NATUURKUNDIG TIJDSCHRIFT NEDERLANDSCH-INDIE. NATUURKUNDIG TUDSCHRIF BM NEDERLANDSCH-INDIE. UITGEGEVEN DOOR DE KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN NEDERL.-INDIE ONDER REDACTIE VAN PEEL LA. TIENDE SERIE. DEEL D Mo Got, Garden, | AMSTERDAM, | P. ROEM Jzn. INHOUD VAN DEEL LX. Naamlijst der Leden van de Koninklijke i EO UE in i Rieti aem ate op 1 Febr. 1900 qii van Vereenigingen en en met welke de Kon. uark. Vereeniging in betrekking staat. Verslag omtrent de werkzaamheden en den toestand der Kon. uurk. Vereeniging in Nederl.-Indië, over het jaar 1899. Systematisch overzicht der Vogels, welke op Java inheemsch zijn, RDERMAN. Van aanteekeningen voorzien, door Dr. O. FixscH we Ss Naamlijst der Jd wami E E rok or URN Vulkanische Moos en SE in den Oost-Indischen Archipel, waargenomen gedurende het jaar 1899, verzameld door - het Kon. Magn. en Misco! Observatorinm te Batavia. . Bijdragen tot de kennis der Boomflora van — door Dr. S. H. ROORDERS EE KN A TH) Notizen über die Phanerogamenflora Java von Dr. S. H. KOORDERs. I. Mae: mát f Abbildung wo von Milletia m BOERL.) Notizen über die ica adu. von Java von Dr. S. H. IL. (Versuch einer erg der Hoch- BEER von Tosari und Ngadisari) De Koninklijke ringe Vereeniging in Nederl.-Indié, gedurende haar 50-jarig bestaan. Rede, uitgesproken bij de Gineng herdenking van dit feit, door Dr. J. GEORGE VAN DEVENTER . . SE ee Uitkomsten van Meteorologische aren in Nederl. su gedurende het jaar 1898, door Dr. S. FIGEE . Notizen über die Phamerogamenflora von von Dr. S. H. Koorpers. III. (Versuch einer Ario Auf der Hoch- gebirgsflora von Tosari und Ngadisari) . BLADZ. 229 241 307 370 VI ; INHOUD. BLADz. ia über die Phanerogamenflora von Java von Dr. S. H. ORDERS. IV. (Einige Fortschritte der T der oo von Java seit 1888) . 375 Dr. J. G. BOERLAGE; door Prof. M. TREUB. . . E LV Notulen van de Vergaderingen der Kon. Natuurk. distans | in Nederlandseh-Indié, gedurende 1900 413 Voordracht van Prof. Dr. ERNsT HAECKEL uit Jena, TUE in het gebouw der Vereeniging op 17 December) Het leven en de geschiedenis der Protisten, door Dr. F. W. T. HUNGER. 468 VOOR | "NEDERLANDSCH-INDIÉ. ` UITGEGEVEN DOOR DE T KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN NEDERL-INDIÉ - ONDER REDACTIE VAN | Lee DEEL LX. C TIENDE SERIE. NAAMLIJST DER LEDEN A 4 KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING NEDERLANDSCH-INDIE op 1 Februari 1900. BESCHERMVROUW HARE MAJESTEIT DE KONINGIN DER NEDERLANDEN. Dagteekening van oprichting: 19 Juli 1850. OPRICHTERS. Dr. P. Bleeker, y 1878; Dr. J. H. Croockewit Hz., y 1880; Corn. De Groot, y 1896; P. J. Maier, T 1878; P. Baron Melvill van Carnbée, y 1856; C. M. Schwaner, t 1851; H D. A. Smits, y 1855; Dr. €. Swaving, T 1881. HONORAIRE LEDEN. Datum van benoeming. 1 W. F. Versteeg, Amsterdam, 18 Mei 2 Jhr. Mr. J. Loudon, 's Gravenhage, 15 „ 1872. 3 F. 's Jacob, s’ Gravenhage, 29 Juli 1881. 4 H. L. Janssen van Raay, Haarlem, 20 April 1882. 5 P. van Dijk, 's Gravenhage, 16°, 1885. 6 Dr. C. L. van der Burg, Laag Soeren, 18 Februari 1886. 7 Mr. W. Baron van Goltstein van Oldenaller, Londen, 16 October ` 1890. 8 Jod. Heringa, Utrecht, 14 Juni 1894. 9 Dr. A. W. Nieuwenhuis, 9 September 1897. LX ik E SC BESTURENDE LEDEN. Datum van benoeming tot Besturend Lid. 1 J. J. A. Muller, Voorzitter, 6 Juni 1898. 2 Prof. Dr. M. Treub, Ondervoorzitter, 18 December 1884. 3 Dr.J. George van Deventer, Secretaris, 12 Januari 1893. 4 Dr. W. van Bemmelen, Redacteur, 8 September 1898. 5 J. Berman, Penningmeester, 13 Juni - 1889. 6 A. G. Vorderman, 20 April 1878. 7 Dr. J. P. van der Stok, 19 September , 8H. 4. CARERE 17 Juli 1884. 9 Dr. S. Fig 20 November , ig Dr, R D. M Verbeek, 18 December ,. 11 Dr. J. P. Kloos, 8 Juli 1856. 19 Dr. W. Burck, 12 Juli 1888. 13 Dr. P. van nh, 12 Februari 1891. 14 Dr. J. U. Boerlage, . 9 April 1896. 15 A. P. Melchior, 11 Juni E 16 M. G. Hoekstra, T Juli " 17 J. W. van Eek, 13 Augustus » 18 Dr. G. Grijns, 20 Mei 1897. 19 Dr. Charles M. van Deventer, 9 September , 20 Dr. H. Onnen, 9 Februari 1899. 21 A. C. Zeeman, 8 Juni E 22 €. J. G. Verdam, 10 Augustus » CORRESPONDEERENDE LEDEN IN NEDERLAND. ` Maximum-aantal 30. Datum van benoeming. 1 Dr. A. W. M. van Hasselt, "e Graven- hage, 98 Februari 1856. 2 Dr. C. A. J. A. Oudemans, Arnhem, 15 Juni 1898. 9 Dr. J. Bosscha Jr., Haarlem, 21 December 1872. 4 Dr. N. W. P. Rauwenhoff, Utrecht, 21 9 Dr. H. G. van de Sande Bak- huyzen, Leiden, 21 ” Li Rom Datum van benoeming. 6 Dr. J. W. Gunning, huize Groot Zande bij Keppel, 21 Maart 1874. 1 Dr. J. A. C. Oudemans, Utrecht, 17 September 1875. 8 Dr. C. Ritsema, Leiden, 17 September ` 9 Dr. H C. Dibbits, Utrecht, 20 Mei 1880. 10 Dr. Th. H. Mac Gillavry, Leiden, 20 Mei 2 11 Dr. Th. Place, Amsterdam, 28... A 12 Dr. E. van Rijckevorsel, Rotterdam, 20 „ : 13.P. C. T. Snellen, Rotterdam, F 3 1883. 14 Otto Finsch, Leiden, 10 Juli 15 Dr. A A. W. Babrecht, Utrecht, 20 November 1884. 16 Dr. H. Wefers Bettink, Utrecht, 9 September 1886. 17 Dr. P. P. €. Hoek, den Helder, 9 m ^ 18 F. W. van Eeden, Haarlem, 9 5 a 19 Dr. C. A. Pekelharing, Utrecht. 11 Augustus 1887. 20 Dr. Max Weber, Amsterdam, 23 Mei 1889. 21 Dr. A. Wichmann, Utrecht, 23 = 22 Dr. K. Martin, Leiden, : 9 Fobeenri 1893. 23 Dr. C. Ph. Sluiter, Amsterdam, 12 April, 1894. 24 Mr. M. C. Piepers, 's Gravenhage, 13 Juni 1895. 25 Dr. J. F. van Bemmelen, 's Graven- O 12 Maart. 1896. 26 Dr. M. E. T. J. Dubois, Amsterdam, 12 j HIERE Went, Utrecht, 20 Mei 1897. 28 Dr.J. D. van der Waals, Amsterdam, 8 September 1898. 29 Dr. M. Greshoff, Haarlem, 13 October ^ CORRESPONDEERENDE LEDEN IN HET BUITENLAND. Maximum-aantal 30. Datum van benoeming, 1 O. von Struve, Karlsruhe, 28 Januari 1865. 2 0. Bead Florence, 15 Juni 1872. 3 A. Russell Wallace, Londen, 20 December 1873. 4 A. le Jolis, Cherbourg, 16 $ 1816. 5 A. B. Meijer, Dresden, 18 Mei 1878 icon Datum van benoeming 6 Tommaso Salvadori, Turijn, 28 Mei 1880. 7 John Milne, Shide, Isle of Wight, 20 November 1884. 8 J. H. Kloos, Brunswijk, 9 September 1886. 9 Wilhelm Blasius, Brunswijk, 9 » 10 Alexander W cakot St. Petersburg, 11 Augustus 1887. 11 S. P. Langley, Washington, D. C. 8 Maart 1888. 12 Hermann Graf zu Solms Laubach, Straatsburg. 12 Juli » 3 13 Julius Hann, Weenen, 11 October » 4 14 K. Goebel, München, 23 Mei 1889. E 15 E. Selenka, München, 12 Februari 1891. — | 16 E. Haeckel, Jena, 11 Januari ` 1894. 17 Dr. G. A. F. Molengraaff., Pretoria, 12 Maart 1896. | 18 F. Montessus de Ballore, Nantes, 20 Mei 1897. a 19 G. Haberlandt, Graz. Ros, » | 20 J. Wiesner, Weenen, 20 4 e 21 W. Schimper, Basel, >: E 22 J. Massart, Brussel, E " 23 H. Kükenthal, Jena, a, - 24 R. Semon, Jena, 20 D 25 Antonio Berlese, Portici, 10 Angustus 1899. 26 J. H. van 't Hoff, Berlijn, 14 December , Gewone Leden in Nederlandseh-Indié. Men wordt dringend verzocht onjuistheden in deze lijst ten spoedigste aan den Secretaris mede te deelen; ook wordt kennisgeving verzocht, wanneer men in Indië van woonplaats veran- dert, of Indië verlaat. T Datum van benoeming. 1 H. H. Austen, Geneesheer, Medan (Deli), 91 Augustus 2 Dr. R. Anema, Tandarts, Welte- vreden, 18 Februari 9 P. C. Arends, Dir. B. B. , 10 Februari 4 Mr. J. H. Abendanon, Raadsheer H. G. Weltevreden, 10 Augustus 5 Mej. M. Apol, Leerares Kl. Urs., 12 October SÉ 6 A. M. J. Bolsius, Civ. Geneesheer, aroet, 16 December 7 Dr. W. Burck, Wetensch. Advis. Koffiecult., Weltevreden, 16 Februari 8 G.D. Birnie, Tabaksplanter, Djem- ber, 9 December 9 J. Berman, Hoofdinsp. P. «€ T., Weltevreden, 17 Februari 10 R. C. Bakhuizen van den Brink, Dir. Fin., Weltevreden, 8 Maart 11 A. F. Bouman, Koopman, Ambon, 12 Juni 12 J. Bley, Soekoredjo Semarang, 14 Januari 1896. 1897. 1898. 1899. 23 1876. 1882. 1886. 1887. c Datum van benoeming 13 W. H. Bogaardt, Insp. P. en T. (met verlof), 23 Augustus 1892. 14 Dr. W. G. Boorsma, Chef Pharm. Lab. (£ Afd) Plantentuin, Bui- tenzorg, 23 Augustus . „ 10 PEJ. E A. Brandes, Ambt. v/d beoef. v. Ind. talen ; Weltevreden, 13 October js 16 Dr. J. van Breda de Haan, Chef 8° Afd. Plantentuin, Buiten- : zorg, 12 December 1895. 17 Dr. A. van Bijlert, 1° Chemicus b/d 8* Afd. Plantentuin, Buiten- zorg, 12 > ^ 18 Dr. J. 6. Boerlage, Adj. Dir. Plan- tentuin, Buitenzorg, 9 April 1896. 19 P. M. L. de Brei Prince, Resident, Kedoe, 8 October » 20 J. J. Brutel de la Riviére, Comm. — Plantent; in, Paiton SCH ` zorg, 10 Februarì 1898. LE, de Jeita, Ing. B. 0. W. 9 kl., ; Sragi, Pekalongan, 10 22 Dr. W. van Bemmelen, Tijd. Ond. Dir. Ko. Men M. Obs Weltevreden, 8 September 93 S. J. W. van Buuren, Makelaar, 2 Weltevreden, 9 Februari 1899. 24 W. H. a Stud. afd. B. G. . EF. dH Batavia, 18 Juni 25 Jhr. E. T. T. H. van Benthem van im SN Resident, Poerwo- » » 18 Juni 0» 26 M. E. 6. ia Adm. Pangerang, Pasir Datar, Halte Tji- “sait, 12 October RK Datum van benocming 97 A. A. Brandt, Ing. Allgem. Hl. Ges. Batavia, 9 November 1899, a. SE 28 Ch. G. Cramer, Civ. Geneesh., Sidhoardjo, 17 Februari 1887. 29 H. M. la Chapelle, Lid Alg. Rekenk., Weltevreden, 10 : 1898. 30 Concordia (Bibliotheek Societeit), W el- tevreden, 10 a d 31 Ds. A. S. Carpentier Alting, Pre- dikant, Weltevreden, 9 Maart 1899, dq). 32 Dr. W. Dominicus, Civ. Geneesheer, Weltevreden, 18 Maart 1880. 33 J. Dinger, Chef N. 1. Esc. Mij., Mr.- Cornelis, B " 34 Dr. D. P. F. Driessen, Veearts, W el- tevreden, 14 Juli 1887. 35 H. van Dorp, Havenmeester, Muntok, 12 September 1889. 36 J. K. F. de Does, Veearts, Welte- vreden, 19 Maart 1891. 37 M. van Delden, Dir. Landb. Ondg., Soekaboemi. 9 Juli * 38 Th. F. A. Delprat, Hoo/d-Ing. S. S., adang, ” 7? 99 Dr. J. es van Deventer, Leeraar G. III, Weltevreden, 10 November 1892, 40 Dr. Charles = van Deventer, Leeraar G. W. HI, Woltérrodo, 9 September 1897. 41 M. J. Doppenberg, Leeraar, G. W. I, Weltevreden, 13 October 1898. 49 Mr. H K. J. van Deinse, Seer. Dept. v. Justitie, Weltevre- den, . 18 Juni 1899. xg ee : : Datum van benoeming 43 Mr. Ch. A. Derx, Tijdel. Comm. E Postspbk., Weltevreden, 18 Juni 1899 44 Ridder A. J. A. M. van der Does de Bije, Ond. Insp. Beb. ete., Weltevreden, IM y i a 45 J.P. B ios Gep. Gen.- Maj., Bui- E nzorg, 21 April 1876. a 46 H A. EA Administrateur, E Solo, 8 Augustus 1889. 47 I. W. van Eek, Mil. Apotheker, Wel- tevr eden; 14 November 1895 IS UL J. Eilerts de Haan, Off. van d Gez, le kl., Atjeh, = 1896 49 J. J. K. Enthoven, Chef Topogr. Dienst, Weltevreden, 13 April 1899 50 J. A. A. van der Ent, Contr. B. B., Weltevreden, 18 Mei ” 91 E. A. C. F. von Essen, Hoofd Ing. | B 0o Ww. Weéltewroden 18 Juni o» y 52 Dr. S S. Figee, wd. Dir. Kon. Men M. Obs. |'WeHeyregdn, 18 September 1884. 59 A. 0. J. Foürnier , Hoofdonderwijzer, Kendal, 13 December 1888. - 55 H. Faber, Mil. Apotheker iR Batavis. 9 November 1899. =a 56 D. J. PE Makelaar, Sema- 54 J. Fürth, Administrateur, Bandoeng, 13 April 1893. ve 16 Maart 1882 BER E de Game Controleur 1e kl, Amboina 93 Mei 1889 ES oe Datum van benoeming. 58 G. Göring, Koffieplanter, Malang, 7 Juni 59 Dr. G. Grijns, Ond. Dir. Bact. Lab., Weltevreden, 13 Augustus 60 Dr. J. Godefroy, Geneesheer, Wel- tevreden, 9 Februari 61 J. L. van Gennep, Ass. Resident, Bangkalan 9 Maart 62 Dr. L. Gorodiski, I darts: Batavia, 9 November Ei 63 H. J. Hardeman, Gep. Dir. Gymn. W. III, Weltevreden, 17 Juli 64 Hoogere Burgerschool, (Bibliotheek), Soerabaja, 21 Mei 65 Mr. C. W. Baron van Heeckeren, Advocaat en Procureur, Se- marang, 83 66 S. P. Ham, Houtvester aW doeng, 11 Augustus 67 J. B. Hubenet, Ing. 1 kl. S. S. (met verlof), 12 April 68 P. J. Hijmans van Anrooy, Civ. Ge- neesheer, Semarang, 19 December 69 M. G. Hoekstra, Leeraar Gymn. W. III, Weltevreden, 7 Mei 70 J. Haak, Dir. Opiumfabr., Welte- vreden, 10 October 71 Jhr. L. Th. Hora Siccama, Lid. R. v. L, Weltevreden, 13 Januari 72 G. P. G. Harloff, Malang, 10 Februari 73 J. Hoek, Apotheker, Bandoeng, 13 October 14 Mr. J. J. F. van Hamel, Vice-Pres. H.G.v.N.L, Weltevreden, 9 Maart 75 Mr. A. C. J. Helfrich, Raadsheer H. G. v. N. I, Weltevreden, 18 Mei 1892. 1896. 1898. 1899. D 1884. 1885. 1887. H 1588. 1892. 1895. 1898. EI n 1899. Datum van benoeming. 16 Dr. A. Halbertsma, Off. v. Gez. 1* kl, Padang, 18 Juni 1899. T Mr. dir: C.H. J. van Haeften, Advocaat, Weltevreden, 18 , » 78 E. M. L. van der Harst, Mil. Apoth. 2" kl, Mr.-Cornelis, AR o " 19 A. Hissink, Hoofd- Ag. Daendels & Co., Weltevreden, 13 Juli » 80 A. Ch. van der Hout, Chef Peet & Co., Weltevreden. 13 ^ 81 C. O. Heuvelink, Dir. Gas fabriek, Weltevreden, 10 Augustus , 82 P. B. Haag, Zendeling-Leeraar, W el- tevreden, 10 » » 83 G. W. W. C. Baron van Hoëvell, Gouv. v. Celebes en Ond., Ma- kassar, 11 Januari 1900. da 84 Mej. Charlotte Jacobs, Apothekeres, Weltevreden, 10 Juni 1886. 85 W. P. S. Jansen, Insp. 2* kl. P. en T. Weltevreden, 8 September 1887. 86 F. de Jong, Administr., Banjoemas, 13 April 1893. 87 E. F. Jochim, Adj. Insp. Opiumregie, Weltevreden, 10 December 1896. 88 Mr. M. de Jong, Off. v. Just., Wel- tevreden, 14 Juli 1898. Ké 89 Dr. J. P. Kloos, Geneesheer, Wel- | tevreden, 19 September 1870. 90 E. J. Kerkhoven, Theeplanter, Tji- badak, 21 April 1876. B SE Datum van benoeming. 91 A. K. J. Kaffer, Ontv. In- en Uitv. rechten, Soekaboemi, 21 April 1877. 92 Dr. S. H. Koorders, Chef 7* Afd. Plantentuin, Buitenzorg, 16 , 1885. 93 W. Kessler, Administrateur, Garoet, 11 November 1886. 94 Ko Mo An, Koopman, Djogja- ta, 17 Februari 1887. 95 B. Kersjes, Iny. 1° kl, B. O. W., Pro- bolinggo, 8 September „ 96 M. Koperberg, Ing. Mynw. 1° kl., ena 8 Maart 1888. 97 P. Koefoed, Civ. Geneesheer, Soe- rabaja, 24 Mei » 98 F. H. van Kooten, Ing. 2° kl. B.O. W., ; (met verlof), 20 X 1889. 99 A. E. Kerkhoven, Administrateur, Bandoeng, - 14 October » 100 C. A. Kroessen, Ass.-Resident, Pa- lembang, 9 Juli 1891. 101 E. M. Kal, Adj. Insp. P. en T., (met verlof), 9 Maart 1893. 102 Dr. J. C. Koningsberger, Landbouw- oöloog, Plantentuin, Buiten- zorg, 8 November 1894, 103 J. D. Kobus, Hoofd Red. Archief Javasuiker Industrie, Pasoe- roean, 12 December 1895. 104 W. de Kempenaer, Koffieplanter, Malang, 9 Januari 1896. 105 Dr. J. G. Kramers, Chef 9 Afd. Plantentuin, Buitenzorg, 9 April 1897. 106 H. J. Krugers, Controleur 2* kl. B. B., Kadjang (Celebes), 14 , ^ 107 E. L. Kraseman, Adj. Adv. Kof- fiecultuur, Weltevreden, 18 Mei 1899. Datum van benoeming. 108 Mej. C. E. B. J. Kuneman, Leerares H. B. 8. v| M, Weltevreden, 18 Mei 1899. 109 Dr. Z. Kamerling, Botanist Proefst. , Kagok, 11 Januari 1900. x een 110 P. Landberg Jr., Che f Handelshuis, Weltevreden, 17 Maart 1876. 111 P. van Leersum, Dir. Gouv. Kina- Onderneming, Bandoeng, 19 October 1882. 112 Mr. Sk Lagerwey, Dir. Justitie, Weltevreden, 11 April 1889. 113 K. H. van Leijen, Onderwijzer 3° kl. , Saparoea, 23 Mei » 114 J. Ch. Lapp, Administrateur, Ban- : doeng, IW 1892. 115 M. Lüder, Soerakarta, 13 April ` 1893. 116 Dr. A. R. van Linge, Dir. Kinine- Fabriek, Paroengkoeda, 10 September 1896. HID QE Lotsy, Kruidkundige b/d Gowo. Kina-Ond., Sindang- laja, 8 Juli 1897. 118 Lim A Ng, Luit. Titul. der Chineezen, Muntok, 8 September 1898. H9 N. L Levensverzekering- en Lijf- rente Mij., Weltevreden, 17 Maart 1876. DOL OG A FE Lange, Resident, Banjoemas, 13 Juli 1899. 121 A. Limburg, Dir. School v. dochters vo. Hoofden, Tomohon, 10 Augustus , 122 W. J. M. Michielsen, Lid Raad van s Indië, Weltevreden, 21 April 1876. 123 R. Edwards van Muyen, Apotheker, Padang, 19 Januari 1878. "-— 1a ak Datum van benoeming. 194 J. B. Mack, Gen: Lt Kohl, Mr« . P lis 18 Maart 1880. Cornelis, 125 J. P. Moquette, Adm. Kremboeng, Sidhoardjo, 15 April 5 126 A. Mulder, Perkenier, Banda, 31 j 1881. 127 P. C. van Motman, Buitenzorg, 16 October 1884, 128 A. C. O. Meine, Apotheker, Sema- rang, 9 December 1886. 129 Dr. L. Martin, Arts, Langkat (Sumatra), 14 April 1887. 130 F. J. L. Mersen Senn van Basel, Administrateur, Indramajoe, 8 Augustus 1889. 131 S. J. Meyer, Adm., Tjipatat, 11 Juni 1891. 132 A. P. Melchior, Ing. B. O, W. I kk, Weltevreden, 12 Maart 1896. 133 Mr. C. Mulock Houwer, Lid Raad van Indië, Weltevreden, 11 Juni $ 134 J. J. A. Muller, Maj. Gen. Staf, Weltevreden, 13 Augustus , 135 Dr. E. C. J. Mohr, Tijd. Chem. 8° Afd. Plantentuin, Buiten- zorg, 14 April 1898, 136 J. van Mens, Lichtopzichter 1° kl., Billiton, E 5 137 J. E. de Meyier, Directeur B. O, W., Batavia, 18 Mei 1899, 138 J. H. Mesman, Resident, Cheribon, 18 Juni 139 A. Th. E. Morel, Apotheker, Ba- tavia, 21 September 140 F. F. G.. Muschter, Dir. N. I. Telef, Mï., Mr.-Cornelis, 12 October e IN. 141 O. Netscher, Insp. Financiën, Se- marang, 12 Juli 1888. ege. ` SEH Datum van benoeming. 142 J. Ser van der Veen, Hoofd-Ing. . 0. W., Weltevreden, 13 April 1899. 143 Dr. A. Se Nanni; Ads, 3° Afd. 'sL. Pl. tuin. Botten, 9 November „ Ga 144 H. F. P. E Ing. Sp. Mý., Klate 17 Maart 1877. 145 T. Ottone ondi. 16 Februari 1882. 146 G. A. F. J. Gosiak Ass. hande. Ambarawa, . 11 Mei 1893. 147 P. A. Ouwens, Gen, Maj. Inf., Soe- kaboemi, 8 Juli 1897. 148 M. F. Onnen, Leeraar H B. S., So oerabaja, 9 December , 149 O. A. Oettinger, Photograaf, W el- tevreden, 13 Januari 1898. 150 S. B. J. Onnen, Insp. Stoomwezen, W eltevreden, B ; 1899. 151 Dr. H. Onnen, Dir. uni. E. HL, Weltevreden, 9 Februari ` , br éi 152 H. C. Prinsen Geerligs, Dir. Proef- station, Tegal, 22 Juli 1892. 153 C. J. van Putten, Off. v. Gez., Sam- bas, (W. Kust v. Borneo), 10 Februari 1898. 154 N. J. C. van Polanen Petel, Gep. Kapt. Inf., Buitenzorg, 18 Mei 1899. ES. 155 J. C. Ribbers, ig. B O Wo, Sidhoardjo, 28 Juli 1877. - SS Datum van benoeming 156 Dr. P. van Romburgh, Chef 3* Afd. Plantentuin, Buitenzorg, 13 Maart 1890. 157 G. Chr. Renardel de la Valette, Malang, 11 Mei 1893. 158 Dr. M. Raciborski, Kruidkundige Plantentuin, Buitenzorg, 10 November 1898, 159 J. Reijsenbach, President Javasche Bank, Batavia, 18 Mei 1899. E. 160 Dr. J. P. van der Stok, Dir. Kon. Magn. en Met. Obs., (met verl.), 16 Juni 1877. 161 J. Schülein, Civ. Geneesheer, Che- ribon, 9 Maart 1887. 162 R. H. J. Spanjaard, Gep. Hoofd-Insp. Stoomwezen, Weltevreden, 12 September 1889. 163 Z. Exc. L. Swart, Luit. Generaal, Weltevreden, 9 April 1896. 164 Mr. J. Schoutendorp, Lands Advocaat, Weltevreden, 11 Juni 5 165 J. A. Schuurman, Hoofd-Ing. Mynır., Muntok, 18 Februari 1897. 166 J. Ch. van Schouwenburg, Adsp. Houtvester, Bandoeng, 9 December „ 167 A. Sijthoff, Ing. B. O. W. 2 kl., Semarang, 10 Februari 1898. 168 J. van der Steichel, Lichtopzichter 2 M. denten (Muntok), 10 - - 169 J. J. Smith, Adj. Hortulanus Plan- tentuin, Buitenzorg, 10 3 * 170 Z. Exc. F. J. Stokhuijzen, Vice- Admiraal, Batavia, 18 Mei 1899. 171 P. F. Sijthoff, Resident, Semarang, 18 Juni 4 — 16 — Datum van benoeming. 172 F. T. Schröder, Dir. Apoth. 2* kl., Weltevreden, 13 Juli 1899. 173 J. J. Stieltjes, Ing. Spoorwegen, Weltevreden, 9 November , "ded 174 G. Ch. Twijsel, Seer. Magistr., Muntok, 175 Prof. Dr. M. Treub, Dir. 's Lands Plantentuin, Buitenzorg, 16 December 1880. 116 J. Ke E. Triest, Ing. P E B. O. W., Weltevreden, 18 Juni 1899. IN D 3. TE érburgi Off. v. Gez. 2* kl, Sawa Loento, 38: $ - JG. 178 Dr. H W. C. Utermóhlen, Off. v. Gez. 2° kl, (met verlof), 17 Januari 1889. Wp 179 A. G. Vorderman, Insp. Burg. Gen. Dienst , Weltevreden, 16 April 1813. 180 Dr. R. D. M. Verbeek, Hoofd-Ing. Mijnw. Buitenzorg, 16 December 1880. 181 Vereeniging van Djokjasche Land- huurders, Djukjacarta, 9 Maart 1887. 182 P. A. M. Vermeulen, Insp. 1. en U. R., (met verlof), 11 Juli 1889. 183 Dr E C de Vries, Leeraar H. B. Semarang, 14 Juni 1894. S., 184 Dr. Th. Vallon. Kruidk. 7° Afd. Plantentuin, Buitenzorg, 12 December 1895. 185 Jhr. W. C. J. Veisipys. Administr., Djember, 8 gi VENT dech pue 20 April ` 1878. 1898. EUR ARE SS E gh 186 H. R. de Vries, Dir. N. I. L. Mý., i Weltevreden, 187 C. J. G. Verdam, Dir. Electriciteitsfa- briek, Weltevreden, 188 Dr.. H. C. van den Vrijhoeff, Off. v. Gez. 2* kl., Weltevreden, V a 189 F. D. Warnecke, Koopman, Se- marang, 190 C. W. Weys, Ing. E kl. B. O. W., Malang, 191 J. P. Jannette Walen, Dir. N. I. Esc. My., Weltevreden, 192 J. A. van 't Wout Hofland, Admi- nistrateur, Tjibeber, 193 A. A. de Wolff, Kantoorchef P. & T., Pamekassan, 194 H. J. Wigman, Hortulanus Planten- tuin, Buitenzorg, 195 W. Witsen Elias, Administrateur, al 196 W. C. B. Wintgens, Havenmeester, Singaradja (Boeleleng), 197 R. P. O. D. Wijnmalen, Hoofd-Ing. B. 5., Batavia, 198 G. G. Wren, wd. Chef Eng. Tel. Kantoor, Batavia, wak 199 G. M. W. Zuur, Administrateur, Cheribon, 200 Dr. L. Zehntner, Proefstation, Ka- gok, Tegal, 201 Prof. Dr. A. Zimmermann, Kruidk. LX Datum van benoeming. 9 Februari 10 Augustus w, 17 Februari 11 Juli 13 Maart 9 Juli 18 Februari 10 » 9 Maart 13 April 1899. » ” 21 September „ 9 November 17 Maart » 1816. 10 September 1896. 9k ue OM uoo Datum van benoeming. 8° Afd. Plantentuin, Bui- tenzorg, 10 December 1899. 202 A. C. Zeeman, Insp. Beb. ete., W el- tevreden, | 18 Juni > GEWONE LEDEN BUITEN NEDERLANDSCH-INDIË. 1 Dr. C. Eijkman, Hoogleeraar, Utrecht, 8 November 1887. 2 Dr. Asajiro Oka, Hoogleeraar, Ya- ` magucho (Japan), |. 10 September 1896. 3 Dr. J. M. Janse, Hoogleeraar, Leiden, 13 Maart 1890. LUST VAN VEREENIGINGEN EN GENOOTSCHAPPEN, MET WELKE DE KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN BETREKKING STAAT, 1. Nederlandsch-Indié. Algemeene Secretarie (afd. Statistiek), Batavia. Archief Java-Suiker-Industrie, Soerabaja. > E pen, Batavia. + Batavia. 5. Gymnasium Willem III (Bibliotheek), Batavia. 6. Kaiserlich Deutsches. General-Konsulat, Batavia. 7 Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschap- . Departement van Onderwijs, Eeredienst en Nijverheid, . Koninklijk Instituut van Ingenieurs. Afdeeling Neder- landsch-Indié, Batavia. 8. Koninklijk Magnetisch en Meteorologisch Observato- rium, Batavia. 9. 's Lands Plantentuin (Bibliotheek), Buitenzorg. 10. Militair Hospitaal (Bibliotheek), Batavia. 11. Mijnwezen in Nederlandsch Oost-Indië, (Bibliotheek), Batavia. 12. Nederlandsch-Indische Maatschappij van Nijverheid en Landbouw, Batavia. 13. Proefstation ,Oost-Java”, Pasoeroean. 14. Proefstation ,West-Java”, Kagok, Tegal. 15. Scheikundig Laboratorium (Bibliotheek), Batavia. 16. Topographisch Bureau, Batavia. 17. Vereeniging tot bevordering der Geneeskundige Weten- schappen in Nederlandsch-Indië, Batavia. T go Nederlandsch-Indië, Batavia. Vereeniging tot bevordering van Veeartsenijkunde in eo no T e DAH ka ka mo SE pa he Q2 DO pl pd pd Eh Domo bu dium e MU a 2. Nederland. . Aardrijkskundig Genootschap in Nederland, Amster- dam. Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Amster- dam. Koninklijk Zoölogisch Genootschap „Natura Artis Magistra”, Amsterdam. ; Natuurkundig Genootschap „tot Nut en Genoegen”, Arnhem. Polytechnische School, Delft. Indisch Genootschap, 's Gravenhage. Koninklijk Instituut van Ingenieurs, 's Gravenhage. Koninklijk Instituut voor de Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlandsch-Indië, 's Gravenha ge. . Natuurkundig Genootschap, Groningen. Universiteit, Groningen. - Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, Haar- em. - Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van Nijver- heid, Haarlem. Teyler's Genootschap, Haarlem. : Nederlandsche Dierkundige Vereeniging, Leiden. . 's Rijks Geologisch-Mineralogisch Museum, Leiden. - 's Rijks Herbarium, Leiden. . Sterrenwacht, Leiden. . Universiteit, Leiden. . Bataafsch Genootschap van Proefondervindelijke Wijsbe- - geerte, Rotterdam. . Leeskabinet, Rotterdam. . Nederlandsche Entomologische Vereeniging, Botter: am. . Koninkl. Nederl. Meteorologisch Instituut, Utrecht. . Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, Utrech t. a EAS MEN SE Ce "Wai ac idus M pd EAE EB ya oe DN M e 18. 19. PPENSTPBORNNM uo 3. België. Académie royale de médecine, Brussel. Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, Brussel. Etat indépendant du Congo. Département à l'Intérieur Musée, Brussel. Musée royale naturelle de Belgique, Brussel. Société entomologique de Belgique, Brussel. Société royale malacologique, de Belgique, Brussel. Société royale des sciences, Luik. 4. Duitschland. Archiv für Naturgeschichte, Berlijn. Kaiserliches Gesundheitsamt, Berlijn. Kónigliche Akademie der Wissenschaften, Berlijn. Kónigliche Bibliothek, Berlijn. Deutsche Physikalische Gesellschaft, Berlijn. Redaction der Meteorologischen Zeitschrift, Berlijn. Naturwissenschaftlicher Verein, Bremen. Verein für Naturwissenschaft, Brunswijk. Verein für Naturkunde, Cassel. Verein für Erdkunde und verwandte Wissenschaften, Darmstadt. Naturwissenschaftliche Gesellschaft ,Isis", Dresden. . Verein für Erdkunde, Dresden. . Naturwissenschaftlicher Verein, Elberfeld. Physikalisch-Medicinische Societát, Erlangen. . Frankfurter Verein für Geographie und Statistik, Frank- fort a/M. (Stadt-Bibliothek). Senckenbergische Naturforschende Gesellschaft, Frank- fort a/M. . Naturwissenschaftlicher Verein des Regierungs-Bezirks Frankfort a/O. Naturforschende Gesellschaft, Freiburg i/B. Ober-Hessische Gesell schaft für Natur- und Heilkunde Giessen. e c MAA LL. EEN . Königliche Gesellschaft der Wissenschaften, Göttingen. . Redaction Petermann's Mittheilungen, Gotha. . Geographische Gesellschaft, Greifswald. . Kaiserliche Leopoldino-Carolinische Deutsche Akademie der Naturforscher, Halle a/S. . Verein für Erdkunde, Halle a/S. . Verein für Naturwissenschaftliche Unterhaltung, Ham- urg. . Wetterauische Gesellschaft für die gesammte Naturkunde, H anau . Naturhistorische Gesellschaft, Hannover, 8. AN. diu feo : 1 Natur ftliche Gesellschaft, Jena. . Universitáts Bibliothek, Jena. . Naturwissenschaftlicher Verein für Schleswig-Holstein, Kiel . Physikalisch-Ökonomische Gesellschaft, Koningsber- gen Fürstlich Jablonowskische Gesellschaft, Leipzig. . Königlich Sächsische Gesellschaft der Wissenschaften, eipzig. . Naturforschende Gesellschaft, Leipzig. . Verein für Erdkunde, Leipzig. ). Geographische Gesellschaft und Naturhistorisches Mu- seum, Lübeck. . Vereiu für Erdkunde, Metz. . Universitäts-Bibliothek der Königlich Baierischen Aka- demie der Wissenschaften, München. Naturhistorische Gesellschaft, Nürnberg. Offenbacher Verein für Naturkunde, Offenbach a/M. . Botanischer Verein „Irmischia” für das Nördliche Thü- ringen, Sondershausen. Verein für Vaterländische Natarkunde in Württemberg, Stuttgart. . Nassauischer Verein für Naturkunde, Wiesbaden. 5. Engeland. Cambridge Philosophical Society, Cambridge. mM jk É Sa S» DO WV DTE NUM po o ra pl pd bh Ech keck kel kel. ja ros ke Le E O el De SE Royal Physical Society of Edinburgh, Alah asaba Royal Society of Edinburgh, Edinburgh. Biological Society of Liverpool, Liverpool. British Association for the Advancement of Science, Londen. Linnean Society, Londen. Meteorological Office, Londen. Royal Astronomical Society, Londen. Royal Society of Londen, Londen. Zoological Society (Librarian), Londen. Manchester Literary and Philosophical Society, Man- chester. 6. Frankrijk. Société linnéenne du Nord de la France, Amiens. Société d'étude des sciences naturelles, ER Société des sciences physiques et naturelles, Bordeaux. Société des sciences naturelles, Cherburg. Académie des sciences, arts et belles-lettres, Dyon. Faculté des sciences & Marseille, Marseille. Société des sciences de Nancy, Na ancy. Société des sciences naturelles de l'Ouest de la France, Nantes. Feuille des jeunes naturalistes, Parijs. Institut de France, Académie des sciences, Parijs. Musée d'histoire naturelle, Parijs. . Société académique indc-ehinaikie de France, Parijs. . Société astronomique de France, Paris. . Société d'études scientifiques de Paris, Parijs. . Société géologique de France, Parijs. . Société philomatique, Parijs. Société zoologique de France, Parijs. 8. Redaction de la Revue Biologique du Nord de la France, Rijssel. 7. Italie. . Museo civico di Storia naturale di Genova, Genua. SE De Moon = oe papp EE 2 we 10. Ak a WE as Reale Accademia delle scienze e belle lettere, Napels. Stazione Zoologica, Napels. Rivista di Patologia Vegetale (Prof. Antonio Berlese), Portici. . Direzione del Cosmos, di Guide Cora, Rome. Reale Accademia dei Lincei, Rome. Reale Comitato geologico d'Italia, Rome. Osservatorio astronomico della R. Universita di Torino, Turijn. . Reale Accademia delle Scienze, Turijn. $. Luxemburg. Institut royal Grand-Ducal de Luxembourg, Sciences naturelles et mathématiques, Luxembarg. 9. Oostenrijk — Hongarije. Gesellschaft zur Verbreitung wissenschaftlicher Kennt- nisse, Baden (bei Wien). Direktion der Gewerbeschule, Bistritz, (Zevenber- gen). Naturwissenschaftlicher Verein für Steiermark, Gratz. Kön. Böhmische Gesellschaft der Wissenschaften, Praag- Verein für Vaterländische Naturkunde, Pressburg. . Naturwissenschaftlicher Verein des Trencséner Comitates, renesén. Museo Civieo di Storio naturale, Triest. Kais. Akademie der Wissenschaften, Weenen. Kón. Kais. Geologische Reichsanstalt, Weenen. Kón. Kais. Naturhistorisches Hofmuseum, Weenen. Kön. Kais. Zoólogisch-Botanische Gesellschaft, Weenen. 12. Ornithologischer Verein, Weenen. 13. Verein zur Verbreitung naturwissenschaftlicher Kennt- i. nisse an der Universitát, Weenen. 10. Portugal. Accademia reale das Ciencias, Lissabon. ee 11. Rusland. 1. Naturforscher Gesellschaft der Universitát, Dorpat. 2. Administration de l'Industrie en Finlande, Helsingfors. 3. Commission Géologique de Finlande, Helsingfors. 4. Université de Helsingfors, Helsingfors. ; 5. Société des Naturalistes, Kiew. 6. Société Impériale des Naturalistes, Moskou. 7. Club Alpin de Crimée, Odessa. 8. Société des Naturalistes de la Nouvelle Russie, Odessa. 9. Académie Impériale des sciences, St. Petersburg. 10. Comité géologique (Institut des Mines), St. Petersburg. 11. Jardin Impérial botanique, St. Petersburg. 12. Physikalisches Central-Observatorium, St. Petersburg. 12. Spanje. 1. Real Academia de Ciencias, Madrid. 13. Zwitserland. 1. Naturforschende Gesellschaft, Bazel. 2. Naturforschende Gesellschaft, Bern. 3. Schweizerische Gesellschaft für die gesammten Natur- wissenschaften, Bern. 4. Société des sciences physiques et d'histoire naturelle, Genève. 5. Naturforschende Gesellschaft, Zürich. 14. Zweden, Noorwegen en Denemarken. 1. Bergens Museum, Bergen. 2. Bibliothèque de l'Université Royale de Norvège, Christiania. 3. Videnskabs-Selskab, Christiania. 4. Göteborgs Kungl. Vetenskaps- och Vitterhetssamhälle, Gothenburg. 5. Kongelige Danske Videnskabernes Selskab, Kopen- hagen. 6. Naturhistorisk Foreningen, Kopenhagen. queo m 10. 11. 12. Qo zi» pe go rc m wen We Université de Lund, Lund. . Stavanger Museum, Stavanger. Entomologiska Föreningen Stockholm, Stokholm. Institut Royal géologique de la Suéde, Stokholm. Kongelige Svenska Vetenskap Akademie, Stokholm. Université d'Upsala, Upsala. : 15. Noord-Amerika. . American Academy of Arts and Science, Boston, Mass. — Boston Society of Natural History, Boston, Mass. Buffalo Soeiety of Natural Science , Buffalo, Mass. Harvard College, Cambridge, Mass. p Field Columbian Museum, Chicago, Ill. Indianopolis Academy of Sciences , Indianopolis, Ind. University of Kansas , Lawrence. Agricultural Experiment-Station , University of Nebraska, ! Lincoln. Wisconsin Academy of Sciences, Arts and Letters, — Madison, Wisc. Tufts College, Massachusetts. . Meriden Scientific Association, Meriden, Conn. | . Connecticut Academy of Arts and Sciences, New Haven. . New. Orleans Academy of Sciences, New Orleans. . American Museum of Natural History, New-York. . New-York Academy of Sciences Columbia University, New-York City. Rochester Academy of Science, Rochester, New-York. . Geological and Natural History-Survey of Canada, awa . Academy of Natural Sciences of Philadelphia, Phila- 3 a. delphia. P . American Philosophical Society, Philadelphia. Pa. Journal of comp. Medicine and Surgery, Philadelphia. . Wagner free Institute of Sciences, Philadelphia, Pa. . American Association for the Advancement of Science, Salem, Mass. [Su ru rS CN Nia ANIM Gen EE E EE tU Ae T A t VENTES i BM D Ku iu E Li i 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. ee pa y mm e mI pm ps o EER ak Essex Institute, Essex, Salem, Mass. Academy of Sciences, San Francisco. Cal. Missouri Botanical Gardens, St. Louis. Illinois State Laboratory of Natural History, Urbana. Anthropological Society of Washington, Washing- ton D. C. | Signal Service, Washington. D. C. Smithsonian Institution, Washington D. C. U. S. Geological Survey, Washington. D. C. 16. Zuid-Amerika. Instituto Geografica Argentino, Buenos Aires. Sociedad Cientifica Alemana, Santiago, Chili. Academia nacional de ciencias de la Republica Argen- tina, Cordova. Museo nacional de Montevideo, Montevideo. Observatoire Impérial de Rio de Janeiro, Rio de Janeiro. 17. Britsch Indie. Asiatic Society of Bengal, Calcutta. Geological Survey of India, Calcutta. Royal Botanic Garden, Caleutta. 15. Japan. Deutsche Gesellschaft für Natur- und Vólkerkunde Ost- Asiens, Tokyo. Science College, Imperial University, Tokyo. Seismological Society of Japan, Tokyo. Zoological Society of Japan, Tokyo. 19. Australie. Royal Society of South Australia, Adelaide. Royal Geographical Society of Australia; Queensland Branch, Brisbane. Royal Society of Queensland, Brisbane. Geological Society of Australia, Melbourne. Royal Society of Victoria, Melbourne. Um Ww SE Australasian Association for the Advancement of Science, — Sydney. 1 Australian Museum, Sydney Linnean Society of New Beete Wales, Sydney. New South Wales Chamber of Mines, Sydney. E Royal Geographical Society of Australia; New South | Wales Branch, Sydney. ! . Royal Society of New South Wales, Sydney. Colonial Museum and Geological Survey. Departement, | Wellington. New Zealand Institute, Wellington. 20. Afrika. South African Museum, Kaapstad. "CV EE Et cei A CSP OMTRENT DE WERKZAAMHEDEN EN DEN TOESTAND DER KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN NEDERLANDSCH-INDIË, OVER HET JAAR 1899. Uitgebracht in de Algemeene Vergadering van 9 Februari 1900. Voor de eerste maal rust thans op mij de plicht, zoo menigmaal door mijn voorganger vervuld, om verslag uit te brengen omtrent den toestand en de werkzaamheden onzer Vereeniging in het afgeloopen jaar. Een woord van hulde zij vooraf gebracht aan Hare Majesteit onze geëerbiedigde Koningin, aan wie het heeft behaagd op te treden als Beschermvrouw onzer Vereeniging, en dus de plaats in te nemen, die reeds zoo lang, sints het overlijden van Haren Vader, onvervuld was gebleven. Moge onder Hare hooge bescherming onze Vereeniging een nieuw tijdperk intreden van voorspoed en bloei! E Evenals mijn voorganger zal ik het verslag tot beter over- zicht in een aantal rubrieken verdeelen en beginnen met de: CG Personalia. In het Bestuur hadden de volgende mutatién plaats. 3 Ingevolge Art. 3 der Wetten traden wegens vertrek van 3 Batavia af de Heeren vAN DER Srok, ROLL en JANSE, terwijl tot bestuursleden werden benoemd de Heeren ZEEMAN em E Verpam. De Heer Janse werd als Redacteur van het | tijdschrift vervangen door den Heer vax BEMMELEN. E Door overlijden verloren wij het correspondeerend lid in ` Nederland van DER Wurp te 's Gruvenhage; tot correspon: 3 deerende leden in het buitenland werden benoemd de Heeren — ANTONIO BERLESE te Portici en van "r Horr te Berlijn. 3 De veranderingen onder de gewone leden waren evenals in vorige jaren vrij groot; een verblijdend verschijnsel is de vermeerdering van het ledental, dat op 1 Januari 1899 slechts _ 175 bedroeg, terwijl wij het jaar 1900 met een aantal van 204 leden zijn ingetreden, een zeker niet onbelangrijke ; vooruitgang. Financién. Hoewel de Rekening en Verantwoording . van den Penningmeester, die als bijlage bij dit verslag gevoegd, uit den aard der zaak slechts een onvolledig beeld geeft van den toestand der geldmiddelen, zoo kan daaruit toch bij vergelijking met vorige jaren blijken, dat hier M weinig verandering is gekomen en dat de gewone inkomsten en uitgaven nagenoeg tegen elkaar opwegen. T Het kassaldo op ult. December 1899 bedroeg ruim f 8400, tegen f 7200 op 1 Januari, maar eerst wanneer de reke- op de uitgaven binnen de perken dier begrooting is opge- dragen aan een Commissie van drie leden van het Bestuur, waaronder de Penningmeester. Gebouwen. Reeds in het verslag over 1898 werd vermeld, dat de gebouwen, het gemeenschappelijk eigendom der Vereeniging en van de Maatschappij van Nijverheid en Landbouw, in niet zeer gunstigen toestand, verkeerden. Daarom is in den loop van 1899 een gemengde commissie uit beide vereenigingen benoemd, die door een deskundige: een gedetailleerd onderzoek heeft laten instellen en een begrooting opmaken. Uit die laatste bleek, dat volledige herstelling met verbetering der vloeren, plafonds, verfwerk, enz., ongeveer f 1000.— zou kosten. Toch was de toestand nog minder ongunstig, dan aanvankelijk werd gevreesd. De meest dringend reparatiën, werden onmiddelijk uitgevoerd; omtrent verdere maatregelen zal nog nader beslissing moeten worden genomen. Museum. Van het Museum verdient alleen de Conchylién- verzameling vermelding, die nog te Soekaboemi is, waar zij wordt gedetermineerd, aangevuld en geheel in orde gebracht door den Heer Ouwens, die na beëindiging dezer werkzaam- heden, welke hij geheel belangeloos op zich heeft genomen, den dank der vereeniging in ruime mate zal hebben verdiend. Voor de opruiming van hetgeen verder nog aanwezig is zullen in den loop van 1900 maatregelen worden genomen. Bibliotheek. De toestand der Boekenverzameling is sedert de overbrenging naar Buitenzorg belangrijk verbeterd, omdat daar voortdurend toezicht wordt uitgeoefend en personeel is voor het onderhoud. Aan leden der Vereeniging werden in het afgeloopen jaar ruim 90 ter leen gevraagde boekdeelen gezonden, terwijl er door de natuuronderzoekers te Buitenzorg veel gebruik werd gemaakt van de gelegenheid, om de Bibliotheek te raad- Ne plegen. Talrijke boekwerken werden aan de Siboga-Expeditie ten gebruike aan boord verstrekt. Door de rondzending der tijdschriften, enz., vóór de opzen- ding naar Buitenzorg, onder de te Batavia wonende Bestuurs- leden wordt hiervan thans ook meer nut getrokken, dan vroeger het geval was. Tijdschrift. Het tijdschrift, waarvan de vierde afle- vering door verschillende omstandigheden eerst in Maart zal verschijnen, bevat behalve de jaarlijksehe mededeelingen betreffende aardbevingen en het verslag omtrent de Gouver- — nements kina-cultuur o.a. bijdragen van den Heer VORDERMAN over Java-vogels — een vervolg zijner studie — en over Madoereesche plantennamen; van den Heer vAN DER STOK Over het Klimaat der Minahassa en van den Heer vaN GENNEP een critiek op het rapport van den Heer KOHLBRUGGE be gi treffende het klimatologische onderzoek van het Jangplateau Dat ook in het Buitenland, de belangstelling in ons Tijdschrift steeds toeneemt bewijzen de steeds binnenkomende aanvragen van Wetenschappelijke Genootschappen en Instel- A lingen om ruiling van edita; de Vereeniging stond op 31 Dec. 1899 in betrekking tot 231 van deze, tegen 223 op 31 Dec. 1898. Vergaderingen. De Bestunrsvergaderingen werden ge- regeld maandelijks gehouden. Niettegenstaande de vele onderwerpen van administratieven aard, die ter tafel werden ` 1 gebracht en waaromtrent beslissing moest worden genomen, - werd er toch meestal nog tijd gevonden voor wetenschappelijke — mededeelingen of tot gedachtenwisseling over wetenschap- 2 pelijke onderwerpen. De vergaderingen werden trouw bezocht, 3 ook door te Buitenzorg woonachtige Bestuursleden. Popuiaire voordrachten. De beide Populaire Voor- drachten in 1899 gehouden en middels introductie ook voor — niet-leden toegankelijk gesteld, vielen blijkbaar zeer in den - Ek ` ZE smaak yan het ontwikkeld Bataviaasche publiek. De Heer CH. M. van Deventer behandelde het onderzoek van goud- ertsen, de Heer J. G. vay DEVENTER electrische stralen en het teleerafeeren zonder draad. Een lezing toegezegd door Prof. WEBER over de plannen der Siboga-Expeditie kon niet doorgaan wegens vervroegd vertrek, maar daar de belofte gestand zal worden gedaan na terugkeer, is hier door gewonnen, dat wij nu in de gelegenheid zullen zijn uit den mond van den leider zelven het een en ander te vernemen omtrent de resultaten, die het zoo belangrijk diepzee-onderzoek heeft opgeleverd. Regeeringsopdracht. Op verzoek der Regeering heeft de Vereeniging zich belast met de werkzaamheden ter voor- bereiding van de waarneming der totale zon-eclips, die in Mei 1901 in Nederlandsch-Indië zichtbaar zal zijn; hiervoor is een Commissie uit het Bestuur benoemd en zijn fondsen beschikbaar gesteld. In hoofdzaak bepalen de werk- zaamheden zich nog tot meteorologische waarnemingen, uitgevoerd op verschillende plaatsen in de nabijheid der lin van totaliteit. Wereldtentoonstelling te Parijs. Voorde Parijsche wereldtentoonstelling werd door de Vereeniging ingezonden een exemplaar der deelen van het Tijdschrift verschenen sedert 1883, terwijl voor de commissie van redactie voor den catalogus door den Secretaris een uitvoerige nota werd samengesteld betreffende de werkzaamheden der Vereeniging sedert dat jaar. Vielen er in het vorenstaande al geen belangrijke feiten te vermelden, zoo meen ik toch, dat de Vereeniging in het. afgeloopen jaar blijken heeft gegeven van een opgewekt leven, dat wij in onzen kring nuttig werkzaam zijn geweest. Dat onze Vereeniging niet meer is, wat ze eenmaal was, nu er in onze kolonie naast haar zoovele andere vereenigingen LX 3k SE E en instellingen zijn verrezen, die de beoefening der natuur- wetenschappen ten doel hebben en de resultaten hunner onderzoekingen zelf publiceeren, terwijl wij met ons Tijdschrift vroeger nagenoeg alleen stonden, behoeft geen verwondering te baren. In zooverre als die mindere bloei samenhangt met toeneming van de beoefening der natuurwetenschappen, mogen wij er niet eens om treuren! Terwijl echter die verschillende vereenigingen en instel- lingen ieder slechts een speciaal onderdeel vertegenwoordigen, omvat onze Vereeniging het groote geheel en kan zij een tegenwicht zijn tegen al te ver gaande differentieering, die de beoefenaars eener bepaalden tak van wetenschap allicht maakt tot specialiteiten, oog nog oor hebbende voor datgene wat buiten hun directen studiekring valt. Als zou: danig heeft zij dus zeker nog een roeping te vervullen en kan zij het centrum zijn, waar allen elkaar ontmoeten, aan wie de bloei der natuurwetenschappen ter harte gaat. Wanneer wij dus in de maand Juli van dit jaar het 50-jarig bestaan onzer Vereeniging vieren, en daarbij met voldoening terugzien, op wat in vroeger jaren is verricht, dan mogen wij tevens een hoopvollen blik werpen in de toekomst! Februari 1900. MULLER. “REKENING EN VERANTWOORDING OVER HET JAAR 1899. ONTVANGSTEN. Saldo in kas op 1 Januari 1899. f Subsidie van het Gouvernement. .|, Rente van belegde gelden. . . Jaarlijksche bijdragen der leden. .|, Vergoeding voor het gebruik der vergaderzaal. S Aandeel in de huurpenningen | der WIR, 3 Restitutie in de uitgaven ‘voor: bedienden. onderhoud. verlichting . 3 | li > li / li at I H || Totaal. . f. 1866706: UITGAVEN. 1200817» | Bibliotheek. opm f 2000— | Tijdschrift. . st, 189/84 | Secretariaat en kosten mie) 2556|— ringen, drukloonen, enz p Brandassurantie. TES ^ An 3— | Koninklijke Akadem n ijdrage aan het FR der Waals- 1260 — fonds. | Aandeel in de uitgaven | voor: | verponding. 153.— | onderhoud. . „ 115.325 || architekt. . „ 15.— | 45735 E Bedienden. . a Pensioen van den mandoer. m Verlichting. . . V ui CM, Gebouwen. uu ox E Zoneclips-C ommissie . . . . "p Inningskosten 3 Saldo op ultimo December 1899. Ke cu PONE Totaal. d Be Baravıa, T Februari 1900. De Penningmeester, MAN. -- 66 SYSTEMATISCH OVERZICHT DER VOGELS WELKE op JAVA INHEEMSCH ZIJN DOOR A G, VORDERMAN VAN AANTEEKENINGEN VOORZIEN DOOR ST al INE NI Java is de streek van een der oudste nederzettingen der Hollanders in den Indischen Archipel. S Het eiland is beter bekend en dichter bevolkt dan eenig ander eiland in de nabuurschap en werd herhaaldelijk zoölogisch onderzocht, doch immer zoodanig dat West-Java als het best uit dit oogpunt bekend staat. Midden- en Oost- Java zijn zulks minder en van het hoofdeiland Madoera, dat in het Westen slechts door een zeer smalle en ondiepe zeestraat van den Java-wal gescheiden is, zijn in het geheel geen ornithologische waarnemingen geboekt. Het was Baron Freerk vox Wurms in 1774 en later onderkoopman en boekhouder bij het Compagnies-hospitaal te Batavia, die het eerst (voor zooverre mij bekend) persoonlijk vogels uit den omtrek der hoofdstad verzamelde en beschreef. In de eerste deelen van de Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen komen van zijn hand de beschrijving en nauwkeurige afme- tingen voor van de volgende vogels: BE, nn 1°. de kuikendief van het eiland Java, oeloeng-oeloeng of alap-alap. 2°. de havik van het eiland Java; 9". de nachtuil van het eiland Java; 4*. de kleine witte reiger van het eiland Java; 5%, de groote ijsvogel van het eiland Java; 6°. de nestjeszwaluw van het eiland Java; 7°, de geitenmelker; 8”. de kleine hoornuil en 9% de vogel Botok. (*) Eerst even vóór het Engelsche tusschenbestuur was er door de ijverige onderzoekingen van den Noord-A merikaanschen natuuronderzoeker Dr. Tomas HorsrieLp, eenig licht verspreid over de fauna der hoogere vertebrata van Jara, zoodat reeds in 1820 een getal van 219 Javaansche vogelsoorten door hem genoemd en meerendeels beschreven waren. Te oordeelen naar zijne plaatsopgaven in de Zoological Researches in Java and the neighbouring islands, waarin de vrucht zijner studién op dit gebied in 1824 gepubliceerd werd, en naar andere door hem verstrekte gegevens, die in het VI?* deel der Verhandelingen van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen voorkomen, verzamelde hij vogels in de om- streken van Banjoemas, Buitenzorg, Solo, Semarang en Patjitan op den Merbaboe en in het Prahoe-gebergte, nadat hij omstreeks 1806 den Oosthoek van Java geöxploreerd had. HonsFIELD was de eerste, die een systematisch overzicht van de destijds bekende Java-vogels publiceerde in het XIII“ Deel der Transactions of the Linnaean prine onder den titel , Systematic Arrangement of Birds from Ja Ongeveer velijktijdig met HorsrieLD bevond zich op Java de Fransche natuuronderzoeker LESCHENAULT DE LA Tour, die er gedurende eenige jaren zoölogische collecties gemaakt had, welke later haren weg naar het Musée d Histoire Natarólle te Parijs gevonden hebben. In 1817 stapte Dr. Reixwarpt te Batavia aan wal voorzien (*) beter uitgedrukt botaq (kaalkop). - SE van een tal van wetensehappelijke opdrachten nit Nederland, waaronder enkele de ornithologie betroffen. ; i Aan zijn tochten in de omstreken van Buifenzorg en 2 reis door de Preanger-Regentschappen heeft het Leidsche Museum voor Natuurhistorie verscheidene exemplaren van Java-vogels te danken. Z Zon pie hij o. m. vóór zijn vertrek naar de Molukken 1 eene bezending naturalien naar Nederland, waaronder de : huiden van 130 Javaansche vogels. i 1 Toen na zijne benoeming tot hoogleeraar te Leiden a zijne terugroeping uit Indië zijn taak op natuurhistorisch gebied door de inmiddels opgerichte Natuurkundige Commissie werd S overgenomen, waren het voornamelijk Künt en van HASSELT, | die van de Buitenzorgsche, Bantamsche en Preanger-vogels eene belangrijke en omvangrijke collectie te samen brachten. Hunne bezendingen naar Nederland bestonden uit ongeveer 2000 geprepareerde huiden van Java-vogels, die TEMMINCK in staat hebben gesteld de avifauna van Java in zijn „Planches Coloriées d' Oiseaux” een belangrijke plaats te geven. 3 Destijds reeds werd door Ktut en van HassELT naar Ne- 4 derland bericht, dat de kennis der vogel-fanna van West-Java | | nagenoeg even goed bekend was geworden als die van eenige streek in Midden-Europa. | De opvolgers dezer waardige mannen, Bore en MACKLOT, E wijdden vooral hunne krachten aan het maken vañ waar — nemingen en verzamelingen in de omstreken van Buitenzorg — en Tjikao in het Krawangsche. /— Bore droeg het plan bij zich, o. a. eene compleete ornithologie van Java te bewerken. Hij had daartoe reeds vele gegevens verzameld, die, jammer genoeg, bij den opstand der Chineezen in Poerwakarta in 1832 verbrand zijn, terwijl MACKLOT bij die gelegenheid te Krawang op wreede wijze vermoord werd. (*) (*) De volksoverlevering zegt dat hij gem ^ + Ei d S E d Ee ET Ee, EN den rivieroever der Tjitaroem, ub en waringinboom heeft het monument in haar groei geheel omva! BEZ "Se De verzameling Java-vogels en andere naturalia, die de Fransche natuuronderzoeker Drarp vóór 1822 bijeengebracht heeft, vond hare plaats in het hierbovengenoemde Parijsche Museum. Slechts een klein gedeelte werd later voor het Leidsche Museum bestemd. De werkkring der volgende leden van de Natuurkundige Commissie betrof meer andere oorden van den Indischen Archipel dan Java, zoodat aangenomen mag worden dat behalve de collectie van A. R. WarraAck later geene belang- rijke verzamelingen van Java-vogels Europa bereikten, totdat door schrijver dezes in 1897 alle du- en multiplicaten zijner vogelcollectie aan het Leidsche Museum ten geschenke werden gegeven en ook het Musée d’ Histoire Naturelle te Brussel met meerdere exemplaren bedacht werd. Sedert 1877 te Batavia gevestigd, had hij door zijne betrek- king als Stadsgeneesheer aanraking met de meeste vogeljagers ter plaatse, die hem na afloop hunner excursiën meestal de geschoten vogels aanbrachten, om daaruit keuze te doen, aan welke omstandigheid zijne geschriften over de Batavia- vogels hun ontstaan te danken hebben. Kleinere collecties van Java-vogels waren echter reeds vroeger door BLUME, JUNGHUHN, LAUTIER en DE VRIESE aan het Leidsche Museum verzonden, terwijl bovenal een manuscript vol degelijke biologische waarnemingen over Java-vogels vermelding verdient, dat omstreeks 1830 door den graaf pr Bocarmé opgesteld en aan den toenmaligen Directeur van het Leidsche Museum TrmarsckK ten geschenke werd aangeboden. Van dit manuscript heeft SCHLEGEL in zijne publicaties meermalen gebruik gemaakt. Jammer ge- noeg dat het nooit gepubliceerd is. Omstreeks 1839 bestond er te Batavia een door het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen opgericht Museum voor Natuurlijke historie, op de plaats waar zich thans de bureaux van het Mijnwezen bevinden en dat ten doel had alle voortbrengselen uit het dieren- en mineraalrijk van Java, zoomede der verdere eilanden van DC GC den Archipel in een klein bestek bijeen te brengen en voorts uit zijne doubletten een depôt voor ruiling te maken met het overeenkomstige Leidsche Museum. Over den toestand van dit Bataviasche Museum werd destijds, door een bevoegd persoon minder gunstig geoordeeld. De vertebrata waren er vertegenwoordigd door eenige vier- voetige dieren en een grooter aantal slecht opgezette vogels. Toen later dit onderdeel van het Genootschaps-Museum opgeheven werd, vonden de nog bruikbare exemplaren een zijn, die vermoedelijk in het Britsch Museum te vinden zijn. De schepen der latere groote wetenschappelijke expeditién deden Java te kort aan, om van daar eenigszins belangrijke van Java-vogels gepubliceerd is, Zijne collectie uit de (afdeeling Buitenzorg), waar hij als ` geneesheer van het toenmalige gezondheidsetablissement verbonden Was., gaf hij vóór zijn reis naar de Molukken, aan het Leidsche Museum ten geschenke. sang ANGE Ls ALFRED Russen WALLACE heeft, op zijne bekende reizen door den Indischen Archipel, eenigen tijd besteed aan het, verzamelen van Javaansche vogels voornamelijk van net Ardjoeno-gebergte in Oost-Java en van het Gedeh-gebergte in West-Java; een voorbeeld dat eenige jaren geleden door den bekenden Engelschen naturalist Forsss gevolgd is, die in 1879 in Zwid-Bantam verzamelde, doch daarbij meer het oog had op botanische onderzoekingen. Jammer dat over de zeer beduidende verzameling van WALLACE, nooit iets gepubliceerd is geworden. Ook de (CS Fraser, chef van een Engelsch handelshuis heeft zich ten opzichte van net British Museum verdienstelijk gemaakt door de toezending van vele vogels uit Java's Oosthoek. Intusschen wordt Java in de laatste decennien veelvuldig bezocht door buitenlandsche naturalien- verzamelaars, die ook vogelcollectien aanleggen, gedeeltelijk, bestemd voor parti- culiere verzamelingen, dan wel voor Musea in Huropa. Na al hetgeen hierboven over het onderzoek der Javaansche vogels vermeld is, kan veilig aangenomen worden, dat de avifauna van Java, hoewel nog niet volledig, toch beter be- kend is dan die van eenig ander eiland in den Archipel. Ongetwijfeld zullen echter nieuwe soorten aangetroffen worden, wanneer de hoogere bergstreken van Bantam, en elders, de Krawangsche oorspronkelijke bosschen en Zuid- Oostelijk Besoeki methodisch geëxploreerd worden. Hoewel de litteratuur over de vogels van Jara belangrijk is toegenomen door de beschrijvingen, die steller dezes in het Natuurkundig Tijdschrift van Nederlandsch-Indië publi- ceerde, zoo moet opgemerkt worden, dat deze opstellen ingezonden werden, naar gelang er vogels in zijn bezit kwamen, waardoor zij uit den aard der zaak over vele deelen van dit Tijdschrift verbreid zijn en de collecties broksgewijze behandelen. el is waar, dat hierbij een vaste richtsnoer voor de rangschikking der vogels bij iedere publicatie is in acht An SECH genomen, doch het ontbrak alsnog aan een systematisch over- zicht der specimina en vooral voor ornithologen in Europa is het moeielijk in die verspreide berichten de gegevens te vinden, die hen gewenscht voorkomen. Hierbij komt de omstandigheid dat sedert zijne eerste publicatie op ornithologisch gebied in 1881 en thans (begin 1900) nu de Catalogus der vogels van het Britsch Museum is verschenen, door dit laatste standaardwerk de studie der ornithologie in het algemeen en der avifauna van Java in het bijzonder belangrijk vergemakkelijkt is ook voor hen, die het voorrecht moeten missen de musea in Europa te kunnen bezoeken. Bovendien moeten vele namen in de eerste publicaties op dit gebied thans, als verouderd, worden beschouwd. Het denkbeeld om de opgave zijner reeds verschenen be- schrijvingen van Java-vogels systematisch te ordenen en de nomenclatuur tevens „up to date” te maken, was reeds bij hem opgekomen, toen Dr. O. Ersen, tegenwoordig conservator aan het Leidsch Museum, hem hierin versterkte en zelfs zijne hooggewaardeerde bijstand aanbood, voor eventueele correctie, die dankbaar aanvaard werd. Het is hierom, dat hij in deze publicatie, die gebaseerd is op de door hem beschrevene Java-soorten, naar de oor- spronkelijke edita gerefereerd heeft, en volgens den Catalo- gus van het Britsch Museum, aangevuld door aanteekeningen van Dr. Fixsch voornoemd, een algemeen systematisch overzicht heeft kunnen geven van alle soorten, die tot heden van Java bekend zijn geworden, waarbij ook naar de edita van HomsriELD, BERNSTEIN, en vox Wurms is verwezen. Aan deze verwijzing is toegevoegd de mededeeling, of de litteratunrgegevens, de descriptie, de biologie, de nidificatie, de oölogie of de inlandsche namen betreffen, welke laatste aangeduid zijn door de verkortingen van nomen malayicum, nomen sundaieum of nomen javanicum. De uitmuntende wijze waarop de synoniemen door de auteurs van den Britschen Catalogus zijn behandeld, ontslaat EE e A e Rat EG c Ck A hem van de taak andere synoniemen te noemen, dan die der door hem gerefereerde schrijvers. De nota's van Dr. Fınscn zijn in den tekst door [O. F.] aangeduid. Onder den naam van iederen vogel is in de eerste plaats verwezen naar den Cafalogus of the Birds of the British Mu- seum, en eerst daaronder naar de overige hierboven bedoelde geschriften. In den bedoelden Catalogus wordt de nauwkeu- rige beschrijving der soorten aangetroffen benevens hare geografische verbreiding. De geschriften van vox Wurmb zijn aangeduid door het nummer der „Verhandelingen van het Bataviaasch Genoot- schap van Kunsten en Wetenschappen” en die van Hors- FIELD naar zijn „Zoological Researches in Java” of wel naar de Trans. Linn. Society. Een overzicht van de ‘ornithologische geschriften van Dr. BrEnNsTEIN, die in Capanis:” Journal für Ornithologie” verschenen, heeft Dr. Fiwscu gegeven in zijn „Nachruf an Dr. BERNSTEIN (Id. 1866, p. 132). De eerste ornithologische verhandeling van BERNSTEIN, die hier in Indië verscheen, komt voor in de Acta Societatis Scientarum Indo-Neerlandicae Vol II. (*) Zij draagt den titel: Over zoogenaamde eetbare vogelnestjes en den nestbouw van eenige andere Javasche vogels, terwijl een ander ornitho- logisch onderwerp door hem in het VI“ deel dier Acta gepu- bliceerd werd, onder den titel: Over het soortelijk verschil van Falco lymnaetus Horsr. en Falco niveus Temm, (Spizaetus cirrhatus Bp.). Als vervolg zijner eerstgenoemde Indische publicatie gaf BERNSTEIN in het XXII" deel van het Natuurkundig Tijd- schrift voor Ned. Indië zijn: „Tweede oölogische bijdrage nadat reeds in het XIX“ deel van dit periodiek eene verhan- (*) Destijds droeg de Natuurkundige Vereeniging in Ned.-Indië nog niet het predicaat van , Koninklijke”. deling door hem was geschreven: Over eene merkwaardige anomalie in den oorsprong der arteriae carotides, waar genomen bij Pilta cyanura” en in het XXI** deel van dit Tijdschrift een stuk: Over monorchie of het voorkomen van een enkelen testikel bij Centropus medius MULL. en Centropus affinis HORSF. (*3 geschriften in den Catalogus van het Britsch Museum ont- - breekt. refereerd wordt, zoo zijn er onder welke vogels van andere eilanden behandelen, doch die tevens op Java voorkomen. — D I Nog verdient vermelding dat de verwijzing naar BERNSTEIN? — Wat betreft des schrijvers eigene geschriften, waarnaar ge- Zij zijn: : $ a. Bijdrage tot de Ornithologie van Sumatra (Natuurk. Tijds. v. Ned. Indië XLI); in de verwijzing afgekort tot Sumatra-Vogels 1. = b. — Bataviasche Vogels T, II, III, IV, V en VI. (Natuurk. Tijds. Ned. Ind. XLI, XLII, XLIII en XLIV.). Van de meeste Batavia vogels is ook de maaginhoud medegedeeld. 1 e. Alphabetische Index der in Deel XLI, XLII, XLIII, en 2 XLIV van het Natuurkundig Tijdschrift voor Nederlandsch: E- Indië beschreven Bataviasche Vogels (Natuurk. Tijds. Ned. Ind. XLIV.) 3 In dezen Index is tevens rdeplaatselijkeinlandsehe namen. — d. Chorura hyperythra Reu. een javaansche vogel. (Nat. Tijds. Ned. Ind. LXII. p. 948.). E e. Bijdrage tot de kennis der avifauna van den berg Salak | (West-Java) (Nat. Tijds. Ned. Indië XLVI); in den tekst | verkort tot Salak- Vogels. : J. Bijdrage tot de kennis van de avifauna der Preanger: Regentschappen langs de Wijnkoopersbaai OF: est-Java). Nat. Tijds. Ned. Indië XLVI); verkort tot Wijn- koopsbaaivogels. a 9. Over een kleine collectie vogels afkomstig van den Karimon- — (*) Eene overeenkomstige anomalie werd door schrijver dezes gecon- — i stateerd bij Centropus goliath Be. van Halmaheira en Batjan. Zie E Molukken-vogels in Nat. Tijds. Ned. Ind. LVIIT. p. 193. = DA" 8 en f. SES SE djawa-archipel. (Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVIII); verkort tot Karimon-djawa-vogels. Tweede bijdrage tot de kennis der ornithologie van Sumatra. (Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIX.); verkort tot Sumatra- vogels II. Over eene vogelcollectie afkomstig van Borneo. (Nat. Tijds. Ned. Ind. L); verkort tot Borneo-vogels. De vogels van Billiton. (Nat. Tijds. Ned. Ind. L); ver- kort tot Billiton-vogels. Over eene collectie vogels afkomstig van de Lampongs. (Zuid-Sumatra) (Nat. Tijds. Ned. Ind. LI); verkort tot Lampong-vogels 1. Java-vogels I. (Nat. Tijds. Ned. Ind. LD. Bijdrage tot de kennis der avifauna van het eiland Ba- wean. (Nat. Tijds. Ned. Ind. LI); verkort tot Bawean- vogels. Bijdrage tot de kennis der vogels van den Kangean-archipel (Nat. Tijds. Ned. Ind. LII); verkort tot Kangean-vogels. Bijdrage tot de kennis der avifauna van het eiland Noord- wachter, (Java-zee). (Nat. Tijds. Ned. Ind. LIV); verkort tot Noorda Lombok-vogels. (Nat. Tijds. Ned. Ind. LIV). Lampong-vogels II (Nat. Tijds. Ned. Ind. LV). Celebes-vogels (Nat. Tijds. Ned. Ind. LVIII). Molukken-vogels (Nat. Tijds. Ned. Ind. LVIII). Java-vogels II. (Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX). Behalve deze geschriften gaf ondergeteekende in het XLIV** Deel van het Natuurkundig Tijdschrift voor Neder- landsch-Indié, p. 187 en volgende een lijst van de vogels, die op Jara aangetroffen worden, onder den naam List of the Birds from Java. Deze bestond uit eene compilatie van als Jara-vogels aange- duide soorten voornamelijk uit de werken van HonsrrELp, TEM- MINCK, SCHLEGEL, BONAPARTE, G. R. Gray en SALVADORI, waar- van de namen tians grootendeels verouderd zijn, terwijl enkele synoniemen ten onrechte als afzonderlijke soorten, deld odd e zijn en wel door de beperkte ornithologische litteratuur, destijds 3 te Batavia aanwezig. In dit overzicht is naar deze lijst = niet verwezen. Evenmin naar Scurrarus, Musée d'Histoire naturelle des Pays-Bas en zijn Vogels van Nederlandsch- E Indië. De aanwijzing naar ScurgaEv's geschriften is te vinden - onder het nummer in den Britschen Catalogus waarnaar gè- | refereerd wordt. enne P ARS an an ys EE ET ve Thans een enkel woord over hetgeen onder Java-vogels verstaan wordt. Deze zijn niet alleen de vogels die op het eiland Java, worden aangetroffen, doch ook die, welke op de, tot Java behoorende, eilandjes inheemsch zijn. Zoo reken ik tot het ornithologisch gebied van Java: 1. Noesa baroe, 2 » sempoe, 9. „ kembangan, 4 5 Trouwers-eiland, en Klapper-eiland, allen langs de Zuidkust van Java. In Straat-Soenda: 6. Meeuwen-eiland. T. Prinsen-eiland. 8. Dwars-in-den-weg. 9. Toppershoedje. 10. Brabantshoedje en - 14. Poeloe-Merak. In de Java-zee. 12. Poeloe-pandjang. 18. babi. 14. de Detail inclusief Noordwachter. 15. de eilandjes in de baai van Batavia. T y langs de kust van ger 17. Boompjes-eilanden. 18. de Karimon-Djawa-archipel. 19. Bawean, verder: 20. Madoera. a a an 21. Poeloe-Kambing, in Straat Madoera. 22. Gili-radje. 23. , genting. 24. „ lawak. 25. Poeteran (Telanggoe.) 26. Sapoedi en 27. Raäs. (N.B. De Kangean-Archipel, die onder de residentie Madoera ressorteert, mist wat de avifauna betreft, geheel het Javaansche type en mag dus, te dien opzichte, niet op één lijn gesteld worden met de overige eilanden, die tot de residentie Madoera behooren.) Bawean, dat in de Java-zee, tusschen Java en Borneo ligt en dat door mij bezocht is, biedt een typisch Javaansche vogelwereld aan. Zoo komt daar o. a. voor Mierotarsus chalcocephalus Tkmm., die kenschetsend voor Java is, terwijl ik in Oost-Madoera de niet minder typisch Javaansche. Eueichla cyanura Bopp. aantrof. Wat betreft de rangschikking der vogels, zoo ben ik bij het systeem van Set vert, gebleven, terwijl de nomenclatuur op zeldzame uitzonderingen na, dezelfde is als die, welke in den Catalogus van het Britsch Museum voorkomt. De voor het Javaansche gebied als typisch beschouwde Soorten zijn met een asterisk * aangewezen, terwijl de ingevoerde tamme soorten die op Java aangekweekt worden, het teeken ** voor den naam dragen en de soor- ten, wier aanwezigheid op Java als twijfelachtig moet beschouwd worden, geen nummer in den doorloopenden lijst kregen, doch met een vraagteeken ? gemerkt zijn. A. G. VORDERMAN. Batavia, Januari 1900. RAPACES . . . . . . (ROOFVOGELS). I. NOCTUAE (UILVOGELS) MA E (OORUILEN). |. Ketupa javanensis (Less.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. II. BERNSTEIN. Journ. f. Orn. 1860. p. Se (Biol. nid.; 001. nom. sundaic.). VORDERMAN. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 89. (descript.; nom. malayic.) — Id. id. Salakvogels. Nat. Tijd. Ned. Ind. XLV. p. 310. nom. sundaic.). Strix ketupa HomrsrreLp. Trans. Linn. Soc. vm. p. 141° (descript.; nom. javan.). 2. Bubo orientalis (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. II. p, 39. Strix orientalis Horsrieup. Trans. Linn. Soc. XIII p- 140. (diagn.; nom. javan.). 3. Scops lempiji (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. ANA Bernstein. Act. Soc. Scient. Ind. EE III sub 5, p. 19: (biol.; nid.; oöl.; nom. sundaic.). Ipgw. Journ. f. m 1859. p. 181. (idem). VORDERMAN. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 192. (descript.; nom. malayic.). Iprem. Salakvogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 310. (nom. sundaic.). „De kleine Hoornuil "; V. Worms. Verh. Bat. Genee K. en W. IV. p. 376. (descript.). EE E ` Br S y s i | sc EK A ? Scops rufescens (Horst: SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. II. p. 102. VORDERMAN. Lampong-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 207. (descript.). Strix rufescens HonsrrELD. Trans Linn. Soc. XIII. p. 140. (diagnos.; nom. javan.). [HorsrieLp's Beschreibung ist durchaus ungenügend, das Vorkommen der Art auf Java zweifelhaft. ScHLr- GEL notirt zwar ein Exemplar von „Java” (Revue Noctuae 1873. p. 11. No. 4) indess ohne Angabe des Sammlers und neuere zuverlässige Angaben scheinen zu fehlen. — O. F.] BO STRÍGEM. ze eld (KATUILEN). 4. Ninox borneensis (Bp.) GunwEY. Ibis 1879. p. 470. (descript.). — Ninox seutulata pt., SHARPE Cat. Birds Brit. Mus. IL. p. 156. „Java” (GuRNEY). — [O. E * 5, Glaucidium castanopterum (Horst SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. II. p. 216. Strix castonoptera Horsrieup. Trans. Linn. Soc. XIII p. 140. (diagn.; nom. javan.). 6. Syrnium sinense (Lath.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. II. 61. Strix seloputo HonsriELD. Trans. Ee Soc. XIII. p. 140. (diagn.; nom. javan.). Ulula seloputo VORDERMAN Batavia-vogels IJ. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIT. p. 32. (descript.; nom. malayic.). 7. Strix flammea (L) 2. javanica (Gm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. II. p. 301. „de nachtuil van Java”, v. WuRMB, Verh. Bat. Genoots. K. en W. IIT. p. 235. (descript.). LX e Mo Got Gare 1902. AD GER Strie javanica HomsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 139 (diagnos.; nom. javan.) Strir flammea VORDERMAN Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 194. (deseript.; nom. malayic.). 8. Phodilus badius (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. 11 p. 309. ; Strix badia HoRSFIFLD, Trans. Linn. Soc. XIII. p. 139 (diagnos.; nom. javan.). IL ACCIPITRES (VALKVOGELS). n FERUGONES . . . .-: VALEEN) 9. Falco ernesti (Sharpe.) Falco melanogenys Gourp. SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. I. p. 385. Falco communis VORDERMAN, Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 208. (descript.; nom. malayic.). [Die Form der Sunda-Inseln ist seitdem von SHARPE S n. Falco ernesti (Ibis 1894, p. 545) abgesondert worden; so dass F. melanogenys GouLD nur für die australische Form verbleibt. 0. — F] I0. Falco papuanus (M. en Wigl.) Falco severus Horsr, — SHARPE. (at. Birds Brit. Mus. L p. 997. Ha HorsrreLp. Trans. Linn. Soc. XII. — p 135. (diagn.; nom. javan.) [Nach Meyer und WiGLESWORTH bezieht sich F. seve- rus Honsr, auf die Art von Malakka, Ceylon und den Con- tinent Indiens die Art. von Java und den Sunda-Inseln, Neu-Guinea, ete, ist specifisch als F. papuanus M. und Wier (Abhandl. Kön. Mus., Dresden 1892-'93. no. 3) ab- 3 gesondert worden. — O. F.] E a li. Cerchneis occidentalis (M. en Wigl.) Cerchneis moluccensis H. en J. — SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. I. p. 430. Idem VORDERMAN Kangean-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIT. p. 185 (descript.). Falco tinnunculus HonsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 135. (nom. javan.). [Nach Mrurp und Wieresworrn: C. occidentalis. (Ab- hand. Kön. Mus. Dresden. 1896. no. 2; p. 8)— O. F.] (2. Microhierax fringillarius (Drap.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. I. p. 367. Ib. VORDERMAN. Lampong-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 203. (descript); — Ip. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ind. LIX. p. 202. (descript.). Falco coerulescens HonsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 135. (nom. javan.). B. AQUILDAR . . - . (ABBNDEN. I3. Neopus malayensis (Temm.) SHARPE. (at. Birds Brit. Mus. I. p. 257. VORDERMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 374. (descript.). Aquila malayensis (GRAY); Id. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 310 (descript.). 14. Haliaetus leucogaster (Gm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. p. 307. VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Nd. Ind. XLII. p. 34. (descript.; nom. malayic.). 15. Polioaétus ichthyaétus (Hors f.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. I. p. 452. Falco ichthyaetus Horsrieup. Zool. Research. Java. (descript.; Gë SH biolog.) — Ip. Trans. Linn. Soc. XIII p. 136. (descript; | | nom. javan.). 3 Pandion ichthyaetus (Horsr.) VORDERMAN. Batavia-Vogels de II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIT. p. 37. descript.; nom. malayic). l6. Haliastur intermedius (Gurn.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. 1. p. 314. ; 1 „de Kuikendief van het eiland Java", vox Wurus. Verhand. | Batav. Genoots. K. en W. II. p. 465. (descript. 1784). — Haliastur pondicerianus BerNsteix. Journ. f. Orn. 1860. : p. 417. (biol.; nidif.; oöl.; nom. sundaic.). 4 Haliaetus indus VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. S Ned. Ind. XLII. p. 36. (descript.; nom. malayic.). = Idem, In. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. — — XLVI. p. 68. (nom. sundaic.). : Falco pondicerianus HoRSFIELD, Trans. Linn. Soc. XUL E. p. 196. (nom. javan). K 17. Pandion leucocephalus (Gould.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. I. p. 451. €. ASTURES . ; . © (HAVIKKEN) 18. Spizaétus limnaëtus (Horst) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. I. p. 272. Falco limnaëtus Horsemen. Zoöl. Research. in Java ber . Cripf.; biolog). — Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 138. (descript.; nom. javan.). — Bernstein. Acta. Soc. Scient. ; Ind. Neerl. VI. sub. I. p. 1—20. (descript.; biölog.; nid. 061.; nom. sundaic)— Ip. Journ. f. Ornith. 1860. p. 419. a (deseript. ; biolog. ; nid.; oölog.; nom. sundaic.) — ID. F. niveus "Cw. 493, (deseript. ; biolog.; nid.; oöl.; nom. sundaie.). EF Spizaetus cirratus VORDERMAN, Batavia-Vogels IIT. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 196. (descript.; nom. malayic.). I3. Lophotriorchis kieneri (Geoff) SHARPE. Cat, Birds Brit. Mus. I. p. 255. -— ` SE VORDERMAN. Celebes-vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LVIII. p. 32 (deseript.) | [Die Angabe ,Java” beruht nur auf einen Angabe GURNEY'S in Gourp's „Birds of Asia” und bedarf dringend des sicheren Nachweises. — O. F]. Sedert de samenstelling van het concept van dit over- zicht is gebleken, dat de hierbedoelde soort meermalen in de Preanger o. a. op den Salak en den Goenoeng Missighit door den heer BamrELs, administrateur der We Pangeranggo geschoten en waargenomen is. [A. G. V] 20. Astur trivirgatus (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Mus. I. p. 105. VORDERMAN, Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 313 (descript.; nom. sundaic.) „de havik van het eiland Java” vox Wurmb. Verhand. Bat. Genoots. K. en W. III. p. 231. (descript 1781). 21. Astur soloénsis (Lath.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. I. p. 114. pl. IV. Micronisus soloënsis, VORDERMAN. Lampong-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 205. (descript). Falco soloënsis, HoRsrrELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 181. (diagn.; nom. javan). ? Astur torquatus (Temm.) SHARPE. Cat. Birds. Brit. Mus. I. p. 125. [SCHLEGEL verzeichnet zwar ein Exem plar als angeblich von Boir auf Java gesammelt, (Cat. Astur. 1862. p. 40 ind. no. 1); es dürfte hier aber jedenfals ein Versehen vorliegen, da die Art seitdem, nicht mit Sicherheit von Jara nachgewiesen wurde — O. F.] 22. Accipiter virgatus (T emm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. I. p. 150. Nisus virgatus. VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ce > Ned. Ind. XLII. p. 39. (deseript.). — In. Wijnkoopsbaai — Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII), p. 68 (nom. sundaic.) E D BUTEONES . . . (BUIZERDEN) 23. Butastur liventer (Temm.) SHARPE. Cat. Birds. Brit. Mus. I. p. 296. : VORDERMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds Ned. Ind. LI. p. 375. (descript.). E ? Butastur indicus (Gm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. I. p. 297. | [Bis jetzt ohne sicheren Nachweis auf Java. O. F.] 24. Spilornis bacha (Daud.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. I. p. 290. | B BERNSTEIN. Journ. f. Orn. 1860 p. 425. (descript.; biol.; 53 nid.; oöl.; nom. sundaic.). S Circaëtus bacha VORDERMAN. Batavia-Vogels V. Nat. Tijds Ned. Ind. XLIII. p. 176. (deseript.; nom. malayic.). » Falco bido HoRSFIELD. Trans. Linn. Soc. XII. p. 197. descript.; nom. javan.). : MB. (WOOD WE 25. Elanus hypoleucus (Gould.) SHARPE. Cat. Birds. Brit. Mus. 1. p. 338. BE VORDERMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI p. 184. (descript.; nom. malayic.). E Falco melanopterus HonsrIELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 190. (diagnos.; nom. javan.). F. PERNIS . . . . (WESPENDIEVEN) 26. Pernis ptilonorhynchus (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. 1. p. 347. Pernis cristatus VORDERMAN. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 210. (deseript.; nom. malayic.). BER n ns AVES INSESSORES .. (ROESTVOGELS). L ISPIDAE (KONINGSVOGELS). A. ALCEDINES... . dJBSVOOGELSY. 27. Pelargopsis leucocephala (Gm.) var. fraseri (Sharpe.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 106. „de groote Ysvogel van het eiland Java", NON Wurms. Ver- hand. Bat. Genoots. K. en W. III. p. 943. (descript. 1781.) Alcedo leucocephala VorbErMAN. Batavia-Vogels IL. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 42. (descript.; nom. malayie.). Idem. HORSFIELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 174. (nom. javan.). 28. Alcedo ispida (L.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 141. 29. Alcedo euryzona (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 154. VORDERMAN. Sumatra-Vogels II. Nat. Tijds. 2 Ned. Ind. XLIX. p. 51. (descript.). 30. Alcedo meninting ee? SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 157 VORDERMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. gar Ind. XLI. p. 185 (descript.; nom. malayic.) — Ip. Billiton-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 434. (descript.). Idem, Horsrıewv. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 172 (descript.; nom. javan.). 31. Alcedo beryllina (Vieill.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 161. Vorbermax. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 41. (descript.; nom. malayic.). Alcedo biru HorsrieLD. Zoöl. Research. Java. (descript. * biolog.) — Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 172. (diagnos.; nom. javan.). 32. Ceyx innominata (Salvad.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 180. Ceyx rubra VORDERMAN. Batavia-Vogels. V. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 179. (descript.) — Ip. Ceyx innominata, : Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 68 (nom. sundaic.). Alcedo tridactyla HoORSFIELD, Trans. Linn. Soc. XIII. p. n. (nom. javan.). 33. Carcineutes pulchellus (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 198. Dacelo pulchella HORSFIELD., Zoöl. Research. Java. (deseript) | Idem Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 175. (diagn.; nom. jas Lacedo pulchella NORDERMAN, Sumatra-Vogels. II. Nat. Bes Ned. Ind. XLIX. p. 52. (descript.) -34. Malcyon coromandus (Lath.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 217. E ESSE. d E EE eer cr Callyaleyon coromandus VORDERMAN. Java-Vogels. I. Nat - Tijds. Ned. Ind. LI. p. 384. (descript.) Alcedo coromanda HoRsFIELD. Trans. Linn. Soc.XIII. p. Is (nom. javan.) 35. Haleyon chloris (Bodd.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 213. Dacelo chloris VORDERMAN. EEN 11. geg Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 45. (descript.; nom. malayi yic Ipem. Java-vogels. IT. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. SCH biolog) Iprem. Sauropatis chloris, Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 68. (nom. sundaic.) Todiramphus chlorocephalus Bv. Berxsreix. Tweede 00108: Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 8. (biol.; nidit.; oöl.; nom. malayic) — Ip. Journ. f. Ornith. 1859. p. 189. (biol.; nid.; oöl.; nom. sundaic.) Alcedo Che? HomsriELD. Trans. Linn. Soc. xuL p. 114. (nom. javan.) i BT us 36. Halcyon sanctus (Vig. & Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 267. Sauropatis sancta. VORDERMAN. Batavia-Vogels. V. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 177. (descript.; nom. malayic.) Alcedo sacra HonsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 174. (diagn.; nom. javan.) * 37. Halcyon cyaniventris (Vi eill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 228. Halcyon melanoptera Br. BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 190. (biol.; nid.; oól.; nom. sundaic.) Halcyon omnicolor Br. Bernstein. Tweede oölog. Bijdr. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 9. (biolog.; nid.; oöl.; nom. sundaic.) Dacelo cyaniventris VORDERMAN. Batavia-Vogels. IT. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 43. (deseript.; nom. malayic.) Ip. Entomobia cyaniventris Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 68. (nom. sundaic.) Alcedo melanoptera HorsFIELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 174. (diagn.; nom. javan.) B. MEROPIDAE . . . (BIJENETERS). * 38. Melitophagus leschenaulti (Vieill.) SHARPE., Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 55. Merops urica Horsr. Trans. Linn. Soc. XIII. 1812. p. 112. (diagnos.; nom. javan.) Merops quinticolor VORDERMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 186. (descript.; nom. malayie.) — Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds Ned. Ind. XLVI. p. 70. (nom. sundaic.) 39. Merops sumatranus (Raffl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 61. Merops bicolor VORDERMAN. ae , Nat. Tijds Ned. Ind. XLVI. p. 68 (descript; nom. TE Ip. Lampong-vogels I. Nat. Tijd. Ned. Ind. LI. p. el (deseript.) 40. Merops philippinus (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. Ti. E: VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. AL -p. 47. (descript.; nom. malayic.) i x : : Merops javanicus HoRsrIELD. Trans. Linn. Soc. XIII p. m (deseript.; nom. javan.) C. CORACIIDAE . . (SCHARRELAARS. 41. Eurystomus orientalis (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 33. E a VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. P» i (descript.) D. BUCEROTIDAE . . (NEUSHOORN-VOGELS). * 42. Buceros sylvestris (Vieill.) Grant. Cat, Birds Brit. Mus. XVII. p. 354. E Buceros lunatus VORDERMAN. Salak-Vogels Nat. Tijds. Ne Ind. XLV. p. 316. (descript.; nom. sundaic.) 1 Buceros rhinoceros Homrsrreun. Trans. Linn. Soc. XIII. p. I . (nom. javan.) 43. Anthracoceros convexus (Temm.) GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XVII p. 364. — -Hydrocissa convexa VORDERMAN. Borneo-Vogels. Nat. 41 Ned. Ind. L p. 386. (descript.). | Buceros albirostris HorsræLD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. Y (nom. javan.) Hydroeissa albirostris VORDERMAN. Wijnkoopsbaai- 0 Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI p. 70. (nom. sundaic.). 2-050 wc ? Anthracoceros malabaricus (Gm.) Grant. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 365. [Durchaus zweifelhaft ob von Java? SCHLEGEL notirt (Cat. Bucerot. p. 7.) einen angeblich durch krut, und VAN Hasseur, von Java eingesandten Schädel; diese Angabe ist aber höchstwahrscheinlich eine irrthümliche und die Art bedarf dringend des sicheren Naehweises.— O. F. 44. Rhytidoceros undulatus (Shaw. ) Grant. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 382. Buceros plicatus BERNSTEIN. Journal. f. Ornith. 1861. p. 113 (descript.; biol.; nid.; 0061) Rhytidoceros obscurus VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 315. (descript.; nom. sundaic.). Buceros undulatus HorsrieLD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 175. (nom. javan.) IL SCANSORES (KLIMVOGELS). A. PSITTACI 2:35 35% (PAPEGAAI-VOGELS). * 45. Palaeornis alexandri (L.) SarLvaport. Cat. Birds Brit. Mus. XX. p. 468. Palaeornis pondicerianus BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 187. (biolog.; nid.; oöl.; nom. malayie.). — Ip. Tweede oölog. bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 3. (biol.; nid.; oöl.; nom. malayic.). Palaeornis javanicus VORDERMAN, Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIT. p. 198. (descript.; nom. malayic.) — Ip. Salak- Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XIV. p. 317 mom. sundaie.). Psittacus osbecki Horsrırıv. Trans. Linn. Soc XIII. p. 182 (nom. javan.). * 46. Loriculus pusillus (G. R. Gray.) SALVADORI, Cat. Birds Brit. Mas. XX. p. 520. VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 317. (descript.; nom. sundaic.). — 60 — Psittacus galgulus HORSFIELD, Trans. Linn. Soc. XIII. p. 182. (diagn.; nom. javan.). = 47. Loriculus galgulus (L.) * S SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XX. p. 531. y Coryllis galgulus VORDERMAN. Batavia- Vogels IV. Nat. Tijds. / Ned. Ind. XLIII. p. 91. (descript.; nom. malayic.). * Dit EA is van elders ingevoerd en, na nit ge- E vangenschap ontvlucht te zijn, in de omstreken Val — Batavia nestelend aangetroffen. < B PICIDAE (SPECHT VOGELS). | ee Gi (SPECHTEN). 48. Gecinus vittatus (Vieill.) HaRarrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 46. ; VoRDERMAN. Java-Vogels L Nat. Tijds. Sen. Ind. LI. p. 378. (deseript.). | Gecinus dimidiatus. Id. Batavia- -Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIT. p. 50 (descript.; nom. malayic.). 49. Gecinus puniceus (Horsf.) Harerrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 64. ; VORDERMAN. Lampong-Vogels I. Nat. ids Ned. Ind LI. p. 212 (deseript.). | Picus puniceus Homsrieup. Trans. Linn. Soc. XII. P- 116 (diagnos.). * 50. Chrysophlegma miniatum à orst.) Harcrrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. * Picus miniatus HorsrieiD. Trans. Linn. Pim XIII. p. 176 (nom. javan.). * DL Chrysophlegma mentale (Temm.) Harerer, Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 125. capu ? Gauropicoides rafflesi (Vig.) Harerrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII p. 132. VORDERMAN. Sumatra-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XVIX. p. 48. (descript.) [Ich finde keinen sicheren Nachweis des Vorkommens auf Java. — O. F.] 52. Dendrocopus analis (Horsf.) HARGITT. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 266. VORDERMAN. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 208. (biolog.). Picus moluccensis GML.? BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. — Idem. p. 189 (biólog.; nid.; nom. sundaic.) [B. meint diese Art mit rothem Oberkopf. (c7) — O. F.] Picus analis VORDERMAN. Batavia-Vogels II Nat. Tijds. Ned. Ind. XVII. p. 51 (descript.; nom. malayic.). Picus minor HorsrreLD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 177. (nom. javani. Dendrotypes analis VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 318. (mom. sundaic. — Id. Wijn- koopbaai-Vogels, Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 70. (nom. sundaic.). 53. Jyngipicus auritus (Ey t.) Hanarrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 325. Picus moluccensis Be. BERNsTEIN. Journ. f. Ornith. 1861. p. 119 (deseript.; biol.; nid.; oöl.). — Id. Act. Soc. Scient. Neerl. Ind. III sub 5. p. 10. (biöl.; nid.; oöl.; nom. sundaic.). Ip. VORDERMAN. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 200. (descript.; nom. malayic.). * 54. Miglyptes tristis (Horsf.) Hanarrr, Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 384. VORDERMAN. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 204. (deseript.). Picus tristis HORSFIELD, Trans. Linn. Soc. XUL p. 177. (diagn.; nom. jayan.). M LL 55. Micropternus brachyurus (Vieill.) Hanzarrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 369. E. Micropternus badius (Rarrı.) NICHOLSON. Ibis 1881. p. he Java (H. O. Forbes). — [O. F.] l 56. Tiga javanensis (Ljung.) Harerrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 412. b Picus tiga HorsrieLD. Zoöl. Research. Java. (descript). = 1 Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 177. (descript.). E Tiga tridactyla VORDERMAN. Batavia-Vogels Il. Nat. Tijds. 1 Ned. Ind. XLIL p. 48, (descript.; nom. malayie.). 2 a * 57. Chrysocolaptes strictus (Horsf.) Hanerrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 447. ; VORDERMAN. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind XLII. p. 92. (deseript.; nom. malayic.). — In. Kangear ` Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIL p. 185. (descript) — - Ip. Java-vogels. II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 20. (deseript.). : Picus strictus, Horsrmerp. Trans. Linn. Soc. XI. P. 116. (nom. javan.). | 58. Chrysocolaptes validus (Temm.) Hanarrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 458. z Xylolepes validus NORDERMAN, Sumatra-Vogels II. Nat. Tijds Ned. Ind. XLIX. p. 43. (descript.). ) Ibex. Lampong-Vogels II, Nat. Tijds. Ned. Ind. LV. P- 142. (descript.). * 59. Hemicercus concretus (Temm.) Hanarrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 482. VORDERMAN. Java-Vogels, II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 206. (descript.). 60. Hemilophus pulverulentus (Temm.) Harcrrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 494. a ` ge 61. Thriponax javensis (Horsf.) Harcrrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 498. Id. VORDERMAN. Lampong-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LL p. 213. (descript.). Picus javensis HorsFIELD. Trans. Linn. Soc. XUL p. 175. (descript.; nom. javan.). B. PICUMNI . . . . (DWERGSPECHTEN). ? Sasia abnormis (Temm.) Harerrr. Cat. Birds Brit. Mus. XVIII. p. 557. VORDERMAN. Billiton-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 430. (descript.). [Der sichere Nachweis des Vorkommens auf Java scheint noch nicht geliefert. — O. C BUCCONES . . . . (BAARDVOGELS). * 62. Chotorhea corvina (Temm.) SCLATER. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 56. VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 320. (descript.). * 63. Chotorhea javensis (Horsf.) SCLATER. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 56. Megalaima javensis VORDERMAN. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 70. (descript.; nom. sundaic.). Bucco javensis HoRsrIELD. Trans. Linn. Soc. XIII, p. 181. (descript.; nom. javan.). * 64. Cyanops armillaris (Temm.) SCLATER. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 66. Bueco armillaris BERNSTEIN. Journ. f. est 1861. p. 121. (biol.; nid.; 0öl.). EO Se Megalaima armillaris VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 319. (descript.). 65. Cyanops lineata (Vieill.) SCLATER. Cat. Birds. Brit. Mus. XIX. p. 80. : Megalaima viridis VORDERMAN. Batavia- Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 202. (descript.; nom. malayic.). * 66. Xantholaéma australis (Hors f.) SCLATER. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 94. ; VORDERMAN. Wijnkoopsbaai-Vogels Nat. Tijds. Ned. Ind. - XLVI. p. 72. (descript.; nom. sundaic.). Bucco australis Honsrikup, Trans. Linn. Soc. XUL p. 181. (diagnos.; nom. Javan.). 67. Xantholaéma rosea (Dum.) SCLATER. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 90. VORDERMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 371. (descript). — Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 71. (nom. sundaic.). E Megalaima rosea. Ip. Batavia-Vogels. I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLL p. 187 (descipt.; nom. malayic.). : Bucco philippensis HORSFIELO. Trans. Linn. Soc. XII. p. 181. (nom. javan.). D. TROGONES . . . (SOEROEKOE’S). 68. Harpactes oreskios (Temm.) GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. p. 494. * 69. Hapalarpactes reinwardti (Temm.) Grant. Cat. Birds Brit. Mus. XVII. S Apalharpactes reinwardti NORDERMAN " Ralak Vorbis Bee KAKEN e Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 321. (descript.). a E. CUCULIDAE (KOEKOEKVOGELS). A.: OUCULI .:. C". RORRORKEN: 70. Coccystes coromandus (L.) SuEkLLEy. Cat. Birds Brit. Mus. XIX p. 214. VoRDERMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI p. 380. (descript.). 7l. Surniculus lugubris (Hors f.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 227. VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 207. (descript.; nom. malayic.). Cuculus lugubris HonsrrELD. Zoöl. Research. Java (descript.; biolog. — Ip. Trans. Linn. Soc. XUL p. 179. (diagnos.; nom. javan.). 72. Hierococcyx sparveroides (Vig.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 232. VonpERMAN. Lampong-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LL p. 215 (descript.). 73. Hierococcyx varius (Vahl.) SuELLEy. Cat. Birds Mus. XIX. p. 234. 74. Cuculus micropterus (Gould.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 241. VORDERMAN. Noordwachter-Vogels, Nat. Tijds. Ned. Ind. LIV. p. 318 (descript.). 75. Cuculus intermedius (Vahl.) SuELLEy. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 252. Cuculus striatus VoRDERMAN. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 203. (descript.; nom. mala yic.). Cuculus canorus HonsrrELD. Trans. Linn. Soc. XIIL p. 179. (diagnos.). LX ok — 66 — 76. Cuculus poliocephalus (Lath.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 255. E. : Id. VORDERMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. 7 p. 378. (descript.). 1 77. Cuculus sonnerati (Lath.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 262. T Cacomantis sepuleralis VoRDERMAN. Batavia-V ogels d $ ; Tijds. Ned. Ind. XLL p. 190. (descript.; nom. Pr : Id. Ip. Java-Vogels L Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 9/9. ; (descript.). E ? : Cacomantis sonnerati Ip. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. - XLV. p. 324. (descript.). CH Cuculus pravatus Horsrieuv. Trans. Linn. Soc. XUL p. 179. | (diagnos.; nom. javan.). 78. Cacomantis merulinus (Scop.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 268. Gë : Id. VORDERMAN, Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. ALI. p. 189. (descript.: nom. malayic.). 179 Cuculus flavus HorsrIELD, Trans. Linn. Soc. XIII. P RK (nom. javan.). 73. Cacomantis passerinus (Vahl.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 277. 80. Chalcococeyx xanthorhynchus Horst) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 289. | Chrysococeya zanthorhynehus VorDERMAN. Borneo-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 302. (descript.). p. Cuculus ranthorhynchus HorsrikLD, Zoöl. Res. Java. (descrip. | ld. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p, 179. (descript.). 8l. Chaleococcyx basalis (Horsf.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 294. Chrysococcy« lucidus VORDERMAN. Batavia-Vogels V. Nak 3 WE `, 422 Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 180 (deseript.; nom. malayic.). Cuculus basalis HORSFIRLD, Trans. Linn. Soc. XIII. p. 179. (descript.). 82. Chalcococcyx malayanus (Raffl.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX p. 298. 83. Eudynamis honorata (L.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. d. 316. Eudynamis orientalis VORDERMAN. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 205 (descript.; nom. malayic.). Cuculus orientalis HonsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 178. (nom. javan.). B. CENTROPI....(SPOORKOEKOEKEN) 84. Centropus sinensis (Steph.) SHELLEY, Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 343. Centropus medius? BERNSTEIN. Tweede Oólogische Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 7. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. Centropus bubutus. Journ. f. Ornith. 1861. p. 118. (biolog.; nid.; oólog.; nom. sundaie.). Centropus eurycercus VORDERMAN. Batavia-Vogels. V. Nat. Tijds. Ned. Ind. p. 181. (descript.; nom. malayic.). Centropus bubutus et Centropus philippensis var. javanensis Horsriern. Zoöl. Research. Java. (descript.). “Id. In. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 180. (diagnos.; nom. javan.). 85. Centropus purpureus (Shelley.) Sneurey. Cat. Birds Brit. Mus. XIX p. 348. Ip. VogpERMAN. Java-Vogels II Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX p. 208. (descript.) erratum op Java-Vogels 1 p. 382. Centrococeya nigrirufus Ip. Java-Vogels I Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 382 (deseript.). 24 ` s 86. Centropus javanicus (Dumont.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX p. 354. Centropus affinis BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. ER (biol.; nid.; anatom.; nom. sundaic.). Id. lo. Tweede Oölogische Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 5. (biol.; nidific.; nom. sundaic ^ Id. HomsriELD. Trans. Lit. Soc. XHL p. 180. (diagno$; — nom. javan.). Centropus rectunguis VORDERMAN. Batavia-Vogels 11. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 53. (desript.; nom. malayicJ. Centrococeyx javanensis Ip. Lampong-Vogels I. Nat. Tijds Ned. Ind. LI p. 217. (descript.). €. PHOENICOPHAEI . . (MALKOHA' S. 87. Zanclostomus javanicus (Horsf.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 380. Phoenicophaes javanicus Homrsrreup. Zoöl. Research. Java. (descript.; biolog.). Y Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XUL p. 178. (diagnos.; nom. E Id. VompERMAN. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ne Ind. XLVI. p. 73. (descript.; nom. sundaic.). * 88. Rhinococcyx curvirostris (Shaw.) SHELLEY. Cat. Birds Brit. Mus. XIX. p. 397. Phoenicophaes curvirostris VORDERMAN. Salak-Vogels- Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 324. (deseript.; nom. sundaic. Phoenicophaes melanognathus HorsrrieLD. Trans. Linn. Soc. XUL p. 778. (descript.; nom. javan.). 111. CHELIDONES (ZWALUWVOGELS) A. CAPRIMULGI (GEITENMELKERS). 89. Caprimulgus macrurus (Horsf.) HARTERT. Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 537. Id. BrnNsrEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 182. (biolog-; nid.; oólog.; nom. sundaic.). UK E RE ER seio ee ee ES e Id. Ip. Tweede Oólog. Bijdr. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 1. (biolog.; nid.; oöl.; nom. sundaic.). Id. VoRDERMAN. BatayiasVogeli II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 57. (descript.; nom. malayic.). Id. HonsrrELp. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 142. (descript.). „de geitenmelker” vox Wurms. Verhand. Bat. Genoots. K. en W. IV. p. 374. (descript.; biolog.) 1782. 90. Caprimulgus affinis (Horsf.) HARTERT, Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 549. Id. HorsrreLp. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 142. (diagnos.; nom. javan.). Id. VonpERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLH. p. 54. (descript.; nom. malayic.). Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVL p. 76. (nom. sundaic.). ? Batrachostomus stellatus (Gould.) HARTERT. Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 639. Id. VorpeERMAN. Sumatra-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIX. p. 54. (descript.). [ The Type is said to be from Java, but this is very doubtfull,” Harrerr. 1. e. — O. F.] 91. Batrachostomus javensis (Horsf.) HARTERT. Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 640. Podargus javensis HorsrieLp. Zoöl. Research. Java. (descript.; biolog.). Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIIL p. 141. (deseript.; nom. javan.). Id. BERNsTEIN. Journ. f. Ornith. 1860. p. 428. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). B. CYPSELI . . . . (GIERZWALUWEN). 92. Micropus subfurcatus (Blyth.) HARTERT, Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 456. E A en Oypselus subfurcatus VORDERMAN. J ava-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LL p. 385. (descript.). 93. Micropus pacificus (Lath.) HARTERT. Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 448 . 448. Id. VorDERMAN. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 210. (descript.). 94. Tachornis infumata (Sclat.) HARTERT. Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 467. 2i Cypselus palmarum BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1860. p. 423. (descript.; biolog.: nid.; oólog.; nom. sundaic.). , Cypselus infumatus VORDERMAN. Batavia-Vogels Ill. m : Tijds. Ned. Ind. XLII p. 212 (descript.; nom. malayie.). Id. Ip. Wijnkoopsbaai-vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 74. (nom. sundaic.). ? Chaetura gigantea (Temm.) HARTERT. Cat. Bird. Brit. Mus. XVI. p. 475. [Die Angabe Java" beruht auf TEMMINCK (Pl. col. 364.) und bleibt bis auf Weiteres durchaus zweifel- haft.— O. F] 95. Collocalia fuciphaga (Thunb.) HARTERT. Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 498. Id. VorperMan. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 74. (descript.). Collocalia esculenta BERNSTEIN, Journ. f. Ornith 1859. p. 113. en 119 (descript.; nid.: biolog.; oölog.; nom. sundaic.). i . Ind. III. sub 5 p. 1. (descript; . Sundaic.). SFIELD. Trans. Linn. Soc. XIII p. 142. (diagnos.; nom. Jav.). „de nestjeszwaluw van het eiland Java” vos Wurm, Verhand. Bat. Genoots. K. en W. IIL p. 389 (descript.). 96. Collocalia linchi (Horsf.) HARTERT. Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 508. o Se Id. VoRDERMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 193. (descript.; nid.; nom. malayic.). Collocalia nidifica BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 112 en 118. (descript.; biolog.; nidific.; oölog.). Id. Ip. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. III. sub 5. p. 1 (descript.; biolog.; nid.; oólog.). Hirundo esculenta HORSFIELD, Trans. Linn. Soc. XIII. p. 142. (diagn.; nom. javan.). 97. Macropteryx longipennis (Raf.) HamrERT. Cat. Birds Brit. Mus. XVI. p. 514. Dendrochelidon longipennis VORDERMAN. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIT. p. 213 (descript.; nom. malayic.) Id. Ip. Billiton-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 450 (descript.). Hirundo klecho HoORSFIELD, Trans. Linn. Soc. XIII p. 143 (diagnos.; nom. javan.). Dendrochelidus klecho BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 183. Tab. IL fig. 3, 4, 5. (biolog.; nid.; oólog.; nom. sundaic.). Id. Ip. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. III sub. 5. p. 12. (biolog.; nid.; nom. sundaic.). C HIRUNDINES . . . (ZWALUWEN). 98. Hirundo gutturalis (Sco p.) SHARPE, Cat. Birds Brit. X. p. 134. Hirundo rustica VORDERMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI p. 191. (descript.; nom. malayic.). 99. Hirundo javanica (Sparrm.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 142. — Ip. BERNsSTEIN, Journ. f. Ornith. 1859. p. 257. — (biolog.; nid.; oólog.; nom. malayic.). Ip. Ip. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. III sub 5. p. 14. (biolog.; nid.; oólog.; nom. malayic et sundaic.). EE, BE Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIL p. 209. (descript.; nom. malayic.). * 100. Hirundo striolata (Boie.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 161. 61 lo. Vorbermax. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 210. (descript.; nom. malayic.). IV. AVES CERTHIAE (KRUIPVOGELS). A. NECTARINIDAE (BLOEMZUIGERS) A. NECTARINIAE . . . (HONIGVOGELS). 101. Chalcostetha insignis (Jard.) Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 12. e Cinnyris mackloti VORDERMAN. Batavia-Vogels IL. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIL p. 60. (descript.; nom. malayic.). * 102. Aethopyga eximia (Horsf.) Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 17, Nectarinia eximia HonsrrELD. Trans. Linn. Soc. XUL. P- 168. (deseript.; nom. javan.). GADOW. GADOW, 103. Aethopyga siparaja (Raffl.) Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 21. id Aethopyga eximia (errore) VORDERMAN. Salak-Vogels. Na y Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 326. (descript.; nom. sundaic.) * 104. Aethopyga mystacalis (Temm.) Gabow. Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 23. Aethopyga eupogon VORDERMAN. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV, p. 212. (descript.; nom. malayic-» 105. Cinnyris hasselti ( Temm.) Cat. Birds Brit. Mus. LX. p. 6 Nectarophila hasselti VORDERMAN. Billiton-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 466. (deseript.). GADOW. GADow. o Gi 106. Cinnyris pectoralis (Hors f.) Gabow. Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 88. Id. Bernstein. Journ. f. Ornith. 1859. p. 279. (biol.; nid.; nom. sundaic.). Id. Vorperman. Batavia-Vogels IL. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 59 (deseript.; nom. malayic.). Oyrtostomus pectoralis VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 328. (descript.). Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 76. (nom. sundaic.). Nectarinia pectoralis HomRsriELD. Trans. Linn. Soc. XUL p. 167. (descript.; nom. javan.). 107. Arachnothera robusta (Müll. en Schleg.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 101. Id. VORDERMAN. Lampong-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LV. p. 148. (descript.). 108. Arachnothera eee (Lath.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 103. Id. BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 280. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. VogpERMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds Ned. Ind. XLI. p. 194. (descript.). Id. Ip. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 328. (nom. sundaic.). Cinnyris longirostris HoRsrrEtp. Trans. Linn. Soc. XUL p. 107. (nom. javan.). * 109. Arachnothera affinis (Horsf.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 106. Id. VonpERwAx. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 328. (descript.; nom. sundaic.). Arachnothera inornata BERNSTEIN. Act. Soc. Scient. Neerl. Ind. III. sub 5. p. 29. (nid.; oölog.; nom. sundaie.); Cinnyris affinis HorsrreLD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 166. (diagnos.; nom. javan.). e, KC De kleinere nevensoort. A. modesta. EYT. komt volgens nj Gapow op Malakka, Sumatra en Borneo VOOr, terwijl a A. affinis beperkt schijnt te zijn tot Java en Sumatra, ` [Gapow. betrachtet A. affinis nur als ein gett : Race" voor A. modesta; nach BÜTTIKOFER indess durch- | aus ungerechtfertigt (s. Notes from the Leiden Museum IX. 1887. p. 58.— O. F ? Arachnothera chrysogenys (Temm.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 10 ` E Id. VonpERMAN. Borneo-vogels. Nat. Tijds. Ned. Ime- a p. 397 (descript.). : i [Nach Temmisck (Pl. Col 388.) angeblich E ,Bantam"; ebenso gehört nach Gapow der Typus NM Cinnyris longirostra HorsrieLp. , Java” zu dër, à T | trotzdem bedarf das Vorkommen hier dringen | Bestätigung. — O. E] 110. Anthothreptes phoenicotis (Temm.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 121 ús Chalcoparia singalensis VORDERMAN. Batavia-Vogels Bi Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 213. (descript.; H: malayic.). Id. Ip. Billiton-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L- P- Zen | (descript.). HL Anthothreptes malaccensis (Gm. Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 122. Anthreptes lepida BERNSTEIN. Act. Soc. Scient. Neerl. Ind. UL sub 5. p. 28. (biolog.; nid.; oölog.; NOW sundaic.). ld. VorDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIL p. 61. (descript.; nom. malayic.). Anthreptes malaccensis Tb. Borneo-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 396. (descript.). Nectarinia javanica Horsrieup. Trans. Linn. Soc. XH. . p. 167. (deseript.; nom. javan.). DE ue B. DICAR end (BASTAARD HONIGVOGELS). * 112. Dicaeum flammeum (Sparrm.) Sharpe. Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 14. Dicaeum rubrocanum BERNSTEIN. Journ. Ornith. 1859. p. 278. (descript.; nid.; oölog ; nom. sundaic.). Id. Ip. Act. Soc. Scient. Neerl Ind. III. sub 5. p. 27. (deseript.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. Voxbitin As. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 214. (descript.; nom. malayic.) Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVL p. 77. (nom. sundaic.). 113. Dicaeum cruentatum (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 15. Id. HorsrreLD. Trans. Linn. Soc. "XIII. p. 168. (descript.; nom. javan.). 114. Dicaeum sanguinolentum (Temm.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 25. Id. VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 329. (descript.). ? Dicaeum trigonostigma (Scop.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 38. Id. VorperMax. Billiton-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 403. (descript.). L,Chine et Java" TeMMINGK (Pl. Col. 418 fig. 3) ohne Angabe des Sammlers; seither, wie es scheint. nicht mehr auf Java beobachtet; daher vorláufig sehr zweifelhaft.— O. F.] llb. Dicaeum chrysorrhaeum (Temm.) SHARPE Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 44. : Id. VORDERMAN, bn E Nat. nem Ned. Ind. XLVI. p. 76. (descript.). Get ` de * M6. Prionochilus percussus (T emm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 65. zij a Id. VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. p. 330. (descript.). la. lo. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. KUWÉ 78. (nom. sundaie.) B. PHYLLORNIDAE . . (BLADVOGELS. : 117. Chloropsis viridis (Horst SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 33. Id. VORDERMAN. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 213. (habitat). Turdus viridis HoRsrrELD. Trans. Linn. Soc. NI. P. 145. (diagn.; nom. javan.). * 118. Choropsis nigricollis (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 27. t Phyllornis cochinchinensis WORDERMAN. Salak-Vogels. Ne Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 331. (descript.; nom. sundaiC.). Meliphaga javensis HorsereL. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 19% (nom. javan.). c. ZOSTEROPIDAE . . . (BRILVOGELS) 119. Zosterops aureiventer (Hum e.) SHARPE. (at. Birds Brit. Mus. IX. p. 16 3. Zosterops lateralis VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 383. (descript.). (20, Zosterops flava (Horst Cat. Birds Brit. Mus. IX. T9. Id. VoRDERMAN, Batavia-Vogels Ht Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 215. (descript.). Dicaeum flavum HonsFIELD, (diagnos.). SHARPE. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 170. E, EC 121. Zosterops melanura (Temm.) Zosterop: gallio SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 185. | [Ist gleichartig mit Z. melanura. Temm. HARTL. Journ. f. Ornith. 1865. p. 15; irrthümlich von SHARPE mit Z. flava Honsr. vereinigt. (1. c. p. 179) — Ich verglich der Typus von Borneo (Pontianak, DIARD) mit einem Exem- plare von Java. (Salak: Collect. gesch. von VORDER- MAN.) — O. F.] * |22. Zosterops javanica (Horsf.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. IX. p. 196. Id. Vorperuan. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 212. (descript.). Sylvia javanica HongsrrELD. Trans. Linn. Soc. XII. p. 156. (diagn.; nom. javan.). 123. Zosterops fallax (Sharpe.) SHARPE. Cat. Birds Brit. M s. IX. p. 197. * 124. Zosterops neglecta (Seebohm.) Bull. B. 0. C. V. 1893. — Ibis 1893. p. 219 en 258. (Tosari- East-Java, WHITEHEAD). [Das Reichs-Museum zu Leiden besitzt ein Exemplar von derselben Localität, welches es Dr. KOHLBRUGGE verdankt. — O. F.] V. FORMICARIAE (MIERVOGELS). A. TROGLODYTES ... (WINTERKONINKJES). * 125. Pnoepyga rufa (Sharpe.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p, 304. Micrura squamata VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 334. (descript.). GER ` "Ss B. LIOTRICHES . . . (LIOTRICHES). * 126. Oligura superciliaris (S. Múll.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 605. : Id. VORDERMAN. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 213. (descript.). m EITTIE = PIPTA S 127. Pitta mülleri (Bp.) SCLATER. Cat. Birds Brit. Mus. XIV. p. 439. à Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 214. (descript.). | Ip. Lampong-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 2 (descript.). * 128. Eucichla cyanura (Bodd.) SCLATER. Cat. Birds Brit. Mus. XIV. p. 445. Pitta cyanura BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1861. p. 12 (biol.; nid.; oól.; anatom.; nom. sundaic.). Id. Io. Nat Tijds. Ned. Ind. XIX. p. 353. (anatom.). Id. VorDERMAN, Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 195. (descript.; nom. malayic.). Myiothera affinis Honsrigup. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 154 (descript.; nom. javan.). D. TIMELIAE . . . . (TIMELIA'S). 129. Timelia pileata (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 507. Id. Homrsrmarp. Zoöl. Research. Java. (descript.). ld. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 151. (descript.; nom. javan.). ID. Bersrers. Journ. f. Ornith. 1859. p. 191. (biolog-; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Se Id. Ip. Tweede Oölog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXI p. 10. (biolog.; nid.; oólog.: nom. sundaic.). E a Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 95. (descript.). Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 78. (nom. sundaic.). ? Stachyris poliocephala (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 534. ? Stachyris leucotis (Strickl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 587. [St. poliocephala Temm. und St. leucotis SPREICH, nach durchaus unzuverlässigen Angaben im British Museum, sind vorläufig aus der Liste der Vögel Java's zu streichen. — 0. F.] 130. Stachyris thoracica (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 537. Timalides thoracica VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 337. (descript.; nom. sundaic.). | 131. Stachyris grammiceps (Temm.) [Temmrsck Planch. Col. 448. Fig. 3. (1828. — SHARPE, Notes fr. Leyden Museum. VI. 1884. p. 169. — Java (Künt en van HasseLT. j, 9 Mus. Lugd.) — O. F.] * 132. Turdinus lepidopleurus (Bp.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 539. Id. Vornermas. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 397. (descript.). ? Turdinus perspicillatus (Bp.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 540; noot 2. Volgens welke deze soort op Java inheemsch is. Dr. FiyscH maakt hierop de volgende kantteekening: [Zu streichen. Nur auf Borneo (vergl. BÜTTIKOFER Notes from the Leyden Museum. XVII. 1895/96. p. 83.) — O. A es gi... 133. Turdinus epilepidotus (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 540. Drymoeataphus epilepidotus VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 341. (descript.; nom. sundaic.). * |34. Turdinus sepiarius (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 544. Brachypteryx sepiaria HoRsvrELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 158. (diagnos.; nom. javan.). Id. VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 335. (descript.). Trichostoma pyca To. Batavia-Vogels V. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIIL p. 183. (descript.; nom. malayic.). 135. Turdinus minor (Meyer.) Meyer. Zeitschrift f. gesammte Ornithol. 1884. p. 210. — [Malacocincla minor Bürtimkorer Not. Leyden Mus. XVII. 1895. p. 81. (,Java" Kim en van HASSELT; Sumatra.) — GR * 136. Brachypteryx salaccensis (Vord.) VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 336. (descript.). * 137. Brachypteryx montana (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 26. | ld. HorsrmeLp. Zoöl. Research. Java. (descript.; biolog.): ld. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 157. (deseript.; NOM javan.). | * 138. Brachypteryx leucophrys (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 28. * 139. Notodela diana (Less.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 24. * 140. Cyanoderma melanothorax (Temm.) SHARPE, Not. Leyden Mus. VI. 1888. p. 176. HC S Id. VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 338. (descript.). Myiothera melanothorax TEMMINGK, Planch. Color. 185. (1838.) * 141. Drymocataphus capistratus (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 553., Turdirostris capistrata VORDERMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 197. (descript.; nom. malayic.). * 142. Malacopterum lepidocephalum (Bütt.) Bürrikorer. Not. Leyden Mus. XVII. 1895/96. p. 104. SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 157. (part.). 143. Malacopterum affine (Blyth.) SHARPE. (at. Birds Brit. Mus. VII. p. 569. [(Java, Borneo, Bangka, Celebes: Mus. Lugdun.) — O. EJ 144. Mixornis flavicollis (Müll.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 576. Id. VorpERMAN. Kangean-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LII. p. 196. (descript.). * 145. Mixornis javanica (Cab.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 579. Mixornis gularis (errore) VORDERMAN. Batavia-Vogels V. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 182. (descript.). ? Mixornis erythroptera (Blyth.) SHARPE. (at. Birds Brit. Mus. VII. p. 580. ld. VonpERMAx. Lampong-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LV. p. 150. (deseript.). Hoewel in den Catalogus van het Britsch Museum deze soort o. a. voorkomt met de etiquette [Java] „purchased? zoo acht Dm. FiNscu de herkomst van dit exemplaar twijfelachtig. [Durehaus zweifelhaft ob auf Java und vorláufig zu streichen. — O. F.] D din. * 146. Anuropsis pyrrhogenys (T emm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 588. * 147. Alcippe solitaria (Cab.) CABANIS, in Mus. Heinean. 1850. p. 87. d Alcippe pyrrhoptera (BP.) Swarre. Notes Leyden Mus. Vi 1884. p. 178. Id. Vornermax. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 340. (descript.). E. GARRULACES . . . . (GARRULAX). 148. Garrulax rufifrons (Less.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 448. Id. VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 342. (descript.). F. POMATORHINI . . . . (KRUIPLIJSTERS). * 149. Pomatorhinus montanus (Horst SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. LII. p. 410. HomsFrELD. Zoölog. Research. Java (descript.; biolog.) Id. To. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 164. (descript.; nom. javan.): Id. Bernstein. Journ. f. Ornith. 1859. p. 192. (biolog; nid.; oólog.; nom. sundaic.). Id, Ip. Tweede Oölogische Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 12. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 344. (descript.). G- PRIONOPIDAE — ;, (PRIONOPS). * 150. Cochoa azurea (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 4. Xenogenys azurea VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 361. (deseript.). La SS * 151. Tephrodornis virgatus (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. III. p. 278. Tephrodornis gularis VORDERMAN. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 85. (descript.; nom. sundaic.). 152. Hemipus obscurus (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IIT. p. 305. Muscicapa hirundinacea HomsriELD. Zoöl. Research. Java. (descript.). Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 146. (diagnos.). Tephrodornis hirundinaceus BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 274. (nid.; oólog.; nom. sundaic.). Id. Ip. Tweede Oölog. Bijdrage Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 28 (nid.; oólog.; nom. sundaic.). Id. VorperMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 205. (descript.). * 153. Platylophus galericulatus (Cu v.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. III. p. 317. Garrulus galericulatus VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 389. (descript.; nom. sundaic.). ae VI. AVES SYLVANAE. (BOSCHVOGELS). A. SYLVIAE (ZANGERS). A. PHYLLOPNEUSTES . . . . (SPOTVOGELS). 154. Phylloscopus borealis (Blas.) SEEBOHM. Cat. Birds Brit. Mus. V. p. 40. B. CALAMODYTAE . . . . (RIETZANGERS). 155. Megalurus palustris (Hors f.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 173. Id. HoORSFIELD, Trans. Linn. Soc. E p. 158. (descript.; nom. javan.). en — Id. Bernstein. Journ. f. Ornith. 1859 p. 361. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. Ip. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. III. sub 5. p. 21. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. VorperMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 199. (descript.; nom. malayic.). * 156. Stasiasticus montis Hartert HARTERT. Nov. Zool. III. 1896 p. 540. [Ost-Java. (Mnt. Ardjuno 9000 — 10.000 voet hoogte. DOHERTY) — O. F 157. Acrocephalus orientalis (T. en S.) SEEBOHM. Cat. Birds Brit. Mus. V. p. 97. Calamodyta orientalis VorpERMAX. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 96. (descript.). 158. Cettia montana (Horsf.) HARTERT. Nov. Zoöl. III. 1896. p. 538. [Ost-Java. DonkRrTY).— Borneo (W HITEHEAD) — Ô. F]. 159. Prinia familiaris (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 185. Id. Horsrieup. Zoöl. Research. Java. (descript.; biolog.). Id. Iv. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 165. (descript; nom. javan.) BERNsTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 263. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. Ip. Acta. Soe. Scient. Neerl. Ind. TIT. sub 5. p. 22. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaie.). Id. VorberMAx. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 200. (descript.; nom. malayic.). Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 78. (nom. sundaic.). * 160. Prinia polychroa (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 202. Megalurus polychrous BERNSTEIN. J ourn. f. Ornith. 1859. p. 262. (biolog.; nid.; oólog.). | Malurus polychrous BERNSTEIN. Tweede Oölog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 16. (biolog.; nid.; oölog.; nom. malayic.). Suya blythi VORDERMAN. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 216. (descript.; nom. malayic.). 161. Cisticola cisticola (T em m.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 259. Cisticola cursitans VORDERMAN. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 97. (descript.; nom. malayic.). 162. Cisticola exilis Vig. en Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 269. Id. VORDERMAN. Lombok-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIV. p. 18. (descript.). i ld. Ip. Celebes-Vogels Nat. Tijds. Ned. Ind. LVIII. p. 90. (deseript.). Cisticola erythrocephala In. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 99. (descript.; nom. malayic.). C. ORTHOMI . . . (SNIJDERVOGELS). 163. Sutoria edela (Temm.) SHARPE. (at. Birds Brit. Mus. VII. p. 218. Orthotomus edela VORDERMAN. ios III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 218. (descript.; nom. malayic.). 164. Orthotomus sepium "Horst SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. VIL p. 227. Id. HorsrreLp. Trans. Linn. Soc. x p. 166. SETS nom. javan.). : Id. Bernstein. Journ. f. Ornith. 1859. p. 265. (mid: oölog.; nom. sundaic.). ld. lo. Tweede Oólog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 18. (nid.; oölog.; nom. sundaic.). : ld. Vornermay. Batavia-Vogels TI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 64. (descript.; nom. malayic.). MEC E 165. Phyllergates cucullatus (Temm.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. VIL p. 229. Orthotomus cucullatus VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 345. (descript.). D. SAXICOLIDAE +... (TAPUITEN). ? Ruticilla aurorea (Gm. SEEBOHM. Cat. Birds Brit. Mus. V. p. 345. Dit vogeltje broedt volgens de toelichting in den Catalogus vnd. in Z. O. Siberie, Oost- Mongolie, N. China en in de gebergten van Japan. Het migreert voor den winter naar het zuiden en wel naar de vlakten van Japan, naar Formosa, Hainan, Zuid-China, Asam, Malakka, „Java” en Timor. Volgens Dr. FixscH is het nog niet met. zekerheid van Java bekend. I ANTU: EE (PIEPERS). 166. Anthus rufulus (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 574. Id. BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1861. p. 123. (biolog.; nid.; oölog.). Anthus hasselti VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 220. (descript.), C. MOTACILLAR o. (KWIKSTAARTEN). ? Motacilla leucopsis (Gould.) SHARPE. (at. Birds Brit. Mus. A. p. 482. De opgave „Java” berust. op een exemplaar met twijfelachtige afkomst in het Britsch Museum. ‚De vogel broedt in N. O. Azië overwintert in Z. O. Azië, zoodat de mogelijkheid bestaat. dat hij op Java in den H regentijd aangetroffen kan worden. EOS E .. 167. Motacilla melanope (Pall) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 477. Id. VogpERMAN. Lombok-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIV. p. 19. (biolog.). Calobates bistrigata ID. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 216. (descript.; nom. malayic.). 168. Motacilla flava (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. X. p. 316. Id. Horsrieup. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 156. (nom. javan.). Budytes viridis VORDERMAN. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 221. (descript.; nom. malayic.). ? Limonidromus indicus (Gm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. p. 532. Id. VonpERMAN. Lampong-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 236. (descript.). Eveneens in Z. O. Azië overwinterende afkomstig uit het Noorden. De opgave ,Java” van een gekocht exemplaar uit het Britsch Museum moet vooralsnog bevestigd worden. [Das Vorkommen auf Java ist noch durchaus zweifel- haft. — O. F.] D. HENICURI . . . . . . (VORKSTAARTEN). * |69. Henicurus leschenaulti (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 313. Id. VORDERMAN, Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. D. 347. (deseript.; nom. sundaic.). Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 78, (descript.; nom. sundaic.). Id. Ip. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 398. . deseript. Enicurus leschenaulti BERNSTEIN. Journ. f. Ornih. 1859. p. 194. \biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. Ip. Tweede Oölog.; Bijdrage Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 14. (biolog.; nom. sundaic.). Motacilla speciosa HoRsrtELD. Zoöl. Research. Java. (descript.; biolog.). i Id. Ib. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 155. (descript.; nom. javan.). 170. Hydrocichla velatus (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 320. Henicurus velatus VoRDERMAN. Salak-Vogels Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 348. (descript.; nom. sundaic.). E. TURDIDAE . . . LIJSTERVOGELS. I7l. Copsichus musicus (Raffl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. NLE p. 61. Copsychus mindanensis BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. P. 198. (biolog.; nid.; oölog.; nom. malayic. et nom. sundaic.). Id. Ip. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. II. sub 5. p. 20. (biolog.; nid.; oólog.; nom. sundaic. et nom. malayic.). Id. VORDERMAN, Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 66. (descript.; nom. malayic.). Id. Ip, Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVL p. 79. (nom. sundaic.). 172. Copsychus amoenus (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VIL p. 63. Turdus amoenus HonsriELD, Trans. Linn. Soc. XIII. p. 147. (diagnos.; nom. javan.). Copsychus saularis amoenus VORDERMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LL p. 394. (descript.). 173. Cittocincla tricolor (Vieill) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 85. Cercotrychas macroura VORDERMAN, Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 100. (deseript.; nom. malayic.)- Turdus macrourus HomrsrreLp. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 147. (nom. javan.). cas ` an * 174. Oreocincla horsfieldi (B p.) Geocichla horsfieldi SeeBomm. Cat. Birds Brit. Mus. V. p. 153. Id. VonpEnMAN. Salak-Vogels, Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 349 (descript.). Turdus varius HoRsrrELD. Zoöl. Research. Java (descript.; biolog.). Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 149. (diagnos.; nom. javan.). 175. Zoöthera andromedae (Temm.) Geocichla andromedae SEEBOHM. Cat. Birds Brit. Mus. V. p. 163. - 176. Geocichla interpres (Temm.) SEEBOHM. Cat. Birds Brit. Mus. V. p. 166. * 177. Geocichla rubecula (Gould.) SEEBOHM. Cat. Birds Brit. Mas. V. p. 174. Id. Vornermas. Salak-Vogels, Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 350. (descript.; nom. sundaic.). Geocichla citrina Bernstein. (nec Larn.) Journ. f. Ornith. 1859. p. 199. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. Io. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. III. sub 5. p. 20. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). 178. Geocichla sibirica (Pall.) SERBOHM. Cat. Birds Brit. Mus. V. p. 180. Id. VonpERwAN. Lampong-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 234. (descript.). ld. Ip. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 219. (descript.). 179. Merula obscura (Gm. SEEBOHM. Cat. Birds Brit. Mus. V. p. 273. * 180. Merula javanica (Horst SeeBOHM. Cat. Birds Brit. Mus. V. p. 279. (partim.). Id. VoRDERMAN, Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 396. (descript.). — 90 — [Id. FrNscH. Not. Leyd. Mus. XX. 1898. p. 297. - Tjerimai (Cheribon): VoRDERMAN and types of Bonet T in Brit. Mus. — O. F.] l * 181. Merula fumida (S. Mull.) | FrxscH. Not. Leyd. Mus. XX. 1898. p. 229. — Gedé (S. MULL. 1826. — Börrikorer. Nov. 1863. Pangerango (10.000 A ZELEBOR): WALLACE IO. F.] * 182. Merula whiteheadi (Seebohm.) : SEEBOHM. Bull. B. O. C. No. V. (June) 1893. — Id. Ip. Ibis 1893. p. 991 en 957. Oost-Java, Tengger (Tosari) 1000' h. WnrrEnEAD. Aug 1886. [O. F.] F. MYIOPHONEI . . . (BEEKLIJSTERS). * 183. Myiophoneus flavirostris "Horst: SHARPE. Cat, Birds Brit. Mus. VIE p T: Id. Berssrern. Journ. f. Ornith. 1859. p. 196. (biolog-; nid.; oólog.; nom. sundaic.). ? Id. VORDERMAN. Salak-Vogels, Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 351. (descript.). Myiophoneus metallicus Bernstein. Acta. Soc. Scient. Seet, Ind. III. sub 5. p. 18. (biolog.; nid. ; oölog.; nom. sundaïc.” Turdus Aavirostris Horsrierp. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 149. | (diagn.; nom. javan). * 184. Myiophoneus cyaneus (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 12. s Turdus cyaneus HorsrieLp. Zoól. Research. Java. (descript.; biolog.). - Trans. Linn. Soc. XIIL p. 149. (diagn.; nom. javan.) Arrenga cyanea VoRDERMAN. Salak-Vogels, Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 353. (deseript.). E san Gi AIXODIN An amana ana, OKON). * 185. Aegithina scapularis (Horsf.) Sıarpe. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 12. Id. VorbermaN. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 78. (nom. sundaic.). Jora scapularis HoRsriELD. Zoöl. Research. Java. (descript.; biolog.). Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 152. (diagn.; nom. javan.). Id. BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 277. (nid.; oólog.; nom. sundaic.). Id. Ip. Tweede Oölog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 30. (biolog.; nid.; oólog.; nom. sundaic.). Id. VORDERMAN, Batavia-Vogels IL Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 63. (descript.; nom. malayic... * [86. Hemixus virescens (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VL. p. 53. Hypsipetes virescens VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 357. (descript.). ? Jole olivacea (Blyth.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VL. p. 55. Id. VorperMan. Billiton-Vogels, Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 477. (descript.). Er [Nicht mit Sicherheit auf Java nachgewiesen — O. F.] ? Pinarocichla euptilosa (Jard. en Selb.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. VL. p. 62. [Nicht mit Sicherheit auf Jara nachgewiesen — 0. F.] 187. Microtarsus melanocephalus (Gm.) Micropus melanocephalus SHARFE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 65. Brachypodius melanocephalus VORDERMAN. Wijnkoopsbaai-Vo- gels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVLI. p. 80. (descript.). e * 188. Microtarsus chalcocephalus (Temm.) Micropus chalcocephalus SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. Id. VogpERMaN. Bawean-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. | | p. 420. (descript.). * |89. Criniger gularis (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 78. Id. VorperMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 358. (descript.). ld. Ip. Wiünkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 82. (nom. sundaic.). 190. Trachycomus ochrocephalus (Gm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 9: Id. VorDERMAN, Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 354. (descript.; nom. sundaic.). Turdus ochrocephalus Honsrikup. Trans. Linn. Soc. XII. P- 149. (diagn.; nom. javan ). (91. Pycnonotus aurigaster (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 191. Txos haemorrhous BERNSTEIN. Act. Soc. Scient. Neerl. Ind. III. sub 5 p. 18. (biolog.; nid.; oólog.; nom. malayic.). Id. VORDERMAN. Datavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. 4 XLI. p. 204. (descript.; nom. malayic.). Txos chrysorrhoeus BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 197. (biolog.; nid.; oölog.; nom. malayic.). Txos crocorrhous VORDERMAN. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. (nom. sundaïc.). Turdus haemorrhous HorsrieELD. Trans. Linn. Soc. KIWE p. 147. (diag.; nom. javan.). 192. Pycnonotus bimaculatus (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VE p. 198. Cocropsis Ned. Ind. XLV. p. 355. (descript.). bimaculatus VORDERMAN, Salak-Vogels. Nat. Tijds. ET EN Turdus bimaculatus HonsrrELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 147. (diagn.; nom. javan.). 193. Pycnonotus analis (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 140. Ixos analis VORDERMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 202. (descript.; nom. malayic.). Id. Ir. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind, LI. p. 393. (descript. albino). Turdus analis HORSFIELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 147. (diagn.; nom. javan.). 194. Pycnonotus plumosus (Blyth.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 152. Ixos plumosus VORDERMAN. Batavia-Vogels V. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 186. (descript.; nom. malayic.). 195. Pycnonotus simplex (Less.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 153. pl. IX. 196. Rubigula dispar (Horst) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 167. Id. VORDERMAN. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 79. (descript.; nom. sundaic.). 5 Turdus dispar HorsrieLp. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 150. (diagnos.; nom. javan.). * 197. Rubigula squamata (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 170. lxidia squamata VORDERMAN. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 81. (descript.). * 198. Irena turcosa (Wald.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. VI. p. 176. ld. VonpERwAx, Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 390. (descript.). Id. Ip. Java-Vogels II. Nat. zen Ned. Ind. LIX. p. 218. (descript.). uU... Irena puella HomsrrELD. Zoöl. Research. Java. (descript.; biolog.). Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 153. (descript.; nom. javan.). VII. MUSCICAPIDAE (VLIEGEN VOGELS). A. MUSCICAPAE . . (VLIEGENVANGERS). 199. Alseonax latirostris (Raffl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 127. i lo. VoRDERMAN.. Lampong-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LV. p. 144. (descript.). 200. Pratincola caprata (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 195. S x Saxicola caprata VoRDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 65. (descript.; nom. malayic.). ; Saxicola fruticola Horsrieup. Trans. Linn. Soc. III. p. 157. (diagn.; nom. javan.). 201. Erythromyias dumetoria (Wall.) Erythromyias muelleri (Buyvu.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 199. pl. 18. ` E Id. VoRDERMAN, Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 359. (deseript). ` Het door mij aan het Leidsch Museum toegezonden Java-exemplaar, komt overeen met dat, hetwelk van Lombok afkomstig is. [A- G. Vj 202. Poliomyias luteola (Pall.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 201. 203. Xanthopygia tricolor (Hartl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 251. Java. (Mus. Lugdun. 3 en 2) [O. F] e Eet 204. Muscicapula melanoleuca "Horst: Muscicapula maculata Tick. SHARPE Cat. Birds Brit. Mus. IV. b. 207. ld. Vorverman. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 360. (descript.). Id. Ip. Lampong-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LV. p. 144. (descript.). 1 Muscicapula westermanni SuaRPE. Proc. Zoöl. Soc. 1888. p. 270. Id. VorperMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 389. (descript.). : Zie voor M. westermanni en M. melanoleuca: FiNscH. Not. Leyden Mus. XX. 1848. p. 95. (diagn.; distribut.). 205. Muscicapula hyperythra (Blyth.) SuaRPE, Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 206. 206. Hypothymis occipitalis (Vig.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 215. Hypothymis azurea Bopp. (error.) VORDERMAN. Bâtavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 101. (descript.). 207. Rhipidura phoenicura (Muell. en Schleg.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 324. Id. VorperMar. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 365. (deseript.). 208. Rhipidura javanica (Sparrm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 332. Leucocerca javanica BERNSTEIN. Jour. f. Ornith. 1859 p. 266. (biolog.; nid.; oólog.; nom. malayic. et nom. sundaic.). ld. Ip. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. IIL sub 5 p. 24 (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic. et nom. malayic.). VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 69. (descript.; nom. malayic.). Muscicapa javanica HoRsriELD. Trans. Linn. Soc. XII. P. 146. (diagn.; nom. javan.). 209. Neomyias euryura (S. Muell.) SHARPE. (at. Birds Brit. Mus. IV. p. 342. Leucocerca euryura VORDERMAN. Salak-Vogels Nat. Tijds. Ned. Ind. XIV. p. 366. (descript.). . 210. Terpsiphone affinis (Hay.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 3 49. Id. VORDERMAN, Billiton-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 453. (descript.). Id. Ip. Lampong-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LV. p. 145. (deseript.). Muscipeta affinis. To. Sumatra-Vogels 1. Nat. Tijds. Ned. Ind. ALL p. 218. (descript.). 21. Philentoma velatum (T emm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 965. Id. VORDERMAN, Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 82. (descript.). 212. Rhinomyias baliensis (Hartert.) Rhinomyias pectoralis baliensis Harrerr. Novit. Zool. 1896. p. 549. Bali (type examined.). Hyloterpe brunneicauda VORDERMAN. (nec. SaLv.) Billiton Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 460. (Billiton, Type in Mus. Lugd.) (descript.). Setaria pectoralis VORDERMAN. Batavia-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 184. (descript.). [Aus Java (Coll. Kuur. s. n. Muscicapa luscinia Kun) und Sumatra. (Coll. Sar, MUELLER. s. n. Muscicapa fuscata MvELL, und durch Horner s. n. Eopsaltrıa soeke. Tema). in Reichs. Museum. — O. F.] 213. Culicicapa ceylonensis (Swains.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 369. ; Id. Vorperman, Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 367. (deseript.) * ja Ree = t EINE e Leo ds Sr e ST, BE e 214. Cryptolopha schwaneri (Blyth.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 403. Id. VorpeRMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 369. (descript.). Cryptolopha vordermani. Bürrikorer. Not. Leyden. Mus. XV. note XXXVI. (descript.). ld. Vorperman. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 214. [C. vordermani ist nach Vergleichung der Typus un- zweifelhaft gleichartig mit Cryptolopha schwaneri von Borneo (Bandjermasin.; SCHWANER 1843.; Kina Balu: WHITEHEAD.) — Dr. Bürrikorer erhielt ein Exemplar (November 1895.) auf dem Gipfel der Gedé (West- Java). — O. F.]. * 215. Cryptolopha trivirgata (Strickl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 396. Id. VorperMaN. Salak-Vogels Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. * 216. Crytolopha grammiceps (Verr.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 404. Siphia vordermani VORDERMAN, Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 387 No. 43. (descript.). * 217. Stoparola indigo (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 449. Muscicapa indigo HORSFIELD, Zoöl. Research. Java. (des- cript.; biolog.). ld, Ip. Trans. Linn. Soc. XIIL p. 146. (diagnos.; nom. javan.). Hypothymis indigo BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1861 p. 125. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Eumyias indigo VORDERMAN. Salak-Vogels Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 363. (descript.). 218. Siphia unicolor (Blyth.) të Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 145. ew A 219. Siphia elegans (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 447. 220. Siphia banyumas (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 449. à Id. VORDERMAN. Celebes-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LVII. p. 72. (deseript.). Muscicapa banyumas HorsrIELD. Zool. Research. Java. (biolog.; descript.). L d lo. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 146. (diagnos.; nom. javan.). Cyornis banyumas BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 265. (biol.; nid.; oólog.). I Id. Tweede Oólog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 19. (biolog.; nid.; oólog.; nom. sundaic.). Y Id. VonpERwAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 362. (deseript.). 221. Siphia olivacea (Hum.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 457. * 222. Siphia vordermanni (Sharpe.) SHARPE, Ibis 1890. p. 206. (deseript.). 1 Cryptolopha grammiceps VORDERMAN. (nec. BL.) J ava-Voge à I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 388. no. 45. (descript.). B. CAMPOPHAGIDAE . ` (RUPSVOGELS). * 223. Artamides larvatus (S. Muell.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 11 Graucalus larvatus VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLY. p. 374, (descript.). * 224. Graucalus javensis (Horsf.) SHARPE. (at. Birds Brit. Mus. IV. p. 93. Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels V. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 187, (descript.). ze ` e Ceblephyris javensis HORSFIELD, Trans. Linn. Soc. XIII. p. 145. (diagn.; nom. javan.). 225. Pericocrotus exsul (Wall.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 76. Pericocrotus flammeus | VORDERMAN, Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 372. (deseript.). Muscicapa flammea HoRsriELD. Trans. Linn. Soc. XIU. p. 146. (nom. javan.). 226. Pericocrotus peregrinus (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 76. ld. Vornermay. Batavia-Vogels IL. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 72. (descript.; nom. malayic.). ld. Ip. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 370. (descript.). 227. Pericocrotus miniatus (Temm) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 80 ld. VompERwAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 311. (descript.). 228. Lalage terat (Bodd.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 95. Lalage orientalis BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 274. (nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. Ip. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. IH. sub 5. p. 25. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels IL. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIL p. 71. (descript.; nom. malayic.). Ceblephyris striga HorsræLD. Trans. Linn. Soc. XII. p. 145. diagn.; nom. javan.). * 229. Lalage fimbriata (emm. SuaRPE. Cat. Birds Brit. Mus. IV. p. 103. 3 Volvoeivora fimbriata VORDERMAN. Salak-Vogels Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 375. (descript.). — 100 — © DICRUBIDAE ~. . .. . DRONGOM 230. Buchanga longa (Bp.) Buchanga atra (HERMANN.) — SHARPE (part) Cat. Birds Brit. Mus. III. p. 246. - Dicrourus longus BEgNsTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 23. (nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. Tweede -Oölog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 27. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat, Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 74. (descript.; nom. malayic.). í Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. . p. 83. (nom. sundaic.). us Edolius forficatus HomsriELD. Trans. Linn. Soc. XIL. p. 144. (nom. javan.). 231. Buchanga cinerea (Horst SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. III. p. 250. Dicrourus cineraceus Berssreis. Journ. f. Ornith. 185% p. 271 (biolog.; nid.; oólog.; nom. malayic.). I Id. lo. Tweede Oólog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 25. (biolog.; nidif.; oolog.; nom. malayie.). Id. VogpERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 73. (descript.; nom. malayic.). | Edolius cineraceus HoRsrrELD. Trans. Linn. Soc. xII. - p- 145. (diagn.; nom. javan.. | 232. Bhringa remifer (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. III. p. 257. 1 VORDERMAN, Salak-Vogels, Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. P 31. (descript.). : 233. Dissemurus paradiseus L. var. platurus (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. III. p. 258; 262. i Dissemurus retifer VORDERMAN. Wijnkoopsbaai-Vogels, be: Tijds. Ned. XLVL p. 84. (descript.). — 101 — D. ARTAMIDAE. … . .. (SPITSVOGELS). 234. Artamus leucogaster (Val.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 3. Id. BERNSTEIN. Journ. f. Onith. 1859. p. 268. (biolog.; nid.; oólog.; nom. sundaic.). Id. Ip. Tweede Oölog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXI. p. 21. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaioc.). Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels. III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 223. (descript.; nom. malayic.). Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVL p. 85. (nom. sundaioc.). Leptopteryx leucorhynchos HORSFIELD, Trans. Linn. Soc. XIII. p. 144. (descript.). D E. EURYLAEMIDAE . . (HAPVOGELS). 235. Eurylaemus javanicus (Horsf.) SCLATER. Cat. Birds Brit. Mus. XIV. p. 463. Id. HorsrieLp. Zool. Research. Java. (descript.). ld. Ip. Trans. Linn. Soc. XIIL p. 170 (descript.). Id. Vorperman. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 378. (descript.). ld. Ip. Billiton-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 441. (descript.). VII. LANIIDAE (KLAUWIERVOGELS). * 236. Ptererythrius flaviscapis (Temm.) Gapow. Birds Brit. Mus. VIII. plo Pheruthius Jlaviscapis VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 382. (descript.). 237. Ptererythrius aenobarbus (Temm.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VIII. p 116, ld. VonpERMAN. .Lampong-Vogels. n Nat. Tijds. Ned. Ind. LV. p. 147. (descript.). ai 199 — 238. Pachycephala grisola (Blyth.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VIII. p. 220. Hylocharis philomela VORDERMAN. Batavia-Vogels. D Nat. Ned. Ind. XLIII. p. 102. (descript.; nom. malayic.). Pachycephala griseola In. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. Ll. p. 391. (descript... * 239. Laniellus leucogrammicus (Swains.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VIII. p. 230. d Id. VorDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 380. (descript.). 240. Lanius bentet (Horsf.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VIII. p. 266. : ld. VorDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 381. (descript.; nom. sundaïc.). : Lanius shah Berssteis. Journ. f. Ornith. 1859. p. 29. (biol.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). * Id. In. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. III. sub 5. p. 25. (biolog:; oölog.; nom. sundaic.). Id. VorDeErMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ind. XLI p. 75. (descript.; nom. malayic.). : Id. HoORSFIELD. Trans. Linn. Soc. XII. p. 144. (diagn.; nom. javan.). ! 24|. Lanius cephalomelas (Bp) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VIII. p. 269. 242. Lanius superciliosus (Lath.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VIII. p. 289. à Id. VorDERMAN, Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 103. (descript.; nom. malayic.). 243. Lanius tigrinus (Drap.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VIII p. . 28 à Id. VORDERMAN, Lampong-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 227. (descript.). —— — 103 — IX. PARIDAE. ` (MEESVOGELS). A PARES o0 c Er A O 244. Parus cinereus (Bonn. en Vieill.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VII. p. 16. Parus atriceps HonsrrErp. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 160. (diagnos.; nom. javan.). Id. BERssrEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 192. (biolog.; nid.; oólog ; nom. sundaic.). Id. rn. Tweede Oölog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 12. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels. L Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 206. (deseript.; nom. malayic.). * 245. Psaltria exilis (Temm.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VIII. p. 53. Id. Vornerman. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 384. (descript.). B. SITTINAE ie . (BOOMKLEVERS.) 246. Sitta azurea (Less.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VIII. p. 357. Dendrophyla gymnopsis VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 368. (descript.) 247. Sitta frontalis (Swains.) Gapow. Cat. Birds Brit. Mus. VIII. p. 358. Id. HorsrieLD. Trans. Linn. Soc. Xl p. 162 (diagnos. k Dendrophila frontalis BERNSTEIN. Journ. 3 er 1861. p. 122. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundai ld. VorDERMAN. Batavia-Vogels. III, Nat. Ned. Ind. XLII. p. 224. (descript.; nom. malayic.). — ——— ———— — 104 — X. CORACIDAE.,.(RAAFVOGELS). A. ORIOLIDAE . . (WIELEWALEX). 248. Oriolus maculatus (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. III. p. 199. Oriolus indicus. BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 270. (biolog.; nid.; oölog; nom. sundaic.). Id. Ip. Tweede Oölog. Bijdrage, Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 23. (biolog.; nid.; oölog.; nom. malayic. et nom. sundaic.). Id. VorperMaN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 78. (descript. nom. malayic.). Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI p. 86. (nom. sundaïc.). | Oriolus galbula. HorsrteLD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 152. (nom. javan.. 249. Oriolus xanthonotus (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. III. p. 213. Id. HomsrrELD. Zoöl. Research. Java. (descript.; biolog.. Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 152. (diagnos.). Id. Vorbermax. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 391. (descript.). 250. Oriolus cruentus (Wagl.) SHARPE, Cat. Birds. Brit. Mus. III. p. 221. : E Analeipus cruentus VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 392. (descript.). B- CORVYIDAR . (KRAAIVOGELS) 251. Corone macrorhyncha (Wagl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. UI. p. 38. Corvus macrorhynchus BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1800 p. 270 (nid.; oólog.). — 105 — Id. Ip. Tweede Oölog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXL. p. 29. (nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. VonpERMAN. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 226. (descript.; nom. malayic.). Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 22. (nom. sundaie.). 252. Corone enca (Horsf.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. III. p. 43. Id. VonpERwAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LL p. 399. (descript.; nom. malayie.). Corvus enca BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1859. p. 277. (nid.; oölog.; nom. sundaïc.. ld. Ip. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. TIL sub 5. p. 26. (nid.; oölog.; nom. sundaie.). Id. Ip, Tweede Oölog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 30. (oölog.; nom. sundaic.). Fregulus enca HoRsrIELD. Trans. Linn. Soc. XII. p. 164. (diagn.; nom. javan.). 253. Crypsirhina varians (Lath.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. UI. p. 83. Id. Vorperman. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIL p. 76. (descript.; nom. malayic. P’hrenotrix temia HorsrieLp. Zoöl. Hebardh. Java. (descript.; biolog.). Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 163. (descript.; nom. javan.). * 254. Cissa thalassina (Temm.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. UL p. 86. Kitta thalassina VoRDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 388. (deseript.; nom. sundaic.). XI. STURNIDAE (SPREEUWVOGELS). A. STURNI . . . . (SPREBUWERN) 255. Sturnopastor jalla Horst SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 57. — 106 — Id. BERNSTEIN, Journ. f. Ornith. 1861. p. 128. (biolog.; nid.; oólog. nom. malayic.). Id. Vorperuax. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 217. (descript.; nom. malayic.). Pastor jalla HomsrrELD. Trans. Linn. Soc. XIIL p. 155. (diagn.; nom. javan.). 256. Sturnia sturnina (Pall.) Smarpe. Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 71. Heterornis daurica VORDERMAN. Batavia-Vogels I. Ned. Tijds- Ned. Ind. XLI. p. 207. (deseript.; nom. malayic.). * 257. Graculapica melanoptera (Boie.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 70. Sturnopastor melanopterus VORDERMAN. Batavia-Vogels IT. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 81. (descript.; nom. malayic.) Pastor tricolor Horsrrero. Trans. Linn. Soc. KIMI. p. 155. (diagn.; nom. javan.). : * 258. Acridotheres javanicus (Cab.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 90. Acridotheres griseus BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1861. p. 126. (biolog.; nid.; oölog.; nom. malayic.). Id. VonpERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 80. (deseript.; nom. malayic.). Pastor griseus HORSFIELD, Trans. Linn. Soc. XIII. p. 154. (diagnos.; nom. javan.). 259. Mainatus javanensis (Osb.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 102. Gracula javanensis VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds- Ned. Ind. XLV. p. 393. (descript.; nom. malayic.). Eulabes religiosa HORSFIELD, Trans. Linn. Soc. XII. P- 162. (nom. javan.). 260. Calornis chalybea (Horsf.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XII. p. 143. Id. VornerMax. Batavia-Vogels V. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 189. (deseript.; nom. malayic.). — 107 — Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 87. (nom. sundaic.). Turdus chalybeus HorsrieLD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 148. (diagn.; nom. jayan.). XI. PASSERES (MUSCHVOGELS). A. FRINGILLIDAE . . . (VINKVOGELS). 261. Passer montanus (L.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XII. p. 301. Id. Bernstein. Journ. f. Ornith. 1861. p. 183. (biolog.; nid.; oólog.; nom. malayic.). ld. VonpERwawN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 82. (descript.; biolog.; nom. malayic.). B. PLOCEIDAE . . . (WEVERVOGELS). 262. Sporaeginthus amandava (L.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 320 Estrelda punicea BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1861. p. 183. (biol.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). 14. Ip. dota Soc. Scient. Neerl. Ind. II. sub 5. p. 31. (nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. o dv. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 87. (descript.; nom. malayic.). Fringilla punicea HonsrIELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 160. (diagn.; nom. javan.). 263. Munia oryzivora (L.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XUL p. 328. Id. Berxsrers. Journ. f. Ornith. 1861. p. 179. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Padda oryzivora VORDERMAN, Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 222. (descript.; nom. malayie.). Fringilla oxyzivora HomsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 161. (nom. javan.). EE — 108 — * 264. Munia ferruginosa (Sparrm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 332. Munia ferruginea BerNsters. Journ. f. Ornith. 1861. p. 184. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Id. Vorbermax. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 219. (descript.; nom. malayic.). 265. Munia maja (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XIL. p. 332. ld. VoRDERMAN. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 218. (descript.; nom. malayic.). : 1 Munia malacca BERNSTEIN. (mec. L.) Journ. f. Ornith. 1861. p. 181. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Loxia (Munia) malacca Ip. Acta. Soc. Scient. Neerl. Ind. IH. sub 5. p. 31. (nid.; oólog.; nom. malayic.). 266. Munia atricapilla (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XII. p. 334. Id. Vorprrmas. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 220. (descript.; nom. malayic.). 267. Munia nisoria (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 352. d Munia punctularia BERxsTEIN. Journ. f. Ornith. 1861. p. 182 (biolog.: nid.; oölog.; nom. sundaic.). uf Fringilla punctularia Horsriero. Trans. Linn. Soc. KU p. 161. (nom. javan.). eu Lonchura undulata VORDERMAN, Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds- Ned. Ind. XLIV. p. 284. (descript.; nom. malayic.). 268. Uroloncha leucogastroides (Horsf. Moore.) SHARPE, . Cat. Birds Brit. Mus. NITI, p. 363. 7 richogrammoptila leucogastroïdes VORDERMAN, Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 105. (descript.; nom- malayic.). ‘Yingilla striata Horsereto, Trans. Linn. Soc. XIIL p. 161- (nom. javan.). — 109 — 269. Erythura prasina (Sparrm.) SnarreE. Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 381. Id. Vorperman. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLHL p. 106. (descript.; nom. malayic.). Fringilla prasina Horsrieup. Trans. Linn. Soc. XIH. p. 161. (deseript.; nom. javan.). * 270. Chlorura hyperythra (Reichb.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XUL p. 388. Id. VompERMAN. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 248. (descript.; biolog.). 271. Ploceela javanensis (Less Starre. Cat. Birds Brit, Mus. XIII. p. 474. Ploceus hypoxanthus BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1861. p. 178. (biolog.; nid.; oólog.; nom. sundaie.). Id. Ip. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. IIL sub 5. p. 30. (nid.; oólog.; nom. sundaic.). Id. VonpERwAx. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 85. (deseript.; nom. malayic.). | Fringilla philippensis Horsrmip. Trans. Linn. Soc. XII. : p. 160. (nom. javan.). 272. Ploceus atrigula (Hodgs-) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 491. 273. Ploceus manyar (Horst) Suamrr, Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 496. Ploceus baya Berssteis. Journ. f. Ornith. 1861. p. 177. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). : Id. VorbermMas. Batavia-Vogels IL Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIL p. 84. (descript.; nom. malayic.). Fringilla manyar Horsriero. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 160. (diagnos.; nom. javan.). EEN oet. o (LEEUWRIKVOGELS) 274. Mirafra javanica (Horst) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XIII. p. 602. Ee ld. HorsrreLD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 159. (deseript.; nom. javan.). GES ld. BerNsTEIN, Journ. f. Ornith. 1859. p. 194. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). sn 47 Id. m. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. III. sub 5. p. I. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). : Id. VORDERMAN, Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 107. (descript.; nom. malayic.). XII. COLUMBIDAE (DUIF-VOGELS). A. TRERONIDAE ...... (PAPAGAAI-DUIVEN). 275. Sphenocercus oxyurus (Reinw.) SALVADORI. Cat. Birds SIE Mun. XXL p. 7. Columba oxyura BERNSTEIN. Acte Soc. Seient. Neerl. Ind. III. sub 5, p. 33, (nid.; oölog.; nom. sundaie.). g Treron oxyura VORDERMAN, Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 397. (descript.). 276. Sphenocercus korthalsi (Temm.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 11. si Id. VoRDERMAN, Java-Vogels I. Nat, Tijds. Ned. Ind. Lt p. 400. (descript.) Mus. XXI. p. 32. sde pellei VORDERMAN. Batavia-Vogels IL Nat. Tijds- (descript.). 278. Osmotreron griseicauda (Gray.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 40. pl. IL är Treron griseicauda VORDERMAN. Wijnkoopsbaai-Vogels. Na Tijds. Ned. Ind. XLVI. p. 88. (deseript.). — 111 — | 279. Osmotreron vernans (L.) SaLvaporr. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 60. Treron vernans VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijd. Ned. Ind. XLII. p. 89. (descript.; nom. malayic.; Columba vernans HonsriELD. Trans. Linn. Soc. XII. p. 182. (nom. javan.). 280. Osmotreron olax (Temm.) SALVADORI, Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 64. B PTILOPIDAE. ou 8% (JUFFERDUIVEN). 281. Ptilopus roseicollis (Wagl.) SaLvApomr, Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 75. Ptilopus porphyreus VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 395. (descript.). 282. Ptilopus melanocephalus (Forst.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 142. Id. VorDE ME Batavia-Vogels VL Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 225. (descript.; nom. malayic.). Id. Ip. Re Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVL p. 57. (descript.). Columba melanocephala Horsrwup. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 183. (nom. javan.). 283. Ptilopus jambu ant SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus, XXI. p. 80. Ptilonopus jambu VORDERMAN. ita ini Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 503. (descript.). Aangetroffen bij Sinagar westelijke helling van den Pangeranggo (West-Java). C. CARPOPHAGIDAE..... (MUSKAATDUIVEN). 284. Carpophaga aenea (L.) SALVADORI, Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 190. — 112 — Id. VorDERMAN, Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 296. (deseript.; nom. malayic.). B Id. Ip. Billiton-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 995. (descript.). : Columba anea HorsriELD. Trans. Linn. Soc. XII. p. 184 (nom. javan.). * 285. Carpophaga lacernulata (Temm.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 215. 286. Carpophaga badia (Raffl.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 218. : i Id. VORDERMAN. Lampong-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LV. p. 154. (descript.). 287. Myristicivora bicolor (Scop.) SALVADORI. Cat. Birds Brit, Mus. XXI. p. 227. Carpophaga bicolor VORDERMAN. Batavia-Vogels Ill. je Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 297. (descript.; nom. € Columba littoralis Horsererp. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 1 (nom. javan.). D. COLUMBIDAE . EE DUIVEN: 288. Columba livia (Bonn.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 252. : De wilde duif komt voor op de Duizend eilanden mM de baai van Batavia. d De tamme variëteit waarop ook veel den naam | lumba domestica (Gu.) toegepast wordt, wordt cs verbreid op Java en Madoera aangetroffen en wordt ze veel door inlanders aangekweekt en verhandeld. E. MACROPYGIAE . . (KANEELDUIVEN). 289. Macropygia leptogrammica (Temm.) S “SALYADORI, Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 340. SS" a la. VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV- " p. 3898. (deseript.; nom. sundaic.). | — 113 — 290. Macropygia emiliana (Bp.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 347. Id. Bersstern. Tweede Oölog. Bijdrage. Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. p. 37. (biolog.; nid.; oólog.; nom. sundaïc.). Macropygia tenuirostris VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 400. (descript.; nom. sundaic.). Columba amboinensis HorsrteLb. Trans. Linn. Soc. XII. p. 183. (nom. javan.). 291. Macropygia ruficeps (Temm.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 360. ld. Vorbermax. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 402. (descript.; nom. sundaic.). ld. Ip. Lampong-Vogels 1. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 246. (descript.). F. TURTURIDAE . . . (TORTELDUIVEN). + Turtur risorius (L.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 414. Columba risoria HorsrreLp. Trans. Linn. Soc. XUL p. 183. (nom. javan.). De zoogenaamde Bengaalsche duif wordt veelvuldig op Java gehouden en teelt daat in gevangenschap welig voort. Ook worden er veel bastaards geteeld tusschen 7. ri- sorius en T. bitorquatus of wel T. tigrinus, die hoog in prijs zijn. 292. Turtur bitorquatus (Temm.) SALYADORI, Cat. Birds Brit. Mas. XXI. p. 421. Id. Vorperman. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 227. (descript.; nom. malayie.). Id. Ip. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 403. (nom. sundaic.). ; Columba bitorquata BERNSTEIN. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. E sub 5. p. 33. (nid.; oölog.; nom. sundaic... — 114 — Id. Bopa en. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 483. (nom. javan.). 293. Turtur tigrinus (Temm. Knipp.) SALVADORI, Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 440. Id. VORDERMAN, Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 228. (descript.; nom. malayic.). Id. Ip, Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 44. (nom. sundaic.). ; 2 Columba tigrina Horsrreup. Trans. Linn. Soc. XII. p. 183. (nom. javan.), | Id. Bernstein. Acta Soc, Scient. Neerl. Ind. III sub 5 p. 32. (nid.; oülog.; nom. sundaic.). 294. Geopelia striata (L.) SALVADORI. (at. Birds Brit. Mus. XXI p. 458. d. VoRDERMAN. Batavia-Vogels VI Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV p. 229, (descript.; nom. malayic.). Columba malaccensis BERNSTEIN. Acta Soc. Scient. Neerl. Ind. III sub 5. p. 34. (nid.; oölog.; nom. malayic. et nom. sundaie.). Columba bantamensis Horsrrerp. Trans. Linn. Soc. XIII p. 183. (nom. javan.). G. PHABIDAE . . . (PHAPSDUIVEN: 295. Chalcophaps indica (L.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI p. 514. Id. VonprnwAN, Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 998, (deseript.; nom. malayic.). Columba Javanica HonsrrEgLD. Trans. Linn. Soc. XIII p. 153 (nom. javan.), H. CALOENADIDAE (GOUDDUIVEN» 296. Caloenas nicobarica (L.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXI p. 615. — 115 — Id. Vorprrman. Billiton-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 509. (descript.). Deze vogel nestelt op Trouwerseiland (Poeloe Tindjil) bezuiden Bantam en wordt nu en dan in Bantam aan- getroffen. XIV. GALLINIDAE (HOENDER VOGELS.) A. PERDICIDAE . . . (PATRIJSVOGELS). * 297. Arboricola javanica (Gm.) Grant. Cat. Birds Brit. Mus. XXII. p. 214. Peloperdix javanica VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 407. (descript.; nom. sundaic.). Perdiz javanica HorsrieLD. Trans. Linn. Soc. XII. p. 184. (nom. javan.). | * 298. Arboricola orientalis (Horst Grant. Cat. Birds Brit. Mus. XXII. p. 218. Id. VorprrMan. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 224. (descript.). ij Perdix orientalis Horsmeup. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 184. (diagnos.). Perdix personata Ip. Zool. Research. Java. (descript.). ? Caloperdix sumatrana (Grant.) GrANT. Cat. Birds Brit. Mus. XXII. p. 224. Volgens genoemden Catalogus zijn twee 3' exemplaren in het Britsch Museum aanwezig, aangeboden door HorsrixLp van Jara afkomstig. Toch blijft het volgens Dr. Frwscu, nog twijfelachtig of de soort werkelijk op Java voorkomt. 299. Excalfactoria lineata (Scop.) Grant. Cat. Birds Brit. Mas. XXII. p. 253. Coturniz chinensis BgnwsTEI. Journ. f. Ornith. 1861. p. 189. (biolog:;-nid.;-oölog.; nom. sundaic.). CUN ld. Ip. Tweede Oölog. Bijdrage Nat. Tijds. Ned. Ind. XXII. P. 33. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). — 116 — Id. VornerMaAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 209. (descript.; nom. malayic... Perdix chinensis HORSFIELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 184. (nom. javan.). GALLINACEAE . . . . (HOENDEREN). 300. Gallus ferrugineus (Lath.) Gallus gallus Grawr. Cat. Birds Brit. Mus. XXII. p. 34. Gallus bankiva HomsrrELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 185. (nom. javan.). Id. VORDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLY. p. 404. (deseript.; nom. sundaïc.). Id. Ip. Celebes-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVIII p. 123: (descript.). 301. Gallus varius Shaw.) GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XXII. p. 352. Id. VorperMan. Batavia-Vogels VI. Ca Ke Ned. Ind. XLIV. p. 231. (descript. Y; nom. malayic.) Id. Ip. Kangean-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIL p. 204 (biolog.). Beschrijving van de hybridisatie tusschen G- varius 3 en G. domesticus D Id. Ip. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 225. (deseript. &.). allus furcatus BERNSTRIN. Journ. f. Ornith. 1861. P. 188. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.). Gallus javanicus HoRsriELD. Trans. Linn. Soc. XII. y. 185. (diagn.; nom. javan). j PAVONES ono rn PAUWYOGELS : 302. Pavo muticus (L.) GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XXII. 2.811. Id. VORDERMAN, Java-Vogels Ir. Nat. Tj Ned. Ind. LIX- E 297. (deseript.). — 117 — Id. Ip. Wijnkoopsbaai-Vogels XLVI. p. 89. (nom. sundaic.). Pavo javanicus HonsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 185. (diagn.; nom. javan.). MELLAGRIDAE . . . (KALKOENVOGELS). t Melagris gallopavo (L.) Grant. Cat. Birds Brit. Mus. XXH. p. 207. De tamme kalkoen wordt op vele plaatsen van Java gekweekt. Sommige inlanders doen de jonge vogels met gehumaniseerde vaccinestof inenten onder den oksel, om de vogels tegen pokziekte te beschermen. t Numida meleagris (L.) Grawr. Cat. Birds Brit. Mus. XXII. p. 345. Het parelhoen. [ajam moetiara, (n. malayic.)] wordt op Java ook door inlanders aangekweekt. TURNICAE AWAN GAL 303. Turnix pugnax (Temm.) GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XXII. p. 534. Id. Berxsrers. Journ. f. Ornith. 1861. p. 189. (biolog.; nid.; oölog.; nom. sundaic.) Areoturniz pugnax | VORDERMAN. Batavia-Vogels. IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 109. (descript.; nom. malayic.). Id. Ip. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 409. (nom. sundaic.). Ortyges luzoniensis HoRsrIELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 185. (nom. javan.) GRALLAE . . . (STELTVOGELS). L HERODIAE (REIGERVOGELS). A: ARDEIDAE +." (REIGERS.) A. ARDEA ... (GROOTE REIGERS.) 304. Ardea sumatrana (Raffl.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 68. — 118 — Ardea typhon. VORDERMAN. Batavia-Vogels. VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 233. (deseript.; nom. malayic.). 305. Ardea cinerea (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 74. Id. HorsFIELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 188. (nom. javan.). Id. VorperMan. Batavia-Vogels V. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 190. (descript.; nom. malayic.). 306. Phoyx manillensis (Sharpe.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI p. 63. pl. L Ardea purpurea HorsrreLD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 188. (nom. javan.).: ld. Vorperman. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 233. (descript.; nom. malayic.). B. EGRETTAE . . . . . . (EGRETTEN) 307. Garzetta nigripes (Temm. SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 123. Herodias garzetta VORDERMAN. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 235. (descript.; nom. malayic.). 308. Herodias alba (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 90. Ardea egretta HorsrieLp. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 188. (nom. javan.). 309. Mesophoyx intermedia (van Hasselt.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 85. Herodias intermedia VoRDERMAN. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 230. (descript.; nom. malayic.. „de kleine witte reiger van het eiland Java” vox WURMB- Verh. Batav. Genoots. K. en W. IIL 1781. (deseript.) C. DEMI-EGRETTAE . . . (DEwr-EGRETTEN). 310. Demi-egretta sacra (Gm) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 137. — 119 — Id. VORDERMAN. Molukken-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LVIIL p. 248. (descript.). Demi-egretta jugularis (ForsT.) Ip. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIX. 231. (descript.). 3ll. Bubulcus coromandus (Bodd.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 217. Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 236. (descript.; nom. malayic.). Ardea affinis HORSFIELD, Trans. Linn. Soc. XIII. p. 189. (diagn.; nom. javan.). D. ARDEOLAE . . . +. . (RALREIGERS). 312. Ardeola speciosa (Horst SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 212. Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 237. (descript.; nom. malayic.). Ardea speciosa HoRsrIELD. Zoöl. Research. Java. (descript.; biolog.). Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 189. (diagn.; nom. javan.) 313. Dupetor flavicollis (Lath.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 247. Ardea flavicollis HorsrreLD. Trans. Lim. Soc. XIII. p. 189. (diagn.; nom. javan.). Ardeiralla flavicollis VORDERMAN. Borneo-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. L. p. 408. (descript.). Id. lo. Java-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIV. p. 232. (descript.). E. ARDETTAE . . . . . (WOUDAAPJES). 314. Ardetta sinensis (&m.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 221. Id. Vorverman. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 238. (deseript.; nom. malayic.). — 120 — Ardea sinensis et A. lepida HomsrrELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 190 en 191. (nom. javan.). 315. Ardetta cinnamomea (Gm. SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 236. Ardea cinnamomea VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 93. (descript.; nom. malayic.). Ardea nebulosa Horsrmup. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 191. (diagnos.). 316. Butorides javanica (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 177. Ardea javanica HoRsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 190. (descript.; nom. javan.). Id. Vorverman. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 231. (descript.; nom. malayic.). 317. Butorides stagnatilis (Gould.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 183. Butorides macrorhyncha VORDERMAN. Molukken-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LVIII. p. 247. (descript.). E. Bonke % u Dia suo (RRoBRDOMPENL 318. Gorsachius melanolophus (Raffl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 166. Gorsachius melanorhynchus VoRDERMAN. Noordwachter-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIV. p. 323. (deseript.). G. NYOTICORACES . . . . . (NACHTREIGERS). : 319. Nycticorax griseus (L.) Nycticorax nycticorax SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVL p. 146. N. griseus VORDERMAN, Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 233. (descript.; nom. malayic.). Ardea nycticorax HonsrIELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 19% mom. javan.). - — 191 — B -—IBIBAE ©», u 42e TW ACIBISSBIN. 320. Plegadis falcinellus (L.) SuanrE, Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 29. 'alcinellus igneus VORDERMAN, Zeen Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 411. (descript.). 321. Ibis melanocephala (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 7. Id. VonpERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 95. (descript.). C. TANTALIDAE ... . (TANTALUSSEN). 322. Tantalus cinereus (Raffl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 326. Tantalus lacteus VORDERMAN. Batavia-V A IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 110. (descript.; nom. malayic.). D. CICONIAE .. . . . (OOIEVAREN) 323. Dissura episcopus (Bodd.) Suanrr, Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 294. Melanopelargus episcopus VORDERMAN. Batavia- Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 239. (deseript.). Ciconia leucocephala HomsriELD. Trans. Linn. Soc. XIH. p. 188. (diagnos.; nom. javan.). 324. Leptoptilus dubius (Gm. Suarpe. Cat. Birds Brit. Mus. XXI. p. 315. 325. Leptoptilus javanicus Horst SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 317. Id. VonpERMAN. Batavia-Vogels. VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 240. (descript.; nom. malayic.). Ciconia javanica HoRsrirELD. Trans. Linn. Soc. XIII p. 188. (diagnos.; nom. javan.). i nde Vogel Botok” vox Wurms. Verh. Batav. Genoots. K. en W. IV 1782. (descript.). E SE IL SCOLOPACIDAE (SNIPVOGELS) A. SCOLOPACES . . . (SNIPPEN. 326. Gallinago stenura (Bp. SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 619. Id. VorperMan. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 96. (deseript.; nom. malayic.). Scolopax gallinago HonsrrELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 191. (nom. javan.). : 327. Gallinago gallinago (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 633. Gallinago scolopacina VORDERMAN, Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 242. (descript.; nom. malayic.. 328. Scolopax saturata Horst: SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 678. Id. HorsrreLp. Zoöl. Research. Java. (descript.; biolog.) Id. Ip. Trans. Linn. Soe, XUL p. 191. (descript.; nom. javan.). Id. VoRDERMAN. Salak-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV p. 410. (descript.. 329. Rostratula capensis (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 683. Rhynchea bengalensis VORDERMAN. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 242. (descript.; nom. malayic.). Rhynchea orientalis HorsFIELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 195. (diagn.; nom. javan.). B. LIMOSAE . . . . (GRUTTO'S). 330. Limosa novae-zealandiae (Gray.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 377. 331. Limosa limosa (L.) SHARPE. Cat, Birds Brit. Mus. XXIV. p. 381. — 123 — Limosa brevipes VORDERMAN. Molukken-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LVIII. p. 245. (descript.). Limosa melanura HoRsrrELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 193. (diagn.; nom. javan.). C. TRINGAE . . . (STRANDLOOPERS). 332. Tringa crassirostris (T. en S.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 600. < 333. Calidris arenaria (L.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 526. 334. Limonites minuta (Leissl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 538. Actodromas minuta VORDERMAN. Batavia-Vogels IV. Nat Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 111. (deseript.; nom. malayic.). 335. Limonites ruficollis (Pall.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 545. Actodromas albescens VORDERMAN. PE L Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 402. (descript.). 336. Limonites damacensis (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 553. Tringa damacensis VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 96. (descript.; nom. malayic.). Totanus damacensis HomsrrELD. Trans. Linn. Soc. XII. p. 192. (diagnos.). 337. Heteropygia acuminata (Horsf.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 566. Totanus acuminatus HORSFIELPD. Trans. Linn. Soc. XUL p. 192. (diagn.; nom. javan.). 338. Ancylochilus subarquatus (Güld.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 586. Tringa subarquata HorsrIELD, Trans. Lina. Soc. XII. p. 193. (nom. javan.). "IN SCH Pelidua subarquata VORDERMAN. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLV. p. 241. (descript.; nom. malayic.). 339. Pelidna alpina (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 602. 340. Limicola platyrhyncha (Temm.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 612. D. PHALAROPI . . . (FRANJEPOOTEN). ? Phalaropus hyperboreus (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 698. Nestelt in het noorden van Europa en Azie en trekt tegen den winter Zuidelijk tot in de Molukken en Timor. Komt op den trek hoogstwaarschijnljk ook op Java voor, doch dit is nog niet zeker waargenomen. E TIFTENE — (RUITERS 341. Macrorhamphus taczanowski (Verr.) SHARPE. Cat, Birds Brit. Mus. XXIV, p. 400 en 757 Java. 342. Totanus calidris (L.) SHARPE. (at. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 414. Id. VORDERMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 403. (descript.). 343. Totanus stagnatilis (Bechst.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 422. Id. VORDERMAN, Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 114. (descript.; nom. malayic.). Totanus tenuirostris Horsr. Trans. Linn. Soc. XIII. p. m (diagn.; nom. javan.). 344. Heteractitis brevipes (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 449. Totanus incanus VORDERMAN. Noordwachter- Vogels. Nat Tijds. Ned. Ind. LIV. p. 322. (deseript.. — 125 — 345. Tringoides hypoleucus (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 456. Actitis hypoleucus VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 101. (descript.; nom. malayic.). Totanus hypoleucos HonRsrrELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 192. (nom. javan.). 346. Terekia cinerea (Güld.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 474. Totanus cinereus VORDERMAN. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 116. (descript.; nom. malayic.). Totanus javanicus HonsrIELD. Trans. Linn. Soc. XUL. p. 193. (diagnos.; nom. javan.). 347. Glottis nebularius (Gunn.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 481. Totanus glottis HonsrrELD. Trans. Lë Soc. XIII. p. 192. (nom. javan.). Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 113. (descript.; nom. malayic.). 348. Rhyacophilus glareola (Gm.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 491. 2 Totanus glareola Vorperman. Batavia-Vogels IL. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 99. (deseript.; nom. malayic.). Totanus affinis Horsrmeup. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 191. (diagn.; nom. javan.). FNUMENIE S WELPEN: 349. Numenius arquatus nd SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p Id. VoRDERMAN. Java-Vogels I. Nat. piss Ned. Ind. LI. p. 406. (descript.). 350. Numenius cyanopus (Vieill.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 350. e IN SC Numenius major VORDERMAN. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 117. (descript.; nom. malayic.). 351. Numenius phaeopus (L.) Suarpe. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 355. i Id. HorsrieLD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 191. (nom. javan.). Id. Vorperuax. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 119. (descript.; nom. malayic.). G. RECURVIROSTRES . . (KLUITEN). 352. Himantopus leucocephalus (Gould.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 317. i Id. VonpERMAx. Molukken-Vogels. Nat. Tijds. Ned. In LVII. p. 245. (descript.). 8 Himantopus melanopterus Horsrieuvp. Trans. Linn. BOG XUL p. 194. (diagn.; nom. javan). 353. Himantopus himantopus (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 310. e Himantopas candidus VORDERMAN, Java-Vogels I. Nat. Tijds- Ned. Ind. LI. p. 407. (descript.). III. CURSORES (LOOPVOGELS). A. GLAREOLAE . . (ZWALUWSNIPPEN. 354. Stiltia isabella (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 51. "i Glareola isabella Vorbermax. Billiton- Vogels. Nat. Ty E Ned. Ind. L. p. 515. (descript.). 355. Glareola orientalis er SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 58. Id. HonmsrrELD. Trans. Linn. Soc. KL (nom. javan.) Id. VorberMas. Batavia-V ogels IL Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 103. Exec — 127 — B. OEDICNEMI . . . . (GRIELEN). ? Orthoramphus magnirostris (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 22. Deze vogel behoort op de stranden van Australië te huis en is ook in de Molukken, Borneo, de Andaman- en de Cocos-eilanden waargenomen. Vermoedelijk, zal hij dus ook op Java te vinden zijn. C CHARADRII . . . (PLEVIEREN) 356. Squatarola helvetica (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 182. Id. Vorperman. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 120. (descript.; nom. malayic.). Vanellus melanogaster HonsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 186. (diagnos.; nom. javan.). 357. Charadrius dominicus (P. L. S. Müll) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 195. Pluvialis fulvus VORDERMAN. Batavia-Vogels IL. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 107. (descript.; nom. malayic.). 358. Ochthodromus geoffroyi (Wagl.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 217. Aegialites geoffroyi VORDERMAN. Lampong-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LL. p. 245. (descript.). 359. Ochthodromus pyrrhothorax (Gould.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 226. : Charadrius cantianus HoRsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 187. (nom. javan.). 360. Ochthodromus veredus (Gould. SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 232. 361. Aegialites dubia (Scop.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 263. : Charadrius philippinus VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. D. ` > Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 105. (descript.; nom. malayic.). Charadrius pusillus HORSFIFELD. Trans. Linn. Soc. XIIL p. 187. (diagnos.). 362. Aegialitis ruficapillus (T emm. SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 286. Id. VORDERMAN. Java-Vogels II. Ned. Tijds. Ned. Ind. LIX. p. 229. (descript.). 363. Aegialitis peroni (Bp. SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 273. Id. VORDERMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LL. p. 408. (descript.). D. STREPSILATIDAE . (STEENLOOPERS). 364. Arenaria interpres (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 92. Strepsilas interpres, VORDERMAN. Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 234. (descript.; nom. malayic.). EE EE o (KIEVIETEM. 365. Xiphidiopterus cucullatus (Temm.) SHarPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 148. Lobiovanellus tricolor VORDERMAN. Batavia-Vogels IL Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 248. (descript.). Vanellus tricolor Horsrmup. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 186. (diagn.; nom. javan.). IV. RALLIDAE (RALVOGELS). A. PARRAE . . . (PARRA’S). 366. Hydrophasianus chirurgus (Scop.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. p. 69. Parra sinensis VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 116. (descript.; nom. malayic.). — 129 — 367. Metopodius indicus (Lath.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIV. Parra indica VORDERMAN. Batavia- Vogels IL Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 115. (descript.; nom. malayic.). Parra superciliosa HORSFIELD. Zoöl. Research. Java. (descript.). Id. Ip. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 194. (diagn.; nom. javan.). B. BALkbl asa s wor go dm AHLEN) 368. pete philippensis (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIII. p. 39. Id. Nıcnorson. Ibis. 1881. p. 156. (Java). Id. VonpERwaw. Celebes-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LVIII. p. 118. (descript.). [Java H. O. Forges. — O. F.] 369. Hypotaenidia striata (L.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXIII. p. 33. Id. VORDERMAN, Batavia-Vogels. II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 109. (descript.; nom. malayic.). Rallus gularis Horsrreup. Trans. Linn. Soc. XVI. p. 196. (diagn.; nom. javan.). 370. Rallina fasciata Se SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXII. Id. VorperMaAN. Batavia- Vogels. V. de riad Ned. Ind. XLIII. p. 191. (descript.; nom. malayic.). Rallus gularis BerNsreis. Journ. f. Ornith. 1861. p. 190. (biolog.; nid.; oölog.; nom. malayic. et nom. sundaic.). 371. Rallina superciliaris (Eyton.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXIIL p. 76. Rallina fasciata (part) Scnuesen. Mus. Pays-Pas. Rali. p. 19. (Java). 372. Limnobaetus fuscus (L.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXII. p. 146. LX — 130 — Rallus rubiginosus BERNSTEIN. Journ. f. Ornith. 1861. p. 192 (nid.; oólog.; nom. sundaic.). Rallus fuscus HORSFIELD. Trans. Linn. Soc. XUL. p. 196. (diagn.). Rallina fusca VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 108. (descript.; nom. malayie.). | 373. Limnobaenus paykulli (Ljungh.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIII. p. 149. Rallina fasciata (part) SCALEGEL. Musée des Pays-Bas. Ralli p. 19. (individu n°. 5 : Java. C. PORZANAE . . (PORCELEINHOENTJES. 374. Poliolimnas cinereus (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIII. p. 130. Rallus quadristrigatus HonsriEup, Trans. Linn. Soc. NIH. p. 196. (diagn.). Zapornia quadristrigata VORDERMAN. Batavia-Vogels IV. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 122. (deseript.; nom. malayic- D. GALLINULAE . . (WATERHOENTJES 375. Amaurornis phoenicura (Forst.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIII. p. 156. 3 Gallinula phoenicura Vorpermax. Batavia-Vogels IL Nat Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 119. (descript.; nom. malayic-- Gallinula javanica HonsrrEt». Trans. Linn. Soc. XII. p. 112- (diagn.; nom. javan.). 376. Gallinula chloropus (L.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIII p. 169. S Id. s VORDERMAN, Batavia-Vogels III. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 236. (deseript.; nom. malayic.. Gallinula orientalis HorsrieLp. Trans. Linn. Soc. xuL p. 145. (diagn.; nom. javan.). — 131 — 377. Gallierex cinerea (Gm.) SHARPE, Cat. Birds Brit. Mus. XXIII. p. 183 Gallinula cristata VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds Ned. Ind. XLII. p. 110. (descript.; nom. malayic.). Gallimula gularis HORSFIELD. Trans. Linn. Soc. XII. p. 195 (diagn.; nom. javan.). E. PORPHYRIONES . (PURPERKOETEN). 378. Porphyrio calvus (Vieill.) SHARPE. Cat. Birds Brit. Mus. XXIII. p. 200 Porphyrio indicus HoRsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 194 (descript.; nom. javan.). . VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind XLII. p. 113. (descript.; nom. malayic.). F. FULICAE (MEERKOETEN). 379. Fulica atra (L.) Cat. Birds Brit. Mus. XXIII. p. 210 SHARPE, NATATORES (ZWEMVOGELS). I URINATORES (DUIKVOGELS). PODICEPIDAE . - (DUIKERS). 380. Podiceps philippensis dbi GnaNT. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. Podiceps minor HorsrreLD. Trans. Lib. oe XIII. p. 198. (nom. javan.). Podiceps tricolor VORDERMAN. Batavia-Vogels II Nat. Tijds Ned. Ind. XLII. p. 119. (descript.) — 132 — B. APTENODYTES . . . . . (PENGOEÍNS). 381. Catarrhactes chrysocome (Forst.) GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 635. Deze Pengoein behoort in de koude streken van het Zuidelijk Halfrond, tusschen Vuurland en Nieuw-Zeeland te huis. Vooral op de eilanden Tristan d'Acunha St. Paul en Amsterdam is hij zeer gemeen. [Das Dresdener Museum besitzt durch vox SCHIER- BRANDT, ein Exemplar welches an der Küste von Java als zufälliger Irrgast erlangt wurde. — O. F.] IL ANSERINAE (GANSVOGELS). A ANSENES GANZEN * Cygnopsis cygnoides (L.) SALVADORI. Cat. Pirds Brit. Mus. XXVII. p. 107. De op Java algemeene geteelde tamme gans is af- komstig uit China, waar de soort ook in het wild voorkomt. B. ANATIDAE. . . . . . (EENDVOGELS) T Cairina moschata (L.) SALVADORT, Cat. Birds Brit. Mus. XXVII: 51. Onder den naam Manilla-eend wordt deze soort veelvuldig gekweekt op Java. Zij kan vliegen en broedt hare eieren uit, integenstelling met de volgende soort van tamme eend, die hare eieren niet uitbroedt, doch die voortgekweekt wordt door de eieren middels kippen te laten uitbroeden. ' Anas boscas tk.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXVII. p. 189. De zoogenaamde rechtopgaande Pengoeïn-eend. Kan niet vliegen. De variëteit van het eiland Bali heeft een kuif op het achterhoofd. — 133 — 382. Anas superciliosa (Gm.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXVII. p. 206. 383. Asarcornis scutulata (S. Müll.) Sarvaporı. Cat. Birds Brit. Mus. XXVII. p. 60. 384. Nettopus coromandelianus (Gm.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXVII. p. 68. Id. VonpERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIT. p. 121. (descript.; nom. malayic.). 385. Nettion gibberifrons (S. Müll.) SALVADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 254. Anas gibberifrons. VORDERMAN. Batavia-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLI. p. 201. (descript.; nom. malayic.). 386. Querquedula circia (L.) SALVADORI, Cat. Birds Brit. Mus. XXVII. p. 293. 387. Dendrocygna arcuata (Cuv.) Sanvanort. Cat. Birds Brit. Mus. XXVII. p. 153. Id. Vorbermax. Batavia-Vogels V. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 193. (descript.; nom. malayic.). Anas arcuata HorsrieLp. Zoöl. Research. Java (descript.). Anas javanica B A. HorsrreLD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 200 (nom. javan.). 388. Dendrocygna javanica (Horsf.) SALYADORI. Cat. Birds Brit. Mus. XXVII. p. 156. Anas javanica HorsrieLD. Trans. Linn. Soc. XUL p. 199. (descrip.; nom. javan.). Dendrocygna vagans. VORDERMAN. Batavia-Vogels V. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIII. p. 193. (deseript; nom. malayic.). — 134 — III. PELECANIDAE (PELLIKAAN-VOGELS) A. FREGATAE . . . (FREGATVOGELS) 389. Fregata aquila (L.) GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 443. Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Ned. Ind. XLII. p. 128. (descript.; nom. malayic.). 390. Fregata ariel (Gould). GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 447. Fregata minor VORDERMAN. Batavia-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 125. (descript.; nom. malayic.). Id. Ip. Noordwachter-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. LIV. p. 324. (descript.). B. GRACULI . . . . (AARSCHOLVERS) 391. Phalacrocorax javanicus (Horsf.) Grant. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 403. Greculus pygmaeus VORDERMAN. Batavia-Vogels Ill. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLII. p. 238. (deseript.; nom. malayicJ. Carbo javanicus HorsrreLp. Trans. Linn. Soc. XII. p. 197. (diagn.; nom. javan.). 392. Phalacrocorax sulcirostris (Brandt.) GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 376. („Java”). € PLOTI . ... . (SLANGHALSVOGELS) 393. Plotus melanogaster (Penn.) GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 414. S Id. VORDERMAN. Batavia-Vogels V. Nat. Tijds. Ned. Ind. S S XLIII. p. 195. (deseript.; nom. malayic.). — 135 — D. PELECANI . . . (PELLIKANEN). 394. Pelecanus roseus (Gm.) GRANT. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 466. Pelecanus javanicus HonsriELD. Trans. Linn. Soc. XIII. p. 197. (diagn.; nom. javan.). Pelecanus onocrotalus VORDERMAY. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 250. (descript.; nom. malayic.). 395. Pelecanus philippensis (Gm.) Grawr. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 471. Id. Hoxsrienn. Trans. Linn. Soc. XI. p. 197. (diagn.; nom. javan.). Id. VogpERMAx. Batavia-Vogels VI. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLIV. p. 251. (descript.; nom. malayic.). E. SULAE . . . . (ROTSPELLIKANEN). 396. Sula piscator (L.) Grant. Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 432. Sula piscatrie VORDERMAN. Lombok-Vogels. Nat. Tijds. Ned. LIV. p. 27. (descript.). 397. Sula cyanops (Sund.) Grant, Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. p. 430. Id. VogpERwAN. Lampong-Vogels II. Nat. Tijds. Ned. Ind. LV. p. 156. (descript.). Komt o. a. in Straat-Sunda voor. F. PHAETONES . . (KEERKRINGSVOGELS). 398. Phaeton lepturus (Lacep.) Grant, Cat. Birds Brit. Mus. XXVI. 453. [Java: Nicuorsox. — O. F.] — 136 — IV. GAVIAE (GAVIA’S). STERNI . . . (ZEEZWALUWEN). 399. Hydrochelidon leucoptera = en Schinz) SAUNDERS. Cat. Birds Brit. Mus. XXV. 50% Sterna grisea HorsFIELD. Trans. Linn. ad XUL p. (diagn.; nom. javan.). Hydrochelidon nigra VORDERMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 413. (descript.). 400. Hydrochelidon hybrida (Pall.) SAUNDERS. Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 10. ER Id. VoRDERMAN. Batavia-Vogels IL Nat. Tijds. Ned. In XLII. p. 126. (descript.). 412. Id. Ip. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. P. (descript.; nom. maladie S Sterna javanica HORSYIELD. Trans. Linn. Soc. XIIL p. 198. (diagn.). 401. Gelochelidon anglica ee SAUNDERS, Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 25. 199 Sterna affinis HORSFIELD, "Trans. Linn. ps XUL p. 19% (diagn.). 402. Sterna media ër ) SAUNDERs. Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 86. Id. HorsrieLp. Trans. Linn. Soc. XUL p. 199. (diagn-; . mom. javan.). 403. Sterna bergii ab SAUNDERs. Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 89. e Id. Vorbermax. Molukken-Vogels. Nat. Tijds. Ned. INT LVII. p. 251. (descript.). Ned Sterna cristata Ip. Noordwachter-Vogels. Nat. Tijds. DÉI: Ind. LIV. p. 325. (descript.). 404. Sterna anaestheta (Scop.) SAUNDERS. Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 101. — 137 — 405. Sterna fuliginosa (Gm.) SAUNDERS. Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 101. 406. Sterna minuta (L.) SAUNDERS. Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 116. Id. HorsrwLD. Trans Linn. Soc. XIII. p. 198 (nom. javan.). 407. ‘Sterna melanogaster (Temm.) SAUNDERs. Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 43. [Java ; Bocarmé. — O. F.] 408. Sterna melanouchen (Temm.) SAUNDERS. Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 126. Onychoprion sumatranus. VORDERMAN. Java-Vogels I. Nat. Tijds. Ned. Ind. LI. p. 415. (descript.). 409. Anous stolidus (L.) SAUNDERS.: Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 136. Id. VonpERMAN. Karimondjawa-Vogels. Nat. Tijds. Ned. Ind. XLVIII. p. 150. (descript.). 410. Gygis candida 7 SAUNDERS. Cat. Birds Brit. Mus. XXV. p. 149. Gygis alba VorDERMAN. Nat. Tijds. Ned. a XLIV. p. 207. (Java, habitat). Baravra, Januari 1900. NAAMLIJST DER JAVA-VOGELS. © EE. a. OORDELEN a ; 48. O 1. Ketupa javanenis (hészs.) .:; Sun i 2. Bubo orientalis (Horst) ..... 5 u ig O 4 Scope kempjt (Horst). . . . . . i e mius (Horst) . 000 STRIGES . . . . . KATUILEN. Bn: 49. 4. Ninox borneénis BB): oa 49, T 5. Glaucidium castanopterum (Horsf). . + - 14 d 6. Syrnium sinense GNI. sos en SEN 19. O 1. Strix flammea L. B. javanica (Gm) . +. - 50. 8. Phodilus badius MOB... 2 3 FALCONES 7^ > ce ALKEN. F o 9. Falco ernesti (Sharpe) . BET SÓ 10. ; papuanus (M. en Wigl) . ÉD ; : EN 11. Cerchneis occidentalis (M. en Wigl) . - 5l. o 12. Microhierax fringillarius (Drap.) Lé AQUILAE . . . . . ARENDEN. H O 18. Neopus malayensis (Temm) . . . . - - 5l. O 14. Haliaétus leueogaster (Gm) E 51. o 15. Polioaëtus ichthyaëtus (Horsf) . . . - - 59. O 16. Haliastur intermedius (Gurn) . . . .- 52. 17. Pandion leucocephalus (Gould) . . . - - . van (*) Van de met o aangewezen soorten is een verre kop en pooten op natuurlijke grootte door mij vervaardigd m geschoten exemplaren. e e — 139 — ASTURES ;: . - . co HAVER REN Spizaétus limnaétus (Horsf.) . Lophiotriorchis kieneri (Geoff) . Astur trivirgatus (Temm. . S ». Soloénsis (Lath.) . „ torquatus (Tem m.) Accipiter virgatus (Temm... BUTEONES. Butastur liventer (Temm.) . indicas (Gm.) . Spilornis bacha (Daud) . MILVI 5. 2002 WOUTER. Elanus hypoleucus (Gould). PERNES. . . . WESPENDIEVEN. Pernis ptilonorhynchus (Temm.) . ALCEDINES IJSVOGELS. Pelargopsis E (Gm) £. fraseri (Sharpe.) . y: Alcedo ispida (L.) . , euryzona (Temm.) e meninting (Horsf.) . e beryllina (Vieill.) Ceyx innominata (Salvad.). Carcineutes pulchellus (Horst, Halcyon coromandus (Lath.) . chloris (Bodd.). : b sanctus (Vig. en Horsf) ; > cyaniventris (Vieill.). MEROPIDAE BIJENETERS. Melittophagus leschenaulti (Vieill). Merops sumatranus (Raffl). : » philippinus (L.. . BUIZERDEN. 41 a 43. ? 44 o * 45 o * 46 47 o 48 o 49 * 50 * al ? 6. 0% EK Dg * DA 55 56 Gt DE 58. T Dé. 60. o 61 ? o 62 o * 63. o 64. o 65 — 140 — CORACIIDAE . . SCHARRELAARS. Eurystomus orientalis (L.) BUCEROTIDAE . NEUSHOORN-VOGELS. Buceros silvestris (Vieill.). Anthracoceros convexus (Temm. malabaricus (Gm.). Bhitidooaroe undulatus (Shaw. . PSITTACIDAE . PAPEGAAI-VOGELS. Palaeornis alexandri (L.). ; Lorieulus pusillus (G. R. ras). » galgulus (L.) PICIDAE. . . . . SPECHTVOGELS. Gecinus vittatus (Vieill) puniceus Horst: . Chrysophlegma miniatum (Forst. ) mentale (Temm.). Gatiiopiuoidas rafflesi (V ig.) Dendrocopus analis (Horsf. ) Jyngipicus auritus (Eyt.) Miglyptes tristis Horst: 2 Mieropternus brachyurus (Vieill) Tiga javanensis (Ljung.) . Chrysocolaptes strictus (Horsf.) . validus (Temm.) . Hemicereus concretus (Temm.) Hemilophus pulverulentus (Temm.) . Thriponax javensis (Horst: Sasia abnormis (Temm.). BECCHNES — . BAARDVOGELS. Chotorhea corvina (Temm.) javensis (Horst: Cyanops armillaris (Temm.) * lineata (Vieill) 69 a oe o o * 66. o" - Y 68. o * 69 © SE E Xantholaéma australis (Horsf) . » rosea (Dum.) . TROGONES . . . . . SOEROEKOF'. Harpactes oreskios (Temm.) e Hapalarpactes reinwardti (Temm.) . CUCULL |... nen KÜBROEKEN, Coecystes coromandus (L.) . Surniculus lugubris (Horsf.) Hierocoecyx sparveroides (Vig.) . varius (Vahl). Cuculus micropterus (Gould) . „ intermedius (Vahl) » poliocephalus (Lath.) . » sonnerati (Lath.) Cacomantis merulinus (Scop. . passerinus (Vahl). Chaleoenecys xanthorhynchus (Horsf. je * basalis (Horsf.) . malayanus EE dudynamid honorata (L.) CENTROPI. . . SPOORKOEKOEKEN. Centropus sinensis (Steph.) s purpureus (Shelley e javanicus Dumont.) PHOENICOPHAEI . Zanclostomus javanicus (Horsf.). Rhinococeyx curvirostris (Sha w.) CAPRIMULGI. Caprimulgus macrurus (Horsf.) affinis (Horst Batrachosiomal stellatus (Gonld.) s javensis (Horsf.) MALKOHA'S. GEITENMELKERS. 9 o — 142 — CYPSELI . . . GIERZWALUWEN. Micropus subfurcatas (Blyth.) s pacificus (Lath.). Tachornis infumata (Selat) . Chaetura gigantea (Temm. . Collocalia fuciphaga (Thun b.) ^ linchi (Horsf.) . : Macropteryx longipennis (Raf) . HIRUNDINES. ZWALUWEN. Hirundo gutturalis (Scop.). 5 javanica (Sparrm) . $5 striolata (Boie.) . NECTARINIAE . Chaleostetha insignis (Jard.). Aethopyga eximia (Horsf.) » siparaja (Raffl.) . mystacalis (Temm.) . Gre hasselti (Temm.). pectoralis (Horsf) . Arster robusta (Müll. en senteg) - e longirostris (Lath.) . » affinis (Horsf.). : chrysogenys (Tem m.) Anihothrepios phoenicotis (Tem m.). » malaccensis (Gm. . DICAEI. BASTAARD-HONIGVOGELS. Dicaeum flammeum (S parrm.) a cruentatum (L.). $ sanguinolentum (Temm. gt j trigonostigma (Scop.) . chrysorrhaeum (Temm.) Prionochilns percussus (Temm.). HONIGVOGELS. 0 O 0 117. 2. 115. 119. 120. 121. = 188, 123. * 124, > 120. — 143 — PHYLLORNIDAE . Chloropsis viridis (Horsf) . » nigricollis (Vieill.) ZOSTEROPIDAE Zosterops aureiventer (Hume.) 5 flava (Horst: e melanura (Temm.) á javanica (Horst: » fallax (Sharpe. ý neglecta (Seebohm.) . TROGLODYTES . WINTERKONINKJES. Pneupyga rufa (Sharpe) . LIOTRICHES Oligura superciliaris (S. Müll.) BLADVOGELS. BRILVOGELTJES. LIOTRICHES. PITTAE .. . . oo GRONDLIISERNS Pitta mülleri (Bp) . Eucichla cyanura (Bodd) TIMELIAE Timelia pileata (Horsf) . . Stachyris poliocephala (Temm. » leucotis (Strickl.) . s thoracica (Temm. . grammiceps (Temm.) . Pardinga lepidopleurus (Bp.) . $ perspicillatus (D p.) . epilepidotus (Temm. . sepiarius (Horsf.) minor (Meyer) . Brachypteryx salaccensis (V ord. montana (Horsf). ” » ” leucophrys (Temm.) . Notodola diana (Less.) . TIMELIA'S. o * 140. SECH 141 * 142. * E Ha e =. Al: 152. e Qo og * mÓ Qt j o 155, 162, — 144 — Cyanoderma melanothorax (Temm.) Drymocataphus capistratus (Temm. . Mulacopterum lepidocephalum (Bütt.) ` affine (Blyth.) Mixornis flavicollis (Müll) » javaniea (Cab.) . . » erythroptera (Blyth) . Anuropsis pyrrhogenys (Temm.) Alcippe solitaria (Cab.) GARRULACES . . . . GARRULAX. Garrulax rufifrons (Less.) POMATORHINI . . . KRUIPLIJSTERS. Pomatorhinus montanus (Horsf) . PRIONOPIDAE. . . . PRIONOPS. Cochoa azurea (Temm.) Tephrodornis virgatus (Temm. T Hemipus obscurus (Horst: Platylophus galericulatus (Cuv.) PHYLLOPNEUSTES . . SPOTVOGELS. Phylloscopus borealis (Blas.) CALAMODYTAE . . RIETZANGERS. Megalurus palustris (Horsf) Stasiasticus montis (Hartert.) . Acrocephalus orientalis (Temm. en Se hie eg.) Cettia montana (Horst: : Prinia familiaris (Horsf.). S polychroa (Temm.) Cisticola cisticola (Tama... » exilis (Vig. en Horsf.) . ORTHOTOMI. . SNIJDERVOGELTJES. Sutoria edela (Temm. o 164 o 165 ? o 166 H 167. 6... 108 ? o * 169 0^ 130 D. Ng 172 B 18 " T 175 176 E 1 178 179 * 180 * IBI T INE O 7 INS. OT 184, o 185, LX — 145 — Orthotomus sepium (Horsf.) . Phyllergates cucullatus (T emm.) SAXICOLIDAB :... 4: TAPUITEA Ruticula aurorea (Gm.) ; ANTHI.... 00. i RR, Anthus rufulus (Vieill.) MOTACILLAE. . KWIKSTAARTEN. Motacilla leucopsis (Gould.) . * melanope (Pall.) $ flava (L.) . Limonidromus indicus (Gan) HENICURI. . . VORKSTAARTEN. Henicurus leschenaulti (Vieill.) Hydrocichla velatus (Temm.) TURDIDAE. . . LIJSTERVOGELS. Copsichus musicus (Raffl.) amoenus (Horsf.) Cittocincla tricolor (Vieill) . Oreocichla horsfieldi (B p.) Zoöthera andromedae (Temm.) . Geocichla interpres (Temm.) e rubecula (Gould.) . sibirica (Pall). Merula obscura (Gm.) » . Javanıca (Horst). * fumida (S. Mull). . whiteheadi (Seebohm.) . MYIOPHONEI . . BEEKLIJSTERS. Myiophoneus flavirostris (Horsf.) . e cyaneus (Horst IXODIDAE pat. JAH, Aegithina scapularis (Horsf.) OO wo o Do c [so * 216, 0 917, — 146 — Hemixus virescens (Temm.) . Jole olivacea (Blyth.) . Pinarocichla euptilosa (Jard en Selb.) d Mierotarsus melanocephalus (Gm.) . chalcocephalus (Temm.) . Criniger gularis (Horsf.) . DE Trachycomus ochrocephalus (Gm.) . Pyenonotus aarigaster (Vieill). $ bimaculatus (Horsf.) " analis (Horsf.) e plumosus (Blyth.) simplex (Less.) . Rubigula dispar (Horsf.) . squamata (Temm.). Tra tureosa (Wald) . MUSCICAIDAE. . VLIEGENVANGERS. Alseonax latirostris (Raffl.) . Pratincola caprata 14 Erythromyias dumetoria (Wall. ) Poliomyias luteola (Pall). . Xanthopygia tricolor (Horsf) Muscicapula melanoleuca (Hodgs.). " hyperythra (Blyth.. Hypothymis occipitalis (Vig.) Rhipidura phoenicura (Múll. en senteg) : » javanica (Sparrm.) Neomyias euryura (S. Müll). Terpsiphone affinis (Ha y. Philentoma velatum (Tem m.. Rhinomyias baliensis (Hartert.) Culicicapa ceylonensis (Swains.) Cryptolopha schwaneri (Blyth.). , trivirgata (Strickl.) grammiceps (Verr.). Stoparola indigo (Horsf.) . — 147 — 218. Siphia unicolor (Blyth) . 219. „ elegans (Temm.) `. 220. », banyumas (Horst: 221. „ olivacea (Hume) . 222. ». vordermanni (Sharpe.) . CAMPOPHAGIDAE . . RUPSVOGELS. 223. Artamides larvatus (S. Müll) . 224. Graucalus javensis (Horst 225. Pericocrotus exsul (Wall. . 226. e peregrinus (L.) 227. miniatus (Temm.) 228. age terat (Bodd.) . 229. > fimbriata (Temm. . DICRURIDAE s a +... .DRONGO'S. 230. Buchanga longa (Bp.). 231. A cinerea (Horsf.) . 232. Bhringa remifer (Tem m.) b 6 s 233. Dissemurus paradiseus L var. platurus (Vieill.. a ee ARTAMIDAE . . . . SPITSVOGELS. 234. Artamus leucogaster (Val). EURYLAEMIDAE . . . HAPVOGELS. 235. Eurylaemus javanicus (Horsf.) LANIIDAE . . . KLAUWIERVOGELS. 236. Phererythrius flaviscapis (Temm.) 237. " aenobarbus (Temm.) . 238. Pachycephala grisola (Blyth.) 239. Laniellus leucogrammicus (Swains.) 240. Lanius bentet (Horsf.). 241. » cephalomelas (Bp.) . 242. y superciliosus (La th.) 243. — , tigrinus (Drap.) . O 262. 265. 267, — 148 — PARIDAE . . . . MEESVOGELS. Parus cinereus (Bonn. en Vieill.) Psaltria exilis (Temm.) SITTIDAE . . . BOOMKLEVERS. Sifta azurea (Less.) „ frontalis (Swains.) ORIOLIDAE . Oriolus maculatus (Vieill) $ xanthonotus (Horsf.) " cruentus (Wagl.) CORVIDAE . . . KRAAIVOGELS. Corone macrorhyncha (Wagl) 3 enca (Horst S Crypsirhina varians (Lath) Cissa thalassina (Temm.) STURNIDAE . SPREEUWVOGELS. Sturnopastor jalla (Horsf) . Sturnia sturnina (Pall) . Graculapica melanoptera (Boie.) . Acridotheres javanieus (Cab.) . Mainatus javanensis (Osb.) . Calornis chalybea (Horsf.) . FRINGILLIDAE . Passer montanus disk xdi is PLOCEIDAE WEVERVOGELS. Sporaeginthus amandava (L.) Munia oryzivora (L.) » ferruginosa (Sparrm.) ” M . . , » atricapilla Vie). » nisoria (Temm.) WIELEWALEN. VINKVOGELS. Pag. 103. 103. 103. 103. 104. 104. 104. 104. 105. 105. 105. 105. 106. 106. 106. 106. 106. = Mit - O 268. 269. 270. * 272. 273. — 149 — Uroloncha leucogastroides (Horsf. en Moore.) . i Erythrura prasina ( Se parrm ) ; Chlorura hyperythra (Rchb.) Ploceela javanensis (Less.). Ploceus atrigula (Hodgs.) . së manyar (Horsf). . ALAUDIDAE Mirafra javanica (Horsf.) TRERONIDAE . . PAPAGAAI-DUIVEN. Sphenocercus oxyurus (Reinw.) m korthalsi (Temm.) . Butreron capellei (Temm.) . Osmotreron griseicauda (Gray.) = vernans (L.) . » olax (Temm.) PTILOPIDAE. JUFFERDUIVEN. Ptilopus roseicollis (Wagl). . » melanocephalus (Fo rst. j » jambu (Gm.). CARPOPHAGIDAE . MUSKAATDUIVEN. Carpophaga aenea (L.). 5 lacernulata (Temm.). » badia (Raffl). Myristicivora bicolor (Scop.). - COLUMBIDAE: . . . DUIVEN: Columba livia (Bonn.). MACROPYGIAE . skak leptogrammica (Temm.). ^ emiliana (Bp. . » ruficeps (Temm.) . . LEEUWRIKKEN. KANEELDUIVEN. Pag. 108. 109. 109. + 303. 304. 305. 308. 307. -1 — 150 — TURTURIDAE Turtur risorius (L.). » bitorquatas euer | en Knip) „ tigrinus (Temm. en R Geopelia striata (L.) ode TORTELDUIVEN. PHADIDAR. <= v. PHAPSDUIVEN. Chalcophaps indica (L.) e CALOENADIDAE . GOUDDUIVEN. ` Caloenas nicobarica (L. . . . PERDICIDAE . PATRIJ SYOGELS. Arboricola javanica (G m.) z orientalis (Horsf.) . Caloperdix sumatrana (Grant.) Excalfactoria lineata (Scop.) GALLINAE . . . . . HOENDEREN. Gallus ferrugineus (Lath.) . „ varius (Shaw.) PAVONES . . . . . PAUWVOGELS. Pavo muticus (L.) as ut MALEAGRIDAE KALKOENEN. Melagris gallopavo (L.) Numida meleagris (L.) "mm TUENICAE ci... . KWARTELS Turnix pugnax (Temm.). ARDEA . . , . GROOTE Leg Ardea sumatrana (Raffl.) & AN Phoyx manillensis (Sharpe.) EGRETTAE. . . . . . EGRETTEN. Garzetta nigripes (Temm.) . 115. 115. 115. 116. 116. 116. 11% HL 117. 1 118. 118. 118. 308. 309. — 151 — Herodias alba (L.) . Mesophoyx intermedia o denn DEMI-EGRETTAE. .DEMI-EGRETTEN. Demiégretta sacra (Gm.). Bubuleus coromandus (Bodd) . ARDEOLAE . . . . RALREIGERS. Ardeola speciosa (Hor sf.) Dupetor flavicollis (Lath.) . ARDETTAE . . . . WOUDAAPJES. Ardetta sinensis (G m.). cinnamomea (Gm.). Butorides javanica (Horsf.). $ stagnatilis (Gould) . BOTAURI . . . - . BOERDOMPEN. Gorsachius melanolophus (Raffl.). NYCTICORACES . Nycticorax griseus. (L.) . IBIDAE . . ... , T. Plegadis falcinellus (L.) . Ibis melanocephalus (L.). TANTALIDAE TANTALUSSEN. Tantalus cinereus (Raffl) . . CICONIAE . . ... +. OOIEVAREN. Dissura episcopus (Bod d.) Leptoptilus dubius (Gm.) . Se javanicus (Horsf.). SCOLOPACES . . = le. BNIPPEN Gallinago stenura (Bp.) . Ge gallinago (L.) . Scolopax saturata (Horsf.) . NACHTREIGERS. 121. 121. 121. 121. 121. 121. 122. 122. 122. u e Rostratula capensis (L.) . LIMOSAE GRUTTO'S. Limosa novae-zealandiae e sl = rimosa (L). . - TRINGAE. STRANDLOOPERS. Tringa crassirostris (T. en S). Limonites HI . -Calidris arenaria (L.) . minuta (Leissl). ruficollis (Pall) . damacensis (Horsf.). Hiro gia acuminata (Horsf.) . Pelidna alpina (L.). . : Limieola platyrhyncha VITE : PHALAROPI . Phalaropus hyperboreus (L.) TOTANI. 2 Ancylochilus subarquatus (Güld.) FRANJEPOOTEN. RUITERS. Macrorhamphus taczanowski (Verr). Totanus calidris (L.) ; m stagnatilis (Bechst.) . Heteractitis brevipes (Vieill). Tringoides Terekia ci hypoleucus (L.) . nerea (Güld.) . Glottis nebularius (Gunn.) . Rhyacophilus glareola (Gm.) . NUMENII Numenius n » arquatus (L.) : cyanopus (Vieill.) phaeopus (L.) . RECURVIROSTRES Himantopus leucocephalus (Gould E » himantopus (L.) . WULPEN. KLUITEN. Pag. 123. 122. 122. 123. 124. — 153 — GLAREOLAE . ZWALUWSNIPPEN. Stiltia isabella (Vieill.) . Glareola orientalis (Lea ch.) OEDICNEMI . = „sve . ORIELEN, Orthoramphus magnirostris (Vieill.) CHARADRII Squatarola helvetica (a). ..11 5 12%. Charadrius dominicus (P. L. S. Müll). Ochthodromus geoffroyi (Wagl.) pyrrhothorax (Gould.) veredus (Gould.) EH dubia (Scop.) . » ruficapillus Keim) » peroni (Bp.) . ? STREPSILATIDAE . STEENLOOPERS. Arenaria interpres (L.) VANELLI . ..... 2.5; ,KIBVIETEN, Xiphidiopterus cucullatus (Temm.) . PARRAB. ==... CR Hydrophasianus chirurgus (Sco p.) Metopodius indicus (Lath.) . HALLI. : 5 SUI T V RALLEN. Hypotaenidia BE (DJ. striata (L.). Fatti fasciata (Raffl) . „ superciliaris (Eyton.) . Limnobaenus fuscus (L.) . paykulli djur ” PORZANAE . PORCELEINHOENTJES. Poliolimnas cinereus (Vieill) . PLEVIEREN. 128. O © 391. 392. GALLINULAE . . WATERHOENTJES. Amaurornis phoenicura (Forst.) Gallinula chloropus (L.) Gallicrex cinerea (Gm) . PORPHYRIONES . . PURPERKOETEN. Porphyrio calvus (Veill.) FULICAE . MEERKOETEN. Fulica atra (L.) . vx NA FODICEPIDAE > . . . DUIKERS Podiceps philippensis (Ronnat.) . Catarrhactes chrysocome (Forst.) ANSERES GANZEN. Cygnopsis eygnoides (L.). ANATIDAE . EENDVOGELS. — 154 — Cairina moschata (L.) Anas boscas (L.) » Supereiliosa TENE : Asarcornis scutulata (S. Müll) Nettopus coromandelianus (Gm) . Nettion gibberifrons (S. Müll) Querquedula cireia (L.) : Dendrocygna H FREGATAE arcuata (Cuv.) javanica (Horsf.) FREGATVOGELS. Fregata aquila LJ) * ariel (Gould.) GRACULI AARSCHOLVERS. Phalaerocorax javanicus (Horsf.) » sulcirostris (Brandt.) — 155 — PLOTI . . . SLANGHALSVOGELS. Plotus melanogaster (Penn.) PELECANI . . . . PELLIKANEN. Pelecanus roseus (Gm.) . . » philippensis (G m.) SULAE. . . . ROTSPELLIKANEN. Sula piscator (L.) . » Cyanops (Guido. PHAETONES . KEERKRING-VOGELS. Phaeton lepturus (Lacép.) . STERNI . . . . ZEEZWALUWEN. Hydrochelidon leucoptera (Meien en Schinz.) . ON bikin (Pall). Gelocheliden anglicá (Mont.) . Sterna media (Horsf.) „ bergi (Licht.). » anaestheta (Scop.) „ fuliginosa (Gm.) » Minuta (L.. „. melanogaster (Temm.) . melanouchen (Temm.) . E stolidus (L.). Gygis candida (Gm.) . Pag, 134. VULKANISCHE VERSCHIJNSELEN EN AARDBEVINGEN, IN DEN Oosr-INDISCHEN ARCHIPEL WAARGENOMEN GEDURENDE HET JAAR 1899, VERZAMELD DOOR HET Koninklijk: Magnetisch en Meteorologisch Observatorium te Batavia. A. VULKANISCHE VERSCHIJNSELEN. De berichten over het jaar 1899, uitgenomen die over een betrekkelijke geringe uitbarsting van den Gedeh, wijzen op een zwakke werkzaamheid op vulkanisch gebied. Sinds het jaar van Krakatau kunnen de jaren 1888, '89, ’90, "92, '94 en '95 als jaren van verhoogde werkzaamheid aange- merkt worden. Il UITBARSTING VAN DEN GEDEH. a. Verslag van het bezoek van de H. H. Janse en Herr aan den krater. Volgens berichten van een mandoer, die reeds 30 garen gewerkt heeft in den bergtuin Tjibodas (behoorende bj 's Lands Plantentuin), heeft de Gedeh in dien tijd slechts éénmaal eene uitbarsting vertoond, nl. een dertien MES geleden in 1886. Over den aschregen toen gevallen vindt — 158 — men nadere berichten in de mededeelingen der aardbevings- commissie over 1886 in dit Tijdschrift. In de laatste jaren vertoonde de Gedeh, van beneden ge- zien, slechts zelden, en dan nog zeer weinig rook; doch reeds een week voor de uitbarsting had de Heer J. H. Her, opzichter bij den bergtuin Tjibodas zoo ook verscheidene andere personen te Sindanglaija, enz., waargenomen, dat de rook bestendig uit den krater opsteeg en veel sterker was dan anders. Op 1 Mei (*) des avonds omstreeks 8 uur hoorde de Heer Hey. een klein aantal opvolgende geluiden als verwijderde kanonschoten, die ook ’snachts voortduurden. Naar den ` krater ziende, zag hij toen de rook als door een inwendig vuur verlicht. Den volgenden morgen vertoonde zich in en onmiddellijk boven den krater een dichte donker grijze wolk, die duidelijk iets anders was dan rook en dus blijkbaar aschregen was. Hoelang die duurde was niet op te geven, daar elken morgen tegen 8 uur ongeveer de top van den berg in wolken wordt gehuld en verdere waarneming dus verhinderd wordt. Den daarop volgenden morgen was er echter van een aschregen niets meer te zien, daar zich wederom slechts de helder witte, vrij zware rook vertoonde, die in twee afzonderlijke kolommen omhoog steeg. Den 11:9 Mei ondernamen wij een tocht naar den krater. Opweg naar Kandang Badak, waar overnacht werd, was niets te zien. Slechts zag men dat in de kali bij Lebak Saät in de kleine plasjes, waar het water nauwelijks in beweging was, de bodem bedekt was met zeer fijne licht grijze asch, terwijl het water zich volkomen helder vertoonde. Dit trok toen echter onze aandacht niet. Den 12%» Mei gingen Wij opweg naar den top en bemerkten toen reeds vóór wij aan den krater waren dat er iets gebeurd moest zijn. (*) Deze datum is de waarschijnlijkste, maar kan niet met volkomen zekerheid opgegeven worden, misschien moet deze zijn 30 April, of anders 29 April. — 159 — Pangerango Kraterhodem met Keien Bij aankomst aan den kraterrand van den eruptiekegel bij i ongeveer, zag de Heer Hzxr, die reeds vaak den krater bezocht had, dat er daar een zeer opvallende verandering had plaats gehad. De kraterbodem was nl. verhoogd, en volgens schatting misschien wel ongeveer 25 Meter. Die verhooging was ontstaan door eene opeenhooping van groote en kleine steenen, alle van een zelfde egaal grijze kleur, die niet de minste spoor van verweering of aanslag vertoonden, en dus blijkbaar eerst sedert korten tijd daar waren gekomen. Zooals ook uit het volgende blijken zal, had de krater deze steenen uitgeslingerd, doch waren deze, voorzoover zij binnen der kraterrand (rand van den eruptiekegel) gevallen waren, op den kraterbodem teruggestort. Op twee plaatsen a en b, waren steenen van den oorspronkelijken rand, met de af- rollende steenen mee naar beneden gestort. Vooral bij a vertoonde deze een bruine kleur, en staken dus duidelijk af tegen de nieuwe grijze steenen. Bij c was blijkbaar in — 160 — den rand een verticale scheur ontstaan, die tot ongeveer halverhoogte van den rand (aan de binnen helling) reikte; het stuk aan de binnenzijde van die scheur was eveneens in den krater gestort. Boven op den rand van den eruptiekegel, bij d, was een andere scheur zichtbaar, ongeveer 3—4 c. M. wijd en misschien 10 M. lang. De in den krater terugvallende steenen hadden den krater verstopt, maar tevens door een lage dam een klein deel ` afgescheiden, dat gelegen is juist naar de zijde van den zeer hoogen, ouden kraterrand. De talrijke solfataren kwamen alle ook aan die zijde van onder de nieuwe steenmassa voor den dag. Die helder witte rook vereenigde zich tot de twee kolommen die 0. a. van Tjipanas af zichtbaar zijn. De steenen uit den krater geslingerd, waren slechts voor het kleinste gedeelte binnen den eruptiekegel gevallen; daar ook de buitenhelling van dien kegel, zoowel als het meer vlakke onbegroeide gedeelte, dat ongeveer ten N. van den krater ligt, met volkomen gelijksoortige steenen bedekt wa- ren, als men in den krater zag liggen. Reeds met een oogopslag was elke nieuwe steen te onder- scheiden van de steenen die er reeds vroeger lagen. Van deze plaats verzamelden wij de steenmonsters, die aan het Bureau van het Mijnwezen te Batavia zijn aangeboden. De steenen waren van zeer verschillende grootte. De grootste die wij zagen, lag juist op den rand van den Se, deze heeft naar ruwe schatting een’ inhoud van !/;— —Y, M’, hetgeen, bij het soortelijk gewicht, door ons bepaald, van 2.9 een gewicht zou geven van 600—700 KG. De meeste stukken waren kleiner, maar toch vond men er op het plateau zeer vele die wel een gewicht van tot 200 KG. zullen ge- had hebben. Waar de grond eenigszins minder hard was, waren de steenen door hun val een eindweegs in den grond gedrongen, soms wel ongeveer !/ M. Deze gaten waren dan vaak met asch volgeslibd, zoodat de steen niet meer zichtbaar was. — 161 — Behalve steenen, heeft de krater n.l. ook fijne asch uit- geworpen. Het geheele plateau was er mede bedekt, en daar het den laatsten nacht geregend had, liep men er op als op natte klei. De asch heeft een licht grijze kleur, en lag bij den kraterrand tot ongeveer 8 eM. dik, doch verder weg slechts 2—3 cM. De hoeveelheid asch is dus niet bij- zonder groot geweest. wee monsters asch werden verzameld; het eene, fijnere, dat in de bovenbesproken gaten was aangeslibd, het andere, grovere, datgene wat nog op oude steenen, maar niet op de nieuwe steenen vond, moet dus de aschregen aan den steenen regen zijn voorafgegaan. De aschwolk door den Heer Heyn in den morgen van den 2% Mei gezien, moet dus slechts het restant geweest zijn van de zwaar- dere aschregen, die dus blijkbaar den vorigen avond ge- vallen was. De bodem van den ouden krater e, was tengevolge van de gevallen regens volgeslibd, zoodat van den plantengroei, daar aanwezig, niets meer te zien was als de toppen van enkele Gnaphalium-struiken. Deze waren in hun geheel ongeveer 1 M. hoog, zooals uit een vroeger bezoek aan dien ouden krater bekend was, zoodat de asch daar dus ook bijna 1 M. hoog is aangeslibd. Van het plateau naar Kandang Badak gaande, in onge- veer N. N. W. -richting, klimt men eerst door Gnaphalium- struiken, en tusschen Albizzia montana steil om hoog, om daarna, van den hoogsten rand gaandeweg naar Kandang Badak af te dalen. Tot aan den rand en ook even daar voorbij zag men trotsch gevallen regens zelfs op de bladeren nog vrij veel asch liggen; veel verdere dan dien rand heeft de asch zich ten minste in die richting niet verspreid. Niet zoo echter met de steenen, daar men overal langs den weg en te midden der struiken en boompjes nieuw uitgewor- pen steenen zag liggen, meerendeels meerdere decimeters In den bodem ingeslagen. De boomen, die zij getroffen hadden, Waren natuurlijk gebroken en soms zelf geheel BEE LA. ; — 162 — De steenen wogen naar ruwe schatting gemiddeld tusschen de 5 en 50 KG. maar er waren er enkele bij die zeker wel 150—200 KG. moeten gewogen hebben. Zij waren zoo talrijk, - dat men langs den weg ongeveer op elken 3—5 M. een steen vond liggen. Een der grootste dier steenen was tevens bijna het verst geslingerd, tot op ongeveer !/, uur gaans van den bovenbedoelden rand, en dus ongeveer ?/, uur gaans van den eruptiekegel. (De afstand van den rand tot Kandang Badak bedraagt ook ongeveer ?/, uur.) Deze steen had bovendien een relatief groote verwoesting aangericht. Hij was diep in den grond geslagen, en daarna in verschillende stukken uiteengesprongen. Deze hadden enkele boomen geheel ontworteld en op eene ruimte van ongeveer 6 M. breed bij 15 M. lang alle boomen en takken geknakt en tegen den grond geworpen. (Stukken van dezen steen werden nog afzonderlijk verzameld.) Nadat de steenen opgehouden hadden, was er niets bij- zonders meer te zien; slechts bleek op den terugweg dat het water van het riviertje Lebak saät thans geheel troebel was door grijze asch, die blijkbaar door de regens van dien nacht naar beneden gespoeld was. De eruptie is dus blijkbaar van zeer geringen omvang geweest, maar het was opvallend dat T zulke groote steenen waren weggeslingerd. Dr. J. M. JANSE, Chef II Afd. van "e Lands Plantentuin. C. JH HEYL, : Opzichter Bergtuinen Tjibodas. Taropas, 13 Mei 1899. P. S. Ook later was de Gedeh nog in werking, daar bovenbedoelde inlander ons zeide, dat hij in den nacht van den 13den op den 14den wederom meerdere doffe zwakke geluiden gehoord had, en wederom een zwarte wolk, misschien een aschregen, boven den krater gezien heeft. — 163 — b. Bericht van den Heer E. J. KERKHOVEN te Sinagar dd. 22 Nov. 1899, „In de laatste dagen komt er eeu massa rook (stoom) uit den krater van den Gedeh". II. VERHOOGDE WERKING VAN DEN SEMEROE, a. Resident van Probolinggo aun Z. Are, den Gouverneur- Generaal, dd. 21 Jan. 1899. Ik heb de eer Uwer Excellentie eerbiedig te rapporteeren, dat op den 17% dezer, des morgens ten 10 ure, te Pasirian en omstreken, nihan Loemadjang, een fijne aschregen werd geconstateerd, vermoedelijk uit den Semeroe afkomstig, al- hoewel van eene verhoogde werking van dien vulkaan tot nog toe niets bekend is. b. Idem: dd. 13 Maart 1899. Ik heb de eer Uwer Excellentie eerbiedig mede te deelen, dat volgens een heden ontvangen rapport op 11 dezer 's mor- gens om 6 uur een lichte aschregen gevallen is in het onderdistrict Mranggon van het district Dringoe der afdeeling Probolinggo, welke aschregen uit het Noorden kwam opzetten en door een Zuidenwind werd verdreven. €. Resident van Pasoeroean aan Z. Exc. den Gouverneur- Generaal, dd. 29 Maart 1899. | Ik heb de eer ter kennisse van Uwe Excellentie te br engen, at sinds den 24den dezer een verhoogde werking van den Semeroe werd waargenomen. De erupties volgen elkaar snel op en gaan meermalen Vergezeld van lichte horizontale en vertikale schokken van aardbeving. Op gemelden datum viel gedurende den geheelen dag een vrij dichte aschregen, die in pente richting werd voortgedreven. — 164 — d. Bericht van Dr. KOHLBRUGGE fe Tosari, dd. 31 Maart 1899. „De Suerge, die anders slechts om de 3—7 minuten een wolk uitstoot, werkt sedert eenige dagen onafgebroken.” e. Resident van Probolinggo aan Z. Exc. den Gouverneur- Generaal, dd. 14 Augustus 1899. „Ik heb de eer Uwer Excellentie eerbiedig te rapporteeren, dat den 11%» dezer in den ochtend, circa 7 uur, een zeer ` lichte aschregen is gevallen ter districtshoofdplaats Tempeh afdeeling Loemadjang, ten gevolge eener verhoogde werking van den Semeroe.” | B. AARDBEVINGEN. De aardbevingsverschijnselen gedurende 1899 culmineerden in de zware aardbeving met verwoestende vloedgolf op Ceram in den nacht van 99 op 30 Sept. De belangrijkheid van deze ramp ook uit een wetenschappelijk oogpunt is de aanleiding geweest om na verkregen vergunning, behalve de rapporten van den Resident van Ambon, ook het rapport van den Hoofdingenieur Dr. R. D. M. Verseex in zijn geheel over te nemen. Na de uitbreiding in dit jaar van het observatorium tot een seismographisch station van de eerste orde, worden de uitkomsten van de opteekening der microseismische bewe- gingen in de jaarboeken van het observatorium opgenomen. e in den vorigen jaargang gegeven tabel C zal daarom Weer vervallen, maar in tabel B zal onder het hoofd: „bijkomende verschijnselen en opmerkingen” worden opgeno- men den aanvangstijd van iedere ook op het observatorium door den seismograaf van MILNE opgeteekende storing. Hierbij zij opgemerkt: ten eerste, dat de overeenkomst in tijd nog geen overtuigend bewijs is, dat de aardbeving (vooral in ver van Batavia gelegen eilanden van den archipel) de zb storing in den seismograaf heeft teweeg gebracht; en ten tweede dat het begin van de storing gewoonlijk de aankomst van aardgolven, die zich met een snelheid van ongeveer 10 K. M. per seconde door de aarde voortplanten, aangeeft. Evenals vorige jaren is onder het hoofd „Uur-locale tijd” opgenomen de door de waarnemers vermelde tijden, en onder het hoofd „Herleiding tot Bataviaschen tijd” het lengte-ver- schil van de waarnemingsplaats met Batavia in tijdminuten. Daar evenwel de tijd volgens welken de verschillende waar- nemers hebben waargenomen, volstrekt niet altijd locale tijd is, zoo is het niet raadzaam de herleiding zonder meer aan te brengen. Terwijl in de Preanger-Regentschappen vrij wel algemeen Bataviaasche tijd wordt gebruikt in Midden-Java Semarang- tijd en in Oost-Java Soerabaja-tijd, zoo is dit toch niet zonder uitzondering. In elk geval zijn de gegevens hieromtrent nog niet voldoende voorhanden om overal de juiste tijdherleiding te kunnen aanbrengen, en is dus in afwachting daarvan de vermelde tijd evenals vroeger als locale tijd ingevuld. — 166 — A | Residentie of Berichtgever. Bee) Gouvernement | B = | * : tijd. i sale tijd. js en Eiland. | & | Locale tijd oed Aardbevingsberichten over Januari 1899. G. R. 6328/99. |Endeh. Timor en Onderh., | 8| diu Flores. G. R. 4150/99. |Baä. Timor en Onderh, | 3/4 14u Roti. : G- R. 2136/99. ¡Alor. Timor en Onderh, 3| 15u Om s Alor. G. R. 2137/99. |Koepang. Timor en Onderh. | 3, 14" 55m imor. Resident. andjo Preanger-Reg. Java. 11 | 10u 45m K. A. R. Bosscha. AEN WE bijPreanger-Reg. Java. 11 10u 49m Bandoeng. | . J. Kerkhoven. Sinagar. Preanger-Reg. Java. 11 | 10u 55m aA Posthouder. gung Ternate, Halmahera. 12| 16" 26m |- | | Kontroleur. ‚Laboeha. Ternate, Batjan. |12| 16u 24m Gewestelijke Secretaris. Ternate, Ternate, Ternate. |12| 18u 40m y | E. J. Kerkhoven. |Sinagar. ¡Preanger-Reg., Java. 15 | 130 45m Resident, Soekanegara. Preanger-Regentseh. 15 | 13" 30m Java. Posthouder. Patani, Ternate, Halmahera. 15 179 32m esident. Soekanegara. ‚Preanger-Reg., Java. 18 11% Posthouder. Sanana. Ternate, Soelabesi | 19 | 19" 40m : Soela eil | Resident. Soekanegara. ¡Preanger-Reg., Java. 21 | 210 15m K. A. R. Bosseha. Ondern. Malabar bij |Preanger-Reg.,Java. 21 | 21u 21m Bandoeng. | G. R. 1117/99. Sjera. Amboina, Timorlaut. 22 | 10% 30m nn en | 187 — VINGEN. Lë: D E E Bijkomende verschijnselen TE Intensiteit Richting S en en aard der beweging. E opmerkingen. Z-N. Een hevige schok. NZ. Horizontale aardschokken. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv.—13u 35m 8, Wu Vrij harde horizontale schok. x j j » , Z-N. Vrij hevige horizontale aardschok- = X à , D 3 ken. | W—0 Zeer liehte horizontale sehok. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv.— 10" 49m 6. K Flink. t > ^ D ^ | Ee S | Lichte aardbeving. A » : ZW—NO Hevige vertieale schokken. Gepaard met een REN geruis. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = Zachte horizontale beweging met draaing. Twee aardbevingen on- middelliik na elkaar. Hevige schok, horizontaal gol- * ven E beweging ” r m » d ” Seismogr.-Milne, Batavia, aanv.—130 42m 5, qs horizontale schok. ” ” » "n 2 w Een liehte ege schok. X6 Lichte vertienle Seismogr.-Milne, Batavia, aauv.— 11" Om 3, —NO, Horizontaal. i ; Lichte verticale schok. Licht. E D | Zwak horizontaal. | SE nn — 168 — Berichtgever. Waarnemingsplaats. K. A | Residentie of | | | Gouvernement en Eiland. g 5 E = Uur. Locale tijd. Eben over Januari 1899 (Vervolg). G. R. 6993/99. 1117/99. es R. R .R . R. 2962/99 R. R. R. e PPRA 6328/99 eo Si G. R. 3505/99, G. R. 4818/99, . 4150/99. . 6993/99. 1117/99. 6993/99, - 3505/99. . 4376/99. . 3505/99. - R. Bosscha. Atjeh Verslag. Letti. Koepang. Eiland Babber. Kroë. Letti. Eiland Dammer. Waingapoe. Salaima. Kepahiang, Redjang en Lebong. Malabar. Kota Radja. Tabah-Penandjoing. Banding Agoeng. Eilanden Wetter en! ¡Amboina, Babber. ES EE Wetter |23 |+ m 30m REN | en ber | $ | kinbolan, Letti. |23 11n EC ; T Timor en Onderh., 93| 10u 15m — M Timor. ec. Amboina, Babber. |25 | r eg Benkoelen, Sumatra. 26 |+ 4u 30m T m Ger 2 boina, ti. 98| 1" = x "i Amboina, Dammer.|29 + 1u 45m + vd Es 10 Timor en Onderh., |29 4u 54 ^ oemba. Benkoelen, Sumatra. 30| 10u 55m |+ Y "| Palembang, Suma- | 80 Lt 11u 30m +17 13 i 5 11 ENT. lia Sumatra. 30 | 19u 18m |+ Pre eanger-Reg j Java. 30 91u 26m p 2 Atjeh en Onderh., |31 Qu 7m "E | Sumatra. 147 Benkoelen, Sumatra. 31 |+ 10u 30m + 17 | | 97. Palembang, Suma- |31| 19u 20m |+ 1 tta. p — 169 € Richting. D Intensiteit en aard der beweging. E Bijkomende verschijnselen en opmerkingen. Lichte horizontale schokken. Zwak horizontaal. ai kort op elkander volgende orizontale aardschokken Een korte lichte horizontale schok. Hevige schok. Zwak horizontaal. Horizontale schokken, gevolgd door een verticalen schok. same aardschokken, die met een iealen schok egonnen en siue ngen in horizontale schommelingen van 10 seconden uur Schokken -| Vrij zware verticale schokken. Eenige hevige horizontale schok- ken van aardbeving. Flink Eenige vrij zware schommelingen van aardbeving. Eenige — sehokken van aardbevi Drie a seconde- schokken van aardbeving. De schokken duurden op het — eiland naar gissing drie — , op het laatst- genoemde ongeveer tien seconden. Voorafgegaan door dof gerommel. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv.=0u 16m 9. Voorafgegaan van een dof gerommel. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv.—0u 53m 8. — 170 — A Residentie of Berichtgever. ¡Waarnemingsplaats.. ^ Gouvernement : E Uur. : 3 23: EC, Locale tijd. en Eiland. A ocate ty "ES Aardbevingsberichten over Februari 1899. Resident. Tjiandjoer. |Preanger-Reg., Java.| 5 Q0» 57m Resident. Patjet, Tjiandjoer. |Preanger-Reg.,Java. 5| 1" 20m E. J. Kerkhoven. inagar. |Preanger-Reg., Java. 5| 1u 25m K. A. R. Bosscha. |Malabar. Preanger-Reg. Java. 5| 1u 24m G. R. 3503/99 Rangkas Betoeng. |Bantam, Java. 9 -- u 30m G. B. 3503/99 Tjikandi. Bantam, Java 5 + ju 30m Nt | Resident Tjikadjang Preanger-Reg., Java.| 5 1" 30m Bur Resident. andoeng Preanger-Reg. Java. 5| 1u 30m G. R. 3504/99. Laboean. Bantam, Java. 5 + 1" 30m RE G R. 4819/99. ` |Eil. Amboina. Amboina, Amboina. |11| 16» 10m |— 86| 4 G. R. 4819/99. Kajelie. Amboina, Boeroe. |11| 16» 10m | ii: K. A. R. Bosscha. |Malabar. Preanger-Reg. Java. 12| 10» 55m | 3 1. G. R. 4819/99. Eiland Amboina. |Amboina, Amboina. |13| 6^ es j Resident. Parigi. Preanger-Reg.,Java. 13| 10u 30m | Tr E Resident. Tjidjoelang. Preanger-Reg. Java. 18) 10u 30m |— 7| E G. R. 5167/99. Kota Agoeng. fLampongsche dis-18| An 40m |+ 8 n trieten, Sumatra. : E " : G. R. 5472/99. Banda eilanden, Amboina, Banda eil.| 19 |9u80m — 1"0|— 93 9 Du n : G. R. 6328/99. ^ |Endeh. Timor en Onderh., 25 |+ Qu — 60| 2 Flores. | G. R. 1179/99. — Letti, Amboina, Letti, |27| 21u u pia G. R. 12886/99. |Dammer. Amboina, Dammer. |27| 91u 87 28| 1e n E — 111 — aardbeving. Twee lichte verticale schokken. Vrij hevige horizontale schok. Een hevige schok Zwak horizontaal. Lichte schokken. » € D E En Bijkomende verschijnselen Intensiteit Richting. en en aard der beweging. opmerkingen. NW—ZO NW—ZO . | Seismogr. — Milne, Batavia, aanv. — 1" 25m 0, EE Een vrij sterke schok van aard- n E E E n eving. E, ee Flink » ” ” n » ZW—NO ” ” H » » ZW-NO » ii " » D AW 20 Horizontale schokken. D " ” n n ? Verticale schokken. D n " n " A |: 5 ” ” ” n AW 20 Vrij hevige horizontale schokken van aardbeving. MNW—Z0. . |... E Lieht - NW—ZO. 2 Zwakke horizontale aardschok- ken die ieder ongeveer één seeonde Liehte horizontale sehok. Liehte horizontale schok. Eenige vrij hevige schokken van | Seismogr. — Milne, Batavia, aanv. — 5" 9™ 0. — 172 — A Residentie of Berichtgever. Waarnemingsplaats. Gouvernement, | E v 5 en Eiland. & | Locale tijd. Aardbevingsberichten over Maart 1899. G. R. 6877/99. Vlakkenhoek. Benkoelen, Sumatra. 1|+ 8" 10m. G. R. 6871/99. Krop, Benkoelen, Sumatra. 1 gu 10m G. R. 5819/99. Loeboe Lintang. |Benkoelen, Sumatra. 1| 13" 10m E GR. 6620/99 Kepahiang. Palembang, Sumatra 2|+ 13u 30m G. R. 6620/99 Moeara Doea. Palembang, Sumatra 2|+ 13u 30m + 10 p G. R. 5812/99 Benkoelen Benkoelen, Sumatra. 2 |+ 19" 30m G. R. 7874/99 Banda eilanden. Amboina, Banda eil, 2|+ 16" 2| 22u G. R. 6329/99. Donggala. Celebes en Onderh, 3 wm Celebes R. 6395/99. Bima. Geng en A. 4 Qu 385m G. R. 7874/99, Banda eilanden. Praet bn eil. 8 16u G. R. 6992/99, Amboina. Amboina, Amboina.|16|-- 3% 45% . 9176/99. Kepala Tjoeroeb. —|Palembang, aa 19 5u bom Kontroleur. Laboeha. Ternate, Batja 19 23u 15m . R. 7218/99. Bintoehan. Benkoelen, dA 21 16» 50m G. R. 11179/99. Sjera Amboina, Timorlaut. 23| 21" G. R. 11179/99. abber. Amboina, Babber. |23| 21" G. R. 9173/99. Banda eilanden. |Amboina, Banda |23| 920" 55m eila G. R. 12886/99. Dammer. Amboina, Dammer. |24| 21" G. R. 9173/99. Banda eilanden. |Amboina, Banda eil. 27| 201 35m Dr. Kohlbrugge Tosari Pasoeroean, Java. |81| 18" Dim — 113 — € D E i Bijkomende verschijnselen AA Intensiteit Richting. en en aard der beweging. f opmerkingen. E RES TUN De horizontale schokken vergezeld | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 8" 15m 6, van vertieale sehokjes van ge- ringe kracht. N-Z. Lichte horizontale schokken. » » n » » NO—ZW. Eenige vrij hevige schokken van | Richting als ,vermoedelijk" aangemerkt. aardbevin E Eenige vrij hevige aardschokken | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 13" 52m 7, in verticale richti SE Horizontale s e D » » D H NW—ZO Horizontale scho » > D E D WA Jeu hevi ? wo y Vrij hevige horizontale schokken. BW NO onn rn abang o RUE De schok pers voorafgegaan door een onder- ardsch gerommel. Parane ikan, Batavia, aanv. — 8" Om 3, 2 a x e gu 41m 0. ZN. Lichte schok van aardbeving. M0, Eenige lichte horizontaleschokken. N0—ZW Eene vrij sterke horizontale schok van aardbeving, gevolgd door rillingen ? Een zeer goed ce aardschok. ? Hevige N-Z. Vrij hevige horizontale schokken. N—Z. Zwak Walau Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 19" 29m 0. KR Zwak horizontaal. » - n n 4 NZ. Liehte Fee schokken. E n » n "d IM. Goreng schokken ee evige ri schokken. | Voorafgegaan door onderaardsch gerommel. — || W—O Sedert eenige dagen werkt de Smeroe : Lichte aardtrillingen. anders wolk uitstoot, bijna slechts om nafcohroken de 8—7 ERBE een — 174 — A Residentie of Berichtgever. ¡Waarnemingsplaats. Gouvernement E Uur. : = " jd. | en Eiland. G Locale tijd. ko Aardbevingsberichten over April 1899. G. R. 9174/99. Banda eilanden. ^ |Amboina, Banda eil| 1| 18u 5m G. R. 9174/99 Banda eilanden. Amboina, Banda eil 2 + 15" G. R. 11179/99 Babber mboina, Babber eil.) 2 21u 30m G. R. 12886/99 Dammer mboina, Dammer.| 3| 22u 10m Resident. Tjiandjoer Preanger-Reg. Java. 3) 17u 30m Resident Tjiandjoer Preanger-Reg.,Java. 4 » p R. 9174/9999. Banda eilanden. Amboina, Banda eil. 5 gu 10m + 15u K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java. 9 15u 40m G. R. 9175/99 Moeara Doea. Palembang, Sumatra) 5 + 15u 30m G. R. 10425/99 Bintoehan Benkoelen, Sumatra. 5 15u 15m G. R. 10425/99 Bintoehan Benkoelen, Sumatra. 6 4u 30m G. R. 9175/99. Moeara Doea. Palembang, Sumatra 6 + Du G. R. 9174/99 Banda eilanden. Amboina, Banda eil. 11| 14u 30m 14u 45m G. R. 9174/99 Banda eilanden. ^ [Amboina, Banda eil. 12 + 14» G. R. 8951/99 mpenan Bali en Lombok, | 12 19u 40m Lombok. G. R. 8951/99 West-, Oost- en Mid-\Bali en Lombok, |13 3u 55m den-Lombok. Bali. G. R. 9177/99 Banjoewangi Banjoewangi, Java. | 13 3u 55m G. R. 8950/99 Djembrana. Bali en Lombok, | 13 An 5m Bali. G. R. 13285/99 Tifoe. Amboina, Boeroe. |18 -- 11u . G. E. 11180/99 Kajelie. Amboina, Boeroe. |21| 10u Kontroleur. Laboeha. Ternate, Batjan. |21) 10u 2m . 8. R. 10109/99 Amboina Amboina, Amboina. |21| 10u 10m s > Rea Amboina Amboina, Amboina. |22| 17u 50m d Sch Letti. e Amboina, Letti eil. |22| 22u ` dn : Wonogiri. Soerakarta, Java. |23| 10u 10m 0109/99 Saparoea. Amboina, Saparoea.|93| 15u—16" Eenige lichte horizontale schok- Vrij hevige horizontale schokken. Verticale schok Horizontale schok. Verticale schok. Zwak, horizontaal. Lichte horizontale schokken. Eenige lichte schokken. D La e Bijkomende verschijnselen DE. Intensiteit ` Richting. en en aard der beweging. BENG ajah, ? Zwak, horizontaal. Te zwak om richting te bepalen. ? Zwak, horizontaal. 0—W. wak, horizontaal. 9—W. Lichte schokken, SE Lichte verticale schokken. Eeen Lichte verticale schokken. ? Zwak, horizontaal. ” de Licht. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 15u 42m 7, ? Eenige vrij hevige sehokken. E » " n » Z0—NW Vrij hevige horizontale schokken. n ” n » d Z0—NW. Horizontale sehokken. H Eenige liehte schokken. ? Zwak, horizontaal. 8 n ? Zwak, horizontaal. ? Lichte horizontale aardschok. NW—Z0 Twee hevige en meerdere lichte horizontale aardschokken. Eco Vrij hevige horizontale schokken. Een sterke horizontale schok. — 116 — | Residentie of | Berichtgever. Waarnemingsplaats. Gouvernement g Uur. en Eiland. E Locale tijd. Aardbevingsberichten over April 1899 (Vervolg). G. R. 10536/99. ¡Makassar. Celebes en Onderh, 23] 15u Om Celebes. G. R. 10536/99. Sindjai. Celebes en Onderh, 23) 15" Om — 54 'elebes. G. R. 9725/99. Tjiamis en Kantjah.Cheribon, Java. |24| 920» 40m — Resident. Tasikmalaja, Preanger-Reg., Java. 94 20u 45m 5 — jiawi. n Mangoenredja, ? Tjikadjang. ” K. A. R. Bosscha. |Malabar Preanger-Reg.,Java.| 24 20u 44m Resident. Manondjaja Preanger-Reg., Java. 24 | - 20u 45m Resident. Tjitjalengka Preanger-Reg., Java. 24 | 20u 45m H. P. Lautenbach. |Singkel Tapanoeli, Sumatra. 25|. 20u G. R. 11179/99. etti. mboina, Letti eil. | 25 | 22u 55m G. R. 1117999. Letti. Amboina, Letti eil. | 26 gu 50m G. R. 11179/99. Banda eilanden. ^ |Amboina, Banda eil. 26) 22u 20m | | Aardbevingsberichten over Mei 1899. G. RB. 10434/99. Banjoem Java. 1 ich, 10u 30m Resident. Mangoemedja, Mi mente qd 1j 11» 20€ kadjan Resident. Ma anondjaja. ¡Preanger-Reg. in 1 11u 30m G. R. 10433/99 Pandjaloe, Tjiamis, Cheribon, Jay ij d : A. R. Bosscha. [Malabar Preanger, ders. 1| 11" 20m Resident, Manondjaja Pre uo E 1 20u 30m G. R. 10433/99 Pandjaloe, (s A Cheribon, 1| 24e G. R. 10433/99, Rantjah. eribon, fais. H 21" A. R. Bosscha. |Malabar eanger-Reg. Java.) 1! 19u 50m |— Resident. Tasikmalaja, Preanger-Reg., Java. 2 je 20m —— G. R. seer Banda eilanden Amboina, Banda eil. 2| 11u 45m |— — 177 — € D E | SEMEN. Eeer Vd, sonos Richting. hak en en aard der beweging. " | opmerkingen. N—Z Twee lichte schokken. Voorafgegaan door een vrij zwaar rommelend . geluid. 0—W. In de herg:regestachajpen voorafgegaan door een vrij zwaar rommelend geluid. ZW—NO Liehte horizontale schok. Pio M NIME Vertieale schokken. SE rn. à Sak e os aria ori ERE Edit RS end » » MIT BAI UIS : 5 arasan aana kadi gga ain link. UW. ‚Lichte horizontale schok. 0—W. 3 lichte verticale schokken. E us - | Liehte schokken NW--20 Vrij hevig losigintank NW—ZO Vrij hevig. - 0 Zwak.: Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 20" 53m 4, ZW —NO Licht. . : NZ Horizontale schokken. NO—ZW Lichte horizontale schokken. N0—ZW. Liehte horizontale schokken. ES IUSTUS T ME Flink. due N0—ZW Lichte horizontale schokken. N0—Zw Liehte horizontale schokken. N0—zw. Lichte horizontale schokken. pe Licht. BENE eg Liehte horizontale schokken. 12k — 178 — Berichtgever. Waarnemingsplaats. Residentie of Gouvernement, en Eiland. Datum. Uur. Locale tijd. zen Aardbevingsberichten over Mei 1899. G. R. 10081/99. Resident. Resident. A. M. J. Bolsius. G. R. 11040/99 E. a. Genie officier Qde Mil. Afd. op Java G. R. 11039/99, G. R. 12515/99. G. R. 11765/99. E. J. Kerkhoven. G. R. 12095/99 K. A. R. Bosscha. Posthouder. Wonogiri. Tjikalong, Tjibla- goeng. Tjiandjoer. Manondjaja Banda eilauden. Malabar Garoet. Gombon Afdeeling Galoeh. g. Banjoemas. Tontoli. Banda eilanden. Afd. Koenin Dese wetan. Soekanegara. Malabar. Soekanegara. Sinagar. Leuwidamar. Malabar. Kepahiang. Benkoelen. Galela. Soerakarta, Java. ¡Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Amboina, Banda eil. - |Preanger-Reg., Java. ¡Preanger-Reg., Java. Cheribon, Java. Bagelen, Java. Banjoemas, Java. Celebes en Onderh., Celebes Amboina, Banda eil. 16 16 16 Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. eanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Ternate, Halmahera. 22u 30m + 14u 30m | bo | ENS adr RN v A ME IN A EE TEE — 179 — e- D E SE Bijkomende verschijnselen VE Intensiteit Riehting. en d der beweging. gua EE opmerkingen. N—Z. Liehte horizontale sehokken. WO Lichte verticale schokken, schokken - | Licht, wa taal. Nog a d » Vrij hevige, doch korte aardschok- ken. Vrij hevige horizontale schokken. Lieht, horizontaal. Zeer hevig. Vertieale sehok. Vrij sterke horizontale aardbeving. Vrij SE Verticale en horizon- tale 5 Si ud ade vrij zware sterke schok. Horizontaal. Lichte trillingen. Lichte verticale schokken. em verticale schok. Tamelijk. Lichte verticale schokken. Twee nog al hevige schokken. Vrij AM horizontale schok. Lie | Horizontaal. Horizontaal. De pannen klepperden op het dak, voorwerpen werden niet verplaatst. Volgens seismoseoop N—Z. — WOO e Residentie of Berichtgever. Waarnemingsplaats. |! Gouvernement, El Mee ` SC en Eiland. Z | Locale tijd. Ze Aardbevingsberichten over Juni 1899, H. P. Lautenbach. |Singkel. Tapanoeli, Sumatra. 2 12u, 45m G. R. 14300/99. Banda. Amboina, Banda. ar H. P. Lautenbach. Singkel. Tapanoeli, Sumatra. 6| 11" 30m G. R. 13120/99. Pontianak. Wester afd. van | 8 5u 30m, orneo. 2 H. P. Lautenbach. Singkel. Tapanoeli, Sumatra. 9| 12u Om 18" 15m . Kontroleur. “Manokwari. Ternate, Nieuw-Gui- 12 qe i i | nea. G. R. 14923/99. Neira. Amboina; Banda eil. 14 + 17%. ui K. A. R. Bosscha. |Malabar. `- Preanger-Reg. Java. 19 + 7% 30m Resident Tjidjoelang. Preanger-Reg., Java.) 19 2u H. P. Lautenbach. Singkel. Tapanoeli, Sumatra. 24) -49u 30m eef EE, A. Limburg. Tomohon. Menado, Celebes. |25| . 17» 45m K. A. R. Bosscha. |Malabar. |Preanger-Reg., Java. 25| 22u 50 G. R. 14427/99 Kota Agoeng Lampongs, Sumatra) 25| 22u 45m H. P. Lautenbach Singkel. Tapanoeli, Sumatra. 28 7u 48m H. P. Lautenbach. \Singkel. Tapanoeli, Sumatra. 30 pu 15m Aardbevingsberichten over Juli 1899. G. R. 18959/99. Tontoli. Celebes en Onderh} 1|. 20° 30m Jelebes. muU G. R. 15276/99. Serang. Bantam, ek 6 Sk gu 5 G. R. 15276/99. Menes. Bantam, Java 6| 2: 30m H. P. Lautenbach. |Singkel. Tapanoeli, Sumatra. 9 Ju 50m Gewestelijk Seeretaris. Ternate. Ternate, e. |12|. 15" 4m "n E 16461799. Amboina. Amboina, Amboina. |14 i 5" 30m . G. R. 16461/99. Amboina, Amboina, Amboina. |15 Qu 40m lH) ee ao ad D E ER Bijkomende verschijnselen DANS Intensiteit Riehting. en d der beweging. mem opmerkingen. Liehte sehok. Beh n isis Liehte vertieale sehokken. M aD: Lichte schok. A E UT Vrij hevige vertieale schok. Ee Lichte schok. e ANR --- | Zware schokken. Vrees voor 't omstorten van huizen. Seismogr.-Milne buiten werking ? Horizontaal schokken. n n D ? Lichte horizontaal schokken. » » n Licht. m ” ” Lichte horizontale schokken. D n EE Lichte schok. Vrees voor 't omstorten van huizen. Zware schokken. Verticale schok. icht. Twee lichte schokken. Lichte schok. 3 ware schokken. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 6u 2m 4. Drie liehte sehokken. | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 191 43m E Lichte, schok. i n n E Li cht. ” ” " ? Twee lichte schokken. Horizontaal hevige schok. l -| Twee kort op elkander volgende - n (o liehte schokken. -|Liehte schok. —-—IBE a A Residentie of Berichtgever. Waarnemingsplaats. Gouvernement E Uur. en Eiland. [A | Locale tijd. Aardbevingsberichten over Juli 1899 (Vervolg). G, R Amahei. |Amboina, Ceram. |18| 18u 30m G. R. 17386/99. Padang Oelak Tan- Sawah Sumatra 19| 13u 5m x H. P. Lautenbach. |Singkel. Tapanoeli, Sumatra.| 20 5u 20m Resident. Tjidamar. Preanger-Reg., Java.! 24 20u jm Resident. Parigi Preanger-Reg., Java. 25 P G. R. 16462/99. Banjoemas. Banjoemas, Java. |25 ju 10m Aardbevingsberichten over Augustus 1899. G. R. 18115/99. Saleijer. Celebes en Onderh.,| 8| 10" Saleijer. i M. J. Kleyen. Kajoe Tanam. Sumatra's Westkust,| 9 10u 2m Sumatra G. R. 18536/99. Amboina. Amboina, Amboina.| 9| 22u 30m Gewestelijk Secretaris. Ternate. Ternate, Ternate. |10| Un 57m K. A. R Bosscha. |Malabar. Preanger-Reg. Java. 11 | 22u 30m Kontroleur. aboeha. Ternate, Batjan 10]. 299 1pm G. R. 22556/99. Letti. Amboina, Letti 12 bu 30m G. R. 19543/99. Amahei Amboina, Ceram 14| 10» 30m Kontroleur. Laboeha. Ternate, Batjan 14| 921" 30m Posthouder. Galela. Ternate, Halmahera. 16, 18u G. R. 18661/99. Wonogiri. Soerakarta, Java. |19 Qu 5m G. R. 22556/99. Letti. Amboina, Letti. |21| 923» 30m x. R, 22556/99. Sjera Amboina, Tenimber | 22 Qu 5 eilanden. G. R. 22556/99. Babber. Amboina, Babber. |22 2u Kontroleur. Laboeha. Ternate, Batjan. 22 EN Resident. Kandangwesi. Preanger-Reg.,Java.| 26 + 0% G. R. 21302/99. Alor. Timor en Onderh., 26 14u à 15" Alor. ; ; . 8. R. 22556/99. Wetter. Amboina, Wetter. |27| des avonds. — 183 — € D » Bijkomende versehijnselen ; Intensiteit Richting. en en aard der beweging. ahhh ngan. Z0—NW. Vrij hevige schok van aardbeving. W--0 Eenige lichte schokken. Z—N. Een sehok. ZW—NO. Liehte vertieale schokken. N0—ZW. Liehte horizontale schokken. MEE Vrij hevige verticale schokken. ZW—NO Liehte schok. N-Z Zeer duidelijke aardbeving, hori- zontaal. E Twee kort Beer vrij sterke verticale schokken : W—0 Horizontale hevige schok. nr dala ra OR Li cht. : w ? Horizontaal, vrij hevige schok. E m Liehte horizontale trillingen. ® Zu i NW. Hevige schok. | ; ? Horizontaal, niet heel sterke schok. | Gepaard met onderaardsch gerommel. = Horizontaal. -W. Lichte horizontale schokken. Lichte horizontale schokken. Lichte horizontale schokken. Hevige horizontale schokken. Hevige ru Lichte horizontale schok Twee zachte horizontale aa =~ Lichte horizontale ‘schokken. — 184 — A Residentie of ding at i ata- Berichtgever. Waarnemingsplaats. Gouvernement E Uur. vien en Eiland. & | Locale tijd. us Aardbevingsberichten over September 1899. K. A. R. Bosscha. |Malabar. Preanger-Reg., Java.| 5 14u 29m |— 8 kees K. A. R. Bosscha. ‘Malabar. Preanger-Reg., Java. 11 Resident. SE kolot. |Preanger-Reg., Java.| 11 gu 40m |— 7 SM G. R. 20021799. Banjoemas. Banjoemas, Java. |11 9u 50 2 G. R. 20184/99. Tjiamis. Cheribon, Java. 11 92 80m; pa id G. P. M. van Weel. Gedeh. Preanger-Reg., Java.| 11 gu 43m |— 1 P G. R. 21319/99. Banda eilanden. Amboina, Banda. 12 pi er 93 P ; G. R. 21256/99. Ampenan li en Lombok, |14| 22s 35m |— 37 : ali. K. A. R. Bosscha. |Malabar. Preanger-Reg.Java. jg | 20" 15m G. R. 21255/99. Bima Celebes en Mover an! 10" mb G. R. 21228/99. Negara. Balien Lombok, Bali|op! 10" 12m G. R. 21729/99. | Ampenan. ombok, (an! 10u 15m rm K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.| 91 19u 8m G. R. 23792/99. Saleijer. E en Onderh., | 25 Tu - Saleij G. R. 21724/99. Selong. Bali en Ee 25| 18u 36m Bali. G. R. 22554/99. Bonerate. (Celebes en Onderh , 27 ? Bonerate. Controleur. Fak-Fak. Ternate, Nieuw-Gui- 29 + 2u nea. Journaal Gouvern. |Reede van Ambon. Amboina, Amboina. | 30 1" dum stoomschip de Arend. Controleur. Laboeha. Ternate, Batjan. 30 Iu ee Posthouder. Sanana. Ternate, Soelabesi, | 30 ju 50m > il oela ei — 185 — € D E ME Bijkomende verschijnselen E Intensiteit Richting. en d ing. en aard der beweging See E ini Tamelijk. Tamelijk. ee, Licht. ' N-Z Twee lichte horizontale schokken. EN d Gak naa aa ah eenst Zeer merkbare, kort op senad volgende arn schokke EN... Een lichte horizontale scho o N—2Z. Zachte open j ZN. Lichte horizontale schokken. ? Liehte horizontale schok. MM D Licht. Z—N. Twee lichte horizontale schokken. NZ Lichte horizontale aardschok. W—0 Opeenvolgende lichte schokken. SE LANG Licht. Z—N. Opeenvolgende liehte sehokken. | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 6" 13m 7. N-Z. Een verticale aardschok, gevolgd door horizontale bevingen. -| Lichte sehok van aardbeving. Mc. Vrij krachtige horizontaal. Zware aarddreuningen. dn NG Hevige trilling. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = 0^ 14m 6. Zie verder hieronder. ZEN. Hevige er met een tus- " n " , schenpoo N0—zw. Twee kort welk ar volgende korte | schokken. Na de schokken den in da richting van het N. O. verwijderde knallen gehoor Zie pag e -. E et, — 186 — | Residentie of Lei M iE < y Uur Bata- ! Beriehtgever. ¡Waarnemingsplaats. Gouvernement, E S vion re E yi Um e el .. tijd, : Locale tijd. 4 en Eiland a Y didi Aardbevingsberichten over September 1899 (Vervolg). Gewestelijk Secretaris. Ternate. Ternate, Ternate. | 30 AN. Banda. Amboina, Banda. 30 G. R. 24937/99. Tontoli. Celebes en Onderh. 30 er Celehes. ; | Ue . W. v. d. Gronden. |Lawoei. Ternate, Groot Obi|30| {du 40m |— 83 E. Goedbloed. * |Tondano. Menado, Celebes. 120 Aardbevingsberichten over October 1899. G. R. 24937/99. Tontoli. Celebes en Onderh,| 1| 10u |-56| D elebes. G. R. 22553/99. Banda eilanden. Amboina, Banda. 2 102 55m K. A. R. Bosscha. [Malabar Preanger-Reg., Java. 6| 22u 31" G. R. 22553/99. Amboina. Amboina, Amboina. | 7 5u 58m Atjeh Verslag Oct. 99. Kota Radja. Atjeh en Onderh, 14| 23u 30m Sumatra. G. R. 2534/99. Koepang. Timor, Timor. 15 10u 55m K. A. R. Bosscha. (Malabar, ¡Preanger-Reg., Java. 16| 3u 15m Cayaux. Padang. Sumatra's Westkust, 16 Qu 27m Sumatra. G. R. 24786/99. Neira. Amboina, Banda |17| 22u 5m Neira. ` ` | Kontroleur. L be Ternate, Batjan. |28 ga 18m - V. d. Gronden. [Law Ternate, Groot Obi. 28 | bu 10m Kontroleur. Lee Ternate, Batjan. |24| 12u 35m G. R. 25347/99. Koepang. Timor, Timor. 94 | 19u 12m — 187 — € D E len Bijkomende verschijnselen Intensiteit Richting. en en aard der beweging. : opmerkingen. W-—0 Hevige schok; horizontaal gol- | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 0" 14m 6, vende beweging ne TOWN evig. s ” D D ” W-—0 Vijf achtereenvolgende lichte " » " » j schokken. WEE Zeer krachtige verticale aard- e n D » D schudding. Gu Zware, vrij lang aanhoudende » EN? " ” schok verticaal en horizontaal. WO, Twee sehokken. ; mi horizontale schokken. elijk. Lichte trilli Eenige vrij benk verticale schok- ken. Eenige horizontale schokken. Licht Lichte schokken. Zachte horizontale beweging. Tamelijk krachtig. Zachte horizontale schommelende eweging. | Drie vrij hevige horizontale sehok- ken : Beriehtgever werd wakker, deuren en ramen schudden. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = 11" gm 2, de dna seco: villas: later SZ deze schokken er door Hante horizontale aardtrillin a end van ung — 188 — Berichtgever. Waarnemingsplaats.| Residentie of Gouvernement, en Eiland. = 5 = = Uur. Locale tijd. Mi Herlei- Aardbevingsberichten over October 1899 (Vervolg). G. R. 1642/1900. G.. R. 25347/99. Journaal Gouvern e Stoomschip Arend. G. R. 24787/99. G. R. 197/1900. G. R. 25649/99. J. A. Kroesen. Wd Kontroleur., W. v. d. Gronden. E. J. Kerkhoven. Resident. G. P. M. van Weel. K. A. R. Bosscha. H. P. J. van Broek- huijzen. E. J. Kerkhoven. Resident. G. P. M. van Weel. A. R. Bosscha. Renident. Atapoepoe. Babaoe. Reede van Amboina. Banda eilanden. Tenimber, Dammer, Babber, Letti en Wetter eilanden. Kei-eilanden. Fak-Fak. Manokwari. Lawoei. Sinagar. Soekaboemi. Gedeh, Tjiandjoer. Malabar. Argasari. Sinagar. Tjiandjoer. Gedeh (Tjiandjoer). Malabar. ` ‚Tasikmalaja. Timor, Timor. Timor, Timor. Amboina, Amboina. Amboina, Banda eil. Amboina. Amboina. Ternate, Nieuw-Gui- nea. Noord- w-Guinea. Ternate, Groot Obi. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Ternate, Ni Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. ‚Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. | 2 24 24 24 24 11u 45m 12u 45m 12u 30m 12u 40m + 12» 30m 12u 55m 50m EE ar? SE — 189 — € D E TE riben ikal: Bijkomende verschijnselen Richting. < : en en aard der beweging. 5 opmerkingen. GE Twee kort opeenvolgende vrij he- | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = 11u 8m 2, vige horizontale schokken. ZN. Horizontaal ý » » " » Één minuut later een gelijke schok van den- zelfden duur. ein, Vrij lange horizontale schok. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = 11" 8m 2, Gedurende de maand October af en toe kleine aardbevingsschokken, meest horizontaal. NW—Z0. Lichte horizontale schokken. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 11" 8m 2, NW—ZO. Horizontaal a u ii * 5s Vooral op het eiland Babber vrij hevig ZW—NO Hevige horizontale aardbeving. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = 11" 8m 2, Op Cerámlaut en de Goram-eilanden werd eze aardbeving eveneens, maar in mindere mate gevoe W. Drie achtereenvolgende schokken. | De eerste 2 schokken duur den 2 à 3 seconden, de derde 5 seconden Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. =11u 8m 2, ? Twee lichte horizontale schokken. is " » D ^ - | Tamelijk. e lichte schokken. vige aardbe site ated: schokke orte vrij hevige en Zeer sterke schok, Sterke schok. Langdurige zachte golven. Zwaar Lichte horizontale schokken. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = 0% 51m 8. ” n ” ” " » n » H n ” » n ” » Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 18" 51m 2. n ” ” P ” ” ” n » ” » » - ^ n ” » n " — 190 — Residentie of i ding tt 2 Beriehtgever. Waarnemingsplaats. Gouvernement B U via 4 = . semn l en Eiland. a Locale tijd. Bur Aardbevingsberichten over October 1899 (Vervolg). H. van Meerten. ^ |Manondjaja. |Preanger-Reg.Java.29| 18u 48m |— 6j- Resident. ¡Soekapoerakolot. |Preanger-Reg., Java. 29 19u — 1 27 Resident. Galoeh. Cheribon, Java. 29|. 19s 16m |— 910 H. P. J. van Broek- [Argasari Preanger-Reg., Java.| 29 mo huiizen. M G. R. 24938/99. Tontoli. Celebes en Onderh., 30| 7" — 96 1 Celebes. : 7 H P. J. van Broek- |Argasari. Preanger-Reg., Java. 30 | 20" 15m |— 4 huijzen. 1 K. A. R. Bosscha. |Malabar. Preanger-Reg., Java.| 31 An 8m |— 3 c Aardbevingsberichten over November 1899. 1 Posthouder. Sanana. Ternate, Soela besi, 3 13u 20m |— 77 = Soela eil n Gewestelijk Secretaris. Ternate, Ternate, Ternate. 3 13u 5m |— 83 | d Kontroleur Laboeha. Lem Batjan. 3| 13u 15m |— 83 y j G. R. 24561/99. Benkoelen. Benkoelen, pera 5 17u 57m +17 1 G. R. 2478599. Eiland Amboina. |Amboina, Amboina. | 5 gu pm |— 86 |— H. P. J. van Broek- Argasari. Preanger-Reg., Java.) 6 19u 10m |.....----- 1 huijzen. E. Cayoux Padang. Sumatra's Westkust, 7 181 51m |+ 25 E Sumatra BE" G. R, 1997/1900. SE (afd. Ti- Timor en Onderh., | 8 Tu 45m | 72 1 f imor. ES G. R. 127/1900. ka decisa. 8 + 120 30m | 1047, G. R. 127/1900. Eiland Babber. Amboina. 8|+ 12u 30m |— 92 ar e — 191 — € D E Met Bijkomende verschinselen EC Intensiteit Richting. en d der b ing. en aard der beweging a. WO Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 18u 51m 2, Geen beweging van lampen of deuren, alleen kraken van het ii Akang ijzeren dak. 0—W. Hevige horizontale schok. Steenen distrietgev engbo&lang (afd. pakan ang, N poen ingestort. | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 18u 51m 2, beek SERE Vrij hevig, horizontaal. ^ 5 : : ý E E Zwak. ZN. Licht. PER ops Zwak. Seismogr.-Milne buiten werking Licht. S = N E Twee horizontale sehokken. Horizontale hevige schok. Plotselinge horizontale schok. Horizontaal. ie Ka me zwakke verticale scho Zware schok - | Korte verticale schok. Lichte horizontale schokken. Lichte horizontale schok. Twee korte horizontale schokken. Voorafgegaan door onderaardsch gerommel. — 192 — Berichtgever. Waarnemingsplaats. Residentie of Gouvernement en Eiland. S 5 g = Uur. Locale tijd. Aardbevingsberichten over November 1899 (Vervolg). Kontroleur. G. R. 25564/99. G. R. 25648/99. H. P. J. van Broek- huijzen. . R. 25648/99. . A. R. Bosscha. . R. 2541/1900. J. Kerkhoven, . A. R. Bosscha. . P. J. van Broek- HRE ebe Resident. H. P. J. van Broek- huijzen. G. R. 25095/99. Resident. K. A. R. Bosscha. GR, 27103/99. G. R. 25804/99. K. A. R. Bosscha. Laboeha. Vlakkenhoek. Banda eilanden. Argasari. Banda-eilanden. Malabar. Tontoli. Singaparna. Malabar. Argasari. Soekanegara. Argasari. Pandjaloe. Tjikalong-Tjikon- dang. Malabar. Eiland Saparoea. Koeningan. Malabar. Ternate, Batjan, Amboina. Amboina. g Celebes en Celebes. Cheribon, Java. Amboina, Saparoea. Cheribon, Java. Benkoelen, Sumatra. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Onderh., Preanger-Reg , Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. 9 mn 19u 32m ee See PAINE — 193 — € D E Le Bijkomende versehijnselen SBS Intensiteit Richting. en en aard der beweging. : opmerkingen. ? Zeer liehte trilling. Te 19" 10m onderaardseh gebrom; hanglampen bewogen niet en slingerklokken stonden niet stil. Te 19u 32m onderaardsch gebrom gepaard met zeer liehte trilling. KE ee Verticale schok. De schok ging vergezeld van onderaardsch gerommel. ne neee Lichte verticale schokken. O E Twee schokken. ees: Liehte verticale schokken. a EEN Licht. W—0 Twee aehtereenvolgende lichte schokken. EE Zwaar ee uns... Vrij hevige horizontale schok Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = 22u 61 3, EE gn » ” ” ” n ge mci Liehte horizontale schok. » " E ^ n Wo j Lichte verticale schokken, Pa ir icht. ae EN : Zwakke horizontale schok. PUR. Vrij sterke horizontale schok. N-Z. (Verticale schok met een richting N—Z, zoo- Verticale schok. Tamelijk. als wordt medegedeeld, doet aan een schuine stoot denken). 3 — 194 — Residentie of Berichtgever. Waarnemingsplaats.| Gouvernement, E = EI e .. i S Locale tijd. en Eiland A | Locale tij Ges Aardbevingsberichten over December 1899. K. A. R. Bosscha. |Malabar. [Preanger-Reg.,Java.| 2 iu om G. R. 27105/99. Afdeelingen Amboi-|Amboina, Amboina | 5 gu 10m na en Saparoea. en Saparoea. Resident. Tjidamar. Preanger-Reg., Java.| 12 2u 30m Posthouder. Galela Ternate, Halmahera. 14| 111 Wi, Kontroleur. Laboeha. Ternate, Batjan. 7| 134 25m K. A. R. Bosscha. (Malabar. Preanger-Reg., Java. 21| 23u 55m — 195 — | € D E | T Bijkomende versehijnselen | ia Intensiteit | Riehting. x en aard der beweging. opmerkingen. Tamelijk. Vrij hevige horizontale schok. Op Saparoea werd de aardbeving gevolgd door een tweemaal zieh herhalend onderaardsch gebrom. ^ Lichte verticale schokken. Horizontaal. ; Hevi Onderaardseh gebrom gepaard met hevige schokking Licht. OVER DEN AANVANGSTIJD DER CERAM-AARDBEVING. Het wetenschappelijke nut dat de studie der aardbevings- verschijnselen kan afdragen, is voornamelijk daar in gelegen, dat de kennis over de voortplanting der golvingen over en door de aarde ons waarschijnlijk uitsluitsel zal geven over den bouw van het inwendige onzer planeet. Daar een v dering van ons weten in dien opzichte zeker verre wetenschappelijke perspectieven zal openen is in de laatste jaren de waarneming dier golven met kracht ter hand genomen. Op iniatief van John Milne zijn op ren scheidene plaatsen in alle werelddeelen zeer gevoelige sels- mografen opgesteld, alle van gelijk model en gevoeligheid. Ook in Duitschland is een centraal aardbevingsstation 0p- gericht, dat de opstelling van nog veel fijnere seismografen bevordert. Het observatorium te Batavia is tegenwoordig het eenige, waar beide instrumenten werken; tijdens de Ceram-aardbeving was evenwel de opstelling van het duit- sche instrument nog niet gereed. Het spreekt wel van zelf, dat voor de navorsching van de voortplanting van een zware aardbeving als die van Ceram de kennis van het juiste oogenblik waarop zij heeft plaatst gehad, hoogst wenschelijk is. Is nu de bepaling van dit oogenblik voor de meeste aard- bevingen moeilijk, hier, waar de aardbeving in half beschaafde streken, midden in den nacht en door een verwoestende vloedgolf gevolgd, plaats vond, zijn de omstandigheden hoogst ongunstig. | Het is dan ook onmogelijk den astronomisch juisten tijd te vinden en de opteekening door den seismograaf volgens ` zo Milne te Batavia (het naaste station) zal wel de hoofdbron voor de tijdsbepalingen blijven. Dit seismogram evenwel wijkt eenigszins af van andere dergelijke opteekeningen, n.1. de zoogenaamde voortrillingen schijnen te ontbreken. De golvingen toch die zich over de aardoppervlakte uit- breiden en de voelbare beweging teweegbrengen, planten zich met een snelheid van gemiddeld 2.9 K. M. per seconde voort; zij worden evenwel voorgegaan door fijnere trillingen, die met eene snelheid van gemidd. 10 K. M. per seconde door de aarde voortijlen en waarvan degene, die zich langs de koorde voortbewegen de eerste aankomen. Deze voor- loopige opvatting heeft reeds in vele gevallen bruikbare uitkomsten opgeleverd. De hoofdvraag is nu: zijn deze z. g. n. voortrillingen niet opgeteekend, of zijn zij ditmaal dadelijk zoo sterk geweest, dat zij van de verdere grootere golvingen niet te onder- scheiden zijn? De aanvangstijd te Batavia was 17% 7".3 Midd. Tijd. Greenwich. Het epicentrum lag volgens Dr. VERBEEK (zie hieronder) in 128° 30" O. L. en 3° 10" Z. Br. derhalve bedroeg de afstand tot Batavia: langs de boog 2420 K. M. „ e" koorde 2300 3 zoodat de voortplantingstijd van de vooruitijlende trillingen 3.9 min. en van de oppervlakkige golvingen 13.9 min. ge- weest is, en wij de keuze hebben tusschen de tijden: 16" 537.4 en 17" 3".4 (M. T. Greenw.). Nadere gegevens vinden wij in de waarnemingen van ver af: in Engeland en Duitschland, en dicht bij: in de Molukken. Op het observatorium van Jour Mise op het eiland Wight is de aardbeving door zijn seismograaf opgeteekend, en zijn zeer duidelijk de voortrillingen en het maximum te resp. te 17" 18" 22m2 en 21".6 te onderscheiden. Daar de afstanden respect. 10830 en 12950 K. M. zijn — 198 — en dus de voortplantingstijden 18.1 min. en 1 uur 14.5 min. zijn, zoo vinden wij de tijden 17° Ant en 17: mi Volgens bericht uit Straatsburg teekende de duitsche seis- mograaf het begin te 17% 23".5 aan, wat bij een afstand van 10580 K. M. en dus voortplantingstijd van 17.6 min. voor het oogenblik 17: 6,9 geeft. Het gemiddelde dier drie tijden 17" 67.0, hoewel wegens de onnauwkeurig bekende voortplantingssnelheden onzeker, pleit eerder voor den tweeden tijd volgens Batavia: 17“ 3m4. De uitkomsten der opteekening op andere observatoria zijn hier nog niet bekend. De waarnemingen ons uit de Molukken toegekomen zijn niet talrijk; in de onderstaande tabel zijn zij vereenigd. De voortplantingstijd is met de snelheid van 2.9 K. M. per seconde berekend. ; Tijds- Afstand Tijd verschil van het Voort- Waar- der Station. - met Ceram-aard plantings nemings anti Green- bevings- tijd. tijd. beving. wich. ^ centrum. Tondano. . . 8" 19m 660 K. M. 4 min. 1° 30m 17° : ^ s Lawoei (Obi) 31 910 1 40 ahai ca. M^ Thd 1 1 45 6 Tontoli 3 1000 6 2 51 Ternate 90 460 3 9 10 37 Sanana .. 24 390 2 1 50 24 Laboeha... 30 310 9 1 45 19 Ambon ... 33 50 0 1 40 7 Wanneer wij de ruwe tijdsbepaling te Tontoli, vanwaar - slechts te „twee uur” is bericht, weglaten, vinden wij als gemiddeld: Lin 15m M. T. Gr. derhalve eene bevestiging in denzelfden zin, n. l. voor den tijd 17" 8m4 volgens Batavia. Onder bovenstaande waarnemingen verdient die van Ambon, — 199 — gedaan op het Gouvernementsstoomschip de Arend het meeste vertrouwen. Ten eerste wegens het feit, dat ze door den wachtheb- bende is gedaan, ten tweede wegens het vermoeden, dat een scheepsklok juister dan de klokken op de andere waar- nemingsplaatsen geregeld zal geweest zijn en ten derde wegens den geringen afstand van het centrum. Uit bovenstaande blijkt, dat deze waarnemingstijd eene nadere bevestiging verstrekt. Indien wij in aanmerking nemen, dat behalve de voort- plantingstijd Ceram— Ambon, die 17 sec. heeft bedragen ook nog een vermoedelijk tijdsverloop heeft plaats gehad voor het zich rekenschap geven en den tijd waarnemen, zoo moeten wij tot het besluit komen; dat volgens locale waarneming de aardbeving heeft plaats gehad te 1" 39" Ambon-tijd, dat de eerste trillingen op het seismogram te Batavia wel de gelijk de zoogenaamde voortrillingen zijn, dat volgens dien, bij een voortplantingssnelheid langs de koorde tusschen het centrum en Batavia de aanvangstijd der aardbeving is geweest: 1" 36.1" Ambon-tijd = 17" 3,4 Gr. T EXTRACTEN UIT OFFICIEELE RAPPORTEN. Aardbevings Rapport van het Gouvernements Stoomschip Arend. Reede: Ambon. 30 September 1899. Ten 1" 40^ H. W. voelden plotseling een verticale schok in het schip met een hevige trilling daarna, die + 10 se- conden duurde. Ten 2* 15” hoorden een geluid als van een waterval en zwaaide het schip, dat gedurende de schok met den kop v/d. Z. W. lag, rond en ging voor de kalistroom liggen. Nadat het geluid na + 5 minuten langzamerhand verminderd was zwaaide het schip weer tot Z. W. voor. Ten 2" 30" weder hetzelfde geluid dat met steeds langer wordende tusschenpoozen terugkeerde. Ten 7" D. W. hield ook het kenteren van den stroom op. Het schip zwaaide bij elke terugkeer van den vloedgolf. Steeds met zon rond, zoo ook bij het afloopen van het opgestopte water uit de kali. Vloedstroom v/d. N. O. Ebstroom v/d. Z. W. Richting van den schok bij de aardbeving van N. N. 0.—Z. Z. W. horizontale schokken. Van den Secretaris der y p 3 R ee A esidentie Amboina, bij afwezen va den Resident, is onder dagteekening van 7 October jl. het vol- gend rapport ontvangen betreffende de ramp die een gedeelte van dat gewest getroffen heeft: | : n den nacht van den 29sten op den 30ster September jl., omstreeks ten een ure en vijf en veertig minuten werden ter hoofdplaats dezer residentie hevige horizontale schokken van — 201 — aardbeving gevoeld in de richting Noord-Oost—Zuid-West en omstreeks een uur daarna begon het water in de baai van Amboina te rijzen en te dalen, zonder echter het land te overstroomen. Die beweging hield eerst des morgens ten half zeven ure op. Bij onderzoek werd bevonden, dat de aardbeving op het eiland Amboina zelf geen schade had aangericht, maar dat in de baai van Amboina alle sero's (staketsels van bamboe, dienende voor de vischvangst) waren weggeslagen. Kort daarop werd het bericht ontvangen dat een vaartuig, op de Oostkust van Amboina nabij de landengte van Passo ten anker liggende, tengevolge van de vloed- golven omgeslagen en gezonken was. De bemanning wist zich te redden. Op den Leier dezer ontving ik een spoedbrief van den Controleur van Saparoeu, waarbij een afschrift der aan hem gerichte missive van den Posthouder van Amahei. Deze be- ambte berichtte in dat schrijven, dat Amahei in den boven- vermelden nacht door een aard- en zeebeving was verwoest geworden, dat het Noordelijk gedeelte dier negorij geheel met den grond gelijk was, dat van de bevolking velen waren gedood en gewond en de overlevenden aan alles gebrek hadden en naar de bergen waren gevlucht; verzoekende hij om die redenen om assistentie. De Controleur van Saparoea deelde mij, naar aanleiding daarvan, mede, dat hij geen voldoende hulp kan verleenen, daar de aard- en zeebeving 00k in zijne afdeeling schade had aangericht en vermoedelijk de meeste vaartuigen op de Noordkust der tot zijne afdeeling behoorende eilanden waren gezonken. Ter hoofdplaats Saparoea waren door de aardbeving de doctors-woning in het fort, de Europeesche school en de kerk eenigszins beschadigd en het zeewater in de nabij het Strand gelegen huizen binnengestroomd, waardoor het huis- raad vernield of beschadigd was geworden. Op de reede WAH. en Inlandsch vaartuig gezonken. Bij afwezen van den Resident, die sedert den 18%! Sep- tember jl op dienstreis was naar Banda en de afdeeling sa ` SE Aroe-, Kei-, Tenimber- en Zuidwester-eilanden, nam ik on- middelijk de noodige maatregelen om de gevraagde assistentie te verleenen. Aan den gezaghebber van het Gouvernements stoomschip „Arend” werd opgedragen, dat schip zoo spoedig mogelijk gereed te maken voor eene reis naar Amahei, eene hoe- veelheid van honderd pikols rijst gekocht en den Controleur van Amboina opgedragen met genoemd schip naar Amahei te vertrekken en in overleg met den Posthouder de nood- lijdenden zooveel mogelijk van.voedsel te voorzien. Verder verzocht ik den Militairen Commandant van Amboina en Ternate, een Officier van Gezondheid naar Amahei te zenden ter behandeling der gewonden en werd den doetor-djawa alhier gelast zich voor datzelfde doel naar die plaats te begeven. Terwijl deze maatregelen werden genomen, ontving ik van den Posthouder van Kairatoe het bericht, dat zijne stand- plaats, de negorij Hatoesoea, door de aard- en zeebeving geheel was verwoest, waarbij velen waren gedood of gewond, en dat hulp dringend noodig was, daar de vrees bestond voor een inval van bergalfoeren. ; Tengevolge van dit bericht, droeg ik den Gezaghebber van de Arend op, eerst Hatoesoea en daarna Amahei aan te doen. Op de Arend was men, toen de bovenvermelde berichten binnenkwamen, bezig met een reparatie aan de machine, tengevolge waarvan dat schip eerst in den avond van den tweeden dezer de reis kon ondernemen. Met dat schip gingen mede de Controleur van Amboina, de Officier van Gezondheid Louwerier, de doctor-djawa van Amboina en een opzichter van den Waterstaat. Bovendien hadden zich op dien bodem ingescheept de Gewestelijk Mi- litaire Commandant en de Eerstaanwezend Genie-officier alhier, ten einde den toestand van de sterkte te Amahei op te nemen en daaromtrent de noodige voorzieningen te treffen. Behalve de ingekochte honderd pikols rijst werden ver- band- en geneesmiddelen en bouwmaterialen medegenomen. Bier ZC dc — 203 — In dien nacht van den Zien op den 3 dezer, na het vertrek van het stoomschip „ Arend”, ontving ik een schrijven van den Controleur van Saparoea, waarin hij het volgende berichtte: Vooral de Hatawano-streek (Noordkust van Saparoea) was zwaar geteisterd. Huizen, aan het strand gelegen, en vaar- tuigen waren weggespoeld en stak geslagen. De negorijen Tomalehoe en Hoealooi werden geheel verwoest. Volgens berichten van Inlanders, die zich tijdens de ramp op de Zuidkust van Ceram bevonden en zich hadden weten te redden, was Amahei grootendeels verwoest en waren de negorijen giga ij, Samasoeroe en Makariki, aan de Elpapoeti- baai, geheel verdwenen. Slechts een klein deel der bevolking dier negorijen was aan de ramp ontsnapt. Van de bevolking der negorijen Paulohij en Samasoesoe, te zamen + 1700 zielen sterk, zouden slechts + 40 er het leven hebben afgebracht. Volgens dezelfde zegslieden was de vloedgolf aan de Elpapoeti-baai tot over vrij hooge boomen geslagen, alles medenemende wat in haren weg kwam en de kust met ‘een laag modder bedekkende. Van de vele Inlanders van Saparoea, die tijdens de ramp zich op Ceram bevonden, was het met zekerheid bekend, dat 68 ongekomen en 5 gewond waren. Op Ceram bestond gebrek aan voedingsmiddelen, weshalve de Controleur van Saparoea 25 pikols rijst had gezonden; dringend werd ver- zocht om toezending van levensmiddelen. Dadelijk na het ontvangen van deze nieuwe tijding kocht ik opnieuw honderd pikols rijst in en verzond ik deze, bij gebreke van een stoomschip, met vier Inlandsche vaartuigen aan het adres van den Controleur van Saparoea, met ver- zoek, voor de verdere verzending daarvan naar Amahei zorg te dragen, terwijl per extrapost aan den Controleur van Ambon werd bericht, dat zijne tegenwoordigheid te Amahei dringend noodig was. In den morgen van den 44en dezer ontving ik weder twee brieven van den Controleur van Saparoea. Daaruit bleek D — 204 — dat niet 68, maar 72 lieden uit zijne afdeeling op Ceram den dood hadden gevonden en niet 5, maar 82 personen gewond in hunne negorijen waren teruggekeerd, waarvan 2 sedert aan de bekomen wonden waren overleden De zwaarst gewonden waren te Saparoea onder geneeskundige behan- deling en eene hoeveelheid van vijf en twintig pikols rijst en twee honderd toemans (pakken) sago was door hem, Controleur, naar Amahei verzonden. Het laatste bericht van dien Controleur luidde, dat te Saparoea, den 3%" dezer zwaar gewond waren aangebracht de Inlandsche leeraar Hrupevw en de Inlandsche onderwijzer TUWAHATU met vrouw en twee kinderen en licht gewond de Inlandsche onder- wijzer vay Room en dat het overige personeel der Inlandsche school te Paulohij en Samasoeroe tot de bij de ramp omge- komenen behoorden. p den 4%» dezer kwam ter reede alhier aan het stoom- schip der Koninklijke Paketvaart-Maatschappij „Gouverneur Generaal ^s Jacob”, en bracht van Banda het bericht dat de bovenbedoelde aard- en zeebeving ook op de Banda-eilanden was gevoeld. Volgens de mededeeling van den Assistent- Resident stroomde een half uur, na de aardbeving, het zeewater met kracht tegelijk het gat van Neira en het gat van Lonthoir en de veilige passage binnen. Ten 2 ure 45 minuten kwam het zeewater in de baai het hoogst, nl. omstreeks een meter boven hoogwaterpeil. De zeebeving duurde tot den ochtend voort, steeds in kracht afnemende Op de stranden van Lonthoir, Neira en Rozegain werden door de zee verscheidene groote en kleine steenen geworpen. Op het land Kalobi, aan de Noordkust van het eiland Goenoeng Api, kwamen de vloedgolven tot op acht en twintig vadem afstands van het strand over het land en sleepten een Inlandsch huis weg. Dertien Inlandsche vaartuigen van verschillende grootte werden in de baai van Kalobi vernield en eenige andere vaartuigen in de baai van Neira op het strand gezet. De los- en laadsteiger voor het fort Nassau was, voorzooveel het houtwerk betreft, geheel weggeslagen — 205 — en enkele aan het strand gelegen gebouwtjes waren mede wegge- slagen. Voorts was van het Noordelijk deel van het eiland Goe- noeng Api 5 Meter strand weggeslagen. Persoonlijke ongelukken hadden, voorzooveel reeds bekend, niet plaats en de vulkaan (Goenoeng Api) toonde geen meerdere werking dan gewoonlijk. Met het oog op de ontvangen berichten, betreffende den omvang van de ramp in de Elpapoeri-baai, besloot ik van de gelegenheid, dat het stoomschip „Gouverneur-Generaal '" Jacob” ter reede alhier lag, gebruik te maken om met dat schip een’ nieuwen voorraad levensmiddelen naar Amahei te doen vervoeren en aan de personen aldaar, in de eerste plaats aan de gewonden, die die plaats wenschten te verlaten, gelegenheid te geven naar Saparoea of herwaarts te worden overgebracht. Daar dat schip eene lading rijst, bestemd voor Amboina, aan boord had, kwam ik met de eigenaren dier lading overeen om die rijst naar Amahei door te zenden en mij de bevoegdheid te geven om, tegen betaling van den marktprijs, zooveel daarvan ten behoeve van de nood- ljdenden te nemen als mij noodig zoude voorkomen. Het schip werd door mij voor ’s Lands rekening gecharterd voor eene reis naar Amahei en terug naar Amboina, vertrok den- zelfden dag, des voormiddags ten 10 ure naar Amahei, loste daar de rijst en kwam den Dien dezer hier terug, mede- brengende 2á gekwetsten, die hier onder geneeskundige behandeling werden gesteld. Een dier gekwetsten stierf - kort na aankomst alhier in het hospitaal. Op den 4%! dezer, kort na het vertrek van de , Gouverneur- Generaal "e Jacob”, ontving ik een schrijven van den Con- troleur van Saparoea met daarbij gevoegd schrijven van den Regent van Laimoe Islam (Toeloeti-baai), inhoudende de mede- deeling, dat in zijne negorij en naar hij vernomen had in de negorij Woloe alle huizen en boomen waren vernield en vele menschen waren omgekomen door eene aard- en zee- beving, verzoekende hij om die reden dringend een stoom- schip naar zijne negorij te zenden. Daar ik echter geen stoomschip meer ter beschikking c SCH had, moest ik mij vergenoegen met den Controleur van Saparoea te schrijven dat, wanneer een der beide schepen „Arend” of ,Gouverneur-Generaal ’s Jacob” de reede van Saparoea mocht aandoen, hij gemachtigd was dat schip naar de Toeloeti-baai te zenden en het, zoo noodig, eene lading levensmiddelen mede te geven. Blijkens onder dagteekening van 13 en 23 dezer uit Am- boina ontvangen telegrammen vertrok de Resident van dat gewest met den Controleur op eerstgemelden datum per Gouvernements stoomer Arend naar de geteisterde streek op Ceram om den toestand aldaar op te nemen en de be- volking van het noodige te voorzien. Even voor het vertrek der Arend arriveerde te Amboina de Gouvernements stoomer Zeemzeuw, welke door den Resi- dent van Ternate en Onderhoorigheden ter assistentie gezonden was; daar de Hoofd-ingenieur van het Mijnwezen Dr. R. D. M. VzmBEEK zich aan boord van dat vaartuig bevond, droeg de Resident den gezagvoerder der Zeemeeuw op OM den Heer VERBEEK in staat te stellen een onderzoek te doen naar de vermoedelijke oorzaken van de ramp en speciaal ook om de Noord-Westkust van Ceram, van waar vage be- richten waren ingekomen, te bezoeken. Met betrekking tot de door hem bezochte streek rappor- teert de Resident dat de nog niet opgeruimde lijken werden begraven of verbrand; de toestand der gewonden en de algemeene gezondheidstoestand waren bevredigend; de be- volking verkeerde nog steeds in angst en was zonder energie. Aan de bevolking, die nog aan veel gebrek heeft, werden van particuliere zijde vischtuig, keuken- en mern reedschappen verstrekt. De Resident koos een nieuw emplacement voor de post- houderswoningen te Amahei en te Kairatoe. De aardbeving heeft ook in de Ke en in de Piroe-baai schade aangericht, terwijl de vloedgolf evenzeer — 207 — op de Noord-Westkust van Ceram veel verwoest heeft; menschenlevens vallen daar echter niet te betreuren. Extract wit het rapport van den Controleur van Amboina over de ramp op de Zuidkust van Ceram ontstaan door de aardbeving met daarmede gepaard gaande vloedgolf in den nacht van 29 op 30 September jl: A. Reis. In den avond van Maandag 2 October 1899 verliet ik met de Arend tegen ongeveer 10 uur de reede van Ambon. Aan boord waren de gewestelijke militaire commandant van Ambon en Ternate, de officier van gezondheid J. Lov- WERIER met dokter-djawa J. A. Romeins, de predikant R. W. F. KxrTENBELT, de eerstaanwezend officier der genie en de opzichter 3* klasse bij den Waterstaat J. A. DEN HARTOG. Oorspronkelijk was het plan direct naar Amahei ie gaan, doch daar men zulke onrustbarende berichten van Hatoesoea had gekregen, zoo werd besloten het eerst daarheen te gaan, vreezende dat de geheele Piroe-baai ook het slachtoffer van de ramp was geworden. Gelukkig bleek de ramp aldaar bij aankomst in den morgen van 8 October zoo groot niet te zijn, zoodat wij, nadat de zieken waren verbonden, reeds in den nacht van 4 October '99 naar Amahei konden stevenen. Nadat wij in den morgen van 4 October den toestand van Amahei hadden opgenomen, stoomden wij nog dienzelfden dag naar Makariki en Awaija om ’s avonds terug te keeren naar Amahei. Aldaar troffen wij het stoomschip "e Jacob aan en verzocht ik den commandant van dien bodem de Zwaar gewonden naar Ambon mede te nemen. Deze ver- trok daarop met den gewestelijken militairen commandant = den eerstaanwezend officier der genie naar Ambon, ter- wil wij in den vroegen morgen van 5 October den steven | wendden naar Elpapoetih (. Paulohy). - $08 — Aldaar moesten wij den ganschen dag blijven om de 120 gekwetsten verbonden te krijgen. Gelukkig was deze rampzalige arbeid tegen den avond vol- bracht, doch dat nam niet weg dat de dokter zich verplicht achtte nog 35 reeds verbonden zwaar gekwetsten naar boord ter verzorging mede te nemen en naar Saparoea over te brengen. Nadat deze allen aldaar aan wal waren gezet, werd de reis weder ondernomen naar de zusterkampong van Elpa- poetih, Samasoeroe. Onderweg werden 6 October '99 eerst de negorijen Latoe en Oewa Lohy, Toemalehoe aangedaan om daarna 200 spoedig mogelijk Samasoeroe te trachten te bereiken. Omdat de gewonden van Samasoeroe naar Mani waren overgebracht, moesten wij wel daarheen trekken. Op dien- zelfden dag zijn wij nog in staat geweest de negorijen Roemahlait en Waraka te bezoeken om daarna in den avond naar Amahei terug te keeren. In den vroegen morgen van 7 October keerden wij den steven naar de Oostelijk gelegen kampongs aan de Zuidkust van Ceram. Gelukkig mochten wij van de langs zij komende prauwen vernemen dat alle verdere kampongs Oostwaarts tot de Toetoeti-baai niets geleden hadden. Daarom konden Wij direct doorstoomen tot Tehoro, alwaar de gekwetsten te Haja werden verpleegd en nadat dezen verbonden waren, bereikten wij dienzelfden dag nog Woloe. Aldaar moesten Wi van wege den goeden ankergrond overnachten om den volgenden dag 8 October vroeg Tehoewa te kunnen bereiken. Nadat onze treurige taak daar ook weer was volbracht, trokken wij verder Oostwaarts tot Laimoe. Hier gekomen kon de Regent noch bevolking ons eenige inlichtingen 0M- trent de verdere Oostwaarts gelegen kampongs geven, doch daar hij zeide zeker te weten dat daartoe de Regent van Werinama, welke zich thans te Bemo bevond, in staat was, 700 ging de reis verder tot laatstgenoemde plaats. Eugen Was aldaar de Regent niet ter plaatse, zoodat wij mama moesten terugkeeren. Gelukkig bracht de — 209 — Regent van deze negorij ons de blijde tijding dat hij zeker wist dat de verdere kampongs Oostwaarts als Kelmoeri en Afang alsmede het eiland Gisser niets geleden hadden. Alzoo konden wij dus met een gerust geweten den terug- tocht naar Amahei weder aanvaarden. In den vroegen morgen van den 9*" October aangekomen troffen wij daar het stoomschip Japara met den Resident en den Gewestelijk Eerstaanwezend Officier van Gezondheid aan boord aan. Nadat wij onze zwaar gekwetsten aan dezen bodem hadden toevertrouwd, vertrok deze dadelijk weder naar Ambon, terwijl wij het anker wierpen voor Amahei om de gewonden nog weder na te zien en den posthouder af te zetten. Van Amahei ging de reis verder via Amet naar Saparoea, alwaar wij van wege den ankergrond moesten blijven om in den nacht van 9 October reeds weder naar Hatoesoea (Waisamo) te stoomen. Aldaar in den morgen van 10 October aangekomen, konden wij, nadat daar nogmaals de verwonden waren nagezien, de terugtocht naar Ambon aanvaarden, voor welke plaats in den avond van 10 October het anker werd geworpen. B. Vloedgolf. Dadelijk bij aankomst te Hatoesoca kon men reeds van verre bemerken dat deze plaats door een verschrikkelijk onheil was geteisterd. De geheele negorij was totaal geraseerd. Overal stemmen de door mij ingewonnen berichten vrij wel met elkaar overeen. In den nacht van 29 op 30 Sep- tember omstreeks 2 uur voelde men eerst eene zware hori- zontale aardbeving, welke geruimen tijd aanhield, waardoor de menschen uit angst hunne woningen ontvluchtten. Nau- Welijks waren zij buiten gekomen of hoorden zij uit zee een Zwaar geruisch opkomen dat zeer snel naderde. en nog te weten wat dit beteekende, namen zij — MO — instinctmatig de vlucht meer landwaarts in. Verscheidenen ` hebben daardoor nog hun leven mogen redden, doch de meesten werden reeds door de vloedgolf overvallen, alvorens zij het hooger land hadden kunnen bereiken, en vonden zoo hun dood. Overal stemmen ook de berichten overeen, dat deze vloedgolf een zwarte modder aanvoerde en een zeer gepronon- ceerde zwavellucht verspreidde. Zelf heb ik verscheidene kleeren gezien, welke met deze vloedgolf in aanraking zijn geweest. Deze waren alle zoo zwart als roet en met een donkere modder overdekt. Over het algemeen is de vloedgolf + 4 M. hoog geweest en op de meeste plaatsen + 150 M. landwaarts ingeloopen. Te Elpapoetih moet de vloedgolf echter minstens 15 M. hoog geweest zijn, terwijl deze te Tehoro zeker eene hoogte van 12 M. heeft bereikt. In eerstgenoemde plaats is een groot gedeelte van het strand over minstens 150 M. breedte in de diepte verzonken, zoodat op de plaats waar vroeger 11 vadem diepte werd gelood, men daar thans op 40 vadem nog geen grond had. Eveneens is te Tehoro een groot gedeelte van het strand in zee verzonken. Vroeger liep aldaar een kali tusschen het strand en den bergrug, terwijl deze zich thans direct in zee uitstort. Te Amahei en Waai Samoe zijn groote scheuren in den bodem ontstaan. Te Amahei bevinden zich drie spleten welke op sommige plaatsen !/, M. breed en 1 M. diep zijn. Een daarvan loopt door tot de negorij Polappa op + een uur afstands van Amahei gelegen. Te Waai Samoe zijn eveneens 3 scheuren in den bodem ontstaan en blijkbaar heeft aldaar eene kolossale opheffing van den grond plaats gehad, daar de eene zijde van den rand der scheur minstens een voet hooger dan de andere zijde is- Tevens verklaarde de bevolking dat op sommige plaatsen zoet water met kracht uit die spleten spoot. De sporen — 211 — daarvan waren nog duidelijk te zien. Naar alle waar- schijnlijkheid zal dit artesisch water geweest zijn. Te Amahei en Hatoesoea kon de richting van de vloedgolf met groote zekerheid bepaald worden door de zich aldaar bevindende ijzeren vlaggestokken. Deze waren namelijk beiden tot op + 200 M. afstands van hunne steenen voetstukken geslingerd. Gedane pei- lingen met het kompàs brachten aan het licht dat de richting daarvan was te Hatoesoea N. 93° en te Amahei N. 1000, Op de andere plaatsen had men geen enkele aanwijzing waaruit men de richting der vloedgolf kon bepalen. Overal stemmen de berichten ook overeen, dat men slechts één golf gevoeld heeft. Bij deze hebben zich de grilligste verschijnselen voorgedaan. Verscheidene menschen welke vlak aan het strand woonden, zijn uit schrik juist naar zee geloopen. Plotseling voelden zij zich oplichten, hoorden een vreeselijk gekraak van de instortende huizen en voor zij recht wisten wat er gebeurde, waren zij weder bijna op dezelfde plaats op het strand geworpen zonder dat hen iets deerde. Zoo zijn deze gered geworden, evenals eenige visschers, welke in kleine vlerkprauwen dicht bij de kust aan het visschen waren. Wel is overal de aardbeving gevoeld, doch kon men dui- delijk zien dat de vloedgolf een locaal karakter heeft gehad. Zoo is de negorij Hatoesoea geheel verwoest, terwijl de beide negorijen Kuiratoe en Waisamoe, welke daar vlak bij liggen, totaal niets van de vloedgolf geleden hebben. Eveneens is zulks het geval met de beide negorijen Tehoro en Haja. Terwijl de kampong Tehoro geheel vernield is, is de negorij Haja op + 1 paal van Tehoro gelegen gespaard gebleven. Zelfs kon men uit niets bespeuren dat aldaar ook eene stijging van de zee zou hebben plaats gehad. Alleen omtrent één punt bestaat er verschil van bekomen inlichtingen namelijk dat sommigen beweren ook nog een Be DE — 212 — vuurschijnsel boven de zee te hebben gezien. Wat daarvan waar is, heb ik met geene mogelijkheid kunnen ontdekken. Te Tehoewa bleef men o. a. dit ten sterkste volhouden, | toen ons later bleek dat dit verschijnsel althans dáár zeker moet worden toegeschreven aan den vuurgloed van de te Laimoe in brand gevlogen missigit. J. Gouvernements gebouwen. In de afdeeling Kairatoe (hoofdplaats Hatoesoea) waren Gouvernements gebouwen slechts een gevangenis en in de afdeeling Amahei slechts een gevangenis en een woning voor den Hulpprediker (de militaire gebouwen uit onbekendheid buiten rekening latende) aanwezig. Daarenboven bevond zich te Hatoesoea zoowel als te Amahei een ijzeren Gouvernements vlaggestok op steenen voetstuk. De gevangenis te Hatoesoea is gelukkig zoo goed als on- beschadigd gebleven. Het geheele gebouw is intact gebleven. Alleen is de voordeur en voorgalerij een weinig beschadigd . en de stekeldraad-versperring een weinig verbogen, zoodat met zeer geringe onkosten dit gebouw weder op eene andere plaats zal kunnen worden opgericht. De ijzeren vlaggestok aldaar is van zijn steenen voetstuk door den vloedgolf medegesleurd en ongeschonden op + 150 M. Oostelijk op het strand teruggevonden. Beide kunnen dus zonder groote onkosten vervoerd en elders weder wor- den opgericht. ; Te Amahei is de gevangenis echter geheel vernietigd en is daarvan zelfs geen enkel stuk teruggevonden. Alzoo zal aldaar een geheel nieuw gebouw voor dat doel weder moeten worden opgericht. De ijzeren vlaggestok is echter van zijn voetstuk gerukt, terug gevonden. Wel ligt deze in verschillende deelen gê- bogen op het strand, doch met geringe onkosten zal deze weder zeker kunnen worden opgericht. Gelukkig is de woning van den Hulpprediker zoo goed als geheel gespaard gebleven. E, — 213 — STAAT der door de vloedgolf van 29 op 30 September 1899 verwoeste gemeenten. Namen amen der > Toestand der der Godsdienstonder- ME Godsdienst- gemeenten. wij * | onderwijzers. Haroekoe. ... -— zwaar beschadigd -— Hoelalioe.... — idem. — Saparoea — idem — Ameth...... — idem -— Hatoesoea... | Inl. leeraar D. Tentoea verwoest. verwond. Waisamoe. .. — beschadigd. — Kamarian.... — idem. — Elpapoetih...| Inl. leeraar F. Hitipeuw. | verwoest. {verwond en overleden. MEN en — idem. — Roemahlait. 2 e. tais 2 Hitalesia. … . 4 ; JANG, a Goeroe Laturiuw. idem. dood. Saholao. . i Id. Hatane. idem. dood. Apisano..... A Tananahoe Es dues Awaija...... — goed. WS Wataka. .... Goeroe Toeanakotta. verwoest. |verdwenen. Roemasosal an idem Sg Makariki wi idem we: Djalhatane Inl. leeraar Tutupoly. idem verdwenen. Amaheij. .... Se goed e Soahoekoe. — goed. a BADA... Goeroe Pelatimoe.| verwoest. gewond. Hune... — idem TE Warasiwa. — idem. eg Boano....... — beschadigd. a — 214 — STAAT aantoonende het aantal Gouvernements scholen met de daaraan verbonden onderwijzers op Zuid-Ceram, welke bij de ramp van 29 op 30 September 1899 zijn omgekomen of gered. Namen der negorijen waar Gouvernements scholen waren. Toestand der gebouwen. Namen der Onderwijzers. Toestand dezer eze Onderwij- zers. Toelich- tingen. Hatoesoea...... AMADE i... luu Makariki. ..... Elpapoetih. .... Afdeeling Kairatoe. verwoest.M. A. E. Wattimena. R. Makatita. ¡S. Kolibongso. Afdeeling Amahei. verwoest. idem. idem. M. Tamoela. ¡Hatubessy. E. Tomasila. P. Pattisalano. J. Manuhutu. D. Sahitapi. F. van Room. Wattimena. Tuahatoe. 'Manusama. Nanlohy. gered. id. id. gewond. — 215 — STAAT aangevende een overzicht van de ramp ontstaan door de vloedgolf aan de Zuidkust van Ceram in den nacht van 29 op 30 September 1899. Namen der Getaxeerde Aantal | Aantal ` schade, op- T'oelichtingen. Negorijen. dooden. | gewonden.| gaven Post- houder Afdeeling Kairatoe. Hatoesoea. ....... 95 | 65 |f 60000|— | Afdeeling Amahei. ZIG... rs: — — wei Men Oewah-Lohi...... Toemalehoe. ..... | ue = nce Bos. cues — — id. KE lohi \ -|+ 900 120 | f 40000 — Samasoeroe [repens + 650% yo d OO EE 48 | = T Sahoelahoe. ......| — — |, 250/— |, Las beschnt a 1 — de W $ Roemah-Lait. .... 54 31|, 1000— Tapanahoe. ...... — | 950— | m. m deht 6 = le... 2D0— AWANG e 20 16 |, 1500 — QUIETUS se 170 6|, 3000 — Roemah-sosal. .... 81 — |, 2500— Makariki......... 68 27 |, 10000.— Djalahatane. ..... 62| — |, 2500— Sr 284 | id. islam \ Amahei. 52 60 |, 70000 — Soa-Hoekoe | 12 | Polapa E -— unt ur BEA e KO — — Ex pe Tamilo PNE = = NA aW — 216 — E Getaxeerde Namen der Aantal | Aantal | schade, op- a oelichtingen. negorijen. dooden. |gewonden. | gaven Post- | houders. TOROTO, Rech + 600 30 f tes Toeloeti-lama. . ... — — — E EE rr 250 49 |, 15000 — id. alfoeren.... 27 — = |= EE wen — — — [LL Naming. ........ 7 — — E Latoemoela....... 501 — = | TORO WA... +32... 67 221, BOO AMOO io + 260 83 |, 15000.— Hoenoesi......... 361 — |, 250— DRA... po — — |, . 250— Totaal....| 3852 549 /238150— Daar de Resident van Ternate er op aandrong de „Zeemeeuw” niet langer aan te houden dan volstrekt noodig was, besloot ik de „Zeemeeuw” ter beschikking van den Hoofdingenieur VERBEEK te laten, ZHEdG. kon daarmede dan zijne reis naar Halmaheira vervolgen. : Ik verzocht hem echter voor i. een rapport te Wahaai achter te laten. Dit rapport heb ik nog niet, doch den Ingenieur te Amahei ontmoetende, verklaarde ZHEdG. mij, dat de vermoedelijke oorzaak van de aard- en zeebeving kan genoemd worden ver- schillende plotselinge dalingen of verzakkingen van den zee- bodem, waardoor de eigenaardige verdeeling van de plaatsen, die getroffen zijn en die gespaard waren, te verklaren is. Hij achtte het niet noodig Amahei als vestiging te verla- ten, doch wel wenschelijk negorij en posthouderswoning te Ern verplaatsen in meer hooger terrein, waarvoor door hoofden . reeds een plaats was gekozen, die door mij bezocht en en werd. Ook voor de andere negorijen: ried hij zulks aan. — 217 — De Mohammedaansche negorijen hadden daar echter weinig ooren naar, de Christen bevolking echter wel en zijn reeds terreinen uitgekiezen. Ik vrees echter, dat als de eerste schrik voorbij is en men meer tot kalmte komt, het eveneens zal gaan als na de ramp van Krakatau en de oude plaatsen weer bezet zullen worden. De negorij Hatoesoea is geheel verlaten, de bevolking heeft zich te Waisamoe verzameld en denkt er nog niet aan om de kampong te herbouwen. Matoesoea levert een bijzonder treurigen indruk op, het is een tooneel van verwoesting, waar geen levende ziel te zien is en waar een doodsche stilte heerscht. Na de geteisterde streek te hebben bezocht, zette ik de reis nog voort naar de Piroe-baai. Hier had de vloedgolf geen schade aangericht, doch was het de aardbeving, die oorzaak was van het instorten van vele huizen welker constructie trouwens veel te wenschen overliet. Te Piroe was de kerk beschadigd; in den grond waren overal scheuren ontstaan, zoodat de bevolking bevreesd was daar te blijven wonen en reeds bezig was een hooger gelegen terrein open te kappen om de negorij te verplaatsen, welk terrein door mij bezocht werd en zeer geschikt bevonden. Te Piroe vernam ik ook, dat in het binnenland door de aard- beving groote aardstortingen hadden plaats gehad, die heel wat schrik en ontsteltenis en schade onder de Bergalfoeren hadden aangericht, terwijl ook een kleine negorij op de Noord- kust Lissahotto (niet Lissabatta) door de vloedgolf was vernield, terwijl de negorij Boano erg door aardbeving had geleden. Ook nabij Kawa op de Noordkust waren 8 man, die op een rif aan ’t visschen waren, door een vloedgolf opgenomen en te pletter geslagen. Deze laatste berichten eischen nog bevestiging. Volgens ontvangen bericht van den betrokken Posthouder is de aard- en zeebeving in den nacht van 29 op 30 Sep- tember jl. ook in de afdeeling Kajeli (eiland Boeroe) waar- genomen, doch heeft daar geen schade aangericht. — ME. Enkele minuten daarna werden te Kajeli in Zuid-Oostelijke richting kort achtereen achttien doffe knallen als van kanonschoten gehoord. Een van den Resident van Amboina ontvangen telegrafisch bericht meldt nog, dat deze Gewestelijke Bestuurder met H". M*. Sumatra opnieuw Zuid-Ceram had bezocht, waar de toestand veel verbeterd was; op de meeste plaatsen was het Inlandsch- en godsdienstonderwijs door de overlevende onderwijzers hervat. De toestand der gewonden was bevre- digend en de gezondheidstoestand goed. Met het herbouwen van de verwoeste negorijen, behalve van Hatoesoea was een begin gemaakt. Door liefdadigheids-comité's daartoe in staat gesteld had de Resident weder kleeren en gereedschappen uitgedeeld. Te Saparoea worden nog steeds aardschokken gevoeld. KORT VERSLAG OVER DE AARD- EN ZEEBEVING OP CERAM, DEN g0sten SEPTEMBER 1899. DOOR Dr. R. D. M. VERBEEK. MET EEN BLAD TEEKENINGEN In den vroegen morgen van 30 September van het vorige jaar werden de bewoners van Ceram opgeschrikt door een aardschok, die vooral in de Elpapoeti-baai tamelijk hevig was. Deze stoot had ongeveer plaats te 1" 40" des nachts, de tijdsbepalingen verschillen op de punten van waarneming eenigszins, niet alleen doordat de verafgelegen punten den schok later ontvingen dan die welke nabij het centrum van den stoot liggen, maar voornamelijk doordat de weinige in de Molukken aanwezige uurwerken niet zelden belangrijk in tijd verschillen. Volgens een bericht, uitgaande van het magnetisch en meteorologisch Observatorium te Batavia, zou de stoot te 1" 42.27 (*) lokaaltijd van Amahei hebben plaats gehad. De schade door deze aardbeving op zichzelf veroorzaakt zoude gering, en weinig menschenlevens zouden te betreuren geweest zijn, indien de schok niet opgevolgd ware door eene zeebeweging, waardoor de kusten op verscheidene punten overstroomd, en de laaggelegen kampoengs verwoest werden. (*) Zie nader hierboven. — 220 — Over den aard dezer land- en zeebeweging kon ik een kort onderzoek instellen, waarbij mij het volgende gebleken is. Vooraf verdient vermelding, dat slechts zeer enkele punten van Ceram door Europeanen bewoond worden, zoodat het aantal vertrouwbare gegevens bij deze aardbeving buiten- gewoon gering is. Dit blijkt reeds dadelijk bij de bepaling wáár het centrum van den schok gelegen heeft, waarvoor slechts 2 waarnemingen te gebruiken zijn, en ook deze zijn nog ver van nauwkeurig. Te Ambon was de stoot van N. O. naar Z. W.; te Wahai (Noordkust van Ceram) was de stoot + van 242» (+ W. Z. W. naar O. N. O.), maar de aanwijzingen liepen hier van 230? tot 260^ uiteen. Zet men deze richtingen op de zeekaart (zie bijgaande teekening Fig. 1) uit, zoo snijden zich die twee lijnen in het gebergte bewesten de Elpapoeti-baai; en werkelijk vertoont hier het gebergte talrijke witte en gele vlekken, nieuwe, versche afstortingen van stukken van het gesteente; verder moet volgens berichten van inlanders de kampoeng Mani in het binnenland (er ligt nog een tweede kampoeng Mani aan het strand) groote schade geleden hebben, en is de verwoesting aan de kusten der Elpapoeti-baai ook het sterkst geweest. Hier ergens ligt dus het punt, of liever de streek, van waar de stoot is uitgegaan; maar het is uit gebrek aan meerdere gegevens niet mogelijk dit punt juister te bepalen, te meer daar het binnenland van West-Ceram, door de on- gunstige gezindheid der bevolking, niet nader te onder- zoeken is. ‚Van de genoemde streek heeft zich de schok naar alle richtingen voortgeplant, het sterkst naar West en naar Oost, hoogstwaarschijnlijk langs een oude barst of scheur in de aardkorst, die reeds door de topografie van Ceram duidelijk te horkennen is; want de gedeelten A en vooral B M D mem er tue afzonderlijke berg- achtige eilanden, die door veel lager terrein met het hoofd- massief van n am samenhangen. De stukken A en B scheiden de Piroe-, Elpapoeti- en Teloeti-baaien; in de Behoort by het Kort Verslag over de aard-en zee beving op. Ceram, den 30™" September 1899. Noord Re ` $ E e, P 1 af A. d Ml P Lud TON à 5 a Ke e y E E A o e DT En WER EE N sec E > ¡ELPRAPOE TI Kee , 3 uum AR teto Sara Toe = = En = T = ng = = = Soch Oewahlaht = == ES M CORPS, Toemalehoe * by EE N BS = e x N x x ` fi: ES f = = x : ux Fijt. GERA S quu em NS > = er m EN E: HZ = ^ e p `, Omliggende eilanden 3> = % N = 14000000. >> N ve, ez Breukluynen Ead ^S i N Zn Noord E , * S A x y X ` E == A $ Li ` y = ^ A N N $ N 4 E pA e > S KA, e ^ s d = ein a 7 N bh a d badplaats EN err gro == u ` N En = - ` ` H N = E = et K L ^ A a S ` WON H NV a kogekänger ED > N * > Fig.4. Situatie var = _ Fig.5. Kampong Tehoro Ee ZA eira AMA HET 1:20000. Fig.3.Kg.Paulohi e...” grens der zeegolf 1:20000. CH MTM grens der zeegolf BANDA - EILANDEN 120000, C04 grens der zeegolf Fig. 2. Verzonken terrein by Kg. Kawa — ME. genoemde lage terrein loopen de zijtakken der rivieren Riocapa bij Kairatoe en Tala bij Sanahoe, verder de rivier van Makariki, de Roewata, zelf, de rivier van Hatoe en andere. Ten Oosten van de Toeloeti-baai valt de genoemde scheur of verwerpingslin samen met de Zuidkust van Ceram. De plaatsen, die het sterkst getroffen zijn — Hatoesoea aan de Piroe-baai, Paulohi en Makariki aan de Elpapoeti- baai, Tehoro, Woloe en Laimoe aan de Toeloeti-baai — liggen alle op, of nabij de genoemde scheur. Ten gevolge van den stoot zakten op sommige punten gedeelten van de kust, die uit los materiaal bestonden — meestal klei, zand en rolsteenen, alluvium en kwartaire afzettingen der rivieren — in zee, en veroorzaakten, door de plotselinge waterverplaatsing, golven, die tegen de kusten van 2 tot 6 en zelfs 9 meter Hoogte bereikten, en waardoor een tal van kampoengs overstroomd werden. Zooals wij hieronder zien zullen, ontstonden de golven zeer plaatselijk en alleen dáár waar stukken van de kust verdwenen zijn Op andere punten, waar de stoot wel gevoeld werd, maar geen stukken van de kust wegzakten, ontstonden geen golven, ‚en deze punten werden alleen dan overstroomd, als de ligging ten opzichte van de van elders komende golf dit toeliet. Over de uitwerking van den schok en van de zeegolven werden door mij de volgende waarnemingen gedaan. Wahai. Stoot werd gevoeld te + 1145”, richting onge- veer van 242°, ofschoon de aanwijzingen van 230° tot 260° uit elkaar liepen. Geen golven, alleen was eene onbeduidende beweging der zee merkbaar. Geen schade. Taniwil en omstreken. Op de Noordkust van Ceram, niet ver van de N. W. punt, maar iets meer oostelijk dan de zeekaart aangeeft, liggen naast elkaar 8 kampoengs, welke van West naar Oost zijn: Lisabata, Boeriah, Lakaïla, Taniwil, Roemah élé, Hatoeang, Lasahata en Latoeraké (de laatste nieuw), die alle min of meer van de aardbeving te lijden hadden, zoodat in Lisabata eenige inlandsche huizen omvielen. Te Taniwil zakte een + 50 meter breed gedeelte — 222 — van de alluviale kust door den schok in zee, en veroorzaakte eene golf, die 4.6 meter hoog opliep, tot 78 meter (*) van het strand, een op den wal staande groote prauw naar zee medesleepte, en twee andere Drauwen stuksloeg. De huizen van Taníwil hebben van deze golf niet geleden, daar zij alle ruim 4.5 meter boven zee liggen. Bij het wegzinken van het stuk grond verloren 2 personen (1 man en 1 vrouw) van de kampoeng Lisabata, die hier werkzaam waren, het leven. In de overige 7 kampoengs en in de kuststreek tusschen hier en Wahai zijn geen menschlevens te betreuren. Kawa. In het gebergte tusschen Lisabata en de N. W. punt van Ceram ziet men overal witte en geelwitte vlekken, nieuwe afstortingen in het kalkgebergte, gevormd bij den schok van 30 September. De kampoengs leden hier aan de kust echter geen schade. Een weinig verder, reeds aan de Westzijde van Ceram, ligt de kampoeng Kawa. Hier is een gedeelte van den alluvialen kampoenggrond 0.50 meter verzakt, terwijl het verder naar zee gelegen gedeelte geheel is weggezonken. Hierbij werd eene kleine golf gevormd, die tot 46 meter van het tegenwoordige strand het land inliep en eene hoogte van slechts 1.70 meter bereikte, waardoor geen schade veroorzaakt werd. Bij de inzakking van het ongeveer 60 meter breede en ruim 100 meter lange stuk verdronken hier echter 8 personen van het eiland Boano, die zich hier tijdelijk ophielden, terwijl een 9% persoon naar Boano werd teruggebracht en daar aan bekomen wonden overleed. Van Kawa zelf kwam niemand om het leven. Bij den schok vielen 6 inlandsche huizen om, terwijl verscheidene een scheeven stand aannamen, gedeeltelijk door de genoemde grondverzakking van !/, meter. In Figuur 2 is de verandering voorgesteld. Ofschoon de richting van den stoot hier volgens mededeeling der hoofden „uit het binnenland” was, stonden de huizen ongeveer (*) Deze en alle overige opgaven over afstanden en Reder? der zeegolf, zijn door nauwkeurige metingen bepaald. — 223 — - evenwijdig aan de kust scheef, hetgeen schijnbaar op een stoot uit de richting van 230° zouden wijzen; dit kan hier echter ook een gevolg zijn van de wegzakking van den grond ten Z. W. van de kampoeng. Eiland Boano. Op de Oostzijde van dit eiland ligt de groote kampoeng Boano, bestaande uit de kampoengs Boano serani en Boano islam. Dat de schok hier nog tamelijk sterk was, blijkt reeds uit een nieuwe afstorting, hoog in het kalkgebergte achter Boano. In kampoeng Bouno serani zijn 6 huizen omgevallen, en de meeste andere stonden scheef. De steenen monumenten op het kerkhof hadden niet geleden, zoodat de stoot niet zeer hevig geweest kan zijn. De kerk is geheel onbruikbaar, evenzoo de z. g. roemah kompani, waar de stijlen uit den muur in de richting van 135% uitgeweken waren. Daar alle lampen en de omwanding van de kerk gebroken waren, kon de richting van den stoot nergens nauwkeurig door vrij hangende voorwerpen bepaald worden. In de kampoeng Boano islam is van de mésigit alleen het steenen fundament over, de bovenbouw geheel verwoest: 2 steenen huizen zijn omgevallen, de muren in de richting naar 135° of naar 315°, waarbij een meisje (kind) het leven verloor. De stoot kwam „uit zee”; de waarneming aan de steenen huizen (135% kan natuurlijk betrekkelijk onjuist zijn, daar zij gewoonlijk loodrecht op hun eigen richting en niet loodrecht op den stoot omvallen; het op de kaart aangegeven centrum geeft eene vermoedelijke richting van 112° aan. Piroe-baai. Hatoesoea, De Westzijde van de Piroe-baai heeft niet geleden, en op de Oostzijde dier baai is merk- waardigerwijze alleen de kampoeng Hatoesoea, de standplaats van den posthouder van Kairatoe, verwoest. Deze kampoeng is totaal vernield door eene golf, die slechts 1 meter hoogte boven hoogwater (+ 2.40 meter boven laagwater) bereikte, en 203 meter ver het land inliep. Daar alle huizen hier laag waren gelegen, is van de geheele kampoeng geen enkel huis overbleven. De golf is hier ongetwijfeld ook veroorzaakt a NM door eene inzinking van de kust, die echter aan het flauw hellende strand niet duidelijk te zien was; inlichtingen kon ik ook niet inwinnen, daar ik de kampoeng geheel verlaten vond. De posthouder Moorrers en zijne vrouw waren den 29sten September 's avonds op reis gegaan en hebben hieraan het behoud van hun leven te danken. De kleine golf, die hier vlak bij de kampoeng Hatoesoea gevormd moet zijn, heeft noordeljk in kampoeng Waisamoe en zuidelijk in kampoeng Kairatoe geen schade aangericht, daar die plaatsen door de kleine kapen tegen de van Hatoesoea komende golf beschut waren. i Elpapoeti-baai. Paulohi met Samasoeroe. Amahei , enz. De aardschok was hier vrij sterk en werd te Paulohi, (aan de Westkust der baai) zeer spoedig, en te Amahei 5 A 10 minuten na den schok, opgevolgd docr eene golf, die de kust van de geheele Elpapoeti-baai overstroomde; slechts enkele gedeelten, die door vooruitstekende kapen bschut waren, hebben ‚minder geleden. De golf is hier weder ontstaan door het plotseling in zee glijden van een gedeelte der kust bij Paulohi, dat in het midden + 100 meter breed en 260 meter lang was (zie Fig. 3). Op dat verdwenen gedeelte lag de kerk en een gedeelte van de twee kampoengs Paulohi en Samasoeroe, die samen het oude Elpapoeti vormden. De daarop volgende golf overstroomde de rest van de kampoengs, zoodat die golf meer dan 9 meter hoog geweest moest zijn. Zij liep tot 169 meter van het oude strand naar binnen en sleepte alles mede; slechts 2 huizen zijn nog overgebleven, en van de ruim 1700 zielen, die de twee kampoengs vroeger telden, zijn nog slechts 60 mannen en ongeveer 40 vrouwen en | kinderen in leven. Uit de talrijke nieuwe afstortingen, die de bergen hier in de omstreken vertoonen, blijkt dat het centrum van den Schok hier in de nabijheid te zoeken is, hetgeen ook be- Vestigd wordt door de richting der aardbeving te Ambon en te Wahai. De kust te Paulohi, die vroeger zacht hellend naar zee liep, eindigt daar nu in een steilen wand van 8.8 meter hoogte. Aan deze nieuw gevormde doorsnede is te zien, dat het verzonken terrein geheel uit Jos materiaal bestond, zand en rolsteenen van glimmerschiefer, met enkele gabbro-rolstukken, alluvium of kwartair van de bezuiden de kampoeng uitmondende groote rivier. Van Paulohi uit heeft zich de golf naar alle zijden uit- gebreid, en de kusten der Elpapoeti-baai overstroomd. Bijna in alle kampoengs verdronken talrijke personen, te Amahei alleen 348 menschen. De posthouder van Gert te Amahei werd door de golf opgenomen en in een inlandsch huis ge- sleept, dat boven hem instortte; hij kwam gelukkig met den schrik vrij. De golf, die van het Noorden in de baai van Amahei drong, overstroomde de kampoeng tot 6.4 meter hoogte (zie Fig. 4), de hooger gelegen huizen bleven staan. De lager gelegene zijn alle ingestort, met uitzondering van de steenen kerk, die aan haar steviger constructie in dit geval haar behoud te danken heeft. Maar bovendien is de van Paulohi komende golf ook aan de zuidzijde van de kaap bij Amahei (Fig. 4) langs de kust geschuurd en heeft het ruggetje bij het punt y, dat 8.3 meter boven zee ligt, even overstroomd, enkele koraalkalkstukken en boomstammen achterlatende. Daar dit terrein onbewoond is, veroorzaakte de zuidelijke golf geen schade; was de zee echter slechts 2 meter hooger geweest, dan zouden zich de zuidelijke en de noordelijke golf vereenigd hebben en zou er zeker te Amahei niemand in leven gebleven zijn. De benteng is wel overstroomd en gedeeltelijk ingestort, maar de manschappen hebben zich met den commandant kunnen redden door op het banket te klimmen; het water bleef nauwelijks 0.70 meter beneden dien vloer. Met het oog op de zeer ongunstige, geheel onbeschntte ligging van Amahei voor aardbevings-golven, waarop ik reeds wees op blz. 35 van mijn „Kort Verslag over de aard- beving te Ambon op 6 Januari 1898”, zal het ernstige over- weging verdienen, om de post Amahei geheel in te trekken. LX. 15k — 226 — Het aantal omgekomen personen aan de kust der Elpa- poeti-baai wordt opgegeven 2460 te bedragen, terwijl van de ongeveer 360 gewonden van Hatoesoea en van de Elpa- poeti-baai een gedeelte naar Saparoea en Ambon ter ver- pleging werd overgebracht. De golf van Paulohi heeft zich niet alleen tot aan de Z. W. punt der baai doen gevoelen — waardoor de kam- poengs Oewahlohi en Toemalehoe, en in mindere mate Latoe, — schade ondervonden —, maar heeft zich ook buiten de baai voortgeplant, zoodat de laaggelegen kampoengs Itawaka, Nolot en Jhamahoe op de N. O. kust van het eiland Saparoea gedeel- teljk overstroomd werden, maar niet veel geleden hebben. Menschen kwamen hier niet bij om; maar ongeveer 200 in- woners van Saparoea verdronken op de Zuidkust van Ceram, waar zij aan het sago kloppen en houthakken waren. Zelfs op het 187 kilometer ver verwijderde Banda Neira rees het water 1 meter boven hoog peil, hetgeen hoogstwaarschijnlijk aan de golf van Paulohi moet worden toegeschreven. Toelosti-baai (ook baai van Haja genoemd). Hier heeft de kampoeng Haja niets geleden, de kampoeng 7ehoro- daarentegen is geheel overstroomd, Woloe en Laimoe ge- deeltelijk, hetgeen er duidelijk op wijst, dat de golf ergens binnen in de baai is ontstaan, en niet daarbuiten, omdat - anders Haja ook overstroomd zoude zijn. Hoenoesi en vooral Laha hebben minder geleden, doordat deze plaatsen door de vooruitstekende kaap bij Laimoe eenigzins beschut waren. Het aantal omgekomenen in de kampoengs der Toeloeti- baai bedraagt volgens officieele opgave ongeveer 1300. Te Laimoe was de aardbeving zelf niet hevig, zij werd „na ongeveer 10 minuten" opgevolgd door eene zeegolf, die in het westelijk gedeelte van de kampoeng tot 9, en in het oostelijk gedeelte tot 7 meter hoogte en tot 269 meter van de kust opliep. Ongeveer 260 personen kwamen daarbij om het leven. Aan de richting, die golf genomen heeft, was te zien, dat zij uit het Westen kwam. Daar ik den Resi- dent van Ambon, die zich tijdelijk te Amahei bevond, nood- — 227 — zakelijk over dienstzaken moest spreken, moest mijn’ bezoek aan de Toeloeti-baai bekort worden, en kon ik tot mijn leedwezen de westelijk van Laimoe gelegen kampoengs niet zelf bezoeken, om na te gaan, wáár een gedeelte der kust weggezakt was; ik onderstelde toen reeds, dat dit bij Tehoro ot omstreken moest zijn (*). De Resident is toen zoo welwillend geweest, dit op mijn verlangen te laten onderzoeken. Ik ont- ving later van dien hoofdambtenaar de bijgaande schetstee- kening (Fig. 5), waaruit blijkt, dat werkelijk een gedeelte van de kust bij Tehoro, met de kampoeng, is weggezakt; tevens ontving ik de mededeeling, dat dit het eenige punt in de Toeloeti-baai is, waar de kust verandering heeft ondergaan. De Zuidoostkust van Ceram. De kampoengs ten Oosten van de Toeloeti-baai hebben zoo goed als geen schade ondervonden. Alleen heeft Afang, bij Kilmoeri, min of meer geleden. Oostkust en Noordoostkust van Ceram. De aardbeving is te Waroe en over geheel Ceram gevoeld. Van golven had de Oost- en Noordoostkust niet te lijden. Banda. De schok werd hier duidelijk gevoeld. Ongeveer een half uur na den schok begon het water te rijzen en bereikte te 9" 45m het hoogste peil, + 1 meter boven hoog water. Ambon. Stoot te 1° 45m, Richting N04 W: Het water in de baai bewoog een weinig, zonder het land te overstroomen. Overige plaatsen. De schok is gevoeld op de Kei-eilanden, de Soela-eilanden, Banggai, Batjan, Ternate, Halmahera (zwak), te Gorontalo en te Menado. Gegevens van de zuidelijke eilanden (Wetter, Leti, enz.) zijn mij niet bekend geworden. Het verdient opmerking, dat de stoot te Ternate en op Hal- mahera uiterst zwak, maar in het veel verder afgelegen Go- rontalo tamelijk sterk was, zoodat in de muren van de rijtuig- kamer van het Assistent-Residents-gebouw scheuren kwamen. Resultaten. 1. De aardbeving op Ceram van 30 September 1899 heeft (*) Zie Javasche Courant van 94 November 1899 N°. 94, blz. 1107. — 228 — niets te maken met de aardbeving te Ambon van 6 Januari 1898. De eerste had plaats langs een ande — talrijke concentrische spleten, die de Banda-zee omringen, de aardbeving van Ambon daarentegen langs eene radiale — scheur. De aardbeving van Ceram behoort ook tot de tektonische. Door de aardschudding geraakten gedeelten van de kust los, en gleden in zee. De plotselinge waterverplaatsing veroorzaakte golven, die de kuststreken tot verschil- lende hoogten (1.7 tot 9 meter) overstroomden. Het is mogelijk en zelfs waarschijnlijk, dat de schudding van den zeebodem de zeebeweging versterkt heeft; de hoofd- oorzaak der golven is hier echter ongetwijfeld te zoeken in de plotselinge indompeling van groote hoeveelheden materiaal in zee. Alleen hierdoor kan het zoo plaat- seljke optreden der golven verklaard worden. De schok behoort tot de middelmatig hevige. Zonder de bijkomende verwoesting door de zeegolven zoude het aantal slachtoffers gering geweest zijn. De schok is waarschijnlijk door de geheele Molukken gevoeld, en heeft zich zelfs tot het eiland Celebes (Bangyai, Go- rontalo, Menado) voortgeplant. Het aantal slachtoffers is niet nauwkeurig bekend, daar eene volkstelling van de verwoeste kustplaatsen nog niet -had plaats gehad; de opgaven der kampoenghoofden kunnen daarom niet geheel juist zijn. Het eindcijfer van 3864 voor de omgekomenen zal dus waarschijnlijk eer te groot dan te klein zijn, maar een nauwkeuriger cijfer is daarvoor niet in de plaats te stellen. De onder- volgende opgaaf van het aantal dooden en gewonden is overgenomen uit de Javasche Courant van 17 No- vember 1899 N°. 92, blz. 1084. (Zie blz. 115). Buitenzorg, 6 Februari 1900. BIJDRAGEN (9) TOT DE KENNIS DER BOOMFLORA VAN JAVA. DOOR Dr. $. H. KOORDERS. y. Vervolg der in 1891 in Deel LI van het Natuurkundig Tijdschrift van N. I. gepubliceerde lijst der Familien en geslachten der woudboomen van Java. Aan het slot der inleiding mijner bovengeciteerde publieatie werd de hoop uitgesproken, dat „over niet te langen tijd de lijst verbeterd en aangevuld zal kunnen worden.” Inderdaad zijn sedert vele aanvullingen en verbeteringen op de lijst gepubliceerd. Die publicaties zijn echter niet alleen over verschillende jaargangen van dit tijdschrift ver- spreid, maar ook ten deele verschenen in verschillende (*) De Bijdragen tot de kennis der boomflora van Java I, II, III en IV zijn verschenen in het Natuurkundig Tijdschrift van Ned. Indié. En de voortzetting hierop onder den titel Bijdragen No. 1, 2, 3, ten 5 tot de kennis der boomsoorten van Java is uitgegeven in de Mededeelingen van 's Lands Plantentuin. — 230 — jaargangen van een paar andere periodieke publicaties o. a. in de „Mededeelingen uit 's Lands Plantentuin.” En daarom komt het mij, ten einde den lezer tijdroovend zoeken te besparen, nuttig voor, om, alvorens hieronder eenige nieuwe „aanvullingen en verbeteringen” mede te deelen een overzicht te geven van de plaatsen, waar de van 1891 tot heden gepubliceerde „aanvullingen, enz.” te vinden zijn. OVERZICHT DER BIJDRAGEN TOT DE KENNIS DER BOOMFLORA VAN JAVA. E De familien en geslachten der woudboomen van Java door Koorpers in N. T. v. N. I. Deel LI. 891 II. Sleutel tot de geslachten en familien der woud- boomen van Java door Koorpers in N. T. v. N. I. Deel LIT. 1892 en afzonderlijk verschenen met den verkorten titel ,Zakflora voor Java," ook bij de firma Ernst & Co. in Batavia. Ill. Een nieuw javaansch woudboomengeslacht door BOER- LAGE en KOORDERS in N. T. v. N. I. Deel LIII. 1893. IV. Een nieuwe javaansche boomsoort door BOERLAGE en Koorpers in N. T. v. N. I. Deel LVI. 1896. (V). Bijdrage No. 1 tot de kennis der boomsoorten van ` Java door KOORDERS en VALETON in Mededeelingen "s Lands Plantentuin No. XI. 1894. (VI. Plantkundig woordenboek voor de boomen van Java met korte aanteekeningen over de bruikbaarheid van het hout door Koorpers in Mededeelingen "sl, DL No. XII. 1894. (VID. (VIII). (IX). (X). (XI). (XII). (XIII). (XIV). (XV). (XVI). — 231 — Bijdrage No. 2 tot de kennis der boomsoorten van Java door Koorpers en VALETON in Mededeelingen 's L. Pl. No. XIV. 1895. Bijdrage No. 3 tot de kennis der boomsoorten van Java door Koorpers en VALETON in Mededeelingen 'sL. Pl. No. XVI. 1896. Bijdrage No. 4 tot de kennis der boomsoorten van Java door Koorpers en VALETON in Mededeelingen van 's Lands Plantentuin No. XVII. 1896. Aphanomyrtus eine verkannte Gattung der Myr- taceae von KooRpERs und VALETON in Annales du Jardin botanique de Buitenzorg. Supplement II. 1898. Bijdrage No. 5 tot de kennis der boomsoorten van Java door Koorpers en VALETON in Mededeelingen 's L. Pl. No. XXXIII. 1900. Bijdrage No. 6 tot de kennis der boomsoorten van Java door Koorpers en VALETON in Mededeelingen 's L. Pl. No. XL. 1900. Bijdrage No. 7 tot de kennis der boomsoorten van Java door Koorpers en VALETON voor een der vol- gende Mededeelingen 's L. Pl. 1900. (ter perse ge- zonden). Berrya, door KOORDERS en VaLerox in Icones Bogorienses. 1897. Solenospermum, door KOORDERS en VALETON in Icones Bogor. 1900. Rhamnus, door KOORDERS en VALETON in Icones Bogor. 1900. Behalve de bovenstaande, door ondergeteekende òf samen met anderen òf alleen bewerkte „Bijdragen” zijn met behulp van de door ondergeteekende bijeengebrachte verzamelingen van javaansche planten nog de volgende alleen door Dr. BOER- LAGE bewerkte publicaties in het licht gegeven, die tevens eene aanvulling of verbetering der list" bevatten: Gymnoartocarpus door BOERLAGE in Icones Bogorienses. 97. — 232 — Platycarpus door BOERLAGE in Icones Bogorienses. 1899, Die 2 publicaties behandelen twee voor de boomflora Java nieuwe geslachten. In de sedert 1891 tot heden verschenen literatuur zijn mij geen andere gegevens bekend, waardoor de list" der geslachten en families der woudboomen van Java verbeterd wordt Hier zij nog vermeld, dat van de familien van de lijst van 1891 thans, medio 1900, alleen de volgende plantenfamilies nog niet aan een gedetailleerde bearbeiding in de Mede- deelingen van 's Lands Plantentuin onderworpen zijn: Am- pelidaceae, Anonaceae, Coniferae, Cupuliferae, Cycadaceae, Euphorbiaceae, Geraniaceae, Gramineae, Guttiferae, Lau- raceae, Liliceae, Loganiaceae, Moni miaceae, Oleaceae, Palmae, Pandanaceae, Rubiaceae, Sabiaceae, Sapindaceae, Solanaceae, Thymelaceae, Urticaceae, Vacciniceae, Violaceae. Het totaal getal javaansche-woudboomsoorten, dat tot deze alsnog te revideeren families behoort, bedraagt naar mijn voorloopig onderzoek ruim 400 (vier honderd). Van deze 400 boomsoorten dus, zijn nog geen verbeterde hollandsch-latijnsche soortbeschrijvingen met behulp van het verzamelde en meest ook reeds voorloopig door mij gede- termineerde materiaal opgemaakt. Maar de belangrijkste bouwstoffen hiervoor, in den vorm van rijk herbarium- en aleoholmateriaal met talrijke op reis naar de levende plant door mij gemaakte waarnemingen liggen hiervoor gereed. Mijne aanteekeningen bevatten ook tevens reeds de belang- rijkste bouwstoffen voor de verdere gegevens (zooals over geographische verspreiding, inlandsche namen, nut, habitus, enz.), zooals die o. a. in de samen met Dr. Valeton door mij bewerkte „Bijdragen tot de kennis der boomsoorten” onder elke hollandsche soortbeschrijving in de ,Mededeelingen” ge- publiceerd zijn, nadat die „op reis” door mij gemaakt en (door mij te Buitenzorg kritisch uitgewerkt waren. In de tot heden verschenen .Bijdragen" zijn in hoofdzaak door mij samen met Dr. -Valeton en voor een klein deel ook — 233 — met Dr. Boerlage, totaal ongeveer 600 (zes honderd) boom- achtige en enkele niet boomachtige javaansche soorten gedetailleerd behandeld met uitvoerige hollandsche en latijn- sche soortbeschrijvingen en met uitvoerige gegevens omtrent geographische verspreiding, bloeitijd, nut, inlandsche namen, standplaats-condities, habitus, enz. Op het einde van 1899 bestond het door mij sedert 1888 ten dienste van het onderzoek op Java verzamelde herbarium uit 38000 (acht en dertig duizend) origineele specimina be- halve de daarbij behoorende gedroogde vruchten, 5600 specimina met op alcohol geconserveerde bloemen, enz., benevens ruim veertig duizend „op reis”, meest bij de in- zameling gemaakte aanteekeningen. Dit herbarium bevat thans niet alleen materiaal van bijna alle boomsoorten van Java, maar ook van de meeste niet-boomachtige, zichtbaar- liloeiende; wildgroeiende planten van dit eiland. En dit methodisch door mij verzamelde materiaal bevat dus de benoodigde bouwstoffen voor eene algemeene Phanerogamen Flora van Java, waaraan reeds zóó lang behoefte bestaat. Hieronder laat ik een alphabetisch overzieht volgen van alle families, waartoe javaansche woudboomsoorten behooren (dus ook de vorengenoemde 400 soorten) met opgave der na het jaar 1891 verschenen publicaties, waarin aanvullingen of verbeteringen op de ,lijst" te vinden zijn. Dit overzicht zal, naar ik hoop, tevens de ,Bijdragen" meer algemeen toegankelijk maken en ook een beeld geven van den stand van het in hoofdzaak systematisch-botanisch gedeelte van het sedert 1888 aan mij opgedragen onderzoek naar de boschboomflora van Java. In het onderstaande overzicht zijn de volgende verkortingen gebezigd: y V. — Koorders en Valeton. B. € K. — Boerlage en Koorders. . Bijdr. — Bijdragen No. 1 t/m. 7 tot de kennis der boom- soorten reeds verschenen of te verschijnen in de Mede- deelingen van 's Lands Plantentuin bij Kolff & Co. te Batavia. — 234 — Bijdr. boomflora = Bijdragen tot de kennis der boomflora verschenen in het Natuurkundig Tijdschrift van Nederlandsch Indié. Plantk. Woordenboek = Plantkundig Woordenboek voor de boomen van Java verschenen in Mededeelingen uit 's Lands ` Plantentuin No. XII. Icones Bogor = leones Bogorienses. Suppl. Ann. Jardin = Annales du Jardin botanique de Buitenzorg. Supplement II. OVERZICHT LITERATUUR BOOMFLORA- JAVA 1891—1900. Ampelidaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Anacardiaceae. — K. & V. Bijdr. No. 4. : Anonaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet voor de Bijdr. gerevideerd, behalve een paar geslachten door B. in Icones Bogorienes. Apocynaceae. — K. & V. Bijdr. No. 1. Araliaceae. — K. € V. Bijdr. No. 7 manuscript; nog niet uitgegeven. Bignoniaceae. — K. € V. Bijdr. No. 1. Bixaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Boraginaceae. — K. & V. Bijdr. No. 7 Burseraceae. — K. & V. Bijdr. No. 4. Capparidaceae. — K. & V. Bijdr. No. 4. Casuarinaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Celastraceae. — K. € V. Bijdr. No. 7. Combretaceae. — K. & V. Bijdr. No. 7. Compositae. — K. € V. Bijdr. No. 5. Coniferae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. — 235 — Cornaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Cupuliferae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd, evenwel reeds alle door mij verzamelde specimina dezer familie onlangs door Von Seemen in het botanisch museum te Berlijn gedetermineerd. Cycadaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Datiscaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Dilleniaceae. — K. & V. Bijdr. No. 1. Dipterocarpaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Ebenaceae. — K & V. Bijdr. No. 1. Euphorbiaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Geraniaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Gnetaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Gramineae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Guttiferae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Hamamelidaceae. — K. & V. Bijdr. No. 2. Hypericaceae. — K. & V. Bijdr. No. b. Ilicaceae. — K. € V. Bijdr. No. 5. Juglandaceae. — K. € V. Bijdr. No. 5. Lauraceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Leguminosae. — K. & V. Bijdr. No. 1 en 9. Liliaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Loganiaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Lythraceae. — K. € V. Bijdr. No. 3. Magnoliaceae. — K. & V. Bijdr. No. 1, Malvaceae. — K. & V. Bijdr. No. 2. — 236 — Melastomaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Meliaceae. — K. & V. Bijdr. No. 3. Monimiaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Myricaceae. — K. & V. Bijdr. No. 7. msc. Myristicaceae. — K. € V. Bijdr. No. 4. Myrsinaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Myrtaceae. — K. & V. Bijdr. No. 6. — K. & V. in Ann. Jard. Suppl. II. Nyctaginaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Olacaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Oleaceae. — K. Plantk. Woordenboek. Nog niet in pu gerevideerd behalve Fraxinus door B. € K. in N. N I LV. Palmae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Pandanaceae. — K. Plantk. Woordenboek, — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Pittosporaceae. — K. & V. Bijdr. No. 4. Polygalaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Proteaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Rhamnaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Rhizophoraceae. — K. & V. Bijdr. No. 4. Rosaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Rubiaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Rutaceae. — K. & V. Bijdr. No. 4. Sabiaceae. — K. Plantk. EE —Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Samydaceae. — K. & V. Bir. No. E Santalaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Sapindaceae. — K. Plantk. Woordenboek. Nf niet in Bijdr. gerevideerd behalve Ganophyllum door B. € K. in DENN Din Sapotaceae. — K. & V. Bijdr. No. 1. — 237 — Saxifragaceae. — K. & V. Bijdr. No. 5. Simarubaceae. — K. € V. Bijdr. No. 4. Solanaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Styracaceae. — K. & V. Bijdr. No. E msc. Ternstroemiaceae. — K. & V. Bijdr. No. 3. Thymelaeaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Tiliaceae. — K. € V. Byar Icones Bogor. Urticaceae. — K. Plantk. : Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd behalve Gymno-artocarpus door B. in Icones Bogor. — De meeste der door mij verzamelde javaan- sche Ficus-soorten werden door a G. Kixc in het botanisch museum te Caleutta gedeterminee Vacciniaceae. — K. Plantk. a — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. Verbenaceae. — K. € V. Bijdr. No. 7. msc. Violaceae. — K. Plantk. Woordenboek. — Nog niet in Bijdr. gerevideerd. No. «ab E 84 V. D Burrexzono, 23 Maart 1900. S. H. K. NOTIZEN ÜBER DIE . PHANEROGAMENFLORA VON JAVA. VON Dr. S. H KOORDERS. 1 Notiz mit Abbildung von Milletia dasyphylla Boerl. MILLETIA DASYPHYLLA, BorrLAacE in Handleiding Flora Nederl. Indië I p. 349. — Padbruggea dasyphylla Mia. Fl Ind. Bat. I. 1. p. 150. — Koorp. in Teijsmannia 1899 No. 12 cum icone trunci. Derris tomentella Br. msc. in Herb. Lugd Bat. fide Mio. Arbor alte scandens trunco longissimo usque ad 45 c.M. diametiens, inermis. Innovationes dense hirtello-tomentellae, glabrescentes. Folia circiter 15—20 c.M. longa, exstipulata. Rhachis teretiuscula, antice angulata. Foliola increscentia, inferiora rotundato-ovata, superiora elliptica et oblonga- elliptica, 5—8- utplurimum 6-juga, breviter petiolulata, utrinque obtusa vel rotundata, emarginata, raro acutius- cula juniora cum petiolis flavido-tomentella, subtus sub- sericantia, terminale majus, 2!/,—6 c.M. longa, cito glabrescentia, demum fere glabra et rigidiora. Stipellae lineares patentes. Racemi axillares et laterales rufo-tomen- telli. Flores alterni, solitarii vel fasciculati. Bracteolae ellipticae dense pilosae. Calyx sericeo-rufo-pilosus. Flores rosei. Vexillum dorso pilosum, demum subrecurvatum at- riculis inflexis appendiculatum. Alae oblongae obtusae, apice intersese connatae, raris pilis inspersae, vexillum circiter K 00 rde "YS det: en Ph an er 08 am end ava No, — 239 — aequantes. Carina stipitata, navicularis, falcata. Ovarium cum stipite villosulum. Stamina diadelpha, vexillari libero, antheris ovatis. Stylus staminibus brevior. Legumen oblon- gum vel ovato-oblongum, circ. 10—14 c.M. longum et 8 c.M. latum, crassum, indehiscens, sublignosum, extus rufo-velu- tinum, 1-rarissime 2-spermum. Semen 7!/, c.M. longum et 4 c.M. latum, strophiolatum. Explicatio tabulae. Fig. 1. Ramulus florens. — Fig. 2. Foliola. — Fig. 3. In- fiorescentia. — Fig. 4—16. Flos cum analysi. — Fig. 1 Legumen verticaliter sectum. — Fig. 18. Flos.— Fig. 19 Legumen. — Fig. 20 Semen. Habitat insulam Java ubi legit Junghuhn, Koorders, etc. Die hier abgedruckte Tafel ist nach einer lebenden Pflanze angefertigt (Kds. 34760 2 Mus. Hort. Bogor), welche im Teakwalde von der Provinz Japara in Mitten Java auf etwa 200 M. Meereshóhe in der Nühe des Dorfes Karang- anjar, district Mergotuhu von mir gefunden wurde. Die reifen Früchte dieser seltenen Schlingpflanze waren bis jetzt unbekannt. MiQuEr betrachtete diese Art als Typus eines neuen von ihm Padbruggea genannten Genus, welcher von BENTHAM und Hooker und auch von BOERLAGE mit Milletia vereinigt wurde. Von den übrigen Milletia-Arten unterscheidet sich Padbruggea durch folgende Merkmale: „Folia exstipulata. Stamen vexillare omnino liberum. Vexillum auriculis inflexis appendiculatum. Semina stro- phiolata”. : Es wurde an Ort und Stelle noch Folgendes von mir bei der in Japara gefundenen Pflanze notirt. Prachtvolle Liane mit gedrehtem bis fast !/, Meter im Durchmesser messenden Stamme, welcher sich sehr reich verweigt und bis über 35 Meter lang wird. Die Stammrinde aussen dunkel grau und rissig. Die jungen Zweige schön grün. — Blätter an der Oberseite gewöhnlich grün und etwas glänzend, an der Unterseíte matt-grün oder etwas graulich- — 240 — mattgrün, feingerieben ohne Geruch und ohne Gesmack. Petiolus communis gewóhnlich grün oder etwas gelbbräunlich. Die jungen Blattstiele gelbbraun. Blüthem zahlreich, schön roza mit gelb, mit scharfem unangenehmem Geruch. Kelch und Bracteae hell braun. Vexillum blassroza-violett mit hellgelbem Flecken in der Mitte desselben an der Innenseite. Alae unten schmutzig weiss, oben blass violett. Carina ganz weiss. Staubfüden weiss. Antheren hellgelb. Discus blassgelb. Ovarium schmutzig grauweiss, dicht seide- artig behaart. Früchte zimmlich zahlreich; aussen schün gelbbraun-sammetartig-matt. Mesocarpium etwas fleischig- holzig, noch Innen schmutzig weiss, nach Aussen grünlich. Endocarpium reinweiss, pulpa-ühnlich weich und schwammig. Der angeschwollene Hilus von derselben Consistenz und Farbe wie das Endocarpium. Aus dem Mesocarpium fliessen beim Anschneiden einige Tropfen farblosen harzühnlichen Saftes, welcher geruchlos ist und einen adstringirenden Geschmack hat. Samenhaut von Aussen schmutzig-weiss mit zer- streuten gelbbraunen steifen Haaren. Embryo weiss, geruchlos und fast geschmacklos. Die schóngelbe Strophiola hebt sich deutlich gegen das schmutzig Weiss der Samenhaut ab. Mit Entada scandens Bextu, gehört Milletia dasyphylla -BorrL. zu den dieksten Lianen von Java. BurTENzORG, 31 Januari 1900. RR NOTIZEN ÜBER DIE PHANEROGAMENFLORA VON JAVA. (*) VON Dr 8. H KOORDERS. 1I. Versuch einer Arten-Aufzühlung der Hochgebirgsflora von Tosari und Ngadisari. Einleitung. Eine vollständige Uebersicht über die Phanerogamenfiora des Tenger-Hochgebirges fehlt bis jetzt, obwohl dieses Gebiet durch die Sammlungen von Dr. Horsrieup, Dr. JUNGHUHN, ZOLLINGER, T'EJSMANN, u. A. in floristischer Hinsicht relativ gut bekannt ist. Von den spáteren Phanerogamen-Sammlungen vom Tenger sind diejenigen von J. D. Kosvs als höchst werthvoll her- vorzuheben. Das von mir in (Oct. und Nov.) 1899 auf dem Tenger, meist oberhalb 1800 M. Meereshóhe, gesammelte und dieser Publication zu Grunde gelegte Herbar darf insofern vollstän- dig genannt werden, weil fast alle vor mir von anderen Botanikern dort entdeckten Phanerogamen, wenigstens fast alle in der Literatur erwähnten Species, darin vertreten sind. Die hierzugefügten Notizen wurden (wo das Gegentheil nicht aus den Tekst hervorgeht) nach den von mir in loco gemachten Beobachtungen angefertigt. Alle hier aufgezáhlten Species sind durchlaufend nummerirt und am Schluss der Uebersicht wird eine nach Familien (*) No. I dieser Notizen ist auf Seite 238 dieser Zeitschriftlieferung ersehienen. 16k SE a und Genera alphabetisch und nummerisch geordnete Species- liste folgen. Obwohl die Reihenfolge der hier .publicirten Species also keine ausschliesslich nach Familien geordnete ist, wird es mit der obengenannten alphabetischen Liste leicht sein nachzusehen unter welchen laufenden Nummern die sämmtlichen Species einer jeden Familie behandelt wurden. Wenn mit der Publication gewartet wáre bis von jeder einzelnen Familie alle Species der Tenger-flora vollständig bearbeitet wären, dann würde die Publication zahlreicher bereits genügend bekannter Arten erheblich dadurch ver- zógert worden sein. | Für einige schwierige Species ist mir von hochgeschátzter Seite Hülfe bei der Bestimmung zugesagt. Amaranthaceae. 1. Achyranthes bidentata Bl. Kraut, bis 2 M. hoch, mehr oder weniger kriechend und schlingend. Blätter länglich, kurz gestielt, steif ausstehend, unten blassgrün. Stengel und Blattstiele schmutzig purper. Blüthenähre bis über !/, M. lang, an der Spitze meist um- gebogen und grau-violett oder purperviolett. Sehr häufig, an Wegen und offenen Stellen; meist gesellig wachsend. Sehr auffallend durch die langen purpervioletten . Aehren und die nadelscharfen Bracteen der Früchtchen. Ranggitan (Jav.) bei Ngadisari. 2. Amaranthus viridis L. Kraut, meist kaum 10 Centimeter hoch, mit auf der Erde flach liegenden röthlich gefärbten Zweigen und gedrängtem Habitus. Blätter in Grösse variirend, aber selten grösser als 2 c.M.; zuweilen mit einem 2 c.M. langen Blattstiel, meist fast sitzend. . Unkraut in Gärten, auf Wegen und anderen offenen Stellen, zimmlich häufig, nicht oberhalb 2200 M. gefunden. Bajem-dempo (Jav.) bei Ngadisari. — 243 — Apocynaceae. 3. Rauwolfia obversa m. — Ophioxylon obversum Miq. Strauch bis 1!/, M. hoch. Blätter quirlig, 3", oben hell- grün, unten sehr blassgrün, matt. Junge Zweige hellgrün, ältere Zweige grau. Blüthen weiss. Kelk grün mit Purpur. Corolla weiss. Antheren gelb. Ovarium hellgrün. Discus weiss. Stylus weiss. Stempel grünlich weiss. Frucht aus- sen halb schmutzig purpur, halb grün. Frucht cylindrisch, 13 millim lang und 5 m.M. breit, 1-samig. Sehr selten und noch oberhalb 1800 M. gefunden, z. B. auf einen Kirchhof bei Tosari. — Diese Art ist noch nicht bei Ngadisari gefunden. Diese von MIQUEL als neue Art beschriebene Art ist von BOERLAGE mit Rauwolfia serpentina vereinigt. Die längliche Frucht der Tengerpflanze macht eine Trennung empfehlenswerth. „Polean” (Jaw) bei Tosari nach der Verwandschaft mit Pule (Jav.) (Alstonia). Araceae. 4. Arisaema filiformis Bl. Kraut, bis !/, M. meist nur !/; M. hoch. Zimmlieh selten, bis auf 2000 M. und nur in Schluchten, an Báchen u. s. w.; nicht oberhalb 2200 M. beobachtet. Lompongan-ulo (Jav.) bei Tosari. Araliaceae. 5. Heptapleurum parasiticum Seem. Spárlich verzweigter Strauch, bis 8 M. hoch mit 10 c.M. Stammdiameter, auf 2000 M. Meereshóhe als Bodenpflanze und hier auf 1300 M. (am Weg nach Ngadisari) als Epiphyt. Blütter 3-zühlig, mit breit eiformigen, oben scharfzuge- spitzten Blättchen; dieselben etwas fleischig, oben gewühn- lich grün, unten gelblich blass-grün, matt. Blüthen blass gelb, stärk wohlriechend. Blüthenstiele purpur. Zimmlich selten, und nicht oberhalb 2200 M. beobachtet, auf 2000 M. Bodenpflanze, auf 1300 M. Epiphyt. — 244 — Hier der einzige Heptapleurum und daher sofort kenntlich. Tanganan (Jav.) bei Ngadisari. 6. Macropanax oreophilum Mig. Dicker ungedornter Baum, hier bis 18 M. hoch bei 45 c.M. Stammdiameter. Stamm kurz und zimmlich krumm. Blätter 5— T-zühlig. Blättchen grobgesägt, oben und unten gewöhnlich grün. Nicht selten, besonders am West-hang des Tenger. Bis auf 2200 M. besonders in Schluchten, aber auch auf Bergrücken ein zimmlich häufiger Baum, nie gesellig und nur zerstreut wachsend. Die rundliche dichte Krone dieses dicken Baumes fällt im Hochgebirge des Tenger auf. Pampung (Jav.) bei Ngadisari. 7. Horsfieldia aculeata Miq. Kleines meist nur wenig oder nicht-verzweigtes Büumchen, auf dem Tenger kaum 5 M. hoch. Stamm dicht gedornt. Blátter gross, unten dicht-behaart grau-weiss. Bei Tosari auf 1700 M. Nicht.oberhalb dieser Hóhe be- obachtet. Localer Name Deleg (Jay.). 9. Trevesia sundaica Mig. Kleiner sehr spärlich verzweigter, gedornter Baum, bis 8 M. hoch bei 15 e M. Stammdiameter, zuweilen mit über der Erde kriechenden und wurzelschiessenden Zweigen. Blätter bis !/, M. lang mit !/ M. langem Blattstiel. Nur in Schluchten, an Bächen und nicht häufig. Wudulan (Jav.) bei Ngadisari. Asclepiadaceae. 9. Tylophora villosa Bl Schlingpflanze, windend, bis 8 M. hoch. Stengel kraut- artig, bis Y, cM. im Durchmesser, aber auf Trocknen Standorten kaum Meter hoch. — 245 — Blätter breit eifórmig, oben zimmlich dunkelgrün und unten blassgrún oder weisslich grün oder ganz blassgrün. Blüthen schmutzig purpurbraun, geruchlos, zahlreich, Kelch blassgrün. Corolla aussen schmutzig grün, innen dunkel- purpurbraun mit ausstehenden Zipfeln. Antheren schmutzig gelb. Ovarium hellgrün. Frucht aufspringend, holzig, grau. Auf dem Südhang des Widodaren— Keduwong auf 2200 M. bis auf 2400 M. sehr häufig in einem Wald von Albizzia montana und Buddleia asiatica. Dort bis auf 2500 M. zwischen Gras. Auf 9300 M. Meereshöhe kommt hier neben dieser Tylo- phora und einer gelbblüthigen Leguminose (mit 3-zähligen Blättchen) keine andere Schlingpflanze vor. Diese Tylophora ist daher dort sofort kenntlich. Ojot-sungon (Jav.) bei Ngadisari. Asparagiodeae (Liliaceae). 10. Disporum multiflorum Bl. Kraut, bis 1 M. hoch. Blátter breit elliptisch. Zimmlich selten auf 2000 M. Nicht oberhalb 2200 M. gefunden. Diese Monocotyl ist wegen der hángenden schónen Blüthen und sehwarzen Beeren sehr kenntlich. Localer Name meist unsicher, zuweilen bei Ngadisari mit dem weniger schónen Name Udut-metu (Jav.) angedeutet. Diese Art ist in Hookers Flora mit D. pullum Salisb vereinigt. Balsaminaceae. 11. Impatiens radicans Z. et M. Kraut, !//—!/, M. hoch. Blätter gegenständig, die oberen quirlig, oben schón grün, unten sehr blassgrün. Junger Stengel blassgrün. Blüthen schön roza. Früchte hellgrün. Nicht häufig und nur an Quellen und Bächen; nicht ober- halb 2300 M. gefunden. Patjar (Jav.) bei Ngadisari. Begoniacae. 19. Begonia multangula Bl. Kraut, Y, M. hoch. Blätter oben schön grün mit weit — 246 — auseinander stehenden weissen, kurzen Haaren, unten sehr blassgrün. : Stipulae hellbräunlich. Junge Blätter sehr blass- grün. Blüthen weiss und roza. . Zimmlich selten und nur zerstreut in Schluchten, an Báchen, u. s. w. Nicht oberhalb 2300 M. beobachtet. Blubuk (Jav.) bei Ngadisari. Boraginaceae. 13. Cynoglossum javanicum Thunb. Kraut oder Halbstrauch, bis !/, M. hoch. Blätter graugrün oder hellgrau. Blüthen schön himmelsblau (Ver- gissmein-nicht-Farbe und -Grösse) Früchte grün, gestachelt. Einer der häufigsten und durch die schönen blauen Blü- then am meisten auffallenden Kräuter. An Wegen, im Grass und in offenen Stellen. Auch im Sandsee (Dasar). Auch auf 2500 M. auf dem Widodaren noch von mir obe- achtet. Katisan (Jav.) bei Ngadisari, Tosari, ete. Fester Name. — Javanisches Vergiss-mein-nicht. Campanulaceae. 14. Lightfootia gracilis Miq. Kraut, bis !/, M. meist nur !/,—!/, M. hoch. Blätter meist aufrecht, schmutzig graugrün. Blüthen prachtvol himmelsblaa, geruchlos. Früchte grau. Einer der häufigsten und durch die schönen zarten blauen Blüthenglöckchen am meisten auffallenden Kräuter; besonders auf trocknen mit Gras bedeckten offenen Standorten, an Wegen, u. s. w. Auf dem 2500 M. hohen Widodaren-Ke- duwung-Rücken wächst diese Pflanze ausserordentlich häufig, auf 2000 M. bei Ngadisari auch noch zimmlich zahlreich. Im Index Kew. ist Miquel's Species umgetauft in Wahlen- bergia gracilis Sehr. | Kerekan-lanang (Jav.) bei Ngadisari.— Dieser Name ist — ebenso, wie der Name Telugi Gar) bei Tosari local und ühaieliér: | a Caprifoliaceae. 15. Lonicera chinensis Wats. Schlingpflanze, bis 10 M. lang. Blätter oben schön grün, unten matt-bläulich-graugrün. Blüthen blassgelb, schwach duftend. Nicht häufig. Noch auf 2500 M. zwischen hohen Gräsern auf den trocknen Rücken vom Widodaren; hier jedoch kaum 2 M. lang und 1 M. hoch. Nur zerstreut wachsend. Ojot-kembangan (Jav.) bei Ngadisari. 16. Viburnum coriaceum Bl. Kleiner Baum, bit 12 M. hoch mit 25 c.M. Stammdia- meter. Blatter oben und unten gewöhnlich grün. Blüthen weiss. Früchte schwarz. Auf dem Tenger nur zerstreut wachsend und zimmlich selten und nur in tiefen wasserhaltigen Schluchten, nicht oberhalb 2300 M. beobachtet. Kajoe-kembang (Jav.) bei Ngadisari. Cupuliferae. 17. Quercus pruinosa Bl. Auf dem Tengger kaum 15 M. hoher, zimmlich krummer, reich verzweigter Baum. Auf dem Tenger überhaupt selten und fast ausgerottet und bei Ngadisari nur noch einzelne und nur zerstümmelte Exemplare erhalten und ausschliesslich in tiefen Schluchten; nicht oberhalb 2300 M.— Hier auf 2000 M. und höher in Ost-Java ist Q. pruinosa die einzige Eichenart. Pasang (Jav.) oder auch Pasang-kapur (Jav.) bei Ngadisari und Tosari. Caryophyllaceae. 18. Cerastium indicum W. et A. Kraut, bis !/, M. hoch, kriechend. Blätter gewühnlich grün. Blüthen schmutzig-weiss. Nicht auf trocknen Rücken. Nur in Schluchten und nicht sehr háufig. Nicht oberhalb 2200 M. beobachtet. Localer Name bei Ngadisari unbekannt. — 248 — 19. Spergula arvensis L. Kraut, !/, M. hoch. Blüthen weiss. Nicht selten auf 2000 M. auf dem Tenger, an offenen Stellen, auf Bergrücken, am Weg, im Gras, u.s. w. Noch nicht oberhalb 2300 M. beobachtet. Damarwodjo (Jav.) bei Ngadisari; constanter Name. 20. Stellaria saxatilis Hamilt. Kraut, bis 2 M. lang; meist über der Erde kriechend, zuwei- len mehr oder weniger schlingend und kletterend. Blätter sehr blassgrün oder blass graugrün. Blüthen schneeweiss. Auf den trockenen Rücken vom Ost-Tenger zimmlich selten, jedoch gesellig wachsend und sehr häufig am Westhang des Tenger-gebirges. Dort z. B. auf 2200 M. am Weg von Tosari nach dem Sandsee dichte Rasen bildend. Von mir nicht oberhalb 2400 M. beobachtet. Tepung-otot (Jav.) bei Ngadisari. — Dieser einheimische Name ist schon von ZoLLINGER für diese Art notirt worden. — Compositae. 21. Blumea maxima (Junghuhn) m. Meist einstammiger oder nur wenig verzweigter Strauch; bis 3 Meter hoch. Stamm holzig, nur in der Mitte und oben einige Blátter tragend und oben gekrónt mit einer reichblüthigen, blassgelben, aufrechtstehenden bis ?/, M. langen (meist !/, M.). Blätter mit dem Stiel fast !/ M. lang, oben gewóhnlich grün, unten blass graugrün; feinge- rieben mit aromatichem Geruch. Blüthenköpfchen gelb. Zimmlich háufig, besonders in Schluchten; aber auch an trocknen, sonnigen Hángen auf 2200 M. nicht selten. Eeer (Jav.) bei Ngadisari. Blumea macrophylla De. Strauch, bis 21/, Meter hoch, einstammig oder nur sehr wenig verzweigt. Blátter mit dne Stiel kaum !/, M. lang; oberseits dunkelgrün und unterseits gewühnlich grün (nie graugrün), fein gerieben nur mit schwachem aromatischen - Ee — 249 — Geruch. Blüthenköpfchen sehr blass-gelb, fast zwei Mal dicker als bei der ähnlichen (aber verschiedenen) Conyza maxima Junghuhn, welche oben sub No. 20 als eine Blumea erwühnt ist. Zimmlich häufig bis auf 2300 M. beobachtet, besonders in Schluchten. Gë Sembung-kuwuk (Jav.) bei Ngadisari. 93. Blumea nitida Zoll. Strauch. bis 2 M. hoch, mit holzigem, unten bis 3 c.M. dickem, gabelfórmig verzweigtem Stengel. Die Blütter mehr oder weniger büschelfórmig an den meist aufrecht stehenden Zweigenspitzen. Junger Stengel zum Theil schmutzig pur- perbraun. Blátter oben und unten gewöhnlich grün, fein, gerieben mit angenehmem, scharfem aromatischen Geruch. Blüthen schön schwefelgelb. Involuerum grün. Besonders an feuchteren Stellen auf 2000 M. bis auf 2300 M. zimmlich häufig. Sehr charakteristische Species, sofort kenntlich an die scharf gezägten lancettlichen Blatter. Mendjari-lanang (Jav.) bei Ngadisari. 94. Conyza japonica? Less. Kraut !/, M. hoch. Auf 2000 M. bei Ngadisari an offenen Stellen. Localer Name bei Ngadisari Mawuran (Jav.) Vielleicht ist diese Art auch eine Blumea. 95. Dichrocephala latifolia De. Kraut oder Halbstrauch bis !/, M. hoch, büschelförmig reich und in der Breite verweigt. Stengel meist halb purpurbraun. Blätter gewöhnlich grün, an der Unterseite blasser. Blü- thenkópfchen klein, kugelig, characteristisch zweifarbig (daher der Geschlechtsname); die obere Hälfte schmutzig gelb, die untere Hälfte schön roza oder violett und weiss. Nicht selten in Schluchten und nicht zu trocknen Standorten. Nur bis auf 2200 M. beobachtet. Nie gesellig wachsend. Wedahan-idjo (Jav.) bei Ngadisari. — 250 — 26. Dichrocephala tanacetoides Schultz. Kraut !/, — !/, M. hoch. Die obere Hälfte der Blüthen- köpfehen schmutzig-grün, die untere Hälfte schmutzig weiss. Unkraut in Baufeldern auf 200 M. bei Ngadisari; auch im Sandsee auf 2100 M. Localer Name Wedahan (Jav.). 27. Erechtites pyrophila Schultz. Kraut !/,—!/, M. hoch mit grau-grünnen senkrecht ste- henden Rosetten-bláttern. Blüthenköpfchen gelb. Besonders auf 2100 M. im Sandsee (auch an den trockensten Stellen) sehr allgemein, auch auf 2000 M. und auf dem Widodaren-Rücken auf 2400 M. häufig. Localer Name bei Ngadisari Mondelan-puti (Jav.). 28. Erechtites valerianaefolia De. Kraut 1 M. hoch. Stengel hohl, mit viel weissem Milch- saft. Alle Theile der Pflanze mit deutlichem aromatischen Geruch. An feuchten Stellen bis auf 2200 M. Djelantir (Jav.) bei Ngadisari. 29. Gnaphalium involucratum Forst. Kraut bis !/ M., häufig nur !/, M. hoch, am Grunde meist nur spärlich verzweigt. Blätter oberseits dunkelgrün, unterseits weiss-seidenbaarig, bis 6 c.M. lang. Blüthen- köpfehen schmutzig blass-grünlich; in einer Kugel zustam- menstehend, welche unten von einem gemeinschaftlichen Involuerum umgeben ist. Auf offenen Stellen, an trocknen Wegrändern und zwi- schen Gras bis auf 2500 M. sehr häufig; zuweilen mehr — oder weniger gesellig wachsend. Si, n dem Involuerum und der kugelfórmigen Köpfchen- ` gruppe sehr kenntlich. Tanalaju-lembut (Jav) bei Ngadisari d. h. der „kleine Tanalaju". — 251 — 30. Gnaphalium luteo-album L. Kraut, bis !/, M. hoch, am Grunde reich, biischelfórmig oder rosettenastig verzweigt. Blätter gerade aufstehend, an beiden Seiten grünlicherauweiss, oben meist stumpf, bis 41/, c.M. lang. Blüthenköpfehen auffallend schön schwe- felgelb of weiss und gelb; ohne gemeinschaftliches Involu- crum. Besonders an sehr trocknen sonnigen Standorten z. B. in dürrem vulkanischen Sand im Dasar auf 2100 M. Dort noch an Stellen wachsend, wo andere Arten nicht mehr fortkommen. Habituell auch in Blatt táuschend ähnlich mit Erechtites pyrophila, welche Art auch an denselben Stellen im Dasar sehr häufig ist. Sehr kenntlich an die schön gelben Blüthenköpfchen. Tanalaju-lembut (Jav.) bei Ngadisari, wie zwei andere Arten. 31. Gnaphalium longifolium Bl. Strauch bis 2 M. hoch. Stengel holzartig, gerade, nur spärlich und nur am oberen Ende verzweigt, nicht über 2 c.M. im Durchmesser. Blätter oberseits blassgrün oder hellgrün, unterseits weiss-seidenhaarig, oben zugespitzt, bei einer 2 M. hohen Pflanze bis 13 c.M. lang. Blüthenköpfchen weiss. Aussordentlich häufig, auch auf 2500 M. auf dem Wido- daren-Gipfel. Besonders gemein auf 2000 M. bis 2300 M. Dort auf steilen sonnigen und fast kahlen sandigen Hängen vielfach gesellig-wachsend. Nie baumartig, aber doch bis 21/, M. hoch. Kenntlich an den in breiten Dolden ähnlichen Inflores- cenzen zusammenstehenden weissen Blüthenköpfehen und an den langen oben zugespitzten Blättern. Tonolaju (Jav.) oder Tanalaju (Java.) bei Ngadi- sari und bei Tosari auch wie zwei andere Gnaphalium- Arten. — 252 — 32. Gnaphalium saxatile Bl Kraut bis '/z M. hoch, nur sehr spärlich verzweigt oder ganz unverzweigt. Blätter oben blassgrün, unten weiss- | seiden-haarig, oben zugespitzt, bis 18 c.M. lang. . Blüthen- kópfehen schmutzig grünlich und gelb, nie auffallend schün gelb; ohne gemeinschaftliches Involuerum. Zimmlich selten. Nur hier und dort zerstreut zwischen den anderen Gnaphalium-Arten am Wegrand auf 2000 M. gefunden. Tanalaju-lembut (Jav.) bei Ngadisari. Während alle Gnaphalium-Arten hier Tanalaju (Jav) heissen, wird die hier baumartige und waldbildende ver- wandte Anaphallis sordida constant Senduro (Jav.) genamt. 33. Gynura aurantiaca Benth. Kraut 1 M. hoch. Blüthenköpfchen orange. Nur an feuchten Stellen, in Schluchten, u. s. w. auf2000 M. bei Ngadisari. Localer Name sehr unsicher. 34. Galinsoga parviflora De. Kraut, bis !/, M. hoch, reich verzweigt, spärlich beblättert. Blüthen gelb. Auf 2100 M. häufig an offenen Stellen, als Unkraut in Baufeldern aber nicht weit von dem Dorf Ngadisari ent- fernt. Localer Name Djaringan-lanang (Jav.). 35. Sonchus oleraceus L. var.? Kraut !/,—?/, M. zuweilen bis 1!/, M. hoch mit weissem Milehsaft Blátter sehmal einkracht stehend. — Im Sandsee und an anderen besonders trocknen Stellen mit Rosetten- bláttern An heks Stellen auf 2000 M. bis 2400 M.; auch im ` Sandsee auf 2100 M Localer Name Mathe oder Mendjari (Jav.). — 253 — 36. Sonchus oleraceus L. Kraut ?/, M. hoch; nie so hoch wie die Varietát. Blü- then gelb. Häufig wild auf 2000 M. an feuchten Stellen md nicht im Sandsee. — Soll cultivirt werden als Gemiise. Localer Name Ketubar (Jav.). — Nicht zu verwechseln mit Ketumbar (Jav.) eine cultivirte Umbelliferea. 37. Spilanthes rugosa Bl. Kraut !/, M. bis 1 M. hoch, reich verzweigt, mehr oder weniger kriechend. Blüthen gelb. An feuchten Stellen bei Ngadisari auf 2000 M. nicht selten. Localer Name Tjarat (Jav.). 38. Tagetes patula L. Kraut bis 1 M. hoch. Blüthen schön orangegelb, gross. ; Nur hier und dort verwildert auf 2000 M. bei Ngadisari. In diesem Dorf auch als Zierpflanze cultivirt. Senikir (Jav.) bei Ngadisari. 39. Vernonia arborea var. javanica K. & V. Baum, auf 2000 Meter Meereshóhe noch bis 20 M. hoch mit 40 eM. Stammdurchmesser, geradem Stamm und dichter Krone. Blätter an der Unterseite auf den Mittelnerv und auf den Seitennerven braunbehaart. Der Blattstiel braun. Nicht oberhalb 2200 M., besonders in Schluchten und an feuchten Stellen. — Nicht sehr häufig. Localer Name Sembung (Jav.). 40. Vernonia eapatorioides Bl. Kraut 1!/,—9 M. hoch; reichverzweigt mit zahlreichen schön violetten Blüthen. — 254 — Besonders auf 2200 M. bis 2500 M. sehr häufig und als Unterwuchs in jungen Albizzia montana — Wäldchen auf 2300 M. auf dem Süd-Widodaren-Rücken. Localer Name Trasen Har 41. Pteronia marginata Jinri Kraut 1 M. . Sehr selten und nur eínzelne Exemplare in einer Sehlucht auf 2000 M. bei Ngadisari. Localer Name den Eingebornen unbekannt. 42. Wollastonia asperrima Dis - Kraut. Stengel bis 4 M. lang mehr oder weniger niederlie- gend, nur spárlich verzweigt und nur an der Spitze belaubt. Blüthen gelb. Auf 2000 M., besonders in Schluchten sehr häufig; bis auf 2500 M. Localer Name Srunen (Jav.). 43. Adenostemma viscosum Forst Kraut 1 M. hoch. In einer Schlucht bei Ngadisari auf 2000 M.; sehr selten. Localer Name den Eingebornen unbekannt. 44. Vernonia cinerea Less. ech 11/2 M. hoch. I Von 2100 M. bis auf 9400 M. auf Rücken, auf offenen A Stellen. E Localer Name unbekannt. 45. Artemisia vulgaris n is Kraut, bis 11, M., meist nur 1 M. hoch, in "e oder rasenartig e Dee Blätter oberseits blass — — graugrün, unterseits weiss-seidenhaarig-glánzend. que Einer der gemeinsten und bis auf 2500 Meter wachsenden | Unkräuter; überall am Weg dichte Rasen bildend und auch — 255 — im Sandsee, an den trockensten Stellen z. B. am Fuss des Munggal auf 2100 Meter Höhe gesellig wachsend. — Die Blüthen und Früchte dieser Pflanze, welche sich durch Wurzelausläufer fortpflanzt, sind hier zimmlich selten. ` Gendjean (Jav.) bei Ngadisari ist ein fester Name. 46. Bidens leucantha Willd. Kraut Y, M. hoch. Blüthenkópfchen halb weiss und halb gelb. Auf 9000 M. sehr háufig als Unkraut an Wegen, in Baufeldern, u. s. w. Localer Name constant Djaringan (Jav.). | 47. Anaphallis sordida Boerl. Kleines Baumchen, kaum 3 bis 4 M. hoch, mit kandelaber- fórmigen Zweigen. Die Blätter, linealisch, oben und unten dunkelgrün; den Zweigen anliegend oder aufstehend, nach dem Absterben noch lange Zeit an den Zweigen sitzend und dadureh den Zweigen ein eigenthümliches, rauhes Aüssere verleihend. Blüthen weisslich. Früchte grauweiss. Bei Ngadisari und oberhalb Tosari von 2900 M. bis auf 2500 Meter sehr häufig, in den Savannen zerstreut oder Bestünde bildend z. B. am Tjemoro-lawang. Senduro (Jav.) bei Ngadisari. Casuarinaceae. . Casuarina montana Jungh. Hoher Baum. Gipfelhöhe bis 35 M. Stammdurchmesser bis 11, M.— Die Bäume auf den steilen Berghängen von 2000 Meter Meereshöhe häufig kaum 20 M. hoch mit 30 c.M. Stammdurchmesser. Auf dem Tenger bestandsbildend von ungefähr 1600 M. bergauf; auch auf dem fast 2500 Meter hohen Munggal und sogar auf die fast senkrechten inneren Nord- und Süd-Hänge des Ringwalles (alten Kraterwandes) des Tenger. Die Physiognomie dieser Tjemoro-wälder beantwortet genau an — 256 — derjenigen welche JUNGRUHN davon in seinem Java (re- produeirt in Vern Java) gegeben hat. Tjemoro (Jav.) auf vg ganzen Tenger der constante Name dieser Species. Chenopodiaceae. 49. Chenopodium murale L. | Kraut, bis 1 M. hoch. Blätter oben und unten schmutzig graugrün, mit scharfgeságtem Rande. Junge Blätter blassgrün. Gemeines Unkraut in Kohlfeldern und Gärten auf 2000 M. Dieng-idju (Jav.) das heisst ,Grüner Dieng” bei Ngadisari. 50. Chenopodium album L. Kraut bis ?/, M. hoch. Blätter mit angescheiftem oder nur undeutlich geságtem Rand, unten grauweiss. Junge Blátter prachtvoll dunkelviolett oder violettpurper. Unkraut in Kohlfeldern auf dem Tenger; fast ebenso gemein wie Ch. murale L. Dieng (Jav.) oder Dieng-puti (Jav.) das beisst „weisser Dieng” bei Ngadisari. 51. Chenopodium ambrosioides L. Kraut, meist nur l/—!|, M. hoch. Blätter meist kleiner als bei den zwei anderen Arten, oben und unten schmutzig grün und wie bei jenen, feingerieben mit etwas unangenehmen Geruch. Junge Blätter schmutzig grün. Vorkommen auf dem Tenger wie obengenannte Arten. — Diese drei .Arten scheinen zu bastardiren, denn Zwischen- formen sind nicht selten. Meist EEE hier alle drei zusammen. — Diese drei schwierig aus ein ander zu haltenden Arten nicht oberhalb 2300 M. beobachtet. Dieng-dempo (Jav.) das bedeutet hier „Kleiner Dieng” bei Ngadisari. Convolvulaceae. 52. Cuscuta reflexa Roxb. Blattlose Schlingpflanze, bis 10 M. lang. Stengel schmutzig — 257 — gelb oder gelbbraun oder purperbraun, windend und nicht selten dicht miteinander verschlungen und dichte Knáuel bildend. Blüthen (Kelch und corolla) sehmutzig weiss. Antheren gelb. Ovarium schön grün. Griffel schmutzig weiss. Frucht sehr blassgrün, mit viel wásserigem Saft. Samen sehr blassgrün. Schmarotzt auf zahlreichen Pflanzen z. B. auf Casuarina montana, Rubus Horsfleldii Mio., auf einem hier cultivirten Exemplar von Coffea arabiea. Sehr häufig bis auf 2400 M. Ueberall auf dem Tenger beobachtet. Diese Art war bisher noch nieht vom Tenger bekannt. Ulan-ulan (Jaw) bei Ngadisari; abgeleitet von dem Wort . Ulo (Jav.) das Schlange bedeutet. Cucurbitaceae. 53. Zehneria exasperata Mig. Schlingpflanze, bis 8 M. lang. Stengel krautartig, bis Is c.M. im Durchmesser. Blätter dreieckig-herzförmig, oben gewöhnlich grün, unten blassgrün, steif lederartig, höchst eigenthümlich, wie die Schraubenblätter eines Dampfers umgebogen und derart spiralig, dass sie bei dem schlaff herunterhängenden Stengel alle einen vertikalen Stand haben. Blüthen zahlreich, blass gelb, klein, fast geruchlos an steif ausstehenden Infloreszen. Frucht erbsengross, aussen dunkel bläulichgrün. Sehr häufig im Gebüsch schlingend; nicht selten in Casua- rinabäumen; auch an steilen Bergwänden herauf kletterend nicht oberhalb 2400 Meter. Hier auf 2000 Meter die einzige Cucurbitacee und die einzige Schlingpflanze mit dreieckig-herzförmigen Blättern; daher leicht kenntlich. Diese Zehneria ist von Cogniaux umgetauft in Melothria punctata Cogn. Djudju (Jav.) bei Ngadisari; sehr fester Name. Fuphorbiceae. 54, Homalanthus giganteus Zoll Baum. Auf 1800 M. bis 16 M. hoch mit 3 / 4 Meter LX. 17k — 258 — Stammdurchmesser; auf 2000 M. noch bis !/, M. dick, Stamm zimmlich gerade, sehr reich verzweigt. Krone bei alten Bäumen mehr oder weniger oben abgeplattet und breit, Blätter unterseits blassbläulich grau. Die Blätter junger Bäume und Schösslinge bis 5 mal grösser als diejenigen alter Bäume. Blüthen blassgelblich oder grünlich. Nicht selten, besonders unterhalb 1800 M. Hier besonders in Schluchten zimmlich häufig; mehr auf dem N. W. wie auf dem N. O. Tenger. — Nicht oberhalb 2300 M. beobachtet. Tundjung (Jav.) auf dem Tenger. Fumariaceae. 55. Fumaria officinalis L. Niederliegendes, reich verzweigtes reichblühendes, kaum !/; M. hohes Kraut. Blätter hellgrün. Blüthen schön dun- kelpurpur. | Auf 2000 M. nur zerstreut und nur in tiefen fenchten D Schluchten verwildert. Localer Name den Eingebornen unbekannt. Gentianaceae. E 9 56. Gentiana quadrifaria Bl. E Kraut, kaum 5 centimeter hohe, dichte Rasen oder ` Polster bildend. Die Blätter sind meist graugrün, wer- — den nach Befeuchten durch rasche Wasseraufnahme fast ` momentan schön dunkelgrün. Die Blüthen schön hel- ` blau, durch die Farbe trotz der Kleinheit auffallend. | Die Kapseln zahlreich; strohgelb. Samen schwarzbram, ` — sehr zahlreich. : | Nur im Rudjak genanntem Theil der Sandwüste auf —— 2100 M. und an steilen kahlen sandigen Hängen bei Ngadisari ` auf 2000 M. Am ersteren Ort gesellig wachsend und Rasen bildend, welche abwechseln mit Rasen von Leucopogon ja- vanicus DE VRIESE. Die Art war bisher nur vom Pangerango bekannt, wäh- rend die „Schattenform” dieser Art, von ZOLLINGER auf we — 259 — Ardjuno gesammelt, als selbstándige Species beschrieben worden war, bis ScHimPER zeigte, dass Letztere nur eine Wachsthumsform ist von Gentiana quadrifaria. Dukut-melelo-lembut | (Jav.) . bei en localer aber brauchbarer Name. Hypericaceae. 57. Hypericum nervosum Choisy. . Strauch mit verschiedenem Habitus; in der Sandwüste auf 2100 M. vielstimmig, bis 1 M. hoch und polsteráhnlich zusammen wachsend, an einem Wasserfall 2!/, Meter hoch Schlank, einstimmig und fast baumartig; auf den trocknen mit Gras bewachsenen Rücken des Widodaren auf 2500 M. ! Meter hoher krummer Strauch. Blátter unten sehr blassgelbgrün. Blüthen prachtvoll kanariengelb, meist in zimmlich grosser Zahl zusammenstehend. Bis auf 2500 M. und auch 2000 M. noch zimmlich häufig. Dieser Strauch fállt durch die prachtvollen grossen gelben . Blüthen sogar in grosser Ertfernung sofort auf. Die in der Sandwüste stehenden, dort gesellig wachsenden Exemplare, waren in October ganz blattlos; in November nach den ersten Regengüssen fingen die Polster wieder auszuschlagen. An anderen Stellen, sogar auf dem trocknen 2500 M. hohen Bergrücken blütheten dagegen fast alle Exemplare und hatten alle noch frische Blátter. i Diese Art ist kaum verschieden von Hypericum Hookerianum W. & A. aus dem Himalaya. Remeleng (Jav.) bei Ngadisari; fester Name. - Hypoxidaceae. 58. Curculigo recurvata Dryand. Kraut, bis !/, M. hoch. Blätter gewöhnlich grün. Blüthen gelb. Blüthenachse dicht braunwollig. Nur bis auf 2000 M. in einer Schlucht, in der Nähe von Wasser, beobachtet. Hier gesellig. Dino njan ka (Jav.) auf dem Tenger. — 260 — 59. Hypoxis Franquevillei Mig. Kleines Kraut, oberhalb der Erde kaum 10 Centimeter hoch mit kugeligem Rhizom. Blätter grasähnlich, aufrecht- stehend, sehr blass graugrün, matt, mit weisser wolliger Behaarung. Blüthenstiel grade aufstehend, sehr blass grün, am oberen Ende mit 1 bis 3 gerade aufstehenden gelben geruchlosen Blüthen. Die Zipfel der Blüthendecke abstehend oder zurückgeschlagen (patentia vel recurva), aussen blass- grün mit blassgelben Rändern, innen schön citronengelb. Antheren orangegelb. Filamenten gelb. Stylus und Stigma grünlich weiss. “ Während die Blätter der auf 2100 Meter wildwachsenden Exemplare kaum 10 e.M. lang und dicht wollig sind, hatte ein im Tiefland in feuchtem Klima von mir cultivirtes Exemplar aus dem Tenger fast kahle bis 30 c.M. lange Blätter. Von ZOLLINGER wurde diese geographisch ausserordentlich interessante Pflanze auf dem Penangoengan in Ost-Java auf 5500 Fuss entdeckt; seitdem (also seit einem halben Jahr- hundert) wurde sie nie zurückgefunden, bis ich Oct. 1899 . das Glück hatte einige blühende Exemplare dieser zierlichen winzigen Wiistenpflanze in dem „Zandzee” (Dasar) auf 2100 Meter Meereshöhe auf dem Tenger in der Prov. Probolinggo zu finden. Dort wächst sie in de Nähe von Gentiana quadrifaria BL. und Leucopogon javanicus DE VRIESE. Localer Name Teki-melelo (Jav.) bei Ngadisari. Iridaceae. 60. Belamcanda chinensis Leman. Kraut, bis 1'/, M. hoch mit maan a. schwertfórmigen Blättern; meist nur !/, M. hoc Sehr selten bis auf 2000 M.: hier aber auch verwildert. Durch die fächerförmig gestellten schwertförmigen Blätter leicht kenntlich In Miquel’s Flora als Pardanthus chinensis beschrieben. Sempit (Jav.) oder Semprit (Jav.) bei Ngadisari. - E Juglandaceae. 61. Engelhardtia spicata var. Colebrookiana K. et V. Hier auf 2000 Meter noch ein 18 M. hoher Baum mit zimmlich geradem Stamm bis !/, M. im Durchmesser; auf 1700 M. bis 25 M. hoch mit geradem Stamm von 1 Meter Durehmesser und auf 1200 M. mit kurzem, krummem bis 1 M. diekem, in krummen Aesten vertheiltem Stamm. Bis auf 2300 Meter auf dem Tenger zimmlich häufig; besonders auf 1700 M. bis 1800 M. oberhalb Tosari. Hier einer der häufigsten und grössten Büume in dieser Hóhe. Oberhalb 2000 M. ist Engelhardtia hier der einzige Baum mit einfach-gefiederten Bláttern und daher leieht kenntlich. — Im November 1899 trugen die meisten be- obachteten Engelhardtia's nur alte trockne Früchte aber noeh keine Blüthen. Danglu (Jav.) bei Ngadisari. Labiatae. 62. Leonurus sibericus L. Kraut bis !/, M. hoch. Blüthen schön roza-violett. Auf 9000 M. bei Ngadisari allgemein verwildert. Localer Name Gendjean (Jav.) also derselbe wie Artemisia vulgaris. 63. Elsholtzia elata Zoll et Mor. Halbstrauch, bis 1!/, M. hoch, mit kandelaberartig auf- recht stehenden Zweigen und senkrecht stehenden terminalen Blüthenstánden. Nicht oberhalb 2400 M. beobachtet. Auf 2000—2300 M. in Schluchten und auf Rücken einer der häufigsten Stráucher, an einigen Stellen mehr oder weniger gesellig. Loealer Name Djunggul (Jav.). Lauraceae. 64. Cylicodaphne obtusifolia Nees. Auf 2000 M. bei Ngadisari kaum 6 M. hohes krummes =. as Báumchen. Blátter unten matt-blaugrün, meist mehr oder weniger aufrechtstehend. Blüthen gelb. Früchte (jung) g grün. Nicht oberhalb 2200 M. beobachtet. Auf 2000 M. b Ngadisari und auf 1800 M. bei Tosari nicht sehr sint In Blatt erinnert diese Lauracee an Nangka (Artocarpus integrifolia) und wird daher von den Eingebornen Nangkan (Jav.) genannt. Nangkan (Jav.) bei Ngadisari. 65. Litsaea citrata Bl. Kleiner Baum, bis 10 M. hoch mit 20 c.M. Stammdurch- messer. Alle Theile dieser Pflanze haben einen starken Geruch nach Citronenöl. Blüthen schmutzig-weiss. Früchte schwarz. Nicht oberhalb 2300 M. beobachtet. Auf 2000 M. in Schinchten nicht zelten wild und auch als Gewürz von den Eingebornen cultivirt. Krangean (Jav.) bei Ngadisari. 66. Lauracea spec. indet. Auf 2000 M. noch ein geradstämmiger Baum von 20 M. Gipfelhóhe mit 30 c.M. Stammdurchmesser. Blätter unten sehr blassgrün mit purpernem Mittelnerv und oben dunkelgrün. Junge Blätter rothbraun mit aromatischen Geruch. Nicht oberhalb 2200 M. In einer Schlucht bei Ngadisari auf 2000 M. zimmlich selten wild und von den Eingebornen des Holzes wegen cultivirt. Zusendung geöffneter Blüthen ist sehr erwünscht. Localer Name Njampu (Jav.). Onagrariaceae. 67. Jussieua suffruticosa Lin Kraut, !/ M. bis !/ M. hoch. Blätter n sehr blass graugrün, gerade and. Frucht (unreif) schmutzig grin. Nur an einem kleinen Bach am Nord-Fuss der Widodaren auf 2100 M. Hier gesellig mit Nasturtium obliquum und einer Cyperacea. Der Name war allen von mir gefragten Eingebornen unbekannt. — 263 — Oxalidaceae. 68. Oxalis corniculata Linn. Kraut, bis Y, M., auf sehr trocknen Stellen kaum 5 Centi- meter hoch; kriechend und kleine Rasen und Polster bildend. Blätter hellgrün, mit dentlichem saurem Geschmack. Blüthen schon hellgelb, an gerade aufstehenden Blüthenstielen. Junge Früchte grün. Auf dem Tenger bis auf 2300 M. beobachtet. Im Sandsee auf 2100 M., sogar auf sehr trocknen Stellen zimmlich háufig; hier kleine Polster bildende zwischen Grüsern, Erechtites, Cynoglossum, Portulacca und anderen diese Sand- wüste bewohnenden Kráutern. In Blatt gleicht dieser Art tüuschend eine merkwürdige alpine krautartige Leguminose, welche auf dem Tenger auf etwa 1800 M. bis 2300 M. zimmlich häufig ist und welche jedoch blassviolette oder weissviolette Blüthen hat (siehe unten sub Parochetes unter den Leguminosae). Der javanische Sauerklee heisst auf dem Tenger constant Semangi (Jav.), während die ähnliche Parochetes dort Semang- gen (Jav.) heisst. Elaeagnaceae. 69. Elaeagnus ferrugineus Rich. Schlingpflanze, zimmlich reich verzweigt; bis 10 M. lang bei 3 c.M. Stammdiameter. Blätter oben schön grün, unten schön rothbraun-silbergrau-glänzend. Bei Ngadisari auf einem alten Kirchhof auf 1900 M.; nicht selten, aber nur zerstreut wachsend. Empos (Jav.) bei Ngadisari. Epacridaceae. 70. Leucopogon javanicus de Vriese. Kaum. !/, M. hoher kriechender reich verzweigter Halb- Strauch. Junge Zweige meist dunkelpurper, gerade aufstehend. Blätter steif-lederachtig, den Zweigen zimmlich fest anliegend, blänlicherün mit röthlichem Bändchen an der Spitze, mit — 264 — rothem Blattstiel, und mit farbloser scharf-stachelicher Mucro. Blüthen in den Blattachseln versteckt, geruchlos, rosa-weiss oder weisslich. Kelch und Bracteae weiss mit etwas rosa. Corolla rein weiss mit roza Spitzen, an der Innenseite weiss-wollig. Antheren dunkelbraun. Griffel braun. Frucht orange-gelb, beerenartig (und nieht wie de Vriese angiebt kapselartig). Von Junghuhn wurde in 1838 diese interessante Species, der einzige Representant der Familie der Epacridaceae, entdeckt auf dem Kembang-Keduwong-Rücken des Tenger auf etwa 2500 M.— Ich fand sie dort in 1899 zurück und an zahlreichen anderen sonnigen, trocknen Stellen des Tenger z. B. gesellig und Rasenbildend in dem Sandsee, besonders im S. O. Theil und am Weg vom Bromo nach Ngadisari, auch viel am Weg vom Sandsee naeh Tosari auf dem Munggal; vorwiegend auf 2100 bis 2600 M.— Im Sandsee fallen schon in der Ferne diese Leucopogonrasen (in der trocknen Jahreszeit) deutlich von der Umgebung auf durch die etwas róthlich-braune Farbe der alten Blátter. Localer Name Dukut-malelo (Jav); zimmlich fest für diese Species. Ericaceae, Engler et Prantl. 71. Gaultheria leucocarpa Bl. Halbstrauch, kriechend, !/,—!/, M. hoch. Blätter be- Sonders wenn getrocknet wohlriechend. Nicht selten auf 2000 M. und 2200 M. bei Ngadisari. Sanglir (Jav.) bei Ngadisari. 72. Rhododendron javanicum Ben Strauch, 1!/ M. hoch; hier nicht ka an Bliüthen Schón orange-roth, is ddseich: Nicht oberhalb 2300 M. Nur in Schluchten auf Felsen gefunden; als Bodenpflanze und nicht als Epipbyt. . Kembang-sademo (Jav.) bei Ngadisari. 13. Vaccinium spec. ind Strauch oder Baum; bis 4 M. Gate mit 35 c.M. — 265 — Stammdurchmesser. Alpiner Habitus; reich verzweigter sehr krummer Stamm und dichte Krone. Blätter alle ge- radeaufstehend. Die jungen Blätter schön purperroth. Die erwachsenen Blätter oben dunkelgrün, unten sehr blassgrün. Die jungen Zweige sind röthlich gefärbt und gran behaart. lüthen süss-wohlriechend, dunkelpurper, sehr zahlreich. Keleh sehr blassgrün. Corolla ganz dunkelpurper. Staub- fäden weiss. Staubbeutel blassgelb. Griffel rosa-weiss. Früchte schwarz, mit angenehmem Geschmack. er wachsend und kleine Wälder bildend auf dem Widodaren-Rücken auf 2400 M. bis 2500 M. mit Anaphallis sordida, Buddleia asiatica und Albizzia montana. Bei Nga- disari nieht unterhalb 2200 M.; besonders auf 2400 M. Mentigi (Jav.) bei Ngadisari und Tosari. Eine Diagnose dieser Art wird unten folgen. Dieselbe scheint sehr nahe verwandt an Vaccinium pumilum Kurz, welche in Burma auf 2000 Meter Meereshóhe wáchst. Sie lásst sich mit dem bis jetzt in Buitenzorg vorliegenden Vergleichsmaterial noch nicht sicher bestimmen. 74. Gaultheria trichophylla Royle. Kraut oder Halbstrauch, kriechend; kaum !/; M. hoch; Pernettya repens sehr ähnlich, aber u. A. durch die Kapseln von dieser Species verschieden. In einer Schlucht am Fuss des Kembang bei Ngadisari auf 2000 M. Sehr selten. Loealer Name den Eingebornen unbekannt. Euphorbiaceae. 15. Euphorbia javanica Jungh. Kraut, 1 M. hoch. Die Bracteae sind auffallend gross und blassgrün, . Meist geselligwachsend als Unterwuchs in Casuarina-Wäl- dern; z. B. anf 2200 M. bei Ngadisari; dort nicht unterhalb 2100 M Beie (Jav.) bei Ngadisari und ‘Tosari. — 266 — 76. Glochidion Zollingeri Miq. Baum. Gipfelhöhe bis 12 M. mit 20 c.M. Stammdurch- messer. Stamm zimmlich krumm und reich verzweigt. Blitter unten sehr blass gelblich-grün und matt. Blüthen blassgelb, geruchlos. Früchte blassgrün. Samen schón roth. Nicht sehr selten; bis auf 2400 M.; auf Rücken, zerstreut — wachsend. Localer Name Tjabuk (Jav.) oder Kaju-tjabuk (Jav.). Elaeocarpaceae. 17. Elaeocarpus stipularis Bl. Baum hier bis 15 Meter hoch. Blätter lederartig, oben und unten grün. Blüthen weiss. Früchte schmutzig grün und dunkelpurper. Nur vereinzelt in Schluchten und nicht oberhalb 2100 M. Bei Ngadisari constant Klapan (Jav.), während in anderen Gegenden andere Species mit diesem Namen angedeutet werden. Leguminosae. 78. Albizzia montana Benth. Kleiner Baum; 8 M. hoch bei 15 c.M. Stammdiameter. Blüthenstände aufrechtstehend, nach Knobloch riechend. Schoten braun. Wälder bildend auf 2300 M. bis 2500 M. auf dem Wido- daren; und an verschiedenen anderen Stellen des Tenger auch gesellig wachsend; auf 1900 M. als Unterholz in Casuarina-Wald. — Diese Species besonders auch hier an Stellen wo durch Fener die Vegetation getödtet worden ist. — Auf dem Tenger nicht unterhalb 1600 M. beobachtet. Klandingan (Jav.) bei Ngadisari, 79. Aeschynomene indica L. Kraut, kaum !/, M. hoch; mit der Erde flach anliegenden Zweigen. Auf 2000 M.-- 2300 M. nicht selten; aber nur zerstreut ` an sonnigen Stellen. Dinding (Jav.) of Kedinding (Jav.) bei Ngadisari; während EEN A TEN ee DE ER es E I4 in anderen Gegenden andere Species mit diesen Namen angedeutet werden. 80. Crotalaria Arnottiana Benth. Auf trocknen sonnigen Stellen ein Kraut oder Halbstrauch kaum !/,—!/, M. hoch, in feuchtem schattigem Wald (von Albizzia montana) ein schlanker über 2 Meter hoher Strauch mit auffallend-grossen ohrfórmigen PUDE Blüthen schón gelb, zahlreich. Schoten grau. Auf 2000 M. bis auf 2300 M. allgemein. Localer Name Kerean (Jav.). 81. Crotalaria ferruginea Gra Niederliegendes halbkriechendes Kraut. is gelb. Schoten schwarz. Auf 2200 M. und 2300 M. nicht háufig und nur an son- nigen trocknen Stellen. Localer Name Kerean-rambat (Jav.) oder Kerean-dempo (Jav.). — Beide einheimische Namen deuten auf den von der anderen hier wachsenden Crotalaria (= Kerean, Jav.) ver- schiedenen Habitus. 82. Hedysarium microphyllum Turcz. Niederliegendes Kraut, kaum !/, M. hoch. Blüthen gelb. Nicht selten auf sonnigen trocknen Rücken auf 2200 Meter Meereshöhe. Localer Name Nanahan (Jav.). 83. Atylosia mollis Benth. Kriechendes, halb-schlingendes Kraut, bis '/, M. hoch. Blüthen roth. Nicht häufig an ran Stellen auf 2000 M. Localer Name Wali-gedupo (Jav.). 84. Atylosia scarabaeoides Benth. Schlingpflanze bis 3 M. hoch. Stengel windend kaum !/, e.M. dick, krautartig. Blüthen schön gelb. Sehr häufig an die Albizzia-montana-Bäumchen empor- e An. — kletterend auf 2300 M. am Südhang des Widodaren-Keduwung, auch auf 2000 M. allgemein. Loealer Name Katjangan-ireny (Jav.). 85. Parochetus communis Hamilt. Niederliegendes kriechendes Kraut, kaum !/, M. hoch. Blátter hellgrün. Blüthen von blass violett oder hellbrau- violett bis fast rein weiss. E Geselligwachsend und dichte Rasen bildend; auch an sehr trocknen Stellen z. B. am Innenhang des Tjemoro-lawang auf 2200 M. Besonders an fenchten Hängen, wie am Weg vom Manggal nach Tosari besonders auch auf 2000 M. Semanggen (Jav.) ist der locale Name, welcher hindeutet auf die Aehnlichkeit der Pflanze mit der auf dem Tenger häufigen Oxalis corniculata, welche Semanggi (Jav.) heisst. — Während die Blätter der Oxalis sauer schmecken, ist solches nicht der Fall mit Parochetus und schon daran kaum man diese einander ähnliche Pflanzen sehr leicht auseinderhalten. 86. Lespedeza cytisoides Jungh. | Strauch oder Halbstrauch bis 2 M. hoch mit He cM. - Stengeldurchmesser, reichverzweigt. Blätter unten hellgrau. Blüthen prachtvoll dunkel violett. | - Auf 2000 M. bis 2400 M. besonders auf trocknen Rücken sehr häufig. - Localer Name Gudean (Jav.). 81. Indigofera leptostachya De. Strauch 2 M., mit reich verzweigtem bis 2 eM. dickem Stengel. Blätter unten blàulichgrün. Blüthen violett: ` purper. in Schluchten auf 2000 M. nicht selten. Localer Name Memer-idju (Jav.). j 88. Euchresta Horsfieldii Benn. Halbstrauch, kaum 1 M. hoch, spärlich verzweigt mit geradem schlankem Stämmchen. Blüthen weiss. — 269 — Nicht bis auf 2000 M. beobachtet. Jedoch auf 1650 M. unweit Tosari in der Náhe von Sekarkoening wildwach- send. Localer Name Pronodjiwo (Jav.) oder auch Pernodjiwo (Jav.). 89. Vicia cracca Linn. Schlingpflanze, etwa 1 M. hoch. Bliithen violettblau. Nur in der Nähe von Tosari auf 1750 M. in einer Schlucht (verwildert) gesammelt. Noch nicht auf 2000 M. beobachtet. Localer Name den Eingebornen unbekannt. 90. Trifolium dubium Sibt. Niederliegendes Kraut. Blüthen gelb. Nur verwildert beobachtet im Rasen in der Nähe von Tosari auf 1750 M. Localer Name Nanahan-kuning (Jav.). Liliaceae. 91. Smilax zeylanica? Linn. Schlingpflanze kaum 6 M. hoch. Stengel gedornt, bis !/, e.M. dick. Blätter lederartig, oben und unten grün (unten nie grau). Junge Früchte grün. Auf 2000 M. bei Ngadisari nicht häufig. Localer Name Ri-wono (Jav.). Loganiaceae. 92. Buddleia asiatica Linn. Bäumchen oder reichverzweigter Strauch; bis 8 M. hoch mit 13 c.M. Stammdurchmesser, meist kaum 3 M. hoch mit 3—5 c.M. Stammdurchmesser. Stamm und Zweige meist gerade. Junge Zweige und sehr junge Blätter schön kreide- weiss. Erwachsene Blätter oben dunkelgrün, unten wollig- weiss. Blüthen weiss. Früchte grau. Auf 2000 M. sehr häufig. Auf 2300 M. geselligwachsend und niedere Bestände bildend. Gehört zu den gemeinsten — 270 — leicht kenntlichen Pflanzen vom Tenger. Bis auf 2500: ufig. E S Loealer Name Putian (Jav.) deutet auf die weisse (puti) . Blattfarbe. : 93. Geniostuma Lasiostemon Bl. zó Baumartiger Strauch, bis 4 M. hoch mit 8 c.M. Stamm- durchmesser diameter. Blätter oben und unten grün. e Auf 2200 M. in einer Schlucht bei Ngadisari. Zimmlich selten. DS Localer Name Maniran-idju (Jav.). Loranthaceae. 94. Loranthus ferrugineus Roxb. braun. Blüthen bleichgelbbraun. Früchte hellbraun. Nicht oberhalb 2300 M. gesehen. Auf 2000 M. jedoch sehr häufig, besonders auf alte Casuarina's. Localer Name Kemande (Jav.). Magnoliaceae. 95. Sphaerostemma pyrifolium Bl. B Schlingpflanze bis 3 M. lang. Stengel kaum !/, C-M. dick, — braun. Blätter oben dunkelgrün, unten bläulichgrün oder — sehr blassgrün. Junge Blátter unten bláulichgrau (glauca) z | mit dünner Wachsschicht. Blattstiel schön roza. Blüthen ` schmutzig gelblichweiss. Früchte reif roth, jung grün. Zimmlich selten bei Ngadisari auf 2000 M. Nicht ober — halb 2200 M. Besonders in Schluchten, auf Felsen, MM — Quellen, u. s. w. Localer Name Patjetan-ojot (Jav.) oder nur Patjetan (Jav) Malvaceae. 96. Malva spec. indet. : Kraut, reichverzweigt, !/, M. bis Y, M. hoch, mit nieder — ' liegenden Zweigen, in Habitus erinnerend an Urena lobata a aA — 271 — Blätter oben und unten grün. Blüthen, wie es scheint, cleis- togam. Kelch und Involucellum grün. Blüthenblätter weiss mit roza Spitze. Staubfäden weiss. Griffel sehr blassroza. Ovarium blassgrün. Bei Ngadisari auf 2000 M. am Weg wild; sehr selten und nur an einer Stelle gefunden. — Der Genus Malva war für die Flora von Java noch nicht bekannt. Diese Art ist wahr- scheinlich eingeschleppt mit anderen europäischen Unkräutern. Localer Name Pulutan-lanang (Jav.) bei Ngadisari. 97. Melastoma Molkenboeri Mia. Bäumchen bis 8 M. hoch mit 12 c.M. Stammdurchmesser oder reichverzweigter 2—3 M. hoher Strauch. Blüthen pracht- voll violett, bis 7 c.M. im Durchmesser. Diese variabele Species ist sehr häufig auf 2000 M. und 2200 M. An feuchten Stellen baumartig, an sonnigen trocknen Standorten ein Strauch. Auch auf 2300 M Localer Name Senggani (Jav.). Melastomaceae. 98. Astronia spectabilis Bl. Baum auf 2000 M. noch 20 M. hoch mit 45 c.M. Stamm- durchmesser. Stamm reich verzweigt. Krone dicht. Blätter unten matt-zimmtbraun oder gelbbraun, oben schón glánzend dunkelgrün. Vilis regende rein-weiss (nie violett). Kelch Nur zerstreut in an Schluchten und nicht oberhalb Localer Name Ampet (Jav.). Myrsinaceae. 99. Ardisia laevigata Bl Strauch, kaum 2 M. hoch (auf 2000 M. Meereshóhe). Blátter oben und unten prachtvoll glänzend dunkelgrün. Blüthen weiss, in aufrechtstehenden Blüthenständen. Früchte prachtvoll scharinchroth. Fruchtkelch grün. Sehr selten auf 2000 M. und nur in der Nähe einer Quelle — 272 — in einer Schlucht und nicht oberhalb 2900 M. Auch auf - 1700 M. bei Tosari. Loealer Name den Eingebornen unbekannt. 100. Myrsine avenis Dec. Baum auf 2000 M. noch 10 M. hoch mit 16 c.M. Stamm- durchmesser. Nur einzelve Individuen in einer feuchten Schlucht bei Ngadisari auf 2000 M. Localer Name Tandjang (Jav.). Pittosporaceae. 101. Pittosporum mierocalyx K. et V. Baum, auf 2000 M. hoch bis 15 M. hoch mit 35 c.M. Stammdurchmesser. Blätter an der Unterseite mit schwachem Silberglanz. Blüthen weiss, wohlriechend. Früchte orange. Auf 2000 M. nicht selten. Nicht oberhalb 2300 M. Localer Name bei Ngadisari Randu-basin (Jav.). Plantaginaceae. 102. Plantago Hasskarlii Decaisne. Kraut !/,—!/, M. hoch, ausserordentlich variabel. Blüthen weiss. Von 1400 M. bis auf 2300 M. und auch höher sehr all- gemein. Besonders an sonnigen Stellen. Sogar an den trockensten Stellen vom Sandsee. Localer Name Suri-pandak (Jay.). Polygonaceae. 103. Rumex ege Spreng. Rosettenpflanze, bis 1 M. Im S. O. Theil vom Seneca auf 2100 M. mehr oder weniger gesellig. Hier verleiht dieser Rumex eine eigen- thümliche Physiognomie an der Vegetation durch die grosse Zahl und den characteristischen Habitus der Individuen. Localer Name Asem-asem (Jav.). — 273 — Portulaccaceae. 104. Portulacca spec. indet. Niederliegendes, meist der Erde fest angedrückt-wach- „sendes, sehr reich verzweigtes Kraut, kaum !'/,j M. hoch. Blátter oben und blassgrün mit zarten weisslichen Wachs- pünktchen. Die männlichen und weiblichen Blüthen ge- ruchlos, schön roza. Die männlichen Blüthen: Blüthen deckenzipfel in der Mitte hellgrün mit blass-roza Rändern. Anthern prachtvoll purper. Staubfäden roza. Gynaecaeum- rudiment schmutzig-roza. Die weiblichen Blüthen: Pe- rianthium variiend von weiss und roza bis prachtvoll purpurroza. Besonders in den trockensten Theilen vom Sandsee auf 2100 M. sehr häufig und nicht selten halb vom Staubsand bedeckt. Auch auf sonnigen trocknen Stellen auf 2400 M. sehr häufig. — Im Museum Hort. Bogor fand ich ein mit meiner Pflanze übereinstimmendes Herbarspeeimen, welches von Teiijsmann vor etwa 40 Jahr auch bei Ngadisari ge- sammelt aber ohne Speciesnamen geblieben war. Localer Name Krokot (Jav.) oder auch Krokot-abang (Jav.) bei Ngadisari. Onagrariaceae. 105. Lysimachia ramosa Wall. Kraut, bis !/, M. hoch. ore halb schmutzig-purper. Blätter ganz hellgrün. Blüthen gel Kelch grün. Blüthenblätter ee Staubfiden blassgelb. Staubbeutel grauweiss. Gynaeceum schmutzig blassgrünlich. Nur in einer Schlucht auf 2200 M. Sehr seltene Pflanze. Localer Name unbekannt. Ranunculaceae. 106. Clematis Leschenaultianus De. Schlingpflanze bis 10 M. lang. Stengel kaum !/, c.M. dick, gerieft, schmutzig grün und braun. Blätter oben ge- wöhnlich grün, unten blassgrün. LX. 18k — 214 — Nicht selten auf 2000 M. auch auf 2400 M. — Kenntl an den doppelt-dreizühligen Bláttern. Localer Name Djedjean (Jav.). 107. Ranunculus diffusus De. Kraut. Stengel grün und braun. Blätter sehr blass; Blüthen schön gelb. Besonders an feuchten Stellen, in Schluchten, an Quelle u. s. w. auf 2000 M., auch auf 2400 M Localer Name Walk (Jav.). 108. Thalictrum javanicum Jungh. Kraut bis !/, M. hoch. Blätter oben schön grün, un sehr blassgrün oder bläulichgrau und matt. Blüthen weiss. Blüthenblätter innen weiss, aussen bräunlich. Staubfäden und Griffel schmutzig ġolblickwoiss: Früchte fast reif grün. wachsende Umbelliferea, nämlich Tumbaran-alas (Jav.). Rhamnaceae. 109. Rhamnus javanicus Miq. Reichverzweigter mehr oder weniger baumartiger Stra bis 4 M. hoch. Stamm am Boden bis 10 c.M. Auf 2000 M. nicht sehr selten, auch auf 1800 M. Niel oberhalb 2300 M. beobachtet. Nur zerstreut wachsend. Meniran (Jav.) bei Ngadisari. — Anderwärts heissen $ einige andere Pflanzen. E Rosaceae. 110. Agrimonia javanica Jungh. : Krautartige Rosettenpflanze !/, bis !/, M. hoch. Stenge und petiolus communis grünlichweiss. Blätter ganz grün. Früchte (jung) grün mit den halb vertrek schmutziggelben Blüthenblättern. — 215 — Auf Rücken und in Schluchten auf 2000 M. und 2300 M. nicht selten, auch im Sandsee. Localer Name Pulutan-idju (Jav.) sehr unsicher. 111. Alchemilla villosa Jungh. Kraut, niederliegend, kriechend, kaum !/, M. hoch. Stengel dunkelbraun mit weisser Behaarung. Blätter oben matt- hellgrün, unten grau-glänzend. Blüthen sehr klein, schmutzig purper. Die Bracteön von gleicher Färbe wie die Laub- blátter. Kelchzipfel aussen blassgrün, innen schmutzig dunkelpurper. Auf 2100 M. im S. O. Theil vom Sandsee, an einer niede- ren, jedoch fast vegetationslosen Stelle gesellig wachsend, aber nur an einer Stelle. Am Weg von Tosari nach dem Sandsee auf 2300 M. sehr häufig und gesellig wachsend. Localer Name bei Ngadisari Utig-apu (Jav.). 112. Photinia Notoniana W. et A. Baum auf 2000 M. Meereshöhe bis 10 M. hoch mit 40 c.M. Stammdurchmesser. Stamm krumm und reich verzweigt. Krone hier schirmförmig Blätter oben sehr dunkelgrün, unten blassgrün. Blattstiele zum Theil purpur. Blüthen weiss. Früchte grün und purper. Nicht oberhalb 2300 M. Auf 2000 M. nur zerstreut wachsend. Localer Name Kaju-kidang (Jav.). 113. Rosa spec. indet. Schlingarider Strauch bis 2, M. hoch. Blätter unten bläulichgraugrün. Blüthen schön weiss angenehm duftend. Kelch grün, Anthere gelborange. Blüthenblätter rein weiss. In der Nähe von Ngadisari auf 2000 M. an einigen Stellen verwildert. Localer Name Regulo (Jav.). 114. Rubus fraxinifolius Poir Strauch, nur wenig gedornte Blätter oben und unten ge- wöhnlich grün. Petiolus communis sehr blassgrün mit purper. Blüthenblätter weiss. Früchte jung grün, reif roth. Auf 2000 M. nur zerstreut wachsend in Schluchten bei Ngadisari. Nicht oberhalb 2200 M. beobachtet. Localer Name Ketjalingan-lanang (Jav.). 115. Rubus Horsfieldii Miq. Auf 2000 M. Meereshóhe ein reich verzweigter bis 2 M. hoher Strauch jedoch auf 2500 M. kaum !/, M. hoch. Stengel dicht gedornt und mit dichtem grau-weissem Wachsüberzug. Blütter unten matt-grauweiss oder Schneeweiss, oben schön ` matt-grün. Blüthen schön roza. Kelch grau. Blüthenblät- ter hell roza-violett. Staubfäden und Griffel schön purper- violett. Staubbeutel grau. Ovarium grün. Junge Früchte violett-roza, reif schwarz mit angenehmem saurem Geschmack. Sehr háufig auf 2000 M. in Sehluchten und auf Rücken. Auch auf 2500 M. noch häufig. Die Species soll synonym sein mit R. lasiocarpus Sm. Localer Name Grunggung-tjilik (Jav.) bei Ngadisari. 116. Rubus lineatus Reinw. Strauch 1!/, M. hoch, reich verzweigt. Stengel bis 11/, c.M. dick. Blátter oben schón grün, unten schón silbergrau oder silberweiss-glánzend. Früchte (reif) schün hellroth, sehr saftig und mit angenehmem frischem Geschmack. Sehr häufig auf 2000 M. aber fast nur in Schluchten und an nicht zu trocknen Stellen. Auch auf 2400 M. beobachtet. Localer Name Grunggung-kebo (Jav.). 117. Rubus moluccanus Linn. Strauch bis 2 M. hoch. Blätter an der Unterseite schön gelbbraun oder braungelb, oben schón dunkelgrün. Auf 2000 M. nieht häufig bei Ngadisari. Nicht oberhalb 2200 M. gesehen. Localer Name Grunggung-lanang (Jav.). 118. Rubus rosaefolius Sm. Strauch 1!/,—9 M. hoch, reich verzweigt. Blätter oben und unten blass-grau-grün. Blüthenblütter weiss. Frucht (reif) schön roth, saftig, aber fast geschmacklos und ohne Aroma. ERE NU RE e — 277 — Auf 2000 M. bei Ngadisari en in Schluchten zerstreut wachsend und nicht oberhalb 2200 Localer Name Ketjalingan-bener inah 119. Duchesnea sundaica Mig. Kriechendes kaum '/, hohes Kraut. Frucht roth. Kelch der Frucht grün. Bei Ngadisari auf 2000 M. an einem Bach; hier sehr selten. Localer Name Ketjalingan-lembut (Jav.). Rubiaceae. 120. Galium javanicum Bl. Kraut !/, bis 1 Meter hoch, nicht selten reich verzweigt und zuweilen mehr oder weniger schlingend. Blátter und Stengel ganz blassgrün und hier und dort etwas schmutzig- purpur gefärbt. Blüthen weiss. Auf 2000 M. und 2300 M. an einigen Stellen ausser- ordentlieh háufig z. B. am Südhang des Widodaren-Keduwung zwischen Gras. Localer Name unsicher, zuweilen Tepung-otot-idju (Jav.). 121. Wendlandia paniculata? Dc. Kleiner Baum... Blüthen weiss. Nicht oberhalb 2200 M. beobachtet. Bei Ngadisari sehr selten, in einer feuchten Schlucht auf 2100 M. Unterhalb 2000 M. durchaus nicht selten. Localer Name Tjabug-abang (Jav.) sehr unsicher. 122. Paederia densiflora Mig. Schlingpflanze mit windendem, dünnem bis 6 M. langen Stengel. Bei Ngadisari auf 2100 M., nicht sehr háufig und nicht oberhalb 2200 M. beobachtet. Localer Name Kesimbuan (Jav.). Rutaceae. 123. Boenninghausenia albiflora Reichenb. Krhut bis 1 M. hoch. Blüthen weiss. Früchte blass- strohgelb. Blätter klebrig und feingerieben mit starkem ` eigenthümlichem Geruch. Bei Ngadisari auf 2000 M. nur vereinzelt in einer Schlucht, : E Localer Name den Eingebornen unbekannt. 124. Toddalia aculeata Pers. Schlingpflanze Stengel holzig, gedornt, bis 20 M. lang und reich verzweigt, bis 8 centimeter im Durchmesser. Blätter oberseits dunkelgrün, unten gewöhnlich grün, feingerieben mit Citronenólgeruch. Blüthen gelblichweiss. Früchte schmut- zig-gelb. Fruchtwand feingerieben mit starkem Geruch nach Citronenöl. Samen schwarz oder schwarzbraun. Nicht oberhalb 2300 M., jedoch auf 2000 M. nicht selten. Localer Name Djerukan oder Ojot-djerukan (Jav.). 125. Dodonaea viscosa Hassk Baum auf 2000 M. noch bis 15 M. hoch mit 95 centimeter Stammdurchmesser. Stamm meist zimmlich schlank. Krone nicht selten zimmlich dicht, zuweilen fast schirmfórmig. Blátter meist aufrechtstehend oben und unten zimmlich hellgrün. Auf 2000 M. bis 2400 M. und auch 1700 M. einer der háufigsten, mehr oder weniger Bestánde bildende Holzarten. Auch eultivirt in den Tenger-Dórfern. Localer Name Kèsè (Jav). 126. Acer niveum Bl. Auf 2000 M. bei Ngadisari nur stark beschädigte kleine Báume, an anderen Stellen auf Java und zwar auf geringerer Meereshöhe ein hoher Waldbaum. Blätter unten schón weiss. Nur vereinzelt in einer Schlucht auf 2000 M. bei Nga — disari. Nicht oberhalb 9100 M. Localer Name Puti-dodo (Jav.). Astilbe speciosa Junghuhn. 127. Strauch mit Einbegriff der kolossalen stehenden Blüthen- E CS — 279 — rispen bis 1'/, M. hoch. Blätter unten blassgrün. Blüthen weiss. Auf 2000 M. bei Ngadisari nur in einer Schlucht am Bach wenige Exemplare gesehen. Nicht oberhalb 2100 M. Jedoch auf 1700 M. nicht selten. Localer Name Djebugan (Jav.). Sanglir (Jav.) bei Ngadisari. 128. Hydrangea oblongifolia Bl. Auf 2000 Meter nur ein bis 4 M. hoher baumartiger Strauch, anderswo ein kleines Báumchen. Blátter unten grau. Auf 2000 M. nur vereinzelt in einer Schlucht bei Nga- disari. Nicht oberhalb 2100 M. Auf 1700 M. bei Tosari nicht selten. Localer Name bei Ngadisari Sembung-kuwu-puti (Jav.), bei Tosari. Kembang-lintangan (Jav.). 129. Lycopersicum esculentum L. Kraut bis 1 M. hoch. Blüthen gelb. Früchte schön roth, mit angenehmem saurem Geschmack. Auf 2200 M. und 2000 M. sehr häufig, aber besonders an feuchten Stellen. Nicht oberhalb 2300 M. Localer Name Ranti-kenong (Jav.). 130. Physalis pubescens Linn. Kraut bis 1 M. hoch. Blüthen blassgelb, gefleckt. Auf 2000 M. bei Ngadisari sehr háufig, besonders in der Náhe der Dorfes, auf Schmutzhaufen, ete. Nicht oberhalb 2200 M Localer Name Tjipluan (Jav.). 131. Symplocos ferruginea Rox Auf 2000 M. nur ein kleines Báumchen. Blátter oben und unten gewöhnlichgrün. Junge Blätter blassgrün (nie violett wie bei einigen anderen Symplocos-Arten) Junge Stengeltheile hellgelbbraun-behaart. Junge Frucht grün, reif sehwarz. — 280 — Auf 2000 M. nur vereinzelt und nur in einer Me | bei Ngadisari. Nicht oberhalb 2100 M. Localer Name Kaju-sang (Jav.) oder? auch Sang-puti (Jay). 132. Saurauia micrantha Bl. Auf 2000 M. ein baumartiger ramiflorer Strauch. Blätter unten blassgrün. Blüthen weiss und roza Antheren gelb. Griffel weiss. Ovarium sehr blassgrün. Auf 9000 M. nur vereinzelt in einer Schlucht bei Ngadisari. . Nicht oberhalb 2400 M. Localer Name Tjuwut (Jay.). 133. Tropaeolum majus L. Meist niederliegendes reich verzweigtes und mehr oder weniger schlingendes Kraut, an feuchten Stellen die nackten Felsen bedeckend oder bis 1 oder 2 M. emporkletterend. Blüthen prachtvoll orangegelb oder orange. Auf 2000 M. aufwürts bis 2300 M. und unterwärts bis 1500 M. sehr häufig verwildert, aber fast nur an feuchten Stellen. Auch eultivirt. Localer Name Babonan oder Kembang-babonan (Jav.). (Fortsetzung dieser Tenger-Phanerogamen folgt in einer der folgenden Lieferungen.) De Koninklijke Natuurkundige Vereeniging in Nederlandsch-Indië gedurende haar 50-jarig bestaan. Rede, uitgesproken bij de feestelijke herdenking van dit feit DOOR DR. |. GEORGE VAN DEVENTER, Secretaris der Koninklijke Natuurkundige Vereeniging, Dames en Heeren! Het was op den 19% Juli 1850, dus heden juist een halve eeuw geleden, dat in deze stad te zamen kwamen e HH.: Dr. P. BLEEKER. Dr. J. H. Croockewrr Hz., CORNS. DE GROOT, P. J. Mater, P. BARON MELVILL VAN CARNBÉE, Dr. €. M. ScHWANER. H. D. A. Suırs en Dr. C. SwAvING, wier portretten Gij hier voor het grootste gedeelte om U henen ziet, en het was op dien dag dat besloten werd tot de oprichting der Natuurkundige Vereeniging in Nederlandsch- Indie, De drijfveer tot het ontstaan was de behoefte aan een wetenschappelijk Tijdschrift op natuurwetenschappelijk bied gebied, as BEP o Groot was de bloei van wetenschappelike Tijdschriften of Vereenigingen in Indië nooit geweest; de prikkels van het grootste gedeelte der hier-aanwezige Europeanen waren van zuiver materieelen aard. Alleen het Bataviaasch Genootschap, dat sedert 1778- bestond, had stand kunnen houden, hoewel het volgens Dr. BLEEKER niet altijd zijn roeping had vervuld, waarvan hij als oorzaak opgeeft „den aard en de beperktheid der Europeesche Maatschappij in deze gewesten”. " In 1838 openbaarde zich de behoefte aan iets meer dan het Bataviaasch Genootschap toen bij machte was te doen. Men wenschte een algemeen letterkundig en wetenschap- pelijk Tijdschrift, dat in kortere tijdstippen dan de werken van het Genootschap verscheen, en het „Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië” werd opgericht, dat 10 jaar lang in deze gewesten bloeide. Daarmede was de groote stoot gegeven en men mag aannemen, dat van af dit jaar een nieuw wetenschappelijk leven in deze gewesten is ontwaakt. Weldra wenschte men meer; men verlangde organen voor de fraaie letteren en voor de andere wetenschappen afzon- derlijk. De behoefte aan verdeeling van arbeid begon zich te doen gevoelen. In 1840 verscheen het eerste letterkundig jaarboekje »Lakschmi”, dat eenige jaren later in fraaier kleed ver- scheen onder den naam van „Warnasami”, in 1859 nog bestond, maar thans verdwenen is. In 1843 ontstond „de Kopiist”, een periodiek, dat deels de strekking had van het „Tijdschrift voor Nederlandsch- Indi", deels verhalen en berichten uit Europeesche Tijd- schriften overnam. Slechts één jaar hield dit stand en veranderde toen in een Tijdschrift van zuiver Indische richting onder den ‚eam van „het Indisch Magazijn”. Reeds in 1845 ging het ter ziele, In het „Tijdschrift voor Nederlondsch-indië® en in „de — 283 — Kopiist" vond men artikelen over de meest uiteenloopende takken van kennis, zoodat dan ook weldra de behoefte werd gevoeld aan schifting der bouwstoffen en zoo ontstond in 1844 het , Natuur- en Geneeskundig Archief voor Nederlandsch- Indië.” Vier jaargangen zagen daarvan het licht, totdat in 1847 „re- denen van geheel bijzonderen aard” — zoo zegt BLEEKER — de verdere uitgave deden staken. Met dit Tijdschrift was echter de voorname stoot ge- geven tot de beoefening der Natuurwetenschappen in deze overzeesche gewesten en het kan beschouwd worden als de voorlooper van het „Natuurkundig Tijdschrift”. In 1848 hield het „Tijdschrift voor Nederlandsch- Indie" op te verschijnen in deze Kolonie; in Holland herleefde het echter en daarvan was weêr het gevolg, dat het in Nederlandsch-Indië werd voortgezet als „Indisch Archief”, dat echter slechts op een tweejarig bestaan mocht roemen, en toen nam in 1853 het „Bataviaasch Genootschap” de taak op zich om naast zijne verhandelingen een Tijdschrift voor Indische Taal-, Land- en Volkenkunde” uit te geven en dit bestaat, zooals men weet, nog heden ten dage, zij het onder gewijzigden titel en uitgegeven door het Konink- lijk Instituut voor de Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlandsch-Indië te 's Gravenhage. e. voorname oorzaak van het „up and down" der bo- vengenoemde Tijdschriften in Nederlandsch-Indië is volgens BLEEKER, — en wie is het niet met hem eens — hierin te zoeken, dat het bestaan van zulk een tijdschrift geheel afhankelijk is van enkele personen, wier vertrek van Bataria reeds genoegzaam was om zijn verschijning te doen op- houden. Het ontbrak echter niet aan wetenschappelijke werk- zaamheid en die werkzaamheid werd weder bevorderd door het bestaan van een orgaan, mits dit duurzaam zij, en deze duurzaamheid kon slechts verkregen worden door de oprichting van een Vereeniging, die zulk een orgaan uitgaf. — E — Een Vereeniging is meer stabiel dan de inteekening op een Tijdschrift; immers de eigenaardigheid der Euro- peesche Maatschappij in deze gewesten, haar gering aantal, de onophoudelijke afwisseling en verplaatsing van het personeel, zoowel in Jndië zelf als naar Europa, de korte duur des levens en het doel van het hier zijn der groote meerderheid, dat zijn de oorzaken, welke den bloei van periodieken in den weg staan en na eenige jaren is een geldelijk te kort de oorzaak van het staken der uitgave. - En in nog hoogere mate geldt dit alles voor een Tijd- schrift van wetenschappelijken aard; een Genootschap of Vereeniging of Maatschappij waarborgt echter het bestaan van een wetenschappelijk orgaan. Er is dan meer samenwerking tot één doel, minder afhankelijkheid van enkele personen en vooral ook bestaat dan de mogelijkheid, hetzij door ruimere deelname der Leden aan inteekeningen, hetzij door hunne geldelijke bijdragen, hetzij door tegemoetkoming van anderen aard, op welke een particuliere Redactie niet kan rekenen, de geldelijke tekorten te dekken, welke den voortduur der uitgave van wetenschappelijke geschriften hier tot dus- verre steeds hebben in den weg gestaan. “En zoo zonden, doordrongen van deze gedachten, de oprichters der Koninklijke Natuurkundige Vereeniging — toen nog eenvoudig de Natuurkundige Vereeniging — IN October 1850 hun prospectus de wereld in, waarin zij 0. 4 zeggen: ` ngeleid, zoowel door de erkende behoefte als door den wensch, om den band tusschen de natuurkundigen in deze gewesten naauwer toe te halen en door Za- Ténwerkende pogingen met het meest mogelijke nut voor de natuurkundige wetenschappen werkzaam te zijn, hebben de ondergeteekenden zich vereenigd, met het doel, voornamelijk om op te rigten een Tijd- schrift voor de Natuurwetenschappen”. e De Aan het Bataviaasch Genootschap — dit geleerd en te regt beroemd ligchaam, zegt BLEEKER — ‚werd een adres gericht, waaraan ik het volgende ontleen: „Maar de tegenwoordige tijd heeft in het gering aantal Natuurkundigen in Nederlandsch-Indië eene ver- andering gebracht en wat vroeger minder mogelijk was, beschouwen wij thans niet alleen als mogelijk, maar ook als noodzakelijk om te verzekeren de meest mogelijke uitbreiding van de Natuurwetenschappen in Indië en het nut, wat zij den Staat en der Maat- schappij kunnen aanbrengen. Het is daarom, dat wij ons hebben ve See p Het voorbeeld der Natuurkundige Vereeniging vond weldra navolging; het Bataviaasch Genootschap van Kun- sten en Wetenschappen, de bakermat der wetenschap in deze gewesten, gaf teekenen van nieuw leven; in 1851 vestigde zich te Soerabaja een „Afdeeling Oostelijk Java van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs” en een ,Veree- niging voor de verbetering en uitbreiding van handel, zeevaart, industrie en kultures”; een jaar later werd de „Vereeniging tot bevordering der geneeskundige wetenschap- pen in Nederlandsch-Indié” - opgericht en ontstond het „Nederlandsch-Indisch Onderwijzersgenootschap” om na 2 jaar te worden gevolgd door de stichting van de „Neder- landsch-Indische Maatschappij van Nijverheid (en Land- bouw”). Hetzelfde jaar gaf ook het aanzijn aan de „Maatschappij tot Nut van het Algemeen in Oost-Indië” en de rechtswetenschappen bleven bij de algemeene be- weging niet achter door de oprichting van „het Regt in Nederlandsch-Indié.” En dat die beweging op wetenschappelijk gebied ' weer haar teragslag had op het maatschappelijk en staatkundig leven, spreekt van zelf, niet waar. — 286 — “Het lidmaatschap der Natuurkundige Vereeniging was in de eerste 20 jaren van haar bestaan iets anders dan tegenwoordig. Zooals bekend, geeft men zich thans eenvon- dig aan het Bestuur op — druk loopt het niet — en men wordt in een Bestuursvergadering met algemeene stemmen tot Lid benoemd. Vroeger was het een onderscheiding, die men alleen waardig werd gekeurd op grond van eenige wetenschap- pelijke verdienste b. v. doordat men iets in het Tijdschrift had geschreven of op andere wijze gepubliceerd of doordat men zich door toezending van naturaliën verdienstelijk had gemaakt, enz., enz., en eigenaardig is het, dat bij sommige personen heden ten dage deze meening nog bestaat. Men teekende in op het Tijdschrift ad f 10 gulden per jaar of men Lid was of niet en het eerste jaar bedroeg het aantal inteekenaren op Jara alleen reeds meer dan 100. Ook in Nederland werd het verkrijgbaar gesteld, terwijl aan de voornaamste wetenschappelijke Genootschappen in Europa presentexemplaren werden gezonden. Het Bataviaasch Genootschap verleende flinken steun door zich te verbinden jaarlijks voor het Tijdschrift 1600. gulden bij te dragen, terwijl daarvoor de inkomsten vau het Tijdschrift vloeiden in "e Genootschaps Kas. Tweemalen 'smaands werd een vergadering gehouden en door het gemis van een eigen lokaal hadden deze samenkomsten beurtelings bij de Bestuursleden aan huis plaats. Alleen wanneer er een wetenschappelijke voor dracht werd gehouden, geschiedde dit ten huize van den Legercommandant Z. H. pex HERTOG VAN SAKSEN WEIMAR EISENACH. De gewone kwaal van Hollandsche en ook van Indische Instellingen — gebrek aan fondsen — was de oorzaak van het eerste verzoek aan de Regeering, dat tevens de eerste tegenvaller was. In dien tjd— de naam postzegelverzamelaar was in Indië nog onbekend — ging de verzending van brieven en — 281 — drakwerken met vrij veel kosten gepaard; de bovenbe- doelde poging om van de Regeering hierin tegemoetkoming te ondervinden vond bij haar geen gehoor „hoewel de kegeering met welgevallen de opkomst der Vereeniging zag”. De Vereeniging mocht echter voor haar Tijdschrift wel gebruik maken van de gouvernements archieven en de Regeering wenschte ook wel het Tijdschrift te gebruiken om sommige officieele stukken af te drukken. Dr. SCHWANER was de eerste President, doch trad aan het eind van 1850 reeds af; hij werd vervangen door BARON MELVILL VAN CARNBÉE, die voor 1851 tot Voorzitter gekozen was; die benoeming eerst aannaam, doch later weer bedankte, zoodat feitelijk in 1851 als President optrad de Hoofdredacteur van het Tijdschrift Dr. BLEEKER, de eigenlijke Vader der Vereeniging en die tot zijn vertrek _ naar Europa in 1860 steeds Voorzitter is gebleven. Dr. Swavixa was de eerste Secretaris, doch werd reeds aan het eind van 1850 als zoodanig vervangen door den Lë t/z. 1° kl. Smrrs. Spoedig ondervond het Bestuur de gevolgen van het specifiek Indische verschijnsel, bekend onder den naam van „overplaatsing” en op grond daarvan werd reeds in het eerste jaar de Directie uitgebreid tot 10 Leden. Behalve de Gewone Leden en Directie-Leden had men ook nog Correspondeerende Lieden, Honoraire Leden en later Adviseerende Leden. De eerste Honoraire Leden waren H. DEN HERTOG VAN SAKSEN WEIMAR EISENACH en Dm. Bosch, Chef van den Geneeskundigen Dienst en Voor- zitter van het Bataviaasch Genootschap; reeds in het eerste jaar der Vereeniging viel hun die eer te beurt. Het aantal Gewone Leden bedroeg bij het begin van 1851 dertig. Het kan niet in mijne bedoeling liggen M. M. H. H om bij elk levensjaar der Vereeniging zoolang stil te staan als ik bij het eerste heb gedaan. Dit ter Uwer gerust- stelling, dat ik niet tot middernacht Uwe aandacht in beslag zal nemen. — 288 — In de eerste jaren was de groei voorspoedig en met een niet te miskennen voorliefde zijn de verslagen geschreven, door den Voorzitter-Redacteur Dx. BLEEKER telken jare uitgebracht. Voor het Tijdschrift is zooveel stof, dat telkens de klacht wordt geuit, dat de persen te langzaam werken. Meer dan één Deel verschijnt per jaar en Deel III bevat zelfs niet minder dan 890 bladzijden druks. Physische, chemische, geognostische, mineralogische onderwerpen wor- den behandeld; de flora, de fauna, de anthropologie vinden een plaats. De Leden houden in het paleis van Z. H. DEN HERTOG VAN SAKSEN WEIMAR EiskNACH. wetenschappelijke voordrach- ten, die drak worden bezocht: het aantal inteekenaren stijgt; de oplage is in het 2% jaar grooter dan tegenwoor- dig (550); naturalién en boekwerken worden ten geschenke _ gegeven, zoodat de grondslag wordt gelegd voor een museum en een bibliotheek. Naar aanleiding van de tentoonstelling te Arnhem in 1852 neemt de Natuurkundige Vereeniging het initiatiet voor een tentoonstelling te Batavia in 1853 van voorwerpen van Indische volksvlijt, welke tentoonstelling den stoot gal tot de oprichting van de Nederlandsch-Indische Maatschappij van Nijverheid en Landbouw. Zonder steun van het Gouvernement, alleen door hulp van particulieren kwam deze expositie tot stand. De belangstelling in de Vereeniging was groot; zelfs kreeg zij in 1852 een legaat groot 1000 gulden van JEREMIAS SCHILL, oud-Hoofdambtenaar en niet-Lid der Ver- eeniging. Kenmerkend voor den geest der Vereeniging is, dat besloten Werd om van de renten van dit kapitaal medailles uit te reiken en geldelijke belooningen toe te kennen voor antwoorden op prijsvragen, door de Vereeniging uit te schrij ven. Die medailles zullen wel van zeer klein model zijn 8°- weest en de beloningen van een gering bedrag. Doch, — 289 — van de toepassing van het denkbeeld, heb jk in de 50 verslagen, die ik geraadpleegd heb, geen enkel geval aangetroffen. e Overeenkomstig de gewoonte o. a. bij de Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leiden in zwang, werden in de eerste jaren van de Leden necrologién geschreven. Een van de eersten, die der Vereeniging ontviel, was helaas haar ijverige Secretaris Smrrs, een zeeofficier van groote bekwaamheid, die reeds op 34-jarigen leeftijd overleed. Van zijn talrijke geschriften in ons Tijdschrift vermelden we alleen zijne studie over de getijden in Nederlandsch-Indié, waarin hij een nieuwe theorie van dit verschijnsel beschrijft of liever de wiskundige theorie van BERNOUILLI en LAPLACE verheft en toepasselijk maakt. Bekend is het hoe de latere Voorzitter, Dr. var DER STOK, dit onderwerp met veel succes tot een ernstig voorwerp van studie heeft gemaakt. Zooals reeds gezegd, de tentoonstelling, die 10 October 1853 door den Gouverneur-Generaal Pann geopend werd, was een succes. Het bij elkaar brengen van de noodige fondsen had echter heel wat voeten in de aarde gehad; het Gonver- nement deed zoo goed als niets en het waren bijna uitsluitend particuliere bijdragen, waarin de Gouverneur-Generaal met gulden voorging. De opbrengst te Soerabaja groot + 2500 gulden werd der Vereeniging helaas ontstolen. Ook het moederland hielp: 15000 gulden werd beschikbaar gesteld voor aankoop van voorwerpen der tentoonstelling, mits deze naar het moederland zouden worden opgezonden. Uit deze tentoonstelling bleek het verrassende resultaat, dat de Industrie op Java en op de meeste Buitenbezittingen tot een veel hoogere trap geklommen was, dan zelfs deskun- digen hadden verwacht. Het denkbeeld ontstond om een Museum van Landbouw en Nijverheid te stichten en een Nederlandsch-Indische Maat- schappij van Nijverheid op te richten. Van het eerste vaag LX. e — 290 — is nooit iets gekomen; van het laatste wel en zooals bekend, geeft de Nederlandsch-Indische Maatschappij van Nijverheid en Landbouw in den laatsten tijd teekenen van opgewekt leven. Het was in dezen tijd, dat door den Controleur Boers steenkolen werden ontdekt aan de Meeuwenbaai, en aan de Natuurkundige Vereeniging komt de eer toe de aandacht der Regeering op deze ontdekking gevestigd te hebben, daar de Resident van Bantam zeer weinig belangstelling voor deze zaak aan den dag legde. De bij velen Uwer bekende Ingenieur AKWASI Boacar trok er met eenige Bataviasche Heeren naar toe en de uitslag was, dat men groote kolenlagen constateerde en er van droomde, dat Djoenkoela een tweede Singapore zou worden. Edoch, das wär zu schön gewesen, es hat nicht sollen sein. De belangstelling in Holland voor de Natuurkundige Ver- eeniging was gering, maar „de sympathie van een moeder- land voor zijne kolonies schijnt nooit ergens hoog te hebben gestaan”, is Breekers sombere klacht. Zou hij thans die klacht in zijn graf moeten herroepen ? Het gebrek aan een eigen gebouw deed zich telkens gevoelen en er werden pogingen in het werk gesteld (1854) om een groot algemeen gebouw te stichten, waarvan reeds ontwerpen waren ingekomen en dat dienen zou voor de combinatie: Bataviaasch Genootschap — Natuurkundige Ver- eeniging — Maatschappij van Landbouw — Maatschappij van Toonkunst — Wedloop Societeit. Er is nooit iets van dit plan gekomen, want de kosten zouden 3 ton hebben bedragen. Nadat de Vereeniging 5 jaar had bestaan, werd besloten tot het uitgeven van de „Acta Societati Scientiarum Indo ` Neerlandicae”. De behoefte hieraan deed zich gevoelen 0M streng wetenschappelijke verhandelingen spoediger te kunnen doen verschijnen. Bovendien de meeste Leden wilden al- gemeen verstaanbare volkstaal en onderwerpen in meer dadelijk verband met de stoffelijke belangen der Indische j- Maatschappij. — 291 — Lang hebben de Acta niet bestaan: zij drukten de financiën te zeer. Om een eigen gebouw te krijgen — de boeken en de voorwer- pen van het te stichten museum waren n. b. bij verschillende Directieleden onder dak gebracht —, werden verschillende voorstellen aan de hand gedaan, nadat de pogingen bij het Gouvernement waren mislukt om een gedeelte te bekomen van het erf achter de woning op het Koningsplein van den Algemeenen Secretaris. Men verwachtte toen — het is alsof we 1898 schrijven — het meeste succes van een loterij groot 100.000 gulden, waarvan echter niets is gekomen. Was dit succes nihil, dat van de beantwoording der prijs- vragen, waarover ik daar straks, sprak, was zeer gering. Trouwens dit verschijnsel is niet specifiek Indisch! Had de Vereeniging in de eerste 2 jaren van haar bestaan reeds het verlies door den dood te betreuren van de oprichters SCHWANER en Smits, in 1854 ontviel haar een der Directie- Jeden, de Vice-president pr LANGE, oud Lt. t/z., van wien in zijn levensbericht gezegd wordt, dat hij in datzelfde jaar bewezen had „dat onze oorlogsmarine was verwaarloosd en dat hij de middelen tot herstel in „de Gids” had aangegeven”. In de eerste jaren van haar bestaan mocht de Natuurkundige Vereeniging zich in een bnitengewonen bloei verheugen; in de eerste 6 jaren was door haar meer openbaar gemaakt op wetenschappelijk gebied dan in de eerst 2!/, eeuw van onze vestiging in deze kolonie verscheen; en ware de financieele toestand beter geweest. dan was er nog meer gepubliceerd. De opvolger van Panco, Mr. Duymaer VAN Twist, deelde niet de meening van zijn voorganger, dat de drukkosten van regeeringspublicaties aan de Vereeniging behoorden vergoed te worden; zij moesten door de Vereeniging zelve worden gedragen. Evenwel schijnt er kans te bestaan, dat de Re- geering een vaste toelage aan de Natuurkundige Vereeniging verleenen zal. Een gunstig verschijnsel was bovendien, dat sommigen, — 292 — hetzij bij huu leven, hetzij er na, dotaties in geld aan de Vereeniging schonken of deden schenken. En de bekende HasskarL vermaakte zijne boekerij bij overlijden aan onze instelling. Wat vroeger geweigerd was, werd thans toegestaan bij ministerieele beschikking werd in 1857 vrijdom van port verleend voor de verzending van Tijdschrift en Acta, van brieven en diploma’s aan buiten-Indische genootschappen en personen. In hetzelfde jaar kwam er echter een belangrijke verande- ring in de uitgave van het Tijdschrift; tot nu toe — 14 Deelen waren verschenen — geschiedde de uitgave voor rekening van het Bataviaasch Genootschap, dat slechts verlangde, dat elk harer Leden daarvoor kosteloos een exemplaar ver- kreeg. Aan dezen min of meer vreemden toestand kwam in 1857 een eind; de Vereeniging betaalt voortaan zelf haar publicaties, doch het Bataviaasch Genootschap neemt elk jaar minstens 100 Exemplaren met 40% korting op den inteekeningsprijs. Dat de belangstelling in de Vereeniging groot was, moge 0. a. ook blijken uit het feit, dat bij den chef der expeditie naar Timor, officieel het verzoek werd gedaan om voor de Vereeniging naturaliën te verzamelen; en door 4 officieren werd aan dezen wensch gevolg gegeven. De behoefte aan een gebouw deed zich natuurlijk steeds klemmender gevoelen; een verzoek aan de Regeering om een renteloos voorschot werd gewezen van de hand en — zeer naif voorwaar — raadde zij in haar antwoord aan om eens te beproeven de vereischte som door vrijwillige inschrijving bijeen te krijgen. Werkelijk men deed het en 5000 gulden wamen bij elkaar en nu zou men zich weder tot de Re- geering wenden onder overlegging van plannen en be grooting. Geh Dat de Vereeniging aan de Regeering niet onverschillig | was, blikt uit het feit dat in datzelfde jaar 1857, d gulden subsidie werd verleend en dat men aan het Opper — — — 293 — bestuur zou voorstellen om deze subsidie gedurende de eerst- volgende jaren te blijven verleenen. Dat deze steun niet overbodig was, blijkt o. a. hieruit, dat de uitgaven voor het Tijdschrift en de Acta + 8000 gulden per jaar bedroegen; het tekortkomende moest door de inteekengelden en door vrijwillige bijdragen van de 252 Leden worden bijeengebracht. Als bewijs van de belangstelling in de Vereeniging ook van niet-wetenschappelijke lieden, vermeld ik hier het feit, dat in 1858 een niet onbelangrijke verzameling planten van en der Vereeniging werd aangeboden door een fuselier, . AMANN, welke verzameling gezonden werd aan MIQUEL, VAN DEN BoscH en VAN DEN SANDE LA Coste in Nederland. (1) Bij de militaire expeditie naar Boni trad de Vereeniging op dezelfde wijze op als bij die van Timor, en wel met een dergelijk resultaat. Zooals thans overal naar goud en naar petroleum wordt gezocht, schijnt in dien tijd het artikel „minerale wateren” zeer gewild te zijn geweest; ten minste van Jur. H. C. VAN DER Wiek, Resident van Soerabaja kwam bij de Vereeniging in, een volledige opgave van alle minerale wateren in de Preanger en in Soerabaja en een rondschrijven werd gezonden aan alle Hoofden van Gewestelijk Bestuur om dergelijke opgaven. Toch wordt de roode A nog steeds bij duizendtal- len uit Europa. ingevoerd. Een eigen gebonw bleef nog steeds tot de pia vota behooren; op de herhaalde vertoogen aan de Regeering kwam in 1858 tot antwoord, dat men in overweging gaf om de 3 Wetenschap- pelijke Vereenigingen hier ter stede — Bataviaasch Genoot- schap — Natuurkundige Vereeniging en Maatschappij van Nij- verheid en Landbouw — te doen samensmelten. Het grondidee was bezuiniging in de toelagen, gepaard met betere ondersteuning der wetenschap; het Gouverne- (1) Het is mij later gebleken, dat genoemde fuselier in Duitschland ten wetenschappelijke opleiding had gehad OL sa ment zou echter de opperste leiding in handen willen hebben, zoodat het van zelf sprak, dat geen der 3 Vercenigingen - hierin wenschte te treden. Een verzoek aan het Gouvernement om een stuk grond af te staan en een bedrag van 28000 gulden aan de Vereeniging à uit te keeren, welke som, vermeerderd met de op de inschrij- - vingstijsten verkregen 5 mille, voldoende zou zijn voor een gebouw, werd niet ingewilligd. Daarna stelde het Bataviaasch Genootschap aan de Regee- — ring voor om een der Gouvernements-gebouwen, door het Genootschap in gebruik, aan de Natuurkundige Vereeniging af te staan. Ook hiervan is nooit iets gekomen. Vermelding verdient de in dezen tijd verrichte tijdroovende arbeid van de H. H. WerrzeL. Reicne en VERSTEEG om met behulp van 30 jaargangen der te Batavia verschijnende - dagbladen, de rij van de berichten omtrent aardbevingen _ en vulkanische verschijnselen, die thans in het Buitenland ` 200 zeer de aandacht trekken en waaraan de H. H. DR. ONNEN ` en Dr. Fickk als Leden der aardbevings-commissie zooveel ` tijd hebben besteed en welke nog geregeld in het Tijdschrift gepubliceerd worden, volledig te maken. Toen de Vereeniging haar 10-jarig bestaan herdacht, kon door den Voorzitter, Dr. Breeker. met voldoening op het gedane werk terug worden gezien. Het aantal Leden was in dat tijdvak van 22 gestegen tol 349. Het Tijdschrift bevatte belangrijke artikelen over allerlel deelen der Natuurwetenschap; de Vereeniging gaf meermalen | adviezen aan de Regeering; buitenlandsche instellingen rie pen hare hulp in voor de beantwoording van verschillende vragen, die soms wel eens van vreemden aard waren, zooals 0. a. het verzoek van de Kaiserliche Leopoldinische Akademie ` der Naturforseher om beantwoording der vraag of op Borneo menschen met staarten voorkwamen. SE Daar hiermede wel niet de zonen van het Hemelsche Rijk zullen bedoeld zijn, was het antwoord der EE HELFRICH en vor GAFFRON ontkennend. E — 295 — Curieus is ook in dezen tijd het: opnemen in het Tijd- schrift van allerlei persoonlijke feiten, den Leden betref- fend, zooals het gaan en komen naar en van Nederland, benoemingen, onderscheidingen, enz.; en de vraag ontstaat of deze jube misschien een speculatie was op der men- schen ijdelheid. Later is deze rubriek verdwenen. Op 10 Mei 1859 aanvaardde Z. M. WiLLEM DE DERDE het Beschermheerschap over de Vereeniging en als kenteekenend voor dien tijd diene de mededeeling, dat de voorlezing van den op 's Konings last geschreven brief, door de Be- stuursleden staande werd aangehoord. Thans geschiedt zoo iets zittend. Tempora mutantur. In 1860 vertrok BLEEKER, de man, waaraan de Natuur- kundige Vereeniging zulke groote verplichtingen had, naar Holland en nu werd het voorzitterschap gedurende eenigen tijd elk jaar door een anderen titularis vervuld. De Acta, waartoe BLEEKER wel de meeste bijdragen gaf, hielden op te verschijnen, daar het Bataviaasch Genootschap geen steun meer wenschte te verleenen en de Koninklijke Natuurkundige Vereeniging zelve de kosten niet kon dragen. Het gemis aan een eigen gebouw doet de Voorzitter, DE LANGE, in zijn Jaarverslag de klacht uiten: „Niet onbelangrijk wordt van deze omstandigheid (n. l. dat de boeken van de bibliotheek onder de directie- leden verdeeld werden, daar bij den Bibliothecaris geen plaats meer was) melding gemaakt, al ware het slechts om zich in lateren tijd, bij de lezing der geschiedenis van onze Vereeniging vroolijk te maken over de bekrom- penheid, met welke onze instelling in onzen tijd (1860) te kampen had”. Na BLEEKERS vertrek werd besloten jaarlijks een be- grooting' op te maken, wat bij een goed financieel beheer noodzakelijk is. Door het ophouden der Acta — waarvan de beide laatste Deelen 7 en 8 niet minder dan 5300 gulden hadden gekost — kwam men tot een gunstiger — 498 — financieelen toestand; zoodat voortaan de Secretaris en de Redacteur voor hun enorm tijdverlies eenige vergoeding ` zouden genieten, wat tot den huidigen dag zoo gebleven = is; maar wat van het meeste belang was, men kon nu e in ernst er aan gaan denken om een eigen gebouw te n huren of te koopen. = In Oetober 1861 werd dan ook in vereeniging met de 7 Maatschappij van Nijverheid en Landbouw een huis gehuurd voor 115 gulden 's maands; wáár, heb ik niet kunnen - ontdekken. D Doch op dit licht volgt onmiddellijk de schaduw: de Gouver- — k nements subsidie van 4000 gulden zal einde 1863 ophouden `` en men ontvangt van de Regeering bericht, dat Zij beslist — niet voor een gebouw zal zorgen, omdat de "EE C der Vereenigingen niet tot stand was gekomen. Ook werd besloten om de expeditie van boeken en tijdschrift in Europa op te dragen aan vaN DEN HEUVEL en VAN SANTEN te Leiden; thans geschiedt dit door het Bureau Central in den FEN E Men kwam hiertoe door het feit, dat de firma WILLIAMS m MARGATE te Londen eenige paketten voor de Koninklijke — Natuurkundige Vereeniging had ontvangen, maar deze eerst — zoude opzenden als de kosten groot 11!/, shilling door haar ` ontvangen zouden zijn. d Dat het Secretariaat geen sinecure was, wordt door den — Voorzitter gememoreerd door meé te deelen, dat inhet ` afgeloopen jaar (1860) het aantal verzonden brieven m bedroeg. Thans is dit nog heel wat meer; ik vern — toch van 21/5—99 tot 18/5—1900 meer dan het dubbele ` x getal n. 1. 418. 2 De bibliotheek telde in 1861 reeds 1095 boekwerken u terwijl het museum zoo was toegenomen, dat men | een Catalogus op te maken. x In 1862 had er een onverkwikkelijke strijd plaats "— | de H. H. pr Vrij en JuNGHUHN aan de eene en eier en HASSKARI, aan de andere zijde. ^ — 997 — Deze strijd liep over de invoering der kina op Java, waarvan DE Vrij zegt: „dat zij met de onvergelijkelijkste nalatigheid heeft plaats gehad”. Over verschillende wetenschappelijke quaesties was men het niet eens, alsmede over het recht van prioriteit tusschen HasskanL en JUNGHUHN. Het onaangename geschrijf komt zelfs in de Javabode voor (N°. 71/72 van 1862) en TkvswaNN eindigt zijne be- schouwing n. b. met deze woorden: „Wanneer de kinakultuur niet zoo goed was ge- vestigd geweest tijdens JUNGHUHN zich daarmede be- gon te belasten, had men niemand beter dan hem kunnen kiezen om ze geheel uit te roeien”. De Koninklijke Natuurkundige Vereeniging trok partij voor TEYSMANN en het gevolg was, dat pe Vrij en JUNGHUHN hun ontslag namen en van de door pr Vru aan de Vereeniging vermaakte Bibliotheek is dien tengevolge nooit één enkel boekdeel ontvangen. Of hiermede in verband staat, dat in dezen zelfden tijd aan het Bataviaasch Genootschap door het opperbestuur een aanzienlijke som gelds, 175.000 gulden, voor een nieuw gebouw werd toegestaan, terwijl de Koninklijke Natuurkundige Vereeniging nihil kreeg, schijnt mij niet onmogelijk. En een feit is het, dat men meermalen in de verslagen leest, dat de Koninklijke Natuurkundige Vereeniging vele benijders telde; maar voorzichtig als men in officieele verslagen steeds is, komt men geen bijzonderheden te weten. Men verhuisde spoedig naar een meer doelmatig gebouw, n. 1. de bovenverdieping van het huis van Dr. P. L. ONNEN; waar dit stond, vond ik niet vermeld, wel dat de huur 130 gld. e maands bedroeg. Het zal dus wel op een goeden stand gestaan hebben. Het volgend jaar (1863) werd in Vereeniging met de Maat- schappij van Nijverheid en Landbouw voor een halve ton gouds het huis gekocht, waar Gij thans te zamen zijt gekomen. — 298 — Hoe men aan het geld kwam, zult ge vragen. Och heel eenvoudig; men leende 45000 gld. à 6% % tegen — 1° hypotheek en 5000 gld. zonder waarborg à T!/, % van de firma TYDEMAN € vax KERCHEM. Men zou nu een loterij — organiseeren die 25.000 gulden winst moest opleveren; de rest a zou jaarlijks gedeeltelijk worden afgelost. Se Men schijnt met het Museum niet erg voorspoedig te — zijn geweest en het is nog een ergernis. “= Veel is verloren gegaan en reeds in 1863 is geen enkel — exemplaar voorhanden van de vele zoölogische voorwerpen, aan de Vereeniging geschonken en in het Tijdschrift beschreven. _ En natuurlijk: geld voor een Conservator was er niet en alle toezicht was overgelaten aan den mandoer der Ver eeniging, van wien het verhaal gaat, dat hij eens bij ge- legenheid van Pasar Gambir de bekende groote krokodil— — volgens mededeeling van Dr. KONINGSBERGER — door Dr. Mr. STORTENBEKER aan de Vereeniging geschonken, uit het gebouw had gehaald en aan zijn bruine broeders voor 5 Ch de persoon te kijk had gesteld; waaruit men kan zien dat - zelfs de bedienden der Koninklijke Natuurkundige Vereen- ` ging op hun manier de wetenschap onder het volk wilden brengen) Scheen de financieele toestand der Vereeniging beter H ` worden, doordat door het verhuren van een gedeelte del bijgebouwen à 480 gld. per jaar, (de maandelijksche kosten assurantie, verponding en reparatie inbegrepen) slechts 60 gulden bedroegen; lang zou die verbetering niet duren, ` daar in 1864 de Gouvernements-subsidie werd ingekrompen tot 2000 gulden per jaar, — wat ze nu nog bedraagt — en waarvan het gevolg was, dat men den werkkring der Vereeniging moest gaan inkrimpen. Doordat in 1864 het Bataviaasch Genootschap besloot voortaan de studie der Natuurwetenschappen uit te sluiten, = ontving de Koninklijke Natuurkundige Vereeniging van die Vereeniging de collectie mineralen en petrofacten, ve — 299 — zameld door HORNER, SCHWANER, VON SOMMER, JUNGHUHN e. a., ten geschenke; evenzoo een groote collectie conchylién, fossielen en mineralen van den Heer La Porte te Bordeaux en in datzelfde jaar werd door de Vereeniging aangekocht een verzameling van 15000 stuks conchylién, die thans door den gep. Maj. OUWENS te Soekaboemi wordt gedetermineerd en keurig in orde gebracht. Voor deze belangelooze hulp ver- dient de Heer Ouwens hier openlijk den dank der Vereeniging. Dat de Vereeniging in Europa goed stond aangeschreven, blijkt uit een opstel van Prof. Miquel in den 28ster Jaargang van de Gids, waar hij zegt: „Uit dien hoofde is de Natuurkundige Vereeniging, die over den geheelen Archipel nasporingen opwekt en bestuurt, de verspreide krachten vereenigt, eene belangrijke instelling en een merkwaardig verschijnsel tevens”. In 1865 werd door de Maatschappij van Nijverheid en Landbouw een Nijverheids-Tentoonstelling georganiseerd; de Koninklijke Natuurkundige Vereeniging zal daartoe een paar lokalen ontruimen en één lokaal zal bijgebouwd worden, welk gebouw na afloop der Tentoonstelling in eigendom aan de beide Vereenigingen overgaat. „De bijbouwing, die op het erf van het gebouw wordt daargesteld", zoo leest men in Marrs Verslag over 1864, „blijft na afloop der Tentoonstelling bestaan en gaat over in eigendom aan de Nederlandsch-Indische Maatschappij van Nijverheid en Landbouw en aan de Koninklijke Natuurkundige Vereeniging, zoodat daardoor een onschatbare aanwinst aan ruimte wordt verkregen, die voor de uitbreiding van onze verzamelingen en boekerij in den vervolge zeer dienstbaar an zijn”. d »Buitendien zal er gelegenheid zijn om deze bijbouwing te benuttigen voor permanente tentoonstellingen, waarmede dan ook voorzien wordt in een meer en meer in deze ge- westen bestaande behoefte”. = 800 — En het resultaat, Mijne Hoorders? Nooit is het gebouw - na afloop der Tentoonstelling voor die doeleinden gebruikt. Men heeft het in 1882 verhuurd aan den Heer Beck, die — het tot 1893 voor schoollokaal gebruikte; daar het te bouw- vallig werd, is het, een paar jaar geleden, afgebroken, zoodat — nu alleen een verhoogde aardmassa de plaats aanwijst van het gebouw, dat met zulke grootsche verwachtingen werd gesticht. Sic transit! x Het klaaglied van te weinig geldmiddelen houdt aan. Was er vroeger een aanmerkelijk saldo van eenige duizenden, d thans (1864) bedraagt dit slechts + 600 gulden en dit wordt — hoe langer hoe erger, totdat in 1871 het record geslagen ` wordt n. l. dat de bodem van de schatkist volledig te zien is. An Daarna wordt de toestand weer gunstiger; ten minste — ondanks aflossingen van de hypotheek op het gebouw, dat ` sedert jaren hypotheek-vrij is, loopt het jaarlijksch saldo | met schommelingen op en af, tot het in 1899 ruim 8000 ` gulden bedroeg. en: PINE Nam het aantal leden tot 1867 geregeld toe, toen het | culminatiepunt werd bereikt n. 1. 424, daarna gaat het in — 1868 plotseling sterk achteruit tot 366 en hoewel het in het — verslag over 1869 niet zoo scherp geformuleerd staat, tusschen - de regels door kan men lezen, dat de harmonie bij Ke A Directie-Leden, die altijd zoo uitstekend was geweest, “o dwenen is. Er werd bijv. van April tot Juni geen enkele vergadering gehouden; welk een verschil bij de dagen van BLEEKER toen men om de 14 dagen bijeenkwam. En over 1870 is zelfs geen verslag te vinden! In 1868 kwam ook de verandering in het Lidmaatschap tot stand; sedert dat jaar kan men Lid worden voor ^^ gulden per annum. mn In de verslagen van af dit jaar tot 1876 vindt men Dor opgave van Leden. Eerst in dàt jaar wordt het weder mee — 301 — gedeeld, toen er weer flinke vooruitgang te constateeren valt; het aantal toch bedraagt toen 480; daarna gaat het gestadig achteruit; de ledenlijn daalt aanhoudend met nu en dan een kleine verheffing tot zij in 1899 het getal van slechts 205 aanwijst! Gelukkig kan ik er echter op wijzen, dat de lijn sedert dien weer stijgende is; op het oogenblik is het aantal 232. Laat ons hopen, dat die stijging blijve aanhouden. De uitgebreidheid van den inhoud der talrijke Deelen van het Tijdschrift deed de wensch ontstaan van het tot stand komen van een register. Dit werd voor de eerste 30 Deelen in 1864 door den Secretaris D". pe Roo begonnen en door JANSSEN VAN RAAY in 1868 voltooid. Dezelfde titularis verplichtte in 1891 de Koninklijke Na- tuurkundige Vereeniging aan zich door hetzelfde te doen voor de Deelen 31— 50. De belangstelling in het Tijdschrift, wat het inzenden van bijdragen aangaat, nam ook natuurlijk af. Ik zeg, natuurlijk, daar de meest voor de hand liggende onderwerpen het eerst behandeld waren, zoodat men langzamerhand tot dieper in- gaand onderzoek moest overgaan. En het is duidelijk, dat men dan minder personen aantreft, die daartoe in de gelegenheid zijn; terwijl velen van hen dan nog liever de resultaten van hun onderzoek in een Europeesch-niet-Hollandsch Tijdschrift geplaatst trachten te krijgen; bovendien hebben sommige Instituten zooals de Plantentuin en het Bureau v/h Mijnwezen thans hun eigen organen. In het laatst verschenen Deel (59), hoewel niet minder volu mineus dan de vorige, komen dan ook slechts een 10-tal opstellen voor, terwijl bijv. in Dl. 28, zoo toevallig uit- gekozen, dit nid 24 bedraagt. De Bibliotheek nam vooral toe door de ruiling van edita — 302 — met tal van Genootschappen — welker aantal steeds stijgend — is geweest; van bijv. 56 in 1863 is dit gestegen tot 231 in 1900 — want voor aanschaffing van nieuwe werken waren niet altijd fondsen beschikbaar; hoewel soms een gunstige uitzondering valt te constateeren b. v. in 1884 werd voor haar ruim 4000 gulden besteed. Het valt dan ook niet te ontkennen, dat onze Bibliotheek, vooral door de volledige serieën van wetenschappelijke periodieken met eere genoemd mag worden. | Was, door de zonderlinge wijze van bewaring in den be- ginne en door het ontbreken van een catalogus, het gebruik 21 eerst zeer beperkt, later werd dit anders. | í Voor het eerst werd in een catalogus voorzien in 189; — in 1866 leest men „het catalogiseeren gaat langzaam vooruit; SC in 1873 „de nieuwe catalogus kwam bijna gereed, zoodat weldra met het drukken een begin zal kunnen gemaakt worden”; in 1875 is het afdrukken van den catalogus nog niet geëindigd en in 1876 verschijnt hij. Heeft het dus lang geduurd, voordat men zoover gekomen was, een niet te miskennen voordeel is het, dat een gedrukte catalogus des te beter is, naarmate hij later verschijnt. In 1884 vervaardigt Dr. Srurrer een nieuwe, die ook praktischer ingericht was, waarop in 1895 door den Heer : EvkEN een supplement werd vervaardigd. In 1897 werd op initiatief van Prof. Treur de Bibliotheek | naar Buitenzorg overgebracht en aan de Plantentuin in bruik- — leen afgestaan, waar zij naar het oordeel van de meerderheid der Leden, meer nut sticht dan hier in Batavia. Ik kan echter niet nalaten hier op te merken, dat sommige ` Bestuursleden voor enkele periodieken, zoowel zuiver physi- xm sche, mathematische als astronomische vervolgwerken, hierop een uitzondering gemaakt wenschen te zien. Het Museum, met grootsche ideën opgezet, heeft nooit SS den luister der Vereeniging kunnen verhoogen et pour = i Een dergelijke wetenschappelijke instelling kost geld, zel — — 303 — veel geld en dit artikel is bij de Koninklijke Natuurkundige Vereeniging altijd schaarsch geweest. Wie zal ontkennen, dat een zoölogisch Museum van den Indischen Archipel een sieraad, ja een noodzakelijk sieraad, zou uitmaken van Insulinde’s hoofdstad? Maar waar de Re- geering voorgaat met flinken steun te onthouden en waar het bij de in Indië rijk geworden Hollanders geen gewoonte is, om zooals in Amerika, een gedeelte van hun fortuin voor de wetenschap te bestemmen, daar is het geen wonder, dat het Museum een inrichting is gebleven, waarover men zich schaamt als een vreemdeling er naar vraagt. Veel van wat in den loop des tijds ten geschenke was gegeven, is door bederf te gronde gegaan; niet omdat de vernielende invloed van het tropisch klimaat niet met succês te bestrijden is, maar omdat men geen Conservator bekostigen kon. En van den Leeraar in de Zoölogie a/h Gymnasium Willem III is het niet te vergen en door hem is het op den duur niet te doen, om tevens Conservator van een geheel Museum te zijn. Toch is onder de leiding van den vroegeren Leeraar, thans Prof. SLUITER veel voor het Museum gedaan: doch in hoofd- zaak werd het een SLurrrr-collectie. Op zijn initiatief kwam hier op kleine schaal een aquarium tot stand en werd het gebouw voor een gedeelte in een zoölogisch station veranderd, waar zelfs enkele Europeesche geleerden van naam hebben gewerkt. Helaas, na het vertrek van SLUITER dommelde alles weer in! En nu weldra in "e Lands Plantentuin door de pogingen van zijn Directeur, een zoölogisch Museum verrijzen zal, dank zij den steun van enkele Hollanders, die met eere genoemd dienden te worden en die de Regeering, welke 50 gulden toestand, tot voorbeeld diende te nemen, nu, zeg ik, in Buitenzorg een zoölogisch Museum onder leiding van Dr. KONINGSBERGER verrijzen zal, nu heeft de Koninklijke Natuurkundige Vereeniging besloten, om wat Buitenzorg heb- ben wil, aan Buitenzorg af te staan. — 304 — Wie Uwer dus nog een laatsten blik wil slaan op ingak parel aan onzen kroon, die haaste zich, want heden voor ` 8 dagen werd 's Museums doodvonnis in onze Wegen met algemeene stemmen geveld. Wat de Koninklijke Natuurkundige Vereeniging, behalve door haar Tijdschrift, behalve door de voordrachten harer Leden, behalve door de behandeling van wetenschappelijke quaesties op hare Bestuursvergaderingen, op wetenschappelijk gebied heeft gedaan, hetzij door het doen van voorstellen Së en het geren van adyiezen aan de Regeering, hetzij door het nemen van initiatief, hetzij door het verleenen van steun, S is te veel om Wier in bijzonderheden te memoreeren. 7 Verwijzende naar hetgeen ik reeds heden avond U in dit SE overzicht heb medegedeeld, doe ik hier en daar een greep; - de tijd ontbreekt om alles goed in het licht te stellen. . De Koninklijke Natuurkundige Vereeniging verzamelt Mm sevens voor een geschiedkundige en wetenschappelijke be ` ` schrjving van de uitbarsting op Krakatau; zij neemt het initiatief voor de oprichting van een monument op TEYSMANNS T graf; zij vormt een Commissie voor de seismologische waar- nemingen in. Nederlandsch-Indië; zij zendt aan verschillende | buitenlandsche zoölogen onderzoekingensmateriaal; zij Ver ; "i leent haar financieelen steun aan de uitgave van het groote ` ` werk „Midden-Sumatra” en geeft herhaalde malen geschenken — op zoölogisch en geologisch gebied aan buitenlandsche musea; zij tracht Nederlandsche natuuronderzoekers hierheen c te lokken; zij werkt samen met de Nederlandsche Commissie S Uh v/h EEN der Nederlandsche Koloniën; 3 ` steunt de onderzoekingen van een SELENKA, een HUBRECHT, ` een WILKENS, een MARTIN; zij trekt te velde tegen het SS uitroeien der vogelsoorten; zij laat vaN BEMMELEN = a onderzoekingstocht naar Java's Zuidkust ondernemen; elpt Dusois aan schedels en KoHLBrUGGE aan materi Voor zijn anatomisch onderzoek van verschillende gaere: zij geeft aan de Siboga-expeditie een groot aantal Wier sE = uit haar Bibliotheek mede op reis en verleent haar steun en hulp aan de Commissie ter voorbereiding van een Neder- landsche expeditie voor de waarneming der totale zon-eclips van Mei 1901. Tal van veranderingen zijn onder de krachtige leiding van onzen tegenwoordigen Voorzitter in den laatsten tijd tot stand gebracht, veranderingen, die den bloei der Vereeniging zullen en moeten bevorderen. Dames en Heeren, ik ben gekomen aan het eind van mijn geschiedkundig overzicht. Is het leven onzer Vereeniging, aan welker hoofd thans als Beschermvrouwe staat onze geéerbiedigde KONINGIN WILHELMINA, niet altijd even voorspoedig geweest, met welke inrichting is dit niet het geval? Maar, waar de Koninklijke Natuurkundige Vereeniging den naam eener kleine natie naar buiten over de geheele aarde hoog tracht te doen houden, daar verdient zij den steun van iederen volbloed Hollander en daar mogen de mannen, die hun tijd en hun kennis ten dienste van die Vereeniging hebben aangewend in de halve eeuw, die achter ons ligt, aanspraak maken op den dank hunner landgenooten. ant in een tijd, dat zielenaantal en oorlogsmaterieel het lot der volkeren schijnen te bepalen, is het voor een klein volk dubbel noodig het Koninklijk woord in toepassing te brengen: „de wetenschap is een gebied, waarop ook een kleine natie groot kan zijn”. Ik heb gezegd. WELTEVREDEN, 15/7 1906. UITKOMSTEN METEOROLOGISCHE WAARNEMINGEN IN NEDERLANDSCH-INDIÉ GEDURENDE HET JAAR 1898. DOOR Dr. S. FIGEE. Regenwaarnemingen 1898. a. Aantal regendagen. b. Hoeveelheid regen. c. Ligging der plaatsen. d. Grootste dagelijksche hoeveelheid. — 308 — REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. : * A SIS: Sem Sleens 1898, EE qa NOS EN 2181218181 SISI 8|3/18|3| 9/2/3150 GlblSlalSleiolaälëlelsige E Eidoek Ee 16| 7| 7| 9| 5| 8|.5| 1] 3/15 DNI A E 19 1141 5| 6| 4| 7| 7| 51 01131 am Parigi EE 19|14| 8| 8|? |? | 4| 5| 411914005 ger; 1411715} 414 3| 9|1:11- 91 72 Geer Kantjana. . |20/18|18|15| 11|10| 8| 7/10|14| 7/15 QUIS. 8|17/11 20/17 17| 7| 7/|18|24]16]26 Bodjong Manik 18/16, 9/16 8| 5 15 | 20/17} ? dk an o 18|15|12|16|13|10|11| 9|14|12 14H ee Betoeng . 151131 71141 9| el el 51 72115] DOMI PRODAS 2. 25 33|13| zlı6lı3| ai al s|14/15/12/17 Padarntjag...... 30|11| 7115 9| 5| 1| 5| 7|19| 917 Oedjoeng Teboe. . . . |23]12| 7|12|15|10| 7| 8| 6/12/19/2 Pandeglang ...... 38|92 12|18|18 | 14 | 10 | 11 | 19 | 20 | 15 |26 Soekalaba, EE 17|16| 8/13| 9|16 4| 8 14/11/18 BE, 231]19]13|16| 8|11| 6| 2) 4|16/11/2 Socdimara rn 17119111 71 siul al 0| 7/14/18/1í Tjikaseengka. . . . . . 181921165119] 9| ei 5| 5 11|12|13]12 Ip .. ... 16 | 17 14 | 12 6| 7114113 [22/16 ipattat ........ [26 24191 122114114 | 9| 9/14/22/21/16 Landhuis Tjiomas . . . [23117 17 19 12 | 16 13 | 11 | 18 21 |23 2 Dramaga... 17121115117 8| ol10l| 6114115115 16 Dushiga. 20.5 16|19|10| 14] 15| el 8|10|12|21|18|18] Phpoetat ... V. 19/15|12|14| 8| 7, 3| 4| 5/22/1918 Parakansalak... ` 99|90/90|96113]18 | 11/ 12116] 22 32 29] Onderneming Tji-Odeng.| 33 18 | 231/27 | 14 | 16 12 | 11/18/2224 24 zu Tjisalak. [18/15 14 9211310! al 6/15/20/18 26 Cy vati 19117115119 4| 5| 7120 14 a Onderneming Sangcdin 21114115116 6| 6| 4| 3|13|19|15]2 Pikulan. a 93119 241201 9 11| 9| 6/10/18/17/2 Tjitalahab cep NW|xW|xw|xw| 10/14 | 11]. 7| 5/15/15 n 309 == REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. kat S 5 5 E E E: = = E e 2 ESSI. 2 21212 Jaar = | B ke CE a Ge E © D v : a 2 S = m e SEN o0 = Ce? > = e Um 4 = Fa ei < D 12. 1.6 25-819 — Bo REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. qu TT 1898. BI. |. IA S | E| Eur SSIS] alz] 513| Sn DJRAAJ A| RRE ke Goenoeng Tjempaka. . |21 14 DEET al 8| 9118/18/24) m DUIS ACUMEN NEL 24 | 22 |19 en i 2 1| 812019318 20 ENT TS 18 | 17 | 16 | 20 14 1719 9115 924 94 8] Ml Boenga Meloer. . .. . 18| 7/17]13|11| 8| 6| 5/13/17/18/30/ 18 Tjidjangkar =- on. 25 | 21 |23 |23|18|13| 7| 6/13/|23/19/95 u Ondern. Tjidadap . . . |nwixw NW|NW| NW NW NW 4/11 2 TIRE Le ls. 11/12/2495 |.8| 4|.3| Bl 4 D Ondern. Friesland . 22115117 /21115/1151 71.418 HS E O 13|15|NW|NW| 7| 9| 3| 2| 7 Panpgedhri.::... 16|19/|15|93|14|14| 8| 5| 8 HENDE uu. 16/12/18|23|11/|12| 6| 4| 8 Malabar, 14V uv. 22/|25|26|929|17]14| 5| 6| 9 TINO E ee 24|24|22|291|19|11/10| 6| 6 Go ee Soesoeroeh . |Nw|xw|14|93| 6|11| 7| 9| 8 Erit QE MR ERE 15120/18121 17/12 6| 6|11 Tjikadjang iod; 0|23|95|99|19| 11 71112 Tükadjang MW... 1417201 7.117 1181111 BÍ 9118 Ond. ten Warna. |17/17/23|24|17/10| 2| 1| 6 Bogda kin 14/19/2213) 11) 5] I 4 Kx | PEDE. x.. MISI T Laten Züge] 1... 125.881.2113] 51101.31.0) 9 Tegalwaroe, ...... 16/12/13|]10| 54 5| 4| 9| 7 TEMA | uu or 15: 9:12/18/11/10| 6| 3| 9 Prid... 2 Ss. 16/13|14/|93|15|13] 8| 3| 9 Thangkan |... v. 23|19|17|15|19|10| 4| 3| 5 Pasir Karolina... 21114/19|15|.9| oi 5. 113 dese KENE EE 14| 8|10/12| 5|12| 3| 0| 2 Ba. a V MIL 71-31 8| 41.0 3 Rengasdengklok er. Pp4 8| 3] 4| i| 4| 8| 1.3 ce E DAL 8 1 sla 5 eos a AN ee REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. = A z 5 ^ ie E = m = ¡> Š ENS. vH e E BE Jaar = = = m i dech = g = Q Rn i = = = - DEN E = ap = 5 > hx] . 8 v Ae = D = = = = LE o Q BIAS Ids IS Isil AH = $13 — REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. Kai | à | ciel 1898 TEIR | | 215151818 . Sial hl ER EE onm =| ve x ii ts wals >| 0 = D = Di e = = D Q OS Sms] SE] nol | | Wawang. EA 171111141 8| 5/11) 41 0| 2|14| D ER Pisang Sambo ..... 15|14 5| 4| 2| 6| 3| 2| 3| SHM Tjabang boengin . T Dr 413) 9| 8] 3] 310 5/10 Drangdan® .;..... 18/1416 25 12/16 | 7| 4| 9/18/25/2% Gendong Hedjo....[|17|11|12/25| 9| 9| 8| 3| ITI TURN Dess 39|18|15|27 14/|16|11| 6| 9/19/23/29 Pusiwahan o... 17,1 121131181] 8110! 5, 2| 7112/20/28 Poerwakatà tee 17 12 1015 11] 8. 3. 1| 3115/1872 TEN a laa 18|14|]15|14| 9| 7| 1| 1, 5/13/1912 Suite AL 30|12|11/16/13/16| 9| 6| 8120295122 Tia 1v. 15|16|14|18|14| 8| 6| 4| 5|14|20|22 Tube n VS sz 17|12|14|18|11/10| 5| 3| 5/10/16/18 e [S S. xw|14|14|14| 4| 8| 4| 1| 3|12|18|17 nr Be 11| 9| 8| 7|19| 4| 5| 2| 4/10/1110 Lemah Abang-..... 12|11| 6| 7| 11 58] ol 0| 1| 74 Soeur. | 5. 16|17|21/19| ail 7| 2| 4|16|18]25 Kamaroong `... ` 10 7|10| 3| 8| 3| 11 21 TIE Pamanoekan `... . .. 13|12| 9 10| 7| 7| 5, 1, 2| 18 | HN Passir Boengoer ol 6|13 11| A ai 5| 1| 4|14|15| B Wangon Redjo..... 17/16|20|20| 912 5| 0| 5/16. 2212 Tenger Agoong ....|15 11/16/20 18|15| 9| 1| 6/12/1618 Panaroeban , .. . . .. 23/22 |21|28 | 2118| 12) 3|10/22 22/9 Tp 0o 0 21|16|15|98|21.16| 12| 4|10|2225|99 Sarieredja ee 1/17/18[96|18|16 11) 3| 4/19/24 s assomalang ...... 17/14|12|22 90 14| 10, 4| 7118/2819 eMe A o. 18, 8/11/26/16/14| 8| 3 rii has ci uds. 20/15|20/23/|21/|15| 11) O »d vidi EE 24 NW|17/19118/13]| 9|. 3 Xüst.. | — 23|16/30/20|21]18]| 9| 6 Lis Oy 111181201 81.7] 7| 211 — 813 — REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. E ál 5 SI 'z ha. 2 = EN E Pe Be LCE | ef zd us 5 E 2 58 Jaar. PIT Esra ei BURISI1-|-5|5|41291!4!|^^ 308| 1371 103 81; 113 85 53 0 16| 157: 298| 266 1627 457| 281| 105| 124 32 6 68 13 4 9| 220| 633 2132 692| 369 45 23 14| 108 68 30 42 87 94| 644 2146 186| 126| 178| 525| 1531 180 88 93| 110| 390| 442| 346 2747 197| 148| 189 | 532| 1051 139 87 601 181! 330| 310| 310 2588 - Ba — - REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. 1898. lis Zeg, PUR msan rg, us. Djoenti re ER E Lemah Poetih Watoekoempoel E E e ERC $34 E, EW we "PIT 4€ e e e e ee? Karangsari 1 EE, A i. NW CR C i. Pedagoeng Soekawatie B E M TNT o MEN eee NE MeT ee Wow E EE LR as i Eo Wi, We d wu Stuw in de Gent. rivier. Petaro ekan VONN 4 m e E E Eege E LEE, pois Eat EE E ag WE e ge A LE Ee a WE a Wo wi D varii deor EUM TNI S DEUS DI 9X MN V "ran, | | SI? SIR SIS Fal Elei din Lad | 22117125112 116| 8| 1416 19/14 10 9| 1313/21 9| 9| 9 30|33|25|23 119/14 33|91]17/20| 7| 9 97/27|27|26 19113 39|95|94|96 20 | 11 27125 22121116 | 12 25 190115122111 11 27 | 28 | 22 | 22 ux 35 |99 | 24 Tm 8 24191123118 12 6 26/20 120113 | 7| 6 27/2518 20/11 ? 24/18/19|16| 7 9 17115121 118117113 17122 119/14 11 | 6 22 2111611715 | 9 2417191112111 | 6 17115112 110111111 241211923 116/1717 19131141 8| 7. 4 38|93|19| 9113 | 12 27123 22 19 13 | 12 2111816 nj 75 26|19|19|14| 9| 7 24116116 d 718 15/14|19| 6| 7| 8| 14|17]19| al 9| 7| 22|17|23|14 11 10, Juli. O OQ OD -1 — Ot HK OO $ DO) c» c 0o CD A DO sl Vë, GC -08 Tc ue Augustus. September. November. jad Dojo soo» Dit Da hs | IO C2 DO m DO OT a 00 00 CH C2 Ga bo Ol OO E -1 00 D 0 > Eech EN pak co o OX o» Doo Qo e © Ot A E ID xow = MB = REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. | : - | SE e A A Y D o | | ER | Edu E c 4 gr D SEINEN A T pO 2|3/|8)£8 |. Jaar. ziel 3 al e 1 = 5. | 0 dod Eie 3 D = = D = = E = o o c Bumi-€|4ulils|sms-4io|-|- A 354 328| 356| 156| 165| 131| 195| 9| 42| 204] 103| 307| 2350 389| 302| 397| 339| 105| 104| 148| 89| 30] 88| 149] 470] 2619 264| 219| 267| 63| 80| 183| 213] 17| 32| 143| 45 375 1901 230 270| 200| 78| an 235] 190| 5| 27 19 66| 427 203, 124| 295| 56| 103| 279| 154 | 4 IA 194| 462| 724| 287| 291. 182| 131| 39| 75. 1731 2471 6221 TT er] e = ec — > Ga > e — wv tS et pà — 316 — REGENWAARNEMINGEN, à AANTAL REGENDAGEN. 1 : IEI = 5 : B = ls [s > : É 18958. 3 E BIS aS $8 12 = 25153 als Bin Sá (=|<[3|5/5/4/2|S|218] — Kalibakoeng....... 26|25|19/20/15|11| 8| 4|. 5 O ORE E 27,26|20|21/|13| 7| 9| 4| 8 Boemidjawa....... 25|26|19|24|18|11/11| 6/13 IM. LL E 21/,26|15/23|12/|12/|10| 5/14 Balapoelang. ...... 23|21/19/20/13|11| 7| 4/10 Nuptiis oss. 20123/20/20/|14/10| 7| 4| 9 AAA 25| ? |17|18/14| 9| 8j 2/11 PONDOBRE 24.4. 24]21|14/19/15| 6| 8| 3| 8 Bomen, E 24|20|21/13| 8| 9| 7| 2| 9 e AI 4. 13/17|10/15| 6| 5| 9| 3| 8 R 23|22/15/20|17|11| 9| 3| 9 Igir Klantjeng ..... 24|21|12|14| 9| 4| 4| 8/11 agoejangan ...... 15/22/14|17/17/12| 9| 4113 DOCmÍaJOS |... ou. 20|20|16|18|11| 7| 7| 2| 6 Paus... oo. 20/23/12/13| 9| 4| 7| 0/|.3 o nd. 25 2k97 2115| 71 7] 4| 3 ROMAN ANE dps 26|25|17|18|13| 9| 8| 3| 6 D EI. VR. 19|19/18|14|12| 9| 6| 3| 4 enee MN. e KE BED 2 21 298 DB. 0 ls. 23|19/27/16|10| 8| 5| 5| 6 SE eeh lla 33|21|24|17|12|11] 9| 1156 bea bt dus. 22117|27|14| 9| 7| 4| 2| 5 une ri, 18116/251710 | 7| 6| 1| ? Atos s. 22|17|21|14| 9| 9| 4| 4| 3 Koebangwaroe ..... 19/11)20/10| 8| 8| 3| 2| 6 Kramat (Losari) 14/14| 18| 8| 7| 9| 4| 1| 3 NE 13/11] 9] 61-61 4| 4| 3| 3 Sigoeguer Se d 14125|25|23|17| 9|10| 6| 9 Paninggaran ..... 21/24|25|18|17|15|10| 7/12 Kandangserang. .... 26|24|21|21|22/16/11| 2/12 — 9817 — REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS, i : |: d ` zE ¿13 | ¿Ia = ed A + EIS. 2l.r841212| P ne EUS-32|&8|2|8H|I492|X sig BI || 4 |. SeS [d | BN] BE 860| 669| 299| 341| 244| 272| 215|. 41| 43| 153, 192| 379] 3708 1185| 690| 351| 377| 199| 220| 248| 91| 123| 306| 374| 922] 5086 872| 567| 316| 536| 286| 188| 210| 42| 74| 274| 334|.493| 4192 171| 411| 251| 441| 338| 96| 132| 33| 173| 251| 251| 520| 3668 323| 424| 254| 379| 106| 236| 145| 28| 102| 128| 160| 503| 2788 379| 435| 294| 215| 209| 201| 137| 94| 132| 241| 137| 664| 3138 365| 537| 318| 248| 184| 172| 156| 42| 67| 180| 217| 791| 3277 271| 357| 394| 365| 201| 158| 292| -31| 84| 200| 143| 629) 3125 294| 408| 372| 236| 119| 144| 178| 28| 106| 214| 113| 493| 2705 300| 417| 310| 302| 143| 174| 174| 13| 132| 185| 142| 550| 2842 364| 337| 241| 264| 148| 149| 168| 18| 98| 243| 243|.536| 2809 440| 304| 276| 282| 219) 49| 105! 92| 183| 246| 422| 312| 2930 304| 376| 284| 398| 218| 236| 109| 18| 162| 679| 390| 710| 3884 249| 245| 291| 246| 186| 202| 152| 21| 103| 322| 210| 511] 2738 250| 452| 203| 270| 158| 162| 178| 0| 80| 226| 167| 742| 2888 7198] 633| 523| 338| 234| 104| 254| 43| 83| 159, 137| 568| 3874 244| 399| 529| 312| 229| 107| 124| 21| 103| 192| 122| 530| 2912 569| 549| 439| 445| 360| 159| 168| 37| 57| 702| 740| 609| 4834 601| 709| 442| 470 494 258| 178| 57| 123| 175| 271| 584| 4292 338| 386| 502| 461| 160| 168| 202| 31| 63| 72| 341| 575] 3299 143| 587| 537| 522| 312| 266| 156| 5| 66| 249, 293| 582| 4318 311| 376| 758| 314| 230| 113| 223| 16| 45| 77| 389| 541| 3393 286| 397| 443| 341| 178| 135| 147| 5| 46| 149| 260| 653| 3040 360| 288| 449| 199| 117| 104| 144| 68| 85| 156 127, 366| 2463 304| 216| 550| 136| 166| 117| 76, 10, 49| 68| 111) 242| 2045 | 206| 188| 527| 8 55| 110} 4| 9] 178] 119| 356| 2082 320 | 295| 196 + m 104 185| 9| 571 156) 50, 307| 1825 572| 785| 538| 634| 231| 170| 225| 132| 163| 408| 575 764| 5197 652| 712| 434| 569| 296| 332| 200| 93| 271| 544; 513| 824| 5440 644| 660| 394| 408| 192| 314| 144| 89| 204| 251| 284! 5731 4157 = 318 — REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. E IERE dmt be? = 1898. ke Eat | 215/2189 Bln CREMER E = [5] Y = D = 5 pm ER © OIM Simia 4o.) Stuwdam Genteng. ..f25/21| 2316/17 | 16 | 10| 10 | 10, 13]| 19/21 Dni. diu eu. 31|20|21|92|16|11| 9| 5|13|14|18|22 Radio het. ..|24|26|21|18|17|10| 7| 911315115122 Gintoeng ...... ..[|34|23/24|21|18|15.| 8| 913113122193 Dun. ui eun. 26 |25|22|17|14|11| 6| 7/13/14/18/22 Karanganjar ...... 24|93|20|17|14| 11! 6| 91161 14118 [84 Petoengkriono ..... 171231] 8/19/14! 6| 6| 3/11/16/20/18 . Bardo. can. 35|20|20|90|16|17| 8| 7|16,20|91]26 Dabit. doc, 23/25/21 |20|16|10| 5| 6/13|14/22/21 Kanaan RE E NUR 22 |23|18|14|13| 9| 4| 9/10/16/16/19 Kemassan GE HAS 23/19 11610/1311) 6| 7/10/12/12/20 GARE AT E ER 26/21|16|10|13| 7| 5| 6| 8|13|13|20 Oeloedjami |... oui. 12116/113| 7| 9| 7| el 6| 7| At NWiradessa «5. in. 14115| 7| 51 6| 8, 6| 8| 5] 9| 9120 died Q4. iun, 233/91 14| 9|10| 9| 4| 8| 5|12| 9/1 Pekalongan . .... 33/24|13| 9|14|10| 6| 9| 7|16|12]|20 Pringkoeroeng CEN IPC 20|13|22|10|11|13|10| 5/17|24/25/26 arangtoeri......., 30|16 i4|11|14| 5| 4| 4/10/12/14/1 endak Uu. ls. 1515/14/10 8| 6| 4| 3| 3/13/17/18 Sedi 2 Ne; 16/15/19 11/10| 5| 1| 3|11|15|15|1* Pingkob wu 25%; 18/|13 16|10| 9| 4| 5| oj10/15/18/M Modi. lina man: 17115122 13110 4| 2| 5| 7/12/17/1 Gending O 18 15/17/15) 6 3| 2| 4| 210) 6/8 NONE: boeren 14 1411612 7| 5| 3| 4| 9|15|13 18] u Godin s.v. un. 16|13|12| 16|10| 7| 3| 4| 9113/16/1% rf dos 12 16/15/1415 | 6| 2| 4| 9/10/14 15) In TGE 2012111111512 2| 3| 2| 6| 91131 a DD a, 16116) 8110/11] 3| 21 2 9 8 H d us nn 14/15 | 14 | 10 91101 Së tt Roka EIL Ce 18115| 11/10 = 5 5 2| 5|10] 5118 a — 319 — Januari. Februari. REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. me = E Li T ER | a ee E = E 7 = D g E 4 nS = ge = ER D Jaar CRE ae — e = 15.15. 4410101 395 | 269 | 247 | 118| 348| 439| 446| 672| 5295 171 312| 2249 +- 380 — REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. d gi RI [EE BIS sl. 5 E S E E 1898. S E Sa Le PE gk * = 22 D ei213 Ela] EA SEIS ei = e lr SI Bil Sieg Ss EI Alal ass el © |12ıRA Hotel 1-9. Lé 16/15/1410 12- 5| 2| 5/10/11 MH DARE an. 211911511019] 6| 5| 4110/1413 M Dad... umo cun. 96 211141131 9| 6| 0| 2| 8]|11]| 14[H7 Diebe rr 201151 9110) 8| 3| 1| 4| 6| 8/14/13 | Pals x los. 236|17|15/|15 10| 4| 1| 4| 6| 9/13|14| 4 Nili si. 19|16|14/|15|11. 5| 21 8| 5| 4| 7/18 i ca a E 201141111 7| 9| gl 11 4| 1| 7| TIM » Braga EH 28 |22| 13|19|13| 6| 2| 6| 8/14/17/21] u abu aub EE 33]92|13|16|15| 6| 2| 4| 9115/15/18] 8 odia eSI QU 1711491151151171 5| 9| 4110119311981484 19» Mie us urn 14|11/12/13|13| 1| 2| 4 10| 9/13/13/ 10 ong. dese. 17/16/1114 13| 4| 3| 5/11/13 14 15] 1% Ga SE dE 17113116112 | 8| 5| 11 3| 4| 9|17|13| 1W Gonpmg 122 1i... 16/13]15]11] 9| 5| ai 3. 8/12115 M| ML Nach ia PIT. 14 11471181101121] 7| 31 5| 8111) 9/1] m GRÉ. ons os 9|12|11| 8| al 3| ai 3/12, 8|10| 8| Y Karanganjer. .. . . . . 24|94| 9| 7| 7| 3| 3| al 4110/11/20 m Djeengsemi ... . .... 24 119|12| 9/10] 3| 1| 5| 8| 7|11|18 "m Bee. ee Zuse 21|19| 9113 6 1| 1) 3| 4|13| 9/24 1 Wanajassa ca so NW|NW,NW|NW|NW|NW| 7| 7|17|11|23 25 Tjendaga Re a 9116 6| 51 sl sl Al 0| m me " Madjenang ....... 20 [21] 18] 19/12) 6110 2| 8/21/2112] IN Soemipijseh |... 111314] 6| 8| 3| 2 0|10|15,23 BI P Widoro Pajoeng . 9|13|xw| 6112| ei 1| 0| 7/12/18] 19 T Karangkobar ...... 25 | 22 | 23 |26 |20/13| 9| 8/|14|18/28 24 TIEN ds 18 19/91 22|16/10| 8| 4| 8/18/22 er a co a . 15/23/18 16/12 10| 7| 2| 7/18/2428 3j; maart ER 15|13]14]19 5| oi 5. 2| 4119198207 © Poerbolinggo ...... sw 17/15/19|15| 6|10| 6| 9/21/2112] ¡y tsari ........|16|21/20| 14] 13| 8| 9| 8,12(21120122 == yl — REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. 1 > M M E 214101218 AA AE : 2153/1218 8 Jaar. Bear 5 o = =, D z = a E 13 © D NUR dress 349| 233| 259| 102| 160| 196| 36| 74| 210| 128| 236| 198| 2111 430| 252| 223| 294| 94| 92| 27| 57| 103| 169| 202| 253| 2126 4791 325| 219 171| 119| 77| 0| 32| 81|215| 265| 213] 2196 686| 328| 225| 145 | 111| 32| 5| 124| 106| 289| 316| 285] 2652 164| 384| 432| 325| 261| 38| 2| 42| 73| 130, 250| 257| 2958 490|.394| 295| 144| 191} 62| 8| 112| 55| 105| 184| 216| 2186 391| 316| 206| 115| 195| 65| 15| 114| 10| 137| 138| 171] 1873 503| 376| 286| 154| 130| 29| 3| 92| 54| 164| 176| 229| 2196 370| 396| 288| 244| 354| 79| 33) 103| 169| 190| 203| 248| 2677 431| 648| 505| 185| 366| 100! 64| 132| 171| 156| 237| 245| 3240 178| 221| 183| 178| 9241 al 30| 145| 185| 126| 217| 102] 1793 283| 266| 116! 159! 243| 34| 18| 136| 162| 305| 295| 133| 2150 335| 235| 297| 210| 230) 88| 5| 127| 55| 191| 391| 163| 2327 138| 152| 89| 104| 109] 48| 3. 39| 87, 119| 117] 104| 1109 313| 236| 133| 189| 158| 119| 27| 91| 167| 227| 309| 200| 2169 186| 420| 197| 135| 210| 140) 11| 131| 189| 206| 200| 135] 2160 373| 535| 308| 137| 122| 34| 7| 34| 32| 165| 135| 395] 2277 534| 465! 262| 136| 235| 371 5| sıl 60| 114| 155| 328] 2412 390| 346! 185| 106| 97 8 al 42| 11] 92| 131, 291 1701 Nw | nw | NW | NW | xw | nw | 217| 69| 229| 184| 525| 530 317| 267| oni 47| 212| 103| 20| 0| 122| 547| 878| 434 3037 255| 360| 251| 188| 239| 228| 187| 27| 110| 538| 361| 324 3068 288| 301| 237! 48| 161| 121| 18| ol 268| 847| 608| 355 3252 322| 332| xw | 187| 335| 161| 10) 0| 387| 670| 940| 226 382| 322| 435| 584| 310| 175| 164) 90| 282| 249| 642| 596 4231 394| 452| 329| 315| 27 el 74| 124| 456| 616| 706| 4079 342| 601| 558| 454 e UN 134 13 | 198| 419| 602| 746] 4605 184| 281| 163! 221| 1971 49| 70| 26| 67| 601| 343 354| 2486 SW | 316| 153| 445| 230| 106| 94| 19 208| 519| 347| 4671 „50 344| 506| 310| 492| 338| 169| 186| 145| 165| 506| 473| 425 5 — 399 — REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. P | are ELS 318 8/80 1898. EAR WINARAH | 515/35 13 E32 87 Sialsi| i Ela Ei. E E EIN: 1898. ENAKAN IEEE 51313 5 13 (8/3 2312/38 Balada sis ein ISO Zi Alben. dede bre. 11| 8/13| 9| 8| 4| 0| 0| 41121181977 BE o en. 21|21/19|16|14| 5| 5| 1| 7|17|95|26 Penoenggalan. . . . . . 11118] 141131 8| 5| 1| 0| 7|Nw|22]24 Keboemen. ....... 13 114111] 7 INWINWINWINwW| 8| 7/17/15 Petanahan. ss 18/19/|15/|12|17|10| 4| 1/|13|xNw|22|22] — Karaaganjar::.s. sad, . 19/17/15 1216| 7| 2| 2| 9|19|18/22] 1 Kedoeng Wringin . . .|24|20/22|15|18|10| 6| 3| 8|19|20/21|- COMDOBE ..-. vsu. 17/19/18|13|18| 7| 4| 1|11/21|20|20] 8 Eok ads Euh. 16|20/18|14|14| 8| 2| 3|10|19,|22|19| - os QUERER) 13|14|14| 7|15| 8| o| o 9|18/19/1 Bedegoan: o oas. 17|16|14|13|11| 5| 2| 1| 7/19/23 ii Pososliel o mee vor. 14 141151 9/10| 7| 1| 0| 9117122125 Womeobo; : 5. a. 24)21|25|21|21|16| 6/11/12 20/25/28/- SANA nakenin 15117114) 8| 8| 6| 3| o| 9|19/22/2]" EE 1518] 19 | 1417] 8| 5| 5| 21908 El ie AAA 10/17/|18|13|18|13| 7| 9|10|20,22]20|- Bogodone A 11/18]16| 9l10| 7, 2| 1| 9/14/18/10 Poerwogondo ...... 23 14|18|13|15| 8! 3| 2 |11|21|22]95]- GM Li on. 21|19|13/10|10 5| 2. 1| 8/19/2212 Wong an iss. 12|11|10| 8|11| 4| 1| ol 3 14/16/8 IRURE os ss 31|20|16|13|10| 8| 4| 3| 3/18/25 aM Kepa «02.5 62s. 23|94|19| 14| 14 | 11| 5| 6|13|22/95]99] Deng + ¿tir NW|xw|xw|xw|xw|xw| 5| 4| 6/16/23 m Ketandan. voe: ie. 14191] 9/10/13. 3| 41 2| 4/10 n rz EE 25 24/19 | 18] 21110] 8| 4| 5/21 31/26] E Ioh. ios uus. 18/25 |19|10|12|10| 4| 7| 61181887 Mageinn. sier 21124 24 13/14 11 | 6| 5| 4|17| DIS. Redjosari Ju Qe t xw|19.14| 7| 91 6| 5, 2| 3/13 171% ME uo V 230|18|15|12| 9| 5| 4| 4| 5/17 12 122 Gorang (arêng... .. 231|91|15|14| 7| 4| 51 3| 31H 14 m — 325 — REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS, ! "NE TE d nw = = - 2 2 KE a ; 5. E E E. Jaar. E E 99-49-15 |»44192.9 5 303| 261| 274| 265| 209| 80| ol 0| 188| 411| 649| 673| 3313 409| 423| 188| 422| 211| 98| 32| 24| 128| 655| 657| 512| 3759 241| 317| 175| 372| 135| 208| 6| ol 128| Nw | 694| 655 220| 218| 270| 135| Nw | Nw | Nw | NW | 215| 296| 671| 473 200| 340| 197| 184| 235| 152| 21| 1| 318| Nw | 741| 410 263| 209| 200| 170| 201| 66| 6| 39| 127| 513| 547| 498| 2839 238| 238| 290| 175| 126| 96| 45| 39| 113|1026| 699| 694| 3779 302| 356| 216| 149| 186| 121| 15| 2) 115| 702| 525| 608| 3297 403| 313| 179| 177| 239| 108| 12| 13| 139| 791| 504| 431| 3309 233| 214| 165| 136| 334| 69| o| 0| 386| 570| 715| 485] 3307 229| 261| 186| 124| 229| 148| 5| 2| 179| 373| 676| 606| 3018 204| 267{ 237| 114! 175| 50 2 0! 162! 285, 587| 509] 2592 301| 419| -489| 408| 303| 324| 42| 74| 134| 322| 755| 593| 4164 197| 232| 206| 61| 127| 110| 12| 0| 185| 346| 671| 429| 2576 227| 363| 332| 108| 330| 84| 26) 9| 121| 475| 645| 366| 3086 180| 200| 215| 163| 240| 220| 97| 49| 133| 573| 519| 288| 2877 202| 275| 218| 136| 207| 2201 13| 2| 192| 554| 382| 342| 2743 434! 152| 252| 226| 303| 1201 191 5| 185, 730, 517| 415] 3358 188| 248| 180| 61. 193| 84| 15) 1| 81|277| 618| 544 2490 141| 1654| 174| 63 104| gei 3| o 42|379| 319| 244] 1719 847| 324| 158| 315| 190| 69| 34| 48| 78| 644| 891| 746 3844 396| 437| 247| 304| 189| 161| 96| 49| 138| 374| 856| 968; 4215 NW | nw | nw | yw | nw | xw | 56| 85| 116| 345| 414| 575] |... 878| 257| 234|-145| 125| 152| 39| 14| 48| 139| 198, 298 202 162| 259| 254| 85| 239| 231| 86| 60| 46| 252, 238| 406| 2318 210| 324| 197| 155| 93 134 102| 42| 68| 267| 259, 294| 2145 160 | 209| 153|. 53| 78| 54| 66, 10| 120, 204, 255 286| 1648 xw | 351| 133| 46| 76| 29] at) 14] 99| 140 379) 337] ees 189| 162| 190] 88| 126| 27| 26| 28| 79| 197] 196| 275 1583 1911 2334| 155| 113| 71| 10| 21} 12| 77| 191| 236 245| 155 — 326 — REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. S d = Blei E 3. IPE 1898. E isla] ||. 2 HEEL SI9/3|&[S SIE 2 AS sala dialsisis 15123141161171 9|19| 9116/19/22 ringin Anom..... 16|22|13| 9|16| 7| 4| 5| 4/11] Sockörame... ........ 19/20 15/13/13 10| 7| 412/18): Mak Padang: 15/21/15/12)12|) 7| 8| 3/11/1891 Soember Manggis kidoel | 13 | 17 | 12 |14| 15 | 4 12 8/15 1714 == Bul em REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. " Eege: Ss ls di La de | | | = = | £i 2 dëi [» E E T: D OO Ee 1. ei ; 5 | S 2 Bie Jw: "Ig = E Ste 5p Ki = > ei - Ze El Ge - — bech + = E A u Se = m - ER e D ele | ad | Ssi 8121 379| 334| 165| 176! 70| 52| ol 43| 15| 1541 335| 2535 693| 382| 443| 479| 360| 11| 59. 65| 184| 251| 532| 3459 498| 196| 473| 157| 975| 61) 23) ol 12| 264| 161| 357| 2477 969| 116| 267 | 105| 208! 15, 95| ol 0|1358| 991 185] 1424 452| 463| 613 | 283| 380| 34| 46| 17, 55| 224| 279| 515| 3361 177| 278| 335| 160 al aal 111 3| 0| 191| 53| 214] 1686 | | 247| 251| 152 190| 241| 111 89| 9| 61|210| 336| 326| 2123 > D TE O) O > > [a e) c2 CO Hi O) f -— J lo] » 23 e e -] E = Q9 o2 rem =] vo bi KA Qo c2 00 de) o er — [P] 325 | 523| 44| 175 | 161 ; 99 | 10| 202| 365 1964 | ) 0 22 | 301 1 212| 323| 70| dd 2771 15 ol ob ol 112] 57| 209 1372 291| 995 | 256| 264| 2001 68| 105| 122 349 1018| 498] 308| 317 1341 gel 281 ail 14|953| 405, 552] 3471 E 9841 98| 31| 60| 118| 407| 373| 386 2525 2101 242| 984 194 314| 60| 36| 30] 152) 456 17, ics 244| 323| 222| 139 194| 51| 114| 88| 328| 685| 474 = Bg — REGENWAARNEMINGEN, AANTAL REGENDAGEN, i | e| n ul SIE! | EEE 1898. 8lBlglal Il ¡[EM 313/38 2/5 > 12/5/1513 SIRJA Aim ss || 2/0 ma | | | l anah Wangi...... 17/18/15] 9114| 2| 5| 4| 4 EE 5|20|11|13|13| 7| 4| 414 Wonokoio (Tempoersari) | 14/21/1212 |10| 6, 7| 5| 7 EE E ali 1291151141 7/11/11]/16 Wonokerto II. ..... 16/194, 9|18/[16| 5/10; 8/11 Ka GRAN >... NW|NW|NW|14|114| 6| 7| 9| 5 GAME. c. E 14112|Nw| 3| 7| 0| 5, 3| 1 make Ee 12|15| 9 71.0). 510008 Gree 15 NW| Si 61 6| 2] 6| OIN Djatiampok Ls 91141 4| 31:61 0| 27 028 Gading koelon ...... 1190/12/12 8| 5| 8| 2/4 LM Anjar kidoel. .|13/17| 8| 8| 8| 11 21 0| 3 kalone Is Se, 9/18/11 91 9] 11 61 018 idi e DIL 19119119119119 1 5| 8| 1, 8 BE. I. Wu 21/23|10|19| 8| 5| 5| 5, 8 Kertosoeko e. .;... 9119111911711921] 6/51 219 PER. di ves NW Nw 8/27|19| 3| 7, 6/13 SOR. d es 15|NW| 8| 7|NW| 1| NW|NW|NW Gading Wetan..... 161191 8114| 8| 11 8| 119 Ee 19199113119111 4| 4/3, 9 Pandanlaras .. ...: 121211101991 7| 9| 41 313 coli E. NW|Nw| 9| 6| 2| 2| 0| 0| 011 Dosen. 2... . NWINW/10/12| 7| 2| 6| 2| 0 Sendoeró ` Ge iu. 19|21/24|14|14| 7/12] 8/10]. UE sa 13121171141 71 21] 01 0 ? Ba . oa. 18/2981 2111) 0| 01 5| 01:9 PASAR E 15]17| 71121411 sl 98 dan, io, 16,21|20|16|11| 5|11| 5/13 Randoe agoeng. .. 13119 61 9/91 2| 7/3] 9 Alas Dr 26|26|25|19|19| 8114/11/12 — 898 = REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. : = M 5 n D 2 1 813 3 ri E 22$ BB Jaar. = D = = Ed = 4 > e = © = 5 = D m e D a A Ia lm dp | ks 23| 55| 59| 202 1142 12| 185| 500| 289| 2151 I 55| 209| 422 161| 1853 wl 299; 321| 269| 91| 117| 149| 23| 83 445 301 406| 2829 3os| 2/8. 83| 234| 203| 47| 54| 14| 33| 318| 447 241] 2343 > 565| 857! 319| 330|. 74| 298| 235| 171| 928| 446| 512| 5130 — 334 — REGENWAARNEMINGEN. zn AANTAL REGENDAGEN. en in : GE: Suen "E HENS i 1898. SIE E 1. (EL 5000 2513 &IZISIS 91288 Sia|=S|<|=|[S|5|<|2|0/Al Me EE 7|12|10| 3|17| 6/|13,10|12| 19] 9212219 Taman Gloega ..... 1617123 114123, 4/17, 13/15 116) aman Turm Vr 1951318115116 | 2| 3| TrA en 24125 19/10/15) 2| 8| 2| 0 aber Pandan 19123] 12/21)14| 7, 8) 6/14 Wag Tama. o, 21/18| 5/16/11 14 A D EE 21/16| 5|10|11]| 8| 9 LAREDO .$ . 14.5 39131117117: 91131 9 Si Borong wate arti bh 7,5 4| A Batangbaros. . . . . . .|10|16 11/15/16 | 12 | 10 ER Qu. 28/|17/|19/22/17. 11| 15 Gator Date. Ls... 24 21/22|20/16/10|17 Boeloe Estate ..... 12/10| 3/15, 7/10/11 Lingga Estate ..... 12/14 8/13/|12/18/14 Del Moeda. 7.. 14116 1 31191 8j12114 Dbe a ; 18/11/14/16/15|16| 9 len ECH 171131 161420113] 71 8 Tanah Prok. 24/21/11 '22/|16|10| 10 Soeban Ajam...... 26 |20 | 1212291922113120 Mijn n°. 3 Djeboes . )|20| 12 | 14 | 21 | 16 | 11 | 13 _» , Blije .5|19/12|12|19| 11 12 | 11 Soengei Liab... ITB 10114 15110113 112 erawang eit )]14| 9 14/13/10, 6| 8 Soengei Slan... .. 1)126|17|171901|17| 18| 19 nou an 7]13|13|14|15|17| 13| 15 D Het opgegeven aantal regendagen voor de stations ware aantal, daar des Zondags niet wordt waargenomen. — 335 — ‚Januari. REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. sle abe S 2 5 9 = E 5 a |2 5 5 Jaar CEE EE disi e, 55| 111| 68| 511| 1531 145| 281, 427| 355] 2893 187| 492| 58| 455| 155| 176} 179| 310| 380] 3434 128| 139! 62 3| 18| 16, 68| 344| 316f 1907 198| 188. 73, 21| 4| 0| 135| 4661 448] 2380 472| 1601 169| 40| 68| 314| 757| 938| 593] 4565 85| 41| sol 168| 74| 82| 304| 85| 361|. 1767 77| 122| 36| 147| 48| 52| 218| 342| 256) . 1739 148| 51| 170| 35| 147| 215| 96| 125| 276] 1912 110| 100| 69| 103| 105| 86| 54| 162| 200| 1706 143| 179| 121| 97| 245| 224| 493| 208| 476| 2877 303| 300| 186| 166| 166| 437| 381| 326| 881| 4465 379| 269| 157| 236| 195| 203| 302| 148| 601| 3542. 68| 62| 70| 161| 201|.246| 173| 199| 131] 1611 295| 296| 339| 328| 138| 242| 573| 261| 454| 3781 144| 195| 83| 123| 110| 145| 259| 175| 134| 1689 295| 197| 226| 114| 204| 382| 392| 194| 409 3244 359| 210| 118| 105| 311| 258| 189| 411| 296| 3201 304| 190| 117| 121| 164| 106| 354| 161| 536 2854 296| 238| 85| 193| 127| 174| 312| 311| 489 3075 441| 203| 143| 252| 179| 263| 309| 411/1264 4549 330| 184| 186| 70| 210| 195| 237| 275 |1331 3849 180| 180| 139| 97| 135| 102| 253| 205| 574 2530 334| 154| 105| 104| 72| 97| 282| 322| 370 Ain 185 | 146| 292| 165| 154| 261| 193| 276| 460 2854 ə86| 289| 148| 196| 114| 92| 199| 241] 317 2339 — 336 — REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. Së | | ag CHE: B E ; | B = 5 E E í 1898. SE dr E. 12/3121 Alar Si9|3|&|$|Si3| 2| SISI SIH = D S Aj © = = pi D Sr LS nE Siamla|<|=[5/2 312 rr. Bin. a NAGA )|234| 9 man 9115 410 18|11/21| 10 Pangkal Pinang I. %|23|10|14 19/12/10 13/10 | 9/18]|13|19| m h ` . [22/19 20|17|10 13| 8| 8! 7118/16/23) Mi INE aa ') [2415/20/12 13 10/13 | 5/12 17/16/25] W DU GE 27 | 23 | 12 | 27 | 20 | 16 | 11 | 18 | 24| 25 | 25| 27/ Bi Batoe Mandi ...... 21 |13 | 20 TT 9| 9| 3/10/14/16/93/ 16 Bengkajang....... 17 16 9|22/18/10 10/11 20/19/2119] 4 SHE EE EE 16| 9/10/21/21/20 25/20 | 22 | 10| 12/21] 200 4 DNE 1 2 w 8 [1014 13 19 |20|11/16| 6/15/12] 15 | SR 1) Het opgegeven aantal regendagen voor de stations op Banka is kleiner dan bet ware aantal, daar des Zondags niet wordt waargenomen. — 337 — REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. y | z 10 B dE, 2|8|2|3|3 8 2 = = ze = ES ap eu + - = Eis S] 2 z = = D = = = ET s 2a] aalala = 327| 81| 217| 265| 229| 163| 255| 103| 128| 286| 181, 294| 2529 258| 175| 176| 258| 115| 133| 84| 159| 90| 312| 267 454| 2481 279| 231| 222| 330| 143| 202| 86| 183| 129| 323| 332| 485] 2945 667| 380| 314| 180| 274| 122| 187| 41| 99| 346| 324|1181| 4115 490| 354| 130| 386| 287| 217| 183| 173| 501| 361| 265| 487| 3834 326| 228| 232| 150| 147| 138| 134| 64| 79| 203| 334| 594| 2629 322| 266| 51| 313| 146| 196| 107| 170| 327| 232| 261| 512| 2903 181| 158| 139| 105| 358| 191| 535| 227| 375| 152| 132| 197| 3146 244| 95| 157| 218| 182| 119| 383| 121| 121| 29| 154| 116| 1939 de — 338 — LIGGING DER PLAATSEN. 1598, Anjer EE Tjileg SR We e Moentjang ..... geg Betoeng . dia . EE Padarintjang. . . Oedjoeng Teboe. E AEN EN ENG p deti WoW MA EE ea o M S AE Wi ow RN TUE V Ek WAN er EE S Ondern. Tji- Deme mm Tjisalak . sam Order Geer Pasikalam ` Tiitalahab : Hoogte boven zee | Meters. Residentie. T 3 19 30 Bantam. Batavia. 9 Preanger R. ” Afdeeling. Anjer. Serang. Lebak. ?? 77 Pandeglang. " "n LEI Bizonderheden, Irrigatiewerken Noord-Bantam. Rijst en Koffie- culturen. 23 | Serang. | Mr.-Cornelis. Buitenzorg. 77 H 7? ?? Verschillendecul Liberia. Thee" 3, Koffie. Koffie, Thee, . Thee. Koffie. y Soekaboemi. .. 3? Thee, Koffie, Pep” | | | | — 309 — GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR < E = S Bh E ei ; za P B E z E E EL 43x33 5E 21813214515 = D = r Fee ES ap E e > 5 Fa e D O S E? < > 72 A: 60| 60| 25| 29 9| 23-40 11,9941 01 70.1 M0 Wi 52| 23| 53| 44| 52| 23) 22| ? 70| 39| 140 46| 53 el ig) ? 2 ast aal 381 361 39| 170 Nr us! 181 12| 44| 27| 30| 30| 49] 651 7| HB EE m: 45| 65| 4o| 45| 20| 501: 45] 70} 86, 127 HE i-35| gal wgl 32| 36| 46| 53] 58] 95| 78 MI 3| 33) H5) 70|) 49| 22) 33| 34] 3Q 55| ? Bra 85| 54| 69| 30| 20| 70| 64| 65% 33| 35 B HI 39) 68|. esi 41| 48| 371 481 #5 ai 28 BI 6| 26) col sol sol 30| 46] 40| 51| 38, 86 BE & 97| 60| 55| 65 4| arie 871. 541 204 IN! BT 45| 69| 461 45| 321 398, T4] 36| 30] MO EMI 4 33| a9| 72| 57| 18| MEF 191. 301.78 91 35| 20 6| ‘aol asl 411 gi | Qi 001 A N HI 9 sel 4| sil agi 8| 5| T] «| N5 MI S 15| 43 36 93] 37 pi 161 43! 108 94 MO 4H. al AT. sgl 4o0| 3941 ae 2381 49| 41 72 5B5| 50| 60| 61| 87| 102| 35| 45| 37| 75, 70) MO Wi 85|-50| oo! 4o) BS 50| 451 45] 50| 40| 30 63| 64| 55| 115| 38. 129| 40| 70, 68, 70, 69| 56 Hi 76| uni 7) 46| 48| 52| 46| 103| 43| 96| 62 67| 50| 51| 96. ei oul 69| 31| 62, 57| 59| 48 HI aal agi aol W) wi 801 Hj Bl 761 66 S: 5i| 30| sol Sol 38| 84| 46| 70| 81| 79| 51 55| 26| 31. 66| 71| 94 48| 15| 76| 81, 100, 100 "i Mi 51l 46| sol 35| 27| 46| 55| 47| Bäi 56 281 41| al 49. al 13| 20| ei 3] 71| 52| 62 48 191 a) 73| i) aol ul 17) 60| 36|. 53| 63 44| 43| 49| 40| aal asl 19| 57| 20| | 59| 50 MW | Nw | uw | rw | 96] 59| 35| 50| mi 65| 106/ 50 LIGGING DER PLAATSEN. — 340 Hoogte 1898. Doven | Residentie. | Afdeeling. | — Bizonderheden. Meters. Ee 1100 | Preanger R. | Soekaboemi. Thee, Koffie. ge R 1125 " Tjiandjoer. ee, Tjiartana dis dU. cd 400 * 2 Liberia en Javakoffie Boenga Meloer 1000 2 T Thee. : ] Tjidjangkar 1000 y " Thee, Koffie, Kina. - pe =- . 1050 , D Thee, Kina. JARANAN. ii . T ” O A 1039 ar Bandoeng. Javakoffie. Ploembon ..... y; Tjiandjoer. | — . rakoffie Pangledjar..... + 675 S Bandoeng. |Liberia en Javakone. Lembang...... 1300 ap T deber us. HM , > Eus Tjinjiroean . .... 1566 " > -— Goen. Soesoeroeh . 400 » ” Leg MENSES, Vi. 1350 j; Soekap. kol. Koffie. Tjikadjang..2.. 1350 " T T Tükadjang. .... 1350 : " ien > Warna. 1200 » Kofi e Seng Margapala ..... 700 » Soemedang.| Thee en pete Sampi 60 | Krawang. | Tegal War. Tjiampel ck AE a sn 22 Tegalwaroe » T ege a 76 5 Poerwakarta. | rrigatie opnemingen. — Tjilangkap. .... K Krawang. Stroomgebied der jitaroem. — Pasir nn S 5 ; Dawoehan `... .. » b Mh so Rengasdengklok. y Soemedangan . = p en GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. December., à | | | ze | Kär z = SC a E z ` Le : u SC — | = A q BE e xli maca E - — n] r= | — | & e E E = a | 4 X3 i E | = | | 3408 5 | e | 0 | Beleg A De Í a 21/...96| 52]..358| 32| 108| 8 321 63. 29| 46| 38| 40| 39| 41 B8 1071 48| 70 9" 18] 431. 48 50! 70] 54| 45| 22| 50| 28| 27 $9]. 40 .39| .38| 39] 3 | 59| 55 | | | WINW | NW | xw | xw | NW | NW | 147 | oni 51 21351 81| 126| 54| 20) 30| 80| 45| 30 5 39| 36| 44 31| 43| 100| 42, 78| 105 ZI E xw | ww | 5 40| 33. 49| 70| 70 3| 20) 41| 102 ui 251 141 4 al NO! IN | | 4| 2] ai Ai al aal aal 48| 23| 89 E | eg al 62| 15| 18| 31| 29 EO 9| | aal s6| 97| 301 DD M I A: 48| 34] 2) 3 tad 98 TI Sh 501 60| 56, 43| 120 = 50, 98 | | 2| 78| 35| el aal co 98| mal | 33 ^j 2I 2, 631.521 am d |^! S HO! 74| 83| 791: e8| 76] 30| 29) 105| aa wa | 9| naj 4o| sa] 30 MM... M p. 100 12. 74| 35110 ui 68, 100 | 42|-323| 56) ol ari ml aal ol sl 75 al 2| 4| 82 so) 181 al 16| 30| 34 s 2| 59| sil 20 41 4 n M n ei zl 28| e| al 95| 18| D 90 Hi ds L[ 7 371 el 8| a i| MI M x 211 42) 9 s9| sol 151 BI ML nja u| 201 38| 731 ss l a Mm 01 87 94| 38| 60 o | 2 16) ww 4) u F 91 75 7 10 25 25 5| 75| 75| wl ai 4 | mi 4 8) 52| 301 «ol 201 41 C" € Se — MEE. — LIGGING DER PLAATSEN ] i Mk ia Hoogte 1898 boven | Residentie. | Afdeeli Bizonderheden * dio dn esidentie. deeling. izonderheden. Meters. vex MEE 25| Krawang. | Krawang. p" pes SL? ze 1 | Tabang bengin e | iere Dran ngdan E di SEL 29 23 | ëch Hedjo : 500 e 6 j ER St ebied der — o a Er o e Poerwakarta. WW asawahan. .... , Poerwakarta .. .. 76 : s NEA us UL. 30 m" T Wa .. 1. 659 Krawang. | Tjampaka ..... : ; Tjikeraug : Noengal Thbenidg. ...….. x S | Dende KAS Gn ND 3 à | Stroomgebied der Mamaja: Sous ? J ras Tjiopak Lemah Abang... ji f Stroomg. der Boebang ee 126 ^ Pamanoekan | Kamaroong. . . . . 79 » en Pamanoekan . 8 5 Tjiasem land. Passir Boengoer. . 47 iy D Wangon Redjo . 94 is E Ta Padi Koffie, Tenger Agoong CS 564 3 5 Suiker, Noten, E in oeban .... 949 3 " Musk aat, SÉ: Ee 1100 Baneredis . .. .... 565 8 5 Kassomalang. . . . 518 : Boeka Negara. 1162 Djagernaik. . . . . 628 R x Abe bul. 154 da i Mn sd mn d Slijeg. "s ; à] : ; : et Cheribon. | Indramajoe en ?? Madjalengka. — 843 — GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. | Ll. d E £ E 2! | 3.45 1 8 1313 5 = = = ep LO ID = B S a Vë = 2,139 | 5 E 5 = © | A wi = = "S | wu 5 > = com E | p 4E TIE — | EL 3! 30 .57 | 93310401 |] EHI. amic W| 60| 65| 23|- 30| 30 | 71.231: 38]. 80,72 62| 16 0 18 58 48| 18 18 27 11.212 E i 73| 38 ^34 O | 8n NU UU se| s5| 44| 0| u DO ON | 881 36| mai 31| 62. 47| 45| 60| 6%) De oa SE 37| 68 | 38| 63| 33 9| 30| 86| 75| 55 E m9 14301 44 4 12 v2 $m 38| 69| 132| 190| 35 1| 161 26] 55| :76] 190 1221 60| 149) 42| 70| 28 | 401 65| 68] 461 8 u| 3 5| zo| | Lett an an ed E 9|..39 71] 311 db m n e | 75, 60| 40| 20| 25 7| 20| 40| 95| 60 Ec 5| 54 o vol 4| 4 d | Im wi » Al wl asl 161 a B | m IN 90 60 7| 51.0 MA 30| 88, 46 39 49 - | | " 87 93 95| 97| 6l| Mi AL p^ Bd). 40 í : | e sn sel o9. 171 2881 E EE e 5| 49 86 17] 25610 00 - 32| 44| 134 Zz 8| a| | a d A bl. 78 T1 855.50| 87) eel at 3 0| 161. Bj 50] Bt IET, 53) c | e It. 4| 398 ^ E. ol 90]: 4b] 18 | "d 96|..60 7 90|..44|. 90|. 88| M 31| 103| 85|. 122 ul “| .86| eil 64] 121 MITA 87| 74 oi 5| ET na 751 53) a ni z B m o. Blog) 4s ainia...” Hl ai o7| arl ast ado] d] IN M S d «| 1| tol zel 103) mi Hi 3 252 121 a im 9 aw | 1:0 1001 ol me ML | T Li 581 aol a7) 361 38] MILIUM als 6| 65 66! 95 20| "oet AP ade 20} 65, Dä 67 — 844 — LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte | 1898. iE | Residentie. | Afdeeling. | Bizonderheden. Meters. e MG SE: 20 | Cheribon. |Indramajoe en PHOTO. A 3 : Madjalengka. Djoenti 3 Brent, 2 : i 2 Lemah Poetih . 1093 ^ Madjalengka Th. Wek oempoel” He 415 p Pamalang. Stroomgebied Tjiomal. co es A 755] Tegal. T : Poelaard...... + 750 » "s 0ga EE, e EE + 436 H 2? Karnmpgsari..... + 750 Se "s BEN sn + 350 T » E Een 215 y "s Mucium 155 T "n Nerii + 298 v 59 Podan? ..... + 250 » ” E Ce 88 e 5 Pedagoeng. .... 110 Soekawatie. .. . . + 27 $ : Be... + 459 : S ern udo 21 » ” ebandaran .. 20 » Stuw in de Gent. riy. 38 | Pek " : alongan. | Pekalongan. | na rd Tepe Eiche RA 8| Teg Pamalang. |Vlakte V. pen Diwoeng - EE T 630 DÉI Tegal. S roomge : vw... E n E A 3? ?? Tjipero HOD. LL s 30 Djambanwaroe H id ^ »u "it dev 9 g * vlakte Y. Noord ” 37 ZE EG RET 4 » Lebaksioe ee 135 $ Brebes. |Str oeren — 845 — GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. i : | | 3 E E S E E £ gi sech = ah 3 E 5 E E ET 12/5 IEI TEI nes ed aaa EL 12 = | m: MN BO 57| 15| 26| -36 al ui H2] 394 098 BE UH 60 45 2 45| 171 mu M S Pmi S B 16] 57| 64| 29| 47| 19| 36| 10| 201 41.20 Bi aol in| oi 73| 67|) 31| 9| € 2 25 Dm mei 89| 152| 69 -56| 131| 57| 30) 76| 53| 130 Mi 951 108. v1. 66 | .57| sol 341 56| 141.461. Hsi a)i sil sol gel 6) nol 161 2 MA 2 M BT. 44| s3) 65| 158] 63) a a "| A NI Bil si| oni 0) 46| l0] 4| 2 541 an Wi M8| sol 70) 41) sl sel 49| 481 "| Zap oe UB lie) 64) 54|: sal sal el ar u Mi Se WI 62] 43| sal pol 251 al mi m Ku l| 63| 48| al 9e 112| al 46| 94| 60| 46| 118 Wil 126| 138. 49) 10| 21 «| a mi | Sp m W| 4| 44| 4| 2 agi 04 M] BE MI 18 =i 86| 99| 53 al 17] ae) 59| 36| 46| 45 EE 48 0 40 91 e a5| aal m! 26| 48| 78 WI 104| 1181 sel ol 109|- 97 | 32] | 1011 90| 195 4| ni sal Al agi ai me Md "| i 10001 sol 43. sal 4o] m m I MI M m 9? .85| 61 sel agi al | M 80| 49| 57 i al ol el 1 s NB M DM S ra no zal nol dd M MU M nM m M «| oel 103 sol mi "| M €" TL dal 114 67 55 41 54 69 39 8 21 34| 112 8| 6 cal mal sl ua a 2 M 41| 89 A 60 77| ol arl BIMA My 75 AN H| 9 las) cal 3| 4 ML 2 OU D MI LI oo HI aal i| 20, a m o ux" 99 282| 1311 70 54| B7. Sei 521 32 94| 52| 101| 98 — 346 — LIGGING DER PLAATSEN, Hoogte boven : : : : 1898. É Residentie. | Afdeeling. Bizonderheden. zee in B d Meters. d = Kalibakoeng . . seo 315) -Tegal- Brebes. | Stroomgebied Gong. | BAE... + 690 T d Y Boemidjawa lt 900 An » » e e + 544 s ” " Balapoelang . pr 100 T " " "» 22 " ” 2) " ” ” " » ” p » ” S 1 2 V ” » 4 ” 7? = » » " T ” ” ” 2 T ” 2 T " ” i ” H 2 ” ” " ” ? de ” ” i ” 2 ii Vlakte Y an 23 ” ” " 4 Kramat i _ Brebes D. 4 ai M. : a : Sie ee $4 ” ” ! en 975 | Pekalongan. | Pekalongan. | Irr. Str. zeg: EE 480 e "n m | I andangserang , . 270 : ” » — MI — GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR E EG = z E 5 ig SSEB eten = »181!977 Rid. Z A H 794..531:. Al bal 181 MU i a 5 139 50| 50) 87| 83) 4^. 43| 58| 50] u 132 78| 65) 38| 2 Ml 8 41 4 n 65 69) 74| 34| æ) BB 781 Ol 2 0 83 30 64 40 9 31 31 41 96 E 38| 54| Bol 40|. x 2 2 Hi E 48 43| si pel 69) 941 aar 3 MI WA 41 68]. 60| 62] 691 23) 326| 1 an 58 55) 44| 75| es] a 38] 1091 9] JN 35]. 631 87 82 hi 489] 381 a 80 s 651 67| 34| 48| 39| 72) 1561 WAT | 2 A 73 En 60| 87| 4o| 19| 40| sri a 4M w AH 56 93] 66| 117| 55| act % al 361 1641 82! UM li 70 46| 99| 78| v0] MIMI Wäi á) 49| 56| 60) 68 ol 351 del et be ja 161 85], eg]. eo] 4| a | MI a MI Ni 138 100| 26| s2| As! 36| Sol 16| 49| 65) 26 85 j| 101| 110| 82| dt) ei Di Hi p 193| 82 63 | 94{ 1191 781 48| 1081 m 8 2 ? 76 68| 651 sel. 48| act abt 161 ne | INS ya 94| 68| 94| 60| 56| 80 stad lmet ul | 52! 73) n| ws a u 3 25| 86| 127 60 (91 581: 741 771 Bet MM 5i ? 33| 82| 102 wi H| es| 49| 4o| api ui | u zz 79 | bi 100| sel a ast 4d] | a m v E. | : 41 4 38| 80 83 so 2a 2 m oz : B M 1|. 37 116 | 53] 34 37 38| 74 : d 9| Bal 93| an) 4] 3| MI MM s3 2| Ba 53| 56| 153| 75| 105 135 | 12 3 451 MI ei |. 4| sea m m 3 e Je es LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte 1898. DOVER | Residentie. | Afdeeling. | — Bizonderheden. Meters Stuwdam Genteng, 36 | Pekalongan. | Pekalongan. | Irr. Str. Genteng-riv. Z es 605 * e Stroomgebied Sragie. adjen E 25 5 „ ” " Gintseng. le » h " " o s.s 16 ie j ” » Karanganjar. . . . 80 A " " Petoengkriono . . . $ S „ Sengkarang Lebak Darang. . . d b ” " DEDIT Vh. 164 , T " " Kepoetian ..... 18 "n $5 D " Kemassan .... 11 h Vlakte v. Pekalongan mundos. lv. 5 T » vi " Oeloedjami. . . . . | 4 eg h ” » " Wiradessa . . 4 e à wre " Bóewaran ..... 7 si e $. y Pekalongan e m is ni» » 5 nuQ E . Semarang. | Semarang. jomblang . . . . | dE i y D min Karangtoeri T a Bee: opnemingen. ” ^? MA v... > Kendal. SC EE * Demak. |Irrigatie afd. Serang. le h «ET s. W » ep " dj Le 08 Weg dp uy RD qo ” Gending i ü x A ending ...... T is " 2 9805205 * S " de Godong. . > D " kar d " ” MORE 11... ” ar Krassak " ” 17 2» SOE E E i 2 EL ; Ba & Ki x o Djati . ; " » " : " ï ,» m "m HEY Ni i M E c Bee gg, ee Ze TTE EN Nika Eë EC z — 349 — GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. de | ia Ea o R ER E 3.2/3 31|8|/31&] 5 EE: 7/9 5|518|2|/212|53 L| O rt | B bel aol rl De =: 100: .52| 3 73] BOT a4. 4 Wl 37| ai ‘40 95 56 43| 57| 80 43| 29). 4| 73 a € 88 | 140| 95| 99| 32| a| aal 61| 77 ww | 50, 100] iool 57, 20| 64| 36, 38, 105 W Yi 91 55| 39] a) 2) Mw M = 53 | ei 50| mi 36i 59| 20) 181 9| S| D "Di 145! 200| 45| 37| 34| 27| 221. 391 45 o CE NERAIPSINKES M — 350 — LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte boven : . : : e 1898. cb Residentie. | Afdeeling. Bizonderheden. ` Meters. | Dewar. cuv. Semarang. Demak Irrigatie afd. Serang. eten QU QUSS = " » n " : UE UM eS H , 29 H Di Gadjah EH Ne 33 T DI d ” Djebo WC ER UR et ” ” HI ” "n Pelem E MET zie ” ” 2, ” ” Jati a x3 5 » " " Pontjiowati ii; o. sh » " ” Demak <... Ki p T ” d eege Se EE Ó » » " » Pangkalan e. . » i » " " illir cocum E i T » ” n Géeboer ss. . i n 5 " " epoh Cd caer e ME M MTM m ” ” ” n GODEN. "i 5 - " " Penoenggalan . . d E T ” "n lapan i: 2433 , e > T » " Karanganjer . S T » D " Djoengsemi . 5 = ” " " HEB LL sius ^ S 3 ” T Wanajassa. . ... . Banjoemas me eh ege Dendaga. ..... >, Banjoemas. | Irrigatie opnemmg® Madjenang. .... U * stroomgebied Senf: ` Soempijoeh. . . .. 2 3 D SE W idoro Pajoeng. . 5 = " Karangkobar. . . . “= Bandjarneg. " Bandjarnegara . 3, S e T Wonoda Moris. b » " Poerworedjo ks b Banjoemas. " oerbolinggo. Poerbolinggo| , — Ba — GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. ENT eee Ten >» ARA AA | Wi 54| 60| 40| 47 9 0| 10 A 791.78 | 76 E d 58|.18| 51] 78| 35] 24) 881 Bil 561 w Eeer 64) 35| 35| 161 801 381401 aem NI 55| 40| 35. 42) 35 0| 920| 34| 116 | 80| 45 NI 28 sol 45| 56. 20 5|. 50] 60| 100| 65| 60 ELO 201 78| 1501 16 2] 35] 34] mi Hio NE Hi 55| 38| 50| 38 el. dii BE 008 2 NI M 65|. pol 75| 45| 181 421 101 92 0 M 161 HA 78 39 47 17 2 51 181 661. 88 39 EN 8k! 76| 521 1701 25| 35] 45] 95| 20. Ji Da NEL F6! os) 9901 137| 251 55 Gül 961 MI 511 8 MN 31; 61| 40 al 2901 7581. 63 99. | B 7" JB 1 2 ei 161 Wi ui 2 4| 2 2 MI WI 60| 60| 86| 45 sl 5el 201 Mi DU. n NI 3| 331 -38| B5| 90 al 331 30| 221 i 40 95. 36| 26) 74| 3 371 16| 31] 40|. 55] 100... 4 7" 4! 53| 53| 46| 90 1| mi 59] 921 36) 8 wm; $63! 46| 15 5| 17) 18. 58, .45| 102 100| wi 67| 47| oul ae Bl 59] Ee um „a7 31 | A1| sl 3| sl 31m mn NW | aw | ww | Nw sel Nw | 144| 22 | 39| 39| 70| 51 38| 85| 451 al 40| e7| 8| o 30| 120] RE 98 Hl 85| 50| 50 | sol oul a1 95] 431 HO | 4 S “a a| 23| 2.00 aj 95] NO An DI 102| xw = mal 73| 10| oi 120| 132| 120| 60 TI e| wl n| a, er| mM... n n Ba 85| 35| 19| 66| oi 27| 60| 63, 108 80 11 mL 1 106 | 90| 70) n 46] 9| sai Bii am m 9| 4| s al 18| 31| 16 Alam M SP al s 62 | 45| 30) 5| 104| 202; 54 — MR — LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte boven : . : : 1898. zee in | Residentie. | Afdeeling. | — Bizonderheden. Meters. Bobotsari. 2 3 Banjoemas. |Poerbolinggo| Irrigatie opnemingen Boekatedjo. .... i Banjoemas. | stroomgebied Serajoe. Djelegong ..... = Poerwokerto. 0 ena aba à Banjoemas. ” anjemas..... ” ” WW Poerwokerto A Poerwokerto. " Adjibarang. .….. u ” » Djatilawang » » ” ADO EE 720| Bagelen. | Wonosobo. | Waterafvoer in Zuid- Kedondong. .... 647 | Kedoe. Magelang. Bage Kaliboto ...... 150| Bagelen. |Poerworedjo. " Banjoeasin . . . . . Voet geb li » » Kedoengpoetri 86 » T ” . Kalibawa 580 * Wonosobo. " MINO . =: . 420 » » ” Kedongkebo . - Poerworedjo. " Kaligessing Voet geb e » ” Djogobojo ..... 6 = Koetoardjo. " Sawangan ..... 60 ” Koetoardjo. . . . . 15 S à " Tae Oerip .. 22 T Poerworedjo. " ANUK i. 3 P Koetoardjo. ” Poerwodadi 12 » " " " joek Wes LR. 20 # S " Kalimeneng .. 20 = ; ” z Somogede cara Gebe Soko ge eliam .:.. Soe 4 4 dl Kedoenggoepit. . 18 s T 5 Premboen. 7 < n & Ka à T Keboomen. " W ee : cse 2 Wonosobo. " — 353 — 24 UUR. GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN E: | Ber o = z = i E e 2 = E eS | 5 = = 5 = bol = E S ^ E : | = EN C © c | | 4 | zi a | | | Hi 95. 58 | :8| e2| sil aal s1| 65| M8, 85| 50 NEL 30) 36| 40| 67 | 15 20| 182| 52| 135 WI 100| 199) 55| 68| 28| 64|- 22|. 50| 140| 90 139 NI 9| 77| 1011 65| 65| 60| 34] 125| 218| 114| 100 wu» 40| | 81| 47| 14] 8 194] 8 140 | 4| 52) oul 51. 49| 103] 70|* 14} 116| 85| 61) 57 Ml 13| 75| 90| 27| el sel 24| 18,200, 77| 90 EL | |. 191 as) 311 13) a a m u E? 4| 49| 37| 66| 45| 57| 40| 32) | 74| Béi 84 8| 48. 48 58 sol el 241 42| 13, E70, 110| 100 821 661 sel sol ae aal mi mi 4 Aa 4 82 FA 49 ^ss| aal 17| nl 9| 9%. E al Fb aal 10) 810.1 e S Fo sel 4:1 e| 291 a] Be 0| 531 50| 35) sol 26| 36| 25| 40| ma] 90] © | 5 57| 55 | 751 63 | SEI 971: 56 5 gl dei B js 15 43]. 40] 14 9 1| 18| BAN 93 53 po E s | aal n5 is 4| "wv s EU w|oc| au 1 4 4 9 9 € 56| 50 ES | isl aal asl 5| 5| gH mw 9| 49| 3 | 117 | 80 *| 2061-35]. 96 al wa 2 8 * E 50| 2924| 63! 43 8 ol 45, 167| 97, 48 E oM 45| 4s| ns 30] M & a m = 100 95| 100| 45| 38| 27 4 o 161 88, 58| M lisas | sol aol url ol e| ae © ie 201 43| 50| 30| 50 Al 30| 85| 85 Wu 82 al 99| 45| 49| 25| 50 = ar mi m meo 0. EE aal | | 9| * 5 E WE 9| 16] 57] 43] n T Sia > E LX. BAI. 25| 661-431 561 .38 o| 27| 210 | | = —— B4 — LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte 1898 boven | Residentie. | Afdeeli Bizonderheden . Soin esidentie. eeling. ızonderheden. Meters. mb hd. 8| Bagelen. | Keboemen. | Waterafvoer Zuid- a e Voet geb. de éi Bagelen. a EE Aë 45 59 ika Penoenggalan . . . 147 w Karanganjar. T Keboemen ..... 21 T Keboemen. ” Petanahan . ....i.. et Karanganjar. ” Karanganjar . ; 12 " ” ” Kedoeng Wringin. Gebergte E e D Gombong E AN. HER 2 E: D EE 36 y x ” Berg 2. 7 o " ” Bedepolani. „iu... 21 » e » Pesoetjen 25 RA 18 de b „ le 840 5 Ledok. D Koetowinangoen. 11 » " ” MINA ce. 7 » Keboemen. ” Magap EE Aan zee. | Banjoemas. | Tjilatjap. ” Hopodono ..... 8 » 5 ” Poerwogondo 2| Bagelen. ¡Karanganjar. ” Remboen....... 7 » Keboemen. " MORE a 37 s Koetoardjo. 5" Broeno KEN T. Ue 250 si Wonosobo. ” BEND I. a 450 "E 35 " Dieng $1.41. Zu a E D ? sodan ...: 211 | Soerakarta. Klaten. Tabak en Indigo. Sarangan ON 1285 | Madioen: Magetan. tban en: Eee Magêtan... 361 j Redjosati.. ... 130 $ S nde ini 7 Magetan. Maospati... 105 e ?? Ponorogo. a ha zn end zis TI T - 355 — GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR m Gel d = 5 Se K — lilelzl=13 ER ala a 2/8 a EC C 7 a EE. E 4 |o» e A ERU s| ul so| ui 5| Op 4] a 04 181 82| 50| 52| 40| 48 0 ol 318]. 1321 9871-60 Bk 731 aal 72) aal 37) ul 24| 4| 183| 10) 79 419| 101| 21 16 47 90 5 0| 831 Nw | 109 94 EI 35 Fl 36| uw | Nw | Nw | Nw | 104|. 89) 1500] 75 01-751 33| 48| 80 67 8 1| 45] ww] EE ELO 42| 71| A| 25 al 35. 52| 88| 64| 104 : E il al sel 231 att mi 48121001 111 Le BB 89| 28| al 42, 44| 7 a1| H5] 102| 80 ERU. aal a7) 65. el 101 10) 30| 187| 96, 0 E M 23) 57| 114| 20 0 0| M7| 84| 1927| M7 | k B 5| -| al o) .3] 3| 9| | DO En a wei 15 2| 0 84| 370| 141) 70 E 5 gei ssl arl eo| n| Wl VL D AM NG ED 44| 13| 50| 63; 10 o 701. 0] W, S : = dae) 118 „2 a 18 m ag 301 49| 96 35|. 88. 52] Su 94| #1 | a el 3 30| 50| 70| 10 ai 60| B 15 39 45 | 77| _97| 55 8 3| 44| m0, 86| 75 Bl a an ov aal 5 d m m c EE | aal oi: 6| a ee 65 65 ED | | 47] 5e| 18) 30| 35 63. 171| 148| 102 NW 68| 50 59 47 45 40 26 35| 102. 92 105 73 NW | NW | NW | NW | NW 21 60 99| 68, 78 56 E n solis... NM "e s BE uu a s m» s d odo» 39 93] 59 66 23 Sol 69| 30| 4 63| 69 62 E 3| 4| ss; a| 17| 45 x^ nal 9.82 $ ER 5 0 æ) 17) 19| 1 € 23| 75| 36 EI 4| gel sal 19. uj Bp |j 83) 54 LIGGING DER PLAATSEN. — BBB Zë Hoogte 1898 boven Residenti Afdeeling Bizonderheden e ps esidentie. eeling. . Meters Gorang Gareng 75 | Madioen. | Ponorogo. | EE Ponorogo. ..... ^ opnemingen, Beli 5 uk =, » ` afdeeling Magetan. ele 67 » Madioen. aolen: a.. Br ei END. 0 nus * i MES ` Raok ee arn 5 5 ast van s E s VA. 5 A wetenschappe en Meendoe . .. i... B Ngawi Adviseur voor de ABG os E : Koffiecultuur. Bem, lu. ge » Djogorogo ..... ie d Ree e ym 384| Kedoe. Magelang. | Stroomgebied sd adbeniug..l.. o-nvi TE 555| Kediri. Blitar. Koffie. Ar E SE 1000 ” ” ee 877 | Pasoeroean. | Malang. Irrigatie afdeeling g Eo | 7 le ARES . 4 WE o» D , ” Toempang ..... 600 | i S ” Malang, o. 450 ii 5 " Boeloelawang . 397 it : ” Pontjokoesoemo . £s 860 S : ” Wadke. 24. 510 © i = Tom... ,,., 393 6 " ?? 2 Pamotan a . 400 $5 ” Gondanglegi 358 ) " " Bahan . 635 ; % > Wager ue 460 S 4 5 Magoewan : i es *& * € = Dod v GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. e | » $4 | . ^ = 3 SE D = as | e SE A bie co a | air ae ES 45| 571. 26 dia Zt 741-491 28) 3 E 44| 23) 34| 13 6| al 82| 55| 13| 54 NE 63| 701: 36| got 321 44| ME 45 | B E 69| 19| 73| 39| 16 gi ast zei Sg E 411 39| 64| 20 o| 197 51] 35| et 88 ELE €! 41 37| 98) 45 61. 291! 451. 60¡ 24 e 8 63| 52| 107 6| NW | NW ol Bil. 98]. do^ 5B WI 58| 56| 50| xw 13 | 20 al dol. 48| We EL NM 97| 29| 45| 99 5 71501. 49] - 49 61 EIL B io) 75| 20|.38| 15| 23] 60| 63] 8 40 EM i5) 14| 56. 39 1] AB]. Di db 95] M E 9| x ` al 67| 1091 .6| Hi 37) 731 38] 58 2 0 53| 41) 991 55| 38 9| 14| 168| 88, 74 Wi 45| 42| ol 98| 32) 48| 39| 41| 89] 44| 49 EL | 3| eg sl 6| 161 19] 38| 65, 47| ID "8! 521 ei 35| ail 67| 23| 58| 25| 106| 109| 109 feel ap li as! -5| asl 61 01 | 60 90 Lei sei ol 20. 19| 1| 42| 20| 67| 56| 32 EN S es) i5| 30! .5| ol B] Hi 509) 9f s n Wësch 361 191 31 38 5 5.380. 8:9 e 50| 64| sal 49| ai 19| | 40| 60] 63| 47 ER as iwe) si. 9|] er E35 97| oil sr ac gi. 19,411 5] 9 EL | 23 zel wl asl 16 ai 4i st 3% U e| sil iel 6 3 a. 5 » 3 25 49| s4| ol s9) a) ol 9| 14| D0; 46| 42 2 7 671 23) 3 96 0 0 gl 391 75| 50 E | 9 | 4a nn ol 24 al m 40| 34| 53 MS o0 0 30| 4| 3| 1 H1 | S] LT EE 10| 55| sal 38 al 2 31. M1 41 ? LIGGING DER PLAATSEN. o o Hoogte 1895. DOVER | Residentie. | Afdeeling. | Bizonderheden. Meters. Kepandjen..... 335 | Pasoeroean. | Malang. Irrigatie afdeeling Soemberpoetjoeng 300 5 " Brantas-rivier. Tjoengkoe ; 300 Kediri. Blitar. D Wlingi ANA e 300 ” ? " Soetodjajan 125 T T " litar Noire i cM e D ra i 1 70 ” 29 dd nat... u, 128 o e » Kalidawir...... 100 " Ngrowo. ” neón. zx 88 is p " SA ROLES 120 » Trenggalek. ” Trenggalek. .... 110 e T " Toeloeng Agoeng 90 si Ngrowo. , Sondan... 570 b T ” ndab. sen. 120 i Kediri. " Bi. 225 5 " »" Kedu oe. Cs. 60 si 5 ” Gendjeng... .. 700 - Berbek. ” Ngandjoek is 60 li M " Hedjoso,. . 12s 65 » ih D Kertosono . „=... 46 n Sp de Re EE 158 s Kediri. » Ngantang FRA S 626 | Pasoeroean.| Malang. ” Wonosalam. . . . . 525 aia. | Modjokerto. »" Modjowarno . .. 52 » Djombang. S” Djombang ..... 40 > " „ Djatiredjo . . .. . 125 "n Modjokerto. D tjet ic» E 670 en ý ” Modjosart ..... 30 > 2 " Modjokerto. . . . . 20 X e de Aaboeh. .. .... 50 Djombang. ” = E em GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. o E (ez u. : = = 2 CAKE BE | Ek SR 2 c = ES > = £6 E. 45 e e O O HP) 38121812 E Bo 412 m DA ES d 15 34) 375| ni 49 31-861 al W 4 15 bt 19] A 51-101 88] Bate ELS! 64| 46| 96 32 Al. 691 961 a1 5 48 40| -46|- 20 sri ari 10 2001 54 7121 198 WE 87 133| al 371 13 1 1] 37] M2! 104 Wi 44| 92| 46| 37 8 5 el él 30] ser M ELS 68 ol ssl aol .5|. 2| a | 4 EN 5| 431 15 111 3| 61 e| | 2 D 2:5! aal aal 109, 75| 18| 4| 1| 101] 80] 54 ERU 604 35) sal zal s5| 1 3185 © EL 5| so. i9| sal st 24) 4| 35| 165 56] 64 BED 3! 8| 40| 23| 14 0 6l 571 39]. M EDU 54| 33] 70| 35| 13 ol 31! Wọ, 44| 50 ES 40| 55| 19 4 5 öl 141 558] 103) 60 ELM 35 43. 35. 90| 18| 10| 50| 35, 90| 60 ELO 6| 16] sil ul al ol Hl] BS; 2 5e pa NE 80| 261 30| 15] 21 e 8l. 40| 38| 36 BEEN md! 21 551 al we 21 1 #4 5 ESI Aa) iel 67) asl ol a 31] 53) 40] 30 EN as 5| sol asl 39 3 gl 95 Jet 40 ES sil 109 3 3| 50 at 19 9 n a ED | 10, 20| 33| 27 0| 35 81 BA 4 5 45 NU 30) sal 6| 98] sr 19] 101.75 46 ED 9| 3| 16| 27) 181 ie) Of st 76] ar 8 117 45 80 47 23 6 2 15 71 42 54 E. a Bal 33) 36 aki 2Q 7 Óf. 30} ! ` Mc 7 4 re > gi oj | Bt 501 55 WW »| ssl aal a3) 5| 9] 9| 7 3) 9 ES u| a al oo 9 9$ $5 ze = "HE 4| 58 23 4 0 Bí 12.86, >? : Ee uod e LIGGING DER PLAATSEN. 13 ” Hoogte 1898, 2o Residentie. | Afdeeling. Bizonderheden. Meters. KOMA. e . 35| Soerabaia. | Modjokerto.| Irrigatie afdeeling tee EEN 20 Pa Sidhoardjo. Brantas-rivier. Sidhoardjo ..... 5 » D Soerabaia EE 7 > Soerabaia. " ADAE AUR 400 | Pasoeroean.| Bangil. D EE E 620 " T » Djagil dr ue E 460 eg ” » WASTI os aken, 198 »" » » Gempol. su. 10 * e D EE 500 us " » Bekatak.. na. 20 b a " Ida sx 490 e » ”. BREI: ul. un, 330 T - »" . Wonoredjo. . ... 10 d 5 " REP uu 990 © Pasoeroean H Poespo Ka 640 h " e e 1780 * » » Pasoeroean. . . . . 5 S x " Loembang ..... 370 e e d Pandian: ..... 600 E à " SR NG 10 e, EE 10 S : s Tjelaket a. 950| Soerabaia. Modjokerto. AWAS... a, 120 " „ Poogen... S A Suiker. Proefstation O. Java 5 | Pasoeroean. | Pasoeroean. Soember Tjoeleng . 450 e Malane. Koffie. Wringin An i 1000 ji D Soekorame .,... i = D EE — 31 — TONO ec: AA GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. jog d | D S z T Eee 0058 ua ME = a = 3 E E © E m 5 nd o = wi p = m ei z $ P al EE Bm 30| 181. 68 1 1 aL 29) 301.48) dd a 71| IM | 58|- 62 4 3 tL 16]. 69]. 4T| 8 >» 7| 65) NOÍ| 35 0 0 ol. ex]. AD 10 Ai 78, 68 17 58 38| 43| 59 Ltb? 66 MAS 74) sal 63| 32| 34 cl o9 1| B 228 a 67 | 104| 58. 11| 28 De, Mi | 57 64 68 51 18 8| al 54| 84 59 59| 45| H5| 65| 74| 43 9 ol 19| 102] 31 48 Bn 35 64| 31 69 12] . 18 0 0) 88| & 49 MM 98| 192| 79| 94| 12| 26| 15| 34| 89| 68| 8 38 80| 54. 71] 99| 44 8 3 gl oi]. aat 5 EI TN 39| 37 57 5! 9 si 37] 88] H 15 E 52| 38) 52| 58 el 161 wien AM EDO s5| 28) 50| 15 9 9 oi 97| 45| 65 100 150| 20| 30| 150 0l 13 4| 19]. 501 pIj 100 20 65| 29. 75) 18] 40| 19| 21| 63| 98, 36 | 57 46 38 34 8 16 10 8 49 25 45 EL 1, ul 85 6 1 0 al. 81. 3) x EE 71). so| ses 33 el 38| 5, 37| 91 I0 Bläi 65| 43| 581 53 el 161 n 481, e 95 S WW 57| 24) 37 12 04. li o|.124| 27| 53 ER Dos oni 75| 3| 9| 3] Sesa EU 55] 69] 46| 10) 4| 50, 261 Bi 4T mS E s0| 75| 57| 46| 16} 20f 39| 105) $ 53 64| 11 69 46 0 21 8| 30| 30| 45| 82 WM 64 16 40| 45 12| 86 6 0 0 01. T s E (6| zs) sal 14) 42) 49 | H5] NO IU => ER 79| s| 4o| 2 201 bl 44 o n E 7| 70| a21) 66| e2| mi 28| 50 M0, 79 = “2 3 sal al m| wi 401 Ma) 96 ec 889 —— LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte 1895. DOVEN | Residentie. | Afdeeling. | Bizonderheden. Meters. Xs Soemb. Manggis kid. 550 | Pasoeroean.| Malang. 0 Tanah Wangi... 330 e - Koffie, Kakao, Peper, Padi Wonokoio ..... 500 e T Kofi ( Tempoer sari) 600 j T » Sonose EM. uc. 450 " » ? Wonokerto II. 500 = " ” Kali Glidik 830 m " Beni. xu. 4 |Probolinggo.| Kraksaän Opneming stroomge- Padjarakan. . cr.. 5 " " bied der Pekalen. I 21.33. 70 ” ” n Djatiampok. . `... 25 = ” ” Gading koelon 260 » T e Banjoe A kidoel 25 » - » ara... 94 E "s E Kroetjil DA. 0. 150 » » » Tiri iri sS 9 M oo UNS M. 500 ag A) e Kertosoeko. . . . . 130 - T ds irt Sm pur Seboroh.. a.. á Opnemingen stroom- Fee: Wetan 160 » - geb. der Ran do Ningo. Ajer dingin . P M D Fandan laras ... 725 "n ^ ” Tekoeng a, 16 Loemadjang eren 2s ‚sa, 215 M R BSendoeró. nn. 460 Ke » NW aarnemingen last van del SE WEE d a > w eten schap, peu Asiria GE 110 i : N Ma KOER e v 4.9. DH " u Goetjialit. . ia. 630 = E Koffiecu Randoe agoeng . . 100 n — 363 — GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. A a tege SE AS n" f Ap ATE : | | | E hs ; A N = E E 3 "e a Y 2 SE E S m ER 5 = e: E > 5 EE 51717 a da | | | ^ | 90 Bu GA a | ^ EM | 76 a3| 48| 19| 30| 494 197| 1801 (el MN 75| 14| 38 al. At 4 Bl WI M IS 74| 35| 50| 58 241: 331. 6h 48 E Nw ol att 90| 56| I 191 Nn DA on w| 41| 74| 1701 107| 88| 126| 65| 145| 156, 176 NT 30! 75| 49 40 35 34| 147, 67| 219, 132. NW | NW gw 341, 49| 3231 041. MI 4| 9 8 |. M| 59| xw el al ol eta 61. MIO Wi 73| 132 3| 30 0] 18 ol 23| 28| 31 ERU 38| 2 31| 14| 36| an geen) 16 al 0] 3 99]; 310m | M Eu io) 23) 22) pat a 46] 75| 92 E S as) nl 12| 5| 14) 0 an? 38| Di 49| 24| 32 8| 25 ol 6831 7]. 5 MEI 90| ai ol a5 31 15| 5| 26| 87| 101 MEMO s5o| oni 45| 24| 1e| 10| 30| 50) En END 5| 5.8 8 13/29 19| Rn S EU | e| 140 | 521 100. so| 201 74| 80| 109 4 NW 91| 14| Nw 11| Nw | NW | NW 92 p Bee ss) 2 4e| 1f 8 Tù 63 2 E NOU NP so soj 49] s9|..8 20] 56 so| 75 B) is, 27) | 26 8 8| 5 EN EH) sal Aal 0 9| 9 7 SC 46 E 2| 53| 11 81 10, P 0 6 Es MI 5| 5 al :9| s] ae ER m u sn 9| 9| 9| 5 54 ee 25 0 ol Bi Wi ^ E o 50 * o 49| 45| 15| 18 : > 5 8s 45 58| 58| 32| 42| 30 : zv on | e > "December. e | | | || | w Ge 78 — 364 — LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte 1898. Ale Residentie. | Afdeeling. Bizonderheden. Meters. las Rowe. io. 706 Probolinggo. Loemadjang. Koffie. Kahlbatdgp, o... 390, Besoeki. |Banjoewangi Java-koffie. Taman Gloega. 650 ^ ; Koffie. Taman Aroem 1200 S Panaroekan. D GAN. E 1000 2 ” Soember Pandan 300 » Djember. Se Waij Lima. 4. + 100, Lampongs. | Omm. van Koffie-Liberia, Arabica Waij Ratai PERS + 60 it Telok Betong Kof Lagoeboti ..... 900 | Tapanoeli. Toba. Si Bins borong. 1150 o ” Batangbaros .... 1394 Pad. Bovenl. XIII en IX kotas D ERO SE 008, 720 ® ^ D Gadoeng batoe .. 1000 5 Tanah Datar. D Boeloe Estate... O.K. Sumatra Tabak. Lingga Estate... + 8 a Bov. Langkat " M Moeda ij. " Serdang. | Tabak, Kaoetschoek. DOGO: un. 2 eu. Riouw en O. Lingga. in. iov Ku A ndragiri. Koffie, Gambir Tanah Priok. ... 100 | Palembang. Tebingtinggi Tabak. eban Ajam ... 1000 A 7 Koffie Mijn n°. 3 Djeboes 20 Banka en O. Tin. lin E 8 » D Soengei verto 12 iR js Meraw jo wd o. wy 6 ei DI Roongel- ER 5| A » — ND => GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. Tegenval werd den volgenden dag d ag door een van 112 mm. gevolgd. | wi... „| wann $85 Zr El) ben ts E cum E e$ D | — pet | N ec) vi EN 195 3 515 te TS EE (ES | | | - = Q > | 9 ; | | | ATTE CIT M | 9| H5| 100| 100 | in s d 57| 99| 94| 45| 51| 2285| 81| 83 IM N2| 71| 4 15| 32. 139; 81) 50) 901.141 De B wi so 41 103| 941 3 mE p 5| 48| 79 EE us 2 | 3| 38| 16| 20| 62| 40 5 10 | 6 9 0 EL. | | 40| 80| 75 W zel 14 i: 31] sn 151.390.661 di ME PH NN ár oo 9 30; Mp 2 23| 27| 19| 136 ELS es >. 321 14| 65| HM 181 H| S $6 50! 80 a 18| 40 31.38 iel 808 ^ 5| 30| 25| 80| 8 30| P mp = T 9| 3 97 EE 201 o: 50 431 98| 2 m 9 70 TEM Sé 491 73| w Mrt 5 Me ES au 5 l5| 91] 63] nj Ti z 23| 70 | 87| ze E 30| 35) 8 AL > 45| 42 6| 731 so Bl 3| M " Mm 38 É e oil 176! 39 pi | 2 471 a 2 8 m >» W| 29) mg = 30| 85; 8 ME 90| 42| 84 Bam oe * 53| 35|. 39) Hi 5 39| 73| 45 B i3 ssl os 851 441.9), M2 94| 38| 78 S 57|.34| ol mi P 4 M m m a e 5| sa = ee aj ai m 42| 64| 90| 210 8 39| al 3 45| 39| 15| 114| 33| 66| 67/437) Mi aal 105 is 201 ssl 4o i MS 5 9 ™ ol. s8| a, 301 36| &] 5 m al: 92| 93 LIGGING DER PLAATSEN. — Mn Hoogte 1898 boven | Residentie. | Afdeeling. | Bizonderheden. Meters. age ge, 5 Banka en O. Tin. Coba Wow c. e E i. 5 ” 77 Pangkal Pinang 1 12 e D n 12 » ” Muntok Ee dd Ls 3 D SKOR: o oao 140 W. Afd. Borneo.) Sambas D Batoe Mandi 4020... Amoentai Tabak. Bengkajan BIN s y Samba Li M Amboina. Ceram. Lawoei (Gr. Obi). 2| Ternate. Batjan. —— A d + GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. - | ? = = z = S | = E = = 8 = SC | x E: e? = o Ma] e ri z E 5 = = A g vi = z EERE 775 D = | E £u z 5 D Ge | 4 | d Z A | | Bl Kel ra a DB € ^ EN! Bi 70, 50 45 | aal 541 PI Ak 5e] 0 5 WALI 539| 34, 39 s o ay A51 30] 8T) 81 64 Mm 661 ai 64| 28 40 17| 40| ai 45| 60| 61 Es 81| 55| 40| 113 | sal 661: 19) 19} 54] 1097 1064 I MB 103 | 47 74 | sol gil: 57|^49| 66| Mi ol EN | 62) as, 75| 87| 46| 40| 20) 321 © 180 EN Ib. 13| 46. 28| 45| 26| 52, 48| 28] 90 7 DEN 4 67 67 91 | 29| 98; 30, 55| 100| 21) 27 36 * 69| 46 » 411: 70130116] n 38] 90 : | —. . .... 59 MeV ME | — 868 — Onderneming Soember Pandan. De waarnemingen over 1897 € 1898 zijn onder de BESOEKI-STATIONS opgenomen. 1893. 1894. 1895. 1896. MAAND. Aantal | Hoe- | Aantal | Hoe- | Aantal | Hoe- | Aantal | Hoe- regen | veel- | regen | veel- | regen | veel- | regen | veel- dagen. | heid. | dagen. | heid. | dagen. | heid. | dagen.| heid. Januari... 14 | 277 is 413 22 | 236| 22| 446 Februari .... 13 365 14 353. 19 507 22 | 409 Baal... ...., 19 | 281 17.1: 378 25 | 555 24 | 702 AD. 24 | 560 18 | 301 16 | 257 25 | 413 Mobi veux 17+-367 12 | 341 18 | 340 12 | 305 EE 0... 14 | 253 bl 131 13 100 4, 2 gud. s vs. 7 36 1 2 28 | 705 8 16 Augustus. …. . 5 93 6 57 9 961 x September . . . |. 15 | 314 8 | 191 4| 29 EE. October... . . 12.2897 |. de | 933| 111 290 1| n November ...| 28 | 975| ai 437 | 15| 220| | 70% December... . 26 | 684 25 | 443 29 | 647 28 | 709 — | ; | zm 194 | 4449 168 | 3874 202 | 3979 177 | 3911 en | — 369 — Önderneming Wilhelmina. Preanger-Regentschappen, Afd. Soekaboemi, Distrikt Plaboean, 600 M. boven zee, Cultuur: Thee. Fal We Geer Segen. "ul lei ELI Pie 2 REE 1897. E ES RISISISIBISIS| | S Jar. dri wet c E R xt] Neu Zoe | | < Y) Le = Wah A L^ | | | [ || | | || Aantal regendagen. . NW INW NW |NW! 10 5 14| 7 5 22 26 25 CO | üt = . Hoeveelheid in mm. . bn | E | „ 210) 50/283) 78 a 525 426| | | Grootste hoeveelheid | | | | | | | qM E | EE Ee E | (E 65, 20| 80| 42 SE GC mx De | Sn EN ij | E ] ¿15818 lE 2 = PRISE a sl lalala 1898 EE Hug ISIS) a = | lem Een de? = < e 3| a| GSS SS déi | anta] regendagen. .| 24 23| 91 da 15 is 10| 8| 17, 26; 24 24) 230 : H E | | Veveelheid in mm. .|452/240,280 271225297 130 d c 572482] 3824 Grootste hoeveelheid > 9j 72 5 ¿sk in 24 mur. Par 1:56 * pe d 43 35! 60 e 25 Lia NOTIZEN ÜBER DIE PHANEROGAMENFLORA VON JAVA VON Dr. S H KOORDERS. (Fortsetzung von Bd. LX Lief. 2 Seite 280). IH. Versuch einer Arten-Aufzáhlung der Hochgebirgsflora von Tosari und Ngadisari. Umbelliferae. 134. Foeniculum vulgave Mill. Kraut, bis 2 M. hoch. Alle Theile mit dem bekannten starken aromatischen Geruch. Blüthen gelb. Früchte . schwarzgrau. Diese eingeschleppte europäische Pflanze ist auf dem Tenger auf 2000 M. und auch auf 2400 M. allgemein ver- wildert, und an einigen Stellen recht häufig. Localer Name Adas (Jav.). Hydrocotyle hirsuta De. Niederliegendes, über den Boden kriechendes, reich ver- zweigtes Kraut, kaum 5 c.M. hoch. Nicht selten auf 2000 M. aber nur an feuchten Stellen. Localer Name unbekannt. 136. Oenanthe stolonifera Wall. Kraut, bis 1 M. hoch. Die feingeriebenen Blätter und Früchte riechen sehr unangenehm. - Blüthen weiss oder weiss mit roza. Junge Früchte hellgrün. — 311 — Sehr häufig bei Ngadisari auf 2000 M. an feuchten Stellen. | Localer Name Ketoembar (Jav.). Diese Art ist in MiqueL's Flora als O. javanica De. beschrieben. : 137. Pimpinella javaná De. Kraut, an sehr trocknen Stellen kaum !/, M. hoch aber an feuchten Stellen bis 1 Meter hoch. Blattstiel schmutzig- purper. Blätter oben gewöhnlich grün, unten sehr blassgrün oder grauweiss. Blüthen weiss, geruchlos. i Nicht selten. auf 2100 M. im Sandsee, bei Ngadisari auf 2000 M., auf dem Widodaren auf 2300 M. Localer Name Gemboan (Jav.). 138. Pimpinella Pruatjan Molkenb. : Kraut */, M. hoch. Blattstiel schmutzig-purpur. Blátter unten blassgrün, oben gewöhnlich grün, feingerieben mit starkem aromatischem Geruch. Nicht unterhalb 2000 M. beobachtet. Nur einige Exem- Mare zerstreut im Sandsee auf 2100 M., auf dem Widodaren auf 2300 M. in Wäldchen von Albizzia montana, auf dem Gunung Batok, i Localer Name bei Ngadisari fast unbekannt, von emigen Eingebornen Suri-pandak-abang (Jav.). 139. Sanicula montana Reinw. Kraut 1 M. hoch, reich verzweigt. - Bei Ngadisari nur in Schluchten auf 2200 M. Localer Name Tumbaran-idju (Jav.). Diese Art ist im Index Kewensis mit Sanicula europaea L. vereinigt, 140. Torilis scabra De. ; i Kraut 1/, bis 1!/, M. hoch. Blüthen schmutzig weiss un toza. Früchte schmutzig-grünlich braun. © CS Auf 2400 M. auf dem Widodaren oberhalb Ngadisari, — 372 — zimmlich häufig, aber an anderen Stellen vom Tenger, zimmlich selten. Diese Art ist im Index Kewensis aufeehoben und vereinigt mit Anthriscus vulgaris BERN. Urticaceae. 141. Pouzolzia pentandra Benn. Kraut, bis !/, M. hoch. Bei Ngadisari auf 2000 M. nur in Schluchten. Localer Name Gadjian-abaug (Jav.). 142. Pilea symmeria Wedd? var. Kraut bis 2 M. hoch. Blätter oben und unten gewöhnlich grün. Blüthen schmutzig weiss. Bei Ngadisari auf 2000 M. nicht selten, jedoch nur in feuchten Schluchten, an Quellen, etc. Localer Name Lojor (Jav.). 143. Ficus alba Reinw. Kleiner Baum, kaum 8 M. hoch. Bei Ngadisari zimmlich selten und nicht oberhalb 2200 M. Ausnahmsweise auf dem Tenger auch cultivirt. Localer Name Kebeg (Jav.). 144. Ficus fistulosa Reinw. Kleiner Baum, auf 2000 M. noch bis 8 M. hoch. Blätter unten blassgrün, oben dunkelgrün. Nicht oberhalb 2200 M. und auf 2000 M. nur zerstreut in Schluchten, an Quellen, etc. Localer Nuno Kedampul (Jav.). 145. Urtica grandidentata Mig. Strauch zuweilen nur 9 M. hoch, nicht selten auch fast baumartig und 8 Meter hoch mit 6 centimeter Stammdurch- messer. Blätter bei Berührung noch schlimmer brennend wie die Brennessel in Europa. Nicht oberhalb 2300 M. Auch auf 1800 M. Bei Ngadi- sari sehr háufig wild und auch cultivirt für lebende Zàune. Localer Name Bedor (Jav.). spe $ sa 146. Debregeasia longifolius Wedd. Kleiner reich verzweigter Baum bis 8 M. hoch oder Strauch. Blätter unten grauweiss. Früchte schön roth, in sehr grosser Zahl lateral an den nackten Zweigen oder axillair. Auf 2000 M. bei Ngadisari in Schluchten und auch am Westhang des Tenger-gebirges recht häufig. Localer Name Mentjogan (Jav.). Valerianaceae. 147. Valeriana javanica Bl. Kraut bis 1%, M. hoch. Stengel sehr blass grün, hohl, gerade. Blüthen weiss, in reichblüthigen stehenden grossen Rispen. Auf 2300 M. und 2500 M. auf dem Widodaren ausseror- dentlich zahlreich. Auch auf 2000 M. am Weg von Munggal nach Tosari recht häufig. Nicht selten mehr oder weniger gesellig. Localer Name Sempretan (Jav.). Diese Art muss nach Crarke vereinigt werden mit Vale- riana Harwickii Wall. Violaceae. 148. Viola serpens Wall. Kraut mit meist niederliegendem, dünnen bis 1 M. langem Zartem gebogenem Stengel, kaum !/, M. hoch. Stengel und Blattssiele dunkelviolett. Blätter oben gewöhnlich grün, unten hellgrün. Blüthen geruchlos, blass violett. Früchte Jung grün. Nicht oberhalb 2300 M. ober auf 2000 M. in Schluchten, an Bächen, etc. recht häufig. Localer Name nicht bekannt. 149. Viola alata Burg. Kraut, kaum /; M. hoch. Blätter schief-aufrechtstehend. Blüthen sehr blass violett. Früchte grau. Auf 2100 M. im Südöstlichen Theil von dem Sandsee häufig, jedoch noch nicht an anderen Stellen beobachtet. Localer Name unsicher: Suri-pandak-dempo (Jav.). = A Zingiberaceae. 150. Elettaria macrocephala Mig. Kraut, bis 2 M. hoch. Blätter oben sehr dunkelgrün, unten zimmlich dunkelgrün. Auf 2000 M. nur an einem Bach bei Ngadisari. Nicht oberhalb 2200 M. Localer Name Tego (Jav). 151. Hedychium Roxburghii Bl. Kraut bis 1!/ M. hoch. Blätter oben gewöhnlich schön grün (ober nicht dunkelgrün), unten grauwollig-seidenartig- behaart. Blüthen weiss und orange, stark duftend. Blü- thenblätter weiss, nach her gelblich. Staubfaden orange. Nicht oberhalb 2300 M. Auf 2000 M. bei Ngadisari háufig aber nur in Schluchten. Localer Name Laras (Jav.) oder Kembang-laras (Jav.). (Wird fortgesetzt). NOTIZEN ÚBER DIE PHANEROGAMENFLORA VON JAVA. VON Dr. 8 H KOORDERS i iv. Einige Fortschritte der Erforschung der Phanerogamenflora von Java seit 1888. Die im 'Auftrage der Niederlündisch-Indischen Regierung seit 1888 von mir eingestellte (*) Untersuchung der „bosch- boom-flora” von Java hat bereits jetzt eine Anzahl Genera und Species ergeben, welche entweder neu sind fúr die Wissenschaft oder neu fir die Flora von Java. Ein Theil dieser neuen Phanerogamen wurde publizirt, aber sie stehen 2. Th. in einigen holländischen Zeitschriften zerstreut. Wo in der unten folgenden Aufzählung einiger dieser für Java neuen Phanerogamen nicht speciell der Name des Beobachters erwähnt ist, wurden dieselben zuerst von mir oder von dem mir zugefügten eingebornen Hülfspersonal auf Java in wildwachsendem Zustande entdeckt. Č) Seit (Sept.) 1892 wurde die Ausarbeitung der von mir seit 1888 sesammelten Baustoffe gemeinschaftlich mit Dr. Tu. VALETON ausgeführt ür soweit diese Bearbeitung in Buitenzorg im Museum von 8 Lands Plantentuin stattfinden bike während alle Terrain-arbeiten resp. die — 576 — Die botanische Bestimmung derselben wurde für soweit dieselben. in den „Bijdragen tot de kennis der boomsoorten van Java” No. 1, 2, 3, 4, 5 und 6 erschienen, in den Mededeelingen van ’s Lands Plantentuin No. XI, XIV, XVI, XVII und XXXIII behandelt sind (und wenn aus dem Tekst nicht das Gegentheil hervorgeht) entweder von mir zusammen mit meinem Collaborateur Dr. Tu. VALETON oder von einem von uns Beiden ausgeführt. Die Bestimmung der neuen noch nicht in den ,Mededee- lingen” behandelten unten aufeezáhlten javanischen Pflanzen geschah gróssentheils mit Hülfe von Dr. J. G. BOERLAGE (z. B. Bruinsmea, Citriobatus, die Anonaceae und Guttiferae ete.) Dr. G. King (Ficus) und Orro vox SEEMEN (Quercus und Castanea). In den unten citirten Publicationen sind die hier nur kurz aufgeführten Phanerogamen von Dr. VALETON und mir gemeinschaftlich ` detaillirt behandelt. Dort wurden die Standortsbedingungen und die geographische Verbreitung ausfürlich von mir beschrieben. Letztere wurden daher hier in der unten folgenden Uebersicht neuer Phanerogamen nur in äusserster Kürze mit Angabe der Literatur erwähnt. Für die Grenzen von West-, Mitten- und Ost-Java sind hier die politischen Grenzen gewählt, wie dieselben auf den bestehenden Karten algemein angenommen sind. Ueber die schwierigen pflanzengeographischen Grenzen von West-, Mitten- und Ost-Java hoffe ich jedoch später einiges mit- theilen zu können. |. Aufzählung der Phanerogamen-Genera, welche (seit 1888) neu sind für die Flora von Java. In dem halben Jahrhundert, welches verflossen ist seit der Erscheinung von Miquel’s Flora Indiae Batavae, sind, soweit mir bekannt, nur vier für die Wissenschaft neue Pha- nerogamen-Genera auf Java entdeckt worden und zwar die folgenden: 1. Bruinsmea BOERLAGE et Koorpers (Styracaceae). 2. Cladopus Mörrer (Podostemaceae). - 877 — 3. Platymitra BoERLAGE (Anonaceae). 4. Gymnoartocarpus (*) BOERLAGE (Urticeae). Ausserdem wurden jedoch von einigen, bisher nur ausserhalb Java bekannten Phanerogamen-Genera wild- wachsende Arten auf dieser Insel entdeckt. Es sind dies 1. B. die Folgenden: 5. Sindora Mig. 6. Magnolia Liss. 7. Ellippanthus Hook. 8. Roucheria PLANCH. 9. Fraxinus Linn. 10. Actinidia LINDL. 11.. Shorea ROXB. 12. Citriobatus A. CUNN. 13. Ailanthus Desr. ` 14. Ganophyllum BL. 15. Apodytes E. MEY. 16. Peronema Jack. 17. Berrya Roxs. 18. Ormosia Jack. 19. Hydnocarpus GAERTN. : : Von jeder dieser 19 Genera ist auf Java je eine Species Wildwachsend von mir angetroffen worden. Mit Ausnahme Von No. 8 und No. 10 (welche Arten meist schlingen) a von No. 2 (welche Art sehr klein und krautartig ist) sin die bisher für Java unbekannt gebliebenen Genera alle hohe Waldbäume. — Mit Ausnahme von dem Genus Cladopus, welcher vor Kurzem vor Dr. Nymans auf Java entdeckt und von MÖLLER in den Annales du Jardin botanique de Buitenzorg beschrieben wurde, Sind die übrigen obiger Genera zuerst von mir au a Wildwachsend beobachtet und zum grössten Theil mit Hülle Die zu diesem neuen Genus (Gymnoar:ocarpus) Pee vis Wür bereits lang für Java bekannt; jedoch war vor der Entdec wd eng OERLAGE nicht bekannt, dass diese Art den Typus bilden muss nenes Geschlecht. - - 878 — der Herren Dr. J. G. BorrLace, Dr. G. Kina und Dr. Tn. VALETON bestimmt worden. Gymnoortocarpus war bereits füher auf Java gesammelt worden, aber BoERLAGE erkannte zuerst in der früher unter Artocarpus beschriebene Pflanze einen neuen Genus. Und Bruinsmea wurde nachdem ich vollständiges Herbar in- teressanten in West-Java der Provinz Bantam zuerst ent- deckten Pflanze von BoErLAGE zurückgefunden in ’s Rijks Herbarium in Leiden und zwar aus derselben Provinz herstammend in unbestimmtem Herbar von KunL und VAN HASSELT. Ausserhalb dieser Genera wurden in den letzten Zeit einige Phanerogamen-Genera wildwachsend auf Java von mir zurückgefunden, welche dort entweder nur ein einziges Mal oder seit einigen Jahrzehnten nicht mehr zurückgefunden worden waren. Als solche jetzt pflanzen geographisch besser bekannte, auf Java zurückgefundene, Genera müssen z. B. erwähnt werden: Reevesia WALL. Gonystylus T. et B. Boeninghausenia REICHENB. Hypoxis Linx. Saccopetalum BENN. Woodfortia. SALISB. Aphanomyrtus Mio. und einige andere Genera. $ 2. Aufzählung der Fundorte einiger Phanerogamen-Species und ped pas welche ,neu" sind für die Flora von Java resp. bisher (vor A nicht wiak kana von Java bekannt waren. Diejenigen Species und Varietäten, bei welchen der Name des Entdeckers nicht genannt ist, wurden auf Java zuerst von mir (nach 1887) gesammelt und fast ausnahmsweise gemeinschaftlich mit Dr. VALETON bestimmt. Ea Acanthaceae. ; l. Brillantaisia Owariensis P. Beauv. — Bei Buitenzorg verwildert (leg. et determ. Dr. BOERLAGE). — 379 — Amaranthaceae. 2. Iresine celosoides Lans. — Bei Buitenzorg verwildert (leg. et determ. Dr. BogrLaGE). Ros 3. Mogiphanes Jacquinii Scurap. — Bei Buitenzorg ver- wildert (leg. et determ. Dr. BoERLAGE). ` | Anacardiaceae. 4. Dracontomelum mangiferum var. pubescens K. et V. Bijdrage No. 4 p. 115. — West-, Mitten- und Ost-Java an vielen der Fundorte, wo auch der Typus wildwachsend vorkommt. 9. Gluta Renghas LINN. var. petiolata K. et V. Bijdrage No. 4 p. 95. In Mitten-Java in der Provinz Pekalongan bei Subah. 6. Melanochyla tomentosa Hook. var. glabrescens K. et V. Bijdrage No. 4 p. 133. In West-Java in der Provinz Bantam bei Tjemara; in der Prov. Batavia bei Buitenzorg; in der Proy. Preanger bei Takoka. T. Spondias mangifera var. javanica K. et V. Bijdrage No. 4 p. 105. — Gauz Java; besonders in Mitten- und Ost- Java auf 0—600 M. Meereshóhe. Anonaceae. 8. Platymitra macrocarpa Borri. in Catalogos Hort. Bogor. — In West-Java.in der Prov. Preanger bei Palabuan- tatu zusammen mit H. Des AMORIE VAN DER Hoeven entdeckt. Apocynaceae. Y. Alstonia villosa BL. var. glabra K. et V. Bijdrage No. 1 p. 123, — Nur in Ost-Java auf der kleinen Korallenkalk- Insel Nusabaronguag an der Südküste der Provinz Besuki auf etwa 10 M. Meereshöhe. | " Rauwolfia javanica K. et V. Le. p. Dh Weni Java in der Proy. Preanger auf dem Gedé in der Náhe von der botanischen Station des botanischen Gartens Tjibodas auf und in der Nähe von Takoka auf 900 bis 1700 M, Meereshühe, 38) — Butomaceae. 11. Limnocharis Plumierii Jaco. — Bei Buitenzorg ver- wildert (leg. et determ. Dr. BoERLAGE). Casuarinaceae. 12. Casuarina equisetifolia Forst. — Wildwachsend in West-Java in der Provinz Bantam bei Tjemara. — Diese Art war bisher mit Sicherheit nach nicht wildwachsend von Java bekannt’ obwohl dieselbe überall auf der Insel cultivirt ist. : Compositac. 13. Sparganophorus Vaillantii GaERTN. — Bei Buitenzorg verwildert (leg. et determ. Dr. BOERLAGE). 14. Synedrella nodiflora GAkRTN. — Bei Buitenzorg ver- wildert (leg. et determ. Dr. BOERLAGE). 15. Tridax procumbens LINN. — Bei Buitenzorg verwildert (leg. et determ. Dr. BOERLAGE). Von mir an vielen Stellen in Java auch an der Südküste von Besocki bei Puger gefunden. Laut mündlicher Mittheilung von Herrn Kogus auch in Pasuruan gesammelt. 16. Taraxacum officinale Liss. — Bei Buitenzorg verwil- dert (leg. et determ. Dr. BOERLAGE). Connaraceae. 17. Ellippanthus Kingii Boer. et Koorn. — In West- Java in der Prov. Preanger bei Takoka; und in der Prov. Batavia auf dem Salak, In Mitten-Java in der Prov. Madiun auf dem Wilis. Cornaceae. 18. Marlea densiflora K. et V. Bijdrage No. 5 p. 85 — In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Rogodjampi und Tjoramanis; und in West-Java in der Provinz Preanger bei Palabuanratu unterhalb 800 M. | 19. Marlea javanica K. et V. Bijdrage No. 5 — West-Java in der Provinz Batavia bei Tjampea auf 900 M. und in der Provinz Preanger bei Sanggrawa auf 400 M. Meereshóhe. -— 381 — Cupuliferae. 20. Quercus Blumeana Koxru. (Determ. vox SEEMEN). — In West-Java in der Provinz Batavia bei Buitenzorg. In Midden-Java in der Proy. Banjumas bei Pringombo. 21. Quercus clathrata vox. SEEMEN in ENGLER'S Jahrbücher von 1900. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjibodas. In Mitten-Java in der Prov. Banjumas bei Prin- gombo, in der Prov. Tegal bei Simpar. 22. Quercus dolichocarpa vox SEEMEN l. e. — In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Pantjur. Und hierzu gehört viel- liecht auch ein steriles specimen aus der Prov. Pekalongan bei Soerdjo in Mitten-Java von mir gesammelt. 23. Quercus heliciformis vox SREMEN l. c. — In Mitten- Java in der Provinz Madiun bei Ngebel. In Ost-Java in der Prov. Besuki bei Pantjur. 24. Quercus nitida Br. (determ. vox SEEMEN). — In West- Java in der Provinz Preanger bei Takoka. In Mitten-Java in der Prov. Banjumas bei Pringombo. 25. Quercus poculiformis vox SEEMEN. l. c. —In West- Java in der Prov. Bantam bei Tjemara, in der Prov. Preanger bei Takoka. . 26. Quercus pyriformis von SkeMEN. l. c. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjibodas und Takoka. : 27. Quercus semiserrata ROXB. (determ. VON SEEMEN). — In West-Java in der Provinz Preanger bei Takoka. In Mitten-Java in der Prov. Banjumas bei Pringombo. Dipterocarpaceae. 28. Dipterocarpus pubescens K. et V. Bijdrage No. 5 P. H5.— Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Prin- gombo, ` 29. Dipterocarpus Vanderhoevenii K. et V. Bijdrage No. 5 s p n Mitten-Java in der Provinz Pekalongan bei ubah, 30. Shorea javanica K. et V.— In Mitten-Java in der Provinz Pekalongan bei Subah unterhalb 200 M. Daer E T d rs — 382 — Ebenaceae. 31. Diospyros bantamensis K. et V. msc. in Mus. H. B. — In West-Java in der Provinz Bantam bei Tjemara. e 32. Diospyros Embryopteris PERS. var. javanica K. et V. mx. in Mus. H. B. — In Mitten-Java in der Provinz Peka- longan bei Subah, in der Prov. Semarang bei Kedungdjati und Karangasem. In Ost-Java in der Prov. Besuki bei Puger. 33. Diospyros maritima BL. var. calycina K. et V. msc. in Mus. H. B.— In Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Tjilatjap. In Ost-Java in der Prov. Besuki bei Puger und Rogodjampi. 34. Diospyros pseudo-Ebenum K. et V. l e. I p. 58.— In West-Java in der Provinz Preanger bei Palabuanratu. 35. Diospyros rubescens K. et V. msc. in Mus. H. B.— In ` West-Java in der Provinz Bantam bei Tjemara, in der Prov. Batavia bei Tjampea, in der Prov. Preanger bei Palabuanratu. In Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Tjilatjap. jou 36. Diospyros n. spec. BOERL. msc. in Mus. H. B. — Diese strauchartige neue Ebenacee wurde auf Java auf dem Salak zuerst entdeckt von Dr. RACIBORSKI und J. J. Smu und später auch von mir auf dem Salak wildwachsend gefunden. 37. Maba buxifolia PERS. var. polysperma K. et V. msc. — In Mitten-Java in der Provinz Tegal bei Margasari, in der Prov. Pekalongan bei Subah, in der Prov. Semarang bei Kedungdjati, in der Prov. Madiun bei Saradan. 38. Maba merguensis Hierx. var. Blumei K. et V. msc. in Mus. H. B. — In Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Tjilatjap. 39. Maba tenwinervia K. et V. msc. in Mus. H. B. — In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Puger. Gramineae. 40. Paspalum conjugatum BERG. — Bei Buitenzorg ver- wildert (leg, et determ. Dr. BOERLAGE). 00). == Hamamelidaceae. 41. Altıngia excelsa Nor. var. velutina -Kı et V. Bijdrage No. 2 p. 212. — Diese Varietät wurde nur bei Takoka in der Provinz Preanger auf 1200 M. Meereshöhe gefunden. Icacinaceae. 42. Apodytes javanica K. et V. Bijdrage No. 5 p, 159. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Takoka und Tjigenteng. : 43. Platea parviflora K. et V. Bijdrage No. 5 p. 155. — In Mitten-Java in der Provinz Banjumas auf der Insel Nusakambangan. Leguminosae. 44. Erythrina lithosperma var. crassifolia K. et V. in Bijdrage No. ? p. 69. — In Mitten- und Ost-Java bei Pantjur, etc, cultivirt, aber noch nicht mit Sicherheit wildwachsend gefunden. 45. Erythrina microcarpa K. et V. Bijdrage No. 2 p. 61. — In Mitten-Java in der Provinz Madiun bei Ngebel. In Ost- Java in der Provinz Besuki bei Pantjur und bei Puger und bei Banjuwanei. 46. Ormosia spec. indet. msc. in Mus. H. B. — Von diesem für Jaya neuen Genus liegt mir ein unvollständiges Herbar- Specimen vor, weches von einem der javanischen Mantri’s in Mitten-Java bei Subah gesammelt, aber seitdem noch nicht Zwückgefunden wurde. zu 47. Peltophorum ferrugineum BexrH. var. glanduliferu K. et y, Bijdrage No. 2 p. 4. — In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Badjulmati. 48. Pongamia dehiscens K. et V. Bijdrage No. 2 p. 96. — In Mitten-Jaya in der Provinz Madiun bei Ngebel. S 49. Sindora Sumatrana var. javanica K. et V. Bijdrage 0. 2 p. 45. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Sanggrawa und bei Palabuanratu. In Mitten-Java In der Proy, Banjumas bei Tjilatjap. E — 384 — Linaceae. 50. Roucheria Griffithiana Pranch. — In West-Java in der Provinz Batavia bei Depok. Lythraceae. 51. Crypteronia paniculata BL. var. leptostachya K. et V. Bijdrage No. 4 VI p. 204. — In Mitten-Java in der Provinz Pekalongan bei Subah. Magnoliaceae. 52. Magnolia Pealii Kine in K. et V. Bijdrage No. 4 IV. p. 314. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Sanggrawa. Malvaceae. 53. Hibiscus decaspermus K. et V. Bijdrage No. 2 p. 115.— In West-Java in der Provinz Preanger bei Palabuanratu. Melastomaceae. . Clidemia crenata Les, — Bei Buitenzorg verwildert (leg. et determ. Dr. BOERLAGE). Meliaceae. 55. Aglaia acida K. et V. Bijdrage No. 3-p. 143. — In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Puger. 56. Aglaia argentea var. multijuga K. et V. Bijdrage No. 3 p. 155.—— A. splendens Var. in Icones Bogor. Tab. XIV.— In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Rogodjampi und bei Tjuramanis. 57. Aglaia barbatula K. et V. Bijdrage No. 3 p. 167.— In West-Java in der Provinz Bantam bei Tjemara, in der Prov. Preanger bei Sanggrawa und bei Takoka. 58. Aglaia eusideroxylon K. et V. Bijdrage No. 3 p. 128. — In Ost-Java in der Provinz Pasuruan bei Tangkil und in der Prov. Besuki bei Tjuramanis, Rogodjampi und Pantjur- Idjen. = Bao e 59. Aglaia heptamdra K. et V. Bijdrage No. 3 p. 132.— In Mitten-Java in der Provinz Semarang bei Kedungdjati und bei Karangasem, In Ost-Java in der prov. Kediri bei Gadungan, und in der Prov. Besuki bei Puger und Rogo- djampi. 60. Aglaia latifolia Miq. var. Teysmannii K. et V. Bij- drage No. 3 p. 142.— In Mitten-Java in der Provinz Sema- rang bei Kedungdjati. 61. Aglaia odoratissima BL. var. parviflora K. et V. Bijdrage No. 3 p. 150.— In Mitten-Java in der Provinz Pekalongan bei Subah, in der Prov. Semarang bei Karang- asem. In Ost-Java in der Prov. Besuki bei Pantjur-Idjen, Tjuramanis und Puger. 62. Aglaia odoratissima var. pauciflora K. et V. Bijdrage No. 3 p. 150. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjigenteng und Takoka. In Mitten-Java in der Prov. Ban- jumas bei Pringombo. | "63. Amoora. trichanthera K. et V. Bijdrage No. 3 p. 123. —In West-Java in der Provinz Preanger bei Palabuan- ratu und bei Takoka. > 64. Carapa moluccensis var. elliptica K. et V. Bijdrage Na. 3 p. 194.— In Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Tjilatjap. 65. Chisocheton microcarpa K. et V. Bijdrage No. 3 p. 115.—In West-Java in der Provinz Batavia bei Depok, und Tjampea, in der Prov. Preanger bei Palabuanratu. In Mitten-Java in “der Prov. Banjumas bei Tjilatjap, in dem Prov. Pekalongan bei Subah. In Ost-Java in der Provinz Kediri bei Gadungan, in der Prov. Besuki bei Tjuramanis und Rogodjampi. 66. Chisocheton sandoricocarpus K. et V. Bijdrage No. 3 P UL — In West-Java in der Provinz Bantam auf dem Karang, in der Prov. Preanger bei Palabuanratu. In Mitten- Java in der Prov, Madiun bei Ngebel. In Ost-Java in der — Prov. Besuki bei Pantjur-Idjen, Puger, Tjuramanis und Rogodjampi. — 386 — 67. Dysoxylum alliaceum var. lanceolata K. et V. Bij- drage No. 3 p. 51.—Mitten-Java in der Provinz Pekalongan bei Kebumen. Ost-Java in der Prov. Besuki bei Rogodjampi. 68. Dysoxylum alliaceum var. pauciflora K. et V. Bij- drage No. 3 p. 50. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjigenteng. 69. Dysoxylum amooroides Miq. var. Otophora K. et V. Bijdrage No. 3 p. 86.— In Mitten-Java in der Provinz Ban- jumas bei Tjilatjap, in der Prov. Pekalongan bei Subah, in der Prov. Semarang bei Kedungdjati und Karangasem, in der Proy. Madiun bei Ngebel. In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Tjuramanis, Puger und Rogodjampi. 70. Dysoxylum amooroides Miq. var. pubescens K. et V. Bijdrage No. 3 p. 88. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Pangentjongan. In Mitten-Java in der Prov. Madiun bel Ngebel. In Ost-Java in der Prov. Kediri bei Gadungan. 71. Dysoxylum biloculare K. et V. Bijdrage No. 3 P. 95. —In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjigenteng und Pangentjongan. 12. Dysoxylum Blumei var. grandiflora K. et V. Bijdrage No. 3 p. 74.—In West-Java in der Provinz Preanger bel Palabuanratu. : 13. Dysoxylum densiflorum Mi, var. minor K. et V. Bijdrage No. 3 p. 44. — In West-Java in der Provinz Bantam auf dem Karang, in der Prov. Batavia auf dem Salak, in der Prov. Preanger bei Takoka und Tjigenteng. S 74. Dysoxylum excelsum. var. parvifolia K. et V. Bijdrage No. 3 p. 61. — In Ost-Java in der Prov. Besuki bei Rogodjampi- 75. Dysoxylum excelsum. var. pedicellata K. et V. Bij- drage No. 3. p. 61.— In West-Java in der Provinz Preanger bei Pangentjongan. 76. Dysoxylum Hasseltii K. et V. Bijdrage No. 3 P- en In West-Java in der Provinz Batavia bei Depok, I w Prov. Preanger bei Takoka. In Mitten-Java in der Seng Banjumas bei Tjilatjap und Pringombo. In Ost-Java in œ Prov. Besuki bei Pantjur-Idjen und Rogodjampi. | — 387 — Tí. Dysoxylum mollissimum BL. var. Teysmanii K. et V. Bijdrage No. 3 p. 82. — In Mitten-Java auf dem Ungaran. In Ost-Java bei Pantjur und bei Rogodjampi in der Provinz ` Besuki. 78. Lansium domesticum Jack. var. pubescens K. et V. Bijdrage No. 3 p. 8 180. — In West-Java in der Provinz Bantam auf dem Karang. 19. Melia Azedarach var. javanica K. et V. Bijdrage No. 3 p. 15.— In West-Java in der Provinz Batavia bei Buitenzorg. In Mitten-Java in der Prov. Banjumas bei Tjilatjap, in der Prov. Pekalongan bei Subah. In Ost-Java in der Prov. Besuki bei Tjuramanis, Rogodjampi, Puger und Pantjur. 80. Melia Bogoriensis K. et V. Bijdrage No. 3 p. 18.— In West-Java in der Provinz Preanger bei Pangentjongan. In Mitten-Java in der Prov. Ban jumas bei Tjilatjap, in der Proy. Pekalongan bei Subah. tis 81. Ardisia arborea K. et V. Bijdrage No. 5 p. 264. — In Ost-Java in der Prov. Pasuruan bei Tangkil. 82. Ardisia diversifolia K. et V. Bijdrage No. 5 p. 249. — In West-Java bei Takoka und auf dem Karang. 83. Myrsine avenis var. venosa K. et V. Bijdrage No. 5 P. 236. — In West-Java in der Prov. Preanger auf dem Gede, "84. Myrsine capitellata var. lenticellata K. et V. Bijdrage No. 5 p. 231. — In Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Tjilatjap. 85. Myrsine tenuifolia K. et V. Bijdrage No. 5 p. 232. — Ganz Jaya. Myrtaceae. : 86. Aphanomyrtus octandra K. et V. in Ann. Jardin Bot, Buitenzorg, Supplement. — In West-Java in der Provinz Bantam bei Tjimanuk, in der Provinz Preanger bei Tji- "long und Takoka. In Mitten-Java in der Prov. Banju- mas bei Pringombo. gem 308 oe 87. Aphanomyrtus octandra K. et V. var. tetraquetra K. et V. Bijdrage No. 6 p. 191— 193. — In Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Pringombo. 88. Decaspermum paniculatum Kurz. var. polymorpha K. et V. No. 6.— In West-Java in der Provinz Preanger bei Palabuan. E 89. Eugenia acuminatissima Kurz. var. angustifolia K. et V. Bijdrage No. 6. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Takoka. In Mitten-Java in der Prov. Tegal auf dem Slamat. 90. Eugenia acuminatissima Kurz. var. oblonga K. et V. Bijdrage No. 6. — In West-Java in der Provínz Preanger bei Tjigenteng. In Mitten-Java in der Prov. Banjumas bei Pringombo; in der Prov. Tegal auf dem Slamat, in der Prov. Madiun bei Ngebel. ; 91. Eugenia clavimyrtus var. minor K. et V. Bijdrage No. 6. — In West-Java in der Provinz Preanger. 92. Eugenia cuprea K. et V. Bijdrage No. 6. — In West- Java in der Provinz Bantam auf dem Karang, in der Prov. Batavia bei Buitenzorg, in der Provinz Preanger bei Tjigenteng, Tjibodas und Takoka. In Mitten-Java in der Provinz Tegal auf dem Slamat, in der Prov. Semarang bei Telemojo, in der Prov. Madiun bei Ngebel. 93. Eugenia melanostica K. et V. Bijdrage No. 6. — ln West-Java in der Provinz Preanger bei Pangentjongan. 93a. Eugenia operculata ROKB. var. robusta V. in K. et V. No. 6. — In Mitten-Java in der Provinz Semarang auf dem Telemojo. 94. Eugenia operculata Rox. var. tenuinervia V. in K. et V. No. 6.— In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Puger. Olacaceae. . 95. Anacolosa arborea K. et V. No. 5.— In West-Java in der Provinz Batavia bei Depok und Buitenzorg, in der Prov. Preanger bei Palabuanratu, Takoka und Pangentjongan- In Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Pringombo, in der Proy. Pekalongan bei Subah. — 889 — Oleaceae. 96. Fraxinus Eedenii BoERL. et Koord. in Natuurk. Tijdschr. Ned.-Indi&. In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Pantjur; in der Prov. Probolinggo auf dem Jang-gebirge. In Süd-Pasuruan bei Tangkil. Pittosporaceae. 97. Citriobatus javanicus B. ct K. msc. in Mus. H. B.— In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Puger. 98. Pittosporum microcalyx K. et V. Bijdrage No.4p. 62. — In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Tjuramanis. 384. Pittosporum Zollingerianum K. et V. Bijdrage No. 4 P. 58.— In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Pantjur-Idjen. 99. Pittosporum Zollingerianum var. argentea K. et V. Bijdrage No. 4 p. 60. — In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Pantjur-Idjen. 100. Pittosporum Zollingerianum var. temuinerris K. ct V. Bijdrage No. 4 p. 59. —In Ost-Java in der Provinz Be- suki bei Pantjur-Idjen. Podostemaceae. 101. Cladopus Nymanni MüLLER in Ann. Jardin bot. 2° Serie, vol. I p. 1 p. 115.—In West-Java in der Provinz Preanger bei ? Tjikande (nicht weit von Palabuan) in einem Wasserfall von Nymann entdeckt. Proteaceae. 102. Helicia (?) incisa K. et V. in Bijdrage No. 5. —In Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Pringombo. In Ost-Java in der Prov. Besuki bei Tjuramanis. ; 103. Helieia lanceolata K. ct V. in Bijdrage No. 5.— In West-Java in der Provinz Preanger bei Takoka. In Mitten-Java in der Prov. Pekalongan bei Subah. In Ost- Java in der Provinz Besuki bei Badjulmati. LM 104. Helicia serrata, var. petiolata K. et V. in Bij- drage No. 5.—In West-Java in der Provinz Preanger bei — 390 — Takoka und Pangentjongan, in der Prov. Batavia bei Bui- tenzorg, in der Proy. Bantam bei Tjemara. In Mitten-Java in der Provinz Tegal auf dem Slamat, in der Prov. Bagelen auf dem Sendoro. In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Tjuramanis. Rhizophoraceae. 105. Gynotroches axillaris BL. var. obtusa K. et V. Bijdr. No. 4 p. 310.— In West-Java in der Provinz Preanger bei Takoka. Rosaceac. 106. Prunus adenopoda K. et V. in Bijdrage No. 5. — In Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Tjilatjap. In Ost-Java in der Prov. Pasuruan bei Tangkil. Rutaceae. | 107. Acronychia laurifolia var. densiflora K. et V. Bij- drage No. 4 p. 233. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Palabuanratu, und Tjibodas. In Mitten-Java in der Prov. Banjumas bei Tjilatjap. 108. Evodia nervòsa K. et V. Bijdrage No. 4 p. 208. — In West-Java in der Provinz Bantam auf dem Pulasari, in der Prov. Batavia auf dem Salak, in der Pruv. Preanger bei Takoka. In Mitten-Java in der Provinz Bagelen auf dem Prau. ` 109. Micromelum pubescens var. denticulata K. et V. Bijdrage No. 4 p. 240. —In West-Java in der Provinz Ban- tam auf dem Karang und bei Tjemara; in der Prov. Preanger bei Pangentjongan. In Mitten-Java in der Prov. Banjumas bei Tjilatjap und Pringombo, in der Proy. Semarang bel Kedungdjati. ; s 110. Zanthoxylum Budrunga var. paucijuga K. et hi Bijdrage No. 4 p. 224.—In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjibodas, Takoka und Tjigenteng. In Mitten- Java in der Prov. Banjumas bèi Tjilatjap, in der Prov. Semarang bei Karangasem. — 391 — Samydaceae B. et H. (Flacourtiaceae WARBURG). 111. Homalium javanicum K. et V. No. 5.— In Mitten- Java in der Provinz Banjumas bei Tjilatjap, in der Prov. Pekalongan bei Subah. Sapindaceae. 112. Ganophullum falcatum BL. — In West-Java in der Provinz Bantam bei Tjemara. In Mitten-Java in der Prov. Pekalongan hei Subah, in der Prov. Semarung bei Kedung- djati und Karangasem, in der Proy. Madiun bei Saradan. In Ost-Java in der Provinz Kediri bei Gadungan, in der Prov. Besuki bei Tjuramanis, Puger, Rogodjampi und Ba- djulmati. Sapotaceae. 113. Chrysophyllum dioicum K. et V. L e. IV p. 131.— Diese sehr nahe an C. Roxburghii verwannte Art wurde von mir zuerst gefunden in Ost-Java in der Provinz Besuki in der Abtheilung Banjuwangi in der Nähe vom Dorfe Song- som auf 500 M. Meereshöhe wo die Art äusserst selten ist; Spáter fand ich sie auch am Sidhang des Raun auf 800 M. in der Nähe von Simpolan und Tjuramanis in derselben Provinz. | 114. Palaquium Ottolanderi K. et V. 1. e. p. 146. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Palabuanratu. In Mitten-Java in der Prov. Banjumas bei Pringombo. Scrophulariaceae. 115. Wightia gigantea Warr. in K. et V. L e. Ip. 78. — In Ost-Java bei Pantjur in der Provinz Besuki. Simarubaceae. 16. Ailanthus moluccanus DC. in K. et V. msc. in Mus. H. B.— In Ost-Java in der Provinz Kediri bei Gadungan, in der Provinz Pasuruan bei Tangkil, in der Prov. Besuki dei Puger und Tjuramanis. — 392 — 117. Ailanthus malabarica var. mollis K. et V. Bijdrage No. 4 p. 4. — In Mitten-Java in der Provinz Pekalongan bei Subah, in der Prov. Banjumas bei Pringombo, in der Prov. Semarang bei Kedungdjati und Karangasem. In Ost-Java in der Prov. Besuki bei Puger und Tjuramanis, in der Prov. Kediri bei Gadungan, in der Prov. Pasuruan bei Tangkil. Sterculiaceae. 118. Kleinhovia hospita var. velutina K. et V. Bijdrage No. 2 p. 179. — In Mitten-Java in der Provinz. Pekalongan bei Subah, in der Provinz Semarang bei Karangasem. 119. Melochia indica var. deglabrata K. et V. Bijdrage No. 2 p. 194. — In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Ro- godjampi. 120. Pterospermum javanicum JUNGH. var. montanum K. et V. Bijdrage No. 2 p. 188. — In Mitten-Java in der Provinz Semarang auf dem Telemojo, in der Provinz Madiun bei Ngebel. In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Tjuramanis und Pantjur. Styracaceae. 191. Bruinsmea styracoides Boer. et Koord. in Natuurk. Tijdschrift Ned.-Indié. — In West-Java in der Provinz Bantam auf dem Karang. j 122. Symplocos Brandisii K. et V. Bijdrage No. 7 p. ..— In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Pantjur. Ternstroemiaceae. 123. Actinidia callosa Lem, K. et V. 1. c. III p. 281. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjibodas und Pangentjongan. 124. Eurya obovata var. velutina K. et V. Bijdrage No. 3 p. 243. — In Mitten-Java in der Provinz Madiun bei Ngebel. 125. Gordonia excelsa var. macrocarpa K. et V. Bijdrage No. 3 p. 291.— In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Pantjur-Idjen. — 393 — 126. Haemocharis serrata K. et V. l e. p. 296. — In. West-Java in der Provinz Bantam auf dem Pulasari. 127. Saurauja pendula var. ramifolia K. et V. Bijdrage No. 3 p. 266. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Takoka und Pangentjongan. 128. Saurauja pendula var. ramiflora K. et V. l. e. p. 266. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjibodas. 129. Saurauja ramiflora K. et V. 1. c. Bijdrage No. 3 p. 278. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Pala- buanratu und Pangentjongan. In Mitten-Java in der Prov. Banjumas bei Tjilatjap und bei Pringombo, in der Prov. Bagelen auf dem Kembang. In Ost-Java in der Prov. Kediri bei Gadungan, in der Provinz Besuki bei Rogodjampi. . 130. Saurauja Reinwardtiana var. asperula K. et V.1. c. P. 263. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Takoka. 131. Saurauja squamulosa K. et V. Bijdrage No. 3 p. 268. —In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjibodas. In Ost-Java in der Prov. Kediri bei Wlingi. 132. Saurauja trichocalyx K. et V. Bijdrage No. 3 p. 262. — In Mitten-Java in der Provinz Madiun bei Ngebel. 133. Saurauja umbellata K.. et V. l c. p. 256 — In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Pantjur-Idjen und Tju- ramanis. 134. Schima Noronhae var angustifolia K. et V. Bijdr age No. 3 p. 287.— In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjibodas, 135. Schima Noronhae var. serrata K. et V. Bijdrage No. 3 p. 286. — In West-Java in der Provinz Preanger bet Takoka. - < l35a. Ternstroemia japonica var. javanica K. et V. Bij- drage No. 3 p. 215. — In West-Java in der Provinz Preanger bei Tjigenteng. Tiliaceae. us 136. Berrya Amomanilla Roxr in K. et V. Bijdrage No. 5 p. 406.— In Ost.Java in der Provinz Besuki bei Puger. — 394 — 137. Berrya quinquelocularis K. et V. Bijdrage No. 5 p. 409.— In Mitten-Java in der Provinz Pekalongan bei Subah, in der Prov. Rembang auf dem Butak. 138. Elaeocarpus oxypyren K. et V. Bijdrage No. 5.— In West-Java in der Provinz Batavia bei Buitenzorg; in der Provinz Preanger bei Tjibodas, Takoka und Tjigenteng. In Mitten-Java in der Prov. Banjumas bei Pringombo; in der Prov. Tegal auf dem Slamat. Diese Art ist früher (Bijdr. No. 1 p. 258) von uns Elaecarpus acuminatus benannt, 139. Schoutenia Buurmanni K. et V. Bijdrage No. 1 p. 215. — In Mitten-Java in der Provinz Banjumas bei Tjilatjap. Turneraceae. 140. Turnera alnifolia Linn. — Bei Buitenzorg verwildert (leg. et determ. Dr. BOERLAGE). Umbelliferae. 141. Eryngium foetidum Linn. — Bei Buitenzorg verwil- dert (leg. et determ. Dr. BoERLAGE). An zahlreichen Stellen von West- und Mitten-Java auch von mir gefunden. Urticaceae. 142. Gymnoartocarpus venenosus BokRL. in Icones Hort. Bogor.— In Ost-Java in der Provinz Besuki bei Rogo- djampi und Tjoramanis; in der Prov. Pasuruan bei Turen und Tangkil. In Mitten-Java in der Prov. Pekalongan bei Subah, in der Prov. Banjumas auf Nusakambangan. Dieser neue Genus war von ZOLLINGER bereits als Artocarpus venenosus aus Ost-Java beschrieben. 143. Ficus Edelfeltii Kine. — In West-Java in der Prov. Batavia bei Buitenzorg; in der Prov. Preanger bei Pangen- tjongan, Takoka und Palabuanratu in der Prov. Bantam auf dem Karang. In Mitten-Java in der Prov. Madiun bei Ngebel; in der Prov. Banjumas bei Tjilatjap und Pringombo. In Ost-Java in der Prov. Kediri bei Gadungan, in der Prov. — 395 — Besuki bei Tjuramanis, Pantjur-Jdjen, Puger und Rogo- djampi. — Das erste von mir auf Jaya gesammelte Specimen dieser Ficus-Art wurde bestimmt von Dr. KING. In obiger Uebersicht wurden nur die für Java neuen Phanerogamen aufgeführt, welche in der Literatur von 1888 bis zu der Erscheinung unserer Bijdrage No. 6 speciell wild- wachsend für Java erwähnt sind und aus verschiedenen Gründen auch diese noch nicht Alle. Ausserdem wurden auch noch nicht aufgenommen, diejenigen Arten und Varie- täten, welche in unserer neulich abgedruckten Bijdrage No. 7 behandelt werden, sowie zahlreiche seit 1888 von mir auf Java wildwachsend gesammelten Phanerogamen, welche noch nicht endeültig bearbeitet wurden. S. HEK. Buitenzorg, 30 December 1900. Dr. J. G. BOERLAGE. Een aan de regeering gericht telegram van den Resident van Ternate bracht hier den 7% September het bericht van het överlijden van den Adjunct-Directeur van "e Lands Planten- tuin Dr. J. G. BOERLAGE te Ternate den 252 Augustus. Voordat bekendheid met het officieel karakter der treurmare ons alle hoop had ontnomen, vleiden wij er ons hier nog mede, dat de tijding op een misverstand kon berusten, zóó onver- wacht-kwam zij. Immers, wel wisten wij, dat BOERLAGE van eene in gezelschap van den Assistent-Hortulanus J. J. SMITH, over het eiland Ambon ondernomen botanische reis, ter hoofdplaats ongesteld was teruggekomen en een oogenblik zelfs zijne ziekte een dreigend aanzien had gekregen; alle: ongerustheid echter was dienaangaande weggenomen, daar eene depeche van den Resident van Ambon de mededeeling had behelsd, dat Dr. BoERLAGE geheel hersteld zijne reis volgens het oorspronkelijk plan — via Ternate en Menado terug naar Java — had kunnen vervolgen. Helaas de mare was waar. Eerst eenige weken later zouden wij vernemen, hoe, wellicht doordat de volijverige man te veel van zijne eerst kortelings teruggekeerde krachten had gevergd, zijne op Ambon opgedane ongesteldheid was teruggekomen en hoe een samenloop van zeer ongunstige omstandigheden geen kans meer op herstel der opnieuw ondermijnde krachten had gegeven en hij een tweetal dagen na aankomst te Ternate, aldaar, ver verwijderd van bloedver- wanten en vrienden, zijn laatste rustplaats moest vinden. Mij er toe zettende, op verzoek van den Voorzitter der K. Nat. Vereeniging, een kort levensbericht van JACOB GIJSBERT BOERLAGE voor het Natuurkundig Tijdschrift samen — 391 — te stellen, houdt het vervullen van dien wensch voor mij, niet alleen als natunronderzoeker maar meer nog als persoon eene zeer droevige taak in, omdat lang, zeer lang, voordat wij naast elkaar aan dezelfde instelling kwamen te werken, vriendschapsbetrekkingen tusschen ons hadden bestaan, be- trekkingen aangeknoopt meer dan dertig jaar geleden aan de Leidsche Universiteit, waar BOERLAGE in 1867 als student in de Philosophische Faculteit was aangekomen. Allen die hem als student goed hebben gekend moet het in de herinnering zijn gebleven, dat toen reeds vriendelijkheid, opgewektheid en optimisme tot de grondtrekken van zijn karakter behoorden. Zij, die het voorrecht hadden te worden binnengeleid in den kring, waarin hij was opgegroeid, kon trouwens het bezit dier gelukkige karakter-eigenschappen niet anders dan natuurlijk voorkomen. Geboren te Uithoorn den 18% November 1849, waar jaren lang zijn vader Notaris en zijn oom Burgemeester was, werd BOERLAGE grootgebracht in eene omgeving, die, hoewel haar slagen van het noodlot niet gespaard waren gebleven, zich ken- merkte door een prettigen, gezelligen toon en eene vroolijke, humane levensbeschouwing. Levendig nog staat het steller dezes voor den geest, hoe lange jaren het ook is geleden, ‚Welk een recht aangenamen, opwekkenden indruk men van een bezoek aan het gastvrije notarishuis te Uithoorn medenam. Door den betrekkelijk geringen afstand, waarop zijn woon- plaats van Leiden verwijderd was, kon de student BOERLAGE zich gemakkelijk dikwerf in dien uitnemenden familiekring Verplaatsen. Vooral in den aanvang van zijn studietijd moet hem dit dubbel welkom zijn geweest, daar zijn gezondheids- „toestand toen niet altijd geheel bevredigend was; hiervan . Was af en toe eene, zij het ook onbeduidende belemmering m zijn werk het gevolg, die niettemin, indien de andere Omstandigheden niet zoo gunstig waren geweest, eenigszins —ntmoedigend had kunnen werken. Weldra trouwens verviel Zelfs alle reden tot ontstemming, daar zijne gezondheid edig niets meer te wenschen overliet en hij zonder de — 398 — minste stoornis zijue studién kon voortzetten. Na afgelegd candidaats-examen koos hij botanie tot zijn hoofdvak en maakte hij deel uit van het betrekkelijk groot aantal aan- komende kruidkundigen die, in laboratorium en , Hortus" of in de omstreken van Leiden botaniseerende, destijds, elkander daartoe opwekkend, in de geheimen der , Scientia amabilis" werden ingewijd. oewel over een onderwerp van plantenanatomischen aard handelend, zoo stond toch zijne dissertatie reeds in verband met dat deel der plantkunde, waarvan hij later eene speciale studie zoude maken. Hij promoveerde namelijk, den 2%” Juli 1875, op een proefschrift, handelende over de anatomie van het hout der Artocarpeën, eene in Nederlandsch-Indië sterk vertegenwoordigde plantenfamilie, terwijl de leidende gedachte bij zijn onderzoek het streven was zich een eigen oordeel te vormen over de beteekenis, welke de struktuur van het hout, en in het algemeen de anatomische kenmerken, voor de systematiek kunnen hebben. , Na zijne promotie koos hij den to.nmaals voor hen, die in de natuurwetenschappen hadden gestudeerd, bijna alleen open- staarden weg, namelijk dien van het doceeren. Van 1876 tot 1880 was hij leeraar in de Natuurlijke Historie, eerst aan de Kweekschool voor onderwijzers te Amsterdam en daarna aan het Gymnasium en de Hoogere Burgerscholen te Dor- drecht. Het op den duur blijven bekleeden eener leeraars- betrekking was hem echter niet aangenaam, zoodat hij gretig de gelegenheid aangreep om uitsluitend op het gebied van zijn studievak werkzaam te zijn. In 1880 namelijk, gelukte het den Hoogleeraar SuRINGAR als Directeur van het Rijks- herbarium, te bewerken, dat hem eindelijk voor die instelling, door het creëeren eener conservatorsbetrekking, de reeds lang ontbeerde wetenschappelijke hulp zoude worden gegeven. Voor het vervullen dier nieuwe betrekking viel de keus op BOERLAGE, die daarop zich eenige maanden te Brussel aan het Herbarium van den Botanischen tuin, waar onderscheidene conservatoren werkzaam zijn, onder leiding van den Heer — 999 — Fr. GREPIN, ging voorbereiden, om voorts in 1881 als Con- servator aan 's Rijks Herbarium te Leiden te worden aan- gesteld. Gedurende dertien jaar bleef BOERLAGE in dezelfde positie aan deze inrichting werkzaam waarna hij — in 1894 — tot haar onder-Directeur en tevens tot Privaat-Docent aan de Leidsche Universiteit werd benoemd. In 1891 werd hem nog toevertrouwd het geven van onderwijs in systematische botanie aan de aanstaande houtvesters voór den Nederlandsch- Indischen dienst, terwijl hij weinig maanden na het aanvaar- den der conservatorsbetrekking, op zich nàm als Conservator Herbarii en Bibliothecaris der Nederlandsch Botanische Vereeniging te fungeeren (Vergadering van 30 Juli 1881), welke functiën hij bleef bekleeden totdat hij daaruit ontslag moest vragen (Vergadering van 31 Januari 1896) wegens zijne ophanden zijnde plaatsing te Buitenzorg. Had BorrRLAGE op die wijze in 1881 eene geheel met zijne neigingen strookenden werkkring gekregen, ook in een ander opzicht ving weldra eene nieuwe zeer gelukkige levensperiode Voor hem aan, doordat hij, in het midden van 1882 in het huwelijk trad met Mejuffrouw C. Horst. Drie kinderen uit dien echt, twee dochters en een zoon, kunnen thans de zwaarbeproefde weduwe door opbeuring en troost haar groot leed helpen dragen. Daar, zooals bekend, de hoofdbeteekenis van "s Rijks Her- barium gelegen is in het bezit van zeer rijke collecties van Nederlandsch-ludische specimina, zoo voerde de conservators- betrekking van zelve tot eene speciale studie der vormen, ie de flora onzer Oost-Indische bezitting samenstellen. Onder aangename en gelukkige huiselijke omstandigheden, zich geheel verder aan zijn werk wijdend, maakte BOERLAGE zich het rijke materiaal ten nutte om weldra de gronden te leggen voor zijne groote kennis onzer Flora. : De eerste grootere publicatie, uitkomsten zijner nasporingón 0p het gebied in quaestie inhoudend, betrof onze Indische Araliaceeën. Nadat in de in 1886 gehouden 49** Verga- dering der Nederlandsche Botanische Vereeniging eeae voor — 400 — loopige mededeeling over dit onderwerp was verschenen, volgde het jaar daarop in deel VI onzer Buitenzorger Annales, eene uitvoerige verhandeling onder den titel „Révision de quelques genres des Araliacées de U Archipel Indien". Niet alleen het feit, dat deze verhandeling in de Annales verscheen, vormde een beginnenden naderen band met 's Lands Planten- tuin; evenzeer of meer nog wellicht was dit het geval door- dat het materiaal voor deze revisie was geleverd, voor een zeer groot deel althans, door eene rijke collectie specimina, afkomstig uit den botanischen tuin alhier. Die band zoude door eene andere omstandigheid veel nauwer nog worden. In het laatst van 1887 was in Neder- land door samenwerking van de Regeering en belangstellende liberale particulieren het Buitenzorg-fonds tot stand gekomen, waardoor elke twee jaar aan een Nederlandsch natuur- onderzoeker de gelegenheid zoude worden gegeven eenige maanden in "e Lands Plantentuin te komen werken. Nadat nu de stichting van dit fonds had plaats gevonden, werd van het verschillende zijden betreurd, dat nog twee jaren zouden moeten verloopen alvorens de eerste Nederlandsche botanist met een subsidie naar Buitenzorg zoude kunnen gaan. Andere belangstellenden stelden daarop een bedrag van f 2400.— ter beschikking voor een Hollandsch kruidkundige, die reeds in het begin van 1888 voor eenige maanden naar Buitenzorg zoude kunnen vertrekken; een voorganger dus dergenen, die daarna telken twee jare in "e Landes Plantentuin onderzoc- kingen zouden komen doen. De groote kennis, die BoERLAGE zich toen reeds van de Flora van Nederlandsch-Oost-Indie had verworven, maakte. dat hij, zonder eenig beding, voor het erlangen dier subsidie de aangewezen persoon was. Tegelijk met ondergeteeken- de — die een verlof in Europa had doorgebracht — vertrok hij, in gezelschap van den Heer en Mevrouw WEBER en van den tegenwoordigen Conservator van ons Herbarium pe MoxcHY naar Java en kwam den 14% April te Buitenzorg aan. BogRLAGE bleef hier omstreeks vier maanden, van welken — 401 — tijd een veertiental dagen in den bergtuin te Tjibodas werden doorgebracht, terwijl mede botanische excursies werden gemaakt naar de Wijnkoopsbaai, in het Bandongsche en in de omstreken van Garoet. Daar hij reeds in Nederland een aanvang had gemaakt met de samenstelling van een werk over de plantengeslachten van Nederlandsch-Indié, zoo maakte hij in de allereerste plaats zich het verblijf hier ten nutte voor de bestudeering in natura van een zoo groot mogelijk getal dier genera. Voorts werden vele excursies zoowel in den omtrek van Buitenzorg als rondom Tjibodas gemaakt, met de bedoeling later lijsten van de in het wild groeiende _ planten te publiceeren, voornamelijk ten gerieve van verder - Komende wetenschappelijke bezoekers der Buitenzorgsche instelling. De eerste dier lijsten verscheen in het VIII deel der Annales du Jardin Botanique de Buitenzorg onder den algemeenen titel: Matériaux pour la Flore de Buiten- zorg; zij handelt over de Gramineeén. Nadat BorRLAGE den 4%" Augustus 1888 weder naar . Holland was scheep gegaan wachtte hem daar de tijdroovende en voorwaar niet lichte taak der voltooiing van het eerste Stuk van het groote werk, dat het hoofdresultaat zijner studiën aan het Leidsche Herbarium zoude inhouden en _ Waarvoor, zooals gezegd, het verblijf alhier gelegenheid tot _ het maken van tal van aanvullende waarnemingen had gegeven. Dat eerste stuk verscheen in 1890 te Leiden bij de Firma EJ. Benz. Het boek heeft tot titel: Handleiding tot de - lennis der Flora van Nederlandsch-Indi? en tot ondertitel: — Beschrijving van de families en geslachten der Nederlandsch- Indische Phanerogamen. In de inleiding tot dit werk — dat 9m zijne groote beteekenis door het opperbestuur werd ge- _ Subsidieerd, waardoor de publicatie mogelijk werd — aka : ". behoudens andere den weg staande, im £ mate verouderd was, waaraan hij de volgende woorden Vastknoopte: „Voor de studie der N 1 F lora bestaat derhalve geen geschikte lei = i| s de Nen A a LE | — 402 — er een aantal personen, die bij de kennis dier Flora belang hebben, niet het minst onder de ambtenaren, die belast zijn met het toezicht op de cultures en het boschwezen, de eigenaars en beambten van landbouwondernemingen enz. Voor deze zou een in het Nederlandsch geschreven werk, dat ook verstaanbaar is voor hen, die geen bepaalde bota- nische opleiding genoten en waardoor zij in staat gesteld worden, de planten hunner omgeving te leeren kennen, van groot nut kunnen zijn. Doch ook voor botanisten, die tal van andere botanische werken tot hun beschikking hebben, bestaat er behoefte aan een werk, waarin de Flora van Nederlandsch-Indië in haar geheel behandeld wordt. Dit zijn de motieven die tot de samenstelling mijner Handleiding hebben gelcid en in de wijze van samenstelling heb ik die motieven in het oog gehouden”. Na te hebben aangegeven, dat voor eene behandeling der soorten een veel te grooten omvang en veel te veel tijd zoude noodig zijn, werd de voor de hand liggende conclusie als volgt aangegeven: „Ik heb mij bij de bewerking mijner Handleiding dus alleen ten taak gesteld om een leiddraad te vervaardigen tot het herkennen van de families en ge- slachten, die in Nederlandsch-Indië voorkomen”. Kwamen in het eerste deel alleen van die families, welke kort te voren monographisch behandeld waren, ook lijsten der in het gebied voorkomende soorten voor, het opnemen van zulke species-lijsten werd in het tweede deel als regel doorgevoerd. De Handleiding is een boek, dat het meest sprekend getuigenis aflegt van BoERLAGE's bijzondere werkzaamheid aan de eene zijde, en aan den anderen kant van de buiten- gemeene kennis onzer Flora, welke hij zich had weten te verwerven; het bevat letterlijk een schat van nuttige gegevens, behalve de tabellen lijsten en beschrijvingen die het hoofddoel uitmaken. Van dit werk waaraan voorwaar niet ten onrechte eene hooge waarde wordt toegekend, zijn vier stukken verschenen. Nog in 1890 verscheen ook het tweede stuk van Deel I; in 1891. het eerste stuk van Deel II — 408 — en in 1899 het tweede stuk van dit deel. De groote tijds- ruimte tusschen het uitgeven dezer beide stukken van het- - zelfde deel vindt hoofdzakelijk zijne verklaring eerst in BOERLAGE'S vermeerdering van werkzaamheden aan het Leid- sche Herbarium, en daarna in zijn vertrek naar Java. Er bestaat gegronde hoop, dat er nog twee stukken zullen kunnen verschijnen. Een uitvoerig manuscript bevattende materialen voor het tweede stuk van Deel III (handelende over Mono- cotylen) is hier in des schrijvers nalatenschap aangetroffen. Bij gelegenheid der verschijning van het tweede stuk der Handleiding gaf BorrLace — in het Vie deel der 2% serie van het Nederlandsch Kruidkundig Archief — onder den titel: Aanteekeningen omtrent. de kennis der Flora van Nederlandsch-Indië een overzicht van de veranderingen, welke die kennis in den laatsten tijd had ondergaan. Behalve de reeds genoemde, verschenen tijdens BOERLAGE'S verblijf aan het Rijks Herbarium, nog andere geschriften op een of andere wijze met Nederlandsch-Indië in verband staande. Zoo, onder meer, zijne stukken in de Jaargangen III en V van het Tijdschrift Teysmannia, over de dadap- Soorten in Nederlandsch-Indië (waarin hij streefde eenige orde te brengen in de bestaande confusie bij de soorten van het geslacht Erythrina) en over HAssKARL, aan wien eene uitvoerige necrologie wordt gewijd; zijn aandeel in de bewer- king der botanische resultaten van VerH's expeditie in Midden- Sumatra en vooral zijne artikelen in de Encyclopaedie van Nederlandsch- Indië. E Toen den 55e Juni 1893 Dr. W. Burc tot wetenschappelijk adviseur yoor de Gouvernements-Koffiecultuur werd benoem d lag het voor de hand, zooals na het voorafgaande wel dut- delijk zal zijn, dat de daardoor opengekomen betrekking van Adjunct-Directeur Chef der I Afdeeling (Herbarium en Museum) aan BoERLAGE werd aangeboden. »Daar het niet te betwijfelen viel — zoo luidt het in het verslag omtrent ’s Lands Plantentuin over 1893 — dat Dr. BOERLAGE de aangewezen persoon was voor de opengekomen betrekking — 404 — — zoowel door zijne geschriften over de systematische botanie van Nederlandsch-Oost-Indië, als door zijn jarenlang bekleeden der conservatorsbetrekking bij het Leidsch Her- barium — werd tevens voorgesteld den Heer BOERLAGE: 200 gunstig mogelijke voorwaarden aan te bieden”. Hoewel op dit voorstel gunstig werd beschikt, zoo gewerd steller dezes tot zijn groot leedwezen te Makassar, op de terugreis van een tocht in de Molukken en het Nieuw-Guinea gebied onder- nomen, het bericht, dat BoERLAGE geen vrijheid had kunnen vinden om het gedane aanbod aan te nemen, hoe vele aan- trekkelijke zijden de betrekking in quaestie ook voor hem had. Toen de ondergeteekende in het voorjaar van 1895 in Europa kwam, was een der eerste tijdingen, die hij, nog voor het aankomen in Nederland zelfs, vernam, dat BOERLAGE sedert wel bereid zoude zijn de, door een samenloop van omstandigheden nog altijd alhier opengebleven betrekking aan te nemen. Dit hoogst welkome bericht bleek inderdaad op goede gronden te berusten. Na verschillende besprekingen en onderhandelingen, waarbij zeer gewaardeerde medewerking aan het Ministerie van Koloniën ondervonden in staat stelde hem andermaal gunstige voorwaarden aan te bieden, besloot BOERLAGE weldra zich voor de nog aan 's Lands Plantentuin vaceerende betrekking beschikbaar te stellen. In den ver- deren loop van het jaar werden de nadere voorbereidingen en schikkingen getroffen, in Februari 1896 verliet hij Nederland om den Läien Maart daaraanvolgende alhier te debarkeeren en bij Gouvernements-Besluit van 26 Maart 1896 No. 17 te worden benoemd tot Adjunct-Directeur tevens Chef van de pw Afdeeling (Herbarium en Museum) van 's Lands Plantentuin. Na eene eerste orienteering in den staat van de collecties in Herbarium en Museum werd terstond een aanvang gemaakt, volgens het reeds in. Europa overeengekomen werkplan, met het bijeenbrengen van gegevens voor de samenstelling van een nieuwen catalogus van den botanischen tuin. Het bleek daarbij wenschelijk bij elke familie voor dien nieuwen cata- — 405 — logus te bewerken ook de revisie van het geheele herbarium- materiaal te ondernemen, waartoe eene andere rangschikking van de collectie gedroogde planten weldra werd ingevoerd. Ook werden eenige belangwekkende bloeiende en vrucht- dragende planten uit den botanischen tuin gedetermineerd en beschreven en materiaal bewerkt naar aanleiding van bij 's Lands Plantentuin ingekomen aanvragen. In weerwil van het tijdroovende dezer verschillende werkzaamheden begon BOERLAGE nog, in het tweede deel van het jaar van zijn komst, met de eigenlijke bewerking der families voor den nieuwen catalogus (behandeld werden de Ranunculaceae, Dilleniaceae en Magnoliaceae, terwijl met de bewerking der Anonaceae een begin werd gemaakt). Reeds zijn werk in het eerste jaar bracht BOERLAGE Op het gelukkige denkbeeld een voorstel te doen tot het in het leven roepen eener speciale publicatie bestemd voor het opne- men van afbeeldingen en beschrijvingen van nieuwe of weinig bekende plantensoorten. Hoewel van elders afkomstige planten, alhier in den botanischen tuin gecultiveerd, niet zouden zijn buiten gesloten zoo was het toch de bedoeling die publicatie in de eerste plaats te doen dienen voor eene Vermeerdering van kennis der planten onzer eigene kolonie. De publicatie, die tot titel zoude dragen: Zones Bogortenses zoude onder speciale redactie van BOERLAGE staan en ver- schijnen in afleveringen elk 25 platen bevattende. Van dit Nieuwe op instigatie van BOERLAGE opgerichte tijdschrift van 's Lands Plantentuin (waartoe behalve BOERLAGE zelf ook de Heeren Koorbers en VALETON belangrijke bijdragen leverden) verscheen de eerste aflevering in 1897 de 2% en de 3% in 1899, terwijl de 4% elk oogenblik uit Europa, waar druk en uitgave plaats vinden, gewacht kan worden. | De tweede en derde aflevering worden geheel ingenomen ‚ door een uitvoerige bewerking van BOERLAGE’S hand van Onze Anonaceae, te gelijk eene grondige monographie der Vormen dezer familie uit den Indischen Archipel. : Deze gedetailleerde studie der Anonaceae van Neder- — 406 — landsch-Indié was noodig gebleken door de bewerking der familie voor den nieuwen catalogus. Hoe wel deze bewer- king daarbij eene noodwendige vertraging ondervond zoo werden toch in 1897 door BOERLAGE, behalve de Anonaceae, nog een zestal plantenfamilies in bewerking genomen waar- door de eerste aflevering bijna gereed kwam; in den aanvang van 1898 was hare redactie geheel geëindigd. Door vertraging in het drukken verscheen zij eerst den 154 Februari 1899 onder den volgenden titel: Catalogus Plantarum Phaneroga- marum quae in horto botanico Bogoriensi coluntur, herbaceis exceptis, Fasciculus I, Fam. I Ranunculaceae — Fam. X Polygalaceae, auctore J. G. BOERLAGE, Horti Directore Adjuncto. Deze catalogus, het resultaat van een zeer nauwkeurig en conscientieus onderzoek, bevat de namen der in den tuin aanwezige planten volgens de nieuwste monographién, de voornaamste litteratuur- en synonymie-aanwijzingen en de nummers van vakken en specimina op de soorten betrekking hebbende in den tuin, terwijl er wijders van de nieuwe soorten zeer beknopte beschrijvingen zijn bijgevoegd. De 2% Aflevering van den Catalogus in Mei j.l. ingediend, is nog niet in druk verschenen, hare publicatie mag echter zeker eerlang wel te gemoet worden gezien. Behalve de werkzaamheden voor Catalogus en Icones verzamelde BOERLAGE in 1897 nog eene interessante collectie planten op Krakatau, Lang-Eiland, Verlaten-eiland, Poeloeh- Merak en Poeloeh-Babi en werden nog in hetzelfde jaar tijdens een verblijf in den bergtuin te Tjibodas, alle aldaar gecultiveerde Eucalyptus-boomen, volgens MuELLER's Eucalyp- tographia op naam gebracht. Het jaar daarop andermaal een maand te Tjibodas doorbrengend, verrichte Borrrace aldaar het nuttige werk eener voorloopige revisie van de determi- natie der planten uit den bergtuin. Als vrucht van dit werk verscheen van zijne hand, in het Jaarverslag onzer Inrichting over 1898, als eerste Bijlage eene: „Voorloopige lijst der planten gekweekt in den bergtuin van Tjibodas behoorende bij 's Lands Plantentuin”. — 407 — Het is steller dezes tot plicht ook hier nog met groote erkentelijkheid te gewagen van het door BOERLAGE genomen initiatief tot herdenking aan het eind van 1898, van zijn 25-jarig Doctoraat, naar aanleiding waarvan door BOERLAGE eene rede werd uitgesproken en in het Tijdschrift Teysmannia (Deel IX) een artikel werd geplaatst. In een terzelfder gelegenheid verschenen supplement deel van De Buitenzorger Annales kwam van BoERLAGE's hand een artikel voor: Sur la maniere de flotter et la germination des fruits du Herritiera littoralis DRYAND. Het genoemde tijdschrift Teysmannia houdt verder nog van BogRLAGE's hand in: in Deel VI (1896), Inlandsche en Latijn- sche Synoniemen der Plantennamen van Rhizophoren in Ne- derlandsch-Indié; in deel VII (1897), De determinatie der In- dische grassoorten, De Mangir-boom van Java, Ganophyllum falcatum — te zamen met Dr. S. H. Koorpers — WILLIAM RoxsurGH; in deel VIII (1898) Plantenleven in de woestijn. In het jaar 1899 bracht BoERLAGE de tweede aflevering van den Catalogus zoo goed als ten einde en wijdde voorts een belangrijk gedeelte van zijn tijd aan twee andere onder- werpen. Het eerste was een begin der bewerking van de Phanerogamen voor de Flora vän Buitenzorg. Van deze bewerking, die een ander natuuronderzoeker had op zich genomen en met wier publicatie de Flora van Buitenzorg volgens het oorspronkelijke plan begonnen zoude worden, is, om redenen van onzen wil onafhankelijk, doch op welke het hier niet de plaats is nader in te gaan, tot heden nog niets in geschrifte openbaar gemaakt. BOERLAGE vatte daarom het voornemen op voor zooveel zijn tijd het zoude toelaten Althans een begin te maken met het wegnemen dezer zeer hinderlijke lacune. Na voorbereidend werk hier maakte hij aartoe ook in de buurt van Tjibodas verscheidene excursies, Waarbij een aantal planten werden verzameld. Het plan Voor eene eerste aflevering der Flora handelende over de . Phanerogamen kon dan ook reeds in het jaarverslag over 1899 worden medegedeeld. — 408 — In de tweede plaats brachten de talrijke exemplaren van onderscheidene Caoutchouc- en Getah-pertja produceerende gewassen door Dr. vaN ROMBURGH op zijne reizen in Borneo, Sumatra, Riouw en Java verzameld, de noodzakelijkheid eener botanische bestudeering van dat materiaal aan den dag. Deze bestudeering nam zoowel in 1899 als in den aanvang van dit jaar mede een belangrijk gedeelte van BokRLAGE's tijd in beslag. Het resultaat van dit werk kwam gereed zeer kort voordat de schrijver op reis ging en verscheen kortelings als Vis nummer van het Bulletin de U Institut Botanique de Buitenzorg. Behalve eene enumeratie van de door den Heer vax ROMBURGH verzamelde planten, met vermelding van inlandsche namen en groeiplaatsen, alsmede eenige zich daaraan vastknoopende beschouwingen, houdt dit geschrift de beschrijving van verscheidene nieuwe soorten en de opstelling van een nieuw geslacht Hymenolophus in. Herhaaldelijk had BoEkRLAGE reeds den wensch te kennen gegeven om met een botanisch doel eene reis naar de Mo- lukken en met name naar het eiland Ambon te ondernemen. Toen nu de tweede aflevering van den tuincatalogus voor den druk gereed was, kwam hij op dat verlangen terug. Er bestond voor mij geen reden hem er van terug te houden daar ik zelf bij eene eenige jaren geleden op Ambon gedane reis had ondervonden, dat de bezwaren en vermoeienissen aan elke botanische excursie vooral in de buitenbezittingen onafscheidelijk verbonden, aldaar tot een minimum zijn terug te brengen en niet verschilden van die der vele door hem b.v. in het Gedeh-gebied gedane excursies. Wat de zuiver botanische motieven voor de keuze van Ambon als doel van zijne reis betreft kon zijne meening mede- niet anders dan ten volle worden gedeeld. In eene nota werd door hem aangegeven hoe Ambon eenigszins het klassieke land voor de botanie in Nederlandsch-Indië is, omdat RuMPHIUS aldaar zijn beroemd Herbarium Amboinense samenstelde en het meerendeel der door hem beschreven planten van daar afkomstig waren. Hoe goed nu ook voor diens tijd — zoo — 409 — betoogde hij verder — de beschrijvingen van RUMPHIUS waren, zoo is het er toch verre van af dat men over het meerendeel der Rumphiaansche planten voldoende zekerheid zoude be- zitten; bij de groote beteekenis die het klassieke werk van “RuMPHIUS nog altijd heeft, zoude het opheffen dier onzekerheid voor een belangrijk aantal soorten alleen reeds een zeer loonend doel voor eene botanische reis naar Ambon vormen. Bovendien was het te voorzien dat op zulk eene Molukken- reis nog een rijken schat van ander materiaal te verzamelen zoude zijn. Een geheel in den geest van BoÉRLAGE'S uiteenzetting ingediend voorstel vond een gunstig onthaal en op grond van het Gouvernementsbesluit van 20 Juni 1900 kon den Adjunct- Directeur worden op gedragen zich, in gezelschap van den Assistent-Hortulanus naar het eiland Ambon te begeven om aldaar botanische waarnemingen te doen en specimina te ver- zamelen zoowel voor het herbarium van ’s Lands Plantentuin als voor den botanischen tuin, met vrijheid om voor de heen- en terugreis de beide verschillende wegen te kiezen. Deze laatste bepaling gaf de gelegenheid om van Ambon terug- komend Boeroe, Batjan, Ternate en de Minahassa aan te doen en aldaar nog het een en ander te verzamelen. Den 23sten Juni verlieten de Heeren BOERLAGE en SMITH _ Buitenzorg. Te 'Tjiamis, waar ik, van eene reis m Cè? . Preanger terugkeerend, met BOERLAGE nog een handdruk Wisselde, had ik geen oogenblik het vermoeden dat dit een laatste groet zoude zijn. BOERLAGE aanvaarde gezond en Opgewekt de reis en het maakte zelfs den indruk alsof het Vooruitzicht van den tocht, waarvan hij zich reeds lang zeer veel had voorgesteld, een soort verjongenden invloed op hem had uitgeoefend. Na een oponthoud van eenige dagen te Van daar den 27ster de reis voortgezet om, na het aandoen Van Boeleleng, den 30*'e? te Makassar aan te komen. Den l"^ Juli naar Ambon vertrokken, kwamen de reizigers aldaar den 34e Juli aan. Eerst werden in de buurt der hoofdplaats, Soerabaia werd + 9. — op Leitimor, eenige botanische tochten gemaakt waarmede een week gemoeid was en een rijken oogst werd verzameld. Daarop kwam de beurt aan het andere gedeelte van het eiland onder den naam van Hitoe bekend; het eerst werd Wai bezocht daarna Hitoe Lama, Hila, Asiloeloe en Alang, van welke laatste plaats de meeste excursies werden onder- nomen. In het bijzonder valt van deze verschillende tochten te vermelden het bestijgen van de Hoetoe Mortetoe, van de Toena en van de Latoea, welke laatste berg nog niet door natuuronderzoekers was bezocht. Met het verzamelde ma- teriaal keerde men den 27sten Juli te Ambon terug. Onge- lukkiger wijze bleken daar toen koortsen te heerschen, die weldra ook het geheele reisgezelschap aantastten; bij BOERLAGE en twee der inlanders was de aanval het ergst. Hoewel hem bij terugkeer te Ambon de doorstane vermoeienissen geenszins schenen te hebben aangegrepen, zoo was het toch vermoedelijk voor een deel aan die vermoeienissen te wijten, at een paar dagen koorts hem zoo aangrepen, dat de ge- neesheeren de zaak ernstig inzagen en een zoo spoedig mogelijke terugkeer naar Java noodzakelijk achtten. Vrij kort daarop nam echter de ziekte eene gunstige wen- . ding en wel zoodanig dat de toestemming werd verleend de oorspronkelijk bedoelde reisroute te volgen, hetgeen den 11%" Augustus geschiedde. Den 124% te Kajeli aangekomen werd van het oponthoud van een dag gebruik gemaakt om nog eene excursie op het eiland Boeroe te maken en den volgenden dag het gelijke op Batjan gedaan. Hoewel er geen direct schadelijke gevolgen van deze tochten zich bij BorrLaar openbaarden, zoo gevoelde bij zich toch te Ternate te vermoeid om naar den wal te gaan en tusschen deze laatste plaats en Gorontalo trad een vernieuwden aanval van koorts op, die hem ook te Gorontalo belette aan land te gaan. Na den 17** Augustus Gorontalo te hebben ver- laten stootte de „Mossel”, het schip waarop zich de reizigers bevonden, den avond van denzelfden dag voorbij Bentenang op een klip. Den volgenden morgen werden de passagiers = App we aan wal gezet in den kampong Roembia, waar men drie en halve dag verbleef totdat den 21ste het stoomschip „Coen” de schripbreukelingen kwam afhalen om ze naar Ternate over te brengen. Door het verblijf de Roembia reeds zeer verzwakt nam BOERLAGE'Ss zwakte geleidelijk aan boord van de „Coen” toe, zoodat er bij aankomst te Ternate weinig hoop meer overbleef, dat de krachten terug zouden keeren en men zich op het ergste moest voorbereiden. Den 248: Augustus werd te Ternate gedebarkeerd en nadat hij den geheelen dag van den 25%» buiten kennis was geweest ontsliep op den avond van dien dag om 10 uur JACOB GYSBERT BOERLAGE, zacht en kalm heengaande, zonder smart of lijden, zich van zijn verscheiden niet bewust. (*) - Behalve al het werk in de voorafgaande regelen opgesomd, nam Boerrace in Holland nog ijverig deel aan de vermeer- dering der kennis van de Flora van het moederland, vooral in zijne qualiteit van Conservator van het Herbarium der Nederlandsch Botanische Vereeniging. Het was hier minder de plaats op dat gedeelte van zijn werkzaamheid in te gaan, hetgeen beter en vollediger in den boezem dier Nederlandsche Vereeniging zal kunnen geschieden; het kon worden nage- laten zonder tegenover zijne nagedachtenis eene onbillijkheid te begaan omdat BornLAGE's beteekenis boven en voor alles ligt in hetgeen door hem is gedaan op het gebied der Flora Yan Nederlandsch-Indië. (**) — op ait natste gebied door hem is gedaan, over welke groote werkkracht én rusteloozen ijver hij beschikte en and lijst der geschriften van BOERLAGE te geven moest worden afgezien, Omdat V — 43 — zijn dood een zeer groot verlies is voor de studie der Flora onzer kolonie en in het bijzonder voor 's Lands Plantentuin te Buitenzorg — de voorafgaande regelen zouden geheel haar doel hebben gemist, indien er dit alles niet uit bleek. Toch dient er nog iets aan te worden toegevoegd, ter aanvulling der korte kenschetsing van BOERLAGE's persoonlijkheid, waar- mede dit beknopte levensbericht begon. J. G. BOERLAGE behoorde tot degenen die weten te woekeren met de hen gegeven talenten niet alleen, maar bij wie een streven naar ernst, deugdelijkheid en degelijkheid in het werk steeds leidend beginsel is. Ten volle was hij er zich van bewust, en handelde bij daarnaar altijd, dat vooral de natuuronderzoeker tot plicht heeft — omdat zijn werk zoo moeielijk door anderen te controleeren is — bij het onderzoe- ken en beschrijven dit steeds zoo goed slechts eenigszins mogelijk te doen en zich nimmer door neven-motieven van welken aard ook tot oppervlakkig werken en overhaasting te laten verleiden. Wars van alle effectbejag of streven naar een gemakkelijk succes in kringen tot het vellen van een eigen oordeel onbevoegd, waren gevoel voor plicht en verantwoordelijkheid hem tot vast richtsnoer bij zijn werken, ook in die gevallen waarin zijn ijver en voortvarendheid hem noode er zich in deden schikken dat de deugdelijkheid van het werk eene ongewenschte vertraging in de openbaar- making der uitkomsten vorderde. BoERLAGE was een braaf, goed man, een liefdevol echtge- noot en huisvader, een ernstig, conscientieus natuuronder- zoeker. Afgescheiden van de groote waarde en beteekenis der vruchten van zijn onvermoeide werkzaamheid, maken deze karaktereigenschappen, dat de nagedachtenis van hem die zijn gezin, zijnen vrienden en der natuurwetenschap zoo onverwacht ontviel, velen, zeer velen, tot voorbeeld kan en moge zijn. TREUB. Buitenzorg, 26 December 1900. NOTULEN > VERGADERINGEN DER KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN NEDERLANDSCH-INDIE, gedurende 1900. ete Bestuursvergadering op Donderdag 11 Januari 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. Murter (Voorz.), Dr. VAN BEMMELEN, Dr. Fiore, Dr. Burck, Dr. VERBEEK, VAN EEK, Hoekstra, VoRDERMAN, Dr. ONNEN, MELCHIOR, BERMAN, Dr. J. G. van DEvENTER (Seer.) en Dr. Kroos. Afwezig mot kennisgeving: - Dr. TREUB en Dr Um M. VAN DEVENTER. j l. Bestuur. Komt ter tafel een schrijven van den Heer Treve, dd. 29 December ll, dat hij zijne benoeming tot Vice-Voorzitter gaarne aanneemt. Kennisgeving. !) Naar aanleiding van een in 1899 genomen besluit worden, evenals met de Notulen over 1899 het geval is geweest, de minder belangrijke Punten niet meer in de gedrukte Notulen opgenomen. Vandaar de sprongen in de nummers. g ecr. — 414 — 2. Leden. Voor hun lidmaatschap wordt bedankt door de Heeren: Dr. P. A. PLATTEEUW, Soerabaja ; Jhr. O. van DER Wijck, Batavia; HANDELSVEREENIGING (MOLUKSCHE), Menado ; C. J. M. WznrHEMM, Batavia; terwijl tot nieuwe Leden worden benoemd de Heeren: Dr. Z. KamerLisG, Botanist, Proefstation, Kagok; G. W. W. C. BARON VAN HoévELL, Gouverneur van Celebes en Onderhoorigheden, Makasser. 3. Corr. Lid. Mededeeling dat het Correspondeerend Lid .F. M. VAN DER Worp op 27 Nov. '99 overleden is. Was reeds met een brief van deelneming beantwoord. 5. Ruiling Edita. Voorstel van de New-South-Wales Chamber of Mines, te Sydney, dd. 5 Dec. ll. ter ruiling van Edita wordt goedgekeurd. 6. Zoölogisch Museum. Van Prof. TREUB was ingekomen een schrijven dd. 14 Dec. '99, waarin hij mededeelt, dat hij op grond van een particuliere schenking in Holland groot 12000 gulden zijn voorstel tot stichting van een Zoölogisch Museum té Buitenzorg van- wege de K. N. V. intrekt. Dit schrijven is reeds bij de Leden rondgegaan, zoodat de Voorzitter meent te kunnen volstaan met te zeggen, dat onze bemoeiingen in deze zaak thans ophouden en met de Commissie, voor deze quaestie benoemd, te bedanken. 10. Rekening en Verantwoording. De Voorzitter verzoekt den Heeren Horkstra en van BEMMELEN zich te willen belasten met het nazien der rekening en verantwoording van des penningmeesters beheer; welke Heeren zich bereid verklaren. 11. Wetsverandering. De Voorzitter stelt voor art. 24 te lezen als volgt: — 415 — „In deze wetten kunnen slechts in eene Algemeene Ver- gadering veranderingen worden gebracht. Voorstellen daartoe, niet van het Bestuur uitgaande, komen eerst in behandeling 6 weken nadat zij bij het Bestuur zijn ingekomen.” Na eenige discussie tusschen de Heeren HOEKSTRA, MULLER en ONNEN wordt het voorstel goedgekeurd. 12. Zon-Eclips in 1901. Maj. MuLLer brengt thans het denkbeeld ter tafel om aan de Regeering een toelage te Vragen van 10000 gulden ten behoeve van de Neder- landsche Commissie voor de waarneming van de Zon-Eclips in 1901. Zooals men weet wordt jaarlijks een som van 10000 gulden op de Indische Begrooting gebraeht voor het doen van Wetenschappelijke reizen in den Archipel, welk bedrag voor 1899 en 1900 ten goede is gekomen aan de Siboga-Expeditie. Voor 1901 is de bestemming nog niet aangewezen en nu Vindt hij, dat het geheel op den weg der K. N. V. ligt om aldus te handelen. Zijn medelid in de Commissie voor Wetenschappelijk Onderzoek (afd. Indie), TREUB, is het vol- komen met hem eens, zegt hij. Na eenige discussie tusschen de Heeren FiGEE, VERBEEK, Burck en MULLER leest de laatste het concept-request voor, Waarin dan gevraagd wordt: kc »0p de begrooting van N. I. voor het dienstjaar 1901 een som te willen brengen van f 10000.— als bijdrage in de kosten der Nederlandsche Expeditie tot waarneming der Zon-eclips van 18 Mei 1901; dan wel, wanneer Uwe Excellentie geen termen kan vinden om bovenstaand verzoek in te willigen, te bepalen, dat bij- aldien voor 1901 wederom een som van f 10000.— op de begrooting van N. I. wordt uitgetrokken tot eneen van wetenschappelijke reizen, dit bedrag ter beschik ae Van het Bestuur der K. N. V. in N. L zal worden geste s ten behoeve van bovenbedoelde Nederlandsche Expeditie. — 416 — - Hierna wordt het voorstel met algemeene stemmen aan- genomen. 13. Steun Comité. De Heer MULLER stelt vervolgens voor om een afschrift van het request, in N°. 11 bedoeld, te zenden aan het Comité in Indië van de Commissie t. b. v. h. Natuurk. Onderzoek der Nederlandsche Kolonién met verzoek om het request der K. N. V. te steunen. Zonder discussie aangenomen. 14. Steun K. N. V. De Voorzitter wenscht thans aan het oordeel der Leden de vraag te onderwerpen of de K.N. y zelve financieelen steun zal verleenen en verdedigt dit denkbeeld. De Heer VERBEEK zou wel 5000 gulden willen geven bij gelegenheid van het 50-jarig jubileum der Vereeniging, doch twijfelt er aan of de Vereeniging dit wel doen kan. De Heer Burck vraagt of een gave noodig is, terwijl de Heer Ficer het een schoone feestgave zou vinden. Dr. Kroos oppert bezwaren van financieelen aard, gegrond op de financieele beschouwingen, gehouden bij de reparatie- plannen. Dr. VonpERMAN zegt weldra bij de K. N. V. te zullen komen aankloppen voor de uitgave van een atlas van vogel- koppen, die veel geld zal kosten en hoopt dat dit plan er niet - door in duigen zal vallen. De Voorzitter heeft een brief van Prof. TreuB ontvangen, waarin.deze spreekt van een gift van 1000 gulden. De Penningmeester vindt het wel niet noodig, dat de K. N. V. kapitaal bezit, doch vreest dat er veel geld noodig zal zijn voor het recipieeren als er astronomen te Batavia mochten komen, wat toch zeer waarschijnlijk is. Sommige Leden vinden, dat dit niet ligt op den weg der K. N. V. Dr. Kroos meent, dat men voorzichtig moet zijn en e de kwade dagen zorgen moet. — 417 — Dr. van BEMMELEN vindt de bijdrage voor ons veel, voor de Expeditie weinig. Dr. Fuert verdedigt krachtig het voorstel van de Heeren TREUB en MULLER. Tot stemming overgaande wordt met algemeene stemmen op 1 na besloten 1000 gulden subsidie te verleenen. 15. Financieele Commissie. De Voorzitter benoemt de Heeren Burck en Berman en zichzelf in de Financieele Commissie voor 1900 en vraagt machtiging, dat de Commissie alle uitgaven zal kunnen doen binnen de perken der begrooting, die zij noodig acht. De Heeren Burck en BERMAN verklaren zich bercid en de vergadering keurt de machtiging goed. 16. Jubileum. Voor het aanstaande 50-jarig jubileum er K. N. V. op 19 Juli a.s. zou de Voorzitter gaarne een Commissie gevormd zien en benoemt als zoodanig de Heeren ONNEN, BERMAN en MELCHIOR. De eerste wenscht beslist niet in aanmerking te komen, Waarop na eenige discussie, waaraan verscheiden Heeren deelnemen, besloten wordt die Commissie te doen bestaan uit Voorzitter, Secretaris en Penningmeester. V. Voordracht Dr. van Bemmelen. (Zie Bijlage N°. 1). De Voorzitter zegt den spreker dank door zijne belang- tijke mededeelingen. 18. Aardbeving-tracé. De Heer oer laat aan de aan- Wezigen het tracé zien, dat Ewings Seismograaf heeft op- Seteekend van de aardbeving te Palembang op 6 Januari Il. 19. Voordracht Dr. Burck. (Zie Bijlage N°. 2). Namens de vergadering betuigt de Voorzitter Dr. BURCK zijn dank voor zijn interessante mededeelingen. 20. Nepenthes. De Heer VORDERMAN vraagt aan D S a eenige inlichting omtrent het voorkomen van levende orga- Nismen in de bekers van Nepenthes. Se? LX. — 418 — Dr. Burck zegt, dat het zeker oude bekers zijn geweest, omdat in jonge bekers alle dieren direct gedood worden. 21. Vingerafdrukken. De Heer Berman vertoont de Vingerafdrukken van Inlanders, waardoor bij de Post- spaarbank hun identiteit bewezen wordt. Een paar wel- geslaagde proeven bewezen de groote waarde van dit contróle-middel. Bestuursvergadering op Donderdag 8 Februari 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. MuLLer (Voorz.), Dr. VAN BEMMELEN, Dr. BUROK, BERMAN, Dr. Simon Thomas en Dr. J. GEORGE VAN DEVENTER (Secr.). Afwezig met kennisgeving de Heeren: Prof. TREUB, Dr. FickE en Dr. CHARLES M. VAN DEVENTER. De Voorzitter heet den Heer Simon Thomas met een enkel woord welkom en verzoekt den Seeretaris de notulen voor te lezen. Deze worden na een kleine wijziging goedgekeurd. 1. Leden. Van Mevrouw de Wed. Dr. J. W. GUNNING— PiersoN is een schrijven ingekomen, waarin zij het Bestuur mededeelt, dat haar echtgenoot, Dr. JAN WILLEM GUNNING, Corr. Lid der Vereeniging, op 7 Januari overleden is. Zal met een brief van deelneming worden beantwoord. Voor het lidmaatschap wordt bedankt door den. Heer BAKHUIZEN VAN DEN BRINK; terwijl tot nieuwe Leden worden benoemd de Heeren: Dr. P. A. Boorsma, Leeraar Dr. grs School, Weltevreden; Dr. E5. Rose, Chen eng, Kagok, Tegal; N. ADRIANI, Afgev. v/h. Ned. EE Mapane bij Gorontalo; La KR A — 419 — Dr. J. H. Simon Thomas, Geneesheer Krankzinnigen- Gesticht Buitenzorg; Dr. S. LykLes, Geneesheer-Directeur Krankz. Gesticht Soerabaja. 2. Indisch Comité. Van het Indisch Comité voor Weten- schappelijke Onderzoekingen is een schrijven ingekomen, N°. 130 dd. 22 Januari 1900, ter begeleiding van een afschrift van den door genoemd Comité aan den Gouverneur-Generaal gerichte missive ter ondersteuning van het door de K. N. V. aan Zijne Excellentie gezonden verzoek, vermeld in de Notulen van 11 Januari ll. N°. 11. Kennisgeving. 4 Montessus de Ballore. De Voorzitter deelt mede, dat de Heer DE MONTESSUS DE BALLORE voor het Tijdschrift aanbiedt een „Monographie Sismique de D Archipel des Philippines” en Adviseert tot opneming, waarmede de vergadering instemt. Aan het verzoek om een gedetailleerde kaart 0p groote schaal van den Archipel der Filippijnen en van Mindenao kan niet worden voldaan, daar zelfs op het Topographisch Bureau zulk een kaart niet voorhanden is. Kagok, Tegal vraagt hoeverre voor Leden n het Tijdschrift n prijs van Eh Dr. Kamerling. Dr. KAMERLING, bij schrijven dd. 26 Januari ll. in der K. N. V. de vroegere jaargangen va tegen geringeren dan den: door NIJHOFF opgegeve e- verkrijgbaar zijn. Wordt besloten genoemden Heer te Deelen tegen 2 gulden per DI. krijgen kan. Op voorstel van Dr. vay BEMMELEN wordt besloten buiten de gewone vaste collectie van elk Deel nog één exemplaar aan te houden. schrijven dat hij de 6. Rekening en Verantwoording. De Heer VAN GA declt mede, dat het aan de Commissie gebleken sé A Spenningmeesters beheer met zorg en nauwkeurigheid Er" — 490 — voerd is, en dat dus de rekening en verantwoording door de Commissie goed is gekeurd. | De Voorzitter zegt den Commissieleden en den Penning- meester dank namens de vergadering. 7. Astronomische Nachrichten. De Voorzitter stelt voor om in te teekenen op de Astronomische Nachrichten. Aangenomen. 8. Museum. De Voorzitter benoemt de Heeren VORDERMAN, VAN Krk en Dr. CH. M. VAN DEVENTER in Commissie om rapport uit te brengen over den toestand van het Museum en der Vergadering van advies te dienen, hoe in den bestaan- den toestand verandering te brengen. Geen der Heeren is aanwezig, zoodat de Secretaris voor schriftelijke mededeeling zorgen zal. 9. Inventaris De Voorzitter benoemt de Heeren Dr. J. GEORGE VAN DEVENTER en MELCHIOR in Commissie om een inventaris op te maken van het meubilair, toebehoorende aan de K. N. V. ; Aan den Heer MELCHIOR zal van deze benoeming kennis gegeven worden. 10. Periodieken. De Voorzitter benoemt de Heeren Prof. TREUB, Dr, Ficer en Dr. Gruss in Commissie om der Ver- gadering van advies te dienen in zake de periodieken, waarop der K. N. V. geabonneerd is met het oog op even- tueele afschaffing van oude en aanschaffing van nieuwe. Niemand der benoemden is tegenwoordig, zoodat de Secre- taris voor schriftelijke mededeeling zorgen zal. 12. Wetenschappelijke mededeelingen. De Secretaris e de wenschelijkheid dat de Leden, die in een Vergadering het een en ander op wetenschappelijk gebied wenschen mede te deelen, hem in tijd daarvan in kennis stellen, zoodat het op de vergaderbriefjes vermeld kan worden, waardoor de opkomst misschien talrijker zal zijn. — 42] — 13. Vergaderingen ijd. vóóravond. De Heer van BEMMELEN zou gaarne zien, dat de Vergaderingen voortaan in den vóór- in plaats van in den na-avond plaats vinden. Hij meent, dat dit van gunstigen invloed zal zijn op het bezoek. De Secretaris ondersteunt dit denkbeeld; de Heeren BURCK en BERMAN zijn er echter tegen, zoodat de Voorzitter het het beste vindt om dit punt tot de volgende vergadering te verdagen, doch al vast te beginnen met voortaan de Vergaderingen precies aan 9 uur te doen aanvangen. Aangenomen. H Aardbevingen. De Heer van BEMMELEN deelt eenige bijzonderheden mede over de aardbevingen te Soekaboemi en te Palembang; over de groote gevoeligheid van den toestel VAN MILNE en over de onderaardsche inrichting van een Observatorium van den Heer Scnürr, Koopman te Hamburg. De Voorzitter zegt den spreker dank en sluit de Ver- gadering. Bestuursvergadering op Donderdag 1 Maart 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. MULLER (Voorz.), Dr. VAN DEVENTER (Seer.), Dr. GRriNs, VORDERMAN, Dr. VAN BEMMELEN, r. Free, van Erk, BERMAN, Dr. BUROK, Dr. BOERLAGE, Maj. Ouwens, pr Kowixa. Keup, Dr. VAN DEVENTER (Cn. M.), Mercmor, Verpam en Dr. Kroos. Afwezig met kennisgeving: Prof. TREUB. eer FIGEE Na goedkeuring der Notulen verlangt de H ring. De lezing der Notulen van de Algemeene Vergade Voorzitter is echter van meening, dat deze eerst gelezen mogen worden in de e. k. Algemeene Vergadering. De Voorzitter heet de Heeren OUWENS en DE KONING Kxurr met een enkel woord welkom. — 422 — 1. Leden. Tot Leden worden benoemd de Heeren: M. H. Dauwe, Adjunct-Ingenieur S. S., Weltevreden. A. D. J. Pens, Luit.-Kolonel Schutterij, „ I. F. LANGENBERGH, Off. van Gez. 2° kl., ” J. K. J. CHamBrY, Civ. Geneesheer, T J. DE KONING KNIJFE, Ing. Mijnw. 1* kl., » J. H. Hummer, Inspecteur Paketvaart, D 2. Prof. Van 't Hoff. Wordt voorgelezen een schrijven van Dr. J. H. van ’r Horr, Hoogleeraar te Berlijn, inhoudende dankbetuiging voor zijne benoeming tot Correspondeerend Lid der K. N. V. Kennisgeving. 3. Zon-Eclips. Op het request dd. 14 Januari 1900 door de K. N. V. aan Z. Exc. den Gouverneur-Generaal (zie Notulen 11 Januari 1900, N°. 11) gezonden, is als antwoord ingekomen, dat de Regeering er geen bezwaar tegen heeft om dat bedrag te bestemmen als bijdrage in de kosten der Nederlandsche Expeditie tot waarneming hier te lande van de Zon-eclips van 18 Mei 1901. (G. B. dd. 1 Maart 1900, MN 6. Commissies. Missives van de Heeren MELCHIOR, TREUB en Ficker, resp. dd. 15, 21 en 14 Februari, dat zij hunne benoeming tot Commissieleden (zie Notulen 8 Febr., Nr. 9 en 10) aannemen. Kennisgeving. 7. Ruiling Edita. Komt ter tafel een brief van Pater José Coroxas (S. J.) te Manila. dd. 6 Februari, alsmede een van den Heer MEERKAMP VAN EMBDEN te idem, dd. 16 Februari, inhoudende verzoek tot ruiling van Edita. Aangenomen. 11. Verkoop Gebouw. Ingekomen is een schrijven N°. 12 dd. 20 Februari 1900 van het College van Diakenen der Evan- — 423 — gelische Gemeente te Batavia, waarin dit mededeeling verzoekt voor welken prijs het Gebouw der K. N. V. te koop is. De Voorzitter benoemt een Commissie (MELCHIOR, BERMAN, MULLER) betreffende deze zaak en stelt voor aan de Mi. van . en L. hetzelfde te verzoeken. Goedgekeurd. 12. Inventaris. De Voorzitter deelt mede, dat de Com- missie voor den Inventaris (zie Notulen 8 Februari, N°. 9) haar taak heeft volbracht. Daar enkele zaken aan de Mi. van N. en L. schijnen te behooren, wordt besloten van die Vereeniging zekerheid te bekomen. 13. Gebr. van der Post. De rekening over 1899 van GEBR. VAN DER Post te Utrecht, groot f 42.64 zal ter con- troleering in handen gesteld worden van den Heer TREUB. 14. Bekroning Dr. Verbeek. De Voorzitter deelt mede, dat ons mede-Lid Dr. VERBEEK door de Académie der Sciences te Parijs bekroond is met den „Prix Tchihatchef” groot 3000 frs. voor zijne geologische beschrijving van Java en Madura. Hem zullen de gelukwenschen van het Bestuur worden aangeboden. 16. Voor-avond Vergaderingen. Het in de vorige Ver- gadering (N°. 13) door den Heer VAN BEMMELEN geopperde denkbeeld, abusievelijk door Voorzitter en Secretaris als een Voorstel opgevat, wordt thans in stemming gebracht en Vindt geen ingang (10 tegen, 3 voor). V. Poggendorff’s Annalen. Sommige Leden klagen over den last, dat Poggendorff's Annalen naar Buitenzorg zijn Overgebracht, waar naar hunne meening dit werk zelden of nooit geraadpleegd zal worden. Besloten wordt aan de Commissie der periodieken (Notulen 8 Februari, No. 10) op te dragen, het Bestuur te adviseeren, Welke tijdschriften in Buitenzorg kunnen worden gemist. — 424 — 18. Populaire Voordrachten. De Voorzitter deelt mede, dat de Heer TreuB wegens ongesteldheid zijn belofte nog niet kan vervullen; dat de Heer WEBER echter weldra terug zal zijn, zoodat van dezen geleerde binnen korten tijd een voordracht verwacht mag worden. Van een rondvraag, aan de aanwezigen gedaan, is het resultaat, dat de Heeren BERMAN en MULLER genegen zullen zijn aan het verzoek te voldoen. De overigen verontschul- digen zich met keur van redenen. 19. Voordracht Ouwens. De Heer Ouwens van Soekaboemi deelt verschillende bijzonderheden mede over het determi- neeren van de Conchyliën-Verzameling en over de wijze van catalogiseeren. Ook wordt de verzameling voortdurend door hem uitgebreid. De Heer van BEMMELEN oppert het denkbeeld of de cata- logus der Conchylién, door den Heer Gen vervaardigd, niet in het Tijdschrift zal worden opgenom De Heer MuLLer vraagt hetzelfde Ste de Madureesche namen der Conchyliën, door den Heer Ouwexs verzameld. Omtrent beide vragen wordt geen beslissing genomen. Hierna zegt de Voorzitter den Heer Ouwens dank èn voor zijne mededeelingen èn voor de vele moeite, die hij zich getroost om onze Conchyliën-verzameling in goeden staat te brengen. De K. N. V. is in dit opzicht veel aan den Heer Ouwens verplicht. Bestuursvergadering op Donderdag 12 April 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. MuLLer (Voorz.), Prof. TREUB, Dr. Fire, Dr. Burck, VAN Eck, BERMAN, Dr. VAN DEVENTER (J. G.) (Secr.) en Dr. van BEMMELEN. Afwezig met kennisgeving de Heeren MELCHIOR en VORDERMAN. — 425 — 1. Leden. Voor hun Lidmaatschap wordt bedankt door de Heeren: J. REIJSENBACH en J. K. F. pk Dors; terwijl tot nieuwe Leden worden benoemd: d Mej. E. van Loox, Dir. H B. S. voor M., Weltevreden ; P. J. ROOSEGAARDE BisscHoP, Handelsemployé, Mr. C. B. NEDERBURGH, Algemeen Sectetaris, Buitenzorg; J. F. van KESTEREN. Gep. Kapt. Infanterie, Weltevreden ; D. DE Jusen Hzx., Hoofd-Ingenieur Mijnw., » Louis E. PAPELARD, Stadsgeneesheer, " | Dr. A. H. NIJLAND, Dir. Parc-Vaccinogéne, " —. P. H. FnónicH, Hoofdcommies Fin., P A. E. J. Bruinsma, Inspecteur Boschwezen, a E Dr. A. C. Wrrrexro0D, Arts, 2 A. M. Joekes, Wi, Gouverneur S. W. K., Padang; r. J. A. VAN DER Cuus, Lands-Archiv., Weltevreden; Dr. J. B. C. PERSENAIRE, Off. van Gez. 1° kl., ü H. A. VAN DER STEENSTRATEN, Resident, Medan; J. B. van Heursz, Generaal-Majoor, Koeta-Radja; A. J. G. A. Wimans, Seer. O. E. en N., Weltevreden; C. A. Kroesen, Resident Z. O. Afd. Borneo, Bandjermasin. 2. Reglement. Komt ter tafel een extract uit het Register der Besluiten van den G. G. van Ned.-Indië N°. 6 dd. 2 Maart 1900 ter begeleiding van Staatsblad N°. 111, waarbij Op ons Request (zie Notulen Januari 1900, N°. 10) betreffende S Verandering van Art. 24 der Wetten van de K. N. V. günstig wordt beschikt. - De Voorzitter deelt verder mede, dat in den loop van dit jaar door het dagelijksch Bestuur een nieuw Ontwerp Van Wet en een Huishoudelijk Reglement aan de goed- Keuring van het Bestuur zullen worden onderworpen. 6. Dr. Verbeek. Wordt voorgelezen een schrijven dag nr br. R. D. M. VerBeeK dd. 19 Maart 1900, waarin hij = E Oprechten dank betuigt voor onze gelukwenschen, em — 426 — gebracht hij gelegenheid van zijne bekroning door de Académie des Sciences met den prijs Tchihatchef (zie Notulen Maart 1900, N°. 14). 7. Cachelot, enz. De Voorzitter brengt ter tafel een schrijven van Prof. Max Weber dd. 20/3 1900, waarin deze verzoekt om de onderkaken van den Cachalot en skeletten of schedels van Zoogdieren, die gemist kunnen worden, aan het Museum te Amsterdam af te staan. Wordt aangehouden tot straks. 11. Zon-Eclips. Een der 4 Singkep-Laut-eilanden is waarschijnlijk zeer geschikt voor de waarneming der Zon- Eclips, zegt de Voorzitter. Een locaal onderzoek is echter gewenscht en vooral in de maand Mei van dit jaar omtrent de weersgesteldheid, de landing en verdere opstelling der hulpmiddelen. Daarom is door het dagelijksch Bestuur der K. N. y- tot de Regeering het verzoek gericht te willen bepalen dat: „de reizen, in enkele gevallen te ondernemen door de Leden der Commissie uit het Bestuur der K. N. V. ter voorbereiding van de waarneming der Zon-Eclips van 18 Mei 1901 door een Nederlandsche Expeditie, als dienstreizen zullen worden beschouwd, waarvan de kosten zullen komen voor rekening van den lande. 12. Voordracht Max Weber. Het spijt den Voorzitter, dat de Heer VERDAM afwezig is, omdat hij hem dan dank had willen zeggen voor de door hem verleende hulp bij Prof. WeBer’s voordracht, door de zaal gratis electrisch te hebben verlicht. Verder deelt de Voorzitter mede, dat bij die gelegenheid door het dagelijksch Bestuur uitgenoodigd waren, de Leden der Siboga-Expeditie, het Indisch Comité voor Wetenschap- pelijke Onderzoekingen en Z. Exc. den Vice-Admiraal met het Personeel van het Marine Departement. Voor deze gasten had men de voorste twee rijen gereserveerd. — 427 — 13. Verkoop Gebouw. De Voorzitter leest voor het Rap- port betreffende deze zaak uitgebracht door de gecombineerde Commissie (zie Notulen Maart, N°. 11), welk preadvies nu nog de goedkeuring der Besturen der K. N. V. en der Mb, van N. en L. noodig heeft. De Commissie is op verschillende gronden eenparig tot het besluit gekomen den verkoop van het Gebouw te moeten ontraden, doch tevens pogingen aan te wenden, om het Gebouw meer productief te maken. Dit zou o. a. kunnen geschieden door een kamer ter beschikking te stellen van het Kon. Instituut van Ingenieurs voor zijn Bibliotheek en de vergaderingen van dit lichaam te doen plaats hebben in onze Vergaderzaal. Een poging door ons in deze richting zal vermoedelijk Zeer veel kans van slagen hebben en een jaarlijksche ver- goeding van 500 gulden zou waarschijnlijk wel gevraagd kunnen worden. Wanneer dan de beide eigenaressen samen bovendien eenzelfde bedrag beschikbaar stelden, dan zouden deze 1000 gulden jaarlijks kunnen besteed worden voor de zoo noodige reparaties van het Gebouw. Na eenige vragen van enkele Leden te hebben beantwoord, brengt Voorzitter het voorstel der Commissie in stemming, dat met algemeene stemmen wordt aangenomen. 14. Beheer van het Gebouw. De Voorzitter stelt voor Om een Directeur der Gebouwen te benoemen; aan Cé E. Y. N. en L. zal hiervan mededeeling worden gedaan. De beide Directeuren zouden dan onderling alles regelen wat het onderhoud en aan te brengen verbeteringen betreft, miis zij de in het vorig nummer genoemde 1000 gulden 's jaars niet Overschrijden. In ruim 7 jaar zouden dan de si 1000 gulden geschatte vereischte reparaties zijn aangebrac , De volkomen vrijheid yan handelen der beide il zou, Zooals van zelf spreekt, alleen beperkt worden door he Jaarlijksch uitbrengen van een verslag. — 498 — Met algemeene stemmen wordt van onze zijde benoemd tot Directeur der Gebouwen de Heer MELCHIOR. De Heer Ficek zou gaarne het Gebouw nog meer productief maken door het voor vergaderingen van andere lichamen tegen een vaste som te verhuren. De opmerking van een der Leden of men dan niet in conflict zal komen met de verpondings-commissie wordt door den Voorzitter beantwoord met te zeggen, dat als die vergaderingen slechts van wetenschappelijken aard zijn, de fiscus er buiten blijft. Het voorstel van Dr. van BEMMELEN en een paar andere Leden om hiervoor een som van 10 gulden te eischen wordt daarop aangenomen. 18. Museum. De Voorzitter verzoekt den Heer vaN EEK, het eenige aanwezige Lid van de Commissie, benoemd in de Februari-vergadering (zie Notulen N°. 8). (De Heer VORDERMAN is met kennisgeving afwezig, de Heer VAN DEVENTER met binnenlandsch verlof naar Tosari) het rapport over den toestand van het Museum voor te lezen (zie Bij- lage : Besloten wordt, dat aan Prof. Trrup officieel gevraagd zal worden om de Heeren Dr. KONINGSBERGER en Dr. TROMP DE Haas uit te noodigen hier te komen, om na te gaan of het bezit van 7 der 12 Colleeties yan belang is voor de Musea van 'sLands Plantentuin; 4 Collecties zijn waardeloos en 1 Collectie zou aan het Gymnasium Willem III afgestaan kunnen worden. 19. Voordrachten. Op een vraag van Dr. Burck of er geen verslag van Prof. Weprr’s voordracht in de Notulen komt, antwoordt de Secretaris, dat dit ook niet geschied is met de beide voordrachten van de Heeren van DEVENTER. 20. Wetenschappelijke publicaties. De Heer kort merkt op, dat de Regeering in Holland jaarlijks over tal van A Ne E S ` ER ` Voorbereiding worden toegekend overt — gd — wetenschappelijke publicaties (dissertaties, oraties enz.) te beschikken heeft en zou gaarne zien, dat een poging werd aangewend om toezending van diergelijke niet-periodieken te verkrijgen. Alzoo zal geschieden. Bestuursvergadering op Donderdag 10 Mei 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. MULLER (Voorz.), MELCHIOR, Dr. Burck, Dr. vAN BEMMELEN, VAN EEK, VERDAM, BERMAN en Dr. van DEVENTER (Secr.). Afwezig met kennisgeving: Dr. FiGEE en Dr. GRIJNS. 1. Leden. Voor hun Lidmaatschap wordt bedankt door de Heeren: J. B. HUBENET en C. J. G. VERDAM. De eerste had, blijkens een van hem ontv dd. 2 Mei Il, reeds bedankt in 1897; door d oorzaak was echter genoemd Lid nog niet afgeschreven. Tot nieuwe Leden worden benoemd de Heeren: J. VIJZELAAR, Resident van Timor en Onderh., Koepany ; r. H. B. P. van DER Zwaan, Lid H. G., Weltevreden en FL Lasu, Ingenieur N. I. El. Mi. Weltevreden. 2. Zon-eclips. Wordt voorgelezen G. B. dd. 26 April 1900, Ne, 20, waarbij bepaald wordt, dat aan de Leden der Commissie uit het Bestuur der K. N. V. in Ned.-Indië, belast met de voorbereiding van de waarneming der Zon- Eclips van 18 Mei 1901, bij reizen in het belang dier ocht voor rekening van den voet van de angen schrijven e een of andere en Lande en reis- en verblijfkosten Op bestaande bepalingen. Kennisgeving. — 430 — 5. Directeur-Gebowwen. Is ontvangen een schrijven van den Heer Merrcmior dd. 19 April 1900, waarin hij mededeelt zijne benoeming tot Directeur der Gebouwen aan te nemen. Kennisgeving. 7. Tijdschrift. In een van den Heer BARTELS te Pasir- Datar ontvangen schrijven dd. 23 April 1900 wordt verzocht hem tegen vergoeding alle in het Tijdschrift door den Heer VORDERMAN geplaatste opstellen over Vogels te mogen ont- vangen. Door den Secretaris is aan dit verzoek voldaan door toe- zending van 3 compleete Deelen en 13 Afleveringen. 8. Tijdschrift. Van Dr. Fiare, W4. Dir. K. M. M. Obs., is het verzoek ingekomen (19 April 1900) om toezending van de in het Observatorium ontbrekende 30 Deelen van het Tijdschrift. Door den Secretaris zijn hem gezonden 22 Deelen, waarvoor bij schrijven van 1 Mei dank is betuigd. 9. Meubilair. Voor kennisgeving wordt aangenomen een schrijven van de N. L Mi. van N. en L. dd. 4 Mei 1900, inhoudende een opgave van het Meubilair aan haar toebe- hoorende en zieh bevindend in het gemeenschappelijk gebouw. Besloten wordt een lijst op te maken van het aanwezige Meubilair en deze met het oog op de toekomst in de kamer van den Secretaris te bewaren. 10. Assurantie, Van den Heer DOORMAN, nn Penningmeester-Redacteur van de N. L Mi. v. N. en L. een schrijven ontvangen dd. 8 Mei 1900, waarin hij CSC deelt, dat door genoemde Maatschappij de helft yan het Gebouw verzekerd is tegen brandschade voor f 19000.—. Hoewel het niet blijkt, dat schrijver namens zijne Ver- eeniging handelt, stelt hij aan de K.N. V. voor de andere helft door ons te laten verzekeren. Besloten wordt het geheele Gebouw op één polis van 30000 gulden te assureeren, in welke verzekering elk der beide Vereenigingen voor de helft deelneemt. — 431 — 11. Verdeeling lokalen. De Voorzitter deelt mede de resultaten van de besprekingen tusschen de beide Commissies voor den Verkoop van het Gebouw (zie Notulen April, N°. 13), waarvan hieronder een uittreksel voorkomt. De Secretaris heeft er ernstig bezwaar tegen, dat de KN V. beroofd zou worden van een lokaal voor de expe- ditie en het bewaren van het Tijdschrift; door de Commissie was n.l. voorgesteld om dit alles in de kamer van den Secretaris te doen geschieden. Hij stelt daarom voor, dat het lokaal, dat thans voor meubelmagazij» van derden wordt gebruikt, te laten ont- ruimen en dit voor genoemd doel aan te wenden. — De Heeren van BEMMELEN en Burck betuigen hun adhesie aan de argumenten van den Secretaris, waarna door den Voorzitter het voorstel van dezen in stemming wordt gebracht, dat met algemeene stemmen wordt aangenomen. De adhesie van de Mi. van N. en L. zal worden gevraagd. Verder worden de denkbeelden van de gemengde Commissie goedgekeurd. In ’t kort komen deze hierop neer: Lokaal N°. 3 (zie platte grond blz. 435) komt aan de K. N. V. » Na, 4 aan de N. I. Mi. v. N. en L. » N.8 , het K. Inst. van Ingenieurs. E N° 1, 2 en 9 blijven onverdeeld. E NG SG en „8 beschikking van de een of andere Wetenschappelijke Vereeniging (zie echter hier boven). e Vergaderzaal wordt gereserveerd voor de K. N. V. len 21^ Donderdag van elke maand. ; De Vergaderzaal wordt gereserveerd voor de N. I Mi. V.N. en L. den 3% Donderdag van elke maand. Voor vergaderingen buiten deze dagen moet 3 dagen van te oren aan den President der K. N. V. kennis gegeven worden. De huurprijzen voor het gebruik der zalen zijn: Ee "y 25.— | per avond van af zonsondergang, ada p» aslicht inbegrepen. Beide p x 80,57 5 — 439 — De aanvrage tot gebruik moet gericht worden aan den Voorzitter der K.N. V. Het Kon. Inst. van Ingenieurs zal te beschikken hebben over lokaal N°. 8. Over N°. 1 en 2 kan het beschikken op aanvraag aan den Voorzitter der K. N. V. De te betalen huur bedraagt "500. — "s jaars (licht inbegrepen) en wordt elke drie maan- den geind door den Penningmeester der N. I. Mi, van N. en L. Omtrent de rechten en verplichtingen der beide eigenares- sen van het Gebouw zal nader een overeenkomst worden | opgemaakt. Op 1 Juli 1900 treden alle nieuwe bepalingen in werking. SCHEMA VAN HET HOOFDGEBOUW. 13. Juni-Vergadering. Wegens de afwezigheid in Juni van den Secretaris en enkele andere Leden zal in die maand sten vergadering worden gehouden. Na eenige discussie tusschen de Heeren van BEMMELEN en VERDAM over den schadelijken invloed van hooggespannen Stroomen op Magnetische Waarnemingen en na den Heer — 433 — VERDAM dank te hebben gezegd voor wat hij gedurende den korten tijd van zijn Lidmaatschap voor de K. N. V. heeft gedaan en hem een gelukkig verblijf in Europa te hebben toegewenscht, welke woorden door den Heer VERDAM met een dankbetuiging worden beantwoord, sluit de Voorzitter de vergadering. Bestuursvergadering op Donderdag 12 Juli 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. MuLLer (Voorz.), Dr. BUROK, Dr. vaN BEMMELEN, Dr. Fuere, MELCHIOR, BERMAN, Dr. VAN DEVENTER (J. G.) (Secr.), Dr. GRUNS en VAN EEK. Afwezig met kennisgeving de Heeren: Prof. Treus en Dr. vaN Deventer (CH. M.). 1. Leden. Voor het Lidmaatschap wordt bedankt door den Heer: ; M. G. HOEKSTRA en tot Lid worden benoemd de Heeren: G. DE Groot, Leeraar H. B. S., Semarang ; Dr. H. D. TJEENK Winning, Leeraar G. W. HI, Weltevreden en TH. A. M. Ruus, Hoofd-Insp. Spoorw. dienst en Stoomw., Weltevreden. 2. Brief van H. M. de Koningin. Wordt voorgelezen een brief N°. 1277, dd. 9 Juni 1900 van den particulieren Secretaris van H. M., waarin dank wordt betuigd voor de ontvangst van Deel 59 van ons Tijdschrift. Kennisgeving. 3. Kina-Verslag. Komt ter tafel missive N?. 2715, dd. 20 Juni 1900 van den Directeur van het Departement van B. B., waarin ter plaatsing in het Tijdschrift wordt aangeboden het Kina-Verslag over 1899 met verzoek van den Heer VAN L&EERsUM om 200 overdrukken te mogen ontvangen. Wordt gesteld ter afdoening in handen van den Redacteur. LX — 434 — Deze wijst op de reusachtige afmetingen van het verslag, waarin allerlei zaken voorkomen van minder wetenschap- pelijk belang, zooals: een begrooting, de maandelijksche traktementen van het personeel en een graphische voorstelling, die veel geld zal kosten. Dan wijst hij op het groot aantal overdrukken (200), dat verlangd wordt, terwijl van 2 pho- togrammen afdrukken zouden genomen worden (voor schrijvers rekening), doch die niet in het Tijdschrift zouden voorkomen, wel in de overdrukken. Hij geeft in overweging om pogingen in het werk te stellen, dat slechts een uittreksel worde opgenomen. De Heer BERMAN meent, dat het verslag van veel belang is voor kinaplanters, die Lid der K. N. V. zijn. Wordt besloten dat Dr. vaN BEMMELEN met den Heer VAN LEERSUM over deze zaak in correspondentie zal treden. 6. Nijhoff. De rekening van NIJHOFF loopende tot einde 1899 en groot f 374.73 is door den Heer Gevers v. ENDEGEEST te Buitenzorg accoord bevonden en wordt daarna ter afdoening gesteld in handen van den Penningmeester. Enkele ontbrekende nummers van Tijdschriften, waarop de Heer Gevers wijst, zullen besteld worden ‚ terwijl den Heer NIJHOFF zal worden opgedragen bij elke zond een Kate te voegen van de aanwezige geschriften. 9. Museum. Wordt voorgelezen het rapport, door de Heeren KONINGSBERGER en TroMP DE Haas uitgebracht aan den Directeur van ’s Lands Plantentuin dd. 14 Mei 1900, die in een begeleidend schrijven dd. 22 Mei ll. zich aanbe- volen houdt voor het ontvangen van nader bericht, eo de gedeelten der collectie in quaestie, welke de K. N. aan ’s Lands Plantentuin zoude wenschen af te staan. Wordt besloten : 1°. de collecties D, E, G, H en I (zie Bijlage N°. 3; Notulen 12 April N°. 18) aan "e Lands Plantentum ten geschenke te geven; — 435 — bo E de collectie Conchylién, vermeld als collectie F en thans bij den Heer Ouwens te Soekaboemi in deter- minatie, aan den Plantentuin in bruikleen af te staan ; aan het Museum te Amsterdam (Directeur Prof. Max WEBER) cadeau te doen de onderkaken van den Ca- chelot (niet in Bijlage N°. 3 vermeld); aan het Gymnasium Willem III af te staan de collectie C, alsmede- een gedeelte van collectie J benevens een krokodillen-schedel (collectie A); aan den Heer Ouwexs te vragen, of hij van de collecties A en L ook iets gebruiken kan; aan den Heer Koorpers te schrijven, wat er met de 2 kisten moet gebeuren, die een collectie gesteenten bevatten; wat er verder van het Museum over mocht blijven op de een of andere wijze op te ruimen. Met algemeene stemmen wordt aldus het doodvonnis over het Museum geveld. 11. Zon-eclips 1901. De Voorzitter brengt verslag uit van zijn reis met Dr. Fier naar Poeloe-Lalang (bij Singkep) en andere eilanden daar in de buurt. Het resultaat was, dat Poeloe-Lalang zeer geschikt is voor waarnemingsplaats, terwijl men er zeer gemakkelijk landen kan. Uit de verkregen gegevens blijkt echter, dat de lucht in Mei zeer bewolkt is, zoodat Sumatra's Westkust wel de beste plaats van waarneming zal zijn; ook heeft men daar betere communicatie-middelen. Dr. FiGEE stelt voor, om aan de Regeering te vragen, dat de resultaten der Meteorologische W aarnemingen langs de centrale strook op "e Lands drukkerij gedrukt zullen worden. co o + o KA o O) e o qe Bestuursvergadering op Donderdag 9 Augustus 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. MULLER (Voorz.), Dr. FIGEE, — 436 — VAN Erk, Dr. van BEMMELEN, BERMAN, MELCHIOR, Dr. TJEENK WILLINK, Dr. VAN DEVENTER (J. G.) (Secr.) en Dr. Kroos. Afwezig met kennisgeving de Heeren: Dr. Burck en Dr. VAN DEVENTER (CH. M | De Voorzitter heet Dr. TyeeNk WILLINK als gast welkom, waarna de Notulen worden gelezen en na een kleine ver- andering goedgekeurd. L Leden. Voor het Lidmaatschap wordt bedankt door Mej. Aror, te Weltevreden en tot Lid worden benoemd de Heeren: Dr. J. DE Haan, Directeur Bact. Path. Lab., Weltevreden; Mr. B. Nijman, Raadsheer Hoog-Gerechtshof, » L. P. J. VERMEULEN, Leeraar Gymn. W. III, » H. J. M. Baumann, Directeur Dept. Fin., D Dr. J. A. N. Swarers, Chef Rathkamp & C°., T G. C. W. LANGENBERGH, ,, " D 3. Zon-eclips. Missive dd. 10 Maart 1900, inhoudende dankbetuiging van de Commissie in Nederland ter voorbereiding van een Nederlandsche expeditie voor de waarneming der totale Zon-Eclips van Mei 1901 voor de subsidie groot f 1000.— door de K. N. V. aan bedoelde expeditie verleend. Idem dd. 15 Juni 1. van dezelfde, waarin aan het Bestuur der K. N. V. dank wordt betuigd voor de bemoeiingen in Zake de subsidie, groot f 10.000.—, die door de Indische Regeering aan genoemde Commissie zal worden verleend, indien op de Begrooting 10.000 gulden wordt uitgetrokken voor wetenschappelijk natuuronderzoek. Kennisgeving. 5. Schenking aam dem Heer Ouwens. Voor kennisgeving wordt aangenomen een schrijven dd. 1 Augustus ll. van den Heer Ouwens te Soekaboemi, waarin deze dank betuigt — 437 — voor de collectie schedels van zoogdieren en reptilién, hem toegedacht. 8. Kina-Verslag. Komt ter tafel een schrijven dd. 15 Juli 1900 van den Heer van Leersum als antwoord op een dito van den Redacteur dd. 14 Juli Il. (zie Notulen Juli, N°. 3). De Heer van Leersum toont daarin aan, dat het Kina- Verslag onmogelijk verkort kan worden, zoodat hij verzoekt het Verslag over 1899 met de Bijlagen aan den Directeur van B. B. terug te zenden, terwijl hij de hulp zal inroepen van den Resident der Preanger-Regentschappen om de Regeering in overweging te geven in het vervolg het Verslag der Gouv. Kina-Onderneming bij 's Lands drukkerij te laten drukken. Het eerste is geschied en aan den Directeur meegedeeld, dat door ons Bestuur aan den Heer van LEERSUM in overweging gegeven was, om het Kina-Verslag te verkorten op grond, dat verschillende gedeelten van genoemd verslag bezwaarlijk in overeenstemming zijn te brengen met het zuiver weten schappelijk karakter van het Natuurkundig Tijdschrift en dat de kosten van het drukken van verslag en overdrukken in den laatsten tijd aanmerkelijk zijn toegenomen. Het Bestuur der K. N. V. zou echter hoogen prijs blijven stellen op de publicatie van het wetenschappelijk gedeelte van het verslag. De Heer vaN Leersum kan echter in ons voorstel niet treden en zal de noodige stappen doen voor eventueele publicatie van 's Lands wege. Wij zouden echter gaarne, zoo schreven wij, na de publi- catie van het Verslag, het uit een wetenschappelijk oogpunt meest belangrijke in ons Tijdschrift overnemen, waartegen bij den Heer vaN LEERSUM geen bezwaar bestaat.. 9. SO-jarig Jubileum. Wordt voorgelezen den brief van gelukwensching dd. 19 Juli Il. namens de Directie van het Bataviaasch Genootschap, die door een samenloop van om- — 438 — standigheden verhinderd is geweest de feestviering op 19 Juli 1900 te hebben kunnen bijwonen. Door het Dagelijksch Bestuur was hierop reeds geantwoord. Hetzelfde was geschied naar aanleiding van een felicitatie- telegram van het Bestuurslid Dr. VERBEEK. Zie verder het Verslag (bijlage N°. 4). 10. Zon-eclips. De Voorzitter deelt mede, dat bij missive N°. IL, dd. 26 Juli ll. door het Dagelijksch Bestuur der K. N. V. aan den Gouverneur-Generaal verzocht is om te willen bepalen, dat de gegevens en inlichtingen, verzameld en thans in bewerking bij de uit ons Bestuur benoemde Com- missie ter voorbereiding van de waarneming der Zon-eclips van 18 Mei 1901, in het Engelsch vertaald, voor ’s Lands rekening zullen worden gedrukt bij de Landsdrukkerij, het er bij behoorende kaartje bij het Litographisch Etablissement van den Topographischen Dienst en dat 200 exemplaren zullen worden gesteld ter beschikking van ons Bestuur, dat dan verder zorg zal dragen voor de toezending aan wetenschap- pelijke Instellingen en geleerde Genootschappen, waar van de gegevens partij kan worden getrokken bij de uitrusting van expeditiën tot waarneming der Zonsverduistering. Een beslissing op dit verzoek was nog niet ingekomen. 11. Geol. kaart van Java en Madura. De Secretaris deelt mede, dat hem gebleken is, dat van VERBEEK en Fexema's Geologische Kaart van Java en Madura een 8-tal bladen ontbreken en vraagt hoe gehandeld moet worden. De Heer Fiore zegt, dat ecnige jaren geleden door hem eenige bladen ten gebruike zijn afgestaan aan een particulier Mijn-ingenieur en dat hij zal nagaan wie dat geweest is. 12. Bestuurslid. Wegens het vertrek uit de Residentie van een vijftal Bestuursleden stelt de Voorzitter voor, Dr. J: C. KONINGSBERGER te Buitenzorg als zoodanig te benoemen, hetgeen met algemeene stemmen geschiedt. — 439 — 13. Concept Statuten en Huish. Reglement. De Voorzitter deelt mede, dat door hem een Concept van nieuwe statuten en van een huishoudelijk reglement is opgemaakt en stelt voor dit bij de Leden te laten circuleeren met verzoek hunne opmerkingen er bij te willen voegen. Aangenomen. 14. Voordracht Dr. van Bemmelen. Dr. VAN BEMMELEN houdt hierna een voordracht over Regenwaarnemingen, waar- voor we naar Bijlage N°. 5 verwijzen. Bestuursvergadering op Donderdag 13 September 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. MULLER (Voorz.), Dr. van BEMMELEN, Dr. Kroos, VAN Erk, Dr. ONNEN en Dr. VAN DEVENTER (Seer.). Afwezig met kennisgeving: Dr. GRIJNS. Na voorlezing der notulen en het Verslag over de feest- viering, betuigt de Voorzitter aan den Secretaris zijn dank voor het uitbrengen van dit laatste. l. Leden. Wegens overlijden worden afgevoerd: r. J. G. BorrLace (Bestuurslid); G. DE GROOT en | Mr. J. Lovpox (honorair lid). Nadat, de Voorzitter eenige bijzonderheden omtrent het Overlijden van Dr. BokERLAGE had medegedeeld, en eenige Waardeerende woorden van de nagedachtenis van ons Bestuurs- lid had gewijd, stelde hij voor aan den Heer Treu» » vragen of dezen in ons Tijdschrift een „kort levensbericht zou willen schrijven over dezen in dienst der wetenschap gevallen geleerde. Aangenomen. De weesen deelt mede, dat Dr. Burck wegens vertrek naar Europa als Bestuurslid is afgetreden. — 440 — 2. Zon-eclips. Komt ter tafel het Gouvernementsbesluit N°. 24 dd. 30 Augustus ll., waarbij machtiging wordt verleend om de door de Commissie, belast met de voorbereiding v/d. waarneming der Zon-eclips van 18 Mei 1901, verzamelde gegevens en inlichtingen, in het Engelsch vertaald ter Lands- drukkerij te doen drukken. Kennisgeving. 3. Dissertaties, enz. Naar aanleiding van ons verzoek om toezending van dissertaties, oraties, enz. aan de K. N. V. is aan den Gouverneur-Generaal door den Minister van Koloniën medegedeeld, dat de Minister van Binnenlandsche Zaken, de Curatoren der Rijksuniversiteiten te Leiden, Utrecht en Groningen en Burgermeester en Wethouders van Amsterdam heeft uitgenoodigd om zoo mogelijk daaraan te voldoen. 4. Tijdschrift. Komt ter tafel een schrijven dd. 23 Juli 1900 van den Board for International Exchanges (New- South- Wales-Government), waarin mededeeling wordt gedaan van de ontvangst van 13 Deelen van ons Tijdschrift. Voor verdere expeditie zal de Board zorgen zonder eenige kosten voor de K.N. V.; alleen verzocht genoemd College jaarlijks een exemplaar van ons Tijdschrift te mogen ont- vangen, hetgeen geschieden zal. 5. Bestuurslid. Wordt voorgelezen een brief van Dr. J.C. KONINGSBERGER dd. 28 Augustus 1900, waarin hij mededeelt zijne benoeming tot Bestuurslid der K. N. V. aan te nemen. Kennisgeving. 6. Geologische kaarten. In een schrijven, dd. 20 Augustus 1900, deelt de Heer Scuwrrz pv Movrin mede (zie Notulen Augustus N°, 11), dat hij nooit exemplaren van den Geologi- sche kaart van Java en Madura (VERBEEK en FENEMA) Van onze Vereeniging geleend heeft. Wel had hij kaarten van Borneo's Westkust van Dr. FIGEE — 441 — ter leen gehad, doch deze zijn reeds sedert langen tijd teruggegeven. 7. Montessus de Ballore. Mededeeling van ons Correspon- deerend Lid Mowressus pr BALLORE, dat door gebrek aan een kaart der Philippijnen, zijn manuseript van „Les Philippines sismiques” eerst in November of December gereed zal zijn. Kennisgeving. 8. Rekening Nijhoff. Een schrijven van MARTINUS NIJHOFF, ter aanbieding van de rekening groot f 296.40 over het 1° halfjaar van 1900, wordt ter kennis der Leden gebracht, terwijl de rekening ter verificatie opgezonden zal worden naar den Bibliothecaris van 's Lands Plantentuin. 9. Bestuurslid. Met algemeene stemmen wordt tot Bestuurslid gekozen Dr. H. D. TJEENK WILLINK, Leeraar aan het Gymnasium Willem III te Batavia. 10. Statuten. De Voorzitter deelt mede, dat hij het Concept naar den Heer TreuB heeft opgezonden, doch dat deze wegens drukke bezigheden zijn aandacht nog niet aan genoemd Concept heeft kunnen wijden. 12. Zon-eclips. Dezelfde deelt als Lid van de Zon- eclips expeditie mede, dat hij op Zondag 16 Sept. a.s. met den Heer Frar naar Sumatra's Westkust zal vertrekken om een geschikte plaats van waarneming te zoeken voor de Nederlandsche Expeditie. Vermoedelijk zal deze wel gelegen zijn tusschen Padang en Painan aan de kust, en zal men hoogstwaarschijnlijk de beschikking verkrijgen over een oorlog- schip, zoodat men bij de waarneming van de hulp der beman- ning gebruik zal kunnen maken. 13. Tijdschrift. De Redacteur leest een brief voor van den Heer van GENNEP, dd. 9 Augustus ll., waarbij deze SE „Het rapport betreffende het Geneeskundig-Topographisch en Klimatologisch Onderzoek van de hoogvlakte van het Jang- gebergte” aan de N. I. Regeering uitgebracht door de Heeren — 449 — Dr. PLATTEEUW, GRONEMAN en VAN GENNEP benevens een kaart en een photogram. Daar de andere stukken betreffende deze zaak alle in ons Tijdschrift zijn opgenomen, zou de Heer vaN GENNEP het gaarne in ons Tijdschrift geplaatst zien. De rapporteurs zouden c.q. de kaart desnoods gedeeltelijk opgenomen wen- schen te zien en het photogram in zijn geheel. Verder zouden zij wenschen te ontvangen 10 overdrukken op dik Hollandsch papier, in prachtband gebonden en 150 gewone overdrukken. Mochten de kosten van deze overdrukken voor de Ver- eeniging te bezwarend zijn, dan zouden zij deze gedeeltelijk willen dragen. Naar aanleiding hiervan merkt de Heer van BEMMELEN op, dat er geen gebrek aan copy is en dat de kosten van VAN GENNEP's rapport, met platen; door de firma Visser op 425 gulden worden geraamd; verder zegt hij dat het Gouvernement definitief van de plannen voor het Jangplateau heeft afgezien. Na eenige discussie tusschen de Heeren MULLER, VAN BEMMELEN, VAN EEK en ONNEN wordt besloten het manuscript in handen te stellen van de Heeren Kroos en FIGEE. Bestuursvergadering op Donderdag 11 October 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. Murter (Voorz.), MELCHIOR, Dr. TureNK WiLLINK, Dr. VAN BEMMELEN, VAN EEK, BERMAN, Dr. van DEVENTER (Secr.), Dr. Fiore, Dr. KLoos en Dr. ONNEN. Afwezig met kennisgeving: Dr. Cu. M. vaN DEVENTER. 1. Leden. Voor het Lidmaatschap wordt bedankt door de Heeren: G. M. W. Zuur, G. CH. TwijseL en Mr. M. DE JONG. Kennisgeving, — 443 — 9. Bestuurslid. Een schrijven, dd. 20 September Il., van Dr. H. D. TieeNk WILLINK, waarin hij mededeelt zijne benoeming tot Bestuurslid gaarne aan te nemen, wordt voor kennisgeving aangenomen. 3. Zon-eclips. Komt ter tafel het Gouvernementsbesluit N°. 97 dd. 29 September 1900, waarbij machtiging wordt verleend, om ten behoeve van de Nederlandsche Commissie voor de voorbereiding van de waarneming der Zon-eclips van 18 Mei 1901 aan de K. N. V. in Ned.-Indië, uit den bij het Topographisch Bureau opgelegden voorraad kosteloos te verstrekken een groot aantal kaarten van Sumatra's Westkust en Borneo. Deze schenking, ter waarde van + 1900 gulden wordt dankbaar aanvaard. 4. Kaarten. Missive van den Chef van den Topographi- schen Dienst, N°. 921/45 dd. 6 October 1900 ter aanbieding van kaarten van Sumatra's Westkust en Borneo. 6. Subsidie. Komt ter tafel een schrijven van denzelfden N°. 12410/6 dd. 21 September 1900, waarin mededeeling wordt verzocht of de K. N. V. werkelijk behoefte heeft aan de gewone Gouvernements-subsidie voor het jaar 1902. Zal bevestigend worden beantwoord. 8. Dr. Swart Abrahamsz. De Voorzitter deelt mede, dat is ingekomen een verzoek van Dr. SWART ABRAHAMSZ dd. 7 September ll., waarin deze ten behoeve van Prof. HubRECHT verzoekt om toezending van utensiliën voor het Verzamelen van de genitalia van Gibbons. Deze zaak was reeds door den Secretaris afgewikkeld door het benoodigde door tusschenkomst van de firma ERDMANN & SiELCKEN te hebben opgezonden. 9. Reparatie oostelijk paviljoen. Komt ter tafel een recteur der Gebouwen Heer pg Vries, idem, Secr. MY. v. Schrijven van den Heer MELCHIOR, Di dd. 22 Sept. IL; een idem van den dd. 24 Sept. 11.; één van den Heer DOORMAN, er — 444 — N. en L. dd. 22 Sept. Il. en één van den Secretaris aan den Heer Kroos dd. 24 Sept. ll., betreffende het aanbrengen van 2 cementvloeren in en het doen van enkele kleine reparatiën aan genoemd paviljoen, dat met 1 November door den Secretaris zal worden betrokken. Daar de kosten kunnen worden bestreden uit de som van 500 gulden, die in 1900 ter beschikking van de beide Di- recteuren is gesteld, was men onder nadere goedkeuring der Besturen met de uitvoering reeds begonnen. 10. Verzoek van het Lid Bruinsma. Van het Lid der K. N. V., A. E. J. Bruinsma, Hoofd-Inspecteur van het Boschwezen, was op 1 October 1900 het verzoek ingekomen, om van de K. N. V. te mogen ontvangen 10 exemplaren van Dr. Koorpers’ „Sleutel tot de geslachten en familien der woudboomen van Java.” Na eenige diseussie wordt besloten de gevraagde exem- plaren gratis te verstrekken. 11. Dr. Boerlage. De Voorzitter deelt, mede dat de Heer TkEUB hem in antwoord op des Secretaris’ brief heeft mede- deeld, dat hij bereid is om in het Tijdschrift der K. N. V. een necrologie over Dr. BOERLAGE te schrijven. De Heer van BEMMELEN zegt, dat dit stuk in Afl. 4 kan -worden opgenomen. 13. Financieele Commissie. Daar het Lid der financieele Commissie, Dr. Bunck, naar Holland is vertrokken, verzoekt de Voorzitter den Heer vax Eek om in zijn plaats op te treden. De Heer van Erk laat zich deze benoeming welgevallen. 15. Zon-eclips. De Voorzitter deelt mede, dat verschenen: Total Solar eclipse of 1901 May 17—18. Informations for observing parties and climatological conditions along the track of the moon's shadow. 16. Zon-eclips. De Heer MuLLer brengt een kort verslag — 445 — uit van zijn reis met den Heer Ficer als Leden van de Commissie tot de voorbereiding enz. naar Sumatra's Westkust. Het onderzoek had dit resultaat gehad, dat men te kiezen heeft tusschen Padang en Painan. De voordeelen van de eerste plaats zijn, dat men hier alle hulpmiddelen bij de hand heeft, dat het personeel er gemakkelijk onder dak kan worden gebracht en dat zij voor de marine vele voordeelen aanbiedt. . Het voordeel van de tweede plaats is, dat zij dichter bij de centrale lijn gelegen is. De nadeelen zijn, dat men hier van alle hulpmiddelen beroofd is, dat het bereiken lastiger is, dat men gelegenheden tot huisvesting maken moet, dat allerlei meubilair er naar toe moet worden gebracht, waardoor de kosten veel grooter zullen worden. Er is nu naar Holland getelegrafeerd en een rapport is Verzonden. Spreker vermoedt dat men in Holland wel de keuze op Painan zal laten vallen. 17. Boekwerk, De Heer MvLLER biedt der Vereeniging aan een exemplaar van: „Triangulatie van Sumatra. Drie- hoeksnet van Sumatra's Westkust. De Coordinaten der drie- hoekspunten.” en geeft eenige inlichtingen omtrent de samen- stelling van dit werk. 19. Manuseript van Gennep c.s. De Heeren Kroos en Fiakk brengen verslag uit over het Rapport van de Heeren PLATTEEUW, GRONEMAN en VAN GENNEP (zie Notulen, September N°, 13). | Dr. Kroos adviseert tot niet-opneming in het Tijdschrift op grond van de volgende argumenten: 1°. De eerste 24 bladzijden zijn wel interessant, doch te lang en de topographische beschrijving zonder de 31 photo- stammen heeft geen waarde. 3 2°. De Geologische beschrijving (blz. 24—38) is voor een groot gedeelte een aanhaling uit en een verwijzing naar VERBEEK en FENNEMA. — 446 — 3°, De klimatologische conclusies berusten op te weinig waarnemingen (8 dagen. 7 personen). Toch een zeer en- thousiastische beschouwing van den algemeen gunstigen in- vloed — zelfs Jules VERNE er bijgehaald (de stad, waar Dr. Ox de menschen bracht onder den invloed van lucht met hoog zuurstof gehalte). „Een gevoel van levenshumor werd over ons vaardig (Jang-humor).” 4°. Het laatste gedeelte (indicaties en contra-indicaties voor het verblijf van zieken) behoort in een geneeskundig Tijdschrift. Over het algemeen in het geheele artikel een opvallend optimistische stemming. Bezwaren worden luchtig weerlegd b.v.: 1% de prise d'eau ligt + 15 M. beneden de groote aloon- aloonvlakte; „de opvoering van het water is dus gemakkelijk”. 2°. op de vlakte groeit slechts pollengras en in die grassen zijn slechts enkele plekken alang-alang, kleine varens en mossen. „Die grasweelde getuigt van voldoende bodemvochtigheid ten behoeve van de kultuur van granen en groenten, van vruchten en bloemen. Zij waarborgt bovendien de mogelijk- heid voor de vorming en het onderhoud van een veestapel, eenig voor geheel Java, geteeld uit de beste Europeesche of Australische rassen.” Ten slotte is de geheele quaestie door het Gouvernement reeds afgedaan: het is dus onnoodig napleiten. De Heer Fire verklaart tot dezelfde slotsom te zijn gekomen als de Heer Kroos, waarop na eenige discussie door de Vergadering besloten wordt tot niet-opneming van het artikel. Van dit besluit zal door het Dagelijksch Bestuur mededeeling aan den Heer VAN GENNEP worden gedaan. De Voorzitter zegt de Heeren Kroos en Fiere dank voor hun uitgebracht rapport. 20. Dr. Kohlbrugge. De Heer Ficer deelt mede, dat hij een schrijven van den Heer KOHLBRUGGE heeft ontvangen, waarin deze zich beklaagt over de persoonlijke aanvallen, == 44) = waaraan hij van de zijde van den Heer VAN GENNEP (Natuurk. Tijdschr. Dl. 59 blz. 254 e.v.) heeft blootgestaan; vooräl de persoonlijke beschuldiging van eigenbelang heeft hem getroffen. Hinderlijk vooral was de beschuldiging, dat hij, Dr. K., geweigerd zoude hebben, de origineele strooken der zelf- registreerende instrumenten af te geven. De Heer KOHLBRUGGE heeft daarom zijn rapport met de origineele strooken gedeponeerd in het Archief van het Observatorium, waar het voor belangstellenden ter lezing ligt. 24. Dr. Tjeenk Willink. De Heer TJEENK WILLINK vraagt het woord om der Vergadering dank te zeggen voor zijne benoeming tot Bestuurslid. Bestuursvergadering op Donderdag ` $ November 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. MULLER (Voorz.), Dr. FIGFE, Dr. van BEMMELEN, Dr. TJEENK WILLINK, BERMAN, Dr. VAN DevewterR (Secr. en Kroos. | Afwezig met kennisgeving de Heeren: Prof. TREUB, Dr. van DEvENTER (Cu. M.) en Dr. KONINGSBERGER. De Notulen worden gearresteerd nadat de Heer Kroos zijn wensch heeft geuit om zijn rapport (zie blz. 446) in zijn geheel op te nemen. 1. Leden. Voor hun Lidmaatschap bedanken de Heeren: A. R. VAN LINGE, G. P. G. HARLOFF, J. VAN MENS, J. H. HUMMEL en Mr. Cu. A. DER terwijl de Heer J. B. MACK e. verleden is afgevoerd. — 448 — Met ingang van 1 Januari 1901 worden benoemd de Heeren: C. R. S. Rrrsema van Eck, Houtvester, Banjoemas : N. J. KortEwuN, Inspecteur Boschw., Salatiga: J. S. van Braam, Houtvester, Kedewan, Blora: Dr. W. R. Tromp pe Haas, Ambt. aan 's Lands Plantentuin. Buitenzorg: C. Rocer, Predikant, Weltevreden. 5. Zon-eclips. De Voorzitter deelt mede, dat aan den Gouverneur-Generaal gevraagd is om vrijstelling van inko- mend recht voor de kisten, benoodigd voor de Nederlandsche Zon-eclips expeditie. 7. Tijdschriften, De Heer Ficer brengt verslag uit namens de Commissie van de Periodieken. Voor afschaffing zouden in aanmerking kunnen komen: het Album der Natuur, de Photographische Mittheilungen en het Elektrotechnische Zeitschrift. Van strikt wetenschappelijke komen voor aanschaffing in aanmerking : Philosophical Magazine, Nature, Journal de Physique en the American Journal of Science. Van populair wetenschappelijke zouden voor het Lees- gezelschap in aanmerking kunnen komen: The Scientifie American en Supplement, la Revue Scien- tifique, la Nature, Naturwissenschaftliche Rundschau, de Natuur, Science en Popular Astronomy. Hij is echter van meening, dat het leesgezelschap maar een bijzaak is en dat daarvoor niet opzettelijk boekwerken mogen worden aangeschaft. De Heer TrruB is het in hoofdzaak met den Heer FiGkE eens. Hij acht het wenschelijk er voor te waken, dat de K. N. V. haren aard behoude en niet een locale vereeniging worde. De Revue Scientifique zou hij echter wel opgenomen wenschen te zien. De Heer Gruss kan zich geheel met het advies van den Heer FickE vereenigen. — 449 — Na eenige diseussie worden de tijdschriften in stemming gebracht, waarvan het resultaat is: afgeschaft wordt: . . . Photographische Mittheilungen ; behouden blijft: . . . Album der Natuur, vlektrotechnische Zeitschrift: aangeschaft wordt: . . Nature, Philosophical Magazine, American Journal of Science, Petermanns Mittheilungen ; waardoor de jaarlijksche uitgayen met ruim 70 gulden zullen stijgen. 8. Voordrachten. De Secretaris vraagt of het niet op den weg der K. N. V. zou liggen om Prof. HAECKEL, Corres- pondeerend Lid onzer Vereeniging uit te noodigen hier een voordracht te komen houden, hetgeen met algemeene stem- men bevestigend wordt beantwoord. 9. Voordracht. De Heer vaN BEMMELEN houdt thans een voordracht over de uitkomsten zijner onderzoekingen op aardmagnetisch gebied, waarvoor naar Bijlage N°. 6 wordt verwezen. : y ja De Voorzitter zegt den spreker dank en sluit de Verga dering. Bestuursvergadering op Donderdag 13 December 1900. Aanwezig de Heeren: van Eek, Dr. VAN DEVENTER ma), Dr. Ficee, Dr. van BEMMELEN, MELCHIOR, BERMAN, Dr, GRIN: en Maj. MuLLER (Voorz.). bu W- vix Afwezig met kennisgeving de Heeren: Dr. CH. M. va DEVENTER en Dr. KONINGSBERGER. iid Daar de Voorzitter eerst later ter vergadering gn Ge neemt de Heer Fort aanvankelijk het Voorzitterschap e . LX. — 450 — Na de goedkeuring der Notulen drukt de Heer vax EEK zijn spijt uit, dat de Photographische Mittheilungen afge- schaft zijn. De Heer BERMAN sluit zich daarbij aan, waarop de Wd.- Voorzitter voorstelt. om op deze quaestie in de volgende Vergadering terug te komen. 1. Leden. Voor het Lidmaatschap wordt bedankt door de Heeren: Prof. J. M. JANSE. P. VAN LEERSUM. S. J. MEIJER, * Mej. C. E. B. J. KUNEMAN en H. vaN Dorp terwijl met ingang van 1 Januari 1901 tot Lid worden benoemd de Heeren: L. J. CC Inspecteur Paketv. Mi. Weltevreden: H. F. E. L. AscuHorr, Koopman, » Z- Exc. H C. P. pe Bruijn, Luit.-Generaal. Se en Dr. F. W. T. Hureer, Botanicus 8° Afd. van "e Lands Plantentuin, Buitenzorg. 2. Brief H. M. de Koningin. Wordt voorgelezen een schrijven van H. M.'s particulieren Secretaris, waarin dank wordt betuigd voor de toezending van een exemplaar der Rede, door den ak ee gehouden bij de viering van het 50-jarig bestaan der K. N. V. Kennisgeving. 3. Dissertaties, enz. Wordt voorgelezen het antwoord van Z. Exc. den Minister van Koloniën aan Z. Exc. den Gouverneur, betreffende de kostelooze toezending van disser- taties enz. aan de K. N. V. Dit schrijven zal na genomen afschrift onder dankbetuiging worden teruggezonden. 4. Zon-eclips. Voor kennisgeving wordt aangenomen een schrijven van. den Wd. 1ste Gouvernements Secretaris. — 451 — in antwoord op onze missive betreffende het verzoek van vrijstelling van invoerrecht voor de goederen, ten dienste van de verschillende expedities voor de waarneming van de Zon-eclips in 1901. De G. G. is niet bevoegd deze vrijstelling te verleenen: alleen zal geen recht betaald behoeven te worden voor die goederen, welke onverbruikt weer worden uitgevoerd. Bovendien zullen aan bedoelde expedities verschillende faciliteiten worden verleend. 6. Voordrachten. In een schrijven dd. 13 Nov. 1900 deelt Prof. Erxst HAECKEL, uit Jena, thans te Buitenzorg, mede. dat hij met genoegen gevolg zal geven, aan de eervolle uitnoodiging om in de K. N. V. een populair wetenschappelijke voordracht te komen houden. T. Vitrines. Een schrijven dd. 18 November 1900 van het Bestuur der N. I. Mö. v. N. en L., waarin erkend wordt, dat de beide groote vitrines niet aan de Maatschappij, doch aan de K. N. V. toebehooren, wordt voor kennisgeving aangenomen. ` De Secretaris licht deze zaak met een paar woorden toe. Naar aanleiding van een schrijven der MY. dat de indertijd door ons verstrekte opgave van het Meubilair niet geheel juist was, vond bij in de Notulen van 15 Aug. 1878 Vermeld, dat besloten werd „de twee lange schoukasten 8 M. lang en 1 M. breed van die Mi. aan te koopen tot PER maximum van 500 gulden samen”; terwijl in het archief Voorkomen 2 quitanties resp. gedateerd 16 Januari en 7 Februari, waaruit blijkt dat die kasten voor 350 gulden van de Mi. zijn gekocht. 8. Schedels, enz. van Tenimberezen. Van Dr. KOHLBRUGGE te Utrecht ontving de K. N. V. een schrijven, waarin hij de aandacht vestigt op het feit, dat de beenderen der Tenimberezen in zoogenaamde doodengrotten bewaard worden. E Daar hiervan misschien voor anthropologische studiën een zeer geschikt gebruik zou kunnen worden gemaakt, vraagt hij of de K. N. V. ook middelen weet om een ver- zameling van die beenderen tot stand te brengen, terwijl hij zich gaarne met de beschrijving van zulk een collectie zou willen belasten. Wordt besloten een afschrift van Dr. KoHLBRUGGE's brief te zenden aan den Resident van Ambon en dit aan Dr. K. mede te deelen. 9. Alphabetisch Register. De Secretaris deelt mede, dat het alphabetisch Register op Dl. 1—30 uitgeput is. Van het Naamregister op diezelfde Deelen zijn echter nog een 40-tal exemplaren aanwezig, terwijl de K. N. V. van diezelfde Registers op Dl. 31—50 nog 288 exemplaren bezit. Besloten wordt met het completeeren te wachten. totdat Dl. 60 verschenen is en aan het Eerelid JANSSEN VAN RAAY, die, zooals bekend is het Register op DI. 1—30, door Dr. DE Roo begonnen, voltooide (1868) en later (1891) de K. N. V. verplichtte door de samenstelling van het Register op DI. 31—50, te verzoeken of hij genegen zou zijn om thans weer hetzelfde te doen voor Dl. 51— 60. 12. Dr. Vorderman. De Voorzitter, zijn spijt betuigende, dat de Heer VoRDERMAN niet aanwezig is, stelt voor, hem namens zijn mede-Bestuursleden schriftelijk geluk te wenschen met de eervolle onderscheiding, hem door den Academischen Senaat der Utrechtsche Hoogeschool verleend. Applaus. 13. Begrooting voor 1901. De Voorzitter brengt deze ter tafel en constateert het feit. dat er een nadeelig saldo van 700 gulden is; daar er echter 1000 gulden uitgetrokken ` is voor subsidie aan de Nederlandsche Zon-eclips expeditie, is er feitelijk een surplus van 300 gulden. Die 700 gulden zullen gevonden worden uit het kapitaal der Vereeniging, dat toch juist voor dergelijke zaken bestemd is. — 453 — Nadat de Secretaris had opgemerkt, dat de post van 100 gulden voor populaire voordrachten vroeger was vastgesteld op 500, wat door anderen betwijteld werd en welk punt door den Secretaris tot klaarheid zal worden gebracht. wordt de begrooting met algemeene stemmen aangenomen. (Zie 2. 455). 15. Bibliotheek. Wordt besloten aan te schaffen: ExTHOVEN, Bijdragen tot de Geographie van Borneo's Westerafdeeling. 16. Verhandel. Ned. Nat. en Gen. Congres. Naar aan- leiding van het rondschrijven voor het 5** Congres stelt de Heer FiGkk voor. om aan den Voorzitter van het Congres (H. KLINKERT, Rotterdam) toezending van een exemplaar der Verhandelingen te vragen. Eerst zal bij den Heer GEVERS geinformeerd worden. of vroegere verhandelingen in onze Bibliotheek aanwezig zijn. 17. Nieuwe Statuten. Het Concept, zegt de Voorzitter, is bij alle Bestuursleden rond geweest en verschillende opmer- kingen zijn gemaakt. Hij stelt nu voor om alleen die artikelen voor te lezen, waarop veranderingen zijn voorgesteld. De Heer Ficer vindt het gewensehter, om ze alle voor te lezen, wat de andere Bestuursleden ook vinden. ; Nadat verschillende voorgestelde veranderingen zijn aan- genomen en andere niet, wordt de redactie met algemeene Stemmen goedgekeurd en zal het Concept aan de goedkeu- ring van de Algemeene Vergadering worden onderworpen. na eenigen tijd in het Gebouw ter lezing te hebben gelegen. 18. Penningmeesterschap. De Heer BERMAN vraagt het Woord om mede te deelen, dat hij, na 11 jaar het Penning- meesterschap te hebben vervuld, thans voor een herbenoeming niet meer in aanmerking wenscht te komen. Hoewel het hem aandoet dezen band met de Vereeniging te verbreken, zal hij toch niet ophouden op andere wijze zijn belangstelling te blijven toonen. — ABE — De Voorzitter zegt, dat de K. N. V. zeer veel dank aan den Heer BERMAN verschuldigd is voor alles wat hij belange- loos gedurende het voor Indiö zoo lange tijdvak van 11 jaar ten dienste van onze Vereeniging heeft gedaan. Een krachtig applaus van alle aanwezenden is een bewijs. dat de hartelijke woorden van den Voorzitter volle instemming vinden. 19. Verkiezing Functionarissen. De uitslag van de stem- ming is dat worden herkozen: als Voorzitter: Maj. MULLER; . Ond.-Voorzitter: Prof. TrEUB: „ Secretaris: Dr. J. GEORGE VAN DEVENTER ; . Redacteur: Dr. van BEMMELEN ; terwijl tot Penningmeester wordt gekozen de Heer van EEK. De gekozenen, allen aanwezig behalve de Heer TREUB, nemen hun benoeming aan; aan den onder-Voorzitter zal schriftelijk mededeeling van zijne herbenoeming worden gedaan. 21. Financieele Commissie. De Voorzitter benoemt tot Leden voor 1901 de Heeren BERMAN, VAN EEK en zich zelf. 22. Tijdschrift. De Redacteur deelt mede, dat hij van den Heer MONTESSUS DE BALLORE te Vannes een in het Hollandsch geschreven opstel voor het Tijdschrift heeft ontvangen over de Seismisciteit der Philippijnen. Zal worden opgenomen in Deel LXI. — 455 — Algemeene Vergadering op Donderdag $ Februari 1900. Aanwezig de Heeren: Maj. MULLER (Voorz.), Dr. vaN BEMMELEN, Dr. Burck, BERMAN en Dr. J. GEORGE VAN DEVENTER (Secr.). Afwezig met kennisgeving de Heeren: Prof. Treus, Dr. FIGEE en Dr. CHARLES M. VAN DEVENTER. 1. De Notulen der vorige vergadering worden gelezen en goedgekeurd, waarna de Voorzitter het Verslag van 1599 voorleest; Dr. J. GEORGE van DEVENTER maakt een paar opmerkingen, die door den Voorzitter worden overgenomen. 2. De Voorzitter stelt voor om art. 24 der Wetten te lezen als volgt: In deze wetten kunnen slechts in eene Algemeene Vergadering veranderingen worden gebracht. Voorstellen daartoe. niet van het Bestuur uit- gaande. komen eerst in behandeling 6 weken, nadat zij bij het Bestuur zijn ingekomen. Wordt met algemeene stemmen aangenomen: aan de Re- geering zal een request betreffende deze zaak gezonden worden. T1 55. 9X He O oc Poo — 4856 — BEGROOTING 1901. 1. Inkomsten. Subsidie Gouvernement . Contributie 225 Leden Rente belegde gelden Aandeel Kon. Inst. van teg Aandeel verhuur paviljoen Terugontv. aandeel verlichting M. N. bis id. id. bediendenloon id. Verschillende ontv angsten ^ Uitgaven. I. Bibliotheek. Tijdschriften en boekwerken . Bindwerk Brandassurantie. . í Verschillende kleine SIE IH. Tijdschrift. Toelare Redacteur. e Drukloon; tekst en platen Expeditieloon Nederl. Ceniraalburcau. Verschillende uitgaven III. Wetense happelijke doeleinden. Van der Waalsfonds Bijdrage Zon-eclipsfonds . Subsidie van wetenschappe- lijke ondernemingen Transport. f 1.300.— ” HI f „ 1.000.— éi 300. — T5.— = 100.— 175.— f 2.000.— » 9200 — [AE s , 2.025.— , 1.200.— f 5.000.— 13. 14. -— ABE — Transporteeren . IV. Vergaderingen. Onk. Bestuursverg. en Ae? Verg. f Populaire voordracht VL Gebouw Verlies. Onderhoud en herstellingen Aandeel Verponding Verlichting . : VII. Secretariaat. Toelage Secretariaat Schrijfbeh., druk en porto's Aandeel telephoon . VIII. Financiën. Inventaris . IX. Bediening. Loon van Mandoer en Kebon X. Onvoorziene Uitgaven. Onvoorziene Uitgaven. Vereeniging. 3? .. (f 1000.— Bijdrage Zon- eclipsfonds). 60.— 100. D `. f 5.000.— 60. — 400. — 336.— 119.— Se Nadeelig saldo f 700.— te vinden in het kapitaal der — d — _Biracr NP. 1. De Heer W. vas BEMMELEN brengt ter tafel zijn ver- handeling: Die Abweichung der Magnetnadel; Beobach- tungen, Sücular-Variation, Wert- und Isogonensystemen, bis zur Mitte des XVIIIten Jahrhunderts verschenen als Sup- plement bij Deel XXI van de Observations made at the royal magn. and meteor. Observatory Batavia. Het wetenschappelijke doel dezer verhandeling wordt als volgt geschetst. De oplossing van een der meest ingrijpende hoofdvraag- stukken van de geophysica, n.l. de seculaire variatie van het aardmagnetismus, wordt door gebrek aan kennis van feiten onmogelijk gemaakt; het nog niet eens volledige materiaal der laatste 25 jaar is onvoldoende voor dit over eeuwen verloopende verschijnsel. Wij zijn dus gedwongen het wel onvolledige, maar zich over vier eeuwen uitstrekkende mate- riaal, dat de declinatie-waarnemingen hebben geleverd te gebruiken. De eerste, die deze bouwstoffen heeft samen- gesteld was Hansteen in 1819, evenwel voor het vroegere tijdperk vóór 1700 geschiedde dat vluchtig en onvoldoende. hem is veel gevonden en voor sommige landen beter bewerkt, maar de samenstelling bleef ontbreken: deze wordt nu hier geleverd. De bouwstoffen werden grootelijks uitgebreid door het uittrekken van gewone stuurmansjournalen bewaard in de Rijksarchieven in den Haag, Londen en Parijs, alsmede door het naspeuren in vele bibliotheken. Verder werd het geheele getal van 5276 waarnemingen aan een gelijkslachtige bewerking onderworpen en zoodoende de isogonensystemen voor de epochen 1500, 1550, 1600, 1650 en 1700 op gelijkslachtige wijze afgeleid, tegelijk met de waarden der jaarlijksche verandering. Door de gelijk- tijdige eenvormige bewerking is de schadelijke invloed der vaak zeer groote waarnemingsfouten belangrijk verzwakt. — 459 — De uitkomsten in deze verhandeling verkregen, laten toe door middel van een niet al te gewaagde extrapolatie. in casu verlenging der magnetische meridianen. de plaats van de magnetische noordpool voor de epochen 1600, 1650 en 1700 te bepalen. Hoewel dit reeds door anderen is gedaan, zoo moet toch die plaatsbepaling wegens het meer onvolledige materiaal, bij de nu uitgevoerde achterstaan. De uitkomst was dusdanig. dat tot een belangrijke wan- deling in Zuidoostelijke richting tusschen de jaren 1600 en 1830 moest besloten worden. - Dit onderwerp onderzoekt spreker nog nader. ce EEn ME GEN Lafe QC Te BüLaGE Ne, 9, De Heer Burck brengt ter tafel eene Torenia vagans, eene plantensoort behoorende tot de familie der Scrophula- riaceae, die zich onderscheidt door de bijzonderheid, dat de beide stempelkleppen in hooge mate gevoelig zijn voor prikkels in dien zin, dat zij zich bij de minste aanraking sluiten. Omtrent die prikkelbare stempelkleppen worden de vol- gende bijzonderheden meegedeeld: = Zoodra de binnenzijde dier kleppen met een stukje hout. een paardenhaar of eenig ander voorwerp wordt aangeraakt, sluiten zij zich nagenoeg onmiddellijk ; de buitenzijden echter kunnen zeer belangrijke prikkels verdragen zonder tot sluiting aanleidin te seven. einige ine nadat de kleppen zich ten gevolge van den prikkel gesloten hebben, openen zij zich weder en kunnen dan opnieuw op dezelfde wijze tot sluiting o Worden. Dit spel kan vele malen achtereen worden herhaa zonder dat de stempels hunne prikkelbaarheid verliezen. e eg = Hetzelfde verschijnsel neemt men waar wanneer de stempels worden belegd met eenige organische of anorganische stof: amylum, suiker, katoenvezels, zand, etc. Onmiddellijk nadat de bedoelde stof op den stempel is gelegd slaan de kleppen dicht, doch is die sluiting slechts van tijdelijken aard. Van biologisch belang ís nu verder, dat de stempels zich geheel op dezelfde wijze verhouden tegenover stuifmeel van een of andere willekeurig gekozen plant. Proeven worden genomen met stuifmeel van zeer verschil- lende herkomst, steeds met "t zelfde gevolg. Alleen dan wanneer stuifmeel van Torenia vagans zelve. op de stempelkleppen wordt geleed, sluiten zij zich om niet meer opentegaan. Twee of drie uren na de bestuiving gaan de stuifmeel- korrels over tot kieming en treedt de bevruchting in: Torenia vagans bezit dus het vermogen om haar eigen stuifmeel te onderscheiden van dat van andere planten. Opmerkelijk is het nu verder, dat deze voor vaste stoffen en mechanische prikkels zoo uiterst gevoelige stempelkleppen geheel ongevoelig zijn voor water. Men kan met een pulverisateur-een fijnen regen op den stempel laten neerdalen of op andere wijze een vrij krachtige waterstraal daartegen aan spuiten zonder dat de kleppen zich sluiten. Spreker meent dat dit moet worden beschouwd als eene bijzondere adaptatie tegen regen. Burack N°, 3. BAPPORT OVER DEN STAAT VAN HET MUSEUM DER KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING. ` Het Museum bestaat uit de volgende verzamelingen. A. B. x: Ü. eene verzameling schedels van zoogdieren en reptilién, meestal zonder tanden (waardeloos). een incompleet doejong-geraamte (waardeloos). | eenige curiosa als: een liaan om een tak, het wapen van een zaagvisch, een opgezette kaaiman, tandeloos, enz. (zonder waarde). eene verzameling vogelschedels en schedels van eenige zoogdieren, met catalogus. Daar de wetenschappelijke diagnosen ontbreken, heeft deze verzameling weinig waarde. eene kleine verzameling geprepareerde vogelhuiden, door den reiziger C. Bock in Oost-Borneo verzameld. een fraaie verzameling schelpen, thans in determinatie bij majoor Ouwens te Soekaboemi. een verzameling zoölogica op spiritus. Door het ontbre- ken van étiquetten op de meeste flesschen heeft zij zeer weinig waarde. eene verzameling boschproducten uit Indië. — 462 — I. eene verzameling koralen. J. eene verzameling zeeégels en krabben van Mauritius. K. twee vitrine's, waarin kalksteen-monsters en gepre- pareerde kalk en gips van Koeripan, overgebleven van de tentoonstelling in den Planten- en Dierentuin. L. eene verzameling mineralen en fossielen met catalogus. Ondergeteekenden stellen voor de Heeren KONINGSBERGER en den chef van het Agricultuur-Chemisch laboratorium van 's Lands Plantentuin uit te noodigen, den eersten om na te gaan of het bezit der verzamelingen D, E, F, G, I en J, den tweeden of dat der verzameling H van belang is voor de Musea van 's Lands Plantentuin. Verder kan de verzameling L afgestaan worden aan het Gymnasium Willem III en zullen de verzamelingen A. B, C en K verwijderd moeten worden. | De Commissie, VORDERMAN VAN EEK. _Burace No, 4, VERSLAG: VAN DE feestelijke bijeenkomst ter Geier van het 50-jarig estaan der K, Den 19** Juli 1900 vierde de K. N. V. haar 50-jarig bestaan. De binnengalerij van het Gebouw op het” Koningsplein Was smaakvol versierd met groen en bloemen, welwillend door den Plantentuin afgestaan en door een mantri van deze Instelling met vaardigen hand aangebracht, terwijl in de voorgalerij een prachtig bloemenstuk prijkte. door Mevr. Diner aan de K. N. V. vereerd. Tegen de wanden waren de portretten aangebracht van de Beschermvrouw, H. M. de Koningin en van 5 der S’oprichters nl. Dr. BLEEKER, CORN. DE GROOT, P. BARON MELVILL VAN CARNBÉE, H. D. A. Surrs en Dr. C. Swavisc. De zaal en voorgalerij waren electrisch verlicht, een blijk van hulde, gebracht door de N. I. Electriciteits Mï., terwijl de voorgevel van het Gebouw prijkte met een goed geslaagde gas-illuminatie. Tot deze feestelijke bijeenkomst waren uitgenoodigd de Besturen van de Wetenschappelijke Vereenigingen hier ter stede, benevens de Directeur en Secretaris van het Departement van O. E. en N. en de Resident en Secretaris van Batavia. Voor zoover ziekte en afwezigheid het niet beletten, waren allen opgekomen, zoodat met de Leden en hunne Dames een 60-tal belangstellenden aanwezig waren. De Voorzitter der K. N. V., Majoor Murter, opende de bijeenkomst met een woord van welkom aan de aanwezigen, o.a. er op wijzende, hoe thans het lokaal, waar gewoonlijk doodskoppen U aangrijnzen, vroolijke damesgezichten worden gezien, en hoe hedenavond de behandeling van ernstige wetenschappelijke onderwerpen vervangen zal worden door gesprekken van vroolijker aard. — 464 — Daarna gaf hij het woord aan den Secretaris der K. N. V.. Dr. J. GEORGE VAN DEVENTER, die in een rede van ongeveer 3 kwartier van de geschiedenis der K. N. V. een overzicht gaf. Daar deze rede in het Tijdschrift wordt afgedrukt, is het niet noodig, daarvan hier een kort verslag meê te deelen. Den Heer vax DEVENTER werd door den Voorzitter dank . gezegd en met een schuimenden beker werd door allen een dronk gewijd aan den voortdurenden bloei der K. N. V. Thans neemt de Heer J. DINGER, Vice-Voorzitter van de N. L Mi, van Nijverheid en Landbouw het woord, en wijst er, naar aanleiding van Dr. van DEvENTER's rede op, hoe de door hem vertegenwoordigde Vereeniging steeds met de K. N. V. had samengewoond en hoe aangenaam voortdurend de verstandhouding was geweest. Hij hoopt, dat deze moge blijven, zooals ze tot nu toe was, aangenaam en hulpvaardig. Dr. Gruss spreekt namens de Vereeniging t/b. der Geneeskundige Wetenschappen in Ned.-Indië: hij wenscht de V N. V. evenals de Heer Dinger had gedaan, geluk met het feest, dat heden wordt gevierd en wijst er op hoe door den omgang met de andere Leden der K. N. V. zijn collega’s en hij vaak behoed worden voor de eenzijdigheid. die gewoonlijk het gevolg is van het voortdurend spreken met menschen, die hetzelfde vak beoefenen. Hierna brengt de Heer vax Es zijne gelukwenschen uit namens het Koninklijk Instituut van Ingenieurs, dat sedert korten tijd met de K. N. V. onder hetzelfde dak vertoeft, en hij hoopt dat deze eendracht een lange reeks van jaren zal mogen duren. De Voorzitter, die elk der sprekers afzonderlijk beantwoord heeft, verzoekt de aanwezigen om, nu het officieele gedeelte van den avond is afgeloopen, zich naar buiten of naar de voorgalerij te begeven, om bij de tonen van de Duitsche Muziekkapel nog eenige uren onder gezellig samenzijn door te brengen. Men schaarde zich in bonte rijen aan een 6-tal tafeltjes in de voorgalerij en het was half twee toen de eerste dames het sein tot huiswaartskeeren aangaven. — #465 — Een tiental Heeren, die door hun opgewektheid, gang in de feestviering hadden weten te houden, kon nog niet besluiten het voorbeeld te volgen en bleef op reunisten-manier tot 3 uur bijeen. Het was een welgeslaagd feest volgens de eenparige meening der. aanwezigen; en een der plaatselijke bladen, Het Nieuws van den Dag, zeide er 0. a. van: „Het feest was eenig door zijn gezelligheid en aangenamen toon en het bewijst alweer, dat ook in Indië wel een prettig samenzijn mogelijk is, als men het maar goed weet aan te pakken.” Dr. J. GEORGE VAN DEVENTER, Secr. Weltevreden, Juli 1900. Buer N°, 5. De Heer van BEMMELEN laat een graphische lijn zien, die van de intensiteit van regenval gedurende een het verloop | e ags onweersbui (20 Juli 1900) aanschouwelijk gewone namidd maakt : Deze- lijn is opgemaakt uit de opteekening van den tot dat doel veranderden meteorograaf van VAN RIJSSELBERGHE. Een groote regenmeter geeft na elken 1/ o mm. gevallen regen een contakt, dat op een draaienden cylinder aangeteekend wordt. De omwentelingstijd bedraagt 3 minuten, de omtrek 60 cM. g Uit de gevonden intensiteits-lijn valt niet alleen op " maken, dat gedurende het zwaarste gedeelte der bui, sterke en snelle schommelingen in de intensiteit plaats grijpen, an ook hoe bij zulk een gewone bui de zeer groote eme van 3—4 mm. per minuut herhaaldelijk bereikt wordt, 30k X — 466 — Daar over de physische processen, die zich bij dergelijke onweersbuien in de atmospheer afspelen, en waarbij ver- moedelijk plotselinge condensatie na een toestand van oververzadiging een belangrijke rol vervult, nog zeer weinig bekend is, mag men verwachten dat de studie van dergelijke intensiteits-krommen niet onvruchtbaar zal zijn. BIJLAGE N°. 6. De Heer van BEMMELEN spreekt over de uitkomsten zijner onderzoekingen op aardmagnetisch gebied, die een nieuwe verwantschap tusschen de verschijnselen van de magnetische storing, het noorderlicht en de seculaire variatie van het aardmagnetisme aan het licht brachten. Het kenmerk van een magnetische storing is het optreden van groote, wisselende storingskrachten; een nadere be- schouwing bracht evenwel aan het licht. dat van het wis- selende gedeelte dier storingskrachten een meer standvastig gedeelte af te scheiden is. De krachten hiertoe behoorende. vertoonen vooral een standvastigheid in richting, dusdanig. dat ze schijnen uittestralen uit een pool, die tusschen de magnetische- en de omwentelingspool gelegen is. Verder bleken die krachten loodrecht op een stelsel van kringen te staan, die evenals de parallelcirkels de aarde omgeven, maar niet geheel evenwijdig met hen loopen, en langs welke het noorderlicht een gelijke veelvuldigheid vertoont. Ken magnetische kracht kan men zich veroorzaakt denken door een electrischen stroom, die loodrecht op de richting dier kracht verloopt: de bovengenoemde storingskrachten wijzen dus naar alle waarschijnlijkheid op een kringstroomenstelsel langs die lijnen van gelijke veelvuldigheid van het poollicht. Hierdoor verkrijgt het verband tusschen poollichten en magnetische storingen, — tot nu toe meer tot gelijktijdig optreden bepaald — een meer physische beteekenis. — 467 — Men kan zich voorstellen dat door de zonsbestraling in de aard-atmospheer, die met de aarde rondwentelt, electrische stroomen optreden en dat bij iedere storing in die straling de stroomsterkte verandert. "Dat verder die kringstroomen, wegens de meteorologische dissymetrie der aarde, niet evenwijdig aan de parallelcirkels loopen, maar daarvan afwijken. Die meteorologische dissymetrie der aarde wordt vooral aangegeven door de gemiddelde cyclonen-baan over Noord- Amerika. den Atlantischen Oceaan en Europa. En is het de hoogste atmospherische een onlangs bewezen feit, dat wijl het evenzoo lagen deelen in het spel der cyclonen, ter bekend. is, dat die ijle lagen electrische stroomen kunnen geleiden, zoo begint ook hier het physisch verband door te schemeren | De samenhang met de magnetisme werd aldus gevonden. eenvoudige rekenwijze werd uit d der kompasnaald op het oppervlak richting gevonden, die bleek dez magnetische as. Met behulp dier rekenwijze werd uit de nieuw samen- gestelde isogonenstelsels die richting in haar verandering van 1600 tot heden gevolgd en bleek het, dat het uiteinde der magnetische asom die bovengenoemde noorderlichtpool wentelt. Terwijl nu SCHUSTER waarschijnlijk heeft gemaakt, dat door de wenteling der aarde in het magnetische veld der zon een dergelijke wenteling om de pool der aarde plaats zal vinden, zoo schijnt de hier gevonden wenteling daarop te wijzen, dat dezelfde invloed, die de bovengenoemde stroom kringen om de noorderlichtpool dwingt te loopen, ook de seculaire wenteling der magnetische aard-as om die noorder- lichtpool doet plaats vinden. seculaire variatie van het aard- Volgens een nieuwe en e verschillende richtingen der aarde een gemiddelde elfde te zijn als die der C" GQ'UUR DR ACHT VAN Prof. Dr. EnNsr HAECKEL uit Jena, (gehouden in het Gebouw der Vereeniging op 17 December). Het leven en de geschiedenis der Protisten, DOOR Dr. F. W. T. HUNGER. Den 17%" December 1900 hield Prof. Dr. Enxsr HAECKEL uit Jena, onder de auspicien onzer Vereeniging eene voor- dracht over: Het leven en de geschiedenis der Protisten. Het was een groot voorrecht dezen p die sedert 1894 correspondeerend lid der K. N. V. is, in ons midden te zien optreden; de opkomst van Filo quoto die dit intellectueel genot wilden smaken, was dan ook groot. Allereerst gaf spr. een kort overzicht van de geschiedenis der Protisten. Het was in het jaar 1638, dat de beroemde Hollandsche natuuronderzoeker ANTONI VAN LEEUWENHOEK, de uitvinder van den mikroskoop, daarmede een groot aantal voor het ongewapende oog onzichtbaar kleine organismen ontdekte, die hij den naam gaf van „afgietsel- of infusiediertjes" (Infusoria). Juist 200 jaren later — 1838 — verscheen de omvattende arbeid van den beroemden Berlijnschen mikroloog (GOTTFRIED EHRENBERG — Die Infusorien Thierchen : als vollkommene Organismen, waarin talrijke mikroskopische organismen uit verschillende klasse voor de eerste maal nauwkeurig beschre- ven en afgebeeld werden. — 1 EHRENBERG was door zijne onderzoekingen tot de Ce voorstelling gekomen, dat zijne z.g. Infusions Phn volkomen bewerktuigde organismen voorstelden, die evenals poe dieren voorzien waren van zenuwen, maag, ‚ Enz. In hetzelfde jaar (1838) waarin KHRENBERG zijn standaard — : werk uitgaf, erondvestte Schwan zijne celtheorie, waarmede hij aantoonde, dat alle verschillende weefsels, zoowel van dieren als planten uit één en denzelfden elemeutair-vorm. Waren samengesteld, nl. uit de enkelvoudige cel. Talrijke vormen, : die EHRENBERG als hooggeorganiseerde Infusorien beschreven had, bleken nu enkelvoudige zelfstandig p cellen .te. zijn; in 1845 werd. ditzelfde door VON S ‚DT ook bewezen voor de Wimperdiertjes (Ciliaten) en voor de Rhizopoden. Vox SiEBOLDT's groote verdienste is o.a. reforme gebracht te hebben in Cuvier's type der Radiaten, waarvan hij de laagststaande ééncellige organismen in een aparte hoofdklasse vereenigde nl. die der ééncellige oerdieren of Protozoa. Nadat HarckeL (1872) de echte meercellige dieren als Metazoa tegenover de eencellige — Protozoa — gesteld had, werd het fundamenteel verschil dezer beide groepen algemeen erkend. | Volgens Scuwann's cellentheorie bestaat ieder organisme Of uit één enkele cel, of uit een vereeniging van eng ver- bonden cellen. Evengoed als elk ander dierlijk organisme, dat. langs geslachtelijken weg ontstaat, is de mensch in het begin van zijn individueel bestaan niets anders dan een kleine cel. Het menschelijk ei is een kogelrond blaasje, dat alle werkelijke bestanddeelen cener enkelvoudige organische en evat. Tegenwoordig weten wij, niets anders is, als eene versmelting van twee cellen, nl. de mannelijke (4) spermacel met de vrou (Q) eicel. Bij deze versmelting der beide geslachtse dat de bevruchting van het ei verschillende vrouwelijke ellen is = 470, de versmelting — copulatie — der beide celkernen de hoofd- zaak en zoodoende ontstaat één nieuwe nucleus als stamkern der nieuwe stamcel. De ontdekking der Moneren heeft geleerd, dat de oor- spronkelijke levensvorm de eytode is, niet de cel; de kern- houdende eel — eytula — heeft zich eerst secundair uit de kernlooze eytode ontwikkeld. Spreker licht toe, dat hij in strijd met vele botanici de bacterien eveneens tot de klasse der Moneren brengt, en vestigt er de bijzondere aandacht op hoe groote beteekenis die kleinste en zeer onschijnbare levensvormen kunnen vervullen, als men slechts denkt aan de honderdduizenden van menschen, die jaarlijksch bezwij- ken aan de aantasting der bacillen van tuberculose, cholera, typhus, enz. Kort vóór en na na het verschijnen van DaRwiN's meest beroemd boek: Om the origin of species — 1859 — verschenen talrijke verhandelingen, waarin Zoologen en Botanici, Anato- men en Physiologen, Embryologen en Systematici een grens trachtten te trekken tusschen dier- en plantenrijk. n 1866 poogde HakcKEL deze vraag langs een anderen weg tot oplossing te brengen. Het tweede boek der Generellen Morphologie bevat uitvoerige: Allgemeine Unter- suchungen über die Natur und erste Entstehung der Organismen, ihr Verhältniss zu den Anorganen und ihre Eintheilung in Thiere und Pflanzen. (Bd. I, 8 111—238) Hierin wordt een afzonderlijk rijk der Protisten opgesteld, voor al die laagstaande levensvormen, die noch als echte dieren, noch als echte planten kunnen gelden. Zeer veel tot de kennis der Protisten hebben bijgedragen. de verrassende ontdekkingen der laatste decennién, die door diepzee expedities aan den dag zijn gekomen, en in die richting neemt de beroemde Challenger Enpeditie zeker een eerste plaats in. De uitgebreide diepzeebekken van 6—9000 M. diepte, golden nog voor 30 jaren voor absoluut levenlooze streken, door geen enkel levend wezen bewoond. De vierjarige Challenger Expeditie —1873—1876—. onder — 411 — leiding van Sir. W. Tnowsox en Dr. J. MURRAY. hebben het tegendeel bewezen door een rijkdom van levensvormen te openbaren, waarvan men vroeger geen denkbeeld had. De diepzee bleek bevolkt te zijn door vele duizende soorten wonderschoone Protisten, die wat betreft sierlijkheid en verscheidenheid van hun eencellige neme alles wat tot nog toe bekend was overtroffen. De volgende indeeling werd door HakckEL gemaakt voor het Protistenrijk: PROTISTEN. | I (TREE Protophyta Protozoa (oerplanten). (oerdieren). Plasmodomen Plasmophagen (plasmaeters). (plasmavormers). Als de oudste, door ..Urzeugung” ontstane organismen. moeten noodzakelijk de Moneren worden aangezien, die.zoo eenvoudig als slechts denkbaar is, zijn samengesteld, nl. uit een enkel week plasmaklompje. Met betrekking tot de stofwisseling dier Moneren onder- scheidt men: Phytomoneren (met phytoplasma) en Zoömo- neren (met zoöplasma). De Phytomoneren zijn plasmodomen (plasmavormers) d. W. Z. Zij bezitten het vermogen plasma synthetisch te vor- men uit anorganische verbindingen en de levende kracht van het zonlicht over te dragen op de chemische spankracht der organische verbindingen. De Zoómoneren daarentegen zijn plasmophagen en bezitten de plasmodomen eigenschap om plasma te vormen niet; zij voeden zich door opname van plasma uit andere organismen en brengen de daarin zijnde spankracht weder over in de levende kracht der warmte en beweging. — 472 — Tot de Phytomoneren behooren de Chromaceen, door de Bo- tanici Cyanophyceen of blauwgroene splijtzwammen genoemd, wegens de karakteristieke kleur. Hiertoe behooren de Chroo- coccaceen, Oscillarien en Nostoecaceen, die veelal in zoetwater verbreid zijn of slijmerige plekken vormen op steenen en boomen. Tot de Zoömoneren behooren de bacterien, die oorspronkelijk uit de Probionten (oerphytomoneren) zijn ontstaan, door verandering der stofwisseling. daar zij niet in staat waren zelf te assimileeren of plasma synthetisch te vormen. maar reeds gevormd plasma van andere organismen tot hun voe- ding gebruikten. De tot nu toe beschouwde Protisten stemmen in één hoofdkenmerk geheel met elkaar overeen, nl. dat ze nog geen celkern bezitten en dus nog geen echte cellen zijn doch slechts eytoden. i Het onderscheid tusschen celkern (karyoplasma) en celstof (cytoplasma) treedt eerst in den tweeden trap der Protisten op, nl. bij de werkelijk eencellige organismen. Tot de een- cellige Protophyten behooren o. a. de Diatomeen, Conjugaten, Cosmarien, Siphoneen, enz, tot de eencellige Protozoa de Amoeben, Infusorien (Ciliaten), Rhizopoden (Thalamophoren. Radiolarien), enz. De Diatomeen vormen een vormenrijke klasse der plas- modomen Protisten, die door het bezit van tweekleppige kieselschalen gekenmerkt zijn. De voortplanting der Diato- meen geschiedt uitsluitend door deeling, die periodiek wordt afgewisseld door een eigenaardigen vorm van verjonging nl. auxospore vorming. Vele Cosmarien leven geisoleerd b. v. de overal in zoetwater voorkomende, halve maanvormige Closterium. Onder die ééncellige Protophyta komen vormen voor. die wel is waar ééncellig doch meerkernig zijn: zij bestaan dan uit zg. syneytien, zooals b. y. bij de Siphoneen (Bryopsis, Caulerpa, Vaucheria), Botrydien, enz. Tot de ééncellige plasmophagen Protisten worden gerekend de Amoeben, die zoowel in het water als op het land voor- komen; verder de Gregarinen, d. z. protisten, die darmka- naal parasieten voorstellen. Dan de Wimperdiertjes (Ciliaten), interessante kleine wezentjes, die zoowel het zoete-als zoute Water bevolken. Tot de Rhizopoden behooren in de eerste Plaats de kalkschalige Thalamophoren en de kieselschalige Radiolarien. De uiterst sierlijke en verschillend gevormde schalen dezer Rhizopoden blijven na den dood van het ór- ganisme op den zeebodem liggen en bedekken kolossale oppervlakten der diepzee. De groote geologische beteekenis dezer Protistensedimenten zg. globigerinenkalk en radiola- rienslijk zijn eerst vóór 20 jaren door de Challenger expe- ditie ontdekt geworden. De plasmophagen Protisten vormen ook wel syneytien zooals b. v. de Mycetozoa, die vroeger algemeen en thans nog dikwijls door de Botaniei voor schimmels zg. slijmzwam- men (Myxomyceten) worden gehouden. De Bary kwam na nauwkeurige studie tot de slotsom, dat Ze geheel van de schimmels verschilden en beter als laag- Staande dieren moesten worden beschouwd. De rijpe vruchtvorm der Mycetozoa gelijkt echter zeer veel op dien der Bovisten of Gastromyceten. De sociale Protisten, die in celgroepen — coenobien — leven, Seven den overgang aan, waaruit blijkt, dat het meercellig organisme voortgekomen is uit het ééncellige. Een zeer bijzondere plaats nemen de Flagellaten in het Protistenrijk in, omdat ze eenen overgang vertoonen van de Protophyta naar de Protozoa. Deze groep— zg. asemische Protisten — zijn gedeeltelijk plasmodoom, gedeeltelijk plasmophaag. De gekleurde Fagel- laten bezitten het vermogen plasma te vormen, de kleur- loozen niet. Tot de plasmodomen Fagellaten, behooren o. a. de Peridineen, Protococcaceae, Volvoxineen, tot de plasmophagen Fagellaten 0. a.. de Er en Noctilueaden. Representanten uit beide afdeelingen bezitten = eigenaardigheid lichteffecten te kunnen voortbrengen, zoo b. v. de schitterend lichtende Peridineen en de bekende Noctiluca miliaris, die dikwijls in milliarden vereenigd het prachtig lichten der zee veroorzaakt. Hiermede was het eerste gedeelte der voordracht afee- . sloten en volgde een half uur pauze. In dien tijd werden de aanwezigen in de gelegenheid gesteld meer van nabij de vele platen te bewonderen, die ter verduidelijking der voor- dracht waren opgehangen. Deze platen waren afkomstig uit en kortelings aangevangen plaatwerk, dat door Prof. HakckkL in afzonderlijke afleve- ringen wordt gepubliceerd. : Met dit werk, dat den titel draagt van „Kunstformen der Natur” 1), beoogt deze geleerde iets van den ontzettenden rijkdom van prachtige lagere levensvormen ook aan leeken be- kend te maken. Hiertoe worden uit de omvangrijke litteratuur de allersehoonste en meest aesthetischste vormen uitgezocht en in dit prachtwerk vereenigd. Iedere aflevering bevat 10 platen en thans zijn reeds vijf afleveringen verschenen. De moderne beeldende kunst en de moderne kunstnij- verheid zullen in deze werkelijke „Kunstformen der Natur" een rijke aanwinst van geheele nieuwe motieven vinden. Het tweede gedeelte der voordracht, na de pauze, was gewijd aan een speciale bespreking van de groep der Ra- diolarien, sedert ruim 40 jaren de lievelingsstudie van Prof. HAECKEL. Bij de Radiolarien (straaldiertjes) bereikt het ééncellig organisme een hoogeren ontwikkelingstrap, doordat zich hier het cellichaam verdeelt in een inwendige centraalkapsel (met kern) en een uitwendig slijmomhulsel. De meeste Radiolarien bezitten een zeer ontwikkeld skelet uit kieselaarde, in de meest sierlijke en zeldzaamste vormen. Van de oppervlakte 1) Kunstformen der Natur. van Prof. Ernst HAECKEL. Leipzig nnd Wien, Bibliographisches Institut. Preis pro Lief. 3 Mrk. — 415 — stralen meestal sierlijke fijne naalden uit, die gedeeltelijk als zweetapparaat van het organisme dienen, gedeeltelijk ook dienst doen voor verdediging. Vanaf het centraalkapsel stralen duizende zeer fijne plas- madraden, die dienst doen bij de voedselopname, welke echter geheel passief geschiedt. Vele Radiolariensoorten lichten prachtig in het donker; deze -phosphorescenz gaat uit van vetkogels, die in het centraalkapsel zijn ingesloten. De meest interessante Radiolarienvormen zijn die, waar het geheele skelet uitsluitend uit een ster van gewoonlijk 20 naalden bestaat, die tegen over elkander zuiver mathe- matisch gesteld zijn. Laatstgenoemde vormen behooren tot de speciale groep der zg. Acantharien, waar het aantal naalden op 20 gefixeerd is en die volgens een bepaalde wet (Icosacanthen Gesetz) geplaatst zijn. HaECKEL noemde deze rangschikking, ter eere van zijn leer- meester JOHANNES MÜLLER, de eerste die zich grondig met de Radiolarienstudie bezig hield, — „das Mürrer’s Stellungs- gesetz". De 20 naalden zijn hier altijd tusschén de beide polen eener naaldvrije ideaal hoofdas zoodanig verdeeld, dat zij 5 gordels ieder van vier naalden vormen; de vier naalden van iederen gordel zijn even ver van elkaar en ook even ver van dezelfde pool verwijderd en alterneeren zoodanig met die der beide aangrenzende gordels, dat alle 20 naalden tezamen in vier meridiaan vlakken liggen, die elkaar onder hoeken van 45” snijden. Deze icosacanthische plaatsing der naalden moet wel hoofd- zakelijk een hydrostatisch voordeel opleveren. Aan de 20 naalden ontwikkelen zich nu dikwerf tangen- die loodrecht op de naalden staan, waar- tiale apophys iale apophysen, Velen door een samenhangende getraliede schaal ontstaat. le blijven kogelrond, anderen worden door verlenging van een as elliptisch, door verkorting lensvormig. Al die verschillende Radiolarienvormenlaten zich gemak- kelijk van elkander afleiden, waardoor een aangesloten. rij — 476 — ontstaat, die zich geheel op één oorspronkelijken vorm laat terugbrengen en zoodoende als zeer instructief voorbeeld strekt voor Darwin's Decendenz theorie. De eerste Radiolarienbeschrijving hebben wij van MEUER, die in het jaar 1834 twee soorten dezer kieselschaligen zee- rhizopoden voor de eerste maal beschreef; later in 1847 ontdekte EHRENBERG ongeveer 300 fossiele soorten. JOHANNES MÜLLER, de groote Berlijnsche bioloog, beschreef in 1858 in zijn laatste werk, voor het eerst de organisatie “der Radiolarien; hij onderscheidde toen 50 soorten die levend door hem in zeewater waren gevonden en verdeelde die in 20 geslachten. ; In 1862 gaf HarckeL zijne E der Radiolarien uit, waarin de beschrijving en afbeelding van 144 nieuwe soorten plaats vond. De diepzee expeditie der , Challenger” bracht nu aan het licht, dat uitgestrekte gebieden der diepzeebodems, ja tot zelfs 27000 voet diepte, met Radiolarien overblijfselen bedekt waren, bestaande uit een fijn krijtachtig poeder dat bijna uitsluitend uit milliarden van dergelijke sierlijke kieselschalen bestaat. Prof HaAECKEL bewerkte de systematische beschrijving dezer Challenger Radiolarien, hetgeen drie groote octavo banden met 140 platen omvat en waarin niet minder dan 4318 soorten behoorende tot 739 geslachten worden beschreven. Fossie komen ze soms in zulke verbazende massa’s opge- hoopt voor, dat ze geheele bergen vormen, b.v. de Niko- baren-eilanden bij Britsch-Indië en het eiland- Barbados in de. Antillen bestaan geheel uit Radiolarien overblijfselen. Voor deze wonderschoone Protistenklasse is dus het oude spreekwoord zeer van toepassing. „Natura in minimis maxima”. Na afloop der voordracht werd Prof HAECKEL op zeer har- telijke wijze dank gezegd door majoor MULLER, president der K.N.