25.9 3 70 | 16117
16.7 20.2 16.3 17.4 27.1 26 12.4 .81
16.7 21.8 17.5 184 27.4 18 9.8 ‚14
13.0 18.3 14.3 15.0 23.5 | 18i19 8.8 4
. 94 15.0| 10.6 11.8 22.0 3 2.7 25.
1.3 3.6 2.3 2.4 12.6 16 — 120 28
0.7 2.9 1.5 1.6 10.2 7 7.8 22
+ 6.4 | +10.2 | 7.3) + 78 | +27.4 | 18/VIII | — 19.6 | 23/0
Podział wiatrów
N NE | E SE 8. KBW | W NW E
4 1 4 15 27 — 6 4 32
10 4 3 11 13 5 15 5 18
1 4 22 11 22 — 4 2 „37.
3 5 1 — 11 — 17 22 31
12 8 16 2 9 - 5 10 EN
d — 4 3 21 "T. 4 25 81
— 2 —- 18 2 3 26 39
F 2 4 11 — 11 4 61
ra? — 5 5 3 — I 18 . 65
6 = 10 6 9 — + 5 57
8 1 ke 3 17 2 10 20 29
3 2 3 3 34 3 2 2 41
50 ` 35. 72 63 195 14 77 137 462
40
Smolnik ad Baligród. Obserwator: Ks. J. Markow, proboszcz gr.-unicki.
> Er
„B Ciśnienie powietrza
a e
1909 SE
55 Średnie Piac Dnia o Dais
Styczeń 7.1.9.1 — — = em mg - ven =
Luty $ — — — eg een -— wes, —
Marzec » ue ES E wt a For SS um
Kwiecień » "- ms zoe vs — € Tu Sa
Maj A m a o |
Czerwiec a R E em v - Em en 3
ipiec > — Leg = > = way 2 W
Sierpień s — — — = A = sia e.
rzesie " — — = = = = SC ED
Pazdziernik " — — — — E _ - pus
opa > — — = se SC -— € ge
Grudzień S — — — — — Ser e
Rok A —- —- — — — des = am
E Opad a Ilość dni z
1909 |25 mg ER
35 Suma == Dnia E | SCH % | Ria = FF
Styczeń 6.0 1 526 | 166 | 16 | 16 | 115) —1—]| 774
Luty 21 F 985 | bo | ^8 [ 38^ lofio 1 —1 T3
Marzec 68 | 431 | 89 | 16 | 12 stol t| 1P 513
Kwiecień 64 | 442 | 134 | 9 | 12 Gi RE SPR
Mai 6.5 |1145 | 405) 5 8 | Br Sio] SPI
Czerwiec 6.2 *| 669 reo | -$ [| 380 | 12^| — 1 51 4| 813
Lipiee 6.4 |1227 | 27.6 | 24 | 17 | 18 |—| &| 1|—| 1
Sierpień 4.2 47.6 | 18.6 | 81 8 7HA=| 858-1318
rzesie 5.7 [133.9 | 846 | 20 12 10 "| rja pn
Październik | 41 | 24.0 | 112 | 8 6 8|[—|—1|—-1|4*
Listopad 84 | 80.8 | 240| 17 | 19 | 14 [12 —| —| 3
Grudzień 77 | 404 | 78) 29 16 11 |10)—|—/5
Rok 63 [798.3 | 40.5 | 5/V | 166 | 120 |65 14) 3/34
a
= \
CESW
) = 390 47^ od F. = 220 7' 0d G.;p = 490 16° H. = 527 m.
41
Temperatura powietrza
EECH E A ELA IN
.
ok ar a TT STT
7 1 9 Been 1, 9. 9] Żyj esi. Dnia | | Minimum Dnia
|
—107|— 40|— 82| — 78 | + 18 1116119 — 225 | a
— 12.1 | — 421-108] — 93 | 70 | 28 — 27.8 23
— 14|-F 48|— 06| + 06 ^ 157 | 81 — 128 19
+ 3.9 9.0 42 5.3 234 | 9 — 42 5
8.4 | 139 8.5 9.8 $941 "ES — 15 7
138.8 | 19.2] 127 14.6 242 | B + 53 16
145| 19.8] 136 15.4 280 | 2 9.1 29
149|- 923| 144 16.5 28.0 | 18 5.8 15
1158 |” 1821 - 118 13.3 25.0 11 5.8 26
6.9 | 15.7 7.5 94 21.1 3 — $0 24
— 07 2.8 0.2 0.5 13.2 1 — 20.0 28
— 13 177— 68 0.0 9.6 11 — 11.0 22
+ 40 | + 99|+ 44) + 57 | + 28.0 2avımısıyımı — 27.8 23/11
l
Podział wiatrów
| | 8
N NE E SE S | SW W NW 3
16 i _ 14 23 | _ 2 8 30
23 5 A 6 21 2 1 11 11
12 — -- 1 51 — 1 5 23
55 _ — 3 20 1 _ — 11
34 7 2 2 21 — _ 2 25
25 — 1 1 30 6 2 3 22
9 7 1 1 19 14 5 13 24
18 10 3 — 21 1 5 6 29
22 6 5 2 22 2 1 — 30
16 2 i 3 32 4 3 2 31
25 2 1 1 43 — 2 6 10
14 2 2 1 52 i | 1 — 20
269 41 19 35 355 | 31 | 23 56 266
—
42
Jarosław. Obserwator: P. Jan Koim, prof. gimn.
Za, Cisnienie powietrza
zs
1909 |3£ |
o9 a- S Mi- P
$ iS | | Średni ke | Dnia nimum Pais
Styczeń 7.2.9. | 747.1 | 746.8 | 746.8 | 746.9 | 760.2 1 |721.2.| 14
Luty ^ 415 | 41.6 | 42.0 | 41.7 | 518 26 246 4
Marzec 7.2.8.| 37,5 | 37.3 | 37.4 | 37.4 | 446 | 10 236.|, 2
Kwiecieñ á 41.5 | 41.8 | 415 | 41.4 | 57.0 4 27.8 | 13
Maj e 440 | 44.0 | 43.8 | 489 | 520 21 36.6 | 28
Czerwiec à 39.6 | 39.3 | 39.4 | 39.4 | 46.5 | 20 32.9 | 30
Lipiec -*] — — — e rm a en zt
Sierpien — — — dee irs m iam aat a
Wrzesień — — E 2 pu Se er
Październik » 44.1 | 43.9 | 441 | 44.0 | 49.8 23 35.5 | 26
Listopad 5 383 | 37.9 | 38.0 | 38.1 | 48.1 | 28 21.0 |.. 13
Grudzień » 39.9 | 39.6 | 40.0 | 39.8 | 56.9 | 15 23.1 2
Rok ` à — dece lewa diesd MID
UWAGA: Do 30/VI barometr L. J. Kappeller Nr. 1238; poprawka: — 0. 6 mm.,
82 Opad ec Ilość dni z
1909 2 E i ; | PE
E E Suma zu. Dnia = 1 zl 0 «Ri ae 1d E
mum mm mm ER e
Se 6.3 26.6) 11.0 | 13 12 5 8|—|-—| 4/—
uty 82 | 59.5) 106| 4 | 16 | 18 |15|—|—| —| 1
wer 7.6 31.1|- 7.8 6 7 7 8|—|=| 8|—
Kwiecień ec | 818 87| 10 | 18 Be —] mis
Maj 62 | 112.6 39.0 5 10 10 8|—|—|—1-—
Czerwiec 5.4 | 1442| 423 | 24 13 11-11-31 11 HS
Lipiec — — — ia Ee » „= | e e j| ambae cum
Sierpień — — — x są == du | „mj 2r! ox
Wrzesień — — na u SA “tal a WEE p
Październik | 3.6 32.0 90, 11 6 6]-|—/|-—| DU
Listopad 7.8 | 71.6) 19.0) 4 17 16 | 9|—|—]| 8|—
Grudzień 6.8 | 459| 80, 2% | 14 | 12 | 8, —|— | 4|—
Rok — ES Se sa ui a HE El ee || EE
*) Od lipea zmieniono godziny obserwacyi na: 7, 2 i 8h 30m,
4 = 40? 21’ od F. = 22° 41’ od G.; 9 = 50° 1^ H. — 204 m.
43
Temperatura powietrza
| ar Maximum) Dnia | Minimum Dnia
— 5%| — 221 — 43) — 40 | + 48 16 — 14.8 30
= 72|— 85|— 66 — 6.0 2.4 4 — 13.8 13
— 0.1 | + 46/4 138) + 18 15.6 30 — 68 18
6.9 10.4 poż" 7.9 24.5 27 — 14 4
12.3 14.5 11.4 12:4 264 18 + 15 8
18.5 20.7 16.3 18.0 26.0 2 8.0 16
8.0 14.7 10.1 10.7 21.7 6 1.7 22
0.8 3.7 19 2.1 12.5 16 -— 16.4 28
0.5 3.5 1.4 17 10.3 5 — 11.0 16
od 8/1X barometr Jaborka Nr. 404; poprawka niewyznaczona,
Podział wiatrów
N NE E SE S SW W NW E
o
44
Szczerzec. Obserwator: P. Karol Krusenstern, obywatel ziemski.
BE Ciśnienie powietrza
"RE i
g E E 7 | 2 | 9 |rednia Ma- | pra | Mi- | pnia
© | ximum nimum
Styczeń 7.2.9.| 734.5 733.9 734.0 | 734.2 | 748.5 | 1 |7125 | 14
Luty A 28.3 | 28.7 | 29.3 | 28.8 | 37.8 | 20 | 130 | 4
Marzec - 26.4 | 26.5 | 26.7 | 26.5 | 338.7 | 21 | 161 | 3
Kwiecień e 30.0 | 29.9 | 29.9 | 29.9 | 47.7 | 415 | 17.4 | 18
Maj > 32.0 | 32.1 | 31.9 | 820 | 42.1 | 21 | 26.6 | 28
Czerwiec s 282 | 28.2 | 282 | 28.2 | 886 | 20 | 231 | 6
Lipiee : 27.0 | 27.1 | 27.4| 272 | 866| 18 | 198 | 11
Sierpien m — — — — — — Ss ee:
Wrzesi = — = — — — — — SE
Październik |, 319 | 31.9 | 32.0 | 31.9 | 36.2 | 13 | 242 | 26
Listopad > 25:5 | 25.3 | 25.5 | 25.4 | 341 | 28 | 113 | 18
Grudzień . 27.8 | 27.7 | 27.6 | 27.7 | 46.6 | 16 | 133 | 2
Rok — ts — — — — — —
UWAGA: Poprawka barometru jeszcze nie wyznaczona.
43 Opad E | Moss dni z
1909 | 25 FE
ŻA (eme! pa [504 mto] yle Le D
Styczeń 6.1 | 19.2 | 6.6 | 14 8 | M polsi- Jo.
Luty 13 L885| 588] 4 | 18 8[[16] — — La
Marzec 69 | 3038| 88| 2 7 H 8|—|-| 4j-
Kwiecień 61 | 63.8 | 10.0 14:19] 11 si Les 119
Mai 5.4 | 44| 275 | 5 | 12 9:123] 11 — 818
Czerwiec 49 [1041 | 288) m | 16 | 11:,1—121—1|1-—13
Lipiec $6 HR 3, 321 868 1/]-|31— _
Sierpien — — — = en pet La Eos] ae `
Wrzesien — — = Se Res gi o EA rd 2
Pazdziernik 3.8 11.9 4.8 8 3 3 =|=|— | ]|7
Listopad 69 | 66.2 | 214| 4 | 11 9$16|—1—1—13
Grudzień 6.1 | 37.7 | 26.8 | 29 4 8:181-/—] 513
Rok — — — — — vn lee
—
EE
SS a AREE INN A e me TE OWE m
LE nr er T
à = 41? 14" od F. = 230 34’ od G.; y — 50° 65H.
45
— (około) 315 m.
SA EE TEE ET EE {19
Temperatura powietrza .
7 2 g-zjaŚrednia. iman] Dnia |Minimum| Dnia
+17,2,9.9]
— 58| — 29|— 51| — 47 | + 40 16 — 15.0 25
—-81 | — 52 |— 7.91 — 78 1.0 6 — 19.5 11
— 0.3 | + 88,— 04, + 07 15.5 31 — 84 10
+ 48 94|+ 50 6.0 23.6 27 — 23 +
9.0 13.7 9.7 10.5 21.2 31 + 0.4 8i9
15.8 20.3 14.6 16.3 1.4 23 6.8 16
16.1 19.6 15.2 16.5 24.2 24 10.0 21
93 14.2 10.0 10.9 21.0 6 3.6 24
0.9 2.7 0.8 13 14.0 16 — 10.2 27
0.2 2.4 1.0 1.2 10.2 + — 10.0 16
Podzial wiatröw
| e
N NE E | SE 8: | SW | w NW E
o
5 7 13 9 3 23 16 2 15
6 10 10 7 1 29 6 3 12
— 4 11 34 1 11 — 1 31
8 6 1 2 — 24 14 17 18
8 18 17 5 1 15 6 H 14
7 4 2 7 3 26 14 10 17
3 5 3 5 1 47 14 6 9
Ss 7 14 24 6 16 3 2 21
3 11 — 9 4 31 21 6 5
"E 13 5 8 16 32 8 — 12
46
Dolina. Obserwator: P. Władysław Wilkowicz, starszy sztygar.
15 Ciśnienie powietrza
1909 |3£ | > mg
5 3 Średnie one Dnia wem Dnia
Styczeń 7.2.9] — ep = + — = Ka a
Luty p = ci a Ar >i — _ —
Marzec S — — — — gem — e Së
Kwiecień > — — — — — == = $
Maj E = = 3 e E = Ka er
Czerwiec » — — — — — — — 5e
Lipiec b — — spe = = — ES Ss
Sierpien = — — — = — — — =
Wrzesień 5 — — — = — — = =
Październik 5 — — — — — -= — —-
Listopad = — -— — — — — + 34
Grudzień hw — — — — -= == — =
Rok » — — — — — — — E
13 Opad «gsm Iloáé dni s
1909 [33 | Maxi =04 | >10 #2
EE Suma | s Dnia groen | — XIR |a = SE
Styezen 3.0 | 323 | 120 | 17 8 6|5|—|—-|—|1
Luty 38 | 369 | 118 | 20 8 6f 8| ES EES
Marzec 97 225 6.8 | 27 7 5 3| — | — mee
Kwieeien 2.8 | 32.7 6.7 | 14 11 8 8| —34—] 4
aj 3.2 | 67.0 | 21.0 5 14 12 CIE — | —| —
Czerwiec 2.5 | 98.0 | 15.0 | 16 19 16: -| —4 — | =] —
Lipiec 1.73] 78408) 11 | 6 | 1646] —|—4— | | —
Sierpień 19 | 46.4 | 14.7 | 24 11 9 Li — — | — | —
Wrzesień 227 67% | BLD 2 10 8-1—|—|— | —| —
Październik | 1.9 | 40.9 | 25.0 ri 9 7 |-|-|-| Ar
Listopad 3.4 | 289| 88) 6 8 TK 2] t] A a
Grudzień 3.5 | 425 | 17.0 | 25 7 6 4|—|-| 2) —
Rok 8 [5876 | 25.0 | 7/x | 127 | 104 |28| — | — | 10) 5
X — 41? 40' od F. = 24? 0* od G.; o = 48058” H. — 450 m.
4T
Temperatura powietrza
2 9 ly 3 S E d Maximum | Dnia | Minimum Dnia
— 21|— 61, — 52 + 55 16 — 20.5 29
— 8.8|— 7.6| — 68 4.8 6 — 20.6 23
+ 33 |— 05) + 01 13.4 31 — 9.1 1
9.6 |+ 4.7 6.1 24.1 27 — 80 5
14.6 95 11.2 23.8 14 + 0.2 7
19.9 14.2 16.5 28.2 23 6.3 17
21.9 15.4 18.0 29.6 26 12.0 29
23.4 16.0 18.1 30.0 3118 11.2 15
19.0 12.4 14.1 24.2 19 7.8 29
14.5 6.7 8.4 20.6 6 — 2.0 22
3.9 13 1.8 14.8 16 — 16.0 28
3,7 13 1.8 12.0 4 — 12.2 16
10.7 5.6 7.0 30.0 l3vmiisvm — 20.6 23/II
Podział wiatrów
©
NE E SE 8 SW W NW 3
— 39 7 — 8 22 2 13
5 837 1 — 8 17 3 T
— 47 27 5 9 8 3 2
2 21 E 2 8 39 5 1
7 44 4 1 1 y 5 8
4 9 5 1 1 49 5 "O
2 16 6 1 v 37 3 28
2 20 4 — — 36 2 29
3 31 1 1 — 23 b 26
6 56 5 — 1 12 — 10
1 18 — 8 14 32 11 5
2 30 6 6 3 29 4 13
34 368 65 20 42 306 48 149
48
Lwöw. Obserwator: Zakład fizyczny Uniwersytetu.
BE Ciśnienie powietrza
g
1909 |-5Ę E: SS
Sad 7 2 | 9 Średnie mam axi- | Dnia Sur | Dnia
| |
Styezen 7.2.9.|738.8 | 738.2 | 738.4 | 7385 |750.7 |1i28 713.6 | 14
Luty „ | 330 | 330| 38.7 | 38.2 | 442 | 26 | 164 | 4
„ | 9298| 29.7 | 29.9 | 29.8 | 37.2 | 10 |.1683 | 2
Kwiecień „ | 33.0 | 38.0.| 33.2 | 38.1 | 481 | 5 | 19.9 | 18
Maj „ | 35.8 | 35.9 | 36.0 | 359 | 438 | 21 | 291 | 28
Czerwiec » | 317| 31842815 | 315 | 889 |. 20 .|. 26.0 |. -:6
Lipiec „ 1312| 814.821 | 31.7 | 38.9 |. 18 .|.23.9 |; „10
Sierpien : 343 | 338.| 34.0 | 340 | 41.1 | 20 | 25.3 31
Wrzesień » | 348 | 347.|-35.0 | 348 | 41.0, 4 1.271 1
Październik | „ 36.6 | 36.4 | 36.8 | 36.6 | 41.7 | 28 | 275 | 26
Listopa = 303 | 30.1 | 30.4 | 80,8 | 40.0: 2 14.6 | 13
Grudzień » | 32.6 | 32.4 |.82,7 | 826 | 498 | 15 -|-17.1 2
k 733.5 733.3 | 783.6 733.5 | 750.7 M i28/ 713.6 | 14/I
UWAGA: Barometr L. J. Kapeller Nr. 1284; poprawka: — 0.3 mm.
a
SE Opad eden Ilość dniz
1909. .| ZĘ PER E ze
i$ [ee T méme zx x^
Styczeń 58 | 802 |, 74) 9] 14 | 9]12|—|—]| 64 2
Luty 81.391.787 4 31, 9491|—|—| 142
721 426 | 2342| 6 | 11-| 7415|—|1—]| 742
Kwiecień 6.0 | 49.7 | 135) 9 16 | 101 7|. 14 — | 34:3
Maj 58 | 98.4 | 336| 5 16 | 101 4|.31 —| Bie
Czerwiec 5.6 | 944 | 383.8 | 24 15 12.14—| 31-1 "4"
Lipiec 48 | 79.6 | 1830| 2 12| 124-123 -/-I8
Sierpień 3.8 | 83.4 | 23.4 | 19 11 9]—/|6] 1| £|—
Wrzesień 5.0 | 45.7 | 11.3 2 11 9]-—/2 51.
Paździarnik | 42 | 185 | 54) 8 9 6] — | —) — | 174 3
Listopad 101.480 | 146) +1 18) dul- inn
Grudzień 68 | 352 | 113 | 25 12 5] 8/—/—/26/—
58 |652.4 33.6 | 5/V | 171 | 111 |68 16) 1/81/12
49
à =41041' od F. = 24° 1’ od G.; y = 49° 50°; H. = 307.6 m.
'Temperatura powietrza
tía Má. : | j : Śródnie | Srednie
? 2 | 9 1[7,2,9,9] ximum Dnia nimum Dnia en ee
— 60-27 — 50) /.— 47 |-+ 41116 |—163| 80 |— 29-78
— 8.3| — 46 — 7.2] — 6.8 1a: 6:04-108 112 |— 89| «ad
— 08|-- 41| 07| + 1.2 (GRE gier Bol 111, Ei 50 ZQ
+40 093 Gi 64 | 262] 97 |— &83| 5 10.9 + 2.2
9.8] "on 10.8] bk 256] 18 ]|— 14] 9 161 72
14.7) :910| 154| 166 | 282] 31469) 17 221 12.1
16.2| gan 1683| | 178 | ang 24 9.01 30 23.11 13.4
15.9] gen 17.4] 186 | 303| 18 73| 16 24.5| 13.5
13.0] 20.0 14.7) 156 | 25.3] 12 69 4 20.8 11.8
8.3] 15.0) 10.2] 109 | 221] 6 21| 24 154 73
0.7| 3.88 245 19 | 155] 16 |—158| 28 4.7| — 08
0.11 £ 801 ¿41 18003 11005 oi Ma 116 4.0| — 1.7
+56 +-10.8| + a + 7.5 |-+30.6| 94/VIL | —19,4 12/11 |--11.7 + 8.8
Podział wiatrów E ^ Wilgotność względna
A a
OW | E-
N | NE| E m jw ww EL TT: SC
O |. 5
4| 10) 8| 20] 9| aal 14| 5| 8| 81 f 92.6| en 91.7| 91.0
7] 10) 14| 8| 6| al 7| 7|.'3| 26 | 93.4 90.7) 91.9) 92.0
| 2| 5| 18) 42) 12) 6| —| 4| 4| 48 | 90.0) 73.6| 88:0) 83.9
| 8| 5| 1) 26] 48| 16l 23| 18| 6] 54 | 82.2 60.6| 77.0| 73.3
l 7) 17) 12) 1] 5| sl 8| 10| 5| 77] 790) 62.6| 81.2) 7&3
8| 6| 4| 11] 11) al 21) 6| 1] 106 | 81.9 58.5) 82.9] 74.4
4| 8| 4| Si 18| sel def 6| 8] 113 | 79.7) 57.2| 83.3) 73.4
8| 11| 3| 10| 7| 24| 111 6, 13| 121 | 86.4 56.6) 86.0) 76.0
4| 19 Ti 19 71. 1 8 8| 18] 10.7 | 91.2 63.5| 88.3| 81.0
65 101 7| ei ro) 9 2| 12] 79 | 886 67.0 84.5) 80.0
6| 7| —| 111 5) 6] 15| 9 47 | 89.6 80.8 86.9 85.8
3| 121 5| är! sol 28] 4| 5| 7] 44] 87.7| 79.5| 88.5| 85
76 | 115 | 88 | 195 | 128 | 217 | 124 | 81| 76| 71] 86.9) 69.9, 85.8 80
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział 1. 4
Mu. BUT, GAKUŁN
4 End 4
50
Dublany. Obserwator: P. Kazimierz Szule, prof. akademii roln.
pó Ciśnienie powietrza
1909 |3£ cen =
2 . - P 1- .
58 7 | 2 | 9 |Średnie viigi Dnia 215 ER Dnia
I
Styezen 7.2.9.1 743.0 | 742.8 | 742.6 | 742.6 | 755.1 2 178709 14
Luty d 372 | 36.9 | 37.8 | 37.3484 |: 26 20.1 4
e 33:7 1.98.5015 98950. 89.72] 141,2 10 20.7 2
Kwiecień a 36.9 |. 36.8 | 370 | 36.9:| 52.3 5 240 | 13
aj d 39.7 |. 89.8-! 39:09:15 89.8. (47.8 21 33.1 28
Czerwiec e 35.5 | 35.0 | 35:3-| 85.3. | 42.7 20 29.9 6
Lipiec d 85.5 | 35.2 | 85.8 | 355-|. 42.8 18 28.0 8
Sierpień » 38.0 | 37.6 | 37.8 | 37.8 | 448 | 20 29.3 | 31
Wrzesi p 38.8 38.6 | 38.9 | 38.8 | 44.8 4 30.7 1
Październik i 40.7 | 404 | 409 | 40.7 | 45.8 23 81.8 26
pa + 344 | 341 | 34.6 | 344 | 44.8 28 18.4 13
Grudzień 4 36.8 | 36.4 | 868 | 367 53.5 15 21.2 2
Rok „ | 737:5 | 787.2 Ge |737.& | 765.1 | ant |747.9 | 14/1
| | |
UWAGA: Barometr L. J. Kapeller Nr. 1587; poprawka: -+ 0.1 mm.
a.2 Ilość dni ; à
sę Opad ER Ilość dni z
1909 | 35 AERE SUMI Tas
ea axi- s MUT Luo © EI
E E SUMA | um Dnia en x EI IS sE
Styczeń 5.8 18.9 4.9 9 13 7 Giel ët 9130
Luty 83 | 187 | .80 |. 20 17 7 |17|—|— 9
Marzec — 36.2 | 13.1 6 10 6 4 —|—|— | —
Kwiecień 6.2 43.7 | 10.7 19 14 10 BI AI SE
Maj 6.0 [1063 | 443 5 13 10 21.41 SL FI
Czerwiec 49 |1207 | 442 | 24 | 14 | 11 |— 2) 21—| 6
Lipiec 49]: 061 || 168). 75) 18-| 48 1--| 2| £l —3.9
Sierpień 4.0 | 88.7 | 18.1 | 28 10 EES SEET SS
zesie 44 | 37.5 | 12.0 2 10 Dior el Lal 632 08
Październik 4.5 18.3 5.2 8 6 4h bel Zah - BE
istopa 7.2 | 35.6 | 15.5 4 15 9 1.6) ale 1458
Grudzień 68 | 27.6 | 6.8 | 25 8 5 | 4 ht
Rok — 16133 | 44.3 | 5/V | 148 | 100 |46| 9| 31149170
a A A A oro NEEN EE
XA = 410 45' od F. = 240 5' od G.; q = 490 54";
H.= 255 m.
Temperatura powietrza
| | | 7 nur i
Srednia | à Mi- ; Srednie | Srednie
4 : | 9 1[7,2,9 EA Dnia bon pe Beer Hüllen
|
—71— 28 — 56 — 58 |+ 29 16117 |—176 29 |— 25 — 83
— 92 — 52|— 78 — 75 19. 6 | Ba Mt E 44 miki
—14.--81|— 01| +04 | 154 31 |—80| 11 |--35/—.24
+36 293|-- 54 591 7 € 1-40 15 10.5) + 1.9
90 142] 104 110 | 262 18 |—14 9 158 62
144 20.8] 15.2] 164 | 282 28 |+60 17 22.0] 11.2
154) 218] 158| 172 | 302 24 70 io 229 11.9
15.0) 23.9] 170 182 | an 18 63 16 24.6, 12.6
11.8] 20.6] 140) 151 | 262| 12 38 4 211 ag
GA 10873 290 200 | 8821 8 Ca 122 15.8 55
0,2). SA os.. 14 [1601.16 .—156 128 &b| — 14
-0A 3,81 oal. 06 L.110....5 .1—180| 116 39 — 24
+48 10.6 62 7.0 | 31.0/18/VIII | —24.8| 11/U 11.5 +28
| |
Podział wiatrów EE Wilgotność względna
=
ESR | E | s
N |NE| E | SE sew ow jaw d 2ed 7/29]
&| 101 28| 3171) mi sol. 21.8] 22] 741) 77. 5 77.1| 76.2
98,2] ala | | Bigojoadj 25] 7a 77. pm 75.9 74.9
al sl 8| sal dol 35|.19|- al &5 | 824 62.2 82.3] 75.6
12) 174 21| ai Al 8| 5| 26] 6| 76| 815) 665) 80.3| 75.8
| 7| 7) aloe €l 88| 17): 8| 101 | 79.8) 56.7) 79.0. 71:8
ti- 4| 12) 4]<4l 18] a lce jarri 110 | 81.1] 59.0) 805) 78.5
9| s} 14| 4| al 2|27| 12| 15| 117 | 865| 545) 82.9) 74.6
3| m| 26] 1|.—| 6| 18| 16] 9| 100 | 89.9] 59.2 eu 78.1
—| 6| 4| 18]; 1| 7| gr lawi 74 fora 61.7) 86.7) 79.9
| 5| «| 11| 3] 9| 12) 89| 7| 4| #5 | 861 784 86.0) 83.3
= —| 88) 10]: 4| 7) 18| 6| 10] &1|804 788 88.0 i
| Speer |
52
Ożydów.
Obserwator: P. Julian Hawrysiewicz, nauczyciel miejsc.
1909
Ciśnienie powietrza
Godziny
obseswacyi
Dnia
Mini-
mum
Dnia
Styczeń
Luty
Marzec
Kwiecień
Maj
Czerwiec
Grudzień
Rok
1909
1loś
Średnie za-
chmurzenie
,
:
trem 6-1
siln. wia-
Styczeń
Luty
Marzec
Kwiecień
Mai
Czerwiec
Lipiec
Sierpień
rzesień
Październik
Listopad
Grudzień
Rok
© e
DO >
Song Ge ers
Ilość dni
z opadem
>01) >1.0
"mm | "mm
12 T
15 5
8 5
12 9
13 13
17 15
16 12
9 7
| 6
9| £3
16) 8
8 | 4
141 | 93
|
) — 420 29’ od F. = 240 49' od G.; 9 — 490 DÉI, H. = 239 m.
Temperatura powietrza
r .
Srednia
7: 2 9 1[7,2,9,9] Maximum Dnia Minimum Dnia
= 59 | — ERIC 45] — 39 | 242 16 — 14.8 2
— 80|-—— de |< 683] — pB 49 28 — 28.6 11
+-08|+ 6.0 16| + 2.4 12.4 31 “0% 11
5.2 10.4 6.2 7.0 25.0 27 = OE 6
11.0 16.6 111 12.4 26.4 31 + 23 8i9
15.4 22,2 15.4 i21 29.5 23 8.8 16
17.8 23.6 16.0 17.9 30.5 26 12.2 21
16.7 25.1 17.0 19.0 30.2 | 28129 10.2 14
139 21.9 15.0 16.5 27.8 12 9.5 4
9.6 16.9 itt 122 23.3 6 2.6 24
13 4.6 2.0 2.6 15.0 16 — 15.0 28
0.5 3.8 1.6 1.9 12.6 4 — 95 16122
6.5 14.9 7:3 8.8 805 | 26/VII | — 23.6 11/11
Podzial wiatrów
a o
N NE E SE 8 sw W NW E
o
4 11 14 25 2 18 11 5 3
6 6 19 18 3 19 10 3 de
4 4 24 50 "T 5 1 4 1
8 12 4 13 4 20 20 13 1
5 28 9 23 4 4 15 4 1
4 7 8 8 3 29 20 6 5
1 1 11 9 2 37 24 2 6
9 3 12 9 4 28 19 3 6
3 11 18 14 fe 14 17 2 11
= 12 20 40 2 9 4 1 5
4 9 3 15 11 30 13 4 1
+ 9 17 25 11 22 4 1 4
43 113 159 249 46 235 158 48 44
54
Kosöw. (T. T.) Obserwator: P. Dr. Wacław Bażant, lekarz.
> E Ciśnienie powietrza
EE
1909 SE vr mm
3% | | on e Dnia | num | Dnia
Styezen 7.1.9.] — — e 25 BN. z4 am Ser
Luty 5 — ul zz T zd Sc zus SCH
Marzec 5 — — — aa BE ae jr. kg
Kwiecień 5 — — — i2 de E wi ie
Czerwiec * — — = Sch LA wk ees ja
Lipiec 5 — — = x. LE ue pos =
Sierpień : CS =n EM LE ES: pi Ke i
Wrzesień pa — A ës A n Mes id a
Październik » — = = E 14 di e a
Listopad E — = a HN i SE: EE SE
Grudzień 5 mia SĘ = HA ES ES i e
Rok ý — an W Li Hn: Se ud —
- Ilość dni yr i
82 ul eim dp ted Ilose dni z
E E : | Maxi L04,—.0 Fk
vg | Maxi- " >0.1 | >L wiss
EE Suma | Rów | Dnia —"— xR a | = FF
Styczeń — 43.9 | 83.5 | 17 7 ,517|—1—|—1-—
Luty —- 43.6 9.5 T9 11 9411 — | — | —
Marzec — 20.0 | 145 | 17 5 DE DF [==
Kwiecień -= 35.7 5.7 | 29 10 915 11-3-
Maj — 11078 | 20.8 | 28 15 154 11 1-77
Czerwiec — 11516 | 418 | 18 19 1894 —; 31. 11-17
Lipie — 66.7 | 22.1 3 9 7 E—| 11—[1—1—
Sierpień — 53.8 | 15.0 | 19 8 6294-47
Wrzesień -- 84.7 | 175 2 9 E SCH A
Październik — 10.9 5.3 8 4 A gi I ma
Listopad — 41.9 | 19.8 5 7 BES HIT
Grudzień — 32.7 | 15.7 | 25 6 Er ee P
Rok — 169.3 | 41.3 |13/VI| 110 95007, SNE"
X = 420 46' od F. — 25° 6° od G.; o — 48° 19; H. = 304 m.
55
Temperatura powietrza
7 1 9 ALIS Maximum Dnia Minimum Dnia
— 771 — 14|— 74| — 60 + 54 16 — 26.8 21
— 85|— 14|— 72 — 64 6.2 6 — 21.0 12
— 138 | 46 — 01) + 08 14.8 30131 — 82 1
+ 71 12.0 |-- 61 7.8 28.6 27 — 12 3
12.9 17.4 11.5 18:8 29:0 18 + 10 i
16.6 22.8 15.5 17:6 30.6 3 5.8 16
19.0 24.3 17.3 19.5 24.6 26 13.0 14
20.4 26.8 18.9 2141 34.6 3 10.0 15
15.0 22.0 15.2 16.8 30.8 12 8.2 29
rar. 1753 8.9 10.7 26.2 6 1.6 16131
0.8 6.3 Ly 2.6 17.0 16 -— 12.4 28
—-0,7 4.8 0.2 1.1 18.4 A — 11.4 28
+ 6.8 12.9 6.7 8.3 34.6 |eevini3yviil | — 26.8 | 21/1
Podzial wiatröw
N NE E SE S sw Ww NW E
56
Horodenka. Obserwator: P. Józef Zahorski, kierownik szkoły miejsc.
„5 Cisnienie powietrza
1909 E Z "ee See —
m 6 i axi- : ini- i
58 Średnie num | Dnia | mum | Pia |
Styczeń 299] — 3 - NE” a a = „i |
Luty — — — = ES et AR a
Marzec a — — — ui a E ak —
Kwiecien i Br + ma dz as l SCH Se
Czerwiec ź — — — Al es gë — —
e S = =% — id =] - SUN —
Sierpien à m e bd E. 4 dd we a
Wrzesień 5 _ E = = ai E Hes da
Październik 5 — — m 2 d «d a —
Listopad 3 — + er Acid A 3 s» =
o = - PER = lj ed e >> —
JE Opad baten Ilość dni z
1909 4 E | : FE
EE Suma € Dnia EU | zd xIEJa|= Fr
Styczeń 6.8 | 20.1 83 17 8 7 7 — | — | — | —
Luty 8.9 | 61.2 | 28.4 | 20 11 11 |11| — | — | —
Marzec 8.9 | 140 63| 47 4 4 4|—, — | — | —
Kwiecień 7.6 | 29.6 93, 29 10 7 3|—|-—|—|—
Maj 7.4 | 61.6 | 12.1 11 10 3— | — | — | —
Czerwiec Tab. 672 -13.2 | 13 13 9 |- — — | — | —
Lipie — — — MS e ECH ho] lo] lo
Sierpien — = — — c — dol] 12
Wrzesień -— — — A= - ODB Ile
Październik — = = -> i RESKO) oda ROM
Listopad — = — -— — ee E E e Ria R
| Grudzien — = — i = AE boj A SE
EDP E ERREUR
X = 43° 10’ od F. = 25* 30' od G.;p = 48° 32’; H. — 290 m.
57
Temperatura powietrza
| f .
7 | 2 | 9 " (7.2, 9,9] Maximum| Dnia | Minimum | Dnia
85|-— 4714 78| — 79 | + 328.4 8116. | 24240 30
93) 45|— 74&| — 78 2.0 b — 188 12
15 + 3.0|— 04 + 0.2 10.3 30 — BB 20
8.5 9.6 |-- 5.7 6.1 27.2 28 — 80 5
9.8 | 16.9) 11.6 125 29.4 18 -- 041 8
139| 219 | 15.4| 166 29.0 5 61 16
"d at = = ei ża in
Podzial wiatrów
e | | -
N NE E SE | 8 | SW W NW E
o
— 42 de oH. ee 47 $ à bum
— 24 1 gi || e 49 4. 2 —
= 81 $- wa 9 3 = —
— 30 4, "H ge 48 i 10 —
— 38 de X g- 21 2 32 -
— 22 de 6 Ab 54 8 —
— SÉ i | BE E = SE s dag
| |
58
Jagielnica. Obserwator: Krajowa niższa szkoła rolnicza.
> E Ciśnienie powietrza
Ss
1009 -| 8t "iw
Š | Sram A" put Fifi Dnia
Styczeń 7.2.9 — — m = SS E = A
Luty z — — = SE: - jez “> =
Marzec 5 —i a s Log e = T: 13
Kwiecień * — — ey + SR ES — "aa
Maj e — — — Ke en ak = _
Czerwiec E — — am SS in BĘ ue Les
Lipiee j _ — - -— = - ge =
Sierpien R — e m > an E eg er
Wrzesien N -— — — wen que UE eus =:
Październik a — + Ze — De ee wg =
Listopa s — brun ëm geg BS " vas >
Grud i =. keller | m Hi ee
Rok » — | — — == Er ner me: =
sz Opad Zeen | ość duis
1909 BE : | CTA
E B Suma Maxi- Dnia >01 >10 x Ral= er
5
4 - 30 mP 6 + 37 € 7
- — 64 Eb de së 10 = 19
= — 18 = 1 — 71 a —
T — 42 n 1 - 49 — 1
1 1 16 3 2 1 63 1 2
4 — 4b = 4 — 39 A 1
a — 26 x 18 8 41 3 —
9 — 18 — 9 — 54 — =
# — 67 más 1 — 19 = 6
gg — 36 LU = _ 50 _ A
Se — 60 i 9 _ 17 _ 7
20 1 | 406 3 51 4 504 4 52
Przyczynek do znajomości temperatury źródeł Seretu
w porze zimowej
Stanisława Pawłowskiego.
Materyału do —— ee kilku uwag dostarezyly mi weale
dobre obserwacye prof. Srokowskiego z Tarnopola, przedsię-
brane dla dwóch źródeł ofgi? do Seretu i polozonych w po-
blizu rzeki. Obserwacye wykonywano termometrem Kapellera, przy-
czem opatrywano kuleezke termometru workiem. Röwnoezesnie mie:
rzono temperaturę powietrza na miejseu obserwacyi. Oprócz tego
użyłem dla porówniania obserwacyi temperatury wody w Serecie
(w pobliżu Petrykowa), wykonywanych trzy razy dziennie nieza-
leżnie od obserwacyi wody w źródłach, jakoteż obserwacyi tempe-
ratury powietrza na stacyi meteorologicznej w Tarnopolu.
Czas obserwacyi Temperatura wody Temperatura powietrza
w źródle w źródle w Serecie średnia
Peli dzień koło koło gh x 1h X 4h ler dzienna
i miesiące || Petrykowa Białej > ` z deg stacyi me-
im 2 2 teorolog
1902 | 21. XII. || + 82°C + 89°C + 0:5*C — 180 | — 78%
22 84 86 04 — 98 = 117
28 823 88? 0:2 — 146 — 176
k 84 86 0:2 — 180? | — 157
) 78 85 0:1 — 28 — 35
) 86 9:4? 0:2 — 08 — 16
E 80 88 02 — 15 — 24
3 88 92 0:4 — 05 + 01
29 Gë = 0:4 a + 04
30 m — 03 — 28
83 (3%) — 05 + 3 15
1903 | 1.1. — — 0:4 — — 02
2 $4 E 0:3 Le — 46
3 — — 03 ni — 66
4 82 — 0:3 — 34 — 25
5 80 — 0:4 14 + 07
6 8:3 = 05 d 2:9 + 06
7 84 — 0:6 66 | + 0?
8 83 _ 0:6 59 | + 02
9 8:2 — 0:5 56 | 09
10 82 — 06 94 |— 84
11 8:4 = |] 05 +38 |+17
E ee eg NETT a ea RATE RA
61
Z zestawienia powyższego wynika: 1) Temperatura wody w obu
źródłach Seretu ulega na ogół wahaniem silniejszym niż tempera-
tura wody w rzece. 9) pozostaje ona jednak w wiekszej zawislosei
od insolacyi i od temperatury powietrza, ponieważ podnosi sig bar-
dzo znacznie z tą chwilą, kiedy temperatura powietrza wzrasta.
(26 e du XI). 3) Wzrost lub obniżanie się temperatury źródeł nie
ZAW są zgodne z ruchem temperatury powietrza, lecz często się
Sa: (25. XII i 5. I). Podobnie ma się rzecz z temperaturą
wody rzecznej. 4) Zmienność z dnia na dzień jest dla temperatury
wody źródłowej daleko większa (02 — 08°), niż dla temperatury
wód płynących (0:1— 0:29). 5) Temperatura wody rzecznej w źródłach
jest stale w zimie wyższa od temperatury Wei end, 1 od
temperatury powietrza. W lecie — jak wiadom mamy do ezy
nienia ze zjawiskiem i egt 6) Zródło SCH Bialej, OCH
zaledwie o kilka km. pierwszego jest nieco cieplejsze.
Ponieważ zródła „wysyłają swe ciepłe stosunkowo wody do
Seretu, przeto nic dziwnego, że wpływają na temperaturę tej rzeki
w ten sposób że podnoszą ją dosyć znacznie. Rzecz naturalna, iż
wpływ ten objawia się głównie przy ujściu wody źródłowej do
rzeki i oddziaływa na przestrzeń niewielką. Potwierdzają to przy-
kłady następujące:
1902. 31. XII. 3:
Temperatura źródła (koło Petrykowa) + 8
» Seretu 50% od źródła w ds rzeki + 0:3* (Rzeka
pokryta lodem)
» Seretu 50" w dół rzeki, lecz przy tym samym brzegu
+ 43 (Rzeka wolna od lodu)
1903. 7. I. 05
Przy ujściu wody da siue do rzeki + 82
Temperatura źródła . 494
Gradobicia w r. 1909.
t
nologicznym. Należy przytem zaznaczyć, iż zestawienie to nie obej-
muje wszystkich gradobić, które się w r. 1909 w Galieyi zda-
rzyły; tylko te, które z powodu wyrządzonych szkód materyalnych
- zgłoszono w Towarzystwie. Do tego sprawozdania dołączono nadto
kilka wypadków gradobić, zanotowanych na stacyach meteorolo-
gicznych Komisyi Fizyograficznej. Przez oznaczenie pow. należy
rozumieć powiat sądowy.
Pierwsze gradobicie w tym wykazie zanotowano dnia 5 maja,
a ostatnie dnia 12 września. Największe gradobicie przypadło dnia
4 czerwca i obejmowało 112 gmin. .
miesiącu maju zanotowano gradobicia w 58 gminach, z któ-
rych największe, obejmujące 13 gmin, przypadło dnia 18. Dnia
D maja obejmuje gradobicie 12 gmin: Jagielnicę w pow. ezortkow-
skim, Olesin w pow. kozowskim, Białoskórkę, Grabowiec i Kozówkę
w pow. mikulinieckim, Poznankę gniłą w pow. skałackim, Denysów,
Kipiaczkę i Kupezynce w powiecie tarnopolskim, Zazdrość w pow.
trembowelskim. Bieniawę w pow. wiśniowczyckim i Romanowe sioło
w pow. zbaraskim. Dnia 6 maja: Toustoług w pow. tarnopolskim.
Dnia 7 maja 3 gminy: Łoszniów w pow. trembowelskim, Markowce
i Podpieczary w pow. tyśmienickim. Dnia 8 maja: Uwsie w pow:
podhajeckim i Łoszniów w pow. trembowelskim. Dnia 14 maja
7 gmin: Nastasów w pow. mikulinieekim, Szczepanów w pow. pod-
hajeckim, Dyezków, Józefówke, Kipiaczkę i Kupczyńce w pow:
tarnopolskim i Bohatkowce w pow. wiśniowczyckim. Dnia 15 maja
zanotowano grad w 11 gminach: Wiktorówce w pow. kozowskim,
Nastasowie w pow. mikulinieckim, Denysowie, Dyczkowie, Kipiaczct;
Kupczyńcach, Petrykowie. Poczapińcach, Romanówce i Tarnopolu
w pow. tarnopolskim i Bohatkowcach w pow. wiśniowczyckim.
Dnia 17 maja w Krośnie w pow. krośnieńskim. Dnia 18 maja w 1
gminach: Konkolnikach w pow. bołszowieckim, Berlinie, Klekoto
wie i Koniuszkowie w pow. brodzkim, Laskowcach i Mogielniey
w pow. budzanowskim, Alfredówce i Kurowicach w pow. glinian-
63
skim, Rasztoweach w pow. grzymałowskim, Uwisle w pow. kopy-
ezynieckim, Plebanówce w pow. trembowelskim. Czumalach w pow.
trembowelskim i Zaluzu w pow. zbaraskim. Wreszcie dnia 26 maja:
w Ostapiem w pow. grzymałowskim.
Miesiąc czerwiec odznacza się bardzo wielką liczbą gradobić,
mianowicie dotkniętych było ogółem gmin 386. Największe grado-
bicie przypadło dnia 24 czerwca i obejmowało 112 gmiz. Zna-
ezniejsze gradobicia zdarzyły się dnia 5 czerwca, obejmujące 56
gmin, i 13 czerwea 53 gmin
. lwowskim, Borowę i Wiewiórkę
pow. pilzneńskim, Jaśniszcze, Palikrowy, Styberówkę i Wierz-
8
skim, Busk w pow. buskim, Balińce, Chwaliboge, Gwozdziec mały,
Gwozdziee miasto, Rohynię, Słobódkę polną, Soroki, Turke i Winograd
64
w pow. gwoździeckim, Wierzbowce w pow. horodeúskim, Kozówkę
i Olesin w pow. kozowskim, Nastasów w pow. mikulinieckim, Kośmie-
rzyn i Sokulee w pow. potockim (Potok złoty), Uborniki w pow.
stanisławowskim, Berezowicę wielką, Denysów, Józefówkę, Kup-
czyńce i Tarnopol w pow. tarnopolskim, Dolinę i Kutyska w pow.
tłumackim, Podpieczary i Przeniczniki w pow. tysmienickim, Kor-
czów i Salasze w pow. uhnowskim, Radoeze i Tomiee w pow. wado-
wickim, Babin w pow. wojniłowskim, Borszezöw i Chlebiezyn polny
w. zabłotowskim. Dnia 13 czerwca zanotowano grad w 53 gmi-
nach: Bezejowie, Wierzbiążu, Wyżłowie i Zaborzu w pow. bełzkim,
Rażniowie w pow. brodzkim, Zawadce w pow. brzosteekim, Lipicy
dolnej w pow. bursztyńskim, Jarosławiu, Kruhelu pawłosiowskim,
Muninie, Pawlosiowie 1 Tuczempach w pow. jarosławskim, Olpinach
w pow. jasielskim, Batawicach, Bolechowieach, Boleniu, Bosutowie,
Ozyzynaeh, Dziekanowicach, Korniowie, Luboezy, Mogile, Mydlni-
kach, Pleszowie, Witkowieach, Węgrzeach i Wieckowicach w pow.
krakowskim, Aleksandrowicach i Balicach w pow. liszeckim, Zubrzy
w pow. lwowskim, Drozdowicach w pow. niżankowiekim, Płaszowie
w pow. podgórskim, Sławentynie i Telaczach w pow. podhajeckim,
Torkach w pow. przemyskim, Rohatynie w pow. rohatyńskim, Pocza-
pińcach, Tarnopolu i Zabojkach w pow. tarnopolskim, Delawie
w pow. tłumackim, Brzozowej i Ryglicach w pow. tuchowskim,
Zaborzu w pow. uhnowskim, Babicach, Kleczy dolnej, Radoczy,
Rokowie i Tomieach w pow. wadowickim, Tomaszowicach w pow. -
wojniłowskim, Chlebiezynie polnym, Demyezach i Zablotowie w pow. —
zabłotowskim i Żywcu w pow. żywieckim. Dnia 14 czerwca w 1
gminach: Posuchowie w pow. brzeżańskim, Sarnkach dolnych, Sarn-
kach górnych, Sarnkaeh średnich i Świstelnikach w pow. bursztyf- —
skim, Kozówee w pow. kozowskim, Grzędzie w pow. lwowskim, ©
Dnia 19 czerwca: Wołków w pow. lwowskim. Dnia 20 czerwca `
9 gmin: Smolnik ad Baligród w pow. baligrodzkim, Trościankę
w pow. kołomyjskim, Leszczańce i Rusiłów w pow. potockim (Potok
złoty), Ujkowice w pow. przemyskim, Załuże w pow. rohatyńskim,
Dubaniowice w pow. rudeckim (Rudka), Koweniee w pow. sambor-
skim i Steniatyn w pow. sokalskim. Dnia 21 czerwca 9 gmin: -
Chłopiatyn, Myców, Przemysłów, Przewodów i Waniów w pow: `
WYPRZ DE m UM
65
belzkim, Biesiadki w pow. brzeskim, Torki w pow. sokalskim, Czer-
niechowee i Kujdańce w pow. zbaraskim. Dnia 22 czerwca 15
min: Jezierzany w pow. borszezowskim, Jagielniee, Jagielnice starą,
Sosołówkę i Zabłotówkę w pow. ezortkowskim, Chomiakówkę w pow.
gwoździeckim, Ceniów i Wybudów w pow. kozowskim, Oleszę
w pow. tlumaekim, Lisowce w pow. tlusteckim, Jaroslawice, Kaba-
rowce. Manajów, Mszanę i Podhajczyki w pow. zborowskim. Dnia
23 ezerwea 10 gmin: Pielawę w pow. buczackim, Janów i Słobódkę
janowską w pow. budzanowskim, Mołodyńce i Suchrów w pow.
chodorowskim, Kosów w pow. ezortkowskim, Doliniany i Łuczyńce
w pow. rohatyńskim, Poturzycę w pow. sokalskim i Strusów w pow.
trembowelskim. Dnia 24 czerwca przypada największe gradobicie,
obejmujące 112 gmin a mianowicie: Budymin i Przewodów w pow.
belzkim, Wojtowę w pow. bieckim, Bohorodezany, Bohorodezany
stare, Horocholinę i Zachowce w pow. bohorodezanskim, Bolszowce
i Konkolniki w pow. bolszowieekim, Pilatkowce w pow. borszezow-
skim, Troseianiee w pow. brzeżańskim, Dobropole w pow. bueza-
ekim, Janów, Laskowce, Mogielnicę i Wierzbowiee w pow. budza-
a pow. kamioneckim, Ka-
mionkę wielką, Korniez, Peresöw, Piadyki, Załucze nad Prutem
1 Kujdańce, Nowiki i Zarudzie w pow. zbaraskim, Nesterowee w pow.
3 Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział I. 5
66
zborowskim i Szezawnice w pow. krościeńskim. Dnia 25 ezerwea
nawiedza gradobicie 9 gmin: Posuchów w pow. brzeżańskim, Bu-
neckim, Teofipólkę pow. kozowskim, Batiatycze w pow. mo-
stowskim (Mosty wielkie), Żerebki szlacheckie w pow. skałackim,
Małowody w pow. wiśniowczyckim, Kretowee i Zarudzie w pow.
zbaraskim. Dnia 26 czerwca 3 gminy: Podliski w pow. chodorow-
skim, Połowce w pow. czortkowskim i Nakwaszę w pow. podka-
mieńskim. Dnia 27 ezerwca 4 gminy: Rekszyn w pow. brzeżań-
skim, Hadykówkę w pow. kolbuszowskim, Korniez w pow. kołomyj-
skim i Podwysoką w pow. śniatyńskim. Dnia 28 czerwca zanoto-
wano grad w 13 gminach: Machnówku w pow. belzkim, Poznance
hetmańskiej w pow. grzymałowskim, Korniczu i Załuczach n. Pru-
tem w pow. kołomyjskim, Dublanach, Laszkach murowanych i Sro-
kach lwowskich w pow. lwowskim, Uściu biskupiem w pow. miel-
niekim, Podwysokiej i Rusowie w pów. śniatyńskim, Romanówce
i Słupkach w pow. tarnopolskim, Korczowie w pow. uhnowskim.
Dnia 29 czerwca w 9 gminach: Waniowie w pow. bełzkim, Osta-
piem w pow. grzymałowskim, Czerniey w pow. podkamieńskim,
Sorocku w pow. skałackim, Steniatynie w pow. sokalskim, Pobe- >
reżu w pow. stanisławowskim, Podhajczykach Justynowych w pow. `
trembowelskim, Sereteach w pow. załościeckim i Kretowcach w pow. `
zbaraskim: l
W miesiącu lipeu zdarzały się prawie codziennie gradobicia, |
które obejmowały ogółem 227 gmin. Znaczniejsze przypadły dnia
8 lipea, obejmujące 55 gmin, i dnia 12 lipca 54 gminy.
nia 1 lipea nawiedziło gradobicie 15 gmin a mianowicie: `
Głęboczek, Jezierzany, Łanowce, Piłatkowce i Wysuczkę w pow: |
borszezowskim, Rekszyn w pow. brzeżańskim, Rosochacz, Uhryń
i Zalesie w pow. ezortkowskim, Samołuskowce w pow. husiatyńskim, `
Zapalöw w pow. lubaczowskim, Baworów i Zastawie w pow. mikt- `
linieckim, Dunajów w pow. przemyślańskim i Pleszkowce w pow:
tarnopolskim. Dnia 2 lipca zanotowano gradobicie w 8 gminach:
Bezejowie w pow. bełzkim, Cewkowie w pow. lubaczowskim, Bobia- |
tynie, Boratynie, Dobraezynie i Steniatynie w pow. sokalskim, Stohy- `
niach w pow. starosolskim, Brykuli starej w pow. trembowelskim. Dn? `
3 lipca w 29 gminach: Jezierzanach w pow. borszezowskim. Je
kowie w pow. brzeskim, Budzanowie, Janowie i Slobódee janow -
skiej w pow. budzanowskim, Czortkowie starym i Wygnance w pów
ezortkowskim, Bucykach, Grzymałowie, Lezanöwce, Toustem i Zie- :
lonej w pow. grzymalowskim, Kułaczkowcach w pow. gwoździeckim, |
Kopaczyńcach w pow. horodeńskim, Zukoeinie w pow. kolomy) |
skim, Jabłonowie i Kluwińcach w pow. kopyezynieckim, Jakóbówee
Obertynie, Pistrowie, Siekierezynie i Zukowie w pow. obertyńskim.
Snowidowie w pow. potockim (Potok złoty), Turöwee w pow. sk
a Ren AAA Zn Bu u ZU EE
E w p
— bóbrskim. Dnia 11 lipca 2 gminy: Hrehorów i Kowalówkę w pow.
67
łackim. Wysokiej w pow. strzyżowskim, Lisowcach w pow. tłuste-
ckim. Boryczówce i Brykuli starej w pow. trembowelskim i Nowo-
siółce kostiukowej w pow. zaleszezyckim. Dnia 5 lipca nawiedza
gradobicie 3 gminy: Wierzchniakowce w pow. borszezowskim, Gra-
bowiee w pow. mikulinieckim i Rakowiec w pow. wisniowezyckim.
Dnia 6 lipca 2 gminy: Kwiatonowice w pow. bieckim i Szwejków
w pow. podhajeckim. Dnia 7 lipca 2 gminy: Laszki murowane
pow. lwowskim i Mikulińce w pow. śniatyńskim. Dnia 8 lipca
przypada znaczniejsze gradobicie, obejmujące 5b gmin: Cygany,
w pow. borszezowskim, Dubie i Jasionów w pow. brodzkim, Dobro-
pole i Osowee w pow. buezackim, Dublany w pow. lwowskim, Bawo-
rów, Białoskórkę, Grabowiec. Kozówkę, Ładyczyn, Łukę wielką,
Nastasów, Skomorochy i Smolankę w pow. mikulinieckim, Bertniki,
Olesze i Sawałuski w pow. monasterzy-kim. Czerniee w pow. pod-
kamieńskim, Hałuszezyńce, Kołodziejówkę, Magdalówkę. Panasówkę,
Poznankę gniłą. Zerebki królewskie i Zerebki szlacheckie w pow.
skałackim, Chodaczków mały, Draganówkę, Konstantynówkę. Kut-
kowce, Ostrów. Romanówkę, Stupki i Zagrobelę w pow. tarnopol-
skim, Berdadöwke. Brykulę nową, Brykulę starą, Chmielöwke, Losz-
niów, Naluze, Ruzdwiany, Strusów, Tiutköw, Warwaryńce i Za-
zdrość w pow. trembowelskim, Bohatkowce. Burkanów. Hajworonkę
14
H
monasterzyskim. Dnia 12 lipea zdarzyło się znaczniejsze gradobicie
w 54 gminach: Bielawińcach, Dobropolu, Nowosiółce jazlowieckiej.
68
zanotowano grad w 17 gminach: Smolniku ad Baligród w pow.
baligrodzkim, Kozach i Lipniku w pow. bialskim, Bohorodezanach
starych i Iwaniköwce w pow. bohorodczańskim. Bouszowie w
bolszowieekim, Benczynie, Paszkówce, Sosnowieach i Wielkich dro-
gach w pow. kalwaryjskim, Branicach, Grzegórzkach i Pleszowie `
w pow. krakowskim, Brzyściu i Kliszowie w pow. mieleckim, Pła-
szowie w pow. podgórskim i Chryplinie w pow. stanisławowskim. `
Dnia 26 lipca w 2 gminach: Raniżowie w pow. sokołowskim i Ur:
ganach w pow. tarnobrzeskim. Dnia 29 lipca: w Skomorochach
nowych i Cyganaeh w pow. borszezowskim, Olesinie w pow. Ko `
zowskim, Horoszowej, Panioweach i Uściu biskupiem w pow. miel `
niekim i Zazulińcach w pow. zaleszczyckim. Dnia 30 lipca w Knia `
żem w pow. złoczowskim. Dnia 31 lipca w 2 gminach: Dłużniowie `
w pow. belzkim i Hoszanach w pow. rudeckim (Rudki).
Miesiąc sierpień obfituje w dość liczne gradobicia, obejmujące -
157 gmin. Największe z nich zdarzyło się dnia 3 i nawiedziło
70 gmin a mianowicie: Biecz, Korezyne, Libuszę, Strzeszyn i Wok `
towę w pow. bieekim, Izdebki w pow. brzozowskim, Budzanów ©
w pow. budzanowskim, Horyniee w pow. cieszanowskim, Iskań
w pow. dubieckim, Lublę w pow. frysztackim, Kobylankę w pów:
gorlickim, Białą wyżnę, Cieniawe, Gródek, Grybów, Polnę, Siotkowę `
i Królowę ruską w pow. grybowskim, Chlopice, Jankowice, Ki
łowiee, Makowisko, Munine, Ryszkową wolę i Tuezempy w pow: 1
jarosławskim. Bączal górny, Bezdziatke, Bezdziedze, Brzyście, G% `
rajowice, Jasło, Kowalowy, Lublice, Niegłowice, Ołpiny, Siepietnie® -
Trzeinicę, Ujazd i Wolieg w pow. jasielskim, Suchawolg i Zapalöw
w pow. lubaczowskim, Albigowę i Wysoką w pow. laúcuckim, Ru |
lawe w pow. mosteckim (Mosty wielkie), Radruż w pow. niemirow `
Fa"
REIT
69
skim, Gdeszyce i Kupiatyeze w pow. nizankowickim, Nakwasze
w pow. podkamieńskim, Rokietnice w pow. pruchnickim, Ostrów
w pow. przeworskim. Bobröwke. Laszki i Wietlin w pow. radymneń-
skim, Pawłów i Stanin w pow. radziechowskim, Dziewięcierz i Kzyczki
w pow. rawskim (Rawa ruska), Babice w pow. rzeszowskim, Polanę
i Stohynie w pow. starosolskim, Stary Sącz w pow. starosądeckim,
Dobrzechów, Godowę, Wysoką, Wyżne i Zaborów w pow. strzyżow-
skim, Białą, Błędowę tyczyńską, Budziwój i Tyezyn w pow. ty-
ezyńskim. Dnia 5 sierpnia 9 gmin: Mogielnicę i Romanówkę
w pow. budzanowskim. Folwarki, Hrechorów, Sawałuski i Kowa-
lówke w pow. monasterzyskim, Holchoeze i Zastawce ad Hol-
chocze w pow. podhajeckim i Humniska w pow. trembowelskim.
Dnia 7 sierpnia: Tyszkowce w pow. horodeńskim. Dnia 8 sierpnia:
Hołosków w pow. ottyńskim (Ottynia). Dnia 10 sierpnia zdarzyło
się gradobicie, obejmujące 13 gmin: Falkenberg, Hujsko, Nowo-
siółki dydyńskie i Truszowice w pow. dobromilskim, Kamionkę
wielką w pow. kołomyjskim, Kupiatycze. Niżankowice i Podmojsce
w pow. nizankowickim, Bakończyce, Kröwniki, Nehrybke. Pikulice
i Sielec w pow. przemyskim i Polanę w pow. starosolskim. Dnia 1:
sierpnia: Milatyn stary w pow. buskim. Dnia 14 sierpnia nawiedził
grad 7 gmin: Hryniów i Podhorodyszcze w pow. bóbrskim, Krosno
w pow. krośnieńskin, Łączki w pow. frysztackim, Lwöw w pow.
lwowskim. Mitulin i Olszanicę w pow. zloezowskim. Dnia 15 sierpnia
9 gmin: Myszkowce, Uwisłę w pow. kopyezynieekim, Czartorye
1 Myszkowice i w pow. mikulinieckim, Hałuszeczyńce w pow. skała-
ekim, Łukowę w pow. tarnowskim, Romanowe sioło w pow. zbara-
skim, Cecowe w pow. zborowskim i Gołogóry w pow. złoczowskim.
Dnia 16 sierpnia: Trześń w pow. kolbuszowskim. Dnia 17 sierpnia:
Koniuszków w pow. brodzkim. Dnia 18 sierpnia 28 gmin: Monasty-
rek w pow. borszezowskim, Gaje smoleńskie, Korsów, Ponikowiee
i Smólno w pow. brodzkim, Łapszyn w pow. brzeżańskim, Myśla-
Daweze i Krowinkę w pow. trembowelskim, Pikułowice w pow.
Delejowie w pow. halickim, Holodöwee w pow. komarneńskim, Stol-
pie w pow. łopatyńskim, Folwarkach w pow. monasterzyskim,
Ulicku zarebanem w pow. niemirowskim, Ciszkach i Kontach w pow.
oleskim, Brzuchowicach w pow. przemyślańskim, Podpieczarach
w pow. tyśmieniekim, Rosochowaćcu w pow. wisniowezyekim, Zu-
70
rawnie w pow. żurawneńskim. Dnia 30 sierpnia w 4 gminach: No-
wojowej Górze w pow. krzeszowiekim, Radoczy i Wadowicach
w pow. wadowickim i Myślenicach w pow. myśleniekim.
W miesiącu wrześniu zanotowano tylko jedno gradobicie, osta-
tnie w roku 1909, mianowicie: w Tatarynowie w pow. komarneń-
skim.
min dotkniętych gradobiciem było ogółem 829 w 123 powia-
tach; ponieważ jednak dwukrotnie notowano grad w 93 gminach,
trzykrotnie w 39 gminach, czterokrotnie w 7, pięciokrotnie w 1,
sześciokrotnie w 2 i siedmiokrotnie w 1 gminie, przeto różnych
gmin nawiedzonych gradobiciem było 617.
Największą ilość gradobić zanotowano w pow. tarnopolskim,
mianowicie 24 gminy. W powiecie trembowelskim nawiedziło gra-
dobicie 19 gmin, w pow. krakowskim 17, w powiatach: bełzkim,
jasielskim, przemyskim i złoczowskim po 15 gmin. W powiecie
czortkowskim dotknęło gradobicie 14 gmin, w pow. mikulinieckim
13, a w pow. wisniowczyckim 12 gmin. W powiatach: gwoździe-
ckim, jarosławskim, kozowskim, lwowskim i stanisławowskim po 1]
gmin. Wreszcie w powiatach: brodzkim, podhajeckim i tłumackim
nawiedził grad po 10 gmin. W innych powiatach obejmowało gra-
dobicie mniej niż po 10 gmin.
Spostrzezenia
pojawów w świecie roślinnym i zwierzęcym,
wykonane w r. 1909. w Ozydowie
przez
Juliana Hawrysiewicza.
ILI
Pojawy w świecie roślinnym.
kwitnie- dojrzewa- | opadanie
Nazwisko rośliny listnienie śle jo e liáci
Agrest
Ribes grossularia 45. 1V. 4. V. | Mio SZ.
Gemeine Stachelbeere
Akac cya |
Robinia Gas: Acacia d u5. V. 8, VI. — 4. XI.
Wilde Akaz
Bez czarn |
Sambucus nigra 26. IV. | 14. VI. |26. VIIL |. 16. X.
Gemeiner Hollunder ;
= en ki
Syringa vulgaris 28.1Y. | 20, Y. — 9. XI.
Flieder
—_ | www PP
Borówka czernica |
Vaccinium a dta — -— 12. VII. e
a Heidelbee |
Nazwisko rosliny listuienje | DC „| ojrsena-| opada
po lekarski (mlecz, ża-
bie oczy) Ta DEE, offieinale 4. IV. 10. V ZBSZY. "
dansi Pfaffenröhrlei
Brzoza biała
etula alba 27. IV: — — 28. X
Weisse Birke
Humulus > 26. IV. | 4. VII. | 10. IX. —
Gemeiner Hop
Czeremcha (kocierpka)
runus Padus — 13.:M — 16. X
Gemeine Traubenkirsche
Dab szypulkowy
ercus pedunculata 12. y. — 4. X. 11. XL
Stieleiche
Dab zwyczajny
Quercus sessiliflora 14. V — — 12. XL
Steineiche
Dereń właściwy
ornus mas 8- V. 19. IV. |30. VIII. |. 28. X.
Gelber Hartriegel
s a.
odor 5. IV. 24. IV. — z
ee Veilchen
Głóg biały
Cratae se MONS 27. 1V. | 29. V. | 24 VIII. | 30. IX.
Gemeiner Weissdor
Grab
- Carpinus betulus 24. 1V. — — 15. X
Gemeine Hainbuche s
2o z
sativum 29. IV. | 14. VI. |20. VIII. ap
Sege Erbse
Grus
Py ege communis 2. v. 12. Vi 6. IX. 25. X
Gemeine Bir
13
Nazwisko rośliny
listnienie
kwitnie-
1e owocu
dojrzewa-
ni
opadanie
liści
wa
Salix caprea
Sahlweide
24. IV.
błoń
Pyrus malus
Gemeiner Apfel
30. IV.
16. IX.
ają ka adi dz
cuparia
Pen "ege
25. VIII.
Jaskier ziarnopłon
Ranunculus Ficaria
Scharbockskraut
26. IV.
Jasmin
Philadelphus coronarius
Gemeiner Pfeifenstrauch
28. IV.
Jesio
raxinus excelsior
Gemeine Esche
26. IV.
Jęczmień jary
Hordeum er Bäi aestivum
Sommergerste
2. VIII.
Kalina
Viburnum Opulus
Gem. Schneeballstrauch
a OW RAR E
29. IV.
Ze X
i
us Hippocastanum
hey a p
28. IV.
ZŁY:
Klon zwyczajn
cer platanoide
Spitzblatteriger Ahorn
28. IV.
8. X.
Kminek
Carum Carvi
Gemeiner Kümmel
16. VII.
a
Gemeine Dotterblume
Knieć błotna (kaczyniec błotny)
Caltha palustris
29. IV.
Nazwisko rosliny
listnienie
kwitnie- |
nie
| dojrzewa:
wocu |
op a
lise
gy ży łąkowa
Trifolium pratense
Wiesenklee
Konwalia lanuszka
Convallaria majalis
Maiglóckchen
gy yv
NE Korn
Len siewny
tnum usitatissimum
Gemeiner Lein
18. VI.
30. VIII.
Leszczyna
Coryllus —
Gemeine Haseln
Lipa „drobnolistna
ilia parvifolia
EE ae Linde
27. IV.
Idaeus
Gemeine Himbeere
MEN espe
SE E odes
MEINT. mala
e trat hordas
25. IV.
12: VIE
Te
Narcissus poëticu
Rothrandige Narcisse
16:5 VI
16. IV.
Olsza czarna
Alnus glutinosa
Gemeine Erle
Orzech włoski
uglans regia
Gemeine Wallnuss
15
Nazwisko rośliny
| listnienie
kwitnie-
ni
dojrzewa-
ie owocu.
opadanie
ści
wies
Avena sativa
Gebauter Hafer
12. 1V.
Pierwiosnka większa
mula
Kane Pus e
"Piwik. lekarska
Paeonia pret
Gemeine Gichtro
Podbiał pospolity
ago r soon żę
SEH Huflat
Porzéc URS
Ribes rubrum
Gemeine Johannisbeere
een jadalna
vesca
Wilde Erdbee re
AD. Y.
Przyłuszczak RAK
atica
Dosia o, ceres 0
nn
22. III.
Pszenica ozim
Triticum nd hibernum
Winterweizen
6. VIII.
gy = dzika
Rosa somos
Hundsros
"Róża ogrodowa
Rosa centifolia
. Gartenrose
Sliwa
Prunus mowi
Gemeine Pflaum
4, V.
Szaklak ëng Are
Rhamnus frangula
Brechfaulbaum
76
Nazwisko rosliny
I
listnienie
kwitnie-
dojrzewa-
nie owocu
opadanie
lisei
Tarnina
Prunus spinosa
Schlehenpflaume
be rare czarna
us nigra
Schwarze Pappel
Trześń
P s avium
Süsse Kirsche
Wiciokrzew
Lonicera Xylosteum
Gemeine Heckenkirsche
30. IV.
4. VII.
TTE. "7
Vitis vi
Gemeiner Genee
nia
Prunus Cerasus
Weichsel
AY Pl:
P gajowy
Ane nemorosa
Par ara
Ziemniak psianka
Solanum tuberosum
Kartoffe
24. VI.
Zyto
jare
Secale cereale aestivum
Sommerroggen
21. IV.
26. VII.
Zyto
Sieja |" hibernum
Winterroggen
24. VII.
Leucojum vernum L.
15. III.
22. III.
Wierzba biała
Salix alba L.
27. IV.
kwitnie- dojrzewa” Por»
| nie owocu |
Nazwisko ro$liny | listnienie
H
|
Sniezyczk | ,
Ce gaere racemosa L.
wy ES : a eh d
Papaver somniferum E 26. VI
"= ogrodo
|
Pojawy w świecie zwierzęcym.
aw ye zi E TR E
a Ptaki
Nazwisko ptaka Czas przylotu | Czas odlotu
Bekas Krzyk
Scolopax gallinayo 26. III. —
Gemeine Sumpfschnepfe
SET słonka
colopax rusticola 27. Il. —
p DNE
-Bosim biały
Ciconia alba 28. HI. 29. VIII.
Weisser Storch
Cyranka
Anas p 26. III. gr
[ w
i siwa
Ardea cinerea 3. IV. =
Grauer Reiher
- Gzajka
Vanellus eristatus 19. III. =
Kiebitz
Nazwisko ptaka
Czas przylotu
Czas odlotu
Dudek
Upupa epops
>
- gegaw
Anser peii
Graue Gans
26. III.
Jaskólka oknówka
Hirundo urbica
Hausschwalbe
Kaczka dzika (krzyżówka)
Anser ferus
Wildente
Kukułka
Cuculus canorus
Kuckuk
Pliszka biała
Motacilla alba
Weissę Bachstelze
ae gen
la flava
Mota
Beraten
26. III.
Pokrzywka słowik
Sylvia luscinia
Nachtigall
pg rolnik
Alauda arvensis
Feldlerche
zpak
Sturnus vulgaris
Staar
Wilga
a —
Kirschp
18. IH.
raw
Grus cinerea
27. UI:
tn eu ee
b) Ssaki.
Nazwisko ssaka
Czas pierwszego pojawu
liebe myszate ek
Vespertilio murinus
Gemeine Fledermaus
20. IV.
o) Płazy
Nazwisko plazu | Czas pierwszego pojawa
|
i|
Jaszczurka zwinka f
Lacerta agilis | k V.
Eidechse
Żaba jadłówka |
Rana esculenta | 20: IV.
W asserfrosch |
|
d) Owa d y.
Nazwisko owadu
Czas pierwszego pojawu
| Bielinek yiinustniek
Pieris
seg
Chrabąszc
Melolontha vulgaris
Maikäf
_Niestrzęp glogowiec
Aporia Cratae
Densden ng.
80
Nazwisko owadu Czas pierwszego pojawu
Pasikonik €
ocusta viridissi 14V.
Grüne Baud Heuschrecke
Paź królowy
Papilio Machaon 20. V.
Schwalbenschwanz
Rusalka Pawik
Vanessa Jo E v.
Pfauenauge
Switezianka modr i
alopteryz virgo 22. IN.
Bunte Wasserjungfér
Trzmiel
Bombus terrestris 26. IV.
Erdhumme .
Dodatek do spostrzeżeń pojawów w świecie roślinnym
w roku 1909.
Z powodu spóźnionej, a zimnej wiosny tego roku cala wege-
tacya roslinna rozpoczęła się dopiero w drugiej połowie kwietnia,
Widzimy z powyższego wykazu spostrzeżeń (na rok 1909), iż prawie
wszystkie drzewa puszczają liście dopiero przy końcu kwietnia alb0
na początku maja. Drzewa owocowe kwitną od 1 maja do 15 maja.
Czas opadania liści u drzew przypada przy końcu pazdzier-
nika i na początek listopada. Wazystkie lasy liściaste w okolicy
Doda były do 30 października b. r. jeszcze liściem pokryte
Julian Hawrysiewicz.
oka OREW
Dzienny bieg temperatury w Krakowie
według 28-0 letnich spostrzeżeń.
Opracował
Dr. Herkulan Weigt.
WSTĘP:
Przegląd dotychczasowych badań nad temperaturą
Krakowa; nieopracowane dotąd materyały drukowane i rękopi-
śmienne; literatura, z której czerpano do niniejszej rozprawki.
Badania nad temperaturą powietrza w Krakowie ogłosili do-
tąd Steczkowski w r. 1839, Dove w r. 1848 i 1853, Weisse w r.
1853. Buys-Ballot w r. 1861, Jelinek 1867, wreszcie profesorowie
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Dr. Karliński w r. 1868 i 1876,
Dr. Kuczyński w r. 1884. *) Natomiast dzienny bieg temperatury
powietrza w Krakowie badali tylko dwaj z nich: Jelinek i Karliń-
ski, ponadto w ostatnich czasach docent Uniwersytetu wiedeńskiego,
Dr. Valentin.
| z rzeczywistym przebiegiem temperatury zgodniejsze e? p podaje
zmianach
2) Denksehriften der kais, Akademie der Wiss, Math.-naturw. Cl. Wien, 1867,
r. 127. pol
- Bd. XXVII, st 1408] u
. Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział I. 6
82 HERKULAN WEIGT
ciepłoty powietrza w Krakowie* 1), bo opiera się ona na pieciole-
tnich, a w części na sześcioletnich (1. XII. 1867—30. IV. 1878)
rzeczywistych, 24 godzin doby obejmujących, spostrzeżeniach; ter-
mometry odczytywano kilka lub kilkanaście razy na dobę, a tem-
peraturę dla reszty godzin brano z krzywej Elena przez
termograf.
Jednakowoz ustawienie przyrzadów nie odpowiadalo naówezas
wymaganiom naukowym (co zn prof. Kariiński) i dlatego
powyższy materyał uznał sławny meteorolog H. Wild, w pomniko-
wem dziele: „Die Temperstorverhaltaisse des Russischen Reiches“ *)
za nie dość Ścisły i do swych badań nie przydatny; nie wciągnął
go też do powyższej publikaeyi. Prof. Dr. Juliusz Hann potwier-
dził 3) to mniemanie Wilda co do wartości Gemeng z lat 1867
— 1873, jednakowoż nie odmawia im pewnej użyteczności dla ce-
lów praktycznych, mianowicie dla dikon. een z obserwacyl
t. zw. ge Se na średnie 24 godzinne czyli „prawdziwe“.
też na tej podstawie nie wahał się znów Dr. Józef Valen-
tin eins z tych materyałów w praey p.t. „Der tägliche Gang
der Lufttemperatur in Oesterreich“ 1), czerpał je zaś z niemieckiego
wydania rozprawy prof. Karlińskiego; Valentin uważał dane tam
ogłoszone za jedyne, jakie istnieją w tym przedmiocie; nie wiedział
zaś, że w r. 1899 — dzięki staraniom prof. Karlińskiego — ogło-
siła Komisya fizyografiezna Akademii Umiejętności w SOA )
dotyczący również tej kwestyi surowy materyał p. t.: „Dzi
przebieg ciepłoty w Krakowie* (dla lat 1894—1898); tego „ad
ryału dotąd nikt nie cpracował.
Dotychczasowe zatem wiadomości o dziennym biegu tempe-
G.
ratury w Krakowie opierają się — jeśli pominiemy obliczenia
Jelinka, które wobec rzeczywistych eogodzinnych spostrzeżeń tracą
wartość — li tylko na pracy prof. Dra Karlińskiego, ta zaś na
obserwacyach termometrycznych z czasu od 1 grudnia 1867 do
30 kwietnia 1873. Do wszechstronnego zbadania dziennego prze-
biegu temperatury a zwłaszcza wpływu, jaki nań wywiera zachmu-
rzenie, ten szereg obserwacyi ani nawet łącznie z drugim, pięcio
EE ZERO PEPE POM E, PACAN CZE WÓD |.
d t Pamiętnik Akademii Umiejętności w Krakowie, Wydział mat.-przyr. t. u,
str.
ds "ee Supplementband zum Repertorium für Meteorologie, Petersburg 1881, st"
7 7 ké
3) Über den täglichen Gang einiger patate sohet. Elemente in Wien.
dE ri mathem.—naturw. Cl. d. kais. Akademie d. Wiss. in Wien,
LXXXIII. Bd, II, A. 1831 str. 213. por.: Der ta gli iche Gang fe Yr
in Oesterreich von T Valentin w Denkschriften der kais. Akad. d. Wiss. Math.
naturw. Cl. Bd. LXXII, 1901, str. 140.
4) Jak wyżej p pod
à 204]. Sprawozdanie Komisyi fizyograficznej Akad. Um. w > Krakowie, tom 34
str. [20
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 83
letnim. o którym wyżej była wzmianka, nie wystarcza; należało
zatem sięgnąć do materyału rękopiśmiennego, znajdującego się w
e. k. Obserwatoryum astronomicznem w Krakowie, a obejmującego
eogodzinne spostrzeżenia temperatury od lat około 40; po ogłosze-
dzinne prowadzono — co prawda z przerwami —
er niniejsze opiera się więc przedewszyst-
kiem na tym materyale rękopiśmiennym, obejmującym
obserwaeye temperatury.
Ten i ów szczegół jednakowoż, wskazówki i sposoby, jak
z danego materyału korzy stać i co z niego wydobyć można i należy,
zaczerpnąłem z "następujących dzieł i rozpraw:
Jelinek: Uber die tiglichen Aenderungen der Temperatur nach
den Beobachtungen der meteorologischen Stationen in Oester-
Sh STE der math. - naturw. Cl. d. Akademie der
Wiss. in Wien. Bd. XXVII, 1867, str. 91.
Prof. Dr. Fr. "Rarliriski: O okresowych zmianach cieploty powietrza
Krakowie. Pamiętnik Akademii Umiejętności w Krakowie,
"Wydz. mat.-przyr. t. II, 1876, str. 157.
H. Wild: Die Temperaturverbältnisse des Russischen Reiches,
Supplementband zum Repertorium für Meteorologie. Peters-
Julius Hann: Über den tägliehen Gang einiger meteorologischen
Elemente in Wien. Sitzungsberichte der math. - natur. Classe
der kais. Akademie der Wiss. in Wien, LXXXIII. Bd. IL
1881.
J. Valentin: Der tägliche Gang der Lufttemperatur in koi a
enkschriften der kais. Akademie der Wiss. in Wien
naturw. Cl. Bd. LXXIII, 1901.
Prof. Dr. F. Augustin: Ueber den täglichen éch der Lufttempe-
ratur in Prag. Sitzungsberichte der königl. "bohm. Gesellsch.
der Wissenschaften in Prag, Jahrgang 1879, Prag 1880.
Prof. Dr. F. Augustin: Ueber den Einfluss der Bewölkung auf den
täglichen a VE in Prag. Ibidem ut supra, Jahrg.
1880, Prag 1
St. Kostlivy: Der Gate Temperaturgang von Wien (Hohe Warte)
für die Gesammtheit aller Tage sowie an heiteren und trüben
Tagen. MP CI der kais. Akademie der Wissenschaften,
Math.-naturw. Ol. LXXIII. Wien 1901.
Prof. Dr. Stefan Kaczyński: Przebieg eed ciepłoty powietrza
w Krakowie. Pamiętnik ARG Umiej. w Krakowie, Wydział
a mat.-przyr. t. IX, str. 73—
4 W. Trabert: Isothermen von oe, Denkschriften der kais.
| Akademie d. Wiss. in Wien, Math.-naturw. Cl. LXXIII. 1901.
84 HERKULAN WEIGT
Dr. Hugo Meyer: Anleitung zur Bearbeitung meteorologischer Be-
obachtungen für die Klimatologie. Berlin 1891.
Prof. Dr. Julius Hann: Lehrbuch der Meteorologie. II Auflage,
Leipzig 1906. Wyjątkowo korzystam też z wydania I, miej- `
scami obszerniejszego.
Prof. Dr. Julius Hann: Handbuch der Klimatologie, II Auflage,
Stuttgart: 1897.
Dzienny przebieg cieploty w Bielsku dla lat 1894 — 1898. przez
rof. K. Kolbenheyera, Sprawozd. Kom. fizyogr. Akademii
Umiej. w Krakowie, t. 34, Kraków 1899, str. [200.]
Cześć I.
Rozbiór krytyczny materyału.
Materyał rękopiśmienny, będący podstawą niniejszej Kaa
jest bardzo niejednolity, a i użyteczność jego do badań nie
równa. Mieści się on w zeszytach lub niekiedy na luźnych kart-
kach. Po uporządkowaniu okazało się, że można w nim wyróżnić,
ze względu na jego wartość, 3 grupy.
Pierwsza — nazwę ja. dla krótkości grupą A — obejmuje
doryweze spostrzeżenia termometryczne z kilku lub kilkunastu g0 ©
dzin doby i to przeważnie godzin dnia a nie nocy; zapisywano je
w odpowiednich zeszytach ołówkiem lub atramentem, niekiedy no-
towano szczegóły o zmianie przyrządów; zapisek dla wszystkich
24 godzin doby nie spotykamy. Zeszytów tych jest około 50; po” -
czątkowe do 37-go są numerowane, reszta bez numeracyi; obej-
mują wogóle okres czasu od czerwca 1868 r. do lipca 1884 roku. `
Zeszyty z drugiej części tego okresu, tj. z lat 1876 — 1884, maja |.
znacznie więcej luk niż poprzednie, np. d. 5. XII. 1882 zapisano
temperaturę dla 6 tylko godzin, 7. XII, 18. XII. i 19. XIL 1882 |
tylko dla 4 godzin, 9. XII. 1883 tylko dla dwóch godzin, 16. XII 1
1883 dla jednej tylko godziny i t. d.; lipiec 1884, tj. ostatni mie-
siąc, dla którego spostrzeżenia znajdują się w tych zeszytach, ma >
zwykle 3 lub 4 zapiski, dnia 20 tylko 2 zapiski. — Jak z tego `
wnosić można, są to właściwie bruliony z materyalem, który "dopie- |
ro uzupelniano do 24 godzin wartościami otrzymanemi z rysunki `
termografu i w ten sposób sporządzano (w innym zeszycie „DA
czysto“) szereg z 24 liczb, przedstawiający cogodzinny stan tem `
peratury dla każdego z osobna dnia w roku. „Oczywiście materyal
tak niekompletny nie dał się zużyć do niniejszego opracowania;
nie było zresztą potrzeba czynić tego, bo następne grupy S4 pod
tym względem o wiele dokładniejsze.
Lé
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 85
Inaczej wyglada materyal drugiej j grupy; oznaczę ją krótko:
grupa B. Odnośne zeszyty zawierają opracowanie termografu (Pfei-
flera, później Hippa) sposobem właśnie wyżej podanym. staranniej
pisane — ale w części tylko dotyczą okresu, jaki obejmuje grupa A.
Mianowicie mieści się w nich materyał od listopada 1867 r. aż do
31 grudnia 1876 r.; listopad 1867 ma luki, dopiero od grudnia
1867 szeregi liczb są pełne. Dla lat meteorologieznych 1868, 1872,
1873, 1874, 1875 1 1876 dochowaly się po dwa zeszyty: jeden za-
wiera obserwacye termometryczne, drugi zaś cogodzinny stan
temperatury, dopełniony wedle termografu. Prof. Karliński poddał
już część tego materyału (mianowicie po koniec roku 1873) kry-
tycznemu rozpatrzeniu i uznał, że do opracowania nadają się tylko
miesiące od 1 grudnia 1867 r. do 30 kwietnia 1873 r. Dalsze li-
czby ztego roku odrzucił z powodu niedokładności w rysunku ter-
mografu Pfeifferowskiego, który był czynny od listopada 1867 r.
do końca roku 1873 1). Do niniejszej rozprawki weiagnalem cały
ten okres, oczywiście z odrzuceniem miesięcy od maja do grudnia
1873 r. Odnośną tablicę (Nr. I.) prof. Karlińskiego dopełniłem (ce-
lem eliminacyi rocznego biegu temperatury z dziennego, o czem
niżej będzie mowa), obliczywszy osobno średnie dla godziny 12 p. m.;
D one następujące: styczeń — 485°C, luty — 363° C, marzec
1:04°C, kwiecień 596°C, maj 11:60°C, czerwiec 3:56%C, lipiec
16: 219 Q, sierpien 16: 02 C, wrzesień 11-770 C, październik 6360,
OO e 28680, grudzień — 81200. Prof. Karliński liczył dobę
0^ a.
Dla 1 zania stycznia i lutego 1874 r. nie mamy stanu tem-
„wio toż, wedle termografu. Dopiero bowiem od 1 marca 1874, r.
besen
E 1) Prof, Dr. Karliński: O okresowych zmianach ciepłoty powietrza w Krako-
| wie Pamiętnik Akad. Umiejętn. w Krakowie; Wydział mat.-przyr., str. 158 i 159.
86 HERKULAN WEIGT
obliezylem 431 różnie między niemi a odpowiadającemi im tempe-
raturami wedle termografu, odejmując od eyfr, wyrażających stan
temperatury wedle termometrów, temperaturę wedle termografu.
Różnice te nie wykazują peryodyczności ani biegu, tak, że
nie można było myśleć o wyszukaniu poprawki ściślej, np. osobno
dla godzin dnia, a osobno dla godzin nocy, — lecz tylko ogólnej,
dla wszystkich godzin doby jednakowej.
Z tych 431 różnie średnia wynosi 0:35*C. O tę ilość popra-
wiłem bieg temperatury miesięcy marea, kwietnia i maja 1874 r.
bo ich średni stan temperatury był przedstawiony wyłącznie wedle
termografu. Natomiast od 1 czerwca 1874 r. używano termografu tylko
do interpolacyi temperatury dla tych godzin, w których nie odezyta-
no termometru, więc tu poprawianie było zbyteczne. — Zresztą po-
prawka ta ma w tym przypadku znaczenie raczej teoretyczne niż
praktyczne, bo gdyby nawet wstawić dla mięsięcy od marca do
maja włącznie temperatury niepoprawione, to średnia z 28 lat!)
zmienilaby się tylko o + = = + 001%.
W roku 1876 i termograf Hippa zapisywal i odezytywano tem-
peratury, jednakowoż w obu odnośnych zeszytach dużo jest luk !
to tak rozmieszczonych, że wzajem się nie dopełniają do 24 go-
dzin, — i dlatego roku 1876 do niniejszej rozprawki nie. zużyt-
kowałem. |
Z grupy zatem B wciągnąłem do niniejszego opracowania
okres od 1 marca 1874r. do 31 grudnia 1875 r. z poprawionymi
w powyżej —— sposób miesiącami: marcem, kwietniem i ma
1) tyle bowiem lat weiagnalem do niniejszej rozprawki. :
?) Wszystkie temperatury w niniejszem wypracowaniu podaje w stopniach
Celsiusa. . ng :
N
:
i
i
`
i
|
d
$
DZIENNY BIEG TEMPERATURY: W KRAKOWIE 87
— Dziś są w użyciu termometry Kapellera z Wiednia (Nr. suchego
2101, wilgotnego 2102, did w r. 1902; maksymalny rtecio-
wy Nr. 4010), i jeden Fuessa z Berlina (minimalny alkoholowy
Nr. 4385); wszystkie umieszczone tuż obok termografu.
Ustawienie wszystkich przyrządów jest takie samo jak przed
laty 40, kiedy rozpoczęto te obserwacye, a więc w półn.-zachodniem
oknie II piętra gmachu obserwatoryum (504 szer. geogr. póln.,
19058’ wschod. dług. od Gr., 220 m n. p. .m.) w wysokości 12 m
nad powierzchnią ziemi. — Jeśli chodzi o mierzenie temperatury
dolnych warstw powietrza z dokładnością + 01°, to — zdaniem
Wilda *) — przyrządy powinnno się ustawić w wysokości 2— 5 m,
a Meyer °?) chce rozumieć przez „ciepłotę powietrza“ temperature
warstwy powietrza w wysokości 1—2 m nad ziemią, a zatem i
przyrządy — wedle niego — powinnoby się w tej wysokościi u
mieszczać. Samo obserwatoryum leży za miastem w Ogrodzie bota-
nicznym; dokoła niema więkkay ch gmachów, tak, że powietrze do
przyrządów ma swobodny dostęp. Jednakowoż na budkę żaluzyową,
w której znajdują się przyrządy, padają w godzinach popoludnio-
wych — gdy dzień jest dłuższy — promienie słoneczne i dlatego
wtedy przenosi się przyrządy do okna płn-wschodniego w tym
samym pokoju obserwacyjnym. Podobne przenoszenie (dokonywane
także w Bielsku) wzbudza u Valentina *) wątpliwość co do dokla-
dności materyału; w każdym jednak razie — sądzę — mniejsze to
powoduje usterki niż zostawienie przyrządów w budce wystawionej
na działanie promieni słonecznych. Temperaturę odczytywano bez-
pośrednio w stałych godzinach obserwacyi. nadto przygodnie w ciągu
dnia kilka razy tak, że np. dla pięciolecia 1894 — 98 r. było dzien-
nie 6—14 bezpośrednich odezytań z termometrów *). Temperature
dla reszty godzin doby brano z rysunku termografu. Tym sposo-
em zyskiwano szereg z 24 liczb, przedstawiający temperatury o
każdej godzinie doby. |
. Niekiedy jednak zdarzyło się, że termograf przez kilka go-
dzin nie notował, np. w lipcu 190 od 11^ p. m. dnia 11-go do
rc mil BI Ec EEE AR y
1) Prof. Dr. F. Augustin: Ueber den täglichen Gang... str. 410.
2) Dr. Hugo Meyer: Anleitung zur Bearbeitung meteorologischer Beobach-
tungen für die Klimatologie. Berlin 1891, str. 69
alentin: Der tägliche Gang i t. d. str. 137. : N
1) Por. Sprawozdania Kom. fizyogr. Akad. Um. w Krakowie, tom 34, strona
[204]—[205]. |
88 HERKULAN WEIGT
takich wstawień zaledwie kilka. Największa luka znalazła się tyl-
stanu temperatury dla 47 godzin na 11 X 24 = 264 godzin; `
z tego właśnie pz: nie weiggnalem do niniejszej rozprawki mie-
siąca grudnia 1904 r
Z całego zatem powyżej omówionego materyału zużytkowałem `
do niniejszego opracowania spostrzeżenia z czasu od 1. XII. 1867r.
do 30. IV. 1873 r., od 1. III. 1874 r. do 30. XII. 18% r. i od
gi ke 1886 r. do 28. IL 1907 (bez grudnia 1904), czyli razem
z lat
Na dziennym ruchu temperatury odbija się wpływ jej rocz-
nego biegu w ten sposób, że krzywe przedstawiające bieg dzienny
mają w pierwszej Spe roku ramię prawe (tj. dla godzin od D
Przy badaniu dziennego Ss wyrugować zeń należy wpływ -
biegu rocznego. PERS tej dokonywa się w następujący sposób:
różnice między 12 m. a 0” a. m. rozkłada się na 24 części! `
ową poprawkę, Kr mnożąc, dodaje się z jednej strony & `
odejmuje z drugiej od szeregu liczb wyrażających dzienny ruchtempe
ratury tak, aby temperatura godziny 0 a, m równała się temperaturze |
godziny 12 p m.1). Poprawka ta nie zmieni oczywiście Średniej
z 24 godzin, bo ilość z jednej strony dodana, równa się ilości z dru-
giej strony tego szeregu liczb odjętej; ten szereg liczb można `
przedstawić graficznie zapomocą odpowiedniej krzywej; za granicę
między jednem a drugiem ramieniem krzywej czyli za pun nkt `
SAS dla dodawania i odejmowania bierze się godzinę 12 w po
udnie. |
Za p
tawiajace bieg keine e i nich aen średnie, 8
potem dopiero wyrugowałem s ibam wyższym wpływ biegu
rocznego, jak to wskazują tablice odpowiednie w części właściwej:
Materyal grupy O w znacznej części nie jest jednorodny (bo
1) Wild: Temperaturverbältnisse, str. 7 i następne. Hann: Lehrbuch der Me —
teorologie. II Auflage, Leipzig 1906, str, 573 |
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 89
mogen) z materyałem grupy B !). Mianowicie do końca roku 1891 2)
czyniono spostrzeżenia wedle czasu średniego miejscowego, a od 1
stycznia 1892 r. wedle czasu środkowo-europejskiego. Bez zmian
zatem i poprawek wciągnąć 'się dała do pracy niniejszej tylko część
mniejsza materyału grupy C, mianowicie okres czasu od 1 maj
1886 r. do 31 grudnia 1891 r.
(Natomiast eo do drugiej części tego okresu, w której obser-
wowano wedle czasu środkowo-europejskiego, to należało obliczyć
poprawki. aby usunąć wynikającą stąd niedokładność.
tym celu redukuję najpierw spostrzeżenia z lat 1892 do
1907 do czasu lokalnego krakowskiego. Redukcyi tej dokonać
można grafieznie a także i rachunkiem dla kontroli rysunku. —
Dla utworzenia odpowiedniego wzoru do redukeyi rachunkiem
wziąłem za punkt wyjścia następujące dane: obserwatoryum astro-
nomiezne w Krakowie leży o 4%58' na wschód od południka 150
wsch. dług. od Gr., którego czas jest czasem środkowo-europejskim.
Zatem czas średni krakowski różni się od czasu środkowo - euro-
pejskiego o + 0^ 19" 52% czyli okrągło 1/, godziny; przez t, oz-
naczam temperaturę godziny n wedle czasu krakowskiego, przez
T, temperaturę godziny n wedle czasu $rodkowo-europejskiego, —
przez l, , temperaturę godziny poprzedzającej godzinę n czasu
środkowo-europejskiego, — wreszcie przyjmuję, że przyrost lub
ubywanie temperatury odbywa się w przeciągu czasu od godziny
n—1 do godziny n z jednostajną szybkością; wtedy:
ppp p qma 12-3
Wedle tego wzoru można dokonać dla południka krakowskie-
go redukeyi spostrzeżeń z czasu środkowo-europejskiego na czas
_ średni lokalny. Gdyby maximum i minimum temperatury nastawalo
o pewnej godzinie całej, to wedle tego wzoru możnaby redukować
wszystkie 24 godzin; ale najczęściej maximum i minimum wypada
między godzinami i wtedy nie da się ten wzór użyć do redukcyi
dla godziny następującej po minimum i maximum; dlatego te go-
dziny zredukowałem tylko graficznie.
Wyszukałem następnie dla lat 1892 do 1907 średnie tem-
peratury wedle czasu środkowo - europejskiego, te temperatury
. Wyrazilem w czasie średnim krakowskim przy pomocy wyżej
podanego wzoru i oblicz lem 288 różnic między odpowiadają-
Cemi sobie wartościami. Różnice te (oznaczamy każdą z nich
literą r) mogą służyć do poprawienia średnich 28 letnich,
1) Porów. Meyer: rozdział p. t. Prüfung der Beobachtungen auf ihre Homo-
. geneitat, str. 48,
*) Sprawozdania Kom. fizyogr. Akad. Um. w Krakowie, tom 32, str. [8] i no-
tatka rękopiśmienna na początku r. 1892.
90 | HERKULAN WEIGT
skiego ezynione. rednia bowiem z 28 lat ezasu „mieszanego“ (tj.
po 1. I. 1892 r. czas średni krakowiki, odtąd zaś po 28, IL 1907
środkowo europejski) różnić się będzi: od średniej 28 -letniej wy-
łącznie wedle czasu średniego krakow skiego o " ap dla miesięcy :
naddo i 3:168
styeznia i lutego, — o Se dla grudnia — wreszcie o Er dla
pozostałych 9 miesięcy. Ten ułamek stanowić będzie szukaną po-
prawkę dla każdej z osobna godziny. Rezultat tego rachunku za- 1
wiera poniższa tabela (L)
Tabela I. Poprawki, jakie należy uwzględnić,
według czasu »mieszanegoc wyrazić `
| |
igl H |» |» j£ |& je Lë | s a ao [aus
0 | 0 9 że 0 9 0 0 | e
I | 002 002 003 002 001 001 oho nie oo oa —015.—
H | 008 003 002 001 001 0:01/—001|—006|--0:12|—0-15|—0'1(
IH | 0:04 004 003 003 0:03 0-00|--006|—0-14 — 0-18 —0-19|—014
1V | 006 0:06 005| 0:05) 0:01 —0:05|—0:18 — 022 —0-22|—020 — 1:
v | 008 007 008 005-0 2 —015 —022 —024 -0:23 —0-17 —01
VI || 009 0:07| 0:07 001) -0'08|--0-15|—0-24|—022 0:91 | - 0:17- 0'1
VIL| 008. 007) 007 004 —004/-—014/-—0-26 024-032 0:18 —0
VHI| 008 007 006 0:06 -001|-0:10 )-24| —0:24| 0:25) —0:21|— 0:
IX | 007| 006 006 005 004.002.016. 093 0-26] 034 0
X | 005 0:04 004 003 003 001.—004 —014 091 09104
XI | 003 003 002 002 001 001 000—005 011—044 —0
XII | 001) 001) 001) 000 001 001. 001|—602 —006.—0 09|—010
. |
„Z tabeli tej widać:1) że największe poprawki przypadają dla
godzin, w ciągu których przyrost lub ubytek temperatury jest na]
szybszy,2) że poprawki wykazują pewien bieg. Z poprawek tyć
w całym tym materyale, z którego korzystam, są ścisłe i wiarygodne,
o ile na nich egać można. Zwy w tym celu sposobe
D
zbyt odległych od siebie staeyi meteorologieznych zwlaszeza o p
Poład. |
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 91
dobnem położeniu topograficznem. Metoda ta (die Methode der kor-
respondierenden Beobachtungen), wskazana najpierw przez Lamonta 1)
polega na tem doświadezeniu, że większe zmiany w atmosferze
rzadko występują lokalnie, ale raczej na wielkich, obszarach; dla
tego też różnice między równoezesnemi obserwaeyami w sąsiednich
stacyach meteorologieznych odznaczają się pewną stałością. Takie
zatem porównanie przeprowadziłem w sposób graficzny, opisany
przez Meyera ?), między cogodzinnemi obserwacyami temperatury
w Krakowie a w Bielsku, ale tylko dla pięciolecia 1894 — 1898,
bo tylko z tego pięciolecia są eodzienne bielskie spostrzeżenia ogło-
szone. *)
Poröwnywajae mianowicie odpowiednie krzywe, zauważyć łatwo,
aby temperatury średnie 28-letnie, obliczone
w czasie średnim krakowskim.
A Kao IR cmi | Elm ME | ti DE
o Q 0 | 0 0 0 0 | | 0 o
—0"08|—0-034-0-03| 0:09 0:08 006, 006 005 003 ou 003 003
—009|- 0.04.1002 006 013| 0:12 007 006 005 0:05) 003 004
—010|—0:05) 0:01) 0'05| 013| 017) 013| 0:09 008] 007| 0:06 ©
08. —0:05 001 0:08] 0:10] 0:16, 0:18] 014 0:12 0:09] 0:08 00
—006/—004, 0:02, 0:05) 0:08] 018, 021) 017) 0'15| 012) Or
0*05)—002] 0:00) 001] 0-06 014 019 018| 017 013| 010 +0
—008.003--001| 005) 008 012) 020 020 017 014 011| O
—009—003 001 004 009 018 0920 018 016 012 0 0:08
—009—004. gun 0:08, 014| 018 017 013 012) 010 0:07
—0:09|—0:03| 0:03, 012, 0:16] 0:12 011) 0:08 008] 0:07) 0:06, 0:05
—007 +004 010 009 007 006 005 005 004 004 00
(—004 —001| 004 0:07 005| 005 003 003 003 003] 002
| |
E | kg |
Ze krzywe krakowskie z bielskiemi albo sie lagodnie zbiegaja, albo
lagodnie rozbiegaja, lub są do siebie równoległe. Nagłe załomy
RADE ny a
2) Meyer: Anleitung, str. 45.
3) Dzienny przebieg ciepłoty w Bielsku przez prof. K.: Kolbenheyera. Spra-
wozdanie Komisyi fizyogr. Akad, Um. w Krakowie, t. 34, Kraków 1899, str. [200].
or. też H. Weigt, Dzienny bieg temperatury w Krakowie wedłe spostrzeżeń
2 pięciolecia 1894— 1898. Sprawozdanie Wyższej Szkoły Handlowej w. Krakowie
. 2a r. 1908, str. 7—10. A shot 4. 2005 -
1) Hann: Lehrbuch der Meteorologie, str 92.
r. 45.
92 i HERKULAN TWEIG
w jednej krzywej, któreby nie miały odpowiednich załomów w dru-
giej, spotykamy rzadko, np. w styczniu dla godzin 6—9 p. m.
d
w lipcu od 8" a. m. do 3" p. m. W tym przypadku, jakotez i w lin
p p yim PERYD d. J
i opraeowy wano termograf z wielką starannością.
H
a staranność przemawialaby też za odrzuceniem z góry je-
szeze jednej wątpliwości co do ścisłości i wiarogodności materyałów
krakowskich pod innym względem: mianowicie zegar termografu
nie zawsze zgadzał się z zegarem, według którego obserwowano ter-
mometry. Czy tę różnicę: czasu uwzględniono przy redukcyi termo-
gramu? Dziś od kilku lat uwzględnia się ją zapomocą odpowie-
dniego sygnału na termogramie. Czy jednak dawniej i zawsze
zwracano na to uwagę? Na te pytania odpowiedź dać mogły tylko
kartki, zawierające rysunki termografu. Te termogramy uporządko-
wane znajdują się tylko dla lat 1868—1872; dla lat 1873 — 1876
zaginęły; potem przez lat 10 nie używano termografu; dla lat
1886—1907 termogramy są pomieszane tak, że szukanie w nich
jest ogromnie utrudnione.
Z
nalazłem w nich co następuje: Prof. Karliński już w pierw- `
szym okresie, kiedy termograf był czynny, zwrócił uwagę na tę
niezgodność zegarów i uwzględniał różnice w temperaturze stąd
wynikające, jak o tem wyraźnie świadczą zapiski na termogra-
mach, n. p. z 26—27 marca 1868 r. (ręką prof. Karlińskiego): „od `
9—10 popchnięto, bo zegar spóźnił* z 12/4 1886 r; 3/5 1886 r;
tu nadto niewątpliwy sygnał celem uchwycenia różnicy w czasie ;
na tymże termogramie znajdujemy dopisane temperatury wzdłuż
rysunku, nadto w miejscu, gdzie temperatura nagle spadła — no-
tatkę ręką prof. Karlińskiego — „zamieć“. Co więcej, na ter- f
mogramie z 31/5— 7/6 1886 r. dostrzegamy wyraźnie przesuwanie
godzin z powodu różnicy zegarów (zapomocą kresek z dopisanem!
,
1) Zliezalem je tak: (1899 + 1900 + 1901 + 1902 + 1903), (1892 ++ 18937
)
1904 + 1905 + 1906), (1887 + 1888 -+ 1889 + 1890 + 1891).
diced s curseur T
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 93
sieli zwracać uwagę na tę niezgodność zegarów; że tak istotnie
było, dowodzi porównanie kilku termogramów (z różnych lat)
z odnośnemi liczbami w zeszytach, zawierających opracowanie termo-
grafu. tym celu dobrałem termogramy, na których uwi-
doczniono spóźnienie lub przyspieszenie zegaru (z czego wnosić
można, że PRASA don niezgodność m eA e termo-
ni
1900 2/1 1901 z "dau. 6 1901 (ma wyrazne sygnaly), z 1/7—
8/7 1901 r; 8/7—15/7 1901 r, 12/5—19/5 1902 r., 17/11— 94/11
1902 r. Po redukeyi termogramów raz z uwzględnieniem niezgo-
dności zegarów, drugi raz bez uwzględnienia, okazało się, że liczby
otrzymane z redukeyi z uwzględnieniem są zgodniejsze z cyframi
w zeszytach, zawierających opracowanie termografu, niż cyfry
z redukeyi bez tego uwzglednienia. (Ilość różnie dodatnich i ujem-
nych była mniej więcej jednakowa, co dowodzi, że wyniknęły one
z błędu przypadkowego przy redukcyi termogramu). Nadto na ter-
Bees z 16/2—23/2 1903 r. widać dwa sygnały (dnia 20/2 o
"a.m.i10* a. m.) dowodzące, że zegar znacznie pospieszył i dla-
tego dnia 21/2 cofnięto sztucznie wstecz rysunek, aby wyelimino-
wać to przyspieszenie. Podobne cofnięcie spotykamy na termogra-
mie z 27/10— —3/11 1902, z 23/2—30/2 1903 r., z 24/8—31/8 1903 r.,
_ 1 innych. Jestto innego rodzaju dowód tego, że przy redukeyi
- termogramu liczono się z niezgodnością co “do czasu, zachodzącą
E miedzy zegarem termografu a normalnym.
P Gdy wreszeie w eiagu jakiego$ ezasu nie uwzgledniano
_ tej różnicy między zegarem termografu a obserwatoryum (co jest
> Maio prawdopodobne przy większej różnicy n. p. 1 godziny, bo
. taka różnica w oczy się rzuca sama), to przy średnich 28 letnich,
` taka niedokładność odbiłaby się co najwyżej na setnych częściach
_ stopnia.
3 Na podstawie powyższych wywodów przyjąć można materyał,
3 do niniejszej pracy weiggniety, pod tym względem jako dokładny.
1 Sposobność dostępu do materyalu rękopiśmiennego, za-
. Checila mnie także do porównania liczb ogłoszonych 1) dla pięcio-
_ lecia 1894— 1898 z ich "apap znalazłem następujące A
` drukarskie: w styczniu 1894 r. o 11" p. m. zamiast — 501 ma by
— 5610, w maju tegoż roku D" a. m. zamiast HERR ma Aye 10-060.
Dzienny przebie o Krakowie (w r. 1894, 1895, 1896, aedi
1898) a Li Bia, = e Kiem Ca fizyogr. Akad. Umieje
w Krakowie € 34, str. [208]---[207
a nace
94 HERKULAN WEIGT
Na tym tak rozpatrzonym i przygotowanym materyale opie-
ra się część właściwa niniejszej rozprawki.
Cześć Il.
Dzienny bieg temperatury w Krakowie.
Cogodzinny średni stan temperatury zawiera poniższa ta-
bela (IL)
Tabela II. Sredni stan temperatury powietrza
Czas ,mieszany* (krakowski i środkowo-europejski). Polud
s | | |
1e- A
siące 0" E | 2^ | 3" 4^ 5 | 6" E 8" 9^ | 10" 120) 12%
1 |E — 4684 —442 Kal —461|—468|—474 —41 | D 39 3:67 —2'93 —2:
mn 3:13 --3-32|—3:47 —3:60| —3:68| —3:78| —3-89| —3:93| —3:61| —2:95| 2:12) —1:27 — 050
mi | 106 083 061 040 024 009—006 024 103 196 301 396 £8
IV | 5:86] 550| 518| 489] 461 438 457) 553 673| 802| 915 1005 1085
V | 1115| 1071| 1032) 9:96| 9-68] 967| 10:47 11:78| 13:18! 1452| 15:58 1643 1709
VI | 1406| 13:62) 13:26| 12:92| 1275| 13:09| 13:84| 15'17| 16'39| 17:58| 18:56 1926 19:87
VII | 15:95) 1547| 1509| 1473| 1444| 1461| 15:36| 16:78 18'11| 1942| 20:47 21:26 2191
VIII | 15/30. 1486 1448| 1418| 1382 13:64 14:42! 15:42) 1663| 1814! 19-34 2029 21
IX || 11:85) 11:46 Um 1076 10:47 1020) 10:20) 11'04| 12-34| 13:93) 15:30) 16:42 17°
X | 727 696 673 652 633 613| 5-99] 620) 6-92] 805, 921| 1034111
XI || 215) 2001 187 174 163| 166] 151] 151] 176) 232| 302 377 *
XII nem oy gn due 28 dech, 2:85 SE -Ü
E
MT URL ee — a APRI RARE AMA We pet TT
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 95
odpowiada przyrostowi. Przyrost ten trwa od styeznia do lipea,
przyczem najszybciej odbywa sie w kwietniu, — w drugiej zaś
połowie roku temperatury w ogólności ubywa i to najszybciej
w październiku.
Przy pomocy tych różnie wyrugowano w sposób wskazany
w ezęści pierwszej (str. 8) ten roczny bieg temperatury z biegu dzien-
nego. Tab. III podaje bieg dzienny po wydzieleniu zeń biegu rocznego.
(Por. tab. III, str. 16).
Powyższa tabela przedstawia atoli średni stan temperatury
czasu mieszanego, tj. w części krakowskiego, w części środkowo-euro-
w Krakowie według spostrzeżeń 28-letnich.
Poj Lee D Lekt VA
| |
4^ | p^ | 6^
| |
T | a
|
| o o $T 0 0 0
—188/— 1-70, — 1-80 —2-26| —2771 | —3:04 —3'31 3:56 — 373 —3:93
05 19, 0:18, —0:09/—0:72/— :33| — 1:75
5 70) 578] 5'61] 504) 4123, 334
11:30, 11:65) 11-71 11:64. 11:12 1026 9:15 9
17:45) 17:75) 17:81) 17:70! 17:26! 16:49| 15-26! 1409! 13:14) 12:41! 11:
20:20, 2035| 20:46 20:43! 2008| 1936) 18:29, 17:14! 1601 1526| 14
65) 22: D 1907) 17:99) 17:14) 16
E 7:00) 1630| 15:
1 .
4 80 22-68 y 'el A +
/2159| 21:88. 21-91) 21-76) 21:29 20:31) 1905| 18:10) 1
|17 8:18 18:04 17:75| 17:06] 1594| 1487| 1402| 13:26| 12:66
| 1:96) 11:82) 11-31 1044 9:67| 905 8483| 7-98] 7:57
| #92| 509 492 444 8390 350| 315 288] 263 240
Ges —042| — 0-64 —1:09| —140 —1-68 —1:90| — 210—225] w
| |
pejskiego, bo do 1 stycznia 1892 zapisywano spostrzeżenia termome-
tryczne według czasu średniego krakowskiego, odtąd zaś wedle
czasu środkowo-europejskiego. Uwzględniając poprawki. obliczone
już poprzednio (tab. L) wyrazimy ten bieg w czasie średnim
krakowskim, czyli otrzymamy takie temperatury, jakby przez całe
28 lat, z których pochodzą te średnie, obserwowano li tylko wedle
czasu średniego krakowskiego. Tabela IV przedstawia właśnie co-
godzinny stan temperatury według czasu średniego krakowskiego.
(Por. tab. IV, str. 18).
., Każda z liczb tej tabeli (z wyjątkiem liczb w trzech osta-
tnich kolumnach) jest średnią z 784—868 spostrzeżeń, można więc
96 HERKULAN WEIGT
wpływ, jaki na temperaturę wywiera chwilowy stan zachmurzenia.
opad i t. d, uważać za wyrugowany. Średnia roczna (T9300) jest
przeciętną z 245448 eogodzinnych spostrzeżeń. |
powyższej tablicy dodano zarazem dla porównania średnie
24-godzinne a nadto średnią najwyższą i najniższą (także 24- godzin-
ną czyli „prawdziwą *), jaką dla danego miesiąca w ciągu 28 lat
dostrzeżono.
Tabela III. Średni stan temperatury powietrza w Krakowie
Czas mieszany (krakowski i średnio-europejski).
Mie- h | h | h h
mut 7 3 E 5 e [e DC Lafe, $ dela dd
|
I [430 — 430 —¿%9 Ale Abel Abel Abel. Abel aha
3-26-—3:42 355 64 —3-74| 3:86 —3:90 —3:59.—2:93|9-11|—136,—0
IH | 089 067 045) 029 013—003 027 105 198 302 397 A
IV | 559 526 496 467 444 462 557 676 804 9-17 10:06 18
V | 1077| 1037| 1001| € 9-71, 1050 11-81) 13-20 1454! 15:59 1644| 171
VI | 13:65) 13:29| 12-95| 12-77| 1311, 13:86 15-18 16-40 1759 18-37, 19-26! 191
VII | 15:47) 15:09 14-73) 1444] 1461| 15'36| 16-78) 18-11) 19:42 90-47 21-26] 21/4
VIII 1483| 14:45 14:10 13.80 13-62 1440| 1541! 1662 1813 19-33 20-29] 91
1:42 1106 10-73) 10:44| 10-18 10-18, 11:02) 1233| 13-92) 15-29) 16-42] 173
X | 684 662 643 695| 606| 5:93] 615 688 802| 9-19} 1033! 111
XI 194 181 169 1:58] 1-52) 1-47 174 230) 301) 3:76] 44
XII |--2-65|— 2-71| 9.80 E E 2:97.--802| —9:88|—2 54 1-99 —1-37.—08
Interesujące jest porównanie średnich 24- godzinnych (t. zw.
miesięcznych) prof. Karlińskiego 1), z średniemi przedstawionemi
ab. , które to porównanie przeprowadziłem graficznie. Na
rysunku odnośnym znalazłem: 1) mniejszą odległość między mini-
mum a maximum temperatury przy średnich 28 - letnich, 2) zresztą
zupełną niemal zgodność biegu między średniemi 5-letniemi a 28-
letniemi.
Możnaby wreszcie te średnie miesięczne porównać z takiemiż
średniemi, obliczonemi innymi sposobami (i z okresów czasu różnią-
cych się między sobą eo do długości, jakoteż i chronologicznie)
przez D-ra Kuczyńskiego, Karlińskiego, Dovego, Jelinka, Steczko-
wskiego, Traberta, a także z średniemi według najdłuższych
bo 70-letnich spostrzeżeń [obliczył je prawdopodobnie prof.
1) Karliński: O okresowych zmianach itd., str. 157,
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 97
Dr. Karliński; nie są one dotąd ogłoszone drukiem; odnośna ta-
blica rękopiśmienna znajduje się w obserwatoryum astronomieznem
w Krakowie; tytuł tej tablicy ve rts „Normalne srednie
distal czne z godzin 6^ rano, 2 0^ wieczorem. Cieplota m
wietrza w stopniach Cels. według 70-letnich spostrzeżeń wyrów
nych. 18535 — 1833“; u dołu tej tablicy dopisano: e geram ze
średnich dziennych 70-letnich wyrównanych zapomocą wzoru :
tą = Y, (t, a + 2 t, = 15 3)*]
wedle spostrzezen 28-letnich, po eliminacyi biegu rocznego.
| | i N
LE E o» E E Eé IE E |» iu Di
pd |
EN 181 "m 273 506 333 —359 ih ie nm
—0:06| 0:18; 016|—0:11|—0 75|—1:36|—179|—2:13| — 246 —2:76| —2:95| — 3:0
5:38] 5:69| 5'76| 559| 5:02 5.08 3:30 275| 221) 175 5
11:29) 11:63, 11:69| 11-61] 11:08) 10:21, 9:09, 822) 745 685 6
17:44 17:74) 17:79) 17:68; 17:23| 16:46) 15:21| 1405) 13:09] 1236) 11:72) 11:21
20:20) 20:34 20-45 20:42] 20:07| 19:33| 18:27| 17:12) 15:98] 15:23, 1460) 1
22:40| 22:65 22:80| 22:68) 22:25) 21: "33| 19:07) 17:99) 17:14) 1645) 15:9
2159 21'89| 21:92 21:77) 21:30, 20733. 1907, 18:12! 17:08) 16:83) 15:73| 15
17:85) 18:19| 18:05| 17:76| 17:08) 15:96| 1489| 1405) 13-29) 12:69, 12:23, 11-81
1170 1198| 11:85| 11:35) 1049) 9:73| 912| 856 7
493 510| 494 446 | 393 3 319 2:903, 2:68] 246; 225
is 0: i zaj ‘06 = " 1:85| — 2:05 —2:19, — 2'37|—2'49|—2'5
niżej podanej tabeli (V) przytaczam te wszystkie rodzaje
średnich)
Przeprowadziłem też graficznie to porównanie, ale tylko mię-
dzy średniemi 70-letniemi a 28-letniemi; widać z niego zupełną
sé.
. niemal między niemi zgodno
(Por. tab. V, str. 20)
Bieg temperatury przedstawia się zwykle przez różnicę mię-
dzy średnią 94- godzinną a temperaturą każdej z osobna godziny
1) Pierwszych 8 kolumn tej un z a Z XII pracy prof. Ku-
Hacer ak Przebieg roczny ciepłoty i . Wydz. m mat.-przyr ad.
w Krakowie, tom IX, str. 112. — ne dx „niniejszej tabl. DI wzieta
: pracy „prof. Karlińskie ego : O okresowych zmianach i t. d ; 457. Kolumne
X niniejszej tabl przepisana 2 An j tabl. ar met ze? w obs
której autorem, jak przypuszczam, jest prof. Dr. Karliński. — Kolumna XI jest
wedle niniejszej pracy (tabl. IV) — Kolumna XII z pracy W. Traberta: Isother-
en von Oesterreich, str. 372.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział I. 7
98 ^ HERKULAN WEIGT
(od temperatur cogodzinnie e oj nn średnie
miesięczne). Taki właśnie obraz daje tabela VI, nak —
wskazuje, że ven reng jest rd Wien c że eg wyższą od
sredniej z 24 godzin
(Por. tab. VI, ge 22).
Przypatrzmy sie kolejno każdemu elementowi biegu dzien-
nego. Biorąc za podstawę ogólny kształt krzywych. ten bieg przed-
stawiających, można obliczyć chwilę, kiedy przypada temperatura
za a także maximum i minimum e ide dziennej i —
Tabela IV. Średni stan temperatury powietrza
Czas średni krakowski. Połud.
ie R. je | 0 "eh LO LO LI LEA bor do da aL e ] |
r | ede -437—446 Ab ee
m) uses 39 —353 373 — 385 — 3:91 — 365 —3:05| —226 —1:42| —0:63|— 01
II 0711 048] 032 016-003 mai 091 180 283| 381) 460 5
IV | 666) 532 601) 472 445 457 539 654 782 897 992 1072 11
V | 10:85) 10:44 1007 977 969| 10:35) 1189| 1296 1481| 15:42 16:80| 1698| 1738
VI | 1374 13:36 13:02) 1278 13:03 13-71| 1494 1618 17:38) 18:40) 1915| 1976 201
VII | 1555) 15:16 1480 1448) 1457 15:22) 1652 1787 1990 209 2114 21:81 223
VIII | 1491 1452 1416| 13:86| 13:61) 1430| 15:17 16:38 17-88) 19:12 2013 209) 21%
IX | 11:49 11:12) 10:79) 10:49 1022) 10:16| 10:86) 1210| 13:66) 15:05) 1623| 17:16 177
X | 689 666 647 628 609 554 611| 674 781 898 1013| 11:03 116
XI | 197 184 171 1:60 153 1:48] 148 169 219 287 362| 437 48
XII ||- 2:64 — 270 —2:79| —2:84 —9:90 —2:96| —3:01| — 2:90| — 2:60 —2-08| — 1-47| — 0:89, — 03
öredn.| 5-99] 572| 548| 5:25 617 5:36 588 SS 768 865 954 1029 10°
|
eo za tem idzie — wskazaé Ped tych skrajnych wartości D
średniej z 24 godzin. W tym celu stosuje się dziś wzory prof.
Schreibera, dyrektora król. ote d Instytutu bi sind pok
w Dreźnie, albo metodę graficzną ?).
1. Obliczenie, o której g RE Sea SD PARC średnia:
jeżeli o godzinie k zboczenie od nie ej röwna sie — o, a 0 go-
dzinie ( GR 1), tj. następnej + b, e zmiana volendi elementu od
godziny Æ do (k-]- 1) wynosi (a + b); jeżeli przyjmiemy dalej, że
zmiana ta odbywa się z jednostajną szybkością, to średnia tempe-
2) Valentin, str. 181.
= © dode oda arczi OS
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 99
BR
ratura nastąpi o godzinie k + P odpowie-
a b
a—+b a +
dnią część godziny określa ułamek Ze 5
2. Obliczenie, kiedy nastepaja temperatury skrajne: do tego
obliezenia istnieje röwniez wzör Schreibera; jest on jednak nieści-
sły i dlatego w niniejszej rozprawce oznaczyłem chwilę nastawania
temperatur skrajnych graficznie, czyli odezytalem je wprost z krzy-
w Krakowie wedle 28-letnich spostrzeżeń.
2^ |» |4 | |6: | P. ig | 9* | 10*| 11^ | 19^ |średn.| maj. EN
j wyższa
|
—174 M 92:17 —2'65|—3:00|—3-27 ES zt 3-92) —406|—418 — 35012
| 044 018 005 —0:62 —1:24 —1:72 —2-07 —241|—2-71|—2:92| —3:02 2-20 4-3
564 577 564 515 426 343 284 229 1-82] 151) 118| 257 6:
1158) 11:68 E 11:18 10:37] og 8:36 757) 694 6-43] 602 797| 10:65
1770 17-81, 17:73) 1731| 16:59 15:42 1422) 1324| 1248] 11-82] 11:30| 13:82) 17:
2032 20:45 2043| 2013| 19:47| 18:46 17-30) 16:15 15:36 1470| 1418| 1677| 19:00
2262 2281| 22-73) 22-33) 21-62) 20:53, 19-27) 1816| 1728| 16:56 1605| 18:70 194
17:19 1 1
i 1279| 1
1
21:93) 21:81) 21:39| 20:51| 1927| 1 583) 15:34) 17777 20:15
1 "3
11:88) 13:92| 16:91
18:08, 17:84| 1722| 16:14| 15:06
=
P
t
4
:
€
4
€
P
—t
€
1
1195| 11:88! 11:47| 10:65 9:85 3.64! 815! 775) 7:42 715! 854) 11:63
509 494 4-5 . 361) 3:25 2:98| 278] 250| 2:29| 2:10 289 6:24
—0-42 —0:-58|—0-99 —1:32 E 2-02 —2-16/ —-2-34/ — 2-4 2:57|-—2-02|---2'1
EC 1110, 10:89| 10:40, 9:72! 893| 8:20) 7:56] 703| 662| 6:29 Gel
as przedstawiających w dużej wwa (1 godzina = 15 mm,
= 20 zienny bieg temperatur
Poniższe tabele Do wyniki SA obliezen.
(Por. tab. VII, str. 23).
Z powyższej tabeli widać, że:
1. Chwila nastania minimum wykazuje pewien bieg, miano-
IIe w porze zimowej wypada ona najpóźniej (w styczniu o 6
godzinie 53 min.), na wiosnę wcześniej, najwcześniej zaś w mie-
E slącu w czerwcu (o 3 godzinie 59 min.); potem aż do grudnia
3 coraz to później. Chwila nastania minimum stoi wogóle w związku
E z chwilą wschodu słońca i trzyma się jej w Krakowie ściślej ? niż
7*
Tabela V. Temperatura Średnia miesięcy i pór roku wedle różnych `
100 HERKULAN WEIGT
w Pradze i Wiedniu. Z vede przedstawiającego odległość mi-
nimum od wschodu słońca dla Krakowa (a także Pragi i Wiednia)
widać również, że minimum temperatury wypada w grudniu 65
minut przed wschodem słońca, w następnych miesiącach coraz
bliżej wschodu słońca, a w kwietniu , maju, ezerweu i lipeu nawet
po wschodzie słońca; w następnych miesiącach, coraz to wcześniej
przed wschodem słońca. Średni lo wypada minimum o 18 minut
autorów (w stopniach Cel.).
Obliczone Lip prof. Przez Prof. | Przez Dovego | Przez Led Przez Przez Przez
creta | postrado. | 28 spostrzeżeń | Jelinka - ee NU wi
Mie- | I PIE TV va | ee
iące |sposób | sposób 50 let 40 letn 27 letn 201 tn. 16 let (11 letn 5 letn. 7Oletn. 28 letn. 50 letn.
I || —421| —419| —4:22| — 451) —4 91| —450 —370 5:30) RE
II 2:48| —9:4 46 —2: 08] —2'18| —1:59| —2-05| — 3-21
m | 1: LO: 83] 2z88| Log 8 2:
IV 8t . 3-4(
v || 18" 13: EF
VI 17 12291 17:84
VII | 18% 188 2
VIII 18: 181 4:
IX || 140: 13
x | 84 )
XA > j
Xu || —2 24
zima || —2 3:
wiosna| 7: T A
lato || 184 18: 08 7:72
jesień | 8:32 832, 85 47
Rok | 791 7871 7:99 7:82
przed wschodem słońca. Kiedy jednakowoż chwila wschodu słońca
oscylluje między 3 godz. 52 min. a 7 godz. 54 min., tj. kiedy
różnica między chwilą BE] W genie zeckt a najpóźniejszego wscho-
du wynosi 4 godz. 2 min. — to różnica mi iędzy chwilą najweze-
śniejszego a ER E minimum wynosi 2 godz. 54 min,
czyli w tym wypadku oscyllacya jest znacznie mniejsza.
2. Maximum temperatury wypada najbliżej południa w gru-
dniu (1 godź. 56 min.). potem coraz to później, najpóźniej w czer-
ET En ERRARE en
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 101
wcu bo o godzinie 3 min. 20. Różnica jednak między chwilą naj-
wcześniejszego, a najpóźniejszego maximum nie jest tak znaczna,
jak przy minimum, bo wynosi tylko 1 godz. 24 min. to znaczy,
jest blisko dwa razy mniejsza, niż przy minimum.
Najniższe minimum i najniższe maximum wypada w najzi-
mniejszym miesiącu, t. j. w styczniu, najwyższe zaś w lipcu, tj.
w miesiącu najcieplejszym. Jednakowoż wielkość maximum bardziej
się zmienia niż wielkość minimum; mianowicie odległość między
najwyższem a najniższem maximum wynosi 24:555, między naj-
wyższem a najniższem minimum 19269. W Pradze te odległości
są nieco mniejsze (23:879, 18:66?) 1).
Różnica między maximum a minimum czyli amplituda od-
mian temperatury dziennej jest najmniejsza w grudniu (2:639)
następnie rośnie aż do lipca (8:370), w którym to miesiącu jest
przeszło 3 razy większa niż w grudniu; potem znów maleje. Krzy-
we przedstawiające te amplitudy wedle spostrzeżeń 28 letnich kra-
kowskich, 18 letnich praskich i 25 letnich wiedeńskich obniżają
się zgodnie w czerwcu (najmniej obniża się krzywa praska).
Ponieważ maxima i minima temperatury, nie przypadając co
dnia o tej samej godzinie, w rachunku się zacierają, — skutkiem
tego pole odmian temperatury dziennej jest znacznie większe
w rzeczywistości niż wedle tabeli powyższej. Wedle: 50-letnich
spostrzeżeń temperatur skrajnych, jest ta amplituda odmian znacznie
szersza (w grudniu nawet dwa razy), jak wskazują liczby wyjęte
z pracy prof. Karlińskiego ?) zawarte w ostatniej kolumnie powyż-
szej tabeli; nadto odnośna krzywa nie załamuje się w czerwcu,
ale właśnie w czerwcu wznosi się najwyżej.
Wreszcie i odległość eo do czasu między maximum a mini-
mum najmniejsza w grudniu (7 godzin 7 minut) wzrasta do czer-
. Wea (11 godź. 21 minut), potem znów maleje.
Porównywając graficznie rezultaty niniejszej rozprawki, doty-
czące maximum z odpowiedniemi danemi dla Pragi i Wiednia (na
rysunku, odeialem na linii pionowej po 30 mm dla jednej godziny,
a na poziomej po 10 mm dla jednego miesiąca) znalazłem, że
krzywa praska ma najmniej zalomów; gdyby przyjąć, że maximum
zależnie od stanowiska słońca regularnie się oddala (od grudnia
do czerwca), to znów zbliża (od czerwca do grudnia) ku południowi
— wtedy krzywa krakowska przedstawiałaby się normalniej, niż
wiedeńska, bo ma tylko załom w maju, a wiedeńska w maju i czerw-
- — Przeciętnie wypada maximum w Krakowie i Wiedniu o
2^ 43”, w Pradze 2? 44", a zatem prawie o tej samej porze.
o
z
3
1) Augustin, Über den täglichen Gang..., str. 426.
2) Prof. Dr. Karliński u. s., str. 163.
102 HERKULAN WEIGT
Tabela VI. Zboczenia temperatur cogodzinnych
Czas średni krakowski. Poład,
Zen | ga | g | AN | pelvis [10)|11|12
siace
0 0 | 0 | o 0 0 0 i 0 0 0 0 | 0
I ||-069|—0 78 —087|— 1:06|—1:12|—119|—1:08.—077,.—019| 051| 11
t |--1-03|—1-19| —1-33 —1-43|—1-53|—1-65| —1:71|—1:45|—0:85 0.06 0778| 1%
II |—1:62—1:86.—2:09 — 2-25 — 241 — 2:60 —2-36 —1:66 —0:77 026 124 2
IV |—2-32| _2-65 2:96 —3-25| _ 3-52 3:40 —2- 43.—015| 100) r95| 27
y D 2. al 37D At ef o 3: 9 d. 6 0:49 1:60 9:48 3
VI |-3:03 — 3-41 A8. 3:99 —3-74| —3:06 —1:88—0'59 0611 1:68 2:38 X
vo 3:54 —3 90422 —413 — 3:48 - 2-18 —0-83] 050 Lag 244 31
VIII 325 — 3:61 —: 16|—347—2-60|—1-39-L011| 135| 236 31
IX |--2:4 —280—313 3-43 —3:70 —3°76 —3-06|—1-82|]—0-26] 113| 231) 3%
x |L-1:653|—1:88.:- 2:07| —2-26| —2:45 260-243 180-073) 044 1:59 24
XI [0-92 —1-05| —1:18|—1:29| —1:36|—1-41.—141|—1:20|—0:70.— 002 073 1"
XII 2|—0:68| -0-77 — 0:82 —088 - 0-94 —099 —0:88—(:58,—0:06, 055 11
średn. |—1 2:20 245 266 —2-75|-268—206 125—036 072 161 230
Do charakterystyki dziennego biegu służy także badanie,
w jakich granicach obracają się średnio temperatury dla każdej
z osobna godziny. W tym celu wyszukałem dla każdego miesiąca
najwyższe i najniższe temperatury, jakie dostrzeżono o każdej go-
va
żdej z obti godziny“.
GE tab. VIII i IX, str. 24).
temperatury, ky po prostu najwyższe i najniższe temperatury.
jakie w erg, ód» doęerzeżono).
1) Hann; Handbuch der Klimatologie, str. 23.
od Sredniej 24-ro
DZIENNY
BIEG TEMPERATURY
godzinnej.
W KRAKOWIE
103
|
qe |» Ski Be T 851.951 10*, tł” | 49?
7 | 0 0 0 o | 0 0 0 0 0 0 |
1:63, 185| 181 142| 094 059 032, 0:05 —014|—0:33|—0:47|—0
205 234 238 215 158 096 048 0:13—021|- 051 - 0721-0
271 807| 320 307 258 169 086 027-028 -075 106 1%
324 861| 871| 367 321 240 140 0:39 —040.—103 —1:54 —1
356 3:88 399 391| 3:49 277| 1:60 0'40|—0'58| - 1:34 —2:00 — 2
3:88] 355| 3:68] 3:66] 3:36] 2770 169| 0:53|—0:62|—1:41|—2:07|—2
362 3:92 411 403 363 292 183 057 —054 —1:42 —214 —2
373| 409 416 404 362| 274 150 053 158 —1:32 —194 —2
384 423 416 392 30 222 114 026—051|-113 -161 —2
307 341 334 293 211 131 069 010—039 —079 —1'12 —:
197 220 205 1:67 1:13 072) 0:36 0:09 —016 —0:39 — 060 —0*
1:48 160 144 1:03 070 0:43 022| 000—014 .—032 —044 — 0:
| 286 314 317 296 247 179 100 028—088|-089 —131 —1
|
: = a E Maxim. -- Mi- MEE 253
= Minimum 2 Fr E $ Maximum nimum mea waw E ET
sıace ————|. m a4 B n
___Jegodź| Bed | & *| Ś e |ogodź.| wywi | codo | oaen minim. maxim. 2 EZ $
I |6^ 53 1320/75 53m| —60 op 21m! 1:88 | 3:08 | 7^28"| —479| — 171| 5:96
I! |6^ 41»| —1-73/7^ 11m| —30 9^ 39m| 2-40 | 418 | 7^ 58"| —3t 020 6:99
HI |5^ 57»|.—2-61]6^ 13m) —16 36 —m| 3:20 | 5:81 | 9^ 3» | —0( 577. 771
IV |5* 12», —357/5^ gm 4 (35 (än, 38:73 | 7:80 |10* 1m) 44 170 97
V (4% Bëss) —414/4h 16»| | 20 [3h Sei 400 | 814 |10^29»| 9:68 17:82) 1070
VI (8% 59m —4:003: 52m) 7 84 20m| 3:71 | 77! His äis 1277| 2048 1118
VII |4* 17»| —4934^ 11»| — 6 |3^ 12»| 414 | 837 1055" 1447 2284 109
VIII 4b 46m| --417|4h 52m 6 |9 52m| 417 | 8:34 |10% Ga 13:60] 21:94 10:67
IX 15% 35m) —.3-72/5h 38»| — 3 25m| 495 | 7:97 | 846" 1020, 1817, 10:29
X 58"| —2-61/6^ 24m| —96 |2b 15m| 3:42 | 6:03 | 7^ 42m, 593| 11:96] 8:63
XI |6^ 30m) —1-43/7^ 14m| —44 6"| 9:900 | 3:63 | 728| 146 509 6:65
XII |6^ 49»| 1-01 17% 54m| —65 [12 56m| 1-62 | 2:63 | 7% 7m| —3:03| —040| 6'38
rze-
tie [5h 36m LEM 54"| —18 |2h Aën! 8:03 | 610 | 9^ 39 507 1115| 873
Aer rimase EEEE E CS
1)
minimum wedl
0 okres esowych
Chwila wschodu słońca wzięta z pracy prof. Karlińskiego; maximum —
6
e 50-letn er kenia obliczone przez prof. Karlińskiego w pracy:
zmianach, str. 163.
104 HERKULAN WEIGT
Tabela VIII. Srednie maxima temperatury dla każdej
Polud.
eL o rjsisje|»le|v|s!|e 10 12 12
|
0 H :
r [os 30| &25| 426) 410| 408) 401| 402| 422| 458, 510| 505) 5%
II | 421| 404| &01| &07| &07| &12| 405| 389 | Aan 495, 490| 6:98| 782
n 42| 7: 76 8:68 | 10:37 | 11:82 | 13:03 | 1432
IV |12-50| 12-10 11-51 | 11:18 11-02 | 10:50 11-19 | 12:49 1404 | 16:08 | 17-71 86
V |16:62 | 16-26 | 15:95 | 15:71 | 15:69 | 15:82 | 16:42 | 17:77 | 19:70 | 21-32 | 22:58 | 23:98 | 24:59
VI |18:99 | 18-63 | 1814 | 17:83 | 1777 | 1793 | 18-71 | 9044 | 22:32 | 24:20 | 25,40 2652 2746
VII 21-11 | 20-43 | 19:89 | 19:54 | 19:42 | 19:35 20-36 | 22:27 | 23-95 | 25:85 | 27:98 28-81 | 3000
VIII | 23-67 | 23-49 | 19:28 | 18:93 | 18 65 | 1950 | 20-91 | 22-50 | 24:52 | 25:99 | 27-72 | 28
IX |17:85|1728|16:97 | 16-78 16:52 | 16:38 1659 | 17:36 | 1876 | 20-83 | 22:78 | 24:35 | 2641
X |1452 | 1451 | 13: 13 44 | 12:86 | 13:66 1456 | 16-06 | 17-43 | 18:91 | 1988|
XI | 973| 979| 552| 912| 8:95 | 8:92 9:89 | 10-81 11-86 | 1288
616| 529| 526| 513| 506| 514| 527| 536| 556| 592| 660, 694| 7
| |
Tabela IX. Srednie minima temperatury: dla każdej
Pałud.
Mie- || m h | h h |
del A T NS BOJE E ME
| PA
0 0 0 š 0
I |-15'78|-15'80|-16'15|-16-53 - 16 7: did eod og dg 15:53|- 14
II |-1325-1359.- 1389 -1418 -1428 - 14-55-1482 - 1482 - 14:25 -13:21- 11-84 - 101
III |- 6:92|- 7-39|- 7-59|- 788- 810- 829- 8-47 - 794. 700- 5:68 - 479- 3
IV |- 040- 070- 089- 1-15- 143- 164|- 1:60- 0:64.-+0:12.+079 +1:38| 1
v (07| 364 331 294 | 267 277!) 866 497 586 |
VI | 886 840 786 752) 752 806 902| 1000 1075 11-20 1161 11
VII | 11:32| 11-01) 10-69| 10:32 10:20 10:40 11:34| 12:58 13:17 13:23 13:84
VIII | 1034. 971| 997 84 45| 824 885 1048 12:01) 12:59 12:94 13%
IX | 544 471 4501 4 36 335 331 439 611 0
X |- (r07- 031- 049- 075- 094|- 111|- 1:40- 1-26|- 079 121| 219 272 5
XI |- 596|- 6'11|- 644- 649|- 671- 707|- 728|- 7-11|- 666- 5:67|- 4-29|- 373- 32
Xu Ee 13:62 -13:85 - 1403|- 14:21 |- 14-38 -14:37 - 18:84|- 13:29|- 12-20|- 11:36 - 109"
DZIENNY
z osobna godziny
BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE
105
według spostrzeżeń 28-letnich.
559
D 4^ | ph
|
6 19 4.
| T
9^ | 19^ 4-11*4 49^
- 839- 800- 788. 8
S 984 - 289- 251 - 2'55|- 2:83
. ska
831| 8 839 817
isis 12:65 1273 12:61, 12:66
1456, 1469| 14:80" 1486| 1456
13:53, 13-74 13:81 13:65| 13:59
10:31) 10:39| 10:39 10:00) 9 65
3 = + 305 250
- 301- 345- 403
- 2:15/- 281
- 10:21 - 10:05 - 10:34 - pa 11:24
-13 icut a aga nh ads 12413-1452
13- 12| 12: 55 12:05
9:05
"23 1-70 1:36
- &44|-
480- 5:04
-11-66|- EN gm
-1651 -
Leg 5 14 59 -15'79
-13:2
11 89 - 12:42 -
- ' 0
9:45
- 537- 567 - 5
-12:70/- 1314-1338 - 13°
108 HERKULAN WEIGT
wyższą wogóle temperaturą. jaką w tych zapiskach znalazłem,
było 35°C, dnia 1 sierpnia 1869 r. o 4 godz. po południu i dnia
20 sierpnia 1892 o godzinie 1 po południu; najniższą — 3149 C
Tabela XII. Najwyższe maxima temperatury
Polud,
on | 1^ | gh | a | 4» | Be | 6h | 7 | gu 9 | 10" | 11*| 12"
|
9: 8| 8 79| 79 | 81| 84| 92|100 | 104 | 100
110 | 108 | 109 | 140 | 131 | 126 | 134 | 96 | & 11:6 | 132
100
153
260
. ^ . e E 33:5
230 | 212 | 216 | 221 | 225 | 2277 | 231 | 252 | 25/6 | 260 | 280 | 300 en `
324
340
238
172
175
Tabela XIII. Najniższe maxima temperatury
| | | |
enja SERA AR
| L
|
0 0 0
-27 | 2 | 2% | —17 —14|-—-00| 03
91 | 99 | —21 | —12| —18|—14| —15
aal 201 ?0| 19| 19| 17| 17
88| 8482| 821 81| 77 éi
137| 132| 136) 199| 184| 122| 135
68| 170| 160| 156| 152| 151 | 152 |
180| 170| 167| 164| 172| 176| 180
185, 172, 169! 166! 165! 163| 164
150| 145| 142| 140| 187| 185| 13:8
08| 108| 105 90| 89| 86
49| 49| 52, £48| 47| 45| 47
17| 10| 15| 12| +0 09| 07
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 107
bna godziny doby dostrzeżono. Tabele te przedstawiają granice,
w jakich poruszają się podane pcwyżej (tabl. VIII i IX) średnie
minima i maxima temperatury dia każdej z osobna godziny. Naj-
dla każdej z osobna godziny.
o
>
o
o
o
=
e» t9 =1 Uy E) 00 00 p QUA O e
Mp 090 B O OOM OM -
—
-28 97 | 27 | -8'6 | —4?2
w
e
Do
= =
ot e
Do
Q o
[er] ©
no
= > SWO
w Hm
- |
e e
M -1
kä vch ps pad |
L
—
E
|
Si
ob
|
no
0
|
u
Dé
|
dla każdej z osobna godziny.
I
j
i
| "| 2 | ga | 4h | ge | 6 | 7 | ga | 9^ | 10*| IP | 12^
| -250 — 2-3 — 23:6| al aż 25:8 —26'0| - 26:6 —27:2| — 278 ada 28
© —229|—91-7 291 992 —45 — 24-7| —252 —257 —361| - 260—265 —36"
= 91-83 - 85 - 88 — 90— 97/—104—109 —117 —142 150 —15
— 07|— 0% ODi 0: 02 — 04 — 1:11— 13 17— 20|— 25 — 31
ui ? 98 28 Z6 74 £21 91 17 04 00-0
92 95| 90 87 87 87 | 87 87 87| 74 68 61
109| 110| 110) 114 11:6 112) 171 109| 100 90 80 7
105, 104 104 103 102 101 100 97 88 Bä 76 7:
04-52 46 36 26 28] 26 25 20 19 19 1%
— 25/— 201 — 1?|— 13 — 15 Lë t:8.— 19|— 20|— 22|— 27|— 2°
—108—10-2 — 109 — 114, — 11:9) —12-4|—13'0 --134—14 1144 —146 — 1572
183-184 — 19:0) —195|— 205 —21-0| —32:3 —20:0 —2 + 7217-207
| he
108 HERKULAN WEIGT
wyższą wogóle temperaturą. jaką w tych zapiskach znalazłemi,
było 35°C, dnia 1 sierpnia 1869 r. o 4 godz. po południu i dnia
20 sierpnia 1892 o godzinie 1 po południu; najniższą — 31:49 C
Tabela XII. Najwyższe maxima temperatury
Poład.
xd
Er SES
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 109
dnia 2 stycznia 1888 r. o godzinie 6 i 7 rano; odległość ich 664° C
To możnaby jeszcze cokolwiek rozszerzyć, uwzględniając wartości
wskazane przez termometry maksymalny i minimalny, bo tempera-
dla każdej z
osobna godziny.
—
ES
n2
E
E
WODR ta
ët ©! Mo
"JC Cer WIEM O E36
OD UOOOWWĘ"LOTMMO
EG o
22 =D
om
W mau
EE
ION
ke e O o yw u 9 EG bi bi HK m
dla kazdej z
177 | 1555
152 | 14
144 | 140 | 138 cii
1h 9h | 3h 4h gh 6" Th gh 9h 102 | 11^ | 12"
0 0 0 0
?0| 281 96| Lol : 15| 08| 07| 00|-025|—11,—09
05) 09) 12| 06| 04| 02| 00| 00/—06|—08/—12/—13
$71 52| 55| 57| 5 47 7| Säi 50] 26| v5, 22
162 | 160| 165| 170 | 157 | 144| 136| 125) 106 8| 95, 88
223! 226| 995| 213 5|.910| 184| 163| 150| 147) 142, 137
22:8| 224 22: 24| 99:3| 91:6| 204| 199| 192| 179| 169| 168
256 | 258| 255| 254| 241| 236| 230| 225| 20 88 188| 180
252 | 256 | 250| 246 240| 240| 226| 218| 198| 187| 183| 181
210 | 212 | 206| 205 197| 190| 177| 163| 148) 150| 141) 152
137 | 147) 186| 131 | 113| 10: 8| 98| 9 9 97
980| 91! 90! 76! 66! Sal 50| 45! 4 4 49 9
14| 16) 18| 18] 16] 04 081 02| OM] 081 11; 17
110 HERKULAN WEIGT
tura wyższa lub niższa od właśnie wymienionych mogła wypaść
pomiędzy godzinami. Istotnie w publikacyach 1) obserwatoryum
astronomicznego w Krakowie znajdujemy, że termometr maksymal-
ny wskazał dn. 20 sierpnia 1892 r. 35:50 C; absolutna oseylla-
cya termometru w Krakowie wynosi zatem wedle 28 letnich spo-
strzeżeń 66:99 C.
Kiedy wypada najszybsza zmiana temperatury, latwo wska-
zać na podstawie poprzednich tabel; rezultat poszukiwań w tym
kierunku przedstawia następująca tabela (XIV):
Tabela XIV. Chwile najszybszych zmian oraz
temperatury średniej dziennej.
Najszybsza zmiana Temperatura średnia
przed połudn. po południu |przed połudn. po południu
styczeń 10—11 . 4-5 10 167 p 16%
luty 10—11 5—6 10^ 4» Bh 23^
marzec 9—10 5—6 9^ 45m 8^ 29m
kwiecieü 8— 9 6—7 P5 8: 29»
maj 7— 7—8 8^ 39» 8^ 24m
ezerwiec 7— 8^ 7—8 8^ 29m 8» 28m
lipiec 7-- 8 7—8 8^ 37» pap
sierpieñ 8— 9 6—7 8^ 56» 8^ 28m
ień 8— 9 5—7 p 1 8» 20m
październik 9—10 4—5 9.37% gm
lis 10—19 4-5 IU" 27 o" 22%
grudzień 10—11 3—4 Sw > —
rocznie 9—10 6—7 9^ 23m 8h 92»
W zimie przypada najszybsza zmiana temperatury przed po-
łudniem, między godziną 10—11, na wiosnę wcześniej, bo około
8-mej, w lecie między 7—8, w jesieni około 10-tej; po południu
zaś w zimie około 5-tej, wiosną około 6-tej, w lecie po 7-mej, je-
sienią koło 5-tej. W Pradze *) najszybsza zmiana przedpoludniowa
przypada ogółem bliżej południa niż w Krakowie, najszybsza zmiana
popołudniowa naogół później niż w Krakowie. Natomiast w Wie-
dniu *) najszybsza zmiana przed południem wypada w godzinach
1) Meteorologische Beobachtungen, angestellt auf der k. k. Sternwarte in
Krakau, z sierpnia A
2) Augustin, Uber den taglichen Gang..., str. 424.
3) Kostlivy, str. 256.
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE 111
wcześniejszych niż w Krakowie, po południu także wcześniej;
raków zatem zajmuje w tym względzie stanowisko pośrednie
pomiędzy Wiedniem a Pragą.
. Podobnie pośrednie, ogółem biorąc, stanowisko między Pragą
a Wiedniem zajmuje Kraków i w kwestyi, kiedy nastaje tempe-
ratura średnia przed południem; chwila ta wypada najbliżej połu-
dnia w styczniu, potem coraz wcześniej, najwcześniej w czerwcu
(bo o 8" 35” a. m.), odtąd zbliża się statecznie ku południowi aż
w Krakowie przeciętnie wcześniej (8" 22”) niż w Pradze
Kilkakrotnie już powyżej nadarzyła się sposobność lub nie-
kiedy i konieczność porównania pewnych właściwości dziennego biegu
temperatury w Krakowie z odpowiedniemi właściwościami biegu
,
1) bieg dzienny z tych miejseowości pochodzi z okresów : a) ró-
änych eo do długości, b) niewspölezesnych, 2) warunki lokalne
f
w tych miejscowościach są inne niż w Krakowie. To tłuma-
wedle pracy Kostlivego. dla Pragi wedle pracy Augustina, dla
Krakowa wedle tabeli IV w niniejszej rozprawce. Krzywe dla
Wiednia pochodzą z 25 lat, t. j. z czasu od 1 stycznia 1873 do
31 grudnia 1597, — dla Pragi zaś z 18 lat, t. j. od rokn 1844
do 18621),
Zbadanie dziennego biegu temperatury w pewnej stacyi me-
teorologicznej pozwala obliczyć poprawki celem zamiany średnich,
które pochodzą ze spostrzeżeń tylko kilkakrotnie na dobę ezynio-
nych na średnie t. zw. „prawdziwe“, czyli 24 godzinne; chodzi tu
przedewszystkiem o te stacye, w których co godzinę spostrzeżeń
się nie robi. Takie poprawki ogłosił prof. Karliński raz na pod-
stawie spostrzeżeń z lat 1867 — 1873, — drugi raz na podstawie
spostrzeżeń z lat 1886—18962). Idąc za wzorem prof. D-ra Kar-
Tu
231 i 232; oraz tabl. II na str. 234. — Augustin: Über
, tabl. ie
stina musiałem przed wykonaniem rysunku przedstawić przez zbocze
dnich, bo tego w pracy prof. Augustina nie znajdujemy. Położenie Pragi: 14025’
wsch, dł. od Gr., 50%” pöln. szer. geogr., m. m. p. m. — Położenie Wiednia:
16°20" wsch. dł. od Gr., 4814 półn. szer. geogr.
. ,.) Sprawozdania Komisyi fizyogr. Akad. Um. w Krakowie z r. 1876, str.
[6] i [7], t. 32 z r. 1897, str. |8].
112 HERKULAN WEIGT
lińskiego obliezylem takież poprawki, zawarte w poniższych tabe-
lach XV i XVI. Te poprawki pochodzą dla spot wedle
czasu lokalnego z obserwacyi 28-letnich, a dla ezasu środkowo-
europejskiego z obserwacyi 15- letnich. EHRE poprawek
w przecięciu rocznem wymagają średnie z obserwacyi o godzinie
O p. m, tudzież 10 e. m. i 10 p. m. tak dla
czasu lokalnego krakowskiego, jak i środkowo-europejskiego.
Tabela XV. Poprawki średnich temperatur miesięcznych i rocznych,
otrzymanych ze zwykłych średnich arytmetycznych.
Czas średni krakowski.
aa 13) 0:03|-0:11|-0:29-0:28|--0:31 * 93.—081--003 014 013.01
PII 040, 008| 001L—010|-0:26 0:30 0:30| 019; om 010) 014 013 009
ME 032| 0:36 0:52) 076| 1:08 113| 119| Lon 077, 057} 0'39| 029 070
IEEE 046 013 oul 019 035 036 040 osi) 028 029 039 017 0%
"PR 0-10) 008,002 002| org 009) 011 031-049 009| 015| 011 0%
an. 026) 033, 053 084 113] 116| 1:22 108| 0:90 ong O38 028 07
SEET 020 021) 025| 057| 0:80 0777| 052| 1:32 064 038] 0:29] 021 051
A: 027 -030 -027)-004+011| 0:10) 008| 002) 002—013 —018|—016/—00
s 046-054 054-030 0:06.-001.-0:02 032—037 053 —041 03403
DZIENNY- BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE HA.
otrzymanych i zwykłych średnich arytmetycznych.
Czas kodak keins mine:
Tabela XVI. Poprawki średnich zwi miesięcznych i py
Kä o = ‘a
E- o E 2 E: 5 E: à =
pAr Hegoa fianak Bd ig SE $08 da 4
xeu idog vpollo:ptogas 8 |onioperm je KEN Bel osp Rei] E
H-2-H0 |
a | 914. 076—0:03, —0:32 —0:19,—0:22—0:28,—0:29,—0:20 — 0:01) 011, 005 —0 03
E
043, 010, 009 0:20, 002 043 | 041 032 020 0.13, 014 011 019
bon |
033; 038 053 078 069 112 | 115 101 077 050 037 021 065
30
019] 017 025 029 0:10] 049 049 038| 029 019 019. 010 026
E.
3 0:13 0:08, 009 012 010, 0:23 021, 016 021 007 019 004 014
43.18
mq 027| 042) 062 092 037 1:19 122 118 095| 061| 038 019 069
+2-9
a 022 029 046 069 088- 088 091 0838, 071| 045 029 014 056
10 -
(3 -920—017—013/ 018) 029 028 019| 015 018.—0.03.—004—013 004
949 `
2 -0388.—047—048 -015 008 gin 0:07.—009|—027 —0:45 —039 — 0311-02
| 1 |
Zakonczenie.
e wypracowaniu niniejszem przedstawiłem:
- Dzi temperatury powietrza w Krakowie na krę
stawie dai (28-letnich) spostrzeżeń, a zatem dzienn bieg
en sprowadziwszy część obserwacyi, wedle czasu Śro Lodo.
er. iego ezynionych, do ezasu lokalnego krakowskiego.
2. Wyszukałem po raz trzeci (dwa razy zrobił to prof. Kar-
liński) na podstawie spostrzeżeń esse: jakie można było dotąd
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział I. 8
114: HERKULAN: WEJGT
ürgskád, poprawki, aby zamienić średnie z obserwacyi „termino-
wych* = średnie 24-godzinne czyli „prawdziwe
Dla żadnej ze stacyi meteorologicznych polskich nie obliczono
dotąd z Ar obserwacyi normalnego biegu dziennego.
odstawie już istniejących spostrzeżeń nad dziennym bie-
ciśnieniem powietrza, wiatrami i t. d. Następnie możnab ete
jak ezesto zachodzi w Krakowie pewien określony stopień tempe-
zatary i jaka temperatura jest zatem najprawdopodobniejsza, coby
się wielce przyczyniło do dokładniejszego scharakteryzowania sto-
sunków temperatury w Krakowie; średnia bowiem temperatura nie
jest zgoła najczęstszą. ems ile razy rege emos w Krakowie biegnie
normalnie, a ile raz zewrotnie Sp maximum rano, minimum
TREŚĆ.
Strona `
WSTĘP.
Dotychczasowe badania nad en eet, Krakowa; nieopracowane. dotad
nowe materyały drukow rękopiómienn literatura, Peg
erpane do niniejszego eeng 1
CZĘŚĆ I
Pate rozbiór materyalu rekopiśmi e
Le e
$
—
zial tego ne na gropy i ocena ich wartości ze vue
na wa? dokład
Poprawka dla Base, z “marca, kwietnia i maja 1874, azy-
skanych w wyłącznie wedle — afu .
Ustawienie i zmiany przyrza
Co z ealego materyalu det do niniejszego opracowania
a co opuszczono i dlaczego?
Wpływ rocznego gg Sege? na wie i eliminseya
ii» cinis
ga RB
e
© o su b
KO
MM
so po
mM
n PIERW
DZIENNY BIEG TEMPERATURY W KRAKOWIE
Redukcya spostrzeżeń z lat 1892— 1907 do czasu średniego kra-
kowskie ego i herein et stad po dinis aby średnie 28-etnie
Ścisłość ohserwaeyi krakowskich ares SE przez porównanie
ich z bielskie
Ścisłość w a cyach k rakowskich zachowana mimo niezgo-
dności między zegarem termog a normaln
AN MEE — ju drakowanych dl at 1894— 1896)
z ich orygin
CZĘŚĆ II.
Dzienny przebieg temperatury w Krakowie.
Sredni stan temperatury bez eliminacyi biegu FACE
y, jak i o ile wpływa bieg roczny na dzienny? .
Sredni stan temperatury po eliminacyi tego wpływ
Średni stan temperatury wedle czasu lokalnego ae
Zboczenia temperatur cogodzinnych od średniej 24-godzin
Porównanie wd na Es en ia A obliczonyeh spo-
od rozm aaitym z
Ee dnie :
Dzienny bieg temperatury w Krakowie a w Pradze i Wiedniu
Poprawki, aby zamienić średnie z obserwacyi kilkakr oć na dobę
czynionych na średnie paa E wedle czasu a. d
środkowo-europejskiego
Zakończenie.
Rezultaty > opracowania (rekapitulacya)
Program szych badań nad dzienn = T temperatury
w Krakow
115
Strona
Materyaly
do fizyografii krajowej.
Dział II.
Materyały zebrane przez Sekcyę zoologiczna.
` Spraw Kom. fizyogr, T. XLIV. Dział 11.
N ET
Spis motyli
zebranych w powiecie stryjskim
podał
Jul. br. Brunicki.
Część IL
Spis niniejszy uzupełnia i wiedzie dalej Część L . zawartą
w tomie XLII. Sprawozdań Komisyi fizyograficznej, oraz poprawia
parę myłek tam zawartych, wykazując wszystkie rodziny aż do
Hepialidów włącznie,
yłki poczynione w części I wskutek braku podręczników
1 materyału porównawczego są następne:
: 15. Neptis Lucilla F. należy skreślić, okaz bowiem tu złowiony
jest Limenitis Sibilla Lu: e
.. 234. Araschnia Levana ab. Porima O. należy skreślić, okaz
mój bowiem odpowiada' raczej ab. Intermedia Stich. którą po-
daje Seitz,
29. Dryobota Protea Bkh. należy zupełnie skreślić, miałem
bowiem okazy starte i uszkodzone innej jakiejś ćmy i mylnie je
oznaczyłem.
Wskutek skreślenia Dryoboty zmniejsza się ilość poprzednio
wykazanych gatunków o jeden; pisząc wykaz teraźniejszy, uwzglę-
dniłem tę zmianę tak, iż suma 613 gatunków obu spisów jest na
razie ilością znalezionych i do fauny tutejszego powiatu należą-
tych motyli.
rawie wszystko oznaczył łaskawie p. dr. Klemensiewiez,
gdyż nauczony doświadczeniem myłek poprzednio poczynionych
teraz przesyłałem mu już wszystko, nawet zwykłe gatunki. Sądzę,
iż teraz już oznaczenia będą bez zarzutu; o ile to możliwem było,
uwzglednialem dostępne mi dzieła nowe, a zwłaszcza wydawnictwo
Ad. Seitza „Die Gross- Schmetterlinge der Erde“ I; z którego ko”
Er
4 JULIAN BRUNICKI
rzystałem, kontrolując motyle dzienne, a w małej części także
Zygaeny.
Wszystkie uwagi podane we wstępie do części I. są 1 tu
ważne; gatunki i odmiany po raz pierwszy, zdaje mi się, przezemnie
w Galieyi zebrane i spisane, oznaczam jak poprzednio gwiazdką.
O ile się nie mylę, jest ich w tym spisie trzy (Caradrina exigua
Hb., Cucullia Gnaphalii Hb. i Cossus Terebra F.).
Podhorce obok Stryja, dnia 16. stycznia 1909.
UZUPEŁNIENIE CZĘŚCI 1.
Pieridae.
Leptidia Billb.
9. Sinapis L. (81) Należy oddzielić od formy głównej letniej
pokolenie wiosenne: gen. vernalis, zwaną Lathyri Hbn. z aberacyam!
Sartha Rühl. o żółtawym i Subgrisea Stgr. o szarawym spodzie
tylnych skrzydeł. Aberacye te zdają się tu być częstszemi niż
właściwa forma generacyi wiosennnej o ciemno zielono oprószonym
I
spodzie tylnych skrzydeł.
Nymphalidae.
Nymphalinae.
jadąc popołudniu goseineem z Podhorzee ku Daszawie, ujrzałem
siedzące na drodze i na sąsiednich drzewach — droga prowadzi
przez las — oraz bujające prześliczne okazy. W najbliższym po”
godnym dniu udałem się pieszo na miejsce i to samo widowisko
miałem; naliezylem samych martwych na drodze leżących kilka-
dziesiąt, pozabijanych przez przechodniów; latających widziałem 1
k
może do dwustu sztuk, przeważnie same QQ, z których kilka
zabrałem sobie, siedziały bowiem na wilgotnych miejscach na słońcu
tak cierpliwie, iż prawie palcami mogłem je brać. — gg nader
mało było, i to silniej zlatane.
15. Sibilla L. (238) Do tego gatunku odnoszą się wszystkie —
dane wymienione w części I na stronie 28. przy Neptis Lucilla. `
:
|
|
;
2 ZEE,
SPIS MOTYLI D
Araschnia Hb.
24. Levana ab. Porima O. (169 a) należy skreślić, pe bowiem
pewnem, iż okaz mój zbliża się raczej do Intermedia Stie
Argynnis F.
341. Ino Rott. (222) Rzadki gatunek, znaleziony w lesie w Pod-
horeaeh w dwöch okazach miedzy 23. a 29. VI.
Satyrinae.
Pararge Hb.
44. ` e v. Egerides Stgr. (385 a) 17. VI. 07 w Skolem
pod Korezanką w starodrzewiu jodłowo $wierkowem na stromym
stoku dosyć liczny; dnia poprzedniego w analogicznych położeniach
w lasach na prawym brzegu i (Czudylöw) nie spotkany wcale.
45. Megera L. (39 0) 1 . VL 08 w ogrodzie w Podhorcach
dwie Q Q, świeże; zresztą w tej porze w okoliey nigdzie nie widziany.
Lyca anidae
Theela F.
348. Pruni L. (466) Podhorce, na brzegu lasu wieczorem 16.
VI. 07; Strzałków, łąka eg 29. VL 07.
ET. Hb.
63. Aleiphron Rott. (511) Złowiłem w Ławoćznem 17. VI. 07
popołudniu na łące 1 okaz, w Strzałkowie 29. VI. 07 też jeden.
Lycaena F.
349. ZE sni (635) Znalazlem w dawnym swym zbio-
rze okaz zo zniszczony. 5. VI. 07 na drodze wiodącej zboczem
nad rzeką See w k Jauelaay na kaluzy zastalem wielka liezbe,
przewaznie stad
Hesperiidae.
Adopaea (Billb.) Wats.
350. Lineola O. (661) Między dubletami Ad. Thaumas, prze-
glądając je bliżej i berg znalazlem dwa okazy, pare, które
II. 04 a ©
uważam za Ad. Lineola. mam z Podhorzec z 5. V Y
z lasu w Bereżnicy : z 25 VIII. 06. a AAY
6 JULIAN BRUNICKI
Sphingidae.
Acherontia O.
85. Atropos L. (717) W Bereżnicy na kartofisku znaleziono
pewną ilość poczwarek świeżych w październiku 08; mam z nie
dwie, otrzymałem je jednak już martwe, gdyż do końca listo-
pada były przechowane w pudełku w ogrzanym pokoju.
Notodontidae.
Leucodonta Stgr.
116. Bicoloria Schiff. (835) W r. 1908 uzyskałem dwa okazy,
erde silnie uszkodzony znaleziony 23. V. w szkölce, drugi zlo-
wiony 1. VI. przy lampie.
- 0dontosia Hb.
351. Sieversi Men. (839) 26. III. 08 przy lampie, mimo dosyć
chłodnej nocy, w której zresztą malo co do światła się garnęło.
Ptilophora Stph.
352. Plumigera Esp. (852) Przy lampie 10. XL 07, więc
z er jesiennych wieczorów do łowienia
jeszcze się nadających.
Py: gaera O.
353. Anachoreta F. (869) P przy lampie, między 15.
V. a.28. VII. nie "T rzadka, ale nie tak częsta jak P Curtula
lub Pigra.
Lasiocampidae,
Epienaptera Rbr.
354. Tremulifolia Hb. (995) Przy lampie w Podhorcach, 23.
V. 08 jeden gf.
Noctuidae,
Trifinae.
' Agrotis O.
355. doen egt Hufn. (1 169) Nie częsta, przy lampie łowiona
12 i 15 lipca 1906 i 1907.
356. padać: Géi (1187) Raz przy WER złowiona 9.
VII. 1907.
^ Bris MOTYLI 7
7. Primulae Esp. (1207) Jedyny okaz silnie zlatany, przy
ne złowiony 25. VIII. 1905, z trudnością oznaczony.
184. Tritici var. Eruta Hb. (1375 a). Jedyny okaz eli
przy lampie 27. VII. 1907.
Pachnobia Gn.
358. Leucographa Hb. (1424) Przy lampie między 16 a 24
IV. wcale nie rzadka, wraz z P. Rubricosa F., tylko zdaje się okres
latania krótszy.
Mamestra Hb.
359. Reticulata Vill. (1499) Podhorce; przy lampie 18. VI, 1908.
Dianthoecia B.
360.. Frame var. as u Hb. (1542 a) Podhorce, przy
lampie 21. VI. 1907.
Bombyeia Stph.
361. Viminalis F. (1560) Podhorce, przy lampie, 27. VI. 1906:
Bryophila Tr.
362. Algae F. (1592) Tylko dwa Sg złowiłem, obydwa
w A sn przy lampie 2 i 3. VIII. 1906.
Hydroecia Gn.
Nictitans ab. Lucens Frr. (1877 b). Podhorce 23. VIII. 08 przy
lampie, świeżo wylęgły, stosunkowo ogromny
Gortyna Hb.
363. erh Hb. (1887) Podhorce, przy lampie między 15.
VIII a 23 IX. 1907.
Nonagria O.
Sparganii Esp. (1893) Okaz 7 złowiony przy lampie
28. vi E 08 tot 4 zący ubarwieniem przejście do v. Strigosa Strg.,
należącej do ein azyatyekiej z nad Amuru i Japonii.
Meliana Curt.
365. Flammea Curt. (1909) Jedyny okaz przy lampie, w Pod-
horcach 13. VI. 07
8 | © JULIAN BRUNICKI
Leucania Hb.
| 366. Conigera F. (1964) ere przy lampie 10. VII. 1908.
367. Lythargyria Esp. (1967) D a dg złowione, już silnie
; dala 27. VII 08; zdaje się więc, iż ji lata tu około połowy lipca.
Caradrina O.
* 368. Exigua Hb. de rer przy lampie dosyć częsta
2. VIE 30. VIII, 14. IX. 10. 1907.
Hydrilla B.
` 869. Palustris Hb. (2024) Przy lampie w Podhorcach 21 i 29
V. 1906. |
Amphipyra O.
' 370. Livida F. (2049) UDT przy lampie; dawniejszy okai
1907. T
bardzo silnie zlatany z 3. , dwa zupełnie świeże z
VIII. 1908.
Xanthia O.
Fulvago ab. Flavescens Esp. (2148 a) 30. VIII. 1907
przy lampie.
Orrhodia Hb.
Vaccinii ab. Spadicea Hb. (2164 a) Przy lampie 10. XI. 1907.
371. Ligula Esp. (2165) Przy lampie w Podhorcach 7. V. 1907.
Cueullia Schrk.
312. Asteris Schiff. (2229) Gatunek ten wpadł mi w ręce przy
lampie w Podhoreach dnia 3. VII. 08.
* 375. Gnaphalii Hb. (2264) Ten nowy dla naszej fauny ga-
. tunek e: przy lampie w Podhorcach dnia 18. VI. 08.
Quadrifinae.
Telesilla Hs.
306. Amethystina Hb. Zeien? Gees okaz lekko zlatany przy
lampie w Podhorcach 13. VI.
Catocala Achr.
374. Nupta L. (2678) Nie rzadka, lecz pojedyńczo między
SPIS MOTYLI H
23. VIII. a 3. X. przy świetle łowiona. Siada, podobnie jak C.
Elocata Esp., chętnie na ścianach budynków.
Toxocampa Gn.
375. Craccae G. (2743) Nader rzadka, złowiona przy świetle
lampy w Podhorcach 23 V. 1908. W pó ółnoenej części Europy
eee do której Galieye zaliczyć należy, pojawia się zwykle
ipeu i sierpniu; dziwnem przeto zjawiskiem jest znalezienie jej
tutaj w drugiej połowie maja.
> Hypeninae.
Simplicia Gn.
376. Rectalis Ev. (2762) Przy świetle lampy 23 i 30. VI; rzadka.
Herminia Latr.
377. Derivalis Hb. (2801) Podhorce, przy lampie 3. VII —14. VII.
Bomolocha Hb.
378. Fontis Thnb. (2804) Skole, dział yra na zrębie
niedaleko potoku, 16. VI. 08. zupelnie świeży okaz
Część II.
Geometridae.
Geometrinae.
Pseudoterpna Hb.
379. Pruinata Hufm. (2860) Mam tylko dwa okazy, jeden
z 4. VII. 08. wcale dobrze PRA, drugi z 26. VIII. 05 silnie
zlatany, oba złowione przy ampie
Geometra L.
380. Papilionaria L. (2866) Względnie dosyć częsta przy
3 lampie, wieezorami miedzy 20. VII. a koneem VIII, ale edge
E widuje dd;a QQ są akg porównania rzadsze.
10 JULIAN BRUNICKI
Nemoria Hb. LR
381. Viridata L. (2904). Weale pospolita, zaröwno przy Ve
jak i w ciągu dnia płoszona w lasach; lęgnie się parokrotnie, gdyż
mam okazy z 23. V. potem z 23. VI, z końca VII. i wcale często
widywane w ciągu VIII. Barwa jej zielona nader czuła ma dzia-
łanie np. kwasów, gdyż okazy w gorące dnie złowione i prędko
wyschłe, włożone potem pod klosz na wilgotny piasek, który się
zwilża wodą z paru kroplami kwasu karbolowego lub borowego, by
zapobiedz plóśni; bledną i zmieniają barwę, podczas gdy. inne zie-
lone, jak Geometra Papilionaria, nie są tak wrażliwe.
"Euchloris Hb.
382. Pustulata Hufn. (2879) Bau tylko do Kapa nie
nadto często, między 23. VI a połową VII
. Thalera Hb.
383. Laclearia. L. (2918) Od końca V. do połowy. ‚VL, do
światła niechętnie przylatuje, natomiast nie rzadko ją płoszę z le-
śnych zarośli.
Hemithea Dup.
384. onem Müll (2919) W niektörych latach BAL po-
spolita, a to przez eaux VI. do pierwszych dni VII, ale o ładne
okazy, niestarte i o TEC barwach z" trudno na wolności.
Acidaliinae.
Acidalia Tr. 8
385. Similata Thnbg. (2933) Ćma częsta; BRR do ger 1
i łatwa do wyploszenia z nizkich zarośli i traw leśnych w cate] `
okolicy Stryja od konoi VI. do początku VIII. 3
386. Muricata Hufn. (2952) Rzadka wogöle; na łące leśnej 2
w Podhorcach 5. VII. 06, przy lampie 2. VII. 07, wreszcie trzeci 7
okaz 7. VIII. 08. di
387. Dimidiata Hufn. (2954) Tylko jeden okaz posiadam, zło- 4
wiony przy lampie w Podhorcach 15. VII. E
388. Pete. Hb. (2983) Niezbyt rzadka przez VII. dopo. >
łowy VI E
- 889. Pallidata Bkh. (2990) Dwa okazy z lasu w Bereänief -
31. V. 07. u
SPIS MOTYLI 11
390. Bisetata Hn. (3025) Dosyć częsta od końca VI. prawie
do końca VII. do światła lampy i płoszona w lasach.
391. Deversaria HS. (3047) Nie rn z początkiem i w dru-
giej połowie VI, ale najczęstsza w koń
392. Aversata L. (3048) Prawie Gen od końca VI. do po-
AS WI o wiele od niej częstszą
. Spoliata Stgr. (3048 a), oczka zwykle o parę dni
Ae co jednak przypadkowi też przypisać można.
393. Emarginata 38 (3050) Złowiony mam jeden tylko okaz
z 1. VI. 08.
394. Immorata L. (3051) Bardzo ezesta do $wiatla i w lasach
koło Podhorzee, również koło Skolego spotykana od końca V. do
do początku VIIL Niektóre okazy mają pręgi białe wydatniejsze,
zbliżające się do formy Tessellaria B.
9. Incanata L. (3069) Przy lampie, Sai dere: mam bowiem
tylko dwa typowe okazy: z 4. VII. 04 i VIII. 06, oraz
trzeci z hrs ostatniej daty, ale zblizony ar RE ? Adjunctaria B.
. Remutaria Hb. (3074) Dosyć rzadka, w ciągu V.i
397. Nemoraria Hb. (3077) Weale częsta w lasach Skok nych
i przy lampie w eiggu V., VI, z początkiem VIL, a nawet VIII.
398. Immutata L. (3081) Prawie pospolita zarówno przy lam-
pie jak i lasach zp Podhorzee, z końcem V. i w początku VI,
potem sporadycznie w końcu VI, przez VII, do początku. VII.
9. Strigilaria Hb. (3086) Częsta w * Podhorcach i w Be-
reżnicy w lesie od 22. VI. do połowy VII.
gd sc? E Nierzadka okolo polowy V, potem 24.
VIL 5. VII. i
Ephyra Dup.
401. Pendularia Cl. (3108) Zwykle przy lampie łowiona, prócz
tego w Bereżnicy w lesie; około drugiej połowy V. iz początkiem
VI, potem znowu 6. VIII i 14. VIII.
402. Orbicularia Hb. (3109) Tylko jeden okaz ite przy
lampie 15. IV. 07.
403. Punctaria L. (3115) Weale częsta w połowie IV, częsta
w połowie i końcu V. oraz w drugiej połowie
404. Linearia Hb. (3117) Jeden okaz z lasu w. Podhorcach
18. V. 08.
Timandra Dup.
405. Amata L (3139) Wcale częsta przy lampie, w VIII
i pierwszej połowie IX, jeden okaz złowiony 23. V. 06.
ER JULIAN BRUNICKI
Larentiinae.
Ortholita Hb.
406. Plumbaria F. (3151) Nie nadto rzadka, w lesie w Pod-
horcach i w Strzałkowie płoszona w połowie VL i potem znowu
w połowie
407. Limitata Se. (3155) Jedna z najpospolitszyeh w lasach
porosłych trawami i pokrzywą, na dołach, spotkałem ją jednak i na
` frościanie w Skolskiem. Od końca VI. do początku VIII.
Minoa Tr.
408. Murinata ab. Cinerearia Stgr. (3183 b) Na łące w lesie
w Podhorcach nie rzadka . V. i w pierwszej połowie VIII
26. V. 07. były na Iakhch liczniejsze niż zwykle.
Odezia B.
409. Atrata L. (3191) W Podhoreach `i- na dołach wogóle
rzadka, raz tylko złowiłem ją przy lampie 29. VI. 06., a raz wi-
działem na łące suchej na stoku pagórka; natomiast w Skolskiem
częsta na łąkach w VII.
410. Tibiale Esp. (3192) Nadzwyczaj wogóle rzadka, raz
tylko w lesie w Berezniey 5. VII. 03. złowiona.
Lithostege Hb.
411. ET Zoe (3197) Nie ezesta przy lampie, m
polowy IV. V. i
Anaitis Dup.
412. Praeformata Hb. (3218) Tylko w Skolskiem, w Koziowej
i na Magurze w pierwszej połowie VII.
413. Plagiata L. (3220) W Podhorcach "br? lampie nie zbyt
rzadka, 23. V, 11. VI, 26 VIIL. 6. IX.
Lobophora Curt.
414. Sertata Hb. (3240) 16. IX. 05. w Podhorcach przy lampie
Sigg jedyn y okaz, więc zdaje się być nader rzadką.
15. © rate Bkh. (3241) Zwykle od połowy IV. do pierw- ;
szych Kai najdalej do połowy V; 'w roku 06 jednak już 1 19. m
przy lampie. v
416. Halterata Hufn. (3243). ee polowy IV. do polowy
przy lampie ezesta wraz poprzedni
EN
a WI ECT AEN ERAN E un Du u te e PTA"!
SPIS MOTYŁI 13
Cheimatobia Stph.
417. Boreata Hb. (3255) Mam tylko dwa (j(j z początkiem
I. 06. przy lampie złowione, zresztą nie widziałem ich, ani nie
znalazłem ©
8. Brumata L. Bardzo pospolity szkodnik, zwłaszcza na
drzewach owocowych, występuje od początku XI do połowy na-
wet XII. eorocznie. Bezskrzydłe Q Q możnaby nader łatwo łowić
na opaski z lepem, przez coby w rótkim względnie czasie można
wyniszczyć a przynajmniej bardzo ograniczyć tego szkodnika.
Eucosmia Stph.
419. Undulata L. (3270) W lasach ale rzadka, w pierwszej
połowie Sab najpóźniej około 19. VII; w r. 08. także przy lam-
pie łowion
Triphosa Stph.
420. pis L. (3259) Przez parę dni z końcem VIII i z po-
czątkiem IX. lampie zwykle, lub w lesie; wyjątkowo raz już
31. VIL 05. ry. p yO JJ J
Lygris Hb.
421. Testata L. (3292) Podhorce, przy lampie w ostatnich
dniach VIII, przez krótki tylko okres czasu, wyjątkowo erii
do polowy IX, gdyz raz be? weale świeży okaz 12.
422. Populata L. Tylko w lasach i na łąkach leśnych w oko-
liey Skolego, głównie około pierwszej połowy VII, raz jeden okaz
dosyé starty 28. VIII. 02. na Zełeminie.
Larentia Tr.
423. Scene L. (3 z lasach spotykana, od końca
Udo jakie = (3300) Często w lasach spoty d
424. Ocellata m d Przy lampie weale ezesta w VIII,
Bewer ibn KML
425. CSC m. "a Zdaje się nader rzadka, złowi-
łem bowiem przy lampie jeden okaz 5. VII. 03., any 18. VII. 08.
426. Variata Schiff. (3306) Częsta zarówno p rzy lampie, jak
iw okolicy Skolego, na Magurze 5. VII, na Zeleminie 38. VIII.
; tutaj zwykle w drugiej połowie VI, lecz także pojedyńczo
metido VE Ma IE>Z gąsienicy znalezionej na lipie w nan
ü az wylągł sie 26. V. Dosyć zmienna i to głównie eo barwy
à skrzydel; mam okazy całkiem ciemne obok tak jasnych, iż robią
co do tła wrażenie zupełnie startych.
14 JULIAN BRUNICKI
Variata ab. Stragulata w (3306 a) Jeden okaz złowiony
w lesie w Bereżnicy 4. VII.
427. Siterata Hufn. (8813) Przy lampie w Podhorcach, w dru-
giej połowie IV. i 1. V., oraz w drugiej połowie IX. Ludzaco po
dobna do:
428. Miata iy dr Te łowię również w Pödhörekeit przy
lampie: 16. IV. 2. VIL.
= 429. (dbaja Hih. (8319) W Podhoreaeh przy lampie nie
rzadki, również w okolicy Skolego, na Korezankach fla =
z krzaków 21. VL i 7. VII, przy lampie tutaj zwykle aż w IX.
iz po A X.
ab. Perfuscata Hw. oz a) Jeden okaz w Podhoreach
przy been złowiony 30. VIII 07.
430. Firmata Hb. amy A a dwa okazy w Podhoreach
przy lampie zlowione 16. i 05.
431. Viridaria F. (3383) Ee leez okazy ladnie ubar-
wione rzadkie. Wszędzie na dołach płoszona w lasach i łowiona
przy lampie w Podhorcach w drugiej połowie VI i z początkiem
VII, potem w końcu o. i w pierwszych dniach IX; wówczas
mniej obficie występuj
432. Fluctuata E (3344) Jedna z aajpospoliasyed wei
zdarza się już w pierwszych. dniach czerwca, zwykle nak do-
piero od poezątku VII a około połowy IX znika ARE in
433. Vespertaria Bk. (3360) Rzadka, przynajmniej en mi
się tylko 8 okazy i to nie świeże, dostać między 8. VII. 6. IX.
do lampy zwabione.
434. Montanata Schiff. (3363) Częsta w lasach, zwłaszcza mo-
hos
krzejszejszych olchowych i dębowych, około połowy VI; znajdy- `
wałem ją jednak w Podhorcach w lesie już 28. V. a na Korezance
w Skolem dopiero 21. VI.
435. Suffumata Hb. (3367) Bar przy lampie w różnych
R ezasu, bo 12. i 26. V, 29. V, 28. VIL 1 24. V
486 Quadrifasciari ia CL (33 68) "Bardzo ezesta pray lampie
w Podhorcach, 10. a zwykle około połowy VII najwięcej widy-
wana, po 22. VII. rzadka.
437. tale o (3369) Najpospolitsza z całego rodzaj -
paz przy lampie jak i w lesie, ogrodzie i t. d. Pierwsze okazy
IV, potem w początku V, w połowie VI od końca VÍ
do: Ge VII. er dosyć zlatany okaz z 4. -VIIL przypomine
żywo ab. Spadicear a Bkh.
438... Pomoeriaria id. 3373) Rzadsza i nie co roku równie `
liczna, głównie w A an i Strzałkowie, między druga `
połową IV.a plncwésy a dniami VII. — 2. V. 07. zlowilem w le :
w dzień parke in cop.
«PIS MOTYLI 15
439. Designata ‚Rott. (3374) Rzadka; mam tylko okazy nie-
świeże, przy lampie złowione, 31. V, 7. VII, 31. VII, 9. VIII. 26. IX.
440. Fluviata Hb. (3378) Rzadka przy lampie 28. VIL 06.
i 30. VIII. 07; prócz tego trzy okazy przypominające en.
Hb. z 12. VIL, 19. . VIII. i 9. X. 05.
441. Vittata Bkh. (3379) Wlaseiwie nie rzadka, ale nie
roku liezna, przy lampie lowiona 1. VI, 21. VI; 14. VIII, 21. VIII
ezestsza niZ w pierwszym okresie.
442. Dilutata Bkh. (3380) Rzadka, dostałem ją tylko między 9. X.
a 2. XL. w roku 05. zawsze tylko w okazach pojedyńczych latającą.
443. Verberata Se. (3398) Mam tylko jeden okaz liehy, zlo-
wiony 28. VIII. 02 na Zeleminie w Skolen
444. Cuculata Hufn. (3432) Tylko jeden okaz z Podhorzee,
zlowiony 5. I. 04.
5. Rivata Hb. Jeden tylko okaz, złowiony w Podhorcach
26. V. 07. wraz z Lar. Montanata i innemi w lesie.
446. Sociata Bkh. (3437) Bardzo pospolita w lasach w połowie
i ku końcowi V, w początku VII i potem znowu sporadycznie
w ciagu VIII.
447. Unangulata Hw. (3438) Częsta w lesie i przy lampie
od 20. V. 18. do VI. i znowu od 23. VII. do 6. VIII.
448. Picáta Hb. (3439) Nie częsta, przy lampie z końcem V.
i z początkiem VI, potem w końcu VH, wyjatkowo, zdaje sie, jeden
okaz 25. VIII. 07.
449. Albicillata L. (3442) Nie częsta, przy lampie i w lesie
w E ees i w Bereäniey, 31. V, 19. VI, 20. VIL. i 16. VIII.
450. Lugubrata Stgr. (3444) Skole, dzial "Oud ylów, na zrebie
i w lesie 16. VI. 08., nieliczna.
451. Tristata E. (3449) Pospolita wszędzie w lasach i zaro-
slach, tak na dołach, jak na podgórzu i nawet dosyć wysoko w na-
szych górach, w ciągu V, mniej już w końcu VI, około 22. VII
1 znowu częstsza w V
452. Luctuata Hb. (6480) = tylko jeden okaz, złowiony
w Podhorcach w lesie 28. wnocześnie z poprzednią, do
której jest łudząco ee et, mi stwierdzić, czy jest ta
rzadką, czy też nie można na pierwszy rzut oka w lesie rozpoznać
jej od Lar. trist
453. Molluginata Hb. (3454) Tylko jeden okaz z lasu "e Be-
reżnicy, złowiony w zaroślach na zrębie 31. 07.
4. Seier? v. Turbaria Stph. (3455 a) Rzadka; mam tylkó
dwa okazy z 8. V.
455. ieh L. (3456) Częsta w lasach i zaroślach, oraz
przylatuje chętnie do lampy, od połowy VIL do końca VIIL
456. Adaequata Ga (3464) Tylko jeden okaz przy lampie
w Podhorcach, 5. VI.
16 JULIAN BRÜNICKI
401. Albulata Schiff. (3465) W a. górskich i na pod-
górzu o wiele pospolitsza niż koło ec, przez całe lato międy
14. VI. a 3. X. łowiona; w mine 17. VI. 07. znalazlem na
ee między lasami nad wsią od strony wschodniej nader
liczne okazy popołudniu i wieczorem latające, gdy je, chodząc, wy-
płaszałem z zarośli Alnus incan
458. Testaceata Don. Si ot tylko dwa okazy z -
w Podhorcach, z 22. V. i z
459. Obliterata Hufn. Gate: Bardzo częsta w lesie i przy
lampie w Podhorcach, między 22. Vos dr VE nastepnie wieda
4. VII. a 22. VIL Nader zmienna co 86 intenzywności zabarwie-
nia; mam i widziałem okazy całkiem aż brązowe obok prawie
świeżych niby brudno gliniasto żółtych.
460. Luteata Schiff. (3475) W Podhorcach rzadka przy lam-
pie, w lesie, a zwłaszcza na brzegu od strony łąk częstsza między
22. V. a 5. VII.
461. Bilineata L. (3481) Pospolita w lasach, głównie na dołach,
raz tylko znaleziona w Skolem; tu lata od poło wy VI. do połowy
VIII. Mam kilka okazów o nader ciemnych liniach na przednich
skrzydłach.
462. Sordidata F. (3485) Nie częsta, w Podhorcach i Bereżniey
między 16. VII. a 6. VIII. Obok formy głównej mam jeden okaz
ab. Infuscata Stgr. z bereżniekiego lasu, złowiony 5. VII.
463. Autumnalis Ström. (3486) Jeden tylko okaz zlowiony
przy lampie w Podhoreach 15. VI. 07., a w Ławocznem na łą ach
leśnych 17. VI. = kilka sztuk dostałem, w tych miejscach, gdzie
latały Lar. albulat
464. Ca re HS. (3488) W Podhorcach przy lampie 31. VII
i 14 VIIL 07; w lesie podhoreckim już 23. VI. 07.
465. Cor rylata Thnbg. (3491) W Podhoreach przy lampie
i w lesie, 28. V. do 6. VI, potem raz 18. VIII.
466. ee Hb. (8484) W lesie podhoreekim i przy lampie;
między 16. VI.
467. Rubidata F. (8502) Zdaje się "ra: rzadką. bom ją zło-
wił tylko dwa razy przy puer ie 30. VI. II.
468. Com 3503) W odios do lampy często to nad-
latuje, od 1. VII. do połowy VIII. Raz na wycieczce na e Zelemin
skolski 28. VIII. spotkałem pod szezytem mnóstwo okazów zu
pełnie złatanych i poniszezonych.
Asthena Hb.
469. Candidata Schiff. (3505) Zwykła w lesie i przy. n
w końeu V. i do połowy VL, wyjątkowo w pierwszych dniach. vn
SPIS MOTYLI 17
Tephroclystia Hb.
410. Oblong ph Thnbg. (3511) Dość ezesta przy lampie, 12. V.
około połowy VI i znowu w końcu VII; w roku 02 nawet az 2. IX.
471. RER: F. (3520) Nie rzadka przy lampie. 18. VI,
2—6 VII; najwięcej jednak około drugiej połowy VIII.
412. Pusillata F. (3535) Przy lampie w Podhoreach od 12 do
końca V.; w Skolem na EGER t RR V. 08. nader licznie
spotykana i wypłaszana w lesie i ach.
473. Venosata F. ke. ) Mam dk Jódóń okaz złowiony przy
lampie w Podhoreach 15.
474. Egenaria HS. (3661) Te egz., oznaczony przez p. dr.
Klemensiewieza z dodatkiem ?, złowiłem rzy lampie 1. VI. 07.
475. Assimilata Cl. (3559) W bee. ern przy lampie 10.
VII i 21. VIII, oraz w lesie 22. V.
476. Denotata Hb. (3563) Przy usd 5 egz. d. 7. VIII. 08.
477. Albipunctata Hw. (3567) Nie rzadka przy lampie 23—28.
V, 29. VII. 9. VIII.
B vis Vulgata Hw. (3569) Przy lampie miedzy 12. V.
a 6.
419. Virgaureata Dbld. (3571) Przy lampie 11—16. V. 07,
1—19. VI 08.
80. Veratraria HS. (3591) Mam z niej 3 egz. przy lampie
lowione: 7. VIII. 04, 6. i 7. VIL.
481. Milit 1 c (3603) Z przypadkiem znalezionej po-
ezwarki wylegla, 1 E
482. Sg Bi. (8604) Nie rzadka, przy lampiei w lesie
od polowy V. do polow
ab. Aequistrigata Stgr. Jeden okaz przy lampie 17. VI. 07.
vi E Semigraphata Brd. (3608) Jeden okaz przy lampie 13.
484. Plumbeolata Ki (3623) Nie rzadka. Podhcrce, las 4.
VI. 06.; Bereżnica, las 12. VI. 06.; PSEM łąka leśna 5. VI. 07.;
Podhorce, przy lampie = VI, 2— -10. VII.
ee Pygmaeata v. Zibeliniià Chr. (8681 eg Lawoezne, na łące
07.
486. Innotata Hufn. (3636) Podhorce, przy lampie: 23. V. 08,
1. VI..01; 20; VII. 08, 7. VIII. 08.
— v. Fraxinata Crewe. (8636 b) Podhorce, przy lampie 7.
i'9. VUE
481. Dodoneata Gn. (3648) Podhoree, przy lampie, 23. V. 08.
488. Exiguata Hb. (3650) Oba moje egz. zlowione tu przy
lampie, 19. V. 06. i 93. V. 08.
489. Sobrinala Ah (3656) Mam trzy egz. przy lampie zło-
wione, 31. VII. 06.; 6. VIII. 05.i27. VIII. 08.
Spraw. Kom. fizyogr. T. CH Dział IL :
18 JULIAN BRUNICKI
Chloroelystis Hb.
VI do
— ab. Subaerata Hb. (3660 a) Przy lampie 21. VI. 07.
ab. Nigrosericeata Hw. (2660 e) Również przy lampie 22.
VI. 06. i 18. VIE 07.
491. Chloerata Mab. (3662) Podhorce, przy lampie 22— 2h
VI. 07. Skole, Korezanki, łąka leśna 7. VII. 07. silnie zlatany okaz.
Boarmiinae.
Arichanna Moore.
492. Melanaria L. (3691) Podhorce, głównie przy lampie; 26
i 27. VII. potem do 7. VIII. 08. widywałem, razem około 40 egz.
przeważnie fd
Abraxas Leach.
sach, lecz nie pr tak licznie cb SZ kodę wa
dowych mogła wyrządzać. Przy lampie między 15. VII. a 19. VIII.
494. Sylvata Se. (8698) Bardzo rzadka, mam tylko dwa um
/IL. 08.
typowymi, moje są T VII.
— ab.: Negro de nh (3100b) Okazy znaeznie rzadsze
od poprzednich i mające plamki niezupełnie złączone w przepaski
w ścisłem tego słowa znaczeniu, 12. V. 03. i 17. VI. 04.
496. Adustata Schiff. (3701) Weale nie rzadka przy lampie
i brzegami lasów nad wieczorem, najwcześniej 25. VI. 06., zwykle
dopiero od 7. VII. do 20. VIII.
Bapta Stph.
491. Bimaculata F. (3103) Nie nadmiernie rzadka przy lam -—
pie, od 5. do 15. VL; około 18. VI. już silnie zlatana. :
498. Temerata Hb. (3104) Jedyny mój egz. zlowiony 1. VÍ
07. przy lampie.
Stegania Dup.
499. Cararia Hb. (3709) Jedyny okaz przy lampie złowiony
30. VI. 07.
490. Rectangulata L. (3660) Nie rzadka przy lampie, od 19.
6. VII.
X SZT
RI.
SPIS MOTYLI 19
Deilinia Hmps.
500. Pusaria L. (3713) Częsta przy lampie i w lasach, od
22. V. do 22. VI.
501. Exanthemata Se. (3714) Nie rzadka przy lampie i w la-
sach; w łozach nad rzeką Stryjem w Wierczanach; w ciągu lata
od 23 V. do 16. VIII. w rozmaitych widocznie generacyach.
Numeria Dup.
502. Pulveraria L. (3715) Częsta przy lampie i w lasach, na
rzadko drzewami porosłych, silnie zatrawionych miejscach. od 9. V.
do 18. VI, potem około połowy VIII. Również na Zełeminie i na
Trościanie w ciągu VIII.
508. Capreolari ia F. (3716) Mam tylko dwa dosyć liche okazy,
pierwszy złowiony 16. VIL w Podhoreach przy lampie, drugi sil-
nie zniszczony 28. VIII. na Zełeminie.
Ellopia Tr.
504. Prosapiaria v. Prasinaria Hb. (3720) Przy lampie w Pod-
horcach. Mam tylko dwa okazy, z 7. VIII. 04. i 22. IX. 06.
Metrocampa Latr.
505. Margaritaria L. (3728) Mam również tylko dwa okazy,
przy lampie złowione, a to z 14. i 30. IX. 06.
Ennomos Tr.
506. An Wernb. (3725) Nie rzadka przy lampie mie-
dzy T Aen IX.
einen Hufn. ab. Infuscata Stgr. Nie rzadka, przy
kope Ee 20. VII. a 8. IX.; w Bereżnicy w lesie 20, VII. 03.
508. Alniaria L. Dosyć częsta, przy lampie od 16. VII. do
6. VIII.
509. Fuscantaria Hw. M © Najczęstsza z wszystkich, przy
lampie od 6. VIII. do
510. Erosaria ab. A Hb. (3730) Rzadka, przy lampie
2. i 9. VII.
Selenia Hb.
ee Esp. (3733) Nie rzadka na wiosng, miedzy
12. Ivi 5 zwłaszcza około 18—22. IV.; natomiast o wiele
rzadszą Ser,
— gen. aest. Juliaria Hw. (3733 a) Z gąsienic oc is
20 JULIAN BRUNICKI
ze złowionej Q wychowałem tylko jednego typowego $, na wol-
ności nie złowiłem "jednak nigdy ża
512. Tetralunaria Hufn. "(8 3185) Znacznie częstsza. na wiosnę,
przy indi: nawet liczne Q Ọ widuję Geen 18. IV. al. 5
w lecie natomiast widziałem tylko SZ form:
— gen. aest. Aestiva Stgr. Łowione przy ampie: między 15.
VH a 6. VOL
Therapis Hb.
513. Evonymaria Schiff. (3735) Posiadam tylko edi silnie
zlatany i uszkodzony okaz, ulowiony w lesie w Podhorcach 26.
VH 02
Gonodontis Hb.
514. Bidentata Cl. (3743) a. tylko jeden, blady i dosyć
zlatany okaz, przy lampie 23.
Himera Dup.
515. Pennaria L. (3746) ) Przy świetle niezbyt rzadkie między
28. X. a 6. 4 z gąsienicy wychowałem okaz SJ mniejszy 0
łowionych, za to o wiele ciemniej ubarwiony, chociaż i łowione
nie są blade.
Angerona Dup.
516. Prunaria L. (3754) Weale nie rzadka, zwlaszeza po brze-
gach lasów około zachodu słońca. Zwykle i najliczniej w drugiej
Bał VI. Na Magurze za Skolem niezły okaz 5
— ab. Sordiata Fuessl. (3754 a) Rzadsza Sino, pojawia
sie w tych samych miejscach i o tym samym ezasie eo forma glówna.
Ourapteryx Leach.
517. Sambucaria L. (3757) Nie rzadka przy świetle, lecz trudno
dostać okazy nieuszkodzone. Pojawia się już około 22-—20. VL,
najliezniej miedzy 8. a 14. VII.
Eurymene Dup.
518. Dolabraria L. (3760) Nie rzadka, zwykle przy lampie,
miedzy koncem VII a polowa VII. Zowilem okaz ładnej 9 J już
VI.
Opisthograptis Hb.
519. Luteolata L. (3761) W ostatnich dniach V. nie rzadka, —
lata dosyć wcześnie wieczorem, nie co roku równie liczna.
i
j
(ep Sep
ED EE Z
SKS Sr YE sc
EEE
CENA E
SPIS MOTYLI 21
Epione Dup.
520. Apicaria Schiff. (3763) Nie pospolita przy lampie miedzy
6. a 17. VII. Wyjątkowo okaz złowiony 30. IX. 07.
521. Parallelaria Schiff. (3764) Nieco częstsza niż Dees "Es
przy lampie między 6. a 23. VII, lecz zdarza się i późni
522. RE Hb. (3765) Nie rzadka przy huie; w lesie
w Bes zwłaszcza wilgotnych, częsta, od 12. V. do 6. VI.
Hypopleetis Hb.
523. Adspersaria ab. Sylvanaria HS. (3769 a) Nie częsta,
w różnych okresach lata, bo 2. V. i między 13. a 26. VII.
Venilia Dup.
524. Macularia L. (3113) W lasach i zaroślach bardzo pospo-
lita; nieraz idąc, równocześnie parę się wypłasza, zwłaszcza w dru-
giej połowie V. Oka azy z lasów górskich łowione nawet w drugiej
połowie V. są znacznie jaśniejsze niż tutejsze
Semiothisa Hb.
525. Notata L. (3782) Przy lampie, pojedyńczo ale nie rzadko
między 18. VI. a 8. VIII.
526. Signaria Hb. (3785) Przylatuje do lampy w drugiej po-
łowie VI. i w pierwszych dniach VII. W Ławocznem znalazłem ją
na łące 17. VI. 07.; również w Skolem na Korczankach 17. VI. 08.
527. Liturata CI. (3790) Wcale nie rzadka przy lampie w Pod-
horeaeh między 15. VI. a 9. VIL; w Berezniey w lesie 4. VII. 06.
okaz zupelnie zniszezony. W Skolem, Korezanki, 17. VI. 08.
Hybernia Latr.
528. Leucophaearia Schiff. (3797) Od 19. III. do 24. III. 06.
byly, naturalnie samee, przy lampie bardzo pospolite; widzialem po-
jedyńcze 26. III. 08. i 21. IV. 07.
29. Aurantiaria Esp. (3798) Pospolite przy lampie miedzy
9. a 23. X. 05; w późniejszych latach nie widziane, prawdopodobnie
wskutek złej do łowienia pory
530. Marginaria Bkh. (3799) Rzadsza, 19. III. 06., 26. III. 08.
ý XE Defoliaria Cl. (8802) Niezbyt częsta, między 21. Mo
a Z.
Obscurata Stgr. (Zdaje się to samo, co Ferruginea
Gump.) ena, a) Bardzo rzadka: mam tylko dwa g'g, złowione
przy lampie 23. X. 05.
22 JULIAN BRUNICKI
Anisopteryx Stph.
532. Aceraria Schiff. (3807) Nader rzadka: mam tylko je-
dnego cf złowionego w Podhorcach przy lampie 23. X. 07.
533. Aescularia Schiff. (3809) Pospolity motyl, jak u popri
dnich gatunków tego i poprzedniego rodzaju tylko ZZ, przy lam-
pie, już 19. III. 06. potem w końcu III
Phigalia Dup.
534. Pedaria F. (3812) Nie rzadka, przy lampie między 19. III.
IV.
SE
Biston Leach.
535. Hispidaria F. (3814) Tylko JJ, nie rzadkie przy lam-
pie około drugiej połowy i końca III
536. Pomonaria Hb. (3816) Zdaje się nader rzadki; mam
wre fe 5 os z gasienic wyhodowane; wylegly mi sie przezimowane
GC Hirtaria Cl. (3825) Nie rzadki; w roku 05. już między
13. a 19. III. latały SG; 24. III. było ich j już mało; potem znowu
16. IV. QQ mam dwie, jedną znalazłem w ogrodzie w Podhor-
cach 12. IV. 06. na drodze pod drzewami, drugą 5. V. 07. w lesie
na buku. około 21/, metra wysoko nad pd kirg i zdobyłem.
538. Strataria Hufn. (3826) Mam tylko gg, między 12.
a 24. IV. przy świetle łowione. Są wówczas CET. ezeste.
Amphidasis Tr.
539. Betularia L. (3832) Częsty motyl, lowie go przy lampie
i znachodzę nieraz w ogrodzie na pniach spoczywającego, między
14. VI. a 31. VII. Lata dosyć późno w nocy.
Boarmia Tr.
540. Cinctaria hu (3874) Częsta, w drugiej połowie IV.
iw Eer dni Kë
ab. Co Ke Dup. (3874 a) O wiele rzadsza, lata w V.
541. Secundaria Esp. (3882) Zdaje się nader rzadka, bo, RAT
tylko jednę ©, złowioną przy lampie w Podhorcach 4. IX. 0
542. Ribeata Cl. (3883) Tylko dwa okazy, jeden, z En
z lasu 20. VIL; drugi ze Skolego. w pokoju na oknie znale-
ziony 18. VII. d
543. Repandata L. (3891) Weale nie rzadka; w Podhoreach
przy lampie między 27. VI. a 10. VIL; w Korczynie w lesie
rzadkim 17. VIL
SPIS MOTYLI 23
kepandata var. Maculata Stgr. Ts r^ Mam tylko gg“
z Podhorzec z 21. i z Bereżnicy z 27.
544. Hoboraria epes (3894) Przy ede w Podhorcach nie
rzadkie; SS przeważają. W czasie od 18. VI. do 15. VII.
545. era F. (3895) Mniej ezeste, w pojedynezych oka-
zach przy lampie między 23. V. a 9. VIII.
546. a Hufn. dici Dosyć częsta przy świetle, między
26. VI. a 12. VII; potem znowu w mniejszej ilości około 10. IX.
547. Fran Hb. (3901) res rzadka; mam tylko jeden
okaz na pniu drzewa w ogrodzie znaleziony 23. V. 06.
548. Yid piegi Hb. (3908) Częsta przy świetle między
11. a 22. IV. i drugi raz z początkiem VII. W Jamelniey złowiłem
pa łące leśnej blizko rzeki Stryja 14. V. 06. zupełnie zlataną Q.
— ab. Defessaria Frr. (3908 a) O wiele rzadsza; mam 3 okazy
S 11.1716: TW. 06. oraz TV OT
549. Luridata Bkh. Ser Przy świetle w rozmaitych porach,
bo 16. V, 26. 12. VI,
ug Punctularia Hh. (8910) Dosyé ezesta, miedzy 16. IV.
a A. V.06. — W niektórych latach, n. p. 08, była prawie pospolitą.
Gnophos Tr.
551. Obscuraria var. Argillacearia Stgr. (3931 b) Mam tylko
dwa okazy złowione na łąkach leśnych na Troseianie 7. VIII.
i w Tysoweu 18. VII.
552. Dilucidaria Hb. (3964) W Skolem, na Korezankach w le-
sie 1 na gęsto porosłych leśnych łąkach 7. VII. 07.
Fidonia Tr.
553. Roraria F. (3997) W Strzałkowie na łące leśnej 29. VI. 07.
Ematurga Ld.
554. Atomaria L. (4000) Pospolita w Podhore ach w lesie
vi? lampie 22—25. VI. i 5. VII. Skole: Korezanki 25. V., 21
€ ME
Bupalus Leach.
555. Finiarius L. (4001) p Apos dwa gd, złowione przy
a w Podhorcach 6. i 13.
Thamnonoma Ld.
556. Wauaria L. (4013) = rzadka przy lampie, zwykle
około 5—10. VII: oraz 30. VII
24 JULIAN BRUNICKI
557. mes Thnbg. (4018) W Podhorcach przy lampie
rzadka, 18. i 21. VI; w Skolem na Korezankach wieczorem u brze-
gów lasu i lak leśnych porosłych 17. VI. i 7. VII. 08. bardzo
pospolita.
Diastietis Hb.
558. Artesiaria F. (4019) Podhoree, przy lampie 30. VI. 07.
dwie Q C.
Phasiane HS.
559. Petraria Hb. (4023) Niezbyt rzadka; w Podhorcach przy
lampie i w lesie i29. V; w Berezniey w lesie 16. V. 08.
560. Clathrata L. (4032) W lesie i przy lampie nader pospo-
lita, głównie między 12. a 25. V., potem od 24. VII. do 25. VIII.
mniej liczna. Nader zmienna w ilości i rozmieszczeniu czarnego
rysunku.
Scoria Stph.
561. Lineata Se. Ni Nie rzadka, w lesie na łąkach w tra-
wie od 28. V. do 1.
Aspilates Tr.
562. Formosaria Ev. (4071) Bardzo rzadka; raz tylko 15. VII.
04. złowiłem przy lampie dwa okazy.
Nolidae.
Nola Leach.
568. Cucullatella L. (4103) Nie częsta, przy lampie, między
4. a 19. VII.
564. Strigula Schiff. (4105) Rzadka przy lampie w Podhorcach —
między 18. a 27.
565. Confusalis HS. (4106) Stosunkowo najpospolitsza z tej
grupy, przy świetle łowiona między 28. IV. a 12. V; prócz tego
w Berezniey 16. V. 08. i w Skolem na Korczankach 25. V. 08.
566. Ce > Hb. (4117) Rzadka: tylko przy lampie 27. VI
06. i 14. VII.
Cymbidae.
Sarrothripus Curt.
567. Revayana Se. (4126) Przy lampie częsta; bardzo zmienna
co do ubarwienia. Głównie między 26. VI. a to 19. VII, pojedyń”
SPIS MOTYLI 25
czo też 28. VII, 2. VIII, nawet 22. IX. 06. Taksamo wyjątkowo
24. III. 06.
kevayana ab. Dilutana Hb. (4126 b) 6. VII, 28. VII i 30.
VIII. 07.
— ». Degenerana Hb. (4126 d) 28. VII. 07. a. piekna forma
ab. Ramosana Hb. (4126 d) 11. VII.
Earias Hb.
568. Clorana L. (4136) Pojedynezo miedzy 20. V. a 19. VII;
potem miedzy 5. a 26. VIII. 06. Lieznie nigdy sie nie okazuje.
Hylophila Hb.
569. Prasinana L. (4141) Raz zlowiona 6. VIIL 05.; wogóle
rzadka, dopiero między 25. V. a 9. VI. 08. kilkanaście okazów
di QQ przy lampie złowiłem
570. Bicolorana Fuessl. (4142) Feng gatunek; zlowilem tylko
dwa okazy przy lampie a to 27. VI.i 4. VII. 06.; w r. 08. równo-
cześnie z poprzednią parę okazów.
Arctiidae.
Arctiinae.
Spilosoma Stph.
571. tns en Bardzo rzadka, złowiłem tylko dwie
29, 24. V. 06.
572. Te Ge ca Nie częsta przy lampie; 20. V. 06, potem
między 1. VI. a 7. VII. pojedyńcze okazy.
513. o Esp. (4163) Dosyć częsta przy lampie, mię-
V. p-
dzy 21. y, YE potem sporadycznie pojedyńcze okazy n
10. VIL i Be
574. Urticae Esp. (4164) Nie rzadka przy lampie. między
4. VII. a 24, IX.; w lesie w Podhorcach znaleziona 24. V. 06.
Phragmatobia Stph.
4 575. Fuliginosa L. (4168) Pospolita od polowy VII. do po-
lowy VIII. przy lampie. Miedzy typem okazy zblizajaee sie do
Fervida Stgr.
Parasemia Hb.
576. Plantaginis L, (4177) Nie rzadka w lasach. Wszystkie
©, jakie widziałem i mam, są typowe, podczas gdy wszystkie
26 JULIAN BRUNICKI
dd należą do v. et. ab. -j Hospita Schiff. (4177 a) zarówno tu
jak w górach. Lata od połowy VI. do połowy VII. Między oka-
zami jeden z 18. VI. 04. ze Strzałkowa ma skrzydła przednie
o przeważającej barwie czarnej, lecz z rysunkiem normalnym bia-
łym choć mniejszym; natomiast skrzydła tylne czarne, z szeroką
białą przepaską na zewnętrznej połowie, do brzegu wewnętrznego
nie dochodzącą, na niej trzy czarne plamy: mała tuż przy brzegu
przednim, dwie większe dalej. Przepaska biała nieco rozszerzona
w miejscu, gdzie na niej są owe dwie czarne plamy większe. Bia-
łość na przednich skrzydłach z silnym odcieniem ezerwonawym
Diaerisia Hb.
577. Sanio L. (4186) Pospolita od 24. V. do końca VI. w la-
sach i na lakach; na Magurze znaleziona 5. VII.
Aretia Schrk.
518. Caja L. (4201) Bardzo ezesta, w lesie i przy lampie, od
polowy VII. do poezatku VIII.
579. Aulica L. (4207) Znalazłem raz uszkodzoną Q w Ja-
melnicy na ziemi na łące porosłej krzakami nad rzeką Stryjem;
dala mi kilka jaj, lecz nie udało mi się wychować gąsienic, chociaż
z początku dobrze się odżywiały liśćmi Achillea Millefolium.
Pericallia Hb. d
580. Matronula L. (4241) Bardzo rzadka; mam 5 okazów, 3
z tych pierwszy „znaleziony na trawie łąki leśnej w Strzałkowie
popołudniu 4. VII. 04, następnie przy lampie, późno, około 12
w nocy, 21. VI. 06, 18. VI. 08. 7. VII. i 15. VII. 04. Tylko jeden +
okaz wzorowy, reszta typu: ab. Haliciaca Schille, bez dolnej plamki |
na przednich skrzydłach. a
Callimorpha Latr. 4
581. Dominula L. (4245) Bardzo częsta w lesie, na zrębach —
i łączkach leśnych, mniej więcej między 1.a 7. VII; w Korczynie
33 VIE 4
582. Quadripunctaria Poda. (4248) Obeenie nie znaleziom? |
nigdzie, mam dwa okazy tu złowione około roku 1880. E
Mipoerita Hb.
583. Jacobaeae L. (4255) Podhorce, na brzegu lasu 6. VI 1880; 1
od tego czasu nie złowiona ani widziana, aż przy lampie 8. VI. 01. >
SPIS MOTYLI 37
Lithosiinae.
Wiltochrista Hb.
584. Miniata Forst. (4266) Bardzo częsta przy lampie, 21. VI.
06, głównie jednak między 7. VII. a 30. VI.
Endrosa Hb.
585. Irrorella Cl. (4278) Libochora 31. VII. 03.; Podhorce,
przy lampie 29. VI, 28. VII, 12. VIII. 07.
Cybosia Hb.
586. Mesomella L. (4282) T przy lampie w Podhorcach,
22. VL 29. VI, 14, VII, 5. VIII
Comaela Wlk.
587. Senex Hb. (4286) Nader rzadka; złowiłem przy lampie
w Podhorcacach tylko dwa okazy, a to 14. i 24. VII. 06.
Gnophria Stpb.
988. Rubricollis L. (4289) Dosyć częsta; przy lampie w Pod-
en około 27. VI. do 9. VII; na Magurze 5. VII; w Tuchli
: VE 06.
Veonistis Hb.
589. Quadra L. UR Y Częsta przy lampie w Podhorcach,
29. VI, 14, VIL 6. VIIL 5 í
Lithosia F.
| 590. Deplana Esp. (4292) Skole, Korezanki, na łące leśnej,
X. jedyny okaz, jaki posiadam, złowiony 7. VII.
E Griseola Hb. (4994) Nie częsta; przy lampie w Podhor-
cach 24. VIL 6. VIII, 3. IX. Bereżnica, w lesie 4 VII. 06.
592. Co omplana L. (4299) Kane od poprzedniej, przy lam-
pie w Podhoreach 7. VII, 28. VII. 4, VII. 06.
593. Lutarella L. (4306) Basie: mam tylko trzy okazy, dwa
z 31. VII. 06, jeden z 7. VII. 08; wszystkie przy lampie w Pod-
horeach.
594. Sororcula Hufn. (4311) Najezestsza z calego rodzaju,
= lampie między 9. a 29. V., głównie w roku 1907.
28 JULIAN BRUNICKI
Pelosia Hb.
595. Muscerda Hufn. (4314) Nie bardzo rzadka przy lampie
i w lesie, zwłaszcza strącana z gałęzi starych drzew. Między 23.
VI. a 30. VII.
Zygaenidae.
Zygaena F.
596. Purpuralis Briinn. (4323) Częsta w lasach i na łąkach
podleśnych, w Podhorcach między 4. a 17. VII, na Magurze 5.
VIL w Skolem 17. VII, na Korczankach na łące „Kamienista*
+ VE OL
— ab. Pluto O. (4323 b) Nieco rzadsza od typu; w Bereżnicy
4—17. VIL 07, na Korczankach w Skolem („Kamienista) 7. VII
08, na łąkach w Tysowcu 18. VII. 03.
597. Meliloti Esp. (4346) Zdaje się rzadka, bo mam tylko
dwa okazy, jeden z Bereżnicy z 4. VII. drugi z Podhorzec z 14.
VII; oba na łąkach na kwiatach złowione.
598. Lonicerae Scheven. (4350) Jedyny mój okaz ee na
łące górskiej na Czudyłowie w Skolem 14. VII. 08. popołudniu,
równocześnie były dosyć liczne Z. Purpuralis i Purpuralis ab.
Pluto, oraz:
599. Filipendulae L. (4352) Na łąkach i brzegach lasów na
dołach bardzo częsta, w górach natomiast raz tylko ją spotkałem; —
w Podhoreach, Berezniey i t.d. między 10. a 25. VII. Skole, Cr ——
dyłów, na łące 14. VII. 3
600. Ephialtes ab. Athamanthae Esp. (4358 f) Mam tylko dm —
okazy, jeden z Podhorzee, na łące podleśnej wilgotnej zlowiony —
silnie zlatany 18. VIII. 02, a drugi z podobnej łąki w Bereżnicy, ©
2. VII. 07. 3
Ino Leach. 1
601. Statices L. (4414) Na lakach nie ezesta w trawie. miedzy d
10. VI. a 10. VIII; na Trościanie w Sławsku 7. VIII; w Koziowej
18. VII. 03. Najłatwiej znaleźć ją popołudniu i nad wieczorem.
Cochlididae.
Cochlidion Hb.
602. Limacodes Hutn. (4440) Przy lampie nie rzadka, prócz —
tego w gorące dnie, w samo południe przy dębach u brzegów lasu
w miejscach zacisznych pląsająca w słońcu nader szybko ruchem `
RE ERE Bann aa gne PP WEN
SPIS MOTYLI 29
podobnym do pląsów komarów, między 14. VI. a 18. VII. Mam
okazy (jj bardzo jasne i w rozmaitych odcieniach aż do prawie
ciemno brunatnych. Q Ọ rzadkie.
Psychidae.
Pachytelia Westw.
603. Unicolor Hufn. (4450) Mam tylko jg uzyskane z wy-
chowanych gąsienie, które znajduję często na leśnych trawach,
w połowie VI; lęgną się łatwo między 28. VI. a 10. VII.
Sterrhopterix Kirb
604. Hirsutella Hb. (4488) Mam kilka JS złowionych przy
lampie, w ciągu VI. nie znalazłem jeszcze nigdy dobrej gąsienicy,
zdatnej do wychowu.
Epichnopterix Hein.
. 605. Pulla Esp. (4513) Niezbyt częsta; mam też tylko fd,
łowione na łączce leśnej w Podhoreach nad wieczorem między
9. a 29. V, w Skolem na łące na Korezankach 25. V. 08, na Czu-
dylowie 19. VI. 08.
Sesiidae.
Troehilium Se.
606. Apiforme Cl. (4532) Dawniej były częstsze, jak długo
topole włoskie tu były przy drogach sadzone; po wyrąbaniu topol
znikły i nie udało mi się ich znaleźć tymi czasy. Mam jeden stary,
zniszczony okaz złowiony tu na pniu topoli włoskiej przy drodze,
30. VI. 1880, in copula; drugi okaz zupełnie zniszczył sie w ciągu lat.
Cossidae.
Cossus F.
. 607. Cossus L. (4641) Wcale nie rzadki przy lampie między
15. VL a 19. VII; przylatuje jednak dopiero późno, około 11—12
608. Terebra F. Nadzwyczaj rzadki; mam tylko dwa okazy,
lampie, pierwszy 21. VIII. 06. a drugi 18. VIII.
rz
| 08. Zupełnie tak samo się zachowuje jak poprzedni.
30 JULIAN BRUNICKI
Phragmataecia Newman.
609. Castaneae Hb. (4713) Bardzo rzadki tutaj motyl; przy-
latuje do lampy dosyć późno i od razu siada w cieniu tak, iż go
trzeba dobrze szukać, chowa się np. w szpary, włazi do szufłady
stołu i tp. byle się schronić. Lata między 25. V. a 1. VI. Mam
jeden okaz (7, wyróżniający się znacznie nader ciemnem oprósze-
niem przednich skrzydeł.
Zeuzera Latr.
610. Pyrina L. (4718) Nie częsta; Q mam tylko jedną, od- -
różnia się bardzo podwójną prawie wielkością; (SS są mniej rzadkie
18. VI. 08. złowiłem kilkanaście sztuk (ff, dosyć drobnych.
Zresztą lata między 12. VI. a końcem VI; wyjątkowo łowiłem dd
jeszcze 12. i 14. VII.
Hepialidae.
Hepialus Wlk.
611. Humuli L. (4726) Rzadki motyl, chociaż zarośli i chmielu
dzikiego tu w lasach i w łęgach nadrzecznych wcale nie brak.
Łowiłem ją między 9. VI. a 30. VII. Rzecz dziwna, mam w zbio-
rze więcej niż
612. Sylvina L. (4127) Rzadki motyl; mam parę tylko okazów
złowionych przy lampie między 17. a 24. VIII.
613. Hecta L. (4743) W Podhorcach i Strzałkowie na brzegu ©
lasu przy łące, porosłym silnie trawami, pokrzywą i wszelakiem ` `
się to między 4. a 23. VI.
Błonkówki pszczołowate (Apidae),
zebrane w Galicyi.
Podał
Jan Śnieżek.
E. Dotyehezas zajmował się badaniem fauny pszezól krajowych
jedynie Prof. Dr Antoni Wierzejski i ogłosił dwa spisy, jeden
w r. 18681), a drugi w r. 18742).
.. Ponieważ od tego czasu literatura hymenopterologiczna wogóle,
a błonkówek pszezolowatych w szczególności znacznie się wzboga-
1) Przyczynek do fauny owadów błonkoskrzydłych (Hymenoptera). Spraw.
Kom. fizyogr. T. II.
*) Dodatek do fauny blonkówek (Hymenoptera). Spraw. Kom. fizyogr. T. VIII.
.
32 JAN ŚNIRŻEK
ciła pracami Schmiedeknechta i Friesego, które ułatwiły oznaczanie
gatunków do odróżnienia trudniejszych, przeto skontrolowałem zbiór,
złożony przez Prof. Wierzejskiego w muzeum Komisyi fizyogra-
ficznej, pochodzący głównie z Galicyi wschodniej, a wyniki tych
badań wciągnąłem również do niniejszej pracy.
Wreszcie oznaczyłem pszczoły i uwzględniłem nowe dla IS
krajowej gatunki, zebrane przez śp. Bolesława Kotulę, w okolicac
Lwowa i Przemyśla. Wykaz niniejszy opiera się zatem na zbio-
rach, pochodzących tak z zachodniej jak wschodniej części Galicyi,
różniących się od siebie pod względem zoogeograficznym, może
iee dać obraz fauny błonkówek pszezołowatych całego kraju,
jakkolwiek zapewne jeszcze niezupełny.
Stosunkowo najlepiej zbadano dotychczas faunę tych owadów
w miejscowościach, położonych przy granicy galicyjsko - bukowiń-
skiej 1 w okolicy Krakowa, mimo to nie można jej uważać za
poznaną dokładnie, gdyż badania odbywały się tu głównie w mie-
siącach wiosennych. nie wiele zaś w lecie, z innych zaś miejsco-
wości znane są gatunki letnie, a nie zbadane wiosenne. Chociaż
zatem w spisie niniejszym wykazano 75 gatunków nowych dla
fauny krajowej, a ogólna liczba błonkówek pszezołowatych, zna-
nych obecnie z Galicyi, wynosi 215, to przecież należy się spo
dziewać, że liczba ta znacznie się powiększy po wyczerpującem
zbadaniu lokalnej fauny kilku jeszcze miejscowości, leżącyć
w odrębnych krainach geograficznych Galicyi. Rezultat takich ba-
dań da nam dopiero obraz całkowity fauny krajowej i może by
podstawą do porównawczych studyów. Na teraz mogę tylko zazna”
czyć, że fauna Podola galicyjskiego jest bogatszą w gatunki niż
zachodnia część kraju. Występują tam gatunki takie, jak Bombus
fragrans Pall, B. vorticosus Gerst, Xylocopa valga Gerst., Ceratina E
Loewi Gerst., Nomia diversipes Latr. i inne, które naleza juz do fauny
południowej, i te w zachodniej części kraju z pewnością odszukać
sig nie dadzą, tymczasem o żadnym gatunku, występującym na
zachodzie, nie można dziś jeszcze twierdzić, ze na wschodzie 80
niema.
Zebrany materyał oznaczałem głównie według dzieł:
r O. Schmiedeknecht: Apidae Europaeae. Gumperdae et
Berolini 1882—1884.
H
Friese: Die Bienen Europas. Teil I—VI. Berlin u. Inns- |
bruck 1895 — 1901
Lr 9
Jena 1907. A
Tylko eo do rodzajów, w wymienionych dziełach jeszcze =
opracowanych, musiałem się posługiwać literaturą starszą, dosyć
obficie zebraną w bibliotece Komisyi fizyografieznej; Mii > H
jednak nie podaję, gdyż uważam to za zbyteczne wobec dzie%
Schmiedeknecht: Die Hymenopteren Mitteleuropas- 3
e to EN 2020 WODE. A p
BŁONKÓWKI PSZCZOŁOWATE 33
C. G. De Dalla Torre: Catalogus Hymenopterorum hucusque de-
scriptorum systematicus et synonymicus, Vol. X. Apidae, Lip-
siae 1896.
Stosownie do przyjętego dziś pospolicie systemu, rozdzieliłem
całą rodzinę pszezolowatych na 14 podrodzin, zebranych w trzy
grupy biologiczne.
iejscowości, wykazanych w spisach Prof. Wierzejskiego, nie
powtarzam przy gatunkach, które sam zebrałem gdzieindziej, przy-
taczam je tylko przy tych gatunkach, których nie odszukałem
w kraju, lecz znam ze zbioru Prof. Wierzejskiego, co wyraźnie
dopiskiem ( Wierz.) zaznaczam. Po nazwie miejseowości podaję liczbę
porządkową miesiąca, w którym gatunek łowiony. Gatunki nowe
dla fauny krajowej oznaczone są gwiazdką.
A. Pszczoły towarzyskie
(Apidae sociales).
Apinae.
Apis L.
4. mellifica L. Pospolicie hodowana w päike kiah s w odmianie
zwyczajnej i kraińskiej; rzadziej już trafia się odmiana włoska
(A. ligustica Spin) i gnieżdżąca się dziko w dziupłach starych
drzew „borówka
Bombinae.
Bombus Latr. ?).
hortorum L. Z y " Wszedzie pospolity od wiosny do je-
sieni; gnieZdzi sie w zie
B. ane ję K. d y Q. Rzadszy niż poprzedni, gnieździ się
także w ziem
B. Erde Mor. $ à Q. We mow „części kraju
m formy skrajne. zostały opisane jako dichromus i bre-
viventi
gaere Wesmael.
d! Rytro, 1 sierpnia. Palpi obscure testacei. Mas alarum
Pre 2-0 transverso cubitali obsoleto. cellulis autem eubitalibus
ua
ytro, 16 sierpnia. Caput orbita: faciali et verticis testacea.
erraticus Wesmael. QQ g g: Rytro, na górskich leśnych po-
lanach kwiecistych, bardzo pospolity w sierpniu. cf Spas, 15 sier-
pnia; Tarnopol, 20 lipea; Nowy Targ, 27 lipea.
explorator Szépligeti. Var.
Niepolomiee. Orbita Hm rufa; po» favi coxis, tro-
chanteribus, basi femorum anteriorum et interm
omnibus nigris. Abdomen est ani deeds tini summo apice
segmenti primi nigro.
a
54 i E. NIEZABITOWSKI
fortipes Wesmael. Var.?
Rytro, 6 sierpnia. Caput transversum, thorace latius, rufum,
stemmatico occipiteque fuseis; palpi nigri; mandibulae testaceae,
apice nigro; antennae nigrae, corporis longitudine. paulo breviores,
29- d Em tata Thorax niger, pronoti parte superiore et mesonoti
lobo medio postice rufo-testaceis; scutellum, pectus, lateraque me-
tanoti rufescentia. Alae paullulo fumatae, litura yalina haud di-
stincta. Abdomen ovale, testaceum, segmento l-o solum nigro; se-
gmentum 2-um striolato-rugulosum, margine postico medio sinuato;
segmentum 3-um subtilissime rugulosum, cetera levia nitida; pedes
rulo-testacei, eoxis, femoribus intermediis et eum RER po-
sticis nigrieantibus; terebra fere abdominis longitu
fulvipes Nees. re ytro, 1—6 sierpnia.
minis, segmento 2-o haud maculato, squamula testacea, antennis
29-articulatis.
guttiger Wesmael. QQ: Nowy Targ, 26 czerwca; Rytro,
6 sierpnia.
intercessor Nees. ©: Potok koło Częstochowy (zebrał Dr. Hen-
ryk Lgocki). Ponieważ gatunek ten znajduje się również i na Wę-
grzech, przeto będzie także z pewnością i w ca: i z tego po-
wodu tutaj go wymieniam.
Kotulai n. sp.) Q: Kraków.
levicarinatus n. sp. Q:. Rytro. 2 sierpnia.
Kee Dalla Torre.
: Zuzanöwka kolo Zurawna, 3 sierpnia. Caput rufo-testa-
ceum, ocei ito et „ej nigris; thorax lobis lateralibus meso-
noti, seutello, metanoto et pectore nigris; abdomen segmento 1-0,
macula centrali parva segmenti 2-i, maculisque magnis reliquorum
segmentorum
: Nowy Targ, 17 czerwca. Caput oceipite et stemmatico ni-
gris; thorax pectore et metathorace nigro, mesonoti lobis nigro ma-
eulatis; abdomen segmento 1-0 et 20 macula centrali nigra; 3-0
maculis duabus in lateribus ornato.
: Nowy Targ, 21 czerwca. Praecedenti similis sed segmentis
2-0, 3-0, 4-0, 5-0 maculis lateralibus "cyt fuscis ornatis.
: Okolice Krakowa. Var. L Marshall.
: ut var. L Marshall. sed Abs a 4-0 immaculato.
longicollis Waesmael. QQ: Rytro, 24 lipca do 7 Wm
celu 25 lipca; Horodenka, * 27 lipca; Zuzanówka koło
rawna, 6 sierpnia.
tunek znaleziony przez oa wepe i botanika, mego śp. DÉI"
1) Ga
fesora, Bolesława Kotulę, nazwałem ku jego pamię
cr 2 BWS A EE
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 55
mediator Nees. qf: Rytro, 16 sierpnia. Tibis posticis apice
nigris
minutator Fabricius. QQ: Kraków; Nowy Targ, 6 września;
Rytro, 1 i 6 sierpnia; Mikulińce Ge Podolu), 22 lipca.
nigratus Wesmael. Rp Nowy Targ, 4 czerwca,
nigricaudus n. sp. d: Rytro, 18 sierpnia.
nitidifrons n. sp. E Rytro, 6 sierpnia.
novus Szépligeti. Rytro, 29 lipea. Differt a typo: mesonoto
toto nigro, antennis totis Kee ee limbo membranaceo segmenti
1-i et 2-i limbo angustissime luteo. Long. 3 mm
gen? Nees, Var.
OS: Rytro, 1—16 sierpnia po kwiatach. Niger vel rufe-
scens, levis, pilis albis sat longis, sparsis pubescens. Caput trans-
versum, pa pis nigricantibus, mandibulis testaceis apice nigris; an-
tennae 21-articulatae. Thorax elongatus, metathorace levi, apice so-
lum earina brevi instrueto. Pedes obseure testacei, femoribus anti-
cis superne, intermediis et posticis fere totis, tibiis posterioribus
apiee nigris. Alae basi brunneae, apice subhyalinae, litura hyalina
distineta, stigmate umbrino; squamulae nigrae, Abdomen elongatum,
sutura secunda fere recta; segmentum 1-um lateribus albidis, se-
gmentum 2-um testaceis; venter linea media testacea; terebra lon-
gitudine abdominis. Mas differt antennis 23- artieulatis, pedibus ob-
scurioribus, abdominis segmento l-o margine solum testaceo, ven-
tre nigro.
Q Zaleszczyki, 25 lipca. Antennae 21-articulatae; palpi fusco-
testacei; mandibulae testaceae, apice fuscae. 'Thorax elongatus, me-
tathorace levi, apice solum earina brevi instructus. Pedes nigri, fe-
morum anterior dimidio inferiore, intermediorum et posticorum
summo apice, tibiis anterioribus totis, reliquis apice, tarsis anticis
totis, reliquis in apice articulorum, testaceis. Abdomen ovatum, ar-
tieulati lone segmentorum distincta, lateribus segmenti 1-i et 2-di an-
gustissime et linea media ventris, obscure testaceis, sutura secunda
sinuata; terebra longitudine abdominis. Alae basi ee: apice
subhyalinae, litura hyalina distincta, stigmate brunn
orbieularis n. sp. Q Spas kolo Turki, 15 E
ornatulus n. sp. ies Rytro, 2 sierpnia.
osculator Nees.
segmenti 3-ii et 4-i davis Long. sens mm
parvicornis Thomso
: Rytro, 18 sin Pn Niger nitidus, sparse albo pilosus. Ca-
56 E. NIEZABITOWSKI
apice pilis albidis sat longis sparse ornato; metathorax levis. Alae
basi brunneae, apice subhyalinae, litura hyalina distineta, stigmate
brunneo. Pedes nigri, tarsis anterioribus fuseis, tibiis posticis basi
sat late pallidis. Abdomen ovale, lateribus di marin 1-1 pallide te-
testaceis. e 2-um 8-0 multo me
parvus $: Rytro, 1 sierpni
picticornis "Weitkel. Q: "eet kolo Zurawna, 5 lipea
w debini
praciermisn Marshall.
: Rytro, 6 sierpnia. Antennae 26-articulatae.
ytro, 27 maja. Antennae 28-artieulatae. Pedes nigri, tro-
in annulo 2-0, femoribus anterioribus summa basi excepta,
tibiisque omnibus testaceis, his apiee fuscis vel eine? Segmentum
2-um a éi nis basi solum rimulosum, ceterum lev
, 2 sierpnia, Praecedenti similis ied: bites ie 26-ar-
tieulatae, mdi m ‚abdominis 3-um etiam limbo laterali testaceo.
- pygmaeus n. sp. Q: Rytro, 18 sierpnia do 8 września; Ze-
giestöw, 28 lipea.
ramosus n. sp. 9: rate 12 sierpnia
regularis Wesmael. JS: Nowy Targ, 19 czerwca. d: Difiert
a typo segmento 2-o in media basi puneto minuto nigro ornato.
rotundatus Szepligeti
Caput 0'475 longum, 0:855 latum; palpi nigri. Thorax 1'425
longus, 1:083 latus, squamulis luteis. Alae subfumatae, stigmate um-
brino. "Pedes lutei, coxis, ‚trochanteribus et femoribus anticis su-
rali segmentorum luteo; terebra nigra, 1-9 mm longa. Rytro, 6
marca, e gallis Andriei Bordowy
rotundulus Szé lig
O Caput antennis y AP AS atro fuseis. Abdo-
n testaceum, segmento 1-0 nigro, 2-0 in medio macula parva
rufoscutellaris n. sp. Rytro, 2 ar gan
rylrensis n. sp. Rytro, 3 ezerwea
satanas Wesmael var. 3.
ZZ Antennae 28-artieulatae, basis segmenti 3-i antennarum
rufa. Tatry: Dolina Strążysk, 10 lipca,
similis Szépligeti.
: Caput transversum, testaceum, palpis, antennis linea gó
gusta marginis inferioris faciei, occipite stemmaticoque nigris.
-
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 57
rax testaceus, seutello, metathorace, sterno et pleuris, his ultimis ex
parte, nigris. Metathorax levis, bast carina brevi instructus, e cuius
carinae basi striae nonnullae radiantes exeunt. Pedes testacei, coxis
ice,
Alae brunneae apice pogł u yt c testaceae. Abdominis
segmentum l-um nigrum, lateribus anguste testaceum; segmentum
2-um testaceum, macula media nigra; 3-um totum testaceum; seg-
menta reliqua nigra, lateribus testaceis. Venter testaceus; terebra
abdomine brevior. Głęboka koło Felsztyna, w lipcu.
subornatus Szépligeti var.? Ọ Rytro, 2 sierpnia.
ja.
variegator Nees. Q Antennae 25- ie Abdominis seg-
mentum [-um nigrum, 2-um flavum, segmenta reliqua maculis me-
diis dilute fuscis ornata. Pedes flavi, coxis intermediis et postieis,
femoribus omnibus basi tarsisque apice nigris. Nowy Targ. 2 sier-
pnia po kwiatae
Q Antennae 25- -artieulatae, abdomen nigrum, lateribus flavis.
Bracon carpaticus n. sp.
ine
ut 0:49 mm longum, 0:99 latum, nitidum, aurantiaeum, hypo-
stomate, cines inter antennas et stemmatieum, stemmatieo oc msn
nigris; facies fere opaca; mandibulae flavae, apice nigrae; palpi nigri;
antennae nigrae 30-articulatae. Thorax 1:71 longus, 1:37 latus, nitidus,
niger, notaulis distinctis, m lateribus superne, notaulis in macu-
am magnam ántescutellare m rectangularem lobi medii mesonoti dila-
tatis, squamulis, scutelli lateribus et limbo basali angusto, aurantiacis.
Metathorax levis et, ni fallor, apice carina brevissima instructus.
Alae infumatae, apice subhyalinae, litura hyalina distineta, stigmate
fuligineo; ala anterior 4:47 mm longa. Pedes anteriores saturate lu-
tei, emorum basi nigra; intermedii ae postici nigri. jemorum summo
apice basique tibiarum luteis; > intermedii emm Abdomen
subovatum, nigrum, a basi segmenti 2-i 1: ongum, ad se-
gmentum 3-um 127 mm latum, Get lata mediali transversa seg-
menti 2-i aciculata, lateribus segmentorum 2—5 late ac saturate,
segmentis reliquis totis aurantiacis; margines .posteriores segmenti
—b-i pallide uc hi pellueidi; vice. apicalia obscuriora;
sutura 2-a in medio va alde sinuata; ven nter saturate luteus; terebra
nigra, 2:62 mm En Long. eorporis 4:61 mm.
r. Br. caudigeri Nees, a Thomsonio deseriptae, similis
colore. differt tamen ab ea segmento 2:0 distincte aciculato.
Br. indubio Szépligeti differt notaulis distinetis et maiore
58 E. NIEZABITOWSKI
numero artieulorum in antennis, a Br. lauto Szépligeti terebra multo
longiore, a Br. fumato Szépligeti terebra breviore, ab omnibus tri-
bus colore corporis.
Species haee pertinet ad II divisionem Szépligetii generis
Bracon. DC a
Bracon Cieslikii n. sp.
Femina.
Caput 0:48 mm longum, 0:8 mm latum, nigrum, nitidum, spar-
sissime cinereo pilosum, maculis sat magnis verticis, oculis et stem-
reliquis in dimidio basali et tarsis anticis
fere totis, luteis. Abdomen 1:62 mm longum, 1-02 mm latum, ovale,
nitidum, aurantiacum, segmento 1-o 0:48 mm longo. marginibus
membranaceis flavis, segmentis 2—5-0 in medio maculis transversis
nigris, segmento 6-0 maculis lateralibus duabus nigris picto; venter
luteus; sutura 2-a abdominis leviter sinuata; terebra nigra, 2:415
onga.
A Br. variatore Nees differt sutura 2-a sinuata antennisque
longioribus. A Br. dichromo Wesmael differt praeter alia praecipue
eolore.
Species haec pertinet ad III am divisionem Szépligetil gene
ris Bracon.
Gatunek ten poświęciłem młodo zgaslemu przyrodnikowi & p-
Janowi Cieślikowi, z którego zbiorów, obecnie znajdujących SIę
w posiadaniu Prof. Dr. Władysława Kulezyńskiego, wielokrotnie przy
opracowywaniu fauny krajowej błonkówek korzystałem.
Bracon Kotulai n. sp.
ger,
OO
thorace levi eum vestigio carinae in apice. Alae infumatae, litura
hyalina distincta, apice subhyalinae; ala superior 3:28 mm longa-
Pedes nigri, genibus summo apice pallidioribus. Abdomen elong&
|
Qd pui Macc x Lu EE E,
a e E erh Zu
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 59
tum, lateribus fere parallelis, 1:46 mm longum, 0:67 mm latum, ni-
tidum; limbus lateralis segmentorum venterque' lutei; segmentum
2-um 3-o aequilongum; sutura secunda sinuata; terebra nigra, 4:18
longa. Long. eorp. 307 mm.
pecies haec differt a Br. longulo Thomsonii thorace haud
elongato, segmento 2-o et 3-0 aequilongis atque colore corporis,
a Br. parvulo Wesmael alis infumatis, antennis 26-artieulatis tere-
braque longiore, a Br. Csikii Szépligeti antennis 26-articulatis. te-
rebra breviore, abdomine elongato.
Species haee pertinet ad Dam divisionem Szépligetii gene-
ris Bracon.
Bracon levicarinatus n. sp.
Femina.
Caput transversum, nigrum, 0:44 longum, 0'76 mm latum, or-
bita verticis paullo rufescenti; antennae nigrae; palpi pallide flavi;
mandibulae luteae, apice nigrae. Thorax niger, nitidus, 1:14 mm lon-
gus, 0:76 mm latus, notaulis distinctis; metathorax levis, carina me-
dia fere integra ab apiee usque ad basim, erescenti, ramosa; squa-
mulae nigrae. Alae basi subfumatae, apice hyalinae, litura hyalina
sat distineta. Pedes saturate lutei, coxis nigris, medio femorum po-
sticorum antice obscurato. Abdomen ovatum, 1:24 mm longum, 0:89
latum, luteum, segmento 1-o nigro, 2-0 macula triangulari nigra,
segmentis reliquis maeulis reetangularibus, mediis, nigris pietis.
Segmenta marginibus posticis pallidis, pellucidis. Segmentum 1-um
- subtriangulare, rugulosum, 2-um carina media levi, ceterum longi-
tudinaliter striatum; venter pallide luteus. Terebra nigra, 1:05 longa.
Long. eorp. 2:84 mm.
Speeies haee pertinet ad II-am divisionem Szépligetii generis
Bracon.
Bracon nigricaudus n. sp.
Mas.
... Caput nigrum, 0:38 mm longum, 0:76 mm latum; orbita fa-
cialis antennarum basim versus dilatata mąculaque triangularis or-
_ bitae verticis, testaceae; facies in longitudinem convexa, subopaca,
. Mgra rufescens; antennae nigrae, 29-articulatae, mandibulae flavae,
apice ferrugineo-nigrae; palpi in !/, basali nigri. Thorax 1:25 mm
longus, 0:95 mm latus, niger, nitidus; metathorax levissimus, cum
: vestigio carinae apicalis. Alae valde infumatae, litura hyalina di-
_ Stlneta, apice subhyalinae; ala superior 3:42 mm longa. Pedes lutei,
Pis et trochanteribus intermediis ae posticis, femoribus anteriori-
60 E. NIEZABITOWSKI
bus et intermediis basi, linea media anteriore femorum posticorum,
linea simili in apice tibiarum antiearum et intermediarum, tibiis po:
stieis apice, nigris; tarsi ir apice, medii ac postiei fere toti
nigri. Abdomen subovatum 1:46 mm longum, 09 mm latum, niti-
dum, luteum, linea parva en apieis segmenti er segmen-
toque ultimo nigris; segmentum 1-um 051 mm longum, reetangu-
lare, basi retraetum, spatio medio subtriangulari convexo levissimo,
Long. corp. 3:6 mm.
A Br. abscisso Nees differt metathoraee ae distributione colo-
rum, a Br. regulari Wesmael antennis pauciartieulatis atque colore
corporis.
— haee pertinet ad III-am divisionem Szépligetii gene-
ris Braco
Bracon nitidifrons n. sp.
(Fig. 3.)
Femina
aput transversum, 0:38 mm longum, 0'8 mm latum, nigrum,
Ge faciali maeulaque orbitae verticis triangulari rufa; facies lon-
gitudinaliter convexa, coriacea, in medio convexitatis nitida; palpi
pallide flavi; mandibulae flavae, apiee nigrae; antennae nigrae, su
tus testaceae, basi obseuriores. Thorax niger, nitidus, 1:33 mm lon-
gus, 076 mm latus, notaulis distinctis; metathorax levis, lateribus
apice subrugulosis, carina apicali media distincta atque earinulis ali-
quot put. confertis, partim ante carinam mediam sitis, partim
cum ea coniunctis, ornatus; squamulae luteae. Pedes lutei, coxis po-
sterioribus ooo posticis medio nigris. Alae subfumatae,
sutura 2-a recta. Segmentum I-um rugulosum, nigrum, 2-um toD-
gitudinaliter rimuloso ëmer cetera nitida levia; terebra 1-9 mm
longa. Long. corp. 3:14 mm
Species haec a śm ad Tam divisionem Szepligetii generis
Bracon.
Bracon orbicularis n. sp.
Femi
Caput 0:44 mm longum, 0:684 mm latum, nigrum, postice
sparse, antice densius cinereo pilosum; orbita faciei angusta, a basi
externa oculi incipiens, in maculam latiorem inter oculum et an-
tennarum basim positam dilatata, maeulaque orbitae vertieis brevis
semicircularis, ab antecedenti discreta, ferrugineae; facies © carina
aeuta brevi inter antennas instructa; mandibulae flavae, apice nigrae;
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 61
antennae 31-articulatae, ut palpi, nigrae. Thorax niger, nitidus, 1:22
mm longus, 068 mm latus, notaulis bene expressis; squamulae ni-
grae; metathorax levis, in ?/, parte apicali carinatus. Alae basi sub-
umbrinae, litura hyalina distincta, apiee subhyalinae, stigmate um-
brino. Ala anterior 3:15 mm longa; cellula eubitalis 2-a 0:48, 3-a
0:67 mm longa. Pedes lutei, tarsis, linea media femorum interme-
diorum superne, apiceque tibiarum posticarum obscuratis. Abdomen
breve, elliptieum. apice semicirculare, eastaneum, a basi segmenti
2-1 1:14 mm longum, 0:87 mm latum; segmenta omnia dense forti-
terque punetata; margo apicalis segmenti 2-di fere rectus; venter
basi luteus, apice niger. Segmentum 1-um 027 longum, punetulato
rugulosum, basi excavatum, excavatione apice semicireulari, mar-
gine aeuto. In parte postiea segmenti distinguuntur spatium me-
dium eonvexum et suborbieulare, spatiaque duo lateralia triangula-
ria plana. Long. corp. 3:06 mm.
peciec haee differt a Br. brevicauda Thomsoni abdominis
apice etiam punctulato, carina metathoraeis haud integra et distribu-
tione eolorum, a Br. punctulatore Nees thoraee haud punetato ab-
dominisque segmentis 1-0 et 2-0 haud carinatis, a Br. nigrato Wes-
mael abdomine toto punetulato cellulaque 2-a 3-a multo breviore.
Species haec pertinet ad primam divisionem generis Bracon
Szépligetii.
Bracon ornatulus n. sp.
Femina.
a tri
gulari, aurantiaea ornato; segmentorum 3—6 limbus lateralis (qui
desuper non conspicitur) et segmenti T-mi margo posticus lutei;
segmentum 1-um 0:38 mm longum; sutura 2-a leviter sinuata; ven-
ter luteus; terebra nigra, 0:95 mm longa. Long corp.
Species haee ad disivionem III-am generis Bracon Szépligetii
62 E. NIEZABITOWSKI
pertinens, Br. guttigero Wesmaelii et collino Szepligetii similis est,
differt tamen segmento 2-0 levi, a Br. rotundato Szépligetii terebra
breviore.
Bracon parvus n. sp.
Femina.
Caput 0:32 mm longum, 0:49 mm latum, nigrum, nitidum; fa-
cies fere coriacea, subcarinata; antennae nigrae, 22-articulatae; palpi
nigri; mandibulae luteae, apice nigrae, Thorax niger, nitidus. 0:86
mm longus, 0:57 mm latus, notaulis bene evolutis; metathorax apice
g ete u
brino; ala superior 2:09 longa. Pedes nigri, trochanterum articulo
2-0, femorum apice, tibiis anticis fere totis, macula nigra in linea
media posita exeepta. ceteris basi, luteis. Abdomen nigrum, 0:95 mm
longum, 0:61 mm lutum, limbo laterali segmenti 1-i et 2-i luteis,
ventre pallido; segmentum 1-um ruguloso punetulatum, rectangulare,
asim versus angustatum; segmentum 2-um rugulosum, carina me-
dia levi; 3-um et 4-um subeoriacea, fere levia; sutura 2-a sinuata;
terebra nigra, 076 mm longa. Long. corp. 2:13 mm.
Speerschneideri Schmiedeknecht et pygmaeo m. differt
palpis nigris, antennis 22-artieulatis atque colore corporis.
peeies haee pertinet ad divisionem primam Szépligetii.
levibus; squamulae nigrae. Alae subhyalinae. stigmate
i h
Bracon pygmaeus n. sp.
Femina.
Caput nigrum, 0:32 mm longum, 0:51 mm latum, palpis, ore
mandibulisque flavis, his apice rufis; orbita facialis maculaque parva
orbitae verticis rufae; facies opaca, fere coriacea; antennae 25—26-
articulatae, nigrae, basi subtus rufescentes. Thorax niger, nitidus,
pietum; metathorax levis in apice carina brevi instructus et ante
eam in linea media striis aliquot transversis arcuatis procurvis or-
natus. Alae hyalinae, stigmate obseure testaceo; ala superior 27
mm longa. Pedes testacei, femoribus tibiisque intermediis et posticis
segmentum 4-um 057 min latum, nigrum, rufescens, lateribus ef
apice segmenti 2-i et 3-ii, rufo-testaceis; segmentum 1-um fuscum,
0:28 mm longum; segmentum 2-um distincte rimulosum, sutura 2-8
sinuata; segmentum 3-um et 4-um fere, postica omnino levia, vel" — |
ter testaceus; terebra a basi 063—065 mm longa, nigra, apice 1” — |
erassata. Long. cor. 251 mm. E
E E EE E Dal le Zn A TE TEE TT =
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 63
Br. Sperschneideri Schmiedeknecht differt terebra longiore,
colore corporis ae alarum. ,
Bracon ramosus n. sp.
(Fig. 4
Femina.
Caput nigrum, nitidum, 0:38 mm longum, 0:67 mm latum, fa-
cie opaca, in longitudinem convexa; antennae 25-articulatae, nigrae;
palpi nigro fusci, mandibulae luteae apice nigrae. Thorax niger, ni-
tidus, 1:24 mm longus, 0:66 latus, notaulis distinctis; pronotum an-
tice dense, subtilissime strigosum; metathorax lateribus levibus, apice
carina instruetus brevi, ramis anteriora versus et foras directis pin-
nata. Alae subfumatae, litura hyalina sat distincta, stigmate um-
brino; ala superior cellula radiali apicem alae non attingeti. Pe-
des testacei, coxis intermediis ac posticis tarsorumque apice ob-
seurioribus. Abdomen oblongo ovatum, 1:26 mm longum, 07 mm
latum, nitidum; segmenti 2-i summa basis in medio striis nonnullis
vix perspieuis signata; segmentum 1-um testaceum, spatio medio
suborbieulari ruguloso, basi macula parva nigra ornato; segmentum
2-um et 3-um omnino, 4-um basi testaceum, cetera nigra. Venter
ecce apice niger; terebra nigra, 1:33 mm longa. Long. corp.
Q var. Segmentum 2-um leve; segmentum 4-um totum ni-
grum; antennae 26-artieulatae.
aec species est forma transitoria inter divisionem 2-am et
3-am Szépligetii; a Br. crassicipiti Thomsonii differt carina brevi
metathoracis, antennis 26-articulatis, articulo penultimo haud trans-
verso et eapite pone oculos non dilatato.
Bracon rufoscutellaris n. sp.
Mas.
menti l-i, seg. 2-um fere totum, macula media dilute nigra exce-
pta, 3-um et 4-um basi limboque laterali, lutea. Long. corp. 3:04 mm
64 E. NIRZABITOWSKI
, Statura Braconi longicolli Wesm. similis, pertinet ad wee
nem IL am Szépligetii. >
Bracon rytrensis n. sp.
Fem
Ca w PORE 0:36 mm longum, 0:76 mm latum. nigrum,
nitidum, maeula orbitae vertieis rufescenti; facies in longitudinem
convexa, medio nitida, lateribus subcoriacea; mandi bulae flavae,
apice nigrae; antemnae '98. articulatae, nigrae. Thorax 1:14 mm lon-
gus, 0-87 mm latus, nitidus, niger; mesothorax lobo medio triangu-
apice'pallidiores, stigmate umbrino, litura hyalina distineta. Pedes
nigri, femoribus anterioribus apice tibiisque posterioribus basi lu-
teis. Abdomen 1:14 mm longum, 091 mm latum, nigrum, nitidum,
obovatum, segmenti 1-i parte membranacea flava, limbo laterali seg-
menti 2-i, 3-ii et 4-1 luteis; segmentum 1-um 021 mm longum, re-
ctangulare, leve; sutura 2-a sinuata; venter ot, apice niger; te-
rebra nigra, 1'9 mm longa. Long. corp. 2:78 ?
Species haee ad divisionem 3-am Srépligeti pertinet.
Bracon subornatus Szópligeti, var?
Femina.
Differt a typo: lateribus anticis pronoti rufescentibus, abdo-
minis segmento Zo fere levi, limboque luteo etiam segmenti i 4-1 et
5-i, femoribus intermediis et posticis, tibiarum postiearum apice, ar-
ticulisque tarsorum.omnium antice ni
transversum, nigrum, 0286 mm longum, 0:72 mm la-
tum, orbita faciali vertieisque testacea; facies eg ornata sc
gitudinali, in transversum convexa, coriacea, carinata, ad elypeu
subito evanescenti, parte hae declivi nitida levi; mój pallide gie
mandibulae luteae, apiee nigrae; antennae nigrae, articulo 2-0 luteo.
Thorax 1:24 longus, 0:8 latus, parte antica laterum pronoti triangu-
lari rufescenti, notaulis distinetis; squamulae luteae. Alae subhyali-
segm ento 1-0 a pa nigro excepto, 2-0 toto, segmentis 3-0, 4-0;
in mem luteis; venter pallide SE terebra 1:33 mm longe
Long. corp. 2:0 mm.
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 65
Bracon transitorius n. sp.
Femina.
Caput 0:48 mm ery 0:72 mm EH nigrum, orbita fa-
ciali anguste, maculisque duabus verticis inter oculos et stemma-
summo apice carina ni
instruetus, Alae ee? a ofze vm hyalinae, litura hyalina sat -
distineta, stigmate umbrino; ala superior 3:34 mm longa. Pedes
lutei, coxis, trochanteribus intermediis et posticis, femorum anterio-
rum maeula basali supra sita parva, intermediorum et posticorum
basi, tibiarum postiearum apice, tarsisque omnibus obscuratis. Ab-
domen elongatum, 1:38 mm longum, 0:67 mm latum, nigrum niti-
dum, ete laterali segmentorum 1—4 luteo; segmentum 1-um 0:3
m longum; segmentum Zum in media basi striis paucis vix. di-
stinguendis seulptum; pig 2-a vix sinuata; terebra nigra, 1:29 mm
longa. Long corp.
Species haee ad oer Ze Jam vel 3-am Szepligetii aed
nens, differt a Br. foveolato Thomsonii terebra.breviore, a
riatore Nees sculptura 2-i segmenti et Gong eolorum, a Br.
pallidipede d dee antennis ac color
Mas, a speciem MN nr pertinens, differt capite toto
nigro, antennis 28. artieulatis, segmenti 1-i limbo laterali luteo, se-
gmento 2-o luteo, in ipso medio macula fusco-nigra picto, reliquis
nigris, Wa ée multo minore
Var. feminae: antennae 23-articulatae, segmentum 2-um leye.
. Habrobracon Ashmead.
brevicornis Wesmael. Q Q Kotoryny vc Zurawna, w zimie
z y. sosnowych wyhodowal P. Fr. Schi
abilis Wesmael. Q Kraków, 5 maja. e? Kraköw, 9 „mia
GB Gef antennarum haud maculatae.
Keleyii n. genus Braconinarum !).
Fig. 5.
A genere Bracon Fabricius differt lateribus areae mediae seg-.
menti l-i medio in aculeum brevem, Mostar, anteriora versus ac
1) Rodzaj ten poświęciłam znakomitemu naszemu ege, Pro 1 Dir Wii-
dr roer nen
Spraw. Kom. fizyogr. T. xu. Dział 11. 5
66 E NIEZABITOWSKI
foras spectantem et spiracula apice suo gerentem productis, area
hae itaque sexangulari
Luet n. p d Haie 18 EC
2 jii — aculeata n. a
- Caput. transversum, 048 mnm EE) 0:76 mm Gene nigrum
divido sparse albo pilosum, orbita faciali superne et orbita verti-
cis lüteis, maeulis tamen non confluentibus; faeies nitida subeoria-
“cea, puncto medio promitenti nitido levi. Antennae 30-articulatae,
nigrae; palpi nigri; mandibulae luteae, apice nigrae. Thorax niger,
mitidus, 133 mm longus, 0:76 m mi latus; n otauli fere invisibiles;
etathorax levis, apice carinis "ee tte? instruetus, in medio
longitudinaliter ` sulcatus. Pedes nigri, génibus omnibus anguste et
tibiarum summa basi trochanterumque annulo 2-0 luteis. Alae in-
fumatae, apice pallidiores, ea hyalina distineta; nervus recur-
'rens’ab angulo externo ce e l-ae eubitalis sat longe remotus;
cellula radialis apieem alae pae attingens; ala superior 3:23 mm
longa. Abdomen 152 mm longum, 0:95 mm latum; segmentum
l-um- 038 mm longum, eius latera testacea, pars media. nigra, antice
et in parte posteriore secundum latera impressa, in parte ostica
tubere itaque ornata modice convexo, d "serobiculato; acu-
lei laterales sublaeves; segmenta 2—6 ni limbo laterali luteo;
segmenta 2, 3, 4, 5, fortiter Totti dinaliter rimulosa, marginibus
‘posticis anguste levibus; segmen tum 6-um in parte media triangu-
ari leve, in lateribus oblique striatum; segmenta apicalia abdominis
nigra; levia; venter luteus, summo apice niger. Femina ignota.
- ERAN ecinae Forster.
Exotheeus Wesmael,
braconius ‘Haliday. Q Tatry: Dolina Małej Łąki, 18 | ipee
Kraków, z min Lithocolletis Krameriella lub Hegeriella. Q wów
25 kwietnia, z min AA fi na klonie. Zebrat Dr. St. Kle
mensiewicz.
Spathiinae 1 Marshall.
: Gr wu) > Spathius Nees.
exarator Linné. © d Rytro, od kwietnia do września; Pi
„wnięzna, w lipcu; Kraków; Spas, 14 sierpnia; Zubrze koło ran
Poturzyca; Zasanówkć koło zurawna, 27 age soimi i
SE
NS EE
EEGENEN WE) Dos A a EEE
ap e Sl. ITE
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 67
rubidus Rossi var. erythrocephalus W esm. (9 Strzałków kolo
Stryja, na brzegu lasu 1 sierpnia
^^ ` polonicus n. sp. @ Nowy Targ, 20 czerwca.
„Spathius E n. P
Caput subeubieum, 0:57 mm longum, 0:16. mm latum, rufo-te-
staceum, totum fortiter transverse striatum; clypeus triangularis,
36
m
articulatae, 456 mm longae, dimidio basali uteo, deinde nigrican-
tes; mandibulae testaceae, wg nigrae; palpi nigri, maxillares elon-
gati. Thorax elongatus, 1:71 mm longus, 0'76 mm latus, niger, pun-
etulatus, pronoto subtus, mesonoti lobo medio antice, testaceo; pro-
notum transverse striatum; notauli distineti. Spatium latum ante-
seutellare rugosum, carinis duabus sinuosis longitudinalibus instru-
ctum; scutellum dense punctatum , fossa a — ere-
entum
l-um 0:86 mm longum, basi 0:21, ad tubercula 0:27, apice 0:55 mm
latam, longitadinatitor punetato-striatum summa parte apicali media
triangulari levi; tubereula a basi segmenti 1:i 0:27 mm remota;
terebra 2:51 mm longa, nigra, recta.
d ‚Hecabolinae Förster.
. Heeabolus Curtis.
sulcatus Curtis. Q Q Okolice Krakowa, w czerwcu,
Doryctinae Förster.
-Doryctes Haliday.
ee Haliday. O Zakopane; 3 sierpni kodów
leucogaster Nees. © Y Niepołomice; EN, 12 lipea;
5*
68 E. NIBZABITOWSKI
Brosyreyoe, w sierpniu; Rytro, 19 lipea do 22 sierpnia; Głę-
boka koło Felsztyna, w lipeu
pri Nees. © Nowy Targ, ‚28 lipca do 20 sierpnia; Za-
kopane, 2 lipca; Rytro, 8 lipca.
striatellus Nees. Y Nowy Targ, 30 maja: femora postica su-
perne immaculata. QQ Nowy Targ. 4—20 ezerwea.
undulatus Ratzeburg. © Now Targ, 31 maja. Fossa me-
sopleuralis antice minus tine ać érenulata.
Hormiinae Forster.
Chremylus Haliday.
Deet Haliday. QQ Nowy Targ, w mieszkaniu 9 maja,
6 i 18 października.
Hormius Nees.
moniliatus Nees. (f Rytro. 2 sierpnia.
Rhogadinae Förster.
Cołastes Halidav.
hariolator Haliday. © Lwów, z poczwarki Ornix sp. in
dowal Dr. S. Klemensiewicz. — An tennae 37-articulatae, pa lide
Havae, artieulis 29—37 nigris. Thorax as, metathorace nigro,
maculis lateralibus, triangularibus, luteis orna
maior Szépligeti. Q Borek Fałęcki pod Ke weien Antennae
Snakes: orbita testacea.
variabilis Szepligeti var. ruficornis Szepligeti. Differt a typo
antennis 42-artieulatis. Q Nowa Wieś (pow. wielicki) 10 sierpnia.
Oncophanes Förster.
minutus Wesmael. © © Kłaj, po torfach w lesie 5 października.
"inoeentrus Haliday.
cuncłator Haliday. Zakopane: Antołówka, 4 lipca. Y Ante
. nae 32-articulatae; notauli lutei, in maculam magnam Keen
rem, antescutellarem lobi medii dilatati;
excubitor Haliday. © Y Zuzanówka koło Zurawna, 5 i 6 sierpnia.
exsertor Nees. Q f Kraków; Bisäköwice (pow. wielicki) 23 li-
pca; Rytro, 5 lipca i 18 sierpnia.
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 69
umbratilis Haliday Ọ Kamienik, 19 sierpnia. Terebra dimi-
dio abdomine longior, corpus totum rufescens.
vestigator Haliday. Ọ Rytro, 4 września.
Petalodes Wesmael.
unicolor Wesmael. (Q Bucyki (pow. skalacki); zebrał Prof.
M. Łomnicki.
Peleeystoma Wesmael,
luteum Nees. PQ Zakopane: Antolówka, 2 lipca; Zuzanówka
pod Zurawnem, na dębie. 11 sierpnia. q ,
tricolor Wesmael. QQ Zuzanówka pod Zurawnem, 23 sierpnia.
Heterogamus Wesmael.
dispar Curtis. QQ Eysköw pod Zurawnem, 15 lipea do 23
sierpnia.
Rhogas Nees.
bicolor Spinola.
Monasterzyska, 5 sierpnia. Caput testaceum, genis, stem
matico punctoque faciei medio nigris; antennae 45-articulatae; pro-
notum et mesothorax testacea.
y Spas koło Turki, 15 sierpnia. Praecedenti similis sed fa—
scia transversa supra elypeum et altera longitudinali mediae faciei
nigris.
cireumscriptus Nees. ;
var. 2, akopane: Kuźnice, 16 sierpnia.
var. 5. d' Okolice Krakowa.
var. 6. Q Nowa wieś (pow. wielicki) 10 sierpnia.
var. O Caput nigrum, orbita verticis et postica testacea; tho-
rax supra niger, seutello testaeeo; femora postiea dimidio apicali
nigro. Okolice Krakowa.
dimidiatus Nees. Y Bieńkowice (pow. wielicki), 16 sierpnia;
i i jw. 9 maja; Janów koło
d Tatry? Segmentum 1-um apice solum, 2-um totum testa-
geniculator Nees: Q Strzałków koło Stryja, 13 sierpnia. ` `
grandis Giraud. Y Las Krzyszkowicki pod Krakowem, 15 maja.
: ^ Mee Herrieh-Sehüffer. "O Q Pieniaki koło Zloezowa; cf
: raków. |
70 eher R. NIEZABITOWSKI ~.
rugulosus Nees. QQ K
testaceus Spinola. © en Krakowa. Stigma Ford „basi
solum pallidum.
tristis Wesmael. Q Q Rytro, 1—17 sierpuia; Zuzanówka koło
ep A sierpnia. Antennae 32-articulatae.
Q Zaleszezyki, 25 lipca; Y Rytro, 8 września, Q 30
lipca; Ka ER 5 października; Q Nowa Wieś: (pów. wielicki, Y
sierpnia,
var. 4. © Rytro, 1 września i 8 października.
unicolor Wesmael. QQ Nowy Targ, 13 lipca; Bueyki kolo
Grzymalowa.
vittiger Wesmael. ‚g Kłaj, 5 ren d Nowa Wieś
(pow. wielicki) 2 sierpnia
Cryptogastrini Wesmael.
Sigalphinae Fórster.
Allodorus Förster.
lepidus Haliday. d Zurawno; Bakoeyn, 15 sztuk na bru-
sach debowych razem z 20 okazami Eubadizon gen Nees; `
Rytro, 15, lipca. và
«Sigalghuś Eelim
ambiguus Nees. © Antennae 26-articulatae; femora postica,
fere diia nigra. Zuzanówka koło Zurawn y na d: zbie 15 sierpnia. _
audatus Nees. $ Rytro, 3 sierpni
flo ricola Wesmael, ` Rytro, 3 sióponia: Kraków, "D maja.
globosus Szépligeti. Q Zazanówka , koło, Zurawna, na liseiach
pod dębami 11 sierpnia.
luteipes Thomson. oo Pedes fitej” coxis dak basi haud
fusco piceis; antennae 21-articulatae, aua KAT
obscurus Nees. (f Rytro, w —
Fürsteria. Szépligeti.
Kaj dad Szépligeti, var. an sp. nov
bdomen striato rog AIRAN "pus totae obscuré testa-
ceae. Piéikokios, 26 lipca. ,
'Cheloninae Förster.
| -Chelonus Jurine.
annulatus Nees.
a a ge re Ba RT Ze SE ee zen
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 11
Femina.
- Caput nigrum, transversum, vertice c se sit zo trans-
verse striato-rugulosa, subcarinata, carina inter antennas in -cristam
paryam ran EON: subtilissime oblique sieiponse; » antennae
tarsisque nigris. Abdomen longitudine capitis cum. thorace, nigrum,
maculis lateralibus : Davis, basi crasse, apice subtilius retieulato-
rugulosum, basi carinis duabus subarcuatis, divergentibus instructum,
apice subeompressüm; limbus ventralis SC postice latius re-
flexus, apice leviter exeisus. ytro 3 sierpni
Mas differt antennis: Strarticulatie; fonkodibus postieis totis ni-
gris abdominisque apice sine foramine, haud compresso. (ss Spa 8
kolo Turki, 15 sierpnia.
: Va arietas. maris: Abdomen nigrum immaculatum. — Monaste-
rzyska, w sierpniu, A Chelono .maculato Szćpligetii, differt antennis.
-n canescens Wesmael. Q Kraków. Thorax et caput haud dense
pilosa,
: carbonator Marshall. SS Rytro, 10 lipca do 18. sierpnia; of
Kraków, 10 czerwca. Antennae 28-articulatae
var. 3. ees 1896. Y Rytro, 3 sierpnia. Femora POPRA
maximam par
„var, 5. Szóplig a 1886. d Rytro, 1 sierpnia,
cing ulipes n. sp. © aków. 10 czerwca.
ees Marshall. © 4 Rytro, 5 lipea do 1 sierpnia; Muszyna,
20 sierpnia; Horodenka, 27 lipca; Bueyki, d antennae: 26-artieu-.
latae, Q O ant. 24-art.; Kraków; aa loc sierpniu, cf ant.
24-art.; Gródek Jagielloński, nad stawem 2 ca.
fenestratus Nees. (Genus. Manto Baies?
var. a. Q Rytro, 16 sierpni
var. b. O Rytro, 3 sierpnia
foveolatus n. sp. ©. Zakopane: Antołówka, 4, 2, 13 lipea;
Tatry: Dolina Strążysk, 10 lipca, Dolina Małej Łąki, 18 lipca.
inanitus Linné. Q d! Głęboka koło. Felsztyna, 20 lipca do
4 sierpnia, d 4 sierpnia: abdomine nigro immaeulato; Krakkói:
Rytro, 1 sierpnia
latrunculus Marshall. var. vel n. sp.
iffert a descriptione Rev. Th. Marshall. antennis nigris, .
25-articulatis,. pedibus testaceis, eoxis, trochanteribus, tarsis tibiisque
ic w basi ac, sapins angasta, nigris, ms apicali ri fere semi- .
cir
[^ E E. NIRZAB TOWSKI '
Femina: antennis 22- hus, ran ee? apieé solum in-
fuseatis.
i — Jagielloński, w wikt wird ha stawem 30 li
itens Reinhard var. 1 «— O Kalinowee, poe cuervos
une: Herrich-Schä d Kalinowce, 13 ez
|. pannonicus Szópligeti. De Draneza pod Brodami, T Jai ger
Lwowa, Poturzyea. Abdomen nigrum. Long. 45 mm
pulchricornis Szópligeti. Rytro, 19 lipca.
pusio Marshall Y Muszyna. 20 sierpnia.
ees. Y Zaleszezyki, 23 lipca; antennae 27-articu-
latae. 00. ZE. 27 lipea: ant. 23-artieulatae.
sulcatus Nees. (PS Rytro, 16 czerwca i 15 lipca; Zuzandwka
kolo Zurawna, 3 woma d.
Chelonus cingulipes n. sp.
Femina.
Caput transversum, nigrum; facies transverse striato-rugu-
losa, subearinata, carina in media "longitudine sua evanescenti, ad
basim antennarum in cristam parvam producta; vertex et gena
subtiliter strigosae; antennae 21-articulatae, nigrae; palpi nigri. Tho-
rax eoriaceus, scutello medio fere levi, nitido, sparsissime punetato;
metathorax bica rinatus, 4-ridentatus, dentibus mediis minoribus.
Alae subfumatae, nervo 2-0 cubitali transverso, decolorato; squamu-
lae nigrae. Pedes nigri, femoribus antieis, intermediis dimidio api-
cali, tibiis anticis et intermediis, testaceis, tibiis postieis nigris, me-
dio albo annulatis. Abdomen elongato ellipticum, dense striato-co-
riaceum, earinis duabus areuatis basalibus divergenti tibus
Mas, ad hane speciem probabiliter pertinens, differt antennis
95-articulatis, seutello etiam medio punetato, abdomine in apice to”
vea ampla triplo latiore quam longiore exeiso
Long. corp. 553; eaput 0494 long. 1-425 latum; thorax
2-185 long., 1495 lat.; abd. 2-85 long. 1:33 latum, Ala sup. 0 0:399
mm longa.
Chelonus foveolatus n. sp. `
Femina $4
aput 0-49 mm longum, 0:89 mm latum, transverse striatum,
clypeo pinctid faeie subearinata, ad iih tetreukeuge basin tubereulo
parvo instructa; antennae 25- artieulatae, nigrae, PEL a 10-0 ad
thorax 4-ri-dentatus, in medio ante partem abseissam areola rectal” |
gulari, angulis posterioribus dentiformibus, ornatus; squamulae ni-
EE AS
SE Ee aea ee, deel TA
ZE
A a ar a
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 13
grae. Pedes nigri, annulo trochanteris anterioris 2-o, femoribus in-
termediis ae posticis apice, tibiis anterioribus et intermediis. totis,
posticis in dimidio basali testaceis, his summa Es anguste infu-
matis. Alae subfumatae stigmate umbrino. Abdomen 1:4 mm lon-
gum 076 mm latum, subóvatum. a basi usque zeng pote aa striato»
ruguosum, apice coriaceum; terebra recta.
M as.
a
Differt anténnis 26- articulatis, haud foveolatis, pedibus omnino
obscurioribus, femoribus summo apice, tibiis posticis medio solum
testaceis; abdomine apice fovea ovali duplo latiore quam longiore,
marginibus sparse nigro ciliata exeis
Aseogaster Wesmael.
annularis Nees var. Y Zuzanówka koło Zurawna, 30 lipca.
Seutellum sparse roneaizn, in ipso medio leve. $ Lwów, 4 lipca,
e pupa Tortricis sp. in Piro malo. Antennae 24- pm i seutel-
lum — punctatum.
rmatus Wesmael Y Kraków: Debniki.
pad Wesmael var. m,
d Differt a typo antennis 38-articulatis, coxis anterioribus basi,
intermediis ac posticis totis, femoribus posticis summa basi summo-
que apice excepto, tibiis posterioribus- basi zn nigris, tarsis
omnibus tibiisque Pl n s apiee infuscatis
z Nees. © Bieńkowice, 26 lipca
d Antennae 32-articulatae, in dimidio basali testaceae;
pedes Kee. coxis omnibus, trochanterum anteriorum articulo 1-0,
femorum anteriorum basi, femoribus intermediis fere totis, posterio-
ribus totis, tibiis intermediis summo apiee, posterioribus in dimidio
apieali nigris
Var. Antennae 35- Te, pedes wehren tarsis ne
que intermediis et d ere totis nigris;
a nigru
mento 1-o et 2-o basi obscure testaceis. Grödek Jagielloński, asp
stawem, 28 lipea.
Var. Corpus totum nigrum, palpis, antennarum articulo
Lo et 2-0 subtus obscure testaceis, troehanteribus, femoribus et ti-
biis anterioribus testaceis. Gees 34-articulatae.
instabilis Wesmael. Var.
Differt a typo antennis gi -articulatis, articulis 1—8 testaceis,
pedibus nigris, apice femorum anteriorum et intermediorum, tibiis
omnibus, apice posteriorum excepto, disik: metathorace bidentato,
dentibus sat validis acutis; abdomine testaceo, in summo apice ma-
cula en ants ornato. — Drohowyz, 4 ezerwea, zebral Prof. I.
Król sta
var. z d. Krynica, 9 lipea. ©) sesgil Së
74 7? ia NIEZABITOWSK1 `
5 o Klugii Nees. Antennae 31-articulatae, articulis 1— 6 subtus te-
staceis; orbita vertice excepto et facies infra antennas carina media
nigra excepta testaceae; pun testacei, tarsis omhibis gt, pónti«
eis ne infuscatis.
uadridentatus Wegmnaél. d: Rytro; 15 lipca: gies 1). Bueyki
koło Śrzymałowa, 2 Mea OÍ Zuzanówka koło: Żurawna, 6 sierp:
Q indem 33-articulatae; abdomen apice
palet pa in net SUMA Zuzanówka; Bómaskoślićh koło
Wojnilowa; 19 sierpnia
milis Nees. Q Kraków: Wiele,
dipes Wesmael var. 2. Y Rytro, 15 Been Abdomen on
un euch flavis ornatum.
ea Wesmael.
dg Nees: Q Rytro, 6 maja; i, Okolice Krakowa.
Phanerotoma Wesmael.
dentata Panzer. " Okolice Krakowa; Bieńkowice: ``
Areolarini Wesmael.
Microgasterinae Forster.
> Aeoelius Haliday... rap.
` clandestinus Fi örster. 9 Lwów na wiosnę, w legla ex pupa,
Nepliculas leg Hein. in Salice fragili; wyho owal Prof. Dr
. Klemensiewie
E SE pertinens, differt a Q palpis pedibusque
totis (o e og toto punetato. — E pupa Lithocolletis se
TIE in Hyperico perforato. W yhodowal Dr. St. Klemensiewie? |
est Haliday.
rufilabris Haliday. Q LWÓW, e Wee Nepticulae prunetorum
in foliis ‚Pruni spinosae. — © Lwów, e pupa Nepticulae oslactel-
lae in Corylo avellana, 18 er ëng Ed Dr.
St. Klemensiewiez, d E
Apanteles Förster.
albipennis Nees. Y Rytro, w lipeu; Glęboka, koło Polea
29 lipca; PJ Zuzanówka koło Zurawna, 31 lipea..
Sail dena ee az
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 19
-astrarches Marshall. (Y Rytro, T sierpnia. Tibiae posticae fere
totae nigrae.
bicolor Nees. df Gródek Jagielloński, szuwary nad staw
30 lipca. Abdomen nigrum limbo laterali segmenti 1-i, 2-i basique
-ii, flavis
caiae disci ©. Rytro, 16 sierpnia.
cleoceridis Marshall. © pa dozy 26 sierpnia. d Zuzanówka
koło Żurawna. Long. corp. 23 m
congestus Nees. (Q d Kłaj, "T października; Nowy Targ, 15
czerwca, wylęgłe z oprzedu; Rytro, 6 lipca, wylęgłe z oprzędu.
corvinus Reinhard, Q Zaleszczyki, 25 lipea. Coxae, trochan-
teres basisque femorum anticorum, nigra
ificilis Nees. QQ Rytro, od lipca do września hodowane.
Qd Nowy Targ, 30 czerwca, wylęgłe. Ọ Zuzanówka koło Żura-
wna, 8 lipca
dilectus Haliday. SO E pupa Gracillariae syringiellae, in fo-
his Syringae sichen Rytro, 27 lipea.
differt a femina: pedibus nigris, femorum anteriorum di-
midio apicali, intermediorum apice, tibiis anterioribus totis, mediis
summo apice excepto, posticis basi, tarsisque omnibus testaceis.
Z samego gatunku mo tyla a wyhodowal g gatunek ten w An-
glii Bignell, ale tylko. samice. Samce uod. 1 nie byly opisane i wo-
góle znane.
pt ¿pes PAD T Zakopane: „Kuźnice nad kamie-
d Exemplar omnia We coxas i Baias, WÉI solum ` obseu-
ratas
harpyiae n. sp. QQ Rytro, 25 lipea, 20 sztuk e Huippn
(Dieranura) vinula.
immunis Haliday. Q Zakopane: Antolówka, 14 lipca.
infimus Haliday. PY Rytro, w lipcu
lictorius Reinhard. QQ Nowy Targ, 11 lipca; weien? An-
tołówka, 11 lipca; Tatry: Dolina Małej Łąki, 18 lipca; Rytro, 1 sier-
pma; Lwów, 26 maja e pupa Lineas: eicht gl zebral Dr. St. Kle-
mensiewiez; Zuzanówka 11 Bei
16 © R. NIEZABITOWSKI
mbatus Marshall. Ọ Głęboka koło Felsztyna, 4 sierpnia.
Alae Nana ae!
merula Reinhard. Y Q Rytro, sierpień i wrzesień, bardzo =
spolity.
obscurus Nees. QQ Rytro, od ES lipca do 6 sierpnia; d Za-
kopane: Antolówka, 11 lipca; Q Zuzanówka Get urawna, 30 lipea.
Okazy te są przeważnie mniejsze niż ce falca
octonarius Ratzeburg. Ọ Rytro, w maju. yr eran subru-
gulosus.
pallidipes Reinhardt. Q Y Rytro, w lipeu do sierpnia; Zegie-
stów, 28 lipca; d Zuzanówka koło Zurawna, 30 lipca. Antenna-
rum basis subtus nigra.
radiatus n. sp. QOO R tro, 8 wrzesni
rimulosus n. sp. (Y Rytro, lipiee i geet tg, dosyć częsty na
polanach kwiecistych.
rubripes Haliday. vn Rytro, 15 i 20 sierpnia. Alae paulum
infumatae ut in Ap. limbato.
rufierus Haliday. 7 Rytro, 1— 16 sierpnia. . i
“salebrosus Marshall. GO Rytro; Nowy Saez, z gąsienic na
Solidago virga aurea, a Dr. St. ominie: Monaste-
rzyska, 4 zen:
scentibus, femoribus antieis ‚eis, summa basi nigris, interme-
diis superne ac basi infuseatis; abdominis limbo angusto segmenti
2-1 ac 1-i testaceo, segmento 3-0 testaceo, basi macula lata trian-
gulari nigra pieto. Ab Apat. laeto Marsh. differt terebra recta at
distribatione colorum. Bieńkowice, 11, sierpnia
ranthostigmus Hal. iday. d Zaleykszez H lipea: © Rytro, 26
sierpnia, z gąsienie na Almus ineana, wyhodował Fr. Sehille. $
Lwów, 21 maja e Tortrice sp. in Pino Bret wia Dr. St. Klemen-
siewiez.
Apanteles harpyiae n. sp.
Femina.
Caput transversum, subnitidum, sparse einereo pilosum; fa-
cies subearinata, sparsissime subtiliter punctata; palpi pallide flavis
antennae corpore fere longiores, nigrae, in dimidio basali subtus
obseure testaceae. Mesothorax niger, fere nitidus, in medio su
ter, in lateribus fortius ae densius punetatus, seutello fere levi; me”
SN MUS rte 9 ay e QN EE AK
|
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW U
se-
3
gmentum 4-um basi rufum, segmenta cetera nigra. In aliis exem-
plaribus eolor rufus est minus abundans. Venter basi testaceus, hy-
popygio abdomine haud: longiore; terebra vix exserta. Long, corp.
5 mm.
Species haee ad sectionem 1-am generis Apanteles pertinet.
Apanteles radiatus n sp.
aput nigrum, facie rugulosa, vertiee nitido, levi; palpi pal-
lide flavi; antennae nigrae. basi subtus articulis circiter quinque
men nigrum, limbo laterali segmenti 1-i et 2-i luteo; segmentum
1-um latitudine fere duplo longius, a dimidio suo fere attenuatum,
leve, subnitidum, sparsissime punctatum; segmentum 2-um terti
aequilongum, suleis lateralibus [ice versus convergentibus impres-
sum. spatio medio triangulari levi. Cetera segmenta levia. subnitida;
hypopygium abdomen haud superans; terebra brevissima. Long.
corp. 2-41 mm : gi ,
Species haec ad sectionem tertiam generis Apanteles pertinet.
Apanteles rimulosus n. sp.
Femina.
ramosa; pleurae nitidae, antiee sparse punetatae; squamulae ni-
grae. Alae fere hyalinae, stigmate pallide umbrino, subpellucido,
78 e "E NIRZABITOW SKI
Pedes nigri; coxae postieae nigrae, nitidae, haud punctatae;: femora
2 o membranaceo segmenti 1-i ac 2-1 luteo; segmenta 1-um, 2-um
et 3-um, rimuloso rugulosa, cetera Joven; mire 1-um rectan-
are, latitudine apieali fere duplo longius; segmentum 2-um 3:0
paulo longius; venter bast pallidus, pellueidus: hypopygium abdo-
mine haud longius; terebra brevis, com fere segmenti oo
abdominis. ‚Long. corp. 1: 8m mm.
as (7
Den a femina colore peduin CEA
r. feminae. Femora c et intermedia Wee: superne
solum nigr tibiae omnes testace
pecies haec pertinet ad dërbieieg l-am «generis Apanteles-
Apanteles Schillei n. sp.
Fem
Cap diri haud nitidum, sparse einereo pilosum, spare
sime sabtiliteique punetatum; palpi pallide flavi; antennae 18-arti-
eulatae, nigrae, apice brunneae. Thorax niger, opaeus, dense pun-
ctulatus, notaulis haud distinctis; seutellum opacum, ‘sparse puncta-
tum; metathorax rugulosus, subnitidus, haud carinatus; squamuláe
testaceae. Alae hyalınae, stigmate pallide umbrino. Pedes testacei,
coxis basi, femoribus intermediis basi, posticis. superne, tarsorum
apice parum ka lis ed rugulosum; segmenta et 3-um KA
longa, rugulosa; segmenti 3-11 limbus ` apicalis angustus levis; ĉe-
tera segmenta levia; hypopygium abdominis apice haud longius:
venter niger, basi pallidus; terebra Papx nigra, pilosa, dimidio
abdomine “paulo brevior, 0:23 mm 1
Species haec sectioni 4-ae generis gunos adnumerari potest.
Microgaster Latreille..
abdominalis Nees. SS var. antennis obscure testaceis win m
unico exemplari coxis et articulo 1-0 trochanteris age ett
zanówka koło Zurawna, 14 lipca.
© 'erassicornis: Rüthe. d Rytro, 10 lipca. [E
deprimator Fabricius. Ọ Nowy zab = czerwca. ''
dorsalis Spinola. © Muszyna, 10 sierpni
flavipes: Haliday. © Y "pnia 3 lipca e e larva vine
sp. in Sambuco' nigra 100 exemplaria. -
NEE WT MA Oo MET E
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 79
globata : Linne. CO Rytro, w czerwcu; Lwów, 21 czerwca, e
‚Tortrice forskaleana; atmen Dr. St. Klemensiewiez
rugulosa Nees Price Thomson). 2 Kraków.
subcompleta Nees. PY Kraków, 3 lipca; e 19 victo Gte-
boka koło gegen Are kolo Zurawna.
var. d. Zaleszezyki, 25 lipca
tibialis Nees. © Rytro, 20 lipa; d Byte, 12 czerwca, wy-
"ey z pozwijanych. liści brzozy.
aga q gester
borealis Marshall. ) var. Femora antica dimidio apicali, in-
‚termedia apice, tibiae et dimidio basali, intermediae totae,
posticae m apice nigro exeepto rufa. Rytro, 6 sierpnia.
fumipennis Ratzeburg. © e postica haud obseuriora.
Głęboka koło Felsztyna. —-
oniae n. sp. © d? Rytro, 30 lipca i 8 sierpnia, e 9 lipca wy-
lęgłe z kokonów zebranych przez moją jus "Leonie
cr Ruthe. |? Rytro, w czerwcu
dianus Ruthe. Forma typica ae var. I. Ọ g M od z
lipea CH 26 sierpnia; Żegiestów w lipeu, Muszyna, 20 sierpnia;
opane: Kuźnice, 16 sierpnia; Żuzanówka kolo Żurawna. 6 sierpnia.
mediator Haliday. Nowa Wieś (pow. wielicki), 10 sierpnia;
„Wygoda kołó Żurawna, 15 TT. Züzanówka koło Zurawna,
25° Er"
de Ge n. 8 ' Ryt tro, 18 sierpnia. `
tuberculifer Wesrhael. Rytro, od czerwca do końca sierpnia;
Seit? 27 lipca.
anthopus Ruthe. © Rytro 15 lipca wylegla z Ch Pupa
obscure albido flava, solitaris, folio fortiter adhaeren
‚variipes Ruthe. Qd Nowy Targ, ur Q Pro 4 wrzóśnia.
Microplitis Leoniae n. Sp.
Femina.
aput nigrum, sparse pilosum, opaeum, , punetato-coriaceum, fa-
eie subearinata, levissima; palpi pallide m antennae 18-articula-
tae, nigrae, corpore longiores, er l-o ac- 2-0 basi rufescenti-
bus, articulis: dimidii apiealis manifesta ditorotia: Thorax niger, BE
‘Cus, punctato-coriaceus, postice sparse ` albido pilosus; mesonoti n
SO "©: NIEZABITOWSKI
taulis eis distinctis. Scutellum opacum, punctatum; metathorax
crasse rugoso reticulatus, fortiter carinatus; mesopleurae subnitidae,
punctatae, . fossa mesopleurali crenulata, spatio supra fossam levis-
simo ac nitidissimo; squamulae ferrugińeae. Alae infumatae, basin ac
apicem versus pallidiores, stigmate umbrino, ipso angulo interno vix
pallidiore. oz lutei, coxis, trochanterum articulo 1-0; femoribus
me eis femoribus intermediis supofine basi, tibiis posticis
plo longius, apice ro otunda tum, a basi Van o ad hiet late ac pro-
funde canaliculatum, coriaceum, canalieulo multo leviore; se disent
cetera dim nitida; venter niger; terebra recondita. Long. corp mm.
a Sne, Got femoribus intermediis basi solum
eireumeirca nigris. Long.
ies Aw "Marghall affinis, diftert ab omnibus no-
stris speciebus tibiis posticis albis.
Microplitis testaceicornis n. Ap.
Mas.
Caput nigrum, subnitidum; facies carinata, transverse rimu-
loso-rugulosa; vertex levis; palpi pallide flavi; antennae corpore
fere duplo longiores, 18-artieulatae. lu teae, articulis basalibus su-
perne infuscatis. Thorax niger, subnitidus, sat dense punctatus at-
que albido pilosus; scutellum laeve nitidum; metathorax reticulato-
rugulosus, carinatus; pleurae nitidae, rugulosae, spatio supra fossam
mesopleuralem, erenulatam ac. fere obsoletam, nitidissimo et levis-
simo; — luteae. Pedes lutei, femoribus een supra summo
: alli
levia, 3- „um macula parva basali, Cetera macul is latis transversis,
nigris pieta; limbus membranaceus segmeńti l-i et 2-i luteus; ven
ter luteus. Long. gem ^ 25 mm Long: antennarum 3:8 mm
Atelieen Förster.
Orgilus Ne
obscurator Nees: Rytro, 11 lipca d'Q e Tortrice ege:
Sehiff.: segmentum 2-um latitudine VE paullo brevius; dd 1—
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 81
pens Gródek Jagiellonski, nad stawem, 30 lipea; Zurawno: Ba-
kocyn, Y lipca, var. antennis basim versus subtus testaceis; ©
Muszyna, 20 sierpnia; Zuzanówka koło zurawna, 23 sierpnia; No-
"y
pim p. Q Piwniczna, 14 sierpnia, e pupa Depressariae
pimpinellae in Pimpinelia magna; leg. Dr, St. Klemensiewicz.
Orgilus pimpinellae n. sp.
Caput dense punetatum, pubescens, facie subearinata; palpi
et antennae nigrae. Mesothorax dense punetatus, seutello levi, ni-
tido, punctis paueis solum impresso; mesothorax reticulatus, a me-
dio usque ad apicem earinatus; mesopleurae punetulatae, supra fos-
sam erenulatam leves, nitidae. Pedes nigri, genibus, tibiis anterio-
ribus totis, intermediis basi obseure luteis. Squamulae nigrae. Alae
subfumatae, litura hyalina distincta. Abdomen nigrum; segmentum
l-um coriaceum, apiee solum leve, basi valde attenuatum et cana-
lieulatum, sutura 1-ma rufa; segmentum 2-um coriaceum, apice
e aeque longum ae latum, segmenta cetera levia. Long. corp.
mm; caput 0:38 long., 0.665 lat; thorax 1:406 long.. 0:76 latus;
gett c 1:71 long., 0:57 latum; ala sup. 0:33 mm longa.
Earinus Wesmael.
nitidulus Nees, var. Alae subfumatae. Long. corp. 8 mm —
ytro.
gloriatorius Panzer. Z' Orbita postica puneto testaceo ornata. —
Zuzanówka koło zurawna, 30 lipca.
varticowis Wesmael. Y Lwów, 25 kwietnia.
Cremnops Forster.
desertor Linné Q Z Kraków, 3 lipea; Bieńkowice iid. wie-
lipna 26 lipea; Jarosław, 2 sierpnia; Głęboka koło Felsżtyna, 22
Agathis Latreille.
breviseta Nees. © Y Kraków, 5 maja; Rytro, 6 sierpnia; Gle-
boka koło Felsztyna; Teenz kolo Żurawna, Y lipca; d Lwów,
e p. Hermanniellae in Chen
malvacearum Latreille, = Abdomen nigrum, d" poetica
tota pon aut ipso apiee nigro. Rytro, 3—19 sierpni
nuta n. sp. Forma typowa: Gd Zu ee kolo Zurawna;
6 sierpnia; a; Wygoda koło Gragen 15 sierpnia bardzo. e” "
trawiastych zrębach leśnye
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział II. 6
82 cO) R. NIEZABITOWSKI
wen Rytro, 4 sierpnia.
a Nees. ©, Kraków, ne maja; am 5 lipea do 6 sier-
pnia; Peri Targ. 15—31 sierpni
rufipalpis Nees. Y Rytro, 26 lipca.
` tibialis Nees. $ Rytro, 20 lipca. Tibiae. intermediae totae fe-
moraque intermedia apice rufa.
Agathis minuta n. sp.
Kamin
en nitidum, maxillis labioque capite multo brevio-
ribus; ratio distantiae vertieis a basi clypei et distantiae basis ely-
pel ab apiee rostri 22:15, (apud Agathidem nigram 25:30): palpi ni-
gri; antennae nigrae. 24-articulatae. Thorax niger; pronotum antice
punctulatum, in lateribus postice leve; mesothorax niger, nitidus,
sparsissime punctulatus, notaulis distinetis, seutello levissimo, ni-
tido; metanotum reticulatum, medio bicarinatum, mesopleurae leves;
fossa mesopleurali brevi, vix erenulata; squa mulae nigrae. Pedes
nigri, femoribus omnibus apice, anterioribus latius, tibiisque obseure
testaceis, tibiis intermediis ae postieis apice nigris. Alae valde in-
fumatae, litura hvalina distincta, stigmate eostaque nigris; cellula
eubitalis 2-a triangularis, haud petiolata, nervo transverso cubitali
2-0 medio obsoleto; abseissus 3-us radii rectus. Abdomen nigrum,
1:178mmlongum; segmentüm 1- -um striato-rugulosum, summo apice leve,
basi carinis brevibus tribus. instructum; segmentum 2-um impres-
sionibus lateralibus atque impressione transversa vix coriacea or-
natum, convexitate media rg segmenta cetera levia; terebra
1:78 mm longa. Long. corp. 2: mm.
s Tonnen similis, = minor, 2:185 mm longus, antennis
etiam 24. arica
var. C (a n.?) Segmentum 2-um, convexitate media ex-
cepta. "ostice distincte striatum
ies haee forma transitoria inter genera Agathidem et Mi-
crodontem. esse videtur, et fortasse affinis est Microdonti pumilo
Ratzeburg.
. Mierodus Nees.
> ealeulator "predia Q Głęboka koło Felsztyna; 2 Bakocyn
koło Żurawna, 9
cingulipes Nees. o Nowy Targ, 22 sierpnia
conspicuus Wesmael. (Tumidulus var. 5 Szepligeti) = ro,
20 lipca, — Antennae 24-artieulatae; mesonoti lobus medius TU
fosoons
dimidiator Neen Q Zuzanówka kolo Zurawna, 19 sierpnia,
forma typowa;
prox D ROAR EE
TT
>
D
y
3
„2 PET PRIEDRPE CN,
eiii tae
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓ W 83
Q Abdomen gnum var. Szépligeti. Bienkowice, 20 sierpnia;
Q am sierpni
T ped a zeen eb oe Lage na.
D Nees var. l Q Zuzanówka kolo Zurawna.
21 sierpnia; Q tamze 23 EA mb ie z deböw. Tibiae in-
termediae apice haud nigrae.
nugax Reinhard. 4 © Rytro, 20 lipca i 16 sierpnia. (Differt
a deseriptione notaulis sat distinetis, tibiis postieis obseure testaceis
apice nigris, segmento 2:0 post impressionem transversam pau lo
coriaceo
tumidulus Nees. 4,$ Kraków; Rytro, 4 sierpnia do 7 wrze-
śnia; Mii d^ tn kolo Zurawna. 6—27 sierpnia.
ar. 2. Marshall, var. 1 Szepligeti. Kraków, 5 maja; Zuza-
Si 23 areis Tarnopol, 20 lipca; Zaleszczyki, 25 lipea; Mo-
nasterzyska, 3 sierpnia. — ©) Zuzanówka koło Żurawna, 30 lipca:
Margo lateralis msan 2-i et 3-ü striolatus, tegulae nigrae, tere-
bra abdomine longior.
Polymorphini Wesmael.
Calyptinae Marshall.
Eubadizon Nees.
pallidipes Nees. © Zuzanówka koło Żurawna, 6 sierpnia; Ba-
kocyn koło een 9 lipea, 9 samie i 11 samców na brusach
dębowych pod lase
Calyptus Haliday.
caudatus n. sp. © Rytro, 27 maja
eracoviensis n. sp. YKHików: Dębniki.
fuscipalpis Wesmael. © Rytro w lipcu: Antennae 22-arti-
T puler Haliday. © Y Nowy Targ, 19—26 czerwca, in gramine
saliceti
s. ruficozis bigg 99 Okolice Krakowa: Kępa Przegorzal-
ska, 26 e
tibial s Halida d d Zakopane: Antołówka, 11 lipca; Tatry:
Dolina Małe; Łąki, "ig dae
Calyptus caudatus n. sp.
Fem
|| aidia sua paulo latior, apice medio mucrone
. Armatus, ruguloso-punetatus, supra punctis validis lateralibus im-
E: 6*
84 E. NIEZABI TOW SKI
pressus; palpi obseure testacei; mandibulae ferrugineae; facies pun-
etulata, nigra; vertex nitidus, levis; antennae nigrae, 25-artieulatae.
D
x
foveas divisa; seutellum nitidum, leve, punetis paucis impressum;
dominis 1:05, terebrae 12 mm.
Species haec pertinet ad sectionem 1-am Thomsonii.
Calyptus cracoviensis n. sp.
Femina.
mandibulae ferrugineae, apice nigrae; palpi obseure testacei. Prono-
tum antice punctato rugulosum; mesothorax ac scutellum nitida
sparse punctata; notauli distincti; squamulae obscure testaceae; me-
tathorax nitidus, punctatus; mesopleurae nitidae, haud punctatae.
Pedes lutei, coxis posticis superne basi, femoribus posticis ae in-
termediis superne summa basi, tibiisque posticis apice, parum infu-
scatis. Alae hyalinae, stigmate fere umbrino. Abdominis segmentum
l-um latitudine apicali fere brevius, trapeziforme, punctulato-rugu-
Calyptus puber Haliday.
Femina. 5
Caput nigrum, labro mandibulisque ferrugineis, his basi ni
gris, apiee infuseatis; palpi obseure testacei; elypeus latitudine sua
fere triplo brevior, punetato rugulosus, a facie sulco transverso di-
seretus; suleus punetatus, foveis lateralibus et fovea media ornatus;
faeies ruguloso punetata; antennae nigrae, 28-artieulatae, artieulo
ma
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 85
1-o et 2-0 basi subtus testaceis; vertex nitidus, sparsissime puneta-
tus. Mesothorax nitidus, antice sparse punctatus, postice levis; no-
tauli profunde crenulati; lobus medius apice carinatus; fossa ante-
scutellaris profunda, lata, earinis tribus, una media et duabus la-
teralibus, in 4 foveas discreta, quarum mediae maiores sunt; seu
llum leve, nitidum, punetis paueis solum impressum; metathorax
rugulosus, lineis elevatis areatus, area media pentagona; peetus pleu-
raeque nitidae, sparsissime punctatae; squamulae luteae. Pedes lu-
tel, coxis posticis superne basi ipsa parum infuscatis, tibiis posticis
apiee nigris. Alae subhyalinae. Abdominis segmentum 1-um trian-
gulare, rugulosum, latitudine apicali brevius, boni obsoletis,
lateribus bicarinatum, carinis his suleo angustissimo diseretis, cete-
rum segmentum basi media canalieulatum, apice tubereulo trun-
cato instructum. Segmentum 2-um nitidum, sparse punctatum, se-
gmento l-o fere triplo longius. Segmentum 3-um nitidum sparse
punetatum, apiee semicirculariter striato rugulosum. Segmenta re-
"s retracta; venter luteus; terebra eorpore brevior. Long. corp.
mm, terebrae 2:38 mm.
s differt antennis 28-articulatis earumque basi ac squamu-
lis titi us.
Liophroninae Förster.
Centistes Haliday.
fuscipes Nees. Y Zuzanówka, 30 lipea na kwiatach.
lucidator Nees. ZZ Rytro, 2 sierpnia; dów koło Żu-
rawna, 3 sierpnia.
EE NU EE FE ST ZS
Leiophron Nees.
. Muricatus Haliday. QQ Rytro, 10 lipca; Kraków: Dębniki,
5 lipca,
Blacinae Fórster.
Pygostolus Haliday.
falcatus Nees. ©. Rytro, 11 czerwca.
Blacus Nees.
i armatulus Ruthe. QQ Zuzanówka koło CR 30 lipca
sierpnia
compar Ruthe. Q Zakopane: Kuźnice, nad kamieniolomem,
2 września; Zuzanówka koło Żurawna. 30 lipca.
errans Nees. Q Zakopane: Antołówka, 7 7 lip ca ^ »
maculipes Wesmael. Nowy Targ A mm ytro, w lipeu.
dd tłumnie wieczorem do krów porzeczek i i około topoli.
86 K. NIEZABITOWSKT
ruficornis Nees QQ Kraków, 16 października; Nowy Targ,
21 sierpnia; Rytro, od ezerwea do wrzesnia; Zuzanówka kolo Zu-
0 oe lipca.
talis Haliday. Q Zuzanówka koło Żurawna, 3 sierpnia w dę-
wen
ong Wesmael. Ọ Zakopane: Kuźnice, nad kamienioło-
mem, 3 sierpni
Ichneutinae Förster.
Proterops Wesmael.
nigripennis Wesmael. Q Wygoda koło Żurawna, 15 sierpnia.
Iehneutes Nees.
brevis Wesmael. QQ Okolice Krakowa.
laevis Wesmael. 3 d! Okolice Krakowa; Zuzanówka koło Zu-
rawna 14 lipca. Mas feminae similis, antennis 26-artieulatis, art.
1—6 testaceis.
reunitor Nees. Y Bieńkowice, 20 sierpnia. Antennae testaceae.
d! ut var. e. Thomson sed antennae 25-artieulatae. Nowa Wieś
(pow. wielicki) 9 sierpnia. Nowy Targ, 24 maja Qd in salicetis.
Macrocentrus Curtis.
abdominalis Fabricius. Ọ Kraków, 3 lipca; Żegiestów. 25 li-
pea; ee koło Żurawna. 3—22 sierpnia; Zaleszezyki, 15 lipca.
ar. 1. Marshall. © $? Rytro, 26 lipca; Zakopane, 30 sierpnia.
var. 3. Rytro, 6 sierpnia: stigmate medio magis obseuro
flavipes Ratzeburg. d Nowy Targ, 15 maja, wylegle z Reti- :
nia resinana.
marginator Nees. JS Rytro, 17 czerwca i 19 lipca; Zako-
pane, 7 lipca; Qf Głęboka kolo Felsztyna, w lipeu: Q Tatry,
" SRA
nitidus Wesmael. Q Rytro, 1 lipea do 4 września; Lwów
24 czerwca e pupa Tortricis sp. in Quercu; legit Dr. St. Klemen- |
siewicz.
Amieroplus Förster.
collaris Spinola. Qf Kraków. 12 czerwca i 5 b Wie Rytro.
4 września; Nowy Targ, 21 czerwca; Tomaszowice Mole Wojniłowa, E
19 sierpnia; Horodenka, 18 lip
infirmus Nees. 99 Rytro, od 2—18 sierpnia; Nowy Targ, `
30 sierpnia e pupa Lvetriae Pass L
eine ee ee
LAS air ii P
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 87
Zele Curtis.
testaceator Curtis. QQ Rytro, 30 lipca do 9 abc |
calcarator Wesmael. $ Nowy Targ, w ezerwe
Helconinae Fórster.
Heleon Nees.
en Nees. Ze Kraków, 1 czerwca; Rytro, 11 on
,
ruspator Nees. © Rytro, 15 lipca; Zuzanówka koło Żurawna
T sierpnia; Bakoeyn koło Żurawna, 9 lipca
Gymnoscelus Förster. |
claviventris Wesmeel. © Skała, 15 czerwca; d! Tulin na Po-
dolu, 12 czerwca.
tardator Nees (cylindricus ala: Qc Kraków; Nowy
imb 20 kwietnia i 28 ezerwca; Tat
Aspidocolpus Wesmael.
carinator Nees. Q var. tibiis tarsisque postieis haud nigris.
Frisbee
Diospilinae Förster.
Baeacis Förster.
abietis Ratzeburg. © Y Podhorce koło Stryja. Z szyszek za-
mieszkałych przez chrząszcza Ernobius abietis wyhodował baron
Julian Brunieki.
Anostenus Fórster.
speculator Haliday. 8 © i 1 d Nowy Targ, nad Dunajcem `
in gramine saliceti, 19-—25 czerwca
Diospilus Haliday.
capito Nees, 3 ©) Rytro, 17 — do 7 wrzesnia; Nowy
Targ, 2—15 sierpnia; Zakopane: Antolówka, 4 lipea.
Appium Nees. 7 Głęboka koło Felsztyna, 2 czerw
orosus Reinhard. Rytro, 18 sierpnia do 7 września
E Zakopane, 16 sierpnia; Tatry: Dolina Strążysk, 10 lipea.
88 E. NIBZABITOWSKI
oleraceus Haliday. Q Ọ Nowa Wieś (pow. wielicki) 10 sier-
pnia; Zuzanówka koło Zurawna, 23 sierpnia. .
rufipes Reinhard. Y Rytro, 16 sierpnia.
Opiinae Forster.
Ademon Haliday.
decrescens Nees. 1. var. 2. Q Nowy Targ, 14 pazdziernika,
nad błotnistym rowem; Q SJ Gródek Jagielloński, 27 i 30 lipca
w szuwarach nad stawem; $ Kłaj, 15 października.
Gnamptodon Haliday.
Klemensiewiczii n. sp. Lwów, 13 i 14 marca, e pupa Ne-
pticulae splendidissimellae in Rubo fruticoso et e pupa Nepticulae se
ptembriellae in Hyperico perforato; leg. Dr. St. Klemensiewicz.
Gnamptodon Klemensiewiczii n. sp.
Femina.
Caput 0:21 mm longum, 0:44 mm latum, transversum, nigrum,
tidum, lineis transversis arcuatis, in fundo haud punctatis, altera
basi, altera in medio segmenti impressis. Segmenta cetera subtili-
0:095 mm longa, nigra.
Species haee differt a Gn. pumilione Nees segmento 1-0 me
dio levi, impressionibus haud punctatis eoloreque eorporis.
EE a aa T
MATERYAŁY DO FAUNY BRAKONIDÓW 89
Biosteres
aconiti n. sp. Tatry: Dolina Małej Łąki, ©4' 18 lipca na
Aconitum napellus.
haemorrhous Haliday. © 4! Nowa Wieś (pow. wielicki), 10
sierpnia; Zuzanówka koło Zurawna, 28 lipca, Y. Antennae 37—38-
articulatae, nigrae, articulo 1-0 et 2-0 testaceis; fossa antescutella-
ris rugulosa; mesothorax fossula media suleo cum fossa antescu-
tellari coniuneta impressus.
rusticus Haliday. JS Rytro. 29 czerwca; Nowy Targ, 20
czerwca.
Wesmaelli Haliday. Q Tatry: Dolina Strążysk, 10 lipca; Ry-
tro, 8 sierpnia.
Biosteres aconiti n. sp.
xis posticis superne et omnibus tarsis infuscatis. Alae magnae, sub-
decolorato. Abdomen nigrum, nitidum, apice compressum, segmento
l-o longitudinaliter acieulato, basi canaliculato, apice subcarinato,
in lateribus sat profunde sulcato. carina levi nitida. Terebra nigra,
abdomine paulo brevior. Long. corp. 3-71 mm, abdominis 1:9 mm,
terebrae a basi 1:67 mm, ab apice abdominis 0:65 mm.
as.
... Differt a femina antennis multo longioribus, 38-articulatis,
tibiis posticis apice infuseatis.
Eurytenes Förster.
abnormis Wesmael. QQ Zuzanówka koło Zurawna, 3 i 5
Sierpnia. Clypeus mandibulas haud attingens; antennae 35 —37-ar-
ticulatae; thorax levis.
Opius Wesmael.
apiculator Nees. po Rytro, 926 sierpnia. Var. Szépligeti. An-
tennae 21- et 26-articulatae.
90 E. NIRZABITOWSKI
caudatus Wesmael. Q Squamulae testaceae; antennae 29—31-
articulatae; mesothorax fossa parva, oblonga, antescutellari impres-
sus, Rytro, 5 E Tatry: Dolina Strazysk, 10 lipca; Zakopane:
Antolöwka, 11 lipca. —
Mas. Feminae similis, antennis 30 — 32-articulatis, CIE pa-
rum obseuriore. orbita faciali superne rufescenti. Zakopane: Anto-
łówka T lipea; Tatry: Dolina Małej Łąki, 18 lipca. ,
cingulatus Wesmae Antennae 35-artieulatae, testaceae,
apice nigrae, artieulis liaeslibak apice nigro annulatis, pedes albidi.
Long. Corp. 3:4 mm.
circulator Nees Caput nigrum, facie obscure testacea;
mandibulis clypeum SÉ attingentibus; antennae nigrae, 24-articu-
latae, articulo 1-o ac 2-0 subtus luteis. Thorax niger, nitidus, no-
taulis haud distinctis, puneto ante seutellum impresso; mesopleurae
fossa laevi; metathorax subrugosus. in lateribus levis; squamulae
luteae. Pedes lutei, unguiculis. tarsorum nigris. Ab domen nigrum,
segmento 2-0 rufo, terebra longitudine abdominis, valvulis nigris,
pubescentibus. Alae subhyalinae, nervo recurrenti ex angulo in-
terno 2-ae cellulae cübitalis exeunti. Q Rytro, 19— 20 lipca.
diversus Szépligeti. Q Rytro, 2 sierpnia.
infumatus n. s Rytro, 10 lipca
instabilis Wesmael. dd Kłaj, b października; Rytro, 1 sierpnia.
irregularis Wesmael. 3d Rytro, 27 czerwca; Kłaj, 5 pa
dziernika,
leptostigma Włamiiek: Q Monasterzyska, 6 sierpni
pactus Haliday. ($ Rytro, 18 sierpnia: clypeus eegen
pallidipes Wesmael. © Zuzanówka koło Zurawna, ga —
pendulus Wesmael. Q 3 Rytro, 30 maja do 3 cze
rotundiventris Thomson. © Zei Targ, 17 in Br Wain?
30-artieulatae.
rudis Wesmael. QQ Rytro, 4 u. hypostomate toto au-
rantiaco; Gródek. nad stawem, 28 li
ruficeps Wesmael. Q 4 Bieńkowice (pow. wielieki) 26 lipca;
A 25 lipca.
Wesmael. d Nowy Targ, 25 czerw
nun n. sp. QQ Zuzanówka koło : Gegen 31 lipea
do 5 sierpnia
subtilis Szépligeti. -$ Rytro, 26 sierpnia; Kłaj, 5 października Q.
tacitus Haliday. dj Rytro 19 lipca: antennae 21- articulatae,
basis segmenti 2-i obscura.
Var. ange antennis 30-articulatis. Zuzanówka koło
Żurawna, 6 sie
zelotes Marshall. dj Głęboka koło Palestyna, 2 sierpnia. Alae
subhyalinae, nervus reeurrens interstitiali
EE ET
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 91
Opius infumatus n. sp.
Femina.
Caput transversum nigrum, nitidum, elypeo mandibulisque lu-
teis, his apice nigris, orbita faciali parum manifesta, lutea, fissura
inter mandibulas et elypeum distineta; palpi obseure lutei; anten-
nae 29-articulatae, artieulis 1-0 et 2-0 subtus rufescentibus. Thorax
niger, levis, nitidus, notaulis basi- distinetis, profundis, punetulatis,
postice evanescentibus, fovea anteseutellari oblonga, basi attenuata,
lum nitidum, levissimum; metathorax reticulatus, medio transverse
tum, bicarinatum, earinis postice evanescentibus; segmenta cetera
nitida, levia; terebra nigra, longitudine fere abdominis, valvulis li-
nearibus. Long. corp. 2:72 mm. Caput 0:342 long., 0'665 latum. Tho-
rax 1'045 long. 0.665 latus. Abdomen 1:33 long, 0:665 latum. Te-
rebra a basi sua 1:235, ab apice abdominis 0'798 longa. Ala ante-
ror 2:35 longa, 1:14 lata. Antennae 2:35 mm longae.
Opius subrotundatus n. sp.
Femina.
l
tellum impressus; fossa antescutellaris angusta. dense erenulata;
metathorax rugoso retieulatus; squamulae lutae. Pedes lutei articulo
farsorum ultimo nigro. Fossa mesopleuralis brevis, subrotundata,
levissima. Alae hyalinae, stigmate pallide umbrino; cellula cubita-
IS a quam 3-a duplo brevior, nervum recurrentem basi sua ac-
mentum
ad tubereula pone medium posita rectangulare, post tubereula fere
triangulare, apice ipso rotundatum. aeieulatum, basi eanalieulatum;
segmenta cetera levia; terebra longitudine fere thoraeis cum abdo-
mine. Long. corp. 1-596 mm. Caput 0:323 long. 0532 latum. Tho-
rax 0'608 long, 0:494 latus. Abdomen 0665 long. 0:494 latum.
Antennae circa 2-28, terebra a basi 1:33, ab apice abdominis
0:95 mm. longa SE
92 R. NIRZABITOWSKI
Petiolarini Szepligeti.
Euphorinae Förster.
Cosmophorus Ratzeburg.
regius n. sp. Zakopane, 3—7 lipea.
Cosmophorus regiusn. sp.
Fig. 6—10.
Femina.
Caput desuper visum cordiforme, oceipite profunde exciso, ni-
grum, nitidum; vertex latus, in medio ab oecipite usque ad anten-
narum basim impressione lata, postice rotundata, in fundi parte an-
teriore era divisus; oeulus medius stemmatici in fundo impres-
sionis huius positus, oculi laterales stemmatici superne ad latera
Dateie, positi, extrinseeus impressionibus parvis semilunaribus
cincti; facies in processus duos luteos, sparse punctatos, supra ex-
cavatos, subter bast connatos, antice in latere inferiore et in exte-
riore in dentes tres obtusos, apice nigricantes, producta; in excava-
tione dieta processuum horum positus est radiculus maximus, luteus,
margine apicali ex parte nigricanti, intus breviter bidentato. quasi
artieulum primum antennarum efficiens; facies sub processibus et
inter eos rufa, triangularis, plana. levissima a, a clypeo margine an-
gusto recto diseret ta; elypeus rotundato triangu laris, subplanus, levis,
nitidus, mandibulae maximae, applanatae, arcuatim prominentes,
apice bidentatae, obseure luteae, marginibus atque apice nigris; an
pallidi; antennae 22-articulatae, nigrae, radieulo luteo, articulo 1-0
ac 2-0 flavis, ceteris nigris, articulo 4-0 3-0 brevi viore ae irae
pice
eulari ornatus; mesopleurae nitidae, leves. sulco mesopleurali fere
perpendiculari, erenulato, in partes aequales antieam et postieam
divisae, parte antica superne eor riacea; sutura Hengen Py; esopleuralis
ui-
a
decoloratus, vix visibilis, apicem alae fere attingens; ce
talis prima eum cellula discoidali prima confluens; cellula costa
quam mediana parum brevior, ceterae cellulae desunt; nervus Cu”
lis
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW : 93
bitalis ae posterior ES indicati. Ala inferior in margine superiore
eellulae radialis puncto oblongo, nigro, inerassato signata; cellula
mediana ac eostalis eier Abdomen nigrum, “segmento 1-0
fere reetangulari, ante basim parum angus stato, ı crasse punetato, fere
reticulato; segmenta reliqua subovata. nitida, levissima, suturae haud
indicatae; terebra fere longitudine abdominis, valvulis nigris, linea-
ribus, apicem versus parum inerassatis. Long. corp. 307 mm. Long.
capitis ab incisura oceipitali ad partem frontalem processuum 0: 741,
latitudo processus 0209, longitudo 0247; latitudo verticis 0'817,
long. thoracis 0:969, lat. 0615, long. 1-i segmenti 0:415, lat. hasa-
lis 0:152, apicalis 0:228; long. ceter, segm. 0855, long. terebrae
0:95, long. alae superioris 2 66, latitudo 0:95 mm.
aS.
Differt a femina mandibulis minus fortiter produetis, occipite
ER tam ‚profunde exciso, processibus nigris; antennae 21.—22-arti-
culatae.
Zakopane: in nn Abietis excelsae, quos magno numero Hy-
lastes cunicularius e t imprimis etiam Pityophagus ferrugineus inco-
lebant, die 3—7 mensis Julii.
Perilitus Nees.
aethiops Nees ¿(3 Kraków: Dębniki, 5 lipea.
bicolor Wesmael. QQ Rytro, 18 sierpnia; Zuzanówka koło
Żurawna, 30 lipca.
brevicollis Haliday. © Rytro, 30 maja. Antennae 23-articula-
tae, segmentum abdominis 1-um eg dm
gn) n. sp. Ceci Rytr
riventris n. sp. b Tatry: vem Białego, 13 lipca.
een Haliday. Q 3 Rytro, w lipeu.
Perilitus brunneus n. sp.
Mas
Caput transversum. nigrum; facies coriacea, albido sat dense
pubescens; elypeus, palpi ae mandibulae luteae, hae apice ferrugi-
ranges werh subopacus, punctulatus; antennae nigrae, 22- articula-
tae, culo 1-0 et 2-0 rufescentibus. Thorax niger; mesonotum
Me scene, lobo medio postice impresso, ruguloso-retieulato, no-
SE distinetis, punctulatis; fossa antaseutellaris carina media di-
visa, levis; seutellum in medio leve, nitidum; metathorax rugoso-
reticulatus, truncatus ac parum UXCAVBÍUS; mesopleurae coriaceae.
edes lutei, coxis posticis ae tarsis omnibus obscuris. Alae hyali-
nae, cellula radiali subovata, acuminata; metacarpus parum brevior
quam spatium, quo eo apice alae distet: Abdomen rav niti-
94 ; E. NIEZABITOW SKI
dum, leve segmento 1-o nigro, striolato, tuberculis prominentibus.
Long. corp. 2:185 mm. Caput 0:285 long. 0:07 lat.; thorax 0:855
long., 0414 lat.; ala sup. 2'052 longa; metacarpus 0:342 long.; di-
stantia apieis a metacarpo 0:323; abd. seg. 1-um 0:38 long, basi
1:052, medio 0:095, apice 0'247 latum; segmenta cetera 0:665 longa.
0:399 lata.
Perilitus nigriventris n. sp.
Femina.
Caput transversum, nigrum. nitidum; fucies opaea, subtiliter
transverse striata, subcarinata, clypeo nitido, levi; palpi ae mandi-
bulae luteae, hae apice nigrae; antennae nigrae, 24-articulatae, ar-
tieulis 1-0, 2-0, ae summa basi 3-ii subtus obscure luteis. Thorax
niger; pronotum retieulato-rugulosum; mesonotum lobo medio ser-
ratim longitudinaliter punetato, apice late impresso, lobis lateralibus
levibus, nitidis, notaulis distinetis, punetatis; fossa antescutellaris
rax 1'045 long. 0:646 lat.; ala superior 2:47 mm long., metacarpus
0:456, distantia metacarpi ab apice alae 0:171; seg. l-um 0684
long., basi 0114, medio 0:095, apice 0:399 lat.; seg. cetera 0:95
long., 0:327 lat, terebra a basi sua 1045 mm longa.
Nyntretus Forster.
Dzieduszyckii n. sp. Zuzanówka koło Zurawna, 31 lipea, na
debie.
elegans Ruthe. Q var. Differt a forma typica orbitis haud ni-
gris, pronoto superne nigro, mesothorace toto testaceo, segmen
primo basim versus haud levi sed irregulariter striolato. — Okolice
Krakowa.
Syntretus (?) Dzieduszyckii n. sp.
Fig. 14.
Femina. | |
Caput thorace latius (ut 55:37) transversum, nigrum, facie, dy
peo, palpis et mandibulis luteis, his apice ferrugineis; facies band
"TEE
o NES, 5 kt
-za ge ee
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 95
angustata, opaca, fere eoriacea; elypeus convexus, apice relevatus,
in lateribus superne punetis magnis, profundis a hypostomate dis-
ter excavatum; antennnae 28- articulatae, capite thoraceque multo
longiores, nigrae, articulo 1-0 2-0 summaque basi 3-ii luteis. Me-
sothorax niger, subtilissime longitudinaliter acieulatus, antice in me-
dio impressione longitudinali, levi ornatus; notauli vix distineti, po-
e
stri ur
spectantibus) summo apice leve; postseutellum bieanalieulatum; me-
tathorax coriaceus, apice ‘cum vestigio carinae, quae ante impres-
sionem mediam in seriem carinarum transversarum, areuatarum di-
spergitur; mesopleurae antice coriaceae, medio ac postice nitidae,
leves. Pedes lutei, trochanteribus, femoribus intermediis bast, posti-
eis totis tibiisque posterioribus brunneis; coxae intermediae ae po-
sticae leviter coriaeeae, pedes postici elon gati. Alae subhyalinae,
stigmate ae nervis umbrinis. Abdomen lineare, petiolatum, a late-
ribus compressum, brunneo nigrum, nitidum; segmentum 1-um ab-
domine toto triplo brevius, apiee angustatum, iubereulis paullo pone
medium positis, NACE ipso m medio striis aliquot obsoletissimis or-
natum; segmentum 2-um fere lineare, basi valde angustatum; 'ven-
ter valde bardha: terebra brevis, nigra, sursum directa, longitu-
dine duorum segmentorum apicalium. Long. corp. 4522 mm; caput
0:38 long. 1-064 lat atum; thorax 1:368 long., 0:855 lat.; abdomen
2-114 long., 0:399 lat; seg. l-um 0 798 long, basi 0-152, medio
0124, apice 0:19 latum; terebra 0:57 long.; ala sup. 3105 long.,
1-235 mm lata.
Species haec ab omnibus speciebus generis Syntretus admo-
dum differt. structura corporis et verisimillime ad novum genus
pertinet
Gatunek ten nazwałem na cześć hr. Tadeusza Dzieduszyckiego.
erra: Maier Dzieduszyckich, x YE gorliwie po-
piera badania geng w naszym
Dinocampus Förster.
foveolatus trzy d Rytro, 27 ma
Nee
ja.
rutilus Nee 5 ezerwea; 1 sierpnia: onoto antice te-
staceo; (j Debniki kolo Krakowa: ant. 28- articula N Nowy
- Targ, 21 ezerwca; Zuzanówka kolo Zurawna, 5 sierpni
var. an s
Q Caput veride 'occipiteque nigris, antennis 26-artieulatis.
96 E. NIKZARFTOWSKI
Thorax totus niger, fossa antescutellaris rugulosa (in Dinocampo. ru-
tilo typieo fere levis, in medio solum carina divisa) Abdomen ni-
grum, summa be petioli anida Pedes lutei coxis posterioribus
nigris. Long. e D mm
Zakopane: nido 12 lipca.
Euphorus Nees.
ornatus Marshall. cf Zuzanówka koło Zurawna, w dębinie
koło mrowiska Formicae rufae 3 sierpnia
pallidipes Curtis. Qg$ Regulice, w lipcu; Rytro, 10 maja; Za-
kopane: Antolówka, 4 lipca; d Dolina Bialego, 12 lipea; Zu-
zanówka kolo Zurawna, 14. lipea
reclinator Ruthe. (e) Caput. et thorax obscure rufa, antennae
19-artieulatae. Rytro, 1 sierpnia.
Meteorinae Marshall.
Meteorus Haliday.
abdominator Nees, QG Rytro, 14 czerwca do 4 września;
Nowy Targ, 17 i 30 czerwca; D kolo Zurawna,3 sierpnia.
brunneipes Ruthe. Q Rytro, 19 sierpnia: antennae 27-arti-
culatae.
chrysophthalmus Nees, po Strzałków koło Stryja, 1—18 sier-
pnia; dość pei na de
cinctellus Nees. TE Zakopane: Antolówka, 71—13 lipca; Ta-
try: Dolina Dien, 12 1
. consimilis Nees. $ | podkom R koło Żurawna, 3 sierpnia: an-
tennae dimidio basali obscure SN
filator Haliday. Y Nowy Targ, 6 września; Byte, 6 sierpnia.
Differt a typo Lo abscisso nervi radiali is 2-0 brevior
fragilis Wesmael. Y Rytro, w czerwcu.
ictericus Nees. QQ Rytro, 1—21. sierpnia.
var. 9. Nowy Sącz, 25 sierpnia, e larva. Depressariae Sp: in
Genista tinctoria. Leg. Dr. St. Klemensiewiez.
ras du Haliday. Q QNT e grudnia w mieszkaniu.
entris Wesmael. 21 czerwca: capite, me
da. ee ac daf WM omine nigro, segmento
2-0 rufescenti.
luridus Ruthe. QQ Galiey
pulchricornis Wesmael, 3 ek tro, 30 czerwca.:
rubens Haliday. © Rytro, 20 lipea do 12 sierpnia.
unicolor Hartig. Q Zuzanówka kolo Zurawna, 6 sierpnia.
versicolor Wesmael. Q Rytro, 18 sierpnia.
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 97
Pachylommatini Szópligeti.
Pachylommatinae Fórster.
Paehylomma Brebisson.
buccatum Brebisson. QQ Nowy Targ, 26 czerwca; Rytro, 20
lipca i 5 sierpnia; Głęboka koło Felsztyna; Zuzanówka koło Zura-
wna, 30 lipea i 6 sierpnia; Tarnopol, 20 lipca.
Flexiliventrini Haliday
Aphidiinae Förster.
Toxares Haliday.
deltiger Haliday. -S Rytro, 15 lipca. Thorax totus rufescens.
Ephedrus Haliday.
plagiator Nees. Q Y Kłaj, 5 października; Rytro, 16 sierpnia;
Nowy Targ, 13 pażdziernika; zegiestów, 28 lipea: Zakopane; Ku-
źnice, 2 września; Zuzanówka koło Zurawna, 3 sierpnia.
validus Haliday. © Rytro, w lipcu; Kraków: Dębniki 7. An-
tennae articulo 1—3 pallido. `
Monoetonus Haliday.
paludum Marshall. Kraków: Dębniki Q. Pectus et apex ab-
dominis nigra, antennarum articulus 3-us totus pallidus.
Praon Haliday.
abjectus Haliday. © Zakopane: Kuźnice, 2 września.
1 exsoletus Nees. © Strzałków koło Stryja, 12 sierpnia. Totus
. testąceus, stemmatico solum obscuro.
longicornis Marshall. $ Nowy Targ, 15 sierpnia na roślinach
-
98 V HOST «E, NIEZABITOWSKI
Aphidis in Daphne mesereo. Q Y Rytro, 26 czerwca ex o Ak sp.
in Crepide tectorum, Q` pronoto roe ferrugineo. !
Aphidius Nees.
avenae Haliday. C (j Rytro, 4 eeng Nowy Targ, 17 sier-
pnia; Zakopane: Kuźnice, 16 sierpni
brassicae Marshall. Qc? Ry os 2 lipca do 2 sierpnia; Nowy
Targ, 18 lipca. Wylęgłe z Apis brassicae L. w wielkiej liczbie.
Samice składają jajka w mszyce, w gorącej porze dnia. Przecho-
dząc zwolna po liściach kapusty, gdy zbliżą się do mszycy, doty-
kają jej rożkami, poczem zgiąwszy odwłok pod siebie, szybkim ru-
chem wbijają w nią pokładełko i w tej chwili je nazad wyciągają.
Ciekawe jest, że poznają one zawsze osobniki, w które inny Aphi-
dius jajko już złożył, i takie omijają. Natomiast nie rozpoznają 080-
bników. w które złożyły jajka inne pasorzytne błonkówki, jak np.
Agonioneurus, i składają w nie również swoje jajko, które zostaje
przez pierwotnego pasorzyta zniszczone.
crepidis Haliday. Rytro, 11 czerwca, Q ex Aphide sp. in pos
pide ak eż O Lunckorona, 3 lipca, ex Aphide sp. in Hiera
muroru
dauci Marshall. Y Nowy Targ, 3 sierpnia
i Haliday. Od Nowy Targ, m lipca do 22 sierpnia; Za-
one: Kurs, 16 sierpnia: Rytro. 6 sierpni d
DY Marshall. Q7 Rytro, 22 lipca, ex x Aphide spin Ve `
cia 3
dita Marshall. © Rytro, 19 lipca: Antennae 17- articula- 3
tae, abdomen nigrum, sutura l-a pallida. E
gregarius Marshall. © Zuzanówka koło Żurawna, 14 lipca. `
terocommae Marshall. © Rytro, 6 sierpnia, antennis 2l-art —
culatis; 16. sierpnia: ant. 20 articulatis, thorace nigro, prothorate —
testaco ö
ee Marshall. Q Rytro, 23 lipca do 16 sierpnia, |
wylęgłe z mszyc na Acer pseudoplatanus. 4
ribis: Haliday. Q Y Rytro, wylegle z Myzus ribis 13 maja do a
17 maja. A
rosae Haliday. © (7 Rytro, wylęgłe z Aphis rosae 25 do 33 5
lipea. T
sonchi Marshall. 99 T Radziejowa, 1260 m. n. P. "n 4
9 sierpnia; Rytro, 16 sierpni >
urticae Haliday. 9 gef Kuźnice, 16 sierpnia; mi y
1 lipca: d
(as Trioxys Haliday.
auctus Haliday. © Rytro, 4 września.
| Targ, 15 czerw
: . stawem 28 lipe
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW ‚99
Exodontes Marshall.
Dacnusinae Förster.
Symphya Förster.
hians Nees. QQ Kraków; ra w czerwcu; Nowy. Targ,
15 czerwca do 4 lipca, in salicetis
ringens Haliday. cf Rytro, w czerwcu. í
Liposcia Förster.
discolor Marshall. © Rytro, 14 lipea. Stigma decoloratum;
mandibulae 4-dentatae; antennae 22-articulatae; ratio latitudinis sti-
gmatis et longitudinis l-i abscissus nervi radialis 03:05. Ratio
long. cellulae costalis et cellulae radialis 3:6:6 1. Notauli pma
eti. Thorax et l-um segmentum abdominis dense albo pilosa. —
Lysków kolo Zurawna, 13 sierpnia. Postseutellum acuminatum.
Daenusa Haliday.
areolaris Nees. QQ Rytro, 8 maja r 15 lipca.
gilvipes Haliday. Y Okolice Krakow
|. Haliday. Q Y Rytro. 13 Wi,
r. 2. Zuzanówka koło Zurawna, 1 sie
misella Marshall (f Antennae 21- articu tie: c 13 maja.
artes Haliday. QQ Rytro, 30 maja i 14 lipca.
enilis ane var. Zakopane: Antolöwka, 3 lipca; Q etd
AB Fórster?
r
nervus cubitalis fere decolorati, neryus eubitalis basi solum distin-
€tus; cellula discoidalis secunda deest. Abdominis segmentum pri-
mum aeque fere longum ae latum, segmentum secundum longum
Ac latum, lateribus subtus reflexis; segmenta cetera una eum brevi
terebra retracta
pec n. sp. Q Gródek een w szuwarach nad
7
y a
100 E. NIRZABITOWSKI
Aphanta Łomnickii n. sp.
Fig. 11, 12.
Femina.
rg
=.
w
w
o
ES
B
=
m.
c
=
Large
w
ct
o
=:
w
E.
Oo
E.
>
B
et
E
M
E.
uw
T
^
e
"s
E,
c
E
—
©
ES
ze
A
98
B.
:
Ee
3.
U
PI a a IE
-um l-o duplo longius ae latius, levissimum ac nitidissimum,
lateribus leniter rotundatis, subtus reflexum; segmentum 3-um ac
4-um brevissima, lateribus subtus inflexis. cetera segmenta cum te-
rebra retracta, segmentum 5-um etiam lateribus inflexis; venter n-
ger, incisura triangulari, apice truncata instructus. Terebra nigra,
brevissima. Long. corp. 1:41 mm. Caput 0'266 long., 0'418 latum;
thorax 0:57 long. 0418 lat; ala sup. 1'805 long.; abd. 057 mm
long., 0437 latum; antennae circa 1 71 mm longae.
T
Gyrocampa Förster.
uliginosa Haliday. Y Gródek Jagielloński, w szuwarach nad
stawem 30 lipea. >
Chaenusa Haliday. KC
conjunges Nees. df Rytro, 26 sierpnia: postscutellum acumr „©
natum; Q Gródek Jagielloński, w szuwarach nad stawem, 28 ipet i
Coelinius Nees.
elegans Curtis Q Y Rytro.
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 101
gracilis Curtis. O Y Nowy Targ. 25 czerwca; Tatry: Dolina
Strążysk, 10 lipca; Zuzanówka koło Zurawna, 6 sierpnia.
niger Nees. Q 7 Bieńkowice (pow. wielicki), 20 sierpnia; Ry-
tro, 1 sierpnia; Nowy Targ, 17 czerwca; Zakopane: Antołówka, 3
i 7 lipca; Zuzanówka koło Zurawna. 5 sierpnia.
Chaenon Curtis.
anceps Curtis © Y Kłaj, 5 października; Rytro, od b czerwca
do 8 sierpnia; Nowy Targ; Wygoda koło Zurawna, 15 sierpnia.
Alysiinae Fórster.
Aphaereta Förster.
minuta Nees. © f Rytro, 30 maja do 4 sierpnia; Nowy Targ,
20 sierpnia; Tatry: Mała Łąka. 18 lipca; Zuzanówka koło Żurawna,
30 lipea.
var. I. Rytro, 4 września: Zaleszezyki 25 lipca.
major Thomson. cd Antennae 29-articulatae, nigrae, arti-
eulo 1-0, 2-0 et summa basi tertii ferrugineis. Tatry: Mala Laka,
18 lipea; Dolina Strazysk 10 lipea.
stigmaticalis Thomson. Q Antennae 22-articulatae, articulo 1-0
2-0 et 3-0 summa basi ferrugineis. Notauli antice solum distineti,
postlce evanescentes; fovea antescutellaris nulla. Stigma in medio
abscisso 1-0 radii latius. Pedes ferruginei. Valvulae terebrae apice
Inerassatae.
Traehyusa Ruthe.
aurora Haliday. var. n. vel. s
d
h
Corpus nigrum, antennarum basi, palpis, pronoto, squamulis,
pedibus, abdomineque, segmento Lo et 3-0 nigro excepto, testaceis.
Antennae 30-articulatae. Stigma fuscum. Abdominis segmentum 2-um
In lateribus foveola parva solum ornatum.
minae similis, antennis 32 artieulatis, stigmate nigro,
ch. Fe
: abdominis segmento 2-0 basique tertii testaceis, ceteris nigris.
Krynica 8 lipea.
Pentapleura Förster. |
pumilio Nees. Ọ Rytro, 4 września; Y Nowy Targ, 25 cezer-
E wca; ant. 27 articulatae.
Juliginosa Haliday. Nowy Targ. 19 czerwca: © pedibus obscure
uleo mesopleurali vix visibili,
Tanyearpa Förster.
gracilicornis Nees Q Zakopane: Kuźnice, 2 września.
102 | E. NIRZABITOWSKI
Alysia Latreille.
łówka, 11 lipca; dowi, 21 de Rzeszöw, 15 sierpnia; Mo-
nasterzyska, 25 lipca.
sophia Haliday. © Zuzanówka, 18 sierpnia: stigmate umbrino,
edi Steg testaceo.
lae Scopoli. Q 7 Kraków, od 3 czerwca do 5 lipea.
Bobekia n. g. Alysiinarum 1).
Cellula, eubitalis 1-a a cellula diseoidali 1-a et a "m eu-
on 2-a distinete separata. Abscissus 2-us radii aeque longus ać
nervus transversus eubitalis primus; segmentum abdominis. 2-um
valde striolatum
ontana n. sp. Q Tatry: Dolina Białego, 12 lipca.
i uliginosa n. sp. © Grödek Jagielloński. w szuwarach nad sta-
wem 28 lip :
Bobekia montana n. sp.
Fig. 13.
Fem
3-0 46 aulo longiore. orax niger, nitidus, metilo superiore
noti, macula postica lobi medii mesothoracis, 'maeulis lateralibu
e
borum lateralium suturisque postscutellaribüs rufis; pronotum dis
Ep mesonoti antice distineti, postice evanescentes, basi soll ;
netati; mesonotum foveola magna, oblonga impressum; fovea
g
śdaoałalladie linearis, angusta levis, quinque-carinata; scutellum Te l
1) Rodzaj ten poświęciłem mte Emer mojemu,
rzowi Bobkowi, znanemu dipterologow
que
6. p. Kazimie — |
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 103
$
vissimum; nitidum; metathorax ab apice usque ád medium carina-;
tus, in medio carina altera transversain structus, ante hanc carinam.
minus distincte bicarinatus, apice emarginatus; mesopleurae nigrae,
nitidae, sulco mesopleurali aeque lato, erenulato, ruguloso; squamu-,
lae luteae. Alae basi vix infumatae, a medio suo hyalinae, maeula.
infrastigmaticali sat magna, distincta. infumata; stigma inaequilate-,
rale, triangulare, radium e sua seeunda parte emittens, pallide um-
ciei insequentis similes. Pedes obseure lutei. coxis posticis. fem
ribus et tibiis, genubus SE tarsorumque articulo ultimo, por
scatis, fere brunneis. Abdomen nigrum, nitidum; segmentum. 1-um.
subtrapezicum, aeque fere pra atque apice latum, striolatum, in.
lateribus marginatum; segmentu um 2-um in parte anteriore magna.
striolatum, limbo apicali angusto levi; cetera segmenta levia, niti-
da; terebra nigra, abdomine fere dim idio brevior. Long. corp. 2:565.
mm. Caput 0:38 long., 0:76 latum; thorax 1'045 long., 0:608 latus;
abdomen 1:14 long., 0'644 latum; terebra a basi sua 0-76 longa,
ab apice abdominis 0:304 mm longa; ala superior 3:23 mm longa.
Bobekia uliginosa n. sp.
Virgen
Caput thorace latius, transversum, leve, nitidum, aurantiacum,
maeula nea ab antennarum basi incipienti, macula minore
e ^ uno medio a facie dis cretus; frons supra ger
impressa, fundus impressionis huius in parte antiea praeruptus, in
postiea modice deelivis; impressio ipsa suleo medio erenulato divisa
est; mandibulae apice 4-dentatae, nigrae; palpi nigri; clypeus apice
rotundatus, marginatus; antennae nigrae, 31- articulatae, artieulo 1-0
et 2-0 incrassatis, pyriformibus. Thorax niger; pronotum lateribus
in medio erenulatis; mesonotum leviter alutaceum, nitidum, gibbum.
anteriora versus produetu um, in medio impressum, lateribus. itaque
scutellum ` nitidum, punetis paueis parvis um; metathorax,
retieulatus; mesopleurae in medio subtilissime punetulatee, superne
grosse reticulatae; sulcus — in admodum ilata-
mulae nigrae; pedes ferruginei. articulo tarsorum ultimo infuscato.
Alae subfumatae, stigmate "semiovali, obseure luteo, angulo interno.
104 E. NIRZABITOWSKI
infuseato, nervis nigris; eellula cubitalis 2-a nervum mowa
ante apicem accipiens, fere pentagona itaque, externe parum con-
strieta; cellula eubitalis 3-a fere duplo brevior; cellula codi
quam cellula eostalis paullo longior; nervus posterior fere inter-
stitialis; cellula diseoidalis 1-a petiolata, cellula discoidalis 2-a
ipso angulo inferiore — Abdomen semiovale, rufum segmento
1-0 ae maiore parte 2-1 nigris; segmentum primum latitudine api-
cali longius, tuberculis Mix medium positis, apiee latitudine basali
fere dimidio latius, striolatum, spatiis punctulatis; segmentum 2-um
spatio late semieire culari str triolato, spatiis intersule alibus punetulatis,
nigrum, apice leve, nitidum, rufum, segmentum 4-um 2-0 fere bre-
vius, nitidissimum; segmentum 4-um rn i cut retraeta;
segmenta 2-um usque ad 5-um lateribus subtus inflexis; terebra vix
exserta. Long. corp. 295 mm; caput 0:38 long. 0-855. latum; tho-
rax 1:14 long. 0-76 latus; abdomen 1:33 mm longum, 0:76 latum;
ala sup. 285 mm longa.
NEN Forster.
var. E Rue 15 Fio" Biétkosió, 26 lipca i 11 sier-
pnia; Zakopane: Kuznice, 16 sierpnia.
tatrica n. Sei Tatry: Mała Łąka, 18 lipca na Aconitum Na-
Ip
pellus, 3 © i 9 (7 razem z okazami Biosteres aconiti, które podo-
bnie ciemno są zabarwione.
Phaenocarpa tatrica n. sp.
Femina.
Caput transversum, nigrum, nitidum, leve; mandibulae —
ferrugineae; palpi nigri; frons convexa, medio carinata; antennae
corpore longiores, 33—35-articulatae. Thorax niger, nitidus, levis,
notaulis haud punetatis, distinctis, postice in fossam parvam, inea-
convergentibus; fossa antescutellaris carina media divisa; 80%
sat distincta; pleurae nitidae. fossa mesopleurali en eer"
lae ferrugineae, Alae fumatae, iridieolores, stigmate -—
brinis; cellula eubitalis 2-a externe eonstrieta; cellu d “discoidalis
2-a completa, nervo postico fere interstitiali. Pedes obseure ferri-
ginei, eoxis trochanteribusque nigris; abdomen nigrum, nitidum, ®
gmento 1-0 aeque fere longo ae lato, carinis postice ante apice
e-
pe ey
REMI
od
more | PADWA, ORC
MATERYALY DO FAUNY BRAKONIDÓW 105
eonvergentibus instrueto, acieulato, basi eanalieulato, tubereulis di-
stinetis; cetera segmenta levia, nitida; terebra abdomine paulo bre-
vior. Long. corp. 352 mm. Abdomen 1'615 long. Terebra a basi
sua 1'558, ab apice abdominis 1:235 mm longa
as feminae simillimus, antennis 36—37-artieulatis.
Adelura Forster.
dictynna Marshall. Q Krynica, 8 lipca 1909 r.
rufiventris Nees. Q Zuzanówka kolo Zurawna, w debinie: sul-
eus mesopleuralis crenulatus, antennae 36-articulatae,
Aspilota Förster.
concolor Nees. © SJ Rytro, w lipcu az do 6 sierpnia; Nowy
Targ, 30 maja; Tatry: Mała Łąka, 18 lipca.
fulvicornis Haliday. © Zakopane: Antolówka: antennae 22-
articulatae,
fuscicornis Haliday. © Y Rytro, 15 lipca do 26 sierpnia; Za-
kopane: Antołówka, 7 lipca; Zuzanówka koło Żurawna, 20 lipca
i 2 sierpnia.
jaculans Haliday. Q $ Rytro, 17 czerwca do 29 lipca; Zu-
zanówka koło Żurawna, w lipcu.
li czerw.: ant. 17-art.; Zakopane: Kuźnice, 16 sierp.: Q ant.
21-art., ?d 4 lipca: anten. 21-art.. 30 sierp.: ant. 2U-art., 13 lipca
cj ant. 22-art.; Kłaj, 5 października: © ant. 17-art., i 21-art.; Zu-
zanówka koło Zurawna, 5 sierpnia Q ant. 18-art, $ ant. 25-arti-
eulatis.
praecipua Marshall. © Tatry: Dolina Białego, 12 lipca. an-
ten. 25-artieulatis, long. corp. 25 mm.; Tatry: Mała Łąka, 18 lipca:
Q ant. 26-artieulatis.
. ruficornis Nees. QQ Rytro, 21 września; Nowy Targ, 7 wrze-
śnia. Zuzanówka koło Żurawna, 3 sierpnia.
Objasnienie tablicy.
1. Sauce Szépligetii n. sp. pierwszy człon odwłoku (segmentum 1-um ab-
dom
2. Iphiaulax testaceus n. sp. pierwszy człon odwłoku (segmentum 1-um. abdo-
inis).
3. Bracon sorur kesi n P zaplecze (metanotum).
4. Bracon sp. zaplecze (metanotum). \
5. Kulesyiakin aa n. sp. pierwszy człon odwłoku (segmentum 1-um abdo-
6
Cosmophorus regius n. sp. głowa ns z doł u — & parte inferiore.
= radieulus, at = primus articulus antenn
Ze Cosmophorus regius n. sp. glowa lien z boku (e sa: a latere visum).
8 sp. glowa widziana z góry (eaput desuper visum).
sp. skrzydlo przednie (ala Ser
. skrzydło tylne (ala posterior).
sp. skrzydło przednie (ala abe erior).
sp. odwłok widziany z dołu (abdomen a parte inferiore
ws »
10.
H ge Łemnickii
12.
7 SE
wm
©
yis tus
3. Bo ntana n. sp. odwlok. widziany z góry (abdomen D visum).
4, Syntretus ©) Dzieduszyckii n. sp. pierwszy i dragi człon odwłoku widziane
góry (segmenta abdominis 1-um et 2-um desuper visa).
e ka
Sprawozd. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dz. Il. Tab. 1.
Edward Lubicz Niezabitowski. DRUKARNIA UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO W KRAKOWIE `
Nowy gatunek ode
zrzedu owadów chróścikowatych (Trichoptera) :
Rhyacophila furcata n. sp. `
Se
Józet Dziędzielewicz.
(Z 2-ma rycinami).
tatus, duabus spinis instruetus, subtus tegmine furcato tectus. à;
mare robustior. Alae antieae in cellulis apiealibus margi-
neque apieis fusco nebulosae.
Exp. AL e
mm. Long. corp. mm
Czarnohora. Dancerz. 29/VIII —9/IX. 1908.
d! Glaszezki, rożki, głowa, cały spód ciała, nogi i przysadki
(appendices anales) jasno-żółte, złocisto-żółto uwłosione. asada
głaszezków i rożków tudzież czoło kosmykami czarniawych włosków
upstrzone. Tylne przyoczka brunatnemi plamkami obwiedzione.
Oczy ciemno zielone. Tułów z wierzchu żółtawo-brunatny, przez środek,
z ciemniejsza smugą. Wierzch odwłoku żółtawo-brunatny z zielo-
nawo-czarnemi kreskami i plamkami. Przednie skrzydła jasno-żółte,
prawie przeźroczyste, nieplamione, porosle złocisto-żółtymi i czar-
108 JÓZEF DZIEDZIELEWICZ
niawymi włoskami. Na przegródce (thyridium) większa, na łukówce
(arculus) mniejsza opalowo-biała plamka, brzeg skrzydła przy łu-
kówce gęsto czarno owłosiony. Znamię (pterostigma) oliwkowo-żółte.
Tylne skrzydła przeźroczyste ze znamieniem żółtem. bardzo z rzadka
żółto uwlosione, Użyłkowanie skrzydeł wyraźne, ciemno-żółte. Wy-
rostek wierzchniego końca odwłoku wązki, z dwoma trójkątnymi
płatkami bocznymi. Dolne przysadki (appendices anales inferiores)
mają taki sam kształt jak u Rhyacophila septentrionis Me’ L.
u góry na wierzchniej krawędzi są nieco wycięte. Prącie (penis)
paleowate, dwoma ząbkami opatrzone, przy nasadzie rozszerzone,
pomiędzy dwoma koleami położone, u spodu pokryte pochewką wi-
dełkowatą.
Rye. 1.
Rhyacophila furcata n. sp.
g' koniee odwłoku z boku, g koniec odwłoku z wierzchu.
iig skrzydel = 27—32 mm, dlugosé ciala — 10 mm.
wnymi gatunkami Rhyacophila septentrionis Me’ L. i polonica Me’ L.
na Czarnohorze przy wodospadzie potoku ,Dancerz“, którego źródła
wypływają pod szczytem tak samo zwanym. Okazy ukrywały się
między gałęziami świerków, a spłoszone przelatywały na przeciwny
brzeg potoku i usiadaly na trawach lub krzewach. `
Spis pluskwiaków
zebranych w Gorcach w r. 1909.
Podał
Stanisław Smreczynski.
Z polecenia Komisyi fizyograficznej czyniłem w roku ubie-
głym poszukiwania hemipterologiczne w Gorcach. Przez lipiee i sier-
pień mieszkałem w Porębie Wielkiej, położonej na północnym stoku
pasma Gorców, prawie w samym jego środku i stamtąd urządza-
łem bliższe i dalsze wycieczki. Zwiedziłem też tę okolieę kilka
razy na wiosnę i w jesieni. Poszukiwania rozciągnąłem także na
góry, które sterezą pojedynczo na północ od Gorców i do nich już
ściśle nie należą, jak np. Śnieżnica, Lubogoszez, góra Wierzbano-
wska i Ciecień. 1
Zdolalem zebraé 244 gatunki pluskiew i 130 gatunków piewi-
ków, w czem jest 23 gatunków nowych dla naszej fauny ; te zamiesei-
łem także w następującym osobnym wykazie razem z gatunkami
nowymi, zebranymi gdzieindziej. Spis podaję w porządku systema-
Zorn, którego się trzyma B. Oshanin w swoim: „Verzeichnis
er palaearktischen Hemipteren*, prócz Capsidów i pluskiew wo-
dnych, gdyż ta część katalogu Oshanina jeszcze się dotąd nie
ukazała.
Przy zbieraniu był mi bardzo pomoenym kierownik szkoły
z Kasiny Wielkiej, p. Michał Izworski, za eo mu na tem miejscu
składam serdeczne podziękowanie.
W Krakowie, 30 czerwca 1909.
Heteroptera.
Pentatomidae.
Thyreoeoris scarabaeoides L. Niedźwiedź. 9. V, pod macierzanką.
Gnathoconus picipes Fall. Podobin, 24. VII.
110 ST. SMRECZYŃSKI
Sehirus luctuosus M. R. Poręba Wielka, na śródleśnej łące (około
1000 m. wys.) 30. VII.
Sary sos Goeze. Kasina Wielka, 5. VIII.
L. Na mokrych łąkach dorosły w lipcu, sierpniu
i waer Poręba W., Niedźwiedź, Kasina W
— — v. picta Fab. Poreba W., na lace, 15.
Sciocoris mierophthalmus Flor. Poreba Wielka, na śródleśnej łące
(1000 m.) 30. VIL -
— umbrinus Wolff. Niedźwiedź i Kasina W., na wrzosowisku
9. V-16,; VII.
Aelia acuminata L. Gruszów pod V EY M 28. VIII.
Neottiglossa pusilla Gmel. (inflexa Wolff). V N Porębie W. i w Niedź-
wiedziu zbierana czerpakiem w lipeu i w sierpniu aż do
wysokości 950 m.
rn pusillus MER Gen jeden tylko złowiony na słonecznym
toku w Porębie VII.
Eusarcoris aeneus Scop. gs łąkach dość pospolity w całej okolicy
w końcu lipca i w sierpniu
Rubiconia intermedia Wolff. Niedźwiedź i Poręba W., w lipcu na
latae
Palomena viridissima Poda. Niedźwiedź, 10. VIII; Poręba Wielka,
14. ; Wierzbanowa, w kwiet
— prasina L. Poreba Wz; ; strząśnięty z lipy 27. VII; Kasina
W., we wrześniu.
Chlorochroa iuniperińa L. Gatunek pospolity na jałowcach, w stanie
załym z wiosną a potem od końca lipca.
Ecke Serbien Boh. Niedźwiedź, 11. VII; Kasina W., 5, VIIL.
` purpureipennis De Geer. Kasina W., na wiosnę iw sierpniu
Gruszów, 23. VII.
Dolycoris baccarum L. Gatunek w całej okolicy pospolity.
Eurydema dominulus E Niedźwiedź i Poręba W., w lipeu i sierpniu.
— oleraceum L. Kasina W., na wiosnę.
Pentatoma rufipes L. ORA Wa, na pm Kasina W., na wio-
sne i w jesieni; Slone kolo Rabki, 9. VII.
Pieromerus bidens L. Poręba > : Kasina W, w sierpniu.
Podisus luridus F. Poręba W., VII; Kasina W, w sierpniu.
Zierona SR L. Niedźwiedź, Parsha MA. Mszana Dolna i Gru-
szów, w lipeu i w sierpniu
Flasmostethus ee L. Kasina W., 11. VII; Poręba W., 12.
VII i 26. VIII, na rokicie.
Chnocoris än F. Wierzbśnowa, na wiosn
gr ris Gruszów, Kasina W. i Niedźwiedź, w lipcu i sier-
niu na brzozach i olszynach.
Oyphostethnie tristriatus F. Kasina W., na wiosnę.
SPIS PLUSK WIAKÖW 111
Coreidae.
CM marginatus L. Wierzbanowa, na wiosnę.
Stenocephalus medius MR. Dosyć pospolity, na miejscach suchych,
słonecznych z wiosną, a później od końca lipca. Niedźwiedź,
Poręba W., Kasina W.
— agilis Seop. Kasina W. 14. IV.
Therapha Hyoscyami L. Niedźwiedź. aś W. i Kasina W., z koń-
m lipca, w sierpniu i we wrze
Corizus maculatus Fieb. Poręba W. na Koko łące w sierpniu
(dwa okazy)
— subrufus Gmel. Niedźwiedź, Poręba W., Gruszów ; moy
od konea lipe
e n ico Schill. jak poprzedni.
— rufus Schill. Na wyrębach Ciecienia w Gruszowie, 23. VII.
Stictopleurus crassicornis L. Pospolity w calej okoliey na miejscach
sloneeznych na trawie i kwiatach już od początku lipca w sta-
ie dojrzały!
Myrmus Ner Fall. Niedźwiedź, Poręba W., Kasina W., Gru-
szów, na trawie w miejscach suchych, Dieser? dojrzaly
od polowy lipea.
Berytidae.
Neides tipularius L. (f. macr.). Kasina W., 14. I
Berytus clavipes Fab. Niedźwiedź, pod nie lk z wiosną, a de
tem w ei iu.
— minor HS. Razem z poprzednim, o wiele PARDO:
Gg Signoreti Fiel Niedźwiedź, Y. V pod macier
— ee ipis Niedźwiedź, na suchych, Anoia miejscach
ni wą, 9. Vi 13. VIII.
Ces mi Curt. Niedźwiedź, w sierpniu. Raz tylko zna-
m ten gatunek przypa dkiem na mo rej łące, mimo pil-
Byd poszukiwań na każdej spotkanej Ononis, na której żyje.
W okolicy Makowa n. p. jest bardzo pospolity.
Lygaeidae.
Nysius Jacobaeae Schill. Bardzo pospolity aż sam szczyt góry
Niedźwiedź (Turbacz 1311 m); dojrzały n się już od po-
ezatku lipea, a w sierpniu juz się larw nie spotyka.
— Thymi Wolff. Pospolity w lipeu i w sierpniu w całej okolicy.
— Senecionis Schill. Poręba W. 23. VII; Kasina W., na wiosnę.
Rzadki, na — jest o wiele pospolitszy.
— lineatus Cos
— punctipennis Hs. Oba gatunki dosyé pospolite w calej p.
na su "m" świetlistych trawnikach, dojrzałe już w lipeu.
112 ST. SMRECZYNSKI
Cymus głandicolor Hahn. Bardzo pospolity w całej okolicy na wil-
gotnych łąkach, dojrzały od połowy lipea.
— claviculus Hahn. Niedźwiedź i Poręba W., w sierpniu.
Ischnorhynchus Resedae Panz. Wierzbanowa, na wiosnę ; Kasina M,
na wiosnę, a później od połowy lipca; Niedźwiedź, 19. VIII.
Heterogaster Artemisiae Schill. Na miejscach słonecznych, Poręba
W3:10,: VH i 15.. VHE
Oxycarenus modestus Fall. Kasina W. 14. IX na debie.
Ligyrocoris silvestris L. Kasina W. i Poręba W., w lipeu i sierpniu
(aż do wys. 1000 m).
Ehyparochromus hirsutus Fieb. Poręba W., w lipeu i sierpniu.
— chiragra Fab. Niedźwiedź, 9. V; Poręba W., 23. VIL
— — v. nigricornis Dgl. Niedźwiedź, 9. V.
Tropistethus holosericeus Schltz. Poręba W., 17. VIIL pod kamie-
niami między mrówkami.
Macrodema mieropterum Curt. Kasina W., na wrzosowisku pod
Snieänieg, na wiosne, a nastepnie w lipeu i sierpniu.
Stygnocoris rusticus Fall. Gruszów, 23. VIII; Wola Skrzydlańska,
17. VII; Kasina W., 25. VII; Poręba W., 10. VII.
— pedestris Fall. W całej okolicy ; najchętniej przebywa na wrzo-
sowiskach ; dojrzałe okazy zbierałem w lipeu, sierpniu i we
wrześniu.
— fuligineus Geoffr. Wierzbanowa, na wiosnę.
— pygmaeus Sahlb. Na wrzosowiskach i na suchych, słonecznych
wzgörkach ; Gruszów, Kasina W. i Poręba W., w sierpniu.
Peritrechus geniculatus Hahn. Niedźwiedź, 29. VII.
Trapezonotus anorus Fl. Wierzbanowa, na wiosnę.
— dispar Stal. Kasina W. i Poręba W., w lipeu i sierpniu, w la-
sach między szpilkami.
Całyptonotus Rolandi L. Kasina W. 24. VII.
Aphanus Pini L. i
— phoeniceus Rossi. Pospolite w ealej okolicy na miejscach su-
chych, świetlistych.
Drymus pilicornis M. R. Niedźwiedź, w sierpniu pod macierzanką.
— silvaticus Fab. Kasina W., 22. VIII; Poręba W. 6. VII.
Eremocoris plebeius Fall. Kasina W. i Niedźwiedź, na wiosnę
i w lipeu.
Gruszów, w lipcu
— podagricus F. peu. t cR
Scolopostethus decoratus Hahn. Kasina Wielka, w sierpniu na wrz” — —
isku 5
SOWIS.
— affinis Schill. Kasina W., na wiosne
— Thomsoni Reut. Niedźwiedź i Kasina W, w lipcu i w sierpniu. a
Grastrodes ferrugineus L. Poręba W., 16. VII, w wielkiej ilości n^ -
modrzewiach.
SORS n Rare
a NU SE a e ió
SPIS PLUSKWIAKÓW 113
Tingididae.
eg verna Fall. Niedźwiedź, na suchym pagórku w tra-
(S.V.
ii an nigrina Fall.
— marginata Wolf (macrophthalma Fieb.). eic po wrzoso-
wiskach i w mchu po lasach w całej okolicy.
wc tricornis Schrk. Na słonecznym pilka w Porębie W.,
ipeu i sierpniu
Derephysia egen Fall. Poręba W., w lipeu i sierpniu ; Kasina W.,
RER Ge Germ. Pospolita pod macierzanką.
Tingis cardui L. Pospolita wszedzie na ostach.
EE Fabrieii Stal. Na pagórku słonecznym w Porębie W.,
ipeu i sierpniu
Physatochila quadrimaculata Wolff. Na gi drzewach lisciastych
w sierpniu. Niedźwiedź i Grus
Monanthia Humuli Fabr. Na Ahern Sëch w lipeu i sierpniu,
w Niedźwiedziu i Porębie W.
— Lupuli HS. Razem z poprzednim gatunkiem.
— Echii Schrk. Poręba W., w sierpniu na Echium vulgare.
Serenthia confusa Put. Niedźwiedź, 10. VIII.
Aradidae.
Aradus depressus Fab. Wierzbanowa, na wiosn
— cinnamomeus Pz. Pod korą młodych sosen, dorosłe okazy
wczas na wiosnę, a potem od końca śą Kasina W., Gruszów.
deen RE
Hydrometra stagnorum L. Podobin, 24.
Velia currens Fab Pospolita na wodach em ynących.
rufoscutellatus Latr. Poręba W.. ei
— thoraeicus Schum. Niedźwiedź i Poręba W. 9 Vi 10 VII.
— gibbifer Schum. Pospolity w stawkach, szczególnie w wyżej
położonych.
— lacustris L. Pospolity w całej okolicy na wiosnę, w lipcu
i sierpniu.
A "PWM Zett. Mszana Dolna, 15. IV ; Szezyrzyce, 13. IV.
Reduviidae.
Harpactor annulatus L. Niedźwiedź, na wrzosowisku, 9. V (okaz
jeszcze nie dorosły ).
Coranus suba apterus Deg. a. 10. VIII; Kasina W., 19. Wo
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział II
114 ST. SMRECZYNSKI
Nabidae.
Nabis lativentris Boh. Kasina W., VII.
— flavom sk ość Scholtz. Pospolity na trawinstyeh słonecznych
mie
— ps L. Bardzo pospolity.
— rugosus L. Pospolit
— ericetorum Scholtz. Pospolity na wrzosowiskach.
— brevis Scholtz. Pospolity.
y
Acanthiidae.
Acanthia ge Gmel. Niedźwiedź. 6. VII.
— variabilis HS. Na ec Ga rzeką w Porębie Wielkiej.
== SCT ur Razem z popr
— orthochila Fieb. Na D E a E aż na sam szczyt
Niedźwiedzia (1311 m).
— saltatoria L. Nad rzeką pospolita.
— melanoscela Fieb. Poręba W., 6. VII.
— Cooksii Curt. Poręba W., 19. VII.
Cimicidae.
Cryptostemma MM HS. Gatunek posp. pod kamieniami koło rzek.
Cimez lectuarius L.
Lyctocoris opal is F. Kasina W., na wiosn
Temnostethus pusillus HS. Na korze upper Carina W., w lipcu.
V
Anthocoris ang Reut. Poręba W..
— nemoralis F. Na gruszach, Kiel W., Niedzwiedz, Wola
Skry dnia, w lipeu
— Minki Dohrn. Na topolach. Słomka koło Mszany Dolnej, 21. 1. VIII
— gallarum-ulmi de G. Poręba W., 27. VIII; strząśnięty Z- lipy
iz kei
nemorum L. Bardzo pospolity.
— vi Mëtten Fieb. Niedźwiedź, 8. > na wierzbie.
Tetraphleps vittata Fieb. Poręba W.. w lipcu na modrzewiach.
— — Reut. Niedźwiedź. 19. VIII; Kasina W., 25. VIE;
a jo A
Triphleps nigra Wolff. Niedźwiedź i Poręba W. w lipeu i sierpniu. `
— minuta L. Jak poprzedni
Microphysa pselaphiformis Curt Kasina W., 17. VII, na jesionie
(jeden okaz).
SPIS PLUSKWIAKÓW 115
Capsidae.
Pithanus Merkeli HS. Poręba W., 11. VIII.
Miris calcaratus Fall. Niedźwiedź, 29. VII Í M VIII.
— — v. virescens Fieb. Razem z formą t
— virens L. Pospolity na trawiastych, ege? miejscach.
— laevigatus L. Jak poprzedni.
— — var. virescens Fall. Z forma typową, rzadszy.
— holsatus Fab. Bardzo pospolity.
Megaloceraea erratica L. Pospolity w lipeu, sierpniu i wrześniu,
w całej okolie
— — w. ochracea Fieb Kasina W. we wrześniu
— linearis Fuessl. Poręba W., 14. VIII; Kasina W. we wrześniu.
— ruficornis Foure Pospolity na trawie w miejscach słone-
ch i e
ER AE L. Jak poprzedni.
Monalocoris Filicis L. Pospolity na paprociach.
Bryocoris Pteridis Fall. Bardzo pospolity na paprociach.
ger Gie e Fab. Na olszach. dojrzały od piter polowy
erpnia. Niedźwiedź i Kasina W.
ae z. Flor. Poręba W., 26. VIII; Gruszów 23. VIII.
— Populi Kasina W., 17. VII. ;
— dimidiatus. Kb. Niedźwiedź, 19. VIII; Kasina W., 17. VII;
Gruszów, 23. VIII.
— Pini Kb, Pospolity na świerkach.
— Ulmi L. Pospolity na olszach, wierzbach, także czasem i na
innych drzewach liściastych ; dojrzały od drugiej połowy lipca.
— varipes Boh. Na trawie w miejscach suchych ROAR
a W. w końcu lipea i w sierpniu; Gruszów, 2
Adelphocoris seticornis Fab. Kasina W., w sierpniu.
— detritus Fieb. Mszana Dolna, 4 $
— ta m sah Goeze i var. binotatus Hahn. Pospolity na miejscach
trawiastych, sue
"m quadripunctatus F. ER Epilobium angustifolium. Niedźwiedź,
19. VII i 13. VIII; Kasina W., w sierpniu i we wrześniu.
Calocoris biclavatus HS. Poręba W. i Kasina W., w lipeu; Konina,
— affinis HS. Pospolity na trawie.
i wrześ
Dichrooscytus 5 Fall. Dosé pospolity na sosnach.
intermedius Reut. Poręba W., Niedźwiedź i Kasina W., w lipcu.
Lygus. rubicundus Fall. Pospolity na nn =
116 ST. SMRECZYNSKI
Lygus Kalmii L. Pospoli
— montanus Schill. Poręba Wielka, w lipcu i sierpniu ; Konina,
16. VII. Rzadki.
— cervinus HS. Na lipach i wierzbach. Niedźwiedź, w sierpniu,
Poręba W., 27. VIII; Kasina W., 14. VII.
— rubricatus Fall. Pospolity, głównie na drzewach szpilkowych.
— atomarius Mey. Snieznica, 25. VII; Gruszów, 23. VIII.
— pratensis L. Bardzo pospolity jako "forma typowa 1 w odmia-
nach: gemellatus HS. 1 campestris Fall. engen punctatus
Zett. znaleziona w Kasinie Wielkiej, w sierpni
— limbatus Fall. Na wierzbach. Kasina W. i N jedźwiedź, w lipeu.
— viridis Fall. Na różnych drzewach liściastych ; na wierzbach
nie n go. W całej okolicy, choć dość rzadki, w lipeu
i sierpni
— put 6 Pospolity na różnych ziołach.
m Pinastri Fall. Pospolity na sosnach.
Poeciloscytus unifasciatus Fab. Pospolity.
Charagochilus Gyllenhali Fall. Niedźwiedź, 17. VII; Poręba Wielka,
20. VII i 5. VIII.
Liocoris tripustulatus Fab. Kasina W., 6. VIL na pokrzywach.
Camptobrochis lutescens Schill. Skrzydina, 12. VII; Kasina W., 19.
VIII; na dębach.
Capsus annulipes HS. Poręba W., w lipeu na modrzewiach bardzo
ieznie.
— ruber L. var. „e wen Gruszöw, 24. VIII.
Bhopalotomus ater L. var. tyrannus Fab. Poręba W., 24. VII.
Allaeotomus gothicus Fall. Niedźwiedź, 19. VIII; Kasina W., w sier-
i we wrześniu, na sosnach rzadki.
pida
Albdoges rufescens Burm. Poręba W., na śródleśnej polanie (950 m),
w li
ipeu.
Pilophorus cinnamopterus Kb. Niedźwiedź, 19. VIII; Kasina Wielka,
w lipcu; Wola Skrzydlańska, 17. VII; Gruszöw, 23. VIII.
— perplexus Scott. Kasina W., w lipcu.
— clavatus L. Niedźwiedź, Poręba W. i Kasina W., w lipcu
i sierpniu.
— confusus Kb. Niedźwiedź, 5. VIII i Kasina W., 2. VIII, mà
wiklinach.
Cremnocephalus umbratilis Fab. Poręba W. i Kasina W. w lipew
Orthocephalus brevis Pz. Poręba W.. 10. VII.
— saltator Hahn. Pospolity.
— vittipennis HS. Kasina W., 23. VII.
Strongylocoris leucocephalus L. Dur pospolity w całej okolicy.
Halticus apterus L. Pospolit
Macrolophus nubilus HS. Snieznica, 25. VII; Poręba W., w lipe"
i sierpniu na Salvia glutinosa.
DEA AG am tn TE cc ERR
e
SPIS PLUSKWIAKÓW 117
Feet pallidus HS. Jak poprzedni.
globulżfer Fall. Poręba W., 26. VIII.
Astarkinia angulatus Fab. Pospolity.
pier ¿rates Rossi. Kasina W., w lipeu.
tus Fieb. Pospolity.
M ambulans Fall. Poreba W., w lipeu.
Orthotylus fuscescens Kb. Kasina W., 14. VII.
— flavosparsus di Stat 19. VUL
— iren Fall. Niedźwiedź, Kasina» W. i Gruszów, na wrzo-
sierpniu
A oe? Mey. Kasina W., w sierpniu i Niedźwiedź, 19. VIII
okaz
PT
idei EEE HS. Niedźwiedź, 17. VII.
Malacocoris chlorizans Fall. Pospolity.
ychumenus decolor Fall. Kasina W., Śnieżnica i Poręba W., w lipeu.
Hoplomachus Thunbergi Fall. Poręba W.. Niedźwiedź, Kasina w.
i SnieZnica, w lipe
Macrotylus quadrilineatus Schr. Pospolity w końcu lipca i w sierpniu
na Salvia glutinosa.
— Paykuli Fall Kasina W., 14. VII.
Byrsoptera rufifrons Fall Kasina W. i Wi erzbanowa, w li
ipeu.
Phylus Co Ge L. Niedźwiedź, Kasina Wielka i Wola Skrzydlańska,
w lipe
— plagia Ve HS. Niedźwiedź i Kasina W., w lipcu.
Psallus ‚ambiguus Fall. Niedźwiedź i Kasina W., w pierwszej polo-
wie lipea.
— Larieis Reut. Poręba W., w lipcu na modrzewiach.
— Scholtzii Fieb. Poręba W.. Niedźwiedź i Kasina W. w sier-
niu i we wrz
eśniu.
— diminutus Kb. Skrzydlna, Wola Skrzydlańska i Kasina W.,
— luridus Rent. Poręba W, i Wierzbanowa, w lipeu i sierpniu.
— roseus Fab. Niedźwiedź, Poręba W. i Kasina W, w
lipca i w sierpniu.
— vitellinus Schltz Niedźwiedź, Poręba W. i Kasina W., w lipcu.
ES trices Mey. Niedzwiedz, Konina i Kasina W., w sierpniu
eszezynie.
Ofractotomus magnicornis Aa Pospolity na jodłach i świerkach.
tocoris crassicornis Hahn. Poręba W. i Kasina W., w lipcu i sierpniu.
Pi lagiognathus alpinus Reut. Niedźwiedź i Poręba W. w lipcu i sierpniu.
118 ST. SMRECZYNSKI
Plagiognathus Chrysanthemi Wolff. Bardzo pospolity.
— arbustorum F. Pospolity.
Chlamydatus pulicarius Fall. Pospolity.
Sthenarus Roseri HS. Kasina W., w lipeu i sierpni
Tuponia prasina Fieb. Podobin, 24. VII; Słone koło y Rabki: 29. VII.
Nepidae.
Nepa cinerea L. Szezyrzyce, 13. IV.
Ranatra linearis L. Szezyrzyce, 13. IV; Mszana Dolna, 15. IV.
Naucoridae.
Naucoris cimicoides L. Szezyrzyce, 13. IV.
Notonectidae.
Notonecta glauca L. Szczyrzyce, 13. IV; Poręba W. w maju.
Corixidae.
Corixa Geoffroyi pane Sr 13. IV; Mszana Dolna, 15. IV;
Poręba W.,
— Fee Daf. a 13. IV.
Linnei Fieb. Szczyrzyce, 13. IV; Mszana Dolna, 15. IV.
limitata Fieb. Szczyrzyce, 13.
semistriata Fieb. Szezyrzyce, 13. IV; Mszana Doliia, 15. IV.
striatu L. Tak samo.
Fallenii Fieb. Tak samo.
distincta Fieb. Kasina W.. 14 IV.
— Jjfossarum Leach. Szezyrzyce, 13. IV.
— nigrolineata Fieb. Poręba W., 10. VII; Mszana Dolna, 15. IV;
asina W..
— praeusta Fieb. Szezyrzyce, 13. IV.
— coleoptrata Fab. Szczyrzyce, 13. IV.
EL
Homoptera.
Cercopidae.
Triecphora vulnerata Illig. Poręba W.. 13. VII.
ft ecce Sie de G., Poręba W. i Kasina W., na wierzbach
iż "Ani "Fall. Pospolita na różnych drzewach liściasty ch.
Philaenus spumarius L. Bardzo pospolity w rozlicznych odmi ianach.
AE RER AR e
SPIS PLUSKWIAKÓW 119
Membracidae. i
Centrotus cornutus L. Poręba W. i Kasina W., w maju, czerwcu i lipeu.
Jassidae.
Ulopa reticulata Fab. Na Beer w sierpniu i we wrzesniu.
trivia Germ. Na suchych mi ejscach, najczęściej pod macie-
cierzanką, w lipeu i sierpniu.
P Feio aen. scanicus Fall. Pospolity.
Tettigonia viridis L. Bardzo pospolita na mokrych łąkach.
Euacanthus interruptus L Pospolity.
— acuminatus Fab. Dość pospolit
Idiocerus scurra Vu Niedźwiedź, 24. VIII; Słomka, 21. VIII;
asina W., 4. IX
— ig: ES Niedźwiedź 19. VIII; Kasina W., 14. IX; Gru-
szów. 21.
— similis "B Niedźwiedź, 13. VIII.
— Herrichi Kb. Niedźwiedź, 3% ime i E VIII; Kasina W., 5. VIII.
— poeciłus HS. Kasina W., w sierpni
— lituratus Fall. Poręba W.. Niedéwiedk á i Kasina W., w sierpniu.
ipe
|
M
EES
t.
a
%
e
n
—
Ca
y
P
"c
o
"3
>
N =
©
e
B
Foie
— frontalis Mel. Niedźwiedź. w lipeu
— laminatus Flor. Wola Skrzydlańska, 17.: VIL
— confusus Flor. Konina i Kasina W., w sierpniu.
— Populi L. Pospolity na topolach.
Macropsis lanio L. Pospolity na debach.
Bythoscopus Alni Schr. Pospolity.
— flavicollis L. Bardzo pospolity n brzozae
— rufusculus Fieb. Kasina. W., w lipeu i oai
Pediopsis Tiliae Germ. Jak poprzedni.
— cerea Germ. Pospolita
— virescens Fab Bar de pospolita
— » var, latestriata Strobl. "Niedźwiedź, 8: VII; Kasina W.,
w sierpni
— n! Fieb. Słomka, 20. VIII; Wola Skrzydlańska, 17. VII
nassata Germ. Pospolita.
pow Let? Boh. Niedźwiedź, Poręba W., Konina i Mszana
olna. w lipcu i sierpniu.
Eupeliz producta Germ, Poręba W. i Kasina W., w lipeu i sierpniu.
Acocephalus nervosus Schr. Pospolity.
— bifasciatus L. Pospolity.
— tricinctus Curt. Niedźwiedź i Poręba W., w lipeu.
— írifasciatus Fourer. Poręba W., w lipcu i sierpniu.
— albifrons L. Niedźwiedź, Kasina W. i Poręba W. w lipeu
i w sierpniu.
120 ST. SMRECZYNSKI
Acocephalus fuscofasciatus Goeze. Niedźwiedź, w lipcu i w sierpniu;
Kas S
— ipsi eng Donov. (rivularis Germ.) Dość pospolity pod
macierzanką.
D erger „agrestis Fall. Niedźwiedź, Konina i Poręba W,
w lipeu i sierpniu
Duns stylata Boh. Bardzo pospolita.
Graphocraerus ventralis Fall. Niedźwiedź i Dez W. w lipeu.
te, ocellaris Fall. Mszana Dolna, 4. VIII.
caris Fall. Bardzo pospolity.
— ufa YU Pospolity.
— abdominalis Fab. Bardzo pospolity
— assimilis Fall. Niedźwiedź i Bee W., w lipeu i sierpniu.
— cephalotes HS. Jak poprzedni.
— aurantiacus Fieb. Poręba W., na mokrej łące, 2. VIII.
Paralimnus formosus Boh.. v. marmoratus Mel. Jak poprzedni.
Jassus mixtus Fab. Pospolity.
Goniagnathus brevis HS. Poręba W., 15. VIII.
Athysanus wig ve Am. Podobin i Słone koło org w lipeu.
— striatulus Fall. Niedźwiedź, w lipcu i sierpniu
— striola Fall. Niedźwiedź, w lipeu.
— plebeius Fall. Poręba W. Kasina W. i Mszana Dolna, w końcu
ipca i w sierpniu.
— obsoletus Kbm. Bardzo pospolity.
— brevipennis Kbm. Poręba W., 29. VIII.
Thamnotettix tenuis Germ. Kan asina W., w końcu lipca i w sierpniu.
attenuatus Germ. Niedźwiedź, 13. VIII,
abietinus Fall. Pospolit
subfusculus Fall. Dość pospolity.
biguttatus Fall. Kasina W., w lipcu i w sierpniu.
simplex HS. Pospolity.
cruentatus Panz. KA et: Kasina W. i Poręba W., w końcu
ipea i w sierpni
— Preyssleri HS. Kada W. 19 VIII; Gruszów, 23. VIII.
— sulphurellus Zett. Pospolity.
Grypotes pinetellus Zett. Dość pospolity.
Cicadula Warioni Leth. Niedźwiedź i Poręba W., w lipeu i w sierpniu.
— sexnotata Fall. Bardzo pospolita
— binotata J. Sahlb. Niedźwiedź, 19. VII.
— m Fall. Pospolita.
— variata Fall. Poreba W.,
Balclutha punctata "Thunb. Dość pospolita.
Alebra albostriella Fall. Kasina W., 12. VIII.
v. Wahlbergi Boh. Razem z formą typową
Eryilicia Manderstjernai Kb. Niedźwiedź i Poręba W., w lipcu sierpniu.
ADA
SPIS PLUSKWIAKÓW 121
Erythria aureola Fall. Dość pospolita.
Dicraneura flavipennis Zett. Poręba Ké 16. VIII.
— mollicula Boh. Pospolita
— citrinella Zett. Pospolita.
Chlorita Piura Fab. Pospolita.
oasca smaragdula Fall. Bardzo pospolita.
Eupteryx vittata L. Pospolita
— notata Curt. Pospolita. -
— Germari Zett. Dość pospolita.
— Loewi Then. Kasina W. i Wola quem w sierpniu.
— concinna Germ. Dość pospolita.
— pulchella Fall. Pospo olita.
— stellulata Burm. Rzadka.
— ornata Leth. Poreba W., 14. VIII (jedes okaz).
— atropunctata Goeze. Pospolita.
— Urticae Fab. Poręba W. i Kasina W., w lipeu i sierpniu.
— Stachydearum Hardy, Poręba W., 19. VII; Niedźwiedź, 10. VIII.
Tea: cruenta HS. Snieznica, 25. VII, Konina, 20. VIII, Po-
a MAKE NL
c^ Kapgen Fall. Kasina W., w sierpniu i we wrzesniu.
—- nitidula Fab. Gruszów, 23. VIII; Kasina W., w sierpniu.
— kosae L. Pospolita.
— geometrica Schrk. Dość rzadka.
callosa Then. Dość pospolita.
— Crataegi Del, Poręba W., w lipeu i sierpniu; Konina, w sierpniu.
— Ulmi L. Poręba W. Kasina W. i Wiśniowa, w końcu lipca
i w sierpniu
— Quercus Fab. Kasina W. 14. IX.
— tenerrima HS. Niedźwiedź, 8. VII.
Zygina Alneti Dahlb. Niedźwiedź i Kasina W., w początku lipca.
— Hyperici HS. Gruszów, 23. VIII; Poręba. W., w sierpniu.
— flammigera Geoffr. Pospolita.
j
Fulgoridae.
Oliarus leporinus L. Slone kolo Rabki, 99. VII.
irius nervosus L. Pospo EN
— cunicularius L. Do
Issus muscaeformis Schk. Pereke DW. 20. VII.
wa impressopunctata Duf. Kasina W., 27. VIII.
ua Pnz. Kasina W., w lipeu.
Megaman & notula Germ. Pospolity.
ka elisia vittipennis J. Sahlb. Pospolita.
Conomelus limbatus Fab. Pospolity.
122 ST. SMRECZYŃSKI
Delphax discolor Boh. Niedźwiedź i Poręba W., w lipcu.
— pellucida Fab. Niedźwiedź, w lipcu
— striatella Fall. Poręba W. i Niedźwiedź, w lipeu.
— elegantula Boh. Jak poprzedni.
— collina Boh. Poręba W.. w sierpniu.
— forcipata Boh. Niedźwiedź i Poręba W., w lipcu.
— leptosoma Flor. Niedźwiedź, w sierpniu.
— Bohemani Stal. Jak poprzedni.
— Fairmairei Perris. Poręba W., w lipcu.
6. VII. |
Stiroma albomarginata Curt. Niedźwiedź, w lipcu i sierpniu
— affinis Fieb. Poręba W. i Niedźwiedź, w lipeu i w sierpniu
Pluskwiaki nowe dla fauny galicyjskiej.
Podal
Stanisław Smreczyński.
Wykaz II.
W zeszłym roku podałem liczbę znanych z Galicyi pluskiew
na 455, piewików na 210.
Ze zbioru ś. p. prof. B. Kotuli, którego spis następnie ogłosi-
łem, przybyło 15 nowych gatunków pluskiew, a niniejszy wykaz
zawiera 23 gatunki pluskiew i 14 gatunków piewików, tak że liez-
ba powyższa zwiększy się do 493 gatunków pluskiew i 224 piewików.
atunki, zawarte w tym spisie, pochodzą częścią ze zbioru
w Gorcach, a częścią z dawnego jeszcze materyału, który zdoła-
łem oznaczyć. `
W Krakowie, 25 czerwca 1909.
Heteroptera.
Pentatomidae.
Carpocoris Juseispinus Boh. Gatunek ten był pomieszany we wszyst-
ich zbiorach z Carp. purpureipennis De Geer (nigricornis
F.); wielu autorów uważało go tylko za odmianę tego osta-
tniego. Oba są w Galicyi pospolite na nizinach i w górach.
Coreidae.
Spathocera Dalmani Schill. Na słonecznym, trawiastym stoku w Mydl-
nikach pod Krakowem. 26/V.
Lygaeidae.
Cymus obliquus Horv. Słotwina. 1/VI.
124 ST. SMRECZYNSKI
Stygnocoris pygmaeus Sahlb. Na wrzosowiskach i na suchych, slo-
necznych wzgórkach. Maków. 15/VII; Gorce: Gruszów, Ka-
sina Wielka i Poręba Wielka, w sierpniu.
Tingididae.
Physatochila dumetorum HS. Melsztyn, 6/V i 29/VI, na gruszy.
Hydrometridae.
Hydrometra gracilenta Horv. Przemyśl: w starem korycie Sanu
urkiem, 26/IV i 3/V, tudzież w dopływie tego koryta
od wielkich łąk. (Ze zbioru ś. p. B. Kotuli — jest 22 oka-
zów, między nimi 2 okazy o pna skrzydłach (macropt.),
samiec i samica).
Acanthiidae.
Acanthia morio Zett. Nad wyższym Stawem Toporowym w Tatrach,
5/VIII (jeden okaz).
Capsidae.
Phytocoris dimidiatus Kb. W Gorcach, w końcu lipea i w sierpniu;
w Makowie w sierpniu; w Zuse 1/IX. na drzewach li-
ściastych, najczęściej na jesionach.
Adelphocoris detritus Fieb. Bogumilowiee, 27/VIII; Nowy Sącz,
2/VIII; Przydoniea koło Sącza, 13/VII ; Żegiestów i Kry-
nica, w sierpniu ; ema Dolna, 4/VIIL; Maków. w drugiej
połowie lipea i w sierp
Lygus atomarius Mey. Gees ER 25/VII; Gruszów 23/VIIL
— SDpinolae Mey. Przegorzaly, 15/1X na Populus tremula.
Polymerus holosericeus Hahn. Na Galium 10/VIII w Makowie.
Allodapus rufescens Burm. Przydonica kolo Sacza, 10/VII ; Porgba
u. w Gorcach na śródleśnej polanie (950 m), w lipeu
(7 ok azów).
Orthotylus fuscescens Kb. Kasina Wielka w Gorcach, 14/VII, na
sośnie (1 pis
— nassatus arnów, w sierpniu i we wrześniu ; Pustynia koło
Dębicy, wei, Kraköw. 5d VIII; Maków, w sierpniu;
Poręba W. w Gorcach, 27/VI
Tinicephalus hortulanus Mey. Na sind d kolo Krakowa, 14/VL
Macrotylus Paykuli Fall. Na Ononis "Segue Maków. w drugiej po
owie lipca; Kasina a Sieg
Psallus Kolenatii Flor. Mak 10/V H (jeden okaz).
— betuleti Fall. Prevdciiés] 13/VII (dwa okazy).
SPIS PLUSKWIAKOW 125
— luridus Reut. Maków. Poręba W. i Wierzbanowa, w lipcu
i sierpniu, dość licznie na modrzewiach.
— vitellinus Sehltz. Dość częsty w lipcu na różnych drzewach
Le Aro ió glównie m modrzewiach. Maków ; Gorce: Niedź-
iedź i Poręba W. w lipeu i sierpniu; Przydonica, 19/VIL
Plagiognathus alpin Reut. Sucha, 18/VII; Maków. w lipeu i sier-
pniu ; Gorce : or i Poreba W., w lipeu i sierpniu;
Przydonica 19/VI
— fulvipennis Kb. Lieft w lipeu (4 okazy).
Homoptera.
Jassidae.
Idiocerus similis Kb. Gorce : dłon 13/VIII.
— ed Mel. Niedźwiedź, w a ,
Kb, Maków, w sierpni
Bythoscopus ee Fieb. Preydoniow koło Sącza, w lipcu; Ka-
sina Wielka w Gorcach, w lipeu i w sie pniu.
Acocephalus fuscofasciatus Goete, Był dotąd pomieszany z A. albi-
rons L., a zdaje się, że jest ‘wszędzie dość pospolity. Posia-
am go z Dębicy, Tarnowa, Krakowa, Makowa, Gorców
i Nowego Sącza.
Doria exilis Horv. Pustynia kolo Debiey, w sierpniu ; Mydlniki
koło Krakowa,
De de cephalotes HS. Sed w lipeu i w sierpniu; Buko-
wina pod Tatrami, w sierpni
Athysanus brevipennis Kb. Gorce : Posi W., 29/VIII.
Thamnoiettiz Preyssleri M dd W., 19/VIII ; Gruszów, 337 VIII.
Cicadula Warioni Leth. Tartów, w czerwcu i w ska. a 53 :
Przydoniea, w lipcu ; Gorce, w lipcu i
— binotata J. Sahlb. Maków, 4/VIII; MM Niedźwiedź, 19/VII.
Eryth thria Manderstjernai Kb. Lachowice, w lipeu; Gorce, w lipeu
i w sierpniu; Bukowina Ya Tatrami, w sierpniu ; Dolina
Piarżysta w Tatrach, 6/VIII.
Montandoni Put. Na górze Chełm koło Backes 29/IX.
Zygina Hyperici HS. Przegorzaly i Skala Kmity kolo Krakowa,
we wrześniu; Gorce: Poręba W. i Gruszów, w sierpniu.
Dwie notatki biologiczne
podał
J. Dziędzielewicz.
L
Kilka spostrzeżeń z życia Chróścików (Trichoptera) w górach.
Wprawdzie spostrzegano niektóre gatunki owadów chróściko-
watych (Trichoptera) w stanie doskonałym, żyjące także wśród za-
mieci śnieżnych, lecz nie badano bliżej sposobu ich życia w takich
wyjątkowych warunkach. W czasie pobytu mego w różnych porach
i upędzają się szybko po zlodowaciałym śniegu, grzęzną Zas
w rozluźnionym śniegu, gramoląc się powoli na jego powierz
chni. Od czasu do czasu przysiadaja, wspierając się na tyl-
ET e
DWIE NOTATKI BIOLOGICZNE 127
nosząc głowę i rożki, rozglądają się po otoczeniu. Zagrożone nie-
bezpieczeństwem. n. p. wobec przelatującego ptaka lub za zbliże-
niem się człowieka, starają się rączym ruchem ukryć na sterczą-
cych z pod śniegu gałęziach, pniach, kamieniach i t. p., albo zapadają
w rozpadliny śniegowe. O wiele częściej spotykałem samce na
śniegu niż samice. Samce i samice wyszukują się wzajemnie na
powierzchni śniegu, co łatwiejszem jest dla nich niż na szarej ziemi,
niepokrytej śniegiem. Prawdopodobnie umyślnie w tym celu wy-
łażą na powierzchnię. Spotykałem tu także pary połączone i chwy-
tałem w ten sposób samice pewnych gatunków znacznie rzadsze
od d. bo nie łatwe do dostrzeżenia. Przebywanie tych owadów na
powierzchni śniegu nie trwa jednak długo. Pojawiają się bowiem
w przedpołudniowej porze a znikają wnet, gdy słońce skryje się
przed zachodem za okoliczne góry i lasy. Wtedy chowają się napowrót
do kryjówek pod śniegiem. Szukają więc miejsc raczej oświetlonych
niż zacienionych, w przeciwieństwie do swego pobytu wśród lata.
Zaskoczone nieprzyjaznymi dla nich warunkami atmosferycznymi,
usiłują je przetrwać przez pewien czas aż do pierwszych mrozów,
niszczących te owady w doskonałym stanie w zupełności. Stopy
chróścików opatrzone są dwoma haczykowato zgiętymi pazurkami,
a nadto całe nogi po biodra porosłe są cierniami, co im ułatwia
utrzymanie się na gładkich przedmiotach, zatem także na powierz-
chni zlodowaciałego śniegu.
Jednakże nie tylko w jesieni. lecz także na wiosnę, spotykałem
owady chróścikowate na śniegach. ale tylko w wyższych pasach
górskich. Dnia 27 maja 1909 r. znalazłem przy zródłach potoku
Roskólskiego, w wysokości około 1300 m n. p. m. pod szczytem
homiaka, na ławicy śniegowej chróścika Drusus bosnicus Klap.
albo sp. nov. zachowujacego sie tak, jak w jesieni inne chróściki.
Jącego z kosodrzewiny ponad strugi wodne. Jednego samca te
gatunku udzielił mi pan Karol Huppenthal, adjunkt Staeyi- botani-
czno rolniczej na Czarnohorze. Okaz ten pochodzi z nad Huku,
wodospadu pod Howerlą.
128 J. DZIĘDZIELEWICZ
II.
Kilka szczegółów z życia szablaka zwyczajnego
(Sympetrum vulgatum L.)
późnej jesieni dłużej niż wszystkie inne ważki szablak
zwyczajny przeciąga swój żywot nawet wówczas, kiedy powierz
chnia wody w lód już zaczęła się ścinać. W takich to warunkat
na przejściu do zimowej pory spostrzegłem wcześnie rano dnia
1) Opis szczegółowy tej ważki zawarty jest w mojej monografii: Waiki
Galicyi, Muzeum imienia Dzieduszyckich. Lwów 1902.
DWIE NOTATKI BIOLOGICZNE 129
16 listopada 1878 r. kilka osobniköw tego szablaka na Podolu,
w okoliey Ułaszkowie, uczepionych nóżkami do łodyg trzciny, wy-
rastającej z bagienka wśród pola, pośrebrzonego szronem. Siedziały
one nieruchome i nie poruszyły się nawet za dotknięciem, jakby
już nie żyły, zerwały się dopiero wtedy, gdy słońce podeszło
w górę i zagrzało je w tem miejseu. Dzień ten był w ogóle naj-
poźniejszym w roku, kiedy tę ważkę nie tylko żywą, ale jeszcze
latającą widziałem. :
Spraw. Kom. fizrogr. T. XLIV. Dział IL.
MOTYLE PIENIN.
CZĘŚĆ DRUGA.
ię _ Opracował
Dr. Ludwik Sitowski.
W ostatnich czterech latach nagromadziłem w Pieninach no-
wy, dość obfity materyal, przyczyniający się do düktadni
poznania bogatej w gatunki fauny lepidopterologieznej tyc
W związku z wysoce urozmaiconą florą andezytowych i Le
ny dh «kał pienińskich, posiadającą nawet wyłącznie sobie właści —
we gatunki, jak n. p. Chrysanthemum Zawadzkii Herb. (roślina
ograniczona w całej Europie tylko do Pienin) pozostaje charakte-
rystvezna fauna owadów tamtejszych okolie. I tak do form typowo S
górskich jak collina B, cuprea Hb., deccra Hb. z rodzaju Agr
którego zebrałem w samych Pieninach przeszło 30 gatunków, przy- LS
bywa w niniejszym spisie nowy dla fauny galicyjskiej gatunek:
glareosa Esp.
Także z innych rodzin zebrałem wiele motyli eharakterysty-
eznych dla fauny dg) jak Scoparia Zelleri Wek., Depressaria
rotundella Dgl. i
Z plusku wieków zasługuje na wzmiankę rzadki gatunek (i
cadeita u. Fieb.. który znalazłem w Pienina
Kilka
ch.
wycieczek urządziłem do Krościenka ż wiosną, DUT -
czem wabiłem motyle noene już w kwietniu na przynętę mio
z oetanem amylowym; w ten sposób zebrałem nowy dla k
gatunek Xylina ingrica HS. i Agrotis castanea Esp. v. et ab. MY `
lecta Hb. Występują tutaj także rzadkie formy.. znane tylko ed
tychezas ze wschodniej Galieyi. jak Vanessa Xanthomelas Esp» `
Hyppa rectilinea Esp., Hydroecia petasitis Dbld. i cały szereg wał
dns miernikoweów, osobliwie is — a pod
rp deu N EE SEN A SES
MOTYLK PIENIN 131
jac sie do nadzwyczajnego bogactwa i różnorodności form -poja-
wiajacyeh się w Pieninach.
Czuję się w miłym obowiązku złożyć podziękowanie Prof.
Dr. H. Reblowi w Wiedniu. który mi dopomógł w oznaczeniu nie-
których trudniejszych gatunków, a także sprawdził oznaczenia
wątpliwe, jak również Dyrektorowi gimn. w Nowym Sączu Dr.
Stanisławowi Klemensiewiezowi, który również określił kilka wąt-
pliwych form mojego zbioru.
pis zestawiłem według systemu w katalogu Staudingera
i Rebla z r. 1901. |
II. Pieridae.
Pieris Schrk.
1. Daplidice L. W lipcu lata po wyrębach pieniúskich;
rzadki.
Colias Leach.
2. kdusa F. Gatunek szeroko rozprzestrzeniony, jednak w gó-
rach rzadki. W Pieninach widziałem go raz tylko z końcem sier-
pnia 1909, z poezątkiem września zaś schwytałem w Krościenku
d' na kwiecie koniczyny. W okolicy Sącza częściej się pojawia;
obserwowałem go w Łącku a chwytałem także w Mordaree i Sie-
kierczynie koło Limanowy.
III. Nymphalidae.
A. Nymphalinae.
Apatura F.
3. Ilia Schiff. ab. (et v.) Clytie Schiff. Pospolity w lipeu koło
drogi nad Dunajcem.
Limenitis F.
4. Populi L. W roku 1908 pojawił się dość licznie; widzia-
łem pod Bańkowym Gronikiem na kraju lasu okazy unoszące się
nad krzakami leszczyny. Zwykle przebywa w miejscach zacienio
nych i wilgotnych. Wogóle w tych stronach rzadki. |
Vanessa F. |
9. Xanthomelas Esp. Gatunek ten znany był dotąd tylko ze
wschodniej Galieyi (okolice Lwowa, Stanisławów, Podhorce i t. dÄ
9*
132 DR. LUDWIK SITOWSKI
Z początkiem sierpnia 1907 chwyciłem w Pieninach (Szutröwki)
okaz siedzący na Eupatorium cannabinum L. Forma ta różni się od
bardzo podobnego polychloros żywszym kolorem, oraz białą plamą
ramienną przy wierzchołku górnych skrzydeł, które są krótsze
i mają głębsze i wyraźniejsze wycięcia. Piszezele jasno żółte. Mój
okaz posiada tylko jednę plamę w komórce IV,/V, z drugiej leżą-
cej bliżej kąta tylnego istnieje zaledwie ślad z ezarnych łusek.
Oznaczenie tego okazu sprawdził Dr. Klemensiewiez.
6. Polychloros L. ab. testudo Esp. Odmiana ta występuje w Ly-
dyi, Mezopotamii, Armenii, Syryi, górach Altajskich 1 Himalaj-
skich. 15 sierpnia 1906 r. złapana w Rabce przez ucznia IV Kl.
gimn. św. Anny Lachowicza. Okaz jest znacznie mniejszy o
powej formy. Plamy na brzegu ramiennym całkowicie stopione
w jednolitą aksamitno-czarną plamę, która zajmuje prawie eate
skrzydło i łączy się ze stopionemi plamami, wypełniającemi ko-
mórkę IV,/V. Tło zaznaczone od nasady przednich skrzydeł jest
koloru ciemno-pomarańczowego. Przez tylne skrzydła rozciąga się
również czarna plama, wydająca wypustki po żyłkach aż do samego
krańca. Kraniee obu par skrzydeł ozdobiony od wewnętrznej strony
szeregiem jasno pomarańczowych plamek w komórkach. Ciekawa
ta odmiana nie odpowiada w zupełności typowej ichnusa Esp.
odrysowanej w dziele Spulera: „Die Schmetterlinge Europas“ tab.
6, fig. 2 b, ani też figurze 10 na tabl. 14, przedstawiającej abera-
cyę uzyskaną przez sztuczną hodowlę w wysokiej temperaturze,
Ubarwienie okazu z Rabki stanowi kombinacyę tych dwóch odmian:
Podobne odmiany występują bardzo rzadko w naszym klimacie,
gdyż dotąd nie było wzmianki w literaturze o podobnej aberaeyt
Przed 10 lub 12 laty widziałem podobną odmianę testudo, ale zna: +
cznie jaśniejszą, w Tymbarku; nie udało mi się jednak jej pochwycić.
Cenny okaz pochodzący z Rabki złożyłem w zbiorach Komisy!
fizyograficznej Akademii Umiejętności.
Argynnis F.
1. Dia L. Podany przez Dr. Klemensiewicza ze Szczawnicy
z datą 29 lipca z r. 1883.
C. Satyrinae.
Melanargia Meig.
8. Galathea L. W sierpniu 1906 chwytana na Szutröwe®.
W Pieninach nieliczna.
Erebia Dalm.
9. Euryale Esp. Chwyciłem na Wyrobku przy drodze do Zam-
ezysk św. Kingi w połowie lipca. Gatunek ten występuje przeważnie
w górach.
Re EE
TO ag JR
MOTYLE PIENIN 133
Pararge Hb.
10. Egeria L. v. Egerides Stgr. 12 sierpnia 1907 en
w Krościenku we wiklinówym lasku przy Dunajeu; rza
11. Maera L. W drugiej połowie czerwca lata po dät
wapiennych Pienin.
V. Erycinidae.
Nemeobius Stph.
12. Lucina L. Jedyny pepene europejski tej rodziny wy-
stępuje. w górach z początkiem czerwca nielicznie. Mam w zbiorze
skrzydeł, są zredukowane; osobliwie zanikają one na tylny
skrzydełkach tak, że tylko ślad jest widoczny w komórkach iv,
1 IV, Na tylnych skrzydłach istnieje ko jeden szereg ua
nych plamek rdzawych, niezbyt wyraźnych !).
VI. Lycaenidae.
Lycaena F.
13. Amanda Schn. 29 sierpnia 1908 r. chwyciłem ©. Czarna
nasada białego rzesna i zamazana plama biała w komórce IV;,
na spodniej stronie skrzydeł pozwala odróżnić od razu ten gatunek
od podobnych. Forma górska.
VII. Hesperiidae.
Hesperia Wats.
14. Serratulae Rbr. Dysyć rzadki w tych stronach, Dr. Kle-
mensiewiez podaje go z Czorsztyna z datą 11 sierpnia r. 1883.
VIII. Sphingidae.
Smerinthus Latr. `
Populi L. Lapany w czerwcu i sierpniu 1906. Przylatuje
także Ce światła lampy.
Sphinx O.
16. Ligustri L. Jeden okaz schwytano w Krościenku.
1) Analogiczny melanizm występuje wyraźniej u Melitaea athalia Rott,
W połowie czerwca 1906 zebrałem znaczną ilość gasienic tego gatunku na dg
ściach Digitalis grandiflora Lam., ktörymi pöZniej Le gąsienice. Z koń
134 DR. LUDWIK SITOWSKI
Deilephila O.
17. Galii Rott. 17 sierpnia 1906 złowiłem wieczorem tego
zawisaka, unoszącego się nad kwiatami Lamium purpureum L.
Rzadki.
Chaerocampa Dup.
18. Elpenor L. 27 ezerwca 1906 przy lampie. We wyrębie Pienin
znalazłem także brunatną gasienice na Hpilobium angustifolium L.
IX. Notodontidae.
Cerura Schrnk.
19. Furcula Cl. Z końcem czerwca 1909 Sëtze świeżo
Kan okaz do światła lampy. Rzadki.
Pheosia Hb.
20. Tremula Cl. Z początkiem września chwyeono ogromny
okaz przy lampie.
EE Stph.
21. a Esp. Bardzo rzadki motyl, znany z okolie Lwowa
"us Stanislawowa je Re Chwycony w ezerweu 1906 r. pray
Ptilophora Stph.
22. Plumigera Esp. Znalazłem okaz: Y siedzący na ścianie
budynku we wrześniu jeszcze w roku 1901 w Tymbarku. miej-
scowosei leżącej w odległości 7. mil od Pienin. Podaję go w ni-
niejszym spisie, gdyż dotychczas znany był tylko ze wschodniej
Galicyi. Tło skrzydeł mojego okazu jest rdzawozólte.
Phalera Hb.
23. Bucephala L. Znalazłem gąsienice na Saliz; ponieważ
Kä — przez gasienieznika, nie przeobrazila sie.
Pygaera O.
24. Pigra Hufn. Chętnie przylatuje do światła lampy; zebra-
lem kilka okazów w lipeu 1997.
XI. Lymantriidae.
Dasychira Stph.
25. Fascelina L. W marcu znalazłem pod dachem ula pszezel-
nego w Krościenku 3 gąsienice półwyrosłe. które żywione liśćmi
sałaty i rzodkwi wydały okazy dd 17 czerwca 1908.
NA M JO SI WK DRES EO
e EE S E ES
MOTYLE PIENIN, 135
Lymantria Hb.
26. Dispar L. Gąsienice zupełnie wyrosłe zbierałem z róży
w Szczawnicy w sierpniu; formy doskonałe przylatywały także
do światła lampy w lipeu. Piabólity ten gatunek nie występuje
w Pieniaach - licznie, jak gdzieindziej.
27. Monacha L: W` ostatnich latach, t. j. 1907 i 1908, poja-
wiła się usen ar w tych stronach. Z końcem lipca i i początkiem
sierpnia złowiłem przy świetle lampy kilkanaście okazów. Wśród
złapanych okazów znajduje się kilka ab. nigra Frr. oraz ab. ere-
mita O. Mam i formy przejściowe tych BEE eng Si
puje przeważnie u dd. |
XII. Hsjocatipidsć
Eriogaster Germ. „india
28. Lanestris L. W wierzchołku een tarniny ; unus spi-
nosa L.) znalazłem na Załoniu ogromny oprzęd z gasienicami. Zna-
czna ilość gąsienie była już nakłóta przez aoc n
Lasiocampa Schrk.
9. Quercus L.. W czerwcu znalazłem gąsienicę dorosłą. i ży-
wiłem ‚Ja do września liśćmi śliwy i wierz owie września
Se przeobrazila sie w poczwarke, ktöra zimuje Da"
Gastropacha O.
30. Quercifolia L. 8 ezerwea 1907 znalazłem gp, na Cory lus
. Avellana L. w Pieninach EA, Gąsienica po 3 tygo "Mad
wydała motyla. Oprócz tego złowiłem, w tym Zug roku wë
dwa okazy przy lampi
Odonestis Germ.
31. Pruni L. Z początkiem lipca w r. 1906 przyleciał okaz
do świała Zog: Bardzo rzadki tutaj.
XV. Saturniidae.
Saturnia Schrk.
32. Pavonia L. 18 maja 1908 rg świeżo TIR
okaz cf w ogrodzie na bro śliwy (Prunus insiticia wech mx
bardzo rzadki w tych st
Aglia O e
u L. W maju ene, a AS „W, Jis |
nie zbyt lieznie w Pienin Gë
136 DR. LUDWIK SITOWSKI
XXI. Noctuidae.
A, Acronyctinae.
Acronycta O.
34. Megacephala F. W roku 1909 pojawił sie liczniej, chwy-
tałem go w lipeu. Ubarwienie przednich skrzydeł zmienne, jasne
lub ciemne.
35. Tridens Schiff. Z końcem lipca pojawia się nielieznie;
podany także w spisie Dr. Klemensiewicza z r. 1883 z Tylmanowy.
| . Kumicis L. ab. salicis Curt. W lipcu 1909 schwyeilem
tę odmianę przy lampie.
B. Trifinae.
Agrotis O.
38. Castanea Esp. v. (et ab.) neglecta Hb. Przednie skrzydła
koloru wątrobowo-brunatnego o wyraźnie rdzawo obwiedzionej pla-
mie okrągłej i nerkowej; ta ostatnia nieco ciemno zabarwiona
w dolnej części. Na skrzydłach niewiele znamion. Obok prążki
tylnej występuje szereg czarnych kropek na żyłkach od strony
linii falistej, która jest słabo zaznaczona. Rzęsno skrzydeł ezerwo-
nawe. Rzadki ten gatunek jest podany tylko z jednej miejscowości
w Galievi (Babice nad Sanem) 1). Chwyciłem go na przynętę miodu
z octanem amylowym 20 kwietnia 1908 r. Forma ta występuje
w Austryi, Węgrzech, Szwajcaryi, Europie wschodniej i środkowej,
Katalonii, Włoszech i Syryi.
39. Primulae Esp. v. conflua Tr. Nasadowa część górnych
skrzydeł znacznie węższa niż u typowej formy, również czworo-
kątna plama niewyraźna. 10 lipca 1907 przy lampie. Forma typo-
wo górska.
40. Glareosa Esp. (Hebraica Hb.) W Krościenku na Ptaszko-
wej przyleciał, dnia 9 września 1906, zupełnie świeżo wylęgłyo kaz
Q do lampy. Nowy dla Galievi. Gatunek ten występuje w zacho-
dnich Niemczech, Szwajcaryi, Tyrolu, Walezyi, Hollandyi, Belgii,
Anglii, Francyi, Danii, Jutlandyi, południowej Szwecyi, Bawaryi
1) August Stöckl: Motyle rzadkie i nowe, zebrane w latach 1903 do 1907
w okolicach Lwowa, Janowa, Żółkwi, Mikuliczyna, Zakopanego i t. d. Kosmos
j XXXIII.
MOTYLE PIENIN: 137
północnych Włoszech i na półwyspie Paka Wszędzie bar-
dzo rzadko.
41. Corticea Hb. Chwytałem w lipcu przy lampie; rzadki.
42. Ypsilon sag Z końcem siecpnik 1909 r. chwyciłem przy
lampie i na przynęt
43. Saucia Hb. We wrześniu :1908,
Pachnobia Hb.
44. Rubricosa F. W kwietniu 1906; rzadka.
Mamestra Hb.
45. Brassicae L. 22 sierpnia przy lampie w Krościenku. Dr.
Klemensiewiez podaje również ten gatunek z bere gz z wë
11 sierpnia 1883 r
6. Dissimilis Knoch. Tło ubarwienia skrzydeł zmienne. Main
w zbiorze okazy o jednostajnie ciemnem ubarwieniu, u których
zaznaczona jest wyraźnie tylko linia falista biaława z ostrem W.
V pei: i sierpniu 1908 przy lampie i na przynete.
Miana Stph.
1. Strigilis Ci. ab. et v. latruncula Hb. "um od typewej
im koloru czerwonawo-szarawo-b Rzadka Mm teg
W lipeu 1909.
Hadena Schrk.
48. Latericia Hufn. Łapałem w ef na E Spang owocową
na szczycie Lubania, z początkiem sierpnia
tie ER,
w Rei P Prof Garbowski Wo: ten gatunek z okoliey
w
Lwowa z r. 1885 (Janów), następnie Werchratski z okolie Stani-
sławowa (1 lipca 1888). tego czasu nie było wzmianki o tym
gatunku w żadnym spisie motyli krajowych.
Mania Tr.
50. a L. W sierpniu rzadka; jeden okaz schwytano
w piwniey (Tymbark).
Hydroecia Gn.
91. Lucens Frr. Forma ta do niedawna zaliczana była jako
odmiana do gatunku nictitans Pkh.; w ostatnich czasach uważają
_Ją niektórzy (Spuler) za dieti gatunek. Boa leży w GE
og :
138 DR. LUDWIK SITOWSKI
ści; lucens jest znacznie większa o ubarwieniu matowem żółto-
brunatne. Mój okaz ma plamę nerkową czerwonawą; miewa ona
niekiedy kolor białawy lub żółty. Rozwój tej formy jeszcze nie-
dokładnie zbadany. W sierpniu bardzo rzadka, w przeciwieństwie
do pospolitego właściwego gatunku nictitans.
52. Petasitis Dbld. 17 września 1909 przyleeial do. światła
lampy. Motyl nadzwyczaj rzadki, niedawno odkryty dla fauny ga-
lieyjskiej we Lwowie przez Romaniszyna.
Leucania O.
53. L. 20 ezerwea 1907 chwytana w Kaas
(Bańków Gron lata we dnie ealkiem nisko nad z
54: Turca L. 11 lipca 1908 złapałem okaz. Ken „przyleciał
do światła zowie Gatunek ten znany przeważnie ze wschodniej
Galieyi t. j. okolie Lwowa, z gór Sołotwińskich, z Sambora. Sta-
ieh także z Tarnowa (Wiert) Okaz, który schw v talem, jest
bardzo zlatany. lecz łatwy do oznaczenia z powodu dużych płatów
włosów na odnóżach, które są wybitną cechą tego gatunku.
Grammesia Stph.
55. Trigrammica. Hufn. ab. bilinea Hb. Mam w zbiorze kilka
okazów z dwiema liniami. idcm ta odmiana wystepuje
w Pieninach z początkiem czerwca
‚Caradrina O.
56. Superstes Tr. Z końcem lipca 1908 złapana na przynętę
z miodu i octanu amylowego, nocą w Pieninach (Bańków Gronik).
Ostra jasna linia, połowiąca rzęsno przednich skrzydeł jest ważną
cechą systematyczną tego gatunku. Gatunek ten występuje w Niem-
ezech, Szwajcaryi, Anstryi, Węgrzech, Walezvi, Włoszech. Kastylii,
Armenii, północnej Azyi Mniejszej. Należy do bardzo rzadkich
u Nowy dla fauny Galieyi.
57. Ambigua F. Ohwyciłem dwa okazy przy ge na we
randzie w sierpniu 1909.
Amphipyra O.
58. Perflua V. 7 sierpnia 1908 znalazłem motyla géie
w szparze werandy. W r. 1873, 2 sierpnia, lowiony w - nem
kolo Kalusza przez Werchratskiego ; także z okolicy Lwowa po
dany przez Garbowskiego i Stöckla. W zachodniej Galioyi dotąd
nie był obserwowany. Wogóle bardzo rzadki.
Taeniocampa Gn.
Stabilis View. W- kwietniu 1908 łowiłem na praynete
pod Papilio, również w maju przy lampie.
~
MOTYLE PIENIN 189
60. Incerta Hufn. Forma bardzo zmienna w ubarwieniu. Nie-
które okazy mojego zbioru, o barwie orzechowej przednich skrzy-
del, u których zanikła plama okrągła a występuje tylko czarniawa
plama nerkowa, odpowiadałyby ab. fuscata Hw. W. pierwszej po-
łowie kwietnia pda api lieznie na przynętę.
Cosmia O..
Paleacea Esp. Z końcem lipca znalazłem jeden okaz na
a ( Tilia padam Ehrh.) (Mordarxa)..
Orthosia O. !).
62. Circellaris Hufn. We wrześniu chwytana przy lampie.
Xanthia O.
63. Lutea Stróm. (F lavago F.). Z koncem wrzesnia jak po-
przedzająca.
64. Fulvago L. ab. flavescens Esp. Rzadsza od typowej formy.
Występuje we wrześniu.
Scopelosoma Curt.
65. Satellitia L. ab. (et v.) brunnea Lampa. Czerwono-bruna-
tna odmiana z rdzawo-czerwoną plamą nerkową, rzadsza od wła-
ściwego SEN chwytana w kwietniu e z typowa Wen na
przynętę
Kylina 0.
66. Socia Rott. Kilka sztak przyleciało na przynętę 20 kwie-
nia 1909.
67. Ingrica HS. owi iu dla Galieyi. W ystępaje w Al-
pach i wzdłuż Karpat aż do "Uralu. Forma górska dla fauny mo-
z Pienin bardzo charakterystyezna. 20 kwietnia 1908 —
wie Ọ Q na przynętę, 6 maja tego samego roku gf w a-
mem miejscu na Załoniu pod Łupiskiem w potoku olehą (Anas
glutinosa i Al. incana) zarosłym. Na ołszach żyje gąsienica tego
gatunku.
Ornétopus Rott. Wezesną wiosną przylatuje chętnie na
hen zbierana razem z nas gatunkiem rodzaju
ym
1) 20 kwietnia 1909 r. Sg na przynętę pod Lupiskiem na Alnus
glutinosa Gaert. okaz z rodzaju Orthosia, który jest najpodobniejszy do gatunka
ruticilla Esp. zany do o nim tylko nawiasowo, e okaz jest oz dormi
'
140 DR. LUDWIK SITOWSKI
Cuculia Schrk.
69. Serophulariae Cap. Gasienice tego gatunku zbierałem na
Verbascum nigrum L., które zarasta słoneczne skaliste pagórki,
z początkiem sierpnia 1906. Razem z we gatunkiem zebralem
również na dziewannie kilka gąsienie ein Lychnitis Rbr. Gą-
sienice były różnej wielkości, przezimowały, lecz tylko jedna prze-
obraziła się w pa inne nakłóte Wydply z wiosną gąsieni-
-— z rodzaju Ophion
0. Lactucae Esp. 17 sierpnia 1907 znaleziono dorosłą gąsie-
nicę na eg oleraceus L. Gatunek rzadki.
D. Quadrifinae.
Abrostola O.
Lh ËCH Schiff. Różowo zabarwiona nasada i kraniec
górnych skrzydeł pozwalają na pierwszy rzut oka odróżnić tę for-
mę od pospolitych gatunków triplasia i tripartita. Jest to najrzad-
szy gatunek rodzaju Abrostola. Dwa zupełnie świeże okazy przyle-
ciały w połowie lipca 1907 roku do światła lampy.
Plusia O.
12. Festucae L. 25 sierpnia 1909 schwyciłem późno w nooy
jeden świeżo wylęgły okaz przy lampie. W górach bardzo rzadki.
13. Pulchrina ab. percontatrix Auriv. Odmiana ze stopiony a
złotymi znaczkami środkowymi w literę Y. Chwytana w lipcu 1
Gatunek pulchrina jak i bardzo podobny jota L. są formami bar-
dzo zmiennemi w ubarwieniu, szczególnie co do układu i kształtu
srebrnych lub złotych znaczków środkowych. Ponieważ na powyż-
sze gatunki zwracałem szczególną uwagę i nagromadzilem w ciągu
szeregu lat nader bogaty materyał z Pienin, przeto zamierzam
przedstawić ich data e morfologię w osobnej pracy.
Catocala Schr.
14. Elocata Esp. We wrześniu 1909 mak do światła
kupę Jest to jedna z rzadszych wstęgówek w Pieninach.
Re oi Gn.
brakiem ezarno znaezonej Gaang nerkowej, pra w koda
MOTYLE PIENIN 141
E. Hypeninae.
Laspeyria Germ.
11. Flexula Schiff. Przylatuje w lipeu do $wiatla lampy.
Parascotia Hb.
18. Fuliginaria L. Znalazlem 5 sierpnia 1906 na werandzie
mieszkania.
Zanclognatha Ld.
19. Tarsipennalis Tr. Pierwsza para odnóży d tego gatunku
ozdobiona jest dlugimi pierzastymi wlosami. 20 lipea 1907 przy-
lecial do $wiatla lampy. Motyl rzadki, lapany w okoliey Lwowa
(Garb. Klem.), Podhorzee (Brunicki) i Rytra (Sebille).
XXV. Geometridae.
A. Geometrinae.
Euchloris Hb.
80. Smaragdaria F. W roku 1907, z poezatkiem lipea, schwy-
cilem mały stosunkowo okaz przy świetle lampy. Nowicki podał
ten gatunek ze Lwowa; znany także z Poznanki Gnilej na Podolu;
od tego czasu nigdzie nie obserwowany.
B. Acidaliinae.
Acidalia Tr.
81. Dimidiata Hufn. W lipeu dosyć rzadki.
19158 Virgularia Hb. Bardzo zmienny gatunek w ubarwieniu
1 wielkości. Lata koło mieszkań od lipca aż do października, Na-
leży wraz z gatunkiem bisetata Hufn. do najpospolitszych z rodzaju
Acidalia w Pieninach. i
83. Pallidata Bkh. Rzadki, występuje z początkiem czerwca.
08 lipeu w mieszkaniach bardzo pospolity.
Gąsienice zbierałem w starych siennikach, gdzie żyją w sianie
i słomie niekiedy w ogromnej ilości. Ponieważ używałem tego ga-
tunku do doświadczeń biologicznych z barwikami, więc mam je-
szcze dotychczas kulturę. Jest to bardzo wygodny materyał do
zo gdyż żywi się suchymi liśćmi jekiekkciwią roślin, nawet
erbat | €
85. Incanata L. W ezerweu; rzadki. | ri
. 86. Remutaria Hb. Łapałem równocześnie z poprzednim; ró-
wnież rzadki. ER i out
142 DR. LUDWIK 'STITOWSKI
Rhodostrophia Hb.
87. Vibicaria Cl. Gatunek bardzo rzadki, odkryty w okolicy
Lwowa przez Nowiekiego. Lata z końcem czerwca i początkiem
lipca (1906) po wyrębach Pienin. Chwytalem- go także przy lampie.
Vibicaria ab. roseata Ersch. złapałem 30 czerwca 1906 we wyre-
bie Szutrówki. Piękna ta odmiana odznacza się różowem zabarwie-
niem także całego krańea skrzydeł.
C. Larentiinae.
Minoa Tr.
88. Murinata Se, We wyrębach en nie pa e ci-
nerearia Stgr. nieeo rzadsza; forma więcej g
Scotosia Stph.
89. Vetulata Schiff Chwytany 2 i 8 lipca 1907.
Lygris Hb.
90. Reticulata Thnbg. ab.. ovulata Borgmann. Różni sie od
typowej formy, której ubarwienie nie ulega zwykle znacznym zmia-
nom, tem, że Ss Be > na polu środkowem łączą sie
Larentia Tr.
91. Fulvata Forst. ab. ‚arearuptata m. (Minor, palidior, al. ant.
area media interrupta
Pole środkowe A skrzydel, odgraniezone poprzeeznemi
prazkami, jest w środku w komórce IV;, całkowicie przerwane;
do brzegu tylnego dcs tylko jego zwezony ślad, zaczynający
się nieco nad żyłką dmiana mniejsza i jaśniejsza od typowej
formy. Złapana przy Kaes lampy w Krościenku, w lipeu 1909.
92. lunzperata L. W lipcu, rzadki.
"93. Truncata Hufn. ab. perfuscata He Złapałem 16 lipca-
1908, przy: lampie.
4. Salicata Hb. Pojawia się w czerwcu i lipeu, w niektórych
latach dosyć licznie. Gatunek dosyć zmienny w ubarwieniu. Ozna-
czył Prof. Dr. Rebel w Wiedniu.
95. Ferrugata Cl. ab. spadicearia Bkh. U tej odmiany J jest
pole środkowe jasne, oznaczone szeregiem wyraźnie jazie
Ber wąskich linii. Pojawia się rzadko w ezer
96. Pomoeriaria Ev. gen. aest. aestiva Fuchs. Okazy. + pokolenia
letniego są mniejsze i ciemniejsze od typowej formy. Lipiee. |
MOTYLRE PIENIN 143
97. Lugubrata Ster. Łapana w czerweu w r. 1908.
98. Molluginata Hb. Przebywa w lipcu w zaroślach na skal-
kach wapiennych (Bańków Gronik, Szutrówki) Bardzo rzadki.
e dk. Obliterata Hufn. 23 lipca 1909 przy świetle lampy.
a
100. Flavofasciata Thnbg. ( Decolorata Hb.). Chwytalem w li-
peu 1906 i 1908. Należy do rzadkich miernikoweów w Galieyi.
Oznaezyl Prof. Dr. Rebel w Wiedniu.
101. Capitata HS. W ezerweu przy lampie.
102. Silaceata Hb. ab. insulata Hw. Odmiane tę cechuje czar-
na wyspa Zóltawo obwiedziona, która występuje na polu środko-
wem górnych skrzydeł. Znana z Anglii. W Pieninach w lipcu 1908.
Tephroclystia Hb.
3. Pimpinellata Hb. W lipeu 1909 ehwycilem przy lampie.
Mot y e rzadki w Galicyi. Rozsiedlenie jego zdaje się być
zależnem od roślin, na których żyje gąsienica (Bupleurum i Sa-
rifraga).
104. Assimilata Gn. Od wiosny aż do września pojawia się
w Pieninach i należy do bardzo Ke gatunków rodzaju
Tephroclystia. Oznaczył Prof. Dr. Rel
105. Albipunctata Hw. Gatunek nazwany od A:
linii falistej, po której łatwo go odróżnić od innych tegoż rodzaju.
Bardzo a Sb odkryty przez Dra Klemensiewicza we [js o
1 Nowym Sac
. 106. Pet Hw. Mam w Cali okaz-ehwycony w czerwcu.
107. Virgaureata Dbld. Chwycony. w sierpniu.
108. Castigata Hb. W czerwcu dosyć rzadki.
109. Veratraria HS. Gatunek górski występujący także w Al-
pach i wogóle w górzystych okolicach innych krajów; pojawia się
w Pieninach w lipeu. Var. ensata Grasl. bez wyraźnych zna-
ezköw, o jednolitem jasnem ubarwieniu, znana z Pireneów i Sie-
de zech jest także bardzo Kee sobei formą fauny mo-
tvh eni
:140. Satyrata Hb. w ezerweu i lipeu nie. zbyt rzadki.
111. Millefoliata Rössl. Woswpale w lipcu i sierpniu, znana
tylko z Piwnieznej (Klem.).
112. Impurata Hb. Alpy, południowe i wschodnie Niemcy,
Belgia, Taurus są miejscami bytu tego motyla. Chwytałem go
w lipeu na wapiennych ścianach skal Bańkowego Gronika, ma
których siada do — skaly ia jo peu D podobnie jak
gestis sophialis F.
144 DK. LUDWIK SIvowskKi
113. Helveticaria B. Chwyciłem w maju. rzadki.
: 114. Tenuiata Hb. Jeden z najmniejszych gatunków tego
rodzaju. Wyploszylem z zarośli w Pienińskim potoku w lipcu. Bar-
dzo rzadki. i
115. Innotata Hufn. Fospolita od wiosny do jesieni; v. tama-
risciata Trr. mniejsza, ciemniejsza, której gąsienica żyje na tama-
ryszku (Myricaria germanica L.), zarastającym cale koryto rzeki
Krośnicy, jest mniej liczna od typowej formy.
116. Exiguata Hb. W -czerwcu łapany przy lampie. Rzadki.
Collix Gn. ' ;
117. Sparsata Tr. Znana ze wschodniej Galieyi. W Pieninach
złapałem kilka okazów w ezerweu 1907 i 1908. |
Phibalapteryx Stph.
- 118. Tersata Schiff, Wogóle w Galicyi bardzo rzadka. Wy-
stępuje tutaj z wiosną, drugie pokolenie w sierpniu. Ab. tersulata
Stgr. mniejsza, mniej wyraźnie znaczona, łapana razem z poprze-
dzającym gatunkiem. Oznaczenia moje powyższych form sprawdził
Prof. Rebel w Wiedniu.
z
E. Boarmiinae.
| Deilinia Hmps.
119. Exanthemata Se. pojawia się w czerwcu,
Selenia Hb.
120. Lunaria S^hiff. gen. aest. (et ab.) delunaria Hb, W lipeu.
Angerona Dup.
121. Prunaria L. Dwa dd tego gatunku chwyciłem w Pie-
ninach (Szutrówki) w nocy z końcem czerwca. |
Eurymene Dup.
122, Dolabraria L. W sierpniu, rzadki.
Semiothisa Hb.
123. Liturata Cl. 21 czerwca 1907 chwyeilem na Szutrówce
w nocy okaz przy $wietle lampy. Bardzo rzadki. ij
Boarmia Tr.
124. Repandata L. ab. (et v.) destrigaria Hw. Niektóre okazy
mojego zbioru z gatunku repandata L., u których brak prążki,
zbliżają się do tej odmiany. Wogóle gatunek repandata jest ogro”
mnie skłonny do zmian w ubarwieniu tak, że trudno znaleść dwa
MOTYLE PIENIN 145
okazy, któreby z eala dokładnością ubarwieniem sobie odpowiadały.
I tak v. maculata tgr. również okazuje zmienność. Niektóre okazy
są koloru prawie jednolicie popielato-szarego; tylko na polu krań-
cowem występuje czarna plama, której kształt i wielkość jest ró-
żna. Tak przedstawiają się © Q, podczas gdy dd odpowiadałyby
w zupełności ubarwieniu odmiany macułata Stgr. Być może, iż taki
dymorfizm płciowy cechuje tę odmian
125. Hoboraria Schift. ab. et v. infuscata Stgr. Ciemno zabar-
wiona odmiana, pojawiająca się z końcem czerwca. Mam w zbiorze
kilka dé poes formy gatunku roboraria dotad nie napotkalem.
126. Gemmaria Brahm. Rzadki ten gatunek chwycilem -przy
świetle palety z końcem lipca 1908.
27. Consonaria Hb. Łatwa do odróżnienia od podobnych ga-
tunków po białym pierwszym pierścieniu odwłoku. Występuje
w Pieninach nielicznie w ezerweu.
128. Punctularia Hb. Nie rzadka z wiosną na drzewach.
Thamnonoma Ld.
1 Wauaria L. W ostatnich latach napotykalem dość często
ten gatunek. Okazy mojego zbioru są jasno ubarwione, delikatnie
ciemno przyprószone i nie wykazują wybitnych różnie w ułożeniu
czarnych plamek na górnych skrzydłach.
Scoria Stph.
130. Lineata Sc. Z początkiem czerwca napotkałem ten ga-
tunek koło Dunajca przy schronisku Sienkiewicza; pojawia się
także na Szutrówce. W górach wogóle rzadki.
XXIX. Cymbidae.
Sarrothripus Curt.
131. Revayana Se. v. (et ab.) degenerana Hb. [ 5 z od-
cieniem zielonawym. Uszkodzony okaz znalazłem w pajęczynie.
XXXI. Arctiidae.
A. Arctiinae.
Diacrisia Hb.
132. Sannio L. W czerwcu 1908 r. napotkałem 3 g g na
Szutrówkach. W tych okolicach rzadki motyl. Okazy są duis
o wyraznem Vendee dg ; rzęsno krańcowe obu par skrzydeł mo-
eno czerwone a brzeg paehowy górnych skrzydeł, nieeo ponad
żyłką u, Gore przyprós zony.
T. XLIV. Deial U.
Spraw. Kom. fizyegr. T 10
146 DR. LUDWIK SITOWSKI
Arctia Schrk.
133. Villica L. Widziałem okaz (f, który złapano w Kro-
ścienku, niewiadomo mi, w którym miesiącu. Bam nie napotkałem
o dot
pA 134. Hebe L. Mam w zbiorze okaz (f tego phai pocho-
ehodzaey ze Slomiany (pow. limanowski, 7 mil odleglosei od Pie-
nin). Okaz bardzo eiekawy, gdyż tylne jego skrzydła są zupełnie
koloru białego. Przednie skrzydła czarne, z pięciu szerokiemi bia-
łemi pomarańczowo obwiedzionemi poprzecznemi opaskami. Piąta
opaska nie dotyka bezposrednio krańca skrzydła, lecz MAY się
e występują u wielu gatunków tego rodzaju. I tak n
Parasemia plantaginis L. ma var. et ab. hospita Schiff., Ke, =
wnież tylko c są biało ubarwione. Ponieważ wyżej opisana od-
miana jest biologicznie ważna, przeto proponuję jej osobną nazwę:
Hebe L. ab. albedina m.
($, al. post. albis, nigromaculatis, abdomine brunneo-nigro).
B. Lithosiinae.
Miltochrista Hb.
135. Miniata Forst. Okazy tutaj występujące są Sec? słabo
arańczowego z nalotem czerwonym na brzegu ramiennym in
Er eu simpia górnych. Zbierana w połowie sierpnia pod Ocjapnem.
XXXIII. Zygaenidae.
A. Zygaeninae.
Zygaena F
136. Achilleae Esp. Duża plama nerkowa i kołnierz białawo
odznaczony stanowią cechy, które na pierwszy rzut oka „pozwalają
odróżnić ten gatunek od innych. Barwa tła skrzydeł i wielkość
lam bardzo zmienna. Niektóre okazy mojego zbioru mają tło
skrzydeł żółtawe, inne posiadają ogromną plamę czwartą, czasami
plama pierwsza jest stopiona z trzecią. Mam również okaz, odzna-
MOTYLR PIENIN 147
czający się większą plamą trzecią i czwartą, które są stopione, od-
powiadałby on zatem v. arragonensis Stgr. znaleziony już zresztą
w Galieyi (Dr. Klem., Brody). Gatunek powyższy pojawia sie
w sierpniu na polanach: Trzy Korony, Wymiarki.
137. Trifolii Esp. Podobny do lonicerae Esp. tylko nieco
chen, przyczem maczuga rożków tępo zakończona. W ezerweu
i lipeu.
138. Ephialtes L. ab. athamanthae Esp. 16 sierpnia 1907 zna-
lazłem świeżo wylęgły okaz na Carduus, pod Łapiskiem. Odmiana
ta ma czwartą i piątą plamę koloru białawego, szósta plamka za-
nikła, jednak ślad jej widoczny przez skupienie kilku ezerwonawye
łusek, któremi całe przednie skrzydła są przyprószone; środek tyl-
nych skrzydeł i obrączka odwłoku są u mego okazu intenzywnie
czerwone. Podobną v. peucedani Esp. chwytałem w Tymbarku.
Ino Leach.
139. Pruni Schiff. Chwyciłem w lipeu Q na Lubaniu. © ła-
two poznać po krótko piłkowanych ząbkach rożków.
XXXVI. Psychidae.
Epichnopteryx Hb.
140. Pulla Esp. W maju lata po łąkach i ugorach.
Psychidea Rbr.
„ ." 441. Bombycella Schiff. Znalazłem woreczek, zbudowany z igieł
jodłowych i suchych traw, z gąsienicą. Woreczek był de quod
ściany skały. Gąsienica posiada pięć charakterystycznych ja-
snych linii na twardych ehitynowyeh pierścieniach tulowiowych.
25 czerwca 1907 r. chwyeilem okaz dorosły pod skałką Bańko-
wego Gronika
XXXVII. Sesiidae.
Sciapteron Stgr.
. 142. Tabaniformis Rott. Znalazlem Q tego gatunku 15 sier-
pnia 1908 w ogrodzie na Ptaszkowej. Okaz znalazłem z odeietymi
zupełnie skrzydłami po lewej stronie, koło pniaka włoskiej topoli,
na której żyje gąsienica tego gatunku. Cały odwłok © wypełniony
był jajami koloru czarnego (około 200 sztuk). Jaja widocznie były
niezapłodnione, gdyż sie weale nie rozwinęły. Gatunek ten należy
do bardzo rzadkie przezierników. 108
148 DR. LUDWIK SITOWsKI
XXXIX. Hepialidae.
Hepialus F
143. Carna Esp. W lipcu 1908 złowiłem przy świetle lampy.
Forma typowo górska, podana z Tatr (regio montana silvatica)
przez Nowickiego, a także z Radziejowej przez Schillego. Bardzo
rzadki.
I. Pyralidae.
B. Crambinae.
Crambus F
144. Verl being Se. Skrzydła ma usiane grubemi ezar-
nemi łuskami, po czem łatwo go poznać. czerwcu na skałach
Pienin nad Dini 6n koło schroniska Sienkiewicza.
145. Pinellus L. Moje okazy są dosyć jasne o wyraźnie od-
graniczonej tylnej prążce poprzecznej. W sierpniu.
146. Falsellus Schiff. Odznaczony od nasady przednich skrzy-
del białym klinowatym paskiem. W lipeu na usypiskach wapien-
nych Pieńskiego potoka. Rzadki.
147. Culmellus L. Żywy- blask bësse rzesna przednich
— cechuje ten gatunek. Chwytany w lipe
148. Silvellus Hb. Bardzo podobny do oben L., nieco
ciemniejszy, osobliwie na tylnych skrzydłach. W lipeu.
149. Tristellus Schiff. ab. paleella Hb. o skrzydłach żóltawych
bez insit pregi. Rzadszy od typowej formy; zbierany na lace
lesnej we' wrzesniu.
E. Phycitinae.
Homoeosoma Curt.
150. Nebulella Hb. Gatunek rzadki, znany ze wschodniej Ga-
licyi, gdzie był Sie. przez Nowickiego i Dra
Klemensiewieza (Brody). Złapany przy lampie w lipe
151. Nimbella Z. Mniejszy od poprzedzającego, dość zmienny
w ubarwieniu, znaczony podwójnemi kropkami środkowemi. Brzeg
ramienny białawy. W lipcu, rzadki. Znany z okolic Lwowa (Nor
wieki, Klemensiewiez).
Salebria Z.
152. Semirubella Se. v. ab. sanguinella Hb. Cechuje go biala
kreska na brzegu ramiennym. W sierpniu pod Lupiskiem na ko-
niezynie.
MOTYLE PIRNIN 149
Dioryctria Z.
153. Abietella Schiff. W lipcu 1909 przyleciala = eg
lampy duża ©, świeżo wylęgła, o ubarwieniu dość cie
Rhodophaea Gn.
154. Suavella ZK. Dr. Klemensiewiez SC ten Kick
w mis: 'w lipeu 1875.
L. gott
Scoparia Hw.
155. Zelleri Wek. Zebralem kilka okazów w lipcu tego gdzie-
indziej rzadkiego gatunku. Oznaezyl Prof. Dr. Rebel w Wiedniu.
Dr. Klemensiewicz Pod tę formę z Rytra i rengste skadinad
dotąd due znany u
156. SEEN "re Charakterystyczny z powodu . znaczka
środkowego kszałtu litery X, wypełnionego łuskami koloru bruna-
tno-żółtego. Rzadki w tych stronach, w lipcu
151. Truncicolella Stt. Dwie jasne prazki poprzeezne ezarno
obnażone cechują tego ciemno-popielatego. motyla. Występuje
w sier rpniu.
158. Frequentella Stt. Podany ze Szczawnicy z r. 1883 przez
Dr. Klemensiewicza. Pojawia się tutaj w lipeu.
159. Murana Curt. Podobny nieco do pospolitego w Pieninach
sudetica Z. Znaczek środkowy kształtu ósemki ma mniejszą część
dolną niż górną. Występuje jak poprzedni.
160. Ingratella Z. ERS motyl o wyraźnym, gliniasto-
żółtym, nerkowym znaku środkowym. Rzadki w lipeu.
B. Pyraustinae.
Cynaeda Hb.
161. Dentalis Schiff. Odznacza sie ciemno-brunatną linią nie-
Rd, zygzakowata. W Kroseienku zlapany z koncem sierpnia.
Pionea Gn.
-162. Prunalis Schiff. Pospolity w lipeu; quien żyje na
Prunus padus L.
163. Nebulalis Hb. Tylne skrzydła pod spodem białawe
Pienin tego górskiego gatunku. Chwytałem w lipcu na deif
ien
Olivalis Schiff. W komórce środkowej na górnych skrzy-
dłach ed biale kwadratowe plamki. Forma typowo górska i po-
spolita w lipcu
150 DR. LUDWIK SITOWSKI
Pyrausta Schrk.
165.? Uliginosalis dg Lah.). Gatunek görski,
występj ący w Alpach i podany także z Tatr przez
IN i Stöckla. Okaz, który e v ja na kwiecie Oentaurea
, w Pieninach, jest zlatany, wskutek czego trudny do
determinaeyi. Znaé jednak na krańcach obu par ejj szeroką
wą "on szarą pręgę; rozki są stosunkowo znacznej ci.
Il. Pterophoridae.
Platyptilia Hb.
| 'onodactyla Schiff. Ważną cechą systematyczną tego
bt trójkątna brunatna plama przy brzegu ramiennym.
maja batwę jasno - żółtawą. Zbierałem nad potokiem
B © Pterophortis Geoffr.
167. Carphödnchytus Hb. Zmienny w wielkości ciała; niektóre
są tak male, że zaledwie odpowiadają wielkością Hierac Z.
Beien sie w lipeu. Oznaczył Prof. Rebel w Wiedniu.
Stenoptilia Hb.
168. Stigmatodactyla Z. Z Czorsztyna SH przez Dr. Kle-
mensiewieza z datą 10 sierpnią w spisie z r. 1888.
IV. Tortricidae.
A. Tortricinae.
Acalla Meyr.
169. Holmiana L. Skrzydła przednie złoto- brunatne, nieco
poza PW żyłki (costa) leży czysto biała trapezoidalna plamka.
Rzęsno górnych skrzydeł koloru żywo pomarańczowego. Świeżo
"ei okaz złowiłem na Załoniu.
170. Contaminana Hb. Charakterystyczny z e ostro za
kończonych przednich skrzydeł. Pojawia się we wrześniu; v.
Hb. o ciemniejszej ochrowo brunatnej barwie występuje równo”
cześnie.
Cacoecia Hb.
171. Roseana L. Dość rzadka, lata w sierpniu; chwytany przy
lampie.
MOTYLK PIENIN 151
Anisotaenia Stph.
172. Ulmana Hb. Dymorfizm pleiowy wystepuje takze ja-
s u tego gatunku w różnicy szerokości białej opaski na
przednich skrzydłach. Ọ ma znacznie szerszy pasek. W lipcu;
Krościenko, Lubań.
Cnephasia Curt.
173. Osseana Se. W lipcu po łąkach nie rzadka.
O. Olethreutinae.
Olethreutes Hb.
174. Achatana F. W sierpniu łowiłem przy świetle lampy.
Bardzo rzadki.
Steganoptycha Stph.
175. Nigromaculana Hw. Chwyciłem w lipeu pod ruinami
zamku św. Kingi w Pieninach. Oznaczył Dyr. Klemensiewiez.
176. Subsequana Hw. W kwietniu i maju pojawia się w zna-
cznej ilości po lasach szpilkowveh; jest to jeden z najpierwszych
motyli, zjawiających się tutaj wczesną wiosną.
Gypsonoma Meyr.
| 177. Incarnana Hw. Zebrałem w sierpniu w ogrodzie w Kro-
ścienku; należy do dosyć rządkich motyli w Pieninach.
Notocelia Meyr.
178. Uddmanniana L. Zlatuje do światła lampy w sierpniu.
Mam w zbiorze okaz, u ktorego plama czerwono- brunatna jest
kształtu półkolistego. Plama ta zazwyczaj trójkątna, znajduje się
na brzegu pachowym przed kątem tylnym. ŚW
179. Sufusana Z. podobny do następnego, lecz nieco mniej-
szy. Nie rzadki w lipcu.
180. Roborana Tr. Zwierciadełko nakreślone czarnymi pun-
ktami cechuje ten gatunek. Nie należy do rzadkich zwójek. Wy-
stępuje równocześnie z poprzednim.
Epiblema Hb.
181. Cana Hw. (Hohenwartiana Tr.). Gatunek zmienny w u-
barwieniu przednich skrzydeł i w wielkości ciała. Niektóre oka
są o połowę mniejsze od zwykle występujących i o wiele ET
sze z powodu częściowego zaniku barwy rdzawo-äöltej. W lipeu
dość pospolity. Łapałem najczęściej przy świetle lampy.
152 DR. LUDWIK SITOWSKI
182. Brunnichiana Froel. Dr. Klemensiewicz podał ze Szcza-
wnicy z datą 28 lipea w spisie z r. 1883. Chwytałem w tym sa-
mym miesiącu w Krościenku.
183. Tedella Cl. W lipeu nie rzadka wsrod szpilkowych lasów.
Grapholitha Hain. |
184. Coronillana Z. Zebrałem w kwietniu 1906 roku w Pie-
ninach. Bardzo rzadka. Oznaczenie sprawdził Prof. Rebel w Wiedniu.
Ancylis Hb.
185. Mitterbacheriana Schiff. (Penkleriana Tr.). Ze Szezawniey
podal Dr. Klemensiewiez z data 28 lipea w spisie z r. 1883.
VI. Yponomeutidae.
A. Yponomeutinae.
Yponomeuta Latr.
6. Cognatellus Hb. Przednie skrzydła szersze niż u zwy-
kłych gatunków tego rodzaju, usiane wieloma nieregularnymi czar-
nymi punktami. Ciemny kolor rzęsna w kącie tylnym górnych
skrzydeł również wyróżnia ten gatunek od podubnych. W sierpniu
przy świetle lampy.
B. Argyresthiinae.
Argyresthia Hb.
1. Mendica Hw. Chw wytale m w lipeu z następują
18 cym
188. Nitidella F. Bardzo pospolity gatunek w "MR i sierpniu;
siada przeważnie na Prunus spinosa L.
VIII. Gelechiidae.
A. Gelechiinae.
Ypsolophus Z.
189. Juniperellus L. W niektórych latach występuje bardzo
licznie na jaloweach (Juniperus communis L.). Gąsienica robi ko ec
sty oprzed, zezepiajae igły na końcach gałązek. Z mojej hodow
gąsienie wylęgały się okazy, spędzi wszy trzy tygodnie w stad yos
poczwarki. Z wielu nakłótych gąsienic wylęgały się gąsieniczn: à
oznaczone przez Dr. Niezabitowskiego jako Pimpla examinator Grav.
MOTYLE PIENIN. 153
które są kosmate i odstające, o cieniutkim członie końcowym.
Punkt z czarnych łusek na ochrowożółtych skrzydłach pierwszej
pary jest u mojego okazu prawie niewidoczny.
C. Oecophorinae.
Depressaria Hw.
191. Astrantiae Hein. Gatunek ten wystepuje tutaj w lipeu.
192. Rotundella Dgl. Chwyeilem w drugiej polowie kwietnia
1906 wieczorem na Zaloniu. Nowy dla fauny Galicyi. Obydwa
gatunki tego rodzaju oznaczył Prof. Dr. Rebel w Wiedniu.
cw wäh - Harpella Schrk.
193. Forficella Se. Pojawia się zwykle koło mieszkań w sier-
pniu. Dr. Klemensiewiez podaje również ten gatunek że Szeza-
wnicy z datą 29 sierpnia r. 1883. Ao
Borkhausenia Hb.
194. Procerella Schiff, Siada na drzewach owocowych w lipcu.
Motyl koloru intenzywnie pomarańczowego z poprzecznemi liniami
barwy ołowianej. Biało obwiedzione rożki pozwalają odróżnić go
od podobnych. paii 3 | or T ^, £i
X. Elachistidae.
B. Momphinae.
Batrachedra Stt.
195. Pinicolella Dun. Z początkiem lipca złapałem przy świe-
tle lampy jeden okaz. Rzadki w tych stronach.
Mompha Hb.
196. Conturbatella Hb. Swiezo wylegly okaz znalazlem z po-
czątkiem lipca we wyrębie leśnym Szutrówki. Kwadratowa plama
na brzegu ramiennym i trójkątna na pachowym pozwalają odróżnić
ten gatunek od podobnego raschkiella Z.
XIV. Talaeporiidae.
Talaeporia Hb.
197. Tubulosa ‚Retz. Gatunek z wiosną nie rzadki. Skórzaste,
z porostów zbudowane woreczki, w których przebywa Q lub =
154 DR. LUDWIK SITOWSKI
czwarka, można napotkać na drzewach bukowych, jodłowych lub
ścianach skał wapiennych.
XV. Tineidae.
G. Tineinae.
Trichophaga Rag.
198. Tapetzella L. Pospolity z wiosną a także w jesieni. Lata
wieczorem koło mieszkań; gąsienica znany szkodnik domowy.
Tinea Z.
199. Arcuatella Stt. W czerwcu we wyrębach leśnych.
200. Misella Z. Przylatuje do światła lampy; dosyć rzadki
molowiec.
201. Pellionella L. W lipeu, ezerwcu i sierpniu pospolity w mie-
szkaniach.
202. Lapella Hb. Gąsienica tego gatunku żyje w starych
gniazdach ptaków. Motyla wychowałem ż gniazda wilgi (Oriol
galbula L.) w sierpniu. Rzadki. M
H. Adelinae.
Adela Latr.
203. Violella Tr. Pojawia się często w lipcu po łąkach.
BN er e e, RC ANETA NIE
Materyały
do fizyografii krajowej.
Dział III.
Materyały zebrane przez Sekcyę botaniczną.
Spraw Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział III.
Flora okolic Kazimierza nad Wista.
Napisał
Karol Szteinbok.
_ Na prawym brzegu Wisły, wśród wzgórz i wąwozów, przeci-
nających się w najrozmaitszych kierunkach, u stóp zamku, z któ-
rego kiedyś spoglądało na kraj orle oko jednego z największych
rólów — rozsiadł się Kazimierz.
Wiecznie zmienne wody zapragnęły innej dla siebie drogi,
pychem porastającej wzgórza bujnej i barwnej roślinności.
Wzgórza okoliczne, wznoszące się niekiedy po kilkaset stóp
e
4 KAROL SZTEINBOK
ponad powierzchnię morza, są niezem innem, jak dawnymi brzegami
Wisły, zmienionymi i poprzecinanymi w najrozmaitszy sposób przez
wąwozy wskutek procesów erozyi i denudacyi. Wiosna złoci ich
zbocza kwiatami berberysu. a jesień rozpłomienia czerwienią doj-
rzałych już gron. To też maleńkie miasteczko przyciąga nietylko
malarzy i turystów pięknością położenia, ale i fłorystów, zwabio-
nych różnorodnością państwa roślinnego.
W roku 1906 zajmowałem się w Kazimierzu od połowy ezer-
wea do września opracowaniem miejscowej flory. Bogactwo jej za-
chęcało już wielu do poszukiwań, to też dzięki temu możemy za-
liczyć Kazimierz do okolie najlepiej zbadanych pod względem flo-
rystycznym. Z drugiej zaś strony niemały wpływ wywarła blizkość
uław, gdzie przez długi szereg lat wykładał botanikę w instytucie
agronomicznym prof. Berdau, jeden z najlepszych florystöw polskich,
który niejednokrotnie przedsiębrał wycieczki botaniczne w okolice
Kazimierza.
Łapczyński zalicza wogóle powiat puławski do tych, które
posiadają znacznie więcej, niż dziesięć znanych stanowisk roślin-
nych. Według moich obliczeń na zasadzie Rostafińskiego „Florae
polonieae prodromus*, Drymmera „Spis roślin zawartych w 14 t.
Pamiętnika fizyograficznego* i Cemenosa „Oyepku doroppr okpecerHo-
crei Hoso-Aaekeanzpim*, posiadał Kazimierz dotychczas 62 stano-
wiska roślin jawnokwiatowych, mój zielnik zaś zawiera ich przeszło
450, pomimo zupełnego braku flory wiosennej (gdyż jak wspomi-
nałem, zacząłem zbierać od połowy czerwca), tudzież flory łąkowej,
ponieważ łąki zostały skoszone, zanim zabrałem się do ich zbadania.
Pierwszą wzmiankę o florze Kazimierza zamieścił ksiądz Krzy-
znaleźć ich nie byłem w stanie. Bardzo być może, że w przeciągu
k
wować na gat. Bryonia alba L. Opowiadano mi, że roślina ta Je
szcze przed jakiemiś 10 laty rozwijała się wspaniale, oplatająć
krzewy berberysu, dzisiaj zaś występuje już tylko w bardzo mie-
DU ae ns us me EEE A ea O CO
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 5
licznych osobnikach. Osobiście miałem możność zaobserwowania
zaledwie dwóch egzemplarzy.
Tak więc pomimo, że powiat puławski zaliczony został do
miejscowości najlepiej zbadanych pod względem florystycznym,
mamy o Kazimierzu stosunkowo mało danych. Wnioskując z ilości
roślin objętych moim zielnikiem i zauważonych przezemnie na miej-
seu, których określić nie mogłem (wskutek tego, że pora kwitnienia
ich albo już przeszła, albo jeszeze nie nadeszła), powinnaby roślin-
ność Kazimierza wynosić przypuszczalnie jakieś 700—800 gatun-
ków, czyli pod względem bogactwa nie ustępowałaby florze Ojcowa.
Rozpatrzywszy różnorodność gleby i różnice w warunkach życia,
spowodowane topograficznym charakterem Kazimierza, nie wyda się
to dziwnem.
Nie mając możności uzyskania jakichkolwiekbądź danych
meteorologieznych, tyczących się Kazimierza, pomimo całego ie
znaczenia dla pracy florystyeznej, muszę się tu ograniczyć króciu-
tkiemi uwagami geologieznemi i gleboznawezemi, ponieważ na tak
niewielkiej przestrzeni, jaką badałem, wywierają one decydujący
wpływ na kształtowanie się zbiorowisk roślinnych.
Rozpatrując Kazimierz z geologicznego punktu widzenia. wy-
padnie nam wyodrębnić przedewszystkiem dwie doliny — Wisł
niektórych miejscach Kazimierza wyróżnić jeszcze możemy
specyalny rodzaj wapienia nadzwyczaj twardego, tworzącego wzgórki
(Jest to t. zw. siwak, również kredowego pochodzenia).
1 Na zasadzie tych danych: geologicznych wyróżniamy następu-
Jace rodzaje gleby: löss gliniasto piaszezysty z domieszką próchnicy
dowego, zajmującego nieraz znaczne bardzo przestrzenie.
6 KAROL SZTEINBOK
stanowiący główną glebę Kazimierza, ezerwono-bura szarawa glin
z głazami narzutowymi, występująca w niektórych parowach; pier-
wotna gleba próchnicowo-marglowa, powstała drogą wietrzenia wa-
piennego marglu; gleba ogrodowa, na niewielkich przestrzeniach,
zdawna będących pod uprawą. :
j wymienione rodzaje gleby znajduja sie na wzgörzach,
częściowo i w parowach, tworząc brzegi dawnej Wisły. W dolinie
zaś mamy glebę piaszezystą, stosunkowo mało urodzajną i dość
wilgotną (gdyż bywa często zalewaną), tudzież gliniasto-piaszezysta
z domieszką próchnicy średniego i wyższego piętra doliny.
Glebę każdego rodzaju charakteryzuje prawie zawsze swoista,
jej tylko właściwa roślinność; tak n. p. dla gleby piaszczystej bar-
dzo charakterystycznemi roślinami będą: Dianthus arenarius L.
Scleranthus perennis L., Scleranthus annuus Li. Festuca ovina L.
Silene otites Smith, Helichrysum arenarium DC., Gnaphalium dioicum
L. i wiele innych; dla gleby wapiennej natomiast: Linum flavum L.
j hamaedrys L., Carlina vulgaris L., Anthericum ramosum L.,
Rubus saxatilis L., Gentiana cruciata L., Anthyllis vulneraria Li.
Galeopsis Ladanum L , Stachys germanica L., Berberis vulgaris L. itd.
Ze względu na częstość występowania różnych gatunków ro-
ślin i ich towarzyskość, możemy podzielić florę Kazimierza na Dë
wną ilość grup.
I tak spotykamy osobniki występujące pojedynczo. rzadko
nawet, które jednak stanowią charakterystyczną cechę tej miejsco-
wości. Do takich należą: Microstylis monophyllos Lindley, Corallior-
hiza innata R. Br., Monotropa Hypopitis L., Orobanche rubens Wallr.,
Pyrola uniflora L., Stipa capillata L., Thesium linifolium Schrank,
Thymelaea passerina Coss. et Germ. i niektóre inne. Sądząc z ich
stanowisk w spisie Drymmera, są to rośliny u nas wogóle rzadko
j
|
a
q
|
]
E
|
d
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 1
nasion. Z roślin wysianych przez Stacyę zaaklimatyzowala się nie-
-zbyt jeszcze wprawdzie rozpowszechniona koniczyna inkarnatka,
Trifolium incarnatum L. Do zdziczałych też roślin należą: Raphanus
sativus L., Linum usitatissimum L., Polygonum tataricum L. 1 inne.
Drugą kategoryę stanowią rośliny dość pospolite, występujące
jednak prawie zawsze pojedynczo n. p. Melittis Melissophyllum L.,
Campanula sibirica L., Campanula persicifolia L., Campanula Tra-
chelium L., Sedum maximum Sut. i wiele innych.
Do trzeciej kategoryi zaliczam rośliny, występujące stosun-
kowo nawet dość gromadnie, które nie tworzą jednak takich du-
żych i rozległych grup, aby stanowić pewną formacyę. Tak wystę-
pują w pewnych miejscach bardzo charakterystycznie Asarum eu-
ropaeumL., Linum flavum L., Epipactis latifolia All, Inula ensifolia
L. Anthericum ramosum L., Setaria viridis P. B., Hedera Helix L.
i inne. Rośliny te pozajmowaly zwartymi szeregami niewielkie prze-
strzenie, nadajae im charakterystyezne pietno swych barw.
jawiaja się też gatunki, tworzące nawet i znacznie większe
formacye roślinne, chociaż w Kazimierzu zdarza się to rzadziej ze
względu na dużą różnorodność gleby. Spotykamy jednak stosunkowo
duże lasy sosnowe, wzgórza pokryte prawie całkowicie berberysem
i parowy zarośnięte grabem i dębiną. Oprócz tego na wyspie wi-
ślanej mamy wspaniałe zbiorowisko trzeinnika skupionego Calama-
grostis epigeios Roth.
Moje badania dotyczą Kazimierza i okolie jego w bardzo nie-
znacznym promieniu. Objęły one wybrzeża Wisły z wyspą położoną
naprzeciw miasteczka, górę zamkową wraz z przecinającymi ją pa-
rowami, w odległości jakiegoś kilometra, następnie parowy Zamaj-
skiego, Zielińskiego, Pisuli, wzgórze trzech krzyżów i wzgórze po-
łożone za dawnym klasztorem z parowami Tyszki aż do drogi opolskiej.
dalszych miejscowości poznałem młody zagajnik sosnow
na t. zw. Czerniawach i las miejski, znajdujący się w odległości
jakich dwu kilometrów od Kazimierza.
na kształtowanie się rup i zbiorowisk roślinnych.
a zasadzie wszystkich tych danych, pomimo małego stosun-
kowo terenu, uważam za możliwe wyróżnienie kilku typów roslin-
ności, powiązanych naturalnie formami przejściowemi, gdyż różnice
warunków wytwarzają się i zwiększają stopniowo.
Se a pierwszem miejseu należy postawić te ugrupowania ro-
A które nadają Kazimierzowi jego charakterystyczny wygląd.
ięc:
1) Flora suchych wapiennych wzgórz i ich zboczy;
8 KAROL SZTEINBOK
2) Flora cienistych, wilgotnych parowöw;
) „ pól uprawnych i ogrodów;
4) „ dróg i miejse w pobliżu mieszkań ludzkich (pod
płotami, na śmietnikach i t. d.).
Powyższe 4 grupy przedstawiają roślinność o charakterze me-
zofitycznym.
Grupę 5) stanowi flora kserofityczna lasku w Czerniawach;
6) Flora helofityczna wybrzeża Wisły, strumyka przepływa-
jącego przez Kazimierz i brzegi rowów;
1) Flora lasu miejskiego, jako zbiorowisko o charakterze mie-
szanym, wskutek miejscowych różnie warunków.
Flora suchych, słonecznych, wapiennych wzgórz i ich zboczy
odznacza się często ogromną bujnością wzrostu, gdyż sama zie-
mia już przedstawia znakomite warunki rozwojowe. Wapień mar-
lowy, wietrzejąc i rozsypując się, daje doskonałą. bogatą w resztki
organiczne glebę; z drugiej zaś strony nadzwyczaj sprzyjające wa-
runki świetlne, wpływają na wspaniały rozwój roślinności. `
Jednakże i na tych wzgórzach, a zwłaszcza na ich zboczach
dają się zauważyć dość znaczne nawet różnice. Urwistość zboezy
tworzy z nich niekiedy osypiska, pozbawione charakterystycznego
darniowego pokrycia z traw. Brak pokrycia sprowadza szyb ie wy-
sychanie gruntu i rozwój specyalnej roślinności. Typowemi takiem!
zboczami są: południowo-wschodnie wzgórza zamkowego i połu-
dniowe wzgórza Trzech Krzyżów. Do charakterystyeznych roślin
pierwszego należą: Berberis vulgaris L., Clematis recta L., Clematis
L. Filipendula hexapetala Gilibert, Anthemis arvensis L., Anthem
tinctoria L., Cirsium arvense Seopoli. Z traw mamy: Festuca ovina ^^
Phleum Boehmeri Wib., a w jednem miejscu znalazłem kępkę ostnic)
Stipa capillata L., złożoną z kilkunastu osobników. Ta ostatnia jest
gatunkiem nadzwyczaj rzadkim w naszej florze, gdyż dotychezas
była notowana tylko przez Jastrzębowskiego w okolicach PinezoW*
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 9
przez Berdaua kolo Wisliey i przez Lapezynskiego w görach Pie-
przowych kolo Sandomierza.
miarę przechodzenia zboczy w same wzgórza zanikają sto-
pniowo różnice roślinności. Zjawia się natomiast darń, złożona z naj-
rozmaitszych gatunków traw, pomiędzy któremi przeważa rodzaj
oa i Lolium. Flora podlega tu też znacznemu urozmaiceniu. Wi-
dzimy rozrzucone tu i owdzie krzewy róż (Rosa canina L.i R. ru-
biginosa L.), tarniny (Prunus spinosa L.) i jałowea (Juniperus com-
munis L.), w których cieniu kwitną orliki, gruszyezki, konwalijki
i Siódmaezek. W miejscach bardziej odsłoniętych występuje: Lotus
Rośliny te (z bardzo nielicznymi wyjątkami) spotykamy w miej-
scach od wzgórka odległych dość rzadko; niektórych nawet na-
próżno szukalibyśmy gdzieindziej. Jednakże wyróżnić należy pewien
pas, idący od tego wzgórka po wsehodniem zboczu wzgórza zwró-
10 KAROL SZPRINBOK
conego ku miastu, na którem daje się zauważyć stopniowe przej-
_ ście wyżej wzmiankowanej roślinności m seen flory suchych
wapiennych wzgórz i ich zboczy. W żdym razie jest to oaza
bardzo swoistej i odrębnej roślinności w pa
Flora wilgotnych, cienistych parowów
odznacza się silniejszym i daleko bujniejszym rozrostem, jest
jednak naogół w bardzo wielu miejscach uboższą pod względem
ilości gatunków i bardziej jednostajną. Możemy wyróżnić w niej
ilka pięter. Najwyższe stanowią drzewa, nie dosięgające jednak
prawie nigdy normalnej swej wielkości, wskutek systematycznego
wycinania ładniejszych egzemplarzy. Najczęściej spotykamy tu:
graby, dęby, topole, osiki, brzozy, wiązy, lipy (na których często
pasorzytuje jemioła) i t. d. Następne piętro składa się z krzewów
mniejszych lub większych, jak leszczyna (bardzo rozpowszechniona
i służąca nawet do wyrobu obręczy do beczek, produkowanych
w Kazimierzu w dużej bardzo ilości), szakłak kruszy na, trzmielina,
dziki bez, wilcza jagoda, róże, tarnina i inne. Trzecie piętro tworzą
rośliny zielne, nadające ims charakter poszezególnym parowom.
Pietro wyäsze bowiem w tepuje prawie wszędzie i składa się z tych
samych gatunków, silio: zielne za$, bardziej zalezne od drobnyeh
róznie warunków rozw ojowyeh, rozpowszechnione są nierównomier-
nie. Do bardzo pospolitych należy Asarum europaeum L., roślina
ogromnie typowa dla Kazimierza, spotykana często bardzo w tak
wielkich ilościach, że tworzy zupełnie jednolite zbiorowiska. W pa-
rowach tych przeważają rośliny kwitnące wczesną wiosną (co zre-
sztą w miejscowościach cienistych zawsze się zdarza) więc stosun-
kowo dużo jednoliściennych, jak: Majanthemum bifolium L., Paris
quadrifolia L., Lilium Martagon L., oe gatunki rodzaju Jun-
cus, wiele storezykó ów n. p. Listera a R. Br. Neottia Nidus avis
Rich., Epipactis latifolia All, id bifolia Rchb. i stosunkowo
dość r zadkie Microstylis monophyllos ndley i Caralliorrhiza innata
R. traw występują często, lubo nie tworzą skupień: Briza
media L.. Melica nutans L, Brachypodium pinnatum P. B, Festuca
gigantea Vill. Natomiast rodzaj Poa, Lolium i inne rozrastają się na
otwartych miejscach parowów w eale łączki lub polanki. Z dwu-
liściennych spotykamy często wargowe, zwłaszcza Lamium macula-
tum L. i Glechoma hederacea L.; oprócz nich rośnie dość często:
Seutellaria hastifolia L., Brunella vulgaris L., Ajuga reptans L. i 4.
genevensis L, Melittis Melissophyllum L. i inne. Powszechny także
dosyć bluszcz, ściele się zawsze po ziemi i nie okrywa nigdy kwia-
tami. Jako przykład najbardziej typowych wilgotnych parowów na-
leży wymienić parowy Tyszki za dawnym klasztorem. Są one aj-
NE i occiduo Nm edd E EA
PAD aee pater ut s OEM E LIE E a E T SURE ad
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 11
tam Asarum europaeum L., Lilium Martagon L., Paris quadrifolia
L., Sanicula europaea L., Astrantia major L., Neottia Nidus avis
Rich., Ajuga reptans L. i duże ilości silnie rozrosłych paproci, jak:
vulgare L., Asplenium filix femina Bernh. i inne. Charakter przej-
ściowych parowów suchych o roślinności bujniejszej posiadają pa-
rowy Pisuli, Zielińskiego i inne.
Flora pól i ogrodów
zależną jest nietylko jak każda inna od warunków naturalnych,
eez pozostaje także w bardzo blizkim związku z działalnością
człowieka, który pośrednio przynajmniej posiada wielki wpływ na
jej charakter. Najbardziej rzuca się w oczy nadmierny wzrost ilości
roślin jednorocznych w porównaniu z trwałemi, wskutek peryody-
cznego tępienia tych ostatnich przez uprawę roli, lub systematyczne
plewienie i okopywanie niektórych roślin uprawnych. Następnie jest
flora pól i ogrodów stosunkowo bardzo jednolita, a to znów dlatego,
że wiele roślin prawdopodobnie zostaje wysiewanych razem z upra-
wnemi. Oprócz tego niektóre rośliny hodowane. znalazłszy sprzyja-
Jace warunki rozwojowe, dziczeje i w ten sposób rozpowszechnia się.
Na dzikiej roślinności pól dadzą się zaobserwować trzy okresy
wegetacyjne: wiosenny, letni i jesienny. iosną, kiedy rośliny
uprawne nie osiągnęły jeszcze maximum swego rozwoju i nie za-
głuszają chwastów, znajdujemy: Senecio Jacobaea L., Brassica Na
phinium consolida L., Nigella arvensis L., Dianthus Carthusianorum L.,
D. deltoides L., a z traw: Bromus secalinus L., B. mollis .
arvensis L, Setaria glauca P. B, S. viridis P. B., Agrostis alba L.,
Dactylis glomerata L., Avena fatua L, Triticum repens L, Phleum
13 KAROL SZTEINBOK
pratense L., Ph. Boehmeri Wib. Do flory jesiennej zaliczamy dużo
goździkowatych: Spergula arvensis L., Stellaria graminea L., Ceras-
tium triviale Link, Gypsophila muralis L.. Arenaria serpyllifolia L.,
zapartnicowate: Seleranthus annuus L.. Herniaria glabra L., złożone
Achillea millefolium L., Erigeron acre L, E. canadense L, Leontodon
autumnalis L. i wiele innych. W roślinności pól dają się zauważyć
jeszcze pewne wpływy roślinności graniczących z niemi parowów
Niektóre gatunki przedostają się z parowów na pola i zarastają je
pilosella L., Crepis tectorum L., Centaurea maculosa L., Cichorium
Intybus L., Cirsium arvense Scopoli, Achillea millefolium L., Arte-
misia vulgaris L., A. campestris L. Oprócz nich: Galium vernum L.,
Salvia pratensis L., S. verticillata L., Origanum vulgare L., Thymus
serpyllum L., Stachys recta L. Z motylkowych przeważają rozmaite
gatunki koniczyny i lucerny, a z traw Lolium perenne L., Poa an-
nua L., P. compressa L., P. pratensis L., Triticum repens Li, Cyno-
surus cristatus L.. Holcus lanatus L., Dactylis glomerata L., Briza
media L., Phleum pratense L., Ph. Boehmeri Wib., Agrostis alba L,
Koehleria cristata Pers, rozmaite kostrzewy i stokłosy, jak również
w dużej ilości miotla rolowa Apera Spica Venti P i
- .W ogrodach spotykamy flore trochę odmienną. Główną jej
część składową tworzą baldaszkowate: Carum carvi L., Aethusa cy-
napium L, Daucus carota L. Chaerophyllum temulum L. i inne, da-
lej Hesperis matronalis L., Aster Amellus L., Atriplex patulum L.
Lappa tómentosa Link i inne.
Flora dróg i dziedzińców (w pobliżu mieszkań ludzkich)
odznacza się jednostajnością i w różnych okolicach kraju mało się
między sobą różni, gdyż bardzo niewiele stosunkowo jest roślin,
wytrzyinujacych tak niesprzyjające warunki życiowe. Do typowo
podwórzowych i przydrożnych należą: rdest ptasi i babka większa,
która doskonale znosi nadzwyczaj twardy i zbity grunt i częste
deptanie. W miejscach obfitujących w resztki organiczne i sole mi-
neralne, t. j. na śmietnikach, wzrastają i rozwijają się świetnie
przeróżne komosy, łobody, szarłat, z psiankowatych bieluń i lulek,
a ze złożonych rozmaite rumianki, wreszcie płesznik, osty 1 wiele
innych.
A Er eC ERE O e EE e ZY RA ROCCA NĄ
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 13
Flora piaskowa lasku w Czerniawach.
Na południowy wschód od Kazimierza rozciągają sie na dość
znacznej przestrzeni piaski o ubogiej bardzo roślinności, przecho-
dzącej powoli w sosnowy zagajnik. Zawierają one minimalną ilość
resztek organicznych i soli mineralnych i wysychają nadzwyczaj
szybko. Warunki te wywołują nietylko ubóstwo roślinności, ale
i kserofityczny po części charakter, który wyraża się w całym
szeregu przystosowań, mających na celu albo przechowanie w ro-
ślinie pewnej ilości wody na zapas, albo zabezpieczenie jej od zby-
tniego parowania. Przystosowania takie widzimy u Scleranthus an-
nuus L., Herniaria glabra L., w postaci drobnych listeczków. U nie-
których traw, jak n. p. u Festuca ovina L., listeezki są nietylko
drobne bardzo, ale i szczeciniaste, a szparek oddechowych nie znaj-
dujemy na nich weale, albo bardzo niewiele. Mięsiste liście Sedum
acre L. służą do przechowywania wody. Spotykamy dalej rośliny
mniej lub więcej pokryte kutnerem, jak rozmaite gatunki Verbascum,
Gnaphalium i wielu innych. Oprócz flory o wybitnie zaznaczonym
charakterze kserofitycznym, mamy cały szereg roślin, lubiących
suchą glebę, na których się to jednak nie uzewnętrznia. Do takich
roślin zaliczam: Jasione montana L., Hieracium pilosella L., Rumex
Acetosella L., Thymus serpyllum L., Dianthus deltoides L., D. are-
narius L, Euphorhia cyparissias L., Silene otites Smith, Myosotis are-
naria Schreder i wiele innych. |
alezy tu jeszcze zaznaczyć, Ze roślinność ta nie eed tu-
taj jednolitego kobierea; poszezególne osobniki łączą się niekiedy
w drobne skupienia albo rosną oddzielnie.
Flora miejsc błotnych lub bardzo wilgotnych i wodna (wy-
brzeża Wisły, strumyka i wyspa wiślana)
przedstawia się bardzo ubogo. Zwłaszeza flora wodna posiada w Ka-
zimierzu bardzo nielicznych przedstawicieli, ponieważ Wisła jest
względu na spóźnioną porę nie mogłem określić. W dużej ilości
zjawiają się też różne sity, jak: Juncus bufonius L., J. conglomera-
14 KAROL SZTEINBOK
tus L., J. glaucus Ehrhard, J. lamprocarpus Ehrhard, J. effusus L.,
J. compressus Jacquin. Gdzieniegdzie na wybrzeżu rośnie Luzula
pilosa Willd. i niektóre eiborowate, jak Scirpus palustris L. i Erio-
phorum angustifolium L. Znacznie rzadziej spotykamy Alisma arcua-
tum Michal., A. Plantago L. i Butomus umbellatus L. Wogóle prze-
ważają rośliny jednoliścienne, z dwuliściennych zaś spotykamy: Ly-
thrum salicaria L., Mentha silvestris L., Lycopus europaeus L., Ranun-
culus sceleratus L., Myosotis palustris Roth, Symphytum officinale L. itd.
Dość odrębne stanowisko pod względem florystyeznym zajmuje
wyspa wiślana. Wielu roślin występujących tam w dużej ilości nie
mogłem znaleźć na wybrzeżu; z drugiej znowu strony bardzo cha-
rakterystyczne rośliny wybrzeża nie rosną wcale na wyspie. Jest to
tem dziwniejsze przy prawie jednakowym charakterze gruntu i istnie-
niu ciągłej komunikacyi między wybrzeżem a wyspą za pośrednie-
twem promu i łódek. Do roślin gromadnie rosnących na wyspie,
których na wybrzeżu znaleźć nie mogłem, należy: Salsola kali L,
Limosella aquatica L., Peplis portula L., Rumex maritimus L., Cy-
perus fuscus L., Scirpus acicularis L. Inne zaś, jak Calamagrostis
epigeios Roth, Veronica Beccabunga L., kilka gatunków rodzaju Jun-
cus, Sagittaria sagittifolia L., Butomus umbellatus L., Polygonum
persicaria L., Xanthium italicum L. i t. d. spotykają się zarówno na
wyspie, jak i na wybrzeżu.
Dodać należy, że charakter roślinności na wyspie zależny jest
(przynajmniej częściowo) od wylewów Wisły daleko bardziej, niż
wysokie stosunkowo wybrzeża. Wody wylewów osadzają wraz z mu-
łem nasiona obcej flory dalszych lub bliższych okolic, podezas kiedy
nasiona rosnących na wyspie roślin mogą być całkowicie nawet
wymyte. Tem da się prawdopodobnie objaśnić zmienny charakter
roślinności wyspy. Jako potwierdzenie powyższego przypuszczenia
może posłużyć fakt, że miejsca nie podlegające zalewom posiadają
flore bardziej stałą i zbliżoną do' nadbrzeżnej.
Flora leśna.
Las przedstawia najbardziej złożone zbiorowisko rośline ze
względu na wielką różnorodność gleby, oświetlenia i innych wa-
runków rozwojowych. Niezależnie już od tych warunków możemy
w nim rozróżnić cztery piętra roślinne. Poza tem odznacza się las
kazimierski stosunkowo dość jednolitym charakterem, gdyż pozba-
wione błot i wody podłoże jest przeważnie piaszczyste i suche.
Przedstawicielami pierwszego piętra roślinności są drzewa, z których
główną rolę odgrywają piękne doskonale rozrosłe okazy sosny;
dęby, graby i brzozy spotykamy tu stosunkowo bardzo rzadko. .
Drugie piętro, którego miejscami brakuje, stanowi podszycie
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 15
z krzewów. Pierwsze miejsce zajmuje wśród nich leszczyna, nastę-
pnie szakłak, trzmielina, bez dziki i jałowiec. W miejscach zakrze-
"a i nastepne pietra wyrażone są daleko lepiej.
zecie piętro składa się z drobnych krzewinek, do których
ilin Vaccinium Vitis idaea L., V. Myrtillus L., Calluna vulgaris
Salisb. i gruszyezki (Pyrola), wystepujace tu w kilku gatunkach.
Najczęściej spotykamy z nich: Ramischia secunda SE nastepnie
yrola chlorantha Swartz, P. rotundifolia L., P. minor L., wreszeie
P. umbellata L. i bardzo juz rzadko P. uniflora TS
ośliny zielne, tworzące czwarte piętro roślinności, są najwra-
żliwsze na zmianę Warünków w obrebie zbiorowiska lesnego, wiec
występują odmiennie w różnych częściach lasu. W suchszych i le-
piej oświetlonych znajdujemy poziomki, goździki, dzwonki, dzie-
wanny, kocanki, szaroty i inne. Na tem samem stanowisku rośnie
też spotykany bardzo rzadko u nas w kraju storczyk Goodyera
repens R. Br. W miejscach bardziej zacienionych, a przez to i wil-
gotniejszych, bogatych w resztki organiczne gnijących liści pod-
szycia, pojawia się pszeniee gajowy, — konwalijka, kon-
walia, podkolan bialy, rozmaite koniezyny i inne.
Flo ore leśną naszkicowalem tylko w MENTOR zarysach
dlatego, że las, jako miejscowość odległą od Kazimierza, zwiedzałem
tylko dwa razy, wobec czego opracowanie szczegółowe staje się
niemożliwem
Niżej podany spis obejmuje oprócz roślin znalezionych i okre-
ślonych przezemnie, także rośliny znalezione przez innych autorów,
a przezemnie nie odszukane. Spis ten ułożony jest na podstawie
podziału systematycznego Warminga. Przy określaniu roślin i pi-
saniu wstępu posiłkowałem sie następującemi dziełami:
1. Merc Illustrierte Flora von Deutschland.
2. kiń, Jorakm Cpejmeit Pocciu.
8. fe raysen%, cupa epemeh m mmol Pocc
4. Rostafiński, Przewodnik dla oznaczania roślin, emet II.
5. Wermitaki, D ora reste Polskiego.
6. J. Waga, Flora Po
ré Shu T Dolce Prodromus.
8. Pamiętnik sp anie 1881—1907.
9. Reichen bach, Icones Florae Germanicae et Ben ar
10. Schlech tendal, ngo i | Schenk, Flora von tschland.
11. Tre nn Objaśnienie do mapy poki o R. lubelskiej, Pam.
fizyogr. T. XIII
Kpimrrabosnes, Iloe.rkrpermaHsra oópasoBaHiA B'E OKPECTHOCTAXT HoBo-
Aaeenzpiu.
. CemenoB%, Owuepx dps Mas i Hono-A.rexcan;pin.
1E Trzebinski, Flora lasów garwolińskich
16 KAROL SZTEINBOK
Cryptogamae.
Polypodiaceae.
1. Polypodium vulgare L. Parowy wilgotne. Miejsca cieniste.
Często.
2. Phegopteris Robertiana Al. Br. Cieniste parowy. Średnio
często.
3. Asplenium Trichomanes L. W miejscowościach cienistych.
Często.
4. Asplenium filiv femina Bernh. W parowach bardzo często.
5. Polystichum filix mas Roth. Z poprzednią, bardzo często.
6. Polystichum spinulosum D. C. Rzadziej od poprzedniej.
1. Pteridium aquilinum Kuhn. W lesie, zaroślach, parowach,
bardzo często.
8. Cystopteris fragilis Bernh. W lesie, parowach suchych ezęsto.
Ophioglosseae.
9. Botrychium Lunaria Sw. W cienistych parowach, na gli-
niastem podłożu, rzadko.
Equisetaceae.
10. Equisetum silvaticum L. W lesie, parowach, dosyć często.
11. E. pratense Ehrhart. Na polach i wzgórzach, dość często.
12. E. ramosissimum Desf. Na piaszczystej wyspie Wisły często.
I,ycopodiaceae.
18. Lycopodium cłavatum L. W lesie, w miejscach cienistych
dość często.
Phanerogamae.
Gymnospermae.
Abietaceae.
1. Pinus silvestris L. Tworzy lasy. Maj. ;
2. Picea excelsa Link. W lesie spotyka sie średnio ezesto. Maj.
Cupressaceae.
3. Juniperus communis L. Na wzgórzach, w lesie, często. Maj,
czerwiec.
NS RS ODW TERN Ea n RUN APA
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 17
Angiospermae.
Monocotyledones.
Alismaceae.
4. Butomus umbellatus L. W stawie obok młyna, na wybrzeżu
Wisły. Srednio często. Czerwiec. i :
5. Alisma arcuatum Michalet. W stawie obok młyna średnio
często. Czerwiec, lipiec.
6. Sagittaria sagittifolia L. W stawku średnio często. Czerwiec,
lipiec
Juncaginaceae.
. 1. Triglochin palustre L. Na bardzo wilgotnych, gliniastych
miejscach koło strumyka dość często. Lipiec.
Potamogetonaceae.
8. Potamogeton pusillus L. W łasze wiślanej dość często.
Hydrocharitaceae.
9. Elodea canadensis Rich. W łasze wiślanej bardzo często.
Czerwiec, lipiec.
Juncaceae.
10. Juncus bufonius L. W miejscach wilgotnych na wyspie,
przy strumyku, w parowach. Czerwiec, lipiec.
Es 11. J. conglomeratus L. W miejscach wilgotnych. Czerwiec,
1piec. y
12. J. glaucus Ehrhart. W miejscach cienistych i wilgotnych
koło wody. Czerwiec, lipiec.
. J. lamprocarpus Ehrhart. Jak poprzedni. Czerwiec, lipiec.
14. J. effusus L. W miejscach wilgotnych koło wody, często.
Czerwiec, lipiec.
15. J. compressus Jacquin. Jak poprzedni, często. Czerw., lipiec.
16. Luzula pilosa Wild. W miejscach wilgotnych i cienistych,
bardzo często. Czerwiec, lipiec.
Cyperaceae.
17. Cyperus fuscus L. Na wyspie średnio często. Lipiec.
. Seirpus acicularis L. Na wyspie wiślanej średnio często.
Czerwiec, lipiec.
19. S. palustris L. W miejscach wilgotnych koło wody dość
często. Czerwiec, lipiec.
Spraw, Kom. fizyozr. T. XLIV. Dział IlI. 2
18 KAROL SZTEINBOK
20. S. silvaticus L. W miejscach cienistych i wilgotnych dość
często. GC dere ipiec.
ophorum egen Roth. Na wilgotnych polankach
lesnych a Czerw
2. Carex eege LL. i | Podane Genetik Wëller prze-
23. C. Michelii Host zemnie nie odnalezi
Gramineae.
4. Phleum pratense L. Najezesciej spotykana trawa w ogro-
dach, na polach, w koniczynie. Czerwiee, lipiec
25. Ph. u Wibel. Razem z poprzednią często a nawet
częściej, gdyż i na wzgórzach i miedzach. Czerwiec, lipiec
26. Stipa duplo L. Na wzgórzu Trzech krzyżów, na - podłożu
wapiennem zbocza południowego kilka egzemplarzy. Maj i czerwiec.
27. Holcus lanatus L. W zaroślach i w lesie dość często.
Czerwiec.
28. Panicum Orus galli L. W zasiewach tatarki, na zagonach
roślin okopowych często. Lipiec, sierpień.
29. Setaria glauca P. B. Razem z poprzedniem, lecz częściej.
Lipiec.
30. 8. viridis P. B. Razem z poprzednią, lecz rzadziej. Lipiec.
31. > spica venti P. B. Na polach między zbożem często.
Czerwiec, lipiec
32. Agrostis alba L. Pola, miedze, często. Czerwiec, lipiee.
33. A. vulgaris Withering. Wszędzie bardzo ezesto. Czerwiec.
34. Calamagrostis epigeios Roth. Olbrzymie mie tn na pia-
szezystej wyspie Wisły i na wybrzeżach. Czerwiec, lipi
. litorea D. ©. Na dość suchem, uses, zboezu,
bardzo rzadko. Lipiee
6. Aira caespitosa L. Na zboczach wzgórz, dość często. Czer-
wiec, lipiec.
1. Avena fatua L. Pomiędzy zbożami, dość często. Lipiec,
sierpień.
8. Poa annua L. Na drogach, miedzach, pastwiskach, w lesie.
Bardzo często. Kwitnie od maja do września.
39. P. compressa L. Miedze, drogi; znacznie rzadziej. Czerwiec,
lipiec.
40. P. pratensis L. Razem z poprzedniemi, lecz częściej. Maj,
czerwiec.
41. Glyceria fluitans R. Br. Na wybrzeżu strumyka i stawu
w dużej ilości. Czerwiec do września
a media L. Na zboczach wzgórz, w parowach, dość
często. Czerwiec, lipiec.
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 19
43. Melica nutans L. ss Base cienistych, w parowach,
SEN dość często. Maj, czerwiec.
Dactylis glomerata Ge Wszędzie bardzo pospolita. Czer-
wiec, rn
45. Cynosurus cristatus L. Na miedzach, zboczach wzgórz, na
brzegach parowów. często. Czerwiec, lipiec.
46. Festuca ovina L. Na bardzo suchych miejscach na zbo-
czach wzgórz, w lesie; dość ezęsto. Maj, czerwiec.
e care Villars. W nienie binas w parowach,
lasach; często. Czerwiec, lipiec.
48. F. ela tior L. Na zboczach wzgórz, na drogach, miedzach;
dość często. Czerwiec, lipiec.
. Bromus inermis Leysser. Pola między zbożami, drogi,
zbocza wzgórz; dość często. irata ipiec.
. tectorum L. Na wzgórzu. „zamkowem i na suchych wa-
piennych zboczach Często. Maj. -sier
B. sis L. Na potu między zbożem rozproszony,
a jednak często prone Czerwiee, lipiee
B. mollis L. Na drogach, miedzach, koło domów; dość
HORS, rein, lipiec
53. B. duos E Między zbożami dość często. Czerwiec.
4. Brachypodium silvaticum R. € Schultes. W zaroślach cie-
nistych i lasach rozrzucona. Lipiec, sierpień.
55. B. pinnatum P. B. Na zboczach wzgórz i w parowach,
rozrzucona. Czerwiec, lipiec.
56. Lolium perenne L. Drogi, miedze, wzgórza, zarośla; wszę-
dzie RSC GE lipiec, sierpień.
57 Itilorum Link. Znacznie rzadziej od poprzedniego.
Czerwiec, bios
. 98. L. temulentum L. W ogrodach, zaroślach, na polach, śre-
dnio często. Czerwiee-lipiec.
riticum repens L. Na drogach i polach miedzy zbozem;
bardzo ezesto. Czerwiec, lipiee.
. glaucum Desv. Podana przez Berdaua, przezemnie nie
odszukana.
31. Hordeum murinum L. Okolo domöw, na podwörzach; śre-
dnio często. Lipiec, sierpie
32. Anthoxanthum odoratum L. W parowach, na miejscach
suchych w lesie; nie bardzo często. Maj, czerwiec.
Colchicaceae.
3. Tofieldia cal a Whlnb. Na gliniastych zboczach paro-
wów, deki rzadko. „Ozerwie E : >
a ge
20. KAROL SZTEINBOK
Liliaceae.
64. Lilium Martagon L. W Ran cienistych i dość wilgo-
tnych parowach. Średnio często. Czerwie
65. Alium vineale L. Między en na miedzach; często.
Maj, czerwiec.
66. A. oleraceum L. Razem z poprzednim. Maj, czerwiec.
67. Anthericum ramosum L. Na wapiennym, skalistym gruncie
u Zamajskiego w dużej ilości. Maj, czerwiec.
68. Ornithogalum umbellatum L. Podana przez Berdaua, prze-
zemnie nie > eziona.
paragus officinalis L. Podany przez Jastrzebowskiego,
Ben, nie odnaleziony.
Convallariaceae.
70. Maianthemum bifolium Schmidt. W zaroślach, eienistych
Presa 1 „aeck Y Sean , bardzo często. Czerwiec, lipiec.
11. Paris quadrifolia L. wilgotnych, cienistych parowach
i lasach, da. Maj, czerwiec.
Grchidaceae.
12. Listera ovata R. Br. W wilgotnym cienistym parowie Zie-
lińskiego średnio często. Czerwiec -lipiec.
3. Corralliorrhiza innata R. Br. W parowie cienistym u Zie-
lińskiego na podłożu gnijących liści, wszystkiego 3 egz Czerwiec.
14. Microstylis monophyllos Lindley. W bardzo wilgotnych .
posie w cieniu u Tyszki i u Zielińskiego; rzadko. Czerwiec, lipiec.
75. Neottia N — avis Rich. N wilgotnych parowach i zaro-
ślach, często. Czerwiec, lipiec, sierp
16. Dee Wee Rehb. w. RER i lasach, często. Czer-
wiec, Due
TE Epipactis latifolia All. W parowach i na kamienistym,
wapiennym wzgórku u Zamajskiego. Czerwiec, lipiec
18. Goodyera repens R. Br W wożą sosnowym lesie, rzadko;
au
80. Cypripedium AE E podane przez Jastrzębowskiego,
przezemnie nie odszukan
81. Orchis pM L.,
82. Herminium monorchis R. Br.,
83. Cephalanthera grandiflora Scop.,
84. C. xiphophyllum L. i
85. C. pallens Reh. — podane przez Berdaua, przezemnie nie
odnalezione.
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 21
Dicotyledones.
Salicaceae.
1. Populus alba L. W parowach; dość często. Ma
2.
aj.
P. tremula L. W parowach i na zboczach wzgórz, często. Maj.
3. P. nigra L. W parowach, rzadko. Maj.
Betulaceae.
4. Betula verrucosa SE W parowach, na zboczach wzgórz,
w lesie, średnio często,
5. Almus glutinosa W "ina. Na brzegach strumyka, średnio eze-
sto. Maj.
6. A. incana Willd. Nad brzegiem strumyka i w parowach
bardzo wilgotnych. Średnio często. Maj.
Corylaceae.
1. Corylus uvellana L. NV lesie w parowach, na zboczach wzgórz,
bardzo często. Ma
8.
aj
Carpinus betulus L. W parowach, na zboczach wzgórz,
w lesie, dość ezesto. Maj.
Cupuliferae.
9. (Quercus sessiliflora Smith. W parowach w lesie na zboczach,
wież Maj
0.0. Robur L. Razem z poprzednim. Maj.
Ulmaceae.
11. Ulmus campestris L. W parowach, często. Maj.
12. U. campestris L. var. suberosa. Rzadziej od poprzedniego. Maj.
13. U. effusa Willd. W parowach, ezęsto. Maj.
Urticaceae.
. Urtica dioica L. Na drogach, podwórzach, około domów,
mä częsty chwast. Czerwiec
5. U. urens L. W Ko? między roślinami okopowemi
na polach. Czerwiec. -
Cannabinaceae.
Cannabis sspe L. Zdziezala między zasiewami; średnio
AE, hin lipi
KR
Humulus RR L. W zaroślach dość często. Czerwiec,
wrzesień.
22 KAROL SZTEINBOK
Polygonaceae.
18. Polygonum dumetorum L. Na polach średnio często. Czerwiec.
19. P. persicaria L. W d ilości na wilgotnej, piaszczystej
wyspić Wisły. Czerwiec, lipiec
20. P. lapathifolium L. W parowach na wybrzezu strumyka
średnio często. Czerwiec, lipiec.
21. P. convolvulus L. W parowach i zaroślach średnio często.
Czerwiec, lipiec
22. P. avieulare L. Na drogach, podwórzach i miedzach, bar-
dzo często. Maj — wrzesie
28. Fagopyrum tataricum Gaertner. Między zbożem, średnio
często. Czerwiec, lipiec.
24. Rumez acetosella L. Na polach, miedzach, na bardzo su-
chych miejscach w lesie, często. Maj — sierpień
25. R. maritimus L. Na wybrzeżu Wisły rzadko. Czerwiec.
Caryophyllaceae.
26. Spergula arvensis L. W polu między zbożem, często. Czer-
wiec — wrzesień
27. Stellaria zwa L. W polu między zbożem, dość często.
Czerwiec — wrzesi
8. oi serpyllifolia. L. Na suchych piaskach w lesie
eo Skier lipiec, sierpień
9. Cerastium triviale Link. Brzegi dróg, pola, często. Maj do
we,
30. (. arvense L. Brzegi dróg, pola; często. Maj, czerwiec.
31. Scleranthus annuus L. Na SEN ach miedzy DEN na su-
chych p. i miejscach, często. Maj — wrzesień
32. S. perennis L. Na her miejscach w lesie często.
Maj — wrzesień.
33. Herniaria glabra L. Na polach między zbożem bardzo czę-
sto. Maj — sierpień
34. Silene nutans L. Na zboczach wzgórz, na polach średnio
często. Czerwiec, lipie
vulgaris Geet Razem z poprzednią. Czerwiec, lipiec.
36. S. Otites o Na suchych miejscach w lesie na wzg
rzach często. Czerwiec — wrzesień.
37. 8. Aioria Ehrhart. Podana przez Berdaua, przezemnie
nie odnaleziona.
38. —— arenarius L. W lesie sosnowym często. Czer-
wiec — sierpie
39. D. Carthusianor um L. Na wzgórzach, parowach, często.
Czerwiec — sierpieñ
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 30
40. D. deltoides L. Razem z poprzednim, często. Czerwiec —
sierpień.
41. Agrostemma Githago L. W zbożu, często. Czerwiec, lipiec.
42. Uoronaria flos cuculi A. Br. Łąki, zarośla, wzgórza, parowy
i las; często. Czerwiec, lipiec
43. Viscaria vulgaris Roehling. Łąki, zarośla, wzgórza, parowy;
często. Czerwiec, lipiec
44. Melandrium album Gareke. Na polach, drogach, podwörzach,
[Du często. Czerwiec, lipiec
5. Saponaria officinalis L. W ogrodach, zaroślach, rzadko.
Ge MA
ypsophila muralis L. Na polach, w ea na suchych
AR miejscach; często. Czerwiec, lipiec
47. Cucubalus baccifer L. Na brzegu strumyka jeden egzem-
plarz. Czerwiec, lipiec.
Amarantaceae.
48. Amarantus retroflexus L. Pomiędzy roślinami okopowemi,
około dróg, na podwórzach, koło domów; często. Czerwiec, lipiec.
Chenopodiaceae.
49. Chenopodium urbicum L. Koło domów. na podwórzach,
między roślinami okopowemi, dość często. Czerwiec, lipiec.
50. Ch. album L. Razem z poprzednią. Czerwiee, lipiec.
51. Ch. bonus Henricus L. Na brzegach dróg, “pod plotami;
rzadko. Lipiec.
2. Atriplex patulum L. W ogrodach, na śmietnikach, podwó-
rząch, w parowach; często. Lipiec
58. A. nitens RE Podana przez Rostafińskiego, przeze-
mnie nie odszukan
Salsola Kali L. Na piaszczystej wyspie Wisły w dużej
54.
ilości. Czerwiec, lipiec.
Ranunculaceae.
55. Clematis recta L. Na wzgörzach, ich zboezach, w suchych
parowach; gie często. Maj, czerwiec. — Waga.
C. vitalba L. Na wz Wees i w parowach; częściej od
poprzedniego. Ligia Wag
57. Anemone SE E Ta suchych słonecznych wapiennych
wzgórzach, rozrzucony. Maj, czerwiec. — Berdau.
58. Thalictrum Abe L. Na wzgörzach, w parowach i zaro-
ślach; w Czerwiec, lipiec.
unculus sceleratus L. Na híc m wyspie Wisly i na
wybrzeżu rau ie rzadko. Czerwiec
24 KAROL SZTEINBOK
60. R. bulbosus L. Na polach, kolo drög, na wzgörzach i w pa-
rowach; dość często. Czerwiec, lipiec
1. R. acer L. Na polach, PET łąkach, w parowach; bar-
dzo często. Czerwiec, lipiec.
alis lanuginosus L. Jak poprzedni, lecz ACE Czerwiec.
63. R. sardous Crantz. Jak poprzedni. Czer
. R. repens L. Na wzgórzach, łąkach, ER put. $re-
dnio często. Czerwiec, lipiee
. Nigella arvensis L. Na polach, między zbożem, na miedzach;
dość często. Czerwiec, lipiec.
66. Delphinium consolida L. Na polach między zbożem, na
miedzach; pospolita. Czerwiec, sierpień.
uilegia vulgaris L. Na wzgörzach i w zaroslach, w pa-
rowach; średnio często. Czerwiec, lipiec. — Berdau
8. Actaea spicata L. W wilgotnych, cienisty ch parowach, eze-
sto. Czerwiec.
69. Cimicifuga foetida L. Na wzgórzach i ich zboczach, w pa-
rowach często. Czerwiec, lipiec.
10. Adonis vernalis L. Podana przez Jastrzębowskiego, prze-
zemnie nie znaleziona.
Berberidaceae.
71. Berberis vulgaris L. Na wzgórzach i ich zboczach, w su-
chych słonecznych parowach; bardzo pospolita. Maj, czerwiec.
Papaveraceae.
72. Rene Rhoeas = Na polach między zbożem, na wzgó-
rzach; dość rzadko. Czer
Chelidonium iE X Na dne pod plotami, w ogro-
dach; bardzo pospolity. Maj — wrzesi
Fumariaceae.
14. Fumaria Vaillantü Loisl Na polach, miedzy okopowemi
roślinami. rozrzucona. Maj, czerwiec.
Cruciferae.
75. Arabis arenosa Seopoli. Na Krk hee miej-
scach w lesie, na polach; dość często. Maj, czerwiec
16. de glabra Bernhardi. Na BE zj w parowach i zaro-
ślach; dość często. Czerw
77. Sisymbrium offieinale Scopoli. Koło domów i po ogrodach,
na zboczach wzgórz; pospolity. Lipiec, sierpień.
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 25
78. 8. Sophia L. Pod płotami, na zboczach wzgórz; dość czę-
sto. Lip sierpien.
Ś. Loeselii L. Podana przez Jastrzębowskiego, przezemnie
nie Ua
0. Notari silvestre R. Br. Koło dróg, w parowach; dość
często. wami: lipiec.
. N. palustre D. C. Na wybrzeżu Wisły przy strumyku.
Średnio często. Lipiec
82. Capsella bursa pastoris Moench. Po „polach, hein kolo
dróg, plotów; wszedzie bardzo pospolity. Maj — do j
3. Raphanistrum Poe Gaertner. Po flach KS
gromadnie, re iosną. Maj — czerwiec
84. Erysimum cheiranthoides L. Na polach, w ogrodach; śre-
dnio często. eh e, lipiec.
5. E. hieracifolium L. Podana przez Jastrzebowskiego, prze-
zemnie nie odszukana
Cardamine pratensis L. Przy strumyku i w wilgotnych
parowach; średnio często. Czerwiec.
87. C. silvatica Link. Podana przez Berdaua, przezemnie nie
odnaleziona.
88. Berteroa incana D. C. Na zboczach wzgórz, na polach,
koło domów i pod płotami; często. Czerwiec, lipiec
9 idium ruderale L. Koło dróg, pod płotami, koło domów;
dość często. Czerwiec, lipiec.
90. Alyssum calycinum L. a zamkowem wzgörzu i kolo do-
mów; bardzo obficie. Maj, ezer
"91 Alliaria arg rel W wilgotnych parowach; śre-
dnio często. Maj, e rwiec.
esperis ia onalis W ogrodach, rzadko. Czerwiec.
3. Neslea paniculata Desvaux. Na pan między zbożem, mie-
dzach, koło plotów; dość często. Maj, czerwiec
94. Brassica Napus L. Na aik. day: średnio często.
Maj, ved ts
5. Thlaspi perfoliatum L. Podana przez Jastrzebowskiego, prze-
deis. nie odszukana
Violaceae.
96. Viola silvatica Vries. W parowach, zaroślach i w lesie;
bardzo często. Czerwiec, lipiec.
97. V. odorata L ix parma na zboezach wzgórz, w ogro-
dach; często. Maj. czer
. V. tricolor L. var. ae Koch. Na dech między zbożem,
w lesie, na wzgórzach; często. Maj — jesień
26 KAROL SZTEINBOK
Cistaceae.
99. Helianthemum Chamaecistus Miller. Na wzgórzach i ich
zboczach, w paro owach, zaroślach i na polach; bardzo pospolity.
Czerwiec — wrzesień
Hypericaceae.
100. Hypericum perforatum L. Na vue: i ES Bee
na drogach, miedzach; bardzo pospolity. Czerwi
101. H. tetrapterum Fries. W parowie u "Zielińskiego kilka
egzemplarzy. Czerwiec.
102. H. montanum L. W parowie u auper kilka egzem-
plarzy; Sen rzadko. Czerwiec. — Wag
103. H. hirsutum L. Podana przez PP ANR, przeze-
mnie nie odszukana.
Oxalidaceae.
104. Oxalis acetosella L. W ege w zaroślach, szezególniej
około starych pni. Często. Maj, cze
strieta L. W porowach, por cen gliniastyeh dosé
RU job d
Linaceae.
106. Linum usitatissimum L. Zdziezaly na polach i kolo do-
mów; eege często. Czerwiec.
L. flavum L. Wapienny, kamienisty wzgórek u Zamaj-
det i na zboczu SN EN vagina Trzech krzyżów. Czerwiec. —
Waga
108. L. catharticum L. Na zboczach wzgórz Tyszki, średnio-
często. Lipiec, sierpień.
Geraniaceae.
109. Geranium pusillum L. Po ogrodach, koło płotów, na po-
dwórzach; dość często. Lipiec, sierpień.
110. G. Robertianum L. W cienistych parowach, w wilgotnych
miejscach lasu, średnio często. Czerwiec, lipiec.
111. G. palustre L. Na wybrzeżach strumyka, w wilgotnych
parowach, średnio często. Lipiee, sierpień.
112. G. pratense L. W suchych parowach, na polankach w le-
sie; Sec często. Lipiec, sierpień.
113. G. sanguineum L. W lesie, w parowach; średnio często.
Lipiec, sierpień
114. G. columbinum L. Podany przez Siemionowa, przezemnie
nie odszukany.
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 24
Balsaminaceae.
115. Impatiens noli tangere L. W zaroslaeh parowów i nad
brzegami strumyka, rzadko. Czerwiec.
Tiliaceae.
116. Tilia cordata Miller. Na zboczach wzgórz i w parowach:
rozproszona. Czerwiec, lipiec.
Malvaceae.
117. Malva alcea L. Ah suchych wzgörzach, na miedzach;
średnio często. Lipiec, sie
1 . sil we: L. Po ogrodach, na zboczach wzgórz; dość
często. Lipiec, sie
. M. SNR Wallroth. Kolo domów i dróg, na miedzach;
dosé te Lipiee — wrzesien.
120. Lavatera ird a L. Podana przez Siemionowa, przeze-
mnie nie odszukan
Euphorbiaceae.
121. Euphorbia cyparissias L. Wszedzie corel bite pospolita,
23 na gruntach suchych. Maj — lipiec
122. E. helioscopia L. Na wzgórzach i polach, średnio często.
Lipiec, sierpień
123. E. platyphyllos Scopoli. Na wzgórzach, średnio często. Li-
piec, eby
4. Mercurialis annua L. Pod plotami, na drogach, szezegól-
niej na zamkowem wzgórzu. Lipiec. — Siemionow
Aceraceae.
125. Acer EES L. W zaroślach, na zboczach wzgórz;
rzadko. Maj. ez
126. Acer quado plalaewe L. W zaroślach, w parowie prowa-
dzącym od domku Pisuli do zakładu hydropatycznego, 2 egzem-
plarze. Maj, czerwiec.
Polygalaceae.
127. Polygala amara L. Na wzgórzach, w parowach, na po-
cf w lesie; często. Czerwiec, lipiec.
. comosa Schrank. Razem z poprzednią, lecz rzadziej.
Czerwiec, lipiec.
P. vulgaris. Podana przez Jastrzębowskiego, przezemnie
lanka
199.
nie odszukan
28 KAROL SZTEINBOK
Celastraceae.
130. Evonymus europaea L. Na wzgórzach, w parowach i w le-
sie uten podszycie; często. Czerwiec.
131. E. verrucosa L. Po lasach i parowach; znacznie rzadziej.
Czerwiec.
Rhamnaceae.
2. Frangula alnus Miller. wa wzgórzach, w parowach, w le-
sie; często. Czerwiec, lipiec, sierpie
Thymelaeaceae.
133. Thymelaea passerina Coss. et Germ. W lasku w Czernia-
wach na piaszczystym gruncie 1 egz. Lipiec. — Waga.
Crassulaceae.
134. Sedum acre L. Na wzgórzach, w słonecznych parowach,
w lesie; bardzo często. o lipiec
135. LW Łórośnich i lasach dość często. Li-
piec, sierpień, wrzesień.
Saxifragaceae.
136. Sazifraga Leg L. Na wzgörzach Tyszki za kla
sztorem, rzadko. Czerw
Rosaceae.
137. Rosa canina eg Na brzegach lasöw, po drogach, na wzgó-
rzach; ezesto. Czerw
1 ; Steeg L Jak poprzednia, lecz rzadziej. Czerwiec.
139. Rubus sazatilis L. Na kamienistym, wapiennym wzgórku
u Zamajskiego często i w innych parowach, gdzieniegdzie voam:
cona, ale Se Maj, czerwiec.
140. R. fruticosus L. W lesie, w parowach, średnio często.
Maj, czerwiec.
141. R. caesius L. Razem z poprzednią. Maj, czerwiec. h;
142. głowie urbanum L. W ogrodach, parowach i zaroślać
często. Maj, e
143.
sto. kroi $
P. rupestris L. Na en ir Tyszki, 74
Ht kilka egzemplarzy. Maj, e ec. i
145. P. silvestris Necker. Po eei zarośli i parowów w ©
sie; średnio często. Czerwiec.
zerwiec. E
Potentilla argentea L. Na suchych zboczach wzgórz ©% —
:
;
A
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 29
146. P recta L. Na wzgórzach i w lesie rzadko. Czerwiec.
147. P. reptans L. Na zboczach wzgórz, w lesie, dość często.
Czerwiec.
148. P. anserina L. Na drogach, koło płotów, na wzgórzach
i w parowach; bardzo często. Czerwiec — sierpień
149. Aruncus silvester Kosteletzky. W suchych, słonecznych
parowach i w zaroślach; średnio często. Czerw
150. Filipendula hexapetala Gilibert. Na nr i ich zbo-
ezach, Mn miedzach; często. Czerwiec.
51. Sanguisorba minor Scopoli. Na zboczach wzgórz, dość
a Lipiec, sierpień.
152. Alchemilla vulgaris L. W zaroślach, va zboczach wzgórz;
średnio często. Czerwiec, lipiec.
. Agrimonia eupatoria L. Koło dróg, na miedzach, na zbo-
ezach wzgórz; średnio często. Czerwiec
154. Fragaria vesca L. Po la sach, parowach, na zboczach
wzgórz, w zaroślach; bardzo mo Czerwiec, lipiec.
Amygdalaceae.
155. Prunus spinosa L. Na EE wzgörz, w parowach, po
drogach, na brzegu lasu; bardzo ezesto. Maj.
156. P. avium L. W zaroślach i parowaeh; rzadko. Maj. —
apod
P. fruticosa Pallas. p zboczach wzgórz w niektórych
POR rzadko. Maj. — Wag
. P. padus L. W Kach? na wzgörzach, w zaroslach
Srednio często. Maj.
Pomaceae.
159. Pirus communis L. Na polach, miedzach, w lesie, rozrzu-
cona. Maj.
160. P. aucuparia Gaertner. W parowach, rzadko. Maj.
Papilionaceae.
l. Astragalus cicer L. W parowach, na wzgörzach, w zaro-
dach; często. Czerwiec, lipiec
o: 162. A glyciphyllos L. Tiri z poprzednim, często. Czerwiee,
Ipiec,
3. Genista tinctoria L. Na wzgórzach i ich zboezach, w le-
sie; często. Lipiec.
Cytisus nigricans L. Wzgórza iich zbocza; parowy i las;
często. Lipiec.
165. Ononis spinosa L. Na wzgórzu Trzech krzyżów dość często.
Lipiec, sierpień.
30 KAROL SZTEINBOK
166. Anthyllis vulneraria L. Na polach i na wzgörzu u Zamaj-
skiego stosunkowo rzadko. Lipiec, sierpień.
167. Trifolium alpestre L. Na wzgórzach, w parowach, w le-
sie; średnio sn. Czerwiec. lipiec.
168. T. repens L. Wzgörza, suche laki, parowy, pola, miedze;
ezesto. Lipiec.
169. T. agrarium L. Zarosla leśne, wzgórza, pola; często. Lipiec.
170. T. montanum L. Na wzgórzach i ich zboezach; średnio
często. Lipiee
LATE pratense L. Na wzgórzach, polach, miedzach, w lesie;
b. ECK Lipiec — wrzesień.
172. 7. arvense L. Na ‚ polach, miedzach, drogach, na wzgó-
rzach; często. Lipiec, ed ep
173. L. Wzgörza i ich pola, miedze, drogi, las;
często. Lipiec — wrzes ień.
174. T. incarnatum L. Zdziczała wśród zbóż na brzegach pa-
rowu, rzadko. Lipiec, sierpień.
175. Lotus corniculatus L. Na eig polach, miedzach,
w lesie; bardzo pospolita. Lipiec, sierpień
76. Medicago falcata L. Wzgörza i ich zbocza, pola, drogi,
miedze, las; często. Lipiec, sierpień
177. M. lupulina L. Razem z poprzednią, lecz częściej. Lipiec,
sierpień.
178. M. sativa L. Zdziczała na polach koło domów; rzadko.
Lipie
129. Melilotus officinalis Desv. Na brzegach pól, lasów, koło
dróg, na piaszczystej wyspie; średnio często. Lipiec, sierpie
180. M. > s Desv. Razem z poprzednim, lecz częściej. Li-
piec — yrei
L por eg W lesie, w parowach i zaro-
ślach; dość często. Czer
182. L. pratensis ro: Po aaa) w zaroślach, na zboczach
wzgórz, w lesie; często. Lipiec, sie
83. Vicia sativa L. Na ME adas zbozem, wszedzie po-
RR Lipiec, sierpień.
184. epium L. W zaroślach, na polach, między zbożem,
w parowach; często. Lipiec, sierpień.
185. V. villosa Roth. W ogromnej ilości na polach między
zbożem; w zaroślach, parowach; bardzo ezesto. Lipiec, sierpień.
186. V. cracca L. W zaroslach, w lesie, parowach, na wzgó-
rzach, między zbożem; często. Lipiec sierpień
187. Ervum pisiforme Petermann. W zaroślach, na brzegach
pól; d często. Lipiec, renes
188. E. tetraspermum L. Miedzy zbozem, w zaroślach i p
wach; często. Lipiec, sierpień.
ee STEE HIN
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 51
189. E silvaticum Petermann. W zaroślach, parowach; często.
-—
190. E. > L. Między zbożem, w lesie; pospolita. Lipiec,
sierpień
191. Coronilla varia L. W lasach, na wzgórzach i ich zboczach,
na polach, miedzach, drogach; bardzo często. "Lipiec — wrzesień
192. Ornithopus sativus Brot. Zdziezala na polach między zbo-
żem, rzadko. Lipiec, sierpień.
Cucurbitaceae.
195. Bryonia alba L. W dwóch egzemplarzach na zamkowej
górze. Zdaje się, że zanika, gdyż dawniej było znacznie więcej.
Czerwiec, lipiec.
I,ythraceae.
194. Lythrum salicaria L. Na brzegach Agen m kolo stawu
przy Pr e na wyspie wiślanej; średnio często. Lipie
5. Peplis portula L. Tylko na wilgotnych, Ze zalewa-
nych elit wyspy wislanej; rzadko. Lipiec.
Cenotheraceae.
196. Epilobium montanum L. W parowach, zaroślach; średnio
często. Lipiec.
197. £. “parviflorum Schreber. W miejscach wilgotnych koło
BAR i w parowach; często. Lipiec, sierpień.
198. E. hirsutum L. W mokrych miejscach z poprzednią; czę-
sto. Lipiec, sierpień.
. E. angustifolium L. W lesie, w parowach, zaroślach; śre-
dnio często. Sier
200. direded "Betetidna L. W wilgotnyeh eienistych parowach;
średnio często. Sierpień.
201. Oenothera biennis L. &romadnie na wyspie, znacznie rza-
dziej w lesie. Lipiec, sierpień.
Cornaceae. .
202. Cornus deen L. Bardzo często w parowach i na
zboczach wzgórz. Czerwiec. ` `
Araliaceae.
203. Hedera Helix L. W a. wilgotnych miła
średnio często. Nie kwitnie tu wcale
32 KAROL SZTEINBOK
Umbelliferae.
204. E, yngium planum L. Na miedzach, po drogach, na brze-
gach pól i parowów; często. Lipiec, sierpień
205. Sanicula europaea L. W wi ilgotnyeh, cienistych paro-
wach; często. Czerwiec.
206. Astrantia o L. W wilgotnych, cienistych parowach;
często. ay lipiec
207. Carum carvi L. Po łąkach, w zaroślach, ogrodach; często.
Maj, czerwiec.
208. Aegopodium podagraria L. Koło płotów w ogrodach, w pa-
rowach; ezęsto. Lipiec
209. Aethusa Oynapium 4i Po ogrodach, w parowach, na brze-
gach strumyka; ezesto. Lipie
210. Daucus carota L. Na zboczach wzgórz bardzo często.
Lipiec, sierpień.
11. Peucedanum sarpo Moench. W lesie, w parowach,
na zboczach wzgórz; często.
212. Pastinaca sativa L. > grodach, rzadko. Sierpień.
213. Torilis anthriscus Amen Na brzegach parowów, na zbo-
czach er często. Lipiec.
214 en prutenicum L. W ogrodach, w parowach;
średnio często. Lipiec, sierpień
215. Angelica silvestris L. W ogrodach, na brzegach parowów,
w lesie; często. Sierpień
216. Falcaria vulgaris Bernhardi. Na miedzach, w polu mię-
dzy zbożem; często. Lipie
217. Coriandrum e L. Jeden egzemplarz na śmietniku
koło domu. Czerwiec
Pi
, lipie
218. Pim mpinella. sazifraga hw ogrodach, w parowach, na
See, wzgórz, w lesie; często. Lipiec, sierpień.
. Seseli annuum L. Na miedzach, w polu, w lesie; często.
Lipiec
M 220. Chaerophyllum temulum. L. W ogrodach, w parowach;
często. żę ee
1. Bupleurum een L.| Podane przez J aatraghowskiegoy
222. B. longifolium L. | przezemnie nie odszukan
. ' Aristolochiaceae, :
223. Asarum europaeum L. Tworzy bardzo duże skupienie
w cienistych parowach; bardzo często. Maj, czerwiec.
Santalaceae.
224. Thesium linifolium Schrank. W dwóch egzemplarzach
w lasku na Czerniawach; bardzo rzadko. Sierpień. — Jastrzebows
ED PC WDC
OZ S RE Pe E EE
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 33
225. T. Gees L. Podana przez Jastrzebowskiego, przeze-
mnie nie odszukan
Loranthaceae.
226. Viscum album L. Na lipach wogöle rzadko, niektöre je-
dnak osobniki lip posiadają do 50 osobników jemioły wspaniale
rozwiniętych. Oprócz tego znalazłem jeden egzemplarz jemioly na.
leszczynie (Corylus avellana L.), co dotychczas nie było notowane.
Pirolaceae.
221. Pirola chlorantha Swartz. W lesie w wo” cieni-
stych, w parowach, średnio często. Czerwiec, lipiec
228. P. rotundifolia L. W lesie w cienistych miejscach, w pa-
€ i w zaroślach, ezesto. Czerwiec, lipiec.
229. P. minor L. W lesie dość często. Czerw
230. P. uniflora L. W cienistym miejscu a wszystkiego
2 egz. Czerwiec, lipiec
231. Ramischia secunda L. W lasach, parowach i zaroślach;
najczęściej ze wszystkich. Czerwiec, lipiec.
232. Chimophila umbellata Nuttal. W lesie w cienistych miej-
scach po rzadko. Czerwiec, lipiec
233. Monotropa Hypopitis L. Na korzeniach netaha pasorzy-
tująca; w cienistym parowie; bardzo rzadko. Lipiec
Ericaceae.
234. Calluna vulgaris Salisb. W lasach bardzo często i obfi-
cie rosnie. Wrzesień. — Jastrzębowski.
Vacciniaceae.
235. Vaccinium Myrtillus L. W lesie dość gromadnie wystę-
puje. e I
236. V. vitis idaea L. W lesie spotyka się razem z poprze-
dnią, lecz rzadziej. Czerwiec
Primulaceae.
Pu Primula elatior Jacq. W parowach i zaroślach dość eze-
Sto. a
Lo
Gem
s 8. Lysimachia vulgaris L. W zaroslach i w parowach, rzadko
ipiec.
239. L. nummularia L. W lesie, parowach, na wzgórzach i ich
SA bs często. Czerwiec — sierpień.
Spraw, Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział III. 3
34 KAROL SZTRINBOK
240. Trientalis europaea L. W lesie, w parowach cienistych,
w zaroślach; dość często. Czerwiec.
241. Anagallis arvensis L. Na polach między zbożem bardzo
często. Lipiec — wrzesie
Convolvulaceae.
242. Convolvulus arvensis L. Na wzgórzach i ich zboczach, na
polach, miedzach, koło dróg i plotöw; bardzo często. Czerwiec— sierpień.
243. C. sepium L. Nad brzegami Wisły w zaroślach rzadko.
Lipiec, sierpień.
244. Cuscuta europaea L. W zaroslach na prn trawaeh;
często. Czerwiec, lipiec.
2 C. epithymum L. Na koniezynie, a skutkiem tego na po-
ach; średnio często. Ozerwiec, lipiec.
Solanaceae.
246. Solanum nigrum L. Na re między okopowemi, koło
dróg, rog często. Lipiec — wrzes
. 8. Dulcamara L. W pro i parowach dość często.
suma Ke? ü
248. Lycium halimifolium L. Koło dróg, płotów, często. Ozer-
wiec — wrzesie
249. Dahir Stramonium L. W samem miasteczku po podwó-
rzach; Ma często. Lipiec, sierpień.
250. Hyoscyamus niger L. Na zboczach wzgórz, koło dróg,
domów i płotów; często. Czerwiec, Lipiec.
Scrophulariaceae.
251. Verbascum > L. Na wzgórzach i ich zboczach;
dość a Czerwiec, lipie
252. V. Blattaria L. Kolo drogi pod plotem przy bpa
cznym zakładzie, rzadko. Lipiec, sierpień.
253. V. nigrum L. Pod płotami koło dróg; rzadko. Sierpień.
254. V. phoeniceum L. Na wzgórzach i ich. zboczach, na dro-
gach, miedzach; bardzo — „Czerwiec, lipiec. — Siemionow.
255. V. tha psiforme Sch Na zboczach wzgórz, na piasz-
nn suchych wzgörkach; ie Sierpien. :
. V. phlomoides podana przez Wage; przezemnie nie od-
szukana
251. Veronica E L. Na wzgórzach i ich zboczach; czę”
sto. podes — sier
258. V. Towrnefortii Gmelin. Na wzgórzach i ich zboczach,
w parowach; często. Czerwiec, lipiec.
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 35
259. V. Teucrium L. Na en. wzgörz, w suchych paro-
wach, zaroślach; często. Czerwiec, li
260. Y. spicata L. Na zboczach „DORA średnio często. Lipiec.
Rostafiński.
261. V. Anagallis L. Na Mer miejscach nad strumy-
kiem i na Wisle; ezesto. Lipiee
262. V. Beccabunga L. Razem z poprzednim; często. Lipiec.
263. V. triphyllos L. Na polach między zbożem i na miejscach
piaszczystych; średnio często. Czerwiec.
264. V. prostrata L. Podana przez Jastrzębowskiego, przeze-
mnie nie odszukana
265. Limosella aquatica L. Na zamulonych miejscach piaszezy-
stej wyspy wiślanej; średnio ezesto. Lipiec.
Melampyrum pne L. W zaroslach, parowach; bardzo
ezesto. Czerwiec — sierpie
267. M. nemorosum L. W zaroślach, w lesie; bardzo ezesto.
Lipiec, sierpień.
. M. arvense L. Podana przez Jastrzębowskiego, przezemnie
nie odszukana.
269. Digitalis ambigua Murray. W giiniastych parowach; rzadko.
Czerwiec. lipiec
270. FEN minor W. et Grab. Na me między zbo-
żem, na miedzach; średnio często. Czerwiec, lipi
271. A. major Rehb. Na polach między sholeni, na zboezach
wzgórz, na miedzach; bardzo często. Czerwiec, lipiee
212. Scrophularia nodosa L. W parowach, zaroślach, koło stru-
myka; ezęsto. Czerwiec, lipiec.
218. S. alata Gilibert. Nad brzegiem strumyka; bardzo rzadko.
Lipiee, sierpien.
14. Linari ia minor Desv. Na wyspie wiślanej; średnio często.
Lipiec, sierpień.
5. L. vulgaris Miller. Na polach Lech zbożem, na mie-
N kolo dróg polnych; ezesto. Lipiec, sierpie
6. Euphrasia officinalis L. Na zboczach wzgórz, w suchych
Pi często. Lipiec, sierpień.
Orobanchaceae.
211. Orobanche rubens Wallroth. Na lucernie pasorzytuje,
w. słonecznych zaro Asz i na zboezach wzgórz za plantacyą chmielu
Zielińskiego. Sie
18 SC caryo = jacea Sm. Podana przez Wagę; przezemnie
a «als y e y P ı P
8*
36 KAROL SZTEINBOK
Plantaginaceae.
279. Plantago lanceolata L. Koło domów, pod płotami, w ogro-
dach; często. Lipiec.
280. P. major L. Po drogach, podwórzach, wyrasta groma-
dnie. Lipiec, sierpień
281. P. jeża L. Koło domów, na miedzach, w lesie; często.
Czerwiec — sierpie
282. P. arenaria W. i K. Na piaszczystych miejscach w la-
sku w Czerniawach i na BEE części wyspy wiślanej; śre-
dnio często. Lipiec.
Boraginaceae.
283. Cerinthe minor L. Na suchych wapiennych zboczach
wzgórz, szezególniej zamkowego; często. Lipiee, sierpień. (Waga
284. Cynoglossum officinale L. Na wzgórzach i ich Are o
po drogach. w suchych parowach; często. Czerwiec.
285. Echium vulgare L. Na wzgórzach i ich WEEN na po-
lach, drogach, miedzach; bardzo często. Lipiec, sierpie
285. fer officinale L. W parowach, duerpe zaro-
ślach, nad strumykiem; bardzo często. Czerwiec, lipiec
"286. Anchusa arvensis MB. Po drogach. weder ezesto. Li-
piec, sierpień.
287. Lithospermum arvense L. Na polach, w zbożu, na mie-
daach: średnio często. Czerwiec.
288. ae pe Roth. Na wybrzeżu strumyka; często.
Czerwiec — wrze
I. sparsiflora Mikan. Na zboczach wzgórz, szezególniej
zamkowego; często. Czerwiec, lipiec
290. M. arenaria Schred. Na polach i na piaszczystych miej
seach; średnio często. Czerwiec.
Verbenaceae.
291. Verbena Anta L. Na drogach, pod plotami, w zaro-
ślach; rzadko. Lipie
Labiatae.
292. Scutellaria hastifolia L. W parowach i zaroślach; średnio
często. Czerwiec
293. Galeopsis Tetrahit L. Na polach, w zbożu, w ogrodach,
w go her Sierpien, wrzesien
. G. ladanum L. b. var. angustifolia Ehr. Na suchych wa- —
aj wzgórzach i ich z oczac , szezególniej na zamkowem
i Trzech krzyżów często. Sierpień
DER I Re MIT
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 37
295. Lamium maculatum L. W parowach, ogrodach, w zarc-
ślach; często. Czerwiec. däer
296. L. purpureum L . W zaroślach i ogrodach, znaeznie rza-
dziej od poprzedniej. Lipiec
297. L. album o L. Pod plotami, w ogrodach, w zaroslach; eze-
sto. ps — wrzesi
298. L. odzie L. Na polach, w zbożu; średnio często.
Czerwiec.
299. Stachys recta L. Na A i ich zboczach, w paro-
wach. po drogach; ezęsto. Czerwiec, lipi
300. 5S. palustris L. W zaroślach wilgotnych, koło strumyka,
w M oai średnio często. Lipiec, sierpień.
01. S. silvatica L. W lesie, na polach, koło parowów; często.
Lipiec, sierpień.
302. S. germanica L. Na zboczach wzgórz, koło dróg; średnio
mie Lipiec. — (Waga
308. TET cardiaca L. d ogrodach, kolo plotów, po dro-
Auch: często. Czerwiec — sierpie
304 haiturus MarriMadirda Rchb. Podany przez Wage, prze-
zemnie nie znalez
305. Belonica. officinalis L. W parowaeh i zaroślach, często.
Lipiec, sierpień.
306. Ballota Sex L. Kolo plotöw, po ogrodach, na drogach;
często Lipiec, sierpień
307. Mentha arvensis L. Na koki dn. polach, koło parowów,
gy zbożem; często. Lipiec — wrzesień.
308. M. silvestris Zei Nad ei i koło stawu przy mły-
nie; często. Lipiec — wrzesień
9. Calaminiha Ana Clairville. Na wzgórzach i ich zbo-
cząch, w suchych parowach, w lesie, na miedzach; bardzo często.
Czerwiec, lipiec.
310. Clinopodium vulgare L. Na wzgörzach i ich zboezaeh,
w suchych parowach; często. Lipiec
. Lycopus europaeus L. Na wilgotnych miejscach koło stru-
myka i stawu; często. Lipiec, sierpień.
312. Brunella vulgaris L. W parowach, w lesie, w zaroślach,
na drogach; bardzo ezesto. Lipiec, sierpień.
313. Thymus serpyllum L. W lasach, na wzgórzach i ich zho-
ach. na miejscach piaszczystych, drogach, miedzach: bardzo eze-
sto. Lipiec, sierpień.
14 Origanum vulgare L. Na wzgórzach E ich zboczach, na
re ge bardzo często. Lipiec, sierpień
5. Nepeta vatis L. Kolo plotów, po drogach; dose e:
inpia
38 KAROL SZTEINBOK
: 316. Marrubium vulgare L. Koło plotöw, AB dość często.
Lipiec, sierpień.
317. zawrzeć pote L. de — zaroślach, w cieni-
stych miejscach las Maj, ec.
318. Melittis Molissophyllum = We E parowach u Zie-
pem 7 rzadko. Czerwiec.
. Salvia pratensis L. Po drogach, na miedzach, na zbo-
ezach ada często. Czerwiec, lipiec.
320. S. verticillata L. Na zboczach wzgórz, pod płotami, na
murach; często, Czerwiec. lipiec.
321. Ajuga reptans L. W parowach, zaroślach, w lesie; często.
Czerwiec.
322. 4. a L. W parowach, zaroślach, w lesie; rzadziej
od poprzedniej. Czer
323. Teucrium EURER REN Na skalistym „wapiennym wzgórku
ajskiego i w bardzo niewielkim promieniu koło niego w du-
Zei ilości. Sierpień, wrzesień. — Jastrzębowski.
Gentianaceae.
324. Gentiana eruciata L. Na kamienistym wzgórku wapien-
nym u Zamajskiego kilka osobników i na zboczu wzgórza idącem
od "a do Wisły; bardzo rzadko. Czerwiec, lipiec
. G. germanica Willd. Podana przez Sege prze-
zemnie nie odnaleziona.
26. Erythraea Centaurium Persoon. Na polankach w lesie i na
ugorach; średnio często. Lipiec, sierpień.
Asclepiadaceae.
327. Vincetoxieum officinale Mnch. W lasach cienistych, w za-
roślach, parowach; średnio często. Lipiec
Oleaceae.
328. Ligustrum vulgare L. Na wzgórzach i ich zboczach; śre-
dnio często. Maj, czerwiec.
329. Fraxinus excelsior L. W parowach dość rzadko, koło do-
mów w ogrodach; średnio często. Maj.
Rubiaceae.
330. Galium vernum L.. W lesie, zaroślach, parowach; często. Maj,
331. G. silvaticum L. Na brzegach lasu, w paro owach, zar
ślach; dość często. Czerwiec, lipiec, sierpień.
Ser, Ag "x A
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 39
332. G. Mollugo L. W zaroślach, parowach, ogrodach, koło
płotów; dość ezesto. Lipiec, sierpień.
333. G. Aparine L. W zaroślach, parowach, koło płotów,
w ogrodach; często. Siorpień.
34. G. verum L. Na drogach, miedzach, na wgórzach i ich
zboczach; często. Lipiec, sierpień.
Caprifoliaceae.
335. Viburnum Opulus L. W parowach, na wzgórzach i ich
zboczach; często. Maj, czerwiec.
36. Sambucus nigra da ME lesie, w parowach, w zaroslach;
dość często. Maj, czerwiec.
337. Ebulum Kee Garcke. Na zboczach wzgórz, w ogrodach;
rzadko. Lipiee. — (Kluk),
338. Fame caprifolium L. Na wzgórzach i ich zboczach,
w parowach; często. Maj, czerwiec. — Siemionow
339. MCA L. Podana przez Kluka, przezemnie nie
odszukana.
Valerianaceae.
340. Valeri dana plc gp L. W parowach, na wzgörzach i ich
zboczach; dość często. Li
341. Valerianella olitoria Mneh. Na polach między zbożem
i w lesie; średnio często. Lipiec
342. y. denkt Pollich. Razem z poprzednią; arca ezesto.
Lipiec.
Dipsaceae.
348, ren: silvestris Mill. Na wzgörzach i ich RR
dose BEER: Sier
d eier d arvensis Coulter. W lesie, na wzgórzach i ich
EA na miedzach; bardzo często. Lis sierpień.
45. Scabiosa ochroleuca L. Na wzgórzach i ich zboczach,
w lesie, po drogach, miedzach; średnio do Czerwiee, Kat
Campanulaceae.
346. Campanula persicaefolia L. W paremieh, zaroślach, w cie-
nistym lesie; średnio często. Czerwiec. lipiec
341. C. patula L. Na wzgórzach i ich zboczach, w parowach
suchych. w lesie, na miedzach; często. Czerwiec.
. C. rotundifolia L. W porwani zaroślach, w Je śre-
dnio często. Czerwiec, lipiec. e
40 KAROL SZTIINBOK
349. C. glomerata L. W parowaeh i zaroslach; srednio ezesto
Lipiec, vi un
350. ©. Trachelium L. W parowach i zaroślach; dość często.
Lipiec, Mr
LG Cervicaria L. W parowach i zaroslach; dosé ezesto.
Lipiec, sierpień
352. C. rapunculoidis L. W parowach, zaroślach i w lesie;
Lipiec, sierpień.
353. C. sibirica L. Na wzgórzach i ich zboczach, w Sie:
po drogach, w lesie; bardzo często. Czerwiec — sierpień. — Jastrz
bowski.
354. Jasione montana L. W Mte, na nn piaszezystych,
na wzgórzach i ich zboczach; często. Lipiec, sierpie 1
— spicatum L. W cieni istych pźrówiiańi s i zaroślach;
często. Üserwi
356. Admophort lilüfolia Vedan Podana przez Jastrzebow-
skiego, przezemnie nie odszukan
Compositae.
357. Onopordon Acanthium L. Na zboezaeh wzgórz, na dro-
gach, koło starych murów; dość często. Sierpień, wrzes
358. Cirsium arvense Seopoli var. horridum Koch. Na zboczach
wzgórz. na BE miedzach, w parowach, na polach; bardzo eze-
sto. Lipiec — wrzesień.
359. C. zwee wę ią Razem z poprzednim, lecz znacznie
rzadziej. Lipiec — wrzesie:
360. C. pannonicum Gerda Podana przez Jastrzebowskiego,
przezemnie nie odszukana.
361. Carlina vulgaris L. Na wzgörku wapiennym u Zamaj-
skiego ud dużej ilości. Lipiec, sierpień.
2. Lappa tomentosa Lmk. W ogrodach, w parowach, po
drogach; często. Lipiec, sierpień.
63. Centaurea Jacea L. W lesie, na polach, drogach, mie-
dzach; często. Lipiec, sierpień.
364. C. Scabiosa L. Na miedzach, w lesie, na polach, po dro-
gach; średnio często. Sierpień, wrzesień.
365. C. maculosa Lmk. Razem z poprzednim, ale rzadko.
Sierpień, wrzesień.
366. C. cyanus L. Wszędzie rozpowszechniony. Czerwiec —
wrzesień.
367. Engi” communis L. Na polach dość rzadko. Sierpień,
wrzesień
. Cichorium Intybus L. Na miedzach, diogadh; wszedzie
pospolity. ` Lipiec, sierpień.
FLORA OKOLIC KAZIMIERZA 41
369. Leontodon autumnalis L. Na polach, zboczach wzgórz, po
Td ezesto. Sierpien,
. Hieracium pilosella L. Po lasach, na ne wzgörz, po
ech miedzach; często. Czerwiec — wrzesie
371. Lactuca muralis Lessing. W wahl i zaroslach; dose
często. Sierpień, wrzesień
2. Crepis tectorum L. Na wzgórzach i ich zboczach, w lesie;
ien ei Sierpień
Sonchus arvensis Na polach, wśród zasiewów, w ogrodach;
SN Lipie, sierpie
S. oleraceus ida Razem z poprzednim. Lipiee, sierpien.
315. Tragopogem pratensis L. W ogrodach; stosunkowo rzadko.
Maj, czerwiec
376. Tarazacum offieinale Wigg. Wszędzie pospolity. Maj —
Gm rer
1. Eupatorium cannabinum L. W zaroslach wilgotnych; bardzo
rzadko. Lipiec
378. Tussilago Jarfara L. Na gliniastych, bardzo mokrych
miejscach, w parowach; często.
19. Tanacetum vulgare L. Na wyspie wiślanej w dużej ilości.
Lipiec, sierpień.
380. T. Parthenium Schultz. Podana przez Siemionowa, prze-
zemnie nie odszukana.
81. Artemisia vulgaris L. Na drogach, miedzach, pod płotami;
często. Sierpień.
382. A. campestris L. Koło dróg, na miedzach, na brzegach
asów; często. Sier rpień.
3 3. A. asm W. K. Podana przez Jastrzębowskiego, prze-
zemnie nie odszukan
384. Achillea millefolium L. Na zboczach wzgórz. na drogach,
miedzach; wszędzie pospolity. Lipiec — październik.
- Bellis perennis L. Wszędzie. pospolita. Kwiecień — paź-
dziernik.
386. Leucanthemum vulgare Link. Na eae i > zboczach,
w parowach, w polu, w lesie; często. Lipiec
387. Anthemis arvensis L. Na polach, iogh T płotów;
d = Zamkowa — 570 m,
1 że flora tych okolic jest, zależnie od wysokości, mniej lub więcej
podgórska. Na wymienionym terenie, pokrytym w znacznej części
lasami iglastymi (Abies alba Mill) lub liseiastymi (Fagus silvatica
» Corylus Avellana L., Alnus incana DO. i glutinosa Gaertn. i i.)
zwróciły moją uwagę charakterystyezne dla tych okolie rośliny 1):
1) Szereg kwitnących wcześniej i charakterystycznych dla tych stron roślin `
podał Dr. E, Wajgiel w broszurze: „Rymanów-Zdrój 1876—1906*. Lwów 1906.
4 tejże broszury wziąłem liczby dla poszczególnych wyniosłości w Rymanowie-
Zdroju.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział III. 4
50 KONSTANTY STECKI
Atropa Belladonna L. (g. Posadzka), Salvia glutinosa L. (g. Po-
sadzka, Żabia), Gentiana Amarella L. (g. Dzial), G. asclepiadea L.
(g. Posadzka), G. ciliata L. (g. Dział, Desano), Rubus fruticosus L..
a prócz tego na AERONA) Gorze koło Dukli Tavus baccata
z tem i wśród grzybów, zwlaszeza pasorzytują-
cych na E Ee? ch, spotykają się formy górskie, np.:
Phoma Gentianae J. Kiih n (A. Allescher w „Dr. L Rabenhorsts
Kryptogamen- Gs von SEENEN Oesterreich u. der Schweiz“
5 I, dz. VI, str. 295 podaje dla tego grzyba jedyne tylko stano-
isko w Tar ski w miejscowości Friedricharóda) lub saprofity
Boletopsis flavidus (Fr.) P. Henn. i Guepinia helvelloides DC.
Zebrany E oznaczyłem w pracowni m Uniw.
Jagiell. korzystając często z rad i wskazówek Prof. Dr. Edwarda
Janczewskiego, za co Mu niniejszem głęboką swą wdzięczność wy-
razam. Asystentowi pracowni, Dr. B. Namysłowskiemu i p. K. Roup- `
pertowi za pomoc w oznaczania materyału serdecznie dziękuję.
Myxomycetes.
Myxogasteres.
1. Fuligo septica L. Na próchniejących pniach; Góra Posadzka.
2. Reticularia Lycoperdon Bull. Bardzo licznie na ściętych pniach.
Góra Posadzka.
3. Tubulina cylindrica Bull. Na perio O y pniu; Góra Po-
sadzka.
4. Stemonitis fusca Roth. Na spróchniałym pniu nad Tabą.
5. Arcyria nutans Bull. Na drzewie. Góra Ża
Phycomycetes.
Peronosporineae.
6. Plasmopara Epilobii Rabh. Na Epilobium hirsutum L. Dolina
gp viticóła trec et Curtis. +. Ba. vinifera L. w winnieach
r. À. Tarnawskiego w Koso
8. pna candida Pers. Na Cape bursa pastoris Mnch. Posada
ó
Mucorineae.
9*. Sporodinia grandis Link. Zarodnie i zygosporv na edeëë?
Boletus sp. i Agdricus sp. Góra Posadzka.
PRZYCZYNKI DO MYKOLOGII GALICYI 51:
Ascomycetes.
Helvellineae.
10*. SERIES enn Schaeffer. Bardzo licznie w młodym i ge-
ym lasku świerkowym koło Kolonii reae X. 09.
Iz" zech te elle Fries. Góra Żabia.
Pezizineae.
12*. Geopyxis carbonaria Alb. et ków W wielkiej ilości na
pogorzelisku restauracyi „Pod Gwi
13*. un violacea Pers. Jeden Soen SEI poprzedniego ga-
unku.
14. Be neen ica Wigg. W zaroślach nad Taba obok drogi
do
15. Puitidaría : vesiculosa Bull. var cerea Sow. Na dziedzińcu pod
stosem kamieni w Desznie. Okazy przezemnie zebrane mają
zarodniki SE z tem, co podaje Karsten (Mye. Fenn. I,
str. 54) i Nylander (Per. Fenn., str. 13), 7 p szerokie, a 16
do 17 P ogie jednak wbrew opisowi przytoczonemu przez
Rehm’ „Dr. L. Rabenhosts Kryptogamen-Flora von
Dan "Oesterreich u. der Schweiz“. T. L dz. III, str.
Di 18, a zgodnie z obserwacyą Fuckela (Symb. mye., pag. 327)
awierają w nich po 2 krople tłuszczu.
16. Otidea onotica (Pers) Fuck. Góra Żabia.
17. Ascobolus stercorarius (Bull ). Schröt. Na ekskrementach krowich.
Góra Posadzka.
Phacidiineae.
18. Rhytisma acerinum Pers. Na Acer Pseudoplatanus L.; niszczy
w zastraszający sposób aleję młodych jaworów, wiodącą do
Kolonii Leczniczej.
Plectascineae.
19. Pire a maeandriformis Vittad. Dość ezęsto się spotyka.
20. Aspergillus glauciia L. Forma konidyalna na wielu roslinach
suszonych w zielniku.
Pyrenomycetineae.
ll. Erysiphe Cichoriacearum DC. Na Sonchus sp.
52 i KONSTANTY STECKI
22. E. communis Wallr. Na Trifolium montanum L. (?).
23. Microsphaera Almi (DC.) Wint. Na Viburnum Opulus L.
w ogrodzie Dr. Tarnawskiego w Kosowie.
24. Polystigma rubrum Tul. Forma konidyalna na Prunus spinosa L.
Zarośla nad Tabą w Desznie.
25. Hypoxylon ERS Fries Na próchniejącej gałęzi olchy.
Góra Żabia
Ni
2
eco fimbriata (Pers.). Ces. et Not. Na liseiach Carpinus
Betulus L. Pod De
21*. Sphaerella depazeaeformis Auersw. Na Oxalis Acetosella L.
Góra Żabia.
Basidiomycetes.
Ustilagineae.
28. Ustilago Hydropiperis (Schum.) Schrót. Na Polygonum Hydro-
piper L.
Uredinales.
29. Coleosporium Melampyri Rebeut. Na Melampyrum nemorosum L.
Göra Zabia pod Woltuszown.
30. C. Petasitis De Bary. Na Petasites officinalis en Deszno.
31. C. Sonchi (Pers.) Léveillé. Na Sonchus sp. Deszn
32. = ren (Pers) Léveillé. Na Campanula e Göra Po-
zka.
33. c. Ken? (Schum.) Winter. Na Euphrasia pratensis Fr.
eszno. ;
34. Melampsora Tremulae Tul. Na Populus Tremula L. Gróra Po-
35. Phragmidium subcorticium (Schrank) Winter. Na Rosa Sp.
Góra Posadzka.
36. Ph. Rubi-Idaei (Pers.) Winter. Na Rubus Idaeus L. Góra Po-
ka.
o
e]
sadz
PRZ —— L. Forma omarowa na Sorbus
aucuparia L. a Zamkowa nad Zródlem
. Puceinia Sege Dei Formę omarową na Berberis vulgaris b.
zebrał w Kosowie w maju 1909 r. w ogrodzie Dr. Tarnaw
skiego p. A. Wodziezko. Teleutospory na Agrostis sp. W De-
sznie X.
39. P. Poarum Niels. F. aecidialna na Tussilago Farfara L. Pospo
lita w Desznie i nad Ta
40. er ze. Pers. Forma aceidialna na Prunus spinosa L.
óra Za
e
oo
A SEO EE EE
ES
A DE e EP
PRZYCZYNKI DO MYKOLOGII GALIOYI 53
41. P. Menthae Pers. Teleutospory i uredospory na Mentha sp.
wszędzie w Rymanowie-Zdroju i w Desznie. Teleutospory na
Mentha silvestris L. w Kosowie nad rzeką koło Huku.
42. P. Helianthi Schw. Na Helianthus annuus L. Teleutospory.
eszno. |
43. P. asarina Kunze. Teleutospory na Asarum europaeum L. Góra
Posadzka i Zabia.
44. P. coronatu Corda. Deszno. Na Avena sp. Teleuto- i Uredospory.
45. P. Virgaurcae (DC.) Libert. Na Solidago Virga aurea L. Za-
rośla nad Tabą koło drogi do Deszna. Teleutospory.
46. P. Sonchi Roberge. Uredospory na Sonchus sp. Deszno.
Tremellineae.
41. Exidia glandulosa Bull. Na pniu Prunus domestica L. w Koso-
wie w ogrodzie Dr. Tarnawskiego.
48. Tremellodon gelatinosum (Scop.) Schröt. Zbocza Góry Po-
sadzkiej.
Dacryomycetineae.
49. Calocera viscosa (Pers. Fries. Na próehniejgeych pniach. Góra
Zamkowa, Zabia.
50*. Guepinia helvelloides DC. Na ściętym pniu jodły. Góra Po-
sadzka.
Hymenomycetineae.
51*. Corticium serum Pers. Na próchniejacych galeziach olchy. Göra
abla.
52. Stereum hirsutum Willd. Na próchniejących gałęziach olehy.
Góra Żabia.
58. Craterellus cornucopioides (L.) Pers. W ogromnej ilości w lasach
na wzgórzach koło Iwonieza, 1908; Góra Żabia, 1909.
54. Olavaria crispula Fries. Na ziemi leśnej w lesie iglastym na
órze Zabiej.
55. C. cristata Holmsk, Góra Zamkowa i Żabia.
56. C. flava Schaeff. Góra Posadzka.
57*, Hydnum repandum L. Pospolity na Górze Posadzkiej.
58. H. coralloides Scopoli. Na ściętych pniach jodeł.
59. Phaeodon suaveolens (Scop.) Schröt. Góra Posadzka.
60. odiis tremellosus Schrad, Na ściętym pniu. Góra Po-
sadzka.
54 | KONSTANTY STRCKI
61. Lenzites betulina (L.) Fries. Na Betula alba L. nad Czarnym
Potokiem.
62. Polyporus betulinus Bull. Na Betula alba L. Na Górze Zam-
kowej.
63. P. hirsutus Schrad. Na ściętych pniach. Góra Zamkowa.
64. P. versicolor L. Na pniach. Góra Zamkowa.
65. P. fomentarius Fries. Na Betula alba L. Góra Zamkowa.
66. P. eos Ehe: e ściętych pniach Abies alba Mill. Częsty
Górze Posadzk
67. p. s Eier? Na Abies alba Mill. Góra Żabia.
68. P. applanatus Pers. na Populus (?) sp. Góra Żabia.
69. P. lucidus Leyss. Na próchniejących pniach. Góra Po-
sadzka.
70. Boletus edulis Bull. Göra Posadzka, Zabia
11. B. versipellis Fries. Pospolity. Góra Posadzka, Zabia.
12. B. luridus Schaeff. Powszechnie jadany pr żeż miejscową lu-
dność i zwany przez nią „Podcieczem* lub „Poteezem“. Po-
dobnego do niego B. satanas Leurx nie spotkałem nigdzie.
18. B. pachypus Fries. Pospolity. Zwany „Wścieklakiem* i znany
ze swych trujących u
14*. B. badius Fries. Pospolity, jadany.
15. B. chrysenteron Bull. W Brae use; ilości w lesie jodłowym
za Kolonią Leeznieza. Nie zbierany przez ludność okoliczną.
16. Strobilomyces strobilaceus (Scop.) Berk. sed Auge
11. Boletopsis flavidus (Fr. P. Henn. Góra Zab
78. B. luteus (L.) P. Henn. Göra Zabia.
Y. Cantharellus cibarius Fr. Pospolity. Góra Posadzka.
80. C. tubaeformis (Bull) Fr. Góra Żabia.
81. Lactaria torminosa (Schaef ) Sehröt. Góra Zamkow
82. L. piperita (Scop.) Schröt. Góra Zamkowa, Parla Bardzo
pospolity.
83. L. subdulcis (Bull.) Schröt. Göra Posadzka.
84. L. deliciosa (L.) Sehrót. Pospolity. Góra Posadzka, Żabia
85. Paxillus involutus (Batsch) Fr. Pospolity na ziemi we na
Górze Zabiej.
86*. Hygrophorus puniceus Fries. Miedzy jaloweami na brzegu lasu,
olo cerkwi w Wołtuszowej.
87. Schizophyllum alneum (L) Sehrót. Na drzewie Alnus sp. w De-
sznie i na vage regia L. w Kosowie, w ogrodzie Dr.
-1
Tarnawskie
88. A vividula (Schaeff.) Sehröt. Góra Posadzka od strony
Des
BY. E see (Schaeff.) Fr. Góra Zamkowa.
90. Hyporhodius prunulus (Seop.) P. Henn. Góra Żabia.
PRZYCZYNKI DU MYKOLOGII GALICYI 55
91. Hypholoma E (Huds.) Fr. Bardzo pospolita na ścię-
tych pniach drzew. eż Posadzka, Zabia
92. Pholiota adiposa Fr. Wysoko na pniach edel w mokrym wa-
wozie na brzegu lasu: Góra Żabia od strony Deszna, Góra
ka.
93. Cortinarius collinitus Pers. Góra Żabia.
94. ie? flaccidus Sowerb. Góra Żabia za Kolonią Le-
eo
e
de millari ia mellea (Vahl) e: Bardzo pospolita. Göra Posadzka,
Ża bia.
ec
c
AS
Te
=,
e
h
Q
s
Ki
S
Ę
2
rn
UN
"O
+ e
„I
RP
cg
E
SS
e
e
. Ls
B
B
er
+
e
5
os
Fa
N
>
w
g
z
©
Ne
NEJ
"E
a
ie
-©
w
Cen ad
©
fe?
sadźkiej
; de Bees (Bull.) Quell. W zaroślach na Tabą koło drogi do
Deszna.
98. L. clypeolaria (Bull) Quell. Góra Żabia
99. aa plumbea (Schaeff.) Schrót. Las koło Kolonii Leczni-
Góra Zamkowa.
100. pędy umbrina sę. Schrót. Góra Žabia
103. A. muscaria (L.) Pers. Bardzo an W lesie na górze
Żabiej nad Kolonią od strony Wołtuszowej spotykałem koła,
mające około dwóch metrów średnicy, utworzone przez kape-
lusze tego grzyba.
Lycoperdineae.
104*. Geaster striałus DC. W zaroślach SE nad Tabą obok
drogi wiodącej do Deszna w 1908 i 1909
105*, G. coronatus (Schaeff) Schröt. W Set E na görze
Zabiej od strony cerkwi w Wołtuszowej.
Nidulariineae.
106. p. vulgare Tul. Na próchniejącem drzewie. Góra
Zabia.
. Plectobasidiineae.
101. Scleroderma vulgare Hornemanu. Góra Posadzka.
56
KONSTANTY STECKI
Fungi imperfecti.
108%. Phoma. Gentianae J. Kühn. Na Gentiana ciliata L. Deszno.
109. Pd urs chr A (Bull) Fries. Na gnijących kape-
zach Boletus
110. Phyllosticta Wandae Namysłowski. Na Dipsacus silvester Huds.
Deszno, łożysko Taby.
Ze strefy roślinności karpackiej, IV.
Napisał
Hugo Zapalowiez.
od Kirlibaby, z kolei Vene masyw Rareu-Petrile Doamnei
I a rs otaniezny. szezególnie na Petrile
Doamnei, tj. Skały Pani („Pani* w znaczenia udzielnej księżnej),
* ie
wać pracę nad mym Przegłądem; przerwa trwa już 15 miesięcy.
Zbiór roślin Babiej Góry i okolicy z lat 1906--8, mniej wię-
do Zielnika
Poniżej podaję uzupełnienia do gatunków już w mym Prze-
glądzie zawartych, nadto jako tymczasową zapowiedź niektóre wa-
Żniejsze roś iny z rodzin jeszcze nieopisanych. Numer oznacza li-
P ;
ezbe porzadkowa gatunków w Przegladzie.
Lwów, 20. września 1909.
58 HUGO ZAPALOWICZ
57. Selaginella spinosa P. Beauv. Cimbrosława Wka, na gra-
nicy lasów po skałach wapiennych.
90. Phleum alpinum L
for. viride. Polany na graniey lasów: Crecela od północy. koło
potoczków.
var. elongatum m. Polany na granicy lasów: Lostun, Crecela
i t. d.; także w górnej dziedzinie lasów na polanach: Fontanelle
w pasmie Cimbrosławy. Wogóle często.
101. Calamagrostis Kotulae m. Jest mieszańcem między C.
villosa .Mutel a C. lanceolata Roth. W latach 1905 — 1907 botanizo-
wałem na kilka zawodów na Podhalu i Orawie, specyalnie w oko-
licy przez Kotulę podanej, lecz nigdzie podobnej formy znaleźć
„nie mogłem.
122. Avena planiculmis Schrad.
d) trojagensis m. Varietas inter for. vulgarem et var. ezyw-
czynensem quodammado media. Vaginae paulo tantum compresso
ancipites vel fere teretes, paulo scabrae vel plus minus laeves, folia
margine scabra, culmus etiam superne laevis. Valvae superiores
3 partim distincte 5 nerviae. Exempla ad 1 m alta
rojaga, wschodni grzbiet, kolo 1700 m.
124. Trisetum Tarnowskii m. Petrile Doamnei, na granicy la-
sów u podnóża skal wapiennych od południa i połudn.-wschodu,
1500—1550 m, miejscami obficie,
or. albovirens: spieulae omnes albovirides, vel nonnullae tan-
tum subvariegatae,
a tem samem miejscu z formą zwykłą.
Uzupelniony opis tego gatunku i bliższą wzmiankę o 7. ma-
crotrichum Hackel, rosnącem w Alpach południowego Siedmiogrodu,
zob. w Kosmosie 1909, str. 1174.
vescens. ;
125. T. alpestre Beauv. Na skalach wapiennych: Baren, Pe-
ZE STREFY ROŚLINNOŚCI KARPACKIKJ 59
trile Doamnei; na tem ostatniem miejscu gdzieniegdzie we formie
zbliżonej do c) tatrense m.
b) aureum m. Petrile Doamnei.
den Poa alpina L. Cimbroslawa Wka, Petrile Doamnei.
,C) minor Hoppe“ (in Syn. Asch. et Graeb.) pone:
wl ła (Host pro sp.) Beck*. Petrile Doamnei, na skałach wa-
pen ch.
"173, P. violacea Bell. Hilum caryopsidis (nondum maturae),
iam Balansa et Hackel (Monogr. Fest eur. 1882 p. 200) monente,
oblongo punctiforme.
Wschodni brzeg Trojagi, obficie.
178.. Glyceria plicata Fries. Lostun, na graniey lasów przy
źródle; nad dolnym p. Cibo na łąkach moezarowatych, miejscami
bardzo obficie.
184. Festuca duriuscula Godr.
a) genuina Godr. Cimbrosława Wka, na skałach wapiennych.
ei.
f) barbulata Hackel. Wschodni grzbiet Trojagi.
194. F. amethystina L.
a) marmarossica m. Petrile Doamnei, na skalach wapiennych
1500—1550 m
for. doamnensis: folia innovationum er eulmo breviora.
Petrile Doamnei, na skalach wapienn
211. Loco „Bromus ramosus subsp. "zeg Asch. et Graeb.*
pone: „Bromus Benekeni Syme“.
W niższej dziedzinie lasów, brzegiem zarośli i lasów, dość
często, np. nad p. Sciawulem koło Bogdanu.
398. Allium. fallax Roem. et Schult.
a) obtusum m. Petrile Doamnei, na skalach wapiennych.
506. Epipactis rubiginosa Crantz.
a) orbicularis m. Petrile Doamnei, na skałach wapiennych.
b) valeputnensis m. Exemplum robustum, 50 em altum, folia
inferiora latissima, subrotundo elliptica, 65—15 cm longa, 55 cm
lata; labelli lamina ut in var. a) orbieu
a Bukowinie: Valeputna, pod koło 970 m.
682. Ulmus montana With.
2) corylifolia Host pro sp.
3. for. stenophylla. W nizszej dziedzinie lasów, w dolinie Kolbu
pod Petile Doamnei.
. Rumex acetosa L.
e pratensis Wallr. zn
703. R. carpaticus m
a) ezarnohorensis m. W górnej dziedzinie lasów: pasmo Cim-
broslawy na polanie Fontanelle.
161. Caltha laeta Schott.
60 HUGO ZAPAŁOWICZ
b) alpestris (Schott ma sp.) Beck. Na granicy lasów: Crecela
od północy nad potoczkiem
185. Aconitum Jacquini Reichb.
Forma ad var. ezywezynensem m. vergens: Petrile Doamnei,
na skalach wapiennych.
791. A. Napellus L.
2 nun m
9. for. Petrile Doamnei, u podnóża skał wapiennych.
834. "seg carpaticus Herb. Petrile Doamnei, blisko
ëng lasów
838. R. Villarsii DC.
a) marmarossicus m. Rareu, na skałach wapiennych.
Cortusa Matthioli L. Kolo granicy lasów na podłożu wapien-
nem: Cimbrosława Wka, Petrile Doamne
—— Jankae Simk. Petrile Doamnei: na skałach wa-
ienn
: a tetramerum Schur. W lasach pod Petrile Doamnei,
na miejscach więcej otwartych i polankach.
Carduus glaucus Baumg. Na skałach soon ct w dolinie
Cibo pod Magórą, koło Kirlibaby, Petrile Doam
Centaurea axillaris Willd. Na skałach wapiennych powyżej
granicy lasów: Petrile Doamnei, Rareu.
Hieracium villosum Jacq. Petrile Doamnei.
== ZER Ia SE TEE
Materyaly
do fizyografii krajowej.
Dział IV.
Materyały zebrane przez Sekcyę geologiczną.
Spraw. Kom. fzyogr. T. XLIV. Dział IV.
Przyczynki do znajomości geologicznej
Wielkiego Księstwa Krakowskiego.
Przez
Wiktora Kuzniara.
Z jedną tablica i 7 rysunkami w tekscie.
Dyluwium.
Ludwinów.
gruntach gminy Ludwinów, o jakie 15 km na Pd od Podgórza.
Materyałem do fabrykacyi cegieł jest ił mioceński, do którego wszę-
1*
WIKTOR KUZNIAR
dzie trzeba się przebijać przez różnie grube warstwy dyluwialne.
Ił tworzy podłoże dość nierówne, faliste, dlatego miąższość całego
dyluwium. które leży na nim. jest różną w dość szerokich grani-
cach (25—15 m). Nigdzie dotąd nie odsłonięto w Krakowskiem
dyluwium tak kompletnego, choć całość miąższością swą nie impo-
nuje. W kilkunastu profilach, leżących o kilka do kilkunastu m od-
ległości od siebie, a przedstawiających tę dogodność, że jedna albo
dwie górne warstwy jednego profilu są podstawą drugiego i t. d.,
przez co łączność ich jest absolutnie pewną, — odsłaniają się niemal
wszystkie ogniwa. jakie dotąd poznano w krakowskiem dyluwium.
Od dołu ku górze są we wspomnianej właśnie odkrywce następu-
jące utwory.
pierwszy. 1) Ił w świeżym stanie brudno
eiemno-zielonawy. delikatny, plastyczny, absolutnie niewarstwowany,
wody nieprzepuszczający, z lekką wonią bitumiezng lub siarkowo-
dorową. Piasku jest w nim mało i są to tylko drobniutkie ziarenka.
Zdarzają się także drobniutkie i cokolwiek większe wpryśnięcia
pirytu. Po wyschnięciu ił ten twardnieje. staje się na przełamie
jasno zielonawo-szarym, na powierzchni przybiera nalot żółtawo-
brunatny do rdzawego, pęka muszlowo. Wyschnięty kawałek. wło-
żony do wody, pęcznieje gwałtownie. Ponieważ jest nieprzepuszezal-
nym, zbiera się w jego zagłębieniach woda zaskórna i krąży po
jego powierzchni. Woda ta jest mocno żelazistą i ma słaby zapach
siarkowodoru. Na powierzchni iłu powstają miejscami do 10 em
grube soczewki ochrowego limonitu.
od względem stratygraficznym należy ił do miocenu, co wy:
nika z jego ułożenia i absolutnej petrograficznej identyczności z iłami
gipsonośnymi, odsłoniętymi o kilkadziesiąt m dalej, a co potwier-
dziło znalezienie w bryłee wielkości orzecha włoskiego kilkunastu
źle zachowanych otwornie, należących do rodzaju Globigerina, Cri-
stellaria i Nodosarta.
2) Szereg żwirów, piasków i iłów piaszczystych, oznaczonych
liczbą I w rycinach 1 i 2.
ateryałem żwirów są najrozmaitsze skały obee, przed
kiem granity, porfiry czy porfiryty, różne kwarce i piaskowce
cowe, łupki krystaliczne i t. d. Granitów jest kilka typów, od te
tury mikroskopowej do normalnej z mniej więcej równemi zlar-
nami i aż do porfirowej lub pegmatytowej z dużymi kryształami dwo-
jakiego skalenia, jedną lub dwu mikami, amfibolem. Wszystkie s54
bardzo zwietrzałe. Porfirów są 2 odmiany: brudno fioletowo-ezerwona
i brudno zielona. W cieście skalnem tkwią 3—4 mm długie d
ształki skaleni, które ulegają rozkładowi na jakieś zielone miners:
Na ogół są te porfiry jeszcze ogromnie twarde, zbite. Między łup”
kami krystalieznymi są przedewszystkiem gnajsy biotytowe 1 ciem
zielone łupki amfibclowe. Piaskowce mają mnóstwo odmian: "
ewszyst-
kwar-
teks-
ee nn
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GROLUGICZNEJ W. KS. KRAK. D
drobno-ziarniste, grubo-ziarniste, ze smugami warstwowania lub zu-
pełnie bezwarstwowe, twarde lub łatwo kruszące sie, wapniste, ilaste
i t. d. Najczęstsze są kwarcyty, gdzie spojem jest wykrystalizowana
g
4 ce",
PPI
E
Ryć. 1. (Objaśnienie przy końcu pracy),
krzemionka. Bardzo częste są otoczaki lub buły kwarcu mleezno-
białego lub przeźroczystego. Wreszcie zdarzają się kawałki ciem-
nego, twardego łupku ilastego, który po uderzeniu wydaje woń bi-
tumiczną, i większe lub mniejsze bryły jakichś czerwonych zlepień-
ców z otoczakami skaleni i kwarcu.
‚Ustawiwszy wymienione skały w porządku malejącym ich eze-
stości, otrzymamy szereg: kwarce, kwarcyty, granity, skały porfi-
rowe, gnajsy, piaskowce, inne skały. Składniki żwirów różnią się
swym kształtem i wielkością. Kwarce i kwareyty tworzą grańce
wielkości kurzego jaja lub dużej pięści, są zupełnie nieregularne,
a tylko na krawędziach i narożach mało zaokrąglone. Skały porfi-
rowe i granity znajdują się w nieregularnych bryłach różnej wiel-
kości, które tembardziej są okrągłe, im bardziej zwietrzały. Łupki
krystaliczne występują tylko w dużych (kilka dm w jednym wy-
miarze), płaskawych bryłach o zupełnie ostrych krawędziach i są
dziwnie mało zwietrzałe. Wreszcie piaskowce tworzą bryły wielo-
kątne z wybitną przewagą dwu wymiarów nad 3-cim i są na kra-
wędziach zaokrąglone. Środkiem wiążącym. ostatniem wypełnieniem
przestrzeni między dużymi składnikami żwirów jest drobny piasek
du czarniawo-zielonawy. Wogóle środka wiążącego jest bardzo mało,
dlatego nawet tam, gdzie jest go stosunkowo więcej, nie wystarcza
do jakiegoś spojenia luźnych składników. Ił pozostawia po sobie
na powierzchni składników mniej lub więcej grubą. ezarniawą po-
wloezke, która powstaje stąd, że w mniej zbitą skałę wniknęły czą-
steczki iłu (czasem i nieco pirytu) warstewką na 1—2 mm grubą.
6 WIKTOR KUŹNIAR
Na doskonale zbitych składnikach, n. p. na kwarcu, powloezki
niema |).
Piaski są wyłącznie kwarcowe. od grubo- do drobno-ziarnistych,
z małą przymieszką iłu. Zwykle są ciemne, tylko na samej górze są
prawie białe, ale tu zawierają najmniej spoju. Przymieszka iłu może
wzróść dość znacznie, wtedy powstają iły moeno piaszczyste, war-
stwowane.
Znowu serya żwirów, piasków i iłów mocno piaszczystych,
oznaczona liczbą II w ryeinach 1 i 2.
J
est ona mało co różna od poprzedniej. Do materyałów tam-.
jak gdyby podstawą — ogranie
pochodzi. Od podstawy w przeciwnym kierunku zwę
nie istnieje. Kształtem swym przypomina zupełnie szelsko- mustiers
krzemienne, albo jeszcze bardziej „eolity* z północnego dyluwium.
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGICZNEJ W. KS. KRAK. T
Piaski są wyłącznie kwarcowe (z drobną przymieszką granitów)
i mają ił jako spój, są zatem bardzo jednostajne. Tam, gdzie iłu
zupełnie niema, są śnieżno-białe, zresztą są brudne, zielonawo-szare.
iększą różnorodność wykazują składniki żwirów. Piaskowce prze-
ważają w ten sposób, że tworzą do 800/, całej masy. Reszta, 200/,,
przypada w takim razie na wspomniany już wyżej materyał kwar-
ców, granitów, porfirów i t. d. Było jednak kilka takich miejse,
gdzie wśród piasków i żwirów przeważał granit tak, że niemal cała
morena była złożona z tego materyału. Ta różnorodność w składzie
występuje nie często, ale bez żadnych przejść, nagle. Nagromadzenie
żwirów ma na przekroju najczęściej formę zbliżoną do odcinka
koła. W kilku miejscach istnieją do 10 em grube a kilka m długie
soczewki ilastego piasku i wreszcie w kilku innych miejscach zna-
czne nagromadzenie różnej wielkości brył skał obcych. .
Najważniejszą jednak okolicznością było znalezienie tu resztek
8 WIKTOR KUZNIAR
roślin wyższych, które pozwoliły dość dobrze zdać sobie sprawę
Z anpa y klimatyeznych. Resztki roślin były przeważnie w tor-
fach liściastych, jednakowoż zachowanie ich było nad wyraz nędzne.
ydobyte na świeżo, dały się dość dobrze oznaczyć, po wy schnięciu
rozpadały się jednak „zupełnie i po prostu znikały. Dość dobrze za-
chowały się tylko pnie i niektóre owoce. Wedle tych ostatnich zdo-
łałem stwierdzić istnienie następujących drzew, [ub krzewów: le-
szezyny (Corylus avellana L.), której mnöstwo orzechów zachowalo
się doskonale (wszystkie miękie części oczywiście wygniły); klonu
(Acer platanoides L.), którego skrzydlaki były najezęstsze, ale tra-
fiały się też i liście — choć tylko jako rysunek konturów i ner-
wów; jaworu (Acer pseudoplatanus L.) — tak samo skrzydlaki
i liście; jesionu (Frazi inus excelsior L.), po którym także zostało
mnóstwo skrzydlaków i wreszcie olchy "E, glutinosa Gärtn.), po
ktörej znalazly sie szyszki. Pomiedzy pniami drzew zdolalem stwier-
dzić leszezyne i olszę; reszta, choć na oko względnie dobrze zacho-
wana, nie dała się oznaczyć. Obok właśnie wymienionych gatunków
znalazły się jeszcze różne nasiona i resztki roślin, może w części
oznaczalne i mnóstwo roślin, zamienionych na zu ełną miazgę, nie
dającą m w Zaden sposób bliżej określić, a ponadto resztki owadów !).
Całe torfowisko było najwyżej 050 m grube, jednak pokry-
wające je żwiry i gruboziarniste piaski dowodzą, że zostało przy-
najmniej w części rozmyte. Ponad tymi żwirami znajdowała się
około 10 em gruba warstwa rdzawych piasków, zupełnie identy-
czna z tą, jaką kończy się kompleks II i zlewająca się z tamtą
zupełnie
W innych miejscach znalazly się także mniejsze lub większe
reszty. torfowisk, werżnięte w kompleks II, ale odcięte od niego
ku górze dE , poprzecznie warstwowanymi pla:
skami i żwirami. I w tych torfowiskach znalazły się wyliczone wyżej
rośliny i owady
Sr EN nad ta warstewka ees piasku znajduje się
na całym obszarze cegielni dość gruby po glin i niemi kończy
się każdy przekrój (nr, IV w ryć. 2). Od dolu ku górze dadzą się
w nich wyróżnić następujące utwory:
1) niemal na soe kompleksie II i III rozeiagajaca sie, od
0--10 em gruba w wka Ee A tłustej gliny;
2) 10 em Gren zbitej glin
botanika i €n-
1) Na e ME znalezienie dubai RY specyalistów: d
dz iałem się 0
tomologa, którzy zajmą się jego zbadani W rozmowie dowie
det E
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGICZNEJ W. KS. KRAK. 9
) 5 em rudego, żelazistego iłu, rozpadającego się na drobne
wielościanki; |
4) rzadko i na małych tylko przestrzeniach występujący grubo-
ziarnisty piasek, spojony limonitem, najwyżej do 10 em gruby. Za-
miast utworów 2, 3-i 4, które są tu i owdzie przerwane, może wy-
stępować:
5) brunatny ił czy glina, z nieregularnie ograniczonemi nie-
lieznemi plamami bardzo bladego koloru błękitnawego lub zielona-
wego. Przeciętnie utwór ten jest grubv na jakie 50 em. gdy jednak
. występuje zamiast wspomnianych. dochodzi do 90 em grubości. Wy-
stępuje zaś — jak i wszystkie nad nim leżące — na całym obszarze
cegielni, w brzegach Wilgi i w odkrywkach najbliższej okolicy.
Nad tem leżą:
6) glina popielata — 20 em;
1) glina jasno-zólta — 20 em;
8) glina brunatna — 20 em;
9) glina ciemno-brunatna, ziemista — 20 em;
10) glina brunatnawo-Zólta — 1 m.
Utwory 5-10, razem około 25 m grube, różnią się wprawdzie
pomiędzy sobą kolorem, ale jest to też jedyna różniea, jaka w oko
wpada. Petrograficznie jest to skała, składająca się z nader drob-
niuchnych ziarenek piasku, z dość licznych, tak samo maleńkich
luszezek białej miki, z klaezków iłu, który nadaje zabarwienie
1 z mniej lub więcej wyraźnych, zbutwiałych cząstek roślinnych.
Wszy stkie te „gliny“ są utworem bardzo porowatym, bo na wszyst-
kie strony przeciągają je drobniuchne włoskowate kanaliki, pozo-
stałość po włośnikach i cienkich korzonkach roślin i wszystkie od-
dzielają się charakterystycznie w stromo stojące, cienkie płyty. Ta
ostatnia własność występuje szczególnie wybitnie w utworze nr. 10.
onadto wszystkie cechuje brak wapienia i brak jakichkolwiek
skamielin. Nazwałem je „glinami*, choć ta nazwa im nie odpowiada;
nie znam w tej chwili nazwy lepszej i dlatego mogę je tylko okre-
ślić jako gliny, powstałe z lössu, bo przemawiają za tem wszystkie
ich własności. Tylko glina „lotna* mogła przejść przy stałym współ-
udziale wody zaskórnej i powtarzających się od czasu ogromnych
wylewach Wisły i Wilgi — w takie gliny „osiadłe“, które od glin,
w pospolitem tego słowa znaczeniu. różnią się znakomicie.
Zdając sobie sprawę z tego, jakim akcyom i jakim czasom
geologicznym odpowiadają wyliczone powyżej utwory. musimy w żwi-
rach i piaskach kompleksu I i II widzieć pozostałość po lodoweach.
Zwiry I są moreną po lodowcu, który zaglądnął pierwszy raz w Kra-
kowskie. Z fotografii i z figury 1 widać, że ta drobna pozostałość
strony pozostawił morenę. Są to żwiry II. wystawione, zwłaszcza po
w
ustąpieniu lodowea, na działanie wód płynących, które je w zna-
Se
^ RN
A
KE
FR
Ze
Genie
E?
|
'
CM X zi
^ ar
ERBEN
ERDE.
NN
LELAILLLEJ
SH
o sd
IR
ZS
LLIII
ECL]
ss LY
|
avi e
|
|
|
V
EK
E ess
ge
— eg
UNUS
|
JI
|
|
SE
E aL SE
SE page EE L 1 [ Ee
> na GC Seil l
|
Xe,
CZA
ks CEA Mis
= E :
mit:
Ce
E
HZ
T
A E
R
UK
INS
Has Y A
AAA
=
Keen,
SI
Pa
=<
—
560: 1:00: Lé M
—
końcu pracy).
D
Objaśnienie przy
(
Ryć. 2.
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGIUZNEJ W. KS. KRAK. fi
cznej części rozmyły, posegregowały wedle wielkości składników
i ułożyły we warstwy.
Stłoczona resztka po morenie lodowca I nie pozwala niestety
na osądzenie, jak wielkim mógł być ten lodowiee, ani też nawet
w przybliżeniu na ocenę. ja ugą była przerwa między pierw-
szym a drugim lodowcem. W tej drugiej kwestyi pomoenem jest
jednak znalezienie kilku kości mamuta i żubra !). Lezaly one pod
kompleksem II, w zwirach, których nie umiałem odróżnić od ta-
1) Z mamuta dostały się do moich rąk: półtora żebra i dwa niecałe zęby
trzonowe. Całe żebro miało długości po cięciwie 87 cm, przy najwiekszej szero-
ości 6 em. Lepiej zachowany ze zębów trzonowych miał korone 9 cm długa,
75 em szeroką i w niej 8 jarzm; ze stosunku tych i reszty wymiarów jednak wy-
1 a mogła być + m długa, a długość ogólna zęba wynosiła
+ 99 cm. Drugi ząb miał jakie 20 em głębokości (wysokości), a 8'5 em grubości,
Po żubrze vos al jeden róg z kawałkiem kości czołowej. Róg miał 50 em długości
po krzywiźnie zewnętrznej, a u podstawy obwód = m
Prócz tych znalazły się tam i inne kości — widziałem z nich jednak tylko
zgi i nieznaczne ułamki. W szczególności były i okruchy po siekaczach ma-
muta. Na wiosnę r. 1909 zdołał kol. Dr. Kiernik wydobyć z tej samej cegielni
i tej samej warstwy dużo większą ilość kości mamuta (między innemi i połowę
szczęki dolnej). togi
drza
12 WIKTOR KUZNIAR
rów II a powstaniem utworów IV była znaczna. a wyliczonych po-
wyżej kilka roślin mówi, że klimat ówczesny był w tej okolicy
przynajmniej taki sam, a prawdopodobnie nawet cieplejszy od dzi-
siejszego.
Wreszcie, po krótkiej fazie rozmywania torlowisk, następuje
czas powstawania glin. Leżące u ich spodu utwory 1—3 są nie-
wątpliwym osadem zbiornika wód stojących. Potem następuje mała
przerwa. zaznaczona gdzieniegdzie żelazistymi piaskami, a potem
aż do dziś trwające osiadanie glin lóssowych. Utwory od 5—10
leżą zupełnie płasko i gdyby różnica w kolorze była decydującą,
to trzebaby je uważać za uwarstwowane. Tak jednak nie jest,
przeczą temu wyliczone wyżej własności petrograficzne i fizyczne,
a ponadto przejście tych utworów bez żadnej dostrzegalnej różnicy
w typowy lóss, zalegający sąsiednie wzgórza. Utwory 7—10 prze-
chodzą po bokach w typowy lóss wszędzie, gdzie tylko można to
dostatecznie widzieć: są z nim równoczesne. Jest to okoliczność
ader ważna, bo z powodu niej nabiera wielkiego znaczenia flora
korale). Jej drobne płatki są z regały bardzo wystrzępione, 2 ger
OŻNY
jednej
głem na świeżym, właśnie odsłoniętym przekroju, stosunk
oddaje ryć. 3. Na jurze, której warstwy nachylone dość sk
czyzną abra
zyjną kredowego morza, leżał duży płat marglu senońskiego ei:
l m gruby. na górnej powierzchni wytłoczony w nierówne, tr
faliste. nawet przeszło 2 m długie łuski. Te zaś miały
wierzehnie, nie stykajaca się z marglem, otuloną we w
moeno żelazistego piasku z drobnym żwirem (w ryć. czarna gru
całą po”
arstewke
ıba
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GROLOGICZNEJ W. KS. KRAK. 13
kreska graniezna). W przestrzeniach miedzy takiemi luskami byl
drobny zwir, który przechodzil ku górze w grubo-ziarnisty, potem
w drobno-ziarnisty piasek. Zwir byl takze wtloezony w margiel,
Ryć. 3. (Objaśnienie w tekscie).
ale bardzo powierzchownie. Widocznie były tu takie stosunki, że
lodowiec zastał płat kredy przykryty cieniutką warstewką żwirów
I wytloezyl żwiry i kredę razem. Potem pokryły to młodsze żwiry
i piasek, a na granicy marglu ku żwirom powstała warstewka 2—
3 em gruba owych bardzo żelazistych żwirów.
eszcze ciekawszego odslonięcia dokonano w lipcu 1908 r. Lo-
dowiee dostał się w pewnem miejscu bezpośrednio na skałę jurską.
Niektóre warstwy naszej jury mają skłonność do rozpadania się na
regularne cegiełki mniej więcej o wymiarach 12 X 8 X 4, podobnie
jak kilka poziomów tryasu. Otóż w tym wypadku lodowiec trafił
na tak zwietrzałą partyę i ułożył ją na długości jakieh 30 m w re-
gularne fałdy, wyglądające jak powierzchnia sfalowanej wody (ryć. 4).
Ryó. 4. (Objaśnienie w tekscie).
W.dalszym ciągu tego samego profiln widać było na przestrzeni
stu kilkudziesięciu m kilka utworów lodowcowych, leżących nad
sobą. Wyróżniały się następujące warstwy:
1) U spodu na jurze lub kredzie, prawie bez przerwy, leżała
14 WIKTOR KUŹNIAR
+ 10 em gruba warstewka mocno gliniastego piasku, lub bardzo
zwięzłej gliny. Piasek był koloru ciemno- lub prawie ezarno-bru-
szcze na nich skorupie wapiennej dały się zidentyfikować z Jura]-
dziecka.
W tem miejseu byly i jura ı kreda bardzo poprzerzucane. Wreszcie
ku górze była
3) do 80 em gruba warstwa nieuławiconego piasku 0 kclorze
óssu, który to piasek stawał się coraz to de-
likatniejszym, aż wreszcie na samym wie
chu przechodził niemal w typowy löss. |
Pod utworem 1. było przeciętych psi
naście charakterystycznych, bardzo ciekawyć
dołów gruszkowatych, szerszych u dołu. E
óry, a wogóle do 15 m głębokich 1 ©
Cer 47
A
RZ
4 d
olki“, świad-
działaniu
dnym me
Ryć. 5. (Obj. w tekscie).
N
5
e
>
5
Ee
c
ma
5
o
Ln
"m
m
E
©
B
T^
3
a
45
a
A
o
, s”
s
.
DA
zd
7
A
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGICZNEJ W. KS. KRAK. 15
mnieć o kilkunastu płaskich krzemykach wielkości do 7 em, ogra-
niezonyeh wielu płaszczyznami, a wyglądających zupełnie jak ty-
ri. Tak samo we
Góra św. Bronisławy ; Ciężkowice.
Oprócz Ludwinowa i Mydlnik znam jeszcze kilka punktów,
gdzie dochowaly się ślady mechanicznego działania lodowca. Wy-
mieniam tylko dwa: zbocze góry św. Bronisławy i grunta graniczne
gmin Ciężkowice-Szczakowa. W pierwszem miejscu, dość znacznie
wzniesionem, a położonem na pd-wsch. zboczu wymienionej góry,
zmieszane były dwie bryły wapienia mioceńskiego ze żwirami
1 grubo-ziarnistym piaskiem w ten sposób, że tworzyły typowy
„Blockpaekung“. Drugie miejsce leży już na gruntach gminy Cięż-
kowice, ale tuż koło granicy Szezakowy, tam, gdzie tor kolejowy
prawie schodzi się z drogą. Jest to najbardziej wschodni (r. 1908!)
ół, z którego „szezakowska* fabryka cementu wydostaje ił na
swój użytek. W dole odsłonięto bardzo ciekawy profil, może naj-
ciekawszy, jaki w Krakowskiem uzyskano od wapienia muszlowego
w dół przez serge dolomitów i piaskowców aż do jakichś pstrych
iłów. Zachowując sobie opublikowanie tego profilu do niedalekiej
przyszłości, wymienię tu tylko te utwory, o które mi chodzi. (Patrz
ryć. samego dołu są nieznanej mi miąższości karminowo-
czerwone iły, odsłonięte tylko na 2 m. Nad nimi leżą iły jasno
niebieskawo-zielonawe, 70 cm grube, potem iły ciemno brudno-fiole-
towe, 1 m grube, a potem rozpoczyna się serya piaskoweów (na ryć.
ledwie zaznaczona). Nad iłami i częścią piaskowców leżą równo-
mierną warstwą drobne żwiry, a potem żelazisty piasek jako utwory
czwartorzędu.
W pewnem miejscu tego długiego profilu znalazł się na pstrych
iłach duży blok twardego. zlepieńca pochodzenia lodowcowego (uto-
czaki kwareu i jakiegoś krystalicznego zieleńca, wielkości grochu
o Kurzego jaja, spojone bardzo twardym wapieniem), kształtu nie-
regularnego bochenka, wywrócony stroną wypukłą na dół. Bryła ta
16 WIKTOR KUŹNIAR
Ryć. 6.
Poszukując dobrych odkrywek dyluwialnych. natrafiłem jeszcze
na jednę, o której warto tu wspomnieć. W miejscu, gdzie krzyżują
się drogi polne do Dziekanowie i Sudołu, jest wzgórze ze znanym
od dawna łomem wapienia jurajskiego. W literaturze geologicznej
jurze, pochylonej tu lekko ku PnZ, a częścią na kredzie, dochowała
się stosunkowo gruba pokrywa dyluwialna. Znajdujemy tam od dołu
ku górze: ssa
1) 35-4 m grube żwiry z wtrąconemi. kilka m długiem,
płaskiemi soczewkami grubego, żelazistego piasku, potem ^ ,
2) + 70 em grubo-ziarnistego piasku, który ku górze staje 5!
bardzo drobno-ziarnistym i mocno gliniastym, aż wreszcie przeć odzi
ez wyraźnej granicy
3 O em grubą warstwę lössu gliniastego, ióltawo bre
natnego, z mnóstwem konkrecyi żelazistych, długich, bardzo rozga d
zionych, majaeych ksztalt grubych, sekatych kijów. Na pose
prostopadłym do osi widać, że są to współśrodkowe pierścienie en: >
(czy gliny), stosunkowo mało żelazistego, rozcieralnego w d |
i bardzo żelazistego, twardego, ciemno-brunatnego. Wewnątrz eer E
rur jest jeszcze zawsze próżnia, a czasem resztka zbutwiałego Ko
rzenia. Ta glina przechodzi ku górze pes
) w zupełnie normalny löss, niewapnisty, tworzący pókła
15—2 m gruby. :
EE oe Ress EU to e Der TNT
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGICZNEJ W. Ks. KRAK. 17
Zeite u spodu są ciekawe. Zawierają miejscami — ale tylko
u spodu — dużo, prawie izometrycznych, + 15 em wielkich ziarn
granitu, a prócz tego bardzo rzadko ziarna porfiru i innych jakichś
skał krystalicznych, stosunkowo mało, ale równomiernie rozsianych
ziarn kwarcu i mnóstwo — a u góry wyłącznie — na 2—8 mm
grubych, a w największym wymiarze do 6 em mających płytek
ciemnych rogoweöw kredowych, lub jasnych kawałków przesiąkłego
krzemionką marglu kredowego. Ze te płaskie otoczaki są — zdaje
się — wyłącznie kredowe, potwierdza ich zupełna identyczność ze
znanemi mi doskonale krzemionkowemi partyami lub bułami ro-
goweowemi naszej kredy z piętra Belemnitella mucronata, a nadto
znajdujące się w odciskach na tych otoezakaeh resztki skamielin.
Wszystkie te płaskie otoczaki są ułożone skośnie względem poziomu
i wszystkie zwrócone w tę samą stronę tak, że świetnie pokazują
kierunek wody płynącej dość wartko, na której dnie się ułożyły.
Rzeczka musiała w tem miejseu płynąć z Pn na Pd. Doskonale wi-
doezne jest to przejście od żwirów przez piaski i glinę niewarstwo-
wana do lössu, a zatem istnienie wody szybko płynącej. potem słab-
nięcie jej prądu aż do stagnacyi, kiedy lóss osadza się we wodzie
jako glina, i wreszcie zupełne sj łynięcie wody.
Do jakich wniosków uprawniają powyżej opisane fakty? Prze-
dewszystkiem pozwalają wypowiedzieć stanowczo twierdzenie, że
Spraw. Kom. fizyogr. FP. X! IV, Dział IV.
18 WIKTOR KUZNIAR
löss — nietylko we wspomnianych, ale i we wielu innych wi-
perep wypadkach — dowodzi, że czasy lóssu nastawaly bardzo
woli
Przy tej sposobności godzi się rar przy najmniej w naj-
ogólniejszych zary sach pytanie, co należy zbadać w naszem dylu-
wium, aby mieć jego obraz dokładniejszy, niż to dziś możliwe. Po-
dzielmy nasuwające się tu zagadnienia na dwie kategorye, aby mieć
łatwiejszy przegląd. W str ratygrafiii utworów dyluwialny ch należy
przedewszystkiem oznaczyć wiek różnych żwirów, piasków, lóssów
i trawertynów. Odnośnie do dwu pierwszych będzie zadanie trudnem,
a na drodze paleontologicznej prawdopodobnie zupełnie do rozwia-
zania niemozliwem. Za to podział lóssu i trawertynów da się na tej
drodze znakomicie uskutecznić. Mówiąc Be) kilkakrotnie o lössie,
nie wspominałem nie o tem, że są różne lóssy. W tych i mnóstwie
innych, razem w jakichś kilkudziesięciu odsłonięciach sztucznych
i naturalnych widziałem, że nasz lóss normalny już na drodze pe
trograficznej da się z łatwością i wielką dokładnością podzielić na 3,
a miejscami nawet na 5 typów. Z podziałem petrograficznym na
3 typy schodzi się już częściowo podział paleontologiezny. Wszak
na granicy dolnego i średniego lóssu znaleziono pod Kopcem Ko-
ściuszki zabytki kultury człowieka paleolitycznego z mnóstwem re-
sztek mamuta, a w gór nym lüssie stacyę neolityczną (Witkowice)
bez śladu mamuta. Dość spory materyał kręgowców, które żyły
w czasach lóssu, a który już mam w kaca Sec w wielu miej-
PS pracę ogromnie dinidan i mono tonną, cur nam NC je
dynie pewną podstawę do roztrząśnięcia dalszych zagadnień,
powie nam, które utwory są równoczesne. Gdzie ona zawiedzie, po”
zostanie chyba petrografiezna metoda, choć na pewno EH pau
widzieć, ze ona w trudnych wypadkach także zawiedzi
Druga kategorya zagadnień, to dziedzina morfologii.
zająć się powyżej wymienioną, a tak mało miłą pracą paleontolo
giczną, to przedewszystkiem należy do tego dodać jeszcze ime
hypsometryezne i duzo innych obserwacyj, których — ja ak i
tych — dotąd prawie nikt nie wykonywał. Dopiero zes
wszystkich obserwacyj pozwoli nam ocenić, jak wyg
kowskie przed lodowcami, jak one same działały i
po ich ustąpieniu. Jakkolwiek jest jeszcze dość dużo
to jednak zdaje się blizką ta chwila, kiedy na ziemię Krakow
SPR mogli spoglądnąć' z ogólnego, wyższego punkt
ująć w jakąś. całość to mnóstwo różnorodnych A =
Jeśli należy
lo-
co się
tan.
ty
ladalo Kra
do wiet?
u widzenia, ;
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GEOLOGICZNEJ W. KS. KRAK, 19
Skałka.
Przedsiębrane od czasu do czasu przez różne osoby, czy insty-
tucye, większe roboty ziemne, docierają miejscami dość głęboko
i odsłaniają czasem całkiem niespodziewane fakty. Do takich cał-
kiem niespodziewanych rezultatów doszło n. p. poszukiwanie wody
na Skałce. Wiadomo, że kościół na Skałce stoi na skale jurajskiej.
O kilka m od tego kościoła jest „sadzawka* św. Stanisława, która
do niedawna była stale napełniona brudną wodą zaskórną. Gdy raz `
brakło wody, rozpoezęto w środku „sadzawki* poszukiwania zapo-
mocą wiercenia, które umieszczono w odległości 8 m od skały ju-
rajskiej. Zawiadomiony o tem przez inż. p Morawskiego, miałem
sposobność przejrzenia próbek, ale tylko do jakichś 40 m, dlatego
resztę podaję na wiarę dziennika wiertniczego. Przebito od góry
6 m piaszezystego żwiru karpackiego, którego otoczaki były
płaskie, dobrze zaokrąglone i niewielkie (około 5 em w najwiek-
szym wymiarze);
2) 31 m bardzo zwięzłego, zielonkawego ilu. Po przeszlamo-
waniu okazało się, że zawiera bardzo mało drobniuchnych ziarn
piasku kwarcowego, tak samo drobniutkie ziarenka pirytu i dość
dużo otwornie;
3) 50 em iłu, jak poprzedni, pomieszanego z mnóstwem du-
żych i małych, ostrokrawędzistych, nieregularnych okruchów i ka-
wałków wapienia jurajskiego. Dłuto trafiło tu widocznie na jakiś
występ skały jurajskiej, albo większą jej bryłę i rozbiło ją;
4) 450 m iłu niebieskawo-zielonawego, który tak samo, jak
poprzedni, zawierał cokolwiek ziarn piasku kwarcowego, pirytu i źle
zachowanych otwornic i mszywiołów; e
3 m (dziennik wiertniczy!) „krzemienia i wapniaka“, więc
chyba wapienia jurajskiego z krzemieniami i wreszcie
6) 5 5! ialym żwirem“ (dz. wiertn.).
Razem przebito zatem 50 m, stanąwszy ostatecznie na skale
Jurajskiej.
Między otwornicami znalazły się rodzaje: Globigerina, as
20 WIKTOR KUŹNIAR
masą wapienia jurajskiego — wodę mineralną, slono- siarczaną,
w której unosiły się drobne ilości ropy 1).
Bonarka.
W znanym łomie kredowym, w którym zaopatrywa się W Sur
rowiee fabryka cementu p. Libana. odsłonięto pod koniee 1905 r.
maleńką — jak się zdawało — pozostałość po miocenie. W ciągu
3 następujących po sobie lat wracano z robotami kilkakrotnie
to samo miejsce i dzisiaj odsłonięcie to należy do największyć
i najlepszych w Krakowskiem. Miedniezka miocenu, odkryta z Je”
dnego brzegu na przestrzeni + 60 m, leży w tym pasie na Sieg"
ale
nych. W miejscu, gdzie profil odkrywki jest najkompletniejszy; `
przedstawia on się jak następuje (na kredzie): rh
ti 1 m zlepieńców. Otoczaki są średnio wielkości kurzego BF
a pochodzą wyłącznie z krzemienistych partyj marglu kreda
są otoczone charakterystyczną skorupka na 2—3 mm grubą. Dm
Ve
1) Patrz: Wiktor Kuźniar, Występowanie haczetynu w Bonarce pod BS S
wem. Kosmos, 1909. :
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GKOLOGICZNEJ W. KS. KRAK. 21
jest marglem. skutkiem czego możnaby ten utwór z łatwością uwa-
żać za kredę. gdyby nie skamieliny mioceńskie. Nad tem
2) + 12 em gruba warstewka ciemnego, tłustego iłu z mnó-
stwem zgniecionych ostryg i innych skamielin.
Długa, do 1 m gruba soczewka margli niebieskawo-zielona-
wych z rdzawym nalotem, mnóstwem glaukonitu i dość rzadkiemi
skamielinami
4) Znowu zlepieńce, zupełnie takie same, jak poprzednio, do
30 em grube, od góry rozmyte i pokryte ciemną piaszczystą glebą
z głazami narzutowymi.
Zlepienee nr. 1 są lokalnie do 3 m grube, a w takich par-
tyach przeciąga przez nie + na wysokość 1 m od dołu utwór nr. 2,
a czasem nad nim jeszcze do 15 em grube soczewki jakichś białych,
ilastych margli, rozpadających się na powierzchni na drobne okru-
chy, a pokrytych śnieżno-białemi. ogromnie delikatnemi igiełkami
jakiegoś nalotu. Wszystkie wymienione utwory zawierają skamie-
liny, pomiędzy któremi najpospolitszą jest Ostrea eochlear Poli, którą
można nawet w bardzo ładnych egzemplarzach znaleźć. Punktem,
gdzie miocen wystepzje w zupełnie podobnych warunkach, są
Pychowice.
. Między grotą Twardowskiego a wymienioną wsią, o kilka-
dziesiąt kroków od Wisły. jest duży, ale od dawna porzucony łom
wapienia jurajskiego, gdzie odsłonięto także kredę i miocen. Od-
krywka ta jest ciekawą przez to, że warstwy jury, lekko ku PdZ
pochylone, zostały przez morze kredowe ścięte płaszczyzną jak stół
gładką i że widoczne to jest na długości kilkudziesięciu m. Na pd.
końcu łomu jest jura potrzaskana szeregiem dość regularnych usko- -
ków, po których jej część się obsuuęła. Właśnie ponad tem miej-
scem kończy się kreda (dolny senon z Actinocamaz verus, quadra-
tus), a zaczynają moeno piaszczyste iły miocenskie, koloru niebie-
Wisły & jednej strony, a z drugiej łączą się z zagłębiem mioceń-
skiem na Pd od Wisły.
wym między przystankami „Podgórze Bonarka* i „Podgórze Miasto*,
a na Pd od tego wkopu ciągną się prawie w tym samym poziomie
hypsometrycznym wzdłuż wzgórz wymienionych aż na W, gdzie
łączą się z resztkami miocenu, wychodzącego z wkopu kolejowego.
22 WIKTOR KUZNIAR
Ob
narce, leżą stosunkowo bardzo nizko i w osadach, gdzie typem są
piaszczyste iły, czy margle. Jeśli czyste iły, jak n. p. na Skalce,
reprezentują osady, powstające daleko od brzegu, to piaszczyste iły
lub margle i piaski należałoby uważać za pośrednie między iłami
a zlepieńcami, czyli za pas osadów przybrzeżnych. Zupełnie brzeżną
strefę, podezas odpływu nawet ponad wodę wystającą — przedsta-
wiałyby nam w takim razie zlepieńce i wapienie z ławie ostryg.
Otóż do kilku zaledwie odsłonięć, znanych właśnie w tym pasie,
przybywają 2 nowe, mianowicie:
Góra św. Bronisławy; Skały Panieńskie.
Na górze św. Bronisławy, blizko Kopca, w kierunku wscho-
dnim od niego, na wysokości, której niestety w tej chwili podać
nie umiem, założono nowy łom w jurze i przy tej sposobności od-
słonięto trochę miocenu i dyluwium (o tem ostatniem patrz wyżej).
Ryć. 7. (Objaśnienie w tekscie),
Warstwy jury. dość znacznie pochylone na Z, ścięte są na swych
ezolach od wschodu stromą płaszczyzną wybrzeża mioceńskiego:
(Część stosunków przedstawia fig. 7). j
Widzimy tu wgłębienie w stromej ścianie, wypełnione nlere
gularnymi otoczakami. Materyalem ich są rogowee z pomiędzy lawie
eg EE GE TE E TEE AKPA
RE ig
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI GROLOGICZNEJ W. KS, KRAK. va
wapieni, niespojone prawie niezem tak, ze rozsypują się za dotknię-
Gdy się połączy w jedną całość wyniki, do jakich doszły głę-
bokie wiercenia na Pn i Z W. Ks. Krakowskiego (a także poza
granicami politycznemi Księstwa) — z tem, eo odnośnie do miocenu
zauważono w Krakowskiem, to otrzymuje się już dość ciekawy
obraz stosunków, jakie zastał tu miocen. Widzi się. że miocen na
Pd, Z i PnZ od Księstwa jest bardzo gruby, a staje się tem cien-
szym, im bliżej dzisiejszych wzgórz na PdZ i Z od Krakowa. Na
wzgórzach. położonych nad lewym brzegiem Wisły, widzimy od
granie Galicyi ciągnące się zlepieńce wybrzeża z ostrygami (Cheł-
mek, Bielany, Przegorzały i t. d.). Zlepieńce te schodzą aż do po-
ziomu Wisły (Zwierzyniec pod klasztorem Norbertanek. Bonarka).
gdzie przechodzą w piaszczyste utwory przybrzeżne, także z temi
samemi ostrygami (Pychowice, Bonarka i t. d.). Wzgórza od Bielan
aż po Kopiec Kościuszki mają na sobie resztki zlepieńców nietylko
od strony Wisły, ale i od Pn, a między pasy osadów wybrzeżnych.
albo przybrzeżnych. wsuwają się tu 1 owdzie zbite iły, powstale
we wodzie głębokiej (n. p. Skałka).
Zaznaczywszy sobie poziom hypsometryezny dla iłów, dla pia-
sków ilastych z ostrygami i wreszcie dla zlepieńców z ostrygami,
otrzymujemy wygląd terenu. jaki zastało mórze mioceńskie. Poka-
zuje sie. że teren ten był wzniesiony na PnW, a stąd opadał na
24 WIKTOR KUŹNIAR
Pd, Z i PnZ, że ta wyżyna była powyżerana głębokimi, urwistymi
jarami i że przynajmniej niektóre wzgórza dzisiejsze były już wów-
czas prawie t takiemi samemi. Jednak rzeźba ta nie jest wynikiem
samej tylko przedmioceńskiej erozyi i denudaeyi. Mówi o tem roz-
mieszezenie utworów kredowych i właśnie miocenskich. Już gdy się
śledzi położenie hypsometryczne choćby tylko jednego, dobrze okre-
ślonego eisen naszej górnej kredy, to nawet na niewielkiej prze-
strzeni (n. p. en o widzi się znaczne różnice hy-
sometryczne w położeniu; gdy się na tej samej przestrzeni „WY
kreśli położenie utworów mieceńskic z facyl „przybrzeżnej ” (ta
naj epic) się „aj do —— dd o widzi sie, Ze jej odpowia-
dają różnice w stosunku do amtych sëng male. Wystepuje to
ech A "eieiei? e się uważa położenie takiej facyi mioceń-
skiej względem dwu różnych piątr kredowych. Fakt, że te same
mioceńskie utwory „przybrzeżne“ trzymają sie bardzo wązkiego
pasu hypsometryeznego wzdłuż lewego brzegu Wis y i to na zna-
cznej przestrzeni (Chelmek—Bonark a), mówi także, że ta linia była
już w miocenie predestynowaną.
We formacyi maoceńaiciej pozostaje w Krakowskiem już nie-
wiele do zrobienia: wyjaśnienie kilku szczegółów stratygrafieznych
(zwłaszcza utworów pok dno, i stwierdzenie hypsometry czne
mnóstwa punktów, gdzie miocen się znajduje. Potem będzie pole
otwarte do bardzo eg i ciekawych studyów ogólnej natury.
Powyższe „przyczynki* powstały w ten sposób, że część spo-
strzeżeń lub możność ich sprawdzenia zawdzięczam uprzejmości
kilku ludzi dobrej woli. Wszystkim tym Panom serdecznie dziękuję.
Objaśnienia do rycin 1, 2 i fotografii.
en dëtt stosunki tak, jak je zastalem w 2 dni po otrzy-
maniu gu mam . Obraz rer jest małym tarasem w éroc
skutkiem ezego er a po wine wa m le dalszym planie, więc stosunkowo RAF
Partye e jasne są białymi pate Nad par tyą RK ës si D widać KRAN I,
bardzi kl
meh “ciemnych War d Na górze widać rdastkę oda rdzaw
Wp artyi I m na dole duża bryła gnejsu, w partei II na górze na lewo j
adła,
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOSCI GEOLOGICZNEJ W. KS. KRAK. 25
w kilka dni po zdjęciu Mim sie ta Scianka, e2 m w głębi
słonił się profil, przedstawiouy na 1. Widoczny na odka as Sage deser
stłocz asa. idacy od dołu, jest iwa ege żeniem A osi A u języka
2#
na fotografii. Tu rozdziela on dwa dość regularne żłobki, ryć. & widać, że
(w giebi 2 m) Ed eg GE sie na dwa mniejsze, p es na kilka, z któ-
rych tylko dwa narysow
Rycin e? -ga jest se wyr) Nep ia z kilku ——— — partyj
i z kilku rysunków z natury. Tak partya I jest schematem j fotografii
z dodatkiem szczegółów po prawej ER kt zostały na li obeiete
W partyi II widać 3 duże jamy po brylach krystalicznych pn., ć na fotografii
jest tylko jedna taka, albowie wie inne bryły zostały zaraz po zdjęciu przez
deszcz odsłonięte i t. d. Partya III to torfowiska z roślinami, a IV to szereg glin
lóssowych.
Eocen Tatr i Podhala.
Napisał
Wiktor Kuźniar.
Z 2 rysunkami w tekscie,
Eocen tatrzański. |.
Od ezasu, gdy pisałem po raz pierwszy o eocenie tatrzańskim,
urosła nadzwyczajnie literatura paleontologiczna i stratygraficzna,
odnosząca się do nummulitów i ich znaczenia dla stratygrafii. U względ-
niłem wtedy literaturę do r. 1904 i to tylko kilka prac. Na zajęcie
zaś stanowiska własnego brakło mi dostatecznej obserwacyi w polu
i dostatecznej pewności eo do wszystkich moich oznaczeń.
d tego czasu mogłem w ciągu 3 po sobie następujących war
kacyj czynić coraz nowe spostrzeżenia. Nadarzaly sie po temu zna”
komite sposobności. Lom pod Capkami rozszerzał się ciągle, a z Po
wodu budowy drogi założono nowy łom u wylotu dol. Małej e?
à; ed-
kroje naw ardzo piekne, ale przedstawiaja te niedogodność, =
nie dają jednego, ciągłego profilu, w którym możnaby studyowW**
skich tak;
kolejne następstwo po sobie wszystkich form górno-eoceń
jak to n. p.
A
średniego.
E
1
b
n
KOCEN TATR I PODHALA. I. 27
ierwszej mej pracy wybrałem metodę jedynie wówczas
dla mnie możliwą: oznaczyłem mianowicie wedle różnych prae ska-
mieliny i na deeg tych prae ipea ee poziomy stratygra-
fiezne, które wystepuja w zu Nie mogłem dać szezegółowego
obrazu, w jaki sposób następują po sobie fauny w jednym i tym
samym profilu, i dlatego stwierdziłem de ogólnie istnienie i roz-
przestrzenienie średniego i górnego e
Okazało się jednak, że geg wzgląd, jaki mialem na
oku (mianowicie stratygrafie), dalby sie powyższą metodą osiągnąć
tylko wtedy, gdyby się dokonało oznaczenia form i zestawienia stra-
tygraficznego wedle jednego autora, lub nawet tylko wedle kilku
prac tego samego autora. Zdarza się bowiem w systematyce num-
mulitöw. że nietylko różni autorzy różnie oznaczali jednę i tę samą
ale nawet ten sam badacz zmienia swe poglądy w ciągu
kilku lat. Przykładów można dostarczyć mnóstwo, wystarczy przyj-
rzeć się pracom odnośnym, publikowanym w Bull. Soc. geol. de Fr.
w ciągu ostatnich kilku lat i pracom paleontologów włoskich i szwaj-
carskich. W jak przykry sposób odczuwa się zależność od takiego
stanu rzeczy i w nn sposób waha się skutkiem tego wartość wy-
konanej pracy. — wykaże kilka przykładów
Nummulites Tehihatcheffi zostal oznaezony jako taki przez
Archiaca z miejscowości Avesa, gdzie wedle tego samego autora
need formie N. complanatus. "Oppenheim wykazał. że forma
/. complanata została źle oznaczoną, że jest to N. gizehensis. Ów
N. "Tehihatcheffi był zatem rasą innej formy, mianowicie N. curvi-
spira, która wedle tego samego Archiaca ma za towarzyszy w e Wi
centyńskiem N. Pratti, w Krymie N. distans. N. Tehrhatcheffi jest
zatem formą, należącą do eocenu średniego (Lutetien inferieur-Dou-
ville). Tę samą formę N. Tehihatcheffi oznacza jednak Prever w Ape-
ninie środkowym na podstawie Archiaca, Kaufmanna i Telliniego
i uważa, że ona i jej towarzysz N. complanata są właśnie jedynie
charakterystyeznemi formami dla eocenu górnego (Priaboniano). Te
samą formę cytuje i Uhlig z Woli Łużańskiej, skąd oznacza także
N. Boucheri! Z pomiędzy kilka podobnych przykładów przytoczę
jeszcze tylko jeden. R: ma ezpośredni związek z naszym
eocenem APE Chodzi o możność oznaczenia dwu form, mia-
nowieie N. striata i N. contorta. Długą a Ro przy-
tacza Haug. (Bull. Soc. géol. France 1902, str. 487) i kończy ją
za apewnieniem, ze najlepszy opis dal La Harpe; rektyfikuje jednak
kilka punktów tego opisu, między innemi oczywiście i taką cechę
zewnętrzną: „Les plis de la surface et les filets eloissonnaires sont
deerits par de Harpe comme étant „raides et droits, rarement
recourbés*, En réalité, les filets ne sont qu 'exeeptionnellement droits
et rayonnants.. (l. e). Nie dziwnego. że pojąwszy w ten sposób ga-
tunek, stwierdza, iż w tej samej miejscowości Faudon (pros Ancelle,
28 WIKTOR KUZNIAR
pres de Gap, en Dauphinć), skąd i La Harpe miał swoje okazy,
występuje gatunek N. contorta w ilości 5%/,, na cala ilość okazów
N. striata, gdy La Harpe twierdził, że ta ilość jest równo sto razy
ma przed sobą. (N. striata-contorta jest w Tatrach bardzo częstą
formą. występującą w pewnym poziomie nawet gromadnie; nie mo-
głem jednak poprzednio odróżnić tych gatunków, dlatego ich wcale
nie przytoczyłem). Do tego potrzebaby jeszcze dodać niejasności
nomenklatury, zaczynające się już od roku 1792, bo N. striata
Bruguiere = N. contorta Deshayes, a jeden i drugi = N. striata
d'Orbigny. Następnie zamieszanie idzie jeszcze głębiej, tak n. p.
N. striata (pars) Hantken = N. Boucheri de la Harpe-Parisch i t. d.;
Haug proponuje zniesienie wogóle nazwy striata i zastąpienie jej
przez nazwę contorta.. ù
takim stanie rzeczy pozostaje tylko jedna droga do oddania
wszystkich szczegółów stratygrafiezno- paleontologieznych naszego
eocenu i do uniezależnienia ich (w znacznej mierze) od panujących,
sprzecznych poglądów: 1) zbadać, jakie formy występują obok siebie
na tej samej powierzchni warstwy; różnice między okazami we-
wnątrz tego samego gatunku są przynajmniej w części różnicami
indywidualnemi; 2) zbadać, jakie formy występują ponad so
w różnych warstwach; doprowadzi to do poznania różnie rasowych
i gatunkowych, a więc da już podział stratygrafiezny, oparty na
warunkach miejscowego rozwoju; wreszcie 3) porównać, o 1e to
jako zasada wykonalne, tak otrzymane wyniki z wynikami,
kich doszło badanie w taki sam sposób przeprowadzone w k
cznych basenach trzeciorzędnych Europy zachodniej, południowo”
środkowej i wschodniej.
Program powyższy jest bardzo podobny do programu, jaki dla
swoich prae ustalił Douvillć (Etudes sur les Nummulites, I. note.
Bull. Soe. géol. Fr. 1902). Różnice wynikają tylko ze stanowiska
teoretycznego. Douvillé bada formy tej samej warstwy 1 śledzi
zmiany, którym podlega indywiduum w swym rozwoju,
„jednego poziomu“ z różnych basenów, aby otrzymać pewne WË
i różnice rasowe. potem formy różnych poziomów, aby uzyska
zmiany nastepeze typów, czyli mutacye. Metoda p. Douvillé pozo
stawia, mojem zdaniem, zawiele dowolności dla badacza, bo przede-
EOCKN TATR I PODHALA. I. 29
wszystkiem przyjmuje, że nummulity mają, jako skamieliny, „prze-
wodnie* te same dogodne cechy, co n. p. ammonity lub graptolity,
co jeszcze wcale nie jest rzeczą dowiedzioną, a potem za mało zmu-
sza do badania w polu.
Do tego jednak muszę dodać. ze Schlumberger zmienił cokolwiek
kilka gatunków. Rozbił Gümbla gatunek Orbitoides papyracea na
30 WIKTOR KUZNIAR
gat. Orthophragmina Pratti, Archiaci i inne, — obie
.u nas; Orbitoides ephippium Schloth. = Orthophragm. sella d’Archiae;
Orbit. stellata Gümb. non d'Areh. = Orthophr. lanceolata Schlumb.
i orma, którą oznaczyłem jako Orbit. dilatata (teraz Lepido-
eyelina dilatata), będzie prawdopodobnie nowym gatunkiem. Keszta
naszych gatunków pozostała niezmieniona. Do form, w poprzedniej
pracy wymienionych, trzeba jeszcze dołączyć nową, którą zdołałem
oznaczyć w szlifie. ale na podstawie materyału oryginalnego Schlum-
bergera. Jest to Orthophr. Marthae Schlumb. z górnego eocenu, z wa-
pieni litotamniowych.
Przechodzę do opisu kilku ważnych spostrzeżeń.
Pod Capkami.
Wspomniałem o łomach pod Capkami i pod Hrubym Reglem:
jeden i drugi dadzą przekroje, które dla trzeciorzędu na pn. zboczu
Tatr będą klasycznymi. Zanim jednak przekroje te zostaną ogło-
szone, muszę wspomnieć o kilku szczegółach, niezawisłych od stra-
tygrafii.
W łomie pod Capkami odsłonięto po raz pierwszy w sposób
doskonale widoczny trzeciorzęd i jego podstawę tak. że ich stosunek,
tu na miejscu, wyjaśnia się raz na zawsze w sposób ścisły, nieule-
gający żadnej wątpliwości, a zatem wyjaśnia się ostatecznie sto-
sunek trzeciorzędu do ealyeh Tatr przedtrzeciorzednych. ja
prawa „transgresyi* trzeciorzędu na tej podstawie, na której
go dziś widzimy, weale nie była kwestyą jasną. Pomijając historyę
tej sprawy, powiem tylko, ze i dla mnie była ona zupełnie nieja-
sną. Przedewszystkiem dlatego, że — jak i Uhlig., Lugeon, Lima-
nowski — nigdzie nie widziałem bezpośredniego zetknięcia wapieni,
czy konglomeratów. z ich podstawą, bo takiego przekroju nie było.
Wszystkie naturalne przekroje trzeciorzędu mają swoją podstawę;
zasypaną własnymi piargami. Tych kilka miejsc, gdzie piargów jest
najmniej, albo gdzie zbocze jest tak strome, że ich rzeczywiście
niema zupełnie — niepodobna uważać za ostatecznie rozstrzygające:
Na zboczach bardzo stromych, skutkiem tego czystych, mamy me
wiem przekrój jakikolwiek. tylko nie płaszezyznę zetknięcia, D^
zboczach zaś mniej stromych wytwarza wietrzenie chemiczne 1 me-
chaniezne ze zlepieńców czy okruchowców podstawowych eos, 09
bardzo mąci możność obserwaeyi. j
Pod Capkami mamy zatem na przestrzeni kilkuset
niętą następującą budowę: Podstawę starego trzeciorzędu 4
ień i dolomit z piętra wapienia muszlowego. Dolomity są e”
pełnej przewadze, wapień znajduje się tylko w jednej, około "4
rubej lawiey, i zawiera bardzo liczne krążki trzonków
liliiformis. Na tem są zlepieńce 2—3 m grube. Nie są
te formy są `
mum e o A A UE EST SR REC PE CZT COZ INA ICS Er e A
m? odslo- `
edu tworzy tu
Enerinus 2
to jedno
EOCEN TATR I PODHALA. I. 31
stajne zlepieńce, ale zlepieńce, okruchowce i piaskowce grubo-
i drobno-ziarniste. „Piaskowce* nie są kwarcowymi. bo mają zale-
dwie ślady ziarn kwarcu, a są zbiorem drobnych, otoczonych ziarn
wapienia. Ku górze piaskowiec (= wapień ziarnisty) przeważa, a na
samej górze panuje wyłącznie. U dołu lawiey są te utwory poroz-
mieszczane niejednostajnie, naprzemian, a w częściach piaszczystych
występuje tu i owdzie zjawisko uwarstwienia wichrowatego. Między
składnikami zlepieńców dają się odróżnić wapienie i jakieś pia-
skowce (rzeczywiste, kwarcowe). Jedne i drugie są dobrze zaokrą-
glone. Wapienie z łatwością dadzą się odnieść do wapieni jurajskich
facyi górno-tatrzańskiej, zwłaszcza wtedy. gdy są różowe i mają
liczne ślady fukoidów. Takie wapienie występują tylko w dolnej
jurze brunatnej faeyi górno-tatrzańskiej i zresztą nigdzie, są zatem
zupełnie charakterystyczne. Prócz tych są jeszcze inne wapienie,
sine i blado żółtawo-zielonawe; ich pochodzenia nie mógłbym z pe-
wnością podać, Drugim otoczonym składnikiem są jakieś kwarcowe
piaskowce, koloru żółtawego, bardzo zwietrzale; materval ten mógłby
pochodzić z pewnych partyj warstw gresteńskich lub dolno-tryaso-
wych. Między dobrze otoezonymi znalazł się także jeden kawałek
czerwonego granitu, wielkości pięści, doskonale okrągły. Okruchowce
utworzone są wyłącznie z dolomitu. Najwidoczniej jest to materyał
pierwotnych piargów, zlepiony na miejscu, bez uprzedniego trans-
portu. Materyałem grubszym „piaskowców * są wapienie i dolomity,
a spojem wszystkiego, zlepieńców, okruchowców i piaskowców, jest
blado żółtawo popielaty wapień dolomityczny.
Najważniejszą jest oczywiście płaszczyzna zetknięcia zlepień-
ców z podstawą. Otóż ta podstawa jest nierówną, tu i owdzie po-
wyżeraną, to znowu względnie gładką. Z nią są spojone zlepieńce
w ten sposób, Ze w zagłębienia i dołki tryasowe wchodzą otoczaki
eocenu. Spojenie na płaszczyźnie granicznej nie wykazuje ani śladu
jakiegokolwiek wzajemnego. przeciwnego ruchu tryasu i eocenu:
niema tam żadnego lustra skalnego, żadnych prążków po ślizganiu,
żadnego spojenia kalcytem, ani jakąkolwiek inną substancyą, pó-
Źniejszego od powstania, ani nawet niema tych nader subtelnych
powłoczek ilastych, które przy bardzo nieznacznych ruchach prze-
ciwnie skierowanych dwu mas skalnych po sobie powstają; niema,
Jednem słowem, ani jednego śladu ruchów sobie przeciwnych eocenu
! tryasu. Nawet gdyby były skądkolwiek znane wypadki ruchów
przeciwnych mas skalnych bez charakterystycznych zjawisk me-
chaniezno-chemicznych, towarzyszących faktowi ślizgania się, to tu
taki ruch byłby niemożliwym do pomyślenia, bo są w dołkach
tryasu najróżnorodniejsze otoczaki, częstokroć dobrze stykające się
ze sclanami dołka; gdy otoezakiem jest twardy a nader ruchy
dolomit. to ślad jakiegokolwiek ruchu wywołałby charakter styczne
zjawiska spękania dolomitu, czego nigdzie nie widziałem. V reszcie
32 WIKTOR KUZNIAR
jeszcze jedno zjawisko: spojenie eoeenu na płaszczyźnie transgre-
syjnej z tryasem jest tak mocne, że gdy skałę rozsaazają wybuch
dynamitu, to rozpada się ona w bryły raczej po plaszezyznae
wszystkich innych, niż po płaszczyźnie spojenia tak. że brył, któ-
rych część jest tryasem (z podłoża), a część eocenem, złączonym
z tamtym, na których zatem zjawisko transgresyi można studyować
znakomicie — jest wielkie mnóstwo. i
Na podstawie opisanych wyżej zjawisk, obserwowanych w ło-
mie pod Capkami, uważam transgresyę starego trzeciorzędu na prze-
strzeni całych Tatr za rzecz ostatecznie dowiedzioną, nie ulegającą
żadnej wątpliwości.
O konsekwencyach, wynikających stąd dla tektoniki, wspomnę
później. Tu podniosę jeszeze jedno. Stosunki łomu pod Capkami
wyjaśniły mi także, iż trochę za mało uwzględniałem zależność zja-
wisk elivage'u od stosunków podłoża. Cała podstawa tryasowa jest
pod Capkami potrzaskana w sposób bardzo regularny. Są to schod-
Ryć. 1. — Schemat, Przecięcie od wschodu na zachód.
kowate, drobne uskoki, wzdłuż których części ławie tryasu i eocenu
razem spadały, czy wysuwaly się naprzód. Wyjaśni to najlepiej
dość in
] dywi-
,
ryć. 1. Wprawdzie materyal eocenu zachowywał się
dualnie wobec tych ruchów podstawy, ale niemniej na nie reago-
wał wybitnie.
Hruby Regiel.
powodu budowy nowej drogi Zakopane — dol. Kościeliska,
odsłonięto dość duże partye pn. podnóża Hrubego Regla i rozsze”
rzono istniejący mały łom u wylotu dol. Małej Łąki. Jedno zwla-
szeza odsłonięcie zasługuje na uwagę z powodu. iz werźnięto SIĘ
dość znacznie w zbocze, a w wyrzucanym materyale znalazło SIę
mnóstwo ciekawych roślin. Miejsce to znajduje się o jaki 00 m
e i
na Z od wylotu Małej Łąki, tuż poza pierwszym źlebem, spadają”
cym po pn. zboczu Hrubego Regla. Weieto się tu we warstwy nie?
piaszczystych a dobrze ilastych, bitumieznych wapieni, o któryć”
już wspomniałem w r. 1907, jako o „wapieniach piaszczysty ch z fur
koidami, stanowiących przejście do fliszu“, Na powierzchni w
te utwory zrazu w duże, szare, stosunkowo cienkie płyty, PO
jetrzeją `
EOCEN TATR I PODHALA. I. 33
w płytki coraz to cieńsze, aż wreszcie rozsypują się w drobne, cie-
niutkie łuski, których już od zwietrzałego fliszu odróżnić nie można.
W stanie świeżym są to najczęściej 60—80 em grube ławice, na
przełomie szarawo-czarne z leciuchnym odcieniem granatowym. Pę-
kają we wielkie bryly, ozraniczone równoległemi ścianami, ale naj-
częściej są już zaznaczone spęknięcia w duże, grube płyty, które
po wyschnięciu dają się z łatwością łupać na cieńsze.
Z takiego właśnie materyału, z istniejącemi płaszczyznami pęk-
nięć, po których rozpoczęło się już nawet wietrzenie, najłatwiej wy-
dostać rośliny. Ich stan zachowania jest w grubych zarysach naj-
częściej bardzo dobrym Znajdują się w stanie pewnego rodzaju
zwęglenia, są o wiele czarniejsze od skały, skutkiem czego dosko-
nale się od niej odrzynaja, a części grubsze (skorupy owoców, kora
gałęzi it. d.) stale są zamienione w błyszczący, czarny węgiel. Nie-
-stety skutkiem tego. iż materyał, w którym tkwią, nie jest dość
delikatnym, nie zachowała się ani jedna cecha subtelniejsza, jak
rysunek drugo- i dalszo-rzędnych nerwów, rysunek powierzchni liści
it Nawet rysunek nerwów bocznych pierwszego rzędu zaciera
sie ku krawedziom liści tak, iż najczęściej przebiegu ich rozeznać
wane są jako substancya zwęglona, wielkie zaś w ten sposób, że
istnieją bardzo dobre odciski zewnętrznej skorupy powierzchni,
s D D D > :
‘Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział IV.
34 | WIKTOR KUŹNIAR
a na jednych i drugich odbiły się własności materyału w sposób
przykry. Wprawdzie ślimaki, o ile się dały wypreparować, są ga-
tunkowo dobrze oznaczalne, ale za to małże dadzą się oznaczyć za-
ledwie rodzajowo — i to nie zawsze.
ądząc po sposobie zachowania i własnościach fizycznych ma-
teryału, nabiera się przeświadczenia, iż rośliny i zwierzęta dostawały
się tu w stanie zupełnie świeżym, jako okazy żywe. Wyobrażam
sobie, że panowały tu podobne fizyczne warunki, jakie moglibyśmy
spotkać w spokojnych, zacisznych zatokach lub rozlewnych lima-
nach dzisiejszych mórz ciepłych. Rośliny nie mogły odbywać dłuż-
szego transportu, niż na to pozwalał ezas, przez który mogły się
utrzymać nie butwiejąc, ślimaki zaś i małże, nie znajdując warun-
ków dogodnych, przybywały tu niezmiernie rzadko i to chyba tylko
zagnane prądem wodnym.
Cheae już teraz choćby tylko w słabem przybliżeniu odtwo-
rzyć warunki, w jakich powstawały omawiane osady naszego sta-
rego trzeciorzędu, musiałbym dać obraz bardzo niezupełny, bo —
jak wiadomo — istnieje pod Furkaską bogata flora, znaleziona przez
Dra Raciborskiego, a dotąd nieopraeowana. Zdołam zaś poniżej wy-
kazać, że flora pod Hrubym Reglem jest stratygraficznie dalszym
ciągiem flory pod Furkaska, że zatem nie można obu traktować od-
dzielnie. Dlatego ograniczam się na razie do kilku tylko uwag
o florze pod Hrubym Reglem, zostawiając omówienie dokładne Je-
dnej i drugiej flory do niedalekiej przyszłości.
Pod Hrubym Reglem znaleźli się przedstawiciele 13-tu naste-
pujących rodzin: Gramineae, Nipaceae, Podocarpeae, Cupulif erae, Mo-
reae, Salicineae, Laurineae, Proteaceae, Apocynaceae, Sapotaceae, Myr-
taceae, Pomaceae, Amygdaleae, razem w 17-tu opisanych poniżej ga
tunkach, których nazwy przytaczam tu dla przejrzystości:
Poacites sp. Laurus Lalages Ung.
Nipadites Burtini Brongt. Daphnogene paradisiaca Ung.
Podocarpus eocenica Ung. Daphnogene melastomacea ? Ung.
Quercus urophylla Ung. Dryandroides angustifolia? Ung.
Quercus sp. Apocynophyllum lanceolatum Ung-
Carpinus grandis Ung. Sapotacites sideroxyloides Ettingsh-
Ficus Morloti Ung. Eucalyptus oceanica Un
Populus mutabilis var. Heer. Pyrus troglodytarum Ung.
Amygdalus pereger Ung.
Nie jest to jednak wszystko. Kilku gatunków brak w HI
spisie, z różnych bowiem powodów nie mogły dotąd być określone:
Cechą charakterystyczną, widoczną już choćby z tego spisu, Leg
| o przed-
okoliczność, iż każda rodzina ma najczęściej jednego tylk 5
stawieiela gatunkowego. Niewiadomo, czemu to przypisać; pij b
yP cl
bowiem przyjąć, że winien temu sposób zachowania, zbierania
EOCEN TATR I PODHALA. I. 35
tym podobne zewnętrzne okoliczności; z drugiej zaś strony trudno
o
gatunków roslin nie wychodzi poza eocen, ale i przez to, Ze u ie
spodu jest ogniwo wielkich nummulitów średnio-eoceńskich, a w stro-
pie ławice fliszu z kilku warstewkami wprost przepełnionemi łu-
skami ryb w rodzaju Meletta i Amphisyle, które występują na po-
graniczu eocenu do oligocenu, albo wprost w dolnym oligocenie,
ale ponad to — rzecz dla Tatr dziwna — zawierają same resztki orga-
nizmów zwierzęcych, które wystarezyłyby do określenia ich wieku.
ilkanaście m gruby ten kompleks znajduje się wysoko po-
nad ostatnią warstewką z Num. lucasana, a zaledwie kilka m po-
niżej fliszu z pogranicza eocenu do oligocenu, leży zatem niewąt-
pliwie w górnym eocenie i to bliżej oligoeenu, niż średniego eocenu.
Organizmy zwierzęce tego kompleksu, których wiek jest skądinąd
doskonale znanym, a które tu znajdują się razem, na tych samych
okazach z roślinami, powodują jednak pewną niejasność, czy sprze-
eznosé. Oto Voluta angusta Desh. jest formą znaną w basenie pa-
ryskim tylko z eocenu dolnego. Ponieważ nasz okaz cokolwiek się
zbliża ku Voluła muricina, formie średnio-eoceńskiej a tamtej naj-
lizszej, przeto możnaby przyjąć, że nasza forma stałaby i wiekiem
na pograniczu dolnego a średniego eocenu. Druga forma: Murer
tricarinatus Lamk. jest formą z caleaire grossier. Trzeciego ślimaka
nie bierzemy w rachubę. Za to na tych samych 0 azach mamy
łuski ryby Meletta sardinites Heckel, formy z najgórniejszego eocenu
i dolnego oligocenu. Dodajmy jeszcze fakt, że z roślin kilka, prze-
dewszystkiem Nipadites Burtini Brongt. znany jest wszędzie ze śre-
dniego eocenu, z ,calcaire grossier“, a otrzymamy ciekawy obraz
istnienia pewnych form u nas jeszcze wtedy, kiedy one, będąc cha-
rakterystycznemi dla jednego poziomu na Z i Pd, już dawno tam
wyginęły.
Furkaska.
Jeszcze o jednem miejscu na pn. stoku Tatr, w dziedzinie
starego trzeciorzędu, należy wspomnieć, mianowicie o stosunkach
i | SH
36 WIKIOR KUŹNIAR
pod Furkaska. Jest to t. zw. „Dolinka za Piecem“, gdzie prof. Ra-
ciborski znalazł rośliny. Dolinka ta leży na PnW od Furkaski,
a nie pod Turkiem. Dopiero niedawno, głównie dzięki nader wy-
datnej pomocy kilku towarzyszy wypraw i pracy, zdołałem odnaleźć
wszystko to, o ezem wspomina już prof. Raciborski, i jeszeze trochę
więcej. Skonstruowałem przytem profil, jeszcze nie we wszystkich
szczegółach dokładny. ale dający już pewne wyobrażenie o rzeczy.
„Pozwalam sobie podać go tu już teraz, bo przypuszczam, że
zwłaszcza niektóre szczegóły, których tu brak, nie prędko będą mo-
gły być uzupełnione. Oto przekrój:
Pomiędzy dolomitem choczańskim a pierwszą mierzoną war-
stwą eocenu jest 3—5 m przerwy. Spodu eocenu nie można było
z powodu trudności technicznych odsłonić. Po przerwie mamy:
1) 210m; dolomityczny, wyglądający jak drobno-krystaliczny
cukier, cienko łupiący się, jasny wapień z mnóstwem ciemnych,
ilastych lub lignitycznych, cieniutkich warstewek, przepełnionych
resztkami nędznie zachowanych roślin. Zdarzają się jednak i dobrze
zachowane liście, łodygi skrzypów i t. d. Bieg, dość stały, waha się
w niewielkich granicach około kierunku W-Z, upad 35° ku Pn.
2) 1 m; białawo-żółtawy, drobno-ziarnisty, cokolwiek piaszezy-
sty i dolomityczny wapień, na świeżym przełomie w świetle sło-
necznem moeno połyskujący. Zawiera prawie proste, grube fukoidy.
m; zlepieńce ze składnikami dochodzącymi do wielkości
kurzego jaja. Otoczaki, okrągłe, są wapieniem i dolomitem, sp)
jest wapieniem. ‚=
4) 170 m; zlepieniec drobno-ziarnisty i grubo-ziarnisty wapien
z wtrąceniem cienkich, krótkich żyłek błyszczącego, czarnego węgla.
5 10 m; cienko-lupliwy. twardy, dźwięczny, czarniawy
lub czarny, szaro wietrzejący, bardzo bitumiczny wapień. Na pla-
szezyznach łupliwości mnóstwo w paleach rozeieralnych resztek ro-
lin, u spodu kompleksu zamienionych najczęściej w sieczkę, KU
górze jednak często oznaczalnych; rzadkie, cienkie warstewki lub
wpryśnięcia węgla — najczęściej w szczelinach; ku górze warstewki
stają się nawet grubsze i mogą dochodzić od 1 do 4 em grubości,
Łupie się w regularne, plaskie wielościanki.
tem. Węgla tu nigdzie nie widziałem. |ko
7 15 m; taki sam wapień bitumiczny, jak pod 5), ty de
z rzadką sieezka roślinną. Tu i owdzie wpryśnięcia i warstewki wę
|
i
j
EOCEN TATR I PODHALA. 1. 37
8) + 1 m; ilaste łupki liściaste z mnóstwem resztek roślin-
nych koloru brunatnego. Niektóre warstewki są wprost przepełnione
tym materyałem roślinnym i mogłyby może nawet służyć do pa-
lenia. Rzadkie warstewki węgla.
0:30 m; bitumiezny, czarny wapień, jak pod 6), z mnóstwem
drobniutkich. zupełnie roztartych ślimaków na powierzchni warste-
wek; bez roślin.
| 10) 1-40 m; dolomityczny, ziarnisty, żółtawy wapień.
11) 060 m? Utwór jak 9) tylko ślimaków o wiele mniej.
1: 5 m; tu było bardzo ciężko odsłonić sobie jakiś prze-
krój; stwierdziłem tylko występowanie jakichś żółtawych wapieni,
podobnych do tych z pod l. 10 i 2, tylko bez fukoidów.
13) 50 m przynajmniej; potężny kompleks lekko różowawych
wapieni i drobnych zlepieńców litotamniowych, zawierających u spodu
Nummulites striata-contorta?, a odtąd aż ku górze jakieś drobne
nummulity. Wszędzie, a miejscami w ogromnych ilościach wystę-
pują drobne, gwiaździste i niegwiaździste orbitoidy. W niektórych
partyach, zwłaszcza u dołu, litotamnia są różowe, jak gdyby zacho-
wały swój naturalny, pierwotny kolor. Bieg prawie dokładnie W-Z,
upad u spodu dochodzi do 70*!
Wspomniałem wyżej, że nie wszystkie szczegóły są tu zupełnie
dokładne, jasne. Zacznijmy od pomiarów. Wykonaliśmy je ze zna-
0-
,
pewnych faeyi wyrażająca sie w grubości odnośnych utworów.
*) Znakomitą pomoc zawdzięczam stałym towarzyszom moim F. i W. Goett-
lom, T. Kowalskiemu i bratu Cz. Kuźniarowi.
38 WIKTOR KUZNIAR
E Niestety nie wiadomo, czem się zaczyna ta serya u samego
spodu, bezpośrednio na dolomicie choczańskim. Jest to luka dotkliwa
przedewszystkiem dlatego, iż może znalazłyby się tam skamieliny.
Nadległy, ale dolny kompleks z florą trafia w przedłużeniu swego
biegu ściany dolomitu choczańskiego — jest tu zatem jakaś nie-
zgodność, której natury, znowu z braku odsłonięć, nie można okre-
slié. Nieodslonieta partya pod kompleksem ismet
także właśnie taką, której skamieliny — gdyby się znalazły —
mogłyby wyświetlić dużo. O wieku bowiem opisanych warstw wiemy
niewiele. Tylko kompleks litotamniowo-orbitoidowy jest pewnym
górnym eocenem, serya zaś najciekawsza — owych 14 m grubych
warstw bitumicznych z flora — pomimo, iż zawiera skamieliny, do-
tąd nie może być wiekowo ściśle określoną. Przypuszczam tylko,
że wraz ze zlepieńcami. dzielącymi ja od spodniej seryi z fora,
może być najprawdopodobniej średnim eocenem; przypuszczenie zaś
opieram na tej podstawie, iż we wapieniu nr. 2 i zlepieńcach nr. 3
są grube, leciuchno wygięte fukoidv. znane mi z warstw niewąt-
pliwie średnio-eoceńskich z innych miejsc w Tatrach, a zresztą
znikąd inąd.
D " Ke D
nymi* — powiedzieć, iż są między nimi formy. należące przynaj-
Bedziemy mieli dla Tatr flore średnio- i górno-eoceńską. zatem ro?"
I le nie jest
wój równolegly fauny i flory przez oba te pietra, eo wea
rzeczą częstą. ;
Wyjaśnienie ostateczne kilku poruszonych tu kwesty) muszę
odłożyć jeszeze na jakiś czas, dopóki mnie samemu nie staną ed
one jasnemi. Na teraz chcę podnieść jeszcze dwa momenty: na |
zwyczajną grubość warstw litotamniowych, należących do górnego -
EOCEN TATR 1 PODHALA. I. 39
eocenu. Jakaś pomyłka, większa, niż max. 2— 3 m, jest tu całkiem
niemożliwa, bo mierzyłem warstwę za warstwą, u otrzymawszy
pierwszy wynik, powtórzyłem mierzenie, bo na taką cyfrę byłem
zupełnie nieprzygotowanym. Wreszcie ostatni punkt: oto eocen pod
Furkaską łączy w sobie niektóre cechy nawet dość dalekich wy-
stąpień, tracąc przez to coraz bardziej swą odrębność, a stając się
tem ciekawszym. ei
E Odstoniecia na poludniu od Tatr.
W poprzedniej mojej praey nie nie wspominalem o trzeeio-
rzędzie na pd. zboezu Tatr. Obeenie mogę już tę lukę wypełnić,
zwiedziłem bowiem wielkie płaty eocenu na Pd od Wielkiej Pale-
niey (1150 m) i od t. zw. „podkrywańskiej* koleby. odsłonięcia
w potoku Hibbiey i drobny płat „pod Surowa*.
Pod względem petrografieznym uderza brak ciemnych, bitu-
mieznych wapieni na Pd (gdy te właśnie utwory odgrywają na Pn
znaczną role) a natomiast nadzwyczajna przewaga wapieni litotam-
niowo-orbitoidowych. Zresztą są tu zlepieńce, okruchowee i wapienie
dolomityczńe, wszystko jasnego koloru. Tę przewagę jednych, a czę-
śelowo brak drugich w stosunku do innych utworów, można wy-
tlómaezyé zjawiskami tektonieznemi, o których niżej.
od względem stratygraficznym są to te same piętra, co na
pn. stoku, ale z powodu ciekawych stosunków ułożenia, nie mogłem
tu stwierdzić wszystkich poziomów. Na Hrubym Groniu (965 A).
w jasnych konglomeratach znalazłem Num. laevigata i N. Lamarcki,
w odkrywkach na zboczu ku Bielańskiemu potokowi, o jakiś 1 km
na PnW od punktu A 965 m znalazłem warstwy wapienia ciem-
nego, zbitego, przepełnionego formami Orthophragmina applanata,
Pratti, aspera i Archiaci. Ciągnęły się one stąd jeszcze dość daleko
ku Pn, aby potem ustąpić miejsca jasnym, ziarnistym wapieniom
bez skamielin. które spotkałem nawet bardzo wysoko, w miejscu,
które na mapie leżałoby — zdaje mi się — tuż pod napisem „Ko-
libi podkrivanskć*, | :
Stosunek jasnyeh do eiemnych wapieni jest mi nieznany,
i panem tylko, Ze eiemne sa mlodsze. Od Hrubego Gronia
P
ppodkrywanskiej równinie“, spotyka się mnóstwo „kamieni polnych“,
tór
ktöry wystepuje w brzegach jaru Hibbiey. Na Skalnistem znalazłem
wapień z formą N. striata-contorta, zatem w każdym razie pod-
40 WIKTOR KUŹNIAR
stawę górnego eocenu. Na mapie Prof. Uhliga cała ta przestrzeń
pociągnięta jest kolorem fliszu. Nie mogę wątpić, że flisz musiał tu
i owdzie ocaleć w drobnych płatach, jednak nie miałem szczęścia
widzieć go, bo gdzie tylko usiłowałem dotrzeć do skały, znachodzi-
łem zawsze bryły wapienia eoceńskiego. W prześlicznym jarze
m
bardzo skąpej ilości otoczaków, które widziałem na dnie tegoż po-
toku, dostrzegłem także kilka drobnych otoczaków cokolwiek zle-
pieńcowatego wapienia z licznymi okazami gatunku N. lucasana.
Poszukiwałem w górze potoku miejsca, skądby te otoczaki pochodzić
mogły. jednak warstw in situ nie odnalazłem.
Wid
zupełnie tak samo, jak na Pn Tatr. Różnica polega na tem, że na
Pn możemy w dogodnych odsłonięciach widzieć wszystkie poziomy
eocenu, tu zaś dostępne są niemal wyłącznie poziomy najdolniejszy
i najgórniejszy średniego eocenu i górny eocen
Pochodzi to stąd, że ułożenie ławie eocenu na Pn jest zgoła
inne, niż na Pd. Leżą one tu prawie płasko, zupełnie tak, jak flisz
podhalski na Pn w odpowiedniem oddaleniu od Tatr. Wyjątek sta-
nowią drobne partye eocenu, położone bardzo blizko krawędzi pd.
Tatr krystalicznych, gdyż albo mają upad skierowany na
Tatr (w górze Bielańskiego potoku i pod Koliba), albo na Pn, ku
Tatrom, jak np. pod Surową. Choć we wielkiej partyi wyraźnie
żadnego upadu stwierdzić niepodobna, trzeba jednak przyjąć, 2
lekki upad ku Pd istnieje, bo wskazują na to stosunki hypsome
tryczne poziomów stratygraficznych. I tak przy punkcie 808 m
mamy poziom N. striata-contorta, a odtąd w górę potoku widzimy
go prawie ciągle az do punktu 882, czyli na przestrzeni + 35 E.
jest to zatem przynajmniej w znacznej części upad warstw ku Pd.
Te same stosunki hypsometryezno-stratygrafiezne dowodzą, Że —
KOCEN TATR 1 PODHALA. 1. 41
niemal płasko leżący ten kompleks potrzaskany jest mnóstwem usko-
ów. Można się nawet pokusić, żeby w przybliżeniu ocenić ich wy-
sokość. Oto w potoku Hibbiey, o niecały km na Pn od Skałki,
mamy oznaczony punkt 808 m, który w porównaniu z Hrubym Gro-
niem leży o 157 m niżej. Poniżej 808 m jeszcze spotyka się rzadkie okazy
N. str.-contorta, możemy wiee tę ławicę przyjąć za podstawę gór-
nego eocenu. W takim razie, aby otrzymać wysokość zupelną, trzeba
do tej liczby dołożyć jeszeze różnicę poziomów stratygrafieznych
N. laevigata- N. striata. Niema sposobu, żeby tę wielkość ocenić
wprost; jeśli wolno posłużyć się tu analogią, możnaby przyjąć jako
jej równoważnik 15 m, bo tyle przeciętnie wynosi miąższość śre-
dniego eocenu na pn. stoku, a wtedy wysokość uskoków byłab
łącznie równą około 172 m dla odległości poziomej = + m.
a punktem 808 m — przeszło 100 m (jeśli Skalniste = + 914 m).
Ze znacznem prawdopodobieństwem można też ocenić grubość
eocenu górnego, albowiem w dnie koryta tuż obok Skałki jest po-
ziom N. striata-contorta, a cały kompleks litotamniowy tworzy jedno-
litą ścianę i sięga jeszcze przynajmniej kilka m ponad Skalke. —
różnica tych poziomów hypsometrycznych, czyli grubość kompleksu,
musi zatem być równą min. czterdzieści kilka m, t. j. wynosi prawie
tyle, eo n. p. górny eocen pod Furkaską.
O stosunku scharakteryzowanych tu pokrótce utworów do nad-
ległego fliszu, w szczególności o sposobie, w jaki przechodzą w siebie
wapienie i materyał fliszu, nie umiem nie powiedzieć z powodu
Już wymienionego. Resztki fliszu muszą tu być rzadkie i małe.
ebrawszy najważniejsze szczegóły, można o utworach eocenu
na Pd Tatr wypowiedzieć następujące zdanie: Jest to petrograficznie
ten sam materyał, co w największej ilości odsłonięć na Pn, z prze-
wagą wprawdzie skał jasnych, ale pozorną, bo uwarunkowaną sto-
sunkami ułożenia, stratygraficznie tak samo piętro średniego i gór-
nego eocenu, jak tam, 1 wreszcie tektonicznie — jedyna różniea —
Jest to płyta z lekkiem nachyleniem od Tatr ku Pd, potrzaskana
dość poważnymi uskokami w różnych kierunkach.
Flisz podhalski na zetknięciu z pasem Skałek.
. _ Już od czasu wyjścia monografii Tatr Prof. Uhliga wiemy
niezbicie, że wapienie i zlepieńce starego trzeciorzędu na pn. stoku
Tatr są genetycznie złączone ze sobą, że tu i owdzie warstwy je-
dnych i drugich leżą naprzemian, że najezęściej wapienie zwolna
42 WIKTOR KUZNIAR
przechodzą we flisz. Wiemy też od pojawienia się pracy Prof. Uhliga,
iż na zetknięciu z brzegiem pasu Skałek jednostajny zresztą flisz
zapada w stronę "Tatr, zawiera warstwy ze skamielinami i jest
wogóle jedynym ekwiwalentem całego tamtego o wiele różnorodniej-
szego kompleksu. Pomimo, iż przedstawia duży interes stratygra-
ficzny i bez porównania większy tektoniczny, nie zbadano dotąd
zawartości organicznej owych warstw ze skamielinami. Wykonałem
to teraz. ponieważ w rozwoju poglądów tektonicznych na ten nie-
słychanie ciekawy obszar precyzuje się coraz bardziej rola trzecio-
rzędu jako naczelne — ra razie zda się najtrudniejsze zagadnie-
nie. Poniżej wskażę, jaką rolę ma wspomniane zbadanie warstw ze
skamielinami dla spekulacyj tektonicznych; tymezasem przyjrzyjmy
się jednak samym tym warstwom. |
W monografii Pienin wyznacza Prof. Uhlig linię, na której
w dogodnych odsłonięciach można studyować mechaniezny kontakt
fliszu podhalskiego z pasem Skałek. Na przestrzeni, do której w roku
1908 ograniczyły się moje poszukiwania, biegnie ta linia od W na 4:
na Pn od wyniosłości Sormówka, po pd. stronie wsi Maruszyna, po
przez Szaflary i na Pd od wsi Nidzicy.
Sormówka
jest nazwą pól, leżących na PdZ od wsi Maruszyny na pn.
zboczu słabej wyniosłości, której garb patrzy ku wsi Czerwone.
Stąd pola leżą „pod Czerwonem“, ale garb sam nie nazywa się „Pod-
szeza zaś druga, są zresztą mało komu znane. Od tej „Sormówki*
płynie zrazu na Z, potem na Pn mały potoczek, który wpada z le-
wego brzegu w Raczy potok. O tem miejseu pisze Prof. Uhlig, P
n
usnm cL EE WIDE
Wut. ASSAI MEUS STRE DUET ru Mer ia 0
n,
Höhe Sormówka bei Miedzyezerwone gegen den Raezybach herab-
kommt. Hier sind zahlreiche, in grosser Menge Nummuliten e
ji
rende Bänke in gewissen Höhen übereinander zu beobachten... ^
zastałem już tych stosunków, a zdolalem odnaleźć o jakiś km w SU
e skamielinam!.
rzelomie zbity:
twardy, sinawy, na powierzchni zwietrzałej rdzawy. Wietrzejąć. wi i
H
EOCEN TATR | PODHALA. 1. 43
towe, czekoladowo- d barwy. między którymi jest jedna ła-
wica rogowca tej samej barwy, która ma 30 em grubości. Cala
obserwowana serya ak stromo, przeciętnie pod ix 09 ku Pd..
Skamieliny są znakomicie dochowane a różnorodne. Najwięcej
jest drobnych otwornice, potem bryozoów, potem dużych otwornic
i innych skamielin. Na razie podam dla tej, jak i dla wszystkich
poniżej wymienionych warstw ze skamielinami. tylko spis dużych
otwornie, jako skamielin najzupełniej wystarczających do oznaczenia
wieku; ogloszenie listy wszystkich skamielin zostawiam sobie na
my Oper culina sp., Heterostegina sp., Quinqueloculina sp... Ortho-
phragmina (czy Lepidoc „yć sp., sp.. (drobne formy), Nummulites
Fichteli, Num. venosus-budensis, N. Boucheri var. variabilis. Jak wi
dać, jest to zatem ei określony dolny oligoe
Odtą aż do potoku Skrzypne istnieją. tylko rzadkie
i bardzo małe odsłonięcia w głębszych brózdach między polami,
dokonane przez rwące strugi wody deszczowej. Dopiero w potoku
Skrzypne, na Pd i PAW od wsi Maruszyny, istnieją znaczne odsło-
nięcia. Niestety nie można tu było żadnej warstwy ze skamielinami
odnaleźć, a jedynym, wybitnie zaznaczającym się kompleksem. są
grube ławice piaskowca z przebiegiem WPnW-ZPdZ i stromym
upadem pod << 60? ku Pd, następujące po sobie bez żadnej wkładki
innego materyalu, razem przeszło 8 m miąższe. Widać je na da-
lekiej przestrzeni. zwłaszcza zaś doskonale w tem miejscu na pd.-
krańcu wsi, gdzie potok zawraca z an W-Z ku kie-
wse
runkowi Pd-Pn.
e
Szaflary.
Najbliższem sąsiedniem odsłonięciem są od dawna znane brzegi
Dunajca na Pd od Szaflar. Utrwalono je już w kilku publikowa-
nych rysunkach. jednak z trzech teoretycznie różnych punktów
widzenia, stąd za każdym razem odmiennie, w E pewnej inter-
ai Z powodu znaczenia straty raficznego i tektonicznego, ja-
m
wyjścia biorę inde sie fliszu wege z pasem sae
dający "ch stromo w gës bez wyraźnego przebiegu. ogromnie po-
trzaskanych. Do nich przypiera flisz podhalski, reprezentowany przez
następujące utwory:
m; w rzece, pod wodą i na obu brzegach widać czarne
na powierzchni szaro wietrzejące tupki, z dość dużą ilością blaszek
miki; są tak samo intenzywnie potrzaskane i wzajem w siebie po-
wgniatane, jak materyał Skalek z iind strony ege mają bieg
44 WIKTOR KUZNIAR
nader zmienny, jednak w całej masie wahają się około kierunku
W-Z, a upad od 82? ku Pn do 80? ku Pd, naczęściej zaś prosto-
padły. Ponad cala gamą objawów zgniecenia górują uskoki tak częste,
że na 1 m szerzenia się warstw wypada ich kilka, a tak duże, że
na 2 m szerzenia wypada + 3 m przesunięcia w jednym lub kilku
kierunkach skośnych. Na płaszczyznach przesunięć mnóstwo szram.
2) 0:30 m; na prawym brzegu rzeki, tuż nad nizką wodą, wy-
stępuje ławica „zlepieńców* ze skamielinami i zaraz potem znika
w jedną i drugą stronę. mianowicie od wody zasypana przez Żwir
i piasek, ku wodzie ucięta uskokiem, który wytworzył błyszczącą,
pokrytą równoległemi szramami płaszczyznę. W dalszym przebiegu
ani w korycie, ani w brzegu nie można jej było nigdzie wyśledzić.
Ten zachowany kawałek stoi — zdaje się — zupełnie prostopadle.
3) 1645 m; łupki i piaskowce naprzemian, jednak ze znaczną
przewagą łupków. 0-6 m od kontaktu pierwsza ławica piaskowca
05 gruba. Materyał zawiera dość dużo miki, piaskowce ponad to
sieczki roślinnej. Bieg + 5 b, upad + 60° ku Pd.
m; serya naprzemianległych ławie piaskowców i łupków,
20—30 em grubych. zakończona lawica piaskowca 0:70 m grubości.
Upad 820 ku Pd.
5) 1 m; po małej przerwie ławica grubo-ziarnistego piaskowea,
na świeżym przełomie twardego, sinawego, po zwietrzeniu żółtego,
rozsypujacego się. Upad 839—87? ku Pd. j
6) 30 m łupków i piaskowców, z których pierwsze przeważają;
piaskowce są cienko ulawieone. Upad 609—709 ku Pd.
7) 10 m; ławice masywnego piaskowca, bez wtrąceń łupków.
Pd
Upad 709—759 ku > op är
8) 11 m piaskowców i łupków z upadem zmiennym :
ku Pd, na końcu 1 m gruba lawiea grubo-ziarnistego piaskowca
z upadem 86° ku Pn.
9) 40 m przerwy; nie widać nie. A
0) 30 m gruba masa piaskowea pekajacego n niedu
1 ) Ze, nie-
regularne kawałki; bez wtrąceń łupków. Upad 50% ku Pd.
11
m; ławice piaskowców do 0b m grube n
z lawieami 0:80—1:20 m grubemi cienko uwarstwowany
rych łupków. Upad 64%—400 ku Pd
1) Płytki „cienko* uwarstwowanych lupków mają 3-6 mm grubości, Sg |
łapków bez żadnego dodatku, określającego grubość, sę przeciętnie & um
grube.
lupków liściastych max.
SEMEL BZ) 0-4 err
ch !) sza- A
EOCEN TATR I PODHALA. I. 45
14) 14 m; Zen cienko warstwowanych lupköw i warstewek
ze +3 u Pd.
20 m; zrazu cienkie, potem grube ławice piaskowca z ró-
żnie ke wkładkami łupków naprzemian; piaskowce pękają
w duże, prostokątne bryły. Upad 30° ku Pd.
00 m przerwy nk: żadnych odsłonięć.
7) 6 m; wyrwa potoku, w której = zlepiencowaty m
skowiee i MM. E się łupki. 259 ku Pd.
ypowych łupków menilitowych czekoladowej barwy
z rdzawym lub pomarańczowym nalotem, pop przegradzanych rzad-
kiemi, cienkiemi warstewkami mało zwiezlego, bulastego lub sko-
rupowo oddzielającego się piaskowca i częstszemi, ale też przeważnie
cienkiemi warstewkami rogowca, choć są 2 ławice tego minerału
po 20 i 30 em grubości. Powierzchnia niektórych płytek lupku po-
kryta jest drobnemi, Zle zachowanemi luskami i koleami ryb. Upad
25" ku Pd
20) 10 m szarych łupków naprzemian z jasnymi piaskoweam:.
Upad 25° ku Pd.
21) 30 m; warstewki piaskowea, miedzy niemi szare lub bru-
natnawe, liseiaste lupki, tu 1i owdzie z E nalotem, więc chyba
,menilitowe“. Wiele malych flexur. 280 areas d.
) 18 m; ławice piaskowca, rozpadającego się w duże
krawędziach zaokrąglone buły. Międzyległe ipii słabo sedis on
Upad 36° ku Pd.
23) 200 m przerwy. a dnie rzeki widać tylko tu i owdzie
występujące ławice piaskowe
24) 6 m; grube weis ee oddzielającego się skoru-
powo w cieniutkie płytki. Upad 42? ku Pd.
25) m gruby kompleks piaskowca naprzemian z łupkami;
na płytach piaskowca mnóstwo sieczki roślinnej i miki. 40° ku Pd.
18 m; zrazu kilkanaście m łupków '), potem kilka m łup-
ków i piaskowców, w tem, pomiędzy lupkami, warstwa 30 em gruba
rogowca. 409 ku Pd.
7) 140 m przerwy; tylko tu i owdzie na maleńkich przestrze-
niach widnieja w zboezu plytki łapków lub piaskowca.
m; wyrwa potoku, w niej łupki i piaskowce; na końcu, -
w 3 em grubej warstewce iłu i 5—8 em grubej warstewce Dia:
skowea — mnóstwo skamielin. Upad 45° ku Pd.
mm
1) Gdzie niema określenia koloru, tam łupki sa zawsze w stanie świeżym
von Zieten, Die kde", — oder... Stuttgart,
.. 1830. — W cyt. a Wii ergs.
1852. Th. Davidson, A monograph of British Tertiary ge Part. I, Pa-
B. acontographical Society. “1852. =- cyt. British Tert
1870. ae em, On I purs Kiei Brachiopoda, The Geological gc Vol. VII,
og talian Terti
1874. Ide Th. re Sur deb (cis MADE tertiaires de Belgique, tra-
ad de anglais par... Extrait T Traduetions... par la Société Sr
gique de Belgique, 1874. - We
1863. K. E. Schafhaatl, E iii en Der Kressenberg und
die EE SE ihm... Lei 863.
1868—1871. Fr. Aug. gea age E r I. Abt,
2-ter pa AS CE, 1868—1871. — W cyt. Potetaetenkunde
1870. M, F. Bayan, Sur les terrains tertiaires de ja Vénétie. Bull. Soc. geol.
a I ei tom 27, 1869— -1870. W cyt.
76 WIKTOR KUZNIAR
1877. Ai hee En de opony et de ——— conchiologique
d'un appendice sur les spispadęszą D. P. Oehlert. Paris, 1877.
1881 — 85. K "Zittel, Handbuch der ee logie.
1888. * Cossmann, Catalogue illustré des coquilles ym ins de Banz des en-
de Paris... 3°—5° fascie. = e 872. cyt. Catalogue.
1904. p. Lemoine et R. Douvillé, Sur le genre "Lopidoeyein Giimbel. Mé-
es de ^ pct géol. de die N? 3 m 12,
1907. Clelia Pa ch, Die alcune AP bed t e EN idi dell' appennino Kee Ch
Piemontese. Hoknopie della... Memorie della Reale Accademia delle Scien
di Torino. Serie seconda, Tomo 57; 1907.
Literatura do roslin.
1850. F. Unger, Genera et species plantarum fossilium. Spis dyagnoz i literatury
do 1850 r
1851. Idem, Die Se net von pea ara d. k. Akad. d. Wissen-
schaften in Wien. Mat-nat Cl. Tom IL. 18 cyt. Sotzka.
1860—66. Idem, Syllog e en Se I— m iidem 1860—66.
1852. C. Otto Webe r, Die Tertiürflora der niederrheinischen Braunkohlenforma-
tion. pd II Bd. 1852. — W cyt. Niederrhein. Brkoblenforn.
1856. Idem i Ph. Wessel, Neuer Beitrag zur ca der niederrheinischen
Braunkohlenformation. E Bd. IV, 1856. — W cyt. Neuer
Bei TE
1855. K. J. Andrae, Fossile Flora Siebenbürgens und des Banates. Abhandl. kk.
geol. i: A. H Bd., 1855. W cyt. Siebenbürgen
5. K. von Bitingshausen, Die tertiäre Flora von | Häring in Tirol, Abb.
ete. ibider
Hà
1856. Osw. Heer Flora pie Helvetiae. Die tertiire Flora der Schweiz, be-
arbeitet von... 3 tomy. Winterthur, 1856. W eyt. Tertiäre Flora
1877. ee Flora Lo ssilis simo Die vorweliiehe Fiora der Schweiz, 1877. zu
W ert u.
1869 —74. W. Ph Ge "Traité de Paléontologie végétale oü la Flore du
egen e 8 tomy, Paryż, — W eyt. Paléonto ee végétale. Bri-
1879 — e t. Gardner (and Baron Ettingshausen), A monogr raph ot the 38,
ish ride Flora. EEE NH de my 33, 34, 36, 87.
39 — za lata 1879— vc? Ww hy-
1890. ^ Zittel i A. Sehe iondbrek de poc śe II Abt. Palaeophy
tologie. — W eyt. Sarnen
1906. P. Combes fils, Recherches sur les variations du fruit chez Nipadit “=
berti Wat. s calcaire er parisien, Bull. Soc. géol. Fr. 4e serie, ,
Vari :
1906. — W
(Tu także Etat = Nipseeón).
Przyczynek do znajomosci fauny kredowej
w Mialach pod Grodnem (na Litwie)
podał
Bronisław Rydzewski.
(Z rysunkiem w tekście),
Występowanie formaeyi kredowej w okolicach Grodna jest
oddawna znane w literaturze geologicznej. Wspomina o niem Eich-
wald 1), Pusch 2), Berendt?) a Grewingk pierwszy podał opis fauny
kopalnej z tych odsłonięć *). Szezegölowiej opracowywał te tereny
A. Giedroyć, który spostrzeżenia swe publikował po polsku w war-
szawskim „Pamiętniku Fizyograficznym* 5), oraz po rosyjsku w wy-
dawnietwie „Matierjały dla geołogii Rossii* 6). Pomimo to dane,
zwłaszeza paleontologiczne, z tych miejscowości są niezwykle szczu-
płe, a fauna wedle słów J. Siemiradzkiego 7) potrzebuje ponownego
oznaczenia,
: '| Eichwald: Naturhistorische Skizze von Lithauen, Volhynien u, Podolien.
Wilno 1830, str. 33—34.
... *) Pusch: Geognostische Beschreibung v. Königreich Polen. Stuttgart u.
Tübingen 1836, str. 327—356.
> 3) Berendt: Das Auftreten von Kreide u. Tertiär bei Grodno am Niemen.
£. d. D. g. G, t. XXII, 1870, str. à
,*) Pomimo usilnych starań prace Grewingka, dotyczące opisywanych miej-
scowości, nie były mi dostępne w oryginale. Spostrzeżenia tego badacza czerpałem
ze „Szkieu geologicznego Król. Polsk. i Galicyi* J. Siemiradzkiego i E. Dunikow-
skiego, Pam. fizyogr. t. XII, 1891.
5) Sprawozdanie z badań geologicznych w gub. grodzieńskiej i t. d. Pam.
fizyogr. t. VI, 1886. — Sprawozdanie z badan geolog. w pow. augustowskim i na
18 B. RYDZEWSKI
>
-.
e
—
w
U
O
=.
w
B
©
ue
o
—
Na południowy wschód od Miałów, na
gruntach folwarku Pyszki, przy drodze wiodącej do Grodna. znaj-
Pod względem petrograficznym kreda podgrodzieńska wyka
cona jest w dwu typach — jako biała kreda pisząca, pa
krzemieniami i jako szary margiel krzemienisty (opoka). Poda
poniżej formy pochodzą z białej kredy piszącej.
Echinodermata.
1. Ananchytes ovata Lamarck.
1863. Ananchytes ovatus Strombeck: Zeltberg Z. d. D. g. G., str. 128 i 161. k
1902. — ovata Wollemann: Die Fauna d. Lüneburger Kreide. Abhandl. d.
preuss. geolog. Landesanst. Neue Folge. Heft 37, str. 25 h
Ta znana forma spotyka się w Miałach często w égen?
o rozmaitych rozmiarach. Niektóre egzemplarze dochodzą do =.
eznej erg posiadam jeden okaz. którego długość wynos! ży»
wysokość — 75 mm, a największa szerokosć 70 mm. Gatune
był znany Grewingkowi i Giedroyciowi.
1) Peoxormuiecria macxbąoBania i t. d.
E
e $
TEE i a RE REA ON
par en an
ES rn E
PRZYCZYNEK DO FAUNY KREDOWEJ 19
Vermes.
Serpula Linnć.
2. Serpula ng Schlotheim.
1840. Serpula implicata v. Hagen Sege eene d. Rügenschen Kreideverstei-
nerungen I. N. J. f. M. G. P. str. 668, tab.
1871—75. — gordi SÉ dë Das Biblio in Sachsen. Palaeontogr. t. 20,
I, str. 282, tab. 63, fig. 2—3, 37, fig. 3—
Cienkie i dka am sploty i kłębki tego gatunku
er się często przyrośnięte do Bełemnitella mucronata.
3. Serpula ampullacea Sowerby.
1841—75, E ma Se Geinitz: D. Elbthalgebirge I, str. 284, tab. 63,
1
fig. ab. 37, fig.
1892. — — Sto ta - Die Kreide, Bakes Holstein, Mittheilung. aus d. mineral.
Institut Univ. Kiel, str. 248.
osiadam jeden Late zachowany egzemplarz tego gatun nku.
Cytuja Geer? tę formę Gagel i Kaunhowen z Prus Wschodnich !).
4. Serpula macropus Sowerby.
1871-—75. aż: macropus Geinitz: Das Elbthalgebirge II, str. 20i, tab. 37,
fi Tu
orma częsta. Okazy podobnie jak 8. gordialis przyrośnięte
do Belemnitella mucronata.
Brachiopoda.
Magas Sowerby.
5. Magas pumilus
pre . Mayas a d'Orbigny: Franc. terr, cré . I, str. 54, tab. 501.
ape Bs ach: Kritische jeder über nen. Palaeontogr.
1902. — ll: Die Fauna d. Lüneburger Kreide, str. #7.
Dwa okazy tego gatunku znalazlem w Mialach, z ktörych je-
dnego De do RER szkieletu ramieniowego. Apae dru-
giego wynoszą: dług. 20 mm, wys. 19 mm, grub. 12 m
Rhynehonella Fiseher.
6. Rhynchonella plicatilis var. octoplicata Sower by.
1852. re wegen: var. en D British Cretaceous Bra-
chiopoda IL Pal. Society, str. 75, „fig. 1-17,
1896. — — Rut n Kra sur la ph ne d. his sénoniennes de la vallée de la Mé-
haigne, Mém, d. la Société Belge de Géologie, t. X, g. 18.
1) Ueber ein Vorkommen von Senoner Kreide in re Jahrbuch d. `
k. an (1900), t. XX, str. 228. >
80 B. RYDZEWSKI
Opis tej formy, pomimo nader delikatnej skorupy bardzo ła-
dnie zachowanej, uważam za zbyte SCH Synonimika u Davidsona.
. Okazy z Mialów zgadzają się z opisem i rysunkami cytowanych
or: Gatunek ten byl znany Bodo i Giedroyeiowi.
Spotyka się często.
Terebratula Klein.
7. Terebratula sp.
Posiadam część sklepionej skorupy. Oznaczenie gatunkowe
niemożliwe.
Mollusca.
Lamellibranchiata.
Ostrea Linnć.
8. Ostrea Merceyi Coquand.
1:89. ge A ea "tr, tab xr rte Die Mollusken d. Aachener Kreide. Palaeontogr.
3
1902. — — llem Der äre? Lüneburger Kreide, str. 51, tab. III, fig. 617.
Z ga a: tego posiadam jeden tylko okaz. Skorupa jego
równomiernie sklepiona o wyraźnym owalnym odcisku mięśniow ym.
Szczyt ostry, powierzehnia zamkowa prążkowana drobniutkiemi
listewkami, tak samo rynienka wiązadelkowa. Brzeg skorupy przy
szczycie posiada również drobne prążki; ku dołowi występują na
brzegach silne trójkątne zęby, po 10 z każdej strony, tworząc nie-
jako piłę. Wysokość skorupy znacznie większa niż długość, stosu-
nek da się wyrazić w milimetrach, jako 35 mm: 22 mm. ol-
nej ezęści skorupa nieco odłamana. Powierzchnia zewnętrzna upięk-
szona współśrodkowemi liniami, które na brzegach przy nasadzie
trójkątnych zębów tworzą w waleczkotwate zgrubienia. Okaz nasz w Zu-
pełności się zgadza z rysunkami i opisem Wollemanna i Holzapfela.
9. Ostrea hippopodium Nilsson.
1827. cH hippopodium Nilsson: Petrificata Suecana, str. 30, tab. VII, fg.
1888— 89. — Holzapfel: Die Mollusken d. Aachener Kreide, str. 252, tab. 29,
1891. z -i Böhm: Die Kr ee a SC es, u. zen bei Siegs-
dorf i in E Palaeontogr., t. 3 89, fig. 12.
1892. — — Stolley: Die Kreide Re wig- ee = Se
Gatunek we znany z tego, że zwykle spotyka się przyrośnięty
całą skorupą, znajdujemy w Miałach wyłącznie na belemnitach
Posiadam sporo okazów jego, co pozwoliło mi stwierdzić jeszcze
raz różnicę między tą forma | a Pimyodon Nilssoni v. ea de którą
tak dokładnie przeprowadził J. Böhm. Młode egzemplarze, jak to
słusznie podnosi Stolley, są bardzo podobne do Dimyodon Nilssoni,
jednak baezniejsze porównanie, zwłaszcza gdy się ma parę o azów
PRZYCZYNEK DO FAUNY KREDOWEJ 81
rozmaitego wieku, a dobrze zachowanych, pozwala łatwo dosyć od-
dzielić od siebie obie formy. Posiadam jeden okaz o większych
rozmiarach, na mi fo bardzo dokładnie można sprawdzić te cechy
wyróż żniające: ostryga ta jest całą powierzchnią skorupy przyrośnięta
do Belemnitella mucronata, przyczem dolna jej część odchylona
nieco w lewo. Wewnętrzna powierzchnia cya zy z wyraźnym od-
Dimyodon Munier-Chalmas.
10. Dimyodon Nilssoni v. Hagenow.
1842. z en P4 on ze re d. Rügenschen $ kreideversteine-
ungen III M GP.
1891. Dimy cion: RU ` Böhm: Die Kreidebildungen d. Fürbergs ete. str. 89,
e FE
1892. — — PM AK He eer? z. str. 242.
1902. — — Wollemann: a d. Lüneburger Kreide, str. 53.
Dimyodon Nilssoni, ydy przez v. Hagenowa jako Ostrea
Nilssoni, przez długi ezas był uważany za młodociane okazy Ostrea
Dimyodon Nilssoni v. Hag. 5/,
hippopodium Nilss. Poglad ten spo gg n. p. w obszernej mono-
grafii Holzapfela o mięczakach kre akwizgrańskiej. Bohm, jak to
zaznaczyłem wyżej, opierając się na UN tych dwu form u v. Ha-
genowa, oraz na okazach, zebranych z Au auge udowodnił, ze
łączono w tym wypadku nietylko dwa odrębne gatunki, en dwa
ala si
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział IV 6
82 B. RYDZEWSKI
należą one do rodzaju Dimyodon, pod względem zaś ZAWONIA
stoją najbliżej formy Dimyodon Nilssoni v. Hagenow. Dolną sko-
rupą są one przyrośnięte. do Belemnitella mucronata, przyczem dolny
brzeg skorupy zwrócony jest na prawo. Na wewnętrznej powierzchni
występują liezne współśrodkowe linie przyrostu, między któremi
trzy są zaznaczone najwybitniej, tworząc grube listewki. Grubość
listewek wzrasta w kierunku od zamku ku dolnemu brzegowi. Osta-
tnia listewka dosyć spadzisto upada ku zewnętrznemu obwodowi
skorupki, tworząc na skrajnym jej brzegu wałeczek. Między temi
listewkami są ułożone promieniste gęste żeberka; przechodzą one
na listewki, przez co ostry brzeg ich jest gęsto prążkowany. Prze-
strzeń między ostatnią listewką a wałeczkiem brzeżnym pozbawiona
jest żeberkowania, nie występują także prążki na wałeczku brze-
żnym. Linia zaułkowa złamana nieco przy samym szczycie, jednak
kąt ten bardzo zbliża się do 180%. Rowek wiązadełkowy i listewka
zamkowa niewidoczne, w miejscu tem bowiem skorupa niezwykle
cienka, tak iż przez nią zupełnie dokładnie widać skorupę belem-
nita. Odeiski mięśniowe widoczne, przyczem lewy większy od pra-
wego. Ostatnia listewka koło zamku tworzy jakby zęby zamkowe.
Podane cechy zgadzają się w zupełności z opisem Böhma. Różnice
stanowiłyby odciski mięśniowe, których nieobecność Bohm umieszcza
wśród cech charakterystycznych tego gatunku. To skłoniło Vogla
do uważania tej formy za Cyclostreon 1). Stolley cytuje ten gatunek
w Holsztynu, zaznaczając, że wśród tamtejszych okazów odciski
mięśniowe są rzadkie. Zdaje mi się, że obeeność ich lub brak zależy
jedynie od sposobu zachowania. Niektóre egzemplarze z Miałów
mniej dobrze zachowane nie posiadają ich również. — W Miałach
dosyć częsty.
Gryphaea Lamarek.
11. Gryphaea vesicularis Lamarck. S
1827. Ostrea vesieularis Nilsson: Petrifieata Suecana, str. 29, tab. VII, fig. 9—9-
1888. Gryphaca vesicularis Holzapfel; Die Mollusken d. Aachener Kreide str. 253,
tab. XXIX, fig. 1—2.
1898. — — Miiller: Die Mollusken d. Untersenon von Braunschweig u. wr
Abhandl d. k. preuss. geol. Landesanstalt. Neue Folge Heft 25, str. 14,
tab. II, fig. 10-15, tab. IV, fig. 1—2.
haea vesicularis Lam. jest bardzo licznie E
i wraz Z
łami skorupy i zamku. Odciski mięśniowe wybitne, na niektórych
okazach zachowały się ślady wewnętrznej pokrywy perłowej. Zwy-
kle formy z Miałów posiadają obydwie skorupy, prawą i lewą; 5%
4) U Wollemanna: Die Fauna d, Lüneburger Kreide, str. 53,
PRZYCZYNEK DO FAUNY KREDOWEJ 83
one często przyrośnięte do skorup jeżoweów, chociaż i wolne egzem-
plarze z typowem gryphoidalnem zagięciem części zamkowej nie są
rzadkie. O wystepywaniu tego gatunku w Miałach wspomina Gre-
wingk i Giedroyć.
Exogyra Say.
12. Exogyra lateralis Nilsson.
1827. Ostrea lateralis Nilsson: Petrificata Suecana, str. 27, tab. VII, fig. 7 — 10.
1871—75. — — Geinitz: Das Elbthalgebirge I, str. 179, tab. VH, II, tab. VIII,
1888, Exogyra lateralis Holzapfel: Die Mollusken d. Achnener Kreide str. 256.
1898. — — Miiller: Die Molluskenfauna d. Untersenon von Braunschweig, str. 15,
tab. III, fig. 2.
Gatunek ten spotyka się ezęsto w Miałach. Zachowane są bar-
dzo dobrze zarówno dolne jak i górne skorupki. Bliższy opis tej
skamieliny uważam za zbyteczny wobec szczegółowych prae poda-
nych autorów oraz prae przez nich cytowanych.
Lima Brugiére.
13. Lima canalifera Goldfuss.
1875. Lima canalifera Geinitz: Das Elbthalhebirge II. str. 38, tab. IX, fig. 6—8.
nschwe 2
1898. — Müller: Die Molluskenfauna von Brau ig u. Ilsede str. 28.
prawej skorupy. Jeżeli się przeprowadzi linię po odliczeniu 20 żeber
fera Goldf.
14. Lima sp.
„Jeden okaz ośrodki, przypominający ogromnie Lima pseudo-
cardium Reuss w Geinitza „Das Elbthalgebirge* I str. 204, tab. 42,
fig. 15. jednak wobec niezbyt dobrego zachowania ośrodki oznacze-
d
nie gatunkowe trudne.
6
84 B. RYDZEWSKI
Peeten Klein.
15. Pecten Mantelli d’Orbigny.
1847. Pecten Mantelli D'Orbigny: Pal. Franc. terr. crétac., t. III, str. 619, tab.
440, fig. 8-11.
1889. — — Holzapfel: Die Mollusken d. Aachener Kreide, str. 235, tab. XXVI, fig. 6.
1902. — (Chlamys) Mantelli Woods: A mogograph of the Cretaceous Lamellibran-
chia of England. Pal Society, str. 149, tab. XXXIV, fig 2.
16. Pecten cretosus Defrance var. Zeuschneri Alth.
1850. Pecten Zeuschneri Alth: Geogn.- Paleont. Beschreib. d. nächsten Umgeb von
Lemberg. Haidingers Naturwiss. Abhandl., t. III, str. 249, tab. XII, fig. 36
1900. Pecten cretosus var. Zeuschneri C. Gagel i F. Kaunhowen: Uber ein Vor-
ommen von Senoner Kreide in Ostpreussen, Jb. d, k. preuss. gecl. Lan-
; desanstallt, t. XX, str. 229.
1903. Pecten eretosus Woods: A monograph ofthe eretaceous Lamellibranchia of
England, str. 174, tab. XXXII, fig. 4—6, tab. XXXIII.
PRZYCZYNEK DO FAUNY KREDOWEJ 85
Podobnie, jak to czynią powyżsi autorzy, okazy z Miałów identy-
czne z Pecten Zeuschneri Alth, oraz zbliżone do nich, uważam za na-
leżące do typu Pecten cretosus Defrance i oznaczam je jako varie-
tas Zeuschneri.
17. Pecten (Neithea) cf. sexcostatus Woodward.
1903. Pecten (Neithea) sexcostatus Woods: A monograph of the Cretaceous La-
mellibranchia of England I, str. 214, tab. XL, fig. 10 — 15, XLI, fig. 1—10.
Posiadam kilka fragmentów oraz ośrodki prawych skorup,
które zarówno z ogólnego pokroju, jak i niektórych szczegółów że-
browania, o ile na niekompletnych egzemplarzach można je zau-
ważyć, najwięcej zbliżają się do Pecten (Neithea) sexcostatus Woodward.
Spondylus Linnć.
Jedna skorupa ogromnie zbliżona do rysunków Woodsa.
19. Spondylus spinosus Sowerby.
1903. Spondylus spinosus Woods: A monograph of the Cretaceous Lamellibranchia
of Engla
f nd I, str. 127, tab. XXIII, fig. 6—11, tab. XXIV.
. Spotyka się w Miałach rzadko. Gatunek ten był znany Gre-
wingkowi i Giedroyciowi. — Synonimika u Woodsa,
Inoceramus Sowerby.
20. Inoceramus Cripsi Mantell. A:
1877. Inoceramus Cripsi Schlüter: Kteide-Bivalven: Zur Gattung Inoceramus.
Palaeontogr. t. tr. 2
. — — J. Smoleński: Dolny Senon w Bonarce. - Roapr. Wydz. mat.-fiz. Ak.
Um. w Krakowie. ser. III, t, VI, Dział B, str. 632.
żałaby go do var. impressa d'Orb. Jednak wobec zmienności tego
gatunku oraz zgniecenia skorupy niepodobna go oznaezyé szezegó-
rie, jak tylko sprowadzając do ogólnego typu Inoceramus Cripsi
86 B. RYDZEWSKI
Cephalopoda.
Heteroceras d’Orbigny.
21. Heteroceras sp.
Rodzaj ten nie byl zupelnie eytowany z Litwy. Posiadam je-
dne niestety tylko osrodke z Mialöw; zdradza ona wprawdzie po-
dobieństwo do Heteroceras polyploeum A. Römer, jednak trudno mi
było się odważyć na oznaczenie jej z powodu złego zachowania,
oraz przewodniego znaczenia, jakie ma ten gatunek w szczegółowym
podziale warstw mukronatowych w pölnoeno-zachodnieh Niemczech.
Belemnitella d'Orbigny.
22. Belemnitella mucronata Schlotheim.
1843. Belemnitella mucronata d’Orbigny: Pal. Franc. terr. crétac. t. I, str. 63,
ab. .
1876. — — Schlüter: Cephalopoden d. oberen Kreide. Palaeontogr. t, XXIV, str.
200, tab. 55, fig. 1—12.
a znana skamielina występuje w Miałach w olbrzymiej ilości.
Rozmiary zebranych okazów rozmaite, od najmniejszych 33 mm
mamy całe szeregi przejść aż do olbrzymów wprost, dochodzących
do 109 mm. Zachowanie świetne, odciski naczyniowe nadzwyczaj
wyraźne. Belemnitellę tę cytują wszyscy badacze, którzy zwiedzali
okolice Grodna.
PRZYCZYNEK DO FAUNY KREDOWEJ 87
znajdujemy w pracy Grewingka, a mianowicie: Micraster cor angui-
num Ag. Lima decussata Gf., EUREN histrix Gf. Janira quin-
quecostata Sow., Ostrea planospirit
Charakterystyeznemi eine kredy podgrodzieńskiej są
bezwątpienia Belemnitella nd i Gryphaea vesicularis. Spoty-
kaja sie one, zwlaszeza pierw za, W Hd ilości. Czestemi są
również opisane Pecteny i ee SÉ Fauna cephalopodowa nato-
miast niesłychanie uboga; poza Belemnitella mucronata znalazłem
tylko jeden okaz z rodzaju Heteroceras, którego gatunkowe ozna-
czenie okazało się niemożliwem
a dość ważny wynik należy uważać znalezienie Inoceramus
ripsi, eo pozwala na przeprowadzenie pewnej analogii między
kredą podgrodzieńską a kredą we wschodnich częściach tej guber-
nii. Według bowiem A. Giedroycia brak inoceramów pod Grodnem,
natomiast Ges ich wystepowanie dalej na wschodzie, oraz odwro-
tny stosunek występywania tu i tam belemnitów, stanowiły charak-
e eg odróżniające cechy obydwu terenów kredowye
Dalsze poszukiwania winny być skierowane przedewszystkiem
do wyszukania skamielin, cechujących ogniwa warstw mucronato-
wych, ażeby szczegółowe oznaczenie więku geologicznego tych po-
kladów A nn ustalone.
aczenia powyższej fauny dokonałem w pracowni geologi-
cznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. as mily obowiazek, skla-
am wyrazy podzięki jej kierownikowi Profesorowi Szajnosze oraz
asystentowi p. Kazimierzowi Wójcikowi za pomoc oraz ułatwienia
przy zebraniu niezbędnej literatury.
Wykaz skamielin miocenskich z niektörych
miejscowosci galicyjskiego Podola.
Zestawił
Dr Wilhelm Friedberg.
(z 7 rycinami w tekscie).
W ciągu kilkuletnich poszukiwań za skamielinami mioceń-
skiemi na Podolu galicyjskiem zdołałem zgromadzić materyał wcale
pokaźny, skoro ilość gatunków z różnych miejscowości, a wiege ilość
pudełek w mym zbiorze. z górą tysiączkę już przekroczyła. W ten
sposób zebrałem nietylko materyał do prac paleontologicznych, ale
nadto na tej podstawie mogę próbować rozstrzygnąć pytanie, czy
i o ile można w miocenie naszym przeprowadzić podział na hor z
zonty wiekowo różne, i poznać, w jaki sposób wpływa zmiana faciesu
na faunę.
Dotychczas opracowałem faunę sześciu miejscowości bogatych
w skamieliny, t. j. Oleska, Podhorzee, Jasionowa, Bore
Wielkich, Dryszezowa i Hołdów. W pierwszych czterech
w Holdach
logiczny zaś opis 1 ryciny nastąpią później. Ażeby osiągnąć jedno-
litość w oznaczaniu form, a co za tem idzie, jednolitość we wno-
SKAMIELINY MIOCEŃKIE GALIC. PODOLA 89
skach, umiescilem w tabeli jedynie gatunki oznaczone przezemnie,
a musiałem pominąć przez innych autorów podawane, których od-
szukać nie zdolalem.
Olesko (Biała Góra).
Miejsee, z którego pochodzą skamieliny, leży o 3 km na za-
chód od miasteczka, na zdala widocznem zboczu płaskowyżu po-
dolskiego, znanem pod nazwą „Białej Góry* (rye. 1) od obnażeń
Ryc. 1. Widok na Białą Górę koło Oleska wedle fotografii autora.
wiele powyżej drogi aż po miejsee, gdzie droga z Oleska do Pod-
horzee krzyżuje się z drogą z Podhorzee do Chwalowa. :
głównej odkrywce (ryc. 2) leżą najwyżej szare, miejscami
rdzawo-plamiste margle, zawierające jedynie wcale liczne ośrodki
małży Cardita rudista Lam.; pokład ich jest do 3 m gruby. Niżej
leżą białe piaski przepełnione skorupami, właściwie są tu całe ła-
wice skorup, które przeważnie należą do gatunków : Pecten elegans
Lam., Pectunculus pilosus L., Venus cincta Kichw., Lucina borealis L.,
podaję poniżej.
90 W. FRIEDBERG
: Grubość tych piasków oceniam na 2—4 m nie jest ona
wszędzie jednakowa. Poniżej leżą piaski bez skamielin: szarawe;
białe, także zielonawe, również ity zielone. Wśród tych szybko się
Ryc. 2. Odkrywka miocenu na Białej Górze (wedle fotografii autora).
1. margle. 2. piaski.
wyklinowujących i E utworöw, brak skamielin zupel-
nie, a ku spodowi są w nich płasko leżące kawałki blado-ró-
żowego wapienia Weeer ee, o części muszlowego, gdyż nader
częste są skorupy mięczaków (Ostrea, Pecten, Trochus), których je-
de IRA RS
Rys. 3. Schematyczny przekrój odkrywki na Białej Górze.
1. hums. 2. margiel me 3. pias
i bogate w ge Gerd 4. pinski bez ska-
- 5. wapień a a 6. kred
SKAMIELINY MIOCENSKIE GALIC. PODOLA 91
dnakowoż nie zbierałem celem dokładniejszego oznaczenia. Grubość
całego tego utworu wynosi około dwu metrów, a poniżej jego leżą
wapienie litotamniowe w ławicach. Grubości wapieni nie mogę do-
kładnie ocenić, ponieważ w dołach kopanych nie zostały przebite,
w każdym razie nie może być większą, jak kilkumetrowa, gdyż
poniżej całej tej odkrywki db jest margiel kredowy. W ostat-
nim ezasie lepiej odsłonięte są te wapienie w kamieniołomie zalo-
żonym przy drodze. Są to wapienie litotamniowe, białe, nieco żół-
tawe, niewyraźnie warstwowane. Na granicach płyt są wapienie
-nieco marglowate, piaszczyste i mało spójne. Skamieliny są nierzad-
kie, chociaż zwyczajnie ii 1 trudniejsze do wydobycia
Oznaezylem stad :
Haliotis volhynica Eichw.: 2 ok. Arca barbata L., eze
Monodonta angulata Eich, często Peeten s" maris Dak, często
Venus cincta Kiche Ostrea
Calkowity e odkrywki na Białej FTU przedstawia w spo-
söb schematyezny
Fauna Ge iv i ze skamielinami jest weale bogata. Spis, który
załączam. obejmuje dwa razy tyle gatunków. jak poprzednie. Osta-
tni podał M. Łomnieki w tekście do 7-go zeszytu „Atlasu geolo-
gicznego Galicyi* (str. 99— —100) ; gatunków przytoczonych w na-
wiasach nie zn ialazlem, chociaż je M. Łomnieki podaje :
Cylichna PRL aoi p Bast. 15 ok. Cerithium w e Eichw. 23 ok.
Bulla miliaris Broc. 2 ok. bro ie Hilb. 15 ok,
Ringicula norienlata Men (— R. bucei- a Kiryk, scan M. Hörn. 7 ok.
nea Ren.) 5 » Eichw aldi R. Hórn. i „Auin-
Conus Brezinae R. Horn. eng: 1 ok. ger vs
jardini Desh.). 20 Cerithium sp. b ok.
Pleurotoma inte Ser . 9 ok. Natica millepunctata Lam, 6 ok.
^ «af. Yauquelini M. Hörnes „» helieina Broce. 30 ok,
(non Payr.) 2 ok. . ,., redempta Miht. 11 ok.
(Mitra leucozona Andrz, revoluta n. sp.? 30 ok. .
A fallax R. Hórn. i Auing. maiis ee Broce. gromadnie
> gulatus Eichw. BER
10 Cancellaria Saceoi R. H. i aa 6 ok. a béie Eichw
Nassa serratieosta Bronn, 10 ok E aff. miliaris Broce. 2 ok..
» Vindobonensis Mayr, 1 ok. Bouchii Dub. 11 ok.
» Zborzewskii-Andrz. 7 ok. 80 Turbo mamillaris a a 1 ok.
Chaenopus pes pelicani L, (= Ch, Rissoa erux Eichw. 1 o
alatus Eichw.) 1 ok. „ Moulinsi d Orb. d ok.
Turitella han oj Hilb. var. mi- : „ turritella Eichw. bardzo często
nor Friedb. 150 (50 ok.)
ma
1 Gatunek pas: podawano | u nas O. z warstw „przejściowych do sarmatu,
M. Hórnes także z morskiego miocenu w
ok
: 2 Zaliezam tu iid bardzo podobne d W. millepunctata, lecz majace zwoje
nieco rozkręcone, czasem warga lewa = w: e Sec zwojów, pępek zakryty
Near nieraz walecze jest zwietrzaly, s pępek jest widoczny.
Ponieważ Ace tes okazy są nieco uszkodzone, divo “ustalenie —— ga-
aja jest tradnem
92 W. FRIEDBERG
Turbonilla pusilla Phill Solen subfragilis Eichw. 4 ok.
$ gracilis aer 39 E ok. Ca des um praeechinatum Hilb. groma-
Pyramidella plicosa Bronn, 35 o
Fossarus costatus Broec, 2 ok Sali holubicense Hilb.(?) 5 ok.
Eulima Eichwaldi M. Hörn. 1 ok. subhispidum Hilb. 23 ok.
Chemnitzia perpusilla Grat. 6 ok A praeobsoletum M. Łom. (im
40 Hydrobia un re i ok. litt.) 1 ok. watpliwy.
a Mon ok. Cardita rudista Lam. 1 ok.
EE presi L. 0 ok. , Partschi Goldf. 4 ok.
Patella sp. ign. l o Circe minima Mont. à
Lucina borealis L. grom adnie Venus oH Hilb. 7 ok.
p Z hg var. crassior mihi,* 70 a Lichw. gromadnie.
10 o y Gies - erina 2 8 ok.
n “mondas DE 3 ok. Ll
, 96 ok. (po- Nucula = VK: bardzo częsty ga-
średnia Stäer E borealis i L. tunek, 118 okazów
den Pectunculas pilosus L, gromadnie
Lois eolumbella L. 14 Mes 3 ^ r.glicymeris L,
ii ransversa Bronn, 6 ok. . . 8b okazów
D entata Bast. DÄ ok. Pectonculus | an n. sp. aff. obtusatus *
Corbula gibba Olivi (około 90 ok.) - Partsch, 5 okazów.
Ervilia pusilla Phill. 5 ok. malych Arca diluvii Lam.(?) 1 okaz starty
Diplodonta trigonula Bronn, 14 ok, (Chama gryphoides L.)
Panopaea Menardi Desh. 1 ok. Pecten elegans Andrz, gromadnie.
Thraeia pomi Poli(?) 1 ok i esseri Andrz. 1 okaz.
Tellina don a L. b ok. |, gloria maris Dub. 4 ok.
Lutraria Së Chemn. 1 ok. flavus Dub. 3 ok.
Sr rel gem Reuss, 33 ok. Ostrea n lee Dub. gromadnie.
Isocardia . 1 ok. trypa cornea L. 1 ok.
60 erica cornea Poli, 1 ok. 84 SE sp. prin
Cala ta fauna wskazuje wyraźnie na brzeg spokojny, płytki
i piaszczysty, u którego brakło silnych ruchów morza, skoro częste
są cienkoskorupne małże (Lucina borealis, Cardium praeechinatnm) za-
chowane bardzo dobrze, z kolcami, a czasem i z naskórkiem. Pła-
skie, piaszeżyste wybrzeża Adryatyku n. p. koło Grado, wt
wiają dobne warunki,
1 Skorupa grubsza niż u formy t j śnie. wi od wnętrze
promieniste RE y typowej, zwyczajnie większa, ;
2 Bko
a ku m silnie spl. * ni ie
u góry, area wieksza e spłaszczona, szeregi ząbków nie stykają
EE, EE e E m
SKAMIELINY MIOCENSKIE GALIC. PODOLA 93
skamielinami. Jak poznaliśmy poprzednio, wskazują one na utwór
nader płytkiego morza, nadto na utwór przybrzeżny. Rozpościera-
nie się piasków dalej w. głąb płaskowyżu świadczy o tem, że teraz
wzmogło się morze mioceńskie, a więc na faze pozytywną.
Pochodzenie tak znaeznych ilości piasku musi być zagadko-
wem. Mioceńskie utwory leżą tutaj na marglu kredowym, który
zawiera niewiele piasku, piasek zaś ze skamielinami utworzony jest
z wielkich ziarn kwareu. Ponieważ w okoliey, o ile wiem, niema
wcale starszych od owego piasku kwarcowych osadów, przeto tej
sprawy na razie wytłumaczyć nie mogę. Badania petrograficzne
mogłyby jego pochodzenie określić.
argle leżące na piaskach są utworem wyższym. Są one za-
pewne utworem jednoczasowym z górnymi wapieniami litotamnio-
wymi, które znajdują się w pobliżu Białej Góry, chociaż w od-
krywce poznanej ich nie widzieliśmy. Owe wapienie litotamniowe
musiały się wytworzyć w zupełnie odmiennych warunkach niż pia-
ski; przypuścić trzeba, iż okolica ta obniżyła się znacznie, wskutek
czego morze wzrosło silniej niż przedtem.
. Dla studyów późniejszych podaję jeszeze wysokość utworów
mioceńskich na podstawie pomiarów wykonanych aneroidem skom-
pensowanym.! Otóż górny poziom piasków ze skamielinami wynosi
378 m. a górny poziom kredy 368 m.
Podhorce.
, niż wyższe. Miejscami są jakgdyby so-
czewki, czy szybko wyklinowujące się warstwy kruchego, grubo-
Ziarmstego piaskowca. Pod piaskami leżą wapienie litotamniowe
różowej barwy, a raczej zlepieńce zawierające grudki litotamniów,
odpowiadające muszlowym wapieniom litotamniowym, które widzie-
liśmy na Białej Górze. Jak tam, tak też i tutaj zawierają one li-
czne skorupy wielkich małży, jak Pectunculus, Ostrea, Venus,
: 1 Dokładność tych pomiarów nie jest zbyt wielka, w każdym razie błąd
nie przenosi 10 m. y WS er
94 : W. FRIEDBERG
therea. Wapienie T górne widzimy dopiero w wyższej
części parowu głównego, również i w bocznye
Odkrywka w Podhorcach była już szczegółowo paleontologi-
cznie eksploatowaną przez Hilbera, Niedźwiedzkiego i M. Lomnic-
kiego. W tekscie do 7-go zeszytu , Atlasu geologicznego Galicyi*
Ryc. 4. Główna odkrywka miocenu w Podhorcach. W głębi ku północy niż ;
1. miocen. 2. kreda (wedle fotografii autora).
(str. 100—103) podaje M. Łomnieki bogatą listę skamielin, 7gdy?
z 103 gatunków złożoną. Moje poszukiwania zdołały ja tylko w ską-
pej mierze wzbogacić ; nowa lista skamielin jest następująca:
Cylichna Lajonkajreana Bast, 2 ok. er costata = chw. 9 ok.
volhyniea Eichw. 3 ok. Conus uns esh. 4 ok.
n. sp. aff. volhynica Eichw. (Cyprae er ias Gmel.)
L 'okaz (podobna, lecz fałd na wrze- SCH Don.)
(Erato
10 Eratopsis c. 23 Barrandei* R. Hórn.
Balla convoluta Brocc. 2 ok. i Auing.
Ringicula auriculata Men. 27 ok. Piero Vibins/yinate Bon. 3 ok.
® s azy > wieksze od zwyczajnych form tego gatunku. Jeżeliby pokry-
cie 8 a substancyą st łez Se był tologiezny,
należałyby te okazy do to laevis z o uważać za objaw patolog
20( „
SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA
RAKA aa M. Hórn.)
m.)
Columbella Dat L Gë ok
fallax R. Hörn.iAuin.1ok,
a Bon
ata Eichw.
Terebra ger Bast. 3 ok.
f. fuscata Broce.)
( Del Nyst.
Nassa SM R. Hórn i Auinger,
5o
Na serais yia n, 3 ok.
» Vindobonensis Mayr, 9 ok.
un wskii ST drz. 20 ok.
(Basein ef. du plicatam Sow.)
ism: Tietzei Hi db. )
Fusus Schwartzi M. Hörn. 5 ok.
Murex see IBN 9 ok.
30( „
. 2 ok.
Chaenopus pes pelieani Eichw. 3 ok.
Vermetus intortus Lam., gromadnie
( arenarius L.
Turritella turris Bast var. badensis
Sacco, 1 o
Tarritelia baste Eichw. 1 ok,
pons a Pythagoraica Hilb. 4 groma-
Taritella Pythagoraica Hilb. var. ir-
regularis Friedb.
Turriteila Pythagoraica Hilb. var.
uplicata Friedb. 1 ok.
40 Cerithium deforme Eichw. 20 ok.
tatum Defr 5 ok
b ege Hilb. 5 ok
j mediterraneum Desh. 2 ok
ý doliolum Broce,
D orianum Hilb. (?) 1 ok
» Schaueri Hilb. 3
, nodosoplicatum M. H. 8o
M trilineatum Phil. 1 ok
( en Ser.)
»
( regio Zi
Trochus Ber Bro o
angula vy Eichw. var. ma-
jor 1 ihi,
Trochus Bouchii Dub. 11 ok..
Trochus — Eichw. 1 ok.
d aperto
nodon = d
generen iz 1 lo
Fossarus costatus Broce, 1 en
Natica millepunetata gm 2 ok.
0 revoluta mihi, 3 ok.
70
re
Neritina picta Fe
Skeneia n. er Joen) i ok,
ae spiralis Fr
ies a Kraut, 1 Il
trosa Mont. ok.
Eee Bast, o 4 ok.
$ Partschi Fraunf.
Eichw
div. indet. re ok.
Rissoina Ke Broce. > tg
Rissoa pn d'Orb.
3j insi Pk i ok.
» dits 3 o
adasia Du se ok.
an d Maro 11 ok.
inflat
mee Eichw. 16 ok.
ok.
maxima m
. (sg odne D en lecz.
riim razy wieksz
Turbonilla podda Phil 5 ok.
ella grae
ý
re Desh. 1 ok.
enta is
( cf, Boue er
Lucina borealis m gromadnie
j? » crassior mihi,
28 okazów.
Lucina dentata Bast, b. ezesta.
> columbella Lam. 22 ok.
Dw inerassata Dub.)
kie jak Tr Vise us Hle. majace poziome pr ee E zwoje
schodkowate, czerwone plamy widoczne. Odmiana ta jest częstszą w ki
partyi piasku gruboziarnistego.
96 , W. FRIEDBERG
Lucina Sismondae Desh. 3 ok. Cytherea chione Lam. 1 ok.
( „ ornata Agass, ei Pedemontana Agass.)
100 Corbula gibba Olivi, gromadnie. Nucula nucleus L. 10 ok.
Ervilia pusilla Phill. 5 ok. lacentina Lam. 1 ok.
Diplodonta trigonula Broce. 1 ok. 130 Peetunculus pilosus L. 71 ok.
Panopaea Menardi Desh, 1 ok. (nie var. glicymeris L.
rzadka, lecz trudna do wydobycia
w całości).
onax intermedia (?) M. Hórn. 1 ok.
Tellina planata L. 1 ok.
3 okazy.
Pectunculus sp. nova. aff. obtusatus
Partsch, 1 ok.
Modiola cf. marginata Eichw. 1 ok.
„ pretiosa Eiehw, 5 ok. (zgodny, lecz maly)
nacina Arca barba E
Spaniodon nitidus Reuss, 3 ok W , i
; Fragilia fragilis. L. 2 ok. (, umbonata L)
110 (Mactra Barboti Mayr) . (Ensis Rollei M. Hórn.)
: Cardium praeechinatum Hilb. 6 ok. (Solen cf. subfragilis Eichw.)
5 subhispidum Hilb. 2 ok. Lima squamosa L. 1 ok. (wapnisty
di holubicense (?) Hilb. 4 ok. piaskowiec).
Cardita Partschi Goldf. 5 ok. Pecten elegans Andrz,;8 ok.
» . rudista Lam, 140 ,, Dessert Andrz. 18 ok.
Chama gryphoides L. 8 ok. o. _ gloria maris Dub. 26 ok.
(Tapes vetusta Bast.) , Eichwaldi Reuss, 2 ok.
Circe minima Mont. 1 ok. Us illi Pusch)
( , eximia M. Hörn.) „ exilis Eichw.) ;
120 Venus Sobieskii Hilb. gromadnie. Ostrea digitalina Dub. 22 ok.
„, Ccincta Eichw. 13 ok. > , leopolitana Niedźw. 3 ok.
» plieata Gmel. 29 ok. (Plicatula ruperella Duj.)
„ Basteroti Desh. 27 ok. Ditrypa cornea L. 17 ok.
enus clathrata Duj.) Spirorbis sp. 1 ok.
(V i |
"Cytherea erycina L. 7 ok. 150 Serpula sp. 4 ok.
Przyczyną tak obfitej fauny jest większa różnorodność petro-
graficzna, wskutek czego różne rodzaje miały warunki korzystne
dla siebie. Jak w Olesku, tak też i tutaj było morze spokojne
u brzegu, czego dowodem obfitość eienkoskorupnych form. ^ .
Ponad piaskami bogatymi w skamieliny leżą i tutaj wapienie
litotamniowe. Ponieważ piaski są utworem płytkiego morza, wapie-
nie litotamniowe głębszego, przeto mamy wyraźną wskazówkę na
wzmożenie się ruchów pozytywnych. Owe oscylacye dają nam wy”
raźną wskazówkę do podziału naszego miocenu. Górny poziom kredy
w Podhorcach leży na wysokości 368 m. u szezytu parowu, a dolny
poziom górnych wapieni litotamniowych 375; grubość piasków
jest tu nieznaczna, w dół parowu jednakowoż się powiększa.
Jasionów.
Jasionów leży na tem samem zboczu płaskowyżu podolskiego,
na którem leży Biała Góra i Podhorce, w oddaleniu około 5 km
od ‚Pod orzec. Zmienność materyału petrograficznego w osadach
morza mioceńskiego sprawiła, że obfitość gatunków jest wcale zna
.
SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA 97
czna, chociaż ze względu na ilość osobników nie dorównuje Jasio-
nów ani Podhoreom, ani Bialej Görze. Zbieralem u poezatku głó-
wnego parowu, który od p. 400 m. płynie przez wieś, a nadto
w odkrywkach po wschodniej stronie wsi.
parowie głównym u szczytu, a więc w górnej części wsi,
leżą górne wapienie litotamniowe z wielkich buł litotamniów ebe,
żone; wysokość dolnej ich granicy wynosi 391 m. Niżej leżą iły
zielone i szare; iły tworzą zapewne soczewki wśród gruboziarni-
stych piasków ; u spodu odkrywki widać margiel kredowy. O kil-
kanaście kroków w dół, po wschodniej stronie drogi odsłonięte są
Rye. 5. Górna część głównego parowu w Jasionowie.
(1. miocen, 2, kreda, po lewej stronie rn siega do niższego poziomu), We-
dle fotografii auto
również iły i piaski gruboziarniste, wśród których są soczewki! li-
gnitu. Owe piaski leżą na kredzie, która tu leży znacznie niżej,
świadczy o tem, że przed złożeniem miocenu poziom kredy był nie-
równy. Rzecz tę widać zresztą wyraźnie na rycinie (ryc. 5).
o wschodniej stronie parowu leżą jasne piaski mioceńskie,
silnie rozwinięte. Zawierają one dosyć liczne skamieliny. Wyższe
miejsca zajmują tu wapienie litotamniowe i równorzędne z nimi
marg es
Podaję teraz listę oznaczonych skamielin. Jak w poprzednich
listach, tak też i tutaj podaję w nawiasach A LS oznaczone
przez innych autorów (Hilber. M. Łomnicki), jeżeli ich odszukać
nie zdołałem. Należy zauważyć jednakowoż, że lista Hilbera odnosi
się do skamielin znajdowanych w parowie w zachodniej stronie wsi.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział IV.
W. FRIEDBERG
Cylichna Leipnkpireans Bus d ok.
ynica Eichw
Bulla n "wë con Rec En d 1 ok.
ada auriculata Me en. 4 ok.
tata Eichw ok.
- Conas LP R VER e Partsch. 1 ok.
Pleurotoma submarginata Bon. 1 ok.
Ü lisae it. Hórn. i Auing.
Mitra ambigua Friedb.*) var. Hoer-
ayer ok.
10 Mitra, EE Bichw. var laevis Eichw.
Columbelia fallax R. Hórn. i Auin-
Nassa Sebónni R. Hórnes i Auinger
Nassa sorraticosta Bronn. 6 ok.
» . vindobonensis Mayr. ok.
(, Tietzei Hilb.)
Buccinum at. Neymayri R. H. i Auin-
ger, 1 o
Cassis sabaron Lam. 1 o
es pelicani E. 3 ok,
. £ ek.
ilb. 6 ok.
" Eichwaldi R. Hörn. i Auin-
ger, 10
30 Cerithium poon Sacco,
1 okaz
(Cerithium e. f. minutum Ser.)
f. pietum Bast.)
Natica helicina Broce. 2 ok.
„ redempta Micht. 2 ok.
(X mill Lam.)
itzia perpusilla Grat. 7 ok,
Hydrobia Partschi Frauenf. 2 ok.
sp. div, indeterm. 4 ok,
Risson turritella Eichw. 5 ok.
( , violacea Eichw.)
sp. div, 1 ok
40 Trochus Bee Broce. b. ezesty
angulatus Eichw. 7 ok.
4 veni ap
21
py
Momo donta Ara 2 ok.
Tu oe costellata, re 1 ok.
s Broce. 1 ok.
Fiss urella gra
*
ee MR 10
e ien Hilb. (?) = ok.
Suede -— Äre A ok. pia-
sku,
marglu e Le 8 E.
Chama er phoides L. 1 o
Ciree minima Mont. 5 o
Venus Bess Cen. ee
aee 5
nata Hörn er
Cytherea Pedemontana Agaz. (2) 8 ok.
D — am, (C. polita Dub.)
& o
Nueula EN
(Leda fragilis Chem ai
Pectunculus a. se 62 o
j + r. glicymeris L.
35 okazów.
Peetunculus n. sp. aff. obtusatus
artsch. 1 ok.
Modiola e. f. marginata Eichw. 1 ok.
penie er: lecz mały). `
vi 1 ok.
E Gok
» gloria maris 4 ok.
Neumayri Hil. dme typ. 10k.
1) Smuklejsza od B. conulus. nie gruszkowatego kształtu, lecz ku górze
i ku dolowi zwezona.
3| Ponieważ M. fusiformis Broce. nie jest identyczna z gatunkiem, yo
es w ten — nazwal, przeto dla formy wiedeüskiej musialem
hers nową nazw
SKAMIELINY MIOCENSKIE GALIC. PODOLA 99
Pecten flavus Dub. 1 o O^ K A day Niedźw. 2 ok.
Ostrea digitalina Dub. 5 ok. (z
85. Serpula sp. div. T T
Borki Wielkie.
Miejscowość ta, której piaski panierają wcale bogatą zna
leży na wschód od Tarnopola, a ponieważ odkrywki są tuż
stacyi kolejowej, przeto eksploatowanie tej żeń Duis KE jest Ewe wéi
Koło staeyi kolejowej wcina sie tor kolejowy głęboko w na-
ziom, dlatego też powstały po południowej stronie toru ściany do
10 m. wysokie. Wierzchem leżą tu piaszczyste margle zawierające
nieznaczną ilość skamielin i okruchy drobnych litotamniów, a wśród
nich leżą płyty wapnistego piaskowea. W dolnych partyach ułożyły
się żółte piaski zawierające liczniejsze skamieliny, a także wapni-
ste piaskowce zawierające liczne skorupy gatunków: Cerithium de-
Forme Eichw., Lucina borealis L., Pectunculus, Trochus patulus Broce.,
Tr. angulatus Eichw. it p. Ponieważ cała ta, zresztą weale długa,
odkrywka zarasta, a nadto wskutek obsunięć "staje się coraz mniej
widoczną, przeto w ogólności nie wiele skamielin zebrać tu można.
„Lepsze odkrywki sy na zboezu tego samego wzgórza, lecz da-
lej nieco ku wschodowi, już blizko linii kolejowej do Skalatu. Wy-
żej leżą te same wapniste piaskowce grubopłytowe, wskutek eks-
ploatacyi lepiej odsłonięte, a dołem jasnożółte ban przepelnione
skamielinami, chociaż ilość gatunków jest tu mniej obfita; wśród
piasków są gdzieniegdzie soczewki piaszezystego zlepieńca.
Faune piasków tutejszych podał Olszewski w r. 1874! ; Teis-
seyre w tekscie do 8-go zeszytu „Atlasu geologicznego Galicyić
(str. 28—29) podaje tylko niektóre, " ważniejsze skamieliny.
żyć należy, że sposób zachowania jest tu bardzo dobry, czasem
znać barwę skorupy, nawet więzadła skorup małżowy ch są zacho-
wane. Wykaz skamielin jest następujący:
Cylichna Lajonkajreana Bast, i ok. Mitra recticosta Bell. var. brevior
» volhynica Eichw. 2 o mihi, k.
Bulla aff, convoluta Broce e B. oisi e. f. rime Hilb.)
pupa Eichw.) - 10 SE deforme Eichw., gromadnie,
Bulla convoluta Broce, 1 o SE Olivi, 1 ok.
Ringieula nurjenlata Men. E^ ok, à Bronni Partsch, 1 ok.
tata Eichw. 10 ok. K mitrale Eichw. 10 ok. (€,
Mitra siia Eichw. 1 ok, pictam we u An Hörnesa),
» ge 5 var. laevis Eichw. Trochus patulu > Czesty.
5 okazów. Ke en pote 30 ok.
Olszewski: Pogląd na geologija, a w szczególności na formacyję
mioceniczną wschodniej części Podola galicyjskiego. Sprawozd. Kom. Fizyograf,
Ak. Um. Kraków, 1874, tom 8, str. 219—221. ji
'100 W. FRIRDBERG
Trochus angulatus Eichw. var. major Lutraria oblonga Chem. 2 ok
mihi (w wapn. piaskowcach) 4 ok. Spaniodon nitidus Reuss, 7 ok.
(Trochus sannio Eichw.) Cardium praeechinatum Hilb, 17 ok.
Natica helicina Broce. 1 ok. Circe minima Mont. 8 ok.
Coecum trachea Mont, 2 ok. Venus cineta Eichw. 6 ok.
Calyptraea chinensis Mont. 1 ok. Pectunculus pilosus L. 15 ok.
20 Patella sp. i „ var. glicymeris L.
D gn. ”
Hydrobia avia Eichw. 3 ok. 2 okazy.
ua Partschi Frauenf. (?) 1 ok. 40 Modiola e. f. marginata Eichw, 2 ok.
Rissoa n. sp. aff. crux Kiche. 21 ok (okazy zgodne, lecz b. male).
^ ^» n. sp. aff. Moulinsi d'Orb, 3 i
ok. Modiola Hörnesi Reuss, 2 ok,
4, infata Andrz, var, 9 ok. Pecten elegans Andrz. 1 ok. }
Sg aff. lachesis Bast. 16 ok. "E Neumayri Hilb, var. erassior
Clotho M. Hórn, 2 ok. Friedb. 2 o
» an curta Doj. 14 ok, Pecten gloria maris Dub. 2 ok.
Chemnitzia perpusilla Grat. 12 ok. Lilli (?) Pusch, 1 ok.
30 Turbonilla aff. subumbilicata Grat. Depereti Friedb. 6 ok.
2 okaz i
. " . 1 ok.
Lucina borealis L., gromadnie. Ostrea digitalina Dub. 1 ok.
EE. > . var. crassior mihi , ` leopolitana Niedźw. 11 ok.
_16 okazów. 50 Lima subauriculata Mont. 1 ok. `
Lucina dentata Bast. 41 ok. Ditrypa cornea L, gromadnie
Ervilia pusilla Phill, gromadnie, 52 Serpula sp. 9 ok,
Hołdy.
kilometr ku Buczynie ciągnie się dłuższe wzgórze zwane Hołdami
(Gołdami), które rozdzielone jest zaklęsłością na dwa szczyty. Wzgó-
giel litotamniowy, względnie wapień litotamniowy z wkładami gru-
boziarnistego piaskowca. !) Ponieważ dzisiaj brak odkrywek, gdyż
łomy są już od dawna zaniechane, przeto oprócz okruchów skalnych
niczego obeenie nie można zobaczyć; wydaje mi się, że przykrywa
trzeciorzędowa na kredzie nie jest grubsza nad 10 metrów. Wśród
zasypanych i zarośniętych dołów leżą bardzo liczne skamieliny, po-
: 1) Na dotyezacej mapie „Atlasu icyi* gt
pep | geol. Galicyi* (arkusz Brody) zaznać
miocen za daleko ku zachodowi, gdyż jest on ENEE na Makutrze (p. 355)
aas Holdach; w tekscie do mapy określono dobrze położenie tej odkrywki.
SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA 1 01
między któremi najczęstszemi są skorupy gatunku Turbo mamilla-
ris Eichw. (także liczne przykrywki).
Olszewski podał pierwszy ! nt skamieliń z tej miejscowości,
po nim zaś Uhlig.? W tekscie do 7-go zeszytu „Atlasu geologiez-
Ryc. 6. Widok na Makutre i Hołdy zdjęty z drogi z Brodów do Buczyny, a: od:
krywka miocenu (wedle fotografii autora).
nego Galieyi“ (str. 109—10) zestawił M. Łomnieki dotychczasowe
wykazy skamielin. Materyał mój pochodzący z dwu wycieczek jest
wcale obfity. Miałem nadto do dys pony materyal Olszewskiego.
oriens costata Eichw. 4 ok. Columbella semicaudata Bon. 2 ok.
Brezina
Conus Hörn. i Auinger m scripta
7 okazów, fallax R. “Hörn. i Auing.
(Conus Pen Desh.) 2 okazy.
Mitrastriata Eichw var. laevis Eichw. mere coloratum Eichw.)
24 o gé Nassa vindobonensis May. 2 ok.
Mitra cf. Boući R. Hórn. i Auinger pa aris Bors. 1 ok.
oka Pollia exculpta Duj. 1 o
cd ambigua Friedb. var. Hörnesi Mur Lem cianus. Dn Lok
a
mn RÓ Bell. var. brevior 20 Canesllaria reden M Hörn. i Auing.
edb. 3 ok.
Mitra DA M. Hörn. 5 ok. vi Bo tastelianam D 4 ok.
( „ laevis Eichw Vermetus are 1 ok
10( „ leucozona Andrz. 2) » ege L "is ok.
ES d Olszewski : KE mb półn. Au: części Podola austryack.*,
Spraw. Kom. e Akad. Um 1876, tom X, str. 128—130.
Über die ee CN Beschaffe nheit eines Theiles der ost- und
zittolgaliniiaki wg” Tiefebene*. Jahrbuch d. geol. Reichsanstalt 1884.
102 E.
FRIEDBERG
Erato laevis Don. 2 ok. 50 Rissoina pusilla Broce. 17 ok.
Ma renge eratoformis R. Hörn. i Au, j ecussata Mont. 35 ok.
okaz ( striata Andrz
e Alea dab Lam.) Chemnitzia perpusilla Grat. 2 ok.
eufroyi Mich.) Odontostomia plieata Mont. 1 ok.
Cerithium deforme Eich en SENG Eichw.)
A eabrum Olivi, 2 ok. Patella Ia
30 > bronniforme po ga 19 ok. (E naa geg L.)
p. nova (2) aff. crenatum Hydrobia — Mont. (2) 7 ok.
Br rug. (skorupa mniej Lie » pusilla. Eichw 4 ok.
Cerithium bilineatum M. . 1ok. 60 spiralis Cat?) D ok,
( minutum Nus Lucina exigua Eichw. 2 ok.
T mrritella i de rg Hilb. var. mi- Ge p. no 7 ok.
iedb, Eos columella Lam.,
Tarritella biet Eichw. 6 ok. ; Dujardini Desh.)
Trochus patulus Broce. k. Chama gryphoides L, 4 o
E apy angulatus Eichw. 7 o. enus cincta Eich i 9x. |
SE e d Greg mihi Cardita rudista Lam I
1 okaz. 4 Partschi Bee j^
Trochus turricola Eichw. w ok. WE Bast t)
E Joua:
70 Nacala Gesten L. 20
Limopsis anomala che. 13 a
(Osten Pe ub.)
Alaba costellata Grat, 1 UT aff. leo roc vim Niedźw. 10 ok
Rissoa Zetlandica Mont. 3 ok ( N
"n linsi d'Orb. 90 ok Ostrea aff. cochlear Poli, 1 ok.
enus d'Orb. 3 itrypa cornea L
» inflata Andrz. 7 80 Serpula sp.
Fauna z Holdów zuje M ein dee w porównaniu z po-
mater DS
, Na miejse ścowość- tę zwrócił uwagę M. Łomnicki?) już w r. 1879.
lera ol hte iny o nieco odrębnym charakte-
rze i z tej to przyczyny "Sa ees at eech tę okolicę dla
"PAR «sens do L. dentata, 1 PLI S
pukla,
„Sprawozda b DE
= Lipa a d Y GE CH pa a Palat goobgicengeh de dokonanych po
SKAMIELINY MIOCENSKIÉ GALIC. PODOLA 103
Wieś Dryszezów leży 12 km na północ od ge, TE go-
ścińcu do Pomorzan (mapa Pomorzan). Na pólnoe od wsi, w polo-
wie drogi do we a po wschodniej stronie belio! schodza
od szezytu wzgórza 3 parowy, z których poludniowy dostareza naj-
wiekszej ilosei Sieg vg Obecnie są wprawdzie te parowy bardzo
dobrze rozwinięte i wcięte głęboko, jednakowoż marglowate piaski,
zmywane przez wodę zasłoniły zbocza tak dalece, że poznanie ro-
dzaju warstw i ich eecht A e bardzo trudne.
M. Łomnicki opisał (l. c.) tę odkrywkę dosyć szczegółowo
i e dzielil w miocenskich NA następujące poziomy (licząe
od góry):
Rye. 7. Parów w Dryszczowie (wedle fotografii autora).
y wapienie litotamniowe i okruchowcowe z lieznie wystepu-
A erithium deforme Eichw., Rissoa Magie Payr., Rissoina
er ta Andrz.
2) piaskowate, szaro popielate wapienie, e Panopaea
Menardi Desh., Turritella lí Eichw. i
3) na k redzie leżą żółtawe piaski ECKE liczne skamie-
liny b ree Ostrea, powo i przykrywki trochusowe).
Znacznie później, bo w r. 1899 zwiedził M. Łomnicki drugi
raz ten parów 1 znalazł odsłonięcia mniej dobre, w każdym razie
104 |. W. FRIEDBERG
podaje profil następujący (tekst do 9 zeszytu Atlasu geolog. Galieyi
str. 22):
ubogie w skamieliny, a w ich spągu leży warstwa erwiliowa. Pia-
w miejscu, gdzie on się na dwie części rozdziela (ryc. 7). Wyższym
poziomem są gruboławieowe, szare margle, zawierające wcale obfi-
cie resztki wielkich małży (zwłaszcza obficie ośrodki Panopaea Me-
nardi). Zdołałem tu stwierdzić wyraźne, chociaż na ogół słabe na-
chylenie ku NNE (h 2).
Moja lista skamielin jest weale znaczna, głównie z tej przy-
czyny, że do dyspozycyi miałem obfity materyał zebrany przez
Bieniasza, zlozony w zbiorach Komisyi Fizyograficznej, a nadto
otrzymałem od p. Faszczyńskiego zbiorek tamtejszych skamielin,
pomiędzy któremi były niektóre rzadsze okazy. W liście tej jest
widoczne ubóstwo małży, podobnie jak w Hołdach.
(Ringievla buccinea Desh.) Mitra ambigua var. Bruzinae R. Hörn.
Conus Dujardini Desh. (juv.), 2 ok. i Aui
inae Hörn. i i
ing. 1 ok. j
» Brezinae R. . 1 Auing. Mitra cf. Bouéi R. Hórn. i Auing.
var. 1 ok. okaz.
Conus granularis Bors, (— C. Stachei Mitra leucozona Andrz. 1 ok.
. Hörn. i Auing.) 26 ok. » Striata Eichw. 14 ok.
Pleurotoma Duboisi n. sp.!) 1 ok. » » var. laevis Eichw. 7 ok.
js Annae R Hörn. i Auin- » dubia n. sp. (= M. reticosta
ger, . R. Hórn. i Auing. non Bellardi) 1 ok.
. Pleurotoma cf. Olgae R. Hörn. i Auin- Mitra intermittens R. Hórn. i Auin-
r
, 1 ok. ger, 9 ok.
Pleurotoma n. sp. af. granaria Duj, 20 Mitra cupressina Broce. 1 ok.
ok Columbella scripta L. 1 ok.
Cypraea europaea Mont. 6 ok. id ef. curta Duj. Bon. 1 ok.
o... sphaericulata Lam. (?) 1 ok. " fallax R. Hörn. i Auin-
" ef. amygdal Bronn.) ger, ; : i
( „ affinis Daj.) Columbella Gümbeli-R. Hörn. i Aving.
(Erato laevis Don.) 3 okazy.”
Mitra ambigua Friedb. 10 ok, Columbella corrugata Bell. 1 ok.
1 aff. costata Eichw., lecz wolne miejsca pomiędzy żebrami gładkie.
105
'SKAMIELINY MIOCENSKIE GALIC. PODOLA
Fusus corneus
Va
L. 1 ok. iustis ea EE Mont.(?) 1 ok.
> lenciennesi Grat. 6 ok. d’Orb ok,
Desh,
Rissoa Mar 1
(, clavatus Mon deg Payr. 11 ok
dendi n. ag - Lapugensis R. Hórn. A en "Orb. 1 ok
; lachesis Bast. 3 ok
30 Pollia ad. ' Bellardi R. Hörn. i Auing. ( „ violacea Eichw.'
1 okaz Rissoina mie Lagu 16 ok.
Nassa Hoernesi May. 1 ok. % dee a Mont. 5 ok.
(Buceinum podolicum R, Hórn. i Auin- 60 ( str im edlen
e
.)
) Phasianella n. sp. aff. Eichwaldi M.
eiii glandiformis Sęp 3 ok. Hórn. 11 ok.
Triton Tarbellianum Gra
4 ok. Turbonilla en H 1 ok.
be eeh Neugeboreni M. Hörn. (?) ok.
quss pnie Frauenf. 7
uta Dra ap "us
sp. an ëch sA 16 oka-
ewy (ośródki
Corbula gibba Olivi
10
Chnenopus pes per L. M ok.
Vermetus intortus .40
Cerithium Gees DE eg ok. , 6 ok. (na
cabru
m Olivi, 1 ok. ezesty gatunek, leca mniej MAG)
a5 woki i Hi lb. 3 ok. wydobylem
» dertobicarinatum Sacco (?) (Ervilia pusilla Eichw.)
3 okaz Panopaea Menardi Desh. częsty
Turritella biearinata Eichw. groma- Lutraria oblonga Chemn. 1 ok
nie. 70:(:53 cf. sanna Bast.)
Turritella palchta Friedb. 2 o (Venus cincta Eichw.)
» Bieniaszi Friedb. ok. 100 ok. Ace a Ad ign. 1 ok. (ośrodek).
» var. percin- ardia
‚8 ek, aka an Goldf. 3 ok. (młode).
Tarritella Bieniaszi Friedb, var. cari- i
ok.
(Tarritalla Anse cum Hilb.)
Turbo mamillar ichw. 9 ok. i li-
czne przykr wki.
(Turbo rugosu
Monodonta
s L.)
mamilla Andrz. pa ok.
b.
Limopsis anom
Crassatella cf, paw a Duj. 4 ok,
(Arca ba
rbata L.)
80 Pectunculus pilosus ie 1
ok.
Pe Ges pres Bronn, 1 ulamek.
( NS odźwiedzkii Hilb.)
Ostroa 9. ign. (same drobne górne
upy).
Wetten en Eichw.)
1o
k.
Plicatula ruperella Duj.
Wyniki.
Aby uwidocznić wnioski, które wynikają z tych list skamie-
lin, zestawiam oznaczone gatunki, podając przy ażdym miejsce
znalezienia i ilość okazów. Do tego zestawienia użyłem tylko prze-
p oznaczonych okazów, opuszczając przez innych autorów po-
dan e, gdyż eo do tych nie znam ilości osobników.. ^
W. FRIEDBERG
o " | 1 et di > 1 E
$ |$R|35.234 3 | 58
5 er: = m AS
Cylichna Lajonkajreana Bast. 15 2 2 6 es ee
$ volhyniea Eichw. 3 2 2 — Ak
Bulla. miliaris Broce. 2 — — — re KS
„ Convoluta Broec. — 2 — 1 xr 33
Ringicula aurieulata Men. 51 27 4 32 — ye
» eostata Eiehw. | E 9 2. 1-10 b lx
- | 1
Conus Brezinae R. Hórn. i Auinger 1 — — — 4 |
; Dujardini Desh, — 4 = my Se >
D |
„ granularis Bors. — € — — | 26
» Vindobonensis Partsch. — en I un es | SE
Pleurotoma submarginata Bon. 3 3 1 — mee
Bl Elisae R. Hörn. i Awin- | | — i Nc
ger | Li po
S Lem a ias dol
Pleurotoma Duboisi n. sp. m a — ~k EE 1
Ba Annae R. Hórn. i Auing. — — En ar — 1
sA ef. Olgae R. Hórn. | _ E EZ 1
i Auinger =. eg
EE Nur Kee
Pleurotoma n. sp, aff. granaria Duj. | — — EP «i — 1
; PER PA
Cypraea europaea Mont. -— 2 wa R dick 200
wow, er |
», sphaerieulata Lam. L = du b. o4 pov
Erato laevis Don. w:
SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA
Pod-
Olesko
horce
Jasio-
nów
Hołdy
Eratopsis Barrandei R. Hórn.i Auing. —
Marginella eratoformis R. Hörn.
i Auinger /
Mitra ambigua Friedb. — — =
5 » var. Bruzinae R. Hórn.
i Auinger
Mitra ambigua var. Hörnesi May. | — -— 1
» ef. Boući R. Hörn. i Auing. — — cdm
» leucozona Andrz. s 1 sw
» Btriata Eichw. A [e 1
» » var. laevis Eichw. — 2 SC
p
» Qubia Friedb, Br RE a
„ intermittens R. Hörn. i Auing. — — =
» eupressina Broce, = = Wy
» Tecticosta Bell. var. brevior
mihi
ee EE SET ARTEN (US aui, P BESCHERT uc
E— — — OT | oan
Mitra Partschi M. Hörn. ses -— z
Columbella fallax R. Hórn. i Auing. 2 1 4
reenen
wi scripta Bell. — 2 -—
T semicaudata Bon, m _ —
h Gümbeli R. Horn. i Au. | — t ES
” corrugata Bell. — o us
108 W. FRIEDBERG
Olesko
Pod-
Terebra pertusa Bast, —
Fusus corneus L, — —
„„ _ Valenciennesi Grat. pa =
„, Schwartzi M. Hörn. Zeg
Pollia n. sp. aff. lapugensis R.
Hörn. i Auing.
Pollia exculpta Duj. — —
4 Ancillaria glandiformis L. -— —
Cancellaria Saccoi R. Hórn. i Auing. 6 —
Nassa serraticosta Bronn, 10
» vindobonensis Mayr. 1
» Zborzewskii Andrz. 7 20
» Schónni R. Hórn. i Auinger | —
Holdy
» granularis Bors. = ab
„ aff Neumayri R. H. i Auin. — iu.
Chaenopus pes pelicani L. 1
Triton tarbellianum Grat. AA EUR
Cassis saburon L. Kc?
Murex galicianus Hilb, ie
» tortuosus Sow. - "t
SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC.
PODOLA
$2: do: 2 | 8]
S ^i 38 42! As
Cerithium deforme Eichw. 0 ME: I Sé 100
» scabrum Olivi — — 1 2 1
b bronniforme Hilb, 15 5 10 — 19 8
q » Bronni Partsch. — — — > „ak >
» TER Defr. — 5 3 — — Sido
I er Desh. mie 2 — — — >
pea Aci Brocchi sëng 7 = — E s
E. E M. Hórn. T 8 — = — lI
y 5 he R. Hörn. i Au. T — 1 — — u
d ds Schaueri Hilb. — 3 6 se a= e
E " ik ab: ETE wg 3
i32 i aż 3 pł
© Z
s (M2 [42 m |^
Turritella Pythagoraica var. irre- 10 en ex ge
gularis mihi
Turritella turris Bast. var. baden- 1 p sein pu ins
sis Sacco
EE en. eg
Turritella bicarinata Eichw. — 1 — — 6 |madnie
» pulchra, Friedb, SE SEL Ga SE Ge 2
„ . Bieniaszi Friedb. iin | we T M
"m gro- bardzo bardzo ` A =
Trochus patulus Broce. Diisi 30 sko |-cnęsto aa
„ angulatus Eichw. n — 7 30 7 E
ezesto "
AN „ var. major Friedb. — 21 7- 4 1 e
» turricola Eichw. 1 See 1 — 40 SH
= miliaris Broce. 2aff| — — ze: 1 sę
» . Bouchii Dub. a ud I edle 51 >
| » sannio Kiche. we 1 m — eg SC
Mods u SS?
Turbo mamillaris Eichw. TOONER
Monodonta Araonis Bast. m 1 9 Soit 1 Ze
; BAĆ Steeg
S 23 12
PR mamilla Andrz. E e Ea 2
ONE Ee
m
Adeorbis Łomnickii Hilb. CS Sep d TR EC, s
R `
| Natica millepunctata Lam, 6 2 — z 12 :
j side eu.
We nus 18
» M helieina Brocc. 30 9 2 1
OM au
| , redempta Micht. 11 | 22 32 | — Gol ow
SKAMIELINY MIOCEŃSKIK GALIC.
PODOLA
—
TA
—
| o
furi ITI
© SEIS 2 | „2 E ZS
o |FA Ben, B
Natica revoluta Friedb. 30 3 mn Gët "=
Neritina pieta Fer. 1 = +. w Vë
Sigaretus haliotoideus L. — 1 — — bag ~
Phasianella n. sp, aff. Eichwaldi — — — = m" 11
Rissoina pusilla Broce, -— 2 _ Ma 17 16
Pen e
» decussata Mont. — — — — 35 5
Bib beue ue
Rissoa erux Eichw. 4 = — | 21sf, —
EX oy ne Be GE
m Moulinsi d'Orb. 1 16 — 3 at. 20 —
ES Loo EM £
D Montagui Daer. SCH GE żę dE — 11
A a A
E Mariae d'Orb. zd 5 — — re 1
" sealaris Dub. x 1 m kis em E
” Zetlandica Mont. — — — -e 3 wę
D lachesis Bast. — 11? — 16af| — 3
» inflata Andrz. D 1 Be 5; 7 pre
D Clotho M. Hórn. =: a e 2 — ret
» turritella Eichw. 50. 16 5 Sr Se Së
Turbonilla pusilla Phill. 2 5 — T "s me
| —
» gracilis Broce. 2?| — 1 zt cfl E
——
» turricola Eichw, A 2 — — — =
112
W. FRIEDBRRG
o
Ż ss js 33 y |
E. Sn] IS SS] E |I
© Mal" E se EJ
Turbonilla costellata Grat. — 2 1 — — =
Pyramidella plicosa Bronn. 31 21 5 - ep wg
Fossarus costatus Brocc. 2 1 — ics ag e
Eulima Eichwaldi M. Hörn, 1 — — pe — >%
Chemnitzia perpusilla Grat. 6 21 7 12 2 —
Coeeum trachea Mont. — 4 — 2 eg a.
Delphinula rotellaeformis Grat. — 2 SH mis + "S
Odontostomia plieata Mont, a = — E 1 Ar
Hydrobia spiralis Frauenf, 5 1 se. mM 5 7
n avia Eichw. de 9 ics 3 „e. 2
^ ventrosa Mont. 2 12 — € PhD 2
D effusa Frauenf. a 1 des A in —
BEER 2
i pusilla Eichw. — din Se MT: 4 =
5 Partschi Frauenf. — 5 2 Im — +
E MEE X
Calyptraea chinensis L. 10 1 — 1 dee n
Fissurella graeca L, in śm 2 de em p
ape
Dentalium matabile Desh. E 1 c Es Lem we
sai
” entalis L, e T 9? — — na
AM ET.
A Bouéi Desh, = dis ap dd ax — =
W. FRIEDBERG 113
mg | 28 |
“mean
ZS ` Lë o SES - |
| © MER az = z
a le | gro- gro- gro- eh 9
| Lucina borealis L. imadine ae 11 Aaa p 16?
|
5 transversa Bronn. | 6 — — tg > aen
» exigua Eichw. — — == vm - 2
ETT, | ua. Sara aus NODE
» dentata Bast. 54 eg 8 41 © I
» ornata Agas. ar oi 5 u dE Es.
^». columbella Lam. 14 22 7 ius E >
» Sismondae Desh. 3 3 bm są em sa
: : ic ro- |'
| Corbula gibba Olivi 90 m duie 40 o oe 6
e e A in BEE BEE PASA PA”
| Ervilia pusilla Phin, mis. UAI.
3———— —— —— A A
| Diplodonta trigonula Agas. | 14 1 4 — - er
d Panopaea Menardi Desh. ` 1 | często) — — | — | częstod
(o ee MOORE APRA AAAA acis E A
Lutraria oblonga Chem. 1 — — 2 one 1
EE, DEE, Ba Bn ae NIIS EUM.
| Tellina donaeina L. 5 1 — Si ps we
planata L, — Iv Ds
E pretiosa Eichw. — 5 m. prm sę s
| Spaniodon nitidus Reuss 33. 3 5 7 Fu E
Isocardia eor L. 1 — — z A ssj
Mesodesma cornea Poli 1 e + ac: ck BEL
Solen subfragilis L, ROWIE rc
Kom. fizyogr. T. XLIV. Dział IV.
114 SKAMIELINY MIOCENSKIE GALIC. PODOLA
| o
$ lug se (35 g | 5
$ jos p 3% | 52 ES PME
o [^2|45^]|H | BONI
Fragilia fragilis L. — | 2 = Ee
Cardium praeechinatum Hilb gro- | 6 9. lu ia -
n t : madnie
holubieense Hilb. 5? 4? 1? — — —
= subhispidum Hilb. 23 2 + SE — —
` w marg.
Cardita rudist A E E 2 —
ardita rudista Lam A | marg. prop
2 Partschi Goldf. 4 5 se => m 3
Ciree minima Mont. 48 1 5 8 sr >
Venus Sobieskii Hilb. 7 |grom.| — = E me
» Cineta Eichw. grom | 13 | grom. 6 5 R
a] 8
» plicata Gmel. =. 29 = gem — =
2 maka
» Basteroti Desh. — 27 5 TU = =
EC er
Cytherea eryeina L. 8 7 — Ser er T
E EE bacon EE D E RRS QE EES
r Chione L. 1 1 A € = me
2 A co
à Pedemontana Agaz. — — 8 — TP ^ |
MS ME
Nucula nueleus L, 118 10 4 e 2 m
PE) — A
a placentina L. pue 4 > de ce 1
Chama gryphoides L, = 8 1
Pectunculus pilosus L. grom.| 71 62
A „ Yar. glicymeris L.| 35 3 35
W. FRIEDBERG 115
| Rz HM
Pectunculus n sp. aff. obtusatus | 5 | 1 1 iti TN as
Partsch
Area diluvii Lam, | 1? — 1 — — —
„ barbata L. e L 17 p +A 6 aud
Eu L. | N oo SCH > ma e
Modiola marginata SERIE: UN. Mart Mon di ye Wee
% Hörnesi Reuss gar n xe ul 2 Zo id
Lima subauriculata Mont. _ — iot 1 = iam
peja anomala, Eichw. prev A atar zu 13 2
Fe nn EZ EP PE NOA IRA WRO REAR EE EX NEA, E CN LENA
Pecten elegans Andrz grom. 8 7 1 = —
» ` Dessert Andrz. 1 18 ale wy SE ++
” gloria maris Dub, Ge Sa s Eu EET E. SE
D rn Hilb. sh ide pru a. Ges —
- flavus Dub, 3 e a TO dd SC
EE EE E BEE ee
D Eichwaldi Reuss d = — == ve
* Lilli Pusch pues E DET neri. 1? mU Ze
een SO odda
» Depéreti Friedb, sA ver — 6 — m
E a s s DO ada
H eristatus Bronn. 4 — — Sg re 1
Ostrea digitalina Dab. grom. =. w BR L zi
san) A east Pa a IR OR RR,
* leopolitana Niedáw, - oH |gaf | 2af.| A |10af.| —
116 SKAMIELINY MIOCEŃSKIE GALIC. PODOLA
P
o aja. NES S
4183132 | BK :
2 Ś 8 | 5 2 o.9 S
Ś [4215 [22 |
-
Ostrea eochlear Poli R BSN Së B
Plicatula ruperella Duj. = > "um
EEE GENES ETC | Adii
Ditrypa cornea L. 1 17 — | grom.
Z podanej tabelki wynika, że są gatunki znajdujące się jedy-
nie w piaskach, inne tylko w marglowo-iłowych osadach, chociaż
są i takie, którym dogadza jakiekolwiek dno morza.
iaski Oleska, Podhorzec, Jasionowa i Borek Wielkich zna-
mionuje obfitość małży, których brak prawie w Hołdach i Drysz-
czowie. Uwaga ta dotyczy nie tylko ilości gatunków. ale głównie
ilości osobników; w Olesku i Borkach Wielkich przedewszystkiem
jest to zjawisko bardzo wyraźne. Do gatunk
E EAE
nie znalazlem ani w Dryezezowie, ani w
Do rar sic? znajdowanyeh tylko w Holdach i DEI
zaś
W. FRIEDBERG 117
Nie brak wreszcie gatunków, które są wspólne i piaszczystym
i iłowo-marglowym osadom. Zaliczymy tutaj: Ringicula costata
Eichw, Mitra striata Eichw., Columbella falar R. Hörn. i Au.,
Chaenopus pes pelicani L., Cerithium bronniforme Hilb. C. deforme
Eichw., Natica millepunctata Lam., N. helicina Broce, Hydrobia spi-
ralis Fraunf. i niektóre inne, nie często znajdywane gatunki. Wolno
nam twierdzić, że właśnie te ślimaki, mniej wrażliwe na petrogra-
ficzny materyal osadu, mogą okazać trwałość chronologiczną, a więe
lepiej się nadadzą do oznaczenia wieku warstw.
aturalnie te wnioski, jako wysnute na podstawie list ska-
mielin SCH z 6-ciu miejscowości, nie mogą być absolutnie pewne.
Użycie list skamielin licznych miejscowości dostarczy nam lepszych
aa bry zwłaszcza że w takim razie mogą wystąpić różnice ze
względu na geograficzny zasiąg mięczaków. Wnioski te będę starał
się wysnuć później, skoro cały mój materyał mioceński paleonto-
logicznie zdołam opracować.
We Lwowie, w maju 1909 r.
Akademia Umiejętności w Krakowie. — Académie des Sciences de Cracovie.
Sprawozdanie Komisyi fizyograficznej, tom 44. — Comptes-rendus
de la Commission de Physiographie, vol. 44°.
Table des matiéres et résumés des Mémoires.
I. Rapport sur les travaux de la Commission de Physiographie
en 1909/10. (Pag. V—X VIII). IL Liste des membres de la Com
mission de Physiographie. (P. XVIII — XXIV). HL Rapport sur
les recettes et les dépenses dela Commission de Physiographie en
1909. (P. XXIV—XXVI)
Stanislas Zaręczny, notice nécrologique (P. XXVII —
—XXX).
Matériaux pourserviràlaPhysiographie dela Pologne
1. Matériaux pour servir à la Climatologie (P. 1— 35).
Wypadki spostrzeżeń meteorologieznych w Galicyi w r.
1909, zestawione w c. k. Obserwatoryum astronomieznem w Kra-
kowie, — Meteorologische Beobachtungen in Galizien im
E 2-60 zusammengestellt von der K. k. Sternwarte in Krakau.
„Die Zahl der im J. 1909 tatig gewesenen meteorologischen
Stationen der physiographischen Kommission betrug 17; au rdem
erhielt die meteorologische Sektion der Kommission Beobachtungen
von 11 Stationen des Tatravereins in Krakau. Mit einem Barome-
ter waren nur zehn Stationen der Kommission versehen. Als Resul-
ul der Beobaehtungen werden für die einzelnen Stationen ange-
geben: |
1) Luftdruek und 2) Lufttemperatur, u. zw.: Monats- und
Jahresmittel für die Beobachtungsstunden und für den Tag, der
trag und das Datum der Maxima und Minima für die einzelnen
Monate und für das Jahr; |
8) Bewólkung: Mittelwerte fiir die €inzelnen Monate und fiir
das Jahr; j
4) Niederschlag: Monats- und Jahressummen, Betrag und Da-
tum der Maxima für die einzelnen Monate und für das Jahr, Zahl
der Tage mit Niederschlag von = 01 und von = 10 mm Höhe,
(2)
Anzahl der Tage mit Schnee, Gewitter, Hagel, Nebel, mit starkem
ind;
5) Verteilung der Windrichtungen und Anzahl der Windstil-
len fiir die einzelnen Monate und fiir das Jahr;
außerdem: für die Station Myślenice (S. 13) Mittelwerte für
Dampfdruck und relative Feuchtigkeit, für die Stationen Lemberg
(S. 49) und Dublany (S. 51) dieselben Mittelwerte und mittlere
Maxima und Minima der Lufttemperatur für die einzelnen Monate
und für das Jahr. . |
del Seretu w porze zimowej. — Beitrag zur Kenntnis der
und bei Biala, 2) die entsprechenden mittleren Wassertemperaturen
des Seret bei Petryków, 3) die gleichzeitig mit der Temperatur
der Quelle in Petryków daselbst beobachteten Lufttemperaturen,
4) die entsprechenden Tagesmittel der Lufttemperatur in Tarnopol.
Gradobicia w r. 1909. — Hagelschläge in Galizien
im J. 1909. (S. 62—10).
Die vorliegende Zusammenstellung beruht fast ausschließlich
auf Mitteilungen der Krakauer Versicherungsgesellschaft: „Towa-
~ J. Hawnvsigwicz: Spostrzeżenia pojawów w Świecie roslin-
nym i zwierzęcym wykonane w r. 1909 w Ożydowie. — Phyto-
SCH enee Ca Beobachtungen in Ożydów im J. 1909.
. 1177).
Für 67 Pflanzenarten wird die Zeit der Belaubung, des Auf-
blühens, des Fruchtreifeps und des Laubfalles, für 18 Arten von
Zugvögeln die Zeit der Ankunft, z. T. auch des Wegzuges, für 11
andere Tierarten die Zeit des ersten Erscbeinens angegeben.
"` H. Weer: Dzienny bieg temperatury w Krakowie wedlug
28-0 letnich spostrzeżeń. — Der tägliche Gang der Luf t-
(8)
temperatur in Krakau nach 28-jahrigen Beobachtungen. (S.
81—115). M
Eine sorgfältige Prüfung der seit 1868 in der Krakauer Stern-
warte gemachten Beobachtungen der Lufttemperatur zeigte, daß da-
von. nur die Beobachtungen vom 1. XII. 1867 — 30. IV. 1873,
1. IH. 1874 — 30. XII. 1875, 1. V. 1886 — 31. XI. 1904 und
vom 1. I. 1905 — 28. II. 1907 sich für die vorliegende Arbeit
tungen berechneten mittleren Monats- und Jahrestemperaturen
für die Krakauer mittlere Zeit (Tab. XIV, S. 112) und für die
mitteleuropäische Zeit (Tab. XVI, S. 113).
2. Matériaux pour servir à la Faune.
J. par. Bwuwicki: Spis motyli zebranych w powiecie stryj-
skim, część II. — Verzeichnis der im Bezirk Stryj gesam-
melten Schmetterlingsarten, Il. Teil!) (S. 3—30).
, Die vom Verf. aufgezählten Lepidopteren stammen größten-
teils aus der Gegend von Podhorce und Umgebung, wie: Tatarsko
und Wierezany (nahe am Stryjflusse), Strzałków und Bereźnica,
südlich von Podhorce, ferner ans der Umgebung von Skole am
Stryjflusse und an dessen Zuflüssen Opor und Orawa. Die Umge-
ung von Podhorce hat außer Wiesen und Feldern auch ausge-
ten. Sämtliche Wälder stehen auf diluvialem, undurchlässigem, mit
etwas sehr feinem Sand gemischtem Lehmboden; die Wiesen und
Felder sind hie und da von Torfadern durehzogen. Die Gegend.
von Skole (im niederen Teile der Waldkarpaten) hat in den nie-
oazach ;
. "| Der erste Teil dieses Verzeichnisses ist im 42. Bande der Berichte der
physiographischen Kommission erschienen,
(4)
deren Partien Tanne und Fichte, mit Buchen und wenig Birken
und Espen gemischt, — in den höheren Partien finden sich fast
durchwegs Tannen- und ger
Die Noetuen fing der Verf. meistens mit Hilfe seiner sehr
starken, oberhalb eines hobhiliegentféli Balkons der Podhoreer Schlos-
ses angebrachten elektrischen Bogenlampe, deren intensives Licht
viele Kilometer weit über die Stryjer Niederung bis zum Füsse
der Gebirge und zu den stark sumpfigen Wäldern und Wiesen der
a i reicht und in günstigen Nächten hunderte von
Noct tui ometriden und Bombyeiden heranlockt.
Von "den (in beiden Teilen des Verzeichnisses) kigefukitci
Arten sind als sehr selten und fiir die Landesfauna neu hervor-
zuheben: Daphnis Nerii L., 27. VII. 1906; dh Timon Hb., 15. IV.
und 26. IV; Arsilonche albovenosa Goeze, 20. IV, 11. V. und 6. VII;
Agrotis strigula Thnbg. 5. und 25. VII; Co? fulva Hb., 12.
IX; Heliothis peltigera Schiff, 15 IX; T: "ir amethystina Hb., 6.
und 25. VI; Cossus terebra F., 18. und 21. VIII. — Sämtliche ge-
nannte Arten wurden bei der Baade sheet:
J. Świżk: Blonkówki pszezolowate (Apidae) zebrane w Ga-
licyi. — In Galizien gesammelte Apiden-Arten. (S. 31—46).
Auf Grund der eigenen und der im Museum der physiogra-
phischen Kommission befindlichen Sammlungen gibt der Verf. eine
Zahl dieser Arten um 75 vermehrt und beträgt gegenwärtig 215.
Die Mehrzahl der europäischen Apidengattungen hat auch in Gali-
zien ihre Repräsentanten, nur von der Gattungen: Meliturga, Cam-
ptopoeum, Panurginus, Lithurgus, Dioays, GERS Phiarus un
faites ist bis heute keine Art entdeekt worden
E. nuBicz Nikzanrrowski: draż iech do fauny Brakoni-
dów Polski. I: Braconidae zebrane w Galicyi. — Materialien
zur Te rng Potens, ch In Galizien gesammelte Bra-
coniden. (S. 47—106, m. 1 Tafel).
Bisher pans von Galizie en nur etwa 25 Braconiden - Arten
biologióskie Notizen über die Wirte der anms die d
u. s. w. Als neu sind folgende Arten beschrieben:
(5)
Iphiaulax Soépligetii, Iph. testaceus, Bracon carpaticus, Cieslikii,
tą levicarinatus, nigricaudus, nitidifrons, orbicularis, or natulus,
parvus, pygmaeus, ramosus, rufoscutellaris, rytrensis, transitorius, Kul-
czyńsłcia aculeata, Spathius polonicus, Chelonus cingulipes, foveołatus,
Apanteles harpyiae, radiatus, rimulosus, Schillei, Microplitis Leoniae,
testaceicornis, Orgilus pimpinellae, Agathis minuta, Calyptus caudatus,
cracoviensis, Gnamptodon: Klemensiewiczii, Biosteres acontti, Opius
infumatus, subrotundatus. Cosmophorus regius. Perilitus brunneus, ni-
griventris, Syntretus (2) Dzieduszyckii, Aphanta dios Lomnickii,
obelcia montana, uliginosa, Phaenoca "pa tatrie
J. Dzrgoziscgwicz: Nowy ipoh z rzędu owadów chróści-
kowaty a (Trichoptera): Rhyacophila furcata n. sp. — Eine neue
Trichopteren-Art: Rhyacophila furcata. (S. 101—108). `
Der ausführlichen, durch zwei Abbildungen erläuterten Be-
schreibung in polnischer Sprache Kg neuen, in den Ostkarpaten
aufgefundenen Art wird eine lateinische Diagnose vorangeschickt.
S. Swukczvsski: Spis pluskwiaków zebranych w Gorcach
w r. 1909. — Verzeichnis der im J. 1909 in Gorce ge-
sammelten Hemipteren. (S. 109—122).
s werden 244 Heteropteren- und 130 Homopterenarten an-
geführt, welehe von dem Verf. in der kleinen, Gorce genannten
Gebirgskette in Westgalizien gesammelt wurden: darunter sind 23
Arten neu für die Hemipterenfauna Galiziens.
S. Smenozyński: Pluskwiaki nowe dla fauny galicyjskiej.
Wykaz IL. — IL Verzeichnis der zer die galizische Fauna
neuen Hemipterenarten. (S. 123 3
Das Verzeiehnis. enthalt 23 dam o und 14 Homopte-
renarten; die Gresamtżahl der aus Galizien bekannten Heteropteren
eg: Cicadinen beträgt gegenwärtig 493 und 224
DzięĘpziEnewicz: Dwie notktkt. wiekżczaći : — Zwei bio-
jisne Notizen, (S: 126—129).
Auf Grund eigener Beobachtungen in ‚den Ostkarpaten
sehildert der Verf. die Lebensweise einiger Trichopterenarten, wel-
he noch im Spätherbst, wenn das Gebirge bereits mit Schnee be-
deckt ist, als ausgebildete Insekten am Leben verbleiben.
ie zweite Notiz enthält Me x Angaben über die Lebens-
n Sympetrum vulgatum L. Von all en einheimisehen Libel-
lion pato sich diese Art im Spätherbst als Imago am längsten
am Leben und wurde z. B. noch am 16. November - 1818 bei p
szkowee in Podolien beobaehtet.
(6)
L. Svrowski: Motyle Pienin. Część H. — Lepidopteren
der Pieninen. IL Teil. (S. 130—154).
Der Verf. ergänzt sein in dem 39. Beriehte der physiographi-
schen Kommission erschienenes Verzeichnis der in den Pieninen
beobachteten Lepidopteren durch weitere 203 Arten, Varietäten
und Aberrationen, welche zumeist von ihm selbst seit 1906 in dem
genannten Gebirge (z. T. nicht weit davon: Vanessa. polychloros Lu.
ab. testudo Esp. in Rabka, Arctia Hebe L. ab. albedina Sitowski in
Slomiana, Bezirk Limanowa) aufgefunden wurden. Von diesen For-
men sind: Vanessa polychloros L. ab. testudo Esp., Agrotis glareosa
Esp. Caradrina superstes Tr., Xylina ingrica HS., Larentia fulvata
Forst. ab.. arearuptata Sitowski (minor, pallidior, al. ant. area media
interrupta), Tephroclystia veratraria HS. var. cynensata Grasl., Arctia
Hebe L. ab. albedina Sitowski und. Depressaria rotundella Dgl. neu
für Galizien. |
Di ue, auf ein gegründete Aberration der Arctia Hebe
bietet ein neues Beispiel von partiellem Albinismus. Die Vorder-
flügel sind bei ihr schwarz mit fünf weißen, orangerot umsüumten
Querbinden. Die fünfte Querbinde berührt den Flügelsaum nicht
und ist mit der vierten durch die weiße III,/IV,-, und teilweise
dureh die III*/,-Zelle verbunden. Hinterflügel reinweiß mit schwat:
zem Saum, zwei schwarzen, durch die Zelle III,/IV, getrennten
Flecken und einem kleinen, halbmondförmigen, schwarzen Flec
auf der Querrippe. Der ganze Körper schwarz ohne Spur von Rot.
3. Matériaux pour servir à la Flore.
K. Szvgissok: Flora okolie Kazimierza nad Wisłą. — Flora
der Umgebung von Kazimierz an Weichsel. (S. 3-42).
Aus der nächsten Umgebung von Kazimierz (Russisch-Polen)
zählt der Verf. 511 Arten von GefüBpflanzen auf, zum Teil auf
Grund älterer Angaben, zumeist aber als Resultat eigener, von Mitte
Juni bis September 1906 vorgenommener Untersuehungen. In der
Einleitung berührt der Verf. kurz die geologischen Verhältnisse
der genannten Gegend und schildert die Vegetation der trockenen,
sonnigen Kalkhügel und ihrer Abhänge (S. 8—10), der feuchten,
schattigen Schluchten (S. 10, 11), der Äcker und Gärten (S. 11,
12), die Ruderalflora (S. 12), die Sandflora des Waldchens in Czer-
niawy (S. 13), die Sumpf- und Wasserflora (S. 13, 14), endlich die
Waldflora (S. 14, 15).
B. Nanvszowscı: Przyczynek do mykologii Galicyi. — Bei-
trag zur Pilzflora Galiziens. (S. 43— 48).
. Die im Verzeichnisse aufgezahlten 108 Pilzarten wurden teils
in Westgalizien (Umgebung von Krakau, Bezirk Grybów, Rabka,
e
WREN 2 SI
"EE
ERST NZ NA]
(7)
Nieglowice bei Jasło, Krościenko am Dunajec, Pieninen), teils in
Ostgalizien (Dublany bei Lemberg, Petryeze bei Krasne, Poży-
rzewska in Czarnahora) gesammelt. 30 Arten (die im Verzeichnisse
mit * bezeichneten) sind für Galizien neu.
K. Sreoxı: Przyczynki do mykologii Galieyi. — Beiträge
zur Pilzflora Galiziens. (S. 49—56).
Verf. zählt 110. zumeist in und um Rymanów-Bad, zum Teil
aber in Kossöw gesammelte Pilzarten auf. Die in dem Verzeichnisse
mit * bezeichneten Arten sind für Galizien neu.
H. Zarparowicz: Ze strefy roślinności karpackiej. IV. —
Aus der Zone der Karpatenflora, IV. (S. 51—60).
erfasser, der seit 1903 mit der Ausarbeitung des „Conspe-
etus Florae Galieiae* beschäftigt ist, unternahm auch im J. 1909
einen mehrwöchentlichen Ausflug in die Ostkarpaten, wobei er zum
ersten Mal die Felsen der Petrile Doamnei in der Rareu-Gruppe
durchforschte.
Die obigen vorläufigen Mitteilungen des Verf. enthalten u. a
einige Ergänzungen zu den bereits im Conspeetus beschriebenen
Spezies. So erklärt der Verf. seine Calamagrostis Kotulae nunmehr
für einen Bastard von C. villosa Mutel und C. lanceolata Roth. Das
von ihm im Consp. sub num. 124 beschriebene (und im Lemberger
Kosmos 1909 S. 1174 eingehender besprochene) Trisetum Tarnow-
skii fand der Verf. auf Petrile Doamnei in zahlreichen und sehó-
der Grenze von Marmarosch und Bukowina, fand der Verf. seinen
Rumex carpatieus, ferner Cortusa Matthioli L. vor, u. s. w
4. Matériaur pour servir à la Geologie.
W. Kużsian: Przyczynki do znajomości geologicznej Wiel-
kiego Księstwa Krakowskiego. — Beiträge zur Geologie des
Großherzogtums Krakau. (3. 3—25).
Kine Reihe neuer Aufschliisse in der Umgebung von Krakau
förderte an den Tag Tatsachen, die bisher unbekannt waren und
teilweise auch kaum geahnt werden konnten. So gewann man in
einer der Ziegeleien von Ludwinów ein wichtiges Profil durch das
Diluvium. Auf miozänen Tegeln lag eine gestaute Grundmorüne,
auf dieser ziemlich gut erhaltene, große Fragmente von Klepł
prumigenius, Rhinoceros sp. und Bison priscus, darauf eine zweite,
Jüngere Grundmoräne. Das Material der letzteren war zuoberst von
fließendem Wasser aufgearbeitet und mit einer Grenzschicht eisen-
schüssiger Kiese bedeckt, Nach oben folgte ein Komplex von flu-
(8)
viatil und aus stagnierendem Wasser abgelagertem Material, dazwi-
schen Torfschmitzen mit einer Flora und Insektenfauna. Von der
Flora wurden vorläufig die auf S. 8 zitierten Formen bestimmt.
Das Ganze war von einer über 2m starken Löß-Lehmdecke bedeckt
(Fig. 2 gibt ein schematisches Profil der Verhältnisse). — Außer
Ludwinöw werden noch einige andere Punkte erwähnt, wo das
Inlandeis Stauchungen oder Verschleppungen hervorgerufen hat
(Fig. 3, 4, 6).
Im.zweiten Teil (S 12—24) folgen einige, das Miozän betref-
fende Notizen. So werden die Resultate der Bohrung an der Skalka
in Krakau und einige bisher unbekannte Vorkommnisse von Mio-
zän in Strandfazies (Fig. 7) aufgeführt. Die erwähnte Bohrung wurde
in 50 m Teufe auf jürassisehem Felsen eingestellt und erschlob
Sehwefelwasser mit Spuren von Petroleum-Rohöl.
W. KużsiaR: Eocen Tatr i Podhala, I. — Das Eozän
der Tatra und des Podhale, 1. (S. 26—76). E
Vorliegende Arbeit ist eine Fortsetzung des im 42. Bande die-
ser Berichte (1908) unter dem Titel: „Eocen tatrzański* erschiene-
nen Aufsatzes. Auf S. 53—74 wird ein Teil der vom Verf. gesam-
melten Fossilien beschrieben. - Ein ausführliches Referat über den
tektonischen Teil wurde im Bulletin International de l'Académie
des Sciences de Cracovie, 1910, Nr. 2 A, unter dem Titel: „Ver-
such einer Tektonik des Flysches nördlich von der Tatra“ publiziert.
w Mialach pod Grodnem (na Litwie). — Sur la faune cré
tacique de Miały pres Grodno. (P. 11—81). t
n résumé de ce mémoire a été publié dans le „Bulletin In-
ternational de l'Académie des Sciences de Cracovie, Classe des.
sciences mathématiques et naturelles", année 1909, deuxiéme seme-
stre, pag. 192—196.
B. Rybzewski: Przyczynek do znajomości fauny kredowej
- Frieopero: Wykaz skamielin mioceńskich z niektórych
miejscowości galicyjskiego Podola. — Verzeichnis miozäner
(S. 88 ien von einigen Lokalitäten in Galizisch Podolien.
Die Arbeit enthalt Verzeichnisse mioziiner Fossilien von sechs
Fundorten, u. zw.:
I. Biała Góra bei Olesko. Senoner Mergel wird bier von
Miozän in folgender Zusammensetzung überlagert: 1) dünnplattiger
Lithothamnienkalkstein, 3m mächtig, mit kleinen Lithothamnien,
Haliothis volhynica Eichw., Monodonta angulata Eichw., Venus cincta
Eichw., Arca barbata Eichw., Pecten gloria maris Dub. u. a., 2) graue.
grúnliche und weiße Sande mit Linsen grüner Tone, fossilleer,
(9)
2 m, 3) fossilreiche Sande, 2—4 m, 4) graue Mergel mit zahlrei-
chen Steinkernen von Cardita rudista Lam., 2 m. — Die fossilrei-
chen Sande enthalten die auf S. 91—92 aufgezählten Arten.
II. Podhorce. In der östlich vom Dorfe gelegenen Schlucht
liegen auf senonem Mergel 20 m mächtige Sande mit Einlagerun-
gen von Sandstein und Lithothamnienkalkstein (in den unteren La-
gen). Uberlagert werden die Sande von diekknolligem Lithotham-
nienkalk. Ihre Fauna wird auf S 94—96 angegeben.
III. Jasionów. Die auf S 98—99 aufgezählten Arten wur-
den in Sanden teils in der Hauptschlucht im Dorfe, teils in Auf-
schliissen östlich vom Dorfe gesammelt. Auch hier werden die Sande
von Lithothamnienkalkstein (z. T. von Mergel) überlagert und ent-
halten Einlagerungen von grünen und grauen Tonen, auch Lignit-
schmitzen.
IV. Borki Wielkie. Oben liegen hier Lithothamnienkalke
und Mergel mit Sandsteinbänken, darunter Sande mit der auf S.
99—100 aufgeführten Fauna.
. Holdy. (Anhöhe am Rande des podolisch-volhynischen
Plateaus, im Osten von Brody, ca. 12 km davon entfernt). Der
östliche von den zwei Gipfeln dieser Anhöhe wird von Lithotham-
nienmergel (mit Zwischenbänken eines grobkörnigen Sandsteins)
gebildet, weleher früher in Brüchen gewonnen wurde. Die aus losen,
verwitterten Blöcken dieses Mergels gewonnenen Fossilien werden
auf S. 101 -102 aufgezählt.
L szezöw. Soweit es sich in den gegenwärtig etwas
verwischten Aufschlüssen feststellen läßt, liegen hier auf hellgrauen,
mergeligen, ziemlich fossilreichen Sanden diekbankige, graue Mer-
gel, mit vielen Steinkernen großer Bivalven (besonders Panopaea
Menardi Desh.). Die hauptsächlich in dem Mergel gesammelten Fos-
silien sind auf S. 104—105 zusammengestellt.
n den genannten, hauptsächlich nach den Sammlungen des
Verf. zusammengestellten Verzeichnissen wurden auch ältere Anga-
ben berücksichtigt; die Namen der vom Verf. nicht wiederaufge-
fundenen Arten sind daselbst eingeklammert. Die nun folgende
Zusammenstellung (S. 106 -116) enthält nur die Namen der vom
ri. gesammelten, bezw. bestimmten Arten, nebst Zahl der in
H
em Grade von derjenigen der mergeligen Schichten (Hołdy. Dry-
sein als die sowohl in den sandigen als in den mergeligen Schich-
D vorkommenden; für die chronologische Einteilung des Miozäns
sollten also wohl nur die ersteren in Betracht kommen.
AKADEMIA UMIEJĘTNOŚCI W KRAKOWIE.
= SPRAWOZDANIE
KOMISYI FIZYOGRAFICZNEJ
pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1910
| oraz
Materyały do fizyografii krajowej.
US"
Tom czterdziesty Paty.
(Z 7-ma tablicami).
W KRAKOWIE.
NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI. © ner.
SKLAD GLÓWNY W KSIEGARNI SPÓŁKI WYDAWNICZA POLSKIEJ
| AKADEMIA UMIEJĘTNOŚCI W KRAKOWIE,
SPRAWOZDANIE
KOMISYI FIZYOGRAFICZNEJ
obejmujące
pogląd na czynności dokonane w ciągu roku 1910
oraz
Materyały do fizyografii krajowej.
Tom czterdziesty piąty.
(Z 7-ma tablicami).
1912
W KRAKOWIE.
NAKŁADEM AKADEMII UMIEJĘTNOŚCI. AR o
SKŁAD GŁÓWNY W KSIĘGARNI SPÓŁKI WYDAWNICZEJ POLSKIEJ
1911.
SPIS RZECZY.
Sprawozdania.
Str.
L Przegląd czynności Komisyi fizyograficznej akademickiej w ciągu
roku 1910/11 . . 3:2 Eer Ba z:
IL. Spis ezłonków et cartes i A e XVI
IM. Obrót fanduszów Komisyi pion w r. . 1910 KEY ro a „BZ KAI
Prof. Dr. Feliks Kreutz: Wspomnienie pośmiertne . « » u.a en... XXV
Materyały do fizyografii kraju.
Dział 1.
_ Materyały do klimatografii Galieyi zebrane przez Sekeye meteorolo-
giezna w r. 1910.
; Wyniki un meteorologicznych w Galicyi w 1910 r., zestawione >
€. k. Obserwatoryum astronomicznem w Krakowie. . 2
an w r. 1910
J. Hawrysiewiez: re, pojawów w aaa REN i zwie-
rzęcym, wykonane w r. 1910 w Ożydowi >
: K. Wei igt pU zachmurzenia na dzienny Weg temperatury v Kra-
> kowi qM
Dział Il.
teryały zebrane przez Sekcyę zoologiczną.
Ma
d Schille: Nowe formy Przylżeńców SRS pv wł «p
2 cies novae). Z tablicą > E TE.
F Sehille: Materyały do fauny ni wych . de a
$ * Dziędzielowiez: Owady PA ëtt a >
w zachodnich Karpatach w ro oku 1909 . 3 s»
J, Dziędzielewicz: Nowe gatunki owadów chróścikowatych zebrano ao
cies Trichopterorum in Mon-
We wschodnich Karpatach (Novae species
tibus Carpaticis oriental coloca). $ rie `
S. Klemensiewicz: O nowych i mało kanc gatunkach motyli
fauny N fan zynek siódm
M. Kowalew : Materyaly do fauny ii pb" P
desee aquatica
J. bar. Brunicki: Spis motyli Weu w powiecie EISEN Część HL
Dział III.
Materyały zebrane przez Sekcye ME
J. Wołoszyńska: Życie glonów w górnym biegu Prutu
S. Waśniewski: Przyczynek do mykologii Królestwa Polskiego. ur
J. Grochmalicki i W.Szafer: Biologiezne stosunki Siwej Wody
w Wyżyskach pod Szkłem. Z tablicą.
A. Wodziezko: Materyały do mykologii Galicyi. Czę di ee,
K. Rouppert i A. Wróblewski: Grzyby z ser (Ereptepisk
do mykologii Galicyi i Bakowiny)
B. Namysłowski: Prodromus Uredinearum Gaidas et Vacerina.
Rdze Galieyi i Bukowiny. Z tablie
H. Zapalowicz: Ze strefy roślinności B. aj. A
Dział IV.
Materyały zebrane przez Sekcyę geologiczną.
T. Wiśniowski: Przyczynki do znajomości systemu węglowego w Kra-
kowskiem. (Z wycieczek szkolnych w lecie 1910 r.). Z tablieą .
J. Łomnieki: O składnikach tektonicznych EEN nadwórniań-
sko-sołotwińskiego. Z dwiema tablicami,
Table des matières et résumés des mémoires .
147
(1)
E
Przegląd czynności Komisyi fizyograficznej akade-
mickiej w ciągu roku 1910/11.
Komisya fizyograficzna wydała w r. 1910/11 tom 44-ty swych
Sprawozdań z materyałami do fiżyografii kraju. W druku były trzy
zeszyty Atlasu geologicznego. Z zeszytu 22-go, opracowanego przez
Prof. Dr. W. Teisseyrego, wydrukowano trzy mapy, mianowicie:
Halicz-Kałusz, Komarno-Rudki, Żydaczów-Stryj; trzy drugie: Bóbr-
ka-Mikolajów, Rohatyn i Przemyślany, przesłano e. i k. Wojskowemu
Zakładowi geograficznemu w Wiedniu do ostatniej korekty. Druk
zeszytu 25-go, zawierającego mapy Prof. Dra J. Grzybowskiego:
Turka, Ustrzyki Dolne i Bolechów, doprowadzono niemal do końca.
Z zeszytu 24-go, którego autorem jest Prof. Dr. W. Uhlig, otrzy-
mała Komisya od Zakładu geograficznego próbne odbicia koloro-
wane map: Nowy Targ-Zakopane i Szczawnica, tudzież czarne
odbicie mapy Tatr.
Przepisane Regulaminem posiedzenia administracyjne Komisyi
odbyły się w dniach 12-ym marca i 15-ym grudnia 1910 r.
Na posiedzenia administraeyjnem w dniu 24-ym marca 1911
roku złożono Komisyi następujące sprawozdania z czynności Sekeyi?):
Sprawozdania z czynności Sekcyi.
a) Sekeya geologiczna.
Z polecenia Sekcyi zajmowali się badaniami geołogicznemi `
PP.: Dr Z. Rozen, Dr. W. Kuźniar, Prof. Dr. T. Wiśniowski z Drem
J. Ryehliekim, B. Kropaezek, A. Mazurek, W. Goetel i Dr. L. Sa-
wicki.
aa EL CN
1) Sprawozdanie Sekcyi meteorologieznej zAthiósnczone jest na wstępie do
»Materyalów do klimatografii Galieyi*.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV.
vi
Dr. Z. Rozen kontynuowal swe badania skal wybuchowych
kredy śląsko-morawskiej. W całym szeregu miejscowości skały,
zaznaczone na mapie Hoheneggera jako wybuchowe, okazały się
gliną, powstałą przez przeobrażenie łupków kredowych i nie mającą
żądnego związku z cieszynitem. Materyał zebrany przez Dr. Rozena
w miejscowościach: Czeladna, Malenowice, Janowice, Łubno, Freu-
stat, Kozlowice, na Peklach, Bordowice, Vezovice, Zenklava, Stram-
berk, Pribor, stwierdza teralitowy typ cieszynitów; rzecz doniosła
dla kwestyi nefelinu. Nadto zebrał Dr Rozen materyał z żył ba-
zaltowych, występujących w szybie Teresy w Polskiej Ostrawie.
Dr. W. Kuźniar podjął wspólnie z Drem E. Kiernikiem, który
czynny był z polecenia Sekeyi zoologicznej, badania zjawisk kra-
sowych w Tatrach. Powierzchniowe zjawiska tego rodzaju badano
w grupie Czerwonych Wierchów; tu stwierdzono. że proces krasowy
rozwijał się w okresie przeddyluwialnym, a przerwało go zlodo-
wacenie Tatr. Zjawiska krasowe wgłębne studyowano w grotach
Magury, Kasprowej i Goryczkowej; zdjęto, o ile to było możebne,
plan groty Magury, a przekopując jej dno, zebrano wielką ilość
kości zwierząt dyluwialnych.
Prof. Dr. T. Wiśniowski dokonał informacyjnego zdjęcia ca-
łego arkusza Przemyśl, przyczem stwierdził, że wielkie przestrzenie
są tutaj, jak w arkuszu Dobromil, zajęte przez utwory górnokre-
dowe ze zgniecionymi pasami utworów paleogeüskich. W obrębie
kredy dały się wyróżnić margle cementowe, tworzące niższy poziom,
tudzież warstwy z Węgierki i piaskowce inoceramowe. Między Prze-
myślem a Krasiczynem znalazł Dr. Wiśniowski nową miejscowość
ze skamielinami görnokredowemi. — P. Dr Rychlicki zebrał ma-
teryal ryb w Skopowie, tudzież stwierdził obecność północnych
głazów krystalicznych w potoku skopowskim.
Dr. B. Kropaczek badał brzezny pas Karpat między Rzeszo
wem, Ropezycami, Błażową, Domaradzem i Czudcem, a rezultat
swych poszukiwań przedstawił Sekeyi w tymczasowem sprawozda-
niu, do którego dołączył szkic mapy geologicznej w skali 1:160000.
W sprawozdaniu przytacza Dr Kropaczek cały szereg miejscowości,
w których znalazł skamieliny eoceńskie, w dwóch facyach: numu-
litowej i beznumulitowej, tudzież faunę rybią z łupków menilitowy ch.
SCH P. W. Goetlowi poleciła Sekcya wyzyskanie łomów rogoźnie-
kich pod względem paleontologieznym. Ponieważ przedsięwzięciu ` `
vu
temu stanęło na przeszkodzie ograniczenie pracy w: kamieniołomach,
p. Goetel zużył przyznany mu zasiłek na zebranie skamielin z pię-
tra retyckiego w Tatrach i zdjęcie kilku profilów tego piętra. Opra-
cowaniem zebranego. materyalu zajmuje sie. p. Goetel. w Wiedniu
pod kierunkiem Prof. Dr. W. Uhliga. |
P. A Mazurek zbierał idciiuieliny las w ee ra-
domskiej: w Nowej Górze i Nosiłowie, tudzież w gubernii lubel-
skiej: w Piotrawinie, Kazimierzu, Bochotniey i Nałęczowie; zebrany
materyał opracowuje w Muzeum Komisyi fizyograficznej.
L. Sawicki ukończył na razie swoje badania jezior. tatrzań-
skich, rozszerzywszy je na Pięć Stawów Polskich. Nadto zmierzył
siedm razy ciepłotę badanych poprzednio jezior: Morskiego Oka,
Czarnego Stawu pod Rysami i Stawu Toporowego, mianowicie
w miesiącach: lutym, kwietniu, czerwcu, lipcu, wrześniu, listopadzie
i grudniu. Pomiary te dadzą obraz rocznych wahań ciepłoty w je-
ziorach tatrzańskich.
Subweneyonowane przez Wydział Krajowy badania zagłębia
węglowego krakowskiego prowadzone były w roku ubiegłym dalej.
pod kierunkiem Prof. Dr. J. Grzybowskiego, który eksploatował
dalej kopalnie w Libiążu i zajął się kontrolnem skartowaniem wy-
chodni karbonu i permu w pasie libiąskim. Dr K. Wójcik zebrał
materyał paleontologiczny z najniższych poziomów produktywnego
karbonu (warstwy tenezyńskie), tudzież z warstw bezpokladowych,
kulmowych w Miękini i Zalasie. P. Weigner kartował stosunek
permu do tryasu pomiędzy Czerną a Filipowicami i zbierał mate-
ryały kulmowe w dolinie Czernki. P. B. Rydzewski uzupełniał
zbiór z Brzeszcz. PP. W. Goetel, Cz. Kuźniar i A. Mazurek zajęci
byli zbieraniem skamielin według emer w kopalniach w Sier-
szy 1 Jaworznie.
Sekcya geologiczna odbyła w ciągu roku 1910/1 cztery po-
siedzenia. Na ostatniem z nich, administracyjnem, wybrano prze-
wodniezgeym Sekcyi Prof. Dr. J. Morozewieza a delegatem do
Zarządu muzealnego Dr. W. Kuzniara.
b) Sekcya zoologiczna.
Sekcya zoologiczna udzieliła zasiłków na ESCH pp. Pro `
S. Smreczyńskiemu, S. Minkiewiezowi, W. zehn? mom E
E. Kiernikowi, wreszeie Drowi L. Sawiekiemu. `
viti
"Prof. Smreczyński zajął sie zbadaniem Pienin pod względem
orto- i hemipterologicznym, przyczem z powodu zbyt wielkiej od-
ległości tych gór od linii kolejowych zmuszony był ograniczyć się
w swych poszukiwaniach do czasu feryi. Zebrany przez Prof.
Smreezyüskiego materyał jest bardzo obfity, obejmuje mianowicie
28 gatunków szarańczaków, 184 pluskiew, 120 piewików i 15 Psyl-
lidów, w tem nowych dla fauny krajowej ośm gatunków plus-
kwiaków (między innymi Chlorionidea flava P. Löw. znana dotych=
czas jedynie ż Alp wschodnich) i szarańczak Thamnotrizon apterus
Fabr. — Opracowanie tych materyałów jest na ukończeniu.
P. S. Minkiewicz zajmowal się podobnie jak w roku poprze-
dnim, fauną jezior tatrzańskich, przedewszystkiem Stawu Toporo-
wego. Stawowi temu, położonemu najniżej z polskich jezior tatrzań-
skich, poświęcił p. Minkiewicz niemal cztery tygodnie, przyczem
zamieszkawszy w pobliżu, na Toporowej Cyrhli, mógł badać mate:
ryał żywy i uwzględnić także takie działy fauny, których badanie
na podstawie materyałów zakonserwowanych jest połączone z bardzo
wielkiemi trudnościami. Około dziesięciu dni spędził p. Minkiewicz
przy Morskiem Oku i Czarnym Stawie pod Rysami, których faunę
poznał już w przybliżeniu w roku 1909, nadto zebrał nieco materyałów
w Stawach Gasienicow ych: Dwoistym i Zielonym. Celem ` wszvyst-
kich tych poszukiwań było nietylko stwierdzenie, jakie gatunki
zwierząt zamieszkują jeziora tatrzańskie, lecz także poznanie spo-
sobu ich życia, jak wędrówek, rozwoju w ciągu roku, rozmiesz-
czenia w różnych obszarach stawów i t. d.
Materyały faunistyczne i florystyczne zbierał w jeziorach ta-
trzańskich (mianowicie w Morskiem Oku, Stawie Toporowym i Czar-
nym pod Rysami) takze Dr L. Sawicki, gdy bawil w Tatrach pod
nieobecnosé p. Minkiewicza tamże w kwietniu i listopadzie. Prace
Dr. Sawickiego nad przyrodą jezior tatrzańskich w innych kierun-
kach, rozpoczęte w r. 1909 a uzupełniane w r. 1910. łączą się
pośrednio z zadaniami Sekcyi zoologicznej przez wyświetlanie sto-
sunków fizycznych, od których zależy życie organizmów w tych
jeziorach.
W poszukiwaniach podjętych w grocie Magury w Tatrach
z polecenia Sekeyi geologicznej i zoologieznej wziął udział ze strony
tej ostatniej Dr. E. Kiernik. Olbrzymi pokład kości zwierząt dylu-
wialnych, na który natrafiono w tej grocie, dostarczył mnóstwa
Ix
resztek niedźwiedzia jaskiniowego i brunatnego (Ursus spelaeus i U.
arctos) a nadto nieco kości innych ssawców, jak hyeny jaskinio-
wej, rysia, kozicy, nietoperzy i t. d.
| ..W. Kownacki, któremu Sekeya poleciła zebranie wijów na
Podolu, zwiedził w tym eelu powiat zaleszczycki w przeciągu pięciu
tygodni w miesiącach lipeu i sierpniu; uzyskany materyał wypadł
niezbyt obficie z powodu posuchy, która tam panowała w owym
czasie; p. Kownacki spodziewa się, że go zdoła opracować do je-
sieni b. r. ` vod i
W badaniach t. zw. Siwej Wody w Wyżyskach pod Szkłem,
podjętych na polecenie Sekeyi botanicznej przez Dr. W. Szafera,
wziął udział także p. J. Grochmalieki jako zoolog i rezultaty swych
poszukiwań zamieścił w referacie, napisanym wspólnie z Drem
Szaferem, a przeznaczonym do Sprawozdań Komisyi fizyograficznej,
o wydania w Sprawozdaniach Komisyi otrzymała Sekcya
następujące prace, oparte na poszukiwaniach podjętych bez pomocy
Sekeyi: p. J. Dziędzielewieza: Nowe gatunki owadów chróścikowa-
tych zebrane w Karpatach wschodnich, Dr. S. Klemensiewieza;
O nowych i mało znanych gatunkach motyli fauny galicyjskiej,
przyczynek VII, Dr. M. Kowalewskiego: Materyaly do fauny pol-
skich skaposzezetöw wodnych i Bar. J. Bruniekiego: Spis motyli
zebranych w powiecie stryjskim, część III.
Na posiedzeniu administracyjnem odbytem, dnia 16 marca,
Sekeya wybrała swoim przewodniczącym prof. Dr. W. Kulezyń-
skiego a delegatem do Zarządu muzealnego prof. J. Śnieżka.
c) Sekeya botantczna.
Z polecenia Sekeyi botanieznej zajęli się florą krajową pp.
Dr W. Szafer, Dr G. Malinowski i p. A. Zmuda.
Zadaniem Dr. Szafera było zbadanie pod względem florysty-
eznym t. zw. Siwej Wody w Wyżyskach pod Szklem, źródeł siarcza-
nych i stawków z wodą obfitujaca w siarkowodór w Niemirowie,
wreszcie obszernego torfowiska wyżynnego w Załuchu pod Zawado-
wem. W pracy tej wziął udział, jako zoolog, Dr J. Grochmalieki.
Stosunki biologiczne w odpływach źródeł niemirowskich (same źródła
SĄ sztucznie zakryte), w stawkach tamtejszych i osobliwem torfo-
x
wisku w Zaluehu z obfitem źródłem siarczanem, wymagają jeszcze
dalszych badań. Praca nad florą i fauną Siwej Wody została ukoń-
ezona i rezultaty jej zestawione w sprawozdaniu pp. Szafera i Groch-
maliekiego p. t. Biologiczne stosunki Siwej Wody w Wyżyskach
pod Szkłem.
Dr G. Maliripwnki sal sie w Tatrach porostami skalnymi
pod względem fizyograficznym i ekologicznym i zebrał ich gatun-
ków 200. Opracowanie tego materyału jest na ukończeniu.
Wycieczki p. A. Żmudy w Krakowskiem i w Tatrach miały
na eelu uzupełnianie materyałów do wydać się mającej opisowej
„Flory Polskiej*; zwracał on więc przedewszystkiem uwagę na
rodzaje złożone z licznych i zmiennych gatunków, znalazł przytem
pewną ilość gatunków i mieszańców oraz wiele odmian nowych
dla okolie Krakowa, między innemi niedawno opisaną Dactylis
Aschersoniana Gräbn.
Dr K. Zapalowiez zajmowal sie, jak w latach poprzednich,
badaniami florystyeznemi w Karpatach wschodnich, tym razem bez
pomoey ze strony Sekeyi, i zebrane tam rosliny ofiarowal do zbio-
rów Komisyi fizyograficznej. Wynikiem poszukiwań, podjętych rów-
nież bez udziału Sekeyi, są dwie prace złożone jej wraz z odpo-
wiednimi zbiorami, mianowicie pp. K. Roupperta i A. Wróblewskiego
„Grzyby z Zaleszezyk“ i p. S. Waśniewskiego „Przyczynek do
mykologii Królestwa Polskiego*, nadto praca p. Jadw. Wołoszyń-
skiej p. t. Życie glonów w górnym biegu Prutu. Od p. R. Sobkie-
wieza w Żytomierzu otrzymała Sekeya do wydania wykaz roślin
naczyniowych Wołynia i Polesia w języku łacińskim.
Dr H. Zapałowicz poddał dalszą część zielnika krajowego
rewizyi. której rezultaty wydane zostały w Rozprawach Wydziału
matematyczno przyrodniczego Akademii Umiejętności.
Jak wspomniano w zeszłorocznem sprawozdaniu, Sekcya bota-
niezna, przekonawszy się, że wydanie obszernej Flory opisowej Pol-
skiej jest obecnie rzeczą niemożebną, podjęła starania o uzyskanie
na razie podręcznika w skromniejszym zakresie. Udziału w tej pracy
podjęli się pp. Prof. Dr. M. Raciborski, Dr. E. Malinowski, Dr. W-
Szafer i A. Żmuda. Opracowano dotąd, w zupełności lub po części,
Pteridophyta, Coniferae, Gramineae, Primulaceae, Polemoniaceae, Bor-
raginaceae, Scrophulariaceae, Rosaceae, Papilionaceae; łącznie z rodza-
pad Bite" i Utricularia, opracowanymi, pierwszy przez Prof. Dr. E.
XI
Janezewskiego, drugi przez Prof. Dr. F. Kamieńskiego, tudzież rodzi-
nami: Ranunculaceae, Berberidaceae, Nymphaeaceae, Papaveraceae,
Fumariaceae, Cruciferae, Resedaceae, Cistaceae, Droseraceae, Polyga-
. laceae, Frankeniaceae i Silenaceae, objetemi „Fragmentem Flory Pol-
skiej^, opracowanym przez p. J. Paczoskiego. jest to w przybliżeniu
Już trzecia część roślin naczyniowych, rosnących w Polsce. Mimo
trudności, z któremi Sekcya i w tem skromniejszem przedsięwzięciu
ma do walezenia z powodu niedostatku spółpracowników, spodzie-
wać się należy, że ono w stosunkowo Kee ezasie zostanie
doprowadzone do skutku.
Sekeya botaniezna odbyla w roku 1910/11 ài posiedzenia:
15-g0 grudnia 1910 r. w sprawie pracy p. R. Sobkiewieza i admi-
nistracyjne d. 13 marca 1911; na tem ostatniem wybrano przewodni:
czącym Sekcyi na rok 1911 Prof. Dr. E. Janczewskiego a delega-
tem do Zarządu muzealnego Prof. R. Gutwińskiego.
Zbiory Komisyi fizyograficznej.
Do Muzeum Komisyi fizyograficznej przybyły od dnia 2-go
marea 1910 r. do 1-go marea 1911 r. następujące przedmioty:
A) Zbiory złożone przez spółpracowników, którym Komisya udzieliła
zasiłków na badanie kraju: E
m
. Zbiór szaraczańków i pluskwiaków z Nowotarszezyzny, złożony
przez Prof. S. Smreczyńskiego.
- Zielnik z Miodoborów, złożony przez Dr. W. Szafera.
Zbiór grzybów z Tatr i Beskidu zachodniego, złożony przez
p. K. Roupperta.
. Skamieliny mioceńskie z Galieyi wschodniej, złożone przez
Prof. Dr. W. Friedberga.
w ho
ST
B) Dary:
Vespertilio: murinus z Suchej doliny pod Osobitą w Tatrach, dar |
Dr. W. Kuzniara,
« Acipenser stellatus z Wisły pod Krakowem, dar Zakładu porów-
nawezo anatomieznego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
ke
no
eps ò 5 p ©
er
©
. 80 gatunków i odmian motyli krajowych w 263 okazach, dar
Bar. Juliana Bruniekiego w Podhorcach.
Carabus haeres Fisch. var. fossulatus Dej. z Borowca na Ukrai-
nie, dar Dr. H. Lgockiego w Kijowie.
Eudectus Kulczyńskii Ryb. z Tatr, dar Prof. Dr. W. Kulezyń-
skiego.
Odontaeus mobilicornis F. (== armiger Scop.) z Krakowa, dar
Prof. S. Smreczyúskiego.
. Zbiór szarańczaków z Galieyi, dar Prof. Dr. 8. Smreczyńskiego.
. Astacus fluviatilis z Podwołoczysk, dar Dr. F. Wilkosza.
„Rośliny Polskie“, setka 3 i 4-a, dar Prof. Dr. M. Raciborskiego
we Lwowie.
- Zbiór roślin naczyniowych z okolic Chersonu, dar p. J. Paezos-
kiego w Chersonie.
. Zbiór roślin naczyniowych z Rosyi południowej, dar tegoż.
. Zbiór roślin z Karpat wschodnich, dar Dr. H. Zapalowieza we
Lwowie.
. Dwa zbiory roślin naczyniowych ze Zmujdzi, dar R. Dw. Prof.
Dr. E Janczewskiego.
. Rośliny naczyniowe z zielnika F. Caro, zebrane w Królestwie
Polskiem, dar p. K. Steckiego.
. Epipactis latifolia All. z Długoszyna pod Szezakowa, dar p. $.
Stobieckiego.
- „Hepaticae Poloniae exsiccatae“, dar Prof. Dr. M. Raciborskiego
we Lwowie.
- „Phycotheca Polonica ^, część Zen, dar tegoż.
„Mycotheca Polonica“, część 2 i 3. a, dar tegoż.
Zbiór grzybów z Zaleszczyk i okolicy, dar pp. K. Roupperta
i A. Wróblewskiego (w Zaleszczykach).
. Zbiór grzybów z Czarnej Hory, dar p. Z. Chmielewskiego
w Zaleszczykach.
. Zbiór grzybów z Królestwa Polskiego, dar p. S. Wasniewskiego.
- Ząb trzonowy i blaszka a siekaeza mamuta z Ludwinowa, dar
p. Rud. Muchy.
Czaszka rena kopalnego z Ludwinowa, dar tegoż.
. Skamieliny senońskie z Galieyi wschodniej. dar Prof. Dr. W.
F riedberga. +
bo
©
S
OD
ja
e
n2
XI
. Skamieliny brunatnojurajskie z Boleeina i kredowe z Sudolu,
dar p. S. Stobieckiego.
. Skały i skamieliny karpackie z okolie ——— dar p. Stan.
Piatkowskiego w Kossowie.
- Materyal paleobotaniezuy z glinek ` ogiistewały al lirekosfikid,
dar p. F. Bartoneca w Haju.
. Skamienialv owoe Caryi z pokladów solonosnych w- Bochni
dar Dr. E. Kiernika.
Siebenundachtzigster Jahresbericht der Schlesisehen Gesellschaft
für vaterlindische Cultur, dar Śląskiego Towarzystwa dla kul-
tury krajowej.
. Literatura helmintologiezna (682 dzieł i broszur) i dwa dzieła
entomologiczne (Frauenfelda i Hartiga), dar Prof. Dr. M. Ko-
walewskiego w Dublanach.
- Kluez do oznaczania zwierząt kręgowych ziem Polskich, wydany
staraniem Kółka przyrodników uczniów Uniwersytetu Jagielloń-
skiego, dar p. J. Rydla.
. J. Paezoskiego: Osnownyja ezerty razwitja flory jugo-zapad-
noj Rossii, Oezerk flory okresnostej staneii Motowiłowski, Kiew-
skoj gub. i Sowremiennyja zadaczi miesnia rustitalmisto
pokrowa, dar autora.
33, R. Kowarzika: Geologische Erklärung des Wasserscheidenge-
E
setzes und Folgerungen aus demselben, Merkwürdige Misbildung
eines Schädels von Bos taurus, Ein neues Tithonvorkommen in
Mähren und Resultate einer E Bearbeitung
der Monotremen, dar autora.
W. Arschinowa: Über die Verwendung einer Glashalbkugel zu
quantitativen optischen Untersuchungen am Polarisationsmikros-
kope i Zur Geologie der Halbinsel Krym, dar Zakladu pe-
trografieznego „Litogaea* w Moskwie.
. Jahrbuch des kydrogwykkiejoć Zentralbureaus im K. K. Mi-
nisterium für öffentliche Arbeiten, rocznik XV, dar Biura. `
36. S. Stobieekiego: W sprawie Krajowego muzeum przyrodniczego,
dar autora.
“O: Nadolskiego: Zakłady o sile wodnej. dar Związku e. k.
Urzędników technieznych Państwowej Gë budowniezej w Ga-
licyi.
C) Przedmioty zakupione: `
1. Rośliny naczyniowe z Polski.i krajów ościennych, zakupione
od O. Leonhardta w Nossen.
2. „Phycotheca Germanica“ fasc. 18 i 19, zakupione od H. Sydowa
w Berlinie.
‚3. E. André: Species des Hymenopteres, zeszyty 105—108.
4. Ascherson & Gräbner: Synopsis der mitteleuropäischen Flora,
zeszyty 68—11l. .
5. Reichenbach € Fil.: Deutschlands Flora, tomu 19 zeszyty 30—
85 i tomu 25 zeszyty 4—-9.
6. Palaeontologia Universalis. seryi 2 zeszyt 4 i seryi 3 zeszyt 1.
7. 50 tek na rośliny. i
8. 20 pudeł na owady.
D) Publikacye Komisyt:
1
. Sprawozdanie Komisyi fizyografieznej, tom 44.
Powyższy wykaz nabytków sprawdzony został przez Komisyę
kontrolującą muzealną, złożoną z pp. S. R. J. M. Bocheńskiego,
Prof. R. Gutwiüskiego i S. Stobieckiego. -
Zarząd muzealny, złożony z pp. Przewodniczącego Komisyl
fizyograficznej, Prof. E. Janezewskiego, delegatów Sekeyi: Prof. R.
Gutwiúskiego. Dr. W. Kuzniara i Prof. J. bniezka, wreszcie sekre-
tarza Komisvi, Prof. W. Kulezyńskiego, zdał Komisyi sprawę z po-
stępu prae muzealnych następującem pismem:
W zielniku krajowym uporządkowano, spisano i zaopatrzono
znakami muzealnymi prawie wszystkie nowe nabytki z działu roślin
naczyniowych. Rozpoczęto porządkowanie nadzwyczaj bogatego ziel-
nika roślin tyrolskich, zebranych przez śp. B. Kotulę, mianowicie
ułożono w nim systematycznie okazy z lat 1897 i 98 i przygoto-
wano je do wcielenia w uporządkowany przez śp. B. Kotulę zbiór
z lat dawniejszych. — Dr H. Zapałowiez dokonał rewizyi dalszej
części zielnika krajowego i rezultaty jej ogłaszał w Rozprawach
Xv
Wydziału matematyezno-przy rodniezego. — Jako materyał do „Flory
Polskiej^ wydano z Muzeum p. Drowi W. Szaferowi rodzine Gra-
mineae i część rodziny Rosaceae, p. Drowi E. Malinowskiemu zaś
rodzinę Papilionaceae. Cały: zbiór grzybów powierzono p. Drowi B.
Namysłowskiemu celem rewizyi dawniejszych oznaczeń i oznaczenia
materyałów dotychczas nieopracowanych.
W dziale zoologicznym ukończono ustawianie zbioru owadów
siatkoskrzydłych, rozpoczęte w roku poprzednim. Przystąpiono do
uporządkowania bardzo bogatego zbioru muchówek; przy pracy tej
utrudnionej zamieszaniem, które w tym zbiorze powstało dawniej-
szymi czasy skutkiem braku ścisłego regulaminu muzealnego, za-
uważono znaczną ilość błędnych oznaczeń, zwłaszcza w zbiorze śp.
X. W. Grzegorzka. Gruntowna rewizya tych oznaczeń, celem usu- `
nięcia wynikłych z nich błędów w naszej literaturze dypterologicz-
nej, jest istotną potrzebą naszej faunistyki i należałoby do niej
przystąpić, skoro tylko w Muzeum znajdą się siły i środki nie
tylko do konserwowania i spisywania zbiorów, lecz także do pracy
naukowej. — Spisano motyle podarowane przez p. Bar. Juliana
Brunickiego.
Zresztą prace w dziale zoologicznym i botanicznym. ọgrani-
czały się do konserwowania zbiorów.
W styczniu r. b. przystąpiono, po dłuższej przerwie, do dal-
szego porządkowania zbiorów geologicznych; ustawiono mianowicie
na swojem miejscu okazy karbońskie, których rewizyą zajmował
się poprzednio Prof. J. Jarosz i uzupełniono tymczasowy spis zbioru
geologicznego krakowskiego. — Dr W. Kuźniar opracowywał w Mu-
zeum w dalszym ciągu materyały kredowe z Bonarki pod Krako- `
wem. Prof. Dr W. Friedberg zwrócił dalszą część skamielin mio-
ceúskich, wziętych do rewizyi lub oznaczenia. Zakładowi porów-
Dàwezo anatomieznemu Uniwersytetu Jagiell. wydano ezesé d yluwial-
nych kości ‘celem opracowania, p. W. Goetlowi materyaly ` paleon-
tologiczne retyckie z Tatr, Drowi Rud. Kowarzikowi w Pradze zaś
czaszkę Ovibos fossilis.
Pracami muzealnemi, majacemi na celu uporządkowanie i spi-
sanie zbiorów zajmowali się w roku ubiegłym: zastępca kustosza
Prof. Dr W. Kulczyński, p. W. Zygmuntowska, p. A. Mazurek (od
stycznia r. 1911), wreszcie stypendyści Akademii Umiejętności: PP-
J. Popek i A. Żmuda, który pilnej i sumiennej ay w ae
XVI
botanicznym poświęcał o wiele więcej czasu, niż do tego. był obo-
esr jako — a.
Zarzad i skład Komisyi fizyograficznej.
Prof. Feliks Kreutz, przewodniczący Komisyi fizyograficznej
od roku 1893, zmarł dnia 22-go września 1910 r. w Zakopanem.
Przewodnictwo Komisyi objął następnie Prof. E. Janczewski, Dy-
rektor Wydziału matematyezno-przvrodniezego Akademii Umieję-
tności i sprawował je aż do administraevjnego posiedzenia Komisyi
w dniu 24 marca 1911, na którem en Komisyi na
rok 1911 obrano GE
W Zarządzie Komisyi zaszła nadto ta zmiana, że przewodni-
ezaeym Sekcyi geologicznej, po śmierci śp. Prof. Kreutza, wybrany
został Prof. J. Morozewicz.
Do grona Komisyi przybyli pp. Dr Jan Grochmalicki we
Lwowie, Stanisław Minkiewicz w Dublanach p. Lwowem, Konstanty.
Proszyński w Ustroniu (pow. slueki) Prof. Jan Stach w- Krakowie
i Dr Władysław Szafer w Wiedniu.
W roku ubiegłym straciła Komisya fizyograficzna przez śmierć
sześciu członków: Dr. Andrzeja Berezowskiego w Kurczęcych Łozach,
Dr. Władysława Dybowskiego w Lubczy, Michała Kornellę we
Lwowie, Wojciecha Mączyńskiego w Warszawie, Rudolfa Sobek
Sobkiewicza w Żytomierzu i Prof. Wiktora Uhliga w Wiedniu.
| Przewodniezacy Komisyi fizyograficznej
A. Witkowski.
II.
Spis czlonków Komisyi fizyograficznej akademickiej.
1. Członkowie miejscowi:
Dr. Bandrowski Erne st, Prof, nadzw. Uniw. Jagiell., Dyrektor
Wyższej Szkoły prwdessiowei; Ozlonek koresp. Akademii
Umiejętności.
nd gnis ape er Ludwi E «Profesor Uniwersytetu ` „Jogi
Członek korespondent Akademii Umiej.
ee NEN Bee EE Zeie ee rau AREA RIAA Sue u RÓ ne E EH e
EI
Os
=
KI YI Y 3
Z Bun
=
4
xvu
„Bocheński Józef Maryan, c. k. Starszy Radca górniczy.
Brzeziński Józef, Rządca pola A Stud. roln.
Uniw. Jagiell.
Bujwid Odo, Prof. Uniw. Jagiell.
. Cybulski Napoleon, Prof. Uniw. Jag. Członek czynny
Akad. Umiej.
Dziewulski Władysław, Adjunkt Obserwatoryum astro-
nomicznego.
Garbowski Tadeusz, Profesor nadzw. Uniw. Jagiell.
Godlewski Emil, Prof. Uniw. Jagiell, Członek czynny
Akad. Umiej., Przewodniezgey Sekeyi rolniezej.
Goliński Stanisław, Krajowy Instruktor ogrodnietwa.
Grzybowski Józef, Profesor nadzw. Uniw. Jag, Sekretarz
Sekoyi geologicznej.
Gutwiński Roman, Prof. Gimnazyum IV, Sękretarz Sek-
. eyi botanicznej.
. Hoyer Henryk, Prof. Uniw. Jagiell, Członek. korespondent
Akademii Umiej.
„Janczewski Edward, Prof. Uniw. Jag, Członek czynny
Akad. Umiej., Przewodniczący Sekeyi botanicznej.
„Jastrzębski Ferdynand, e. k. Starszy Radca górniczy.
Jentys Stefan, Prof. Uniw. Jagiell.
Kiernik Eugeniusz, Asystent Uniw. Jag.
Klecki Walsrkan, Prof. Uniw. Jagiell.
Kreutz Stefan, Docent Uniwersytetu Jagiell.
Kulczyński wł adysław, b. Prof. gimnazyum św. Jacka,
Docent Uniwersytetu Jagiell.. Członek korespondent Aka-
demii Umiej, Przewodniczący Sekcyi zoologicznej. Se-
kretarz oda fizyograficznej.
Kaźniar Wikto
Morozewicz Jöze jf Prof. Uniw. Jagiell, Czlonek korespon-
dent Akademii Umiejętności, Przew. Sekeyi QUIM
- Mościeki Konrad, Asystent Uniwersytetu Jagiell.
Nowicki kt, e. k. Radea ISańi cda.
. Namysłowski Bolesław, Asystent Uniwersytetu Jag.
Olszewski K arol, Prof. Jeje Jagiell.. Czlonek enjnny
Akadem. Unió).
- Rogóyski Kazimierz, Prof. Uniw. Jagiell.
XVIII
y
u
EI
3 3
. Rostafiüski Józef. Prof. Uniw. JagielL, Członek czynny
. Akadem. Umiej. :
Rothert Karol Władysław, b. Prof. Uniw. w Odessie.
Rudzki Maurycy, Prof. Uniw. Jagiell, Członek koresp.
żę Akademii Umiej., Przewodn. Sekeyi meteorologieznej.
Rozen Zygmunt, Asystent Uniwersytetu Jag.
. Ryzner Józef, Asystent Obserwatoryum astronomicznego.
Sawicki Ludomir. Docent Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Siedlecki Michał, Prof. nadzw. Uniwers. Jagiell., Członek
koresp. Akademii. Umiej.
Sikorski Tadeusz, Prof. Uniw. Jagiell.
Sitowski Lud wi Asystent Uniwersytetu Jagiell.
Smolenski Jerzy, Docent Uniwersytetu Jagiell.
Smreczyński Stanisław, Prof. Szkoły realnej I.
Stach Jan, Profesor Gniady II-go.
Stobiecki Stefan. Inżynier Wydziału Wissen
Szajnocha Władysław, Prof. Uniw. Jagiell, Członek ko-
respondent Akademii Umiej.
Śni ieżek Jan, Prof. waters św. Anny, Sekretarz Sekcyi
zoologicznej. -
Vetulani Francisze k, Starszy Inżynier Wydziału krajo-
wego, Szef ekiipówykury: Biura melioracyjnego.
Walter Henryk, e. k. Radea górniczy.
Wierzejski Antoni, Prof. Uniwersytetu Jagiell., “Członek
czynny Akad. 'Uttiej j:
Wilkosz Ferdynand, b. Prezes krajowego Towarzystwa
rybackiego.
Witkowski Augus t. Prof. Uniw. Jagiell., Członek czynny
Akademii Umiej, Przew. Komisyi fizyograficznej.
Wój cik Kazimi erz, Docent Uniw. Jagiel.
2. Członkowie zamiejscowi.
. Adametz Leopold, Prof. Akad. roln. w Wiedniu.
'Angermann Klaudyusz, Inżynier w Jaśle,
Bartonec Franciszek, e. k. Radca genee, w Haju
(Freiheitsau) na Śląsku austr.
E
es E
Batyeki Andrzej, Nauczyciel w Starym Samborze.
Bay dh r Jan, Nauczyciel Szkoły "— im. Miekiewi-
RER,
Blaut y de an, Starszy Inzynier Wydz. Kraj., Docent ni
pdlitobiam we Lwowie. | -
. Bosniacki Zyg gmunt, w San Giuliame pod Pisą.
baron Brunieki J Er n, w 'Podhorcach obok Stryja.
Bryk Andrzej, eegen szkoly w Chyrowie.
. Ohlapo wski Franciszek, Przewodniczący Wydz. przyr.
w Tow. Przyj. nauk w Poznaniu.
Chramiec Andrzej, w Zakopanem.
Dębski Bronisław Antoni, w Wólce Przybojewskiej (p.
Zakroczym).
. Drobniak Franciszek, Inżynier, Dyrektor Gwareetwa wę-
glowego w Brzeszczach.
. Habdank Dunikowski Emil, Prof. Uniw. we Lwowie.
Dziedzieki Henryk, w Warszówić:
Dziędzielewicz Jó sof em. e. k. Radea Sądu krajowego
we Lwowie.
. Friedberg Wilhelm, Prof. gimnazyalny we Lwowie.
X. Glodzinski Antoni, Prof. Seminar. naucz. w Tarnopolu.
Gorczyński Władysław, w Warszawie.
- Grochmalieki Jan, Asystent Uniwersytetu we Lwowie.
Grochowski Mieczysław, w Trościańcu na Podolu gali-
eyjskiem (p. Zabłotów).
Guükiewiez, em. Profesor gimnazyalny, w Wadowicach.
Gustawiez Bońka Dyrektor Szkoły realnej w Zyweu.
Hann Franciszek, em. Dyrektor Szkoły wydz. w Bochni.
Hawrysiewicz Julian, Nauczyciel w Ożydowie.
Hildt Ludwik, w Warszawie.
Hirschler Jan, Docent Uniwersytetu we Lwowie.
Holobek Jan, c. k. Starszy Baden górniczy, w Wiedniu.
Bryniewiegcki Bela) Wicedyrektor Ogrodu botan.
w Dorpacie.
Jacobi Leopold, Nauczyciel w Pilźnie.
Jarosz Jan, Dyrektor gimnazyum realnego w Orłowej.
i A Franciszek, Prof. Uniw. w ee Gsłonek Se
czynny Akademii Kee
XX
3
d
3 3
Oy
M
Karpiński Franciszek, Profesor Szkoły politechnicznej
we Lwowie.
Kedzior Andrzej, Dyrektor Krajowego Biura melioraeyj-
nego we Lwowie.
. Klemensiewiez Stanislaw, Dyrektor e. k. Gimnazyum
w N. Saezu.
Kobryn Mikołaj, Dyrektor szkoły w Jarosławiu.
Kontkiewiez Stanisław, Dyrektor kopalni w Dąbrowie.
Kornella Andrzej, Inżynier Wydz. Kraj. we Lwowie.
Koroniewiez Piotr, w Warszawie.
. Kosiński Ignacy, w Chojnowie.
Kowalewski Mieczysław, Profesor Akademii rolniczej
w Dublanach.
. Kowarzyk Hugo, c. k. Starszy Inspektor górniczy, w Ja-
worznie.
. Krzemieniewski Seweryn, Profesor Akademii rolniczej
w Dublanach.
Lewiński Jan, w Warszawie.
. Lgockj Henryk, w Kijowie.
Limanowski Mieczysław, w Zakopanem.
Łempieki Michał, Dyrektor górniczy w Dąbrowie.
Lomnicki Jarosław, Prof. Dei Szkoły realnej we Lwowie.
Łomnieki Maryan, Radca szkolny, we Liwowie.
Łoziński Walery, we Lwowie.
„Łukaszewski Adam, Inżynier górniczy, Docent Szkoły po-
litechnicznej we Lwowie.
X. Markow Jan, gr. kat. Proboszez w Smolniku ad Baligród.
Merecki Romuald, w Warszawie.
Minkiewicz Stanisław, Asystent Akademii rolniczej w Du-
blanach.
. Niezabitowski Edward, Prof. gimnazyalny w Nowym
Targ
Targu. !
Niedźwiedzki, em. Profesor Szkoły politechnicznej we
Lwowie, Członek czynny Akademii Umiej.
. Nowak Jan, we Lwowie.
Nowakowski Leon, Prof. Szkoły rolniczej w Ozernichowie.
Nowosielski Franciszek, Dyrektor Szkoły real. w Sta-
nislawowie.
Dr.
XXI
. Nusbaum-Hilarowiez Józef, Profesor Uniwersytetu we
Lwowie, Członek korespondent Akademii Umiej.
„Olszewski Stanisław, Inżynier górniczy we Lwowie.
„Orłowski Józef, w Łuczyńczyku (p. Niemiereze).
Paeczoski Józef, Kierownik muzeum przyrodniczego w Cher-
sonie.
Piestrak Feliks, Zarządca górniczy i hutniczy w Dolinie.
„Piwowar Adam, w Ząbkowicach.
Pokorny Wilhelm, we Lwowie.
Mikułowski-Pomorski Józef, Prof. Akademii rolniczej
w Dublanach.
Poźniak Wiktor, e. k. Starszy Inżynier we Lwowie.
Proszyński Konstanty, w Ustroniu (pow. slucki).
. Raciborski Maryan, Profesor Uniwersytetu we Lwowie,
Członek korespondent Akademii Umiej.
Radziszewski Bronisław, em. Prof. Uniw. we Lwowie;
Członek czynny Akad. Umiej.
Rehman Antoni. em. Prof. Uniw. we Lwowie.
Rogala Władysław, we Lwowie.
Romer Eugeniusz, Prof. Szkoły handlowej, Docent Uni-
wersytetu we Lwowie.
. Sehille Fryderyk, w Podhorcach obok Stryja.
Schimitzek Antoni, Inżynier, Dyrektor Galicyjskich ak-
cyjnych Zakładów w Sierszy.
. Siemiradzki Józef, Prof. Uniw. we Lwowie.
Słomski Tomasz, e. k. Starszy Inżynier we Lwowie.
Sokołowski Stanisław, Profesor Wyższej Szkoły lasowej
we Lwowie.
Syroczyński Leon, Prof. Szkoły politechnicznej we Lwo-
wie, Inżynier Wydziału Krajowego.
. Szafer Władysław, w Wiedniu.
Szafnagel Kazimierz, w Wilnie.
. Sznabl Jan, w Warszawie.
. Sztoleman Jan, w Warszawie.
Szule Kazimierz, Profesor adj. Akademii rolniczej w Du-
blanach. E
Teisseyre Wawrzyniec, Profesor Uniw. we Lwowie.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV.
Dr. Tomaszewski Franciszek, Dyrektor Gimnazyum we
Lwowie.
„ Trzebiński Józef, w Śmile (gub. kijowska).
W. Udziela Seweryn, Inspektor szkół ludowych w Podgórzu
„. Weyberg Zygmunt, w Warszawie.
„ Windakiewiez Edward, Zarządca górniczy w Stebniku.
Dr. Wiśniowski Tadeusz, Profesor Szkoły politechnicznej we
Lwowie.
Woloszezak Eustachy, em. Profesor Szkoły politechni-
cznej we Lwowie, w Wiedniu.
» Wysogörski Jan, we Wrocławiu.
W. Zaborski Józef, Kierownik szkoły w Horodence.
„ Zająezkowski Józef, Profesor gimnazyalny w Sanoku.
Załęski Edmund, w Górce Narodowej.
Dr. Zapalowiez Hugo, Członek Korespondent Akademii Umiej.,
we Lwowie.
W. Znatowiez Bronisław, w Warszawie.
Dr. Zuber Rudolf, Prof. Uniw. we Lwowie.
W. Wieniawa Zub ro ade) Czesław, właściciel apteki w Rze-
Szowie.
„ Żukowski K, Nauczyciel w Podmanasterku.
3
; HI"
Obrót funduszów Komisyi fizyograficznej w r. 1910.
Dochody:
1. Zasiłek z funduszów Akademii Umiejętności na rok 1910 . . . 13000'00 K
2. Pozostałość z roku 1909 w Kasie Akademii i w rękach Przewo-
dniczącego Wan ee E EE eana 0195
WË mr?
Suma dochodów . . 1378116 K
Wydatki:
L Koszt etanalo Sprawozdań Komisyi . . . . . . . . 8991932 K
U. Potrzeby Sekeyi:
a) Sekcya meteorologiczna:
1. Opracowanie materyałów klimatograficznych i korekta
aaa ia MX o I S £8000 »
2. Remuneracye za robienie spostrzeżeń .
3. Koszt rewizyi stacyi meteorologicznych .
4. Zakupno i naprawa przyrządó j
5. Druki, portorya, drobne wydatki, pole i
b) Sekcya geologiczna:
1. Zasiłek Prof. Drowi T. Wiśniowskiemu i Sj J. Rych-
lickiemu na wo" w idol Przem
9. Zasilek Drowi Z. Rozen na badanie go weg
wych brad béie kredowej
3. Zasiłek Drowi W. Kuźniarowi i Drowi E. Kiomikówi" na
badania tygo w Tatrach .
4. Zasiłek p. A. Mazurkowi na BEER skamielin kiedy
lubelskiej i
5. Zasiłek p. W. Goetlowi . na ae pesto w Rogoźniku
6. Zasiłek Drowi L. Sawickiemu na badanie jezior tatrzańskich
7. Zasiłek p. B. Kropaczkowi na badania en w oko-
licy Rzeszowa. . . . S à Wei a
€) Sekeya zoologiezna.
1. Zasiłek Prof, S. Smreczyńskiemu na badania orto- i hemi-
pterologiczne w Karpatach zachodnich .
2. Zasiłek Drowi L. Sawickiemu, jak wiki Ge: x F4
3. Zasilek p. W. Kownackiemu na badanie wijów w Galieyi
wschodniej .
4. Zasiłek p. S. ik na ee: TER
jezior tatrzańskich
5. ta Drowi W. Kialarawi i ie E. Kiernikowi, ju
nod. b BR x .
d) Ai pud Tie,
1. Zasilek Drowi W. Ssaferowi n na sbadanie „Siwej bon?
pod Szklem i jeziora w Niem
"2. Zasiłek p. A. Zmudzie na «sonata folito w inte-
resie ,Flory Polskiej*
3. Zasilek Drowi E. Malinewviiainn na pci owiewki:
III. Koszt urządzenia i utrzymania Muzeum:
na owady . i
&. Zakupno papieru iloikowego ;
5. Inne potrzeby muzealne . qi o 2 am EE
6. Zakupno i oprawa książek
7. Zakupno roślin >
8. Transport abords e
10. iem) FRISTEN, an ee
11. Posługa MO" TIS
e /
200:00 „
35000 ,
20000 „
XXIV
IV. Wydatki administracyjne:
1. Wieniec na trumnę śp. Prof. Dra F. Kreutza . . . . 30:00 K
2. Remuneracya sekretarza Komisyi . . . . . . . 60000 „
Sama wydatków . . . 1121629 K
Piaosiaje zatem na rok 1911 reszta . dod, Con BE,
mianowicie: w kasie Akademii Umiejętności FERNEN àoj apu eU DÀ y
w "n Przewodniczącego Sekeyi nl
pozostałość cza 21:06 „
a w ER "ach LL SËCH ei Jh 52:00 „
Przewodniczący Komisyi fizyograficznej
A. Witkowski.
Prof. Dr. Feliks Kreutz.
Wspomnienie pośmiertne.
W osobie ś. p. Feliksa Kreutza, zmarłego w dniu 22-im
września 1910 r. w Zakopanem, Komisya fizyograficzna straciła
członka, jednego z najdawniejszych, który dla fizyografii kraju niepo-
spolite położył zasługi. Do osiągnięcia celów, wytkniętych Komisyi
fizyograficznej, przyczynił się Zmarły jako gorliwy i sumienny pra-
cownik na polu mineralogii i geologii krajowej, a następnie jako
długoletni przewodniczący Komisyi i jej Sekeyi geologicznej. Ko-
misya fizyograficzna nie była jednak dla ś. p. F. Kreutza jedy-
nem polem działalności; jako profesor Uniwersytetu naprzód lwow-
skiego, a następnie krakowskiego, jako jeden z założycieli, prezes
trzechkrotny i wreszcie ezłonek honorowy Polskiego Towarzystwa
przyrodników im. Kopernika, członek Krajowej Rady górniczej
l t. d, & p. F. Kreutz pracował bez rozgłosu, lecz wytrwale a sku-
tecznie i zyskał prawo do wdzięczności społeczeństwa. W wyda-
wnietwach polskieh i obcych zamieszczone rozprawy Zmarłego nie
Imponuja wprawdzie ilością, ale służyć mogą za wzór pracy su-
miennej, rozważnej, opartej na faktach i nie nadużywającej ich
do zbyt daleko idących wniosków.
Kilka dat z życia $. p. F. Kreutza, oraz gruntowną ocenę prac
jego, jako mineraloga i geologa, znajdzie czytelnik gdzieindziej *);
—
1) R. Zuber: Feliks Kreutz, Wspomnienie pośmiertne. Kosmos, roczn.
35, str. 883—887. i
J. Morozewicz: Pamięci Feliksa Kreutza. Tamże, str. 888—897.
XXVI
niniejsze wspomnienie ograniczy się do krótkiego zaznaczenia dzia-
łalności Zmarłego w Komisyi fizyograficznej.
Już w roku 1867 Komisya fizyograficzna byłego e. k. Towa-
rzystwa Naukowego krakowskiego zamianowała ś. p. F. Kreutza, —
podówczas młodego i początkującego „zastępcę asystenta* Uniwer-
sytetu Jagiell, — swoim członkiem, a w rok później ogłosił $. p.
Kreutz, jakby w odpowiedzi na zaszczytne wezwaniwe, dwie pier-
sze swoje rozprawy: jednę o trachitach szczawniekich w 37 tomie
Roczników Tow. N. Kr., dragą p. t. „Tatry i wapienie ryfowe
w Galicyi“ w Sprawozdaniach Komisyi fizyograficznej (r. 1868).
Po przeobrażeniu Tow. Naukowegona Akademię Umiejętności w r 1872
$. p. Kreutz został zaproszony do wspólpracownictwa w Akade-
mickiej Komisyi fizyograficznej zaraz przy pierwszych wyborach
jej członków zpoza grona Akademii. Powołany w r. 1873 na pro-
fesora Uniwersytetu we Lwowie, z natury rzeczy musiał oddalić
się od życia akademickiego i poświęcić swe usługi tamecznemu
polskiemu Towarzystwu przyrodników im. Kopernika. Gdy po kilku-
nastu latach pobytu we Lwowie zawitał z powrotem do Krakowa
w r 1887, jako profesor Uniwersytetu Jagiell, widzimy go znów
w pierwszych szeregach przyrodników, skupiających się koło Aka-
demii Umiejętności i jej Komisyi W d. 12 listopada 1887 r. został
wybrany na ezłonka korespondenta Akademii, a w rok później —
na członka czynnego. Jednocześnie objął obowiązki przewodniczą-
cego Sekeyi geologicznej w d. 15 grudnia 1887 r. i wytrwał na
tem stanowisku aż do ostatnich dni swoich.
Bliższy i bezpośredni stosunek z Komisyą fizyograficzną za-
warł $ p. Kreutz w d. 23 ezerwea 1893 r., w którym został wy-
brany na jej przewodniczącego. Piastował ten urząd przez lat 17.
W latach 1895 do 1901 sprawował nadto funkcye dyrektora Wy-
działu matematyczno-przyrodniczego Ak. Um.
Za prezesury $. p. F. Kreutza Komisya fizyograficzna do-
konała lwiej części pomnikowego dzieła, jakiem jest wydawnictwo
Atlasu geologicznego Galieyi. Ś. p. Kreutz był całą duszą dziełu
temu oddany. Myślał o niem już jako członek Krajowej Rady Gör-
niezej, powołanej do życia w r. 1878 przez Sejm Galicyjski, na
której przedstawienie tenże Sejm przyznawał następnie fundusze
na pokrywanie kosztów wydawnictwa.,
W chwili ustąpienia poprzedniego przewodniezacego Komisyi
XXVII
fizyograficznej, prof. J. Rostafińskiego, wydawnictwo Atlasu
geologieznego było zaledwie rozpoczęte i liczyło 4 zeszyty z 17-ına
mapami zupełnie wykończonemi. Za dyrekeyi ś. p. F. Kreutza
wydano dalszych zeszytów 19, zawierających łącznie 73 map, a od-
dano pod prasę jeszeze dwa następne zeszyty z 9-ma mapami. Gdy
te ostatnie zostaną wydane, Atlas geologiezny będzie niemal ukoń- `
czony, brakować mu bowiem będzie tylko dwóch map: Wadowice
i Stary Sambor. Z tych suchych cyfr widać, że wydawnietwo
Atlasu geologieznego postępowało w tempie, jak na nasze stosunki,
wyjątkowo szybkiem, bo na każdy rok przypada więcej niż —
zeszyt 1 więcej niż 4 mapy.
Ten postęp jest w bardzo wysokiej mierze zasługą ś. p.
F. Kreutza, tem większą, że wydawnietwo niejednokrotnie. za-
miast z uznaniem i poparciem, spotykało się z przeciwnościami.
Czasami ze sfer, uważających się za kompetentne, a wpływowych,
trafiały Atlas zarzuty do tego stopnia niesłuszne, że ś. p. F. Kreutz
zmuszony był odpierać je z całą energią. W trudnem też nieraz
położeniu znalazł się ś. p. F. Kreutz, gdy z bardzo niedostate-
cznych funduszów, przeznaczonych u nas na badania kraju, trzeba
było zdobywać środki potrzebne do dalszych geologieznych prae
mapowych, by uzyskać materyał do Atlasu geologicznego. Niemało
kłopotu i trudności przyczyniała redakcya tekstów objaśniających,
oraz korespondencya z licznymi autorami, których wymaganiom
trzeba było w miarę możności zadość czynić, a których drażliwo-
ści należało łagodzić, scysye zażegnywać. Ś. p. F. Kreutz, czło-
wiek niezw y kle łagodnego charakteru, lecz w razach potrzeby umie-
Jacy się zdobyć na stanowcze wystąpienie, potrafił całą tę złożoną
mM redaktorska prowadzié ku powszechnemu zadowoleniu.
Pod jednym tylko względem miał ś. p. F. Kreutz ulatwiona
redakeye Atlasu geologieznego; mógl mianowicie na sekretarza Ko-
misyi fizyograficznej, prof. W. Kulczyńskiego, zdać techniczną
stronę wydawnictwa. przedewszystkiem korektę map, wymagającą
częstokroć wprost benedyktyńskiej pracowitości. Imiona obu tych ` `
pracowników będą na zawsze złączone z wydawnictwem tak poży-
tecznem i donioslem dla kulturalnego i ekonomicznego rozwoju na- `
szej społeczności, jakiem jest Atlas geologiczny Galieyi. a
O ile wydawnietwo Atlasu geologicznego postępowało za cza-
sów dyrekeyi ś. p. Kreutza rąezo i bez przerwy, o n e
XXVIII
z głównych dezyderatów Komisyi fizyograficznej, przejętych po
poprzednim przewodniczącym, mianowicie naukowe uporządkowanie,
rozmieszczenie i udostępnienie zbiorów muzealnych geologicznych,
oporniejszym posuwało się krokiem. Co prawda, nie z winy prze-
wodniezgeego Komisyi. Nie było środków na pozyskanie chętnych
i biegłych współpracowników i, eo nie mniej ważne, brak było
i jest niezbędnego na takie porządki miejsca. Jednak i pod tym
względem lata przewodnictwa $. p. F. Kreutza zaznaczyły sie
znacznym postępem ku lepszemu. W muzeum fizyograficznem zdo-
lano także w najbardziej zaniedbanym jego oddziale geologicznym
zaprowadzić ład, kolekeye rozsegregować, a niektóre z nich ozna-
czyć. Dziś dzięki tej powolnej, lecz ciągłej pracy muzealnej, stał
się możliwy dostęp do nagromadzonych w Komisyi fizyograficznej
bogatych zbiorów geologicznych. Dziś przyrodnicy, pracujący nad
geologią Galicyi, mogą już korzystać z kolekcyi swych poprzedni-
ków, porównywać je ze zbiorami własnymi, co już samo stanowi
znaczny postęp w pracy naukowej, zdążającej do dokładnego po-
znania kraju rodzinnego.
W instytucyi takiej, jak Komisya fizyograficzna, która z chwilą,
gdy ś. p. F. Kreutz obejmował jej przewodnietwo, istniała już
lat 27, radykalne reformy mogły mieć tylko problematyczną war-
tość; mogły zepsuć to, co było dobrego, nie usuwając braków; to
też ś. p. F. Kreutz, nie kusząc się o takie reformy. pełnił przez
długie lata swego przewodnictwa sumiennie i gorliwie przyjęte do-
browolnie i bezinteresownie zobowiązania społeczno- naukowe i Za
służył na trwałą i wdzięczną pamięć wszystkich tych przyrodni-
ków polskich, którym jak najrychlejsze poznanie fizyografii kraju
leży na sercu.
Materyaly
do fizyografii krajowej.
Dział I.
Materyały do klimatografii Galicyi
zebrane przez Sekcyę meteorologiczną
w roku 1910.
"Praw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I.
Wyniki spostrzeżeń meteorologicznych w Galicyi w roku 1910.
zestawione w c. k. Obserwatoryum astronomicznem w Krakowie.
Liczba stacyi meteorologicznych, które w ciągu roku 1910
nadsyłały bez przerwy swoje spostrzeżenia, wynosiła 17 w tem 10
było barometrycznych. W stosunku do roku 1909 liczba stacyi się
nie zmieniła, tylko w miejsce zwiniętej w roku 1909 stacyi w Ho-
rodence założono nową w czerwcu 1910 w Stanisławowie. której
prowadzenie objął dotychczasowy obserwator p. J. Zaborski. Po kil-
koletniej zaś przerwie zaczęła od marca przysyłać spostrzeżenia
stacya w Czernichowie. Oprócz tego dzięki uprzejmości prof. L. Świ
rza otrzymało obserwatoryum spostrzeżenia z 10 stacyi Tow. Ta-
trzańskiego, z których żadna nie posiadała barometru. (Stacye te
znaczono literami T. T.).
onieważ dotychczasowy obserwator w Bochni p. Fr. Han
z powodu podeszłego wieku zrzekł się prowadzenia staeyl, przeto
dalsze jej prowadzenie od dnia 8. marca powierzono p. Chudzikowi,
tercyanowi gimnazyalnemu. Wskutek tego zaszła zmiana w umie-
szezeniu przyrządów pod tym mianowicie względem. że obecne po-
łożenie stacyi znajduje się na wyższym poziomie i jest odpowie-
dniejsze, niż poprzednie. \V czerwcu i lipcu dokonano na staeyac
porównania barometrów i termometrów. Wyniki porównań są 0s0-
bno zestawione. Wszystkie średnie obliczono zwyczajnym sposobem,
tylko średnie temperatury według wzoru umieszczonego w odpo-
wiednim nagłówku.
Spostrzeżeń fenologicznych podobnie jak w latach poprzednich
dostarczył p. Julian Hawrysiewicz, a wykazu gradobić Tow. Wzaj.
Ubezpieczeń w Krakowie. a
szystkim. którzy przyezynili sie do zebrania i opracowania
zawartych w tym tomie spostrzeżeń, składa się gorące podziękowanie.
Kraków, w marcu 1911.
Przewodniczący
sekcyi meteor. Kom. fizyograficznej
M. P. Rudzki.
"H MEET TT TT E E ne AE ae Wa > EE A a LOK AE a san ne UR nd nn
iS
?
|
|
|
Wyniki porównań barometrów w roku 1910.
TABLICA I.
Kapp. mm. odezytań
17. VI. w Krakowie 967 — Lenoir 744 = + 0.70 6
21 , „ Wadowicach „ — Kapp. 670=—0.56 10°)
non, » , — Kapp. 1062 =+ 1.41 63)
2 " * Zyweu „ — Kapp 993 — — 2.31 16 1)
y 3: m» , — Kapp. 991=--0.82 16?)
20 „ , Szezawniey „ — Kapp. 765 —-1-1.60 25
202) 5 „ Kryniey „ — Kapp. 1259 —-1-0.08 25
30 „ „ Jarosławiu „ — Jaborka 404 =+ 2.69 20
2--3. VII „ Lwowie (Un) , — Kapp. 1284=--136 20
4-5 , „ Dublanach » — Kapp. 1587 =-+-1.22 19
6 „ „ Szezereu „ — Kapp. 1825 =--148 14
*) stary barometr. ?) nowy barometr,
Kapp. mm. odezytań
8 „ P, Bochni „ — Kapp. 992=--1.18 13
26 , „ Myślenicach „ — Kapp. 1054=--1.27 15
27 „ „ Czerniehowie , —S.Plóslb.n. = — 2.87 6
9—30 , , Krakowie „ — Lenoir 744 =-} 0.33 48
Barometry w Jarosławiu i Dublanach są naczyńkowe z dnem
nieruehomem (tak zw. Stationsbarometer) w Krakowie, Lwowie
i Wiedniu naczyńkowe systemu Fortin'a a wszystkie inne są lewa-
teczną poprawkę Kapp. 967 przyjęto średnią z wszystkich poró-
wnań początkowych i końcowych (54 odezytań) i z nią obliczono
wszyskie poprawki barometrów zestawione w drugiej tablicy w odnie-
sieniu do Lenoir'a. W ten sposób mamy:
Tabl. II. Różnice między barometrami galicyjskimi
a barometrem krakowskim Lenoirem.
Kraków Kapp. 967 — Lenoir 744 = + 0.37 mm.
Wadowice Kapp. 670— , 22-000 5, stary
ee Kapp. 10082 3 p =-—104 „ nowy
Zywiee Kapp. 9008 — —. er 268 , stary
" Kapp. 901 — „ am 044. „. powy
Szezawniea Kapp. 160— „ +, LEM y
Krynica Kapp. 12599 — , a Se AL y
Jarosław Jaborka 404 — , y mmo d y
) Kapp. 1284 Á x mo 098 . ,
Dublany Kapp. 15897 — , & m 0894 5
Szezerzee Kapp. 1325 — , ner) 5
ebnia Kapp. 992— „ & 25080 +
Myślenice app. 1034— , p AU y
Czernichów S, Plösl — » 95721-9394 „
Wreszcie przy pomocy poprawki Lenoir'a względem normal-
nego wiedeńskiego otrzymujemy następną tablicę.
5
Tabl. HI. Poprawki barometrów w stosunku do
wiedeńskiego normalnego Kapp. Nr. 1403.
Kraków Kapp. 1403 — Lenoir 744 = — 0.82 mm.
Wadowice » a —Kapp 670=— 1.75 „ stary
Ee » „ — Kapp. 1062=-+0.22 , nowy
Zywiec : » — Kapp 993 = — 350 „ stary
b » » — Kapp 991 = — 0.8 „ ^ onowy
Szezawniea á " p 165 = 4-040 ,
Krynica ż n — Kapp. 1209= — 11i ,
Jarosław A a = Jaborka 404 = -|- 1.49 á
Lwó > a —K 1284 = +0.16 „
Dublany = „ — Kapp. 1587 =-+-0.02 ,
Szezerzec " „ — Kapp. 1325 — 4-029 „
Bochnia S „ — Kapp 992 = —0.02 ,
Myslenice i „ — Kapp. 1084— +0.07 „
Czernichów > 5 — 4. 5
Ponieważ odczytania barometrów stacyjnych dają dokładność
tylko w dziesiątych milimetra a nadto z wyżej wymienionego po-
wodu setne części nie maja tu znaczenia. przeto, zaokraglajae, otrzy-
mamy ostateczne poprawki barometrów.
Tabl. IV.
Kraków Lenoir 744 poprawka — 0.8 mm.
Wadowice Kapp. 670 » —17 , stary
a > app 1062 " +.02 , nowy
Zywiec Kapp. 993 » — 35 „ stary
k pp 991 ń -04 ,. Mowy
+ Szczawnica Kapp 165 E +04 ,
Krynica tapp. 1259 PR TATE a
Jarosław Jaborka 404 " dH ee
wów Kapp 1284 H +02 ,
Dublany Kapp 1587 e QU ,
Szezerzec Kapp. 1325 - T9 .
Bochnia Kapp 992 n 00 ,
Myślenice Kapp. 1034 H +01 >
Czernichów S. Plösl h A y
Ze wzgledu jednak na nienormalne zachowanie sie barome-
tru podróżnego Kapp. 967 za definitywne poprawki przyjmiemy
wyniki otrzymane z porównań p. Schlein'a, z wyjątkiem Szezerca,
6
Myślenie i Czernichowa, których p. Schlein nie zwiedził, a powyż-
sza tablica będzie mieć wskutek tego charakter porównawczy. Wy-
niki porównań p. Schleina w odniesieniu do normal. wied. Kapp.
1403 zawiera następująca tablica.
Tabl. V.
mm.
Kraków Lenoir 144 poprawka przed oezyszezeniem — 0.81
n n D po oczyszczeniu — 0.82
Żywiec Kapp. 991 — 0.46
n
P H
Wadowice Kapp. 1062 "
Bochnia Kapp. 992 ^
Szezawniea Kapp. 165 i -+ 0.20
Krynica Kapp. 1259 »
Jarosław ^ Jaborka 404 *
Lwów Kapp. 1284 „ przed oczyszczeniem + 0.32
a » S po oezyszezeniu — 0.02
Dublany Kapp. 1587 — 0.02
n
Szczawnicy i Kryniey a na innych staeyach są prawie znikome.
Porównanie termometrów.
Równocześnie z barometrami porównywano na stacyach i ter-
mometry. Liezba odezytan była z małymi wyjątkami ta sama co
odezytań barometrycznych na danej stacyi. Do porównań shfżył
termometr Fuessa Nr. 2627, którego poprawki są zupełnie znikome.
Wyniki porównań zawiera następująca tablica.
Wadowice Fuess 2627 — Kapp. 2526 = — 0*1 C.
Zakopane » » — Kapp. 2062 = =—01 e
Zywiec $ „ — Zieliński ——02 p
Szezawniea > „ — Fuess oggi = 00 ,
rynie , „ — Kapp. 4744= 00 ,
shed » » — Kapp. 4753=-+01 ,
Jarosław » „ — Kapp. 4477 —0.1 ,
Lwów 5 ” — Kapp. 505 = — 0.4 „
Dublany » » — Jaborka =— 02 ,
Szezerzee Fuess 2627 — Fuess 2862 — — 0.1, C.
Tarnów a „ — Norm. term. 133— —07 „
Bochnia 3 „ — bez nazwy zk
Myślenice A » — Kapp. zze-01 ,
Czernichów » „ — bez nazwy =— 0.3 ,
Z powyższej tablicy widać, że prawie wszystkie termometry
oprócz Krosna ws azywały za wysoko, różnice jednak nie były
znaczne z wyjątkiem Lwowa, Tarnowa i Czernichowa. W Tarnowie
termometr jest stary o skali bardzo zniszczonej.
8
Zywiec. Obserwator: P. Jan Böhm, starszy werkmistrz.
GE Ciśnienie powietrza
3
MIO ŁZE =
ŚŚ 7 | 2 | 9 ranie Me Dnia poc | Dnia
Styczeń 7.2. 9.| 732.3 | 732.2 | 732.7 | 732.4 | 748.7 | 7 |706.8 | 25
; 32.8 | 32.8 | 33.0 | 32.9 | 40.8 | 22 | 222] 8
Marzec p 37280378 | 380 | 37.7 | 44/7 3 26.6 | 18
Kwiecień e 32.8 | 32.2 | 32.7 | 32.6 | 48.8 | 1 24.0 | 16
Maj > 32.4 | 818 | 32.2 | 32.1 | 87.5 | 2 | 203| 4
Czerwiec x 325 | 319 | 32.3 | 322 | 402 | 21 | 180, 26
Lipiec PLEBE 2779 2378| 8 08| *
Sierpien y 30.0 | 29.8 | 30.0 | 29.9 | 33.9 112,16117 243 | 4
Wrzesień ~ | 815 | 31.6 | 318 | 316 | 41 0.9 | 6
Październik e 345 | 342 | 34.1 | 343 | 440 | 15 | 222 p
Listopad > 231 | 237 | 240 | 28,6 | 3838 | 27 | 111
Grudzień „ | 285 | 28.6 | 28.8 | 28.6 | 40.7 | 22 | 158 | 97
Rok „ (781.3 |731.2 | 731.5 | 731.3 | 748.7 | 7/1 | 706.8 | 25/1
UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 991; poprawka: —05 mm.
Et
ı o 74 1 Pie .
d Opad en ne
AR d. HD E
n HE Suma | Maxi- | Dnia =01 ar x | T | > | E
xp 9 pow] mm | mm | |
Styczeń 81 | 446 | 16.2 | 22 | 19 | 12 |15| — | — j :
Luty 13 | 178 | 88 9 8 6po vm (JS
Marzec SET 45 86) $9 | 18 ujele]. » 3
Kwiecień | 60 |766| 202 | 18 | 6 | 11 | 2|-|-| 8),
Maj 62 |1601 | $132 4 | 20 | 16 |-| #| 1| 917
Czerwiec 59 ]1212 | 994 | 12 | 290 | 16 |—| 7] 1 >
Lipiee 6.9 [1653 | 30.2 | 18 | n | 4 |-| 8|—| E
ierpi 60 11705 | 86) 6 | 16 | 18 |-| 2|— A m
Wrzesień © 119388 | 374 1 14 Biek |) "PI
Październik | 54 | 31.0 | 104 | 4 b Si-
Listopad 75 | 87.2 | 26.0 | 10 19 3 110 | — | — VER
Grudzień 78 | 46.1 | 142 | 18 13 wk tus na: 09 | 21
Rok 6.5 |10852| Geen 188 | 138 |47 | 16) 210%
) = 36° 52° od E: = 19° 12° od G.;p = 49° 41’ H. = 354 m.
Temperatura powietrza
i
bei
—
w
I
2
Do
Er 9 h md 9.9] Neina Dnia | Minimum, Dnia
— 09|+ 19|— 08| — 0.2 | + 64 87.5 |-—4164 24
| 00 51|-- 16/ + 241 14.6 23: | — 126 14
| + 92 7 2.2 2.9 15.2 13 | — 72 8
| 029) 121 7.3 7.9 23.4 — 68 1
| 18|.0176| "1271 «186 25.4 | 17127 | + 44 5
| 146) 20.1) 158| 166 26.4 72 21
| 189) 195] 146 156 26.4 31 102 5i7
| 119.7 20.8 14.2 15.6 29.2 22 8.8 29
| 92. 154 $91. ALS 21.8 13 1.8 26
eb 67] 127 19.6 13 | — 84 28
| 801.7 4.5 1.8 2.4 12.2 9 | —146 25
| 26 6.0 2.9 3.6 148 | 10112 | — 92 4
| 64| 118 7.4 8.2 29.2 | 22/VIII | — 16.4 24/1
I |
| Podział wiatrów
| NE | | | | nm
ET | NE | E | XE | 8 sw | w | NW | cisze
3 i | Ka 43 9.1 is 30
2 9 il. 1 d 7 bss 2 26
+ | at Bol 4 1 14 0.) 8 37
p 6 Nal t 3 wol B 43
pol 8 ba d - 13 8 6 43
Bic 12 6 | 2 - 29 5 7 29
er 8 2 6 4 20 24 16 12
| 2 13 ie) 8 3 30 12 9 20
p 10 Ii] SE, 23 22 8 24
ea 23 b. | 8» | 1 11 5 17
p & 1: 401 4 | d 9 18 1 8
| Hh Lg )* |» | 13 — 8
| | 94 | 22 354 146 | 68 297
10
Wadowice. Obserwator: P. Leon Gunkiewiez, prof. gimn.
pó Ciśnienie powietrza
1910 PER | eg
2 7 2 | 9 Średnie | M - | Dnia LA ` | Dnia
o | bag mam oe.
Styczeń 7.2. 9.|736.4 | 736.3 | 736.4 | 736.4 | 758.0 712.6 | %
Luty 36.9 | 36.9 | 37.0 | 36.9 | 45.4 | 11 | 269 | 8
Marzec 5 49.0| 417 | 41.9 | 41.9 | 486 7 30.7 | 19
Kwiecień „ | 36.8 | 36.9 | 35.8 | 36.0 | 4&6 | 2 | 373) 15
Maj . | 36.7 | 36.3 | 36.8 | 36.4 | 419 | 23 | 247| 4
Czerwiec " | 363 | 869 | 358 | 360 | 439 | 21 | 217 | 96
Lipiec „ | 38.7 | 88.7 | 88.7 | 33.7 | 385 | 28 268 | 7
Sierpie s 36.2 | 36.1 | 36.0 | 36.1 | 40.4 | 17 | 30.0) 6
Wrzesień " | 389 | 38.7 | 386 | 38.7 | 485 | 26 | 290| 6
Październik | „ 41.7 | 41.4 | 412 | 414 | 52.4) 16 | 285 | 31
Listopad " 30.4 | 30.6 | 31.3 | 30.8 | 41.6 | 27 | 167| 2
Grudzień s 36.3 | 36.3 | 36.6 | 36.4 | 473 | 22 | 245 | 27
„ |736.7 | 736.6 | 786.6 [me 753.0 | 7/1 HM | 25/1
| |
UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 1062; poprawka: 0:0 mm,
i Opad Hos ba. Ilość dni 2
em
1910: | #5 TA M
I | |
Styezen 8.6 | 26.6 88. 2 | 10 | 6]|10|— zd tI»
uty ee 9| 5| 5]|5|—]—] 12
Marzes 66 | 151 | 44| 30 5| 5151-11-85
Kwiecień 7.0 | 389 | 8.4 | 20 9! si 21-41-1002
j 734 686] 96| 7 | 15| 15 6|-|-|$
Czerwiec | 80 | s20| aal 27 | 16| 16 |-| 6|— | —| ?
Lipiec 8.4 | 98.0 | 28.6 | 18 14 124] 81—1 715
Sierpie 7.8 1191.7 |119.9 6 Si 31-1 21-1772
Wrzesień | 67 [125.4 | 583 | 7 9| s]|—| 3-1 BR
Październik | 7.7 | 103 | 52 A 3 | Ad. —| OFE
Listopad 8.8 | 78.2 | 245 | 10 | 19. 9|5|—|—| 1] 7
Grudzień B | 323 | 114 | 18 el s15s5i—l—] ELT
Rok 78 |787.0 (1199 eem 117 | 107 | 31 | 19 | — | 12] 99
|
| ) — 31^ 10' od F. = 19? 30° od G.; 9 = 49° 53° H — 268 m.
Temperatura powietrza
Lari T
| 7 2 | 9 SE Maximum| Dnia | Minimum Dnia
| | |
|
|+05 |+23 |+03 | +08 | +86 12 — 10.0 24
| i-o a. 28 | 14 ut n
| 48 6.3 2.7 Bu | 166 13 — 46 8
| 70 12.5 8.0 89 | -294 14 — 40 1
128 | 179 | 129 | 141 25.9 18 + 48 5
173 | 219 | 168 18.2 27.5 13 9.3 21
188 |-907 | 1861 | 173 27.9 31 128 | 415
153 | 212 | 160 | 173 | 814 22 11.1 25
111 | 164 | 120 129 | 235 | 46 | 26
65 | 10.7 7.2 7.9 | 19.3 13 | 0.0 | 28
| 2.4 50 | ap 3.1 186 0 - 66 | 2
©» | 4B | 27 ar | 459 — 88 | 5
| 79 | 120 83 9.1 | 314 (mam) — 100 | 24/1
| | | | | |
|
| Podział wiatrów
| N | NE | E | SE | S | SW Ww | NW cisze
10 10 4 3 11 31 15 9 —
ES 12 4 34 19 8 _ 6 -—
ine 24 22 8 1 27 2 9 a
RE 2 16 7 20 34 8 1 —
p t 19 23 9 29 1 2 =
PU 5 13 23 20 25 1 3 —-
| 4 3 $ 11 9 42 16 8 —
E 1 * — 3 12 24 29 | 2 2 >
EU |- 6 11 KW EW = =
I pro’ A 6 11 19 — 6 >
E Aim 10 | 10 15 20 32 — 3 "s
] I ? B db 33 12 21 6 m:
E 1M ose pu E ma) $m |
1 |
| |
12
Kalwarya Zebrzydowska (T. T.. Obserwator: Ks. K. Zarnowski.
2E Ciśnienie powietrza |
MPE p | > See.
54 | dzić ie Dnia | wert, dc
Styezen 4119] — | — ja er Se | — — —
Luty 5 | — di a | Ad = —
Marzec s — | — | — = | —A| — -— —
Kwiecień ^ =] — RS En ba, Se wy Zeg
Maj yl — | — Ai | = | _ — 4
Czerwiec : — a Kg del t. = — m
Lipiec 4 - | _ SCH = € z — Wo
Sierpień ul de d ja be — 4 = dee
Wrzesien ; zd dad 20 i = ET pes ii |
Pazdziernik e = | — BR 2i uem irs = — |
"e T uoi qoe — = — de — HA
Grudzieñ el eur es — s — BÓR
Rok * dp dn m | de Peli e + dup —
i i |
pne
d S6 dni ah i
SS Opad E odes Ilość dni EC
1910 | 55 TFN
i | soma Pt aa [01110] x a |= Dë
xn "e mum pe? DE | am
Styczeń 7.8 | 545 iH 22 | 16 | 13 |15|—|-|-|7
Laty 6 | 272 | 1835| 9 7 41 4[=|=|=|7
Marzec 5.8 | 306 | 92 | 23 | 10 9161 — i — | PE
Kwiecień 561 4&1.465| 2 | 10 | nal I 413
Maj 6.3 | 72.5 | 20.2 | 4 18 | 164 — i=
Czerwiec 4.5 53,7 |- 12.2 30 13 10 Roa 13 15 3 18 7 23
12 Ex. = 4 3 26 8 40
4 -— ho a 7 12 24 9 32
1 14 2 2 9 13 12 25 12
9 22 Bai, 7 3 14 4 E
2 Ek 16 12 14 25 16
= 1% 5) - 34 da 17 18 10
88 55 9 | 46 Bs | 1. DE | 07 | MN
|
14
Czernichów. Obserwator: P. L. Nowakowski. prof. szkoł. roln.
„B Ciśnienie powietrza
SE e
1910 s a i ;
2 6 . | Maxi- : Mini- >
CA 7 | 2 | 7. | Średnie mes E | u Dnia
Styczeń 1.221 = — sA $4 PUE um E —
Luty » = „A na Gëtt sai ZE 2 —
Marzec Ge 749.5 | 749.4 | 749 7 — |7568 7 17363 19
Kwiecień S 434 | 481 | 431 | — 55.6 2 | 35373115
Maj A 429 | 42.0 | 422 — 49.3 23 31.8 4
Czerwiec j 442 | 432 | 43.0 — 51.1 21 30.9 26
Lipiec A 42.9 | 425 | 425 — 48.7 28 85.8 7
» 45.5 | 45.0 | 45.0 — 49.9 | 21 89.5 6
Wrzesień 47.8 | 47.6 | 47.9 — 58.3 26 37.1 6
Październik |7. 2. 9.| 50.7 | 50.3 | 50.2 | 760.4 | 61.8 | 15 40.3 31
Listopad n 39.3 | 39.8 | 40.5 | 39.9 | 51.9 27 26.4 +
Grudzien > 45.3 | 45.0 |*) — Lu = — — Ex
Rok SÉ SEN E we sa ad i a> —
*) Od 21. grudnia obserwowano znowu o 7* p. m.
—
SE Opa Ilość dni Ilość dni 5
E z opadem m
1910 “3 B | | | | TLG
SE ls Maxi- 1550117250 Ei
ET: e mde ee -———À "Jo SE
| —
Styezen ue d = ias Se SCH I as E
Luty ża z u Ze E "es pep c o
Marzec — 0158) el 20 | 10 o kolja T2"
Kwiecień | — | 308 | 105 | 18 | 19 gle 2|-| 8|f?
Maj to 5] 1| ollella 18
Czerwiec Se 59.2 | 30.2 24 11 6 —| Gim] å 20
Lipiec — 14873 | 68 | 14 | 16 | 11 |-| 4|-| 1/0
Sierpień — |102.2 | 28.0 8 11 10 J ar .
~ $90]|25]| 83] 14 | o | 11-/-| 981 5
Październik | 71 411 10.5 5 4 1 clu pu BR 6
Listopad 78 1 909 666] w | ae at - >
Grudzień — | 594 | 152 | 29 | 19 e Lt BX
Rok = a A m mh m O A
à —31* 21^. od F. = 19*41' od G.; q = 4959 H. = 223 m.
| Temperatura powietrza
|
ENEI ^ d "
| | 2 | 9 [7.2.9.9] Maximum Dnia Minimum Dnia
|
PROS. &9|-- 88]: — | 4450. ]^ 13] — 40 6
6.3 12.7 9.5 — 22.0 E — 2.5 1
13.1 214 15.0 — 26.0 18 + 63 6
17.8 22.9 18.9 — 27.6 A 10.0 21
16.2 20.8 18.1 e 25.7 30 12.0 Y
15.5 24.1 17,8 € 28.6 22 10.9 29
10.6 16.2 13.2 > 21.0 12 5.0 26 i27
5.9 10.4 6.7 7.4 17.2 3,12 i13 — 1.0 28
21 4,7 1.7 2.5 13.5 1 — 70 25
1.2 AE — - die Sch uL wa
|
| a
| Podział wiatrów
N | NE E | SE 8 SW | W NW | cisze
|
ES. lio Lilo. oie i
| — = SA > = w. + = SS
Eë 12 30 > Ze ża 25 6 20
D 1 18 1 1 1 bb 3 10
I a
I) q — FR Ów Like. BA Kë 25»
16
Myslenice. Obserwator: P. Fr. Nowak, prof. gimn.
„B Ciśnienie powietrza
Ss 3
9o |3 0
E E 7 2 | 9 Srednie jen Dnia ed Dnia
Styczeń |7.2,9.7323 |7322 |732.4 |7323 | 7491 | 7 |709.5 | 2
Luty A 32.9 | 32.8 | 38.2 | 38.0 | 415 | 11 | 223| 8
Marzec » | 38.0 | 37.6 | 38.0 | 37.9 | 446 | 7 | 265 |. 18
Kwiecień A 321 | 315 | 819 | 318 | 446] 2 | 230) 15
Maj » 32.2 | 815 | 818 | ag 885| 23 | 212| 2
Czerwiee A 33.4 | 32.9 | 33.0 | 33.1 | 40.8 | 21 | 20.6 | 26
ipiee hi 32.1 | 31.9 | 33.8 | 382.1 | 881] 27/4973
Sierpień » 34.5 | 342 | 345 | 344 | 392 | 17 27.9 6
Wrzesień i 36.7 | 36.7 | 37.2 | 36.9 | 468 | 26 | 25.3 6
Październik | „ | 39.7 | 39.4 | 39.6 | 39.6 | 502 | 15 | 26.9 | 31
Listopad m 285 | 28.8 | 29.5 | 28.9 | 40.0 | 27 | 149 | 2
Grudzień » | 38% | 38.7 | 343 | 340 | 464 | 22 | 204 | 27
Rok „ |733.9 |738.6 | 734.0 |7338 |750.2 | 15/X | 709.5 25/1
|
UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 1034; poprawka: 40.1 mm,
mg
ES Opad Ilość dni Ilość dni s
© z opadem
mo Tr | Bose | Së
> : Maxi- a +1 | ' sz DZE
Styczeń 78 +7 | -591 4 11 747-527)
Lnty 69 | 349 | 95 | 9 | 12 6) -1- 9%
Make 64 | s) 72/90 | 4 | 9|8.—|—| 2|!
Kwiecień 87 tei | 21) 72 |-14 | 10] 21 -|- 72
Maj 61 | Gł) 67) 4 | 161 10 |-) 9 ii.
Curiis 54 |1193 | 642) 12 | 14 | u |-|15) 8 a
Lipiee 6.5 11955 | 748 | 24 19 | 17[-|109]| — 1 | ^
Sierpień 54 | 95.6 | 49.7 | 6 71 M ta” =
Waes 4 54 111791 27) 6 | 14 | 10 111-1913
Październik | 6.7 | 371 9.2 5 11 y .j-1-pser
Listopad | 74 | 992 | 884| 10 | 18 | 12 | 9|— —|- |?
Grudzień 65 | 715 | 240 | 19 i| ups —| Er
Rok 64 19610 | 748 2ajvu| 171 122 |37 37) 891 |
| i
17
31? 37. od. E.:= 19*57' od Gi; $2 49" 50 H. — 305.9 m.
Temperatura powietrza EE wada
TER ee > ER E =
7 2 ET | ada | na KEE | 2] 9 | 5
E 9] | ximum nimum J ES] E
— 03 4- 1.9 |-- 0.1|+ 05 + 76| 12 |—12.8| 24 | 41]|91.8| 79.8 | 86.4 | 86.0
+06) 48| 19| 28. 188| 23 |— 78/1i18| 44 [86.1 | 78.8 | 88.3 | 81.1
09| 58| 21| 27| 158| 18 |— 44 8 | 4.4 [85.2 | 65.3 | 82.8 | 77.8
59| 116| 73| 80| 26| 15 |— si 1 | 5.8 [80.2 | 57.0 | 77.5 | 71.6
115) 173| 12.2) 183| 249| 18 |+ 50, 5 | 9.1 [85.2 | 65.2 | 87.3 | 79.2
158| 21.1| 159| 172| 9278| 4 77 21 110.9 [78.8 | 60.6 | 82.7 | 74.0
149| 19.7| 15.0) 161, 27.0| 23 1 7 |10.8 | 83.8 | 64.9 | 85.6 | 78.1
142| 302| 153) 162| 304| 22 9.6115 i 25] 10.6 | 84.1 | 61.4 | 83.9 | 76.5
102| 161) 110) 121. eil 13 34 26 | 8.7 |89.0 | 68.5 | 88.2 | 81.9
6.2) 104| 73| 78| 194| 18 |— 10 28 | 6.9 91.3 | 77.6 | 90.1 ,86.3
17, 47 20| 26| 1386| 9 |— 94 25 | 46 [84.9 | 74.9 | 83.2 |81.0
15) 48| 24| 28| 146| 10 ¡— 98| 5 | 5.0 [88.2 | 79.8 | 87.9 85.3
69| 115| 77| 85| 30.4 |22/VIM|— 12.8] 24/1 | 7.1 |85.7 | 69.1 |84.9 79.9
| |
UWAGA: Barometr L. J. Kappeller Nr. 1034; poprawka: + 0.1 mm.
nn
Podzial wiatröw Temperatura
=. ü p psy a absolu-|
N |NE|E |SE, a SW | W |NW| 2| m ma-| dnia tne mi- dnia
— o |ximum Fe. Bee nimum
31 4| 8|1| 7) 21] 85| 15 | — Lag 284 87] 12 -Ba 95
6.2) 9|7| 21| 101 151 7| 6] 59-08 142 98 |— 79 B
H ilij 9| sl al 9| 4| ad ol 162 18 |— 51| 8
1513/8] 14| 16| 84| 4| 2] 1804 36 238 15 |— 54| 4
$(38|10|83]| 11| 15| 16| 7| 4] 198] 85 28.7 18 + 20 8
2| 6 |11|9| 23| 12| 20| 6| 1| 229 120| 28.1) 4 5.5) 22
11 8|—|7| 10| 2| 86| e| 3] 214| 186 286 2 | 101) 7
21 6) 2) 7| 46.221 5| 8| 214] 128) 808] 22 73 16
6.9) 6|4| 8| 6) ssl 3| 4| 169). 88 283 11 19 36
7| 18 | 10| 3 171 19] 5| el us 47 200 18 |— 12.8
2| 1| olol 18| sol 94| 5| 1|. 64— DÉI DS 9 |—103| 26
1| 8|11/4| gel 95| 11] 6| 2|. 59,.— 06, 148 10 |-100) 5
31 112 | 9850 |161 |247 |277| 78 | 35| 129-- 48| 308 22/01 — 13.2) 25/1
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I. 2
18
Rabka. (T. T). Obserwator: P. Fr. Ciborowski, admin. zakt. zdroj.
St Ciśnienie powietrza
1910 i E | | pe ES
uL 7 | JEŃCA Średnie. mam | Dnia pos Dnia
Styczeń 7.9 Er 2 TM — | — | zu "a —
Luty ^ d SS dia mu, <= = —
Marzee a — REA OBIE ZPA ids zie — +
Kwiecień s di Se i PE | 4 = Së —
Maj " UN ded A dug $E E iE TUE E
Czerwiec > d ja SR Ber TUE d ie —
Lipiec Es -— -— > HE = że — E
Sierpien d Sie e dic da ai E + +
Wrzesień 4 - jk d a RAR cad ue =
Pazdziernik 5 3a A sm BE ER Am — =
Listopad 4 TEn dus. ds d uia zj >> —
Grudzień 3 A = = dii pe ck — e
Rok ^ E xd SN TEE ra i mx ci
A
3 .2 ^ Ilość dni D 12$
SS T Opad i Ilość War
aS ST
ZS Suma Maxi- | Dnia | £04 | 219 x Kajs H
6 į = 2 9 9 29 31
| 2 19 15 d 14 6 16 21
b 18 11 7 P 10 4 17 23
P E 1 = 4 23 11 23 33
| 2 ER 9 = 2 im 30 15 37
E 14 11 = a 2 13 12 38
po 29 12 xd E 14 1 14 30
| > 17 6 = de 30 10 15 12
WE, 31 4 2 d 10 9 28
| 14 161 81 30 2 167 | 117 195 328
20
Zakopane. (T. T.).
Obserwator: Muzeum Tatrzańskie.
BE Ciśnienie powietrza
1910 SE | -
S$ | Średnie ¿Mr Dnia Pie?" Dnia
Styczeń gi = E Ed ża Pu i >
aty =. m. Eu Ze 1 d zs A
Marzec E. Tur D. TUE i d $3 suh SES
Kwieeien = > A ER S d a> EZ pes
Maj = a > a ai ux = — cms
Czerwiec — Zu GE >) NA ia es — —
ipiec — = Ge saa 2 — zaa er
Sierpien -— = id = zy ES — pu
Wrzesień p s 2 di aa sx = Fr m
Październik Be — = że, Ss SE Së — —
Listopad En As. x AN SC zi Ze — m
Grudzien = A ej GE GE sa = — c
33 Opad Epica 11068 daia
1910 |48 we i
$E Sama | Mazi- Dnia >01 | >10 k|Ea|EJg : Y
SD 2 | mum mm | mm | | JR
Styczeń 71 | 93.4) 196 | 30 20 14 bal - — I— 1 0
Luty 5.8 | 4385| 249 9 10 84 si -i i 1
Marzec 51] 468! 93| 93 fi gfi- l-Ia
Kwiecień 5.4 | 134.0| 36.9 | 18 17 4651 8| — 1 —1
Maj 5.3 | 195.5 | 37.6 4 | 19411 4171 z =
Czerwiec 52 | 1425| 261 | 18 4% | iglia? 2)
Lipiec 6.7 | 211.6) 352 | 16 20 izi- rin Se
Sierpien 5.6 | 180.3 | 73.2 6 15 121-—| Dl
Wrzesień 5.6 | 122.4) 234 1 46 | 49 kt
Październik | 5.0 | #1 244 | 5 6 eL] Fer
Listopad 6.4 | 121.3 | 341 | 10 20 14 318 =P
Gradsień 70 | 60.4| 164 | 18 | 11 9l71=|=]|4
5.8 |14008| 73.2 eem) 183 | 151 [os 17 | 2116
1= 37° 38’ od F.= 19° 58° od G.; 9 — 49° 17’ H: — 899.5 m.
Temperatura powietrza
Ee see
"i 2 | 9 0d) Nasimom Dnia | Minimum Dnia
— 42| — 15|— 42) — 35 | + 36 12 — 14.8 24
—232|+ 23|— 11| — 05 9.0 25 — 10.4 13
= 2.3 29|— 14| — 06 11.1 13 — 81 30
|+ 26 TTL 84| + 41 18.1 15 -— BB 2
| 9.7 13.3 8.3 9.9 20.1 10i 12 + 08 6
13.4 17.3 123 13.8 24.4 11 4.1 21
12.4 16.2 11.9 13.1 25.0 23 8.4 4
11.8 16.4 11:7 12.9 25.4 22 5.3 15
6.9 12.5 7.3 8.5 20.0 12 0.9 27
2.9 8.8 3.8 4.8 16.7 13 — 24 28
m." 1.7 |— 12) — 04 11.4 9 — 84 118,141 21
|. 90 2.7|+ 04| + 09 11 11 — 143 4
it &2|-- 84|+ 42) + 52 25.4 | 29/VIII | — 1&8 24/1
Podzial wiatröw Temperatura
Bob. | | lérednie &rednie absolu-| sola.
N NE E|SE|S sw W ¡NW E ma- | vidi jue dnia a mi-| dnia
E | ? ixi i i nimum
-PEI—I-—I—1-l-i|-[-—Lhe085— 554538: M (161 %
—|—|—|=|-—-|—|-| -|—|4 31— 36 9. 5 105 13
U u PSA Best Be Ze &0|— 41| 11.113i16/— 96 81
Ti] |] | - | — 8605 161 5 |— 106 1
= E e e) a o 5 BD 5-04 2
"all Jo DA O a AB AO PO 0.7| 22
SSES rl Be! e |= e Lo 175 98 25.1| 23 5.0 7
"I*/-1-|-|-|5|-1l=| nm (88 MU m 24 16
==] |] 6] of 16 80 900 12 |j» 0% 2
i-|-7|—-|-|—-|—-|-|—j|-]| 98] 15 167) 18 |— 29 35
et side 1811 9 UM
I|-|—-|—-|-|-|-|-]-[| 33-234 115 12 |- 160 4
E QU I| 95r SEI veg qo es 95-- 1.3] 25,4| 22/V111|— 16.1 24/1
22
Klikuszowa. (T. T.. Obserwator: P. Edward Kosiński, organista.
SĘ Ciśnienie powietrza
1910 |3£ Be
$i a ata Dnia Fr m
Styczeń 7.2.9] — — — A A — — >
Luty ñ = e ia i a de en —
Marzee $ Sc Se c= xx. ud ds x —
Kwiecień p a a a RAR Sdn SC m —
Maj 5 At SCH dd. de ae = —
Czerwiec í m died ee did E EC — Ss
Lipiee » — Gs er d dg 2 = $5
Sierpien s — — SE E „e — SS T
Wrzesień A aud s SS = | — Zeg — SS
Październik j — ma = > ar — ^
Listopad 3 is us — zi e a cue
Grudzień x = — | = |= Li a m. e
Rok » a EE Je |= + lod NZ
| | | | |
ere
E Opad West Ilość dni z >
55 s2
> 18 Sama | ST | Dnia =01 | p" X | R | ~ - zal
ds
Marzec 5.5 | 242 7.2 27 8 7 B= isl
Kwiecien 5.1 561 | 17.2 7 11 11 Lip SIS
Maj 52 | 943 | 2347| 3 13.4. Bi- ta i
Czerwiec | re E 13... 18 kt 91— >
Lipi 68 11277. aso 06 | 12 | 18 |--| 41 1 : E
Sierpien 5.2 [1140 | 29.0 6 12 18 i= M SCH
Wrzesien 5.1 | 883 | 19.4 1 12 E m ere Ve i >
Październik | 52 | 232 9.7 4 4 dk Ho pere s |
Listopad W | 617| WA 1 8 SE Sien SE :
Grudzień 7.2 | 40.7 | 18.4 18 6 | 5 6— |— id E S
Rok 5.9 [7451 | 29.0 6/VITI| 108 | 104 |82| 9| 1
|
4—= 37°39 od F. — 19059 od G.; ọ = 49° 31° H. — 650 m.
| Temperatura powietrza
| średnie ma | 7 | mi- ä
f 2 9 erg ximum | dnia | nimum | dnia
|
He + 36 | 12 —166 | %
= 27|-- 18| — 19) — 12 6.8 25 -- 180 1
eg Isi- iò + 01 11.0 12 = BH | 8
+ 29) 92|+ 44 5.2 195] Y — 62 | 1
10.9) 15.6 9.9 11.6 24.0 18 + ab| $
1&7| 192| 132 15.1 24.8 15 46 | 20
| 140| 185! 125 14.4 26.1 31 88) 2
|I 180] 182| .123 13.9 26.6 22 58 15
| 76) 139 8.6 9.7 21.8 | 12 — 0% | .87
40 9.5 4.7 5.7 17.0 13 EIS
— 03 iHB| 22] — 03 11.0 9 140.1 3%
|— 03 15 07] 4 01 10.4 12 2D |. 4
+ 49 94|+ 48| + 60 26.6 | 22/VIII | — 16.6 | 2/1
|
———
| Podział wiatrów
| | = o
N NE E SE | 8 | sw w NW a
20 3 aż 12 10 = 6 42
21 3 12 11 -— — — 37
> 3 | 10 6 18 3 20 3 12
3 E 19 3 12 — 35 3 15
9 — 12 12 6 6 15 33
9 7 10 3 7 3 16 du 35
8 1 3 >» = 18 26 der 37
3 - e 6 a 3 39 39
7 3 18 3 9 9 18 23
18 a 18 12 Kai -— 12 + 36
. 20 3 3 13 16 „= 18 m 17
6 12 3 9 9 — — + 54
142 35 93 91 98 42 199 | 15 380
24
Poronin. (T. T.). Obserwator: P. St. Galica, zarządca tartaku.
>E Ciśnienie powietrza
1910 SE | | | i
Š E | | Średnie mid Dnia pes Dnia
o mum |
| | | | |
Styczeń 7.2.9.1 — — | — | — | — — - gu
Lut s ui Ak pa Eier | każ — — ar:
Marzec js — — e | — | — — — | —
Kwiecień A — — — — | -= Ges ac a
Maj s — en SE | SO EM Ae SE P
Czerwiec » an sk = | — | iid e — si
Lipiec ; = a ży bok | — ża = —
Sierpień u = mum e dl a a uż
Wrzesień 5 iii ii mi | Sar € er —
Październik 5 er > a | xcd s" er —
Listopad * Ges er Se e do 2 — — SS
Grudzień E — ia — | | T— og uem — Z...
Rok is uu = ia | ld. [ed pr — mp
: | | |
ui
SĘ Opad spatium Ilość dni `
1910 He mE
E E | suma Maxi | pela | 204 >10 SIE br
1 2 47 1 2 4 22 10 1
1 1 36 ia ad 2 44 8 1
5 3 40 = zii TS 43 1 1
4 2 56 2 >. de 21 5 -
l 3 49 6 1 4 26 6 1
3 8 26 a 2 5 43 3 —
4 2 32 1 3 15 34 2 =
32 42 | 519 25 9 38 | 369 55 6
26
Nowy Targ. (T. T.). Obserwator: P. Jaköb Babezak, organista.
» E Ciśnienie powietrza
aa
1910 SS | | : Lr Tr
5a] 7 | 2 | 7 rni muz, | Dnia | Mini | pia
| | |
Styczeń 7.2.71 — > ża Wa = di de —
Luty * — — > $e. 2 = e —
Marzec i -— — pu — + — — ps
Kwiecień = ME — i EN Së d — za:
: ci oq 14 2 E
Czerwiec , — — — — — — qu a
Lipiec e E wi in in SEN — -— PS
Sierpien à E jl A RE aż a GE —
Wrzesień » — = p di- = = — >
Październik > — — iii po = — ES
Listopad 5 SC p P ui ER — pm
Grudzien = m zu pi 308 PE AA — EC
Rok ż en EN ici paw dde = — a
$3 Opad en Ilość dni z
1910 TEE pm poe pent Es
E £ "SE | Maxi- Dnia =0.1 | >10 x | K|^|-|28
"2 O | mum: mm | mm | EE]
Styczeń 79 1.535 | 118] 5 | 17 | 10 |47|-]-| 1 :
Letr 61 |-187 | 78) :9 7 6l15|—1—, 8
| 49 | 403 | 1224| 29 | 10 6L18|—1—[
Kwiecień | 52 | 702| 231 | 7 | 14 | 12 | 21—1—]| 817
Maj 56 | 922| 153) 4 | 19 | 16 |-| $1— | 1| ?
Cserwiee | 49 | 899 | 200| 920 | 16 | 14 |-| 9|—| 1| *
Lipiee 66 |1504| 295| 94. | 15 | 14 | —| BI—| 87
Blprpief 54 11839 | aal 5 | 15 | 12 |-| 21-19?
Wrzesień 57 hæs | 12) «1 | 16.| 1a 1—| 14—] 2)
Październik | 5.0 | 235 | 132) 4 | 4 | 4 |- = i
iato & [958 .260| 10 | 11.] 10 |-6, — 1 —| °F,
Grudzień | 59 | 500 | 156 | 18 8 e ke-i] a
| Rok 58 |9149 | sta avul 149 | 120 |44 28] — | 455 |
1=37"42' od F. — 20" 2 od G.; 9 — 49" 29 H. — 593 m.
Temperatura powietrza
7 2 9 Średnia | Maximum | Dnia |Minimum | Dnia
1[7,2,9,9]|"
—:28|— 05|— 24| — 20 | +38 13 — 21.0 28
-—-.80|-- 23|— 08| — 06 77 27 — 14.4 13
— 13 42|— 05| + 05 10.4 | 12118 | — 56 31
+ 34 9.4|-- 46 5.5 19.2 16 — pe 1
10.9 | 159| 109 12.2 24.2 18 + 46 | 5106
14.4 | 194| 135 15.2 24.5 14 5.2 20
188 | .181|- 132 145 26.0 30 94 | 4i5
12.3 | 18.6] 123 13.9 26.4 22 7.0 15
8.2 14.0 8.8 10.0 21.4 13 1.8 27
| +8). 101 5.2 6.2 16.0 3 89 28
|— 08 $5|— 08 0.0 11.0 9 — 18.0 25
|— 12 Jil 04 0.0 9.7 10 — 18.4 23
[DH 48 9.7 4- 53 6.8 26.4 | 22/VIII | —210 | 28/1
|
|
| Podział wiatrów
A zE | | aa
N NE R |" 6 W | NW cisze
| |
SW |
Brzanówka. (T. T.). Obserwator: P. Władysław Bieńkowski, leśniczy.
BE Cisnienie powietrza
Kg, LEE | | | s
SÉ 7 | 2 9 Ka os Dnia Mi | Dnia
| |
Styczeń 7459.9] =a — zd bi da eL lae — —
Luty * rt m a = + | er RES _
Marzec 5 — — — =. en — — WT
Kwiecień » _ = = a = e Gen —
Maj ecl] wuja | en] op ope ME
Czerwiec s ue iade idis "ER id p ius —
Lipiee Se M RT SE SA a n m —
Sierpień > E z s E SC Si — =
Wrzesień n e Se SES Së = si — e
Październik * _ = a > d ~ — =
Listopad ^ "LU SE SC 24 € — E
Grudzien » — | — SM i ig Ge — m
itok » = E — — z ES s — =
|
pom
1.2 "n i SC a
8 E Opad ad ne. "`
1910 |25 pom | E aż
KÉ Suma | Ge | Dnia =01] 210 x|[$| ^|? af
o | | m | mm EK
Styezen 7.8 | 1023| 16.4 | 30 20 | 13 l15|-|-]| 2
Luty 12 |. 288 #8 0 11 BL ës kee H
Marse 5l wd wsi af s. clan
Kwiecień 57 | 1633 84 7 18| me Lotte
Maj 58s 1959 400| 4 | a 19|—17]-1] (0
Czerwiec 56 | 1463) 298 | 16 | 22 | 19 |--¡10/-]| ?1—
tipis 71 82 22] 16 | 90| 17 |-| 31 2| Y
Sierpień 6.3 | 180.0 82.0 6 15 12 LL] Mi
Wreesieh „| 59 [199 378) 6 | 16 | 16|—|—|—] A
Październik | 53 | 353 186 | 5 1| 31-|-1—| 88
Listopad 71 | 1327| 274 | 10 17.) 8]1i0—|—| 7
Grudzień TRE 98 124| 8 | 10) 915$|—|—| 2
6.4 |1459.9 82.0 Gjvrm| 190 | 151 |53 231 3/26 7
À =310 Ab od F. — 20° 5’ od Q.; 9 — 49° 19’ H. = 915m.
Temperatura powietrza
7 2 | 9 Srednia di j| Maximam Dnia Minimum Dnia
"47 | 19 | cid 236 | 4-56 29 4175 24
—28 |4-80 12934 | Lë 10.4 23 = 55 18
— 3.4 $9 |-28 CH 12.4 12 — 10.2 4
+ 15 81 |--18 | +34 18.6 15 88 1
| 9.6 | 138 7.5 9.6 22.5 20 + 04 6
13 | 174 | 112 13.3 24.5 4 | 2.5 20
2 | 168 | 113 12.7 23.8 31 7.5 5
118 | 168 | 108 12.6 26.5 22 | 48 15
24 | 198 6.8 84 21.0 11 0.0 27
| 26 9.6 3.2 4.7 17.3 3 | c Hr 28
¡1.7 34 1-35.) Lë 11.2 0- 1,498 25
I—18 $1 1-07 00. | 415 11. | —160 4
+3.7 88 |+33 | +48 | 265 | 22/VHI | —175 | BHi
| |
Podział wiatrów
| | w |
N RE |>E SE | Bo | ŚW W | NW | cisze
| | | | |
> — 1 i 1 3 86 2 ai
M — a x 3 7 74 = i
a 9 17 a 1 3 59 4 2
>=, = 16 5 8 59 2 =
i — 17 9 hh 3 62 1 —
~ — 15 zi i 7 6% 4 >
= — 3 1 T 8 81 RA m
m 1 5 2 CN 7 U 1 =
- 13 Zë is = 77 ON m
Sa, i. 28 ud 2 4 57 2 =
żę, — 8 en T 8 74 i. —
ce 2 9 ak ii 10 70 2 zi
1 12; | 182 17 7 68 840 18 -—
1
30
Bukowina. (T. T.). Obserwator: P. Franciszek Budz, rolnik
22 Ciśnienie powietrza
1910 BEZq————————— SH
58% lé - | Maxi- ` Mini- | e
© 8 Średnie | um | Dnia | num | Dnia
| | |
Styczeń 2.1.9] — | — — | = == | SES | a i
Luty x nic * >= | - | 3S | 2 | Sek e
Marzec * Zeg a ja | —|-|- |= rS
Kwiecień A — — i | el. Zu |5— —
Czerwiec ^ _ en: E | Re | u | GC | — =
Lipiec h — en ee | TA | ca | a | ur í
Sierpien R —X e ee | TM | de ped | —
Wrzesien A — =. des | saj + | SCH jode —
Pazdziernik " — = „-ım us NET =
i ad > u = diu | Werl. ie | — e
Grudzien » Se PER = | — | = Do ok | — Lm
Rok = se =. a> | paj s | m | > e
Bue
z 2 Ilość dni 7 ję
s A Opad Tr aaa Ilość dni |
1910 'a- | | ER
$3 [suma | Mst-| p.i, ZA. 29% | & |^ ie:
-—- po mm | mm E FE
| | | | as
Styczeń 8.1 48.7 | 18.2 30 18 | 9113 o e
Luty 74 | 257 142 | 9 5 bfi
Marzec 61 | 26.6 | 56| 28 | 11 911|—4-—]| R
Kwiecień | 56 |1068 | 238 | 18 | 10 | 10 | 2|—|-| 4]
j 46 | 944| 194| 4 9 7b-| 32 +] A
Czerwiee 6.3 7|210, 20 | 16 | 16] 1| 6|—| 3 p
Lipi 786 1490 | 279) 94 | 16 | mpi 8|—] !
Sierpień 6.7 11209 | 345 6 7 1.123 7 D
Wrzesień 63 11101 | 215 | T 11 11. bo | — | =] BP E
Październik | 5.0 26.2 8.8 | 5 5 5 Sila]. 8 m
Listopad 7.4 52.9 | 15.0 | 5 10 9 9g|=|-— 1 i
Grudzień 72 | 803 | 154 | 18 4 ii i dm] $ |
sae $5 [8484 |.845 erun 116 | 107 |46 |11| | 57
| |
kas 37*%47"
31
od F. = 20? 7' od G.; 9 — 49° 21’ H. = 950 m.
Temperatura powietrza
7 | d | 9 1 71.9.9 Weg) Dnia Minimum Dnia
i | N 1
"48 | $0|— 51| — 44 | + 18 117,18130 | — 214 28
"E64 04- 36 — 18 && |^ 9 «0 m
|— 13|- 28|— 10| — 01 9.8 11 | — 68 | 31
PF 25 Tér4- 28) + 59 19.2 17 > GW | 1
104 | 18.7 9.5 10.8 19.2 19 ck 12) 6
145| 170 122 14.0 25.8 5 3.2 | 20
| G9 1627 115 13.1 25.6 23 40| 2
| 17] 166) 115 13.1 25.7 22 55 | 5
ERT 126 74 8.8 20.6 11 0.8 | 26
| © 7.8 4.0 5.0 18.5 9 — 18 | 28
|" 19 06m- ES — KŁ 10.9 | 9 — 86 | 31195
08 Li DM — 91 1023 t do — 87 | 4
It 46| 78 -- 89| + 51 258 | öv | —214 | Sen
j | |
Podzial wiatrów
| | | | ;
N | «NE | E SE || 6 | BEE NW | cisze
— 2 iid 1 1 36 — 53
z — 1 = 2 12 = 69
5 A 4 1 1 3 16 3 56
1 de 4 ść id. 1 18 8 58
3 29 EN 2 ER 12 1 53
> 1 6 5 2 3 23 1 49
2 s a ii 1 2 4 — 47
z — 3 — 2 1 29 = 58
= — 5 EY 1 1 10 a 73
1 13 Ge ja Sex 22 4 53
z - 1 = 5 — 38 = 46
T — de = 11 — 24 em 58
2 6 61 6 26 14 281 17 673
Maniowy. (T.T.). Obserwator: P. Fr. Wrzeszczyński, kier. szk. miejsc.
29 Cisnienie powietrza
1910 | SE — AW
53 p > en Dnia mee Dnia ;
| |
Styezen 7.2.9] — u > SC E Ge —
Luty » — — — _ E = — pe
Marzec 5 RE AR ZE ERO A saa er — ;
Kwiecien Se = ia due Tr Ei 2 EEN — :
Maj » SE ie sai m dad ix m —
Czerwiec 4 a Séi SE din ża ze EMT -
Lipiec » £s z > pes ne a = —
Sierpień » > E Eum Ss M a SE —
Wrzesień ú en ph a RE Ei xis eS —
Październik 5 BU i = 2 ża aà zm —
Listopad » pos 2 = e TN 9s AË —
Grudzień ^ ża ZE e A z = | > —
o $ Poet Fus RER P. M pus — Fr
F Opad ERE pad Ilość dni z :
1910 157 : TT TERI
Ed Suma emi Dnia es udi 36 | IS | a H- :
— a
Styczeń 73 | 433| 86| 80 | al 18 |a1 | —|-| ? z: :
Luty 78 | 292 | 120| 9 9 £18 —| 6 S
Marsec 50 ps] 61.7 | 1 | 7[9 —|—L P
Kwiecień 49 | 562 | 158 | 18 | 16 g|3|-|-|5 p uc
Maj 524278220, „4 | 17 | 18/-| 1| MT
Czerwiec 141867. m0 5 | 14 | adeli 3 à
Lipiee 95 2003 251) s8 | 14 | 1101-1112 at
Sierpień 5.6 | 95.9 | 335| 6 4 | oJ 12
Wrzesień 4 | 983 | 27.0 1 20 12 4 =) bo. 1,8
Październik | 5.7 | 21.3 9.7 4 15 4 | apa p
Listopad 64 | 625 | 179 | 10 | 18 | 11 lgl | —| po
Grudzień 70 4.809 | 152 | i8 | 11 618/-1-1 2 d.
5.8 |715.6 | 33,5 |e/vim| 180 | 112 |61| au 2/6
)z 37° 56' od F.— 20° 16’ od G.; p == 49° 27’. H. = 528 m.
Temperatura powietrza
|
j} Ve
d dps |
| 7 2 9 4[7,2,9.9] Maximum Dnia Minimum | Dnia
| | | |
| | |
|— 88|-- 04|— 82| — 27 | + 83 3 — 20.0 24
|-32/+ 26|— 13| — 08 &6-|:.95127.|| — 184 13
|—14| 158 0.0 + 12 13.4 12 6.2 8
|+ 51| 109|+ 51 6.6 22.0 15 a ba 1
| 126 168| 106 19.7 249 18 + 83 6
166| 9201 14.2 16.3 26.7 3 6.0 20
15.1 19.6| ^ 135 15.4 30.7 23 103 | 719
12.9 198] 131 14.7 272 22 5.5 25
8.6 15.6 9.5 10.8 22.4 11 — 03 19
4.0 118 5.7 6.8 18.8 13 — 36 28
ss 11 831 08 0.2 13.2 9 — 161 25
— 22 2814 058].— 08 10.2 11 — 145 | 5
7531 107|4- 55] + 6:7 30.7 | 23/VH | — 20.0 | 24/1
Podzial wiatröw
1 to 1] o Se
N NE E | SE | 8 SW w NW 3
|
wa 1 8 cd Tu T 39 1 37
4 3 14 E 1 9 1 52
11 2 10 = ET > 28 2 40
7 9 9 1 1 m 33 e 30
24 3 11 1 x 12 13 3 26
15 3 13 1 1 5 91 5 26
5 A 5 vu dl 18 39 8 18
12 1 1 24 2 15 27 6 29
6 4 19 2 1 4 18 6 30
5 16 9 2 1 8 12 3 87
4 | 4 12 1 & 7 26 = 32
ian 9 1 1 1 12 Le 54
97 | 57 120 9 11 moo PP |
| I
Spraw, Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I. d
34
Bochnia. Obserwator: P. Fr. Hann, do 7/III, od 8/111 P. J. Chudzik.
UWAGA: Barometr: L.
J. Kappeller
m E Ciśnienie powietrza
“os
1910 JFF | szajka ee |
93 7 | a średnie dm | Dnia hum | Dnia |
| | | | |
Styczeń 7.2.9.|736.1 | 736.1 |736.1 | 786.1 |750.5 | -7 |719.0 | 26 |
Luty „ | 367 | '36.3 | 36.6 | 36.5 | 44.6 | 11 | 274) 8 |
Marzec | 427| 424 | 427) 426) 501| 7 | 383) 28 |
Kwiecień „ | 369 | 36.4 | 36.4 | 36.6 | 49.6) 2 | 282 | 15 |
Maj „| 36.0 | 36.6 | 35.3 | 35.6 | 416 | 28 | 25.2| 4 |
| Czerwiec » | 87.1 | 36.711 86.4 | 36.7 | 4277 | 21 | 26.2 | 26 |
ipiee » | 869:| 36.8.| 859 | 859 | 42.0 | 27 | 29.5 |. 7 |
Sierpien j 38.0 | 37.8 | 37.8 | 37.9 | 41.9 | 17 32.2 | 4i6
Wrzesień e 40.5 | 40.6 | 40.9 | 40.7 | 50.6 | 26 0.4 6 |
Październik | „ | 48.9 | 43.6 | 43.7 | 43.7 529 | 15 | 314 | 31 |
Listopad y, 32.6 | 331 | 38.5 | 3381 | 438 | 27 19.7 2 |
Grudzień A 38.1 | 381 | 385 | 38:2 | 488 | 22 | 255|.27 |
Rok . [737.9 |787.7 |737.8 | 787.8 | 792.9 | 15/X |719.0 | 25/1
| | |
Nr. 992; poprawka: 0.0 mm.
i3 Opad msn? Ilość dni z
1910 | #3 | ER
ZE | Suma Maxi- Dnia | 59-1, =10 Rjals|ss
Ais mum | mm mm IgE
Styczeń 71 | 627 | 108| 23 | 18 | 12 lu —|-| 1 e
Lu 6.6 | 36.0 | 10.2 | 10 11 916/-/-—/2 |
Marzec 62 | 27.6 | 6.2 | 23 11 als EE
Kwiecień B4 887 |404 |. 5 is) 204 2| —1—| 11—
aj 5.7 | 595 | 182 | 27 18 12 |—| 1} u a
Czerwiec 49 | 76.4 | 19.5 | 23 14 iB lose zl wage? la E
Lipiec 7.0 {142.1 | 35.5 | 23 16 | O - E e Ee
Sierpien 55 | 748 | 386.2 | 6 | 19 8 i Sr
Wriesień BE 20675366) 6 | i4| i kei ij- E1—
Październik | 7.0 | 246 | 108 | 4 9 &|[—|—|—-|H1-|
Listopad $8 1 787 | 802 | 10 | 14 SS= |"
Grudzień 73 | 68.7 | 130 | 18 | 12 EECHER 51-1
Rok 3 [817.3 | 35.5 128/vul 168 | 121 |32 |18 | 1 27 =|
) — 38° 6' od F. = 20° 26’ od G.; 9 = 49° 58’ H. — 226 m.
| ho pea | 9 Dnia
|
|+ 0.6 + 35 24
| 2.3 | 1
| 1.0 | ; 9
| 6.1 | 11.8 2
| 12.1 | 17.3 5
| 16.6 | 216 21
| 15.3 19.4 5
| 149 20.4 15
| 10.5 15.8 27
| 6.0 10.0 28
2.0 4, 27
Ero d b
75| 118 5/XII
N | NE SE | S w cisze
3 iis 3 95 25
di 3 20 20
18 19 8 3 18
25 12 A ca 28
22 18 6 — 21
16 6 13 A 9
48 10 1 3 10
11 7 2 7 25
1 9 A 2 28
5 99 dz 5 32 .
3 1 7 3 28 ;
6 6 4 3 39.
| 155 | 110 55 75 283
36
Obserwator: P. W. Wojakowski, urzędnik zdrojowy.
Szczawnica.
E Ciśnienie powietrza
Nod
1919 ZE | | Maxi | Mini- |
n | : axi- . MIN1- e ||
SÉ 7 219 łasa mum | Paia | tám | Dnia |
Styezen 7.2. 9.1 717.0 | 716.6 |716.7 | 716.8 |729.5 | 10 |7009 | 26 |
u 180 | 18.2 | 17.9 | 18.0 | 24.4 | 22 | 09.6 8 |
Marzec A 21.4 | 21.2 | 213 | 21.3 | 26.1 6 | 098 | 19 |
Kwiecień 4 128 | 170170 | 121 | 277 2 | 09.8 7 |
Maj e 172 | 17.0 | 173 | 17.2 | 2930 | 28 | 07.6 b
Czerwiec > 190 | 10851 100) 187 | 925.41 21 07.5 26
Lipiec á 165 | 16.3 | 16.3 | 16.4 | 20.6 | 28 | 087 7
Sierpien " 18.7 | 18.1 | 184 | 184 | 23.6 |17 i 21| 10.4 6
Wrzesień " 20.6 | 20.3 | 20.7 | 20.5 | 30. 19 6.9 5
Październik s IE | 25.112314 | 335 | SES. 1 15 10.9 | 31
Listopad s 125 | 12711183 | 188 | 2341 | 329 00.3 2
Grudzien 3 19.0 | 189 | 19.1 | 190 | 280 | 22 | 05.5 | 27
Rok 718.4 |718.2 | 718.3 | 718.3 | 731.3 | 15/X | 700.3 | 2/XI
UWAGA: Barometr: L. J. Kappeller Nr. 765; poprawka: + 0.2 mm.
SE Opad "p den Ilość dni z
un 52 | Mazi- | >0.1 | =1.0 | mM
"SE Eeer EE T. | a (Be
As —— T ec g” i id imd Aap
Styczeń di Tar os © | m) 12418] -|-| 7/58
Luty 24 5225 411. | 9 8| 37421 —|— | 10-
54 | 297 | 12.6 | 23 8, 689 —| 1|
| Kwiecień quU $078 198| 37 | 18 94 2|—|—| t
Maj 61 | 746 | 19.2 4 15 143 — |—l— | —F—
Czerwiec 53 | 50.2 | 17:3 | 20 14 Ei. | Bo
ipiee 73 | 93.9 | 28.8 | 16 15 su m—-| 87
Sierpień 6.4 | 998 | 37.6 6 12 941 — —| 7|—
Wrzesień 59 | 79.5 | 20.4 1 12 10[—|—]|-]| 5-
Październik | 6.4 | 136 | 68) 4 6 4|-—|—|-—| 9|—
Listopad 7.3 77 | 248 | 10 13 88 7|—1—|—|—
Grudzień 78 | 37.7 | 102 | :0 9 63] 7 E n-
66 |659.6 | 376 ev 145 | 106 |47| 2|— | 58) 3
| |
37
) — 38° 10' od F. — 20° 30' od G.; 9 — 4926’ H. = 484 m.
Temperatura powietrza
= | średnie ma- i mi- e
t | 2 | 9 Dr 2,9,9] ximum dnia nimum dnia
|
: EI + 02|— 22 — 46 | 4:37 12 — e£ 24
— 0.3 37|-- 10| + 14 10.2 25 — 55 18
— 03 6.1 14 2.2 13.3 | 13116 | — 56 5
+ 41 10.8 6.5 7.0 20.7 E 1
104| 168| 113 12.5 23.9 13 + 45 6
13.9 | -20.3 |- 148 15.9 26.2 10 6.4 21
18.6 | 189! 147 15.5 26.2 23 10.2 29
12.9 | 196| 142 15.2 28.1 22 7.0 16
86| 152| 105 11.2 21.6 12 1.2 27
45| 116 6.1 71 18.6 13 — ES 27
11 3.9 11 1.8 13.4 9 — 64 13
0.8 3.7 1.5 1.9 11.3 11 DT ` 23
5.6 | 10.9 | 6.7 7.5 28.1 | 22/VHI | — 102 | 23/XII
Podział wiatrów
| o
N Nm |. xr dd a; pM IE S
|
21 2 26 za 1 2 de uw 8 5
14 11 17 3 5 2 B7 11
21 3 13 1 8 8 24 7 8
16 2 20 1 16 9 W zj 8 3
16 10 16 — | 9 5 DD. 18
15 7 18 NI 8 8 E oig 15
24 _ 4 m 4 11 29 | 12 9
26 = 3 u Z Je 24 | 11 15
[^ 4 | 16 má t d: 29 5 18
|. 8 3 17 1 5.4456 dum 10 18
EB. s | 2 Bod ox 31 3 6
| 12 17 25 3 8 ja: 12 $ o4
| 198 62 | 202 12 6? | 4 | 2370 | 70 | 140
I
38
Krynica. Obserwator: P. Tomasz Kubicki, urzędnik zdrojowy.
BE Cisnienie powietrza
a
1910 E: EEN
52 7 2 9 Średnie remet Dnia | Mini- | Dnia
o mum
Styczeń 7. 2. 9.| 705.8.| 705.7.| 706.2 | 705.9 | 720.1 7 | 685.3|- 25 |
Luty > 06.5| 06.7| 07.2| 06.8| 177, 23 698.0| 26
Marzec 5 10.7 +- 10.51. 10.8] 10.71 17.0 7 699.4, 19
Kwiecień A 063 059.917" 06"7| “0631 172 2 698.8 7
Maj 5 06.1 | 05.8) 06.4| 06.1 | 12.6) 23 694.4 H
Czerwiec ^ 07.4, 07.4| 075| 074| 124| 21 697.1; 25
Lipiec e 066| 0691-072, 066) 11.74 27 698.7 10
Sierpień " 09.1] 08.6; 091] -08.9| 13.91 21 697. 6
Wrzesień » IET] 1087-111] “1£0| 20.04 26 699.6 2
Październik 5 1x7) Bar 128] 126) 21.7) 10 698.2 | 31
Listopad $ 02.9| 02.4| 03.4| 02.9) 145, 20 688.6 6
Grudzień $ 08.0 7.6 | 08.2| 079| 17.4, 21 695.9 | 27
Rok ^ 707.8 | 707.5 | 708.1 | 707.8 | 721.1| 15/X | 685.8| 25/1
UWAGA: Barometr: L. J. Kappeller Nr. 1259; poprawka: — 1.3 mm.
mg
$3 Opad = Ilość dni z
1910 | ZĘ ng o] 3 83
Styczeń BB JT B1. 05.8 | 17-| 8307-3 | 871
88 | 255 | 11.2 9 6 6 15|—| - „10
Marzec 62 | 347 | 180 | 23 | 11 191 92) P1
Kwiecieñ 5.7 71.8 | 180 20 12 5) m = 77T
Maj 51 F 6| © | | it e =) 1j-
Czerwiec 41 76.9 | 16.4 30 15 11 mole == |]
Lipiec 60 Fb) 66) (6 | G.| u |-| 11-|-'| 1
Sierpień 59 PGi 026) 6 | 15 | 8 J- 21—)| 91—
Wrzesień 5200/4712 | M | 10 J—|—1—| (5 —
Październik | 60 | 307 | 30 4 | 8 | 7 |-|-|-| 6] 1
topa BIO BE © | 6 | u fo- i-
Grudzień 81 | 43. 36| 18 | 10 9 I 8 — | —| 1! —
Rok 64 |7810 | 88.6 6/vuı| 158 | 127 [58] 4) -|2| 7
39
==:38981*.0d F. = 20* IT od 05) o = 49° 25’ H = D36 m.
|
| Temperatura powietrza
| - | | Srednia | + i | CS
| 7 | 2 | 9 117,2,9.9] en Dnia wódz Dnia
130 — t5| — 8] —36]--19. B. Lo au
|— 06|+ 23 0.0) + 04 | FE 38 - 08 15138
|- 14) 32|— 01] üt... Mol wu l| 7i 9
l--38| 87|4- 49| | a£ | 178 | wiz | — el N
| 102| 151 ERT ma, Ma 1 |+ 42 6
| 199). 1960]. 188 145 | 234 | 10i11 | 2.9 21
|. 1827| 190| 128 143 | 262 x | TA 2
| -108). 162) 118 189 | ..965 22 2.8 16
| —7|. ul. a 6 v ei.
|] Didi. (GA Ga 155 13 — 7 27
I. 20/—- 03 0.4 083 | 6 us 13
DB. ral o8 — 08 80 | 15 — 159 4
Gad 9.3|-- 51) + 60 26.5 | 22/VILI | — 15.9 | 4/XII
| | | |
| Podział wiatrów
| N NE | EUI SB S: | 86W JW | NW | cisze
| | | ia | |
| | | |
Db poe 4 da = ob $ or 64
9 | — 5 = 2 S: 7.) - 51
5 | — a = 2 e: 24 = 46
20 | — 3 = 1 — 14 — 52
4), 13 + > ih P — | 6
w 1d 8 1 = «cu. B 4 |. 56
9,5 9 ui 8B hus ? M | 4r
Mcr cw 3 1 2 so 8; Bb Lo
i4 j 15 ardi a ó i 1p 81.40
ICI. s 6 1 m 6,5 1$ & 1 M
wi 5 15 5 1 4 | 19 2 4 5
6 1 26 1 5 8 |. B id 8
179 13 13 | 9 10 30 | 147 46 548
40
Tarnów. Obserwator: P. L. Jaroński, słuch. teol.
St Cisnienie powietrza
an [$i ——À |
S = | Średnie zima Dnia dy | Dnia
|
Styczeń 7.1.9] — — = — — — — | ec
Luty ^ 2 E = et A WS wr RM |
Marzec A — M D e zk SH ie
Kwiecień ^ — — — = = — a | — |
Maj ; = de d T d a a dede
Czerwiec i — — = e = ui Za =]
Lipiec 5 — Wi ak TP zi d. — |= |
Sierpień ; = ais = e ża = dies
Wrzesień 3 — | -— = = i EM] m | > ||
Październik > cud a 3 A i zs EDA
Listopad a -— ies i SH ERE dix ES —
Grudzień = = a ur en A ai = — |
Rok 9 — deg we A — | — ie es
JE Opad Ilość dni last dnia
2 z opadem
19310 128 | RRE
KL Suma — Dnia EM | E x | [& | a = i
| | |
Styczeń 68 | 575| 1401 16 | 17| 12]|15 — —| 1| —
Luty 52 | 420| 17.0 9 BI oda - 4|
Marze 4.5 28.2] 230 | 23 10 6 Brel
Kwiecień 41 418) 95 | 20 15 PATA] =P” |
Maj 40 | 88.7| 16.0 | 25 16 a1 8.1171
Czerwiec 4.0 88.5 | 23.0 T 19 113 1.—1| 31.11 — | 2
Lipiee 49 | 126.0) 33.6 18 15 101—] 81 1|—| 9|
Sierpień 4.4 58.8. 184 | 6 12 B= | 21—]-—-r- d
Wrzesień 83 | 82) 193) 22 | 18) 10 | — = | fo]
Październik | 5.6 | 231) 120 | 4 6 si A
Listopa 58 | 821| 230 | 10 18 | 40 ] 5 —|-|-|
Grudzień 69 | 36.8| 160 | 18 mi als —|—|—|-—|
Rok 5.0 | 7107, 33.6 |18/vii| 145 | 107 |30|15) 4|10 6|
| | H
Ass 882.40, od F:==210" od. 0:5 9 2 D0* 1^ H. — 225 m.
Temperatura powietrza
ednia |
| | [d
1 | 9 m 1,9.9] Maximum Dnia | Minimum Dnia
+04 (+18 |+0,7 | +09 | +43 17 | — 84 24
87 | 56 57 39 | 150 23. | — 52 1
4 6.7 3.6 | 94 12 | — 20 | 8i9
7$ | 4&5 9.0 9.6 »é | 186018 | — 15 | 44d
T atO 1&8 15.6 23.2 te | -+'68 | 514
187 | 254 | 180 | 200 32.3 14 9.8 20
166 | 229 | 170 | 184 29.8 s | 122 4
161 | 218 | 169 | 179 33.8 $. | eR | 244
118 | 167 | 12% | 183 22.7 h.l R 26
68 | 106 7.3 80 17.4 & | P 26
28 | 57 | 30 3.6 13.2 i | - 8% 289
5 bj 3.2 3.5 11.4 ROI 5
85 | 131 9.0 9.9 33.8 | 22/VIII | — 81 24/1
| |
Podzial wiatrów
NE. | -£ ŚR) ag. | SÓW W | NW | cisze
I. a T 3 10 20 51
— | + 8 3 10 12 1 45
7 3 is e y 6 2 63
6 2 12 8 5 7 7 35
3 24 3 2 3 21 4 30
- 9 9 7 6 16 3 40
= 3 sie 1 3 29 7 41
1 — 8 2 13 28 18 23
1 13 6 3 3 9 8 45
b B 2 5 5 3 8 45
2 2 ii 9 8 26 9 27
3 kuj e T ius do B. Mio
30 7753|. 48 47 72 | 174 87 505
1
42
Krosno. Obserwator: P. K. Brzostowicz, dyr. szkoły realnej.
BE Cisnienie powietrza |
1910 E = | | Sms —|
3 2 | Średnie | n Dnia imum Dnia |
| |
| |
Styezen $51: 9l. -— — — e dis Gg SC — |
Luty E aa E dg. ju SE es " |
Marzec 5 is LL. a | E i Cu = |
Kwiecień 5 — — = | — — SC N
Maj A = H ROM 2 ża EL gi
Czerwiec A — — > = — 2. ES
Lipiec © — > pem Ran ZS i es
Sierpień © — = E = TH E — |
Wrzesień A Së ża A = "s ES E |
Październik = = u > Oe E de
Listopad — — > >» > + k-
Grudzien à SCH d de ets — |-
Rok si + aż ZE — | — Er
| |
E Opad [ns oni Ilość dni z
o z opadem
1910 RE | | St | 152
E = Maxi- | Dnia =0.1 =1.0 Iz | A |= pe
us mum | mm | mm | SE
| | |
Styezen 8.2 87.11.28 13 8 7| vm QU e, ME.
Luty 84 6.6 | 10 6 Bib- |- | 451
Marzóc 6.0 38 | 28 6 612 E E A
Kwiecień 5.3 46 | 20 E le i- |—4 1
[aj 5.8 74 A £l a FAR |=
Czerwiec 5.3 2 NW 184 7 ik | —| 8|
Lipiee 14 20.5 | 16 BI 3 —|-|-| 8|
Sierpień 5.6 155 | 6 m.) 10 Bi: 1131
Wrzesie 1 10.4 2 el 5 1 | —|8|-|
Październik | 6.0 7.8 5 2| 65 dd | 7|—1
Listopad 7.8 iu | 9& | ia | 10 SECH El
| Grudzien 8.3 14.4 19 8 | 6 n e
| Rok 6.6 20.5 16/VH| 113 | 84 8|— [17 |21 |
| | |
45
X z 399 26’ od F. — 21° 46’ od. G.; 0 — 49 41" H. — 278 m.
Temperatura powietrza
rednia | E |
7 1 | 9 RÓ 1,9, y tasma Dnia Lage o | Dnia
|
|- 04|+ 06|— 05| — 02 | + 88 4 |—106 | > 84
[+ 2.5 | 49 |+ 3.0| + 34 10.3 27 — 26 1
hablo 8 Kit Be | -139 ij 83 | 9
67| 10.9 sil a | m6 ee,
18.0 | - 188) 137| 14.7 24.1 15 | +54 6
17.8 | 22.1 1691 188 | -269 14 98 |o 21
161 | 199 163| 172 | 268 23 19 1 -
148| 197 | 158| 165 | 270 4 | 400 | os
1109| - 207 |- 1901 3197 21.3 1t | .94 540
5.8 9:9| :69| 74 162 | 9113 0 | 26
7 45 9 . dà | RA — 80 | 96197
2.0 32 |- 26 26 | 104 ie. 1— 8$ |
78| -10198]|- 184 90 | 970 | 4vUuI | —106 | 941
| | | | |
Podział wiatrów
| | | |
N NE E SE 84 | OE w | NW | cisze
| | |
4 1 R sil ew 1 18 5 7 38
3 > Św) 2x 33 1 BEE 0 37
13 3 oj d 13 2 hop 4 44
> — 2] 8 19 de pi 18 41
2 8 bs] 2 © i- b: 9 48
- — bul GIM 6 gaj 16 39
1 3 Bol MI 3 3 35 36
3 2 6 2 9 1 16 19 35
2 — 15 5 7 = 6 14 41
8 3 8 2 12 że 3 5 52
Hil. 7 8 33 = ck je 2»
3 — 3 18 32 2 3 8 24
41 20 79 48. | 212 16 67 | 150 457
$
44
Smolnik ad Baligród. Obserwator: Ks. J. Markow, proboszcz gr.-unicki.
ZE Cisnienie powietrza
a
— 3 : | MES i ini- | a i
E- | men) um | Dnia um | Dnia
Styczeń 2.1.91 — — — > AR BA ES E
Luty š — -— — — i = sa —
Marzec E — — — — — sie Sc — |
Kwiecień » — — — > = = = |
/ 1 » dias BER ZY z PEB PA: P ER Pe — |
Czerwiec E — = ie ES e > SE fs]
Lipiec 5 — = — = | — aż ka E
Sierpien 5 — _ — — | + - Kee A>
Wrzesień á — — — rl e m dE —
Pazdziernik x — — — = | = e „a —
Listopad » — > Sé EE E ie =
Grudzień = PS Ve RES s. | Sep ara e — |
Rok b — p E ef | — GE — |
dk Opad en Ilość dai: `
1910 E z : | | PE)
#3 Suma peas Dnia =! = x | R | a |= ss
styczeń 9.2 | 48.0 | 9.9 | 80 33 | 17 |21 | — —| 1| 2
Luty 18 + 18071: 560) 9 10 618|-|-—| E —
Marzec 60 | 29.0 | 149 | 19 | 10 6 | 8|—|—| 3| 1
Kwiecień 63 | 309 | 120| 22 12 918|—|—|2
j 5.7 | 59.4 | 163 5 11 ar- i Y 1/—1—
Czerwiec 58 | 728 | 216| 27 13 HI] li Et EE
piec 74 | 66.9 | 13.8 | 18 15 81—1| 8|—| Ge
ierpień 6.0 | 72.6 | 13.7 5 15 B j- 4) —) — | X
Wrzesień 59 | 89.8 | 2973 | 4 12 hiia
Październik | 5.7 | 71.1 | 175 | 9 6 6j- — 5| 1|
Listopad 8.9 {139.7 | 85.7 6 19 sn -|—| 1| 5]
Grudzień 77 1 888 |. 74) 98 11 87 —| 8|
Rok 7.0 |737.7 | 86.7 | 6/Xt | 156 | 112 [os | 12 | 2/16 | 12)
1== 30041 od F. 2397,00: 9 = 409 16 H 52am.
Temperatura powietrza
|
Maximum Dnia
nc 9 1171,99 Minimum | Dnia
[27 |20110|— 89 0460 | opo 48 30 | — 146 | 24
+ 05 |+- 34|+ 11) + 16 11.2 8. id | 14
|— 08 52 0.5 & 12.1 Pe 12,88 9
+ 47 10.2 5.9 6.7 21.6 —. 68 24
| 4di12| 125): 109b Cd 23.7 | 10i 17 | +46 6
150| 2310|- 140| 160 272 | 3118 5.0 21
143| 194| 137| 1558 26.8 23 9.5 25
129 1::104 1: 1881 M 28.0 4 6.0 15
93| 159 97| 112 23.0 12 0.0 19
| s7k-i05[: dat o0 18.2 e -ii | 27
| 08 2.6 1.0 1.4 9.2 6 |—.50 | 18i 26
|— 05 2.3 |— 06 0.2 11.0 1 -4180 | 4
+ 57| 105|4- 59| 790 98.0 | Aiem | — 18.0 | 4/XII
| |
Podział wiatrów
N NE E SE Ss sw W NW | cisze
14 4 1 12 40 2 zę 12 8
8 — = 17 33 1 — 5 20
43 6 8 - 17 5 2 2 10
19 7 2 2 35 _ _ 11 14
24 — 2 8 37 2 1 A 15
18 2 1 2 36 3 5 8 20
18 5 EE en 18 6 11 17 18
18 A du S. 17 s 20 6 28
24 2 2 2 25 4 E: 3 28
25 6 4 2 24 — — 2 30
12 — 2 7 51 7 2 7 2
15 1 d A 56 A + 2 15
238 37 22 56 | 889 30 Ai 74 | 208
46
Jarosław. Obserwator: P. Jan Koim, prof. gimn.
„b Ciśnienie powietrza
a e
me In: | illa Mia
GER 7. | 2. | 8.5. uu man | DU | mam | Ends
| |
| |
Styczeń 7.2,8.5.| 738.9 | 738.8 | | 289.0 738.9 7564| 7 | 7185| 19
Luty " 442| 410| 414| 412) 477| 18 | 302) 8
se 452 | 449| 450| 45.0| 526| 8 348, 19
Kwiecieñ " 39.3| 36.8| 389| 39.0| 527| 2 | 312 7
| Maj 38.7, 38.01 388| aa 455| 93 | 269) 4
Czerwiec á 39.6 393, 39.1| 39.3) 444| 21 | 30.2) 26
ipiec E 36.5 | 368, 864| 36.4| 415| 28 | 26.7| 7
Sierpieñ á 39.4| 391| 392) 392| 448| 17 | 319| 6
Wrzesień 5 42.6| 42.5| 424| 425| 533,| 26 | 348| 6
Październik | |, 45.9 | 45.8| 455| 456| 541| 15 | 328| 31
Listopad i 30.38 | 951, 30,3) 35.2! 479| 28 20.8 2
Grudzień i: 40.9 | 405! 407| 40.7] 515| 22 | 26.4| 25
Rok » | 740.8 | 7400| 740.1 | 740.1| 756.4) 7/1 | 7185; 19/I
UWAGA: Barometr: Jos. Jaborka Nr. 404; poprawka: + 1.5 mm.
JE Opad Potes Ilość dni z
1910 Laf See korr
KS: suma — Dnia EM | = x|E | a sE
Styezen 7.6 | 725 | 21.4 | 22 17 17 |15|—| —| 2
27 | 885 | 108 | 9 12.) 11[8|—1|—]| 3
Marzec 6.0 83.1 6.4 23 8 8 6|—|-| 1
Kwiecień 5.2 1108:1 | 61.2 18 13 9 2| 9]—| Fi
Maj 49 | 491 | 19.7) 5 a) 10]— | — i-
Czerwiec 45 | 95.4 | 26.9 | 27 | 83-38 11...
| Lipiec 6.3 | 90.9 | 22.1 | 24 18 BI-| Benn Deen Gm
| Sierpień 5.0 | 43.6 | 101 6 12 8 11-11-1777
Wrzesień 5.3 | 51.0 | 22.3 2 7 064d—|-—-—I- 7B
Październik | 58 | 173 | 95 4 5 a|—|—4|—| 7171
Listopa 76 | 800 | 186] 23 | 17 | 18 | 8| —|—|-|-|
Grudzień | 81 | 428 | 179) 28 | 6 | 10 | 5 —|—|-|-|
Rok 6.2 [7173 | 61.2 181v | 154 | 123 * | ord deg
47
As d Bt od P = 22%41' ad, 65 9509 15 H.204. m.
Temperatura powietrza
| PT See | ,
7 | 2 | 85 1[7,2,8.5, Maximum) Dnia |Minimum | Dnia
8.5]
20.8 14 1— uber 14:73 30 = $1 9 29
+ 0.9 49 |-- 19) ++ 24 12.7 23 — 83 1
1.5 56| 24 3.0 14.0 16 AR. 30
8.2 186: 80 9.2 22.1 17 = SĘ TAS
14.6 18.9 | 13.8 15.3 25.8 18 d- 63 6
19.5 22.6 | 17.0 19.0 27.8 A 8.9 20
16.4 21.51: 174 18.0 30.1 23 11.2 7
15.6 20.9 | 17.0 17.6 30.0 1 iit 15
10.9 178| 11.8 13.1 24.3 11 1.6 26
5.2 11.1 6.0 71 20.4 9 E 24
1.2 4.3 0.8 1.8 12.8 9 — 10.2 26
—:03 2.6 0.2 0.7 10.2 18 10.8 5
12.7 | ADO 5: 80 8.9 301 | 23/v11:| — 11.2 29/1
Podzial wiatrów
Qu
N | NE | E | SE | S sw w WN | cisze
9 9 a = 4 5 11 8 47
ne = _ 15 20 8 2 E 39
10 11 8 10 8 2 5 39
8 11 2 14 11 A Li 5 35
13 7 8 11 23 2 = — 29
23 3 A 7 15 3 1 9 25
34 3 1 6 6 — 4 10 29
34 — -E 2 1 4 7 13 32
19 A 18 21 = zk 10 20
13 11 25 12 8 sd a 20
| 87 5 9 45 1 = 3
I S 22 — — 51 — — - 12
| 198 84 26 —| 117 | 817 37 25 61 | 830
45
Szczerzec koło Niemirowa. Obserwator: P. K. Krusenstern, ob. ziemski.
„ ES Ciśnienie powietrza
1910 Bat | | ARE
5 E 7. 2. | 9. Średnie Mr Dnia rani Dnia
| |
Styczeń |7.2.9.| 726.7 | 726.9 727.0 726.9 | 740.7| 7 | 708.1| 19
Luty » | 300, 29.7) 29.9] 299, 363| 23 | 191) 8
Marzec e 345| 3423| 34.4) 8344| 424| 8 28.8]. 23
Kwiecień » | 280| 27.7] 278| 278| 403) 8 | 20.1| 92
j » | 275| 273| 272| 878| 340| 28 | 15.6
Czerwiec » | 288| 288| 28.5| 287| 348| 22 | 19.6) 26
Lipiec yv | 34 20070962) 261) 833! 18 . 168; ^7
Sierpień b 9| 287 28.8 | 28.8| 33.6] 30 | 218| 5
Wrzesień » | 32.7] 88.0):881| 329| iaj 26 | 26.7) 4
Październik | , | 35.9) 35.8| 36.9] 35.9] 442 15 | 25.4| 31
Listopad 3 25.4| 25.5| 925.77, 25.5) 39.3| 28 1117.6
Grudzień „ | 303| ail 302| aal 39.7| 22 | 154| 28
Rok „ | 729.61 AT 729.6 | 729.6 | 744.2 | 15/X | 708.1| 19/I
| |
UWAGA: L. J. Kappeller Nr. 1325; poprawka: -+ 0.3 mm.
SE Opad ebe Ilość dni z A
1910 | $5 | ER
ŻE [suma | Mazi | Daia [>01 10], | z | mii
Ges Ce s
Kwiecień x — — — ar Kos weh 5.
aj m eg = E > T e = di
Czerwiec i = — — — — = rn eu
Lipiec 3 E +. E Ce — -— SE
Sierpień » SS Sea = am zm SR g^
Wrzesien " — — — czł 4 9 oe: pes |
Październik > a — — — — - T SE
Listopad de — -- — == — ss = we
Grudzien > is ap i i mM = |.
Rok 5 — — — — — ES — e d
| oma | Madge, | nest ania
ay 2 Maxi >011>10h, | L Jeż
Se axı- f i (Se
IE >> mum — Ties | mm " | | B | e? EE
Styezen as f 78 NZ) f 7 8r7|[—1—|—] 1
561 1197| 51] © 6 5]3|—1]—, 2
Marzec 51 | 22.1) | W 9 717|—1—1|42
Kwiecień 39 | 82.4| 16.6 8 150 Br KE i1
aj Ai TI Bı 8! 1 8 RP la PS | 17
Czerwiec 2.6 | 984| 455 | 18 i7 E -1- 1-7 1
Lipiec 37 [2068 84) 4 | u 13-19 1-71
Sierpień 3.0 88.2 | 23.5 | 23 13 iT EE E AE
Wrzesien 24 | 126| 40 2 5 E£TI—I—T—[|41-
Październik | 44 | 375| 125 | 15 8 81—1—1—]) 217
Listopad 54 | 433| 124 | 20 “stos ii 1) 1
Grudzień BAT noua 1 d; ab
Rok 4.0 | 672.0| 45.5 18/vi| 109 | 95 |98| 1|— | 15| 6
| il
4==41040' od F. — 24? 0' od G.; 9 = 48? 58' H. = 450 m.
Temperatura powietrza
" Srednia ` A UE i
7 2 9 117,9,9,9] Maximum| Dnia Minimum Dnia
—:15|--'07|— 08| — 06 | Y 51 11 — 18.0 25
— 04| 4214 14| 1 16 13.2 28 — BB 19
0.0 | 5.7 14 2.0 142 13 — 84 9
+55| 116 5.5 7.0 22.6 16 — 94 3
12.9 | 1841 114 13.5 25.6 15 + 50 2
164| 2834| 145 17.2 30.6 | 4130 74 20
16.7 21.4| 150 17.0 31.4 10.1 7
150| ^20|' 136 16.0 81.2 22 8.6 12
9.2 | 18.6 9.8 11.8 24.8 1 0.0 19
54| 105 6.0 7.0 20.4 9 KĘ 29
0.2 3.6 0.3 11 14.6 6 ABS 26
— 2.2 o5 10 — A 9.0 17 —122 5
T 54|:11714- ect ag 31.4 | 93/VII | — 18.6 | 26/XI
o —
Podzial wiatrów
N NE | E SE 8 SW wW NW
5 3 15 1 6 4 47 6
1 2 44 13 a i 13 3
6 7 22 18 2 den 25 11
6 5 10 10 5 2 34 6
= 14 14 11 cd 7 18 9
= 6 15 15 A 7 23 4
7 6 9 3 P 4 30 10
= SE: A saa di i 56 8
T 4 11 3 5 4 19 7
7 2 14 1 9 2 17 7
6 3 15 6 9 3 36 de
vr 1 21 9 11 a 27 2 22
98 53 194 | 90 47 39 | 345 78 222
Lwów. Obserwator: Zakład fizyczny Uniwersytetu.
> b Ciśnienie powietrza |
SZ
1910 |ZE | pou |
Säi" d 9 pen „ce sa m Dnia [met | Dnia |
| | |
Styczeń |7.2. 917311 [731.0 (7315 (7312 17474 7 |7119 | 19 |
Luty » | 340 | 837 | 343 | 340 0.7. 18 | 282 | 8 |
Marzec s 873, 970| 372 | 37.1 | 45.4| 8 27.8 | 19 |
Kwiecień 31.7 | 812 | 815 | 815 | 448| 2 38.6 | 7 |
j „ | 31.4:| 30.8 |-81.2 | 811 3| 23:16:04 |
Czerwiec » | 326 | 819 | 82.1 | 322 | 360| 21 | 237 | 26 |
Lipiec „ | 3042| 29.9:|:30.2 | 801 | 86.9 | 18 | 201 |. 7
Sierpien 5 32.8 | 82.6| 82.8 | 32.7 | 38.1 | 30 25.7 | 6
Wrzesień A 36.1 | 360 | 364 | 36.2 TA | 26 28.7 4
Październik | „ | 38.6 | 383 | 38.8 | 38.6 | 460) 96 | 269 | 31
Listopad „ | 284 | 286 | 29.3 | 28 | 419) 29 | 128) 8
Grudzień „ | 343) 340, 345 | 343 | An 22 | 20.7) %
Roko 5 | „ [73852 (782.9 |738.3 | 783,1 2440 op |711.9 | 19/1 |
UWAGA: siwz
szezeniem + 0.
L. J. Kappeller Nr. 1284; poprawka:
m.; po oczyszczeniu 0.0 mm,
przed oczy-
35 Opad Pm Ilość dni z
1910 |-5E | P
TT Loss. rd Dnia | 201| >10| | & | - ek:
Ek mum mm | mm Le E
| |
Styczeń 79 L523| 574) w | 21 | 9 lao — | — | 28) 5
Laty 88 |.281 | 72) 9 | 12) 6 |.8| — E CAB
Marzec 60 3072| 61) © | 11) 240.7|—|-|%) 1
Kwiecień | 53 | 82.6 | aal 28 | 6 | 6 | 4| 1|—|19| 3
j 48 | 243| 76| 4 | 101 6|—| ıj-| 9| 2]
Czarwies 46 | 48.8 | 71 | 12 | 15 | 10 |— | 4| 1| a d
Lipiee 6.0 [133.4 | 528 | 6 17 14 [- | 6/-| 22| +
Sierpień 66 1964| 88| 5 | 18 | u |—| 2|- |18| *|
. Wrzesień 47 | 161) 421 4 | 1 ô f- |-|- | 16) 21
A Październik | 5.9 | 164 5.9 4 7 4 |-|— por | 22 | 1)
| Listopad 80 |107.4 | 206 | 23 | ai 14 |18 | — | — | 161 $
| Grodzień 84 | 524 | 42| 7 | 17) 11 1|—1—,25| 2
Rok 6.3 [592.9 | 52.8 [6/vu | 177 | 108 | 52 | 1 | 1 221/80
| ee
53
)—41* AU od F.=2401' od G.; 9 — 49° 50^ H. — 307.6 m.
POW A A O E a
Temperatura powietrza E Ą AE: d
] TE A i lą j 33 | | E
7 2 9 417,23] dnia | . dnia Last? 2 19 =
"o 9 ke nimum SE | | E
— 16-- 02|— 1.0]— 08|} 40| 12 |—115| 7 | 3.8188.4 82.9 | 87.0 | 86.1
--06| 3238, 16|-19| 11.6} 28 35 15 | 4.6 [90.9 | 80.2 | 89.6 | 86.9
03| 56| 241) 25| 149| 19 |— 489128] 4.1 |84.5 | 61.5 | 80.6 | 75.5
60| 125| 78| 85| 223| 16 |— 24| 2 | 5.9 |80.8| 52.7 | 76.1 69.9
12.7} 195| 1£2| 15.21 264| 17 14 6.77 6 | 886177.1] 51.0 | 741167.4
169| 281) 17.2) 186| 281| A 94 20 |111]76.1| 52.2 | 79.1 69.1
155| 209| 165| 174| 29.7| 23 10.0 7 1114 [85.6 | 62.2 | 8&9 | 77.6
145| 206| 155| 165| 292| 22 102 15 {11.0 [87.6 | 60.9 | 85.5 | 78.0
105| 180| 124| 1833| 2420| 12 40 26 | 9.0 |848| 63.5 | 81.6 76.7
50| 107) 65 72 209| 9 |— 38 2 | 6.3 [88.8 | 67.0 86.0 80.6
15! 871 To 20% 151 3 — 60 26 | 48188.7|81.9|86.9 85.8
— 084 18 (mie 081 68 9.77 5 | 42|905|85.6 | 89.9 88.7
+68 116| 79| 85| alavi — 115| 74 | 71 | 85.3 | 66.8 83.4 785
| | |
Podział wiatrów Temperatura
| | | b Pg Rer: vue zë bsolu-
N ¡NE E SE S |SW| w |NW| 8 s E dnia |tne mi-| dnia
| | o nimum `
|
| |
2 7} 1/115 i33} 12| 17) 5|4- 18 3.37 4s| 12 |— 120 7
1112| 5/88 101 9! 1| 8 bf 47- 01 187) |- 39) 14
6|18 | 6/16 6| 15| 9| 12) 5| | dga 0.5] 15.2] 13 |— 60 28
6/8, 2/21 8| 13| 9| 16] 7| 18.9 20 224 16 |— 49) 2
2/33|13|929|-.2| 15| 7| 3| 6| 3207 ' 9.8] 270| 17 + 4&8 ^ 7
1, 9/10/26 6| 14| 10| 10| 4| 246] 134| 987| 17 68. 22
6110| 3| 5| 2] 19| 15| 15|18| 22.2] 13.2] 30.4 23 aa 7
2| 6| 2| a 4| 28l 22| 11116) 216| 124 29.5) 22 80 16
3| 6|18|93 6| 15| 8| 13| 8| 186] 9.1] 241) 12 28 19
2| 26 | 8|91| 4| 14) 6| 6112) 117] 36 9209 9 |— 47) 26
1 1) 1137 9) 17i: 9] taj 3| ^ 502 04 183) 9 |—-77| 26
312] 4 88 10| 22) 8] 37| 4] 20- 10% 2818i17,.—104 ^ $
35 128 | 63 260 72 12141106 124 | 93| 12.8+ 5.0) 30.4/28/VII1|— 12.0 7/I
i | I
54
Dublany. Obserwator: P. Kazimierz Szulc, prof. akademii roln.
29 Cisnienie powietrza
1910 HEB = —
5 E 7 2 | 9 Średnie T Dnia pet | Dnia
| |
Styczeń 7.2.9 | 735.1 | 735.0 735.5 735.2 | 751.9. 7 | 715.6) 19
Luty D 38.0| 37.7 Ai 58.0) 444| 18 2731 8
Marzec 8 41.2 409 "en 41.1| 494| 8 | 31.7) 19
Kwiecień á 356| 361 3541 304| 4871 al 275| 7
Maj ; 35.2; 847) 35.1) an 422| 28 | 221| 4
Czerwiec à 36.2| 35.5| 35.9) 359) 399/9i21| 275 26
ipiee s 34.0) 38,7| 340| 3399, 399) 18 | 236) 7
Sierpień ä 36.5 36.3 | 36.5 | 36.4, 421| 30 29.6) 6
rzesień ü 102| 398| 403| 401) 511| 26 | 329| 4
Październik | | ,, 42.7] 222 427| 425| 499| 26 | 308) 31
isto e 3.7| 36.7| 364| 859| 456| 28 | 167) 3
Grudzien ü 383, 379, 38.4| 38.2| 480| 22 | 249| 25
Rok " 7/2 | 715,61: 19/1 |
UWAGA: Barometr: L. J. Kappeller Nr. 1587; poprawka: 0.0 mm.
$3 Opad ied Ilość dni z
1910 | 35 mier cr TEN
55 |" | mm | Dia EEN E
| | |
Styczeń 78 | 361| 64) 18 | 16 je: 9|18|—|-| 1| 7]
Let 82 | 192 | sol 9 8 64 ébad 11/6)
Marzec 59 | 111 28| 23 Vie 8d 85-44 AR
Kwiecień 51 | 38.4 | 731 23 | 13 Zait 1/18]
Maj 43 |-39.8 | 12.0 |-28 | 10 | 71-1 — 1| 1/10)
ees PISZ ŁA (188 a |o10:]- | ad [— | 7|
ipiee 54 11264 | 409) 6 | 17 [14 |-| 2sl—|-|-4]
Sierpień +8 |-66.2 | 164) 5 | 15 |-15 |— | 1 — | 11 8
TUE, FEDEN EN: Shit do |. gd. ih
Październik | 5.1 | 121 | 46) 4 6 4]-|-|-1 41?
Listopad 79 | 94.4 | 168 | 20 | 6 | 12 | 7| — |— | 1/12
Grudzień 80 | 42.1 | 73| 7 14 | 11] 5|—|-] 21 6
Rok 5.8 524.4 | 40.9 | 6/vi1] 141 | 103 [39 | 4) 1 |14 | 86)
2=41%45' od F. — 24*D' od G.; 9 =49%54' H. — 255 m.
i Temperatura powietrza SE | ictor
e średnia b i | a í 3 2 E
2 9 Km ] = | -
Kwiecień 5 — wl ea |o a ES śro diis
Maj — Ee | = Hi. RE 39 at | -
Czerwiec A he — | — sę d A ak | —
Lipiee DEMO X oT SET wół ue „Ji x
Sierpien s — — = A ae ai A
Wrzesień ś — = = ad E zę AM. E
Październik 4 m Ba ES ëch ds AD bett. ss
Listopad R — | = = Pur ubl x i z
Grudzieñ K Reéü] 27] ae I 2: ii
sż Opad s opadem ` Ilość dni z
mé [3E ee
E E T Suma | Maxi- | Dnia | 201) | 210 ię | a|=|>g
us | "mm | mm | | ZĘ
Styczeń — B1 sët a Si SB AP Be Ak
ut — — | — | — — | — |—|— | — | e
Marzec — — | — | — SĘ | 5 KOZĘ Ff
Kwiecień cT] = Ch u +3 MA RAJA ZE
Maj — ADAC imf ud im km. BADANY RR OBA CE
Czerwiec 5.6 | 17.1 9 14 10 SJM BĘ P>
Lipiec 7.4 | 1423) 59.3 6 | 15 181 — 5-54) — | —
Sierpień 64 | 682/231 | 28 | 13 EE AE
Wrzesień 5.6 183 | 115 3 DO aa E elt E
Październik | 68 | 208| 91 | 81 | 7 | s|-|-|-|-|-
Listopad 88 | 689) 121 | 19 | 18 | 1 | 7|—|-|—|-
Grudzień 97 | 959| 64 7 m p A
ok m ik, | e zik VER T dehe (SS | + E ei
| |
DT
%—=42°23' od F. = 24043' od G.; 4 — 48055” H = (około) 250 m.
Temperatura powietrza
pas | De =p | 4
7 | 2 | 9 i [7.2 9.91 Maximum | Dnia Minimum Dnia
| x "y es
I
18.4 23.3 15.9 18.4 29,1 30 9.4 | 21
178) Mi 16.3 18.0 31.2 23 11.4 | 6
1631 216 16:3 17.6 80.4 22 11.0 | 15
10.5 | 18.6 11.8 13.2 24.0 11 22 | 19
| 10.8 6.1 7 20.4 9 o QUIC o.
011-97 1.0 1.4 15.2 9- | —174 | "$6
= iN] 04 |— 03) — OS 42 124,95i 26| — 81 | 5
ud | de SS SR d SE | RZ | Po
| | |
Podział wiatrów
| | E |
m 1 E | sE S | .8W | W NW cisze
| | |
H i
am 2 $ 30 — 40 — 18 —
8 +. 15 = 39 - 31 4
= 12 $- 8 — 45 — 28 —
We 18 > 28 — 26 — 18 —
-- 29 i 10 des 39 > 22 —
+ 16 s 13 is 48 — 13 >
© MEL t 40 Li 38 — 5 =
| ee DE >
| |
58
0zydów. Obserwator: P. Julian Hawrysiewicz, nauez. miejsc.
ZE Cisnienie powietrza
1910 4t een
94 $rednie m. Dnia E Dnia |
Styezen 7.2.9] — — ep sep Ze =a = ES
Luty A — we x = + = = €
Marzec — UB = Sc Ze e o ES
Kwiecień » Sé — — — — — bes
Maj A — — “e — -- — — e
Czerwiec = — — — — — — — f
ipiee » -— — — = — -4 = r
Sierpień » — — — = — — —
Wrzesień S ER — — — — — — r
Październik » — — — — + Së — e
Listopad i — — — — — — — =
Grudzień > — — — u + Ld — E
| Rok = — = T — [IS $ — e
JE Opad dopada | rosé dni s
1910 | 35 e STR
SĘ | suma | Mazi-| Daia [>01 210] „ | amt
xp um mm mm. d | E E
Styczeń 17 |] 238| 68 a 10 9|18|—-|—| 1, 2
Luty 19 dup 26) 9 9 &l2--L- 1] 1
Marzec CE 76] 1| 3 8 2|4|—|—| 2|-
Kwiecień 9 1.82) 109) Z | ia) 11 Lat --| 1| 1|?
Maj 47 | 185 | 58) 28 7 tl- i-li-
Czerwiec 44 | 52.1 | 16.1 | 20 13 Bin I dd, nr
Lipiee 5.9 [1643 | 415 | 24 16 97-325 Li 2,
Sierpień 08.808) 165) xb tosl] a). —| 8] 1
rzesień 43 | 166 | 75 3 6 Bi | mam 817
Październik | 5.6 | 145 | 50) 4 6 sit 8 —
Listopa 76 11528 | 368 | 20 | ı2| 14 | 91 —|- | 1| 3
Grudzie Sa na te] el ek gd selte 1] 1
ok 6.1 |657.4 | 415 |»4/vu] 125 | 88 |34| 8| 2/19/10
59
XA — 420% 29' od F. — 24049 od G.; o = 49°58’ H. = 239 m.
Temperatura powietrza
| średnie ma- x mi- S
| ; 9 1[7,2,9,9] ximum finia nimum dnis
Ji d+ IB 031 — 24 | 4 de 12 — 154 7
ob 1 4914 381 4.87 12.5 22 — 56 i
0.9 7 23 3.9 14.8 13 ES," 9
it ¿ES 81 9.1 22.5 18 — 28 2
13.9 | .911| 189 15.7 29.1 17 + 88 6
180| 250| 170 19.2 30.6 15 10.0 20
16.2 | 219! 160 17.5 28.8 23 111 7
150| 2315| 164 16.8 29.8 22 10.4 8
120| .198| 126 141 25.1 2 4.8 26
60] - 118 6.7 7.8 21.4 9 — 28 25
1.7 4.4 2.4 2.7 14.3 9 — GB 26
0.2 2.7 0.9 1.2 8.8 15 — 158 5
76| 128 8.1 9.1 306 | 15/VI | —158 | 5/XH
Podział wiatrów
N NE | E SE s św | w | NW i
2 6 7 18 5 28 20 A s
2 9 7 37 14 14 1 ja m
8 16 3 19 2 13 13 7 2
5 6 11 20 3 13 20 4 8
1 8 21 1 13 7 = A
1 A 20 19 1 21 8 9 7
6 6 10 A 1 24 29 6 7
-— 3 7 Se 2 40 30 6 5
3 5 29 12 2 22 9 2 6
4 15 8 21 PT 17 14 3 11
P T 2 19 30 5 13 14 4 3
| e 15 37 6 21 4 1 2
| 36 83 | 184 | 238 a | 289 | 46 | 46 58
60
Kosów (T. TA Obserwator: Dr. Wacław Bażant, lekarz.
"AO Cisnienie powietrza
aa
1910 At | | : VENE ae EO
S 3 | | Średnie Maxi Dnia mor | Dnia
1 | | |
Styczeń 7.1.9] — — — an Soir de —
Luty » des = = m | + = a e
Marzec p — — => © | LA a Es gë
Kwiecień ý — — — T = Aż. i dis
Maj » — — wën "S i PR nic FR
Czerwiec A — =- = gH er ee — c
Lipi 3 "© ak lam | gad „ofe. fax
Sierpień » — se — aż =$ — = =
Wrzesień » — — — = at èp ao —
Pazdziernik $ — ża m e zę cd zs „m
ad T — e € de ab zu, = =
Grudzień e m er sa + | « =. e: cdi
Rok h = = — — | — — Se =
s£ Opad nen Ilość dni» |
1910 $E = | (ES
E Suma Maxi- | Dnia =01 =10 x | [& | a|= e
xpo mum | mm mm | 158
Styczeń — |] 811| (5.1 | 18 14 8 113|—|—| — | —|
Luty — 12.1 BLL 10 7 6515|— —| F| —|
Marzec -— 43.0 | 163 | 20 10 7285. B=) 0
Kwiecień — 11025 | 23.0 | 27 15 a A — | —] ©
Maj — 69.1 | 395 8 8 vB] Ble] |
| Czerwiec — 188038) 6 | 10: 91]-|8|—|——
ipi — 12024 | 59.5 5--6%*| 17 d.i E EH —
Sierpień ~- 63.3 | 20.2 24 9 8BT—| E == +47
Wrzesień — 15.2 | 106 | 23 4 B dele] — | 0] Be
Październik | — | 398 96 15 | 11 841 —] e | — —1
Listopad — [1065 | 827 | 19 8 716 ie] i-i
Grudzień — | 178|85| 81 5 815|—|—|—1-7|
Rok — 3427871 > — 118 94 |35|12| 1| — |
| |
*) Opad z dwu dni.
X == 42° 46' od F. == 25°6’ od G.59
61
= 48° 19 H. = 304 m.
Temperatura powietrza
4 1 | 9 h 7199 | Maximum! Dnia | Minimum | Dnia
|
— 29|+ 16/— 26, — 16 9.8 26 — 154
RT BO |+- 02) H. 12 144 :5 |— 66 | 16i19
+ 08 7.8 1.7 2.9 19.4 16 |— 63 | 11
78| 139 7.3 9.1 26.8 w |- SĄ | 2
13.9 20.0 13.3 15.1 28.2 21 + 72 | 1
18.7 244| 160 18.8 31.8 27 8d | 20
18.1 22.9 16.3 18.4 3 23 11.4 6
181 23.8 16.6 18.8 32.6 22 10.0 15
15.8 20.4 11.8 14.3 26.1 11 4.0 28
5.8 12.3 66 7.8 24.5 9 — 24 29
0.3 6.7 1.2 2.4 16.3 2 — 13.6 26
— 29 15|— 15| — 11 6.8 | — 148 5
+ 74| 188|-- 731 + 88 38.8 | au | — 154 9/1
|
Podział wiatrów
N NE E SE S SW W NW cisze
62
Jagielnica. Obserwator: Krajowa niższa szkoła rolnicza.
pS Cisnienie powietrza
1910 SE | SE Lore
55 | Średnie TU | Dnia | Mini- | pnia
© | mum | mum |
Í | | | |
Styezen 7.2.9] — — — am — — za R
Luty ; zA + p _ sa _ = =
Marzec x — — — — — — — Gs
Kwiecień A -= — = — — — ry
Czerwiec A — — — — -- — — ar
Lipiec » — e — — — — — v
Sierpien A — = — — — — — $
Wrzesień * — — = — — — — =
Październik z i = ES 8 ES Sch — —
Listopad ^ — — — — — -— że
Grudzień » — — — tf Si ech — —
Rok » i -+ — S- = | ES ée Y
JE Opad ilość dni Ilość dniz `
2 z opadem
1910 | $5 " UNER
S £ Suma Ric Dnia SH SS RIR] Le FF |
Styczeń at Fesi 435] se | dH $ Hs|-|-| 5 | =
Luty 91 | 101) 89) 10 | 10 i?i Zi
Marzec 58 | 227 | 74) % | 18) 6|8| 1|—| 1|-
Kwiecień 5.1 56.0 | 15.6 | 27 16 11 SEP. =P
j 5.5 51.8 | 24.8 3 10 81—] 27—| — | E
Czerwiee 58 | 184 | 51 8 SE ee GE A SE Gem
Lipiee 5.6 1158 | 55.3 | 6 ee E a Z
Sierpien 4.6 63.0 | 24.0 | 28 9 Spo | — | M
- Wrzesi. 41 13.0 9.5 3 5 $ p frees "H — | m:
Październik | 6.0 9.2 5.5 31 5 S b sam | — | LI
Listopad | 86 | 795 | 26.7 | 20 | 16 | 10 | 8|—|—| -|-|
Grodek 188 FAI ss | a | i | sl6|-|-| 5|-|
Rok 64 [473.8 | 56.3 |6/vu | 139 | s2 |43| 6| — 18 1|
) = 43° 25 od F. = 250 45' od G.; p = 48%56' H. = 314 m.
Temperatura powietrza
7 2 9 i 17.2,9,9] Maximum Dnia Minimum | Dnia
|
= 47 2 191—089] —-16 1--4- 26 13 16.0 7
+ 02|-- 20/+ 08/|-4- 1.0 6.4 28 — 48 14
— 02 4.6 1.4 1.8 13.2 19 — b 9
+ 54 11.0 7.3 7.8 208 16 — 60 2
12.6 17.6 13.9 14.5 23. ch 28 3
16.6 22,5 17.9 18.7 256.8 | 17i 27 8.0 21
16.4 21.1 17.6 18.2 27.4 23 10.3 7
14.7 20.7| 172 17.4 26.7 2 9.6 27
10.0 17.0 13.0 13.2 20.6 3.0 27
4.5 9.8 6.7 6.9 20.2 | 9 anika 29
0.7 3.2 1.0 1.5 14.1 | 9 cri 9.8 26
— 03 06) «195: Stäer) 44 | 18115 | — 9.2 b
+ 63 | 10.7145 094459. 8a | 27.4 | 23/VH | —160 |. 7/l
|
Podzial wiatröw
N NE E SE S SW | Ww NW | cisze
1 — 39 A 4 Gë Au — -
> 3 54 13 ee — 11 3 --
9 1 33 8 2 — 38 2 —
8 1 25 6 14 1 33 2 —
4 4 30 8 28 1 18 -- -—
5 — 25 A 19 — 36 — 1
6 8 8 8 7 49 Z —
5 ska 19 Se 2 _ 64 3 —
Se — 62 ir 1 — 27 — í
5 — 22 8 23 —-— 1. ` 3 4
17 6 41 4 sA 99 pub =.
1 1 52 _ 6 2 26 1 4
61 16 410 55 111 11 401 21 9
Gradobicia w r. 1910.
Na podstawie dostarczonego, uprzejmie przez Towariysiwa
Wzajemnych Ubezpieczeń w owie sprawozdania, zestawiono
podobnie jak w latach pontttilaich wykaz gradobić w Galicyi
w porządku chronologicznym.
Według tego sprawozdania pierwsze gradobicie zanotowano
dnia 26 kwietnia a ostatnie 3 września. Największe gradobicie
w tym roku, obejmujące 141 gmin, przypadło dnia 27 czerwca.
W miesiącu kwietniu ——2—€ Pig jedno gradobicie dnia
26 w Tyniowieach w pow. pruchnie
miesiącu maju gradobicia ei 82 gminy. Naj-
wieksze zdarzylo sie dnia 28 i obejmowalo 17 gmin. Dnia 5 maja
nawiedza grad: Babice nad Sanem w pow. dubieekim. Dnia 10 maja:
Przewodów w pow. bełskim. Dnia 12 maja: Jesionów w pow.
Dnia 25 maja 6 gmin: Zei, dim i Tulkowice w pow. rys szta-
ckim, Lipinki w pow. gorliekim, Baezal górny w pow. jasielskim.
Biale w pow. przemyslanskim i Wysoka w pow. strzyzowskim-
Dnia 26 maja zdarzyło się znaczniejsze U ko obejmujące
16 gmin magi bój) e Cygany 1 TY H ow. borszezowskim.
rar w pow. brodzkim, Rude w pow. Aeren, Tumirz
v pow. halickim, Uwisłę w pow. kopyczynieckim, Piotrów i Sie-
65
kierezyn w pow. obertyńskim, Rączynę w pow. pruchnickim, Ło-
puszkę małą i Pantalowice w pow. przeworskim, Dehowę w pow.
rohatyńskim, Chodaezków mały, Romanówkę i Stupki w pow. tar-
nopolskim i Latacz w pow. tłusteckim. Dnia 28 maja przypada
największe gradobicie tego miesiąca, obejmujące 17 gmin: Rażniów
w pow. brodzkim, Rekszyn w pow. brzezanskim, Chodorów i Such-
rów w pow. chodorowskim, Dublany w pow. lwowskim, Stołpin
w pow. łopatyńskim, Baworów i Kozówkę w pow. mikulinieckim,
Dunajów w pow. przemyślańskim, Wasiuczyn w pow. rohatyńskim,
Rajtarowice 1 Sadkowice w pow. samborskim, Nałuże w pow. trem-
bowelskim, Urłów w pow. zborowskim, Firlejówkę, Olszankę małą
i Ostrowezyk polny w pow. złoczowskim. Dnia 80 maja nawiedza
grad 8 gmin: Bohorodezany, Bohorodczany stare, Horocholinę, La-
chowee i Pochówkę w pow. bohorodczańskim. Świdnik w pow. li-
w pow. tarnopolskim.
Największą ilością gradobić odznacza się miesiąc czerwiec,
w którym gmin dotkniętych gradem było 552. Największe zdarzyło
się dnia 27 i obejmowało 141 gmin. Znaczniejsze przypadły dnia
1, obejmujące 82 gminy, dnia 8, 43 gminy, dnia 15, 48 gmin
117, gmin 35.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I. 4
66
2 gminy: Waniów w pow. bełskim i Hryniów w pow. bóbrskim.
Dnia 7 ezerwea przypada znaczniejsze gradobicie, obejmujące
82 gminy: Bryńce cerkiewne, Mühlbach, Podhorodyszeze i Podso-
snów w pow. bóbrskim, Bileze, Głęboczek i Monasterek w pow.
borszczowskim. Berlin, Bielawce, Gaje smoleńskie i Leszniów w pow. `
brodzkim, Narajów i Poruczyn w pow. brzeżańskim, Nowosiółkę
n. Sanem i Iska w pow. dubieckim, Olejowę Korniów w pow.
horodenskim, Makowisko w pow. jarosławskim, Podzamcze w pow.
kamioneckim, Glinnę, Krasnę, Olesin, Płauczę wielką i Teofipólkę
w pow. kozowskim, Wierzawice w pow. leżajskim, Oleszyce w pow.
lubaczowskim, Bordulaki i Manastyrek w pow. łopatyńskim, Czaj-
kowe i Josefsdorf w pow. mieleckim, Zastawie w pow. mikuliniec- -
kim, Batiatyeze i Derewnie w pow. mostowskim, Darowice, Kupia-
tycze, Niżankowice i Sanoczany w pow. niZankowickim, Jakóbówkę
w pow. obertyńskim, Borowę i Przerytybór w pow. pilzneńskim,
Nowosiólke w pow. podhajeckim, Hubin, Kościelniki i Sokulec
w pow. potockim (Potok złoty), Krasiczyn i Tarnawę w pow. prze-
myskim, Dusaaów w pow. przemyślańskim. Rajtarowiee i Sadko-
w
Czystyłów. Denysów, Draganówkę, Nosowee, Pleskowce i Pocza-
pow
uhnowskim, Bedrykowee w pow. zaleszezyckim, Pleśniany, Pod-
hajczyki i Urłów w pow. zborowskim, Ryków, Skwarzawe i Wi
nn Gef, ESET WĘŻE
ER
E E E it ee
7% > ROLA AE
p
T
Ñ
E
E
p.
61
kaeh, Olszaniey, Olszanee malej, Pietryezach, Sknilowie i Wicyniu
w pow. zloezowskim. Dnia 9 ezerwea dotyka gradobicie 24 gminy:
Hryniów w pow. bóbrskim. Jezierzany w pow. borszezowskim, Bro-
wary w pow, buczackim, Zamoście w pow. gliniańskim, Tyszkowce
w pow. horodeńskim, Muninę w pow. jarosławskim, Stryszów w pow.
kalwaryjskim, Kociubińee w pow. kopyczynieckim, Bojowice, Mo-
czerady, Myślatycze i Zlotkowice w pow. mościskim, Boratycze,
Darowiee i Kniażyce w pow. niżankowiekim, Popowice i Tyszko-
wice w pow. przemyskim, Pobereże: w pow. stanisławowskim, Sto-
hynię w pow. starosolskim (Stara sól), Dolinę i Oleszę w pow. tłu-
mackim, Worwolińce w pow. tłusteckim, Załawie w pow. trembo-
welskim i Myszków w. pow. zaleszezyckim. Dnia 10 czerwca
18 gmin: Witryłów w pow. brzozowskim, Czacharów w pow. bur-
sztyńskim. Białą w pow. ezortkowskim, Muninę w pow. jaroslaw-
skim, Ładyczyn w pow. mikulinieckim, Kośmierzyn w
a pow. poto-
. ekim (Potok złoty), Dubaniowice i Hoszany w pow. rudzkim,
tulę w pow. sieniawskim, Dobrzechów, Gbiska, Przedmieście
strzyżowskie, Strzyżów i Tropie w pow. strzyżowskim, Bernadówkę
i Ruzdwiany w pow. trembowelskim, Bieniawę i Bohatkowce w pow.
wisniowezyekim. Dnia 11 czerwca 3 gminy: Chwalibogę w pow.
gwoździeckim, Uwisłę w pow. kopyczynieckim i Chmielowę w pow.
i Załucze n. Prutem w pow. kołomyjskim, Kozówkę w pow. ko:
zowskim, Horoszowę, Sapachów i Uście biskupie w pow. mielniekim,
Hrehorów w pow. monasterzyskim, Derewnię w pow. mostowskim.
(Mosty wielkie), Kościelniki w pow. potoekim (Potok złoty). Hu-
cisko jawornickie w pow. przeworskim, Manastyrek w pow. radzie-
chowskim, Obelniee w pow. rohatyńskim, Hoszany w pow. rudzkim,.
Załucze n. Czeremoszem w pow. śniatyńskim, Denysów i Kipiaczkę
w pow. tarnopolskim, Lisowce. Szypowce i Tłuste w pow. tluste-
ckim, Chmielówkę w pow. trembowelskim, Markowce w pow. ty-
śmieniekim, Burkanów i Rosochowaciee w pow. wisniowezyekim,
Luke w pow. wojniłowskim, Myszków w pow. zaleszezyckim, Ma-
5*
68
ehliniee, Nowe sioło i Oblaznicg w pow. żurawneńskim. Dnia
16 czerwca 6 gmin: Trzebinię w pow. chrzanowskim, Bączal dolny
i Bączal górny w pow. jasielskim, Ropienkę w pow. liskim. Plaw y
w pow. oświęcimskim i Dobrków w pow. pilzneńskim. Dnia
17 ezerwea zanotowano gradobicie w 35 gminach: w Łankach
małych w pow. bóbrskim, Podszumlańcach i Skomorochach starych
w pow. bołszowieckim. Berlinie w pow. brodzkim, Lipiey dolnej,
Sarnkaoh górnych i Świstelnikach w pow. bursztyńskim, Chłopi-
cach w pow. jarosławskim, Kopance i Krasnej w pow. kałuskim,
Lipnicy i Ostrowach tuszowskieh w pow. kolbuszowskim, Pererowie
w pow. kołomyjskim, Suchawoli w pow lubaczowskim, Soninie
w pow. łańcuckim, Hordynii w pow. łąckim, Drohowyżu w pow.
mikołajowskim, Sławentynie w pow. podhajeckim, Laszkach w pow.
radymneńskim, Antoniowie, Charzewicach, Pilehowie, Rozwadowie
i Turbii w pow. rozwadowskim, Michalewicach i Szeptycach w pow.
rudzkim, Dąbrowie w pow. rzeszowskim, Biskowicach 1 Kowenicach
w pow. samborskim, Sanoczku w pow. sanockim, Humieńcu. Ja-
strzębkowie i Srokach ad Szezerzee w pow. szezerzeckim, Niegow-
cach w pow. wojniłowskim i Belzeu w pow. zloezowskim. Dnia
18 czerwca w 6 gminach: Piszczatyńcach w pow. borszezowskim,
Zabloteach w pow. brodzkim. Milatynie starym w pow. buskim,
Strzeliskach starych w pow. chodorowskim, Horożannie wielkiej
w pow. komarneńskim i Woli gołego w pow. tarnobrzeskim. Dnia
19 czerwca w Horożannie wielkiej w pow. komarneńskim. Dni
20 czerwca nawiedza gradobicie 17 gmin: Meduchę i Wiktorów
w pow. haliekim, Horodenke w pow. hórodeńskim. Rudołowiee
w pow. jarosławskim, Derewlany w pow. kamioneckim, Kociubińce
w pow. kopyezynieekim, Wiktorówkę w pow. kozowskim. Młodo-
chów i Wolę zdakowską w pow. mieleckim, Czartoryę, Łukę wielką
i Myszkowiee w pow. mikulinieckim, Dubaniowice w pow. rudzkim,
Chlewiska w pow. samborskim, Uzin w pow. stanisławowskim,
Lgotę w pow. wadowickim. Skniłów w pow. złoczowskim. Dnia
21 czerwca 6 gmin: Iwanikówkę w pow. bohorodczańskim, Soso-
łówkę w pow. ezortkowskim, Gwoździec miasto w pow. gwoździe-
ekim, Kornicz w pow. kolomyjskim, Mikulińce w pow. śniatyńskim
i Tiuezan górną w pow. wadowiekim. Dnia 22 czerwca b gmin:
Dryszczów w pow. brzeżańskim. Mogielnicę w pow. budzanowskim,
Wierzbowee w pow. horodeńskim. Nastasów w pow. mikulinieckim,
i Kutkorz w pow. zloezowskim. Dnia 24 czerwca 27 gmin: La-
chowce w pow. bohorodczańskim, Kozłów w pow. buskim, Iskan
w pow. dubieckim, GwoZdziee mały w pow. gwozdzieekim, Ciesza-
cin wielki w pow. jarosławskim, Myszkowce w pow. kopyczynie-
ekim, Koniuszki nanowskie w pow. mościskim, Jacowce 1 Kleba-
nówkę w pow. nowosielskim (Nowe sioło), Mysłowę w pow. podwo-
69
loezyskim, Tyniowice w pow. pruchniekim, Niżatyce i Ostrów
w pow. przeworskim, Radłowice w pow. samborskim, Synowódzko,
w pow. zabłotowskim. Bezbrudy w pow. złoczowskim i Hucisko
w pow. żółkiewskim, Dnia 25 czerwca 3 gminy: Nowosiólke
w pow. podhajeckim, Bukowę w pow. samborskim i Roznoszyńce
ow. zbaraskim. Dnia 26 czerwca 5 gmin: Horodnicę w pow.
brzeżańskim. Dobropole w pow. buczackim, Janów, Kobyłowłoki,
Laskowce, Młyniska, Mogielnicę, Romanówkę i Słobódkę janowską
w pow. budzanowskim, Świstelniki w pow. bursztynskim, Kozłów
Niesłuchów i Ostrów w pow. buskim, Brzozdowce, Hranki i Laszki
górne w pow. chodorowskim, Muchawke w pow. ezortkowskim,
Luzek dolny w pow. drohobyckim, Hanaczów i Rozworzany w pow.
gliniańskim, Meduchę i Siedliska w pow. haliekim, Bruchnal i Ja-
worów w pow. jaworowskim, Kołomyję w pow. kołomyjskim, Za-
pałów w pow. lubaezowskim. Laszki murowane w pow. lwowskim,
Bilinkę w pow. łąckim, Manastyrek, Rudę brodzką i Stołpin w pow.
łopatyńskim, Filipkowce w pow. mielniekim, Baworów, Bialoskörke,
Czartorye, Grabowiec, Ładyczyn, Luke wielką, Mikulińce, Myszko-
wice i Nastasów w pow. mikulinieckim. Dobromirke. Hołotki, Ja-
70
Ruzdwiany, Semenów, Sozanówkę ad Trembowla, Strusów, Trem-
bowlę, Warwaryńce, Zalawie, Zaścinocze, Zazdrość i Zubów w pow.
trembowelskim. Podpieczary w pow. tysmieniekim, Bohatkowce,
Sokolniki, Sokołów, Wiśniowczyk. Zarwanicę i Złotniki w pow.
wisniowezyekim, Berezowiee małą, Czerniechowce, Czumale, Iwan-
czany, Kretowce, Kobylą, Kujdańce, Oehrymowee, Romanowe siolo
i Zbaraż w pow. zbaraskim, Hodów w pow. zborowskim i Kunin
w pow. żółkiewskim. Dnia 28 czerwca 3 gminy: Dobrzany w pow.
gródeckim (Gródek jagielloński), Spas i zelechów wielki w pow. ka-
mioneckim. Wreszcie dnia 30 ezerwea dotyka gradobicie 29 gmin:
Brzozów w pow. brzozowskim, Przewłokę w pow. buczackim, Wiszenke
w pow. janowskim, Budomierz. Hruszów i Kobylnice ruską w pow. kra-
kowieckim, Przykop w pow. mieleckim, Derewnię i Kulawę w pow.
mostowskim (Mosty wielkie), Orzechowezyk w pow. podkamieńskim,
Marcinkowice i Zdrocheć w pow. radłowskim, Laszki, Miękisz
stary, Ostrów, Radymno, Skołoszów, Tuchlę i Zaleską wolę w pow.
radymneńskim, Dymitrów mały w pow. tarnobrzeskim, Gaje w pow.
winnickim, Romanówke i Zagórze w pow. załościeckim. Lackie
małe i Podlipee w pow. zloezowskim, Niecieczę w pow. żabneń-
skim, Krechów, Skwarzawę nową i Soposzyn w pow. żółkiewskim.
Miesiąc lipiec obfituje w liczne prawie codzienne, lecz drobne
gradobicia. Największe zdarzyło się dnia 19 i obejmowało 38 gmin.
TS ES dotkniętych gradem w tym miesiącu było 210.
nia 1 lipe i i
ekim, Kniażycach w pow. niżankowickim. Ciężowie w pow. stanl-
slawowskim, Pstrągowej w pow. strzyżowskim, Pobereżu i Zurawn!e
w pow. żurawneńskim. Dnia 5 lipea w 6 gminach: Kunisoweach
ow. horodeńskim, Teofipólce w pow. kozowskim. Stulsku w pow.
mikołajowskim, Romanówce i Stupkach w pow. tarnopolskim. Ra-
doezy w pow. wadowiekim. Dnia 6 lipea dotyka gradobieie 11 gmin:
Zboiska w pow. bukowskim, Czortków stary, Rosochacz, Siemakowce.
,
Wygnankę i Zwiniaez w pow. ezortkowskim, Baworów w pow. `
mikulinieckim, Hańczarów w pow. obertyńskim, Doliniany w pow.
rohatyfiskim, Gródek i Winiatyńce w pow. zaleszezvekim. Uma
7 lipca 4 gmiity: Mogielniee w pow. budzanowskim, Lisko w pow.
buskim, Piotrów w pow. obertyńskim i Zezawe w pow. zaleszezy-
ckim. Dnia 8 lipca 4 gminy: Medwedowce i Przewłokę w pow-
buczackim, Dziedziłów w pow. buskim i Harasynów w pow. ober-
Hg
nv E
A A SERRE
E
D.
3
P.
E
E
11
tyüskim. Dnia 11 lipea 2 gminy: Milatyn nowy w pow. buskim
w^
(Nowe siolo. Dnia 23 lipca dotyka gradobicie 28 gmin: Gleboka
1 Wójtowę w pow. bieckim. Bystrą, Dominikowice, Gorlice i Ro-
wieś w pow. grybowskim, Bierówkę, Brzezówkę, Nieglowice, So-
bniów, Szebnie, Tarnowiec, Trzcinice i Zimnawodę w pow. jasiel-
12
skim, Dobieszyn i Moderówke w pow. krośnieńskim, Borki miziń-
skie, Brzyście i Kliszów w pow. mieleckim, Siarezang górę w pow.
skawińskim. Dnia 24 lipea zdarzyło się znacznejsze gradobicie,
obejmujące 34 gminy: Siebieczów w pow. bełskim, Koniuchy i Po-
tok w pow. brzeżańskim, Dobropole i Petlikowce stare w pow.
buczackim, Świstelniki w pow. bursztyńskim, Grybów w pow.
grybowskim, Winograd w pow. gwoździeckim, Kończaki nowe
w pow. haliekim, Kopaczyńce w pow. horodeńskim, Budomierz
w pow. krakowieckim, Padew narodową w pow. mieleckim, Na-
Wierzbiatyn w pow. buczackim. Wreszcie dnia 30 lipca: Przewloke
w pow. buezackim.
miesiącu sierpniu zdarzały się przeważnie drobniejsze gra-
dobicia, obejmujące ogółem 61 gmin. Największe zanotowano dnia 5,
które dotknęło gmin 42. |
nia 1 sierpnia zdarzył się grad w 2 gminach: Łętowni
w pow. jordanowskim i Zakrzowie w pow. kalwaryjskim. Dnia
4 sierpnia w 2 gmirach: Ładyczynie w pow. mikulinieckim i Kre-
chowicach w pow. rożniatowskim. Dnia 5 sierpnia nawiedza grad
42 gminy: Oleksińce w pow. borszczowskim, Narajów w pow.
brzeżańskim, Chodorów w pow. chodorowskim, Kurowiee i Łaho-
dów w pow. gliniańskim. Lubień wielki, Obroszvn i Zaszkowice
w pow. grödeckim (Gródek jagielloński), Łubno szlacheckie w pow.
jasielskim, Chłopy w pow. komarneńskim, Kowalówkę w pow. mo-
nasterzyskim, Nakwaszę, Pańkowce i Podkamień w pow. podka-
mieńskim, Baczów i Dusanów w pow. przemyślańskim, Hucisko
jaworniekie w pow. przeworskim, Dehowę, Doliniany i Kleszezówne
w pow. rohatyńskim, Biskowice w pow. samborskim, Wolę rajnową
w pow. starosolskim (Stara sól), Glinnę. Miloszowice i Ostrów w pow.
szezerzeckim, Czerniechów, Horodyszcze, Kohutkowce i Nosowce
w pow. tarnopolskim, Blieb i Reniów w pow. załościeckim, Baza-
rzyńce i Kobylę w pow. zbaraskim, Beremowee, Bzowieę, Hodów,
13
Mszanę, Serwery i Zborów w pow. zborowskim, Nowosiółki i Ol-
szanicę w pow. złoczowskim, Turady w pow. żydaczowskim. Dnia
6 sierpnia 9 gmin: Niewodnę i Różankę w pow. frysztackim, Dzi-
butki w pow. kulikowskim, Żarudce w pow. lwowskim, Batiatycze
w pow. mostowskim (Mosty wielkie), Nawsie w pow. ropezyckim,
e w pow. tlusteckim, Bogdanówkę i Podhajezyki w pow.
zborowskim. Odtąd zdarzają się gradobicia, nawiedzajace po jednej
gminie mianowicie: dnia 10 sierpnia: Osiek w pow. żmigrodzkim.
Dnia 16 sierpnia: Szezepanów w pow. podhajeckim. Dnia 19 sier-
pnia: Barysz w pow. monasterzyskim. Dnia 22 sierpnia: Ostrezniee
w pow. krzeszowickim. Dnia 23 sierpnia: Góry luszowskie w pow.
chrzanowskim. Wreszcie dnia 27 sierpnia: Jaremków w pow. ru-
deckim.
BAAR.
14 gmin, bełski, brodzki, mikuliniecki i zbaraski po 12, zborowski 11,
wreszcie borszezowski i wisniowezycki po 10 gmin. W innye
powiatach zanotowano grad w mniej niż 10 gminach.
Spostrzezenia
pojawöw w świecie roślinnym i zwierzęcym,
wykonane w roku 1910 w Ożydowie
przez
Juliana Hawrysiewicza.
Pojawy w świecie roślinnym.
Nazwisko rośliny
listnienie
kwitnie-
ni
dojrzewa-
nie owocu
opadanie
liści
Agrest
Ribes grossularia
Gemeine Stachelbeere
kacya
Robinia Pseudo-Acacia
Wilde Akazie
8. V.
19. HL | 15. 1V.
ra ABS, de 8
80. V.
Bez czarny
Sambucus nigra
Gemeiner Hollunder
10. IV.
29.
s
|10. VIII.
"Bez turecki
Syringa vulgaris
Flieder
Kos ezernica
Vaccinium Myrtillus
Gemeine Heidelbeere
y
~J
S SNL It kwitnie- ER wa- adanie
Nazwisko rośliny | istnienie | 2° mi dem: See
At ni lekarski (mleez,
oczy) Taraxacum offiei- | 4. IV. 20. IV. — —
ES Officinelles Pfaffenróhrlein
Brzoza biala :
Betula alba 22.-IV. — — Hor X.
Weisse Birke
Chmiel
Humulus Lupulus 18. IV 8. VII. | 10. VIII. —
Gemeiner Hopfen
fapremehba, (kocierpka)
Prunu 4. IV 28. IV. =- —
Gen:eine Eos AU
Dąb szypułkowy ,
Quercus pedunculata By. — E | 24. X.
Stieleiche |
Dąb zwyezajny | sad.
Quercus Ge DS 19.1: — x 26.
Steineiche
| Deren właściwy
rnus mas 21V, 90;:3411.::4:98. VIER 13:19: X.
Ge er HAMM |
lolek "an
Viola odor 25.111. 2. EV. — =
Wohlrie A in ne Veilchen
Głóg pia aly
Crataegus u. 18. IV. 16. V, 12-130 4. X.
Geniciner v "Wole
Gro h sie Y 1
Pisum sativum 17.:IV. 223.8; 14. VII —
Gemeine Erbse
Grusza i
Pyrus [tnr 21; JV. $- V. 18: VHI HN X
Gemeine Bir
T |
Salix VP 19 IV. 1.26. HL — Ee
Sahlweid
nn
Nazwisko rośliny
listnienie
kwitnie-
ni
dojrzewa-
nie owocu
opadanie
liści
błoń
Pyrus malus
Gemeiner Apfel
29. IV.
14. VIII.
Jarząb pospolity
Sorbus aucuparia
Gemeine Eberesche
12. V.
24. VIII.
Jaśm
Se coronarius
Gemeiuer Pfeifenstrauch
14. IV.
desion
Fraxinus excelsior
Gemeine Esche
26; ER,
iM IV. ^
Jęczmień jary
Hordeum vulgare aestiwum
Sommergerste
18. IV.
14. VII.
Kalina
Viburnum ulus
Gem, schneeballstrauch
19. IV.
Kasztan dziki
Aesculus Hippocastanum
Rosskastanie
EEN:
RZ. Y.
25. VIII.
Klon zwyczajny
Acer platanowdes
Spitzblätteriger Ahorn
Kminek
Carum Carvi
Gemeiner Kiimmel
Knieć błotna raped ëng bło-
tny) Caltha palus
Gemeine Do
10. IV.
18. TY.
Koniczyna łąkow
Trifolium re.
Wiesenklee
12. IV.
Konwalia lanuszka
Convallaria majalis
Maiglóckehen
17
Nazwisko rosliny
listnienie
kwitnie-
nie
ee
nie owocu
li&e
Kukurudza
Zea Mays
Türkisches Korn
1X.
Len siewn Y
Linum usitatissimum
Gemeiner Lein
25. VI
Leszezyna
Coryllus mu
Gemeine Haseln
20. IV.
4. III.
Lipa drobnolistna
Tilia parvifolia
Kleinblatterige Linde
20. VI.
Malina
Rubus ldaeus
Gemeine Himbeere
22. VI.
Marchew po
Daucus Ca
Gemeine Dobei
26. IV.
a biała
Morus alba
Weisse Maulbeere
Narcyz
cissus poéticus
Rothrandige Narcisse
Olsza czarna
Alnus glutinosa
Gemeine Erle
19.1%.
Orzech wiest
Juglans regia
Gemeine Wallnuss
Owies
Avena sativa
Gebauter Hafer
16. IV.
Pierwiosnka p.
Primula ing
Gemeine Pri
29. VI.
20. IV.
10. VII.
14. IX.
78
Nazwisko rosliny
listnienie
kwitnie-
nie
dojr rzewa-
nie owocu
opadanie
liści
"a lekarska
officinalis
aeon
mata. Gicht trose
Tus
Gemeiner Hufattig
Po SE Et
ussilago Farfar
20. Il.
Porzeezka
Ribes rubrum
Gemeine Johannisbeere
12; IV.
18. IV.
Poziomka jadalna
ragaria vesca
Wilde Erdbeere
MT terris se
Hepat
DU pde" abet
12. III.
Pszeniea ozim
riticum vulgare hibernum
Winterse eize
10 VI.
12. VH.
Róza dzika
Rosa canina
Hundsrose
16 IV.
Róza ogrodow
Rosa centifolia
Garten
18. IV.
us u
dan Pflau
24. IV.
Szakłak kruszyna
Rhamnus frangula
Brechfaulbaum
16. IV.
Tarnina
Prunus spinosa
Schlehenpflaume
Zi, IV.
"= ola czarna
Populus migra
Schwarze Pappel
14. IV.
HS Y O A A E
19
Nazwisko ro$liny
listnienie
kwitnie-
dojrzewa-
nie owoeu
opadanie
liści
Wiśnia
Winterroggen
Trześń
runus avium
Siisse Kirsche
18; IV;
10. VL
Trzmielina
Evonymus europaeus
Gemeiner Spindelbaum
16. IV.
Wieiokrz
Lonicer le
Gemeine "er cce
IG IV,
Win nograd winorodny
Vitis vinifera
Gemeiner nk
Prunus Cerasus
Weichsel
Zawilee gajowy
Anemone nemorosa
Buschwindróschen
Ziemniak psianka
Solan
"geg l
nm tuberosum
D
Yto ozime
Secale cereale hibernum
26 IV.
II,
KE
Leucojum vernum L:
Mak o
ogrodowy
Papaver sand ZS?
|
Wi her ber
Salix
Pojawy w świecie zwierzęcym.
a) Ptaki.
I
Nazwisko ptaka Czas przylotu Czas odlotu
|
Bekas Krzy
Seolopax gallinago 24. UL Es
Gemeine p
Bekas słonka
Scolopax rusticola. 21. UL >"
Waldschnepfe
Bocian biały
Ciconia alba 2. IY. 14. IX.
Weisser Storch
Czajka
+ star w cristatus 3. HE 1. X.
Kiebiet
Gęś gęgawa
Anser cinereus 7. Hk 2.3%
Graue Gans
Jaskółka oknówka
Hirundo urbica 16. IV. =
Hausschwalbe
denke dzika (krzyżówka) X
Anser ferus 14. III. 1. X.
Wildente
ukułka
Cuculus canorus 28. IV. n
Kuckuk
Sine: E Re
Pliszka biala
Motacilla alba 28. III. ur
Weisse Bachstelze
TEE SE Eeer
= uns
ong 30. DI. X
wie
81
Nazwisko ptaka
Czas przylotu
Czas odlotu
Pw ka słowik
uscinia
ech
"ees D
Al RR arven
Feldlerc
Szpak
Sturnus vulgaris
Staar
Wilga
Oriolus galbula
Kirschpirol
Żóraw
Grus cinerea
ŻA
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV: Dział 1.
b) Ssaki.
Nazwisko ssaka
Czas pierwszego pojawu
Nietoperz myszatek
Vespertilio murinus
Gemeine Fiedermaus
15. IV
c) Plazy.
Nazwisko płazu Czas pierwszego pojawu
Jaszezurka zwinka
E agilis 19. IV
Eidee
Żaba jadłó ka
Rana esculenta 24. IV
W asserfrosch
d) Owady.
A
Nazwisko owadu
Czas pierwszego pojawu
Niestrzep „głogowiec
Apor
D ie SCH sos
EE,
Bielinek EC
deris 10. Iv.
Kohlweiss ró
E AN
Chrabąszcz
Melolontha vulgaris ő. V.
Maikäfer
Jelonek
nus cervus 2. V.
Hirschkiifer
Nazwisko owadu
Czas pierwszego pojawu
Paź k wy
Papilio Machaon
Schwalbensch wanz
20. IV.
Rusałka Pawik `
Vanessa
TT seil
Rusalka Wierzbowiee
Vanessa Jr weno oros
Rüsterfalte
re
Bom aue > tris
Erdhum
Dodatek |
do spostrzeżeń pojawów w świecie roslin-
nym i zwierzęcym za rok 1910 w Ożydowie.
Miesiąc luty tego roku był ciepły i spowodował przeto weze-
sne obudzenie się roślinności, i tak np. w lesie koło Ozydowa
„Leueojum vernum“ L. wypuszcza listki już 16 lutego a 28 lu-
tego zaczyna kwitnąć. Leszezyna (Coryllus avellana) zaczyna kwi-
tnąć 4 marca b. r. Jednakowoż w drugiej połowie marca i w pierw-
szej połowie kwietnia temperatura obniżyła się, i to spowodowało
pewien zastój roślinności, to też czas kwitnienia drzew przypada
tego roku głównie na maj
Wczesne przymrozki w drugiej połowie października b. r
spowodowały rychłe opadanie liści u drzew, tak że przy końca
tego miesiąca wszystkie krzaki i drzewa zostały zupełnie z liści
ogołocone. a
Ciepłe tegoroczne lato spowodowało opóźnienie odlotu ptaków
przelotnych, i tak np.: zamiast przy końcu sierpnia, jak w poprze”
dnich latach, odleciały bociany dopiero 14 września.
Julian Hawrysiewuz.
Wptyw zachmurzenia na dzienny bieg
temperatury w Krakowie.
Opracowal
Dr. Herkulan Weigt.
. Opisawszy już dawniej!) dzienny bieg temperatury w Kra-
kowie, przedstawiam poniżej wpływ, jaki wywiera nań zachmu-
rzenie.
ryża, Petersburga, Hamburga, Wiednia, Pragi, i t..d.?). "Typowe
temperatury skrajnej i t. d.) dla wszystkich wogóle dni, bez względu
na stan zachmurzenia, — i z niemi porównywał odpowiednie war-
na EZM
1) Sprawozdanie Kom. fiz. Ak. Um. w Krakowie, tom XLIV. |
2) Alfred Angot: Influence de la nóbulositć sur la variation diurne de la
temperature à Paris. Annales du Bureau central météorologique de Frąnce, Mó-
38
tr. ^
3) Rykatcheff: La marche diurne de la temperature à St. Petersbourg aux
— sereins et aux jours couverts; Wild: ertorium für Meteorologie 1874
HL Nr. 6, str. 1; Augustin: Über den Einfluss der Bewölkung auf den tägli-
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I.
86 HERKULAN WEIGT
że średnie obliczone raz z większej ilości obserwacyi, drugi raz
z mniejszej — a nadto z dni, które pochodzą z różnych okresów
miesiąca — nie dadzą się ze sobą porównywać. Dlatego też z car
łego swojego materyalu wybrał on tylko po 30 dni dla każdego
miesiąca i obliczył z nich średnie, które wzajemnie zestawiał jako
pochodzące zawsze z 30 (wzgl. z 31) dni.
Przez to osiągnął Augustin większą ścisłość, ale tylko pod
wymienionym jednym względem. Takie średnie trudno porowny-
wać ze średniemi dla wszystkich wogóle dni bez względu na stan
zachmurzenia, obliczonemi z długiego okresu czasu, polegającemł
zatem na kilkanaście razy większej ilości spostrzeżeń; powtóre ta-
kie średnie, jako pochodzące tylko z 30 dni, mają w sobie ślady
a nadto mniejszą pewność, bo średnie według niej pp t
chodzą ze zbyt małej ilości spostrzeżeń. Dlatego też w pracać ł `
teorologicznych nie przyjęła się metoda Augustina, a utrzymaa ,
metoda Rykaczewa. eq
Te to metodę Rykaczewa w szczegółach wydoskonalił ; 24
głębił prof. A. Angot, obeenie dyrektor Centralnego biura pe Pa
logicznego w Paryżu. Jego pracę*) uważa Hann5) za najgrum
- tr.
1) Rikatcheff: La marche diurne de la température à St. Petersbourg, *
2 i nastepne.
2) Augustin: Über den Einfluss der Bewölkung... str. 13.
3) ibidem ut supra, str. 14. i la tem-
; ) A. Angot: Influence de la nébulosité sur la variation diurne d Mémoires
térature à Paris. Annales du Bureau central météorologique de France, e
de 1888 B. str. 133—154.
*) Hann: Lehrbuch der Meteorologie, wydanie I. 1901, str, 67.
WPEYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 87
wniejszą z prac tego rodzaju. Dążąc do wyrażenia biegu tempera-
tury wzorem matematycznym, bada Angot osobno część krzywej
tego biegu, odpowiadającą godzinom dnia, a osobno jej część od-
powiadającą godzinom nocy, — oczywista znowu najpierw dla dni
wykle w pracach meteorologicznych nazywa się dniami chmur-
nymi te, których zachmurzenie wvnosi 8—10, pogodnymi zaś te,
których zachmurzenie wynosi 0—22). Angot dlatego wybrał — słu-
chmurzenia, nie jest równie dokładny jak paryski lub praski; u nas
bowiem obserwowano niebo 3 razy na dobę, w Pradze natomiast
razy, w Paryżu nawet eo godzinę. Należało zatem uważać za po-
godne wyłącznie dni o zachmurzeniu 0, nie dopuszczając żadnego
WyJatku, choć je uczynili Augustin i Angot;itak bowiem zdarzyć
się mogło, że w tych dniach między jedną a drugą obserwacyą
przez 2 lub 3 godziny niebo było zachmurzone. Pewnej kontroli
w tym kierunku dokonałem przy pomocy spostrzeżeń nad „liczbą
godzin ze słońcem jasnoświecącem*; istnieje bowiem ścisły zwią-
tek miedzy obu tymi elementami meteorologieznymi, na który wska-
zali Pernter, Billwiller i König). Odnośny materyał dla Krakowa
strzeżenia czynione zapomocą autografu Campbella, „obejmują ma-
teryal dopiero od 1 czerwca 1883 aż po dzień dzisiejszy. — Za
> Angot: Influence..., str. 134.
TÉ
í
88 HERKULAN WEIGT
nych, których temperatura miała bieg nienormalny, a więc stale
się podnosiła lub opadała przez cały dzień, nie zdradzając wyra
źnego maximum w. środku dnia; wykluczyłem też dni chmurne
o nagłych a znacznych skokach temperatury, bo te świadczyły, że
chwilowo słońce zajaśniało i spowodowało nagłe podwyższenie tem-
peratury.
Poniższa tablica podaje ilość dni chmurnych i pogodnych, we-
dług tego sposobu dobranych dla Krakowa. a także celem porów-
nania dla Pragi i Wiednia (według prac Kostlivego i Augustina).
Dla Pragi i Wiednia dobrano jednak dni według innego sposobu
i dlatego porównanie to tylko z pewnemi zastrzeżeniami (o czem
niżej) jest dopuszczalne.
Ilość dni pogodnych i
sl Ieläl (81 (21318 3 g
A OZ) w
le ld 518 5 Së al EIS B | 8
*|3|5|4|8/8|5|3|>)8.|5 | wp. ons
EE |
| A
Kraków, 28 lat [34 |39| 42 34 sa 96 38 49 76| 35 18 34 453 | 162
Praga, 38 lat |37 65 | 66 97 65 45 67 941132 82 |36 59| 846 | 22%
Wiedeń, 25 lat | 64 „74 108 132/104/109126 186/190, 73 E 51| 1270 | 50:
eck Ul
chmurnych w Krakowie według 28-letnich spostrzeżeń.
x pr EP |
| | | a | | e | ale | KZ o
| el |sj8| | g¡2/8 [3/2 E
le oo Ed
BISISIEISISISUOSIR SA | hm UR
E) p | E = o E w E E SS | A A _—
| | | | T | | | | | |
| qe EM | Es] ROS $
Kraków, 28 lat 276/199 175114 75 64 59 53 | 84 167 [300 297] 1863 | 600
Praga, 38 lat 365/257 19811296 67 |64 |56 | 71 |214 13831896 2279 |
Wiedeń, 25 lat Be 140 e 98 61 | 46 |57 | 72 | 133 249 315] 1760
Posiada b abb baak: Pi
| | I '
ata i mie”
prawka
w Pra-
WPŁYW ZACHMURZENIA w KRAKOWIE 89
nych bywa w listopadzie i grudniu, najmniej w sierpniu. Odnośna
krzywa wykazuje jedno maximum (w listopadzie i grudniu) i je-
Jak w części drugiej mej pracy, w której opisano bieg temperatury
ia. Średnie 24-
godziną 0 a. m. i 12 p. m., według ściślejszego wzoru Hanna!)
($a--1a-L-2a-- a +11 p + Y p) : 24.
Z tych tabel obliczyć można różnicę 12^ p. m — 0^ a. m., która
wyraża wpływ rocznego biegu temperatury na dzienny. Ilości te dla
dni pogodnych i chmurnych są zestawione w tabelee zamieszczo-
ne) na str. 98, w której dodano dla porównania różnice 12* p. m. —
a. m. dla wszystkich wogóle dni bez względu na stan zachmu-
rzenia, jąk na stronie 94-ej mojej rozprawy o dziennym biegu tem-
Peratury 3
E
Z tabelki tej widać, że w dniach pogodnych tempera-
t
1) Augustin: Über den Einfluss der Bewölkung, str. 10.
*) Hann: «Lehrbuch d. Meteorol., II. wydanie, 1906, str. 77.
* Spraw. Kom. fiz., t. 44.
HERKULAN WEIGT
'
90
|
t |
29:01 — | 9€-11—| 98-11 — REECE
| s |
| | :
69.01 — 88:01— | 10.01— | &L6— | 6*6—
yaızpnıd |
9EL— |W-8— |90.6—
Seu ot |868— |29.:8— |08$— eg | 864— er: 804— $8$— ee |ckg— oe: pudoiey |
OLST "ont [106 |186Ł [TG (09€ Ka me mg "oer az Lo ggo | Mord
ai og La an en ou |668 206 196 |866 mm |TO1L mu | women
084 sep [60:63 6608 eo an een ee me ont en |8001 a | yardanıs
8976 Ae (38.33 E16 |9661 st on 6881 Feer mn mn geg zeo | oard
6988 en TEIE wem ZEST (299p en men en en BIST ener Joen vorm `
16.06 on mea 12891 en ge on 286 me am on en eu bon
mn mut mg ei ore |OLf as mi as wës (0&8 [928 pi | Polar
900 mer ms e |W0— |SLI— |06:6— |861— |60-1— |98.1— |08.0— |860- BrO | oezniw
059— oi mee |GL01— c0&L— 1981— 96 1— it T911— TE LI 88.01 — | GF01— 1001+ | KR
66:01 — | gët | 6LEI— 1OGT— 12-SI— 98 GI— LLGI— GFGI—|SEGI-|GLTI— TO3T—| TEFI 8LE1—|| pomos
KEE TES Eżal
iu Dein i - pera
el | II OT 776 1-8 L | H | G Y 6 6 I | 0 | US us |
"Ionio se 19297.0s0ds 3nppom wo&uposod qoejup a Aanjedoduro] uujs jupaas
I VIAHVL
91»
WPLYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE
|
|
|
|
|
009— |07.9—
966— |800]— 666— £Ł6— |98 6— |[268- gg: RA dck | gorzpna3
€&-6— ||627— (mg: wy ses op pat |T&-I— "eg: |840 we 80.1 "ett pudojs11
188 (339 |€Ł9 joez |708 906 Stot (THIT |9LSL ut |8641 |9L91 (PIFI || Aruotzpzed
emer [8031 |8981 noer pn P901 [PILI |FŁBIL Leoz (eng 1018 LIG | 09.08 yorsozam
em |8F-LT |LE8T eet | Ł8.08 p See Lopes 16:06 [16.98 62-98 ern Lea yordaaıs
83-03 |80-LI |2641 maer Lee |6816 Loes res oo ro [30.03 Loo 88.0 zedin
89-81 [68:91 [36:91 91:21 |99.81 11:08 "oss Loes mee eur (98.63 Loes Loes 061441070
00:97 (06-31 (oer mat |ŁŁST [9321 9481 [09.03 99:08 ees em ous 90-18 feu
6LL |969 |zr9 en |ZLL |8Ł8 em |961I gei ger otet [3881 "est HALDOL
69.3 leso |9L1 9&8 [eee [er "oe (739 | 992 Ing Lei [gro |299 oszawui
69.8— Je |796- 668— 868— | IL.L— |99.9— |28.3— du 16.8— |18.6— |907— | grg Det
85-21 | FREI — 86.81— 96 St mer: Lest 19.11 em 19:01— 08-6— | TE-6— | €F-0T— 91:01— | yozofis
| i |
| | | | |
empes| GI | TI | OT | 6 Ł 9 G r e | E | I iq md
HERKULAN WEIGT
92
|
99.0— | ¿80— He 97-1— | 19.1— | 69.1— va 89:1— | 99.1— | €9.1— | #9.1— wr- T gorzpni3
196 |GŁE zos as loog wes | Leć aas 19% es 1188 sec | cec | en
08 |€Ł4 | 964 | 969 "oan Ion "een | 989 en |379 |€09 |199 | 7Ł9 | qtuaorzpzed
0881 | LEET ost seen | FATE en | 9611 | TOTE mm |7677 |Tazi | LEGI | vofsozim
86-91 | TL9T go oo | FEGT mn ot | men | LEHE gen mat | 4007 ag yordaoıs
96.91 | 8097 eet me | 0651 | Z94T | TEFT | STI mn | GE YI. ent "on | 9671 ord
est | S091 | seer | ET | oest | 96-21 | $081 | BET | HEBT | CET | 8481 | OGZI | 91-81 901411072
80:27 | 18-17 | 6-17 | £9.00 | 9001 | 126 | 666 |GI6 | $66 mp 976 op | 166 feu
L&L | &69 [089 |669 |7Ł9 | Leg "ae [TOS |era eo mg |609 | 89 goroorux
698 | 638 |181 "oi |980 |370 |760 | 1&0 |880 "mn |370 |290 | 890 Dezem
97.0— | 96-0— | F6-T— | 78-1— EE ERT ET EE EE ER 193 £yn
9I— | $2.1— | 88.2— | 99.2— | 16-2—| 60-8— | €-8— | 0&€— | 66€ — Ip | EB.E— | 03.8—| eg gozośys
|
Gl II OI 6 8 L 9 Q T € € I 0 "um w
|
"[o&urnurngo qoerup a Krmeroduro] uvjs Tupods
JI VIAdYVL
93:
| |
83-1— || £9-1— | £9:1— | 17-1— | 26.1 —.| 96.1— | 88.1— | 00-1— | 16:0— | 89:0- g0.0— TE Gro yorzpnaś
Ł8-8 ||76-2 |373 | 19- | Lë | 88.3 | 00€ | TTE Lee "ee og | 68£ | 98.8 pedojstj
à L0, | 279 |$999 |899 | 6Ł9 lago 904 |L | FFL 1082 |€£08 |vIS | 61-8 yruierzpzed
2 68-31 || 88.11 | GTI | 09-1] | TZ-TT | 90-81 | 83-31 | 32:31 | 10:81 | FEEL | Z9.€l | OLGI | meet uorsozım
: esor | ont | TEFI | $951 |2941 | 49-1 oe | 23.01 | 0891 | 10.91 | C991 | 09-91 | LE uatdaers
E 28-91 HAT | 18741 nt | 9941 | 8641 | 76-91 |9997 | 28:01 [$191 | 8991 19-91 | 05-91 ootdi[
: 37-81 | 90-31 | 99-31 06.21 | 2081 | OSET "eet | 0041 Let Lost | 0941 "nat | IET oarM 1020.
= 84:01 | 666 |796 |886 got | 660T | 28-01 | 80-11 mu | 96.11 | 33-81 | 93.31 gesi feu
E 909 [og age | ere "moo |869 |809 |0€9 |669 |9LL |864 "gi "gei Haat?
R
> 97.1 ||9Ł0 |260 "ont |961 |41 |691 |661 |8&6 | 998 |aeg |808 | 06-2 ooz1vur
: 69.1— || ŁŁT— | 99-1— | 99.1 - | PR.T— | €€1— | 91.1—| 10.1— | $50— | 27 0— | 38.0— | €60— | 080 - Kant
17-8 | 12-8 | 09.8 | 69:6— | YF6— | 88:8 | 61.6 | 90-6— |[66-1— | 99-1 — | 66-1— | 68T | 96T - uazadjs
A —-—5 | | | NEM me m
al | | |-6 Tol. uh | Tug. Tor "RADIO
HERKULAN WEIGT
|
|
81.0— |
|
H
|
|
|
108:2| 190. | 080— | gie: Sep: 381—. 00 | ei. oi 280 - | 89.0— | 18.0— qorzpnaś
29% | 661 ée? 991— | RE | £6:6— ms 36:8 — | OŁT— 9€1— | &&1— | Wi- £09—) E a
$05 | 966 — 860 | 661— | 00:8 809— | 890 | 9634— gor oer. 06:8- | 98.8— | 28.6— | ' Aruaerzpzed
897 ees 891 | ven t uo 1L9— $09— me: en 393— | 807— | &e8— yarsozım
8% |6L* gë | 990 | ou Së Sta | TE-L— 199— 119 -|$€9— 067— | 04° worin
OF | 646 796 |907 | Ep 0— | SET | 600— | 669 | PLI- Ia 999— 009— mt: ood
mim |798 wi "ou 00:8 | 687— o a~ | 189— | 10:9— gg 067— och * * oormaozo
187 [We 188 | 680 ` 9L0— GE ke 86 609— | EFI | 68:6 gë | 69-4— or: ` few
786 | 066 | 69] | GLO | 99T | 99-5- | 8h-9—| 189— | 9€:9— | &0.9— | 197- | 76-8— | ¿PE yore
186 | 991 | 810 |FŁI— 808— | TP | 965— | £95— | &&k— | 08:8— gë | 10£— | 008— * * Homann
shg | 901 | 190—| 908— | 9€6— | 98.8- | c98- | £&€— | 680 | 8€8— | otg- | IŁI—| ŁET- otn
66-1 | $9.0 ou: "e &L&—| 8:8 | LL6— | G&— | ŁI-8— | 8L1— | 60.T— | 61-1— | 950— | ^ ` voro
| | las | | Ge
Gl I |. O 6 8 L AE edd Uh Ls 6 I 0 qes
yoLuposod yarıup «
*'05912904 ISO osou[euriou ovup od
— fouurzpos-pz foyupoas po qoXuurzposoo gnje1oduro) tluozo0q7
'HI VIJAVE
95
WPŁYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE
|
|
|
I
|
20-8
YL0— | 990- | 07:0— | 400— mn. $80 | 661 | 661 | 198 L6€ 188 yarzpnıd
GŁT— St Dr 09-0— | 10-0— | on | ETT | 961 | 808 | 38€ | 26€ | ere | '''' pedo
268— | &L1— | BUT | T*0- | LeO | 39.1 | 066 | 797 | 819 en | 169 | 894 | "`" msmgged
146— | 9£8— | 191— | $90— | 640 803 | 898 | TES | 969 | 009 | ¿09 | Łąg | ` yoısozım
6.6 | SL6— or 61.0— | 76.1 163 gr | 909 | 88.9 | 189 | 109 | 128 ' yordıoıs
ozge- | seg— | PRI | 600— | 191 Leg | 963 | geg me | eg oe | 309 | | ` ` aen
geg— | 6*6— | 99-1— | 900— | TFI 98.6 | SLT oo | 76.9 | (Lë 88 4 | LL || © DALMIAZO
y0.9— | 8*6— | RET—.| 860— | 881 SLS | LER. £09 | 264 | 089. | og | 90.9 | ' |t NN
&9-6— | 9L1— | 80-1— | 60.0— | 88.0 Br Yh$ | 909 | 99 | 989 | TOS | 69% yore
Ł8:1— | 66.0— | 6£0— | 870 | TFT 66-8 | 186 | 16% | 079 | IS | SLT | ¿68 || ' vozauuı
q8.1— | 660— | 980— | 960 | £60 86:4 | S58 | 76€ | SŁ? | 987 | 694 | 20.6 * om
09.0— | 68.0— | I00— | TEO | 890 96.1 | TET | 0863 | ¿Le | 99.6 | 39 | 288 | `- ' * gozośje
p M | | |
el TI OT 6 8 L 9 | q | Y | ©.) 8 | I sq cu d
HERKULAN: WEIGT
990 | 680 | OLO | 980— | &F.0— | 09.0 — | &&0— | 1€.0— | 6F.0— | 67:0— GE 0 | dRO— | > yorpnad
FLO | 480 | 61.0 |81-0— | 6%:0— | 690—| 79:0— | £9.0— | 990— | $9.0— | 690- | cgo- | &9— |" * rd
960 | 990 | 280 | TL0— 9R0— | 290- | 08:0— | 8L0— | &L0— | GŁ0— | €9.0— | 80.0 | 9:0— | " apmepetged
9I | 960 | seo |800 | Teo- | /80— | 91.1- | arı- | 160— | 8L0— | sto- | &&0— | 900— yorsozia.
80.1 | 94 san | 110 | 01-0— | F80— | OTI lati- | sot- | TLI— | 380— | 1£0— | orot | ° gordxote
120 | 370 | 170 | 1&0— | 4Ł0— | 96:0— | $.1— | 091— | €€-1— | GF.I— | 1&.1— | 660— | 89.0— oardrj
680 | 99.0 | 490 | 18:0. | TI-0—| 9F:0— | 28:0— | 801— | #0.1— | 28:0— | 29-0— | 67:0- | 66.0— |" > oermiozo
99] | ŁOT | 990 | 860. | 9F:0—| 62:0 | 18-1 | £&-1— | 96-1— | €I-T— | &0-1— | 180— | 99.0- ' few
et | 980 | TRO | L00—]| 1&0— | 29.0— | 96:0— | 10-1— | 68-0— | 940— | FG0— | OF0— | ZT.O—[|* * yemeray
eer | 780 | 980 | 600— | 840— | 960 — | 60-1— | 11-T— | 60-T— | ©0-1— | 96.0— | 82.0— | 14:0 || * ozvu
L0- | 89.0 | 0&0 | 62.0— | 99.0— | 88:0— | €6:0— | 96-0— | 460—]| 26:0— | 26:0 - | 26:0— | 66:0— ie
96.0 | 290 | 0&0 | 62:0— | 640— | 99.0— | 24.0— | LL0— | T8:0— | 08.0— | 64.0— | 080— | 08:0— |" * wozadıs
| T
A A Longen 1 s: ini bU. aw
| |
*05912901 Ia oSou[euriou oeur od
yumwo qoerup a — fouurzpoż-pę fopupads po qo&uurzpozoo ange aodug UIUu9Z20q7
AI VTAAVL
97
WPŁYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE
€6.0— |
|
|
61-07
760— 40-0— | 20.0 | €0.0 | 98.0 | 760 | 690 | 140 | 280 | 180 ` `" wappnad
on- | ego | 0&0— | TLO— | 100 |210 | 880 | 240 | 890 | 060 | sot | 660 ` ` * padogsy
8.0— | BRO | 8807 | 6L0— | 80.0— | 900 1&0. | 8*0 | LLO | 860 | 601 | et ` qTuiorzpzwd
.80-1—| 06:0— | 9L0— | 99:0— | 080— | 600— | 580 | $90 | 960 | 761 | 381 | 191 * * | golsozim
gLI— | 660— | 990— | €9-0— | ZF-0— | 70-0 Ion | 880 | LI | 837 | L| 761 * ` + gordaojs
09T | $81— | 66-1— | 660— | 84:0— | 0760— | 100 | 880 | 090 | 880 | 28.0 | 180 vor E MN
08-0— | 62.0— | 090- | 070— | 60.0— | 1&0 990 | 780 | 60 | ŁOT | TOT | 680 ` 9eradezo
LVY—| 960— | 0L0— | €r0— | 83.0— | 820 ¿FO |.90-1 | TE | 219 T | V1 | 691 t ot fecil
0LI—| 660— | 850— | $€0— | 910— | 900— | 260 | 280 | oT | set) 86.1 | 981 ' ' "anon
LLO—| 120— | Z60— | 9€0— | 700 - | 6T-0 090 | 680 | LLL | ¿PT | (991 | SPI ' ` oozivüur
08.0— | 61-0— | 800— | 700 | FT-O | 860 970 | 950 | 301 | 6L | 66.1 | gaT dud NE
78-0— | Beor | 9L0— | 90.0— | 70.0 | 080 64.0 | ¿0 | sol TOI | WA | 917 ' * ` yozodıs
ZI Il OT 6 8 L 9 G T g Z I vq md
98 HERKULAN WEIGT
tura od miesiąca do miesiąca podnosi się (najwięcej w lipeu, podo-
bnie jak w Wiedniu) z wyjątkiem listopada i grudnia, w których
kwiecień
czerwiec
listopad
grudzień
lipiec
sierpień
wrzesień
paździer
gółem lboslo:180:14 019 013, 007, 0:01|—0:07|—0'08 —0:26, — 014
dni
01
d
hmurne 0:47 0 74
2
2
o
©
pà
m
77) 1:03, 1:01) 104 1:21) 111| 043| 0'34)—1'07.
SE
ToS
e roeznie
3 € &
'88.—075|—0:49|—0 61 —0'82 —161|—104 — 0:32 —0'18
|
to miesiącach wpływ rocznego biegu temperatury na dzienny ge
stawia sie ujemnie. W Wiedniu ubytek spotykamy już od paz
ratury.
W dniach chmurnych natomiast spotykamy „przyrost w Wie |
eznym biegu temperatury tylko w styczniu, lutym 1 marcu (w Set
dniu od listopada do lutego), zresztą ubytek, i to największy w sier”
pniu (w Wiedniu w lipeu). Przeciętnie biorąc, „dni chmurne wy
kazują — podobnie jak w Wiedniu —- obniżenie temperatury. i
Zboczenia od średniej zestawione w tabelach III i IV ie f
—97) przedstawiają bieg temperatury w dniach pogodnych i e së:
nych. Wyeliminowano w nich zarazem normalny wpływ bieg
dzienny bieg temperatury dla każdego z osobna miesiąca q^ en
pogodnych, chmurnych i ogółem dla wszystkich bez wzg =
na stan zachmurzenia, Krzywe dla dni pogodnych i gabs
nie są tak regularne jak normalne, bo wyrażają temperatury ski”
dnie z niewielu stosunkowo dni. Zwłaszcza uderza w wd
dla dni pogodnych załom około godz. 2--3 po południu, powta
jący się bez wyjątku w miesiącach od maja do września włącznie;
taką nieregularność wywołuje wzmagające się w tych god”
zachmurzenie, ; ; ska-
Znając ogólny bieg tych krzywych, z łatwością można da”
zać, kiedy nastają temperatury skrajne, średnie. najszybsze eng
i t. d. Poniższe tabele V i VI dotyczą temperatur skrajnych w dm
WPEYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIR 99
pogodnych i chmurnych. Wysokość
ć temperatur skrajnych i chwile
ich nastania wyszukałem graficznie.
Temperatury skrajne
TABELA V.
w dniach pogodnych.
Minimum | Wschód! -5 Maximum| Max —Min. Wielkose
Pe esse CX = wy aed Rn I 5
Ire A SP uos
"T7 apa E E: :
a RA A g &
&ss| 35 BE SS e E d
e | a” o CS ai o E go 3 a S
styczeń ^53" — 286 75 | 60m h143m|3-69| 6-55 | 7550" | -15:84 — 9:2
luty »48e —3-88| 711m | —23 [m12»486| 874| 824» [12:57 — 3:8:
marzec AZ 4 98| 613m | —16 |32507/5:41|1039 | 9553» | - 229-4 81
kwiecień |£^53" —5:89|5^ gm | —15 |3143m/5-47|11-29 10:50m LL 1:97 153
maj ` 220" — 6:43] 44169 | + 4 |3594» 5:32]11:75 11% An Lt 957/4213
czerwiec ` 3:50" —6:38| 3052» — 2 |a3^58"5:35|11:73 12^ 8" |-1-12-30|--24'0
lipi ^0» —675|411»| — 1 [10»547]i222 12^ |--13:58| 257
sierpień h49m — 7-13] 40520 3 250” 6:02]13-15 10^ 13:30 26-45
wrzesień |5^38"|—6-12|5^38" | — 5 |2:50m/6-08]12'20 9*17m| 8-97] 2117
paździer. |6^ Gu —_5-p3] 624m | —18 |ar58m/6:39|1192 852m] 304 149
listopad |6152m _2-94|7114m | 99. |221m3-93 6:87 | 729" |— 527] 16
grudzień |7^18» —2:35| 754m | —41 |2:10mj8-28] 5:68 | 6^7" |—11:61,.— 5:9
średnia ?37" —5:10| 5^54» | —17 n 1111020 | 9?34^| 1326 1t
| | |
TABELA VI.
Temperatury skrajne w dniach ehmurnych.
Pe
Minimum Sage = Maximum | Max.— Min. Wielkość |
R i CET > BER "SE EE E z | |
5 du Rm e 8 £ E S
ao Bł GASI dee a | 8
S Ton = ES Y 7.2122 © z: =
Y 135 © | 861 * Ropi 3 E s
A © = o td a ik 5 5 E g
„czeń 3h50» 0:81 | 753m — 243| 1920" 116 | 1:97| 9130» |— 322 — 12 |
uty 4 |—101[7^11» — 191] 1^52»1:30|2 31, 9%52" I— 2:54 — 02:
ee pi 111 f6m3m|— 73] 2^ 5»148|259 9» 5"| 035 29
wiecień (510m |. 1-03 | 55 gm + s MO» 1:41 244 830" 5091 ^74
a, 5^54" |-_1-39 | 4416 38] 1:50” 172|811 856| 914 122
merwiee White 1-12 | 352m] 48] 9h40" 1-19 | 2-31 10% 1230 1461
Ip 35" |—1:56 | 4111» 14| 2332" 0:89 | 245 10^ 7»| 1408 16%
werpieü |5h gm |. 1-16] 4»5 13| 1"58»11:34|2:50| 8:53=| 1417| 166
osień |5^32» ` 1.90]5^38- `. 619550» 1-68 |283 7h18^| 11:19) 14
Paźdwier. ^38" 0:82 | 6:24" | 46] 11280/1-15| 197, 7^50" 625 82
Istopad 445» 0-68 | 7214» | 149] 19440 1:05 | 173. 8599 | 219 8 |
sieh ne 7^54» | — 124] 11460 0:89 | 1:42 7:56" |— 175— 03:
ednia |4^54» 4.08 | 5554» | d 14 gm1 27 |230| 8*5 560 7 |
| |
100 HERKULAN WEIGT
Minimum temperatury w dniach pogodnych (kolumna I) wy-
pada najpóźniej w grudniu (7^ 13%), w następnych miesiącach op:
raz wcześniej aż do czerwca (3” 50”), potem znów zbliża się ku
godzinie 7-mej. Oseyluje ono w granicach 3 godzin 23 min, na-
tomiast w Pradze tylko w obrębie 2 godz. 20 min., w Wiedniu
3 godz. 16 min. — W dniach wszystkich ogółem bez względu na
stan zachmurzenia wypada minimum najpóźniej w styczniu(6^ 53"),
najwcześniej w czerwcu (3" 59"), a przeciętnie cokolwiek wcześniej
niż w dniach pogodnych. Wreszcie, podezas gdy chwila minimum
w dniach pogodnych oscyluje w obrębie 3 godz. 23 min., to w dniach
wszystkich tylko w obrębie 2 godz. 54 min. Ogółem, zmiany tem-
peratury w dniach pogodnych są znaczne. więe też chwile tempe-
ratur skrajnych łatwo oznaczyć; ponieważ jednak dni pogodnych
jest mało, więc niektóre dane można uważać za mniej pewne, niż
odpowiednie dane dla dni chmurnych.
pnia, dlatego chwile minimum nie zawsze można ściśle oznaczyć,
a te, jakie wskazuje rysunek dla niektórych miesięcy (0
pada do lutego) wydają się mało prawdopodobnemi, np. w styczniu
minimum miałoby wypadać o godzinie 3 minut 50 w nocy. 2
wpływ zachmurzenia tak jaskrawo się objawia (jaskrawie) niż
TABELA VII.
|
|
1
1
|
Dni ehmurne: chwila nastania minimum temperatury W Kra-
kowie, Pradze i Wiedniu.
z WORSE ——— ———- "iust mim
Minimum ż | Odlogłość minim. od ZE?
E i 27.2 1:3 PAR EE
N a a „4 a .—
E EJ 13.135 1:23] 284.1259
Cr i & = E F ź SE a S Zes
E si E z ex z E Z wien | E —
; | | m
styczeń . . | 350m | 6^30» | Tu | 7h53» | —243 —83 -
Ny a. LIO e ©5768 d Zi is De}! — 66 ny
marzec . .|b^— | 6h ým |6^ 7» | 6bjgm | — 78 ++ 6 a
kwiecień . || 5*10m | 5^50"» |5h45w | 5h gn | + 2 42 50
maj . . . | Abm | 5h40" |5h gm | 4u16m 38 84 59
czerwiec. . | 4b4Qm | 4h4()m | 4h57m | ih52m 48 65
lipiec SR EŃ 4b25m 4h5()m 5h91m 4h[17 14 39 64
sierpień 540" | 5h59» | 4559m 13 48 17
0h32" | Gh | phóbm | 5n38m | — 6 31
październik . || 5:38" | 5h50" | 6h52 6594» | — —t 29
listopad . . | 4^45" | 6v23m | 6h4im | 7h14» | —149 —51 —56
grudzień . || 550m | 7h — |6^50» | 754m | —124 —ot SS
| y
WPŁYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 101
w Pradze lub w. Wiedniu) dlatego, że dobrano dni tylko o zachmu-
rzeniu 10, nie dopuszczając żadnych wyjątków 1). -
edług tabeli VI (kolumna I) oseylaeya minimum odbywa-
łaby się w obrębie 2 godzin (w Wiedniu 2 godzin 3 min., w Pra-
dze 2 godz. 20 min.), a zatem byłaby mniejsza niż w dniach po-
(w dniach chmurnych) dla Krakowa, Pragi i Wiednia.
Chwila nastania minimum wiąże się ściśle z chwilą wschodu
wypada w Krakowie bliżej wschodu niż w Pradze lub Wiedniu,
(©. Zmiana temperatury jest w dniach chmurnych tak powolna,
“e już różnica o kilka setnych stopnia może wywołać znaczne od-
w których niebo zaciągło się chmurami przed północą, nie mie-
wają minimum rannego, bo temperatura, która w początkowej (bez-
wieczorem, mają prawidłowy bieg temperatury, z minimum po wscho-
dzie słońca). Minimum w dniach wszystkich ogółem bez względu
na stan zachmurzenia jest zawsze bliżej wschodu, niż w dniach
chmurnych. Jeszcze ściślej wschodu: słońca trzyma się minimum
w dniach pogodnych, bo w maju, czerwcu. lipcu, sierpniu, wrze-
"Din wypada prawie o wschodzie, w innych miesiącach nieco przed
wschodem, oscylujae zaledwie w obrębie 64 minut.
. Ustatecznie zatem powiedzieć można, że niebo bez chmur
zbliżą minimum do wschodu, zachmurzenie zaś oddala je, i to w ten
sposób, że w miesiącach cieplejszych wypada ono po wschodzie,
* Zmniejszveh znacznie przed wschodem. Oscylacya jest tu kil-
` "| Zresztą może tu wpływa i samo ustawienię przyrządów, lecz to możnaby
dëcken dopiero, mając równoległe obserwacye, nione up. gdzieś w Ogrodzie
zdala od budynków i nie tak wysoko, :
k i Uwage moją na to zwrócił Prof. Dr. M. P. Rudzki, który tak przy tej
życ. PTZ poprzedniej mej pracy (o dziennym biegu temper. w Krak.) z „całą
Yczliwością udzielał mi wskazówek, za co niech mi wolno będzie wyrazić mu
m uprzejme podziękowanie.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział I. 8
2) I
102 HERKULAN WKIGT
kakroć większa niż przy dniach pogodnych (i wszystkich ogółem);
jednak jej granie z całą pewnością oznaczyć nie można. bo trudno
i w ezerweu. mniejszy i znajdujący pendant w krzywej ogólnej
a także w Wiedniu i Pra | drugi i
naczej w dniach chmurnych. Krzywe przedstawiające chwile
nastania maximum w dniach ehmurnych dla Krakowa, Pragi i Wie-
dnia (rys. ten sam, o którym wyżej), są pełne załomów w obie
strony; jeszcze najregularniejsza jest krzywa praska. W
krakowskiej załom wrześniowy wydaje się nieprawdopodobny EP
duży; dość nagłe obniżenie sie temperatury o godz. 2 p. m: pe
sunelo maximum na 19" 50m; oznaezajae chwile nastania maximum
z odnośnej krzywej biegu dziennego. ale bez uwzględnienia go
‘) Hann: Lehrbuch d. Meteor., wyd, 2, str. 73.
]
T
:
(ABEE
WPLYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 103
dziny 2 p. m., możnaby maximum przesunąć na 1" 30", a wtedy
krzywą da dnt ehmurnych bieglaby zgodniej z praska i normalną
krakowską, kie
Przyjmijmy zatem jako chwilę nastania mininum we wrze-
śniu godzinę 1 min. 30 (zamiast 12" 50"), jako prawdopodobniej-
szą. Najbliżej południa wypada maximum w styczniu (1" 20"). naj-
alej w czerweu i lipeu (2" 40"). oseylując w obrębie 1 godz. 20 m.;
średnio wypada ono o 1" 49" (w Wiedniu 2" 34", w Pradze 2" 22%),
a zatem wcześniej niż w dniach pogodnych (082 minut) i wszyst-
kich ogółem bez względu na stan zachmurzenia (2" 40"). Zachmu-
rzenie zmniejsza oseylaeye chwili maximum i zbliża tę ehwile
znacznie ku południowi. Odwrotnie rzecz ma się przy niebie bez-
chmurnem. Oczywista, ogół dni zajmuje pod tym względem stano-
wisko pośrednie między dniami pogodnymi a chmurnymi
tosunek maximum do średniej. Maximum różni się
swą wysokością od średniej w dniach pogodnych najmniej w gru-
dniu (o, 3:28»). najbardziej w październiku (6 39"); odchylenie się
SErawo wpływ zachmurzenia. ===- ;
Stosunek maximum do minimum. Rózniea między ma-
{ Y. , 5 vk . H PSR: > > 1 "n. Me.
(13-150, — odległość między temi dwoma ilościami wynosi 1520
h Kazdym zatem z powyższych wypadków oseylaeva w dniach
“murnych jest kilkakroé mniejsza niż w dniach pogodnych. Sto-
d Dzienny bieg temperatury, str. 23):
*) Tamże, jak wyżej. `
104 HERKULAN WEIGT
sunek średniej oseylacyi w dniach bez względu na stan zachmu-
rzenia dośredniej oscylacyi w dniach chmurnych jest 6:109:2:309— 27. —
dległość między maximum a minimum
czasu Ta odległość w dniach pogodnych wynosi przeciętnie 9 godz.
34 min. w dniach chmurnych 8 godz. 55 min., bez względu na
stan zachmurzenia 9 godz. 3 min., czyli zachmurzenie zmniejsza
w dziennym biegu temperatury odległość eo do czasu między ma:
ximum a minimum
niższe niż w chmurnych. Najwyższe minimum wypada również
zgodnie w lipeu (w sierpuiu dla dni chmurn wyższe o 0:09
w dniach chmurnych wyższe (14119). ogółem najwyższe (14479.
maximum temperatury. 5 ^
Chwile najszybszych zmian i temperatury $re
dniej.
TABELA VIII.
Dni pogodne.
| à Najszybsza zmiana | Temperatura $rednia
| ge ZE
| 81 E E | E
Papi Er
AO "ptos
styczeń, || 40711 bt 34m |. 9^ 58"
(«daty ds 10231 1:58 10^ 20% +1 9*43
Des 9—1U-.| 5-6 96M. |... 91387:
kwiecień 7—8 | 6—7 | 8:56" | Bro” Je
. o7 6% 8^ 23m 8^ 49"
| ezerwieć 8221969 8 gh gn 8^ 58"
f iec e Bra 7 | no g^ 97» | 8^ 7" |
|. sierpień Gë, BĘ FE ki, 8^ 46m | 854" |
wrzesień CA M | 5 9b gm |
październik TEE gn35m | 834” |
| ad . 10-11 | 4—5 | 10 3m | 7^59* |
grudzień 11-19 4—b 10^ 16» 855i" |
średnia . 9—10 6-7 | 92» | 8:66" |
Bozena
W ROPĘ ME MERE dc S RE, JEN A
en A E NAC
A NA Ce
HEC
WPLYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 105
TABELA IX.
Dni chmurne.
Najszybsza zmiana | Temperatura średnia
A 3 : | ża
d a a | a
SS E Ta t
Ets o 2% o
el a IC a Qs £g Qs
3 enzeg
styczeń , . .-. 9-10 |: 3—5 9^ 33m gh 24m
luty. . 11-16 bf gh 36m 9^ 90m
A 5 A 9—10 5— gr 19m 7h 50m
kwiecień . . . 9—10 | 6 9» gm 6^ 52m
BA. A. Ć c. 8—9 | 5— 8h 47m 7^ 30m
czerwiec . . . B 7.1.62 8^ 20m 7^ 49m
bi X C 5. Saz, $267 gh 41m 6" 1m
sierpien À eh gh 29ra 7 5
esień |. S 10 157 8^ ¿gm 6" 48m
październik 9-10 | 4—5 9» 99m 7h 23m
listopad. . 9—10 | 3-4 9h 29m gn m
grudzień y 9-10 | 4-5 9h 49m 8» 20m
średnia. > = --|--9m1Q 5-6 9^ 11" 7h87" |
. W dniach pogodnych najszybsza zmiana temperatury nastaje
najwcześniej (między godz. 6—7 rano) w maju, czerwcu, lipeu,
sierpniu; najpóźniej w grudniu (między 11—12). Natomiast w dniach
chmurnych tylko w czerwcu, lipcu i sierpniu!) najszybsza zmiana
ywa między 6—7, a w siedmiu miesiącach między 9—10. Osey-
laeya zatem chwil najszybszej zmiany odbywa się w dniach chmur-
nych tylko w obrębie 3-ch godzin, przy pogodnych w obrębie 5-ciu
godzin. Ogółem, tj. bez względu na stan zachmurzenia, najszybsza
zmiana temperatury nie zachodzi nigdy ani tak wcześnie, jak w dniach
; pogodnych i chmurnych. ani tak późno (tj. blizko południa) jak
w dniach pogodnych.
- Co do ehwili najszybszego ubytku (ezyli chwil najszybszej
zmiany temperatury po południu), to z tablie VIII i IX wynika,
że zachmurzenie zbliża chwilę najszybszego ubytku temperatury
bardziej ku południowi tak w każdym z osobna miesiącu. jako też
Ba przecięciu rocznem, natomiast niebo pogodne oddala ją. Podo-
me rzecz ma się w Wiedniu.
t Temperatura średnia przed południem. Tempera-
ura średnia nastaje w dniach pogodnych najpóźniej w styczniu
nn €
ud 1) W sześciu, jeśli przyjmiemy, że w lutym najszybsza zmiana bywa od
2x1 co jednak wydaje sie mniej prawdopodobne, bo w żadnym innym mie:
u tego nie spotykamy.
A 1 E AERE IEEE os qa S RE ONERE EN De A E
t D D > òr w - e ! i “ar 4 > K ` . | = E t
91 266 6601 | 09-8 | 90-11 | 28:01 | 99 e1 | 28:48 | 98.08 98.2 | 09.31 | 65.01 goa sre + LIE ez stbporoa. |
184| 928 (796 | 218 | 896 |66:6 er erga TLOZ! 189 | 67-11) 10.01 wie 9*6 — |e61—| uU > y |
86.» si 098 | 622 262 |268 [2101 1338 2661] 09.9 om 206 | 9e1— eso |= | or -
cg.9| 98:4 |894 | zez | 81.9 68 el 99:08 €L81| 66.6 | 998 1862 |661— Ma |ł68—| 6 |
Ston ger 899 | 90-2 mer aler 62:81 1891| cec 26:9 |089 | #23- #081- Ze e
| | | | | i 2
26.2 | 06:8 |88€ | 229 263 S19 [E171 1891 79-91 | ere | era |£/9 | 883 TEL |068—| L
| 124) 98.1 96: | 899 er 98.9 |OŁST ont IFFT] 067 os 96% | Fra— 908I- +88-| 9
| | | [96 !
| 399| 901 212 |co9 12% 060 |eesr 0081 PLET) 18 | ze (2:3 | a= ët: |9Le—| a
=o | 89.9] 88.1 968 | 829 | LIE 1.9 [2081| 38-81 12.81] 687 | BEE |767 | ere— Pal e-f Y |
= | 9] leg |89 | 64.9 008 269 |9961 99.81 6681| 867 sse leie | 958 Figi |696—| €
z 289 | 993 29 | 169 68% 1509 [6881 TEL cer] are Ka tere | 243 191— |6Ł8—| 6 |
4 | 809) otg 669 | 02 685 gaus 4871 eii] 860 98% going: 9711 is | to
2 | 289] og r raz 821 302 lan seen erer| zo me 219 [era 601I- |9es— poupa)
E 3 | | | | | | EU E ql |
= loa sa © $69. m2. | 9. em gm | a am| ga | o aa | wm i:
[EE SETS AITOR ERTSE a En II Eee |
I5 2 s LS = = |5 = B IE o£ £ A
13 13] A O ee A ER
| eTuzoocy uetrsof oun v ueo 4 vw tg |
zoo | oa 19d wanjeaoduro],
'X VTAAVI
106
| | |
107
87 19/09 18 09818 Ae LL uż) «$6 18 un EE 48|u61 uż) «£9 480063 18|u07 42 m9 46:86 ail w&£€ 48 | uGlu6 wëll ug | apoag "I
"0€ E (007 q& 06808 Lt «f| «0€ 18 003 «6|«0€ u£| «99 € 01 lag uF 008 uł 08 u€| 008 «T | u6 |u86 ul | weu
ug] «6/«6T 46 |uSTu6łu09 46 «T8 afin DÉI «6[«96 «8| 008 u8 mz? u mOT 16 7 6] w8€ u6 | ulg 407 |w6 401 | 'upeag *1
«0G 1P (0:88 wb tut Lët uG mGA uG|u97 uGjuO7 uf) ue ub mG7 u$ 4€, wOF uf «8€ aff 00€ 1€ | uż |uQf «9 | "mm
Teg |896 862 fe0% oa 8e jeeg stet con [s22 | 9601 869 | 8.1 889 ees | anum
79.9 99.7 21:4 189.9 ees - 98.2 [ocer | 2281 | 12er |18.+ LGE | ŁŁĘ 87-2— | Seet 06:6 — "ufa a
08.2 FETT OI.T1|99-8 ost | g41!]689.GT sees 62.16 [66.7 66:71 | GLITI €9.0— | #79 — | 29.0 — "Ux u
86-0—| 67.0 |00:0 |19.0— 110- 00.0 |e0-1—| 21-T |000 66.07 760 000 | T70 70-0 — | 00.0 us —użl
79.9 | 769 |66-2 |TEL oni og art 08.61 Gz.zTł909 | €8.8 117-8 | 82-1 | €6.01— |09.6— “arupa
#89 | Fl+ 1669 |lon9 293 #02 19:81 | 99-91 |6T:91 [80.2 | ©6-9 |zr9 | F0O-6— | €-T1— |966—]| St SO
WPLYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE
66.6 [727 |799 [68.9 (gza sei Janet | ge/tloctkea | £12 |609 | e&1— l zeor— lere-| i
"L9 | Wa 802 |c6:9 See 892 wm | 2881 96.91 |epe | 96% Isoz | €8.1— 9001— |662—| ot
BEI | 69 [GL (20.4 809 078 |alFI | 02.61 12121 200 | 268 |Oż.> | e2-1- | eror— zeg] 6
89 | 02 088 |z aru 098 |eTt| ec e eesi |re.o 2001 zr8 | 79.1— 896 — t98 =| s
Sea en 96s |r. aa ae kat Toe ar6l|iG9 SEI 266 60.1— | Mt d EI
002 196 (316 |894 ma 286 Pro oossleueleg | rct 17.01 | 9&1— | 768 — 1-| 9
GBZ | 69:01 07:07 [06-2 | 90:17 8907 |9F-9T | 91.58 | 88-18 |669 | eZer | Te-H | 61.1—| 90. — [er] e |
992 | 32-11 6801 [138 911 63.11 J89-c1 | recz 99.12 |9e2. | es 29.11] 26.0! 889 — |Łod—]| + |
822 | PETE OT1T [ES eet 89.11 [98:07 | 08:08 | eZ- T6 lac.z teren on | ma ev 6-1
984 | I-IV 8011 IRB ost 8-11 lager | 21.08 |091e|6e-2 | 92:81 159.11) ego | 88.9 — |290—| g
184 | 22.01 820198 86.11 1711801 | 2642 male | zeer 66.11) 990—| raz — lego] 1 |
| | |
108 HERKULAN WEIGT
niach chmurnych temperatura średnia nie wypada też
nigdy ani tak wezesnie, ani tak późno jak w dniach pogodnych.
temperatury średniej po południu waha się najbardziej w dnia
chmurnych (od 6^ 1” imni
Zachmurzenie, wpływając tak silnie na dzienny bieg tempe-
ratury i wszystkie jego elementa, musi oczywiście oddziałać także
w
się Hi dniach
prze
- wschod
WPŁYW ZACHMURZENIA W KRAKOWIE 109
cięciu rocznem) ujemnie; w dniach pogodnych w jesieni i zimie ujemnie,
natomiast na wiosnę i w lecie, a także w przecięciu rocznem dodatnio.
imum temperatury w dniach chmurnych wypada w zi-
stawiać wolno, bo nie pochodzą z tej samej ilości dni, — chmurne
15 449, chmurne — 0:630,
kich porach roku i w przecięciu rocznem wyższe, niż w dniach po-
godnych. Najjaskrawiej podwyższa wpływ zachmurzenie minimum
jesieni. '
razy mniejsza niż w dniach wszystkich ogółem bez względu na
stan zachmurzenia.
Minimum temperatury nastaje w jesieni i w zimie w dniach
chmurnych wcześniej niż w dniach pogodnych, na wiosnę i w le-
me później. Jednakże w zimie jest zmiana temperatury w dniach
wypadłoby w zimie o D. — I w przecięciu rocznem minimum
A lach chmurnych wypada cokolwiek wcześniej niż w pogo-
nych. — Pogodne niebo wiąże ściślej chwilę minimum z chwilą
u słońca, zachmurzenie ten węzeł rozluźnia.
kich Temperatura średnia nastaje w dniach chmurnych we wszyst-
de porach roku wezesniej niz w pogodnych i wszystkich ogó-
"m. Największą w tym względzie różnicę (blizko o 1 godzinę)
spotykamy w zimie.
na chmurzenie zbliża we wszystkich porach roku maximum
mu atury ku południowi, niebo pogodne je oddala. Ogół dni zaj-
> Pod tym względem stanowisko pośrednie, grawitując zimą ku
‚om, chmurnym, w innych porach roku ku pogodnym. ` `
rach rednią popoładniową zbliża zachmurzenie we wszystkich po-
roku ku południowi, niebo pogodne je oddala. Najwydatniej
Paw. Kom, fizyogr. T. XLV. Dz. L 9
110 i ` HERKULAN WEIGT
w tym kierunku działa zachmurzenie w lecie, bo wtedy w dniach
chmurnych średnia wypada o 7" 19”, — w pogodnych o 8^ 53”.
Podobnie w przecięciu roeznem: w dniach chmurnych średnia na-
staje o 6" 48", w pogodnych o 8* 55", — ogółem o 8^ 25". Ogół
dni w tym wzgledzie grawituje — z wyjatkiem zimy — ku dniom
pogodnym.
"Freść.
Strona
a
Metody, jakiemi badać można wpływ zachmurzenia (metoda: Que-
teleta, Asi Augustina) oraz znaczenie na tem gang Angota. 85
Metoda zastosowana w niniejszej rozprawce
Kontrola penant nad zachmurzeniem zapom ocą obserwacji
u... ep emu nad „liezba godzin ze sloncem een św
W bO
88
Ilość nhi pogodnyeh i i chmarnych w Krakowie, w w Prad ze i w ; Wiednia 88
Ca iN stan a ie a) w dniach pogodnych, b) w chmur- 99
92
94
LS
Wpływ rocznego biegu temperatury na a dzienny w w dniach rer
dnych i chmurn ers
Zboezenia - $rednich 24-0 godzi nnych
Elementa biegu He Ri o w dniach pogodnych a a. chmurnych oraz
w er z takimiż elementa dniach wszystkich bez
wzgledu na zachmurzenie (niekiedy y nadto w orowan z odpo- 100
wiednimi elementami w Pradze i w Wiedniu)
Temperatura pór roku i roczna w dniach pogodnych, "ehmumnych,
oraz bez ties na zachmurzenie. — (Bieg dzienny i jego głó-
wne elem
10. Wpływ éier EZ na średnie z z obsermacyi „terminowych“ ikwo-
stya odpowiednich poprawek .
pus m
so
1
O a At
DPM
|
|
|
|
|
|
;
Materyaly
do fizyografii krajowei.
Dział 11.
Materyały zebrane przez Sekcyę zoologiczną.
Spra
w. Kom, fizyogr. T. XLV, Dział II.
Nowe formy Przylżeńców
(Thysanoplerorum genera et species novae)
podał
Fryderyk Schille.
(z tablicą I).
W ciągu kilkuletnich badań tej grupy owadów udało mi się
znależć pewną ilość nowych gatunków i form, które w tej prac
opisuję. Dwa z pośród tych gatunków różnią się tak dalece od ga-
tunków dotąd opisanych, że uważałem za stosowne utworzyć na
ich podstawie dwa nowe rodzaje.
Prionothrips n. g.
Caput latius quam longius, antice in processum truncatum
produetum ocellisque apud feminam ornatum. Antennae (fig. 1, 2)
"artieulatae, articulo secundo apice, externe, in processum producto,
margine autem apicali desuper viso dentieulato, articulis omnibus
liberis, Palpi maxillares triarticulati, artieulo 1-o longitudine arti-
euli tertii eum secundo; articulus tertius apice setis tribus brevio-
ribus unaque longiore ornatus. Palpi labiales biartieulati, articulo
Primo seeundo multo breviore; articulo seeundo setis 4 aeque lon-
SIS ornato. Prothorax capite parum longior, angulis posterioribus
setis binis mediocriter longis, margine posteriore setis duabus parvis
marginem alae cingenti instruetae; nervorum transversariorum duo
q Periores marginem anticum alae cum nervo longitudinali exteriore,
uo inferiores nervum longitudinalem interiorem cum margine po-
qe
4 FRYDERYK SCHILLE
stico connectunt alamque in partes tres fere aequales dividunt;
nales margo antieus in tota longitudine setosi; margo anticus
alae ciliis latitudinem alae longitudine aequantibus, margo posticus
ciliis longioribus ornatus; nervi transversi haud setosi. Abdomen
apice valde attenuatum; terebra sursum versus directa.
Prionothrips Niezabitowskii n. sp.
Femina.
gior et dimidio erassior quam 7-us. Articulus 2-us apice externe
in processum robustum productus et in margine apicali desuper
visus denticulatus. Prothoraeis anguli rotundati, setis mediocribus
instructi. Pterothorax prothorace paullum latior atque 05 longior.
Pedes melleo-brunnei. ae flavidae nervis praecipue inferioribus
transversis decoloratis. Alae inferiores parum angustiores, hyalinae.
Long. corp. 091 mm Jud
Generi Melanothrips propinquus, differt ab eo imprimis struc-
tura articuli 2-i antennarum, angulis prothoraeis haud setosis,
t ;
H DL
gine antieo alarum ciliato.
Mas ign
E. Nie
d. 1 m. Maii. Primum exemplum invenit Dr. tł
ea
zabitowski in Junipero communi, in qua planta ipse post
exempla reperi.
Chirothrips manicata Halid., forma aptera m.
Femina. ;
Formae pennatae simillima. (Mares semper apteri). 6 in
„Rytro et Mlodów prope Rytro; d. 4 m. Julii exempla
graminibus et in Galio verno lecta.
Paehythrips phaeoptera n. sp.
Femina. adit
Corpus brunneo-nierum eaput (fig. 10) longitudine sua a
postice dilatatum, ocellis tribus instructum. Antennae totae brunneo
mar- .
»
NOWE FORMY PRZYLŻEŃCÓW 5
superioribus prominentibus. Squamulae obscure brunneae. Alae an-
longitudinalis exterior in dimidio apicali setis tribus aequaliter inter
se remotis, nervus longitudinalis interior in tota sua longitudine setis
aequabiliter dispositis instruetus. Pedes brunneo-nigri, tibiis anterio-
ribus tarsisque omnibus totis, tibiis intermediis ae posticis, summa
basi brunnea excepta, flavis. Abdomen latissimum, apicem versus
attenuatum pilisque paucis longioribus ornatum, segmento ultimo
acuminato. Long. corp. 0:84 mm.
pecies haee a P. subaptera Halid. differt alis bene evolutis,
eolore antennarum, ocellis evolutis. latitudine maiore thoraeis.
Character generis Pachythrips: „Ocelli desunt* delendus est.
ytro; d. 9 m. Julii unieum exemplum repertum est in herba.
Chaetothrips n. g.
. Caput ocellis haud instructum; antennae 8-artieulatae, stylo
biartieulato; palpi maxillares (fig. 4) triartieulati, artieulis aeque
longis, eorum ultimus setis tribus brevioribus unaque longiore or-
natus; palpi labiales (fig. 5) biartieulati, maxillaribus ?/, breviores,
articulo primo plano, humili, seeundo longo, apice attenuato setisque
tribus ornato.
Chaetothrips Uzeli n. sp.
Femina
Corpus flavidum, parum infuscatum, oeulis apiceque oris ni-
marginem postieum pliea nigra ornatum. Antennae brunneae, arti-
e; l-o flavescenti pellueido; articulus 1-us brevis (fig. 6), aeque
atus ac 2-us; articulus 2-us primo longior, rotundatus; 3-us et 4-us
ay longi, basi apiceque attenuati, Zo distincte tenuiores; D-us
"0 brevior ac tenuior; 6-us longitudine secundi, 5-0 parum cras-
"Or; stylus (art. 7 1. 8) 6-0 brevior; artieulus styli secundus primo
ngior ae tenuior. Prothorax flavus, paucis locis parum infuscatus,
etis copiosis ac longissimis ab omnibus Thysanopterorum speciebus
6 FRYDERYK SCHILLE
distinetus; prothoraeis anguli anteriores seta una longa, margo a
eet air: in utroque latere setis tribus, quarum media ie
seta angularis parum brevior, instructus; margines la-
Hasen an rien medio papillis parvis, setas longas gerentibus
armati; margo posterior in angulis setis singulis, ante medium au-
tem setis binis brevioribus ornatus; prothoracis dorsum plieis tribus
nigris instructum, pliea tertia papillas setiferas marginum lateralium
eonjungenti. Pterot orax flavus, prot orace parum longior et evi-
denter latior. Pedes flavi. Alae anteriores (fig. 7) flavescentes, ante
et pone medium fasciis brunneis pictae, apicem abdominis attingen-
tes. Alae posteriores angustiores parumque breviores, flavescentes.
Squamulae brunneae, maeula parva pellueida ornatae. Margo prin-
eipalis alarum ER ciliatus et inter cilia setis longioribus,
erassis, procurvis ornatus; nervus longitudinalis exterior et interior
aequaliter setis crassis, rectis, longissimis instructi. Abdomen flavum,
medio infuscatum, basi apiceque attenuatum. Long. eorporis 0:57 mm
pecies haec differt a genere Dendrothrips palpis maxillaribus
triarticulatis, structura et longitudine alarum, a genere Anaphothrips
baise rà antennarum, prothoraeis alarumque, ab ambobus antenna-
articulo 6-0 oblique. non diviso; ab omnibus autem aliis Thysa-
Poniewa speciebus eximia abundantia setarum.
as ignotus
Rytro, d. 12 m. Julii in s communi.
Speeiem hane Cel. Dri. H. Uzel, egregio Thysanopterorum
SĄ dedico.
Anaphothrips litoralis Reuter, forma brachyptera m.
F em
Postać Arie litoralis a Reuterio deseriptae (Thysa-
noptera Fenniea, pag. 44) simillima, differt ab ea alis parvis, apl-
cem pterothoraeis vix attingentibus.
Forma Reuteri nune „macroptera“ appellanda est.
Wierchomla prope Żegiestów ad fluvium Poprad; d. 28 m.
Julii in siecis graininibus pineti.
Thrips saliearia Uzel.
Minor quam femina, ei colore similis aut parum pallidior, an e
tennis | quam in femina pallidioribus. unse in segment
3,45 Kë -o subtus foveis augustis, oblongis ornatu
Rytro 26 m. Julii leeta sunt 6 Arepa in ilia Salicis,
Alni incanae, Rhamni Frangulae.
NOWE FORMY FRZYLŹEŃCÓW 1
Thrips Króli n. sp.
Femina.
Alae (fig. 9) angustae. longae, acuminatae. basi paullulo dilatatae,
medio attenuatae, totae presertim autem apice griseo brunneae, basi
ong. corp. 0:84—0:87 mm. Mas ignotus. Species haee Thr
Klapaleki Uzel eolore pedum similis, differt magnitudine, colore
corporis, antennarum alarumque.
Zuzanówka prope Zurawno; d, 26 m. Augusti, 5 exempla in
Melampyro nemoroso et in Calluna vulgari.
Species Cel. I. Król dicata, qui exempla Thysanopterorum
prope urbem Nowy Sącz et in montibus Tatrieis lecta benique me-
cum communicavit.
Cryptothrips fuliginosa n. sp.
. Corpus avellaneum. Caput 0:2 longius quam latius antice ac
postice angustatum. Antennae articulo l-o et 2-o avellaneis, hoe
apice pallidiore, 3-0 flavo apice infuscato, 4-0 et Do et 6-0 brun-
Deis, basi pallidioribus, 7-o et 8-o obseure brunneis; articulus 1-us
2-0 revior; 2-us et 3-us aeque longi; 4-us reliquis longior; 5-us
aeque longus ac 3-us; 6-us D-o brevior; 7-us longitudine 6-i; 8-us
l-o dimidio brevior. Prothorax brevis, eapite distincte latior; anguli
8 FRYDERYK SCHILLE
prothoraeis rotundati, setis binis instructi. Pterothorax aeque latus
ac prothorax, eo duplo longior. Tubus eapite 0:3 brevior, basi duplo
fere quam in apice latior. Pedes avellanei, tibiarum apice tarsisque
flavis; femora antica parum dilatata, tarsi anteriores dentibus parvis
instrueti. Alae antieae admodum angustae ac breves, vix segmen-
tum 5-um abdominis attingentes, dimidio basali infuscato, apice
hyalino, macula basali brunnea ornatae. Alae posticae anticis an-
gustiores et breviores, basi ante dimidium brunneae, apicem versus
hyalinae. Long. corp. 1:1—1:35 mm.
as.
Pallide brunneus. Antennae articulis 1-0, 2-0, 7-0 et 8-0 co-
lore corporis, 4—6 flavo-brunneis, 3-0 toto flavo. Alae non evolutae,
brevissimae, vix apicem pterothoracis attingentes, hyalinae. Tibiae
anteriores brunneo-flavae; tarsi anteriores dentibus permagnis ar-
mati. Long. corp. m
Zarnowiee et Barcice prope Rytro; d. 5 m. Maji et 6 m. Octo-
bris lecta sunt 8 exempla sub cortice marcida Pruni avium et
Salicum. Rzyczanów prope Rytro; d. 1 m. Augusti mas unus in
gramine.
Cryptothrips unieolor n. sp.
Mas.
rpus, pedes, antennae brunneo-nigra. Caput lateribus paral-
lelis, latitudine 0:3 longius, postice non attenuatum. Antennae ca-
pite 0:5 longiores, brunneae, articulo 2-o apice, 3-0 et 4-o totis pa-
rum pallidioribus; articulus antennarum primus 2-o brevior, 2, 3
et 4-us aeque longi; 5-us 4-o paullulo brevior; 6 et 7 longitudine
5-1; 8-us 7-0 parum brevior. Prothorax eapite brevior, postice dila-
tatus; anguli prothoracis rotundati, setis binis instrueti, Pterothorax
latitudine prothoraeis sed evidenter longior. Tubus capite 0:2 bre-
vior, basi OD quam apice latior. Alae anteriores bene evolutae, sat
latae, hyalinae, marginibus parallelis. Alae posteriores anticis parum
breviores. Pedes brunneo nigri, dimidio apicali tibiarum anteriorum
tarsisque antieis flavidis; femora antiea valde dilatata, tarsi anterio-
res dentibus robustis instructi. Long. corp. 1:4 mm. >
Wierchomla prope Żegiestów; d. 28 m. Julii duo exempla in
graminibus paene siceis pineti.
Cephalothrips monilieornis Reuter, forma macroptera m.
emina.
Corpus pallide brunneum; abdomen flavo brunneum, reliquo
eorpore pallidius, apice obscure nigro. Antennae articulo 1-0 et 2-0
MESE TATE TI e A A ca. N NE RAE ETE ASA WE
NOWE FORMY PRZYLZENCÓW 9
pallide brunneo, articulis ceteris, tertio pallidiore excepto, griseo
brunneis. Alae bene evolutae, hyalinae, 4-um segmentum abdominis
attingentes, nervo eireumeunti solo eiliis longis ornato; alae posticae
hyalinae, anticis parum breviores et angustiores.
Character generis Cephalothrips „Apterum* tollendus est.
Specimen unicum una eum forma aptera legit in silvis Niepo-
łomice prope Craeoviam Dr. Ed. L. Niezabitowski d. 7 m. Oetobris
Phloeothrips albovittata n. sp.
Femina.
paullo longior; art. 6-us 5-0 brevi , 1-0 e longus; art. 8-us
brevis, aeuminatus. Prothorax eapite latior et brevior, vittis duabus
albis ab angulis anterioribus ad rginem posteriorem ductis or-
emora antiea valde dilatata, tarsi dente evidenti instructi ae
anteriores marginibus parallelis, flavescentes, apice hyalinae, basi
et medio macula oblonga brunnea ornatae. ae posteriores flave-
scentes, anticis angustiores. Long. corp. 1:4 mm
pecies haee media inter Phl. minorem Uzel et Phl. parvam
Uzel videtur, differt tamen longitudine articuli tertii antennarum
Vittisque albis prothoracis.
: zyczanów prope Rytro; d. 27 m. Februarii sub cortice mar-
cida Alni incanae.
Physopus ulmifoliorum Uzel.
plum unum articulo sexto antennarum admodum (in am-
Exem
babus antennis pariter) evoluto distinetum, ceterum antennis ad
normam conformatis (fig. 11).
10 FRYDERYK SCHILLE
Objasnienie tablicy.
1. Prionothrips Niezabitowskii n. sp., anten
2. s Rin viet basales antennae; a: articulus sec.
3. nterior,
4. Chaetothrips Uzeli n. Sp., palpus see
5. s ^ 7. a. palpus labialıs.
6. E. à vU. ouput cum Asy sinistra et prothorax.
h > M P = anteri
8. Thrips Króli n. sp., anten
9. ala an
10. Pachythrips phacoptera n. deit ga cum antenna dextra, prothorax cum ala
11. as ulmifoliorum Uzel, antenna articulo 6-0 admodum evoluto.
Tab. 1.
Sprawozd. Kom. fizyogr. T. XLV. Dz. 11.
F. Schille.
|
Materyaly do fauny owadow
krajowych.
Podał
Fryderyk Schille,
Zarządca lasów w Podhorcach obok Stryja.
nych działów owadów.
i Korzystając z nowego dzieła Seitza: „Die Großschmetter-
linge der Erde“, dokonałem rewizyi mojego zbioru motyli; niektóre
rezultaty tej rewizyi włączyłem w spis obecny, chociaż one odnoszą
się do gatunków nie pochodzących z okolic Zurawna.
. Zurawno leży w równinie na prawym brzegu Dniestru, o mniej
więcej 3 kilometry na północny zachód od ujścia rzeki Świcy.
asy, w których zbierałem, rozciągają się od Żurawna w kierunku
południowo-wschodnim nad potokami Lutynką, Czarnym-suchym,
Olszynką, Kielbaska i kilku pomniejszymi; wznoszą się one przeszło
y metrów ponad okolicę; wzniesienie Zurawna nad poziom mo-
Fza wynosi 247 m, leśnictwa Wygody zaś 353 m.
12 FRYDERYK SCHILLE
ewy brzeg Dniestru naprzeciw Zurawna utworzony jest
z warstw formaevi kredowej z pokładami gipsu na wierzchu pod
glebą lasową; pokłady te przechodzą pod Dniestrem na prawy
brzeg rzeki aż pod folwark Zuzanówke. a może i dalej na odle-
głość 3 kilometrów. Poza tem cala okolica w kierunku zachodnim
i południowo-zachodnim należy geologicznie do warstw karpackich
i posiada florę tym warstwom właściwą.
Lasy tutejsze składają się z dębów, buków, grabów. z do-
mieszką wiązu, lipy, jaworu, klonu, brzozy, osiki, a w potokach
iwy; podszyte są wszędzie leszczyną; gdzieniegdzie znaleźć można
bez (Sambucus racemosa i ebulus), kalinę i czeremchę.
Tak zwane łazy, zajmujące tu setki morgów a pozostające
prawie wyłącznie w rękach włościan, są to łąki moczarowate, za-
rośnięte mchem i lichą trawą z rozrzuconymi zrzadka dębami,
een osikami, a w okoliey Wygody, ktöra ma las jodlowy,
odlami.
Dniestru aż ku wsi Zurawenko.
Formy znaczone gwiazdką są dla fauny krajowej nowe.
MATERYALY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 13
DZIAŁ L
Motyle (Lepidoptera).
Papilionidae.
Papilio Podalirius L. Dość rzadki w okolicy folwarku Zuza-
nówki. leśnictwa w Kotorynach i na zrębach koło Cwitówki.
P. Machaon L. Również dość rzadki, lecz częściej od poprze-
dzającego widywany.
Parnassius Apollo L. Nazwa Apollo przysługuje według dzieła
k
bardzo często bez białej kropki. Plamy krańcowe brzegu pacho-
wego tylnych skrzydeł (Analflecke) zwyczajnie zupełnie czarne.
b. Carpathicus Reb. et Rog. Kilkanaście okazów gg i
na Radziejowej kolo Rytra.
Z aberaeyi indywidualnych znalazlem:
. ab. Pseudonomion Christ. ©. Plamy tylne pod brzegiem ra-
miennym (hintere Costalflecke) i plama nad brzegiem pachowym
(Hinterrandsfleck) skrzydeł przednich wypełnione są w środku
czerwono (karminowo). — 17. VIII. na polanie „Skałki* pod Ra-
dziejową 1082 m n. p. m.
„ * ab. Flavomaculata Deck. (f. Oczka, zamiast karminowo,
żółto wypełnione. 17. VIII. jeden okaz w Krościenku koło Szezaw-
niey, kilka innych, QQ i fd, w IX. na „Skałce“ koło Rytra.
Pieridae.
Aporia Crataegi L. W r. 1906, 1907 i 1908 w ogromnej ilości
w całej okolicy od Zurawna aż ku Kałuszowi do Zbory. Mimo,
sobu tępienia gąsienic, z rezygnacyą patrzeli na sady zupełnie
z liścia ogołocone.
Pieris Brassicae L. W całej okolicy 1) pospolity.
1) Przez „okolicę* bez bliższego określenia należy rozumieć okolice Zurawna,
14 FRYDRRYK SCHILLE
P. Rapae L. Jak poprzedzający.
* ab. Immaculata Ckll. dea okaz z Rytra.
P. Napi L. Jak P. Ra
* ab. Impunctata Seitz. 3 IV. kolo Mlodowa pod Rytrem;
21. VI. pod Radziejowa tam
P. Daplidice L. W SC ydf folwarku Zuzanówki.
Euchlo& Cardamines L. W czerwcu, dość częsty w okolicy.
Leptidia Sinapis L. W laid i iw drugiem pokoleniu w sierpniu
w calej okolicy.
gen. vern. Lathyri Hb. Q i Y z Rytra, w maju
ab. ie Stgr., należąca do pokolenia wiosennego. Jeden
okaz dz
Colas gi L. W lipeu i pózniej w jesieni nie rzadki.
* ab. Flava Husz. 7. VIII. qf koło folwarku Zuzanówki ').
Gonepteryz Rhamni L. Przezimowane okazy niekiedy już
w marcu, później mnogi przez całe lato
I
Nymphalidae.
Apatura Iris L. W lipeu w ealej okolicy, re „przy
drogach leśnych na miejscach wilgotnych, dość jednak rzadki.
A. Ilia Schiff. W lipcu, jak poprzedni; występuje nieco
częściej.
v.) Clytie Schiff. Częstszy od Zen typowej; w lesie
Łyskowie Ay, potokiem Lutynką w wielkiej ilości
* ab. Inspersa Schultz 18. VIL d koło Ówitówki pod Żu-
See,
* ab. (et. v.) Eos Rossi. Mam 1 i3 dd w zbiorze z oko
Gef Sołotwiny w powiecie ace ee złowione w lesie
Limenitis Populi L. W całej okolicy pospolity; w r. 1908 już
1 czerwca po drogach leśnych. Pojaw tak wezesny właściwy Jest
tylko naszym okolicom wschodnim, gdyż na zachodzie Europy Di
jawia się ten motyl dopiero przy końcu czerwca i w lipeu
L. Sibilla L. 5. VIII. w rewirze Kotoryny pod skałami nad
Dniestrem, trzy moeno splowiale Rd właściwy ezas pojawu
przypada więc niewątpliwie na lipiec
Neptis Aceris Lepechin. W całej okolicy, a szczególnie w pe
ei Dniestru, nierzadki w dwóch pokoleniach, w maju i w lipcu.
. 1907 widziałem jeszeze we wrześniu całkiem dobrze utrzy-
mane okazy tego motyla.
1) Od p. Miączyńskiego w Warszawie otrzymałem samca C. Palaeno L, ab
Europome Espr., pochodzącego z okolic Warszawy,
MATERYAŁY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 15
Pyrameis Atalanta L. W całej okoliey w dwóch pokoleniach
w lecie i w jesieni, dość częsty.
P. Cardui L. W całej okolicy, w lecie dość częsty.
i y.
V. Urticae L. Od wiosny do jesieni w całej okolicy.
* v. (et ab.) Urticoides F. d. W. Tę bardzo rzadką odmianę
znalazłem 25. VII w rewirze Kotoryny nad potokiem Majdanem.
V. Polychloros L. W dwóch pokoleniach, dość częsty w całej
okolicy
V. Antiopa L. W lecie dość częsty.
Polygonia C album L. W dwóch pokoleniach w całej okolicy.
Araschnia Levana L. W maju częsty.
gen. aest. Prorsa L. Dość częsty.
* ab. Intermedia Stich. W r. 1908 w okoliey me Doreen
nie rzadki. Forma ta przedstawia przejście do ab. Pori
Melitaea Maturna L. Z początkiem czerwca na dica leśnych
koło Zuzanówki, na Wygodzie i Cwitówce nie rzadka.
M. Aurinia Rott. Razem z poprzednią na łąkach leśnych.
M. Phoebe Knoch. Z początkiem czerwca na łąkach leśnych,
dość rzadka w miejscowościach. podanych przy Maturna.
M. Athalia Rott. Razem z poprzednią.
M. Aurelia Nick. Jak poprzednia.
M. Dietynna Esp. Razem z poprzedniemi.
Argynnis Selene Schiff. W czerwcu i w sierpniu po zrebach
i łąkach w AL okolicy, częsty.
Ino Rott. 25. VI w rewirze Wygoda.
A. aliado L. Na wiosnę i w lecie po drogach leśnych,
wa
A. Aglaja L. W ezerweu po zrębach i łąkach dość częsty.
A. Niobe L. W ezerweu z poprzedzającym
kę T ab. Eris Meig. Pomiedzy forma glówna dość często.
Orientalis Alph. 21. VIT d na łące pod folwarkiem Zu-
diria rzadka ta odmiana znana jest z Azyi Mniejszej, Dalma-
eyi i Hiszpanii. Nieco większa niż forma typowa; ubarwienie
A. Adis L. W czerwcu, w r. ygoda po zrębach.
. Laodice Pallas. 26. VII w rewirach Kotor ryny i Wygoda
dość es znany z okolie Lwowa i Podhorzec kolo Stryja (br.
runic
> Paphia L. W lipcu po łąkach i ach leśnych.
alesina Esp. Razem z formą typową, rzadki.
Malaxorgii Galathea L. W lipeu i sierpniu w dalej okolicy.
po łąkach i zrębach lesnye
rebia Medusa F. W czerwcu w okolicy folwarku Zuzanówki.
16 FRYDERYK SCHILLE
* v. Hippomedusa O. Meisen 15. VI na Radziejowej koło
Rytra.
d E. Ligea L. W czerweu po zrębach leśnych i drogach w re-
wirze Wygo oda.
ör Sołotwińskich kilka okazów, mających na całej spod-
niej stronie skrzydeł rysunek i barwę supe odpowiadającą aber-
raeyi Ajanensis Man.
Pararge Megera L. W dwöch pokoleniach w ezerweu i sier-
pniu, wszedzie w okoliey po kamieniaeh i drogach, mnogi.
P. Aegeria L. v. Aegerides Stgr. Jeden okaz 10. Vow Rzy-
czanowie koło Rytra.
. Maera L. W lipcu, w całej okolicy.
P. Achine Se. W czerwcu i lipcu w cienistych leśnych hala-
wach i po drogach, szczególnie w rewirze Wygoda w r. 1908 po-
spolity.
Aphantopus Hyperantus L. W lipeu na łąkach leśnych mnogi.
Epinephele Iurtina L. W lipcu, równie mnogi jak poprzedni.
Coenonympha Hero L. W maju i czerweu na łazach Manaste-
reckieh dość częsty.
Iphis Schiff. W ezerweu po zrębach i łąkach mnogi.
C. Pamphilus L. W czerwcu razem z poprzednim w całej
okolicy mnogi.
Lycaenidae.
Thecla llicis Esp. gy dr. kolo folw. Zuzanówki.
* ab. Cerri Hb. eyy z en goe? Kolo folw.
Zuzanówki.
Pruni L. ab. Progressa trans. ad ab. Ptorsas Hufn. ex. l
S. vl Ryt tro
are Rubi L. *ab. Immaculata Fuchs. Jeden okaz 30. V
w n o e i kolo Rytra
Zephyrus Quercus L. 38. VII jeden okaz kolo folw. Zuza-
nówki; eech dose rzadki.
rys ophanus Virgaureae L. W lipeu i sierpniu na łąkach
leśnych i w zrębach, dość liezny.
ab. Guttata Schultz. 31. VIL © w Młodowie koło Rytra.
Chr. Hippothoż L. 15. VI w zrębie w Moszezynie koło Pro-
tess; rica
Dw e QQ z wierzchu zupełnie brunatne, tylko z żółtą wstęgą
na da pachowym tylnych skrzydeł, bardzo podobne do QY
ab. Amurensis Stgr., pochodzą z Rytra
Chr. Aleiphron Rott. * ab. Moelibaeus Stgr. Forma tworząca
siwen do gatunku Gordius Schultz. Dwa g'g! z Rytra, zło-
6. VII na Małej Roztoce.
MATERYALY DO FAUNY OWADÖW KRAJOWYCH 17
Chr. Phlaeas L. W maju, później znów w lipcu aż do paź-
dziernika; pospolity.
hr. Dorilis Hufn. W lipcu koło folwarku Zuzanówki.
* ab. Obscurior S. L. 28. VII i d tamże.
Lycaena Argiades Pall. W sierpniu w zrębie koło Ówitówki.
L. Icarus Rott. W czerwcu i lipeu w całej okolicy.
* ab. Polyphemus Esp. Jeden okaz © w dniu 23. VIII koło
fol. Zuzanówki.
* ab. Icarinus Scriba. 30. V Y w Rzyczanowie koło Rytra.
* ab. Caerulescens Wheel. 5. VIII koło fol. Zuzanówki.
* ab. Amethystina Gillm. 15. VI na zrębie Moszczyna koło
Protess.
. Minima Fuessl. * ab. Alsoides Gerh. 24. V. 4 w Woli
Kroguleckiej koło Rytra. `
. Cyllarus Rott. W czerwcu na łazach Manastereckich.
ab. Dimus Brgstr. df. Oczka na spodzie skrzydeł przednich
cztery; forma typowa ma ich pięć. I. VI, łazy Manastereckie.
à ab. Lugens Car. Q. Z wierzehu zupelnie brunatna bez nie-
bieskawego polysku, spód tylnyeh skrzydel bez zabarwienia nie-
bieskawo-zielonkawego. Razem z forma poprzednia.
Arion L. *ab. Unicolor Hormus. Z wierzehu bez ezarnych
plam z wyjatkiem plamy poprzeeznej, zamykajacej komórke nasa-
dowa. 24. VIL, Zarnowiee kolo Rytra. |
*
Hesperiidae.
Adopaea Lineola O. W lipcu na łąkach leśnych dość częsty.
Augiades Comma L. W lipcu w całej okolicy częsty.
o A. Sylvanus Esp. W czerweu i sierpniu w całej okolicy dość
lezny.
. .Thanaos Tages L. Na wiosnę i znów w lipcu i sierpniu w ca-
lej okolicy po drogach.
Notodontidae.
Lophopteryx Camelina L. 5. IV z gasienie na debie zbiera-
nych; poczwarki popędzone do rozwoju; w lipeu koło fol. Zuza-
nówki i w sierpniu tamże przy lampie. b.
, Phalera Bucephala L. Gąsienice od lipea do września szeze-
gólnie na dębach częste; motyl w maju i czerwcu. |
Lymantriidae.
Dasychira Pudibunda L. Gąsienica pospolitą na dębach. |
Euproctis Chryssorhoea L. W lipeu i sierpniu przy lampie
koło Zuzanówki. : Razi
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział. I. 2
18 FRYDERYK SCHILLE
Porthesia Similis Fuessl. W sierpniu przy lampie koło folw.
Zuzanöwki.
Arctornis L-nigrum Mueller. W ezerweu w rewirze Wygoda;
rzadka.
Stilpnotia Salieis L. W ezerweu i lipeu; pospolita
Lymantria Monacha L. 28. IX. w lesie Łyskowie; dość rzadka.
Lasiocampidae.
Trichiura Orataegi L. 1. IX. koło folw. Zuzanówki.
Eriogaster Lanestris L. 10. IV. na łazach Manastereckich; na
debie.
Macrothylacia Rubi L. W czerwcu na łazach Manastereckich;
Armo w jesieni na ziołach, pospolita.
smotriche Potatoria L. W lipeu przy świetle lampy; nie-
rzadka
Epicnaptera Tremulifolia Hb. Gąsienica w całej okolicy dość
częsta w sierpniu na dębach; popędzona w rozwoju wydaje okaz
w lutym lub marcu roku następnego.
Drepanidae.
Drepana Falcataria L. Przy świetle lampy, w lipeu.
D. Binaria Hufn. 20. VII. koło folwarku Zuzanówki.
Noctuidae.
Panthea Coenobita Esp. 12. IX. 07. znalazłem w rewirze Wy-
goda na jodle gąsienicę, która się zupełnie normalnie zaprzędła,
okazu jednakże nie wydała.
Diphtera Alpium Osbeck. W maju i czerwcu; gąsienica od
lipea do jesieni na dębach pospolita.
Demas Coryli L. Gąsienice pospolite w jesieni na dębie; po”
pędzone w rozwoju wydały okazy już w lutym roku następnego:
Acronicta Aceris L. W maju, czerwcu i lipcu. Gąsienice na
dębie dość częste; pędzone „Aa okazy z początkiem kwietnia.
A. Strigosa F. 21. VI. ex. 1.; fol. Zuzanówka.
Agrotis C-nigrum L. 31. "Vir. przy rione lampy.
; = Exclamationis L. W lipcu przy lampie koło folw. Zuza-
nówki
A. Segetum Schiff. 31. VIIL przy lampie.
Epineuronia Popularis F. 9. IX. koło a. Kotoryny-
E. Cespitis F. 28. VIII. koło fol. Zuzanów
Mamestra Leucophaea View. 30. V. w lesie Eok Protess.
M. Brassicae L. W czerwcu w din na fol. Zuzanówce-
MATERYALY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 19
M. Dissimilis Knoch. 20. VIII. na fol. Zuzanówce.
M. Pisi L. 5. VL ex. l. z przezimowanyeh poczwarek.
M. Dentina Esp. 10. VI. Lesnietwo Kotoryny.
Dianthoecia CORN GN Fuessl. W lipeu przy swietle lampy
w domu; fol. Zuz
ren Beet Hufn. 22. VL; folwark Zuzanöwka,
w
B. triti Hufn. 30. VI. przy $wietle lampy, w domu; fol.
Zuzanów
Chloantha Polyodon Cl. 10. VIIL; fol. Zuzanówka.
5 ad es Atriplicis L. W czerwcu przy świetle lampy, na fol.
użanów
Euplezia Lucipara L. 6. VI. na fol. Zuzanówce.
Hydroecia Nictitans Bkh. W lipcu i sierpniu koło folw. Zu-
zanówki.
i Leucania Pallens L. 31. VIIL na fol. Zuzanöwce, przy świetle
ampy.
Grammesia Trigrammica Hufn. 14. VI. na łące koło leśnictwa
Kotoryny.
Caradrina Alsines Brahm. W lipeu przy $wietle lampy kolo
fol. Zuzanówki.
mE Acosmetia Caliginosa Hb. 1. VL; lazy Manastereckie; bardzo
rza
Amphipyra e EE? L. 5. VIII; fol. Zuzanówka.
a F. 7. VIII; na skalach naddniestrzańskich w rewi-
rze bes MUR e rzadka.
A. Pyramidea L. 18. VIII; leśnictwo Kotoryny; 5. VIII, fol.
Zuzanówka.
Calymnia Pyralina View. W lipcu przy świetle lampy, koło
fol. Zuzanówki.
Cucullia Umbratica L. 9. VII; przy lampie i 21. VII. na łące
koło fol. Zuzanówki.
Bizon) Scutosa Schiff. 29. VII. na koniezysku koło fol. Zu-
zanó
: Pyrrhia Umbra Hufn. 3. VIII. przy lampie na lesnietwie Ko-
oryny.
Erastria Argentula Hb. W dwóch pokoleniach, w czerwcu
leci, na łazach i łąkach kolo fol. Zuzanówki; wcale nie-
rzą
E. Pusilla View. W lipcu i sierpniu przy świetle. Leśnictwo
Kotoryny i fol. ZE nierzadki.
E. Faseiana L. W czerwcu; rewir Wygoda i Kotoryny.
A ue Sericealis Se. W sierpniu po łąkach leśnych nie-
a
2*
20 FRYDERYK SCHILLE
Prothymnia Viridaria Cl. 16. VIL i 8. VIII. w okolicy nie-
rzadki, po łąkach i lazac
Abrostola Triplasia Loan VIII; fol. Zuzanöwka.
A. Tripartita Hufn. 6. VIIL, przy lampie.
Plusia Chrysitis L. W czerwcu i sierpniu w całej okolicy
mno
": ab. Juncta Tutt. 25 i 26. VIII. Rytro.
* ab. Aurea Huene. 14. VI, 25. VIII; leśnictwo Kotoryny.
* ab. Disjunctaurea Spul. 1. VI, Rytro; 15. VIII, leśnietwo
Kotoryn y.
* a € Sehultz. 30. VIIL, kolo Zuzanówki.
P. Gamma L. Od wiosny do en nn częsty.
2 Pulchein Hw. 105 VE 1:7. VIL;
Euclidia Mi Cl. W lipeu i de w Zeg okoliey.
E. Glyphica L. 6. VIIL, na zrębach koło Cwitówki.
Catocala Elocata Esp. 13. VIIL ez. l; Zuza nówka.
Madopa Salicalis Schiff. 23. VI. koło fol. Zuzanówki.
Herminia Derivalis Hb. W lipeu w okolicy fol watku Zuza-
nówki
H. Tentacularia L. W T w ealej okoliey pospolity.
Pechipogon Barbalis Cl. W maju i ezerweu; gąsienice zbiera-
łem w jesieni na dębach.
Hypena Proboseidalis L. W czerwcu i Hp pózniej we wrze-
śniu, po zrębach, mnogi. Gąsienica na pokrzywi
H. Rostralis L. 25. III, w domu; 30. VIII. koło folw. Zu-
zanówki.
* ab. Unicolor Tutt. 3. X; leśnictwo Kotoryny, w domu.
Cymatophoridae.
Cymatophora Or F. W sierpniu kolo fol. Zuzanówki.
Polyploca Flavicornis L. W marcu i kwietniu na młodych
brzozach w całej okolicy, częsty.
Brephidae.
Brephos Parthenias L. Wezas na Ven (11. IV, 3. IV)
strząsany z brzóz koło Protess i fol. Zuzan
othum Hb. 20. III. 10. IV, 14. IL Obłazy koło Rytra;
strząsany z brzóz pomiędzy osiczyną stojących.
Geometridae.
Gaometrinae.
Pseudoterpna Pruinata Hufn. 19. VII. przy lampie w okolicy
fol. Zuzanówki.
SR
ni "ai dr E mon. dni TA RE d'r
MATERYALY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 21
Geometra Papilionaria L. 9. VII. przy lampie. Gąsienica wczas
na wiosnę na i
Nemoria Viridata L. 29. VII. w okolicy fol. Zuzanówki.
Thalera Lactearia L. Gąsienice znajdywałem na dębie w sier-
pniu; motyle wylęgły się z gąsienie, popędzonych w rozwoju,
w lutym.
oai Strigata Müll. 10. VII przy lampie koło fol. Zu-
zanów 1
Aeidaliinae.
Acidalia Similata Thnbg. W lipeu w całej okolicy.
Aversata L. ab. Społiata Stgr. Przy lampie w sierpniu
nów
E. Porata F. 8. VIII. na dębie w lesie Kotor ny.
E. Punctaria L. Gąsienice w sierpniu na ri in dose ezeste,
Popedzone w rozwoju wydaly okazy w lutym. W lipcu i sierpniu
przy lampie koło fol. Zuzanówki. Do E.
imandra Amata L. 21. VIL na łące pod fol. Zuzanówka.
Larentiinae. -
. Lythria Purpuraria L. 27. VI, 6. VIII, 28. VIII. w skoszo-
nej koniczynie; motyl rzadki.
. Ortholitha Plumbaria F. W czerwcu, drugie pokolenie w sier-
pmu 1 wrześniu, koło fol. Zuzanówki. _
- Limitata Se. Wszędzie pospolity od ezerwca do sierpnia.
‚Odezia Atrata L. Mnogi po łazach, łąkach i zrębach w ezer-
Wen i lipeu w całej okolicy. ` v.
O. Tibiale Esp. 23. VI. widzialem w rewirze Wygoda jeden
okaz. Actaca spicała L., na której żyje gąsienica, jest tu pospolita.
. Anaitis Plagiata L. W dwóch pokoleniach w czerwcu i sier-
pniu nierzadki. E |
obophora Carpinata Brkh. W mareu i kwietniu strzepywana
2 brzóz; pospolita kolo Protess i fol. Zuzanówki. Ge
Eucosmia Undulata L. W lipeu jeden okaz kolo Zuzanöwki;
dość rzadki, : fa M
22 FRYDERYK SCHILLE
Lygris Reticulata Thnbg. 19. VII. przy lampie koło fol. Zu-
zanówki.
L. Prunata L. W lipeu i sierpniu nad Dniestrem dość częsty.
Larentia Dotata L. ab. Johansoni Lampa. 9. VIII. przy lampie
koło fol. Zuzanówki.
L. Siterata Hufng. W maju i znów we wrześniu dość częsty.
L. Viridaria F. 10. VII. przy lampie koło fol. Zuzanöwki.
L. Fluctuata L. Przez całe lato od maja do sierpnia wszędzie
pospolity, szczególnie częsty w domach.
L. Quadrifasciaria Cl. W me kolo fol. Zuzanöwki.
L. Ferrugata Cl. Wszedzie pospolity.
mpie
L. Sociata Brk. W lipeu i sierpniu w calej okol
L. Unangulata Hw. 1. VL, na łazach M odasteszekiah: 9. VIII.
w leśnietwie.
L. Tristata L. W ezerweu nierzadki.
L. Alchemillata L. W lipcu przy lampie.
L. Obliterata Hufn. Jak poprzedni.
L. Luteata Schiff. 1. VI., na łazach Manastereckich.
L. Bilineata L. Przez cale lato od czerwca do sierpnia wszę-
dzie pospolity.
L. Comitata L. W lipeu pospolity.
Tephroclystia Oblongata Thnbg. 31. VII. i 17. VIII. koło fol.
Zuzanöwki.
T. Linariata F. 30. VIII. koło Zuzanówki. 1
«eere Sparsata Tr. 23. i 28. VIII. koło fol Zuzanówki
rza
: Boarmiinae.
Abraxas Marginata L. W lipeu i sierpniu pospolity.
Deilinia Pusaria L. Od maja do lipea wszedzie pospolity.
D. Exanthemata Se. Z poprzednim w calej okoliey €
* ab. Pellagraria Gn. 30. VIII. kolo fol Zuzanówki, rzadki
Numeria Pulveraria L. W maju i ezerweu na lazach Mana-
stereckich. Gasieniea na debie w sierpniu.
Ennomos en Hufn. 7. VIII. w rewirze Kotoryny nad
potokiem Majdan
E. Alniaria da 6. VIII. w tej samej miejseowosei, co po
przedni.
E. Erosaria Hb. 20. VIII. kolo folwarku Zuzanöwki.
Selenia Bilunaria Esp. Gąsienica na dębie w main ` ,
S. —. Hufn. Sie sen 23. IV. z brzóz. Gąsienica
na dębie w sierpni
imera maa L. 9. XL © w rewirze Kotoryny.
MATERYALY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 23
Angerona . dës L. W czerwcu w zrębie leśnym w Mo-
szezynie koło Żurawna.
urymene eiert? L. W maju i czerwcu, RER pokolenie
w sierpniu. Gąsienice na dębie w sierpniu i wrześniu
Epione Apiciaria Schiff. 9. IX. koło leśnictwa w - Kotorynaeh.
E. Advenaria Hb. W czerwcu koło Zuzanówki i na łazach
Manastereckich. >
Caustoloma Flavicaria Hb. 4. VIII. w Zurawnie nad Dnie-
strem. Forma więcej południowa, znana z okolie Wiednia, z Wę-
gier, Turcyi, z połudn. Rosyi i Armenii. — Nowicki podaje ją
z okolic Lwowa. Rzadka.
Venilia Macularia L. Pospolity w maju i czerwcu.
Semiothisa Qi = 25. VIII. koło SE
S. Liturata Cl. 25. VI. w rewirze Wyg
py Ger Schiff. 3. IV. ech? z brzóz koło
fol, Zuzanówki.
Amphidasis Betularia L. W maju w calej okolicy. Gasienice
od lipea do jesieni na drzewach liściastych, a szezególnie dębach,
częste.
Fire Cinetaria Schiff. 4. V. strzasany z brzóz na łazach
Manasterecki
Eemer Schiff. 15. VI. w lesie kolo Protess i 18. VI.
w ogrodzie koło leśnictwa.
. Consortaria F. Gąsienice na dębach w sierpniu; popędzone
w rozwoju wydały motyle 28. II.
it ide Hb. 28. IV. ex. 1.; 7. V. w ogrodzie; 28. IV.
strząsany z brzóz; 16. VII. wieczorem koło fol. Zuzanówki.
ab. Defessaria Frr. 28. IV. na brzozach w Czerteżu koło
Protess.
. Luridata Brh. Gasienice strzepane z vini w si,
Popedzone w rozwoju wydaly motyle 5. i 10.
. Punctularia Hb. Od marca aż do czerwca po łazach i la-
sach, częsty.
Gnophos Obscuraria Hb. 20. VIII; Zuzanówka.
Fidonia Roraria F. 23. VL na lasach Manastereckich; rewir
a
0%
O
Ja
E
H
N
Se
—
Ematurga Atomaria er Pospolity w maju i znów w lipcu aż
do wo w całej okolic
Unicoloraria Ster. 29. VII. koło Zuzanówki.
Sieg Clathrata L. Pospolity w maju i później w lipeu
i ee w calej okolie
Scoria Lineata Se. W maju i ezerweu na lazach Manastere-
ekich nie rzadki.
24 FRYDERYK SCHILLE
Cymbidae.
Sarrothripus Revayana Se. Motyle 27 sie w październiku
z gasienio zbieranych na debie w sierpni
ab. Ramosana Hb. ex. I. jak Ge glöwna
Hylophila Prasinana L. Gasienice pospolite na debie w sier-
pniu, popedzane w fozwou wydaly motyle w mareu.
Syntomidae.
Syntomis Phegea L. W czerwcu i lipcu w rewirze Bakocyn
mr ees nad droga z Zurawna do staeyi kolejowej Nowosielce
i po od skałami nad Dniestrem w rewirze Kotoryny; dość częsty.
Arctiidae.
pm Lubricipeda L. W czerwcu koło leśnictwa Ko-
toryny.
S. Menthastri Esp. W ezerweu przy lampie.
Phragmatobia Fuliginosa L. w maju i w drugiem pokoleniu
w sierpniu, w całej okolicy.
Parasemia Plantaginis L. v. Hospita Schiff. W czerwcu po
zrębach i łąkach w całej okolicy, dość ezesty.
acrisia Sannio L. W czerwcu na łąkach i zrębach w całej
okolicy, również dość często widywany
Arctia cas: > Gąsienica napotykana w całej okolicy, ale nie
często i pojedyne
Oo ska EG L. W Kee po zrębach dość częsta.
. Quadripunctaria Poda. W lipcu i z początkiem sierpnia
w calej okolicy i to nierzadka.
ipocrita Jacobaeae L. ` 1% VI. w zrębie koło Protess; nie-
częsty.
Miltochrista Miniata Forst. 10. VII. w lesie na puto ció
Endrosa Irrorella Cl. 7. VIII. kolo Zuzanówki.
Cybosia Mesomella L. W ezerweu koło fol Zuzanówki.
Gnophria Rubricollis L. 15. VIL w rewirze Wygoda, w lesie
szpilkowym
Lithosia Complana L. W lipeu na lace pod Zuzanówką.
Zygaenidae.
Zygaena Purpuralis Brünnich., W lipeu w całej okolicy: nie
rzadki.
ab. Interrupta Stgr. 18. VII. koło Öwitöwki.
MATERYAŁY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 25
Z. Lonicerae Scheven. W lipeu koło fol. Zuzanówki.
Z. Filipendulae L. W lipeu mnogi w całej okoliey.
Cochlididae.
Cochlidion Wee Hufn. 16. VII. kolo Zuzanöwki; gasie-
nica na debach, nierzadko.
Psychidae.
Pachytelia Unicolor Hufn. Motyle lęgły sie u mnie w domu
przy końcu czerwca i z początkiem lipca. Woreczki często można
spotkać przyprzędzione do drzew leśnych, płotów i t. p.
Hepialidae.
Hepialus odios L. 25. VIII. koło Zuzanówki.
H. Hecta L. VI, las Kotoryny; 26. VIIL kolo Zuza-
nówki.
Microlepidoptera.
Pyralidae.
Galleriinae.
Aphomia Boeiella L. W lipeu w okolicy Kotoryn i fol. Zu-
zanówki.
Crambinae.
Crambus Tristellus F. z aberacyami: ab. Paleella Hb. ab. Fu-
scelinellus Stph. i ab. Aquilella Hb. Wszystkie te form my razem
w sierpniu w całej okolicy po pastwiskach à i ścierniskach. Forma
typowa ezesta.
C. Perlellus Se. 22. VII. kolo Zuzanówki, ezesty.
C. Myellus Hb. 28. VII. kolo Zuzanówki, nie ezesty.
4 dir Falsellus Schiff. 14. VIIL, Öwitöwka nad Dniestrem; Bee
a
^. C. Hortuellus Hb. W lipeu koło Zuzanówki i przy |
C. Pratellus L. W lipeu przy lampie w okolicy ne
o. Polanie
Ephestia Elutella Hb. VIII. w domu na fol. Zuzanówce.
Salebria Semirubella Ze v. Ab) Sanguinella Hb. en końcn
lipca w okolicy Zuzanówki,
26 FRYDERYK SCHILLE
* Rhodophaea Rosella Se. 21. VII. w okoliey folwarku Zuza-
ki
nöwki.
Pyralinae.
Cledeobia Angustalis Schiff. 17. VII. w domu na folw. Zuza-
nówce.
Hydrocampinae.
Nymphula Stratiotata L. 29. V. w Nowym Sączu, 25. VII.
zaś, a więc w drugiem pokoleniu przy lampie i w domu na fol.
Zuzanówce pod Żur
Perinephila ex Schiff. W ezerweu w rewirze Wygoda
i w lipeu przy lampie w Kotorynach. Gasienica na Eupatorium
cannabinum w całej okolicy. W rewirze Wygoda pospolity
Psammotis Hyalinalis Hb. W lipeu przy lampie; Zonanöwka,
Seopariinae.
Scoparia Truncicolella Stt. 1. VII. w okolicy Zuzanówki.
S. Orataegella Hr. 25. VI. w domu i 7. VIL w okoliey fol.
Zuzanówki.
Pyraustinae.
Nomophila Noctuella Schiff. W lipeu w okoliey fol. Zuza-
i.
Diasemia Litterata Se. W lipcu i sierpniu w całej okolicy
pospolity.
Pionea Pandalis Hb. W lipeu koło Zuzanówki.
P, Falcatalis Gn. W- V lipen i sierpniu ik W okolicy Dnie-
stru i Ówitówki.
P. Purpuralis L. W lipeu i sierpniu w całej okolicy pospolity.
Pterophoridae.
Oxyptilus Hieracii Z. 10. VIL; zrąb Czerteż koło Protess.
O. Ericetorum Z. 29. Mer i 9. VIIL; Zuzanówka.
Alucita Tetradactyla L. 16. VIL; Zuzanówka.
Stenoptilia Pterodactyla L 23. VI. i 28. VIL; Zuzanówka.
MATERYALY DO FAUNY OWADÖW KRAJOWYCH 27
Tortricidae.
Tortricinae.
Acalla Niveana F. 11. IV. w Czertezu kolo Protess; zimuje
jako imago i jest na wiosne liezny w drzewostanaeh brzozowych.
Ferrugana Tr. v. Tripunctaua Hb. 28. X. dose ezesty
Cacoecia Podana Sc. W czerwcu i lipeu na a Wygodzie i i w Zu-
zanówce geg rzadka.
Sauberiana Sorh. (al. ant. fere unicol. nigro-fuseis). 17. VL;
rewir pude
Pandemis Corylana F. 25. VIII.; Zuzanówka.
P. Ribeana Hb. 8. VIIL; rewir Kotory ny.
P. Heparana Schiff. 5. VIII. przy lampie; Zuzanöwka.
Cheimatophila Tortricella Hb. Wczesną wiosną strzepywany
w calej okoliey z mlodych drzew; liezny.
Conchylinae.
Conchylis Dubitana Hb. 12. VIII. przy lampie; Zuzanówka.
C. Aleella Schulze. 10. VI. przy lampie; Zuzanówka.
. Hartmanniana Cl. 1. VL; lazy Manastereckie.
C. Smeathmanniana F. 29. VIL w domu; fol. Zuzanówka.
C. Ciliella Hb. 19. VII. przy lampie; Zuzanó
Euxanthis Zoegana L. W lipcu koło SCHT Sea,
Olethreutinae.
Olethreutes Betulaetana Hw. 8. VII. i 22. VIII.; Zuzanówka.
O. Sororeulana we 22: VIII, EN
O. Variegana Hb. VI; Zuzanówka.
O. Profundana F. pus VII. Bakobyśi 27. VII. Zuzanówka.
Gąsienica w czerwcu na dębie.
Rivulana Se. W lipcu; Zuzanówka.
0. acunana Dup. We wrześniu; leśnictwo Kotoryny.
nówka; 9. VIII. leśnictwo Kotoryny.
aa Hb. 10. As Bakoeyn; 13. VII, Zuzanówka.
Geste, na debie w ezerw
Gypsonoma lncarnana Hw. VI, Zuzanówka.
G. Neglectana dus W ns Owiewka
28
FRYDERYK SCHILLE
Semasia Hypericana Hb. 9. VIII. leśnictwo Kotoryny; 22. VIII
Zuzanówka.
Epiblema Cana Hw. (Hohenwartiana Tr.). 3. VIII. Zuzanówka.
E. Nisella Cl. ab. Decorana Hb. 25. VIII. Zuzanówka.
E. Penkleriana F. 22. VIII. Zuzanöwka.
E. Sordidana Hb. 7. VIII. rewir Kotoryny; ES: Majdan.
E. Immundana F. R. W sierpniu; Zuzanów
E. Tripunctana F. 30. V. Zuzanöwka.
Tmetocera Ocellana F. 13. VII. Zuzanówka.
Ancylis Lundana F. W dwóch pokoleniach, w maju, czerwcu
i znów w sierpniu; gąsienica na d
t 23. V
ębie.
A. Laetana F. I. płoszona z krzaków koło Zuzanówki.
Gąsienica na osice; zimuje dorosła
copula.
Dichrorampha Petiverella L. 31. VII. Zuzanówka.
Yponomeutidae.
Yponomeuta Plumbellus Schiff. 22. VIII. Zuzanöwka.
Y. Malinellus Z. 28. VII. Zuzanöwka.
Argyresthia Goedartella L. 27. VII. Zuzanöwka.
Plutellidae.
Plutella Maculipennis Curt. 28. X. Zuzanówka.
Cerostoma Asperella L. 24. IL; rewir Wygoda, Qi ig in
Gelechiidae.
Gelechiinae.
Gelechia Peliella Tr. 17. VII. Zuzanówka. i
* G. Scalella Se. 10. VI., koło Zuzanówki, na dębie.
Acompsia Cinerella Cl. W lipcu; Zuzanówka.
A. Tripunctella Schiff. 23. VI. Zuz
Tachyptilia Populella Cl. 19. VIII. ka Thog 22. VIII. le-
$nietwo Kotoryn
2
‚Recurvaria Leucatella Cl. W lipeu, Zuzanówka.
Stenolechia Gemmella L. 22. VIII. i 25. VIII; Zuzanówka.
Rhinosia Ferrugella Schiff. 7. VII. Zuzanówka.
* Deuterogonia sub ce Wek. 13, VII. Zuzanówka. Gatunek
dla naszej fauny nowy, znany dotychezas tylko ze ik
Ypsolophus paid y Hb. 23. VI. Zuzanówka.
MATERYAŁY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 29
Blastobasinae.
Endrosis Lacteella Schiff. 31. III. Zuzanówka, 8. VIII. leśni-
ctwo Kotoryny.
Oecophorinae.
Dasystoma Salicella Hb. Gąsienica znaleziona w jesieni na
dębie, popędzona w rozwoju wydała motyla 27. I.
Chimabache Phryganella Hb. 12. X. na skałach koło Dniestru.
Ch. Fagella F. 4 i 7. V., 23. IV. koło Zuzanówki.
Semioscopis Anella Hb. Z końcem marca i w kwietniu na
brzozach w całej okolicy.
Avellanella Hb. Razem z formą poprzednią; częsta.
Psecadia Pusiella Roemer. 10. VII. w rewirze Bakocyn w wiel-
kiej ilości; 14. VII. pojedynczo koło leśnictwa Kotoryny; 27. VII.
Zuzanów ka.
Depressaria Costosa Hw. 25. VIII. Zuzanówka.
Arenella Schiff. Od sierpnia do listopada w calej okoliey.
. Applana F. 8. VIII. Zuzanówka.
. Selini Hein. 10. VIL, w domu; Zuzanówka.
. Albipunctella Hb. 23. X. lesnietwo Kotoryny.
. Pulcherrimella Stt. 17. VIII. w domu, Zuzanówka.
Posa
Elachistidae.
Seythris Cuspidella Schiff. W lipeu; Zuzanówka.
Gracilariidae.
Gracilaria Alchimiella Sc. Gasienice z min w avs buko-
wych, popedzone do rozwoju wydaly motyle 12. II. i 14. II
orhagen („Die EEN ee der Mark Bauch V, str.
265) pisze: „Die Raupe, deren Mine noch nicht beobachtet wurde,
lebt VI. VII. und IX. an Eichen, nach Fr. auch an Buchen. Ver-
wandlung an der Erde“. Gąsienica miałaby zatem opuszczać minę
| zaprzędzać się na ziemi. Otóż w r. 1908 wylęgły się u mnie dwa
okazy z min w liściach Genre przeobrażenie odbyło się zatem
w Mio której gąsienica nie opuściła.
G. Stigmatella F. 1. X., leśnictwo Kotoryny, w dom
i , Coriscium Brongniardellum F. 24. IX. ez. 1. Tadnittwó Ko-
or
ito Amyotella Dup. 3. VIII. kolo Zuzanówki.
L. erella F. Z min w liściach dębowych, tanq
M imieni, wgłągały się motyle pędzone w rozwoju w lutym ro
nastę ępnego.
30 FRYDERYK SCHILLE
L. Alniella Z. Jak poprzednia.
L. Ulmifoliella Hb. Z miny w liściu brzozowym ex. l. 27. I.
(pędzona). ;
L. Faginella Z. Z miny w liściu bukowym dnia 4. II. ex. l.
(pedzona).
L. Quercifoliella Z. Z min w liściach dębowych, ex. I. w lu-
tym (pędzone).
L. Froelichiella Z. Z min w liściach olchowych (Alnus gluti-
nosa), ex. l. 31. I. (pędzone).
Tineidae.
Monopsis Monachella Hb. 22. VII. i 1. IX.; Zuzanówka,
domu
w domu.
Tinea Cloacella Hw. 30. VII. Zuzanówka, w domu.
T. Misella Z. 6. VIII. Zuzanówka, w domu.
T. Fuseipunctella Hw. 17. VIII. Zuzanówka, w domu.
Nemophora Schwarziella Z. 16. VI. Zuzanówka.
* Nemotois Raddaéllus Hb. 24. VII. na przekwitłych główkach
Dipsacus silvestris kilka sztuk, koło fol. Zuzanówki.
Adela Degeerella L. W ezerweu, w rewirze Wygoda.
A. Violella Tr. 1. VII. Zuzanówka.
DZIAŁ II.
Przylżeńce. Thysanoptera.*)
Aeolothripidae.
Melanothrips fusca Sulz. Zuzanówka pod Żurawnem; na liściach
kapusty, w lipcu. a
Aeolothrips versicolor Uzel. Na liściach dębowych i lipowych
przy końcu lipca i z początkiem sierpnia; 21. VII. zaś w trawach
na fol. Zuzanówce; forma rzadka.
Ae. fasciata L. Kilka okazów tego gatunku zebrał prof. I,
Król dnia 29. VII. w Tatrach przy Morskiem Oku, 1584 m n. p. m,
Przezemnie zbierane w lipeu i sierpniu okazy pochodzą z kwiatów
polnych, z traw, z Eupatorium cannabinum, z liści olehowych i li-
powych.
v. adusta Uzel. Razem z formą typową.
Formy w tym dziale i nastepnych oznaczone gwiazdką, są nowe dla
)
fauny galicyjskiej,
MATERYALY DO FAUNY OWADÖW KRAJOWYCH 31
Thripidae.
Chirothrips manicata Halid. 19. VII. na kwiatach polnych
w wielkiej ilości; 29. VIII. na Eupatorium cannabinum w Owitów ce.
Limothrips denticornis Halid. Tatry: Morskie Oko. Rewir Wy-
goda; na drzewach szpilkowych 17. IX, na pniach starych 31. VII,
na trawach 26. VIIL, na korze różnych drzew 1. X.; Zuzanówka.
Sericothrips ee un Lesnietwo i rewir a
z traw i TRW
w szyszkach he w lesnietwie Kotoryny.
» adusta Uzel. 26. VIII. na trawach; Zuzanówka.
v. nigropilosa Uzel. 4. 30. VII. na Zeg na polanie „Sko-
AA koło Rytra.
Ph. tenuicornis Uzel. a. Zuzanówka. 17. VII. na bła-
wacie, 26. VIII. na różnych traw
Ph. a trata Halid. Tatry: Morro Oko, Zakopane; Zurawno,
Baak, na krzakach w ogrodzie 19. VIII, na różnych kwia-
tach 19. VIL, na różnych drzewach pod korą 1. X, na Eupatorium
na ćwitowskich zrębach 29. VIII.
v. adusta Uzel. 26. VIII. na trawach; vip on
Ph. pallipennis Uzel. Tatry: Morskie
Ph. Ulicis Halid. Tatry: Morskie Oko i "Zakopane. Sieg
w lipeu ree i z kwiatów i traw koło leśnictwa Kotoryn
. inconsequens Uzel. W lipeu na trawach i kwiatach w Ko-
torynach. Gatunek re rzadki
Ph. Primulae Halid. adusta Uzel. Typowa forma i od-
miana zbierane przy Kohn Tipos na liściach dębowych, 27. VI. na
seet nummularia i 26. VIII. na trawach i różnych kwiatach.
uzanó
Ph. ulmifoliorum Halid. i v. obscura Uzel Forma typowa
i odmiana zbierane razem w lipcu na liściach olchowych w Zu-
zanówce,
Ph. pallida Uzel. 21. VIL, Zuzanówka, na trawach, gatunek
bardzo rzadki.
Anaphothrips virgo Ver? =. macroptera 31. VII. na sta-
rych pniach w rewirze W
Forma brachyptera 26. VIIL w Zuzanówce na trawach.
* A. sordida Uzel. © i gf. 6. V. ze sosny strzepany, Rytro.
Aptinothrips rufa Gmel. v. connaticornis Uzel. Typowa a forma
i odmiana zbierane razem w lipeu i sierpniu na trawach i kwia-
tach polnych. Zuzanówka pod Zurawnem.
32 .'" - FRYDERYK SCHILER -
Dendrothrips Tiliae Uzel. 1. XII. w mchach rosnących na de-
bach pod leśnictwem w Kotorynach.
D. saltatrix Uzel. 29. VIII. na Eupatorium cannabinum na
zrębie w Ówitówce nad Dniestrem. ES
Thrips physopus L. i y. adusta Uzel. Tatry: Morskie Oko;
Zakopane, Zuzanówka pod Zurawnem, 17. VIL na blawacie, 19.
VIL i 26. VIII. na różnych kwiatach polnych i trawach. Z Tatr
tylko forma typowa. i
Ih. communis Uzel i v. Pulla Uzel. Zuzanówka pod Zuraw-
nem: 19. VII. na różnych kwiatach polnych; Ćwitówka: na Kupa-
torium cannabinum; Wygoda, na drzewach szpilkowych.
. major Uzel z odmianami:
v. adusta Uzel i v. gracilicornis Uzel.
Trzy te formy razem zmieszane: Zuzanówka, 19. VII. na róż-
nych kwiatach, 26. VIII. na trawach, 29. VIII. na Eupatorium can-
nabinum w Cwitówce.
Th. salicaria Uzel. 19. VII. na różnych kwiatach polnych
w Zuzanówce pod Zurawnem.
Th. valida Uzel. W lipcu i sierpniu na różnych roślinach, ja-
ko to: Knautia, Solidago, Centaurea, Eupatorium w Zuzanówce
i Ówitówee; 15. VII. na liściach dębowych tamże.
ava Schr. i v. obsoleta Uzel. Forma typowa i odmiana
razem w lipcu i sierpniu na różnych kwiatach polnych, trawach
skoszonych, Eupatorium, w Owitówee i Zuzanówce.
Th. Alni Uzel. W lipeu na liściach olehowych w okolicy Zu-
zanówki.
Th. nigropilosa Uzel forma macroptora Uzel. W lipcu na tra-
wach skoszonych i na liściach olchowych w Zuzanówce.
. discolor Halid. forma macroptera i brachyptera. 21. VII.
i 26. VIIL na trawach skoszonych z okolicy Zuzanówki. :
. Th. dilatata Uzel forma brachyptera. W lipcu czerpany z kwia-
tów polnych i traw w okolicy Zuzanówki.
Phloeothripidae.
Anthothrips statices Halid. Zakopane. 17. IX. na różnych kwia-
tach polnych w Zuzanówce; 16. VII. na dębach w Kotorynach. Bar-
dzo pospolity. :
A. aculeata Fabr. Równie pospolity, jak poprzedni, na liściach
olchy, dębu, lipy, na drzewach szpilkowych, różnych kwiatach pol-
nych, trawach, Eupatorium w lipeu, sierpniu i wrześniu w Cale)
okolicy Żurawna. |
* Trichothrips Ulmi Fabr. var. subaptera fusco-castanea. Jeden
okaz z Klaju pod Niepolomicami; zebrał $. p. Rybiński 21. VIII.
MATERYALY DO FAUNY OWADÖW KRAJOWYCH 33
* T. copiosa Uzel forma aptera Uzel. 5. XI, Młodów koło
Rytra; pod korą wierzby 3 okaz
Przylżeńce podane powyżej z Tatr i Zakopanego, zebrał dla
mnie prof. Ignacy Król, za co mu na tem miejscu serdeczne
składam podziękowanie, równie jak i p. Michalskiemu w
kowie, od którego otrzymałem zebrane koło Odessy trzy gatunki
przylżeńców, mianowicie:
Aeolothrips fasciata L., Thrips communis Uzel i Antothrips
statices Halid.
atunki w wykazie niniejszym uporządkowane są podług
dzieła Uzela: Monographie der Ordnung Thysanoptera.
DZIAŁ III.
.Psotniki. Psoczdae. *)
Psocidae.
Amphigerontia variegata Latr. Na debach i grabach w calej
okoliey date Kotoryny i fol Zuzanówki dość ezesto spotykany
w sierpniu.
dee longicornis F. 16. VII. na dębach w leśnictwie Ko-
toryny.
P. nebulosus Stph. W sierpniu strzepywany w Zuzanöwce
z różnych drzew, jak dębów, grabów
Aus. Latr. Jak poprze edni
raphopsocus prudan L. N w grudniu na szyszkach
świerkowych koło leśnictwa w Kotor
nopsocus en Steph. eege w sierpniu z deböw.
Leśnictwo Kotoryny.
t. Zongen Imhoff. 29. VIII. w Cwitówce na kupatorium
aeg
Caeciliidae.
Caecilius flavidus Curt. W sierpniu w Cwitówce na Eupaio-
rium; w Zuzanówce strząsany z dębów i grabów w dość lieznych
okazach. Koło leśnictwa w Kotorynach na szyszkach świerkowych
w gru ve
C. gynapterus Tetens. Q 30. VIL na Saliz cinerea w ezesei
rewiru Kotoryny zwanej Huta.
E wech Fuscopterus Latr. Razem z ©. flavidus w tych samych wa-
run
*) Gatunki uporządkowane podług pracy dra G. Enderleina: Zur Kennt-
nis der Get Westpreussens.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział II. 3
34 FRYDERYK SCHILLER `
Pterodela pedieularia L. 30. XI. w domu, w Zuzanówee.
Reuterella helvimacula Endr. Q w sierpniu w zmurszalej
ściółce No indie kolo Zuzanówki.
eripsocus phaeopterus Steph. Strzasany w sierpniu z deböw
i grabów w okoliey Zuzanówki.
P. subpupillatus MeLachl. Znaleziony razem z poprzednim
AN
Lepinotis inquilinus Heyden. wem ef? 25. V. na torfowisku
kolo Nowego Targu na Ledum palustre
Troctidae.
Troctes silvarum Kolbe. W grudniu na szyszkach świerko-
wych, w leśnictwie Kotoryny. e
Drowi Güntherowi Enderleinowi składam tu najuprzej-
miejsze podziękowanie za oznaczenie wyżej al Keep psotni-
ków, a częścią za skontrolowanie moich oznaczeń
DZIAŁ IV.
Szczeciogonki. Apterygogenea.*)
Collembola.
Achorutidae.
Achorutes sigillatus Uzel. W Rvtrze na jaloweach i pod kora
różnych drzew. w Kotorynach pod Zurawnem na grzybach kilka-
dziesiąt osobników. w Zuzanówce w zmurszałej ściółce dębowej.
W lipeu i sierpniu
Xenylla longispina Uzel. Rytro, na jałowcu, pod korą i na
trawach. Nowy Targ, 25. V., torfowisko; na Ledum palustre.
Achorutes bielanensis Waga (Tetrodontophora gigas Reuter).
Nazwa Wagi ma pierwszenstwo przed nadang temu gatunkowi
przez Reutera. — 25. V. Nowy Targ, na Ledum palustre; Koto-
REECH w lipcu na awer EEN 5. VIIL w liściach i ściółce,
. X. na korze różnych
Aphorura armata Tullbg. Zebrana w r. 1908 przez Dra Nie-
zabitowskiego w Nowym Targu
)
; *) Uporzadkowane podług pracy Dra Karola Börnera: Zur Kenntnis der
Apterygoten- Fauna von Preussen und der Nachbardistrikte,
MATERYAŁY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 35
Entomobryidae.
Anurophorus Laricis Nie. Torfowiska koło Nowego Targu,
I V. na Ledum palustre. Zuzanöwka, 24. IX. na korze różnych
rzew
Isotoma quadrioculata reel Torfowiska kolo Nowego Targu
20. V. na Ledum palustre. Zuzanówka, w lipeu na liściach olcho-
wych, w sierpniu w ściółce dit. Rytro, na jaloweu, korach
i w trawach.
SCE palustris Müller forma prineipalis Müller. Kotoryny 3. XII.
na szyszkach świerkowych.
v. Fuscicola Reuter. Zuzanówka, w lipcu na trawach sko-
Cp
szonych.
I. sensibilis Tullbg. Zuzanówka, w lipeu na krzakach w ogro-
dzie. Kotoryny, 1. XII. w mchach na dębach rosnących, 3. XII.
w szyszkach świadk owy:
I. violacea Tullbg. Kotoryny. w lipeu na grzybach, w grudniu
w mchach i szyszkach świerkowych. Zuzanówka, 5. VIII. w ściółee
zmurszałej i w liściac
I. longidens Schäffer. Zuzanówka, 1. X. pod zmurszala korą
drzew, | okaz. Gatunek widocznie bardzo rzadki.
1. clavata Schott. Geen 1. XII w mehach na debach.
Röwniez bardzo rzadki gatunek.
d SE plumbeus Tullbg. Zuzanówka, w sierpniu, w ściółce
ębow
d ee n Tullbg. Nowy Targ, 25. V. na Ledum >
Zuzanówka, w lipcu na trawach i kwiatach, 24. IX. i 1. X. p
zmurszałą korą różnych drzew; 3. XII. w szyszkach acc
w leśnictwie Kotoryny.
E: lidia Tullbg. Zuzanówka, 5. VIII. w seiölce i liściach,
26. VIII. na trawach, na Melampyrum i Calluna; 1. X. pod korą
różnych drsów i na Wygodzie na starych zmurszałych pniach.
. flavescens Tullbg. Razem z gatunkami poprzednimi i 3. XII.
w szyszkach świerkowych w Kotorynach.
Wszystkie wymienione gatunki rodzaju Tomocerus można na-
zwać pospolitymi, gdyż w warunkach wyżej przytoczonych wystę-
pują ezęsto i w wielkiej iloś
* Orchesella eincta v. ga N. SCT 31. VII. na sta-
rych zmurszałych pniach. Zuzanówka. w lipeu, w ściółee dębowej.
Kotoryny, 1 . XII. w mchach na dębach.
Forma ta zdaje się tej lępiintać tylko we wschodniej części
kraju; na on nie znalazlem jej pomimo lieznych i skrzetnych
poszuki
0. sili v. vaga Lubb. Zuzanówka, w sierpniu w ściółce de-
bowej, 1. XII. w mchach na dębach.
EA
36 FRYDERYK SCHILLE
Forma ta występuje we wschodniej części kraju rzadziej niż
na zachodzie, gdzie jest pospolita.
). rufescens forma principalis Reuter. Kotoryny, w lipeu na
kwiatach i trawach. Wygoda, 31. VII. na starych pniach, we wrze-
$niu na drzewach szpilkowych. Zuzanówka, w sierpniu w śeiółce
dębowej, 24. IX. pod zmurszałą korą różnych drzew. Pospolita.
O. rufescens v. melanocephala Nie. Tatry: Morskie oko; zebrał
prof. I. Król 29. VII.
O. rufescens v. spectabilis Tullbg. Zuzanówka, w lipeu na tra-
wach ogrodowych, w sierpniu na kwiatach polnych; Kotoryny,
3. XII. w szyszkach świerkowych.
O. rufescens v. pallida Reuter. Zuzanówka, 26. VIII. na tra-
wach, na Calluna i Melampyrum, w Seiölce dębowej, na kwiatach
polnych, 1. X. pod korą zmurszałą; Kotoryny. 3. XII. w szysz-
kach świerkowych.
Entomobrya arborea v. obscura Schäffer. Zuzanöwka, 24. IX.
pod korą różnych drzew.
E. corticalis v. pallida Schäffer. Razem z formą poprzednią
i w lipcu na trawach ogrodowych.
KE. dorsalis Uzel. Cwitówka. 15. VII. strząsana z dębów na
Wygodzie i z drzew szpilkowych.
E. lanuginosa Nic. Cwitówka, w sierpniu na debach; Zuza-
nówka w ściółce dębowej, na liściach lipowych, trawach; Kotoryny;
24. IX. pod korą drzew. 3. XII. w szyszkach świerkowych.
E. nivalis v. pallida Schäffer. Zuzanówka, 30. VII. na liściach
ipy.
* E. nivalis v. maculata Schäffer. Nowy Targ, 25. V. na Le
dum palustre. Gatunek rzadki.
; puncteola Uzel. W lipeu, sierpniu i wrześniu na różnych
drzewach liściastych i szpilkowych występuje w całej okolicy dość
często i licznie. Znajdywana też na kwiatach polnych i 1. XII.
„w mehach na dębach rosnących, gdzie widocznie chroni się w celu
przezimowania.
E. multifasciata Tullbg. Wygoda, we wrześniu na drzewach
szpilkowych.
* E. orcheselloides Schiffer. Zuzanówka, w lipcu na liściach
olehowych, w sierpniu na kwiatach polnych. Gatunek prawdopo-
dobnie właściwy wschodniej części kraju. A
E. superba Krausbauer. Zuzanówka, 3. VIII. na liściach lipy
i w ogrodzie. Gatunek rzadki.
Sira Buski Lubb. Zuzanówka, 24. IX.. na korze różnych
drzew.
Lepidocyrtus cyaneus Tullbg. Zuzanówka, w lipcu, na trawach
ogrodowych; 3. XII. na szyszkach świerkowych w Kotorynach.
MATERYAŁY DO FAUNY OWADÓW KRAJOWYCH 37
* fucatus wiz Zuzanówka, w sierpniu w ściółce dębowej
i na kwiatach nyc
Es e ee Tullbe. Zuzanówka, w lipeu, w ściółce de-
bowej.
* L. paradoxus Uzel. Od lipea do grudnia mnogi na trawach,
kwiatach, w ściółce, pod korą różnych drzew i w szyszkach $wier-
kowych; tu widoeznie zimuje
Tego gatunku nie spotkalem nigdzie na zachodzie; natomiast
występuje on w całej okolicy Zurawna i w wielkiej ilości.
Symphypleona.
Sminthuridae.
Sminthurus viridis gees principalis Lbbk. Zuzanówka, w lipeu
w trawie świeżo skoszon
v. cinereoviridis Tailbg. Zuzanówka, w lipeu, razem z formą
principalis.
= V speciosus Schött. Zuzanówka, razem z poprzedniemi.
S. flaviceps Tullbg. Zuzanówka, 26. VIII. na trawach, na
Colina Melampyr wm i t. d.
v. fennica Reuter. Razem z forma typow
5. fuscus Linné. Kotoryny. w lipeu na Kod trawach
i grzybach. Zuzanówka, 5. VIII. w liściu i ściółee. Wygoda al
VII. na starych zmurszałych pniach.
* v. pustulata Krausbauer. 5. VIII. na liściach i w ściółce
dębowej.
v. purpurascens Reuter. Kotoryny, 16. VII. w sciólce
S. cinctus Tullbg. Uwitówka; 29. VIII. na Eupatorium canna-
binum. Jeden okaz.
. . Papirius ater L. Rewir Wygoda, 31. VII. na starych
pniaeh.
P. flavo- HR: Tullbg. Zuzanówka, 26. VIII. na Melampy-
rum, Calluna i trawach, w lipeu tamże kilkanaście okazów na tra-
wach PNI
nutus v. quadrimaculata Krausbauer. Zuzanówka, 5.
VIIL w liściach i ściółce
P. setosus Krausbauer. Kotoryny. w lipcu na grzybach. Zuza-
nówka, 5. VIII. w liściu i ściółce
P Wind Krausbauer. Rytro. Znaleziony w dwóch oka-
zach przez dra Niezabitowskiego w ściółce.
FRYDERYK SCHILLE
Thysanura.
Campodeidae.
Campodea —n Westwood. Zuzanöwka, w sierpniu
w seiölee debow
Machilidae.
Machilis KE L. Zuzanówka 1. X. pod zmurszalg korą
różnych drze
Owady siatkoskrzydłe (Neuropteroidea), ze-
brane w zachodnich Karpatach w roku 1909.
Podał
J. Dziędzielewicz.
Ephemerida.
‚ Oligoneuria rhenana Imh. Nad Rabą koło Myślenie gromadnie
od pierwszych dni do połowy sierpnia.
. Ephemera danica Mull. Plasa towarzysko nad potokami. Za-
woja (Wilezna, Markowa). 25. VII.
„ Habrophlebia lauta Eat. Nad potokiem wśród łąk w Zawoji
(Wilezna) w gromadkach., 25. VII, 1. VIII.
cdyurus forcipula Piet. Myślenice (Stróże), 17. VII.
hie: Ehithrogena semicolorata Curt. Przy potokach na stokach Ba-
lej Góry rozpowszechniona w lipeu i sierpniu.
Odonata.
. _ Platycnemis pennipes Pall. W okolicach Myślenie na przedle-
Sach po łanach zbożowych, 18. VII.
40 J. DZIĘDZIELEWICZ
Pyrrhosoma nymphula Sulz. W Zawoi koło potoków wśród-
łąkowych, 25. VII.
Ophiogomphus serpentinus Charp. 1 Q na szezyeie góry Oklejny
(677 m n. p. m) koło Myślenie przy potoku, tworzącym moczar,
EE
Onychogomphus forcipatus L. W okolicy Myślenic na przed-
lesiach w pobliżu potoków. Usiada po osuszonych ścieżkach, dro-
gach, 16. VII.
Cordulegaster bidentatus Sel. Przy górnym biegu potoków na
Oklejnie koło Myślenie. Przy potokach na północnych stokach Ba-
biej Góry często natrafiana. Od 19. VII do 11. VIII. Samica e?
składaniu jaj pląsa nad wodą potoku, wznosząc się prostopadle j
lalka, przy czem od czasu do czasu zanurza koniec odwłoku w wo-
dzie i wtyka pokładełko wązko rynewkowate, na końcu koleowate
w szpary ziemi lub w warstwy roślin podwodnych.
Aeschna juncea L. 1 Q w lesie w okolicy Myślenie, 7. VIII.
— miała Latr. W okolicach Myślenie pojawia się towarzysko
na polankach wśródleśnych od połowy sierpnia i jawi się prawdo-
odobnie do późnej jesieni.
Orthetrum coerulescens Fab. Natrafiłem kilka Y na szczycie
Oklejny (Chełm) koło Myślenic. Lataly na moczarze, zródlami za-
sycanym i usiadały po trawach i ścieżkach w czasie przedpołu-
dniowym, odlatywały zaś z tego miejsca podczas najgorętszej pory
południowej dnia pogodnego 11. VIII.
Sympetrum flaveolum L. Rozpowszechniona ważka w okolicach
Myślenic w lipcu, sierpniu.
— vulgatum L. We wszystkich okolicach tutejszych.
— danae Sulz. W okolicach Myślenic często natrafiana. Na
polankach. polach i łąkach przedleśnych.
Mecoptera.
Panorpa alpina Ramb. Rozpowszechniona wojsiłka w różnych
okolicach. >.
— communis L. Typowa wśród różnych odmian na Oklejnie
koło Myślenie, 19. VII.
— cognata Ramb. Na Oklejnie koło Myślenie, 19. VIL `
ssl germanica L. Babia Góra, 27. VII. Oklejna koło Myślenie,
Ze VIL Pojedynezo i tylko w miejscach zarosłych krzewami wśród
asu.
Trichoptera.
(Uporządkowane według monografii: G. Ulmer: Trichoptera.
Die Süsswasserfauna Deutschlands von Dr. A. Brauer. Zeszyt 9
i 6. Jena, 1909).
OWADY SIATKOSKRZYDŁE 41
Rhyacophilidae.
` Rhjacophila a AU M’L. Myslenice (Oklejna). g gór-
nym Dt vig VAL
nubila Zett. Najzwyklejszy gatunek. M my LP po-
kach « ee 14. VII. Na stokach. Babiej VII.
— Hagent M'L. Myślenice (Oklejna) 1 4, 1
— tristis Piet. W okolicy Myślenie 14—19. vn Na stokach
Babiej Góry (Markowa). 28. VII.
Glossosoma Boltoni Curt. Przy Skawicy w Zawoi, 28—30. VII.
Philopotamidae.
em o LONON. Myślenice (Oklejna) 14--19.
VII. Babia Góra II.
— ee Site INIM (Oklejna) 19. VII. Babia Göra,
23—30. VII.
Dolophilus pullus ML. Babia Góra (Markowa), przy źródłach
koło strumyków, 3. VIII.
ormaldia occipitalis Piet? Stróże koło Myślenic, przy stru-
myku, 17. VII.
— triangulifera ML. Babia Góra, 23. VII. — 3. VIII.
Polycentropidae.
Plectrocnemia conspersa Curt. Myślenice (Oklejna), 19. VII.
— brevis M'L. Myślenice (Oklejna), 19.
Polycentropus flavomaculatus Piet. Zawoja, 27. V
— multiguttatus Curt. Przy Rabie koło Myślenie często na-
trafiany ehró£eik: 11-21 Y IM.
Cyrnus trimaculatus Curt. Przy strumyku pod Babią Górą. 3,
VIII, 1 nd.
Psychomyidae.
Tinodes Rostocki ML. Oklejna koło Myślenic, 14. VIL
Psychomyia pusilla Fab. Przy Rabie koło Myślenie w sierpniu
w wielkiej ilości; usiada na wiklinach i-drzewach na brzegach.
Hydropsychidae Cart.
Hydı Steeg saxonica ML. Na brzegu Raby koło Myślenie,
19. VIII. Wilez w Zawoi, na wierzbach rosnących na brzegu
poke wśród łąki, 21. VH; d^ VDE.
© —- angustipennis Curt. "Markowa w Zawoi, 30. VII.
— guttata Piet. Koło Raby w Myślenicach, 16. VIII.
42 J. DZIĘDZIELEWICZ
Mollanidae.
Beraea articularis Pict. Na moczarku przedleśnym koło My-
ślenie, 31. VII, 18. VIII.
Leptoceridae.
Mystacides azurea L. W wiklinach na brzegu Raby koło My-
ślenie, 21. VIII.
Triaenodes conspersa Ramb. Na brzegu Raby koło Myślenie,
Ls VUE
Odontoceridae.
Odontocerum albicorne Scop. W okolicach Zawoi rozpowszech-
niony w sierpniu.
Limnophilidae.
Limnophilus extricatus M'L. Myślenice (Stróże), 7. VII. Babia
Góra, 23—25. VII.
Asynarchus coenosus Curt. Mokry Staw na Babiej Górze, 2.
VII, 1 4. Marków Stawek, 26. VII, 1
Stenophylax nigrieornis Piet. Stróże koło Myślenie, 12. VIL
Oklejna, 19. VII. Zawoja, 28. VII.
— stellatus Curt. Zawoja, 1. VIIL
Halesus u ML. Przy potoku pod Dyablakiem na Babiej
Górze, 2: VHI,
Drusus dic: Ramb, Przy potokach na stoku Babiej Góry,
28— 30. VII.
gier guttulata Piet. Wilezna w Zawoi przy Skawicy,
25. VIL 1. VHE
Sericostomatidae.
Goöra pilosa Fab. Wilezna w Zawoi, 25. VIL. — 1. VIII.
Crunoecia irrorata Curt. Markowa w Zawoi, w poblizkości
źródeł, 26. VII.
von, Lepidostoma hirtum Fab. Wilezna w Zawoi koło Skawiey, 1-
II
MA pedemontanum ML. Oklejna koło Myślenie, 16.
VII. Babia Góra, 3. VIII.
Oecismus monedula Hag. Stróże, Oklejna, 10—19. VII.
Plecoptera.
Perlidae.
Perla (Subg. Dinocras Klap.) cephalotes Curt. Przy potoku na
podnóżu Babiej Góry 1 d krótkoskrzydly, 27. VII.
OWADY SIATKOSKRZYDŁE 43
— (Perla s. str.) marginata Panz. Stróże koło Myślenie, przy
potoku Milogoszeze, 18, 19. VIII.
— alpicola Klap. Na podnózu Babiej Göry w Zawoi, 23, 25.
VII.
Chloroperla grammatica Scop. Przy Rabie koło Myślenie, 19.
NIE 1. VHE
— sudetica Kol. Zawoja, 25.
VII.
à ee wieżowe Scop. Oklejna, 14. VII. Zawoja, 23. VII—
< VHL
— neglecta Rost.? Babia Góra, 2. VIII. Jedyny okaz
— montana Pict.? Stróże koło Myślenie, 16. VIII. Jedyny okaz.
Taeniopterygidae.
Taeniopteryx seticornis Klp.? Jedyny Ge een przy
Mokrym Stawie na Babiej Górze 2. VIII.
Leuctridae.
Leuctra cylindrica De Geer. „Stróże koło Myślenie, 16. VII.
— Mortoni Kemp. Zawoja, 3. VIII.
— digitata Kemp. Myślenice, 15. VII.
Nemuridae.
Nemura nitida Piet. Myslenice, 11. VII.
— variegata Oliv. W okolicach Myślenic i Babiej Góry, 14,
25. VII.
Copeognatha.
Psocus bifasciatus Latr. Babia Góra, 1. VIII.
— longicornis Fab. Oklejna, na nizkich jodłach, 19. VIIL
— nebulosus Steph. Babia Góra. Na świerkach.
Holoneura unipunctata Müll. Zawoja, 1, VII.
Stenopsocus immaculatus Steph. Babia Góra, 27. VII.
Neuroptera.
Osmylidae.
Osmylus maculatus Fab. Oklejna, Stróże koło Myślenie; 14.
VII często natrafiany przy potokach.
Hemerobiidae.
Hemorobius inconspicuus ML. Na szczycie el na sosnie
samotnej wśród łąki w kilku osobnikach, 19. VII
EL
J. DZIĘDZIELEWICZ
Hemorobius humuli L. W okolicy Myślenie.
I
— limbatus Wesm. Myślenice, 11. VIII.
— quadrifasciatus Reut. Na stokach Babiej Góry, 1. VIL
Chrysopidae.
Chrysopa flavifrons Brau. W Zawoji, 30. VII.
Nowe gatunki owadów chróścikowatych, zebrane
we schodnich Karpatach. (Vovae species Tricho-
pterorum in Montibus Carpaticis orientalibus
collectae),
Opisał
Józef Dziędzielewicz.
(Z tablica).
Acrophylax czarnohoricus, n. sp.
ad segmentum IX adhaerentes, in medio marginis exterioris arcua-
tim produeti et artieulo oblongo, interiora versus flexo, piloso in-
Strueti. Penis flavus, clavatus, apice bieuspidato. Titillatores nigri,
turvati,
Exp. al. = 25—29 mm; long. corp. = 7 mm.
Ọ ignota,
Y © wieki mons Tomnatyk, in altitudine 1791 m. s. m., 30.
46 J. DZIEDZIRLEWICZ
d. Ciało smolowo czarne, z wierzchu siwo połyskujące. Rożki
i glaszezki ezarniawo brunatne, członek nasadowy różków czarny,
na krawędzi górnej krótkimi. czarnymi włoskami porosły. Czoło,
eiemie i zagłowie czarno, spód całego tułowia zaś i wierzch przed-
tułowia gęsto złocisto żółto uwłosione. Spojówki obrączek odwłoka
rudawe. Uda nóg brunatnawo czarne, złocisto żółto uwłosione; pi-
szczele przednich nóg, jako też wszystkie stopy żółto brunatne.
Przednie skrzydła żółto brunatne, przeźroczystemi plamami okrągłemi,
najliczniej na pólkach krajnych i na tylnym brzegu upstrzone.
Zyłki grube, wyraźne. ciemnej niż skrzydła zabarwione, podłużne
rzadko uwłosione. Tylne skrzydła przeświecające, na przednim
brzegu i na kończynach żółtawo zabarwione. Ukształtowanie żyłek
skrzydeł podobne jak u gatunku zerberus Brau. Ostatnia obrączka
grzbietna (IX) odwłoka pokryta rzadko rozsianemi brodawkami,
ropkowatemi, czarno owłosionemi. wydłużona w tarezke na kształt
kapturka, gładką, bardzo czarną, białawo obrzeżoną. Pazurki pło-
dowe (ungues anales segmenti X) czarne, lśniące. w części dolnej
wyprostowane, w górnej zaś na zewnątrz zakrzywione i haczyko-
wato zakończone, Przysadki przedpłodowe (appendices praeanales) pod
kapturkiem we wnętrzu odwłoka ukryte (u jednego tylko osobnika
wyglądają niewyraźnie jako dwa cienkie pręciki, paleowate, wy-
prostowane i końcami poziomo do siebie zwrócone). Odnóża pło-
dowe (pedes genitales) de obrączki odwłoka (IX) w całej długości
przylegające, po środku na zewnętrznym brzegu łukowato rozsze-
zone i zaopatrzone osobnym członkiem podłużnym, na końcu za-
okraglonym, uwłosionym, do wnętrza zagiętym. Prącie (penis) Sch
tawe, maezugowate, głęboko rozcięte na dwa ostre końce.
Rozp. skrzydeł — 25—29 mm; dług. ciała = 7 mm.
zebrał P. Karol Huppenthal przy jeziorku pod
szczytem Tomnatyka na Czarnohorze w wysokości 1791 m n. p. m;
ukrywały się tu w kosodrzewinie. 30. V. 1909.
Annitella Kościuszki Klap. 9
Jedyny samiec, schwytany w Błotku koło Tatarowa na pod-
nóżu Chomiaka w październiku 1906, posłużył Fr. Klapalekow!
za podstawę do opisania tego nowego chróścika 1). Odszukawszy po-
tem samicę. uzupełniam opis gatunku jej opisem.
abitu eoloreque 4! simillima. Calearia 1. 2, 2. Venter
abdominis fusco rufus. Artieulus dorsalis segmenti praeultimi (VIII)
abdominis fusco niger. tubereulatus, pilosus; artieulus dorsalis seg-
"| Additamentum ad Triehopterorum ae Ephemeridorum in Karpathibus
orientalibus faunae cognitionem, Casopis česke společnosti entomologické. Roc,
IV. d& 1. 1907.
Sprawozd. Kom. fizyogr. T. XLV, Dz. II. Tab. 11,
Acrophylax czarnohoricus n. sj
1. Koniee odwłoku widziany z tyłu.
2. Użyłkowanie skrzydeł.
=
"O.
Annitella Kościuszki Klap., 9.
3. Koniec odwłoku widziany z boku,
4. Koniee odwłoku widziany z góry.
J, Dziędzielewicz.
NOWE GATUNKI OWADÖW CHRÖSCIKOWATYCH 47
menti ultimi (IX) flavus, semieireularis, margine medio paullulo
exeiso. Processus dorsalis artieuli ultimi (appendices praeanales)
simplex, flavus, eonieus, marginibus modiee arcuatis, parte media
excavata, apieibus lucidis, pilosis. Lamina supragenitalis atro nitens,
a latere visa tabuliformis, margine postieo rotundato, supero den-
tieulato; lamina subgenitalis crassa, flava, ostreiformis, apice auri-
eulato.
Exp. al. = 27— 28; long. corp. = 8 mm.
Samica budową ciała i ubarwieniem do samea bardzo podo-
bna. Liczba ostróg u nóg 1. 2. 2. Spód odwłoka rudo brunatny.
Przedostatni (VIII) członek grzbietowy odwłoka śniado czarny,
pokryty brodawkami uwłosionemi. Ostatni członek (IX) wypukły,
pewnej przestrzeni. Samice są o wiele rzadsze od samców, wzlatują
tylko chwilowo i nizko nad ziemią; biegając na ziemi, załażą co
gałem 4. mianowicie od 3. X do 5. XI. 1908 i od 30. IX do
25. X. 1909, zdołałem pochwycić tylko 3 ©.
,. Annilella Kościuszki lata razem z pokrewnymi 1 tak wielko-
ścią jakoteż ubarwieniem bardzo podobnymi chróscikami: Chaeto-
Pleryz obscurata M'L. i Sahlbergi ML.
) : a D ` LÉI D . . 0-
g "| Taka lśniąco czarną wargę ma także samica chróścika Heliconis ch
miacensis Dz,
O nowych i malo znanych
gatunkach motyli fauny galicyjskiej.
Przyczynek siódmy.
Napisał
Dr Stanisław Klemensiewicz.
Wskutek ujawniającej się w nowszych badaniach lepidoptero-
logicznych dążności nadawania odrębnej nazwy aberacyom, które
się od formy głównej różnią tylko drobnemi, niekiedy nawet mało
znaczącemi znamionami w ubarwieniu (głównie skrzydeł), oraz tej
okoliczności, że wielu nazwom form aberaeyjnych, do niedawna
za synonimy uważanym, przywrócono pierwotne znaczenie w Sy”
stematyce, wzbogaciła się klatura lepidopterologi wielu na-
zwami odmian i aberacyi bądź nowych, bądź dawniej znanych, lecz
nie mających nazwy, z któremi wprawdzie pod względem ich war-
tości nomenklatorycznej nie zawsze godzić się można, których atoli
w wykazach faunistycznych nie powinno się pomijać. ;
e wzgledu na to, dokonalem nowej rewizyi mojego zbioru
motyli krajowych (na razie tylko Rhopalocerów), której ważniej”
sze rezultaty, zwłaszcza co do rozsiedlenia i morfologii odmian, « la
fauny krajowej nowych (gwiazdką zaznaczonych), podaję w niniej”
szym przyczynku. Gatunki zestawiono w nim systematycznie, We”
dług katalogu Dr O. Staudingera i Dr H. Rebla (Catalog d.
Lepidopteren des palaearktischen Faunengebietes. Berlin; 1901).
o ogłoszeniu mojego szóstego przyczynku !) t. j. w dwóch
1) KI iewicz Dr. S. O nowych i mało znanych gatunkach motyli
fauny galicyjskiej; Przyczynek: VI. Sprawozd. Kom. fizyogr. Akad. Umiej. w Ere
kowie. T. XLIII.
O GATUNKACH MOTYLI 49
ostatnich latach, pojawiły się następujące ważniejsze prace z wy-
kazami motyli galicyjskich:
töckl A. Motyle (Lepidoptera) rzadsze i nowe, zebrane
w latach 1903 do 1907 w okolicach Lwowa, Janowa, Żółkwi, Mi-
kuliczyna, Zakopanego i t. d. Kosmos, r. XXXIII; Lwów, 1908.
Hirschler Dr. J. i Romaniszyn J. Motyle większe (Ma-
erolepidoptera) z okolie Lwowa (z 1 tabl.). Sprawozd. Kom. fizyogr.
miej. w Krakowie. T. XLIII.
Br. Brunicki J. Spis motyli zebranych w powiecie Stryj-
skim; Część II. (ib. T. XLIV).
Sitowski Dr L. Motyle Pienin; Część druga. (ib. T. XLIV).
W wymienionych ezterech pracach, oraz w niniejszym przy-
czynku, wykazano łącznie 32 form głównych, oraz 91 aberacyi,
względnie odmian motyli, nowych dla fauny krajowej.
owym Sączu, w mareu 1910 r.
Papilionidae.
. *1. Papilio Podalirius Latr. ab. Interruptus m. „Alarum anter.
striga quarta in cellula 4 interrupta“.
Rzadka aberaeya, u której na skrzydlach przednich ezwarta
prega czarna (przechodząca przez żyłkę poprzeczną !), jest w ko-
mórce 4-tej dosd szeroko przerwana; wyhodowana z gasieniey
w Brodaeh, w kwietniu. í
*2. P. Machaon L. ab. Rufopunctata Wheel. Tylko jeden okaz,
znaleziony w zrębach leśnych koło St. Sącza, przy końcu maja.
Pieridae.
3. Pieris Daplidice L. gen. vern. (et ab.) Bellidice O. Ta (rzad-
sza) forma wiosenna, odznaczająca się mniejszym rozmiarem i o wiele
ciemniej zielonym spodem skrzydeł tylnych, zdarza się u nas cza-
sem także jako aberacya, wśród okazów generacyi letniej; mam
W zbiorze typowy egzemplarz samca tej fermy, zn;Zeziony dnia 16
sierpnia w okolicy Nowego Sącza. QT.
. _ 4. Leptidia Sinapis L. ab. Subgrisea Stgr. Pojawia sie rzadko
między okazami pokolenia wiosennego w kwietniu i w maju; koło
wowa.
—
1) Do oznaczenia użyłkowania skrzydeł, używam terminologii Herrich-
Sehaffera.
Spraw. Kom, fizyogr. T. XLV. Dział II. 2
50 DR STANISŁAW KLEMENSIKWICZ
*5. Colias Hyale L. ab. Q Flava Husz. Jeden wybitny okaz
tej aberacyi napotkałem w Pieninach, na początku sierpnia.
*6. — — ab. Simplec Neuburger (= Emarginata Röber). Sa-
mica znaleziona w okolicy Lwowa przy końcu października, pozba-
wiona zupełnie przy krańcu skrzydeł tylnych czarnego nakreślenia
(obwódki), należy niewątpliwie do tej aberacyl.
*7. C. Myrmidone Esp. ab. $ Edusaeformis m. „Limbo nigro
costis flavis".
Bardzo rzadka aberacya samca, u której czarna obwódka
krańcowa wszystkich skrzydeł jest częściowo poprzecinana jasno
żółtemi żyłkami, jak to bywa z reguły u samców Edusa F. Mój
okaz, znaleziony w okolicy Brodów dn. 23 maja, odznacza się nadto
silnem mienieniem sie fioletowem skrzydeł tylnych, jak u ab. Mi-
cans Róber. Forma ta, znana już gdzieindziej wśród okazów gene-
racyi jesiennej, zasługuje niewątpliwie na odrębną nazwę.
*8. — — ab. © Nigerrima Pieszczek. Jeden egzemplarz zła-
pany koło Lwowa w połowie maja.
Nymphalidae.
*9. Vanessa Polychloros L. ab. Pyromelas Frr. W Brodach dn.
2-go lipca wyłągł się w domu egzemplarz, należący do tej eiem-
nej aberacyi.
*10. V. Antiopa L. ab. „Alarum anter. limbo flavo dense nigro
insperso*. Aberacya melanotyczna, u której cała powierzchnia skrzy-
del z wierzehu jest mocno przyciemniona wskutek przymieszki
czarnych łusek. Uwydatnia sie to najbardziej na jasnej obwódce
krańcowej skrzydeł przednich, która jest gęsto czarno naprószona;
również obie plamki żółtawe przy brzegu ramiennym są znacznie
przyćmione. Wyhodowana z gąsienicy w domu, w Nowym Sączu
n. 7 lipca. :
Forma ta zbliza sie najbardziej do ab. Daubii Stndf., ktöra
dość często otrzymywano w drodze doświadczalnej, hodujae gąsie-
nice w nizkich temperaturach, przyczem tło skrzydeł ciemnieje,
żółte brzegi stają się z reguły szersze, niebieskie plamy przed nim!
zaś prawie o połowę mniejsze. Mój okaz odznacza się przeciwnie
plamkami niebieskiemi, zwłaszcza na skrzydłach przednich, zna-
cznie zwiększonemi, przedewszystkiem zaś żółtym krańcem skrzy-
deł przednich normalnie szerokim, grubo czarno naprószonym. We-
dług uprzejmej informacyi Dra Rebla w Wiedniu, mają podobno
eher okazy Antiopy szezególniej silnie przyćmiony kraniec
skrzydeł.
*11. Melitaea Athalia Rott. ab. Q Tricolor Hormuz. Jeden
egzemplarz tej rzadkiej aberacyi znalazłem w Brzuchowicach koło
O GATUNKACH MOTYLI 51
Lwowa na początku czerwca, inny 1) wyhodowałem w Brodach z gą-
oe" 1. sierpnia
*12. M. Aurelia Nick. ab. Dietynnoides Hormuz. Posiadam
w zbiorze dwa okazy, jeden z Brodów, drugi z Janowa, znalezione
przy końcu maja, względnie lipca, które niewątpliwie do tej abe-
racyi należą
is = rgynnis Selene Schiff. S. V. v. gen. II Selenia Frr. Tu
należą okazy drugiej generacyi x sierpnia), znacznie mniejsze od
tomy. uającej w ES i ezerweu, u nas rn dose liezne.
miarem (dług. skrz. przedn. = 17 ar, ea nakreśleniem
czarnem, oraz jednostajnie niemal czarną połową nasadową skrzy-
deł tylnye ch.
KZ Aglaja L. ab. © Suffusa Tutt. Na górze „Radzie-
owa. kolo Rytra, w drugiej połowie sierpnia.
. Erebia " Medusa F. v. (et ab.) Psodea Hb. W Lipkach
koło Brodów znalazłem dn. 26 czerwca, wśród licznych ibus
zwyczajnych, jedną samicę tej formy; pojawia się u nas przeto
Ja eracya.
— — v. Hippomedusa O. Posiadam egzemplarz, złowiony
w pobliżu ce w połowie czerwca, nieróżniący się niezem od
górskiej odmiany Hippomedusa O. Forma ta zdarza się widocznie
Gasen także w równinie jako aberacya.
*18. E. Euryale Esp. ^" A Tgstr. Pojawia się rzadko
wśród formy głównej, w
19. Pararge Megera L. Na uwage zasluguje Ze znaleziony
w okolicy Lwowa na początku września, z powodu na KC
drobnego rozmiaru, ECH długość skrzydła par nent wynos
u niego zaledwie 18
*20. P. Maera z E? Obscura Tutt. Gatunek ten rozsiedlony
w calej Galicyi, od równin aż do gór wysokich, pojawia się u nas
przeważnie w formie, u której ezerwono-Zólta wstęga przed krań-
cem skrzedeł przednich jest nawet u QQ słabo rozwinięta, mia-
nowicie jest rozerwana na szereg plam, ku brzegowi pachow
niknących; niekiedy są te plamy prawie całkiem wakżych Selen
a EE
3:0 en podałem w moim wykazie z r. 1898 (Spraw, Kom, fizyogr.
XXX, a TE E jik” się później przekonałem, mylnie, jako należący do al
Corytha Galieyi. aberacyi tej nie znaleziono, ile mi wiadomo, dotychczas ni-
gdzie w "Gale
4*
52 DR STANISŁAW KLEMENSIRWICZ
-barwą tła, przez co powstaje ab. Obscura Tutt. Typowe okazy ta-
kiej aberacyi posiadam z Rytra (Q) i okolicy Lwowa (g).
Va górze Radziejowej koło Rytra, złowiłem dn. 31-go lipca
samicę, u której przeciwnie ezerwono-zólta wstęga przed krańcem
skrzydeł przednich jest bardzo jaskrawa, szeroka i zupełna, to jest
żyłkami tylko delikatnie poprzecinana i dosięga niemal brzegu pa-
chowego; na skrzydłach tylnych są ezerwono-żółte plamy również
dobrze rozwinięte. Forma ta przypomina w zupełności v. Adrasta
Hb., od której jednak różni się jednostajnie ciemno-brunatnem tłem
skrzydeł. Samicy prawdziwej v. Adrasta u nas jeszcze nie widziałem.
*21. P. Achine Se. ab. Althaea Reb. Do tej aberacyi należy
szerzonej białawej wstęgi na spodzie skrzydeł tylnych, na której
mieści się pięć, również zmniejszonych oczek.
*22. Epinephele Lycaon Rott. ab. c Pavonia Voelsch. Jeden
okaz znaleziony w Zegiestowie przy końcu lipea.
*23. — — ab. Q Schlosseri Voelsch. U niektórych samic ga-
tunku Lycaon rozszerzają się i zlewają ochrowo-żółte obwódki obu
czarnych plam oczkowatych na wierzchu skrzydeł przednich tak
dalece, że tworzą dość szeroką. niewyraźnie ograniczoną wstęgę
przedkrańcową, przyczem ochrowa barwa rozlewa się także ku na-
sadzie skrzydła (podobnie jak u Par. Maera L. v. Adrasta Hb...
Wybitny egzemplarz tej formy, odznaczający się nadto bardzo ja-
snem, ochrowo-brunatnem tłem skrzydeł. znalazł się w Gołąbkowi-
each koło Nowego Sącza na początku sierpnia. Łączy on w sobie
nadto znamiona aberacyi Schlosseri Voelsch., gdyż jest pozbawiony
oka w komórce 2 skrzydeł przednich.
*24. Coenonympha Pamphilus L. ab. Okaz, złowiony koło Bro-
dów na początku czerwca. stanowi z powodu swej szerokiej i wy-
bitnej obwódki ciemnej przy krańcu skrzydeł. przejście do polu-
dniowo europejskiej ab. Marginata Riihl.
Lycaenidae.
*25. Thecla Ilicis Esp. ab. Cerri Hb. Wybitny egzemplarz sa-
micy wyhodowałem z gąsienicy w Brodach 23 czerwca.
*26. Callophrys Rubi L. ab. Qaecus Geoff. (= Immaculata Fuchs).
Galicyjskie okazy gatunku Rubi L. mają szereg białych kreseczek
na spodzie skrzydeł tylnych częstokroć bardzo niewyraźny, przez
co się zbliżają do ab. Caecus Geoffr., pozbawionej zupełnie tego na-
kreślenia; tę aberacyę znajdowałem w Brodach przy końcu kwietnia.
*21. Zephyrus Betulae L. ab. d Pallida Tutt. Typowy okaz
O GATUNKACH MOTYLI 53
tej rzadkiej aberacyi wyhodowałem z gąsienicy w Czarnym Du-
najeu, 20 lipca.
*28. Chrysophanus Virgaureae L. trans. ad v. (et ab.) Oranula
Frr. Dwie samice, złapane w górach nad Popradem (w Rytrze
i koło Star. Sącza) przy końcu lipca, zgadzają się swemi cechami,
z wyjątkiem nieco większego rozmiaru. z północną formą Oranula;
u obu jest wierzch skrzydeł tylnych, z wyjątkiem ezerwono-zóltej
wstęgi przed krańcem, niemal jednostajnie ezarno-brunatny.
*29. Ch. Phlaeas L. gen. aest. Eleus F. Dwa typowe egzem-
plarze złowiłem w okolicy Nowego Sącza 3 i 15 sierpnia.
*30. — — ab. Obsoleta Tutt. Jedna drobna ©, znaleziona koło
Brodów na początku września
*31. — — ab. ©
księżyce, kropki) bywają czasem nieprawidłowo wielkie, lub mają
O a
' Mitt, Schweiz, Ent. Ges, XI, str, 18—25.
54 DR STANISŁAW KLEMRNSIEWICZ
szczegółowo zajmował, rozróżnia u gatunków rodzaju Lycaenai Chry-
sophanus, ze względu na wymienione wyżej nieprawidłowości, około
20 kategoryi aberacyi, które generalnie nazwał. Aberacye te po-
wtarzają się w sposób analogiczny, jak dotąd skonstatowano, u prze-
ważnej liezby gatunków wymienionych dwóch rodzajów Lycaeni-
ó zasem są one tylko jednostronnie wykształcone (t. j. na
skrzydłach jednej strony motyla), lub też występują wielokrotnie
(w kombinacyach) u jednego i tego samego osobnika. W tym ostat-
nim wypadku mogą powstać wątpliwości przy oznaczaniu motyla,
do jakiej kategoryi aberacyi (Courvoisiera) dany okaz zaliczyćby
należało. Sposób ten generalnego nazywania pewnych aberacyi ma
przeto ze względów nomenklatorycznych także strony ujemne.
Dotychczas skonstatowałem, obok innych, następujące abera-
cye, ustanowione generalnie przez Courvoisiera, u niektórych
gatunków krajowych Lycaenidów zbioru mego: |
*38. Lycaena Argus L. ab. Elongata Courv. Na łąkach leśnych
w Janowie, przy końcu lipca.
34. L. Astrarche Bgstr. ab. Allous Hb. Typowy okaz znala-
złem koło Brodów 22 czerwca.
30. L. łcarus Rott. ab. C Caerulea Fuchs. W Gołąbkowicach
koło Nowego Sącza, na poezatku sierpnia.
*36. — — ab. Q Caerulescens Wheeler. W okolicy Nowego
Sącza 24 sierpnia.
#37. — — ab. Q Fusca Gillm. Wielki egzemplarz, zlowiony
również koło Nowego Sącza 21 czerwca.
E: — — ab. Iphis Meig. Koło Brodów przy końcu sier-
pnia (cf).
. #89. — — ab. Polyphemus Esp. (= ab. Arcuata Weym.). Zda-
rza się dość często, zwłaszcza u samie; posiadam okazy z Gruszowa
(pod Tarnowem), Zegiestowa, okolicy Nowego Sącza i Brodów, ło-
wione w sierpniu i wrześniu.
*40. — — ab. Elongata Courv. Jedna typowa © tej formy,
znaleziona koło Brodów, przy końcu sierpnia.
*41. — — ab. Tripuncta Courv. W Czarnym Dunajcu przy
koneu lipea (Q).
*42. L. Hylas Esp. ab. Glycera Schultz. Znalazłem jednego
samca w Czorsztynie, przy końcu lipea.
*43. L. Meleager Esp. ab. cf Versicolor Rühl. Koło Brodów
w polowie lipea.
44. — — ab. © Steevenü Tr. Również w okolicy Brodów,
w drugiej połowie sierpnia.
*45. — — trans. ad. v. Ignorata Stgr. W lasach mieszanych
koło Brodów (w Lipkach) złowiłem dn. 11 lipca okaz samicy, bar-
dzo godny uwagi z powodu nadzwyczajnie długich łatek skrzydeł
yInych, oraz odcienia srebrzysto niebieskiego w barwie wierzchu
O GATUNKACH MOTYLI 55
skrzydeł; forma ta stanowi przeto wyraźne przejście do odmiany
Ee Stgr., znanej dotychezas tylko z gör rus
Bella gust) Rott. ab. deg Courv. Koło Brodów
i Nowego Sącza (Gołąbkowice), w sierpni
ab. er Courv. Tylko jeden samiec, złapany
w kosy Brodów 22. sier
*48. — — ab. pad: ouis Aberacya rzadka; zlapalem,
w Wierehomli nad Popradem i kolo Brodów, w drugiej polowie
siorpnia er dd).
L. Coridon Poda ab. Tripuncta Courv. Jedna samica
w Biodach Leo, końcu sierpnia
*50. ab. Obsoleta Tutt. Te aberacyę, stanowiącą przej-
ście do ab. (BA us Hb. napotkałem w okoliey Starego Sącza. na
łąkach PALĄ przy końcu lipca. Z tego samego miejsca posiadam
okaz, o nienormalnie zwiększonej liczbie oczek na spodzie skrzy-
deł przednich, należący przeto do IV grupy aberacyi Courvoi-
siera (formae supernumerariae); jestto mianowicie kombinacya abe-
racyi, mającej trzy oczka przy nasadzie (ab. Tripuncta), a prócz
tego trzy drobniejsze takież plamki między półksiężycem środko-
wym & PMA szeregiem oczek za środkiem skrzyd
. L. Cyllarus Rott. ab. Lugens Carad. Samica złowiona przy
T Czerwca koło Lwowa, należy niewątpliwie do tej godni
gdyż jest z wierzchu jednostajnie ezarnobrunatna A spöd zas m
jaśniej popielaty aniżeli zwykle, z nikłemi oczkam
*52. L. Arion L. ab. Bipuncta Courv. Jeden E zlowiony w Ry-
trze, 19 lipca.
*53. — — ab. Unicolor Hormuz. Również w Rytrze. na po-
czątku lipca (d).
Hesperiidae.
*54. Heteropterus Morpheus Pall. ab. Phantasos Stich. Typowy
okaz tej rzadkiej aberacyi. znalazł się wśród formy zwyczajnej
w Janowie na początku lipea; zgodnie z ilustracyą Stichla, po-
zbawiony jest plamek żółtych na wierzchu skrzydeł przednich.
55. Augiades Comma L. ab. W Żegiestowie złowiłem na początku
sierpnia samca, u którego na spodzie skrzydeł tylnych znajduje sie
tylko jedna plamka biaława w środku; reszty plamek brak zupełny.
Forma ta przypomina przeto ab. Centripuncta Tutt.
p
n 1) Ustanowiona przez > SCH aberacya dg Puncta (= Parvipuncta Aign.)
nie zsłagoje na odrębna na gdyż prawie zawsze u w tego gatu unku
znajduje się na wierzchu dial tyinych przed krańcem
sej wyraźnych kropek czarnych; raczej należałoby odwrotnie uznać za formę abe-
ceo tao okazy (w Galicyi o wiele rzadsze), u których te kropki są prawie nie-
e Gal licyjskie okazy samic gatunku Cyllarus we eTA sie wogóle bra-
kiem niebieskiego nalotu z wierzchu przy nasadzie skrzydeł,
Materyaty do fauny polskich skąposzczetów
wodnych (Oligochaeta aquatica).
CZĘŚĆ 1.
podał
Dr Mieczysław Kowalewski
prof. Akademii rolniczej w Dublanach i docent Szkoły politechnieznej we Lwowie.
kilku znalezionych gatunków. Wzmiankę o nich odkładam do następ-
nego spisu, tem bardziej. że dalsze poszukiwania w obran m kie-
runku dostarczą niewątpliwie znaczniejszej ilości innych jeszcze
przedstawicieli tej grupy pierścienie. :
ońcu zaznaczam, że podezas badań swych staram się en
konserwować większą ilość okazów danego gatunku, tak, aby mógł
z tego powstać odpowiedni zbiorek, który złożony zostanie w Mu-
zeum Komisyi fizyograficznej Akademii Umiejętności.
Aeolosomatidae.
1. — Aeolosoma hemprichi Ehrenberg 1831.
XI—1909, Dublany. — W ogromnej ilości. Cały listopad zna-
komicie trzymały się w akwaryum, głównie w górnych warstwach
wody, między rzęsą.
MATERYAŁY DO FAUNY SKAPOSZOZETÓW 57
Chaetogastridae.
1. — Chaetogaster erystallinus Vejdovsky 1883.
XI—1909, 5—III-—1910, Dublany. — W listopadzie w zna-
cznej dość ilości; trzymały się przez miesiąc prawie dobrze w akwa-
ryum razem z poprzednią pierścieniczką, która niewątpliwie
stawała się często ofiarą tego małego drapieżnika, jak to wypływa
aktu, że znajdując się pod mikroskopem pod szkiełkiem pokryw-
kowem, Chaetogaster ten połknął w mgnieniu oka wcale spory okaz
przesuwającej się obok Aeolosomy. W marcu r. b. znalazłem sto-
sunkowo mało okazów.
bardziej podobny. — okazów z marca znalazłem na II segmen-
ele!) po 5 haczyków w wiązce, rozmaitej długości, od 96—132 js;
większość z nich należała do dłuższych. Na tylnych se mentach
r a
6 haczyków w wiązce, 87—96 „ długości, podobnye do po-
3. — Chaetogaster limnaei K. E. v. Baer 1827. `
11—IV, 12—V, 1910, Dublany. — W kwietniu znajdowa-
m tę pierścieniczkę w jamie płaszcza każdego prawie okazu Physa
Fontinalis, po kilka do 8 sztuk w jednym ślimaczku; niektóre z nich
laziły i po powierzchni ciała. W wątrobie jednak, gdzie gatunek
ten jest pospolity u wielu innych ślimaków, u Physa fontinalis
wcale go nie znalazłem. Okazy wyjęte ze ślimaczka, ruszają się
nieustannie i pływają szybko wężykowato. Żywią się wodorostami,
2 2 Rozmaite, przytaczane w tej pracy dane, stanowia „drobne uzupelnienia
! poprawki opisów odpowiednich gatunków, znajdujących się w nowszych pra-
cach, głównie Michaelsena („Oligochaeta* w „Das Thierreich*, 1900 i w „Die
Süsswasserfauna Deutschlands‘ 1909) i Piguet'a (w „Revue Suisse de Zoologie“,
M t, 1906, p. t. „Observations sur les Naididćes*) na które się powołuję czesto.
58 DR MIECZYSŁAW KOWALEWSKI
ważyłem.
Przyszłość wykaże, czy w obrębie tego gatunku nie trzeba
będzie wyróżnić kilku odmian.
okazów, — wszystkie bezpłciowe, z 2—3 pąkami z tyłu, znacznie
1) W. Michaelsen, „Oligochaeta*, w „Das Thierreich*, Berlin, 1900, str.
19. Po diagnozie rodzaju Amphichaeta autor ten pisze wyraźnie: „Marin. Ostsee
Dänemark, Schweden)“,
MATERYALY DO FAUNY SKĄPOSZCZETÓW 59
dotąd gatunki tego rodzaju, jak to zaznaczyłem już wyżej, zali-
czane są do fauny morskiej. Jeden z tych gatunków, mianowicie
4. sannio Kallstenius 18921), znaleziony został w istocie w morzu,
a to u brzegów morza Bałtyckiego, w małych zatoczkach koło We-
stervik w poludniowo-wschodniej Szwecyi. Natomiast drugi, A. ley-
digi Tauber 18792), — jak to pośrednio zdołałem stwierdzić, jest
organizmem słodkowodnym. Tauber, który go odkrył w r. 1875,
Jako miejsce znalezienia tego zwierzątka podaje „Ladegaardsaaen*
koło Kopenhagi. Ponieważ nie znalazłem tej nazwy ani w atlasie
geograficznym ani w encyklopedyi, udałem się listownie do Prof.
Dra J. E. V. Boasa w Kopenhadze o informacyę i otrzymałem
odpowiedź, którą przytaczam w dosłownem tłumaczeniu: „Ladegaard-
saaen* jest słodkowodny potoczek, który wpada do jednego z drob-
nych jeziorek koło Kopenhagi i który absolutnie nie jest słony.
Nawet o słonej przymieszee niema mowy*. Z tego wynika, że A.
chyba zaliczać do zwierząt „prawdziwie morskich“, a to z nastę-
pującego powodu: Jak wiadomo, procent soli morskich w Bałtyku,
w powierzchownych warstwach wody, począwszy od Kattegatu da-
d 0
y o; w właściwem morzu
o
dzaj Amphichaeta raczej za slodkowodny. niż morski, — z tem za-
strzeżeniem na razie (dopokąd nie zostanie oznaczony dokładnie
procent soli morskich w wodzie, w której A. sannio żyje), że nie-
tóre jego gatunki mogą żyć i w wodzie morskiej, ale słabo słonej.
. Pozostaje jednak kwestyą nierozstrzygniętą do czasu, czy zna-
leziony przezemnie gatunek należy do stałej fauny wód naszych,
czy też został w jakikolwiekbądź sposób zawleczony. Za pierwszą
kam
1) E. Kallstenius. „Eine neue Art der Oligochaetengattung Amphichaeta
Tauber“ g. Fören. Fórhandl.^, IV, 1892, str. 42—55, fig. 1—5.
») . 76.
DO von Führt. „Vergleichende chemische Physiologie der niederen
Thiere*, Jena, 1903, str. 619
‚w „Biolo i y
P. Tauber. „Annulata danica*, I, Kjóbenhavn, 1879, str 76
60 DR MIECZYSLAW KOWALEWSKI
H
sie, ani w ogölnem zachowaniu sie swojem nie zdradzaly, ze im
obu wspominanych wyżej, znanych dotąd gatunków rodzaju
Amphichaeta Tauber 1879, jeden, A. sannio Kallstenius 1892, został
doskonale zbadany i opisany przez Kallsteniusa (l. c.) Porów-
nywając z opisem tego gatunku i dołączonemi do niego rycinami
w pracy wspomnianego badacza wygląd zewnętrzny oraz zewnętrzną
i wewnętrzną budowę ciała znalezionych przezemnie w Dublanach
okazów tego samego rodzaju zwierzęcia, dochodzę do przeświadcze-
nia, że one do A. sannio nie należą. I tak: 1) A. sannio posiada.
po 4 haczyki w wiązce we wszystkich wiązkach II i III segmentu,
a po 9 we wszystkich pozostałych segmentach, moje zaś okazy po
4 haczyki w wiązce w wiązkach brzusznych na II i III segmen-
cie, oraz w wiązkach brzusznych i grzbietowych VI i pozostałych
segmentów, po 5 haczyków w wiązkach grzbietowych III segmentu,
wreszcie po 2 haczyki w wiązkach brzusznych i grzbietowych IV
i V segmentu t); 2) u A. sannio nerki zrastają się z naczyniem
brzusznem i otaczają je dokoła, przyczem w dwóch lub choćby
jednym segmencie są normalnie nieparzyste?); u moich okazów na-
tomiast nerki nie są zrośnięte z naczyniem brzusznem, leżą
ków ciała (tak mniej więcej, jak u przedstawicieli rodzaju Chaeto-
gaster) i normalnie są parzyste. |
pis drugiego ze znanych dotad gatunków, mianowicie A.
leydigi Tauber 1879, podany przez Taubera (l. e), jest tak kró-
tki i niedokładny, że niektórzy zaliczają ten gatunek do watpli-
wych. Opis ten brzmi dosłownie: „Sureularis, minuta et diaphana.
1) Dążność do zupełnego zaniku haczyków na tych segmentach, jaki wi-
dzimy w rodzaju Chaetogaster! Sa one też tutaj najkrótsze.
,.) Kallstenius (1. c.) opierając sie na gatunku A, sannio, skreślił prowizory-
czna diagnoze rodzaju Amphichaeta. Po zbadaniu znalezionych przezemnie, tutaj
właśnie opisywanych okazów tego samego rodzaju, przekonałem się, że diagnoza
powyższa jest bardzo dobra i może pozostać, jako stała, z wyjątkiem właśnie
ustępu dotyczącego nerek, który należy usunąć z diagnozy rodzajowej a dodać
do diagnozy gatunkowej A. sannio,
MATERYALY DO FAUNY SKĄPOSZCZETÓW 61
Par primum uneinorum seta modo unica, sequentium 2—4“. Z opisu
tego wnioskujemy, że na II segmencie jest tutaj po 1 haczyku
w wiązee, na pozostałych po 2—4, ale jak są one rozmieszczone,
niewiadomo! Te liczby jednak, 2 i 4, ogromnie przypominają ta-
kież liczby haczyków na przeważnej większości segmentów moie
okazów! Jeżeli dodamy do tego, że oba te „gatunki* są zwierzę-
Naididae.
1. — Nais communis Piguet 1906.
. 10—II, 5—V, 1910, Dublany. W marcu zebralem znacznie
więcej okazów, niż w maju. okazów marcowych było w wiąz-
kach brzusznych II—V segmentów po 4 haczyki w wiązce, na po-
zostałych segmentach po D, ale czasem po 6 i 7 nawet. Na II seg.
były one nieco dłaższe, niż dalej (w stosunku 16:15). W wiązkach
grzbietowych było pospolicie po 1 koleu (wyjątkowo po 2) z nieco
dłuższemi i nie tak bardzo rozchodzącemi się ramionkami na roz-
dwojonym końcu, jak to podaje Piguet, oraz po 1 włosku około
trzy razy dłuższym, niż kolce, często jednak znacznie krótszym.
Barwik (czarny lub brunatny) słabo rozwinięty był w przedniej
części ciała, czasem brakowało go całkiem.
62 DR MIECZYSLAW KOWALEWSKI
U kilku okazów majowych znalazłem rozwinięte juz organa
płciowe z mniej lub bardziej widoczną opaską i haczykami płeio-
wymi na VI segmencie. U jednych był 1 haczyk w wiązce, u in-
nych (starszych) 2-—3. Wyjątkowo u jednego okazu były one prócz
i na VII segmencie, ale tutaj tylko z jednego boku. Długość
tych haczyków wynosiła około 80 |. Osobniki z całkiem rozwi-
niętą opaską (na V—VII segm.) tracą zupelnie szczecinki na tej
przestrzeni, przynajmniej na i VI segmencie. Co do kształtu
tych haczyków, to jest on nieco inny, niż na rysunku Pigueta
(l. c. tab. 11, fig. 17), mianowicie wezelek (nodulus) nie jest zao-
krąglony, ale kanciasty (tworzy tu wyraźny kąt), a słabo rozwi-
nięty ząbek (= górne ramionko) leży bliżej końca dzióbka (= dolne
ramionko). Wreszcie płat czołowy był tu krótki (nie, jak podaje
Piguet, 2 razy dłuższy, niż szerszy), nie dłuższy od poprzecznej
średnicy swojej przy nasadzie. Barwik słabo rozwinięty.
2. — Nais pardalis Piguet 1906.
10—1II, 21—II, 12—V, 1910, Dublany. — Jest to jeden
z pospolitych gatunków, występujący zazwyczaj w ogromnej ilości
osobników. Okazy z wezesnej wiosny (np. marcowe) są słabo za-
barwione. U okazów zaś późniejszych (majowych) niezmiernie sil-
nie rozwija się barwik czerwonawo-brunatny. Gatunek ten odzna-
cza się jedną charakterystyczną cechą, po której odrazu można go
poznać. Stanowią go liczne palezaste wyrostki przedniej ścianki
żołądka, skierowane ku tyłówi i ściśnięte zazwyczaj tak, że tworzą
rodzaj stożka, szczytem zwróconego ku t łowi, na co zwrócił już
uwagę Piguet. Wyrostki te otoczone są grubszą kutikulą, u mło-
dych okazów prawie bezbarwną, u starszych brunatną, często aż
krwisto-brunatną.
3. — Nais variabilis Piguet 1906.
XI—1909, 10—III, 1910, Dublany. — W niewielkiej ilości.
Po 7—8 haczyków w wiązce w wiązkach brzusznych (w przednich
mniej, w środkowych więcej). W wiązkach grzbietowych po 2 roz-
widlone kolee i 2 (niekiedy 1 lub 3) włoski, 5—7 a czasem i 8
razy dłuższe, niż kolce. Barwik słabo rozwinięty.
4. — Nais obtusa Gervais 1838.
10—IIL 21—III, 1910, Dublany. — W niewielkiej ilości.
Barwik brunatny w ciele pospolity. Dolne ramionka końcowe tyl-
nych haczyków brzusznych cieńsze, niż podaje Piguet, a naj-
dłuższe włoski na grzbiecie 2—3 razy dłuższe niż kolee.
MATERYAŁY DO FAUNY SKAPOSZCZETÓW 63
i kolee. Najdłuższe włoski grzbietowe u okazów tych były 5—
1 razy nawet dłuższe, niż odpowiednie kolce, gdy Piguet podaje
tylko 31/,—41/, razy. Barwik słabo rozwinięty, lub brak go calko-
wicie. Okazy pływają szybko wężykowato.
1. — Slavina appendieulata Udekem 1855.
XI—1909, 10—IIl, 28—V, 1910, Dublany. Dość pospolity,
szczególnie w marcu i maju.
8. — Stylaria laeustris L. 1758.
II, 28—V, 1910, Dublany. — W marcu znajdowałem kilka
razy pojedyncze okazy, w końcu maja wielką ich ilość, wszystko
prawie duże vsobniki, z pomiędzy których przeszło połowa posia-
dała mniej lub więcej rozwinięte organa pleiowe i opaskę. Pomimo
to większość tych ostatnich miała z tyłu po 1 lub 2 (rzadziej) pąki.
kazy marcowe różniły się od opisów tej pierścieniezki, po-
danych przez Michaelsena i Pigueta tem, że wiązki szezecin-
kowe grzbietowe miały na V lub nawet IV segmencie (tutaj stale
krótsze szczecinki), że włoski najdłuższe nie były wszędzie tej sa-
mej długości, a wreszcie, że niektóre z nich były 3 do 31/, razy
nawet dłuższe, niż średnica eała. W wiązkach brzusznych było po
6—7 haczyków w wiązce na segmentach II—V, zaś po 5 na pozo-
stałych.
Okazy majowe, niewątpliwie starsze, zgadzały się dobrze już
z powyżej cytowanymi opisami, jednakże i między tymi okazami
znalazłem takie, u których najdłuższe włoski nie posiadały jedna-
owej długości wszędzie na ciele, chociaż długość ich w istocie nie
przekraczała podwójnej średnicy ciała. U osobników dojrzałych było
w wiązkach brzusznych po 6—9 haczyków na segmentach II— V.
0 5—7 na segmentach pozostałych. W wiązkach grzbietowych są
zwykle 3 małe kolce, 85 p długości, i 1—2 długich włosków.
U okazów tych stwierdziłem (rzecz zresztą znana) ogromne waha-
nia w długości ryjka. U jednych była ona sześć razy większa od
64 DR MIKCZYSŁAW KOWALEWSKI
średnicy poprzecznej ciała, u innych niewiele większa, a u jednego
cały ryjek przedstawiał się w postaci malutkiego wzniesienia $rod-.
kowego z przodu glowy. Poniewaz normalnie widzi sig stosunkowo
dlugi ryjek u paków, nalezy przyjaé, ze delikatny ten organ bar-
dzo latwo psuje sie (widzialem wlasnie taki okaz, u którego okolo
1/, końcowa część ryjka posiadała jedynie kutikalarną pochewke)
lub wprost urywa się (taki krańcowy wypadek musiał mieć nie-
wątpliwie miejsce u wyżej przytoczonego osobnika bez ryjka).
W ten sposób możemy sobie wytłumaczyć owe znaczne wahania
się jego długości.
Omawiany tutaj gatunek odznacza się, jak wiadomo, dosko-
nałą przeźroczystością ciała z wyjątkiem naturalnie takich orga-
nów, jak całe prawie jelito, dodatkowe części organów płciowych
i skóra w miejseu opaski (o ile ta się rozwija). Nie mogłem zna-
leźć jednak żadnej wzmianki o tem, że zwierzę to nie jest całkiem
bezbarwne, lecz przeciwnie posiada lekkie zabarwienie 'zielonkawe
ze słabszym lub silniejszym odcieniem żółtawym. Zabarwienie to
występuje najsilniej w przedniej części ciała, silniej po stronie
grzbietowej, niż brzusznej. U niektórych okazów jest ono dość słabe,
u innych jednak stosunkowo nawet silne. Zależy ono, jak to stwier-
dziłem na okazach zwierząt żywych, badanych pod mikroskopem
przy silnem powiększeniu, od takiegoż zabarwienia nabłonka skór-
nego, którego komórki zawierają niezmiernie drobne zielonkawe
ziarenka równomiernie rozsiane w protoplazmie.
9. — Pristina longiseta Ehrenberg 1831.
XI—1909, Dublany. — niewielkiej ilości. Przez listopad
i grudzień trzymały się dobrze w akwaryum, przebywając najchęt-
niej w powierzchownych warstwach wody między rzęsą. Później
już ani razu tej pierścieniczki nie spotkałem, aż do końca maja.
Często pływają wężykowato, ale niezbyt szybko.
10. — Pristina tentaeulata Piguet 1906.
21—II, 28—IV, 1910, Dublany. — Pierścieniczka ta należy
do bardzo drobnych i, jak się zdaje narazie, rzadkich. gdyż zale-
dwie parę okazów udało mi się znależć. Okazy te różnią się nieco
od okazu, opisanego przez Pigueta. II segment jest tutaj bardzo
wyraźnie podzielony poprzecznemi przewężeniami na 3 pierścienie.
Z których najkrótszy jest środkowy, dłuższy od tego przedni, a naj-
dłuższy tylny ze szczecinkami. Końcowe dwie trzecie ryjka na ca-
łym przebiegu swoim są tej samej grubości. Włoski grzbietowe na
LI segmencie są krótsze, niż na dalszych segmentach. Większych
charakterystycznych haczyków w wiązkach brzusznych IV, wzglę-
dnie i V segmentu, znalazłem po 2—3 w wiązce.
MATERYALY DO FAUNY SKAPOSZCZETÓW 65
— Dero ni Bousfield 1886.
SE W; 1910, Dublan 7 RE to sa z tonem rg
akwaryum
taj też robi sobie rureczki; często też pływa Zwawo, wężykowato.
Haczyków w wiązkach brzusznych przednich segmentów bywa 3—
5 w wiązce.
Raz znalazłem spory okaz z dużym kielichem Serie A
i jedną tylko parą Pyt ym skrzel. Izolowany w nem na-
czyniu regenerował przez jedną noe drugą parę, ee obie
pary rozrosły się znacznie. Podaję ten szczegół, jako ostrzeżenie
przed tworzeniem nowych gatunków na podstawie takich okazów!
12. — Dero limosa Leidy 1852.
III—1910, Dublany. — Dość pospolity gatunek, ale rzadszy
niż poprzedni. Jest on znacznie większy od tamtego, t. j. dłuższy
(łańcuch z dwóch osobników mierzy około 15 mm) i grubszy.
U okazów dużych kielich skrzelowy jest też duży i wtedy można
na nim doskonale obserwować trzecią parę małych aal dodatko-
wych, osadzonych na przedniej wardze kielicha. Zachowaniem się
swojem przypomina poprzedni gatunek.
13. — Auloporus furcatus Oken 1815
X1—1909, 5—III, 1910, Dublany. — Dość pospolity, ale nie
pojawia się w większej ilości osobników naraz, jak obie poprze ed-
nie deridy. Trzyma się nieźle w akwaryum. Z zachowania się swego
podobny zresztą do obu poprzednich gatunków.
^
Tubificidae.
1. — Tubifex barbatus Grube 1861
XI—1909. Dublany. Bardzo pospolity. Trzyma się doskonale
w akwaryum.
2. — Limnodrilus hoffmeisteri Claparede 1862.
XI—1909, Dublany. Röwnie pepe jak poprzedni ga-
tunek i równiez dobrze trzyma się w akwar
Lumbriculidae.
1. — Lumbriculus Yariegatus O. F. Müller 1774.
21— III 1910. Dublany. — Kilkadziesiąt okazów, sporo du-
żych z opaskami. W akwaryum nie trzyma się długo.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział II.
Spis motyli
zebranych w powiecie stryjskim
podał
Jul. br. Brunicki.
Część III.
Spis niniejszy uzupełnia obydwa poprzednio wydane i pro-
stuje pomyłki w nich zawarte. Nowych rodzin nie podaję w tym
spisie, zamierzam umieścić je w części dalszej, Es
Z gatunków i form podanych w poprzednich spisach skreślić
należy — oprócz wymienionych w części II — jeszcze następujące:
28. Melitaea Aurelia v. Britomartis,
40. Erebia Goante,
124. Pygaera hybr. Raeschkei,
224. Hadena Gemina,
252. Caradrina Ambigua,
371. Orrhodia Ligula,
428. Larentia Miata,
508. Ennomos Alniaria.
Numery porządkowe tych skreślonych gatunków (prócz 124)
dałem innym nowym gatunkom; są one zamknięte w nawiasach.
Obecnie suma gatunków znalezionych w tutejszym powiecie wy”
nosi 679. e
Oznaczenie pewnej części gatunków, wymienionych w niniej-
szym spisie, zawdzięczam jeszcze prof. dr. Klemensiewiczowi;
okazy z ostatnich dwóch lat oznaczył p. Schille, a rewizyl wat
pliwych albo zbyt trudnych gatunków dokonał uprzejmie prof. dr.
Rebel z e. k. Nadwornego przyrodniczego Muzeum w Wiedniu.
Panom tym niech mi wolno będzie raz jeszcze na tem miej-
seu podziękować najserdeczniej za ich niezwykłą uprzejmość.
SPIS MOTYLI 67
Przy układaniu tej części korzystałem, jak poprzednio, z naj-
nowszych wydawnictw Seitza, a przedewszystkiem ze znakomitego
podręcznika Bergego w najnowszem (9-em) wydaniu, ułożonem
i przerobionem przez prof. Rebla. Jest to dzieło w swoim rodzaju
podstawowe, dla zbieracza niezbędne przy oznaczaniu zbiorów, ich
układaniu, wychowie motyli z gąsienic i t
Spisem tym i poprzednimi objęte są zbiory moje aż po koniec
roku 1910.
Gatunki i odmiany nowe dla fauny krajowej oznaczam gwiazdką
przed numerem porządkowym; jest ich w tym spisie dziewięć, a mia-
nowieie: Acronycta Menyanthidis, Leucania Vitellina, Caradrina Se-
lini v. Milleri, Petilampa Arcuosa. Plusia C- aureum, Tephroclystia
Pulchellata, T. Trisignaria, T. Abbreviata. Chloroclystis Coronata,
prócz tego cały szereg odmian ważniejszych.
Podhorce obok Stryja, 25 grudnia 1910.
Pieridae.
Pieris Schrk.
1. Napi L. (52). Między okazami pokolenia wiosennego zło-
wiłem 12 V 1909 okaz © o spodzie tylnych skrzydeł barwy żywo
żółtej, zresztą o rysunku zupelnie normalnym.
Między okazami gd złowiłem kilkakrotnie geed ab. impun-
cłała Röber pozbawione plamy czarnej na skrzydłae przednich,
o bardzo słabem czarniawem zabarwieniu brzegu skrzydeł; zwykle
w Podhorcach między 4 a 10 V; w r. 1910, z bardzo wczesną
ciepłą wiosną, już 25 IV.
P (28) Daplidice L. (57). Stosunkowo bardzo rzadki, na polach
i ugorach, oraz pastwiskach; w lecie 1909 jednak — wraz z dalej
podanym Colias Edusa — wcale częsty. Okazy wylęgały się wido-
cznie powoli, gdyż między 9 a 30 VIII spotykałem obok zupełnie
zlatanych także całkiem Świeże. W r. 1910 widziałem pojedyncze,
rzadkie okazy d. 2 VII. Na przełęczy Bukowinki w Libochorze
znalazłem 20 VIII 1909 wczesnym rankiem piękny okaz g
Z pokolenia wiosennego Bellidice Ochs. znalazłem na łące pod
lasem w Podhorcach 25 IV 1910 dwa okazy, w łęgach nadrzecznych
w Wierczanach 22 IV 1910 jeden okaz; wszystkie znacznie mniej-
sze od pokolenia letniego.
Colias (F.) Leach.
10. Hyale L. (98). Między okazami typowymi znalazłem nie-
zbyt rzadkie okazy zbliżone do ab. unimaculata Tutt, u której brak
p*
68 JULIAN BRUNICKI
mniejszej plamki na spodzie tylnych skrzydeł; Podhorce, na polu
18 VIII 1902; Wierezany, na polu 10 VIII 1909, w tem 1 Ji2 29.
(229). Edusa.F. (113). W r. 1909 od 18 VIII mniej więcej
do połowy IX spotykałem i łowiłem liczne okazy (SS, między
nimi silnie wyrośnięte i dorodne okazy obok prawie o połowę mniej-
szych, na polach i ugorach kwieciem porosłych w Podhorcach i Wier-
ezanach; pojedyncze ókazy widywałem jeszcze w połowie X tegoż
roka. Nie znalazłem jednak — mimo częstych wycieczek i usilnych
starań — ani jednej Q. W roku 1910 na tych samych obszarach
spotykałem tylko pojedyncze cf g, i to bardzo rzadko. Natomiast
w sąsiedztwie, w Łotatnikach mieszkający zarządca, czasem z ama-
torstwa wraz z swymi synami zbierający motyle, złowił w drugiej
połowie VIII b. r. bardzo piękny okaz ©, który obecnie znajduje
się w moim zbiorze.
Nymphalidae.
Nymphalinae.
Apatura F.
13. Ilia Schiff. (132). W ostatnich latach rzadszy, w jego
miejsce coraz częściej (może skutkiem cieplejszych lat) wstępuje
ab. (et v.) Clytie Schiff. (132 b.); n. p. w ciągu pierwszej połowy
VII 1910 złowiłem — wraz z p. Schillem — w Podhorcach
w lesie na gościńcu, używając różnych przynęt niewonnych dla
ludzkiego nosa, kilkadziesiąt okazów tej aberracyi. między nimi
kilka wybitnie zbliżonych do ab. (et v.) Kos Rossi (132 e). Aber-
raćya ta odznacza się prawie zupełnym brakiem niebieskiego po-
lysku, ma tło o wiele jaśniejsze, więcej brunatne niż typ, odznaki
jasne znacznie rozszerzone i jeszcze jaśniejsze. Jasna zewnętrzna
przepaska tylnych skrzydeł, rozszerzona znacznie, przecina na żył-
kach środkową ciemną przepaskę i przelewa się na część wewnętrzną.
Szczególnie piękny i typowy okaz wyszukałem między starymi du-
bletami, a to Q z przed kilkunastu lat, niestety dosyć uszkodzoną
i zlataną.
Limenitis F.
14. Populi L. (136). Notatkę zawartą w części II mego spisu
(1909) muszę tu poprawić; okazy wówczas złowione nie były © ©;
lecz 4d typu zbliżonego do var. bucovinensis Horm., o szerszej
przepasce białej i o nieco więcej srebrzysto niebieskawym spodzie
skrzydeł. Dopiero opis i ilustracye zawarte w nowszem dziele
Seitza naprowadziły mię na tę myśl, a rewizya dokonana przez
p- prof. dr. Rebla potwierdziła ten fakt. Nie można tych okazów
jednak uważać za typowe var. bucovinensis, tylko za przejściowe.
SPIS MOTYLI 69
Melitaea F.
27. Athalia Rott. (191). Podane formy Berisali i Corythalia
należy skreślić, nie są bowiem dostatecznie typowe, by je za takie
uważać można. Natomiast między dubletami moimi znalazłem —
stwierdzone następnie przez p. prof. dr. Rebla — okazy formy
*Dictynnoides Horm., spotykanej na Bukowinie. Odznaczają się one
skrzydłami więcej wydłużonemi, glaszezkami prawie zupełnie czar-
nymi, innem nieco uporządkowaniem plamek i t. d., ponieważ je-
dnak (według najnowszych badań) męskie narzędzia płciowe nie
różnią się. przeto nie można z tej odmiany tworzyć osobnego ga-
tunku, lecz pozostawia się ją przy Athalü jako rasę miejscową.
28. Aurelia Nick. (192) v. Briłomartis Asmann należy skre-
ślić jako mylnie oznaczoną; była to Athalia Rott. nieco odmiennie
znaczona.
AREA c» Argynnis.F. . € G:
(311). Dia L. (218). W Łotatnikach na łące leśnej kwiecistej
15 VII 1910 wcale nie rzadki motyl; w Bereżnicy na podobnej
lace 3 VIII 1910 jeden okaz.
34. Niobe L. (231) ab. intermedia Gillm. Skole, na łące Czu-
dyłowskiej 14 VII 1908; Hrebenów, na łąkach lesistych na Suchym
19 VII 1910. Tworzy przejście od formy typowej do ab. Eris Meig.,
mając jeszcze nieco plam srebrzystych na spodzie tylnych skrzydeł.
Mam też okazy QQ złowione na łąkach w Strzałkowie 10 VII
1905 i 5 VIII 1908, przypominające zupełnie ab. obscura Spul.
silnie zaciemnionemi skrzydłami przedniemi i ich zielonawym po-
łyskiem. !
go
B
35. Adippe L. (232). W Hrebenowie na łąkach leśnych na
Suchym złowiłem 19 VII 1910 okaz należący do ab. Cleodoxa Ochs.,
pozbawionej srebrnych plam na prawie jednobarwnym spodzie tyl-
nych skrzydeł; tylko srebrne środki oczek rdzawych pozostały.
W Bereżnicy, w lesie złowiłem między 4 a 12 VII okazy formy
intermedia Tutt, u której brak tylko srebrnych półksiężyców brzegu.
Satyrinae.
Erebia Dalm.
40. Goante Esp. (290) należy skreślić, natomiast wstawić:
40). Aethiops Esp. (296). W lesie w Podhorcach 25 VIII 1902
złowiono okaz bardzo silbie zlatany. ;
41. Euryale Esp. (301). Prócz podanej pary lowilem jeszeze:
w Korostowie w dolinie Butywli 18. VII 1903, w Tuchli. na lace
na szezycie Kindrat 19 VII 1909 oraz dawniej w Skolem na Zele-
minie 28 VIII 1902 — same zlatane okazy.
70 JULIAN BRUNICKI
Satyrus (Latr.) Westw.
43. Dryas Se. (381). Między okazami złowionymi przezemnie
i przez p. Schillego w tut. okolicy, zwłaszcza w Bereżniey, zna-
lazły się dwa zupełnie pozbawione oczek na powierzchni skrzydeł.
Ich opisem zajmie się p. Schille.
Aphantopus Wallgr.
48 Hyperanthus L. (401) ab. vidua Müll. (bez oczek na górnej
powierzchni skrzydeł, a na odwrocie skrzydeł przednich tylko
z dwoma oczkami). W Podhorcach 11 VII 1905, w Korostowie na
łące nad Orawą 5 VII 1909 wśród typowych okazów.
Epinephele Hb.
49. Jurtina L. (402) ab. bioculata Rbl. Złowiona między nor-
malnymi okazami; ma oczko na przodzie skrzydeł przednich po-
dwójne. Jest to ładna ©.
Coenonympha Hb.
51. Iphis Schiff. (427). W Bereżnicy 5 VII 1903 złowiony
okaz przypomina bardzo ab. subalpina Reutt. szarozielonym spodem
skrzydeł, jedną tylko białą plamką u spodu, małemi obwódkami
oczek i zanikiem linii ołowianej.
Erycinidae.
Nemeobius Stph.
54. Lucina L. (451). Prócz podanej już parki złowionej w Ja-
melnicy znalazłem tam pojedyncze okazy 13 V 1910. Prócz tego
jeden okaz w ogrodzie w Podhorcach 9 VI 1909, w Hrebenowie
na łące Hrebenowee 31 V 1910 i w Skolem na małych łączkach
nad brzegiem potoku Pawłowego 20 V 1910, zwłaszcza między 2--3
godz. w najwiekszem słońcu. Prawie same f'g.
Lycaenidae.
Chrysophanus Hb.
61. Dispar Hw. (508) należy skreślić; wszystkie moje okazy
są tylko var. Rutilus Wernb. (508a).
64. Phlaeas L. (512). ab. coeruleopunctata Ster. Między formą
główną dosyć rzadko; odznacza się niebieskiemi plamkami podłuż-
nemi przed czerwoną smugą tylnych skrzydeł.
SPIS MOTYLI 11
Lyeaena F.
68. Eumedon Esp. (592) ab. plurimacula Schultz. Okazy zlo-
wione w BereZniey w lesie 4 i 12 VIJ 1906 miedzy typowymi,
maja wiecej punktów u spodu skrzydel przednieh.
69. Icarus Rott. (604). Opróez typowych zlowilem 18 VIII
1902 4 egz. rzeczywiście do ab. Icarinus Seriba należące, bez oczek
u spodu nasady przednich skrzydeł, oraz ab. Iphis Meig. tylko
z jednem oczkiem w temże miejscu, złow. w Podhorcach 3 VI 1908.
Sphingidae.
Protoparce Burm.
91. Convolvuli L. (735). Między okazami złowionymi mam tak
imtenzywnie ciemno znaczone w środkowem polu przednich skrzy-
deł, iż uważać je mogę za zbliżone, jeżeli nie identyczne z ab. (d)
virgata Tutt.
Hemaris Dalm.
Notodontidae.
Hoplitis Hb.
zów tej bardzo rzadkiej ćmy; niestety przeważnie były one silnie
Lophopteryx Stph. |
| 118. Camelina L. (841) ab. Giraffina Hb. (841 a). Znaeznie
eiemniejsza forma, która miedzy okazami typowymi lowilem w Pod-
horeaeh 7 VII i 9 VIII 1904.
12 JULIAN BRUNICKI
Pygaera O.
124. Pigra Hufn. (870) ? hybr. Raeschkei Stfs. nalezy skre-
ślić, okaz bowiem jest nieco odmiennie ubarwioną Ọ Pyg. Ana-
choreta F.
Lymantriidae.
Orgyia O.
614. Gonostigma F. (884). Ze znalezionej, już zapoczwarczają-
cej się gąsienicy wylegla się d. 5 VII 1909.
Euproetis Hb.
Mu Chrysorrhoea L. (913) ab. Punctigera Teich. Razem
z forma typową przy lampie dosyć częsta, n. p. 2 VII 1909, 3 VII
1909, KE VU 1910
Lymantria Hb.
*131. Dispar L. (925) ab. Bordigalensis Mab. Forma karlo-
wata, występująca w naturze i przy hodowli; okazy są znacznie
mniejsze i mętniej ubarwione. Przy TR w Podhorcach d d 30VI
1907; z gasieniey wylegla sie O 21 VII 190
132. Monacha L. (931) ab. Nigra Frr. Razem z okazami ty-
Gen w Podhoreach przy lampie 14 VII 1907, 4 VII 1908,
3 VII 1910. Ma przepaski ezarne rozszerzone i zlane, zato mnie)
intenzywnie ubarwione. Możnaby zestawić całą skalę przejściową
od zwykłej formy normalnej przez ab. Nigra aż do ab. Eremita.
Lasiocampidae.
Malacosoma (Hb.) Auriv.
133. Neustria L. (956). Próez okazów formy głównej, typowych,
lecz z rozmaitem odcieniem ubarwienia. znalazłem też typy odmien-
nie ubarwione, odpowiadające opisom Tutta, podanym przez E
Rebla w najnowszem (9-em) wydaniu Bergego „Schm
lingsbuch“, mianowieie: ab. virgata Tutt (ma na blado- eg de
przednich skrzydeł przepaskę ciemną, jeszcze ciemniej obustronnie
N, Sa unicolor Tutt (blado-żółta bez przepasek) z Podho-
rzec, 10 1903, ab. rufa-unicolor Tutt (takaż sama Cie
brazowa e przepasek) z Podhorzee 5 VII 1908.
nl un une nn un
AA TESCO BEER TRIN T9 TET
SPIS MOTYLI 73
Poecilocampa Stph.
135. Populi L. (962) gd są w jesieni bardzo częste; Ọ zna-
lazłem raz tylko przy lampie na oknie, w cieniu, in copula. Było
to 10 XI 1907.
Eriogaster Germ.
615. Lanestris L. (965). W maju 1910 znalazłem na nizkim
grabie przy drodze w Bereäniey w lesie cały dość duży oprzęd
gąsienice, wychowałem je bardzo łatwo, zaprzedly się w ciągu kilku
ieu czerwca 1910; teraz czekam wyniku, eo dosyć długo
trwać może. są bowiem w literaturze dowody, iż ta poczwarka na-
wet siedm lat przeleżeć może, nim się motyl wylęgnie.
Maerothylaeia Kbr.
: 137. Rubi L. (982). Ze zlowionej Q uzyskałem zdrowe jaja
1 z nich gąsienice, które po kilku dniach karmienia liśćmi ożyny
przeniosłem do worka wprost na krzak ożyny, gdzie się świetnie
rozwijały. W tymże worku do ziemi przytwierdzonym i okryıym
liśćmi przezimowały — była to ciężka, mroźna i śnieżna zima 1908/9;
w kwietniu worek był jeszcze silnie do ziemi przymarznięty i do-
piero w drugiej połowie tego miesiąca mogłem stwierdzić, iż z kil-
kunastu na zimę pozostałych gąsienic wszystkie były żywe i zdrowe;
z wiosną nic już jednak nie jadły i powoli zapoczwarczały sie
w normalny sposób. Z tych poezwarek w czasie między 19 a 26 VI
1909 uzyskałem ładne dd iparę QQ: te zapłodnione przez samce
z tego samego pomiotu dały wprawdzie liczne jaja — z których
wylęgło się trochę gąsienic, chowały się jednak źle i zimy 1909/10 —
bardzo lekkiej — tak samo w worku przy ziemi przechowane, nie
przetrzymały. Z wiosną 1910 zastałem tylko same martwe gąsienice.
Selenephera Rbr.
616 Lunigera Esp. ab. Lobulina Esp. (993a) W dniu 25 V
1909 strzaslem ze starszego samotnego świerka przy gościńcu w Pla-
wiu, dosyć wysoko więc w naszych górach, na stronie słonecznej
dużą, prawie dorosłą gąsienicę tej ćmy. Karmiłem ją dalej star-
szemi gałązkami świerka w domu (młodych pędów nie jadła) trzy-
mając odpowiednio w klatee drucianej na oknie do słońca, Bardzo
mało się poruszała, lecz odżywiała dobrze; w dniu 25 VI 1909 za-
częła się zaprzędzać, a 22 VII 1909 wydała ładną © typową.
Gastropacha O.
139. Quercifolia L. (998). Prócz dosyć częstej formy typowej
złowiłem 5 VIII 1904 ab. *obsoleta Tutt, pozbawioną zupełnie prze-
74 JULIAN BRUNICKI
pasek. Typowa dla okolie północnych ab. Alnifolia O. występuje
tu często; mam ją łowioną przy lampie 28 VII 1908, 27 VII 1909,
oraz wychowaną ex larva, tak samo jak okazy formy typowej,
wylęgłe n. p. 18 VII 1906 i 15 VII 1910
Dendrolimus Germ.
142. Pini L. (1001). Między okazami typowymi złowiłem też
ładny okaz jaśniejszy, oraz dwie © Ọ typowe v. Montana Stgr. Na
wiosnę 1908 znalazłem tu w ogrodzie na Pinus Strobus dużą gą-
sienicę, z której 5 VI 1908 wylęgła się silna © v. Montana Stgr.
Drepanidae.
Drepana Schrk. .
149. Lacertinaria L. *ab. (et v.) Scincula Hb. (1051 a). Wraz
z formą typową złowiłem przy lampie w Podhoreach 16 IV 1906
i wlesie 2 V 1910 dwa okazy; porównalem je z okazami zbiorów
cesarskich wiedeńskich; nie różnią się od typów wysokiej północy,
e.
gdzie ta odmiana normalnie żyj
Noctuidae.
Acronyctinae.
Aeronyeta O.
157. Alni L. (1082). Prócz wykazanych już dwóch okazów
posiadam nowsze z 11 V 1907, 11 i 23 V oraz 1 VI 1908, wre-
szcie z 16 V 1910.
158. Strigosa F. (1084). Prócz wykazanych już mam jeszcze
okazy z 13 VI 1907, 18 VI 1908, 3 VI 1910. Lata więc już w VI,
lecz zawsze rzadka.
617. Cuspis Hb. (1091). Nader rzadka i bardzo piękna ćma;
mam tylko jeden okaz złowiony przy lampie w Podhorcach 24 VII
1909. Od 4. Tridens i Psi różni się ten gatunek na oko tylko
silnie niebieskawym odcieniem barwy skrzydeł. :
"618. Menyanthidis View. (1093). Bardzo rzadka ćma; złowiłem
dwa okazy przy lampie w Podhorcach, 7 VI, a następnie 21 VIII
1909; ten ostatni okaz silnie zlatany, ale t powy.
161. Auricoma F. var. Vernalis Frings (1097). Okaz mniejszy
i ciemniejszy od typowych letnich, normalnych, złowiony w Pod-
horcach w lesie 2 V 1906. :
SPIS MOTYLI 15
Arsilonehe Ld.
164. Albovenosa Goeze (1118) Prócz podanych złowiłem pó-
¿niej więcej okazów, zwykle w V; w r. 1910 występowały często
w ciągu VII i to obok egz. zupełnie świeżych inne dosyć zlatane.
Kilka sztuk żywo przypomina ab. Argentea Tutt srebrzystemi skrzy-
dełkami o ciemnem oprószeniu żyłek; takie złowiłem n. p. 11 V
1910. Równocześnie występują okazy normalne, o tle więcej żółta-
wem i o tle ciemniejszem.
Trifinae.
Agrotis O.
_ 165. Strigula Thnb. (1119). Prócz wykazanego już okazu zło-
wiłem — również w Podhorcach przy lampie — dwa dalsze: 25 VII
1909 i 3 VII 1910.
1 Comes Hb. (1154). Rzadka, prócz złowionych dawniej
w VII zbierałem też pojedyncze okazy (nigdy jednak nie znala-
złem więcej naraz) 15 i 27 VIII 1908, oraz 16 VIII 1910.
356. Ditrapezium Bkh. (1187). Prócz okazu złowionego 9 VII
1901 znalazłem w dawniejszych materyalach okazy inne, jak n. p.
z 5 VII 1906, 29 VI i 16 VII 1903, 3 VII 1910 i t. d. — ale
wogóle gatunek ten występuje rzadko i w okazach pojedynczych.
‚357. Primulae Esp. (1207). Drugi okaz, również nie świeży,
złowiłem przy lampie 23 VI 1909.
179. Fiammatra F. (1252). Prócz wykazanego już okazu z 16
VII 1903 mam kilka później złowionych, n. p. z 4 i 6 VII 1906,
30 VI 1907, w r. 1910 uzyskałem dwa okazy: jeden ze znalezio-
nej poczwarki wylągł się 18 VI, drugi złowiłem przy lampie 9 IX.
Wogóle gatunek rzadki.
76 JULIAN BRUNICKI
620. Fugaz Tr. (1267). Gatunek tu nader rzadki; dotychczas
złowiłem jeden tylko okaz DOT lampie 26 VII 1909, bardzo ladny.
Oznaczył go prof. dr. Re
621. "Nigricans L. GE W Podhorcach przy lampie 21 VIII
1909; or prof. dr. Rebla oznaezony.
1. Segetum Schiff. (1400) ab. © nigricornis Vill Piękne,
ciemno ubarwione okazy z 28 VIII 1908 i z 10—11 IX 1910.
Pachnobia Gn.
191. Rubricosa F. 1423 ab. Pilicornis Brahm. Przy lampie
w Podhoreach 6 IV 1910 złowiony typowy okaz tej pięknej od-
miany, ma skrzydła* szarawe z brunatnemi pręgami.
Epineuronia Rbl.
194. Cespitis F. (1440). Rzadka wogóle, mam jednak więcej
okazów, Pre adnie złowionych między 20 VIII a 1 IX przy lampie.
Mamestra Hb. 7
622. Advena F. (1446). Zdaje się yeu teile: mam tylko
dwa okazy. z 4 VII 1908 i z 3 VI 1
623. CN Bkh. (1466). Weile à nie > rzadka, lata mniej wię-
cej współcześnie z M. Thalassina i M. Contigua. Lowilem ją przy
lampie 5 VI 1903, 3—12 VI i 3 VII 1904: 5 VI i ‚6 VIII 1905,
między 20 a 30 V 1906,29 VI 1907, 5. VI 1909
202. Thalassina Rott. (1468). Rzadka; 12 VI 1904, 7 VII 1904.
203. Contigua Vill. (1469). W ostatnieh latach łowiłem ja czę:
ściej, n. p. 17 VIII 1904, 7 VIII 1908. 23 VIII 1909.
206. Dentina Esp. (1487). Wśród formy typowej zjawiają się
dwie odmiany: wcale nierzadka ab. Latenai Pier., zupełnie e zaciem-
niona, prawie bez śladów jasnych odznak, i przeciwna jej ab. Hi-
laris Zett, o wydatnej jasnej kpa poprzecznej. Równocześnie
bywa cały szereg form pośrednie
624. Serena F. (1514). jana z najpiękniejszych mniejszych
PX. rodzaju; lata późno; złowiłem dwa okazy: 10 VIII 1909
13 1910.
Dianthoecia B.
625. Irregularis Hufn. (1559). Mam tylko jeden okaz, zlowiony
przy lampie w Podhoreach 7 VI 1910.
Miana Stph.
626. Captiuncula Tr. (1571). Posiadam tylko jeden okaz, z alo:
wiony w Hrebenowie na suchej łące leśnej, w wysokości około
SPIS MOTYLI 17
800—900 m 20 VII 1910. Należy do fauny górskiej, zwykle spo-
tyka sie ją na lakach kwiecistych znacznie wyższych.
Diloba B.
214. Coeruleocephala L. (1610). Wsród formy typowej, nie
rzadkiej w jesieni i łatwej do wychowania z gąsienicy, znajdują się
okazy ab. Separata Schultz, u której plamy jasne na przednich
skrzydłach są rozdzielone, nie zlane w jedną: Takie okazy mam np.
z 31 X 1910. i
Apamea O., Tr.
627. Testacea Hb. (1618). Posiadam tylko jeden okaz, złowiony
w Podhoreach przy lampie d. 27 VIII 1910.
Luperina B.
. 628. Zollikoferi Frr. (1625). Nadzwyczajna rzadkość w Euro-
pie; przylatuje tu z środkcwej Azyi i z nad Uralu; łowiona już była
nawet w Szwajcaryi i w Anglii. Złowiłem ją przy lampie 12 X
1909; jest to piękny, mało uszkodzony cf z odznakami męskiemi
D
na tułowiu
Hadena Schrk.
i 221. Rurea F. (1706). Rzadka. mam okazy nowsze z 5 VII
1908, 28 VI i 24 VII 1909. W Hrebenowie złowiłem 18 VII 1909
224. Gemina Hb. (1712) należy skreślić; była mylnie ozna-
czona, w jej miejsce wstawić należy:
Miselia O.
(224) Oxyacanthae L. (1815). W Podhoreach przy lampie
11—19 X 1906, 9 X 1909. Wogóle rzadka, a okazy dosyć zlatane.
Helotropha Ld.
. , 029. Leucostigma ab. (et v.) Fibrosa Hb. (1876 a). Rzadka tu-
taj ćma, której forme główną lowiono już w kraju, odmiany jednak
nikt dotychczas nie wykazał. Żyje w okolicach podmokłych; zło-
wiłem ja przy lampie w Podhoreach 17 VII 1910, więc stosunkowo
dość wcześnie, zwykle bowiem lata w VIII i IX.
Hydroecia Gn.
. 231. Micacea Esp. (1819) ab. brunnea Tutt. Razem z formą
główną n. p. 6 VIII i 12 IX 1904, 3 X 1907, 1 VIII i 31 VIII
78 JULIAN BRUNICKI
1910. Różni Ee = dr tem. iż rein skrzydel brunatna, pozba-
wiona jest pie o różowego p
630. Petasitis Dibd. (1 880). (REE rzadka; mam tylko jeden
okaz, zlowiony w Podhorcach przy lampie 7 VIII 1909.
Nonagria O.
239. Typhae Thnbg. (1894). Bardzo rzadka; mam ją w formie
głównej tylko w je ednym okazie z 6 VIII 1905; dalsze okazy po-
ane w części I spisu należą do bardzo podobnego gatunku Cala-
mia lutosa Hb.
— *ab Fraterna Tr. (1894 a). Bardzo piękna, prawie całkiem
ciemna odmiana; złowiłem ją w Podhorcach przy lampie d. 10 IX 1910.
Calamia Hb.
- 631. Lutosa Hb. (1928). Podhorce, przy lampie: 19 X 1906,
6 X 1907, 28 VIII 1907.
Leucania Hb.
632. Straminea Tr. (1938). Bardzo rzadka, złowiona w jednym
okazie przy lampie w Podhorcach 4 VII 1906.
*633. Vitellina Hb. (1961). Niezwykle rzadka, należy do fauny
zachodniej Europy, rzadko kiedy do pa ee moze. Zlowiona
w Podhorcach przy lampie 10 VI 1
Caradrina O.
252. Ambigua F. (2019) należy skreślić; nie mam jej; okazy
byly mylnie oznaczone. Natomiast w jej miejsce wchodzi nowa
dla kraju.
*(252). Selini B. v. Milleri Schultz (2005 a), należąca właści-
wie do fauny Pomorza; złowiona w Podhorcach przy lampie
13 VI 1908.
Petilampa Auriv.
*634. Arcuosa Hw. (2034). Mala, bardzo rzadka i tylko lo-
e występująca ćma, którą élowilem w dwöch okazach uszko-
dzonych, przy lampie w Podhoreach 3 VII 1908 i 23 VII 1909.
Aeosmetia Stph.
635. Gre dpt Hb. (2035). Rzadka i niepokaZna éma, która
złowiłem dotychczas tylko dwukrotnie w Podhorcach przy lampie:
29 VI 1907 pako: dość zlataną parę, oraz Y d. 10 VI 1910.
A EI REM. No Bee E e
|
4
SPIS MOTYLI 19
Taenioeampa Gn.
256. Gothica L. (2062) ab. Brunnea Tutt. Razem z form
główną weale często, n. p. 12 IV 1906, 5 V 1909, 8 V 1910. Od-
znacza się tłem sukienki ciemno-czerwono- brunátnem.
259. Populeti Tr. (2067). Mylnie podana pierwotnie jako dosyé
częsta; należy przeciwnie do rzadkich, mam bowiem dotychczas
tylko trzy okazy, podany już z 23 III 1906, dalej z 20 IV 1906
1z 18 IV 1909, oraz jeden okaz odmiany ab. Atropunctata Geest.,
złowiony 18 IV 1906.
260. Stabilis View. (2068). Prócz częstych okazów rdzawych
złowiłem trzy należące do odmiany ab. Pallida Tutt, o par: szarej
sukience; wszystkie przy lampie w Podhorcach 6 i 14 IV oraz
8 V 1910.
1. Incerta Hufn. (2010). Nadzwyczaj zmienna, posiadam
Eee. okazów tej ćmy, prawie każdy odmienny. Prócz wzglę-
dnie Pe mam jeszcze:
ab. Afra Tutt. Zupełnie ciemna forma, złowiona przy lam-
pie w "Podkóróach 24 III 1909 i 4 IV 1910, następnie:
— ab. Pallida Lampa. (2070 b.). Jasno popielata bez plam, ale
brązowo zlana, złowiona 12 IV 1906 i wreszcie:
ab. ? o tle sukienki czerwonawo-żółtem. podobnem do barwy
Taen. Mundo, którą p. prof. Rebel przydzielił do gat. Taen. In-
certa. Złowiona w Podhorcach przy lampie 18 IV 1909.
264. Munda Esp. (2013). Prócz wykazunego Key okazu złowi-
łem jeszcze trzy, a to 23 III 1907, 14 i 15 IV 1910.
Calymnia Hb.
261. Pyralina View. (2081). W d A Dozen: przy
lampie, m. i. zdarzają się okazy zbliżone do var. Cuprea Horm..
mniejsze, ciemnie ejsze, z połyskiem Sege m.
268. Trapezina t (2098). Pospolita, m. i, także ab. Rufa Tutt,
miedzisto czerwona, złowiona przy lampie 26 VII 1904 i 6 VIII
1905, oraz wychowana z gąsienicy (znalezionej na dębie; wylęgła
się 23 VII 1909).
Dyschorista Ld.
0. Fissipuncta Hw. (2111). Złowiłem dalsze okazy 19 VII
1908, 27 VII 1909 i PAM. sztuk 3 VII 1910, tego dnia równoezesnie
zupelnie zlatane i $wieze
Xanthia O.
211. Lutea Stróm. (2146). Prócz złowionych wychowałem z gą-
sienie znalezionych na Salix Caprea kilkanaście okazów; lęgły się
8 VI, 3 VII, 26 VII do 8 VIII 1909.
80 E JULIAN BRUNICKI
278. Fulvago L. (2148). Tak samo wychowana z gasienic ra-
zem z poprzednią, lecz okazy legly się później, między 6 VIII
a 9 IX 1909; między nimi kilka egz.: |
— ab. Flavescens Esp. (2148 a) bardzo ładnych, przeważnie
z poezatku okresu.
Orrhodia Hb.
636. Erythrocephala F. (2157). W Podhorcach przy lampie
dwa okazy, 25 IV i 9 X 1909.
219. Vacciniż L. (2164). Nie częsta; prócz okazów podanych
już w części I złowiłem ją w Podhorcach przy lampie 30 IV 1907,
26 VIII, między 22 X a 15 XI 1909, oraz 30—31 X 1910. Okazy
oznaczył p. prof. dr. Rebel.
— ab. Spadicea Hb. (2164 a). Prócz podanego okazu znalazł
u mnie między innymi p. prof. Rebel okazy z 7 V 1907, 2 X,
2 XIL 15 XI )909.
— ab. Mixta Stgr. (2164 b) W Podhorcach przy lampie ło-
wione 2 X, 2 XI, 15 XI 1909, 30 IV 1907, 16 V 1908. Wszystkie
oznaczył p. prof. dr. Rebel. jako tę odmianę, nie zuś jako gatunek
Ligula Esp. (2165), za który je uważałem. Należy przeto gatunek
Ligula Esp., podany w części II, skreślić. :
Neopelosoma Curt.
281. Satellitia L. (2169). Normalny typ szaro brazowy jest
bardzo rzadki tutaj; mam go tylko w dwóch okazach z 19 III
i 23 X 1906, potem z 28 II 1909; z nich jeden żółto znaczony,
a trzy biało znaczone. należące właściwie już do ab. Trabanta Huehne.
Najczęściej występuje ab. Brunnea Lampa, brązowa w rozmaitych
odcieniach tej barwy, jaśniejszych i ciemniejszych. mniej lub wię-
cej szarawo naleciałych.
Xylina Tr.
637. Ingrica Hs. (2174). Okazy tej bardzo rzadkiej ćmy, ozna-
czył prof. dr. Rebel. Złowiłem je w Podhorcach przy lampie
20 IV 1905, 12 IV 1906 i 5 IX 1909. Jest nadzwyczaj podobna
do X. furcifera Hufn. od której różni się grubszemi łuskami skrzy-
deł, jaśniejszą, czystszą siwą ich barwą, linią falistą białawą zu-
pełniejszą. Plamka u nasady skrzydeł biała większa i wybitniejsza,
inne odznaki również nieco odmienne. skrzydła tylne czyściej szare,
spodem tylko u przedniego brzegu słabo zaczerwienione, podczas
gdy u X. furcifera są całe dosyć silnie jasno czerwone.
SPIS MOTYLI S 81
Cueullia Schrk.
638. Verbasci L. (2221). Zlowilem parę przy lampie w Pod-
horcach 5 VI 1907. Następnie w r. 1909 znalazłem w szkółkach
. 292. Absinthü L. (2214). Z gasieniey znalezionej i wychowa-
nej piołunem wraz z poprzedniemi wychował się jeden okaz, wy-
lęgły 6 VII 1910.
Heliothis O.
. 296. Peltigera Schiff. (2325). W Podhorcach przy lampie zło-
wiony drugi okaz 7 IX 1910.
640. Armigera Hb. (2327). W Podhorcach przy lampie 1 IX 1910.
Erastria O. .
641. Venustula Hb. (2458). W Bereżnicy na łące leśnej wie-
czorem 25 V 1910 świeżo wylęgły, duży okaz. Przy lampie w Pod-
horeach 6, 10 i 16 VI 1910 okazy już mniej lub więcej zlatane
Prothymnia Hb.
303. Viridaria Cl. (2482). Próez podanego już okazu uzyska-
lem 5 VIII 1909 dalsze dwa, w Łotatnikach na łące leśnej zlowi-
łem 15 VII 1910, również i przy lampie w Podhoreach 4 VIII 1910.
Obok formy głównej dość zmiennej co do intenzywności barwy
purpurowej znalazłem jeszcze:
.. — ab. Fusca Tutt (— modesta Carad.) (2482a) barwy ciem-
niejszej z przepaskami brunatno oliwkowemi, w Łotatnikach na łące
D
lesnej 15 VII 1910.
Quadrifinae.
Plusia O.
> *642. C. aureum Knoch. (2518). W Podhorcach przy lampie
21 VII 1909, okaz lekko uszkodzony, ale zupełnie świeży. Zdaje
a pierwszy dla fauny krajowej zapisany.
i
Praw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział II e
82 JULIAN BRUNICKI
310. Moneta F. (2521). Prócz podanych już okazów złowiłem
jeszcze przy lampie w Podhoreach dwa dalsze, a to 27 VIII 1908
27 VII 1:09 Lata więc tu w okresie bardzo długim. bo między
It VIL a 27 VHL
643. Cheiranthi Tausch. (2524). Zdaje sie nader rzadka, w osta-
tnieh lataeh przez nikogo w kraju nie zlowiona, wzglednie nie wy-
kazana; przv ‚lampie w Podhorcach zlowilem dwa okazy: świeży
22 VII 1909 i tegoż roku lekko zlatany 7 VIII. Gdy siedzi spo-
kojnie w świetle, niezbyt blisko, robi do pewnego stopnia wrażenie
Pygaera curtula L., dosyć zwykłej ć my.
311. Chrysitis L. (2589). Liczne odmiany tej ćmy należy po-
dzielić jak następuje: `
— ab. Juncta Tutt: paski metalowe na przednich skrzydłach
złączone poprzeczką; 30 VIII 1902, 26 VIII 1902.
— Aurea Huene: paski metalowe złączone z BoD barwy ra-
czej mosiężno żółtej, nie zielonkowatej: 12 IX 1902, 5 VII 1903,
6 VIII 1905. 7 VIII 1908.
— Disjunctaurea Spul. — rzadka — jak Ege leez
paski rozdzielone. 30 VIII 1907, 10 VII 1903, 14 YIM 1
— Seintillans Schultz wogóle bledsza, paski ond gone
kawo niebieskawo polyaknjace; 16 VII 1903, 9 VI 1904, 14 VII
i 15 X 1906, 6 VI 1
312. Zosimi Hb. (2540) Prócz wykazanych już okazów zlo-
wiłem jeszcze 18 VI i 5 VII 1908, 11 VI i 2 VII 1910.
318 Chryson Esp. (2542). Rzadka na, prócz wykazanych
już mam jeszcze dwa okazy z 7 VIII 1908 i 26 VII 1910. Przy-
latuje do światła bardzo późno w nocy, nie przed 11-tą
644. Interrogationis L. (2573). Nader rzadka; złowiłom ją przy
an w Podhorcach 13 VIII 1909; okaz zupełni ie świeży.
4
Euelidia O.
mé Mi Ol. (2586). Miedzy dawniejszymi okazami znalazlem:
ka Litterata Cyr. (2586 a) z Podhorzee z 14 VI 1905.
1. Giyphica L. (2589). Między dubletami znalazłem, wzglę-
dnie oe
ab. Obsoleta Strand (spód skrzydel Loge pasköw
ciemnych) z Podhorzec, złowione 8 V 1904 i 25 IV 1
Aedia Hb.
323. Funesta Fsp. (2661). Pröcz okazu już wykazanego mam
jeszcze trzy, Seen rzy lampie zł VII 1909,
a jeden 26 VII 1 z y P owione, a to dwa 23
SPIS MOTYLI 83
Catocala Schr. -
324. Fraxini L. (2667). W r. 1907 latały już między 11 a 14
VIII; tegoż dnia zlowiony (f z charakterystyeznym pedzelkiem
u przedniej nogi.
325. Electa Bkh. (2669). Prócz podanych mam jeszcze okazy
2 i 28 IX 1907 i z 24 VIII 1909. Okaz z 28 IX już silnie
zlatany.
326. Elocata Esp. (2670). Okaz już podany, o żółtawo różo-
wych skrzydłach, należy do:
— ab. Marita Hb.; drugi taki sam złowiłem 3 VII 1907.
Hypeninae.
Paraseotia Hb.
. 381. Fuliginaria L. (2752). W ostatnich latach złowiłem wię-
cej okazów, i tak 18 VII 1908 w pokoju na oknie trochę uszko-
dzoną ©, przy lampie 21 VII i 27 VII 1909, oraz 4 VIII 1910.
Zanelognatha Ld.
645. Emortualis Schiff. (2781). Jeden tylko okaz przy lampie
w Podhorcach 23 VI 1909.
Pechipogon Hb.
. . 646. Barbalis Cl. (2803). W lesie w Podhoreach nie rzadko
między 4 a 22 VI 1906, 28 V 1907, 1 VI 1908, 20 VI 1909.
W lesie w Łukawicy Górnej 11 VI 1909.
Hypena Schr.
337. Proboscidalis L. (2814) ab. Signata Spul. (Zamiast ezar-
nych, biało znaczonych plamek w linii falistej przedn. skrzydeł,
ostre białe plamki uszeregowane). Wraz z formą główną przy lampie
1 w lesie n. p. 7 VII 1904, 1 IX 1907, 1 VI 1907.
338. Obesalis Tr. (2816). Bardzo teraz rzadka, w ostatnich
latach nie spostrzeżona wcale, dopiero w r. 1910 złowiłem jeden
bardzo lichy okaz.
339. Rostralis L. (2819). Mylnie w I części jako najrzadsza
podana; weale częsta, lubi zimować w mieszkaniach, piwnicach itd.
Dość zmienna, mam też
— ab. Unicolor Tutt (2819 b) prawie całkiem szaro brunatną,
z 20 VI i10 IX 1906, 6 IV 1910, oraz inne formy dość odmienne
od typowej,
6*
84 JULIAN BRUNICKI
Cymatophoridae.
Cymatophora Tr.
343. Octogesima Hb. (2844). Między znalezionymi okazami
kilka silnie złanych barwą różową zdaje się należeć do ab. Rosea Tutt.
647. Duplaris L. (2848). Złowione w Podhorcach przy lampie
9 VII 1907 i 19 VII 1909 okazy dosyć są zlatane.
Brephidae.
Brephos O.
648. Nothum Hb. (2856). U brzegów lasu w Podhorcach mię-
dzy 1 a 8 IV 1906; lata w słońcu dosyć licznie.
Geometridae.
. Acidaliinae.
Aeidalia Tr.
381. Dimidiata Hufn. (2953). Drugi okaz zlowiony 2 IX 1910.
389. Pallidata Bkh. (2990). Dalsze okazy zlowione w lesie
w Lukawiey Górnej 11 VI 1909 i w Hrebenowie na Hrebenoweu
31 V 1910.
392. Aversata L. (3048) ab. Effuscata Galv. Zlowiona w Pod-
horeaeh przy lampie 4 VIII 1910; ma zewnetrzna polowe skrzydeł
szaro-brązowo zaciemnioną.
393. Emarginata L. (3050). Prócz wykazanego już okazu zło-
wiłem jeszcze dalsze w szkółce i na brzegu lasu w Podhorcach
23 VII 1909, między 22 a 29 VII 1910.
649. Punctata Se. (3078). Tylko jeden okaz z Podhorzee, zło-
wiony 5 VII 1906.
650. Strigaria Hb. (3083). Z Łotatnik, na łące leśnej złowiona
15 VII 1910.
Ephyra Dup.
403. Punctaria L. (3115). ab. Naevata Bastelb. Odznacza się
szeregiem ciemno-czerwonych plam. wzdłuż brzegu skrzydeł; przy
lampie w Podhorcach 13 VII 1906 i 27 VIII 1908.
651. Annulata Schultze (3111). Rzadka; mam tylko jeden okaz,
złowiony u brzegu lasu 15 V 1910 w Podhorcach.
SPIS MOTYLI 85
. Larentiinae.
Lythria Hb.
652. Purpuraria L. (3147). Mam tylko dwa okazy, oba dd,
złowione w Podhoreach na ugorze (równocześnie z Colias Edusa),
18 VIII 1909 i w ogrodzie 30 VI 1910. Lata w słońcu bardzo pilnie.
Ortholita Hb.
653. Moeniata Se. (3156). Tylko jeden okaz, nie szczególnie
zachowany, złowiony przy lampie w Podhoreach 21 VIII 1909.
Minoa Tr.
408. Murinata Se. (3183). W ezesei II spisu mylnie podana
Jako ab. Cinerearia Ster, gdyż okazy należ eżą do formy głównej,
łowionej na łąkach leśnych w Podhoreaeh i najbliższej okolicy,
oraz w górach naszych 2 V i zwłaszcza w P i z poezatkiem VIII.
tesa mam dwa okazy, które należą d
v.) Cinerearia Stgr. (3183 b) a pochodzą z Libo-
chory z Ke leśnej pod prow. 20 VII 1909, i ze zrębów na Su-
chym w Hrebenowie. 30 V 1910.
Odezia B.
410. T gs Esp. (3192). Nader rzadka; po dlugieh latach zlo-
wilem 20 V 1910 w zaroslach nad potokiem Pawlów w Skolem
drugi mój ddr
Anaitis Dup.
412. Praeformata Hb. (3218). Ku memu wielkiemu zdziwieniu
przyleciała mi do lampy w a: 22 VIII 1910, podczas gdy
zresztą lowie ją tylko w górac
3. Plagiata ab. PO Stgr. (3220 a) Należy właściwie
do fauny południowej; okaz złowiony na łące w Wierczanach 7 I
910 ragen Vekene wskutek wczesnego. bardzo suchego
i ciepłego | ata
Lobophora Curt.
416. Halterata ab. Rudolphii Lampa (3243). Znacznie ciemniej-
Sza od formy glównej, przy lampie w Podhorcach 28 IV 1906,
26 IV i 16 V 1 1908.
86 JULIAN BRUNICKI
Cheimatobia Stph.
418. Brumata L. (3256). Częsta w jesieni n. p. 31 X 1910.
Między | Kern typowymi zdarza sie:
yemata Huene, z przepaską poprzeczną skrzydeł prze-
dnich E ar i przedłużoną jako cień na skrzydła tylne. Wśród
formy typowej złowiona przy lampie 2 XI 1909 i 31 X 1910.
Lygris Hb.
654. Prunata L. (3291). Nie rzadka; złowiłem ją przy lampie
w Podhorcach 11 VII 1902, 29 VI i 28 VII 1905, 14 VII 1908;
wychowałem też dosyć z gąsienic, karmionych liśćmi Salix Caprea
i innych wierzb; motyle X sie miedzy 16 V a 20 VI 1910.
655. Associata Bkh. (3294). Mam tylko jeden okaz zlowiony
w Podhorcach 5 VII 1904.
Larentia Tr.
423. Panią L. (3300). Spotykam ją często w lasach górskich;
mam też okaz
— ab. Deleta Stgr. jaśniejsze i z mało wyraźnym in
z Podhorzee przy lampie 3 VII 1906 i z Hrebenowa na Suchym
19 VII 1910 dwa okazy.
425. Bicolorata Hufn. (3305). Rzadka, próez wykazanych mam
jeszcze złowioną przy lampie 24 VII 1909 i na łące pod lasem
i VILI
426. Variata Schiff. (3306). Jedna z najzwyklejszych i naj-
EJ zmiennye
ab. Stragulata Hb. (3306 a). Drugi okaz w Podhorcach
przy dia 9X1
428. Miata L. 8514) należy skreślić; liczbę jej przenoszę na:
(428). Taeniata Stph. (3324) złowioną w jednym tylko okazie
na zrebach na Suchvm w Hrebenowie 19 VII 1910.
432. Fluctuata L. (3344). Miedzy okazami znajduja sie odmiany
należące do
— v. Acutangulata Chr. e d), lowione w Podhorcach przy
lampie miedzy 15 a 26 IX 1
656. Cambrica Curt. 8859] Zlowiony na łące pod Magura
w Libochorze 20 VII 1909.
434. — Schi (3363). Pospolita, tworzy liezne odmiany;
z nich mam dw
SPIS MOTYLI 87
.— Continuata Krulik. z polem środkowem jednobarwnem
ciemnem, a w niem czarną plamą środkową — w Podhorcach mię-
dzy AS a 14 VI 1904, w Lawoeznem 17 VI 1907 na łące.
Suffumata Hb. (3367). Między okazami normalnymi zna-
lazł = ec złowiony przy lampie- w Podhorcach 16 VIII 1908,
znacznie mniejszy, z tłem skrzydeł jasno brunatnem, podobnem do
ubarwienia przepasek; podobny okaz ma posiadać prof. dr. Kle-
mensiewicz z okolie Nowego Sącza.
nie padaka: dotychczas; znalerione w Skoluin nad potokiem Pa-
włów 26 VI 1909 i 20 V 1910, oraz w kilku pięknych okazach
w Hrebenowie na zrębach na Suchym 30:7 1910:
657. Uhiditérià Hw. (3310). Gatunek watpliwy, uważany też
za formę poprzedniego, trudny do rozróżnienia, biologicznie różnie
wcale nie przedstawiający. Lata równocześnie z poprzednią (Ferru-
gata); znajdywałem ją w Podhorcach w połowie V, z początkiem VI,
od końca VII e VIII; tak samo w R Podhorzee i w Hre-
benowie 1 VI 1910.
439. Mena Rott. (3374). Prócz pódafysh okazów mam
łowione w Skolem w do pes Pawłów 28 VI 1909, w Lawocznem
na łące wilgotnej 29 v 190
658. Caesiata Lang. (an Forma górska; mam ja z Hrebe-
nowa, = VII 1909. i z Libochorv. z łąki pod Magura. 20 VII 1909.
443. Verberata Se. (3398). Drugi okaz. który mam, zlowilem
w Tuchli na łące na Kindracie 19 VII 1909. Widocznie wystę-
puje tylko na wysokich połoninach.
444. Cu aere Hufn. (3432). Prócz wykazanego egzemplarza
mam dwa d idi sze, równiez w Podhoreach przy lampie zlowione, a to
23 VIII 1909 i 3 VII 1910.
445. Rivata Hb. (3436). Dalsze dwa okazy z lasu w Podhor-
cach złowione 28 VI 1909 i 3 VI 1910.
449. Albieillata L. (3442). W SkolszezyZnie na zrebach ezesta,
nieraz miejscami nader liczna, n. p. w Skolem na Korezankach 16
i na Czudyłowie 17 VI 1908, albo w Hrebeuowio na Suehym 30 V 1910.
59. Hastata L. (3447). Mam trzy okazy złowione wyłącznie
w Skolszczyźnie, a to w Korczynie 27 VI 1904, w Skolem na Czu-
Kaya 16 VI 1908 i w Korostowie nałące nad Orawą 5 VII 1909
2. Luctuata Hb. (3450). Złowiłem następne okazy: w Pod.
ad: przy lampie 4 VIII 1910; w Skolem: Pawlów 20 v 1910,
rebenowie na lace 31 V 1910.
453. Molluginata Hb. ( (3454). Zlowiona w ostatnieh latach w Sko-
lem na Korezankach 25 V i w Skolem samem 9 VI 1909, na Ka-
mienistej 28 V 1909 i w Ławocznem na wilgotnej łące wśród pól
29 V 1909.
454. Affinitata v. Turbaria Stph. (3455 a). W lesie w Pod-
88 JULIAN BRUNICKI
horcach i Strzałkowie, oraz na brzegach lasu nie deet spotykana.
1 45V. LAN. VLA 910. Nie wszystkie okazy są typow
456. d Bkh. (3464). Przy lampie w we 1 VIII
1908, w Skolem: Pawłów 20 V i w Hrebenowie na Suchym 19 VII
1910, pojedyneze okazy.
457. Albulata Schiff. (3465). Miedzy typowymi okazami zna-
lazlem ADIOS do:
ab. Hebudium Weir. (3465 a), formy z wysp Hebrydów,
zmajdywanej też w Alpach; moje okazy nie są zupełnie białe, ale
z pręgami Wé siene Jedną złowiłem w Podhorcach 3 VI 1906,
drugą w Ławoczn VI 19
458. Poblado, Don. (3471). Mam okazy z Podhorzec. lowione
w lesie d A ie lampie 4 i 20 VI, oraz 4 VII 1908 i 3 VI. oraz
3 VII
461. "Bee L. (3481). Wspomniane w części II okazy. sil-
nie islas są
Siwe? Gmppbrg.; łowiłem je w Podhoreach dość
często z bem > n. p. 10 V 1910, 11 VII, 6 i 22 VIII 1905,
12 VII 1906 i t. d.
463. Autumnalis Ström. (3486). Bardzo zmienna; mam n
z r. 1910 dwie ladne odmiany, jedna zlowiona 29 V w Hrebeno-
wie, majaea zamiast zwyklej przepaski na skrzydlach przednich
szereg ku przodowi zanikających, białawych, brunatno obwiedzio-
nych oczek, drugą przy lampie 3 VII w Podhorcach. o rozszerzo-
nem i rozjaśnionem tle skrzydeł, tak iż przednie są prawie zupeł-
nie brudno białe, tylko ze śladami przepasek.
360. Silaceata Hb. (3489). Nie rzadko lowiona, n. p. w Pod-
horcach przy lampie 31 VII 1906 i 14 VIII 1907; w lesie w Be-
reżnicy 26 VII 190%; na lace w Lawoeznem 21 V 1910 i w Hre-
benowie na Suehvm 30 V 1910,
467. Rubidata n e Próez wykazanyeh, jeszeze w Pod-
Reg) 13 i 16 VI
468. Comitata L Prien ezesto lowionego typu glöwnego znaj-
duje też gege 5
a A Carad. (3503 a); w Podhorcach przy lam-
pie 15. VIT 1904 i 21 VIII 1909.
661. Sagittata F. (3504. Przy lampie w Podhorcach 2 VIII
1910 jeden okaz z jednej stronv na skrzydle otarty. Prócz okazu
dra Garbowskiego z końca VII 1889. znalezionego koło Janowa,
jest to jedyny okaz w kraju stwierdzony.
Tephroelystia Hb.
Wszystkie motylki do tego i do następnego rodzaju należące,
jakie złowiłem i wychowałem, skontrolował uprzejmie prof. dr. Rebel.
SPIS MOTYLI 89
Sadze wiee, Ze zbiór jest dobrze i nowoezesnym wymogom odpo-
wiednio oznaezony. Gatunków, które nie ulegly zmianie w stosunku
do części II. nie powtarzam.
*662. Pulchellata Stph. (3522). W Podhoreaeh przy lampie
29 VII 1910. Nader rzadka, z Galieyi nieznana jeszcze; należy do
fauny Europy zachodniej.
63. Laquearia HS. (3523). W Podhorcach przy lampie 17 VII
1910. Bardzo rzadka.
664. Abietaria Göze (3538) — teraz zwana Strobilata Bkh. —
złowiona w Hrebenowie 29 V 1919 w jednym okazie, przypadkowo
przy rozpinaniu silnie uszkodzonym.
74. Egenaria HS. (3551). Okaz oznaczony jako wątpliwy
przez dra Klemensiewieza nie był tym gatunkiem; natomiast
mam okazy niewątpliwie tu należące, łowione w Podhorcach przy
lampie i na brzegu lasu 10, 21 i 28 VI 1909, 3 VI 1910 i w Łu-
kawicy Górnej w lesie 11 VI 1909.
665. Absinthiata Cl. (3560). Mam okazy z Podhorzee, złowione
przy lampie 26 V 1907 i 3 VII 1910.
476. Denotata Hb. (3563). Okazy podane w części II jako tu nale-
żące, uależą do dalszego gatunku Trisignaria HS. Prawdziwą Denotata
Hb. mam tylko z Podhorzec, złowioną w jednym okazie 10 VI 1910.
418. Vulgata Hw. (3569). Prócz okazów lowionyeh przy lam-
pie z poezatkiem lata, mam tez jeden z 5 VIII 1909, coby wska-
zywało na możliwość drugiej generaeyi w tak ciepłem lecie, jakie
właśnie w tym roku było.
419) Trisignaria HS. (3573). Kilkakrotnie złowiona, przy
lampie 27 VII 1909. 3 i 4 VI 1910, na brzegu lasu 3 VI 1910
Nowa dla faunv kraju, wchodzi na miejsce mylnie oznaczonej Vir-
gaureata Dbld., którą skreślić należy.
. 666. Castigata Hb. (3575). W Podhorcach przy lampie wcale
ezesto: 4 VII 1907, 21 i 23 VI 1909, 7 V, 4 i 6 VI 1910.
480. Veratraria HS. (3591). Próez złowionych motyli znalazłem
w lecie 1910 na ciemierzycy. w Wierezanach na łące całe mnóstwo
gąsienic, które teraz zapoczwarczone zimują.
667. Cauchyata Dup. (5594). W Podhorcach przy lampie 13 VI
1908 złowiony okaz, w części II mylnie jako 483 Semigraphata
Brd. oznaczony. Gatunek rzadki i lokalny, do następnej Satyrata
Hb. podobny lecz większy i więcej szaro żółtawy, z ciemnym prze-
dnim i bocznym brzegiem
481. Millefoliata Róssl. należy skreślić jako mylnie oznaczoną,
natomiast: Satyrata Hb. (3595) wstawić. Mam je: ze znalezionej
gąsienicy wylęgłą 6 V 1907, złowioną przy lampie w Podhorcach
3 VI 1910, na łące w Ławocznem 17 V 1909, w Hrebenowie na
Suchym 30 V 1910 i w Skolem na łąkach nad potokiem Pawłów
20 V 1910. Prócz tego mam:
90 JULIAN BRUNICKI
— ab. (v. ?) Subatrata Ster. (3595 a) złowioną w Podhorcach
przy lampie; była oznaczona mylnie jako Albipunctata.
Ab. Aequistu igata Ster. należąca do gat. Scabiosata Bkh.
(3604) należy skreślić
485. Pygmaeata Hb. (3627). Należy skreślić odmianę v. Zibe
linata Chr., gdyż zaliczony do niej okaz jest za mało Ké?
styezny. Próez podanego już okazu z Ławocznego mam drugi, zło-
wiony 12 VII 1910 na brzegu lasu w Podhorcach.
483. Semigraphata należy skreślić.
(483). Tenuiata Hb. (8630). W Podhoreaeh przy lampie nie
rzadka 7 VIII 1908 i 21 VIII 1909; z gasienie wychowanych na
kotkach Salir Caprea uzyskalem bardzo liezne okazy tego malutkiego
miernikowea miedzy 12 VI a 5 VII 1909.
487 Dodoneata Gm. (3648) należy skreślić. Zdaje sie, że okaz tu
papie Loes zlatany do dokladnego oznaczenia, nalezy do Pusillata.
87). Abbreviata Stph. (3646). W Podhorcach złowiłem przy
lampie 11 V 1910 okaz tego nowego dla fauny krajowej gatunku.
668. Lanceata Hb. (3653). W Podhorcach przy lampie 24 IV
1909 p w Bereżnicy w lesie 26 IV 1909
489. Sobrinata Hb. (3656). W Pławiu przy gościńcu i w Hre-
benowie na łąkach z jałowców strząsłem w maju i początku czerwca
większą ilość gasienie tego ładnego a zmiennego miernikowca; mo-
tylki lęgły się obficie w ostatnich dniach VIL w pinnis polowie
VIII i wyjątkowo jeszeze 3 IX 1910.
Chloroelystis Hb.
*669. Coronata Hb. (3659). Jedyny okaz złowiony w Podhor-
cach 21 VIII 1909 przy lampie. Gatunek nowy dla kraju.
490. Hectangulata ab. Cydoniata Bkh. (3660). Nieczęsta od-
miana; mam tylko parę okazów złowionych przy lampie w Pod-
horcach między 16 VI a 3 VII 1910.
491. Chloerata Mab. (3662). Poniewaz okazy, jakie mam, nie
są dosyć świeże i dokładnie oznaczyć ich nie można, przeto na ra-
zie skreślam ten gatunek, choć nie wątpię, iż się tu znajdzie.
Collix Gn.
(491). Sparsata Tr. (3665). Mam tylko dwa vidi zdobyte
przy lampie w Podhorcach: z 11 VI 1909 i 3 VI 19
Boarmiinae.
Abraxas Leach.
95. Marginata ab. Pollutaria Hb. (3700 a). Okazy przezemnie
do "E itg zaliczone prawdopodobnie do niej nie należą, nie
SPIS MOTYLI 91
zgadzają się bowiem ściśle z opisem podanym rm prof. Rebla;
są one albo formą przejściową, albo też nie opisa
Bapta Stph.
491. Bimaculata F. (3703). W r. 1910 była wszędzie liczna
w ogrodach, u brzegu lasów i t. d. od 16 V do początku VI.
Stegania Dup.
499. Cararia Hb. (3109. Pröez podanego już okazu mam
jeszcze dwa złowione przy lampie w Podhorcach 16 VI i 5 VII 1910.
Ennomos Tr.
507. Quercinaria Hufn. (3726). Mam bardzo mało okazów,
gdyż tylko dwa złowione 6 VIII 1905 i 20 VII 1905 w Bereżnicy,
oraz parę wychowaną z Ser: AS CE na ce w Podhor-
czy wistości do:
ab. Equestraria F. (3726 e); mam ją z lasu w Bereżnicy
z 20 VII 1903 i złowioną przy lampie w Podhorcach 6 VIII 1905.
508. Alniaria L. (3727) należy skreślić.
510. Erosaria Hb. (3730). Gees es z tego rodzaju; przy-
Weg do lampy w ciągu VIII i I rocznie
ab. Tiliaria Hb. (3730 a). Nie częsta; łowię ją przy lam-
pie zwy ryklė w pierwszej połowie VII, ale bywa i np. 6 VIII.
Gonodontis Hb.
514 Bidentata Ol. (3743). Złowiłem dwa piękne okazy 20 V
i 4 VI 1910.
Opisthograptis Hb.
519. Luteolata L. (3161). W Ławocznem na łąkach wśród
lasków 21 V 1910 kilka okazów.
Epione Dup.
520. Apiciaria pu (3763). Ziowilem jeszeze więcej okazów
óźnej jesieni —- 0 X 1907, tak iż możliwe jest istnienie
drugiego pokolenia.
Hypoplectis Hb.
523. Adspersaria ab. Sylvanaria HS. (3769 a). W d. 15 VII
1910 wyploszylem kilka okazów z zarośli przy gościńcu, wiodącym
92 JULIAN BRUNICKI
przez las z Lotatnik ku Sokolowu, oraz na łąkach wśród lasu. Rö-
wnież przy lampie w Podhorcach 26 VII 1909.
Semiothisa Hb.
525. Notała L. (3782). Prócz okazów typowych złowiłem kil-
kakrotnie przy lampie: :
— ab. Innotata Fuchs, pozbawiong zupelnie lub prawie cal-
kiem plamy czarnej w kącie przednich skrzydeł; np. 30 VI 1904,
26 V 1908, lub w szkółce 16 V 1910.
(508). Alternaria Hb. (3783). Do poprzedniej nader podobna;
pojawia się w tym samym czasie. Prócz przy lampie złowiłem ją
też w lesie w Bereżnicy 5 VI 1909.
Hybernia Latr.
29. Aurantiaria Esp. (3798). Prócz formy głównej mam też
przejściowe i typowe:
— ab. Fasciaria Lindlow, złowione przy lampie 9 i 22 X 1905.
531. Defotiaria Cl. (3802). Podana przy niej ab. Obscurata
Stgr. nie jest nią, lecz podobną bardzo, lub może teraz nowo na-
zwaną i lepiej określoną: S
— ab. Brunnescens Rbl. Prócz podanych okazów z 23 X 1905
mam jeszcze inne z d. 15 XI 1909, oraz bardzo ładny z 2 XI 1909,
pozbawiony środkowych plam na skrzydłach przednich, lecz mający
pręgi poprzeczne.
Anisopteryx Stph.
532. Aceraria Schiff. (3807). Prócz podanego złowiłem jeszcze
©
dwa ff przy lampie 2 XI i 15 XI 1909. Q O ani tego gatunku,
ani A. Aescularia Schiff. nie znalazłem nigdy.
Biston Leach.
— ab
dlaeh z 5 i 6 IV 1910
SPIS MOTYLI 93
Boarmia Tr.
541. Secundaria Esp. (3882). Z tego nader rzadkiego wido-
cznie gatunku mam prócz już wykazanej © jeszcze drugą z 28 VIII
1908, tu złowioną przy lampie i cf ze zrębów na Suchym w Hre-
benowie z 19 VII 1910.
543. Repandata L. (3891). W Libochorze w małych laskach
świerkowych pod Magurą wpadłem 23 VII 1909, około 7 rano,
w rój tej ćmy; zrywały sie calemi masami, po kilkanaście naraz,
ale daleko, tak że połów utrudniony nadzwyczaj naturą terenu (na-
der spadzisty, bryłami okryty stok, przez który w poprzek ścieżka
prowadzi) przyniósł tylko pojedyncze okazy i to już nie pierwszej
młodości.
610. Maculata var. Bastelbergeri Hirschke !) Według najnow-
szych badań części rozrodczych (f, gatunek odmienny, nie od-
miana poprzedniej. Forma główna lata tylko w Syberyi i nad Amu-
rem, u nas zaś ta odmiana. Złowiłem ja, prócz okazów poprzednio
podanych, także nad Butywlą w Korostowie d. 8 VIII 0.
544. Roboraria Schiff. (3894). Prócz formy głównej mam też
okazy odmiany:
— ab. Infuscata Stgr., o wiele ciemniejszej, łowione nie rzadko
przy lampie w Podhorcach, np. 12 VI 1904, 29 V i 30 VI 1907,
29 VI 1909.
Gnophos Tr.
à 552. Dilucidaria Hb. (3964). Próez wykazanych skolskich mam
jeszcze okazy z lasu świerkowego na Kindracie w Tuchli z 9 VII
909 i w lasku na Suchym, dosyć wysoko złowione 19 VII 1910,
wreszcie z łąk hrebenowskich z 20 VII 1910.
Fidonia Tr.
553. Roraria F. (3997). Mam ją z Łukawicy Górnej, złowioną
11 VI 1909, z Podhorzec przy lampie 3 VI 1910, z Hrebenowa,
gdzie na łąkach na stoku Hrebenowea 31 V 1910 spotkałem liczne
QQ, wreszcie mam Q z łąki leśnej w Łotatnikach z 15 VII 1910.
Nolidae.
Nola Leach.
564. Strigula Schiff. (4105). Znalazłem ją w ogrodzie w trawie
dwukrotnie: 18 V 1908 i 5 V 1909; prócz tego złowiłem przy lampie
2 VII 1907 i 27 VII 1909.
m
1 XVIII Jahresb. Wien. Ent. V. 1907, str. 106, tab. I, rye. 2, B.
94 JULIAN BRUNICKI
671. Cristatula Hb. (4112). Złowiłem ją raz tylko w Wier-
czanach, w łęgach nadrzecznych, 5 V 1910 wieczorem.
Cymbidae.
Sarrothripus Curt.
. 567. Revayana Sc. (4196). Ubiegłej jesieni złowiłem jeszcze
9 X ładny okaz. Z odmian przybyła mi nowa dla okolicy:
— ab. Ilicana F. (4126 e) złowiona w Podhorcach przy lam-
pie 2 VIII 1906, którą przedtem uważałem jako odmienny okaz
formy głównej. Oddzielił ją prof Rebel.
— v. (et ab.) Degenerana Hb. (4126 d). Uznana została przez
Klosa i Meixneral) za osobny gatunek z powodu różnie narzę
dów. rozrodczych.
Earias Hb.
568. Clorana L. (4136). Uzyskalem kilka okazów z gasienie,
znalezionych w sprzędzonych szezytach pędów łoziny w Podhorcach;
lęgły się 1910 między 19 a 26 VII.
Hylophila Hb.
569. Prasinana L. (4141) ab. Bilineata Slevogl. Ma tylko dwie
przepaski na przednich skrzydłach, środkowej brak. W Podhorcach
przy lampie wraz z formą główną 6 VIII 1905 i 4 VIII 1910,
10—6 Vi1 15 VIT 1907, 99.
Arctiidae.
Arctiinae.
Spilosoma Stph.
21 VIII 1909, lub Y X 1910, la
Phragmatobia Stph.
575. Fuliginosa L. (4168) Nader zmienna co do ezystosel
ubarwienia, intenzywności barw i szerokości pola czerwonego 1 CZAT”
* Klos. Zool.-bot. Verh: 1907, str. (173), Meixner tamże, str. (175
SPIS MOTYLI 95
nego na tyln. skrzydełkach. wskutek czego powstają okazy przej-
ściowe, wcześnie latające (n. p. 10 VII 1903 albo 10 VII 1904),
przypominające ab. Fervida Stgr. z południowej Europy. i odwro-
tnie spóźnione (29 VIII 1902. 16 VIII 1905, 15 V! i4 VIII 1910),
silnie zaciemnione na tylnych skrzydłach, przechodzące cokolwiek
ku ab. Borealis Stgr. z północy.
Parasemia Hb.
„316. Plantaginis L. (4177). Okaz opisany w części II przy-
dzielił prof, Rebel jako typowy do ub. Borussia Sehaw.
Diaerisia Hb.
‚577. Sanio L. (4186). Prócz typowych okazów mam jeszcze
odmiany następne:
-- ab. Uniformis R. Haas. dd bez ciemnej przepaski na
tylnych skrzydłach; w lesie w Podhorcach 25 VIII 1902, 3 i 11
VI 1903, oraz
— ab. Moerens Strand (ciemna przestrzeń tyln. skrzydeł u $
rozszerzona, bywają tylne skrzydła prawie zupełnie czarne):
ü gb
z Kruszelniey 21 VI 1903, Q z Podhorzec przy lampie 29 VI 1906.
Aretia Schrk.
518. Caja L. (4201). Miedzy okazami typowymi znajduja sie
czasem odmiany:
— ab. Lutescens Tutt z tylnemi skrzydłami żółtemi a nie
eynobrowemi; w Podhorcach, przy lampie 25 VIII 1902, 6 VIII
1905, 6 VIII 1910.
Perieallia Hb.
powymi ab. Haliciaca Schille, lecz przejściowymi, bo brak im wpra-
eene opisanych form, zlowiony przy lampie w Podhoreach
96 JUL!AN BRUNICKI
przerwana mniej więcej pośrodku. nad nią wewnętrznie samotna
plama jako pozostałość z drugiej przepaski. P. prof. Rebel oznacza
ten okaz jako pośredni między dwoma odmianami: Serena i Con-
ereta Schultz.
Callimorpha Latr.
581. Dominula L (4245). Między licznymi okazami, łowionymi
w lasach lub wychowanymi ze znalezionych gasienie, mam odmiany
następne: A
— ab. Conferta Schultz (ma z plam przybrzeżnych i poniżej
leżących potworzone przepaski w poprzek skrzydeł przednich). Pod-
horce, las, 29 VI 1903.
— ab. Hamelensis Pfluemer (ma wszystkie plamy skrzydeł
przednich białe, a nie pomarańczowo-żółte): w lesie w Bereżnicy
4 VII 1906, w Podhorcach przy lampie 29 VI 1907 i 18 VI 1908.
582. Quadripunctata Poda (4248) w drugiej połowie VIII 1910
złowili synowie zarządcy p. Kazim. Gołdy w Łotatnikach, w lesie,
kilkanaście wcale jeszcze pięknych okazów tej ładnej ćmy. Z nieh
trzy dostałem do mego zbioru, a w przyszłym roku nie omieszkam
poszukać ich osobiście, i to wcześniej.
Gnophria Stph.
588. Rubricollis L. (4289). Między okazami typowymi znala-
ę
złem też odmianę: =
— ab. Flavicollis Neuburg, mającą kołnierz żółty, w Rumuni
znajdywaną. Tę złowiłem dwukrotnie: w Podhorcach 27 VI 1906
i na łące w Ławocznem 17 VI 1907
Lithosia F.
590. Deplana Esp. (4292). Prócz okazu ze Skolego, podanego
w części IL mam jeszcze wyszukany w dubletach a złowiony przy
lampie w Podhorcach 3 IX 1902 i nowy z 3 VII 1910. :
612. Lurideola Zinck. (4296) W Podhorcach kilkakrotnie
zlowiona przy lampie 21 VII 1903, 4 VII 1906, 30 VI 1907. Po-
dają ją tylko dr. Hirschler i Romaniszyn w swym spisie
motyli większych z okolie Lwowa; więc nie częsta i nie powszechna
w kraju.
593. Lutarella L. (4306). Okaz podany już, złowiony 1 VIII
1908, jest anormalny, zwykłe bowiem okazy tego gatunku maja
u spodu skrzydeł tylnych szaro czarniawe zaciemnienie w formie
promieni przy przednim brzegu, ten zaś okaz ma te dwa promienie .
zupełnie zlane tak, iż wycięcie między nimi przedstawia się tylko
jak cień. ;
JULIAN BRUNICKI 97
Zygaenidae.
Zygaena F.
673. Scabiosae Scheven (4327). Dotychezas zlowiona tylko
w Bereżnicy w lesie na łączkach, a to 4 i 12 VII 1906, 5 VII
1903, 2 VII 1907.
. 614. Achilleae Esp. (4337). Złowiona 15 VII 1910 na łące le-
śnej w Łotatnikach; jedyny okaz oznaczył p. prof. Rebel.
597. Meliloti Esp. (4346). Do wykazanych już dodać należy
jeszcze okazy z Łotatnik, gdzie 15 VII 1910 na łąkach leśnych
licznie się uwijały, i z Hrebenowa, złowione na łąkach górskich
20 VII 1910. |
675. Trifolii Esp. (4348). Mam trzy okazy, złowione na łąkach,
w Podhorcach 14 VII 1903 i w Łotatnikach w lesie 15 VII 1910;
oznaczył je prof. dr. Rebel. Prócz dr. Hirschlera i Romani-
szyna (l e.) nikt ich dla fauny kraju zresztą nie wykazał.
598. Lonicerae Seheven (4350). Prócz podanego już okazu
znalazłem dalsze w Łotatnikach na łąkach leśnych 15 VII 1910
1 w Hrebenowie 20 VII 1910; oznaczył je prof. dr. Rebel. `
Ino Leach.
676. Globulariae Hb. (4407). Mam jedyny okaz, złowiony w Pod-
horeach wieczorem 10 VI 1910 na łące pod lasem.
Cochlididae.
Coehlidion Hb.
. „602. Limacodes Hufn. (4440). Wspomniane poprzednio w eze-
ści II eiemno-brunatne d d, mające tylko żółte plamy, zwłaszcza
nad Kątem wewnętrznym skrzydeł, należą do:
imaz cj, Borkhaus; łowione równocześnie z form
— ab. L ormą
główną, n. p. przy lampie 19 VII 1906, 13 VI 1907 lub 14 VI 1908.
Heterogenea Knoch.
677. Asella Schiff. (4443). W Podhoreach strząśnięte z Salix
Caprea, rosnącej nad rowem u brzegu lasu, wieczorem 20 VII 1910.
Psychidae.
Psychidea Rbr.
678. Bombycella ab. Rotundella Brd. (4517 a). Tę bardzo rzadką
ćmę złowiłem w Bereżnicy w lesie 5 VI 1910. Od formy głównej
różni się brakiem użyłkowania i linijek, nadających skrzydełkom
wygląd jakby kratki.
Spraw, Kom. fizyogr. T. XLV. Dział IL. 7
98 SPIS MOTYLI
Sesiidae.
Sesia F.
679. Tipuliformis Cl. (4552), Jedyny okaz złowiłem w Pod-
horeach w ogrodzie na kwiatach kaliny (Viburnum Opulus) w polu-
dnie parne przed burzą 9 VI 1909.
Hepialidae.
Hepialus Wlk.
613. Hecta L. (4743). Prócz licznych okazów forniy głównej
tu złowionych, znalazłem jeden, uszkodzony. w lesie pod: Magura
w Libochorze 20 VII 1909: Między okazami tutejszymi mam też
należące do odmiany: :
— ab. Decorata Krulik, ozdobionej srebrnemi plamkami ró-
wniez na zewnętrznym brzegu skrzydeł, z d. 6 VI 1907 i 4 VI
1908; same (d.
Materyaly
do fizyografii krajowej.
Dział III.
Materyały zebrane przez Sekcyę botaniczną.
Spraw. Kom. tizyogr. T. XLV. Dział III.
Zycie glonöw w görnym biegu Prutu.
Przez
Jadwigę Wołoszyńską.
Rzeka górska przedstawia środowisko niezmiernie ruchliwe»
ulegające ciągłym zmianom. Wywieraja one znaczny wpływ na życie
! rozmieszczenie glonów.
Zdawałoby się, że falom rzeki oprą się jedynie gatunki mo-
Cno przytwierdzone do podłoża i odznaczające się prócz tego sto-
sowną budową. Tymczasem na środku rzeki znajdujemy wstężnice
oraz inne glony, żyjące swobodnie i rozmnażające się, podobnie jak
na cichych brzegach lub po moczarach. W jaki sposób mogą sie
one utrzymać w tych warunkach mimo naporu fal? Gdy rzeka
wzbierze, zakrywa, niby ciemną chmurą, cały ten świat roślinny
żwirem, który w sobie niesie, ociera i wygładza piaskowce porosle
pilśnią, wytworzoną przez glony; gdy znów w czasie posuchy woda
opadnie, odsłaniając kamienie, a w niektórych miejscach i dno,
Wówczas promienie słońca zamienią całe gniazda delikatnych ro-
ślinek w szary pył. A jednak życie nie zamiera, tylko cichnie na
Jakiś czas,
planktonu; rzeka jednak nie jest pusta, nie brak jej życia. Glony
: f
wyglądają jak gęsto osadzone obok siebie szezecinki, przvgiete
rie spadajaeej wody. Gdzieindziej, na równie bystrym pradzie, wi-
dzimy skały podwodne obrosłe grzędą zielonej Cladophory. Tu
bi Jeśli się jednak porówna tę roślinność z roślinnością dalszego
legu, rzeka górska okaże się znacznie uboższa w gatunki, prze-
1*
4 J. WOŁOSZYŃSKA
dewszystkiem, jak to już zaznaezylam, z powodu braku planktonu,
który mieści w sobie zazwyczaj tak wspaniałą rozmaitość i boga-
etwo form. Dodać jednak muszę, że zbiorowiska glonów biegu
średniego i dolnego bogaetwo swe zawdzięczają w części także
górnemu biegowi i gromadzą w sobie, oprócz typowych własnych
form, te gatunki górnego biegu, które są zdolne przystosować się
do nowych warunków życia. Wpływ biegu górnego jest przeto
ważny dla dalszych losów rzeki. Dlatego nie zgadzam się z zapa-
trywaniem Ryszarda Volka, który w swej rozprawie „Hambur-
gische Elb-Untersuchung“, rzeczy bardzo ciekawej, odnoszącej się `
do planktonu dolnej Łaby, kilku słowami zbywa górny jej bieg,
Jako cos, co nie odgrywa ważniejszej roli w biegu niżowym. ` `
rzece górskiej spotykamy nie tylko bujnie rozwijające się
życie glonów, ale prócz tego wspaniałe przystosowania do tak mało
dla większości korzystnych warunków życiowych. Bystra, chłodna
woda jest dla niektórych prawdziwą ojczyzną, poza którą prawie
nie występują. Większość żyje kosmopolitycznie wszędzie po mo-
kradlach, zródełkach i t. d. w warunkach bez porównania korzy-
stniejszych, ale jest też w stanie żyć i w prądzie dzięki przysto-
sowaniu się i odporności. _ |
rut, wypływający w pasmie Czarnohorskiem, staje się w Fa-
tarowie (miejscowość wzniesiona około 670 m n. p. m.) prawdziwą
rzeką górską. zwłaszcza po połączeniu się z dzikim potokiem Pi-
hym, a poniżej z wielkim dopływem Jablonica. Teren badania
Prutu w tej miejscowości przedstawia się bardzo korzystnie. Z ła-
twością znachodzimy główne typy topograficzne, wien wodospady.
towarzyszące im kotły, jakoteż miejsca ciche, zasiane większymi
lub mniejszymi kamieniami. Najkorzystniejsze dla badań są miejsca,
które łączą w sobie wszystkie typy, tak, że profil zdjęty w takiem
miejseu, daje pewne wyobrażenie o rozmieszczeniu glonów nawe
na znacznej długości biegu rzeki. Profil taki zdejmowałam w ten
sposób, że zbierałam rośliny, począwszy od jednego brzegu z ka-
mieni, mułu, osobno z szutru i t. d., posuwając się powoli w pro-
stej linii do drugiego brzegu. Powstawal wiee jakby pas długi np.
na trzydzieści metrów (szerokość rzeki), a szeroki na kilka me-
trów, pas dokładnie poznany. Nie twierdzę, żeby zbadanie kilku
takich profilów dało dokładny obraz życia glonów w pewnej miej”
scowosei. Na to trzeba nie tylko dokładniejszych poszukiwań wzdłuż
rzeki, ale i kilku lat badań, aby można porównać rok pogodny
ZYCIE GLONÖW W GÖRNYM BIEGU PRUTU 5
dzo żmudnej. W czasie deszczów Prut tak olbrzymieje, że podobne
badania przedstawiają wielkie trudności, nie są one jednak i wtedy
niemożliwe.
Warunki klimatyczne danego roku grają główną rolę przy
ukształtowaniu życia glonów, od nich bowiem zależy: wysokość
zwierciadła wody. W niektórych miejscach bardziej ścieśnionych
jest po kilka metrów różnicy między najniższym a najwyższym
stanem wody. Od ilości wody zależy siła prądu i nacisk wywarty
na kamienie. Woda nie tylko prze na kamienie i rosnące na nich
glony, ale niesie z sobą miał skalny i szuter, które nieustannie
uderzają i miażdżą niby grad żywe powłoki. Zmieszany z wodą
namuł robi ją nieprzeźroczystą lub mało przeźroczystą 1 odbiera
światło roślinkom. Takie kilku lub kilkunastodniowe częściowe
odebranie światła musi wywierać wpływ przerywający i hamujący
rozwój.
Lato ubiegłe (1909) nadawało się idealnie do rozwinięcia się
roślinności, która potrzebuje do tego dużo światła, większej ilosci
ciepła i względnego spokoju bliżej brzegów. Wyniki z takiego roku
muszą być różne od wyników roku deszezowego. Natomiast w roku
1908. wysoce deszczowym, zauważyłam np. bez porównania większy
rozwój sinie.
tan pogody w r. 1909 przedstawiał się mniej więcej jak na-
stępuje: Początek lipca chłodny. Od 11-go lipca do połowy wrze-
śnią trwa śliczna pogoda z wyjątkiem niewielkiej ilości dni de-
szezowych i zimnych. Woda w Prucie wzbiera zaledwie kilka
razy na krótki przeciąg czasu.
W lipeu średnia temperatura wody wynosiła rano o 8-mej
11-669? ©, wieczorem po zachodzie słońca 14:4? C.
ajwyższą ciepłotę miała woda w dniu 28 lipea: ARE
= rano 14:59 C, w południe na prądzie 17:5" C, w południe bliżej
brzegu 1800, wieczorem 17:50 0
W niektóre dnie zimne temperatura ranna: 9759 C, wieezo-
rem: 10:50 C.
W sierpniu średnia ranna temperatura wody wynosiła 11:95? C.
Maximum przedstawiał dzień 6 sierpnia:
rano 14500, wieczorem 17:20 C.
: V dnie gorętsze woda, ujęta w brzegi, jest jakby w naczy-
mu kamiennem, ogrzewanem stopniowo. oda w miejscach Dirt:
szych, bliżej brzegów, ogrzewa się silniej, gdy na środku pozostaje
chłodniejsza. Różnica temperatur jest znaczna.
Wyniki otrzymane np. w dniu-28 sierpnia: ga
| rano 112500; w południe: na prądzie 15°C, bliżej brzegu
Przy kamieniu, w cieniu 1550C, bliżej brzegu na słońcu 16° C, na
słońeu w miejscu odciętem 20°C.
6 J. WOLOSZYNSKA
W pierwszych dniach wrzesnia:
w południe, środek rzeki, prąd 13:509 C,
spokojny prąd w miejscu zacienionem 13:509 C, takiż prąd
w miejscu słonecznem 13:80? C, brzeg słoneczny 17% C, wyżłobienie
na kamieniach (siedlisko rodzaju Haematococcus) 18:259? C,
po zachodzie słońca 13:50? C. ;
W dnie jednostajnie pogodne temperatura południa równała się
temperaturze wieczornej, przez noc naturalnie obniżała się.
Jeżeli porównamy temperatury środka rzeki i brzegu, n. p.
15°C a 20°C, lub 135090 a 17°C, dalej głębokość wody na
środku i na brzegu, nadto ruch fal, który na brzegu zupełnie ustaje,
okaże się rzeczą zrozumiałą niejednostajne rozmieszczenie roślinno-
ści i jej rozdział na roślinność prądu i brzeżną. Ten rozdział jest
tem ostrzejszy, im dnie są goretsze i im dłużej trwa pogoda. ``
Trzema sposobami utrzymują się glony w płynącej wodzie:
I. Pierwszy i zwykły sposób to przyrastanie do podłoża;
niektóre glony, jak Cladophora, Lemanea, trzymają się tegoż sto-
sunkowo bardzo silnie zapomocą osobnych organów. Takich mamy
znaczną ilość.
I. Inne gatunki nie mają podobnych urządzeń; do utrzyma-
nia się w prądzie służy im jako podłoże namuł rzeczny, wysie-
lający wraz z szutrem dno, układający się grubszą lub cienszą
warstwą na płaskich lub wgłębionych kamieniach rzecznych. Nar
wet na bardzo silnych prądach znajdujemy ten delikatny miał
skalny w szparach kamieni lub poza niemi w bardzo cienkich
warstewkach. Jest to w czasie pogody idealne schronisko dla wolno
żyjących wstężnich, okrzemek; w niem też znajdują nieraz oparcie
serwować ten żywy namuł. Jest on porowaty, strzępiasty; strzępki
chwieją się poruszane falą. Barwa oliwkowa i porowatość są dzie-
łem mnóstwa glonów, gnieżdżących się w górnej warstwie lub peł-
zających po powierzchni. Namuł środka rzeki różni się od brze-
o
go.
ogóle niema w rzece miejsca zupelnie martwego; nawet DA
skośnych ścianach głazów, zwróconych ku północy, a więc oświe”
tlonych słabo. spotykamy doskonale rosnące siniee, niektóre okrzemki,
ypową roślinność namułu stanowią:
Okrzemki należące do rodzajów: Amphora (A. ovalis), Cym-
bella, Navicula (N. mesolepta, radiosa, rhynchocephala), Pleurostauron
(Pl. parvulum), Amphipleura pellucida, Pleurosigma, Gomphonema,
ZYCIR GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 7
Epithemia (E. turgida, gibba, Zebra), Eunotia, Ceratoneis, Synedra
(S. Ulna, affinis, radians, amphicephala), Fragilaria, Denticula. (D.
subtilis, Diatoma (D. vulgare, oblongum), Cymatopleura Solea, Nitz-
schia (N. vermicularis, sigmoidea, linearis), Surirella (S. linearis i jej
odmiana v. constricta lubią prąd). urirella spiralis, spotykana
kilka razy na średnim prądzie, należy właściwie do formacyi brze-
żnej). Brzegu odciętego trzymają się Surirella robusta z odmianami,
S. biseriata v. amphioxys, S. ovalis, Campylodiscus hibernicus (w ystę-
puje b. rzadko), Tabellaria flocculosa, Meridion circulare, Fragilaria
virescens, Stauroneis (St. Phoenicenteron, anceps), Navicula (Pinnula-
ria) viridis, maior, nobilis i inne.
. . Wstężnice: Penium Navicula, Nägelii; Closterium litorale, mo-
niliferum, Leibleinii, Jenneri, Dianae, acerosum; Cosmarium Botrytis,
crenatum, sniatyniense, granatum; Staurastrum punctulatum, tricorne,
echinatum, spinosissimum. Bardzo licznie występują; Rhaphidium (R.
polymorphum , convolutum), Scenedesmus bijugatus, Merismopedia
glauca, Oscillatoria, Anabaena (przy brzegu). Rzadziej widzimy tu
e.
D
glony nitkowat
część jego flory.
Pomiędzy glonami zebranymi przez R. Gutwińskiego
w Prucie pod Śniatynem znachodzimy niektóre formy typowe dla
rutu w Tatarowie, np. Cosmarium sniatyniense i inne.
amuł rzeczny przedstawia ważny czynnik w życiu flory
rzecznej, ale tylko w czasie pogody. Ujemnie wpływa na nią brak
spójności i stąd łatwość uniesienia przez fale, co jest znowu korzy-
stne dla wegetacyi dalszego biegu rzeki, zasilanego żywym mate-
ryałem górskim. Jest to niejako przymusowa emigracya.
HI. Innym sposobem utrzymania się glonów wolno żyjących
W szybkim prądzie jest tworzenie pilśni roślinnej, którą są powle-
czone prawie wszystkie kamienie brzegów i środka rzeki, tak
większe, sterczące głazy, jak i płaskie na dnie. Zazwyczaj najmniej
okryte pilśnią są skalne progi, tworzące wodospady. ión
en czynnik nie jest bierny, jak namuł, jest przeciwnie
obronny, zahartowany w ciągłej walce z naporem fal Szorstka
powierzchnia kamieni z mnóstwem zagłębień, szpar, niezawsze przed-
: wia bujna wegetaeye. Przez większość roku jest powleczona
Cleniutkg warstewką pilśni, tak silnie przytwierdzonej, że trudno
8 Uso J. WOLOSZYNSKA
Do glonów najczęściej tutaj spotykanych należą gęste krzaczki
czasu. | Aby się o tem przekonać, wkładałam czyste kamienie do
wody i to blisko brzegu, gdzie wegetacya bujniejsza. W ciągu ca-
łego lata nie zmieniły wcale swej barwy, a wiemy, że przede-
w.
ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU, 9
równe, jedna płytka a szeroka, druga wązka, głęboka. Na brzegu
głębokim rzeka stale składa więcej żwiru i mułu, niż na brzegu
przeciwnym. To jest powodem, że pojawiają się tutaj tylko te
glony, które mogą żyć w mule rzecznym. Natomiast drugi brzeg
mieści na sobie kilka typów. Tej formacyi brzeżnej zwykle brak wo-
dospadom i kotłom. ` |
Sliczne wodospady przy ujściu’ Jabloniey lub na drodze do
Worochty, utworzone są z pokładów skalnych, przecinających całą
szerokość Prutu. Z tych spiętrzonych nad sobą olbrzymich scho-
dów przewala się biała grzywa wodna. Spada z wielką siłą i wy-
kuwa głęboki kocioł, w którym się nagle uspokaja. Płynie dalej
cicho i powoli. Widzi się każdy kamień na dnie w głębokości 2—3
metrów. Wodospad i jego kocioł tworzą dwa światy zupełnie od-
mienne także pod względem zamieszkujących je glonów, zgodne
z sobą w tem chyba tylko, że są ubogie w gatunki. ` ici
Progi skalne piaskowea jamneńskiego są w niektórych miej-
scach porosłe Lemanea. Wyglądają, jak grzbiety olbrzymich zwie-
rząt, okryte sztywnym. twardym włosiem, barwy eiemno-oliwkowe;.
Jednostajność widoku urozmaica jasno-zielona Cladophora, która
ubi przyrastać do brzegów kamieni i bujać swobodnie, poruszana
ustawicznie przez fale. Zwykle przyłączy się Chantransia violacea,
najczęściej rosnąca na Lemanei, i Ch. amethysthea. Wśród Clado-
phory bywa Oedogonium, podobne z wyglądu, lecz o niteczkach
cieńszych i naturalnie nierozgałęzionych. Poza tem skały są prawie
nagle, szare, okryte nikłą powłoką okrzemkową; rzadziej wystę-
Puja zielone plamy, znamionujące większe nagromadzenie się
glonów
W kotłach przeciwnie, wszystkie kamienie brzeżne i dna po-
wleczone są zielono-szarą pilśnią. Prócz tego dużo w nich namułu.
Zycie bardzo ubogie, lecz i tu spotykamy główne, typowe formy
glonów, zwlaszeza okrzemek i wstężnie. Takim kotłem jest n. p.
kocioł przy ujściu Jabłonicy, wysłany mułem, żwirem i niewiel-
kimi kamieniami. Rzeka w tem miejscu bardzo zwężona. bo do
li m; głębokość różna, dochodzi do 3 m. w pasie dokładniej zba-
dunym do 2 m.
O kilkadziesiąt metrów poniżej rozlewa się Prut szerzej, Ma
tam około 30 m szerokości, nawet w czasie najniższego stanu wody.
Główny prąd jest bliżej prawego brzegu, który dlatego jest wązki
a głęboki, zamulony. Oba brzegi Prutu są gęsto zarośnięte wierz-
ami; na lewą stronę rzeki nie wywiera to wpływu, bo jest zwró-
cona ku wschodowi, światła ma więc podostatkiem. Prawa strona
natomiast zwrócona ku zachodowi jest bardzo zacieniona, to też
powodu zamulenia i zacienienia rozwinęła się tu tylko roślinność
namułowa. b
Prawy brzeg przechodzi odrazu w bystry prąd. Na niewiel-
10 |J. WOLOSZYNSKA
kich progach rosna: Lemanea (Sacheria) flwviatilis, Cladophora glo-
merata, Oedogonium; na rozrzuconych wśród wody głazach tworzą
pil$: Chantransia violacea (rośnie także na Lemanei) Ch. Hermanni,
Ch. amethystea; wśród nich wstężnice jak Closterium littorale, Lei-
bleinii, Jenneri, parvulum, moniliferum, acerosum (te cztery ostatnie
rzadziej), dalej Penium Navicula, Nügelii, Staurastrum punctulatum,
.echinatum, tricorne; rzadko znaehodzimy Euastrum binale; Cosma-
rium sniatyniense, Botrytis, crenatum, rzadziej granatum itd. Okrzemki
prawie wszystkie te, które żyją na namule środka rzeki. Z sinie:
Leptochaete rivularis, Homoeothrix, Phormidium, Chroococcaceae, Oscil-
latoriae i inne.
Z łagodnym prądem łączy się lewy brzeg. Dno podnosi się
coraz wyżej ku brzegowi i w niektórych miejscach tworzy male
mielizny i prawie zamknięte zatoki. Te w czasie pogodnych dni
letnich pokrywają się roślinnością bardzo ciekawą, ze względu na
to, że stanowi ona przejście, jakby pomost łączący dwa odmienne
światy: glony rzeczne z glonami okolicznych moczarków, źródeł
i t. d. Zaznaczam, że jest to roślinność pośrednia. Składa się na
nią wiele glonów typowo rzecznych, wiele innych z bliskich mo-
kradeł, lecz jest dużo i takich, których w okolicy wcale nie zna-
lazłam. Są to formy, przyniesione w stanie przetrwalnikowym z dal-
szych stron w czaste wylewów i zachowane dzięki dogodnej tem-
peraturze i spokojowi wody. Roślinność to bogata; wyliczę główne
ormy: Spirogyra, Zygnema, Mougeotia scalaris, M. parvula, M. num-
muloides, Conferva bombycina, C. floccosa. Hormiscia zonata v. inae-
qualis, v. rigidula, v. genuina, Draparnaldia glomerata, Chaetophora
pisiformis i tuberculosa, Stigeoclonium tenue v. lubricum. St. subspi-
nosum, St. longipilum z odmianą St. minus i t. d. Wstężnice te
8 w
Closterium lunula, Dianae, praelongum, subulatum, rostratum, Prit-
ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 11
Staurastrum muticum, Closterium acerosum (inna odmiana od rze-
cznego). Niektóre glony rzeczne występują i tu, zwłaszcza okrzemki
jak Cymatopleura Solea i niektóre Cosmaria.
rzeszanie się glonów w mniej lub więcej wybitne zjedno-
i e stosunki znaj-
dziemy z pewnością w każdej rzece górskiej. Zjednoczenie, po-
T: :
Nie pozwala i nam na ustanawianie jakichś ostrych granie. Dziś
12 J. WOLOSZYNSKA
rzecz tak się przedstawia, jutro obraz się zatrze; mimo to można
dojść do pewnych ogólnych wniosków, odnoszących się do ukształ-
-towania florystyeznego rzeki górskiej.
Spis gatunków zebranych w Prucie pod Tatarowem.
l. Rhodophyceae.
Florideae.
bo —
c O
W
SEN R
"© =
S S
1 a
B S
="
SEMS
E. do e.
+ S
se se
EN Een
M s
IIT
=
Ce
p PAS
e (PB
e
PR >
N KE
p.
- |
0% En
s dą
©
£e
> E
gi
= o
e 5
a
> |
emt
e =
5 x
et? E
Os
EŃ 4
EA
BY
Ce
S
~
EM
3
=
2
Ss
m
S
S
Ge
=,
S
a
=
©
=
C=
<=
Ze
+
W
2
PS
z
e
E?
N
A
E
o
et
A
3
w
c
teg
E
tA
a
a
4 Chalino violacea ien =- D Tab. phyeol. uem
atarów, Prut, rośnie przeważnie na ` Lema-
nea a bystrym prądzie.
5. Ch. Herman (Roth) Desv. — Ku Tab. phycol. V. 43. —
a. 12. — re ER Prutu.
Il. Chlorophyceae.
Confervoideae.
Oedogoniaceae.
6. 22 sp. — Lt. 40 u. — Tatarów, na wodospadach wraz
z Cladophora.
Dla braku owocowania nie oznaczone gatunkowo.
Chaetophoraceae.
Ulothricheae.
1. pp wie (Hormiscia) zonata (Web. et Mohr) Kuetz. v. pem
Kuetz. — Kuetz, Tab. phycol. IL 90.— Lt. 229 — Te
aun Prut przy brzegu, także w Zeien,
ŻYCIE GLONÓW W GÓKNYM BIRGU PRUTU 13
E i zonata (Web. et Mohr) Kuetz. v. inaequalis (Kuetz.)
— Kuetz. 25— —
Tab. phyeol. II. 91. — Lt.
coim brzeg Prutu
9. U. (Hormiscia) zonata (Web. et Mohr.) Kuetz. v. rigidula ëmge
30
10.
M.
kat" pd
w N
u
»
— Kuetz, Tab. PRO. IL 92. — Lt. p. — Tatarów
rut.
U. (Hormiscia) aequalis Kuetz, Rbh. — K uetz., Tab. phycol.
II. 89. — Lt. 10—12 p. — Tatarów, wśród Spirogyry, często.
U. (Hormiscia) moniliformis Kuetz. v. Braunii (Kuetz.) Rbh. —
phycol. II. 87. — Lt. 9j. — Tatarów, Prut,
wśród Spirogyry często.
"R. wag: Kuetz. — Lt. 5—6 p. — Tatarów, Prut, przy brzegu
częst
| ec Kuetz. — Lt. 10 p. — Tatarów, przy brzegu
U. aer? Kuetz. — Ku etz., Tab. phycol. II. 95. — Lt. 6—10 p. —
Tatarów, przy brzegu Puta
ee
- Stigeoclonium tenue Kuetz. — Lt. ca. 11]. — Prut w Tataro-
wie, porasta kamienie na średnim prądzie.
„8. tenue Kuetz. v. lubricum (Kuetz.) Rbh. — Główne nitki: Lt.
15 y. — Tatarów. brzeg odcięty Prutu
S. subspinosum Kuetz. — K uetz., Tab. er IH. 2. — Lt
10—12 p. — Tatarów, Ge erg odeiety Prut
S. longipilum Kuetz. — Kuetz. Tab. mian HI 7. — Lt.
11—14 x. — Tatarów, Prut, często między na
S. longipilum Kuetz. v. minus Hansg. — e wi cy wyjątko-
wo ca. 10 pu. — Tatarów, keng odcięty P
D.
: 8. kein er yore Tab. „kół. IH. 10. — LA
p. — Tatarów. Prut, eer? Spirogyry.
geen mee (Roth) Ag. — Kuetz., Tab. phyool. III.
Lt 2
- Tatarów, brzegi Prutu bardzo plytkie.
. Ch. ee (GH Ag. — K uetz., Tab. iio ML 19. —
12
— Tatarów, brzeg Prutu bardzo pł
Lt. 12 p. ytki.
. E met (Vaueh.) Ag. — Nitki główne: Lt. 30 p. —
tarów, Prut, wśród Spirogyry.
Cladophoraceae.
: qo edi ee (Vauch.) Ag. — Lt. 6p. — Tatarów, brzeg
czę
. C. Zei (Ag) Wille. — Lt. 5—10p. — Jamna, Prut, b.
. wa glomerata (L.) K — Forma oznaczona według
Wollego, Fresh Water Klaas, tabl. LXI. oraz Kitzinga
t2
=)
bei
eo
W
©
W
mM
e
-1
t.
= quadriciida (Turp.) Bréb. — Nügeli, Einz. Algen, t.
J. WOLOSZYNSKA
jako Cl. ea (Roth) z powodu zrastania się nitek dol-
nek, Br
nych w post F. and nie uznaje wartości gatunko-
wej tej Geer — Tat tarów, rośnie w Prucie na silnym pra-
Ry — Została z tego miejsca wydana w Phyeotheca polo-
i 39.
i 0. wok (L.) Kuetz. v. mucosa Kuetz. — Występuje często
w Jabłonicy.
— — vw. simplicior Kuetz. — Jamna, w Prucie.
Trentepohliaceae.
1 darc ens aurea (L.) Mart. — Kuetz., Tab. phycol. IV. 98. —
Lt.
|. — Tatarów, rośnie na sterczących głazach wśród Prutu.
Protococcoideae.
Chlamydomonadeae.
. Haematococcus er Flotow. — Porów. Berichte der Deutschen
botanischen Gesellschaft, r. 1908, tom 26, tab. XV, fig. 11. —
Lg. 35, lt. 20 u. — Tatarów, RE wyilobione nad Prutem.
Palmellaceae.
Pediastreae,
. Pediastrum muticum Kuetz. longicorne. — Raciborski: Prze-
glad gatunköw rodzaju Pediastrum, rys. 8, 9. — Tatarów,
brzeg Prutu odcięty. rzadko.
. P. Boryanum (Turp.) Ehrenberg, granulatum (Kuetz.) Braun. —
aciborski: Przegląd gatunków rodzaju Pediastrum, rys.
15. — Tatarów, Prut, brzeg odcięty, rzadko.
14,
TĘ, duplex Meyen, v. genuinum, forma peet ipi — Racibor-
ski: Przegląd gat. rodzaju Pediastrum, rys. 36. — Tatarów,
brzeg odcięty Prutu, rzadko.
5 E zo Meyen. — Nägeli: Gatt. einz. RA tom V,
c. — Tatarów, brzeg Prutu odcięty, rza
i Som dedil bijugatus VER) Kuetz. — N koali Einz. Algen
-— Lg. 20 p, lt. 4— 5p. — Tatarów, Prut, rem
a
Lg. 20 y, It. 7. — Jamna, Prut, często.
. S. acutus Meyen. — Nägeli, Einz. Algen, t. V. — Lg. 20 t
lt. 4—5 p. Tatarów, Prut, powszechnie.
Rhaphidieae.
. Ophiocytium majus Naeg. — Naegeli, Einz. Algen, IV. —
Ha
©
ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 15
Lg. 65 y, It. 124. — Tatarów, Prut, bardzo często w potoku
Pihym
. Characium N: ägelii A. Br. — Naeg. Ems Algen, III.
Lg.
E lt. 224. — Tatarów, brzeg Prutu, b. często w Botoke
: Ch. Bieboldi A. Br. — Naeg, Einz Algen, III. — Lg. 75 p,
lt. 35
— Tatarów, potek Pihy.
Rhaphidium polymorphum Fresen. — Naeg., Einz. Algen, IV. —
Lg. 65 u, lt. 2—3 u. — Tatarów, Prut, b. często.
>. Ho
. Rh. convolutum e Rbh. — Lg. 23 p, lt. 31. — Tatarów,
P
rut, powsze
echni
: oe OCOCcus angulosus (Corda) € — Tab. phyeol. I. 4. —
—12
— Tatarów, brzeg
p.
. Bee Stigeoclonii. Cienk. — Kaki Tab. phycol. I. 16. —
Szerokość 10 p. — Tatarów, brzeg odcięty Prutu i wśród Spi-
rog. licznie.
. P. mucosa kuerz, — Kuetz., Tab. phycol. I. 16. — Szerokość
15—18 y. — Tatarów, Prut przy brzegu
Obydwa wymienione gatunki rodzaju Palmella są zapewne
tylko rozwojowemi stadyami glonów, których dla braku ho-
dowli nie mogłam określić.
. e ne (Kuetz.) Koch. — Kuetz., Tab. phycol.
1 koł
u. — Tatarów, przy brzegu Prutu.
: Dactylococeus m ARR Naeg. — Naeg. Einz. Algen. III.
1
lt. 5—6 u. — Tatarów, Prut, dość powszechnie.
E Schizochlamys gelatinosa A. Br. — Kuetz. Tab. phyeol. VI.
70.
— 10—14 p. — Een brzeg Prutu. powszechnie.
poenae Braunii Kuetz. — Lg. 6—10 p, lt. 6 p. — Tata-
ów, brzeg odcięty dons ^b. rzadko.
Conjugatae.
Zygnemaceae.
. a scalaris Hass. — Kuetz., Tab. phycol. V.5. — Lt.
|. — Tatarów, brzeg Prutu, powszechnie.
- M. nummuloides Hass. — K uetz., Tab. phycol. V, 5. — Zy-
gosp. 28 y, lt. 13 p. — Prut w Tatarowie, b. często
: M. parvula Hass. — Zygosp. 22—25 p, lt. 10 p. — Tatarów, brzeg
Prutu, powszechnie.
; E? ogyra rivularis Rbh. — Kuetz., Tab. phycol. V. 25. —
40
— Tatarów. Prut, powszechnie.
S. inflata (Vauch.) Rbh. — Kuetz. Tab. phycol. V. 21.
Lt. filam. 18 p, It. zygosp. p. 28 u, lg. zygosp. 62 p. — Tatarów,
Prat, wśród Spir. rivularis.
J. WOLOSZYNSKA
Desmidiaceae.
. Sphaerozosma (Spondylosium) secedens x By. — Lt. 10 p. =
Tatarów, Prut, wśród spun VEYTY, ES
5. Penium Navicula Bréb. We I, et VII, f. 12—15. —
Lg. 60—70 b lt. 17 p. — Tatarów, na brzegu Prutu i na
prądzie, czę
AA 47 Gegen Gë? — Balls Desm., t. 25. — e 66 p, lt.
15
On — Tatarów, potok Piby, rzadko.
. P. Nägelii: Dréb, — West, t. L tab, VIL f. 4— b 4 Lg.
llog E 23 p. — ae Prut, na brzegu i na prądzie
dość często.
. P. eurtum Breb. — West, t. I, tab. X, f. 21, 22. — Lg. 45 p,
2
— Tatarów, brzeg wilgotny Prutu, 'niezalewany.
4:20
) Closterium Lunula (Müll) Nitzseh. — Ralfs, Desm. XXVII.
— Le.
Din, lt. 80. — Tatarów, brzeg odcięty z
po
. C. acerosum (Schrank) Ebr. — Ralfs, Desm. XXVII, 2. —
Lg. 300 y, lt. 40 u. — Tatarów, brzeg Prutu, ezesto.
i Qi p. Ehr. — Ralfs, Dum: tab, XXIX. — Lg. 260 p,
t. 54. — Tatarów, brzeg odcięty Prutu, dość rzadko.
c. abruptum West. — We st, i. Ij tab, XX, f. 6—10. — Lg.
160 p, lt. 17 w. — Tatarów, brzeg . odcięty Prutu, rzadko.
. €. Dianae Ehr. — Ralfs, Desm. tab. pm f. b. Lg. 110—
120 p, It. 14—17 p. — Tatarów,
Pru
. C. Jenneri Ralfs. — Ralfs, Deam. tab: AX VAL KR Lg.
90 u, 1t. 124. — Tatarów, ee na prądzie, dość midi
. C. subulatum Kuetz. — We t L tab. XXIL f. 106—189. ~
Lg. 310 p, It. 25h. — Da brzeg odciety Prutu
. C. littorale Gay. -- West, t. L tab. X XIX, f 14. — Lg. 220 p.
It. 25
— Prut w Tatarowie, ee
t. p.
u Po Bréb. f. brevior West. — West, t. I, tab. XXL
f. 2: Lg.
425 y, lt. 20 u. — Tatarów, brzeg Prutu,
eli
. C. Pritchardianum Arch. — West, t. I, tab. XXII, —14 —
Lg. 480 p, lt. 30 p. — Tatarów, brzeg odcięty Poe dość
często.
© CT (Bory) Ehr. — Ralfs, Desm. XXVIII, 3. —
Lg. 210 0 p. — Prut w Tatarowie, uni
. G nik eran Aa Ehr. v. Leibleinii Kuet Ralfs,
Desm. XXVIII £ 4 — Lg. 170 p, lt. 17 p. — pd pow-
szechnie w ¿ma
. C. rostratum Ehrb. — West, t. I, tab. XXVI f. 1-5. — Lë
350 u, lt. 30p. — Tatarów, brzeg odeiet Prutu, często.
Pleurotaenium Trabecula (Ehr.) N KA — e eg. "Einz. Algen,
ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 17
L 6. — Lg. 420 p, lt. 30 p. — Tatarów, brzeg Prutu i wśród
Spirog. b. rzadko.
. Cosmarium Botrytis (Bory) Menegh. — Ralfs, Desm. XVI, 1. —
Lg. 12 p, isth. 14 p, lt. 60 p. — Ta atarów, Prut, ezesto.
. C. Botrytis (Bory) Ke v. janoviense Gutw. — Gutwiń-
=) Flora glonów okolie Lwowa, tab. II, £ TT ir ” A
Un — Jaremeze, rzadko.
e Botrytis ( (Bory) Menegh. v. emarginatum. — Lg. 60 p, It.
Dn — Tatarów, Prut, często.
16. e crenatum Ralts. — Ra 1fs, Desm. XV, f. 7. — "d 50 p,
lt. 35 p. — Tatarów, brzeg Prutu i na pradzie.
— — v. manum Wittr. — Lt. 20 p, lg. 26 p. — Tatarów,
Prut, ezesto
BE C Nlereaium. Hanssch. — West, t. III, tab. LXXXVI, L
14. — Lg. 37 p, lt. 28 u. — Tatarów, Prut, dość często.
18. C. sniatyniense Gutw. — Gutwin ski, Materyaly do flory Sr
' nów Galieyi, cz. II, f. 7. — Lg. 25 p, ist. 8 p, lt. 20
Tatarów, Prut, powszechnie.
19. C. granatum Brób. — West, t. II, tab. LXIIL — Lg. 35 p,
lt, 22 p. — Titarów, brzeg Prutu, często.
80. Euastrum binale (Turp.). — Ralfs, Desm. T. 14. — Lg. 22 y,
t. 15 p. — Tatarów, Prut, b. rzadko.
81. E. bidentatum Naeg. — Lg. 60 p, lt. 40 p. — Tatarów, brzeg
odcięty Prutu, b. rzadko.
82. Staurastrum muticum Brób. — Lt. 30 p, lg. 40 p. — Tatarów,
brzeg wilgotny Prutu, niezalany.
83. S. orbiculare Ralfs? — Ralfs, Desm. XXI, 5. — Lg. 50m,
lt. 50 p. — Tatarów, i Pru dość rzadko.
84. S. tricorne Ralfs? — Ralfs, Desm. XXII, 11. — Lg. 33 p,
lt. 40 p. — Tatarów, Prut, powszechni e.
85. S. punctulatum Bréb. — Raife Deem. XXII, 1. — Lg. 30m,
lt. 3 — Tatarów, Prut, „malo
86.. S. par Ehrb. — Ra lfs, Desm. XXI, 8. — Lg. 37 p, kt.
— Tatarów, ptos Prutu i wśród Spirogyr y.
87. S. giereg Brób. — Ralfs, Le XXII, 2. — Lg. 75 p, lt.
50 p. — Tatarów, brzeg odcięty.
88. S. pygmaeum Brób. — Lg. 36h, lt. 25 p. — Tatarów, Prut,
wśród Spirogyry
89. S. echinatum Brób. — Lg. 40 p, lt. 40p. — Tatarów, brzeg
Prutu i prąd, dość często.
90. S. spinosissimum Nordst. — Lg. 80 " lt. 67 p. — Tatarów,
Prut, często.
- -1
E 30
-1
e
Spraw. Kom. fizyogr, T. XLV. Dział III. 2
18 J. WOLOSZYNSKA
Diatomaceae.
Cymbellaceae.
91. Amphora ovalis (Bréb.) Kuetz. z V. H. t. I, f. 1. — Lg. Tp.
— Tatarów, Prut, powszechni
92. 4. lani (Bréb) Kuetz. v. posue (Ehr.). — Lg. 32 y, It. 18p. —
atarowie.
93. Gra lanceolata Ehr. — V. H. t. IL f. 8. — Lt. 30 p, lg.
135 w. — Tatarów, Prut, prre
94. C. eymbifornis Eh 30 LH — Lai p, lg. 80 p. —
Tat , Prut, dość rzadko.
95. C. eymbiförmis Ehr. v. parva (W. Sm). —V. IL Lie =
atarów, Prut, często.
96. C. Cistula (Hempr.) Kirch. — V. H. IL, 12. — Lt 22 p, lg.
105 u. — Tatarów, w Prucie bardzo często.
97. C. ER (Kuetz.) v. navieuliformis Auerswald. — V. H.
4 t. 12 y, lg. 34 p. — Tatarów, PA w Prucie.
98. Encyonema prostratum (Berk.) Ralfs. — V. H. III. f. 10—11.—
Lt. 23 y, lg. 70 p. — Jamna, Prut, rzadko.
99. E. tte oes Kuetz. v. Auerswaldü. — V. H. IL, £ 4
g. 22-35. — Nad Jablonica, wśród gnijacej diia
Naviculaceae.
100. Navicula nobilis Ehr. — V. H. t. V, f. 2. — Lg. 340 p. —
Tatarów, na brzegu ee Prutu, dość częsta.
101. N. maior Kuetz. — V. H. t. V, 8—4. — Lg. 210g. — Ta
tarów, brzeg Prutu, a ezesto
102. 3 viridis (Nitzsch.) Kuetz. — V. H. t. V., £ 5. — Lg. 1560. —
Tatarów, brzeg Prutu, KE
103. N. borealis Ehrb. — V. H. t. Vl, £ 3. — Lg.42 p. — Tata-
w, Prut, wśród Spirogyr „dość często.
104, N. "mesolepta Ehr. sp me del , £ 10—11. — Lg. 41
Tataröw, Prut, dość: często VL
105. E mesolepta Ehr. v. stauroneiformis Grun. — V. H. t.
11. — Lg. 60 p. — Tatarów, Prut, dość często.
106. e oblonga Kuetz. Belica adi t. TIL £ 46, a. — Lg. 105 p. —
Tatarów, . a ezesto. S
107. N. rad iosa Kuetz. — V. H. t. VII, f. 20. — Lg. 68 p. — Tata
, Prut, Ch £
108. N dina Kuetz., v. acuta (W. Sm.) Grun. — V. H. t. VIL,
Lg. 83 p. — Tatarów, Prut, powszechnie. L
109. = p hynchocephala Kuetz. — Schö nfeldt. XI 109 = -
p. — Tatarów, Prut, często.
ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 19
110. N. bicapitata Lagerst. — V. H. t. VL, f. 14. — Lg. 90 p. —
m
[un
o
atarów, Prut, rzadko.
N. parva Ehrenb. — Schönfeldt, tabl. 12, 209. — Lg. 57 p.
— Tatarów, brzeg odcięty Prutu, dość pe to.
. Stauroneis Phoenicenteron Ehr. — V. Iv. Ge $ Lg.
155 p. — Tatarów, brzeg a p Prutu, d: w potoku Pihym.
. St. anceps Ehr. — V. H. t. IV, f. 4. — Lg. 140 p. — Tatarów,
Prut, rzadko; w potoku Pihym czesto.
. Pleurostauron en Grun. v. productum Grun. — Schön-
feldt, t. 10, f. 118. — Tatarów, Prut, często.
. Amphipleura pellucida (Ehr.) Kuetz. — V. H. XVII. 14. —
9 m 1
M, lg. 83 p. — Tatarów, Pe w Prucie.
H. X
, P. acuminatum (Kuetz.) Grun V. AL £13 0— Lg.
15 — Tatarów, brzeg rte,
E scalproides Rbh. — V. H. XXI, f. 1. — Lg. 70 p. — Prut
w Tatarowie.
Gomphonemaceae.
: Eo constrictum Ehr. — V. H. XXIII f. 6. Le
8
. — Tatarów, Prut, dość ezesto.
. G. acuminatum Ehr. — Lg. 60 p. — Tatarów, Prut, dość
często.
. G. montanum Schumann. — V. H. t. XXIII, 43. — Lg. 42 p.
— Tatarów, Prut, ES
. G. olivaceum Kuetz. — V.H. XXV, f. 20. — Lg. 16—35 p. —
Tatarów, Prut, c Be
- G. gracile Ehr. v. lanceolatum Kuetz. — Schönfeldt, t. 11,
. 149. — Lg. 80 p. — Tatarów, dość często w Prucie.
Cocconeidaceae.
- Cocconeis Pediculus Ehr. — V. H. XXX. 28—30. — Lt. 30 p,
lg. 42 p. — Tatarów, powszechnie w Prucie.
Pseudorhaphideae.
Fragillarieae.
. Epithemia turgida ad Kuetz. v. Westermanni Kuetz. — V.
A
H XXXI. f. 8. Le 78 p. — Tatarów, Prut, powszechnie.
95
: E. gibba (Ehr.) Kuetz. — V. H. XXXII. 1, 2. — Lg. 95 p. —
Tatarów, brzeg Prutu.
n Zebra Erud Kuetz. v. proboscidea Grun. —V. H. XXXI,
= — Tatarów, brzeg odcięty Putu.
Dx
M
W
©
140.
141.
142,
143.
o
144.
"145.
146.
1 0
14
J. WOŁOSZYŃSKA
- Eunotia pectinalis (Kuetz.) Rabh. — V. H. XXXIII - 15. —
Lg. 6b p. — T
atarów, brzeg Prutu.
Ceratoncis Arcus Kuetz. — V. H. XXXVII. f 3. se Te, 70 p. —
Tataró
à dysadka. Ulna (Nitzsch.) Ehr. — V. H XXXVIII, 14. — v.
28
"arde br vus — Le. Op. — Tatarów, w Prueie po-
wszech
8. affinis Kuetz. — ie 120 p. — Tatarów, powszechnie
w Pru
o Faai Alen Grunow. — V. H. XXXIX, 11. — Lg.
10 p. —
Tatarów, Prut, powszechnie.
. Fragilaria virescens Ralfs. — V. H. t. XLIV. — - Lg. 25 p. — pos
Tatarów, brzeg Prutu.
. Dentieula elegans Kuetz. — Schönfeldt, V, 22. — Lg.
135.
136.
26—36 p. — Jamna, powszechnie.
D. subtilis Grun. — V. H. XLIX.
Diatoma vulgare Bory. — V. H. t. L. — Lg. 50 p. — - Tata-
rów, powszechnie w Prucie.
.D. elongatum: Ag. — V. H. t. L. — Lg. 85 p. — Tatarów,
w Prucie dość powszechnie.
. D, elongatum Ag. v. tenue Ap. — VoH, t La 8.34 05 Lg.
3
O p. — Tatarów, Prut, zwykle między Cladophora,
Wa 38
. Meridion circulare Ag. — V. H. LI. — Lg. 28 p. — Tatarów,
Prut, na brzegu b. często.
Tabellarieae.
Tabellaria flocculosa (Roth) Kuetz. — V. HOLH ae
30 p. — Tatarów, Prut, brzeg odcięty i wśród Spirogyry.
Surirelleae.
nie: Solea (Brób.) W. Sm. — V. H. LV. — Lg
— Ta
tarów, ien powszechnie It.
o pue (Bréb) W. Smith. v. genuina Kirch. — Lg. 155,
Un — Tatarów, Pra t.
Nei sigmoidea (Ehr. W. Sm. — V. H. LXIII, f. 5. —
g. 460 u. — Jamna, Prut.
N. Pent (Kuetz.) Grun: — V. H. LXIV, £ 2. — Lg.
240 pn. — Tatarów, Prut, powszechnie.
N. linearis a tenuis Grun. — Lg. 100 p. — Tatarów, Prut,
często.
Surirella biseriata“ Bréb. 'v. amphiozys W. Sm. — Lg. 609-7
Tatarów, Prut.
- S. linearis W. Sm. — Lg. 70 pe Tataröw, w E na
prądzie, często.
148;
149.
1
Qt
eo
158.
159.
160.
161.
162,
ŻYCIE GLONÓW W GÓRNYM BIEGU PRUTU 21
S. linearis W. Sm..v. constricta Grunov. — Lg. 75 p. — Ta-
tarów, w Prucie na prądzie. często.
"A on Ehr. — V. H. LXXI, f. 1. — Lg. 260 p. — Jamna,
D Le Ehr. v. splendida Kuetz. — V. H. LXXII, f. 4. —
165 u. — Tatarów, Prut, brzeg odcięty. często.
g. P
. S. robusta Ehr. v. tenera Gregory. — Lg. 107 p. — Tatarów,
Prut, rzadko.
. 8. ovalis Bréb. — V. H. LXXIII, f. 2. — Lg. 75 y. — Ta-
RUN. brzeg odeiety Prutu, dość rzadko.
. S. ovalis Bréb. v. minuta Bréb. — V. H. LXXIII, f. 10. —
Tatarów, Prut, ezesto.
8. spiralis Kuetz.. — V. HL LXXIV, f. 4—. — Le 130p. —
Tatarów, Prut, dość często.
. Campylodiscus "hb hibernicus Ehr. v. noricus
Eh y. H.
— Tatarów, brzeg odcięty Fi bardzo
rza
IL Cyanophyceae.
Scytonemeae.
. Plectonema Tomasinianum (Kuetz.) Bor. — Lt. hom. 12 p, fil.
0 u. — Tatarów, Prut, dość często wśród Spirogyry.
Rivulariaceae.
. Homoeothrix sp. — Lt. 10—12 p. — Tatarów, Prut, na
Vaiisniach powszechnie.
Nostocaceae.
Anabaena laxa A. Br. — Lt. hom. veg. 4 p, heter. 6 u, sp. 6 p,
lg. 17 p. — Tatarów, Prut, brzeg odcięty, często
Lyngbyaceae.
Phormidium Retzii (Ag) Gomont. — Lt. 6 p. — Tatarów,
Prut, powszechnie na bystrych prądach.
Oscillatoria limosa Ag. v. laete-aeruginosa Kuetz. — Kuetz,
Tab. phye. I, 41. -- Lt. 8 p. — "Tatarów, Prut przy brzegu.
7 mee Kuetz. — Kuetz., Tab. phycol. I, 41. — Lt.
— Tatarów, Prut przy brzegu.
Chroococcaceae.
Merismopedia glauca n Naegeli. — Tab. phycol. V. 38. —
Lt. 2 y, lg. 4—5 p. atarów, Prut, powszechnie.
23 1 J. WOLOSZYNSKA
163. Chroococcus fusco-ater Rbh. — 3—4 p. — Tatarów, na kamie-
nia x w Prucie, porn.
Za zachętę, wskazówki i pomoc naukową składam serdecżne
N WP. FR M. Raeiborskiemu.
LITERATURA. 4
Bo rnet et Flaha wii Revision de Nostocacées héterocyst. contenues dans les
principaux herbie s de France, 1886—
Brand: Ueber = Chahfragisis * und die einschlägigen Formen der bayrischen Hoch-
ebene. Hedwigia ‚tom XXXVI, zeszyt 5,
— “Über die. Süssw asserformen von Gienia (D. C.) 8 Schmitz, Te Wed
Pseudochantransia Brand. Hedw XLIX, zeszyt Ki 909.
— Cladophora- ien Botanischer aba tom 79,
de Toni: Sylloge algarum omnium hucusque cognitarum,
Gomont: Monographie des Oscillarićes. Paris 1893.
Gutwinski: Materyaly do flory glonów Galicyi. keet II. Kraków 1890.
— Flora glonów okolic Lwowa. Kraków 1891.
-= w 1896.
— Flora algarum montium Tat tronsium. Kraków 1909.
Hansgirg: Prodromus der Algenflora vo Böhmen, Prag 1886—92.
Kirchner: Kryptogamen-Flora von Schlesien (Algen). 1878. X
Klebs: Ueber die Formen einiger Gattungen R march Königsberg, 1879.
4 uetzing: Tabulae Phycologicae. Sana. 1845—57.
Lemmermann: Algen. Leipzig dE
Naegeli: Gattungen sinzelliger A lgen. Zürich 1849.
Nordstedt: Fresh-water Algae. Stockholm 1888.
Rabenhorst: age Europaen Lipsiae 1864—
Raciborski: Desmidye okolie Krakowa, Kraków 1884.
Materyaly d flory glonów Polski. Kraków 1888.
— Przegląd gatunków rodzaju Pediastrum. Kraków 1889.
Roślinność wód stojących okolicy Lwowa. Lwów 1910.
Ralfs: The British Desmidiaceae. London 67.
Reinsch: SH Algenflora des mittleren Theiles von Franken, Nürnberg 18
chawo: Beiträge zur Algenflora sy (Bacillariaceae).
OWA Diatomaceae Germaniae. Berlin
Se De Die neei der Hohe en Tatra. Wien 1867.
van Heurck: Synopsis des Diatomacćes de Belgique. 1885.
we Hanburgsch arg Untersuchung. Hamburg 1903.
f the British Desmidiaceae. London 1908.
Wolle; run M 1887.
podał
Przyczynek do mykologii Królestwa Polskiego
Stanisław Waśniewski.
©. Przeważną część grzybów, podanych w poniżej zamieszczonym
spisie, zbierałem podezas mego pobytu w gub. lubelskiej, miano-
wicie w Hostynnem (pow. hrubieszowski). Materyał, pochodzący
z Gór Świętokrzyskich w gub. kieleckiej, z miejscowości: Stara
Słupia, Łysa Góra, Trzcianka, Baszowice, Chełm, otrzymałem od
kol. A. Żmudy, celem określenia gatunków.
. _ Z wymienionych tu 62 gatunków jest 23 nie podanych ani
w Pamiętniku fizyograficznym, ani w spisach grzybów z Królestwa
Polskiego, umieszczonych w Sprawozdaniach Komisyi fizyograficznej,
Gatunki te są oznaczone gwiazdką *.
. Zebrany materyał oznaczyłem w pracowni botanieznej Uniw.
Jagiell., często korzystając z rad i wskazówek Prof. Dr. Edwarda
anczewskiego, za które Mu niniejszem wyrażam najgłębszą
wdzięczność. Asystentowi Dr. B. Namysłowskiemu i K.
ouppertowi serdecznie dziękuję za pomoc przy oznaczaniu
materyału.
Phycomycetes.
Peronosporineae.
1. Albugo candida Pers. Na Capsella Bursa pastoris i na Cochlearia
Armoracia. Stara-Słupia, VII. 1909, zb. A. Żmuda. -
Mucorineae.
2. Pilobolus crystallinus Tode. Na mierzwie krowiej z Hostynnego;
wyhodowany w pracowni botanieznej Uniw. Jag. X. 1909.
24 STANISŁAW WASNIRWSKI
3*. Pilobolus Kleinii var. sphaerospora Grove. Na mierzwie świńskiej
z Hostynnego; wyhodowany w pracowni botanicznej Uniw.
ag. X. 1909.
4*, Syncephalis cordata v. Tiegh. Na mierzwie konskiej z Hostyn-
nego; wyhodowany w pracowni botanieznej Uniw. Jag., X. 1909.
Ascomycetes.
Pezizineae.
DP. Saccobolus violascens Boud. Na mierzwie DIER z Bo.
yhodowany w pracowni botanieznej Uniw. Jag., 909.
6. Bags Mereorarius Bull. Na mierzwie krowiej z deier"
wany w pracowni botanicznej Uniw. Jag., X. 1909.
ei ege lacteus Cooke et Phill. Na mierzwie końskiej i krowiej
z Hostynnego ; aer w pracowni botanicznej Uniw.
Jag. X. 1909.
Phacidineae.
8*. SE Betuli Alb. et Schwein. Na Carpinus Betulus, work
i konidya. Motycz Leśny, pow. lubelski, zb. Wł. Vorbro d
S 906. de
9. Rhytisma salicinum (Pers). Na Salir Caprea. Hostynne, las, VII. 1909.
Perisporiales.
10. Spherotheca Humuli Lóv. Na Humulus Lupulus, otocznie. Stara
Słupia, zb. A. Żmuda, VIII. 1909. — Na Impatiens no
tangere, otoeznie, Lysa Göra, zb. A. Zmuda, vit. 1909. —
Na Sanguisorba officinalis, otocznie, Hostynne, IX. 1909.
11. ve Sëch communis Wallr. Na Ranunculus, otocznie. eec
Stara TD VII. 1909, zb. A. Zmuda. Jaś
16. Uncinula Salicis DC. Na Salix Caprea, otocznie. Hostynne, 22%
X. 1909. :
PRZYCZYNEK DO MYKOLOGII KRÓL. POLSK. 25
Sphaeriales.
17. Mamiania fimbriata Pers. Na Carpinus Betulus, e konidyalna
i workowa. Hostynne, VII. 1909 i III 1910; Łysa Góra,
VIII. 1909, zb. Zmuda.
e
Ustilagineae.
18*, Ustilago Luzulae Na mo erecta. Trzcianka; las so-
snowy, IX. 1909, zb. A. Ż m
19. Ustilago segetum, Bul. Na Triticum sativum. Stara Słupia, VIII.
9, zb. A. Zmuda:
20. Ustilago utriculosa (Nees) Tul Na Polygonum Persicaria. Ho-
stynne, IX. 1909.
Uredinales.
21. Coleosporium Euphrasiae ur Na Odontites rubra. Baszo-
: wice, VIII. 1909, zb. A. Zm
22. Melampsora Salicis Capreae Par Na Salix Caprea. Hostynne,
las, IX.
23. Melampsora aecidioides (DO) Sehroet. Na Populus tremula. Ho-
stynne, las, X. 1909
24. Pucciniastrum Agrimoniae DO. Na Agrimonia Eupatoria. Baszo-
wice, VIII. 1909, zb. A. Żmuda.
25. Gymnosporangium juniperinum Fr. Na Sorbus aucuparia. Ho-
stynne, las, VII. 1909.
26. Uromyces Geranii DC. Na Geranium pratense. Hostynne, łąka,
9. -
2. Uromyces yć AE ere) De Bary. Na Pisum arvense. Hostynne,
„pole, VIII. `
28. Uromyces Fabae Per Na Vicia Faba. Hostynne, pole, VIII. 1909.
. Uromyces ` Poae mo eegen Na Poa nemoralis. Stara Slupia,
VIII. 1909, zb. A. Żmuda.
30. Puccinia Polygoni o»phiti Pers. Na Polygonum amphibium. Ho-
stynne, łąka, IX.
81. Puccinia Phragmitis Gama Hörn. Na Phragmites communis.
Hostynne, rowy, 1909.
32. Puceinia Prenanthis Pors Na Lactuca muralis. Lysa Góra ;. žb.
A. Żmuda, VIII.
83. Puccinia Svendseni Seier Na Anthriscus silvestris. UM
zarośla; zb. A. Żmuda, VIII. 1909.
26 STANISLAW WASNIRWSKI
34. Oecidium iere ees, Na Pulmonaria officinalis. Ho-
sterne, las, VIII. 1
35. arg Etgen Sy Na Rosa cortifolia. Stara
Słupia 909.
36. okola violaceum Go rem Na Rubus Idaeus. Lysa
Góra; zb. A. Zmuda, VIII.
Auriculariales.
37. Hirneola Auricula Judae J. Wéiee Na Sambucus nigra. Ho-
stynne, las, III. 191 0.
Tremellineae.
38. Tremella lutescens . Pers. Na denen E e Hostyone,
III. 1910.
Hymenomycetineae.
39. Polyporus versicolor L. Na pniu Betula alba. Horie las
40. d se stercorarius Bul. Na mierzwie konskiej z Hostynnego;
odowany w praeowni botanieznej Uniw. Jag. 1909.
41. Bonn commune Fries. Na Tilia. Hostynne, fx. 1909.
42. Panus stipticus Bull. Na Quercus. Hostynne, V. 1909.
Fungi imperfecti.
Sphaeropsidales.
43*. Phyllosticta Tr agi Rich. Na Trifolium pratense. Hostynne,
pole, VIII.
44*. Phyllosticta Porai nigrae Allescher. Na Populus tremula. Ho-
stynne. las, 9
45*, TIMES Orobi Sace. Na Orobus niger. Hostynne, zarośla,
VIII.
46*. d ag Liebert. Na ` Vicia Faba. Hostynne, pole,
VIII 1909.
41*. Ascochyta Evonymella Sace. Na Evonymus europaea. Hostynne
IX. 1908.
48*. Septoria Astragali phong Na Astragalus glycyphyllos. Host grae
1909.
brzeg lasu, VIIL
. Septoria Corni-maris Saee. Na Cornus- mas. Hostynne, las,
X. 1909. |
>
©
*
WEE TEE E E EE RE EA A en LL RRA SAA EC E
PRZYCZYNEK DO MYKOLOGII KRÓL. POLSK. 27
50*. daa Crataegi Kick. GE nennen Oxyacantha. Stara Slupia;
muda, VJI.
51*, Spora Polygonorum Ge Na safe Persicaria. Stara
Słupia; zb. A. RY VII. 1909. — Na Polygonum Bis-
torta, Hostynne, IX. 1909.
52%. Septoria Polyani oi, Saee. Na Polygonum lapathifolium. Ho-
stynne, pole, VIII.
53. a Podagrariae Laach, Na Aegopodium Podagraria. Stara
a; zb. Zmuda, VIII. 1909.
54*, wani quercina. Desm. Na „pa cus. Hostynne, las, VIII. 1909,
90*. Septoria Viburni Westend. Na Viburnum - Lantäna. Hostynne,
las, VII. 1909.
56%, Marssonia Zäite E. Rostr. Na Évonymus europaea. Ho-
stynne, IX. 1908.
Hyphomycetes.
91. np a Bom Na Quercus. Pasorzyt ia dwóch lat pospolity
w Hostynne, las, VIII. 1909.
58*. Bercher elegans Corda. Na swinskiej mierzwie z Hostyn-
go; wyhodowany w pracowni botanieznej Uniw. Jag. X. 1909.
59%, Prato E Gäste Na grzybie kapeluszowym, w lesie.
Hostynne, VIII. -
60*, Polythrincium Tr ol kasa. Na Trifolium pratense i hybridum.
Hostynne, pole, VIII. 1909.
61. Cercospora beticola Sace. Na Beta vulgaris. Hostynne, IX. 1909.
62*. Cercospora Chenopodii Fres. Na Chenopodium Bonus E
Stara Słupia; zb. A. Żmuda, VIII. 1909.
Biologiczne stosunki Siwej Wody w WyZy-
skach pod Szkłem.
: ^ Napisali |
J. Grochmalicki i W. Szafer.
. Z tablicą i rysunkiem w tekście.
| Cheae przyezynié sig do biologieznego poznania wód stojgeych
okolicy Lwowa, wzięliśmy za przedmiot naszych poszukiwań jeden
z najosobliwszych stawków okolicy, t. zw. „Siwą Wodę* w Wy
żyskach pod Szkłem. es
Wiadomości dotyczące przyrody tego ze wszech miar cieka-
wego zbiornika wody siarczanej, są w naszej literaturze naukowej
bardzo szczupłe, bo poza krótkiemi uwagami prof. M. Lomn!-
ekiegot), zawartemi w Atlasie geologicznym Galicyi, ograniczają
się one do pracy prof M. Raciborskiego?) w której znajdu-
jemy krótki opis samego stawku i ogólną charakterystykę jego flory.
l. Ogólne stosunki biologiczne terenu.
W dolinie potoku Kurniekiego, odprowadzającego za posre-
dnietwem potoku zwanego Szklem w zagłębie jaworowskie wody
z zacbodniej części najbliższego Roztocza, pośród szerokiego torfo-
wiska wyżynnego w odległości 1:5 km na północ od zakładu Kë:
pielowego w Szkle, bije silne źródło siarezane, rozlewające swe wo-
dy w dość duży stawek zwany „Siwą Wodą* (Tab. I. fig. 1). Nazwa
stawku pochodzi od właściwego, sino- białego zabarwienia wody;
spowodowanego dużą ilością krystalicznej siarki, strąconej 2 utle-
nionego w zetknięciu się z powietrzem siarkowodoru (H,S), w który
1) Atlas geologiczny Galicyi, zeszyt X, część 2, Kraków 1898, str. 128.
,
3) Roślinność wód stojących okolicy Lwowa, Kosmos, roczn. 94, y
SIWA WODA W WYŻYSKACH POD SZKLEM 29
Część torfowiska, dotykająca od wschodu do Siwej Wody,
należy do typu torfowisk wyż nnych, stanowiących przejście do
torfowisk nizinnych. Torfowce (Sphagnum) rosną nad brzegiem, lecz
inne mchy liściaste oraz wątrobowiec Marchantia polymorpha wy-
pierają go tutaj. Z roślin naczyniowych znachodzą się tu nastę-
pujace:
* Carex vulpina 1), * ©. pseudocyperus, * Rumex Acetosa, * Scir-
pus lacustris, * Glyceria fluitans, * Aspidium Thelypteris, Spiraea
Ulmaria, * Triglochin palustre, * Phragmites communis, Leersia
oryzoides, * Eupatorium cannabinum, * Lathyrus palustris, Geum
rwale, Orchis maculata, Menyanthes trifoliata, Ranunculus acer,
Caltha palustris, Myosotis palustris. Eriophorum latifolium, Alisma
Plantago, Cardamine pratensis, Epilobium palustre, Iris Pseudacorus,
rum palustre, Lychnis flos cuculi, Polygonum bistorta, Viola pa-
lustris. Bidens cernua, Lythrum Salicaria.
. Dalej w górę przechodzi torfowisko w typowo wyżynne z pa-
nującemi: Sphagnum sp., Betula pubescens, Salix rosmarinifolia, Vac-
amum Oxycoccos, Drosera rotundifolia, Comarum palustre, Parnassia
palustris. Miejscami występuje na niem woda siarkowa, a wtedy
znika roślinność kwiatowa i występują gęste łąki skarlałych ra-
mienic. Wyłącznie panującą na tych miejscach jest Chara gymno-
phylla (forma inerustata), często 2—3 em wysoka, a wśród niej ga-
larety tiobakteryi, sinie i glonów: Chrooeoceus turgidus i Ch: minutus.
Białe osady siarki, strąconej z wody siarczanej podmaczającej po-
duszki torfowca, okrywają go niekiedy śnieżno-białym, krystali-
cznym nalotem. :
. Torfowisko o wyżej opisanym charakterze florystycznym, cią
gnie się w kierunku wschodnim ku staeyi kolejowej Starzyska-
Szklo, przechodząc w typowe oczerety i szuwary. W miejscu, gdzie
ee
+
1) Znak * przed nazwami roślin oznacza, że rosną one tuż nad wodą siar-
)
Sana lub nawet w nią wkraczają.
30 .J. GROCHMALICKI I W. SZAFER
torfowisko posiada jeszeze charakter wybitnego torfowiska wyäyn-
nego, w nieznacznej odległości od Siwej Wody, wznosi się z jedno-
stajnej jego płaszczyzny 1 dość wysokich kopców, z których naj-
wyższy, leżący w odległości kilkuset metrów na wschód od Siwej
Wody, przy średnicy 15—16 m posiada względną wysokość 3—4 m
(Tab I. fig. 2. Kopce te zbudowane są z martwicy wapiennej (tra-
wertynu), wydzielanej przez wodę źródeł bogatych w wapno, biją-
cych na ich szczytach. W płaskiem otoczeniu torfowiska wyżyn-
nego stanowią te kopce wapienne ciekawe zjawisko, które w pierw-
szym rzędzie wyciska swe piętno na zmienionym charakterze
florystycznym kryjącej je darni roślinnej. Torfowce (Sphagnum),
budujące jako główny składnik torfowisko u podnóża tych wzgór-
ków, na kopce te nie wkraczają wskutek znanej swej właści-
wości unikania wapna, a z nimi też nie dociera tutaj eale ich to-
warzystwo roślinne. W ich miejsce pojawiają się tu masowo Inne
mchy; panujące są Climacium dendroides, Acrocladium cuspidatum
1 Drepanocladus Kneiffiü!) z roślin zaś kwiatowych Phragmites
communis i Agrostis alba, tworzące główny składnik okrywy roślin-
nej wapiennych kopców. Obok nich rosną: Lysimachia vulgaris,
Mentha aquatica, Cardamine pratensis, Rumex Acetosella, Juncus lam-
LA ,
procarpus. Na powierzchni źródełek szezytowych, bogatych w two-
owstanie i rozwój opisanych kopców trawertynowych w po-
środku torfowiska wyżynnego przedstawia się dość zagadkowo.
W każdym razie nie ulega wątpliwości, że źródełka z wodą wa-
pienną, budujące te kopce, pochodzą z innego poziomu geolog
cznego, aniżeli wody siarczane, które podsycają otaczające je torfo-
wisko. Pod względem biologicznym przedstawiają nam one, w nie-
zwykłych warunkach, w których występują, ciekawo zjawisko, gdzie
1) Oznaczenie zawdzięczam p. A. Żmudzie.
SIWA WODA W WYŻYSKACH POD SZKŁEM 31
Od strony północnej i zachodniej otacza Siwą Wodę torfowi-
sko, wykazujące stosunki florystyczne podobne do opisanych; jest
ono jednak już w większej części osuszone sztucznymi rowami
i zarosłe olszą, brzozą, kruszyną i wierzbami.
Natomiast od strony południowej spada w stawek dość stro-
my stok trawiasty z roślinnością właściwą zbiorowiskom ciepłych
1 suchych formacyi łąkowych. Panują tutaj: Thalictrum flexuosum,
T. simplex, Salvia vertieillata, S. pratensis, Medicago faleata, M. lu-
pulina, Ononis hireina, Chrysanthemum Leucanthemum, Coronilla va-
ria, Fragaria vesca, Hieracium Pilosella, Plantago media, Lotus corni-
eulatus, Galium Mollugo, Rhinanthus maior, Centaurea Jacea, Briza
media i t. d
Po opisaniu najbliższego otoczenia Siwej Wody, powróćmy do
| sę stawku i do ogólnych stosunków biologicznych panujących
utaj.
Powierzchnia stawku ma ksztalt nierównego wieloboku o osi
najdłuższej ok. 60 m, szerokości zaś ok. 40 m, co czyni w powierz-
ni około 2.500 m*. Źródło bijące mniejwięcej w środkowym pun-
kcie stawku posiada zmienną, dla oka widoczną średnicę od 4— 6 m.
Miarę wydatności źródła daje poniekąd wartki odpływ stawku, bie-
8nacy ku zachodowi i łączący się poniżej z potokiem Kurniekim
a następnie ze Szklem. Sama wanienka stawku nie posiada w swej
budowie nie uderzającego. Jest to płytkie zagłębienie, które w miej-
seu środkowem, skąd wydobywa się źródło, ma głębokość 1:5 m.
Dno piaszczyste przechodzi w środku w grzązki namuł, składający
Się w większej części z materyału organicznego, naniesionego wodą
z sąsiedniego torfowiska, oraz z wielkiej ilości zapędzonych tu wia-
trem szezątków roślinności brzegowej, która ulegając na powierz-
chni rozkładowi, opada na dno. Najważniejszy składnik namułu
ennego stanowią okrzemki a raczej ich części krzemionkowe, nie
podlegające gniciu. Liczne ich gatunki należą do rodzajów: Navi-
oi Pinnularia, Gomphonema, Nitzschia, Orthosira, Cymbella i Odon-
tarum.
względem zgadza się ona z innemi źródłami siarezanemi okolic
wynosi + 10? C. ze źródłami w Niemirowie o stałej rocznej 9—95%0.
Dzięki tej właściwości stanowi Siwa Woda w okresie zimowym,
32 J. GROCHMALICKI I W, SZAFER.
gdy inne stawy pokryją się lodem, stały przytułek dla ptactwa
błotnego, które w tej porze obsiada je gromadami. Dla mikrofau-
ny i dla flory jest wspomniana właściwość również ważna, gdyż
umożliwia rozwój życia w stawku przez cały rok, bez przerw po-
wodowanych w innych zbiornikach wody zmieniającemi się porami
roku. Wspomnianą stałą temperaturę roczną + 12? C. ma jednak
tylko samo źródło i jego najbliższe otoczenie; woda po brzegach
stawku nie posiada jej i ulega dziennym i rocznym wahaniom
w miarę zmieniającej się temperatury powietrza. Ogrzewanie wody
przybrzeżnej przez insolacyę jest z powodu białego zabarwienia wo-
dy. rozpraszającej silnie promienie słoneczne, znacznie mniejsze anl-
żeli sąsiednich wód stawowych. :
Oświetlenie dna, zależne w pierwszej linii od przeźroczystości
wody, jest w Siwej Wodzie, nawet na miejscach zupełnie płytkich,
niezwykle szczupłe, wskutek obfitej zawiesiny siarkowej, okoli-
eznosc, która przy rozpatrywaniu rozmieszczenia organizmów w staw-
ku okaże się bardzo wpływową.
Poza wyżej opisanymi warunkami fizycznymi, z wielu wzglę-
dów zasługującymi na uwagę biologa, posiada Siwa Woda zupełnie
odrębne warunki chemiczne, które przedewszystkiem kierują tutaj
rozwojem form organicznych. Wielka ilość siarkowodoru wydoby-
wająca się ze źródła siarczanego, bijącego na środku stawku, jest
sunku do fauny widać tylko na nielicznych organizmach,
dzięki pewnym właściwościom przemiany materyi, mogą przez pe
nawet pojawiać sie. O jakiem$ jednak specyalnem przystosowaniu
że być mowy. TE
i ozbiór chemiczny wody, a przedewszystkiem obliczenie et
siarkowodoru w samem źródle i w pewnych pasach wody leżącyć
współśrodkowo z źródłem siarczanem, dałoby zapewne klucz do
E o a EEE re
Sa
SIWA WODA W WYZYSKACH POD SZKLEM 33
zmów w calym stawku; niestety wykonanie tej pracy nie moglo
być przez nas uskutecznione.
ak przedstawiają się w krótkim zarysie ogólne stosunki bio-
logiczne Siwej Wody i jej najbliższego otoczenia. kolei rzeczy
przejść nam wypada do szczegółowego rozpatrzenia flory i fauny
badanego stawku.
ll. Flora Siwej Wody.
. W każdym większym zbiorniku wody stojącej układa sie ży-
cie roślinne w naturalne zespoły według warunków fizycznych
i chemicznych, znamionujących dany zbiornik: życie powierzchnio-
we wolno pływających organizmów roślinnych tworzy plankton, ży-
cie form na dnie osiadłych benthos, przybrzeżne zaś zespoły składają
florę przybrzeżną. W tym naturalnym porządku rozpatrzymy
także życie roślinne Siwej Wody.
lankton ilościowo bardzo bogaty składają luźne nitki: Beg-
gatoa leptomitiformis Trev. oraz sinic: Oscillatoria tenuis Ag. var.
natans (Kiitz.) |
uwagę, gdyż przedstawia formę planktonu najcharakterystyczniejszą
dla Siwej Wody, przystosowaną w uderzający sposób swą spiralną
udową i silnie wydłużonemi nitkami do życia planktonowego.
Oscillatoria lineata Szafer forma spiralis nov. form
Trichomata aureo-viridia, chlorina, in spiram laxissimam
(anfractibus 250—270 u. inter se distantibus, diametro 30— 100p.) con-
torta, non vel paulo fragilia, ad genicula non constricta, 3:5 y. crassa,
apice recta; cellulae inaequales, diametro triehomatis breviores vel
longiores (ad 6 y. longae), dense transverse lineatae, saepe sulphur
gerentes,
E o
"rie Ze nie można go uważać za ustalone. Możliwą jest rzeczą.
podana forma jest pochodnym organizmem gatunku O. lineata,
mogącym przechodzić w pewnych warunkach w formę typową. Za
any ch Lubienia Wielkiego, gdzie po raz pierwszy O. lineata za-
Praw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział III. 3
34 J. GROCHMALICKI I W. SZAFER
stanowi osobny gatunek, ehoeiaz przypuszczalnie pochodny od 0. li-
neata. Nie cheąc sprawy rozstrzygać bez niezbędnych w takich ra-
zach kultur, podaję siniee planktonowa Siwej Wody jako forme
gatunku O. lineata, pozostawiając przyszłości ostateczne rozstrzy-
gnięcie sprawy.
oza wymienionemi formami nie posiada plankton roślinny
Siwej Wody żadnych innych składników. Wprawdzie po powierz-
chni stawu (zwłaszcza w pobliżu brzegów) pływają gęste waty 1n-
nych jeszcze sinic, tych jednak do planktonu zaliczyć nie można,
gdyż właściwem ich miejscem rozwoju jest facies przybrzeżna i den-
na stawku.
Flora denna Siwej Wody pozostaje w zależności od dwu
głębokościach) jak i zupełnie płytkie —- fakt bardzo znamienny dla
zubożałej flory Siwej Wody. Wśród ramienic rozwijają się, zwła-
ficie Oscillatoria amphibia Ag. i Spirulina tenuissima Kütz.). £
ormaeya przybrzeżnej roślinności posiada swój rys
odrębny w znachodzeniu się dwu bardzo charakterystycznych vie?
lenie, obrastających gęsto pnie i korzenie drzew w wodzie lub tuż
35
SIWA WODA W WYŻYSKACH POD SZKLEM
el
AIM,
¡aun m
¿iras w wą
rn
nar
29, uz
e horny 4491
isi
euer vu hE oves A poem geg !
emm ——— — — —À
T — o EET een sebo me
/ pe. - — E e mn egen vm E a ze o
Ka
3
36 J. GROCHMALICKI I W. SZAFER
nad nią stojących. Sa niemi: Stigeoclonium tenue Ag. var. lyngbye-
colum Hg. i Stigeoclonium subsecundum Kuetz. (?)1).
miejscu, gdzie stawek wkracza na sąsiadujące z nim tor-
fowisko, znika zupełnie szkodliwe dla roślin działanie siarkowodoru
a w wolnym od niego przybrzeznym pasku rozwija się bogata flora
zielenie, — która nie należy już do właściwej Siwej Wody.
III. Fauna Siwej Wody.
gerskiólda3) dla gatunku Tr. gracilis, leez tylko częściowo.
Większość znamion zasadniczych, jak budowa przedniego końca
ciała i jego uzbrojenie, budowa przewodu pokarmowego oraz ilość
i kształt brodawek przedodbytowych, zgadzają się zupełnie z temiz
u formy typowej, ale okazy wspomniane różnią się jednak znacznie
rozmiarami ciała. Według wymienionych autorów długość =
2—26 mm, © = 21—3 mm; okazy z Siwej Wody wykazują
długość dia $ = T3 mm, — 19 mm. Podobnie grubość wy-
nosi (wedł. De Mana) u Bye mm, u Q 0:35 —0:40 mm,
tutaj zaś Y dosięga zaledwie 0:23 mm, © najwięcej 0:35 mm. Y”
powiednio też do długości ciała występują różnice w długości ogo-
na, bo podezas gdy wymienieni autorowie podaja, ze dosiega on
dlugosei podwöjnie wzietej odleglosei pierwszej brodawki od odbytu,
przenosi on u form z Siwej Wody przeszło pięć razy te wymiary:
1) Oznaczenie niepewne. Od S. subsecundum Kuetz. różni się zupełnie Be
rozgałezionemi lub słabo i tylko w dolnej części rozgalezionemi galazkami. |
1884 2) Dr J. G. De Man: Nematoden der niederländischen Fauna, Leiden,
t.
3) Dr L. A. Jagerskióld: Freilebende Süßwassernematoden. (Die Süß-
wasserfauna Dentschlands hrg. von Brau er, 1909).
4;
ET EE EE NE
SIWA WODA W WYZYSKACH PO. SZKŁEM 37
Co do stosunku, w jakim te dwie formy pojawiały się w plankto-
nie, znamienne jest to, że pierwszy z nich był prawie wyłącznie
panującą formą w przeciągu maja i czerwca, później jednak zau-
ważyłem o wiele silniejszy rozwój wrotka i ten w planktonie z mie-
sięcy letnich lipca i sierpnia stał się przeważającą jego. składową.
obrzeżonych poławiałem również formy ze znamionami okazów po-
dawanych przez Bakowskiego?) dla okolic Cieszanowa, -
myśla i Halicza. Rąbek zewnętrzny u nich okazywał przesunięcie
ku środkowi skrętów, a ujście skorupki zbiegało ku dołowi, przez
co formy te stawały sig podobnemi do środkowo-europejskiego ga-
tunku Pl. carinatus. — |
Wśród ilościowo bogatej fauny skorupiaków, powodujących
czasami krwisto-czerwone plamy na tle białych osadów siarki, po-
Jawiają się wreszcie w okolicach przybrzeżnych olbrzymimi rojami
larwy 1 poczwarki komarów Culex annulatus Fabr., C: nemorosus L.
[4 ,
fauna gatunków wodnych, te wystepuja buwiem w liezbie dziewie-
Ceu: z rodziny Haliplidae gatunek H. fluviatilis Aubé v. immacula-
tus Gerh. z rodziny Dytiscidae Bidessus geminus F., Hydroporus pi-
ctus F., Noterus crassicornis Müll. z rodziny Hydrophilidae Phily-
drus frontalis Er., Ph. fuscipennis Thoms., Ph. bicolor F., — nowy
dla fauny ehrzaszezy krajowych, zreszta gatunek nadmorski i so-
nn
1) Dr A, Wierzejski: Przegląd fauny skorupiaków galicyjskich, Kra-
ków, 1895. J gia y p galıcy)
*) Józef Bąkowski: Mieczaki galicyjskie, Kosmos, 1885.
38 J. GROCHMALICKI I W. SZAFER
lankowy, wreszcie Helochares griseus F. i Laccobius alutaceus Thoms. a
Pierścienice reprezentują dwa gatunki, mianowicie Herpobdella ato-
maria Carena i Lumbrieulus variegatus O. F. Müller. Nakoniee
wśród gnijącej darni przybrzeżnych w torfiastem błocie znachodzi-
łem bardzo lieznie larwy much Eristalis tenax L. i Stratiomys cha-
meleo L.
Fauna jakościowo niezbyt obfita. obejmująca na ogół 31 ga-
tunków, wzmaga się, jak zaznaczono, w gatunki w miarę oddalania
się od środka ku brzegom jeziorka. Zjawisko to zupełnie zrozu-
miałe, powoduje je bowiem stopniowe, im dalej od źródła,
utlenianie się siarkowodoru i oczyszczanie się wody z siarki,
tóra w okolicach przybrzeżnych osiada w znacznej ilości na dnie
stawku.
znośniejszym li tylko dzięki roślinom. Żaby i traszki dostają
się tam prawdopodobnie za pośrednictwem ptactwa wodnego i blo-
^ : : wi
*) Sprawdzenie oznaezenia chrząszczy zawdzięczam prof, Jaroslawo
Lomnickiem u.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dz. IV. Tab, 1.
Fig. 1. Siwa Woda w Wyżyskach pod Szkłem. (Ciemna SEN na środku
eziora zaznacza na jego dnie leżące źródło)
na torfowisku wyży nem obok Siwej Wody.
się 2. Kopiee trawertynow)
(Laska wbita w ziemie zaznacza granice vigo Sphagnum
<
J. Grochmalicki i W. Szafer.
SIWA WODA W WYŻYSKACH POD SZKLEM 39
Zbadanie gruntowne składu chemicznego wody. przystosowa-
nia się zwierząt do zmienionej skutkiem zawiesin siarki gęstości
środowiska, swoistych warunków cieplnych i świetlnych, którychto
znaczenie szczególnie dla skorupiaków jest pierwszorzędnej wagi,
dałoby bez wątpienia piękne wyniki, toteż powyższe krótkie zesta-
wienie i szkie rozmieszczenia fauny przedstawia zaledwie część
z wielu problemów, jakie Siwa Woda nastręcza.
Materyały do mykologii Galicyi.
Część pierwsza.
Opracował
Adam Wodziczko.
Spis niniejszy obejmuje sluzowee i grzyby zebrane głównie
w okolicach Jasła i Rabki, a także pewną ilość gatunków z innye
okolie Galieyi (Kosów, Iwonicz, Sądeczyzna, Krakowskie, Tatry).
W okolicach Jasła zbierałem w październiku 1909 r i do-
rywezo w ciągu całego roku 1910. Oprócz samego Jasła badałem
najbliższą okolicę, przedewszystkiem Niegłowice i Żółków, dalej
Topolin, Sobniów. Gorajowiee i Podzamcze. Grzyby rabczańskie,
zebrane bardzo starannie przez S. Malutego, otrzymałem o „dr. B.
Namyslowskiego. Grzyby Sadeezyzny zebral i oznaczył jesse
w r. 1891 Dr. K. Miczyński. a teraz łaskawie zezwolił mi na 16
opublikowanie. Pewną część grzybów z okolie Krakowa i z Tatr
dostarczył mi kol. A. Żmuda; niektóre gatunki wreszcie zebrałem
w Kosowie za Kołomyją i w Iwoniczu. : :
spisie przy wszystkieh gatunkach, których sam mie zbie-
ralem, zaznaezam szezególowo, kto i gdzie je zebral. er
Spis niniejszy obejmuje ogólem gatunków 250, Gët
z okolię dotąd pod względem mykologieznym wcale nie badanye ,
ztego dosyć gatunków nowych dla flory Galicyi, a po części zna
nych dotąd tylko z jednej miejscowości w Europie. h
ewną część zbiorów, w tem kilkanaście gatunków. nowyć
lub wątpliwych, wymagających dokładniejszego opracowania, zosta-
wiam do ezesei następnej
Oznaczałem w pracowni botanieznej Uniw. Jagiell., często "i
rzystajae z pomocy i rad Prof. Dra E. Janezewskiego, za które Mu
wyrażam głęboką wdzięczność i podziękowanie.
MATERYALY DO MYKOLOGII GALICYI 41
Asystentowi Dr. B. Namyslowskiemu za stałą i życzliwą po-
moe serdecznie dziękuję.
Zbiory złożyłem w Muzeum Komisyi fizyograficznej Ak. Um.
w Krakowie. z wyjątkiem grzybów Sądeczyzny, zebranych przez
Dra K. Miezyüskiego, które są własnością Zakładu anatomii i fizyo-
logii roślin Uniw. da ag.
Myxomycetes.
Myxogasteres.
l. Ceratiomyxa mucida Pers. Na zbutwialej klodzie. Las Gamrat,
IX 1910.
2. Lycogala m Buxb. a) Na pniu buku w lesie. Niegło-
wice, III 1910; b) na gnijącem drewnie; zb. S. Maluty. Rabka,
VIII 1909.
3. ve GES Pers. var. nigripes. Na pniu buku. Nieglowice,
III
4. are ia rubiformis (Pers.) Rfski. Na pniu buku. Nieglowice,
III 1910.
5. Reticulari e ez dox Buli. Na bátiriejqdé] wierzbie nad Raba;
uty. Rabka. IX 1909.
6. acf t p" Roth. Na pniu Robinia pseudacacia obok dworca
kolejowego w Tarnowie, VIII 1910.
T Fuligo septica (L.) Gmelin. Aethalium na zbutwiałym pniu drzewa
szpilkowego i plasmodium "bie mehu w lesie obok zakladu
kapielowego w Iwoniezu, VII 1910.
8. arar atra (Alb. et Se Rfski. Na pniach i korze Pi-
nus silvestris; zb. M. Jenner. Pogon ad Tarnobrzeg, III 1911.
Phycomycetes.
Oomycetes.
9. Synchytrium Anemones (de By & Woron.) Fischer. Na Anemone
nemorosa (wraz z Puccinia fusca) zb. prof. M. Raciborski. Ko-
bierzyn i Bielany, V 1885.
10. Cystopus candidus (Pers... Na Capsella bursa pastoris. Jasło,
a. l
11. C. Bliti (Biv. -Bern.) Lóv. Konidia i oospory w tkance liści
Amaranthus retroflexus; zb. A. Żmuda. Dębniki- Kraków,
12. c. Tragopogonis (Pers). Na Cirsium sp. Jasło, IX 1909; Sidzina
pod Krakowem, VII 1910.
18, ©, Lepigoni de Bp a i oospory na Spergularia salina.
Sidzina, VII 191
42 ADAM WODZICZKO
14. Phytophthora infestans de By. Na Solanum tuberosum: a) Żółków,
IX 1910, by Zalubineze, VIIT—IX 1891, zb. dr. K. Miczyński.
15. Plasmopara densa Schroeter. Na Euphrasia Odontites. Żółków,
VIII 1909.
16. Peronospora parasitica (Pers.) Tul. Na Capsella bursa pastoris.
Jasło, IX 1909.
17. Protomyces macrosporus Unger. Na Aegopodium Podagraria. Nie-
głowice, IX 1910.
Zygomycetes.
18. Mucor Mucedo Brefeld. Na odehodach królika i świni z Jasła
wyhodowany w pracowni botan. Uniw. Jag., II 1910.
19. Mucor racemosus Fresenius. Na odchodach królika z Jasła, wy-
hod. w pracowni botan., II 1910.
20. Ek grandis Link. Zyg opary na gnijącym kapeluszu
Agaricus sp. Nieglowice, IX 1909.
21. Pilobolus Kleinii van Tieg. var. sphaerospora Grove. Na odeho-
dach świni z Jasła, w hod. w prae. Dot., 1909.
22. P. crystallinus (Wigg ers) Tode. Obficie na odchodach sarny,
zebr. na Panienskich Skałach, wyhod. w pracowni bot., I 1911.
orma karłowa; trzonek sporangialny zaledwie 03—5 mm
wysoki. około 10 u gruby. Nabrzmienie pecherzykowate pod
zarodnią około 60 u wysokie, 30—40 u szerokie, zarodnie
24—30 u szerokie, 18 — 20 u wysokie. bez charakterystycznej
siatki listwowej na szezycie. Wielkość zarodników normaln
Ascomycetes.
Protadiscineae.
23. Exoascus Tosquinetii ee ee Na Alnus glutinosa,
wcale pospolity. Jasło, IX 19
Pezizineae.
24. Peziza iter 8 Müller. Na wilgotnej ziemi wsröd traw i mebu
w zaroślach. Nieglowiee, IX 1910.
erg miseczki mające do 18 cm w średnicy.
25. Pseudopeziza Trifolii ur Na Trifolium pratense, pospolita
w Jasielskiem, IX 1909.
. Selerotinia tuberosa a Na kłączach nn nemorosa
występuje obficie w lesie żółkowskim, IV 1
. Dasyscypha Willkommi Hartig. Na korze Geng decidua. Las
Gamrat, IX 1910
LO
D
bo
~
MATERYAŁY DO MYKOLOGII GALICYI 43
28. Bulgaria polymorpha Schroet. Na ściętych pniach Quercus Robur
w lesie żółkowskim, IX 1909 i IV 1910.
Phacidineae.
29. Rhytisma acerinum (Pers). a) Na Acer platanoides, zb. dr. K.
Miczyński; Łukowica, VIII 1891; b) na Acer campestre, Nie-
głowice, Topolin, IX 1910. :
30. R. punctatum (Pers.). Na Acer Pseudoplatanus. Topolin, IX 1910.
31. R. salicinum (Pers). Na Salix sp. nad rzeką Slonka; zb. S. Ma-
luty. Rabka, IX 1909.
Plectascineae.
32. Eurotium herbariorum Link. Forma workowa i konidialna (4-
spergillus glaucus de By), na konfiturach i sokach owocowych
w Jasle, XI 1909.
Pyrenomycetineae.
38. Sphaerotheca pannosa (Wallr.) Sehroet. F. konidialna na Rosa
centifolia; zb. dr. K. Miezyński. Zalubineze, VIII 1891.
34. S. Humuli (DC.) Schroet. Otoeznie. a) Na Humulus Lupulus na
cmentarzu w Jaśle, VII 1909; Ulaszowice, IX 1910: b) na
Humulus Lupulus; zb. dr. K. Miczyński. Łukowica IX 1891;
c) na Lampsana communis, Topolin, IX 1910.
35. Podosphaera tridactyla (Wallr.) Sehroet. Otoeznie na Prunus pa-
us; zb. S. Maluty. Park przy dworze w Rabce, IX 1909.
96. Erysibe polygoni (DC.) Schroet. a) Na Ranunculus acer 1 R.
repens, otocznie; zółków, IX 1910; b) na Polygonum aviculare,
otocznie; Podzamcze, IX 1910; Jasło, IX 1910; Nowy Sącz,
zb. dr. K. Miczyński, VIII 1891; c) na Hypericum quadran-
gulum, otoeznie; Podzamcze, IX 1910; d) na Melandryum
album, otocznie; zb. B. Namysłowski. Dębica, VIII—TX 1909.
37. E Pisi (DC.) Schroet. (= Erisiphe Martii Lév.). a) Na Trifolium
medium, otocznie. Gorajowiee, IX 1910. EN
Przyezepki otoezni sa zabarwione, zupełnie jak u £.
Polygoni (DC.); wobee braku morfologicznych różnie można
zatem przypuścić identyczność tych dwu gatunków, na co
zwracał uwagę już Schroeter.
Na Pisum sativum, otocznie, Kowalowy pod Jasłem, IX
1910; c) na Vicia cracca, otoeznie, Gądki, IX 1910; d) na
Lathyrus pratensis, otoeznie, Jasło, IX 1910; e) na Melilotus
officinalis, konidia. Topolin, Jasło IX 1910; f) na Urtica
dioica, otocznie, Podzamcze, IX 1910.
da
19
oo
E S
H= e
w ©
Na
2 ©
QU cq
KO m
ADAM WODZICZKO
. EK. Galeopsidis red NOU Otoeznie. Na Galeopsis tetrahit.
Podzameze,
. E. Cichoriacearum (DO Schroet. a) Na Plantago major otocznie;
Podzamcze IX, 1910; b) na Cirsium lanceolatum, otoeznie; Pod-
zameze, IX 1910; B na Centaurea Scabiosa, f. konidialna; Ja-
slo, IX im d) na Verbascum nigrum, f. konidialna; Nieglo-
wice, IX 1
. E. Heraclei (DO) Schroet. Otocznie. Na Heracleum Sphondylium,
w okolicy Jasła pospolity MADA, Mat —IX 1910. Zalu-
bineze; zb. dr. K Miczyński, I
. E. Astragali (DC.) Schroet. Na preto glycyphyllos, Signe
a-
Gorajowice. IX 1910; góra Krzywoń pod Rabka,
luty, IX 1909.
. Microsphaera en (DC.) Sehroet. Otoeznie na fewer
europaeus; zb. dr. K. Miezyński. Rdziostów VIII 1
. Uncinula Salicis (DO). Schroet. a) Na Populus italica. otocznie;
Podzamcze. IX 1910; b) na Salix sp.. otoeznie, pospolita w Ja-
— IX 1910; d > Salix purpurea; zb. dr. K. Miezyń-
; Łukawica, IX 1
U. Sage u Zeng Na Prunus spinosa, otoeznie, Pod:
b.
zameze, IX 1910; Rabka nad Poniezanka; zb. S. Maluty
VIII 1909.
. U. Aceris Zone Schroet. Otoeznie. Na Acer campestre. Topolin,
IX 191
d Phyllactinia suffulta (Reb.) Sehroet. Otoeznie. Na Alnus gie
i Corylus Avellana; zb. dr. K. Miezynski. Łukawica, ix.4
: ua, salicinum (Pers.) Schroet. a) Na Populus erer
Jasło, IX 1910; b) na Prunus domestica bardzo obficie. Kosów.
VIII 1910; o) na Prunus domestica; zb. B. Namysłowski. De
biea, VIII 1909.
. Nectria cinnabarina (Tode) f. konidialna: Tubercularia p.
19
Tode. Na gałęziach Alnus i Sambucus. Jasło,
. Hypomyces ochraceus (Pers.). F. konidialna na "Agaricus sp. Nie-
1909.
glowiee, I L
Polystigma rubrum (Pers.). a; Na liściach hodowanych śliw w 0
rzymiej ilości wraz z Apiosporium salicinum i Puccinia prune
spinosae; Kosów, VII, VIII 1910; b) na Prunus domestica; Z
S. Maluty; Rabka, 1909; c) na y ed domestica; zb. dr. K.
Miezyński; Nowy "Saez, VIII s Ze na Prunus spinosa; zb.
Namyslowski; Dębica, VIII 1
. Claviceps purpurea Fries. a) Na Ti SRA vulgare, Jasło, IX
1910; b) na Secale cereale; zb. A. Żmuda. Ludwinów, VII 1907.
- 0. microcephala (Wallr.). a) Na Phalaris arundinacea; zb.
^muda; Tatry: dol. Kościeliska, VIII 1910; b) na Festuca ri-
bra; zb. A. Zanuda; Zakrzówek, VII 1910.
Kéi
e
oo
eo
o
kee
c»
n2
e
e
=
MA'TERYALY DO MYKOLOGII GALICYI 45
i er en (Rob. Na mierzwie świńskiej z Jasła, wy-
ho bot., III 1910.
. S. cw "iid ge Be Na hohe konia z Jasła, wyhod. w prac.
"z III 1910.
S. fimiseda Ces. et de Not. Na odchodach konia z Jasła, wy-
hod. w prae. botan., III 1910.
. Leptospora ovina (Pers.) Schroet. Na paka pniu lipy,
zb. S. Maluty. Park przy dworze w Rabce, VII 1909.
. Sphaerulina ech (DC.) Schroet. Na starych Ica er
obur; zb. M. Jenner. Pogoń ad Tarnobrzeg, III 1
Leptosphaeria modesta (Desmaz.). Na gałązkach biek (tata-
rica?): zb. S. Maluty w parku zakładu kąp. w Rabce, X 1909.
Szczecinek występujących często w otworze otoczni nie mogłem
zauważyć -— zresztą budowa zupełnie zgodna z opisem Win-
(w Rabenhorsta Kryptogamen-Flora). Dotychczas poda-
ana przeważnie na łodygach baldaszkowych.
. E dolioides (Auersw). Na lodygach Leontodon sp.; zb. S. Ma-
luty. Rabka, nad Poniezanką. VIII 1909.
Choć okazy en eigenes: zarodniki dochodzą najwy-
żej wielkości 36 X 4
- L. culmifraga Fries. Nic pr dotych spostrzegano, na źdźbłach,
lecz na liściach Phleum pratense nodosum; zb. S. Maluty. Góra
Krzywoń pod Rabką, IX 1909.
Zarodniki nieco mniejsze, przeważnie tylko 30 X Bu
- L. Asplenii (Rabh.) Winter. Na suchych liściach Aspicdiiim (Filie
mas); zb. A. Zmuda, Czasław koło Dobczyce, V 1910.
Otoeznie kuliste lub eliptyczne, 110—150 X 100—120 u sre-
dniey, czarne, b. twarde. Zarodniki 28— 30 X 10—12 u. Ma-
teryał stary, worki już zdezorganizowane. Ponieważ dyagnoza
Wintera bez wymiarów. trudno o bezwzględną pewność w ozna
czeniu. Dotychczas spotykana tylko na Asplenium septentrionale.
- Pleospora herbarum (Pers). Na hściach Allium fistulosum, wraz
z formą konidialną Macrosporum commune Rabenh.; zb. prof.
E. Janczewski w ogrodzie roln.-bot. w Krakowie, I 1911.
- P. vagans Niessl. var. Airae. Na źdźble Poa nemoralis; zb. A.
da. Góra św. Bronisławy pod Krakowem, VI 1909.
Nie obserwowana na tym żywieielu. Otocznie dochodzą tylko
210 u średnicy.
Mamiania fimbriata OS lg De Carpinus Betulus. Kosów, VII
910; Las Gamrat. IX 1
- Valsa Sorbi (Alber. et Schw). Na ściętych pniach Sorbus Au-
cuparia; zb. A. Zmuda. Tatry: Uplaz od dol. Mietusiej, VII 1910.
Aypozylon granulosum Bull. Na gałęzi Alnus glutinosa. Żółków,
1910.
46 ADAM WODZICZKO
67. H. coccineum Tus Na suchych galeziaeh Fagus silvatica. Żół-
ków, IV 191
68. Ustulina maxima ; (Haller) Schroet. Pospolita na pniach drzew.
ółków, Niegłowice, III 19 ; ;
69. Xylaria Hypozylon (L.). Na suchej gałęzi Fagus silvatica. Nie-
głowice, III 1910.
Basidiomycetes.
Ustilagineae.
10. Ustilago longissima (Sower.). Na liściach Głyceria aquatica. Nie-
głowice, 910.
71. U. Avenae Rostr. Na Avena sativa postale Jasło, VI—VII
1910; Raeiborsko, zb. A. Zmuda, VII 1910
72. U. Hordei Bref. Na Hordeum vulgare ; zb. S. Maluty. Rabka,
kolo kolonii zydowskiej, VII 1909.
13. U. Maydis utu Na Zea Mays b. pospolita $nieé w Kosowie
VIL VIII 191
. U. Luzulae Saec. 'W słupkach kwiatów Luzula flavescens; zb. A.
Żmuda. Tatry: dol. Kościeliska, VIII 1910.
75. Tilletia Tritici (Bjerk.). Na Triticum vulgare, zb. Dr. K. Mi-
czyński. Załubincze VI—VIII 1891.
16. Tuberculina persicina (Ditmar). Na aecidiach Uromyces Pisi na
Euphorbia wies zb. B. Namyslowski. Krzemionki p
Krakowem, VI 1910.
Uredinales.
11. Coleosporium Tussilaginis (Pers.) Kleb. Uredospory na Tus us
farfara w Jaśle i Sg okolicy pospolite, IX 1910; także
w Iwoniczu, VIII 1 X
78. C. Petasitis de Bary. relospor na Petasites officinalis. Po
zamcze nad Wisłoką, IX 1910.
19. Se Sonchi Kap Lév. Uredospory na Sonchus oleraceus. Topo-
1n, 910.
80. C. Senecionis (Pers.) Fries. Uredospory a) na Senecio nemor ren-
A Nieglowice, VI 1910; 5) na Senecio saracenicus; Zólków.
1909
81. C. Campanulae- Trachelii (Lév.) zek Uredospory na Campanula
Trachelium. Nieglowice, IX 1
82. C. Campanulae-rapunculoidis (Làv) Kleb. Uredospory na Cam-
pánula rapunculoides b. pospolite, szezegölniej wśród zbóż. Ja-
sło, 9
83. C. Melampyri (Reb.) Kleb. a) Na Melampyrum silvaticum, uredo-
eo
oo
99.
100.
A
MATERYALY DO MYROLOGII GALICYI 47
i teleutospory pospolite; Kosów, VIII, IX 1910; b) na Wee
pyrum cristatum, uredospory ; Sikornik pod Krakowem, VI 19
. C. Euphrasiae (Schum.) Winter. Uredospory na Euphrasia de
garis, E. nemorosa i E. Odontites. Zólków, IX 1910.
. Puceiniastrum Agrimoniae (DO.) Lagerh. Uredospory na Agri-
monia Eupatoria. Topolin, IX 1910.
. P. Epilobii (Pers.) Otth. Na Epilobium Dodonaei zb. Dr. K. Mi-
1891.
czyński. Zabełcze, VIII—IX 1
- Thekopsora Vacciniorum (DC.) Karsten. Uredospory na Vaccinium
910;
Myrtillus. Gorajowice, IX 1910; Kosów, VIII 1
. Hyalopsora Polypodii (Pers.) Magnus. Uredospory na =
I 1908.
fragilis; zb. A. Zmuda. Skały Twardowskiego, VI
i Melampsora epitea (Kuntze et Schmidt). Uredospory er Salix
viminalis; zb. Dr. K. Miczyński. Zalubineze, VIII 1
Kupki uredospor i parafyz otaczają tu stale BUP Asco-
chyta Vitellinae Passer.
Na Pisane wieren cech morfologicznych niepodobna
znaczyć, czy t t M. Ribesii viminalis Kleb., czy M. Lari-
opge (Kleb. ) Fischer. choć charakter wstawek wskazuje, że
raczej ta —— Podaje więe rdzę tę pod YA zbiorową
zwą, również jak następne na Salix i Po
ve opu
. M. mixta (Schlecht) Saltos Uredospory na Seite sp. Nieglo-
wiee, VI 1
. M. Geet Tul. Uredospory na Populus tremula. Jasło, IX 1909.
- M. Salicis-Capreae (Pers. Winter. Uredcspory na Salix Caprea.
909.
Jasło.
- M. populina (Castagne) Schroet. Uredospory na Populus nigra:
Podzameze, IX 1910; Zalubineze, zb. Dr. K. Miezyriski, VIII 1891.
M. Helioscopiae (Cast.) M. W. Müller). Uredo- i teleutospory na
10.
Euphorbia Helioscopia i E. Esula. Jasło, IX 191
i p
s M. Euphorbiae-exiguae (Cast) Müller. Uredo- i teleutospory na
Euphorbia exigua. Gorajowice, I
1
- M. Euphorbiae-strictae Hart Müller. Uredospory na Euphorbia
strieta. Nieglowice, V
SM. Euphorbiae Crisis (Cast) Müller. Uredospory na Euphor-
ia Cyparissias. Jasło.
- M. Lini (Pers) Desmaz. cele i teleutospory na Linum cathar-
910
ticum; zb. A. Żmuda. Tatry: dol. Koseieliska, VII 191
M. Hypericorum (DC.) m Uredospory na Hypericum mon-
tanum. Nieglowice, IX 1
ray etam er Kleb. Na Betula verrucosa.
1909.
Jasło,
Müller (Centralblatt f. Bacteriologie 1906, II) rozbił dawny gatu-
1M
nek E ae duis Castagne, podawany na rozmaitych gatunkach sosnki,
na pięć podgatunków
106.
D
107. U.
=~]
108.
oo
10
©
ADAM WODZICZKO
. Melampsorella Caryophyllacearum (DC.). Schroet. f. aecidialna
b. et Se
( Aecidium elatinum A w.) Na iglach Abies pectinata,
zb. S. Maluty; góra Luboń pod Rabką, VII 1909.
. M. Symphyti (DC.) Bubak. Uredospory na Symphytum offici-
nale. Topolin, IX 1910
. Gymnosporangium tremelloidas "R. Hartig ). Aecidia na Pirus
Malus; zb. dr. K. Miczyński. Rozdziele, VIII 1891.
. G. juniperinum (L.) Fries. Na Sorbus aucuparia: a) aecidia,
Topolin, IX 1910; b) aecidia na wszystkich jarzębinach za-
kładu kąpiel. w Iwoniezu, VII 1910; ei aecidia; zb. dr. K. Mi-
czyński; Żegiestów, VIII 1891; d) spermogonia, zb. S. Maluty;
Rabka, 1909
. Uromyces Fabae (Pers.) de Bary. a) Na Vicia Faba, uredo- i te-
leutospory; w całej okolicy Jasła pospolity. IX 1910; 5) na
Vicia Faba; zb. S. Maluty; Rabka, 1909; c) na Vicia Faba,
zb. dr. K. Miezyński; Zalubineze, VIII 1891; d) na Vicia
cracca. teleutospory, zb. dr. K. Miczyński; Zalubineze, IX
1891; e) na Vicia sepium, uredospory, zb. B. Namysłowski;
Debiea, VIII 1909; f) na Orobus vernus, uredo- i teleutospory
wraz z Ascochyta Orobi Sace. i Ovularia deusta (Fuck.) Lin-
dau, Podzameze, IX 1910.
U. Geranii (DC.) Otth. et Wartm. Teleutospory a) na Geranium
silvaticum, Jasło, IX 1909; b) na Geranium palustre, Jasło, IX 1909.
J. carpathicus Namysłowski. Teleutospory na Geranium phaeum.
Zólków i Kosów, IX 1910
Gatunek nowy. opisany przez B. Namyslowskiego w Kosmo-
sie (Przyczynek do znajomości rdzy) z marca 1911, na pod-
stawie materyału zebranego w tych dwu miejscowościach.
Różni się od U. Geranii mniejszemi i brodawkowanemi teleu-
tosporami. b
U. Rumicis (Sehum.) Winter. Teleutospory na Rumex sp.; 7?
S. Maluty. Park koło Zakł. kąp., Rabka. VII 1909. pec
U. Pisi (Pers) de Bary. a) Na. Euphorbia Cyparissias, aeeidia;
zb. S. Maluty; Rabka, VII 1909; b) na Pisum sativum. uredo:
i teleutospory; Kowalowy pod Jaslem, IX 1910; c) na Lathy-
rus pratensis, uredospory; Jaslo. IX 1910; d) na Lathyrus
pratensis, uredo- i teleutospory; Zólków, IX 1910.
. U. Medicaginis Falcatae (DC.) Winter. Na Medicago falcata, zb.
dr. K. Miczyński; Zalubineze, IX 1891
. U. Astragali (Opiz) Sace. Teleutospory na Astragalus glycy”
0
phyllos. Zólków, IX 1910.
*) Według Klebahna: Die wirtwechselnden Rostpilze. Berlin 1904. Wedlog
Oerstedta (Úber Roestelia laceruta, Botan. Zeit. 1867) na Pirus Malus może być
także
Gymnosporangium clavariaeforme.
125.
p
ro
-1
128,
129,
MATERYALY DO MYKOLOGII GALICYI 49
. U. Serophulariae (DC.) Winter. Teleutospory na Scrophularia
910
nodosa. Zólków IX
. U. Trifolii (Hed.) Lev. Uredo- i teleutospory na Trifolium hy-
0
ridum. Nieglowice, IX 1910.
. U. Genistae-tinctoriae (Pers) Winter. Teleutospory na Genista
0
tinctoria. Gorajowice, IX 1910.
5. Puccinia Helianthi Schweinitz. Uredo- i teleutospory na Helian-
thus annuus. Jasło, IX 1910.
. P. punctata Link. Uredo- i teleutospory na Galium Mollugo.
Żółków, IX 1910.
. P. Galii silvatici Otth. Uredospory na Galium silvaticum. Pod-
10
zamcze, IX ^
Morfologieznie identyezna z P. puncta
ta.
. P. Calthae Link. Uredo- i teleutospory na Caltha palustris. To-
10.
polin, Zölköw, IX 1910
. P. nigrescens Kirchner. Teleutospory na Salvia verticillata. Ja-
slo, IX 1910.
. Lampsanae (Schultz) Fuck. Uredo- i teleutospory na Lam-
psana communis. Topolin. IX 1910
. P. Menthae Pers. a) Na Mentha silvestris, uredo- i teleutospory;
Zölköw, IX 1910; b) na Mentha arvensis, uredo- i teleutospory;
Zólków, IX 1910; c) na Mentha piperita, teleutospory; zb. dr.
K. Miczyński; Zalubineze, IX 1891; d) na Mentha aquatica,
uredo- i teleutospory; zb. A. Zmuda; Pychowice, VII 1908
. P. Zopfii Winter. Uredo- i teleutospory na Caltha palustris.
Jasło, IX 1909.
. P. Cirsii-lanceolati Schroet. Uredo- i teleutospory na Cirsium
lanceolatum. W okolicy Jasła pospolita. IX 1910.
. P. Prenanthis-purpureae (Pers.) Lindroth. Na Prenanthes pur-
purea. Iwonicz; uredospory zb. K. Wodziczkówna VII 1910;
uredo- i teleutospory zebrałem VIII 1910. ,
P. Pimpinellae (Strauss) Martius. Uredo- i teleutospory na Pim-
pinella Saxifraga. Jasło, IX 1909.
. P. Saniculae Grev. Uredospory w tkance liścia Sanicula euro-
paea. Iwoniez, VII 1910.
. P. glumarum (Schmidt) Eriks. et Hen. Uredo- i teleutospury
a) na Tritieum vulgare i Secale cereale; pospolita w okolicy
Jasła, 1910; b) na Triticum vulgare; zb. S. Maluty; Rabka,
VII 1909.
P. simplex (Körnicke) Eriks. et Hen. Teleutospory a) na Hor-
deum hexastichum; zb. prof. E. Janczewski w ogrodzie roln.-
botan., VII 1910; b) na Hordeum vulgare; zb. S. Maluty; Rabka
nad Poniezanka, 1909 j
P. Poarum Nielsen. Aecidia na Tussilago farfara, w calej m
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział III.
132.
133.
W
134.
=
135.
al
13
137.
-l
13
00
139.
©
140.
©
141.
14
143.
14
>
o
59
ADAM WODZICZKO
liey Jasla ogromnie pospolite, IX 1910; takze w Zalubinezu;
zb. dr. K. Miczyński, IX 1891.
. P. Phragmitis (Schum.) Körn. Uredo- i teleutospory na Phra-
gmites communis; zb. S. Maluty; Rabka, VIII 1909.
Ogonek teleutospor stale jasno-żólty (yellowish Plowrighta)
a nie bezbarwny (hyalin), jak podają Schroeter, Bubak, Fi-
scher, Hariot.
. P. Magnusiana Kórn. Teleutospory na źdźbłach Phragmites com-
is; zb. A. Zmud 10.
munis; uda. Dąbie koło Krakowa, XII 1910. `
P. graminis Pers. a) Na Berberis vulgaris, aecidia; Nieglowice,
VI 1910; b) na Avena sativa, teleutospory; Sobniów, IX 1910;
c) na Lolium perenne, teleutospory; Sobniów, IX 1910; d) na
Poa nemoralis agrostoides, teleutospory; zb. A. Zmuda; Skała
Kmity, VI 1909; e) na Triticum caninum, teleutospory; zb. A.
Żmuda; Tatry: dol. Kościeliska, VIII 1910; f) na Triticum
caninum var. paueiflorum, teleutospory; zb. A. Zmuda; Tatry:
Mała Łąka, VIII 1910. =. i
P. coronata Corda. a) Na Frangula Alnus, aecidia; Niegłowice,
IX 1909; b) na Holcus mollis? teleutospory; zb. S. Maluty;
Rabka, park przy dworze, IX 1909.
P. Lolii Nielsen. Teleutospory na Avena sativa; zb. S. Maluty.
Rabka nad Raba, IX 1909.
P. silvatica Schroeter. Teleutospory na Carex brizoides; zb. A.
Zmuda, Radziszöw i Sikornik, V. 1909.
P. Opizii Bubak aut P. tenuistipes Rost. Teleutospory n?
Carex contigua Hoppe (= C. muricata L.); zb. A. Zmuda. Lu-
dwinów pod Krakowem, VI 1909.
Na podstawie teleutospor nie można odróżnić tych dwu gatunków.
P. Pologoni amphibii Pers. Uredo- i teleutospory na Połygonum
amphibium. Niegłowiee, Topolin, Zólków, IX 1910
. P. argentata (Schultz) Winter. Urego- i teleutospory na Impa-
910.
tiens noli tangere. Niegłowice, VI 191 pa
P. Pruni-spinosae Pers. Teleutospory a) na Prunus hec
Jasło, Topolin, IX 1910; b) na Prunus domestica; Kosów,
1910; Jasło, IX 1909.
P. Petroselini Lindr. Uredo- i teleutospory na Aethusa Capo:
Jasło, IX 1910. i
P. Hieracii (Schum.) Martius. Uredospory na Hieracium SP:
Niegłowice, VI 1910.
P. Tararaci (Reb.) Plow. Uredo- i teleutospory na Tarazal
officinale. Zólków. IX 1910. M
P. Pieridis Haszl. Urego- i teleutospory na Picris hieració! es.
Jasło, IX 1910.
um
. P. Bardanae Corda. Uredo- i teleutospory na Lappa Sp: To
polin, IX 1910.
dw TRANS NE Hn PHP RE
MATERYALY DO MYKOLOGII GALICYI 51
145. P. Jaceae Otth. Uredo- i teleutospory na Centaurea Jacea. Jaslo,
IX 1910.
146. P. Centaureae DC. Uredo- i BEAR na Centaurea Sca-
biosa. Podzameze nad Wisloka, IX 19
141. P. res dees ) Rostr. D dons: na Cirsium arvense.
Jasło, IX 1
148. P. Absinthii "DG. Uredo- i teleutospory na Artemisia vulgaris.
Jasło, nad Wisloka, IX 1910.
149. P. asarina Kuntze. Teleutospory na Asarum europaeum. Nie-
głowice, VI 1910; Topolin, Zólków, IX 1910.
150. P.. Glechomatis DO. Teleutospory na Glechoma hederacea. Jasło,
Topolin, Żółków, IX 1910.
151. P. Salviae Ung. Teleutospory na Salvia glutinosa. Topolin, IX 1910.
152. P. Cirsii Lasch, Uredo- i teleutospory na Cirsium oleraceum.
Żółków, IX 1910.
153. Phragmidium subcorticium (Schr.) Winter. a). Caeoma obficie na
t. zw. owocach Rosa canina, Nieglowice, Zólków, w parowie,
Zólków, IX 1909; c) na t. zw. różach cukrowych, uredo- i te-
leutospory b. obficie w zakładzie leczn. dra Tarnawskiego
w Kosowie, VIII 1910; d) na Rosa centifolia, uredospory zb.
x K. Miczyński; Załubincze, VIII 1891; 9 na Rosa sp., te-
leutospory, zb. S. Maluty; Rabka, VII 1909
154. Ph. Rubi Gier? Winter. Uredo- i teleutospory ` na Rubus sp.
Żółków, IX 191
150. Ph. violaceum (Schultz) Winter. Teleutospory na Rubus sp. Pod-
zamcze. Gorajowice, las Gamrat, IX 1910.
156 Ph. carbonarium ( (Schl.) Winter. Caeoma i mają" na San-
guisorba officinalis. Kobierzyn pod Krakowem, VII 1910.
Tremellineae.
157. Exidia CETE |< Fr. Na pniu Salix sp. Jasło, III 1910.
.. Oznaczył ks. G. Bresadola w Trydencie.
158. Tremella mesentherica (Schaeff.). Na pniu Carpinus Betulus. Skały
Panieńskie, I 1911.
159. Tremella encephala Willdenow (Naematelia encephala Fries). Na
pniu Sie aaen wego, zb. M. Jenner. Pogon ad Tarno-
brzeg, III 1
re NEE oto Schroet. Na zbutwiałym pniaku
grabu. Las Gramrat, IX 1
1
e»
e
Hymenomycetineae.
161. ge Jerruginea Pers. Na en CN wierzby,
. Maluty. Rabka nad EEN IX 1
AT
52
162.
16
os
16
>
165.
166.
16
-1
168.
oo
16
eo
17
©
171.
. B. scaber Bull. Pos RY Topolin, Podzamcze, IX 1910.
173.
e m
-1 — e]
QU m
116.
100.
bech
-1
W
keck
-1
eo
ADAM WODZICZKO
Polyporus zonatus Fries. Na pniaeh drzew liseiastych. Nieglo
wice, 0.
. P. versicolor Fries. Na pniu Fagus silvatica. Nieglowice, Żółków,
III 1910.
. P. hirsutus Fries. Na starych pniach drzew liściastych. Nie-
10.
głowice, III 191
P. arcularius (Batsch.)? Na butwiejącej poręczy. Jasło, V 1910.
P. applanatus Ke Na pniach liściastych drzew pospolity.
Zółków, IX 1910
. Daedalea quercina kä Pers. Na pniach Fagus silvatica. Nie-
glowice, IX 1910.
Lenzites populina (L.) Fries. Na pniach drzew liściastych. Nie-
głowice, I
. Fistulina hepatica (Schaeff. ) Fries. Na starym pniu. Niegłowice,
IX 1910
. Boletus edulis (Bull) Fries. Nierzadki w lesie. Nieglowice,
X 1910.
Miedzy innymi zebralem olbrzymi, ud dps. zdrowy okaz.
Obwód kapelusza wynosił 52 em, grubość Mi cm, z tego
na warstwę zarodnikonośną prz pada J^.
B. Chrysenteron Bull. Pospolity w lesie ee IX 1910.
Boletopsis luteus (L.) P. Henn. Bardzo pospolity w lasach. Nie-
głowiee, las Gamrat, IX 1910.
. Paxillus >> Sept Fries. Bardzo pospolity. Nieglowice,
obniów, IX 1
. Coprinus Ac Fries. Na mierzwie końskiej z Jasła, wy-
bot., III 1910.
C. ido his (Bull). W zaroslach. Topolin, IX 1
Lactaria deliciosa (L.) um Na łąkach przy irn gét
. Niegłowice,
ër bu
Schizophylium alneum dy in Na pniach Alnus sp. i in-
nych drzew: a) Żółków, Gorajowice, IV—IX 1 1910; b) Góra
Lubon pod Rabka; zb. S. Maluty, VI 1909.
y :
. Lentinus stipticus (Bull) Schroet. Na starych pues olsz bar
dzo pospolity. Nieglowiee, Gorajowice, IX 19 E?
L. carneo-tomentosus (Batsch) Schroet. Na Ges pniu.
ków, IV 1910.
. Hypholoma fasciculare (Hud.) Fries. Na pniach, na ziemi, bar-
0.
dzo pospolite. Niegłowice, IX 191
. Psalliota campestris (L.) Fries. Na pastwiskach. Nieglowice,
IX 1910.
Jaslo,
. Lepiota procera (Scop.) Quél. zw. w Jasielskiem „Sową*. Po-
1910
spolita w lesie żółkowskim, IX 1
- Amanita muscaria (L.) Pers. Muchomor. zw. „Wężówką*, bar-
MATERYAŁY DO MYKOLOGII GALICYI 53
dzo pospolity w lesie Gamrat (często w kołach) i gorajowiekim,
IX 1910.
Lycoperdineae.
185. Lycoperdon pyriforme Schaeff. Na starym pniu. Nieglowice,
III 1910.
186.
eo
L. fuscum Bonord. Na butwiejącym pniu buku. Nieglowice,
BI 1910.
187. Geaster coronatus (Schaeff.) Sehroet. Na ziemi w lesie; zb. S.
Maluty, Góra Luboń pod Rabką, VIII 1909.
188. @. a (Seop.) Sehroet, Zb. S. Maluty. Góra Luboń, VIII 1909.
oo
Nidulariineae.
189. Cyathus vernicosus (Bull) Na starej poreezy przy drodze. Jaslo,
III 1910.
190. vi striatus (Huds.) Hoffm. a) Na ziemi w lesie; Żółków, IV
910; b) na zgody m pniu w parku przy dworze; zb. S. Ma-
is: "Rabka, JX 1909.
Plectobasidiineae.
191. Tulostoma mammosum (Micheli) $ed Na ziemi wsröd mchu;
b. A. Zmuda. Krzemionki, XI 1
Fungi imperfecti.
Sphaeropsidales.
192. OMEN Wandae Namysłowski. Na lisciach Dipsacus silve-
ster: a) w całej okolicy s pospolita. Sobniów, Podzamcze,
Niegłowice, Topolin, IX 1910; b) a. św. Marcina pod Tar-
nowem, zb. B. Na an 1 1911
193. Phyl. decipiens C. Massal Na liściach Galium Puse zb. $.
Maluty. Góra Krzywoń o Rabka, VIII 1909
Znana tylko z pod Wer
194. Phy], Aegopodii (Curr.) SN, Na liściach Aegopodium Po-
dagraria. Żółków, IX 1910.
195. Phyl. Trailii Sacc.? Na liściach Geranium silvaticum. Jasło,
oe X 1909.
Phyl. astragalicola Massal. Na Astragalus glyeyphyllos. Gorajo-
wice, IX 1910.
Znana tylko z półn. Włoch (Ferrara).
54
197.
198.
204.
ADAM WODZICZKO
Phyl. Narcissi Aberhold. Na Amaryllis sp. (w wazonie), zb. &
Maluty. Rabka, VII 1909.
Znana tylko na Narcissus poöticus w Niemczech.
Phoma herbarum Westend. Na suchych łodygach Centaurea
Scabiosa, zb. prof. E. Janczewski w ogrodzie roln.-botan., I 1911.
knidy otoczone bogatą grzybnią pokroju Torula, co
jest charakterystyczne dla Phoma centaureae Bry et Jacz., je-
dnak starsze pyknidy wydostają się na powierzchnię skórki,
a zarodnikom stale brak kropel tłuszczu.
. Ph. Gentianae J. Kühn. Na łodygach. liściach i kielichach
Gentiana ciliata; zb. S. Maluty. Rabka, nad Poniezanka, VIII 1909.
Zgodnie z uwagą Alleschera (Rabh. Krpfl. VI) wielkość
zarodników — różna od podanej w oryginalnym opisie —
wynosi 12 X 2 — 3 u.
. Ph. lacustris Karst. Na liściach, nie — jak normalnie — na
źdźbłach Scirpus maritimus, zb. A. Żmuda, Sidzina, VI 1910.
Zmana tylko na Ścirpus lacustris w Finlandyi.
. Ph. leguminum Westend. Na strąkach Vicia sp., zb. S. Maluty
w parku zakładu kąpiel. Rabka, IX 1909.
. Ph. polygramma (Fries) Saee. var. Plantaginis Fuck.? Na le
dygach (Plantago major?), zb. S. Maluty. Rabka, VIII 1909.
Zarodniki znacznie dłuższe, niż w opisie, bo do 12 u, zamiast
u.
. Macrophoma Draconis (Berk.) Allesch. Na Alletris frag
rans
nowy żywiciel), zb. prof. E. Janczewski w mieszkaniu w Kra-
kowie, XII 1910. T.
Zbieral poprzednio tylko Karsten na więdniejących
liściach Dracaena Draco w Finlandyi. GC
Vermicularia Davalliana Briard et Har. Na suchych liściach
Carex ericetorum (nowy żywiciel), zb. A. Zmuda. Krzemionki,
Y 1909.
Znana tylko z Aube we Franeyi na Carex Davalliana.
„ Pyrenochaeta lignicola Saec. Na korze suchych gałęzi X 1008
salicifolia; zb. S. Maluty. Rabka, park przy dworze. :
Zbierana na pozbawionych kory gałęziach Alnus glutinosa
_ w północnych Włoszech.
. Ascochyta Ischaemi Sace. Na liściach Andropogon Ischaemum,
wraz z Puccinia Cesatii Schroet, podaną przez prof. Racibor-
skiego; zb. Śleńdziński. Ozortków, IX 1816
. A. Caricis Lamb. et Fautr. Na Carex leporina capitata Londe
(nowy 2ywiciel); zb. A. Żmuda. Tatry: nad Toporowym Sta-
wem, IX 1910.
` Znana tylko na Carex marima z Francyi. M a
. A. graminicola var. Holei Saee. Na Holcus lanatus, zb. S, Ma
909.
luty. Góra Lubon, VII 190
209.
eo
LO
LO
O)
. 5. Petroselini Desm. var. Apú Br. et Cav.
MATERYALY DO MYKOLOGII GALICYI 55
Pokaidy (150—140 u średnicy) i i zarodniki (15--21 X 4—5 u)
większe niż w odmianie opisanej z Franeyi przez Saccarda.
A. Medicaginis Bresad. Na e See falcata, zb. dr. K. Mi-
żyński. Załubincze, IX 189
Pyknidy mniejsze niż w Nd (110—120 u), zarodniki
też nieco krótsze (15—18 u dł.).
Zmana z liści Medicago E (Saksonia).
. A. Orobi Saee. Na Orobus vernus. Podzamcze, IX 1910.
. A. Vitellinae Passer. Na Salix viminalis, zb. de K. Miczyński.
Załubineze, VIII 1
Allescher podaje tylko z Franeyi na Salix Vitellina.
. Septoria Corni-maris Sace. Na Cornus sanguinea. Żółków, To-
polin, IX 1910.
. 5. Euphorbiae Guépin. Na świeżych liściach Euphorbia amyg-
909.
daloides, zb. B. Namysłowski. Dębica, IX 1
Zbierana w Wogezach na E. Esula i E. angulata.
. S. Luzulae Schroet. Na Luzula campestris (wraz z Puceinia
oblongata Link); zb. prof. M. Raciborski. Las Krz ne 1883.
Apium graveo-
lens, zb. S. Maluty w ogrodzie warzywnym, w Rabce, VIII 1909.
Pospolity pasorzyt selerów we Włoszech, Franeyi i Belgii.
. S. piricola Desm. Na Pirus communis: a) Gorajowice, IX 1910;
891.
b) Zalubineze, zb. dr. K. Miczyński, IX 189
1. JM, Lasch. Na Aegopodium Podagraria. Nieglowice,
Jasło. IX 1
. 8. ok Tau Saee. Na Polygonum sp., zb. $. Malats.
Rabka, 909.
ogröd dworski, IX 1
Znana z liści Pol da orientale w Nieme
ech.
- S. phyllachoroides Passer. Na Agropyrum BĘ zb. S. Maluty.
Rabka, VII 1909
: (Zarodniki 21—24 X 3
u).
S. Phragmitis Sacc. Na Phragmites communis, zb. S. Maluty.
Rabka, VIII 1909
. 8. Poae-trivialis Coeconi. Na poeh wach liseiowych i źdźbłach
Poa nemoralis; zb. A. Żmuda. Góra św. Bronisławy, VI 1909.
2. S. Rubi Westend. Na Rubus sp. a) Jasło, nad Wisłoką, IX
9.
1910; b) Dębica, zb. B. Namysłowski, IX 190
de Senecionis Westend. Na Senecio saracenicus. Żółków, IX 1909.
4. S. Trachelii ri Na Campanula Trachelium. Jasło, Nie-
głowice, VI 191
Allescher VB tylko ze Szwajcaryi
yt
. S. Tritiei Desm. Na Triticum vulgare, zb. S. Maluty. Góra
Lubon. VII 1909.
. Zythia Rhinanthi (Lib.) Fries. Na suchych łodygach Z M0
lophus minor; zb. A. Żmuda. Tatry: dol. Kościeliska, IX 1
56 ADAM WODZICZKO
Pyknidy !/,—1!/, mm średnicy, czarne, twarde, pokroju Phoma
complanata. Zarodniki bezbarwne, jajowato-owalne, z grubą
(ok. 3 u) błoną i kroplami tłuszczu, wielkości bardzo rozmaite)
od 30 X 26m do 16 X 12 u. Cechy te wskazują, że ten mało
zbadany grzyb należy raczej do rodzaju Phoma, na co już
zwrócił uwagę Saccardo. x
Podawany tylko na Alectorolophus major z Ardennów i Belgii
Melanconiales.
227. Coryneum bicorne E. Rostr. Na szpilkach Abies pectinata. Pod-
zameze, 1910.
Znane z Danii. a
228. Melanconium Pandani Leveille. Znane dotychczas tylko z liści,
pojawiło się na korze Pandanus sp., w szklarni ogrodu botan.;
zb. prof. E. Janczewski, XII 1910.
Hyphomycetes.
229. Monilia cinerea Bon. Na owocu śliwy, zb. S. Maluty. Rabka, 1909
230. Oidium alphitoides Griff. et Maubl. (0. quercinum Namysłowsk
non Thiimen, O. dubium Jaczewski, O. quercinum Thiim. var-
gemmiparum Ferraris). Na liściach młodych dębów bardzo po-
spolity w okolicy Jasła pasorzyt. IX 1910. à
231. Cercospora beticola Saec. Na Beta vulgaris: «) Ulaszowice pod
Jaslem, IX 1910; b) Załubineze. zb. dr. K. Miczyński, IX 1891.
232. Cephalosporium acremonium Corda. Na gnijgeym liseiu Anchusa
officinalis w Krakowie, IX 1909.
233. Ovularia deusta (Fuck.) Lindau. Na liściach Orobus vernus.
Podzamcze, IX 1910.
234. Botrytis cinerea Pers. Na gałązce porzeczki, zb. prof. E.’ Jan-
ezewski w ogrodzie botan.. VI 1910.
235. Trichothecium candidum Wallr. Na Exidia glandulosa z Jasła,
237.
mm]
y
3
E
s
E
s
a
=
=,
=
m
mm |
S.
J
CO
w
Q
8
z
w
z
z
e
=
Sa
v
dk: +
Q
o
RI
>
=,
Ss
x
=
e
*
ków. IX 1910. S
238. R. Geranii (Westend.) Lindau. Na Geranium phaeum. Żółków,
IX 1910.
239.
240.
2
He
E
242.
n2
2
H=
W
24
bo yv
= d
IÓ
=
MATERYAŁY DO MYKOLOGII GALICYI 57
R. Knautiae (Massal.) Lindau. Na Knautia arvensis. Niegłowice,
IX 1910
B. Phiyteumatis Saee. et Wint. Na Phyteuma spicatum, zb. na
wycieczce z B. Namysłowskim. Zabierzów, VI 1910.
. Coniosporium arundinis (Corda). Lindau. Na żdźbłach i i pochwach
liściowych Phragmites communis, zb. A. Żmuda. Kapelanka,
10.
Na materyale tym widać, że zarodniki powstają pojedynczo,
na końcach nitek grzybni, czego dotychczas nie obserwowano.
Hormiscium stilbosporum (Corda) Lindau. ch aśka gałęziach
Salir sp.; zb. A. Zmuda. Kapelanka. II 1
. Fusicladium |. (Wallr.) Schroet. "Na liściach Pirus
909.
Malus, zb. S. Maluty. Rabka, przy dworze, VIII 19
Cladosporium e De (Pers.) Lindau. Na najrozmaitszych
więdniejących roślinach w okoliey Jasła i Rabki, VII—IX 1910,
np. na Elymus arenarius (Kraków, zb. prof. E. Janczewski),
Koeleria P Centaurea Scabiosa, Aesculus Hippocastanum,
Populus alba i t. d
. C. elegans Penz. Na suehyeh lodygach Urtica dioica, zb. A.
Zmuda. Ludwinów, I 1911.
AE Martianoffianum v. Thüm.? Na TA liściach Populus
alba, zb. A. Zmuda. Ludwinów, I 1
Stysanus Gier (Pers.) Lindau. Na Sou a królika z Ja-
1910.
sla, III 1
; Tubercularia Aesculi Opiz. Na gałęziach Aesculus pona
IX 1909.
zb. S. Maluty. Rabka, park przy dworze,
. Ozonium auricomum Link. Na butwiejącem drewnie wierzby,
1909.
zb. S. Maluty. Rabka, nad Poniczanką, IX
; Rhizomorpha ENER Pers. (Armillaria mellea). Pod korą
drzew liściastych, głównie wierzb, zb. S. Maluty. Rabka, IX 1909.
Z pracowni botanieznej Prof. E. Janezewskiego.
Grzyby z Zaleszczyk
(Przyczynek do mykologii Galicyi i Bukowiny)
przez
K. Roupperta i A. Wröblewskiego.
iśmiennictwa notujemy tu 5 gatunków grzybów, podanych
dla Kosowa?) przez p. Konstantego Steckiego. P. WŁ -
ferowi dziękujemy serdecznie za sprawdzenie oznaczeń Gre
Zbiór, jak poprzedni, składamy w Muzeum Komisy! fizyo
graficznej Akademii Umiejętności w Krakowie.
Peronosporineae.
1. Albugo candida Pers. na Raphanus Raphanistrum, ogród I
Z. S. XI. 09; na Capsella bursa pastoris, ogród Kr. Z. S. 1Y;
1) K. Rouppert i A. Wróblewski. Zapiski grzyboznaweze z Zaleszczyk,
„Kosmos“ XXXV, 1910, str. 260—265.
*) Konstanty Stecki. Grzyby okolic Rymanowa - Zdroju. Spraw.
Ak. Um. w Krakowie, XLIV, 1910, str. 49—56.
x"
an AS EE EE EN
e
fen
©
EE
d
GRZYBY Z ZALESZCZYK 59
na Erysimum sp.. Kriszezatek, w kamieniolomach nad Dnie-
strem naprzeciw Dobrowlan, V.
. Al. Tragopogonis Pers. na Tragopogon maior, ogród Kr. Z. S., V.
. Bremia Lactucae Regel na Lactuca Scariola L., w rowie koło
folwarku, IV. |
. Plasmopara nivea Schróter na Aegopodium Podagraria i Chaero-
phyllum temulum, Stefanówka, w parku, V.
Peronospora arborescens De By. na Papaver Rhoeas, pospolita
w ogrodzie Kr. Z.
. P. Ficariae Tul. na Ranunculus repens, w wąwozie za kosza-
ramı
mi, V.
Mn ar conglomerata Fuck. na Geranium pusillum, ogród Kr. Z. S., V.
8. P. Dipsaci Tul. na Dipsacus silvestris, prawe zbocze Dniestru,
w kamieniołomach, V.
. P. Myosotidis De By. na Myosotis sparsiflora, Repużyńce, zbo-
cze Dniestru.
. P. Lamii A. Braun na Lamium purpureum i L. amplexicaule,
Su V
na młodych okazach Marrubium vulgare, ogród Kr. ZS
NW:
. P. effusa Rab. f. typica (Berl) na Chenopodium Bonus Henri-
cus, przy planeie kolejowym u mostu; na Spinacia oleracea
w ogrodzie Kr. Z. S, V.
Artur Jaczewski zaznacza w swej monografii wrośli
(1901). że P. efusa w Rosyi na szpinaku nie odnaleziono.
. P. Alsinearum Casp. na Stellaria media, ogród Kr. Z5 V.
. P. Trifoliorum De By. na Trifolium medium, wąwóz za ko-
bv
szaramı,
. P. alta Fuck. na Plantago maior, ogród Kr. Z. S., V
. P. pulveracea Fuck. na Helleborus purpurascens, wąwóz za ko-
szarami,
Ustilagineae.
Anthracoidea Caricis Brefeld na Carex Michelii var. hirta, Kri-
szczatek, za cerkiewką na zboczu Dniestru,
$ Entyloma fuscum Schrót. na Papaver Rhoeas, ogród Kr. Z. S4:V.
. Ranunculi Winter na Ficaria ranunculotdes, wąwóz za ko-
szarami
„w.
. E. serotinum Schrót. na Symphytum tuberosum, park w Ste-
) X
fanówee,
Uredinales.
. Uromyces Ficariae Winter t. sp. na Ficaria ranunculoides, Luka,
w lesie przy planeie kolejowym,
ro
Déi
K. ROUPPERT I A. WRÓBLEWSKI
U. Poae Rab. aec. na Ficaria ranunculoides, Luka, w lesie
nad Dniestrem. V
, D
: U. verruculosus Schröt. u. sp. na Melandryum album, Kriszeza-
tek, koło cerkiewki nad Dniestrem,
U. Scrophulariae B. et Br. aec. i t. sp. na Verbascum Thapsus,
Repużyńce nad Dniestrem naprzeciw Dobrowlan,
. U. scutellatus Lev. u. i t. sp. na Euphorbia Cyparissias, IV.
U. Ornithogali Lev. t. sp. na Gagea lutea, Repużyńce, las nad
Dniestrem, V.
. Puccinia Pruni-spinosae Pers. aec. na Anemone ranunculoides,
wąwóz za koszarami; Kriszezatek, prawe zbocze Dniestru,
. P. Violae DC. aec. na Viola hirta, wąwóz za koszarami, na
wale kolejowym. V
ei
. P. Malvacearum Mont. t. sp. na Malva neglecta, IV; na Althaea
rosea fl. pleno, V; niszczy ozdobne malwy w ogrodzie Kr. 2.8.
P. Aegopodii Mart. t. sp. na Aegopodium Podagraria, prawy
rzeg Dniestru, przy ścieżce wiodącej do Kriszezatku, IV.
. P. Bupleuri-falcati Winter aec. na Bupleurum faleatum, Kri-
szezatek, droga ze wsi do cerkiewki nad Dniestrem, V.
- P. Chaerophylli Purt. aec. na Chaerophyllum sp., park w Ste-
fanówee, V
- P. bullata Winter u. i t. sp. na Silaus pratensis; Kriszezatek,
kolo cerkiewki nad Dniestrem
. P. Adoxae DC. t. sp. na Adoza moschatellina, zbocze Dniestru,
Kostryżówka, V.
P. punctata Link aec. na Asperula galioides, wąwóz za kosza-
rami, i na Galium Mollugo, Kriszezatek, zbocze Dniestru, V.
P. Carduorum Jacky u. sp. na Carduus crispus, Repużyńce,
kamieniolomy nad Dniestrem, V. vp
P. Carlinae Jacky u. sp. na Carlina simplex, Zwiniaczka,
zboeze kolo mostu, V.
. P. Cichorii Bell. u. sp. na Cichorium Intybus, przy torze kole-
jowym za dworcem,
j dies . d
. P. obtegens Tul. u. sp. na Cirsium arvense, Kriszezatek, na
Dniestrem, V.
. P. Hieracii Mart. u. sp. na Hieracium umbellatum, wąwôz 72
koszarami, V
2 * żę
. P. Prenanthis Lindr. aec. na Lactuca muralis, Zwiniaczka,
V.
prawe zboeze,
. P. Lampsanae Fuck. u. sp. na Lampsana communis, Rept-
żyńce, zarośla nad Dniestrem, V.
. P. Bardanae Corda u. sp. na Lappa communis, za dworcem
kolejowym przy torze w stronie wąwozu
Kr.
. P. variabilis Grev. u. sp. na eegenen officinale , ogród
„W.
` "EE
44.
45.
e
Géi
E
c
-1
c
eo
GRZYBY Z ZALKSZCZYK 61
P. silvatica Schröt. (Tarazaci-brizoidis Klebahn) aec. na Tara-
zacum officinale, rów koło folwarku, IV.
P. Menthae Pers. aec. na Mentha aquatica i Clinopodium vul-
are. w wąwozie za koszarami, V.
y
. P. Asparagi DC. aec. na Asparagus officinalis, ogród Kr. Z. S, V.
silnie występuje w plantacyach szparagów, obniżając ich
jakość.
. P. Caricis Reb. aec. na Urtica dioica, prawy brzeg Dniestru
wprost dworca kolejowego, V.
. P. Phragmitis Körn. aec. na Rheum hybridum, ogród Kr.
A coronifera Klebahn t. sp. na Avena sativa, wszędzie b. po-
spolita, VIII, 09.
P. Rubigo vera Winter u. sp. na Bromus tectorum, ogród Kr.
A Sa V
. P. Poarum Niels. w. sp. na Poa serotina, ogród Kr. Z. S:; na
Poa compressa, wąwóz za. koszarami,
2. Phragmidium Potentillae Winter caeoma.na Potentilla inelinata,
Repużyńce, zbocze Dniestru naprzeciw Dobrowlan,
. Phr. subcorticium Winter caeoma na Rosa canina, wąwóz za
toy
koszarami, V.
Napastuje w Kr. Z. S. szezególniej czerwone róże, należące
do R. bourbonica; zgadza się to ze spostrzeżeniami Ovena
z Proszkowa na Śląsku (1904), gdzie najsilniej ucierpiały róże
Remontant i Bourbon ; natomiast w Dublanach wedle J. Krupy
występowało w 1886 r. „przeważnie niszcząco na pniach
z grupy: Rosa hybrida*.
. Melampsora helioscopiae Cast. u. sp. na Euphorbia helioscopia,
Stare Zaleszezyki nad Dniestrem; na Euph. glareosa, Kriszcza-
tek, nad Dniestrem, V.
. M. Evonymi-Caprearum Klebahn caeoma na Evonymus europaea,
Zwiniaczka, prawe zbocze Dniestru
- M. aecidioides DC. u. sp. na Populus alba, Repużyńce, w zaro-
ślach nad Dniestrem, V
. M. Klebahni Bubak caeoma na Corydalis sp. (cava?), wawóz
za koszaram
L V.
: Melampsorella Symphyti Bubák u. sp. na Symphytum officinale
V
i S. tuberosum, park w Stefanówce.
. Aecidium Grossulariae Schum. aec. na Ribes Grossularia; wy-
rządza szkody w ogrodzie Er. ES: V. i
Aec. Compositarum Mart. aec. na Cichorium lntybus, wąwóz za
koszarami, V.
62
K. ROUPPERT I A. WRÓBLEWSKI
Ascomycetes.
. Taphrina Betulae Johanson, na liściach Betula alba, ogród Kr.
Średnica zarodników 8 u (w diagnozie 3—4 u).
T. bullata Tul. nal. Pirus communis, rzadko w MAT Kr.
. T. deformans Tul. na l. Persica vulgaris; dotkliwie niszczy
brzoskwinie, wyrządzając znaczne szkody w ogrodzie Kr.
moy.
T minor Sadeb. na l. Prunus Chamaecerasus, Repużyńce, za-
rosla nad Dniestrem,
. T. Cerasi Sadeb. na |. Prunus Cerasus, wystepuje rzadko
V.
w szkółkach Kr. Z. S.
ZR "Baker Giesenh. na owocach Prunus spinosa, wąwóz
za koszar
. Morchella VIALE DC. Repużyńce, w zaroślach. V.
. Verpa bohemica Krombh. zbierana obficie w ie
przez Prof. Dra M. Raciborskiego, IV 1
. Calloria fusarioides Berk. na zeszłorocznych SE? Urtica
Kr. V.
dioica, ogród à
: Ehytisma acerinum Fr. f. workowa na zeszłorocznych liściach
Acer pseudoplatanus, wąwóz za koszarami,
. Clithris quercina Pers. na gałązkach młodych okazów Quercus
pedunculata, wywołuje ee narosle, III 0
^ Bad
: Sphaerotheca Castagnei Lev. f. oid. na Humulus Ioas: Re-
pużyńce, zarośla nad aos
. Erysiphe Cichoriacearum DC. f. vid. na Carduus nutans, ogród
2:5. IV A
na Echinospermum Lappula, prawe ses?
Dniestru; na Echium vulgare, Bea atek, kamieniołomy na
Dniestrem; na Verbascum Thapsus, Repużyńce nad Dnie-
strem. V.
. E. Graminis Lév. J. oid. na Agropyrum repens IV, na Bro-
Kr
mus mollis V, na Poa trivialis, ogró
. de Galeopsidis DC. f. oid. na Lamium purpureum, ogród Kr.
S.; na Betonica qual wąwóz za koszarami,
- E. tortilis Wallr. f. oid. na kwiatostanach Cornus sanguinea,
uka, las,
i Phyllactinia suffulta Reb. otoeznie na zeszłorocznych liściach
II.
? 19.
Corylus Avellana, ogród Kr. Z. B h
Podosphaera leucotricha (Ell. et Ev). jem f. oid. na gałązkać
i liściach Pirus malus, sad Kr. GD.
W roku 1909 wystąpił ten PNE w drugiej połowie late
na młodych wtórnych pędach kilku jabłoni, w roku bieżącym
eoo ~a
S ©
2 8l.
oo
Déi
GRZYBY Z ZALESZCZYK 63
zostal znaleziony na 2 przeszezepianych rer ng w maju.
Prof. Dr. M. Racihorski obserwowal go w 1901 i 1902 r.
w Dublanach na jablonkach, sieówajlskiych ze szkółek Vieto-
ria w Schossnitz na Morawach, jednak po upływie zimy już
ten pasorzyt nie wystąpił w Dublanach. P. Gabryl udzielił
nam uprzejmie okazów z zakładu sadowniczego „Glinka“ pod
Krakowem, gdzie pasorzytny ten mączniak jest. w szkólkach
pospolity i zadomowiony. choć szkód nie wyrządza. Otoczni
nie znaleźliśm
Oidium Chrysanthemi Rab. na Chrysanthemum indicum, hodo-
wanem w doniczkach w K
Capnodium salicinum Mont na galazkach Salix Caprea, ogród
Kr. Z II.
Sphaerella isariphora Desmaz. na l. Stellaria Holostea, prawe
zboeze Dniestru, III.
Fungi imperfecti.
2. Phyllosticta eruenta Kickx na Convallaria maialis, Kriszezatek,
zboeze Dniestru za cerkiewką,
P Ele Marre Namyslowski na * Dipsacus silvestris, prawe zbo-
eze Dniestr
RT Cesatii De By. na Erysiphe er DC.
na l. Echium vulgare (p. spis niniejszy Nr 73), Kriszezatek, V.
- Ascochyta ribesia Sacc. et Fautr. na mka a liściach
Kibes nigrum, ogró
r Z.
«24. evonymicola All. na opadłych liściach Evonymus iaponica,
II.
ogród Kr. Z. S,
- Septoria Scillae. Westend. na Scilla bifolia, nad Dniestrem
oło mostu kolejowego,
. S. Chelidonii Desm. na Chelidonium maius, Stare Zaleszczyki,
nad Dniestrem
v.
. S. Rubi Westend. var. saxatilis v na Rubus saxatilis, Repu-
Zynee, w zaroślach nad Dniestr
- 8. lupulina Ell. et Kellerm. na GE Lupulus, Kriszezatek,
kolo cerkiewki. V.
. S. Lamii Passer. na Lamium amplexicaule, ogród Kr. Z. S., V.
8, ge cja ola Desm. na Scabiosa suaveolens, Auc w Stefa-
nówe
- A dede Desm. na Heracleum Sphondylium, Repużyńce, nad
Dniestrem
"8. P o rada Lasch. na Aegopodium Podagraria, wąwóz za
MN.
koszarami,
*100.
K. ROUPPERT I A. WRÖBLEWSKI
5. Hendersonia Abietis Roum. et Fautr. na Picea excelsa, ogród
. Gloeosporium Tiliae Oudem. var. maculicolum All. na Tilia
silvestris, wąwóz za koszarami, V.
. Gl. pruinosum Bäumler na Veronica agrestis, ogród Kr. Z. S., IV.
. Melanconium betulinum Schm. et Kunze na obumarłych gałę-
ziach Betula alba, ogród Kr. Z. S, I
. Cylindrosporium Ranunculi Sace. na Ranunculus repens, ogród
r. Le i 1
K S. i na R. bulbosus, wawóz za koszarami, i
C. Myosotidis Sace. na Myosotis stricta, wąwóz za koszaramı, V,
Hyphomycetes.
. Penicillium crustaceum L. na ow. Pirus communis w piwnicy
Kr
. Monilia cinerea Bon. na ow. Persica vulgaris w ogrodzie Kr
3. Fusicladium pirinum Fuck. na l. Pirus communis, ogród Kr.
A S, $
*104. Ramularia lactea Desm. na Viola hirta, park w Stefanówce, V.
* 105. R. decipiens Ell. et Everh. na Rumex hydrolapathum, ogród
106
5/103
* 108
Em I.
. R. Geranii Westend. na Geranium pusillum, ogród Kr. Z. S. V.
. R. Leonuri Sorokin na Leonurus Cardiaca, Repużyńce, zbo-
cz niestru, V. ¿
. R. Valerianae (Speg.)? na Valeriana officinalis, Repużyńce,
zbocze Dniestru, V
109. R. Taraxaci Karst. na Taraxacum officinale, ogród Kr. Z. SN
* 110. Heterosporium echinulatum Cooke na Dianthus caryophyllus
11
pa
fl. pleno, ogród Kr. Z. S., V. l ;
. lsariopsis alborosella Desm. (= I. Stellariae Trail.) na 1. Ce
rastium arvense, ogród Kr. Z. S.
Muzeum botanicznego Lwowskiej Szkoły politechnicznej, pod dyrekcją
io).
(Z
Prof. A. Mauriz
We Lwowie, 10 lipca 1910 r.
a> d E E EE TE Se =
Prodromus Uredinearum Galiciae et Bucovinae.
Rdze Galicyi i Bukowiny
(z mapą)
opracował
Bolesław Namysłowski.
L Wstęp.
.. Od ostatniej próby monograficznego opracowania rdzy gali-
cyjskich upłynęło bez mała ćwierć wieku (23 lat), ponieważ „Ma-
teryały do flory grzybów Polski“ prof. M. Raciborskiego
ukazały się r. 1888 w Sprawozdaniach Komisyi fizyograficznej.
przeciągu tego czasu znajomość rdzy postąpiła niesłychanie na-
; Jak zresztą żadna inna gałąź mykologii, wzrosła też litera-
tura, odnosząca się do mykologii Galicyi, aczkolwiek nie współ-
miernie z literaturą krajów zachodniej Europy.
Istnieje potrzeba skupienia wszystkiego, co u nas na tem
polu zdziałano, a znaczny przeciąg czasu i dokonane w nim od-
rycia, dzielące nas od ostatniej monografii, w zupełności uzasa-
dniaja powstanie niniejszej pracy. Opiera sie ona na materyale
dwojakiego rodzaju, mianowicie na zbiorach i na literaturze. Nie-
stety, w wielu wypadkach zbiory, na których podstawie napisano
Prace mykologiczne, zaginęły. mogę więc zużytkować tylko zapi-
zy >= nieraz cennym drogowskazem, czego i gdzie szukać
ależy,
Krupy, twórcy podwalin pod mykologię Galicyi, dzisiaj jeszcze
Spraw. Kom, fizyogr. T. XLV. Dział III. e
66 B. NAMYSŁOWSKI
Waldsteiniae Curt. na Waldsteinia geoides, zebrany w lasach kolo
Buczacza (5), a znany prócz tego stanowiska tylko z Ameryki
północnej i z nad Amuru w Azyi wschodniej, lub Uredo Goodye-
rae Transchel, gatunek nadzwyczaj rzadki, który odnalazłem w zbio-
rze $ p. J. Krupy, a który dopiero w r. 1892 opisał Tram
schel (w siedm lat po śmierci ś. p. Krupy). W zbiorach, które
przeglądałem, niema całego szeregu gatunków, podanych w litera-
turze, trzeba więc odnaleźć je na nowo, celem sprawdzenia ich
występowania. E
Materyaly zielnikowe, na których przedewszystkiem oparlem
się, opracowując monograficznie rdze zaboru austryackiego, jak to
już wyżej zaznaczyłem, nie są całością tego, co u nas kiedykol-
wiek zebrano, lecz z literaturą dopełniają się wzajemnie.
Zbiory, które zużytkowałem do tej pracy, pochodziły z Mu-
zeum Komisyi fizyograficznej w Krakowie, z Pracowni anatomi
i fizyologii roślin Uniw. Jag. i Muzeum botanicznego Uniw. Jag.
zbiorach Komisyi fizyograficznej znalazły się następują
zielniki mykologiezne z mniejszą lub większą ilością rdzy.
1) Zielnik ś. p. J. Krupy zawierający okazy z Tatr, Pod-
tatrza, Karpat stryjskich, Lwowa i Podola galicyjskiego (pow. bo-
cheński, limanowski, nowotarski, stryjski, lwowski, buczacki). .
2) Zielnik prof. M. Raciborskiego (przedewszystkiem
z okolie Krakowa, tudzież pow. chrzanowskiego. podgórskiego, bor-
szczowskiego, brodzkiego, kolomyjskiego, śniatyńskiego, wielickiego )
złożony częściowo także z gatunków wyosobnionych z zielników
forystycznych, głównie po $. p. A. Śleńdzińskim.
3) Zielnik B. Namysłowskiego z okolie Krakowa, Ozar
nohory (pow. nadwórniański) z pow. grybowskiego. gorlickiego
i ropezyckiego.
4) Zielnik K. Roupperta, zawierający materyały zebrane
w Tatrach, powiecie wielickim, bocheńskim, lwowskim, gródeckim,
tudziez z Bukowiny. -
b 5) Zielnik K. Steckiego z powiatu sanockiego 1 kossow-
skiego. : :
6) Zielnik A. Wróblewskiego z materyalami z powiatu
zaleszczyckiego i koemańskiego.
uzeum botanieznem Uniw. Jag. korzystałem z
szego zbiorku ze znanych mi, pochodzącego z r. 1866, jest t
głoszony dotąd: inis
7) Zielnik Dra Zygmunta Bośniackiego (przeważnie
z okolic Krakowa). : bri
pracowni anatomii i fizyologii roślin prócz okazów 7e ai
nych przez prof. Dra E. Janezewskiego są 2 zielniki poc
dzące z Galieyi, mianowicie:
n aj star-
o nieo-
ne e CIE DARS Gn estu qe A TAN
RDZR GALICYI I BUKOWINY 67
8) Zielnik prof. K. Miezynskiego z Krakowa i Sade-
czyzny.
9) Zielnik B. Namysłowskiego z okolice Krakowa.
Ze zbiorów prywatnych miałem w opracowaniu:
10) Zielnik kol. Adama Wodziezki, demonstratora Uniw.
Jag.. zawierający grzyby z okolie Jasła a także liczne gatunki
z okolie Rabki (pow. myślenicki), zebrane przez mego kolegę Sta-
nisława Malutego. Zielnik ten przeszedł na własność Komisyi
fizyograficznej.
, „Kxsiecatów*, dotyczących ziem polskich, istnieje niewiele,
mianowicie:
11) M. Raciborski: Fungi Poloniae exsiecati, część IIT-eia!).
12) M. Raciborski: Mycotheca Polonica, f. I, 1910.
13) M. Raciborski: Myeotheea Polonica, f. II, 1910.
14) M. Raeiborski: Mycotheca Polonica, f. III, 1910.
15) B. Namysłowski: Myeotheca Polonica, t. IV. 1910.
Zuzytkowalem wszystkie odpowiednio do ich bogaetwa w rdze.
Prócz zbiorów, które zaginęły, nie mogłem korzystać z owo-
ców pracy p. Hrynki Bobiaka, dotyczących powiatu brzeżań-
skiego. mimo, iż dołożyłem wszelkich starań, by je obejrzeć 2).
Il. Rozsiedlenie rdzy.
Prof M. Raciborski w swej monografii rdzy (12) w r.
1888 wyliczył 128 gatunków krajowych; od owego czasu ilość
ich zwiększyła się z dwóch powodów: 1) skutkiem pogłębienia
! rozszerzenia wiadomości o rdzach wogóle, czego następstwem było
rozbicie starych gutunków rdzy na szereg nowych, 2) wskutek po-
stępów na polu fizyografii krajowej. Obecnie znamy z zaboru au-
stryackiego 273 gatunków rdzy, a więc przeszło 2 razy więcej
niż w r. 1888. W porównaniu z ościennymi narodami, na polu
znajomości rdzy nie pozostaliśmy bardzo w tyle; i tak Bubak
(Rostpilze Böhmens, 1908) podaje z Królestwa czeskiego około 300
gatunków, Fischer (Die Uredineen der Schweiz, 1906) wymienia
około 400 gatunków rdzy z Szwajcaryi, Liro (Uredineae Fenni-
cae, 1908) w monografii rdzy finlandzkich wylicza ich około 250,
Plowright (British Uredineae, 1890) z Wielkiej Brytanii 207
mn
ibo. E, Lei i Il-ej części tego wydawnictwa nie znalazłem ani Ow Akademii
Miejetnosci, ani w Muzeum Kom. fiz og. również bez skutku niestety szuka-
‚em ich w krakowskich pracowniach uniwersyteckich. Niema ich też w Muzeum
m. Dzieduszyckich we Lwowie.
J P. Hrynko Bobiak, prof. gimn. w Brzeżanach, niegdyś uczeń Uniw.
^g. do którego kilkakrotnie zwracałem się z prośbą o pozwolenie korzystania
2 Jego kollekeyi, na listy moje nie odpowiedział wcale.
5*
68 B. NAMYSŁOWSKI
gatunków (liczba dla tego nizka, że praca, jak na dzisiejizę czasy,
la)
ie ulega wątpliwości, że zachodzi ścisły związek między
bogactwem i rozmaitością roślin kwiatowych, a ilością gatunków
rdzy: im większe bogactwo i rozmaitość flory, tem pinpon Haa
większe pole badań dla mykologa
Rozsiedlenie geograficzne rdzy zależy naturalnie od rozsie-
dlenia geograficznego ich żywicieli; nasze stosunkowe ubóstwo
w gatunki rdzy, w porównaniu ze Szwajcarya, tłumaczy się wła-
śnie większem bogactwem flory Szwajcaryi, gdzie stykają się z so-
Odpowiednio do rozmieszczenia żywicieli, można wśród na-
szych gatunków rdzy bez trudności wyróżnić gatunki górskie znane
z Podkarpacia, Tatr, Czarnohory 1 łańcucha karpackiego; wystę-
pują one tylko w górach, bo tam tylko rosną ich żywiciele.
Za typowo górskie gatunki uważam na podstawie występo-
wania ich żywicieli. ograniczonego wyłącznie do gór, następujące:
1) Uromyces Cacaliae na Adenostyles albifrons (Tatry),
2) Uromyces apiosporus na Primula minima (Tatry, Czarnohora),
3) Liver Veratri na Adenostyles albifrons i Veratrum al-
bum c) (Ta
Uwe Alchemillae alpinae na Alchemilla alpina (Qzar-
ee Tatry),
Schroeteriaster alpinus na Rumex alpinus (Czarnohora).
6 Puccinia firma na Bellidiastrum Michelii (Tatry),
1) Puccinia conglomerata na Homogyne alpina (Tatry, Czarno-
hora. Karpaty).
8) Fuecinia Mulgedii na Mulgedium alpinum (Czarnohora),
9) Puccinia Prenanthis purpureae na Prenanthes purpurea (Pod-
karpacie),
10) Puccinia Soldanellae na Soldanella alpina (Tatry, Czar-
eer)
11) Puccinia Polygoni vivipari na Polygonum viviparum (Tatry);
12) Puccinia Doronici na Doronicum austriacum (Czarnohora),
15) Puccinia doronicella na Doronicum Columnae ee.
m Puccinia Mougeotii na Thesium alpinum (Karpaty
V iiri czad e alpinae na Rosa alpina (Czarnohora
AJAY Podtatrze, Karpaty),
16 Ke m caliae na Adenostyles albifrons (Tatry),
17) Colesporium subalpinum na Senecio subalpinus (Tatry
18) Chrysomyxa Rhododendri na Rhododendron myr folium
(Czarnohora),
: vs Chrysomyxa Empetri na Empetrum nigrum (Tatry,
nonora
20) Triphragmium EEN na Meum Mutellina (Czarnohora),
Czar-
RDZE GALICYI I BUKOWINY 69
21) Pucciniastrum Góppertianum na Vaccinium vitis Idaea (?)
(Tatry, Karpaty stryjskie, Czarnohora, Karpaty bukowińskie).
22) Coleosporium Doronici na Doronicum austriacum ( Czarnohora).
Puccinia doronicella znaleziona u nas na Doronicum Columnae
: ,
tunku w Tatrach i Alpach. jako na naturalnych łącznikach geo-
graficznych.
: Wiadomo, iz ezas trwania rozwoju roslin wyższych w górach
jest z powodów klimatycznych znacznie krótszy od okresu wege-
tacyi roślin nizinnych; możnaby z tego wnosić, iż w górach wy-
stąpią w zwiększonej ilości rdze ze skróconym okresem rozwojo-
wym, a więc należące do sekeyi Micro-t Leptouredineae t. j.
tworzące tylko teleutospory. Na 14 gatunków rdzy górskich z ro-
zaju Puccinia i Uromyces. do występujących tylko w formie te-
leutospor należą 4 gatunki, mianowicie Uromyces Cacaliae, U. apio-
sporus, Puccinia conglomerata, P. Doronici, ilość więc stosunkowo
adań Johansona (Uber die in den Hochgebirgen Jämt-
lands und Härjedalens vorkommenden Peronosporeen, Ustilagi-
posuwania się na półnoe zwiększa się ilość gatunków rdzy z sek-
eyi Lepto- i Microuredineae; to samo stwierdził w Alpach P. Ma-
gnus (Über die auf Compositen auftretenden Puceinien... Ber. d.
Deut. bot. Ges. 1893), w Szwajcaryi zas E. Fischer (Die Ure-
dineen der Schweiz. 1904).
oröwnanie z naszymi stosunkami przedstawia sie w sposöb
18?/. mianowicie:
H
oleracei, Doronici, conglomerata, Virgaureae. Waldsteiniae, Veroni-
carum, Betonicae, Glechomatis, Salviae, Vossii, annularis, asarina,
Rossiana.
N górskich mikro- i leptofor-
my stanowią 250/,; jest więc zgodność z rezultatami Johansona,
agnusa i Fischera, jednak tylko pozorna, ponieważ oblicze-
h gatunków zebra-
70 B. NAMYSEOWSKI
nych w okolicy, lecz tylko wyłącznie na gatunkach górskich. Od-
setek mikro- i leptoform spada znacznie, gdy się go szuka, uwzglę-
dniajae ogół gatunków (Uromyces, Puccinia) zebranych w danym
powiecie. I tak z powiatów podgórskich i górskich jest:
na znanych ogółem mikro- czyli
gat. Uromyces i lepto-
i Puccinia orm
. w pow. myślenickim 15 3 20%
4, wieliekim 14 3 21%)
„ limanowskim 18 6 33%
» Stryjskim . 57 12 20%,
» nowotarskim 34 6 18°,
nadwörnianskim 35 6 18%
; Dla porównania podaję rezultaty obliczeń dla kilku powia-
tów wyżynnych i nizinnych:
na znanych ogółem mikro- czyli
gat. Uromyces i lepto-
i Puccinia form
w pow. brzeżańskim 12 9 12%
» Zaleszezyckim 48 6 12%,
„ buezaekim 17 8 47%
Z tego zestawienia wynika, Ze na podstawie dotychczasowych
wyników badań przedwczesne jest wyprowadzanie ogólniejszyć
wniosków, albowiem porównanie mikro- i leptoform wykazuje 10
419, w powiecie buczackim, a tylko 18 — 330/, na Podkarpaciu,
w Tatrach i na Czarnohorze—niezgodnie z wynikami otrzymanymi
w innych krajach.
Zbadanie ilościowego występowania mikro- i leptoform w zwią-
zku z rozmieszczeniem pionowem na ziemiach Polski, należy więć
do zadań przyszłości.
Ill. Gatunki obcego pochodzenia.
Pröez rdzy miejscowych spotyka się nieliczne gatunki we
wadzone do kraju wraz z uprawą pewnych roślin; z Ameryki
mamy następujące rdze: |
romyces Phaseoli, Puceinia Maydis,
Puccinia Helianthi Puccinia Malvacearum.
RDZE GALICYI I BUKOWINY 11
Z nad brzegów morza Śródziemnego i Azyi zachodniej do-
staliśmy razem z żywicielami
romyces Betae,
romyces Onobrychidis.
Te gatunki rdzy obcego pochodzenia rozszerzyly się u nas
równocześnie z rozpowszechnieniem uprawy odpowiednich roślin;
początkowo rzadkie, obeenie należą one po części do najpospolit-
szych np. Puceinia Helianthi, Malvacearum. Znane są też wypadki
przeniesienia się rdzy krajowych na rośliny obce do nas sprowa-
dzone, np. europejskiego gatunku Cronartium ribicolum na pólnoc-
no-amerykańską Pinus strobus i na polud.-amerykanskie Kibes in-
tegrifolium oraz jego mieszańce.
a rdzę południową, wyjątkowo u nas występującą. należy
uważać Gymnosporangium Sabinae; Juniperus Sabina rośnie bowiem
wprawdzie dziko u nas (w Pieninach: Sokolica, Faćmiech), rdza wy-
mieniona jednak spostrzegana była tylko w ogrodach.
Gatunkiem znanym tylko z ziem polskich jest Uromyces car-
pathicus Namysłowski, niedawno opisany, i Coleosporium Doronici
Namysłowski.
Niezmiernie ciekawą ze względu na rozsiedlenie jest Pucer-
nia Waldsteiniae Curt., pasorzytująca na Waldsteinia geoides w po-
wiecie buczackim, znana prócz tego stanowiska z Ameryki pólnoc-
nej (na Waldsteinia fragarioides) i z Azyi wschodniej nad Amu-
rem (na Waldsteinia sibirica i W. trifolia). Sprawdzenie istnienia
tego gatunku u nas, wobec zaginięcia okazów zebranych przez s. p.
J. Krupę, byłoby bardzo pożądane.
IV. Zestawienie wiadomości o zbadaniu poszczególnych
powiatów.
. Najdokladniej zbadane są okolice obu miast uniwersyteckich,
mianowicie powiat krakowski z 112 gatunkami i powiat lwowski
z 107 gatunkami rdzy. Drugie miejsce z rzędu pod względem ilo-
Sci gatunków zajmuje pow. brzeżański z 91 gatunkami i pow.
stryjski z 83 gatunkami rdzy. Z kolei następują powiaty nowo-
tarski (Tatry) z 47 gatunkami, jasielski z 60 gatunkami i zale-
szczycki z 62 gatunkami. Dalej idą: powiat nadwórniański (Czar-
nohora) z 52 gatunkami, gorlicki z 38 gatunkami i limanowski
z 54 gatunkami rdzy. Do trzydziestu gatunków zebrano w powie-
ele myślenickim (20 gatunków), wielickim (25 gatunków), ropezy-
ekim (22 atunki), buezaekim (26 gatunków), koemańskim (17 ga-
tanków), kołomyjskim (16 gatunków). E
Znaeznie mniej rdzy znanych jest z następujących powiatów:
pow. chrzanowski (10 gatunków), podgórski (15 gatunków), bocheń-
48 B. NAMYSŁOWSKI
ski (puszeza Niepołomska, 9 gatunków), sądecki (13 gatunków),
grybowski (12 gatunków), sanocki (15 gatunków), gródeeki (11 ga-
tunköw), skałacki (7 gatunków), horodenski (9 gatunków), kossow-
ski (8 gatunków), kimpolundski (8 gatunków).
awet D-eiu gatunków nie zebrano w następujących powia-
tach: żywiecki, wadowieki, tarnobrzeski, przemyski, krośnieński,
rawski, sokalski, brodzki. husiatyński, borszezowski, czortkowski,
eg
rych nie znalazłem wcale w zbiorach, mimo iż były wymienione
w spisach, odnalezienie ich jest też pożądane dla sprawdzenia ich
pojawiania się u nas:
Objaśnienie.
.W następującym spisie gatunków kreską poziomą po prawej
stronie oddzielone są daty (nad kreską) oparte na dokonanej prs.
zemnie rewizyi zbiorów, od stanowisk (pod kreską) zaczerpniętyć
Uromyces.
1. Uromyces Aconiti Lyeoetoni (DC.) Winter.
Teleutospory:
na Aconitum Lycoctonum: Rebrowacz koło Worochty, pow: na-
dwórniański, leg. B. Namysłowski;
RDZE GALICY! I BUKOWINY 15
na Aconitum moldavicum: Tataröw, pow. nadwórniański, leg.
M. Raciborski.
Na Aconitum. Lycoctonum: Butywla, Pohar kolo Skolego. leg.
J. Krupa (5).
2. Uromyees Fieariae (Schm.) Winter.
Teleutospory:
na Ficaria ranunculoides: Dublany, pow. lwowski, leg. J.
Krupa; Luka, pow. koemanski, leg. A. Wróblewski.
Na Ficaria ranunculoides: Zydatyeze, Sokolniki, Barszezowice,
pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); Krzywaezka, pow. myslenicki,
leg. M. Raeiborski (12); okolice Brzeżan, leg. G. Bobiak (1).
3. Uromyces earyophyllinus Schroeter.
Uredo- lub teleutospory: =
na Dianthus superbus: Dębina koło Skolego, pow. stryjski,
leg. J. Krupa (5);
na Dianthus Armeria: Wołezków w Lesiecznikach, pow. za-
leszczycki, leg. A. Śleńdziński (12); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
kazów tego gatunku nie widziałem.
4. Uromyees verrueulosus Schroeter.
Uredospory : ;
na Melandryum album: Kreszezatek pod Zaleszezykami, pow.
zaleszezycki, leg. A. Wróblewski.
5. Uromyces Behenis (DC.) Unger.
Aecidia:
Silene sp.: Pieniny, leg. Z. Bośniacki. Nie jest wykluczone
aecidiów do U. inaequialtus.
Na Silene inflata: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raci-
borski (19); Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Brzezany,
leg. G. Bobiak gi.
na
nalezenie
6. Uromyees inaequialtus Lasch.
Aecidia: :
na Silene nutans: Luka, pow. kocmañski, leg. A. Wróblewski.
74 B. NAMYSŁOWSKI '
7. Uromyees Geranii DC.
Teleutospory:
na Geranium pratense: Kraków, leg. B. Namyslowski;
na Geranium silvaticum: Jaslo, leg. A. Wodziezko;
na Geranium sanguineum: Sikornik pod Krakowem, leg. B.
Namyslowski;
na Geranium palustre: Jasło, leg. A. Wodziezko.
Aecidia lub teleutospory:
a Geranium pratense: Grzegórzki, Błonia krakowskie, Prze-
gorzały pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12);
na Geranium silvaticum: Szybalin, pow. brzeżański, leg. G.
Bobiak (1),
na Geranium affine: Kraków, leg. M. Raciborski (12).
8. Uromyces carpathicus Namysłowski, Kosmos. 1911.
Teleutospory: :
na Geranium phaeum: Zólków, pow. Jasielski, Kossów. leg.
A. Wodziezko; EXE 0
na Geranium phaeum: Butywla kolo Skolego, pow. stryjski,
leg. J. Krupa (5)?
9. Uromyees Anthyllidis (Grev.) Schroeter.
Na Anthyllis Vulneraria: Krzemionki pod Krakowem, leg.
M. Raciborski (12); okazów tego gatunku nie widzialem.
10. Uromyees Astragali (Opiz) Saccardo.
Uredo i teleutospory: T
na Astragalus glycyphyllos: Dublany, pow. lwowski, leg. ©
Krupa; Libusza, Kleezany. Zagórzany, pow. gorlieki, leg. B. Na-
mysłowski; Zolków, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Luka, pow:
kocmañski, leg. A. Wróblewski. e E EE
Na Astragalus glycyphyllos: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J.
Krupa (3). :
11. Uromyces Genistae tinetoriae Fuckel.
Uredo i teleutospory: ;
na Cytisus capitatus: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krups;
ir MA Cytisus nigricans: Zimna Woda, pow. lwowski, leg. M. Ra-
eiborski;
RDZE GALICY! I BUKOWINY 75
na Cytisus Laburnum: Dublany, pow. lwowski, leg. M. Ra-
eiborski;
na Genista tinctoria: Szczyglice, Zabierzów pod Krakowem,
leg. B. | oso Gorajowice, pow. Jasielski, leg. A. Wodziezko.
a Genista tinctoria: Wola Duchacka pod Krakowem.
CS leg. M. Raeiborski (12); Rungury, pow. kolomyjski, led:
A. Śleńdzióski (12);
Cytisus capitatus: Boldy w Ostrowcu, pow. horodeński. leg.
A. Śońdzóśsk (42);
sap supinus: Korolöwka, pow. kolomyjski, leg. A. Slen-
dif (13). Janów, Grzybowice, Z y datyeze, pow. lwowski, leg.
J. Krupa 4);
na Cytisus nigricans: Grzybowice, pow. lwowski, leg. J.
Krupa (3).
12. Uromyces Medicaginis faleatae (DC.) Winter.
Teleutospory:
na Medicago falcata: Zalubineze, pow. sadecki, leg. K. Mi-
be
na Rn falcata: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa
(3) Janów, pow. gródecki, Holosko, Krzywezyce, pow. lwowski,
leg. J. Krupa (4);
e na Medicago lupulina: Dublany, Holosko, pow. lwowski, leg.
PPR
na ME minima: Makutra, pow. brodzki, leg. A. Reh-
man (12);
na Lotus corniculatus: Barszezowice, pow. lwowski, leg. J.
Krupa (5 ).
13. Uromyces pallidus Niessl.
A Cytisus hirsutus: "ires pow. lwowski, leg. J. Krupa (5)
alem
azów nie widzi
14. Uromyees Onobryehidis Desm.
Na Onobrychis sativa: Nizniów, pow. tlömacki, leg. d: Krupa
(5); Potoczyska, pow. horodeński, leg. A. Śleńdziński (12
na Onobrychis viciaefolia: Zaleszezyki. leg. A. W róblewski (17).
Okazów tego gatunku nie widziałem.
16 B. NAMYSŁOWSKI
15. Uromyees Phaseoli (Pers.) Winter.
Uredo i teleutospory:
na Phascolus multiflorus: Kraków. leg. K. Miezyński.
Na Phaseolus vulgaris: Synowódzko, pow. stryjski, leg. J.
Krupa (5); Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); Nawarya.
pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Kraków, leg. M. Raciborski (12);
Potutory, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1).
16. Uromyces Pisi (Pers.) de Bary.
Aecidia:
na Euphorbia Cyparissias: Ryplówka nad Raba, pow. mysle-
nieki, leg. St. Maluty; okolice Krakowa i Podgórza, pospolite, leg.
B. Namyslowski; Miloszowiee, pow. radowiecki, leg. K. Rouppert.
Uredo i teleutospory:
na Lathyrus silvestris: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Lathyrus pratensis: Kobylanka koło Zagórzan, pow. gor-
licki, leg. B. Namysłowski; Rabka, pow. myślenieki, leg. St. Maluty;
na Pisum sativum: Dublany. pow. lwowski, leg. M. Racibor-
ski; Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Czasław, pow.
wielicki, leg. K. Rouppert; Żołków, Kowalowy, pow. jasielski, leg.
A. Wodziczko. EA
Na Euphorbia Cyparisias: okolice Krakowa, leg. M. Raeibor-
ski (12); okolice Lwowa, leg. J. Krupa (5): Buezaez, leg. $. Trusz
(12); Brzezany, leg. G. Bobiak (1);
S | Lathyrus silvestris: Brzuchowice, pow. lwowski, leg. J.
rupa (4);
na Lathyrus latifolius: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3);
na Lathyrus pratensis: pospolity w krakowskiem, leg. M. Ra-
ciborski (12);
na Pisum sativum: Doroszöw, Grzędy, pow. lwowski, leg. J.
Krupa (4); okolice Krakowa, leg. M. Raciborski (12); Brzeżany;
leg. G. Bobiak (1); Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa (3)
Skole, pow. stryjski. leg. J. Krupa (5). :
znaczenie formy aeeidialnej z powodu morfologiezne) y
dności z aecidiami Uromyces striatus, U. Euphorbiae - Astraga”
i U. Kuphorbiae -corniculati według badań E. Jordi’ego, wątpliwe:
17. Uromyces Trifolii (Hedw.) Lev.
Uredo i teleutospory: |
na Trifolium hybridum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Kr
D
upa;
Me : d orli-
na Trifolium pratense: Kwiatonowice, Zagórzany, pow: 5
RDZE GALICYI I BUKOWINY 17
eki, leg. B. Namysłowski: Nieglowice, pow. Jasielski, leg. A. Wo-
dziezko; Zaleszezyki (uredo), leg Wröblewski.
Na Trifolium medium: Holosko, Bilhorszeze, pow. lwowski,
leg. J. Krupa (4);
na e res Korczanka pod Skolem, pow. stryj-
ski, leg. J. Krup
na Trifolium PUN Łapszyn, pow. brzeżański. leg. G.
Bobiak (1);
na Trifolium pratense: Ludwinów pod Krakowem, [eg. M. Ra-
eiborski (12); Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa (3); Wielka
Poreba, pow limanowski, Zakopane, pow. nowotarski, leg.
Kru
na Trifolium fragiferum: Berezina Baliniecka, pow. kol
ski, leg. A. Śleńdziński (12); Hujeze, pow. rawski, leg. A. Ban (3,
18. Uromyees Trifolii repentis (Cast.) Liro.
Teleutospory:
na Trifolium repens: Stefanówka pod Zaleszezykami, leg. A.
Wróblewski;
Na Trifolium repens: yp del € J. Krupa (4); Zimna
Woda, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); enira pow. lwowski,
leg. J. Krupa (3); Skole, " Tuchla, pow. stryjski. leg. J. Krupa (5).
19. Uromyees minor Sehroeter.
Na Trifolium montanum: Krzemionki pod Krakowem, leg. M.
Raciborski (12); Korezanka, Paraszka koło Skolego, pow. "stryjski,
eg. J. Krupa (5); Huta. Korostów, Hołowiecko, Lawoezne, pow.
stryjski, kę. J. Krupa (5)
Okazów nie widziałem.
20. Uromyces Fabae Schroeter.
Aecidia:
na Vicia sativa: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Orobus vernus: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Orobus niger: ee pow. Kocmański, leg. A. Wróblewski.
Uredo i teleutospo
na Orobus niger: Dühlany. pow. lwowski. leg. J. Krupa:
na Orobus latifolius: Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa;
robus vernus: Dublany, Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J.
Krupa; Podzamcze, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko;
na Vicia Cracca: Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa; Za-
łubineze, pow. sądecki, leg. K. Miczyński;
18 B. NAMYSŁOWSKI
na Vicia sepium: Dębiea, pow. ropczycki, leg. B. Name
słowski;
na Faba vulgaris: Rabka, pow. myślenieki, leg. J. Krupa, St
Maluty; Jasło, leg. A. Wodziczko; Zalubineze, pow. sądecki, leg.
K. Miezyński; Stefanówka pod Zaleszczykami, leg. A. Wróblewski;
Dębica. pow. ropezycki, leg. B. Namysłowski; Polna, pow. grybow-
ski, leg. B. Namysłowski; Sikornik pod Krakowem, leg. B. Na-
mysłowski; w powiecie gorlickim pospolity (Libusza, Siary, Klę-
czany, Kobylanka, Kwiatonowice), leg. B. Namysłowski. —
Na Vicia sativa: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa
(4); Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). E
na Vicia cracca: Szybalin, puw. brzezanski. leg. G. Bobiak (1);
na Vicia villosa: Kołomyja, leg. A. Śleńdziński (12); _ ;
na Vicia sepium: Czernelica, pow. horodeński, leg. A. Sleń-
dziński (12); Sikornik pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12); Koro-
lówka, pow. kołomyjski, leg. A. Śleńdziński (12);
na Vicia dumetorum: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5);
na Orobus niger: Debesławce, pow. kolomyjski, leg. A. Slen-
dzinski (12);
na Orobus vernus: Malechów, Grzybowice, pow. lwowski, leg.
J. Krupa (3); Raj, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1);
na Faba vulgaris: Dublany, pow. lwowski, leg. Krupa (3);
Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Zakopane, pow nowotarski,
leg. J. Krupa (4).
na Vicia sativa: Dębica, pow. ropezycki. leg. B. Namysłowski;
21. Uromyees Ervi Plowright.
Teleutospory :
na Ervum hirsutum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa.
Na Ervum hirsutum: Zwierzyniec pod Krakowem, Podgórze,
leg. M. Raciborski (12).
22. Uromyces Orobi (Pers.) Plow.
Aecidia: ! Ra-
na Orobus tuberosus: Bukowica, pow. chrzanowski, leg. M.
ciborski (12).
Okazów nie widziałem.
23. Uromyees Euphorbiae-Astragali Jordi.
Na, Ozytropis pilosa: Boldy w Ostroweu, pow. horodeñski,
leg. A. Śleńdziński (12).
A A EAS TEEN
RDZE GALICYI I BUKOWINY 79
Okazów nie widziałem; być może, że jest to w rzeczywisto-
ści U. astragali (Opiz) Saee.
24. Uromyces Alchemillae Schroeter.
Teleutospor
na Fri ue vulgaris: Dolina Koscieliska, leg. J. Krupa; po-
EN Pożyrzewska na Czarnohorze, leg. B. Namyslowski, Z. Chmie-
lews
Na Alchemilla vulgaris: koło Skolego, pow. SOS, leg. J.
Krups (5); Leśniki, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1);
na Al lehemilla. arvensis: Poreba "Wielka, pow. limanowski, leg.
J. Krupa (4)
25. Uromyees Alehemillae alpinae Fischer.
Teleutospor y:
na Alchemilla alpina: polonina Pożyrzewska na Czarnohorze,
ki.
leg. B. Namyslows
26. Uromyees Valerianae Fuckel.
Uredospory :
na Valeriana tripteris: polonina Pozyrzewska i Dancerz na
Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski.
Na Valeriana montana: Zakopane, Kościeliska, pow. nowo-
tarski, leg. J. Krupa (4); Skole, pow. stryjs i, leg. J. Kru pa (5);
na Valeriana officinalis: Posuchów, pow. eig leg.
Bobiak (1).
27. Uromyees Caealiae Unger.
Teleutospory:
na Adenostyles albifrons: Niewcyrka (Tatry), leg. K. Rouppert.
28. Uromyces Solidaginis (Sommerf.) Niessl.
Na Solidago Virga auréa: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
kazów nie widziałem
29. Uromyces Phyteumatum (DC.) Unger.
a Phyteuma spicatum: Oporzee koło Skolego, pow. stryjski,
dë n "rris (5); Koseieliska pod Tatrami. Gubalöwka, leg. J.
DL nie widzialem.
80 B. NAMYSLUWSKI
30. Uromyees apiosporus Haszlinsky.
Teleutospory:
| na Primula minima: Połonina Pożyrzewska na Czarnohorze,
leg. Z. Chmielewski; Czerwone Wierchy (Tatry). leg. K. Rouppert.
Na Primula minima: Pyszna (Tatry), leg. W. Kulezyński (12).
31. Uromyees Serophulariae (DO.) B. e. Br.
Teleutospory :
na Scrophularia nodosa: Jaslo, leg. A. Wodziezko;
na Verbascum Thapsus: Repużyńce, pow. koemański, leg. A.
Wróblewski. num
Na Scrophularia nodosa: Dębina koło Skolego, pow. stryjski,
leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); B
na Verbascum phlomotdes: Borszezów, leg. A. Śleńdziński (12);
Brody, leg. Kloeber (12).
32. Uromyees Betae (Pers.) Kühn.
Na Beta vulgaris: Basiówka pod Lwowem, leg. J. Krupa (5);
Lapszyn. pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1);
na Beta vulgaris var. cicla: Dublany, pow. lwowski, leg. J.
Krupa (3).
Okazów nie widziałem.
33. Uromyces Polygoni (Pers.) Fuckel.
Uredo i teleutospory:
na Połygonum aviculare: Hołosko, pow. lwowski, leg. J. Kru-
pa; Kraków i okolice, pospolity, leg. B. Namysłowski; Ropczyce,
leg. B. Namysłowski; Zagórzany, Klęczany, Siary, Moszczanica
w powiecie gorlickim, leg. B. Namysłowski; Zabie, pow. ws :
ski, leg. B. Namyslowski; Rabka, pow. myślenieki, leg. Bt
Maluty. PUO ORUM RE 0)
Na Polygonum aviculare: Skole, Hrebenów, pow. str yjski, leg.
J. Krupa (5); Podgórze, leg. M. Raciborski (12); Posuchów. ae?
brzezanski, leg. G. Bobiak (1); Holosko, pow. lwowski, leg. T
Krupa (4).
34. Uromyees Rumieis (Schum.) Winter.
Uredo i teleutospory: A
na Rumes acutus: Zakopane, pow. nowotarski, leg. Z. Wu a
na Rumes obtusifolius: Malechów, pow. lwowski, leg. GË
eiborski.
RDZE GALICYI I BUKOWINY 81
na Rumex conglomeratus: Kraków, Czarna Wieś, Rząska, pow.
Bares, leg. B. Namystowski;
mer sp.: Kraków: eg. B, Capo: Puszeza Nie-
t Mig Pop boehenski, leg. K. Roupp
Na Rumes Zeite Skały Rada. pod Krakowem, leg.
M. Raciborski
na Rumex BAS Brzeżany, leg. Bobiak (1).
35. Uromyees Acetosae Schroeter.
Na Rümex Acetosella: Gubałówka, pow. nowotarski, leg. J.
Krupa (4); Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa
na Rumex Acetosa: Ra aj, pow. brzeżański, leg. a. Bobiak (1);
Dublany, pow. łwowski, leg. J. Krupa (4).
Okazów nie widziałem
36. Uromyces seutellatus (Schrank) Lóv.
Teleutospory:
na Euphorbia Cyparissias: Zaleszezyki, leg. A. nen;
na Ve sp.: Kreszezatek pod Zaleszezykami, leg. A
erch
re Cyparissias: Poor y pon: lwowski, leg. J.
Bai (5); Krzemionki pod Krakowem, le M. Raciborski (12);
na Euphorbia Gerardiana: Besteet eg G. Bobiak (1).
37. Uromyces tubereulatus Fuckel.
Na Euphorbia PNE. PAP leg. G. Bobiak (1).
Okazów nie widziałe
38. Uromyces excavatus (DC.) Léveillé.
Teleutospory:
na Euphorbia Cyparissias: Krzemionki pod Krakowem, leg.
Z. Bośniacki.
39. Uromyces ambiguus (DO.) Fuekel.
Teleutos spo
na Allium Ee Pia Zaleszezyki, leg. A. Wröblew ski.
40. Uromyces retieulatus (Thiim.) Bubak.
o eptoepory:
a Allium Victorialis: Paraska koło Skolego, pow. stryjski,
leg. y Kru rupa.
6
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział III.
82. B. NAMYSLOWSKI
41. Uromyees Ornithogali Léveillé.
Teleutospory:
na Gagea lutea: Repużyńce, pow. kocmañski, leg. A. Wró-
blewski.
42. Uromyees Gageae Beck.
Na Gagea lutea: Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa
(5); Zwierzyniec pod Krakowem, leg. M. Raciborski 12); Kraków,
leg. M. Kulcaykowka (12).
kazów nie widziałem.
43. Uromyces Seillarum (Grev.) Winter.
Na Muscari comosum: Babińce, pow. borszezowski, leg. A.
Lenz (12); Buczacz, leg. J. Krupa (5);
na Scilla bifolia: Raj, pne brzeżański, leg. G. Bobiak (1).
Okazów nie widziałem
44. Uromyces Veratri (DC.) Winter.
Aecidia
na Adenostyles albifrons: Nieweyrka, Koprowa (Tatry), le
K. Rouppert
Uredo- i teleutospory:
na Veratrum album: Staroleśna, Dolina Zimnej Wody (Tatry),
leg. K. Rouppert.
45. U Daetylidis Otth.
Aecidia:
na en repens: połonina Pożyrzewska na Czarnoho-
rze, leg. K. Huppental. a re A
Na ee bulbosus: Krzemionki pod Krakowem, leg. M.
Raciborski (12); (możliwe, iż aecidium to należy do U. Poae);
s d; Ranunculus acris: Olsza pod Krakowem, leg. M. Racibor-
ski
na Ranunculus repens: Żydaczów, pow. lwowski, s Jj. Kru-
pa (4); Sokolniki, Zubrza, pow. lwowski, leg. J. Krup
na Dactylis "glomerata: Wola Justowska pod Kınkoweis, leg-
M. Raciborski (12): Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5). s
Aecidia na Ra ee r pent; mogą należeć do Uromy
Poae Jah Puccinia Magnusian
RDZE GALICYI I BUKOWINY 83
46. Uromyces Poae Rabenhorst.
Aecidia:
na Ficaria ranunculoides: Kraków, leg. K. Miczyński, B. Na-
ad: Łuka, pow. kocmański, leg. A. Wróblewski.
a Ran nd auricomus: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski
(11); oai Tr Krupa (5);
na Ficaria län: Kraköw, leg. M. Raeiborski (12);
Zydatyeze, Krzywezyce, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); Brze-
żany leg. G. Bo biak SM 5.
na Poa serotina: Dublany, pow. lwowski, Hs . Krupa (4);
na Poa pratensis: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5).
Schroeteriaster.
47. Sehroeteriaster alpinus (Sehroet) Magnus.
Na Rumex alpinus (uredo): Dancerz na Czarnohorze, leg.
Z. Chmielewski.
azów nie widzialem.
Puccinia.
48. Puecinia Lycoctoni Fuckel.
Aecidia:
na Aconitum multifidum: Dancerz, Howerla, Kizly na Czarno-
horze, das B. Namyslowski;
a Aconitum sp.: Worochta, pow. nadwórniański, leg. Z. Chmie-
wiki: (może U. Lycoctoni ?).
49. Puceinia fusea (Pers.) Winter.
Teleutospory:
| na Anemone nemorosa: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
Czerna, pow. chrzanowski, leg. M. — Skały. Panieńskie
Pod Krakowem. leg. M. Raciborski, B Namysłowski, A. Wodzi-
ezko; Eegen pow. lwowski, leg. Wycieczka Lwowskiej pra-
cowni botanieznej.
Na Anemone ranunculoides (teleuto): Rudance, Sokolniki, Ku-
6*
84 B. NAMYSLOWSKI
kizów, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bo-
biak (1); Zydatyeze, Barszezowice. pow. lwowski, leg. J. Krupa (4);
na Anemone nemorosa: Żydatycze, Barszezowice, pow. lwowski,
leg. J. Krupa (4).
50. Puecinia Pulsatillae Kalehbrenner.
Teleutospory:
na Anemone silvestris: Lubomla w Miodoboraeh, pow. skała:
eki, leg. K. Rouppert. EE
Na Anemone silvestris: Kreszczatek koło Zaleszezyk, leg. A.
Wróblewski (17); Kopiec Krakusa, Kobylany pod Krakowew, leg.
M. Raciborski (12); Żyżnomierz, pow. buczacki, leg. J. Krupa (5).
51. Puceinia Calthae Link.
Aecidia:
na Caltha palustris; Modlniezka, pow. krakowski, leg. M. Ra-
ciborski (aecidia mogą należeć do P. Zopfü).
Uredo- i teleutospory:
na Caltha palustris: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Kru-
pa, K. Rouppert; Dolina Lejowa, Zuberska, Podbańską—Przyby-
lina (Tatry), leg. K. Rouppert; Zolköw, Topolin, pow. jasielski,
leg. A. Wodziczko. ehe WO RR
Na Caltha palustris: Hołowieeko, Zelemin, Butywl koło Sko-
lego, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Potutory, pow brzeżański,
leg. G. Bobiak (1); Kościelisko, Bystre (Tatry), Poręba Wielka,
pow. limanowski, leg. J. Krupa (4).
52. Puceinia Zopfii Winter.
Uredo- i teleutospory: E
ua Caltha palustris: Koseielisko, pod Reglami (Tatry), leg
Rouppert; Jaslo, leg. A. Wodziezko.
53. Pueeinia Thalietri Chev.
Na Thalictrum minus: Buezaez, leg. J. Krupa (5).
kazów nie widzialem.
54. Puecinia Dentariae (Alb. e. Schw.) Fuckel.
Teleutospory: Ra-
na Dentaria bulbijera: Kalwarya, pow. wadowicki, leg. M.
ciborski.
| er.
Na Dentaria bulbifera: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). A Se
RDZE GALICY! | BUKOWINY 85
55. Puecinia Violae (Schum.) DC.
bestia:
a Viola canina: Rakowezyk. pow. kołomyjski, leg. A. Śleń-
iria Krzywaczka, pow. myslenicki, leg. A. Rehman;
a Viola silvestris; Skały Panieńskie pod Krakowem, leg.
M. Coen Żydatycze, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Viola collina: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raci-
borski;
na Viola hirta: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski;
na Viola odorata: Bielany pod Krakowem, leg. M. Raci-
borski.
Uredo- i teleutospory:
na Violu hirta: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski;
na Viola silvestris: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg.
M. Raciborski; Żydatycze, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Viola canina: Sikornik pod Krakowem, leg. B. Namy-
słowski;
na Viola sp.: Worochta, pow. nadwórniański, leg. B. Namy-
słowski.
dos Viola pow „oho: pow. stryjski, leg. J. Krupa (5);
ny, leg. G. Bobiak (1); Obidowa pod Porębą Wielką, pow.
imanol, leg. J. [din a (4): Koseielisko, Zakopane, Czarny Du-
najee, pow. nowotarski, ph J. Krupa (3);
na Viola hirta: pod Beskidem w Karpatach stryjskich, leg.
J. Krupa (5);
na Viola mirabilis: Zydatyeze, Grzybowiee, pow. lwowski, leg.
J. muss (4);
a Viola canina: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4).
56. Pueeinia Arenariae Winter.
Teleutospory
= ką Sagina eiii: Kościelnik, pow. buczacki, leg. A. Śleń-
ziński; d
J na Sagina Linnaei: Dolina Chochołowska (Tatry), leg. E.
anota;
na Moeh ringia muscosa: Zielone nad Dunajcem (Pieniny),
pow. nowotarski, leg. Janota;
na Mochringia AO. Strążyska (Tatry), leg. W. Kulezyn-
ski; las Krzyszkowieki, pow. wielieki, leg. W. Kulez ński; Pa-
lliomoe Zielone, pow borszezowski, leg. A. Śleńdziński; Kraków,
leg. M. Racibor
na Stellaria Holostea: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg.
86 B. NAMYSLOWSKI
M. Raciborski; Dębina koło Dublan, pow. lwowski, leg. M. Raci-
borski;
a Stellaria nemorum: Babia Góra, pow. myślenicki, leg.
M. fis diboiski: polonina Pozyrzewska na Ozarnohorze, leg. B. Na-
myslowski, Z. "Chmielews i
na Melandryum rubrum: Zawojela, Fereszezenka pod Czarno-
hora, leg B. Namysłowski; Breskul na Ozarnohorze, leg. Z. Chmie-
ie
a Malachium aquaticum: Uhrynkowce, pow. zaleszezycki, leg.
A. Wróblew ski.
Na Agrostemma Githago: Łapszyn, pow. brzeżański, leg. G.
m (1);
a Stellaria Holostea: Żydatycze koło Lwowa, leg. J. Krupa
Q Dien Krzywezyce, Barszezowice pow. lwowski, leg. J.
rupa
na KE nemorum: Kościelisko, pow. nowotarski, Obidowa,
pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); Butywla, Zełemin, Hołowie-
eko, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5);
na Stellaria longtfolia: Żabie, pow. kossowski, leg. J. Krupa (5);
na Stellaria graminea: Dębina koło Skolego. pow. stryjska,
leg. J. Krupa (5);
na Sagina procumbens: Beskid, Wołosianka, pow. si yj it leg.
J. Krupa (5);
na Melandryum rubrum: Butywla, Hołowiecko, pow. stryjski,
leg. J. Krupa (5);
na Arenaria serpyllifolia: Skole.. Slawsko, pow. stryjski;
PCR, pow. lwowski, leg. J. Krupa
a Alsine verna: Murań (Tatry), jeż Rogalski (12),
57. Puecinia Silenes Schroeter.
Uredospor ry:
na Melandryum rubrum: Zagórzany. pow. gorlicki, le
mysłowski.
58. Puecinia Spergulae DC.
Teleutospory: |
na Spergula arvensis: Kobierzyn pod Krakowem, leg. M. Ra-
ciborski. moje en
Na Spergula arvensis: Kościelisko. Zakopane, | pow. nowotar
ski, leg. J. Krupa (4); Skole, Tuchla, Smorze, Orawa, pow. stryj” `
ski, leg. J. Krupa (5)
gB.Ne
RDZE GALICYI f BUKOWINY : 87
59. Pueeinia Malvaeearum Mont.
Ss
Althaea rosea: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Za-
eszczyki leg. A. Wróblewski;
a Lavathera thuringiaca: "Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Malva silvestris: Wólka Kapitanska, pow. lwowski, leg.
Wilezyński;
na Malva neglecta: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski;
na Malva rotundifolia: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski;
na Malva sp.: Czaslaw, Dobczyce, pow. wielicki, leg. K. Roup-
pert; npe leg. B. Namyslowski.
a Malva crispa: Kraków, leg. M. Raciborski (12); Brzeżany,
leg. A "Bobiak (1);
na Malva silvestris: okolice Krakowa, leg. M. Raciborski (12);
Ławoczne. pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Rabka, pow. myś
nieki, leg. J. Krupa (4); Mszana Dolna, pow. limanowski, leg. J.
Krupa (5);
na Malva rotundifolia: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
60. Pueeinia Morthieri Koern.
Teleutospory:
a Geranium silvaticum: między stawem Popradzkim a Szezyrb-
skiem jeziorem (Tatry), leg. K. Rouppert
61. Pueeinia argentata (Schultz) konie
esi os
a Impatiens Noli gar: Lesieezniki, pow. zaleszezycki, leg.
A. Śleńdziński: Okorn k pod Krakowem. leg. M. Raciborski; Re-
browacz, Tartarów, RW, nadwórniański, leg. B. Namysłowski; Nie-
głowice, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko.
Na Impatiens Noli tangere: Skole, Huta, Holowiecko, pow.
stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
62. Puceinia Pruni spinosae Pers.
z.
mone. ranunculoides: Ojców (Królestwo Polskie), leg.
M. ye ea Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski.
> i teleutospory:
runus spinosa: Łagiewniki. pos podgórski, leg. M. Ra-
eiborski; dd pow. jasielski, leg. A . Wodziezko;
ER B. NAMYSŁOWSKI
‚na Prunus insititia: Kluczów Wielki, pow. kolomyjski, leg.
A. Slendzinski;
na Prunus domestica: Dublany, pow, lwowski, leg. J. Krupa,
M. Raciborski; Czasław, pow. wielicki, leg. K. Rouppert; Dobra,
pow. limanowski, leg. K. Rouppert; Jasło, leg. A. Wodziezko.
Na Prunus spinosa: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5);
) ice, Malechów, Zydatyeze, pow.
63. Puecinia Cerasi (Ber.) Cast.
Teleutospory:
na Prunus avium: Dublany, pow. łwowski, leg. J. Krupa.
64. Puceinia Epilobii tetragonii (DC.) Winter.
Aecidia:
na Epilobium hirsutum: Plaszów, pow. podgórski, leg. M. Ra-
ciborski;
„na Epilobium montanum: Zakopane, pow. nowotarski, leg. M.
Raciborski;
na Epilobium roseum: Buczacz, leg. Śleńdziński;
na Epilobium sp.: Zaleszezyki. leg. A. Wróblewski.
Uredo- i teleutospory: ;
na Epilobium montanum: Zawojela pod Czarnohorą, leg. B. Na-
mysłowski. Moped n
Na Epilobium montanum: Obidowa nad Poreba Wielka, pow.
limanowski, leg. J. Krupa (4); Gubalówka, Zakopane, pow. nowo-
tarski, leg. J. Krupa (4); Zełemin koło Hrebenowa, pow. stryjski,
leg. J. Krupa (5);
na Epilobium parviflorum: Leśniki, pow. brzeżański. leg. G.
Bobiak (1).
65. Pnecinia Cireaeae Pers.
Teleutospory: ¿
na Circaea alpina: Kniażdwór, pow. kołomyjski, leg. A. Sleñ-
dziński; Zabierzów pod Krakowem, leg. M. Raciborski: Jawornik
pod Krzywaczką, pow. myślenicki, leg. A. Rehman;
na Circaea lutetiana: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa,
M. Raciborski; Dębica, pow. ropezyeki, leg. B. Namyslowski.
RDZE GALICYI I BUKOWINY ` 89
Na Circaea lutetiana: Skole, Pohar, Huta, SS pow.
stryjski, leg. J. Krupa (5); Szybalin, Leśniki, pow. brzeżański, Cie
G. Bobiak (1);
na Circaea intermedia: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5).
66. Puccinia Herniariae Unger.
Na Herniaria glabra: Podgórze, leg. M. Raciborski (12). Oka-
zów nie widziałem.
67. Pueeinia Ribis DC.
Teleutosporv:
na Ribes alpinum: e, er pow. EN Dolina Ko-
prowa (Tatry), leg. K. Roupper
A Ribes petraeum: wu (Tatry), leg. K. Rouppert.
a Ribes petraeum: Borek Poturzycki, pow. sokalski, leg.
A. Rebman (12
a Ribes Grossularia: Rożanka koło Sko lego, pow. Boeing
leg. E ia (5); Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bobi k (1).
68. Puecinia Chrysosplenii Grev.
Teleutospor y :
na Chrysosplenium alternifolium: Jaryna, pow. gródecki, leg.
J. Wołoszyńska.
Na Chrysosplenium alternifolium: Barszezowiee pod Lwowem,
Buczacz, Husiatyn, leg. J. Krupa (5); Skały Panieńskie pod Kra-
kowem, leg. M. "Raciborski (12); Leśniki, pow. brzeżański, leg. G.
Bobiak (1 (1 ).
69. Puecinia Aegopodii Schum.
Ze weer:
Aegopodium Podagraria: Dębniki i Dąbie pod Krakowem,
leg, M. Raciborski; Malechöw, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Niedź-
wiedź koło Poręby Wielkiej, pow. limanowski, leg. J. Krupa;
rzybowiee, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Zabierzów. pow. kra-
kowski, leg. B. Namysłowski; ‚Zaleszezyki, leg. A. Wröblewski.
70. Puecinia Astrantiae Kalchb
Na Astrantia maior: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). Okazów
nie widziałem
90 B. NAMYSŁOWSKI
71. Puceinia Bupleuri faleati (DC.) Winter.
Aeeidia
na FE falcatum: Kreszezatek E? Zaleszezykami, E
A. Wróblewski.
Na Bupleurum faleatum: Brzezany, leg. G. Bobiak (1).
72. Puceinia Chaerophylli Purt.
Aecidia:
na z. — Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa.
Teleu
na De rs MINE temulum: Dublany, pow. lwowski, leg. J.
Krupa. M EE
Na Anthriscus silvestris (ur. i teleut.): Zydatyeze, pow. lwowski,
leg. J. Krupa
na Geteste aureum: Korezanka pod Skolem, pow. stryj-
ski, leg. J. Krupa (5)
73. Puecinia Conii Fuckel.
Wis i teleutospory:
nium maculatum: Grzegörzki pod Krakowem, leg. M. Dn `
gege Pulhoreq pow. stryjski, leg. E. Niezabitowski. |
44. Puceinia Falcariae (Pers.) Fuckel.
Aecidia: E
na Falcaria Rivini: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa —
Lubomla w Oknie, pow. skalacki, leg. K. Rouppert; Berdo- Hor” `
dyszeze pod Czerniawką, pow. czerniowiecki, leg. M. Raciborski `
Na Falcaria Rivini: Winniki, Miklaszów pow. lwowski, ud s
J. Krupa (5); Grzybowice, pow. lwowski, Podgórze a Krakowem, |
leg. J. Krupa (3): WA Pid pod Zaleszczykami, log, A Wer —
. blewski (17); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Nawarya, Hits =
pow. lwowski, leg. J. Krupa (4). *
15. Aga Petroselini (DC.) Lindroth.
Uredospory
na Aethusa Seng Zaleszezyki, leg. A. Wröblewski.
Kr ory:
usa Cynapium: Potoczyska, pow. horodeński, leg.
Stekdaiiskis Koch leg. A. Wodziezko.
ESL.
BATES
A.
RDZE GALICYI I BUKOWINY 91
46. Puecinia Oreoselini (Str.) Fuckel.
Teleutospory:
na Peucedanum Oreoselinum: leg. Bośniacki (miejscowość nie
podana); Bielany pod Krakowem, leg. M. Raciborski.
Na Peucedanum Oreoselinum: Krzemionki pod Krakowem,
leg. M. Raciborski (12).
44. Puceinia bullata (Pers.) Winter.
Teleutospory:
na Silaus pratensis: Kreszezatek pod Zaleszezykami, leg. A.
Wróblewski.
48. Puceinia Athamanthae (DC.) Lindroth.
Teleutospory:
na Peucedanum Cervaria: Czernichów, pow. krakowski, leg.
L. Nowakowski.
79. Puceinia Pimpinellae (Str.) Mart.
Teleutospory:
na Pimpinella magna: Kraków, leg. M. Raciborski;
na Pimpinella Saxifraga: Jasło, leg. A. Wodziczko.
Na Pimpinella magna: Gubałówka, Zakopane, Kościelisko,
pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); Poręba Wielka, pow. limanow-
ski, leg. J. Krupa (4); Posuchów, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak
(1); Dębina pod Skolem, pow. stryjski, leg. J, Krupa (5). -
80. Puceinia Sanieulae Grev.
Uredo- i teleutospory: :
.. na Sanicula europaea: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. M. Ra-
ciborski; Iwonicz, pow. sanocki, leg. A. Wodziezko (uredo).
S1. Puceinia retifera Lindroth.
_ Na Chaerophyllum bulbosum: Dublany, Żydatycze, pow. lwow-
ski, leg. J. Krupa (5
Okazów nie widziałem.
$2. Puecinia Adoxae Hedv.
Teleutospor ES
y y
na Adoxa moschatellina: Bielany pod Krakowem, leg. B. Na-
mysłowski; Kostryżówka, pow. koemański, leg. A. Wróblewski. `
92 B. NAMYSEOWSKI
a Adoxa moschatellina: Lesniki, pow. brzezanski. leg. G. Bo-
biak (1) Puszcza Niepołomska, pow. bocheński, leg. J. Krupa (5).
83. Puccinia punctata Link.
Aecidia:
na Galium verum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
Zwierzyniec pod Krakowem, leg. M. Raciborski;
Galium Schultesii: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Galium Mollugo: Dąbie. Skaly Panieńskie pod Krakowem,
leg. M. Raciborski; Jasło, leg. A. Wodziczko; Kreszezatek pod Za-
leszezykami, leg. A. Wróblewski;
na Galium sp: Zalesz zezyki, leg. A. Wróblewski;
na Asperula galioides: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski.
a i teleutospory:
i ted Schultesü: Lubień, pow. gródecki, leg. M. Raci-
ind ke pod Krakowem. leg. M. Raciborski;
na Galium pia Gawrzylowa, pow. ropezyeki, leg. B. Na-
myslowski;
na Galium Mollugo: Klęczany, pow. gorlicki, leg. B. Namy-
slowski; :
a Galium silvaticum: Podzamcze. pow. jasielski, leg. A. Wo-
PA (bywa odróżniana jako P. Galii silvatici Oth.);
na Galium sp.: Rebrowaez koło Worochty, pow. nadwórniań-
ski, leg. B. Ce Rabka, pow. myślenicki, leg. St. Maluty.
Na Galium cruciata: Las dicite ror ki pow. zaleszezycki,
leg. A. Śleńdziński (12); las Berezów w Żukowie, pow. kolomyjski.
leg. A . Śleńdziński (12); Żydatycze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3);
na Galium verum: Zakopane. pow. nowotarski; Poręba Wielka,
pow. limanowski, leg. J m (4); Posuchów, Szybalin. pow. brze-
żański. leg. G. Bobi ak (
na Galium Mona: Posuchów, Szybalin, pow. brzeżański. leg-
a e (1); Debina kolo Skolego. pow. stryjski, leg. J. Kru-
na Galium Schultesü: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa Ei
na Galium vernum: Hrebenów koło Skolego, pow. stryjski,
(5).
leg. J. Krupa
84. Puccinia Valantiae Pers.
Teleutospory :
na Galium vernum: Puszeza Niepolomska, pow. bocheński, leg.
J. Krupa; Sikornik pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Bez
pod Krakowem. leg. A. Śleńdziński; Liezkowee, pow. hus atyński,
leg. A. Śleńdziński;
Po
set RT EEE aes
RDZE GALICY! I BUKOWINY 93
na Galium Mollugo: Przegorzały pod Krakowem, leg. M. Ra-
nei:
a Galium cruciata: Dębina pod Dublanami, pow. lwowski,
ski.
leg. M. bos
Na Galium vernum: Gubalöwka, Koscielisko, pow. nowotarski,
leg. J. Krupa (4); Poreba Wielka, pow. limanowski, leg. J. Krupa
(4); Skole, pow. stryjski; Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa (5);
na Galium verum: Brzeżany, leg. G. Bobia ):
na Galium cruciata: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5).
85. Puceinia commutata Sydow.
Teleutospory:
na Valeriana officinalis: Kępa Zwierzyniecka pod Krakowem,
leg. M. Raciborski.
NaValeriana officinalis: Hinowice. pow. brzeżański, leg. G.
Bobiak (1).
86. Pueeinia doronieella Sydow.
mee i teleutospory:
Doronicum Columnae: Pietros na Czarnohorze, leg. Z.
Dimis Gatunek ten znano dotychezas tylko z Krainy ASN
87. Puccinia Absinthii DC.
Teleutospory:
na Artemisia Absinthium: Wolica, pow. ropezycki, leg. B. Na-
mysłowski; Zaleszezyki (II), leg. A. Wróblewski;
na Artemisia vulgaris: Jasło, leg. A. Wodziezko.
Na Artemisia Absinthium: Skole, pow. sttyjski; Buezaez, leg.
J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1);
na Artemisia vulgaris: Lapszyn, pow. brzeżański, leg. G. Bo-
biak (1).
88. Puecinia Carduorum Jacky.
m i teleutospory*
a Carduus acanthoides: Zwierzyniee pod Krakowem, leg. B.
Namysto wiki:
i be Carduus Kerneri: Pietros na Czarnohorze, leg. Z. Chmie-
ews
na Carduus erispus: Repużyńce, pow. kocmański, leg. A. Wró-
blewski.
94 B. NAMYSŁOÓWSKI
Na Carduus e Koseielisko, Zakopane, pow. nowotar-
ski, leg. J. Krupa
a Carduus crispus: Grzybowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa.
89. Puecinia Carlinae Jacky.
Uredospory:
na Carlina vulgaris: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Ra-
ciborski;
na seme caulis: Dolina Lejowa, Maly Kopieniee (Tatry),
leg. K. Roup
na Qa lina simplez (matrix nova): Zweniaezka, pow. koemań-
ski, leg. A. Wróblewski.
90. Pueeinia Centaureae DC.
Uredo- i teleutospory:
na Centaurea Scabiosa: Krzemionki pod Krakowem, leg. M.
Raeiborski; Podzameze, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko.
Na Cańlawrat Scabiosa: Dublany, Grzybowice, pow. lwowski,
leg. J. Krupa (4)
91. Puceinia Jaceae (Ott.) Jacky.
Teleutospory:
na Centaurea Jacea: Dublany, pow. lwowski, leg. de Krupa;
zany, pow. gorlicki, leg. B. Namyslowski; Zolków, pow. ja-
sË leg. A. Wodziezko. IS L A tar
Na Centaurea Jacea: Debina kolo Skolego, pow. stryjski, leg-
J. Krupa (5); Lwöw i okolica, leg. J. Krupa (3).
92. Puccinia verruca Thüm.
Teleutospory :
a Centaurea mollis: Polonina Pozyrzewska na Czarnohorze,
n
lez. Z. Chmielewski.
93. Pueeinia montana Fuckel.
Na Centaurea montana: Paraska pod Skolem, pow. str yjski,
leg. J. Krupa (5);
na Centaurea phrygia: Skole, Pohar, pow. stryjski, leg J.
Krupa (5); Kościelisko, Zakopane, Gubałówka (Tatry); Obidowi,
Poręba Wielka, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4);
Okazów nie widziałem, — rozsiedlenie pozwala przy puszczać,
że prawdopodobnie nie P. Centaureae.
RDZE GALICY! I BUKOWINY 95
94. Puceinia Ciehorii (DC.) Bell.
Aecidia (dotychczas nieznane, opisałem.w pracy nr. 10):
na Cichorium. Intybus: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski.
_ Uredospory:
na Cichorium Intybus: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski.
95. Pueeinia Cirsii laneeolati Schroeter.
Uredo- i teleutospory:
na Cirsium lanceolatum: Jasło, leg. A. Wodziezko; Zaleszezyki
(ID, leg. A. Wróblewski.
a Cirsium lanceolatum: (II, III): Dublany, Lesienice, pow.
Iwowski, leg. J. Krupa (5); Kościeliska (Tatry), leg. J. Krupa (4);
Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
96. Puecinia obtegens (Link.) Tul.
Spermogonia:
. ma Cirsium arvense: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Ra-
eiborski.
Uredo- i teleutospory:
na Cirsium arvense: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg.
Z. Bosniacki; Worochta pow. nadwórniański, leg. B. Namysłowski;
Stróże, pow. grybowski, leg. B. Namysłowski; Zagórzany, Gorlice,
Glinnik Maryampolski. pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Wola
| Justowska pod Krakowem, leg. B. Namyslowski; Debica, pow. rop-
_ eaycki, leg. B. Namysłowski; Czasław, pow. wielicki, leg. K. Roup-
d Kreszezatek pod Zaleszezykami, leg. A. Wróblewski; Jaslo,
eg. A. Wodziezko.
: a Cirsium arvense: Rakowice. Błonia krakowskie, Łagiewniki,
Wola Duchacka, pow. podgórski, leg. M. Raciborski (12); Brzeżany,
leg. G. Bobiak (1); Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3).
97. Puccinia Cirsii Lasch.
Uredo- i teleutospory: |
|. Da Cirsium oleraceum: Czarna Wieś pod Krakowem, leg. B.
-_ Namysłowski; między Zagörzanami a Moszezanica, pow. gorlicki;
SC dÉ . Namysłowski; Fereszczenka pod Czarnohorą, leg. Z. Chmie-
.. lewski; Zolków, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko.
=, Na Cirsium palustre: Zełemin koło Hrebenowa, pow. stryjski,
| NS. Krupa (5).
96 B. NAMYSLOWSKI
98. Puecinia Cnici oleracei Pers.
Teleutospory:
na Cirsium oleraceum: Zawojela, Fereszezenka pod Czarno-
horą, leg. D Namysłowski.
99. Puccinia Crepidis Schroeter.
Teleutospory:
na Crepis tectorum: Dolina Kościeliska, leg. K. Rouppert.
100. Pueeinia maior Dietel.
vm "wé
Orepis paludosa: Połonina Pożyrzewska na Czarnohorze,
leg. A Ohalik Janów, pow. grödecki, leg. K. Rouppert.
101. Puccinia praecox Bubak.
Na Crepis biennis (II i II): Kościeliska, Zakopane (Tatry),
leg. J. Krupa (4).
O
kazów nie widziałem.
102. Puccinia Doronici Niesl.
dE |
a Doronicum austriacum: Kukul pod Czarnohora, leg. Z.
Ohimielewski.
103. Pueeinia Echinopis DC.
Na STA sphaerocephalus: Las za Fedorem koło Buczacza,
leg. Trusz (12
kazów nie widziałem.
104. Puceinia Helianthi Schweinitz.
Uredo- i teleutospory:
na Helianthus annuus: Dublany, pow. lwowski, A J. Krupa,
M. Raciborski; Zwierzyniec pod Krakowem, leg. Raciborski;
Kraków, leg. B. Na amysłowski; Dębica, pow. RU leg. B. Na-
myslowski; Deszno, pow. sanocki, leg. K. mori Jasło, leg. A
Wodziezko; Zaleszezyki, leg. A. Wróblewsk
na Helianthus atrorubens: Kraków, leg. K. Mizyński. ___
Na Helianthus annuus: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Buczac?,
leg. J. Krupa (5).
ww rm.
Leer WA Czak:
RDZK GALICYI I BUKOWINY 97
105. Puecinia Hieracii (Schum.) Mart.
ze i teleutospory;
a Hieracium aurantiacum: Breskul na Czarnohorze, leg. Z.
Chmielewski:
na Hieracium umbellatum: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski;
na Hieracium sp.: Dublany, pow. lwowski. "leg. J. Krupa; Bre-
skul na Czarnohorze, leg: B. Namysłowski wspólnie z ś. p. Dr. F.
Blonskim; Warzecha (Tatry), leg. K. Rouppert; dolina potoku
Dancerza na Czarnohorze, leg. Z. "— Nieglowiee, pow.
jasielski, leg. A. Wodziezko.
Na Hieracium murorum: Skole, Huta, Hrebenów, Holowiecko,
pow. stryjski, leg. z Krupa (5); Obidowa, Poreba Wielka, pow. li-
EH leg. J. Krupa (4);
a Hieracium aurantiacum: Korezanka koło Skolego, pow.
"TR leg. J. Krupa (5);
n ZE
in wm tp feto): w reglach (cci ei leg. J. Kru-
na Hieracium villosum: Pal.
106. Puccinia eonglomerata (Str. Kke. e. Schm.
slowski; Pop Iwan w che ezarnohorskich, leg. Z. ice
ski; Rohacz Ostry, Dolina Zimnej Wody (Tatry), leg. K. —
107. Puceinia Hypoehoeridis Oud.
Uredo- i teleutospory
na Hypochoeris multi flora: Gubalówka, Tatry, leg. J. Kru
kK x da sp.: nad potokiem z Małej Łąki (Tatry), ej
oup
108. Puceinia Prenanthis (Pers.) Lindroth.
Uredo- i teleutospory:
„na Lactuca muralis: Zagórzany, Libusza, Kwiatonowice. pow
gorlieki, e? D Namysłowski; Dolina Chochołowska (Tatry), leg.
"eg
Sta tuca muralis: Zakopane, Kościelisko, Gubałówka (Ta-
4).
try), e J. Krupa
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV Dział DL E
98 B. NAMYSLUWSKI
109. Puceinia Lampsanae (Schulz) Fuckel.
Aecidia:
na Lampsana communis: Czerna, pow. chrzanowski, leg. M.
Raciborski.
vow i teleutospory:
ampsana communis: Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wo-
dziezko; Repużyńce, pow. kocmański, leg. A. Wróblewski.
110. Puecinia Bardanae Corda.
Uredo- i teleutospory:
na Lappa minor: Libusza, pow. gorlieki. leg. B. Namysłowski;
na Lappa sp.: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Gene Topolin,
pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Zaleszczyki, leg. Wró
blewski.
Na Lappa minor: Kraków, leg. M. Raciborski (12);
na Lappa maior: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
111. Puceinia Leontodontis Jacky.
Na Leontodon autumnale (IL i III): Zakopane, Kościelisko
(Tatry), leg. J. Krupa (4). A
Okazów nie widziałem.
112. Puceinia Mulgedii Sydow.
Aecidia: :
na Mulgedium alpinum: Breskul na Czarnohorze, leg. Z. Chmie-
lewski.
Teleutospory:
na Mulgedium alpinum: Zawojela pod Czarnohorą, leg. B. Na-
myslowski; Swynne. Rebrowaez koło Woroehty, pow. nadwórniań-
ski, leg. B. Namysłowski.
113. Puceinia Acanthii Sydow.
eo ue f
a Onopordon Acanthium: Sikornik pod Krakowem, leg.
Raeiboreki
nii leg jo DBA
Na Onopordon Acanthium: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
114. Puccinia Pieridis Hazslinsky.
Uredo- i teleutospory:
na Picris hieracioides: Zwierzyniee pod Krakowem, leg. M.
Raciborski; Jaslo, leg. A. Wodziezko.
Na Pieris hieracioides: Brzeżany, leg. G. Bobiak c (1).
M.
LE o EE
RDZE GALICYI I BUKOWINY 99
115. Puecinia Prenanthis purpureae (Pers.) Lindroth.
Aecidia: y
na Prenanthes purpurea: Babia Góra, pow. myslenicki, leg.
M. Raciborski.
Teleutospory:
na Prenanthes purpurea: Iwonicz, pow. sanocki, leg. A. Wo-
dziezko.
116. Puccinia Seneeionis Libert.
Aecidia:
a Senecio subalpinus (matrix nova): Połonina Pożyrzew-
ska S Czarnohorze, leg. B. Namyslowski, Z. Chmielewski.
74
i na Senecio nemorensis: Huta kolo Skolego, pow. stryjski, leg.
. Kru
Aecidia mogą należeć do P. silvatica a nie P. Senecionis..
117. Puccinia Scorzonerae (Schum.) Jacky.
Na Scorzonera eech (II i III): Butywla koło Skolego,
pow. stryjski, leg. rupa (5).
Okazów nie widziałem.
118. Pueeinia Virgaureae (DC.) Libert.
Teleutospory:
na Solidago Virgaurea: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa;
Deszno, pow. sanocki, leg. K. Stecki.
119. Pueeinia Sonchi Roberge.
a Sonchus arvensis: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa
(3); SE pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1).
kazöw nie widzialem
120. Pueeinia Tanaceti DO.
ës Zeg
à Tanaretion vulgare: Kępa Zwierzyniecka pod Krakowem,
leg. x us ibor
a Ta an corymbosum (II i III): Skole, Korezanka, Pa-
— "Rosen pow. stryjski, leg. J. Krupa (5).
7
100 B. NAMYSLOWSK!
121. Puceinia Taraxaci (Reb.) Plowright.
Ur ZS i teleutospory:
na Taraxacum officinale: Kraków, leg. B. Namysłowski; Mosz-
czenica, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Zaleszezyki, leg. A.
Wróblewski; Zolków, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko.
Na Taraxacum officinale: Dublany. augen pow. lwowski,
leg. J. Krupa (4); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
122. Puecinia Tragopogi (Pers.) Corda.
Aecidia:
na Tragopogon pratense, TE Bosniacki ca nie po-
dana); D rro pod Krakowem, leg. M. Racibor
agopogon éiser Gg Stampi, pow. Kita leg.
Wycieczka lwowskiej Pracowni botanicznej..
Na Tragopogon pratense: Posuchów, pow. a bo leg. G.
Bobiak (1).
123. Puceinia Soldanellae (DC.) Fuckel.
Aecidia:
na Soldanella alpina: Gubalówka pod Tatrami, leg. J. Krupa.
Uredo- i teleutospory:
na Soldanella Ee Polonina Pozyrzewska i Dancerz na
Czarnohorze. leg. Z. Chmielewski; Dolina Kościeliska (Tatry), leg.
ert.
Na Soldanella alpina: Strążyska, Wołowiec, Rohacz (Tatry).
leg. J. Krupa (3).
124. Puecinia Waldsteiniae Cart.
Na Waldsteinia geoides: koło Buczacza w lesie, leg. J. Krupa
(5). Okazów nie widziałem. Gatunek nadzwyczajnie rzadki, znany .
tylko z Ameryki północnej na Wałdsteinia fragarioides i z Azyl
wschodniej (z nad Amuru) na Waldsteinia sibirica i trifolia. Konie-
czne jest odnalezienie tego gatunku u nas. wobec zaginięcia oka-
zów $. p. Krupy.
125. Puceinia Gentianae Link.
Aecidia i uredos spor
na Gentiana excisa; Poeana Stampi, pow. Kimpolung, leg. K.
Rouppert. ran a
Na Gentiana asclepiadea: Magóra koło Libohory, pow. stryj-
„ski, leg. J. Krupa (5);
RDZE GALICYI I BUKOWINY 101
na Gentiana eruciata: Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bo-
biak (1).
126. Pueeinia Swertiae (Opiz) Winter.
Teleutospory:
na Swertia perennis: Dolina za Bramką (Tatry), leg. K.
Rouppert.
127. Puecinia Veronicarum DC.
Teleutospory:
na Veronica longifolia: Płaszów, pow. podgórski, leg. M. Raci-
borski; j
na Veronica urticaefolia: Połonina Pożyrzewska na Czarno-
horze, leg. A. Rehman.
Na Veronica spicata: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
4
128. Puceinia Convolvuli (Pers.) Cast
Aecidia:
na Convolvulus sepium: Kępa Zwierzyniecka pod Krakowem,
leg. M. Raciborski (w r. 1866 zbierał Z. Bośniacki na Spiżu).
Na Convolvulus arvensis (II i III): Dublany, pow. lwowski,
leg. J. Krupa (3); Wołosianka, Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa
(5); Poręba Wielka, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4);
na Convolvulus sepium: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
129. Puceinia Betonicae (A. e. Schw.) DC.
Teleutospory:
na Betonica officinalis: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa.
na Betonica officinalis: Barszezowice, pow. lwowski, leg. J.
Krupa (3); Olszówka koło Poręby Wielkiej, pow. limanowski, leg.
J. Krupa (4); Dębina pod Skolem, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5).
130. Puecinia Glechomatis DC.
Teleutospory:
na Glechoma hederacea: Biala, pow. grvbowski. leg. B. Namy-
słowski; Latoszyn, pow. ropezyeki, leg. B. Namysłowski; Jasło,
leg. A. Wodziezko.
.. Na Glechoma hederacea: Holowieeko, pow. stryjski, leg. J.
Krupa (5). `
102 B. NAMYSŁOWSKI
131. Puecinia Menthae Pers.
Aecidia:
po Calamintha Acinos: Jazlowiee, pow. buezacki, leg. A. Sleń-
dziński; Nowosiólka, pow. skalaeki, leg. A. Śleńdziński;
na Calamintha vulgaris: Sikornik pod Krakowem, leg. M. Ra-
eiborski;
na Mentha sp.: Deszno, Rymanów Zdrój, pow. sanocki, leg.
K. Stecki.
Na Clinopodium vulgare: Dębina koło Skolego ow. stryjski,
leg. J. Krupa 6 : si i gil e
. ma Mentha silvestris: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Huta, Ko-
ziowa, pow. stryjski, Buczacz. leg. J. Krupa (5);
entha arvensis: Kościelisko, Zakopane, Nowe Bystre,
Czarny Dunajec. pow. nowotarski, leg, J. Krupa (4); Poręba Wiel- _
ka, Obidowa, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); Skole. Tuchla,
Ławoczne, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5).
132. Puceinia Phlomidis. Thüm.
Aecidia: *
na Phlomis tuberosa: pod Zaleszezykami, leg. A. Wróblewski.
RDZE GALICY! I BUKOWINY 103
133. Pueeinia suede Kirehn.
Aecidia
na Salvia verticillata: Łuka, pow. kocmanski, leg. A. Wró-
blewski.
Teleutospory :
na wai in verticillata: Skole, pow. stryjski, Zakopane, pow.
nowotarski, leg. J. Krupa; mn pow. gorlieki, leg. B. Na-
myslowski; Jaslo, leg. A. Wodziez
Na Salvia verticillata: en leg. G. Bobiak (1).
154. Puceinia Salviae Unger.
Teleutospory:
na Salvia glutinosa: Worochta, Mikuliezyn, Tartarów, Jarem-
, pow. nadwörnianski, leg. . Namysłowski; Topolin, pow. ja-
dur leg. A. Woduésto.
135. Puecinia Vossii Korn.
Teleutospory:
na Stachys recta: Czerniawka pod Czernioweami, leg. M. Ra-
eiborski.
136. Pueeinia annularis Schlecht.
Teleutospory:
na Teucrium ae, Okno w Miodoborach, pow. skała-
eki, leg. K. Rouppe
Na Teucrium RN Niżniów, pow. tlumacki, Rakomysz,
pow. buezacki. leg. J. Krupa (5).
13%. Puecinia Polygoni amphibii Pers.
RI. i teleutospory:
a Polygonum amphibium: Dublany, pow. lwowski, leg. J.
each M. Raciborski; Dębniki pod Krakowem, leg. M. ' Racibor-
E Kraków, leg. B. Namysłowski; Zagórzany, pow. gorlicki, leg.
B. Mam yełowski; Latoszyn, Im ropezyeki, leg. B. Namysłowski;
Żoł ołków, pow. jasielski, leg. A . Wodziezk
Na Polygonum Be bride nas, Di Woda, pow. lwow-
1H leg. J. Krapa (3); Lapszyn, pow. brzezanski. leg. G. Bobiak (1).
104 B. NAMYSLOWSKI
138. Puceinia Polygoni Alb. e. Schw.
Teleutospory: i
na Polygonum Convolvulus: Dublany, pow. lwowski, leg. J.
Krupa; Podgórze koło Krakowa, leg. M. Raciborski; Zagórzany,
pow. gorlicki. leg. B. Namysłowski; Skole, pow. stryjski, leg. J.
Krupa: Sikornik, Wola Justowska pod Krakowem, leg. B. Namy-
„słowski; |
na Polygonum dumetorum: Bielany, leg. A. Żmuda.
Na Polygonum Convolvulus: Czarny Dunajec, pow. nowotarski,
leg. J. Krupa (4); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Podgórze, leg. M.
Raciborski (12);
na Polygonum dumetorum: Zakrzówek pod Krakowem, leg. M.
Raciborski (12).
i 139. Puccinia Bistortae DC.
Teleutospory: :
na Polygonum Bistorta: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J.
Krupa; Mała Łąka (Tatry), leg. K. Rouppert.
Na Polygonum Bistorta: Tonie pod Krakowem, leg. M. Raci-
borski (12); Potutory. pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1); Dubla-
ny, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Butywl koło Skolego, pow.
stryjski, leg. J. Krupa (5). Może P. mamillata.
140. Puccinia mamillata Schroeter.
Uredo- i teleutospory:
na Polygonum Bistorta: Tyniec, Czarna Wieś pod Krakowem,
leg. B. Namysłowski; Staroleśna (Tatry), leg. K. Rouppert.
141. Puccinia Polygoni vivipari Karst.
Uredo- i teleutospory:
na Polygonum viviparum: Zakopane, Gubałówka, pow. nowo-
tarski, leg. J. Krupa.
142. Puccinia Acetosae (Schum.) Koern.
na R de
Krupa; Wola Justowska pod Krakowem. leg. B. Namyslowski;'
Luka. pow. koemański, leg. A. Wróblewski (uredo).
RDZE GALICYI I BUKOWINY 105
| Na Rumex Acetosa: Obidowa nad Porębą Wielką, pow. lima-
nowski, leg. J. Krupa (4); Sławsko, pow. stryjski, leg. J. Krupa
(5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
143. Puccinia Mougeotii Lag.
Na Thesium alpinum: Paraska pod Skolem, pow. stryjski, leg.
J. Krupa (5). i
Okazów nie widzialem.
144. Puceinia Thesii (Desv.) Chaillet.
Na Thesium linophyllum. Krzemionki, Przegorzaly pod Kra-
kowem, leg. M. Raeiborski (12); Brzezany, leg. G. Bobiak (1).
Okazów nie widzialem.
145. Pueeinia asarina Kunze.
Teleutospory: i
na Asarum europaeum: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Kru-
pa. M. Raciborski; Lesienice, Janów. Grzybowice, pow. lwowski,
leg. M. Raciborski; Bielany pod Krakowem, leg. B. Namysłowski:
Zagórzany, Kwiatonowice, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Za-
opane, pow. nowotarski. leg. J. Krupa; Czasław, pow. wielicki,
leg. K. Rouppert; Dol. Chochołowska, Dol. ku Dziurze, pod reglami
(Tatry), leg. K. Rouppert; Stróże, pow. grybowski, leg. B. Namy-
słowski, Góra Posadzka i Żabia pod Rymanowem, pow. sanocki,
leg. K. Stecki; Zolków, Niegłowice, pow. jasielski, leg. A. Wo-
dziczko; Uhrynkowce, pow. zaleszczycki, leg. Wróblewski.
Na Asarum europaeum: Obidowa nad Porębą Wielką, pow. li-
manowski, leg. J. Krupa (4); Skole, Butywla, Pohar, Hołowieeko,
pow. stryjski, Buezaez, leg. J Krupa (5).
146. Puceinia Porri (Sow.) Winter.
Teleutospory:
na Allium Porrum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa.
Na Allium Cepa: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4);
E na Allium fistulosum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa
_ (8; może P. Allü?
147. Puecinia Allii DC.
Teleutospory:
na Allium oleraceum: Tyniec pod Krakowem. leg. M. Raci-
borski
106 B. NAMYSŁÓW SKI
Na Allium oleracóum: Rzęsna Ruska koło Lwowa, leg. J.
Krupa (5). i
148. Puccinia Asparagi DO.
Teleutospory:
na Asparagus officinalis: Kraków, leg. M. Raciborski; Zale-
szezyki, leg. A. Wróblewski;
na Asparagus officinalis: Brzezany, leg. G. Bobiak (1).
149. Puccinia Liliacearum Duby.
Na Muscari comosum: Żyżnomierz, pow. buezacki, Horodnica,
pow. skalacki, leg. J. Krupa (5).
Okazów nie widzialem.
150. Puceinia Rossiana (Sace.) Lager.
Na Seilla bifolia: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski (17).
g i lem.
,
kazów nie widziale
151. Puceinia Iridis (DC.) Wallr.
Teleutospory: :
na [ris graminea: Potoezyska nad Dniestrem, pow. horodeński,
leg. A. Slendzinski. a M o
Na Iris Pseudacorus: Łapszyn, pow. brzeżański, leg. G. Bo-
biak (1); Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (4); Stradez, pow.
lwowski, leg. J. Krupa (5).
152. Puccinia oblongata (Link.) Winter.
Uredo- i teleutospory: ;
na Luzula pilosa: Dębina pod Dublanami, pow. lwowski, leg.
M. Raciborski; j
na Luzula sp.: Breskul na Ozarnohorze, leg. Z. Chmielewski.
Na Luzula pilosa: Zakopane, Kościelisko (pod Tatrami), leg.
J. Krupa (4); Hrebenów, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5);
na Luzula campestris: Posuchów. pow. brzeżański, leg. G. Bo-
biak (1).
153. Pueeinia obseura Schroet.
Uredospory:
na Luzula campestris: Las Krzyszkowieki, pow. wielicki, leg
M. Raeiborski; Breskul na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski.
KDZE GALICYI I BUKOWINY 107
Na Luzula campestris: Grubałówka pod Tatrami, leg. J. Kru-
pa (3); |
na Luzula pilosa: Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5);
na Luzula Forsteri: Lipowa, pow. żywiecki, leg. A. Rehman (12).
154. Puceinia Caricis (Schum.) Reb.
Aecidi
na Urtica dioica: Przegorzaly, Anere pod Kinoe, leg.
M. Raciborski; Dublany, pow. lwowski, leg. J J. Krupa, P Wiśniew-
ski; Połonina ' Pożyrzewska na Ozarnohorze, leg. B. Namyslowski;
Kraków, leg. B. Namyslowski; Stefanówka, Zaleszezyki, leg. A.
Wróblewski: Poeana Stampi, pow. Kimpolung, leg. K. Rouppert.
Teleutospory:
na Carex riparia: Grzegörzki pod Krakowem, leg. M. Raci-
borski;
na Carex acuta: Dublany pow. lwowski, leg. M. SE
na Carex sp.: Zydatycze, pow. lwowski, leg. J. Kru
Na Carex pallescens: Kościeliska pod Tatrami, leg. J. Krupa
(4); Posuehöw, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1); Horostöw, pow.
stryjski, leg. J. Krupa (5);
na Carex leporina: Obidowa nad Porębą Wielką, pow. lima-
nowski, leg. J. Krupa (4);
a Carez riparia: Dublany, Żydatycze, pow. aramak, leg. J.
Krupa (4); Posuchöw, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1 s
na Carex ampullacea: Dublany, Z y dat yeze, pow. lwowski, leg.
J. Krupa (4);
na Carex acuta: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3);
a Carex praecox: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Raei-
bolo (12);
na Urtica dioica: Brzeżany. leg. G. Bobiak (1);
na gg pulicaris (matrix nova): Dublany, pow. lwowski,
leg (3). Gatunek rdzy niepewny. gdyż na tym ży wicielu
jeszcze nie dok podawany.
155. Puccinia Opizii Bubak.
ey
a Lactuca muralis: Zaleszezyki, leg. A. Wröblewski. Jest pseu-
er din a więc nie należy do P. Prenanthis (Pers.) Ling.
Teleutospor ry:
a Carer muricata: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg. A.
Śleńdziński: Ludwinów pod Krakowem, leg. A. Żmuda. Może P.
: tenuistipes fon
108 -B. NAMYSŁOWSKI
156. Puecinia Vulpinae Sehroeter.
Na Carex vulpina: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1). Okazów nie
widziałem, możliwe iż jest to P. Schroeteriana.
157. Puecinia firma Dietel.
Na Bellidiastrum Michelii. Tomanowa Polska (Tatry), leg. J.
Krupa (3). Okazów nie widziałem, śp. Kanpa; zbierał aecidia, a więc
nie P. Bellidiastri.
158. Pueeinia Carieis montanae Fischer.
Aecidia:
na Centaurea Jacea: Grzegórzki pod Krakowem, leg. M. Ra-
eiborski. Możliwe, iż aecidia należą do P. tenuistipes Rost.
159. Puccinia paludosa Plowright.
Aecidia:
na Fedicularis palustris: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Pedieularis silvatica: Wola PARAG pow. podgórski, leg.
M. Raciborski;
na Pedicularis sceptrum Carolinum: Janów, pow. grodecki, leg.
K. Rouppert; po
Na deg, 3 palustris: Brzeżany. leg. G. Bobiak (1).
160. Puecinia Limosae Magnus.
€
a Lysimachia T lasy młoszowskie, pow. chrzanow-
ski, fa M. Raciborski
161. Puceinia silvatica Schroeter.
Aeeidia:
na Taraxacum officinale: Dąbie pod Krakowem, leg. M. Ra- |
ciborski; Zwierzyniee pod Kra kowem, leg. T. Grochowski: Zale-
szezyki, "leg. A. Wróblewski. [ine
Telentospory:
na Carex pallescens: las korszowski, es^ Mosis leg.
A. Śleńdzińąki Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Carex brizoides: Rakowezyk, pow. een en leg. A. Śleń-
dziński;
na Carex tenuis: Mała Łąka (Tatry), leg. W. Kulczyński (0208
czenie gatunku niepew ne).
A A
RDZE GALICYI I BUKOWINY 109
arez panicea: Sorel, Lesieniee pod Lwowem, leg. J.
en, do może być P. Cari
162. Puceinia uliginosa Juel.
Aecidia:
Parnassia palustris: Janów, pow. grodecki, leg. Wycieczka
lwowskiej pracowni botanieznej.
163. Puceinia Ribesii Pseudocyperi Klebahn.
Aecidia:
na Ribes Grossularia: Dorna Watra, pow. age ; Zale-
szczyki, leg. A. Wróblewski. Może P. Magnusii Klebahn?
164. Puceinia Seirpi DC.
Teleutospory:
na Scirpus lacustris: Podgórze kolo Zablocia, pow. wielicki (?),
leg. M. Raciborski.
Na Scirpus lacustris: Lapszyn, pow. brzeżański, leg. G. Bo-
biak (1).
165. Puceinia graminis Pers.
Aecidia:
na Berberis vulgaris: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
Przegorzaly pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Medyka, E
przemyski, leg. M. Raciborski; Kozielnik pod Lwowem, leg.
cieczka lwowskiej pracowni botan.; Kraków, leg. B. les aha
Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Namyslowski; Kossów, leg. A.
Wodziezko; Niegłowice, pow. jasielski, leg. A. "Wodziezko; Zale-
szczyki, leg. A. Wróblewski.
og i Teleutospory:
f. sp. na Triticum repens: Skały Panieńskie pod Krakowem,
leg. M. Raciborski; Dźwinogród, pow. borszezowski, leg. A. Śleń-
dziüski: Dębniki pod Krakowem, leg. B. Namysłowski; Skorodyńce,
pow. czortkowski, leg. A. Śleńdziński; Dublany, pow. lwowski, res.
J. Krupa, M. Raeiborski; Kreszezatek pod Zaleszezykami, leg.
elo;
a Triticum caninum: Kolanki nad Dniestrem, pow. Horo-
SS pe. A. Śleńdziński; Kościelisko, Mała Łąka (Tatry), leg. A.
: Avena sativa: Kamionka Wielka, pow. kolomyjski,
4 bd A. Śleńdziński; Kościelisko (Tatry), leg. K. Rouppert; Jasło,
leg. A. Wodziezko;
110 B. NAMYSLOWSKI
f sp. na Agrostis stolonifera: Korolówka, Pilipy-Wolowe, pow.
kolomyjski, leg. A. Slendzinski;
. L sp. na Poa nemoralis: Skała Kmity pod Krakowem, leg.
A. Zmuda;
f. sp. na Triticum sativum: Grzybowice, pow. lwowski, leg.
M. Raciborski; Zalubineze, pow. sadecki, leg. K. Miezyński; Lu-
bon koło Rabki, pow. myślenieki, leg. St. Maluty; Zaleszezyki, leg.
A. Wróblewski;
„f. sp. na Avena fatua: Kulaczkowce, pow. kołomyjski, leg.
A. Śleńdziński; Okno, pow. Horodenka, leg. A. Śleńdziński; koło
Berestka w Torskiem, pow. zaleszezycki, leg. A. Śleńdziński;
na Lolium perenne: Jasło. leg. A. Wodziezko.
Liezne wzmianki w literaturze (1), (3), (4), 6), (12), (17).
166. Puccinia coronata Corda.
Aeeidia:
a
nieńskie, Bielany pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Dublany, pow.
lwowski, leg. J. Krupa; Zabierzów, Sikornik, Skały Panieńskie pod
Krakowem, leg. B. Namysłowski; Janów, pów. gródecki, leg. Wy-
cieezka lwowskiej pracowni botanicznej; Czasław, Tuszyna, pow.
wielicki, leg. K. Rouppert; Rząka pow. wielicki, leg. A. Zmuda;
Nieglowice, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko.
Teleutospory:
f. sp. na Holeus lanatus: Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa;
f. sp. na Calamagrostis Kpigeois: Zydatyeze, pow. lwowski; La- A
giewniki, pow. podgórski, leg. St. Zaręczny;
- sp. na Phalaris arundinacea: Podgórze pod Krakowem, leg. `
. Namysłowski; —
- sp. na Triticum repens: Dublany, pow. lwowski, leg. a |
M. Raciborski; Czarna Wieś pod Krakowem, leg. B
Krupa;
rupa
167. Puceinia Lolii Niels.
Aecidia: ;
na Rhamnus catharctica: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
Przegorzały pod Krakowem, leg. M. Racib
doborach, pow. skałacki, leg. K. Rouppert.
Teleutospory:
na Avena sativa: Dublany, pow. lwowski, le
- E leg. M. Ra vi |
borski; Zagórzany, pow. gorlieki, leg. B. Namysłowski; Zalubineze, P
a ee"? | 3
Liczne stanowiska podane w literaturze (1), (3), (4) (5), :
17). jo
Rhamnus Frangula: Kraków, leg. Bośniacki; Skały Pa- |
na Anthoxanthum odoratum: Dublany, pow. lwowski, leg. L 4
orski; Ostra Skałka w Mio `
RDZE GALICYI I BUKOWINY 111
pow. sądecki, leg. K. Miczyński; Kościelisko (Tatry), leg. K. Roup-
pert; Rabka pow. myślenicki, leg. St. Maluty; Zawojela pod Czar-
nohorą, leg. Z. Chmielewski; Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski;
. sp. na Glyceria aquatica: Zapytów, pow. lwowski, leg. M.
Raciborski;
sp. na Festuca gigantea: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. M.
Raciborski;
na Avena fatua; Kułaczkowce, pow. kołomyjski, leg. A. Śleń-
dzinski:
na Avena montana: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa.
Liczne stanowiska podane w literaturze (1), (3), (4), (5)
(12), (17).
168. Puecinia glumarum (Schm.) Eriks. e. Henn.
Uredo- i teleutospor\
na Triticum vulgare: LUE leg. A. Wodziezko;
na Secale cereale: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski (IT).
169. Pueeinia bromina Eriks.
Aecidia:
na Pulmonaria officinalis: Zydatyeze, E lwowski, leg. J.
cb Luka, pow. kocmanski, leg. A. Wróblew
ymphytum officinale: Grzegórzki pod sar deni leg. M.
Raciborski; Uhrynikowee, pow. zaleszczycki, leg. A. Wróblewski.
Uredo- i teleutospo
na Bromus mollis: Łobzów pod Krakowem, leg. M. Raciborski;
na Bromus tectorum: Zaleszezyki, leg. A. Wrób ewski;
na Bromus secalinus (uredospory): Dublany, leg. J. Krupa.
Uredospory gładkie, wbrew opisom; oznaczenie gatunku niepewne.
170. Puceinia Agrostidis Plowr.
ny dia
wr vulgaris: Czasław, Tuszyna, Er wielicki, leg.
K. Biber: Rząka, pow. wielieki, leg. A. Zmud
171. Pueeinia Cesatii Schroeter.
Uredo- i teleutospory:
na Andropogon Ischaemum : ARA pow. lwowski, leg. J.
se Czortköw, pow. ezortkowski, leg. A. Śleńdziński.
Na Andropogon Ischaemum: Niżniów, pow. tlumaeki, leg. J.
Krupa (5).
112 | | B. NAMYSŁOWSKI
172. Puecinia Anthoxanthi Fuck.
Uredospory:
na Anthoxanthum odoratum: Krzemionki pod Krakowem, leg.
M. Raciborski; Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa.
- Na Anthoxanthum odoratum: Raj, pow. brzeżański, leg. G. Bo-
biak (1).
173. Puceinia Baryi (Berk. e. Br.) Winter.
Teleutospory:
na Brachypodium silvaticum: Dublany. pow. lwowski, leg. J.
Krupa; Bielany pod Krakowem, leg. M. Raciborski. 7755 2,
Na Brachypodium silvaticum: Grzybowice, Zydatyeze, Nawa-
rya, Krzywezyce, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3, 4); Brzeżany,
leg. G. Bobiak (1).
174. Puceinia simplex Erikss. e. Henn.
Uredo- i teleutospory:
na Hordeum hexastichum: Kraków, leg. E. Janczewski;
na Hordeum vulgare: Zwierzyniee pod Krakowem, leg. M. Ra-
eiborski; Rabka, pow. myslenicki, leg. St. Maluty.
175. Puceinia Milii Eriks.
Teleutospory:
na Milium effusum: Korezanka, pow. stryjski, leg. J. Krupa.
176. Puceinia Moliniae Tul.
Teleutospory: |
na Molinia coerulea: Kobierzyn pod Krakowem, leg. M. Ra-
ciborski; Karaczynów, pow. grodecki, leg. M. Raciborski.
Na Molinia éoerulea: Dublany, Sieciechów, Barszezowice, leg. -
J. Krupa (5).
177. Puecinia sessilis Schneid.
Aecidia: : :
na Paris quadrifolia: Las Krzyszkowicki, pow. wielicki, leg.
M. Raciborski. | BOO dcr c
Na Maianthemum bifolium: Nadorożniów, pow. brzeżański, leg.
G. Bobiak (1).
178. Puceinia Magnusiana Körnicke.
Aecidia: :
na Ranunculus repens: Uhrynkowce, pow. zaleszezycki, leg:
A. Wróblewski.
Reuse E Eh cM A EE E EE er GER
SER EN, ee E
Í T R H = B
— Ciborski.
A. Spraw. Kom. Fizyogr. T. XLV. Dział II. 8
RDZE GALICYI I BUKOWINY 113
Teleutospory:
na Phragmites communis: Kraków, Dębniki pod Krakowem,
leg. M. Raciborski; Czasław, pow. wielicki, Niepołomice, pow. bo-
cheński, leg. K. Rouppert.
179. Puecinia Phragmitis (Schum.) Körn.
Aecidia:
na Rheum palmatum: Dublany, pów. lwowski, leg. J. Krupa;
na Rheum hybridum: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski;
na Rumex crispus: Kraków, leg. M. Raciborski;
Rumex obtusifolius: Zubrza. pow. lwowski, leg. Wycieczka
lwowskiej „jej botan.;
na Rumex sp.: Uhrynkowce, pow. zaleszczycki, leg. A. Wrö-
blewski.
Uredo- i teleutospory:
na Phragmites communis: Be Zydatyeze, pow. lwowski,
deg. J. Krupa; Zapytów, fie lwowski, leg. M. Raciborski; Rabka,
Maluty.
pow. myślenicki, leg. St.
Na Rheum sp.: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3).
180. Puecinia Poarum Niels.
Aecidia:
na Tussilago Farfara: Zwierzyniec, Dąbie, Modlniczka, pow.
krakowski, leg. M. Raciborski; Zydatycze pod Lwowem, leg. J.
Krupa; Kraków, leg. B. Namysłowski; Załubincze, pow. sędooki,
leg. K. Miczyński; Worochta, oronienka, Tartarów, pow. nadwór.,
leg. B. Namysłowski; Stróże, pow. grybowski, Zagórzany, pow. gor-
licki, leg. B. "area Niegłowice, Jasło, pow. jasielski, leg.
A. Wodziezko; Strazyska, Chocholowska, Mała Łąka (Tatry), leg.
ert; Deszno, pow. sanocki, leg. K. Steeki; Dobezyce, pow
. Rouppe
. wielicki, Kimpolung, pow. Kimpolung, leg. K. Rouppert.
Uredospory:
na Poa compressa: Zaleszezyki, leg. A. en
na Poa serotina: Zaleszezyki, leg. A. Wróblew
Liezne stanowiska podane w literaturze (1), (3), do 6), (12), (17).
181. Puecinia Stipae (Opiz) Hora.
Aecidia:
na Salvia pratensis: Krzemionki pod Krakowem, leg. M. Ra-
114 B. NAMYSŁOWSKI
Teleutospory:
na Stipa capillata: Żeżawa, pow. zaleszezycki, leg. A. Śleń-
dziński.
182. Puecinia Agropyri Ell. e. Ev.
Aecidia
na Clematis recta: Dublany pow. lwowski, leg. J. Krupa; Kre-
eilöw, pow. skalacki, leg. K. Rouppert; Repużyńce. pow. kocmań-
ski, leg. A. Wróblewski;
na Triticum repens: Dublany pod Lwowem. leg. J. Krupa.
Na Clematis recta: Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Kru-
pa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
183. Puceinia Actaeae Agropyri Fischer.
Aecidiu
na Add spicata: Zawojela pod Czarnohora, leg. M. Raci-
ciborski.
154. Puccinia pygmaea Eriksson.
fecic igo Halleriana: Fereszezenka pod Czarnohorą,
leg. z. Chmielewski
Okazów nie er
155. Puceinia Festucae Plowright.
Teleutospor
na Fi powy ovina: Pyszna (Tatry), leg. W. Kulczyński.
156. Puecinia Maydis Ber.
Teleutospory:
na Zea Mays: Kraków. leg. M. Raciborski; Dublany, e:
been leg. J. Krupa, M. Raeiborski; Buczacz, leg. J. Kru
Gymnosporangium.
157. Gymnosporangium elavariaeforme (Jacq.) Rees.
PP
a Crataegus ` Ozyacantha: Przegorzały pod Krakowem, leg.
M. Raciborski: Dziekanowice, pow. wielieki, leg; J. Krup e
na Pirus communis (spermogonia): leg. Bosniaeki (miejscowość
nie oznaczona); Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski.
eleutospory:
na Juniperus communis: Dublany, pow. lwowski, leg. Krupa
RDZE GALICYI I BUKOWINY 115
Krościenko nad Dunajcem, leg. B. Namysłowski; Skała Kmity pod
Krakowem, leg. K. Rouppert. Być może, iż spermogonia na Pirus
communis należą do Gymnosporangium Sabinae, wobec jednak rzad-
` kości Juniperus Sabina w Polsce, jest to nieprawdopodobne w wy-
sokim stopniu; to samo dotyczy aecidiów na Crataegus Oxyacantha,
których przynależność do Gymnosporangium confusum Plowright
jest z tych samych powodów, eo w poprzednim wypadku, wątpliwą.
Na Juniperus communis: e Krakowem, Czerna,
pow. chrzanowski, leg. M. Raciborski (12); Grzybowice, pow. lwow-
ski, leg. J. Krupa (5).
188. Gymnosporangium tremelloides Hartig.
Aecidia:
na Pirus Malus: Rozdziele, pow. bocheński (lub gorlicki), leg.
K. Miczyński; Rymanów Zdrój, pow. sanocki, leg. K. Stecki; :
a Sorbus Aria: Strazyska (Tatry) leg. J. Krupa.
Spermogonia:
na Pirus Malus: Ozaslaw, pow. wielicki, leg. K. Rouppert.
Według Oerstedta (Ueber Roestelia lacerata, Bot. Zeit. 1861)
może być na Pirus Malus także G. clavariaeforme, według Kle-
bahna (Die wirtwechselnden Rostpilze, Berlin 1904) tylko G. tre-
melloides.
189. Gymnosporangium juniperinum (L.) Fries.
Aecidia:
na Sorbus Aucuparia: Krosno, pow. krosnienski, leg. Z. Bo-
śniacki; Przegorzaly pod Krakowem, leg. M. Raciborski; Zakopane
leg. J. Krupa; Żegiestów, pow. sądecki, leg. K. Miezyński; Sikor-
nik, Bielany, Pasternik pod Krakowem, leg. B. Namysłowski; Po-
lonina Pożyrzewska na Czarnohorze. leg. B. Namysłowski, Z.
Chmielewski; Worochta, Woronienka, Mikuliczyn, Dora, Jaremeze,
Tartarów, pow. nadwór., leg. B. Namysłowski; Zagórzany, Koby-
lanka, pow. gorlieki, leg. B. Namysłowski; Zabie, pow. kossowski,
leg. B. Namysłowski; Czasław, Dziekanowice, Tuszyna, pow. wie-
licki, leg. K. Rouppert; Warzecha, Niewcyrka, Dol. Zimnej Wody,
Szezyrbskie jezioro, Staw Popradzki (Tatry), leg. K. Rouppert;
Jasło, Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Góra Zamkowa
pod Rymanowem, pow. sanocki, leg. K. Stecki.
Teleutospory:
na Juniperus communis: Babia Góra, pow. myślenicki, leg. Z.
Bosniacki; e |
na Juniperus nana: Połonina Pozvrzewska na Czarnohorze,
leg. K. Huppental.
Na Sorbus aucuparia: Poręba Wielka, Obidowa, pow. lima-
Sa
116 B. NAMYSLOWSKI
nowski, leg. J. Krupa (4); Swinna Poręba, pow: wadowicki, leg.
M. Raciborski (12);
na Juniperus communis: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Kru-
pa (3);
na Juniperus montana (?): Kraków (ogr. bot.) leg. J. Krupa (3).
190. Gymnosporangium Sabinae Winter.
Teleutospory: i
na Juniperus Sabina: Lwöw (ogr. bot.), leg. M. Raciborski.
Na Juniperus Sabina: Dublany (ogr. bot), leg. J. Krupa (3).
Phragmidium.
191. Phragmidium subeortieium (Schrank) Winter.
Caeoma:
na Rosa canina: Dublany, pow lwowski, leg. J. Krupa (bro-
dawki na aecidiosporach rozwinięte nieregularnie); Przegorzały pod
Krakowem, leg. M. Raciborski; Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski.
Uredo- i teleutospory.
na Rosa sp.: :
Rabka, pow. myslenicki, leg. St. Maluty; Góra Posadzka pod Ry-
manowem. pow. sanocki, leg. K. Steeki. ` AM POLS
Na Rosa gallica: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3);
na Rosa centifolia: Żydatycze, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5);
na Rosa canina: Zimna Woda, Biłhorszcze, pow. lwowski, leg.
J. Krupa (4); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
192. Phragmidium tuberculatum Müller.
Caeoma:
. na Rosa sp: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (błona
aecidiospor pokryta piramidkami).
redo 1 teleutospory: :
na Rosa sp.: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Holosko. ` `
w
pow. lwowski, leg. M. Raciborski
RDZE GALICYI I BUKOWINY N Iii
193. Phragmidium Rosae alpinae (DC.) Schroeter.
Teleutospory.
na Rosa alpina: Zawojela, Ardzieluża pod Czarnohorą, Rebro-
wacz koło Worochty, pow. nadwórniański, leg. B. Namysłowski;
Kukuł, Zawojela pod Czarnohorą, leg. Z. Chmielewski.
Na Rosa alpina: Zełemin, Hołowieeko, Libohora, pow. stryj-
ski, leg. J. Krupa (5); Kościelisko, Zakopane, Nowe Bystre, Czarny
Dunajec. pow. nowotarski, Obidowa nad Porębą Wielką, pow. lima-
nowski, leg. J. Krupa (4).
194. Phragmidium earbonarium Winter.
Caeoma:
na Sanguisorba officinalis: Zakrzówek, Kobierzyn pod Kra-
kowem, leg. M. Raciborski; Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa.
Teleutospory:
na Sanguisorba officinalis: - Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa;
Czarna Wieś pod Krakowem, leg. B. Namysłowski; Kobierzyn pod
Krakowem, leg. A. Wodziczko.
Na Sanguisorba officinalis: Szybalin, pow. brzeżański, leg. G.
Bobiak (1).
195. Phragmidium Sanguisorbae (DC.) Schroeter.
Caeoma
oma:
na Sanguisorba minor: Krzemionki pod Krakowem, leg. M.
Raciborski.
196. Phragmidinm Potentillae (Pers.) Winter.
Uredo- i teleutospory:
na Potentilla recta: Lwöw, leg. J. Krupa;
. nma Potentilla argentea: Holosko, pow. lwowski, leg. M. Racibor-
ski; Kołomyja, leg. A. Śleńdziński; Zaleszczyki, leg. A. Wró-
blewski;
na Potentilla aurea: Dancerz i Połonina Pożyrzewska na Czar-
nohorze, leg. B. Namysłowski, Z. Chmielewski;
na Potentilla inclinata: Repużyńce, pow. koemański (II), leg.
A. Wróblewski; Kreszezatek pod Żaleszczykami, leg. A. Wróblew-
ski (III).
Na Potentilla argentea: Skole, pow. stryjski, Buczacz, leg. J.
Krupa (5);
na Potentilla recta: Lwöw, leg. J. Krupa (3).
118 B. NAMYSLOWSKI
197. Phragmidium Fragariastri (DC.) Schroeter.
Caeoma: :
na Potentilla alba: Zydatyeze, Ken lwowski, leg. J. Krupa;
Janów, pow. grödecki, leg. Wyciećzka lwowskiej pracowni bot:
Uhrynkowce, pow. zaleszczycki, leg. A. Wróblewski. :
: Teleutospory. :
na Potentilla alba: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa,
M. Raciborski; Pomoree, pow. buezaeki, Żuków, pow. kołomyjski,
leg. A. Slendzinski. AE + _ RANI
Na Potentilla alba: Grzybowice, Barszezowiee, Zimna Woda,
E lwowski, Janów, pow. gródecki, leg. J. Krupa (3); Lesniki,
adorozniów, Brzeżany, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1)
198. Phragmidium Tormentillae Fuckel.
Uredospory: :
na Potentilla silvestris: Majdan, pow. gródecki, leg. M. Raer
borski.
Na Potentilla Tormentilla: Beskid, Matków, pow. stryjsk Ko
ścielisko, Zakopane, Gubałówka (Tatry), leg. J. Krupa (4, 5).
199. Phragmidium albidum (Kühn.) Ludwig.
Uredo- i teleutospory:
na Rubus fruticosus: Wilczyska, pow. grybowski, Dębica, pow.
ropezycki, leg. B. Namysłowski.
200. Phragmidium violaceum (Schulz) Winter.
Uredo i teleutospory:
na Rubus fruticosus: Rząska pod Krakowem, Wola Duchacka,
pow. podgórski, leg. M. Raciborski; Berdechów, pow. grybowski, `
Debiea, pow. ropezycki, Pasternik, Zabierzów pod Krakowem, u
B. Namysłowski; lasy Niepolomskie, pow. bocheński, Sieraków,
pow. wielicki, leg. K. Rouppert; Zwierzyniec ad Borów, pow. tal
nobrzeski, leg. St. Sarnek;
, ma Rubus sp.: Czaslaw, pow. wielicki, leg. K. Rouppert; Go-
rajowiee, Podzamcze, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko.
201. Phragmidium Rubi Winter.
Uredo- i teleutospory:
d j-
na Rubus fruticosus: Kraków, leg. Bosniacki; Dobra, pow- "
manowski, leg. K. Rouppert;
RDZE GALICY! I BUKOWINY 119
a Rubus caesius: Zwierzyniec pod > syg leg. M. Raci-
Eo Zolków, pow. jasielski, leg. À. Wodziezko;
na Rubus sp.: Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski.
a Rubus caesius: Zydatyeze, Dublany, Grzybowice, pow.
eck leg. J. Krupa (3); Grzegörzki pod Krakowem, leg. M. Ra-
ciborski (12); Dębina koło Skolego, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5);
Podliski, Krzywczyce. pow. lwowski, leg. J. Krupa (4);
na Rubus fruticosus: Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bo-
biak (1).
202. Phragmidium Rubi Idaei (Pers.) Winter.
Caeoma:
na Rubus ldaeus: Krosno, pow. krośnieński, leg. Z. Bośniaeki.
Uredo- i Geer E
na Rubus Idaeus, leg. Bośniacki (miejscowość nie podana);
Zimna Woda pod Lwowem, leg. M. Raeiborski; Kluezöw Wielki,
pow. kołomyjski, leg. A. Śleńdziński; Majdan, pow. gródecki,
leg. M. Raciborski; Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa; ge
jela. Swynne, pow. nadwörnianski. Zagórzany, pow. gorlicki
biea, pow. ropczycki, leg. B. Namysłowski; Góra Posadzka a?
Rymanowa, pow. sanocki, leg. K. Stecki; NEEN pod Reglami,
Dol. za Bramka, Dol. Male; Łąki, leg. K. Rouppert
Na Rubus Idaeus: Janów, pow. grödecki, Beck Woda, Krzyw-
czyce, pow. lwowski, Kościelisko, Gubalówka, Nowe Bystre, Czarny
unajee, pow. nowotarski, Poręba Wielka, Obidowa, pow. limanow-
ski, leg. J. Krupa (4); Skole, Huta, Hołowiecko, pow. M
leg. J. Krupa (b) Lesniki, pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1).
Triphragmium.
203. Triphragmium Ulmariae (Schum.) Winter.
Teleutospory:
na Filipendula Ulmaria: Łagiewniki, Gaj pod Mogilanami.
Wola Duchacka, pow. podgórski, leg. M. Raeiborski: Skole, pow
stryjski, leg. J. Krupa; Zydatyeze, pow. lwowski, leg. M. Raeibor-
ski; Zakopane, pow. nowotarski, leg. K. Rouppert.
Na Filipendula Ulmaria: ZA Kari, pow. nowotarski, leg. J.
Krupa (4); Obidowa, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4); Leśniki,
Nadorożniów, pow. brzeżański, leg. Bobiak (1).
120 B. NAMYSLO WSKI
204. Triphragmium Filipendulae (Lasch) Passer.
Teleutospory:
na Spiraea Filipendula: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa.
Na Spiraeu Filipendula: Dębina koło Skolego, pow. stryjski,
eg. J. Krupa (5); Biłhorszcze, Zydatyeze, Grzybowice, Zimna |
Woda, Barszezowice, pow. lwowski, leg. J. Krupa (3, 4).
205. Triphragmium echinatum Lev.
Na Meum mutellina: na Czarnohorze, leg. J. Krupa (5).
Okazów nie widziałem.
Chrysomyxa.
206. Chrysomyxa Rhododendri (DO.) de Bary.
Aecidia:
na Picea excelsa: Połonina Koźmieska na Czarnohorze, leg.
Z. Chmielewski.
Teleutospory:
na Rhododendron myrtifolium: Czarnohora, leg. A. Rehman;
Połonina Pożyrzewska, Śzpyci, Kizły, Howerla, Dancerz. Breskul,
Pietros — pospolita na szczytach Czarnohorskich, leg. B. Namy-
słowski.
207. Chrysomyxa Abietis (Wallr.) Winter.
Teleutospory: ;
na Picea excelsa: pod Miętusią (Tatry), leg. M. Raciborski;
polonina Kozmieska, Zaroslak na Czarnohorze, leg. B. Namyslow-
ski; Pietrile Donnei (Rareu) na Bukowinie, leg. K. Rouppert.
208, Chrysomyxa- Empetri (Pers. Rost.
Uredospory :
na Empetrum nigrum: Ludźmierz, pow. nowotarski, leg. M.
Raciborski; Worochta, pow. nadwórn., leg. Z. Chmielewski, Wy”
cieczka lwowskiej pracowni botanieznej.
209. Chrysomyxa Ledi Alb. et Schw.
Na Ledum palustre: Puszcza Niepołomska, pow. bocheński,
leg. J. Krupa (5).
kazów nie widziałem.
RDZE GALICYl I BUKOWINY 121
210. Chrysomyxa Pirolae (DC.) Rost.
Uredospory:
na u. uniflora: Janów, pow. grödecki, leg. K. Rouppert;
Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Lwów, leg. Hoelzl; Ko-
śojelisko” (Tatry), leg. K. Rouppert.
Cronartium.
211. Cronartium aselepiadeum (Willd.) Fres.
Aeeidia:
na Pinus silvestris: Tatry, leg. Z. Bosniacki; Tenczynek, pow
eier leg. E. Janezewski (Pracownia botan.); ; Holosko, pow.
lwowski, leg. M. Raciborski; Czasław, pow. wielicki, leg. K.
gent ,
Teleutospory:
na Vincetoxicum officinale: Przegorzaly, Krzemionki, Tyniec
pod Krakowem, leg. M. Raeiborski; Skala Kmity pod Krakowem,
leg. B. Nam slow
na Paeonia "officinalis; Dublany, pow. lwowski, leg. M. Raci-
borski.
212. Cronartium gentianeum Thümen.
Na Gentiana asclepiadea: Mała Łąka, Hruby Regiel, Gładkie
(Tatry), Obidowa, pow. limanowski, leg. J. Krupa (4).
Ok
azów nie widziałem.
213. Cronartium ribieolum Dietr.
Aecidia:
na Pinus Drun Kraköw (ogr. bot.), leg. K. Rouppert.
Teleutos
na Ribes Be Hamulee kolo Brzuchowie pod Lwowem,
leg. M. Raciborski;
na Ribes alpinum: Nieweyrka, Krzywań (Tatry), leg. K.
Rouppert;
na Ribes integrifolium: Kraków, leg. E. Janczewski.
Na Pinus Cembra: Krzywań (Tatry), leg. K. Rouppert (15).
122 B. NAMYSŁOWSKI
Endophyllum.
214. Endophyllum Sempervivi Lév.
Teleutospory:
na Sempervivum SES Przegorzały pod Krakowem, leg.
M. Raciborski;
na Sempervivum tectorum: Kraków, leg. K. Miczyński;
na Sempervivum montanum: Rakon (Tatry). leg. K. Rouppert.
a Sempervivum soboliferum: Krzemionki, Sąspów, Prądnik
Korzkiewski pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12).
Coleosporium.
215. Coleosporium Melampyri (Reb.) Klebahn.
m * Sne?
yrum mnemorosum: Zydatycze, pow. lwowski, leg.
= Kikar SC pod Krakowem. leg. M. Raciborski; Zagórzany,
Kwiatonowiee, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski
na felampyrum arvense: Podgórze, leg. M. Rakibóżski;
na Melampyrum pratense: Zabierzów pod Krakowem, leg. M.
Raciborski;
na Melampy um eristatum: Sikornik pod Krakowem, leg. A.
Wodziezko;
na Melampyrum silvaticum: Kossów, leg. A. Wodziczko. —
Na Melampyrum silvatieum: Skole, Bicywia, pow. stryjski, leg-
J. Ze (5);
a Melampyrum nemorosum: Krzy wezyee, Holosko, pow; lwowski,
leg. "s Krupa (4).
216. Coleosporium Euphrasiae (Schum). Winter.
Uredo- i teleutospory
na Euphrasia officinalis: Zakopane, leg. J. Krupa; LM
bylanka, pow. gorlieki, Krzemionki, Zabierzów, Zielonki pod Kra-
kowem, Stróże, pow. grybowski, leg. B. Namyslowski; :
j Ve Eu uphrasia nemorosa: Żołków, pow. jasielski, leg. A. Wo-
ziezko;
dziezko;
na Alectorolophus maior: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa;
na Alectorolophus alpinus: Zakopane, leg. J. Krupa;
Ra
$ m Be
ds SS " WŁ RE |
RENE EE uer E
na Euphrasia Odontites: Zolköw, pow. jasielski, leg. A. Wo
KDZE GALICYI I BUKOWINY 123
na a sp.: Podbańską-Przybylina (Tatry), leg. K.
Roupper
R iisen lutea: Dol. za Bramką (Tatry), leg. J. Krupa (4);
na Euphrasia officinalis: Dublany, pow. lwowski, Gubałówka,
Czarny Dunajec. Kościelisko, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4);
Beskid, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. Bobiak (1);
na Alectorolophus maior: Skole, Hrebenów, pow. stryjski, leg.
J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
217. Coleosporium Campanulae (Pers). Lóv.
Uredo- i teleutospor
na Campanula SE Zakopane. pow. nowotarski, leg.
J. Krupa; Kiziy, Szpyei na Czarnohorze, leg. B. Namyslowski;
Breskul na e ea leg. Z. Chmie ewski;
na Campanula patula: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Campanula abietina: Połonina Pożyrzewska na Üzarno-
horze, leg. Z. Chmielewski;
na Campanula sp.: Krosno, pow. krośnieński, leg. Z. Bo-
śniacki; Dębica, pow. ropezycki, leg. B. Namysłowski; Jasło, leg.
A Góra Posadzka pod Rymanowem, pow. verte
leg. K. Steck: Połonina Pozyrzewska na Czarnohorze, leg.
Glinielowski; Zaleszezyki, leg. A. Wröblewski.
na Ca mk. patula: Zimna tc pod Lwowem, leg. J.
Krupa (4); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1);
a Campanula persicifolia: Brreżany, leg. G. Bobiak (1).
218. f. sp. Coleosporium Campanulae rapuneuloidis Klebahn
Uredo- i teleutospory:
na Campanula rapunculoides: Dublany pod Lwowem, Zako-
pane, VASA: LER. leg. J. Krupa; Jaslo, leg. A. Wodziezko.
ampanula glomerata: Kraków i okolica, leg. M. Raei-
borski a3; Brzezanv, leg. G. Bobiak (1);
na Campanula “rapunculoides: Skole. Rozanka, Koziowa, pow.
stryjski, leg. J. Krupa (5); Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Zydaty-
eze, Sieciechów, pow. lwowski, Witów, Nowe Bystre, Czarny Du-
najec, Kościelisko, pow. nowotarski, Poręba Wielka, pow. limanow-
„ski, leg. J. Krupa (4).
219. £ sp. Coleosporium Campanulae rotundifoliae Klebahn.
Uredo- i teleutospory:
na Campanula rotundifolia: Zap pow. nowotarski; Ko-
miny Tylkowe (Tatry), leg. K. Steck
124 B. NAMYSLOWSKI
. na Phyteuma spicatum: Bielany pod Krakowem, leg. B. Na-
mysłowski.
Na Campanula rotundifolia: Kościelisko, Czarny Dunajec, pow.
nowotarski, leg. J. Krupa (4);
a Phyteuma spicatum: Hrebenów, pow. stryjski, leg. J.
Krupa (5).
220. f. sp. Coleosporium Campanulae Trachelii Klebahn.
Uredo- i teleutospory: i
na Campanula Trachelium: Sikornik pod Krakowem, leg. M.
Raciborski; Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Wa-
rzecha (Tatry), leg. K. Rouppert;
na Campanula latifolia: Skaly Panieńskie, Sikornik pod Kra-
kowem, leg. M. Raciborski.
221. Coleosporium Cacaliae Wagner.
Uredo- i teleutospory:
na Adenostyles albifrons: Nieweyrka, Koprowa (Tatry), leg.
K. Rouppert. ei ee MN
Na Adenostyles albifrons: Rohacze, Staroleśna, Nieweyrka (Ta-
try), leg. J. Krupa (3).
222. Coleosporium Inulae (Kze.) Fischer.
Uredo- i teleutospory: l
i RT Inula hirta: Przegorzaly pod Krakowem, leg. M. Raci-
orski. |
223. Coleosporium Tussilaginis (Pers)"Klebabn.
Uredo- i teleutospory:
na Tussilago Farfara: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
Worochta, Tartarów, pow. nadwórniański, leg. B. Namysłowski;
Zagórzany, Libusza, Gorlice, pow. gorlieki, leg. B. Namysłowski;
Dobczyce, pow. wielicki, lasy Niepołomskie, pow. bocheński, leg.
K. Rouppert; Mała Łąka (Tatry), leg. K. Rouppert; Zawojela
Czarnohora, leg. Z. Chmielewski; Jasło, Żołków, pow. jasielski, leg.
A. Wodziezko; Iwonicz, pow. sanocki, leg. A. Wodziezko ^.
Na Tussilago Farfara: Sieciechów, pow. lwowski, Czarny De
najec, Kościelisko, Zakopane, pow. nowotarski, Poręba Wielka, pow:
limanowski, leg. J. Krupa (4).
RDZE GALICYI I BUKOWINY 125
224. Coleosporium Petasitis de Bary.
Uredo- i teleutospory:
na Petasites officinalis: Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Na-
mysłowski; Deszno pod Rymanowem, pow. sanocki, leg. K. Stecki;
Podzamcze, pow. jasielski. leg. A. Wodziezko;
na Petasites sp.: Tatry, leg. J. Krupa; Dobczyce, pow.. wie-
licki, leg. K. Rouppert.
225. Coleosporium Senecionis (Pers.) Winter.
Uredo- i -teleutospory:
na Senecio Fuchsi: Okolice Worochty, pow. nadwórniański,
Ardzieluza, Zawojela, Fereszczenka pod Czarnohorą, Zagórzany,
pow. gorlieki, leg, B. Namysłowski; Połonina Pożyrzewska na Czar-
nohorze, leg. Z. Chmielewski;
na Senecio sarracenicus: Zwierzyniec pod Krakowem, leg. M.
Raciborski; Jasło, leg. A. Wodziezko;
na Senecio silvaticus: Tyniee pod Krakowem, leg. M. Raci-
borski;
na Senecio vulgaris: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski;
na Senecio nemorensis: Niegłowiee, pow. jasielski, leg. A. Wo-
dziezko;
na Senecio sp: Kościelisko, Dol. Zimnej Wody, Pięć Stawów
Spiskich (Tatry), leg. K. Rouppert.
Na Senecio alpinus: Gukałówka (Tatry), leg. J. Krupa (3);
. ma Senecio nemorensis: Zakopane, Kościelisko, pow. nowotar-
ski, leg. J. Krupa (4); Obidowa nad Porębą Wielką, pow. limanow-
ski, leg. J. Krupa (4); Pohar, Huta koło Skolego, pow. stryjski,
leg. J. Krupa (5).
226. Coleosporium subalpinum Wagner.
Uredo- i teleutospory:
na Senecio subalpinus: Warzecha, Dol. Zimnej Wody, Niew-
.. eyrka (Tatry), leg. K. Rouppert.
| 227. Coleosporium Doroniei spee. nov.
E Syn. Coleosporium sp. Z. Chmielewski. Zapiski grzyboznawcze z Czarno-
. hory, Kosmos 1910.
Uredo- i teleutospory:
„na Doronicum austriacum: Breskul na Czarnohorze, leg. Z
Chmielewski. Nowy ten gatunek opisał jako Coleosporium sp. (2)
kol. ‚2. Chmielewski, nie mając absolutnej pewności, czy ma do
*2ymenia z nowym gatunkiem; od niego otrzymałem łaskawe po-
ku
. zwolenie na nazwanie tego gatunku.
126 B. NAWYSŁOWSKI
228. Coleosporium Sonehi (Pers.) ‘Lev.
Uredo- i teleutospory:
na Sonchus arvensis: Zwierzyniec pod Krakowem, leg. M. Raei-
borski; Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
a Sonchus oleraceus: Deszno, pow. sanocki, leg. K. Stecki;
Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko.
Na Sonchus arvensis: Holosko, Zimna Woda, pow. lwowski,
leg. J. Krupa (4); Skole, pow. stryjski. leg. J. Krupa (5); Hinowi-
ce. pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1).
229. Coleosporium Pulsatillae Str.
Na Pulsatilla pratensis: Podgórki pod Tyneem, pow. krakow-
ski, leg. M. Raciborski (12); Szybalin, pow. brzeżański, leg. G. Bo-
biak (1).
Okazów nie widziałem.
Aeeidia należące do rodzaju Coleosporium, jednakowoż nie
wiadomej przynależności gatunkowej, na:
inus silvestris, Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Wola
Duchacka. pow. podgórski, leg. M. Raciborski; Czasław, pow. wie-
lieki, Czartowska Skała pod Lwowem, leg. K. Rouppert.
Ochropsora.
230. Ochropsora Sorbi (Oud.) Dietel.
Aecidia: yon
a Anemone nemorosa: Czerna, pow. chrzanowski, leg. M. Ra-
eiborski; Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; las Krzyszkowicki,
pow. wielicki, leg. W. Kulczyński; Skały Panieńskie pod Krako-
wem, leg. B. Namysłowski; Brzuchowice pod Lwowem, leg. Wy-
cieczka lwowskiej pracowni botan.
Teleutospory:
na Sorbus Aucuparia: Skole pow. stryjski, leg. J. Krupa. < =
Na Anemone nemorosa: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski (17). i
Pucciniastrum.
331. Puceiniastrum Epilobii (Pers.) Otth.
Aecidia:
na Abies pectinata: Babia Góra, pow. myślenieki, leg. M. Ra
eiborski.
EE EE ET aa TEM ETA AE
iR € Due E
PONENDO a ES Sl YN FU
rę ASG
m
IV
-1
RDZA GALICY! } BUKOWINY
aa i teleutospory
Epilobium re N Toporowe Stawy (Tatry), leg. M.
Raciborski; Dublany, pow. lwowski, Zakopane, pow. nowotarski,
eg. J. Krupa;
na Epilobium Dodonaei: Krzywaczka, pow. myślenieki, leg.
A. Rehman; Zabeleze, pow. sądecki, leg. K. Miczyński;
na Epilobium roseum: Buczacz, leg. A Sleńdziński;
na Epilobium sp. Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa.
Na Epilobium angustifolium: Skole, Hrebenów, pow. stryjski,
Buczacz, leg. J. Krupa (5); Kościelisko, Gubałówka, Czarny Duna-
Je Er nowotarski, Obidowa nad Poreba Wielka, pow. limanow-
ski
, leg. J. Krupa (4); Raj. pow. brzezañski, leg. G. Bobiak (1).
232. Puceiniastrum Circaeae (Schum.) Schroeter.
Uredo- i teleutospory:
na Circaea alpina: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa;
na Circaea lutetiana: Zagorzany, pow. gorlieki, leg. B. Namy-
słowski.
Na Circaea term edig Kuźnice, A Laka, pow. nowotarski,
Obidowa, pow, limanowski, leg. J a (
na Circaea wd, Skole, Huta, oSA leg. J. Krupa (5);
erw pod Krakowem, leg. M. Raciborski (12);
na Circaea lutetiana: Nadorożniów, pow. brzeżański, leg. G.
Bobiak (1).
233. Pueciniastrum Padi Dietel.
AT i ERDE
a Prunus Padus: Sikornik pod Krakowem, leg. M. Racibor-
ski; ëmge pow. grödecki, leg. M. Raciboraki; Gorlice, Za-
górzany, pow. gorlicki, leg. B. amyslowski;
na Prunus Grayana: Dublany, pow. lwowski, leg. M. Raci-
borski;
na Prunus avium: Czarua Wieś pod Krakowem, leg. B. Na-
mysłowski.
Na Prunus Padus: Orawce, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5);
Brzeżany, leg. G. Bobiak (1); Dublany. pow. Lwowski, leg. J.
Au :
a Abies excelsa (Aecidium strobilinum na szyszkach): Skole,
pow. sir yjeli leg. J. Krupa (5
234. Pucciniastrum Agrimoniae (DC.) Transchel.
Uredospory:
na Agrimonia Eupatoria: Przegorzały pod Krakowem, Zyda-
128 B. NAMYSŁOWSKI
tycze pod Lwowem, leg. M. Raciborski; Berezów, pow. kołomyj- `
ski, leg. A. Śleńdziński; Dębica, pow. ropezycki, leg. B. Namy-
słowski; Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko.
Na Agrimonia Eupatoria: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1);
, ma Agrimonia odorata: Berezów, pow. kołomyjski, leg. A.
Sleńdziński (12). e
. 235. Pueciniastrum Góppertianum (Kühn.) Klebahn.
Teleutospory:
na Vaccinium Vitis Idaea: Połonina Touste koło Mikuliezyna, .
pow. nadwórniański, leg. K. Huppental; Breskul na Czarnohorze,
leg. Z. Chmielewski; Breaza nad Mołdawą, pow. Kimpolung, leg.
M. Raciborski.
236. Pueciniastrum Vaceiniorum (Link) Dietel.
Uredo- i teleutospory:
na Vaccinium Vitis Idaea: Wapowce, pow. przemyski, leg.
Kotula; Dębniki pod Krakowem, leg. Janota; Gorgan w Karpatach
wschodnich, leg. A. Rehman; Dolina Żuberska, Koprowa (Tatry),
eg. K. Rouppert;
na Vaccinium Myrtillus: Zakopane, pow. nowotarski, leg. J.
Krupa; Zabierzów, Bielany, Pasternik pod Krakowem, Gawrzyłowa,
pow. ropezycki, leg. B. Namysłowski; Połonina Pożyrzewska na
Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski; Gorajowiee, pow. jasielski, leg.
A. Wodziezko; Dolina Zimnej Wody (Tatry), leg. K. Rouppert;
Vaccinium uliginosum: Jaryezöw, pow. lwowski, leg. M.
na >
Raciborski; Mętków, pow. chrzanowski. leg. J. Krupa; Łopaty, `
pow. brodzki, leg. K. Weber; Babia Göra, pow. myślenicki, leg.
H. Zapałowiez. XY ar cH
Na Vaccinium uliginosum: Staw Toporowy (Tatry), leg. J.
Krupa (4);
na Vaccinium Myrtillus: Paraska, Libohora, pow. stryjski, leg.
J. Krupa (5); Czarny Dunajec, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4).
237. Pueciniastrum Galii (Link) Fischer.
Teleutospory:
na Galium Aparine: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa (5)
Na Galium verum: Lawoezne, pow. stryjski, leg. J. Krupa 6). =
RDZE GALICYI I BUKOWINY ` 09
Hyalopsora.
238. Hyalopsora Polypodii (Pers.) Magnus.
Uredospory:
na Cystopteris fragilis: Skały Panieńskie pod Krakowem, leg.
M. Raciborski; Skała Twardowskiego pod Krakowem, leg. A. Zmuda.
Na Cystopteris fragilis: leg. A. Wróblewski (17).
239. Hyalopsora Polypodii Dryopteridis Magnus.
Uredospory:
na Polypodium Dryopteris: leg. J. Krupa (miejscowość nie po-
dana, prawdopodobnie z Karpat stryjskich lub okolie Lwowa).
Na Polypodium Dryopteris: Grzybowice, pow. lwowski, leg.
J. Krupa (5); Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa
Uredinopsis.
240. Uredinopsis Seolopendrii ats Rost.
Uredospory:
na Scolopendrium officinale: Ojców (w Królestwie Polskiem),
leg. B. Namysłowski.
Melampsora.
241. Melampsora Allii Salicis albae Klebahn.
i D pow ursinum: Gorzeü, pow. wadowicki, leg. M. Raci-
ors
Zarodniki 8 — 10 u w średnicy, delikatnie, gęsto brodawkowane,
najbliższe dyagnozie Sé aeoma Alliorum Link (we dlug Plowrighta
British Uredineae 1889) pod wzgledem wielkosei (Plowri ght podaje
11 — 25 p 10 — 20 p), gdy tymczasem M. Alli Salicis albae i M.
Allii populina mają zarodniki nieco większe, mianowicie M. Alli
Salicis ra 17 — 26 — 15 — 18, zaś M. Allii populina 17 —
23 — — 19p. Oznaczenie gatunku wątpliwe, może bowiem
RR ee do M. Alli populina.
Na Allium Ursinum: Horodnica, pow. skalacki, leg. J. Krupa (5).
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV Dział Ill. 9
130 B. NAMYSŁOWSKI
242. Melampsora Galanthi fragilis Klebahn.
Caeoma: |
na Galanthus nivalis: Zy2nomierz, pow. buczacki, Horodniea,
. Skalaeki, leg. J. Krupa (5).
Okazów nie widziałem.
3
po
243. Melampsora Ribesii viminalis Klebahn.
Caeoma:
na Ribes rubrum: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa.
244. Melampsora Evonymi Capraearum Klebann.
Spermogonia:
na Evonymus europaeus: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski. .
Na Evonymus europaeus: Buczacz, leg. J. Krupa (5).
245. Melampsora Ribesii auritae Klebahn.
Spermogonia:
na Ribes nigrum: Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski. Oznacze-
nie gatunku niepewne, spermogonia mogą należeć też do M. Kibe-
sii viminalis Klebahn.
246. Melampsora salicina (auctorum veterum).
Uredo- lub teleutospory:
na Salix Capraea: Kraków, leg. Bośniacki; Sikornik pod Kra-
kowem, leg. M. Raciborski; Bielany, Rząska, Zabierzów pod Kra-
kowem, Zagórzany, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; . Breskul
na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski; Niewcyrka, Dolina Zuberska,
Szkaradny Zleb (Krzywań) w Tatrach, leg. K. Rouppert;
na Salix viminalis: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
Załabincze, pow. sądecki, leg. K Miezyński; Wolica, pow. rop-
ezycki, leg. B. Namysłowski; Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski;
na Salix silesiaca: Strążyska, Zakopane (Tatry), leg. J. Krupa;
Fereszezenka pod Czarnohorą, leg. Z. Chmielewski;
na Soir reticulata; Strążyska (Tatry), leg. J. Krupa; ¿
na Salix retusa: Małołączniak (Tatry), leg. W. Kulczyński;
na Salix cinerea: Żydatycze, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Salir vitellina: Kraków, leg. M. Raciborski;
na Salir arbuscula: Połonina Pożyrzewska na Czarnohorze,
leg. Z. Chmielewski;
na Salir aurita: Ukole, pow. ?, leg. Z. Chmielewski;
na Salix alba X fragilis: Dzianisz (Tatry), leg. J- Krupa;
RDZE GALIOYI I BUKOWINY 131
na Salix repens: Zydatyeze, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Salix fragilis (?); Zaleszezyki, leg. A. Wróblewski;
na Salix sp.: Nieglowice, Jasło, pow. dt sens leg. A. Wo-
dziezko.
Na Salix alba: Debina pod Skolem, pow. stryjski, leg. J.
Krupa (5);
na Salix cinerea: Zimna Woda, Biłhorszcze, Podliski, pow.
lwowski, leg. J. Krupa (4);
na Salix siada: Buty wla, Pohar, Paraska, pow. stryjski,
leg. J. Krupa (5); Obidowa, Pora Wielka, pow. limanowski, leg.
J. "Krupa (4);
na Salix Capraea: Skole, Pohar, Tuchla, Orawa, Hołowiecko,
Kom: stryjski, leg. J. Krupa (5); Zaleszezyki, leg. A. Wröblew-
ski (17);
)
na Salix sp.: Brzeżany, leg. G. Bobiak (1).
247. Melampsora Magnusiana Wagner.
Caeoma:
na Corydalis sp.: Zaleszczyki, leg. A. Wróblewski.
Na Corydalis solida: Horodnica, pow. skałacki, Buczacz, leg.
J. Krupa (5);
na Corydalis cava: Horodnica, pow. skalacki, Buczacz, leg.
J. Krupa (5).
248. Melampsora Rostrupii Wagner.
. Qaeom i
na egen) perennis: lasy Hee pow. chrzanowski
leg. M. Raciborski; Horodniea, pow. skałae , leg. A A Śleńdziński
Na AMyecurtise perennis: Buezaez, leg. e Krupa (5).
249. Melampsora populina Lev.
Uredo- i teleutospory:
na Populus angulata: Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa;
na Populus nigra: Kraków, leg. Bośniacki; Zalubineze, pow.
sądecki, leg. K. Miczyński; Grybów, leg. B. Namysłowski; Dobra,
„a limanowski, leg. K. Rouppert; Podzamcze, pow. jasielski, leg.
A. Wodziezko.
250. Melampsora Tremulae Tul.
Uredo- i teleutospor y:
na Populus tremula: Sikornik pod Krakowem, leg. = Raci-
SE
132 B. NAMYSŁOWSKI
borski; Dublany, pow. lwowski, leg. J. Krupa; Grabiny, pow. rop-
ezycki, Kobylanka, pow. gorlicki, leg. B. Namysłowski; Góra Po-
sadzka pod Rymanowem, leg. K. Stecki; Jasło, leg. A. Wodziezko;
Zwierzyniec ad Borów, pow. tarnobrzeski, leg. St. Sarnek; Zale-
szczyki, leg. A. Wróblewski.
Na Populus tremula: Skole, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5);
Brzeżany, leg. G. Gobiak (1).
251. Melampsora aecidioides Schroeter.
EE lub teleutospory: |
a Populus alba: Zakrzówek pod Krakowem, leg. M. Raci-
bordi A Wies pod Krakowem, leg. B. Namyslowski; Zagó-
rzany, Kobylanka, pow. gorlieki, leg. B. Namysłowski; Repużyńce,.
pow. kocmański, leg. A. Wróblewski.
252. Melampsora Hypericorum (DC.) Schroeter.
zada
ypericum humifusum: Czarny Dunajec, pow. nowotarski,
leg. Je Ew
na Hypericum perforatum: Dublany, pow. lwowski, Zakopane,
pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Skaly Panienskie pod Krakowem,
B. Namyslowski; Kunisowce, Boldy pod Czortowcem, pow. ho-
rodeński, leg. A Śleńdziński;
na mes alpinum. Dancerz na Ozarnohorze, leg. B. Na-
we Połonina Pozyrzewska na Czarnokorze, leg. Z. Chmie-
ewski;
na TM tetrapterum: Dolina za Bramką (Tatry), leg:
K. MAKA
a Hy pericum quadrangulum: Nieweyrka, Warzecha, pod Re-
gami ( (Tatry), leg. K. Rouppert;
ypericum montanum: Niegłowice, pow. jasielski, leg. A.
rage
EE,
"darem perforatum: Szybalin, pow. brzeżański, leg. G.
Bobiak (1);
a Hy ypericum humifusum: Obidowa, pow. limanowski, leg. J.
Krupa ds Beskid, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5);
a Hypericum montanum: Obidowa nad Porębą Wielką, pow:
mann leg. J. Kr rupa (4);
na Hypericum quadrangulum: Kościelisko, Zakopane, pow. D `
wotarski, leg. J. Krupa (4); Dębina, Skole, Ławoczne, Mętków,
Tuchla, Korostów, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5).
RDZE GALICYI I BUKOWINY 133
253. Melampsora Lini (Pers.) Desm.
Uredo- i teleutospory:
na Linum catharcticum: Sikornik pod Krakowem, Zaskale,
pow. nowotarski, Malechów, pow. lwowski, leg. M. Raciborski; Gu-
bałówka, Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Dolina Ko-
ścieliska (Tatry), leg. A. Żmuda.
Na Linum catharcticum: Dębina pod Skolem, pow. stryjski,
leg. J. Krupa (5); Poręba ell a, pow. limanowski, Zakopane,
Czarny Dunajec, pow. nowotarski, leg. J. Krupa (4); Szybalin, pow.
brzezanski, leg. G. Bobiak (d).
254 Melampsora Helioseopiae (Pers) Winter,
Uredo- lub teleutospory:
na Euphorbia Helioscopia: Kraków, leg. A. Rehman; Dublany,
pow. lwowski, Zakopane, pow. nowotarski, leg. J. Krupa; Załubin-
cze, pow. sądecki, leg. K. Miezyński; Bronowice, Pasternik pod
Krakowem, Wilczyska, pow. grybowski, leg. B. Namysłowski; Cza-
sław, pow. ' wielicki, leg. K. Rouppert: Stare Zaleszczyki, pow. za-
leszezycki, leg. A. Wróblewski;
na Euphorbia Esula: Mydlniki pod Krakowem. tee
Kobylanka, Klęczany, pow. gorlicki, leg. B. Namysłow
na Euphorbia glareosa: Kreszezatek pod Z okami, leg.
A. Wróblewski.
Na Euphorbia Helioscopia: Poręba Wielka. pow. limanowski,
Sieciechów, pow. lwowski, Czarny Dunajee, pow. nowotarski, leg.
2 an (4); Łapszyn, Brzeżany, pow. brzeżański, leg. G. Bo-
iak (1)
255. Melampsora Euphorbiae exiguae Müller.
a lub teleutospory:
a Euphorbia exigua: Kraköw, leg. A. Rehman; Gorajowice,
pow. iael leg. A. Wodziezko.
Na Euphorbia exigua: Podgörze, leg. A. Rehman (12).
256. Melampsora Euphorbiae strietae Müller.
Uredo- lub teleutospory:
na Euphorbia stricta: Nieglowiee, pow. jasielski, leg. A. Wo-
dziczko;
na Euphorbia platyphyllos: Dabie pod Krakowem, leg. M. Ra-
ciborski.
Na Euphorbia platyphyllos: Zakopane, Nowe Bystre (Tatry),
134 B. NAMYSŁOWSKI
leg. J. Krupa (4); Skole, Ławoczne, Beskid, pow. stryjski, leg. J.
Krupa (4).
254. Melampsora Euphorbiae amygdaloidis Miiller.
Uredospory:
na Euphorbia amygdaloides: Perehid, pow. ?, leg. A. Rehman.
258. Melampsora Euphorbiae Cyparissias Miiller.
Uredo- i teleutospory:
na Euphorbia Cyparissias: Dublany, pow. lwowski, leg. J.
Krupa; Jasło, leg. A. Wodziezko.
Melampsoridium.
259. Melampsoridium Carpini Nees.
Uredospory:
na Carpinus Betulus: Zwierzyniec Tenczyński, pow. chrza-
nowski, leg. M. Raciborski.
260. Melampsoridium betulinum (Pers.) Kleb.
Uredo- i teleutosporv:
na Betula alba: Dublany. pow. lwowski, leg. J. Krupa; Dę-
bica, pow. ropezyeki, leg. B. Namysłowski:
na Betula verrucosa: Jasło, leg. A. Wodziczko. + , 11] 208
Na Betula alba: Żydatycze, Grzybowice, pow. lwowski, leg.
J. Krupa (3); Hrebenów, pow. stryjski, leg. J. Krupa (5); Leśniki,
pow. brzeżański, leg. G. Bobiak (1).
Melampsorella.
261. Melampsorella Caryophyllacearum (DC.) Schroeter.
Aecidia:
na Abies pectinata: Skole, pow. stryjski, Szezawniea, pow. no-
wotarski, leg. J. Krupa; Zagórzany, pow. gorlicki. leg. B. Namy-
słowski; Rabka, pow. myślenieki. leg. St. Maluty; u stóp Karen,
pow. Kimpolung, leg. K. Rouppert.
Uredospory:
na Cerastium arvense: Dublany (?), leg. J. Krupa.
RDZE GALICY] I BUKOWINY 135 .
na Cerastiwm vulgatum: Dublany, Zydatyeze, pow. lwowski,
leg. J. Krupa (5);
na Stellaria, nemorum: Butywla kolo Skolego, pow. stryjski,
leg. J. Krupa (5);
na Abies pectinata: Butywla, Huta, pow. stryjski, leg. J.
Krupa (5).
262. Melampsorella Symphyti (DC.) Bubak.
Uredospory:
na Symphytum officinale: Grzegórzki pod Krakowem, leg. M.
Raeiborski; Topolin, pow. jasielski, leg. A. Wodziezko; Giefanówka
pod Zaleszczykami, eg. A. Wróblewski;
a Symphytum tuberosum: Przegorzały pod Krakowem, leg.
M. Raciborski; Stefanówka pod Zal leszezykami, leg. A. Wróblewski;
DA Symphytum cordatum: Ardzieluza pod Czarnohorą, Poło-
nina Pożyrzewska na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski; Breasa,
pow. Kimpolung, leg. M. Racibo rski.
Na Symphytum tuberosum: Buczacz. leg. J. DM (5);
na Symphytum cordatum: Buezaez, leg. J. Krupa (5).
Aecidium.
263. Aeeidium Ranuneulaeearum DC.
Na Ranunculus reptans: Czyżyny pęk, Krakowem, leg. M. Ra-
ciborski.
264. Aeeidium Petasitis Sydow.
Na Petasites albus: Breasa, pod Kimpolung, leg. M. Racibor-
ski; Połonina Pożyrzewska na Czarnohorze, leg. Z. Chmielewski.
265. Aecidium Aposeridis Namyslowski.
Na Aposeris foetida: Malechów, POT Ee, leg. J. Krupa;
Słobódka Leśna. pow. kołomyjski, leg. A . Śleńdziński.
a Aposeris foetida: -Buczaez, deg. J. Krupa (5); Brzezany,
leg. G. Bobiak (1). Forma owocowania nie podeis: prawdopodobnie
aecidium.
266. Aecidium Asperifolii Pers.
Na Cerinthe minor: oder leg. A. Wróblewski (17).
Okazów nie widziale
136
B. NAMYSLOWSKI
267. Aeeidium Leucanthemi DC.
Na Chrysanthemum Leucanthemum: Lapszyn, pow. brzeżański,
leg. G. Bobiak (1). ,
Okazów nie widzialem.
268. Aecidium Cireaeae Cesati.
Na Circaca lutetiana: Las Krzyszkowieki, pow. wielicki, leg.
M. Raciborski.
Okazów nie widzialem.
269. Aeeidium Seabiosae Dozy e. Molk. :
Na Scabiosa pratensis: Janów, pow. gródecki, leg. K. Rouppert.
Caeoma.
270. Caeoma Saxifragae (Str.) Wint.
Na Saxifraga muscoides: Kraków (ogr. bot.) leg. M. Racibor-
ski (12).
Okazów nie widziałem.
271. Caeoma Aegopodii Reb.
Na Aegopodium podagraria: Husiatyn, leg. J. Krupa (5).
Okazów nie widziałem.
Uredo.
272. Uredo Goodyerae Transchel.
Na Goodyera repens, leg. J. Krupa (miejscowość nie podana).
273. Uredo alpestris Schroeter.
Na Viola biflora: Zakopane, leg. J. Krupa.
PISMIENNICTWO.
1. Grzegorz Bobiak: Symbolae ad mycologiam Haliciae orientalis. Tow. nank.
im. Szewczenki, Lwów T. XL. w
RDZE GALICYI I BUKOWINY 197
. Zdzisław Chmielewski: Zapiski grzyboznawcze z Czarnohory. fueros,
2
3. Józef Krupa: Zapiski mykologiczne przeważnie z okolie Lwowa i Tatr.
Kosmos 1886.
4. Józef Krupa : Zapiski sg by z okolic Lwowa i Podtatria. Spraw ozda-
nie Ste fizyogr. Kraków
5. Józef Kru Zapiski mykologiezne przeważnie z okolie Lows i Karpat
Stryjekich, Sprawozdanie Komisyi fizyogr. Kraköw 1889.
6. Bolesław Namysłowski: Zapiski mykologiezne. Sprawozdanie mae
fizyo 5
7. Bolesław Namysłowski: Zapiski grzyboznawcze z Krakowa, Gorlice i Czar-
nohory. © made Komisyi fizyogr. Kraków 1909.
8. Katz EA slowski: Zapiski z wycieczek sirkol opium fon odbytych
90 09. Kosn: ei së
9. Bolesław Namys lows : Przyczynek do mykologii Keier E ge
Komisyi fizyogr. WC 0.
0. Bolesław Namysłowski: Przyczynek do annajona rdzy. Be 1911.
1. Bolesław Namysłowski: Mycotheca Dags Fasc. IV. Kosmos 1911.
2. Maryan eds elite, Mate ryaly do flory grzybów Polski. Spratrosdanis Ko-
misyi fizyogr. Kraków 1888.
13, Maryan Racibo sad Mycotheca polonica. Fasc. I, II i IH. Kosmos 1910.
14. Kazimierz Rouppert: Zapiski grzyboznawcze z Galicji. Sprawozdanie Ko-
misyi fizyogr. ¡bs 909.
15. Kazimierz Ronppert: Róża pęcherzykowata na limbie. Lwów. Sylwan 1910.
16. Konstanty Stec clero do mykologii Galicyi. Sprawozdanie Komisyi
17. Kazimierz Rouppert.i A. Wróblewski: Zapiski grzybozuaweze z -Zale-
szezyk. Kosmos 1910.
SPIS ŻYWICIELI.')
Abies excelsa 233 Alliam Porrum 146.
Abies pootanta 281, 2 261. Sehoenoprasum ` 39,
Aconitam Lycoctonum 1. » ursinum 241.
^ r pta 1 „ Vietorialis 40
e erg 48. Alsine verna 56.
Actaea spicata 1 Althaea rosea 59.
7 veta albifrons 27, 44, 221. Andropogon szwy 171.
Adoxa moschatellina 82. Anemone nemoro
Aegopodium m Podagraria 69. s auneuloides 49 e
Aethusa Cynapium 75. anere 50. -
Agrimonia Eopatorium 234. Anthoxanthum ence 166, 172.
od a 234. Anthriseus silvestris 72:
Agrostemma Gi tha ago 26. Anthyllis vulneraria 9.
Agros s olnitra 165. Aquilegia vulgaris 170.
u" na 25. Aposeris foetida 265.
- Sec 24. i Arenaria serpyllifolia 56.
ulgaris 24, Artemisia Absinthium 87.
Alectorolophus alpin 216, S vulgaris 87
r 216. Asarum europaeum 145.
Allium ` Cepa ra Aereos Aere 10.
fistulosum 146. trantia
» oleraccum 147. eier? "officinalis 148.
M
——————
*) Liczby oznaczają numer porządkowy gatunku rdzy.
138
Asperula 83.
Avena fatua 165, 167.
e montana 167.
a 165. 167.
Bellidiastram Michel? 157.
Berberis vulgari s 165.
eta vulgari 32.
Betonica „ogeiaala 129.
Betala a
» . verru a 260.
Brach Ire eng en 173.
Bromus molli
i secalinn- 169.
tectorum 169.
Bupleu urum "ale atum 71.
Calamagrostis Epigeios 166.
Halleriana 184.
Calamintha Arinos 181.
ulgaris 131.
Caltha PM, 51,.52.
ampanula abietina 217.
" 2 Ww M 3 wu
"y
o
n
a
Gin
are
Sn
=
* $0
no.
[ur
m
T: Trachelium 220
WYJ * $9 39 * 9
"m
o
o. 156.
s 161.
Catia" acaulis 89
mplex &
ulgar is 89.
Ca arpi nus Wie 259.
Centaurea ee 91, 158.
s 92
W 9*4 s
"a
FE
=
SS
eo
e
scabiosa 90.
B. NAMYSLOWSKI
p. arvense 261.
ulgatum 261.
Ceriäthe minor 266.
Chaerop h yllum aureum 72
bulbosum 81
temulum 72.
Chry sańithe entanthemum 267.
Circaea alpina 65, 232.
M aper 65. 232.
mee 65, 232, 268.
Glace arvense 9
pa
Clematis recta 182.
en vulgare 131.
um maculatum
GE arvensis 128.
m 128.
Corydalis cava a 247
solida 247.
Crataegus oxyacentha 187.
s 101.
-Crepis GH
Indo 100.
m 99.
Ms: tr. Jgilis 238.
Cytisus capitatus 11.
& irsutus 13.
s Laburnum 11,
nigricans 11
upinu
Dactylis glomerata 45
Daucus Car 7
Dianthus Armeria 3.
superbus 3,
Déroniodá aere 102. 227.
colum
Echinops sphneroophalus 103.
mpetrum nigru
Epilobiom E 231.
Dodonaei 231.
3 4 3 4
RE
dE
S
et
Sl
>
=
Ervum hir:
Buphorbía stin 257.
Cy Ge 16. 36, 38, 258.
2
E-ula
exigua 37, 255.
Gerardiana 36.
glareosa 254.
€ YYY s »
KDZE GALICYI I BUKOWINY
Euphorbia Helioscopia 254.
» platyphylla 256.
Euphrasia lutea 216
b 216.
R Odontites 216.
vo nymus europaea 244.
ra vulgaris 20.
Falearia Rivini 74.
Festuca ve. 167.
Fi ideis ranonculoidos 2, 46.
203.
d
Galium Aparine 83, 237.
8
3 8% 4 3
a
a
zo
ER S
e
2
8.237;
Genista ehe idi.
Gentiana asolpindca 125, 212.
$ ge 125
isa 125.
siać afüne 3
E palustre 7
S phaeu
» pratense 7. .
" sanguineum. 2
silva
”
Glechoma dis 130. -
w ^
oodyera repens 272.
Helianthus annuus 104.
atrorubens 104.
Herniaria glabra 66.
Hieraeium alpinum
3 3 3 3
R
R
E.
ff to
8
ME?
io SZ)
or
ro
terum 252.
Mn en ra 107.
Impatiens Nolitangere 61.
22
Juniperus e commanis 187, 189.
a 189.
bina 190.
Laótuca Beer 108, 155.
Ledum Bi ma 20
Leontodon autumnale 111
Li cathareticum 253
Lotus ge
Lolium per
e 165.
Luzula campestris 152, 158.
A i 153.
vm
Lysimachia t abyreldol 160.
Maianthemum bi GN m 177.
Malaehium aquaticum 1 56.
Malva crispa 59. -
» neglecta 59. -"
„ rotundifolia 59.
silvestris 59.
"ne falcata 12.
lup ulina 12. .
12.
em
wäi va a 12.
eg arvense 215
» eristatum 215.
^ nemorosum 215.
T pratense 215.
silvaticum 215.
Melandryam E 4.
um 56, 57.
Mentha arvensis gm
aquatiea 1:
Meum Mutellina 205.
Milium effusum 175.
Moehringia — 56.
via 56.
Molinia Br 176.
Mulgedium alpinum 112,
Muscari comosum 43, 149.
Onobrychis ec: 14.
iciaefolia 14.
Onopordon Acanikióki 113.
139
140 >: B. NAMYSLOWSKI
Orobus vo. 20,
A ifolius 20.
ni gër ^
tuberosus 22.
Qarisi Sie. 23.
ra adrifoli `
Parnassia palustris 162.
Pedicularis Eu ee 159.
pa An rum Carolinum 159.
ca 159.
Potisitós in 21. 264.
officinalis 224,
Peueedaltdi Cervaria 78.
reoselinum 76.
Phalaris ir 166.
Phaseolus pub 15.
ulgarı
Phlomis RAD 182.
Phragmites communis 178, 179.
Pimpinella sed 79.
fraga 79.
Pinus TR 913.
A ydy? Jd 229,
Pirola wt Sch
„ pratensis
serotina 46. 180.
Polygonum amphibiun 137.
» e 33.
= Buon “139, 140.
j Convolvulus 138.
» je to 138.
viparum 141.
Pol ypodi ger! Kr Aer? 239.
Populus alba 251.
„ argentea 196
Tormentilla 198.
» silvestris 198.
Prenanthes purpurea 115.
» spinosa 62.
Pulmonaria officinalis 169.
Pulsatilla deese 229.
Ranunculus 5
Rhamnus isti ciii 167.
Frangula 166.
Rheum > Gedi 179.
matum 179.
ne myrtifolium 206.
Ribes alpinum ot
„ Grossularia 67, 163.
j integrifolinm X valdivianum 213.
» nigrum 245
s stel 67.
brum 213, 248.
Rosa alpina 193.
„ Canina 191.
„ centifolia 191.
— gallica 191.
\ , 192.
Rubus caosins 201.
5» fruticosus CH 200, 201.
a
Rumex Aeetosa 55, 142;
5 —. 85,. 142.
utus 34.
m i inus 47.
S — e 34.
* erispus 179.
» demm 34, 179.
a 34.
Pat
Sagina Linnsei "56.
= nodosa
s 56.
Salix TP serge 246.
» arbusenla 246.
» silesiaca 246.
„ viminalis 246.
RDZE GALICYI I BUKOWINY 141
Salix vitellina 246.
Salvia uiam 134.
s pra 81.
ca 133.
Saoguisorba minor 19.
offieinalis 194.
Sanicula europaea 8U.
Sempervivum montanum 214.
" ehem 214.
tectorum 214.
Senecio alpinus 226.
Soldanella alpin: a 123.
Solidago virgaurea 28, 118.
Sonchus s 119, 228.
o eege 228.
Sorbus Ze 188.
cuparia 189, 230.
tari arvensis 58
SH mea 204.
tachys a 135.
MN aria ren 56.
$i lostea 56.
Se pe 56.
morum 56, 261
Stipa capillata. 1.
ertia perennis 126.
Symphytum cordatum 262.
officinale 169, 262.
tuberosum 262.
Tanacetom vulgus 12
» orymbosum: 120.
Taraxacum officinale 121, 161.
3
Teucrium chamaedrys
Thalietrum minus 5
Thesium alpinum 143.
llum 144
Tragopogon wa 122.
e 122.
Trifolium géigen $7:
o ybridum 17
T. montanum 19
medium 17
Triticum canin 165.
a repens ade. 166, 182.
ji m 165.
edo 168.
Tussilago — 180, 223.
egen dioi
Vaceinium nie 236.
uliginosum 236.
Vitis SCH 235, 236.
Valeriana montan
offic inalis 96, 85.
tripteris 26
Veratrum album 44.
Verbascum Thapsus 31
P
Mossuiux longifolia 127.
spicata 127,
urticaefolia 127.
Viola biflor
». canina
. A collina 55
scitur
» odorata 55.
e "— s 55.
silvestris 55.
Waldsteinia u 124.
Zea Mays 186.
Zestawienie gatunków rdzy według powiatów.
żywiecki: jeden gatunek.
Po
Puccinia obscura
Po adowie ki i
wa gatunki.
"së Dentariae, Gymnosporangium iuniperinum.
142 B. NAMYSŁOWSKI
ow. ehrzanowski: dziesięć —-
myces orobi, Puceinia fusca, Lamp sanae, Limosae, O yarciopiraa ii
dicos Cronartium asclepiadeum, Ochropsora Sorbi, Pucciniastram Vac-
cinii, Melampsora Ro ostrupii, Melampsoridium Carp
ki:
i dwadzieścia pięć gatu Ge
Uromyces Pisi, Puccinia Arenariae, Malvacearum, Pruni spinosae, BE
zadna, asarina, obscura, Scirpi, coronata, kordkkitia, ses silis, Magnusiana, Poa-
m, Gymnosporangium clavariaeforme, tremelloides, iuniperinum, Phragmidium
ru
violaceum, Cronartium asclepiadeum, Coleosporium Tussilaginis, Petasitis, Ver
psora So rbi, Melampsora Allii Salicis albae, Helioscopiae, Aecidinm Cireaea
Pow, mysl ków
e y
Sie Fieariae, Pisi, Fabae, Polygoni. Puccinia: Violae, Arenariae, .
Lolii, simplex, Phragmitis, Gymnosporangium iun iperinum, Phra
ticiam, Pueciniastrum Epilobii, Vaceiniorum, Mela ampsorella ee
ow. podgörski: ge ie gatun nkó ów.
Uro myces Pisi, Polygoni, Puceinia Pruni spinosae, ne. tetragoni, m.
niariae, Falcariae, Veronicaram, Menthae, Polygoni, paludosa, coronata, Phra
gmidium violaceum, T zee Titan, Denia Melam mpyri, Melam-
psora | epi cus Zem
Pow, ows ki drsnaście gatunków
Uromyces proca pat Anthyllidis, Genistae tinetoriae, zer Pisi,
Trifolii, minor, Fabae, Ervi, Polygoni, Rumieis, scutellatus, excavatus, Gageae,
Daet tylidis, Pone. — ius Pulsatillae, Calthae — ak Spergu-
o
E
t
Athamanthae, ae ae, punctata, Valantiae, comm , Carduorum,
Carlinae, Contédrepe. obtegens, Cirsii, Helianthi, ira gear? "Pieridis, Ta-
naceti, Taraxaci, Tragopogi, Convoly vuli, Menthae, Polygoni amphibii, Polygoni,
Bistortae, mamillat ata, Acetosae, Asarina, Allii, Asparagi, Caricis, Opizii, Caricis
is. co
montanae, silvatica, graminis. coronata, Lolii, bromina, Anthoxanthi, Baryı, sim-
plex, Moliniae, Magnusiana, Phr gmitis Poarum, Maydis; Gymnosporangium ela-
variaeforme, juniperinum, gmidium subcortieium, r riu Sanguisor-
E
7
vivi; Coleosporium Melampyri, Euphrasiae, Campanulae rapune euloidin; Campanu-
lae rotundifoliae, Campanulae Trachelii, Inulae, Senecionis, Sonchi, P
i P
8
m, Lini, Helioscopine, Euphor rbiae exiguae, Bopkorbieć strietae, Melampso-
rella Symphyti; Aecidium Ranunculacear um; Caeoma Saxifragae.
gen jenen Niepolomskal: dziewięć gatunków.
ea myces Rum Puceinia Adoxae, Valantiae, Menthae, Magansiana,
Gymnosnora anginm tromelloides, có violaceum; Chrysomyxa Ledi;
aa "Tussila agin
ow ee cki: dwadzieścia dwa gatunków.
Uromyces Pisi, Fabae, Polygoni; Puccinia Ciro&ese, punetata, Absintbii,
obtegens, Helianthi, Gleehomatis, Menthae, Polygoni amphibii, nz Phragmi-
dium subeortieium, albidum, violaceum, Rubi Idaei, Coleosporium Campanulae,
Pueciniastrum sema niae, Vaeciniorum, Melampsora salicina, aleć: Melam-
psoridium betulinu
Pow Gdl y ski: el AZ: gatunków.
Uro ómyces Auli illae; äisen a Vio Arenariae, Malvacearum, Pruni
araen Epilobii tetragoni, Aego Seti salen punctata, Valantiae, mon-
, Hieracii, Convolvuli, Betonicae MORA Acetosa, ^ Aion, Caricis, pu
pri ianiperi non: Phragmi dium osae alpinae, Rubi, Rubi Idaei; Tripbra--
gmium Ulmariae; Cronar rtium gentianeum, Coleosporium Campanulae rapuncu
RDZE GALICYI I BUKOWINY 143
E Tussilaginis, Senecionis. Area es? GE Cireaeae; Melampsora sa-
licin sn zer orum, Lin
Ze now ond (Tatry): gaye ay odas gatun nków
ces Core Cacaliae, Phyteumatum, ap piosporus, Veratri, diu
Puceinia "Calthae Sont ing eg Morthieri, Ribis, firma, Carlinae, montana, Cir
sii la ti praeco , Hieracii, conglomerata, Hypoc Wë? Prenanthis, Leon-
todontis, Cs in olida; ow ee mamillata, Polygoni GE Acetosae, oblon-
gata, , Caricis. silvatica, graminis, Lolii, Poarum Te ucae; Gymnospo-
rangium tremelloides, iuniperi hragmidium Tormentillae, Rubi Idaei, Ro-
sae al Chr 1y ietis; Eer asclepiadeum, ribicolum; Endophyl-
lum, Sempervivi; Coleosporium 'Euph rasiae, Campanulae rapunculoidis, Campa-
nulae rotundifoliae, Campanulae Trachelii. Cacaliae, Tussilaginis, Petasitis, Se-
necionis, suba PRO Puceiniastram Epilobii, Vaeciniorum; Melampsora salicina,
Hypericora um, Lin
w. wn wod i: czternaście gatunków
Uro Sa EE aiostet Fabae, Puccinia Menthae. graminis, Lolii,
Poarum; Gymnosporangium. iuniperinum; Phragmidium subcorticium ` Coleospo-
rium Bonaria I tcn i Epilobii; Melampsora iod populina, Helio-
scopiae,
Pow. gorlicki: trzydzieści osiem gatunków
Ur romyces Pide ali, Pisi, Trifolii, Fabae, Polygoni; Puccinia Silenes, punc-
tata, Jaceae, obtege Cirsii, Prena nthis, Bardanae, Taraxaci, Menthae, nigre-
scens, Polygoni amphibii, Polygoni i i
u p
m; mi orti Rubi, Ru a
sporium „Melampyri, Euphrasiae, Campanulae Trachelii, Tussilaginis, Petasitis,
Senecionis; Puceiniastrum Circaeae, Padi; Melam mpsora salicina, tremulae, aeci-
dioides, He aye rend ; Melampsorella Caryophyllacearum.
Po sean ybowski anaście gatu
Uromyces 7 Fabne; Pncoinia NT. Glechomatis, Menthae, Salviae, asa-
Poarum ; ng ri Hr res, violaceum ; Coleosporium Euphrasiae ; Me-
— ora. populin i Hali
Sch i: ionis RE gatunków
woj ces n carpathicus, Astragali, Genistae tinctoriae, Pisi, Trifo-
lii, Fabae Serophula ariao; Puccinia Calthae, Zopfii, argentata, Pruni Sen ae,
Petroselini, Pimpinellae, punctata, Absinthii, Centaureae, Jaceae, Cirsii lanceo-
ti, obtegens, Cirsii, Helia nthi, Hieracii, Lampsanae, Bardan ae, Picridis, „pb
xaci, Glechomatis, Menthae, Käre d Aa in am ne t e
um 1-
, gluma
dium subcorticium, violaceum Gem "Coleosporium Eu uphrasiae, ue RS (JES
panulae rapunculoidis, Tussilaginis, Petasitis, Senecionis, Sonchi; A
Agrimoniae, Vacciniorum; Melampsora mess populina, tremulae, Hypericorum,
Helioseopiae, Euphorbiae exiguae, Eu. ctae, Eu. Cyparissias; iadaa na
betulinum; Melampsorella ‚Sympbhyti.
tnaście gatunków
Puccinia _ Sani ulae, Heli yeti Prenanthis purpureae, Virgaureae, nme
sarina, Poarum; Gymnosporangium tremelloides, iuniperinum; Pragmidium sub-
sorticium; Duburporten ee di mnn Petasitis, Sonchi ; cao
ulae.
ow. ta b : dwa gatunki.
Phragmidium dé atan Płw E tremnlae.
Pow zemyski: dwa gatu
¡cd ik, per Puecinianrom "Vaceiniorum.
Pow. krośnieński: atunki.
Gymaosporangium Arie Rud. Phragmidium Rubi Idaei, Coleosporium
Campanulae,
144 B. NAMYSLOWSKI
ow. Rawa Ruska: jeden gatunek.
be Trifolii.
Aa bc jeden gatunek.
RE gatunków jedenaście.
ceinia punetata, Moliniae, uliginosa, paludosa, maior, eoronata, Chryso-
myxa Pirolae, ——— Tormentillae, Fragariastri, Rubi Idaei, Puceinia-
strum Padi
ege E sto ise es
Uromyces Ficariae, Behen ege ali, Genistie mere Medicaginis
Sen och Psi, tat, zań repentis, Fabae, Ervi, Betae, Polygoni,
Ram cetosae, s utellatus G geae, Dactylidis, Poae; Puecinia fusca, Violae,
.dii, Gears ee E EN Saniculae, retifera, punetata, Valantiae, Carduorum,
"Centaureae, Jaceae, i lan ceolati, Helianthi, Hieracii, Bardanae, Sonchi, Ta-
raxaci, Con*olvuli, Ba nicae, Menthae, Polygoni amphilii, Polygoni, Bistortae,
asarina, A ska Son reg oblongata, obscura, Carieis, paludosa, silvatica, uligi-
nosa, gram , Lolii, bromina, Cesatii, Baryi, Moliniae, Phragmitis,
Poarum, yy i, i Mayii Gymnosporangium clavariaeforme, Berne Sabi-
nae; Phragm idium ee tuberculatum, Potentillae, Fragariastri, Rubi.
Rubi Idaei; Triphragmium Ulmariae, Filipendu lae; Cronartium asclepiadeura, Tl-
bieolum; Coleosporium Me ampyri, Eup rasiae, Campan nulae, Campanulae rapun-
culoidis, Tussilaginis, Sonchi; Ochropsora Sorbi; Pucciniastram Epilobii, pinar
Agrimoniae. Vaceininiorum, Galii; vr son Polypodii - Dryopteridis; Mela
ora Riba i is populin na, tremulae, Hypericorum, Lini, He io a
scopiae, Euphorbiae Cyparissias; Melampsoridiam betulinum; Melampsorella Ca-
ryophyllacearum ; Aecidium Aposeridis
ow. A Elu ośmdziesiąt t trzy gatunków
Uromyce miti Lye coetoni, earyop hylli nus, ‚Geranii , Medieaginis faleatae,
Phaseoli, Pisi, "Trifolii. Trifolii repentis, minor, Fab Alchemillae, Alchemillae
alpinae, Phyteumatum, Serophulariae, Polygoni, Dee —— is; Puceinia
Caltbae, Violae, Arenariae, Spergulae, Malvarearum, argen Pruni spinosae,
Epilobii Mewy Circaeae, vor? ierch Zeien Conii, Trupislle punetata, Më
lantiae, Jaceae, montana, Cirsii, Hierac onglo Senecionis, Scorzone
Virgaureae, ree deii Pairs D uli, aa Glechomatis, Men tha
nigrescens, Polygoni, Bistortae, Acetosae, Mongeotii, asarina, oblongata, Carieis,
Anthoxanthi, Milii ; Phr ragmidium subeorticium, Rosae alpinae, earbonarium, Poten-
en RU aom Rubi, Rubi Idaei; Triphragmium Ulmariae, Filipendalae;
m Melampyri, Euphrasiae, -Campanalae. lenit re Campanulae ro-
tandifoline, we hi; Ochropsora ne i; Puceiniastrum Circae Padi, Va ecinio-
Hype Sep Hyalopsora Polypod i-Dryopteridis; Melampsora vatis tremulae,
orum, Lini, Euphorbiae elita: Melampsoridium betulinum; Melampso-
edle" Caryop prepa
dzki: dw a gatunki.
Konen Serophulariae; Puecini astrum Vacciniorum.
"aż De ński: dziewięćdziesiąt jeden gatun on
E
Uromyces Fieariae, caryophyllinus, Behenis, Gera "Phaseoli, Tri-
folii, Fabao, ` ARKA, Alchemillae zen See nis, e betae :
olygoni, Rumicis, Acetosas, seutellat ‚ tube rculatu: — , Pose; Puccinia
fusca, Calthae, Dentariae, Violae, Se enariae, Malvac rum; a ntata, Prem
spinosae, Epilobii tetragoni, Circaeae, Ribis, Chrysos spienti; eye Bupleuri,
Falcariae, Pimpinellae, Adoxae, punctata, Valantiae, comm Absinthii, Cir-
sii m dy de m , Bardanae, Acanthi, Pieridis, Sonehi, a Tragopogi:
Gentianae, Veronicarum, Convolvuli, Menthae, nigrescens, Polygo oni amphibii, Po
root. Bistortae, Sach etosae, Thesii, Asparagi, Iridis, oblongata, Carieis, V ege
paludosa, seirpi, Anthoxanthi, Baryi, sessilis, Agropyri; Phragmidiun subcorticium `
tab. II.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV dział III,
d o
Vu, | 4
j "rr 5 MAANAM =
Ilość gatunków rdzy znanych z poszczególnych powiatów.
meg PR 5 gatunków (Żywiec, Wadowice, Krosno, Tarnobrzeg, Przemyśl, Rawa Ruska, Sokal, Brody, Tarnopol, Husiatyn, Czortköw, Borszczöw, Sniatyn, Czerniowce,
A ao 15 gatunków (Chrzanów, Podgórze, Bochnia, Nowy Sącz, Grybów, Sanok, Gródek, Skałat, Horodenka, Kossów, Kimpolung).
Bo 30 gatunków (Myślenice, Wieliczka, Ropczyce, Buczacz, Kołomyja, Kocmañ).
do 50 gatunków (Limanowa, Gorlice, Nadwórna).
EJ do 75 gatunków (Nowy Targ, Jasło, Zaleszczyki).
E do 100 gatunków (Stryj, Brzezany).
: ZZA do 115 gatunków (Kraków, Lwów).
Wykonał Bolesław Namystowski.
RDZK GALICYI I BUKOWINY 145
carbonarium, Fragariastri, Rubi, Rubi Idaei ; Triphragmium Ulmariae; Coleospo-
rim : Euphrasiae, Campanulae, Camp ¿Atapuncaloidis, Sonchi, Pulsatillae ; Pucei-
niastrum Epilobii, Circaeae, Agrimonise; Me en itg Sen Hypericorum, Lini,
Helioscopiae; Me lam mpso oridium betulinum; Aecidium Apos ridis, Leucanthemi.
buczacki: gatunków dwadzieścia sześć.
Uromyces Pisi, Scillarum, pallidus; Puccinia Pulsatillae, Thalictri, Arena-
dëm Epilobii en Waldsteiniae, Chr rysosplenii, a, Absinthii, Eehi-
nopsis, Helianthi, Menthae, annularis, Liliacearum, Ma ; Phragmidium Poten-
tillae, Fragariastri; Picos Epilobii; Aloha porre yi, Melampsora
Galanthi fragilis, ' Rostrupii, Magnusiana, Evonymi Capraearum; Aecidium Apo-
ridis
Pow. skalacki: siedem gatunków
nia Pulsatillae, Falcariae, Wolii annularis, Menthae, Liliacearum,
Pady “Melampsora Rostrapii, perez fragilis, Magnusiana,
Po ski: trzy gatunki.
Puccini deer? Valentiae; GE gäere,
bors ki: cztery gatu
Uromyces Berophniariae, Se ag Arenariae, graminis.
ezortkowski: dwa gatun ki,
Se ps Cosat ii,
ow. zycki: sześćdziesiat dwa gatu
myces my ii verruculosus, Ono Sange Trifolii, Trifolii re-
pentis, Ee scutellatus, ambiguus, Poae; Puecinia Pulsatillae, Violae, Arena-
riae, Malvacearum, argentata, Prunis pinosae, Phlomidis, Epilobii a i, A go-
podii, Bupleuri, Falcariae, i'etroselini, bullata, punctata, Absinthii, Cichori . Cir-
sii lanceolati, obie gens, Helianthi, Bieraeii; Bardanae, Taraxaci, Molithiie, asarina,
Asparagi, Ross iana, Caricis res sain oq Ribesii gen nie graminis,
Lolii, glumarum, bromina, Magnus Phragmitis, Poarum, Stipae; Gymnospo-
rangium Eer ae Phra E wai sabcorticium, Fragariastri; Coleosporium
Campanulae, Senecionis; Ochropsora Sorbi; Hy alopsora Polypodii; Melampsora
Evonymi- -Capraearum, Ribesii auritae, salicina, Magnusiana, iremulae, Helioseo-
piae; Melamps — Symphyti; Aecidium Asperifulii.
Po ński: dziewięć gatunków
Uromyees Gen ista ae tinctoriae, Onob rychidis, Fabae, a EN
Puceinia Petroslini rzec ‚ir idis , graminis; Melampsora Hyperico
P ski: Wach gatu tunków.
re cea Genistae tinetoriae, Trifolii, Fabae; Paccinia Violae, Pruni spi-
, Cir e eae, punetata, Menthae, silvatica, graminis, Lolii; Phragmidiom l'o-
vente, Fragariastri, Rubi Idaei; Pucciniastrum Agrimoniae; Aecidium Apo-
seri
p ow. śniatyński: jeden —
Ios pudiese ER e lea
ko ski: o npe vie
Dre myces "enrpaihicns, Porko ni; Puceinia Arenariae, Menthae, graminis,
mpg e iuniperinum; Phragmidium subcorticium; Coleosporium Me-
ampyri
Pow. ee Ben z Czarnohora): pięćdziesiąt dwa gatunków.
Uro Hr Aconiti Lycoctoni, Beheris, Alchemillae, Alchemillae alpinae,
apiosporus; EE, Ee „os Puecinia Lycoctoni, Arenariae, Epilobii te-
tragoni, doronicella, Carduorum, verruca, Cirsii, Cnici oleracei, maior, Doronici,
Hieracii, conglomerata, Mulgedii, Senecionis, Soldanellae, Veronicarum, oblon-
“gata, obscura, Caricis; Lolii, Violae, argentata, punctata, obtegens, pygmaea,
Actaeae- Agropyri, Salviae, Poarum, Magnusiana; Gymnosporangium iuniperi-
num, Rosae alpinae, Potentillae, Rubi Idaei; Triphragmium echinatum; Chryso-
Spraw. Kom. Fizyogr. T. Xi.V Dział III. 10
146 B. NAMYSLOWSKI
MI idi m enin, Aust: Coleosporium Tussilaginis, Senecionis; Pueci-
astrum Góppertianum, Vacciniorum, Hrgeti corum ; Melampsora salicina; Me-
lunpeorell Symphyti reu rovg m it
Bukow
Pow. ke ński: siedemnaście gatunków
Uromyees Ficarie auis «buena a Fabero (Bonon pasoo o
gali, Poae; Puccinia Adoxae Carduorum, Car La nae, nigresce Ace-
tosae, bromina dfe pyri Wine pęt Bose MI pori i
w. erter rniowieeki: dwa gatunki,
Set, Vossii, Falcari
polung: osiem gatunków
Pond Tragopogi, Gentianae, Caricis, Ribesii ak tyt dą Poarum ; Chry-
"a. Abietis; Aecidium Petasitis ; Melampsorella Symphy
w. radowiecki: jeden gatun
Sage Pisi
Ze strefy roślinności karpackiej. V.
Napisał
Hugo Zapalowiez.
Tegoroczne badania flory karpackiej rozpocząłem 25-go lipea
w Tatarowie. Stąd wyszedłem na Chomiak 1544 m i Syniek 1664 m
Z kolei botanizowałem w małej wsi Połonicy i na przyle-
głych do granicy marmarosko węgierskiej nizkich grzbietach Wyb-
czyny 1129 m i t. d. — których pasmo, niedaleko stąd ku polud.
wschodowi, przecięła Przełęcz Tatarska.
10*
148 HUGO ZAPAŁOWICZ
Celem mych dalszych wycieczek była północna część poło-
żonych w Marmaroskiem Gór »widowskich. Z doliny Cisy Czar-
nej i p. Apszyńca wyszedłem na polanę Apszyniecka i zwiedzilem
szezyty Todiaskę 1766 m i Tatulskę 1774 m, spostrzegajae od p.
Apszyńca wszędzie masywny, widocznie görnokredowy (pietroszan-
ski) piaskowiec, podczas gdy grupę Bliznicy składa przedewszy
stkiem płytkowy, ciemny, obfitujący w wapień piaskowiec (Jahr-
buch. geolog. Reichsanstalt 1886, Pokut. Marmar. Karp. p. 552),
który bardzo prawdopodobnie — jak to teraz spostrzegam — na-
leży do eocenu. (Na mapie węg. geolog. Zakłądu zaliczono kom-
pleks płytkowych piaskowców Bliźniey do' dolnej kredy — zupeł-
nie mylnie!) Z powodu słoty nie mogłem posunąć się dalej na
południe, ku wymienionej Bliźnicy i zetknąć się z obszarem już `
tnącym.
Z, kolei zwiedziłem andezytowy (trachitowv) Gutin 1447 m
na połud. od Marm. Sygietu. odbyłem potem jednodniową wycieczkę
na Pietrosu Alp Rodneńskich i przeszukałem środkową część tych `
Alp: wschodnią część Piatra rei, Muntelu Kailor 1945 m. zacho” `
dnie stoki Gargaleu (2160 m), Omului po szczyt 2135 m (drug!
szczyt tej nazwy 1932 m znajduje sie na wschód od Ineu), pól-
nocne skały wapiennej piramidy Corongisu 1994 m i wielką do-
linę Putredu. Piramida Corongisu wznosi się na polud. odnodze y
Omului. Składa ja wapień krystaliczny, spoczywający na łupku di
ZE STREFY ROŚLINNOŚCI KARPACKIEJ 149
łyszczykowym i przykryty na samym szczycie znowu wązką war- `
stwą tego łupku. Wapień ten odpowiada dolnemu piętru wtrąceń,
które z półn. strony Alp Rodneńskich rozwinęło się potężnie na
Piatra alba (Pietrosu) i na Piatra rei. Podczas gdy jednak z półn.
strony wapień ten występuje w związku warstw i sięga od pól-
nocy w południku środkowym: na Piatra alba od mniej więcej
1400 po 1750 m, na Piatra rei od 1300 do 1700 m, zajmuje Co-
rongisu skutkiem denudacyi wolne, szczytowe i nadto wyższe po-
ożenie, bo wapienne jego warstwy rozciągają się od północy
(w poludniku środkowym) mniej więcej od 1750 po 1990. Wynika
z tego także, że pomimo przeważającego w Alpach Rodneńskich
nachylenia warstw na południe, pojawiają się najstarsze (najgłęb-
sze) warstwy kompleksu łupków krystalicznych nie z północnej
lecz z południowej (siedmiogrodzkiej) strony tych Alp.
już nadmieniłem, przeszukałem na Corongisu północne
stoki. Bogata flora ma tu naturalną obronę w wielkiej spadzistości
skalistych stoków, bo te skutkiem tego nie są i po prostu nie mogą
być spasane; grożą one przyrodnikowi, gdyby się nie miał na bacz-
ności, na niejednem miejscu wielkiem niebezpieczeństwem. Prof.
Pax (Grundzüge 1908 II str. 220). mówiąc o możliwej zagładzie
pewnych gatunków, np. znachodzonej dotąd tylko na Corongisu
Cineraria carpatica i Saussurea Porcii, skutkiem zbyt gorliwego
spasania gór, miał widocznie inną część stoków Corongisu na my-
sli. Autor ten powiada w innem miejscu (l. e. str. 216), że Co-
rongisu jest „perłą wśród wszystkich szezytów Alp Rodneńskich*.
Tymczasem jest to tylko szezyt poboczny, drugorzędny, a fłora
Jego, rzeczywiście bardzo bogata. tylko florystyeznym epizodem,
lokalno florystyeznem gniazdem. Takich lokalnych gniazd spotyka
się cały szereg na Pietrosu; takiem gniazdem jest także potężna
Piatra rei, położona na podnóżu Galacza i Muntelu Kailor, żywiąca
cały szereg rzadkich roślin, nadto prawdopodobnie endemiczną na
tych skałach Poa rodnensis, gdyż jej dotąd nigdzie więcej nie zna-
lazłem. Wśród wszystkich szczytów Alp Rodneńskich wykazuje
stanowczo największe bogactwo flory Pietrosu 2305 m; położony
w zachodniej części tych Alp, jest zarazem najwyższym ich szezy-
tem wogóle, o najbardziej co do miazgi potężnym korpusie. Ta
część zachodnia, obfitująca w skały wapienne, przedstawia wogóle
większą rozmaitość czyli bogactwo flory, niż część wschodnia. Co-
rongisu należy jeszcze do zachodniej części. Linia dzieląca Alpy
Rodneńskie na dwie naturalne części). przechodzi działem Pri-
poprzednich sprawozdań (Sprawozd. Kom. fiz. 1909 XLIII str. 156 i nast.) nie
Jest odpowiedni. Spostrzeglem to tego roku, po zwiedzeniu środkowej grupy szczy-
w: Gargaleu-Omului. Przedzielony Bystrzycą Złotą Dzumaleu-Rareu tworzy
osobne gnixzdo górskie. -
150 HUGO ZAPALOWICZ
slopu i Stiolu na Gargaleu, Omului i ciągnie się potem. na wschód
od Corongisu, potokiem Lazilor dalej ku południowi. W części
wschodniej niema wtrąceń wapieni; dopiero daleko za Ineu, na
połud. wschodniej odnodze Alp Rodnenskich, spotykałem je w po-
bliżu Sucharda. Zaraz na wstępie do tej wschodniej części, na
lyszezykowo lupkowym Gargaleu i Omului, wpada w oczy zjedno-
stajnienie flory; wyjątek stanowią Ineu 2280 m i wapienne skały
(Capra i t. d.) w pobliżu Sucharda 1709 m, które jednak nie do-
sięgają nawet wysokości ostatniego. Zbudowany z łupku łyszczy-
kowego Ineu uderza swemi długiemi i lieznemi odnogami, które
od samego szczytu wybiegają na wszystkie strony dokoła i się-
gają w pobliżu szczytu znacznych wysokości. Sam środkowy, wła-
ściwy korpus Ineu jest wysmukły; z odnogami jednak zajmuje
geograficznie większą przestrzeń niż Pietrosu. Przedstawia on jakby
promienistą gwiazdę, z której środka wystrzela śmiały smukły
wierzchołek, ziejący od półn. zachodu urwistą przepaścią. Ineu
i najbliższe części jego odnóg żywią liczne, po części rzadkie ga:
tunki roślin alpejskich; ilość ich nie dosięga wprawdzie obfitości
flory na Pietrosu i t. d., jest jednak uderzająco większa, niż na
jakimkolwiek bądź innym szczycie wschodnich Alp Rodneńskich,
a niektóre gatunki. jak Papaver corona St. Stephani, rosną tylko na
Ineu. Tak więc roślinne centrum we wschodniej części Alp Rodneń-
skich przypada, podobnie jak w zachodniej, na najwyższy korpus
górski; czyli naodwrót: największe górskie wzniesienia wytwa-
rzają, bez względu na rodzaj skały, główne centra roślinności.
Zachodnia część Alp Rodneńskich łączy się obniżonem pa-
smem gór z Ciblesem 1842 m. Tu rozpoczyna się średniowysokie
pasmo gór zwanych Lapos, na którego zachodniem skrzydle wznosi
się Gutin 1447 m. Zaś połud. wschodnie przedłużenie wschodniej
części Alp Rodneńskich urywa się nad Bystrzycą Złotą Suchardem,
od którego ku południowi odgałęzia się odnoga, zakończona nad
rzeką Dorną szezytem Ousor (Uszor) 1639 m.
Końcowe wycieczki mej tegorocznej podróży poświęciłem g0-
rom andezytowym (trachitowym), zajmującym na połud. zachó od
Dorna Watry najdalszy południowy koniec Bukowiny: Ascutitu
1521 m, Piatra Dorni 1685 m, zachod. stoki Lucaciu (1775 m),
szezyty: Negoi (
szą się po siedmiogrodzkiej stronie. Zwiedzilem przeto ty ko pól-
nocną (przeważnie bukowińską) część Gór Kelemeñskich, które,
przynajmniej w tej części. odznaczają się mniej urozmaiconą, po — —
części nawet wprost jednostajną flora, czego się nie spodziewałem. i
ZW STREFY ROŚLINNOŚCI KARPACKIEJ 151
Przyczyny tego szukać należy w odmiennych właściwościach tu-
tejszych andezytów, wśród których spostrzegałem często także tufy
wulkaniczne. Liczne, rozsiane na szezytach i grzbietach grupy
skał w postaci bałwanów, obelisków, nieraz z czapkowatą przy-
krywą na wierzchu, przemawiają już z góry za petrograficzną ró-
żnicą, w porównaniu np. do Gór Trojadzkich, gdzie takich skal-
nych formacyi niema i gdzie łatwo die arg się andezyt wy-
twarza żyzny pokład. Także Gutin różni się co do formacyi skal-
nej, choć w mniejszym stopniu, od Gór Trojadzkich i zbliża wię-
cej do Gór Kelemeńskich.
Cały tegoroczny zbiór roślin ofiarowałem Akademii Umieję-
tnosci, do jej Muzeum Komisyi fiz, zatrzymując do czasu tylko
gatunki tych kilku rodzin, które w najbliższym czasie opracowane
zostaną w mym Przeglądzie. W tem krótkiem sprawozdaniu przy-
taczam poniżej przeważnie tylko uzupełnienia do wydanych już
w Przeglądzie gatunków — powołując się zresztą co do dalszych
w tym względzie wyjaśnień na moje artykuły z lat poprzednich
(Sprawozdanie Kom. fiz. od r. 1906 do 1910 włącznie). Niektóre
z tegorocznych nowości ogłosiłem już w Kosmosie, jak to poniżej
bliżej wykazuję.
odjąwszy w lecie r. 1905 zadanie ponownego badania ro-
ślinności Karpat Pokucko Marmaroskich, zwracałem kolejno bliż-
it. d. yo A Suus sie granice viget bani:
EE, mie do tego wzgledy filogenetyczne i roślinno geogra-
ficzne. Dziś zielnik urósł już do znacznych rozmiarów, a sam zbiór
Hieracium, obejmujący koło 40 atunków i mieszańców. a prócz
tego wielką ilość odmian i form, przedstawia już dzisiaj, mogę to
miało powie edzieć, znaczną naukową wartość. (Nie wliesam tu
oczywiście babiogórskiego, zupełnego zbioru Hieracium i t.
Mam nadzieję, że za parę lat dzieło wyczerpującego i umiejętnego
zbadania, t. j. zebrania roślin z całego obszaru będzie dokonane.
Zielnik ten wyjaśni, jak to się po części już stało, wiele wątpli-
wości i będzie w zbiorach Akademii trwałą podstawą badań i dla
przyszłej szkoły systematyków, zajmujących się flora okręgu pokueko
marmaroskiego i przyległej części okręgu bystrzyco mołdawskiego.
Obszar ten, należący pod względem botanicznym w całości do
wschodniej części (krainy) Karpat, jest bardzo NAA Wykazuje
on na północy pewne gatunki zachodnio karpackie, których dalej
na południe już niema; nadto obejmuje, obok szeregu roślin ende-
152 HUGO ZAPAŁOWICZ
mieznych, pewną ilość gatunków flory polnej (arktycznej i sy-
biryjskiej), których na południu także niema
Lwów, 26-g0 września 1910.
117. Avena pubescens Huds.
b) alpina Gaud. Ad 1 m alta, vaginae inferiores sparse pilo-
sae, spiculae triflorae, axis florum longe pilosus.
W Alpach Rodneńskich: Corongisu na podlozu wapiennem
1850 — 1900 m, lieznie
orma carpatica, opisana w Przegladzie. pojawia sie tylko
gdzieniegdzie, np. na Ozy wezynie.
122. A. planiculmis Schrad.
d) trojagensis m. (Sprawozd. Kom. fiz. 1910 p. 158)
Gutin, od strony wschodniej koło 1400 m, powszechnie.
156. Poa cenisia All.
b) pietrosuana m. (Kosmos 1910 p. 782).
W Alpach Rodneńskich: Pietrosu w kotlinie półn. wschodniej
koło enge 1820 m, dość licznie.
P. nemoralis L.
) deeg m. (Kosmos 1910 p. 782).
ię a = anche lyszezykowo łupkowych Dadula poni-
żej Kirlibaby, 9
GP. pes b.
> wech Asch. Exempla 1 m aita.
Nad Bystrzycą Złotą poniżej ujścia p. Ineului, na miejscach
wilgotnych dość licznie, koło 1050 m. Uderza wysokie stanowisko;
trawę tę w głębi Karpat Pokucko Marmaroskich znalazłem po raz
pierwszy dopiero tutaj.
Post num. 192. Festuca sulcata Hackel inseratur in Conspeetu:
193. Festuca makattówie m. (n. sp.) (Kosmos 1910 p. 783).
Makutra w Brodzkie
var. obteeta m. (1. e) T mie
Liezne okazy zebral i -go czerwca b. r. i odstąpił mi uprzej-
mie prof. M. Raciborski.
194. F. amethystina L.
a) marmarosiensis m. W Alpach Rodneńskich na skałach wa-
NA wschodnia część Piatra rei koło 1400 m, licznie.
198. F. fallax Thuill.
a) vulgaris m. W Górach Kelemeńskich na samym końcu
Bukowiny: Piatra rosu koło 1620 m, na andezytowych skałkach
obficie i mniej lub więcej w formie przejściowej do odmiany b).
ontana m. Piatra rosu od północy koło 1 -
lanach niekoszonych miejscami w ogromnej obfitości, formalne niz-
kie łany tworząc.
ZE STREFY ROSLINNOSCI KAKPACKIKJ 153
208. F. carpatica Dietr. W Alpach era na skalach
wapiennych: Piatra rei od wschodu, koło 1400 1
224. Brachypodium pinnatum P. Beauv
€) loliaceum (Roem. et Schult. pro sp.) 4. Graeb.
utin, łąki na półn. wschodniem ródóó rer 850 m, w je-
dnem miejseu lieznie.
Odmiana ta zamieszkuje wogóle kraje więcej południowe.
319. Carex rostrata Stokes. W Górach Świdowskich: poło-
nina Giereszeska pod Tatulska (cd polud. zachodu), na małym mo-
czarze koło 1650 m obficie.
373. Juncus triglumis L. W Górach Świdowskich: połonina
Apszyniecka, na dnie kotliny pod Todiaską. koło 1500 m
381. Luzula spicata DC. W Górach Kelemeńskich: Timau
koło 1800 m
473. Gladiolus imbricatus L. p A łąkach 800 —950 m.
512. Goodyera repens R. Br. lasach pod Chomiakiem od
półn. wschodu, koło 1100 m, w = iesen (25/,).
568. Pinus mughus Scop. W Gorganach: Syniek, w Górach
Kelemeńskich: imau.
646. $. dacica Porcius (Consp. IL p.
W Alpach Rodneńskich. na wapieniach: Corongisu koło 1900 m.
660. 8. Jacquiniana Willd.
e) corongisuana m. (Kosmos 1910 p. 7
W Alpach Rodnenskich, na wapieniach: Binden kolo 1900 m.
100. Rumex acetosa L.
a) pratensis Wallr. Tatarów 670 m, Polonica 800—950 m.
for. elatior. Tatarów
108. R. carpaticus m
Chomiak. na granicy asów koło 1400 m.
a) = nohorensis m. W Górach Kełemeńskich: Piatra Dorni
1150 — 1600 m; Gutin od zachodu, w ren skalnym źlebie
koło 1400 m
704. R. scutatus L.
a) hastifolius Marsch. Bieb. Tatulska, 1750—1770 m.
791. — napellus L.
f). swidovense m.
for. scheuen. Połonina Apszyniecka pod Todiaską 1400 —
1500 m, lieznie.
h). czar rense m.
Jor. tenuisectum. Tatulska 1150—1770 m.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział III. 11
154 HUGO ZAPAŁOWICZ
822 Ranunculus crenatus Waldst. et Kit.
ar. rodnensis m. W Alpach Rodneńskich: Pietrosu w półn.
wschodniej kotlinie 1820 m. |
828. R. thora L. a Ss
a) carpaticus Griseb. W Alpach Rodneüskich na wapieniu:
Piatra rei od wschodu 1400 —1600, bardzo obficie.
4. R. carpaticus Herb.
var. rupicolus m. W Alpach Rodneńskich: Pietrosu od pół-
nocy, na skałach wapiennych i łyszezykowych 1700 — 1880 m, często.
838. R. Villarsii DC. Segmenta foliorum basalium latiora, ear-
pella maiora 3 mm longa ete. ut in for. typica Tatrorum, montis
Babia Góra ete.
Alpach Rodneńskich, na wapiennych skałach Piatra rei
od wschodu, 1400—1500 m.
Formę typową, zachodniokarpacką, znalazłem po raz pierw-
szy tu, na Piatra rei; wszędzie zresztą spotykałem dotąd w Kar- `
patach Pokucia, Marmaroszy i Bukowiny tylko odmianę następu-
jaca a). i
; d marmarosiensis m. W Górach Swidowskich: Tatulska
1750—1770 m.
896. Alsine Zarencznyi m. |
a) neglecta m. Sepala ad 35 mm, petala ad 3% mm longa,
petala calycem aequantia vel eum paulo superantia. Antherae Jn
exemplis florentibus, hoc loco saltem, in statu vivo rubieundo
albae.
W Görach Swidowskich: Tatulska od półn. zachodu, na ska-
łach piaskowcowych i w drobnym żwirze 1750 — 1770 m, licznie.
c) oxypetala Wołoszczak.
2. for. mieropetala: sepala $5 mm longa, petala calyce ma-
nifeste breviora 25 mm longa late ovata breviter acuminata, se
mina margine muriculata 0:6 mm lata. Folia aequaliter sparse glan-
duloso eiliata ete.
Alpach Rodneńskich po stronie siedmiogrodzkiej: na wa-
piennych skałach Corongisu koło 1850 m.
911. Stellaria Friesiana Ser.
for. intercedens. Południowy koniee Bukowiny w Górach Ke
lemeńskich: zachodnie stoki Lucaciu, w lasach nad potokiem ` —
wprost na wschód od jazu 1250—1300 m, na miejscach dość od-
słoniętych mszystych między głazami dość licznie. =
924. Cerastium arvense L. us
e) ciliatum Waldst. et Kitaib. pro sp. W Alpach Rodneńskie
po stronie siedmiogrodzkiej: Corongisu na podłożu wapiennem `
1750 — 1990 m, pospolicie. ue
gatunków nie opisanych, wzglednie nieogloszonych jeszcze ` `
jące:
w Przeglądzie, wymieniam tymczasowo następujące
ZK STREFY ROŚLINNOŚCI KARPACKIEJ 155
Papaver corona St. Stephani m. (Consp. num 1014). W Al-
pach Rodneńskich: Ineu pod szezytem od strony półn. zachodniej,
obficie. Piękne okazy zebrał 3-go sierpnia b. r. St. Fedorowiez,
Biscutella laevigata L. W Alpach Rodneńskich: Corongisu
1800—1900 m
Saxifraga oppositifolia L. W Alpach Rodneńskich, na ska-
łach wapiennych Piatra rei od wsehodu, koło 1400 m
Cotoneaster integerrima Medic. W Górach Świdowskich :
Todiaska na skałach od północy koło 1650 m, w Górach Kele-
meńskich: Ascutitu koło 1400 m
Comarum palustre L. Nad górną Cisa Czarną, na moczarze
koło 850 m, obficie, z Menyanthes i t.
Cortusa Matthioli L. W Alpach Rodneńskich na skałach wa-
piennych: Piatra rei od wschodu koło 1400 m, Muntelu Kailor.
Corongisu 1750— 1800 m
Campanula latifolia L. Połonica: w lasach na W ybezynie
koło 1120 m, blizko granicy rn Roślinę tę spotykałem do-
tąd tylko po marmaroskiej stron
Leontodon tatricus Kotula e clavatus Sag. et Schneid.)
W Górach Swidowskich: Tatulska na skałach piaskowcowych
1750 — 1770 m, (Dragobrat 1675 — 1740 m i t. d. według okazów
dawriej zebranye
Hieracium Zapalowiczii Uechtr. Sprawozdanie Kom. fiz. 1889
XXIV p. 234 (H. Vagneri Pax Oest. bot. Zeitschr. 1901 p. 111,
H. alpinum X caesium Pax Grundzüge d. Pflanzenverbr. Karpat.
1908 II p. 95).
var. gutinense e (Kosmos 1910 b 184).
Gutin, 1430 — 1440 m, dość liezn
H. prenanthoides Vill. eg w lasach na Wybczynie
koło 1120 m, blizko granicy krajowej.
IV.
Materyaly
zebrane przez Sekcye geologiczna.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział IV.
Przyczynki do znajomosci systemu weglo-
wego w Krakowskiem.
(Z wycieczek szkolnych w lecie 1910 r.).
Podał
Tadeusz Wiśniowski.
(Z tablicą).
Tegoroczna wycieczka w Krakowskie przyniosła parę spo-
strzeżeń, które n nie są pozbawione znaczenia ogólniejszego. Odnoszą
się one częścią do kwestyi kulmu w Krakowskiem, w części doty-
kają fauny. małżów wśród warstw produktywnye
ę tyczy warstw kulmowych w karbonie krakowskim»
to Seege: ich do ostatnich czasów na ogół nie była znana, wzgle-
dnie uznawana. Wprawdzie już S. Olszewski!) pisze o piaskow-
each odsłoniętych nad potokiem. który płynie z poza Nowej Góry
do doliny Czernki, że przedstawiają „prawdopodobnie cząstkę utworu
Culm*, utarło się jednak następnie przekonanie, że u nas cała dolna
serya karbonu jest heine s tylko jako wapień węglowy. Wia-
domo bowiem, że t. zw. „kulmowe warstwy ostrawsko-waldenbur-
skie“ Stura zaliczono ostatecznie do seryi produkty wnej, a wien
i ich ekwiwalent w Krakowskiem należy już do karbonu górnego.
Tak przedstawiała się kwestya kulmu krakowskiego aż do osta-
tnich czasów i dopiero Michael?) przed trzema laty wykazał na
1) Olszewski: Krótki rys pe iden le roga w W. Ksiestwie Kra-
kowskiem. arde — fizyogr. 1878, str. 26
2) Michael, Üb. neuere Aron peaa i Schichten am Ostrande
= SE eta Bteltikoblaibedbéde Jahrb. d. k. Preus. Geolog. Landesanst. Bd.
XVI ve?
ójcik-Grzybowski. Monogr. wegl. zagt. krakowsk. Cz. II. Szkic
Ges, pas i t. d. Kraków. Nakł. Zw. górn. i hutn. polsk. w Austryi, 1909.
E
4 TADEUSZ WISNIOWSKI
podstawie wierceń i t. d, że w Zalasie i Głuchówkach znajduje
się prawdopodobnie dolny karbon w postaci znamiennych petrogra-
fieznie warstw kulmowych. Ale co do łupków miękińskich, to
nawet sam Michael uważa je jeszcze za najstarszy poziom seryl
produktywnej.
To też kiedy w czasie naszej wycieczki tegorocznej znale-
źliśmy w Miękini, idąc potokiem w dół od hałdy głównego łomu,
w pierwszej, większej odkrywce łupków szaro- zielonawych (na
lewym brzegu) piękną paproć i nieco skamieniałości zwierzęcych,
zainteresował mnie odrazu ten materyał w wysokim stopniu, bo—
chociaż bardzo szczupły — mógł w każdym razie zaważyć w kwe-
styi jeszcze tak płynnej i nieustalonej. Rozpatrzenie się w zdoby-
czy naszej po powrocie z wycieczki potwierdziło to przypuszezenie.
Paproć okazała się gatunkiem kulmowym Rhodea moravica Ett. sp.
yo. 1) z wy
mienioną formą środkowego i górnego kulmu śląsko - morawskiego
pozostaje wreszcie tylko sam nerw, biegnący środkiem.
-Obok resztek roślinnych zebraliśmy jednak także nieco zwie-
rzęcych skamieniałości morskich. Rzuca to światło na charakter
1) D. Culm- Flora d. mähr.-schles, Dachschiefers. Abh. d. k. k. geol. R.-As
Tom VII, str. 38—41, tab. X, :
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI SYSTEMU WĘGLOWEGO 5
i Nuculana cf. attenuata Fleming sp. (?). Pogniecionych ośródek
drobnych ślimaczków, dalej rozmaitych problematyków i t. d. nie
próbowałem oznaczać.
Wspomniana Posidoniella (?) sp. (Tab. I, rye. 2), przedstawia
się jako niekompletny odcisk ujemny drobnej skorupki. Wydaje
się formą płaską, sam przedni górny, koniec ze szczytami nie jest
zachowany. Na powierzchni wyraźnie zaznaczone fałdkowate ze-
berka spółśrodkowe, które na tylnym górnym brzegu skorupki,
tworzącym jakby rodzaj wązkiego skrzydełka, przechodzą w deli-
katne i gęste prążki.
iędzy nukulami jest — zdaje się — formą częstą Nucula
luciniformis Phill. (tab. I, ryc. 3). Zmajduje się wyłącznie jako
OŚ i rozmaitej wiel ości. Okaz wyrysowany jest między niemi
największy, posiadając 10 mm. długości. Niestety i na nim szczyt
uszkodzony, ale ząbki zamku są widoczne. Zgodność z opisem
u Hinde’a!) mniej więcej zupełna. Forma ta jest znana w Anglii
i Szkocyi z dolnego karbonu; Karezewski podaje Nuc. cf. luci-
niformis Phill. z podredenowych ciemnych łupków iłowych kopalni
Flora w Dąbrowie A
Drugą formę pokrewną, niemniej pospolitą, podaję tu jako
Nuculana | "ef. attenuata Fleming sp. (?), chege jednak zaznaczyć
przez te nazwe przedewszystkiem tylko pewne podobienstwo do
wymienionego gatunku, posiadajaeego szerokie rozprzestrzenienie
w warstwach karbońskich. Formy miekinskie są drobne, kilkumili-
metrowe. odznaczają się jednak wszystkie silnem wydłużeniem tyl-
nej części skorupki i znaczną jej wypukłością w części poniżej
szczytów. które są nizkie i mało wydatne. Niestety i w tym wy-
padku ma się do czynienia tylko z samemi ośródkami, względnie
odciskami, a więc wiele szczegółów jest niewidocznych. W każdym
razie prócz zamku charakterystycznego można dostrzedz na niektó-
rych odeiskaeh delikatne prążkowanie spółśrodkowe.
Inne formy, jak bardzo drobne nukule o skorupce okrągła-
wej, silnie wypukłej i t. d, w takim materyale i przy takim stanie
zachowania, przynajmniej na razie nie dają się oznaczyć.
Bardziej pokaźny materyał paleontologiezny, chociaż w opra-
cowaniu tak samo niewdzięczny, przedstawia to, cośmy zebrali
w ciągu kilkunastu minut na hałdach tenczyńskiej kopalni Kry-
styna. Z Tenczynka znane już są oddawna lingule (Z. squammi-
formis Phill). Michael wspomina tamże o Bee SE ach (l. e.
str. 187), a Schmidt wymienia z tego punktu gatunek Carboni- |
1) EE TALE Lamellibranchiata, Cz. II. Palaeontograph. Soc. 1897
str. 186, tab. XIV, ryc. 17—22.
3) O faunie Sëch podredenowych Dabrowskiego zaglebia weglowego. Pam,
fizyograf. T. XVII.
6 TADEUSZ WISNIOWSKI
cola (Anthracosia) aquilina Soe. 1. Wykaz tych zwierzęcych ska-
mieniałości z warstw tenczyńskich powiększa się obecnie o dwa
rodzaje: Naiadites i Anthracomya. Stosunkowo liezne, ale wogóle licho
zachowane okazy znalazły się w skale dwojakiego rodzaju: Naia-
dites i Carbonicola w eharakterystyeznych łupkach barwy czarnej,
Anthracomya w łupkach iłowych, jasno- popielatych. "Zachowanie
w tych ostatnich względnie korzystne, podczas gdy muszle z łup-
ków czarnych są bez wyjątku zdeformowane. silnie zgniecione i t. d.
Naiadites sp. występuje gromadnie, ale niestety, w okazach
bardzo lichych. Jeżeli zachowała się skorupa, to w tylnej i górnej
części jest trudna do wypreparowania z powodu widocznej cien-
kości, szczyty zaś i ciągnąca się od nich ku tyłowi nabrzmiałość
są niewidoczne skutkiem zupełnego zgniecenia, mimo że skorupa
jest ku przodowi znacznie grubsza. Przytem okazy leżą zwykle na-
gromadzone obok siebie i na sobie, tak że do sfotografowania na-
dawał się jeszcze najlepiej tylko odcisk, niestety bez końca prze-
dniego ze szczytem (tab. I, ryc. 6). Rozmiary, kształt skośnie trój-
kątny z tylnym końcem dolnym łagodnie zaokrąglonym. prosta
linia brzegu zamkowego i bardzo gęste linie przyrostu, charaktery-
stycznie wyginajace się ku górze, występują jednak na tym odei-
sku bardzo dobrze; z końca przedniego brakuje niewiele. Kilka
płytek czarnego łupku ma powierzchnię zasianą bardzo licznymi
okazami tej samej formy, ale o wymiarach znacznie mniejszych.
O oznaczeniu gatunkowem w tym wypadku oczywiście niema mowy.
ajadytom towarzyszą nierzadkie skorupy z rodzaju Carboni-
cola. Znajdzie się ich prawdopodobnie kilka form, jak mogę sądzić
z materyału, który posiadam, a wspomnę o jednej, tem szczególnej.
że, jak to się zdarza w tym rodzaju, wewnętrzna strona skorupy
posiada delikatne prążki promieniste, widoczne na odcisku, gdzie
sama skorupa odpadła; widać je w dolnej części, zwłaszcza w par-
tyi pod szczytami (por. tab. I, rye. 5).
ajlepiej zachowane są antrakomye w łupkach popielatych.
Oznaczyłem je jako Anthracomya pulchra Hinde, znaną z górnego
karbonu angielskiego. Zgodność zarówno z opisem, jak i z rysun-
kami w dziele Hinde'a (l. c., str. 114— 115. tab. XV) niewatpli-
wie FRAZA: Przypomina ta forma także Roemera Anthraco-
sia sp.?).
a tym szczupłym wykazie kilku form roślinnych i zwierzę-
cych, które znaleźliśmy w warstwach karbońskich Miękini i Ten-
czynka, kończy się istotna treść obecnej notatki. Zadaniem Je)
1) Einige Anthracosiden a, d. Ostrauer Schicht. Jahrb, d. k. k. geol. RA. 1909.
2) Roemer. Ueb, e. marine Conchylien-Fauna im produkt. Steinkohlengeb.
Oberschlesiens. Zeitschr, d. Deutsch. geol. Gesellsch. Tom XV. 1863, str. 584—580,
rye. 6. i
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dz. IV. Tab. 1.
Tadeusz Wisniowski.
PRZYCZYNKI DO ZNAJOMOŚCI SYSTEMU WĘGLOWEGO 1
zwrócić w ten sposób uwagę na wymienione dwa punkty, które —
zaś pokazało się, że karbon tenczyński co do bogactwa w skamie-
niałości zwierzęce okazuje pewne analogie z opisanemi przez Czar-
nockiego!) warstwami podredenowemi w Dabrowie Górniczej.
Ale oczywiście snuć z tego już teraz dalsze wnioski co do szeze-
gólowego horyzontowania i paralelizacyi tych warstw byłoby wobee
tak dorywezych spostrzeżeń i tak szezupłego materyału „paleontolo-
gicznego niewątpliwie przedwcześnie. Notatka ta osiągnie swój cel
w zupełności, jeżeli zwróci między innemi i w tym kierunku spe-
cyalne poszukiwania, które się obeenie rozpoczynają w krakow-
skiem zagłębiu węglowem nareszcie także i z naszej strony.
We Lwowie, 28-go lipca 1910 r.
Objaśnienie tablicy.
Rye, 1 a moravica Ett p. (Miękinia).
2 Posidoniella ?) sp. (Miekin ia).
3 Nucula luciniformis Pieces e (Miekinia).
» %a,b Anthracomya pulchra Hinde, (Tenczynek).
(cześci odłamane Zeie kropkami).
5 Carbonicola sp. (Tenczynek).
6 Naiadites sp. Geescht
Rysunki sa retuszowanemi fotografiami wielkości naturalnej.
1) Czarnocki. Mater. k toon mero atłażenii dombrowskawo
"e om ec ez. Komit. Now. ser. Wyp. 3
Budowa geologiezna sacz węglowych w zagłębiu Dabrowskiem.
Dabrowa. Wyd. Rady Zj. przem. górn. Król. Polsk., 1909.
O skladnikach tektonicznych Podkarpacia
nadwórniańsko-sołotwińskiego
Napisał
Jarosław Łomnicki.
(z 2-ma tablicami).
We wrześniu r. 1910 przedsięwziąłem wspólnie z Marya-
nem Łomniekim badania geologiczne w okolicy Staruni, powiatu
bohorodezaüskiego, w celu wykonania mapy geologicznej najbliższej
okolicy, która ma być dołączona do przyszłej publikaeyi o szezat-
kaeh kopalnych mamuta i nosorozea, znalezionych w kopalni sta-
ruńskiej. Ponieważ spostrzeżenia poczynione składają się w obraz
w pewnych punktach odmienny od przekazanych nam przez po-
przedników 1) i posiadają ogólniejsze znaczenie, przeto postanowil-
.
DH
łem je już teraz ogłosić.
Spostrzeżenia.
Dołączony przekrój (rye. 1.), poprowadzony od wzgórz na
południe od wsi Markowy do wzniesień na pn. wd. od wsi Staruni
przedstawia spostrzeżenia, poczynione w pobliżu linii tego przekroju.
Debra, otwierająca się do doliny p. Maniawki powyżej „tej
części Markowy, która się zabudowała po prawym brzegu doliny
Maniawki, poczyna się niedaleko od krzyża przydrożnego u połu-
dniowej granicy pól, należących do gminy Markowy. Tam spotyka
się u góry nieco żwiru dyluwialnego a odsłonięcia głębsze okazują
' Paul u. Tietze. Neue Studien in der Sandsteinzone der Karpathen.
Jahrb. d. k, k. Geol. Reichsanstalt. Wien 1879.
„Zuber. Tekst do zeszytu drugiego Atlasu geolog. Galicyi. Kraków 1888 r.
Tam streszczenie także prae dawniejszych autora wynikających z badań własnych
i St, Olszewskiego,
O SKŁADNIKACH TEKTONICZNYCH PODKARPACIA 9
zwykłe łupki menilitowe brzegu karpackiego w postaci czarnych
łupków i margli o biegu pnzd. a upadzie w górnej części debry
pnwd., w niższej zaś pdzd. Wobee przebiegu debry, w przybliżeniu
równoległego do biegu warstw, trudno osądzić, czy układ jest siodłowy,
czy łękowy; prawdopodobniejsze jednak jest drugie przypuszczenie,
gdyż sąsiednia debra (otwierająca się na samą wieś) okazuje u swego
górnego początku oprócz żwirów wychodnie łupków menili-
towych z biegiem pnzd., a upadem pdzd.
Na pdwd. od Markowy nad jednym z potoków, z których
spływu iH potok Łukawiee Wielki, zabudowała się wieś
Babeze. We wsi tej spotyka się również łupki menilitowe,
których jednak wychodnie ustają jeszeze daleko powyżej ujścia
potoku, wpadającego wśród wsi z lewej strony do potoku Babezan-
skiego. Dalej ku pdwd. przegryza się przez łupki menilitowe
ramię Łukawca Wielkiego. pochodzące ze spływu potoków, poczy-
nających się między Łukawcem a Wielką Hygą. W brzegach do-
liny tego potoka występują łupki menilitowe jako warstwy
krzemionkowo -ilowe szarobrunatne, czarne łupki ilowe i łupki
białawe piaskowcowe z żółtym wykwitem, z upadem pd. stro-
mym, biegiem zd. Dopiero tuż powyżej graniey obszarów gmin
Babcza i Mołotkowa nad wgryzajacem się w prawe zbocze doliny
zakolem (naprzeciw punktu, oznaczonego na mapie „szczegółowej:
1:75000, liczbą 446 m) odsłaniają się warstwy dobrotowskie
w postaci szarych piaskowców z mika, piaskowców grubiej okru-
chowych i sinych iłów o biegu zd.. upadzie
Bliżej linii naszego przekroju nie dostrzegło się warstw dobro-
towskich zapadających pod łupki menilitowe. Za to w górnej części
debry, która poczyna się koło chat pdwd. końca wsi Markowy
spotyka się szary ił z uwarstwowaniem zniszezonem i z wytroczonemi
płytkami piaskowca. Jest to ił solny. Żródło surowicy solnej znaj-
duje się we wsi przy drodze, prowadzącej z cerkwi na zbocze wscho-
„dnie doliny Maniawki. Nieco dalej ku pdwd. od linii naszego prze-
kroju pousuwane zbocza lewego dopływu p. Babezanskiego czynią
prawdopodobną obecność iłów solnych w niewielkiej głębokości
podziemia tego obszaru, zakrytego zresztą żółtą gliną dyluwialną.
nwd. stronie obszaru gminy Markowy otwiera się parę
deber, poczynających się z pod Pasowiska i uchodzących do doliny
Maniawki. Jedna z tych deber okazała odsłonięcie piaskowca
dobrotowskiego o biegu pnzd. a upadzie stromym raczej pn.
niż pd. w postaci ław piaskowca i szarych iłów. Warstwy dobro-
towskie dalej ku pnwd. przechodzą zwolna w iły łupkowe, gdyż
w debrze granicznej (między Markową a Manasterezanami), scho-
dzącej z Pasowiska ku Maniawce, na zejściu się dwu ramion wy-
stępują szare iły łupkowe z wstawkami piaskowea o biegu pnzd..
upadzie stromym pdzd.
10 JAROSŁAW ŁOMNICKI
Dalej ku pnwd. odsłaniają się potężnie rozwinięte czerwone
iły lupkowe w prawym brzegu Maniawki; początkowo mają
one upad prawie pionowy, raczej pn. niż pd.. dalej zaś z biegiem po-
toku przy biegu pnzd. upad pdzd. Badane dokładniej bliżej Mona-
sterezan, okazały one partye piaskowca sinego i szarego, przecho-
dzącego w niektórych warstwach w drobnookruchową brekcyę.
W całym obszarze, położonym na pdwd. od linii naszego
przekroju między Maniawką a Lukawcem Wielkim nie widać od-
słonięć starszych od wysoko położonych żwirów karpackich (do
warstwicy 500 m i wyżej). W dolinach deber, przecinających ten
obszar i otwierających się ku dolinie Łukawca Wielkiego, daremnie
szukaliśmy odkrywek utworów przedpleistocińskich. Prawie na
samej linii przekroju naszego (nieco tylko na pdwd.) odsłaniają się
natomiast w dolinie Łukawca Wielkiego (prawe zbocze doliny)
obszarze Staruni iły solne. U południowego końca wielkiego
zakola potoku, który się wcina pod wschodnie zbocze swej doliny,
widać mianowicie przy samym potoku iły łupkowe z wstawkami
gipsu włóknistego, bez wyraźnego warstwowania, a także płytki
piaskowca, a nieco wyżej nad tem odsłonięciem spotyka się już
stoczone z góry odłamki skał, wchodzących w skład zlepieñca
słobódzkiego, o którym niżej.
Nieco dalej na pdwd. od linii naszego profilu założono słynne
kopalnie wosku. z których obecnie w ruchu jest tylko kopalnia
spadkobierców Campego i Ski. Kopalnie, założone w dolinie Lu-
kawea Wielkiego, przebijają. jak materyał hałd i próbki uprzejmie
dostarczone przez Zarząd kopalni, będącej w ruchu, wskazują, po-
niżej utworów pleistoceńskich sine iły, zawierające warstewki pia-
skowea i żyłki gipsu. Wśród tych iłów występuje margiel, sól
amienna i wosk ziemny. lokalnie także piryt. W deberce grani-
cznej między Starunią a Molotkowem, schodzacej z zachodniego
zbocza doliny Lukawea Wielkiego, po obydwu stronach szyby wy-
dobyły również materyał siny, łupkowaty z płytkami piaskowca.
Interesujące są wypływy ropy naftowej w obszarze kopalnianym
staruńskim. w miejscach zarzuconych starych szybów, szczególnie
u wylotu i blizko wylotu debry równoległej do poprzednio wspom-
nianej a zaraz po niej ku północy następującej. W podziemiu
kopalni wosku bieg warstw jest wedle informacyi inż. górn. p. P,
Falka h 23. upad wschodni !).
Wschodnie zbocza doliny Łukawca Wielkiego opanowuje typowo
O SKŁADNIKACH TEKTONICZNYCH PODKARPACIA 11
rozwinięty zlepieniec słobódzki, w którego skład wchodzą
szczególnie szare fyllity, zielonawe zmetamorfirowane tufy, białe
kwarce, „kwarcytowate piaskowce i zbite wapienie. Zlepieniee sło-
bódzki, im dalej ku południowi, tem potężniej rozwinięty, traci ku
północy coraz bardziej na miąższości i nareszcie kończy się nieco
na północny zachód do linii naszego przekroju, naprzeciw zna-
eznego zakola potoku, podmywającego zachodnie zbocze doliny. Ta
ostatnia partya zlepieńca słobódzkiego zarysowuje się jeszcze także
orograficznie. Oddalając się z biegiem Łukawca Wielkiego dalej
ku “północy od linii naszego profilu, spotykamy się wzdłuż prawego
brzegu potoka z piaskowcem dobrotowskim o upadzie pnwd.
z odciskami fal Ge Zeie marks) po stronie dolnej; dalej z biegiem
potoku dochodzimy do szarych iłów lupkowych, które jeszcze
dalej z biegiem ok (nad potokiem) okazują warstewki piasko-
wca i wstawki gipsu; przy pierwszych zaś chatach wsi ale jeszcze
przed nagłym zakrętem potoku widać w nim ławy znowu warstw
e ek ob.
Nieco na pdwd. od linii naszego przekroju schodzae droga ze
wsi do kopalni, spotyka się na zboczu wschodniem doliny Łukawca
Wielkiego najpierw kruche piaskowee a niżej żwiry zle-
pieńea słobódzkiego. Oprócz wyżej wspomnianej odkrywki
kruchych piaskowców znajduje się także przy najbardziej na po-
ładnie wysuniętych chatach wsi Staruni, blizko drogi, wiodącej ku
grzbietowi Bzowacza, na polu wyorane płytki piaskowea. Na
skrzyżowaniu dolinki, przeciętej przez wyżej wspomnianą drogę,
z depresyą podłużną między liniami Bzowacza i Krasny występuje
Zr o, obfitujące w siarkowodör (na wodzie, używanej na
miejscu do celów leczniczych, biaława powłoka).
Przekrój nasz wskazuje na pnwd. od piaskowca dobrotcw-
skiego, wychodzącego w Łukaweu Wielkim przed jego nagłym
zakrętem, płasko od Karpat odpadające czerwone iły łupkowe.
Odkrywka tych iłów wyraźna okazuje się w prawym brzegu Łu-
gie: Wielkiego przy pierwszem zakolu po jego naglym zakrecie
wd., o którym poprzednio były wzmianki. Przy. biegu pnzd.
panien one słaby upad wschodni; zawierają partye okruchow-
cowe i gips w żyłach.
alej z biegiem Łukawea Wielkiego dochodzimy do wylotu
doliny potoka, będącego jego prawym dopływem. Tu istniała nie-
gdyś studnia surowiey solnej. Dziś wydobywają surowicę ze źródła,
położonego u początków doliny tego opływu u, mianowicie na zagię-
ciu pierwszej lewej ES uchodzącej do jego doliny (przy drodze
ze Staruni do Bani k. i
Potok Eukawiee Wielki. przyjąwszy dopływ, o którym mowa,
przybliża się znowu do prawego brzegu doliny swojej i podmywa
12 JAROSŁAW ŁOMNICKI
jej zbocze, odsłaniając w ten sposób szary ił solny z wytroezo-
nemi płytkami piaskowca i z gipsem, po części czerwonym.
Dalej ku pnwd. idąc, wchodzimy do dolinki następującego
prawego dopływu Łukawca Wielkiego. Blizko wylotu tej dolinki
spotykamy warstwy dobrotowskie w postaci kruchego pia-
skowca w grubych ławach z biegiem + h 10 i stromym upadem.
Wyżej w dolinie tego potoczka spotyka się doskonałe odsłonięcie
t. zw. czerwonych iłów łupkowych (jednak barwy sinej)
z biegiem h 10, wyżej +h 10—11. upadem pnwd. dość silnym.
U początku dolinki iły te mają upad stromy, raczej pdzd.
Pasmo Bzowacza, rozgradzające doliny obydwu Lukaweöw,
zbudowane głównie ze zlepieńców slobódzkich, badaliśmy
w kilku punktach. Debra. równoległa do rozgraniczającej obszary
Staruni i Mołotkowa u stoków zachodnich Bzowacza i na południe
od niej rozpruwająca te stoki, okazuje potężne masy żwirów zle-
pieńca słobódzkiego (składające się z fyllitu, kwareytu, zielonego
zmetamorfizowanego tufu, kwarcu, wapienia, piaskowca. rogowca).
W jednem miejscu spotyka się tamże warstwę drobnookruchową,
przechodzącą w piaskowiec, z biegiem pnzd. a upadem stromym,
w innem warstwę sinego iłu jako wkładkę w zlepieńcu. U podnóża
Bzowacza nad Łukawcem Wielkim są koło punktu 416 m mapy
„szezegölowej* ślady warstw odmiennych, przypominających war-
stwy dobrotowskie, a to iły szare i piaskowce w płytkach.
Stoki wschodnie Bzowacza rozdziera debra rozgraniczająca powiaty
bohorodezanski i nadwórniański. W górnej części tej debry wystę-
puje zlepieniec słobódzki z międzywarstwą plastycznego
ilu. Wśród tej części debry spotkaliśmy bryłę wapienia stram-
berskiego na metr długą i tyleż szeroką. W niższej, ale jeszcze
lesistej części tej debry spotyka się już ślady warstw dobro-
towskich. Warstwy dobrotowskie zalegają też południową część
depresyi między liniami Bzowacza i Krasnej. W debrze, biegnącej
u pnzd.. poczynającej sie w najbardziej południowej części tego
obszaru, i to w jej górnej części. iły łapkowe sine i piaskowce
okazują bieg h 11, upad zachodni, bardzo stromy.
Drugi z dołączonych przekrojów (rys. 2) przedstawia porządek
odsłonięć w pobliżu linii. poprowadzonej od Wielkiej Hygi (704)
do Hwozdeckich Łazów (485).
Potok źródłowy Lukawca Małego, wypływający między Wielką
a Małą Hyga na południe od Mołotkowa, okazuje naprzeciw wscho-
dniego końca lasu „Hyga* w łupkach menilitowych przy
biegu pnzd. upad pnwd. W następującej ku wschodowi deberce
prawego zbocza doliny tego potoka odsłaniają się blizko wylotu
warstwy iłu. które zaliczam już do warstw dobrotowskich.
wyżej zaś w tej samej deberce widać łupki menilitowe. Dalej
z biegiem potoku ustają odsłonięcia skał starszych, pomagają nam
O SKŁADNIKACH TEKTONICZNYCH PODKARPACIA 13
jednak w zrozumieniu budowy podziemia wychodnie wyżej SE
w dolinie Łukawca Wielkiego na granicy Babeza i Molotkow
i niektóre zjawiska na obszarze wsi Mołotkowa. Potok Elvio
Wielki odsłania w górnej części wsi Mołotkowa warstwy do-
brotowskie o biegu + h 10, upadzie pnwd., w postaci iłów i pły-
tek szarosinego piaskowca; w potoku wśród chat można widzieć
ładne ich wychodnie. Piaskowiee dobrotowski panuje prawdopo-
odsłonięcie łupkowatego piaskowca i sinego albo szarego iłu
wego o biegu + pn. a upadzie wd. oglądaliśmy jeszeze we wee?
przydrożnych Jaworowa, przy drodze prowadzącej z Nadwórny do
ołotkowa. Przy tej samej drodze odsłaniają się także na grzbie-
cie, oddzielającym dolinę Bystrzycy Nadwórniańskiej od doliny do-
plywu Lukawea Małego szare iły lupkowe z upadem na pdwd.!
Wśród samego Mołotkowa znajduje się blizko cerkwi źródło surowicy
solnej. Woda wypływająca tworzy kałuże, na których dnie i w któ-
rych otoczeniu bieleje już zdala widny osad soli kamiennej. Brzegi
kałuż w czas bezdeszczowy obramowane były szybkami podobnemi
do szybek lodu po przymrozku; na dnie kałuż leżały luźne sze-
ścianki soli.
edząc nasz przekrój dalej ku pnwd., nie spotyka się w po-
bliżu jego linii odsłonięć ani czerwonych iłów, ani iłów solnych;
dopiero u pd wd. konca grzbietu Bzowacza występują ślady skał
starszych, mianowicie zlepieńca słobódzkiego. Lieznych i po
części doskonałych odsłonięć dostarczają szczególnie boczne debry,
otwierające się do doliny Lukawea Małego we wsi Hwoździe. Tam,
gdzie poto ukawiec Mały wkracza w obszar gminy Hwozda
przy. gościńcu, ‚odslaniaja sie po obu zboczach doliny slady zle-
pieńca słobódz kiego. U wylotu pierwszego na obszarze wsi.
prawego doplywu, w brzegu lewym jego dolinki odsłania się serya
warstw naprzemian piaskowcowych i zlepieńcowych o biegu pnzd.,
upadzie pdzd. Jest to oczywiście serya przejściowa między zle-
pieńcem słobódzkim a piaskowcem dobrotowskim.
W pobliżu drogi polnej przecinającej znacznie dalej ku wschodowi
dolinkę, o której mowa, pojawiają się już same pros do-
brotowskie, ktörych biegu i upadu nie udało się oznaczyć.
Bardzo pouczająca jest dolina pne lewego doplywu
Lukawea Małego, otwierająca się prawie wprost na cerkiew wyż-
szej części Hwozda. Udając się w głąb dolinki, przecinamy poprze-
cznie do biegu seryę warstw w kierunku odwrotnym do przyjętego
w tym opisie. Blizko wylotu tej doliny ce warstwy do-
brotowskie w dość grubych ławach o biegu pnzdpn., upadzie
mech z wtraconemi warstwami zlepienca. Ku stropowi (pozornemu,
się później okaże) wtrącone są w te warstwy przejściowe od
ruens MN ONU do warstw dobrotowskich prawdziwe lupki
14 JAROSŁAW ŁOMNICKI
menilitowe z tym samym biegiem i upadem na przestrzeni `
około 25 kroków; po tem wtrąceniu dalej ku (pozornemu) stropowi,
t. j. ku zachodowi pojawiają się znowu piaskowce dobrotow-
skie z domieszanym coraz grubszym żwirem. W tych coraz bo-
gatszych w żwir warstwach i to w piaskowcu znalazł M. Łom-
nicki okaz korala. Przed drożynką, schodzącą do tej bocznej do-
linki, ustają owe interesujące odsłonięcia jej prawego brzegu. Łupki
menilitowe występują w postaci czarnych iłowych łupków z żółtym
nalotem i z wtrąceniami cienkiej płyty piaskowca oraz brunatnego
rogowca karpackiego. W jednej z warstewek czarnego łupku ilo-
wego znajduje się mnóstwo szczątków ryb, z których szczególnie
znamienne są wielkie łuski śledzi. Petrograficznie łupków tych nie
można absolutnie odróżnić od łupków menilitowych Karpat.
Poniżej wylotu opisanej dolinki, i to w prawym brzegu Łu-
kawca Małego wśród wsi, spotyka się ił łupkowy szary, który wska-
zuje już prawdopodobnie na przejście do (pozornie) spągowych iłów
czerwonych. Następny dopływ lewy Łukawea Małego dostarcza od-
słonięć warstw dobrotowskieh o biegu pnzd., upadzie pdzd.,
a jeszeze dalszy dopływ lewy okazuje szare piaskowce warstw do-
brotowskich o biegu pnzd. ale upadzie pnwd. Dolinka prawego do-
pływu Łukawca Małego, otwierająca się naprzeciw dwóch ostatnich
wymienionych dopływów, okazała warstwy dobrotowskie w postaci
piaskowców ale już z wstawką iłów łupkowych czerwonawych
i sinych o biegu pnzd. a upadzie słabym pdzd. Najwyżej w potoku
występujące, więc wobec zanotowanego upadu najgłębsze partye,
rozwinęły się w postaci iłu sinego, łupkowatego. Jest tu więc przej-
ście do pozornie spągowych iłów łupkowych czerwonych.
Najdalej na północ wysuniętym punktem, w którym jeszcze
ezyniliámy spostrzeżenia w obszarze zlewni Łukawca Małego, jest
ście od piaskowca dobrotowskiego do czerwonych iłów łupkowych.
piaskowców, a jeszcze dalej prawdziwe czerwone iły 1up-
kowe, miejscami z żyłkami gipsu. Cała ta serya jest przewrócona,
jak nas pouczają hieroglify, występujące po górnej stronie wird
O SKŁADNIKACH TERTONICZNYCH PODKARPACIA 15
conych ław piaskowea. Dalej po minięciu debry, schodzącej ze
stoków ścianki Bystrzycy, spotykamy się ze zmianą upadu. Przy
biegu pnzd. upad jest już pdzd. Piaskowce, wtrącone w iły łup-
kowe, okazują i tu hieroglify po stronie górnej. Przy następnej de-
berce spotykamy się już z warstwami dobrotowskiemi; one
też wychodzą przy drodze do Hwozda. Warstwy dobrotowskie bie-
gną w kierunku na Strahorę i okazują hieroglify również po stronie
górnej. Dalej występuje zlepieniec słobódzki. biegnący również
na Strahorę; upad panuje tu stromy ku Karpatom. Warstwy dobrotow-
skie przechodzą wolno w zlepieniec słobódzki, potężnie rozwinięty.
Cała obserwowana serya warstw jest widocznie zupełnie przewrócona,
a układ jej jest przytem siodłowy.
Porównanie przekrojów (ryc. 1—3) i wnioski (ryc. 4—5).
Przewrócona serya warstw koło Nadwórny (ryc. 3) o ukła-
dzie siodłowym jest kluczem do zrozumienia układu warstw w ca-
łem podgórzu sołotwińsko - nadwórniańskiem. Sledzae ją ku pnzd.,
spotykamy ją znowu we wsi HwoZdzie, gdzie w tę seryę, i to w jej
skrzydło pdzd., wtrącone są w warstwy przejściowe od zlepieńca
słobódzkiego do piaskowców dobrotowskich prawdziwe łupki meni-
litowe. Wynika z tego ważny dla stratygrafii wniosek, że form a-
cya łupków menilitowychtrwała u nasjeszcze współ-
cześnie z tworzeniem się zlepieńców slobödzkich!).
Słaby rozwój łupków menilitowych w badanem siodle świadezy
o ich wyklinianiu się ku miejscu, gdzie osadzały się zlepieńce sło-
bódzkie i piaskowce dobrotowskie. W Hwozdzie spotykamy ślad
łupków iłowych. które uważać należy za przedłużenie utworów ją-
dra siodła nadwórniańskiego, i piaskowce dobrotowskie skrzydła
pnwd. tego przewróconego siodła. Dalej ku pnzd. spotykamy czer-
wone iły, które uważać należy za przedłużenie utworów jądrowych
siodła nadwórniańskiego w brzegach Łukawca Wielkiego między
przedłużeniem pnzdpn. Bzowacza i przedłużeniem pnzd. Krasnej.
Patrząc na dobrą mapę okolie Nadwórny (np. na kartę „szeze-
gółową* 1:75,000), widzimy nasze siodło zarysowujące się w rzeźbie
powierzchni; linia ograniczająca je ku pnwd., to oś grzbietu Potoki,
rozerwana przez Lukawiee Mały, pojawiająca się jednak dalej ku
pnzd, we wzniesieniu ponad 500 m i przechodząca na grzbiet Kra-
snej. W parowach wsi Hwozda są wskazówki (por. str. 13— 14), że oś
1 Pauli Tietze spotkali wtrącenia łupków menilitowych w zlepieniec
słobódzki nad Rybnicą koło Kosowa; nasze wychodnie leżą stratygraficznie jesz-
cze wyżej, gdyż na granicy zlepieńca slobódzkiego i piaskowca dobrotowskiego.
Porówn.: Paul u. Tietze. Studien in der Sandsteinzone der Karpathen. Jahrb.
d, k. k. Geolog. Reichs-Anst. Wien 1877, p. 96 (64).
16 JAROSŁAW ŁOMNICKI
tego grzbietu schodzi się mniej więcej z łękiem warstw dobrotow-
skich. Linia ograniczająca nasze siodło ku pdzd. to oś grzbietu
Cipeiury i Bzowacza, znajdująca swe przedłużenie w grzbiecie
wśród Staruni, równoległym do Krasnej i wychodzącym na silny
zakręt Łukawca Wielkiego. Także ta linia przedstawią w ogólnym
przebiegu łęk, którego jednak najwyższe części zbudowane są ze
zlepieńców słobódzkich.
Od linii synklinalnej, pierwszej ku pnwd., następuje zaklęsłość
w rzeźbie naziomu. W tej zaklęsłości u brzegów Lukawca Wiel-
kiego spotykamy iły solne a w górnej części doliny, przepływają-
cego przez nią dopływu Łukawea Wielkiego jest studnia solnej su-
rowicy jedna, w Hwoździe zaś nad dopływem Łukawca Małego
druga („Bania“). Na tej prawdopodobnie zaklęsłości terenu kończy
się serya przewrócona, gdyż w półnoenej części wsi Staruni na
półnoe od wychodni iłu solnego widzimy upadający ku pnwd.
utwór warstw dobrotowskich a nad nim iły łupkowe. Piaskowiee
dobrotowski, ograniczający ku pnwd. solonośną zaklęsłość, wystę-
puje w rzeźbie naziomu jako wał ciągnący się od Staruni ku Miel-
nikom przez wzniesienie Werpil.
Między łękiem zlepieńców słobódzkich a łękiem łupków menilito-
wych na pd. zachodzie przyjąć wypada trzy siodła, Z tych siodło bez-
pośrednio ku pdzd. następujące ma, jak to z ryc. 1 widać, w skrzydle
pnwd. piaskowce dobrotowskie z wtrąceniem zlepieńca słobódzkiego
a pod tem szare iły łupkowe solonośne, w których założono ko-
palnie staruńskie, skrzydło pdzd. tego siodła okazuje potężny ro-
zwój czerwonych iłów łupkowych, jak to widać pod Pohoryleem
na pd. od Manasterezan. Do jądra tego siodła należą prawdopodo-
bnie zaznaczone na mapie Prof. Zubera iły solne na pdzd. od
Cipeiury. Siodło to, szerokie na północy, widocznie zwęża się ku
południowi. Następne siodło ma w skrzydle pnwd. między Markową
a Manasterczanami iły czerwone, w Jaworowie na pnwd o 0-
otkowa warstwy dobrotowskie, w skrzydle zaś pdzd. pod Paso-
wiskiem te warstwy dobrotowskie, które Prof. Dr Zuber wyzna-
czył w swej mapie jako łupki menilitowe. Do osi tego siodła należy
prawdopodobnie źródło surowicy solnej w Mołotkowie. Łęk warstw
dobrotowskich, ograniczający to siodło ku pdzd., zarysowuje SIę
w rzeźbie jako wzniesienie Pasowisko. Na pdzd. następujące siodło
ma w skrzydle pdwd. warstwy dobrotowskie, w jądrze utwór solo-
nośny Markowy a w skrzydle pdzd. łupki menilitowe, które w kie-
runku biegu ku pdwd. podścielone są jeszcze wyraźnie przez war-
stwy dobrotowskie. i
ealym obszarze zbadanym miedzy lekiem warstw menili-
towych brzegu karpackiego a linią: Starunia- Werpil-Mielniki poło-
żenie warstw najstarszych w łękach a najmłodszych w jądrach
siodeł, łącznie z widocznem przewróceniem koło Nadwórny dozwa-
O SKŁADNIKACH TEKTONICZNYCH PODKARPACIA 17
laja na przy puszczenie, że podziemie okolicy, objętej wyżej wy-
mienionemi liniami, zbudowane jest z warstw brzusznej
części laszezowiny w ruchu pofałdowanej. Grzbiet
schodzące się z lękami zwięźlejszych piaskowców dobrotowskich
(po części zlepieńców słobódzkich) i zaklęsłości, odpowiadające sio-
dłom złożonym z miękkich iłów czerwonych z jądrami solonośnego
podłoża. wypreparowała erozya potoków.
ynurzanie się skiby przewröconej molasy. rozpościerającej się
między brzegiem fliszow ym a linią Werpilu z pod łupków menili-
towych, względnie poza i bszarem badanym z pod innych utworów
fliszowych brzegu karpackiego 1) i to z pod skibv nie ida tee.
który to układ rozpoznali Pauli Tietze?) a potwierdził Zuber?),
świadczy o tem, że przewrócona skiba molasy nadwórniańsko solo-
twińskiej ma korzenie pod korzeniami skiby brzeżnych Karpat, że
zatem jej skały osadzilv się w bardziej abwodowych częściach geo-
synklinali. niż utwory Karpat właściwych. Podłoże. po którem prze-
sunęły się masy molasy ku północnemu wschodowi, to iły: solne
te same. po których, jak to Limanowski*) wy kazał, ślizgały się
masy skiby Karpat brzeżnych, a które zatem muszą być najmlud-
szym utworem geosynklinali.
o ilustraeyi tych wniosków służą ryc. 4 i 5, które zazna-
czają nadto bardzo interesujące wyciśnięcia i nabrzmienia poszcze-
E utworöw plaszezowiny molasy.
puszczać należy, że brzuszna część płaszczowiny brze-
żnych p arpat uległa wyciśnięciu a a. część płaszczowiny
molasy przewróconej zupełnej pizdy jakim stosunku pozo-
staje molasa nieprzewrócona na pn. wd. od Werpilu do zbadanego
obszaru, nie zdołam odpowiedzieć na podstawie zebranych spostrze
żeń; możliwe jest wynurzanie się skiby tej z pod molasy prze-
wróconej.
Dalsze spostrzeżenia w okolicach Podkarpacia, przyległych do
omówionego obszaru, dałyby bardzo ważne wskazówki do rozwią-
zania pytania. jak się skiba przewrócona zachowuje z biegiem pasm
ku północnemu zachodowi i południowemu wschodowi a zarazem
byłyby próbą prawdziwości wyprowadzonych powyżej wniosków.
We Lwowie, w październiku 1910 r.
J. Niedźwiedzki. O geologicznych stosunkach przy kolei Stanisławów-
Woronienka w Karpatach wachodniogalicyjekieb Kosmos. R. XXII. Lwów 1898.
r. 4—6.
4 *) Paul u. Tietze. nie in | der Sandsteinzone der Karpathen, Jahrb.
dk k. Geolog. Reichs-Anst Wien |
: 3) Zu ber. Atlas ree Galicyi. Tekst do zeszytu drugiego, Kraków As
4) Limanowski. Kzut oka na architekturę Karpat. Kosmos, 3. XX
Lwów 1905.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV. Dział IV.
Spraw. Kom. fizyogr. T. XLV dział IV.
tab. IL
Ryc. 1.
552 m. 512 m. 525 m.
2 2 y 5 den, Ge m SENNA 3 w E NN NNNSW WT
» 5313 4 5 A E a Pa Wa
Pd. Zd n. 1
Markowa Pasowisko Manasterezany St & P Wu RII A
Ryc. 2.
704 m. ;
PI E 485 m.
o
27. us cC ns ESA? 770 2 T o
4 4 u ` UA Ke: Nr
3 3 : i x3 Y Y 3
Pd. Zd. Pn. Wd,
Wielka Mołot kó w H w o z d Hwozdeckie
yga Łazy
Ryc. 3.
560 m.
T A ;
nii! o y f E WA BA
3 4 4
Pd. Zd.
Brzeg Bystrzycy naprzeciw Nadwórny.
Objaśnienie:
1. Zlepieniec słobódzki. 2. Łupki menilitowe. 3. Piaskowiec dobrotowski. 4. Czerwone iły. 5. It solny.OŹródła (studnie) solnej surowicy.
Lit. A, Pruszyński, Kraków.
Akademia Umiejętności w Krakowie. — Académie des Sciences de Cracovie.
alcalino Komisyi fizyograficznej, tom 45. — Comptes- rendus
de la Commission de Physiographie, vol. 45°.
Table des Steg et résumés des Mémoires.
I. Rapport sur les travaux de la Commission de Physiogra-
pbie en 1910/11. (Pag. V —XVI). IL Liste des membres de la Com-
mission de Physiographie. (Pag. XVI— XXII). III. Rapport sur les
recettes et les dépenses de la Commission de Physiographie en
1910. (Pag. XXII—XXIV).
Félix Kreutz, notice nócrologique. (Pag. XXV—XXVIII).
Matériaux pour servir à la Physiographie de la Pologne.
| 1. Matériaux pour servir à la Climatologie.
Wyniki spostrzezen dd ici dea w Galieyi w roku
1910, zestawione w e. k. Obserwatoryum astronomicznem w
kowie. — Meteorologische Beobachtungen in Galizien im
J. | zusammengestellt von der K. k. Sternwarte in Krakau.
(S. 2—
Für die im J. 1910 tätig gewesenen 18 Stationen der physio-
graphischen Kommission und 10 Stationen des Tatravereins werden
auf S. 8—63 dieselben Mittelwerte, bezw. Summen wie im 44. Bande
dieser Berichte angegeben.
Im J. 1910 wurde eine Vergleichung der von den Stationen _
gebrauchten Barometer von der meteorologischen Sektion und von
Herrn Schlein (Wien), eine Vergleichung der Thermometer von
SE der Sektion allein durchgeführt. Die betreffenden Korrekturen sind
Tet ehe Kommission von de
auf S. 6 und 7 zusammengestellt.
Gtodobieiń w r. 1910. — Hagelschläge in Galizien
im J. 1910. (S. 64—13
— . Das Material zu dieser: Zusammenstellung erhielt die physio-
Krakauer Versieherungsgesell-
haft. — Die Zahl der Taga. mit Hagolarhlag "te im J. 1910
GE
(2)
77, und zwar: im April 1 (26. IV), im Mai 13, im Juni 27, im
Juli 25, im August 10, im September 1 (3. IX). Ausgedehnte Ha-
gelschläge fanden am 26. und 28. Mai, am 7., 8, 15. und 27. Juni
statt; von dem zuletzt angegebenen wurden 141 Gemeinden be-
troffen. Die Zahl der von Hagel überhaupt heimgesuchten Gemein-
den betrug 687. Die größte Zahl von Hagelschlägen wurde im
Bezirke Tarnopol notiert; dann folgen die Bezirke: Trembowla,
Złoczów, Czortków, Jasło, Mielec u. s. w
Hawkysiewicz: Spostrzeżenia pojawów w Świecie roślin-
nym i zwierzęcym wykonane w r. 1910 w Ożydowie. — Phyto-
"a zoophänologische Beobachtungen in Ozydów im J. 1910.
(S. 74—81).
Für 64 Pflanzenarten wird die Zeit der Belaubung, des Auf-
blühens, des Fruchtreifens und des Laubfalles, für 15 Arten von
Wandervögeln die Zeit der Ankunft und z. T. auch des Wegzuges,
für 11 andere Tierarten die Zeit des ersten Erscheinens angegeben.
H. Wsiar: Wpływ, zachmurzenia na dzienny bieg tempe-
ratury w Krakowie. — Über den Einfluß der Bewölkung auf
den täglichen Temperaturgang in Krakau. (S. 805—110).
er Verf. besprieht die Methoden, nach welchen Quetelet,
Rykaczew, Augustin, Angot und Kostlivy den Einfluß
- der Bewölkung auf den täglichen Gang der Lufttemperatur unter-
sucht und dargestellt haben. Hierauf unterzieht er, dem Beispiel
Kostlivy’s folgend, die Krakauer Beobachtungen der Bewölkung
einer Kontrolle auf Grund der in Krakau mit einem Camp-
bell’schen Autographen durchgeführten Beobachtungen über die
Zahl der Stunden mit vollem Sonnenschein.
In der Tabelle auf S. 88 wird die Zahl der heiteren und der
trüben Tage in Krakau, Prag und Wien angegeben. Die Tabellen
I— VI enthalten eine Zusammenstellung: 1) der mittleren Stunden-
temperaturen in Krakau für die heiteren (Tab. L S. 90, 91) und
die trüben Tage (Tab. IL, S. 92, 93), 2) der Abweichungen dieser
Temperaturen von den 24-stündigen Mittelwerten an den heiteren
(Tab. III, S. 94, 95) und den trüben Tagen (Tab. IV, S. 96, 91),
3) der Elemente des täglichen Temperaturganges an den heiteren
(Tab. V, S. 99) und den trüben Tagen (Tab. VI, S. 99). Diese
letzten Werte werden mit den Elementen des täglichen Tempera- `
turganges an allen Tagen, ohne Rücksicht auf die Bewölkung, ver- — -
gliehen. In der Tabelle X (S. 106, 107) wird die Temperatur der
einzelnen Jahreszeiten und des ganzen Jahres an heiteren, trüben
. und an allen Tagen dargestellt. Endlich besprieht der Verfasser den
Einfluß der Bewölkung auf die aus Terminbeobachtungen gewon-
nenen Temperaturmittel und die Frage der betreffenden Korrekturen. `
(3)
2. Matériaur pour servir à la Faune.
. Somr: Nowe formy Przylzefieów. — id cite 0-
rum genera et species novae. (S. 3—10, Taf. I).
Grund. eines reichhaltigen, während mehrjähriger For-
schungen in Galizien zusammengebrachten Materiales werden vom
Verf. zwei neue Gattungen von Thysanopteren und sieben neue
Arten aufgestellt, u. zw.: Prionothrips n. g. Niezabitowskii n. sp.,
Pachythrips phaeoptera n. sp., Chaetothrips n. g. Uzeli n. sp., Thrips
(rólż n. sp., MAU LR dci doi n. sp, C. unicolor n. sp, Phloeo-
thrips albovittata n. s eue Formen schon bekannter Arten
werden beschrieben: fedeli manicata Halid. f. aptera, Anapho-
thrips litoralis Reuter f. brachyptera, Vei salicaria Uzel 3, Ce-
phalothrips monilicornis Reuter f. macroptera. Von Physopus ulmifo-
liorum Uzel wird ein Exemplar mit monströs ausgebildeten Fühlern
angeführt.
. Sonize: Materyały do fauny owadów krajowych. —
Materialien zur Insektenfauna Galiziens. (S. 11—38).
Vorliegende Arbeit enthält ein Verzeichnis von Lepidopteren,
Thysanopteren, Psociden und Apterygogeneen, welche vom Verf.
in den Jahren 1906—1909 in der Gegend von Zurawno gesammelt
wurden.
Infolge des Erscheinens des Seitz’schen Sehmetterlingwerkes
„Die Grofschmetterlinge der Erde“ hat der Verf. seine Sammlung
einer an ae unterzogen und einige Resultate dieser Revision hier
eingeflochte
I. Tesülopt. Von weniger bekannten und seltenen Lepido-
pteren sind hervorzuheben: Parnassius Apollo ab. Carpathicus
Reb, ab Pseudonomion Christ. und ab. Flavomaculata Deck. (alle
aus der Umgebung von Rytro) Pieris Rapae L. ab. immaculata
Ckll. 1), P. Napi L. ab. Impunctata Seitz (Rytro), Leptidia Sinapis L.
ab. Subgrisea Stgr. (Rytro), Colias Hyale L. ab. Flava Husz, Apa
tura Ilia Schiff. ab. Inspersa Schultz, ab. Kos Rossi (Sołotwina, Kreis
senn Vanessa Urticae L. v. Urticoides F. d. W., Araschnia
orsa. L. ab. Intermedia Stich, Erebia Medusa F. v. Hippome dusa
o Meissn. (Rytro), T Ilicis Esp. ab. Cerri Hb.. Callophrys Rubi
L. ab. Immaculata Fuchs (Rytro), Chrysophanes Virgaureae L. ab.
Guttata Schultz (Rytro), Ch. Aleiphron Rott. ab. Moelibaeus Stgr.
(Rytro). Ch. Dorilis Hufn. ab. Obscurior S. L., Lycaena Icarus Rott.
EEN Esp. ab. Icarinus Seriba (Rytro), ab. Caerulescens
1) Wo Henson e ane fehlt, wor die Art, bezw. Form in der Gegend von
Zonen — elt.
(4)
Wheel., ab. Amethystina Gillm., L. minima Fuessl. ab. Alsoides Gerh.
(Rytro), L. Cyllarus Rott. ab. Dimus Brgstr., ab. Lugens Car.,
L. dicio L: ab. Gear Hormuz. (Rytro), Plusia Chrysitis L. ab.
Juncta Tutt (Rytro), Aurea Huene, ab. Disjunctaurea Spul.
(Rytro und Żurawno), d Seintillans Schultz, Hypena Rostralis L.
ab. Unicolor Tutt, Rhodophaea Rosella Se. Gelechia. Scalella Se.,
Nemotois Raddaëllus Hb.
Von den übrigen Ordnungen sind neu für Galizien:
Thysanoptera: Physopus vulgatissima Halid. v. nigropilosa
Uzel (Rytro), Ph. pallida Uzel, Anaphothrips sordida Uzel (Rytro),
Trichothrips Ulmi Fabr. v. subaptera Fusco-castanea (Kłaj). T. co-
piosa ens f. aptera Uzel (Rytro).
Ach Caecilius gynapterus Tetens.
gogenea: Isotoma palustris f. prineipalis Müller und
f. en "ANA Orchesella cincta. v. unifasciata N., Entomobrya
nivalis v. maculata Schäffer (Nowy Targ), E. orcheselloides Schäffer,
Lepidocyrtus fucatus Uzel, L. paradoxus Uzel, Sminthurus viridis v. `
cinereoviridis Tullbg. v. speciosus Sehott, S. flaviceps Tullbg. und
v. fennica Reuter, nM fuscus v. pustulata Krausb., v. purpurascens
Reuter, Papirius flavosignatus Tullbg.. P. minutus v. quadrimaculata
Krausb. P. violaceus Krausb. (Rytro).
| J. DzigpzmrEwi:cz: Owady siatkokrzydle r A europie E
zebrane w zachodnich Karpatach w roku 19 — In
(9.8048). e im J. 1909 gesammelte a ‘opter na
. 89—44)
Die in dem vorliegenden Verzeichnis aufgezählten Arten wur-
den in der Gegend von Myślenice am Raba-Flusse und von Za-
woja am nördlichen Abhange der Babia Göra in der Zeit vom
11. Juli bis 25. August 1909 gesammelt. Neu für Polen sind dar-
unter: Ecdyurus forcipula Piet. Cyrnus trimaculatus Curt.. Halesus
moestus Me Lachl, Oecismus monedula Hag. und Perla alpicola Klap.
J. Dzigpzigugwicz: Nowe gatunki owadów chrościkowatych.
zebrane we wschodnich Karpatach. — Novae species Tricho- `
pterorum in Montibus Carpatieis orientalibus collectae. `
A me Taf. II).
erf. beschreibt die neue Art: Acrophylax czarnohoricus
und di früher unbekannte Weibehen von Annitella Kościuszki
Klap. Die erstere Art wurde in der alpinen Region (zirka 1350 —
1750 m ü. d. M.) des Czarnahora-Gebirgszuges im Frühling, die à
. letztere in der unteren Waldregion (750— 1000 m ü. d. M.) des —
Pruttales im Spätherbst gesammelt. D
(5)
K soin wit nowych i malo m gatunkach
motyli fauny | galicyjskiej. Przyczynek siódmy. Uber neue
und wenig bekannte Arten der datfetschen. Lepidopte-
renfauna. VIII. Beitrag +). (S. 48—55).
Mit Rücksicht auf die neuesten Erscheinungen auf dem Ge-
biete der beschreibenden Lepidopterologie. unterzog der Verfasser
seine reiche Sammlung galizischer Schmetterlinge (zunächst der
Tagfalter) einer gründlichen Revision. deren wichtigere Resultate,
insbesondere die Verbreitung der für Galizien neuen Formen an-
langend, in diesem siebenten Beitrag publiziert werden. Von den
dort verzeichneten 55, zumeist aberrativen Tagfaltern. sind 45 nev
für die Fauna Galiziens?) Außerdem hat der Verfasser zwei Neu-
benennungen für nötig gefunden (P. Podałirius L. ab. interruptus
und C. Myrmidone Esp. ab. d edusaeformis).
M. KowaLewski: Materyały do fauny polskich skaposzeze-
tów wodnych (Oligochaeta aquatica). — Matériaux pour ser-
vir à la Faune des Oligochaeta aquatica de Pologne.
(S..5
Un résumé de ce mémoire a été publié dans le „Bulletin
International de l'Académie des Sciences de Cracovie, Classe des
Sciences mathématiques et naturelles, Série B“, année 1910, pag.
804—806. se
J. BAR. Bid Spis motyli zebrany ch w powiecie stryj-
skim. Część III — Verzeichnis der im Bezirke Stryj ge-
sammelten Schmetterlinysar tem. III Teil. (S. 66--98).
Der Verfasser ergünzt seine den Bünden 42 und 44 der
Beriehte der physiographischen M erschienenen Verzeich-
nisse der im Stryjer Bezirke gesammelten Lepidopteren (vorläufig
nur Makrolepidopteren) durch Angabe der bis Ende des Jahres
1910 pte Arten.
früher angegebenen Arten werden als unrichtig be-
stimmt die Re gestrichen: Melitaea Aurelia Nick. v. Brito-
martis Assm., Erebia Goante Esp., Pygaera pigra Hufn. hybr. Raesch-
kei Stfs. Hadena Gemina Hb, Caradrina Ambigua F. ‚Orrhodia `
Ligula Esp.. Larentia Miata L., Ennomos Alniaria L.
ls sehr selten, wenn auch für die Landesfauna nicht mehr `
. meu, wird Luperina Zollikoferi Frr. am 12. X. 1909 erbeutet, an-
Se Neu für Galizien sind: Acronycta „ero View. Leu- `
1) Vgl. die Berichte der re ze Bd. 33—36, 38,
) Im Verzeichnis mit * bezeichnet.
(6)
cania Vitellina Hb., Caradrina Selini B: v. Milleri Schulz, Petilampa
Arcuosa Hw., Plusia C-aureum Knoch, Tephroclystia Pulchella Stph.,
T. Trisignaria HS., T. Abbreviata Stph.
3. Matériaux pour servir à la Flore.
J. Woroszvsska: Życie glonów w górnym biegu Prutu. —
Algenleben im oberen Prut. (S. 3—22).
Einem Verzeichnis von 163 im oberen Prut bei Tataröw ge-
sammelten Algenarten schickt die Verfasserin einen ausführlichen Be-
richt über die daselbst gemaehten ökologischen Beobachtungen
voran. Ein Auszug aus dieser Einleitung wurde im „Bulletin Inter-
national de PAcadómie des Sciences de Cracovie, Classe des seien-
ces mathématiques et naturelles, Série B^, Mai 1910, S. 346—
350 veröffentlicht.
S. Waśsiewski: Przyczynek do mykologii Królestwa Pol-
skiego. — Beitrag zur Pilzflora des Königreichs Polen.
S. 23—27).
Sn e JE. Verf. aufgezahlten 62 Pilzarten wurden teils im
Gouvern. Lublin (Hostynne, Motycz Leśny), teils im Grouvern. Kiel-
ce (Stara Słupia, Łysa Góra, Trzcianka, Baszowice, Chełm) ge-
sammelt. 23 Arten (im Verzeichnis mit % bezeichnet) sind für die
Flora des Königreichs Polen neu.
J. Grocnuaricki E W. Szarer: Biologiczne stosunki Siwej
Wody w Wyżyskach pod Szkłem. — Die biologischen Ver-
hältnisse der Siwa Woda bei Szkło. (8. 28—39, mit 1 Tafel).
Auf einer torfmoorartigen, etwa 11/, km von der Badeanstalt in
Szkło entfernten Hochebene entspringt eine reiche Sehwefelquelle,
deren Wasser sich in einem kleinen See ansammelt. Die von den
Schwefelniederschlägen milchweiße Oberfläche desselben gab die
Veranlassung zur Benennung des Sees: Siwa Woda (Weißes Was- -
ser). Die Quelle selbst entspringt ungefähr in der Mitte des See-
bodens und verrät sich an der Oberfläche dureh ein grünlieh-blaues
uge von zirka 2 —3 m Durchmesser.
Die Oberfläche der Siwa Woda beträgt ungefähr 2400 m?,
die Tiefe in der Mitte 1!/;, m. Die Temperatur der Quelle bleibt
beständig gleich und beträgt 129 C.; infolgedessen gefriert die -
Oberfläche auch bei starkem Frost nicht. |
Das artenreiche Phytoplankton wird von zahlreichen Sehwe- -
felbakterien und Cyanophyceen gebildet; als vorherrschend tritt
da die Art Oscillatoria lineata Szafer (zum erstenmal in Lubień :
D
(1)
gefunden) und die ers ‚von der letzteren PES
Osc. spiralis for. nov. Szafer !
m Boden der Quelle eg außer einzelnen Thiobakterien,
wie Ce Okenii und Thiospirillum sanguineum, keine Pflan-
zen mehr, dagegen werden seichtere Teichstellen von Cyanophyceen
und Bakterien wie Thiotrix nivea, Lamprocystis roseo-persicina und
in der Nähe der Ufer von Chara gymnophylla bedeckt. Für die
Uferformation sind charakteristisch zwei Chlorophyeeen, Stigeoclo-
nium tenue und S. subsecundum.
Das Zooplankton bemerkt man erst in einer Entfernung von
drei bis vier Metern vom „Auge“ und es besteht aus Rotifer vul-
garis und aus Nematoden aus der ong ae die ihren
Merkmalen nach mit Tr. gracilis verwandt s
Zu diesen Formen gesellen sich je nac i dem geringeren Ge-
halt an H,S Protozoen, wie Pelomyxa palustris und Paramaeeium
Bursaria, von den Crustaceen Notodromas monacha.
Den größten Artenreichtum weist die Fauna erst in einer
Entfernung von 4—5 m von Ufer auf. Dieselbe wird von Crusta-
Geen, Mollusken, Coleopteren, Larven und Puppen der Culiciden
gebildet. Die Gesamtheit den Fauna zählt 31 Arten, darunter eine
für die einheimische Kaferfauna neue Form, Philydrus bieolor, eine
bis nun unbekannte Ostracode aus der Gattung Cypris und eine
neue Nematode aus der Gattung Trilobus.
A. Wopziozko: Matery aly do ud c LUY an AEN - Mate-
al zur Pilzflora Galiziens. (S. 4
Der Verf. zählt 250 Myxomyceten- haa pm auf, welche
teils von ihm selbst (in der Gegend von Jaslo, Rabka, Kossów und
Iwonicz), teils von S. Maluty (Rabk a) Dr. K. Miczyński(Neu-
Sandez) und A. Zmuda (Krakau und Tatra) gesammelt wurden.
K. Rouprerr & A. WsóBLewski: Grzyby z Zaleszezyk. (Przy-
Gogo do mykologii Galicyi i Bukowiny). — Pilze er
Umgegend von Załeszcz CH (Ein Beitrag zur Pilzflora Gali-
ziens und der Bukowina). (S. 58— 64).
Vorliegendes Verzeichnis e eine Fortsetzung des von den
Verf. im „Kosmos“ (Bd. 35, Lemberg 1910) u. d. T. „Zapiski grzy-
boznawcze z Zaleszczyk* veröffentlichten Verzeichnisses, Von den
> Trichomata aureo-viridia, chlörina, in spiram laxissimam (anfra-
` etibus 260 - 270 u Ba se dista ntibus, diametro 10—100 ) contorta, non vel
paulo i ied be genicula non constricta, u crassa, apice recta; cellulae inse-
x quales, diame ee breviores vel longiores (ad Du longae), dense trans-
dia
| anm cias saepe s su e gerent
(8) |
111 aufgezählten Arten sind 29 (die mit X bezeichneten) neu für
das ebie
B. Nauvsrowski: E Uredinearum Galiciae et Bu-
eovinae. (S. 65—146, mit 1 Kart
Vorliegende Synopsis beruht Holle auf einer vom Verf. durch-
geführten Revision der meisten erhaltenen Herbarmaterialien, teils
auf der betreffenden, auf S. 136-- 137 zusammengestellten Litera-
tur; aus der letzteren werden diejenigen Angaben zitiert, für wel-
che in den dem Verf. zugünglich gewesenen Sammlungen Beleg-
exemplare fehlen.
Die Zahl der aus Galizien und dir Bukowina bekannten
Uredineenarten ist seit dem J. 1888, in welehem ein Verzeichnis
derselben von Dr. M. Raciborski veróffentlicht wurde, von 123
auf 213 gestiegen.
H. ZapaŁowicz: Ze strefy roślinności eur ek V. — Aus
der Zone der Karpatenjlora, Vito 55).
Der Verf. durchsuchte im J 1910 de je m von Tata-
rów, den Gorgany-Zug. den nördlichen Teil des Świdowec-Gebirges,
Gutin bei Marmaros- Sziget, den mittleren Teil der Rodnaer Alpen
und den nördlichen Teil des Kelemen- Gebirges. An Neuheiten
wären anzuführen: Poa cenisia var. pietrosuana, P. nemoralis var.
bistricensis, Salix Jacquiniana var. corongisuana u. s. w. Für seine
Alsine Zarencznyi u. a. fand der Verf. neue Standorte. Ferner führt
er als neu an: Papaver corona Sli Stephani von Ineu, dessen Be-
schreibung demnächst in seinem Conspectus sub num. 1014 er-
scheinen wird, und Festuca makutrensis aus der Gegend von Brody,
die er bereits im Lemberger Kosmos (1910 S. 783) beschrieben hat.
Gelegentlich macht der Verf. in geologischer Beziehung die
Bemerkung, daß der Sandsteinkomplex der Bliźnica im Swidowec-
Gebirge keinesfalls der unteren Kreide, sondern sehr wahrschein-
lich dem Eozän angehört.
4. Matériaux pour servir à la Géologie.
T. Wisxiowski: Przyczynki do znajomości systemu weglo-
wego w Krakowskiem. — Zur Kenntnis der Kohlenforma-
tion der Gegend pc? Krakau. (S. 3—7, mit 1 Tafel).
Ein Résumé aus dieser Arbeit wurde im rre Internatio-
nal de l'Académie des Sciences, Série A, 1910, S. 622—624, ver-
öffentlicht.
(9)
J. Lowwicx: O składnikach tektonicznych Podkarpacia
nadwórniańsko-sołotwińskiego. — Uber die tektonischen
Elemente der subkarpati schen Zone zwischen Nadwör-
na und Sołotwina. (S. 8—17, mit 2 Tafeln).
Wir finden am linken Talufer der Bystrzyca, Nadwórna ge-
genüber, ganz evident eine umgestürzte Serie von Schichten, welche
dabei einen antiklinalen Bau zeigt (Fig. 3).
Verfolgt man die Antiklinale von Nadwórna in der Strei-
chungsrichtung nach Nordwesten, so begegnet man in Hwozd Bil.
dungen, die dem Südwestflügel dieser Antiklinale angehören und
als Ubergangsserie zwischen den Dobrotower Schichten und den
Słobodaer Konglomeraten erscheinen (Fig. 2). In diese Serie sind
daselbst Menilitschiefer konkordant eingelagert. Diese Tatsache ist
stratigraphisch wichtig; dadurch wird klar, daß in unserer Geo-
synklinale die Bildung der Menilitschiefer noch während der gan-
zen Zeit der Konglomeratformation fortdauerte. In Hwozd begegnet
man auch Schiefertonen, die hier die Achse der Antiklinale ein-
nehmen, und Dobrotower Schichten, die ihren Nordostflügel bilden
und in dem dritten linken Zuflusse des Łukawiec Mały im Dorfe
Hwozd entblößt sind.
Die Achse der Antiklinale fällt mit einer Terraindepression
zusammen, die ihre Verlängerung im Tale des Łukawiec Wielki
dort findet, wo die roten Schiefertone von Starunia zutage treten
(Fig.
Die Antiklinale ist von zwei im Terrain als Höhenzüge er-
scheinenden Linien begrenzt. Die nordöstliche ns bildet den
Höhenzug Potoki, der seine Verlängerung in dem Zuge Krasna
Lukawiec Maly in Hwozd zeigen, daß diese Linie mit einer Syn-
klinale zusammenfällt. Die von dieser Linie nach Nordosten or
gende Depression wird von Salztonen eingenommen, wie es
Entblófung am Lukawiee Wielki im nördlichen Teile des Dorfes
Starunia und die Solebrunnen verraten. Die Depression wird im
Nordosten vom Höhenzuge Starunia- Werpil-Mielniki begrenzt. Mer
ser Höhenzug wird von den Dobrotower Schichten gebildet.
deren Hangendem die jüngeren KOC auftreten. Es a
also die umgestürzte Serie nicht über die Salztondepression Cast
> die sich vom nördlichen Teil von ec über Bania von He
erstrec
Die siidwestliche Grenzlinie der Antiklinale von Nadwörna
. fällt mit dem Höhenzuge Cipciura-Bzowacz zusammen. Die nord-
westliche bieten pat dieses ze streicht über Starunia nach
dem P , wo der Bach Lukawiee Wielki seinen nördlichsten
> Vorsprung panas