WWE SUC C SNSUR C OUUNEISSNERNNS ww La * " VAMMMAEHAMLTULU EREIU IEEE IICA tn li D 1. 1 HITBETERTYEHTEEPRELED, rtp pere [HIN CPU Cut vitu Ml Md | ACADEMIAE - CAESAREO-LEOPOLDINAE CAROLINAE — - NATVRAE CVRIOSORVM EPHEMERIDES SIVE OBSERV ATIONVM MEDICO-PELYSICARVM CELEBERRI MI$ VIRI. Tum Medicis, tum aliis Eruditis in Germa- niactextraeam communicatarum CENTVRIA VII.« VIII. | APPENDICE e "CEPR IUE CÁef. Atàji EA. S et : fai: NORIBERG AE. "»- , Sumptibus AC Mess Q 4. ]- | Ri tots E RN . 4». " z i "fy M Li : up LS jw TOES -— "Ex * pO EN Just AC LVCEMBVRGI Ee M: V VIKTEMBERGAE EX VIRIVSQYE: | SILESIAE € CMS RI (C PISVEVIAE Süsieiiost BVRGOVIAE " 'AVIAE ET LVSATIAE « COMATI. PRIN, CIPALL. HABSPVRGI TIROLIS' PFIRETARVM our s BIBYREUET GORIUAE co iip PROVINCIALI 4 ^A LSATIAE 5 QOMITLFLANDKIAE: v; . DOMINGWMAMCOHPIEVEREDICAR PORTENAVIAE ET SALINARVM - ET QV AE SV.NT RELIQV A PRINCI .PROVIDENTISSIMO,. - Er BET XT AR Ae GESTARVM : £3 IA IE TASUMINSCITO: F o4 -PACT ALTORI PA di R. I A E ACCUBS- "CcóNSEANTE EROICAE VIRTVIIS MAGNIIVD NÉ -OPTIMO:-GLORIOSISSIMO^ ^^ | . | .NOVVM INDEFESSAE SEDVLITATIS. LABOREM Nee ^... RELIGIOSISSIMAE FIDELSVAE ANIMIQVE x Ai 3 ;PRODXGVMVLATISSIMIS.CAESAREAEGRATIAE Qv. ^ DOCVMENTIS GRATISSIMI : MONVMENIVM | DER - SVBIECTISSIMO OBSEQVIO HGENS.— ^.^ qu SEQVE ADEQIPSAM SVAQVE OMNIA. ea GMNINMOVE I ipedsir- EL BON à MORTALL ANIMORYM VENERATIONE. aa NOWSORSSN | QFFERENS POGUNESNE: £d vost EX MVEVA iMiarec can CARITATE - SPAEGG Y QVAM DEVS AVCTOR CONCILIAVIT | Y CONCILIATAMOVE AETERNVM' PERPET VABIT .: E rà ILIA AYGVSTAE, PROSPERITATIS INCREMENT, : 2i ARDEN HBVsQU VE BONORVM PRECIBVS N d d ia NNUS i M Ju : ..DOMVSIN ORBE I PRIMARIAE - de DUM PERENNITATEM eo : EDBAGRANTI "PIETATIS: DEVOTISSIMAE : 5 153, (X; VOTO COMPRECATAAVGVRATVR . (3 Xl ACADEMIA NATV RAE. sata ME CRIOSURVM: E E Fi E: '* ; L1 ES * " —— UN Ze J[piciis MAIESTATIS VE- VSNES 9 IRAE, CAROLE, Imperan- e We fum Maxime , quartum nunc in vGzsSoN con[petthum orbis; exponere. li- cuife Ephemeridum Centurias novas, ca- demia Augufto Vefro Nomine decorata, eo impenfius fibi gratulatur,quo frequenttora ftu- dii, medioctis licet, non tamen in *erum medi- carum ei reconditae maturae fcrutinio un- quant otiofr, experimenta et. quo certiora pro zmmorlalibus Heri ui Clementifimi in fe meritis, quae nulla unquam apud ip[am delebit obliio , .smemoris gratiffmaeque "voluntatis fymbola , devoti[imaegque fubmiffonis boffi- menta, exbibere valet. Etenim tot tantisque Imperatoriae. Gratiae documentis , quorum CZMHE- $93 (0) £6 à tt LT. mina sete — i — pumerumninire diffcileoauBa et ornatacum fit.facileintelligi- te fuiffet hifi-IM-M LESTATEAM- VESTRA M or^ Hj. religuifet;: LEO P.O-L:D F' AM: accepimus pro -vindi- UEM XX cA4n- v | EU ACA HT canda Hifpaniarumberodirate guum jus Eidem fasque ómne addixerar , invitum plane eruenti. 2Martis témpefla- tibus , e quibus nuper. admodum, eluBatus erat, denuo Se Juosque commififfe. In quo Auguflhi Gen fini mam effe. ALAIEST ATEALVESTRAAL, lactatur. x Europa ,. dum penitus secognofcit , eam efje confiliorum emnium. cynofuram atq ueV'indakonnae id unice adbue.atium elfe set-etiampum agis utbellanonmodosprefentia; fed et fa.- ejalubetrimis , quae iuprineresidebantur y periculafufHinetz et feliciffgmorum Eventuum quibus tes dotii ao forir geflae: coronantur; et dModerationis , quae viloriax maximas for- TM C X tuna. debis u 75 f- tuna5que ampliffrnas drvinitus cónce[fay contemperat; et Sa- pientiae, Gravitatis, C lementiae , Iiffitiae , reliquarum de- niqueP'irtutun Jude Jümmos rerum moderatores augufliores - faciunt," "Quam Firtutum coronam, [peciofatn fane , cum praeterea exornet propen[a in dotrinarum [ludia Humari- t4* et Gratia (ingularis; ommi ope enitendum erat. nobis, ut 4H AILEST ATIS FESTRAE favorem aique indulgen-- titm, qua banc quoque Academiam, GloriofifTrni Parentis clementia conditam , Augu[li Fratris gratia con[ervatam , in. tutelam. Ju[cepit. ,- (Vabilivit y. munificentiffaeque fo- vit, publice profiteremur , animumque aeteruo cultu devo- tiffimum declaremus.— Ejus propterea fignificationem offeri- mus novum ex diuturna obfervandi confuetudine longo- que medendi u[u [ubnatum indu[lriae nofirae opufculum, in quod, VoluntatiVef!rae religiofiffrme ob[ecundantes, collegi- mus 4tque dige]mus , quae et ad vitam utilia, et ad co- gnitiouem jucunda videbantur. . Sciant populi, Caefareae Veffrae Benignitati fe delere , fi qua ex noflra nunquam otio[a obfervandi affiduitate utilitas in ipfosmanarit. Def- deria denique cum noflris confocient, atque DE O immorta- liunanobiscum [upplicatum eant,qui cum 14014 prece expo- fcimus, ut MAIESTAS FESTRA Chriflianae Reipu- Hlicae bono diu incolumis fuperfit, folium pietate fufful- tum , ju[litia munitum , providentia corroboratum , tof tantisque decoribus perfe&um , commodi[fime teneat , omni- LAJ X308. busque : "S & RA busque divinis pariter atque bumanis cumulati[fane beata bonis , confiliorum , a&ionum et expeditionum cuntarum eventus [emper "videat. laetifnnos, .. Piffimis noflris defi- deris .et- precibus annuet , confidimus ,. Numen Opt. 4Max, ac vota orbis propitium porro exaudiet , ut Cae- faream. Ve[jram. Domum | Subole 4ugufla augeat, con- Imperium oceano, famam qui terminetaftris; 19 quo Paternarum Avitarumque Virtutum Herede, altif- (o [mi Dignitatis fafligii capace, pofleritas fer ! eii conquie[cat, cues EICTCIETOICI TA Ou gene cona oco alestetes ..CATALOGVS NOBILISSIMORVM DOMINORVM, Quorum Obfervationes Phyfico - Medi- cae in his duabus Centuriis leguntur, D. D. Chriflianus /Hichael Adolpbi, Archiater Ducalis Saxo. Cizen- fis et Medicus Lipfienfis, Academicus Curiofus. | D. D. Job. Jacobus Bajerus , in. Vniverfitate Altor£. Medic. Prof. :. Public, Facult. Senior et Phy(ic. Norib, Acad. Curiof. D.D. Leopoldus Emanuel Binninger , Serenift. Ducis Würtenberg, Montisbeligard. Archiater. | ; D. D, Job. Phil.Breynius, Poliater Dantifcanus, Academicus Curious : .. et Reg.Socier,. Anglic. Collega. E ! D.D. Rudolphus Jacobus Camér arius, Medic. Profeff. Publ. Hortique ^ ,Acedem.Infpedor, Academ. Cüriofüs. - D. D. Elías Camerarius, Confiliarius ec Archiater Ducalis Würtem- bergicus, in Vniverfitate Tubingenfi Profeffor Public. Acad. Curiof. : . Urio 5 di à . D. D. Georgius Detbarding , in Voiverfitate Roftochienft Profeffor Public: Acad. Curiof - : | UN Qr D. D, Juflu: Friedericus Dillenius , Profeffor Public. Med. in Vni- vcrfitate Giffenf. Facult, Med. Sen. Acad, Curiof. y X 3 BL" [199 3 eS D. Lic. fob. Jacob. Dile, Poliater Giffenfis, Acad, Quis oy joy D. Lic, Phil, Eberb. Dillenius, Poliacer Giflen(is. | D. J abannes Gabriel Doppelmajerus , Profeí. Phy et Mathef. Noi bergenfis, Acad, Curiof, D. D. 5 Martes Gerbezitus Poliater Labacenfis,. Acad. Curiof 2 D. D. vj obannes Adamus Goerizius,Poliater Ratisbonenf. Acad, Curiof. D. D. Beneditlus Gulmannus,Poliater Auguftan. D. D. Laurentius. Feifferus,. Anat. & Chir. Profe(f. Public, in Vni- verf. Altor£. Acad, Curiof, D. D. Godofredis Heldius ;'ab Hasgelslieim , Confliarius ec Archiater : . Byruthiaus, Acad. Curiof.. D.D. Chriflianus de Helv vich , Seren. Princ. Eliabethae Conf liarius & Archiater, Poliater Vratislavienfis, Academ. Curiof. D. D. Jobannes -/Maurilius -offmannus ; Confiliarius '& : Archister Onoldino - Brandenburgicus & Solisbacenfi is, Academ. Nat, Curiof, Adjun&us, D. Lic. Daniel Hoffmann Medicus Tubinge enfis , Acaderoicus ^ 'Qurio DD . Jobannes Georgius Hoyerus , ; Poliater Molhufinus, Academ, uriof. D.D. Godifredu Klaunig. Sacr. (ica Majeffat: & Picip. Palar. Medicus, Poliater Vratislavienfis, Acad, Cutiof, D. D. ] ofepbus Lanzonus, Proto - Medicus & Profeffor Ferrarienf is, Academ. Curiofus. D.D. Hieronymus Laubius, Nofocoriii IRegliafoienfis Medicus, Aca- demictis Curiofus, . D.Lic. Rofinus Lentilius , Confiliarius & Archiater eise Würtenber- gicus & Proto- Medicus Stutgardienfis, Acad. Curiof: | D. Jobannes Georgius Liebknechi Mathef, Profeff. Public. in Academ, : Giffent- Acad. Cur D. D. AMichail Friedericus Lochner, Aechister'ic otis Palsinus Cae- fareus., Nobilis, Ephem. Nat. Cur. Director , & Collcgii Medic. sume Decanus. | D. D.Joban- « o ) ecd D. D, Jobannes. David. ZMaucbartus , Vhyfcus Marbacenfis, Academ. , Curiofus...— ; D. D. Godofredus Mayer , Poliater Vratislavienfis, Acad, Cüriof. « Dp. Lic, Jobannes, Mathias. Müller, » Pby(icus Cünzcl(avienfis, Acad. P ibtespa n " Curiofus. ! «c s zs ^ D. D. : Adam Friedevicus Pezold,Poliater Lipfienfis, Acad; Curiofus. D. D. /Maximilianus Preuffius, Protophyficus-'V ! , Acad. Curiofus. D. D. Chrifliamus Gottlieb. Reusnerus, Archiater Com: a Schafgotích, et Poliater Javerenfis. Acad. Curiofus; ^.^. D. D.. Vitus Riedlinus; Reip? Vlmehfis Phyficus primarius & Gynina. fii Scholarcha, Academ, NarCuriofAdjunQus. ^ — — P. D; Sigismundus Schmiederus, Phy(icüs Lomaczenfis, Acad. Curioft D:D. Lucas Schrückiu s, Archiater & Com! Pálat, Caefar. Nobil, Acad, Nat.CuriofPraefes, Reipubl.A uguftanae. P hyficus primarius, D. D; Jobannes 2M iftian: Sprüeoel, Phyficus Hamburgenfis, Academ; Curiofus, 0 CÓSBEIODHIAO LOSS! | Dod "a. Mkeromarch. &Stolpenf. Circuli D.D. Ernefius'Godofrédtis Stra Phyficus Academ.Cürif . | D. D. Godofredüs "T homafius; divert, S. R, Imper. Stat, Archiater & Mcdicus Senior Noribergenf. Acad. Nat. Cur. Adjunctus, D.D. Michael Bernhardus Valentini, in Vniterfitate Giffenf. Medic, Profeffor Publicus, Acad. Nat. Curiof Adjun&us. D. Lic. Chriff. BernbardüsE'aleutini,Polister Gifont, — D.D. Zntonius Vallisnerius , eANobilibus de Vallisneria, Primar, Theor. Medic. Profeffor Patavin, Acad. Curiof. & Societ, Reg. Londin, Colleg. B.D, J ofepbus V allisnerius,e Nobilibus de Vallisneria, triumE(tenfium rincipum quondam Archiater. D. D, Jacobus Fercellonus, Anatomicus & Poliater A(tenfis. D. D. Samuel Sieurlin, Phyficus Schleufingen(is, Academ. Curiof. » D.. fo- | $99 ( o) 86 | D. D. D.D. ] obannes AMelchior Verdries ,- in V liverüicdie: Giffenfi Phil; & Medic. Profeffor Publicus, Academ. Curiófus, D.D. Jobannes Andreas V fenbenz, Poliater Vlmeh(is, p.D. Johannes Friedericus Weismannus , Phyficus Windsheimenfis, Academ. Curiofus. D.D. Hermannus Wernerus Engelbertus, de Wefthofen, S. R, I. No- bilis & Eques, Com. Palat, & P. L.C. Medisis Hammenfís, Acad. Curiofus. D. D. Jobannes GuilbelmusW'idmannu Ph ficus Noril g (is, Aca-' dem. Curiofus. . .. D. Lic. Gbriflianus Gotthardus Wi lifeius Phyfics Provincialis & Poliater Piraenfis, Acad. Curiofus. D. D. Theodorus Zwingerus;Sereniff. Principis Bades:Durlacehfli Ar- chiar. Profeffor. Publicus Medic. Bafilienfis, Academ. Nat. Curiof. Adjun&, . D. Jobannes Rudolphus Zwvingerus, Profeffor Medic. Ordin. Ba T" Academ, Curiofus. OBSERVA- uten UE PHYSICO - MEDICARVM" - ACADEMIAE. : N ATVRAE CVRIOSORVM : CENTYVRIA VII. n XD. JOH. PHILIPPI BREVNI. WRIG A. OBSERY ATIONT At ^ ad D. D. MICHAELEM FRIEDERICVM acus RYE. Archiatrurm & Comitem Palatinum Cae(areum. DO PPS RE ATIO E ! De. Ceronis Serpentum. ^ ui HE ;7 Um Callimachi "nomen, mibi , more maion JL in Receptionis Diplomate , lllu(iri A Acade- «o miae Cac(areo-Lcopoldino- Carolinae Nacu- QoS SbS rae Curioforum Pracfidi imponere. , placuit, Um. quern-ut ec Maeíteum Medicos, apud | Grae. 2 7 cos, de;Coronis, quz nocerenc« pris VET ü vatira fcripfille , xeílis j Plinius RN L. diiru. Acad. IN.C., Cni, Vil. | XXI. c. 3. mox animum meum fübiit cogitatio, ex fimili quo» dam argumento obferyationum mearum primitias depromenudi. Vübiultro feíe Cororie Serpentum obtulere, quarum quidem fae- pius in hisce Ephemeridibus facta fuit mentio, nonnullis earum exiítentiam negantibus , aliis affirmancibus; neutris vero, ni fal- lor , controver(iam decidentibus. P »- c0 — - Varia nimirum, ut id hac occafione moneam, Auctores ^in Hiftoria Naturali tradidere, quac talia non effe, qualia ab üis fabulofis relationibus & pracjudiciis occoecatis , habentur, fequens probayit dies & accuratius exarnen, —— - "Exemplo nobis.(inc Viperac et Setpences ; qui ab AuQto- ribus de(cribuntur, & paífim in Curioforum Mufeis credulis de- (trantur,füperftitiofis infüperApoítoli Pauli miraculo obtru- .... duntur, petrefadti, ex Melita Infula effoffi: Vid. Mufei Besle- — giani Tab, XXXVI. (quod nuperrime cum defidcratifTimi lon-. "^ giorique vita digniffimi Juvenis, Joanhis Henrici Lochneri uxiliffimis Explicationibus:et Commentatiis, curante llluftri e- jus Parentre, prodiit). citulo Exuviae Serpentis in lapidem con* veríae; nec non Wormii Mufeum p. 90. nomine Vipera petri ficatae. - Hos, ctiamfi capita ipfis aliquando ex luto affingant - impoftorum manus ,'"- Tubulariae five Vermniculariae cujusdam marinz, majoris, in Melieníi terra fepultz, eíle fpecimina, quod jam hariolatus fuerac Wormius loco cit. optime ad ocu- m demonftravit Auguftinus Scilla in Tra&t.cui titulus: Za va- na Speculatione etc, T, XII. quod luculentius adhuc ipía fpeci- mina rite examinata evincunt. — Uc de illis ferpentibus petre- fads in fpiram convolutis, nunc taccam, quorum paffim a- pud Auctores fit mentio, Ophiomorphita: et Ophitac aliquan- do fpeciofo titulo, Vid. Mufeum Merallicum Aldrovandinum, Beslerianum, T. XXXIV, Calceolarianum p. 424. ct Wormia- mum p. 86. ubi nomine Lapidis fceleton ferpentis referentis, Quippe quos Cornu Ammonis, vel ut'hodic re&ius falucantur, Naurilitac fpecies effe, omnes cordati mihi conicedent Naturae Myílae, Quamvis nom negem, forte alicubi repetiri poffe ve- De Córonis Serpentum. 3 rorum ferpentum veftigia, Eislebianorum piícium more, faxis, imprimis fiffilibus, impreffa; etiamfi eadem ncc a mc hac- nus vifa, nec ab ullo defcripta meminerim. DO —. Oculos ferpentum quoque ex Infula Melita vulgo dictos, Dentes efle molares pifcium, Sarco Orata & Dentato Italis di- &orum, a diluvio aquarum ibidem fepultos, iterumque cffof- fos,quinon vulccredere d (tranti Auguftino Scillac 1, c. T. II. i ía adeat Naturalium Gazophylacia ec hos cum illis conferat. -»'Gloffopetras vero; quae fcrpentum linguae peeteciae quo- .que quondam pie; etiamfi nullam cum iis habeanc (imilicudi- nem, credcbantur, Dentes effe varios Canis Carchariae ct Stam- pellae Icalis dictae, aliorumque pifcium. hujus generis foffiles, poft F, Columnam, N, Stenonem & A. Scillam , omneslargian- Hifce camen Dodi(limis Curiofiffimisque Viris fcfc op "fuerunt Clarisfimi Hannemannus D.Il. A. 7. Obf. 68. et Lenci- lius D.IlI. A. 3. ec 4. Obf. 22. ipforum infirmo àdmodum (fant talo, ^ Nam primo teftimo- nium de vifis eminus (erpentibus.coronatis, ab: hominibus pec- territis, fequioris fexus aliisque er in Hiftoria Nacüral; hoípici- bus, nihil probat 5 uti nec fecundo ipfarum Coronerum fer- pentum dictarum apud Curiofos confpectus: nam etiamfi Co- ronis aliquando fimilis fuerint illa corpora, tamen ex ferpentum - capitibus defumta faifÍc, inde non aur inscbsn uM ca. id Fu ida T .8 «Jii Bt His I ius ET: it AT 1s IBI | , quae per fe faris ampla eft,'anon. entibus liberetur , üotipletdo faepius dictas Co- ronas ir feRrim: omnes effe ficitias & corpora aliande defume- «ta. Necalio modo convinci ab ádverfariis poffam s nifi vel dc- monftratione ipfius ferpentis coronati , vel Coronae ejusmodi, quam füfficientibus ec indubitatis teftimoniis , ex ferpentis ca- TS prognatam depromtamque efle, probare poflunt, "Reliquum eft, ut paucis Coronas hujusmodi. fi&itias, qua- fum duas in Mufeolo meo fervo, defcribam; et; quod a nemi- ne hactenus factum, figura illuttrem. ^^'^ Priroa criftae porius, "quam coronae fimilis e(t, E I. Tab. I. con- fpicitur, eburnea quafi eft ec nitens, ex albo flavicans, intus ca- và, compreffa, dorfo acuto, fpinis altero latere peracutis non nihil falcatis aliquoc praedica. — Revera nihil aliud eft, quamex- 'tremus articulus chelaeSquillae, que M4yr;; Rondeletio dicitur, a Rumphio veroia Mufeo Amboinico Squillae arenariae nomi- 'ne eleganter figuratur et defcribitur. Secundam, quam a Cu- riofo quodam Amico accepi, Fig. 2. T. I. exhibet, naturali quo- dimenfione: denti mólari fimilis eft, altera extremitate: an- guítiore; altera latiore, fuperne quatuor eminentiis majoribus, | Dem dabédi non d predica, inferne inaequaliter exca- vata ; colore gaudet cinerco - fuperficie parum nitente, ec ing- quali, quare h inc pro fof ' habeo. Quid jam de viribus aiias harum putatitiarum Co- ronarum , a" fumivendulis Circumforanceis, adeo depraedicatis, featiendum fit , facile : unicuique patet 5 fcilicec, una cum Coro- nis falías cffc et fiCticias, : OBSERV AT1O II Dn. D. AUS NUME Phili Dont Breynii. De Balfamo Carpatbico. — — Alfa Carpathicum, prouc aliquando , quamvis rarius, p: nos ex Hungaria defertur, eft Oleum quoddam ex refina liquida arboris cujusdam copiferae et refiniferac in Carpa- tbi jugis nafcentis, deftillarüm, tota natura fug Oleum - mà De 'Balfamo Carpatbico. | ithinae Officin. referens ; cui Hungart quam plurimas vircu- tcs medicatas prolixe fatisadícribunt..—— T Nullam, quod miror, Balfami. bujus apud ullam Au&o- rem reperio mentionem, nifi tribus faltem verbis in Mifcell. no- firis Curioforum D. I. À. 2. et quidem in Scholio- ad Obferv. . 98. ubi legitur: D. D. Chriffianum ab. Hortis, qui. adradices Carpatbi /Montis in nobili villa vixit, etin dno: Traüatus, Alterum de Gemnis Flungariae, de Balfamo FIungariae Carpa- dbio-alteyum; morte tamen-praecventum et éditionem.fufpen- fan manfilfe, e£ ex, negligentia «viduae et impuberum libera- rum Bibliot becam ipfius raviffimam, una cttm bis duobus MSS. praecipue a. "vicinis Polonis diffraGam fuiffe: et :abalienatam. Nec dubium cft, utrumque Tractatum, quia neuter,quan- tum cgo novi, apparuit, pcriiffe. ... Cumautem ab. Amico quo- dam Hungaro anre aliquot annos; hujus Chriftiani ab. Hortis, :Med. Dod. de viribus et ufu Olei five Balfami Carpathici bre-.— " vemm quandám, ex memorato Traélatu forte quondarn extra- ced, ostia i icatam fervo.,.eam hic fub- jungo: AS 4*1 10t ih3 49 499353900 (1:080). De F'iribus et Ufu Olei [rue Balfami Cavpatbici, eum | - Qebl UC us Ls Y dapi DNUSDoRY Duplex efl Ufus Olei bujus, externus et internus. Notandum autem, Oleum boc non effe ipjum Balfamum, quale effluit. ex inci- fis arboribus , [ed Oleum ex.avbore quadam, quam .Accolae e patbi Germanice Rsummbolg / Sla-vonice autem Koffadre- vina «vocant, deflillatum ,. boc- enim multo. efficacius expertus fum; quam Balfamum ipfum. ueuet AE ma Ufus externus. iuofys TOmnia-vulnerarecentia, quae fiilicet nónnimis magna fint, aut profunda ,' [batio 24. borarum, [ine ulla" fuppuratione , aut notabili RC major «vero intratriduum, quatriduum etc. fi folummodo aliquot guítulae pennainflillentur. ^ Debet au- fem linteum füperponi, quo ligetur, aliasenim evaporal , cum (i mimis fpiriuofum. ^ — 7 ^ Ag ag, Humi- 6 -— Olbf-reatio 11. cae Frigidis etiam fluxionibus , contufionibus , fanguinis con- reti retentionibus, tumoribusque, €f contratiurae nervorum diuturnae oriuntur, ad miraculum follendis efficax eft... Ifcbiaticam quoque lenis et tollit. — . Ufusinternus, | | (0 Y. Obffrudionibus bepatis, bypocbondriorum et renumpo- Yenier eviamaperit.. 5 ^ 7-7. n tgE S LEE CU x Sinemoleffia impuritates fanguinis per copiofam urinam *tl paucos fadores e profundo elicit, em 3- Arenas e£ renum calculos pellit, urinamqueodoriferam reddit, | | 00 oca ZMenfes eb baesnorr boides movet. Ra $. Gonorrboeam et catarvbos fripidos fiflit. 7506. Inveteratos capitis dolores diui : . 7. Tuffi etiam et inveteratis peloris morbis, nominatim evero Pbtbyfi e£ ulceri pulmonum medetur. — "zdlias infuper. omnes, quibus Orientale Balfamum praedi- tum eft, vires babere multiplici experientia a S. Caefarea Ma- jeftate Ferdinando III. aliisque -Illuftribus. Per fonis comproba- fum eff. - Doffs: Guttulae 7.-velg.in aliquo liquore con-venien- fi, «veJperi cubitum ituro et mane , jejuno wventrictilo exchibendae, Hactenusille,. Forfican mibinunc aliquis objiciet, easdem ferme virtutes in vulgari noftro Terebinthinae oleo, quod om- - mibus fenfibilibus. qualicatibus referre. videtur, reperiri, adeo- que de Carpathico nos non oportere efle adeo íolicicos. Ve- rum his reípondeo,; verum quidem efle, vires ejus cum viribus . Olei Terebinthinae Off. convenire, eas autem, (i Hungaris ad. - hibenda fides, longe nobiliores magisque efficaces effe... Ego ob parvam cjus, quam poffideo quantitatem , "E ox De Balfamo Carbpatbico. 7 falcem: experimenta inftituere potui ; interim. camen Hungaris : a(fentior, quia arbor, ex Bibulddechnihorfs a caeteris ar. boribus, ex quibus Terebinthina Off colligi folec, longe diver- fa et ad Cedrum Libani montis genere accedit. : a Procuravit enim mihi Amicus quidam ex Hungaria ramu- lum hujus Arberis exficcatum et Conum five fru&um ejus ma-. turum 5 €x quibus probe examinatis-didici, hanc arborem eífe Pinaftrum, Bcilonii, de Arb. Coni£. P.17.et feq. Pinum Sylve- ftrem , momoanam, tertiam, C, Bauhini Pin. 491. Pinurmr, cui oflicula fragili putamine, five Cembro, J. Bauhini Hift. PETSE L.IX.p.251.Pinum fylveftrem;alteram,Parkeníonii Fheacr. Botan, P. 537. quam Pincarum nucum; genus alterum , Tarentinum dictum, digitis fragili putamine , aviumque expofitum furto in arbore, Plinii, recte ftatuit Bellonius l.c. male 'vero eam: Da. lechampius pro Teda Plinii haber, forte in banc fententiam fe- ductus, quia arbor haec plurima rcfina, ut nonnulli Autlores tras dunc, fcater. | T : ) Satis bene eam defcribit Bellonius I. c. ejusque infigniorem. notam , qua a caeteris coniferis ec refiniferis diítinguizur, anno- tat , quina femper folia ex eodem tubulo fivecentro prodeuntia fecus ac Joh. Bauhinus ; gni l.c; male refert, bina ex uno tuber culo prodire, Axtius de Arboribus coniferis P: 41, eam ad. huc diligentius defcribit. Conum vero ejus nobis accuratius e- narrat Joh. Bauhinusl. c. | Operae pretium duxi, Coni Tab. L.F. 3. cui hinc inde refina ficca adhaerec, cum Nuculis edulibus, F. 4. Pinearum aemulis ,. fed minoribus, putaminibusque fragilioribus praeditis , ramuli- que eurn foliis F. «. naturáli magnitudine exhibere icones. Similes plane Nuculas quoque ex Mofcovia transmitTas ab Amico accepi, quarum ibidem inter bellaria frequentem ctfe ufum. referunt. ; Unde arborem hanc in Mofcovia. quc naíci colligo , quam. alias praeter Carpathi juga, loriperoründ mons et Sedufius apud Alibroga eile Bellonio, Flyi nomine ruílicis s quies fiuCtus ec refinam cx ca colligung, notam, Khaeto- — o MN Frau. P S &: -Obfer*valio. uL nim.ec: Valefiorum alti montes copiofe, ut et zc Tridendnus "ager er Tyrolenfis. i ; qüae fepten-- trionem fpc&ant, tefte Axtió l.c, alunt, ubi et caudicem refi- nam albam et odoracam fundere, aitidem. — Tn Carpatho faepius humilem, caudice ramisque differcis Unde Soummbolg Glucanc, inveniri conosque fere nunquam: proferre tradunt ; quem crefcendi modum pro mon(tro: falteea. ex vicio foli f. -.— Coronidisloco addam genuinam. arboris bujus ex notis charaderifticis metra e inter. dL w ÀR — WEE pere folent inter viburna Cojrefh eq icsm n denominationem, quae eft: mit Lari femper "virens, foliis s quinis micali MAE. (Te, vel faltem minus accurate exa. minstam judico, quia in Infticutionibus ejus Rei Herbariae, in- comparabiliifto opere, quo nemo Botanicus carere poteft, iater Pinos, nomine Pini fylveftris, montanae, cerciae, C. B: recen- fecur, cum tamen a "Pini T foliis quinis, uc fupra didum, manifefte differat. Rogantur denique Viri Curiofi, qui prope Carpathum de- gunt; ut Arboris hujus, una cum. modo colligendi Refinam et Balfamum, exaQtam Hiftoriamin publicum emittant; admonen- tur praeterea Rhactiae, Comitatus Tyrolenfis ec Tridentini agri incolae, ut inquirant in virtutes — Balfami etiam apud Bios, (ü velint, reperiundi. - Obfervvatio III. Dn. D. Johannis Philippi Breynii De Ribas Arabum. — ; Ibes Officiaarnm no(trarum Planta eft vulgatiffima et'om- R nibus aora; ab hac vero differre, quae Ribas. dicitur Ara- bibus Medicis;Serapioni, Avicennae caeterisque, i ii faltem norunt Medici, qui Ty VAXY TT accuratius folito ' incrofpexerunt. . Qui - Quidam Botanicorum equidem, ut Amatus, Dodonacus 'et Lobelius , putarunt Ribem noftratem Off. cffe verum Ribas "Arabum ; verum hifce plurimi fefe poftmodum oppofuerunt, ftatuentes;Ribas Arabum a noftro Riba Officinarum plantam eíÍe toto coelo diverfam. — Quibus et ego calculum adjicere cogor, Ob fequentes rationes : : p |. 7. Quia unicuique Serapioniset Avicennae deícriptionem Ribis, contra&tam quamvis pro Arabum more , examinanti et 'cum Ribe Off. conferenti, facile patet, plantas efTelonge diverías. » 2. Rauvvolfius Hodoepor. p. 166.et 282. et Bellonius, de Arb. Conif. p. 4. b. experti et circa Medicam Materiam 'curio- fi Medici, in peregrinationibus per minorem Afiam vicinafque terras inftitucis, plancam illam obfervaruatin monte Libano, cui Arabum Ribas defcriptio competit, et ex qua hodienum ibi- dem Rob Ribis di&um conficitur, . Hujus etiam aliqualem tra- diderunt defcriptionem , cui Rauvvolfus et Iconem, fed admo- dumimperfectam, adjecit. Hos poftmodum Botanici pler?tque fecuti fnt, nihil praeterea addentes novi. Donec ..:8. Sententiam Rauvvolfii et Bellonii confirmant ea , quae tradit Pharmacopocac Perficae interprés R. Pater Angelus de Sando Jofeph p.154. et in fpecimine Notarum ad Pharma- copoeam Ferüicam p. 364. et feq. ubi difertis verbis docct, Ribas Arabum, ex quo olim Arabes cc nuncPeríae ec Turcae Rob conficiunt, veram e(Te Lapathi fpeciem ; nullam vero fubjicic defcriptionem, multo minus figuram. 4. Denique nullum amplius dubitationi relinquit locum ; fequens, quam Jacobus Golius Ling. Or. quondam in Acade- mia Lugduno Batava. Profeffor Celeberrimus , ante. plurimos jam annos , ex ipfo Libano Monté ex Syria Parenti meo p.m. procuraverat Plantae, de qua quaeritur, icon cum defcriptione: Ex Radice fimili radici Cinarae, dura, nodo(a et plena tu- berculis, fila (que quibusdam praedita, verno tempore inter nives novella prorumpunt folia, crifpata inftar Brafficae Sabau- dac coloris rubti viridifque elegantiflime mixti , qui etiam in -- Obfer"v. Acad. IV, GC. Cent. V 1L, B adul- 10 ^ Obferevatio llf. — .adulcioribus totaque planta perfeverat ; ubi praeterea, quafi exi- :guis granulis, inftar Goffipii confperfa eft. — Juniora folia cum pediculis fubacidi funt faporis , fed admodum grati, quorum docu expreífus , ubi fufficienter ebullieric , fimilis eft mufto co&o, fpiffus fcilicec denfufque, — Pediculi vero , ubi folia fe ex- panderc incipiunt, contracti quafi , cenuiores fiunt duriorefque ; Folia majora rotunda , nonnihil concava , exterius admodum nervofa , tota aliquantulum afpera funt, et ficcata adhuc afpe- riora evadunt. — Caules longitudinem trium palmarum faepius fuperant, in quorum fümmitatibus ramofis apparent florcs ra- cemarim diípofiti , qui abeunt poftmodum in femina triangu- laria et alata Lapathi more , principio rubi , pet maruri- tatem lutei ; fed exficcata, quac fervo ex dido MonteLibano, ex rubro fpadicea funt et falivam, ubi dentibus conterunturs rubicundo colore inficiunt , fapore fuübacido adílringente, ...» Ex hac itaque defcriptione cumIcone collata facile patet; Plantam hanc effe Lapatbi (peciem genuinam , nec inepte La- pothum Orientale , tomentofum , rotundifolium, Ribas Arabum didum , falutari poffe; male vero Clariff. Rajum Hift. Plant, . 1487. Ribem Arabum , minus accurata Bellonii defcriptio- ne fedu&tum, Epiphyllo(permis annumerandam cenfiiffe. — Ex hac Rob in Perfia conficitur, cc(tc P. Angelo de Sancto Jofeph Pharmacop, Perf. p. 154. fequentem in modum: Livas (ita Perfis dicitur, tefte jam jam citato Auctore et Thevenoto Itiner, | Part, 3. L, 2.€. 16.) five Oxylapathi (cilicet Orientális fupra diti) fummiftates €5 caudices (tempore nimi- fum vernali, ubi primo ex terra erumpunt) refeca; tumin mor- £aio lapideo, aut ligneo coníunde , donec eruatur fuccus ad pondus tertiae. partis : fatta identidem effufione et. expreffione per colatorium lineum , inde. colaturam affumito et clarificato s adde [ingulis minis totidem minas Sacchari 5 decoquendo , donec fpilj-[cat $yrupus : lente e£ attente. — — .. De Ribas Arabuts. "4 additione Sacchari , fola co&ione ad confiftentiam Mufti coc paratur, ut haber defcripcio fupra radica. | Idem P. A, de Sancto Jofeph. I. c. p. 365. Plantam hanc exi montibus in hortos transplantatam ad Brafficarum noftrarum ambitum pingueícere; ejufque coftas, (puto pediculo:) fub hu- rào candificatas (ut apud nos Seleri Iralorum ) exiguo pretio venire ceítatur in foris Afpahani et Syrafii in Perfia, et inter pri- matriorum et delicatiorum epulas , inter delicias haberi aceca- siorumloco &c. | | "iin Haec eadem quoque planta eft, cujus Cornelius de Bruyn in Itinerario fuo Perfico nuper emiffo p. 141. nomine Rhabar- bari, fed virtutis purgantis$ expertis, meminit, et foliorum, ut funt caeterae cjus, Pictoris quamvis excellentis, plantarum ani. aliumque figurae, fatis malam Ctici Caeterum con- firmat turioncs ,fiyc potius folia primo vere prorumpentia ct imprimis corum pediculós co&a comedi in jufculo carnis , vel cruda etiam cum pipere et fale , ec fübacido fuo fapore fe gu« ftui admodum commendare, fanguinemque biliofüm rcfrigeras re, hincque multum aeftimari. en Quoufque autem cum Rhabarbaro vero (ut ait de Bruyü 1, c.) quod ex Tartaria cx China per Ruíliam ad nos transfertur, conveniat ; alio cempore dicam, ubi promiffa Rhabarbari fe- mina cum accüráta delineatione et exficcato fpecimine, quac mihi promifit Perilluftris et Excellentisf, Vir, Robertus Areski- nus, S. Zareae Majeítatis Confiliarius intimus et Archiatrorum Comes &c, Patronus et Arnicus meus , nemini fecundus, ac- Locus natalis eft Mons Libanus in Syria; ex quo tempore . verno , ubi adhuc füb nive delicefcit, ejus tenella folia cum caulibus Halepum transferuntur pro conficiendo Rob, quod ad alias deinde regiones transportatur. Reperitur etiam in Perfia, tam fpontanea in lócis montofis, quam culta in hortis, ut ra- dunt P. A, de San&o Jofeph et Corn, de Bruyn füpra citati , c& forte euam in aliis regionibus orientalibus, B3 | Quia 12 -"Obfervvatio IP. Quia itaque Ribes Arabum cum nofítro Officinarum nul-- lam , quod probavi affatim, habet affinitatem 5 ille vero in noftris non reperiatur terris, quaeritur merito, an non ex no- ftro Oxylapatho, tempore vernali ec methodo fupra enarrata; Rob parari poffit, quod ratione naturaeet virium longe magis. Rob Ribis Arabum (quod et innuifIe videcur Joh. Manardes in Annótationibus in Compofira Mefue p. 582.) referret 5 quam illud, quod hoc nomine in noftris Officinis hodic reperitur ? Ego de affirmativa dubito nullus, quam ipfa experientia olim, ut fpero, confirmabit. ooQ.QQ, Explicatio Figurarum.— —— Tob,II, Fig. 1. exhibetintegram Plantam cum feminibus, quae Ribas Arabum dicitur, aft naturali, quoad omnes partes, lon- £c minorem. Alatere nota femina naturali fua. magnitudine delineata, quorum vcro alae memb b antiqui di- laceratae fpectantur. | Tab. lf. Fig.2. Stolonesfivejuniorafolia prout primo vere e' terra crümpunt, una cum caule, cujus flores inftar racemi nec &um explicati funt; etiam naturali dimenfione minora, - OBSERF ATI1O IF, Dn. D, Johannis Jacobi Bajeri, wiubesAscREEE IM | 4Maxillae amplo fragmento per. callum. veflituio: Ad in farciendis non modo carnibus, fed ipfis offibus -N folertiam fitigularem merito adrniramur, ut profecto com- plures hiftoriae calli ampliffiai , in locuni offitm perditorum af- fabre repofiti, vix invenirent fidem, nifi ab auctoribus fide dig- aiffimis etlent vradirae, — Talium non paucas; ipfe ego recenfüi in 4iffertatione peculiari de callo offium anno 1 707. edira. In pracicoaarum vero addam exemplum perquam mernorabile, m De maxillae amplo fragmenta per callumveftituto, — xg Molicor prope Veldam Norimberg. oppidum , imprudenter ae cedens ad rotam, quae tympanum d (bas samn;gtab ) dicitur, vento forte manicam indufii pandente apprchenditur. Mox brachio finiftro luxato; humeroque fracto, vix mifer fe explicui(fec; nifi admodum robuftus et prac(encis animi, utcun- que corpus retraxi(fec, cum interea nefcio ; quae vis maxillam ejusdem lateris , 2 senfo usque ad medium , circiter trium uncia- rum amplitudine, una cum cute 65 carnibus abruperit, adco ut rcponendi ét confolidándi nulla fpes relicta, fed illud: totum au. ferendum fuerit... Yruculentusfane erar aípcctus tanti vulneris, quod tarnen non iacermific legitime curare Chirurgus,; eo qui- dem eventu, ut poft aliquoc feptimanas in locum offis eeuulfi con- gruus fuccre[ceret callus, quem imperata quics et a mafticando ab(tinentia, cüm remediis epuloticis, catagmaticis ec balfamicis. plurimum juvarunc; ipfis quoque gingi^vis aliisque carnibus et.cu. le regeneralis , uc.praeter deates nihil omnino defiderari po- tuiffet, «. Sola poríio-Jabii fimul abrupta minus feliciter renata: videbatur, curta fcilicecftrictaque nimis exiftente prolabii cica-- vice: Hanc igitur blande. fcari&icandam ,. deinde. linimento emolliente et farcotico tractandam praecepi, donec ád natuta- - lem formam illa quogue arsreducta compareret, nullo aut lo- qucelae aut aliarum oris functionum notabili detrimento fupet- ftite, nifi quod mafticatioin latere affecto, propter deüüum de- fcctum, a folo callo fafficienter praeítari non potuerit, : uoc ens PARRRPA IIO P LI e sessi — Dn, D. Johannis Jacobi Bajeri, De . . .Offo diu in pula detento, RZM E Pr avide a(fumens jufculum, aliquid foli- | cum.ipfo defcendere idemque in medio quafi pe&ore.. ALI » Don fine UIS igo deglutiendum ac tuffiendum. bitide aud, Tulit hànc moleftiam, de qua quidem faepius - Tri tucts sonquetun et inae en: odfoplago ilum , do- : J-E- Orif 7 "751 14 o5 Obfereoalio TT. loris caufam accufans, necaffenfum nec auxilium invenit , usque dum tandem , elapfo atino et ulíra, (übico exorta quadam ex- fcreandi aut velut vomendi neceffitate , refeníum tamdiu officu- lum ,. una cum modica ichoris putridi et foetentis quanti- tate, abíceffus (eo nempe loco, quo fe officulum infixerat ) rupti documento, Eít autem illudipíam ; ficuti hodieque oftendere 'poffum, uncialis fere longitudinis , craffitiei e latitudinis multo minoris, i aliera exíremitate acuminatum , margine rigidum, Jam quomodo illud camdiu immotum latere in oefópbagi vetja fíflula, nec inde deturbari potuetit a coc tamque diverfis: quoti- die ingurgitatis liquidis et folidis alimentis, acduum eft animo — peine. nifi ftatuatur, quod plicae alicui fe infigendo diver- ticulum paraverit, haud fine diftenfione incommoda et lae- fione gulac ,'in abfceffum candem converfa, : Certe Ziuftr/ni- tas retentionis absque majori moleftia, merecur admirationem, coque magis, quo rariorcs hujusmodi cafüs occurrere exifti- mo; cum alia diverfarum rerum plus minus incommode ia gulam demiffarum , fed tiom aeque diu vetentarum exempla paffim annotata fint, praecipue im /Mifcellaneis -4cademiae nofirae ve, | | | " —. OBSERV ATIO VI, ^ Dn. D. Sigismundi Schmiederi; : gene D c à; * Flexione atque Divifione tempeftatum fulgurantium; : 5 wulgo 7 0 von benen s, Süetter s Gdcibuacit, Ülta certe in rufticorum Phyfica, quae a plurimi$ coms M cemtim habetur parvique acítimatur , depr Phaenomena, quae paulo intimi f: r perfcruta- donem evolutionemque, Horum in cenfum pertinent da x — De Flexioneatque Divifione tempeflatum fuülgurantium, 1$ .pracfentes noftrae flexiones. dirvifionesque tempeflatum € rum;ymultitudo papilionum albicaniium extraordinaria, quas vul- us Sobten Sytidien vocat, easque luis cujusdam epidemicae RSS credit; nubes arborea, tet. Setter; ober O8inbe $Bautm/ cujus explicationem adje&ta fimul Figura T. 771. Sed. V. Suppl, AG. Erud. Lipf. dedimus. - Omnium horum phac- nomenorum neque apud veteres neque etiam apud recentiores uicquam occurrit, vel, quod ifti ca iguorarint, vel quod ab iis- «lem pro g t inch ita,atquea his enan a ideantur. Huc porro referendae funt fequentes plebis praedictiones: Xie $»epbe blitSet bÍB oben au/ ed oirb ein barter QGinter mer; Den. Itcm: Det 9tegen-25ogen beregnet/ e8 toirb nod) mer tcanen. em : G3 regnet 2olafen / c8 vir nod) brep. aae pber lánger Damit anbalten, — Hae afferciones praedictiones- ve, primo equidem ridiculae videntur atque yanae: nihilomi- nus tamen quotidiana fere ab experientia confirmantur, pau- loque curatius a fedulo rerum naturalium indagatore perpen- fae, fuis utiqueniti obfervantur caufis naturalibus. Si quis vero bullas a pluvia faepius excitatas , arcusque multicoloris fole fulgente pluvialem afperfionem, pro unica ac vera diuturnio- | ris tempcítatis uliginofae, cum vulgo, cujus judicium in exter- norum tantummodo fenfuum fübfiftir atque acquiefcit ufu, vendicare vellet caua; ille rifu omnino excipiendus foret, cum longe aliunde ifta veniat petenda. Enim vero, Quando iris croceis per coelum rofcida pennis, mille trabens «varios ad"verfus fole calores, atque; ut cum vulgo loquar ; pluvia dum fol lucet; adfper; gitur, animum ad cam aéris attendamus neceffe eft naruram ac conftiturionem, quaillo tempore, quando hoc contingit, prae- dimuseft. P erümque enim hoc Phaenomenon occurrit, quan- do Africus atque Sub-V/efperus, venti humidi, fpirant, qui cerris inconítancem, hoc eft, nunc pluvia, nunc folis fplendore mix. taminferunc tgropeílatem, | Hisce temporis secundi pro: " ^ F c io iv S6 ooo m Obfermvalio: L - a be confideratis, genuinam hujus afferti facile invenies caufam, qua eciamillud gaudet: (8 (inb QBaffer-Gallen/ Ci: e. Segmen- ..&a iridis) £8 toiro unbefránbig verben/ ober nod) Lànaer fo enDaíten, Sic porro bullae aqueae , minime, ut jam mo- nitum fuit , longioris pluviofae cempeftatis exiftunt caufa Phy- fica, fed i(la iterum cx alio capite derivanda e(t, ex aéris nem- . pe nubiumqueconf(titutione, ut ex fequentibus patebit. — Or- dinario modo ec fecundum conívetas pluviae naturales leges, gutta iftius parvae func, quae quidem copiofe, lenitertamen in terram decidunt, vülgus aic, €8 regnet feíi fittfam. "Quando hoc fit, tunc nullae in aqua exoriuncur bul uando autem .tales a pluvia excitari obfervantur, tum etiam guttas deciden- tes juíto obfervabis paulo majores, easque vi quafi ac impetu quodam exalto delabentes, mauifefto indicio, a&rem undique €t alte copiofilfimis vapcribus ac nubibus iisque denfiffimis effe repletum , quo aliter fieri nequeat, quam ut ejusmodi guttu- lae pluviales ad. bullarum excitationem aptae generentur, plu- viaque diu duret, cum aquarum moles in aére haerens , ni alius accedat ventus ficcior eamque disjungat dispellatve, hac fub forma cito cffundi nequeat, Verum, haec hadenus, ^ Venia- mus nunc quoque ad propoficum , Zlexiones nempe ac drvi- fiones cempeítatum fulgurantium , de quibus nihil fere vel pae rum literis confignatum reperitur. — Per iftas autem illeirregu- laris tempeflatum | tonitruarum intelligitur motus, quo illae certis quibusdam in locis, ob fio gularem earum conformationem ac firum , non fecundum lineam rectam, qua ad locum appel- lunt, progrediuatur, fed, vel in duas ftatim diftin&tas dividun- tur partes; quarum ura dextrorfum, altéra laevoríum (iné mora movetur ulla, fpatioque certo quodam emenfo, invicem - ite- rum uniuntur; vel, poft.infignem aliquam moram ad latus denique quoddam, nunc dextrum nunc fini(irum , fle&tantur, Ex qua defcriptione evideneer clarum ett, flexiones ec divifio- nes cempeítatüm fulgurantium, non unum effe idemque, cum, De Flexione atque Dicvifione tempeflatum fulouraniium. Y» fie&duntur, inundationum fulminumve tyrannydi uc plurimum fint expofita, quod in altero cafü fieri non obfervatur, — Ibi enim .--.-2-2- ffs imbribus atra Tempeftas fine more furit, tonitruque tremifcunt. "Ardua éerrarum, eb campi : uit aethere toto Tlurbidus imber aqua, den(isque nigerrimus auflris; Hic vero cito praeterlabuntur , nec facile locum tangunt, quanquam et heic quandoque exceptio occurrat, quod raro autem fit, et co folummodo tempore, quando nubes nimium graves, propiusterram haerere, nulloque cum vento impetuofo aut turbine func conjunctae. | Excellentdiffimus Dn. D. Stbalius primum , quantum fcio , hujus phaenomeni quoad priorem cafum, in literis mentionem injecit, binorumque ejusmo- di locorum, in fua nova /JZefeorojcopia , p. m. 73. 7 4. memi- nit, ita fcribens: Deáaleid)en finb bie an ciníaen Orten beruf fenen fo. grnannten DOettetfcbeioungen würbig yu beícben unb ju betracbten; Dergleicben idb mido geeper / nad) (elbft genommenen 9fugenfibeine erinnere einer febr beruffenen an Der bgniBer» 2Drife nnb nádft angefcaenen Cul 9pfotte: ber anbern auf bem O&ege von ber 9xo&lifiben Sin: ne7 2Sepmarífdca SSürftentbumes unb bem Zorffe S aubert/ nad) ben QScenbel (C teine gu/ an einen nádbfr angelegenen Porfre/ beffen 9tabmen mir entfallen, — His, tertium adjicio ocum, ad alterum vero cafum pertinentem, quem collis con- ftituit nofter Lommacenfis ,' cujus fumma, maxima oppidi pars occupat. Heic enim, tam ex incolarum relatione atque diuturna obfervatione, quam ctiam ex. propria multiplici ex- perientia id cerriffime compertum babeo ; quod tempeftates conicruae, rariffime collem noftrum tranfcendant attingantque, fed con(tanter, vel dextrorfum vel finiftrorfum cito abeant, vel etiam fi paulo impetuofiorcs fint, in duas dirimantur partes,qua- rum una ruríüm fuperius, altera inferius fercur, fpatioque prae- ter propter unius milliaris fperato, denuo coalefcunt, — Ho- Obfervv. Acad. IN,C, Cent, V LL. e rum 18 nou Obfw-vátio VT — tum Phaenomenorum caufae naturales, ad quarum paulo fpe- cialiorem nos nunc accingemus explicationem, in locorum po- tilfimum fitu ac conformatione fünt quaerendae, quibus pet- fpes facile unicuique hujus motus anomalia fcfe ob oculos fi- fte. Defcribir autem fupra laudatus Dn. D. Stbalius l.c. u- trumquelocum, ubi rempeítates diu moram ne&tunt, demum- que ad latus hoc vel illud fle&untur , fequentibus verbis , quae exterorum in graciam latine: ita fluunt :. Portenfis vel Koe/ni- cenfis cempeítatum fulgurancium flexio, fequentibus notabilis exiftit requifitis; quod Sala fluvius a Salza, longo eoque redti- lineo, duorum milliarium, nifi me animus fallit, fpatium con- ficiente tractu, inter vallem, fenfim fenfimque profundiorem an: guftioremque, utrinque vero altaadmodum regione obfeptam, jadumve minoris prope cormenti latam, eine Falconet. (du ft8 breit/ decurrat : propter pontem vero Koefnicenfem lacus verfus finiftrum deflexus, ac p gna curvatura effecta, denuo reflectatur ,. et refípectu prioris decurfüus, penicus nunc transver- fus incedat, hocque fuo in transverfario curfu, quo dimidiam ad minimum milliarii emetitur partem , regionem iterum ex- celfam atque declivem alluat. Alterum locum, quo tempe- ftates tonitruae folito diutius c tuf, de queéad hoc illudve latus moventur, ingens et rotunda fere, tormenti itidem minoris jactum lata, in praealta planitie confpicienda defignat excavatio, mediocris vallis faciem referens, ubi transeuntium tempeftacum nubes, caeteroquin eo tempore graviores terrae. que propiores, collabafcere et in gyrum quafi rapi videntur, iza, ut duplotriplovelongius ac in aliis et juxta latera fitis aliasfie- ti foleclocis, moram ne&tant, Caufam vero, cur nubes heic non- nihil defcendant, locus conftituit hic alvcatus. — Quampri- mum enim procella aut turbo praecedens, eum attingic, eo momento aéris quoque ibidem, ut intellectu facile eft, circum- ratio exoritur, quae nubes propinquas , reliquas poftea etiam jn confenfum trahentes , arripic, et in. gyrum quaft eas du- sendo, juíto diutius detinet; — Simili quoque modo res fefe xin a habet Hi De Flexione atque Dirifione tempefiatum fulourántium; x9 - habet cum Portenfi cempeftacum flexione, ubi rurfum propter NU d Sage: d s Etro va Tis c * Srtdu act gis magisque anguftiorem conformationem » atque in transver- fum oppofitam regionis altitudinem, fimilis acris nubiumque transcuntium cooricur vorticofus motus, quo facto, eae valde remoratae et in caminum quafi intruíae, canta Copia, quanta a vento adducuntur, perlabi nequeunt, ut ita aliter ficri non queat, quam quo diutius juíto detentae atque vehementius con- ftipatae, tanta aquarum fulminumque effufioneac deje&ione, ejusmodiin locis non poffint non faevirefuique denique ac aécis tnultiplicem ob flexionem, rocationem atque comprcíEionem, a priftina via re&ilinea defleCtere ec ad latus quoddam, veríüus quod maximus nempe tendit ni(us, abire cogantur, Quaex obíervatione perpetua atque. conítanti , nomen flexionis tempe- ftatum fulgurantium, einet 9Betterfibeibumg / ejusmodi can- | dem non inepte forticafueruncloca. | His haenus iraque confi- deratis et expoficis, nunc etiam ad noftrum locum , qui tempe. ftates fulgurantes utplurimum dividit , progreffum faciemus, cujus fitus atque conformario fequenrem in modum fe haber. Primo, regio Lommacenfis altum quoque, planum tamen ob- tinet ficum, cujus in medio collis eminec haud exiguus, cui op- pidum maximam partem eft inaedificatum , aedesque inter ceteras, templum cum triplici curri fupremum occupat locum, quem vulgus, ftolide camen, pro tempeítatum fulgurantium divifione habet ac venditat. Deinde, circumcirca rcliquum fpatium , mediocrem quafi vallem conftituere videtur, rivulis nonaullis irriguam , in Albim füperato milliarii fpatio fefe ex- oncrantibus. — Qui locum hunc inhabitant, altitudinem ejus non adeo animadvertunt , qui vero in itinere ec e longinquo cum adfpiciunr, illis ca nocabiliter fatis in oculos iucurrunt,quod inde etiam patet, quod vix alius ad oppidum,.. quam per vias altas, fra&tas atque acclives , Doble Qtat / detur acceffus, unde ctiam dubio procul oppidum íuum accepiffe vide. tur nomen: Vox gnim Lurmati , Sclavonica, idem.denotat ac w2 fí an- i» Us - Obferevatio V1. frangere , vteden/ von benen boblen uno acbrodbenen 9egen/ fo eaberum au feben vid, Reiner, Reinecc. Steinb. von oet tri isnecanfántlicben GcrEommen/Edir. WAttenb. 1575. p. Os. — Hanc igitut regionis hujus faciem qui paulo atten- tius confiderat, ille luculenter obfervabit , quod veacus tem- peftacem tonitruam ad locum recta advehens, infignem heic pa- tiacur reflexionem , quam etiam iter facientes et ad dimidiam milliarii partem ab oppido adhuc diftantes , eo tempore intet- dum percipiunt, Quo fado, aliter evenire non poteít, quam ut nubes appropiaquanres, nifi finc graviffimae ,- valdeque de- mi(lae, ventusve nonimpetuofus, locum inta&um relinquant, cum a vento reflexo retincantur, dividantur , aliamque viam, lateralem nempe legere cogantur, cui tamdiu infiftere obfer. vartur, donet regionis haec conformatio, regulari motui con- traria, fit finira, ubi icerum invicém uniuntur. Uterquecaíus hactenus allatus , fimili quodam haud obícuro, a caudice, in plano altove loco confpicuo, vel ab excitato a talpa colliculo, defumto, illuftrari poteft, ubi tempore hiberno videmus,quod caudicem vel colliculum , neque ea in parte, qua ventum adve- piencem refpicic, neque ctiam latera ejus nix attíngat, fed va- cüum ab omni nive interje&um obfervetur fpatium, poftica fo- lummodo ejus parte. excepta, qua ipfi confpicitur contigua, - cujus rei caufa adeo plana eft atque evidens, ut nulla explica- tione indigeat, — Paulo aliter vero res fcfe habet, quando caudex vel colliculus depreffiorem obtinet fitum , quam circumjedia terra, ipfique adhuc ex adverfo eminentia quaedam objicitur, et fic valle quafi aliquali declivi circumdatur; hoc enim mo- do conftanter obfervabis, quodnix a vento verfus eum impul- fa, diu hac in valle circumagetur, prius ad latera quam fiedta- tur. Ex his igitur ha&enus ia medium prolatis, quilibet nunc de tempeítatum fulgurantium flexioneac divifione, clarum fi- bi poterit formare conceptum. — Mcliora interim qui habet, ea ut afferre, noftrisque uberiorem lucem affundere velit, eft quo obaixc rogamus atque contendimus. - (Lemmacio Adugu[fam Find, d. 2. Novemb. An. 1716. miffa.) OBSER- Obfer"vatio PIE In fue calculus vefrcae. 21 OBSERFAIIO VII. Dn. D. Jacobi Vercelloni. —— Sue calculus veficae. Nno 1710.Anfinianum,in Dioecefi Aftenfi, ad aegros aliquot accito obtulit mihi Rev. D. Philippus Antonius Ca(tinellus, ejusdem loci Rector Paroch. lapidem figura et magnitudine co- lumbintim ovum referentem, colore griícum, aut cinereum, fa- bulisque parvisac pellucentibus interpun&um , quem in vefica fuis domeftici repertum, ideo mihi a(lervatum voluitfe ajebat, quod noflec me Phyficis ejusmodi Qacuévors delectari, — Red. dicis: proinde condigriis gratiis pro munere, ftatim villicum al- loqui defideravi, a quo nempe lapidem illum provenire com. pereram,' qui retulit , reperifle fe eum in vefica fuis rugoía quoad externam faciem, fecundum internam autem plana, cac. terum valde exrenuata 5; ideo vero ad animal hoc mactan- dum ante praettirutum tempus, compulfüm fe fuiffe, quod in- dies magis magisque gracilefceret, et metuendum fuerit, ne pro larido aridum adipifceretur. - Lapis autem hic cum figura, magnitudine , coloreque naturam lapidis abunde teflarecur, nolui eum frangere, ^ An forte cum lapide porci Indici ali- quo modo convcniat, aliis dijudicandum relinquo, SCHOLIVM. Lapidem hunc a. Nobil. Dn. Auctore mihi transmi(füm nullam cum illo: porcino Indico five Malacenfi habere conve- nientiam deprchendo, dum colore, fapore, fubftantia er loco, in.quo.generatur, ab codem differt; fiquidem in Indico t; co- lor carneus, vel parenchymati hepatis non abfimilis, juxra Dy, Frider. Dckkerum in Exerc, pra&, cap. 7. veluti Exc, D, Engelb, Kámpferus in fafciculo 2, Amocair. exocicar, Pag. 343. inpuic, - XS Weluue ruffus ^2 ! Obfervatio PIN. rufus fpectatur; 2. Sapor fubtililime amaricans, fecundum praclaudatum Dn. Ká npferum, vel quae Dckkeriana eft re- latio, amari(Timusexfi(tit; 3. Subftantia attactu quodammodo unguinofa, vel laevis inftar faponis , ex communi Auctorum adicto obfervatur; 4. In veficula fellea generatur: nofter au- tem hic colorem cinereum , faporem nullum , fuperficiem . nonnihil fcabram ofítendic , inque vefica urinaria fuit pro- du&us, : | Caeterum pondus obrinet drachmarum duarum et. no- vendecim granorum : per medium diíciffus lignofum ,quod- dam corpuículum intus continet, fupra qu d concretio ejus fa- mmus € eft, exlaminis tribus arctius invicem unitis, admodum dura conítans , fabulo aucem pauco et. pellucente, quo prius inreríperíus fuiffe dicitur, non amplius viui occur- Calculos tales in porcis domefticis caftratis, ex urina .coa- gulatos in veficae exitu nonnunquam inveniri, ex Encclio mo- net celeb. D. Phil, Jac. Sach(ius nofter Gammarolog. pag. 295. et tales binos, unum candidum, alterum flavum (e ipfummet vi- diffe ceítatur. Ill. etiam D. Georg Wolffg. W'edeliusin Eph. noftr, Dec.I. Ann. 3. Obf. 246.calculum in ve(ica porci invencum ob- longum, fcabrum, pondere zvj. 4v. memorat ; ec Guil. Fabri- cius Hildanus cent. 4. obf. chir. 24.lapidem duriffimum, caíta. neam fere magnitudine aequantem inter rariora fuarefervarc fe recenfet, in dudu urinario porcij Coloniae Agrippinae re- pertum. | | | L, Schrück. OBSERVATIO VII. ; Dn. D. Jacobi Vercelloni, Effetdus pulveris radicis J v in fab magna Dofi Puerperae | exbibiti. T Uidam Tatrophilus otiofus cum legiffer in libris medicis, quam periculofüm , imo exitiale fic puerpetis, jn ... Efeu: pulveris radicis Jalapae puerperae exbibiti, 23 lidioribus catharticis expurgare, ec uxorem baberet, faeminam 30. annorum, eufarcam, zcelotypam, cujus ideo faftidio cene- batur; An. 1715. confilium iniit hanc rem experiundi, et fic in priftinam fe afferendi libertatem. | Quamobrem comparatis ra- dicis Jalapae in. pulverem redactae. drachmis duabus, expe- &atoque partu , pulticulae feu panatellae ( qualis mulierculis nof(tratibus ftatim ab ipfo partu parari folet;) butyro conditae, omnem illum immiícuit. | Puerpera inter affumendum ex ob- ftetricibus fcifcitabatur, anne quidquam liquatarum, r ipue aflararum ( erat enim istum pulveris pracfati fapor;) carnium: pulti fueric immixtum? quod cum fingulae negaffent , pana- tellam illam: omnem: devoravit, En autem! Tormina quae prius atrociter faevicbanc, inde; tanquam ex incantamento quo- dam (prout hoc mihi cum ille vir nequam,rum ejusdem uxor, et reliqui demum adítantes, quotquot fide digniores poftea percunctatus fum, confefTi fuerunt, ) univerfim fedata funt, nec deinceps recruduerunt; alvointerirn nihil concitata, lochiis ri- te fluentibus, caeterisque una füccedentibus , quae ad puerpe- rium feliciter exantlandum expetuntur, Enimvero elapfis quin- decim: diebus, quo: nimirum cempore purgationi vacare con- fueverat, (ütpote. quae. jam alias quoque pepererat) in diar- rhoeam incidit tam enormem , ventrisque tormina ram im- mania; ut fuffecturam fe dubitaverit; nihilominus ceffante hy- percatharfi, integre reftitura eft citra remedii ullius ufum,puel- lum fuum mafculum ladiavit , atque paulo poft denuo utero geíli. | | OBSERFATIO 1X. Dn. D, Jacobi Vercelloni, i "s Phrenitis ab utero, | ne fuerat aliquando Romae in archihospitale $, Jacobi incurabilium , quum ibi praxin medicam exercerem, vira» £o quaedam nominis minus honcfíli, annos duodecvigindi nara, "t à faa- ES Obfervalio 1X, fanguiaci temperamenti, eufarca, florida, vegeta, nec. puerpe- rium adhuc experta; quae cum infinu, alias pudoris, nuncim- pudicitiae verius appellando, ulcus geftaret telephium, adco de- pafcens , utperinaeo et re&to inteítino erofis , € gemino uni- cum anrrum effecerit. Haecin le&um delata, minas cuilibetine tendere, intempeflive loqui, maledi&is, conviciis, verbis turpif- fimis obvium quemque iaceífere occepit, íevera , vaniloquax, procax, ftupida in cancum, ut idiotis paffim energumenae fpecie imponeret, . Adhancitraque accerfirus, cum viderem obtu- tum ferocem, geítus parum corpofitos, formamque foemi- nae facis lil 1 x 1: errem ST UNT o CSRONIISGE T vocant, uteri cotreptam, aít pertenrato pulfu, cum frequen- tem compererim ac vehementem, fiti praecerea intenfa et calo- re parium flagrantiffimo infeftatam , candem. protinus plus quam erotico et phrenetico delirio moleítari deprehendi. Chi« rucgus ideo incerrogacus, anne ulcus ab ipfo indicacum, incerna quoque genitalia jam iavaderer , cum excernum. faltem id e(Ie reculiffec, judicavi , phrenicidis illius caufam omnea in humori- bus, iaque nervofo genere quaerendam efle; oblata igitur plura funt.cum febtifüga, cum antifpasmodica pracfidia;quibus edfi ni- hilprofi ;e0 tamen res addu&ta eít,ut putatitio 1llo daemone (delirio) cicurato, penes aliquos fpes quaedam vitae longioris af- fulferic, interim tamen, ulcere in gangraenam verfo, mifera re- fipuiffe vifa eft, dum viribus fatiscencibus minus demens evade- bat; ex quo porro fcfe in Deum recolligendi impetrato fpatio temporis, fupremum denique diem claufi. Cadavereaperto, inveni inprimis t. Lienem infolicae longitudinis, ad imum nem- pe abdomen usque protenfum, ut cum ulterius progredi non poffet, obítante fcilicec offe pubis, furfum fe erigeret, ac pone uterum in maífam pugno aequalem ultimo terminaretur; 2, Laevam Fallopianag tubam ad ovarium arrectam, inque ejus- dem pampinis feu laciniis contentum 'ovum figura ac magni- tudine columbinum exaequans ut ec colore, denfaque et albi- da membrana obdu&um teítac loco, aerebat autem iftud iua lam furore, «eu Phrenitis ab ütero, —— | HAN —: in fuperiori parte adhucdum ipfi ovario mediantibus aliquot fibris incer utriusque fübftantiam ib uibus ablatus fa- cile fuic videre calicem ejusdem ovi (undefuerat expromtum) etiamnum ovario infculptum , quique parvum mufcae mellifi- cae favum repraefencabat, ac poftremo diffifía illa tunica am- biepnte, vidimus humorem quendam aqueum, id eft limpidum ac fumme fluidum erupiffe, in cujus medio extabat alba illa (Malpigii nomine) cicatricula, veram carinam humanam rc- pracfenrans, et quae, fi microfcopio utendi copia tum data fuiffet, corum etiam microcosmum fortaffe demonftraffet ; 3. uterum comperi tam gracilem, ut nec in minorennibus puellis talem obfervarim, item figura gibbum, ut qui retroríum a re- to impellente illo, id eft lienofo corpore cogebatur: quam caufam fuiffe opinor, quo minus ovulum in cum defcendere po- tuerit, verum ut infuper convulfione fa&ta nervorum ejusdcm uteri ad octavum par afcendentium Phrenitis porro et reliqua fpasmodica confequi debuerint. Tandem vagipale ulcus,utpote longe ab utero fitum, nihil ad hoc communicatle vidimus, fed tancum cum redo inteftino, ex cujus propterea compreffione flacus ac ftercora in eandem vaginam erumpebant plane, ut ne foetore ejusmodi careret, quae fentina jam evaferat omaium focditatum. (Aflà Auguflam Vind. d. 27. Novembr. 4. 1716. milfae.) OBSERFATIO X. Dn. D. Adami Friderici Pezoldti. Phibifis in aliquot foeminis per fuccum Plantagivis acutae et Elixir proprietatis curata. Hthifin ftride fic di&tam, feu exulcerationem Pulmonum, varia ex caufa oriri, bincque pro caufarum, fubjettorum €t circumftanciarum diverfitate, etiam diverfa poftulare reme- di Obfervv..Acad. N. C. Cent. 1l. — D ia P -Obfervatio .X. NEL dia atque medendi methodum, res Medicis rationalibus eft no- Giffima ; quos eriam non fugit, Phthifin invale(centem contu max admodum effe malum, ctnonni(i pauciífirnos ex ea ad faniratem priftinam redire, pracíertim fi ex congcítionc et ftag- natione fanguinis nata, et haemoptyfis aliquoties praegreffa fuerit, fexumque virilem occupaverit, Sanefequioremfexum prae virili facilius liberari poffe ab hujusmodi affectu fontico, et experientia et ratio teftatur : id quod etiam mihi ante pau- cos annos in duabus faeminis alias fanis atque fucculentis ob- fervare contigit , quarum una 33. annor, altera; 48. annorum, cum propter incendium urbis, panico afficerentur terrore, €o tempore, quo conífy enfium fluxus inftabar, ftatim inde pe- &oris anguftia , artuum lafficudine , appetitu. proftrato et in- fcquente difficili refpiratione obrutae funt, quae cuncta magis magisque inyaluere, usquedum pedum tumores ocdematofi, tus ficca ferme continua, haemoptyfis et tandem rejedtio pu- ris cruenti ac phlogofcs infequerentur, et per unum atque alte- rum annum continuarent : fub quo tempore contabefcebane fenfibiliter, cum tanta tuffis ac refpirationis difficilis exacerba- tione, ur tantummodo fedendo refpirarc poflent. — Varii gene- ris remedia cam domceítica, ut vocant, quam a Medicis prac- fcripta, iacaffum ufürparunc miíerac, tandem ex fucco Plan- taginis acutae recenter cxpreío, atque Elixir Proprictatis f. aci- do, l mbae: nimirum de fucco Plantaginis quovis die, quaatum cochlear unum capit; ore affumebant per odi- duum: poftmodum fucci hujus bina cochlearia plena quocidie capiebant; Elixir autem Proprietatis femel aut bis in die, una adhibebant , atque fic per menfem contiauando , imminueban- tur fub horum remediorum ufu, tuffis ec difficilis refpiratios appetitus quodammodo redibat , rejeQio puris cruenti primo promovebatur , poftmodum fücceffive minuebatur: pedes ab initio adhuc magis intumefcebant , deinde vero pedetentim de- tumebant iofequeate fluxu menfium hadenus fuppreffo : phlo- goíes denique etiam remittebant, ac vires redibant , adco, ut Phtbifis in aliquot foeminis per fuccum Plantaginis curata. 27 per divinam gratiam ambae , pro deploratis jam habitae, intra aliquoc menfes icerum recte valerent, atque fanitas exoptata per aliquor annos usque huc conítanter continuaret. — Memorata haec remedia etiara ab aliquot viris perfe&te phchificis in ufum vocata funt, quos vero parum levavit, ^ Ex iis autem aliquos fanavit faccus Plantaginis acutae, copiofius adhuc affumtus, qui ab externa violentia quadam, nempe ex luxatione, yel ex lapfu aut contufione, fanguinem congrumatum , et circa peduscu- mulatum gerebant, atque inde difficilem refpirationem, cuffim . etalia incommoda fentiebanc, imo valde contabefcebant, can- demque cruenta cum purulentis rejiciebant. SCHOLION. Quod Phthi(is faepiffime ex congeflione et ftagmatione fanguicis in pulmonibus, orcum fuum fumar, teftantur non modo acCuales rejectiones fanguinis per pectus, verum ctiam incommoda, fuppreffionem carameniorum in fexu fequiori preíTo pedeinfequentia, nempe peQoris anguftia, fpirandi diffi- cultas, aliaque pe&oris gravamina, quae fi diutius ect contuma- cius ibi fubfiftunc, ad haemoptyfin ec Phthifin non modo dif- | c, verum etiam confirmaram inducunc. — Eadem haec pectoris incommoda ctiam inducit fuppreffio fluxus haemor- rhoidalis in fexu virili , a quibus vero uterque fexus vix ullo modo liberari poteft, nifi congeftio et inde nata ftagnatio fan- guinis a pectore vcl fponte vel arte avocetur, et (anguini in infe- rioribus locis exitus iterum procuretur; id quod in fexu fequio- ri per reftitutionem ordinarii fluxus menftrui facilius impetra- tur, quam in virili; ubi haemorrhoidum fluxus nondum af- fuetus , difficillime procuratur, etfüppreffus juíta menfura, tempore et ordine, prout neceffe eft, aegre iterum refticuitur, fcd uc plurimum, fi quid efficitur, immoderate et ultimis can- tummodo temporibus contingit, ubi vires jam fractae et pulmo- pum fubftancia valde corrupta eft, quemadmodum in diverfis phihificis hactenus. obíervare licuit ; hinc etíam poftmodum | Da rariíTi- 28 | Obferevatio XI. "EN raridime in emolumentum aegrotorum vergit, — Cum icaque evacuatio menílrui fluxus in fexu fequiori antea confueta prom- ptius provocari,et per hanc pe&tus praegravatum, a moleet con- fluxu fanguinis efficaciter liberari poteít, quid mirum? fi et memoratus fexus facilius ec. conítantius prae virili ab haemo- pryfi ec phthifi ex confluxu et (tagnatione fangui et re(tituscur; quandoquidem pulmonum fubftanaac lacfae,cum ab iofarctu fanguinis ftagnantis prius relevara fuerit, facilius cjus- modi remediis craumaticis, uti imprimis funt fuccus Plancaginis a- cucac, et Elixir Proprietatis, fuccurri ; fcilicec, ulcus detergi, evacuari, muadificari et tandem confolidari poteft, quale quid in memoratis foeminis factum fuiffe, experientia atque even. . tus abunde oftendit. —- T" ! OBSERV ATIO XI. Dn. D. Adami Friderici Pezoldti. Quod neque argentum «vivum , neque alia medicamenta e ni- nerali vegno defumíta , operentur irradiando. Uod experimenta minus caute inítituta et peracta, fugge- rant rationcs incercas , imo planc falías, ex primiceriorum Chymicorum fcriptis quotidie obíervare licet. ^ Ejusmodi ex- perimenta tam chymica quam medica, atquc his incaute fu- perítructae rationes quoque inveniuntur in ícripcis illius acris fcholarum medicarum cenforis, Joan, Baptiftae van Helmont, a modernis Medicis hinc inde notata; ad quae itidem pertinet experimentum illud cum argento vivoinflicutum, quo proba- re conatur, divería remedia irradiando tantum operari ; legi- tur hoc in Trad. de Verb. Herb. fequenti modo deícriptum : »Quae radialis commiftio argenti vivi, adhuc magis admiran- »da eft, — Si nempe argentum vivum macerctur in, magna a- , quae communis quantitate, baec namque, etíi ne minimum de ,argento vivo in fe forbeat, aut ad. fui naturam «convertere queat; ie rra liberecue Qrod neque argentum cvicvum, neque alia etc. 29 Queàt; attamen ab argento vivo proprietatem, non item s fubítantiam muzuat, fic ut pota aqua ejusmodi necet lum- ,, bricos univerfos ec afcarides, exiftentes criam, quo potus ifte nunquam pervenit: quippe qui mox totus in locium rapitur. ,, Fitquce aqua ifta concra lumbricos validior, fi femel cum ar- ,, gento vivo bullierit. . Sic unica unciaargenti. vivi millies po- , terit menfuram aquaeinficere , attamen permanere ip ponde- ;, re et proprietate priftinis. Sic nempe Scholae etiam invite ; addifcunt, quod quaedam agentia citra paffionem aut rea&tio-,, nem patiencium, libere, femper, indefeffisque viribus agant; et perítanre eodem fui fermper pondere. |— Argentum vivum;; nempe.agir in aquam eique imprimit fui characterem; non ,, tamen vicillim quicquamab aqua repatitur. Manifeftum eft;, itaque, quod vis quaedam medica transfi que fuum ,, fubjectum naturale, ecabeat in objectum peregrinum folo ve- ,, lut radio, velafpe&tu fui. | Ita camen, ut licec objectum pere- ,, grinum acquirac.exocicam fibi vim , ag infpiransque , iniium nequicquam de fuo priftino robore auc pondere a- ;; mittat,remittatque, — Fic nempe id absque ulla argenti vivi ,, paíTione, diminutione, mutatione, . debilitate auc alteritate. Exemplum fane hoc loco adductum infervit argamento,poft- ,, modum de virtute propemodum infinita remediorum cele-,, brando. | Quae respoít quam in. mineralibus faepe ac diverfi. ,, mode (íubter experientiam tracta fuiffet, me docuit candem, ,, quod antchac nemo mortalium fortaílis, adhuc optice atque;, intus perfpexiflec, qualiter remedia abítrufiora operarentur: , guedque nimirum citra fui diffoluz interitum , citra ,, ui penetracionem, inrroadmifíflionem , commifturam ec com- ,, mutauonem libere etiam eminus agant in fopitum, vel fuc- ,, cenfum Archeum: folo quafi (uo aípectu, irradiatione vel,, €jaculatione. fuarum virium in medio produ&arum , retenus ;; adhuc priftinis ecnon mutatisppond re 1 A erc «*.- pd | Mop Mp CtC EX gs perimenco hoc fpeciofoHclmontius docere et probare magnope- reCcCc - D110 a fais : : quod ficuu arg vivum in aqua maceracum vel D a 3 ecodium, 36 ! Obfer-vatio XT. co&um; nihil de pondere fuo et proprietate amittat, neque - minimum de fua fubítantia aquae communicet, fed folo quafi fuo afpectu et irradiatione tantummodo in illam efficaciter a- gat, viresque anchelminticas ci impertiat; ica quoque alia re- mediajimprimis ex minerali regno defümta,paricer illüminando tantum et irradiando archeum , vires fuas exferant, nec quic- quam de (ua fubítantia communicent, fed femper non immi- nutis viribus ac priftino pondere períeverent. Aítfi Helmon- tius paulo circumfpectius hoc experimenrum inítituiffec et examini fübjeciffer, minime fc ipfam et pofteritatem ejusmodi experimento acque inde deducto argumento ficulneo illufiffet, fiquidem ego, inftituta aliquoties paulo accuratiori examine hujus experimenti , edoctus fum, quod ex argenti vivi fubítan- tia corporea omnino portiunculae in notabili quancicace abfce- dant , et in aqua fefe abfcondant, adeo, uc argencum vivum in- dc non parum de pondere fuo amittat : Scilicet, de argenta vivo, deítillaione depurato; uncias quatuorin cucurbitam vi- trcam indidi una cum affufione aliquot menfurarum aquae fon- tanae, et, applicaco Alembico, aquam faepiffime, leniter ta- men, ab(traxi ad ficciratem usque ; hoc peracto , argentum vi- vum € cucurbita caute deplevi et ponderavi; ubi manifefte de- prehendi , argencum vivum de pondere fuo ad drachmas duas perdidiffe, ec in hac quantitate fimul cum aqua Alembicum cranscendiffe ; id quod fapor hujus aquae notabiliter alteratus, vt et vircutes anthelminticae ec diaphoreticae , interne ad coch- learia aliquoc aífumta, externe autem vires difcutientes ec re- folventesin gingivarüth, faucium aliarumque partium glandulo- farum tumoribus, fola humectarione , collutione vel gargari- facione applicata, fatis fuperque teftantur. —Fatifcunt ergo, fa- tifcente ipfo fundamento, fpeciofe formata et ab hoc experi- mento operofe deducta illa argumenta,quod nimirum argenrum vivum et alia medicamenta Chymica, eregno minerali impri- mis producta, folummodo irradiando et illuminando archeum operentur, cum experientia potius contrarium —Ó— ec are Quod neque argentum coivum , neque alia ec. 31 clare demonftret, particulas de corum fubftantia integras uti- que abícedere, atque ex harum particularum abfceílione ac communicatione, vires ac operationes medicamentorum uni« ce dependere. .. Notarunt hoc plures jamdudum in Antimo- nialibus, praefertim infu(is emeticis , ubi etiam nulla ad fenfum craífa apparet imminutio Vitri vel reguli Antimonii etc. etiamfi multoties in ufum vocata fuerint, ( celat enim hanc imminu- tionem imprimis praccipitatio particularum ex füperfufo Vino, vel alio liquore contingens , quae in locum abraforum ramen- torum antimonialium fuccedunt, ac non modo priftinum pon- dus antimonii impofiti, mentiuntur, verum etiam interdum augent) quando autem hujusmodi infufüm provide decanta- tum, eyaporatur vel deftillatur, ad oculum ramenta antimo- niata, quamvis pauca in quantitate , relicta apparent et confpi- ciuntur: quod eciam accidit,fi ejusmodiinfufüm in paulo majori quancitate aliquandiu immotum ftare permittitur, ubi fimiliter ramenta antimoniata ad fundum vafis (eceffa facile dignofcun- tur, iofufumque inferius, potentius redditum quam medium aut fummum, obíervatur. | OBSERFATIO XII. Dn. D. Adàmi Friderici Pezoldti. De Palingenefia, Vues naturalium. fcrutatores ac Chymici, cum fub denfa rerum caligine lucem adfpicere anhelarent , atque ideo magna induftria, labore ec patientia, rerum naturalium rc gula referare atque nucem frangere opus haberent, inventa fua poftmodum, five ucilia et lucro(a, five tantummodo curio- fa et ad animum dele&andum folum infervirent, multis enco- miis depraedicare, praxin autem magno ftudio celare, confve- verunt; partim ut fibi ec (uis rebus acítimationem pararent, uos. 32 asssucts GObfermatio AI. 5 5 fuosque labores non plane fruftra collocafle. oftenderent: par- tim, ne vilefcerenc divulgatione, et folertibus ac expertis prae- rogauva fuüpereffec: partim , uc pofteros ad ulteriorem rerum nacuralium fcrutationém magis allicerent , imprimis autem fa- ientia Creatoris agaofcererur et celebraretur. Inter ejusmo- di curiofa occultata acque depraedicata, referenda eft artificia lis rerum igne combuftarum , € fuis cineribus refufcitario et repraefentatio , Palingenefia dida; quae vero deinceps admo- dum diverías experta eft fententias: nimirum, quamvis hujus- modi artificium dati jam demum a feculo quam plurimi, iique graviflimi auctores conftanter adíeverarint, tamen non d«fue- re, ncc adhuc defunt, qui buic omnem fidem derogare, ec in- ter. Non- Entia Chymica referre haud erubefcunt, vid, Pro- gramma D. Georg. Franci de Franckenau, de Palingenefia: Ve- rum enim vero, fi rem provide , canquam aequi judices, exa- minare velimus, in tanta exemplorum copia, toc tantisque Vi ris, omnis fides deneganda non erit, modo viam mediam am- ple&amur, auctorum mentem circa hanc rem recte capiamus, fobrie interpretemur , nec non experimenta caute iníticoamus, tunc facile apparebit, phaenomenon hoc non merum figmen- tum et non- Ens, fed omnino in natura fundatum effe, quam- vis a fcriptoribus diverío modo ac racione, proponatur, età pau- cis producatur. Comtnuniffimum aütem et maximum, quod negantes contra Palingenefiam imprimis Plantarum proferunt argumentum, eft, Plantis hujusmodi refufcitaris mhil folidi in- efle, neque e cineribus codem prorfus pondere, numero, figu- rà vel magnitudine, qua primitus gavifae func, refürgere et fefe pracíentare, quod camen neceflarium foret , fi pro vera refuícita- tione habenda fic. Sed quis non hujus argumenti imbecillita- tem obfervac? 1.) Inconfiderate quid poftulant, quod ab omni ratione er naturae poflfibilitate abludit , fiquidem omnibus no- tum eft, plantarum partes volatiliores, aquofas nimirum, oleo- (as et cerreítres , fub combuftione et incineratione, copiofe fu- gari in auras; quomodo tunc hujusmodi cinis, vitro pu omg -t pri-- : ...... De Palingenefa. 83 priftinum pondus per igaem fugatarum particularum recupc- rare ac in priftino pondere, numero, figura vel magnitudine, quam íane etiam vitrum non caperet , icerum fiítere poterit? Au&ores, ubi fuam Palingenefiam commendant , nunquam de tali completa refufcitatione et repraefentatione loquuntur, quae integritati priftinae plantae in omnibus partibus refpon- decret; quanquam me non fugit, effe quosdam, qui afferunt, c cinere plantae arüficialiter combuftae terrae permixto, plan- tam codem modo ac ex femine prodire et progerminari perfe- €tam: fed hujusmodi proventus potiusad naturalem vegctacio- nem et progerminationem,fi veri quid übeft,non vero ad memo- ratam artificialem refuscitationem et repraefentationem refe. renduserit. 2.) Haec, quae poftulant, ne quidem in nacuü- rali propegatione femper locum inveniunt, quandoquidem raro cj(emine planta progerminat ecrefurgit eodem proríus pondere, numero, figura et magnitudine, ac planta fuit, quaefemien de- dit, quin aliquis defectus vel exceffus, varia ex caufa, obferve- tur. 3.) Nullus audorum in memorata Palingenefia folidi quid incífe afferuit : Dygbi vocat faltem ideam plantae fuae aemulam : Tackius p. 42. cífe umbraticam: Gregor. Michael, P- 251. (equ. efle faltim fpeciem aut formam accidentariam: Higmorus £. 105. fpirirales plantas: Otto Tachenius Hippocr. Chym. c. 20. p. 158. fpiritualem repraefencationem vel regene- rationem, et p. 16s. umbratilemetc. Ideoque mens auctorum affirmantium recte capienda et interprecanda eft , utpote qui nen de reali, etquoad omnes circumítantias cum priftina plan- ta exaGtecoincidente convenientia et foliditate,uti jan innui,locu- ti funt, fed potiffimum de ideali, fpiricuali feu fübtiliffima et um- bratica, ad vivam tamen quoad colorem et figuram confpicua plantae refüfcitatione et repracfentacione fcripferurit;quae, licec Yt exig gnitudinis, figurae ac füummae tencritudinis,pro ni- hilo tamen,vel opinione et fuco,ideo ae(timanda non eft. Quod fi autem quis pertinacius in non admittenda experientia atque hujus phaenomerni exiftentia perfeveret, ille fciat, quod etiam Objftrsv, acad. IV, C, Cent, VH. E . tcalis 24 Obfer "U4lio AI, realis ec folida non modo Vegetabilium aliarumque inanimata- gum rerum ac creaturarum ; verum ctiam animatarum, poft fui per ignem fadam de(tru&ionem , detur Palingenefia, ec in veram vitam artificialis revocatio, uti ex fequentibus dilucefcet: Sciicet, praeter hactenus memoratam: Palingenefiam, etiam his noftris. cemporibus plures. docti(limi, graviílimi ec fide - digniffimi viri ia fuis laboribus chymicis experti (unt realem et folidam , manibusque palpandam Palingenefiam, inter quos ett Exceilentiff. atque. Experientiff. D. Joh. Daniel. Major; Collega Academiae Leopold. Naturae Curiof. digniffimus , qui ex Sale Laycudulac. cfilorefcencem fylvulam Layendulae obfervavit vi- - fum ac tactum admittentem , vid. Mifcell. Nac. Curiof, Dec. r. Aon. VIII. Obferv. IX. Hujus veritatem atque exifítentiam etego propria experientia atteítari, et cuilibec veritatis acftimatori, quoties defideratur, dernonítrare poffum 5. poffideo enim vi- trum , quod cinerem ex combuftione corticis atque [igni - Schacharillae: reftitantem in fe continet, fuper quem cffentia ropria ante combuftionem cum Spiritu Vini tartarifato cx. tracta, affuía ftetit per aliquot menfes, qua poftmodum decan- tata, coepit intra fpatium quadrantis anni, materia albicans ci. herea ad parietes vitri, duobus in locis, fefe affigere atque fuc. ceífive latius fe(e explicare, usque dum in uno latere in perfe-- . &am parvam arbufculam coaluit; e regione autem in clegan- ter formatam fruticem abiit: Golor utriusque eft albidus cine- reus, fecundum vivae arboris faciem ab hiítoricis defcripram, nempe cortice undique cana feu cinerea induta: Confpiciuntur . quoque hinc inde corpufcula quaedam flriata , a reliqua füb- ftantia quafi elata inftar ftellularum , quae flores arboris vivae candidos aemulantur. Duravit clegans haec repraefentatio jam per 4. annos, neque mutabiliatem quandam pro nunc mina- tur, Simile quid non ita pridem obfervare licuit propullulare cx mafífa (alina e Coralliis fa&ta : nimirum Corallia alba aceto de- ftillato folvi, acetum deftilatione iterum abítraxi ad ficcica- tem, relictam maífam falino - amaricantem in aqua deftillara : pluvia- De Palinpenefía. ^ 15: pluviali rurfus folvi, filravi, atque ad omnimodam ficcitacem &quam iterum abítraxi , huncque folutionis et abítractionis actum aliquoties cum aqua pluviali reiteravi, inde maífa (ali- na candidioris coloris , ct dulcioris faporis remanfit; haec in locum humidum, praeprimis in cellam pofita, in liquorem re- foluta eít, de quo aliquid plano vitri hinc inde impoficum, et calori temperato commiflum , quo humiditas iterum abire et ficce(cere potuerit, concrevit in frutices, figuram Coralliorum cum fais ramulis affabre repraefentantes , inque calore tempe- . rato benc durabiles, Idem hoc eadem ferme ratione obferva- vit (uo tempore Henricus de Rochas in Tra&. de aquis mine- ralibus p. 749. Volum. VI. Theatri Chymici, inquiens: Exem- plum de Corallo notabilius eft, fi enim illud fübciliffime pul-, verifatum in acero deftillato et alcalifato infundas, ec per bi- ,, duum fuper calore moderato infufum relinquas, et poftca per;, inclinationem liquorem defundas, et in vaíe vitreo evapores, Sal volatile in fundo remanens, tot filamenta in forma ramo- ,, rum Coralli contra Phiolae parietes fparger, ut nifi quis expe- » . rimentum viderit, difficulter hoc fibi perfvadere poflec.. Vid.,, quoque Francis, de Lanis Tom. IIl. p. 16. $. 17. it. p. 126. Magil,naturaeetartis |. 70. 00.0 Animatorum Palingenefiam , quam Kenelmus Dygby in Diflertatione de plantarum Vcgetatione cum cancris peractam deícribit , ego itidem aliquoties peregi ,. et bujus veritatem abunde expertus fum :. Cancros vidclicet vivos fecun- dum praeízriptum coxi (clegi autem, qui ovulis carerenc ) in aqua pluviali; coctos deftillavi usque ad olei empyreumarici proventum, er denique in calcem et cinerem alcalicum com- buífi: his peractis cuncta vitreó in vafe permifcui ; nempe de- coétum et liquorem def(tillatum cineribus pulveri(acis affudi, et poft agitationem fimo equino commifi, ubi, poftquàm per ali-. quor dies quiete ftetic, fub putrefa&ionis quafi actu alique pun- ela albicancia in fuperficie hujus mixturae in conípe&tum venie- bant inftar feminis Milii albi, quae intra v»x//zuseov omnes par- 'aó ; E COS tes - 4 & "P eR tes ac organa cancri una cum vita ac motu nada erant , €t in liquore hinc inde natabant , ac microfcoptis fubmifla , veros, minuciffimos licet, repraefentabant quoad omnes partes, can- cros fluviatiles , exceptis caudis, quae introrfum curvatae et cum corpore adhuc implicatae videbantur , atque vi* diftin&te dignoíci poterant. Caeterum adhuc monendum, quod hujus- modi cancrorum regeneratio vix alio tempore quam acítivo, et quidem diebus aequaliter calidis Menf, Julii ec Augufti fucce- dar. Atque haec fünt, quae propria experientia in veritatem Palingenefíae atteftari poffum. Quod fi veroiíta, quaein reg- no minerali effici poffunt, : ' re velimus, non mi- nus jucunda quam folida, Palingenefiam: confirmantia experi- menta atque documenta ibi occurrent; fiquidem tam minera. lia quam metalla, fi igne exurancur, et in meram calcem , per fe in' metallüm nudo igne in crucibulo haud liquabilem , con- vertantur, in priftinum corpus feu formam , quoad omnes qualitates iterum fiti et refüfcitari queunt, quod Chymici re- du&tionem vocant et hic actus toties quotiescunque lubet , in uno ftufto metalli peragi et exerceri poteft; ubi fimul id im- primis notabile occurrit, quod, quo faepius hujusmodi deftrus &ionis et refüfcitationis modus, certis enchirifibus, cum me- tallo quodam v. g. plumbo, repetatur, eo intimius melioretur metallum, non folum in puritate et duilitate, verum etiam in fixitate, i, e. femper aliqua pars deco in argentum mutatur op-* timum: His itaque atque fimilibus phaenomenis ac experimen- tis curiofloribus veneranda antiquitas plurimum delectata fuit, eaque pro refürre&tionis atque clarificationis certo futurae cor- porum, imprimis humanorum, fimulachris habuit, pie con- fiderando, quod ficuti creaturae inferiores tam animatae quam inanimatae, etiamfi igne vel naturali, vel potentiali , e crafi fua turbentur, imo plane corrumpantur, tamen non penitus de- ftruantur, fed nativam ac priftinam ideam et chara&terem pri- mitus impreffum, etiam in extrema fui relicta parte adhuc fe- cum fervenc, atque omne corpus in ejusmodi characterifaram matce- Jit Obfer-vatio XII. De Palingenefía. $5 materiam revertatur, quae poftmodum artificialiter conceffa ju- fta combinatione, vehiculo, occafione atque liberiori motu, quo id, quod quafi concentracum latet, fefe diffundere, et expli- care commode queat , facile in priftinam pofituram, faciem nempe atque formam iterum fefe explicet, illam aemuletur at- que oftendat, fi non craffo modo , tamen fübrili repraefenta- tione; ica quoque corpora humana , quocubque modo cor- rumpantur ac deftruantur , non plane interitura fint , verum. multo facilius et certiusa fümmo , poreriiffimo, ac fapienciffi- mo artifice atque Creatore coelorum ac terrarum , iterum refu- fcitari , atque in veram vitam reftitui ac revocari queant. | (Lipfia Auguflam Vind. d. y. Decembr. 4. 1716. miffae.) i OBSERVE A4TIO XIII. Dn. Lic. Chriftiani. Gotthardti Wilifchii. ZMorbus Spasmodicus. Ui. hoc morbo corripiuntur , vellicationem aliquam in ^ is extremis fentiunt, modo in manibus, modo in pedibus, modo in pedibus et manibus fimul, quafi membrum formicis plenum fit et ftupore corripiatur. Poft hanc vellica- tionem, digiti vel in-manibus vel in pedibus convelluntur ec contrahuntur, ^ Cum convulfione et fpasmo ifto, frigus et a- cetbiflimi dolores fünt conjuncti qui aegros mifere torquent, ut per longa locórám intervalla clamores et ejulatus aegrocan- tium audiantur: (&8 veclfe inen 9Irm umb 95ein ausreiffen/ man felle ibnen um GYOtte miflen belffen! Tam fubito hoc malum faepe invadit, atque per aliquot feptimanas in membris exterioribus perfeverat, imo ct nonnullis caput afficit. — Si ycro caput afficitur, et aegri epilepfia corripiuntur, plerumque cedunt fatis. — Aliqui amentes redduntur, elii veternofi, (8 ift ibncn/-al8 voenn fie ftetà betrundtn/ aliqui deliri et maniaci, E 3 et i 38 Obfeyvatio XIII et IP. et varia func delirioruüm genera, pro temperamentorum forfitan. ratione. Qui vero amentes aut dcliri fuerunc, ftupidi: perma- nent, neque priftinum mentis vigorem recuperarunt hactenus. Ceífante Paroxyímo. fames praeternaturalis omnes fcre corri- pio cibosque avide appetunt, ut vix faturari poffint... Nonnul-, lis cubercula, ferofo humore plena, erumpunt, quae tamen fine, vitae difcrimine curantur. . Contagio caret hoc malum ; expc-, rientia enim quotidiana docet, ex iis, qui diu et cum multis acgris in domo aliqua converfantur, impunc evadere omnes. In xs regione ortum a» malum habet ex victu pravo, et. praefertim a granis íecalis degeneribus, quae germanice,. Dit: $orn /Smüttee]- M nt ict UMEN prop diem ioo. fequentur plura, Dn. Lic. Chriftiani Gotthardti W.ilifc hii, G»flus-eí olfatius laefio fingularis. V* Sexagenarius., Muficus , ante viginti;;et.quod excurrit .V.. annos, a cafu. abalto, cranii. paticur filluram; auxiliante ye? ro Deo, folercique Medici et. Chirurgi. eura; priftinum «c foli- dum recuperat cranium. | Ab co yero tempore, atróces inter- dum fentit capitis. dolores, praefertim dolorem in fronte gra- vativum..- 1s veros.quoties ab.eo cempore Carnembubulamra-. dice petrofelini coiam , "vel cibos fale.conditos vel quosdam: aci- dos edit, toties omaem odoratum ec guítum amittit. qui íe- cundo dic vix redeunt. insi. aH D n — (Birna Auguflam Vind. d. 16. Decembr. d V) gk yv, mia) 5 120 2Up55 (310089 € ... Obfervatio XP^ Thee Romanum, — 139 — OBSERVATIO AF, - Dn. D. Johannis Adami Góritzii, ME T bee Romanum. Cire poteftates herbarum ufumque medendi s Medicum deceat: praeter Chimicos labores,et Botano- philus per acftates hactenus effe ftudui. .Innotuerunt fic per ex- curfiones inílitutas et in pe grinationibus pleraque, quae circa Ratüsbonamnoftram, (vcl, quod malunt Critici, Reginoburgum) . creícunt, ad vegetabile regnum pertinentia, incer quae multa reperias, quae alibi non videas, de quibus fuo tempore plura. Suffeciffent mihi haecinquilina, ad curandos, Deo benedicente, morbos quoscunque ; quippe quae femper vera recentia colligi poffunt, ec quae naturae. noftrae magis amica obfervantur, uam peregrina alia adulterata, ec certiorem experientiam de- fiderantia. — At in Comitiis vivo ; ubi homines obfervavi, qui.non .contenti funt..cum - Medico , -qui facit; quod fui cít officii ; fed curiofum fimul effe volunt ^. Occafione ergo rtuli mei domeftici,. exotica quoque infpicere, ec in corum . yirtutern inquirere placuit. — Annus jam agitur quartus, quo a perilluftri. quodam Domino, hortulo meo donabantur plantae quaedam ,. Thee Romani nomine fuperbientes, —— Has utpore plane bic ignotas laetus accepi, et per hortulum fparfim ter-: rac. demandare juffi, ut obfervarem, quam plagam mundi et quam terram crefcendo amarent. — Fiebat hoc Menfe Majo, € 1*1 manu, vix una enim periit: illae tamen, quae verfus me- ridiem ftabanc, altitudine reliquas füperabant. «. Menfe Augufto frutices erant ramofi, ulnae altitudini geftantes f losalbos; - ramulos ambientes : quos fequebatur femen copiofe, parvum; rotundum, viride, inflar feminis botryos noftratis, eque gra- veolens, acfolia ipfa, ^ Flos armato oculo infípectus videbatur teurapetalus, Flore cadente, caulcs et inferiora folia A ant, bant. Caulis maximus, rocundus fere, craffitiem digiti mei mi- nimi acquirebat, extus glaber, fulcos tamen habens, intus me- dullamincavitate gerens. — Folia maxima longitudinem digiti medii et laticudinem pollicis habebant, acuminata ec finuata, ad modum atriplicis fylveftris vel fpinachiae : tactui fefe offc- rebant, ac fi pinguediae obfica effec illorum fuperficies. — Ra- dix plane nihil participat de graveolentia jam dicta: eft fere in- odora, alba, fibrofa, intusligaofa. Circa medium Septembris femen maturum erat, quod colle&dum ftudio fervavi, idque fequentis anni menfe Marcio ferere juífi, ec plantas inde natas fub initium Maji cransferre in folum. .— Creverunt ex voto, et in Autumno ingens copia foliorum et feminis mihi colle&a fuit. Hinc de medendi ufu cogitare coepi, ad quod vel folus odor gravis, multum falis volatilis fpondens, me invitaverat. Judica- vi ergo , prodcíle poffe hoc Thee Romanum, naíturcium et raphanum ruíticanum redolens, in fcorbuto, archricide, cal- culo et aliis morbis tartareis. Deo fic dirigente, tunc tempo- ris pauper quidam mihi obveniebat, dyfuria faepius laborans, ex fabulo renali, -Portionem dedi hujus Thee, quo bis in die uteretur in infufo. Edudto fic indies mulco fabulo et mucila- gine, exintegro convaluit, Puer V. annorum, conquereba- tur de fupprelfione urinae et dolore circa pudenda: Parentibus id negligentibus , au&o dolore epilepfia fuccedebat, in qua magna urinae quantitas profiliic, ec cum illa calculus albus, du. rus, horáci granum füperans, cum multis arenulis. Dedi Pa- rcatibus Thee Romanum in infüfo propinandum , et trageam quandam aromaticam, cum femine hnjus Thee , vefperi quo- tidie cum vino parandam, et fic hactenus liber vixit ab hoc af- feu. ' Faemina $0. annorum, per multos annos calculo la- boravit, horumque magaum mihi mon(travit numerum» di- veríae formae et maguitudinis : poftquam per femeftre Thee noftrum bibit, mane ec vefperi, idque vino fuo imponit, non amplius calculos excrevic, fed urinas craffas tartareas, ut inte- grae cruítae ex fcaphio eximi potuerin, — His ita feliciter geftis . ex- Thee Romanum. | 41 experimenta inftitui folvendi calculos : impofüi ergo albos ec duros , a modo di&a foemina dono mihi datos infuío meo ca- lido duplicato. Hos poft XXIV.horas non quidem folutos, ve- rum adco molles reperi, ut iutra digitos facile comprimi po- tuerint, inftar hordeicodi, —"Vocabar tunc temporis ad mer- catorem hujus loci, LX, annorum, qui a multis annis calculo laborans, fat multos hadenus excrevit. Hic fe fentire dicebat caleulum in penis glande, urechram obftruentem , nec uri- nam emitcentem, erant autem tres, .. Poft infertam peni par- vam candelam ceream , urina libere fluxit, quod repetere ne- €effe fuir, quoties mingere voluit. . Juffi glandi infundere fae- pius laudatum infufum; fed obícryayi, ram parvam quantita- tem. non fufficere, ad emolliendos latentes hospites, Hinc pe- culiarem jufTi parare forcipem, qua Chirurgus indies particulas defringere ftudait, donec candem fucceffive, fpatio unius men- fis omnes tres calculi exempti fuere £cliciter...||. Quotidie jam Thee hoc bibit ec (aniffimus vivit. ...|. Exempla plura. darc pof-. fam, fi quis velit ; fed haec fufficere credo. — (us fum prae- terea hactenus ifthoc Thee Romano in cararrbis, ubi inciden- dum erat, bono cum fücceffu, item in fcabie ec morbis veae- reis, quaeomnia hic receüfere, nimis longum.forec, ct praeter intentionem, . Unicum faltim adhuc addam, quod contigit in priori aiino, ad probandum; quod c utile copicum efie poffit. Militis cujusdam uxor lue vencrea síFeQa, confilium meum pe- tiit: aderant autem praeter. lia duo bubones in inguipibus, et cumor pudepdorum, ut. prae doloré difficultér federer. ^ Prag. miífis praemittendis et datisantivenereis cum deco&tó lighorum; hee Rom. in cerevifia ipfufum, bibonibus pariter ac puden- dorum tumori calide intra lincea applicuit mifera, felici eventu: refolutis enim fic bubonibus et tumor moleftus difparuit. Caeterum cur iftnd Thee dicatur Romanum , hanc càufam effe exiftimo: quía femen Roma in Germaniam translaturm fuit; €t quantum €go novi, primum .a Jefuitis, quorum commen- datione res eo rediit , ut exoticum hoc defideretur ab omni- - Obfervv. Acad. NW. C. Cent. P 1L E bus 42 —— Obfervatio XP. : bus fere Magnatibus ; Thee autem nomen forfan gerit, quod a confuerudine hodierna; folia haec, Thee Chinitici fimilitudi- nem habentia cum aqua fervente infundantur, et infufum hoc- ce adíorbillandum exhibeatur. Principem novi Reverendiffi- mum et aliquoc Nobiles, qui jam Thee Romano utuntur pro - Chinitico: hinc dictorum plura teftimonia impolterum fecutura éffefpero. Deftillavi nuper hanc herbam cum femine, per fe, ex retorta vitrea: prodiit primum phlegma ingrati odoris ct faporis, limpidum tamen , quod fequebacur fpiritus volatilis urinofus , et hunc oleum nigrum empyreumaticum , aeque faetens ac cor- nu cerviveltartari. ^ Aqua defítillara ex vefica inftar. naíturcii fapic, magis tamen ingrata. Extractum dat largius fuscum, dulc-amarum , incer guftandum linguam feriens, et ori frigus inducens, uti nitrum, — Tandem quaerenti, an exoticum hoc olim non cognitum fueric ? refpondeo: mibi videtur idem effe, juod Botrys Mexicana, dequa fcripferunt Franc. Hernandez ia hift. nat, Mexican. Joh. Rajusin hift. plant. Cafp. Bauhin. in app. ad Pinac. Ephemerides Nar. Cur, D«c, I. ann, IV, nc plures laudemus, OBSERV ATIO XV Dn. D. Johannis Adami Góritzii. Ileon difciffum e£. extra abdomen dependens, Odífima res cít, monítra fieri in. medicina, nihilque cam ab(urdum effe ia mundo, quod non accidere poffit corpo- ri humano, eruditiífirtius Pechlinus fuo jam tempore conque- ftus eft, Prae aliis Medicos talia notare, velfolae Germanorum Ephemerides ceftis effe poffunt fufficieris, lícet plures alii Medici - . qp om fiel na "MA Pee it f£ ME Ta- in rac r k uh kabes ce on * le quid jam referam , cujus oculatus teftis ipfe fui. ^ Ante VI, annos, er quod excuttit, hic Ratisboriae a multis hominibus confpiciebatur 99ftacadtetha 9tifflin/Sigenburgo veniens, quod e(t oppidulum in füperiori Bavatia , cui extra abdomen in- lleon difciffum ek extra abdomen dependens. 43 teftinum dependebat, ^ Mifera haec, cum et a me pcteret clee- mofynam, hanc hiftoriam retulit: fe ance tria luftra gravidam diu geítaffe foccum mortuum, tandem ad latus umbilici dex- trum abdomine rupto in confpe&tum veniíle embryonis pedes, quibus excra&tis ab obftetrice imperita putridis , reliquum cor- pus remanfiffe, et fruítillaim demum intra X. hebdomades extractum fuiffe, fub foetore intolerabili. Prodiiífe cunc cem- poris fimul inte(thinum quoddam , hoc obftetricem, cum ha- beret pro (ecundinis , per medium diffecuiffe , cujus partem bre- viorem rctra&am fuifle intra abdomen, longiorem vero ad. huc extra abdomen confpiciendam effe, per. quam his XV. annis naturam fe purgaffe, er nil amplius per inteftinum re- &um excreviffe. Re altiusexpenfa, cum multa viderentur pa-. radoxa, ut oítenderet mihi hoc inteflinum petii, quod libere fecic, uti etiam multis Nobilibus hujus. loci alis, exhibens fi- mul duo teí(timonia a duobus Medicis in fidem hujus.miracu- li fcripta. | Fateor, horrui primo adípeQu. morum periftalti- cum hujusinteítiai, et fordes foetidae naufceam mihi Crearunt; hinc illam alcero die magis mundam redire ju(fi, — Quofa&o, corpore detecto, inteftinum hoc fumma cum admiratione per-. luftrayi, quod inftar vermis fe movens excrementa evomcbat,. qua occafione et glandulas inteílini ec motum periftalticum obíervare licuir. — Hoc inreftinum pars ilei fuit ad longitudi- nem dimidiae ulnae noftraris; de mefenterio autem et pinguc- dine parum vel nihil habens, quod pannis calidis involvere, et bis in die mundare (tudebat, alias. mirum in modum a co- lica torquebatur, . Ulcus abdominis perfecte confolidatum e- rat , nec aliud quid querebacur nifi tormina, hinc mulas civi. tates percurrens, demonílrarionibus fuis lucrum quacfivic, Mifertus ego hujus miferae, data eleemofyna, per teftimonium illam aliorum quoque mifericordiae commendavi, | oos QRatisbona Ancuflam Vind. d, 26. Tanuar, n———— | 4. tz 17. niffae.) 3 Confer. Ephem. no(tr. Dec. r, Ann. TII. Obf. g. Ann. VIII. Obf 229. £t Cent. Hf. Obf. F2 OBSER- Obfer*vatio XVI. OBSERVATIO XFII. Dn. D. Samuelis Steurlini. .- Setlio. virginis FIydrope f[accato. laboraníis defperata e£ infehcffima. —— N extremis extrema aeque ex patientis impatientia ac ex o- peratoris. medicaftri audacii nonnuaquam folent tentari: Virgo enim nomine Catharina Magdalena € tetibin / Pharma- copoei Kaldennordheimenfis in Franconia filia ob pietatem ca- riffima. 16583. d. x. Jul. nata, r709. 16. Aug. denata, ficque an-- norum 26. ante oCto circiter annos fentiic in. interna laceris fi- niftri parte increfcentem. globulum verfus dextrum quando- que mobilem, poft tertium vera annum ex mole ipfius aucta coguntur excrementa alvi (juxta effatum ipfius aegrotantis pa- rentis) füperiora verfus ejici, qui motus excrementorum per- verfus alias lecbalis, per dimidium anni duraffe, candem vero fuiffe mitigatus, dicitur, adhibitis fcilicer quibusdam a patre me- dicamentis, cum continuo tamen remanente vomendi conatu in concavo p cu partium fanguineis prodeuntibus maculis ec menfium fluxà nunc immi- nuto, nunc nimio ad tertiam vel fextam usque feptimanam cum grumis fanguinis quandoque continuato ; ante aliquot menfes icerum alvi excrementa per os evacuare cum minarc- tur natura , patiens impatiens , mori melius cíle , concludit Pe viram plane quafi mortuam vivere, proinde anxie defi- erat aegrotans auxilium cum praefentanco vitae fuae periculo et quidem ab operatore five Chirurgo militari, Dn. Joh. Jac. Freitagio, quippe qui praéfentibus, Dn. J. C, Müllero, Med. Pract. ec Dn. Joh. Jac. Hoffmanno Jur. Pracc. ec Advoc. ord. Kaldennordh. praemiffisque precibus defiderio patientis inti- , TO SeElio "virginis Ffydrope faccato. labovantis defperata. 45 mo fatisfacturus finiftrum fecuic latus circa lumbos; fimulque vifitando poftincifionem inftrumento, ex quo fectionislocum occupat materia, qua inftrumento acuto denuo penetrata, in- gens exfiliit aquae quantitas ultra r4, menfüras, vulnere vero aliqualiter compteffo, ortae fuere convulfiones et horrendi co- loris vomitus cum nimia fubfíecuta. debilitate et citiffima vitae extinélioné: Emortua tunc ulterius vifitata, aquofum facculum ene corum finiftrum latus occupantem , diaphragmari et lieni adhaerentem cum ipfius lienis circumvolutione et ductu quo- dam craffo renem verfüs finiftrum tendente demonftrat ; renis finiftri color erat pene coeruléus et fubftantia grandior dextró, cor apparuit flaccidum cum fanguinis aliquali defe&tu, reli- qua vifcera, ftomachus cum pulmonibus et hepate erant fal- va, facculus aquofus penitus evacuatus ultra 28, menfurasaquae retinuit. Hic verum illud defperatorum acgrotantium: Me- lius eft mori, quam vicam dicere mortem ; et ulterius eft verum: Non audet Srygius Pluto tentare, quod audere folet rafor, et audax medicaíter Chirurgus foftri cupidus : Apud Jurifperi- tos regula alias eft : Involuntarium ex voluntario ortum trahens habetur pro voluntario: hoc in cafu involuntarium fuir, mot- tem inferre, voluntarium vero acgram fanare, fed quia invo- luntarium ex voluntario fluere hic juffit neceffitas, omnino e- tiam habendum pro voluntario et poena merita operator affi- ci debuiffet.. Quod aegrotam ipfam attinet, ea iftud Cicero- nis monitum merito obfervare debuiffec dicentis: Tibi et piis omnibus retineridus eft animus in corporis cu(todia, nec ipjuf- fü ejus, a quo nobis ille datus, ex hac migrandum vita, ne mu- nus humanum a Deo affignatum defugiffe videamur. —AStoi- cis quidem laudata xvrcxsie/z, a Venetianis ec Judaeis in peri- culo cum hofte permiffa , fed impie : Sectionem ipfam- quod fpcctat, potuiffer fieri apercio lateris et facculi aquofi per pa- hefia fucceffiv eaquam e facculo evacuando,ficque ulterius patiens p fervari, usque dum ipíà natura absque vi illa- ta fuccubuiflet. : F3 OBSER- a6 cc c Olervatio XP HI. JOBSERF ATIO XV IIT. Dn. D. Samuelis Steurlini. Foetus putridus fub umbilico ex vivaematris ufero occafiome jd ulceris exíratius cum matris reflitutione. Uaedam fartoris uxor in ditione Saxo- Naumb. Henneber- V. 7 gica, prope Suhlam habitans ultra i3. menfes gravida etc, Anna Barbara, conjux Joh. Schneideri , fentit ultimis geftacio- nis menfibus horrores frequentes cum calore febrili ac partium íclidarum confumtione, naturae interitum pracíagientes ,.can- dem animadvertit gravida. füb umbilici regione locum dolen- tem cum inclinatione ad exulcerationem 5 unde vocatus Chirur- gus Suhlanus Dn. Joh. Steph. Domhard loci aliqualem tentat incifionem ob: mortificatam inibi carnem ex putredine intus latente, hac. fada, (e repraeíentat foetus putredine foetidus, quem particulatim et fucceffive, cooperante natura, aeque per ulcus ac per orificium uteri extrahit, uterum fimul apertum retinendo calidis per. fyringam injeis liquoribus balfamicis: Mater febre putrida penitus emaciata temperatis nutritivis ac balfamicis fpatio quadrantis anni priítinae reftituirur fanitati, ec ailterius ad geítationera manet apra , confolidato fcilicet uteri latere, peritonaco et alvi exulcerata patte. Mirum, quantum natura in .durioris quibusdam conítiturionis fubjectis valeat, ita ut adjuta aliqualiter cantum mirandum ia modum fe fer- vare admittat, cum alias in delicaculis citi(Time etiam adhibiris omnibus roborarivis levifTimo fuccumbat natura morbo, . OBSER- Objrvaio XIX. XX. — * — 4p QBSERVATIO Xlx. ^^ - Dn. D. Samuelis Steurlint. Avi obffrudio duriffima Iliacam minitans pa[fionem, levvif- fimis curata. — | Cro annorum foemella eupediis dedica, maturae aliquando Ó fatisfactura ftomachum atque alvum: acaciae fru&ibus, coctis quidenr aft frigidis , penitus complet, ita. quidem, ut un. dique tota alvi circumferentia nodofà ex acaciarum nucleis fen- tiatur, cum corporis aeftu atquc alvi obftru&tione contumacis- fima, vomendique conatu; iliacum minitante morbum. .— Ex defe&u remediorum et inítrumenti pro clyfteribus ad eluenda inteftipa neccflariis, ftatim Nicotianae decoQtum ex lacte prae- paratum cum liateis calide fuit applicatum , interne propina- so. S dulcicum pulvereGial. unde ciuffime alvo aperta ejecit foe- mella acervatim acaciarum nucleos absque fub(ecuto Iliaco, qui alias, ne motus p Trbscosiaucifud 2d geatur cly(teribus, iis-- dem non tra&tur, ct fcliciffime fuit refticu FR A OBSERFATIO XX. Dn. D. Samuelis Steurlini. Tympanites . uterina cum gravidatione letbalis. Mis cujusdam nomine Da. $ol&fein conjux gravidatio- aem fentit cüm enormi alvi infériorisinflatione, accedente: partus tempore rieque obftetrices neque agnati gravidae ipfis fuis manibus vel digitis uteri orificium internum penetrare, multo minus foctum promovere poffunt, ob uteri fortiffimam con. ftrittione, unde mifera mifere extincta periit: inter corporis fe-- &ionem ftatim minitra facta uteriincifione, flatus inibi colle&ti tanto cum fragore fuere explofi, ut liortore adítantes coneu- &rentuf Omnes; Grat enim tantus, quantus €x inílrumenco ( fclo- di. - Obfervatio XXI. E : fclopezante minori, pulvere pyreo :accenfo ficri poteft ; foetus male fituatus extrá&us moftuus lividi erat coloris. Sic gence- rari atque concludi poffunt flatus in quavis corporis concavi- tate, ubi vifcofum flaculencum calore debili naturac movetur arque in flatus five fpirícus fylveftres extollitur, o HD. -QBSERFATIO: XXI. Dn. D. Samuelis Steurlini. Obferv. XXII, et XXIII. — | 45 que olim coram judicio divino pro confcientia refpondere ce- nccur. OBSERVATIO XXII. Dn.D. Samuelis Steurlini, Scabies bumida vvermicularis chronica difficulter curabilis, domefhico curatur. Ediae aetatis foemina fcabiem humidam cum majoribus, cutisque foraminulis patitur incurabilem, or- dinariis medicamentis diu adhibitis , demum vero vaccae fter- cus vini fpiricu repetitis vicibus probe extrahitur, indies coch- lcatim propinatur et patiens íntegrae reftituitur fanicaci, expul- fis per urinam ec fcabiem renuioribus inftar filamentorum ver- miculis, demonftratis iisdem in vafe vitreo : fimiles vermiculi multoties fuere ob(ervati in variolis diu in cutis fuperficie hae- rentibus: iis enim apertis velinftrumento, vel olei 5d ufu, appa- ruere filamentofi vivi , et füb variolis fovcae inftar vermiculi torcoíac diuciffime'uereu confpicuae. | .— OBSERFA1IO XXIII. Dx. D. Laurentii Heifteri. De Offibus fefamoideis. Olertiffimus per quadriennium , et quod excedit, nuper au- dicor nofter, D, Chrifloph. J ac. Trew , nunc digniflimus Me- dicinae Do&or , obícrvationem: anatomicam Ephemeridibus his inférendam curavit, de quibusdam Offibus, fefamoideis ditlis, hoc tempore non adco cognitis, quae fuo marte in cadaveri. - bus a nobis diífe&is invenit ; qua in obfervatione illa officula accurarius quoque dclincayit , quam ab aliis, quantum nobis falcem conftat $^ um eft, Ec uc verum fateamur, haec ab ipfo defcripta officula, prae- fertim ea , quae in femore locantur, non dari olim exiftimavi- Obfervv. cad. IN. C, Cent, VLL. Gc mus: Mo.Bot. Gard«-. 1902. : *o JOlfervano XXIL . more fita, ec a Zrev'vio füpra delineata, prorfus tacet : ficuc ..etiam ea in. oftenratione et explicatione ofteologi ie füae non tantum omifit, verum etiam , practer enarraca decem , omnia »xeliqua fcfamoidea, quorum apud Au&Gores mentio fit, prorfus -Degavit. - WSOP ong quip ande --- Deinde cum viderem Fornius in fao microcofmo, huiu- 'que commentatores , ut et alios Autores haec oíficula quoque praetermififfe ; nec non Férbeyenum in fua anatome c) illa in femore locata, non fua obfervatione et experientia , fed tan- tummodo fecundum Bar tbolini alertum commemorafle ; imo "Marchettum 4) atievera(Ie , fe nunquam. baec officula in femo- re a quibusdam defcripta ,. reperire potuiffe, quamvis multis in cadaveribus ea inveftigaverit * hinc fencenciae Rauij , quem in offibus valde exercicatum fciebam, eo fortius adhaerebam, praefertim , quia ipfe eriam ca faepius, neício qua de cauffa, fruítra inquifiveram, . A(t Trev'vii demonftratiopibus totus convincebar , dari omnino offa fefamoidea aliis adhuc in locis, quam quae a Ratio ( quod tamen pace tanti Anatomici dixe- rim ) mihi indicata crant, ! UD.. | | . Dum (3) dum aliü triginta imo quadraginta numerant. b) Forte pe- ronati po[Hici féribere voluit: nam ego cum 7e/alio , non in rib;ali poftico , ed in peronaeo poffico os fefamoideum inveni, €) cap. de of- fibus fefamoideis. d) Anat. cap. XLX. ubi de mufculis gaftrecnemiis agit. scu Dt Offbus fofimoidris: —— $1 Dum vero editionem compendii mei Anatomici nuper pa- rarem, et Anatomicos quamplurimos denuo curatius pervolve- rem, atque ex nonnullis intelligerem , duo officula fcíamoidea in ea femoris parte in fenibus reperiri , ubi mufculi gaftro- cnemii originem habent , et nomipatim quidem ex J"efalio, e) Riolano,f) (qui primam-orum obfervationem Vefalio adícri- bit) Bartbolino g) et /Munnickio h) 5 Ex Fallopio vero i) et Cowvvperok) cos cancum unicum ibi reperire pocuitf: »quod idem effe putamus, quod Trevvius nofter fupra defcripfit, nun- quam vero adhuc duo invenit : hinc hujus confenfu hic mone- re volui, haec officula, quae ab initio mihi aliisque eruditis no- va videbantur, nova quidem non effe; attamen , quia hoc tempore fere oblivioni tradita erant , er a magnis anatomicis, ut /Marchetto , Flornio, Rauio, aliisque forte mulcis videri aue reperiri Gon. porueruix, iisque vel ficta , vel faltem dubia vifa eranc, non ingratum cíle pucamus curiofis Anatomicis, 'quod. b. a Trev-vius ea quafi refüfcitaverit , novis experimentis compro- baverit, atque accuratam fimul deliieationem dederit : ct liz cet inventionis gloria ipfi proprie adícribi nequeat ; camen honor inftaurationis et primae delineationis merito ei compe- tit: Multum enim accuratae delineariones et defcripriones par- — ad abatomen perficiendani perfectioremque reddendam aciunt. qi (e) de humani corporis fabrica L ib. 1. ea . 28. f) Mif ogrójh Li V. cip. 43-8) Anátom. Cap. de offib.fefamoid. b): deKe rumes $. LXV. ubi de offib, fefamoid. agit. i) Obfervat, Ánat. mihip.44 1. k) Myotom. Reform, Cap. 34. p. 206. | Obftr-vatio XIV. —— """OBSERFATIO XXIF. | Dx. D. Chriftiani Gottlieb Reufneri. jTentamina feu. Experimenta Pbyfico-Cbymica facla cum aqva Fontis Sulphburei Silefiae inferioris in Ducatu Jauro- . -«vienfi prope Leobergam. | pago Neuland, qui uno milliari diftat ab urbe Leoberga; Ía $2 duobus a Boleslavia , ex alneto aqva exfurgit e terra petro- ; coloris eft clari limpidi 5. faporis füb-adílringentis , odo- ris, pro ratione tempefítatis , plus, minus. fuülphurei: inítante enim, mutatione a£ris ec arhmofphaerae , manifefte odor ful- phureus obfervatur, hinc incole ec accolae Fontem communi- ter vocant ben Cidyeeffelbrunn, — Pofizílorem veneratur Ex- cellentiffimum et Illuftriffimum Joh. Carolum Comitem dc No- ftiz.ec Rbeineg ; Dynaítam in Kockeniz, Kóben &c. Sac. Cacfarcac . Majeítaris. Confil. A&ualem Intimum., et Impe- raticis Viduae. Wilhelminae Amaliae a fccretis confilüs et Aulae. ejus fupremum Miniftrum, Dn. meum Gratiofiffimum ; juffu Parentis ejus piae memoriae Anno 1711. feqventia feci ex- perimenta, propriis manibus , quae bona fide Celeberrimis et Honoratiflimis communico Collegis , ordine] quo facta. 1, Oleum &. p. d. praecipitat hanc aqvam , in momento . lactefcit , tandem fedimentum deponit , pulverem fcilicec al- biffimum. 2. Aqva haec per evaporationem concentrata, et alumine faturata cum oleo 5. p. d. potenter ebullic ec effervefcic , in fun- do praecipitatur pulvis albus, 3. Spiritus acidi v. g. vitrioli, nitri, falis com, aqvam hanc; qvamyvis concentretur , plane non alterant, ; 4. Solutio ii xi nullam readti cum aqva hujus fon- gsfacit, «7. : | | y, Alcaliafixa; in fpecie Limat. o^tis, C. C, uíL itidem aquam gon alierant. | 6. Spi- qénlamina feu Experimenta Pbyfico. Cbymica fada &v.. $3 -. 6. Spiritus falis Armoniaci praecipitat aqvarn in inítanti eo- dem modo, prout ol. 5. p. deliqu. facit. Idem oritur effectus cum Nitro Fixo vel Alkaheft Glauberi, 7. Nitrum commune in aqva hac folutum, et ól. C. toitum; pulverem quoque album deponit, quod fieri non folet cum Nitro, in aqva fimplici foluto, 9, Saccharum fni itidem *o*tat pulverem albicantem , imprimisfi parum evaporata V, (fada autem fuere pleraque ex- perimenta cum aqva concentrata, 9. Menfurac 7. "pm hujus deítillatae , in fundo relique- funt 5ij. ponderis Medicinalis , pulveris gryfei , odoris et fapo- |ri nullius , qui oculo armato fubjedtus, alumen referebat, pru. nis impofitus pulvis , ftrepitum nullum fecit , prout Nitrum, 'autreliqvaSalia, In Recipiente nihil fpirituoft vcl fulphurei, o. dore vel fapore obfervavi. | 10. Deco&tum Gallarum Turcicarum cum aqua hac, non nigrefcit, prouti fieri folec in aqvis Vitriolo embryonatis, fed. fpadiceum acquirit colorem. 11. Gravitate quoque fuperat aqva Fontis hujus fontanam communem. - ... 12. Solutio Vitrioli in aqua communi facta nullam muta- — , ebullitionem auc reactionem , nec quoad colorem cit. jus turbat, fi rem gryíeum. 17. Aqya hacc in cupreo vafe ad horas aliquot cofla , cir- G 3 ca : i Obferevatio X XI. B ca latera albefcic ec fpumefcit , prout de aqvis Italiae Antico- liia Campania obfervavit Baccius de Balneis univerft Orb, l. 2.- c. 3. et tandem pigmentum album deponit, — His Baccius pro principio activo adfcribit Nitri et calcanthi fübtiliffimas et pu- rifimas illorum partes, (Ex hac ratione aemo unqvam ex indigenis arenularum auc urinariorum meéatuum morbis labo- ravit.) p 18. Terra catechu, quae potens eít fuccus ad(tringens, fol- vitur in bac aqua, filrrumque tranfit, folutio autem non nigrc- fcir, aqvilum vero acquirit colorem, P : 19. Acetum Vini deftillaaum , quod liquores fulphureos turbaz et praecipitat, aqvam noftram concentratam plane non alterat. - — 20, Syrupus Violarum , aqva dilutus , additione fontis hu- jus colorem non amittit cocruleum, quod alias acidi et fulphu- rci praeftant liquores. - | 21. Infufüm Herbae Thee, Veronicae non alterat aqvam hanc, quod faciunt aquae Vitriolicae. Infufum enim Theeaddi- tione granorum paucorum Vitrioli io momento nigrefcic. | 22. Omnes Alcalini liquores extrahunt ex Rhabarbaro Orientali colore rubicundiffimo TinQuram, Aqva autem no- fira flavo faltem tingicur colore. Hua. 23. In hyeme fumum fens emittit, neque Anno 1709. quo frigus erat intenfiffimum, glacie fons erat obductus. 24. Lac cum aqva fontis hujus coctum, ia coagulum abit; fulphureum et naufcofüm fpirans odorem , faporis ingrati, nau- fcofi , adítringentis. | : 2s. Solutio Alumidis in aqva fimplici, cum hac aqva nul- lam reactionem vel mutationem facit. 26. Cum calcinaffem refiduum pulverem per t cionem paratum ad horam unam, et in aqva calida folviffem , prae ia cvaporatione, fal accepi flavo albicans , faporis fubadftringen- tis, in cryftallos nullasabiens. Solutionem| hanc nequeSpiticus acidi, nec Alcalia fixa praecipitabant, in fummitate —€— rabant Téntamina feu Experimenta Pbyfico-Chymica fada &5c. s, tabant.fquamulae, proutjin Acidulisbonae norae obíervamus, Idem liqvor nullam reactionem facit cum Mercurii füblimati folutione. 5^ - 9 97. AX fe Sept j^ i,ante À qui Qi A ale, (quo tempore , monente Columella, fontes examinandi íunt,) arc. nac benelotae ff. ex fundo fontis, lege artis (ublimavi, an flo- res colligere poffem, auxi ignem per gradus; fed nulli aícende- bant flores , arena autem nigro colore tingebatur , qui color facta calcinatione, mutabatur in album ; durante calcinatione, . €erucibulo ipnjeci nummum argenteum ,. qui atro colore nota- batur ; certo indicio fulphureas intime mixtas adeíIe particu- las, Vulcano recludendas. 28. Placuitaltius rimari arenam , quia; judice Plinio, Lib, 31. €. 4, Naturae My(ta indefeffo ,. Talis e(t aqva, quais eft terra, per qvam fluunt: Sublimavi igitur arenam hanc denuo cum fale Ammonicet fale a. officinarum fcilicec cineribus cla- vellatis depuratis, collegi Flores falis Ammrniaci volatiles more folito , praetefea nihil memorabile obfervavi. 29. Prope Fontem aqva colligitur et conftituit lacunam, in cujus aqvae fuperficic fupernatat.cremor falinus fubriliffimus, bituminis inftar telaeque arancarum, odoris Vitriolico Sulphu- :r6i, prouti in Acidulis Egranis probatae fidei. — In hac lacuna mufícus crefcit , qui brevi tempore extra aqvam in marginem projectus, obftetricantibus radiis folaribus, Tartaro obducitur «€t pene petrificatur, odoreque (uülphureo imbuitur... Revocat ic mufcus in. memoriam: fimilem ob(ervationem ex Kircheri Mundo fubrerranco, qui prope Roncolanum Senenfis Territo- rit oppidum duos fontes invenit calidos, in quibus herbae, ex- tra aqvam projectae (natae vero in illis) in lapides converran- tur. Similem quoque fontem prope Jenam eífe, qui non folum - herbas, fed et ligna tartaro obducit, ec penein lapides conver- . tit, Curiofis ex Ephem. noftris notum eft. 3o. Solutio cinerum mufci praedi&i cum aqva fimplici, fulphurcum fpargit odorem, et cochlear argenteum per noctem e * . impo- 3 $6 205 Obferalio X XI. impofitum nigro notatur colore, moreaqvarum fulphurearum. ^21. Ruricolae in vicinia innoxie bibunt hanc aquam ; pro- . ut incolae prope Claramontium in Arveraia , Galliae Provin- cia , aqvam fontis illius petrificantis , qui in fundum legenae deponit nonnihil fabuli gryfei et lapidis albicantis 5; qui inno- xie potui adhibetur , finc periculo calculorum ia renibus cor- porum noftrorum formandorum. — Lapides enim Minerales et calculi corporum humanorum nihil inter (e commune habenc, tefle Lemmery in Hiftor. Reg. Scient, du Flamel. p. m. 30$. Meretur ulteriorem indagationem Fons nofter , fateor ; fed propter diftantiam loci plura nondum licuit inftitucre Experi- menta, praeter hoc ulimum, "- S e | 32. In ipfo pago eruicurgypfum ; calcinaviigicur 1$ij. coqui juffi in aqua fimplici, folutionem (qvae erat clara, limpidafon- tisinftar ) praccipiravi oleo &. p. d. ec pulvis albicans, i. c. gypfum cenuiffimum fundum petebat. — — Ab his Experimentis Chymicis concludo ; Sulphur , Lapi- dem Calcarium, et $al aluminofum, principia effe adtiva Foa- tis hujus. — | | Sulphutis praefentiam arguit. 1, Odor fülphureus. Omnis enim odor eft a fulphure, qvemadmodum fapor a Sale, Hincfons, ut dixi, intoca'vicinia appellatur Det Cdyoemelbrumm, — Probabile eft fontem con- tinuo eructare fulphurea effluvia , feu fpiritum acidum volaci- lem , qui aerem fublimiorem feu auram petit , non femper in fenfus incurrens: cempore autem pluviofo, dum acthmofphaera ffioribus impletur effluviis, fpiritus deprimitur ad centrum tel- luris , ut nares magis offendat ; et haec, me judice, eft ratio: cur uno vel altero tempore plus minuíve in fenfum odoratus incurrat. 2. Tepor in hyeme ; fumum «enim emittit ad diftans fpa- tium , prout Albula qvondam in Latio , notante Baccio de Thermis p. $6. 3. Sapor amaricans fulphurcus , qui magis in calefacta, sc 5 MM g "Teníamina feu Experimenta Plofico Cbymica faBa 650. $7 qvam frigida obfervatur aqua, ingratus enim fapor terret vici- nos , ut ab ejus ufu ad ufus culinares ordinarie abftineant. | 4- Arenacalcinatanigrum induens colorem , odoreque ful- phureo imbura. - | [ES 5. Quia mufcus ex lacuna ( qui natales fuos agnofcit ex hac aqva, ) odorem fulphureum habet , et folutio ejus facta prius incineratione , cochlear argenteum nigro tingit colore, Vide fupra Exper. 25. 50. E o9 . Per lapidem calcarium, qui fecundum eft principium fon- tis Boflri, nom intelligo in fenfu firi&tiori, faxum verum, quod uftum in calcem abit, in aquis ftridet, fervefcir, acftumque ex- Citat ; fed materiam quandam gypfo cognatam, quae de natu- ra ct prima materia gypíi eft; in aqua adhuc fluida, et in mag- no Circulatorio terrae quafi elaborata, quae facta praecipitatio-, ne cum oleo Z., p. déliqu. et Alcalicis liqvoribus fundum pe- tit, qvalis etiam in Thermis Tcplicenfibus invenitur ec D D. Bergerus Tr. de Therm. Carolinis , ipfis Thermis adícribic, et Lifterus de Fontibus Angliae Medicatis P» 33. omnibus fontibus foteriis ia Anglia, pro principio activo attribuit, quo lapide cal- carío in Anglia omnes montes. abundant , quique folus cum pyrite inter Mineralia , de natura Exhalantium. eft; et haec eft rato: cur certis temporibus plus minus fumare foleat, ful- phureumque fpirare odorem, nec anno 1709. quo per toram Europam intenfiffimum frigus fuit, non Congelatus. . Talis la- piscalcarius cognofcitur. 6 iia 1- Quia fecundum E rem gypío analogum. 2. Verum gypfüm in vicinia etuitur , lapides molares , et calx viva parantur, Cum —— 3. Quia per Experimentum. ultimum patet5 folutionem * BYpfi calcinati parum differre ab aqua fontis hujus, et praevia praecipitatione c, oleo €. p. d, cenuiffimum pulverem. gypfi undum petere. Sapit igitur aqva naturam Terrarum, per quas circulatur. j Obfer"v. Acad. IN. C. Cent, I1], HC 1eà xper. 1. ol. Z. p.d. praecipitat pulve- *8 | Obfer-vatio XXIV. | Terum Principium Adivum Fontis hujus videtur cílz Sal BAluminofum , per quod non intelligo verum alumen , fed ma- teriam qvandam , quae proxime accedit ad naturam aluminis 5 idque ex feqq. rationibus: | : ^r. Übi gypfum, ibi quoque praefentia aluminis eft, gyp- füm enim eft de nacura aluminis et quafi mincra ejus cruda et ficciffima , judice Baccio , l. a. p- 216. quin imo alumen con- tumax, dus ES | 5. Experientia probat: Omnes aqvás aluminofas, acceden- te Alcali, albeícere, et ad fundum praeccipitare pulverem albi- cantem 5 idem autem fieri cum. aqua fontis hujus, in fuperiori- bus probavi. — D IBEPMESE ME ; 55 —$. Quia lac cum aqua hac coctum , ia momentoin coagu- Tum abir. vid. Experimentum 24. ^ 4. Quia calcinatum fontis refiduum (per coctionem para- tum) in aqua communi folutum et evaporatum , faporem alu- minis refert, et linguam conítringit. Haec fünt Principia activa Fontis hujus ,, unde omnis ef- feftus deducendus : non excludo tamen : Nitrum , vel potius Aphro-Nitrum ; gypfum enim habet Sal nitrofum , obíervante du Hámel A. Reg, Parif. p. m. 32. et in.cellis vinariis in Gallia in Nitri fpeciem effloreícir. Nuncindagandum foret: an aqua Fontis hujus Fhérmarum vices fupplere poffit? Notum enim eft, frigidas aquas medicinales in montanis Corficacad Efüm pa- m eíle, quac tamen calefadiae, ac in balneis ufürpatae, mirifica quadam digerendi virtute pollenc. Sic apud Helvetios, in. agro digurino, aqua fcaturit e tribus fontibus frigidiffima, ex qui- bus unus fülphureus. Vid. Wagn. Hift. Nac. Helvet. p. 122. Quid dicam de Foate S, Johannis in Bohemia , cujus aqua vix eft fübtepida : Quid de Fonte frigido prope Lignitium inSilc- fia inferiore cujus aqua calefacta loco Thermarum ufurpa- . tur, ec non contemnendas virtutes habet ? Gaudet enim Tar- taro Martiato , Bitumine, Sale Terrae et Sulphure, tefte D D. Valckmanno , Practico apud Lignicenícs celeberrimo ; vino Wa uri- Tentamina feu Experimenta Pbyfico-Cbymica &yc.— s9. plurimum. colendo , qui nomine Collegii Medici Fontem hunc. Phyfice ct chymice examinavit, propediem forfan editurus de- Ícripcionem. Examinandum quoque foret : An aqva fontis hujus calefa&a , virtutem fuam amittat ? vel majorem acqvi- rat? Pofterius magis videtur cífe probabile : quia in experien- ua radicatum: Aqvas fulphureas cum particulis adítriogenu- bus v. g. aluminis , ferri, parum vcl nihil amittere de virtute illarum; probant hoc Acidulae calefattae, pro balneis ufuürpa- tae: Aquae Albulae quondam in Latio , quae tefte Galeno, Caclio Aureliano, Scribonio Largo, Aétio, lumen cum Sulphure pro principio activo agnofcebanr, et in magno erant pretio, Im- perator enim Auguftus, confilio Antonii Mufae Archiatri fui, pracfentia fua condecoravit , et ipíemet aquis his pro balneis ufus. Nunc ufus illarurn expiravit ab annis nongentis , nefcio qua temporum fatorumque injuria, In noftri autem F ontis aqua particulas adítringentes v. g. aluminis, lapidis calcarii, concur- rere. cum fulphureis, fufficienter in fuperioribus ;probatum. Sed quorfum dilabor? Has et fimiles quacftiones refervabo ul- teriori experientiae. — Difficile enim eft a priori de aquis Mine- ralibus ferre judicium. ^ Sufpendo igitur et meum , in quibus morBDis conducant , Deo et die reliqua committendo, (antra Siles. Augnftam Vind. d. 29] JMart, An. 1212.miffa.) OBSERVATIO XXV. Dn. D. Theodori Zuingeri. : 4 | D : Cardialgia Firudinofa. ob. Ulricus Gernlerus , Molitor Bafil. diu fanus et incolumis Jj vixit, candem vero cum A. p 7 r2. Enteroceles malo per felicem Caftracionis fuczeffüm liberacus, pofteaque ad extremam paupe- riem redactus effec, pravo femper victu nutriri coactus fuit, unde paulatim Cacochymiam íalfam, tandemque fimul foc- H2 dam 65 Obfer-vatio X XF. - dam fcabiem contraxit, a qua per in(equencem hyemem, us. e ad aeftivum Anni 1714. tempus maxime vexatus, Badam Helvetiorum conceílit, fulphureis ibidem Tbermis ad fui morbi curationem ufurus ; hoc autem in itinere pedeftri per aeftuan- tem áerem inftituto fiticulofus faepe faQtus,obvias qualescunque aquas, quas quidem limpidas, clarasque offendit, putavitque; avide haufit, hincque abíoluto feliciter ufu Thermarum fca- biem omnem amifíit, domumque incolumis fibi vifus rediens, variis operibus manualibus meliorem fibi vi&tum comparare ftu- duit; fcd cum non longo temporis interje&to fpatio quendam morficacionis ve] lancinantis doloris fenfum in regione ftoma- chi. períentire coepit , bilem illum, atque 1 intenfius nunc remiílius affligentem. | Dolor vero ifte intra quinque vel fex menfes, nonobítante variorum remediorum, purgantium et cuporiítorum ufu, fenfim adeo increvir, ec auctus e(t, ut fae- pe aeger prae illius acerbicate totas noctes ejulare cogeretur, fermeque in convulfiones incideret. | In. hoc itaque miferabi- li ftatu omnia, quaecunque liberalium hominum mifericor- dia fuppedicavir, irrica ac inefficacia plane deprehendens meum confilium imploravic, fuamque, qua mifere corquebatur; Car- dialgiam ita expof(üic, ut dicerec, fibi aliquid praecordia fbbin- de per longum tempus, inprimis aütem noctu, dum ventricu- lus effet jejunus, ineffabili cum cruciatu ita mordere et lanci- narc, ut quo fe verteret, plane nefciret; hinc appetitu uccun- que adhuc integro manente fenfim emaciatus, enixe a me pe- tiic, obíecravic, ut vehemens quoddam emeticum fibi ordina- rem , cujus ope lancinans illa tam horrendorum cruciatuum cauía loco moveri, vel deftrui plane poffet. — Utut igitur ho- minem fatis adhuc robuttum, omnique febre immunem no- tarem , ac nullum prorfus tumoris vel inflammationis vefti- gium in regione ftomachi deprehenderem , non tamen ni Ícquentem potiunculam emeticam, fub ordinaria dofi primum erdinavi , vifurus quam illa operationem pracíticura foret: x. OxJ- De Cavdialgia Hirudinofa, 61 Oxyfacchar. emet... Dan, Ludos. 8p. Aqu. Gremin. — nam. Syrup. Cori. Zur. aa sj, ZMifc. detur. ad cvitr. pro dofi matutina. Hocremedium cum poftridie affumpfiffet, ac in- tra trihorii fpatium nullum plane effectum ex illo fen(ifict, protinus ad me excurrit, cruciatus fuos indefinentes cum ina- ni vomendi defiderio enarrat, fortiusque longe purgans fibi or- dinandum expoftulat. Iraque vermes in ftomacho quosdam la- tentes fufpicans, prece defperantis fere hominis vi&tus fequentem pulverem emeticum mox affumendum pracfcripfi Dg. Crem, "ri oj. Mercur. dulc.opt. 9B.Salis juniper. gran. v 1. ri. emet. gr. iB. OL. füillat. Mac. gutt. ij. Mifc. f. Pulv. fubt. D. Ad chart. cum bauflu alicujus jufculi deglutiendus. Dum in Officina hinc Pharmaceutica cflet, pulveris hujus praeparationem expectans, male habere, humi fefe profternere, ec animo fere dclinque- re coepit, fed hauftis mox a Pharmacopoco exhibiris aliquoc 24. quae Cardiacae officinalis cochlearibus ad fe rediens, magno cum angore copiam materiae pituitofo - mucofae cum fangui- nis floridi ac finceri libra propemodum integra, utet £Zirui- me adhuc tantillum vivente, in confpe&u Pharmacopoei, ali- quot conatibus evomuit, ac ftatim melius habuit, domumque una cum Ca/diaco, et praeparato Pulvere emetico repetiit, quem dein non obítante prioris operatione deglutiit, unde plu- res adhuc magna cum vehementia vomitus fubfequuti fuerunt, quibus non folum mucum , bilem, fanguinem et juscula haufta, fed quatuor adhuc ZZirudines alias excrevit, quarum maxima indicis digiti craffiiem propemodum aequarvit , longitudinem vero füperavit , reliquaetantillum minores, omnes vero fangui- nc € venis ftomachicis fucto turgidie fuerunt. A quibus ver- mibus liberatus aeger omnem mox ftomachi rofionem et Car- dialgiam amifit, fibique in integrum reítitutus eft vilüs, exce- pra membrorum laífitudine, viriumque imbecillitate, quas ta- men poftea fübminiftraco hinc inde meliorum ciborum ufü paulatim integras recuperavit, atque hauíto fimul per plures - dies Herbarum. traumaticarum Infufo laceratas in. (tomacho H 3 vcnas x* X 62 - . - Obfervatio X XV. | venas confolidavit , ita ut ab eo tempore in hunc usque diem incolumis vixerit, vivatque etiamnum, bonum quotidie victum laborando fibi conquirens. Si quaeratur nunc, unde talia in ventriculum hominis animalia provenerint ? refpondere licc- bit, ea adhuc minutiífima, atque vix fuis ex ovulis egreffa et . vivificata, aetate praecedentis anni, dum fcabiofus acger in iti- nere Badenfi maxime fitiviffet , cum aquis rivulorum avide hauftis procul dubio fuiffe deglutita, hincque fenfim impetrato nutrimento eam, quam habuerunt molem, adquifiviífe, Neque vero hoc quid novi eít, talia in corpus aut ven- triculum hominis infz&a repere vel deglutiri, quae perpe- ram a ülllis credica fuerunt € putredine gigni. Habentur enim exempla eorum, qui minusculas lacertas, ranas, ferpen- tes vel incauti cum aquis impuris ingurgicarunc, vel in pratis forían aperto ore dorinientes, dum ingrederentur, nefcii de. glutiverunt. Ira Rufticus quidam e vicinae Suntgoviae pago Blopsheim d. ;o. Februar. Ann. 1714. me convenit, anxie pe- . tens,ut Chirurgum indicare exp qui fibi ventriculum in- cidendo aperiret; animalque, a quo jam ultra quinquennium immaniter excruciatus fuiffet, eximerec, candemque vulnus dex- tre confolidare fciret,. Iaterrogatus itaque, quale in ftomacho animal fe circumferre credat, quomodoque ab co aflligatur ? Reípondit, fe ante quinque annos Brifaco poft praeítitas ope- ras tributarias domum revertentem , intempefta nocte fitibun- durn in fylva quadam paludofam, | quam forte invenerat, a- quam pileo fuo exceptam bibiffe, atque inter hauriendum ani- madvertifle, fimul quid molle, lubricum, atque laeve per gu- lam defcendiffe , ac ab eo tempore moleftum quendam corpo- ris alicujus mocum in fuo ftomacho percepiffe, unde ftatim con- cludebat, fe cum illo aquae hauftu fimul ranulam vel fimile aliud infc&tum deglütiffe. Dixit etiam, fe poftea majóremzci- borum appetitum impetraffe, acque poft ingefta alimenta mo- leítiam quandam vellicationis, velut ab animali vivo forbil- lante concingentis , perpetim fenfi(Ie, imo faepius fimul e - inítar De cardialoia Flirudinofa. — - 63 inflar ranae alicujus coaxantis audiviffe, Cum vcro molcftia illa m lum augeretur, ipfumque homo animal etiam Kreis c e e reddi animadverterct,ad Medicos, Medi- caftros , Agyrtas; Carnifices et circumforaneos fe confugiffe, ab iisque juxta plura alia medicamenta plus quam quinquaginta vehementia cathartica ec eretica fumpfiffe, retulit, nullo camen unquam fübfequuto levamine , hancque caufam effe, ob quam nunc ad auferendos , quos tolerare amplius nefciat, crucia- tus immanes excifionem rei moleftantis,. qualiscunque demum eventus fübíequuturus fic; defideret, | Quibusauditis commen- fales meos Dnn. Jobannem Beckium, "Ihbuno - Bernenfém, Job. Baptiflam a Planta, Engadina- Rbaetum , Job. FJenrvicum EHer- mannum, Bienna- Flelvetium, et Job. Rodoiphum Lavaterum, Jigurino- FTeivetium, nunc Medicinae Doctores, accederejultli, qui cum homine per aliquot horas converfarentur, cibum po- tumque offerrent, hincque ad fymptomata, quibus forfan a£- fligeretur, probe attenderent.. Rctulerunt hi poftca, fc, dum ru- fticus comedifIer, non folum abruptum quendam fonitum, in- ftar ranae cujusdam coaxantis, in ipfius ventre audivi(fe, fed ec applicatis firmiter ftomachi regioni manibus , craffum quod. dam: corpus, pugni magnitudine, aliqualiter fefc movens, de- prehendiffe, ficque perfuafos fere effe, ingens quoddam animal minis ventriculum occupare , a cujus motu tantopere ex- cruciaretur ,. tamque horrendas.apxictates , quemadmodum ipfi viderunt, pateretur. Quibus omnibus ad animum revo- catis promi(i ruftico, me praeftantem quendam Chirurgum quaeficurum, cumque co de ejusmodi operatione infolita colla- gurum tandemque refponfum intra aliquot hebdomadarum fpa tiumipfi ad me redire jufIo. indicaturum effe. Sed rufticus tum domum reyer(us paucis poft diebus Tertiana Febri corre. prus fuit, qua in Hecticam brevi convería tandem paulatim confumtus interiit , poftquam ante obitum ingentem copiam materiae ranarum fpermati haud abfimilis fluidiorem per plures dies alvo. excreverit. | OBSER. (à .—— — Obfervatio XXL. OBSERVATIO XXVI. Dn. D. Theodori Zuingeri, De Variis Infedis per V'omitum esecrelis a evirgine quadam fafcinata. Raecedens Obfervatio memoriam refricat curiofi alicujus P cafus, qui Virgini Burgundae ante complures annos obci- git, mecumque ab Excellentiffimo Sereniffimi Ducis Montbcl- gardenfis Archiatro, Dn, D. Leopoldo Emanuele Binningero, communicatus eft, fequentem in modum defcriptus : P, "ge quaedam, inquic, egregia e Comitatu. Burgundiae , annorum octodecim, perquam honeftis nata Parentibus, anno 1587. va- ris iisque rariffimis corripi et affligi coepit fymptomatibus: primo enim per biennium integrum indefinenter greffa eft. ec obambulavit, nunquam vel rariffime fedens; atque eodem fi- mul cempore quindecim hebdomadas planeinfomnes traduxit. Men(truis naturaliter habentibus multotiese fincipite ipfius fini- ftro per vaforum oscula £anía exfudabat fanguinis quantilass ut inde capitia tria quatuorve brevi imbuerentur vel hume&a- rentur tota. Sed ecipfius Nares, Oculi atque Mammillae fac- pius amplos fuderunt puri fanguinis rivulos, idque. in pracfen- tia 4nnae /Mattbiot, quae Matri aegrotantis adítiterat, Lectoin- cumbens indufja faperindufiaque fua quatuor. di(tin&tis vicibus fudore fanguineo cota cruentavit, prima quidem vice ab iliis vel lumbis fuperiora verfus, coram Claudia Choullot, /Margarefa Guarand, Claudia Tarciis,alisque, ^ Dieveneris, biduo ante Palmarum Dominicam anni 1688. aegrotae Dr. Pater cum duobus Capucinis et loci Parocho, frigida admodum tempefta- te foco aílidens, in conclave contiguum fübico vocatus AEgram invenit humi jacentem atque fyncopricam : ofteníae vero cum ipfi fuerunt ab alia Filiarum fuarum feptem in* gentes DeVariis Infedtis pey tpomitum excretis a virgine quadam. eg gences Formicae, aquae in vitro innatantes, vivae adhuc, at- que momento ante ejus acceffum ab AEgra per vomitum re- jedae : Sufcitara hinc et ad fe rediens illa triginta rurfus alias formicas, partim vivas, partim mortuas, diro vomeadi conatu excrevit, in priftinum dein lapfa animi deliquium, omni fenfu motuque privata , confpicientibus id fupra didis Capucinis, ac nominatim Rev. Patre Lazaro, locique Pawocho. | Sanguinem dein etiam fincerum mulcoties parva quantiate evomuit, — Coemiterium aliquando vicinum per- means, poft anxias praecordiorum oppreffiones rofionesque, ac (ubfequentem brevi Liquoris «viridis fenacisque vomitum, AMajalem quoque /carabaeum, vivum et caudatum , fuperiora veríus , galli gailinacei ad inítar; recurvata cauda , quem dein, excepit novae materiae viridis copiofa vomitio, ^ Intcerjedto . poftmodum aliquo temporis intervallo, praeviis infoliris exa- gitationibus , anxietatibus et corporis je&tigationibus, iterata rur» fus vice /al[fas evomuic pilofas varii coloris, pro crinibus hu» manis habitas, conglomeratas, thalerumque imperialem am- bitu fuo ferme aequantes, quemlibet vomitum fequente S5n- cope per dimidiam horam durante; q dmodumrzeftes ocu iti fuerunt omnes, qui in vicinia habirarunt, non fecus atque &vrozrrs multoties Rev. Pat. Antbidides; Copucinus. -. 1n Hor- to dein etiam Parentis fui miferanda baec virgo coram adítan- tibus multis amicis ultra centum Scolopendrulas five vvermes auriculares, £yrenmitdeU evomuit, plerosque viventes; -ver- mis autem calis Znfe&hum efl femunciam longum, fex: pedibus do- natum , fronte-bicorni , cauda furcata , coloris fusci ,alacre, mu- ros inbabitans vveteres , vel etiam inter. lionum ef corticem ar- borum nidulans, auribus, aliisque corporis bumani partibus acri fua puntfura [aee infefftum. ^ Alia vice noftra AEgrotaos Lima- cem oryfeum vivüm ec fumme agilem in plurium confpeu evomuit. — Aliquando etiam polt apxiecates atrociífimas, im- manesque vomituriendi conatus, Ranam excrevit «vivam, per cubile alacriter falantem, ec latebras quaerentem, quam AE- -Obferv. Acad. N. C. Cent. V1]. 1 | grotas £6 Obfervatio. X XPT. otac Parens forcipe prehenfam igne cremavit, cujus rei te- (tes fuerunt Claudia Tarciis ex obanua Texíoris Uxor. . Alia iterum vice Z4raneam coram Rev, pagi vicini Parocho evo- muit fimiliter viventem .: et non diu poft in praefentia C/auZii annot aliamrurfus Zraneam vivam , praecedenti fere fimi. lem, fed pluribus longe pedibus dotatam , vomitu admodum iolefto rejecit. —Znfedium porro migrüm , fcarabaci cornuti ma- joris ad. inftar, dorfo ver(us caudam «epreílo et cavo, evomuit, vivens, vegetum: er alacre, caput hinc inde fle&ters, quod mul- ds coram (pectantibus menfac impofitum atque patina ftan- rica contectum nihilominus brevi difparuiz, | Paulo poft haec iteratis denuo voroitibus plura «vivi fulpburis frufta , qualia db. Aroroatopolis vendi folent, non fine magno cruciatu ex- - €revit, quae prunis injecta. tetrum odorem fparferunt.. — Alio rürfus tempore AEgra Patri fuo Montbelgardo revertenti ob- viam una cum forore vadens, baud longe a pago fuo paraljti- cà utroque crure fubito reddita eft : adítans foror infolia phae- nomeni- caufam. exploratura miferrimam confpicit AEgram a fümmis femoribus inferiora verfus AEtbiopica prorfus nigredi- ne confpurcatam. : quae tamen , cum illa ab accitis inte- tea duobus viris. domum effec delata, aeque ac ipfa virium refo- lutio paulatim evanuit, . Simile quid ipfi contigit tempore mefífis anni 1689. Mefforibus adítantibusin agro paterno, dum momento temporis brachium ejus finiftrum ab axilla ad extre- mos usque digitos nigerrimo colore absque fenfu: e£ motu foeda- rum plusquam duodecim períonae confpexerunt attonitae 5 quod etiam. phaenomenon clapío trihorii fpacio per fe icerum difparuit. Poft diros poftca. excernendi conatus Mater ex il- fius alvo excraxic crines equitios , funis ad inftar poliicem craf- fitie aequantis,. pedeque Gallico longioris, arde conyolutos, quorum extremitadi. Lacería adhacfit magna, longa et vivax, uam per cubiculum. veloci curfu reptantem forcipe prehen- dic; operculoque contexit. Parens, brevi tamen, non fecus at- que fupra didum. fcarabaciforme. animalculum difparens , eujus De Variis Infelis por vomitum excretis acvirzine quadam. y jus rei teftes quoque oculati fuerunt quam plurimi, Ulti- e Gl dx tiov tiem CP ed Pafcbaliz, ut et. Fratris "Marci, Capucinorum , aliorumque miferam confolantium , il- la Sefas porcinas, centum fafciculis, quales fibi comparant Su- tores, vix confumendas, cantis cum vomendi nifibus excrevit, utei continendae quatuor vix fuffic dítantes viri, imo haud fuffeciffent, nifi folita poft quemlibet vomitum Lipotbymia cum feofuum privatione acceffiffe, Tempore meflis anni 1690. il. la denuo in aedibus patris alicujus, inftar, humi- proftrata fuit , oZoremque fulpbureum usque adeo ferrum de (e fpar(ic, utilli ferendo impares exierint adítantes omnes. Tan- dem fab finem ejusdem anni 1690. toto corpore incumuit mi- fella, hydropicaque fic facta, paulo poft fatis conceffic; cujus ein foror mihi retulit, ex efu pomi, e fufpe&ta quadam per- fona oblati, lernam illam malorum originem traxiífc, cum ab €o mox temporc AEgrota male habere coeperit. OBSERFATIO XXVII, ^ Dn. D. Theodori Zuingeri, Spasmo periodico Afufculorum Cer-vicis; | ecd infoliti cujusdam in brachio doloris, cum Spasmo conico conjuncti , ejusque curationis miraculofae, retuli in Theatro mco Bofanico pag. 991: Accidit hinc, ut /Vegotia- tor quidam Sanoallenfis , noftratesheic Nundinas O&obri men- fe anni 1712. frequentans me conveniret , Medicum confilium auxiliumque follicitaturus adverfus fipgularem affectum mor. bo(üm, quem non fine magno cruciatu per aliquot jam annos pati coactus fuic. Narravit autem mihi , fibi quotidie fere, nuac maturius nunc fero magis ; hora videlicec quinta, fexta aut feptima matutipa , cervicis mufculos fpasmodice tendi, magnoque cum dolore per duas aut tres horas adco teníos ond l1 inanec- ooo Olfervalio XXVI. manere, ut caput neutiquam flectere poffit , fubindeque prae nimio: cruciatu propemodum in Lipothymiam labatur: inter- dum etiam in prandio vel coena cundem Spasmum ex improvi- fo. tanta cum violentia accedere et sffligere , ut oculos claudere, os fpasmodice claufüm tenere, dentesque ad fe invicem valide apptimere neceffe habeat ,, quamdiu fpasmus duret, ac ita pi- hil plane ori ingerere, comedere et deglutire poffe. — Durare aucem retulit hos cruciatus in quolibet paroxysmo ultra duas utplurimum horas, rarius vero ad tres extendi ceffareque dein vel fubito vel paulatim, atque hinc ftatim fuis. iterum muniis fine ulteriore impedimento vacare poíle, Praeter hoc incom- modum dicit toto fe corpore bene valere, fanguineum quip- pe, habituque corporis &wzexe praeditum, — Impediri autem abiíto malo interdum quoque inter peregrinandum ; dum ac- cedente fpasmo atque dolore ex equo defcendere , ac in obvio: quovis prato, vel fylva: fub. arbore aliqua decumbere , quieto. Que corpore finem paroxysmi expectare cogatur. . Contra hunc proin. morbum remedia quamplurima an£ispasttodica , a variis Medicis ordinata, interna externaque im ufüm quam di- ligentiffime ait fe vocaffe, Thermas Fabarienfes Rbaeticas pe- netrantiffimas et faluberrimas, ex ipfa fcaturigine bibifIe, earum fimul flillicidio quotidie in locum affe&um per horae fpatium admiflo: purgantia affumpfiffe crebra, pul'veres , pilulas, e[- fentia s , tinduras, potiones, infufa, deco, niervina atque ce-— balica fingula, fpe falutarisoperationis avide deglutivi(Ie; o/eí5; Jpiritibus ,balfamis , unguentis difcutientibus, anodynis, re[ol-ven- Éibus, cervicem illinivifle, foviffe, emplzffra diffipantia , parego- rica adplicuiffe, et nefcio: quaealia infticüiffe ut a tam molefto liberaretur affectu, fed nullum plane effeQtum ab illis omnibus falutarem expertum fuifie, quin potius, cruciatus illos auctos magis, quam minutos eílc;. feque adco pejora indies metuere, ac eapropter efficaciora longe meicamina tam: prophbyladica, quam curativa exoptare, defiderare. Exa- b us di L c . De Spasmo periodico AMufculorum Cervvicis. — £9 .. -Examinato proinfingulari hoc Affe&u convul(ivo perio- dico, confideratisque omnibus illius circumftantiis, mihi ima- ginatus fui, lympham quandam vifcidam inter tendines muícu- lorum temporalium efIe depofitam, camque per periodos fere quocidianas in motum cieri , hinc inftar fermenti cujusdam tur- gefcere,tendines praedictos expandere, atque fic mufculos cer- vicis fÍpasmodice conftringere , cenfosque fervare tamdiu , do- nec orgasmus ille ceffaverir, ac cendines. prius expanfi fuo na- .turali cono reftitutifin. — Conclufi hinc, fequentem medendi methodum hoc auni tempore convenientem, forfanque effe- .€&um haud contemnendum praeftituram effe : in qua primum hasce Pilulas purgantes mane jejuno ftomacho deglutiendas fuafi, ad lympham illam morbificam, quantum poflibile, refol- vendam ac diffipandam : y, /44aff, Pilul. e Succin. Craton. «vel "Marocoflin.aj.Cinnab. 6n. reif "vel Mercur. dulc. opé. 9B. /Ma- gifter. falapp. or. iij. 01, flillat. Rorismar. q.5 Mifc. f. Pilulae ttm. 1$. Inauraf.capiantur pro dofe, — Poft haíce autem Pilulas fequens $a] «volat. oleofum diligenter affuroendum confului : Ae T inifur. Cafl. cum Spir. Sal. armon. par. sif. Guttar. "Angli- . car, Süp- Mifc. d. a4 Vitr. aig 9. 4c y. capiantur 20, tel 25. guttae cum 294 fl. Til. et Poeon.. foperhauriendo ali- quot catillos Znfufi Fferbar, fequent. v. Fol. Tbee optim. &ijj. Betonic. Sip. /AMelifs, Cbamaedr. aa. 2j. Flor. Antb.Primul, "yer. SSal'v. aa. 8B. Incis. mifc. d. ad Scat. Dumautem haec intus ufur- .pantur, extus quoque fequentem Pul-vereg fümalem cum fru- ..&u ufurpari poffe cenfui: g, Radic, [reos fior.. Folior. Solani -baccif. aa. 3B. Fol. AHeliff. oripan, Puleg, Flor. Chbamom. Sambuc. 44. Sij. Thur. ma[cul. Storac.' calam. Succin. flav. Rafur. Lion. Juniper. aa. 3B. Semin, Foenic.Carr. 44. Sif. M.f. Pulv.oroff.d. a4 c4í. Hine m. ac v, aliquid prunis injiciatur, uc fumusexcite- tur, quo dein imbuta lintea calide. cervici applicentur, prius admodum fricatae ; defüper ulterius imponendo pellem cati fylveftris. Hisce remediis per aliquot dies in ufum vocatis re- culit aeger , in codem femper ftatu fnos. dolores verfari, cos I 5 quo- 70 | Obfervalio. XXP1I. gh TEM quotidie mane citra ullam a praefcriptorum ufu factam muta- tionem recurriffe, atque bihorii circiter fpatio duraffe: hoc ta- men non obítante juífi virum bono effe animo , remedio- fumque ufum pertinaciter ac diutíno temporis fpacio con-«- tínuare, tandemque fuücceffum meliorem fperare; quaefitus in- terca fimul, num etiam fumo Tabaci fügendo hactenus indulíe- tit? refpondit, fe rarifime, nec nifiin juventute eo ufum fuiffe, etjam ultra viginti annos ab eo prorfus abhorruiffe; dixi hinc, forían illum fore tantae aegricudinis remedium, fi fugere nunc iterum tentaret, ut autem canto mclius id poffec, fequentium fpecierum mi(celam ordinavi, quae gratum magis fumum red- ' deret e fiftula Tabaccaria fugendum : z.. Folior. Tabac. opí. 3j. Betonic. Sal-v. /Major. AMeli[:. origan. aa. 1j. Semin. Foe- nic. Coriandr. aa. sii. Cinam. opt. Vuc. /Mofch. aa, Bii], In- cif. ef contus. oroffo modo d. &d Scatul, — Hiscefpeciebus itaque meo confilio fiftulam implevit, accendit, fumum fuxit, ejus- que mirandam brevi operationem in pracíentia amicorum, quos inter etiam Praefedus Nofodochii noflri fuit, expertus eft; nondum enim integram fugendo fiftulam abíolverat, cum veluti fragor aliquis quinquies aut pluries in mufculis cervicis excicarecur ( e8 fat etfídbe mabl ín Dem 9vaden ftat ac pot obtt acftadit) candemque calidus quidam vapor fivc licus fenfibiliter a cervice fecundum vertebrarum du&tum in- feriora verfus defcenderet, atque in dorfi vel lumborum fine quafiexfpiraret, Ab hoc itaque cemporis momento «xenfio il- : ]a dolorifico - fpasmodica non amplius rediit; magno cum ac- grotantis gaudio, qui tamen remediorum praefcriptorum ufum deinceps adhuc aliquamdiu continuavit, et ad huncusque diem a cruciatibus ejusmodi molcítiffimis »liber per Dei gratiam manfit. : s ; OBSER. * Heicrania chronica euporiflo remedio tandem curata. Obfercvatio X XPIHE. De Hemicrania chronica 65. — ax St tie OBSERFATIO XXVIII, | . Dn. D. Theodori Zuingeri. (Hi uBRRRILLNELS a Uvenis anrium aetatis 27. [ g , rico-fanguineus, multis itineribus fatigatus , aéris ec cempeffatum varíaruar injuriis femper expofitus, randem fub finem anni t714. gravem capitis dolorem , finiltrum cranii latus in regione (incipitis maxime occupantem, quem ZZemicraniae nomune exprimere Medici alias folent, adquifivit, continue duranten, et per vices, praeprimis ingruente pluviofa tempeftate, aéreque craífiore evadecte , adeo faevientem , ut pene in convulfiohes incideret. Ad prefligandum iraque hunc dolorem tam pertinacem ec acerbum, ab incraffata ftagnanteque acri lympha oriricredifum,. plurima juvenis medicamina, interna externaque adhibuir pzr- ganíia ec alteranfia, vefolventia , difcutientia atque 45nodyna, non. omi(Iis quoque -veficatoriis , fed fine ullo notabili effe&u, nifi quod interdum dolores. nonnihil mitiores evaderent. Tan- dem cum propemodum de falute fua füb aeftatis An, 1715; indie delberact et ex Medicorum confilio fefe ad iter in Te; . mas Rbaetiae Fabarias accingeret , 74qu45 ibidem minerales caleníes bibiturus , Embrocationisque efte&um in Capite fuo ex. percurus ,, Amicus forte ipfum vifitatum accedens remedium proponit a me fübinde non fine felici fucceffu in Cephalalgia praefcriptum , vidclicet intus quidem fequentem Pulyerem mane ac vefperi cum Znfufo foliorum "Thee per aliquot hebdo- madas fumendum * p. Specif. cepbal. /Micbael. sip. Pul, bezoard. Senn. Sip. Ambr. gry[ 3B.Nacch. alb. Vitr. niat. ag. sa. AL. f. dil ioos drvidendus im Vo. dos, aequ. ad CDartam, Extus vero Seminis Foeniculi accenfi fumum c fiflula, Tabac; inftar , quotidie fügendum fuafi. Cum aucem aeger ab inter- nis remediis, quorum copiam fruftra jam fümpferat , abhor- | : rerer, reret, folum tentare fumum geftit. . Statim proin Semez illud fibí adporari curavit, fiftulam implevit , fumigavit, atque ex prima fiftula fenfim exhaufta levamen aliquod doloris perce- pit; continuans itaque calem Fumifuclionem quotidie ad plu- res fiítulas, intra tridui fpatium ab omai dolore perfedte libe- ratus fuic, remediumque hoc euporiffon pracfervacionis gratia Wncodne repetiit, ac poftea nihilominus, me quoque con- ultore , ad Thermas FabarienJes fcfe contulit , eas felici cum fucceffu potavit , indeque ad hunc usque diem benedicente N mine Divino fanus et incolumis permanfit. ! OBSERPATIO XXPE ^ot 3s: D. Dv. Theodori Zuingeri. De dos Partu odimefiri monftrofo. | Ulier ruftica in agro Bafilienfi, quadragefimum aetatis an- M num fupergrefía, ftacurae mediocris, robu(ta tamen, et habitu corporis éwszjxo praedita, vi&tui laboribusque duris pro vitae conditione affueta , nonnullorum liberorum mater; meníe Majo anni 1 707. de novo gravida redditur, in quo fta- cu etfi a violentis fuis operibus non defiíterec,. variisque curis animi premeretur , nihilominus ad feptimum usque menfem im- praegnationis bene valuit. Ineunte autem menfe octavo, vi- delicet Januario Ann. 1708. doloribus frequentibus lumborum et hypogaftrii cenfivis afflida valetudinem fuam quotidie ma- gis debilitatam perfenfic donec tandem d, 21; Januarii Ani 1708. cum quatuor adhuc vel quinque hebdomadae ad legiti mum partus tempus deficerent, dolores ac ni(us parcuriendi (a tis vehementes ip(am invaderent, atque poft cruciatus plurium horarum atroces filiolam mortuam in lucem proferre cogerenr, mori(tro(am plane , et curiofae admodum indaginis, ad quam luftrandam proin, ec anatomico cultro fubjiciendam várii nO- ftrae Artis Myflac excurrerunt , qui fequentia proinin illa nobis- cum , e De Partu oBimefiri monffrofo. 3 cum norarunt, X Magnitudine ante omnia partus ille deprehcn- fus eftfoetui. maturo novimeftri nihilo minor. Filiola fuit fic fatis carnofa, partibus aliquot a naturali forma admodum rece- dens, caput, praeterquam quod jufto effet majus, plane mon- ftrofam fpeciem referebat, dum cerebrum fuis invol jufto craffioribus pia duraque Mepingibus , :durae calvariae bafi, qua os fphaenoideum et hujus vicina jacent , incumbens » fine cranii tegumento füperiore ec laterali, dum haec offa plane dec- rant, nudum pofíteriora verfus propendebat, non aliter ac in cadaveribus, quorum capita manu anatomica cranio funt exuta, De coetero aurem ipfius (übítanciae cerebri acque cerebelli con- ftitutio, non fecus ac nervorum prodeuntium ftrü&tura natura- li proxima apparuit. "|Neque oculi quidoftenderünc vitii, fuis in orbitris naturaliter pofiti, fi excipias fupercilia, quae partim longius abillis aliusque remota, partiminformia ac denfo pilo- rum agmine inítructa fpe&abantur, jGenae praeterea, naíus, labia, sque ipfüm jufti erant decoris, —:Mentum immediate fummo pc&tori aut flerno , aures vero humerorum acromiig committebantur , uc nulla hinc pars colli nomen meruiíIe vide- retur, Spina dorfi, cum digicorum applicatione expenderetur, vitiofe conformata a fingulis adftantium judicabatur, fed quod effet praecife vitium ftru&urae; fola incifionis ope manife(tan- dum erat. Cumigicur dorfi curis, reliquaque involucra usque ad fpinam omnia, cultello effent feparata, mirum contigit vide- re fpcctaculum; etenim poficura totius fpinae dorfi indeab Ac- lante vertebra colli usque ad ultimam invería erac, 'eaque pars, quae in ftatu naturali introrfum fpe&at, convexa illa et offeo- fpongiofa, extrorfum, er -contra proceffus vertebrarüm fpinati, alias extra verfus locati,introrfum omnes fpectabant. — Practer- ca extetior illa fpinae pars, proceffibus aver(a, uti alias in natu« rali ftatu convexa et integra effe con(uevic; heic per medium fiffa, ec fulco vel finu profundo acquabili , per longitudinem fpinae porre&to divifa confpiciebatur. In hoc (inu attera exten- fa erat fpinalis medulla,reliqua fui conftituti ; Bihilanarurare "y Obferw. Acad. VC, Cent, VIL. — K ... «edens, 74 s Obfervaiie X X X. ecedens. Coeterum inco duximus confpiraffe capitis et fpinae dor(i monftrofitatem, quod ficuti cerebri moles nullo prorfus eranio; ita: periade fpinalis medulla nullo exteriora verfus offco tegumeuro effec munita... Quo magis aucem rara ct curiofa e- rat monítroía haec capitis dorfique facies, eo impenfius. mirati fuimus naturae in hoc cafüludibrium, quod cumin di&as par- tes injuriofa fucrit maxime ,. in coeteris ne quidem erraverit. - Se&tionem hanc adminiítravit. ClarifJ. Dn. D. Aicolaus Ritzius, Collegii AAlumnor. apud nos Praepo[ifus , in. praefentia. diverfo- rum. philiatrorum , nimirum D». Chriflopbori Flarderi , Sca- phus. Dn. ]obanu, Georgii. Duwvernoy, Montbelgard. nunc. — "Medicinae: DoGorum ex Pratlicor..— | etiam Zuingeri, Medic, Cand. fili mei p. m. et aliorum, dic 22. Januar. Anni 1708, dic OBSERFATIO XXX, | "*^BDn, D. Theodori Zuingeri, e bus V'eficae vuptura letbali-. Uod Fiippocrafes alicubi , ez poft eum Pradtici fere omnes ,pronunciarunt ,. homines vef(ica fauciatos plerunque: mori, illud (equens. maxime obíervatio et hiftoria: monftrabir. Ju- venis Vir, N.annum aetatis vigefimum o&avum.modo egref- fus, Argentinenfis patria, athletico corporis. habitu, firmaque valetudine gaudens, arti: conficiendorum globulorum addi&tus, Calendis Martii Ann. 1710. fub vefperam, cum jam nodis im- pendebant.tenebrae , duobus cum fodalibus per plateas urbis.no- ftrae Bafilicafis domum properans, fatali fibi ac improvifo cafu Hypogaítrii regionem in trunci arboris, ante portas aedium a eive quodam expofiti prominentem acutumque ramum. valido iu. potenter. illific,, unde primum: atroces perfenfic dolores, - ancntisque coníternatione affligebatur,. tum er Lipothymiam epo dont a binis fodalibus domum. portari lectoque immir- wdebucris — Hcie vero. dum locum acceptae contufionis in *í*u tA C4 43V. oS) axi riooeoc s ; p fpi- — De F'eficae vuptura lethali. 7$ ordinavit, ex Z4qu, Borr afin. fl. A4cac. Plantagin. Ulmar. Syrup. fl. T unic. Confell. Alk- compl.&nio diapboret, ex Corall. ppt. com- pofitam: extus vero facculum ex Herbis Artemis. Abfyntb. A- brofon. Betonic. Fed, terr. «atelifT. Scord. Sanicul. Alchymill. ecc, concinnatum , vinoque incoctum facpius hypogaf(trii regioni dolenti calide fatis imponendum confüluit ; infuperque 15. maie euporiflo domcítico e jusculo Carn. probe falito , cum accedenri Medico refertur , aegrorantem nocle praeterita in codem ftatu manfiffe, fi non in pejus lapfum, ac fomno cre- pulfuque non folum debili, fed etiam celeri ac frequenti: Uri- nas inde ab acceptae contufionis momento nullas planeexcre. vit, imo nec reddendi ftimulum habuit , alvina autem excre. menta ab heíterno clysmate prodierunt fufficienter; hoc ra. men non obítantcabdomen aegri per noctem tumidum valde ac cenfum cvaíit, cum faciei maximo pallore, Quibus inccl- 2 pu NE. c^ Obfersbatio XXX. ED Pul'veres antipyreticos, ex an. diapbor . Corn. Cer-v. pbil. ppl. Ebore ppf. Coral. rubr. ppt. Nitro &iat. compofitos , ad dimidiam drachmam mane ac vefperi, cum infufo berbarum | wulnerar. Alchymill. Aríemis. Sanicul, Pyrolae, /Millefol. vir- gae aur. "vincae percvinc. ^ Florum vofar. vubr. et Tuffilae. invicem incif.. ac mixt. exhibere juffit ; praecereaque ex intermif- fo urinae profluvio veficam vulneratam haud vana rationc eonjiciens fuafic, uc chirurgus advocaretur , qui catheterce in veficam demiffo. exploraret, annon quid urinae effluxurum fi, Tertia die ftatus aegri pejor fuic, febrisaucta, fitis major, vire$ debiliores, appetitus plane abolitus, calores volatici pet corpus crebri;fomnus inquiecus maxime,dolor Hypogaítrii neu- tiquam minutus, urinae per catheterem veficae immi(Ium pro- fluxus nullus; Abdomen interea intumefcere acque cympaniti- dis more extendi pergit ; refpiratio difficilis reddi , ftomachus- que naufeabundus evadereincipit. Unde Medicus jam ex foli- diore conjectura veficae rupturam, eamque funeítam plane et immedicabilem praedicit; ac nihilominus in praefcripcorum remediorum; praecipue cariacorum , ufu diligenter pergere ju- bet, utut haec omnia impedire haud. potuerint, quo minus fymptomata per horas fere ingravefcerent ,, tumor ac tenífioab- dominis in immenfum augerentur , refpiratio perpetim diffici- lior evaderet, ne guttula quidem ulla urinae unquam per vias ordiparias fuccederet, vomicus candem affump creber at- que iliaca paffio, cum maxima praecordiorum anxietate, mife- rum torquerent , ac eum denique non fine praecedente facie Hippocratica pridie Nonarum Martii Ann, 1710. fexta morbi die c medío collerent.. Hujus itaque mortis caufam veram expifcaturo cadaver apctiendi licentia fuit conceffa 5; Abdomen ejus maxime tumi- dum, et digitorum impreffioni renitens quadantenus , vel cum aliquali renitentia , ac murmure flu&uantium in ipfo aquarum cedens , cum fcalpello perforaffemus , aquofus mox liquor, i- demque foecens, nom fine impetu profilivir, copia profecto qua- De V'eficae ruptura letbali. 2S ui quadraginta libras excedente; aperto hinc ventre infimo, aquis- que ejus penitus evacuatis, omentum , inteftina, mefencerium, ipíumque etiam ftomachum livido vel coeruleo-nigricante co- lore tincta, adeoque gangraenata et fiderata conípicicbamus, cum venis ubique cumidis apparentibus: canalis inteftinorum flaccidus ec omni materia vacuus extitit; hinc nulli dubitavimus, molem et acrimoniam obfícoeni liquoris urinofi, in abdomine collecti ac fluctuantis mala illa produxi(Ie , imo per inflamma- tionem incce(ítinorum caufam iliaci affeQtus fimulextitiffz, —He- par interim , lienem, ac renes. in naturali ftatu exiítere depre- hendimus: veficam autem: magno hiatu in dextro fundi latere disruptam vidimus, cujus vulnus, quinque transverfos digitos longum , labia habuit tumida valde, ec craffitie fua digitum minorem aequantia, maxime gangraenata ; per illud hinc nom folum urina, tempore acceptae contufionis, copiofe in ve(ica praeíens, fed et quaecunque deinceps adhuc e renibus defluxe- rat, in abdominis cavum emittebatur, ut mirum amplius non fuerit, cur nulla pez catheterem veficae immiífum prodierit, Cognita fic mortis caufa ad aliorum vifcerum explorationem non acceflimus. Adfuerunt autem huic fectioni, in aedibus Dn. Fienrici Leobardi, civis. noftratis, inftizutae, Filius. meus. Job. Rudolphus Zuingerus, Med. Dot. et Profeff. Dn. Joh. Georgius Du Vernoy, Medic. Do. atque nunc Profeffor Extraordinar, T ubingenf. Dn. Abrabamus Flugoninus,Viviaco- Bernen(is, Dn. : Flenr. de Coppet, Ebroduno- Bernenfis , Medicinae Candidati, I Dn. Paulus Sporlinus, Chirurgus, multique alii. OBSERVATIO XXXI. Ds. D. Theodori Zuingeri, De Duplici Pollice Infantis recens nati. et. altero: eorum: feliciter extirpato. Ccidit füb finem Abni 1712. ut Matrona quaedam honc- ftiffima undecimo partu, eoque haud difficili, hic Bafileae ! K 5 filio- 78 Obfer»vatio XXXT. filiolumbene valentem, vivum acvegetum in lucem ederet, nulla per totum corpufculum labe maculatum, fi manus finiftrae cx- cipias pollicem, quem duplicem habebat, utrumque perfectum, optime formatum , ungue, tendinibus, mufículis arciculisque dotatum, fle&tendique potentia praeditum, dum uterque fuis in articulis commodiflime fine impedimento moveri poterat. Ambo iíti pollices eranc ejusdem longitudinis , figurae et ma- guitudinis naturalis, uniti fibi invicem usque ad extremum asrticulum, ubi dividi coeperunt. —Officulis duobus interim pollex uterque erat inftructus, quorum pofteriora unoinvolu- cro cutaneo fueruncincluía ; anteriora vero, utpote a fe invi- cem disjun&a, fuis quaelibet involucris peculiaribus , ficut ec unguibus pollebant. — Phaenemenon curiofam et oppido ra- rum quod fi Parentes ita relinquere voluiffent , nullum prors fus incommodum filiolo unquam parere poffe vifum fuifiec, quin forfan alii do anfam praebere potuiffer, ^ Mater ia- cerim Medico referebac, fe medio geítaci foecus temporcemen- | dicantem quendam ante portam aedium fuarum ex improvifo fpectaííe, manum duplici polliceornatam monítrantem , in- deque fe horrorem corpus pervadentem ipfignem percepiffe, atque faepius poftea hac dere cogitafíes ut fic unice huic hor- rori atque perverfae hinc imaginarioni pollicem filioli fui -du- plicem adícribendum effe crederet. Hanc igitur monfílrofica- cem in fuo infante ferre vel confpicere femper neíciens atque nolens, una cum marito fuo anxie confilium noftrum Cbirur- gique peritiffimi, Dn. Chriflophori Epifcopii , Senatoris Bafil. prudenti[s. expetiit, enixeque rogavit, utfüperfluus pollex qua- cunque demum fecura innocentique methodo et Operationc auferretur. Diu itaque cum nóbifcum confideraff: tdigirum monítrofum , praeter Chirurgum füpra nominatum , ctiam Dn. Job. Cafparus Atangold, Aedic. Do&. experientiff. hajus- que frater Jn. Job. J acobus /Mangold, Chirurgus peritiffimus, fimul in confilium adhibiti , infticuta deliberatione feria, user dictorum pollicam , qui ambo promifcuc ufui efle poterant, ; reícin- De Duplici Pollice Infantis recens nati et altero eorum &5c. 79 reícindendus eífet , tandem conclufum fuit, conyenientiorern fore exterioris quam interioris amputationem atque extirpa- tionem, hancque operationem praeferri debere credidimus ejus- dem ablationi, per ligationem inítiturae , qua digitus fenfim m quedemum refcinderetur; hac enim ratione dolores infanti diuturniores crearentur, aptae fatis excitandis convulfionibus ; vcl Epilepticis motibus funeftis. - : Cum itaque Parentes audito. con(ültacionis noftrae con- clufo proni annuiffent, decretum inter. nos fuit , operationem non nifi poft clapfüm aliquot hebdomadaárum fpatium infti- ruendam cílc, quando videlicet Infans a meconio penitus li- beratus per alvinas excretiones erit. Tempore igitur illo ela- pío, pridie operationis fequencem ordipavimus /fixturam an- fifpasmodico - anodynam : &. Aqu. Flor. Til. Calendul. Cay. bentd. flor. omn. at. svi, Syrup. Poton. zp. Syrup, atodyrt; sip- J ulepi rofac. ziti. Lingul. ZAlc-.ppt. Matr. Pell. ppt. Cinnab. án. reGif.aa, B. Ate. detur ad Vitr. ac fingulis: bihoriis soch'eare plenum exhibeatur lambendum, ^ — : . . Poftridie mane, cum filiolus per. noctem prácteritam bene dormiviífet , arque hoc mane comedifli ; uberaque rnaterná - fugendo exhaufiflet , amputatio in Nomine Doroini a Chirur- go praclaudato Dn. Epifcopio-fufcepta , atque juxta-articulum digiti anteriorem feliciter fyringotomi ope peracta fuit. — Ad: compefcendam veto tüm Haemorrhagiam arteriolarum et ve- i nularum cum adhibita ftyptica/plura nihil valerent, candem ar- denté ferro hiantia undiquaque vaícula exuífa fuerhrit; defu- per infperfo tamen adliuc pulvere ftegnotico cum frufto cre- pitus- lupi , ev albumine ovorum ;..tandem his. probe ligaris ulterius linteola, ecofío Flerbarmm cepbalicarum «Dilófó et calenti immetfà, fuerunt applicata, faepiusqueiterata. SEQuen. tibus dein: diebus: cum periculum ulterioris: Haemorrhagiae praeteriílet , vulnus folito more Balfamo-:wulnerario , Empla- fireque conveniente: diligenter. adhibitis deligatum e | duum — go ^. Obfervatio XXXILet XXXIII fpatium quindecim dierum vel cium feptimanarum ad felicem, -. Sco benedicente, confolidationem fuit perductum. : ( Bafilea Auguftam Vindel. d. 29. Mart. An. 1712. miffae.) OBSERVATI|O XXXII. . Dx. D. Michaelis Bernhardi Valentini, | Duo Lienes i» Cane. mafculo. f wUum hoc ipfo, quo jam fcribo , anno 1717. die 4. Mat- tii canem mafculum , crifpis pilis nigricantibus invefticum (etaen 98uttef uc hic loquuntur) in gratiam Auditorum cultro Anatomico fübjicerem , fub abdominis apertione duo feLiencs trudebanr, alter major, alter minor, quorum hic 8. pollices, alter autem quatuor in longitudine habebat, ica tamen, ut prior crena quadam interftin&us ex duobus quafi lobis conflatus vi- deretur. Uterque proprio fibi ramo fplenico gaudebar, qui fua quoque vafa brevia figillatim in ventriculum .difpen(abat, Ambo aurem rami ante ingreífüum in venam portae communi | quodam involucro continebantur. In hoc canc fimiliter lum- -bricus latus in inteftino recto obferyabatur, in hoc brucorum genere haud infrequens. | ' (Giffa Auguflam Vind. d. 3- Zdpr. 1717. mia.) OBSERVATIO XXXIII. . Dn.D. Chriftiani Michaelis Adolphi., De 7* Praeflantiffimo et facile parabili conira calculumremedio, REM Gdituppus tetcibeseccnt cieli merus atquen oyu n :3..4 o7 pu. 3 o dm arabra- va adco praedicetur; facile tamen mulcis aliis (ne quid audacius dicam ) palmam praeripere poteft pulvis teftarum ME u i OBSERPATIO. XXXIF.-.^ T fubtilis faepius a 4f ad 5j. in vehiculo commodo fumtus, quo- niam potentiffime materiam et glaream, ex qua generantur cal- culi, diffolvit, iamque ex cjus ufu multum fabuli cum ucina ex* .. Dn.D. Chriftiani Michaelis Adolphi, . De Inedia nofabili. | Aracelfus, Licetus, Cardanus, Hermolaus Barbarus,Olympio- dorus, Joubertus aliique plures, varia .etincredibilia exem pla corum, qui per plures annos fine ciboet potu vitam traxerunt, referunt, unde ec multi credebant, effe in aére occultum vitae cibum ac nutrimentüm. — Fabnlam fapit, quodFicinus Crollius €t Rondeletius recenfet ide A(tomaribus diólis (populo prope Gangem fluvium habitante) efle cos omnibus deílitutos atque vivere ex folo aére odoreque per nares haufto, Quod hi de h inibus £ aluocleanioxalihine ni «i AETR Mw Nam fimile de Manucodiaca Aldrovandus., de «captis in Gi- manta Aelianus, alii.de chamaelconte fcribunt, |. Ad horum veritatem: inquireedam equidem jam — non. momentum afferam 5 attamen.non ignotum mihi.cít, cos, quibus (anguis valde e(l temperatus, per longum témpus Sapdocr on quamvisnon fine omni alimento., quoniam períuafum mihi habeo, .eíle in .aére humid oddam, quod cum fanguiac : : e vo women communicatur, inflaurans. .: ; riii , Praeter haec quocidie experimur, illos, quifrequenter fpiri- um vini bibunt ant fumant UR inediam per longum ac temporis fpatium poffe perferre," duod de fe ipfo Wilh. Pifo in H:N ufa actiodY. 4: cap. it dence illins ufu per tocum in defectisiter fe nequelaíficüdinem nequefamem per- cepiíTe. - Licet etiam non in ea opinione fim , ac (ihauftus ore tabaci fumus nutriat; fed potiuscum Helmontio intr. de mort. "c Obfervw. Acad. IN. C. Cent. V LI. L - eccaf. e Objervatio. XXXV.et XXXV. occaf. ec B. Ecmüll, fentiam,. illum;hoc iyi Tua narcoticá pr ftare. Norabile diuturnae inediae exemplum in puel- la annorum undecim Silefiaca. ex honoratiori familia nata , ha- bui, Haec pero. menfesnc hilum quidem, per 6. autem roeníes fubfequutos rariffime quoddam, nequc in ea quanticate, quaead vitam füftentandam futficere wocx , afflumfit. Percotum: hoc tempus immota plane ac. mortua quafi in-lc&to procubuit, Caufám ia arfenicum conjiciunt itr fornace cur lignis exerrore €oncrematurm, pro gliribus enceandis ibi poficum, nam et aliae puellae, quaein eodem conclavi erant, idem fere fatum,. Lande vis non adeo diuturnum et grave, fpncexpspiac: E ^ OBSERPATIO "XXXF. i dde D. Chriftiani Micha£lis Adolphi- Singularis Febris. tertianae. 1ypus.. NP Eocanas Quidióv Lipfienfi notavi febrem tertianam quan» j Le aerei typum fervantem. Scilicet Foemiina 26. an; mari sfpong fang i phlegmaticae. is erát comitiota febre: corripitur rertiana per menfem in- tegrutn darante, quae per 4. a q circa medium Martii redit die, per di que fpatiurn faeviic Hoc pracfente anno aut pertacfa, aut curiofitate ducta, nulla adhibuit contra eam rcdiédinr ponte fua cam elap (c pau eisque diebus deferuit, Ex quo! o haüd obfcure intelligicur, miram: effe mo | !; febrium: ut. alioi ità'etiam hoc r in maíliunm naturam, nar LIIS LJ ) Ls » »atiue in confuetudinem. ibi OB$E R PAÁTÀ 10. XXXEI, Dn. D.C Chriftiani Michaels Adolphi « Arias büne e tmm Pathol Wdtonprgorisb ri bug DAP ogi td — (ae do omsibus — - Obfervatio X X XV1L UXXXVIL — $3 inter morbum congruum ar Pincongruum. Nimirum vo- - catur morbus incongruüs , fi vir vel fenex corripitur variolis aut morbillis, fi infans afficitur vigiliis, nimiis aut fluxu hae- morrhoidali &c. utpote qui aetati hüic vix congruunt. Hujus: exernplum obvenit dn ar&iffima: neceílitudine mecum conjuncti filiolo, qui erciua — paifiouibus ec fluxibus primum vexatus eft, cercisque oribus ac ftatis jam per tres annos expcricur eos, Ejus- odi quid ( ut alia.paíTim.nota jam non adducam ) refert Blan- dur de puella menfium fluxum paífa[fecundo a nativitate menfe. vid. Colle&anca med. I. P LI. — peg annorum pPlig.loc X$ICLhgh o 4 ] . OBSE REATIO XXXV1L. Dn. D. Chriftiini Michatlis mMoipbi, - Demira Tdiofyncrafia, UTD Ne: hic mihi. eft. faemina. georg: 40. circiter annorum; .OBSE REATI 5 XXXVII. Da. D. "Chriftiani Michaelis Adolphi. . De filis fic ditti : E a baec slbicamria. lanuginofa, gestes et arborum foadi- ! bus vernali et autumnali TA tempore s rmm P yü- " I $4 --Qbfervatio XXIX... 1 - Phyficis communi affcnfi: dicuntur effe e. nebularurm partibus ébLofis er glatinofs, qiac Blameütoram adinltar coalejcereat, quod me judice conceptu difficile eft. — Obfervanti autem mihi atque ex propinquo examinanti éonflat , haec fila nihil aliud efle, nifi celas parvularum | araneolarum in tefra , agris, pratis. humidioribus; laritanuum. ,. quae vends fupervenienti- bus cuac Mee pEMAEMU. vernali fcilicet aurumnalique, €ompip guntur perducunturque binc indc. ^50 (Lipfa Auguflam Vind. d. 3. Maij "8 6d anui z iz. miffaé-)- 4 ; ieu Anid MALUM IX ON &£üo9s| BuR 2b (Li1,0 — oxMO. aepsiasiio., in " Gi Dn. D. Hieronymi Laubii, inda Lo Donatome abfceju cerebri defunitis ci c Nno 1713. die Aprilis ultimo Nofodochio Status Maritimi Pii toten Andresc Hine unus ex operariis nauticis Re giis , vir procerus et robuftus, febre continua gravibus fym. promatibus ftipata laborabat , quam, diligenti habita aegroti «urá , füperavi 'quidemi Medicina , relida tamen melancholia lis Qui fpeevenience copiofó te dierum: incervallum vero redibat ec-hanc fcenam ter quaterve alternis vicibus ludcbat, doloribus inde ortis mox remittenti- bus, inox 'ingrayefcéntibüs , dónec d..x. Novembr. a.. e/ Apo- ple&ico aeger corriperezur infultu cum fenfuum ac motus abo- - [itione per 3. dies durante, quo temporc ftipicis inftar i lecto jacebat, die quarto, loquela fed vix diftipguenda xim t "Analome ab[ceffu cerebri defuntii. ee bum quidem petiit aeger, fed noa ni(i pauxillum deguftavir, Paralyticus in finitro latere fa&us in dextro ad mortem usque . convellebatur, quae d. t 1. Novembr, circa vesperam ttagoe- diam iftam finivit, mihi vero defidei fionem in caufam affectus hujus non vulgaris per infpe&ionem cadaveris diffedti inquirendi praebuit. Aperto itaque fequenti manc cranio, il- lud pro mole corporis praeter opinionem tenue inveni et fü- turam fagittalem ad nafüm usque excurrentem: vafa durae mc- niagis fanguine turgebanc , inprimis circa finus puftulas quafi Severa rcferebanc — Incifa dura matre circa aurem finiftram puris 3v. ex ipfa cerebri fübítantia effluebant ,. fupra. os petro- fum verfus thalamos nervorum opticorum antea conclufae: re- liqua cerebri omnia, nifi quod va( quaevis valde tumida fan- guine, illacía apparebant. |. Os petrofum a puris ibi per lon- gum fatis tempus detenti acrimonia ir füperficie fua cariofum erat, dura mater aurem cum eodem firmiffime connexa, qui fine dubio locus erat, per quem puscum aure communicatio - nem habuit, et exitu fuo tympanum vcl erofit vcl difrupit, quip pe Am poft mortem in aure finiflra inveniebatur. Pedoris- ct abdominis vifcera inare tunc temporis neclicuit, necne wirst Lirpxd wrcv nescis aee due OBSERFATIO XL. Dx. D. Hieronymi Laubii, iJ Sees cag; S tüMma T GO. Seele. 7 s [Ohannes Meiners, jüvenis carnofus et exterria facie fatis vege- J tus; propter Afthma moleítum et intume(centiam faciei fe- rofam nodu auctam, mane recedentem d. $8. Maj. Anni 1713. opem noftram in Nofodochio publico implóravic, adhibitaque neceffaria medicina, intra breye tempus eousque. reftitutus fibi nobisque videbatur, ut ad officia fua nautica reditum medirare- tur: cum d. 26. Maji circa vesperam paroxyímo: aíthoatico convulfivo fubito corriperetur, quem V. 5, (tatim admini(tra- 2 ; ; si T" E 3 -" Pet di oculi 'ta us Obfer"vátio XLI. — 1a exhibiraque dofis Liqu. C. C. füccin. ec circa vefperam pul. vis nitrofus cinnabarinus datus adeo mitigerunt, ut fequenti mane ridens, quid fibi contigerit, narrare potucrit, et liberum ab omni periculo fe crederet, multo minus mortem inftare, 'quaetamen d.28, Maj. poftquam ludo conorum feu trunculo- rum fe exercuiffet, praevio novo eoque atroci paroxyímo afth- matico, illum e vivis fuftuli Sequenti mane cadaver exami. natum exterius in pedore lividum et coeruleum a (anguine fuffufo caufam fübitanéae mortis monftravit fteatoma (eu tu- morcm dlbum , confiftentiam adipis compa&ti habentem, fter- no, pulmonibus, cordi et vafis appenfis a cofta fecunda ad cor usque connexum, tracheam, aortam vaíaque pulmonum ma- jora circumdantem,ac ad dorfi vertebras usque fe excendeacem, magnitudine caput infantis femeftris aequantem, — Reliqua o- mnia fic faris naturaliter conftituta videbantur, nifiquod crun- Cus venae cavae in abdominc ultra confuetudinem di(tencus c£ amplus apparuerit, — — OBSERVATIO XXXXI, Lad : Dn. D. Hieronymi Laubiüi. ... Nofabilia in anatome bydropici inventa. 4 ^ Eorgius Chriftiani filius, miles gregarius d. 24. Jan. r714- AJ Nolocomium milicarc intravit, qucrelas agens maximas de tumore abdominis dolente, expanfo, duro, vomitu aífum- torum omnium , alvo fumme adítricta, fiti magna, anxietate fumma praecordiorum, quae decubitum aeque ac inceffum et feffionem difficilem reddebat, doloribus juxta longitudinem dorfi ad fcapulas usque urentibus: cujus diri affeQtus initiaela- pfo menfe Decembri fe percepiífe retulit, cum apud Chiliar- cham cohortis fuae excubias agens potu frigido repente fe onc- raffet, remediisidoneis in principio deftitutus miferrimus, quam 1 Noft io co ditus fuir, e ibus ave xi «aT applicitis , cataplafmatibus exterae adhibitis tractabacur, Er in- | um . AVofabilia in.anatome bydropici iuventa. er caffum omnibus datis , cum per os exhibita quaelibet ventricu- lus ftatim rcfpuerer; ; nec 'alvus:clysmata 'adrüitteret, propina« tione Mercurii vivi ad Sij. centabatur , fed nec hac ratione alvus ad officiurà adigi , nec ulla fymptormotum rentiffio procurari: potuit, ita ut doloribusac vigiliis tandem fractus vi morbi füc- cumbens in morte optimum miferiae remedium tandem. in- venerit d;3. Februar.a. e. Poftera die inftituto cadavcris exa- miüe, ex aperto abdomine ferum fubfalfüm limpidum ad 1$ XX. usque et ultra cffluxit: inteftina omnia corrugata erant ec quafi conglutinata, ut fimul fümta vix hepatis magnitudinem ordinariam aequarent , rübicunda valde et inflammata: omen- cum craffum erar, durum, fcirrhofum, quibusdam in locis plus: quam pollicaris craífitiei. ^ Ventriculu$ prae, parvicate vix in confpe&tum venicbat, donec illum, interaneis exetntis, oefopha. i du&um fecuti candem inveniremus, in parictibus fuis cra(- m, fcirrhofurn, vix tre$ digitos tranisverfos recipientem, lieni ac hepau infeparabiliter connexum, ^ Intéftina tenuia exce. mentis liquidioribus infar&ta: colon vero ab initio fuo ad curva- turam usque in hypochondrio finiftro ftercore craffo, nigro, ylecum erat, a curvatura autem ad rectum usque conttactum: dec ct vacaum', ut fnirum amplius nori fuerit, nec clyfteres: afcendere, nec'excremerita defcendere potuiffe, ^ Ti caeco Mercurius vivus ante aliquot dies datus adliuc inventus omnis: in ftercore delieftens; — Diapliragma ad coftam usque tertiam. ram verfus pectus- elevatüm: bilis veficula atro vi(cido liquore turgida: "'Pulmones, hepar, lien pro magnitudine rali fatis laudabiliter conftitutá: Acfenteríum 'et periconeum hinc inde inflammata: in vafis cordismajoribus omnibus poly-- j poly: pi fatis lóngi et. craffí, in ramos proximos arteriarum ec Yenae rum exporre&ti reperiebartur, ^ we A 31717. mifge). (Hafnia Auguflam Find.d; 15, Jn. u3 .. OBSER- 88 ed Obfer"vatio, XXXXIT. OBSERVATIO XXXXIL ^ Dn. D, Jufti Friderici Dillenii, .. Gemellarum partus. —— | (Y emadmodum inter admiranda naturae opera partus hu- Q mani opus admirationc dignilfimume(t; ita contigit A. 1701. Apri menfe, ut Nobilis cujusdam in vicinia degentis eximiae (taturae conjux gravida, poft ingentes circa lumbos et 0s facrum dolores ad crura oedematofa usque pertingentes bi- duo € 'erpeflos , et praemacurum aquarum cítluxum, obítetrice accerfita, pariendi cempus praeter opinionem (qua- tuor enim hebdomades ad iftud (ibi reliquas effe. crediderat) inffare adverterit. — Hinc veris partus doloribus, antea ob in- tempeftivum aquarum effluxum remittentibus, opc medicd« mentorum redinregratis foctus alterutrius pedis digitos pri- TnOréS ex utero matris exerere cocpit, altero pede cancisper ia utero remanente, donec obíletricis manuali opera ec medica- miaum appropriatorum beneficio uterque pes una cum cruri- bus et abdomine axillas tenus in lucem prodiret, —.Hic au- tem cum aqua haereret, nec obftettix manum amplius adhibe- re veller, verira , ne, (i fortius. corpusculum attrahcrer, caput ab eo avulfum in utero, cum maris periculo , imo ipfa morte remnaneret.. Quamobrem et ego cum feniori obftetrice ad par- turiencem Giffa evocor, ibique chirurgum nofítratem C. R. Ko- chium (qui jam tum rei ibidem geítac per literas me certiorem fecerat, addendo, alterius in(uper embryi manifeítam in utero parcurienris adverti pracíentiam ) pracíentem invenio, fcisci- tantem ex me, quid in praefenti rerum ftatu agendum | veniat? Cui ego: obítetricem , manibus olco blior. alb. probe perua- &is, genitalia parturientis (exhibito prius rnedicamine parcum pellente ac confortante) leniter ampliare ac dilatare, Chirut-- gum vero , prchenfa utraque manu foetus coxendice utraque «aute ac provide cundem ex utero extrahere debere, fimulque |. «avere, duo continuo Gemellarum partus. 89 cavere, ne corpusculum a-capite avellat , iftudque ia utero ma- wisrelinquac — Dictum factum; uterque enim et chirurgus er obftetrix invicem collaborando multo cum labore ac íudore infantem puellulam rite figuratam, (ed in utero jam tum e- - mortuám tandem foras eduxerc , mihique factum laeti narrave- runt, A Hinc jubeo, uc Nobilis puerpera medicamine cordiali ac jusculo inftaurante refocillara ad quietem componatur, ex- pectando, utrum alterius adhuc partus indicia fefe manifefta- rent,nec ne : Sicque Perenribus valedicens , et utrique cum puerperae tum foetui füperftiti de medicaminibus :neceffariis profpiciees domuitionem inítituo. ^ Ubi biduo rurfus elapfo mihi nunciatur, alterum ejusdem fexus foerum vivum naturali partu a puerpera nobili(fima exclu(fum effe.- | Similem gemcellorum in ditione Itterenfi Haífiaca a Ma- trona Nobiliflima An, 1715. fed intervallo trium feptimana- rum in lucem editorum et adhuc. t. c. viventium hiftoriam re- iui mihi Job, Chriftopb. Jaftbius nizres, patria Waldec- &enlis, x1 SPEM : Mus —. OBSERFATIO XLIII. Dn, D, Jufti Friderici Dillenii. | Puellula fesquienni atreta. ( 304. Hieronymus Fabricius ab "Aquapendente quadragia (uc ipfe loquitut Jibr, de Chirurgicis Operationibus pag. 273. edit. Patav.) fumma cum laude ac iramorcali-nominis fui fama Patavii profefus eft, femel-tantum vidit, id mihi anno 1704. heic Giffae in. Reverendi cujusdam. Paítoris filiola :nondum bienni primum videre licuit... ;- Haec fcilicec membranam Uuyx appellatam imperforatam ; totumque: vülvae -orificium occla- been sam crat. .. Unde parentes ejus veriti,;ne vitiuto hoc €t men'truorum excretioni, er ipfi .congre(fui «conjugali con- «4 Obfervo, Acad. IN. C. Cent. PL, M — 90 ... Obfervvalio XLIII. e$ XLIV. | ceptionique fuo tempore impedimento foret, de incifione hujus membranae cogitare coeperunt, ac proinde mc una cum chi- rurgo hujus-loci Joh. Georgio Reulingio accerfiverunc, men- temque fuam fuper hoc negotio nobis apcricntes fententiam noftram exquifiverunt. Cumqueego id ipfum et absque pe-- riculo ec. mulco faciliusín cam tenera aetate, quam ubi adole- veric puellula, ob verecundiam huic (exui familiarem, fieri pof- fe adfirmaffem , modo ehirurgus manum operamque fuam commodare auderet : Tum vero ille nil cunctatus, eandem fc- fe operadonem jam alias etiam feliciter exercuifle refpondit, rique fe protinus accingens, cutello acuto membranulam fimplici incifione, fecundum fciffurae fiverimae longitudinem, quemadmodum et Hier, Fabricius I. a. contra Celfí metho- dum fecit, incidit, impoficoque digeftivo, cujus quoque por- tionem aliquam parenübus filiolae, nc (tatim rurfus coale(ce- ret fcillura, communicabac ,, operationem . hanc feliciter. ab- fbliie dU cusg oo : OBSERFATIO XLIF. Dn. D. Jufti Friderici Dillenii, Urol 15:132De | Ruptura perinael muliebris per futuram curata. N32. multo poft cempore heic Giffae accidit, ut honefta ho- neíti ac eruditi cujusdam viri uxor puerpera inciderit in ru- pturam perinaei five interfoeminei, anusque ec matrix unum at- que conrinuum fierent foramen , utrum obftetricis- ineptac vellicatione; quale exemplum habet Achilles Gifferus Obfer- vat, 38. apud G. H. Pejfchium in S3lloge Curat. e. obfer"v. Jedicifial. p. 1z. an laboriofo partu praevio? ut eft apud B. "imaeum a Gyüfoenflee Caf. Medicinal. 31. 1, 4. incercum ha&te- nus. Confultusego de medela fiveuni prurae hujus,com- mendávi fomentatióném et gluten ab eodem Ti»aeo /. 2. de- fcripta, Enimvero cum acc obítetrix nec Cbirurgus Reulin- 1 | gius Obfer-vatio XLE. et XLV. -91 gius &y xsiezcw (ive applicationem glutinis a Timaeo pracícriptam rccte admini(trare noflent, unica fpes in futura fuperfuic, qua ipíariteachirurgo praememorato adhibita, ac Timacano'gluune -defaper impofito i(thmus ifte brevi tempore adco perfecte coa- lui, ut aliquoties ex illo tempore puerpera i(ta minus laborio- fe pepeteric. x M eei : OBSERVATIO XLF. Obfer-vatio /|natomica. — "4 Nno 1706. dic 6, Februar. Vir. Nobili(fimus Excellentiff, et Experientiffimus Da. Georg. T5^eodorus Bartboldus, Pbil. et. /Med. Door , et in bac alma Giffena Anatomiaes Chirurpiae 4c. Bofanices ProfeJor ordinar, Amicus e&-Coliega quondam.con- jundiffimus b. m.furciferum. fexagenarium dvréxsigx fectiopi pu- blicae fübjecic, verum ad exercitia anatomica eundem non admo. - MAXSORTC CEPNMES L A JP yx 0-4 E o o o oce v pow s liores et flaccidiores et vifcera quodammodo corrupta. effent, inprimis lien; cujus exterior tunica arenulis quafi confpería vi- debatur; ob induratas.glandulas minimas vifum in ftatu natu- rali fugientes, «. Offa friabilia ec veluti cariofa eranc, ita, uc faci- li negotio terebra perforarentur. din ESUHNONGHIE 1197 2 MP US 10 PES 4 2 4 BH ares 7" Dn. D. Jufti Fridérici Dillenii; ^ ^ o NÉ os Offium pubis articulatione molli e£ laxa. q dem D. D. Barihboldus Anno.1713..d. 28. Januar. ip folem | ni anatome mulieris infanticidae inter alia praecipue obfgr- vavit oium pubis articulationem adeo mollem et laxam, ut in- ftar ceraceam tranfierit culter anatomicus ; five quod recens fuc- rir puerpera ; ct offa haec in partu, difficili praefertim, didu- AudcdQ M a can- Sz — Obferv:fio .XLV II. PTUS cantur ab invicem, uti 7Domas Bartholinus , et cuca eo. plures Anatomici ftatuunc : five quod merus naturalis difpofitionis effe&tus ifte fuerir; quae Pefri Dionis, Anacomici Parifienfis eft fententia, z4natom. C. FI, pag. 87. Caeterum geminam huic "6b(ervacionem habec Job. ZMaurit. Floffmanuus Dec. II. Ann. V1. 0bf. 246. Ephemer. Med. Pbyf. N.C. pag. 46r. [4 . OBSERVATIO XLI. Dn. D, Jufti Friderici Dillenii. Haemorrbagia uteri letbalis im puella. fexenni. Nn0 1703. circa finem O&obris Dn. Job. Georg. Frefenius, IX Med. Licent. ef Bobenbufae Flanovvienfium Pipfica. adi marius, Auditor antebac meus maxime induflrius , vov £v ayícies fequentia ad me perícripfic: Nehae proríus ad te ferantur fteriles, non potui quin obfervationes quosdam curio(asad te perfcribe- rem, et praeprimis cafum puellae fex circice fel maligna correptae eademque extin&ae. Paífahaec efthaemor- - rhagiam uteri immodicam, gencroforum medicaminum vime- ludentem; quaeque etiam ad mortem usque eandem comita- tacíl. Portentoíam ejusmodi! hagiac fpeciem in tenel- la hac aetate, fi fateri licec quod res eít, nunquam legi, propter- ea candem oculis cuis fumma plerumque fpectantibus fübjicien- dam fum arbitratus,c j ariffimi fymp atis infig fangui- nis commotionem et falia acria cauftica tenerrimos vaforum : uterinorum parietes difcindentia non tantum; fed et vaíorum praedidiorum tonum nimis laxum et flaccidum fpirituumque vitalium defectum caufam fuiffe firmiter mihi perfuadeo , qui- bus pofitis aliter fierinon potuit, quin vasculis flaccidis ec ru- arte ingens cjusmodi cruoris cum anima contigerie Q. : OBSER- Obftrvatio XLPHL et XLLX. 93 -)OBSERFATIO XLVAIL Dn. D. Jutti Friderici Dillenii. AMen[es: Matronae nobili ofogenariae falutares: Mec nom alii X ravidae ex faucibus erumpentes itidem — cor TPOPHRKEae s Cam [Dem Dn. Lic. Frefenius etiam feqq. Obfervationes addidit: Ls oravi in. Matrona nobili octogenaria fcorbntica confum. mata Catameniorum profluvium, falucare tamen et pro critico a me habitum. — Huic tamen Obfervationi palmam reddit du- biam ea, quam in Nobili quoque Matrona gravida, eademque fcorbutica feptimo poft conceptum menfe ante femeftre vidi, cui fingulo mane fauciüm iftbmus per tres feptimanas fubni- gricante fcatebar cruore, feliciter tamen, Dco fint grates, reiteratam medianac fectionem haemorrhagia ifta (üblata , a fangvine acriori ftagnante , oris, palati, gitigivarum faucium- que vafcula dilacerante forte oriunda. ^ Qualem quoque , fed pracgnand lechalem Greg. Horffua ib I". Otferv. 17. con- navi eU cH E2DETSOQGCII t . UU gu Rus lolafizidah porte Wr E. $i D -OBSERVATIO XLIX, - Dn. D. Jufti Friderici Dillenii. Dolor Nephriticus acerbiffirus. ) virum doloribus nephriticis atrocifflntis dii € tra moenia, evocatus (verba funt laudati Dn. L. Frefenii, ) tantam morbi contumaciam dolorumque faevitiam depre- hendi , ut clyfteres omnes per Chirurgum faepiu(cule injedti nullum exererent effe&tum , quo vifo contumacem renum vi-. cinarumque pártium: memibranofarüm ac' tunicarum inefti nalium per confenfum affetatum fpasmum efferátus, balneum «x emollientibus et paregoricis parati, enema ex iisdem et t M 5 earmi- 4 — y; Obfervatio L. et LI. ^s carminativis cum colocynchide in petia ligata addita terebin- ,thina cum vitello ovi foluca, hec non oleo amygdalor. dulc. et ." fcorpionum, concianatum aegro. infundi , ac interne oleum lini purilfimum cum vino-Hifpanico propinari cum fucceflu curavi; magnam quippe .maceriae racphirim olent. ,. tenaeis - et viícidae, (eu pituitae conglotneratac et concretae,ad fpitha- mac fere longitudinem, ac crium circiter digicorum transvet- forum latitudinem accedentis copiam dejecit, idque toties, quoties clyfterem ultimum fibi infundi curavit, expertus elt; cum plenaria fua reftitutione atque adítantium applaufü. ^ ^ cono Gifía Auruftam Vind. dag. funi GIONIS ) 4 íi tib 3i : -— LP tid i is "wi etie s OBSERVATIO: L. . dum Dv. Lic. Philippi Eberhardi Dillenii, cq De Spafiro Venae Setlione curato, ——— Uer IX. annorum, cemperamenti fanguinci, faepi(fimis alias Jj a nadvitace convulfionibus epilepticis obnoxius, ceffantibus | iis, fpaíticis adhuc (aepius manuum et digitorum praeprimis contraturis affligitur. ^ Memor Hippocratici illius effati & Aph.39. Con-vulionem fieri aut a repletione aut ab inanitione fuadeoVenea (e&ióriem in brachio ad ziii, tanto cum fucceflu, ut pucr nihil amplius convulfivi ha&enus fenferit. .OBSERFATIO, LL. — .. Dn, Lic. Philippi Eberhardi Dillenii, . De Cura Ompbaloceles fympathetica. Ls Tuer Hanovien(is XI. annorum, jam per aliquoc annos Her« - pia umbilicali laboraverat, mulraque ab aliis erapt incaffum adhibira, focus, unguenta, ligaturae, aliaque cam. interna quam externa huic fcopo alias fatisfacientia remedia :. Confultus, temporc occafionem fubminiftrante , fjmpatheticam illam cu 5 os tu ec. $ ram; Obervatio LIL.—— 9$ ram, per ovume nido depromendum , et crudum cali- . de, prout e gallinà venit; forbillandum, evacuataque tefta uri- na aegri replendum ac in camino füfpendendum, experiri in- ftitui 5 nec: fucce(fus deíticuic experimentum , eodem enim; quo urina in camino exficcata erat/modo , herniofus pugni magnicudinem aeéquans decrefcebat cümor ; aegcrcque praeter fpem plenarie cotvalefcebat. 2 OBSERVATIO LII. E Dn. Lic. Philippi Eberhardi Dillenii, — De iVoxa Tervoris in Cura Salivatoria. Emina Hanovienfis XXXIX. annorum, vegetae alias confti- tutionis , fanguineo - cholericae, ante novem et quod exce- dit annos in puerperio cubans, maritumque, Gonorrhaea ma- ligna laborantem , ex infcitia admittens , paucis poft dicbus infignem verfus finiftram uteri regionem. percipit ardorem, Qquem vehemens totius corporis horror, et hunc calor inten- fus cum notabili omnium membrorum laífitudine excipit ; puerperium egreffa, variis hiac inde circa pudenda ét anum affligitur condylomatibus , menfes antea ct extra graviditatis ftacum alias fat ftati ec ordinarii füpprimuntur, fub(equitur ma- teriae vifcidae coloris ex albo flavefcentis, quandoque grumis fanguineis tinctae ex utero. effluxus , accedunt punctorii in ar- tubus dolores füb le&i calorem ingravefcentes; calorque prac- dictus circa notatam uteri regionem tanquam in foco. fubfiftic, adeo; ut (juxta aegrae verba ) quafi inde afcendentes fumi to- tum corpus halitibus . ardoribusque continuis | divexarenc. Committit fc ab initio imperiti tonforis curae , et per fac lon- gum tempus externis tantum , iisque corroófivis tractata reme- diis ;; tandem violentae adco pertaeía medicationis , aliorum Medicorum fucceffivis vicibus expetit auxilium, ^ Per IX. fic annos levatur quidem nonnihil laxantbus fennato- rhabarba- Hà rinis | Obftrvatio LII zinis diaphoreticisqueignofis, non ramen curatur, perfiíteni- bus dictis ardoribus membrorum tam fixis quam vagis ex ute- ro tanquam «€ foco continuo furgentibus : ordinantur uterina aperientia , emmenagoga ,. V. S. in talo aliaque , nihil minus vero fuccedit, quam «ribuci lunaris folutio. ..Ego tandem quo- que in confilium yocatus, ec inaffe&tus naturam, ortum €t pro- greffum , aliaque ad morbi dignotionem fpe&tancia fedulo in- quirens, nihil aliud ab aegra, nifi quod menftruorum fuppres- fionem, indeque uw. d m-corDpotr 2052 As D ard ONE xi P de, og "m T T€ . . rem accufaret, expifcari potui, Seledtiora praefcribo uterina, O- partim in forma pulvetum , partim in nodulis laxativis , fed haud meliore ac ha&tenus tentatum fuerat fücceffu, —Calorem p. n. et dolores punctorios fub no&em praeprimis ingravc- fcere intelligens , venerei -quid forte fube(Te haud falío fufpi- cabar. .-. Serio in veram affeQtus originem hinc inquiro , dico, curabilem adhuc effe morbum ,.eundem vero brevi fore lethi- ferum ; ni candide, fine fuco-ec noxio pudore, quomodo et quando ab homine venerco infe&ta fic, revelaveric, ut affeQtui, licec graviffimo , in tempore adhuc medela poflit afferri; qui- bus permota dictas antea circumftantias amplius celare me no- luit. Puerperae ( quibus.ofcula ec vafa urerina a partu magis dilatata et ila funt. id d contagi li facilius o Merelacc eR. wu. Roca S pkieim EL. recip , que deinde, ni latens mature fübmovea- tur igais, retinendum «ct fovendum, diípofitae) adhuc recenti communicatum:miasma venereum, idem externa cantum Em- £e £2 . pirici cura finiftre ,f naGum radices; humo- ribusque viralibus per IX, annos penitius ingenitum; aliaque, difficiliorem mihi fore curam facile praedicebanr, / "Nec ramen fato permitcendam acgram exiftimans, cuneum huic nodo*pa- cem, Mercurium, in fubfidium vocabam, utque quid Zdethiaps miner alis Congeuis aliis ( Timdurae praeprimis Zdafám.zcri-oleo L. faffafvas:ei (anti: impraegnatae )- fociatus ;-in. tam :re- belli malo valeret, experirer, ad ejus :per aliquot feprimanás - continuatum ufum melius paulatim "habere incipiebat pio TTE . «alor De Noxa'Terroris inCura falivatoria. 97 calor p. n. et dolores pun&orii fenfim decrefcebant, ec quod rrirabar, faliva fluerealiquantifperincipiebat, Intentio naturae Clare hic elucebat , medicamentum huic effectui alias impar, et per fulphur fufficienter caftratum , in falutem acgrae adco efficaciter et fapienter dirigentis. — Natura fic praceunte, quam alias declinabam; eligo viam, falivationem per exhibitas debito modo Mercurii dulcis parciotes dofes, gradatim auctas, mo- lirurus. | Nimia humorum tenacitas (quam ex vifciditate incre- dibili et quafi glutinofa materiae ex ucero prodeuntis , et per catharcicum fat forte per alvum quoqueexcernendac, praeíer- ' tim. colligere poteram ) falivationis fücceffum optatum re- primebac adeo, ut exacte licet obfervato regimine calido , et cura diaphoretica , per refolventia ec incidentia ex Pimpinell, umbellif. L. fando, faffafr. vad. favfaparill. berb. faponar. &sc. infticuca, auctaque mercurii dulcis dofi adi. ec s. usquc, ultra tamen ziii. falivae vifcidae foetentis diei artificialis fpacio non proftuerent, —Aegra curae longius nonuihil praeter fpem pro- tractac pertaefa , fortius cradtari et via breviore a malo liberari cupiebat. Defcendo licet invicus in ejus defiderium, etad prae- cipitatum album; judicio Celeberrimi D. Stablii prac aliis magis tutum, foliis camen auri ecantimoaüio diaphoretico probe cor- re&um , accedo, dofinaa granis ii. iij: ad v. usque fucceffive au- gendo. Succedebat fic falivatio ex voto, ita ut ny&bimeri fpa- tio (5j. practer propter falivae flavefcentis ecfoctidae prodiret, glandulaeque oris ec faucium ( futurae eopiofioris falivationis indicium ) intumefcere magis inciperent; fed poftaliquot dies, improvifo mariti fui in captivicratem et vincula publica dati in- fortunio vehementer perterrefada "aegra , fuppreffa fimul ec - femel falivatione, ita mifere periculofiffimis fymptomatis, ven- tris nimirum graviffimis torfionibus, anguftationibus praecor- diorum fuffocatoriis ; fpafmis hyftericis, lipothymiis &c. ( prae- greffo per cocum corpus graviffimo horrore, dentium quoque itrid inferente) affligi coepit; ut de vita certe ejusdem actum fuiffet, nifi in tempore praefens;' refocillantibus , fotubus cali- — "Obferv. Acad. N,C, Cent, VL. N iori- .98 Obfewvátio LII. 0. dioribus, aliisque a centro ad periphcriam coromoyentibus for- poribus, mature fubvenifíem. ^ Affectuum fic procellis agita- tam aegram , omiffis mercurialibus , folis fudoriferis forciori- bus tracto , inderefoluto quad curio , fuccedic rur- (us falivatio, adeo tamen irregularis , ur-hoc die nonnihil, alio minus, alio vero ne tantillum falivae excerneretur ? Naturam fic in operatione fibi relinquere coactus, fymp: ibus tanrum FF E PE o4ttm gravioribus, a coagulato et retropulfo per terrorem mercurio - inductis , capitis nimirum vehementibus et nuchae aliorumque membrorum pulíatoriis vagisque doloribus , ac fi vivum quid per illa rotaret facvientibus, per interpolata faepius analeptica ie E igi . p—— mum aegrae ferenaret rurfus, et ac | Í ft cot me ialium dofes prodeun- tes frigidiufculi funt, dolores capitis, puchae, aliarumque par- tium grayativi acque ac punctorii ( ac fi innumerae cuti infige- rentur acus) ardoresque p. D. fenfim. iraminui fic incipiunt, omiífis vero iisdem per unicum etiam tantum diem, dicta fymptomata , licet^mitiora , ftatim repullulant.. Hinc mer- curii dulcis parciores dofes iterum exhibeo per o&iduum, fed irrita (unt omnia, et falivatio femel ad irregularitatem deducta in ordinem convenientem redigi nulla arte poteft, nec etíam poft inunctionem carporum in manibus et talorum in pedibus augefcebat : fuccedit ramen, dum haec aguntur , moderate tancum ad ziij, per tres menfes, ita tamen, ut in hoc die plus (etiam faepe poít purgationem, in alio minus, in alio plane ni- hil (alivae excerneretur. Salivatio foli tum naturae committi- tur, fudores quotidiani cum euphoria continuantur ( omiffis fiquidem iis fegnius longe fuccedebat falivae fluxus et parcius ) funt acres, acidum quoddam naufeofüm fpirantes, acgramque non tam debilitantes quam potius levantes , cx ano ct utero prodeuntia fimilis , acrioris nempe et corrofivac quafi funt na- turae, quippe quae earundem partium excoriationem faepius induxerint, Valedico demum falivantibus, nulla arte; 5s c : De Noxa'Terroris in Cura Salinvatoría. 99 dinate ec ia jufta propornione aganc, difponendis, et(i calorem ex utero afcendentem continuo adhuc experiretur aegra, nec tubercula venerea, licec quoad molem minora copicis conve- * nientibus reddica, ín tocum perire vellent; ardores univerfàles interea reftin&i erant, particularibus eirca uterum et anum fub- fitentibus , quibus .repericas hebdomadales per c3tercurium dulcem refina J alappae acuacum catharfes, et Judoriferas alter- nis nunc tantum | ppon Ec quoniam uterus continuo adhuc materiam illam ex albo- flavefcentem ftillabat, et anum cum inteftino recto dolorifica admodum. infeftabant condylomata, cIyfferem ex abffergenti- bus, bal(amicis ec emollientibus utero «t ano injiciendum rali cum füccefIu praefcripfi, ut ex utero incredibilis purulentae et foetidae materiae copia, cum tuberculis venercis , nec minus ex ano (ar notabilis quantitas materiae vifcidae fanguincis gru» mis permixtae , partitis vicibus. fuerit rejeQa,. Quibus inje- Gionibus continuatis, ardores illi particulares ex utero et in- teftino recto tanquam. € foco aícendentes notabiliter remitte- bant , fluxus materiae faniofae imminuebatur , menfesque fat copiofe. rurfus..prorumpebant. .. Sana nunc et vegeta erac fe- mina , deque nullo magis fymptomate conquerebatur , nifi de. reítitancte quodam adhuc circa uterum ardore, et defectu amoris conjugalis, quem unice a marito fuo, qui per empiri- cum. faícinationibus .dedicum fterilitatem. fibi induxerit , de- pendere ,- firmiter. fibi perfuadebar. ..Suadebam ipfi hauftum illum aquae.frigidae ex ore.equi mafculi non caftrati elaben- Sterilicate ,. quam cum ternis vicibus haufiflet ;; adeo fibi reli« quias ardoris reftin&as e(Te «nifera cum gaudio edixit, ut nom modo in poíterum firmiílimum ab cjusmodi malisfibi promit- teret, praefidiur ,.yérum..exiam. de foecunditate certiora fpe- rarer,.. Notabile in fine eft , quod puella x. annorum; mater ( malignitatis morbi, ec quod incommodi quid in infan- tem redundare poflit; ignara) fub primum morbi infulcum A3659 N 2 lacta- doo o "Obfervatio.LIIL .. ladaverat , fimilem cum matre materiam , viícidam nempe, «t cruore faepius tinCtam per alvum nunc demum reddere in- cipiar, licet aliis nondum fymptomatibus infcítecur, nec tu. bercula quaedam venerea adhuc conipiciantur , ex quibus ta-. men de igne latente facile judicare licet. OBSERVATIO LIII. Dn. Lic. Philippi Eberhardt Dillenii, -..De ribritide Haemorrloidali, X 71r plebejus Gieffenfis 40. annorum temperamenti fangui- P sett ARP 6. ment Majo piger tóhfiecd ot iddi- nem Haemorrhoidibus coecis affligicur, ^ Chirurgus vicinus - haemorrhoicos motus et naturae dire&tiones falutares parum cogitans , dolorem et tumorem infignem unguento nephriti- co-anodyno non tam curat quam pallia; ^ Durant haec icà per ttes hebdomadas , vocatus tüm, et in praecedentia aeque ac praefentia inquirens, certior fio de omnibus , et quod chi rurgus dolores haemorrhoidales pro nephriticis falfo habuerit, Tumor in ano difparuit, et dolores alias fere intolerabiles jam. funt tolerabiliores , et circa os facrum tantum fübfiftunt ali- quales, e contra pedes; brachia et nucham aegri fucceffivis pe- riodis miferrime excruciant, et quo magis circa os facrum eva- ncfcunt , eo: vehementius circa praedictas partes intenduntur, 4Aribritis erat vaga ex baemorrboidibus in /MalJam fanguineam franslatis. V. S. intalo pedis fatlarga, Balnetm vaporofum,vefi- catoria in brachiis, et Spiriz, —X ^.'exterte, in» terne vero Ziapborefica, refrigerantia, Cinnabavina et anodynds adeo bene intentioni meae refpondebant, ut aeger intra 14. dies 8 dolorum et mali ferocia ex voto liberaretur. Externe Spirit; Theriacal. camphor, interne /Misíura fimplex omnium optis me fe geíleruns. E 4 à ; : "E l "t * i£ ODER. r] Obfer-vatio LIP. IOI OBSERV ATIO. LIF. Dn. Lic. Philippi Eberhardi Dillenii, cid D | ; c Hydrophobia et. Rabie canina: - Uer V. annorum temperamenti fanguinei An: r1 6. dicbus X canicularibus, canisabsque dubio rabiofi morfu in. extremi. tate indicis manus dextrae graviteríauciatur. Parentes, mor- fus virulentiae parum confi, nec quicquam inde mali metuen- tes , vulnus, ut vulgus folec, chirurgo tractandum , et intra bre- ve temporis fpatium occludendum committunt, Puer, fana- to vulnere, fat bene fefe habere videtur, nec ulla. fubfecuturi gravioris mali indicia apparent; donec clapfis aliquot , et quarta circiter a moríu feptimana, infültibus febrilibus,, fpafti- cis commoxtionibus, ac melancholicis tentari coepit deliriis, Con- tingunt haec et advertuntur a. parentibus die 28. Augufti, füb cujus noctem puer e le&o furgens eam totam infomnem ducii et dclira.. Summo mane fequentis diei vocatus, in practerita inquirens fimulet praefentia, de morfu non modo canis dicto, "verum ctiam de omnium liquidorum aeque ac folidorum hor- rore et fuga certiorfio. Puer nunc melancholicis cogitationi- bus defigitur, nuncfuribundis agitatur motibus, torvum vider, dc capitis dolore 'cordisque ac pe&oris fummis opprefTionibus €onqueritur, crebrius. ofcirat, fpuitionibus fpumotis adftantes confpurcar; liquida ec folida quaevis, quibus tamen non vifis quam maxime inhiabat, vifa ec porrecta horret , et nihilominus urinam folito copiofiorem emittit, "Conclamatam video rem, tento tamen dofin pulveris refrigerantis ex JVifr. cryftallis. 3j. eccampbor. gr.j. fub. diverfis vehiculis ipfi exhibere, fed fruftra, ob fauces entm quafi fibi praeclufas modo fümtum refpuebat, Sub pomeridianum acceffüm meum, ;num venae fectione oppreffiva illa pectoris fauciumque conftri&io relaxari nonnibil fanguinisque ferocientis orgasmus reprimi quadantenus poffit, «d N 3 detc- xo» Obfervatie LIP. De Flydropbobia et Rabie canina. — deteriora multo deprehendo omnia, cum impetu enim adítan- ces. adoriebatur ,. vias. moría ec quovis modo illis illacurus, nifi cenera obítiriffet aecas, nec fortior quoque vir furori huic coércendo par erat,ec hinc quoque venae (ectionem adminiítra- re, quoniam parentes vincula manibus injicienda detrectabant, in integro non erat. Iogravefcit in horas et ínomenta quafi ma- lum,;poft li ]uot im h rurfus v us aci dens, omnia de- prehendo conclamata: Rabics invalc(cic, morfibus quosque petit, ncc parentibus quoque (quorum camen feverioribus admoni- tionibus locum interdum dabat , et preces, balbutiente licet lin- gua, fat exa&te repetebat) parcens, nec propriis digitis, quos morfu fauciabat, nec pilis in capite, quos evellebat; ca in circulum d bat faepius, ac quaevis in menfa locata in terram projiciebac, utque paucis dicam, totus rabiofus era; Cumve- ro faepius vomendi proderet conatum, oblatam firtibi emetici dofin avide quidem petebatet hauriebat, verum mox horridi icerum refpuebat minis, ^ Repeticam in aquas immerfionem, quam fub primum ftatim acceílum d , €t paren- . tes abnuebant, veriti, (ut tale praecipue muliebre, molle et ti- midiusculum hominum genus e(t) ne quid gravius (ac fi gra- vius pracíenti cogitari poflet malum :) exinde in puerum redun- det epileptici forte fpasmi damnum. ^ Puer fato ira a me reli- &us circa finem didi diei hora circiter XII. nocturnainter cales furiofos motus, precibus camen parentum et fuas quandoque focians , reje&tis antea per vomitum nonnullis visciditatibus;ani- mam Creatori fuoreddidit. .. Sedionem cadaveris, quam intene debam; et parentes, ad captum et ftolidum vulgi fenfum , no- vae fcilicec torturae infantem tradi putantes, tanquam crudcle ec inhumanum quid horrebant. . Externus vero corporis: habi- tus poft mortem varios livores. fanguineos , quales fugillaro- rum effe folent , hinc inde ec potiflimum circa pe&us-ofténde- bie (anguinis absque dubio fubfiftenus torridi t-gruaàofi cetus | | , (Gifa Auguftam Find. 4. n auji 44. inel miffae.) eL ! gei OBSER- obfer"vatio LP. Acidulaé Uberkingenfes, 103 OBSERFAT10 LF. .. . Dn.D. Viti Riedlini. | "Acidulae Uberkingenfes , Ab obfer"vationis AuGlore in $5 —. ufum dudae. | — Iu faepiusque vexatus doloribus colicis, hisce quidem melius D mederi non potui, quam ftrictam diaeram fervando, ec in primis in coena carnem omnino vitando: aliquoties tamen reproducebantur , in prandio nempe , vel pluribus vel coctu difficilioribus cibis ingeftis ; et inprimis anno fupra mille- fimum feptingentefimum decimo quinto, menfibus aeftivis tan- tum aliquando me pro(teracbant, ut non parum folicitum red- diderinct, Contigit tum, uc iis vix devictis ad cerevifiarium quen- dam in ipfis Acidulis Uberkingenfibus afthmate periculofo cor- reéptum vocatus, locum acceílerim; cui cum Dei gratia feliciter adítitiffem , ipfemet ad fontem acidulas (nil minus quidem co- gitans, quam colicos dolores impeditum iri,fed ut centarem, quo- modo feram, ) ad fesquimenfuram fere bibi, hincque iter do- mum demum inftitui: quemadmodam vero tum urinam prae- cipue provocarunt, ità per integrum femeftre a modo diis do. loribus immunem me praeftiterunt; necforfan rediiffent ; ni. fi in convivio quodam carnem fuillam teneriorem quidem, at fumo induratam ingeffiflem , quae illos fat acerbos refufcita- vit. Uti vero ab illo fere tempore, quo acidulaé tantum pro. fuiffe vifae fuerant, de horum ufu, more confucto aliquando in- ftituendo, faepius cogitaram ; ita cum arthridis etiam, quae ante feptem fere annos multum et diu me divexavit, fübinde redi- rum minaretut, membraque confortationem , mens requiem, requirerent ;, cum in praefatis doloribus arthriticis multis profuiffe noffem , tandem mecum conftitui , fequenti anno easdem me acceffurum : quod et, Dei auxilio prius invocato, menfe Junio ad finem properante, fexagefimum primum aetatis annum tum agens dic fcilicec 29, hujus menfis perfeci. Cum 104. Objer-vatio LF. Cum vero jam praeter Ekoltum beatus meus parens de his aquis integros ediderint tractatus: echofce longe fe fupera- rc quidam medicus, in. tractatu de iisdem edito, multis prae- cipue ad rem minime fpe&lantibus verbis referto , tocus fit per- fvaíus: de illis quidem integrum novumque tractatum fcribere minus confultum duxi, quae tamen notatu digna mihi occur- rerunt, hoc modo cum Eruditis commuunicabo : Di(tac Uber- kinga una hora, ab oppido Ulmenfis terricorii Geislinga, fita in valle amoena et fluvio Filz pifcofo, rivoque , quem Def Siótelbad) nominant, perflua, et fic quoque majorem amoe- nitatem nada. In hoc ipfo pago vero fons a quibusvis aétis injuriis optime munitus cam profundus, ut fundus nullo modo hactenus attingi potuerit; ex origine, feptem pedibus profun- da, et defuper te&to munita, per duos canales in vas fuppofi- tum cacire quafi profluit : tantam aquae vim füppeditans, uno folum incolis ec peregrinis quam plurimis quotidie infignem a- quac copiam fuggerac, verum et, quantum quidem pro balneo requiritur, utut. multi huic infideant, fic fuppediret, ut nun- quam aqua defic: ec cum curiofus quidam Nobilis menfura et horologio exacto exploraífec, quantum aquae viginti qua- tuor horarum fpatio in cifternam. .fuppofitam cffluat, 6888. menfuras numerare potuit. — In contenta harum aquarum quo plures inquirunt, co magis qua ea inter fe diffidere videntur: igne qui haec eliciunt, minus certi efe poffunt, reverahoc ipfo modo illa prius in iis- dem fic extitiffe ; cum certi(limum fit, quaecunque continent, E r & wo [2] d VERSER RSAAR O€M bus "A cidulae Uberkingenfes. 10$ bus :enere potuerim, infpexiffem, cinereum deprehendi, qua- lem et ille, qui quando fons repurgatur , varicgati coloris ab o- mnibus quidem, confpicitur, extractus , tamen et aflervatus cinereum fcrvat, ) foli luci in loco obfcnriore refracio origi- nem fuam debet; hincque color hic nec minimum de con- tentis teftabitur: martem continere a priore fapor atramento- fus prodit; et hunc ipfum in fübflantia quidam Ope ignis au- &ioris ex ochra (quid vero fub hac intelligat, cremorem fcili- cec modo de(criptum, an ahenis, in quibus aqua coquitur, ad. haerentem cruftam, cum aliud quid non inveniatur , me neíci- tc, ingenue fatcor;) fe produxiífe prodidit : et hinc Vir Medi- cinae noílrae multis modis proficuus, Lentilius, fautor meus, . prae Würtembergenfibus cum Egranis convenire Uberkingen- ' fcs aquas medicacas in Eteodromo fuo Practico afferit; a qui- bus tamen ut hoc differunt , quod raríus noftrae alvum mo- vent , quemadmodum illae tantum non femper; ita cum hoc ipfo anno ex meo confilio quidam mecum Uberkingenfibus in doloribus arthriticis ufus fuiffer, nec ita multum levaminis percepi(let 5 Egranis tamen poftmodum etiam potis, a dolo- ribus fuis liberatus fuit: fimul camen quidam, quem ficto no- mine D. Lentilius Hardefium nominat, qui terras di(trictus hu- jus penitius exploravit, haud procul a pago Uberkingen mi- neram martis longe ditiffimam invenit, ec quidem ferritam pu- ri, ut alias ( Hardefius enim illi portionem dono dederar,) rales particulas ex aliislocis collectas longe poft fe reliquerit: a po- fteriore vero tot effe&tus, qui marti in ufum dudo mericoad- fcribantur; ab his acidulis praeflii abundeteffantur. ——— Veneris feu cupri haud ira participes haberi has acidulas, laudatus modo Auttor perfuafus eft ; cujus camen ab aliis nimi- um accufatur:licetque et a praefato fuperius au&ore defendatur €o, quod, (i tales particulas contineret, vornicus moveret, hoc ta- men argumento nil prorfus obtinebit, cum fic tales particulae in his aquis fint corre&tae, ut , quod alias €x hoc metallo. vo- micum movet, omnino quafi abfamtum fit; quin quasdam et Obferxv, Acad. IV. C. Cent. 11. Oo ujus 106 ^. Obferwatio LE. E hujus me«alli eidem afferere partes, eidem laudi potius quam. vis do ceder. Et fane intimior martis et veneris amicitia , qua in- ter fe invicem et commutantur , et Poétarum furtivas Veneris martisque amores inde nonnulli derivant j. et medicamenta ex venere, quae füummedepraedicantur, parantur, idem fuadent: uec plane nullos fed falutares, utut rariuscule movenc vomitus. et inprimis cuprum fic purificant, ut etillud, quo munitum e(t vas illas continens, ec quod appenfum, ut bibere quilibet polfic, foni confpicitur, er alia ex cupro, quae hac aqua mundantur, tam egregiüm inde acquirunt nitorem, ut vel infima plebs ibi- dem ob(ervet, Siporem bujus; aquae, ab ejus, quae Bollen(is no- men a pago vicino obtinuit, non differre bis cerve. ego obíer- 'vavi; hincque et fulphureis parüculis eflc impraegnatam, judico. s | ^" Merum enim vero fufficiant haec de fonte, de fontis ufu: jàm proferenda magis ufui effe poterunt. Praemifi vero ego u- fr acidülrarh laxans ex Infuf. Fol. Senn. sij. fem.. Ani. 3D. et Mann, Calabr. Zi. paratum, quod alvum blande fubduxit ; nec absque talí medicamento facile inchoandum efe pocum harum aquarum, tam (ána raso (quotusquisque enim ex illis, qui tales aquas bibunt , cam. fervavit diaetam , ut de non reftantibus in corporé excrementis certus effe poffet?) quam u(us quotidianus docet. Die 1. Julii aquas bibere coepi, dimidiam quidem menfuram mane , et quartam hujus partem vesperi ad ipfum fontem ingerens: d, a.tres meníurae partes, mane et vefperi unam bibi: ubi ctum fudorem movit, tum alvum fubduxic, nec de- fuere indicia materiae diu in inteflinis haefiranris;. licec, ut certius alvus moveretur, me more jam per quindecim ct plu- res annos confueto, in coenae principio Pilular. F F. unam fum- fiffe, minus fit fübticendum : cum hac nocle hora fere fecun- da matutina evigilarem , tám acerbos ventriculi dolores per- fenfi, ut vix acerbiores effe potuiffent: bibi acidulas, at pon- dus in ventriculo minus confuetum , doloresque hinc auctos po- tius notans , ücc dubitans, trotas pifces in coena comeftos, | | cum ccu "MüidulaeUibevkinpenfe, — . — . — $65 cum plus confücto, nec absque naufea, pifcium: inteítinis: per , incuriam coquae nón reje&tis, comederim, in ventriculo refti tarc , digito vomitum movis nec opinio me fefellit, nec mini- mum miratus pifcis in veatriculo, hoc fuit reje&us ; noa o- mnis tamen ; hincque et infufo "Thee vomitum "ulterius pro: movi, nec tamen dolores ante horam -duodecimam meridia: Gam ceffarunt, licet aliquoties ec alvus fuerit mota: vel paulu- lum vero ceffaücibus doloribus acidulas denuo bibi ; quaenunc nona tam eosdem non adauxerunc, quam alyum: ulterius mo- véruat: at die 4. Julii talicét qualiter me habui ,^a doloribüs quidem immitis, fed laffus, cum venis confpicuis praeter mo- rem inflatis, ec appetitu plane proftrato; edi tamen, licet: pa- rum, nec hoc quidem vero fub vefperam. co&ionem fubiiffe, notavi; bibi tamen acidulas ad dimidiam menfüram, an fint ontinuandae? haefitans: continuavi autem easdem die s. Ju- lii, ec cres: Vlamaánae" menfürae: partes absque ullo incómmo- do haufi, non absque fpe quadam ,: protuturas, quia fudo: rem iterum commoverant ; bibi aliquanto plus d. 6. Julii, fi- mulque, cum motui neceffario prius vacaffem, balaco. primo ufus fai, cum quidem optans, ucacidulae per unam alteramve iani magis excernantur: in balnco, cui d. 7. Julii per fesqui- horam infederam , cum prius acidulas. iterum bibiffem, nil notatu digni obfervavi, nifi.quod hae aquae tarde, ma- ximamque partem pct alvum fcceflere : bibi. nihilominus hujus aquae: ec d. 8. ultra. menfuram , balncoque per: biho- rium , (ultra: quod tempus non afcendi) infedi , et fic fat be- ne me habui ; at (übíequebatar nox fere. infomnis ; nec ven- triculus planenon dolebat; bibi nihilominus d; s. Julii; quin- que mienfuürae partes fontis falubris, et balneum ficut heri in-. 'eflus fui, horam, tempore etiam vefpertino in eodem con- fumes: licetque.neg per urinam nec per alvum cantum quan. tum aquae biberam , reddiderim, | fic: fat'bene - tamen |. me habui: nec quicquam d. 1o. hujus menfis obfervavi; quod me fpc denuo. concepta vel minimum decollaffet; eundem etdiem DeBUS ! O 2 12. io8 o. —vObfematio Lr. - . 32. expertus, quo domiaico a baluco feriabamur ; bibebam: ca- men acidulas, notabamque, quinque fere partes ingeftarum per urinam, vix unem harum vero per alvum ec füdorem ex- crecas fuifTe: nil ramen reftirare; cum nullam plane moleftiam perceperim, perfuafus fui: comedi hodie in prandio carnem anferinam, et panem; cui et ova fuerant incoCta, fed haec diffi- cilius coqui, perfentiebam , quia dolores archritici , utut leviores, fuboriebantur ; nec licet d. 13. ficut praeteritis aquam biberim, et ei infederim , quicquam notatu digni fe exferebac ; fic fac be- nc Dei gratia me habebam , utut omnem fecedere. aquam; notare non potuerim; meníurae fcilicec , cujuscunque fuppo- firae, (ut mentem meam rmnagis explicem,) ex o&o partibus duabus f: (titantibus: nec d. r 4. notatu digni quid obvenit: d. ij. vero, cum ad fontem in ventriculo fic reftitaret aqua , uc is ciciusac alias repletus videretur, quartam meníurae partea potui confueto fübtraxi, nec alium ac alias effectum deprehen- di: balneo tamen egreífus in. pede fini(tro exanthemata rubra obíervavi, quae fequenti 16. die ulterius fe excendebant, qua íterum fesquimenfuram aquac mineralis ingeíTi , fic fat bene, me habens: d. 17. et 18. notatu digni quid continuatus hujus fontis ufus non fuggetebat ; nifi quod femper plures puftulae; non folum in pede, fed ec reliquis corporis partibus confpicie- bantur, pruritu quodam molcítac: d. 19, quae erat dominica, a balneo abfítimui, at aquam in confuera quantitate bibi; facra hinc frequentavi , ec poft meridiem in pagum 9((tenfiabt ultra horam diftantem pedes exfpatiatus füi, unde non parvam qui- dem contraxilaffitudinem, at per noctem fic diffipatam;ut d. 20. Julii et bibere et continuare balneum potuerim, eodem quo . prius fructu: ec quidem, ficut mecum conftitueram, ulmo in gradu fupremo, quo fcilicec fesquimenfuram Ulmenfem bi-- bi, maneque per bihorium, vefperi vero per horam balneo u- fus fui: hincque d. 21. quinque fere partes menfurac aquae medicatae fumfi, ec per fesquihoram mane, vefperi per horam ferc balneo infedi,j jue p Te. W in cute onípi iebanta ma- | , : culae; .. "idulae Ulberkingenfes. 109 culae, balneumque ficfinii, cum d.22. prius menfuram unam bibiffem , et illi per horam infedi(fem : d. 23. iterum quidem menfuram unam bibi ; fed d. 244. Jul. laxans fumfi, quod ad vo- tum fedes movit, ficque cum d, 25. acidulas iterum bibiffem, - Dei gratia domum reverfus fui ; ubi ha&enus quidem notavi in primis viis fic profuiffe acidulas, ut dolores colici per integrum annum non redieriac ; fed (1 ventriculus aliquantum folum one- retur, loco horum vel tertio die alvi fluxus levior fubfequatur, fic camen, ut femper ventriculo hunc originem fuam diee faris conftet : in arcubus quidem nec minimum notare potui, quod vel magis roborari fuiffenc, vel minimum haberem, quod fperarem, illos et a doloribus immunes futuros , fi diactam, quam hactenus (ervavi, non continuarem. Interea tamen cum ante me plures fummo cum fruZu in arthriride his acidulis fuere ufi; et mecum Mercator quidam adco falutariter jam ter. tio quartove eas adhibuit, ut cum primo in illas deportandus fuiffet , abhinc non folum ipfemer illas absque auxilio exter- no ingrediatur , quin plane a doloribus immunis vivat: et ac- ceffit , me adhuc praeíente, hofpes quidam Weiffenhornenfis, qui tantos dolores patiebatur, ut ec me confuluerit; licecrque exhibito: a me fpecif. Ceph. D, M. levamentum quoddam per ceperit , non nifi difficillime tamen movere fe potuit, et femper duobus robuftis viris opus habuit, qui eum er in bal. neum. collocarunt , et ex hoc in le&um iterum transtulerunt: «am fanus vero domum reveríus hic fuit, ut ec faltare. po- tuiffe.. Ec jam ante plures annos ex locis fat. longinquis arthriticos huc deportatos fuiffe, per certa monumenta con- ftat: adeoque meum exemplum , cum nunc nec dolores pat- fus fuerim, artuumque minus robur non tam doloribus m .aetati jam ultra fexagefimum annum provc&ac ad- iiim: , ullum arthriticum ab-ufü harum aquarum deterrear, Quemadmodum vero olim jam fratrem meum locum hunc tranfeuncem folum, et. vix bis has aquas bibentem, feliciter ab Idero liberarunt; ita nuperrime ejuscemodi quid euidam con- uon s tigifIe, X16 c Obfrmatio LP. tigiffe, qui hunc morbum colicis infuper doloribus ftipatum, brevi iisdem devicerit, incolae loci narrarunt ; nec.ego credo . IGcricum ullum, qui fanabilis eft, fruftra has aquaspotaturum : quae et in haemorrhoidum fluxu profunt, adco uchac de caufa et ipfi Medici quidam Würtenbergenfes hoc malo affectos nori tam ad fuas quam noftras: has Uberkingenfes acidulas ablegent uti quidem Confiliarium quendam offendi, qui fibi in hoc malo eas prodefle, teítatus eft. Nec magis illarum ufum hofpes quis dam Ulmenfis, utüt eo, quo opuserar, modoin ufüm.non.du- xerit, fruftraneum expercus eft: quinhae laudes ejusdem etad *311..43. "eU IgYgtloop—P Sibi SE. 4 DG. Hii cx OE2 quiin malo, cui nomen diarrhoeae haemor p 5 , illas adiit, et calefaGtas quidem in le&o bibit, nec in balneum (quod in hoc malo proficuum multi experti: funt, ) adhibuit: dehoc ucut per certos nünciosrelatüm fuerit, dolores ipfiad- huc'ibidém nioranti acerbi(fimo: fuperveniffe; quin tamen ce« tera levatmentum atculérint acidulae , quiareditum illum pro- roififfe, itidem retulerunt, non dubito. Pro anchora falutis hy- pochondriacorum haberi acidulas , quis ignorat ?' hancque et bae non uni-folurm et hoc anno praefticerunt.. Commendarunt vires illas in fenatoria dignicate haud exigua conftituti duo Vi- ti ;. profuere alteri vix anté biconium maniáco : Con(uluerant mé paulo ante abitum meum duo Cives Ehingenfes, alcer ob- ftrutione hepatis, «lcer lienis ec manibus palpanda laborantes; hifce fruftra jam ahis remediis in ufüm ductisacidulashascome méndavi, et adire fontem nequeuntibus ,- ipfemet'per meos vafis idoneis excepras etfigillo munitas mifi; hisquecantum pro- fuere, uc ambo illarum ufum mulcum extulerint : quo ipfo fimul conftac; viribus fat integris ec ad peregrina loca has acidulas deportari ; uti quidem. hic Ulmae quoque mulci:cum infigni fuo fru&u experiuntur, inter quos non unum folum novi,'qui vel per totum annum ea$ bibunt. Cum ance bien: nium calcblo renum laboransfrater meus dilectus has aquás:bi- biffec , calculo moto, hincque acerbos dolores excitante;per- $, dg o 34e o. 2 El motus : "Acidulae Uberkingenfes, TE motus fuit , ut eo rhagis buc Ulmam properarit, utut ego con- fultius duxiffem, uc acidulas continuaffet, inprimisque etiam in balneum has adhibuiffec ; hoc enim hic Ulmae vix inftituto, calculoque inde excreto , illa qua excrevit, hora exfpariari po- tuit, Uus fuic his aquis quidam calculo renum obnoxius , dc quo idem: hoc metui, primo fiilicet dolores revocatum iri : at non folum nullos hoc cempore feníic; fed ec trímeftri jam exa- &o non folum ab his, fed et aliis quibusdam malis immunis exilis, manerctque, fi diaetam fervaret: alius vero, qui adhuc majorem metum calculi veficae mibi jam diu injecit , cuique hinc itidem minus profuturas acidulas , füfpicatus fui , eas ta- men non folum absque ulla noxa , fed etcum fructu bibit, dum cetera hypochondriaeus exiítit. , et. per haemorrhoidalia vafa fubinde multum fanguinis perdit, Unus alterve inulccribus an- tiquis: habuic; quod laudes aquarum harum depracdicarit.. Au- rium tianitu diu quidam divexatus , juxta me balneo in(idens, quod hic plane ceffarit ,. teftabacur.. Sique ex aliis repetere vel- lem , quid olim jam -praefticeninc. ,. plura non decíTenr ,. fed actum non agam... Juvat vero, unam alteramye quaeftionem, dum hic veríabat, ad.rne delatas cum brevibus ad eas datis re- fpon(is annectere:. Sic fcilicet unus alterve mala fua primo aucta potius quam immigutca notans , incerrogarunc, an acidulae ni- -hilominus fint.condnuandae? et ego omnino easdem conti- nuandas. effe ,. judicavi ; cum fic cau(àm morbi aggrediantur, quam ec debellare poflint; nec ulli minus feliciter ceffiffe, ob- fervavi: cum catarrhus Matronam quandam multum divexa- ret, nec huic, ut a potu acidularum eeflarct, fuafi, ec fane cum. fructu eas continuavit : quin cum alius quidam propter Ca- sarchum parcius bibiffet hunc, cum poftmodum ex mco fuafu dofin potius auxiffet, poenituit, quod non citius fic fibi confu- luerit, Menfibus fluencibus num pergere in potuliccat? non una folum ex me quacfivit , quam quaeítionem, ficut qua alia me- dicamenta fic interrogatus decidi , fi ícilicet au&tior experatur fluxus, ut omnino continuent menflruatae ; fin nimius vidca- tur, 112 Obfervvatio LV. tur, ut vel per biduurn ceffent, ecfe quieti dent, Motum íena- tor quidam fenex per aliquot jam annos tam neceffarium fibi invenit, uc nifi huic ad fudorem usque vacare poffit, femper mi- nus bene fe habeat: et fane ego quoque, fi motu füdariunculam promovere potui, quod fole praecipue favente haud ita diffi- culter fucceffir, longe melius me habui : utuc motum nimium et ad laffirudinem moleftam usque non approbem ; nec illos, quibus aliis de caufis corpus movere non eft conccífum , íco- pum fuum propterea non obtenturos , afleram , quod vcl du- dum jam alibi hiftoriis probavi ; nifi vero aliis modis tum et infenfibilem tranfpirationem promoverint, minus fibi coníu- lent. Legifti de meipfo, non femper per vias confüctas aquae potac feceffiffe, quantum fueric ingeftum,nec camen minus profuiffe; quod idem ct alii notarunt: quod enim modo innui, per infenfibilem etiam tranfpirationem multum excernitur quod San&orii inprimis affercis experientiae fuperítruis acce- deus minime ncgabic: modoque minus gravenc, aut ecinflent inferiorem "ventrem , aquae hae potac tuto continuari po- terunt. Num potu et balneo fi muluti liceac? dudum jam in- terrogatum fuit, nec melatet, quosdam hoc minus recommen- dare; utplurimum tamen magis prodeffe, quam nocere, non folum in me, fed et in aliis notavi ; modo fcilicec in tempore bibantur, ut hora minimum poft potum partim motui, partim quieti detur ; fic enim tam proficuam infenfibilem tranfpiratio- nem itidem promoveri , nemo dubitabit 5 non vero tam de in plures horas prottadto , quam poft bihorium ad fummum finito balneo me fic fentire , ex mea hiftoria pater. Cum vix fic inftitui poffit prandium, ut ad vefperam usque omnis cibus coquatur, fi füb hanc quis plusaquae, ac quidem fitis poftulat, ingerat , inter multos vix unus de fructu inde reportaro fibi gratulabitur. Ne. nimium calidae infideant aquae, qui in bal- ncum adhibent acidulas , femper moneo; quamque parum hoc profit, Mercatoris cujusdam uxor damno fuo experta eft ; nimium enim calefadtum ingreíla balneum febrim con- traxit, Acidulae Uberkingenfes. r12 traxic , Éphemeram vero ; ct lincturae Bezoarticae facillime cedentem , tam moleftam tamen , ut in pofterum non nifi temperatis fe ufüram balneis fponte fecum confticuerit ; nec fruítra alii eandem fequentur. Sufliciant vero haec de his aci- dulis , et meritas earum laudes fat decantantia ; et non pauca tum circa harum tum aliarum talium aquarum ufum notatu digna fuggerentia: quae quiliber in fuum ufüm adhibere po- terit. OBSERFATIO Fl, Dn, D. Viti Riedlini. Paracentefi non juvante apertum Cadaver. Um Überkingac morarer, non ita diu ante abiaeum meum jincola quidam loci me rogavit, ut fuam accederem uxorem, jam diu tumore abdominis detentam tanto, ut cra(Tities ejus- dem tocius fere corporis longitudinem aequet; et quae per ia- tegrum jam feptennium ct quod excurrat , abdomen fuum tantum incrementum paulatim fumfiffe notarit: primo qui- dem in finiftro latere , (ic tamen ut hoc tumido licet exiítence, nihilominus in principio conceperit, et felicicer quoque pepe- rerit: poft hunc parcum vero non folum tumorem in finitro latere magis fuifle au&um , verum et in dextrum usque latus fe exteadiffe. Cum eam acceffiffem, (cedentem in lecto, fitque alacrem adhuc et robuftam inveni , et, cum filo abdominis circumferentiam metirer, parum admodum deerat, quin tum duas cum dimidia ulnas noítrates aequaffet: de uteri vcl potius ovarii hujus hydrope nullus fere dubitans, cum praecipue nec minimo quidém (igno praeter tumorem communis bydrops fe proderet ; et tot jam medicamentis fruftra omnino in fubfi- dium vocads, in fola paracentefi opem quandam reftitarc, pronunciavi ; nec tamen nifi maxime anceps remedium effe, fubjunxi. Opis autem avidiífima aegrota non folum haec at- Obfer-v. Acad. N. C. Cení. VII. P tentis 114 Obfer-vatio LIT, tentis auribus percepit , fed paulo poít per maritum fummopc- re me rogavit, ut operationem hanc per Geisliogenfium Chi rurgum Hirfchlenium inftituerem : quo inftcumento illo, quod Sculcetus defcribit, maximeque idoneum huic operationi perfi- ciendae exiftic, deftituto, hoc Ulma ut Uberkingam miffum fuerit, per litceras effeci : Et eoipfo die, quo poftmodum abii, qui S. Jacobi feftus erat, finita S. Concione, adítante cciam Phy- fico Geislingenfe, Excellentifs, D. D. Vito Eberhardo Rothio, ex 1. f XT *"mener » x -—— og LL jn beat pote meo,et q S prae- fentibus , auxilio Divino prius invocato, haec operatio inítitue- batur. Quemadmodum autem ftatim difficilem hanc reddebar, quoniam extra le&tum federe non po aégrota , et fic in lecto inftituenda erat; ita umbilicus , tumore ad infimum abdominis fpatium detrufus, hinc difficuleer inveniebatur, et inftrumen- tum non tam infra quam juxta. hunc fere intrudendum crat; €t fortiter quidem hoc Chirurgus perficiebat; non minus camen fortiter aegrota fuftinebat, adeo ut nec faciem quidem mutas d P uc d au d dim rit: Vix autem extracta acu l fufcum prorumpebar, et absque ulla diffi ]uimenfura, Dex aliquanto plus evacuabatur, hincque cannulaiterum clau- ebatur, ne fcilicec; jubentibusfic quibusdam genuinis medicis, nimium Wo vice fubtraheretur::: nec. male. po(t haec aegrota fe habebat; quin porius «lolorum quoddam lIcvamen- tum percipiebat ; in finiftro autem latere abdomen (ic apercum fuerat: at quemadmodum maritus , infpe&to demum fübtracto fero , referebat, fimile plane. ferum. in magpa copia illam.ore rcjeciffe ; ita hoc omnem fere fpem fclicis.cventus mihi exime- bat; qua adhuc magis cadebam , cum vix domum reverío cognatus meus D.D. Rothius per litteras referret , ucuc (ecun- do aliquid adhuc feri profluxerit, poftmodum tamen illud ul- terius non fucce(fiffe, aec cathetere per cannulam immitIo, nec alis modis, quos centarit, vel minimum elici pocuifle ; (ea- , per ad duriufculum corpus allidentibus inft tis ; cum prae- cipuc et quaedam figna receníeret immingntis jam puede t. ussdieet ME Pelias" fr : Par acentefi ton juvante aperium Cadaver. — yg licet enim, (i hic permitteret, ut ecin dextro latere tentaretur ab- dóminis apertio, fuaferim, mors tamen imminens id minime concédebat. ^^ —*. : | jim / . Commode vero contingebat , ut ; hac füccedente ,. aci- dulas etiam acceíferit' Excell. Collega meus D, D, lfenben- zius, qui laudanda curiofitate in interiora hujus «mulieris inda- gandi excitatus, ab illuftri Diftri&tus Praefecto licentiam hujus rei obtinuit; qui menfüram ambitus abdominis tribus ulnis dimen fus eft; longitudine feptem wulnde .quadrantibus coriflante; uiti quidem cum fübfequencdbus benivole:mihi.c icdvit: Veficulae exterius confpicuae fatfidaefpbacelitefteserant:etex . dextro latere quadraginta fere adhuc menfürae feri vifcidi cor- ruptique evacuabantur ; Omenti fere Gonfümti reliquiae fero quafi innatabant: Inteftina non ita tam oculis patebant, fed membranae inchifa erant, Qua'diídiffa fphacélum minitantia conípiciebantur: juxta vulnus per paracentefin inflictum excre- fcentia infignis inveniebatur, quae molar latatmfive placentam uterinam repracefentabat ; per inquifitionem vero ulteriorem conítabat, effe banc finiflri lateris ovarium, quod et vcficae plures in eo :confpicuae, nucem. juglandem magnitudine Lg VA quantes , ( pro ovis, an vero hydaditibus finc habendae, dubicac Exc. Dn, Collega, ) branis. fere. mufculofis in(tru- &ac , materiam vifcidam, tenacem et glutinofam continentes, (hincque mihi onanino pro ovulis habendae) prodebanc; Li- bras vero duas civiles haec maífa pondere excedebar;.curn al- terius lateris tefticulus fanus vix duas drachmas. pependerit. Ren lateris, ad quem haec maífa pofirá erat; nec fita. nec ma- gnitudine novi quid fuggerebat , pure camen foetido repleras fuas cavirates oftendebar; hoc vero pus ad veficam non fuiffe delatum ,'haec eo vacua indicabat. cerus plate fcirtho(us ma- gnicudinern confüeram parum excefferat ; vacuum tamen omni. no fefiftebat.. Ventriculus, hepar, lien , veficula fellea ec rem dexter omni labé immunia fe monftrabant, LobusPiulmonum finifter pleurae fic annatus erat, ut non aifi dilaceracusfeparari eng P (o potuc. 116 1 Obfer-vatio LF'1I. potuerit , dexter contra plane naturalis exiítebac : Cor tandera flaccidum et fanguine vacuum, quantum per ram diuturnum - morbum fuerit paffum, declarabat. Hactenus Ufepbenzius, Ce- terum docet haec Obfervatio, Hydropem, quem Uterinum no- minant, grep m in cefticulis et originem et fedem fuam inve- nire, unde et facci illi faepe tam magni, tam infignem aquae copiam continentes » €t iuceftina contegentes : fimul tamen. et munientes me quidem judice, ntur ; quem- admodum vero in parte a ffecta paracencefin. hic infticucam fuiffe per modo narrata conftat, ita non tam in hac quam dex- tra roaximam partem feri extrava(aci delicuifÍe eadem. indicant. OBSERVATIO LII. Du. D. Viti Riedlini,. "Aquae Zaifenbufanae non quibusvis falufares.. Um ante quatuor et quod excurrit annos, fato plerisque - jcalibus fontibus foteriis communi, et is, qui juxta pagum Ducatus Würtembergici. Zaifenhaufen inventus fuerat ,: brevi temporis fpatio tam infignem fuiffet nactus famam, utinfigais aegrotorum: numerus eundem adierit , tum quidem et ego. a- . diverfis illius ergo" confülebar , quin per litteras Vienna huc fcriptas propterca interrogabar. Ectum quidem primo fchedula communicabatür, in quaplures notati fuerant, qui morbos alias fere infanabiles eodem mediante devicerant: Eo ipfo vero fem- per magis curiofüs ficbam certi quid de hoc ipfo fonte expe- riendi ; tandemque aquae hujus menfüra Ére in vaíe bens munito ab Illuftri quodam Patrono communicabatur, ubi cum colore, tum odore , tum fapore, cum fonte, qui jam-ancein- - tegrum feculum, quin diutius, mirabilis nomen obtinuit, quem- que ipfemet bis in ufum duxi, Bollenfis nunc nomine noto, con- venire deprehendi , licet color quodammodo obfcurior mihi fueric viíus : dimidiam itaque menfüram ec aliquanto plus cuca igne Aquae Zaifenbufanae non quibusvis falutares: — x17 igne confuümfiflenr, quindecim grana pulveris albi rc(titere, in quo plusculae reliquas albedine vincebant , rotundae quae- dam,quaedam oblongae, faporem vel nullum, vel fane vix notatu dignum linguae imprimentces, igni injedtae nec odo- rem nec fragorem edentes ; per microfícopium margam ac- uantes, ab aliis tragacantho comparatae : Acctum confu- rim liquorem ftatim turbabat, ec hinc inde fibrillae quae- dam conípiciebantur , nec priorem recuperabat claritatem : Spiritus Vitrioli nec minimum quidem mutabat liquorem, fundum petens, fed absque fedimento; oleum Er. per del. eriam turbabat, fed absque fedimento; utut per aliquot dies pritinam claritatem itidem non acquifiverit aqua: Sir. Viola- rum fuum retinebat colorem, nec alio modo mutabatur, quam quod dilutior fiebat: quac licet cum illis, quae fedulo indaga- vir, Excellentiff. Phyficus ec aquarum Infpector Dn. D. Joh. Matth. Brigelius, non omnino conveniant, aut paucitati tamen. "aquae, quae et plura experimenta non permifit , aut illi cam lon- gc portatae adfcribendum erit; aucet ulteriori indagationi an- fam praebebunt. In tractatu fane, quem edidit, cafus notatu digniffimi defcribuntur, quos in dubium vocare, parum honc. "ftum merito judicaretur: at in votis habere, uc et antecedentia et confequentia in quibusdam cafibus adjecta; ut et cafus quo- rundam, quibus minus profuere hae aquae, fübjundti fuiffent, quodque ideo haec, et quae fequuntur, hic addere füftineo, di- ligentiffimus Auctor non male vertet, fpero. Quemadmodum 'autem ex illis, qui me prius confuluerunc; Melancholicus quidam "ad incitas fere redactus, has aquas fic cum fructu fe in ufüm duxiíffe credit; ut tamen illis, quae ec antea juxta plurium cele. berrimorum medicorum confilia, ec poftea quoque adhibuit, itidem aliquid tribuat: ita cum filius meus p. v. militem tum inter Badenfes agens.ab officialibus quafi adactus,me vix praefcio, illas adi;fTet, phthifico in fummo fere gradu eas laudatus Dn, Brigelius optime diffuafit, fine dubio enim inter bibendum fa. tis ccíLlcr, uti non ita diu Sed: ad me rediens ceffic : Über- ; 3 kin- u$ . ^ —— . Obfemrvalio L7f. » m OM Kingae (übfiftens per Dr. Pa(torem loci, cetcior fui faQus, it vi- 1us debilitate, cujus mali ergo praefertim commendantur, quen. "dám loci incolam jam bis fruftra easdem acceífiffe : et Juris Coníultus quidam , infignis hypochondriacus, aurium pracfer- tim tinnitu diu jam divexatus, qui inprimis non ita exiguam in bis aquis fpem pofuit; utüt illas cam interne quam externe fcda- lo adhibucrit, cantüm támén ábeft, ut vel minimum levamen- cum inde perceperic, ut potius non femel pofítmodurn dolue- rit, quodacidulas Egranas, quae alias non parum profuere, lo- co Zaifenhufanarum aquarum non biberit : utut varios, quos bac jivesés giderie 5 iapinisque inae couditionis ho- accipue au. aupertinae con "minibus multum commodi attuliffe ebiertartt : pf 'tem ut haec fcripferim, Philofophiae quidam ftudiofus o&to- decim annorum me permovic, qui a tencris, illis malis , quae Tpihae vencofae cribuuntur, divexatus vel triennis, fi rete memini, "ulcus in fronte aluit, quod non nifi exemto officulo coaluit ; nec ártus poftmodum a5 ulceribus talibus mox pus et ferum fun- dentibus, mox iterum exficcatisimmunis extitere; donec candem inftar ferpiginis humidae malum dextram malam fic occupavit, ut non folum hanc mirum quantum deformarit, fed et corro- ferit, et fero fubinde copiofo extillante moleftum exítiterit, et ad nifüm usque collumque prorepíerit. Varia iaque tum interna cum externa medicamenta adhibebantur, fed omnia omnino fruftra; tandemque fpem quidam ipfi faciebant, hunc fontem omne hoc malum fine dubio füblaturum ; de quo. ego quidem dubirabam; at nihilorzinus cundem adiit, ec pro fua facultate pon parum pecuniae infumfit 5 licetque per odo fere hebdo- rmoadas cam interne quam externe aquam íedulo adhibuerit, tantum ramen abeft, ucinde vel minimum fru&um reportarit, ut potius hacc ferpigo et. plus feri fuderit, er latius fe excende- Tit: licetque poftmodum falivationi mercuriali aliquandiu ceíle- rit, minus tamen fcryara diaeta, ec adhibitis nefcio quibus un- guentis reprodudlafuit, Hoc ipío etiam tempore textor. qui- dam rufticus curae meae creditus eft, qui primo quidem in fa- cici Aquae Zaifzasufatae aon quibuscuis falutares 119 eii ulceribus jam diu inftantibus, quae fortiori ab equo dudum factae perculflioni adfcribit , has aquas feliciter adhibuit; at bre- vi repululafcentibus malis fruftra omnino easdem denuo oppo- fuit. Abfic vero, ut. hisce obfervationibus laudes tam falu- brium aquarum vcl minimum imminuere tentem: cormmunico haec unice, ut pareat, cam univerfales- easdem, uti quidem non pauci illis tribuunt, vires non poffidere 5 ut, dum in ca- fus, ubi profuerunt, ulterius inquiritur ; Ct ii, "2 nihil iisdem proficiebarur, juxta illos .pofiti, examinantur, magis innotefcac. quibus cuto commendari , aut. diffuaderi. poffint : plurimum 'enim refert, noffe, quibus. tales aquae foteriae magis minusve finc profutura ; longeque diutius et hae laudibus fuis refponde- bunt, fi non promiscue quibusvis, fed illis folum, quibus per varias obíervationes cc rationes Profarmsns. eonliat, commen- snc. | ^ (me digelem, 7 "Ti 49. fii 4.1217 mifse).- OBSERVATIO LV. Dn. D. Johannis Andreae Ufenbenzii. Jio UMekl momentanea ex coulnere. 0. Emulentiam plurimorum malorum matrem effe Mit mam, fapientiffimus quondam Regum Salomo cffato divinitus infpirato comprobavit, Prov.23. v.29.30.. Cui "vae? p UH ? cui forvae? cui [ime caufa vuülnera? cui fuffifio ocu- rum? JVonne bis , qui commorantt in "vino, et fiudent calici- bus epotandis. Ejusmodi trifti(fimam ex remulentia hiftoriam hic Ulmae experti fumus d. r. Sept. An. 17 16. Duoquippe prae- fcdti militares (quorum nomina lubetis téticeo) cemulenti, ftri- &tis confeftim gladiis in femec infürgunt, et alcer alterum, nemi- ne ferme advertente confodir, canto vulnere, ut (tátim cortue- tet, et infelicem animam in inítanti efllare..— Ex Confulari mandato erre vocatus ego, una cum Chirurgis Georg R3edlen, 120 ." Obfervatio LIX. ; Riedlen, et David Conrad Heking, hora fecunda matutina, ut cadaveris vulnus rimaremur, — Accedentes confpicimus vulnus in dextro humeri latere anteriore , inter musculum deltoi- deum et perforatum infli&um; ítylo partim, partim fcctione ulterius inquirentes, vidimus cjusdem progreffum fub muscu- lo pe&orali usque ad interítitium fecundae et tertiae coftae, quod itidem perforatum , pulmonis locum faucium oftendebat. Aperto igitur chorace, infigaem fanguinis grumofi copiam of-- fendimus, unde de majoris vafis (anguiferi laefione nullum re- ftabac dubium, id quod pergendo reperimus: Perfoffus quip- pe erat dexcer pulmonum lobus, et in parte poílica vena arte- riofa plane diffe&ta , ramusque afperaearteriae primae divarica- tionis hunc lobum ingrediens magnum ex laefionc hiatum ac- ceperat, unde etiam per hanc viam ftatim poft acceptum ictum fanguis magno cum impctuex oreetnaribus prorumpebat. His obfervatis , lechalicatem hujus vulneris abfolutam; «ect mortem neceffario momentancam decernere nullus dubitavi. OBSERVATIO LIX. Dn, D, Johannis Andreae Ufenbenzii, Foetus monflrofus Cerebro carens. Antam certein omnibus Obfervatorum documentis pariter, E. ct ipíis E. N. C. Collc&tionibus reperimus monftrorum co- piam, varietatem et raritatem , ut anceps haeferim , utrum fas fic, ec hujus hiftoriam communicare ; Cum vero videamus, nec naturam forrnatricem , potius dixerim deformantem, ab e- jusmodi anomaliis defiftere, hinc ea, quae circa hunc foetum : obfervavi , filentii involucro obvelare nolui. Enitcbatur quip- pe in Nofocomio Ulmenfi uxor militis cujusdam praefidi i Anna SStiefíti 171. d. 21. Mart, debito partus tempore pucl- lam, quoad truncum et artus optime conformatam , quoa eaput vero et collum infigniter monftrofam, vivam quidem, pau- Foetus monflrofus Cerebro carens. 12: pauculas poft p horasd uam. Curiofius huncfoetum , lu(trans obíervavi, in i capiti anium nulla .con- tectum effe cute, fed loco illius füperftratam fubftantiam car- nco fungofam rubicundam, lacerationem ibi fa&am .o(tenden- tem , quae fine dubio a fecundinis ibidem ante partum cohae- rentibus ortum ducebat. |.Confpiciebatur luculenter in hac maífa motus quidam pul(atorius, uti in fic dicta fontanclla ob- fervarelicet. — Cranium ipfum adco erat depreffum; ut plane. «deficere videretur, hinc ec nulla .frons apparebat , oculi vero- promineates et valde elati, inftar ranarum turgentium confpi- Ciebantur.. In labii fuperioris dextra parte fcfe fiftebat fiTura leporina infignis , quae .cotam füperiorem «maxillam dividebar usque in meatum narium, unde etiam os valdc hiabat , ec de- . formem faciem pracfentabat. . Separatisjam cranii iacegumen- . tis, illud cotum fere folidum repericbam , eodemque ob duri- tiem aegerrime aperto parvam admodum cavitatem , nucém juglandem ne vix quidem admittentem obfervavi, in qua vero nc ullum quidem cerebri veftigium comparebar. - Ia colli bre- vioris jufto inveítigatione nullam deprehendi -ertebrarum diftin&ionem, fed breve faltem et continuum folidum offeum magma. laquifitione facta in principium-nervorum medullac- que fpinalis , haec ipfa quidem in maffa illa externa Occipitali carnoía initium habere videbatur , nervorum autem emiffio-- nes ad organa feníoria , quamvis acutiífime atcendens , nullas plane perve(tigare licuit, De cetero cum reliquum corpus na- curali (imillimum conformacum fuerit, hinc et viícerain eodem contenta taliter conítituta deprehenfa fuere, | "Ojrv Aud N.C.CmLVIL — Q.—— OBSER- 123: Obfer-vatio LX. OBSERFATIO LX. Dn. D. Johannis Andreae Ufenbenzii. Hifloria quaedam notabi/is foeminae ex delirio melancbolico in propria «vifcera faevientis. Uam tragicos quandoque Melancholia delira producat ef- fe&us, hinc inde ex Obfervatorum libris non folum, fed et ipfis Eph. Nac, Cur. praeprimis Dec, 2. A. 8. Ob, 128. et ejus- dem Dec. Àn. 10. Obf. 1o. abunde liquet 5 quibus etc fequen- tem, ob fa&ti raritatem, variaque notatu digna adjicere, forfan non adco erit inconcinnum. — Cafus autem eft calis: An. 1715. d. 24. OG. ante horam matutinam tertiam ocyílime vocatus in Nofocomium Ulmeníc publicum , una cum Chirurgo David Heking ad foeminam quandam adhuc coclibem $0. annorum, nomine Anna Maria Sfftütblin / quae per longum facis tempus, a duodecimo quippe aetatis anno per intervalla rariora quidem centabatur delirio quodam melancholico, Haec in ejusmodi, utita loquar, paroxysmo cultello quodam marfupiali viliori, mucronato quidem, fed nulla fere acie praedito , infuperqueae- rugiae obdu&o (mit einem £leinen lieberlidyen unb voftigen: S albenme(ffet) abdomen confodit in dextro ejusdem latere in- umbilicum canto vulnere, uc ftatim ad 4. ulnarum longicu- dinem inteítina prolaberentur. .Nos celerrime quafi advolan- tcs, vulnus et inteftina fcrucantes, deprehendimus vulnus fa- &um cífe in modo dicto loco ad digiti fere longitudinem non folum, fed inteftina prolapía ter eíle fauciata; confpiciebatur quippe primo foramen fimplex , deinde duplex , pertufio nem- pc inceítini totalis, et denique paulo fuperius plenaria ejusdem difciffio : mefenterium infuper ejusdemque vafa fanguiflua in- fignicer erant fauciata ec lacerata, unde immanis haemorrhagia fequebatur. In hoc miferrimo et plane defperato aegrae ftatu, praemillo proguo(tico tamen egimus, quod potuimus; € Arat O | | uta Hifloris quaedam notabilis foeminae faecvienti: — 133* füta funtinteftina tam enormiter vulnerata, lacte et vino tepido fota,in abdomen repofíta, vulrtusque externum optime deliga. rum. [ater hoslaboresnon fine violentia inevicabili transactos, ingentes ejulatus, clamorcs et ftertores ob dolores exquifitos fiebant, finitis aucem illis , quiete facis, quantum ejusmodi rc- rum facies permittit, fefe geífit, nulla plane accedente lipochy- mia, redintegratis potius in cotum functionibus rationalibus, ita ut facinus Zvroxeiíz; animitus agnofcerec, moefta vere poeni- ceret, plenaque fiducia évxagieízv expetere. Quem poeniten- tiae et confeflionis actum praefentibus Dominis Chriftoph. Sind Paftore , ec Joh. Frid. Serttenfiein Diacono ec Prof. Publ. ad horam continuavit, ^ Verica autem, ne propter vomitus jamjam praefentes Panis et Vinum Sacrae Coenae iterum evo- merentur, prudenter aquam fimplicem prius centaminis loco expetit, hac intentionis fpe, quod fi haec intra corpus per- maneret, etiam illa permanfura (int ; quod et factum, reri- nuit quippe aquam, et pott horam deinceps f: fum- ma cum devotione accepit. Per cotam illam diem de dolori- bus quidem intenfis conquefta fuit, patienti autem animo illos toleravit, integra femper praefente ratione ;. infequente etiam noce quamvis parum, ob continuos dolores , placide tamen dormivit. Cum fequente die 2;. mane eandem vifitaremus, de doloribus incenfi(fimis continuo affligentibus, et inftar ignis u- rentibus conquerebatur , infpe&o er religato vulnere, rurunda- que exemta, pus bonae notae proflucbat, nullus aderat foe- tor, nullaque abdominis intumefcentia , hinc novis applicatis emplaftris vulnus iterum deligabatur. ^ Vesperi eandem adiens, casdem audiebam querelas, vires autem jam valde declina- bant, vox erat rauca et debilis, pul(us durus, inaequalis, ec quan- doque tremulus, ut hinc fere concluderem, mox finem mife- riac affururum. — Aft die 24, mane eandem vifirans, de no&e 5 ; quidem inquieta et doloribus ! ] atur, vires tamen magis firmae videbantur , loquela erat facilior, fitis ca- men intenfa, Infpe&to vulnere, pusiterum emarabat fatis fau- Q 2 abile, 124 200 Obferzpatio. L.X-. pL EREEESESETEREL TEE ERE - - dabile, nullo putredinis foetore inquiaatum ; comedit parum de jusculo vini calefadti ; transegit quoque hanc diem in aequa- li ftatu. Die 27. mane illam iterum accedens percepi, eam prae- terica nocte per bihorium placide dormivifTc ; poft mediam noctem expetebat pyrum majus, eine gfunbbirn/ quod ctiam tocum confricatum comedit 5 videns quoque quendam come- dentem raphanum nigrum, fruftum quoddam petiit, et acci- piens, bulum ad digiti longitudinem manducavit, necnon po- mum integrum cum dimidio. — De cetero idem rei erat (tatus, Rcligato vulnere, pus iterum: aderat, fed cum foccore notabili. Pulíus erat valde debilis... Hac ipfa die ab hora 11. usquead [ a. ater per alvum dejecit foetidiffima, poft quas deje&iones in- feriores corporis. partes frigefieri incipiebant;. poft horam 4. vespertinam. lipothymiac iteratae accedebant, ec pallor faciei, mortis inftantis prodromi, quae ctiam , me pracíente, placi- di((ime fubíecuta e(t , fine ullis motibus convulfivis paulum an- tc octavam vesperae horam, utita poít vulnerationem hancin- fignem fuperius annoraram fupervixerit 89, horas, quod certe notatu digni(fimum judicavimus 5. nec noa id, quod anteajam monui, quod nimirum ftatim poft ipteftinorum repofitionem yulnerisque deligationem. mens alias. valde percurbata in fani(li- mum. ftatum redierit, in eoque ad ultimum usque vitac hali- tum perfítiterit. — Per torum quoquc decubitus decurfum nil nii aquam frigidam delideravit,. caque, uti ajebat , infignicer recreabatur- | diu aa Dic inf£quente 28. cadaver ejusdem mane feclioni fübje- Cum, aperto abdomine , inteftinum ileum vulneratum ; nec non mefenteriumi laceratum: confpectui ftatim fefe (iftebanr,o- mniaque inteftina in excrementis-putridis, multa bile cinclis, fero 1 t y 4 NI : ) tate exterius nigerrimum, interius fubfuscum, aulliscamen duri- tiebus Fiftoria quaedam notabilis foemin ae fae-vientis. — 128 — tiebus vel tcicchefcentiis inquinatum, Hepar et renes fatisrite erant conílicuta. Plura fcrutari neceffe non judicabam, cum haec fectio confirmationis faltem gratialacefionum inflitueretur, hes Fima Aupuffam Find, : per Ab. D. D, Fit. Riedlinum,, -» : d. 30. Jimi dn 1717. mise). -— OBSERFATIO - LXI. ie sucu Dass Lic. Kofini. Lentilii, vezes C Bagliliionk impeditaenotabils Hifi 00 'A AEnfe Augufto anni r71 5. cum Sereniffimo Principe Du- Ms Würtenbergici haereditario. Bruxelli; aliquandiu: haerens , cjusdem menfis octavo Lorpanitm ,' celebecrimam: Belgii Hifpanici Univetfitatem, in qua cum olim: erudiciffimi Medici floruere, tum ante hos paucos annos vitam finivit indu- ftrius Anatomicus EREIETÉ IUS, vifitavi. Profeffores Me- dicos tunc ibam falutatum , fenes venerandos Dnn. PJETERS et SOM AMERS, quorum ultimus mulieris cujusdam mihi hi- ftoriam recenfébát, quae, ut omnia, tam efculenta, quàm potu- lenta , promtiífime deglutire fcirec , Foffiam tamen Confecr a- fat nullo modo poffet , quin, adhibita magna vi faucibus inge- ftam vomitu rejicere cogeretur. Durare malum ajebat jam diu, quaefitaque et applicata varia fine fruélu remedia; nec effe mu- lierem aliis morbis obnoxiam ; bon Byffericam, non fpafinis a£- fligi foliram , nil infoliticirca menfium négotium unquam acci- dile, eam appetere, hilarem effe &c,. Dicebat, fe hodie legiffe in ETT AJTULLERI praxi Caput de Deglutitione laefz, nec i^i, quod e re fua effet, réperiffe; nec ullàm ex addutlis ibi cauflis. huic Individuo a plicari pofle , quosdam de fafcino (iif; picari,, mauliereai hoc nomine fc ptoinfeliciffica reputare , contriftari , ámimo- angi, metumque effe, ne denique malum in me- lancholiam veram terminetur. Interrogavic Vir Optimus, quid de hoc malo featirem * quaefivi. ex ipfo: an nullam cius Hn Q. 5 Origi- 126 — Obfervatio LXI. originem vcl cauffam occafionalem ftiret, qua. forfan im- pellente id primitus obfervatum fuiffec ? Nullam refpondit. Igicur in hunc modum diflerere coepi : Quandoquidem iftius mulieris gula omnia reliqua , degluütioni tamen apta , non refpueret, excepta fola Hoftia, non mihi quaerendam videri cauífam vel in organi quodam aut mufculorum ocfophagi vi- tio, vel in aliqua peregrina hutriorum, adde; fi vis, fpirituum, qualitate, vel alia quavis affectione phyfica. — Zerifimile potius ejje , qued ifla tragoedia ludatur a caufla: morali; idque praeci- pue, fi magicam abefle velimus. — Majorem cfle pathematum animi vim ad impediendas quasdam actiones materiales , ut- cumque falvis omnibus organis , quam fibi quis facile perfaadere poffet. Quid? fi haec mulier ad Corpus Dorsinicum aliquando acceflerit, rcluctante ob peccata quaedam commiflfa, nectamen confe(fa , confcientia , adcoque tremula et perculía, fic, ut fibi- met ipfi viía fuerit indigna, quae pignore iíto potiretur, atque fic eo revera potiri non valuitlect? Quid? fi tunc, cum eam acci- peret, ipfi contigerit, quo Germani vocamus , Uetfitnen/ nec latis emphatica voce lacina reddere callemus ?. Myfterium hoc adeo facrofandum habetur, uc fine facro horrore vix capiant etiam illi, qui fibi nullius mali damnabilis funt confcii: fufficic autem vcl femel tale quid evenifIc. Talismedi enim ideae tam alte animo infixac hacrenc, ut alio tempore idem rentantes codem modo afficiantur , fic, ut per tres vel quaternos adus res ca. omnino in confuetudinem ( rem naturae adeo familiarem ) ab- eat, ut fcilicet cerrore ac. metu affeli toties quoties accedant, nec quantacumque vi fibimet illata. propofitum exfequi valeant. Non haec a me gratis dici, plures obíervationces parallelae circa res, quae tanti momenti nequaquam funt, abunde compro- baverint. Chirurgum quendam novi, qui Virum primarium, fibique praepofitum, novacula fua, ni fallor, inter radendum ali- quando leviter vulneravit, | Abeo fane cempore, cum et me ct alios omnes levi manu raferit, nec caeteroqui fic pufillanimis, iftum virum adco non amplius radere poteft, ut manu vix ad- mota - Deglutitionis impeditae notabilis Flifloria. 127 mota totus conrremifcat, ac ab opere ceffare cogatur. Noto potius eít, inter cauílas impotentiae virilis nonefle poftremam pufillanimitatem, ut, qui non alacri animo rem aggreditur, fe turpiter dare confüeverit. — Nam et mihi noti füpt , qui apud fcotta plus quam viri, uxoribus conjugale debitum folverenullo modo potuerunt, quos támen caet odio habuerunt, Sua- for itaque fui optimo feni,ut, poftpofitis omnibos eph opo lio pecitis remediis, cura fola moralis adhiberetur, inde fortaífis adhuc fpem nonnullam fupereffe, uc, pufillanimitate omni pro- cul relegata , mulieri animus addatur: fic enim haut raro et ma- ritos ad fua munia rediffe &c. ^ Non omifem mihi affenfum de- rogavit Vir optimus, et forfan eventus, quid inde futurum fir, aliquando docebit. — Nefcio, an unquam deglutienda tradita fuerit huic mulieri hoftia ctiam non confecrata, et quo cum fucceffu ? quamvis, fi id fadum effet , non dubito D». 50M- MER$ ejusmodi circumítantiam valde memorabilem mihi rela- turum fuiffe. QuoZ fi non confecratam infcia deglutire xale- vet, mali cau[Jam altius omnino petendam efje liqueret. | SCHOLIUM. |. . N fententiam noftram non male quadrat Obferv. LX XIX. An. 1... Dec. 11. Epbemer. noffr..-. ubi B. ALECTOR nofter mentionem injicic cujusdam , qui ab haufto tabaci fumo deglu- sicionem ita fenficimpediri, ut non nifi magno conatu tertium» que repetito molimine cibum aeque ac potum deturbaret, nc- gotiumque difficilius adeo proceffitIe , fi fibimet ipfi didum affe- Gum cum timore altius imaginaretur , et de depluttendi facul- sale follicitus effet , (unt verba GOCKELII. | Incér fcribendum occurrit , an non Hoftialiquore macera- tà facilius deglutiri potuiflet? Sed, cur alia folida potuit? Eadem difficulras premit De maxima "vi Confuetudinis in atliones bumanas , uti jam fuo tempore GALENUS, ita complures alii ejus in arte poftero- fum fubinde multa notatu digna tradiderunt, omnium autem Opti- 322 ers Obfervatio L XT. opume declaravit J//ufiris ZMedicisae Inffaurator ,-5T4 HLIUS nofler , quem poftea fecuci funt alii , quos incer AZ AHLIUS Ar- | — , inclytus Da, NENTZRIS. — Natura certe , uti re- us v. gr. cibis infolicis, quinimo. (ibi adveríis , pedetentim af- : fueícit, quo de videatur.BAYLE Probl. Pbyf. et /Med.92, : Ya: non minus iisdem antca gratis et fuavibus, ingratiis aliquando : ob:rufis rurfum adeo defuefcit , uc oblatos poftea non amplius affumere vel deglutire queat. — Plura mihihujusmodi exempla func &ota, ac in praxi numerofa non infrequenter occurrunt. Inveni v. gr. qui offarum e vino cum faccharo,ovis, croco &c. co&darum ( QGeinfuppen) amantiffimi, ubi femel ingrata me- dicamenta eidem offac, ceu vehiculo , permixta deglutire co- gerentur, illas pofthac ne quidem olfacere , multo minus affu- mere valuerunt. | .Hinceft, quodaegroti quidam detre&tant uti medicamentis cum jure.carnium, ne poftca hujus averíatione punianur, (man mbate ibnen bie Cuppen bamit verlei fen.) Olimin Curlandia comedendus mihi offerebatur pifcis ibi locorum vulgatiffimus , quem J'iLLUGHBEJUS Hift. Pifc. t IV. cap. V. p. m. 249. nominat Carajfium, alii f(aperdam Germani $tataufdyen/ qualem velfexcenties alias cum voluptate comederam. Hic vero, pro indole Polonorum , tanta croci copia conditus erat, ut fapor mihi valde. moleftuseflec. — Nihi- lominus, ne hofpes parum commodus viderer, ejus portionem. non infimam fümma cum averíatione comedi, ftatim poftea febri tertiana intermittente diuturna correptus. |. Ab ifto cem- pore pifcium iftorum cantum me faflidium cepit, ut velad eo- rum commemorationem borrerem. . Medicamentorum ea- dem eft racio , ad quorum certas formulas , qui minis aliave ví adhibita coguntur , «as protious averfaridiícunt. ^ Curiofa por- ro de Coníuetudine ejusque yi vide ap. PECHLIN. lib: HL obf. 27. Itemque 8£UNONIS iDifp. elegant. de Con[uetudme habizaum "Aitdorfij &n. 1677. Fluitinde caucela prattica, neminem aegrum «vel ad alimenta «vel medicamenta, quae «valde a-ver[atur, vvio- denter adigendum effe, OBSER- Obfervvatio LXII. *29 OBSERFATIO LXI. Dn. Lic. Rofini Lentilii,. Foramen ovale in milite quodam fufpenfo adbuc | aperíum, —— E. "Ametfi nil inauditi proferam , profero tamen, quo raro fatis obfervacur. Tunc etiam, quum cílem Lovanii, fufpenfi militis corpus anatomico cultro parebat. Monftratum mihi fuit Cor diffeum , cujus adhuc ita patebato-pale forames, quafi nunquam poft miferi nativitatem claufum fuiffet, vel clau- di porius debuiffet, ^ ReferenreDn. REG A, profectore, anato. mesque Profeffore extraordinario, viro perhumano eterudito, cujus amicitiam colo, militis illius tora pulmonum compages nusquam libera erat, fed circumquaque non tancum lateribus, fed et fpinae dorfi, fterno, faucium ift diaphragmati adeo firmiter adglurinata, ut (ine fübítanti laefion quam avelli .. Quiret, quod quidem ip(imet mihi in milite quodam, ex abfccffu finiftri ventriculi cordisruptc fubito exfpicanteobfe: vatum, cu- jus hiftoria exhibetur in Efeodromi mei p.639. ^ Annon quis merico fufpicari poffic, hujus militis pulmones jam inde a nati- vitate partibus iftis adnatos , adcoque , pro exigentia motus fanguinis circulatorii, impedita fic refpiratione, non fatis cos dilarari vel concidere potuiffe? Hoc enim filocum habet, fo. ramen ovale ab ipfo vitae primordio apertum manfi(fe, adeo mirüm nemini videri debet. An a(thmaticus fueric bic miles, vcl dyfpnoea faltem laborarit; dicere non potuit Dn. REG A, quippe cui mifer antea cognitus non erat. — Verifimile eft, nil tale paffum effe, ec quidem propterforamink oxpalis, ccanficum fanguini concedentis , permanentem apertoram, cujus benefi- cio tám libera largaque refpiratione, quae claufo ifto foramine requiritur, opusipfinonfuit. Alioqui enim vix tamdiu peren- nare, immo commode vivere, immo militiae incommoda (if. Obfeiv. Acad. IN.C. Cent. V LL, ü-- fue * € 30 | — Olforvatio LXII.. ferre SU Olim aliquando in lanionc £ E viro robuíto ac torofo, talem pulmonum ; quamvis adhuc le- viorem , adhacfionem obfervavi , fed is, referentibus filiis, jam . 2 longo tempore altum fpiraverat, — SCHOLIUM. - N corpore caementarii viginti et aliquot. annorum , prae- T. pulmogum validam adhaefionem, foramen ot4le , uc ia infantibus, patebat , reference FLARDERO. Ann. IX. Dec ^ AI. Epb, no[ir. Obf. 92... Oprandum erac, ut, qua fueric ante .ulimumque morbum conflicutione yir ille, cumpri- - d refpit , penitius innotuiflet, —Pa- salita REN DEL LIUS Cent. Hl. et IV. Ephem, | Obf. 166. de femina 22, annorum foramen. ovale patens ha- bente , cujus quoque pulmones utrinque adoad. fuerant, BART. HOLLNUS in Anat. tiovae Lib. IF, cap. 8. . Hoc fo- ramen in adultis pervium PIN AEU/M ter, JL ANUA femel , une non fimplici vice obfervaffc aic; quinimmo JAM ARCH EITUAM in Juvcne 24. ec. M AUR. HOFE- AL ANMNUA in alio 20. annorum. idem. vidiffe, er paullo poft , aperéum £antum manere dicit , cum. alias. vias occlufis. AVatura, ut Patavii in eo fene Sidisiverserir , cui venofa ar- ria phlegmate obturabatur. Rarillimum igitur eft , inquit DIEMER ROEK .4nat. L, IH. cap. 1o. fi hoc foramen in ad- ultis pervium inveniatur, idquc ex decem millibus vix in uno: eccurrit. Num urinatorem agere potuerit bic miles , problema eft. Hoc foramine aperto manente non quidem difficile e(t conci- pere» quo pacto quis diu, falva vita, fub aquis durare queat, Sanguine enim. per hoc foramen pet: non opus eft rc- fpiratione, | Hinc perfuaderi fibi paflus e(t TZ. COREL. CONSENT LNUS, hominem arte- fieri i poffe Vo fici- Foramen owale ia vuilite fufpenfo aperíum, — $1 Pf. Vli. de*vita p.308. — Vanitatem autem hujus artifici! quamvis celeberr.. ET TAMULLERO Difp. de abfirufo ve[pir- buman. negotio cap. LX. $.7. non difpliceat, ficuti neque D. — LENDOUILLETTE Zodiac. /Med.gall. An 1 Augufl, 0bf15. clare, ni fallor,oftendiin / atromnem. P 11. p.$ 2 $./60q. vid.etiam SEBI- ZI Difp. elegant, de LIrinatoribus.et arte urinandi habita 4r- gentor, An,1700Q. ubi et ipfe S. r1. teftatur, fe in Juveae £ielvetio hydrope afcite excincto, forameno'vale non exiguum et monogrammon ,.fed patentiflimum , qualcin fecu effe foler, obfervafle. : 1 idboc iq e Incidenter commemoro Lov4nii itidem effe mihimonftra- ta diverfi fexus quinque adulta corpora, arte celebris olim Zu. dov. de BlIL$condica. | Satisadhuc funt vifu curiofa, ceredinem tamen hinc inde experta, et pez haeredum Bilfianorum incu- fiam fuis quibusdam partibus mudula. Quin et hoc apparct, *inus virum iftum ambitiofum , quam publico per gloriofa fua fcripta promiferat, illa fua .conditura pracítirifte, . Oftenduntur ec ibi pauca quaedam infeGa in liquore. fér- *U4Í4, quaeinter eminec «vipera quaedam Jmericana, e cujus utero fui quadam paríe propendet [criptorii calami craffitie epi-- percula. | Si reseo, quo par eft, candore agitur, ferninata vig €ula viperas effe revera viviparas clare demonftrat, . CStartgardia Angu[lam Vind. d. 22, fli E An. 1717.. mifjae.) —OBSERFATIO LXII. S Dx. D. Gothofredi Heldii, — Peflis "vera Origo ex Ventribus Turcorum a MASLACH fre- quenter. comefto, cum fubjun&a funefliffimmi bujus Morbi — aliquali ilis e Cur attone. , Po. 7Nanimis Loimographorum fententia eft, Peftem ex Orien- te ad nos deferri , utpote ibi frequendiífimam: 44fía enim x! Ene ao ox | ^. «ord da 0 -Objerstatio LXIL - s | tota illi f ans, ec quidem fam orientalis five propric fic "cdi &a,, in qua ipa Orienralis India iatra etextra Gangem cum im- erio Magni Mogolis, imperium Perficiim et Sinarum, cum in-. ulis Afiaticis, in quibus imprimis celebris Chinac adjacens Ja- ponia ; quam "Turcia Afiatica, in quaPalaeflina notabilis, item - Nacolia five Anatolia, !talis cum Orientem refpiciat, Levante, — alias A(ia minor appellata , cujus Smyrna, emporium celebre, pefte, currente hoc MDCCXVIL Aano, nimium quancum agita- ta; cum infulis Archipelagi, RUBY Aia c ex quibus im- .- primis Chius five Scio,et 1 Lesbus fiveM eccllino,quae alias Graeciae annumetantur , exitialiboc morbo quaflatae - Sic enam Acgy- us Africae, ^ die » gravi nom raro conflicta- ur peftilcoa, qualem ex Aeciopia in Aegyptum Libyamque é C Adistes defcendentem, jam olim obíervavit , eamque gra- phice et quoad omnia fympromata curatiffime defcripfic ec delineavic celebris A Thucydides Libr. II. de Bello Peloponnefiaco pag. m. 130. feqq. Major vero vis pe- ftis Conftantinopoli in Romania, et fic in Oriente quidem, fed extra Afiam, Turcos hoc ipfo, quem decurrimus , Anno affe- cit, ubi multi pefíte abfümpti fuerunt: unde Sultanus ipforum Adrianopolin feceflit, ubi ha&tenus. telá fua ferocia et virofa, Chriftianis immittenda parari ct acuminari curavit , (cd ope et auxilio Dei, a noftris partibus ftantis et pugnantis , fruftra. Etenim vi&oriofiffimo Cacfari noftro jam anteobfidionem Bci- logradi , navali bello victrices aliquoties manus dare coaQtus; nec. non d. 16.]Julii Venetorum exercitus claffcem Turcerum feptua- ginta navibus ex Dardanellis Hellefponti prorumpentem etex- currentem , navali praelio in aquis ad Imbrum profligavit, ut fumma cum jaQura fugam capeflere, fe intra portus fuos, in quos refugium Russ. turpiter abícondere, Venetisque victo- riam concedere coacti fuerint. Et ne quis putet, nos trium- phum ante vidioriam- ccciniffe, effe flagellum uoftrum turci- cum, fufis die r6. Augufti copiis , et capto, die 18. ejusdem, Bellogrado five Alba Graeca i iterum fenfibilicer et Lelicicer flagellacum, Iurco- . RN f. *^L.n- 1 n - Turcorum gentes habitae colarum perpetuum belli terraque marique flagellum ; Aft nunc Achmetem CAROLUS devincit ubique, EUGENIO forti Duce, nullo Marte fubadus, — JOVA juva vireat CAROLUS cognomine Sextus, : ^ acexpallescant molimina atrocia Lunae, — — - Flagello Turcorum bellico fcliciffime ficad mortem cae- fo, DEUS milcricordiffimus et a nobis alterum corum 'fla- Bellum , nempe peftem ex iis enatam, et hactenus in illorum visceribus immaniter faevientem, clementiffime avertat, — di . Unde autem dira haec lues primitus oriatur, Loimo- graphi diu multumque disceptarunt, caufamque utplurimum exa. homines longinque vel ab aftris eorumque malignis in baec inferiora influentiis, vel à venenofis terrae effluviis dedu- xerunt ; mihi vero, cum aér, pefte faevienre, plerumqueinno- : Pefiis vera Origo exvventribus Turcorum a Maslachetc. 133 cuus deprehendatur, et peftilitas femper fpecificata, non bru- ta (imul cum hominibus, fed hos feorfim ct foloscontagiofe in. ficiat, quod tamen aére infe&to indifferenter feri deberet, magis verofimile eífe videcur » caufam peftis primigeniam in ventri- bus Turcorum q » Cum "aris- his. gencibus in |. nos perpetuotransfundatur, Hd oie € : : Confidenter igitur adffruo, caufam peftiferam in ipfis Tur- corum visceribus delitescere, et fuo fefe tempore manifeftare, odis 2E Fe" $547 düsn a * : d | hin ftmod d flari, quemadmodum cv Lg Em ; ma w 5. variolarum fomes in hominibus non raro usque ad adultamae- tatem vel diutius latet, donec exanth haeccumi : Fl bung enc " zd ; habitum corporis protrudac. 3 ;ly CuEEP EINE Ex quanam vero caufa epidemica ejusmodi peftis in Tur- corum corporibus. generetur , ut fingulis ferme feptem annis tam notabilem inter ipfos (tragem edat, inquiri meretur. Nonbhicinordinata victus feu vivendi ratio vel. perverfa diae- ta accufanda, cum Turci fimplici cantum vidu urantur,acdiae- - tam tam exaGQtam obfervenr, ut Augerius Gislenius Busbequius, qui Legationibus nomine Imperatorum Ferdinandi Primi et | | KR; : Maxi- * laximiliani Il. apud Portam, O:tomannicam claruit, Epiftola X, pag. m. 91. de Turcis affirmare aufus, unum aliquem noftra. ^. tem, majorem fumptum in cibos facere uno die, quam Tur- €a faciat duodecim. — Cum vero pfeudoprophetica lege Ma- hometi in Alcorano Surat, 8. Mahumedanis cautumfit, uca vi- ni potu ad guttam usque abítineant , nec finc (celere, eo uci pollinolicecclam quandoque illud ipfum deguftenc, alia inebria- mina quaefivere, atque er iis maxime fibi elegere, eorum lin- gua /ASL ACE nuncupatum, cui avide inhianc, idque ia quotidiano ufu habent, et in buría fecum circumgeítanc, quo | alacritareni ec E hilaritatem fibi conciliare ftudenz, ec fefe inde a- ——.. Nonautem per Maslach a aobisiintelligicur (1.)Indorum, £x herba Cannabis, Asrar Turcis dicta, quo Indi in ulteriori: Afia five India Orientali utuntur, et ipfis Beng, Bengi vcl Ban- gue, item Heiram - luc vocatur, quod fub forma pulveris, loco " Turcorum Maslach, frequentiffime affumunc, — Nec (2.) Stra- monium /Malabaricum , Turcis. Datula five Tacula, Períis Ta- tovrch, in. Canara Datiro et Daturo, Lufitanis Datura et Dutroa, Arab. Marana, Unmara caya Malab. Solanum pomo fpinofo rotundo, longo flore C. B. P. n. 1v.exfolanis pomifer. pag. 168. Stramonia. feu Datura, pomo fpinofo rotundo, longo flore Hermann. in Hort. Lugd. Bat. Melofpinus Veneris, Mas- lach Botanicis quibusdam, dictum; quia affumptum cjus fe- men plenariam mentis alienationem producit, ut homo fatuo fimilis perpetuo rideat, et varias geíticulationes ludicrae faciat, unde etiam aLufitanis Burladora h. e. faceta vocatur; adiorum ' item.ne in. minimo recordatur , fed fe cantum dormivifIe cte- dit, quae mentis alienatio per 24. horas durat, niíi aqua epo vel lac mox poft a(fumptionem ori ingeratur , aut pedes eadem a2qua frigida laventur, hoc enim modo ante ftatutum id tem- pus expergifcituret adferedic. — Furibusinfervit ad foporandos, quibus furtum intentant, homines , vel ctiam excubitores in- | &arceratis, et fugae fe mandare volentibus; icem laícivis eu ; ri Nee Pefiis vera origo ex Veniribus Tarcorüm a /Maslach etc, rj$ ribus in Goa et alibi, quac perfrictae frontis funt et pudo. rem exuentes omnem, [ic intoxicatis maritis, fe adulte- rarc permittuBt, — Stramonium hoc fuiffe Mepent/es FTomeri;, quod Helena vinoindiderit,uc Menelao marito fuo, et hospiti Te- lemacho , filio Ulyffis, illud bibentibus, triftitiam depelle- rct, hilaricatem cierec, ac oblivionem et infenfibiliratem o- mnium malorum procurarec, multi afferunt, de quo Nepen- - the Homerus Odyfífcae Libr. IV.a verfu 220. usque ad verf; inclufive, more fuo , pathetice cecinit, ^ Prolixe de hoc ip( Homeri Nepenthe egerunt Petrus la Seine, ec Petrus Petitus, pe- culiaribus Tractatibus , (cujus pofterioris libri contenta recen. fentur in Act. Erudit. Ann. r689. Menf. Novembr: pag. $75. feqq.) nec non illut. Da. D. Wedelius , Patronus ec Amicus meus, nunquam finc veneratione nominandus , Exercitat. Me- dico -Philol. Decad. VI. Exerc. X, pag. 55. feqq. cui etiam lubens adftipulor, Opium Nepenthes Homericum adftruenci, aslach. "Turcorum. proprie intellicinnzs : 3 opium, 1330 |. — . Obfervatio LXHL— Opium , idque vel [implex , ex capicum papaveris albi, ad maturi- tatem vergentium,fcapis decuffatim inci(is fub forma fucci prole- &um , ut et ex chyríis et foliis expreífis colle&um ac infpiffa- cum : "vel compo[itumin(tar Philonii Perfici five Mefuae, ec Ro- mani , quibus eciam non raro uti folent cam Turci quam Períae, quale etiam majoris apparatus Opiatum ( quod Turcis plurali numero Esrar dicitur) ex tempore conficiunt addiris aromati- bus, Ambra quoqueet Mofcho, imprimis ubi pro (copo aphro- difiaco confectiones parare intendunt; alii tefte Celeb. Dn. D. Kaempfero in Amoenit, Exotic, Fafcic. III, p. 644. omiffis aro- matibus, tancum croco et ambra maflam infarciunt ; nonnul- lis vero formula pulveris vel potionis magis arridet. In genere aucem Maslach eft omne id, quod alacritatem et hilaritatem conciliat, eoque Turci ad pugnam animofiores fie- as dicuntur, unde-quibusdam Opium Magnanimitatis vocati A t, Maslach hoc Turcis, ] ib 1 dum famili cin deliciis eít, (üb initium caput aggravando mencis alienationem inducit, .ut a vino quafíi ultra faticcacem haufto ebrii videantur, unde ejusmodi homini temulento inítar probri objicitur, eumopium comedi(le, uti apud nos vino vel cerevifia nimium potus ob- jurgatur, ebrium eífe. | Praecerea animofi funr, hilares, cantan- tes, falienres , peculantes, ad venerem proclives, imo feroces et quafi furiofi redduntur, licec alii ex illis opio ita fugcetlive affuefcanc, uc nullam inde ampliusalcerationem, nifi mentis a- lacritatem vel € contrario ftuporem et oblivionem fentiant. Contrarios ejusmodi effectus, quos Maslach in Turcis produ- cit, Exc. Dn. D. Alexander Maurocordatus, Portae Ottoman- nicae Confiliarius et Archiater, in refponfione ad Epiftolam illu- ftris noftri Wedelii (quaein hujus Exercitac. Med. Philol. Decad. V. Praefatione leguntur) egregie defcripfit hoc modo: Quod vigilias excitet, fomnum afferat; memoriam firmet, oblivio- nem inducat; ingemium acuat, obtundar; feaíus robore, he- betec ; nervos (labiliac, ditfolvat; fpiritus accendat , extinguat | cjus Peflis vera origo en Ventribus Turcorum a /Maslach eic. 135 ejus ufu membra vigcant , langueant ; venus excitetur, cohi- beatur; cor laetetur , moereat; quid plura ? contrariis affe&tio- nibus corpus animusque corripiatur. aec-Cl. Maurocorda- tus. Apud nos vero exempla illorum occurrunt, qui crebrius opio ad agrypniam arcendam et fomaum conciliandum ufi, fub initium quidem aliquoties blando fomno recreati, poftmo- dum autem cjus ufum continuantes , agrypniam rnagis pro- tnoverunt, Epp Varias has et contrarias operationes opium propter diver- fas, quibus conftat, partes producir. | Notum enim 'eft ,;;Opio inefle partim Sulphur narcoticum, quod in corpore; praevia a* liquali fermentauione in halicus vertitur , qui fpirituum: animae lium viis fefe infinuant, ac cas aliqua ex parce oppilando fpiri- tibus torporem inducunt; partim fa]. diapboreticum volatile, quod fubrili refolutiohe penecrans evadit, ec fülphuri illi narco- tico oleaginofo refiftit, hincque pro difpofitionel ,mo- do fompus, modo agrypníia fubfequitur, ficque fpiritus ec fan- guis cum reliquis! ibus varie turbantur , et cemperies cor- poris humani fenfibiliter mutationem fufcipit; taceo ferreffres faeculentas opii particulas ," quae in ventriculo ét connexis inte. ftinis refiduae, chylum varie confpurcare; conco&ionem tur- bare, et poftea fanguinem torpidiorenmr reddere queunt ,ut ille hinc fucceílive in motu fuo turbetur , acris reddatur et corrüm- patur, cx qua acrimonia ec corruptione fucceífive morbus o- mnium acuciffimus , Peflis , oriri poteft, quam nihil aliud quam gangraenaminternam, fumme malignam, et fubito ad véseuci fphacelofam tendentem: effe autumno. Exinde homines pe correpti, ram vivi quam demortui, mox exceffive foetent et in putrilaginem folvuntur, ficque cffluvia haec .contagiofa facile alios proxime adítantes inficere ,.' vel ucenfilibus aliisque rebus mobilibus, ad recipiendum: aptis; commmunicari.queunt.:-. "Non mirum igitur eft; cjusmodi feminium pe(tiferum five materiale contagium, fe ctum temporis obviis Turcorum mer- ibus infinuare: qualem.cenfum fubeunt ex Turcia in Europam ^eObfer v, cad. N. C. Cent. V1. $ : trans. aub ossis e Oratio LATI. : traüslaca fila curcica ( £ üt dif) arn) goflypium, cotonium, aulaea, ( £apeten) tentoria ; textum fericum varium etc. ex quibus miasma pceftilens aliis: hominibus; imprimis fame ema- ciatis et mala vivendiradone ufis, accedente eciam terrore, can- quam: primario peftis propagatore, facile communicati poteft; id quod ut plurimum per infpirationem ac deglutitionem fali- vae et alimentorum fieri conívevitz exinde virus hoc primo o- mnium vim fuam ia primis viis, et quidem: maximc in ventti- culo exercet, unde praeíto adeft naufea, fapor oris amarus, car- dialgia ,' anxietas praecordiorum ,. vomitus fpontanei, ec dum mentum: peftilens ad inccftina progreditur, diarrhaeae ma- lignae oriuntur , donec tartidem mediante chylo confípurcato, fanguini labes affundacur, qui hinc per particulas heterogeneas turbatus, varie exagitacur, ficque internus calor vel acítus ac fi- tis cum debilitate virium: exoritur; quando autem in fanguine adhuc fufficiens. robur: adeft ,. particulas corruptas ferofas.a fe Scar m ec hinc in partibus glandulofis bubones caufatur, vel anguine mimium: corrupto et corrofivo reddito, carbunculi ürgunt; his vero: nori rite prodeuntibus, tandem Petechiac omine malo efflorefcunc; fanguine nimirum in coagulum et pucrilaginem defcifcente; et véxewe im concipiente. | | -'Reftac nunc, ut etiamaliquid decura peítis fübjungam,quaar idem: experientia edoctus adornare nequeo, cum nunquam Loimopracticum egerim, quoniam apud nos in Circulo Fran- conico et adj ; ab hoc malo per DEI gratiam liberi vivimus : hinc eminus cancum; ut cum Helmontio loquar, fcribo, ec ex Analogismo febrium mali ^ et petechialium, tanquam pefíbis privatae ; quas non raro, Circuli Franconiciante- hac Medicum campeftrem agens tractavi, argumentabor, Igi- tur cum mihi- curandus pefte -iofeGus obringerer, miniftrum naturac agerem , hancque preffo pede fequerer, non camenau- tocratiam taturac — cum ipfa quidem bene operar! incipiat, folatamer ad tam dirum hoftem ejiciendum rion fuffi- cia Ad primum igicur mali fcníurm mederer, ec mox. v .. Peflis «vera origo ex Venkribus "Turcortm a AMaslacb etc. 139 naufea, inappetentia, anxietate praecordiorüm, cardialgia, a- matore oris et inclinatione ad vomitum , cacochymiam in pri- mis viis adeffe conjicerem, vomitorium propinarem , abomni autem draítico 3iali, ut funt'? emeticus, 5 vitae , flores Ancdi-. monii, V benedicta Rulandi etc. confültoabftinerem 5 cum Án- timonialia emeticanonfolum vomitus exceffive movere, fed in- fimul diarrhaeam enormem , (ymptoma peílis perniciofifli-- mum , excitare foleant; nec vitriolacea emetica adhiberem,ut- pote nimis naufcabunda, et non raro maceriam peccantem can-- tum commoventia, non promovenria; uc de aliis nihil dicat * Loco vero horum, vel fortiter nimis, vel nom füfficienter, et fic cum periculo agentium, pro emetico certiori propinarem pulverem radicis Ipecacuanhae, tanquam appropriacum peftis. vomitorium, omnibus aliis praeferendum : radix enim haec A- mericada five Brafilien(is, adultis ad 5j. vel gr; xxiv. ad fummum. ad 3. cum vehiculo calido, e. g; infüfo herbae cheae ; rütae murariae, veletiam pro .diviibus cuminfüfo radicis Ninfing vel: Giofeng, cum haec ita ad 3j. infufa (quae e(t ordinaria ejus do- fis) ucplurimum vomirum per fe cieat, fimnulque egregie con- fortet, exhibita, viscofam ac biliofo- acidam acrem amurcam cum égeeís ejicit, nec ultra quatuor vcl fex vomitus excirat:' cumque fic fimul bezoardica , finito vomitu aegrum ad füdo- rem diíponit, ficque vomitum fpontaneum ac diarrhàeam me- tuendam praecavebit: unde eandem in caftris ad curandam dy-- fenteriam militibus ordinarie feliciffimo cum effectu -ordinavi, p.25 FEKLABTULAASEÁA'AT uri 5i Lb wwe m eindliies amridiuad remixta, ita ut aliis medicamentis nunquam fere opus habue- rim. Obfervandum vero , ut affumpto radicis Ipecacuanhac pulvere, vehiculi liquidi parum faltem ingeratur, ne mox evo- matur.; poft primum autem vomitum , infufum in largiori quantitate propinetur , et fic operatio fine omni incommodo , blande füccedet. dud ! ! Hoc igitur benedi&'um vomitorium ad peftis curam nun- quam non commendo, fivc jam adíic manifeíta fcbrilis com- motio, fivc non. $2 Pro - 140 os Obferatio LXIIL |... - un - Pro- his eciam circum(tantiis, nimirum obíervando an ca- lor exceílivus cum fici adfiz, vel non; curam meam grofequerer,ec €orpus aegri ad crifín per apoftemata, imprimis bubones, fum- me hic neceífariarm, difponerem, ut illos per blanda diapnoico- bezoardica ad (uperficiem corporis tempe(tive promoverem, noa nimis camen per calida urgendo fudorem , ne natura íu mocu excrecorio turbetur , vel nimis praecipitanter bubones vel anthraces feu carbunculos protrudat. — Ubi itaque aefítu fla- gracec aeger , fpiritum theriacal. cum fpiritu vitrioli marcis aci- dulacum, vel miíturam fimplicem propinarem, ut fic calor re- fracnaretur natura tamen in excretionis opere juvaretur ; cui etiam adjungerem nitrofa cum alexipharmacis et diaphorcti- cis temperatis mixta; fola vero nitrofa non darem , tanquam per fe minus tuta, cum haec acítum quidem abigant, diarrhaeama tamen noxiam excitent ; hoc vero non timendum, fi nitrofis a- lexipharmaca admifceantur, e. g, Pulv. Pannon. rubeus et be- zoardicus Sennerti, pulv. bez, major Wedelii, cujus bafis radix contrayervae, per fe hic commendanda, Spec. dehyacinth. ec feorfim terra figillat. ftrigon. bol. Armen: unicorn.ver. et foffil. C. C, philof. myrrh. etc, quibus etiam pro ratione circumítan- tiarum theriaca cacleftis jungi poterit. Ubi vero calor inter- pus non adco urget, aeger camen debilis eft, ad affectum fopo- rofum. inclinat, bubones prodire renuunt, fpiricum cheriacalem fupralaudatum cum fpir. C. C, fimpl vel fuccinato, fpir. eboris, viperar, aut fpir. bez. Buífii mixtum propinarem , quo cafü in- figniter etiam fpir, fal. ammoniac, vinofus laudatur, nec minus tin&turae bezoardicae variae cum Elixiriis peftilentialibus locum habere poffunt, ne quid tamen nimis; his cardiaca et. bezoar- dica temperata femper interpolarem , ubi potiones cum cor- ticcitr.recent, contufisegregiae. —,.. 0 idi Non poífum etiam, quin hic Eíf. cordialem mihi ufitatam laudem ex granis chermes cum fpiritu juniperi , addito parum camphorae, paratam, quam in febribus malignis ec petechiali- bus, ut et purpura tam. maligna fcbrili quam etiam fcorbu- i ; [c8 Peflis vera origorex sentibus Turcorum a Maslach, 14a tica, item variolis,ce morbillis, feorfim quoquein epilepfia aliis- que nervorum afic&tibus , femper expertus fum fidiflimam , nec dubico. candem in pefte fore-efficaci(fimam , utpote blande dia- pnoicam, quam hinc Loimopradicis etiam atque etiam com- mendo; .. y oxüinbeltr £791 : da — «Prae omnibus autem ttiítem aegri animum blanda per- fuafienie.erigerem. ^| c «uiuo oss coms? n funis ] — Quomodo denique: peftis Magiftratus autoritate; et focie- tate infe&torum cum fanis interdicta, inhiberi poffit, fedulo in- quifivic et; Anno 1710. thefibus: füccin&tis accurate docuit Excell.. Dn. D, Alardus Mauritius Eggerdes, Sereniffimi Ducis Suprerni Magifterii: in Pru(fia Adminiítratoris ,, Teutonici Ord. magni Magiítri,nunc Eminentiff. Ele&oris Trevirenfis, Confilia- rius et Archiater, nec nonin Silefia, Patria mea fuaviílima, Pro- tophyficüs, Amicus meus finguleris ecchariffimus ; quas thefes etiam Ephemerid. Nat; Curiof.. Centur. Ill. ec 1V. addi curavie Vit Ccleberrionuite 00205 5006H.-— ui | 'insbso CBarutho Novimbergam die 29i Muge An. 1217. mife.) |. AES cte AERARII RM a.. nisi az "C UDz. D: Godofredt Klaunigii, — Cen Hifloria e$ anatome Puellae fléatomate Ocvarii bo- ^ ^ HO froide demortuae?-- c0 c2 dui N?: folum in ab(trufiflimo conceptionis ac: generationis ne« gotio , fed eriam in organis-huic- de(tinatis et circa mor- bos fedem ibidem figentes latere. myf(teria 5. quie negarec? Lu- bens praetereo paffiones hy(tericas,quae;etiamfi quotidie obviae, faepius Medicis imponunt, ut. perfpicacifTimi in formanda dia- gnofi. pariter atque, prognofi coecutiant.. -. Multo rariores fans morbi ovaria infeftantes , ecquid mirum, fietiam eorum cogni. üo denfioribus tenebris inyolüta dicatur ? Quis. cogicaffet de oyarii tubere, ab FZardero Epbem. Dec. ll, 44, 3. obf: 180. ab- 93 S3 | fceffz- 142 Obfervvatio LXIP. | fceffibus, a iebentoalbt. Dec. eadem. 4. 1. obf. 92. eta Laubio Gent. V»ei VI. obf. 3x. Hydrope, a Z-voingero Dec.2, A. p. obf. 136. e Reifclio 4. 10. obf' 27. 65v, detc&is ? nifi demum poft tata genius morbiin lucemfuiffet productus. NeOedipus quidem fomnia(let de materia nigricanre gelatinofa dextrum ovarium diftendence;qualem agte aliquot annos cultro anatomico perlu(travimus in femina falaci, cujus hi(toriam medicam op- pido raram Ce/eberr; Collega D. Chrift. de Helaywicb. Ephem. Cení. L. et 1L. obf. y 48. et Cent. IH. et IV. obf! 342. communi- Cat. Cum iraque teftes muliebres alcioris indaginis morbos. occulrare foleanc , operae pretium me facturüm confido, fi pro- ducam ejusdem .cc tis ob(ervationem ; tanquam teftem;ia- certae diagnofeos. idis Lone nTHSOMEIS Anno 1716. circa finem Auguf(ti Virgo formofa fanguinei temperamenti, aetatis fuae anno 14. primitias expericbacur flu* xus meaftrui , qui mox.emanens miferíis rali füppreffioni fuc- cedentibus anfam dedit. Habitus corporis floridus (uccefive degenerabat in. fubrumidum virore quodam albicantem , artus iavafic latfitudo, refpiratio erac.debilis atque rara, verbo : Cache- xia virginea ex vitiato (anguinis rnotu et hinc dependente ejus dyfcrafía ubique candem innotuit... | Conquefta adhuc fuit dc dolore in regione renum et in urethra , cum redderec urinam, uae fabulo renali faecunda de renum. morbo mcecertiorcm fe- cit, Huic pariter atque chlorofi obicem ponere allaborabam medicamentis utrique morbo appropriatis, quibus tamen ni- hil efficiens non: potui , quin Parentum .confilio de tentandá mum tympani in(tar magpam in molem diftenderat , ibique a(lociaverat frequentes lipochymias , omnimodam appetitus pro- Zinafome phellae fleatontate octrarii demortuae. — r43 proítrauonem cum: fummo: virium languorc. In hoc rerum ftacu Parentes de falute unicae filiae follicitt ex more hic con- fueio lotium ad prophetas medicos mittunt, qui fübaudito de ventris tumore verbulo ec urina apparente riaturaliter confti- tuta cx frivolis Ur iac fundárnentis puellam gravidam dc- clarare haud verebantur. Tarnetfi non ex tripode , fcd ex ma- tula defumtum effet hoc oraculum , nihilomimus vento vclocius totam occupavi píasi iffimae aures per verit.. In lacrymas effu(a miícrtima per Deum precara fuit Parentes ab ignominiofo: rumore pa:iter perturbatos, ut poft ejus obitum in illae(um virginitatis florem inquiri facerenc, ne cum vita infimul perderet famam. | Ad me perlata hacc pro- gnoítica non tantam quidem obtinuerunt fidem, ut abítrahe- rer ab opinione, quam de ícirrl (tanter fovebam ; attamen autor faaforque fui, ut ad confundend ledicas linguas ob- ftetrici negotium examinandi clau(irum virginale mammasque committeretur.. Enimvero Charybdin evitaturiincidebamus in - Scyllam; fcilicet haec vetula profeffionis fuae minus gnara, nec contenta marmimis gracilibus vixque confpicuis ec antro virgi- neo adeo ar&to, urionnifi magao dolorecjulatum provocante admitteret digicum , adhuc fanguinem ad incorroptae virgini- tátis teftimonium pof(tulabat, qui cunt noninliacfiil protracto digiro indici, obftetricem commoverat, ut uromantis fymbo- lam fuam adjicere... Cum fiviflra baec judicia civitatem per- volitarent, ecce! junior medicus populari auta-esucritus-advo- lar, qui. rem acu ta&turus fanguinem. con 'umatung per tot menfes im abdomine extravaía babitantern praefupponit, brevique faniratem promittit, quam ego nunquam , fed certo mortem exípe&tandam (fe fincere pronunciavi. Vana Ípe la- ati Parentes filiam hujushominis curae concredebant ; üticna- ginarium fanguinis coagulum:rite- ec fecundur artis fuac regu- las diffolveret atque propellerec. «Haud defuic in applicandis cataplafmatribus et exhibendis decoctis purgantibus , eífenriis. emmenagogis &c. hifce vero et fimilibusnc ditum tumo E » ub * 3i t viciniam erad n ,Cl rem; ra coh Due XE e ne rem, nec fcbrem lentam evacuare valuit, quae, Pucllam die 31. Julii enecans, :Medici promitla elu(it. Ad vocum Defun&tae adimplendum meae curae offerebatuf cüdaveris infpectio, cum etiam ipfoobitus dic cum Medico ex- craneo celeberr, ec duobus chirurgis in arte anacomica exercita- tis operam navavi folicice; . Tabulae impofitum cadaver inftar (celeti cute obteái apparuit, fi excipias abdomen et pedes ftu- pende tumentes; lli priimum manus admovcbamus di(lecan- do decuffatim ejus tegumenta, quibus et omento arancarum telis cenuiori feparato, non inceftina, fed deforme chaos omnia ebdominis vifcera occulcans in confpectum venit. — laquirentes debita cura in principium hujus mopftri, tandem innotuit illud originem ducere ex dextroovario. Ovariiaucem nullum refta- bac veítigium , poftquam propaginem dediflec huicexcrefcca- tiae; quae inftar; borryonis cum fuperficie nodofa uvas reprac- fentance longe lateque progerminaverac. Gaudebat haec mo- les, decem libras ponderans, propria tunica vafisque in ea ree praotibus, et difle&ta ubique oftendic materiam flaveicenterü febaccam , uc non haeficaremus fcirrhofam hanc compazem fteatomatis botryoidis nomine infignire. Inteftina fubtus vio- lenter preíla , uti etiam hepar ea parte, qaa fteatoma attingce- bar, fphaceli ftigea ec fini(ter ren fabulum cum minori calculo continens nephritidis indicium praebuit, ^ Uiterus nucem avel- lanam magnicudiae exprimens, et in cavit falcem pifo fpatium concedens, fetam in uttamque tubam Fallopii, admitrebat.: Al terum innocentiffimae caftitatis ceftimonium: virginale clau- ftrum ob oculos pofüit, quod caryophyili nondum explicatis auc calicis parvae rofac femiexpaníac formam referens evidenti documento fuic,:nemini adhuc patuiffe hanc portam. —Clito- tis: adítabat facis notabilis , ec in ipfa uteri cervice rugac circa introitum seule , pauciífimae vero erant in progreílu. Rcli- quorum vifcerum concemplationem nec otii, nec propofiti no- ( Fratisleuia dduguftam Vind. d. 9. Sept. An, 1717. miffa-) OBSER- - Obfervatio LXP. 146 OBSERFATIO LXy. Dn, D. Michatlis Friderici Lochneri. De. Scrofulariae aquaticae majoris «virtute tracvmatica mira: ubi obiter de Liquitaja Brafiliana e£ Scrofulariis /Mala- x barenfibus, Idolis facris, aliisque. per ín praediolo mco circa Idus Julii, perquam fereno dic, ad vivarii, quod arcem cingit, marginem obambulans, cum quandam animi aegritudinem qua ex obitu pro dolor, liberorum dulci(fimorum afficiebar , amoeniífimo quaquaver- fum conípedu illa mentis yagatione decoquerem ; ex acdi- cula prodeuntem confpicio virum , innixum fcipioni , qui ligno findendo ícindendoque , ex atrociffüimo fibi in furas inflido vulnere , effufoque nimium vitali crnore, animam pene exhalaverat, isque in tantum reftitutus et cempeftatis Ícrenitate alle&us , aérem iterum liberiorem haurire cupic- bat... Vbi propius is acceffic, quomodo valeret, et cur vulneri tam horrendo leniendo , ulteriorem apud me non quacfi- verit medelam, (cifcitor ; et refpondit, in promtu extiri(le ha, quas ad aquae oras conípicerem manus medicas, (im;ulque -fcrofulariam aquaticam majorem monfítrans , illam ipíam plantam effe, qua, Deo fic volente et in fomno quafi monente, n integrum fueric reftitutus. — Hauriebat- enim quotidie ejus decoctum, pulveremque radici cichorii fylveftris balfamico - cempore colledae faccharoque mixtum aliquoties de die , f«c- .cum expreífum fcrofulariae infuper inftillans vulneri; quod fe- iliciter inde confolidatum , cicatrice equidem maxima plagae atrocis inflidtae, quoad vivet, tefte uberrimo. : Revocabat cafus hic in memoriam coties jam a virisin arte noftra fcicatiffimis , imprimis Helveticis Poliatris, in tabulas me- : Z | icas 1346 . Olfervitio LXV. dicas relatum fuifle , fcrofulariam aquaticam optimi vulne- rarit interni mereri titulim. ^ Nec:eninr ad fcrofulas, unde illi pom en, et haemorrhoidum tumores ac dolores , ( exinde Gallis Hlerbe de Siege dictam) glandulasque induratas earumque ob- ftru&tiones, externus tantum ejus ufus valet; quas vires omnia praedicant de herbarum virtutibus confcripta monumenta: majoribus certe ufibus deftinatam plantam, externae qualitates . &nfiles, inque partes conftituentes facta Chymica analyfis often- dit, ut non immerito folerriffimo J. Baubino in Hiftor. Plantar. Libr, xxx- p. 42r. /Millemorbia audiat, et Plinio Helvetico Ges- nero, Agripalma, quod inter plurimas agri plantas in plurimis contumacilTimis malis debellandis palmae auferat, nominetur. Accenfetur autem vulgo haec planta bicapfularibus, polyfper- mis, ct ex amiciíTimi Volkameri, Bocanici ftudii Statoris optimi, delineatione;illi fünt femina parva;fufca,rug, fa;inaequalia;rocun- da, pericarpio membranacco bicapfulari, fubrocundo acuminato jnclufa, flores perfecti, monopetali quafi labiati rictu hiante, folia mox integra, mox diffc&ta , admodum amaricantia j hinc quod ventris lumbricos, fi exhibeantur, pellant; Vermicularis nomine planta pariter infignita ; male olet, liceromnino nullam contri- tionis violentiam patiatur ; quo ipfo a Galeop(t diftinguitur, cu- jus folia non nifitrita odorem gravem exhalant. Anpalyfin ejus Chemicam cernere licet in Academiae Sciett- tiarum Parifinae Regiae Collectaneorum Indicibus,e quibus Tra- &atui utiliffimo aeque ac do&iffimo Gallice infcripto : P Hiftoire des Plantes, qui naiffent aux environ de Paris, avec leur ufage dans la AMedicine , inculic immortalis gloriae T urneforfius , €t quidem fequentibus : Les feuilles de la grande fcrofulaire font £rer ameres, tres puantes, plus meme que celles du fureau, et rougilfent tres peu lepa- er bleu.Lavacinelerougit dacVantape, ce qui fait conjeClurer; que le fel ammoniac; quie[t dans le fel naturel de laterre, domine dáns cete plante, ouelleefluni avec unc orande quantité 4 buile fétide.- Par P analyfe Gbymique , om tire de la grande ferofulaire. beaucoup de fel volatile concreí, eá beaucoup d buile : ainfi i n' d D 4 De Scrofulariae aquaticae majoris virlutetrumatica. 147 pos furprenant, que cette plante foit fi vefolutirve, fi emolliente, et fi adoucifJante, ce font les qualitez effentielles des vemedes. propres A fondre le tumeurs le plus rebelles accompagnées d inflammation, ef celles aufi que P on appelle froides : l' buile fétide amollit les fibres , diminue leur tenfion, eí adoucit, pendant que lefel ammoziac attenue , divife, et fait ecuaporer la matiere, qui occupe les poroft. tez des chairs : la plusparé des plantes, qui [éutent comme lefureau, ou comme le Stramonium , oní presque les fiemes eperíua par rapporí aux inflammations et aux fumeurs : iln y ena pas des plus propres pour le Uleffures des parties tendineufes. On fe fert du fuc delá grand fcrofulaire pour mondifier les ulceres les plus ales, eí ceux me[me, qui font carcinomateux , pour refoudre les tumeuys fcrofuleufes, pour adoucir 1 inflammation des bemor boi- des , on employe l'onguent faif acwec les racines decetfe plante: on foupoudre auffi ces parties avec le poudre de ces memes racines: Haeclatine verfa propemodum fic (e habent: »£U j — ' fambucum vincunt, chartam coeruleam levi rubore tingunt. « Radix magis rubedineinficit, unde inferri poffe videtur, fal am-« moniacum in fale naturali terrae latens, praecipuum hujus * plantae ec plurimae olei foetidi quantitati fociatum effe. » Per analyfin Chemicarn, e fcrofularia majori copiofum fal volatile concretum, foetidiqueolei plurimum elicitur; hincne- * . mini mirum videbitur, gaudere hanc plantam vi refolvendi, * emolliendi er leniendi; hae effentiales func. qualitates reme- « diorum apcorum ad rebellestumores, quibusinflammationes * id : (irnr 6€ 1 '* qus, 849 . Obfervatio LXV... -1 » que, quae in carcinomatis jam labem prona funt ad rcfolven- »dos fcrofularum cumores,leniendas haemorrhoidum ipfi d » tiones, unguento cx radicibus plantac hujus paraco utimur, et » pulvere ejusdem radicis, partes ulcerofae confperguntur, Sic ratio ex experientia fcrofulariam interne et excerneoptie mis adnumerac vulnerariis , et fi. quid. mea obfervata clinica probare valent, fan&te afleverare pofíum, decoctum fcrofulariae mira in xenodochio noítro, meis curis commiffo, praeftitifIe ; hinc permotus extractum plantae parari juíTi ,. quod extracto n;yrrhae fcordiique fociatum, in invi&iflimis illis fpinac vencofae doloribus levamen haud contemnendum attulic. | .. Nulla equidem plantae hujus ex antiquitate audoritas, nul- lumque hujus nominis apud veteres veítigium 5 quale facrum cum pluribus in arce nihilominus uciliflimis commune haber, € bry- fippeam quidem Plinii ficis (trumisque medentem nonnulli cre-— didere, fed in tanta verb Plinii brevicace adhuc fub judice lis et. Roberti Conftantini, viri alias doctiffimi, haud fecilior con- jetura,qui clymcaon Diofcoridisa rege Clymeno dict um,arbitra- zur cui Zluazarbeus quadrangulum caulem, foliaque plantaginis tribuit, quae tamen cum fcrofulariae foliis minimc comparanda, * - E. /1: L Licet autem vecerum auct cp haec planta ;. vix. fufficerent tamen breviculae hujus di(ferraciuncu- lae limices ceftimoniis uberiorib fendis, de fcliciffimo ejus ufu interno in vulneribus. Ex Ephem. ultim. Centuriis , veritati, quam modo tradidi, affurgunt, magnus 7444 X141 CAES. A- RIS. NOSTIRI Protomedicus ,, ILLVSTRIS FACKHIFS , Pa- tronorum fummus, qui Obferv. 79. Centur, V. Pilulas craymati- eas, quae ipfi creberrimo in ufü , publico icando, fcro- fularia quoque impracgnatas effc voluit. — Et in Excell, Came- arii Obferv. 82..Cent. VI. mirus herbac hujus effectus pariter sravmaticus internus recenfetur. elior h a " Ger cenfetur in: curandis ulceribus ob vim. traumaticam ipfignem Scrofularia fcorodoniac foliis Cl. Grislei in viridar. buie ei ri- e FUN SAM. ica ^ De Scrofulariae agpaticae majoris epivtute tracvmatica. 149 - AMorifon. Elifl. xoti. parc. 2. p. 482, Haec Eufiranica Scrofularia indigena cenfetur lafulae Jeríey adjacentis Angliae, quod Excell. Plukeneitum in Almag. Botanico monui: illuftris Sberardus. Vi- detur baec eadem efTe cum Scrofularia meliílae foliis. Celeberri- mus Turaefortius dans la. Relation. d' ua Voyage du Levant fait par ordre du Roy, Tom. p.264. delineatam dedit novaca Scrofulariae fpeciem , quam efi(Iuris rupium marinarum in Ar- chipelagi In(ulis reperit, ec infcripfic Scrofufarian aes folio; in amplas lacinias divifos quae, cum amaritie ec foetido odo- re rcliquis praepolleat, non dubitare finit, vi pariter vulneraria excellere, — — eet : Ec certe Liquifajam Brafll anam, efcrofulariae fexu plantam, potius er felicius vulnerario Ícopo, quam corrc&ioni decocti fo- liorum fennac , adaptari pofle credo. — Cum autem Liguitaja indicta adhuc plurimis incognitaque fit, ejus brevem dabo hi- ftoriolam, . Extollebacur plantae hujus Brafilianae virtus a Chi- rurgo Gallo , qui in Brafilia aliquot g In Eu- fican am redux, mira de ejus in Apoplexia et Pleuritide effectu narrabat, praecipua tamen faculias eidem tribuebacur ad nau-.— fcofum decocti foliorum fennae faporem corrigendum, quod fclici cum fucceflu aliquoties tentatum, Erant autem incer folia hujus plantae (quae utplurimum in groflum redacta pulverem,ne agnofci queant JAcademiae Re- giae Scientiarum Parifinae transmiffa, granula capfularumque feminalia fruftulo, quac ftatim derexic illuftr. Fiember giusquem irreparabili reipublicae literariae damno eripuere nobis nuper invida fata. Dum hacc cum Excell. /Marcbantio,sd quem detule- rat, intentius adípicerec granula, fcrofulariae femen effe conje- eere, Nec cos conje&turafefellit; terrae enim a Dn. /Marcban- fio comm:la , adolevere hinc fcrofuleriae plantae, quarum folia exficcata fenpaeque foliorum deco&o juncta, eundem cum Li gn pracbuere effectum. | Cognovit hinc vir folertiffimus, iquitaaam nullam aliam. effe quam. Scrofülariam aquaticara majorem, licec Europaeae noftrae foliofior, ecramofior exiftac, et colore viridi obtufiore ad brunum vergente, odoreque mi- i PE nus 160 Obfervatio LXV, nus penetranti deprchendatur ; quae qualitates equidem Brafi- lianam hanc ab Europae noftrae fcrofulariis non eximunt, Corrc&tionem ipfam decoGi foliorum fennae ope Liquitajae plu- ribus expofuit Dn. ZMarcbantius, adjungens , quomodo foliari- teexficcanda,quae B.Le&or 4ans l'Hifloire del' Academie de Pa- yis Àn. 1701. p. 97. et p. 281. reperire poterit. Liquitajae Bra(ilianae (accedant plantae /44alabarenfes T o- laffi ecliríava lingua Bramanum GaudZarti di&ae ; item /Val- Tirtacva , Cattu- Tiríarva, ex Soladi - Tiríava, quas plantas omnes ob convenientiam , quam intet fe habent, Senatortae dig- nitatis fumme confpicuus D. Commelinus Notis fcle&iffimis in Fort, /Malab. T X. ad fcrofularias Indicas relegat, commen- dari(fimae certe efficaciaein contumaciífimisaffe&tibus, earum yero hic catalogum nc&lere et tempus etlocus prohibent, e re- gio Malabarici Forti opere , cui lubec, hauriendarum. Haec tantum annedtere placuit , fpeciem Malabaricae fcro- fulariae Soladi - Tiríawva dictam , folum facram, et Deo J7ifino dicatam , maximoque in honore effe,adeo ut nullus Bramanum fit, qui hancfecum non tuleric plantam, Numini tam amicam. - Eft autem Z/ifinum idolum Malabarenfium vroxv«épaxcv xi mox ex. iov, anonnullis profümmo Numine omnia in mundo di- rigente habitum; e cujus (anguine filius natus, maximi arcice- nentis vices, contra gig S g gen, quingentis capitis bus milleque manibus inftru&tum füftinens. ^ Sedes deaítri Viftnum ftatuitureffe in mari lacteo, nymphaeac floribus fera- ci, hincNymphaeae floribus in(idens faepius Viftnum aliique In- dici deaftri pinguntur; id quod teftatur dv; illuftr. Kaem- ptr. Exot. Amoen. Fafc. V. p. 880. : Ren literatis, et vulgo itemZZ7affis et per Indiam T arate di&a Nymphaea,eít Indica five AEgyptia Faba Profp.AlpiniPlau- ta paganis facra, cujus flore aras fanorum exornant, eidem infi- dentes depingunt deos, ac pias morientium animas coelum pete- redocent. Seddehis fufius in Schediaím, de Papa'vere palu- firi -Apuleji ive ympbaea. Scro- / | De Scrofulariae aquaticae majoris ewirtute traumatica. [$T - Scrotularia igicur: Malabarenfis, aeque ac Nymphaea, eít idolo Viftnum facra; de cujus numinis metamorphofibus, infi- delium Malal fium aliorumque Indorum myltteria fidei fab lo(ae continentibus, magao labore egit Plur. Reverendus vir Phil, Baldaeus, verbi divini quondam in Indicis his oris Minifter, in e- fcriptione Regionis /Malabar ,| Coromandel et Ceylon, cum re- ceníione Idololacriae incolarum: hujus tractus Indiae orientalis, : Load CSS Dey MP Sut dedifle , figuris pariter aeneis monítra illa imprimi curavic, Cur autem haec SolaZi-Tirta-va idolo Viffnum facra fue. rit, conje&tura affequi non licet; forte ob illam, quam de hac Scrofularia planta refert, qualitatem Excell. BoZzeus a Stapel Comment. in Tlheopbraft. FDiff. Plantar.libr. VIL. p. 759. a. quod prac reliquis plantis diutiffime vireat, Sic enim ille: //femora- bile eff , quod quidam referunt, «vix aliam reperiri bevbam, quae diutius "ireat , et abinteritu vvindicetur. Germaniae quaedam mulierculae in *vipilia dioi Jobannis im tabulato fuspendunt, parietibus quoque imponunt , fuper: januas collocant, quibus in locis longo tempore "viget, eviridisque permanet , et continue repul- lulafzit, adeo ut circa feffum Nativitatis Domini noftri J eft, vi- rentem adbuc eam imveniri liceat. —— . Perpetua virente coma, ct elegantia omnes fcrofulariae fpecies (upereminet, Scrofularia peregrina frutefcens foliis Teucrii eraffiufculis illuftr. Breynii Patris Prodr. 46.vel ex mente magni Plukenetii Scrofularia Telephii foliis AEchiopica;qui pariter hari- . olatur caa-atayam Brafillienffum ve Er-cva de purga de Jean'Paiis Lufitauis dictam e(Ie,Pifou Hiftor, ratur. Brafil. libr.q-6.$3:p.230. quae licet laete virefcat et fübamaricantis (a poris atque diureticae virtutis fíc, aeque ac aliae fcrofulariae ; folis camen, quae fi- gura et magnitudine chamaedrios et veronicae folia refer Pifoni, emmenagoga infuper ec purgandi per inferiora efficacia, plane fingulari ec fpecifica, differre videtur a Scrofularia peregri- ua fruteícence foliis Teucrii craffiufculis, Hanc tamen ob ele- gantiam et perpetuo virentem comam, caeteras omncs fcrofu- | lariae 142 Obfer*patio LXV. Jariae fpecies antecellere, ideoque inter amoeniorces plantas a Florae cultoribus opimo jure: poni poffe; credic Celeb. Her- mannus Florí. /4cad. Lugd. Batav, p. $46. £: Erigit enim e radice, in contortas fibrillas abeunte, caules rectos, firmos fruteícentes, altitudinis fesquicubicalis, quadrans ' gulos, virides, ftriacos, geniculatos, frequentes in ramos divifos, quos ad (ingula genicula cingunt folia cra(fiufcula , fubrocunda, crenata, unguem vix excedentia, vulgaris Teucrii facie, parte infc- riorebina advería, fuperiori vero folitaria, Floículi infidenc exiguis quinqui&dis caliculis fcrofülariae ruta. canina didae ficillimi, monoperali , fübrotundi, in quinque lacinias quafi cotidem petala diffe&i, petalo fuperiori purpurafcente bifido galeae 10- ítar, binis lateralibus auriculacis pallidis , imo labiato exiguo purpurafcente, profluentibus c medio riQtu ftaminibus candidis, 'apiculis purpurafcencibus donatis, Flores excipit vafculum fub- tund bicap(ulare, in duas carinulas dehifcens, s (emina exigua fufca. Propagatur felicius ramulis quam feminibus ; quod ultimum ex immarcefcibili plantae virore pro- yeniré autumo. E. Haec ipfa perennis quafi Scrofulariae viriditas peculiares ad" huc infitasque plantae viitutes arguit, cum Dco ct dic adhue €ruendas,. Néque tamen, quod denique addam, Malabarenfes acTtr dicae Scrofulariae hactenus recenfitae aeque, ac Liquitaja Brafi- liana, commune quid habent cum Scrofularia Indica capitulis maximis defcripra /Jifl. Plant. Job. Baubimi L. XXX. cop. XXXIV. p. 423. Conje&tura potius nafcitur, Liquitajsm acéedere ad Brafilianam Caa-atayam modo deícripram, et a Chirurgo Gs- lico ex a caa-4taja, liquitayam detorcam effe ; quam tamen core "je&uram nemini obtrudo. — Hacc occafione traumaticae Scrofulariae internae virtutis dida funtos 5 n T. OBSER- j Jab IVy.im. a2. ent: VIE. yt AR | I M | tll (i MA aun 1 ) 2 dl S S . | li LINN | ps f d | Z2 114 Jj | í 4d ! b l | | T Eu E h | " THAI MT x S Nde MW j AI LN THAI li DN / T iu fi lbi n] Jes i — esl " H l l RS - — l / [ l li u—À [ l SH ihi Eu I / | ! | | | l BER 7 zen Il TEES i EH l i j| 19 j) SRI I " H i ! ue rli NN | 7, | I H1 N Ni , | AA SON ^il | ii: -— j | V]) M l EE — e d l Em o HH Ji / -— m A4 . 4 P / ! | Í l UL - Hl | l DHT A em ll JH ] | W "T. - i | l ^ s i ALHBHTLUIH ll b PM N " 1 l | "i NM 1 U^ N j| /l p j ] i Hn js HH Mil | ! | ! li zmee iil i j d. T ili Í ! EMEN MINUM NNNM EM NMNNNNNEMENNDNNNNNDENENE TTHETTTTRTTTTTTITTTTTTTRRTTRTERTTTRRTT E ATTTTRTTTIR Z Mn br S SES » ms o m ES UI NS z d ————— 6l int fmi HRS r saria ^ EE. TM m. TR HRS I AH DT ESSAIS | | NS. : HAN à | m 3B h N a u NW np SS Y VAM S JAMES N J/4 b ZZ MASS Í | 99. d SESS NW NS N NS Cas x I I SS *s 3 WN N | J| SS WNN EET iH ^ N hi S Y Mu : Iu N : ill N IN NNSSSN - TS NN. NNI M uf / | i d ^ NN MS NW FAT HL PILIHTU S l Y TI HIM | | N x ] !i Mi NN NR | | | S DREAM DM n CM | i WN iscHipII | N SN | N — S VULDLUALALLL LLL LESS i Mtt rt OM LL LLLLLL Ü LULLLILLUHLLLLLULLULLE LTLLTUISR SMS N SONS Y ——— — OBSERVATIO LX7T. . Dn, Johannis Georgii Licbküecht.. Syrmatum et Corufcationum Borealium, 4. 20. "April. fegg. "Ain, ero1occxvi. in Horizonte Gielfeno obfer- | "atarum, : ( WUae natura fpar(im exhibet phae ,'€o funt curatius M. 2 obíervanda ec coníervanda, quo certius deinceps collecta nos ad penitiorem univerfi confiderationem deducunt, et po- fteritati demum certiorem inde petendum forte ipfius naturae nexum docent, . Exemplum dant Boreales. Corujcaítones .no- Curnac ( feu uc alibi vocavi in Alis Erudic Lipf, an.ci1ot12ccxr. P325. Luculae Boreaíes; ubi ec (at notabile récen(ui phaeno- mepon ). quarum (fuperior: annus cum. iníequente lioc cIo15Cccxyv1ir. huc usque ferdliffimus fuir. , A antis autem fcatent i(tac difficultatibus, uc dodilimaindeomninojngcnia habeant, "atiQo T7 Iw 1 accu. tXE"E x Visa "s MCN : — Olmdato LXPL — 153 3&3 £T:PT CS HI Zhi EDi4J VE 44 en nre "ü wePeéadn 4c ow VFGE QU E iDUS n 13 TED J3 QCAIOSEiS ribus ahOe3n-ocquisem omnern fere aetatem perquifiui, habitis more. academico hac de re fuperiori aeftate ledtionibus publicis , inftitutisque Obíervationibus variis , at parum certi nebris involutum dedit, aptae funr. ec ánimis et temporibus fa- bulofis hiftoriolae ; quare nofiro zempori qui inhacrent, videntur quae medium er antiquius aeuum refert 5.modo rationes quas addunc, molcítae imagincs ec tri(tif ma fara, quae inde o gnoícimus quod unus prae alteroannoin una alteraueregione etiam in noftris oris, frequeatiores dederic ejusmodi adparen- Obfersv. Acad. N.C. Cent. 111 u tias, 164 x Olfervalio. LXPL tias, ut alias inde colligendas utilitates jam taceam, quas fedulo et laboriofe conquifiui.. Equidem in co fui, ut longiorem quan- dam iítius rei confiderati publicarem, ex parte maxima elaboratam, una cur tempeflatum per 1ntegrum ef dirverfos an- nos indicato aeqüilibrio, qaod" obíervationibus variis compro- bavi; verum tam ànnuuim-Reé&toratus mei Academici munus, quam negotia alia impediuerunt, quo minus laborem períequi et parcum hunc eniti valucrim; | Et quia nuper demum magui nominis vir certiorem me fecit novi et ejusdem generis phaeno- iheni, uéc defunt qui antea dictum chafma faepius urgent; nolui praefentes lias meas obfer vationes ulceri i E ne ita. di&ae metae obetfe vel interiiffe penitus videantur. - " Nimirum ann. c15 12cc xv1. d. xx, menfis April. percrebuit rümor,fuiffe vifm fupra urbem noftram nocte praeterita fignum. ror uA quod vulgus, quafi certo futuri incendii prae- fágium; voca, tin geuet « Seide 95ranb: Sciditn/ in bom- bardae cujusdam longioristititt (ylitiben forma, cum multis hinc índe volicantibus globulis ignéis. Ec quia delueula illa fingulari d.xvi t.Marciimultum ex Haffia inferiori,Saxonia aliisque regio- bibus offerebattir; pétintegrurit tempus admonui fedulo meos auditores, ut mecum invigilarent aftris, coclumqueintuerencur faepius , licet ithaec d. 17. Martii in noftro Giefleno Horizonte nec in vicinis aliis vifa fuerit ; fiquidem ipfe de hac ad Eminentiff. aulam Moguntinenfem fcribere juffus. Sedd. 2o. Aprilis praeter rumorernillüm parum fpecialius relati fuic;nihilo fecius codem die convocatis nonnullis Auditoribus meis; obfervatorium pu- Blicüm adfcendi; ut faltemimorerecepco aftra illis familiaria red* derem ;. ubi ne cunc quidquam infoliti deprehendimus , praeter fingulare quoddám verfus feptentrionem cum ftridorc pergens » meieoron, id quod notabiliter magnum adragetarum m ferite fargendo pertmultas fpargebar utrinque lucentes ftellulas et "fcintillalas. "Tàb, HI. Fig, 1., quae tamen poft explofionem cum ipfo corpore; fürím, deorfum emiffae, evanefecbanr. Vix sale quid heic meraoraffem, nifipoítero dic acurforio nuncio ille praeter iftas exinde clariores viciffitudincs , nihil amplius depre- hendi quam quod radii ex nebulis ipfis ab horizontenocabiliter elati obfervarentur. ^^ Evanefcebant tamen hor, x. min, 48. penicus. 3 ":EOUD, ; Die xxr. April. conveniebant cemplures,'ut mecum fpez €latum irent aftra, forteob praedictum rumorem ; quibus.ego non defui, fed ad perluftrándum Jovis difcum, qui d. II. COn- tdm TT quendam melioris notae adfümf(i. Vbi inter alia hor, 1x. mi- auto fere eodem, quo nocte elapía luculam priorem cum fuis mutationibus obfervavi, ad hor. x. mip. 45. durantibus. Eratau- tem hacvicelucula mulco clarior ecab horizontelonge clevatior., quam antea; quarein opinionem veni , ac fi forfan Cometapos- fic fubeffe, quia de tali praefertim novellae publicae variaet va- na tunc undicunque narraverunt; Interea necininicio luculae A, nec in fine quicquam folidi, quod:nucleum: vocanc; 'adpa- Die xxt1. April ineo eram, ut divería adponerem in. firumenta illuftriora ad altitudines cc diftantias fiderum. ca. piendas, nuper reparata, quae eriam ad(cenfüm meum rnata- rabant, Hor. 1X." rin. 1 2: ad tauri cornua; ubi Jüpiter.haiad procul cunc haereba, ftellam A Fig. 5. (quam potiuschafipaad- Ppellare oportet, nifi forma fic aliter fuaderet ) admodum rubc- ua ícentem -— fcencem. deprehendimus ;.quae. uti, mox. flammulam , mox àr- dentis cárbonis figuram mentiebatur, infuperquelocum incon- - fuetum. tenebat ; ita ec varias cogicationes excitabar. . Pracfer- tim cumiftaec longa adparebat oculis nudis min, 205 aít armatis duas licebar; bene diítinguibiles.ibi e ftellas. | Fiebat min. Z70.- longior adhüc et lucidior;,. quam tubus eccam tribus notabat flellulis... Quibüs obíervatis ego ad maximum tubum , quem tunc mecum: habebam, nempe 1 2. pedes longum properabarm, im «qu y Lt! un. ORE antc preme ubiinterea fpectatores q ! m oblongam, differentem a proximis fuo cantum colore fulphureo. Adplicato tubo novo fefe egregium oculis objiciebat fpedtaculum; feptem nimirum f(tellae. . Q. diet ride i lo 2. quafi capiti inhaerentem C. in linea cum Horizonte m— 5d aft ab. hoc notabiliter elevata , exiftebanc; nudis oculis confpi- cuae. Notabile erat, quod corpora duo extrema: A. B. inter- mediis. exiflebanc majora; utut ifta. longa magis ad (tellarum fi- xarum modum. fcintillarenc, et in perpetuo motu ab unio extre- morum: A ad alterum B pergerent, — Accipicbant ctiam duo extrema: corpora: Á. B, caudas ad duas fere ulnas procenías et paulifper incurnatas , imo meridionalioris capiti inhaerens iti- dem: projiciebat caudam cum prioris illa conjunctam , fed bene diftioguibilem-; unde horridulum omnino: erat fpe&aculum, duobus. quafi oculis confpicuum , nec tamen ita diu durans. Nam. intermedii globuli motu fuo perpetuo veluti arcus fig. 4- adinvicem formantes, extrema adaugebant corpora, quae nunc obícutiora fiebant, nunc fuam verfus horizontem lucem rcíü- m entia, denuo emicábant ; donec illud B. hor. x, m. 3 1.diíparuit et alcera A. fuam pariter caudam et colorem amifit; oraque X m.25. oculis nudis non ampliusadparuic, Erat tunc alticudo ab Horizonte t5, grad. Circa horam decimam quoque illa lu- cula fig. 2, prioribus noctibus vifa iterum micare coepit, fepten- trianalior fada inftar fcopae cuiusdam vix ad dimidiam ho- ram duran ^ " Die Syr í P / Cor ifc [io 294 Borealium. I Die 25. Apr. jam ante folis ortum, coelum füdum nunc verfus orientem paulo rubefcens cum Barometro a gradus 3r. minuto 4; recedentead ,7; m. 3. mutationem aéris et tempeita- tis indicabat, Quac uti cum ip(a meridie cocpit vento fufflante o- rientali haemifphaerium integrum nubibus obductum, vix ullam ftellarum adventante no&te adpariturarum promittebat fpem, Nihilominus ex mulis alibi adductis exemplis conítabac (conf. Macítlinus in confideratione cometae anno cro1o1xxx vifi ac- therei aftronomica, Ricciolus in fuo" Almageíto novo, ubi de €ometa An. 1618, viforefert, praeceffiffe iftum faces igneas, tra. bes,globos de coclo cadentes) ejusmodi chasmata ec fyrmata fuitle inftantiuav comecarum indices, vel certius fi adfuerunt, il- lorum comites; quareim obfervatorio de varie concurrentibus circa arduam hanc materiam caufís et diverfis quoad comerarum originem doctorum fententiis quendam pracfentibus auditoribus vi Statutorum: Academ, difcurfum inftituebam. — Ubi interalia in mentem veniebant verba OLAI RVDEECK idi commu. Vpfa- lien& ad sraNiszAvM de LvsiENIETZKI iD theatr. comer, fol. m. 352, Si flammaeft, lumenve fuccenfüm in Cometa, poftquam, corpus ejus e(t generatum, uc fic in ftellis cadentibus, globisve,, ignitis, aliisque fimilibus meteoris, natis ex fulphurea nitrofa ec, vaporo(a materia, quacperinde accenditur, ficut ful: go in cami- ,, no, quae ad tempus non inflammatur , dum colligitur ex lignis,, humidioribus, mox ex(iccata ex aridioribus lignis velcalore foci ,, inima (a flagrat,non effecii poffibile, (i obfervarum ha- ,, beremus a mathematicis, dum diligenter obfervant aftra, nec, vident corpus ullum folico clarius obfcuriusve, eo momento, comparuifle comeram: lucidi corporis, cum lucida longaque ,, cauda, facis manife(tum forer, corpus illud igae flagrare. Sed, cui mathematicorum fors accidit? id potius inyeninius, cum,, eoruar legimus obí(ervationes, nullum ab ipfis primo obferva. ,, tum cíÍe comecam, fed vel ab rufticis nocturna itinera facien ;, tibus vel a vigilibus urbanis, vel ab aliis per plateas graffan- ,, U s tibus —— '( 158 Obfer-vatio L XT. T ae tibusetc. Sed haec dum, ne tempus jpercat, cum obfervationi- "bus aliorum recentiora meliorave fenticntium adduxi. Hora 1x. min. 4. emicabac denuo prior illa luculafig. 1. die vigefima vifa; cui, adplicato tubo longiore, complures adftantes nubes im- pedire radios percepi, quorum nonnulli cum impetu profilie- bant, ba8 man quá) bíe 2Bolden genau diftinguiren fontt / unb au afeíd) (cen / voie biefes gicbt viel Düber als bie Q8ol €£en/ unb fet penecranc gemefen jc, Cum quadrante etam majori ejus initium À ultra 18. gradus elevatum percepi. Hor. . Ix. 1 5.in fepcenttione praecife iridem inter nubes fpiffiores vide- bantur duae ejusmodi luculac fig, s. cum perpetuis eutationi- bus, quae minuto 25. crefcebant ; erant eciam iftae inveríae, in quanturn ex nubibus licebacjudicare, quae adeo fpiffae exiíte- bant, ut ne ftellae quidem fixae potuerint percipi. Nihilomi- nus fyrma illud occidentalius fig. 3. hor. 1x. m. 28. exinde denuo adparebat, difparente illa feptencrionali lucula , id quod faepius hac noQe obfervavi, ad modum fumantis quafi elychnii , fd ta6 ciníae mepnen follen/c8 wáre ein 9Bfigen gevocfen ; allein à offtere 9Infalten auf 6 - big ro. minuta horaria nidt nut/ al8 aud bíe funditnben unb flícaenben Gternlein mit ibrem Onbaíten binter ben Qgolen/jyumabl in ben vorigen £a an Tebrten uné ein anbers/ bie voir allá mit 9fugen anacfebem Mp ermeaet; bod) bat (id hor. x. min. 3r. alle8 ver- Die xxiv. Barometron aeque ac aéris conftitutio integre vix quicquam promittebant. Conveniebant tamen nonnulli ade fcenfum in Obfervatorium publicum urgentes; quorum numc- rus poftea mihi ec inftrumentis ibi expofitis videbatur moleftus. Quod vero fübfequentes attinet luculas, illae füb initio ortus Horizonti uafi adhaerebant. Nimirum ad ,?,m. 3o. verfus 07 rientslem plagam permagnus oculos noftros feriebat fplendot veram referens ftellam D,ad tria tantum minuta durans; CU" jus cum decrefcentia dein ille oriebatur fig. 3. feptencrione ó1- gradus recedens, prioremque fuam ab horizonte d i e] tl* Syrmatum e£ Goru[cationum. Borealium.. 169 obtinens, cum .focio fuo et cauda, ut fig. 6. refcrt; Cur autem: ille in D tam cito fefe abíconderit, ejus forte depreffio vcl nu- bcs fpiíiores, ex. quibus fuum projiciebat fplendorem , in cau- fafuerunt, Contra illa in fig. 6. egregiam monftrabat faciem, altitudinemque 21. gr. 6. m. utramqueaugebant mox duae aliae ftellulae advolitantes quafi ; fed cunc quidem in eadem manens. altitudine min, $3, colorem igneum mutabar , ficque fübinde decrefcendo tres alias fig. 7. in cadem altitudine excitabar ftel- lulas, quarum duae extremae continuo commovebantur, Imo nouum adhuc fyrma oriebatur inde a (eptencrione ,? remotum - fig.8. adeocrefcens, tociesque füam. faciem in eadem altitudi- ne permutans, ut vix potuerit diftingui, donec poft min. 14 pe- nitus abiit. Erat autem h i di: SEE de Rc Tt E : dtu iomnes enim usqu ae luci ilae,ec fyrmata videbantur in feprentrio-- nem contenderc, idque ideo , quod nunc ibidem duo , dein: tria vifa fuerunt corpora lucentia et ignea cunctisque recenfitis. altiora, quorum accuratam altitudinem equidem impedimenta non permittebant ,. ut caperetur. Erat ctiam egregia iftorum facies hor. min, 20. 1x; dum caudas fuas ad quartam ulpam.lorgas projiciebant , ut perfectam crucem bene dignoftibilem fig. 9. formarent. Vnde fimul cognofci poffunt tot cruces, Quas fibi toties in coelo vifas, quoties fyrmata ejusmodi ad paruerunt, con- ecperunt füperiora trifia fecula accuratioribus, ut fupra dixi, obfervationibus deftituta. Duravit quoqne haec figura fepten- . trionalis longius , quam reliquae omnes ; ec quia fübinde. verfus ortum novae oriebantur luculae, in eam quivis venit opinio- nem, ac fi hae cunctae tandem verfus integram lianc regionerb, quam accurate quadrante majori fübduxi, ec delineavi, in unam uafi fammam coituraefint. —Fiebar Porro, ut min. 23. in (c- ptentrione 6, dein 7 adparerent etiam min. 35. nudis oculis coz: aofcibiles ftellulae ita, ut mediam majorem planejuxta fig. o dil cumvolitarent reliquae minores, illamque lucidiorem: redde. rent in maxima ab Horizonte altitudine 25 gr. Poft aliquoc tempus V3 LL . 160 : ..— Obfervalio LXFI. tempus fcíc occulcabant omnes, illamque fig. 3. denuo quafi ex- citabant itidem fítellulis variis ftipatam ornatamque maxima cauda flammante Fig, 10. fortaffis ob ventum runc temporis ex N W. fufflantem. Syrma feptentrionale interim una cum íllo fig. 5, atque a- liis verfus occum, (quae ultimae cum tetas tefecebant luculas) ftuporem non exiguum ciebant, non ob fplendorem folum, fed infuper ob faciem illam in feprentrione tribus quafi oculis confpicuam fig. r1. quac circumcirca coronam admodum fplendentem exhibebat, adeo uc horizontem ex parteilluftraret. — Haec intuentes omnes, non fine (tuporeperceperunt. Praeícr- - tim cum quae antea fueram ominatus, nunc veluti evenire vide- rent; nam flamma indc ex(urgebac a[8 eine aua einem euet? £ofen fteiaenbe unb flanquenbe 3oyramibe vonlauter Seuct/ welcbe fo befrtíalammete unb matlcte/ ba ffe auc einer: ten unb &xdmergen in unferm 9fugen verurfadete /— al8 a8 $u gefbeben pilcaet bey einem Dellen idt; weldes mat fo unacfebr ín ber Gerne erblidet/ unb ftare amufcben ple Qet 1C.. excremirates quafi nebula inclufae eranc, et ejus corpo- rattia fixaad 20. gr.elata. Quanta autem flamma ipfa fueric ob di&um ítuporem etimpedimenta capere baud porui. — Fxtinw guebantur fucceffive reliquae luculae, exceptis illis ,quae ftellas habebant indeque varias mutaciones ram coloris quam ipfius fplendoris patiebantur. — Vbiconrra feprenrrionale fyrma con zinuabat usque ad horam duodecimam , qua itidem remitte bat a fuo fplendore, meque , ubi res ita vigiliam exigebat, in-' fomnem, viribusque tandem deficientem dimittebat. —— Die xxv. nihil amplius notatu dignum obfervavi, nec quic- uam perdies reliquos. laterim quod rcliqua attinet beic ad- enda, ad aliam occafionem differo velin fupra indicato cracta- £u ut explicentur promitto, ni (Giffa Anguflam Vind. 4.1717. d. 14. Sept. mia.) "e OBSER- Obervato zxyg. — | 161 OBSERVATIO LXPII. Dn. D. Joh. Chriftophori Sprógelii, Siranguria et inflammatio [phincteris ceficae ex Daemorrbol- dibus coecis, curata. - ( ^lvis non infimae fortis noftrae urbis, haemorrhoidibus coe- C laborans ex improvifoinfigai (Iranguria, quae calculum veficae mentiebatur, correprus eff, ^ Chirurgus igicur voca- tur , ut calculi praefentiam inquireret cathetere; fed in vanum tentabat veficac introitum , fphin&er enim «cjusdem | adco erat tumefadtus et inflammatus, ut catheter nullo modo, cum prae dolorc aegri, tum prac conftriclione fphincteri fpafmodica impingi poffe. Caufa hac fpecialiet vera doloris cognita , fu- Ípicio omnis de calculo abjiciebacur, et de caufa hujus inflam- mationis proximiori confalrabatur auferenda. Hacc nulla alia efle videbatur, quam affluxus nimius haemorrhoidalis circa varices dictas haemorrhoidales, per confenfum fphinderem ve- ficac afficiens cc inflammans, Dato itaque leniffimo purgan- te. ex io dulci gr. v. c.f. q. confervae rofarum » pet fingulas tres dies tribus vel quatuor vicibus reiterato , interpofica fola lin&dura Martis cum vino malvarico facia, aeger poft primam laxationem hanc pcr Mercurium ftatim ab omni doloreveficae - et ftranguria , fenfimque, hisce continuatis, ab haemorrhoidi- buscoscisipfis eftliberarus. .— — . — — | ^... Haemorrhoides non folum per. arterias ftricte fic dictas baemorrhoidales, ad ora venarum in ani tunica exteriori et in- tcriori fe aperientes, fluere, jam Flippocrati innotuit, qui et o» ris haemorrhoides agnovit, ec D. D, FIelovvic plura quam cleganti(fime de iis in Ephem. JV. C. Dec. 3. 4t. 9. Obfer-v. 118. ditleric Per aures obfervavic easdem D. D, Ledeliu; in iisdem E- phem. Dec. 3. fn. $. Obferxv, 265. et Hippocrates maniam vi- dit in Alcippo ab haemorrboidibus per meraftafin caput peten- - Obferv. Acad. N.C, Cent. 11. X tibus, bus. D- Job. Henr. Herlinus quoque fingülaremr tractatulum fcripfic de praetertatur ali, ac leíbalt.fluxus baemorrhoidalis fup- pre[fi ad pecus translatione , Altenburgi. 17185. 8'vo, Nihilidco e(t, quod miremur, illas ad. veficam moveri inrerdum. — De- ploratàm hüjus experientiam ante nos habuiffé füpradictus te- ftacur Dn Helv vicbin Ephem NC. Dec... dhnn.o.Obfer-v. 119. ubi hiftoriam aegri recenfec, qui haemorrhoidibus veficae cor- reptus fato conceffit, . Adeo ut huic ultimae obfervationi noftra fit parallela, qua fcilicet affluxus haemorrhoidalis fphin&tercam veficae inflammaverit. Sed qua ratione, illa mortem inferen- te, cura hujus per folum mercurium, et tin&turam dictam mar- uis, eX voro fuccefferit, paucis videamus. ^ ^ ^ —* Mercurium triumphatorem in medicina effe, Gorisin tra- &latu fuo, ZMercurius triumphator, optime demonftravit, uti- nam finiül praeparationes ejusdem , quas fingulares fe fcite de- praedicat, in ufum rei publicae, rnore virorüm bonorum, do- cüiffet, uteó melius ad accidentia varia morborüm dirigi poffet. Hinc hoc loco noB plura de ejusdem vi abforbente, et acidurn biliofüm corrofivum, glandulofas propagationes arteriolarum faepius erodens, ficque ftagnacionem insciis circa cas indu- cens, temperante, illudque in circulum redigente er dehinc per glandulas commodiores, vel iS fedes , vel per falivationem educente, differam. ^ Tancüm hoc dicam, nihil magisin acgro noftro indicatum effe, quam acidunr ejusmodi biliofum corto- ' fivum in maffa fánguinea, quod anima per haemorrhoides €- vacuare tentárat hot veto in rnajori copia affluens ob fpil- ficudinem fimul ramificationes glandulofas arteriolarüm ín tu nicis ipfis arceriolarum, et circa eas prius difpulit eterofit, quam órificia aperire potuit, quippe haec , fero illo acri per glat- dulas dbfcedente , non facile operiuntur; hinc orificia hacc comipreífa funt, unde cumor vaforum haeniorrhoidalium vati- cofus , quem pótius ancurifmaticum , cum magis in arceriis quam veais exfiftat, quod alia occafione desgollinibo , voca- rem, niff communis opinio hanc vocem jam retinere fua- deret, — Obítru&tis itáquc hisce glandulis, ad vicina lon o e / " X. j bh. ; ro ...Siranguria &t inflammatio fphintferis curata. — tug ftro molimen fa&um eft eatindem, nimirum ad veficam, (cd codem infelici fucceffü, unde'in ejus fphin&ere ftaguatio; cu- mor, et inflammatio, . Mercurio itaque propinato, magna juantitas hujus acidi biliofi, ftatim prima vice:decem vel duo- ecim fedibus, elimiaata eft per glandulas inteftinorutmn, adco- que vafa funt liberata, circulatioque liberior- erfuavior reddi- ta; hinc dolores fpasmodici in vefica ftatim remiferunc, cc fta- gnans hic ferum acidum corrofivum in venas receífit ficque (en. fim et haemorrhoidum ipfi: cumores rece(lerunt. Quod; tia- Qura martis vaforum roborante' conum , erac jám. demon- fttandum 79v oem Ib3ME eoHsO beu | «Anm lcs OBSERVATIO LXVIM, ... . Dn. D. Johannis Chriftophori Sprógelii. Empyema ex. Pleuritide AK per elylerem fortem mood Werieseiad. pie Lyfteres inteftina eluere, et partibus cujüsvis ventris, infi. ( medii et fummi, quam optimum folatium afferre, ra- tione et ufu adeo omnibus probatam effe videcur, ut , nifi pü- dor fübrufticus aegros ipfos ab eorum ufü revocaret , Langius hodie vel fycophantas fruftra quaereret, qui, fi medicus peri- tus ad lenienda alvi ex obftructione aut. inteftinorum ulce- ratione cormina, aut calculi cruciatus, alvüm clyftere eluendam fuaferit, et aeger id genus fübfidii ob pudorem detrectaverit, blanditiis aegro illi fubfcriberent, ec faluberrimum enematum ufum velut paralyfeos, quae horum torminum eft pediíIequa, caufam infamarent, uti hujus in Epifl. o. lib. 1. roentionem faci. Non enim olim folum apud AEgyptios, quos Ibis avis eorum docuit applicationem , horum uíus adeo frequens fuir, ut fingulis menfibus triduo fe purgarent vomendo, atque inte- ftina diluendo, gratia fanitatis confervandae ; neque tantum vis corum nutritiva ad tempus, ab eodem Langiol.c. ex z4-venzoar X2 edocta, 164 7 c^ Obferautio EXP'TIL edocta, et ab Ehildano -Obfer*p..30. Cent. 4. exemplo compro- bara , tam ientia. Galeni, qui lib. 6. de cauf. [ympt. refert, nonnullis clyfteres adeo a(cendi(le, uc vomicione reddirae fue- rint, item Hildani obfer"v. 70. Cen. 6. et aliorum in Epbeme- vidibus bisce notatis paffim ejusmodi obfervationibus nititur; quam, quod maximum cft, fundamento illo firmiflimo anato- mico, Baubini in fine inteftinorum tenuium. valvulam effe fabulam, id quod Bianchi Epiftola ad Sanca[Janum , in 4an- geti T beaítri "Antomici Lib 11. cap. 4. p.t, 300. fatis (uperque de- monfítrat ; fed eorum vis curativa hodie adeo emerfit, uc inge- niofus apud Gallos Medicus, n. Adrianus Flelvetius, in me- tbode pour guerir toute forte des Fieures fans rien faire prendre parla bouche, modum propofucrit, corticem de Peru in febri- bus cum fücceffu: per enemata applicandi, quam: methodum D. D. Albrechí iniisdem bisce Ephbemeridibus Dec. 3. Ann. 3. Ob- fer. 127. illuftrac, et infignem eorum ufum, affentiente fimul folicitae prudentiae Medico , D. L. Lentilio in Ephem. Dec, 3. 4n. s. et & App. p. r30,non immerito depraedicar. | | —. Pracloqui haec libuit, cum cafum explicare in(tituerim , quem. honorati(fimus Dn. Parens ,, Dr. /Micbael Sproegelius; Medicus Halberftadienfis, non ita pridem mecum ica vit his: verbis: Accidit mihi ance non paucas hebdomades, ut vefperi vocarer ad virum quendam ex noftra familia , aliquot 4o. annorum , ex neglecta pleuritide empyicum fa&um , cui, cum ex metu füffocationis ultima videretur agere, nec propter faniei foetentis copiam, qua faucesopplebantur , & cujus quan- titas fatis magna interdum tuffi obícura protrudebatur , incerne remedia amplius adhiberi pofIent, praeterea eti g fum me debilis effec, pulfus tamen viribusrobuftior animadvertere tur, ecalvus per duos diesobí(tru&ta,clyfterem de fübito facisfor- rem applicari curavi.Dictum factum Optatiffimus fequebatur ef- fcttus, magna enim copia faniofae materiae ejusdem coloris ct foetoris, qualis per fauces ejiciebatur, per feceffum educta cft, ut manc ad aegrotum accedens ipfum ad menfam pente ec ju- culum Empyema ex PleuritidemepleGa pey clyffevem fortem curatum. 16y fculum cibantem invenerim.Quacritur; per ques vias Archeus,cu hodiernorum medicorum Anima, materiam h Gori "ge - du uud C M a. : Gh t.i e : SE up Rd C. nunquam haec opinio mihi fatisfecic, nec credidiffem veras de hoc affc&u hiftorias, ni(i ipfe cum admiratione hancobfervat- fem, Haec Dominus Parens. Ad quae fi go;quemliber alium fenfu fuo abundare lubentiffime patiens refponfum vellem : Ex pleuritide negle&ta empyema ficri, non eft quod mire- mur. Sanguinem enim extravafaturn, nec ftatim in circulum,re- da&tum,in 14. diebusin faniemmurcari, experientianon folum af. firmat FHippocr atis in s. lib. AApborifm. 3.Quicunque, ajens, mor- bo laterali laborantes in v4. dicbus non repurgantur, iis materia ad fuppurationem vertitur ; fedet ratio füader, licet fanguis,quod Drelincurtius vulc, in vafis. füis ftagnans non putreat, nec in- flammetur, fed cantur coaguletur , eundem extravafatum , et in interfticiis glandulofis ftag, » ab ambiente talem irnpe- tum pati, ut particulae cjusdem fpirituofiores, putrefactionem alias praecaventes, in venas facilius abripiantur; et, quod. idem eft, Ü reisen seis aqueis et vifcidis in putrefa&ionem ec faniem abeuntibus. Hoc pus, nifi per (puta repurgetur, rUpta: vomica; in cavitatem choracis effundi, atque aegros empyicos: reddere affirmant veteres cum plerisque neotericorum.. Eo, ajunt , aut füffocantur, aut liberantur, nifi probe fpatio dierum quadraginta per tuífim purgentur , quod hifce verbis Hippocra- fes ins. lib. 4ybor, 15. docuit: Quicunque ex morbo laterali fiunt empyi, id e(t, fuppuraci, fr quadraginta diebus purgan- adis eus: x - lh osa : . ] tur, a dieq prio, tur ; et Galenus in Comment. aic: nifi iis dicbus per fpuca pus corum expurgetur, putrefcit, pul- monesque putrefa&tum exedit, atque ad tabem conducit ; uti haec pluribus recenfet Profper JAlpinus lib. 7. '€4p: 19. p.m.526.. de praefaptenda vita ef morte-aegrorum;. | Ex hifceconclüdere mcendunt, faniem iftam per pura expurgari debere | alvione proz fluvium virrutis, ( naturac fcilicet y inbecillitatem, fputi reten- . X 3 tionem d:ixccraazex £s f11125 1 * "| ^ TNR SEE i66 DARUNTER S RIRIL Esas tionem «et deploratam . fuffocationem plerumque praefagire; minori ifáqué cum rationé pufgantia applicari, ^ : —« Quemadmodum vero nulla regula, ia neque haec fua ca- get exceprione , quando nimirum fanics ifta in canta copia adeft, uit fuffocacio inftec; fauces fiit repletae , nec fpes vitac ulla afful- eatíervandae, £,5»v2«í(s cancum aegro p da videturalvo, : mprimis, fi eadem (imul fucrit obftruda; clyftere foluta , ma- teriaque ex parce fübducta, Quod licet aegrum rariffime ex orci faucibus eripere valeat; interdum tamen fieri pofle, narrata facisaffirmat hiftoria. Sed quaratione , quibusque viis, jam pau- cis inquirendum ef. ^. —— L deii Lad - Pleuritidem 'mecaftafi in | LORI dd LIE s hodided E- H ides interdum , licet rariffi- me , terminari , ce(tatur obfervatio D. D. /Mayeri Epbemeri- dum barum Cení. V. obf' 385 per univerfum corporis tumorem fanacar exhibet earundem Cent: T. obf. 745 per purpuram. plu- res obfervationes ceffantur, ét ego. ipfeidem Auguítae Vindeli- J corum:obfervavi ; in podagram abfcedentem etian obfervavit D. Ledelius in Epbemer. barum Dec. 3. Ann. 3. obf. 16... Quae metaftafes omnes optimo fucce(fu func terminacae. — Practcerca per: fputüm -plerumque; faepius per fudorem et interdum per urinam; p dem curáti q docet praxis ; ecimprimis hoc ultimum £Jildani obf. 21, Cent. 2. Urinam nimirum pleuri- ticac primo turbulent trubicundam veluti admixto fangui- nc, deinde fanguincam , ec denique.omnino purulentam bunc morbum feliciffime judicaffe , ceftacur.. De aliis morbis in: pleu- ritidem verfis, imprimis de c icatione pectoris cum cruri- bus, licec locis longiffime remotis, nihil dicam; de quibus be- nevolusLe&or im Ephem. Mat. Curiof. imprimis ip earundem Dec. 3. Ann. S . obferxv. 286, et Cent. V 4. "Append. p. 107. plura Quas vias autem in hifce non tam procreationibus, quam 51 L4 Bi UR D" EN WEN 53 * m 1 A; 95. ad fingere volumus alias, quam arterias ipfas, quae ad fauces tan- quam locum cordi proximum ccertiflime materiam afferunt». | i ut unm. 167 lentiflimus. L entilius AMifcellanei (SA MA Make" | RIELISUE. horacis n vias alias fe. fputurm cyacuandi quaerere. pets » praeter ordinarias glandulas, i incifione pe&oris evacuatio puris | hefin D D». Riedlinuain Eph. N. €. Dec.3.. Zfnn. 1, obf. 126, fclicillime inftitui curavit, aegros ur, L ,procurctur , qualem. puwendeln D. m bi fa- ita ut juxta glandulara ata ^^ ^ Obfemvatlo LXVIIL fanguine circulante pleuriticotutn per vezae Tectioncm em&to ánterdum pus inftar fevi liquati inveniri, ec cum ipfo fimul ex- trahi, quod ricutiquam ., nifi (imul circumferetur , fieret , ex Obfervatione 71. in Ephem. Nat. Cur. Dec. 5. Ann. 1. e£ aliis fenfus doceant. ! min | Materia igitur , noftro rupto abfcelfu, et glandulis proxi- me adjacentibus pleurae et pulmonum mernbranac fimul in fuppurationem du&is, adeo abundans per impolfibile omnis per glandulas faucium feparari poffe videbatur , et fine dubio aegrum fuffocaflec, nifi alia fimul via oftenfa naturae patienti fuiffe. |. Alvüm quidem agaciffima anima, operadonemfuam in aliam viam dire&ura, prudentiffime claudic, üt quotidiana docet experientia in febribus malignis ec inflammatoriis, quo magis hecerogeneum perfudorem, id eft; glandulasfubcutaneas expelli poffit. Nec ab hac viafrivolenacura, id eft, motus ani- mae cüm corpore fibi proportion jun&tae, eft feducenda, P ia cft venenofa, vel fübjeQtafunt biliofiora , ve- nenum enim illud vel biliofae purulentiae nimis ad inteftina vo- 'catae pártibus illis nervofo- membranaceis maxime fenfibilibus facillime diagrhocam , inflammationem ec gangraena'n; id efl, Tnortem inducere poffünt. 1n noftro vero acgro, cum mate- tia ion nimis fuerit acris et biliofa, fed potius phlegmatica pu- trefa&ta, quod foetor demonftravit, anima auriga optimo cum 'fucceffu , ( alias in pleuritide, ob dictam rationem, lethile videtur, ) glandulis inteftinorum per clyfterem fortem femel ftimülatis ec apertis, ftatim equosteflexit, hancque viam fecuta 'eft, et aegrum a fuffocatione, alias certiffime fabfequenda, li- .beravit feliciffime; ec hoc quidem nullis aliis viis denuo ab ipfa fabricatis, fed folo ordinario fanguinis per arterias meferaicas circulo adminiítrante. E: "Ires nobis ufus ex hac obfervatione in praxi innotefcunt: (1) Glandulas inteítinoram , imprirnis crafforum , non folum ferum quoddam pro lubricandis inteítinis ct emollíendis feci- bus, quod plurimi cum Peyero volunt, feparare , fed (imu! eA em A214 Vil P - ri LOST 14 |a Empyemaex pleuvitideneoleta per clyflevem fortem curatum: v 69 . emundoria 'vaforum meferaicorum , quicquid D. /Vuckius contra vccéres difputet, et per confequens totius maíface fangui- ncae, (i ad has vias per purgantia illius deftinecut motus fepato- rius, aeque ac glandulae cucisetrenum ejusdem , motu ad hafce uvias per fudorifera vel diuretica dire&to, maífae fant-emun- &oria. Ec pe inc ratio obfervadonis JD. Dr. FIelvvichii in Epbemer, IVal. Cur. Dec. 3. Ann. g- et 6. obf 190. pag. 439. qui fieri potucrit, ut aeger ab uno clyftere fedecies ec ultra dc- jecérit 5 quod tanta excrementorum copia non ià inteftiois cra(fis. delituerit, fed , horum.et cenuium glandulis femel apertis, a mafla fanguinea, velglandulisad minimum inteftinorum pro- ximiori, feparata fucrit. (2) Clyfteres fi non tutius, attamen aeque ac purgantia interna, glandulas hafce ftimulare, ec ani- mae, heterogeneum fibique incommodum et maífa fanguinea feparandi, viam monfílrare. Licet enim quibusdam a prima fronte difficile conceptu videretur, quemodo fieti poffit , ut per eos motus huc dirigatur; fcianc iidem , non illud fieri can- rum per clyfteres, fcd peranimam ipfam, quae, folutis cancum orgauis fecretoriis in primo apice, ipfa per circulationem pro- fequatur motum malum excernendi, et excernat camdiu, usque dum maffa fanguinea vel depuretur , vel, fi haec tota fitimpu- ra, tandem illa ipfa exfpiret. Et (2) excretionem per alvum leniflime inftitutam in pleuriticis et hinc oriundisempyicis non femper effe timendam , quin potius, rc alias defperata , (uadea- dam, ex hac apparet hiftoria. Ratum tamen interim eft vete- rum praefagium, in pleuríticis et phthificis diarrhoeas ce ple- rumque lethales: fit hoc nimirum;ceu proxime illud àdtitavi, fi corpus eft biliofum et humores acres, vcl fi ulcera adíunt vi- fcerum interna majora, tunc, alvi profluvio vel arte; vel ab ani- ma ipfa; vel humoribus acrioribus producta, motu illo nimis irritantur inteftina ec inflammantur, vel. ulcera interria magis augentur, et omnino redduntur incurabilia; quaequealias mo- tu leniffimo fudorifero fatis füperque expurgari, ec abftergen- tibus folis ufurpatis confolidari potuiffent, hoc motu nimis ré- Obfer-v, Acad. IN. C. Cent. 1I. Y vulío- 370 Objer:vatio. L.XLX. vulforio magis exacerbantur , et aegros cicius morti traderc vi- deatur... Quibus vero.corpus non.adco eít biliofumy fed magis phlegmaticum, lenius purgans vel clyfterem fortiorem minus obeíle, quinimo prodeffe, hac noftraforra(fis docuimus ob(et- yatione. OBSERVATIO LXIX, .— Dn. D. JohannisChrittophori S prógelit, De Peffe per incifionem bubonum anteeorumintu- — RE ml mdamanntitke... csniggnal sim ? E [us quidem. multa de peítis pracfervatione et curatione fcripta reliquerunt; nec male, cum non folum morbus fít De Pefleper incifionem bubotrum curanda, 174 quale Elixir-habetur Antipeflilentiale Gedanicum. | Quantum vero hi ultimi cumprimis peccent, et quam peftiferum ficelixir illud antipeftilenciale ? quam folertiffime egregius nofter inter - primarios excelleas Medicus, Dan. Dr. Ktrcbboff in. praefatione libelli didi: Yet Ctactátleín von oer. anfted'enoen €Seucbc/ xodlebe 4nno 1713. in bae 3£tty dSerpoatbum Lüeoer « Deftetteicb. eingefcblicben. /. oer xoertben b^" *aainburg / uno allen Liieber;€3adfen 3u Acbe uno 3Dienft nebft einer 3Dorreoe von einer fcbáo» licben Deftz Z4edicin Sum sovud? befótoert. von einen *»amburgifcben Medico, &amburg. 1714. 4to: exem- plis probavit, illudque confulentes ipfos peíte dignos damna- vit, et hocde jure. . Demonftrativum ejus argumentum in eo Vcrtitur, quod natura ordinarie cos, quos fanar, per expul(io- nem veneni a.centro ad circumferentiam in petechias , carbun- culos, bubones. &c. fanare videatur; purgantia vero motum hunc invettant, et venenum a peripheria ad centrum reducant, ficque nece(lario mortem plerisque, nifi robufítioribus natura, IBÍCIABEcic iie Cus: nosknssidibs s) | opos .. Huic naturae molimini.etiam refpondet novum illud ex- perimenrum cbirurgicum, quod in. hac obfervatione pofteris reliaquere liceat. .. Epgebeckius, Chirurgus noftrae urbis prora- tiffimus, cum A.1713. quo peftisnoftras quoque oras, proh do- lor? petierat, copia ci offerebatur pefte laborantium pauperum ec miferorum ,.primus cjus fuit operátor in noftra civitate, et non tantum decem, fed centum et plurcs , qui cum orco ratio- nem habebant, hac adjuvante operatione chirurgica, eidem eripuit, adco ut nullus, cui ante praeterlapfum febrisaggredicn- tis certium diem applicuit, mortuus fueric ; merito itaque ci laus ec honor manet inventionis. Li Li.tfaalhlaas ll. pete curanda obfervatas , eam plerumque per expulfionem veneni in bubones &c. eandem curare, Simulac igitur aeger ipfi offerebatur qui de laflitudine, febri ec dolorc in inguinibus 2224 2 COR- 172 ov Obfeatio LXX. 3 EPTENS conquerebatur , ftatim adhuc ante ruborem et tumórem glan- -dularum in bubones ab(ceffi plenarium, maturitatem in- €dicantem , incifione obliqua profunda trium latorum digico- rum longitudine. loci dolentis curtem , pinguedinem et glandulam ipfam 'incidebat , digitis" propriis ulcérius | vulnus dilacabac , et glandulam obftrudtam perfecte dilacerabar , uc li- berior affluxus allidentis fanguinis, ec effluxus materiae venc- no(ae pararetur. . - Vulneri applicabat folum linteum raíum fu- perimpofito émplaftro defenfivo, quo mediante poft 24. ho- ras talis fuppuratio fuccedebat , qualis per cataplafmata per de- cem dies vix acquirenda eft, et binc quotidie bis illud repurga- bat. Febrisítatim poft operationem remittebar, ecvulnus cle- gantiffime poft tres vel quatuor feptimanas, interne cantum propibatis vulgaribus diaphoreticis fixis, antimonio diaphore- tico , lapidibus-cancrorum cum cinnabari nativa praeparata, confolidabatur , nemine unquam 'rrala fymptomata ex hac ope- ratione, ( quod in quadam gravida , quae operationem eandem perpeffa curata eft, ec partum adhuc viventem ne minima labe infedum edidic, certe admirandum erat, ) percipiente , nec ullo, cui ftatim ante triduum praeterlapfum incifio facta cft, mortuo; quod fi vero poft triduum facta fuerat, non omnes evaferunt, id quod non tam incifioni , quam morae , et corru- prae jam crafi fanguinis adfcribendum effe videcur. | OBSERFATIO . LXX. Dn. D. Johannis ChriftophoriSprógelii Entero - epiplocele per operationem chirurgicam feliciffime , 4- S fcilfo Epiploo , curaía. ^^ ime obfervationis rariorís titulo dignam acftimaffem obfervationem jam recenfendam de Entero- epiploccle, inceítinis una cum. omento per proceffus periconaci in fcro- tum usque devolutis, fcliciffime a chirurgo noftro —— gge- , Enlero- epiplocele per operationem chirurgicam curata; 173 Eggebeckio per operationem manuariam curata; nifi excellen- tillimus Da, Dr. Fleifferus in Epb. IN. C. Cent. V. obfervv.gs. teftarccur;epiplocelem quidem effe affectum rariffimum,et a qui- busdam in dubium vocari, entero epiplocelem vero frequentius contingere rationi magis confentaneum judicaret, quam epi- plocelem folam five fimplicem, — Licet enim hoc verum fit, ra- tio tamen hujus herniae cum ftru&urae, epiploo füper intefti. nis libere per fe propendente, nec ab inteítinis licet cum ipfis protrufo , et reftitutionem inteftinorum omnimodo impedien- te ; cum curae ejusdem, omenti particula abfciffa , heroicae, il- lius publicationem non abs re futuram effe fuadet. Tercius jam practeriit annus , quo laudatus Eggebeckius ad juvenem judaeum viginti o&to circicer annorum vocatus, in- venit miferum hernia inteftino- omentali, ad finiftram fcroti cavitatem, minoris infantilis capitis inítar, extenfa, laboran- tem. . Per plurimas dies juvenis jam erat afflictus abdomi- nis intumefcentia , faeviffimisque doloribus colicis , cum fin- gultibus, vomitibus enormibus et fudoribus frigidis conjunüis, omnibus clyfteribus et cataplafmatibus pro emollienda et repo- nenda hernia fruftra applicatis. Confiderandoigiturfymptoma- - ca non remiflura effe, nifi inteftina reponantur ; haec vero pro. nis, fcctioneque a regione inguinis oblique ad ferotum , fe- premlatorum digi longitudine facta, incidit cutem et pin. guedinem usque ad periconeum ; quo demum pertufo, ftatim ipfiffüuu(oum omentum , extra annulum mufculorum abdori- mis, per quem tranfit proceífus peritonei, in cavitare fcroti, praegrandius tumefadum , vafisque fanguiferis, in quibus fanguis ob regreffum difficilem jam multum erat coagulatus, maxime di(fentis, et pinguedine copiofiffime repletum, et qua- Y 3| fi ícir- 1M ad Obfereialio L XXI. fi (cirrhofum apparebat, quod inferius atcolli poterat, fuperius vero annulum didum adeo angufítabat , ur neque omentum — cum inte(tinis, neque inte[Lina fiae omento fola reponi poffenc. Quid hic confilii, nifi amputatio omenti? Arc&i(fimc itaque o- mentum ante annulum pericilfima fua manu, (ine fingulari, ob coagulationem jam contradam, fanguinis profufione , forfice inftru£ta praefcindebat , quo facto omentum citiífime fc ipfum recrahebat, et inteítina dehinc facillime reponi poterant , neo, quod alias raro evitatur, vaía fpermatica cum teíticulo ap- pendente ullam laefionem ab hac operatione conceperunt, Re- pofitis hisce, annulo pro ratione vulneris ec dilatationis immit- tcbacur turanda e linteo rafo, hinc ille fenfim fenfimquefe con. trahebat , ecita cicatrice obducebatur, uc poft meníem aeger ab hernia fua perfecte curatus evaderec, ec adhucdum, abí(ciíIa parte ifta omenti cjus in propria pinguedine apud nos fervata, vivat, Haec fimulad hanc operarioaem adaotate liceat, quod ftatim, repofiris inteflinis, omnia remifcrint fymptomata, ea- que magna exceperit diarrhoea, qua maxima flatuum et appli- catorum enematum copia, nullis fympt ibus febri jis. ve accedentibus, eliminabacur. OBSERVAT1O LXXI. . Dn. D, Johannis Chri(tophori Sprógelii, - De | Amaurofi, Glaucomate, et Cataratia in uno eodemque oculo. diffedo obfer-vata. D confirmandam fimul Dn. Dr. Heifferi (ententiam de ca- taracta,eam um frequentiffime e(Te opacitatem humo- ris: cryftallini, rarius membranam ante hunc concrecam, haud parum conferre videcur, quod non ita pridem in canc, quem in gratiam difcipulorum meorum chirurgorum diffecavi, ob- feryvandum íc praebuit, Excellentiffimus nominatus Per eiie ^ De Amaurofi, Glaucomafe, et Cataratla etc. 17g Heifier janv quidem hiftoriam cataraclae lacteac in canis cu. jusdam oculo difíe&o recenfuit inEpbem. IV. C.Cent. 1V'.obfer-v, 98. p. 469. Cum vero in meo cane adhuc praeter obícuritatem umoris cryftallini, fimul corrupti humoris vitrei et aquei, €um aridura nervi optici repererim, rarior et minus reticenda mihi eadem videtur obfervatio, | 98017 ehsiosupoun meb P "— "m — s. Jam per d vc annos canis hic coecus fuerat utrisque oculis, adeo ut n in domo fua affucfattus cantum ambula- rct; et ex gratia domini ipfum amantis, ipfique femper aliquid cibi cie fatis nei Tandem chirurgi ; es «um domino eius de ipfo conveniunt , ut anatomiac eum tra- dat, ficque ad nos delatus ftrangulatur et diffecatur. ! Cum in vivisaípicicbam oculos ejus , albidi hi apparebant; €t catis vera cataracta laborare videbatur. —Curiofusigitur cgo ex lite laudati Heifteri et Vuoolhufii fa&us, inquirebam in eos- dem oculos, utrosque ex orbitis (uis caute feparabam , et bulbos corum ab omnibus mufculis ec pinguedineliberabam. | Statim fingulare quid apparebac, cum digito leniffime pupillam fica. rem , cornea tam triabilis in utroque oculo erat et exíucca , ur. - fimul cum iride defricari poffet, usque ad coalitum corneae cura uvea, fine ulla vel minima profufione humoris cujusdam aquei, humore eryftallino libero, clato,et opaco ftatim;tantum per cilia- . riafilamenta connexo,nec ulla membrana,nifi propria, cedo, ap- parente; et jurarem, corneam non adfuiffe, et uveam tantumcry- ftallum ficmaffe, nifi filamenta quaedam albida cum iride defri- cata apparuifent, Oculum cum verterem, (uterque autem erat idem et eodem modo corruptus, ) nervus opticus itidem erat ex- fuccus, vietus ec corrugatus, vix filo mediocri fimilis, quem cum portione tunicarum pofteriorum refecavi. — Hinc aqua efflue- bat nigriufcula pauca foetida, humorque vitreus iri propria membrana non aliter apparebat collapfus, corrugatus et exfic- . catus, ac cerafum calore ficcatum vel malum vietum, antrorfum erat cum humore cryflallino perfibras quasdam ciliares conne- xus, in pofteriori vero oculi partc liberior videbatur, aqua dicta usen . nigra RJ wé Obfer"vatio LX XI. ! nigra circumfufus; humore cryftallino caeteroquin tantum in fua membrana opaco exiftente, nec ulla alia membrana obvela- to. Facillime praeterea hica cohaefione cum ligamento cilia- ri feparabatur, qua feparatione;facta nihil, nifi foramen uveae latiffimum, iris enim; uc dixi; jam erar defricata, apparebat, Tan- dem quoque cum hunc humorem cryftallinum diffecarem; tó- tus ille erac exfuccus; néc alio modo fe habebat, ac. cryftallus fanus ex oculo vitulino decocto. Ex hac obfervatione fatis fuperque demonftrare licet, dari in uno oculo interdum omnia tria haec vitia oculorum, catara- Gam; glaucoma ec amaurofin : Catara&am , fine rnembrana: fingulariin humore aqueo ante cryftallinum concreta, humore eryítallino ipfo obftru&o ct exficcato; glaucoma, corrupto fi- mul humore vitreo ; et amaurofin, exficcato nervo optico. Vr* de vero haec vitia provenerint fimul omnia, credo, primum a- maurofin ortam et influxum fpirictuum in retinam ec humores oprios oculi eff: denegatum ; hinc fübfecutum effe glaucóma et cataratdtam, ablato nimirum motu in vafis hos humores ve- . hentibus, unde flagnatio, coagulatio et exficcatio eorundem humorum. t Quod fi autem hoc in cane obfervatum , humanis oculis non ita accidere poffe, in dubium quidam vocarent, iisdem idem , quod faepius laudatus /Heiflerus |. c, cadem ad ipfius obíervationem proclamantibus fatis bene refpondet, regeítum vellem: hanc nimirum obje&ionem infirmo ftare talo, quia 0- culus humanus et caninus nulla in re differant, ex qua conclu- di recte poffit, quod id , quod in canino oculo contingit, non etiam in oculo contingere queat humano. (Hamburgo Auguftam Vind. d. 1$.Sept. d. 1717. miffae,) OBSER- - Olfervatio LX XII, me OBSERVYATIO LXXII. Dn. D. Georgii Dethardingii. JMaler. nunquam menfiruo flusui obnoxia. digaiorem fpecta yl u "um citra veftigium evacuarionis talis uteri, vel quod inde male ha- buiífet ; fe hinc metuiffe, quin et haec menfibus fic tributum ne- gatura ; aft, quod maluerit ut eadem fe ad morem aliarum foe- " minarum componat fc huicex confilio medicaftri cujusdam pro- pinaffc pharmacum,:a quo inter lu&tas vita cum morte proru- prio men(ium fucrit infecuta, uc jam menftruatim uterus. fan- inem pendat. Ante fesquiannum veroipfi moerore ex obi; cu filii correptae, uterum fanguinem ftilláffe, et abhinc valetu- dini multum deceffiffe, addebat, ut ex mutatione adco infolita ipfa credat diem emortualem fore.proximum. — Pracfagium hoc eventus non vànum fuilTe docuit, quando die nono füppref- fionis memoratae obiit. Obferv. Acad. IN, C, Cent, LI. Z OBSER- 178 — Obfirvatio LX XIIL. ei LXxr*. -OBSERVATIO LXXHIL. Dn. D. Gcorgii Dethardingii, Flaemorrbagiae faucibus, Bfervare hanc licuit Parenti meo b. m. in mercatore juverie;. cui olim quidem familiare fatis fuit fnutum fanguine com- mixtum , ut ex conívecudine ne quidem ad illud. attendcrit aft dum aliquando, Sirio urcnte, füb dio| longius obambulavit; obíeryat domum redux, antiquo fp íangnine tinctum, aít canto jam flumiae ex ore manans, ut animam reddere vi- deretur. Advolans parens et medicamentis contra haemopty- fin fruftra hadenus pugnatum effe comperiens (nec vero indi- . 'eia folennis e pectore haemoptyíeos adfuerant) depreíía fpecil- lolingua, videt fanguinis hujusícaturiginem ex faucibus poneu- vulam rivuli in morem prodeuntem. Siphone ergpita accom- modato, ut appellere potuerit injecta aqua alumine gravida, hic- infolicus fluxus.cito ec curo fuit fedatus, ec quem fauces orco volebant tradére, ex hujus faucibus fltrenue ereptus. OBSERVATIO LXXIV. D». D. Gcorgit Dethardingii, Haemorrbagia: ex. ano. di. * Uam £ mL : l f gi ..o- P . ^. ex tübo inteítina* Q li füb dyfenteria, haemorrhoidum fluxu ctc, cam incon fvetam et raram cgo quidem judico fequencem fanguinis per a- num effufionem, Foemina vigind quatüor annorum ablacia- verat infantem, quem per biennium mammis admoverat. AE- gre vero fc habuit ab ifto cempore , ut tandem afficudini cc- dens le&tum peteret. — Vocatus pulfum offendo aequalem , nec eclerem , lotium pallidum cum multo fedipaenco, calor paulo erat Flaemorrbaoia est ano: | 179 erat intenfior, fitis nulla, lingua humido rore madida. De qui- bus conquerebatur, erant vigiliae; faucium ftri&ura, ru&uum aegre furgentium moleftia , quos, ut folenc mulierculae, utero tribuebat, et arcuum laífitudo dolorofa, ut hinc indcia mem- brorum vario fitu levamen quaereret, alvus obflipata. Hanc jusculo prunorum folvere ívaferam, illis lenioribus diaphoredi- cis obviam eundo, hoc obtinueram, ut fomno füccedente pla- cido, omniacompofita effe viderentur, corpore leni füdore ma- dido. Aft tertio die, quo alvus mane fponte folvebatur, excre- £nentis obfervaverant adftances tantillum fanguinolenri fuiffe commixtum , ac fieri folet, fi quando durior et conftipata al- xus nifu duriori infequitur; fed a meridie praevia iterum dolo- rofa arcuum laífitudine et faucium firidura, quando pedere ipfa fibi vifa eft, nullis praeviis torminibus, maximo flumine fanguis per anum ruit; citra quod tantillum fcybalorum fuiffec commixcum , ethicfluxus per vices tanta ferocia continuavit, uc febri lipyria accedente intra 24. horas animam cfflaverit, San- guis fimilis huic erat , quem lochia folent referre, omni gru- mofirate, omni odore deflitucus. Aa menfes, quos tempore la&ationis ftato tempore viderat , fed qui ab ablaQione non- dum icerum fluxerant, huic ha hagiae« i anfam dede- rint? penes alios fit judicium: meae conjetturae co cendunc. OBSERVATIO LXXF. Dn. D. Georgii Dethardingii, Facilitas deceptionis in in[peGione Cada-verum. Eceptionem opticam incufare folent Mathefeos ftudio dedi- d; aft deceptionemin ftudio Medico aeque familiarem ef- fe, magis adhuc in judicio de vulnerum ratione, antequam in- fpe&io ocularis accefferit, negari non poterit. Vocatus, chi- rurgo focio, ad infpe&tionem cadaveris militis, praecedenti die gladio occifi, ex vulnere non epe fanguinis manaflc, et L prac- 190 Obfer:vaíio LXXF. praefentes referebant , ec linteamina monflrabant 5 fubito ta. men inde occubuerat, |. Vulnus quia ipflidum erac, fub clavi- - «ula dextra, medio circiter loco, humerum inter et fternum, - ac furfum tendebat, nec aliud quoddam laefionis veftigium ; Cequidem pectus finiftrum livido. colore cutem tenus videbatur tinctum, fed quod ficui cribui.poterat, vel pugnis fub conflictu acceptis) merico hinc fufpicio erac, gladium perfora(Te quandam fubclaviarum, . Juffi hinc, integumentis remotis, (terno deor- fum declinato claviculam provide tolli, et ipfemet in vafculó- clavicula fuperior, tam dextra, quam quae ad finifírum collum fpc&labar, fuffufo fanguine obfufcata, fufpenía porro manu ia venam jugularem externam inquiro et offendo , hanc transver- fim, leviter tamen, fauciatam; fed dum fcrutando pergo, en' non modo jugularis interna ultra medietatem di(cifla , fed ictus quoque trransverfim penetraverat afperam arteriam paulo fub cartilagine annulari(ita ut fubtus et defuper adhuc cohaereret) ac cufpis gladii in mufculis colli finiftri lateris demum finem invenerat, —Penetrayverat ergo gladius inter coftarum primam et claviculam, dextram, faluis fübclaviis, jugulumque petendo finiftrorfumrm deflexerat, cujus deviationis excus ae minimum veftigium, ryvi wc 2d | (Roffachia Auguflam Vind. d. 22. Sept. : 1 44. 1717; miffae.) n m OBSER- Olfrvatio LX XF1. -— mw OBSERVATIO- LXXFT. Dn, D, Johannis Georgii Hoyeri. De Ciiationis in vallem Jofapbat euentu leíbali, a caufis | ; ROMS . phyficis deri-vato, . "E Ia neu nm Luribus horrendis obfervationibus , quae dé citatione ín val- "lem Jofaphat hinc inde referuntur , binas, quas haud ita pri- dem notavi, fuperaddo. — Lethales autem eventus et fata fub- fecuta a' caufa naturali derivari poffe, hic ec nuncevinco, Foe- mina quaedam vidua et paupercula 40. annos riata , cum alia foemina tat cabfam coram fummo, quod Wetzla« riae floret, judicio agens, advería valetudineafflicta, fuam ad- verfariam, fiquidem lite péndente necex voto finita, in rerum egeftace- pereundum fit , coram divinum tribunal, vernaculo idiomate vot Giotte8 Geridte/ citaturám, minis haud obfcu- ris afferit; lla vero inopinata morte, poft datum a pharma- copaeo purgans, quod letbales fine fede anxietates afferebat, defuncta, haec trium »phos cum convocatis fororibus poculo hi- laricatis'agens ancé victoriam; bonis litigiofis pacate quafi fru- itura. Brevi poft certior facta, quod ab adverfaria defuncta in vallem Jofaphat citata, animi quodam moerore, mientis percur- batione et folicitudine di£ruciabatur, moeftamque vitam ad fextam usque feptimanam protrahebat, tandemque poftquam yix per triduum letto affixa, celerius opinione vivere definebat, *' Pati ferme modo vir primaritis cum famofo quodam Ad- vocato caufam coram fummo Tompetiali judicio per 20, anno. rum fpacium agens , ab anragoni(ta coram tribunal divinum citatus , ficulneas minas flocci pendere quidem videbatur, et cüm ipfemet etiam ab advería valetudine offligeretur, multiva- riis ambulacris tempus confumere cürasque fallere quafi molie- batur. - Ex confiliis celebriorum Medicorum vivens exactam fervabat diaetam ; ut nemo de longiori vita dubitaret. — Z3 At 182 Qbfer m4ko LX XVT. : - . Ac enim vcro poft trium hebdomadum decurfüm appetitu fenfim abolito ; fenex fuafore etimpulfore eredulo parocho, Me- dicis rationalibus neglectis , empiricam periclitationem clige- bat , qua auri Tin&tura , fale Anglicano, pilulis polychreftis, pluribusve nefcio quibus arcanis, quae verbis fesquipedalibus ad coelum usque laudibus efferre fcicbat medicafter, certiffi- mam falutem fibi fpondebat. Inde veto et praeprimis a pilulis polychreftis continuo alvi fluxu fufcitato, vires mirum in mo- dum depauperabantur, adeo, ut fub finem fextae poft mortem adverfarii feptimanac , mente quidem optime conítaate, inter pias preces praeter fpem et opinionem animam Creatori fuo redderet, Non rimabor impracíentiarum, an citationes cjus- modi homini Chriftiano licitae ? Quin potius Theofophis hanc litem decidendam relinquo, Id faltem probaturus, lechalia ci- tatorum fata acaufis naturalibus arce(fi ec confilio rationalis Me- dici declinari poffe. Hinc fuppono (1.) Cirationem. in vallem Jofaphat, nifi citatus de cadem certiorfa&tus, fruítrancam effc. Neque enim unquam vel legiffe vel audivifle memini, dictam citationem ulli fuiffe exiciofam , nifi illi qui dc eadem certior actu s. : (IL) Citatum terrore , maerore, curis, vigiliis et triftitia (III) Ab affiduo moetote, terrore et curis, «(srsc; yo t 5 vécss ducuía,, morbos, id quod in febribus malignis et impri- mis in pefte coto die noramus, et mortem ipfam plures fibi ac» celerare, Exinde vero colligere licet , ab adverfariis citatos coram tribunal divinum, praefertim (i mali cujusdam vel in* juriae fint confcii, quamprimum citationem comperti funt, - magna quadam animi aíteratione corripi, praefertim cum pet tot triftiffimos lethales eventus hactenus fuerit comprobatum, cicationes cales non fuiffe fruftraneas... Quemadmodum enim in judicium vel forum citatos ec deli&i vel injuriae cujusdam reos magna faepius animi fubit alteratio : ita longe major altera- sio contingere poteft iis, qui coram tribunali divino riigi: d « rc E "P D: Citationisin vallem Jofapbat eventu, a caufis phyficis 6c. 182 reddere citantur. Hinctales non fol ffici , fed moerore ct mortis metu. — Mox fübfequuntur curae, produ- cuntur vigiliae et anxietates. —— Qualia quidem phaenomena proítratus appetitus non poteft non fubfequi, vires depaupe- rari et confequenter univerfa oeconomia animalis mirum in modum turbari. Usque dum circa citationis terminum acfere momentum, quod animo füfpenío et ancipiti quafi citatus ex- peetac, elater vitalis defperatione prorfus compreffus, totalem inis coagulationern cauférur et fic fübitanea morte extin- guatur. Non aliter fane ac illi, qui moribundis affiffentes, (i forte moriens iisdem dixerit: Tu me. propediem fcqueris: feu ego brevi te traham poft me, Du witft mir balb nadfolaen/ ober iib will bid balb nadbof)len ; fiquidem terrore corripian- tur et inde moerore afficíantur , plerumque brevi vel aliquan- diu poft moriuntur, | Id quod haudita pridem paftori cuidam pagano, quem moriens conjux codem modo fuerat allocuta, contigiffe memini et pluribus aliis. ^ Cum itaque ex hypothefi dicta morbis animi ct fpirituum accenfenda quafi fic citatio in valles Jo&pfar ; qüseffio jam ventilanda, an Medicus ratiopa- lis faa medendi methodo proficere quicquam queat et his cafi- bus? Dé quo cum dubitandum non fit, paucis videbimus, quid agendum? Medicus itaque omnes nervos in id intendar, ut Citato, praeprimis fi mali conícius laud fit, ficulneas minas , panicum terrorem , ventorum ftrepitus, afinorüm crepitus begligere et foccipe h L1 1* kid e : T RSNES Led aii. zF £go HM wp. | Hlc mürns abeneys efto, niil. confcire fibi , nulla pallefceve culpa. Sin verO citatus conícientia minus recta forfan affligatur, Medicus omtii modo ftudeat excitare et eum aterroteecmeru c, facta confolatione, fiducia ec fpe, prómi(faque fecuri- tate. Impendat et opéram, ut curarum pondus leniacambula- cris, converíationibus , colloquiis, jocis, ( ficüt ehirn vix prac- febtius irae remedium, quamjocus, ira ec curarum eft , ütexpe. &ientia: didici) ut hilaritatis pocula procuset, uc vigilias et an» iicta- P? 25 184. 5. Olbferautio LX XP IL e£ LXXVTII, xietates, fi quae ad(ünt, anodyno blandoque fomno. tolla. Porro ad medicamenta confugiat bal(amica, ambrata , aroma- tica, qualia effe poffunt, Tinctura vitac auri, coralliorum, ef- fentia ambrae , fpiritus et falia volatilia pracíercim aromatica, fpecies diambrae, diamofchu dulces, laetificantes Rhaf. Galen. cum infufo Thec aqua cinamom, .. Reginae Hungariae &c.. Vi- tatis apprime evacuantibus, purgantibus, vires atterentibus. Nam cer vir citatus nifia circumforaneo purgatione fuiflet labe- factatus, diutius. fuperftes.efle pocuiffec, Diaeta lautiori fimul U^ COBSERVATIO LXXVI | Dx. D. Johannis Georgii Hoyeri, «De Cochleis feu. domiporfis vivis: per aluum ejedi.— Uer tres annos natus, coloris faciei pallidioris , corminibus alvi fubinde vexatus, aliquando praeviis doloribus atrocio- ribus cochleam vivam feu domiportam, non fine exquifitiífi- 1a doloris fenfatione , cum excrementis pituitofis, inftar fper- matis ránarum conípicuis per alvum excernit. — Torminibus autem parum vel nihil remittentibus et hinc parentibus confi- lium implorantibus, puero datur fyrupus laxativus, poftcujus ufum mox tres aliae domiportae vivaces faris et hinc inde fer- pentes, cum tormipibus et excrementis piruitofis denuo pet alvum ejectae. Puero fequenti tempore, colore vivaciori prae dito, et adhuc vivente et ex voto valente, ^5 Dn; D: Johannis Georgii Hoycri. "De AMelancbolica -veneficam fe fimulante, Tupenda funt phaenomena, quac Mclancholicis faepius - A rere poffunt, - Sic perfona fexus fequioris viginti ec T excur- £t Ld De Aelarihólitasvenéféami fe fmulante, — X8; p t —— ne —MÀ € excurrit. annos nata. phlegmatico - Melancholica , .vencficam fo fimulans , ultro. fefe. offercbat incarcerandám et. extremo fup- plicio afficiendam ,.ex caufis: -Quoniam:non folum. paucis ab- hinc antis binos pueros , germanos fratres fuosinterfeci(Tet , ve- rum.etiam.cum cacodaemone fub formacanisvenatici rem ha- buiflec er dracones peperiffec AO. C. Miferrima haec, poftquam Nu : Ans AP s roc E. t. it veris vicibus.examinata , tan- dem fententiam. impetrabat ; .Ut Medici rationales eam vifica- rent, et in. circumftantias rerum prius inqüirerent, quam.tor- «mentis carnificis exponeretur, A-Cenforibu ibus. itaque hujus ür- bis ex ordine Medicorum Dn. Jufto Andr. Schmidio Med; Do- Gori.et Phyfico Ordinario antece(Tori meo p. m. Dn, Chriíto- phoro :Hagendornio 'Med, D,:p. t .Practico Megapolitano « nt quen eberrimo. et. mihi, latae fc fparta deman- dabatur, :Confíticutio Melancholi ftatim.intuitu diju- foetore (hircum iic oae moleftum, |; /Omnia:confir- mabant geítus et fc quae-nihil magis in votis habe bat, quam ut gratiofo gladii fupplicio ( a rogo abhorrens) in- cerfi - et F. Eh 7 ES a Ze -» . 2 : a - "XQ n aac o r ipfos COL agi f quodam morbo ,'cunc- is-graffante.ec plures interimente,:non violenta morte periife deprehendeba- mus, Inconcubitum cum cacod inveftigantibus pate- fiebat, infomniis deceptam fuiffe. :Scilicet cum interdiu canem venaticum -oenopolae in vicinia degentis ex feneftra carceris (ae- pius confpexifet , no&u; cempore fomni in infomniis quafi polluca vel. incubo vexata ; fe .cum cacodaemone 'füb forma diài canis concubuiffc firmiífimecredebat. "Denique cum ali- quandiu menfium obftructione laboraffer, menítrua denuo ex- perta, fub forma cruoris exutero excreti, fe dracones peperi(fe autumabat. ^ Veratro autem, a faburra vitioft | » corpore et capite repurgato , mentem ferifim fenfiraque muta- 'bat, priftinae libertati poftmodum refítituca, ( 7Molbufa Anrwuftae Vind, d, 27. Sept. An. 1217, miffae, ) "Obfer-v. cad. IN.C. Gent. P 11. Aa 'OB- ae oco OBSERFATIQ- EXXIEX«« uoo -. Dn, D. Adami Friderici. Pezoldti. E De «vera atque genuina [viritus "vitrioli ant- epileptiti T beophr. — Paracelii, atque exinde AMixtuvae fimplicis, wt ef pecu- — liaris [ulpburis Vitrioli anodyni praepar atio- kon —" ge, eorumque "viribus medicis. | Ln 'éa: medicamenta chy mica; quae Theophr, Paracelíus.in A uis fctipuis poftéritati ferio commendavic, atque: paulo apec- tius communicavit , laudeai fuam tuetur fpiritus: Vitrioli ant- epileprigus et inde parata Mixturafimplex. -Nefcio autem, quo £ato accidit, ut fpiritus hujusant- epileptici genuina praeparatio 5 mentem Paracel(i non retenta, fed: loco ejus, com- munis fpiritus Vitrioli:acidusin Mixtura fimplici (übfticurus fne tit cum tamen elaboratio- memotati fpiricus "Vitriolb anc - epi Jeptici fecundum praefcriptum Paracel(i, non folum minores deftillandi labores atque impenfasrequirat, verum etiam quoae daporem;, odorem , &. vires medicas, longe diítec,a. communi fpiritu Vitrioli-acido ;.fiquidem tantae vircutes ant- epilepticae quas Paracelfus fpiritui-Vicrioli ex fua praefcriptione parato-ad- fcribic; in vulgari illo acido, et inde parata Mixtura fimplici, mie time inveniuntur ;, quamvis liuic nunc recéptae ,.cum vulgati nempe fpiritu Vitrioli acido paratae Mixcurae fimplici; fua laus, án diverfis aliis morbis, defraudanda non fit." Auguror vero hoc exinde contigiffe, quod nimirum Paracelíus fpiritus hujus elaborationem quidem indicaverit , enchirefesautem quasdars pro more (uo reticuerit 5 unde, cumhujus elabotatiofecundum pracícriptum Paracelft tentantibus- non fuccederet , pro. falía fruftranea ac impoffibili. habia , ec cjus loco fpiritus: Vitrioli communis fübftitutus eft, . Ec profecto me hocnon fruftra au- aratum effe, exinde colligo, quoniam aliis-ec mihi ipfi; hujus elaboracionem plenariam; imprimis autem. re&tificationem ba BC s * 22d ^. eono- .. De vera [riritus Vitrioli ant- epileptici praepavatione. 197 cohobationem repetitam non ftatim fucceílifle, bene meminis ec Paracelíus Oper. Tom.I. libr. de rebus natural. cap. VIII- P. 1653. ubi fpiritus hujus Vitrioliant- epilepticipraeparationem docet, non obfcure hoc fequentibus verbisipfe innuit, fcribens z Stun foilet ipe aud) rot(fen/ bag bie 9tecepten/ von Den id; ate melbet fjabe/ gum ecften. au madyen ben fpiritum humidum Vitrioli, nidt maa Fiárlidier acftoricben vocrben/ beni. ed mug nur cin Arcift vecfteben/ bie uber 9lpotbeder/ mógens nid;t woifen/ Denn fie babens nicbt aelernet. — Darum ber ben Arci- fte/ Alchymiffen-/-bey ben. Laboranfen /. werbet. ibt .atlen OSecftanb -finben/ voas- bie 9totbburfft ta crforbett. Pro- ponit autem ibi Paracelíus praeparationem fuam his verbis; Doaf id eud aber unterridbt meinen Procefs, ben id Damit ae« übret bab/ unb cinem jeglidben 9Ict benfelbigen ratb alfo füvgunebmenz fonberlid) ber fallenben Cudbt balben / bíe pre Gur in bem Vitriol bat / barum aud voir Deffo beffcen unb boyern &leig bee &candbeit balben/ bie bem9frgt befoblen fcon/ au baben/ bie £iebe. gegen. bern 91edften. erforbert. € iji ba8 meinProce, Daf Dir fpiricus Vinitverbe in Den Viriol imbibiret/ nadyfolaenb detilirt/ yoie id) anaeseíat bab/- von ben feucbten unb trodnen (piritibus, toic obfrebt/ ( pauloante aucem docuit, Dafi fie ben fpiritum Vitrioli corre- &um v01i Colcochar diftillirt 8, oüet 10, mabl.) Semnad fo ba8 gemadtiít/ fobrcfinb id / bag bieft addition atoffc ing tbut/. fo fpiricus Tartari corre&i Dingu aemifdyet mirb auf Den bvitten £beil gegenbem Viciol: Sagu aud) Det fpirizus aquae theriacalis camphoracae uf ben fünfften Zbeil aeaen ben. Vi- criolifdyen fpiricus, al8benn ben frandtn adminiftriret vor Dem unb bet Paroxysmus fomint/ ober ün Zaa ebnactfcbr etlidbes mabl: o. follet ibr tviffen/ ba& aroffe Srafft in. Dicler Srandbeit/ in folder 9(e8nen ift/ unb bermafcn fo acoB/ Dag id) nit atem modte/ fo.e8 wunfdyen gilt / ein befjer uer benden / bann bie Statur bafelbít inibr Dativ. — Paulo poft foribic : «Darum fo verffamben aud in bicfem €apitel/ ba£alie Z 9la 2 . SSuifte -— 9 LI «mb i88: cus cUOBSERVATIO: LXXI1X- w st ——————————————————— " (nm n satt $ünfte unb Sedffte De8- Vitriolsallein an bern fíegt7 baBber iritus Vicrioli pofl feraua gegogen voero / unb sumbódfren graduitt : barguaud) mit beraddition allein ín ba8 penerriten AA Damit bd8 Centrum , Radix tnb Semen bet vrand feit aefunben- werbe:. | Totum itaque proce(füm paucis his verbis compleditur , ut nimirum Vitriolum imbibatur fpiritu Vini, poftea deftilletur , graduetur, fcu.-a&tus imbibitionis: ec deftillationi faepius repe- Ur.- Primus labor imbibitionis ec:deftillationis prompte fucce- dit; aít repetitio hujus a&tus; (i nimirum fpiritus prima vice de- ftillatus et.toti reli£&to Colcothari iterum affufus, denuo pro- pelli ec: deftillári debeat; haud amplius: fuccedit ,. etiamfi fum- mum ignis adhibeas gradüm.. Utautem fpiritus hic defideratus L- prisa atque: cunda rite ac expedite fuccedant ; fequentes - ZUM. TAA : D): Vitriolüm dep m et adalbedinem vel flàavedinem: ia radiis folaribus feu-ad ignem in vafe aperto, more folito calci« natum ; irrorctur: fpiritu. Vini ad pultifoi fiftentiam ; et ANS RNOEA N i6 rA. LÀ ia haer deftillátio intra " (2): Peracta: hac: deftillatione , relictum Coléothar poro- fam: dividatur; et dó tertia pars de co recipiatur, ac tora memorati fpiritus volatilis fulphurei quantitas affundatur, atque De vera: fpiritus:*witrioli anf-epileptici praepar atione. . 1 89* acque ex Retorta terrea: vel vitrea luro- obducta in arena fuccef- five iterum fpiritus-propellatur vel déftilletur; ^ Hac enchirefi impetratar: prompte:fpiritus: volatilis: penetrans, odore grato: vinum. malvati vel-hifpani aemulans ;: fpiritus: aucem Vicrioli acidus.remanet in Colcochare; neque ulla ignis tortura € retorta- expelli poteft... Idem hoc contingitquoque cum fpi-- ricu volatili vinofo , fi coti acque integrae" prima' vice: relictae mafílae feu capiti mortuo affufus fuerit, ubi omni adhibita ignis : tortura ec artificio;. nihil nifi forte pauca quantitas phlégmaris, deftillando: extorqueri-poteft-:. — Atque: haec eft caüfa; quod multi proceffüm hunc; ignorata hac memorata enchirefi ; fru- ftra tentaverint, et poftmodum reüificationem pro irrito atque falfó habuerint: | 3: ) Quod fi fpiritum hunc volatilem altera vice e colcott deítillàtum,ulteriuscum Colcothare etindé co- hobare plácerecfécundüm: Páracelfi prac(criptum; id femper cum divifione feu adhuc minore quantitate Colcotharis fieri- debet. His: itaque enchirifibus rite atque expedite: impetrari po- teft' genuinus a Paracelío Medicis p imendatus fpi ritus: vitrioli pilepticus; de quo teífari poffüm; quod tam folitarie quam füb mi plici adhibitus ; in multis epilepti- cis:praefenranee.fedaveric: paroxyfmos, imprimis autem con- vulíívos: illos: fymptomaticos: ex: paffione: hyfterica', variolis, morbillis; aliisque: imparitatibus fanguinis v..g. ex retroceffio- nc fcabiei etc. contingentes; ex voto curaverit, cujus efficaciam Paracelíus in: fimilibus affe&tibus-quoque: commendat loco fu- pracirato fequentibus: verbis :: Stidbt allein voie id) gemeloet fab ba folde:Virrioli(d)t extra&ion tmb Arcanum ín ber fat Ienben Cudt aut (ey fonbern aud) in: Denen Speciebus bet: fclben alciden zal nemlid)in Syncope; in Ecftafi ; unb beralei^ «een :: bac gu aud in allen: Oppilationibus: unb inibenbiaen Apoftematibus , tnb" voa8' beraléidyen: mer: Standbeiten fnb: aud) in (üffocatione matricis: tt praecipitatione ma- uicis;. ln nod) imdevme. man Zugenben: sie ín a3 ies EP ACARIPSA i19 00050 ÜObfervatio.L X XIX. y bieiem Viuiol, al$ allein bie icbineloe/ fo anberé in Den 9fergo- ton cin getreuce Gleif vodre 2c. —. Aliis in locis Paracelius hujus: medicamenti meationem facic fub. Spiricus. Vicrioli: diapho- retici nomine in peracutis, .ec;commendarc ad interna apo- ftemata pulmonis , jecoris, lienis et peftem: praecipüc vero in peítis fufpicione jubec cochlear ifto liquore plenum ' ebi- bere et fudare cum bonae diaerae regimine. Quemadmodum vero Paracelífus has. virtutes de mixtura fua fimplici, cujus potiflimum ingrediens. eft , (acpe memoratus Spiricus Vitrioli: ant.cpilepticus , praeprimis depraedicat, ita cuilibet" patet, quod, fi quis has depraedicatas vires experiri geftiat, neceíTario ctiam hujus genuini Spiritus Vitrioli anc-epileptici copia inftru- Gus effe debeat. — Sufficiant haec de vera atque genuina Spiri-- tus Vitrioli anc- epiléptici Paraccelfi, ec ejusdem Mifturae fim- plicis praeparatione ac virtutibus medicis, — Pergo ad alterius medicamenti ex hoclabore proficifcentis , nempe peculiaris Sul- . phuris Vitrioli anodyni fixi defcriptionem , cujus Paracel(us ia fuis fcriptis, quantum. quidem fcio, non meminit , licec alias in commendando Sulphure fixo Vitrioli anodyno, admodum folers imo ad hyperbolen usque facundus inveniatur. ^ Confi- ftit autem hujus praeparatio in fequentibus manipulationibus, 1.) Supra inemorato, poft cohobationes Spiritus Vicrioli ant-epileptici, relidto colcothari affundenda eft aqua frigida de- ftillata pluvialis, quae illud quoad maximam partem folvet, ac inde colorem rubicundum , inftar Tin&urae Tartari faturatae induet ; quo fa&o filtretur, et chartam bibulam tranfibic ad- modum colorata. : 2.) Filtratus hujusmodi liquor in cucurbita vitreaigni ad- moveatur , usque ebulliac; vix autem aliquoties cbulliec, quin ftatim fe turbabit, ac exinde copiofe pulvis fubriliffimus inftat "Magifterii fe praecipitabit, fundumque petet: de quo clarifica- ta aqua pluvialis caute defundenda, ac pulvis remanens aqua dulci faepius edulcoratus , leni calore ficcandus et poítmo- dum aílervandus eft (üb titulo Sulphuris fixi Virrioli n p a . De vera fpiritus*vitrioli amt- epileptici praeparatione. vo Sapor eft fere infipidus ad mineralem feu leniffime adftrin- gentem inclinans. ^ Color eft luteus inftar fülphuris commu- mnis, Virtutes ejus funt anodynae feu fedativae fub dofi gr. ij, dij v. in podagra , aliisque dolorificis affectibus praefente ato- "pia partium. Sifulphur hoc forti igne calcinctur, eum quidem conítanter tolerat, fed induit colorem obfcure rubicundum in -ftar croci Martis, imprimis fi Vitriolum affümtum fuerit mar- tiale; faporautem calcinatione infigniter alteratur , nimirum ia: fenfibilicer adílringentem vitriolicum mutatur. | SCHOLION. m Paracelíus aliique plures ex pofteriori et recentiori aevo Chy mi um et Medicorum unanimi fere confenfu, Sul: phur Vitrioli fixum, ceu excellens ac fecuriffimum anodynum et fedozivum: medicamentum depraedicarint ; atque mihi fub exámine colcotharis, a deftillatione Spiritus Vitrioli ant- epile: ptici Paracel(ici refidui, ex improvifo eveniret, ut poft ejus fo- lütionem et filtrationem levemque cbullitionem, pulvis fübti- - liffimus flavus magna in quantitate, et quidem absque ullo alte: rius rei acceílu, (e praecipicaret, non immerito fufpicarus fum, paturae atque efficaciae efTe 3. hinc pro plane inutili negligere atque habere nolui, fed poft debitam cdulcorationem, aegrig caute propinare fufcepi magna cum euphoria: et quoniam obe fcirem, praecipitatum hunc pulverem ejusdem profapiae fuübtilitatis: et^ energiae effe, ac fulphura fic dicta fixa vi- triolianodyna a; Chymicis vario modo paffim defícripra at- ue commendata (utpote quorum praeparationes antea varic centaveram per praecipitationem , fublimationem, deftillatio- nem et extradtionem, cuncta vero non alius quam terreae mi- neralis indolistenerae, vel nondum naturam metallicam adeptae;. vel: ad minimum a particulis merallicis craffioribus feparatae;. reperi) ideo er hunc fponte: praecipitatum pulverem eodem: jure Sulphuris Vitrioli fixi nomine falutari poffe exiftimavi, ac — vete 192 3398 AXRCUR :Obferxvatio LXXIX. -Vexeres et recentiores. Chymici .mecall vel mineralium: pat- ticulas .fubtiliores et. coloratiores , utut : minime-inflammabiles . vel fpiritu acido fülphureo praegnantes, fulphura.apt :llarunt, praeferim.cum quoad effetum medicum , et alias propricta- tes ec qualitates .Sulphuri :Vitrioli anodyno. attributas optime conveniat: nam non folum fixum in igne.retinec.naturam,:ve- rum etiam eandem virtutem. anodynam poffidet, : ac áliis,qua- .cunque.ratione.paratis-Sulphuribus Vitrioli anodynis ineft, Ac- cedit hoc , .quod itidem, ceu verum .fulphur.commune, fpiri- : tu acido intime mixto ec.unito.adhuc gaudeat, qui füb calcina- -tione.naribus, et poft.eam .fapore vitriolico fac luculenter per- cipicur. ét manifeftatur ,.atque hinc.aliis praeparationibus, quac «his quálitatibus :fulphureis carent, praeferri atur, ;Prae- terea hujus mentionem etiam ideo praeterire nolui, quoniam ine peregrino additamento, . nullisque ; novis impenfis, fed .ex praeparatione Spiritus Vitrioli antepileptici Paracelfi quafi gra- tis una imperratur. Ingenue autem fateor ,me-tam praefene caneos.et univerfales effectus anodyno s .et foporiferos neque in hoc memorato,.neque in alio quocunque modo praeparato fulphure :vitrioli.nondum inveniffe, quales alii, imprimis aus - tem Paracelíus Oper: Tom. 1..de rebus natural. LLL. c. 7.p. 1045: de eo celébrant: Sytun toiffct / iaquic, 0n Det embryonato falphure im 2Bitriol unb feined-aleidben / 1088 fpecies vitrioli fepn/ al8 bie Salia, ba$ fie gat vounberbatlidyen Sulphur 9€ ben / inbem fo Die.corporaanimantaca .aefdieben voerben von benen corporibus emibryonatis;a[8 von& alg eon alaemmcev von ber fpeciebus Aluminis/oofi Den Virriolisetc. 9n aber eine furte Siegel toill id) .eud) -ingemeine aeben / bag alle fulphu- raoon ben Vitriolaris Salibus ftupefa&tiva (titt; narcotica, ano- dyna, fomnifera: nb aber mit einer (olden Propriecát/ Daf on bem Ort bitSomniferifibe 90let fo vulbig unb (o milb Din aebet/ bafi obnallen Cdbaben fic) abseudbt/ nidité auf Opia- dfd)e J8irdung/ al8-ín Jusquiamo, Papavere, Mandragora etc. fonbern aar mílo / tugenblid) ofne all infectis baruem De weraSoiritus Vitrioli aut- epilenlici praeparatione, 193 id) ba8 sum bócbften Iob / bag ein fold) Somniferum, ftupe- fa&ivum foll von ber 9tatur felbft decoquiref feyn/ praepari- tet unb corrigitet, — Unb bieroeil tit 9fergt alle febenb/ bag bie Somnifera viel fun / unb aroffe Dinge tbun/ unb bag a ber ín ben Opiacen ein folcb Gifft ift / baf fie nidbt sugebrau den fepn obnebie GeftaltQuincae Effentiae: &o follen voit un: fere Qufludt unb 2Berftanb beffo mebt (esen bin an bas Ort] bieocil voir woiffen / bag vicl Srandbeiten fepnb/ bie obn anodyna nídbbt mógen gebeilet werben unb alle ibr Gur tn bít anodynen gcfegt fepn von GDtt Ducd) bie 9tatur.. Dar: , wm beroegt mid) bafielbíge Diefen Sulphur beffo baf gubt fdjteibenz: veic er gerunben 1oitb / unb voit man ibn jure; qe bringt/ voecbetibe finbenin ben Alchymiftifd:ben 9prece(fen. $5ie follet ibt aber voiffen von bicfemSulphur/ bag unter al; ten ber vom Q3itriol- am befünntlidbfien tf/. ba er an ibm fetoft firiftz Qum anbern bat er cine &üffc/ baf ibn bit Diu ner alle effen7 unb aber. entfdblaffen auf. eine. Seit / obne Cdaben wieber aufftcbenb. — «Diefen Sulphur follet ibt nicbt anberé erfennen / benn tvo c8 ift/ ba&eine Srandbeit butd) anodyna foll curitet vverben /. bag bicfer Sulphur tfun mag pfi allen &daben/ alle paffiones teact ev/ feditt ol a pen allé dolores, excinguitt alle calores, mitigirt alle arimmi ác Sürncbmen ober Rrandbeiten: tnb ift eine 9Ifeenep; bie in allen Dínaen fol voracbn unb bie Gur/ baé ift bad Con- fortativ Quintae Effentiae bernady. CBa8 toolte einen gró(fetn 9ir&t maden a[8 bie 2. &tüd'e allein tiber alle Apollines;Ma- éhaones, Hippocrates tnb Podalirios ? [Inb merdent. cben ibt 9[c&t/ bag ber Sulphur beift Sulphur Philofophorum, bat um baB alle Philofophi bem fangen eben fepnb nadaeaan: en / bee Gefunbbeit unb yutoiberfteben oer Svandbrit/ba8 aben fie in Dítfem Sulphur gefunben am trefrlidften : bari um faben fie ibrem SSeaebren nad acbeiffen Sulphur Philofo- phorum gnb fcpnb einaebend aud) Daf ibr ibn wiffeb 2u gradiren / feparirtr tmb pucrificireg, ^^ Hucusque Paraccelfus. — Obferv.. Acad. N. C. Cent. VII. Bb Quam- hi 394. Mo ERA enn Obferciatio LXX ——— Quamvis vero hujusmodi a Paracclío-decancacae laudes et vires Sulphuris Vitrioli anodyni, hcc ubique, nec ia tam excellenti gradu fefe exferánt, (id quod genio Paracclíi atque prifzorum Alchymiftarum condonandum eft, utpote , qui fua ad coelum usque fauftuofe efferre; omni modo tunc temporis ftudebant) futticir ioterim, e Vitriolo aliquid produci. poíle, quod aliquos effectus laudabiles perpetrare, fcilicet blanda vi motum nervo- rum praeterpaturalem fedandi polleat, et quidem diverfa ab o- piatis ratione : nimirum id quod opiata nervos fibrasquc laxando agunt, iftud contra hujusmodi fülphura mineralia pracftant ad(tringendo, atque fic pro morbi exigentiaillud, quod huic yel illi affeétui quadrac, eligi ec applicari poceft; dancur enim-ca(us, ubi opiata ob vim nervos relaxandi ecquodammodo debilican- di haud quadrant, vel ob effe&um cito tranfeuntem non fuf- ficiunt, v.g. in variis morbis habicualibus chronicis , ubi ab Epis lep(ia, vertigine, Apoplexia, Paralyfi, Podagractc. partes debi- licatae (unt, ibi minerale et vitriolicum hujusmodi medicamen- tum fedativum et anodynum, juftum invenit locum, quoniam non modo nervos laxatos roborat, feu leniter conftringit, fed etiam ob fixiores fuas particulas, e quibus conítat, non tam cito fubigicur , invertitur, et difflatur, hincque opiacis cercis in cafi- bus praeferri meretur. Hunc diverfum ab opiatis cffe&tum ano- dynum etiam Paracelíus agnoviífe videcur, cum fulphuris hu- jus vires ab opii, Hyofcyami , Mandragorae, ali que parco. ticorum operationibus in fupra allegato loco evidenter diffin- guit; in quo celeberrimus Sylvius quoque confentit , qui vim opii tupefactiyam, et anodyni Sulphuris et Vitriolo parati vit- tutem pacarivam toto coclo inter (c differre: aic Pr. L. II C. 26. €. 21. quamvis differentiam hanc. de. caetero paulo aliter expli- «e. Quemadmodum autem: anodyni hujus. fulphuris yitrio* lici efficacia ab ejusdem vi blande adítri&toria non absque ratio- ne deducitur, ita quoquenullum dubium eft, fpiricum ant- ept- lepticum vitrioli Paracelfi fupra defcriptum fuas vires pociífi- mum lcaiter adítrigendo exíerere, cunctaque alia medicamen- Deverafpiritus suitrioli ant. epileplici praeparatione, 19$ ta liquida, quac a vitriolo crudo vel ejusdem colcothare ab- ftracta func, inter quae eft ufualis fpiritus cephalicus beati D. Chr. Laogii etc. de virtute vitrioli adftrictoria pariter participa- re ec huic poriores vires debere, quod manifefte patec et fpiri- tu vini-a vitriolo calcinato abílradto, qui mora pulvifculum rubicundum fponte ad fundum dimittit. — Ideoque in memo- rato fpiricu cephalico B. D. Chr. Langii, aliisque medicamencis, ubi ab Autoribus additio vitrioli commendatur, temere illud omittendum haud eít, uti communiter ex nimia fapientia auc ignorantia fit, nifi medicamentum potiori virtuce roborance privatum eflc velis. OBSERVATIO LXXX. Dn. D, Adami Friderici Pezoldti. Cura Pernionum exulceraforum facilis ac cería. Eum benignifimum ad confervationem nobilifimae fuae creaturae, hominis non folum regaum mincrale et vege- tabile ineffabilibus exornaffe virtutibus, verum et ipfis anima- libus praeter vires largiffime alendi corpora humana, medicas quoque virtutes ad corruptionem et intericum corporum hu- manorum efficaciffime praecavendum et removendum quam clemeutiffime conceffifíe , neminem noftrüm fugic ; imo ne plebejo ac extreme egeno mendico defit, quo fe a variis gravio- ribus corporis affectibus liberare ,' ac Creatoris fui benignita- tem ac providentiam uberrime agnofcere queat, abjecti(Timis et ubique fere obviis gratisque obtinendis animalculis, vires ad- modum falutiferas impertivic, quod inter alia invidiofum i(tud animalculum, mus nempe domef(ticus, pariter ceftatur , utpote ui ex toto combuftus, cinerem praebet ad perniones exulce- ratos eíficaciífime et cerciffime fanandos : nimirum, ubicun- que in membris frigore acerbius affeQtis, tumores cum rubedi- nc , dolore, ac(tu etc. quos perniones dicimus, in ulcera erum. Bb2 punc 1966 5 Olfirvatio LXX XI. p -unt fordida, chronica, facile repullulantia, optimisque reme» diis refi(tentia, ibi fane cinis de muribus: combuftis, fi in ulce- ra haec fedulo inferatur , adeo convenit, ut brevi hujusmodi ulcera ex voto, fine ulla recidiva perfanentur, id quod experien- tia inquam plurimis comprobatum habeo. Eundem hunc cinerem aliis quoque morbis tam isquami is mederi, ut mictioni involuntariae five nocturnae ,. cu(Ti refra&ariae, a- lopeciae, condylomatibus; ficubus, marifcis ec moris ani, O- - mnisque generis verrucis , ex. PI poeia Schroederiana, a- lisque autoribus, conftat. . Optimum: praeterea Atrophiae re- medium e muribus peti poffe, teftatur Obfervatio CI, Excellen. tiff. Dn. D. Joh. Conradi Payeri, Ephemerid. bifce Natur, Cu ziof, Decur. II. Aun, IV. inferta; TI (Lip/ià Pec Vind. d. 29. Sept. 30M izi z. miae) - OBSERVATIO LXXXI. Dx. D. Joh. Rudolphi Zuingeri. ep | De ' Diocatíone Vertebrarum cum. Absce[fu. AAbdominis [uc- — | | cedente letbali. i | Co quidam adhuc juvenis ante: quatuor circitet annos infigni nifu praegrandemlapidem fuo movere loco tentans , ex inopinato quendam in regione lumborum percepit audivitque fragorem cum intenfiffimo ftatim cruciatu ac dolo- re conjunctum. (Infpicientibus mox affectam. partem appa" ruit prima lumborum vertebra fua fede naturali dimora; adco- que elevata, ae eam gibbofitatis fpeciem formans, quam nor" nulli «épweiy appellare voluerunt; ^ Ab eo cempore infclix hic juvenis difficu ter admodum: fuae vitac et conditionis munia la borando obire , nec nifi baculorum ope incedere et obambu- larc potuit. Neglexit autem: malum fuum; unice jai AC uat D: Dislocarione Verfebrarum cum abfceffu Abdominis xc. 197 fuae robori confifus, donec candem fpe certioris fanationis fre- tus in vicinas Thermas; non incon(ultis, quorum auxilium im- plorabat , fefe reciperet, earum balneum ufurpaturus, expertu- rus. A primo autem balnei ingrefIu Ecchymofis ftatim in dex- tro. lumborum latere exoriebatur, infignis illa magnitudinis et excenfionis ; ob quam non amplius baculi adminiculo incedere poterat, fed fulcris five furculis fubalaribus ad ambulandum opus habebat , quibus incer eundum inniti poffet. Tum vero demum remedia in unum trahi, et caufticum utrique Vertebra- 'rum lateri applicari coepit ; fed hoc non obítante majorem in inceffu difficultatem quotidie fenfit, ita ut lumbis quoque fuis erectus nor amplius infi(tere , et ftare, nequc fefe incurvare potuerit, impediente id. vertebrae lumborum aucta luxatione, am probe examinaturuslatro - Chirurgus deprehendit in la- tere. dextro illius loci tumorem mollem, ác humorofüm, cui proin applicabatur Emplaftr 5 ivum ad praeparand: materiam ipibi contentam , cumque tumor jam fatis mollis effer, atque ad aperiendum maturus, novus apparebat tumor paulo fupra Inguen dextrum , priori illi lumborum: tumori apparenter refpondens , unde confultum magis effe duximus, hunc potius quam illum aperiri; hoc iraque fine ulteriore mora fatto ingens puris probe cocti quántitas effluxic, lumborum. e tumorem ita mox difparere fecic, ut vix ulla ejus veftigia amplius deprehendi poflent. Verum Aeger nihil plane melius inde habuit, quin apertum fic ülcus magnam femper copiam exhibuit nunc puris finceri; nunc lymphae; nunc et chylofi hutnoris , idque continuis totis quacuor ve| quinque menfibus, utut traumatica fimul aliaqueabíorbentia, confortantia, ec con- folidantia Remedia in ufum fuiffent cracta; tandem enim hcüi- cus, confumta: paulatim omni carne, viribusque prorfus ex- haüftis incer vivos effe defiic. HOO c Cadavere hinc ad aperturam conceffo, cavitas Abdominis haud parum tumentis ac tenfi plena confpiciebatur lymphae tantillum flavefcentis aclimpidae. —Vifcera, Hepar, Lien ac Re- euni Bb 35 ; nes 1398. ..: . Objer alio LXXX. Es ncsjuíto grandiorem fub(tantiae fuae, alias minus durae, aut Ícir- xhofac molem habuifle videb In cava tamen hepatis par- " te tuberculum cyíticum , nigricans, pure repletum occurrit ; uti » quoque in convexa extremitatis lobi fuperficie fugillatio five KEcchymofis ingens comparuic. .. Pancreas, venuriculus, et inte- ftinain ftatu naturali extiterunt... Mefenterium vero pluribusia locis inflammatum , coloris p. n. rubicundi auc lividi fuit: ple- risque cjus glandulis exiftencibus nonaihil tumidis, nigricanti- bus, coagulato fanguine turgidis. Epiploon pucrilagiaofum ac fine pinguedine. ^ Elevatis hinc abdominis viíceribus, corpus aliquod iníolitum in regione lumborum apparuit, quinque vel fex digitos transveríos loogum , duosque latum, duriuícu- lum, quod apertum deprehendcbatur efle congeries glaudula- rum , magnirudinem avellanae nucis majoris exaequantium, fcirrhofarum valde , craffa admodum pelle te&arum, ec feba- ceam materiam in fefe.continentiumn. « Supra boc corpus Ver- xebrae quaedam dorfia fe invicem ira disjunétac fuerunc, ut mi- norem inter illas digitum demittere licuerit. Superior harum yercebrarum , quae ultima erac dorfi, vifa nobis fuic nigra, ca- riofa, friabilis pene, fuoque perioftio orbata 5 neque melioris conditionis erat, quae fupra hanc exiftebat, penultima dorfi, urpore fuo quoque magnam partem dcfticuta perioftio colo- ris praeternaturalis, mollis, fquamofa, ecafpera. Vertebrae lums - borum, fcirrhofarum illa glandularum congerie obtectae, totae fimiliter extiterunt nigricantes, molles , et putrida carie cor* ruptac, non minus, quam carundem Epiphyfes ec Cartilagines» ita ut levi talium partium cormprellione fpinalis inter illas me- dulla prodiret, Poft haec ftylum in fiftulofum inguinis vel Hypogaftrii ul- cus intrudebamus , qui ad os usque ilii five coxendicis pertinge bat , fuo itidem perioftio nudatum. Cavitas quoque heic no^ tabilis animadver(a fuic, usque ad vertebras lumborum penc" «rans , imo ulterius fed fenfim anguftiore finu juxta vertebras thoracis afcendens in cavitatem pectoris, in qua nihil abire De Dislocatione P'ertbrarum cum Abfceffa Abdominis &5c, 195 bamus attentione digaum,; nifi, quod nullus guis in cor- de vafisque fuerit repertus. - hn Verifimile proin eft, Juvenem iftum in veh ti, quem in dimovendis lapidibus adhibuit, nifi, quo quidem fragorem ali- quem in lumborum regione p ic, non folum tendincs, li- malorum fubícquuta fuit, dum e ruptis hinc inde vafculis ef- fluens qualiscunque humor;.isque putrefactus cumorem, ab- fceffus, ec ulcus finuofum reliquaque pathemata poft fe craxic. Equidem vifa eft natura per biennii fere fpacium vulnus inter- num fanare voluifle,. quoniam totoillo temporc juvenis adhuc leborarc potuit, tamque vehementes cruciatus et dolores nuri- quam perfenfir.. Quamprianim autem Thermas fuerat ingref- fus, fanguis magis rarcfa&tus, et.effervefcens particulas ad con- folidationem tendentes diffociavic; ftagnantes humores. in mo» tutn putrefactivum concitavit, ac ita inflammationi , abíceffui, ulecrique finuofo. vel fiftulofo.anfam dedit, a quibus tandem He&ica: Febris producta hominem paulatina. morce confüm- pfit , ec inter vivos remanere prohibuic:: t5 'Bf32ini OBSERFATIO .LXXXIL ..... TUDUCIUHiloria quedam Enpyenuie fos! 00 qguüvenis Eeodienfis ,.coquus ac fimul venasor, quintum vitae (uae luftrum ingreffus, hyberno tempore nimiopere frigcfa- batur , cum ormnibus-praefenris .exquifitae Pleuritidis fignis. Tuffis aderat afpera, ficca es (ubinde cruenta, cum excrearione sara materiae paucae: fiiis inexhaufta; fanguis aliquories fuic 6XIT à- aco 000 "Obfeevátio LX XXII | txtacus, nuic cum Aegri levamine: inter haec ab Empirico quodam , nefcio cujus fuafu , purgans affumfic fatis potens, ad materiam peccantem e pe&tore una viceexterminandam ; hinc revera per unam et alteram hebdomadam purulenta multa per tuífim expc&oravit, utaliquanto melius valere videretur ; verum Empyemate füccedente Orthopnoicus evafic Juvenis. F acies cjus intumuit, crevit in molem Venter, cumucrunt quoque manus ac pedes; fitis quotidie aucta, fimul adfuit Febris lenta; anhe- lofo pe&ore, non fine acerba tuffi , purulenta quaedam, pauca illa nullo cum levamine excreavit: quae ingurgitavit poculen- 1a, hau uam- five: quoad. colorem, fivequoad odorem immutata , cito per urinae vias excrevit :-Alvus liquida fempcr extitit, ingcftaque fere cruda r (us dejecit: candem poft feptem. hebdomadarum. intervallum. hecticus, fanae mentis ad extre- snum nsque vitae halitum compos, placide obiit, aeternae rna- gis.quam cemporalis falutis cupidus.- ! T . 'Apctiendum cum: permitteretur - Cadaver , Abdomen mox occurrit confpiciendum, amplum illud, vaítum, atque tenfum ; hujus involucris pertufis , cruciatimque ad latera pofi- tis, cavitas ejus. pure ec aqua confpiciebatur repleta ; imo ipfe quoque. ventriculus, vafa plura alia; veficaque fimul purrilagite infe&a, purisque acrimonia erofa ac pertufa fucrunt, unde li- quor omnis potus ftatim ventriculum tranfit, inquelaccratam five erofam veficae fubítantiam receptus, per urinae vias ordi- narias excrecusfuit immu plane, quotiiam purulentac par* ticulae cranfire fimul Haud potuerunt; &eque cum ürina pet- miferi. In Ihoracisfiniftro latere Pleuram maxime ulceratam proximumque lobum pulmonis ex parte fibi adnatum, vel ad- glütinatum, tocum putrefa&tum, fed et cam cavitatem Thoracis (imul :purulencae: materíae copia repletam invenimus, a cujus pondere du&us:thoracicus continue preffus. dubio: proc tranfitum chyli atque: lymphae facilem: impedivic; ficque 88* fam expandendis ubique vafis lyrnphaticis , tumorique -— -Gbferevatio LXXXII. s0s minis ec crurum praebuit, Haec ex communicatione Expe-, rientifJ. Dn. D. Autonii Drelincurdi , 24Medici V/erbigen[is íi Ditioue Bernenfi. OBSERFATIO LXXXIHI Dn.D. Joh. Rodolphi Zuingeri, Exenteratio Puellae Pbtbifi extintiae. . A Enfe Februario Anni 1714. in Orphanotrophio Bafifienfi phthifi obiit puella quaedam, annos citciter quatuordecim pata. Hujus Cadaver dein luftrare acque aperire prolubium fubiic ; illud itaque in pracfentia Philiatrorum tum quorundam, punc Medicinae Doctorum Clariff. Daun. J obann. Eodolphi La- «jaleri, Tigurini., FIenrici. FJermanni, Biennen(is , Jobannis Beckii , Thuna- Bernenfis, ec fob. Baptiftae a Planta, Engadina- Rhaceti, aperuimus, ubi ftatim ad externum Cadaveris adípc- Gum fümmam totius corporis maciem er confumptionem, qua vix cutis offibus haerere videbatur perquam «enuis, deprc- hendimus: fublatis hinc integumentis communibus , feparatis- que abdominis mufculis, quantum quidem perexcremam:ma- ciem licebat , vidimus primum in inteftino Ileo incipientem gangraenam, cum fübintrationibus binis, fpithamaecirciter lon- gitudine a Íe invicem diftantibus. — In finiftro rene, qui male conformatus erat, duos obfervavimus ureteres, qui e duplici pelvi defcendentes , in medio verfus veficam irinere in unum coibant ducum. — Renes fuccenturiati adeo. magni comparue-- runt, ut magnitudinem ordinariám in homine adulto quater fuperarent, Denudato femore utroque, cum force ea digitis per longitudinem , abdomen verfus, comprimeremus, polypi plures e venis intra cavum abdominis àpertis prodierunt, quos primo intuitu vermes effe credidimus, fed penitius examinantes polypos effe vidimus, In pe&ore lobos pulmonis utrioque, grandes faris, fterno et coftis ar&iffime adnatos confpeximus, Obferv. Acad. N. C, Cent, VAL. - Cc quibus * 202 Obfer-vatio LX X XIV. uibus ubique feparatis et ad latera preffis, fingulari encheirefi teximus, atque perfpicue diftincteque monftravimus non fo- lum ductum thoracicum , fed er ipfum chyli receptaculum cum multis hinc iode appenfis vafculis lymphaticis, glandulis- que conglobatis, Pulmoncs hine inciff quantitatem ingentem fanguinis cum purc et fanie permixti fundebant, graveolenti ad- modum odore nátes feriendo. In Pericardio lympha flave- fcens copio(a aderat , chalami vero cordis aperti nullos in fe po- lypos, fed pauxillum duntaxat fanguinis grumofi continue- runt Cerebrum modo conveniénti praeparatum arque calva- varia exemtum hinc inde in lobis majoribus confpicua fatis ha- bebat vafcula lymphauica expanfa. 'Glandula pinealis, magni- tudinem phafcoli mediocris exaequans, tota quanta curgebat exundante lympha quadam vifcida. Plexuschoroidei veficulis aqua repletis pluribus erant inftructi: coetera, quantum qui* dem obíervare potuimus , benc habebant, : (Ex comm. Nobil. D. D. Theod. Zuingeri.) OBSERVATIO LXXXIFV. Dn. D. Leopoldi Emanuclis Binningeri. - | De Vini e Aquae Potatoribus infronibus. fibimet — Medicis. - | Oft deditionem Vefontipenfem , Ludovico x1v. Galliarum Pi factam, Regiae loricatorum equitum Legioni- Vefuli Comitatus Burgundiae (tatio refectionaria ad menfem unum vel alterum circiter data fuic, — Militi cuidam ex hac, nomine Carré , habitus camea non valde quadrati, pavimenti ftrudto- fis cujusdam pauperculi affignatumi fuic hofpiciumm. — Hic ad- venam pro viribus belle recepcurus, ex unico, quod habebat, vini doliolo, chinnarum no(tratíum duarum cum quadrante; vel librarum vini praeter propter 193, capaci, unam appofuis De Vini e£ Aquae Polatoribus infionibus fibimet Medicis. 203 meníuram , libris. haud minus quinque aequiponderantem ; hanc unico milcs exficcavic hauftu, mox fecundam, tertiam, et infuper alias , ita ut hofpitis totum jn uno paftu vel prandio fere evacuatum fuerit dolium ; quod etiamrevera factum fuiffet , ni erga pauperculum aliquali miles affe&us fuiffer mifericordia. Finito fic advenae nimis curto prandiolo, aedibus ambo fue- runc egreffi , miles quidem in fodalium contubernia, ut pro more. a fingulis vini aliquot acciperet amphoras; (tunc enim temporis licebat quidquid libebat: ) pavimenti autem ftru&or rogatum ivit, ut a tali helluone liberaretur. Facti func ambo fui compotes voti: Miles quidem plurimos na&us hofpites, fin- gulis dicbus ultra ducentas haufit vini libras civiles ; cujus praedicta urbs oculata fuit proprio damno teftis, non fecus at- que 7 heologus ille fide dignifbmus, qui tanquam Autopta hanc mihi hiftoriam d, 2 :. Januar. ann. 1713. coram aliquoraliis hu- jusce rei probe memoribus viris narravit, : Salubrius fibi confuluit F7)dropoía infignis , fibi ipfe prae- ter fpem Medicus, Juvenis nimirum aliquis /4etenfi, criginta opemodum annos natus, $. Themidos ftudio antchac addi- '&us, qui me in Tbermis Lotharingiae Plumbartis men(c Junio 'ennir706. convenit, quippe ob denegatum fibi. a Parentibus cum virgine peramata conjugium domo fponte exul, varias Lo- tharingiae et Alíatiae pervagatus urbes, tumida minus crume- na. Hinc proin diverfis capropter curis ac follicitudinibus agi- tatus, tandem evafit hypochondriaco- fcorbuticus, triftis fem- per, errabundis, ac in(ulfe circnmgyratis oculis lento obambu- lans greffu, nec non lividis per totam corporis peripheriam ab aliquot annis defoedatus maculis ; Morbo fuo , hujusque caufis latina oratione mihi denuntiaris, interrogavit, num potus aquarum in iítis thermis mineralium fibi profuturus foret nec nc? Importuno confültatori ( celfiffimo enim Principi meo tunc temporis in platea ad(tabam ) potum annuo ; quantum vero bibere deberet, ulterius quaerenti, quantum poffet, retuli, Se- quenti aurora fonti adítaacem alloquor, quotque jam evacuaffetc Ceca cyathos 304 ^ OBSERPATIO: LnXfrF- gyathios interrogo, nonaginta aliquot continuos refpondit, fe- que centefimum mox completurum eíIe cyacthorum numerum; eyathus autem quilibet unciarum. plus quatuor capax erat. Sini(trae confilii mei interpretatioris increpatum a: fontearceo, atque bihoralem dcambulationem fuadeo; | Altero. mane eun- dem denuo ad fontem aquas mafcule haurientem: reperio , lae xatis tibialibus, ec collari, nonagefimum.mox ebibentem cya- thum. Referebat cum, fe pridie ab aquarum. potu toto: cor- pore incumuiffe, oym vaforum omnium infigni pulfatione, fub- ertisque vomitibus, fudoribus, alvifeceífibus, et urinae proflu- vio copiofiíTimis , indeque fupra di&as.maculas una cum coete- ris fymptomaribus prorfus evanuiffe. Secundum hodierna dic porum iidem fecuti effe&us Aegrum ita fanarunt, ut. cum omnis um ftupore alacris, hilaris, laetus, ac bene coloratus in Plumbarii: vico deambularet, paucisque. binc clapfis diebus-perfecte fanus patriam repeteret. Obftru£tis, fcorbuticis, lienofis, morbisque venercis- affedtis inutiles plane, fi non noxiae obfervantur iftae Plumbariae aquae: non dubito tamen, illas valde profuturas, fi fübje&tum faccrobuftum foret, ut exemplo Hydropotace noftri 'duplam; triplamve dofin bibere. valeret ;. fic enim. pleno quafi gurgite perreprantes undae corpus, falibus peregrinis. elucrian- dis, obftrudionibusque vaforum.referandis haud impares. fae- pius deprehenderentur.. | OBSERVATIO LXXXF.. Dx. D. LcopoldiEmanuclis Binningeri De ! Vitri fruflo ab annis 23. inter Offa: ATetacarpi innoxit' delitefcente , ac fponte naturae dein expulfo.. | Everendüs Dominus J: V. W-. Verb. Div. Min. voihi ami- ciffimus , vitro dextrae manus: volam, dum adhuc pucr eílet. fibi vulüeravic: illius hinc portionem quandam c vulnere - extra. intus delitefcentisfrufto-nullus dubitavi, illud enim re ipfà jam confpiciebatur, digitisque palpari facile poterat: ejus vero api- cem fenfim magis protuberantem elapfo tridui fpatio excepit. bafis, ficque fponte excidit fruftulum integrum, figura trigo- num , lineas quinque vel fex longum, quatuorque latum, poft- quam per tot ante annos absque ulla unquam moleftia, fuive: indicio in vola manus quietum haefiffec. .— Occafionehujus phaenomeni mentem nunc fübit, quam infül(e- iodierno tempore vili hab pretio veteresilli, qui materiae fuae Medicae tabulam remediorum: heterogeneas res educenti- um adi ultiplici enim.didici experientia,fpinam cuicun- que demum parti infixam , longe citius expelli, ubi vulnus,ejus- que regio, emolliente unguento, vel axungia fimplici viperina fuerit obducta, quam fi aéri nudo liberove,;ac nacurae foli totum fuiffec opus relictum: fic enim partes externae, tali medicamine laxatae; incerioribus cam vaforum pulfitatione , quam tono fuo proprio adveríus peregrinum hoftem valide infürgentibus, re- fi(tentia fua minus pares, hifce canquam validioribus locum cc- dere, peregrinoque fimul: corpori exitum concedere parareve: cogantur. . | , (Ex communicatione INobil. D.-D.. Theod. Zuingeri.) Cos — : NSER. 206 | Obferqiatio LX XXVI. OBSERVATIO LXXXFI. Dx. D. Theodori Zuingeri, De /Menfibuse Dovfi cute fluentibus. Vu I. K. annos nata 38.robufta et vegeta , anno 171 1.gra- vida, ex moerore ob mortem mariti incidit in febrim quar- tanam, per tres menfes durantem; feptimo dein menfe ingravi- dationis fentit protuberantiam in dorfo, venam tumentem five varicem aemnlantem, ad dextram fpimacin regione mufculi latis- fimi, quaeleviore fri&tione áperta fanguinem fundebat ferofum, parca quantitate. Biduo hinc elapío rivulus hic ceffabat, ul- cusquefponte claudebatur, ^ Perdurante autem febre circa fi- nem Íeptimi menfis foemina immaturo quidem , fed felici ca- rnen partu excludebat puellam emaciatam, fed vivacem tamen €t vcgeram, quam ob lactis defectum et egeftatem pulte fari- nacca et aquae potualebat. — Lochia parce fluebant, neque du- . rabant ultra diem et noctem. | Dispulía hinc febre papillula y&- ricofa in dorfo iterum apparuit, fponteque rupta fanguine ma» navit. per aliquot dies, fine ullo dolore , aliove incommodo, Atque fic regulariter fingulis menfibus fluxum patiebatur ordi- narium, ficcatis vel obftru&is plane viis menftrui debiti. Sym- ptomata cocterum nulla gravia experitur foemina, nifi quod appropinquante fluxus tempore tenfionem in dor(o fentiat, itt- curvationem corporisimpedientem, Papilla vero illa hucusque ad magnitudinem avellanae nucis majoris , rubedine quadam circumdata excreverat, ceffanteque fluxu menftruo iterum fub- at. 4 OBSER- - Objervatio LXXXVT1I. | 207 OBSERVATIO LX XXVII. Dn. D. Theodori Zuingeri. 5.07 8 3 , FHellica a fürrbofitate €— ac Pancreatis proveniente . lethali. er Bafilienfis, J.. F7. O. annos natus 62. poftquam in fe- cundo matrimonio frequentibus animi pathematibus exa- giratus fuiffer, ab aliquoc ante mortem annis de variis corpo- ris molcítiis conqueri coepit, valecudinarius admodum redditus, nec perfecta unquam fanitate, quemadmodum antea, gaudens. Crebrac autem ipfius fuerunc querelae modo de obtuío capitis : dolore, modo de quadam pectoris anguítia, modo de ventri- culi dolore, appetituimminutó, alvi fegnicié, modo de la(fitu- dine membrorum, interdum etiam de aliquali naufea, ftoma- chiqueardore, aliisque morbofis fymptomatibus, a quibus ta- men in cxpadimdiadesioua fuae publicae negotiis fefe impediri non fuit paffus, donec candem fymp ibus quotidie gravio- ibus redditis, macieque corporis magis ac magis apparente, vi- res fenfibiliter minui deprehenderet, — fa hoc*ítacu icaque plu- rima remedia in ufum traxit, mineralesque aeítívo tempore a- quas aliquoties debito cum regimine diaetae haufit ; a quibus omaibus fubinde melius habuit, cantum non integram corporis fanitaterrt adeptus, — Ingruente autem anni 1717. Vere graviora paulatim fymptomata virum excruciare coeperunt; dum fen- fim ciborum aílumendorum defiderium imminuebatur ; citra conjunctam in principio fiim, membra de die in diem magis laffa cvadcbant, pergebanr quotidie vires deperdi , corporis ha- bitus jam manife(te, fed lento gradu decrefcere, pe&us anguftari, tuílis accedere, ficca primum, dein aliquando hamida,cum fero- fo. pituitofae materiae excrearione : his dein non infrequens ardor veuiriculi accedebat, cum aliquali afthimacc, quoties vel fcalas . aedium, 20$. Objfervvatio LX X XVII, aedium, vel.clivos urbis confcendcre oportuit, tut autem - ulla ftatim febris fefe dictis (ymptomacbus jungerec, fomnus maneret fatis bonus, urinae íufficientes ec laudabiles excerne- rentur, alvus fere quotidie libera effec , noluit camen valetudini fuae multum fidere, tam crebro vacillanti, quin plura fubinde medicamima, alterantia ac leniter purgantia, variis (ub formulis a nobis ordinata, quotidie fece a(fumtic, quibus acidum potens, frequenter e ventriculo non fine ardore quodam per gulam ex- halans , debellari , vomitiones fubinde urgentes fedari poffent, Ufus eft imprimis pulveribus incidentibus , abforbentibus , ve- folventibus , antimoniatis , cinnabarinis , martialibus , «viperi- nis, antibelicis: ufus infufis aperientibus, veferantibus. Sumpfit etiam blandum aliquando «vomiforium ; bibere tentavit acidu- las , ibermas Fabarias, lac afimnum, ferum ladits bubuli, jufcu- la nafturcinis berbis alierata; dedimus quoque faía cam fix4; quam «volatilia; neque intermiffae fuerunt crebrae ftomachi inun&liones balfamicae, emplaftrorum applicationes, facculorum berbaceorum impotitiones,c/ysmaf llientium ec carminafi- eyorum infufiones, In vi&tus ratione nonnifi euchyla ec cupe- pta fuerunt conceíla, ratione etiam habica gelatinarum cort cervi, aliarumque analepticarum, ^ Verum his omnibus et fin- gulis nihil in meltus proficicbamus, quin fymptomata quotidie magis ac magis ingravefcebant, eructationes evadcbant conti nuae propemodum, inge(íta fere qualiacunque per unum alte- rumque diem in (tomachoretenta, tandem indigefta per vomi- tum rejiciebantur : alvus indies fegnior evadebat, vix unquam fponte fine remediorum adminiculo reífpondens. ^ Per vomi- cum, utut frequentem et vehementem , nulla unquam bilis, fuc- cus amarus nullus excernebatur ; fed acido. picuicofa potitus cum ingeítis matería prodibar, ardore infigni faepius molefta gravantemin fcrobiculo cordis dolorem perpetim fentiebac ; ab- domen intumefcebat, ac cendebatur manifeíte,, copiofis flati" bus, fere perpetim expanfüm; urinae camen excernebantur ad- huc íufficientes, nonnihil tinctac, fine ullius co&ionis indicios . utut De Hetlica a fcirrbofilate Pylori ac Pancreatis, | 909 utuc per pylorum nihil afcendere, parumque deícend : nus vifum effec ; pulfus evadebat hetticus ; fudores nulli vel ra- riffimi prodibant; cum tufli ferofo . pituitofam cantum lym- pham, fed nequefrequentem neque copio(am illam projiciebat; pe&toris anxietas quotidie nonnihil augebatur, ut fupinus in lecto neutiquam profunde amplius, imo nec alcerutri lateri in. cumbere fine periculo füffocationispotuerit, ^ Ultimistribus vitae fuae hebdomadis quaecunque deglutivit, vix amplius ad trihorii fpatium retinuit, fed per vomitum, non ita difficilem am- plius, copiofe reddidic, de ardore faucium, gulae, ftomachi fre- quaecunque vomuic, non folum liquida , fed nigra proríus et gravcolentia extiterunt, utcunque nihil plane a(lumferit, quod ejusmodi tincturam excitare potuerit: fanguis eciam aliquando praeter confuetudinem e naribus profluxit.— Tandem exhau- ftis plane omnibus viribus , abdomine manente tumido ac cen- fo, pedibus eciam ihili fa&is, iatus coetera to- tus, d. 3. Septemb. anni 17 17. placida cum morte viram citra praevias convulfiones commutavit. Ut itaque cauía tam funefti, tamque diuturni morbi in a- pricum prodiret, apertionem cadaveris haud difficulter con- ceílerunt pie defuncti haeredes. — Incifo proin cruciatim more folito abdomine, ftatim ferum effluebat limpidum , nonnihil flavefcens, men(ürac unius vel alterius quantitacem exaequans, in qua natancia confpeximus inte(tina, flatibus diftenta, atque adeo corrupta, ut nbique fphacelata et nigra comparerent: O- renti plane confümti nulla propemodum ve(tigia deprehendi- mus: femoris hinc dextrorfum inteftinis, mox fefe luftrandum obtulit Pancreas, naturali duplo majus, ob glandulasin tota fua Obferv, Acad, N.C. Cenf. 1L ^ Dd fub- UM" " 210 — — Obfer-vatio LXXXFII. : fübftantia intumefadlas fcirrhofasque durum , inaequale, atque infuper hinc indeli id c fideratum,duodeno ubique firmiter cohaerens : ipfius dein inteftini duodeni portio ventriculo pro- pior, crafía admodum et fcirrhofa fuit: inprimis autem Pylori rc- gio tota quanta, intus et extus, valde craffa ,. fcirrhoía ec dura exiitit , incifaque. velut fevum concretum intra fcfe continere vifa e(t: apertus hinc pylori canalis adeo anguftus, ftritusque - fuit, ut vix ftylum. transmittere, minus vero eum expandere, propter obfiftentem. duritiem potuerimus ; quae proin cau fa dubio procul extitit difficilis admodum: degluticorum ali- mentorum defcenfus ,, hincque fubíequentis alvi: conftipatio- is, frequentisque voritionis, cum. hac ratione motus periftal- ticus ventriculi deorfum verfusimpediri neccífario, furfum ve« ro et retrorfum verfus gulam magis urgeri debuerit. — Hepat folito minus nobis videbatur, alias neque fcirrhofum, neque a- lio vitio qualicunque infe&um :: veficula fellis admodum parva; exigua, propemodum: vacua : Lien , renes, vefica fine labe: Mc- fenterium vero glandulis. hinc inde tumidis, duris, ac livefícen- tibus obfitum :: Inteftina fiderata propter foecorem nimium exe pirantem nom aperuimus. Aperta autem pectoris cavitas dexe tra ultra menfuram, finiftra vero: dimidiam. fere menfuram fe- ri flavcfcentis. limpidi continuit :: pulmonis lobi utrinque pleu- . rac fortiter adhaerentes. hinc inde fuerunt infladi, ac fpumo multum: pituita turgidi, quam aeger fubinde excreando proje- cit : cordis chalami: depreffi ec inanes ,. fine polypis. excicerunt. Praefentes huic ioni adftiterunt viri experientiff. ac no« bilif Dnn. Chriflophorus Epifcopius, bujus urbis fenator et chi- vurgus , Job. Georgius Dolfus, /Mülbuinus /Medic. Candidatus, et Ldalricus Reitb , Curia: Rbaetus, Pbiliater.. Similem pro" modum hiftoriam. notare: datum: eft Epbererid. noftr. Cen- fur. V I. obfervvat.. 16. ab. Excellentift.. Dn. D. ob. ZMelcbiore Verdries communicatam.. : - (Bafilea Anguftam Vind. d, 6. Otl.. 44. 1712» miffae.) OBSER- Oifervvalio LX XXVII... TT OBSERFATIO LXXXVIII. Dn, D, Joh. Friderici W eismanni. Refolutio ligni fyringae coeruleae, five Lilac AMatíbioli, £m aliquando animum negotiis delaffatum, tornando re- laxarem, forte fortuna fruftulum ligni fyringae coeruleae, five lilac Matthioli, in manus incidic, quod nos Germani blau $yollunbet 7 $j0lg vocamus; hoc inter tornandum tamfravem fpirabac odorem, ut aemularetur odorem ligni Rhodii, ve! po- tius fantali citrini: hac igitur re inftigatus, ftatim refolutionem hujusligni mihi propofui, ex qua, peranalyfin chymicam, íc« quentia obtinui. Primo igitur hujus ligai rafuraeZvj ^ forti, exretorta de- ftillavi , et obtinui phlegmatis cujusdam , faporem fpiritus tar- tari exprimentis inlingua 3D , quod phlegma mifcui cum oleo tartari per deliquium fa&to ,' et fpiricu falis Ammon, urinofo, aít nullam vidi mutationem ; cum fpiritu 'nitrf corrofivo vero nebulas emittebat albicantes , et leniter effervefcebat, maunifefto indicio, adeffe particulas alcalicas volatiles, ^ Alius vero nacu- rae fpiritus ex retorta ad $i prole&tus fuit; hicenim cum oleo tartatri p. d. ec ocul. cancri mixtus, magnam excitabar efferve- fcentiam, maximam vero cum fpiritu falis Ammoniaci urinofo, V communi, Syrupi violarum colorcoeruleus mutatus eft ia rubrum. | Olei empyreumatici , inftar olei Foctidi cx aliis lignis produdti, obtinui 3iij, quod acerrimi erat pue et mixtum cum fpiri- E 2 cu 212 - Obfervalio LXXXVIII. E £u nitri corrofivo nihil curbabarur, cum fpiritu falis ammonia- ci urinofo vero fortiter effervefcebac, ec fumum de fe fparge- bat albicantem : oleum vitrioli re&tificarum , mutavit hoc oleum in fübítantiara piceam rubram, ec vitrum incaluit. Alia poftea via incedens, refolutionem hujus ligni aggreffus fum, nempe fiij, hujus ligni rafpati affudi aquam fimplicem, per aliquot. dies maceravi, et. poftea deflillationem ex cucurbita füfcepi, ubi unacum aqua deítillata, valde amara et balfamica, prodierunt guttulae liquidae oleofae, quae in aqua frigida con- crefcebanc, ec materiam inftar cerae virgineae albicantis, fapo- ris amaricantis, conítituebanr, ita quidem uc fapor exacte aemue laretur balfamum de Copaiba, Xa calore magno, oleum hoc fit lluidum, in frigore vero adeo durum evadit, ut manibus inftar cerae (quod adtnirarione dignum eft) tractari, et ab. aqua. deftillata , inftar fquamarum, fpacula feparari poffit. — Inter de- ftillandum aquae innatabant flores nivei inftar nebularum et florum benzoés, qui altum petebant , et in oleum abibaat. Oleum hocce deftillatum exacterefert odorem olei ligni rhodii, cum oleo faarali citrini mixri, hinc quoque omni jure, hoc li- gnum, fantalum Germanum dici poteít. — Ex fbij hujus rafurae obrinui. 5i olei def(tillati, Rafpato porrolignoaffudi fpiritum vini rectificatum, et ex maceratione per aliquot dies continuata, accepi tincturam ele gantem, balfamicam leviter i inftar tincturae fantali, quae aquae affufa, non p if irah jlactea, tii p T if 2 oddiiios gc aliarum tincturarumrefinofarum fit, fed carnea; hinc cinlu- ra per alembicum.abítracta, dabat extractum refinofum, colo- re puniceo inítar fanguinis draconis, vel laccae Florentinae, fa- pore vero balfamico praeditum. ' Extractum gummofum lignum largitur ,. fi in aqua coquitur et infpiflatur, colorem habet inftar fucci liquiriiae Bambergenfis , nempe fruftum; difcinditur; fapor eft talis, qualem pulpa prunorum habet, cum amaritie tarren mixtus. — Cum aqua fervente infufum hoc lignum, dat porgm calidum balfamicum minas 7 Refolutio ligni fyringaé cotruleae; ficve Lilac /Mattbioli. 213 inftar fantali citrini, faporis vero delicati, inftar ligni ambrati, colore flavefcente, in fpecie fi diutiusin loco calido maceratur, aut leviter coquitur, inftar Thee Japonenfis, quod infufum cum faccharo loco Thee cum gratia forbillari poteft. — Mechanici ex- perti , hodierno temporc loco ligni olivarum: ufürpant hoc li- gnum, et ex hoc varia utenfilia pracparant, eft enim duriffimum, nullae ferme corruptioni obnoxium, fibrae funt crifpatae et ele- ganter convolutac, coloris albicantis, flavefcentis et circa me: dullam ( quod admiraci | ) nam per has fibras com: municatur floribus ille elegans coeruleus color, coerulefcentis, quae (i cum Vforti, vel alio fpiritu acido illinatur, affumunt colorem puniceum, inftar carmini, quae poftea cum equifeto tri- tae, ec cum cera politae, afpectu jucundiíIimae videntur. Ob par- ticulas igitur balíamicas, refinofasiin fcorbuto,affeCtibus pe&toris, Ineribus &c, ubi balfamica locum habentonpti C Nul eC, p füucceffa adhiberi poffunt, ex quibus videmus, quod cuilibec rcgioni. Deus mifericors fuas largiatur herbas, quibus et morbi endemii ez epidcmici incerdum meliori cum fucceffu depelli poffunt , quam cum exoricis , ficu et vermibus interdum corruptis, modo ma- jori ftudio et cura talia pharmaca inveftigarentur, Com. iz 17. d: 6, O8. Onoldo Ausuffam Pind, ab B. D.IX Job. Maur. Hoffmanno miffa.) OBSERFATIO LXXXIX. Dn. D, Benedi&Gi Gullmanni. JAnatome Virginis Cacbexia cum «variis fymptomatiby flifata defuntiae. . Nno 1717. d, 25. Julii Virgo 14. et quod excedit annorum; B oeiticadonis tenerioris, ad hecticam vergentis, cum ali- quali refpirationis impedimento , fpinaeque dorfi leviori incur- vatione, cocnabat in borto paterno, nullo tamen in diaeta errore Dd; com- T Obforvátio LXX XIX. commií(lo , et nihil conqucefta laetaque , hora decima noGurna le&um | petebat, fed hora. fequente. undecima. cx- pergefa&ta; vomitu corripitur enormi, junctis doloribus ven- cris in latere fini(tro ingentibus. Medicus ordinarius vocatus, ob. virium infignem proftrationem ec morbi praevifam magni- tudinem , ordinac potiunculam 'ex confortantibus temperatis cc anodynis mixtam, lateri vero dolenti mala putrida.cum oleo lini cocta ec expreffa imponi jubet. — Mane acgrora refert, fe plane nihil dormiviffe, vomitum a paucis horis elap(is quidem remififle , viribus autem penitus, ob nimiosperpeflos vomitus, quibus multa materia virideícens , valde acris ec foetens fucrit excreta, fe effe exhauftam, alvum aurem eíle conftiparam : hy- pochondria Medico exploranti valde dura flatibusque di(tenta comparebant: quibus malis idem cum clysmatibus;cataplasmari bus, cum roborantibus, praecipicantibus , anodynis , accedente ctiam 4l teria Mcilici confilio lr ebisas gum aliquatidy ia tum levamine, praecipue cum d. 29. fpontanea diarrhaea, abs- que torminibus fuperveniffet, — Aft die feq. circa vefperam novi A VNMPS dolorcs (ini(tri lateris ventrisque inflatio redeunt; a clyftereadhi- bito d. 31. melius quidem fe habet, dolores imminuuncur et ven- cer detumefcic, verum. meridie, cum pulfuüfrequentiore, virium languore, cordisque palpitatione, denuo infeítanr, vigiliae ur- gent, venter magis magisque, tympani inftar durus, incuroefcit; d. 3. Aug. malum augetur, pulfus fic debilis, calor incre(cic, ec incercurrence quandoque frigore, gapgraenae internae mecum incutit ; quamvis autem circa vefperam omnia fymptomata mitiora viderentur, die tamen 4. Aug. co graviora, cum diffi- cili refpiratione, et motualiquali , praefertim in collo , convul- fivo, revertuntur, tandemque d. ;. Aug. hora duodecima meri- diana , omni poffibili induftria et remediorum fedula admini- ftratione vota fruítrante, letiffimam Virginem. vivorum nu- mero eximunt. Ex inflicuta eodem die cadaveris fe&ione morbi gravicas ct quam impofl[ibilefuerit, eundem medica ope fuperare nee. T d- 9 "Anatome «virginis cachesia defuntlae. 21$ 1. Facta abdominis apertione , magna flatuum copia cru- pit; quibus etiam inteftina curgebant, 2. In cavitate abdominis non faltem ferum extravaíatum in. mediocri quantitate occurrit , fed etiam ejusdem contenta, in- primis omentum. ct inteítina , materia nonnihil viridefcente, craíTa , ut primo afpectu membrana omnia tegens eíÍc videre- tur , atque inftar filiin longum duci poterat, erant obducta. 2. Inceítina ipía inflammara, livida nonnihil, atque ad gan- graenam inclinantia: apparebant. | 4. Pancreas cotum. fcirrhofüum. «^ ^. s. In Mefenterio paífim itidem glandulae fcirrhofae, 6. Hepar magnitudinem naturalem multum excedens, du- rum ct ubique ubi hypochondrium dextrum tangebat, necnon etiam diaphragmacti firmiter adnatum.. 7. Lien juíto major ec. in notabilem longitudinem produ- &us, atque facta fuperius flexura, veríus pancreas protenfüs. 8. Pleura ibidem materia vifcida craffa incruítata. 9.. In pe&toris cavitate nocabilis feri extravaíati copia, 1o.. Pulmones pleurae firmiter adnati, ipforum autem fub ftantia intaminata.. E 11.. Cor magnum, caeteroquin fano fimile, 12. In toto corporc magna fanguinis inopia, apparuit. OBSERFATiIO Lxxxx. Dn, D. Benedi&i Gullmanni, /Mofus convulfioi poff puerperium, JL Emina 3o: circiter annorum. temperamenti fanguinei, gra- vida et per hujus temporis totum decurfum fana, legitimo tempore fatum edit perfedum,, aít debilem parvumque, omni- bus rebus bene fe habentibus, lochiisque rite fluentibus ; paulo poft enormibus convulfivis moribus corripitur , a quibus per fpirituofa. a Medico: ordinata medicamenta: paululum. ad fz re- diens, T. — 4 Obfermalio . Lx 1X1. —— M 01010000 * 5 [NS . diens , et extrema fibi inftare credens, fpiritualia ctiam remedia adhibere defiderat, voto vix expleto, recidivam patitur majo- rem , cun&tis fenfibus excernis ceffantibus , lochiisque non am- piius fluentibus: Medicus uteri inflammationem fufpicatus; fnedicamenta congrua ordinat, a quibus levamen fubfecucum, motusque convulfivi remiíerunt , mox camen redierunt , et miítram per 24. horarum fpatium majori vehementia affiixe- run; unde clyfma inje&dum eft, quod feces valde induratas expulit, ex vena etiam in pede fecta fanguis multo pure per- mixtus effluxit ; nihil tamen auxilii inde affulüit, quia viribus feenper decrefcentibus, et fymptomatibus in eodem ftatu. per- manentibus, res lamata eflc videt Nihilominus con- cinuacus medicamentorum ufus, quae acgra aflumebat, tam dc- fideratum effetum ediderat, ut puerperam motibus convulfi- vis per criduum fere dcfatigatam non modo rcfocillaverit, ve- rum etiam per Dci graciam ita reftituerit, uc reliquum puet- perii cempus fana et feliciter abíolvere pocuerit. OBSERVATIO . XCI. Dn. D. Benedi&i Gullmanni, *-—— Hopercatbarfis periculofa.. & A'Ulier 48. annorum , fartoris uxor, hypochondriacae con" IV ütitutionis, cum marito per plateas ambulans, circumfo- raneum quendam medicamenta ( fi merentur ita nominari, )e inter illa morfellos anthelminticos, multis parafangis , hiftrio" pum iftorum more, extollentem audiens , et maximc fibi hos L quadrare putans , quoniam interdum unum et alterum lumbri- . cum excernere ipfi folitum erat, unum morfellum fex crucige ris conftantem emit, alteroque mane, hora fecunda matutina deglutit. Vix elapfo horae fpatio enormes voritus ec frequen" tes, una cum excretione urinae fanguinolentae patitur, lecto furgens candelam accenfura animo linquicur, inque "i € | erni- u— Objer*ialio XCIl. — .— — — e15 fternitur; maritus cafüm audiens, illam fanguine pollutam in- venit, veh ia enim drafticiillius, eum per nares ct vaginam fluere fecit... Medicus mane vocatus, aléxipharmaca cuim tche- riacalibus et opiatis pracfcripfit , quibus effectum eft , uc tan- dem circa noctem affe&us mitigatus fueric , fuperveniente a corporis concuffione infigni cephalalgia, malo autem a fortio- ribus adftringentibus et anodynis tandem fenfim fenfimque ci- curato, et aegrota per Deigratiami fituta. OBSERFATIO XCH. Dn, D. Benedi&i Gullmanni, Bein | "boríu ctim Hola fübfequente. Omina triginta trium annorum, octo jam liberorum maa R 7ter, ab ineunte aecare haemorrhagiis narium frequentiori- bus obnoxia, in ftatu virginitatis menfium fluxui immodico et irregulari vexata, maritata etiam aliquoties eandem , inprimis quando animi pathematibus, irae fcilicecaut indulgebat , patiebatur , qui per roborantia leniterque ad(tringentia coérce- batur, Verum ante annum in recidivam incidebat cantam , ut fanguis per muliebria fluxerit ad matulas usque; hinc viribus nimium exhaufta et melancholica quafi reddita, duorum Medi- corum. petebat auxilium; qui.morbo bene examinato, illoque prius cicurato, vinum medicatum ex roborantibus leniterque laxantibus pracfcripferunt, inprimis quia aegra de nullo ingra- vidationis figno fibi conftare dicebac. Hujus ex ufu cum multum materiae p is fuerit elimi per alvum, adeo bene fe ha- buic , ut quafi rediviva fibi ipfi videretur. Vino ita ad finem perdudo, balneo ex herbis et lapidibus Crumbadenfibus me- dicato femel per diem infedit, quo tertia vice exantlato, pro- pter oeconomica (calas petens, aliquid ex vagina propendere Obfer-v. Acad. N. C. Cent. PLI. Ec animad- aig Obfervatio. XCIII. ext animadvertit, quod cum umbilicalem funiculum efle ftacuáre- tur. Medici molam: una cum foetu fubefe praedicunt, Balía- mum embryonum ordinant, ec quoniam Domina coecerum bene valebat, balneum:continuare jubent; unde factum eft, ut tertia no Ge fi i fextimeft fculinum mo pepere- rit 5; cui occipur apertum cum: pericranii excenfione magna , in qua tota cerebri: moles erac inclufa:; puerpera interea fic fatis bene valebat; nifi: quod: fecundinae ad quartum usque diem re- ftiterunc;; ubi poft obortos ventris dolores, una cum multo fan- guine grumofo: prodierunt, una cum: mola carnofa; pagnima- gnitudinem: excedente , ec infequente veliementi lochiorum fluxu ab adftringentium et cemperantiumufü iterum ceílante; oftquam Medici jufcula: carnium cum croco faepius fumenda prius fuaferunt, ec mixcuram: cx: uterinis et praecipicantibus porrexerunt.. | CExhibitae Auguflae Vind.d. 6. OU. 4.17217.) OBSERFATIO . XCIII. . Dn. D. Joh. Davidis Mauchardi, JaGus minimi fllicis Fragmentum: ab Offe frontis: fepwans. — macilentus quidem, fed fanus alias et alacris ; cujus mater an- xia monftrabat cumorenr in frontis ejus. dextro latere fupra tempus ubi cutis incipit capillis tegi mollem, indolentem, et ad dimidiam ovi columbini isudim denten. | Refe- rebat ortum effc fenfim ,. a menfis fpatio;, poftquant puer e pla- tea: rediiffec ejulans, ec livoremy fübcumidum, eine beule/ ibi monftra(fec, a jactu filicis, vix 3ij.. fuperantis, ec a fodali pau- lo plusquam biennio ioflidio. Levermalum adeo vifum eft ma- tri, ut fpiritu quodam vinofo faltem: lavarec, ec cum dolor not modo, fed et livor paulo poft cvancfceret, nulla iftius laefionis | cura - EZ annunr agens fextum adducitur mihi abhinc triennio; JaBus minimi (ilicis fragmentum ab offe frontis [eparans. 219 cura eít habita ulterior, Ac fenfim ibi tumor emergens, nec domefticis primo , deinde chirurgi quoque ünguentis ec empla- ftris cedens, curam injecitnon exiguam. In medioliceccumor ruberet, nulla camen fpes füberat, in pus mutatum iri citius contentam materiam ; ucigicur chirurgus aperiret fuafi, non.pa- rum miratus , cum, poft tres quatuorvc guttas fanguinis icho- rem, qualem continere folenc.melicerides; lentum, vifcidu inffar albuminis ovorum, fubluteum , non foetentem , ad cachlearis quantitatem exftillare vidi. Similismateria quotidie per tres hebdomadas , fed parce prodiit, nec ulla fpes erat, ut ulcus cavum ad florcni latitudinem, fed non profundum, ad confolidationem veniret. — Tenrata hinc.eft vulnufculi infliti ampliatio per varias curundas, fed ob pueri impatientiam fru- ftra. Lapis ipfernalis caufticiloco infperfus per diem efcharam quidem induxit, fed per noctem nova cutis fuccrefcens fecit, ut labor actus rediret in orbern. :Suafi adeoque incifionem per no- vaculam, fed primo non potuiobrinere, coque minus cu lo po(t alius quidam Medicus, :hac tranfiens conful non in ja&um filicis relarum ; fed j internis poffe confici. deret, atquepul , ut vocabat, cephalicum praefcriberet, cujus bafis erat fpecif.cephal, Mich. Tranfeunt interea feptimanae quatuor, ec res manet in codem ftatu : itaque tandem itum eft pedibus in meam fententiam, «et fatta incifione prodiit frag lum, ab offefrantisfepa- ratum, non cariofum etc lentem aequans, — Quo füublato, peri- cranio nudum deprehendebatur «cranium , et fpecillo cangenti- bus apparebat afperum , ejusque laefionem paulo poft fupgulus excreícens ulterius patefecit. Adhibita funt, quaears jubet, et fublato fungillo cranium fcalpro raforio Sculteti Tab. IV. fig. V, Armament. P. 1. p. 6, adumbrato ab afperitate laevigatum, con- X. - .- P -- * folidationem protinus admifit, vulnusque paulo poft claufum,. hucusque a triennio tale manfic conítanter. | Cui obfervationi, cum non folum auctores pratici non «careant lacfiopibus, alevi caufa, infignioribus, fed er Praecelten- e 3 . cdífi- $26 ud «. - Obfer"vatio.. .XCIP. tiffimus D. D. Catnerarius Tubingenfis in difp, dc Vomica cere- bri elaboratiffima , paffim praecipue p. 9. pluribus afleruerit, nihil addo, praeter diftichonin ejusmodi cafum quondam con- ' fc&tum, ubi juvenis no&u nivis globulo pecendus, arrepto per inforcunium fimul nucis ligni fruítillo lechalem capite lacfio- nem. excepit. Quem nive nocte peto, nucis en" me ftipite laedit; ^. fic mihi nix, nox, nux, nex fuic ance diem. OBSERYATIO- XCIF. Dn. D. Joh. Davidis Mauchardi. 44 pilae mollioris jaGu maxilla inferior fifa, bor- vendae cau[a epulidis.. , Nuus eft, et quod excurrit, cum ad me ex loco diffito ad- duceretur puer lepidus et elegans ,. act..14. annorum, parvac ftaturac, tenerioris conílitutionis ,. qui genammoní(trabac fini- ftram. enormiter cumentern, fine. rubore, aut phlegmonesindi- cio, tactu durus erat, fed ecindolens tumor ,.cum que ip maxilla non. gena. haerere appareret facile, orc aperto vidi ex parce gin givae.exteriore protuberantem ad pugni magnitudinem , inftar €ornu durum , immobilem , fed nullatenus , a. contactu etiara rudiori dolentem, — Aliud praeterea: monílrabar. gingiva inté* rius à ovi columbini magnitudinem non.adeo fuperans cubercu- lum, quod; lioguam fede fua. expellens, et hinc loquelam et.ma- fticationem impediens , moleítius erat magno tumoreifto.. In. quirens in. caufam occafionalem , audio anteannum ,.aut paulo diucius,.a fodali pila non adeo dura ja&um in malam accepiffe finiftram, eo cum impetu , ut dens eliderecur, et larga fuccede- ret haemorrhagia. Qua fopita cum nihil amplius mali fubefle putarent parentes, rer? neglexerunt, usque dum paulo po fenfim fuccrefcerec durum ruberculum, primo fabam, deinde nucleum mali perfici, nunc, utfupra dictum, pugnum aequam müul- - - o mom AMaxilla fifa, lorrendae:caufa. epulidis. 22r maxillae lata. bati firmiffime adhaerens; nullum carnen, praeter, quam qui ex genae exten(ione, quia fuccefliva, tolerabilis erac, dolorem inferens. Parentes varios jam chirurgos adhibuerunt. fed omnes incaffum , ut et aquas Zeifenhufanas ,. quas, cum quidem, nihil. non pofYc fama, uc in. novis fieri folet fontibus,tu- lera... Nullus;erat foetor aut pryalismus, aliudve fiftulae laten- tis aut cariei fignum, utut dentes ex ea maxilla omues fenfim eílent extrufi a tumore, — Judicavi fractam a jactu maxillam: cpulidi feciffz locum, nec aliter.quam chirurgica manu, licecnon fine periculo ,. forfan ec fine fru&u tractari pofle ; ut ergo tem- us anni paulo commodius, quam tunc erant dics caniculares; . expectantes fub aucumni principium ad me redirent, interea ve- ro farfaparillae decocto uteretur puer, au&dor fui, ^ Emanfic autem huc usque, nec quid ipfi porro acciderit, inquirendi poz- - OBSERFATIO .XCF. Dn. D. Johannis Davidis Mauchardi, 1t Anpetus equi currentis mirandus, ^'quus, caftratus licec , ferox tamen et generofus, actacisque E juftae, quo et ego, dominum ipfius aegrotum vifitans bi ufus , habenisque fatis obedientem, modo calcaribus non irri. saretur, expercus fum , paulo poft juniori fcribae craditus, ut ec celerius: mandata exíequerecur. Domini , eum velociter; quc debuerat detulit; ^ Eques vero ifte novellus ct de caballo tam e gregio: fuperbe fibi. blandiens, cum vefperafcente coelo rediens, effenderec in oppido , per quod: tranfeundum erat , antiquum fodalem in priftinae honorem amicitiae aliquot libavir pocula Bacchi, confiíuset equi: ec viae regiae bonitate, quam fibi in rc- ditu non: minus quam exitu, parerenondubirabat. — Cumau- tem nox inítaret, tandem in viam fe dedic, vix album anigro valensdi(tinguere.. Dum ftinandum fibi putabat, equo «ioci kc3 : Calca- calcaria fübdidit, haud proculaloco, ubi via regia aut princi- is acommnuni abic; cum vero vel vino , vel tenebris, aut ra- pido equi.curfü occoecatus non obfervat catarattam feu peffu. lum ex trabe abiegna pedes quadraginta longum et duos fere craífTum; in eum.ergo pleno.curfa dum allidic fronte fua equus, aedium diffringit canta vi , ut eques, longiori crabis parte, ob aequilibrium jam fublacum, altius furgente, et in fyncipuc ejus Àmpacta citius, ex equo füblatus, pone doríüm ejus profter- neretur, et aliquamdiu in .deliquio jaceret, quam fe allifurum putaret. Paulo poft viribusrecolleQis, et de equo follicitus; in pedes (e dat , manibus, quod oculi nequibant ; equum quaefi- turus. Vix autem paílus decem confecerat, cum in eum im- pingeret , paulifper adhuc palpitantem, ct vix fpatium ad fellam habenasque .detrahendas, ne pro jnre fuo (vero an fido?) eas fibi vindicaret excoriator, concedentem , quin füb manibüs .expiraret. —— Altero.dic in excoriatione equus cranium in plura ditfe £rufta, cerebrumque fanguine fuffufuni monftravic. OBSERVATIO XCVy, Dn. D. Johannis Davidis Marchardi. | Impetus equi currentis fere fidem fuperans. (fidem vel tandem invenit. prior mea Obfervatio, gratulor S veritati]loon minus quam mihi; fed, anet haec quae fequitur, eadem poffit gaudere fortuna, ipíc dubito, -Homincs , quirem viderunt, adhuc in vivis funt plurimi, ec qui perticam fua ma- nu tenuic, monflratam a generofiífimo Barone, pridie mecum eft locutus , ataque funr omnia haudiita diu, teftenon uno con- currente ad fpectaculum plane infolitum. — Interim quod mi- hi in aliorum licuit obfervationibus , sre (nam proterve ocu- latis contradi (tibus forecimpudicum nimis) nemini cantis* per denegavero,dum vel inquirat ipfe, aut, ut eg, nop factam modo, fed ec a generofifimo D. Barone depingijuffam, saos inqui- : Iupetus egi currentis ferefidem fuperans. — 2273 inquiram, poítulaverit, "Habuit fcilicec Generofus ille, equum. non caítracum, nec tamen e generofioribus, fed currui alias trahendo: de(tinatum ,. qui vero: nec nimio labore folebat ex- hauriri, nec avena carere debita. — Non ineptus fimul equita- tioni tradicur, abhinc biennio, uni ex ejus mini(tris ; uc nefcio: quae in proximo tranfigeret pago. — Is, dum redit ad Domi- num; ambages viae folicae longioris lucrifacturus; per prata faz cic iter, rivulum tamen mediocrem obje&tuns habens, cumque - eo non longea abetfet ,. calcaribus equum concitat ,- ut cá etiam feliciter contigit, fed impetus ab: equo: conceptus f fi nol cum foffa non finitus; fed adeo: infau(te continuatus eft , ur ille pectore in percicam:ex ju- niori abiete;longam: et acuminatanm, qualibus ruftici prata fo- lent contra t , et hos irr via coércere,; illifo; fi lum modo, fed; quod' praefifcini: dixerim '. totum: rriilcecs equum». et per interfemineum: ad trium ( plures dixere nonnulli) pedum: longitudinem promine- ret , ille vero non aliter; quam veru transfixus nolens volens gradum fiftens; paulo poft expiraret.. OBSERVATIO XCV1I. Dn. D. Joh. Davidis Maucharti. Fratlura et luxatio: vertebrae lumbaris anno demi asaliat. leibalis e£ feGione deprehenfa. VE auderem lianc in'apricum deducere obfervatcionem, niff eam: aequaret imo fuperaret Obferv. I. Cent. I, Ephemer. noftrarum, cerce fidem faceret , alias forte incredibili vifae.. Puer opificis egeni, ann, 14. (ed nanus fere ec vix o&ten- nem aequaps, macilentus, duro femper vitae genere ufus eft, ec diaeta: tenui, dyfpeptaet abftemia, uc mirum non fit juftam ae- qualium ftaturam non attigille, fat ramen fanus, ec, uc folent pueri, alacris. ls a/ fodalibus: in: locum: ftramentis confitum ,. adeoque: 524 aces Obfwebafias RO Ies ves adeoque non durum , ex petulantia non malitia projectus, reli-' quisque infultantibus fac male eft habitus, uc in lachrymas quo- que folveretur, nihil camen fpeciatim vel in dorfo vel abdomi- ne fe paffum pofítea.teítatus eft; nec parentibus quicquam de illa laefione retulit, mulco minus dies, a quibus contigerit, in nu- meraco habuit, cum nullibi poftea doleret. Aliquibusautem die- bus an feptimanis nefcio intercedentibus, dum folis dic-induit recens indufium, nudus a matre. vifus , obíervatur habere in dextro inguine tumorem, ovi ferc anferini magnitudine: ^ Ka territa mox chirurgo mon(lrat; qui et mihi de:eo refert; con- tendens effe herniam,m * (a oOntradi " quod : 1 P. PES 1 hd la herniie rantie aliae LCrnis tapis aiias CC i 'mmunia of £ 4: 2.0b- lique verfus ofilium protenderecur cumor, non verfus proccf- fum peritonei vafà continentem fpermatica ; 3. quod füperne a- cutior,inferne laüor effec, contra naturam herniac inguinalis, 4« pulla (ube(lent inibi laticancium figna inteftinorum ecc. Incerim: ncc tumor erat glandulae inguinalis , mollior: quippe, diucius jam durans, et absque folicis.ph is; Effe denique cumo: rem anomalum , aliquando in pus abiturum; concendi, invi- to licec chirurgo, qui diagnofi fuae inhaerens per trimeftre varía impofuit empla(tra, ligaruras applicuit, et ália herniis compe- tentia fecit,fed incaffum, cumore nequaquam fcilicet imminuto, td potius.nonnihil auQo, verum adhuc (ine fpe (uppurationis, interea puer plane nullos querebatur dolores , praecerquam.quos ex decubitu imperato ct ligaturis capiébar, illius quoque tan- dem pertaefus in hypocaufto non folum, fed et extra illud obi- bat, folus tamen nunquam defcendit; Quartus agebacur mere fis, cum ftentor circumforaneus, medicus, chirurgus, celecomus (et omnia) huc accedens, audito folum cafu, ec infpecta uri- na, mox herniam effc, a fe facile curandam, nugacus eft, et vifo puero contendit eífe herniam ilii " (novo fane et inaudito . mihi nomine) ein GBamppenbrud).) Quicquid ego contradice rem, creditum eft ftencori, qui mercedem patus, et dimidio cjus accepto, dedit tría vitra, quorum unam tincturam pci Fra&ura et luxatio vertebrae lumbaris. es ;abipfo fientore frivole confectam , aut certe evamidam, alte- rum efífenc. hyperic.certium Elix. propriet. me judice ex vifu, ola fa&u et guítu, continebant ;. cum pulvere ex abforbentibus, fi- xis, offibus calcinatis, ct forte cantillo anc, diaph. ec emplaftro . quodam bolari. . Hinc fe alio conferens, fuo tempore fectione promiffa, rem noftrati cuidam chirurgo abfolvendam interim commifit, arcana tamen fua, non minus quam ille Hifparus ia Epiít amocb. p. m.28. ftudiofe celans. Puer primum bene videba- tur habere, fed altera nondum hebdomade p ica cumor in fuperiori parce coepit molleí K ICI cere, bef , Cutis ]u re, et biduo poft fubito cum aliquali fragoris fono ruptus eft abíceílus, ec per foramen, majus pifumà admittens, puris bene cocti, nec male olentis ultra libram eructavit. Ab eo tempore deprchenfum eft, fübe(fe ulcus fiauofum ; quod tamen ítylum explorantem, non nifi verfus pubem defcendentem admifit (ine mago patientis dolore. ^ Ut prolixitate, ad rem ipfam non faciente lectori caediofusnon (im, multa cranfiliens non necefíTa- ria, dico folum, menfeautc quod excedit, elapfo nihil mucatum, tandem chirurgus cum turunda extracto. pififormi o(lis frag- mento non cariofo , fedrecenti obítapuic non minus quam ego, €ui.extecoplo monf(trabat. -.. Cogitatum hinc.de fractura vcl fiffura offis pubis, hincque facta incifío fucceffive terna, usque ad os pubis , quod fcabrum afferebat chirurgus, fed illacfum id.deprehendebatur.. ..Ab.eo tempore nec parentes nec puer ulteriorem.chirurgicam admittere . voluerunt operationem ulcusque palliative tractatum hectica fenfim eft confccuta, puet- queultra annum clinicus tandem hecticus expiravit, nunquam vel minimum de lumbis, (ed interdum de cruris fioiftri dolore lancinante conque(tus, Obtinui ut ad cauf: ius decegen am cultrum .admitterent anatomicum ; ap que quaqua: veríum ulcus, fiuum monftravit verfus os ilii tendentem, quem ftylo prius plumbeo hinc cultello aífecutus , deprehendi vix ca- larnum olorinum füperantem, pergere incerne per offis ilii con- Cavitatem, tribus infra. marginem pollicibus , fine illius carie i Obferv. Acad. IN. C, Cent, V LI. FÉ fub a26 0 Obferevatio. IXCP' III. füb cute os inveftiente verfus vertebram lumbarem ultimam; .-£ousque cum: penetrarer culter , aliquoc ejus vertebrae frag- menta zinora extraxiattonitus, at cum et illam vertebram in «medio; utut non penitus, diffractam, fed verfus fini(trum latus *&dhuc cohaerentem, codemque modo a prima ollis facri ver-. tebra luxatam, et utrinque ad dimidii pollicis latitudinem hian- tem, non cariofam, fed ita recentem , ac fi proxime fracta ef- fex cernerem, fteterunt comae et vox faucibus hacfit; perpenden- ti fcilicet morbi gravitacem, cau(ae levitatem, phoenomenorum tam fontico: malo convenientium abfentiam , puerum poft ta- lem fra&uram et luxationem trimeftri adhuc ambulantem et gibbi denique, inflammarionis, fuppurationis, doloris, cariei inlumbis abfentiam, malo ultra fedecim menfes durante. OBSERVATIO XCFHI. Dn. D. Johannis Davidis Maucharti, | Pes [ponte deciduus. Efcio an poft Obferv. 53. Cent. 6, Ephemeridum noftrarum hanc meam pro confultum fit; cum tamen aliquan- tum ifferant cafus et caufae, judicium fic penes Illuftr. D. D. Praefidem et Directorem. Foemiina in pago haud longe a nobis abíente , ferebacur d. 7. Januarii 1716. ita fregiffe tibiam, uc pes a crunco fimulfeparatus effec. — Miratus rei novitatem mox có excurti, et inveni e(le uxorem virialias mihi non ignoti, qui- que feptimanis aliquocantea me conveniens, confilium pro uxo- re in dextra tibia gangraena detenta petierat... Juffus autem ad- hibere chirurgum, ut per eum inf ius, difcefferat absque redituauc facta relatione, protefítarus cum contra ufüm internorum. Inveniautem fedentemin fella, prope fornacem, PL WIL €t ne guttam fanguinis füundentem. — Fractura eratin offe cibiae eblique, in fibulareà verfa, extremitatibus cutis ec mufcu« lorum. Pes fponte deciduus. | 227 lorum ne quaquam gangraenofis, verum utrisque ad fanationem fe adaptanxibus , labiis intro verfis , fed inaequalibus, trium aut quatuor digitorum latitudine infra genu, . Pes feparatusj in fcamno, niger, cadaveris in(tarfoetens, emaciacus, durus et qua(i ligneus, in folo tarfo adhuc nonnihil; mobilis oflaque ti- biae eundem cum trunco fracturae modum exhibebant, ita ta-. men ut tibiae fra&tura vetuftior et pure jam ficcato fanguino- lento foeda , fibulae vero recens et illibata manifefte appareret. Os neutrum erat cariofum aucfragile, tibia concava, omni me-. dulla cafa, fura disparuerat, omnia quafi fumo indurata. ln- quirenti in mali occafionem refert mifera : ' Sexagcenariam fe eife, plerumque fanam et alacrem, (addebant alii , iracundam, rixofam, in maritum iniquam ) quatuor liberorum matrem. Sub finem Augufti anno 1715. adbuc, bidui fpatio, iter fex milliarium confeciífe peditem, poft triduum reveríam eflc ía- nam. Biduo poft fub vefperam fenfiíle horripilationem, quaft. ex coníveto ery(ipelate, unde le&um petierit, fumco rob fame. buci. Manefubíequo, circa tertiam obortam efle diarrhocam torminofam, unde brevi quinquies dejecerir cum crifi et eupho- ria , ut circa feptimam fürgens, munia ex folito faceret dome- flica,inftarfanifimae. ^ Bihorio poft offam fibi paratura fentit anorexiam etlaffitudinem, cumque fola effet domi, integra fa- milia in pifis demetendis occupata , lectum repetiit et impranía in eo manfit ad vefperam usque, modo dormiens modo vigi- lans, absque notabili morbofo phoenomeno. . Tandem farre- &ura, aít linteo implicata ; cecidir ex lecto quatuor: prope edes alco in pavimentum ibus: ftraturm , cum ledi inte- umento, itaque jacuit, quancum recordari , ad horae quadrantem, in deliquio. Quo diffipato fenfit dolorcs infra genu dextrum enormes, ec hinc cotum pedem occupantes, prae quibus nec jacere diutius, nec pedi valeret infiftere aut corpus. erigere, Profu(à hinc inejulatus, excitavit vicinas ; quae accure: rentes eam in pedes fifterenon poterant , ob dolorem infra ge- nu dextrum. — dnfpe&o hinc loco inventam fugillationem ia Ff medio 228 |... Obfereatio XCUTH, H medio genu fupra parellam putant effe culpam, reclamante li- cet aegra et locum dictum accu(ante, ubi tamen, ut nec in reli- quo pede. vel minimum laefionis erat veftigium. Inundioni- - bus ec fumigationibus hinclivor ille tra&tatus euporiftis, nox ta* men erat infomnis, ob continuum illum dolorem lencinancem. Altero mane obfervacur rubor livefcens totius pedis infra genus £l: ; dn Ae Ls £4 L terminatus in loco dolori:; igreí pollex , dein- de ec reliqui ex ordine digiti, inde metatarfus, racfüsque abs- que notabili dolore, qui per(i(tebat femper infra genu. — Ad- hibicus excoriacor.empiricus , certam noa minus quam citam fpondet opem, fed, uc folent ifti homines, non praeítac, pede coto fenfim ad .primum:doloris locum nigricante; ec, ut brevis fim, apoftemate füb genu collecto et rupto, tandem plurimum puris ad feptimanas aliquot fundente, unde tota fura fnit exhaufta; pes atrophia confumptus et adeo frigidus cít factus, ut ejus atta- &um pes fanus horruerit, gangraena veroin faepius dicto primi doloris loco, ubi ec ulcus ab apoftemate relictum erar , fubfti- tit, et licet fugillatio in genu difficulter fuerit difcufla, eo tamea nunquam afcendit. — Parienter, utcunque licuit, vivam mor- rem in pede fuo coleravit, imo ci lit aegra, didicit enim can- dem grallae adj to in hypocaufto claudicando ci ire, et mortuum pedem fecum trahere. domi £d. £ med 39 55EB AZ conantur allevare, continuo v 1 T SRUSDEISIRUUENNT ECT NT: Ab HE o oz Ll. G.Odam hus. mo "E p repurantes,noluere diu... Reportatae autem in le&um fafcias fol- vunr, et rem uti di&um inveniunt, absque ulla vel minimae fàn- ini ofufi S eri e iníanue vivit i "- -— adhue guinis guitée p IMM-—-—----—-IPr—tTERUSIRVEUMT T RU Lm MONIS GENET COEM TRETEN E IU Pes fponte deciduus: — 229 adhuc, jam fere 'e biennio poft pedis amiffionem , relicta folum fiítula, forfan propter ofla nieeni dt Ec, fi bene conjicio, in primo cafu os cibiae, in altero fibulam fregit, unde primum gan- gracna; deinde pedis cafus, ^ " QBSERFATIO | XCLX. Dn. D. Johan. Davidis Mound | Fungus enormis letbifer ex lezvi contufione, -Nno falutis per Jefum no(trum reparacae 1712. Julio men- fe accedit ad me chirurgus pagi vicini, ducens fecum rufti- cum pallencem , facie fubrumida, fcabriofüm jer ; ut videbatur cacochymia fcorburica multos per annos detentum., ^ Is vero fc iade pernegat affligi, fed monfítrat pedem dexcrum et tu- morem ia co die fub fara (.u ut-hancduplicém putaret ali- quis ) ad cal ; durum ; fovéasimprimi non -concedentem, non dolentem ;: reliquae cuti concolorem; nec mobilem, neccalentem autrubéntem ? Aeger quadfagena? rius de prima occafi one interrogatus , refert fe abhinc criennio ve&tum equo rcíraclario , in via a; coactum de- , €t habenis; illum: ducere. (Vix autem ter facere coe- perat, cum equ pedis ferrea ipfum tangeret folea , in loco, ubi tendo ille validus ex mufculis gà- firocnemiis et foleo; chorda Hippocratis, oritur, ità quidem ruditer, ut per jugeri fpatium cogereturclaudicare, —Perfecicni- umque reveríus nec doluit ülcerius in loco laefo , néc rali quidpiam et ne livoretm quidem animadvertere potuit... "Trimeftri aucem poftea fenfim eaatum ibi percepit ca- berculum ,. primo fabam , deinde avellanam , hinc malum aemulans perficum; fine dolore quidem. notabili, at durum ec immobile, |... Ncgle&im habitum intra bientiium in eam , qua tunc erat, excrevit magnitudinem , et^varia impofita, ipfam | picem , rufticorurn. catagmaticum et abíceffuuim fimul rupto- sium fprevit. Tandem — incidens i in y hunc chirurgum, : ad 11 "m He— TRORCDT F J 3 fignum, 230 CObfervatio: XC LX. rurgi duo. Tentaturis la Xm bios. EN 3 : non reítiti, pro corrigenda vero cacochymia fcorbutica vinum t ; à & nentem vident fungofam carnem , nigrofufcam , mali magni- nem , augente, cogitatum cít deuítione, quae adeo felix fuit, ut . et foetor abig , et fungus defineret f fcere, jamque viv& - «aro detegeretur. . Tum icerum cogitatum defectione in tü- moris laceribus, ne chorda illa tendinofa laederetur. Ac rufti-- cus dolorisimpatiens ultra fecundam aut tertiam vicem non to* leravit. Propofitahinc feptica, cum aeque dolorem afferrent, mox rejecta funt abaegro. | Hincreliétus prognoftico in tertium tandem.er plures incidit chirurgos et empiricos, carne fungofi . faepius recrudefcente, aliquoties iterum deleta, candem atro- phia fcorbuticaexhauftus moricbatur, medolente, quod mor- us ejus nefcius, feQionem non potuerim inftituere, et veram - fungi iílius rebellis et enormis indagare cau T ; cem - OBSER- FOUTMILAI "Obfer-valio C. Er OBSERVATIO C. Dx. D. Joh. Davidis Maucharti. | FHhydropis pedoris anatome, rum) deruftico fiftulofis ulcer antico pectore afflicto, cum infigni et cancrum minitance tumore. Quem biduo pott illuc cranfiens cum infpicerem, nihil equidem cancrofi, fed coti fter- no inftratum tumorem aequalem, venisnigris non diftin&tum et indolentem, fed durum tamen, et fcutum quafi, pollicesia medio feptem cet plurcs craffum, a jugulo ad praecordia de- miílum, ec ab unaadalteram excenfüm mamillam , ita ut fenfim remitteret craífities, ec in margine excenuaretur, cocüm vero cavernofüm etforaminibus feu finubus, non aliter quam cafeum a vermibus exefum , plurimis pertufüm , qua communicare x R i umcRu EE. — Sod ig F3. 3 *ff (e eihcmiih. Boch J ds Rue Ducimus aad vulneraria per unum foramen inje&a, per triaaut plura proma- nare folita, demon(trabant. Interrogatus de prima occafione; refpondit feance bienium equum juvenem et petulantem, capi- ftro folum alligatum equicando ad fluenta deducentem ,etcum ifte equum confpiciens ad hunc omni tenderet vi, retinere volen- tem, excuílum eíle, cumque lorum manu adhuc firmiter tene-- ret, per ducentos et plures paílusin via faxofa tractum effe pro- num, :. Unde in pectore excoriatio et tumor. inflammartorius, poft dies autem aliquoc repreífus euporiftis. Ab eo cempore fenfim orcum effehunc cumorem, nullis hactenus per varios chi- rurgos adhibitis curabilem, ^ Succeffiffe fenfim dyfpnoeam, quam , famofis tunc maxime, aquis Zeifenhaufenfibus interne «t externe in magna copia ufürpatis correcturus indies pejus ha- buit, ita ut fine ulla fer expe&oratione, illaque folum aquea et parum mucofa paucis diebus pervenirec adorthopnoeam ,.cum tufficula, agrypnia, anorexia, fiti immoderata, cordis frequen- ti palpirationc, quibus adhibita ex lege methodi auxilio plane O non :2)92 . Obfer vatió: C. Flydeopis ye non erant Auremipfivellicaverat chirurgus p quam ultimo remedio, paracentefi peQtoris , ego autem ut ago- nizantem verius, quam aegrotantem progn tico- petius relin- ' quendum duxi. :Sed vicic aegri pertinacia ct chirurgi perfuafio, . accedente. neceffariorum «quoque pfius confenfu, ut irvicus .quafi. truderer, ad. pracíentiam- potius quam aflenfum .opera- tioni, quam forte levamen; fed breveet piandum allatu ram praedixi, largiendum. Inftituitur itaque pectoris paracen- tcfis in dextro latere , ubi feimpenfius gravari; et corpore incli- paco aquac latitantis mocum fentire co debat aeger; omnibus rite obíeryatis quae AuGbores in hac obfervatione praecipiunt, prodibanr. aquae ferofae fübcruénrae non foccentis, et absque .ullo pure, librae proper odum duac, una vafculo excepta, alcera (ere per corpus defluente, cum mapnifc(to aegrilevamine, ita ut expeditius mox tefpiraret, et poft (umtum juículum vinique cya- bum, capite in pulvinar reclinato, quod multis diebnsnon li- &uetat , fomnum caperet... Altero autem mane fummo accur- ric nuncius , expiraffe mifellum paucis et agnatos, ut cultro: traderetur anatomico, non repugna Inie ione mox;in (lituta deprehendi 1. Tumoremiftum fterno incumbenrem efle que gndu D. palma lata in medio craffiorem, flerno annexum, cum am foris arator. [| cS 1T. Ooiliciuccuri tan» ^ thoracis | non tamen ulcerofum, atit pure fcatentem,, com vero thoracis. cavitate fero fübniero, craffo, non tamen foetente ad menfuras noftratés duas 5. 6 viij. plenum , cüm ramen aeger de nullo inibi dolore, aut aquae tv rnotü:corpóris, labentis fenfu efferqueftus.' Utadeo ethic piteret; * lem futuram füiffe paracéntefin, (i vel tandem ex ullo figi aquam ibi latet in 1408 j-1€ cum.eo pa j mu T : a 10s,.alias illaefos ;. et bis terve adnatos pleurac« 9: in finiflro.autem latere E : t :znna socrüum.bl iD 49 "oÉsER- a0f1 CY MN. YI AL fA ce : v» 3 m dA 7277 —H z AS S 2 7 E wt, —* , Jm - m —X OBSERVATIONVM PHYSICO -MEDICARVM ACADEMIAE CAESAREAE CAROLINAE NATVRAE CVRIOSORVM | CENTVRIA VIII. Ad Virum Excellentiffimum - D. JOSEPHVM LANZONVM, Proto - Medicum Ferrarieníem, Dn. D, MICH. FRIDERICI LOCHNERI i | OBS ERF AT10 : cu Pbthiriafi Cordis Plinii Paleriani. biais ex" Tio literato ex praxeos taediis, Mufisque meis Y AS PEN, Humelíteinenfibus aliquantisper vacantem, isl «4 WA adiit -amicorum par ingenio et moribus cha- us f riffimum., partim. ut pracfentes ;praefenti ckesmJ Ez falutem dicerent , partim ut loci genio per- $ Mae Ag quam amocno ranti(per mecum fruerentur, T -, invenerunt adhuc in menfa frugalis pran. Obfer:v. Acad. N.C. Cent. VIIL .G g dioli s "ci via dioli —MàÓ has raphani fivc potius radicis vel radi- culae C portiunculas fale coníperfas , ori gratius quam naribus obíonium,Hifcine dapibus,amicorum alter inquis, pran- dium claudis an incipis? prifcis enim temporibus, cum pane ante cibum urbani homincsillo vefcel , Galeno Pergameno tefle, alvi fubducendi gratia: Diofcorides autem credidit, a cibo affumtum conco&ioniconferre; pracfümptum vcro, cibum in ft ho füfpendere, quoda Galeno tamen refellitur. .In quam Graecorum Medicorum litem digitum intendit Joh. Bapt. Fiera Mantuanus in Coena, nifi memoria mc fallit, haec canens: . . Hinc eat aut vaphanus poflremo accumbaí in. orbe» * AMenfamagis fapida fi fit onufla dape. £t poft illum Khuenius in Zodiac. Medicinae: - T---- fumenda peratio - s JHila eibo efl , ut eum melius pex membra, pev avíus ^ difiribuat ; praefumia cibum füfpendit et angit. E Regeffit ad haec alcer : Sepofita omni hac veterum Medicorum - "de rapliani comedendi tempore. controverfía , femper miflum faciendum reputo; canquam cibum illiberalem, ftomacho gra vem, crudiratis nutritium , flatuum genitorem ferciliffimum. Ia fubfidium voco, quem modo lauda(ti Fieram: In caput et denies , limofaque igne in ocellos faeit, et binc flomachus naufeat a[fidue. Peífis eft infuper narium fpirans mephitim, ut in veriverbium abierit, Sic enim Diodorus Syaopeníis foedam parafitorum adulationem taxans locutus cft : - - QOlis é&rtids mreoesgUyer PaQavída , xai camecy ciigoy xaTaQmywy Ya xai Pód' Kpusav dvrzv vgigixévow -—D — uibus in faciem fi quis vuGet , radicula, ( (iveraphano) "or fa, aut filuro-puiri , violam ipfam «vel rofam dicent ru effe , quibus ceterrimum hujus edulii odorem Poéra fuggillat. Vt caccam infamem illam 75 jaQuviruov poenam; turpibus ce nocdis ct adulteris decre;am , ob vim raphani aphrodiliacr De Pbibiriafi cordis Plinii Valeriani. ET: Et cum hinc inde adhuc plura, ut inter amicos ficrifolet, difpu- taífent, meam candem ambo fe iam expofcunt Tumego in rapbani effufüs laudes, canto apud antiquos honore fuiffe affirmo, ut Mofchion , Graecus Auctor, inte- grum 4e rapbano volumen fcripfiffe dicatur; qui Mofchion, aa idem fit, cujus fcriptum fnfer Gynaeciorum fcriptores a Spachio relatum, vel ille, qui de £Jieroclis Syracufii nave apud. Athe- naeum fcripfic, fub judice lis eft, — 'Nec capio, cur vir quidam eruditiffimus, contraomnem codicum le&ionem, Marcionem Smyrnaeum, qui Ze fimplicium effeGibus fcripta reliquir, fubfti- quat. Dicebatur veteribus Medicis jaa», quod ex Diofcoride, Theophrafto ec Galeno patet ; pofteriores raphanon vocarunt. Attici brafficam pariter j'&gavoy nominarunt; undc Plinio crroris creberrima anía;5 quippe qui variis inlocis raphanum cum braffi- ca confudit,illi tribuens, quae veteres debraffica credidere. Quod vice ver(a ab aliis factum , qui ad raphanum pertinentia brafficae vendicarunt. ! . Contra fungorum et bolecorum venenum affumtum, fà- lutarem raphani ufum commendat | - - - fungi cui cura Nicander in Alexipharmacis, cujus haec func verba: AXXd 7 PaQuvon "rÓoig G'rtigeosu xcpowy H' jurzs xA«Üovra "spi emadiea. x04 Gage Quae Anonymus fic vertit: bus Tu contra vaphsni inuofum corpus, ei acris Concede excifum rutae de ce[pite ramum. Ad quem locum Scholiaftes pro j«evo, brafficam accipiendam e(I notat : dide rdv avv, 5i TÍYy E «gaius TOUTÉÍGTÍ iv dc Qagary ev. Errtidz jacpavas TZY duonv Oyciy. E vyeersov yag mecs avTi- Tov. Exhibe bist feu cymam, i.e. turionem brafficee. s Quip- " rapbonum brafficam dicunt : utilis enimex antipatbia. — Fal- itur tamen et fallit bonus vir, ecdum nimium Acticus videri vult, in errorem non levem impingere videtur Clar, Avantio Not. in Fierae Cocnam p. 1 45.id quod pluribus probat,o(t dens, pro- Gga prium 236 : :.— Obfervalio. 1. | prium ec fpecificum fuogorum antidotum non. brafficam, fed rap! evera e(Te, Diofcorides voi; vzmrà juxrrev mrvry ojsvoie, jis qui a fungis flrangulantur, auxiliari (cribit. Galenus quoque adver(us malos fungos j«Qxvas pao, radices crudas , copiofe dari jubet. Vc Celfum omittamus L. 5.6.1 7,Scrib.Largum cap. 198.'À-. vicennam libr. 4. Fen. 6. Tra&. 1.cap. 10. aliosque plurimos, qui in Jf am P ^ dd ci poffe r C'aeteram et hic me- miniffe juvabit jaQgavaídev xdrayua', five facturam rapbani modo fatlam, quae fit obli l fe : cra(Titiem offis quam Paulus a patria Aegineca dictus alicubi. defcribit. penc - Kx Androcydis mente contra ebrieracem. praefamptus, li Et Oo iahact dicta íu- » perat; in cemplo Apollinis Delphico adco caeteris cibis praelatus ráphanus, ut ex auro dicaretur, beta ex argento, rapum e plumbo, ut Au&or cft Plinius libr. XLX. cap. V. Ec fequiori pariter fe- xui, venuftatis et elegantiae femper ftudiofiffimo , gratiffimus. raphanus non equidem ob odorem, quo caftoreum, a(am foe- tidam, aliaque virulenta, foeminis camen .grata vincit ef- fluvia, fed quod ex divini Coi noftri effato libr. 2. de morb. mu- lier. capillorum defluxum cohibeat: Et Poéta huic raphanum amicum effe canit, quae '* ni - - - amat aeíernas foemina pulcra comas, Hi(toriae naturalis promus condus modo a nobis lauda- tus , ab Aegypti regibus edo&tus, Phibiriafin cordis hoc rapha- ni remedio abigi poffe fcribir. : Repofuit amicus, quale nobis producis incognitum hucus- que morbi monftrum : necenim hoc de malo audivi unquam; nil apud Plinium legi,ac praecipui clinicorum hujus dememinere morbi, nec pediculi cordis a quoquain, nifi forte per fomnio- rum deliria, obfervati. — Forte codem fen(ü dicitur pbíbiriafi cordis, quo fcabiem cordis appellavit prudenti(fimus Prudentius Perifteph, Hymn.2. - Quisquis facendi intemperans | prurit pandere, Vexa- DePbtbirie(i.cordis Plinii Faleriani, 237 fcabiemque Quae verba poft plures vanas conjecturas interpretatur Vé- ; bocque ipfo fimiles mala fca- £. corpus fcalpant. s - — Cui tum cgo per jocum, nonne reperta hominum corda fuperficietenus pilorum foctura obvelara , quale in Ariftomene Meffenio obíervatum teftatur Plin. libr. xs. cap. 37. et Val. Ma- ximus libr. v111. qui-cor ejus hirttim ab Athenienfibus viventi adhuc exíe&tum tradit, quod ab Lacedaemoniis factum fuiffe Paufan. in Meffen. Stephanus Byzantinus verbo Avdayía ex Hero- doto, Plutarcho et Rhiano unanimi confenfu p i Fir- mat hoc in Herr g G 'Cael. RI digin libr. 1v, cap. I6. Hirfuta veterum corda ftabiliunt noftris feculis propiora exem- pla. In latronibusinfignibus fevidiffe teftarur Anton. Muret. Var. Lea. libr.x 1 1. cap.x. Beniven.deabd. rer. caufÍ.8 3. Amat.Cenr.vr. c. 6s. Bonet. Sepulchrer. lib, 1 1. fe&. v 111. obferv. 37. et can- dem Ephem. N. C, Dec. 111. Ann. v. et vi, p. 25 1, Quis abfur- n quid. protulerit, fi pediculos pariter in hac piloía cordis fylva nidulari crediderit? Cum cx rifü jocum judicarent, quo. modo revera íerescum phthiriafi cordis habeat, urgent fenfaque animi expofcunt. Ajoigitur, quidrevera de morbo hoc paucis cognito, fentiam, plane quae de illo nota mihi et notataaperiam. Si voscapiat veterum Medicorum, qui morborum condiderunt Hiftorias, auctoritas , Plinium yobis produco Valerianum di- &um, Empiricum Marcello adhuc vetuíliorem, quippe a quo ibter Medicos antiq fitus.. Comenfcrm alii faciunt, quos inter Fumanellus libr. de Morb. in urin. viis: alii familiacilluftriffi- mae Pliniorum -Caeciliorum in. Vceronenfi et Novo- Comenfi agro vendicant: alii Gallucm-credidere, aliam alii tribuere patri- am. " Do&tiffjmus Medicorum Reine(ius credit, nil quicquam prohibere, fi Infcriptio Gruteriana huic tribuatur: Gg 3 D,M.C. 238 c Olbfervatio I. Di M. C. PLINII VALERIANI X: EDICI QVI VIXIT ANN. XXII. M, VI. D. V. PARENTES. - Operis ab ipfoconfcriptiticulus eft: dere medica bib. V'. feu ut alii legunt: Eyrcgigoy five. facile parabilium medicamentorum Opus. Ejus deFebribus liber, qui colle&ioni Venetae de febri- bus infertus, & pentateucho volumine excerptus. — Ni- mis in hunc fcriptorem iniquus Mercurialis. de arf. Gymn2ft- qui futilem et barbarum fcriprorem Plinii nomine. fuperbire indignatur ; adverfus quem Valeriani caufam egit Nobiliffimus Barthius Adverf. p. 283. ec Reinefius Var. Le, libr. LI. cap. VII. qui multa in illis libris imputata effe ait, quae (uorum feculo- rum flribliginem ornariffimae et caftigatae fatis latinicatis fcri-. prori adfricuerint, ec interpolatores ex Arabum medicina et linguis popularibus plurima huic Au&ori , ejectisinterdum me-. lioribus, infarfifle putar. Echnicum hunc AuGorem profitenti Barthio , contradixit | primo Reinefius: mox t fententia, cum nec volanec veftigiut »ocaycuz in toto opere exter, füperftiioforum au- tem plurima, Barthii opinioni pariter acceffit, quod etiam pro- bat Lcydcufis Academiae do&tiffimus quondam Praeco le Moine in erudit. di(f. JebozvaJ uflitia noftra. p.47... — Neque hoc diffitendum, Plinii Majorislibros, Valerianum ftrenue exícripfiffe ; unde nomen for(an fortitus, et eo magis pla* giarii ticulum (inrer quos optimo jure ab Excellentiff. Fabricio in Decad, Decad. Plag. refertur ) mereri videtur , quod cum noa paucos a Plinio majore indicatos Au&tores alleget, ejus camen ranquam fontis , ex quo hauferat, plane dememinerit, nec ver^ bulo unquam mentionem cjusfecerit, Aliquid ramen urilitacis in Majorem Plinium, ex hoc minoris five Valeriani plagio — De Pbibiriafi cordis Plinii Valeriani. 239 dare , ex hac ipía cordis phthiriafi probabimus; exhibito prius loco ipfo ex ejuslibr. 1v. dere medic. c. 1. Edition. Colon, | - Nam de raphani virtutibus di putans : Coníra phibiriafin, inquit , fuccus ejus adhibetur , qui folus potefl tenuitate fubtili ad imi corporis liniamenta cor peneírare. .— Jdegyptii enim reges, quibus erat fEudium, fcrutari corpora mortuorum, et caufas "vale- fudinum , occulta fide vecognofcere , in corde ipfo nafci ejusmodi eyitium prodiderunt. - —. Jungimus huic Plinii Majoris textum libr. xix. Hiftor. natur. fe&t. xxv 1. p. $88. Edic. Harduin. "Iradun£ et praecordiis nece[fa- vium buac ( nempe raphani)) fuccum, quando pbibi(in cordiintus inbaerentem , non alio potui[fe depelli compertum [it in Aegypto, vegibus corda mortuorum .ad jerutandos morbos infecantibus. Patet inde in omnibus «ditis Plinii libris legi phibifin cordis, hoc eft, ut Harduinus pariter incerpretabatur , fabem , quippe qui morbus huic loco aptius congruere videretur... Tandem inge- Rue fateri coactus c(t eruditi(fimus Plinii Editor, ultracitatum a mobis Plinii Valeriani locum. in MSt, Reg. f(iriafin, in Reg, MSct. 2. phthiria(in diferte legi , ut de vera refticucione i, ope plagiarii non fit ulterius dubitandum, Maximus ferupulus haeret circa cordis pediculos, nulla fcri. prorumaudGoritate firmatos, nufpiam unquam repertos, ac de- fícriptos. - Sed fciendum, turpitlimum illum affed&tum , quem Qeelacis Graeci appellant , quantum , tefte. incomparabili W'elfcbio. de Ven. /Medinenf. cap.2. ex hiftoriis colligitur, vi- deri duplicem, | Vrius quidem fi magia pediculorum copia in corpore vcl ejus parte aliqua prognata, et cutem depafcitur ec carnem. . Alter fi animalcula inufitatae formae, ec vermibus proprie dictis fimillima, autetiam veri vermes incorpore gene- 17€ f/»0£713mn7 [ X sin generep um corpus occupet, pariter vocatur, vel fi tantum in ejus parte aliqua propullulent, €. gr. in corde , tunc Cordis dicicur Adiriaht. Quip Qa non folum pediculos, fed ec alia denotant reptilia er ani- malcula; et ése pro $7, apud Euftathium. — Hinc Pherecydis mor- 240 YN - Obfervvatio . 1. : morbus, quem phchiriafi peritfle plurimi volunc, sb 2425460 epar, Hiftor. libr. V. cap.2. per vocem £u fudorem belui- num exprimitur., cum potius vertendum effec, cvermiculofum five epermibus fcatentem. Sic inScrabonis de Acridophagisloco Geogr. libr. xv1, xà 9vpuudyrs dvray vc cape;, a Xylandro aliis. que verticur : eortim carne in ferina mutata : rc&tius vertit Cl, Welfchius: carne ipforum in vermiculos fiue animalcula mutata. Nec aliud quid z759:eíuci; Acridophagorum apud Diodor. Sicul. L.lil. c.3. 6; enim apud Hippocratem non unoin loco vct- mes five inter nanimalcula fignificant. ^ Ec Diofcorides, libr. IlL 163. Aszzd &/pra Vocatinfecta, Sarracenss vertit, fiinu- fas beffiolas, ec jam anteillum Janus Cornarius. | Ad haecreípi- ciensPlinius libr. VII, $2. Edit, Harduin. p. 84. ftacuic: /Mor- borum tam infinita eft multitudo, ut Pberecydes Syrius copia [er- pentum e corpore ejus erumpente ex[pirarverit. Counfencit Apu- lejus Florid. XV. Eum Pythagoras magifirum coluit et infandi morbi putredine in ferpentium fcabiem folutum veligiofe buma*vtf. Serenus Sammonicus ferpentes hos Pherecydis antmalia £eíra 'yOcat : | (Sed quis non pavveaf Pberecydis fada Tragoedi, : uitio fudore fiuens animalia tera uxií , éurpi miferum quae morte £ulerunt, Vel ut eundem morbum in Monarcha , cujus nomini parco , per -vermiculorum gregem exprellic feftiviffimus Bel- garum Poéta: | Sen pce Occidit a foeto vofus grege vermiculorum, Carnificesque fuos miferando corpore pavit. Dalechampius ut Plinium cum reliquis Graecis fcriptori- bus, qui Phereeydem phthiriafi periiffe fcripferant , conciliet non vulgares pediculos, fed ignotum genus latius, quos pedi- culos communiter ferales effe vult, ec ex Graeca vocula £r:75 Plinii ferpentes détorcos eflc; et quidem videntur ipfi hoc ee cyio- De Phibiriafi cordis Piinii Valeriani. 248 . €ulorum genus, ab Ariftotele jam defcrip Hifl. Animal. übr, V. cap.31 £ccisyévos dpleigaiv,ol naXoUyrut &rypior vai a0; górcgoi v $y OI aré)oiz tyryvouépwv. &ci dà SUT0) ducaQaleeroi aimà voUcujuaros. dn pe- diculorum genere funt , qui vocantur feri ; "vulgaribus durio- ves, quique difficilius e corpore eximuntur. Caclius Aurclia- rus, qui folus e methodicorum fecta nobis fupereft, Chronic. morb. libr, IF. cap. IH. p. 497. Edit, novifT. nafci credit pediculos in partibus , quae capillatura conceptae funt ( Clar, Ammann. in margine legic cooperíae, fed in Edic. Lugdunenf quam poflideo, vir quidam doctus, nefcio, utrum € MSr. an «x ingenio, adfcripfic,confeptae?) ac minc confueri atque fimplicis formae, nune ignoti, foc efl Latioris, et duri magis, ac [aevvientes mor fibus «ve- bementer, quos quidem ferales appellant. Tormentorum genus Aegyptiis ab Omnipotente immiífum , hos pediculos extitiffe reor. Si enim pediculorum nomen C—7»22 Cinnim , a firmi- cate et ftabiliace defümptum eft, ( 2 Cun quippe in Niphal TE2 naconflabile ec firmum effe fignificat ) C22 cinnim, (tabile ec firmum animalculum, ec ut modo ex Scagyrita didicimus 3uca- "puigeroy drà TE CUMaTOS qued a corpore tion facile eximitur , de- notat. Hocautem in pediculos vulgares capitis non quadrat, Proinde pediculi hiferales vocantur Arabice filiae Jurotz, id eft, futurarum aut commijJurarum , propterea quod firmiflime ad. haereant corpori per füturas ec commiffuras conjuncti, fic fen- denre incomparabili Bocharto, — Vt verofimile plane (it, Aegy- prios potius feralibus quam vulgaribus infeftatos, inconíueto quippe malo. Plinius, quem jam citavimus, Valerianus, hoc pediculorum genus, quod fint latiores et ricinis fimiliores feffas ocvium vocavit; quas per -abbreviationem vocis ferales , factas effe credidit do&i(fimus Barthius, illuftris non minus li- «teris quam profapia ; notatus hinc ab eruditiffimo Reinefio, qui x Arabico Feffefis, quod apud Avicennam 1. 2. Canon. tetr. 2, €, 277. cimicem fignificat, decorum cíle vult, utlingua Larino- Barbarorum ejusmodi hybridisabundar. — Forta(Tefuit apud La- Obfer*v, Acad. IN. C. Cent. V1. Hh tinos -— 245 Obfwvatio 1. | tinos nulla propria infecti hujus appellatios 4£cr«vag igitur OVi- bus inaaf: Job fimilitadinem vocavit inguinalium pediculo- rum genus. Diverfa apud varias nationes obtinuit nomina. Pia- tolae (iveplatulae apud Valcíc. de Taranc, libr. 16..cap. 3 6. Arabes - XOcant Zecc4fit, et cimicem uno nomine vocant 4/corad, quod orte a Graeco Kd, Cimex, corruptum.. Zecca fecundum Italo- .£um acutiffimum Ecymologum, a fugendo quafi fugica , ziccas zecca. Ferrar. Origin. L.. Ital. p.318. Magnus Scaliger. perjo- cum quafi caecam vocat , Exercit. CXCIV. ad. Cardan. Nobiliff. "Menagius nell origini della Lingua líaliana, quod mireris,.a .gicino. deducit , ricituua , cuin , Cinicus y cicus , ciccus , Ce ccu . Nel a voce «dixi», quo. v sinH iOdyff. Scl Inftes ute cur. Melius plafolae vel piatolae nomen, quo Itali illudinfettum indigitant, a Dlaífa, blaífola deducit, quod tamen Ferrario di .plicec. Vafcones pezzoladas vocant, Galli morbions ,.quo nomine deícripfic Illuftr. Lulpius Obferv.L.1V, Germani, Silgláufe oDtE Ícopium nobis dedic fum $Blattiduft. De(criptionem per p edit fu me induf(trius Redi Fig. XLILNec in inguine cantum nidulatur hoc pediculorum genusfed in omnibus illis partibus,quae capillatura f; Gic nalpebrayumbhthirtzafinGal enc di nn an ORBE GO [* I P [7 wu pp" j* i5 E M receníct : qfeigiasig 5si veg T26 li(as «v. FxeQaeldwy Npwga, X&midag trt- uqude dmoDdxana. Phibiriafis palpebrarum efl (Cabies,quae cilio- vum radices ob(idet.. Galen,.in defin, medic. Conf, A&uar. L. 2- wei dixy v. a9 C. 7, . Alia quoque infeQa auo, nomine veniunt, plane a.pedi- culis divería.. Curculio-in Gloff. Cyrill. vocatur dédecírev. * diéeie $auecics. dicitur. fcarabaeo terreftri fimilis vermis ;. planea pediculo abludens ; non fecus acapud Latinos (carabaeus, quiet taurus » pediculus terrae vocatur, . Ita Diodorus Siculus libt.- III. Acridophagorum morbum: defcribens, nunc é&mera nunc eb eaess appellat, Sic dese pariter dicuntur 42 ray zririev nr Sua Ltda tubercula , a fimilitudine, quam fibi quidam cum pediculis imaginati. fant , unde Euftathius Iliad. d. we —.. De Pbibiriafi cordis Plinii Valeriani. 243 fcribit, ógss Kaelag oreegl Mioyrov, eroe xev mrírus, diy a £cavSv uae £T xaAsirai og uota QS sipgaiv. ài dé dipnor Méyovras, wc dakoi IMaycaviag iy nav. duró sux eimwv. Afgxes 0i !dbéeiees- Phbíbiron mons Ca- — riae circa Miletums mulías pinus babens , unde quae efflorefcuné fic appellantur, quia funt pediculis fimilia ; qui etiam dirci dicuntur, uf in Lexico fuo dicif Pauíanias. Vermes funt vites depafcentes, fi Ctefiae credimus, qui ad Hyparchi fluvii fontes animalcula defcribit, quae arbores elc&riferas depafcunt ec corrumpunt; wcTsp iv Toig Esci oi. (pleigee roug ajsmréhs ui pediculi in Graecia «vites. —. Quis vermeshos pediculis fimiles pronuncict, nifi Ara-: bicam Bibliorura verfionem in fubfidium vocare velit, ubi Pfal/ 77. Y. 51. ( Hebraeis 78.46.) legitur : Cibacuif pediculum frudi- bus eorum ; cura Hebraea habeat: e£ dedit brucbo proventum eorum. Syrus locuflas (ub(tituit. .. aque judicat maximus Bo- chartus, Arabicum Zdlkamla, pediculum, mutandum in Z/kam- fà; locuítara,. Et fic patet qácigsy nomine venire paricer locuftas . "aliosque terrae fru&tus depaícentes vermes, qualia quoque ani- malcula viridia exiguo admodum corpore pedibus tex inftructa, et in capice binisantennis, quae e rubigine produci rufticorum vulgus credir. Sed ec pediculi rofarum, quos acuuiffimt vifus Loe- vyenhoekius in rofis deprehendit, coloris prafini, alis criplici- ter complicatis inftructos, potius ad vites depafcentes vermes, quam ad pediculos referendi. Vid. ejus Contin. Arcan, Epift, 94. p.9. feqq. xusAraes et dpfeigas pariter promifcue dicunt Aucto- res. Sic 2. /Maccab. cap. 9. U.9. Antiochus Epiphanes, ec ZAifor. XII. v.23. Herodes Agrippa, foedis hifce animalculis exeft exo- yxiflguror dicuntur , quos pediculari morbo (ive i4eríac;, periitle fere omnes credunt, — Scupendae orientalium linguarum eru- ditionis abyífus, Bochartus Hierozoic. P. II. Lib. IV. c. 19. equi- dem non fine magno errore corum morbos ad phthiriafin re- ferri credit, cum potiusa veris vermibus erofos veli. — Sed nec pediculi e vermium numero eximi queunt, quippe //idoro Orig. libr. XH. eap.7. pediculiyvermes cutisa pedibus fic dili, Hactenus | Hh 2 allata 244. Obfer-vatio: I. allata permoverunt do&tifl, Kuhn. Noc, in Aelian. Var. Hiftor. uc exeMixc aros tantundem ipfi valeat, ac apud Hefychium in Vit, Philofoph. dferdgeeros. Et verbum deo, aquo fee defcen- — dic, indigirat omne illud vermiculorum et animalculorum ge - nus , quod ex corruptionc five putredine et generatione fponta- nca, absque praevio feminio, provenire credidit cana antiquitas. Imo putredinem et cordis corruptionem ipfam a verbo qeev vel o£». dici pofle, me pecfuadet interpretatio loci Jerem. 43. V. 12. ex mente maximi Bochartri, Verfio Graeca legit: dp£eqier qrv AvysTTE . weg Qf eed mOiuZv à luxTiov aure, Pxchutiel pedi- é£uios ferrae- Aegypti ,. ut. pajlor excutit pediculos "veftis fuae. Neque enim fatisfaciunt haec Theodoreti: ut doceret, non per- fun&torie bellum in Aegyptum gefturum, fed illam exacte dcle- turum: zzeiacer avro» mroiu£ve 2s ocius evNéyoyri, €Utft Cfi p- flore confert , qui pediculos fios colligit : nempe id accurate fa- ciunt paftores, quia otio maxime abundant, Haec, inquam, non fatisfaciunt , quia in Hebraeo textu nihil fimile habetur, Nec Prophetam verifimile eft, egregium bellatorem cum pa- ftore comparaffe, qui pedículos fuos eximit. Verum enimvero probat laudatiflimus Bochartus latius , Graecos non fcripfiffe €epgiei et dy)eigter, fed cias et deos. uc fenfus fic, fore, ut Aegyptum deftruat Nebucadnezar, quomodo: paítor deterit - vcitem fuam, Sic cordis corruptio et putredo a verbo 44 pa- riter cordis phibiriafis hoc fenfu dici poffet. "Tales autem cordis putredines cc corruptiones per abíce(fus et ulcera dari, exem plis confirmar diligentiffimus Sachíius in Ocean. macro- micro- cofm. pag.32. Sed priusex prebatis Auctoribus probandum fir- mandumquce' effer, phthiriafeos vocabulo: ipíam. pucredinem defignari , quod nondum factum. .Demonftravi hactenus, uti fpero, fatis, partem: corporis ver^ mibus quibuscunque afflictam indeque morbofam, phichiriaff affecta absque medicorum fcandalo dici poffe, Nunc pro- bandum tuibi ulterius incumbit, an. phthiria(is cordis, fivc cot veriie De P bibiriafi cordis Plinii Valeriani. — 24$. verminofum detur ? Maxima equidem Obfervationum caterva: id probare fatagunt, modo omnes Zyroy/ís debita, firmaque: munitae effent veritate: Multae enim interillas plane fabulo(ae; plures fugitivis oculis obíervatae, ideoque fallaces, im plurimis: illa Zee deeft, quam hodi feculiim in obfervatiopibus:- requirit, ut. cor verminofum inter pura puta mendacia retulerit: Lucianus Germanorum , (5cora Stellénbagem im feinen woar baffriaen 2üaen/ c- 14. p. ro8- " -^. Tefte Ruffo Ephefio lib. r. c. 37. dguxcvrídaz five vermiculos: in corde notavie divinus fenex nofter, Hippocrates; fed per fi- militudinem; et, uti in fcholis loqui amant, improprie hoc nomi- nc dcfignavit et comparavit venas, € corde ilico nafcentes; noni aliam ob caufam, quam quatergeminami reflexionem er impli- cationem aortac utriusque cum vena arteriofa, et arteria venoía;. tefte: do&iff. Welfch. de V/en.. M. p. 82- Ebm Mafvia Damafce-- nus,vulgo fefue di&tus,de cordis vermi us gw - * . £53: " p 11m POPE De EmME ] £z Anatomiae practicae ftudium: five cadaverum rara infpe&io,. dubias reddic ab Arabibus notatas hiftorias; hinc propius ad. tempora: noítra accedendum. Plurimas vermium cordis obfervationes congeflit »45547.:5-- Paullinus i5 Zippend. Dec. 11 nn: VE. Epbem. Nat. Curiof.- inter alia narrans: Lucliteringae ad Vifurgim praepinguem prius. fuer, motibus convulfivis (abinde emaciatam;, cum. mactare: - ur,im corde exhibuiíIe nidum vermiunyalatorum: inibi (tabu- * lantium, qui coram cordis füb(tantiam exedcerunt..|. Nolo ftru- : é&uram horum: vermiculorum latius defcribere: vereór enim; ne relegentur ad Palaephatum 3] Azuay €t Agararchidis apud cum pruritu ec acerbiffimo dolore " corpore crumpentes, Ad fimilem i;osíay. iUucuéiry: pertinet pariter vermisillealacusim corpore pueri Confluentiaerepertus, cujus Cl. Horftius meminit ' in /Manududione ad /Medicin. et vermis e Schenkio in Obferev. Hh 3 ec Obfercvatio T. $246 TE .ec, Cl, Boneto im Sepulchret.. P. 1. libr. 1. Sed. Vii Oljire. XXV. pag. 652. memoratus, albus nempe praeacuto roítello, coque corneo praeditus, Principis cujü | dam cordi adhaercícenss Ejusdem inuc recens cui utrimque ain adhaerebant bini-fcarabaci cornuti, vifceré: non amplius integro. .«. Sic Anügoni «odd Lus izeplus illud quo« que acceníendum ,. quod publicae relationes Ann. 1676. d. 21. Decembr. nuntiarunt, nempe e Principis cujusdam Galli corde. prorepfitfe ferpentem ,.et adhuc in eodem viícere multos lioe vermes repertos efle, Londini paritec A. T 627. Edoardus May injohaanis Penane cordis laevo finu anguem bifidum flagellofum obfervavit, qui: ct depictus et deícriprusa M, Aurel. Severin. erar. ZAbfceff. libr, IP. p. 281. quin ec eundem anguem bifidum Britannica lingua deícripfit memoratus Edoardus May, latirie vero Riccardus Lone don ..Londinen(is 5. ejusque - pariter. meminit Petrus Servius: Ponüdf. Summ, Vrban,VIII. Archiatorum Comes, in Tr. de Vaf, artisque miraculis p. 34. Omnia haec recenfente Excell, Sachs fio in Ocean, macro- microcofm. p. 38. Abfit, ut his viris medica inarte omni exceptione rpajori- bus, contradicam ; iut potius hanc hiftoriam $«vuaciais adfcri- bam, vel cum eruditiffimo Clerico in exafciaciflima Ze /umbrico- rum latorum bifloria cap. XIIL Polyposcordis nunc magis ac 0- lim Medicorum choro notos fuiffe , firmiter mihi períuadeami praecipue cum non minima polyporum cordis fic differentia, et alii congr alii carnofum , ec membrana- ceum. corpus, alii et vero utplurimum referant adipem, figu- rarumque inde confiftentiaeque conformitate differant, vermi« . . Forteilli vermes, quorum Obfervatio XIII, Decur. I. Ann. X. meminit, coloris albi, mortui camen in. ventriculis cordis obvii concrexi adipis, polypofi ver«. mes etiam extitere, — Vt hac ratione improprie licec, polypus phibiriafis cordis dici queat, Plurimae igitur cum vermium cordis hiftoriae fint revera füfpectac ; nolim tamen omnem omnibus denegare fidem, Roe De Pbibiriafi cordis Plinii Valeriani. 247 pe veritati et oculis meis contradicerem, accuratiorique , quae. omne dubium excludit, infpe&ioni, huicque anfam deditlongio. — ri , quam par cft, de Phthiriafi cordis disquifitioni: gi Anno feculi hujus currentis feptimo vocabar in fuburbiuna: Goflenbof, ad filiolam tredecim annorum; elcgantioris formae. L1 ox cocox cs dioc dle aon [y [3 ; rente. Sudor profluebat frigidus, coque nimium ingruente, ex cordis cenfione nimia, mox Lipochymiae , motibus convul- fivis ftipatae cam infeftabant ; erratica femper febris , inftantis- yaroxyími praenuntia; comite rofione circa praecordia inrenfif- f , pulfüsremiffio eti i(fi 'Hariolabar ftatim vermes: tragoediae hujus auctores, nidumque corum quidem in recon-, dito, minime tamen: in eorde; cam fan&te fub umbone natu- rae cuftodito, credebam, Fruftra exhibitis medicamentis omni- Ek nce T ——n e" bus, debitis i , felectiffimisque fem- per immixtis antlielminticis, in pejus omniaruunr. Solatium exinde nullum;paroxyfmi potius exacerbatio fymptomatumque: exaltatio, Ingruit ped. tabes forma perit, vires labafcunr,. Cali "HP COEM IPCORpHPEPSEPRRCORT: :Us S 946 | Lad. febris vv qe d 3H gegri tetra cór occu, abumbràs ^ ài; Excutitur' primum mi[era; atque borrore vicefcit Spiritus: binc fubito languefcens opprimitur cor ,. ipfaque mors poftbimeftres cruciatus tandem ingruic; ^ Aperto; renitentibus: primo: párentibus, quod ut plnrimum apud nos fierifolet , pe- &ore; cordisque penetralibus nudátis; infpe&oque ejusdomici- lio, quaerimusdiri morbi auctores, et in finiftto cordis ventriculo: . invenimus vermiculorum nidum, tenuiorum, rübicundulorum, mire fe movet xim reptantiumque;haud equidem abfimilium il- lis, fi colorem exceperis, quos in cordis ciconiae véntriculo in. Academia: Julia a D. 1. Kelnero obfervatos, fcribic Paullini loco: jam cit. Quis hunc affe&um cordis plichiriafin fuiffe negec? Plüres autem cafus fimiles dari eccaufías, frequentior Anatomiae: pradticae ufus et crebrior cadaverum infpectio cvincet,. Pofi- 248 o 5 Olbfervátio T. . ,. Pofita fic extra omnei dubitationis aleam hypothefi, ver- mium incordcnidulantem gregem phthiriafin producere cordis, rationem nunc fuppedirat, quem moo laudavimus, Excell. Cle- ricus Trad. de lator. Lumbricorum Fiftoria c. Xlll. Si.cujuscun- «ue generis vermes, aut vermium femina in fanorum fanguine contineantur, ( id quod ex vermibus in venis vafisquc fanguineis repertis patet;) facillime quoque hac ratione intelligere poteri- mus, cur in cordeipfo, in cerebro, aliisque omnibus corporis partibus, hujusmodi infecta inveniri potuerint, quandoquidem nulla non.corporis pars fanguine alluacur, ac proinde vermes cum fanguine advectos eorumque ova recipere interdum pof- fi. Verum vermes i(tos omnes re ipía exi(tere , exemplis fa- isque, quorum veritas per fe pareat, prius demonftrec aliquis, eorumque formam accuratius , quam adhuc factum eft, tra- dat, ut rem efífe certi fimus, ancequam, cur ica (it, .disquirae mus. . Aurea certe viri prudenti(limi ec .cautifimi claufula, omnibus obíervationum colle&oribus imprimenda, Praeter cordis pbtbiriafin datur etiam pericardii pbibiriafit Riolanus haud poítremus Anatomicorum Pari(ienfium iz Enicüt- rid. Anatom.et Pathol.l3. cap. 4.intra pericardium vermes gigni affirmat, ec hocdeaffeQu Salium fcripfiffe prodit; necintra cordis "ve P Bat, q à tra wenn geniti eo pervenere. Jam olim Alexius Pedemontanus /ibr. 1. Secref. proponendo remedia contra vermes cordis ec capíulac, in morbo, quem lunaficum ipe vocat, figna ponic palpitatio- nem cordis, totius corporis tremorem lipothymiam et fynco- pen, totius corporis pallorem et refrigerationem, fudoris eruptio" nem circa thoracis et cervicis partes. Ceníet autem de lunatica paf fione Witebergenfium AEfculapius Dan.Sennertus , rem nontx roa ee. T E. . ip A s 2b 3 4 IACI * ^ canrriClle RA) wu "AR wS — F3 li a(cendendibus, quod xa«edís appellatur. | Et haec quidetn.con" entiente antiquitate Sennertus judicat: ftomachum quippe pf9 corde Lucretium, ut «a£» pro ftomacho Thucydidem dixille, doaiffime animadvertit ZMercurialis libr. 1. variar.1eG. Qa i.H De Pbibiriafi cordis Plinii Valeriani. 249 1. Egregius huc collineat Tralliani locus libr. 7. c. 9. p. 142. quo demonítrat a vermibus repentinam mortem aeque ac ífynco- pen oriri poflc. £T yag xai TX 9rpía TaUTa Suvoirous diQvidizg deyaQoyroa wai cwyuomas sósv Hey rev óAeSglev xujv. AVam baec animalcula adeo repentinam tmaortem el fyucopas non minus quam perniciofi bumores inferunt. | Sed firmanda erit pluribus adhuc exemplis phthiriafis pc- ricardii. Hartmann. in Prax. Cbymiatric. c. 30. in capfüla et cor- de gigni pariter vermes credic, ec cognofci ex puncturis ecdolo- ribus cordis, ec diagnofticon eíÍe convulfionem. Similem ca- fum recenfece MSc. Stockeri Bonetus m Sepulchr. P. 1, L. V. Sed. VA. Obfer-v.25.p- 6s 2, et ex Petri Sphererii Archiatr. Mogun- tin, Obíerv. refert, fubitaneae mortis caufam fuiffe vermem vi- vum in cordis capíula. Vid. quoque Zacutus Lufit. Prax. med. admirab, L. 2. Objer-v. 39. qoom ta | In Epidemiali conítitutione, ubi aegri cum convulfione et continua cordis palpiatione moriebantur, in fingulis capfulis cordis affixos invenit vermes, magnicudine minimum digitum acquances,Petrusa Caítro Archiater Mantuanus, id quod cx cjus- dem Praxi MSt. excerpfit laudatiffimus Sachfius a Lówenhcim in Ocean. /Micr, "Macr. p. 89. Sic illuftr. Baglivius Excell. Dno. Andry obíervationem communicavic, quam Tractacui Gallice infcripco,de la gener ation des vers Chap.14. edit. del Ann. 17 14. inferuic, de vcrme palmam unam longo, nigroet pilofo in pe- ricardio viri cujusdam reperto. —XViriíte poft atroces ventricu- li ec partium adjacentium dolores, motus convulfivos , cum pallore faciei et proftratione virium toto corpore, octies in ho- ra diu paffus fuerat, .— Quibus exemplis jure meritoque addi- musillum, qui decorde eruditi(fime fcripfit, ejusque penetralia accuratiífime rimacus eft, Lowerum innuo, Tr. de Core cap. 2. Saepenumero, inquientem, «ermes iara cap[ulam cordis geniti arrofione Jua, magnas cordi aliquando moleftias faciunt, atque cordis tremore, anxietate , pulfu faepe intermittente, dolore pun- gente et fyncope fe produnt, |. Quo in cafu vir fidiffimus reme- Obfer v. Acad. INC, Cent, V IH. li dium 2€40 Objer "atio 1. WA dium promit ad debellandam fymptomatum: ab: his noxiis ani- malculis catervam ; cataplafma nempe e foliis Cinarae, Tanace- si et Abfynthii vulgaris, aceto vinialbi acerrimo incoctis, et cum Michridatio mixtis, Hocremedio regioni cordis bis applicato pal- pitatiodem cordis, et pericardii phthiriafin penitus diffiparam . vidit; id quod adductum Lovverianum fatto experimento con- firmat Excell, Helwichius obfer-v. 188. 24nt. V.. eí V 1. Dec, 111. Ephem. nofir. Nat. Curiof. Jungimus huic externo remedio , quod nobis in phthiriafi eotdis függe(fir, uterque Plinius in locis anobis jam adductis, in- ternum illad raphani pharmacum, — Scilicet hoc ipfo remedio eruditiffimus quondam Borrichius in FJermet. AEgypt. et Cbe- mic, Sapient. c. P. doGiffimum Conringium , qui cum editis omnibus exemplaribus pbíbifin cordis legic, convincere conse tus eft, pbibiriafin legendum cíle. ^ Noverat quippe Plinius probe phthificos offendi acribus, coque mel Acticum, refinam laricis, et cochleas Africanas iisdem commendat Libr, XXVIII. et L. XXX. eoque docere hic inftituerat , per phthiriafin cor- dis vermes in finubus cordis. haerentes intelligendos , quibus enecandis collendisque convenienti(Time fervit raphanus. Haec Danorum gloria Borrichius, qui ad firmanda ea, quac - de raphani praeftantia in phthiria(i cordis dixerat, fequentia € viriin praxi medica expertiffimi Gabelchoveri Cent. III, c, 1. fub- jungit: Quando generantur «vermes fub corde , vel fub capfula cor dis , e£ faciunt pun&uras ef dolores, e medicamenta dantur cordialia, nibil proficiunt, e£ aeger moritur. — Sed «vera cura eflalis. Recipe fucci alli, rapbani et nafturtii, detur et latim cu vabitur. Credo experto, quia verum efl, E. /MSi. Job. Stok- keri, illuflris fito tempore /Medici, experimentorum libro deprom- kum , cujus cvefligiis cvolui infiftere, et curatio, Deo fit laus, bent fucceffit , ita ut cito convvaluerit, et jam optime fe babet in conjugio «vivens aliquot liberorum parens. — Ad. expellendos hos paritcr vermes in cordis penetralibus nidulantes er phthiriafin corcis producentes in praxi fua, quae feliciffima erac, eosdem rapha- ni» De Phibiriafi cordis PlinüV'aleriani, . —— az ni, allii et nafturtiifüccos commendattempore;fuo Germaniae no(trae in arte medica praeceptor communis, Sennertus. — Ea- dem mens crat jam Hartrranno, qui animadvertens, prae coe- teris virgines huie malo praecipue obnoxias cífe, talem curatio- nis inftituicmerhodum. — Sepofitis cordialibus, ad quae medi- corum vulgus in omnibus fic vulgo dictis cordis affedtibus can- quam ad facram confugere folent anchoram, hoc ramen in cafu, fi non noxia, inutilia certe deprehendit; Mercurio vivo purgato et cum faliva jejuni mortificato vel fucco limonum temperato ad 9j.cum coníerva Rofarum $ ec Benz. gr. iij. ver- mes abigere fatagic.Sed cum füboluericfagaciffimo aliasChemico, ecrenaícentis cunc in Germania noftra artis hujusCamillo, hocre- medii genus nonnullis fore íufpe&tum , mox ad Mercurii ond i lliis i leftill aduncias nem in V frig. vel aquam ex duas vel tres delabic 1 143 TE Vt V que paroxyfmis ibus, (quod pathognomonii- cum vcrmiculi cordialis credit, )in extractis fpecificis allii, raphani, naíturtii q ift quaerit refugium,q d9jex brodio vcljusculo praemacerato raphanoexhibet. —Excra&ctorum au- tem penuria fuccos harum ípecierum omni mane fyadet, cc corum parata falia pariter falutaria praedicat. | Illad denique, ut brevibus me expediam, in artis noftrae divinae gloriam vergit, hoc remedii contra cordis et pericardii phthiriafin ab Aegypti regibus füppeditatum fuiffe genus, illos- que Anatomiae praicae in fecandis cadaveribus, fi non ma- nus , operam certe admoviffe, ambobus teftibus Pliaiis, Sicci- ne, inquies, hoc regium exercitium, interiora corporis node? Vtique. Maaethonem apud Eufebium Pamphil. in Chronic. in fubfidium voco, qui Athoftin antiquiffimum Aegypti regem, artem Medicam exercuiffe a ceftatur , fed et libros A- nacomicos con(cripfi(fe, Idem Eufcbius memorat, fe pariter Ne- chepfus Aegyptiregis fcripta medicinalia vidiffe, Meminit etiam regishujus Aétius Amidenus Tetrabibl. I. Serm. 1. quo loco de Anthemo five Chamaemelo differit, et idem cjusdem Tetrabibl. . li a Serm.2. Serm 2. c. 19. €t 25. ubicum Regem appellat; ecicerum cap. 47. et Tetrabibl. o. Serm, 2. cap. 92. et Tetrab. 4.Serm. 3. c. 12, Hu- jus quoque mentionem injecit Ve&ius Valens Antiochenus in libris, quos infcripfic, z4ntilogias , e« Galenus libr. finpl. me- dicam. 9. ubi de Jafpide viridi tractat, eumque citat ex libr. VI. atque X. Sic Julius Firmicus Maternus Z4flronom.libr. IP". c.16.il- lum vocat ju(tiffimum Aegypti Imperatorem, et illum pariter fuiffe optimum Aftronomum, omniaque vitia et valetudiaes collegifie atque omnium aegritudicum medelas divinae rationis magiftcriis adinveniffe. Ec libr. VIII. cap. 3. adhucillum divinum facic. Magicae artis peritum fuifle Eu(ebius Chronographus vult. Hinc Aufonius Epift. 19... à — Quique magos docuit myfferia vana Necepfus, velut alii legunt , AVechepfi.. Tiraquellus. credidit, hunc re- gem fuifle, quem /Vecbepbien vocabat Arcabanus ; fcilicec illum Aegypti regem. qui Mofem carceri tradidit, quod populum liberare ex. Aegyptiaca fervitute conaretur: fed. optime Notis ad Aufonium judicat Vinetus, hujus nominis plures Acgypti fui fe reges, ut nil certi , qualis fuerit, ftatui poffi, . -Jungimus binis his Acgypti regibusartis aofl mis tertium, ab antiquis jam Auctoribus Necepfo junctum.Sic utrius- . que meminit Plinius £7ifl. tafurai. libr. 2. €. 23. et libr, 7. €. 49 Julius Firmicus autem elegantiffimo mactat elogio libr.IV. fire nom. in Praefat. p.45. Quare illi dicvini "viri , fcribens, aíque omni admiratione dapi, Petofiris Necepfoque , quorum prudett* tia 44 ipfa fecreta divinitatis acce[fié , etiam. mundi genifuram divino nobis fcientiae magifferio. tradiderunt. &oc.. ex irerum libr, 4. c. s. illos vocat Zivinos viros. et fandiffimae religionis antiflites, | Aftrologica fcripfiffe Suidas au&tor eft ; Petofiris epi- ftolam Aftrologicam ad Necepfum regem fcripfiffe, de ratione praeíciendi futura, cx literis nominis cujusque, quibus numeri defignari folent, VinetusceíTatur. Extare in Bibliotheca Caefarea Vindobonenfi MSS, au&or eft Excell. P, Lambecius L. VIL p.118: &t NeíIcl, in Catal, MSS, Bibl, Vindob, In Bibliotheca M5S. n éi vo oso - . . De Phibiriafi cordis Plinii Valeriani, 253 dici Parifini doctiflimi, Renati Moraei Pb, Labbeus in nov. Bi- bliocheca MSS. p. 213. Ejusdem Petofirisad Nechepfum regem organum Af(trologicum affervari, teftatur quem modo laudavi- mus Lambeciusloc. cic, Praeter hoc Aftra iae ftudium medi cam pariter artem calluifIc Petofirin, ceftis cft Juvenalis facyr. VI. *379.. Borm ; P PES 9 "Megra licet jaceat , capiendo ulla cvidetur "ipiior bora cibo, nift quam dederií Petofiris. | Petofiris (cripta pluribus expofuit et illuftravit Manctho in. libr. VI. Azerzxesuzrizoy, Ut ipfe fatetur libr.E. v, r1. feq. i "Odex xs» oecamtg auTás émimgox xor» llevócugis E isgnxuev, ads ravra guh. cigenétos XaTAMEO "PuSuoit Zpeinciai xal SCapérgois Em6 soaiv. Vt quae tpfé obiter et curfim Petofiris Dixit, ea omnia certe clareque memorarem Ryfbmis beroicis e£ Flexamekris cantibus. Vid. infuper Excell. Gronovius Nor. in Maneth. p.266, Vt nil de Apide Serapideque primis Aegypti regibus, Medicinae omnis inftauratoribus dicam, de quibus pluribus in Serzpiade et Mythologia Serapidis Medica. * Aegyptiorum haec regum in artem hominibus faluberrimam propenfio quodi fum cre: verit ; et reliquas nationes excitavit, ut Acgyptum adierint, Medicinae difcendac graria... Maxima in. veneratione prae reli- quis erant Alexandrini, ot ex Ammiani Marcellini elogio Hift. libr, XX. cap. XVI. p.267. Edir. Gronoy. fuffeceri& medigo, ad commendandam artis auGoritatem , fi Alexandriae fe dixevit er uditum, Hinc Juliani Augufti. vouos reci ray largum», lex de Me. dicis , qua immunitates medicis Alexandrinis datas confirmar, ec a fenatoriis muneribus liberos vivere jufTit, ut arti cwz;:,00; €O melius vaéare poffint. :. Libaninsin libr. IV. epift; o5, ad Mariüm de Chryfogono Phoenice difcipulo fuoloquens, ait, eum relicta fchola fua navigeíle in Aegyptum à ut medicinam ibi cito difce- ' i3 ret 204 -.- Obfervatio II. : ret fub profcílore magno. Idem teftatur etiam Ihcodoritus inEpift.22 4. Ec Galenusipfe pronior in gloriam Graecorum quam Barbarorum , ingenue confitetur peritiam Anatormnicam Acgy- priorumet praefertim Al dri De Adminiftr, Anacom, b.L Fjoc autem fit opus tuum , fcribit, boc fludium, ut non librorum modo letra, verum fedula etiam in[peGione , fideque oculata , cujusque o[fis bumani fpeciem accurate perdifcas. Quod quidem Alexandriae multo facilius facies , ubi /Medici o|Jitm &ifciplinam auditoribus ante oculos exponunt, Imo coxvreit- rro» dogma, hominem microcoímum cfle, et macrocoímo analogum, Aegyptiis originem debere, luculento fermone cx- pofuit Julius Firmicus Maternus Mathef. libr, 3. E quibus lo- ' cis clare patet, anatomen Aegypti iníli fuifTe in ufüm tantum condiendorum cadaverum , quod celeberrimo cuidam viro placuit, quod difertiffimis verbis confutatum a Pli- nio feniore ct juniore pariter, quorum loca adduximus pro ul- teriori confirmatione cordis phthirafeos, E Quo ipío recitandi finem faciens, cum ilico. ad me, Non eít, quod nos amplius morbo hoc Pliniano vexes: €ft enim res fatis expofita, et dilucide explicata. Quippe cum vefpera appeteret, et campanae in urbe no(tra fonus zcphyro flante fioem diei adeffe indicaret, valedicentes lentisin urbem redeunt paffibus, relinquentes me otio meo literario ec feceflui optatiffimo, OBSERFATIO 1I. Dn. D. Michaelis Friderici Lochneri, De Conyza majori flore pleno , et Orabancbe bypopyti flore puniceo. Poss exoticae , Conyza Peruviana frutefcens folis angu- ftioribus nervofis a R. P. Feuille, in libro: Journal des O Jervvations Pbyfiques AMatbematiques ei Botaniques &5c. — etm Ti // jl j Paula — ÁÓ— De conyza majori fiore pleno et Danh: loni: 25 tà, acque ac Conyza À icana humilis 1 foliis anguftioribus ner- vofis, floribus umbellatis, ab Botanico Tour- ncfortio Inffif. Bofanic. five : Rei berbay. 455. defcripta, revocant in memoriam conyzam majorem noftratem flore pleno, quam Lineas mihi delineatam cransmific Bo lus et Artis vtic , Johannes Guilelmus Weiaman- ok. Reperit illam non in hortis cultam , fed fponte a polydae- dala natura productam flore pleno clegantiffimo ad Danubii ripas ec vinearum fepra, infra Donauffauf ad loctim Bacb ditum, fesquimilliari Ratisbona diftante: nec unicam tantum plantam, ut lufum crederes naturae , fed plures cum aliis amicis Florae amore captis communicatas , ulterius in hortos inter elegancio- res pulvillorum flores propagandas. An haec pariter Conyza major flore pleno vim illam ftomachum roborandi poffideat, quam in decocto exoticarum modo memoratarum adco prae- dicant, experientia docebit magiftra, — Certe conyza vulgaris in Germania Inferiore ob virtutes fingulares vocatur Sfteumn- mann raft. Excell. Menzelius in Pugill rarior. isi ejus Indici Pode- nymo afflixo, Orobanchen hy loteam Weinmannus "Dofber in -udofo folo "Mie Pointepfis, 000 procul ab officina vitris parandis deftinata, orobanchen hanc detexit, non luteo fed puniceo flore, plantam ipfam vero coloris ad fungos accedentis , cum capíula feminali cucurbitiformi, femina fufcula minutula includente, quibus fe multiplicat, fi folo inferatur uliginofo , cum ficcius abhorreat. Spithamam planta longittiditie aequat extra térrám, radice in filamentà àb- eunte. OBSERVATIO — HI. Dn. D. Michaclis Friderici Lochneri, De ferali quadam melancholiae uterinae caufa. Qi: Uod de Cien virginibus libidinis ocftro percitis , exinde- que ob denegatum venereum congreílum , violentam (ibi mor- 256 OBSERV'ATIO IV. | mortem inferentibus prodidere veteres, proh! dolor hodie re- . crudeícic malum, eo certe execrabilius, quod a Chriftianis pa- tretur illud crimoen , paganis ipfis olim deteftatum et abomi- nau iw MUS e mo D . - .-Horret animus ] , quae Me- 3 N Jancholia hyíterica eo ada&ae fuere; ut puteis profundiffimis hyfteromaniaca, ob commiffum e vitae taedio homicidium ca- pitis fupplicio. affecta ec Altdorffii cultro Anatomico fubjectas obtigi(le pariter recordor. ... Firmanc haec chema meum ipau- guralis quondam difputationis Ze virgine gallica mympbomania- £4, et quae ia fimili cafu. ec .cauía retulit; Cl," Blancardus in Colle&taneis Medico- Phyficis. OBSERVATIO IV, "7 07 Dn. D. Marci Gerbezii. UR d Haetorrboidibis Caecis. | E haemorrhoidibus circaque eas frequenter accidere fo- liis incommodis plurima quidem hactenus annotata le- guntur apud Hippocratem, Galenum etalios, praeícrrie ap Frommapnum in tradatu fpeciali Ze baemor:boidibus : non" dum tamen adeo exacta omnia, ut eis adhuc quidpiam fuper addi non poffit : ec quidemillud ipfum, quod Ego elapíae acft- tis Julio menfe ad finem vergente in memetipío expertus fum: nempe fingularis effeQus fuffius terebinthinae ano e | Pp oss De Hatmorrboidibus Caes... oq» — ná—Ü üóá— MÀ ens — E. apphcauionis tjtguietifi albi campborati, ec pulveris Cochlearum otftrearum calcinatarum , nec non potus decotli vad. et berb. Jcropbul. et chelidonii min: praenotatum vero velim me haemor- rhoidum fluxui jam a plus quam 20. annis füiffe faepius per annum obnoxium , et quidem primis aliquoc annisabsque no- tabili moleftía, poftea vero fubinde cum aliquali incumefcentia ec dolore, praeférim poft violentiorem in itineribus mocurn, corporis incalefcentiam , meracioris vini hauftum , et cafu fubinde incercurrentes biliofas diarrhaeas, ^ Vtcunque vero mé five fluxus copia; five dolorum vehementia cruciarint, eis fem- per tempeftivum, et opportunum remedium adinveniendi for- tem habui;excepta fola elapía aeftate, dum poft triduanam, ceralorum efíu, uti reor, excicaram diarrhaeam me tantus hac- morrhoidum caecarum dolor incefferat, ut ei fufferendo fere impar fa&us fuerim, dum tamen aliis vicibus, quoties in fimi- lem diarrhaeam- mé incidere" contingeret , eac (emper fponte fiia aperiri; et fluere folirae funt, dolore, fi quis füpervenerar, paulo poft fponte fua, vel remediisconfopico. Hac vicevero, uidquid adhibui, adhibui fruftra : Us imo pinguia, ecoleofa quaecunque, iótet quae erat eciam famofum illud unguentum dé Linaria; icem quaecunque actu calida notavi mihi notabili- ter dolorem exacerbáffe : excepta fola caepa affa, ec facculis paregoricis ex herba, et floribus linariae, vverbafci, et byofcya- mi cuim farina fem. lini , faenugr.et phyllii inl.Ge decoGis, ette- pide applicatis, quae fuccetfive tamen uccunque conducere vi- dcbantur. Pürgarenon au(us fueram, eo quod ad quasliber vel Tolis cly(teribus emollientibus cum ungv. clysmatico, et populeo paratis promotas fübinde fedes dolores maxime exacerbari ex- perirer. Hinc ad applicandas haemorrhoidibus (anguifügas recurrendum effe rebar, canquam ad remedium alias cciam, praefertim in fuppreffis haemorrhoidibus, fingulare, Eriamíi véro quatuor earum externi ihil tibus venis fuitfené ápplicitae , duae internis; tamen vix una fanguinis uncia fuit prolicira, Nefcio quare? dum ex eis alias fponte apertis fübiade 7* Obferov. Acad. V, C. Cen. V 1L. Kk plurcs Tw - Obferzvatio. IV .- ; P. 2 x- m CES ut non nifi ante, poft, ec fub alui exor olores perciperem, | Hinc cogitandum mihi fupererat , qualiternam quoque alvum mihi redderem indol ? cumque conjicerem ad id neceífarium fore, uc faeces aluinae redderentur molles, bus fupereffet tumor quidam dolorificus ; huic quoque reme- b m illud qu unguento illi album campboratum dicto, (ed yr prius in aceco. cocti, praeparato... Quamvis mihi paulo poít (ante reculeritcertus presbycer, fc a fuis dolenter tumenti- bus "em De Haemorrboidibus Caecis. 559 . bus haemorrhoidibus fola cerufja alba pulu. in acero per no- Jem maceraía , ei mane abjecto aceto cum f. q, olei olivarum in linimenti formam commifla, dicto modo aliquoties admota o- - pratiilime refana(Ic. (i | | | "o " . Nevero ex calicer femel fuppreffis , et forte a (exagena- ria mea aetate. nunquam amplius fluxuris , haemorrhoidibus mihi.ea, quae 6. 74ph. 12. praedicit Hipp. obveniant ; obvi- : andum fore rebar fonticulo tibiae pedis iacernae. inurendo , idonea diaeta, et geftazione in dorfo radicis telephii, ec (crophu- lariae adeo decantacarum in hujusmodi doloribus ; quin ec in potu per modum thee faltem vere, et autumno vel ctiam fanguifugarum applicatione, — QBSERFATIO F. Dn. D, Marci Gerbezii. De . Fertilitate nimia fibi ipfi exitiali. | TY in Ephemraeridibus noftris quoque horti cultoribus quid curiofi proponatur, enarrare placec, quid uni mearum po- miferarum arborum, vulgo Cpíigling dictae, elap(ianni verc in- expectato accideric, « Erat iíta autem mediae circiter aetatis, et propterea accepti(fimae vegetcatcionis , clapfoautumno fructibus arborcis quibusvis ditiffimo pomis adeo numerofis obfita, ut milem in mea victa non confpexerim. — Siquidem ea ramos geítavit pomis adco gravatos, uc non obítanibus faftenraculis illi fuerint undique ad terram usque incurvati , quidam ctiam plane diffradti : fru&us econtra, quialias, (i rariores funt, faci- le palmum fuperabant, glandium inftar minuti, in minimo ra- mufculo numero 15, 20, 30. fpectaculum profedo intuencd- bus jucundiffimum. ^ Sedecce! Mox füb poftremi Marrii ini- tium illa quoad cruncum a radicibus usque ad ramos cortice alias recentiffimo, laeviffimóque undique adco denudata con- fpccta fuit, ut nec veftigium Eu in tote trunco — : Kk a proc | 2 Obfervatio P. 1 procul dubio ob vitalitatem eam , quae a praegreffa dicta illa exceffiva fertilitate ei adhuc exilis (üpererat , a fuperveniente hyemali rigore penitusextin&tam, | Curiofus eram, num eacor- tice taliter denudata ab interitu camen vindicari poflet: ec pro- terea eam ítercore vaccino oblinitam 'mufco undique, qua nuda apparebat; involui curaveram. ^ Et procuraveram quidem, ut illa rurfus coníveta folia protruferit, amoeniífime etiam floruerit; impedire camen non valui, quin ca, priusquam Glo- res in fru&tus adolefcerent, interierit. ^ Supra. quod curiofum phoenomenon cogitationes expertioribus horti cultoribus có £nicco , praefertira ratione foliorum, ec florum. Num illi ni«- mirum ex folo eo fucco, qui ab antecedenti adhuc in ramis fu- pererat, füum nutrimentum haufcrint, vel eis per crunci medul- lam, vel trunci ipfius fibras feu poros, quid ejusdem ex radi- cibus acceíferit? dum alias communiter exi(limácur vegetabilia faltem per fibi a radicibus mediantibus corticibus communica- tum nutrimentum vegetari. Item num füperfit aliquod certius remedium , fimilem arborem ab aridura praefervare? Coeccerum omnino conduxiflet cidem fimul mox omnes ramos detrua- caffe. r Ante aliquoc annos recordor, me inter reliquas arbores etiam unam pomiferam tapffet apffel ditam 4. circiter vel 4- annorum in pomario meo transplantaffe , et animadvercifle; quod ea fueric reox ad radices ad fpithamae altitudinem a muri- bus undique decorticata. Vnde ferme defperaveram cam ulte- rius vegetatum iri: quodea vcro camen adhucjuvenis effet; refol- veram eam profundius transplanrare , cum fpe fore , ut eaforté altius radices novas exerat, conferveturque: id quod cciam *tum eft... Illa fiquidem nunc lacdffimeadolefcic. EOGSUIM- 012 G qi j tb CH 5t 4 : é 4 ") f : ; ; í I 201 à; £ X S ; OBSER- Obfervalio PL - — — 261 soc vBSERFATIO Foo - Dn.D. Marci Gerbezi; sid E e5naedig ur 9$ « De i4 : E Ld ba ^w i . VET T : : "26113 1einfb Aca 0159 eTuiet. 11:7 Yd: — £i Ed 2*8. ibo MEAM MI y "-- Hd , Podagra non podagra. : :suduslivio 33 .8 lo1q.9vifisqms: r0 V Qo podierim non podagram, co; quód illa fat quafi ob- -M. lita ab aliquot annis eo tyrannidis d in, utarticulis pe- — dum ;. manuumque etc. quos illa:alias folos. antehac infeftare folita era; tion coütenta; perfaepe etiam ali porispartes, et quidera. ctiam: interiores ferociffime adoriatur:.: Sic uxor mea dilectiffima jam afexennio cjus atrocicati haereditario jure 8 pa- rentibus contractae obnoxia, primo elapfo vere in eos ventriculi dolores ct pectoris oppreíliones inciderat, uteis fufferendis - fcrc impar eífe videretut, iricefTanter affeverando talem atroci- tatem aliud nob cífc,:quam veram podagram. | ld quod vero ego quidem pro tunc capere non poteram , dolores illos. po- dius flatibus a quotidiano ceraforum, et perfrequenti piforum recentium; efü-oriundis imputando ;; coeperam vero paulo po(t,.poftquam nimirum:vidi ,. qu: ad applicacum unicum clyfterem , et inde cau(acas tres alui. dejetiones, dolor ille falvó reli&to ventriculo, et pectore, extemplo genua, et fucceffive re- liquos pedum articulos non minori ferocia apprehenderit, -cs»« Similiter fub. dimidium nuperrime elapfi Novembris ea. dem mea uxor: priusquamin articulis, genubus puro, malleo- lis ; carpis:rüanuum , cubitis , et clavicula dextra vcl minimum molcítiae perciperet , in cos ventriculi dolores, :et pe&toris di- ftenfiones plane refpirium ipfi intercipiences inciderat, ut per quatuor integras hebdomadas fere omnia, quae affumeret, vo- amicu rejicere cogeretur, ;« Si yero ventriculus nihil efculenti . contineret , rejicere. cogebatur tenaciffima phlegmata fubinde bile nunc flava, nunc porracea, nunc etiam acidi(fima lympha, Amo quandoque ctfanguincisflrüsinfedta, — Quis igitur talem Kk 3 poda- - 262 ! Obfervatio EL, podagram non podagram non vocitabicidum illa ex natura (ua a- lias folis articulis infefta; fulylárva aliptumaffeQtuum etiam interi- ora vifcera adeo truculente adoriri aílveuit, omnem fere curatio- nem cousque cliidendo; gsquedpod ad connaruralem fuam fta- tionem, nempe ad articulorum tendines, ec membranas, pracfer- ) riora fublevata. — Videatur alias , fi lubet, ad propofitum Exe, - D. D. Michaél Ern. Etcmullerus in Eph. IN. C. Cent. a. obfer, CLXP'II. qui fimiliter varia dolorifica accidedtia fuo. patri in poftremo morbo infeíta. fimili podagricae marcriae in inccrio-- ribus recentac adícribir, malumque illud. ejus podagràm anoma- m, feu internam vocat. ] mebiip 63 Cacterum, qui tali podagrae obnoxius ejus truculentiae prae- venire vellet, exiftimo eum nullo remedio certius praeventu. rum, quam jam olim ab £7ipp, 6. /4pb, 49. (aafa; eca Galeno ia Commentario approbata curatione verna, vel etiam atumnali, utpote qua teftatur Galenus fe plurimos cales áffectus peranni decurfum alias fuis aegris accidere con(uetos feliciter averciffe. IVos, inquit, plurimos fer-va-vimus fanos, qui longo ante sempo- pore fingulis atiis morbis corripiebantur., fed ef podagram, tí articularem morbum , ed adhuc incipientem: ex tali ecvacuatio- ne mullis annis fieri probibuimus. Quidquid (atis pracíumptuo- Íe obloquatur D, Joh. Baptifta Werlofchnigg in tractatu fpeciali Contra curas vernas nuperrimis annis prom Igato, Galenum hoc in paíIu impofturae, cc: mendacii arguens, co quod fibi cales cu- rae nunquam cum «o effe&u fücceiliffenc: quafi vero:necpro- prerca Galeno fücceffiffe, credere:etletnecelle, —Curatio illa s isl ro de- De Podagra tion podagra. 263 ro deberet inftitui non faltem decenri corporis expurgatione, fed ec, (i videretur, venae incifione, difcutientibus, et dulcifican- tibus v. g. decoto illo, quodím Eph. A. C. Dec. 4. Zn. 1. eto. Obfero. LXX XI. pro genuino, et certo arthriridis remedio communicavit Excell. D. D. Conradus Bartholdus Behreas, erc. (Labaco Zaguflam Vind. d. 1o. Decembr. o3 dme d 217. miffae.) d . Dn. D. Hermanni Werneri Engelberti de Wefthoven, - "Mulier , inteflino ileo in vegione bypogaftrica lumbricorum dmmanifate dim plane. perfeGleque Vlier annorum $o. ultímae fcre fortis, bíe &'apfibilgae no- minata, habitans in agro Marcano ad. dimidium lapidem ab urbe Hammona, victu vario promifcue utens, lacticiniis , cafeis aliisque. cibis crudis diu. dele&tata, fe acres doloris intolerabilis moríus in abdomine fentíre conqueritur. Infuper ore foctente, falivac tenuis copiofo profluvio, narium pruritu, inteftinis quafi diftentis, ac rugienribus, fomno inquieto , febri aliqua , anxie- tatibusque vexabatur. | Quid tandem fiti. paucis elapíis diebus, quum Curtii verbis L. 7, c. 1. fpecies inanes morborum vario- rum animo anxio fig ,lumbrici albi 5, fpichamae unius, et dimidiae longitudinis, anferinaeque pennae latitudinis effc- . rata immanitate tertium inteftinorum cenuium nempe ileum, partesque infimi ventris continentes proprías, ac communces in regione hypogaftrícaperforanr. AFgra igitur diris affecta cru- ciatibus, vidensq i (ti in ulcera fordes mul- tas fuadentia exonerari, atque gangraenam imminere, auxilium petic, ec planc perfcéteque fanata e(t, ac ex malo convaluic, OBSER- "Tm s Olbferyalio VUL ef 112 -0 07 OBSERZ TIO. FII. Dn. D. Hermanni Werneri Engelberti . ^... dé Wefthoven. | : Cor duplex. | Mete praecepti Ariítotelis l. 3. metaph. c. T. éer veis ev mogtoca Daxoptvois medueys. 70 duxmograus naXoc, et verborum . Carte(li princ. Philjpàrt, 1:8. 1; in vita detis omnibus ftudeamus dubitare, in quibus vel minimam incertitudiois fufpicionem re- periemus ; in dubium: vocavirus véritatem-TReophrafti affer. ti; quod apud Athenaeum 1, 9.c. 10; legitur, nempe rs rs? mraQhavyoviav y gyvoufves srsedixas duo (xi xagdiac:. Dubitationem no- * ftram adaugebar clariffimus Joh; Aüton. van der Linden in Medi- cin. Phyfiolog. c. 6: artic. 12. p. 164. ftatuens, effatum iftud haud aliter accipi poffe, quam dextri ventriculi minus commodam agglutinationem praebuiffe fpeciem cordis bicipitis, feu duexate- es xovres , quemadmodum de galli alicujus corde ceftatur Gs leaus l.7;adm; anac..c. 11. Nunc aucem injectus noDis férupu- lus. planeevulfus eft, dürh transactis nonnultis dicbus Hammo- nac Gueítphalorum gallina quaedam mactata, er exentefatà non folum geminum cor; fed etiam hepár habuic $o8ov » five divifum in lobos, fibrasque; 'nt Celfus vocat 1. 4. c. I. atque hic rer monemus; quod rali in cafir prodigiofo fem per duo sp: pareant jecora; :: turn: eaioaql f 75 eM erdisviiUO IREPD | GHammona Aucuffám Vini. d. 14. Decembr: An. 1217, mifut-) | igno -anusli sacn mattis Md ME ECL E nx si sao» Div Drjofepht Lanzorp^» 097^ -u12-&D3 De acib 1u2igi s19 AA. "445107:56 soriIsgoq (n Sors : : gs. s 4 De TUM OMS Mes gt -[3,29030! ga192iU 0i fD33051:1191 56119 vici yop epe - Inhósio efa carnis boum lue pe[fima contagiofa denatorum.-..: | be contagiofa ac; pene peflilenticonftitutione annorue 37 13* et 1714. qua tota penc Italia vexata fuicin bovino genere; i E n j rs rn E - h d AV Sa a, NU LI o. OBSERPATIO X... ^ i i 9 44 * à ow À EC " » 1 - «1 Te 1 "d "E did s abe ; : . b qan 115 , C125. tust CHGDDPUIIE MS * is -5213211i c13 * ir 1** à 8 » vut heu 2 dins dT 142.3 $L116G2 eB D igo ven meos o Febreoana et fextana. 00^ " Kllicem anno elapfo curavi, qui. quavis hebdomada die ve- M neris dolore capitis absque febri vexabatur ,. quae acce- ; dente die (abbati evaneícebat , talisque affc&tio ad menfes ali- quor perduravit. . .Abno vero praefenti 1717.)feminam obfer- vavi viduam, annorum 33. flerilem , quae qualibet fexta die febrem paticbátür frigore incipientem, ét fudore terminantem; haec autem a me curatá fuit fóla chinaechinae exhibitione , itera- ta per plurcs dies , imo die paroxy(mi bis.corticem, hyunc'Peruvi-- anum in vino Malvatico ^ eil quod aliis dicbus femel tàa- tum facicbar. vo S | | - i : "Im Oiferv. Arad. V.C Gm. VII... L1. OBSER- 46 — — Obfrvatio XI XI 8 XIIL LJ £s ioo osDn». D. Jofephi banzoni. 5-7 35151 3 ]1215D5 Vni (f8 Dé £1C ) £p 510m 9ilr 2 | Odontalgia «venaefeciione curata, ^N | [Ercatór quidam noftras Ferrarienfis; alioquin fanus, fáepe — M dentium doloreafticiebatur, qui nulltimi fenriebat levámen ifia fanguinis miffione, ad quam (ftatim recurrebat; cum 'eat pateretur. — Et cujusdam Monialis recordor, quae ftomachiar- dorem quovis fere menfefentiebat, et fola venae fedtionc ab co liberabatur, quacinpedecelebrabarur. —^— ^ ^ ^ OBSERVE ATIO XI... Dn. D.Jofephi Lanzoni, Hors ex flomachi percu[fione. — E fullone narrat Anton. Benivetiius; qui vaico pugpo, fto- macho cujusdam juvenis vidlentius impetito , eum intere- mit; ego ctiam Ann. 1712 vidi piftorem , qui itidem percuflic pucllumin regione ventriculi , a quo illico concidic veluci apo- . ple&icus, et licet multae artes adhibitae fuerint ad revocandam iD puero vitam, ex illo tamen i&tu mortui eft, AE | OBSERFATIO XII. |... 50 Dn. D. Jofephi Lanzoni., ooo Lacbrymae fanguineaz, ME purgationes per oculos qüovis rnenfe veluti la- MVAchrymas fanguineas excretas "vidit Remb. Dodonaeus. Ego vero fletum fanguineum in adolefcente obfervavi, quoties- eunque data caufa ad lecum incitabatur , rubore infigni oculi turgebaur, ecinde fanguincac guttulac, veluti cruoris jue ae LES tam cum morte commutabat; |. . i-dit$ TE ( Ferraria Zdnguflam Vind, de1. Dec. 4n.1717. mifjat. ) ! OBSERVATIO XIF.. -. Dx. D. ]oh. Davidis Maucharti. - Hydrops Ovvarii frve Saccatus, fedione defeus:—. 'V TOn rari. nobis funt bydropici , maxime, afcitici: viros ple- Na mque ex vini nonnunquam et ejus fpiritus ( de quo forfan aliquando plenius) abufu fieri afciticos notavi faepius ; foeminas plerumque ex men(ium vitiis auc ctiam difficili, maleve obfer- vato puerperio, imprimis fi pauperculae citius le&turn deferant, auc laboresetiam fubeant domefticos, in hanc malorum Lernam conjici; non uno didici exemplo, | Cachexia plerumque prae- cedic, quae.neglctta.non folum, fed et imimoderato rerum n.n. quin et medicamentorum empiricorum ufu aucta, veloci crebro pedead hydropem cendit. |. Phoenomena quaevis ut recenícam opusnon e(t, potiffima vero func pallor, pedum oedemacofus, abdominis tympaniticus: cumor, dyfpnoea, laffitudo, difficilis .peracchviaafcenfus; .Dantur camen, quaenec palleant, fed ro- feum: potius genarum fervent decorem, nec pedes habeant tu- midos, ut potius, aucto licecindies abdomine gracilefcanc cum: reliquis atcubus; et corpore, Hae, fi diu absque notabili actio- num laefione, farcinam hanc circumferant, appecitum habeant bonum; non.admodum fitiant, nec tuíTiant, alvus aucem faciat officium; urina naturalis fit, ec moles abdominis nec. purgan- tibus nec diureticis obediar, et praecipue malum , quod fupra indigitavi a partu difficili, puerperio infelici , molae geftatione aut abortu ducatoriginem, nec figna cachexiae concurrant, hy- drope. ovarii feufaccato vel. cyítico dicto, femper. tenencur. Quarum ;duas mihi cum poft fata fecare contigerit, unarn ea- rum paucis adumbrabo, cum: fente ex aílc fuerit eit. Ll2 nifl Ba s DITUHIOOXIP. so "nii quod infuper tantillum aquae in Càvo uteri et abdominis una continuerit, quod in priori plane aberat; ^ Ultra feprennium fcilicet, fi prima mali initia numeres, aerümnis onufta fuis inceffin, ad ultimas fere ante mortem feprimanas orthoftadia. Ufaram mtis , quam alterius medici celeberrimi confiliis, hisque ne hilum juvantibus, utut tam. purgantibus quam fortibus diurcricis ni- hil inceütatum i (| omitceretur; incidic in manus empiricorum, qui cam nummis citius , quam feralibus .aquis exhaufere, ut tandem fatis cederet, poft febrim quandam fymptomacicam, a me inflammationi internae adícriptam , nec folitis alexiphar- maus , antipyreticis aut diaphorcticis obedientem. Secanda poft mortem , ne frü(tra fim prolixus, ad à fimilis fuit focmi Lat Y. ^ae Argentorarenfi, quam depinxit, ec hiftoriae de illa Exercitá- tionibus Medicis adjun&tae fub finem p. m. 941. addidic, prae- terquam quod ibi pedes videantur tumere, qui in utraque mea fuere gracillimi; dixiffes fceleton cute membranea veíticum et "falis contiam 'in abdomine latentem te videre. — Cutis erat ex- tenuariífima et decuffatim aperta mox in rugas fe contrahebat, 'ut nulla vi potuiffec reinduci integro tumori, ^ Mufculi abdo- minis in cenuiffimas diducti membranas, umbilicus oblitcratus. P :;meà manu mení(uravi; hinc aperto perito nifi cavitatem inanem, fübfufcam ; rugofam , innumeris hyda- tidibus, in parietibus affixis repletam confpexi, miratus ubi effent vifcera, quae nullibi " bdominis. Hyda L E nem, tenui p ] eptae, quaedam du fere carcilagineae,lympham fubl ,fubcru ,melleam, et quaedamo vi vitello fimilem conti dissi "ü pem juxta longum abdóminis altius praecordia verfüs ,'conti- nuo, hepar non folum er lienem , fed et ventriculum ec incefti- pa tandem video, fed verfus diapl dorfumque fublata et »: ue c Cd on e & E! E cor- Ldnind Hydrops 0'varii frve faccatus folione deietius. — 269 compreíl:, inania, et hinc inde inflammaata, — Saccum vero ifthunc reperio foli peritonaeo anterius adnatum , feparabilem tamen digitis, fine ope cultelli, echincliberum plane, usque ad ovarium dextrum, cui radice anguftiori unitus erat, tuba vero ibi Fallopiana craffa; fed ftylo. impervia. Siniftrum oyarium erát naturale, duas vero continebat hy datides inaequali Tnagni- tudine, at cuba cjus onad uterum usqut P netr bat ftylus. Ille 'erac parvus; albus, craífus, fere cartilagincus ; foemina vero erat fcxagenaria , ecaliquoties pepererat. Liberatam itaque ab ovario dextro membranam , et pertufis omnibus bydatidibus, lanci ap- penfam (viij. adhuc ponderare notavi. Erantaucem in ea non adeo multa vel magna vafa fanguiveha, quod in tanto ejusaug- miento mirabár. ^ Vetitriculus erat fatis naturaliter conftitutus, aquam continens turbidam ad Dj. qualem vomitu ante obi- tum rejecétat. ^ Inteflina gracilia, praeter duodenum, quod ;pugnum admittere potuiflet; vena cava maxirie diftenta, va- "ticofa, nor minü$ quàm emulgetes dextrae. ^ Hepar lividurm, alicubi gryfeum; non àdeo dürum, ^Veficula bilaria maxima, fine calculis, du&us choledochus patens, bilis nigra vifcida, du- ilis in fila. Pancreas confumptum fere et lividum ; Lien na- turaliter conftitutus, ^ Ren finifter maximus; lividus; dexter miror, gangraena infcQus, hydacidibus et veriis confperíus va- ricofis, vefica urinaria contracta, ^ Pulmones gryfei, magni aéte tumidi. Cor parvum, aqua pericardii parca, thorax inani. Reliqua lufttare non licuit. | — OBSERFATIO | XP, -Dn. D. Joh.Davidis Mauchartii. Calculus "ve[icae Page letbalis: , infolitis; flipatus H3 2 E -— nonmetiis. Vi 24nnmorum 68. parvae ft cur " e fanac e riTESIÓ cdd Mri | W femper fecuri et laeti, qui laute vixerat, fobrius tamen; et : Als motui motui corporis fatis fludens, genitus p poPsgrep .ad mortem usque, et. fratrem habens codem malo preílum, fororem vero iíchiade periodica faepius afflidtam, ipfe autem ni- hil tale unquam fenfit; ante quinquennium coepit fierinephriü- cus, fed (ine vehementioribus phoenomenis, ut ctiam aliquan- do.calculum amygdal gnitudine, absque fingulari incom- modo, et in fpecie fine vomitu aut ifchuria praecedancis, fili- ceum ec glabrum excerneret, et poítea plures minores cadem fere fortuna emittere, Nihil hinc methodici oppotuic, ufus folum .euporifto , per amicum communicato, ex abíorbenu- bus , terreis, fixis, aromaticis et diureticis, non adco concinne miítis; cui proinde multum tribuebat, ur. calculos, antequam majores fierent ac .moleftiores, expellen. ^ Aliquot menfibus poftea fenfim fuücceWic perpetua fere (tranguria , ut vix per horae quadrantem poflet urinam. retinere, et cum hujus excretione- femper tenesmus concurrerec , ita ut raro eam rmatula poffet excipere, fed fimul alvum. depofiturus quai, la(anum petere cogeretur licec raro fimul feces alvinae 5 fed. interdum mui albi aut fufci, non cruenti, fperma ranarum referentis una €x« primeretur. Jam ultra biennium vero nullum amplius excrev calculum, imo ne fabulum quoque, aít e contrario per annum fere fingulis. quinque aut (ex hebdomadibus fubito, et absque caufa manifefta , maxime (ine diactae vitio, invc/it eum anore- xia, fcu potius naufea calis, ur, licet cibum petat et defiderer, eum camen fivc communem five dclicatum , tam ex propria quam aliena fuppeditatum culina deglutire non valeat etiam oriinge- ftum, fed eximereiaut expuere cogatur rurfüs non fine magno . taedio, verum absque ullo in faucibus impedimento. Hanc ftatim fcquitur incontibenria urinae, no&te dicque molcfta, ut ne per horae quadrantem, urinam continere queat, ec licet ejus excretionem. imminere féntiat, imo et no&u crebritis efomno — : »excretio ramen tam pone fequitur,ut matulam cito acis arripere nequeat, fed urinam in lectum aut veftimenta emit terc cogatur, nifi femper linteo quodam fe muniat, quod ramen magoum mcm 9 sa f RI i Lu «t » x de, Calculus epeficae magnus lethalis. B7 magnum: affert incomtnodum , maxime ob focetorem urino- fum , fibi et aliis gravem, ut vixtolerabileficmalum. —Urinam vero tunc fine ullodolore aut ftrranguria; imo infenfibiliter quafi prorepentem reddit, et fi vel candem vulc'et poteft pertantil- lur cohibere intervallum, mox redit anciquusille cenefmus, ad: ani fere procidentiam, certe magnam protuberantiam , linteo calido reprimendam. ^ Durant haeci da pleruasque 4. aut 5. dies, tum redeunre fua fponte appetitu, coque magno et Xotietig CETTE Ocho REO GI tactical dotis fcd Bic Zap ftac fünc conftipationesalvi; ut per 2. 4. y. dies nihil éxcernat, nifi alvum decocto quodam eccoprotico ex fol. fen; prunis et can- tillo tartari follicitet, — Haec et alia notatu non adeo digna jam antc femeftre mihi reculerac, et confilium petitum mox iterum recufaverat, quod medicamenta nec poffet fumere, nec iis ali- quid cffe&um iri fperet (imo; quod in ultimis vicae diebus fatebatur, quod e veculac divinatricis vaticinio abnum vitae octuagefimum fperarec fe attacturum) tota tamen hyeme prae- terita cadem mala patienter, percrebras periodos vagas, erraro motu corporis per deambulationem promotis, toleravit ; inter- ca cx aliis ejus neceffariis percepi, illum nonfolum femper toto fui conjugii cempore valde venereum fuiffe ( et crat proletarius ) fed et in ifta hac feneCture; a venerefibinon temperantem, hinc plerumque fupra didum accerfife paroxyfmum. ^ Vete prae- terito, ante Paícha octiduo, idem rediit, nefcio qua caufa, ano- réxiae paroxy mus , cum fubfequa mox urinae incoptinentia, in- tercurrente , fiae notabili ftranguria faepiori renefmo , eousque affligente, ut vix fatis refpirare poflec , er mug redbt (dili: bauiben: accedit pruritus in glande, cum aliqua excoriatione praeputii, quam dum linimento corrigere ftudet chirurgus; et pracputiurn paulo imprudentiusretraliit , in acsphiasofl tc: jecit mifellum moleftiffimam, et vix intrany&themeron forbén- tis emollientibus et paregoricis reftituendum. ^ Caeterà medi- €amenta aeger admittebat aegre, pulfus erat paulo velocior acqualis tamen, fitis nulla , excepto ance mortem triduo, appc- titus 2 cs Obferatio APT : drus penitus. proftratus , nec calebat nec frigebat p. n. caput non dolcbat, ni(i ob agrypniam , fomnolentus enim utcunque, dormire tamen non poterat, la&ticinia nativa et artificialia nau- feabat. . Quinto ante mortem die fucceíTit blaefitas, urina omni momento effluebat gutcatim , fupervenit deglutitionis impo- tentia , ex conftrictione, ut ipfe innuebat, faucium, ubi ramen nullum inflammationis fignum , aut apparens impedimentum, Excepic omnia tandem agon biduanus, colophonem impofucre convul(iones breves et lethales feptimo die. Poftmortem dif- fc&us, quantum haeredes concedebant, in abdomine monftra. bat omnia nati licer conílituta , praecer renes maximos, bubu- los; et inaequales, cum pelvi utrinque ad ovi capacitatem ex- cenfa , fine calculis et fabulo, ureteres inflatos inftar inte(lini ilei, urinam continentes lati ebutyrato fimilem, veficam contraciam, rugofam, craffam er quafi callofam cum calculo ovalis depreffae figurae, zij. 5vij. pendente, duro , filiceo , fcabro; cum foci inítar fabae, fine ullo ioflammationis figao. Go ( Marbaco Norimbergam d. 21. Decembr. 17172. viffats ) | OBSERÉATIO XFI. Dn. D. Rudolphi Jacobi Camerari, Caffis, Ribes Nigrum: Ceráfus , onagra, tetragonolobut. Atio, quae locum forte concedat bis pagellis in hac obferva- donum ferie, ut mifcellaneorum grata omnino exhibetur Và* rictas, non eft una: Simplicium vegetabilium rationem habere Naturae curiofis videbatur confültum ab ipfo. inftituti lauda- bilis principio ; er pec nuperás centurias comprobatur fpecim*. bus tam jucundis quam utilibus. Accedar crgo neglé&ac hac cenus , imo fuípeétae , plantae practermi(lus fere ufus medicus, celebrari modo et commendari incipiens , et. augeat pume- rum materiae, jam dum (aris auc forte nimis magnum: (quanquam in copia dicatur effcinopia) non obftante, quos T - iS Cafis, Ribes Nigrum: Cerafus, onagra,Tetragonolobus, 273 contradicere videtur; primo narium criterio 5 nefola fuavia pu- mz ou. oth. .- ike dd emn did remus falubria, auc quae pri | que arrident, íta- tim noxia, nec foetida dicta fimpliciter horreamus, fed caute prius inftiruto exami de ufu d 1 judic us Adde, mine de ufü ju novum remedium venit inde , unde nobis venit, ad imitandum exteros bene pronis, noftrorum pars magna novorum. Venit ad manus ex dono Amicilibellus, fub titulo: Lerpro- priet£s admirables du Caffis, qui a la vertu de guerir plufieurs for- tes de maux.a Bourdeaux 17 12. Scilicec fi quis norit ipfo recte uti, absque eo, ut quid mali fit inde metuendum, vcl ut fapor ejus adver(us lipguarn offendat ; infuper, quod praefentium con- ditione temporum fe commendet pauperculis: coute rien. De fru&u caffis nihilibilegicur 5 corfex quidem ramorum cum genr- ais laudatur pariter: fed folia imprimis vocantur in ufum, tam viridiareceritia vino vel aquaeinfuía pro hauftu per dies uno et al- tero, quam ficca, pulverem ipforum hauriendo cum aqua, cui iacoquuatur. - Superadditur modus parandi inde cam fyru- pum,quam confervam, virium non minusibi laudatarum. Com- mendatur enim adverfus omnis generis venena, et febres, mor- bos vifcerum acutos, chronicos, et quos non? Audit remedium cephalicum, cordiale , ftomachicum etc, appetitum refticuit; nocuiffe obfervatum fuitnemini. Ectifta quidem interne datum: Non minus imponitur capiti dolenti;inditurnaribus, non ut errhinum modo, fed etut pr aefervatori infectionis et con- tagionis, Tranfeanteryfipelata, vulnera etc,famofà podagra inde fibi grandia promitrar, tam in paroxysmis,(fed transmiflo biduo vel triduo, ne irritetur, ) ab epichemate foliorum recentium, vcl et ficcorum, vino albo prius mollitorum , quam poft ipfos ad nodos diffipandos, lavando artus, ut manum manus fricat, infu- fo calido foliorum caffis, lauri, falviae, rosmarini, diu;inventor arcani per aliquot menfes, cum fucceffu. Haec per di Y ul vel a diaren "uds p [uf grotorum fentatrFvae. Enim vero,quidil'e Caf- fis? Vtrum refpicit latinorum caffes, reciasvel capitis galcam? Nec Obferov. Acad. N. C, Cent, V/ 1H. Mm in clen- ad. coiotonoss Obfervatio XP L i inclencho nominum gallicorum Cbabr aei, nec in lexico Ricbeleli, inveni... Rogatus autem per literas ab itinere gallico redux Ser. March. Durl. Archiater, D. Eichbrodí,efpondicE(Te Ribes Vigrum; quod alibi:cerevifiae etiam fermentandae addatur, fcd parce, ne caput turbet... Paradoxon , quia botanicis communiter. dicitur folio olente., cujus gra'vi odore foeent folia... Comparatur varie : pipirella /ta/orum s olitoribus Gallorum. piper. hortenfe, fcilicec ià baccis ;ribes fylveftre , fabinae fere odore , &4/ozodor Helenii aemulus Elfboltio. — Vix recipi fcribitur in ufum medi- cum, fed topiarius audic ribes alter, fru&tu nigro, I. Baub. (cili cet. fponte nafci obfervatur ad rivorum aquas, ac in hortos trans- latus facile comprehendere. .. C. Schvvenkfeldo vocacur Gicbi baum , quae vulgo fuperftitiofe fub certis ceremoniis plantetu in graciam arthriticorum, fed rei hujus ignarorum. Elíholaus: Ruflici in vino ardente macerant baccas, ec contra calculum u- tuntur... Nonnulli, tefte Parkinfono, rum baccis tum foliis in ininctibus: Angibae utiles nomen anglicum argucrer. baccasi fiuinancy berries. ^ Caeterum paucum eft quod apud botanicos occurrit de ribes nigro: videcur odore fuo gravi omnes qu offendiffe et fugaffe, uc foliis ipfis quoque abftinuerint , qui ta- men primo ingratus , ulteriori examine non eít adco abomina- bilis. ; Baccas, aic quidam , iftas nigras edo prae. rubris, cum in horto verfor, ftupore dentium inde non afficior , ct fapore quafi juniperorüm deledor, nec male unquam inde habuitie memini, Znfufum quidem foliorum ficcatorum, diutiuseule afferzatorum , nec olet nec fapit amplius graviter, fimplicius herbaceum quid non ingratum ; nec color abludic, quip- pe theiformis, primo luteo viridis, inde flavefcens, tan* dem rubefcens : cum. fruftulum «vifrioli martialis ipfi injice- retur , turbabatur , nigricabat, tales demittebat floccos; cum Ja- cinia obfcure violacei panni fotmrnefol ipfi injicerecur,. emere cito rübedo jucunda, cum tamen charta et cocrulea et violacea non fuericab ipfo. vifa mutari... Tantum dc Groflularia non fpi- noía, fru&unigro, C. Baub, pfudoamomo Gesneri. io M Q6 0go Ca[fis, Ribes Nigrum: Cerafus.onagra;Telraponolobus. 275. talogotamen plantarum orientalium T ourneforti legicuretiam groflularia non fpinofa , foetida, fru&u recemofo, rubro, -.. Ne.tamen haec planta veniat fola ; habeat tres fübfequas, u- fus etiam. necdum adeo- obvii in libris botanicis, quam vulgo per patriam ; quarum prima folium pro infufo theiformi, alcera radicem pro acctario , tercia filiguama menfae conceder pro olere, Sciliceccerafus fylveftris praecer baccam nigram, dulcem, toclau- dibus inclytam praebuicnon paucis aeg (tcorum.medi- cinam in fuis foliis, paffim negletis, unde fatis ccmpceftive in omnem caíum fuerunc decerpta ec recondica ad ufum a quibus- dam noftratium, nefcio unde fic edoctis.. Laudarunt autem infu- füm eorum in aqua pro potu calido experti ad colicam inprimis; olim quidem frequendorem inter nos, ac. hodie, certasforceno- tasqueob caufas. | Ratione laudis ec energiae q litates fenfibiles vix fingulare quid offerunt: fed quot func, quae lingua non ae» que probat, modo ufus probet; Ica fcilicec contemcum vilis et fimplici WEE vindicant qui E d (ibi fui(le proficuum, quorum utique iíta fide producuntur, :2555 096005 5s —... Proacetario his terris novo radicem praebet Onagra, cana. denfis illa quidem, facilis camen proveatus, .et:durabilis adeo; füb injuriis etiam hybernis, ucia Ob(eev. Eph. Nac. Cur. cent, 4. n. 25.curiofi non minus ac ingeniofi Botanici , 2f. Dillenit, incer plantas novi orbis veceri jam fpontaneas ec inquilinas receníea- tur, Haecduorumannorum herba ab autumno per hyemernin ver. antequam in altum excaulefzat, dum; adhuc epigeios eft,ce- dit illi u(ui ec efuis ex hac racione, quae diu horti modo: medi- Ci fuerat incola, jam ab olitoribus coepit coli, fub titulo in ver- nacula rapunculi majoris ; ipfa quidem major et minor in catalo- gis recenfica. ...C. Baubinus ,. qui in app. Pinac. novam tunc vir- ginianam bene locaverat ec nomigaverat Lyfimachiam luteam corniculatam , fiorem ejusodoratum, nonnihil ad Keiri, vel po- tius liliasphodeli lutei odorem accedere fcripfit, qui nobis mul- to minor hactenus fenticur ; radicem autem tribuit oblongam, al- bam, quae digitalcm cra(fitiem PEL PED 4 IP oot linerer ? M m 2 ^ nulla ez76 77. Objervatio XPL nulla qualitatum et ufus facta mentione. Tojrneforf a cbamaene- mitric nomen ly q ( eft etiam utraque boranice filiusante pacrem,)Nam Rajus delatifolia hirfüta: Foliorum pau- lulum compre[Jorum odor f-va-vis poma elixa flori laBis commix- taveferí. Omnino fi uic ufui dedi(Te videcur indige- verclegi; erui pro acetario, uti rapunculum, annotavit. — Alias i vires fi pl mirum quam bene multis fpeci- minibus declaratarum habenc cognitas ; íed de camaraniaj4t hujus, uti brafilianis dicitur, ufu nec apud Rajum nec Pifonem quid proftac: /Marogracvius autem modo ron e(t ad manus. In cibum tandem venit nobis filiqua alata viridis Tefragoio" lobi , coquitur ut olus, non fecus ac tenerae adhuc phaféolorum et piforum, quae leptoloba audiunt, fine cortice duriore; filiquae quin et illae fabartm immaturae , bene praeparatae, comcedut- tur: Scilicet ut fapiant fatuae fabrorum fercula betae, o quam faepe petet vina piperque coquus. — Novae iítae noftris vocan" wur filiquae afparagodes; nam funt fefcunciam circirer longae craífiusculae, cylindricae, angulos non tam habent, quam fo» liaceas appendices, five quatuor branis finuatis appoficis do" nantur, quas fagittarum alis comparant. — Placuitolim folo flo- ris colore, qui vel holofericum i vulgo diétum facurum provoctt , et hinc meruit coli in hortis botanophilorum: /??^ Co [fis, Ribes IVigrüm: Cerofusyonagya, T etragonolobus, 977 fia tamen jam tum perhibebantureículenta. | Nunc plenas arco- las oftendunt horti olitorum ; pro cibo praetenfo novitate et fapore non ingrato fe commendaturo. Patriam agnofcerefcri- bitur Siciliam : Lotus quidern quadripinnata fimiliter filiqua , ex pratis ad radices alpium vici in fafciculis lorum ad nos de- ferri folet, fed ipfi filicula eft nimis parvula, gracilior; quam ut in iftum ufüm vocari poffit; eft autem flore luteo obfcure rufo,fui petioli unico,qui quancum conveniat cum defcriptione, aliorum, meum. modo non e(t curare. — Citatur infuper loti creticae liqua cornuta edulis, venalis in foro patrio, antequam dure- fcere incipiat, pueris ecfoeminis grata, quia dulcis et fuccofa, pi- fi recentis guítu: Etenim hujus quoque crudos, at teneros fol- liculos cum granis immaturis funt paíIim qui vorare amant. -.. ka per aeftatem varietas deleQtat, ec graciam invenit novi- tas ; per byemis faftidia viridium ium germi penuriam vel fpes veris vel radicum fupellex fupplet, temperat 5 tunc acea- ria, et primo vere herbulae valerianellae , rapunculi cum radicu- la ecc, .ut per aeftatem olera, fuo quaeque modo ita praepa- rantur, ut ori fapiant, quae fibi rclicta propriis qualitacibus non multum promitterent , fed quafi indifii ja expect cefforiorüm gratiam condimentorum , pioguium;, acidorum, dulcium, fcilicet ad palatum variorum; quanquam graece a voluptate derivari velit /ofos, herbane vel arbor , illa tamen eft ex bona papilionacearum familia, cognata trifoliis, quae in bo- num cedunt homini , vel per ubertatem la&tis, quod eft. ex hoc pabulo. Interim ur amat fieri, quae cum primam adhucno- vitatis haberent gratiam, paffim laudari folebant ec merebantur colia multisob radicem et filiquam, paucis praeterlapfis annis cito nimis remittunt in fua fama , multoque jam acítimantur minus. (Tubinga Aucuffam Vind, d, 27, Dec. dn. 1712. miffa-) M m: 3 OBSER- 278 55005: Obfervatio -XTAIL. as susvot dd ER Va TEO^X/H 7» 2E Dn. D..Gothofredi Klaunig.- oid Clavus a Aujca meatui, auditorio inbaexenfe, —.— H^ minori periculo expofiti funt, quorum in capite ver» mes aluntur, quam quibus fenfu morali ccrebrum vere minofo feminioinquinatum dicitur : fi enim ffulcitia, illi dolore, ob partes, quas infecta arrodunt, rnaxime fepfatas ad furorem usque faeviente laborant, Verum non folum infanidrn a gryllo ru(tici aurem occupanre 74n4. Gnaeffelius Dec. La. 4. Obfer'v. «o. Ephemeridum noflrarum, febrem acutam a cribus vermibus idem domicilium inhabitantibus /alefius de Taranta in obferv. AMedicinal. uc alios taceam, annotare operae precium duxit; fec et Cornelius Gemma Loxvanienfis I. 2. Cofinog. ingencem cimi- cum copiam et $am, Ledelius Ephem. D. 2. a. 2. Objer*v. 39. gryl" lum feminaeaurem fübintrantem morbi caufam praebuitle affir- mat, Ne dicam de tineis, araneis ejusdemque profapiae bo» fibus, quos auribus et confentientibus reliquis partibus tod ferme ;corpori fuiffe infenfos ex celeberr. S/alpartii «van Wel Ob[ersp. Cent. pofler.part.1.ob[er-p.i.difzerclicec. Mufcam tamen miras comoediasin religiofae virginis aure ladencem hac viceab oblivione vindicare inftituti noftri ratio poftulare videtur. Invadebat praelatidatam virginem menfe Juli anni pfae- terlapfi horis no&urnis infra finiftrum bregmatis os dolor ro" dens nullas concedens inducias, nifi aegra e le&o furgens fe a€- ri exponeret liberiori, Quapropter de die cruciacuum adhuc expers noctes faltem trahebat infomnes ob éxquificiffmum do- lorem di&o loco, floreni magnitudinem non. excedeati , QU? implantatum, — Praeterlapfis cali cum viciffitudine fex hebdo- madibus praefatus dolor noctu diuque faevire incepit, fimulque aurem finiftram moleftiarum reddidit, participem , ut mente quafi capram credidiffes ; deerat appetitus et totum corpus ; con", Claus a /Mufca meatui auditorio inbatrente. — 279 Contabüerar. Aegra caulac morbificac, penitus ignara mc qu1- dem follicitum , fed curae incertum fuic experta , nec folatii ali- quid ab internis laxantibus atque cephalicis, aut a topicis in forma AD fotuum, linimentorum, fpirituum &c. applicatis babuit. . Cafü candem incidebar in fpir. vini camphoratum, quo goflypium madcfa&tum patienti auri intrudebat, et ecce | cum in coena illud icerum protraherec, Mufca omnium ultra duos menles perpeíforum malorum autor, ex eadem aurein confpe- Qu plurium virginum rcligiofarum volando volatu citius fecic inci moleftifimo morbo capiti inftar clavi infixo. - .. Minime itaque fugere poteft Anatomiae peritos confenfum inter os bregrmatis ct meatum audirorium deberi nervo audi. torio, qui per peculiarem offis petrofi meatum in auditorium fpecum penetrat, ibidemque a mufca irritatus fenfum dolorifi- cum illius loci meaingibus et pericranio communicavit, Nec multum laboris fuiffec ingratum hunc hofpitem, fi faltem nobis. * mox innotuiffet, cito ejicere, ftratis nimirum infidiis per dulcia, quibus illecebris irretitam mufcam fine mora peregrinum ec amaro cerumide naufeofum hofpitium deferercnullus dubito. € & Pratislavia atnguflam Vind. d, 19 famar, adno 1718. te! milfa. Jj, , : j . OBSERVATIO | XVLII. Dn. D. Johannis Friderici W eismanni. Excrefcentia Carnea. inteflina referens. : Oemina cuiusdam venatoris, mater quatuor liberorum, per 4. ct ultra menfes jam gravida, videns maritum aprum ju- niorem globulo plumbeo transfoffum exenterantem, fubito ex- pavefcit, quem terrorem firmius memoriae impreffit, cum vi- deret inteítina ex abdomine exempta in labrum repofica, et pet aliquoc dies in. culina conferyata; et ira quidem, ut. poft quar- cum 230 OBSERPATIO XVIIL : tum menfem,nonum vero impraeg ionis; infáncem cxcrefcbgo riam magnam ultra duas libras ponderancem in abdomine ha- bentem ederet, quae cxadtilfime ratione coloris et figurae inte- ftina apri referebat. Poft partum enim doclàBat venaeoris fb TUR equo vectus, etiam atque eciam me rogans, ut fubito venirem et infanti inteftina extra abdomen pofita, reponerem. Ve a é vidi, primo vero afpectu valde deceptus, putabam effe verá in: fantis inteítina, re vero accuratius penfitaca et examinata, nifil aliud reperii, quam excrefcentiam aliquam ultra duas libras pon- derantem , et circa umbilicum petiolo aliquo albicante mufculis uH :oieariaaram I8 medio hnius DECTI TUS GE T MICEOGUUTUTUSR ee git : OUT SO $Uerin*:vM £2 LESE mefíenterium, cum vafis ina colligens, uci in (tatu naturali exiftit, nihil his inteftinis defuit, nifi cavitas , cota enim pocuerunt obfervari , edir infans et f. h. alvum depofüit, fuafi pa- dubito, : CE Auguflam Vind. d, 4. Tanuar, An. 17114. UWHld. OBSER- Obfervatio XIX. - s OBSERFATIO XI1X. Dn, D. Joh. Adami Góritzii, Puiredo bilis in pbtbifico reperta, cui tribus annis aníe obitum mamma finiftra cancrofa dnd abfciffaet confolidata NS quidam , viduus, annorum LX. fanguineo- melan- cholicus, fcorbuticus et phthificus, in tencbris mammam finiftram cum illiderec afferi inaco, glandulam exinde fentic induratam, quam primis annis neglexit; accedente autem tu- more, livore ec dolore pun&orio, unguento leniente utitur. Ex hoc topico cumor augetur, quatuor. fequuntur tubercula non unius coloris, et tandem exulceratur. — Vir Illuftr, ne ex- cluderetur confortio aliorum , nemini de hoc ulcere dicit, ec Me- dicus fui ipfius pluribus euporiftis ucitur. Quid fit? ulcusfer- pit in profundum, et, erofis vafis fanguiferis, aliquoties haemor- rhagiae oriuntur ad lipothymiam usque. Jam aqua haerebat. Vocor anno a laefione quinto. Compareo. Abfentibus mini- ftris et claufis foribus ulcus mihi oftendit , et quid de co fenti- rem, expert, Tumor eratdurus, inaequalis, pugni magnitu- dine, ruber et nigricans. Circumcirca dolebat, et vix cactus fanguinem fundebat. | Magnitudo et profunditas ulceris canta erat, ut nux mofchata intrudi potuiffet, licet in fundo adhuc aliae cavernae obfervarentur, ex quibus vel fanguis vel fanies effluebat cuminfigni foetore. .. Labiacarci risquafi invería apparebant, albas et rubras papillulas ftrantia. Dolorem, quem patiebatur, non aliter fehabere dicebat, acfipruna intus lateret... Cancrum exulceratum effe dixi, et vix curatum iri , nifi exfcindatur. —Paruit, et poít tertium menfem feliciter ulcus confolidatum fuica Chirurgo noftrae civitatis Dn. Alberti. | Se- quente anno laetus uxorem duxit, et filium genuit. Poft an- Qum phthifi fuffocatus quafi moritur, Aperto cadavere, in Obfer:v. Acad. IN. C. Geni. P ILI Nn abdo- 4382... Olfervatio. .X X«^ abdomine praeter alia glandulas mefentcrii, induratas, ec hepa- tis partem fcirrhofam offendimus. ^ Veficulafellea, cum jufto major videretur cam aperire jufli et bilem vitro excipere, erant ad minimum unciae duae: quo facto , dici non poteft; quanto foetore hypocauftum fucrit replecum. . . Color hujus bilis erat fuf;us., odor cadavero(íus,, confi(tentia viícidior. Aperto thorace, gangraenofi pulmones , quafi inflati effent, egrediebantur , purulenta materia infardii, quae tamen non unius coloris erat: in inferioribus partibus, materia inítar fe- cum cerevifiae reperiebatur, in fuperioribus coloris fübviridis; bronchia aurem pulmonum plurima pus album craílumin(tar adipis Gfferebani oh 12a5lgea tinus 5536 cop ,: | OBSERVATIO . XX. Dn. D. Johannis Adami Góritzii, Pylorus [cirrbofyus , itemque inteflinum duodenum et pancreas, loco bilis autem calculus in "ve[ficula fellea, — Mi XLII, annorum , cholerici temperamenti trium li- berorum mater , habitu corporis gracili, ad iram pronas he&tica jam a pluribus annis, de appetitu proftraro, cephalal- gia et obftru&ionibus alvi faepiusad quartum et plures dies du- rantibus , per longum tempus conquefta fuit. Lecto tandem affixa, variis fruftra adhibitis, me periit... Vifitanti mihi vens triculum- faepius ita: doluiffe dicebat , ut liporhymiae fe- cutae fint, füdores colliquativos fingulis no&tibusadcíle. . Pla- nc nihil appetebat, nifi aquam fontanam, ob ficirm urgentem» multum vomebat, alvus, nifi clyfteribus folicitata, obítrucia manebat , ardorem in ventriculo fentiebat, cum repetito fin- gulcu, et prope ventriculum ad lacus dexcrumi corpus durum trangebatür. Res conclamata mihi videbatur, ob vires pepitus proftratas, praeter clyfteres tamen ftomachica, antifpasmodica ec confortantia ordinavi , interpofitis laxantibus gem MY Pylorus fcirrbofus &xc. 283 His quidem alvus aperta tenebatur, et vomitus fiftebantur, fed, acgre impetravimus, — Fecit exenterationem , marito , me, et S. Caefar. Majcít. in Comitiis Imperii Commiflarii Principalis f^nmam gutta bilis erat , fcd lapis, qui adhucin manibus noftriscít, cam ar&e inclufus, ut vi debuerit extrahi. Hic lapisab initio cae. ruleus fuit, cum pundulis rubris, uti crutta, poft exficcationem vero jam albus cít, tactu pinguis, ex cris granulis pactus, pondere levis : licet. enim magnitudinem ovi columbini fere fuperet, pondus tamen ipfi faltem 5j. eft, —Pancreas corum fcirrhofum et ventriculi fundus multis ftriis gangraenofis figna- tuserat. Pylorus et inteftinum duodenum duritiem illam a0- bis offerebant, quam quaerebamus. | Tumor ibi erat ad pugni magnitudinem, albus et adeo fcirrhofus, ut cultro acuci(fimo non &i(i vidifcindi potuerit, Exhoccumorefcirrhofo pylorus et inteítinum duodenum adeo claudebantur , ut calamo fcri- ptorio vix tranfitum permitterent. Quaereniibus nobis cau- fas occafionales externas hujus affe&tus , nihil indicare potuit maritus, quam quod perannum haec mulier mirum in modum dele&ata fuerit efü malorum citriorum , ita ut faepius uno in . die &. 7. comederit. Non dubitamus, tantam acidicatern inge- ftam plurimum contuliífe ad conftrictionem pylori, fcirrhos repertos et exficcatam bilem in veficula fellea , quod phyfice 1i- tius diduceremus , nifi Obfervatio limites fuos transgrederetur. (C Ratisbona Auguflam Vind. d. 17. fannar. An. 1718. wifat- ) Nn 2 OBSER- : 194 Obfervatio XXI. OBSERVATIO |. XXI. Dn. D. Hieronymi Laubii. Caries o[fis bregmatis e$ temporum dextri cum Cerebri puírefaüione. bo pauperculae, poft fuperatam nuper ob varia COf- poris ulcera venerea inftitutam a Chirurgo non imperito fa- livationis curam convalefcere vifae, fupervenit fupra os cernpo* rale dextrum tumor hinc inde durus, aliquibus in locis mol- lior , digitis cactus pulfansad ry chmum pulíus i ,d rificus, cum effluxu materiae purulentac ex ejusdem lateris aure , quo deficiente fimilis ferc materia, parciori tamen quam titate per os exibat. Aperrusa Cbirurgo tumor ob puris fubftratt indicia in parte decliviori primis diebus fanguinem cum pauco pure fundebat, paulo poft ipfa cerebri fubftantia in confpettum veniente: acceflit tandem motus laterisaffccli impeditus, ec non diu aate obitum fopor ad mortem usque poft longum facis pro magnitudine mali decubitum accedentem perdurans. 1n c* daveris examine anatomico apparuit dextrum 0$ temporale. totum cum dimidia offis bregmatis parte carie ita exefum tt non nifi fruftula hinc inde in pure et purulenta cerebri (übítan tia ad ventriculum usque ejusdem lateris haerentia inveniren- tur, cum plexus choroidei di&ti lateris vafis curgidis, cr affo muco obvelatis , et reliquis cerebri vafis plerisque fanguine it- fardis. Foctor praeterea ingens cadaveris, licecinter mortem et fe&ionem vix 2. horarum fpatium intercefferic, ulteriorem reliquarum cavitatum indagationem prohibuit. Qo? OBSER- nmm T. Obfervatio XXII. 286 OBSERVATIO XXII. Dn. D. Hieronymi Laubii, Calulofi ef ulcere renis affiidi anatome. N Auta ad fenium vergens per aliquod temporis fpatium in- continentia urinae guttatim cum notabili dolore effluentis et collectae vifcidum in fundo albicantem mucum reliquentis , affiiQtus Nofocomio ftatus Maritimi concreditus, orta non levi lacentis in vefica calculi fufpicione, catl in veficam immifIo per chirurgum exploratus, quamvis latens inimicus tunctem- oris ob veficam nimis vacuam €t conflridiam inveniri non potuerit, illud camen co dum inde percepit, ut per aliquot dies a faQo catheterifmo urinam diutius retinere et copiofius colle£'am facilius emittere potuerit. Acceffit autem. paulo poft, praevio horrore infigni calor febrilis ardens cum difficili refpiratione et raucedinc , quae fymptomata remediis mitigata quidem per paucos dies fuere, (ed brevi majori vehementia rediere ad mortem usque perfeveran- tia, urinae fluxu nec frequenti adco nec dolorifico, quam a principio morbi, obfervato. Recens diffectum cadaver urinam fpirans monftrabat, prae- dh ter Pulmoncs inf , Renem finiftrum triplo majorem fo- lito, ulceribus internis ubique erofum, pelvim cum uretere valde dilatatam, renem vero dextrum trop hia m , ob cavita- Lu tem internam magnam burfam vacuam repraefentantem, illius lateris uretere adhuc ampliori, Vefica urinaria crafla valde et conftrida ad fortiorem attactum nondum diffecta pus funde- bat ex fundo, intus vero calculos exhibebat duos, unum co- lumbini ovi magnitudine , muco obfeffum et friabilem, alterum articulum minimi digiti itudi rem, i . . ind 4 LH dl duriorem in orificio urethrae haerentem: rcliquis vifceribus fic fatis nacuralicer confticutis, | ^*93121£15 mmntri Nye — OBSER- 186 Obfervvatio XXIV. — OBSERFATIO XXIII. Dn. D. Hieronymi Laubii, "Abfceffus Lumbaris cum carie «vertebrarum dori et . - kíumborum. es gregarius, praeter ulcus cacoethicum in pede, abíceffum M: in dextro latere lumborum monfítrans Nofocomio adícri- ptus, hujus apertionem culcro fa&am patienter füftinec, pure ab initio co&to et puro effiuente,- quod poftea faniofum cum foc- tore magno per longum tempus exftillavit, aegro de doloribus abdominis ec pectoris moleftia usque etu , do- nec miferae vitae optatum finem mors imponerc t poft 4- mere fium decubitum. . In cadavere practer pulmones corruptos et. faniofos, fanguinem in thorace excravafatum copiofum, cot flaccidum, hepár quafi femicottum notabile fuic, vertebras dorfales omnes et lumbares priores, quoad corpora fua cavita- tem veríus perioftio nudatas, atras et carie fere excfas, et inter il- las fextam imprimis dorfalem , confpicere, proce(Tus vero earutt* dem carie intactas fuiffe. Quamvis aegerfere ad ultimos usque vitae dies incedere quossmmododd incurvatus camen ec rnanum dorío imponens valuerit, (Hafnia Auguflam Vind. d. 29. Tanuar. 44m, 1718. miffae. ) OBSERVATIO XXIV. Dn. D. Viti Riedlini. Catbeteris infignis ufus. lr quidam ' veneranda fene&tute , octuagenarius fcilicet, et CUUS, macrioris corporis, fanitate camen fic fac i integra ha&tenus Dei gratia fruitus; id fcilicet gu 3 : Catbeferis infignisufus..— . 287 cii habens quod quoties humores vitiofi in corpore abundaat, hi alvi fluxum concirant, hocque fponte ceffante, non habet, de. quo ulterius queratur ; venationi, quantum perardua muncerali- cet, deditus, fine dubio ecl do, fuae fanicati confülit: cete- ra vero diaetam etiam fic fat fervat. At, cum nuper in rus fe contuliffet; ibique vini minus confueti non quidem nimium plus tamen folito bibiffec, fequente nocte primo evigilans, non folum alvumobftructam notavit, verum et urinam nonnifi cum dolore eoque fat acerbo excrevit, licetque aliis remediis deficientibus balneum adhibuerit, hoc quidem, quam diu in codem mora- batur, levamentum quoddam attulit, at cum vix egrederetur, priftipi dolores rediere : me itaque ad fe evocavit, urina per fe nil mali monf(trante , miíÍa; ubi ca medicamenta, quac in ftran- guria alias cum fructu commendo, laxantia fcilicet, et temperan- tia, blandeque urinam movencia praefcripfi et exhibui: verum enim vero fruftra fere, hincque ur lectica domum deportaretur, €o magis folicitusfui, quo plura defuere, quibus carere vix acne vix quidem poteramus : Licecautem fat feliciter hoc iter fucceí- ferit, dom quc multum urinae , uti referebat, reddiderit, dolo- res camen ipítabant, veficam praecipue torq tántum urinae excernebat; quantum quidem ejusdem in corpore fecer. nebztur : licetque nunc et clyfteres füerint applicati, et balncum diureticum adhibitum, praeterquam, quod er interna medica- menta fedulo continuabsntur, quaevis tamen mala vix patum remittebant , urinaque femper parcius excernebatur, hancque non tam in renibus, quam ipfa veficaretineri, haec indies magis intucefcens, quod mane facillime deprehendebatur, fufficiencer prodebat: mufculos itaque detru(ores, uti olia in Juris contuito quodam, cujus hiftoriam itidem Ephemeridibus noftris iníerui, accufans, adítringentibus quidem externis hos roborare teniavi, fimul tamen intempore de, Cacherere adhibendo cogitavi ; ejus vero mentionem injicere, urina femper adhuc licet pauciffima fecedens vetabat; cum ab hoc remedio plerique mirum. quan- tum abhorreant : tanquam fumme tamen neceílariam tandem, hujus 288 . oOlfervalio X XV1. hujus inftrumenti applicationem primo quidem adíLantibus, hinc vero illuftriffimo Domino aegroto commendare cocpi, quin demonftrare , quod malum ni(i haec ia fübfidium voce- tur, vix ac nevix quidem tolli poffit: et tandem, cum prius diu- reticumquoddam famof(üm fruftra fuiflec cencatum , admifla fuit: et fane, cum primo chirurgus non adco exercitatus fclici- ter tamen Catheterem applicaffec, ultraque menfuram urinae fubduxiffec, illico fic ceffarunt dolores, uc jam, cum praecipue nulla plane urina nunc fponte fuccederet, hunc eo lubenrius fe- cundo admiferit: at chirurgo nunc applicatio minus feliciter ce- debat, dum ad valvulam Catheteris applicationem faepius diffi- ciliorem reddentem allifit, vique penetrare annifus fluxum fan- guinis concitavit ; unde perterriti, praefertim Dn, aegrotus de alio chirurgo cogitavit ; cum carere Catheteris applicacione mi- nime poflec; ecinvenit in Hckingio, chirurgi olim pcriciffimifi- lio aequali, virum, qui feliciffime, quod defiderabatur, praefti- tit : femper vero perívafus Dn. aegrotus fponte redicuram uri- nam, hac vice denuo feliciter eadem fubdudta, per quadragintá octo horas eandem retinuit, nonnifi veficae tenfione qua moleítam fcilicet; verum enim vero hac jam et dolores conci- rante, ipfemet petiit, uc Catheter denuo adhibeatur: quemac- modum vero ea urinae quantitas, quae adeíle debebat, nune non fubducebatur: ita non omnem urinam in vcficam trans- ferri, tumor pedum brevi augmentum non exiguum fümens prodebat; indicans fcilicet, feri partem , per vafa fanguivcha re- trocedentem ibi demum deponi : jam ergo ele&uarium martia- tum ordinavi, cui diuretica blandiora, Balf, in primis Hifpan» ficc, addidi: et ut mufculi decrufc bora balneo ad- ftringentibus alterato infedit: poft quod urina magis quam prius ftimulavit : adeoque ipfemet jam Catheterem lubentius admifit, quin ut applicetur, fubinde urfic: Et nunc urina tuf* bida fubducebatur, fedi T i vefica en mereri, judicavi : quemadmodum vero in JurisConfulto illo , cuju fupra memini, olim notaveram , quod, quo faepius — SASUSSII SNR ASUSESE Catbeteris infignis ufus, : 089 fuerat applicatus, eo citius mictio confüeta redierit, ita ec hic fucceffüram , cotus perfuafus, eo magis urfi, ut faepius admitrc- retur ; acc tamen nifi, urgentibus doloribus hoc obtinere potui, nec id, toties quoties optaveram, ne fcilicet unquam urgente urina diu differretur applicatio : augebatur hinc tumor pedum, unde huic et faíciatione obviam ibatur et quoniam urinae parcior quantitas aliquoties notabatur, hanc Eíf. Bal(am. c. Tin&ura Zr. parata promovi: femper vero nunc magis ftimulan- te urina, tandem, non tamen nifi trigefimo fexco poft mali in- ' vafionem die, ut ter de die admi(Tus fuerit Catheter , obtinui: et ecce? eodem adhuc dic quaedam guttulae fponte excerne- bantur: et biduo abhinc icerum uncia ferc una urinae extilla- bat: hincque quotidie quantitas illius fic augebacur, ut elapfis abhinc quatuordecim fere dicbus , nulla ulterius fübdu&tione habuerit opus : in ufüm primo ducens Pilul, ex lap. cancr. ct Balíam. Hifp. ficc. paratas, et poftmodum E(f, Cacechu: ficuc per vero multum mucicum urina excernebatc, ita haec per trimeftre et quod excurrit, eum femper adhuc faepius ftimu- labat; ut adeo nocte, fingulis fere horis urinam reddere ha- bueritopus : Et hoc tamen malum fponte paulatim mitigaba- tur, ut jam, modo diaetam fervet, de quo queratur merito, vix habeat opus, Docet haec obfervatio,in urina in vefica re- tenta, non femper expectandum effe, donecilla omnino obítrua- tur, fed Cath interdum applicandum, fi vel maxime quae- dam adhuc ejus quantitas excernatur, fi praecipue per quaevis indicia, ficut hic, conftec, veficae fübeffe vitium: confirmat vero fimul, fi repetatur haec applicatio , multum eandem pro- deffc: caute tamen ct quibusvis circum(tantiis rite perpenfis c(t procedendum. Obferxv. Acad. N. C. Cent. VI1I. Oo OBSER- 296 . - Obferevatio y. OBSERVATIO XXV. Dn. D. Viti Riedlini. Vomiiu vejeda- - 00 Uod Cent, V. Obferv. LXVIII. fub finem promitto, quod fcilicet, exitum illins obfervationis, fi vivam valeamque;o. lim commanicare velim, ut fervern, fequentia illi fubnectenda nunc veniunt. Illuftris vero illa matrona, ficut per annum et * ferique profudit, ita fic valuic, ut fanis feipfam annumcrari, in- terdumque et eos diaetac errores commiferic, quos et fani vix fine noxa ferrent: audacior fcilicet facta, cum hos alia mala il- lico non fequerentur magisque (ibi fidere coepit, cum aliquan- do et menfes ordinarii quin fere nimii faccederent: verum enim yero vere anni 3717. fonticuli illi parum. admodum materiae cum funderent; dolorque acerbiífimus partium | vicinarum -Ifchiadis praecipue fequeretur, ut me denuo, confulerec, opus habuit; ubi, iis, quae olim contigere, rite perpenfis, balneum bicimprimis profuturum, eo minus dubitavi, quo magis nove ram, ut medicamenta, eo quo requiritur modo, in ufum du- ceret, ipfi difficillime perfuaderi potuiffe : aures ctiam, quod balneum attinet, mihi praebuit; nec fruftra: redit enim ulce rum fluxus, et dolores fic ceffarunt, ut citius, ac quidem fus feram, balneum finierit, et domum redierit; cam (anam fe ext ítimans, ucet non redeuntibus menfibus , an conceperit» fub- dubitare coeperit ; eoque minus continuare diactae errores fierit: verum enim vero, cum brevi poft non jam folum abc&o- s. f B » UT re ab d * : 2 . hé - E ^t hydrope fibi metuere coepit, hincque i omnibus viri* bus medear,anxi gavit:dum aute m initium hujus curae fa- cio, ct leniffimum purganscidem exhibeo, ecce! vomitus fuc- cedit primo fanguinis grumofi hincquc maffarum majufcula- eet. | . rum J'omitu rejelas 5 —-* 29í rum (ovum gallinaceum una fere aequabat,) menibranacea- rum non plane nil carnis monftrantium, tali fanguine repleta- rum, cereraque molis uterinis fimillimarum: verum definente hoc vomitü, ec inftance nunc alvi fluxufere nimio, viribus ta- men non in(idiantc, cumor mirum quantum imminucbatur: Nimiam autem fibi ab alvi fluxu metuens aegrota, intempefti- vc fumtis adftringentibus hunc inhibuit; vixque elapío menfe. . rediit perverfus ille vomitus, hincque bis terve adhuc non habito . certo temp andem infcítavic,, rcjectis femper aliquot ralibus rr - : aime d r : rooliformibus particulis. ' Servacatamen diaeta, et in ufum du- &is medicamentis martiatis, fic Dei gratia fe denuo collegit , ut fpem quandam convaleícentiae praebuerit: Verum enim vero, contigit, quod communiffimum eft, adco quidem, ut et medi- ci quidam fat celebres hos ferio fecundenr, ut mars fane pcr íe innocenciffirnus cam infenfüs illi- fueric factus, ut citius fc mor- tem-fübitüram, quam hunc condinuaturam vel jurato fueric ce- ftata: hincque alia quidem medicamenta pracfcripfi, diureci- ca fcilicer mitiora, alvunsque laxam fervantia , ubi ramen Pilul. FF. omnino füfficiebant : fed utuc haec fedulo in u(um duxerit, tantum tamen abeft, ut vel minimum inde perfen(iffet levamca- tum, ut brevi potius temporis fpatio abdomen denuo fic incu- muerit, ut et, ne crepet, fibi metuerit, pedibus inprimis cum eodem correfpondentibus ; hincque ut denuo marcem, (quiin cafibus ubi prodeft, in praxi quadraginta, et quod excurrit an- norum; me nunquam deíeruit, nonnunquam enim intempefti- ve illum commeudari ipfemet expertus fum ) in ufum ducat, fe-, tio fuafi; etobtinui: fimul vero etiam fotus partium tumida- rum inftituebatur : et ecce! cantum haec proderant, ut nonfo-. lum decumuétic iterum, fed er cetera cam egregium perfenferit levamentum; uc jam faepius, ac fuaferam, fumferit, ec uc fedu- lo concinuáre liceat , rogaric : fumebat autem pulverem martis fubrilif. magnete fele£tum , quem fic praefcribere ab experien- tiffimo inrérea vivorum. numero fübtracto Bilgero didice- ram; acce(fic ctiam fub hujus ufu alvi quidam fluxus, quem ra nei. Oo 2 cun. MB 3S S s t. Olbfervatio X XVI, i oficuo habuit : verum enim vero, cum vires fe nifi Pls cibis ingeftis, recup inime poffe, perfuafa effec non folum co&u difficileserminus congruos aliquoties fumfir, fed et alios conceffos , gelatinas inprimis, in tant copia ingeffit, ut nec. fateri quidem , quantum ingefferit, fuerit aufa: et quod deterris : mum, utut hiac alvi fluxum augeri, vel ipfamet notaric , ut tà« men ab erroribus ralibus deítitiffet , nullo modo perfuaderi - potuerat ? hincque huic fluxui tandem et quaevis medicamenta |, fruftra opponebantur; quin denuo intumefcebat; illequc o- mnes humores fic exhauricbat ut ficcicas nulli remedio cedens eandem tandem vivorum numero fübtraxerit, Confirroat haec hiftoria, quod ulcera antiqua, nifi fedula illarum geratur cura, candem graviífima prod la , utut fluere omnino, (quod in haccontigit, quac et ferihydropici , cum per alias vias copio- füm fecederet, et pert Icera multum excrevíc) non omnino definant: molas fubinde etin ventriculo gigni, (quidni enim hifce in foemina, cum Dominicus Panarolus ejuscemodi quid juvene quodam vomitu rejectum fi inaverit, imponere hoc nomen liceret?) et vomitu rejiciz et tandem in hifce ipfis mo- L4 lis martem fummo cum fructu adhiberi. | OBSERV ATIO XXFL1 Dn. D. Viti Riedlini, IGerus brevi marti cedens , hujusque medicamenti inr- : mcenia. — ae finem fere anni. praeteriti, me acceffit mulier quaedam Erbacenfis , urinam fororis hofpitae ibidem afferens fimul que referens, quod de doloribus praecordiorum: atrocibus queratur, et prac his vix refpirare poffic, quin nifi fübmint- ftrentur praefidia idonea , brevi fic expiratura: ubi cum urt" na illico monftraret, iterum fubeffe, in hujus praecipue indicia inquifivi, quorum itidem certiorfaQus, hoc morbo illam a: IHerus brecvi marti cedens, bujusque medicamenti innocentia. 29$ . rare edixi; nec contradicebar foror, fed neniger fub(it, metuere balneatorem loci, fübjungebar; hincque eo magis urgebat, ut quantocyus remedia fuggeram : praefcribebam 'itaque laxans, ec hujus ufui fubjungendum Electuar. martiatum: recurrit vero vix .biduo clapío, quae primo me acceflerat, et refert, laxans praeítitifle quidem, quod dcfideratum fuerit, at; licer Electua- rium fedulo in ufum ducat, ardorem tamen ventriculi ec cordis m ies mag fupe dditur; quod enim praecipue notandum, quod licet is in principio , uti hicin prin- fi ducere poffem virgines pallidam mortis referentes imaginem, quac in-ufüm du&o marte floridum acquifivere faciei colorem? neccum IGericorum cum Hydropicorum , quos hic juvit, exi- us exiftic numerus; quin et infantes atrophia laborantes juvif- € , non pauci fuperítites ceftantur: nec tancum fanc is adítrin- | O o 3 git; 294 c5 Obfrvatio X XVII. wl git, ac quidem nonnulli fibi metuunc. ^ Quemadmodum vero, nc apud Harvaeum ferrei DoGtoris titulum obtineam, minime. fic pro univerfali medicina vendico martem, cum iis praecipue, quibus tonus viícerum adhüc robuftus contigit; qui. bilere- vera abundant, non tamen tam exündat, qüám in vafis fuis ad-' huc continetur, vix parum profit, quin aliquoties Boceac; it4: qui in eum invchunt, minus benigne haec non interpretabun- tur, cum, fan&eteftor, non támutiis fim contrarius , quam ne^ aliorum praecipue juniorum medicorum manibus excutiatür, ' hoc tam innocens quin falutare remedium; non pocueria non ct'hie publiée Comiimebdire?^ ^ s. 5000n00 eost: e»0f qu (Vima Auguftam Vind. d. 25. Febr. An.t218.mifae.) — É sb Dn.D. Joh. Mauricii Hoffmanni. .. In exti[picio perilluflris cujusdam matronae febre lenta bediica ... : def ubizat SABIA, oo E Msn perilluftris haemorrhagiis: uteri profufioribus et. V acrebrioribus faepius graviffime afflicta; fluore adhaecalbo per intervalla tentata, poft annum quinquagefimum , triennio abhinc, et quod excurrit, conqueri coepit de dolore in regio- ane lumbari dextra verfus umbilicum et hypogaftrium fed etin-' guen cjus lateris protenío; urina confpiciebacur curbida mu cofa cum pure albo ad fundum matracii' colle&o manifefte difcernendo, ut non immerito abíceffum in rene dextro recon- ditum eífe, ego cum honoratiffimo quopiam Dn. Collega meo in medelae confortium veniente fufpicatus fuerim : praeícriptae . ideo funt pilulae abftergentes et mundificantes , cerebinchina- to - balfamicae, effentiae, tin&turae ec cumprimis decocta vulne- raria , quibus affumtis puris equidem excretio cum uripaceffa- vit, fed cum dolor nihilominus fübinde ingravefcerec, per €. mulfiones ex feminibus quatuor frigidis majoribus Mibi albi In extifpicio perlliufiris cujusdam matronae febre G5c.. 29g albi aliaque anodyna, et narcotica tam iritertia quam externa ' fe mitigari paffus, balnea autem aqueo- lactca cum mucilagi- , us LEX I i * EL EILS nofo nitrofis ct parcgoricis herbis, | concin nata levamen rantisper etiam dediffent, aegra balnei ferini -Norid ufum. fibi admodum. falutarem fore autumabat , ex : quo. certior fada erar, illud. vitriolo martiali multaque ochra impraegnarum virtute fua conica et haemorrhagiis uteri fiftendis et cohibendo fuori albo falutare extitiffe, AcceíTit ergo dictum - balneum et per folitum tempus adhibuit, dum interea dolor habuit inducias, fed xw acerbitare infecuta com- ' enfavit, quare ipfa gravius affecta medicam implorare opem cogebatur, accidit autem , ut famae credulae turbae vano ru- * mors alle&a in manus empirici inciderec a quo clyfteribus acrio- ribusaquisfpirituofis aromacicis odoriferis citra morem ufitatum ibtérmixtis pretiofis,, dein pulveribus mercurialibus, fudoriferis Anrerpofitis ccebrioribus ,, demum: opiatis immodica dofi oblatis jn extremam. perniciem deducta e(t: ab co fiquidem tempor: huc redux facta, noftram equidem denuo fummopere expetiit medelam, fed in caffum agebantur cuncta, uterus fübinde ftil- labatfapguinem, quem fluor albus mucofo- putrilaginofus ipfe- - quebatur, lenta fcbris hectica cum mollium partium atrophia vires fimul depafcebatur, ut arida cujis faltem offa obtegerec, ap- petitus erat pro(tratus, alvi pertinax ob(tru&io per globulos (ac- haratos aut carminativos aut enemata laQtco- mucaginofa foli- citanda, nonnumquam repente (uboriebatur diarrhoea ferme colliquatiya, tibiae circa ec fupra utrumque malleolum prurigine fquammofà fuübruffa correprae i oédematofüm tumorem lae- tae fubinde confpiciebantur. Tandem diu quidem praevi(a fed repentina mors fupremam vitae fcenam exegit. — Inítituta adéo dcfun&i corporis infpectione , ex aperto abdomine nota- bilis feri. fübflavefcenris copia ftatim cffluxit , omentum exi- guos lobulos membranaceos, pinguedinis cantillum fervantes, fuftinuit, ad uterum tamen usque inferius protenfum, hujus- que prominulo fundo annexum, — Epar amplum pallidi coloris fcir- 296 —— . Obfervatio XXVIL — | fcirrhofam exferuit duritiem, Lien in quatuor lobos divifus, ventriculus admodum capax potu fuffutus nocatus cft , iei inte- ftini portio inferius dimifía cum coeco proximo inteftino utero cohaefi. ^ Glandulae mefenterio interfperíae fcirrhofa duritie prominuerunt. Ren dexter dimidio minor erat finiftro, pelvis autem I (a five fi rerisamplusi ft rra eundem in ar infundibuli latius expanfus feto urinario adimplerus , reliquae vero glandulofo cubulofa fubftantia minus ac in ftatu naturali compatta et dena, quin potius mollitie pucrida deperdita fuit, haud procul inde autem in confpettum fefe obculit abíceffus pure craíffo refercus, aortae et venae cavac defcendenti rrunco contereninus : uterus fcirrhofa, duritie protuberans, intus pure fimili ferme pultaceo turgidus apparuit, quo deterfo cavitasin- terna cavernulis ec loculis plurimis interdiftincta vifa eft, nec minus utrüraque ovatium , praefercim dextrum, puri cum tu- bis fuis Fallopianis auc ovi ductibus hofpitium ec commeatum praebuit. Pulmones obtutui fefe (titerunt pallidi pun&tis coe. rulefcentibus exterius notati, cor naturali difpofitione praedi- tum, pericardium aucem multa fuffufum unda confpicuum fuit. Jam íi, quantum conjectura mendis affequi valet, fcrutipium liorum phaenomenorum fufcipiamus, haemorrhagiis uteri Cre brioribus et enormibus obnoxia erat perilluftris: matrona ob fanguinis fulphureo - falini biliofi acrioris fluidioris et coccineo pien lantis tu perantiam tum orgasmum, vafcula uterina et crodentem et plus ácquo expandentem, fed et pro" pter eundem intra uteripas et vàáginalcs glandulus fla: OUO fibras laxiores redditas congeftum, atque fimullympham fimili acrimonia coinquinatam a reciproco füo commcatu inter- ceptam,continuique (oluti in glandulis ec fibrisatcentancem fiaor albus comes fubinde accedebat individuus , fuccefTu cem" poris fero urinatio virulentia feptica quoque perfufo rens dextri exulceratio fiebat, hac autem remediis travmaticis ec bal- famicis quadanrenus repurgata , pure ad viciniam transmi/o aut fortcan de novo genito, et intra folliculum — ec Extifpicium matronae febre lenta betlica defuntlae. 297 ceum peculiarem colledo , abfceffus emerfit contiguus, et quo- niam non folum tubuli fibrae ec glandulofus contextus uteri cum ovariis ulcerofam corruptelam temporis fücceffu cepe- rant, atque feri nutricii (ive lymphatici peridromusinterruptus fuerat, non mirum, pus partes etiam hafceinundaffe, quin pro- pter glandularum in abdomine aliarum conglobatarum vitium idem ferum lymphaticum in abdominis cavum effufüm fada refectione mox prorupiífe, vita autem adhuc durante corpus genio fuo nutricio defraudaffe, atque febrem he&ticam lentam ingeneraffe , ut adeo aegra doloribus in regione lumbari ecby- pogaftrica ulcerofo - fpasmodicis interea faepius excruciata, poft fupremum nutritionis viriumque difpendium animam fübi- to fed placide depofüerit, quae fit in benedictione! OBSERVATIO ^ XXVII, | Dn. D. Joh, Mauricii Hoffmanni. Spafmus mufculi pfoas ef iliaci interni dextri dolorificus w^ . praenuncius. artbritidi Rthritidem , praefertim vagam, fpafticum affe&tum effe, a fale modo biliofo acri volatili, modo acido, modo falino- tartarco fixo, modo falfo medio, pro temperamenti aut diípo- fidonis haereditariae congenitae , aut rerum nonnaturalium quotidie obvenientium diverfitace , hinc inde fub motu qua- dantenus febrili circa articulos fibrasque ibidem membrana- ceo - nerveo tendinofas , perioftio , membranis, ligamentis, cen- dinibus, quin et mufculis ac glandulis mucilaginofis intertexcas congefto , easdemque rodente, lanci mordente, atque ad ftricturas fpaíticas laceffente, vir quidam fexagenario majorin femetipfo deprehendit, nam cum ancchac ante morbi hujus in- vafionem , repentinam thoracis ftridturam cum refpirationis difficultate improvifa perpeffus effet, anno fuperiori poft aequi- noctium autumnale fortuico fpasmum mufculi iliaci intertu et Obfervv. Acad. IN, C, Cent, V/ ILL. Pp pfo- píoas dextri atque. illic. contermini. mufculi ipferioris. dia- phragmatis tendinoía expanfione fcpfit, qualis quidem cor- cre ad quietem compofito remifit, fed quotiesipfe aut corpus in alterutrum latus revolvere aut erigere intendebat, repente invalefcebat, et praeter dolorem fpafticum acerbum. refpiratio- nem repente intercipiebat , nec cedebat ,. ni(i corpore rur(us aliquandiu ad quietem denuo compofito, Triduo cxa&to fu- perveniebac dolor ifchiadicus lateris affii£ti, mox arthritis vaga manuum pedumque officium intercipiebat, et quo dolor plus affligere cocperat artus , co magis fpasmus in nominatis mü- fculis cum reípirationis reddita libertate cedebat, hic ipfe autem : : ERE HMM, ui dE 198 5s t5 Olfernvatio XXI IL... folito citus igabat t adiceip to pro fcopo emetico aíIumta,et : alvinis fordibus, — Ceterum inter TrOM€uMmE purg cr encma injctum remedia incerna levamen prac- 4iij. Vifci querni fantal, citrini a ij. femi. cochleatiac, anifi a pilul, no. XL. Dentur ad fcatul. pulv.lycopod. refperfae, quarum XXV. pro dofi capicb ,additono ad vigilias com- pefcendas pil, de cynogloff, cum caftorio gr. j. aut altero: Ia- ter externa Empl. diafaponatum Barbette nonnihil imrnutatum profuit : 5. Minii ceruff. faponis Venet. ana 3x. Ol. olivar. 16ij, xung, porci 2j. opii in aceto foluti Zp. coq. l. a. addendo pro colore exaltando minii vj. F. Erapl, Nec minoris efficaciae coinprobatum fuit fequens: y, Ol. olivar. zvj. Cerufl. alb. ZV. €oq. in lebete igae lento ac probe agitando Rileeantisd d ! (2j Adgab- | Spasmusaufcilipfoztpraentncius artbritiZió. — 299 addantur Cerae alb. ziip. Tereb. ziij. maftich. Oliban. ana sif. camphorae siij. F.l.'a. Empl, Paregoricam adhaec virtutem praeítabat ceratum in A&is Hafnienfibus Vol. III. ecIV. Obf. 9, P. 14. defcriptum , etfi non adeo concinna fit compofitio, tu- moremque artuum arthriticum aliquancum difcutiebat , etfi quoad pofteriorem ufüm radix bryoniae alb, radula detrita et ' impofita illi palmam praeripucri. — Motusdemum poft dolores füuperaros refiduám imporentiam rcítaurabat balneum aquae dulcis, cum notabili faponis vulgaris in eadem foluti quantitate, ec rad. leviftici; valeran. ' major. ariftol. long, clemarir. herb. fabin. tnelif: attérmis. lavendul. origan. matricar, fl, chamaem. Roran. fambuc. calendul. bacc, laur. junip. femine urticae vul- . garis et cumini inco&tis paratum. Auxilii falutaris interea pon minimam fibi partem meriro vindicavit haemorrhoidum internarum fluxus fupervehiens Cricicus, cum nocabili cuphoria obtingens; « «ccce iis: X. | | OBSERVATIO XXIX. Dn. D. ] ohan. Mauricii Hoffmanni.. — Infans ex ifara offis frontis epilepfía mortua. : Uella, infelici ex menfa in pavimentum capite prono lapfu, epilepfia mox correpta eft, tametfi externe nulla continui folutio cruenta notari potuerit, fed cutis cum panniculo carno- fo in rumorem oblongum longitudinis duorum digitorum transverforum et unius transverfi minoris latitudine conípicuum ecquod d parentem elevata apparuerir,certiffimo feri lymphatici in reciprocó commeatu intercepti tum cx fibris membranaceo - nerveo- tendineis abruptis effüfi fubtus colledti indicio. Medici aliquot in confilium adhibiti antepilepticis cruo remque coagul folventibus aliisqueex methodo. meden- di exquifiis praefcriptis medicamentis mifellae medelam ferre omni ope enicebantur, nec minus chirurgi epithemate ex aq. Ppa calcis Qbfervvatio XXX... calcis vivae et fambuci cum fpiritu vini camphorato et matricali remixto , tum et facculis fpeciebus cephalicis nervinis difcutien- tibus et anodynis repletis poft co&tionem in vino ec fadam de- centem expre(fionem capiti impofitis, officia fua adimplere alla- borabant, fed citra eventus falutaris fpem, quin paroxysmi epi- leprici fubinde ingravefcentes puellae, hinc fopore. profundo. quafi jamdum demortuae, triíte prae(agium et adítantes et pa- rentes animo pracfumere faciebant, quamobrem etiam aper- tionem t is fi pere deteftal et proríus renuebant, uc adeo poft obitum demum eo diffc&to in cranii oíIe frontis. notari potuerit fifTura per utrangque ami jsmifífa, ejusdem prorfus formae et longitudinis , prout tumor externus vifi- bilis confpicuus fuerat. | OBSERVATIO XXX. Dn. D. Joh. Mauricii Hoffmanni. Contufio «verticis et tboracis lateris dextri oraviffima, pericu- |. eofis [ymptomatibus flipata. feliciter curata. Vi quadragenarius cum tormentum bellicum accendiffet prope adítans , et disjecto per pulveris pyrii impecum ful cimento ligneo, cui illud innitebatur, in tantum fubverfus fuif" fet , ut vertice capitis in terram primum detrufo , mox in cet vicem, nucham, dehinc in latus dextrum profterneretur , femia- nimis fatus domum deportatus eft, de immenía cephalalgi?» refpirationis fumma difficultate et dolore cervicis cactique la- teris ec brachii punctorio lancinante et cenfivo ftus.Advo- , POI CN catus ego altero die ad aegrum fufcepto itinere veniens, eundem cum virium difpendio extremo , -pulfa debili et interrupto» mentis quidem compotem fed aegerrime loquentem offenói : Venae fe&ione itaque revulforia in brachio fano citra moram» fed ob languorem patientis, parca manu admini(trata, deco" &um traumaticum ex rad, tuífilag. enul, a. zf. liquis ipm orene 2, wi Contufío verticis el thoracis lateris dexiri&oc. — ox üorent. ana sij herb. veronic. fcabios. hyífopi flor. bcliid, min. a Mf. flor. pap. errat. P.ii. fem. foenicul. 3j.caric. pinguib. numer. iij. pafful. min. facch. candi rubr. ana ziij. in f. q. aquae hordei decoquendis praefcripfi: cui deinde ; tpfi et dyípnoca urgente, aliud fubftitui ex fpec. decocti pectoralis Aug. £i. C, C. rafp. rad. líquirit. rubiae cin&torum, chinae fcob. ligni faflafras ana siij herb. fcabios. chaerefol. a Mp. flor. papav. errat. P.ij, paíful. minor. $8, cum aq. deco&tis concinnatum. Viribus pro- fpiciebam aq. confortativ. Aug. fubinde propinata , admixtis pulveribus Marchion. Anglic. Cantian. fpecif£. cephalic. Mich. $ diaphor. fpermat. cet. fpec. diair. fimpl flor. fulph. et g. (ang, draconis &c. Vertici pro fotu facculi pulv. rad. ariftoloch. long, pacon. lil, alb, fymphyt. irid. florent. herb. origap. betonic. al- chimill. majoran. rorismarin. fem, cumini et croco repleti inter- paífati poft fadam prius vino calido immerfionem et expres- (ionem decencem imponebantur. Pro inundiione verticis ec cer- vicis feq. mixtura litu fuo omne P : &. aq. anhaltin, — sYj. pir, vini camphorat: fpir. ca(torii compofit, Londinens.a f. icalis Sal iaci fuccinar,a siij.Ol fuccin.deftill.lavendu! de(till.rorismar. deftill.a.gct.vj.compofita.Lateri contufo cataplas-. ma ex farina fabar. orobi hordei fl. chamaem. mcelilot. fambuc, a zp. femin. foenugraec. vj. h. fcord. abrotan. fümmit. abfinth.. ana Mj. cum aq. fambuci paratum, admixto ufus tempore fpiritu vini camphorato crocato praefto erat, illud au- tem empla(tr. ex gum, ammoniac. heder. myrrh. fulph. croco: camphora cum tercbinthin. et cera 1. a. factum excipiebar. Bra- chium fimul afflitum pro refticuenda in integrum movendi potentia ungebatur lenimento ex Ol. lumbr, terreítr.hyperic.irip.. caftor. ana 5iij. chamaernel. deftill. fuccin. deítill. a.gtt. vj. faflafras deftill, bacc. junip. deft.a;grr. iij.lavendul.deft. gtc.iiij adornatum. Ceterum ipfufo thee vel veronic. cum ícob. lign. faílafras et. emine badian. quotidie mane forbillando epoto atque inftillato. l'incturae craumatic, Exc, Wedelii guttis XXX. ad XL, patiens; divi- Pp 3 na jon O0 Obfwroatio - XXXI. — na favente gratia, et remediorum enumeratorum auxilio adju- tus, cum fanicate priftina in gratiam rediit, OBSERVATIO - XX XI. i Dn. D.Joh. Mauricii Hoffmanni. — -. Tumor parotidis dextrae oedematofo - Jcirrbofus. | weeds quaedam matrona, plurium liberorum mater, an- ' tehac abfceflum reconditum aluit füb oculi dextri angulo in- terno, pus colle&um ítato cempore poft fponcaneam rupturam cffundentem , qualis poftmodum ab ufu thermarum embden- fium fanatus creditus eft, dum nihilominus fücceffu cemporis per puncta duo lacrymalia in faccum lacrymalem ec. canalem nafalem extra nares ichor faniofus excretus eft, cujus expurga- tionem iliuftriffima matrona pulverum | fternutatoriorum na- ribus immiílorum ope fübinde et provocare et promovere fo« lita erat: fed cum utero piffer, fter ionemque ob me- tuendam exinde infignem corporis concuffionem haud tutam fore perfuafa effet, adeoque ptarmicorum alias falutiferam opem in perniciem fuam ceffuram repucaffet, (aniofi ichoris cX- cretione per nares proríus fuppreffa tumor in parotidedextra ex« ortus eft oedematofo- fcirrhofus, amplitudinem ulteriorem fuc- ceffive nactus , loquelae articulatae, capitis circumgyrationi €t cervicis flexioni incommodus , aegramque ad expetendum confilium meum cogens; poftquam igitur circumftantiae mo- do recenfitae mihi innotuerant, et feri lymphatici faniofo- icho* rofi uberioris colluvici fecretione et excretione affueta alibi füf^ flaminata mcraftafin ad parotidem vicinam dextram eveniffe facile hariolari poteram; illuc igitur medendi fcopum dirigen- dum effe ceníui, uc faniofi ichoris ad parotidem incumefactam affluxuri copia per diaphoriin et diurefin nec non (alivadio- nem adau&am imminueretur, acrimonia falina cemperareturs et concrecum inde enatum morbidum diícuterecur, Cui fini fequen- - "Tumor parotidis dextrae oedematofo- fcirrbofut. 303 fcquentes fpecies in vicem Thee aquae ferventi infundendas er forbillando hauriendas de(ignavi. ^m. Rad. farfaparill. chin, gramin. ana zp. bardan. polypod. apa siij. fcob, 1, faffafras «vj. caífiae ligncae fem. anii indici ftellati cum cortice ana 5ij, Áummir. ferpill. P. iiij. pafful, minor. mundar. j. Inc. ec contuf. gr. modo:Mifc. dentur ad chart. Sgr, Species jum Slug Scáuter T hec. Cum infufo autem praedi&to fimul affumebantur fequentis Mixturac guttae XXX. x. Effent. 1, faffafr. compofic. Batean. 25. rorismarin, compofir. 5iif, fpir, falisammon. fuccinat. 5ip. mite. Trochiíci porro tales pro apophlegmatismo mafticandae et in ore circumvolvendae hinc exfpuendae offerebantur. x. Rad. pyrethri maftich. ol. cinam. cardam. minoris femin. cruc.a sfj. caryophyll. aromat, cubeb. a pij, facchar. 2p. pulverifata cxci- piantur cum mucilag, tragacanth. per aquam meliíT. extracta. F. Trochifci. D, ad fcatul. Sge.. &dleim unb S(ug;abaicbenbe Qeltlein, ^ Tumori imponendum fuafi emplaftrum maladi- cum, cujus defcriptionem inferendam curavi Ephemcrid, Ger. manicar. noftrarum decur. IIl. Anni V, et VI. obf xcix, p.198. eidem autem cum rumor cedere renueret , fubftitui Cerat. dc ammoniac. Forcíti , cujus zif. pulv. caftorii 5j. admixta erar. Sic paulatim decrefcere vifus eft tumor, dum Illuftriffima matrona rmola informi fibrofo- carnofa per abortum fortuitum rejecta, pulverum ptarmicorum intra nares admiífionem repetendam proficuam ruríus ulterius fore recur et veri fi quid mens augu- rat optat, COnoldo- Auguffam. Vind. d. 2. Mart« An. 17 1 9« miffae. ) OBSERVATIO XXXII. Dn, L. Joh. Matthiae Müllert. De Gutta ferena ex capitis [cabie vetropulfa , poft | bujus rewvocationem feliciter fanata. ; Es quidam octennis honeftis Ingelfingae parentibus na- tus poft fcabiei capitis fubitam exficcationem ctiam fubico gutta 304 Obfer-vatio | XXXI. gutta corripitur utriusque oculi ferena: antequam ad ipfum ac- cerftbar cum internis fudoriferis veficatorium nuchae fuit ap- plicacum , poftea die 14. Dec, An, 1716. ego confultus fequen- tia praefcripfi: x. MP. de fuccin. Crat. &dulc. 16ies fublimat. ana 5f. extr. coloc. gr. j. f£. pil. n.xr. pro una dofi, Sequenti die m. Rad, valer. zg. irid. flor. 5ip. flor. anch. falv. ana 3f. herb. euphraf. sij. fem. anif; foenic, fil, mont. rut. ligu, aloes Cubeb. ana sj, mac, nuc. mofch, anaBij. cinamom. cort, culilab, ana piv. pulv. cinnabarin. ziij. ambr. gryf. gr. ij. facchar. ad p. o. dc qua tragea hora 1. ante prandium et coeham ac füb introt- tum in le&um cultell, cuíp.2. propinand, m. Raf, lign. fanct. ziij. cort, culilab. sii. fiso- faffafras. rad. farfa- par. chelid. maj. enul. ana 2p. valerian. zj. herb. falv. beton. chamaedr, rorismar. ana mij. euphraf. miij, fl. fcab. mif. fem. filer. mont.rut. cinam. ac. ana sij. caryoph. sii. M. coq. in menf. iB. A font. ad ; part. conf. de quo decocto mane hor. 7. ec pom. h 3. uncias 5, bibendas, et intra fcapulas rad. valerian.rec, pet dendam pro amuleto, id quod fingulis 4. vel 6. diebus reiceran- dum, empl. item veficatorium capiti, illoque remorto, ad fluo- rem per aliquot dies follicicandum empl. faturnin. cum 3 parte - empl. veficatorii permi pp dum praecepi ; ac fonticu- lum intra 2. et 3. colli vertebram iaurendum curavi. Praeterea ufum aéris cemperatiin hypocaufto temperate calido, ciborum conco&tu facilium, bene co&orum, chylum laudabilem pracben- tium fuafi, non nimistamen pro una vice, idcirco cciam parum hor. r. poftaffumtum decoQum pro jentaculo et merenda cone ceffi, quia appetitu, morc aetatisiítius, infigni gaudebac. — Potus fit cerevifia bene defaecata , vel vinum dimidia aquae parte dilu- tum, et cubitus elato capite, oculi interdiu et vefperi, pracíente candela, velamento muniantur ; aérem vero frigidum, fumo* fum, humidum, hypocauftum nimis calidum, alimenta frigida» falita, acida, fumo indurata, acria, aromatibus nimis condita dura, vifcofa, flaculenta , concoctu difficilia, lacticinia, merum vigilias, Obfervvatio: — XX X XIII. 30$ vigilias, motum nimium, iram, mocfítitiam, fletum &c. fugienda dixi, Patiens; qui magna vifum recuperandi cupiditate flagra- bac, morigerusin omnibus fuit; Divina quoque clementia rc- mediis, bisce ita. benedixit , ur circa finem ejusdem Dec. prorita- ta inde iterum capitis fcabie admodum humida, paulatim vifum denuo, obtinuerit, ac literarum etiam minorum typum, utantc- quam corripcretur coccitate, cogaofcere potuerit, ois | OBSERVATIO |. XXXIII. JAS2OE Quo iiiOnunBDoUr bounD gdivV5cIgo Ac dU —^— Dn. L. Johannis Matthiae Mülleri. oiu we | .. Haenoptyfi vera absque tuffi. Enfé praecedentis anni -Janio' ad "honefti hujus loci civis "uxorem 30. circiter annorum, duorum liberorum ma- trem, fui accerfitus, quae, cum -pér aliquoc hebdoma- des quandam refpirandi ancea paífa effet difficultatem , nullo menfium vitio laborans , —— fanguinis partim floridi ac fpumofi, partim nigri exfpuit ultra 20.uncias, idque, uti ajebat, fine cuífi atque vornicu; fanguis enim Z9zZvc erupit, quam fan- guinis jacturam magna ftatim infecuta eft virium debilitas, et po- ftea quoque febris lie&tica. — Haemoptyfi fequentibus obviam ivi: x. Extr, aloes menftr. aqueo par. 5f. folv, -cum.balf, vul- ner, Dippel. 2B. add, tinQ antiphthi(. Garm, Biv.: de qua mixtuta fing. 8. hor. :gutt. .4o. exhibui id feq. vehiculo, —. s. VV fl. acac, $vj. extr, nafturt, Vt. chaerefol. lied. terreftr. 2a5ij. fyr, pe&or. Mynf. farfar, chaercfol, aa zD. quibus ifta illico fubflitit, — Vires convenieritibus tam internis quam externis a- nalepticis refocillavi, febremque he&icam viperinis , juículis et pulveribus cum füdorif, max. Fabr. permixtis, aliisque ne- ceílariis, ut et dolorem fcapulae fini(trae per empl. galb. croc. Mynf. cicut. ran. cum Y aa &c. auxilio divino fuftuli. Sicque Ad hodiernum ufque diern fana vixit atque incolumis, T5 C Obfervv, Acad, IN.C. Gent. /1ll— Qu OBSER- P cue OBSERY ATIO XXXI. 1 Dn. L. Johannis Matthiae Mülleri, si Mat " — Periculofa bypercatbarfi brevviffimo tempore fublata. Olicori Ingelfingenfi anno 1705, menfe Januario chirut- M gus quidam purgaas aflumendum perfvafio, cc criam pulv. jalapp. 5j. propinavit, quod medicamentum diros abdo. minis, dolores cum ingenti hypercatharfi, roagnae fanguinis puri quantitatis per feceffum evacuatione, infigni virium pro- - ftratione, fit aeftu &c. movit, hoc in ftatu circa vefperam meum imploratur confilium. ' s. igitur vy. tormenrill, plantag. & ZüB, maf(lich cinam.:.cydon. aa 2j. diafcord. Fracaft. 3D .exte«torment. pulv. pannon. rubr. g. arab, antidyíenr. aa, 5j. tetT .vitriol, dulc, catech. aa. Bij« fyr, cydon. Zip. conf, alkerm. in- compl. 5ij de qua. mixtur. fing, 2. vcl3. hor, cap, cochl. . Y Empl. de cruít. pan. 2g. vicrioli mart, 5j, ol. deft. mench. 8j. pro .empl. ad venttic, reg, et umbilic, Sequenti nocte bene quievit - doloribus abdominis cum fiti ec calore mitigatis, fed quia mix- ura penei dhuc per alvum egerebatur, hinc continua" : Vi. &. Conf, menth. vitriolac. rof. vitriolar, aa Z3. cher. Androm. 5ij. pulv. maftich 5. terr. vitriol. dulc, catech. aa. pj. myv. €Y- don. 5vj. olei deftill. nuc. mofch. gutr. iv.cinam. gutt, ij. cuju elcctuarii dofis cult, cufp. 2. vel 5. fing, 2, horis, quibus divino auxilio eft priítinae fanitaci rc(Litucus, - QBSER- 3 Obfersálio- XXXV. e£ XXXPT. 3607 - It2.. n : i iN (o 0 OBSERFATIO ^ XX XV, 2e. Dn, L. Johannis Matthiae Mülleri, -.. i i ubu: msia3Deirtiivs1so mubasmut 5:320:5 221 - ia 5UDp tH ntejlinis fere omnibus" per berniam | monftrofae. magnitudinis ^ "urmbilicalem prolapfts, e urinae per funiculum umbi- C58 .ve OU ClüoeMte&treffe 5 e 1 ja W N15) ; it 1 HH sid 1 A A mern/ qui cilliare unüm-Weikershemia ad Tubarim, ubi cunc Pliyfici- munere fungebar , diftat, tempore gravidicátis in 'terram aliquando lapfa poft aliquoc heb 4 ual om ren rum: Oc&tobris; filiolum: peperit, cujus inteftina per. herniam monftrofae magoitudinis urbilicalem propenderunt f cum ventre admodum flaccido ; altera dic: vocatus: motum in- teftinulorum pemítalicum, linteolumque, cui funiculus in- volvebatur urbilicalis» lotio, ( quod nunquam, uti relatum mihi eft, per penem extillabat, fed per eundem ipfum umbi- lici funiculum ) madidum accurate confpicere potui; neceffa- ria quidem pracícripfi, fed omnia fruftra, tumor enim hernio- fus livefcerejamdum coepit, et quarta die morsfupervenit, cu- jus cadaveris apertionem inítanter quidem petii, a parentibus aucem morofis impetrare nequivi, | i8 ute dim p—— ^- E OBSERVATIO .XXXVL.. Dn. L. Johannis Matthiae, Mülleri, [v] D Haenórrboidibus quotidie fiuentibus in puero fexenni. ^ (oto filiolus fexennis per femeílre aconvivis quotidie fere.ad vinum meracius bibendum , et quidem in majori copia. quam calis tenella actas perferre poteft, allectus , men'e dg (m. " - anni .3e8 Obfervatio: CXXXVIL - anni praecedentis Majo fluxu haemorrhoidali quotidiano cor- ripitur fat copiofo, cum difpofitione hectica &c. Quod quum perterriti parences animadvercerenc, meum expofcebant confi- lium ; ftaimomnemvini ufum plane difIvafi , adque potum or- dinarie fümendum cerevifíam utilem judicavi, in qua nodulus ex herb. chclid, min, millefol.cap. 9,hep. nob, aa. mjraf - lign. faffafr, 5vj. pafful. min. 3j. fufpen(us fic, item py. Extr. millefol, plantag. agrimon. aa sj. g?pomat. sij.V. hep. nob. cich. aa $üp. pulv. rad. fcrophul viperin, nitr. depur. aa 5i. fyr. fymphir. $j.de qua mixt, rnane et pom. 2. cochl. cap. *, Ungu. de linar. 39. ol. expr. hyofc. sif. pulv. rad. fcro- phul.3ij. pro ungu, ad pod. ordinavi; hisce aliquamdiu conti. muatds pinguior vegedorque factus ac fluxus haemorrhoidalis imminucus fuit, quo in ftatu ad plura medicamenta a(fumen- da noa amplius perfuaderi pocuic, licet haemorrhoides ad ho- diernum usque diem quandoque, fine ulla tamen moleftia, a- pertae fint. Li OBSERPATIO XXXVIL Dn, L. Joliannis Matthiae Mülleri. ! De | : Febre quintana, V* Tjuvenis éx vicinia vigintí aliquot habensannos febrent per plurimos menfes patitur intermittentem,quae aliquotics fupprefla, fubinde fub alia recidivat fpecie, ec tandem in quinta- nam definit, poft tres nimirum intermitrentes dies certa hora& nonnullis hebdomadibus periodum obfervans, cum perpetua naufcae, anorexiac , cephalalgiae , dori doloris &c:imolcítia; em ann, praec. die 12, Maji mc adit meumque implo- rat auxilium, x. igitur pulv, rad, Ipecacuanh, Bij. qui aliquot cum cmolumento effecit vornitus; m.MP. Becher; 3p. f. pond, gr. T. inJtentur, quarum 20, pro dofi h. 6. mat, g; puiV. «ort. chachirill 3B, 8 vitziolat; 5viij. pro g. dof; mar. bihor- ei D M 9: COL pil * » Obferrvatio X X XP. 05 pil.ecvefp. 3. Extr. abfinch. gentiap. card. ben. cent. mir, aa 5j. folv.cum v7.menth. £ifl. add. fpir.fal. amm. vol. siij. gutt. 6o. h. r. ante prand, et coen. in convenienti vehiculo , quorum conti nuato ufu cum obfervatis diactae regulis per Dei gratiam integre convaluit, d AE OBSERVATIO XXXVII. E Dn. L. Johannis Matthiae Mülleri; "wr | Excreftentia carnea ex evetulae vveficae urinariae orificio naia. Idua fexagenaria dolores aliquandiu nephriticos cum dyfir V ria paffa poft varia per muliercularum filofophica confilia incaffum ufurpata etiam meam operam tentare cupit, ec cum pri- tno ftatim die per medi itc praefcripta dolores non plane remicterent, licec praedixeram, hunc dolorem jam altas in tene agentem radices cam feítinanter minime ceffaturum , illo. rum tamen ufum continuare renuit, pracfercim cum muliercu- lae ipfi infufürrarenr , fubje&tum morbi non renem effe, fed uterum potius in abdomine circumvolantem iftos caufari do- lores. Gentis iraque plebejae opinioni meam medendi metho- dum fpernentis cedebam , donec poft 4. integros menfes ob fummum vitae periculum revocarer; cunc aegrota, macilenta, heáica, viribusque exhaufta mihi narravit : dolorem circa re- nis fini(tri regionem ha&enus fuiffe admodum auctum, et ante paucas hebdomades urinam exiiffe copiofo fanguine atque pure permixtam, a quo cempore (poft apertum nimirum renis ulcus) dolorem remiffiori ibidem fe fentire gradu, urgentiffimum ve- - TO fyimptomaefífe, urinam (quae erac ;craffa, curbida, foetida; cum copiofo fedi albo purulento) maxima ec doloriofiífi- ma difficultate , faepius quidem, fed perperum excerni, proinde neque federe, neque diu cubare; neque rite incedere, neque fua M "B. T ne de- viter dormire, neque cum appeüi * q3 LE Y & 7 : nudato 310 Obfer-vatio XXXFILL. ^ nudato fimul finu locum affe&um mihi monítravit, et, quam- vis condito teítameato aliisque fe ad mortem compofui(ict er- rorem tamen füum, dum muliercularum períuafionibus lo- cum dediíIer, agnofcens, montesque aureos promittens, meum anxie petiit auxilium, —— Didudis itaque, miniftrante ancilla, alis vel nymphis ( valde hic extra labia elatis) accurata inquifitio- ne notavi, ex ipfo veficae orificio excrefcentiam carneam, ru- bram, fungofam , fabae maguitudine prodiifle ,: orificinmque ita Obturaffc, ut urínae exitui majus fpatium non fuerit reli- Qum, quam filum caonabinum (bünner 2Binbfaben ) alias occupate poteft; canto' igitur nifu urina per fe valde craffa ex- pellenda fuit. Et, fi illa excrefcentia, quae ab erofione vefícae fphincteris per urinae purisque acrimoniam ( unde perpetuus quoque miagendi (timulus) producta, uti ego quidem opinor, originem ducebat, parum adhuc creviffer, claufitlec veficae-o» rificium, et urinaein ejusmodi ulteriori excretionis confticutio* ne fine omni dubio obicem plane pofuiffe, atque ira patienti miferabilem in modum brevi cempore fuiffet pereundum. Aft Divinac clementiae placuit medicamenta, quae ad fananda re- num ulcera atque hedticam praefcribere foleo, pulverem item pro excreícentiae confamtione ex füber. fpong. alum, uft.aló& gall, tut, ppt. £ praecipitat, &c. hocque non fufficiente, folu donem. 1: gr. v. cum v rof, 5ij. et addic, cerufl. gr. xv. cum penicillo fubiliffimo applicatam ; pro (phincteris defenfione un- guentum anodynum; partium vicinarum cxcoriatione, ungu de ceruffa; dolorismitigatione ol. ovor. mucilag, fem. cyd. &c tanta benedictione profequutus (um, ut excrefcenria fruftillatim exciderit, omniaque fymptomata paulatim ceffarint; nam urinae liberiorem obtinuit exitum, reliquasque functiones fupra me- moratas promtius peragere potuit ; ficque, aliquot hebdoma- dibus elap » Virium atque corporis majori incremento inflru- Cla foras exiens foftri mei popofícit rationes, quas cutn, valde etiam moderatas, exhibui(fem, i(ta tamen quanquam opulenta prolibusque carens mulicr , ingratiflimorum aliorum ec proprio A EUN con- De excre[centia carnea ex "metulae vveficae urinariae &9c.. 31 confueco more hifce admodum contradixit, ec ad excreícentiae particulae refiduae, dimidii pifi magnitudinem non excedentis, in ipfo veficae collo latitantis, et, nonnifi eo, quo veficaexonc- rati folet, conatu confpicuae füblationem, meam non amplius defideravit directionem, idque laetabili cum mea füblevatione, invicus enim talem inverecundum intuitus füm locum. — Atta- . men ab ipía rogatusatreflari poffum, illam nullaalia, quam de- fcripta, laboraffe paffione, ficque a lue venerea contra nonnul- lorum rumores immunem fuiffe. OBSERFATIO XXXIX. Bn. Lic. Joh. Matthiae Mülleri, De AMen[Iruo fluxu poft duas feptimanas ordinarie recyeríente, Irgo honefti(fimis parentibus prognata ab anno aetatis deci- V. quarto menfium fluxum fentire incepit, qui poft r4. dies ; ordinarie revertitur , ec initio per torum oCtiduum, poftea «. vel 6, dies far copiofe durat, qualem periodum menfes poft duas fe. ptimanas jam ultra fesquiannum in hac virgine alias fana, robufta, procera, plethorica, nihilque fanitatis detrimenti inde patiente fervarunt. OBSERV ATIO Xr. Dn. L. Joh. Matthiae Mülleri, De Variolis cum intermixtis puflulis miliariis, et. periculofiffr- mis (ymptomatibus , in «virgine , curatis, Ie 30. Maji anni currentis fplendidae familiae virgo 17 .an- norum aegrotare coepit, die tertio variolae epidemicae graffantes in cute, ac die quarto et quinto menfes extraordina- rie apparent, hinc dic fexco variolae retrocedere videntur, fu- perve- 312 Obferavalio aola. perveniente lipothymia, qua ceíTante, iftaead cinCturae bezoar- dicae ufum iterum fuere propulíae; die feptimo vocatus vatio- las non fuperfluas, fatis elatas , nonnullas etiam jam fuppuratas, intra illarum interítitia aucem, praefertim in dorío et collo pu- ftulas miliarias innumerabiles adverti; fitis erac inexplebilis , ut et aeítus intenfiffimus , pulíus frequenti(fimus cum tendinum fubíultibus , urinae aqueae fingulis 4. fere raomentis excretio, locutio perpetua inconfueta, doloris ardentis in. pectore fen- . hincfequentia propinavi medi x. Liquor, anti- variolos. 29. de quo gutr, 7o. Mg. deco&li pro potu ord. in- ftillandae. x, fem. nap. card. ben, vleg. ana sip. f. c. V, fl famb. card. ben. fumar.ana zip. emulf. add. pulv. marchion. bez. alb. Senn, viperin. f(impl, ana 5j. nerv. 5ij, fyr. fumar. fucc. cherm. ana 3p. de qua mixtura faepiuscochl. iij.exhibenda. | Sequenti no&e admodum dcliravit. Die 8vo, w, Arcan. dupl. Mynf, ;if. cult. cufp.j. folv, cum M.p. poc.ord. .Emulf, praec. finc pulveri- bus, loco fyr, etfucc. add. facch. perlat. 2p, y, pulv. anciloim. bez. alb. Senn, viperin, fimpl, ana Sij. nerv. piv. pro 4. dof. Die nono ex ambabus naribus fanguinis emanarunt fere zxv. cum infecura infigni virium proflratione.. v. Priap. cerv. glutin. g arab.ana sj. lap, haemat, ppt. sij. M; £ pulv. fübciciff. naribus attrahendus. — y. V, Rub. id. cort. citr, cord, temp. ana Zj. cinam. bugl, $9. margar. or, ppt. sj. oc. 69. ppt. zj. facch. perlat. f Poít diem undecimum, temporc nimirum exficcationis, omnia fymptomata remiferant, ac placide dormire potuit, urgente quoque appetitu cum viribus faniratem , per Dci Gratiam 1€ cuperavicintegram, (Csnelfawio- dugnfam Vind, d, 17. Martii adu. 1714. mifee.) — OBSER- "SR Obfer-vatio NI. | j13 i . OBSERFATIO XLI. ;ot ,... JDnR.D. Georgii Dethardingii, Ahsvédp mcuMiga Sali-vatio. bi fcroto circumdedit, Aft, uc illam dep ,nonmodo mejulfic confeffio ipfius aegroti, quod olim quidem decocta lignorum haufi(fet$ fed Salivarionis Mercurialis omnino eílecignarus ; tum quoque fputatio haec jamdum ante inceperat; quam Emplaftri iftius admortio facta, nec minimum remific, quamvis fubito fuc- rit remotum. — Neque negaverim, me in confilium vocatum per.primos dies illam fclegiffe methodum; quae in falivatione Mercuriali nimia fervari folet, mc pugnaffe fudationibus, purga- üonibus, fed, nonmodoin vanum , quam magis cum abgmento fluxus, fubiranea virium proftratione, ac caroismufculo(ae tan- ta flacciditate, quam quidem nec in fenfibili(fimis a falivatione ercuriali uriquam obíervaveram, —— Nec cít ur ardorém oris gargarismatibus ex Radice Alcheae , decocto raparum. &c.. vel minimum extinxiffem , adeo ab. bis omnibus. nihil levabatur aeger. Omiffa ergo omoi (ufpicione de Mercurio affumpto et infuper ci ftantias circa os obvias curatius penfitando, quan- do fauces erant falvae, lingua anterius tumida, labia praecumida; Ut horum morus citra dolorofum fenfüm. non fieret, ec acger .Obfer-v, 44cad. N. C. Cent. VILI Ar cicius $314. Obfer-vatio INL, citius fcribendo quam loquendo animi fenía promeret , tum quoque aurum ore detentum nihil cingebatur, ucmihi intimius oris interna perluítrare permi ;aegrotum rogavi, et quando hoc obtinui, incerius ceteroquin omnia falva, (ed lingua elevata sonípexi ofcula glandularum fuüblingualium, quo verfus gingi- vas properant, ampla fatis et hiantia, flumen tam largum fun- dere. Relicta ergo methodo priori, decocto in hanc formam prae- fcripto : y, Radic. chin. Scorzoner. ana £j. acecof. farfaparill. ana 0. biftort. sij, fem. anif; ftellat. 5j, M. et linimento, ofculis ub ipfa lingua patulis, penna applicando , y. Mucilag. fem. pfyllii cum V rofar. fa&, 25. la&t. lun. 2j, M. Huncaegrum, an- nuente Deo, ex faucil iseriperelicuit, quo neminem ma- gis illis intrufum fuiffe unquam memini. Bulimus quidem et Gonorrhaea abhinc exercuerunt illum, fed hi hoftes faciliusfue- rc temporis tra&u debellati, T | d (Roffochio Awuenftam Vind. d. vg. Mart. 4n. 1715. mi[fa-) OBSERPATIO XLI. .— Dn. D. Eliae Camerarii, Humorum in Tumoribus 4Anadrorae. Na aeque moleftum e(t in extirpandis Tumoribus, accor- (tanter auferendis , quam recurfus ille humorum ad prifti- nam fedem, vel potius fucceffio, ac colle&tio novi, partem, quac fubfederat; iterum attollentis liquidi, quae evenire haud infre- quenter folet poft edu&os manu chirurgi liquores ex tumoribus, E "s maximc , qui liquida fua peculiari claufa folliculo continent. Maximi etiam tumóres recurfus iftius ac colleai denuo liquidi fubminiftrant exempla; Adminiftrata in Hydrope Paracentefis, fi rariore fortuna fphacelum mortisque accelerationem aliqui- bus haud inferat, fanefto camen feri in priftinas fedes recurfü no- vos tumores, nová chirurgis exercitia exhibet; Hydrocelc fre- quentriora adhuc anadromces iftius fuggerit exempla, a^ sm o 8 Humorum in tumoribus anadrome, 21$ circiter vicibus liquidam iítam f ' anu chirurgi d pofuit, eduxitque, hactenus quidem felici fucceffu, quod vix alis eadem toties felicitate fuccefleri. — Maxime hinc placuic quondam operandi methodus experti in vicino Rotenburgo chi- rurgi, Sceinii , qui plures hydrocele laborantes conítanti ratione ab ifthoc malo metuque liberavit, facta non fimplici feri eductia- nc, fcd ampliori fcroti inci(ione, utipfa extillantis feri fcaturigo, jato acrioribus paulo digeftivis mediantibus laudabili (tabilique fundamento , confolidato fic iptimius vulnere, penitus occludc- retur. Eadem tumorum alibi in corpore occurrentium ratio eít, redeunt facile humores novi, aeque depravatiin fedes a prioribus chirurgi manu edudisrelitas: Extat in praeced, Eph, N. C. Tom. Cent, VI. Obf, 26. exemplum tumoris colli mole fua formidandi, qui ab exilibus glandularum intumefcentium pri- mordiisa majo inde ann, 17 14, ad ann. 17 16.]ul. in canramtumo- rum vaítiffimorum congeriem excreverat , ut vir ea molelabo- rans haud amplius vel cancillum inclinare caputantrorfüm , 1a- borisye fui objectum poffetintueri, Adac&a vilanceola ex plu- ribus iftis tumoribus eduxerat ejacularae cum impetu fufcam re- ferentis cerevifiam aquaelibras octo, nec defierat octo continuis feprimanis effluere obícura ejusmodiaqua largi(fima, quam ex- ceperat fluens per quatuor hebdomadas albicans aliud:fluidum faniofum, quo finiro , decima quarta hebdomade coalucrant ifta coli vulnera, redeunte illo ad graciliratem, fervante camen du- eít. nro f iz riuículas cicatrices: llc vero ibi annot 4 *f1 SES P 3'*4411 1 1 tius fuiffe confolidationem , q int inje&tiones, quas graves m,»x colli fecutae fuerint inflatmmatio- ncs, ita virille hactenus a biennio egregie valuit, ut de contanti fublatione mali vix dubium ipfi füperfueric ullum, N uper vero ri denuo coepit rumor, cumque altius indies attollerecur, Rr 2 tcftarc- teftareturque proin de nova colle&tione liquidi cujuscunque;idem 'chirurgus , quem cit. loco laudaveram G. W. Scurmius, menf Sept. ann, 1717. denuo aperuit tumorem , effluenre ejusdem zeneris fufca (anie (eu turbidoliquamine ultra librae unius quan- titatem, Haud inurile exiftimo, fi ea quae quondam Ephemc- ridibus inferta funr, fuppleancur in Decuriis fequentibus, fi fcili- cet eveniant nova ac ulteriora quaedam circa eadem fubjecta, morbosque , vel plane,ut videbatur, vel palliative fublatos: Neque enim omnes morborum Hiftoriae plenae mox com- plecaequehaberi poffunt. — Supplereigiturlicebit, quaeipfe an norum, temporisque decurfus füpplevit in Obfervationibus, va- rios monpítrando eventus. Non poífum hinc non allegare hic fupplementum alius quoque obfervationis; licer huic plane dif. filis ac infercae Eph, N. C, Cenc. HI. et IV. Obf. g4.-— Recenfüi ibi-Hiftoriam foeminae ru(ticae utero gerentis, quae cum fre- quenter in urbem cendens indeque rediens , reperiret in via fruftà Alaba(tri, picaque fingulari prehenfa inciperet ea avidius ori ifi" gerere , dentibusque conterere, ac deglutire, adeo ardenti defide- rio faxei hujus cibi deinceps cenebatur , ut deficiente cumprimis pauperculae mulieri.pane quotidiano, infolitum hoc edulii ge nus ! be iffi 'e; :gqgl jue fi bítitu et, ejusque efui per plu- »—— Pascd tah ' - 1 ,ut magnas lapidum moles ab(umeret, fine moleítia primum evid compulit, uc Medico e fi tur, cujus fuafu largiffima lutum pucrperium cadcm mulier ob adveríam viri Lipecpp : . Humorum in Tumoribus Anadrome. 315 me adire coacta; fua quoque fata grararerulit mente, profpero. fucceffu haud caruiffe mitiftrata fibi remedia, remifiíTe , cardius tamen, dolores, fucceffiffe p gre quidem, feliciter , fluxiffemediocricer lochia, reliquias fymptomatum fen- tera dyfpnoea fenfim fuerit liberata, priftinoque reftituca vigori ; manfic camen mulier fati ilenta,vig crebriüsque hactenus ec profe et pro aliis opem expetiit meat, - - E i Los A» leu adf n v c ususustali. y í quam alabaftro penef 'ac in nunc pedibus teneris, at robuftis aliquoc cum matre horarum iter fine lafficudine confi- cientem, natam annos quacuor, obeíam, optimoque corporis habicu praeditam, adeo comefta illa alabaftri moles infand noa nocuerat'! adeo 7) 95s in hac gravida evidentiffime clucecir, quae cam graviter, tamimmani dyfpnoea, anxierate ac dolore a dariffimo hoe cibi genere affli&ta, feliciter tamenuna cum foetu füb providentiae divinae mauifeftiffimo adjutorio eluctavit, uei: aes sinch tin ; E —— ever 1 ont OBSERFATIO XLÀII, —Dn. D. Eliae Camerarii. Mira Vermium Foecunditas. Tünquari majori ftudio in genefia , indolemque vermium ia- IN quititum, quam hodierna quidem die: quo plura vero circa eos detecta, eo magisatrendere ad pl eorundem coa- venit, ut cértióra candem deorigine, naturaquecorum obtinca- mus dogmata; quam fadum quidem eft hadenus: Innumerae . obfervationes loquuntur graviffima ortum vermibus debentia fympromata, nec eanunc p feq Ü id p i i ur, pau- cos faepe vermes , imo unicum obfervarum ( vid. Eph. N. C. Cent. III. ec IV. Obf. 140.) tam ftupenda producere mala, fym- promataque immanis , cum integra corum quafi agmina alias zt Rr 3 | wiorpcn L2 * Lo Yix pU C Objer-vatio XLIII, vix leve pariant incommodum. ... Copia enim aliquando ftu. penda, numerusque eft incredibilis... Quoties enim videmusia- numerabilia a(caridum agmina, intolerabili fphincteris pruritu moleftiffima ; quoties nidos, quos vocant , vermium integros, feu convolutos corundem glomeres obfervamüs. . ... Superavit vero iftorum numerum, uti mihi quidem videbatur, larga vet- inium progenies, quam nuper expofuic ruítica mulier. Haec frilicet nata annos 32. jam ab o&to circiter men(ibus quotidie ex- cerni, nunc quindecim, nunc viginti, et plures quoque ver- mes, Sunt illi ultra pollicem longi, non rotundi fed lati, com- preífi, nontres omnino lineas laticudine aequantes , ucrinque la- tiufculo, uc mulieri videtur, capite praediti, albicantes, vivi ac vivaces admodum, prorepentes quippe, vel invitae, fibique viam per conftrictum etiam fphin&terem lubricitate (ua parantes per totum diei decurfum; interque. omnes mulieris. labores: Reputa tecum foccunditatem vilis animalculi, ac numerum - prorfus ftupendum non minutiffimorum aícaridum , fed ver- mium latorum , fatis grandium , per tot menfes, quoridie tanto numero prodentium, ac proin aliquot jam millia nume- ro excedentium, . Quanta haec vermium intra hos menfes multiplicatio, quanta foecunditas ! Id vero digaum admiratio- ne mihi videtur, quod ifta mulier vix conqueratur de mo- leftia, ac dubitaverit fere, an uti velit remedio aliquo contra hofpites iftos facis modeftos , ac parum molefliae creantes. Fruflrra faepe purgantibus , anthelminticis, aliisque remediis exturbare conamur unum, alterumve vermem , immania producentem in corpore fymptomata , Quae incantationem 'fübeffe toties adítantibus perfuaferunt , ec quantam malo- rum ferociam excitavit unicus ille excretus in obíervarione fupra allegata; Hic vero fucceffive millia latorum vermium fa tis grandium, tatis quafi numeris, periodisque ex ince(tinorum prorepunt ergaftulo, nec multum incommodi hofpiti fuac in- ferunt... Inde enim ab annoilla ablact infantem,quinquics hactenus expertamenfes. Torminaquacdam f fentit Mira vvermium foecundilas. 319 fed colerabilia, ^ Cum inciperent quafi prorepere vermes, cibo- rum naufeam aliquandiu patiebatur foemina, nunc fortiorem jufto appetitum agnofcit ; crudos fru&us fine moleftia non ferts caetera (ine difcrimine atque iacommodo ullo affumit edulia; Mane aliquoties naufeam, quafi vomitus imminentis prodro- mum.fenfic, Su(urros in ventre percipit, ac fonos peculiares, fibi camen non moleftos. — Ab ifto agmine vermium haud vi- debatur velle ferio liberari haec mulier, adeo illis af(fueverac, ut adítans amicus rogare eam cogeretur, ucadhibituram fe infu-- fum hérbarum a medico commendatum promittere, ^ Tam ' diffimilia func fata eorum , qui vermibus laborant! Non attin- gam hic controverfiam dc Taenia, dc faícialata, de vermibus cucurbitinis, ad quorum claífem ifti candicantes vermes rcfe- rendi func... Quantam , quamque ftupendam horum cohacfio potuiffec formare atque exhibere catenam ;. qualem aliquando nobis obculit alia mulier ultra quindecim ulnas protenfam, ex- Crecamque , non fine ruptione tamen, ac terrore mifcllae iftius, quae praelongam iítam faíciam ex ano protraxerat. líta vero omnis dchis vermibus eorumque gene(i doctrina multa adhuc inquifiione , experimentisque etiam poít modernas magno- rum virorum curas, indiget, quo non parum quoque conteret Loewenhockii circa iftos in piscibus vermesinduftria. OBSERVATIO . XLIV, Dn. D. Eliae Camerarii. Contapia Boum in Flomines tranfzuntia. E Lue Boum fcripta proftant innumera, nec abs te tamen eric annotare paflim , quae ad iftiuscontagiii hiftoriam,in- dolemque fpectant, Illuftris D. Praefes, et cum eo ampliífimae vir doctrinae ac praxeos, D. D. Riedlinus ult. Eph. Tom. Dec. V. et VI. Obf. 70. annotat Lue demortuorum carnem pluribus, egenis praecipuein cibum veniffe, nec finiftri quid iis inde A iuc, * 320 ObfervatioXLWA» 000000 diífe, cucius camen efle ab iisdem abftinere;cuch ec vifcera et carnes codem nutriantur fucco, eodemque proin cuürgeant fanguine, vi legum circulationis, quibus addit Celeb. VIR naufeam facile | hinc fumma cum noxia^capiendam. ^^ E&emplum addit viri equum luc fubito: copnfe&um; tumul ntem,breviqueorto cat* bunculo, mortuum; quibus tres alios fübjüngic carbunculis fuc- cumbentes, qui ex morbidae vaccae carnibus. comederant, Erit fane inter. pecorum morbos, eorumque malignitacem di- fcrimen admittendum ;: non. ominis vifcerum particularis labes. mox inficit eadem labe carnes , cüjus in ovibus pocifimum exemplafünt quotidiana. ^ Aliá vero ratio eft malignorum mor- borum etc fübitanea inflammationenecantium, ^ Varia admo- dum funt pecorum contagia, gradibusque plurimis diftincta maálignitacis ec contagii: unde et riuper cum tantam pertoc ter« rarum tractus ftragem ederet famofa illa lues non eadem ubi- que luis ratio, modusque fuit; ^ Exanthemáta: a do&iffimis Italiae Medicis tam graphice defcripta alibi non func obfervata, fed internus vifcerum fphacelus etc. — Nuper in diftri&tua no- bis parum. diftante malum fylveftria quoque attigit animalia; adeo ut brevi ultra quinquaginca cervos et 150. variae aetatis apros invenerint mortuos venatores fylvarumque praef i Macilenta veroiíta animalia ec confümpta videbantur. - Gaufam alii in noxium rorem , alii in alimenta prava conjecerunr. Sed et pecora eodem tempor& frequentia peribant. Accufabatur lienis vafticas, etfacilis ruptura, fignum putredinis, aut fphaceli, in aliis vaccis uriria: cruenta, teftis inflammationis incernae €t aggeítionis fanguinis circa renes praecedebat mortem , utrin- quc fubita mors, fummaque ralignitas erat; ut candem j4* Guram pellis facere, integraque terrae committere cadavera mallent ruftici quam majora fubire pericula. Vir enim apcric?? vaccac ventrem. gravi perculfus odore ac foetenti miafinace to" tus exhorruit, fimul yero ex(ilientes ex cavo abdominis pucridae faniei guttae faciem ejus confpurcaverant, incumuit mox C? puc aeílus fequebatur intenfiffimus, ferpens intumcfcentia i» adco Contagia Boum in Homines tranfeuntiz; — 32v adeo praecordia invafit; quartoque die fuccubuit vir alias ro- buftus ac fanitatis prius integrae; Mitiora expertus eft fata alius ejusdem condicionis homo agreftis, qui fuae profpiciens utili- tati aegrotantem madaverat vaccam , quam ct domeftici co- mederunt, ipfe vero cocx capice abhorruit ab efu illius carnis, quod, cum pellem vaccae detraheret , odore ingrato, foecido- que fuiffet perculfus , graviterque affe&us, unde ec male habere Coepit , et angi circum praecordia , febrili aeftu vehementi per omnem corporis ambitum accenfo, capittque pariter intume- fcente, tumentibusque colli glandulis, data vero dofibusinfig- jibus diaphoretica, pulvis pannonicus, ac roob fambuci tan- tam fudoris vim elicuerunt, ut totus diffluens largiffimo illo fudoris latice tandem elu&arét ex orci faucibus, praefentaneo- que periculo; ubi tamen et horroris etimaginadonis vis magna in aprico eft. - - | is ! OBSERVATIO XLF. Dn. D. Eliae Camerarii. Delirium dubium. Ls indolem haud usque quaque perfpectam ac ma- nifeftam efTe, is minime in dubium revocabit, qui inextri- cabiles, quae animae et naturam et cum corpore unionem pre- munt, incerticudines ac difficultates penitus perfpexic. Paradoxa circa Melancholicos paffim eveniunt, ecinipfis quoque febribus incerta frequenter e(t deliriorum ratio. — Juvat fpettantem eo hiftoriam recenfere. ^ ZEftate anni 1717. cum febres mali. gnae haud graffarentur epidemice, 7. auguft. confilium peteba- tür pro rhedario, ab aliquoc diebus aegrotante, ita tamen, ut obambulerer, venam is fibi ante triduum fecari curaverat, ratus, eryfipelate fe. correptum , nunc degere extra lectum non valet, acftu ingenti urgetur, data ipfi bezoardica et prac- Cipitaritia, videcur adítantibus delirare ; 8, aug. idem aegri ftacus, Ss ; Obfer-v. Acad. IN, C, Cent, V LII. urina * 322 .-.. Obfervvatio xXLF. urina mulcum tincta , non curbatur; 10. aug. perpetuo in filen- tio decumbit, claufo firmius ore , varie vero diftrahi vulcum videnc adítantes, juffi hinc convulfionum metu ad furas appli- care veficatoria emplaftra, plantis vero pedum admovere fer- mentum cum ruta fubactum. — Acceffic pedum durus turror, non oedematofus. 12. aug, fürrexit quafi fanus, ve(timenta in- duit confueto more, recte fe valere affirmans , non refi(tuncdo- meítici, gaudent potius de valetudine t&m cito reddita, omnia rce apteque gerit ac loquitur, donec templum adirurum im- pediunt liberi, quaeruntqueex me, an liceat illi egredi domo et adire templum, offerun: fimul urinam adhuc uti prius tinctam, ajuntque pedes magis tumere; non novum cít febricitantes furgere, veítimenta pofcere, at ii, qui malignedecumbunr, vix quae conantur, perficiunt, viribus haud fufficientibus, hic vero nec delirabac amplius, nec querebatur, necle&um volebat repe tere, monui, ut probe ipfi accenderent, rogarentque ut decum- beret, et porro alexipharmaca , nitrofis atque abíorbentibus mixta exhiberent; infufum quoque Thecforme addidi cx vero nic. acetofell. flor. nymph. cichor, rad. liquirit. Decumbitlu- bens ad juffa Medici. ^ Altera die furgit denuo , induit rite veftes, apte primum loquitur, ftabulum petit, officium 2p9 equos facit, abit ad futorem, jubet fibi ocrcas fieri, omnia de- center: paulo poft ramen alialoquitur, effc fibi cencoria figeh- da, paranda omnia ad expeditionem (antea enim Duci militiae infervierat) adit vietorem, empturus vini fpiritum , disfuadent alii, alii jubent dari, cum fanus obtento defiderato potu inde poffit evadere, bibit fpiritum vini, mox gravius blacerat, ac de- lirat, redit domnum, detinent eum domeftici, ipfe viam, quac cunque patet, affc&tar. accurrunt ad Medicum ob acítum fum- mum, ac infolitum ejusrobur anxii de fafcinarione,fagac praetti- gias, nefcio quas, incufantes, jubencur füb comitatu amici eum domi nimis furentem in plateas dimitcere, diícurric ille, affumit tandem pulverem , ex pulv, pannonic. antim. diaphor. cO? peruvian, C. cerv. phil. calc, nier, cryft. cinnab. mat. ppt- au vi — Delirium dubium. 423 vis bihorio 5 bibit infufuüm praefcriprum largiffime , repc- tit dein Medici fuafu lectum, incipit quietus decumbere perbi- duum, ac urina cum fenfim coloreimminuitur , non delirac am- plius ne verbulo quidem, augetur adhuc pedum tumor; uti- tur iisdem remediis; accedit cum cuffis vehementior , dyfpnoca infiguis, fed pe&toralium ufu tandem ec ifta ec pedum tumor, tardius camen difparuerunt, Incertum fane, dubiumque omni. no erat 12. aug. delirium, fola urina Medico fufpecta, omnia videbantur in vado ; fequéns autem dies ad phreneticum usque robur delirium horis matutinis vix perceptibile evexic juvante vini fpiritu; rnirum vero tam cito acítum illum fummum, ac furorem infolitum ceffiffe remediis, haerente diutius circa pe- des tumidos, ac praecordia malo, indeque tardius discu(To. OBSERFATIO XLV. Dn. D. Eliae Camerarii. Haemoptyíis diuturna ac pertinax. relinquit aegrum, dum occulto fübd phthifin p fanitatisque confirmatio non expectata fequitur, Anomaliae hic funt frequenciífimae, et maxima cafüum varictas, omnes ve- ro notari exacte, attendique merentur, cum nec iítius affectus indoles faris hactenus pofita fit inaprico. ^ Legimus in ultimo Eph. Tom. hiftorias fingulares Obferv. 93. Patrem Jefuitam 25- ann, enormi haemopryfi intra triduum fanguinis triginta am 9s2 3 414 : — » Olfermatio - XL71. mulla infequente phchifi excrevife, Obferv. vero Dec, VI, $7, Haemoptyíeos periculum forcuira.emefi declinatum, ,.— Pluri- morum aliorum. diífimilia admodum fata frequenter. fumus mirati: Pauci camen phthi(zos evadunt pericul Vidimus ftu- 9 r i3 .diofum , qui oborra fubito cempeí(tate adducturus celeri aifu fencítrae valvam, cocpit fpuere fanguinem, videbatur ille coer- éitus ; fed intra aliquot men(ium fpatium pulmonum lethalis .ac plenaria fuppuratio fecuca e(t. Alius per intervalla rnulcorum annorum ejiciens vim fanguinis ingentem, non phthifi, fedapo- .plexiatandem obiit. .— Merebitur vero hic locum aliquem diu- zuraa baemoptyfis, tandem tamen fublata. Juvenis annorum .35. totus corpore animoque mobilis, agilisque vchemenci exer- eicio equeítri, vinique ac cerevifiae largis amplisque hauftibus ingurgicandis deditus, diu jam anguítia acgravitate praecordio- rum oppreílus, et'abaliquo tempore tuf(liens, aprili anni 1717 adeo increfcere tuífim fenfic, ut ferocia ejus ac cruculenta ve- hementia vultum ejus omnino immutaret, oculosque fua quafi fede emotos in corvum mutaret aípectum , macie corporis cc leriter increfcente, ac cuffi magis magisque ad ftupendam vio- lentiam aucto, tandem initio Maji aliquot horis in ferarum per- | fecutione exactis, excitatus a fomno inter tuífis confuetae €o- natus 0s fanguine repletum advertit, quovis poftca mane €i gilans cadem ratione ore detentum fanguinem cexípuebar, nibil per. diem egerens, ferociífima etiam urgente tuffi, fenfit inillo ipfo evigilandi exfcreandique actu retractam ad fauces linguam zuffis fummam illam, priftinamque violentiam non omnibo fervabat , major vero indies laffitudo occupabat aegrotum, füb- repebac nauíca ciborum, dejectusque appetitus, macies not4* bilis, oculique oftendebant, nefcio quem languorem , imo di- xcris ftuporem. — Circa vigefimum maji coeperunt dic quei ph igores vefpertini aegrum corripere, Diebus fequentibus no&u etiam coepit mifceri cum fputo fanguis noB floridus, (cum ha&tenus manc faltim floridior ipfi effec conjun- &us) infignis erat dyfpnoca, (c&a tum fuic in pede vena, en. . LU Rr 1 60 "ms miUe SER RR Rd iR ei mico Lr NÉ. E Ee edd OE Flaemophyfis diuturna ac pertinax. 22g | .bita decocta pectoralia ,. pulyeres. pectorales. modice adíirin- gentes, queis chaquerillae z^ chinae chinae portio addebatur, non negle&o ufu nitri moderato , tabulisque diatragacanthi .€um bolo; pulíus vefperi frequentior fuit, diucius extra letum permanere non valuit, 24. maji mox poft mediam no&em multum fanguinis cum largo fputo ejectum eft, quod et obü-- nuic noctibus fequentibus ,. tuffi eadem bora redeunte, eadem- que fequente excretione, — Fortiora cum decocta vulneraria, cum bolfamo celebri Dippeliano exhiberi coeperunt, ufui ta- men balíami ,pon mülcuni temporis datum; eum et acrior fie- ri tuffis, et fputum augeri magis videretur, die enim maji 28. plus fanguinis admixtum erat fputo ac purülentae quoque por- tiones innacare phlegmati viícido videbantur. Primis Junii die- bus parcior fubinde videbatur copia cruorisfputo admixti, gva , atrior. confpiciebatur ille fanguis, fequebatur vomitus, ac crefce- . bat laffitudo; infiftendum pectoralibus |: vifum. eft: diebus fe- quentibus tormina, parum fanguinis fubinde, ec laffitudo mo. dica obíervatur 5. íemper tamen fanguis admifcebatur copiofo fputo 5 18va autem menfis die plus denuo fanguinis fputo mix- t ejecit, dolore in. dextro flerni latere perfiftente; fe&a hinc denuo vcna, minus dehinc fanguinis infputo comparuit. Ipfa folftirii aeftivi die largior fanguis ejectus eft, eratque lafficudo major, quod uno alteroque poft die ita duravit, 2 5.autem parum fanguinis fe obtulit, 26. Junii nihil (anguinis ejecit; qui tamen .Aterum fe monílrabat, fub finem meníis quidem copiofior, Ju- lio demum menfe fubftitit fanguinis eje&io, quae tamen poft- liminio redit circa 19. Julii diem ,. poftea fenfim. cvancícens, redeunte priítino corporis habitu ac vigore carnibusque auctis, ut per multos jam. menfes priftinis vacare exercitiis eadem vio- lentia audeat, robuftus, fed exceíivo fere faciei rubore perpc- tuo fuffufus.. Ad(lringenria fortiora adhibita haud fuerunre, plus abforbentibus , demulcentibus , mucilaginofis , gelatinofis, pedoralibus datum eft, ^ Qui vero difficultatem confolidan- darum pulmonis laefionum ipfa experientia duce agnovit, is | $583 . - fnira- 226 : Obfer-vatio XLP' IL T" mirabitur cam diuturnam vafculorum apertiouem ftipatam can- ta tuífis violentia, imo truculeatia, tanta corporis macie, vi- rium languore, calore febrili cam diuturno, non tranfiiffe in pulmonum ulcus, verámque he&icam tam difficulter alias prae- : cavendam, ac ferc inevitabilem. | (Tabinga Auguftam Vind, d. 24. Mart. han, 3718. miffae. ) | OBSERVATIO — XLVII. Dn. Lic. Danielis Hoffmanni. Largiffma /Midio purulenta cur afa. Uam incerta fir Nephritidis Diagnofis, Prognofisque, €t quam difficile de occultis ejusmodi affectibus judicium! quidem intricati praxeos quotidianae cafusabunde docent. Ob- fervamus enim gravi(fima faepe fymptcomata a cau(a leviuscula excitari, uti his fere diebus in viro mihi chariffimo fummam virium profítrationem, omnium a&ionum torporem , Capitis fummam et gravitatem ec debilitatem adverri , ex parva qui- dem origine, lapillis duobus exilibus, vix lenciculam minorem aequantibus, eorumque per ureteres tranficu haud adeo tardo nec diu nimis durante, illis tamen feliciter et per urechram pro- deuntibus cum urina tam graves adhuc reliquiae accanra 0€c0* nomiae animalis impedimenta fupererant, quaea cam exilibus la- - pillis vix quisquam expectaffet, cum ex adverfo in aliis major etiam calculi fübinde parvis doloribus excernantur, laxicate vi8" rum, ac fibrarum tono favente; funt tamen faepe fymptoma acerbiffima, quin et excretiones purulentae, ubi de calculi prae entia incertitudo adhuc obtinet fumma; paffim ejus legere exe pla licet, fed libet imprae(entiarum eam in rem hiftoriam enarrare fequentem. Juvenis an, 17. temperamenti fanguinei, ingenti P" tulantis, níes circiter novem gravi lumborum,dor ac d Larpiffima /Mittio purulenta curata. 327 tris dolore, ipae difficultate laboraverart, lapíui in terram gra- viori adícribens iftorum fymptomatum originem : ab co tempore urinam perpetuo quafi habuit craffiorem,muco fubfidente fpiffi fculo refertum , bene tamen atque ad votum vixit, aptus ad fer- vitia, quae praeftabat Juveni cuidam generofo, donec 14. ab- binc diebus cum lafficudine infigni quereretur de dolore lum- borum, qui dorfum dehinc, ac tandem abdomen occupavere, fine omni camen ftranguria notabili, donec oCtiduo abhinc, ve- hementer increfcerent dolores , augereturque lafficudo, ut. vix fcalarum afcendere gradus valeret, eatandem fuic dolorum acerbitas, ut nec decumbere ullibi quiete, oec dormire per tri- duum unquam ipfi licuerit, fed perpetuis ejulatibus clamoribus- que inconditis mali vim fummam anxie nunquam non teftare- tur tremens ac gemebundus. Exhibiti func fub id tempus pul. veres abíorbentes, nitrofi, ac fimul demulcentes, infufumque Theeforme vulnerarium ac leniens temperansque, cum dolores viderentur porro intolerabiles, exhibitae quoque fünt aliquoc balfami fulphuris dofes, füb atrociffimis vero iftis dolorum tan- torum cruciatibus urina crat tenuis, cirrina, fere naturalis, vix. pubeculam oftentans , donec tandem fub mediam noctem po-- fcens matulam uno tra&u tres fere libras urinae redderet , craf- fac, curbidae, repletae muco tenaci vere purulento, cohaerente, ac in tacnias quafi per bacillum immiffum dudili ac fufpenden- do; brevi poft iterum ultra libram reddidit craffi iftius fluidi, mi- nus camen vifcidi, at aeque faniofi, ; ac tertia demum viceiterum fesquilibram circiter excrevit, cum remiflione dolorum infigni, nifi quod fub excretionum finem, tenesmodces flranguria novos pareret dolores, coep« mox iterum comedere, obambularetan- tifper, laffitudinis oblivifci, dormire, akera die urinam craffam turbidam pauciorem, eodem modo cum ftrangurize nifibus in finc emifit ; die tertia urina parum turbidaerar , prodiens infine cum dolore; quarta die domo iterum exire, aufus eft; quinta. urina ftatum fere naturalem acquifiverat, paulo camen et palli- dior ec fubviridis, ac turbidior comparens: Quae vero in fine paro- iih. "Obfervatio XLVIII. : aroxyími illius dolorifici fujmme excreta fuerat, fpiffa ac copio- urina, vere purulenta quafi tota fuit, fanguinis tamen inter vifcidas iftas quafi lacinias vix unam alteramque guttam licuit animadvertere. Hic vero juvenis infantia ufus eft minus pro- fpera, ac puer nondum bimulus rarius minxit, unde folicita. mater obíervando accurate linteola lecti, invenit excrecum la- pillum pifo majorem, oblongiufculum; aliquot menfium intet- vallo lividum, fubcoeruleumque ac tumens genitale incuita ad- vertit háerere in urethra calculum, qui ec a chirurgo erat exi-. mendus , cum, echinaceus; exranribusqueé' cufpidibus excretu. ellc difficilior. . Ab €o inde cempore nihil calculorum obíerva« tum eft, nihilque eo fpe&tans, nec in ultima hac morbi cxactt- batione, interque purulenta haec urinae fluenta quidquam cal« culofi, imo ne fabulofi quidem cormiparüit. Frater ejus natu ma- jor bis calculi fe&ionem fuftinuic; alter natu minor pariter in aetate infantili calculis fuic obnoxius, quorum et ponnullos fu- gendo ex urethra mater elicuit/ Puerorum veroiftorum vitae genus fuit inordinatum, victus pravus, crebri diaecae errores Necdum: ab iis abftinet nofter hic, juvenisimprudens , cemerita tisque graves procul dubio daturus poenas; cum maxime dolores fubinde (entiat exquifitos poft urinae excretionem, ac nuper cum pedes Stuttgardiam proficifceretur , reddens in via urinam, tit- &am cruore eandem non fipe terrore confpexerit, — Hactenus Vero per tres jam menfes cgregie valet, OBSERVATIO XLFTIT. Dn. Lic. Danielis Hoffmanni. Ecbrafmaía Cutis fanguinea: [ymphoreft fubita enata. | Mae impedito fanguinis circulo, aut lege certa fecernendo- rum ex ejus maíTa improvide facta re ffione , per «v^ & dad arl i pois nov fieri queant cuuQagal €t usragdcei; humorum, inpune dudum innotuit exemplis; fingulare tamen ct minus quo" g nu Ecbrasmata Cutis Janguinea fymphore[i fubit enaía. | 329 num vifum e(t fequens. — Mulier ruftica annor. 40. robufta; li- berorum plurium mater, fanitate hactenus integra, firmaque gaudens, cui camen ultra feptem jam hebdomadas emanfcrant menfes, ipfo vitae fuae genere, et oeconomiae paupcrioris exi- gentia lotioni ;cannabis aliquoc horasimpend Ca fuit, ipfa vero iítius lotionis methodus moleftiffima requirit, uc lavans cannabim mulier ad medium usque et quod excurrit, corporis, aquae immerfa aliquot ibi perdurec horis, ficque aquaeillius ec frigore et humiditate pleniffime imbuatur , fadum binc, ut quemadmodum generales iftiusmodi noxiaeque corporis affli- &iones aliquando tranfeunt fine damno evidenti, faepius vero variis generis fymptomatibus mifellas exponant, ita et haec ra- riori ac memorabili eventu, vix undis egreífa domumque re- diens, fubito obducta fuit.per omnem quafi corporis ambicum puítulis atris, fübrubentibus, erant illae magnitudinis diverfae, et cum aliquae pifa mole non excederenc, parvulas aliae avella- nas acquabant, dolorem tamen ip(i inferebant nullum, fecuta eít fimul larga narium haemorrhagia, ica camen, ut fanguis etex naribus et ex ore effluerec, videreturque partim ex puftulis bis adeo cürgefcerent cuberculis iftis; ut affereret videri fibi fauces fuas ab ingenti grumo fanguinis occupari , ac obfideri totas, ia lingua cumprimis, ejus maxime apice, racemacim aggeítae ac conglomeratae puftulac frequentiífimae erant, fed et corum cor- -pus variolarum inftar obduxerant eaedem; cumque in manibus nonnullae attritu rumperentur, oftenderunc fübrus carnem re- centem rubentemque , modus erutmpendi fübiraneus notatu dignus erat, fed et mora carum fingularis , cum ultra dies duo- ecim pleraeque fübftiterint integrae, fenfim demum fenfimque fubfidentes , exatefcentesque. Multum perdidit fanguinis, cum maxime puftulis nondum plene ceffantibus agrum denuo adi- ret, cannabinque colligarer, nova binc largiflima haemorrha- gia, nova eaque ingens laffitudo. — Non libet digrediin ratioci- nia, frigusaquae ac humiditas corpus tam diu graviter afficien- Obfer-v. Acad. IV. C. Ceni. V ILI, Tc do 230 iih! Obfereuaiio xn. - 33. 5 do nihil non inferre mali queunt, menfibus maxime quacunque ex cau(a cardanübus, fanguineque aucto, aggeítoque, et vafis curgidis, accedic foetor iítius aquae beimbutae eter plauc ac putridus, quac camen omnia puítularum ge- nefin,(anguinisque (ub cucdicula coacervationem cxanthematicam vix fatis explicant, clc ] ddunt; cum-maximelingua cjus- queapex deno eorum agmine obducta fuerit, Chirurgus venam álli mox fecuicin brachio, exhibuicque diaphoreticos ac nicrofos uosdam. pulveres ; nec graviora praeter ingentem virium de- -perdirionem fymptomata tum acceflere. | ( Tubinga Auguflam Vind. per Nob. D. D. Eliam Cameraritim d. 24. Mart, 4n. 1718. mi[fae.) OBSERVATIO XLIX. Dn, D. Lucae Schróckii, De Auro anatino. , Urum in corpore animali generari poffe , uti nondum füffi- cienter. fuit. evidum aut experimentis comprobatum ; €f Anprimis dentis aurei Silefiaci fabulam. Dan. Sennertus lib. 2 Med. pra&t, part. 1. cap. 15. tandem detexit , qui fplendore au- rum Rhenanum quamvis repracfentavit, aurichalcei camen glo buli medietatem denti fraudulenter fübftitutam fuiffe adparuit: ira quae de Anatibus.aurifzris "quondam in Suevia fama tereba- tur, qua de in Ephemeridum noftrarum. Decur, 1. Ann. 6. o 194, nec non Cent, I. pag. 3835. legi poteft, pariter jam eyane. íci. Licet autem abi adrd (ubeife Mind seriis fic, Au- rum tamen hocce non minus venereae pro(apiae effe candem «omperrum eft, Cum enim unum alterumque granulum hu- jus crediti auri, ab Excellentiffimis Dominis Doctoribus, Riedli- no et Khunio, Phyficis VImenfibus primariis, olina obtinui(fec» primum quidem quod examini fubjeci, maxima ex parce in aqua forc folutum fuerat, particulam tamen minimam nigricans . De Auro anatino. — 2 - — inta&am inveni , quam aurum effe füfpicarus, aquam regiam ci fuperfudi , in qua etiam foluta fuit; veruntamen cum duobus alis granulis experimento repetito, illa in aqua forti penitus . fuiffe diffoluca vidi, liquore inde caerulefcentem colorem ad. quirente, faporem acruginofum exhibente, et ab infufo alcali t2rtareo calcem caeruleam in fundum demittente. — Vnde vero grana haec metallica in unius hujus domus aream devencrint, incertum eft diligenti tamen praclaudaci Dn. Riedlini invefti- gatione compertum cft, poffedifle eam olim aliquem, in lapidem philofophieum qui inquifiverat. " Novimus autem, chryíopae- iae amatores aliquos; in cupro et aurichalco femen aureum, aut etiam ipfius auri quaedam porticulae quod lateant, credere, ideoque illud fcrutinio fuo aurifico fubmittere; unde fortafle chryfophilus ille in maffulas iftas aurichalcum prius redigete, pro ulteriori per igóem tradatione voluit; quae dein, quocunque démum cafu, ib area illa difperfae, ec arénae permixrae fucrunt. Similis rumor ante fexennium in Ducatu Würtepbergico de auro in ventriculis anferum invento fpargebatur, in quem cum curiofüs nofter Collega, D. D. Rudolph. Jacob. Camerarius in- quifiviffet, obtinuit tandem a pofleffore aedium illarum, in qui- bus Tubingae repertum effe aurum fama erat, particulas aliques, a (uis domefticis ex ftomacho anferum collectas; aft primo mcx intuicu Domino Camerario füfpecta chartula fuit, qua conclu- debantur , maculas utpote aeruginofas fiftens , omniaque illa - collectanea non nifi florum venereorum gracilium parvula fru- ftula effe judicavit , quae etiam aquae forti immifIa cuprum '" m imniOÉeditie i1 1 effe, tin&turamqueinde coer prodiifle comp OBSERF ATIO . L. Dn. D. Lucae Schróckii. Sacculi in intefli»o ileo. . | Üvenis x11. 2nnos a Parentibus honoratis natus, d. 21. Nov. «Ann, 1716. repentina morte, incertum quo cafu, circa me- ! 1ta ridic -EDI Obfervvatio L. : dedu ds esame (- age oues ex — P T xi "RE E £s E faepius, modo fre: In t di oloribus uentioriDus, peraliq , abdominis non procul ab umbilico correptus fuifTet, cum fubfe- quentibus protratu tcemporisjam levioribus, jam vehementio- ribus capitis artuumque convul(íionibus, a quibus tamen paulo poft utplurimum mclius iterum fe habuerat, et raro dealiquo graviori (ymptomate , aut debilitate conqueftus fuerat ; ciborum interim adpetitu non tantum bono, fed paulo majore exfiítente; medicamenta autem, quamvis faepe odore, fapore ct copia in- grata, fine fa(tidio ingerebar, imo avide fatis expecebar. | Cum. diveríorum Medicorum judicia de caufa morbifica occurrerint, quae tamen de vermium in inteítinorum aliquo la- titantium pracíentia fovebantur, prae rcliquis verifimilia magis videbantur, quia ab ufü medicamentorum anthelminticorum, inprimis mercurialium , una alteraque vice, in duobus primis morbi annis minores nonnulli vermiculi , aliquando eciam unus roajusculus, digiti fere ] gi li aequans, fi t In caufam morbi per anatomen inquirere, quantum pef temporis brevitatem licuit, cum eadem adhuc die, vefperi pla- cuiílet, vifcera in abdomine omnia fana comparuerunt , ne€ quidquam. verminofi in inteflinis occurrit, inteftinum ramen : ileum, non procul acaeco tres tumores membranofos per lon- gitudinem canalis inteftinalis proxime fe contingentes, ejusdem 1. uS (nl —— In. mm . 3 fculas ferecum us craffitici, et feces continentes exhibuic, quorum primus et tertius cjus capacitatis fuerunt, quae mediocrem nucem juglandem tecipere potuifltt medius vero paulo minor exftitit; aperturae autem fingulorum in cavitatem inteftini ad pollicis amplitudinem hiabant. Multum convenire hos tumorcs arbitror cum illo, quem fub diverticuli praeternaturalis nomine adducit et delineat ce leberr. D, Frider. Ruyfchius pag. 62. Mufei anatom. ncc noD cum cellulailla, quam in poftico redi inteftini pariete minoris ficus magnitudine, ex eadem atque intefti (abftanria , ecori- ficio reliquae cavitati ferme aequali » cum ejusdem inteflini cube 3 commW- Sacculi in. infeflino ileo. 333 communicantem defcribit Clariff. D. Joh. Baptifta Morgagnus in Adverf, anatom. 3. UU y mg d^ Vnde infolitae illae noftrae burfulae fuerint exortae , et quam dolores abdominis caufam habuerint, difficileadmodum eít determinare, — Ab ipía nativitate adfuiffe, vix mihi perfua- deo, cum anre fextum aeratis annum puer de nullo dolore conqueftus , morbisve obnoxius fucrit; neque herniae fpeciem dicere licec, qualem Dn. Littre in hiftor. Acad, reg. fcient. Pa- rif. Ann. 1700. cap. de hern, partic. recenfet. — D, Joh. Theod. ' Schenckius in Exercit. anat. pag. 334. in canibus (aepiíIime fe ob- fervaíTe teftatur, non ad ventriculum modo , fed et ipforum gracilium inceftinorum parietes veficulas carneasfeu glandulo- fas extrinfecus (quales etiam intrinfecus me obfervafe recordor) fcriatim adnatas, in quibus vermes glomeratim ibi degentes de- licuerant, capitibus fuis verfus inteftini cavum, qua parte fora- minatrae erant glandulae , converfis, ut inde alimentum a p labente chylo fibi conveniens allicer Referri quoque huc merentur fcirrhi in ventriculo morbofi, quorum exactam de(criptionem obfervatio 2 $. in Dec. 3. Eph, noftr. Ann. 6. ex- hiber. Tales obfervationes conjecturam fuppeditare valent , in pueroillo noftro ejusmodi tumores inteftinum ileum primo oc- cupafle, qui a vermibus verfus cavum intellinierofi, tranfeun- tibus illic loci fecibus recepraculum praebuerint, a quibus fen- fim magis magisquein iftam amplitudinem dilatati fuerint ; ubi feces colle&ae, et copia fua moleftae reddirae, fimulque per moram diuturniorem acriores factae, cum in fiftulam inteítina- lem violeatius expellerentur, partes ibi nervo(as vellicando , in dolorificas convulfivas contractiones, ac tandem in ipfum us- que caput fefe extendentes concitaverint. — MUS Tt3 OBSER- - 334 | Obfervatio LI, et L1. | OBSERVATIO LI. 1 Dn. D. Michaelis Bernhardi Valentini, ^ ! Sella marina rarilfima petrefada ei in Flaffia vepería. Raeter alias diluvii univerfalis reliquias in HaíTia occurrentes P Excellentiffimus Dn. Pefrus W'olfaríus, Archiater ec Profct- , for Haffo Caffellanus nuper corpus ftellae cujusdam marinae rariffimum et in lapidem. mutatum obtinuit , in cujus centro figura floris ecro(ae elegantifima eft depicta: quod dum dijudi- cationi meae committebat, ftatim in mentem fübibac, me fimi- lemjin Iconibus plantacum Barrelieri, ab. "Antonio de Juffieu, Turnefortii in Horto Regio Parifino Succeffore, ante criennium .— editis vidiffe, cui Stella marina [pinofa xsvri«vsuos audit, vid, c. l. num. 1282. Corpus autem petrcfattum Aíteriarm meü- tiens hicin TAB. V. fig. t0. ob oculos ponitur. ; (Gifa Auguftam Vind. d. 18. Apr. * H. 1218.miffa.) OBSERFATIO ri. Dn, Lic, Chriftophori Bernhardi Valentini. "dnatome Lari cinerei majoris. Ie o nuperrimaregionum quarundam maritimarum non. veteres tancum colonos cum jumentis emigrare, fed et aves aquaticas, in litoribus nidulantes, peregreavolarejuffi. Ex illis noftrasin oras,circa idcm cempus, LARVS CINEREVS MAJO R evolavit, quem grandine e fclopeto emiffo obruic ftudiofus quidam juris, eumque tanquam raram fibique ignoram avem mihi dijudicandam obtulit: ex alis longiffimis caudamque pal- mi longitudine fere excedentibus, canquam ex ungue leonem ftatim larum , ec quidem cinereum majorem , prac rcliquis $1 rio- :-Obfervatio LIIL 235 riorem, eíle cognovi: quod digiti pedum, tunica rubefcenteia- terfepti , ec cinereus alarum colorconfirmabant, Exuviis ftup. pa replendis, ficque affervandis, detractis, reliquum corporis apparatum cultro fubjeci Anaromico, pro fupplendo Arm- phitheatro Ánatomico (Zootomico) Dn. Parentis, fub prclo mox füdaturo: in quo practer alia, quae cum caeteris vola. tilibus communia habet, |fequentia obfervare licuit: Ventriculus longus erat et craífus, tunica interiore denía ec rubicunda prae- dicus : gula ampliffima. — Hepar flaveícebat admodum, in duos lobos diftinctum ,. quod inferiori parte ventriculum, füperio- ti vero cor attingebat. | Ex eo bilis omnino viridis per ductum hepaticum iateftinis infundebatur ; lien autem eleganti rubore et colore vivido perfundebatur. : OBSERVATIO Lil. . Dn. L Chriftophori Bernhardi Valentini, "Anatome pici majoris nigri. — * tribus picorum fpeciebus haec quoque rariffime a venato E ribus confpicitur. —— Nuper tamen et illa mihi allata fuic, cujus externum corporis habitum nigerrimuni in capite clegan.- tiffima macula rubicunda et fanguinea diftinguit, Quod vero dudum exoptavi ct defideravi, in hac quoque fpecie apparatum illum mechanicum et hypomochlicum,;quo linguis exertis arbo- rescransfodunc,in nullo forte avium quam picorum genere o€- €urrencem, in yu ejus pariter obfervavi,quem in reliquis pico- rum ípeciebus fiftic Amphithearum Zootomicurn füpra allega- tum, ac haud ita pridem integro tractatulo et in figuris aencis eleganti(fime oftendic Richar4us Waller , Societatis Londineníis Secrecarius, füb rubrica: a. Zefcription of ibat curious natural machine , tbesv-vood- Peckers tougne. oec Quoad vifcera interna, nil peculiaris quod prae rcliquis habeat, occurrebat. LA I ; :-« OBSER- 336. . -Obferválio LIV.et LV. OBSERFATIO LIV. Dn. L. Chriftophori Bernhardi Valentini. Herbae quaedam exoticae in agro GifJeno veperíae. N exteris faepe quaerimus, quae domi et ante portam ne gligimus. Sic Linum Anglorum catbarticum in pratis quo- que Giffenis occurrit , iisdem etiam viribus praedicum. Do- roticum, cujus radices ex alpibus petunt fimpliciftae, in fylva et rupe Gif(lenfi, Sanacftein dicto; copiofe propullulat, if- foliam , a Dn. JViffole Botan. Monfpclienfi Tournefortio di- | &am et Job. Baubino teíte agrislicoribusque feprentrionis fer propriam , retro Schiffenbergam, Ordinis Teutonici Eq. fc- dem, vix horula a Gifla diftantem, reperi, — Z4coziíum L)c0- Gonum C. B. aliis Lupanaria di&um , quod Rajus in Genevae montibus quaerebat, menfe majo aeque florens ia antedicia fylva $sanacffein inveni. — De aliis alibi, OBSERVATIO LF, Dn. Lic. Chriftophori Bernhardi Valentini- V'ariolae cum petechiis et diarrboea. Uantum in praxi ufum habeat conítitutionum epidemict- LZ. rum obfervatio, carumque coroparatio, morbi circa int- sium hujus anni epidemice graffantes abunde et ad oculum tefta- . ti poffunt, fimiles illis, quos Tbomas $)denbam poft conflitz- tionem epidemicam 1681. (quae cum pracc-denris anpí eth ad amuífim coincidir )obfervarat. inno enim 1681. aejLaits fempore ficciore diutius quam pofl eorum , qui tunc pomines erant memoriam in'oale[zente ( adeo ut omnis ferme locorum berba exaruerit) — omtiis illa bumiditas. quam at" alias Jolebat fuppeditare, deflituebat ; unde -variolas major; cue i Variolae cum petechiis et diarrhoea. 237 morbi indole , inflammatio accendebat , aíque maculae purpureae plenam. exantbematum. erupitonem baud raro praeveniebant, tí laudatus modo Autor in Differtatione Epiflolica ad Guilel- mur Cole p.m. 413. fufeveferí. — Ecquis jam eft; qui nefciat con- ftitutionem epidemicam anno praeterlapfo 17 17. fuiffe huic fi- milimam, Variolas autem circa finem cjusdem ec principium hujus anni gcaífantes candem tragoediam lufiífe, triftis adhuc plurimorum memoria recolit, cum, quod Sydenbam quoque annotavit, maxima infantum pars, in quibus pctechiae variolis (e mifcebant, diem füum obierint, ^ Maculae erant ut pluri- mum purpureae, et in pectore copiofius erumpebant, quae co atrocius faeviebant, quod ut plurimum fimul diarrhoea con- currebat, motum naturae cricicum invertens et praepcdiens. Nulla hic bezoartica , nulla expellencia, alias infallibilia, juva- bant. Mirum tamen abfentibus petechiis diarrhocam fere in- nocuam fuiffe, propinatis iaprimis bezoartico - adítringentibus, v. g. pulv. pannon. rubr, terr. figill. Laubac. quam hic convc- nienífimam reperi. — Erant, qui cascarillae pulvere candem non fine levaminecoercebant, cujus ufüm hac in parte maximo- pere commendat celeb. D. /Vebelius in Differcatione peculiari fub ejus pracfidio anno 1717. Heidelbergae de illa habita. Utinam non major ftrages a febribus petechialibus, for- te fübfecucuris , percimefcenda fic! quae in vicinia fuam jamdum cragocdiam exordiuncur. OBSERFATIO |. LFT, Dn. Lic. Chriftophori Bernhardi Valentini, Pleuro- pneumonia fuppurata et per diarrbotam purulentam terminaía. | Uxor Giffenfis, nomine Stückrath, fexagenario major , circa finem anní praecedentis pleutitide corripitur , qua diebus Obfer-w. Acad. N. C. Cent. V11I uu ali- aliquot infuper habita, candem me vocarijuífit. — Praefcrip(i remedia antipleuritica confueta, imperando fudorem , adhibitis fimul topicis externis, fperans fore ut fanguis in praecordiis fta- gnans refolveretur ec ia priftinum circulum vindicarerur; A(t fruftra, Malum ad fuppurationem vergebat, unde pro matu- ratione et expe&toratione decocta petoralia ordinavi, quibus cantum abeft ut materia per cuífim rejiceretur, ut porius diar- rhoca purulenta fecutafuerit: quem naturae motum per laxan- tia blanda pe&toralibus mixta fequendo , et ultimo traumatico- pectoralia adhibendo, aeger (qui adítantibus alterum jam pe- dem in Charontis cymba habere videbatur) Dci gratia in inte- grum refíticutus fuit. | kel (Gifa Augu[tam Vind.d. 1 $. April dan, 1718. miffae.) OBSERVATIO LVTL Dn,Lic, Johannis Jacobi Dillenii, De Hiürudinibus ef duobus Papilionibus. Tiamfi de Hirudinil pauca fcripta profteat, inter quae eminet Stahliana, de Sanguifugarum utilicace differtatio, nemo tamen adhuc, quantum mihi quidem confiet , interiora horum animalium perluftravit et aptitudinem atque organis- mum, quem ad fugendum recipiend jue fanguinem habeat, digne confideravit, quapropter cas, quas hujus gratía feci ob- ervationcs , cum aliis nonnullishoclocoexhibere volui, Gau- o» autem iníc&ta haec apoda (ni ad ferpentinum genus cuidam d t placeat, cui, fi vera eft, Straboniana affertio favere poffet ee irudinibus in Mauritaniae quodam flumine feprenorum cubitorum, quibus perforata fic gula, per quam fpiret, et ta mni p "AINE iy sl TNT ns LU ; p U l / : iin 22. Über, LVIE. Cont VIIE p, 238 .... DeHirudinibuset duobuspapilionibus. — — 339 mnibus foramen exile in medio, ab ore et alvo unus continuus ductus) aquis praecipue paluftribus , immocis videlicet autlenio- re (altem fluxu praeditis; curn enim fpinnis defticuantur hiru- dines, nec multam ad nandum aptitudinem habeant, fed leni et undaco , anguillarum inftar, pet aquas motu ferantur, rapidiori- bus aquis eas inhaerere minus commodum erat, ut non memo- rem rationem fundi, quod molle, fpongiofum et limofum re- quirunt, qualein pifcinis, paludibus etfoffisnafcitur. — Obfer- vavi etiam eas loca recens effoífla, fi in ea aqua commode af- fluere queat, lubenter petere er in haec fucco, ut videtur, cerrae novo invitatas , penetrare, qualibus inlocis faepe copiofas col. legi prae aliis. De ventre maculis albo- lutefcentibus variegata e(t ea fpecies, quae. maxime familiaris et ufui medico idcirco communiffime adhibetur, prout Tab, V. Fig. 1. apparet: in dor- fo colore fufco donatur, et utrinque linea albo- lucefcens, pun- Gis nigricantibus plerumque diftin&ta/fecundum hoc ducitur, in- fra quas, delatere nimirum, utrinquelinea ex maculisnigris con- flara decurrit, ad ventrem vero linea utrinque albo - lutefcens iterum adeít, quae omnes figura 4. quae hirudinem cauda fua ftipiti adhaerentem etad nandum fe protendentem repraefentar, exhibentur, Offeomni deftituitur, et cota fere venter eft, quem nando tereti - comprefTum haber, alias, fatura praefertim , teres eft, ecubi fefe contrahit, eminencias feu tubercula cuspidata ac- quirit, quaefig. 4. verfus caudam, licet haec non contrahatur, adpi&aíunr. Multis durant menfibus, etiam fine pabulo, aqua dulci, pluvia nimirum, paluftri vel fluviatili affervacae. In quo ta- men mihi obfervatione conftitit, fi fola ipfisaquafuppeditetur, minus eas vivaces effe ; contigit enim mihi poft quacuor circiter feptimanas, unam ex feptem, quac camen paftae erant, mortuam effe, ubi cum reliquis, languentibus eciam, cerram fübminiftra- rem, ranquam renatae apparuere, atque per quinque fere fe- ptimanas vegetae durarunt, ubi eas anatomiae et variis experi» mentis fubjeci. Apparuere tum adhuc fatis curgidae et fanguis" nc plenae, quo fe ante novem fere feptimanas impleverant. : uua San- u 140 Obfer-vatio LUI, Sanguis in quibusdam femigrumofus et fpiffus alicubi haerebar, in facculis nempe, Fig. 2. lit, g. g. et 3. lit, f. £. depictis, qui per ventrem omnem porriguntur, in ipía vero ventris cavitate flui- dus permanferat , cujus cauffam aífigno fibris ec columais car- neo- cendinofis , quae ventrem ubique, ceu in cordeanimalium terreftrium, ftipanc; harum enim opc quaquaverfíus moveri et invicem conquaffari poterat, quo motu minus áfficiebatur is qui in faccis, qui non nifi iores feceffus ec fpatia inter fibras illas efformata , haerebat. Hi vero facculi videntur eíle tan- quam promptuaria, pro futuro animalculi ufu, reliquus autem in ventre ec venulis fanguis in praefencaneos magis ufus impen. ditur; cum enim ei non quolibet cempore (anguine paíci con- tingac , de iftiusmodi penario ipfi prudenter provifum clt. Columnae illae carneo- tendinoíae Fig.2. lit. h. h. defignantur. Eft itaque totus venter ftru&tura (ua cotum cor, functione autem ventriculus , aut potius ventriculi penarium, — In ventre prae- terca canalis quidam continetur, fucco limofo nigro plenus, qui lit. i.i. Fig. 2. et e.c, Fig. 3. denotatur. Hic fine dubio ab ore^ incipit, quale foramen ub cufpidibus ad lit. c. Fig. 1. depingitur et inano terminatur, licectego nondum c ionem inter anum et foramen iftud oris advertere potuerim ; immo vero nullus mihi adhuc anus obfervatus , et quantumcunque prematur fau- guifuga plena, nec ano , nec orc tacile aliquid fanguinis emiferib quem tamen, fi fale vel cinere confpergatur; ore prompte, nun- quam ano reddit. — Videtur ramen probabile, anum per tuber- culum illud caudatum lit.1, l, Fig, 1. 2. et g. Fig. 3. depictum ex ire, cum hocin medio nonnihil cavum frequenter appareat, pro- ut lic. g. exhibetur, licetnullus peridítilusadigiquear, Ubit men dubium iterum cenec , quod poftea, paullo (apra ventris me" dietatem in hujus medio foraminulum aliquod , Fig. 1. gnatum , obfervarim, quod fane vel anus fueric, vel, quod proba- bilius videtur, ( (i quidem hae partes diftin&tae et remoxac fint ad genitalia percinuerit : mihi proríus de co fatisfacere nop pO" tui, foraminulum enim in enecatis (ob fibrarum contractionem/ oblice- De Hirudinibus et duobus Papilionibus. 241 obliceratur, et in vivis füb earum contredtationem contrahitur etiam et vifum fugit. Quem porro ufum limus ifte obtineat, non magis mihi cooítat; id certum (ine terra aegre durare ani. malcula haec: fivejam abíorbeant fubtiliorem terram, ut ca cum fanguine remixta purriantur, five id cis commodi terra afferat, quo per hanc excrementa, quac iis mucofa adhaerefcunt, com- mode abftergere queant. Quanam vero via tranfeant excre- menta haec mucaginea, ignoro, ni caortum ducant et idem fint cum glutine ifto , quod ore et caudata appendice , quando ad- haerent, emittunt. . In fummo ventre duo cercbra Fig. 2. lic. c. e. confpiciuntur, et confifítentia et gyratione ec venulis inter- fperfis aliorum animalium cerebra fatis exacte referentia: ad lic. f. unum extractum eíl, per medium quafi divifum, ( incerebrum forte et cerebellum ) ab altero extremo annulo quafi cartilaginco cindum , qui qualem ufüm habcat, et an per hunc forte motus in cutis fibras deducatur, non ício: ex hac cerebrofa parte pres- fione effluebat liquor la&ieus, . Porro per omnem inpferiorem ventrem utrinque corpora quafi glandulofa mollia adfunt, quae preífa liquorem etiam lacteum effundunt, et fimiles etiam, ac cerebra, venulas, fed exiliores, obtinent, gyri vero nulli aderant. An uíum etiam cerebri habeant, non determino, faltem id non improbabile videtur, cum Hirudines transverfim diíIetas ad multas, quod mirum, feptimanas ert meníés vivas vegerasque conípicere licuerit, ita ut ec pars fuperior cur ore, et inferior, . €um cauda maverentur, Fig. a. lit. k, k. ec elegantius Fig. 3. lit. d. d. d. .corpufcula haec glandulofa confpe&vi fiftuntur. .— Eft demum. vepá manifcfta ab ore ad omnem ventrem protenía, quae Fig. 2. lit. d. d, ec Fig. 3. lit. b. ob oculos ponitur ; haec plerumque uno praecipuo canali , prout Fig.2. vel in duos mox, ut Fig. 3, apparet, divifa conftat ec initium babet poft illud fora. men, (fucci limofi fuCtioni deftinatum , interipías cufpides, inde vero ramificationes plures de fe mittit, ad faccos praecipue et ipfum ventrem. |. Cufpides auc, fi liceat, dentes tres func, qui- bus vulnufculum triangularc infligit hirudo ; depinguncur hi : Uu 3 Fig.i. 242 : — Objervatio LVIL | d Fig. Y. et 2. lit. b. b. et Fig. 3. lit a, quae figura reliquis accura- tior, et in hac etiam apertura oris triangularis, in qua cufpides conduntur , notata eft, cum in prioribus os replicatum fic; hoc vero ore, quod lit. a. a. a, ubivis fignatum eft , firmiter fe applicat hirudo , dum fugere incendit , pofterius vero cauda fc firmat, ventre ceteroquin libera ecfoluca. — Dentes nec duri, nec omnino molles , nec eriam válde acuti et fcindentes, fed tantum acuminati , ut mirum fit, qui cum cam levi dolore vulnus infligi queat ; ni videatur in vivis cosacutioresreddi ex inftinctu et voluntate animalculi naturali. Foramen illud, fub cufpidi- bus lit, c. Fig. 1, notatum, procul dubio infervit pro limi fuctio- nc, qui in canali faeculento continetur, licet connexionem et communicationem inter utraque nondum adverterim 5. ftilum tantum ad notabile fpatium in fuperiorem ventrem adigere po- tui. Interea probabile ec notatu dignum videtur, non cíle ex- crementa, quae lis limofus continet; cum materia, quam cx- cernunt, mucofa albida fit, quae nullatetíus in illo canali cóm* paret. Ob exiliracem, faeculentiam et fanguinolentiam, partes omnces perveftigare et explicare non adeo facile eft , experimen- to vero pofthac confítitic; anacomiam animalculi hujus melius fuccedere in famelicis es recens captis, quae fanguine curgidae non funt, qualis Fig, 5, exhibetur; pro quo fine aqua falira prius interficere oportet , cum alias fruftillatim etiam diutiffime intet digitos moverentur. Senforia organa nulla obviam venere; gaudent tamen ta&u, fenfu maxime univerfali, ec odoratu forte ctiam , cum adverterim ex aqua projectas, eidem denuo con* ftanter adrepere. — Cutis earum ex meris annularibus fibris cot ftac, quarum beneficio moventur ecnando in aqua longe protetti" duntur, extra aquam vero et fi Ctentur, huntur adeo, ut faepe unciam longitudine non multum fuperent, Laeves ur diquaque funt, at fub contrá&tionis motu eminentias ec cubet- cula acuminata parva oftendunt , quorum aliqua ad caudam Fig.4. notata funt. Ventre liberae ore et tuberculo caudato» ut fupra dictum eft, adhaerent, idque firmiffime , ut avelli fere nequeant, maxime ubi cufpides inflixere, quas ideo, fi ei antu f, De Hirudinibus ei duobus Papilionibus. 243. lantur, in cute faepe relinquunt, unde inflammatio ct fuppura. tio oriuntur, qua de caufla venenofitatisapud quosdam ( falcem aliquae fpecies, quo co melius coloretur opinio ) accufantur, fed immerito , cum omnis noxaa cufpidibus reli&tis d pendeat, quae quoniam fubmolles funt , in vulnere diutius haerent, ernontam prompte fuppurationis adiu emoventur. Firmiori adhaefioni on parum contribuit glutinofus bumor , quem dilabenres relin- quunt in parte, cui adhaefcrant, ec hunc non cancum ore, fed ec cauda emittunt, videturque non prorfus idem cfle cum eo hu- morc lento, qui. corum corpora, fi diutius aqua afferventur, Obveítire folet, cum ad vitri, cui fefe frequenter applicant, latera in mucum tenacem terreum virefcentem , qualis apud Conter- vas faepe obfervatur, abeat, Extraaquamacutius quam in aqua pungunt, ubi plaga non majorem, immo faepe minorem, quam Culicis aut. pulicis ictus , dolorem conjunQum habet; ficuti etiam fanguis longe diutius, illaefis ctiam vafis majoribus, ma- pat, ubi in aqua applicicae fuerunt. — Cujus quidem caufla cfle videtur emollitio fibrarum er diutina fuclio, qua continuacum et aíIucfattum motum atque affluxum ad locum apertum nan- cifiitur fanguis ; quae ratio nobis nunc magis placer, ac illa, quam quondam nobis fingebamus: animalcula nempe vel pe- culiarem forte liquorem atcenuantem in vulnufcula immittere, vel ex fingulari fenfu loca cantum arteriofa petere; cui poíte- riori fayebat obfervatio illa, quando non quemvis, in aqua prae- fertim, occuparent locum, fed faepe fatisdiucirca pedes vagan- tia et varios tentando uni demum ftle&o, explorato quafi arce- riarum pulfu, adhaererent. Quamvis nullas ab iis percundiar- terias, negari nequeat, videtur tamen probabilius, vafa quaeli- bet, prout fors obtulerit, ab iisperforari, tanto magis, quo mi. nus ved fitus, uc uni alterive tantum vafculo infigantur, re- fponder. — Id mihi etiam poftea compertum eft, venis rurgentio- ribus et majoribus impoficas fanguifugas, famclicas aeque ac Tecens captas, cas confeftim pertundere, unde mox replentur, & poft earum cafum fanguis guttis frequenioribus ftillac ; quo mihi 344 8 Obfervatio LPIL : mihi conítitit, ipa eam majora vaía, de quo antea dubiraram, ab iis perforari, Scillat inde fanguis ad horas fex communiter, ac fi in aqua, foras praefertim ad paludes etfofas , ubi motu in- calefcunc pedes , admoveantur, manat inde faepe faris pertiaa- citer ad vigind quatuor et plures horas, licecnulla confpicua vafa lacía videantur, et licec vulnufcula fungo igniario vel boviftalin- ceisque impofiris muniantur ; cujus cauffam in emollitionem, majoremque ob motum affluxum conjicere lice. Hirudines fingulae pendent icer dracl dimidiam, emaciatae etiam fcrupulum tantum, aut non multum amplius: exfatiatae et fanguine curgidae drachmas treset unciam dimidiam plerume- que complent, quin et ad drachrras usque fex capere pofle ce- ftatur infar&us et curgefcentia, cum ad crepaturam fere usque, ín aqua pracfertim, ubt a pondere fanguinco minus gravantur et ideo non tam cito decidunt , fefeimplerefoleanc, unde cum tan- cundem et plusetiam , fi vas infigniuslaefüm fuerit, vel fiin aqua applicentur, poft earum lapfum emanare foleat, fcx fepremve appofitae juftam et legitimae venae fectioni refpondentem eva» cuationem praeítare poterunt. — Praecipere folenc auctores, u6 fi copiofius evacuare animus fit, caudam cis (eu partem extre mam praecidamus, quod nobis nec commodum ob diuturnam adhacfionem, nec neceffarium etiam videtur, cum poft fponta- neum corum lapfum fanguis fatis diu profluere foleac. — Id etiam veritati non adeo refponder, quando multi hirudines afferva- tas et (u&ioni affuetas, quafi vidclicet id natura non doctae ef- fent, facilius et promptius adhaerere (cribunt, cum contrarium potius obfervetur , nempe quod tales minime adhaereant, fed nimirum faturae ad multos menfes ( ego ad (ex fere plenas 8 fervavi ) fanguinem fa(tidiunt, quas fi (ale aut cinere, confpergere volueris, quo revomant fanguinem et eo lubentius inpofterum appetant, nihil' ages , cum fal fit juratus ipfarum hoftis » !' uc plurimum ab eo langueant et poftea moriantur, in tantum quidem, ut aquae fal(ae inditae fanguinis, quo turgent» parcem mox revoman: et convulfionibus agitatac brevi temporis per po . De Hirudinibus et duobus Papilionibu —— 34$ (poft horae quad aut dimidiam falcem horam ) intercant, Quod ipfis etiam, non tamen acquc violenter, cinere vulgariaut clavellato contingit: oleum etiam poft haec ferre nequeunt ec arenam, fi enim huic irrepere contingat, fanguirem etiam red. dunt, quamvis alia$ , durius etiam contreétatac eum nullàtenus dimittant; ubi tamen obfervatione iterum dignum eft, nullo modo lacefficas, fed vitro falcem vacuo inditas, fanguinem fen- fim omnem eructare, quod nobis pro avertenda ariditate facc- re videntur , ideoque probabile, famelicas non ita diu perftare pofle. extra aquam, quam faturas, quas ad decem circiter dies ita vivere pofíe, inde vero exaridasinteriiffe vidi. Tot hoftibus obnoxiae ferrum nihilominus impune ferunt, et, quod admira- tione fingulari dignum, coníciffa ec abíciffa animalcula haec diu vivunt et fru(tillatim per aquas vagabundo motu moventur, vulausque 'ipfis confanatur, ea ramen differentia, quod partes illae caudam verfus non ita diu füperfint , quam illae, quae capite adhuc gaudent, qualem, (emipollicem cancum, in fione ta (ec diutius, fi placuiffet, affervare potuiflem ) cum inferior et longior pars, caudam veríüs, poft quintam fepti mortua ac putris facta fuiffet. Cererum an traQione; vel pulfu atque preífione peragatur transmifífio fanguinis e venis in corpus hi- rudinis, nulla quidem Medica confideratione digaum eft , Pby- fice animadverti deberer, quoniam circa plagam, quousque ore adhaefit hirudo, locus ad. multos dics rubet, id attractione ficri magis probabile videri, cum, (i pulfü abintraadlocum laefuüm, (ubi camen illud folum principium vivens et movensadmiferim, Omnem vero aéris excerni vim excluferim ) fanguis adigi debe- rec, poflet id quidem ficri facisfacile, qui veroab ifta via ( a vafis iis) diverterec, et circa plagam, loco denfo fpifloque, quo. mínie:e perrumpere poreft, haereret fanguis, nullatenus rationi. planum videatur, cum alias ei fatis confonum fic, quod fi oris fu-. Üione haec a&tio peragatur , evacuaris et attractis cenuioribus humoribus ferofis fanguis candem ipfis fuccedere ec locus cir- Olfer*v. Acad. V.C, en. VII. Xx cum- LI 346 so Obfervatto ^. LVII. cumcirca fatis prompte rubefieri debeat, ut non memorem il- lam difficultatem de iftiusmodi pulfione, qua aér vel aqua etiam; facilius in omnem partem abire queac, quam neceflario in iftam P ud * LANE ay m um non Cit p L9 um, quo : H . . . apegAe a e . quamvis his parcibus deítitui videantur , non tamen aéreomp. carere queant,cum vitro affervatac fup fici (abinde pe- tere et extra aquam ore et collotenus aliquandiu haerere foleabt. Atque haec mihi de vulgari Hirudinurn fpecie potiffimum notà fuere. Reperitur et alia quandoque apud nos , quae nullis lineis punáisve interftinguitur, fed unius ubivis et fufci coloris eft: de- dederam ex foffa illa, in qua coeperam eas, concemplarer; late" ribus vitri adhaerere vidi pufillam et minorem fcre, ac Eig: $- defignatur , quae f. do, ita diu nata videbarur, adco pufilla erat, ut non immcerito quis forte exiftimare potuiffet, €am ita natam et vivipara idco eíIc animalcula haec, quae Ane. yii) vÉ—r€— E es x: De Hirudinibus e£ duobus Papilionibus. 5347 phibiis potius, quam Aquatcis cantum annumeranda videntur, cum diu extra aquam viva fuperelfe queant, Pro implenda Tabula Papilionem Fig. 8. exhibeo , nulla quideri colorum elegantia et varietate fpeciofüm , formatione tamen ec motu fingularem prorfus et admirandum pernicis- fimo enim per aéra motu, eoque cedilineo, non, ut alii pleri- que, vagabundo fertur er floribus advolat, ( nec ventris craffi- des ei impedimento effe poceft, quamvis, quod pennis maxi- mam partem conítare videatur , revera minus eraílus gravisque efe queat, ) ftru&tura vero, ut modo dictum; plumaceus eft, l 'O&obri 'ad flores Delphini, in horto ferius florentis , alias ta- totus niger eft , cralus, ideoque ob gravitatem ejus diffici- -Jius- movetur. :*- Paffim: graminibus adhaeret Majo ct junio menfibus ; Julio moritur, | iE, ( Giffa Auguflam Vind. d. 27« April. ( 44d. i714. ifa. ud Xx2. OBSER- 243 ' audet esdtonio LVIL . —— OBSERFATIO LP. - Dn. D. Chriftiani Gottlieb Reusneri .. : Cingulum Litbontripticuim. Ulta et praeclara in Nep! , et duris cal- M culi doloribus, quae veterum multis parafangis poft ícre- linqunt, Ephemerides noftrae Nat. Curiofor. abunde teítantur. Inauditum "autem appello cingulum - lithontripticum ;. quod lumbis applicatur , et praeterito anno. prima vice Wratisiaviae videre contigit. Paratum erar ex linteo duplicato, cui radix quaedam exotica infüta; coloris flavi, odoris páululum virü- lenti, dum recens eft, faporis autem nullius: radix digiti. mino- ris cra([itiem vix aequat, ejusdemque cft longicudinis , illa au- tem parte, qua dorfum attingit, nulla radix eft- fubítrara, pro majori geftandi commoditate, .. Afportatur ad nos Lincio Mc- trópoli Aufítriae füperioris.. Tenore fchedulae cujusdam (Ano- nymi camen) idiomate Germariico confcriptae, laudatur prae- "fervative. et curative in calculo renum ec veficae, calculum id» fenfibiliter e corpore expellere dicitur. « Hoc ramen obíervan- dum: ut cingulum hoc ad minimum per 6. menfes indefinenter ilic n duque gef ; deinde ed 4. vel &, hebdomadas de- poni poteft." ;Commendatur quoque in pracdicta fchedula fubjectis illis, quae quocunque modo difpofitionem ad calcu- lum habent, quamvis adhuc libera fint a doloribus, quod eX fabulofa urina vaticinaricuilibetlicet, Fateor equidem me mo- dum operandi cinguli hujus ignorare , interim tamen diffiteri non poffum, quod 4. períonas noverim, quae cingulum prac- didum non (ine effe&u laudabili geítanr, [E ab md aliis remediis abftinent » ) unus per integrum annum , alter ultra 6. menfes, reliqui ad 3, menfes, ge(tant, et ab illo cempore immu- nes a doloribus calculi imprimis renum in dics aucem Ru ) fi * IH Cingulum. Lithontripticum. 349 fam excernunt urinam , quod alias fine dolore raro factum, Acc poenitet illos fumtnum, quosfccerunt, ^—— SCHOLION . ps topica renicdia in calculo ex regno minerali non infimum meretur tocu 15! phriticum effe fpeciem Tafpidis dudum fuboluir, praelaudatus Gemmarum fcrucator de Boodt a Bodenftcin l. a. p. m. 131. Cu- bicularius.enim. Dominus Senningius Nephriricus , cui Elector lapidem. c ieadum tradidit, et libertatem geftandi dedic, (applicabatur autem. externe lumbis prout cingulum, de quo loquimur) ad Mentzclium fcripfit : fe geftafle lapidem circa regionem. renum in dorío, et inter geftandum, toto tempore fenfiffe refrigerationem renum, et per 3. annos fe liberum a do- *"loribus Nephriricis. .. Fateor, hanc obíervationem me moviffe, cur Ephemeridibus noftris cingulum Antinephriticum commu- nicarc volui, ut fcilicet experientia una altera illuftretur et. co- soo | Xx3 , pico- To. -"obfervatio LEX. SESENPLSISUHE ! picorum virtus explicetu ^ Modum operandi uod fpctlat, plurimi autorum refrigerationem renum ex lapidibus excerne applicacis agnofcunc, prout faciunt Monardes, Boodt et D. D. .Mentzelius, Sed quis crederet? (pace fiat cantorum virorum) lapidem Nephriticum brachio alligatum , cefte Monarde, citan- te Boodt, l. a, ec W'éckero ià Antidocar, I. & p. m. 40. tantam Tefrigerationem renibus communicare, quancam poftulanr. Quid magis refrigerac plumbo ? Lamina camen plumbea cx- terae lumbis applicata , diuquegefítata, a calculo ramen renum non praefervat , quamvis rcfrigerationem fecerit; quod propria experientia confirmac curiofus naturae fcrutator D. D, Veaette nacione Gallus, loco allegato, ad imicationem Oratoris Roma- Di Calvi, qui hocexperimentum nobis quoque reliquit... Vi- decur igicur alia adhuc fubeffe caufa, quae ex Mechaniímo, me judice , dedacenda, falva ramen aliorum melius for(an fentica- tium opinione. MEN ADIP C Ben ain Plin ! ( favera f t d. ig.4pril dea, 1713. iffa. (cin ns $a JR OBSERVATIO LIX. 'Dn. D.Chriftiani de Helsich. puo D ! Cura tumoris offium, . On raro! Fe Ua Rn /. | 4145 in pra . un protub ini AN. et tumores offium non cancum in carpis etcalis, fed etiam in coftarum extremitatibus , Tametfi vero hae eminentiae noD femper conjunctae fioc cum fpinae dor(ilaxarione vel contorfio- ne aut pe&oris anguítia feu, modo loquendi Gliffoniano; 4 *€65 * ; PI s ies , t» aameide hil minatione, adeoque nec g ine cenferi queapt; DID? minus tamen vitium notabile corporis figurae adferunt, quod canto magis in oculosi it, fl, quod communiter fit; oppofita partes e t quafi ícant. Metuendam ex hac inae E quali- * A De cura íumoris offium. 351 qualitate dcformicatem parentes omni ftudio a fuis avertereal- laborant, . Chirurgi, quinimo et carnifices, quibus haec cu- ra creditur, ut parentum defiderio farisfacianr, nihil non mo- liunrur ec. iacerdum a fana ratione prorfus aliena fufcipiunt. Probe recordamur, quantum damnum cencllis corporibus etiam. compreffione, (quaeca, quae extant ad locum faum redire cogif, verbo Hippocratis) praefertim rudiori ccipía quoque inepta per fafcias ecfplenia deligatione faepe fit illatum. | Omnis dies do-.- cec, quam frivolis dc caufis absque omni indicatione ad fzru. las, modo ligneas modo aeneas profiliatur, laminis ferreis ac, plumbeis in hac flexili aetate infantes onerentur, ec thoracibus. lineis offibus feu fetis balenarum interítin&is, et qui multo no-. cenciores funt, ferreis angantur, Quam vero parum omnibus - hiscc, etiamfi loco et tempore debito adhibczntur, faepe pro- ficiatur, Hippocraces.in lib. de articulat.. cap. 30, et rcliquo- rum-feculorum experientia affatim comprobavit. Nuilum equidem ex «memoratis. praefidiis abfolute profcribendum ac. - damnandum effe. cenfeo , in offium tamen prominenuis per- curandis praeftiterit alia via tentare remotionem mali, | Giilo- bius, qui fumma diligemia nec minori judicio in rachitidis nacu- ram 'inquifivit, optime, nifi fallimur, ab inaequali nutritione epiphyfes hafce. offium arceffit cap. XIII. praeclariffini operis de. Rachitide diferte fcribens ; 775i id (ultimum alimentum) /i- beralius uni parti et-alteri parcius difpenfatur, miaime certo mi- rum ejl; fi-'una-pars. in juflo majorem molem excrefcat, dum al- tera interim extenuatur.. Sed nefcio, an adeo feliciter idem celeberrimus vir rationem extenuationis evolvat, praetendens, propter laxitatem, mollitiem, lubricitatem partium, expultr icem concitatiorem. e[Je. debito , tranfpirationem nimis facilem ac diffi- pationem circuitum fanguinis nimis lubricum, retentricem debi- lem -alimenium-cizius e£. facilius elabi pati, idemque. pene bisce partibus accidere, quod inteflinis in. lientevia, | Profecto multo facilius nodum hunc gordium folviffec doCtiffimus Gliffo- bius, fi a parciori alimenti affluxu. exienuationem deduxiffer, | quem- s, To C NNNEUUNEEUS "Olfervilio L1X. | | quemadmodum ab ubcriori cjus appulfu auctam partium rna- gnitudinem quam re&iffime derivavi. — Totum negotium canto facilius hodie affequimur, poftquam noítris diebus ia clatiffima luce politum , quomodo beneficio motus tonici, laxatae partes copiofius, conftri&tus vero parcius humores quos- vis, adeoque etiam alimentitium laticem, admittant et exci- piant. Namilla, quae Mechanici quidam de mira incredibilique cum fecernentis vafis quam fecernendae partis forma , figura et con(tru&ione difputat, merito inter commenta refericüs, quae tempus jam coepit delere, et brevi poftex toto delebit. — la hac inacquali partium nutritione et 2Xoyorgooi non aliud videtur ef^ fe officium Medici , quam quantum quidem ejus rci fieri potefo laxatas nimis partes modeíte ftringere, atque hoc modo ad aucdas partes exundantem affluxum moderari ; nimium-Ve- ro tenfas aliquantifper ec paulo largiorem: hoc modo aliment affluxum invitare. Et ad huncfcopum collimavi et mecam fe- liciter multoties fine operofo medicamentorum , ec chirurgico- rum pracfidiorum apparatu attigi. - Excenuatae partes € lienti unguento delibutae affluenti dlimento magis paren €o* demque laetius recreantur ; aucta véro mixtura tonica tef in dies per quatuor , aut exigente ira ncceífitate cciam per plures menfes illiae fibris (tri&is delatum ad fe alimentum parcius imbibunt ; adeoque non amplius ita luxurianr, — Ufus vero . plerumque fum unguento de Alch; Fernelii cum axung taxi, medull. cruris vituli et oleo lümbricorumterreftr, Scridtu" ram fibrarum facile per fpir.' fal. ammon. forrnicarum; Yer" pili , lavendulae , rorismarini &c. impetrare licet 5 39^ fpondere eximiam in medicina facienda utilitatem in multis etiam aliis morbis, ubi placuerit Meditis monita Methodico- rum ines et cum judicio in rem füam vertere, Ec eo m? B5 olere foleo, quod in paucorum manus verfencur quant. Mad ce fcripra Aureliani et Profperi Alpini Marofticeníis libri éredecim de medicina metbodica, ^ Interim fateor, in hac Cur? &cc interna a me neglecta medicamenta, cum potiffimum De cura tumoris offium. 353 his offium. protuberantiis, deformari foleant, qui in infantia arrophia laborarunt. | Eximie hic quoque profunt remedia, quae primas vias a fordibus vindicant, coCtionem promovent, debitum chyli aclymphae progreffum adjuvant, eumque in fi- nem tonum glandularum mefaraicarum ab ipfar&tu mucofita- tis debilitatum roborant. Si vifcidioris lytmphae praefto fint indicia, refolventibus- ec. attenuantibus. ac. incidentibus re- . deuntem nutritionis fru(ítrationem, defituram tandem in tabi- dam confumptionem, folicite praevertere cautum , ut quivis intelligit, dececMedicum, OBSERVATIO. LX. Dn. D. Chriftiani de Helwich. | De Tutiffima febris, uariolas confluentes excipientis, curatione per blanda evacuantia, On poteft quemquam in medendo exercitatum latere, | in quanto difcrimine verfentur variolis confluentibus de- tenti, quibus juíto citius, hoc e(t, ante perfectam variolarum maturationem , fácies detumefcic ac ptyalismus ceffat, nullo füccedente extremorum tumore; quod plerumque nono aut decimo a morbi infulcu die, rarius apud nos decimo tertio aut adhuc tardius contigi(le hoc feculi decimi octavi anno decimo feptimo, morbillorum et variolarum feraciífimo, perfrequenter vidimus, ^ Quocunque vero die hoc eveniat ante. maturatio. nem; febrisexardefcit vehemens, praefentiffimum imminer fuf- focationis periculum,fumma ade(t deglutitionis difficultas ac in- credibilis inquietudo praecipue circa noctem, ut de inexplica- bili anxietate, tremoribus aliisque horrendis (ymptomatibus ni- hildicamus.. In his anguftiis aut nullum e(t aut nimis cardum, quod fperare queas, ab alexipharmacis er cardiacis auxilium. kritum plane negotium eft, papillas falivales acidulatis ad fub- Obfer*v. Acad. IN.C. Cent. V/ ILI, Yy fiften- 3€ | | Obfer'vatio LX. fiftentem pryalismum revocandum folicirare; umbue pannum lineum, quantum libec, melle rofaco colato , faepius friceucur ora du&tuum falivalium fpiric. fulph, ec oleo vitrioli ec certo cre- de, te oleum et operam perdicurum. .— Memini optato cum fucceifu falivationi fubítizutum fuiffe a natura largius urinae profluvium, ac fi ex mi£furicione divinare licec, eam renum ca- taraétas referaturam , ut per eas veneni reliquias procrudar; libenter facemur cum Mortono intra&. de febrib. inflamma- toris univer alibus cap. 1 X. Medicum oportere illi in hoc ul- timo conacu manus adjutrices admovere, ac cardiacis admifce- re diuretica, quamvis prae cineribus bufonum a Morrono lau- - datis alia tutiora eligenda arbitremur. — At vero fi ítimulus ad reddendam urinam abfit, ex diureticorum indole ac experien- tia oflendi poteft, quam vano nos confilio ad infidum diurcti- corum in hoc cafu auxilium convolemus. Anchora fpei 0* mnis in hoc procellofo mari eft Mortono cap. X1. cortex peru- vianus,quin imo cantopere hoc remedium hift, XXV. extollit, ut affererenullus dubitet, unicum tantum cafum a fe obíervatum in quo praxin hancinfauftus dedecorarit cventus, er cortex €x pectaioni non refponderic, quamvis etiam unicum huno quem vidit, finiftrum exitum vel parco vel nitnis fero alexipharma- corum et corticis ufui malit tribuere, quam ipfi pharmaco At vero cum ufü rerum nobis fic compertum , corticem pet tres dies exhibitum effe et tamen febrim fymptomatibus mu'ts ftipatam circa no&em aegro gravius incubuifle; quilibet videt. praefentiori adhuc nos in tanta calamitate egere remedio. Sy- denbam, quo accuratius nemo de variolis egit, in Schedul.moni- toria ea eítin fententia, quod nihil efficacius hanc febrim re tundat, quam copiofa venaefedtio, hac enim omnium optime putridaspartes a pu[tulis in fanguinem reforptas confe[lim ex hoc eliminari, ^ Ecquis vero Medicorum in plerisque Germaniae partibus aufit vel verbo memini(le venacfc&ionis , quoticscum que ceneri infantes aut pueri vel puellae hac febricorrepti lan- guent? Ad folum venacíclionis nomen parentes ac sii cohor- De tutiffima febris evariolas conftuentes excipientis curatione.» es cohorrefcunt, — Quid ergo candem agendum ? Idem fíagacis- fimus Medicus Sydenham vidit longe minus aegro periculum effc ab aíumpto cathartico lenienti quam ab alvinarum fae- cum retentione , imo et feliciter hauftum laxantem fe propi- naffe narrat; nihilominus in catharfeos negotio illud notari vult, aegrum mon effe purgandum, nifi facefJente jam morbo, v, g. dte decimo tertio aut eorum aliquo, qui eum fequuntur, imo nec per iflos etiam dies, nifi fanguis fuerit imminutus , adeoque apud Germanosin hiscircumítantiis nunquam: hisce enim fanguinis miífionem vix acnevix incurrentibus adhuc in oculos puftulis, necdum plene exficcatis ec incruftatis unquam perfuaferis, adeo- que fi Sydenhamium fequi placet, illis eo cempore nunquam alvum íubducerelicebit, — Verum enim vero docuit mc hoc anno quotidiana ac frequens ejusmodi acgrorum tcractacio,quod finc praemiffa venaeíe&tione etiam decimo die lenienria non tantum fine omni noxa, (cd etiam pracfenti cum utilitate, difpa- rente juíto citius in teneris vultus cumore ac falivatione ceílan- te in adultis, exhibeancur. .Ac certe actum eft de teneris, vifi vel nacurae, vel artis beneficio purulenta materia cum fangui- neo latice pemiíta, quac febrim, rcfpirationem brevem et fre. quencem, corporis jectigationem ct anxietates excitat, blandif- fime evacuetur. Non diffimulare poffum, me ab initio timide in infantibus éc pueris rem fuiíIe aggreflum, — Initio enematis nece(firatem et. utilitatem parentibus conatus fum perfuadere, quod fatisfuitarduum. Non facile quisquam crediderit, quan- tum Vrarislaviae ad folam clyfteris mentionem in variolis trepide- ls CMEÁ 1 * pedi si (. n" 4 tar ; confe candem cor Jp m iisclareob oculos pofitum,quod faeces in colo diutius torpentes acriores reddantur et ipteftinorum membranas pungendo llicando miferos red- dantinquietiores. — Non raro cciam flu&uantium fuffragium - erat expugnandum blanda fpe ac promiílo, fore nimirum , ut dempta opportune clysmatum ope faburra, corpus fublevetur, periculum fuffocationis minuatur , acftusque fanguinis tempe- retur, — Er profedo eventus fere femper pulchre refpondit, TY Ubi 256 Obfer-vatio LX. iine Ubi deinceps re ipfa compererunt, variolas encmatibus ad in- teriora , qui vanus illorum metus cít, non retrahi , corpori qua- dantenus adferri levationem , aegricudinemque molliri ; non re pugnaverunt amplius, quo minus alvus enematibus ducerc- cur. In corporibus plane exhauftis hoc pracfidio minime ufus fui, ne calumnia clyíteris improbitati facalem imputaret even- tum, quem a morbi vehementia brevi inductum iri. confta- bat, — Majori cum folicitudine et circumfpe&ione in exhiben- . dis lenientibus verfatus fum. — Vbioleo Amygdalarum dulcium in jusculo exhibitum non fàtisfecic, ad decoctum florum et fru&uum cum fyrupo violarum folutivo progreffus fum; acil- lud fingulisdiebus propinavi, ^ Optima fide affirmare poífum hinc fecutam fympromatum mirigationem , quae, ut prosperi fucceffus folent , me audaciorem fecic , ut decocto huic autc pe&orali Auguftanorum Y laxativam Viennenfium etiam in do- fi largiori addere minime dubitaverim. | Spero omnes, qui ve ricatem afferci hujus experiri cupient, re ipfa deprehenfuros, mie - tiora omnia efe, quando per diem alvus fuerit laxior, triftiora vero omnia, ubiea denuo adílrida, — Hac via per integrum. aliquando octiduum inceffi, et fingulis horis duabus aliquot cochlearia mane potionis ejuscemodi lenientis exhibui, circa quartam vero pomeridianam ac o&avam vefpertinam alexi- pharmaca blandiora fine omnibus anodynis admini(travi , ac ut plurimum quidem dedi pulverem bezoardicum ad paroxys mum febrilem efficacius recundendum ac avertendam inquie cudincm noQurnam. Hac medendi methodo aliquos in fum- mo vitae periculo confticutos, fuiffe praeter ornnium fpem ter" vatos certum eft, — Diem dies docebit, et forte pofteri, nee paulo fortiora, a quibus tamen hactenus abftinui, formidabuBG candemque calcabunt viam, quam in Anglia a Medicis erudi- tione ac experientia prae(tantibus jam nunc reri ex Comment. 7- do&i(limi viri Joannis Freind ad Hippocrat, de tiórbis popul- rius non fine animi yoluptate perfpexi. OBSEK- Obfer-vatio LXI. 357 OBSERVATIO LXI. | 126 sc ; AMotibus fpaflicis concvulficvis, difficilioris dentitionis | - eonfedariis. : Entientium propria effe $ja£íszuse, piripi varum prurigines, üve, fi Cel(iincerpretatio lib. 2. de Medic. cap. I. p. 46. ma- gis placet, exulcerationes , febres , convvul/iones, non cantum ex Hippocratis Aphorismo 25. libr. 3. fed et quotidiana experientia con(ítac. Notum quoque velin vulgus cft, infantes maxime c4- ninis dentibus orientibus male habere, id quod ipfe etiam Hippo- crates in citato Aphorismo monuit, qui tamen, ut multi alii, qui pro oraculis habentur, oculis prudentiae intuendus, neque in illo 73 «zrZ cav7à; requirendum, fatis eciam hicerit, fi plüri- mum res ita fe habeat, quod fapienter de quamplurimis aliis Hippocratis effatis judicavic Galenus. Neque eft, cur hic quis- quam merito turbetur , (inon omnia usquequaque refpondeant, cum idem liceac in reguli theticis, forenfibus, mili- taribus, oeconomicis, qua de re merito confulendus Scherbius, vir fuo cempore dodiífTimus, in le&u digniffima Zifferfatione contra Ramiflas. lnwateria, quae prae manibus eft, reperias pueros, quibus canini dentes absque commemoratis fymptomatibus, molares vero cum tanta difficultate erumpunt, ut infantes grá. viífimis convulfionibus copfe&ti e vita excedant, — Nequc facile quenquam fugit, pueros obefiores feu verbo Cel& pleniores, et eos, quibus venter adflyidius efl, graviora premere mala citiusque convelli ceneriores , ec quibus alvus fluidior e(t, quod itidem prae- clare notatum Hippocrarti in libello de Zeníitione his verbis : qui- bus in dentitione alvus plus. fubducit , minus. convvelluntwr. Jocularis vero et proletarius error eft, credere, quod infantes us- que ad tertium folummodo aetatis annum , dum dentes e ma- xillarum alyeolis in gingivarum faftigia protruduntur, febri ec : Yy 3 3 con- s«8 Obferepatio LXI. mue convulfonibus opprimantur, quarto véro aut quinto &c, dentientes ab hifce malis (intimmunes, | Proberecordoretiam juvenes, quibus genuini dentescum fummis exierunt doloribus, Medicum imploraffe auxilium, neque excidet unquam animo meo affinis mei Chriftiani Richardi Pfeifferi Med, D. ac Phyfici Ducalis Münfterbergenfis praematuro fato nobis ante triennium erepti confeífio, dolorem fe tam exquifitum prodeuntibus vi- gefimo octavo aetatis anno fapientiae dentibus expertum, ub quomodo tenera corpora hifce cruciatibus ferendis paria fint, id vero fefe non fatis capere , ferio affirmarec. — Neque eít, cur temere fidem detrahas Ari(torcli, lib. 2, Fiflor. Zini- mal. cap. 4. et lib. e. de generat. Anim. cap. 4, narranti prae dictos dentes maribus et foeminis octuagefimo aetacis anno non fine dolore crupi(Ie. | Ariftoteli fuffragatur Gorraeus ; Vefalius quoque /ib. z. Z4naf. cap. I1, au&or cit, genuinos emigrare cum £íanto cruciatu, ut Medici illud non obfervanres alios interdum dentes exvulferint et Catapotiis aegros obruerint , per(uali, bu- morum «vitio dentes dolere. Ec certe cum fine perforatione ac Jaceratione gingivarum dentes emergere non poffint , omnino ucceffe e(t, non tantum teneros infantes fed et his aetate majores pueros perpeti dolores, dum dentium aciculis continuo gingiVat punguntur ac vulnerantur, quos quidem effc graviores, quim ^ 2k RQNEM. llelílieni€ Ix Oll- flimuli infigantur carni nonfi i v finccius in differt. Anatom., qua dere nosnon dubitare finic fum- ma puerulorum inquietudo, et in morofioribus ejulatus. t tanto citius principium corporis vitale ab hoc moleftiffimo fenfu fefe vindicet; opportune in fuübíidium vocacfebrim tanquam medium, quo dentis eruptionem frequentiori ac fortiori fan- guinis ad gingivas appulíu promovere poteft; beneficio quo- que motus tonici laxatis partibuscirca caput ec ftrictis inferiori- ": ) fanguinis q i ad caput congerit, ut uberto* ri hoc flumine tanto promtius dens ex alveolis evolyatut. Hiíce viis metam optatam perfrequenter ex voto attingit. ]bt vero majores fcíc offerunt difficultates, et àjovréesus pegoUt . : n Á& wl MSAGLAAR E De AMotibus [pafficis e comvulfivis difficilioris &yc. 39 non ex voto fuccedit; non raro excitantur convul(iones , id eít, motus tonicus fumme exacerbatur, ut dens majori hac vi adhi- bita canquam cuneo quodam protrudatur, id quod etiam non raro ita evenire aflole, Neque enim omnibus infantibus den- tientibus convulfiones funt funeftae, quod et Hippocrati annota- tum praedicto Ze Zentitione libello.Enim vero praeter haec omnia in pueris quinquennibus &c. tum aliis tum praecipue iis, qui fegnioris alvi funt et a patribus arthritidc laborantibus et matri- bus animi gravioribus pathematibus obnoxiis geniti funt, obfer- vare licec, quod, dum iis denteseruuntur, initio quidem impe- tus protrudendi dentem vehementiffimus deprehendatur ; poft aliquot vero dies, hocconfilio abjecto, excitenturintoto corpo- re fpasmodicae con(tri&tiones cum convulfionibus intercurrenti bus non nifi per mortem finiendae. — Aliquoties hoca meani- madveríum , fed nuper praecipue , dum inter dentes maxi- mum feu molarem a caninis tertium in utroque inferioris maxil- lae latere natura protrudere ferventi(Iime moliretur. Puer cali- bus , quos dixi , parentibus progríatus quintum aetatis annum agens blaefus gracilique pede aegre adhuc incedens per aliquoc dies folito morofior ec noctu inquietior turbat fuos, praefertirn quod vomitus et acítum appetitus dejecli comites cernerent, Inter hàec dum crebrius ori manus cum ferocia aliqua indic, ru. bedine alternis vicibus genas tingente, fufpicionem difficilioris dentitionis movet. Blanditiis munufculisque ille&tus accüratio- rem infpe&tionem admittit. Infpicientibus defignatia nobis den. tes molares cruptioni credebaritur proximi, nullique amplius do- mefticorum fuperat dubium, praefentes turbas ab impeditiori dentiione effe derivandas et hoc etiam ex capite, quia puer rie leniffimum quidem ra&um in memoratis gingivae tuberantiis ferre poterat. Interea morbusruicindies in deterius , unde exci- tata matris diligentia ac ftudium explorandi, num aliqua dentis afperiras jam jam appareret. Numquam per multos dies examen iftud füfceprum fuerar, quin puer tremore totius corporis teíta- retur , quam gravis fibi cíIet leni(fimus quivis tumentis gingivae i | factus, 34ó Obfer-vatio LXI. tadus, Dum genitrix circiter decimi morbi die ad quotidianum 'explorationis officium redit, et co diligentius fungitur excitata ad hoc urinae fuppre(fione et fpasmodica alvi coní(trictione, digi- cum fortius imprimit, quinimo gingivasfricare audet, nullumque doloris fza(um a puero edi advertit. Id nunciatum mihi argu- mento fuit, vitale principium defücceffu defperabundum labo- rem protrudendi dentem canquam inutilem abjeciíle, — Ceílante motu circa dentes, invaluere in horas fpasmodicae conílrictio- nes, ec vagae modo hujus «odo illius partis convulfionesintoto corpore oberrabant. Jam inteftina tanto fpasmo torquebantur, ut. jutalles pueri morbum effe dolorem colicum ; modo fphiadter veficae tam ar&te con(tringebatur , ut urinae praecluderetur exi- tus, credidiifes puerum calculo veficae, cujuscamen nullum in- dicium per totam ejus vitam comparuit, laborare ; jam fauces ita anguítabantur, ut fine prae(eati fuffocacionis periculo non poflet quicquam deglutire, . Nec arcus praecipue vero pedes a C4 lamitate erant immunes, dolorque per intervalla cam acerbus iis incubuit, ut cum podragricorum cruciatu conferri poffet. Tantis malis ceneri corpufculi vires ita atterebancur , ut puer convulfus morbi vigefimo die fuis per mortem eriperetur, — In erroncis hifce motibus corrigendis quam parum pollic medicina, quo . . tidie, proh dolor! non (ine gemitu noftro experimur. certe fervatus fuiffet puer, fi, cum ab impetu exclufionis princ pium agens feriaretur natura, erroneos illos motus cicurare "I" cuiffec, usque dum refocillata debite fefe alio tempore magis pla- cide ec cranquille ad dentem propellendum accinoxiffet. Nul- lum paulo attentiorem Practicum latere poteft , quod ficuti 11 foetu et calculo expellendo, inducias quasdam fibi indulget D*" tura et a fpasmodico conítridionis labore ad cempus quielcio unde etiam a doloribus feriae : ita quoque fefe ia dentition* opere gerat. Nimirum fere in omnibus affectibus principium vitale intentionem fuam non femper continuis fed per interV?^ , repetitis motibus profequitur: Profecto quotidie videre coDtiP" gic infantes dentiences gravilfimcaegroranres, quiante siad : D L4 ^ - [nt "Tub: I p. oer, XU : TEST TUNE : x ! | | 4^ R W b2r 2 E 5 | "o y. M * : M m2. zm. VARI De AMotibus fpaflicinet conceulfivvis diffiliori 64e. — 341 nem dentis ad infignem redeunt alacritatem, quod (ine füfpen. fione motuum expulforiorum fierinequit. | Et hoc, credo, fine ut impetum naturae moderentur ac motus impetuofiores rc- fraenent, quidam ex celeberrimis Medicis tin&turam et fyrup, flor. papaveris Rhacad. commendant, cum opus maxime fer- vet. Sed,ut ad erroneos, quos defcripfimus, pueri motus re- deamus, non licuit nobis effe tam felicibus, ut luctus hofce com- ponere poffemus. ^ Coníulueramus ftatim ab initio alvi li- bertati enematibus, fcbrim temperatiffimis alexipharmacis op. pugnaveramus, nec indej plius periculum imminebat ; in- anis vero labor ponebatur in d dis ff dicis ec convulfivis motibus, . Nulla nobis fcfe efficacia approbabat liquor C. C, fuccinatus, E(fent. dulc. hallenf, pulv. March. antepileptic., niger, de Gutteta, glaris Hallenf. fpecific. Cephalic, DM. antifparmod. . nullum afferebant levamen, fruftra etiam ad externa varia con- fugicbatur, - (Fraticlavia Noribergam, d. 30. Apr. 4. 17118. OBSERVATIO LXII..— Dn. D. Laurentii Heifteri. De cancro exulcerato labri inferioris feione curato. Nno 1716. in principio menfis Februarii vocabar ad virum fexagenario majorem , rufticum, duabus horis itincris ab Altdorffio noftro degentem, qui caliipferioris labri cancro exul- cerato laborabat , ficuti in Tab. VI. fig. , cum delineavimus. Inquirenti mihi in caufam et origiaem hujus mali , reculerunt, virum hunc jam praecedenti hyeme, Anni 1715. inicio fiffura. quadam valde dolorifica hujus labri fuiffe correptum ; quae ve- ro, ut chirurgus paganus, qui ejus curae hucusque pracfuerat, affirmabat, unguento de lithargyrio et de cerufla ruríus fuerac amara » "Ca — Obfervv, Acad. IN. C. Cent. VILI. Zz cxifi- Obfervvatio LXII. ! exiftimabant. In principio vero hyemis Anno 1715. ante fetum nativitatis Clirifti fimilisfiffura eodem loco redibat, cüi idem chi- rurgus denuo confultus, eadem rurfus unguenta ordinabat, nullius dubitans, malum eodem modo, ut fuperiori hyeme, fübla-- tumiri. Sed tantum abfüic, quin potius indies majora incrementa fumferit illa fi(füra, cüm ingentibus et intolerabilibus dolori bus, accedente foetore cadaverofo; cancris proprio, donectan" dem in principio Februarii praedicti anni 1716. labrum in tan- tum erófüm ec confümtum fuerit, uc chirurgus poft plura alía remedia incaffum adhibita ulterioris auxilii nefcius, tandém etine advocandum curaverit. Quoniam véro hujus cancri jam can- tum progreffum confpexeram , ut ab lit: a;à.'ad b. usque Íc ex- cendéric; et in angulo labrorum finiftro adhuc tumor cancrofus c.6& 6; füb cute in membrana oris communi defigna 1c modo magpnicüdinis adefTee, nüllumaliud remedium füpereflé judicavt quam fe&ionem, et radicalem hujuscancri, tam exulcerati ab quam tumoris: cancrofi c. c; €. extirgationem 3 malum enim moram non pati, quia intra cam brevecempus tantum progret fum fecerat, metuendumque erat. ne. breyi fiac defperatum: praefertim quia jam aeger ob dolores-contintios et vigilias, n€c non propter appericum languidum jara valde erat debilis 1d circo cum nullum aliüd remedium füpeteffe perciperet aeger an" nuit et confen(it opérationi inftituendae, — Quapropter finc ul- terioribus ambagibus operationem fequenti modo perfeci. "Primo partem exulceraram a,b. c, fcalpello coram refecay quousque áliquid cancrofi digitis percipere potu, 'peincem tumore c.c, c. labris didu&tis, non cutem externam fiariul, fed fo- lum illud, quod intus induratum erat, amputavi, ut pulchrior fieret cicatrix, et ne nimis magna oris deformitas inde provebr ret ; nam curis ibi fana erat , et cum rumore nullum habebat commerciam; ideoque et cutem fimulauferre, (quod quidem facilius fuiffet) non e re effe putavi. Hoc fatto diligenter ex- ploravi, an'forte adhucaliqua durities aut umor adeffec praerer- naturalis, qui cancri reliquias indicaret: fed cum nibil tale inve » " De cancro exulcerato labri inferioris [eclione curato. 363 nitlem, et fanguinem aliquandiu fluere permififlem , tandem ab- fterfo cruore. hiatum. five vulnus per tres futuras nodofas; five interciflas dictas con(ui ; nimirum acu incurvara, filo inftructa duplici tobufto. et cera obdu&to, perforavi primo utramque oram hiatus in parte inferiori ad 1. 1, relicto filo in vulnere utrin- que ad pedis longitudinem dependente; idem deinde feci inlo- Co 2.2. et poftea ctiam in loco 3. 3. ad notabilem (tis diftantiam a margine vulneris, ne fila orasfacile difrumpant. Tandem ab- (terfo - denuo. cruore et prehenfis extremis fili infcrioris, nodo, primo fimplici adduxi oras vulneris ad fe invicem, quantum fieri poterat, et cum orae fe invicem probe tangerent, duplici nodo filum firmavi, quodque fuperfluum erat forficereíecavi. Simi- les nodos poítea cum filo medio, et denique etiam cum fupremo perfeci , affi(tente interea chirurgo, per orarum vulneris utrinque fadam compreífionem, ad mutuum contactum, ut co facilius ec aequalius per fila conjungi poflent, quod ex voto etiam fuccede- bar, quamvis hiatus, ut facile judicari poceft, ingens e(fet, Nc vero fila oras lacerarent , mundato iterum vulnere a fanguine, in- fperfoque pulvere glutinante ex rad. fymphyr. ec guram. traga- canth. aliquot emplaftra glutinantia angufta, fed longa, primo transverfim , ec deinde etiam decuffatim ab altcra ad alteram ge- nam extenía, ita applicari curavi , ut ad oras junctas (ervandas uam maxime effent idonea ; quibus adhuc faíciam unientem fuperaddidi , ut receíTus oraruto vulneris co certius impediretur, et concretio eo melius promoverctur, atque ficaegrum quieti tradidi, Dum vero aliquandiu decumbebar, conqueritur os fibi fanguine repleri; quapropter ore oxycraco eluto inquifivi, unde fanguis ille promanaret,, et reperi eum ex locoillo effluere, ubi tumor cancrófüs c.c. c. haefera..— Ad hunc vero fiftendum fru- ftulum fomitis loco 5i fund Ur iill d que digito « Chirurgi per. horam circiter dimidiam forti comprefDione deci- nendum curavi; quo fa&o etiam haec haemorrhagia fubftitit.: Ordinavi deinde aegro viétum convenientem, emulfionem apo- dyaam et analepticam, godem adhuc dic faepius ufurpandam, et JLRumeooirmdgsgos |o OM * T " mrnrt: n)TATS!1£03'71 ^R i cua Obfervatio L.XII. candem decoctum ex rad. chin. farfaparill, herb, agrimontac,con- folidae majoris,aliisque cravmaticis pararam,ut dc hoc aliquoties quotidie hauftum affumeret. Vulnus ante diem quartum non aperiendum, fed folum quotidie melle rofato,admixto pauco bal- famoPeruvianojin parte fuperiori ec interiori bis vel ter illinendum praecepi, Die quarto vero fafciam et emplaítra blande removen- da imperavi, orasque vulneris bene ac pulchre jam coalitas jun- &asque obfervavimus. Igitur tunc eodem melle rofato vulnus - etiam extus inunximus, et emplaftra glutinantia ac faciam , ut anted, denuo applicavimus. Die fexto tertia faftaeft deligatio, vulnusque adhuc melius jun&um offendimus ; quapropter me dium filum forfice diffecavi et eduxi, fa&a rurfus deligatione, ut antea, Die oGavo filum infimum et dienono etiam fupremum extractum eft, vulnusque tandem ope illiusmellis et emplaftro- rum ad tam pulchram confolidationem dedu&um eft, util nifi levis cicatrix haud deformis obfervaretur, Sanatione facta monui acgrum, quia morbi cancrofi facile redirent, ut non folum con- venientem fervet diaetam, fed etiam, ut verno tempore me con* veniret, eccura prophyla&ica uteretur, ad fanguinis pravam eon. ftitutionem emendandam, novumque malum avertendum, Scd quia tunc benc valebat, ut mos e(t gentisrufticae, de Medicina prophyla&ica non cogitabat, neque ad me redibat. Tandem percepi , ipfum fequenti aeftace cumorein jugulo correptum» € meníe Augufto ejusdem anni hoc tumore , me non confulto, mortuum fuiffe, labris fanis beneque fefe habentibus. * Quia vero talem cancrum apud Auctores nondum delincatum no*^ figuram hanc utilem effc putavi iis, qui talia mala nondum vide runt, ut fíceosmelius dignofcere queant. &a norat extenfionemn fuperiorem horridi hujus cancr! ? medio labri adangulum finiftrum fe excendentis. b. locum quousque verfus mentum fe excendebat. rer ^ eec * Similem fere cafum recenfet Getlichims in Hiftor. Anatom- P?£ 208.cui etiam tandem tumores colli fuperyenerunt;OP 5" aeger mortuus elt. . Qe . Obfervalio LXIII. 36; "c.c.c. tumorem cancrofum in ore fub cura latentem. d. dentes per hiatum cancri cum gingivis apparentes, 1.2. 3. loca ubi futurae cruentae factae funt. OBSERATIO LXIII. Dn. D. Laurentii Heifteri. ANoa e accurata plandulae tbyroideae, glandularum broncbi- alium e£ afperae arteriae cum praecipuis. ramis in | magnitudine naturali deiineatio. Am dudum cognovi glandulam tbyroideam (quam Cafferius (4) Juaate chymum appellat) a. Z7erbejeno aliisque rmultis male et defcriptam et delineatam effe, acque propterea jam ab aliquot annis novam accuratioremque ejus delineationem confici cu- ravi, Et quoniam glandulae , broncbiale diae, etiam adhuc nusquam, quantum novi, in naturali magnitudine delineatae funt, operae quoque pretium effe arbitratus fum, has fimul cu afpera arteria junctas exhibere , ut fic cam illius, quam harum ficus , figura, magnitudo et connexio cum afperaarteria, icem. .ufus earum eo mclius cognofci queant, Has vero figuras, quac in Tab. VI, fig.2. et 3. exhibentur, quamvis jam a quinque vel fex annis delineatac erant, tamen propterea citius publici juris non feci, quia femper fperavi, me frequentiori harum glandularum perveftigatione certius qui circa ufum earum obíervaturum efle, quam hadenus cognitum eft, etimprimis eriam, poftquam haud adeo pridem 7ercellonius, Anatomicus Italus, in hifce glandulis, tam £53roidea, quam bron- cbialibus novos ductus in ocfophagum defi fibi vidiffe vifus eft, quos ctiam in peculiari libro defcripfit, et rales ufus ipfis as- fignavic, de quibusalii vix cogitarunt, aut falcem nil certi afferere aufi func : dum fcilicet broncbiales liquidum gaftricum per tenues du&us in ocfophagum ct inde in v lum dep (firma ; Z21 rit; 4) In Tabul, Anatom. Syigelie additis lib. 1v. Tab. 11. fig. 1, lit. k 306 Obfervatio LXIIT- ric, tbyroideam vero nidum tfJe 0-Dor um aver mum, quae in ftam f. n. per fübriliffimos ductus in oefophagum(cui ram baec, quam illae glandulae adhaererit) et hincia ventriculum cranfirent, pro charactere vitali chylo ia venrriculo iropartiendo ftatuit, quae Ve ro ovula in ftatu p. n. (á&pein verres abirent, et mulcorum ma- lorum in corpore hiumádo caufa exifterent, ficuti prolixius in fna differtatione anatomica de glandulis conglomer atis oefopbagi videri. potet, Hinc et harum rerum novarum inquifiionem atque plorati ipfe prius infticuere mibi propofüi,uc fic,quid circa haec obfervaverim , ipfe defcribere poflim. Saepius vero incet- ca. defüdavi in duGibus et ovulis illis inveftigandis, ut meam im explanare poffem; et licec hae glandulae ità de illis fenrentia fint locarae , ut tam oefophago, quam afperae artcriae adhae-. reant, ramen illam connexionem haud aliter quam pet tenues fibrillas fieri deprehendere, ecnunquam cavum aliquod in iis re perire potui, — Nolo tamen hanc ob caufam inficiari cranficum alicujus liquidi hinc ad ocfophagum fieri poffe , dum fatis hodie norum fit Anatomicis , fibras mufculofas aliasque quam plurimas ad fenfum tenuiflimas revera cavas effe, ec liquidum transmittere, etiamfi nulla feta immitti poffic , aut cavitas manife-- ftoappareat. . Ejus yero fententia Ze vermium ovulis in 4 ibyroidea naturalicer exiftencibus, horumque ufus ec ftacus prae- cernaturalis, longe pluribus difficultatib : ; dum nectalia ovula, ut verum fatear, necductus, quales adef!e perhibet, inea reperire aut obfervareunquam potui ^ Neque fententiam banc jam prolixius excutere noftri hic eft inftituth fed prudentioribus uberiorem inveftigationem lubentes relinqui mus. Redeamus vero ad Verbeyenum , qui in anatomia fua P jagen ibyroideam ab utraque afperac arteriae parte ere affirmavit, et haud inepte Zu; dici pofle exiftimavit; €a5- que etiam ita depinxit Tab. XXII. fig, t. — Verum rette doütif- fimus /Morgagnus , uti jam in praefatione compendii noftri patomici innuimus, evicit, (2) eam malc a plerisque Auctoribus . pro (a-) Adverfar. Anatom, edit. Belg. p, 68. qui de hac glandul* prolixiuslegimeretur, ' o Nova glandulae tiyyroideae efc. delineatio. - — $62 pro duabus haberi, cum revera non nifi unica fit, quae crefcen- tis lunae imaginem quodammodo obtineat, cujus cornua fur- fum fpe&ent, non deorfum, uti a J"erbeyeno delincantur. In multis quidem beftiis, uc bobus, vitulis ec ovibus, duae funr, utrinque una; in latere laryngis fita, verum in homine partes laterales dextra et finiftra (quae ec lobi dici poffunt) in medio, ubi fupremis annulis afperae arteriae incumbit, per fatis craíIam fubftantiam glandulofam , lateralibus partibus five cornubus haud abíimilem , digiti transverfi latudinem plerumque ha- bentem , adunantur, et in unum corpus continuum compin- guntur. Ad hunc igitur errorem Verbeyeni emendandum jam- dudum, ut antea jam dixi, hanc glandulam ad vivum depingi curavi; ecquamvis etiam Magnus Etflachinsin tabulis fuis A- natomicis haud pridem ab lIlluftri Lancifio editis, hanc glandu- lam accurate exhibuerit delineacam; (b) attamen quia cam valde exiguam, repracfentat, et riacurali quadruplo quafi minorem, placuit meam etiam delineationem hic exhibere, ut naturalis magnitudo inde rite innotefcat, et quidem primo ex adulto, ec deinde etiam ex infante recens naro, ut difcrimen magnicudi- 6s e figüràé conformitás inde perfpici queat : Igiturin fig, 2. Ta SAVED? £O IBSHO ÁUTT TIS BU per "UA A. Exhibecur glandula' tbyroidea, quomodo in adulto fe confpiendam pr ebet, lateribus paulo expanfis, B. Medium; ubi quafi divifa, attamen continua eft. co "CPC. Pers ubi craffiffima , pollicis cra(fitiem füperans, ^ ^ t U^ga Apices partium laceralium fürfüm: utrinque expor- PEDRO 215 | | | aa bb. TraQuslunam crefcentem five cornutam exhibens, . cccc. Vafa fanguifera fuperficiern perreptantia. CUUDD; Afpera arceria integra. ü "EE. Diviflo in duos ramos, Broncbia di&tos. ioq FFFF Bronchiorura praecipuae five majores divifiones: GGGG. 5o Videri etiam potet in ZZarger, Theatr. Anatom. 368 obfervatio L XIII. | GGGG. Glandulae bronibiale: , nigricancis colorís, in di- vifionibus et fubdiviionibus bronchiorum fitae. HH. Cartilago thyroideslaryngis. pH I1, Mufculi parvi crico-thyroidei didi, Fig. 3. glandula thyroides ex infante. A A. Glandulam thyroideam notat. - aa. Ejus cornua. BB. Afperam arceriam, C. Cartilaginem thyroideam., D D. Mufículos hyothyroideos, EE. Mufculoscricothyroideos. Caeterum lubentes jam abítinemus ab uberiori defcriptio- ne fitus, connexionis maguicudinis et figurae harum glandu- larum , quia vel ex praecedentibus et figuris noftris intelligi; vel jam apud J/erbeyenum aliosque anatomicos deícripra legi pof- funt. Hoc folum ratione ufus adhuc addimus, quod, quam- vis ob incognitos ductus excretorios nondum certo i et. demonfítratus fit, tamen ob ficum et. conpexionem, quam habent, tam cum afpera arteria, quam cum ocíophago (ocfo- phagus enim poft tracheam fitus eft) cum etiam ob liquidi hte meétantis et lubricantis rieceffiratem in utroque hoc canali, n0" am o€- fophago per cenuiffimos ductulos fivc fibras, quarum cavum - fophago- non folum pro lubricationc, fed etiam in yentricuo pro menftruo five liquido alimenta folvente infervire poteit in trachea vero pro ca lubricanda ec ab ariditate ct ficcirace prac cavenda: nam tam e thyroidea, quam bronchialibus, muntur , liquidum quoddam lubricum. et oleofum ,. expri poteft; cam infignes enim et nocabiles glandulas tracheae et gu" lac finc fingulari utilitate adhaerere baud probabile cft. OBSER- Obfer'vatio.L XIV. 169 acm L onnnncumudd E I83 3üul ..J) 3 TET b rmirioup .o910iequi fO2vs8 in jJ . s s9BSERFATIO- LXIF,- ud Dn. D. Laurentii Heifteri, .. 0 ceilo2 0 4 D »ri^ $::1£55nl! 3 430 4t " Singulari e£ pulchra diffributione «venae at yeos fire finé pari, Erbeyenus aliique multi Anatomici in delincationibus vafo- rum delineationem et diftributionem "venae 42)p05 omit- tunt, .— Venae fcilicet illius infignis, quae praecipue per thora- cem et fpeciatim per fpatia coftalia diftribuitur. .. . DoGiffimus Euflachius jam olim integrum libellum de. hac. vena .confcri- püt, et aliquas ejus varietates indicavit ac dclincavit. — Cafpar Baubinus ia. Theatro fuo Anatomico lib. II. Tab. VL. ec VIII. ut ec in append. Tab. VII, adhuc plures alias hujus venac excur- fiones demonftravit ,.alii forte alias exhibuerunt: at in coramen conveniunt ,. quod. plerumque-haec. vena fola eta dextris ve- nae cavac fine fociain finiftro latere procedar (unde 2250; five fpiciat, .5: 4 ; (hionluxdsl 13 112310302 munmni»Ti bs aco52g dg e Ma m. EA alu | dedii va t gis Nos cum aliquando icctione foetus , quem mortuum cx utero matris viventis eduxcramus, occupati cflemus, fin- ularis et inuficata, pulchra camen, hujus venae di(tributio fe no. Dis offerebat, quam.cum diverfam ab omnibus. aliis antea vifis obfervaremus, eam delincatione ec defcriptione baud indignam judicavimus, ut opera Dei mirabilia et varietates rerum eo me- Exhibetur itaque in Tab. VI. fig. 4.tota vena azygos, five fine pari di&a, ex infante maturo in partu mortuo, c; quidem naturali magnitudine delincata. — : i Lit. A. exhibetur truncus fimplex five unicts venae azy« gos, 2 vena cava fuperiori, in quam inferebatur, re- fe&us, qui mox in quatuor ramos B CDE. divi. debatur. | - Obferv. Acad. N.C, Cent, Il. - — Aaa B.ctC., |... Oljervaiio LXIV. ec. . funt rami azygos faperiores , quorum "mE B. in dexttó Vertebrarumlátere: $n üsque ad fecundam coftam aícendebart: finifter ver C. «d fit niftrum latus v vertebrarum TY" modo ut alter tiam coftam progrediebatur. ..: Die E- funt. duo. rami inferiores.:uurinque. fimili rione " vertebrisaccumbentes. T eft anaftomofis quatuor ramorum B. C. D. E. five finus, —— | jn quem omnes quatuor rami fe exonerabant, fexta — i garant arai auowoben, rex en cruncus - &u uas TNI venieb —— amen. 67. 9:5. 16 fira. notane mumefunico- Misi, à adq sramuli minores ex quatuor majo- ae Type tibus'orü; excurrebant ; "ica ut exinde pateat, dexcrum B us- que ad fecundam coftam afcendifle j-finiftrum: €. nonnifi tertiarti, infériores vero Diet E. unie aiam diden d quam fibiftro thoracis latere-a ramis: cxcurrebant; €t omnibüs coftis'a fexta usque ad duodecimam. ramulos largie- bantur: notüm enim eft; haec v cu thoracis, usque ad fternum comitari, et fanguinem inde ad euncumamy Lx ides ad'Venatii cavam fuperiorem tevehere: ^^ .Dexter vero E ad ultiream coftam ceffabar, fed fioifter Dus tie ad. venam repalem five céoulgentem fi finitram, lic, G. nota" tam fe excendébat, etin h c; hinc cum fla tum in hanc emulgentem impellerem, ; omnes hi. rami doeet diftendebantur. Hoc an- tum novi, antea obfervatum, habebat haec vena , beer ubique fámuli e latereemergentes, et numeris notati, hic non fiaplices faetinc, ut vulgo eflc folent, fed omnes duplices, ficuti in bacfi- guraillud indicavimus. — Caeterum —— — addi- z»n29. 001a — Md ad c» » " ? * s Pn 51015 * bor ui A CM ^ : 1 In6GD52] &s5 55 OBSER- M * FT SUIB DN "n I! bs fD30 : dee£uürsa ... «Dn, D, Laurentii Heifteri, gat supsut!s ,anidoDeqs se:xinens2ui sblss (£0 os €ancro- uteri externos c 0000203 "aürea. cacceroquin fana uaedam pendula in la- ici cujus- tum doloribus horrendoque foetore, corum pudendum exter- pm : e C META num * Medicamenta cauftica in labris vulvaepericulófa effe, nota- '* vit quoque Gólicke Hil(tor. Anat. p. 216. 372. — Obfer*vatia. LXI. num ad oífa usque confíuümeret, ec candem etíam dolor ininter- mis partibus fe proderet. . 'Hoc deplorando in ftatu, multis jam medicamentisab eodem medicaftro, et deia aliis chirur- gis fruftra adhibitis, et ego accerfebar, orae ulceris cancrofi tu- midae et valde inflammatae appatebant, ulcusque ipfum fordi- dum. ac foertidum erac, et tererrimi:afpectus. — Verum con- clamatum effe amicis et marito indicabam, et propterea morbi defperati curationem (nifi palliativam ad. dolores mitigandos) aggredi, monente Flippocrafe recufabam, .— Vixit camen ad- huc, malo indies iugravefcente , fummis fáepe cum crucia- tibus, aliisque variis gravibus fyeiptomatibus usqüe ad priuci- pium hujus anni in ftatu miferrimo, omnibus mifericordiam xxtorquente, donec tandem mors finem huic raalo impofue- rit. — Patet ex hac hiftoria primo, dari etiam cancros uteri ex« ternos, ec deinde caufticorum ufumin his partibus laxis etfpon- giofis pericülofum atque fufpe£tum effe, prudentiffimequecum iis cIe agendum , ne graviífima talia rnala producant.- OBSERVATIO LXI, -Dn. D. Laurentii Heifteri, . Paginae uteri prelapfu fenoulari poff partum difficilem. QV quidem vaginae uteri prolap(us ab Auctoribus fae- V4. pe fic obfervaus , er a ik colies n: quoque delineatus hri: placuit tamen ob fiogularem ab aliorum fcriptorum elincatíone ac defcriptione differentiam: etiam illam hic de fcribere, quam ros aliquando vidimus, praefertim ip juniorum corum gratiam , qui alias in diagnofi er curatione buju* morbi facile falli poffunt, dum mulierculae acque obftetrices t4: les prolapfus ordinario pro uteri ipfius procidentia babent Q tamen non nifi vaginac prolapíus dnd acque fic nifi circum" fpccte agatur, in curatione facile errores magni eique pericu'ó" fi committi queunr. n tbstd | Voca* De-vaginae uteri prolapfu fingulari poft partum difficilem. 373 cui poít partum lab ,cur poit parcu y QOSDAE nq vagina cxtrap dum five orificium uteii externum tam vehe- men:er protuberabat , ut omnes pracfentes mulieres uterum Re RP n dere opinatae effent, orificium vagi- pr peer Bac tantum connivebat , ut facile adhuc aliquoc horis a parcu quinque digiti manus in apicem conjundii immitti potuerint: verum circa hoc orificium vagina uteri inftar farciminis cra(fi in circulum five annuli formam plicaci, cra(fitie trium qua fi digitorum eminebat. Color hujus procidentiac ex nigro fus. cus erat, fere uc partis fphacelo correptae; ad tactum veronec molliserat nec durus, fed aére quafi di(tentus: atque ex his fignis ac phaenomenis fatis patebac, banc procidenriam non uterum ipfum, fed folum vaginam eífe, quae tamen procidentia ob magnitudinem humorumque in ea ítagnantium copiam. facile uis gangraenam,fphacelum et confequenter mortem tranfire po« wuiffet, nifi quam citiffime auxilium latum eflec. ^ Quoniam ve- ro digitorum preífione ob nimis magnam intumefcentiam mox reponi five repelli non poterat, fomentationes refolventes ex mentha , matricar. abrorano, fcordio, malva, fl. verbafc, et chamomill.in aqua et la&e coctis ordinavi, easque faepius cali- das iterandas juífi, fic pars prolapía fenfim decumuit, uc reli- quum deinde in locum nacuralemrecipi pocuerit. . OBSERFVATIO . LXVII. 3 Dn. D. Laurentii Heifteri. go etg? | n :Be à; — .. AMagna excre)centia ex inteffino reto feliciter ablafa. Noo 1714. Francofurti, quod ad Moenum fitum eft, A vocabar ad virum quinquagenario majorem, haemorrbhoi- dibus alias obnoxium, temperamend ut vocant, melaocholici, qui jam a multis annis difficultatem fingularem in faccibus ex- Cernendis perceperat, dum femper aliquid practeroacurale cx Aaa; ano $4 — o Obferuttio LXPIL..- Ssionu a àno prorrudi fenfit, quod dólores ipfi iafignes creabat, ec quod digitis femper poft excretionem fáecuim ad inteftinum redum fepellere cogebatur. Illud vero praeternaturale fucceffu cem- | poris majorem in molem accrevit, atque etiam eo ipfo majus incommodum , majoresque dolores noftro excitaverat. Taun- ' dem vero accidit, uc non folum in faecum excrecione prodire — fed etíam inter ambulandum, aliumve motum corporis , imo quaado duntaxat aliquandiu erectus ftarec, prolaberetur: un- de fubinde tantos dolores perpeffus eft, ut in animi deliquium incideret; ^ A variis quidem Medicis pariter ac chirurgis coa- filiam rogavit, fed prae pudoreocularem infpectionem admit« cere noluit, exiftimans illud, quod exciderec, inteftinum redtum effe; atque fic, dum malum pro inteftini recti prolapfü habue- runc, calia ipfi ordinata funt remedia, quae alias ad inteftini hujus prolapfüm fanandum proficua funt, fed fru(tra omnia adhi- bebantur. . Tandem vero ipfi perívafi, uc ad morbumrite co- gnofcendum infpectionem admitteret, cui*etiam mali atrocitate indu&tus confenfit , ac fimul in confilium adhibuit unum ex €hirurgis Francofurtenfium primariis. — Parteigicur ex. ano pro- pendencerite confideraca, judicavi facile;eam non effe inceítinum, fed magnam quandám excrefcentiam cárneam ex - interiori "fphincteris ani parte enatam quam vulgo condyloma appellant, aut ficum, cui fententiae laudatus chirurgus etiam facile accelfic , nam ex globofàa ipfius figura patebat,.eam pon effe inceftinum rectum, atque ex duritie ec colore conítabac, eam non e(le ve- SILO LL: : rw— *E * nam haemorrhoidalem in tantam m br d cut nonnulli antea fufpicabantur ; reperimus enim corpus car* nofum, durum et ex rubro fufcum, magnicudine magnae ficus cis Sir multis onerum ad fimilitudinem quorundam bo: etorum; (quos nos /Morgelem, ec Galli morilles appellant )'€ dextró fphincteris latere Wistibum; bafi five radice pollice craffa, parum tamen reliquo corpore tenuiori. - Morbo igitur rite cognito declaravimus aegro , CUm non laborare inceítini prolapíu, ficut hactenus opinarus erat; fed : ex- vcrefcentia ex inteflino velo /eliciter ablata. 32$ — excrefcentia carnofa, quae fine vitae periculo auferri poffet, ac- que ablationem ligatura optime hic ec tutiffime fieri poflc. Hoc audito, aeger defideravit, ut malum hocce mole(ítum, a quo jam tot annos mifere vexatus fuerat; praedicto modo au- ferremus. Idcirco mox paravimus filum robuftum duplex ce- sac bis p TESERUEN 1 SEES T5 dssns Demagnat "utrran ft1 corpore lecto incumberet, pedibus in terram demiffis acprobe divaricatis | Poftea natibus bene diductis, atquc excrefcenria, quantum com mode fieri p ,a chirurgo ex ano educta, filum praeparatum bis terve bafi circumduxi, ec tantum conftrinxi, quantum aeger fine infigniori dolore ferre poterat, atque ficinle- - éum ipíum dimifimus, | No&em fequentem ob dolores, qui tamen non enormes erant , infomnem transegit ; quapropter die fequenti ipfi emulfionem blande anodynaai ordinavi ; et fic - altera nocte paulo melius dormivit, tumor auferendus vero al- tero die eandem adhuc obtinebat faciem, quam priori, 'Ter- tio vero die paulo nigrefcere incipiebat, hincopportunum effe judicavimus nova ligatura eum conftringere, ut fic eo citius marceíceret et caderet , id quod etiam fecimus, ligatura riova paulo foruus conítricta, quam. antea. Quarto die quia chirur- gus ad biduum extra urbem ad alium aegrum faerat cvrocatus, noftrum hunc aegrum folus vifitavi, deprehendique excrefcen- tiam non folum nigerrimam , fed etiam fphacelofum foetorem cedentem. . Quapropter, quia ct ipfe aeger hujus molefti cor- poris. valde erat pertacfus, fcalpello illud refecavi;, "Aft refe&to- i E - quam per horam dimidiam feciffec, fanguis fine ullo alio re. medio fübftitit. /. Deinde ordinavimus, ut aeger bis terve in die ungv, de ceruífà partem vulneratam inungerer, quo cífecimus, utintra octid fanitati refti fueri ! L2 OBSER. 175. - Obfervitio LXVI "X OBSERFATIO LXVIIL Dn. D. Laurentii Heifteri. | | De sad Fiftula lacrymali nova nelli methodo a nobis fanafa, — | dem tempore T AI. 0 1.11 1: E quinqua. A ginta circiter annos natam, una cum Viro Excell; Experiez- tiffimoque D. D. Kifaero, Phyfico ordinario celeberrimo vo- cabar, ad morbum quendam oculi infpiciendum , examinan- dumque,de quo jam antea praelaudatus D, D. Kifnerus, qui alias ápfius Medicus ordinarius erat, mihi referebat, fe eum pro fiftu- - la lacrymali habere. Cum igitur in aedibus aegra convenieba- .mus, ipfa refcrebac, fe a (ex circiter menfibus aliquem mole- ftum fenfum aliquoties in die percepiffe ia angulo oculi dextri majori , ec dum eum fricaffec, purulentam materiam inde xif[e, lacrymasque frequenter inde ex oculo hoc procidere que malo hoc deformi adeo concriftari, ut vix amplius aude inaliorum hominum copfortium venire, Examinavim de et infpeximus oculum laborantem quam accuratiífime; € nullum , aeque in oculo ipfo, neque in palpebris, nequein C** runcula lacrymali confpeximus vitium, verum locus faccilacry- màlis inter. nafum et angulum paulo tumidior erar, quam : oculum finiftrum, |. Hinc ad malum accuratius explor manu finiftra palpebras hujus oculi ita diduxi, uc puncta lacry* malia in conípe&tum venirent, , rogavique cunc D. D. Ki rum,ut attente jam ad haec punüa attendere. Quo fado indice dextrae manus leniter compreffi faccum lacrymalem fic perfpicue vidimus verum pus larga fatis copia exutroque PU &o lacrymali profluere 5; quo abíterfo idem aliquoties iceravi femper eventu, ita ut laudatus D, D. Kifnerus mecum confentiret, veram hic ade(Te fi(tulam lacrymalem ; pracícrtim €um acgraail in nares influere percipere: — Proponcbamus a -. De fiflula lacrymali nova nelli methodo a nobis Jatiata, 372 tur aegrac, de curatione valde folicitae, 44neíli novam metho- diffimam ec fecuriffi hujus mali fanan- facerem , quia n adeo erat inv '; fore, utbre- via moleíto hoc malo lil (c& uftionem, valde inveteratis et cariofisfi(tulis laborabant, Inflectebam poft- ea (tylum meum veríus caüalem nafalem , ibique aliquamdiu aliquod notabileóbítaculum, membranae obtenfíae (irnile o£- fendebam , quod ip(ius progreffum ad nares impediebat. Tan- dem vero paulo fortiori preílione penetrabat in nares, ita ut partim ex fenfü aegrae, partim ex longirudine fpecilli conftabar, Canali igitur obftru&o referato, fpecillum aliquamdiu usque de- que motitavi, donec meatum fatis liberum perciperem.: - Poftea afferri curavi aquam rnineralem, quae acftatis tempore copiofe Francofurti pracíto cft , eamque paullo calefactam: (extracto prius fpecillo) ope fiphunculi mci per pun&um lacrymale in- ferius injiciebam, qnam.aegra copioft ibusin f. influe re percepit," | Quod vero utdiítin&ius perciperét; infudi in il- lam aliquot güttas: Eflentise cort. aurant. quae forte ad ma. num erat, atque ipjectionemiteravi. ^ Eodem vero momento affcverebar, o$ fibirepleri fapore cflentiae cort, aurantior. et li- quido infe&o; id quod roties contingebat, quoties adhuc poft. ta injietionem eodem:liqnido feceram. : Pars tamen liquidi Obferzv. Acad. IN.C. Gent. 1L. Bbb injeüi (3) Quam peculiari differtatione Altorfii 1716, defcripfimus. 499. iiM Objfer-valio LXV11. "a inje&ti femper etiarn cum pauco pure per pun&um lacrymale (u- refiliebar, | : B. - Altero die cum ambo rurfus aegram hanc invifebamus, vix aliquid puris amplius ex facco illo lacrymali exprimi aut alias obíervari potuit: et cum ftylum altera vice imeicterem, facillime in nares intrabat, id quod etiam cum ibjeQtione con- singebat, cui cunc aliquid Elixir. proprietat. fine acido mifcue- ramus, quod copiofe rurfus perosrejicit, — Tertio die nihil quic- quam puris obíervabatur, binc omiífa per fpecillum explora- tione, folum aliquoc inje&iones inftituebam, quae feliciter fcm- per in narcs ec os influcbant, Die quarto fimili modo nil am- plius p Sol ep JHDNMeSS ir, fe Az j n; : avi, Quin- to die Francofurto roihi rurfus difcedendum erac Altorfium, quapropter inftrumenta D, D. Kifnero rclinquebam, ut fi opus eílcc, et forte adhucaliquidp cural erec , ipfe mea methodo ulcerius opem ferret, — Sed poft aliquoc. feprimanas literas mecertiorem fecit, aegram perfe&te fanaram clle, €t nullo amplius remedio auc inje&ione indiguiffe, id quod ecpoft- ea faepius ec nuper ádhuc confi it; morbumque illum huc- usque non rediiffe, fed oculum illum optime fe habere. 2 — — Tacere camen aut diffiterinolo, fed ut boni viri eft; inge nue hic fatebor, me in inveteratis talibus fiftulis , quarum fcx interea tra(tandas habui , quarum recentiífima ultra triennium jam duraverat, et in quibus omnibus offa lacrymalia nu et cariofa deprehendi, hac methodo nullam certam €t co" ftantern curationem obtinere potuiffe; ec quamvis quidem 12 omnibus meátum ad nares reíceraverim, ita uc ftylus et injcdtio- nes, nunc facilius, nunc difficilius, in nares intraverint : imo!n nonnullis per tres menfes canalis nafalis fponte fine ulteriorifty" li immiífione apertus weit , €t interea nil puris aut lacry- marum per puncta lacrymalia five per fuperiores a erturas €7 fluxerit, fed haec omnia folum inferiorem dictus nafalis aperturam, ut in fanis, in nares intraverint, candem tamen ob- firu&io lacrymalis canalis rediit , ct fanatio conftensa me in in- veteraus VA wSSSR LI De fiflula lacrymali nova Anelli metbodo atobis [anaía. 38 veceratis calibus fiftulis Anelli methodo obtineti non potuit, fic ut eam non in inveteratis ec cariofis, fed folum in recentiori- bus, et ubi caries auc oífis denudatio abeft, utilem deprchen- derim, ficuti etiam ab invencorenonnifiin talibus cafibus com- mendata fuit, Iacerea camen in laudem hujus methodi erloco refucationis adverfariorum , qui eam adeo periculofam procla- marunt; affirmare fancteque teftari poffum, me ex hac me- thodo nullam noxam , nullum grave aut novum fymptoma, quod ante non fuerat, unquam obfervaffe, ct ubi non profuit, ibi etiam eam non nocuiffe deprehendi , ita ut tuto adhiberi poffit, nullumque periculum inferat, fi modo a prudenti manu adminiftretur. Ac ufus ejus in recentibus fiítulis lacrymalibus . etaliis, ubi caries abeft, icemquc'in oculis. lacrymantibus ab obítructione canalis nafalis oriundis fanandis, egregius efle po- teft, et facis laudari nequit, dum hac rationc haec mala mox in principio curari poflunt, atque fic impediri, ne ex oculis la- crymantibus fiant fiftulae, auc ex fiftulis fimplicibus metu fcQio- nis aut uftionis, auc alius methodi moleftioris, fiant complica- tae cum carie, offiumque erofione;: quac poftea methodos pc- riculofiores, crudeliores et moleftiores requirunt , imo fa nullam prorfus curam admittunt, quod prolixius in fupra no- minata differtatione noftra docuimus. OBSERVATIO LXIX. Dn. D. Laurentii Heifteri, . . De AMembrana Fl1ymene, fs multi fuerint, qui membranae Hymenis exiftentiam nc- garint in puellis et virginibus , camque craditionibus et fa- bulis anilibus annumerandam cenfucrint, multi tamen cx ad- verío faerunt, qui eam non folum viderunt, fed ec defcripfe- runt ac delinearunr, ficuti ex Gr aefii ec $vvammer damii figuris | Bbba alio- aliorumque multorum (2). defcriptio ftarcpoceít. | Quo- niam vero nec hodie defunt, qui hanc membranam adhuc ne- gant, eam non folum in uteris confervatis cadem figura et for- mà oftcaderc poffum , quali alaudatismodo fcriptoribus variis fchematibus delineata eft; fed etiam nunc eam ex utero pucllae XIII, vel XIV, annos natae , et fuperiori anno a me publice hic dilectae, rurfus longe alia. füb forma exhibere poffum, quam ab aliis delineata e(t 5 unde cognofcere licec, unam eandemque partem in diverfis fubjectis varia faepe forma apparere, vario- que ctiam modo fc habere poffe, ica uc propter banc fübjecto- rum diverficacem figurae auctorum non mox pro fal(is haben- dac finc, i cum (ubjedtis, quae prae manibus habemus, non €x amu(fi conveniant, |. Ita; quod obiter hic noto, recens (criptot figuram Cl. Morgaghii, quam in adveríar. anatom. de lingua de. dit; reprehendit, ac fi ica fe non haberet, ego camen certo. af firmare poffum , me in fanis hominibus morte violenta defun- &is cam aliquoties cum 7Morgagni figura convenientem repe- rifle, antequam ctiam hujus figuras auc librum viderim. Igitur ut in viam redeam, prolixius non ero negantes hanc membra- nam verbis. refutare , fed rc ipfa, delineatione fcilicet et defcri- prione hujusmembranae, prout eam ex praedicta puella adhuc a(lervo, eos convincere volo mim Sit itaque in fig. e. Tab. VI. pudendum praedictae puellae, labiis vulvae didu&tis ; ut laudata membrana rite in confpe &um prodeat. Ps | ; | AA. Sant labiapudendi didu&a. .. B. Monui veneris didus. C, Perinaeum five interftitium iBter orificium vaginac €t anum, d. clitoris. e, e, duae nyrnphae. in'sgt n'y oci 'ff£f, Orificium yaginac. Cis jga ni abies Le "gggg Membrana bymen five. clauftrum singole i ip (9) Vefülii , Fallopii W/ierii, Morgagni esc, xs. De AMembrana Flymene. 381 partem cancum otificii vaginae, ut a multis defcribitur , fed to- tum vaginae orificium ambiens, et quafi occludens, fatis ro- bufta, quae tamen in medio longum et perpendicularem , fed anguítum et.inaequalem biatum: habet, ficuti hic delineatur, ab aliorum obfervátionibus longe diverfüm :.in cujus hiatus parte fuperiori: apertura urethrae confpicitur, per quam urinam e vefica excernebat. — Vix credo aliquem, qui hunc uterum ec praecipue. hanc membranam rite examinaverit, impofterum de ejus exiftentia amplius dubitare poffe, praefertim cum cam rarum fit.eam in hac aetate.«am perfe&tam et integram confpi- cere, ficuti; hic. confpicitur. ....-In parvis puellis eam femper re- peri, fed quo..magis adolefcunt , eo plerumque magis abolc- tur, ct imperfedior confpici folet. | coU OBSERFATIO LXX. — — Dn.D. Laurentii Heifteri,. $o Flumore oculi aqueo, utrum ante wveam an poft illam fit 5 n bemccen T copiofior, ^ — s Ccafione controverfíae meae de Cataracta cum Parifienfi- bus quibusdam, qui inter alia, quae injuíte mihi imputa- runt, etiam meerroris accufare yoluerunt, quod ante uveam plus aut. faltem non minorem copiam bumoris aquei ad«J fla fuerim , quam poft uwveam atque inde argumentarus fuerim, Jaepius cataratiam ante wveam oriri debere , quam pofl illam, fi ul "vetére «yoluerunt, a concretione .et-coagulatione. bumoris aquel oriretur; quia suero ordinario pofl wveam veperitür , er- 80 cataratiam non ex bumore aquto oioni [izye- produci a[Je-ve- Tavi, illi contra affirmarunt, plus bumoris aquei pofl wveam re- perirt,: quam atte ipfam: 0ccafione, inquam, hujus. controver- fiae hac hyeme depuo accurate.in bujus rci inquifivi veritatem. Zt quamvis jam alias cam ex. propinquo fitu. et arcta vicinia "d Bbb 3 uvcae uveae cum humore cry(tallino, quam ex multorum oculorum diffe&ione, itemque ex oculis olim fümmo frigori expofitis ec perpendiculariter dicis veritas mei afferti mihi fatis conftabat, tamen ut teftes haberem hujus rei, experimenta denuo in(tituen- da duxi, uc inde et major certitudo mihi aliisque cam circa controverfíam de cataracta in genere, quam fpeciatim circa hanc de humoris aquei copia oriretur. Quapropter quia in oculis recens diffe&tis ob fübicaneum uxurü humoris aquei et collapfüum membranarum , prae cipue vero uveae , rite et exacte indicari nequeat, uirum an. te u'veam an poft illam plus humoris aquei exiflat, oculos fm- fi, qui cum humanis habent maximam fimilitudinem (quia fri- a maximi tempore humanos obtinere non poceram)nimi- um primo duos porcinos, ex porco recens maétato extratdtos eosque mox frigidi(lima cempeítate , Menfe Januarii libero ae- ri per diem dimidium et integram noctem expofui , fic fequen- ti die ad lapideam duritiem gelu indurati erant. — Hos oculos tunc fcalpello acuto medios diffecui, qui ut coram collegio ftudioforum perfpicue demonftravi , ita fc exhibuerunt, prout alterum eorum figura 6. Tab. VI. delineavimus. Nimirum 0" pem haec figura duo haemifphaeria oculi perpendicularitet i. aa. eft cornea, b b. eft fclerotica; cum adhaerente choroidea. cc, eft uvca. sub dd. eft ligamentum ciliare dictum; | ec. eft humor vitreus. £, cryftallinus. : g. aqucus,in quo uvea füfpenditur, ec libere in fanis moYe tur, a cornea ad cryítallinum ec poft uycam fe X^ h. nervus opticus. dis ! ; v^ Hic vero L. B. attendat velim fpatium inter cornea estutiididies: ded? ui JA OT —Ó I€Ty omen hoc poft am * id e(tinccr uveam et cry(tallinum (illud — De buttore oculi aqueo, efc. 383 moris aquei appellant, hoc pofteriorem) ideoque et humor aqueus frigore induratus minimum quadruplo copiofius fc oftendebat ante uveam, quam poft illam, ubi vix chartae tenuis crafBtiem habebar, ita àt vix atquene vix quidem videri potuc- ri. Hoc experimentum mox fequenti nocte unuscx audito- ribus et difcipulis meis /Maucbartus W'ürtenbergicus, D. /at- cbarti Medici Marbacenfis in Würtenbergico Ducatu, et Colle- gii noftri Natur. Curiofor, collegae celeberrimi, haud degener filius, imitatus eíLin canis oculis, qui quoque. humanis fimiles funt, atque altero die invenit hos oculos codem modo confti- tutos, ut modo de porcinis diximus, nifi quod ferc adhuc mi- nusfpatium inter uveam ct.cryítaliinum in caninis obfervari potuerit , et uvea penituscry(tallino accumbere et qua(i adhae- rere via fit, ficut idet mihi ec aliis commilitonibus fuis de- monitravit, quamvis illi oculiomnes fuerint faniffimi et nnl- la praeternaturalis uveac cum cryítallino vicinia fingi poffit. Igitur ex his experimentis concludo, humorem aqueum non tantum non pauciorem, fed porius longe copiofiorem ef- fe in anteriori camera, id eff, ante uveam, quam poft uveam: id quod mihi jam erat demonítrrandum. — Exinde etiam expli- cari dijudicarique poffe puto varia pha et quaeftiones, circa quae adverfarii mei a me diffentiunt, et quorum rcfíolu- tionem jam in Apologia mea dedi. enique in his oculis frigore copglaciatis nervus Opticus h, quafi ex innumeris fibris contare, fe confpiciendum prac- buit: id quod in recentibus alias vix obfervatur; ideoque. ec hic annotandum efle duximus, cum a4 ftructuram ner- Yi optici melius intelligendam apprime faciar, OBSER- ^" OBSERFATIO LXXI. Dn. D. Laurentii Heifteri. Ventriculo enormis magnitudinis. d Nno-1716, in collegio privato anatomico diffecui canem Y mediocris magnitudinis, ex genere illorum , qui aedesru- fticorum noftrorum cuftodiunt : et cum ventrem aperirem, oftendit (e corpus membranaceum, quale. nunquam antea vidi, necii, qui mecum erant- ^ Nam mox füb pcriconaeo in regio- ne umbilicali; ubi apertura primum fiebat, et ubi alias ordina- rio inteftina fc offerunt, pars veficae inftar inflata (c confpicien- dam praebuit. Quo magis vero abdornen aperire , co magis et major illa pazs apparebat, (ic ut ómnes mecum cupidi eflent noffe, quidnam illud effet inufitatum «corpus. « A(t abdomine incegre aperto, confpiciebamus ventriculum effe, qui a thora- ce ad hypogaítrium usque fe extendebat , ita ut inceftina VIX fpaciurn quatuor digitorum circa pelvim occuparent , reliquum totum abdominis , extra coítas confpicuum, ventriculus hic replebat. Sed nec vacuum erat monítrum hoc ventriculi Ve rum alimentis repletiffimum et tympani inflar cenfum atque expanfum. ^ Poítquam vero contenta evacuavimus , placuit . menfurare hunc ventriculum, et ecce fedecim libras aquae five o&o menfuras Norimbergenfes facile admific,. ficut hoc expe rimencum praefcatibus multis ftudiofis peraccum eft. Vtrum major an fimilis ventriculus in tam parvo enimali unquam repertus fit, profecto nunquam legi, neque fando unquam ptt" cepi : atque in rei iam adhuc hodie! iculum in" flacum et ex(iccatum in mufco mco affervo. ( AMltorfio Noriberg, d. 10. 7Maj. Am, 1714. »ifjat-) LA Pl Lo ded LUE E Hi H 8| "ite d AU APERTUM TUN i TUUDUU LIRE HU PRELATI HT EE VUA NT FI RE € p E—————] HMM p Obfer'vatio - LX XII * 386 OBSERFATIO | LXXII. Dn. D. Michatlis Friderici Lochneri, ^ "Ad Virumllluftr. et Excellentiffimum | Dn, ANDREAM FACKHIV M, E eros e .-. Caefar, Archiatror. Comitem, did t De Lápide- Quadra Sinenfi. C—A 996 7 - eobfermátio LX XIL ^ dum genus in facris literis ec quidem in Threais Jerem. per vo- cem Zbne Gazith exprimitur. ... Graeci nominant edvopov Aio. Hefychius : ejrvoun; covdgopa , "Gees, ^^ Quadrataria — dicitur lapidicina, equa lapides quadrati.eruuntur. .- Quadr aíarii autem (unt, quós Gráeti 39997474; nominant, uc eft Lég. 1. Co- die. de excuf. opific. Lapidicidae, —.Quadratariorum mentio fit apud Sidon,L. 3. c. 12. apud Caffiodor, in Pfalm, 125. Saxorum quadracarii, Gloflae veteres: Verse, quadratafius. | Melius tamen Hifpanicum nomen quadrae reüinctur: nec enim ulla lingüarurr illarum, quas peperic latina matct, uberiore gaudet largiorique Hiaéreditate , quam Hifpanica, it- | primis dialettus Ca(tellapa, qua quicquid aecernicatem mere tur, quicquid memoria dignum, hodie confcribitur, Ea enim proxime ad latinam: accedit; er do&tiffimus Merula in Hifpan, defcript, cap. VIIL viros fe noviffe referc éruditos; qui urquan prope abef(let à matre (fua haec propago, ualisque .ante foe dioretn fuerit depravari , monítra dns quadam - fcriptis epiftolis et Earine ec Hifpanice loquerentur j-cademque - animi fenía: explicarent; ira ur. Lacinis Latini, Hifpanis Hifpani (fent ,. fervára paffim utriusque linguae vi, natura er propric te; quale exemplum longiori recenfione propofuit modo lau- datus Paulus G, F, P, N. Merula. — Hifpanica itaque vox qua- dr4, qua lapis nofter infignitur, optimae quoque in. Latio nofae diveríae licec fignificationis. — Quadra enim, e doiffimi Voffii rente, a guattór -cónver(o tenui T in. D, derivarur, .. aque nunc, quod eft quadratüm, fignificat, '....In Philoxeni Gloífis Quadra, voz«c; rette 76»os emendavit Scaliger; inque iisdem , ub! e(t quadra, feiuec, re&te: corrigunt .&eués. Non aegre fere VIR SVMME, fi liq ^A. .a extra li ni es] pidis noftri exípa- tiando; cx cleganciori literatura, quae Medicinam noftram po^ v" litiorem reddit, ad. illn(trandum; quomodo quadrac. huic (07 ftrae conveniat denominatio, producam, . Nolo altius inqui- rercin ArchiteQtoni | de quadra fenfum, de his enim fule Vitrüvii.Coromentatores, ; Baldus, Philander er Barbarus con* füleüdi, quorum:fenrentias in Lexico de figuificarione vocabu" x lorum —. De Lapide Quadra Sinenfi, [Em lorum Vitruvianc gelfic folertiffimus Job.'deLaéc, Anc- werpiae fuae literatae haud exiguum decus. Nec infueta Vir- gilio vocula, dum AEneid. Libr. VII. v. 115. canit: - Patulis nec parcere quadris.....— Clar. Emmeneffius ad hunc commentatur locum : ,Quz2draz — — proprie. ad inflrumentum menfarum pertinere, cui cibus incifui ac fciffus imponitur , ut ejusdem Poóctrae Libr. V. v. 125... "Accifis cogit dapibus confumere menjas. Menías autem. factas fuiffe, íecundum . Didymum , &x c9 exAs- corágev useav Ttov. avtov , € durioribus panibus comp illum fruflum. Hinc iterum Virgilius]. c. " 0: | eu etiam menfas confum(imus , inquit. fulus. Pertinet huc Juvenalis locus Satyr. V. VÍ bona jumma putes, aliena «yicvere quadra. ' Lubinus explicat de pane in quadram.fciílo , fupra quem . Carnes et alia obfonia incidebant; quales panes in Saxonia infe- riori bie 2I(Imofen nominare folenc, eo. quod pauperibus Elce- mofynae loco dati confueverint. — Ec quadram pro frufto quadrato fumi, e Mariali dicimus Lib. VI Epigr. 75. Quum mitis turdumque mibi, quadram've placeníae, Buccellas. mififfe (uas.fe, Pontice , dicit... Et Libr, III, Epigr. 77. Ker d vill .en3f Necte liba juvant, nec féiae quadra placeníae. Add. Libr. IX. Epigr. 92. Anean nl Quadra igitur früí(tum placentae quadratum; panes prac- terea quadrati Romanorum :apud..Athenacum,.L; XIII. Ho- ratius probar. unicuique datam quadram Libr..1. Epift. XIIL .. .- Et mibi dividuo findetur munerequadra:; — Senec. de Benefic. Quis beneficium dixit , quadram: panis auf flipem aeris abje&li, aut ignis accendendi f[aBam potelatem. / Ec ca- feos in quadram divifos exhibet Bilbilitanus Vaces Libr. XII. ad Vacerram Epigr. 32. JVec. quadra deerat cafei T holofatis. .........- Apud Scriptores Ecclefiae Romanae de quadra panis fumi- tur, Joh, Laudenf, in Vic, Petr, Damiani: $0la pani quadra cum : ^ Q&c D uon -.,;.&rMdis 298 . Obfer-vatio LXXH. erudis oleribus coenanti apponitur. |. Hinc per quadras panes par- dri. apud Gregor. M, Libr; L Dial; c. 1 1. Panes pariter. Graecorum euchariftici , quas »y/ze wsgióos nominant, Aízxe yieimpofiti, . In ritu facro eroxX«cízs Graeco- rum, exi(tuntquadrae e majori ^ quadrata hoflia deci(ae, de quibus paífim in^ Graecorum lirurgis, ln lingua hodierna Graecorum aliquibüs in locis porciuncula talis «e»: — Gloffae Graeco. Latinae: KéJea, Codra, quadra. ceca: 76764 evos, qtid- dra, quadrus, quadratus. Suidas: xodirss deos, five agror 79- Te&ywvos,/panis quadrarus, | .. Baldus tamen in Lexico Vitruviano jam citatus quadras . interpretatüf non panis vel cafei^frufta quadrata, (ed quod fimiles fint quadris, quibus vel ftanncis vel argenteis aucetiam ligaeis in menfis ad carnes fcindendas uti confuevimus; qua- dra enim forma antiquis fiebant; hodie vero ur. plurimum ro- runda;, unde faglieri Italis; cuiconfonum Germanicum 2 llt. Plurimi tamen quadram non inftrumentum meníac, íed men- fam ipfam dictam voluere, quae olim quadratae , et quatuor pedibus, hinc vereazódi& nominatae, poftea rotundae factae ; id quod ex Féfto et Varrone probat Ciaconius de Triclinio paf- "fim. Nec tamen abfonum erit ftatuere, appellari pariter men" fasappofitas. Pollux: EZeezi di 77v mesmre(ov; $i 7 ixrepaTAa wt vaxtiyT al, "rer lr ovy 6 orreQuy EvrE Iw a) uovómrouv, liceb : autem men- fam, cui pocula impofita funt, quadrupedem menfam appellare €i gnipedem. Et Virgil. Aencid. Libr.I. cecinit Pofijuam prima quies epulis menfaeque remotat.. Quippe menfíae ipfaenon creed ica ; ed epulde illis. ap* pofitac. . Verum quadrae hae omnes nil quadrant ad quadram de qua nobis fermo; veluci et quadra «ve/Iis, verokyeva iptr a rotundis diverfa, ^ Quadrae hae yeftes a fummo ad imum 27 perte ; unde quáttoratigulos habuifle neceffe cft,in imo duo* totidemque in fürnmo, quadrángülae appellatae; Tale Graeco" Für palliürn, etpallia féreomnia muliebria, Feftus: Ricinum pallium muliebre: quadratum. ^ Pallam quoque pallium Graeco- Pam interpretantur Grammatici, Saga icem militaria s - : De Eapide Quadra Sinenfi..— 889 Gallica et paludamenta imperatorum, — Sic Ammonius chlac- nam pariter quadrangulam veftem pronuntiavit ; de quibus uberior fcribendi occafio in Telesphoro noftro. A veftequa- dra , quadrapola veítis paffim apud Anaftafiumin vitis Pontif. quarum anguli , tefte Clar. Bulengero , auro texti aut ferico, vel cubulis auro clavatis, | Sed de his veftibus in omniseru- dicionis abyfloSalmafio Not, in Tertullian. de Pallio, Quadra five pileus quadratus Deorum pariter eft ornamentum. |. Sic in Aecolorum Nummo Apollo ex mente Cl. Begeri in Obferv, ec conjedur. ad Numiím, quaedam antiqu. p, 1. vel fecundum Nonnium Not. in Golzium, 7ercurius, quadra in capite or- natus; qui pariter hoc capitis tegmine confpicitur in vafe in- genti rmarmorco Cajetae urbe regni Neapolitani maritima ejus- que aede maxima reperiundo; quod poft Hondium in Defcripc. laliae , curioforum oculis expofüic diligentiffimus Sponius in mifcell. erudit; Antiquit, Se&t. II. Art. Lp. m. 2$... Exhibuichoc in vafe Achenicafis fculpcor Salpion, uti nomen infculptum in- dicat, natalitia Bacchi , ubi Bacchus tanquam infans a Mercurio quadra in capite Leucotheae materterae educandus offertur, Vt merito ob hanc quoque tegminis rationem mergzyevos E'eyse vocetur; quamvis probe norim , hunc difciplinarum cocleftium, atque etiam eloquentiae ct veritatis praefidem, fecundum Ma- nil. A(tron. L. 1.cubicum et quadratum cffingi. Apud Medos olim , Perías ec Armenos, quadra capitis prae- &ipuum ornamentum. DeSipenfium pileorum quadris z92r4- si; Kircherusin China. — Quadram viris pariter dignitate confpi- cuis ec virtute eminentibus olim fuiffe impofiram , ex antiqui- tate ecclefiaftica palam eft. — Methodius de Virginic. aCtione viae et confilio cereayo»ze , quadratos dixit, viros perfe- Gae virtutis... Nec aliter Chriftianum perfed&um quadratum e(ie oportere, S. Gregorius tradit Homil. 21. in Ezech. quippe quadram, ut fymbolum immobilitatis er ftabilitatis , confiderat Hipponenfium devotiíffimus Anti(tes. Hic dicendi locus cílet, quid proprie per £v^a véregéyeya denotetur , ligna nempe Go- "KG Ccc 3 f un 350 Obfer*valio LX XIT. pher ; ex quibus arcam fabricare juffus fuit Noah, quae £5 veredytva € verfione LXX. Interprecum a Cl. Bocharto pro cu- preflinis, 'a doctiffimo Voffio pro refiniferis lignis habentur. In fenfum eiyfticum has quadras ligneas trahit. ec in fapieuces Chriftianos accommodat Origen. Homil. in Genef, et qui eum expreffic S, Ambrofius Libr. de Noa et Arca c. 6. nec non S. Gre- gorius, cui Ny(fa cognomen tribuit; Libr. deVic. Moyf. In pictura certe Lateranenfi Conftantini Magni IV. virtucum diftin&te exhi- bitarum tetra& ys, capiti ejus imminens expreffa eft quadra juffu Leoaís1II, Vid. Ciampinus de Monument. vec. mufiv, T.IL c.XXI. p. 128. Tab. XL. Hinc clericorum quadrae five pilei ad cru- cis expreífionem formati, de quibus paffim Solerius de Pilco. De Do&orum quadris Pancirollus, erudiciffimus Legum inter pres Var, Lea. Jur. libr.I, cap. 23. genes Quadra pariter monetae genus. Haytho Armenus in Ca: chaja tale effe fcripfit, cefte PL. Rev. Müllero Griffenhagicüfi, Bz- rolineafi Praepofito, Diff, de Cathay. — Necinfolitac hodie qua- drae Hifpanorum aureae; feptentrionalium aereae; nec defunt apud. nos Germanos quadrae, Klippen dictae, quarum erudi- tam Coburgi molitur colle&ionem Cl. Winheicius. Revocant hae quadrae in memoriam, nummum angula- rem Suetonii in Neron. certe cetragonum fuiffe , ec quadram credic modo laudatus Panciroll.lc.p.137.et oor. Ab eot tem, itemque a quadrance. affis (excancalis et a numis quadri- gatis, differt quadruffis, quatuor a(fium pondas, cui ex utraque parte bos impre(fus. "Vnde, fecundum Plinium, pecuniae no meneft, Quadruffem exhibet R. P. Molinecus dans le Cabinet de la Bibliotheque de S. Genevieve, P. L p. 47. Ceterum - inter miffilia, quae confulibus fpargere permific Juftiniant" 'OV. 105. C. 2. f. 5. erant monetae Caucii,et quadr a(ae ; de quibus disquirit eruditiffimus du Fresne in differt. de Imperatorum Conft.Numismatibusno, 98. Sedhaec omnia remota func no* flraa quadra, quam tractamus. , Propius ad quadram lapidem, quandoin Gloffariis quadra per tefferam exponitur, fed non adjungitur qualis; enm De Lapide 9uadra Sinenfi, 391 enim tefferarum genera, quorum decem pene recenfet Reveren- dif. Thomafinus de Tefler. Hofpiral, — Frumentaria nempe , nummaria, militaris , bo[pitalis , comitialis, tbeatralis, convirva- lis, paganica, et tandem /uforia; quibus erudiriffimus Danorum Ol. Wormius in Monum. Danic. p.22. accenfec amatoriam, —. . Ex his/uforiae erant, in quibus numeri defcribebantur, £glj pariter dicti, teftePl, Rev. del Rio Comment, in Senec. Herc, furent, cui tamen Excell. Gronovius parens repugnat , et ex an- tiquitate demonftrat, tcíferas a talis fuiffe diverías , quippe ra- orum. major nu ; inteftimonii [ tialis Libr. IV. Epigr. XV, : i : AVon fum: talorum numero par. teffera, A Talis enim. quatuor ludebatur, teíleris commvniter duabus àdfüummumtribus, Producimus iterum Martialem Libr, XIV Epiri qon 5 CCOSSS SEUNSuI d 5. — -— Hic tibi bis feno ntimeratur teffera puntio, calculis bic gemini di[color bofle perit. Tefferae nempe binae habebant duodecim punda, fi exi- ftant duo feniones, in quibus per. cefleras numeratur usque ad XIL puncta. — Videtur tamen fenio junctus fuiffe, dicus alias Baflius, item Venus ; cui opponebatur. caticula. .' Lucem his . dat obícuritate alias celeberrimus vates Perfius Sar, III. uid. dexter fenio ferret Scire erat in «votis, dammnoja canicula quantum $PUqxk "edere Fundera feniónem fidam vocari Suidas te(tis eft : Mídac,c à Ave. eiv &svAcruvee? Midas in te[feris confultor optimus. .., Nec materia teílerae a quadra lapide differunt; quarr vig enim fecundum Plinium Hift. Nar. lib. 16. c. 18. /ipuffrum maíe- Tta Íefferarum, Give ebur, de quibus Ovidius: woo Sel ludel numerosque manu jaBabit eburnos: sodgle Tumale jaBato, tu bene jaa dato. Vd cryflallus, quarum mentio fit apud Petronium Sa tyt. Càp. 33; Nx P.129. - 33 |. Obfervatio LXXIL ! .129.edic. Burmann, ^ Sequebatur puer cum tabula terebin- ibina et cryflallinis tefferis. ^. V«plurimum tamen elapide fe&o noftro lapidi perfimiles. Redeunt hac occafione in mencem teffe- rae illae Badenfes luforiaeHelveticae,a quadra lapide non multum magnitudine aliisque circum(tantiis diftantes , differentes came numeris five punctis impreffis. ^^ Meminit jám eorum Betulius nofter a Bicken vulgo dictus, Florigerae ad Pegne(um Societa- tis digniffimus Praefes,in Vly(fe Brandenburgico c. 2. p. 45. im- mortalis pariter nominis Theologus Hotting. fpec. Tigur: p. 543. imprimis in Helvet. curiof. natural. Hiftor. Se. VI. Artic. Tit. n. $. p. 325. Tigurinorum Bibliothecarius ec Poliater Wagnerus; cui func /apilli cubici parvi , numeris fuis exatle diflinii, circa Baden oppidum in pratis , (inde C&Sstffelvoiefen didi) ac fofi . maenior um reper íi; ) guam a talpis e terraextru[iy n irum fane naturae, bae quadrae luforiae Badenfes exiflerent. miracu- lum, fi artemauxiliatricem non babuiffent, foliusque naíurae fubo- les fuerint,quam-vis ei baec polydaedalus artifex, ubique mir abilis, ubique excipienda in magnis ei "vilibus. Oedipus is mibierib qui barum protulerit caufas... Haec Cl. Wagaerus. Excell, Dn. Scheuchzer, Gefnerus certe Helvetiae fuae redivivus, amicorum certi(fimus, in novis Helveticis vernacula fcripris, et infcriptis Statue Gefdbidbt c8 Ciáweeigerlanb8 swepter bil n. 39. ct 40. invi&is argumentis non naturae, fed artis opus efTe p bat, quod Illuftr, Rajo pariter fuboluit, qui Badenam Helvetio* rum tranfiens, mon(trandbus illi has luforias quadras refpon- . dic: non diffiteri quideme cerra erucas fui(Te; (ed ec hoc cer diffi me credere , in terram illic prius depoficas fuiffe, — Vid. €jU* Topographic. Obferv. p. 101. Au Sed quid haec omnia de Tefferis ad lapidem Quadram/?* quies? utique. Quadraenimin veteri Gloffario «voc: ; Kei autem, nos hoc docente et explanante Aulo Gellio. No&t. Att'e, L. r. c. 20. fipura ex omni latere quadrata, quales funt, inquit /M. Varro, te[ferae , quibus tn al'veolo luditur, ex quo ipfae quoque 4P pellataexsgos. In numeris eliam fimiliter xvBes dicitur, quum "s is De Lapide Quadra Sinenf. .893 latus ejusdem numeri aequaliter in fefe folyitur.... Haec Agelliuss qui te(lerás five cubosacubo denominari fcribit, — Alii teffera- rum figuram, qui cubi appellantur, cubo nomen dediffe, cxi(ti- maur, ' Reverendiff. T homafinus tamen in eo eít, ut demon- firec, «idc» non tefferam luforiam, fed milicarem denotare ex o- mnibus partibus confectam, et praeceprum notare ducis, quo exercitus velad aliquod opus, vcl ad bellum movebatur. . Vade Vegetio au&ore Tefferarii, qui has teleras per contubernia mi- litumnunciabant. | Ica Servius ad VII. Aen.zf bello effera fignum fymbolum bellicum, quod ad pugnas exeuntibus darur confu- fionis evitandae caufa. Eamque Vegetius duplicem facic, «o- calem ec mutam, ^ Vocalis ea cít,quam hodie circitores flagicant; Gallis /a parole, nobis ba& QGort. Magis tamen arridet «v Bor notare cefferamluforiam. ^ Quadra igitur lapis pariter Sinenfis, ut poft longiusculam aberrationem in viam redeamus, ad .cu- bum five xvgovpertinet, convenit enim illi definitio cubi Vitru- viani, quam nobis fuppeditat in praefat. Libr. V, de ArchiceQt, p.78. Edition.deLaéc. | Cubusefl corpus ex fex lateribus aequa- li latitudine planitierum quadratum... Iscum efl jaBus, quamin partem incubuit, dum eft intaGius, immotam babet flabilitatem, bw decubo fententia T imaei Locren[is Libr.de Anim. "Mundi, 6x ds T£ TeTQa'y vs ysvvaco-ui àv wU[oov £doxio mur Cv, kad $aduiov a'avra cjua &E uiv sieiodt iud d vevías &xov. Ex tetragono nafci cubum.[olidif- fimum ei. flabile omnino corpus ,. fex quidem latera, odo. vero angulos babens. . Dantur tamen. praeter. quadram Sinenfem cr alii cubici metallici lapides. ^ Sic pyritem Hirslandeníem fi- ve quadras aureas, orit (Licbten Gol Fief von bir&lanben/ mar- mori nigro elegantiffimo infperías annotavit jam laudatus Ex- cell, Scheuchzerus nov, natural. Helvet. T. II,.n. 10.p. 39... Si- miles his Hirslandenfibus primo milliari a Pienza agro Senen(i reperit maximus rerum naturalium promus condus Aldrovan- dus Muf. metall. Libr, 1V. p, $74. dum fcribit: Multi pyrites funt figurae teflerae five cubi, fex planis fuperficicbus acquali- us ec inaequalibus fplendore argenti ec magnitudine varia. Vc- Otb[er*v, z4cad. IV. C, Cent, p. ILL Ddd rum p 394 Obfervvatio LX XII. rum figurae quadratac hujus lapidisfunt vel majores vel mino- res, ira eleganter a nacura factae et formatac, ut ex orichalco f3bricatae efle videantur. — Quapropter quando Feítus Pompe- jus feripfic: Auricbalcum in montibus nafci, procul dubio non «ft locutus de aurichalco arte parato, quod ex aere e cadmia conficitur, fed fortaffis hunc pyritem intellexit , qui aurichal- cum. perbelle aemulatur. Licet autem figura, ct moles, ec it | ferarum fivecuborum, quos Aldrovandus delineatos dedit, opti- me noftrae quadraeSiaenfi conveniant, colore tamen, natali fo- lo, imprimis autem virtutibus maxime differc, de quibusnunc his praemiífis , pluribus agendum et hoc ipfo, ut in proverbio "1-4 2-107] | p set" eft : &pi(o9v xoc, jaQia quadra eft. | Patria ipfi attribuitur Sina vel China, vaftiffimum illad reonum i dum E ar.uc R. P. Mar- tino Martinio placuit, € -— primam hanc de quadra obtinui- mous noritiam a laudatiffima focictate Patrum a nomine Jefa de- nominatorum , quorum indcfeffo (tudio pluriman hiftoriana- turali ignorantiae peplo involuta, nobisinnotuere. Quae au tem. vaíti hujus imperii provincia illam proprie proferat, igno- tum adhuc ; an ex monte Gucryu fub Taichen in. Chekiang; in quo omnes lapides tam parvi quam magni figurac funt quadra" tae, determinarenon licet. Quos quadratos Sinenfis hacc pro- vincia fubminiftrac lapides, hosInfula Anholtima in Sinu fragiis infamis, mittit nigros, albos, varios, omric* vriquetros ac fi artificis fuiffent acuminaci, et laceribus plc- rumquein illam aciem excitati, ut Jofuae fervire potuerint Cu" tris faxcis filiorum Ifrael cir i im üi, ceu fcribit Cl. Borrichius A&or. Hafn. Volum. IV. Obf, 75. —Nobilifli mus Dn. Faber e Cochinchina in Chinam deferri recolit. — Vo" «atur autem Chinenfi lingua Canar, a Tarcaris albis Ca/u. . Emincris eruireferunr illi, quiinEuropam noítram deculera86 "IRE ^tm Pete ond figt A: ibus ineris Cotomunt &o dd quadra fi d ident li, uc quadrangula ^" "T : i * for ma De Lapide Quadra Sinenfi. 29$ forma fe prodat; imo dantur quoque granati immaturi qua- drac fimillimi, qui Oberndorffii prope Harcenflein in Gaxoticis fodinis argenciferis eruuntur,quorum copiam mihi fecit amici(Ti- : mus Dietericus. — Auri feraceshos effe granatos quadratos fe- ruat, nec tamen inde certum adhuc capere licuit experimentum. Licet autem quadrata, non tamen pelluciditatem. ec pul- irudinem fmaragdorum g que adaequat, quippe Ferreus , obfcurus, «vilis , non tlle repexa Cae[ariem regum, nec candida virginis ornaí Colla , nec infigni Jplendet per cingula morfu, Si tamen virtutes qualitatesque ipfi attributas ponderes, gem- marum fplendorem , coruscantemque pompam longi(fimc fu- perat quadra. UR acutiífimi «s£ev exa&ti(lime delineant, Stru&ura ejus firma arcte confolidata, utvix limam admittat, inferior tamen Sinen- terveniente quo p uriores quadrae cohaercant, excogi- tariadh potet aliud, nifi duo poriffi ad conciliandama rc *. PINTA M -" * z LJ rorum ceras * . | 2 s materiae acthercae preffooeme illarum Gm n: : ntium m politarum guram, quae ad mutuam euim Sacr nitent enm applicationem, fit accommodara, ideoque eo duriora ea corpora, quo pluribus in pun&is ipforum particulae fz(e contingunt, id quod pluribus, experimento duorum planorum valide cohaerentium demon- firavir Mathematicorum. Germanorum feculi noftri princeps Beat. Sturmius nofter in Colleg. Curio(i Experimental. AuGar. P-49. Dubium abami annon quadra ex hactenus alla- Ddda tis 356 TS Obferxvatio LXXIT. | tis qualitatibusmertallorum potius quam lapidum inferenda claf- fi? at cum liquabilitas videatur proprietas neceffaria, requifíra (e mente acutiffimi Fr, Lonae Magift. Natur. et Arc. T. lil. Libr. - XXIII. cap. V. p. 352. b.) ad conítitutionem naturae mecallicae, quadra nullo modo fufionem inigne admittit, nec fubftantia ul- Ja ex co: elicitur, quae metallorum more igne liquari poteft, Ec pondus quoque quadram a metallo diícriminat et difcernit, N:c fi cum aliis lapidibus eadem quancirate ec mole ad lancem examinetur, quod in aliis mcecallicis fieri. confuevit, pondere excedit, fed licec durior compa&iorque «aliis, levior tamen; d ipfi pari m ferro ; hoc duri (imum. AY - li : E * tamen graviffimum eft cujus elegantiffimam. rationem fuppeditat Excell. Zanichelli in Tr. de Ferro ejusque ni- vispraeparationc. Verba ejus ipfa produco,cummonin omdium manibus ficeruditiffima diflertatio, et plurimum inde lucis qua- gendum effe videtur, duriora corpora reliquis quoque denfiora elf debere, quod tamen eorum gravitas ad lancem revwocuta falfum efje omnino oftendit. ,Celeberrimus etenim Montanarius, nca fer- Tf£f* £111 (cedar. : » to fibi compertur fuiffe: teftatur , ignisum chalybem, dum. »ftigida extinguicur, rarefcere, et fpecie ; ut ajunt, leviorem cVa* » dere, licer hinc maximam fibi duritiem cornparer. Quamob- »rem ut enodetur difficultas, curiofius infpicienda cít intima » particularum difpofitio. ...— —.- 120298 'Ser1575/fi 8 mi »ld itaque pro rato habendum , denfíora effe mixta, quo. » plur puáüis € np — £g" 1 ul fefe contingunt 5 »ad quod apprime facerc videtur particularum earundem ac » qualitas, laevitas ec figurarum fimilitudo. Verum hacc €" » dem particularum lhiomogeneiras et laevitas efficere poteft; ut , una füper alteram haud aegre excurrere poffit, quotiésab €X«- , terna i validius comprimantur; unde áuri^ aliorumque me »tallorum ferro graviorum adeoque denflorum duétilitacem » riri nullatenus ambigendum. »Quod | DNE Lapide Quadra Sinenf. 397 - s Quod fi heterogencae fuerint intregantes moleculae, cu- ,,jusmodi partibus ferrum fcatere facile ex diclis patet , quan- »quam earum inaequalitas plura admittit inania fpatiola ct »Cconcadtuum numerum imminuit, prohibendo tamen a- »liarum fuper alias excurfum, majorem corpori conciliat ad- » verfus excernos ictus refi(tentiam, atque hoc nomine ferrum » duritie, minime denfitate, praeftare crediderim, quod pariter ia »chalybe ignito locum habere facile unusquisque intelligec, Hacc Cl. Zanichellus. Ferrcas tamen quadrae ineffe patciculas ex hoc probatur, quod pulvisculus fumma vi derafüs, ferreo, fi humcétetur, co- lore tingat, cognationem hoc ipío cum metalloindicans. Ma- gnes huic admotus pulvi(culo, illum ducit, uc huic quadrae pul- veri illud Claudiani de fcobe ferri applicari poffic: | oco oc Ex ferro meruit cvitam,ferrique rigore /—.. 3514X2 Vejcitur, bas dulces epulas, baec pabula novit; Hinc ladis Jiderolitbos /Magneticus, Germanice SUtaanetifdee Gift tein dicicur. | : -— ^... Hae recenfitae. hactenus recenfendaeque qualitates qua- drapa. e mineris vel fcrri vel magnetis erui arguunt € Gil- berti.énim , qui magnetis naturanr inter primos ,. erroribus. pucidis rejc&tis, fcrutatus eft, nulla ferri fodina absque magnete, et. vice verfa nulla magneti fodina fine ferro. Harum autem in Sina plurimae, — Vt € pluribus pauculas enumeremus: In pro- vincia Honan fub. Changte urbe circa Gu civitate mons eít rc- liquis, licer non magnis, major, Magnes.a magnete , qui ibi ef- foditur, dictus: Acdant. Sinic. Provinc. V. p. 61.8. Per totam provinciam Suchven magaes praeclarusrepertu datur. ^ In ea- dem provincia circa Kienchang mons Tiexe e(t, c cujus lapidi- bus igne liquatis deftillat ferrum, quod ad acinaces gladiosque eonficiendos aptilimum; Acante Sinic. Marc, Martin. p. 73. b. -^-& «alibus.fodinis minerisque quadram erui haud abfonum, ficuti ex credibilc, aliquid lapidem noftrum participare ab iisdem. Necquem deterreat , quod modo recenfuimus , pulverem qua- | j Md& s... ;... drae : 398 : Obfer-vatio L.X XII. - drae ad magnetem accedere; non enim hocinfolitum et Aethio- pici magnetis proprium effe veteres tradidere, magnetem pari- ter trahi a magnete. — Nec ratio deeft, fi magnes, quippe qui multum adhuc in fe ferrum habeat, facile duci poteft ab alio. Verum ficnon maguctis, fed ferri hi ratione. Magnetem [o4 * 111 CT da vi aud didd em ' mento; Magnetis in mortario contufi pulvis ad magaecem ad- aas » accedit, manifefto documento, veriffimum cffe illud o€tae: «- 4Et lapides fuus ardor. agit , magnesque tenekur o3 lliezebris, rigido regnant in marmore flammae. - ; Sed quod adhuc magis mitcris , magnetis minor particula, ai jori itidem bonae notae conve- s. ; d T id AT E nientibus Iu ] allicitur. quo ipfo pre——— moaren ss - e. pen. Adde Revend. P. La m : Siloco ferrae (1 | "REG I ^ zt mil 9. iare "poo; " m i Lu mer diet Hs. E "^ a TM iisisd ut —€— "— eg P 2.8. $5.. tom Td Seba a MM pow gneti propriuspulvis. Nullam igitur involvit contradictionem, in quadra ferri maguetisque mixcuram exi(tere, nec magucticas inilla particulas inde de(trui , quod pulvis ejus magneti obviam cat, Haec magnetica quadrac profapia ad Ampliicanen Plinii et £r ——" ^ mus5 quae tamen proxime fequuntur, fidem adeo füperant, ut pro fidlitio femper habitusfir, Nérrpe his in Indiaeoris illumre- percu dari , ubi formicae aürum éruunt, et non fetro, fed auro ad fe acceffum parare, unde aurei magnetis ipfinomen. Quam- vis quod ad ultimum attinet, doGiffimus Juvenis Job. Jacobus ener , inipfoa NES ,non ICUNEE TY NATO enralis. auam obnixe indefeffoque ftudio amaverat, detrimento defunctus fff dil]. de Error. evarior. circa /Magnet. eB, 2. n, 11. modum pro- ponat rationemque fubjungat, quomodo id, quod impoffibile rcípedu acceífusauri ad magnetem crederetur, peragi diner | — LJ ones. 1nnnmr arrea Ld - ,! L4 E x rum. De Lapide Quadra Sinenfi, 399 rum, Hacrationc fieri poteft, ut acusaurea, quac in medicullio ferrum continet, a magnete attrahatur, atque ip(a ad polos mundi fe convertat ; fiquidem hoc modo ferreas laminas ftanno . obdudasattrahit magaes, poflüntque multa ludicra hacratione | produci, imperitoque fallaciae fpc&tatori perfuaderi , dari fiQi- tiam illam auri Amphitanen nempé et Pantarben , vel aliorum - metallorum magnetem, De Pantarbe lapide magnitudine unguis digiti,in concavis terrae prognati, alios lapides ad fe allicientis, ec à Brachmanis inladiaarte 7eesixj eruti, vid, Philoftrat. de Vit. Apollon. libr. III.cap. 46. p. 133. Edic. Olear. Heliodor, Aethio- pic, libr.IV, ec VIIL ec ex eo Phótius Cod. L XXIII. p. 162. fed - haec occafione coloris quadrae. Odorem lapidis quod concernit, is, quem Dn. Dietericus mihi f — 1.145 l^» CMM NS V eR J.f m5 H * ££. 1 s L - eed "9 2 ^ -eredidi [241 d mldiéei X (t 'Contractam, Neccamen infolitum, in la pidibus quoque odores quaerere.Stagirita equidem cap. V.de fenfib.et fenfil, exinde,quod lapides infipidi, infert, illos quoqueinodoros effe, aft contrariam fover fc : : Ercfi ill DL: fophu Th L ftus de Lapid, dum tradit, differre multum lapides » 7j jorj, xu mj ónioj eb pondere et odore... Quomodo autem grato vel itigrato dif ferant; Boctiusa BootinGemmar; et lapid.hiítor.libr. VI. recenfec, Gratum odorem /ridis Florentinae vel violae habet Geodes /4i- fenus, (cu. lapis Aldenbei gicus $ ofchi od. lapis cMariaeber- gicus ,. quiin. vena D. Fabiani ec Sebaftiani invenitur; ferpilli odorem 7 buringicus, qui propcárcem Beuchlingam invenitur ; mufti odorem Zebliciys opbites. | Vinum olec Echbites apud So- linum ; lacgalattites et cornu monocero(is foffile; myrrham Japi- "des apud Parthos et inCaramannia. Ingratum odorem cornu "ufti Enoflius Hildesbeimen[is. Smarapli foetidum exlialac odorem; dum interpolacur, tefte Nard.. Xatop. Reccho Hiftor, Mexic. libr. X.|cap: X. p. 339: Confer quae de odoregemmarum -— **2 8225942 109 7 wA dente, violarum martiarum odorerm refe habet Borrichius . ' . , i c LUN T d » f£ Qu ^ AG.Hafn; Vol, V.obf. 37; Quiinfüper refercin Mufeo Septal Me- 400 -Obfer'batio LX XIL. ; - Mcdiolanenfi lapidem cxifterefe llarem , qui folo fri&u calefattus lingua alio fapore non depravata , vitriolici quid (apere videtur 253 H 4nic23 tao efficaciaHacc quamDn.Dictericus poffidet,drachmam non atti gic. T: T4 p t ri imD.D.Gelnl pam tL fi rwriim adicnsQuadram monftravit fex drachmarum pondere,et majore adhuc fe vidiffe confeffus eft ; id quod Patres focieratis Jefu, hoo quo fcribo temporis articulo itineriSinico periculofiffimo, w!*" fionique taedi per Belgium fe accingentes, viamque pe hanc L. pa e : ^ í * Icenres, nariter , £«- ————— Receníui b 7 EY mEUTER iq E aeq "T * ^ LÀ 1 fTr* or1303 PTTImmPPomP q Jas iri ^ io 4 . y tO- E ted : , NIS, *. -- : - I E ciesque repeticus ufus edocuit virtutes, pariter enarrandac. Poffet T » ("^ 114 t3artiir lanid ulterioris veritatis probario;a pidem conftitu : PAUL. ET " Aa csu R c . entium natüra defumi, ec per C am Anal; jueti, fi E al LES EXIT ca 22s. 9 "d LE copia lapidis fupereffet; cum autem il ; poft fenfiles qualitates ab effectibus vircutibusque, quas quotidiana propala- re vulc nobis experientia, five uti in (cholisloquimur, per bonam confequénciam a pofteriori facultas bujus medicamenti colligen da, Si Peripatéticos confulamus, quadrahaccSinenfisagat quo foedere; réfpondcbunt utique: Sagacitate «vix potefl nofira erui , Occulía vis eff, - | . Sed cum qualicátes "illae occultae habeantur. pro ignorantiae áfylis , füppeditábimus 'pro'tenuitace noftra aliqualem, magis - firmam certioremque ab: alii$: expectaturi ::Quemadmodum Mars totam Methodicorum medicinam abfolvic , quoad laxum et ftrictum, dum fibrae corporis noftri, ex quibus id compagi- natur, nunc nimislaxae, nuncuitnisflridae func, maífaque fan- guinis nunc in motu eft concitatior, nuc languidior ; ità mar- cialem :hanc-efficáciam füblimiorem, magis purgatam , magis activam, quadrae ineffe, ( modo virtutes illi adícriptae omnes competanr, quod in exoticis noviter allatis vacillare plerumque affolet, ) neceffe: eft quam fale; ad exitum ftimulante, roden- tisque humoris ^ manife(ta: imbibitione;:cc confequenter- hinc ductuum exétretóriorum deterfione; maxime prodit. -. Praepol- let autem aperitiva vis lapidis adítri&oriae, quae utraeque, contrariae licet, e quadra camen noftra; fed non ab iisdem pro. flüünt partibus. — Maximam virtutem infuper per radiativam, üti loquuntur ; operationem; a fulphure puriffimo cxoriri ,. illis placébit, cui ingeaiofiffimi "Marci Marcia Kronland conatus curae cordique funt.: * Inftituimuscumejus infufo examen, me- dianté- hydroffathrnico inftrumetio , Gallis Pefeliqueur , Rev. P.Kirchero in Mund. (übrerr; lib. V; fe&;IL. c. V. Hydrometro di&o;quod elezanciifime defcripfit d «t4 in Mathematicis Stur- . ""Obfer:v, Acad. IN. C. Cent. VLLL, Ecc mius i 4m spOMruub LAXHO mius Colleg. €uriof. Experim, part. IL. p. é o. feqq... Sed infü- fumi poft XXIV, er amplius horarum moras, vix acne vix qui- dem ab V. Alkakengj; cui quadraimmiffa, differeba c uad cfflu- via vix feofibus perceptibilia , vel. fi mavis-irradiativaro vim, re- fugium quaezere nonnullis vifum fi... Non diffiteor , me la- pidem aliquoties exhibuiffz, cum.levamineinterdum, non tamen illo, fucceffuque, quem aegris mihique exinde promifcram, in- terdum plane fpem deftituit eventus ; cui affiguaram illas, quas Jiluftr. Boyleus de infelici experimentorum fucceffu,, fubfticuit caufas, : Abfir ebim ut. mca in exhibendo minus aequa fors in praejudicium cedat , aliorum repetitae toties in cafibus , uti fe- runt , defperatifTimis experientiae. Nusquam magis , quam in arte noftra regnant fallaciae non caufae ut caufae, nec unicuique et omni tempore lucet fcliciflima illa hora, qua naturaimptt morbi fracto, refürgére, manusque. auxiliares exhibito medica mento jungere, incipit. Propria igicur adhuc ec faris lueulent? deftitutus experientia, illa communicabo, quac aliena fuggeliits .. Cumin difficili partu foecuque mortuo expellendo prac cipue admiranda cjus extollatur virtus, Italiae baud exiguum 1n arte Medica decus, Excell.He&torem a Valle produco, qui in Ephemeridibus Venetis, Galleria di /Minervva infcripris, T0m« V.part. X. p. 271 ionem quadrae injiciens, fe uentia tefcrt: Exhibui in infufo aquac Artemifíae ec Meliffae. lapidem didum .comminutum ;;. ( de: pedra . quadra illi: fermo, ) fot-. minae cuidam nobili, partus doloribus agonizanti, quac feliciter: in dias luminis auras foetum proculir,.. . Aliis duabus inaqua ie liorum alborum.et didamni Cretici dedi felicicum fi 3 Confirmandac huic in expellendo foetu. experi riae jungo quae €x literis Rev. Pat. Soc. Jefu Collegii Ingol(tadienfis, Fifcherno* mine, ad Bibliopolam urbis noftrae primarium;Dn. Woltg. Mau. ritium Endterum datis, excet pfi. Sic ille verbis ipfiffimis ctne V^" ritati quid decedat, nusquam .imrniitatis : ... » Habet. hace €? » India orienrali allata Petra quadrata; fingularert virtutem a€ » facilitandos parcus; ad quem effedüum applicari. folet cibus: s, modis: primoalliga urfemori(eu coxendici, e parteipter eng | LE SN 7M, bob. c Mt [1 * E ls Lars akhaiAÀ Won n e. 4 jk di * c e- P d APURASSASENSNCEU 1e Quadra Sinenfr. : 403 » foeminae pári j/cumi'ca'tamet caurcla ,'uc immediate ,, poft parcus effüfionem amoveatur quamprim: ipfa petra; : hát vifcera parturientis. . Icern non debet » applicari pris ," quam: inftat tempus pariendi proximum, partum im 1à ree trahat. Secu ido i fi di in aqua fon- » tánam; quantum capere poteft dimidia teftaovi, et petra fri- , catüt digitis in cadem aqua per fpadium V. Pater N. et Aye; - » hauftaque ea id lucerbdabitur cum fecundinis foetus, etiamfi » jam morttius fic;aut in utero tcansverfus. Tertio,(i foemina non » imm quie ana qhmqdliiaccsrbnipimrdids » petra in oledri oliv jm -caperep » Ovi, et fricétur digicis, tamdiu quo recitari poteftbisSymbo- » lum Apoftolorum, déinde bibitum ipfum oleum; et eodem » inungitur venter, ecftarim effunditurfoetus. . Recen(ui hanc R. Patris relationem €ó' libentius ,' cum Societas iíla , cujus membrum" ille eft; in^ hifteris".nacurali promovenda omnem jám promeétuerit laudem; tiec alia. via, quam. per lianc lapidis hujis €' Sina Rancifcéndi; quantum fcio , copia fuppe- tàt, Hoc infaper in catalogó typis impre(fo de lapidis hujus vir- cutibus memoratur, in cochleari viai vel fucci citri lapidem im- ha *wriucuMT dn COMCWPRNE CN és 5 T miílum ex rt potic p D — Mt Ww betur , hac tamen addita cautela mere icibusque; hujus lapidis copia minime committat , ncillo ad procurandos abortus ; vel impediendam omnem gravicicate abutantut. - In hyfterica paffione cochleari 'meliflae qua yfterica paflione c aquae meiiílae qua- dra per: fpatium 2. liorarum immiffa et'aegráe exhibita, mira, uti ferunt, praeftat, | Oleo olivarum injecta, pofteaque hoc olco imbutum abdomen malum abigic; menítruaque, paílionis hy- ftericae cáufas, promovet; quibus poftea rite fluentibus , oleum abdomini: illicutri: abítergendum.:-- Trucem quod fi. pellere nequeat, poffit lenire dolorem; Qu diroillo calculi do- lore, per cau(ae bi valeat; reítem habemus omni exceptione majorem TE, SVMME FACKHI, cui calculi AV Ecc2 dolo. ao^ Obferalio LXXIL...— doloribus excruciaro , aliis nihil. proficientibus , ex infufo qua- drae dolores feda , calculusque eliminatus, ut mihi (ande te(ta- tus es. Igicur quadra noftra ejus-eft virtutis ec efficaciae, cujus lapis ille, quemillu(triffimus Aogliae Cancellarius Baro de Veru- lamioSylv. fyl v.Cent,LExper, 91. meminerat : lapidem nempeex. India orientali advectuto peculiarem vim haberc pellendi calcu- lum, adeo üt carpo adenotus, am vehementer calculos depuleric per inferius, ut ob violentiam removendus eífec, Quaevis in lapi- de nephririco fub nomine Cbals'vee defcripto, equidem rinime quaerenda, fed experientia firmum ferente teftimonium, ad qua- dram lápidetri citius referendum... -Nec in infufo tancum exhi- betur sed et ia fübítantia ad grana fex in vehiculo, affectui Ne- phritico convenienti. Vimlaxantem diurcticac pariter fociaram efe, perhibentP. P. Societatis, Aquac enim frigidae immiIa qua- dra per horae quadrantis dimidium, aqua haec, ejus impraegnata Db ust242 uk A ax I rj hn uw. mores, hydropique medicorum fcandalo mederi, Quae felicitas autem aliquoties in defperato co morbo hocinfufum exhiben- timipimecontigic; quod forte quadrae parvitati adícribendum, Virtatem pariter carminativam ineffe volunt, et prodeffeiis, - queis ventofa crepant bypochondria, creber et iníus ...... "Prob! doler infanos flimulis agit Aeolus Euros. . | Vti nec in plutibus aliis affetibus, quos fcheda typis commiffa luculentius exhibet, ad tollendas capitis vertigines, in odontal- ia; lateris dolore pun&orio, in melancholia, in afthmate , in fcbribus aliisque morbi ioribus,... Deniqueoptimum c T, UCTN SM P ; P MEE QUOREET SIS Sn adra deraíus vul- neri infpergatur ; heterogenea enim vulneri inhaerentia expellit vulneraque confolidat. Sed qu laudes ferrent Societati, his recenfitis afflicti morbis aegri, fi dccantaris lapidis virrutibusre- fponderet eventus, quem confirmabit ulteriusexperientia, C&F^ siffima reram magiftra. Interim quadra/hucusquelapiss.— Pisces tion retegit caufas indolis ille fuae... 7^ c Caufa veiliquido nulli detetda patebiá » 8i notidutm arcatas Hua reemib optls OBSER. Obfer-vatio LX XIII 40$ - OBSERVATIO LXXIIL Dn. D. Jofephi Vallisnerii, - -. €olico dolore laborans , folum per epicrafin purgatus, - | xs e V H5sh - fanatus. Osisofd. s ^w Vam facile acidi acresve fales inteftinali muco involuti in- WX. ternas pungentes coli cunicas Medicis male antiquorum dogmata fectantibus fub flaauüm imagine imponant, nemo cft inter cordatos Clinicos, qui non videat, Quapropter et inter- nc et externe remediis praeícriptis faepe infelices patientes adco torquent €t macerant, ut vel per multos dies crucem figant, vel urgeant in fepulchrum, lta viro religiofo 40.annos nato con- tigic, cui mea implorata ope tumentem ventrem non a flatibus, fed in fibrarum convulfione conjiciens , remediis prius ac ciba- riis humeGancibus et edulcorantibus, dein emulfionibus papa- veratis praeícriptis, fedatoque dolore, Picram hieram ex Galeni praecepto exhibui, ipfumque tuto ac blande ad priftinam fàni- tatem revocavi. SCHOLIVM. ^ ^ On abfimilem hiftoriam legere eft in Galeno r2. Meth. 7. aliamque de Locis affe. &. ubi patet, Galenum praedictam curandi method lriplici experientia comprobaffe, quando: fcilicet humores mordentes, tunicis inte(lhinorum impaéli,.do- lores et convulfionesi sexciran— Tunc enim valida pur- gantia damnanda , priusque cicurandos effe humores , deindc per epicrafim evacuandos docet. Altera Galeni hiftoria huc fpe&tat, x2. Meth, 5, relata de Colico, ubi propter purgationem £um fícammonio dolor periodicus factus cft, adítringentibus €t Iheriaca ab codem magno praeceptore curatas. In codem €uam capite 12, Meth. fic haber: fimili genere et alieri cuidam in aeflate affedio, cum fitibundus admodum e[jet, pr aeter ela uae LET (0 jupa 49€ 7 Olfervatio. LXXIV.. M I fupra memoravi, etiam frigida potione, uti ptimife Quanto in errore Medicorum vülgus in curatione colici doloris verfctur, ex praedictis hiftoriisliquet, fiquidem fere omnes ad calida confu- giant, quafi dolores omnes a caufa frigida ortum trahant. Me- mini in fupralaudati Jofephi Vallisnerii- Manufcriptis Adverfàriis legiffe hiftoriam cujusdam colico dolore affe&i , qui ex potu frigidae juvabatur , nec tamen evadebac, fed ruríus exacerbaba- tur, demum in extremo vitac confticutus,glacici fruftulum;quod avide expetebat, nec antea permiferat, ab eodem petiit, quod delatum, panis inftar comedens, mirum in modum in priftinam fanitatem reftitutus fuit. — Revocentur in memoriam ejusdem Obfervationcs in Cent, VL noftra relataé, obf. 10, et 1I. p. 195. 194. Natrat ctiam, fe virginem Monialemi noviffe, quae colicae ventriculi ,a qua faepe exeruciabacur, nullum fenciebat levamen, nifi ab externa panni linei applicatione, aqua frigidiffima imbuti euam (deviente hyeme; quod pariter in colica inccítinorum fe liciter ab aliis expertum narrac, ( Z7. D. Aníoniys V allisnerius, banc et fequentes. obfer-vationes ex Ad"ver[ariis /Manufcriptiss Dn. Patrui fui communicavit, ) - | vor ud OBSERVATIO ;-LXXIV. Dn. D. Jofephi :Vallisnerii, Fiydrops pulmonum cognitu difficilis, Hime ex multis hydrope pülmonum correptis , nec al Acerum tancum animadverti, vere ab aliis Medicis cognitum. Alii namque nullo modo pro hydropicis habuere, quoniam nop adhuc intumuerant crura, uti D, Viteliano cum D. Galicio Me- dico, et Regii cum Excell. Magato, et Struchio, in Domino Lau- rentio de Barbetiis, ubi fupervocátus prima vifitationc hydro- pem manifeftum "imminere praedixi ( aliis praedictis Medicis renuentibus) quem ade(le in thorace aífeverabam. Elapfis * octo circiter dial PGOPMESUE 2 ad fo in crure, etipfi -* | w faffi 209 Ww cw "E FHhydrops pulmonum cognitu difficilis. ^1 407 faffi funt moe vera praedixifle. ^ Extat confültatio noftra cum refponío ExcellentiffimiSilvatici, Patavini Profefloris una cum Exc. Frigimelica, alioque celeberrimo viro. Ejusdem Laurencii foror poft fex circiter annos ( Anno 1660, ) incidit in eundem hydropem, quiab Exc. Carolo Mamolo pro ahílmate ac orthio- pnoca habebatur, et curabatur: et tamen aderat tumor oecde- "matofíuscrurum. Ipfe accerficus vifitavi, et curavi eam , mor- bum incurabilem detegens, fed non vere afthtma, fcd hydropem pulmonalem effe praedixi. esindtish sri. izciddgl me .. Anno pariter 1660. Mater illuftriffimi D. Vicarii de Rodul. phis, admodum fenex, fed a natura calidi ventriculi, difficili re- fpiratu ex minimo labore, vel motu correpta, una cum oedemate crurum, judicabatur a D. Mamolo ( cui adhaefit per epiftolas D. Geminellus, Sereniífimi Ducis Mutinae Archiater) pro hydro- pe«x hepate refrigerato, quamvis nullum vel ad tatum, vcl co- lorem faciei, indicium hepatis ita lac(ireperiretur. | Confulue- re me, qui omnino refragare debui, ec confilium extat apud me ad iftiusmodi hydropis confirmationem. — : Monialis D. Raphaelis de Taffis per 8. menfes a D. Hippo- lito de Bazzanis fuit percurata, qui camen fe nunquam expli- care fcivit, quonam morbo afficeretur, pluraque adhibuera: rc- media , ut aliquid tentaret, ignorata eífentia affectionis, dicebac- que incerdum corripi flatu hypochondriaco, quoniam juxta co- ftas ad latus dextrum fub mamma fubinde dolebat. Advoca- tus calem affectum pro hydrope peloris babui, dolereque. par- tem fufpicabar ab aliquo tuberculo ad fuppurationem tendente:at quoniam per longum tempustalis aberac dolor, e« tandem cru- ra oedemarofe inflata funt cum difficili anhelitu, certo conjeci aquam fítagnare in thorace. — Obiit, ec fcalpello ad phleboto- mandum inter tertiam er quartam coítam perforavi, ct aqua flava copiofa, et valide profiliens erupit. | TinGor S. Jacobi , Tebaldus di&us, hoc hydrope thoracis €orreptus cum magno crurum ocdemate, et molef(tiTima rc- fpirandi difficultate, praefertim a modico fomno: qui pro cerco a mec 40$ — Olbfervatio LX XIV. a me judicabatur hydrops pedtoris, torcaffe cum aliquo tuber- culo in pulmonibus, quoniam omnis malitia, fcu inaequalítas. ulfus aderat, — Acceífit in confilium Exc. Geminellus, cui in confultatione meam mentem circa effentiam aperire confülto nolui, ut audirem in hac difficili affedtione, quid featiret: eti, confuluit hydrope éx hepace male affe&o detineri , nulla habita rationc ad pectus, nifi quod flatus diaphragma comprimerent, unde tanta refpirationis offen(a. Ipfe poftea bona venia implo- - rara fübjunxi, me data opera morbi eíTentiam filuiffe, ut a viro doGi(fimo propriam opinionem audirem acque ca audita, mc cogi aliter admodum fentire , nullam utpote in hepate lacfionem agnofcens, nifi tandem per confenfum laefum fui(fet : fed eflc "pulmonum hydropem, pro certo habebam ;cui vix refragart aufus eft, folumque conabatur probare, cantum oedema fubo- riri non poffe, quin hepar afficeretur. Ipíe econtra cum Hip- pocrate ( cujus textus attuli ) firmiter afferebam, idipfüm ab he- pate, pectore et capite procedere poffe , hic autem nullumindi- cium vel capitis, vel hepatis adeffe, fed maxime pectoris, pro- pterea hydropem pe&oris me conftituere non dubitabam. Obiit candem pene füffocatus, craffus ecrubicundus in facie, ut de more, cujus in aperto thorace ec plurimum in cavirate ferum et in pulmonibus tubercula reperimus, — Vide Nardium in fü | — Nod. genial, 6. pag. 367. etSchenck. obferv. pag. 280. ' Dn. Door Paulus de Parifetis, jam viduus, nunc Presby- ter, an. 1661, menfe Januarii confilium meum expetit una cum aliis duobus , Carolo Murario, ec Carolo de Mamolis. Ifticon* fuluere (ut flanc praedixeram) laborare inicio hydropis ex ma- le affecto hepate , quod nuper duritiem aliquam prae fe ferr coeperat, oedema enim ad crura et coxasconfpiciebatur, At quoniam jamdiu , nempe a decem circiter annis paffus erat dit- ficilem anhelitum , ob quem nocturno tempore c Ic&ofurgere ad facilirandam refpirati gebatur, quo temporc oedema crurum, vel genuum tantum aderat, nullo affectu manifeíto hepate tentato, et cufficula aderat eum pulfu admodum n Hydrops pulmonum topnitu difficili. 409 quali et intermittente, ut et adbuc perfeverac, et perpetuo im afcenfu fcalarum, vel motu celertori anhelitu gravi premebatur, ut nunc omnino gravior follicitar, ideo eo usquetemporehy. dropis pe&toris initium fufpicari fas eft. — Sed quia tunc coepit copiofiffime mingere, plane evafifle creditura eft, ur et Medici - ipfi pariter illum rcfticutum credidere; cui ipfe dixi, in copiofa b. mittione perfécveret, ef optime fe babebit, fin minus, eodem affe vurfies tentabitur ; veípondic, fe id minimecredere: quod tamen invito expertusjam e(t, nuncque pariter experiri contingit, ideo- que. defideravic meam confültationem. — Convenimus igitur d. 23. Januarii, etilli ambo ex vitio hepatis laborare confítitue- runc, nihil difficilem refpirationem animadvertentes, pracfectim ex motu, atque decubitu, vel ipfum pulfum adeo pravum. Coní(ului, laborare hydrope pulm iquitus, uti.difficilis anhelicus , tu(ficula, pulfusque omnigena inaequalitas docent, eamque nunc fenfim hepati communicari, ut incepta durities demonítrat, proin periculum effein mora praedixi , nec eífe dif- ferenda pracfidia, cum fatalis hyems immineret. In omnibus mecum ambo convenerunt, cum antea minime morbi eífentia innotuiffet, — Referebat patiens miram opem olice reporraffe, iniciante fcilicec affetu ex ufu chalybis cum cerebintho Cypri, ex qua midus copiofi(fimus. fequebatur. "Nunc vero chalybem ferre eum non poflcob ventriculi debilitatem confului, Rha- barbarum cum fucco abfinthii et fpec. Hierae f. et croco, addita ambra ec ligno aloés pro unicarantum vice probavi , extractum jalapae et validiora hydragoga refpuens, imo et primum pur- gans pro unica tantum vice invitus conce(fi , cum diurcricis folum blandis, et caute etiam adminiftratis in hujusmodi fero(is morbis infi(tendum e(Te judicem. | Propofui rurfus ufum tere- binthinac cum pulvere viperino et millepedum, vel lumbrico- rum terreftrium, vel cum balfamo fülphuris terebinthinato, cum deco&tionibus herbarum diureti et pedtoralium, in quibus folum levamen fperare in contumaciffimis hifce ec defperacis morbis poffe judicamus, : Obfer:v. Acad. IN, C. Cent, V ILL. Fff Obf. "n Obfr-valió LX XIF. e LX XV-- EV OBSERVATIO. "LXXXV. Dn. D. Jofephi Vallisnerii. Ortbopnoea cerato fupra caput impofito , paucisque. aliis, — tanquam. miraculo fanatur.. ( Uer fex annorum ad me defertur ( ruri enim degebat) puta- [ bantque angina cruciari, magna enim refpirandi difficultate cum ftertore et fonitu tenebatur; ut pro deplorato a propriis parentibus haberetur. ^ Eo infpccto, fpecie a(thmatis, ortho- pnoca dicta, maxima cum febri cruciari cognovi , hinc paravi Lambitivum ex olco amygdal. d. s. i. facch, cand. viol. penidiis, fyr. viol, s. p jue diacodii in notulis , vnguencumque ex o amygdal. d. pingv. gallin. ec croco; fed quoniam ftrangulatio imminebat , ceratum fupra capicis c iffi cum caathari« y pep atque ut affumeret mellis fcillitici cum facch. cand. viol, pu'v. cochleare unum app dhuc aliquali refpirandi difficultate imperavi; quibus peractis ad me rediero, et pro miraculo tam citam et integram falutem (trium nempe dierum fpatio) de- praedicabant, adeo ut nullam amplius in pofterum refpirano" difficultatem fit paffus;. OBSERVATIO LXXFI. S "Obfreasio LXXVL — — 3n teriae pituitofae ad guttur affluxu. ^ Advocatus venam pedis, praemiffo clyftere , fecarejuffi , gargarismata praefcripfi, et par- tium excernarum inunC'iones, in quibus tamennulla inflamma- tio confpiciebatur. Mox augeícente deglutiendi ac refpirandi difficultate , fub lingua venae feCtae fuerunt, a quibus ftatim in omnimodam deglutiendi difficultatem incidit. Nova garga- tismata, inunctiones, emplaftra, cucurbitulasque fcapulis fcarifi- catas incaffurn praeícripfi, ficque per diem integrum acnoctem excruciara fine. potu et cibo vixi; Mane (omnibus jara de- ploraram lugentibus) vefi ium fupra. cormmiffuram coro- nalem , abrafíis capillis, appofui, et per tres. vel quatuor horas reliqui, tuncqüe pátiems d(TereDat, fe perfentire fenfim attractio- nem cerati primoa dgulam , deindead pectus , mox ad ftoma- chum pervenire, quo tempore ceratum aufcrrejuffi, hilarique animo ftatim comedere coepit, er.evafir, 07 |o 577 0BSERFATIO ^EXXFIL, Dn. D. Jofephi Vallisnerii, , i E CY . P LEE "2 , " 4 - Labjoru lae periodicae curatae. Dolefcens 22. annorum, Tapguinei temperamenti, de cru- ftis uurumque orislabium cooperientibus, t juxta lunam ur : e. d Pos creícentibus ec d usconqu tur, tentatis per qua- tuor menfes incaffum plurimis intertis externisque remediis, meam opem implorat, invitüsqueeüratiónem aggredior; diae- tac ejusdem partum fideris. | "Praelctibo folom interne, uc loco vini radicis cannáe moncanae decoctionem bibat, et externe hanc aquam, qua labiapluries in diemadefaceret:! vw. facch. finis. p. alumin. roch. 5ij. falis comm. prunell. aa Bii. M. et bullianc in aq. plantag. Zvi. ad tértias; ^ 'His cransaQtis dicbus melius fc babuit, et fere fanus videbatur ; dicebac támeti, fc ad pritinam affedionem augefcente luna redicurum , cum ralis morbi mos cile, Ipfe autem hujusmodi ung ; quo bigin dic ucere- x Ef £ 2 ; tut, au 1 Ofirvatio. LXXPII zur, paravi: . Vog. de tutia, albi camph. de litharg. aa 3j, Mifc, ct abluantur optime cum fucco herbae Reginae , vel bul- . liant cum Ziij, cjusdem fücci, usque ad fucci confumprionem, poftea adde praecipitati fubiliter pulv. si. quibus magpoa cum admiratione, octo dierum fpatio, fanus undique evafic, | Quan- do ulcera funt valde exedenca, prius cum aqua Fallopii cangan- tur , vel fubíequente: $.-Aq. Tebuuii Ibj. fublimati 9j. vel sf. Alümin, 9ij. Mifc. ec modice fimul bullianr, et fervecur ad. ufum. Hac fola vlcera valde antiqua fanavimus , ad quae faturnina etiam optima experti fumus.. . OBSERF. ATIO LXXVIII. Dn. D. Antonii Vallisnerii, — Sirenis matus ef coflae , in /Mufeo V'allisneriano.. curenis manus iconem, quae nuper ab Indiis noftras appulit ras, tibi fiíto, Pracfes praeclari(fime, ut videas quantum natur ra ludat, nec a veritate effe prorfus alienum, dari pifces qui in partibus praecipue fuperioribus humanam imaginem referunt. Scrvo ct coffas quacuor humanis grandiores, ütecaliam mino" rem manum cum ungulis longioribus magisque recurYit- SCHOLIVM. ^Ylrenas Poétarum inib lel effe monftra marins; Juperiore fui parte virginis cffligi ferentia , inferiore vero in pifcis caudam definentia, Graeci tradiderunt, Hae tres fuiíls finguntur, Achcloi fluvii, et Calliopes nymphac filiae, Parcheno" po Ligea, et Leucofía, quac cum litcus Siculum incolerent, nau" tas praeternavigantcs fuavitate cantus in náufragium pellicie" bant, quam ob rem cas dolofas , blandas jue vocarunt, Fabulofum cum vero, verum. cum. fabulcío Graeca ingenia plerumque mifzuiffe, nemo nefcit : hinc quilegunc, mirari defi- nani, fi praedicta parcim yero, partim falía deprehende il Vil RUIT TURFEUTTTRTRETPYPTIPY THREE PHENTERMINE E EP E n Rn | l [ " à — -: M : z A d .VrTm. P Mw 4 ns // /| / | DAT nn Wd he E d. edP app, ui : : NS. SN MAS MN NW N Mord j *. d MAH, :'e/j 5 DELI Ü « EUTI nh, Me MUS Do , CT ITE Peg 15A JI] /j s id P TU , x Ww | RUN UM UMANE NM Sirenis mantis el coflae, 413. Pifcesenim dari, quibhumanam prac feferant figuram extra teli: jactum cít; qui canant cancuque nautas alliciant ,, poéticam fa- bulam olet. Sicuti enim in terra plures beluas, formam exter- - nam hominis, geftusque referentes inveniri datum eft, ita in O- '€eano monítra hujusmodi fufpicari, a.vero diffonum non judi- «amus. . Plinius(a,) inter centum (eptuaginta fex genera anima- lium omniumin mari viventium Tricones , Nercides, et Pomine:. .qui marini vocantur ,. enumerat, et inib. 9. cap. 5. Auctores, in- quic, habeoin equefítri ordine fplendentes, vium ab his in Ga- . ditano oceano: "Marinum bominem , coto corpore abíoluta fimi- litudine , a(cendere navigia no&turnis cemporibus, ftatimque de- gravari, quas infederic, partes, ec (i diutius permaneat , etiam mergi, De Iritone ibidem Tiberio Principi nunciavic Olyffip- ponen(ium Legatio ob id mi(Ia, vifum.auditumque in quodam fpecu. concha canentem Tritonem, qua nofcitur forma, de quo et Virgilius: Prons bominis praefert , in pifcem: definit alzvus. Haec fi omnia vera: non func, non tamen omnia falí2; ho- mines nempe marinos ipm mari vifos, nom vetufti folum aevi, fed omnium fere actatum fcriptores memoriae tradiderunt, "Fritonem defcribit AElianus (b)ec Alexander ab- Alexandro; nec nonPaufanias unum ex his fe Romae vidi(fe teftatur, capite fpecie comofo,ut ranis palu(tribus etiam-colore,ne difcerni tamen capil- lusa capillo: poffet; fed'corporefquamofo,forma veluti4quacinae, bronchiis füb aures, nafo-hominis, ore ampliore, dentibus fcri. nis, oculis glaucis, manibus, digitis, et unguibus conchularum: teítis fimilibus, cauda fubrusalvum; vice pedum, ut Delphino,. Rondeletius pifcis monachi iconem, et defcriptionem do- nat (c) qui fua aetate in Norvegia, mari procellofo, captus e(t: Paterque Kircherus(d) pi(cem capi affecit quem vocat 74ní579- ' | Eff3 pomor- (b) Cap. a1. Lib. 13. Anim. (c) Lib. 16.cap. ao. (d) Art, ma- gnet, Lib. 3. p... aT —. . Obfrvatio LXXVI... Pet qomorg 95, id c(t, humana prorfus figura, certis. andi cemporibus in mari Orientali Indiaead Infulas Viffajas , quas pictorum vo- cian fub Hifpadorum dominio, quem idco Peche /Muger appel- lant, ab indigenis Duyon vocatur; cujus exactam defícriptio- iem apud erudiriffimum audtorem videre eft. ; Hujusofla vim ddeo infignem fi(tendi et actrahendi fanguinem. habere, ut cur- rentem ftringere, quafi vena ligaretur; fidenter credat: ^de quo- rum tamen viribus aofter legatur Redius (a) quas pluribus ten- tatis experimencisfalfasinvenit, Pater Philippus e Trinicace Car- meli. in Itbro feptimo fuorum orientalium itinerum Sircnesap Infulam D. Laurentii in oriencali Aphricae parce reperici affit- mat, quae Pifces mulieres: a Luficanis vocantur ;'quoniam 1u- perae mulieris; inferne pifcis "formam referunt. "Bernardinus Gianarus (b) in flumine vafto Cuam4 vocato prope Capucbonac fpei videri firenes fcriprum reliquit, quae media parce fuperiore formae humanae funt fimiles , hoc eít capite rocundo, fed immediate thoraéi juriéto fine collo, auribus; nofttis plane fimi- libus, ec oculis, et labris, ec dentibus, mamillasque preífas fubinde lac emitrere, .. De his pifcibus ce(tatur P. Sacchias(c) uod decem et fex capti fuerint a piícatoribus An.1 «6o. in Ma- riinfulae-Maádariae , feptem mares ,.ec novem feraellae, quos *- curato ftudio Henricus Henrici Soc..Je(u, ec Medicus Proregis ..de Goa obfervarunt..— Sed nimis longus. e(lem, (i referre ver lem autores omnes , qui de his mentionem fecere, quorum alios fi quis aveat percurrere, legat Gefnerum, Majolum, Olaum Magnum, Ramofium, Torreblancum , Pecrum Gillium, Nic rembergium , Petrum | Hifpalenfem, Scaligerum; Guicciardi- num , Schottum , Licetum , Fulgofum, Bcllonium; Srenge lium, Pauíaniam, Jonftonum, Aldrovandum, Job. Ludovicum Godofredum, Joh, Philippum Abelinum, Thomam Buthol «$8 nui» (a) Esperienze intorno diverfe cofe naturale, etc. (b) Lib. T- - cap. 9. de Indicoitinere.- : | (c) Lib, 4. P. 2^ Sirenis manus et coffae.- 41$ num, etc. ex quibus omnibus facile conjicere eft, multa qui. dem curiofa de Sirepibus, hominibusve marinis pofterorum me- moriae mandata fuiffe, fcd non omnia fabulam redolentia, cum ex didis, tum ex eorum manibus .coílisque. in. Mufto Vallis. neriano vere exiílentibus in rerum natura dari nemo non videat. isib- eif | : Hn OBSERFATIO LXXVIX. —- Dn. D. Antonii Vallisnerii, "Morbus , obiíus , eí diffe&lio Sereniffimae Duciffae N. Am propeerat nonus graviditatis menfis, cum Seren, Ducif- ] fa circa meridiem diei 28. menfis OGtobris 1 710. incidit in dif- ' ficilli n refpiracior cum quodam oculorum ftupore, pulfu tenui, et artuum frigidicate conjun&tam, videbatur brevi mo- ritura. . Medici jufferuntillico ex brachio fanguinem mitti, qui denfam et fero carencem ftructuram habuit ,. edu&tusque fuic ad uncias (eptem ; vifa e(t aegranonnibil levari, aut (alcem com- pefci progreffus malorum , donec. fümeret facratilfimum Viati- cum. Paulo poft ingravefcere omnia, tumere oculi, et velur extra orbitam fcrri, fitu difpares fieri, nihil videre licet palpebra non tcgerentur 5 anhclitu et fopore preffa dormiebat apertis ocu. lis, nibil loquebatur , ec fere: nihil refpondebat;. aquam: tamen: vino mixtam et ore ingeítam-deglutiebat.. . Jam ab aliquot die-- bus incefferac multis. fufpicio extincli- foetus , halitus enim: oris: in Celfi(lima Principe cadaverofum quiddam olebat; mammac- que conciderant.. . Igitur eo audacius clyfler acris. fed absque fru&u , rebus ad deíperationem euntibus, ex: vino: malyatico;. cui crocus. metallorüm admifcebatur.. "^. Poft horam: excrevit aquofa ut putamus. ex-utero.. ' Dein obítetrix: obviam habuit: manui caput foetus, et mirifico ni(i, nihil aegra fentiente; foe- mm. extraxit quem fecundinae feliciter. func infecutae.... Tunc: p : fan adi s Obfervatio Érwur fanguis purpureus ex utero mediocriter manabart, recalefcebant paulatim artus, et facies, pulfu quoque in meliusaffurgeate, vi- tellum ovi vino malvatico diffolucum aegra deglutivi. — Sed brevi [pes omnis dífpatuit; fopor enim lethargicus et fpirandi dif- ficultas deafior fieri; et pulfus coeperupt evanefcere, licet puer- pcria recte fluere viderentur, — Sub adventum dici eademma- lorum facies, donec hora decima quinta diei migraret ad fu- cros, | Sem Animadverfione dignum eft, Celfiffimam Dominam utero gerentem adfeptimum usque menfem falubriter fe habuiffe;poft. ca fitis imenodica ^ inappecentia , Ct ex ea macics, vertigines quo- que, obliviones, fpirandique difficultates per intervalla invade-. banc, pedum tumor, corporis gravitas, et imbecillitas poft fe- primum: meafem fere perpecua , nec fine febriculae fufpicione puella tamen quam eaixa e(t fuccofam habebac corporis habitue dinem, licec praemortua in utero aliquoc jam dies, magna €x parte cuticulam amififfet. jo Vt cadaver nobiliffimum balfamo imbueretur, apetta illi, ec extracta funt vifcera. ie SeGa calvaria, eclaniatis per ejus avulfionem meningibus, una vel altera ichoris (anguinei uncia ia cerram profluxic. 5u ftantia cerebri plus quam par eft rube(cere, et fanguincos cubu- los concreco fanguine curgidulos habere vi(a eft. : In pulmonibus praecipua noxa, nigricances enim lobi cer* nebantur, et vafa usque ad livorem tumida. — Veficula liis. mirum quid exhibuit, fuccum nempe liquidae picis adinftar n grefcentem acque vifcidulam , ec plures variae acque inacqualis figurae lapillos nigros continentem. « Cor, hepar, lien; Ex ucérus naturaliter fe habebant, flaccidiora camen, quam par comperta, « Sufpicari licet haefiffe paulatim in pulmonibus era(fiuser lum fanguinem, ec demum obftru&o tranficu fpirandi — tatem mortemque intuliffe ; ea vero (tagnatio diathefin b bat inflammatoriam, ut pulmoncs lividi argucbant.- quo .- 4Horbus , obitus et diffetio feveniffimae Ducifae; — 417 quoque illud, quod a disruptis erupit meningibus,qubítantiam cerebri, porosque premens lethargicum torporem induxerat. Foctus mortui cíHluvia probabilicer füccos. vitales ct animales infecerant, ! nuns migii (Patavio Auguflam Pind.d, ig. Mai ——— d tà dh, 1718. mifat.) í -OBSERVATIO LXXX. Dn. D. Gothofredi David. Mayeri, Colleiionis Lapidum Cancrorum hiftorica Exegefis, f^Ru(t exanguium non ultimam partem cancros, ob: C varium eumque infignem in Medicina ufüm ,' fuos nobis fuppeditare ab aliis oculos , re&ius forfan lapides vocatos, quis eft , arcis falutaris facris leviter initiatus ; qui ^ nefciac? Hi, | een incredibili copia in tot. muadi tractibus. confumpci erint. et. difperfl, praeterea pro divería rerum et - tempo- rum circumftancia, pretio non minus aucti finc et imminuti , ob accrefcentem hinc ec inde eorundem copiam et hinc depen- dens precium interdum vilius, corruptionis vel" adulterationis füfpicionem pafli funt a quibusdam in (cripris publicis ? quam perfidiofae transmutationis litem , cum meam non faciam, in praefenti genuinorum veram colle&tionis methodum; quam ex quibusdam per confinia Tarrariae ec Mofcoviae: huc 'appulfis: mercatoribus ec recutitis percun&tacus fum, multis forfan haud incognita , non tamen penitus poftponenda Excgefi , pro hi- oria materiae medicae certiore reddenda , communicandam duxi, Scilicet frequentiorem Lapidum Cancrorum: colledtio- nem obfervari hodie perhibent: in: Beflarabiae Tarcaria Budzia« cenfi, cumprimis 'deferto-Walachienfi, Vibi Teginae, five Benz e: non enti —ÀÀ quinimo in Vcrapnia Mo(covitica , cir« $a Huvium Bory(thenem ec Tyram-per utrosque Podoliae ter- " "Obferv. Acad, IN. C. Cent. VUL G x minos, 418 eC Obfermatio LXX X. E minos, regione multis magnisque fluminibus et ubertate et ferdilitate cancrorum diviribus irrigua. Alveo fuo egreífos - fluvios hos majores, minoribus inde prodeuncibus ec adíitis, per diveríos confinium regionum cra&tus , fertilicatis cancro- rum copiam inferre perhibent, cujuscompotes redditi accolae, quos efui cancrorum , fi non penitus, certe ucplurimum ad- verfari dixerunt, cancrorum confervationi invigilant, usque dum íuo tempore eorundem lapidum acquifitione privatis non minus ac publicis neceffitatibus commode fubvenire pof- finc, data faepius (ubordinato Magiítratui certa horum lapidum ; portione io-onerum publi prétium, ^ Obfervatis exacte iis menfibus , quibus.cancri communiter bonitate diftinguun- tur, Boryítenis ec Tyrae, hincque profilientium et quacunque ratione cancrorum copia divitum fluminum accolae, orbnium primo vaítis defertisque et ab omnium hominum confortiorc- motis locis fe infinuant, ibidemque aut quocunque folitario lo- x: " € c Y.ao (avaciti- co fieri poteft, foveas p t, quaru f g ta circiter auc feptuaginta; latirudo. vero decem , quindecim aut hinc diffitas habere dicuntur, ea propter abditorum et remo" corüm íylvarum receífuum amatores, ne. gravis omnibus €t interdum funeftus, quiex putrefactione cancrorum diffunditur foetor, fanitati officia, Hac ratione foveis immiíla Gamm* rorum multitudo quibuscunque coeli cempeftacumque ipjuriis patet, usque dum poft füperaras hyemis afperitates, vermali - pore aufpice , fuperioris laboris curfüm relegere liccat operi" tentis his hominibus; qui illuvie, fitu ac fordibus coinquinatas in foveis reliquias, quo longius ab his receflerunt, €o curatiu$ fluviis, quos proximos habent, advchunt , in quibus wies Colletfionis lapidum Caucrorum biflorica exepefis. — 419. tinatum Kiovienfem et. Witepskienfem lapides hos excrudit ve- unde tam ingenii copia Regiomon , Gedanenfium . Vrarislavienfium et cot mercatorum manibus communis com- - tDitticur merces. | ! SUCSQOBSERVATIO LXXXI. Dn. D. Gothofredi David, Mayeri. Sanguinis pro-ventus eporis cutis ex intenfione mu[culorum per bracbiorum molum, . Vrati Venaefedionis oppugnatores cum Paracel(iftis Hel- . montiani, ejusdem patronos, infülíorum animarum nego- tiatorum nomine, ex(ibilantes, eam Deum ín natura nunquam inftituiffce cum eorundem coryphaceo Helmontio Tra&. de fe. bribus cap..4. clamiranc, cum tamen tot morboruri phalan. ges five a vitiis humorum et partium folidarum, adeoque a caufis materialibus , five a caufis magis immaterialibus, "motibus nimirum erroncis et perverfis exortae , faepius fine medicatione artificiali, fola interdum ^ narium haemor- rhagia critica, aut íponranea fanguinis cvacuarione füblatas videamus finguli , de. quibus fola naturae autocratia, adorna- tis faepiffime variarum venarum diaerefibus , non minus ac ipfa. venae(c&tione, divus Senex digne effatur : Si qualia opor- iet purgentur , conducit, ef. facile tolerant, fi minus, contrarium tvenit , itidem ef vaforum evactatio, fi qualis debet, fiat, condu- cit e£ facile folerant; (in minus , contrarium fit...- Suborcam ali- €ui. de rei veritate dubitationem communis. rerum magiftra experientia praefcinder, ad cujüs monumenta ac Palinuri lineas curfum fuum dirigunt, genuintarris et fcientiarum filii , ut vide- 1€ licec ex coc autoribus ec exemplis. .- Vnum fuperaddere all. : Ggg2 befcit, 420 Obfovatio Lxxxir. befcic, quod in viro, muneris autoritate apud nos non incogni-: to et quod norandum, fepruagenario majore, me obfervaffe memini, penes quem aliquoties imminente AEquinodii ver. nalis commutatione, quantocyus levi brachii alterutrius motu mufculorum fibras intenfiores animadvertimus, finceri fanguinis per cutis poros inftar fudoris proventus fübíecutus, ut incerdum brachialia ec connexa iisdem circa manus plicata linteamina, ex transfüdante rubicundo latic culata fuerint ec refperfa. — Cu- jus et aliarum fanguinis evacuationum fpontanearum caufam vel in fanguinis effervefcentiam, vel copiam, acredinerm , ferofica- tem, reítagnationem, vaforum item imbecillitatem et laxicatem effe refpe&tivereferendam, nemo facile dubitaverit, uc illuftris et Magnificus Pracfes nofterin doGiífima ad Joh. Hellvvigii Obfer- vationum Phyfico - Medicarum Obfervationis CLIII, annotatione uberius memioit, OBSERVATIO- LXXXII. Dn. D. Gothofredi David. Mayeri. Caecilas fubitanea ex ufa /Mercurii dulcis. le Religiofo quodam ad purgandum corpus vernali temporePi* lularumMercurialium dofin convenientem exhibenti mihi hoc evenit inexpectatum phoenomenon , ut. quanquam regiminis legibus bene obremperaffec in omnibus, finicalaudabilialias ope" - ratione, caecus camen factus fueric fübito patiens ec remanferit ita, donec repetito alio rmercutiali laxante eundem denuo deje Gionibus quibusdam infenfi hujus hoftis injuriis liberaffeen, cau- fam fubitanei hujus affectus malae Mercurii dulcis praeparation! adjudicans , utpote qui particulis (uis, cumprimis fi Yum fubli- matum , qui ipfi incít, refpiciam, fine dubio non fatis unitis, fed inconfulta praeparatione potius divulfis, corrofivorum fpiculo- rum beneficio, nervofis maxime partibus contrarius extitib quas irruendo, quin imo humores ferofos agicando ct liquando; s 00 Obfmvalio LXXXMIL! —— ^ - 33; non ipías. folidiores fubfantias corrodendo, ad hanc et aliam morborum fpeciem producendam difponere poteít et folet, quod fine dubio in praefeati cafu infufficienti fublimati fatüra-: doni ec naufeofae corrofivitatis obtufioni, quam guítus mature prodit, adícribendum, ET ;L ul. OBSERVATIO LXXXIIL Dn. D. Gothofredi David. Mayeri. Crepitatio Offium in oracvida. Oemina XXVII, circiter annorum , parentibus mediocriter Fes orta, ipfaque ad pubertatis terminum bene valens, fub id cempus de dolore corporis ofteocopo queri coepit, inrercur- rentibus interdurn doloribus et pruritibus vagis cr ambulanci- bus. Ingravefcente poc aliquot annos malo, maculae hepaticae cutem defoedarunt, cum pruriginofo formicarionis fenfu... San- guis venae fe&tione emiflus fpitliflimus, fupernataps ferum icho- ris inftar exhibebat, — Tandem tertium gravida infueto hoc fymptomate primum affe&a cft, uc quoties membrum aliquod corporis flecteret, aut quocunque fiat modo; pandicularione crebra pertentata , moveret, toties commotorumoffium capita, uafi nuda effent , aut cochlea intorquerentur, inter fe attrita, repitum ingentem ederent, — Porro cum lecto decumberet, ibidemque e latere inlatusfe devolveret, a vertebrarüm collifio- ne, canquam a fceleto afperius tractato, crepitatio ingens vel ipfam affectam perterrefaciens exaudiebatur; eodem plane mo- do et ordine, quoccleberrimuss Jillifius 1Tra&atu de fcorbuto C9. crepitum offium defcriptum reliquir , qui fymptomaris hujus caufam immediatam. offium ariditatem nuncupat, five medullae , ut ibidem loquitur, ita proprie diae, quam intra offium cavitates , ac imprimis capita ipforum , contineri Opor- tuit, defectum. | Nam (icut quaevis offa medullam five humo- rem unGtuofuüm aut cavitatibus magnis , aur poris et meatibus T Ggg 3 exi- 422 .. Obferatio. LX X XIV. exiguis ubique excludere afleric; ita hujus ufum talem effe fta- tuit, tum ut offa eodem humore irrigaca, minus fragilia eva- dant, rum infüper, ut humorifte, offium nodis exíudans, arti. culos. quosvis, velut machinae. commifluras, pinguedine lini- tas, lubricet, eorumque adeo motus facilitet ; quarcoffium ca- ita, hac medulla deftituta, crepare non fecus ac currus rotae raríus inunctaé ; rationibus pluribus füffultus loco cicato affir- mar,idem fere fentiente clariffimo Dethardingio,in Concinuatio- ne Parallelismi Ephemeridum Medico- Phyficarum Cenc. 1, et II. Append. pag. 196. : kl | Vratilauia Noriberz, d. 20. £Maji, An. 1718. miffae.) OBSERVATIO. LXXXIF. Dn. D. Ernefti Gottholdi Struvii. De Juppreffione urinae ex deplutito bufone. : Re in pago vicinoin horreo fuperfoenum recens fecure: dormit, expergefactus a fomno, ftrangulationis tanquam a bolo in faucibus haerente fentit moleftias, quae tamen citra alie: quid mali cogitando coacta et repetita deglutitione ceíTarunt; extemplo vero inde toríiones ventriculi, quibus etiam fopitis fubfequente nocte plenariam fed dolorificam fuppre(fionem uri- nac incurrit, calculum eíle perfuafus per nuntium me confulit, pracfcribo pulveres aliquot , falino cinnabarinosad expediendos 24242382787 ww E" fpasmos, vix unum vel alterum intra bihorium abfumferat, VO* mitus fuperveniunt vehementes, iisque bufo vivus ingentis ma- gnitudinis ejicicur , qui fine dubio praecedenti die dormienti? 05 irrcpíerat. SCHOLIUM, X : : es nda: Ignam puravi hancobfervatione f ! " dam curiofius connexionem hujus fym promatis, fcilicet up- pretfionis urinae et degluxiti bufonis. Nec enim confenfus a Obfer-vatio LXXXV. 422 culi et veficae allegari poreft, nec peculiaris vis a veneni bufone emi(fi utpote juxta hift. morb. Vratisl. Tom. z. p. 156. iíchuriae a venenis nobis prorfus funt incognitae, nec apud alium Auto. rem legere memini fimilem cafum, nifi quod Paulini in bufone curiofo p. 67. ex Leonelli Faventiüi praxi allegaverit hiftor. ar- doris urinae ex eíu ranarum, quae fe cum bufone mifcueranr. Vt taceam pulveres bufonis ex(iccati vel combutfti inter diurctica militare omnium Autorum confíenfu, | OBSERVATIO LXXXV. Dn. D. Ernefti Gottholdi Struvii. Thermofcopium vegetabile. WUid phyfica experimentalis mechanica praeftiterit in inve- Quid machinis Thermometricis, notum abunde effe puto, alias in compendio videri pote(t Valenc. Muf. muf. Tom, 5, cap. 45 fed quae naturanobis in regno vegetabili exhibet fponte T her- fervire poteft loco indicis tempeftatum, |. Haec enim planta ( in- quit) habet flores elegantiffimos, qui calido et fereno coelo fefe aperiunt, frigidiori contra fefe conftringunc, idque ordinarie de nocte: hinc fifrigidus ex(pectandus fuerit dies, fruftra expanfio- nem florum defideraveris, Cui fubjupgere licebicex Heucheri DOv. provent, hort, Academ. Wictenbergens. An. 1713. 43 ^ » p de bulbo coronac imperialis z Obfervarum eft. (verba ejus funt ) Porum vices, . tbi enim is caulem trudit, defiiffe frigora fizaifi- Gat, erutus quoque et ficco loco repofítus, ubi fibras mittit, imminentes pluvias frigidioremque tempeítatem praenunciar, "ou Curio- 424. Obferrvitio LX XXVI, Curiofis Bocanicis plura execopla fuggerere €x regno vegetabili facile fore non dubito. OBSERV ATIO LXXXVFI. Dn. D. Ernefti Gottholdi Struvii, Parallelismus Obfersvat. Nat. Cur, N centuria quarta obfervat. 159. excellentis. Dom. Thoma li Theam rofeam depracdicat folia fcilicet fruticis rofae cener- rima et ob odoris fragrantiam et faporis fuavitacem pluribus commendat. Ante ipíum cjusdem laudes legere licet apud Koénigium regn. veget. pág. 1053; nos (inquit) affinitacem magnam foliorum T heac ct foliorum rofac fylveftris five Cynos- bati obfervavimus, foliaque hujus foliis origani onicis mixta prO fuccedaneo Theae faepis infigni cum fructu etiam hoc mo* mento, quo haec fcribimus, ufurpavimus, Caeterum quan viribus pulveri foliorum herbae fylveftrium rofarum tribuat Boccone, notum cít ex ejusobferv. cur. x. in qua füb nomine Sa- natodes pulverem hunc tanquam alcali vegetabile univerfale prae omnibus ancacidis cruftaceis ec mineralibusextollit. ^ ^ — Ceuturià v. obf. 66. Novum et efficaciífimum remedium 2f" thriticüm in radice ariftolochi j exponitur, et quidem cum celeberrimus Autor obfervationis ex veterum monumcp" tis nullum Autorem praeter Gallenum allegari poffe aucumeb qui hüic radici fpecificam in archritide vim arribuerit» liceat pace clariffimi viri addere teftimonium Macri, (f quidem v7 ribus ánnumerandus eft, ) qui de viribus herbarum lib, 1. Cap: 39 ita canit ; | $i mixta potatur aqua , febresque malionas vt^ dHoc potata tiodo fertur compefcere mire. —— : Uo Sic etiam fpasmis fuperaddita fubevenit bauffa: — ' ^ Et fedat duram y fic faepius baufla, podagratt. —, e Centur, VI. obf; jo. Hoc modo veneris vircus antivenerea ence CET TWEEN. (ePi pepe lt. . (M 5 ddlnftr W cdelius - : Amocn. etiam in vi Obfer'valio LX X XVII. 4f Amocn. mat, med, p. 463. Sic novimus quosdam cum fucceffu uti vitriolo albo faltim ad granum unum quotidie dato, finc (a. livationis rhinori indicatione, quo- facto et per aliquot dies con- tinuato blanda quaedam falivatio oricur, cum fucceffu, (Blum enim cít emcticum, dofi jufta. datum , minori yero continua- tum , cum moverc vomicum non poffit, faltem falivam in os movet, uti id ipfum fic in vorniturientibus, . Pariter eciam in Weisbach. lib. Pract, med. pag. 300, legimus de Helvetiojunio- ri, quod novam falivationis methodum inveniffe jactaverit, nempe duo vcl tria grana vitrioli vencris pro dofi pracbendo, OBSERFATIO LXXXVIII Dn. D. Ernefti Gottholdi Struvii. Febris. Pelechialis tumore | critico. cercvicis foluta. NS triginta annorum cotrtipitur febre petechiale a chirurz go morc folito venaefeCtione, vomitoriis Bezoarticis aliisque tractacur, rebus tandem defperatis vifis veficatoria tanquam ulti- mum afylum adhibentur in nucha, citra effe&um veficaptem, omnia in dies deteriora decimo demum die in confilium voca- tus, ipfum füb lipothymiis, anxietatibus cordis, viribus prorfus proftratis ec graviffimis fymptomatibus oppreffum in extremo quafi agone invenio. "Datis quae videbantur neceffaria inter fpem atque metum aliquot dies decurrebant, usque dum decimo quarto die tumor in nucha eo loco, quo veficatorium ante 'O&to dies citra effe&tum applicatum fuerat, apparebat , fympto- matibus graviífimis ftatim ceffantibus fp lefcentiae re- dibat, et ipfe tumor maturanibus. alexipharmacis debite tra- Gatus intra aliquot dies feliciffime fuppuratus morbum peni- tus folveba. — In füfpenfo manec, num veficatorium lento fti- mulo crifin ad hanc partem evocaverit, án vero natura paro- tides hifce febribus familiares intendens ad iftum locum decli- nayerit. C Printlavia Auguftam Vind, 4.1. Jul. An. 1718. »i/f[ae. ObJersv. Acad. N. C. Cent.V' LLL. Hhh obfer-v. da6 LL Uiferetalio LXXXVFTI,. —— s QBSERPATIO LXxxxru. Dn.D. Joh. Melchioris Verdries, : . De Arena. concbifera: Mopuntina.. ^XXcellentiffimnus:He&or IL: nofter in Ephemer. Centuriis 3 prioribus: Obfervat. CLXXV...ec' Centur. VI. . Obfervat. "XXXVII. elegabtem obfervationem de: Arena conchifera | Hci- denheimenfi. in^ medium: proculic, et rationes: habuit non con- temnendas ,. quamobrem. eandem Curiofis ,, ad originem tot millium millionum exilium conchularum in hoc monte coactr: vatarum inveftigandam commendaret, — Cumque fimile quid in monte:quodam Moguntiae proxime adjacente ; qui vocatur ber Sauptfitin/ ipfe non fine ragna admiratione viderim;non ingratum fore Curiofi: iftimavi, fi obfervationem dictae modo parallelam hic adferrem:. | | : Duo jam praeterierunt anni, cum negotia quaedam prope Moguntiam- expedienda mili effent: Commorabar aliquot dics in ipfa urbe:celebri ,.et ita occafionem nancifcebar ad per- quirendas antiquitates-et tnonumenta: vecerum: in: hac et prope "hanc urbem multum celebrata... Occupati, cum temporis, erant "Moguntini in exftruendis munimentis quib dam novis; divet- fis in locis editioribus.. Has operas ut infpicerem, cum Amici$ exfpatiabar, atque primo in monte; cui facellum 5. Albani infiftit, mirabundus intucbar, quaratione operarii, qui ex foff noviter ex(truenda terram effodiebant,. plurimos farcopliag lapideo ex crudo lapide arenofo excavato conítantes, oblonge quadra" tos; ac tabula lapidea, ex fimili crudo lapide, t€ctos ; produce rent, it: quibus fcelera humana adhuc integra cum pauca vivae: quantitate et pauxillo pul verulentae terrae copfpicicban- tur. Obfervabam etiam plures ejusmodi farcopliagos € iate ribus foffacadhuc prominentes, unumque hinc i nde fuper alium pofitum. — Gradum deinde promovcbam ad montem. iba lo . | De Zrena/concbifera /Moguntina. 427 latere urbi imminentem; quém vocan, Den $)auptftein ; ec cum, fab radicem illius montis, forte lapides hinc indc.projectos per- luftrarem, occurrebant nonnulli.ex minimis .conchulis unival- vibus di(tin&te fatis obfervandis coagmentati : in progreffu alios" reperiebam , qui ex conchis majoribus bivalvibus conftabant. Cum vero in verticem ad operarios perveniffem, adítupefcebam isgentem cumulum ejusmodi lapidum ex minimis conchulis compofirorum, e terra modo cíffofforum, pariter ac acervum maximum conchularum exilium, quae loco arenae cum calce viva, pro caemento murali, permifcendae operariis inferviebat, Ingens totius cacuminis moles ex conchis illis. compatta videba- tur... Cum poftea microfcopiorum accuratiorum adjumento arenam illam perluft , nil ferenifi conchulae et frufta con- chularum matris inítar perlarum nitida, occurrebat, quibus hinc inde lanugo quafi quaedam arenoía adhaerefcebart, | Omnes illae conchulae in cacumine repertae erant, quantum ego qui- dem perfpicere potui , tiirbinatae, etia exiguae ut ex illis, quae prac reliquis in ocul 4,2.ad 6o.gr: pondere exac- - * ids) *11 rcp. * .- , quarent: reperit men inter ill merae mulco mino- res, minimae. s Durae fatis funt texturae et minus longe, quam adhacrc- (cens lutofa fubftantia, friabiles. Cum aceto actutum ebulliebant, Cum fpiritu vitrioli multo magis; Cum fpiritu nitri vero maxime. viso zs Adhaerens areaofa lanugo confeítim foluta erat, ad con- chas vero et fruíta conchularum folvenda aliquantum temporis requirebatur. | Solutio eum fpiritu vitrioli fa&ta poft elapías 15. horas ftre- pitum adh tabilem auribus offerebat;quod et Excell. Came- rarius obfervaverat. ! Sub folutione cum fpiritu nitri fumi flavefcentes exfurge- bant, et maffa foluta ad flavedinem vergebat, dum maffa cum fpirit. vitriol. foluta plane albicaret. hh2a Cau(ara 48 ^" Obfervátio LX XXVIII. Caufam fane non quaefivir, fed. invenit candidiffimus He-: &or nofter, quamobrem ad origincm harum conchularum paulo penitius perveftigandam curiofos invitare, — Neque! go, ut ingenue fatear, invenire hic poffum, quod ex ommi par-. ce mihi fatisfaciat. —Genitas illas hic fuiffe canta in copia ex cer- tis (cminiis, eo difficilius adducor, ut credam, quo pluribus ve- xatifTimis dubiis, fententia de feminibus mineralium, plantarum animaliumve feminibus fimilibus ab illuftr. Tournefortio fpecia: tim propofita impedita eft. Deinde redit quacítio, quis femi- nia illa hic coacervaverit? Siquisregereret, unam conchulam ex alia continuo genitam, donec ita multiplicatae fuerint: fupereft tamen quaeftio, cur hoc praecife in loco, et non ubique fere, ubi conchulae in terra reperiuntur et fine impedimento propagan- tur fimili modo, multiplicentur? cur multiplicatio jam ceflec cur ratione magnitudinis nulla amplius augmenta capiant? Quod(i enim adhuc multiplicarentur et crefcerenc, mons ille brevi tem- poris fpatio ultra modum augeretur. — Necinfuper plane haben- dum exiftimo, quod dodiiffimus Conringius urget, 4e antiquiff. flatu Helmfladii e£ viciniae, p. 31. prudentiae naturae verum, vel potius fumme fapientis Au&oris, qui naturam inftituit , nimium adver fari, teflas, in ordine nacurae, producere in nullius animalis teflati operculum , fed duntaxat quafi inlufum inanem. et p.37 ubi de lignis fubterraneis ipfifermo eft: prudentem rerum naiu- ram tion folere corpora condere ógyavici in nullum "viae ufum. - In diluvio vel univeríali vel particulari has conchulas confluxis- fc, fecundum laudati Corringii, Stenonis, Wood wardi,Scheuch- zcri, Bayeri mentem et principia , lubentius. crediderim: ficuti argumenti illius vim, quod, quac in altiffimis montibus repe- riuntur, marinor h y li teftae liquido oftendant ma- re quondam aquis fuis cacumina illa altiffima inundaffe, olim agnoviffe Herodotum , Strabonem , Polybium, Melam; Ovi dium, Solinum, Philonem, Plutarchum, Tertullianum, Iido- rum,auc&toreft Conringius. lllud tamen altioris videcur adhuc indaginis, quomodo tot myriadcs myriadura conchularum» P0" m fpat- *- t De Arena concbifera /Moguntina; 429. fparfarum per montis ambitum, fed ipfam ejus molem forman- tium incredibilique copia omnem imaginationem fere eluden- tium, verbis Excell. Camerarii, in unum fic fuerint compulíae? Licet enim et in gravitate horum corpufculorum fpecifica, et in maris velin gyrum agitati, vel alia de caufa yerfus unum locum undiquaque confluentis ac innatantia corpufcula eo convehen- tis motu reperire liceat, quo modum quendam menti fifterc poffirous, quo fieri illud potuerit; nimia ramen copia non im- merito quem fufpenfum teneat. — Ego, quantum fpeciarim ad " attinet, rem in medio, ulteriorique curioforum pen- ficacioni relinquo. OBSERVATIO Lxxxx. Dn. D. jo, Melchioris Verdries, De Veficatoriorum ufu in variolis , et V.S, in mor billis, Vm füb finem fuperioris et initium hujus anni variolae ma- gnam, inter infantes imprimis, cum in ipfa urbe noftra, tum in vicinia, ftragem ederent atque in iis, qui feliciter adhuc evaferant, notabiliflima malignitatis veftigia in oculis et articulis plerumque relinquerent, nihil utile magis deprchendi, quam ve- ficatoria, in tempore, nuchae , vel pone auresapplicita, ira enim et menti fuus conftabatvigor, medicamenta interna efficacius d s. . multo defideratum effedum axisdinsusiDas cedebat, et oculis fimu! profpiciebatur. Nequeenim, nifi pau- cifimos, qui tamen vel rachitide vel aliis chronicis morbis jam frati ac debilitati erant, novi, qui, poft ufum in tempore in- ftitutum atque legitimum veficatoriorum, non neglectis camen internis remediis, bezoardici pe fixis pauxillo myrrbhae exal- tatis, nitratis, et fimilibus, fuccubuerint, aut oculorum etiam Yelarticulerum vitia ceperint, Hhh 2 Diar- do 1. ^ Obfervalio L XXXIX, 7. Diarrhocam etiam modicam ia principio accedentem er üd maturatiopis usque dies protractam , vel etiam incipiente jam maturadone fupervenientem falutarem in plurimis exe pertus fum. sog nh : ** Caecerum quod ad veficatoria hic attinet, ratio in prom- £ueft, ftimulo enim fic excitata nacura , genus nervofum inten- ditur, tonumque fuum, ob fanguinis acítuantis expanfionem aliquo modo deje&tum, recuperat, quo ipfo acrius contra mot- bum infürgit, et quiequid morbofi reperitur promte, excernit, Vpode jamdudum ufu medendi eminentes Medici veficacoriorum ufum in variolis, fpeciatim ubi retrocedentes revocandae funt, et quidem in brachiis ac femorüm parte interiori , inculcarunt. Vid. Borrichius, in A45. Hafn. vol. IH. Obfer-v. XXX/1, Bohnius, in Diffrt. de-variolis An. 1678. babifa... Eum etiam in finem in febribus maligois petechialibus , inprimis quando petrechiae evanefcunt, felici fucceffuin ufum femper a practicis prudendori- bus vocari folent. ed | Par ratio eftin Morbillis, in quibus etiam illud, quod expe rientiffimus Sydenhamius de Zforb. acutis S. [V . cap, V/. de venae fe&ione prudeatcr iníticuenda monuit, feliciffimo eventu verit- fimum expertus fum, non quidem in infanculo, (cd in foemina partui proxima; quae cum morbillis graviter decumberet, atque iisdem jam undiquaque confperfa, accedente Dyfpnoea in ma gnum vitae difcrimen adduceretur, ita quidem ut, oculorum la- befacto vigore, vocisetiam ufus jam interciperetur, clar. Dn. Co lega, D. Henfingius, Prof. /Medic. extraordin. mecum e V9 ftigio confilium cepit, atque venam aperiri curavic, quà aperta liberius refpirabat, vocis ufus redibat , ec morbilli confertim efflorefcebant, tanto cum fucce(fu, ur paulo poft hisnon folum, fed et puerperio feliciter defungeretur. OBSER- Obfer"vatio XC. 431 .. OBSERVATIO XC, ......Dn.D. Jo. Melchioris Verdries. : . 1 "Juvenis Phibific atome. ^ 7o pers V venis viginti fex circiter annorum, habitus gracilioris , natu- ! irse debilioris, ad animi deliquia pronus: caeterum utcune que bene valens , in patria primum; deinde in extrarica quadait: Academia ftudio medico: cum infigni fervore ac folicitudine ii- cumbens, nec forían diaetam ;.quam natura ipfius requirebat; - accurate (atis obíervans,pectoris anguftias ecrefpirationem diffici- liorem cum tuffi molcíta ac debilitate infigni inopinato experi- tur, obrepente fubinde lipothymia: totiusque corporis habitu conflaccefcenite; -..: Hiíce- malis:per quattmor fere menfes dive- xatus, de confilio exeellentiflimorum Praeceptorum: fuorum; Profcílorum celeberrimorum; aéris: mutationem ipfi profucu- ram fperantium,; in patriam redic, mclius aliquantum jam ha- S , anhelus ramen adhuc, tufficulofus , marcidusac valde de- kie H coníueto, patrio; convenientium remediorum u(u convalefce- ret, inprimis cum non tam. phthifin , quam alium infultum quendam cache&icum hoc cfle mali genus ,:crederemallet: In: ihac fpe eo: mágis erigebatur, cum paulo poft peGtoris:anguftiae- et moleftiffima tuíffis haud parum remitterent..-. Recrüdcícebat: tramer faepiffime malum et aeger, nil ob(tante optimorum rc. mediorum ufu, magisatque magis contabefcebac, vires fatifzce- bant; et quicquid fpei liberior refpiratiooftendebar, illud appeti-- tus tandem dejc&tio, virium proftratio: ec accedens: diarrhoea: colliquativa rcfcindebant. ..... Neque! tamen rebvs fic ftaritibus: Medici ipfi perfüadere poterant; plithifi eundem laborare ? quin: potius credere malebat, quod animusexoptabat, . Donecfex: mbusdidaew 2. 3 E CCHSÉEN ^ meon i* ! Lind -— * nis RiíC , que p (p figna oftendens; Patriae: redditus: optima: quaeque 'fperabat, confifüs ,. fore. vit in aére- P à iii. GUPUHRTAOT S ainsenm nis purulenti tuíli rejiceret. — Hoc quum fidem faceret diis Medicorum ; reperiebantur camen, qui clam et ipfi aegro et con- fanguineis meliora perívadere et fanitatem promittere fuftine- rent, nil cabem confummatam , nil faciem fere Hippocraticam, nil diarrhoeam colliquativam fimiliaque peffima indicia quic- uam morad. jam abaliquo cempore omaia vomitu rejicie- bat; praefertim quando vini quid falcem deguftaret, vomicusin- gruebac. — In dextro pe&oris latere dolorem obtufüm diu fe (enfiffe ec hunc jam exacerbatum querebatur : Ocfophagum quafi occlufum effz etin eo tumorem haerere in apoftema tran- ficurum ingeminabat. ^ Satistamen libere jam refpirabat, Tan- dem cum quatuor vel quinque menfes fupra annum cum mor- bo hoc conflictatus fuiffet, inter fpem reconvalefcentiae femel conceptam et firmiter recentam placide obdormivit. Quum copia mihi facta fuiffet corpus fecandi ct in morbi fedem inquirendi, primo In exteriori habitu nil nifi cutim et offa confpicere dabatur. Cum pectusaperíremus, in dextro latere nullam cavitatem detegerelicuit. — Dexter enim pulmonum lobus totus infar&us, fcirrhofus, pluribus hincinde cumidis ulceri- bus notabilem puris copiam fundentibus fcarens; undi- quaque pleurae , mediaítino, diaphragmati firmiffime cohaerebat , ut non ni(i magna vi divelli poffet. In finiftra pe&oris cavitate omnia naturali modo conítitu- ta effe primointuitu videbantur. Sinifter pulmonum lobus collapfus et primo afpe&tuillaefusapparebat; nt* fi quod lividus plus minus videretur. Quum vero ma nibus eundem contrectarem, ftatim fcirrhofos quoque nodos atque tumores plurimos deprchendebam,; qu* cum cultro diffecarentur, partim fcirrhos, partim ulcus- cula puris plena referebant. Cor ultra modum erat flaccidum atque inftar aliorum mu- fculorum extenuatum.. Glandula, Thymus di&a, pugni magnitudinem exacquabos i t J'venis Pbibifici Anatome, 423 tota fteatomatofa ; quac fine dubio moleítiam in ocfo- phago produxerat. — Ventriculi l infi gni , ita qui P uc quum manibus eundem contre&tarem, facilime cex- turam perfringerem , et finenegotic l , mol- liie tancum non diffluentes in lacinias diducecem, In rcliquis vifceribus nulla fenfibilis labes obfervari poterat. In Abdominis cavitate modica quantitas aquae flave- fcentis reperiebatur, quod in ejusmodi dcfundis non infolens eft. " (Gi a Aurufam Vind,d. 1e. Auguft. * n. 12164. "WIi[JAC. —OBSERFATIO XCI. ^ Dn.D. Maxirniliani Preuffii. Tumor Flepatis cyflico-icborofus, et totius abdominis bydropi- cus, cum calculo Renem dexírum ejusque ure- "oru russo UU Yerens ob/iruenie; C L. Sexagenarius fanguineo - cholericus, fenior hic Lin- e teonum, poft gravem, haud diu ante, lapfüm cum equo, fücceffive patitur cenfivum , rodentem et pun&orium fübin- de dolorem in regione dorfi et hypochondrii dextri cum tu- more duro et inaequali in media hepatis gibbi parte, bafi tamen lata ciréumfcripto etfingulatim, protuberanté magis, ad 2.au- tem pugnorum magnitudinem randem aucto ec excrefcente, cui accedit porro inrumefeentia pedum ac totius abdominis hydro- pica cum tuffi faepius inabi , febreque et emaciatione -he&tica denique totius corporis füperioris, Sub quo rerum ftatu per ali. quod termnpus debit: c; Tic; a Dn: D. Michaele Pauli, Medicinae Pra&ico et Academico Naturae Curioío celeberrimo , amico ec colleza aeftimatiffimo, convenientibus remediis ipfiprofpetum lii fuit, —Ubfer. Acad, IN. C. Cent. V ILI. — Obfervatio XCI. fuit, usque dum d. 10, Januar. An. 1716. me fimul in confilium vocarent. Vbi deinjunctim varia adhibuimus aperienria, diu- retica, vulneraria, laxaciva , anticachedtica et antiphthifica, tam interna, quam externa, cuncta ramen ut plurimum fruftranea; feptimo autem Junii candem placida morte extinguitur Aeger, Quo fa&o per Johannem Güntzelium, Chirurgum apud nos non incelebrem, corpus exanimatum cultro anatomico luítra- vimus, et deprehendimus ; I. Abdomen enormiter tenfüumac tumidum una cum fcro- to, er pedibus, ubi, facta primum incifione ventris fub umbi- lico, copiofiffima et limpidiffima mox lympha profilicbat, ut- pote quaunivería abdominis cavitas, una cum fcroto in utroque fepri ejus latere,immenfüm quantum repleta erat, quemadmo- dum et femora pedesque abundantiffime inde turgebant. 2. Renis dextri pclvim, a fero non parum extenfam , et principium urcteris ejusdem calculus ingens duriffimus cx bru- no - flaveícens, acfigura lambdoidea uncis 2. quafi bifidus etob- tufus pror(us obítrucbat, pondere poftmodum fefcuaciam cum drachmis duabus acquans (f. 31 Loth.) 3. Hepar pallidum valde ec exceffive magnum, ita ut ad extremitatem fere finiftri etiam hypochondrii pertingeret, in fummitate quoad univerfam ferme circumfcrentiam cunica fua adnatum arétiffime erat hypochondrio dextro potiffimum ejus que coftis fpuriis, de caetero autem in medio dextri ejus late teris gibbi. inftar tuberis maxime elevatum, quem tumorem aucem fingulariter, bafi tamen lata, circumfcriprum poftquam cultro apceruimus, cyftidem vel capfulam in co deprehendimus excavatam duos pugnos magnam et amplam, columnis aliqui- bus carnco fibrofis hinc inde interftin&tam ec. fuffulcam quaft intus, de reliquo autem fero ichorofo liquido et copiofiffimo re- fertam, nifi quod in fuado illiusinftar gelatinae puruleatae fpi e fceret et albefcerer nonnihil, parietibusque et columnis praedi" LI : 3 Gis valde agglucinaretur. 4. Lien J Tumor bepatik cyflico- icborofyus, et lofins abdominis 6c. 42g , 4. Lien erat magnus, pallidus, ecadeo mollis, ut digitis vel leviter attactus aut preffus, hincinde prorfus quafi difcederet ac diffluerct ( five (n Ctüd? 3erfubr. ) j$. Thorace vero diffedo pulmones vidimus muco fpiffo ex albo- flavefcente ac purulento quafi hinc inde repletos et tur- gidos, i — Ex quibusp iffis facile judicare licet, per lapfumgravem cum equo jacta procul dubio fuiffe primum fundamenta com- plicatorum hujusmodi affeduum calculofo- hydropico- et pu- rulento- phthificorum,;dum hepar ec ren dexter inprimis fic valde fuerunt concuífa ec compreffa, uc lympha aliquomodo cruen- tà , ac ferum deinde in illis facile (tagaarent, et prima purulefce- rec fenfim, alterum vero contenta fua gravia, viícida ecarenofo- fabulo(à fucceífive ad fundum magis demitteret ec conglucina- ret in calculum folidum tandem et fatis ingentem , unde ren in- tumcefactus valde, concavam hepatis partem lymphamque (ic ibi gnantem in majores (emper anguítias ex retroceflum quafi ad : P BM T pettiuii 1 ac "t 1 fa marmimrsfísrinmnro dich H! S. .* " zs " dE. . es * * p 5. minis cc-trunci inferioris quomodo fuerit generatus, facile cuivis obvium. efle poteft, nec non quomodolien, tam diu in aqua fa!(a bydropica t bdomini » adeo fuerit emollitus ec 2 o. | "us v 3^" pM excenfus, | ur vel diffluerer qua- fi. Lympha autem autritia fere omniin aqualiculum tandem fe- cedente et collecta, a refiduaipfius portione pauca, fpiífa, acri, impura et purulenta maximam partem , pulmoncs non nifi in- lii 2 viícari 436 : .—— Obfervatio XCII. viícari, erodi et fuppurari, cruncusque corporis fuperior febre hcáica ct phthifi fenfim confümi ac contabefcere potuit. . OBSERP ATIO .XCII. . Dn. D. Maximiliani Preuffii, Affetdus. febrilis eí convulfiuus Proteiformis. G. ftannarii filius, undecim ánnos natus, ingenii alacris, | J atemperamenti fanguinco. biliofi et habitus corporis cene- rioris: ac macilenti, ex rubro- flavo. pallidiufculi mnagis, poft- quam fexto Augufti die An. 1717. ruri avidius paulo comede- rat cucumeres imprimis et mora rubi arveníis, quae taf Beeren vocantnoftrates , imo frigidam defuper hauferat, poft- eaque progreflu domum concicatiore corpus defatigaverar, ira infuper valde inflammatus, eadem adhuc vefpera corripitur hor- rore et aeftu febrili (uccedentibus invicem, una cum fluxu alvi admodumtorminoío. Quae malaalternis dein diebus aífidue redeunt cum typo febris tertianae, cui tamen, poft acccflum mulieris cujusdam ipfi exofac offenfaeque ab illo, et imaginatio* nem hinc firmam acicularum pungentium , loco vindiciarum mediante ftanno caldario ($Bettwodrmer ) ab ipía allato Ic&o ejus immiífarum, fomniumque mox horridum defuper node infcquente de Melandro quodam terribili ipfi apparente dic hanc excipiente, 14, Augufti fcilicet, cum pracfenfu qua acicularum praedictarum punctorio in hypochondrio et inguine finiftro ( etiam fub fequentibus paroxyfmis (emper fere obferva- bili) accedunt una cum dcliriis quibusdam motus convulfivi vehementes cum artuum violentiffimis agitationibus modo fur- fum, modo deoríum, et brachii potiffimum fini(tri verfus petu on quod continue ac vehementerillo percutiebac. — Recur- ant autem et hi motus pariter alternis primum dicbus, poft- modum autem vagabunde, et quidem frequeniiffime, quotid! rcpetebant , magis magisque femper exaccrbasi phafibus — Affetius febrilis e concpulfiauus proteifortms. — 437 et novis fubinde, ita uccum oris claufura firmifTima, crepicuque interdum vertebrarum colli notabili, corpus totum opiftotono arcus inftar retrorfum flecterecur, modo emproftotono iterum antrorfum curvaretur , nunc in altum totus puer quafi elevare- tur, mox parietes afcendere aut le&o exilire conaretur, nifi vi et manibus adítantium inde cohiberetur ; aliis autem vicibus, vifu et auditu plane abolitis, enormi ac dclirabunda vocifera- cone ac rotarione linguae, ore aperto, celerrima, frequentiffima et anheloía prorfus cum reípiratione, imo cum fuffocatione fcre imminente , gulaeque conatu quafi voritorio, fed inani, quem Gàdtn fivc reden communiter vocant, modo cantu vario et geftibus capitis ac manuum feftivis planc humiliíTimis- que, fubinde eciam digitis organum inftar pulfantibus, aut ple- &rum in pandura hinc inde ducentibus , paroxyími variarent. . Aliquando etiam fub clara diei luce oculis apertis et vigi- - lantiffimis foeminam fuperius. accufatam, quam ( utut quoad vitam famamque inculpatam , uti videtur, infontem) pro faga habebat, ipfi apparere indigitabat, timoreque ac clamore ter- ribili intimabar, ícifcitando ab adítantibus, an non erhi illam in loco digitis abipfo monítrato fedentem cernerent, quam nemo tamen praefentem advertere potuit... Imo de puncturis quo- que artuum ab aciculis quafi , adeo firmiter imaginationi im- preffis, anxie q b femper P yfmis finitis, licet ad- ftantes durantibus convulfivis motibus; firmis manibus ipíum falcem prehenderant comprefferantque. Univeríi autem motus hi anomali interdiu maxime ipfum affecerunt, cum noce ut- plurimum reritterent, ut inftar fumme defatigati fuavi fomno tunc quafi fepultus decumberer. — Hifce fic lufibus, utut fatis feriis, integro men(is fpatio continuatis, comoedia haec maxi- mam. partem finicbatur, ita ut feprimanae integrae iotervallo fürgere iterum et extra letum degere poffet, cum retractione tamen, inítabilitate et claudicatione interdum pedis modo dex- tri modo finiftri ( qualem ingenuus fane et generofus medicus Sydenham in analoga aliquomodo chorea S. Viti defcribit: ) lii 3 imo "T | Obfirvatio XCHI. imo cumi trmore fübinde ártuum et ftupore feu infenfibilitate ad dolorofum etiam alias contactum per 3tvíifen (ive contor- fionem cutis violentam digitis arte compreffis ec complicatis, judicioque infuper et memoria candem valde labefactatis, er im- potentia mentis ad animi affc& . que inp cohibendam aut moderendam , maxime refidua, ceu ad quam femper pronus valde remanfit. O&tiduo autem hoc clapío pa- roxysmi fpasmodico- convulfivi nihilominus aliquoties recru- duerunt, Tandem denique vero et hoc poftfícenium finitum, ut per integrum fesquianni decurfum a malis praedictis immunis viveret , usque dum poft AequinoGium vernum anni praefentis 1718. ex ira et voracitatc infariabili paroxyfmis denuo convulfi- — vis ac febrilibus infeftaretur, a quibus tamen aíTumpto mane laxante blando ac vefperi defuper pulvere abforbente anodyno, infufoque poftmodum infra memorando per aliquot diesrepe- tito , breviffimo paucorum dierum intervallo penitus liberatus fueric, nifi quod 28. Junii poft gulofitatem nimiam, ferio licet à me prohibitam femper, levi etbreviinfultu convulfivo icerum prehenderetur, mox tamen pulverum aliquot abforbentium et Cinpabarino - faliporuta' interno , fpiritus á&tecn C, C. et fal. Ammon. externo ufü per Dei gratiamiterum fublato. ^ ^ — .., Et haec fummaria haGtenus morbi ac fymptomatum, adeo mirabilium fuerunt; quaecurae nunc quoquefi ria, quan- tum poreft feri, breviffimis fequuntur. Sub declinationem fcilicet fecundi paroxyfmi febrilis cum fluorealvi, ad Aegrum hunc de- mum vocatus, mox propinavi pulverem bezoardicum cempe- ratum ac nitratum, pro fudore fpontaneo tunc profequendo, die autem hunc excipiente extraparoxyfmali ad abítergendas aliqualiter primas vias moderandumque fimul fuxum alvi pulv Rhabarb. Alexandrin. 5j. fed fine euphoria notabili, Hinc fe quente poft tertium paroxyímum aurora, ductu quondam praeceptoris fümme ingenui fidcliffimique, magnifici Bohn! ( cujus manus ec firmiffima principia adhuc dum fenex non fatis exofculati poffum ) Difp. inprimis de praematura bie | ciu "Affedus febrilis et convulfeyua proteifortmis. 430 tium fuga fufpecta $41. 43. 47. ejusque ac mcis rationibus ez experiencia multiplici fidiflima , (ucceffuque exoptatiffimo, pul- verem emetico- laxantem, et quidem Rhabarb. 5p. cum tari emet. gr, jp. M. exhibui, pro heterogeneo peregrino illo mole- IL NGAuue4 naf lor n i fimul ados 1 " turac ( vel. incentioni animae fecundum lios) anfam vel ftimu- lum neceflario fuppeditante , removenda five fomite morbi fic cradicando, unde 5. etiam vomitus ec totidem fedes habuit. Cum autem nihilominus paroxyími praedicti alternis porro dicbus conítanter. redirent ,- pracintimato pulvere bezoardico- antifebrili, ec effenr, ftomachico -alexipharmaca illos iterüm traClavi, usque dum poft acceffum mulieris fupra dictae; ipfi | fu(pe&tae ec cxofac, omniumque infequens horridum, ac iram terrore hinc exceptam , 14. Auguíti, immediate poft haec, illum invaderent dcliria quaedam cum motibus fupra intimatis cort- vul(ivis, maxime variis ec attocibus , ubi;dein poft clysmata la- &ca abítergentia ec revellentia; five-potius divertentia blande, nonnunquam applicata ; adbibui potiffimum pulveres antifpas- modico- cinnabarinos ex falinos , cum fulphurelycopodii inter- dum remixtos, it. Liq. C, C. füccinat. ac effenc. rorismar. cafto- rcatam ; interpofitis etiam fubinde alternis vicibus laxantibus blandis et node. infequente- anodynis , liquore puta anodyno Hofmanni, aliisque, | Imo ob repetentes pertinaciter paroxys- mos conyulívo - febriles, tempore ab illis feriali chin- chinata tandem ctiam in ufam vocanda fuerunt, non omiffis praeterea variis externis, frictionibus, ligaturis, inunctionibus f; pinae dorfi &c. it, Emplaítro de caranna plantis pedum applicato, nec non venae fcQione medianae brachii dextri ad $iij, aliquando infti- tuta et poft aliquot feptimanas femel reperira, ceu a Sydenhamio expertiífimo oper.in 8o, edic.Lipf. p. 248.652.744. inaffeQtu ali quo modo analogo adeo commendata et conducib;li deprehenfa; bat mediocris confiftentiae, multoque fero circumfluum * Quo 440 cv Obferevatio XCII. Quo emiffo paroxy(mi praedicti etiam longe rmitiores facti ra- riusquerepetierunr, ' Cum vero infültus febriles plane ceffave- rant, ad Ziij. mane et vefperi propipnavi infufum Sydenhamii contra: choream S, Viti p. 745. Octiduo continuo fingulis 8. dicbus, uno quidem femper cum vino Canarienfe, altero autem cum Aq, (ive calida inftar infufi Theae paratum et parum edul- coratum fubinde, Quo fa&o per integrum etiam octiduum ab 8vo feptembri computando paroxyímus convulfivus pror- fus ceffavic, ica uc e le&o furrexeric Aeger ac veftibus fuis indu- tus in hbypocaufto hincinde deambulav ]uam, cum tra&tione tamen, in(tabilicate ec claudicatione pedum fübinde, . tremoreque et ftupore artuum, reliquisque fymptomacis fufíus . fupra recenfitis, Infufo autem praelaudato exhauíto ec con- fumto; ductu celebrati modo Sydenhamii 1, c, fübiunxi ufum potiunculae laxativae ex aq. laxat; ;Mannaget. Vienn. $j. fàl. . eífential.z ri 9. fyrup.Regii D,Caftri(qui ex infufo blandefennato cum manna etfaccharo paratur) aac fyryp. de cichor. c. Rhab. aa, 5ij. paratae , ex qua 5. etiam fedes blandas cum euphoria habuic, Die tamen poftlaxans infequente, fub larva debilitatis " artuum praedictae, ut anguis in hierba, adhuc lacenres /'infülcus antiqui iterum redierunt ; ec quidem primo fpasmodici falcem, fequentibus-autem diebus et motus conyulfivi-arrociffimi , qut tamen, in ufum vocatis denuo pulveribus aliisque antifpasmo- dicis fupra laudatis; nna cum clysmatibus lacteis appropriarif poft Aequinoctium aucumnale 24to Sepceribr iterum ceffarunt feliciter, .- Interea temporis iendatum à quibusdàm reme- dium aliquod empiricum, ceu quod multis inaffectibus confi- milibus, reliquis omnibus licec irritis praefencaneum ec firmum praeftiteric auxilium , decoctum fcilicec pulverifarae, ut videba- tür, hernüariae in vino rubro Budénfi ftyptico blande; mane €f yéfperi per aliquot dies ad cochlearia 2. vel 2: calide' propina" tum , cum expectatione femper blandi defoper fudoris. uod ipfum proinde admifi, cum incentioni fanae rationis et experic" » 2 "dMftüiu febrilii l.c corfoulfiaiud proleifornis, 441 deretur, ad roborandum fcilicec vorum, cere- bri et vifcerum reliquorum, per tot ec'cam diuturnos be convulfivos. nimis ha&enus: relaxatüm; neryorumque potiifi- mum cà mo poro s; vel Boni pía ec otificia; aut: involucrorum 4 dem a: us for- matorum interftitia ( ab Excell. D. Pauli in annotat. ad Horn. opufcula anatomica p. 1 159. omnium optime delecipet):f fic valde excenía- et ampliara, fos, alias práeternaturalicer in illa binc: facilis -magis irruentes illaque cómprimentes velobftruentes&ad varios ano 'upi- 'verfüm nervorum genus hoc modo irritentes. '- Ufurpato proin aliquandiu hoc deco&to longe robuftior in artubus factus , im- munisque iterum a paroxyímis praedictis per aliqnod tempus . yixic, usque dum d. MA ys confueca denuo voracitate er cum fpasmis po- prin gulae et et fpontaneo | conatu: faepe ad vomendum, licec ináni; quem (Bidfen vel &red'enapud nos vocant , ut (üperius pluribus jam innui ac de(cripfi, opina none hoc et conatum 1 nroxime vUa «dt - ; M WXTEUEROW VIRI MEE AénBwiimRA (Ya: ! gu ww 1 à Hes e x £& "At put. L'une d VORRUPESRTTMT S VISA merry dine. acis E; 1 m Hash sh rte 1 fic quaf?, ubicun- que candem haereret ; licet contra culpandum quorundam mo- rem, exiftimationem et famam fecuritatis propriam falud aegro- rum in cafu d epl ato alias; generofo, licet dubio aliquomodo,re- 'riedio eadhuc falvand »lenge pracferentem, confi- 'io támen dodtilfimorum 'et me- 'dicorum rationalium five dogmaticorum, -Freindii potiffimum comment. de. Febr. p. r7; : Nenteri fundam. medic, p.258. "animüm tan dem: induxi ; ut:d UIS ;O&obr. aegro propinarem ii iaÀ r.i. ifta, unde et 7..vomi- des: 'naxima "cum: alleviatione expertus eft......Et d Sra paroxyfmus convulfivus per aliquot ad- huc reverteric dies, propinato camen aliquoties iterum decocto remitte in vino :Budenfi, 18vo Octobr, proríus denique "Obfer-v. Acad. I. C. Cent, V LLL Kkk ceíla- die — s "Obferevatio XCLI. ceffavit, urina etiam citrina, cum falibus in laceribus ecfundo vi- cti fecedentibus, judicium perfectae fanitatis nunc indicante et confirmaare fatis, — Ec licet praegreílo icerum terroris et irae affectu tertio Novembris: immediate fub ingreíIum novilunii aroxyímus levior iterum. concitatus fuerit, perendie tamea exinde remifit prorfus, ut per integram hyemem liber plane illo vixerit aeger. Appropinquante demum aequinoctio vet- no Anni 1718. du&u iterum Sydenhamii p, 74$. ad praecaven- dum ftato temp birecur(íum , d. 19. Martii exhibui pul- verem meum fàlino. laxativum blande, unde fex vicibus alvum purgavit et femel vomuit, nocte autem defuper antifpafmodico- anodynum optimo cum fucceífu fubjunxi, Sed hoc non ob- - ftante , poft comeffationem iterum copiofam et jurgia defuper cum fratre habita, 29no Martii corripitur iterum infultibus fe- brilibus ec convulfivis, quibus pulveres aliquoc abforbentes €t antifpafmodicos fuperioribus analogos oppofui , 30 Martii tolerabilius habuit, 71mo vero poft meridiem horrendi nihilo. minus accedunt iterum infultus epileptico- fpasmodici. Quare infequente-hunc primo Aprilis fub diluculum ipfi porrigo Aq. laxat, Viena. 2j. fal. effential, five arcani Tri Sennerti pf €t yru- pi regii unciam dimidiam. Bihorio hinc elapfo, fpafmo et ftupo- re quafi correptus, ultra horae fpatium inítar demortui infentl- bilis prorfus jacuit, pofteaquam vero evigilavit, tct ventrem blande levavit, cum euphoria et ceífatione omnim : &tuum convulfivorum; repetitoque poftmodum ufu per aliquot dies decodti herniariae in vino rubro Budenfi , brcvi p£ De gratiam fanitati perfectae refticutus fuit, fine ullo incancationb à quibusdam accufatae, oppofito directe remedio. 4 Licet autem ferio femper monuerim , uta voracitate et ira fibi temperaret, poft ingurgitata tamen' faepius nimia eduli? 28vo Junii paroxyfmo iterum aliquomodo convulfivo pre ditur; mox tamen ceffante iterum, poft propinatos ad one tes digeftionis incidendas et abítergendas pulveres aliquot fa á EQ- abforbentes eccinnabarinos , naribusque ec nuchae exter app "ffeus febrilis 86 conmiulfiauua proleiformis. — 443 applicato fpiritu C. C. &xato; itauclongo háctenustempore a "morbis hujusmodi immunis plane vixerit. Faxit Deusetin per- petuum! Itaque et hic Hippocratis prognofticüm eventus con- firmavit, quod convulfio in febre contingens perniciofa fit, mi- Rime vero puetis, juxta Coac.praenot, Q. 3... Quibus nunc praemiffis, facile cuilibet patere poteft, poft fructus horari fi igid i| lefi P hauftam, canquam corru- ptibilia valde in ftomacho et corpore incus calente , infecuto mox motu et ira, fanguinem eccorpusuniverfura magis adhuc aQuantia et calefacientia, ne dum brevi poft accedente adhuc terrore et impreffione falfae imaginationis firmi(fima pertina- ciffimaque, hincque ortam cacochymiam etcinquinati nec non irritationem rum primarum primitus viarum , cum et poft- principio, vel medio, aut extremitatibus hinc infeftatorum, et ad contractiones motionesque varias ipfis proprias ftimulato- rum ; quae quidem fufius ac fpecialius fecundum feriem tot phaenomenorum determinare ac deducere vix polfibile , ne dum utile aut neceffarium adeo videtur, cum fane diverfitatem vix faciat medendi , vel ad praxin fpecialius applicari haud poffit, quo omnis tamen refpe&tus theoreticus, ni vanus et oftentato- rius falcem fit, cendere ac cermi dem debet; quoniam fiut Chriftianos Medicos decet, faftu noftrüm proprio omni fepofito, cciam: dete coste s plo Un us i7 ort cde tatem tantam, vix ullo unquani modo: ac conatu tollendam et fnend fp tis u pini M. echyp E YN n fccündum tot fenfus fere, quot capita hodie utplurimum praeconcepta- Kkk2 rum, auesdeste Obferepatio. IXCll «7. irüm ; imo:er obfervarionirm er experientiarum ratione, eorun- -demi: prorfiüs! remédiorum; juvantium alios; aliis vero nocen- -tiüm; plurimis licet pariter ac iisdem pene circumftantiis prae- fentibus, cum omnes et fiogulae in diver(is individuis, ud in charta et noftro coacipiendi mmodo , ita ad lectum aegri, nune iam faneoccurrant aur coincid (1 pero FORES ON ; 2 , - : T : for(n urplürimum fórer (-pt empiricorum proríusnomen hine ametuendum: effet, feculo-hoc etiam in probabilibus quibusdam wt P "v 3 v dSid p NS IE 1 in numerato certoque res ica fchabe- (t d femper deberet eventus: ac fücceffus; eift inp quibus, vix certiori auteffi- eaciori ) fatius binc dico foret , in cafibus pra&ticis porilimum, more bippocratico fere in epidemicis , aliorumque inprimis Ma- greti; regis Galliae archiatti ( nell obfervations de medicine ct hirurgiefaicesdanslcs hopitaux dii Koi-a Valentiennes );nudam ac (implicem figaorum five lacfionum et fymptomatum curae- ue fi V cl lhih: CORP, SEES NES enarrare, (ive ne- ceffariarum faepe minus rationum ec cau(arum, proximarum potiffimum viarum; miícela ac. reflexione defuper adjecta, ut: pote quales verae five intimiores.ac-effenciales proprie urpluri- mum latent et lacebunt forte femper; judicio edecumato excel- lentiffime profundeque docti et expertiffimi Freindii in praefat. commentar. fuorum de Febribus ; liberum deinde potius relin quendo; quam quisque :actiologiam. five reflexionem ac pe €ulationem caufalem: dé(üper formare velic, pro nimium fir qe ter praeconcepra t: ineradicabili cujuscunque. etiam. minus praeconcepti (ibi vifi, hypothefi, cum tamen eadem faepe fit re$ fed alio: concipiendi modo: faltem indigitata. .. Inde enim £0t *, : ; : Les a 4 fL. ne invi -1^em mile tui, imo di(fidia ec odia faepe plusquam Vatiniana.medicorua» 2b i x gr: 4 1 SEC eom à utut de nudis fubinde: na (aepe caprina, fi res penirius infpiciatur , optime ominium prae veniri. vel. evirari; imo. ap Affectus febrilis &&con*t/hlficvvus proteifüreris cari forte penitus poflent. — Id quod tamen EAS hoc adeo ambitiofo, liberó e& cobrentiofó optandürn forte magis, quarn fperendum certe videcur. Hoc — cx praem PoisiatioQuM -, — minus raeoc isjudicare ec difcere licebit, nil m € profuifle 5 p: e on MR forte affedlibus profuturum Padi: derationém et congruitatem. in cibo er potu; mentemque pa- catam, una cum, radicem morbi adaequate five omnium opti- me etc Xibus, emezcis; et blande laxantibus.. | - uai internis; tum cxterpis y clyfmatibus inprimis, al ocbentibüs praeterea cum appropriatis robo ubus nervinis, ac anodynisblandeque infpiflantibus tandem í iub- junctis aut cum judicio incerpolauis fubinde, neque prorfus hinc . €um quibusdam: hodie damnandis , uti. pagina. ultima Ideac meae agendorum apud. Aegros. pluribus, docui, cum fanguis, inprimis non, uti aqua in.rmgachina mere hydraulico - pncuma«. tica, confiítentia prorfus tenui, fluida gr aquea, fed mediocriter. fpifla, cohaefiva.etconcretiva; five nutritiva er vitali cíIc dobess 9b varia ctiam fluida. p m. fpifTa indeíecernenda. —— | ia autem. ds € contrario magi: s.quo uoque auuknA autc minus profurura. vel cífc&tura efle. cuilibet In e quoque patebit. Pariles vel analogos ex parte in aliquibus morbos, quan- quam aliisfübinde ex caufis, legere qui defiderar, adeat Epipban. Ferdinandi Hiftor. Medic. inprimis de Tarantulis, Sydenham. de Chorea S. Viti, Oper. p.661.743. utet Wedel. Differt. de cadem Chorea, nec non ds germa- nice confcriptam fub titulo: fcautiaes zr Steaifter beree au SInnábeta 9In.-1712. fid) gugcttagenen. ?Degeberbeten mit unterf&iebenen $vandtn/ cum doóiífimis judiciis dcfu- per Sinceri Phildh ie in feinem fentimeardüber foldbe) ec D. Dris G. A. Zcidleri in feinem Siftoricben. &enbidreibun 4 a sicul folid; m. Grliuterung &arüibcr- vciedm RIER C ^ Bie 446 Obfervatio XCIII. e$ XCIV. OBSERFATIO . XCIII. Dn. D. Maximiliani Preuffii, Tumor Chronicus malae finiftrae, inflar Epulidis inter nafum el oculum , fola compreffione cum offequodamrofundo — — feliciter fanatus. K S. Pannificis hic uxor, aetatis 40. annorum, biennii fe- e t€. fpatio laborabat , inítar epulidis , tumore quodam duro, hincinde mobili, magnitudine ovi columbini , in mala fi- niftra fuperius inter nafüm et oculum, tam extus, quam intus intra buccam et os maxillae fuperioris promi ; fine ullo ta- men dolore notabili, nifi aliqualitertenfivo. ^ Variis hinc utitur remediis difcutientibus, inprimis externis, unguentis ec facculis, fruftaneis amen omnibus iisdem. Tandem ncfcio cujus ex con- filio d. 7. Septembr. An. 1716. exterius cum offe quodam vitu- lino rotundo fortiter comprimit illum tumorem, hincque fclici- ter in interiori malae parte difrumpitur, cum effluxu inde per os ecnafum fini(tri lateris copiofo lymphae fapguini miftae, tu- morisque hinc totali et perpetua huc usque evanefcencia,inpri- mis cum brevi poft dens molaris cariofus fuperioris maxil iftius lateris fuerit evulíus, ex cujus fundo et circumferentia polt- modum denuo mareria ichorofa quafi effluxit, ec fic malum €x voto radicitus fublatum fuic. OBSERVATIO XCIV. Dn. D. Maximiliani Preuffii, " Empyema petloris incifione feliciter fanatum. .... P. Tornatoris filius, aetatis | , temperamen- e fanguineo - ladtei quafi ; Polla rd dicbus febre pleurítica ct peripneurgonica decubuerac, cum acítu ct ui Empyema petdoris incifione feliciter fanatum, 447 gente, dolore admodum punctorio in fummitate pe&oris fini- ftra , ruboreque malae illius lateris , imo deliriis (abinde inter- miítis; ec convenientibus huic malo remediis profpedum ipfi , fucrat; 14to morbi die, qui erat 12mus julii anni currentis 1718. per fputum foctidum purulentum et abíce(fum in pedto- re et pleura tandem, cum Apyrexia maximam partem, judica- batur, ita ut cumor lateris illius fücceffive apparuerit non lon- gea clavicula finiftra intra coftam 2, et 3am exterius etiam protuberans inftar facculi curgidi, cum murmure ad compref- fionem et flu&uationis ibidem (eníu in pe&ore, — E quibus fi- gnis cum empyema fübtus latere , nullum amplius effec dubium, poftquam hactenus, cataplasmata varia emollientia fru(tra fue- rint applicata , diu gratis tentata perívafione parentum, confea- fu candem corum quafi extorto, 28vo Julii per chirurgum civita- tis noftrae ordinarium , fenioremque fimul ordinis corundem, Ehrenfried. Fellnerum , facculum. praedictum extra coftas pro- miaentem , in apice aliquomodo aperiri curavi, ita ut cucem folum prius incideret, fub qua pleura, materia quadam turgida, manifc(te apparebar, quam proin ctiam lancetta debitis cautelis cum pertunderet, ichor mox foetidiífimus copiofe erupit et ef- fluxit ad fb ij. praeter propter, qualis etiarn [puto per osfaepius reddebatur, infuperque ftylo in cavitatem pectoris fatis profun- de penetrare potuimus. | Quo fadtoturuada cum unguento di- geftivo illita et operculo emplaftri (aturnini vulnus. decenti mo- dio claudebatur, bisque per diem poftea femper deligabatur, ficu tunc Corporis, pectorisque inprimis, prono facto, ut materia ichorofa eximo petris canto promtius effluere poffec, quod ca ctiam utplurimum quantitate fadum , quam modo intima- vimus. Pro abfterfione vero et depuratione pectoris a materia .. hac putrida füb quacunque deligatione tepide injecimus vulneri deco&um purificans ec balíamicum ex herbis amaricantibus ab- finthii , fcordii ec cenraur. min, mixtum , cum terebinthina in vitello ovi foluta, melle rofato, eff. myrrhae camphorata et Elixi- rio vitac bal(amico Overkampii , quod aeger optime perferc- bat, 442 css cuosvObfermalios- AXCV. 5 at; ejusque faporem «ét odorem ejecta poftmodum: cum -cuffi purulenta illi per os ctiam , exacte referebant, -— Interim tribus . vicibus per diem interne propinavi quotidie decodum vulnera- ium ecpectorale, inftillatis (emper 1 5. gutculis mifturae fequen- sis e bal(am. fulphar.: «erebincbinato ;.Eflencia Myrrhae : fat, et tinctura balíami «peruviani aa M. | ; t1:2/q 38 $1 Cum denique:d. 2; Augüfti materia purulenta magis fpiffa et: cocta appareret, imo fucceffive per vulnus nil-amplius ema- paret; quàm fola: injeQio balíamica: immiffa, et hujus injedio- .&em -poftéà prorfus incermifienus, vulnusque fucceffive ficcon- folidàvimais: ::Quoniamaurem pedes poftmodum ferofo-oede- o(G tümore áfficerentur,- deco. lignor. ec rad. j. aperit. májor. cum guttulis fupra dictis, ad diaphore(in (imul ac diure- -fin. promovendam per o&tiduum. contiBuavi ;. tandemque po- tiuhculam blande: laxanrem: aliquoties repeti; usquedum füb finem Augvfti per D. G. Aeger nunc períectac fanirati. refticutus et a fymptomatis praedictis tuffis etc. plene liberacus fic; qu quidem rarum, pariter ac; exemplum parallclum a. Bart C. 2, Ep. 8g. adductum... ^ ! hag 4LlictMU M cos 9 BSERFATIO - XCF. — Dn. D. Maximiliani Preuffii, Vulnus olobulo fclopeti plumbeo narium fummitai infidum, ultra cranium profundius penetrans , lobulo Jietb — non extratlo feliciter Janalüm. oc C. 1703. Mart. d. 27, pometidie brevi poft fonum horse iie tertiae, io Pomoerio Vratislav. Michaeli Galfcher cufto- di et hortulano vallorum ibidem, aetatis praeter proper 45-- antorum, cominus efclopeto globulo plumbeo aliquoc paffus recro metam rocundam ex af(leribus ligneis formatam » (hit tct bet &ibie«Gidieibo poftquam hanc cransfoderat, im etus" que ejus maximam partem fractus, vulnus figurae oy cnn E P'ulnus Globulo félopeti plumbeo tdvium [uwmilati elc. 449 fculae inflidtum in fummitate naris finiftri, ira ut globulus ibi- dem prope canthum oculi majorem penetraverit per fummi- tatem oflis maxillae fuperioris et per fpatium five interítidium. füb proceffu laterali fellae Turcicae a reliquo offe cuneiformi nonnihil diftante, fübque Meninges et cerebrum: dein. defic- xus in finum amplum ct profundum, quem os. ptaedidum cuneiforme cum eminenribus introrfüm proceffibus offis trofi ibidem format, deíceaderit ac fine infigni moleftia et fymptomatibus .quietus ibidem pofthac háeferit remanferit- que; quantum fcilicec exploratione cauta cum ftylo digiti longicudinejin foramen vulneris pénettante; judicioque caetera fano deprehendere licuit. Statim. ac verolae(io haec facta, glo- bulo tactus inftar femi -morcui mox concidit, multumque fan- PEE , p IT 39 [] 9^9 ». deem. 3 guinis per vulius ec cffudic, P 1 refeQtus, a Fri- derico Bóhmio; feniore chirurgorum et balreatorum. deinde decenter. deligatus debitoque modo tradlatus fuit partir fori- bus cephalico - nervinis,partim etiam aliis congruis topicis; ac bal- famo inprimis Peruviano mediantibus filamentis concerptis ac convolutis vulneri profundo calidc:facpius imrniffo , ec poft- a me profpectum, vulnus, fpatio 4.fep arum " dem feliciter confolidacum, fine ulla hinc labe vel oculo, vel ce. rebro relicta, globulo quamvis intus in praedicta concavitate five finu oflis fphaenoidis inferiore et interiore fub cerebro fine ulla hujus offenfa ; quantum: judicare licuit, permanente, urpo- tc exemtu, ob cerebrum adjacens molle, impoflibili , ita nc r. t; vulneratus ferme: annos adhuc T s. pofthac falvus et incolumis: . usque ad praefentem 1718. annum fuper(tes vixerit, quo ipfo enex 60. pene annorum placide extinctus efl. Morte autem €jus ftudio nobis tunc occultata , ne cultro anatomico, adeg Objersv. Acad. N. C. Cent.V 111. L1I ^. Omng "agots 5 Obfer-vatio XCVI. omnibus hic utplurimum ipvifo, ipfum ob globulum intus pro- - cul dubio adhuc latentem luftraremus. Parallelum tamen huic aliquomodo cafum lege fis in AQ. Erud. Lipf. Latin, Anno 1718. per de globulo plumbeo per aliquot annos fine incommo. do auc perceptione in cerebro Ducis cujusdam beilici haerente. (Fratislavia Anguflam Vind, d. 24. Seps. An. 1718. mifjae.) OBSERVATIO XCFI, Dn. Lic, Rofini Lentilii, De Oflreis quaedam. NES nifi valde ftupidus, aut falcem rerum humanarum in- -[W curiofus , Ecclefiaftici axioma: facile in dubium vocaverit qvod habetur in cjus cap. XXVL 28. XXVII. 1.2.7. "Mercator «vix evitabit delidum, ef caupo culpa non cvacavverit. — Mul- ái peccaverunt propter inopiam , el qui quaerií divitias, ocu- lum fuum avertit. Vt fixusinter compages lapidum paxillus : iia peccatum inter "venditorem. urgeá e$ emtorem, Germanica Ver- fio longe figaificantius has veritates eloquitur. Integri nunc proftant libelli, quibus indicantur mercium variarum iniquiffi- ma adulteria, fic, ut fraudibus hifce detegendis vc! Argus qur . dam non fatis fit oculatus, Quum An, 1713. £Jagae Cotni appuliffem, paucis ante feptimanis magni cujusdam principis le. gatus aliquot fui fimiles utriusque fexus ad lautiorem coenam inviraverat, — Appofira fuerunt, ne gulae quidquam decílet, Oflrea, quae ex .Hinglicano litore afportara credebansun quis offrearum (peciebus minora, colore viridiuscula, ec prae 4" iiS expetita , quae colorem Baia-vis appellantur Groenpatjti Omncs illi, qui de his comedebant, fine mora peífime habebant anxietates paticbantur, enormiter vomebent , fibique yix re flituebantur. — Compertum poftea nebulonem quendam 89 rum, offrearum venditorem, ofrta vulgaria nondum adu" De offreis quaedat., - 45T «viridi aeris cinxiffe, ut fcilicec haberentur pro genuinis illis efireis anglicis viridiufculis, ^ Legatus, cuicale quid acciderat, Sereni. Principem noftrum a comeftione offrearum antc tem. pus hybernum, ubi jam gelu eft maximum, ferio dehortaba- tur, Tunc enim temporis offrea genuina demum £Jo/landis advchugtur, ut tuto comedi poffint. Sub poena quidem ca- pitali iftud mangonii prohibitum eft, non ramen defunt, qui tantum crimen perpetrarc audenc, lucrum fuum potius haben- tes, quam proximi falutem. eed SCHOLIUM, No aliquando F7Jagae Comitis pranfüus eft Vir Nobilis, ubi fermo de Offreis incidebat ; ipíe negabat ea generari in mari FTollandico, fed ex lirore Zmplico per nautas Selandos afportari granula teítacea ad inftar arenac, quac vocentur fe- men oflrearum. In dicta Selandia immergi limoin cafulis quibus- dam parvis in huncfinem ex(trudlis ; ibi fenfim incrementum fuü- mere, ut vefcae fiant, Alius praefens, omnium ajebat pluri- ma nuxriri /M4iddelburoi, Selandiae metropoli, etin confinibus ; generari quoque et capi in FJolfatiz. Eadem ratione faginari offrea "veneta, majora quidem illis belpicis ec anglicis, quibus ca- men fuavitate multum cedant. Idem de -«venetis confirmac 7MHiffon Voyag. 4' Ital. Tom. I. p. 165. qui addit, quod ca infa- lubria cenfeantur, nec ab exteris tanta, quanta alibi prognata, - €opia manducari. | In Bofphoro 'T bracico frequens olim quoque fuit offrea- rum pifcatura, ec quidem ad locum inde Offreoden ditum ad maris vadum. — Difperguntur et di(Teminantur quotannis in hoc vado ofirea integra, non, ut alii falfo tradunr, in frufta difcerpta, Eft autem locus optimus in fuburbano litore Galaíae prope Conflantinopolim , etiamnum albo fere colore tincto ab Offrea-. rum ibi fponte provenientium infigni copia. — Non enim hic per fementem propagantur , uti, modo fupra di&o, circa pro- Lila mon- 3:5 0 Obftrvatio XCPL montorium JMelopicum. ^ Hoc ex Gyllii Tratf. de Bofjloro *Tbracico Bandurius Imper. Orient. Vol, L p. I1: p. 283. quem Bandurium, pavria Ragufaum, Virum doctiffimum , Lufefiae vidimus in Morfaíterio feu Abbatia Benediclinorum , quae vo- catur S, Germani in pratis. — Nuoc dignus eft fuceetfor. cele- berrími olim magni Ducis Hetruriae Bibliothecarii ; Z4nf. 4a - gliabecchii, —— | | du deg Repecic porro 'Bandurius ille offrearum in di&tis locis pro» du&ignem fequenti modo: Pofteaquam Graeci, a pifcibus, quip- pe fanguine praeditis tempore jejunii abítinent, oftrea, fangut- ne, fecundum ipfos, carentia furrogarunt: Naves oftreis reple- tas ad loca maritima urbi propinquiora advchunt, caque pala- rum minifterio in mare projiciunt integra, non, ut mendaces quidam monftrofarum narrationum fidtores in Italia diffemina- verant, in fruftaconfciffa ^ Vnde quotannis oflrearum eft ma- ximus proventus. Nufpiam autem circa Bjzantitm o[frea ca- piuntur guítu fuaviora, quam circa infulam , Qxja dictam. iP p.340. Oftrearum autem excellentiam tanta multitudo Conflanti- topoli capicur,ut tot dierum jejuniis, quibus Graecia pifcibus ob fanguinem abftinent, abunde füfficiat; quotidie nempe in foris piícariis multa navigia , non nifi offreis onerata , vifuntur. id. p. ^ eseulprion. "Apicins , qui de re culinaria fcripfic, Imperatori TRALA- NO «x líalia.in Perfiam transmit offrea acque recentia 2? primo die, quo ex //alia abierant. — Didicerat vero methodum ea fervandi , quam fibi fecretam retinuit. Ex Au&tore des cat fes de la. corruption du goít, Journ. liter. d^ FHollande Tom. P1 Part. 1H. p. 332. | | ... Venerandus fenex Leu'vveniboekius Obfervationum fuarum imiftrofcopicarum benigne participem me faciens , d. 7- an, , 1714. Delphis inter alia mihi monftravic offrea nondum nátà cum fuis conchis, per quas, adhuc pellucentes, cónfpicari daba- tur animalcula, quantitate circiter lentis minoris, una cum fuis «onchis, — Dicebat vir optimus centuplo mejora exhibcri a fuo arci | smicr .. DeOftres quaedam. 455 microfcopio , quam quidem per fe fint, vclut etiam. nudo oculo videri non poterant, ^ Hoc phaenomenum valde dubium reddit opinionem illorum, qui conchas ab animal- culorum fucco vifcido demum oriri credunt: cum potius con- chae animalibus connafci, et cum his fenfim augeri videantur. Sententiam; quae conchas ex vifcido demum animalis humore per transfpiraionem exhalante vult generari, operofe fuftiner Reaumur Fijfoir. de l' Acad, royal des fcienc, inn. 1 709. p. n. 2t, et dans les memoires p. 475. f. Sunt, qui offrea inter Zoo- pbyía numerare fünc aufi, de quibus vid. 7454» 7f aif. des alin. de Carém. parí. 1. p. m. 335. Occafionem dediffe credit. f. dry (quem Lufetiae Fautorem noítrum. comperimus) admira- bilem modum offe4 per fementem; quo de jam fupra, produ- cendi, quem et. Chinenfibus efle familiarem tradit. Quemad- modum vero haec res nil habet difficultatis, ubi 0ffrea, quod etiam in Selandia fieri fupra dium , minudffima, ceu femina fparguntur , ita ex iisdem conquaffatis nova procreari fidem fuperat. — Idem .4ndrj notat, in: Z4ntillis reperiri arbores adeo offreis onuftas, ut inde rami frangantur, quod itidem Do. Childereus in libro des merveilles d' Angleterre prope Pleimu- dbiam fieri aíTerat. Verifimiliter 4n4r9 concluditvi lu&uum marinorum femina vcl ova potius offrearum projecta ramis ar- borum adhaerere, ibique vel excludi vel augeri. — Quis autem Plinio veteribusque aliis credar, fexum non effe offreis,eaque gene- rari folummodo ex putredine materiae cujusdam coeno(e, vel fpumae marinae, quae affigitur navibus. vid, Lemner trait, des alim. Part. 11. c. 77. p. 440. V'erulamius ajunt, inquic , offrea celchefiriana puteis impofita, reciproco maris aeftu protui folitis, nc camen dulcis aqua defir, quae rcfugo mari ea ingrediatur, fic magis pinguefcere ac crefcere.Silv. Silv. Cent, V ILL experiment. 793. 3 Pauca quoque dicamus de alimento, quod offrea praebent. Laudantur ab his, culpanturab illis. Id tamen certiffimum, ge- aus humanum cis commodecarere poffe, ^ Animal eft afpectu : E43 LES 414 Obfermvatio XCF I. om ec horridum etnaufcofum, (ive id fpe&tesin fua concha claufüme five apertum, ut audax fuiffe credi queat, qui primum ca labris admovit. Nifi luxus jam antiquorum hujuscibi fuit inventor,pc. nuriam aliquos, expcriundi,num famen hoc cdulio fedare queant, ad ejus comeftionem irnpuli(fe crediderim, qui , nefcio quid ibi jucundi fibi invenire vifi, aliis hoc cibi genus laudaruntqui, quod antea neceí[iratis erat,in luxum verterunt, Idem cum teftaceis aliis eveniffe puco. Quidquid fit, diu fane jam eft,quod ciborum ho- rumque lautiorum, catalogo inferi meruerint, cumprimis a Grac- cis h que luxus imitatoribus, Romanis , qua de re vid. Pii. nius, Cicero, Seneca. Atbenaeus , alii, quos collegic /Vonnius de re cibar. Lib. Il£, cap. 27. Sebiz. de aliment. facult. lib ILI. p. n 1036 4Aldrovand. Lib. LII de'Teflac.cap.66. Vc vero,quae menías vocantur, reliqua ferme omniainter fe cum forma, tum qualitate varie differunt ; ita et offreorum eft infignis non minus variecas et fele£tus... Apud veteres Cyzizenis primae defereban- tur, ceu, quae majores Lucrinis, dulciores Britannis, fuaviores - /Medulis , acriores Lepficis, pleniores Lucenfibus , ficciores vyphantemis , teneciores Jflricis , candidiores Lirceienfibus habe- bantur, Habes hic ex P/inio Lib. XXXII. cap. 6. quafi in come pendio omne offreorum genus illi feculo famigeratum. — Grae ci "4bydents praecipuam tribuerunt nobilitacem, uti ex Clemtett- fe Alexandrino , Ennio ct AArcbeflrato Nonnius |. c. Romam Lucrimis, uti idem ex Petronio ex. Martiali. /Modertü Britannica plerumque reliquis , puta Gallicis , Italicis , Gtr- manicis, pracferunt. Sed ec ipfo colore variant, quippe, iD ma- ri Hifpanico inventuntur rubentia, alibi et carne et cefta nigrà — In z4nglia, ut fupra di&um, «viridefcentia , qualia prae aliis func Colcbeftriana. vid. A4und. Biochreiefol, p. m. 286. ct Lemt- 7y l.cif. — In Scotia maxima quoque reperiri ec fuavia ceftatur Sibbald. prodr, Hifl. nat. Scot, p. 1. L. III. cap. XII. p. «97 liguntur recentia, pinguia , mediocriter magna, tenera» humi- da, capta circarivos mari proximos: contempuntur verufla , 1e miputrida, qualia ad nos in fuperiorem Germaniam adrehuE , SONUS De Ofireis quaedam. A$5 tur, ita, ut fapore recenti vix ulla haberi queant, dura, amara, verminofa etc, vid. Lemer. loc. cif. Optima autem perhibentus verno tempore et ineunte aeftate, tunc enim, tefte Xenocrate, craffefcunt, expleta albo humore lacteo. /Vonnius l.c. « Secun- dum Lemer/ continent multum olei, phlegmaris et falis e(Ien- tialiss In horum facultatibus defcribendis, utifere in aliis folet, ita hic quoque peccatur in exceífu ac defectu, — Quis enim P/j. tio L. X X XII. cap. 6. dicenti, non poffe videri faris dictum effe ce Ofireis, cum palma menfarum diu jam ipfis tribuatur etc. quis, inquam, illi adítipulecur? Sed et Seneca nimium ea damnar, cum ait: quidilla Offrea, inertiffimam carnem, coeno (agina- ram, aihil exi(timas limofae gravitatis inferre? apud /Vonn. Medio fnodo, uri alibi fcre femper, ita hic quoque plerique moderno- rumre&e incedunt. Incolarum in Belgio, aliisque locis mariti- mis myriadibus, qui of/rea, viva quoque et cruda, innumera- bili numero devorant, refelluntur illi, qui tantum non delete. riam illis vim tribuunt. — Olim coca crudis multum antefcre- bantur, hodie contrarium ubivis obtinet. — Plurimosipíe que- rentes audivi, ab oflreis co&tis flislonge magis, quam a cru- dis, tomachum gravari, Ajunt ipfis offreis vivis adcffe muriam quandam fvavem , quae ea efficiant concodu faciiiora, condi- menti ad inftar inferviant, appetitum, ad dendum non tan- tum, verum ad venereos quoque complexus incendant. — Vi- deantur plerique auctores modernia nobis citati — Verumet hoc mihi apud Batavos di&um: Cervvifiam longe melius eorum cottionem ju-vare , quam "vinum ; hoc enim offreorum carnem compactiorem , adeoque digeftu difficiliorem red Cre- dendum experientiae, cum ratio non abludat. — Ego femper ea füm averfatus, cumprimis autem viva, quod contra naturam mihi videretur vefci vivis animalibus: hinc expertus loqui non poffum. Memorabilis plane eft Riedlini noftri obfervatio Lir, 4Med. Ann. 1. p.236. Comederat aliquando quidam offrea5,non ,, tamen admodum recentes, adeoque non fine naufea,cui qui- ,, dcm ftatim pocu vini generofioris füccurrere » quamvis fruftra,,, ECD- » 456 Obfervatio. .XCV/1, » tentavit : non folum enim inde appetitus magis profterneba- - s tur, fedet laffirudo omnium membrorum et quaedam incon- »íueta anxietas fübfequebantur, acper tredecim diesmalum ita »€revit ut jam inlecto fe detinere cogeretur , accepto autem, » vitibus adhuc fat validis vomitorio, unaque ec altera oflrea per » vomicum adbuc integris rejetis, brevi poft plenarie convaluit. Duo hicnotanda veniunt: 1, vini generofi potum ad digerenda haec ofirea nil quidquam contuliffe , unde, quod fupra diximus, confirmatur. 2. Pofl tredecim dies eorum aliqua adhucintegra cvomita fui(Ie; unde apparec/Tomacbum son agoredi cibos fibime- leftos , fed indigeflos diurelinquere, cum tamen aggrediatur alios €ibos moleftis (uperingeftos , quod obfíervavic quoque hinc inde illuftris $fab/ius. — Verifimile enim e(t, aegrum; de quo Riedlinus , non. per integros tredecim dies plane impranfum,sel incoenatum manfiífe. | Aliosinter plan&us non eft omnino fto- machi poftremus ille, quem edic apud 5vval-ve querel. e op- probr. ventric. p.m. 164.inertiffi nempe illamjofirearum ac mufculorum carnem inferre fibigravitatem etc. O ! quanto me- . lius nobifcum ageretur, fi adhucdum hodie imicaremur epulas Patriarchae Z4brabami Gen. I. 18. Quoties hic locus mihi legea us occurrit, veneror antiquam in vi&tu fimplicitatem , valetu- dini noftrac unice lirantem, ec Apicianis ferculorum ftruicibus multis modis anteferendam. . Quid? quod hoc modo nobis metuenda noneífent, a lucripetis mercatoribus in noftri pernt- ciem excogitata mille eduliorum adulteria, qualia mihioccafio- nem haec ícribendi fuppedicarunt. .Rarum eft, ac in praxin vix deducendum, corrumpinempe carnes domefticas, farinas; lac butyrum: At vero, quac caro veneunt e regionibus exteris ad vehenda, aleferi p l longe funt magis obnoxia. Novi admixta gypfo , arborumque certarum corticibus aliquat do farinam adulteratam fuiffe, butyrum admixta adipe crc. Sed haec rariffime fiunt etfacile deprehenduntur. Egregie celebet- rimus quondam nofter Pecb/inus in aurcola diífertatione Ze $o. litudine, quam, füb &&o nomine //enantii Pácaii clegantillre Ld idi idis DeOfrés quedam. 4s; fcripfit; fíc enim quericur p. 46. Jam nihil apparet linguacac- ,, ceptum et propitium , quam quod phancafía, inepta illa (ae- ,, pe ac tri(tis, fapidum auc delicacum effecerit , 'tituloque ra. ,, 4784 :. * T crementa;nidos avium glutine aliquo unde undehau(to contex- ;, tos, cochleas, ungulas , labra, priapos, vulvas; fümina, fungos,, ec quae plura defperatio invenit , in illam appetentiae caf, nalis fcenam produci, — - ( |- COBSERVATIO XC. » 9n ^ Dn Joh Gabr. DoppelmajetG; ^ ^ o S NNIMADUERBIONES | Circa ufur vitrortm planorum Obfer-vationibus Aftronomicis. (WV satum commodi ccincrerentiab eo cempore, quoinven- cum Tuborumopticorum nobiliífi nempe ab elapfi fe- culi icio, utilitati publicae dicatum , e vitris? fphaericis fcienti- ficé combipatis ( quà cognitione nihil majus meliusve a folertia hominum profcttumingeniofi(Timo videtur Hugenio ) ad haec noftra in- Áftronomiam redundarit, omnibus jam norum per- fpe&tumque eft , quod vero in Obfervationibus A(tronomicis et vitra plana, quáe paucis hactenus obvia, fua utilitate non de- ftirudiitur, dehis quaedam dicerefeopuséft, ^ Víüm vitrorum planerum in Eclipfibus folaribus primus jam jam circa annum 1540; quiapticipat inventum cuborum 70. annis, apprime com- mendavit in Caefareo Aftronomico Petrus Apianus, Mathema- ticus Ingolítadienfis, (uadens; ne folis lumen: vifum graviter per- ;eilat, ut per vitra duo crálfa plána colore imbuta folem in- tuéantür Obfervatores. -Hóc monitim aliis dein ánfam dedic: ut fibi Tubos € lentibüs calore tin&tis, quos ab ufu Hcliofcopia vo- Carants parari curarent; curn verotales àd nulla alia Aftra quam ad folem lutnine fortiffimo: praeditum adbhibertpocuiffent;coa- ober. Acad. N. C. Cent. V. TII M m m filium .- n—— P Obfertiatio. XCF H : " . . . sme Qo ELM - "37 Y-3-3 - filium hoc p imm perunc A(tconomi, et vel duos tria, quatuorve vitra pee colorata, vel duo vitra . plana craffa, prout Hugenius docerfuligine € flamma caa- delae afcendente obfuícata, capfulae cuidam indita, Lubo cuilibet ad oculum adaptare , per quae eciam folis maculae et planctae inferiores fuo tempore , oculo intemeraco , fub fole non (ine animi dele&atione confpiciuncur. Víum vitrorum planorum pórro commendabilem reddic celeberrimus Anglus, Robertus Hookius in Animadverfionibus in Machinae coelcítis Hevelianac partem primam, perdocendo, cum divifio graduum in limbo Quadrantis, etc. per lineas transveríales multum faceffat negotii , vitrum planum tenue,in quo unicus tantum us cum lineis transverfalibus adamantis acuti ope exa- Giffime du&us confpicitur , huic limbo facili negotio poffe applicari, ut et cuique gradui, quod inventum fane uciliffi- mum eft. Hookium excipit alius magnae pariter famae et exi- ftimationis Vir, Philippus de laHire Regius Mathem. Profeífor et Scientiarum Academiae Parifienfis Socius, qui in Tabulis A- ftronomicis faepius etiam commendat ufum. vitrorum. plano rum, primo enim eadem vitra, inquorum medio lincae ad anr gulos rectos decuffatim adamante inciíae apparent, pro filis fe ricis in Tubis opticis fubítituit, porro pro. menfurandis Aftrorum Diametris cum celeberrimo Petro Peito fieri jubet Microme tron, loco filorum lineas exiguas in plano vitro duétas adhibe. Denique pro magnitudine Éclipfium exploranda vir laudadifl mus laminam vitream , in qua adamantis fruítulo vel quinque diftantiis aequalibus leviter ducantur,loco reticuli vulgaris quod — à s » «ps bag nod matt pofiti ict tantum; q viter afperur acftiffenift/ iaquo vel circuli vellincae ce&tae ope circin! 47^ .. Obfw'atio XCP1H. | 4,9 menco ducuntur, et in di&o foco adhibeo, fic Eclipfes folisintra Tubum eodem modo,prout in lamina vitrea Machinac mcae Hc- liofopicae , quam in Appendice ad Ephemerides Centuriac ILL cc IV. aliquot ab hincannis exhibui, confpici poterunt. ' .-. OBSERFATIO CFI, Dn. D. Joh. Guilielmi Widmanni Deuteri-vaginae tunicae rugofae procideníia , verum uferi cor- poris prolapfum referente. A efthumani corporis imbecillitas, uc ipfius etiam ortus no- fri incunabula ac fedes , ucerus. fcilicec muliebris morbis cum multis, cam graviílimis, iisque fcrutatu ec inveftigatione difficillimis obaoxius fit, expoficusque. E quibus tamen omni- bus nullus fere eft, de quo viri etiam doGiffimi, Medici, Anatomi- ci ecChirurgi,magis diffenferunt ae litigarunc; quam cjusdem p cidentia, Quid, quod verum et ipfius uceri corporis prolapfum in quaefítionem non tancum vocarint viri rerum anatomicarum. atque chirurgicarum longe peritiffimi, fed et ejus exiftentiam penitus negarint, e quorum numero practer Theodorum Kzer- ckringium, celeberrimi nominis Aaatomicum, fuere peritiffimus Amftelodamepfium ChirurgusHeinricus a Roonhuyfen, (a) et ab ejus partibus ftans Anatomicus quondam Lugdunenfis exi- mius Joh. van Horne, (b) neutiquam contingere poffs uteri corpus extra vulvam propendere, etcontratium afferentes a ya- gi i cuni gofae prominentia faltem decipi, ftatuentes. Eandem fovet fententiam Chirurgus Amfítelodamenfis, pariter celeberrimus Job a Mecl'?ren(c) quippe qui vanum effe Antiquo- rum de perfc&ta uteti procidentia a(lercum, experientiae propriag nimium fidens pronunciat. Verumenim vero, quamvisnegari haud poffit, vagiaae tu- nicae rugofae laxioris jufto quacunque de caufa redditae prolon- gationern non cantum hominibus chirurgiae imperitis, fed ocu- Mmm 2 laciffi- (3) Obfervat, Chirurgic, Part, II, cap, r, Epiftol, ad Paul, Barbette data.(b)Microtechn, Sect, t 1, Part, 1.6.28. (c)Obfervat, Me- dico chirurgicar, cap. LIV, ^ FerOPMS : 460 Obfervaio: XCP/ IU. latiffimis cciam faepius impofuitfe, ipfüm ramemuteri Corpus ex- tra. pudenda revera ec diverfimode procidere poffe atque ,pro- lapíum fuiffe, excellentillimorum multaeque autoritatis virorum ocularis experientia facis fuperque ceftacur. i Vtrerum quippe, ejusque fundum in ipfo partu aut mox poft illum, per dilaracum tum cemporis orificiuc internum vel fponte in pudoris (inum defceadille, vel obftecricum: incuría procractum fuiffe, uc inftar marfupii plane inverfus foras propen- derit, Anatomicorum oraculum Excellenciffimus Ruyfchius (d) atque. dexterrimus Parifienfium chirurgus Francifcus Mau- riceau (c) ut. teftes oculati(fimi obfervarionibus fuis evicerunt, ut Pauli Barbette, Stalpartii van der Wicl, aliorumque Autorum, et quae Mifcellan. Acad, Nar. Curiof. paffim inferta funt exem- pla, brevitati ftudens omittam, || Conftituuns alteram veriatque. perfc&li uteri prolapfus fpeciem Autores illam, quando uteri cor- pus citra camen inve fionen eum in modum in vaginam, et de- hinc éxtra.tímam. decidit, ut: fübtus orificium uteri internum emincac viíendum. w"— 2; -Haec, quamvis illam omnis aetatis, ac conditionis foemi- nis, gravidis, non gravidis, imo etiam virginibus, virum nondum paífis accidere pofle, cum fupra laudato Francifco Mauriceau(f) aliisque non diffitear, priore tàmen intricatior multo eft,et conce ptu diftin&tuquea tertia paulo inferius alleganda fpecie difficilior- . Non equidem contradicere animus eft obfervationibus fide. digni(limis et ejusmodi uteri prolapfus poffibilicacem luculenter probantibus, (g)aut de earum autoritate dubitare, quin porius ejusdem exi(lentiam extra omnis dubitationis alcam ponere pO, ! * (d) Obfervat. Chirurg.Cent, Obf, X. et X X VI, (e) Traité des Male dies des femmes groffes, Liure HI,Ch apitr, VI, crOb(ervations farla groffeffe Obf2 yy, 697. (£) Traité des Malad, des femme groff, |, c; et obfervations fur la groffefIe Ob(,. 96. (8) Milcel. A, N. C. An, rt, Obf, I2l, Decur. I!.. ann, I, obf, 84. An. Vl. obi. 91, Stalpart van der W/iel obf, rarior, medico anatomico wa rurgic, ceat, r, obf. 69, Frederic, Ruyfch, chirurg, obf.cent,ob . y. 7. S, Mauriceau Traité des Maladies de femm,grofl, l. c,et ob- fervations fur la groffeffe, obf, 96, 171. 589» De ulericvaginae tunicae vupofae procidentia, 4 ic, vel unica ceítis omni exceptione majorisceleberrimi Ruy (chii de utero fcirrhofo, inque magnam molem au&to extra pudenda propendente, in cujus partis excimae centro ofculum confpicien- dum fuerar, hiftoria, (h)omiffam iaaliis omnibus, quac excant obíervationibus; dirimendae ramen controveríiac fumm enecef- ' fariam circumftantiam fuggerens, quod nimirum füb diffe&tione cadaveris foeminae affe&u illo olim laborantis, aperto abdomine in pelvi, ut ipfius Auctoris verbis utarj, qui locus eft uteri, nil praeter unum ex ovariis cum annexa cuba et ligamento lato de- prehenfum fuerit, ipfo utero ex fedefua decurbato. ^ Nec mino- ris in. dilucidanda hac do&trina funt ponderis obfervatriones Do- &i(l. Schelhammeri (i)atque Hünervvolffii,(k) qui in parturienci- bustotum utcrum cum orificio ejusinterno hiante, prolapfum, fcd et per. illum infantem feliciter editum fuiffe, viderunt: Ejus- dem comimatis quoque. eft ab. Argentinenfi Medico , per- | eximio Dn. D, Friedio,amico meo integerrimo,anno haudita pri- dem clapío mihi communicata hiftoria, qua ipfe refert, fe Parifiis; cum inNoíocomio; quod L' Hórcl- Dieu appellant, foeminis it artu laborancibusauxiliatrices ferendi ftudio operam na- : v in eulierc:octo menícs jam. gravida obfervaffe ejusmodi nAce an pap Mercier Seen co cis ioa yerum oicu | prolapfum, cap Oris magnitudine extra vulvam, cum contento,quem digitisin orifi-- cium immiflis palpare licuit, foetu propendenxis; 51 ld.faltem annotare: velims modo allegatam. fecundam. procidentiae uteri. fpeciem nen'cífe: adeo frequentem , ac vulgo-credirur, fed quam tertiam. faciunt, omninm com- rouniflimam; et ia (ola. uteti/vaginae tunicae internae ru- gofae exteníae vel relaxatae. protuberantia confi(tere , omnes confentiuüt , et uteri procidentiae imperfedae feu fpuriae nomine infigniunt, globofa (ua figura veram et perfectam i pfius uteri fundi procidentiam faepi(fime mehtiri , adeoque ab illa in arte licet exercitatiffimos haud raro deceptos e(Te, et adbuc filli poffe ; ca potiffimum ratione indu&us, quodin extima propen- Tech Mmm 3 ^ dentis (h) Obf, chirurg.cent. obf, 7, (i) Mifcell. N. C. Dec-H-ann.IX. . ebf. 149. (k) Dec.lll. ann. 1.0bf. 114. 462 * —Obfervatio. XCPII, ' ipfàm pro dentis corporis parte reperiundum ofculum , in quo tamen o- mnem difícriminis cardinem. hactenus pofoere Autores, nota erac procidentiae neutiquam fit fufficiens, id quod clarius ad- buc patebit, fi, quae mihi pracfente honorztiffirao: Collega prae- ftanriff;mo D. D, Chri(toph. Eud. Gocekclio, amico mco cum fuaviffimo tum cerriífimo, circa hanc rem acciderunt; narrave- q ;antequam autem ad ipfam feGionem de- veni, exterpam illius prolapfus faciem probe examinavi, camque talem,qualem adjecta Fig. 1. Tab... exprimit, ec quam Ruyfchia- nac delincationcs et defcriptio fiftuat, offendi, corpus nimirum in ejus bafi, radice, in vaginae canali firmato, ampliore in con- fpe&tum veniebat perforatio, ofculum uteri i ri exactiffime rcfercbac ; nihil itaque videbatur obftare, quin hic prolapfus pro vera et perfecta ipfius fuadi uteri procidentia haberetur, atqué ad cjus fecundam claffem referretur, imo certe perfuafüs eram mc idem inventurum, quod practer celeberrimum Rujffchiutm quantum ego quidem fcio , nemo adhuc ic, ucerum nimt- rum ipfum e fede fua naturali depofitum, quam 'ob racionem tia sloco moveri mihi cavebam. Im- miífus quidem in orificium:ftylus exploratorius dubium mihi movebat, eo quodillum ad dimidii pedis fere longicudinemfine ullo obítaculo in cavitatem adigere potuerim , fectioni camen» Gsgpuluro hunc optime diffoluturae, quid (tatuendum fit,com- mifi. e. | Sed ecce! ventris imi integumentis dilfe&tis atque abdominis cavitate aperta, inteílinis circumfpecte remotis, uteram fanum, et quoad externam faciem legitime fe habentem cum ibus fui is, livamentis, OVarit$ tubisque Fallopianis ia fitu fuo naturali et debito loco collocatum, pra emnem expecCtationemreperi. Vtautem eo accuratiusin hanc rem,mihi ad- modum curiofam vifam,invefRigare poffem,uterum c ntum ecorpo- A " E Deuteri vaginae étmicae vupofae procidentiz, — 443 rt exemi, exemtumque juxta. longitudinem diffecui, quo facto diífe&tam vaginam rugoía fua tunica orbatam atque denudatam plane deprehendi, media eidem fubje£ta fpongiofo fibrofa in confpe&um ejus loco veniente, eirca extremum namque vaginae terminum faltem mutuo nexu adhuc jun- £e erant. modo di&tae tunicae, relaxata autem , et per omnem cervicis atque vaginae ambitum avulfa rugofa , reflexa propria fua gravitate deor- fum tendens, extra finum pudoris propendens. corpus formabat , ficque verum uterum mentiebatur, Cervix uteri inftatu. naturali, juxta elegantiffimam Celeberrimi Ruy- fchii delineationem (1) inapicem quafi vergens, tunica rugofa privata multo erat laxior et magis ampla, ac ordinario modo effefolet, ipfum etiamin illa exfculptum orificium , quod fecundum. naturam alias: nonnihil. prominens et duriu(culum effe folet, atque aliquo modo coar&tatum , amplitudine va- ginae non cedebat, quinimo.illud vix amplius. diftingui potuiffet ,. nifi re- lida quaedam levia faltem veftigia ejus regionem. indicaffent, | Vnde pstet, quantum ad formandum uteri ofculum internum conferat tunica rugofa, inque hac potiffimum refidere vim illam elaflicam , cujus ope uteri os re ita exigente vel aperiri, vel elaudi, aut certo tempore magis grato ho- fpiti excipiendo propius accedere potet, i "Víus autem obfetvationis hujüs is imprimis effe poterit; quodi (i hujus generis procidends tra&tu temporis in tantam molem ex- . creverit, ut in priftinum focum non amplius redigi, nec repofi- tain lis: fuis ullo modo contineri queat, vel ob ejus fcirrhofam duritiem; inaequalem redditam füpe:ficiem, vel eam obfidens ulcus, aut inflammatiónem et gangraenam iimmirnentenr, aut jam praefentem, repofi- tionem néc moliri quidem liceat, ipfius extirpationem, urgente ne- ceffitate ;^non reformidandam , fed jubente atque praeeunte peritif- fimo chirurgo fupra jam allegato Jobo a Meck'ren, intrepido potius animo perficiendam effe, utpote.quae fola, inter ambigua alias con. ' filia ad mortem properaturae aegrae folatium ferre poteft, — Neque enim in tam praefeas vitae periculum patientem praecipitare folet , ejusmodi pro- cidentiae extirpatio, ac illi, qui pro perfecto uteri prolapfu eam haberent, crederent, cum hic nil. nifi tunicae rugofae, laxitatis nimiae culpaad ex- teriora protrufae portio auferatur, | inimo penitus fum perfuafus, quae apud obfervationum fcripto res extant hifloriae de uteris adeo felici cum fücceffu amputatis, ut in: vi- vis non.folum permanferint , fed et liberos procreaverint mulieres parte ifla privatae , nonnifi ejusmodi nothas a tunicae vaginae relaxatae protube- rantia effi&tas procidentias fiftere, utesum enim integra manente vita fal- vaque ()) Obr, Chirurg, Cent, Obfezy, Vl, me . ode caDbppetiatio AXCF HI. vaque cc i i poffe , quis aufit ftatuere , cum prserradonem ipfam et aliae, de mitti eventu earum ab imperitis. füfceptarum operatio-. mum, quas mors na" individuus comes fecuta eft, obfervationes, con- trarium fatisevincant, ethodum, quà tales, tunicae nempe rügofse, extirpationes perfci debeant uti fimpliciffimam; 'ita et cutiffimam, tradit (zepius laudatus Jo- "bus a Meck'ren, (m) atque fupra ailegatus Henric a Roonhuyfen exeriplis feliciter pera&tarum operationum eam corroborantes, aute tamen procedendum ne quis ejusmodi a tunica rugofa (altem -mentitae arque fpuriae creditae procidentiae loco, ipfum revera propenden- tem ureram , unde hoc morbo affc&lam mors , ' ipfum vero famae detri- mentum cditiifitie fequitur, t1eémereabfcindere coiecur, priusquam ex va* kac fignis,quorum unum: altéramvé commemorat Do&iff. it Pechlinus() citlapfariy avopinae cafa: probe diftinzuéte noverit, gem Qu) Obferyat, Medico dhinng, cap uv. (m) Li l. aber. t. j FIGVRAR VM.EXP LI CATIO,- | Flg, I. Vterum totum quantum; E Ionen qum no non. oia. "fe praeparatum , ut et ipfam P MA NNI AA, Pudendorum labia ^ BB. N Nymphae... C, Incas elteens cliteris, . p. Ore ficium urethrae, E, Otificium vagin ^ EjiExeo propen ndens cor pus uteram prolapfum referéns, .-..G ie c: viis Bal flus 1. Fetámen, ofculum uteri internum, rep raeientans, -«- KE ausis LL. Vagina utei, | MM, Membranepectonat popa m Abfciffa et ligata vafa praeparantia, OO, Qvaria,. PES; E ^s SEAT S9. Hasen Ven. teretia, vitu emi | eq oni "Fig. L- E 5:5 IU inm i^ d "^ Vterum ejusque vatisam — Vodptanca diete etabek^ ees yix uteri, ^b, b, b;1n eanotata veftigia ofculi uteri interni, | ee Ve gina rugoía tunica dénüdita,: :d, d, Régio, circa quam e- voie Waco partem. exsra a prolapfa ; cum fabietta media adhue-co haer ^ "os i : 5o : BALA ue 4 ig .£:38£2 [fib il. dito $5 420: ie Tab. YX p.46. 7 /) Jl // ", . " 3 € T | 7 NN - T SSSSSES ^ " -— E. : Ub MM ; : c | ( DES SENS B ' wii] fto, it Vyywgr PRA SS Jt | M H 5o H NEESI DEED " 5 d MUS K jl hs ny // D 5 nit / &ü i Wcmanunme (Im E———4 |. f p^ SSSERENSS 20272 INT. fe? eg Olfgwatio-XOIX. ' —— 4 "OBSERFATIO XCIX. Dn. D. Mich. Fried. Lochneri. Quid fit Sugluy dacv Plutarchi? ejusque occafione de-vermibus cum urina excreíis, | Ad Generof, et Excellentiffimum DN, ANTONIVM VALLISNERIVM ex Nobilibus de Vallisneria, Acad. Carolin. Imper. N. C, et Reg. Londin. Soc. Coll. nec non Primar, Theor, Medic, Profeff, Patav, | Eee in feceffu meo literario urbi proximo amoeni(fimus quaquaverfum confpeQus, curis pradicis laffatum ani- mum facis recreet; nil tamen mentem magis afficit, quam lon- gior in mufeolo mora. Hoc verum mihi s ox7e ixvesiov. Temporis, Aonides, jusuaí o! meminifJe beati, 8h quo exauctoribus antiquis, licet non medicis illic collectis, ali- quid tamen haurio, quod divinae, quam profitemur, arcis illu- ftrationi infervire poteft. ^ EG Eras ig ! Hos inter fcriptores haud ultimum meretur locum Plutat- chus ille Chaeronen(is, Trajani Imperatoris optimi Praeceptor fidiffimus, con(ulari ideo ab illo dignitate tantaque ornatus au- Goritate , ut ne quisquam Illyrii magiítracum absque ejus con- fenfu agere poffet, annotante hoc Suida, | Lateria hoc certe Àu- ore omnis, profundiffimae etiam itionis inexbauftus che- faurus, ut jure meritoque eaecoíag amaczs adppodirm xal NMjgx vocatus fueric Eunapio in Prooem., * ; JObfer-vatio XCLX. fc, fatis. medicis ilatae rariores obfervationes docent, Hoc jam olim Plutarchus quoque obfervavit; qui Xupzos. — Igea. Libr, VIII. Quaeft. IX. p. 1305. Edit. Henr. Steph. fequentia retulit : Kal voy zuérsgoy E£cvey &Qx(doy A'Syvuaiv &cusV Ex[aAMovra usva' 0X0 e7réeuarog AHPIAION AALY xai moxXois Tori ax Badicev: £t bofpitem noflrum novimus Athenis epbebum, cum multa u- vina genitali ejeciffe beftiolam afperam multis pedibus celeriter ambulantem. | Vertit d4c2 Xylander afperum vel denfum, nec (ine ratione: dac y,teeicv enim locus arboribus denfus ; five fruticecum i- Jactigaoics caftaneae epitheton, afperumícilicec babens corticem, apud Nicandr. Coloph. in lexipharimac. v. 269: — Kacc5vou xaguoió dacvQAeo xxAUMua, —. ubi nonnulli óax»eXoe, nonnulli magis corrupte A«xveMiee legunt, d d ! : Sed fecurior verfio. erit , (i vocula dac) vertatur, biríus, bir- futus, pilofus ; cui opponitur x£w;. Sic Theocrito vocatur dacixsexos , qui hircam vel pilofam caudam haber. In Thesmo- phoriazuf(is vocatur dacvreywv, hirfam babens barbam , cui apud DionemIragicumin Tragoed. | Comitis opponitur em ayom a 9v» raram bárbam babens, (vc depilem. Sicapud Hefiodumin oper. €t dier. v, 514. Mrvxgiz £y duiyet dacvamépvov mee, &évrev, Frigidus cum fit , pevflat, birfuta lice peora babent. Sic apud Homerum occurrit (uáriey évéovagoy wa) vregfovai. uei nal deci, cueflimentum cubatorium e£ inflratum magnum tt lir- fatum, cujus Pollux in Onomaftico pariter meminit Libr. X. cap. XXVIISegm., 120. p.1302. Edic. Hemfterhuif Idem Audor. Lib. V.c. XIL Segm. 68. p. 512.dacvrz; habet, et leporem defignar ab hircis pedibus, quod er Gaza ex Ariítorel, Libr, I. de Anim. re- fert 5 notatus tamen a Cacl. Rhodigin, Antiq. Le&, L. XXX. Scd Brodaeus fcholiis ad Libr. I. Epigr. c. 33. partes Pollucis fufcepit, sitando plurimos Auctores, quibus Jaevzew, lepus, Nec - |... Quid fil Swiler-Sass Plutarchi? — . 4«9 cius hac in re Polluci parcit Libr. I, Parerg. c. 26. Quam litem eruditiffime diremic Jac. Nicolai Epiphyll] L. IIl. et Junger- mann. Nor, inPolluc, Excretum autem eífeapnimalculum, ad S4eldiey dac? Plutarchi accedens, fequentibus probabimus. Varia apud varios p fi. T9 I ! am dim OS io- larum per vias urinarias excretarum injicicur mentio, ec colo- ris et ftcucturae ratione differencium. Et quidem prioris ratione, cruenti vermis memipitillecui ob fingularem prudentiam, cum fumma integritate conjun- Gam, acivibus fummus patriae magiítracus delatus eft, amplif- fimum Tulpium innuo, Obferv, Libr. II. Obferv. 49. ec Dano- rum Podalirius rubicundum poft ufum pulveris cantharidum : profert AG. Hafn. Vol, V. Obf. 21. p. 83. ec maximus Cimbro- rum Archiater vermiculos annulacos, et molli rubore in urina vagatos , recenfet Obferv. 18. Lib. L.' Animalcula nigricantia per urinam excreta vidit Bartholinus Hiftor. Anat, Cenc. IV. ni- gros cornutos Riverio mificPachequus Obferv.40, fufcos cornu- tos amplius quinquaginta in urina nobilis Poloni folertiffimus Rhodius in Obfervatt. TE Excell.. Borrichius albicantem obfervavit, quem inter ra- riora fervat Anatomicus Londinenf(is Edoard. Ty(on, Act. Hafn, Vol. V. Obferv. 105. etalb mino. res facta hypoftafi ilico in. urina produci credic Barcholin loc. fup. cit. Ratione ftru&turae plures vermes , fi non plane fabulofi, certe dubiae fidci effe videntur , plurimos tamen experiencia cer- tiffima rerum magiítra firmat. — Incer dubios per mictum excretos ponendum infectumillud , locuftae, vel avis nefcio cu» jus formam referens, a Comite de Mansfeld cum urina excre- tum, cujus apud Paracum er alioseffigies con(picienda, | Sub- fctibo de hoc animalculo cenfurae ingeniofi(limi Clerici, qui hanc obfervationem recenfens in Hiftor. Lator. Lumbric, cap, XIII p.276. ftatuit, Paraeum eximium extitiffe Chirurgum, fed ni- mis credulum, monft cideo vidiffi Nnna quip- 468 Obfervatio XCLX. quippe infe&tum hoc de alatorum genere in matulam incidiüe urinaeque commixtum fuifle pocuic. | Hollerii Scholiaftes Libr. I. de morb. inters. c, $0, memi- nic vermiculorum duorum, acuto capite corniculato, ventre et dorfo refta ce&torum ecindud nig ; nifi quod ventre rubebanr, a calculofo excrecorum..- ;Scarabacorum hanc pro- geniem in aedibus piftorum, molitorum , aliorumque farinacea tractantium, nimis frequentem , cum urina aliquoties mihi ex- hibitam fuiffe recordor , aegris ip(is fponte fatencibus, non cum lotio excretos fuifle, fed jam in:vafe pracexítitifle , cum fum- ma liéet adhibita cura, ne panis quidem. ab infc&ti hujus infidiis et ingreílu inomunis mancat. ^n | | — — Cave tamen , hos farabaeos farinaceos , vermes farina. . "eos Moufeti credas, horum enim tres fpecies teredinibus fimiles, defcripfit fumme: induftrius Rajus Hiftor. In(e&. p. 4« Sed bi fcarabaei , quorum. mentionem ínjeci, funt fcarabaci piílrina- rii uuXdaqudess uinci, ui ieri Hefychii, de quibus plura in differ- tationenoftra de Molucro morbo, et Xé&dpar deronorsiuy Diofco- rid, quas Moufetus defcripfit in Theatr. Infect, p. 135. €t foler- tiffimus Charlton. de different. ernomin.animal.p. 47. --: Inter dubias iftas vermium: excretiones per urcthram re cenfenda (unt pariter concreca nonnulla polypofa , animalcula et mohfítra mentienzía, . Huc certe referenda 1 acnia ill pituitofa, quae per acidulas Goeppingenfes e pene cujusdam Juvenis exi- mia longitudine prorepfic , tefte Cel. Lencilio Bethesd. Goep- ping. p. 258. Has iuter polypofas: excreriones Excell. Clericus -fiumerac Dracunculum | illum.cum alis et cauda , cujus At- genterius et Rondeletius mentionem injecere 5. €t illuftr, Val- xis asd: 22i f? 3 ; ne de verm ordinarii del corp ümano p.20, 1 1, viperam illam 2 Capucitio ih urbe Pe(áro an. 677.cum urina excreram, cujus RP. Athaüéfius Kircherus Appedd, Libr. 9. Parc, Il. Mund. fubterr. fol. 160. trieminit , firmiffimis argumentis probat, non VPibi- ) 90 ue 5 SX kx T cantis £, PULIMV'qwv)wverpPv— : Quid [it 919l)vov $ac3 Plutarchi? | 469 cantis five fibrofae et fanguineae, uno verbo, polypofüm fuifle; quo certc omnes ferpentum, viperarum, taeniarumque et longio. rum lumbricorum concretiones referendae videntur: his enim ni(i accenfeas , vix falvanda eric virorum in arte olim Medica ce» leberrimorum auctoritas , nec abfolvendi ab incentato ipfis ni: miae.credulicatis vitio. SuperefTent alia excretorum per uri- nam iafolica ,. quibus citius in Palaephati Incredibilibus, quam inter verasobíervationes medicas, de quibus pluribus adhuc a. gendum, locuseftconcedendus, | ^ . | sure - —Recenfeatur inter. animalcula- haec. per mictum reddita, quaedam afcaridibus fimilia, qualia obfervavit Cel, Tulpius loco modo citato. Cápillaribus vermiculis fimiles fibioccurrifTe;fcribie Rondelctius de pifcibus Libr.XIL c. 25. quales et Fernelius, Holle- rius, Mundella ec Hildanus obíervarunt, Vitra centum diver(ae magnitudinis ec figurae urinae ionacantes vermiculos in infante duorum annorum obfervabat Excell. Mepzelius Ephern. Dec. Ill. Ann. III, Obferv. CXVIIL quorum nonnulli adeo parvi, ut aciem oculorum fere fugerent; alii in(tar. vermiculorum cafei, alii veroinftar p m ang villu! 'capiculis nigris hinc inde natantes, Sic illuftr. Francus de Franckenau myriadas vermicua- lorum capitulo nigro, córpusculo albo magnitudine afcaridum auc eorum, qui in cafeis inveniuntur, et in filiola bima circiter obíervavic Dec. IIl. Ephem. Nat, Curiof: Ann. IV. Obferv, II. ec inftudiofo quodam vermiculos albos vivos , cra(fioresque afca- ridibus, ac fimiliorcs illis, qui in pomis juglandibusque reperi- untur, capitulis rubris. — Forte his.nonabítmileseranc quorum myriadas poft Goeppingenfium acidularum ufum per alvum ec urinam excretos viditCeleb. Rof. Lencilius in Paralleli(m. ad Ann. V.ec VI. Dec. Ill. ec quidem ad Obf 160. In aceto natantibus ver- miculos fimiles per lotiumt excretos viditin juvene Gonorrhaea cocrépco Cel. Lanzonus Ephem.Cent, III. ec IV.Obferv.s 9. p. 1 42. Sed cave , nc vermiculi feminales ab acutiffimo Loevvenhoekio obfervati , confundantur. cum his lotii vermiculis, ^ Benedi- * QusSylvaticus inVeftali Vicentiae, obíervavit porro vermes pe- | nn 3 : dicu- 470 — Obfervatio .XCLX. 4 diculorum. magnitudine in fero urinofo Profefforis Patavini Vicontii; imo vermes breves cenui(fimos, qui nec pediculi dimi- dium aequarent diuque viverent, animadvertit Cardanus. Huc pertinet lepida illa, modo non füper(titiofa , Ludovici Bona- cioli Eanead, muliebr. cap. 4. exhibita obfervatio ?: Praegnaníis, fcribit, /ofium triduo, «vitreo *va[culo apprime obfepto, in umbra affercvari volunt alii, exinde perpurgato linteo percolari. — Quod [i minutiffima animalia s pediculis fimilia in eo offenderis , con- ceptum plane praemon[Irant, quae fi rufa extiterint, marem; candicantia, faaminam indicant. Sedfidtitium hoc gravidicatis indicium non fa(tis medicis, fed obítetricum et anicularum fa- bulis inferendum. | . Lumbriciformia pariter recenfentur urinariarum viarum ex- creta aBimalcula. | Sic lumbricum teretem per urethram emi- Gum notavit folertiffimus Rhodius Obferv. Libr. Ill. n. 26. Matthaeus Obferv, Med. cap. 3, aliique a Rhodio cirati, — Hue - trahi poterit D. D. Plantcovii cafus, qui obfervavit vermem ex- cretum, cujus craífities — trium aucem cubitorum longitudo. Vid, Ephem.Nat.Cur.Dec,L. Ann. VI.p.85. Lumbricos per penem multos excretos et inter alios maxi inftar viperae habet Zo- diac. Medic. Gallic, Ann. I. Sic lumbricum pariter cum urina cruenta excrecum vidit Experienc. Lencil. Mifcell.T. 1. part. I. Ad . banc claffem trahimus obfervationem D.D.Simonis SchulziiDec. L Eph. Ann. IX, Obfev. XIV, quifafciculum oblongum vermi- culorum vidit, veficula peculiari iaclufüm ,. per penem a puero annorum XI excretum, Forte his vel a(caridibusaccenfenda,quae Excell. Pechlinus Lib. I. Obferv. 18. habet; obfervaras efle fub- fuliim euntes particulas mobilique petulantia per urinarum fpatia vagatas, — Videbantur illa viralium falienciumque particu larum indicia follicite intuentibus e(fe vermiculi annulati, et molli rubore in illa fedimenti albedine infecti, ^— Potius quam priores lumbriciformis fuit vermis plusquam eap per vulnus in fe&tione calculi ioflid'um, e vefica poft incenfifli- mos Alex 1 marhaeree LE KE WwidvP3) w*» É 1 d d d fcens; Quid fít Syeldioy Saov Plutarchi? ; 471 fcens, cujus mentio apud eundem Pechlin. Obferv. L. Ll. Obferv. 4. quales olim canibus inter lufus Anatomicos vermes exemit , quos conítabat lcis ejulacibus dolores latentes prodidiffe, Juogimus his canum cortoribus, vermes in corum renibus re- pertos, quorum indagarioni folertiffime incubuic laudatiffimus jam Vallisnerius 1. cit. qui obíervationem D. D, Euthii Ephem, Nat, Curiof. Dec. III, Ann. VII, ec VIIL Obferv. 3. p. 6. defoe. mina, cujus ren dexcer. lumbrico lato inquinatus erat, citan. do credidit, potius rotundis, quales ip renibus carum funt, quam latis fore annumerandum, Hirudinibus non abfimiles utrinque in extremitatibus capi- tulo nigro in(tru&os, longioris fiin aqua calida contineantur, vi. tae, Ronflaeus in epiítolis profercqui calem vermemin feptimum usque menfem caldae beneficio nutrivit. Sic eruciformes per urinam excretiones dantur, quales illi vermiculi, quos Tulpia- na Obfervatio Tab. VIII. Fig. 3. oftendicad Obf. 51, Libr. IL. Sio quidam vir nobilis provcctioris actatis poft urinae incontinen- tiam et perpetuum fere ftillicidium cum node dieque corquente ardore ec dolore, paucis ante obitum dicbus globulum quen- dam adipis ingenti conatu cum urina excrevit, cujus in medio vermiculus inveniebatur erucae minimae, aut bombyci haud ita pridem nato qua forma et magpitudinc fimilis , coloris car- nei pallidiufculi, fex pedibus fatis velociter currens , id quod Dec. III, Ann. IIL Obferv. 82. retulit Excell. Garliep van Det Sotielen, E | b. Datur enim eruca pilis brevibus hirfuta, cujus dorfüm me- dium lineae duae e tuberculis feu agminulis pilorum brevibus compofirae fecundum longitudinem percurrunt; pedibus plu. rimis exiguis licet inftru&ta, motus velociffimi , hinc mil. lepedis five. afelli. forma. et magnitudine deícribitur ab il- luftr. Rajo Hift. Infe&. p.377. Amicum olim integerrimum, Y?» évayioie, D. D. Septimum. Andream Fabritium, cujus, ad Pra- Xin medicam Daducbi fidcli(limi, ci fancte femper veneror, mihi oftendiffc erucam proxime defcriprae proríus fimilem rc- eordor, a Coriario hujus urbis poft intolerabiles fere dolores ex- Sretam, ad &zía propria five ferina animalcula cum Tulpiano verme uw. —— — Obfervatio XCLX. -xerme releganda; viva erat haec eruca, hirfüta, articuli pollicis longitudine, celerrime fe movens currensque, — Animalculum iftud, ipfiffimum 4zeidiv àxcv Plutarchi effe, vel illi fimilli- tnum extitiffe, quod huic obfervationi aníam dedir, nemo cre- 'do inficiabicur. R | Ad hoc 6zddiv dac? pertinent vermes millepedi fimiles, fae- pius cum urina reddidi. — Horum numcrus omnes alios hace- pus memoratos longe fuperac. D. D. Joh. Schmidius Dec. I. Anr. IV. ec V. O5ferv. CLVI. in Canonico Warmienfi binos fine do- lore per urinam excretos , vermiculos vivos vidir, qui per mi- crofcopium obfervati eranc vclut 6zciiov dacd, multis pedibus 'aediti, vitamque ultra diem , ut ex motu velociori ct greffu agnofcebatur, protrahebant. A Millepede vix abludens ani- malculum vivum per urethram cum urina rejecit, et quidem pott longum difficilemque morbum fidiffimus Hippocratis inter- pres, Ludovicus Duretus, Medicus omni exceptione major, fide- que dignilfimus, qui ipfe hoc Paraeo retulit, ab illo poftea me moriae mandatum Libr. XX. cap. XXX. | Jungimus huic Gallorum eruditiffimo, Danorum doGif- fimum Olaum Borrichium; qui ex continuato pulveris millepe- dum in calculofo Anglo ufu, poft dolorem urethrae et ricillacio- nem infolitam, vidit excretum afellum five millepedi fimilem vermem vivum, plane albicantem. Hariolabatur vir acu mus, in aífumto millepedum pulvere, vel delicuife adhuc ov 1a, unde infc&ta generantur, vel antea vivum ab infcio hauftum fuiffe; candemque iterum excretum, quemadmodum a(fumta plura ac deglutita faepius per vias urinarias exirenc, — Nec alios quam millepedibus haud diffimiles judico illos verme quos il luftris Bartholinus poft diuturnum nephriticorum ufüm exere tos vidit , fcorpionis forma, fed difpari longe magpnicudine.- Et mihi pariter aliquoties vermes per canaliculum corpo" ris excretos millepedes mentientes videre contigit, absque ullo —— pA Quid fil uidi» dac). Plnlarchi? 473 tis faepius tales vermiculos emifít, millepedibus rotundiores ec minores ac magis albicantes, fine ullo penitus dolore, quos.ab ovulis feminalibus intro affumtis cum CI, Borrichio credideram, tum maxime cumoniícorum five millepedum turma, cellas vi- natia$;illaque loca,ubi potus ct cibus affervatur, inhabitare fol Alium adhuc;nec diffimilis argumenti cafüm,repericus lauda- tifimusParreirae bravaeufus fuggeffic. Vir quadraginta annorum, negotiorum fuorum caufa terris mulcum jactatus et undis , fre-. quentiori urinae ardore ftillicidioque laborans, de.rodente faepius circa ve(icae orificium cruciatu conqueítus, meam expetens ope- ram, infufum Patreirae bravae faepius affumit. Continuato reme- dii hujus.ufu ad aedes meas advolans tres. vermiculos oítendic Cum urina una vice non fine maxima urcthrae ricillatione excre- tos. Regerenti mihi, annon in vafe, cui lotinm immi(Tum, minus bene cl (titerint, (ancte affirmabar, illos, per viam urinae. Eu * * Mose. 5 PT OtO [ i fancte af lit0$, pc excreroriam prodeuntes et (enfiíIe ec vidiffe, Poft biduum redieas quippe iterum, ejusdem cum prioribus. ftructurae o * ^ - 3 J« ul $34 9 ow m rus , qui eandem, quam priores fclegerant viam, poft aliqualem ca- men urinac fuppreffionem ec remoram. — Erant autem vermi- culi millepedibus multo minores et rotündiores; armato ocu- lo apparuete'iirfüti, corpus arcüatum utin millepedibus, ec ia XIV. fcctiones five circulos divifuüm: primus annulus five circu lus reliquis minor eranguftior capitis, ex pofterioribus aliquot, caudulae bifurcatae vices fupplebant, finguli pedum pari ia- ftrü&i, ut mérito inter reccaescitaddend modo referendi, Capitis eminentia antennulis cenuiffimis ideoque vix vi(ibilibus iaftru- &a, rictuslamellülisvel (i mavis barbula occlufus, Colore magis quam millepedes albicabant. : Vix ac ne vix quidem di(fimiles hi vermiculi illis | quos ampliffimus Tulpius Obferv.L. IL... , defcripfit, ec Tab. VII. fig. 2. quales naturali et armatis oculis conípecti fuere fi gura , aerí incidi curavit. ^ Apparuit his i vermibus per microfcopium - Obfer-v, Acad. IV. C. Cent, V IIL. Ooo -.. Plutar- a 0 S Olvitio XE. Plutarchi illud 229 five hirtum intergore ; fefeque vifüi exhibe- bánt 4Axciz vec v2») (adíiovree, et multis pedibus celeriter am- bubntes. Non levis tamcn intercedit differentia hos inter ver. més per uripam excretos, et millepedes yeros, bi enim inter infcéla Zuerapéeéera, quae nullam fubeunt formae mutationem;' zcferuntur, loui autem. vermes ad perayogtovusra pertinent. Vt mutarem, quam de intro- affümtis millepedum ovulis - £onceperam fententiam , facem primitus accendit Cl. Meret- tus, in hiftoria naturali pacriaiadaganda vir folertiffimus; qui in Libr: infcript, Pinax rer. natural: Britan, nom obfervari cantum, fed etiam gigni vermes in urina ftatuit: evolvens enim forte for-' tuna Metamorphofin et hiftoriam naturalem infectorum Johan- pis Goedartii per Johannem. de May primitus editam, experim. $1. poftea abilluftri Eiftero-in methodum reda&am, ec addictis do&iffimis notis luci expofitam N. CXXX. hoc ex opere gencfin vermiculotum. ex urina putrefadia five corruptione edoctus fum, ^Merctur certe. Gocdartiana diligentia, ut hic receu- featur, j ! ars om trare; atque infufo ei infundibulo- aliquoties humano lotio, €x- pertus fum intra plicas ex adhacrentibus urinac faecibus vermes aliquos prodiiffe. .. Vnum ex iis, experimenti fumendi gratis, re fcrvavi, qui fe ad transformartionem compofuit primo Marti; 3c decimo: quarto die ejusdem menfis formam habuit mufcat. Caput ejus rubrum eft, corpus nigrum , pofteriora flava habita originis ratione cam P1s- PJjege five lotii muícam. n0- 1inavi,. Lorqar 2s mis | Firmat hanc Goedartiangm genefin Ob(ervatio viri non Se natoria tantum apud Lucernates dignitate confpicui, fed in -— Quid (iut duod Plgtarchi? 2 4$ ria aaturali cientiffimi,Da. D.Caroli Nicolai Langii, annexa cum plurimis aliis p.21. a. Tractatui exaftiatiflimo vernacula lingua ia- fcripto: 2Sejdoreibung cà bi Dabin niemabls erbórten (ot nujcé be Socmianfen in bem 25rob unb Dei barauf erfoli aeter opneerfebenen Falten *Beanb. ^ Hujus libelli praecipua contenta nobis elapfo anno füaimé induftrii A&orum erudico- rum Lipfienfium Colledtores dedere. — Obfervavitvir hicclanif- fimus duos vermes, his Goedartianis perquam fimiles rotun- ditate, coloris albedine, et coacta brevitate cancum differentes, .&. juycncula.excretos quos. Gosdartíanis jundtos acri incidi curavit. lus WE nig ena ca LAGE Concilíat haec urinariorum verrniculortim tnetamorpho- fis plurimis aliis 'obfervartonibus lucem. ' Sic Dec, L. Ann. lll. Obferv.. XXVIIL Ephem. N. C. Clar..D. D. Ehrenfr. Hagendor- nius retulit ;; puerum IV. annorum polt variolas per aliquoc feptimanas femper -cum urina. excreville. vermiculos. alatos, (nymphiformes nempe ex eai AE: urina exiftente calidd, recenterque mida (c; moventes; eadem vero frigefacta, a motu ceffantes ec morientes,. Quae Obfervatio, infcia hac Goedartiana metamorphofi dubia videretur, indubiae nunc veritatis, .... Dat. accipitque ex haQtenus di&is lucem ftupendus et nun- quam fatis laudandus Anatomici qua paret orbis fine exceptio- ne folerdáílimi , Dn. D. Fried, Ruyfchii labor, cui venerando fe- ni (fumme végetam fene&tutem aquilacque inftar renovandas toc .aufibus vires precamur, quotquot exeulrioris Anatomiae ftu- dium curae cordique eft. Facem accendit plurimis dubiisin ejus- dem Thefauro Anatomico primo, p. 54. ubi arcula quara ia- ftru&ta eít aliquoc minutiílimis mufcis, nt ecexuviis feu pcl- -liculis Nympharum, e quibus. muftae exclufae funt. — Hae au- iem Nymphae per. vias. urinarias (irnul cum. ürinà expulfae TOME | | | Ooo 3 Cum 4765 .. .. 'Olbfervitio XCIX. «55 7777 Cum cafus z 'et éaufac hárum Nympharum et muícae uri- "mariae, illuftrationi ha&tenus di&orum inferviant, hiftoriam aviro fummo deícriptam , bore ejus pace recenfebimus, ^ -.— Nobilis quidam vir.queftus.aliquo tempore de pruritu in perinaeo ct; nicleíta'utinae .excretione , chirurgum et, paucos poft dies me:quoqueaccerfi ju(fi.| Vrinam invenimus non ad- modum fabürrofar fed. particulis exiguis oblongo - rotun- dis, granula mentientibus permixta, ptem rn " ^Hi(ce vifis perii àb aegro, ut mihi liceret aliquot in capfü- la domum auferre , ulterius perícrutandi caufa, id quod con- eífit.. Cum ausem altero die.capfulam apcrirem, reperi eam mus fcis innumeris, ut et pelliculis, € quibus exclufae, refertam. ^ — |^ — Attonitus hifce phaenomenis microfcopium in auxilium adhibui, et fic diftindte reperi di&tas parciculas niil aliud fuiffe, quam Nymphas, quae produxerant hafce rriuüfcas : omnes &u- 'tem mufcac per capfam difperfae vivébant, et nonnullae vóla- bant, quas inter una pelliculae feu exüvio adhue adhaerens» omnem dubitandi anfam mihiadimebat; ^ ^" ^ ^ Pergit acuciffimus vir ulterius in caufas phaenomeni infoli- ti inquirens : Dixerir forfan aliquis, unde tales Nymphbatin pe- rinaeo et quidem in collo veficae , ubi haerebant ante excre. tionem ? Refp. Cum du&tus urinatii via fit fatis patula, bau neceffarium effe exiftimo, ad alias minus aptas confugere vias. Per hanc viam verofimile eft vérmiculos minutiífimos infenfici- liter intraffe et circa veficae collum haefiffe, donec Nympha. rum formam adepti fünt. Cum hanchiftoriam Viro nobili pro- fapia oriundo referrem, regerebat mihi; fefe hoc non folum quoque expertum fuiffe in proprio corpore, verum etiam ta/€ quid olim vidiffe in urina ctjusdam rhulieris.. "Non abíonum mihi videretur credere, hocce affedu homines corripi it latri- nis, praefertim £à quis diutius folito ibi manferic, idque citt Quid fib sysheyaacd Plutarchi? — LAT? temporibus, cum tales vermiculi graflantur, id quod forte ra- a. et.per cónfequens ratilfime, obvius dictus af- ectus. à Difcrepat: támedi Goedártiana lodi mbfca 8b illa latrina- rum , cujus meramorphofin xidere licec in Goedartii editione Lií teriana » CXXVI.. ec N. CXXVIL cc ia- Hiftor,-Infect, illu(tr. Ray p.27 Patet. Cx s lacet recenfici icisCeteras quoque illas obfervationes a nobis , de vegmiculis peru afcaridi- bus, vermibus €apillaribus; d ? ericulis? alatis infectis fimilibus ec ad hanc mufcarum.lotii Goedartii claffem et trans- mucationem referri poff: , fi hempe in triplici mecamorphofi vermis, nymphae et muícae confiderentir, — Quae fi infuper € lotii putredine ipfi prodeant et generentur, non e(t quod ca- rum five in: latinis: fivc extra — generationem quat- ramus. 31 ' Quae res cum. dltesion et dixirmiorf: dndigest fcrutinio, vir autem ad rerum naturalium caufas non tantum rimandas aptus natus, fcd et in. omnibus artis noftrae partibus ad ftuporem doctus, Da. Vallisnerius; in eruditidfimo Tractatu veracule in. fcripto: Vuove Offerroationt et £ perienze intorno all ocvaja de Vermi p. 94. feq. pem uberiorisin hoslotii vermes inquifidnionis fecerir, publice hac diflertatiuncula virum indefeffi (tudii ea, qua par et, veneratione compello, 'ut fe exorari patiatur, et expe- timenta cum Ephemeridibus noftris N.C, vier jm ipts pluri- mum debent, bene Dedimus hactenus obvias déhavsevifamatones; quae ta- men fequitur, €t $auuacice nofter Thomafius, animae dimidium meae; xc er. pesdomaiorihe raritate obfervácu digaif- " "aem TIN ee & "tr É "al, m. deiitÉ Ove 3 i OBSER- hs * $ Obferevatio. C. LOT LUI IT - f* $1864 5»3h49314"1 Jfer«vatio. - $51 Y 1319. -Bp152101 bo "HD br .:mnehsis nugotmaev ? | ae 05 e do0BSERFATIO. C. 2snociesidotclteunotrae * * CLOCSPERIANDRO SVO... uud EM mdi. comu seo AVINDICIANVS: 4 4 (ciplinae.geaere reconditum aeftimari poce aut exquifitum. " um, Quantafuit heri nobis ialecctio- " * üc ; 9 ) Dt conerelis vermifarmibus topiofe per cveficam egeffis, do ne fcripti luculenti delectatio; quod magno Illuftris VALLISNE- ^ RII nomini confecratum terminalia ponet: noviffimae Epheme- ridum noftrarum, quae füb prelo gemit, Centuriae! Quantam: Chacronenfi magiftro lucem affers: loci a quamplurimis prae- icervifi auc neglecti explanatione, rerumque coguituapprime ju eundarum. copia, qua canquam fefami papaverisque fparfione mirifica condire foles, quaecunqv piiffimoibgenii doGri-: nae tuae penuario deprompra in publicum exponuntur ! Quan: cft curiofa toc diverforum fpecie animalculorum colle&io, quae: pernaturalia cum obfcoeno humore prodiüffeanimadveríà fue-' re gnávis hiftoriae naturalis et medicae obfervatoribus ! : Vc frü- ftra fic fütürus, credo, qui eminenti ec plane: exaggerató cu- mulo granum (e pofle credat adjicere. — Defiderás, tamen et quod jubere poteras, abs me petis , ut. poft produclas a PLV- TARCHO afellos:diaria-apponam fingularis recenfu evencus in demortui ex marafmoanatome; qui vivens copiofa ludibtic corum in inteftinis alias hofpitantium ;glómeramina; pullitiet pene dixiffem, vifus fuerat plus vice fimplici in matellam excer- nere. Ageigitur, expedi actutum officiofi ad nutus eciam ^ «P. PRO : £3 : B. Das su ud EUM MA TM Es "" Vio V VIUHUUSY purpurae tuae vilem, quoniam ica vis ; - fübitariae feriptioris panüuciam attexere, ^ - Tu veros conjundi(Dime- Aricoriím; mé porro, quod facis, ama'et a(fem para; filubet; non fabulám; fed hiftoriam rarioris in arte, quam facimus, phaenomeni, mul-: dis fáne nominibus memorabilem accepturus... 500500 c5 8. i219 D 102. 20853181 Oiuo51 rir rni $1975] & Vit f-zá iva ER e dighitaté* Wein ris;q UE Jn Kep übh ADT [8 miniftrabat, amplitudine confpicttis; ca gaudebat corpotis con- fitutione quam bilisphlegmate: ex aequo temperata producere folet. Latera firma, habitus quadcacus ét fads robuftus, cibcz rum ingeftioni egeftionique pariter oporcuntis, ac laborum pa- Uens, flórenti cumprimis aetate, übi officii rario érebriores dec ambulaüones , vitamque adeo fers defültoriam injüngerét: | tui Doris Quem » cÁ L] Bess mum mat dilttaualia: em siismnos 489. EMISG Heo Snet s JUjt*-U 2h14 1i b 3*3 2144 : P sede Quam ubi po&thac cum federitatia petauraffet , aetate ultra fta»; tam provecta: pri(tinus ille-vigor vifus fuic nonnihil remitcetey hypochondriacis fubinde pa(lionibus; vario genere moleítiarum rem turbantibus, .. Parum camen haecurabantur, cum nec ad-« modum e(fenr. graves, et pharmacis cx pracfcripto adhibitis faci- le.mitefcerenc,: donec annum agenti;a fexagefimo quartum are chritis ecíam infultaret; doloribus tamen;quales in primo confli- &u.e(fe folent, nec ultra modum acerbis, neque nimium diue curnis. ... Hisita ex voto feliciter (uperatis,in compofico videbat- tur efe omnia; créfcentibusque cim: orexi viribus nemo facile pocuiffec laceütis in occulto hoftis infidias: ariolari. | Quae, ubi annus effec vix-elapíus, :infperato: manifc(tal r, - urinae fubs ftillio, (venia fit vacabulo.CATONIS) repente oborto, tamet(ü nec arenulae fuiífeac:-obíervatae lithiafeos mecuendae indi- ec$,:nec lumborum: ingui ; dolores;.nec ia. diaera quide quam. admiffum, quod ardores:meatui (enfus cencrrimi, graves potuiffec. inducere... Vocatus ad. opem clinico ferendam PHI- LADELPHVS nofter , doctrinae: pariter acque felicioris expe- rientiae laude clarus medicus, cujus ante hoc femeftre demortu! obitum luget ordo nofter, diuque lugebit, prae(idiis malum 0p* pugnabat convenientibus ac: ufu crebriori. firmatis; €o qui opta ri-poterateventu, uc alcero ftatim. die repagula folverentut; fcd cum impetu, fcx feptem ad fpeciem lumbricis una cum fangu ne florido exeuntibus, ancequam lótium fine moleftia proflueret, Mira res neque facile creditu ; oculos camen ac mentes intuen- tium infolito fpectaculo faícinans , cui defcribendae operae cre do, eric pretium ihilimmorari... Corpora erant fane lum- brici inteftinalisex corum genere, quos teretes vocano formam exacte referentia, nifi quod colore eíTent magis rubicundo a fan. guinis, c ii "t z t contaeio,qui camen rubor ubi ca* NIUUDE DP PERUMERERAOQ rS bat lida eloti in fpiricuofo vini. ftagmacte.affervarentur; appare?" diludor. ..Extremitatum altera plerumque obtufior; aleerafen: fim arcenuata, ut capitis et caudae inít credidi(Tes repracient? ty Menfura fpithamam plus minus cxcedebar, — Texturà xd De concrelis "yermiformibus copiofe per "veficam epeffis. molliufcula, quae tamen in liquore árdeBte rigecerer prompre ac utcunque folidaretur. | Vndeet fa&tum reor, quod abforpto paullatim eo, quo recens exclufiturgebant, humore mox in con- craclióra filamenta attenuarentur, Neque vero, ceu fasomnino erat 'fufpicari , inlongitudinem protracta haec ex urer iacangu- fiiis educebantur, fed implexo. in gyros glomeramine, viis duntaxat a fanguinis una profluentis liquido rantifper lubricaris, non fioc ren(ionis ac moleftiae fenfu, quafi agmine fado prorum- pebant, | Quod fane mirum prae ceteris ac(timandum, mihi etiam crucem fixifTetnifi ex PROSP,ALPINO(a2jmorem antea di- diciffem Aegyptiis frequentatum, qui ore ad urethram calculo- forum applicato cam pariter atqueos veficae flatu in tantam di- ftendunt amplitudinem , quac, ron. lapillis duntaxat veficariis, fed calculis etiaro grandioribus viam faciat , ut absque horrido ec cruento fe&ionis minifterio, leniori folum digiti ftrictim fequen- ris preffu; maximo laborum et periculi compendio,qua data por- t2, exiliant. I 5201] I ATI E QUM NIME Incifurae quoque, unde nomen infeGtis animantibus, po- terant fpectari , non afperiores equidem illae, quales in annulis lumbri terreftrium corpufcula cingentibus, fc 4. cenerae le- vioresque, quas dudum in iis, qui hujus func loci, ince(tinalibus notavitEDVARDVS TYSON. (b) Hisita fefe habentibus tamer- fi portentofum videri poterat, lumbricos eacopia acforma per Yeficam excerni, quoniam tamen externa fpecics iftos inte(tino- rum incolas plene planeque referebat, rumor ipfolitae rei dicto citius per urbem diffündebatur , aegro interea per aliquot dies et vires colligente et fpem irmioris in pofterum a propulfo ho. - fte valetudinis. | Sed breves ac fallaces inducias conflidus mox alii ex aliis acriores confequebantur,. ut. vix octiduum practeri- tet fine fang plexuumx exclufi ae ui i onc qu b d * Erud »^ m quatuor nonnunquam, faepenumero plures horas duraret, c ubi ceffaffet,mox urinae tantifper cohibitae copiam poft fe duce- Obfercv, Acad. IN. C. Cent. V 11I Ppp ret. (à) De Medicina Aeypt. L, Lf, e, XHlL, Pe194, feng... (b), Philefoph. Tranfatl, n, 147. 1 54. uS UAE eoo TW UE M oj Ae * "E 211 1 re . Ne | moliretur, lotii quidquam reddebatur, antequam omnia effent expulía, cde ucinofa lympba, quae momento ftatim pro- princeps cenebat cura ac follicicudo, ut quid de verminofa hac; ut étedebatur, progenie fentiendum fic, planius conftaret, Su- olim in Belgio accepimus, et res ipfa faris clamar, ^ Teres tamen illo, queri adducit; (e) vermis et rübicundus , a Volcando Aita pcr veficamiexctetus, nomen jam cuna fpecie mutare juffus cftacuo fagaciori'; et inter polypós renales rélatus DÁN. CLERICI (£) accuratiffimi harum rerüm cenforis füfffagio ' Cucurbitinorum rer MART. LISTERO (5) retulerat, parum nos movere poterat, cum nibil haberet ]uidquamr cur portenti ftris.commune.- Neque! in urina febrientis Caufidici fübfültances vermiculi, celeberrimo ondam EANGELOTO; hüjüsque genero parifama JO:NIC- PECHLINO(b)obfervati magis ad forum noftrum fpcétao: minutiae potitis appellandae vertinofae, non vermes. Votes faltim occurrebat cura neftris^mire conveniens a gd v3] Opp. L, XIX. &« Hh f. j7 " i dy dicbus ozraph, L. Le. F. p jg (€) Obfersat, L.II, c, PN p.i72 t5 H3 lat, lambr, c XI p.230. (g): Philsfopho Tran[all .m,.ags pe 6064«. — byL.L €" fervat, XLX, Db» 44» ; "xi c. De concretis cpertuiformibus copio[e per eyeficam épeffis, 485 Milfordo cum urina excretus, (i) (ed vivens, capite quafi ferpen- tino , cauda in cüfpidem-definente; longitudinem etiam ulnae dimidiataeexcedens. Exi(timat eum GEORG, ENTIVS in rene formatum difficilimoque poft cradu in veficam delatum ; noftri . &utem glomi neque dolores produxerant acriores ac lithiafeos aemulos , neque magnam adco creare obfervabantuc in egeftio. ne moleftiam. . Maausigitur cultello: profectorio , oculi micro. fcopio armati ia (übfidium vocandi videbantur, ut conftarer, ecquid heic fübeffet mon(triaut prodigii, Quod cum agerem, mafílas (ane deprehendebam (atis diffimilares et a vinofi. fpiricus i 4 E RTLEE E cnarm fuerant ab. clufi ; fibrillis.hinc: inde confufas magis quam diftin. Gas, minus enim erant ordinatae , nec teníac fatis ;. neque intc- ranea poterant deprehendi eo pofitu acque forma, quam lauda- tus fupraED. TYSON. in lumbrici ceretis. apatome * dclineavic. la tamen. eraht comparata; omnia, ur fr libuifler ;genio. in- dulgere : bariolatori ,.. €t. io; obícuro ; arcbite&tari licentius, pronum :utique: fuiffec. animati corporis. parciculas. hinc in- de curiofioris phantafíae füb(idio ,, auc, harum f(altim. ideas exfeulpere,.; ;Sed cobibebat. obviam fingendi audaciam vipera & KIRCHERO (9 graphice; delicata , quam. Piíauri.a Capu- &ino;cum continno-faoguinis prefluvio per meatum. uriparinm ejeCtam referc ; nocatumque abs anatomicis, ad infolitae rei. ípe- Gaculum confluentibus, hepar verbisdifertis affeverat;, ALE XAN- DRO «tiam COCCIO primario: urbis medico, qui curationem dd n Ld ci wong folvit, huic quoque: aenigmati faum.,darez Ocdipuiu. . . Ncque loozius abeíle poterant extrema, cum jam trimeftre effec exa« &uro Litiguores incér ac fufpiria, nec exquifitiíTimis ex arte prae- fidiis cedereculla rati lum contumax etdiuturnum, cujus etiam origo atque indoles tenebris deprehendebatur obvoluta plusquam cimmeriis. "Raro hebdomas fuerat rraducta; quin ad mivimur femel; nón nuaquam etiam bis lumbriciformis haec atque iufaufta propago ex laribulis fuis prodiret. Quod cum fine notabili baemorthagia nunquam accideret, deficere demum et exhauriri pürpureum vitalis humoris fontem erat necefle, prae- fertim cum ftomachi vis appetens pariter atque co&trix indies v&:gis languefcerer , nec praeter jufculi- modicum poffet aliud (idquam deghiütiri, ^ Quis heicnon videat tmarcorem totius, quietem interdiuac no&u turbatam, in pracipiti omnia; lym- lham cum ceteris animatae compagis fluoribus ex aequo fa- cifcentem; corpufculimque adeo pénc exfüccuni ac prorfus in válidum lenta paulatim «tabe confumptum iri? - Admittcbat oportutie propitia votis noftris neceffáriorüm: familia officio- fas ac laevigatas jamdiu eum in' finem novaculas; ut reducto denique fyrmate, quod arcana ifthaec nobis velaverac, nudam in fecretiori recefTü natüram mirandaque ejus non uno-domine & i d "Nea (CT P nhharit Hh opera éorfpiceremus; - Externa abdominis nihil/p infoliti, tie& elatum "rat illud práeter morem aut rumidum. Oméntuüm verolivore fünefto pi&urm in putrilaginem folvi cer» ncbatur, glandulisque diftin&um albicantibus, induratis ac fo- tito craffioribus. ^ Inteftinorum plexus omnis, pr £aiws 23 440 ducas rap S cellulis , fatu multiplici turgidus. ) 'Colonipfumi levicer inflam* matum; coecunmi véro extentiátum ac prorfus marcidum. 7 la mefentério pracpicgui nibil, quod corruptelam arguere» Po" terat obférvyari, '' Stomachi pdrietes atcenuati ac rugis obfiti con" cider ant; ut fub ^ibus f e 0: caue cif quátti lymphae aniqialis, quaefermenri toties decaniati icem "1 ofam ventri App praeffar ; vetiác'autem cum arteriis'mufculofam ventrico j füb- ftántiam perreprantes, fanguine cernebantur fartae corrupto 3c secorrido, ut atramentum crederes, quo triftes E De concretis evermifofmibttscopiofeper cveficam epeflis. A8g notae fignaretur, tametfi in is Verfantem nec (itis acrior vexa(fet, nec dolores acuti et immanes, funeíli fymptomatis perpetui comites una jro- cc(fiffent, «Hepar aderat fcirrhofum , ejusque pars concava expers vi(cbatur amoeni ruboris, cujus locum lurida ac lugubris fpecies occupaverat, Lien pariter fqual'idus , cruore mephitim fpirante-turgens , ut et nares feriret fe- cantium; et vifum trifli cádaverófaque forma offenderet, .. Glandularum in-pancreate acervus, du&lusque ex iisdem procedens, nihil equidem mon- abant dignum motatu,. — Ad veficam itaque fumma animi contentione properantes , veluti nidum vermiculatis hujus geniturae exiflimatum , eum fane opido deprehendebamus vacunm , neque quidquam aliud continentem, praeterquam lapillum formae lenticularis, cetera eandem fervabant formam, quae in anis vegetisque corporibus obfervatur, Nihil heic foedum, nihil corruptum , neque ullae comparebant reptilium tanto impetu atque copia antehac in pelvim exoneratorum reliquiae aut veftigia, Conticuere omnes; nos autem ad renes jam accurate luftrandos omnem et vifus et cul- telli aciem dirígebamus, Quorum etiam dexter hiantes nos. corvcs deludere videbatur, adeo erant omnia ad amufIim naturalis moduli exacta Etro P132. duntaxat unciarum pondere librabatur, ^am eo pene reducta res apparebat; )H bri ina, 1 es bi E fixerant, monftra cum c ribus et larvis evanefcerentet in fumos abirent , nifi commodum ad fini- [irum tetiem converfis alia fe fe fpecies obtulit , quae inventuros nos dénique, non quod puerr ii faba ,.fperare jubebar, Vaíta ejus amplitudo dextrum quater ad minimum fuperate agnofcebatur ; exterior membrana noriádipe heic, uti alias , fed fpiffo lentore referta perinde uti omnis hujus viíceris fubftantia nil, nifi craffamentum fiftebat penitus fcirrhofum, quo ar- tificiofa papillarium tuberculorum ,. acinorum , fiftularumque firu&ura e- rat ebliteratz, néque quidq x renaliconcextu upereffe cernebatur, nifi in füperiori limbo particula, quae unguem vix excederet, | Gravitatis etiam magnià a dextro differentia, qui felibram medicinalem pendens, im- mane quantum ab ifto trigint &o unciarum ponderefüperat Pd- vis exigua cavitas nihil continebat ; ureter vero arpplior folito, quo propius :Neficam attingebat, eo magis extendebatur, Renalisglandula, quam capfu- lam vocant atrabilariam , amurcam fundebat pultaceam, — Callofa erat circa emulg ortae portio etad offeam duritiem tendens, — Cavae trun- cus paullo inferius polypo turgebat digiti longitudine, qui pedunculis fuis tunicae interiori laxe adharensfacileinde divellebatur, — In thorace nihil £e, quod animadvttfione dignum effet magnopere, deprehenfum. cot IXDUOBW MT Ppp Ee flicci- Ls 486 7070 o Obferntatio [4 &accidum, ut foletin extinctis morte lenta; ex pulmonum lobis dexter pleu- rae magis adhaerebat, quam finifter, in utroque vero corruptionis figna erantíacis manifefta, — Hisce ita fubitaria feCtione expeditis divinare tan- dem licebat obfcuram antea vermiformium coagulorum genefin, quae fanguini maxime faeculento torpidoque adícribenda intra vifceris urinae fe- ctetioni dicati meatus cohibito, quos ubi lento vifcidoque glutine opplevif. fet univerfos, ex pelvi in. ureterem regurgitavit s periftaltica hujus vi de- snum ad veficae ima detrudendum. Notum fecit fagax profe&orum in- . du(lria, ex triplici, quae ureteres conticuit, tunica mediam meris deberi mufculorum oblique expanforum faciculis, quibus tendines praeíto funt alternatim interfper(i, quorum contra&tioni per vices a&tae adícribenda vide- tur anulorum ille, qualis in lumbricis terram perreptantibus notari folet, character, qui prae ceteris formam infedii conciliaverat fcirrhofis hujus- modi craffamentis. Haec eniminitio profundi iusque incifa depre- hendebantur , uretere tum angufliori, qui ubi diuturno laboriofoque molimine magis fuiffet expaníus , amiferat fine dubio priftinam il- lam vim circulorum in extima texturae vermiformis facie produ&tricem, V ndequae circa finem tragoediae prodierant in fcenam corpora» glabra mageis fiftebantur etun lec .- l t Haec in veficam (ucceffivis Ps e n Vue à de dst injc&lionibus delata, ubi multiplici intricatoque funiculorum plexu eam fece oppleviffent , peffundabatur inde virium expultricium vigor et vitium ca- piebat, donec diuteticorum prafidiorum ufu revivifceret-ad. excludendos funeftos ingratosque incolas, quibus unacum cruore protenus €t eum im-- petu eliminatis urinae demum füccedebant limpidae et expedito. tfaetu profluentes, :3 | iux Has naturae quafi ludentis praeftigias ditin&ius libuit pingere» ut conftare queat iis, quibus haec curae (unt, non polypo(as folum concretio- nes faepenumero lumbricorum habitum formamque mentiri , quae lingu- aris eft et aceürata fi m virorum VALLISNERII CLERICIque 22 madverfio, fed fcirrhos quoque , cum rariores in renibus (int. obíeryati; nonnunquam poffe pari fafcino oculos ca faltim,.quae . "575 magis funt expofita, contuentium. 770 m praeftrin guae: Vilyuà SERES UU * * APPENDIX. EPHEMERIDVM "ACADEMIAE CAESAREO - LEOPOLDINO- CAROLINAE NATVRAE CVRIOSORVM GERMANIA -. CENIVRIAS VIL.« VII. SUN CRIT "CON TEN ÍA A'APPENDIGIS, Variae Co Nicae p. 1. fe eqq. D. D. Jo Hitronyi nem lic Fetro ejusque M Put - pararione Diff. £.?f D. D. Rud. Jacob. Camerarii Scatianes Barofcopicac. - 7I D. D. Jer Givinini Anatomia Dn. Alexandri Marchet- P.7 bb D. Gothofret. Benjant. PreuffiiBiga: Ioicritiatindaicgics, : rum ad Illuftr. Acad. N.C. Dn. Prafidem., : p.81 Anonymi Relatio de Serpentium Antro Romano ad D, D. Z* ton. Fallifnerium. p.129 D. D. Atard Gerbezii Kefponfum ad Epi(tol. D. D. Franc. Sipimund. Catharinii de Curatione Febrium Petechia- p.143 D.D. J » - Phil. Breyniide Alcyonio Britannici maris ad Ephe- merid. Directorem. p.153 D.D. AMich. Fried. Lochneri de Acriviola ejusque novis fpe Lg flore pleno ec Peruviana foliis quinquefidis * à D. Job. Georg. Volkamerum. p. 16t D. D. p Adam. Genfelii, Memoria Raygeriana p. 182 D. D. Michael. Ernefli Ettmülleri Di(quifitio, an Plantae Vene- natae ante lapfum protoplaftorum exciterinc? adjuncta memoria Schmiederiana, p.299 CON- E] Asc — 5 $ 3 [EXILIIIRERIIIIT GoccoogOcOoOGOOogOoGo0 XCHOMROHOOQUO ! ABDCPCDEPPREDDDUS CONSTITVTIO EPIDEMICA . INFERIORIS HVNGARIAE Anni 17H. e Dn. D. Joh. Adami Genfelit, *45 Yems fat rigorofa, Euro dominante, nivibus copio- 2 (is, purpura rubra maligna multos, praefertim ve- ro infantes corripuit , fecunda et tettia die accedca- [c3 ribus convulfionibus, quinta et feptima lechalis, Ma- nus , pedes , dorfum poft mortem atra fummac. malignitatis figna confpiciebantur, in duobus facta anatome pulmones ct hepar lividis confpería maculis inveni. | -— Ver nimis ficcum, 25. Aprilis hora X. fol duobus ftipatus pareliis obfervacus, quorum unus vividiffimi erat coloris, fub- fequente Majo aeítu fervente cum fulminibus et fragore coni- truurm. : Junius frigidus in principio ac pluvius, ipidum, fcatabae- orum, erucarum , aliorumque infe&orum ferax, circa finem ae(tuofüm, —Variolae ct morbilli invalefcebant, aliquibus ctiam funeftae, illis praeprimis, quos vetulae curabant, parotides cre- brae erant, aft paucae fuppurabantur, vel enim a natura fpon- te refolvebaatur , . vel emollientibus ct. refolventibus difcutie. bantur, fudoris guttulis in cute ec emplaftris inftar roris con- fpicuis, in duobus pueris illas induraras vidi, quae cum ab in- cauto barbicopfore contra nutum apertae fuiflenr, in caco&thi. ca degenerabanc ulcera, «Append. Cení, V 11. €5 V LI a Julü "aA JNIde à 7 Julii principiam: andis » [am ; interfparía quandoque pluvia NS sonas i in initio ferenus ec cemperatus, circa me- dium fegidioseufus et. pluvias. Septembris major pars f x rena ec calida, — ^ Febres tertianae absque. ullo rigore graffabantur, per 24. horas ec- ultra. durantes, quibque ec fcx .ad. (ummum feptem termipabantur- :paroxyfmis.: petéchiae quoque "fporadice. va- gabantur cum dyfenteria fepcima. ec. nova lechales... Foemina «7. annorüm' gravida pro hycropica a medicaftro quodam reputata , cum (tupore omnium puellam vegeram ac fanam enixa e(t. — Octobris ec Novembris Conf(titutio pluviófa et — nimbofa, flante pluviarum pincerua auítro,feprem enim fere con- tinuos dies ecno&tes durabant, | Decembris principium itidem pluvium, medium ventofum, at ob au(trinam aéris temperiem temperatum. Febres intermittentes .ipcrebefcant , diar- rhoeae, item , rheumatifmi ac afthmata ob adizzvsuzía? ab huc mido coenofo atmofphaerae ftatu caufaram , apoplexiae : quo- que et paralyfes frequentes erant, ut et variolae ec morbilli, in in- fante trium annorum motibus convulfivis in denticione cili mortuo dentes atros et ob gapgraenam carie infc&os foa fponte excidentesobfervavi, : A q ilis erat» Sinioreism generofüm ac optimae notae, (B dau Lr * f. Coi Epidemica inferioris Hungari hus; ABB X212... " Qum hifloricis, et meteorologicis. Obfer-uationibus ,Dn.D, oh. Adami Genttlii, ido gelu fuic; horridum et 'ventofum mis, adco ut in quibusdam locis no* vem ed eek altitudine, circa mediutti tnenfis nix CO" E peer flante Zephyro, 'Gubibus in pluviam rc refolutiS aide perniciofu abor- LL bac-acat o &s e9 TX: LY a : * abortus quippe epidemicus plurimis lethalis graffabatur, vid. Hipp. aph. 12. fe&. 3. obinaequali improporti ac- thcris, quaedam apoplexia tattac «ovo reddebantur , quaedam pleuritide, multae purpura alba correptae exfpirabant, fcbres etiam intermittentes invalefcebant, vario typo anomalo revi- reícentes, — Februarius in principio curbidus, circa medium ec finem temperatus. — Maríius circa medium procellofus ac ni- vofus, cum tonitruis et pluviis circa finem, febres caufavitacu- tas, fumma cum vehementia prima et fecunda die faevientes, quinta ct feptima fuübfequentibus delirüs fatales. — Ver pluvio- fum cum terrae motu trematorio fat notabili in noftris partibus, ifmprimis Neoftadii, ubi multae fornices dirutae ac domus rui- natac a motu illo concufforio. confpiciebantur. — /Majus idi- dem pluvius, uc plane diluvium. quafi appareret in quibusdam Hungariae locis, imprimis in Holing, ubi vites c terra evulfic, ec domus aqua vix non cooperuit, . Hoc menfemirac fucrunc meramorphofes febrium , in principio. mentiebantur conti- nuas, calor enim per tres continuas durabat dicsquarta re- mifit, quinta paroxyfexus bis mane fcilicet et circa noctem invafit aegros, die fexta etiam bis, candem octava in tertianas veras degenerarunt, fervato ternis vicibus cypo ordinario, hinc rurfus typo anomalo calor per vriduum continuavit, remit- tente denuo per 24. horas calore, bis de die paroxyímus affli- xit aegros, et porro cum in tertianas degencraffent , adhibitis tempcrantibus, mineram biliofam .praecipitantibus , leniter- que evacuantibus, ceflaverunt, ec. cum natura co, quo ver- git ducenda fit, hic ad fudorem critice vergebat ; idco dia- phoreticis illam cum évbojí« juvimus: qui vero infcio medico denuo naturam turbarunt, venaefetione nimirum vel purgan- tibus, omnes recidivam paffi (unt, quae enim judicantur ec ju- dicata funt integre neque movere, neque novare aliquid, five medicamentis, five aliter irritando, fed finere oportet: Hipp. Se&. I. aph. 20. Notandum quod hoc meníe tempcrics quoque aeris protco mutabilior fuerit, v, g. circa matutinam fexcam : .892 frigus, COMEMINESSS "MEC. L.. frigus, circa decimam calor ingens; tertia pomeridiana iterum frigus, et appctente vefpera obfervabatur calor, quae vieiíficu- dines aéris fubiraneae non parum àd hafce generandas contri- buerunt febres; juxta Hipp. aph. 1.'et 4. (ect. 3. quo major eft géris iraequalitas, imprimis citiori vicifficudine, co magis corpus alterat et afficir, motus enim contrarios minus fufferre poceft paturà, fi quidem valde a fe differant. Vid. NY'edelii Com- mentar. in h.l. — /Menfe Junio e£ Julio aeftus magnus, et co- pia infe&torum , imprimis reptilium, et in fpecie ferpentum, qui ruricolas faepius. infeftarunt, morfuüque communicatum miafma venenofuüm fermento biliofo volatili fulphureo- falino inquinatum totum peragravit corpus, cujus omnes illico incu- muerunt partes, imprimis lisgua, ucnec verbum articulatum proferre potuerint cum ingenti cephalalgia; pecora etiam mí- rum in modum ab illis afflizebantur magna fubfequente ftrage ex hominibus multi , non adliibitis prima ftatim die rem iiS, veneno illo exftincti funt, ^ Noratu dignum, quod ex quodam fonte certis horis foeridus ac rubicundus promanaverit liquor, quem fuperftitiofum et fatidico - credulum vulgus fanguinem effe dicebat, indu&um argumentis ab odore et confiftentia il- lius ad coagulum accedente defümptis, poft aliquot dies lim- pidum iterum acquifivit colorem ; per chimiam de " di, in illa aqua terram rubram martialem inftar boli vel cina- baris, particulis Aitrofis ec vitriolicis mixcam, ab aeítivo fo- lis calore percodtam, quam(in cavernis fübterrancis alluebat; 1:- laque' tibgebatut , fGetorem vero attribui materiae vifcidae bi- tuminofae afphaltücn redolenti, uc adeo non neceffe fic ad fu- crnaturalia confugere ec myfteria, fi naturales proftent caufae et principia, ia quac iterum refolvi po(unt mechanicc. yid, E- phemerid. N, C. A; 1712. appendic. p. 193. et 209. — Ire Nova litteraria German, A. 1705. menf, Mart. p. 103. "Auguflo nimis pluviofo increbuerunc febres erraticae bis de die aegros iDva- dentes cum deliriis continuis, füfpiriis ac ejulacionibus , mula atconiti et quafi cataleptici iac ufu racionis neminem 210 €^. 4 Co)sr $ tes jacebant, calore per duas durante dies, tertia demum inter- mittente, in aliquibus quinta etfexza.—— Eodem menfe flrages pecorum invalefcebat, corripiebantur fcilicet certis. puftulis al- bicantibus cum anhclitu difficili, quibus diffe&tis mareria puru- lenta mephitim fpirans cffluxit, ex faucibus quoque foetor mor- ticinus intolerabilis, ad aliquoc fenfibilis paffus prodiit, cum- que maximis boatibus crepuerunt, in ventriculo reperti fuerunc certi globi magnitudinis nucis majoris, repleti pilis tunica mem- branoíà dura aciem cultri vix non eludente inítructi ; ferae quo- que omnis generis ad Somogy in copia periere, et in nemoribus paífim a rufticis repertae fuere, canes exvoratione tamillarum ferarum, quam pecorum praedi&orum rabidi fadi, a quorum morfu homincs in phrenitidem inciderunt ac hydrophobiam, latracüm etiam ecrabiem imitati canum , mrorfibus in adftantes facvire trifti cum fpe&taculo coeperunt, imo aliqui remedium laturiaceto et fale ora rabidorum pecorum làvando, rabiem contraxerunt abillo venenato miaímate, id quod et Matthiolus Comment. ad L. 6. C. 36. Diofc. obfervavit: multae nihilomi- nus bceítiae rabidae fervatae fuere , data ftatim in principio fuli- gine cum cupro yel orichalco rafo pulverifato. fiat — Principio autumni exundationes fuere maximae, in unico pago quadraginta et ultra periere perfonae, medium autumni iidem pluviofum cum tonitruis, affiduisque imbribus , qui febres, dyíenterias, catarrhos, et in multis apoplexias caufarunc, Juxta Hipp. aph, 16. (c&t. 3.a frequentibus quippe imbribus, ob ánfenfibilem prohibitam tranfpirationem (ucci corporis reddun- tur frigidiores, fuligines coscervaatur, fpitituumque et (eri infe- runtur morbi, .. In vineis maxima fleriliras, generofitate vini -quadantenus eandem compeníante, nec agriadeo erant fertiles, Circa ingreflum folis in fignum Capricorni, variolae regulares €t idcirco mitiores quoque obfervabantur, cardius tamen( quam ordinarie ficri folet) (uam abfolverunt periodum; licec absque ulla fuerint malignitate , nec foveas folitas poft fe reliquerunt. Wotatu dignum fenem 65. annorum variolis correptum, felici | a 3 cer 6 LLLA Co ) S ter reítitucum fuiffe, pulfusin eo obíervabatur oppido curio(us, intra momenti fpatium ex celeri et inaequali cardus et aequalis, mox ex parvo magnus etvice vera. Cum jam videam inftitu- tum hoc anxic hucusque defideratum,multis probarum fuifle;im- primis Schelhamero Kilonienfi Machaoni in fua medendi metho- do, animus eít impofterum quoque conf(titutiones epidemicas inferioris Hungariae , fummo adífpirante Numine continuare, , dummodo Academia noftra Mecaenatum fuffulciatur munifi- - centia. Conflitutio Epidetnica inferioris Hungariae voseng s ubtidider cogites — Fnacum bifloricis e£ meteorologicis obfercvationibus . Dn. D. Joh. Adami Genftelii. Rincipium Januarii temperatum , humidum ac nebulofum, circa medium furente Euro- noto fortiter gelare coepit ,in omnium dierum operofa enumeratione non ero multus et mo" letus, cum inutile fit ec caediofum verborum inanitate aurcs defatigare, —Vigefima pluvia , fequentibus nimbi cum ventis vehementioribus, "Hoc menfe febres quarcanac graffabantuP quae dato cathar&tico in veras degenerarunr tertianas , quatuor et quinque acceffionibus fuam abfolventes periodum. Vario" lae continuarunt, aft malignae ec confluentes, illisque funeftao qui non ftatim in principio dia adhil congrua, tem- perata nimirum diaphoretica et bezoardica, omiffis volatilibus generofioribus. Vigevanno fama ad nos defcrebatur; intrà montes cecidiífe ni bram ad fpitl Ititudinem, quae ab exhalationibus terrae rubrae proc ul dubio fuam craxit origi- 1 £-10119, nem, /Menfe Februario crefcente luna ingravefcebat etiam frig quod fexta remific, decima pluviae calidae, duodecima calígo cum pruina fübfequente pluvia per tres dies, circa finem rel S00 —— Z ferenum absqucullis nivibus, H fpcctaculo guttatim ftillaffe : in alia puella idem obfervavi in fa- . Cie, vide" Ephem, N. C. An, 17 12a. p.72. A&. Erud.Lipf. An. 1686. Menf. Auguft. p. 287. febres malignae petechiales ince. perunt. graffari , quinta lethales cum feroeibus deliriis, verum pulfü ( quod notatu dignum.) tardo er aequali, fanorum pulfui. fimilimo. In adolefcente 13. annorum loco tibiae cariofae, per manus chirurgi fere ad pacellam usque genu forfice excer- ptae; cartilago quaedam usque ad offa carfi vices tibiae obiens füccerevit, qua etiamnum offe(cente nititur, ec pedetentim am- ' . bulat, provida cerco natura defectum ollis a vicinia fuperioris proceílus offis tibiae fupplevit. I i*9dudi $623 - — Principium "Martii ferenum et temperatum , octava pri. mae cecidere nives copiofae, fequente die liquefactae pluvia per fex dies continuos, hinc exundationes damnofae fluviorum ac rivorum cum magna hominum animantiumqucílrage. Con- tinuarunt febres malignae multis - | —- Mprilis usque ad 15. contra morem fuum ferenus, aft fri- gidulus, decima o&tava pluviae frigidae furente aquilone in ni- ves hoc anno fecundas verfae quatuor geometricorum pedum altitudinis cum turbulenciffimis procellis, maximas campanas ad (onurai p 11 M fi Lo q PEEL ig Z g! animale et vegetabile defaeviente cum incernecione, gemma- rum in arboribus et proh dolor vitibus, alitum quoque ovis incu- . bantium imprimis ciconiarum et cornicum. . Vigefima feptima grando cem turbine, ne prior calamitas folaeffec, admiratione autem dignum, quod in diverfi g ndinis g is vermes ac fca- rabaei alati inventi füerint , quos in praefentia multorum ocu- lis meis ufürpavi: utrum e feminibus in nubes clevatis, ibidem- que exclufis ecnutritis oriantur , an aliunde accedant, curiofiori- busrelinquo ; ex atmofphaera faltem noftra ob penuriam morae vix abripi poffunt, Confer de hac materia Joníton, caymato- graph. MT 4 )o (S iph. claff. 5. C. 1. Fromond. libr. s. meteorolog. C. 4. Scottus Ihyfic. curiof. libr.2. Ephemerid. Germ. D.L..Àn.1V. et D.Il. An.IL II. Rufticusquidam calcem vivam clam furripiens, cum. domum properaret nimis feftinans currum evertit, ita uc in. aquam caderet, hinc fubito calcis vivae ebullitione ec-impecuofa effervefcentia orta, ftramen adjunctum flammam concepit, quae afferes contiguos accendit curiofo (pe&aculo, totusque confla- graffec currus, nifi ei fuccurriffent. Principium /Maji cura fulgure , tonitru ac imbribus frigi- dum, usque ad 17. ventofum ac nubilofum, vigefima pluviae copiofae, vigefima quarta calor ingens fubfequence fulgure et tonitru horribili, cum imbre frigido ac turbine boreali, vigefima fexta imber, reliquum nubilum, . Bruchi et volu- crae nümerofae (de quibus plura hoc loco. addere libet ) tenero$ pampinos ec uvas praerofcrunti (o damno: infau- fta haec et damnifica animalcula, vites confumerc nata in lin- gua fan&ta appellantur p^" a radice pr^ lingere, lambere ( vid. Joel. c. r. Y. 4-) quod lambendo quafi virulencia fua uvas inf - ciant, easque abfumant, graece vocantur ízee et ipides ab ize laedere; nocere, quod vices (ammoperc ab iis laedantur.. Plinio L. 18. c. I8. dicuntur convolvuli, et volvoces, Columellae volucrae , Tullio butyri, Plauto involvuli (in Ciftell. A&. 4. fc. 2. V.63.) quod in pampini foliis , ovula ponenes fe invo vant et implicent, illaque probofcide fua virulenra quafi con glutinent. Ipfo corpore cerulco; pedibus obfcure lucefcentibus nafcitur ex ovis bombicum ovis fimilibus magnicudine, e. à rubicundis, hic cum parere vulc, multa cumulat, volvi ucfo- lia ec in his fua ovareponit; germani antiphraftice vocant gebe vel 9Beingitrl/ quod minime vineas ornent et excolaBtv fed potius decurpent, et ad. incitas redigant fuümmitates palmi- rum, uvarumque gemmas depafcendo. Oriuncur uc plurimum fpirante auftro, flante vero borca pereunt, Samuel. Bo- ——— Ea 2:9 charti hierozoic. p. IL L. IV, C. IV. Vlyfles Aldrovand. L. IV. de infect, c. t. iconifmum tamen ipidis minus accuratum. exhibet, C. V. italis rufticis eft cagliadizzo, ringavis Soebftidbe[/ hun- garis Vinzellir, proprium illarum eft in vitibus verfari , casque. utet cornua arrodere. Qui ferpentis genus eíIe purant, ab Hermolao redarguuntur, vide Jonfton, L. 3. H. N. p.86. feq. quid quod ex vitis pampinis enafcantur vermiculi , qui pi -fcenres uvas praerodunt, vid, Columella de arboribus c. [;. Theoph, Erefio L. 3. de cauf, plant. G. 27. ips vitiarius beftia nominatur damnifica, quae. in pampini folio intorta implicet fe. ^ Tremellius cum nonnullis vocat melolontham ,. eft au- tem melolontha fcarabaei genus, quod alio nomine tefte Hefy- Chio xeucexzvrago; h. €. aureus fcarabaeus vocatur, dequoGes- - nerus ait: uxA01óv^s eft galleruca infe&urm pennatum, fcarabaco fimile »gucoxvraeo; dictum ; a quibusdam vero ea animalcula hac voce defignari exiftimantur ;' quae Galli Hanetons nomi- nant ( de quo vide Dictionar. Richelet) ea autem ab Anglis "appellantur Dors. videatur Liveleus T. III. Critic. Sacr. p. 946. Quomodo differant ipes, ikes, thripes, vide apud Aldrovand.], c. et Bocharrum c. t7. tibi bene monet in Galeni verbis perperam legi exvírss pro ?res, cum. dicit: dgmexíridu yv perdere rovc ye»- vos vzcg Pr dUTUV d*uA342c0, 00€ cuvimas óyouacssi , ubi. etiam no- tandum, quod ipes certam fpeciem locuftarum in vitibus ge- nerari idem afferat , cui adftipulatur Theophraítus l. c. de Cauf. plant. c. 27. caufam hanc fubnectit. , utpote cum vi- tes hiimefcant , atque aér foetificet ; tumipes quoque materiem fibi congenerem ftatim erodunc, addens: vitibus hoc poriffi- mum evenit, quia nacura praehumidae funt, et humor earum infipidus fitatque aquofus, humor enim qui talis eft, facillime affici poteft , nonnunquam ipes omnino nequeunt generari, fcilicet loco placidi fpiritus, neque humido; : neque fuccofo, Non (ólum autem illo anro, quo vites infeítat ec veneno qua fi inficit, colldviés haec exitio(a exi(lic, fed etiam futuris, hing inter feculi incommoda et res orbi noxias numerantur ab Ar- *-- Append. Cent, V11. e£ V 111, b uobio Uo - XE)oCREr- - nobio L. 1. adverfüs gentes, quibus negotia incurfantur huma- na, afpectu quidem funt pulchra , coloribus rutilantia diverfis, aft fumme daminifica et maligna, vid. Salmafius in exercit. Pli- - gjanis ad Solin. p. 272. Joh. Frifchrauth differt. 1. de hirco emif- " fario. c. 1 S 5, D, Dan Henrici differc. V. derelig, Zwingl. p. ult. Dao. Guil Mollcrus in meditatione de quibusdam iníc&is hun- gaticis. Francof. 1673. in 12. Bern. Saccus in bift.Ticin.L.4.inquit: dirum hoc animal frequentiffimum effe prope Alagniam in Lomelliao agro urbem , ubi vitis folia depafcunt, quibus ab- lads árcfcünt exiles ec immaturi racemi fine umbra relidi, ab varum vero cupidis fturnis poftmodum caítigari.vide Eph. Nat. Cur. Decad; M. A. VI. p. 202. feq. Cornar, in T heolog. Vit. L. 1. -€. 17. p. 205. D. Phil. Jac. Sachs, in ampelograh. L, 1. c. 6. p. '47. Moufeti theatr. infect. L, 1. c. 19. p. 142. feq. imprimis D. Joh. Theod. Moeren Obferv. in Decad. II, Ephem. N. C, À. Moi 220, paffim per vineta volitat animalculum magaitudine pil fzardbaei parvi figuram corporis referens, varicgati plurimum coloris etc. — Graeci duas res aequaliter malas exprimere vo: lentes, dicere folebant : «xd piv Serie, xaxa. di iré, mala qui- dem thripes, mala rurfüm ipes: thripes culicibus fimiles, funt teredines five coífi arborum fru&tus, ipes vero uvarum germis mà práerodentes, de quibus Prudentius in Hamartigen. v» 266 fcq. canit: | | | Quamvis maceries florentes ambiat hortos fepibus, ec denfis vallentur vitea rura, Ji - aut populator edet gernmantia germina bruchu$ autavibus difcerpta feris lacerabitur uva. | "^ Majores noftri vix obfervarunt, quod horrenda iítorum depopulantium animalculorum rabies tot annos in canta copia duraverit , fübque nive et glacie illaeía cam in limofis quam fa- SY UB e vie . E bier ee ferint. De hujus infedi exftirpatione video-follicitos antiquos pariter ec re ccntiores operofa fübrniniftrantes remedia , quidam vineta ful- phure herbisque graveolenübus fufficbanr, alii vites Se)ot8y 1f terra ampelitide,ut docet Galenus L.9. fim pl.Medic.quam phar-- - macitin vocat Diofcorides L. 4. co quod vitium morbo mcedea- tur. —Laboriofius exítirpant perniciem hanc Ringavi ct Sem- pronienfes, affignatis enim temporibus quisque pu familias mittit fuos homincs, qui e vitibus colligant ipfum animal, et convoluca folia ovis foeta, urceoque aqua femipleno injicianc, uc vefperi in unum cumulum ance Practoris vel heri aedes, auc in foro coacerventur, et fuperítru&o igne comburantur. Vide D. Moeren l. c. Petr. Andr. Matthiol, L, 3, Epi(t. Medic. p. 141. Hohbergii Georgica Curiof. P. 1. p. 341. et 481. D, Samucl Lede- lii relationem in Ephem. Dec. III. A. Ulc. p. 358. — InlibrisGeo- ponicon (qui Imperatori Conftantino Porphyrogenctac adícri- buntur)tria grana finapis juxta vitem implantanda. commen- dantur ,verba L. 13. fic fonant : sei 2 céXexoo ze aumréa ma ea zv glCav gelo. uos civymswc y cov Qursuóusra, yap TavTA TY 0d- wx Tóy Bei xo» dvaigá ; cum vero in noflris regionibus femen fi- napis nimis tarde procrefcac, vix-fioem fuum paterfamiliasob- tinebicexopratum, — Alii vicesaqua;in qua ipides enecati (unc, vel cultros, quibus palmites amputancur. illinunc, ita Plinius Hift. Nar, L. 17. C. ulc. ne convolvulus fiat in vinea, amurcac con- gios duos deco&os in cra(Titudinem mellis, rurfusque cum bi- cuminis tertia parte, ecfulphuris quarta fub dio coqui, usque quo exardeícacfub tecto, hoc vites circa capita et fub brachiis ungi, itanon fore convolvulum;: quidam contenti funt fumo hujus mixturae fuffire vineas fecundo flatu continuo triduo, plerique non minus auxilii et alimenti arbitrantur in urina, quam Cato de re Ruftica c. 95. in amurca , addita modo aquae pari por- tione, quoniam per fe noceat: alii fálces cum (inc exacucae, fi- brina pelle decergunt, atque ita putant, aut fanguine urfino li- niri volunt po(t.putationem casdem; ex aliis sucoribus Aldro- vandus 1. c. p. 191. fequencia contra cancharides (forí(an et ipides) remedia tradit ;. Baptifta pius in fuis ad Plauti comoedias con- tra animalcula, quae vitibus nocent, accipit cantharides, quas in rofisinveni (ucyimus, fi oleoimmergantur, ncin cabem hans Bb a .. .,EKefol- 12 | E 3. refolvantur, alii.non obfervantes, quo loco, aut qua in herba. pafcantur, ipfas qualescunque funt, cantharides in oleo coquun, ex eoque. corem ,. in qua falx exacui debet ; obducunt; idem. - praefidium pracítabit falx illita cum hircino adipe , aut rana- rum fanguine; aut coticulae cinere ,! vel oleo illita ,' qua falcem exacues: Gaudentius Merula, cantharides vitibus noxias, fler- curis bubuli, cui aliquantulum galbani commiotum fit, fufficu proculabigic,cum fpirant aurae. ^ Fabulofum remedium nar- rat Claudius AElianüs, mulierem fcilicec menfibus laborantem erucis'éc fcarabaéis perniciem afferre. . Echnici pro poenaaDiis immiffa, infe£ta agaofcentes, idolis fuis facrificabant, certaque inflituebant fe(ta; de quibus videatur Coelius RhodiginusLect, antiqu. L- 4. c, 15, hinc ec idolum Ekronis vocatur 212/- 52 Deus mufcarum, vid Bochart. l. c. P. ll.L. 4.c. o, etp, 1, L.t. c. s. et Hercules appellatur joxréez ipidum occifor, confer Alex. ab Alexandr. Genial. Dier. L, 2. c. 14. Cocl, Rhodig. le&. anti- qu. L. 6.c. 7. Bochart. P.1l.c. 37. 27. Aldrovand.l, c. Oprimum, quamvis laboriofum remedium eft, illos mature et indefeíle € vitibus colligere, ac una cum ovulis combürere. ^ ^. Hoc /Menfé in Auftria imprimis Viennae fcbres malignae . cum atris exanthematibus et bubonibus (quos benignos apptl- labant) magna cum hominum mortalicace graffabantur, qui" dam exfe&tum bubonem cum carne bubula cani ad' devoran* dum absque cjus noxa dabant, et ex hoc peftem negabant, cum tamen longe alia fit ratio carbunculi ec bubonis ia corpore Yi- vo, quam ex cadavere fedi, et juxta Celfum nihil fit ineptius, antipeftilentialem et c volatile elicere conencur, quà dere plura dabo in fchediasmate de differentia peítis humanae €' brutorum; licet itaque morbum tantum conta iofum voca" verint, peftemque nomine contagii velaverint, Veri tam cp febris erac peftilentialis, quod et internecio tot hominu: praecipue vero decem Medicorum comprobat , vide Y . ^i 4)06SgH- 13. Xaverii Beníae hifloricam relationem peftis Auftriam ct contcr- minas partes infeftantis. — Viennae A.1717. 8. o Junii principium pluviofum , ventofum atque frigidum cum exundauonibus.torrentum et fluviorum-damnofis, octava acftus.nsque ad duodecimam, 15a pluviae:fübfequente frigo- re, medium ferenum et calidum cum intermixcis imbribus ac procellis, circa finem pluviae furente Euro. — Peftis in Auftriain-- crementum fümpfic uc ecPofonii in Hungaria. s Julius usque ad s£éum Serenus , ventofus et frigidus, fexta ca- lor. medioeris, feprima pluviae copiofae cüm frigore extraordi- pario, usque ad finem menfis ( paucis exceptis diebus) flante a- quilone durantes. — Peítisin Auftria, ecaliquibus partibusinfe. rioris Hungariae, ut et Poíonii valde faeviit ; meteora quae- dam lucida füb forma draconis apparebant, ab exhalationibus rco. Xpfis in fublime evectis, per continuum attritum in- calefcentibus , tandem accenfis, ac in tonitrua et fulmina faci- fcentibus, fubíequentibus inundationibus ec fragminibus nu- ium. -- Principium JAugu[li plueviofum et frigidum, a quarta us- que ad 9nam calor ingens, undecima tonitrua horrenda curn fulminibus ac pluvia frigide, 16a nubilum infequentibus pluviis ingentibus, rubigine et uredine vitibus er frugibus fumme perni- ciofis, circa finem nebulae denfi(fimae quafi bybernae in alcum eveQae, ec in pluvias frigidas refolutae cum tonitru et fulmine; áncus fabrilis ab itu fulminis urentis et concutientis, partim fu- fus, partim fiffus ob(ervabatur , globum quoque igneum. feu glomerem flammeum in terram delapfüm confpexerupt maxi- mo cum fragore di(lilientem, tetrumque odorem er fumum fpargentem, incrudefcente magis. magisque. tempeftate, icera- tisque ictibus fulminum horrendis, | Peftistam in Auítria quam H i i it faevire,graffabantur eiiam variolae mali- gnae confluentes cum petechiis incermixtis, illisque qui non fta- min principio remedia adhibuerunc, fatales, jamjam fuppura- Wc , ruríus. materia ichorofa replerae confpicicbantur; ec ipid "[1341i : b 3 a vi- da vice ad füppurationem pervenere, inque interfticiis fappura- tarum novac fubinde oriebantur variolae, in defunctis pernares, aures, et oculos fanguis prorupit copiofus, nonnulli a barbicon- foribus imperitis male tractati , cubercula circa artuum junctu- ras; et his retropulfis per topica, totalem reportarunt contra- cturam, alii coecitatem, ftrurnofosque colli cumores ; quibus cvanefcencibus corripiebantur vomitu cruento lechali. Septembris initium plurvium ec caliginofum , octava Eurus cffluvia humida diflipando ferenitacem conciliavit, medium iti- dem pluvium, circa finem ferenum et frigidum, ^^ Semproaii quoque morbi contagiofi coeperunt graffari cum vomitu; €t ardore ini abdomine tertia ec quinta lethales, petechiae irem a* crae cum dyfenreria, puftulis in fcapulis, ac bubonibus fub axil- lis ecin inguine, feptima et nona funeftae, nec vomitoris, ne purgantia, nec venaefe&tio in principio conducebanc, nec Qa aut acida, fed bezoardica balfamica cum volatilibus -fefratta do- fi mixta, imprimis tinctura noftra antipeftilentialis cum fpiricu CC. maritata , quae et in pefte Racisponac falucari effectu fe pro- bavit, Lanio quidam nomine Lidel dy(enteria exítin&tus, her" niam habuit raram, non quippe in fcroto, fed incra cutem et mufículos ad femur usque inteftinum ileon prolapfum obferva- batur, hanc herniam a caíu cum equo ante decennium report? tabat: in vificatione medicus peftilentiarius tumorem hunc her- niofüm (qualem antea nuaquam viderat) pro bubone -—à tiali fat craffe reputabaz; domumque ejus ceu infe&tam , qu? tamenminime erat, ob(igaabant: ^ Similem herniam extraor" nariam ex prolapfointeftino ad femur obfervavit Barbette e 7 chirurg. et B. D. Petermannusin viro fepcuagenario, ulcra trigin" ca annos eadem laborante, et ego in Icalia biscalem confpexi* Stalpart van derWiel quoque in Obfervat.medico-chirurg ratiof. Obferv.$ 4.Cent. I. fimilem errorem medici cujusdam ec chirurgi rudis detegit, bubonocelen in juvene quodam pro bubone pefti- lentiali cum laefione ipfius inteftini aperientium, vide Rhod. Obferv. M. Cent. 2. C, 72, Hochítecter. Dec. 10- ^ Variolac con* fluen-* » : ! A)0(22* 15 fluentes etiam increbucrunt roultis fatales , apoplexiae quoque frequentes erant; qui morbi omnes pluviofae hujusanni Confti- tutioni adfcribendi juxta Hipp. Aph, XI. fe&, III. fi-ver pluvio- fum et auflrale fuerit , nece[Je efl febres acutas , et dyfenterias fie- ri. et:aph. 16. morbi in pluviofis con(titutionibus plerumque fiunt, febres; putredines, fiderarioncs &c. ^ «o Principium Oüobris ferenum et emperatum, quartaaether nimbis cinctus usque ad feptimum cum frigore, 14a pluviae . €um infolitis nivibus flante vulturno , coeteris ferme omnibus, : vcl caliginofis, vel pluviofis exiftentibus diebus. — Febres incre- buerunt tertianae duplices gravidis exitiofae cum vomitu, car- dialgia et diarrhoea fcbres continuas mentientes, in quibusdam cum deliriis, inviraque fecum excretione, octo et novem acces- fionibus periodum fuam abfolventes, febris quoque peftilentia. lm h JOE. ALONE ONE TTN SENDEN p 1 u — P etinacqua- VEILAVME ad li, frequenter bubonibus, raro carbun p , Chi- AR expofitus egregio bubone (ita enim Peftilentiarius ille Medicus appellabat) correptus, quinta obiit, adhibita damnofa €t inconfiderata v. fe&tione, yix non omnibus illo tempore funeftà, prouti etin pefte comitatus Caftri ferreiagrum depopu- lante, Anno MDCCX. obfervavi , de qua peculiarem differtacio. nem editurusfum. Coererum eryfipelas, atheromata, fteatomna- ta, alique affeQus cutanci eciam minimi in quibusdam fubje- &is pro fignis peítilencialibus ex ignorantia vincibili etcrafía re- putabantur. | : t. o. Prima Nowembri imber atrox fed calidus, tonitrua info- lità et terribilia cum fulminibus, aliquibus inlocis urentibus, et grandine, a tertia usque ad decimam pluviae, undecima nives fecundae cum frigore extraordinario furente aquilone quatuor pedes altae, circa finem frigus intenfüm cum faevis turbinibus; Febres acutae cum petechiis ec bubonibus fübrepririe qua(ibiac inde homines invadebtit , in autumno enim morbi acatilfimi €t omnino mortiferi juxca effatum Hippocratis apb. IX. fe& II. j . CircaNco(tadium terra dchifcente agri portio viginti aliquot : | : ergye à orgyarum una cum arboribus ( absque fenfibili tetrae motu) biacu vato aperto five chasmace periit, relicto poft íclacu.. Ffoc anno annonae ulerías erat et vilitas , «vini autem el fructuum maxima [lerilitas e£ caritas , etiam racemaíioze ( ob vindemiam imprudenter a nonnullis ante nives negle&tam) in maximis ti- pibus inflituta, vinum erat tenue , infipidum ac cvappejcens, - Decembris principium borridum cum. procellis , nivibus et gelu immani usque ad duodecimam, reliquum temperatum, variabile ec pluvium, | Bubones adhuc vagabantur, fed beni- gniores, rigore forte cemporis malo hoc mitigato: febres vero quartanae mirum quantum invaluerunt, rebelles admodum & TERM UNE, DLAC I Conflitutio epidemica Augu[iana, i 2 c5 Anni 1717. ad ^'^ Dn, D. Eucae Schróckii. 93s (7 po(t Ani principium nix crebrior decidiffer, caclumque (renum redditum effec, frigus fub Euronoto obortum c^» quod usque ad principium Februarii continuavit ; ubi a zephy- ro, interdum et Africo, nivis liquatio fen(im fucceffics die au cem 9. novum obortum frigus, curo praepollente pet undecim dies duravit; et diebus 18. 19. ac 20. adco. intenfum fuit ted- ditum , ut fere frigus Anni 1709. aequaverit, fed zephyro tum oborto mitius coclumevafi. — Vbi ctiam variolae fenfim diípa- ruerunt, poftquam in Anni principio, in pluribus confluent non finc maligniratis nota, infantibus, rarius adultis infeftae ee perrexerunt: Erant,in quibus puftulae nigrae interfperfae nota" bantur, morte fubfequente, Pucrulo fexenni, fub cemperato regimine , variolae difcretae rite prodierunt dic vero pum fexto paífim puftulac fanguine turgidae funt redditae, cum m^" bi fanguinis, dcliriis, magna inquiecudine, et letali die 8 Ly eventu: Erant, qui per totum morbi decurfum do 2terv did dis vcl genu dolore, fine tumore ct inflammatione; conquere | 4» )oC8 i Martius, Aprilis et Majus. varia con(itutionc, pracfercimi autem humida c frigidiufcula praediti , adventum veris valdc rerardárunt ; fed. poft folis in Gemellorum fignum ingreflum cemperatius caelum, et faepius valde calidum, intermiftis ta- men crebrioribus pluviis, ventis utpluri ab occidente vcl (e- prentrione fpiranribus, fa&um eft, ec inprimis firius, fub Euri. praedominio, magnum acftumexcitavit Vbi, cum hactenus rariores aegrotaflent , jam dyfenteria multis, potiffimum ex - plebeja gente , er adulta aetate , cum majori malignitatis, quam caloris fenfu, ex magna virium proftrarione, contagii labe, bre. viorique morbi decurfu , (infanribus nonnunquam intra tri«- duum füccumbentibus ) colligenda , usque ad. Aequinoctium aucumnale infcfta effe cepir ; quae poftea ulterius progreffa, pue- rili imprimis aetati multam ftragem, non ranrum ob teneram. corporis difpo(itionem , fed medi etiam difficilio- tem, cardi incong ufum, intulit, Caufa poriffima ab, aéris varia intemperie, primo frigida.et humida, poftmodum calida, ibi tranfpirationem fufflaminante et colledioni ferofa- rum falfarum particularum favente, hic easdem in orgasmum. die c faecatae et acefcentis frequentior potus acce(fiffet. |. Ex medi- camentis, quae non tantum malignirati refi(Lece,, fed acres etiam humores «edulcare, fibras leniter ftringere, ec dolores mitigare valent, íüb varia forma , provide adminiftrata. conduxerunt 3 qualia erant Vnicornu foflile, Corallia rubra, bolus Armena, "Terra figillata, fnaragdus, Haematites, T ocmencilla, fuccus Ca- techu &c. cum etfine opiatorum mod acceíTu ; Balíamunm etiam Peruvianum cum vitellis ov fubactum, in«lyfteribu aliquoties inje&um, egregiam opem in non paucis tuli(Ie obs. fervavi. | Autumnus , zephyro, cum-aquilone, denuo praevolente, (.et illo quidem , faepe vehementer, praecipue autern a die i4, De-. cembris, ubi vefperi impetuofiíTimus; five camen aliquo, per Dei gratiam, damno, fecus ac alibi, in Hollandia, Hamburgo Append. Cenf. VIL. e$ V 11L, e &c, -— cx CMS EE P»LIe. : &c. tum temporis contigerat , per quatriduum furente, ) hu- midas admodum ob nebulas et puvias, exfítitit ; talisque aéris conditio ad finem usque anni, cujus ultima fulguribus illu- ftrabatur, perduravit, nullis aliis morbis epidemice, pauciífimis etiam fporadice fe. offerentibus, practer odantalgias et confuc- tas hoc tempore tuíIes et coryzas. Conflitutio epidemica. Ferrarienfis Annorum 1716, €t 1717- Dn. D. Jofephi Lanzoni, igus hyemale, quod .Anno 1715. meníé Decembti ince- Es anno etiam 17 16. usque ad menfem Martii perduravit ; multae nives, cum ventis borealibus füper faciem cerrae glaciem ad multas hebdomadas confervarunt, ec licec remiflum fub martii finem videretur frigus, :cruduit menfe Aprili, et usque ad majum non ceílavit. Iraque hocdurante frigore, Gra- vedines multae, ac Plcuritides obíervatae func ; quinimo oculo- LENT : 2M 0 ": : Ji in ^ oawtirernnt bod dd ed wl » valuit, unde multae tertianae fcbres.cam fimplices,quam duplices Obortae funt, cum naufea , vomicu materiae amaricantis;capitis dolore, ac immodica fiti, quin imo nonnullos certiana pernr ciofà vexavit, quae omnes opechinac chinac fanatac funt, prius tamen leviter alvo exonerata. — In «ucumni primordiis pluvia multa, qua ceffante, ferenitas, usque ad. kalendas. | continuavit $ ita ut femina terrae bono omnine tradita, et mag9a uvarum copia feliciter collcdta, vinaque optimarepoficaf — LUCUS Co»gr -— 1 hoc autem cempore, (alubritas aéris , corporibus humanis bo- nam valetudinem impertita eft, itá ut praeter aliquas leves quar- canas , ec placidas erraticas febres, nil aliud mali quoad (alucem . Ferrarienfibus acciderit (olummodo notatu dignum fuit, au- tumni tempore, multas gravidas abortum patlas fuiffe finc ulla caufa manifcíta. December fanus extitit, à; Terminato Decembri, menfis Januarius ingreditur anni 3717. et frigus primo remiffum apparuit; aft die hujus menfis . undecima , aura feptentrionalis rigida advenit , et tam fortiter . agitavic auras, ut quacdam arbores, quidarir muri ab ejus impc- stu erutae, ac collap(i rucrinc, quatuor dierutn fpatio borea- lis hic vencus dominatus fuit, quo ceffante illico magaa nivis co- pia defcendit, inde frigida ícrenicate favente, usque ad fccua- dum anni menfem nives perduravcrunr, mox aura dulciori .teddita ,- diffolutisque. nivibus, fub finem Februarii frigoris faevicies evanuit. Hoc vero tempore, anginac multae, colici dolo- 65, ac febrescacarrbales ubique debaccharunt, imo epidemia in infantibus cali hyeme incepit variolarum, quae poftca toto anno 1717, miílerri f | ftragem multiplicavir,et E bo e - quod norabile fuit , hujus anni hyeros, quoad morbos, plus juve- ;mes, quam fenes affecic; horum enim vix unum aut alterum cu- randum habui, Ineunte vere multae nebulae denfiores obferva- bantur,quae tandem in pluvias cerminabant,fequebaturiimo fer- per major fiebat epidemia variolarum in puellis, llae ma lignae fel b fuac; quaein principio levesapparebannpro- . :greíIu camen temporis funcítae, rtales manifcítab ; quibus febribus quatuor noftri medicinae DoCtores , praerer alios denati funt, primus Dn. Andreas Zuffi, alter Dn. Jofeph Vaccarius, juvenis optimae fpei, tertius Dn. Cacfar Lollius diíci- :pulus meus, et quartus tandem Dn. Francicus Salmius , actatis -annor, $6, compater meus honoratiílimus, et omni (cientiarum :genere inftru&tus. Partus difficiles multi, et multae pariter icteri- .tiae. . Acceffic aeftas, cujus menfibus magna ficcitas , ecauflrini . vend calorem augebant;fequeb maligunae fcbres,atquenon- E : t o RM - nullos e 20 | P )o CE | $ vexabant tertianae duplices melioris notac,cum vomitibus in principio acceffionis, ac dolore capitis faevo, qui non nifi decli- nante febre mitefcebar. Men(e Augufti nonpDullae occurrerunt * dyfenteriae, quae tamen Deo adjuvapte fanatae omnes fuere, "Erat miferandum cernere quotidie infantum cadavera variolis enecata ad tumulum deferri. ^ Io principio fcprembris caelum mutavit faciem, et calore remiffo, aquas dedit falucares ad ter- ram irrigandam, fic maligna febrium conftitutio mirigata fuit - et tancummiodo fübortae vertigines, cuffes, ac gravedines, Ia- crefcente autumnó iterum ferenitas rediit, atq aurcis folis radiis toto O&obris menfe gavifi fumus : Cereris, Bacchi, ac Poimonae dona hoc anno non modica fuere collecta, et valecudines paucae homines male habuerüntc, non itatamen in bobus, 8c fuibus ac- - cidit, in illa quippe animalia mors falcem immifit; unde timor c epidemica lues in bovino genereanni 1713 n .. Caeterum praerer dictas febras, et magnam variolarum cO. piam cum lumbricis in puellis, annus 17 47. falubris dici po- tuit, nullae enim Apoplexiae, paucae quarcanae, ip minima cOp/? | copia fegetesinfe(tabat, achominr "annus praefens modice infe(tavit, et leviter cancum t&dli , citoad ' confueta exercenda mtinia redibanr, Ardente firio multi cane in rabiem perciti fuere; quod aliis anais mitius evenireobferva" tum fuit, | Parturiéntibus, ac puerperís Lucina favi, ita utvir - una puerperii vel partus cempore obierit 5 hyftericas affcati "ut plurimum mites, et magisin juvenibus, quam fenibus - et THVEBGUI in Autumni principio; hypochondriacis, acmtlan- cholicis praefens annus; nec profuit, ne6 nocuit, corum enim or- do, parum confilia Medicorum imploravit ; unusque ex illis tancummodo gradum fecit ad maniam ;5;nonnullaé obferuatae fueruncict ,absque praeviis morbis , vel doloribus "Ortae , quae tamen. adeo-leycs fucrunt , ut. absque. làefione a&ionum non folum appaructinc, verum fiBe.ullo prorfus re- medio evanuerint fponte; iftae autem potiusin juvenibus, quam -in fenibus obíervanrac. func; Lue venerea affcctos peíIime ve- .xatos vidimus ,- et. multos ex hac peíte XDOFtUOS licec multa "tencaverint remedia, et adi s i confu- gerint; fic poftremo Andreas Patefchius Ferrarien. gallicá lüe -affectus poft decoda falsaeparil. Ligni. Guaiac, er fudoribus - tentatis ; tandem ad. cen: mi defperatus ad- "venit, ua. admiffa gingivae, ae, aliarumque oris parcium - bil ed feCtatoribus exemplum, ul- timam claufit diem ; in Sanctimonialibus oerte morbi ,et mmm y ww Y ROS ARM€. ,2 4. ÉÍ "t xr fr £ 5 e o v —"- Li $ x X a Po dc OD Iri f s JJ c [nume d d 2E. Jogo reet ^ dp ro ies qp 1 -€is nonnullae fcbres malignae peticulares ; et contagiofae natu- TGac, uno enim acgtotante, brevi cemporisintervallo tota fimul ipensice familia ; baec ramen influentia trium tantummodo : :accedente enim Autumtio: omni- /mo evanuit ; impetigínes multae in fine Novembris adultos -affecerunt ;; quae usque ad at duravere, In principio doti m multae , pertinaces tam in maribus quam ip feminis. . Obfervavi candem in multis pau- peribus fola diaeta rmukas febres fanatas ,. ficque. cum:Joh. Da- Diaetel eticamqe- ET: hc dictnarm praeflantiorem e[fe- pb. eulica s, ei eirurgiea. »m indi d a T & EL ) " : 3 La d " : . -—* i Sa, qi T. , : 5 " P 1 £ "STE. "m pt " Labs - " i49 — às] i : — ud * f£ UoRlÀA wÜ csv diis! add * i c "MES | coss Conflitutio | Anni 1717..a Dn... D. Marco Gerbezio, | : Labaco 10. Decenb; deicripta. vid Vantum ad. annorum faluübritatem, ec humanorum cor. porum valetudinem conferat regulata fuis temporibus proportionaca aéris cemperies, jam cotiesa nobis ditum efl prae- - fertim in Chronol. noftra Med. Id quod equidem etiam mant- rt probavit ad finem d annus1717. lsfiquidem, quod hyeme fueric corpetencer frigidus, praeterquam circa | —— quo frigore eacerius exhorrefcebat; ur in- | ter omnem expectationem adortae fueran. — Duorum calium - cura mihiobtigerat : tertii alteri rneo collegae. Duo met 0P8 divina : füere felicicer: ad fanitatem ^ perdu&ti : ;tertius | qui puella feptennis erat, quarta morbi die, erat e medio fub- 'latus. .Duo illi mei non nifi primo exacto integro: criduo ali- quantum ad fc redire et ticubancer fuerre inciperefuere obíerva- £i: tértiam illam autem; uti dixi; quarta morbi die füccumbere - oportuit; nürn ramen revera; uti multis credebatur, internecionem quid cobtulerint inemorarae eclipfes? Aftrono" miac cultores certius dijudicare noverint, locerea mihi reme* dia, quae meos duos priítinae valetudini refticuiffe videbantur breviter fpecificare lubeg, forte in fimili cafu quoque aliis a | )oCu 23 tura. - Primum autem, a quo curam aufpicandam cilc judica- veram, erat applicatio ex acrioribus fpecificisque confcái cly- fteris. Secundum, et priusquam Clyfter pracpararetur, cochlea- tim propinandum mixtura haec antiepileptica :- p, Aq. hirund, comp. cum cafítor. epilepticac Langii, ceraf.nigr. flor. tiliaeaa 38 liquor CC. (uccin. sj. Effent. anodyn, gc IX. m. f. potio. Tertium te feqq. frictiones crurum deorfum verfus, perundtio verticis. ungu. alabaftrino cum ol.rutae, cran. hum, et fuccin. commis. fto. — Sextum columbarum, et pullorum vivorum recens pet dimidium difcerptorum vertici rafo'iterata applicatio. 7mum; naribus O^ volaiil. füccini admotio , nec non pulv. fternuta- corii per pennam in nares inflatio, fücceffive vero, et poftquam aegri jam nonnihil (efc recollegerant , faciliusque quid intro- fümere poterant, pulvis March. fpec. diacinnab. Myní. et & vo- lat, fuccin. | Vitimum etiam corporis expurgatio. Quae... fingula quidem etiam faepius iterare oportuerat, quin-et alte-. fi eorum, quae puclla 17, annorum erat, et men uis deficie- . . bat, venam in calo fecare; priusquam plene convaluerant, |. - Puellula illa feptennis a 4. hebdomadis prius febricit 15, erat poft mor-' tem cultr ico fubje£ta,et deprehenfum, quod ejus cerebtum quoad: * piam matrem fuerit undique multa vifcofitate obduCtum ), quoad ventficulog autem plurimo, eoque procul dubio acri fero, feu lyr hareéplet&m ; unde vellicatum nervorum principium conjeCturabatur éonvu fiofium illaram im- mediata extitiffe caufa, meatuum cerebri fero illo inundatio autetn mortis ipfius. | Prouti ea dereperfpicaciter D. Anton. Pacchionus Regienfis Medi- cus Romanus i» Epifj. de glandulis conglobatis durae AMeningis ad Magni D. . 34 0 298 t 0 Y Se - tem. iiia caufa fefe nón adeo clare mariileflabac, ; conquerebatur tatrien, poli quim ad fe redierat, de gravitaze quadam oculorum , obturationeaucium;, et nariüm , ac fi eo"ipfi aliquid dcfluxiffet, qui oculi etiam ipft diu poftea debi: les, et vazillantes , praeque fibrarum mufcu'arium a fero relaxatione veluti confluentes permanlerant. | Communiter forte et apud alios fimilium cons vulfionum caufía eft fimilis cerebri a nimia, eaque acri lympba inundatio, et propterea ei revellendae , et difcutienidae nihil aeque prodeffe. folet, quam témpeftive nuchae, brachiis, cruribusque, vel ipfi etiam rafo vertici adhibita veficantia , quae: caufa. forte etiam Florentinis eit; — infantibus fais. vix - '" t 1 h 58 j47 di Senis i m R ch dot: - E- aula.À 4T Fa dalbuanfism - t a n i» && poítea.a atopieo X "i sues pracasa jc lum auth e: ra um ,Reliquos raffedlus, qui mibi aliasper anni decurfum occurebant curandi, ei i felicirer. Methodo, et remediis in Cronotog. mea medica nota- "tistpi a febres, gemens colicas »Haeroptyfes e &e Rariostamen quid lanchiolieo- fiypochond ei commisi habueric polfor adeo tardum; ut priusquam fub(equens pulfus ui tem, facile apud alium fanum tres pul; práeterierint ; xt; qui » poflquam ui pedes lig inci ii ,pulfumh b : adi Creguelt- lifferentias varium, t talem nunquam ob[erYa I Weed [TI dA e Kee vein, Vp imox rincipio morbimalum gorbiexitum por € ixeram. | "Tam notabiles pofunt, "nilipeff ima queque 'onsinari - Vit alias erat robultus, et in a&lioni- pius vertiginofus, et fubinde leviter in- fültibus epilepticis iiri | «Alter vero fimiliter: robuftus cum in febrim firailem . incidifíe, i in n deci mum usque diem pulum, et urinam prae fe tulerat adeo: ordinatum , € naturalem , üt nil) contr arium- fua(iffentpeffima quaeque, quibus una detine-. :o. linguae ariditas, ift* batur, fymptomata, vi n ingens g quietus fomnus, delirium, tendinuni fubfultati &c. eum quis nullate- nus febricitaffe, neque nume Vrsatiniort inte ph e e ccedidiflet : qui ED morbi die fup vehi zb. d 416 , . fic cubiiit. - ! ifi Adeo parum. fubinde fidere. icem mo ulfai, ec urinae » n! reliqua ei bonitate corre sp Dents meis gi febris edicere: quantumcunque febrium praefentia vulgo communit guatur vel ex fola pulfus frequentia, wich gea ; ubi vero. haec duo 19? animadvertunturs ibi hoc ipío noit ceníeatur adeíie fis febris, j Q- Ja £X y. L: £p. | i v. an ——2 —— 7 2477; " - AX VO) AF, 2/7 NES E—— i ————3À - 7 (55 - —$ & à t & JOHANNIS HIERONYMI ZANICHELLI |»— DEFERRO,. ... Ejusque NIVIS Praeparatione, —— — | Differtatio Pbyfico - Cbymica. DT DS LECTORI BENEVOLO Sat fe da ino eee Abent [cientiae bumano acqui[itae fludio , fe fe in'vicemex- X Moipienter incrementi periodos. Cognofcendi fruttus,uberioris copnitionum me[fis femen ef. Speculatio praxim monflratspraxis 4d fpeculationem excitat. Flinc eft cur mibi P byficicfacultatibus in ve potijfimum MEDICA jamdiu imtento, non folum aliquid novi de meo penu proferre , fedet aliorum inventa , Autioribus [ua laude fer-vata, apare, curae femper fuerit: adeo ut laborem labor pro-vocet ; Tel aliquid feivife fciendi acuat defiderium. Vi doitur pharmaci cujusdam ex: Chymise penetralibus eruti fama 24 meds nuper pervenit aures , cur flatim illius affequendi me «vebemens ince[fit cupido. Vidi, manibus contretiavi. Sed ex fenfibus protinus per-vafit curiofitas a intelletum , quinon ante quievit , quam accurata defuper difquifitione babita, puriffinam illam FERRI ESSENTIAAH effe deprebenderit ., a. Da: mino de Sando Hilario ex Chymici profetho - t commuhicatione typis evulgatam, ei /HARTIS NIV E AM alle- gorice nuncupatam. | /Mirifice bocin"vento exbilavatus , ulterius diligentiam procvexi. Sterilis tamen bucusque jacuiffet labor , e£ aliis fcilicet, nonmibi cui praemium merui[e, praemium efl. Quo circa cum de e|Jentia boni fit, juvares eoque magis jucuer , quo pluribus impertitur: cumque im. bonorum communicatione fitum Append. Cent, V 1I. €5 Vil. 4 dot fit E Sm PDLEC NEN TEM fit. humanae. focietatis commodum ; ideo tum ipfum medicamen. tum , cum medicamenti rationem ecvulgandam cenfui. — MHud,no- yum phar macopolium , banc :fle dant qualiscumque libellus , in quo plura de FERRO cum fcitu jucunda, tum ad praxim utilia collegi. Efl enim Pbyficarum rerum genefis non minus quam co- gnitio quibusdam inter fe nexibus apta conjun& aque et quemad- modum in minimi cujuslibe infetli generationem totius n aturae opes immediate, cvel mediate mpenduntur ; ita unius perceptionem vei, aliarumplurimarum cognitio praecedaf opor fef, vel fubjequa- fur. J | AMeumigitur nunc erit , Ferri naturam Pbilofopbica primum allegoria delineare , mox pbyfice exponere, ratione afferere, ex- perientia firmare. — Ip[ius copiam, differentias , deletum, ujum pradertim Medicum , aliaque bujusmodi fübdam, quae de eo me- fallo notitiam fuppeditabunt non contemnendam. — Propius dein- ceps memorati Viri «ueffigia feitatus, quar atione laudafa elJentia, et quafi FERRI ANIALA, craffa quacumque impuraque matt via rejela, extrabatur, tradam. | IVobiliffimi demum medica- menii bujus does , eb virtutes, ac minifly ationis, ponderisque mo- emit ban aliquali pro meis viribus explicatione [ubned am. ^ Haee funt, quaetibi, Ledior doti[fime, exbibeo humaniter JaF - dem utilitate argumenti excipienda, Nonnulli fortaffe Cbymiae omine , Cbymicisque v atiociniis audifis, in detrationes irrifiones- que effundentur, | Sed tantum abefl, ut iis deterreav ab opere pro- pofito, quim potius exciter ad profequendum. .. Si enim efl infipiett- fium illudere fcientiae quam nonpercipiunt , et detrahere gloritt — : quam nonmerentur ; placere eisdempaudeo. | A4pud bujus — farinae bomines audit Chymia tanquam ars circulatoria. MV bilex ea collipiobtrudunt nifi fumum. Arcana promitti, fed vtr ba dari: imo neccverba quidem, cum illa adeo fint exofica, ei 4€5- matita, uf praeter naturalem fonum, nibil percipiatur. .. & uae pharmaca inde promuntur , vvel inutilia EA «velplena periculis. His dideriis fibi plaudunt, vifumque a "vulgo captant. Sed decla- wationes, eb fatyrae ut plurimuminiqui lifigatoris arma funi : ss j 485 ) o ( S : d juitam fovet caufam, rationibus, experientia , peritorumque ju- dicionitatur. Cenfura in fcientiis femper modefla, nutiquam [ine dotirina debet proceder esalias irrifor malignitatis evit notandus,Si obiliff;nae bujus cum [peculati-vae.tum pratlicae facultatis fama periclitaretur apud. fapientes 5 unc ad arma conclamandum, acri- ferque pro illius excellentia et utilitate foret decertandum. "Tota Jane, quanta ac quali« ejt, exbiberetur. — Edocendum effet, ut de rerum cortice nibil follicita ad centrum penetret,ex quo,ceu ex thbro- fio, fuas natura «vires diffundit, et. jura edicit: uf ibi arcana quaecumque rimetur , nibilque tam abftvufum lateat , quod non revelet , quod non illuflret : ut effentias extrahat, compofita ve- fol vat,refoluta componat ; adeo ut non magis ars naturam imitari, quem naíura ex aríe operari "videatur. — Flinc dodiffimus Daniel Duncazus erudite demon(lrat, quas in corpore animali natura explicaf, eas omnes operationes , proportione [zrvatas 4 Chymia adhiberi. Addendum e[fe , quam fecuro greffu incedií , uí ideo a feníibus aeque ac mente fidem | ex- £orqueat. Ob oculos praeterea ponenda effet efficaciffima ienis, quo Cbymia potiffiruum utitur , inoperando alio , ac denique enu- mevanda utiliffima fimul , e£ praeclariffima illius opera praefertim P: in re. /Medica., quibus morbus «vel arcetur , «vel expellitur ; - uaeque , quantum corporum caduca [init conditio , morti ob. Jud antur Quod fi ab iis cavendum «Jet , qnia nonnulla [uná acrioras exulare quoque a pharmacopaets deberet Scommonium, Colocynibis, Ellebor us, Gamandr a, et ejusmodi alia, quae ni[iper vim , ac vebementi corporum infedorum apifatione nequeunt (e. aacius haerentem ab[lvabere perniciem. 2 de Se4 fruflra bis immoror. | Superflua funt doGis , incognita imperitis , qui nullas fcientiam , nullam artem "vel verbo tenus -callere profitentur , dum in Clymiae invebuntur voces , et alle- .gorias : quafi earum quaelibet propriam non babeat nomenclatu- ram, e£. quafi familiare Philofophis non fuerit , plurima eaque excellentiffima , «pel fabulis, vel allegoriis, vel notis fymbo- licis *velare pariter , et explicare. — De. me quid dicam nonba- beo , tiec , fi baberem , dicere*velim. — Excellit Chymia, ideo pau- : 4a ciorcé 4 pec SUMAS i | NUES ciores excellunt Chymici : hifce tamen fane perpaucis quampluri- qi fe fe immifcent «verbo tenus tantum eruditi. Sicutipitur de aliis, ita et de me judicium fit penes aequos verum aeflimatores. Quomoódocunque tamen ves evenerit , id aufim Jperare, foreut vbi "vitio non vertatur , quod in eo tovus fuerim , ut artium emhuium praeflautiffimam pro «virium tearum tenuilate pro- 150 Uer Eu. "poAbulas, feu. potius allegoricis narrationes , quas ut re- À rum Phyficarum harmoniam et diffenfum , mixtorum ge- '"herationem et refolutionem , ac demum abftrufiora naturae &rcana explhcaret fimul et velaret, pri(ca tradidit. Philofo- phia; easdem ad commentitiam illam Deorum catervam indu- De Mari, Ccndam, ftulta detorfic fuperítitio, Hinc inter alia , Martem Fabula 4l-. Jovis Junonisque, feu folius Junonis filium , Parencum pracro- Bonum: ET geftorumque fama, in numerum Deorum relatum, ellique praefidem finxit renunciatum : ac propterea durum, afperum, trucem , ira rutilantem exhibebat ; quique ferro un- dique cinctus, noanifi fanguine caedibusque delectaretur. — À- maíium quoque Veneris fuiffe addebatur, fed candem depre- henfum ab adulterae conjuge Vulcano: qui ferreo rete, firmil- fimo quidem, fed adeo fuübtili, ut fenfum fallerec, utrumque interceptum, Deorum rifüi , et ipfe irridendus objecit, dontc SSRRO intercedente, ludibrii, fed non irarum: fuerit finis. Sub hujusmodi fabularum cortice nobiliffima fcientiarum àr- cana, fiphilofophicam allegoriam fpectes, ec latent, eclucent a Cofmicae Phyfeos indagaróribus expofira. | Hinc etenim fuum Martem planetam deftripferunt Aftronomi : hinc fuum Mar tem. ferrum adurmbrarunt metallicae rei | tofeífores : bic ab co longc diffiturn , maxitaque differentia fejundtum, fuum Martem Philofophicum iftitismodi involverunc lacebris folliciti Chymici, Cum vero, caeteris fepofitis, de Marte, nempc 9€ metallo illo, quod vulgari vocabulo Ferrum nuncupatur "is mI uU «€ ; AE 2)0(8g2- : 29 qua retegere, et ex abditis nacurac penetralibus eruere , prac- fentis inftituti fic 5 cur illud a doctis Martis nomine defignetur, fuperius iafinuata fatisedocent. — Id enim praecipue e(tin caufa, tum quia plura de illo fabulofo Deo Marte decantata verius fecundum Phyficam: propriecatem ferro congruunt; cum etíam, quod in idem recidit, quia ipfius productionem ex planeta, Marte dicto, plurimum adjuvari communis erat opinio. Credi- tum enim, fiderum radios peculiari vi et efficacia, juxca cujus- que, ex quo promanant , fideris naturam pollere 5 adeoque ubi indefinenti profluvio ad terrae vifcera penetrarint , fe fe ia- - vicem miícentes, fimulque retundentes, prout fübje&orum al- teratio et temperamentum exigir, ad metallorum, inter alia, generationem concurrere: ea tamen lege, ut juxta alterutrius in influxu praepollentiam, divería metalli pecies efformecur. Hinc ubi planeta Mars praevalet, ibi ferrum accrefcere fertur, cui propterea tanquam filio , ficut genitoris virtutes func attribu- tae, ita et nomen inditum : imo et eadem planetae characte- riftica nota infigniri , jam ufu receptum. ^ Ex his cam ferri naturam longe confpicari licet : fed ut menti clare reve- - leur, s cit. | licicudo, ut rigorofam ad Perip finitionem inveftigare mens fit, -. Quamobrem a meo fcopo aberrare non videar, fi dicam: Ferrum vulgare effe metallum perpauco aliquo Mercurio , non ita quidem pauco fulphure , plurimo vero fale conftans, bre. 'viori co&tione coagulatum , omnium duriffimum; rarum ta- men , adeoque valde corruptibile , et praeter ftannum minus quam reliqua ponderofum: inflammationis praeterea maxime "Capax, et tenax deprehenditur ; fufionis; nifi aliud &diiciatur, ditficillimae; amalgamaris, ac einericii inimiciim; fonorum,mal- leo aegre cedens, et cuicumque acido, tüm occulto, cum ma. niteíto obediens; in medicina vero vi potiffimum aperitiva , ec prodiverfa ejus praeparatione;adítridtiva pollens. Porro nediu- tiusamicum immorcer —À inquirere fuperfedeo, quae- ." Ea tamen me non tehet fol- icorum leges eff de- [54 Pbyfica Fer - ri defcriptio, 3o 45)0( 8$ quaenam ex addudis proprictatibus ad genericam ferri ideam, quaenam vero ad fpecificam pertineant; id enim cuicumque, vel obiter in re Chymica, aut Mecallica verfato , abunde con- - ftare arbitror. | Mihi fads erit rem ipfam penicus evincere. — Vt Feo Ma. igitur ab ipfisferri p ibus exordiar, fcio quidem nonnul- curium ine/- ]os non infimi fubfellii Chymicos , qui ferri Mercurium.non en- feprobatur. ibus Chymicis adnumeraverunt, acgre laturos a menunc prin« cipiorum numero adícribi — Verum, ut reliqua praeteream, quae a clariffimis et fide digniffimis Viris peti poflunt, id cantum recenícbo, quod mihi olim dubitanti affenfum plane extorfir, Expri- Cum ergo cuidam opcri intentus forem , ex ferro a qualibet mestum, 4 excerna matcria,praeter falinum menftruum fimpliciífimum, dif- Miren fociato,nonnihil fluidi Mercurii praezer inftitucum et expedatio- few — nem,utextaherem , condgit. — Rei novitate. pecculíus incx- pe&atum. hunc Mercurium cum vulgari bydrargiro compa- . rare coepi: lucidiorem et candidiorem íe fc exhibebat; diutius igni refiftebat : quod vero animum in fui adrnirationem m- gis erexit, id profecto fuit, ubi ejusdem globulo fupra pla- pam tabulam fito ferrum quoddam pitidum ad diítaotiam duorum transverfim digitorum admovi ; confeílim vi msgne- tica globulus ille ferro. uc ita dixerim , advolabar, perque ipfius fuperficiem , quoad fieri poterat, íumma excendebatrur . velocitate, ita ut nulla ferri. eíler pars , quam amplecti non conaretur. | Quamplures hujusce phoenomeni teftes adduce- re poffcm, verum duo prac caeteris fatis erunc , probarac fi- dei, fummaeque in re Chymica peridiae Viri , Illuftriff. nem- pe Comes Joannes Ruítica Patavinus, ec. Dominus Hieropy- inus Amadorus Ferrarienfis. yi, 00. Sanae igitur mentis non effem , nifi fali, et falphurs € quibus nulla e(t dubitatio, Mercurium etiam adjungam IP "7 ro: ad cujus camen produ&ionem ca e(t horum princi (quemadmodum füpra innuimus ) proportio, ut minim? Mer- curii , major fulphuris, maxima falis, ec in cupro rcípondens concurrat quantitas : quacidco ira a nacura corparaté He X)oCSE 31 tur, ut fal principii fundamentalis et radicalis ; fulphur calidi. inmati, Mercurius vero humidi primigenii munere fungantur. Verum cum haec omnium quidem metallorum principia fint; hinc ad definiendam uniuscujusque fpeciem ulterior in(tituen- da e(t indago ; inquirendum (cilicet , quanam alteratione in fer- ro jam producto afficianrur: quapropter non ratione minus, quàm experimento edoctus afferere non dubitabo, Mercuri- ,,7. M um impurum , terreum , craffum, crudum, et alcalinum ; rum in Fer» fülphur vero valde igneum, craflioribus terreisque partibus ar- 7* &e irreticum, ac propterea ad nativam puritatem aegre redu- cibilé ; falem denique adurentem, et: maxime terreum ibidem exiftere. ! | Vbique igicur craffitiem impuritatem, et terreftres faeces Formes intueris in ferro, adeo ut, ficum caeteris metallorum fpeciebus 7,77, comparctur, his maxime omnium abundet, et propterea o- | mnium etiam immundiffimum, ct imperfeQifimum audiat, Pa-.... tet hocfenfüi , quiain artificiofa metallorum purificatione , ex nullo copiofiora excrementa fecernuntur quam ex ferro. : Haec autem di&a volo , dumrnodo quaclibet fpecies in ef- fe (ut ajunt) perfecto confideretur : dari enim poteft mincra alicujus metalli immatura. quae cum ferro maturo collata u- beriori excrementorum colluviepolluatur. Hoctamen yitium minime naturae fpeciei , fed imperfedioni accidenrali adfcri- bendum eíle nemo inficiabitur. — E contra cum ferri fpecies ámperfeQa, imo imperfectiffima dicitur , comparative , ut pa- tet, nullacenus abíoluce. procedit aíIertio: fi enim abíolute, et fine refpe&tu ad alia metalla confideretur. perfe&um in fua fpe- cie ferrum dicendum eífe quis neget? Nefas quippe effet im- perfe&ionis naturam arguere: fed folum relative loquendo, quaedam imperfe&io in aliquo fubjeQto dari pote(t. Porro maximae iftius in ferro impuricatis obvia e(t cauía: quia fcili- Cet matura primigeniam ejus materiam excremcntis, ec hetero- geneis multis fcatentem non depurat: ubi nempc e(fencíalie ejus- |». dem "AH )iter atio * 32 | 5) 0C 8r dcm, quae fopra memoravimus, principia coeunt, »vel ( cum Chymicis ut loquar ) coagulantur , ab intermixcis Cadmiis non fecernuntur. -. Sed inde acrior mentem vellicaccuriofitas , cur nimirum hàec ab excremeatis depuratio , ec Cadmiis fecretio | non abfolvatur? Hoc quidem explicatu difficillimum. videtur; Cur ferim ai fi fuam unicuique in re adeo, obícura. fententiam aperire da- cur, id primo ad(cribendum- crediderim certae ac. proportio- nali principiorum mixtioni ,: unde ferrum emergit 5 quae fane proportio ad expellendas faeces, ideoque ad dcpurandum me- callum minime valeat5 deinde breviori vel debiliori. caloris co- &ioni: quo erenim brevius , aut languidius. excoquitur. maíla illa ferrea, eo minus heterogenea disgregaptur. — Dupic eít —* hujusmodi calor: alter extrinfecus (nonnullis cencralem ap- "NN ut inter alios ex monte Hecla in Islandia , ex montc.id Her- 'munduris, feu Mifenis, ex montibus Epheftiis in Lycia; ex AEC- pa in Sicilia; ex Vefüvio prope- Neapolim ; Aquarum infuper calentium , imo ebulliencium inde(inentes fcacurigines, ec quam" plures circa terrae füperficiem quotidie emergentes ignicui Cum etenim duricies fit facultas illa, quae in corporum ^^ &ü mutuae partium divulfioni obfiftic, vis autem elaftica €F' vulas partes in priorem cohaerendi modum reítituac; ab e 49$ ) 90 (Sie 33 dem prorfus. caufis utrunque effe&um profici(ci facile arbi- ttOt. d sd Democritici omnia per Atomorum figuras expedire füeti, duritiei caufam acu, ut dicitur, tetigiffe fibi vifi (ant, a(ferentes corpora. dura particulis conftare.. ramofis , figuram uncinulo- rum prae fe ferentibus , quibus nempe:fe mutuo amplexantur, cc innodanc. — Hinc Lucretius ex Epicuri fententia diferte , uc folet: Et quafi ramofis alte compatla teneri. z | . In quo ja: penere in primis adamantina faxa Prina acie con[lant,itlus contemnere fueía, Et validi (ilices , ac duri robora ferri. Speciofa camen haec (urit, et ad. vulgi captum mag mmo procul dubio fint, id eft partes defignabiles faltem extra Ma *. inaniren ? EG TILMH reae confultiores Phy(ici acceptam retulere. Hujusautem, quae fint connectendi vircs, celebre illud oftendit experimentum de ,duobus marmoribus politis, et lacvigatis, quac fibi juncta, ut aer intercedat nullus, firmiter adeo beri ied nifi maxi- ,ma adhibita vi divellantur. — Idem igitur pracítat natura in coa- praadis , et conne&tendis infenfilium . particularum fuperficie- .&ulis, quod in duobus memoratis corporibus poliendo humana molitur induftria; ut ideo duo. potiffimum ad conciliandam mixtis firmitatem et duritiem fint neceífaria, externa nimirum compreífio, ec ea particularum integrantium figura, quae ad --. "Mppend. Cent, VIL. et VIll, ^ « . . mutuam mutuam immediatam coaptationem , feu juxta. pofitionem fit accomodata: quamobrem cum eadem ferc ubique in hac fub- lunari regione vigeat armbienris aecheris preífio, eo, caeteris pa- ribus, duriora erunt corpóra , quo pluribusia pundis ipforum particulae fefecontingent. Ad elafticiratem porro quod attinet, fatis fapérque notum eft; corpus aullum fe ipfum movere pof- fe; quocirca ubi femel didu&ae fucrint corporis alicujus par- tes, in eodem ftatu permaneant neceíle eft, nifi ab extranco agente priori fitui, ordinique reítituantur : Verum cum aliud nullum pracíto eífe poffit extriafccum agens praeter memora. tum aetherem propter: fuam fubrilitatem cuncta permeantem; hinc eidem jure merito adfcribenda divulfarum parcium refti- tutio, feu, quod idem eft, corporum elafticitas ; quanquam illud praetereundum non eft , idoncam requiri pororum feu confi- güratonzm, feu magnitudinem; quae in corporis flexura pet- .transcund aerheri vim, ur ita dicam, inferat. — 777* Attamen, ut verum fatear , Haud levis ex dictis emergit darifimuni, difficultas: Curn etenim ferri duritiem in partium juxta pofitio- minime gra- ne fitarn e(Te dixerim;hinc procul dubio colligendum effe videtur, vifa" Í'» duriora corporareliquis quoque denfiora effe debere; quod cim eorum gravitas ad lancem revocata falíum effe omnino oftendit. /"Celeberrimus etenim Montánarius;né a ferro; quod prac manibus Fera; habeo,difcedam, multiplici experimento fibi compercum fuiffe i —— teftatur, igaitum chalybem, düm frigida excinguicur, rarefce- I6, et fpecie, ut ajunt, leviorem eyadere xlicee Rise maximam "fibi duritiem comparer, ^ Quamobrem ur etodecur difficulta» ' euriofíus introfpicierida eft intima particularum difpofiio. 1d "itaque prorato habendum, denffora cffe mixca; quo pluribusio pun&is eorum infen(iles moleculae fe fé concingunt: ad qu apprime facere videcur op earunderm aequalitas, lae- vitas; ec figurarum fimilitudo. "Verum haec eade particu- laram homogeneitas, e lacviris efficere Botérit, ut una fuper alceram haud aegre excurrere poffit, quoties ab externa vi vali- dius cornprimantur: unde aurj aliorumque racrallorum pei -— Kp * 3$. graviorum adeoque denfiorum dud&ilicatem oriri nullatenus ambigendum. — Quod fi heterogeneac fuerint integrantes mole- culae , cujusmodi partibus ferrum fcatere ex füpradictis facile patet, quanquam earum inacqualitas plura admittit inania fpa- Hola, et contadtuum numerum imminuit, prohibendo tamen aliarum füper alias excurfum, majorem corpori conciliat adver- fus externos ictus refiftentiam , atque hoc nomine ferrum cae- ceris metallis duritie, minime denfitate pracftare crediderim , quod pariter in chalybe ignito locum habere facile unusquis- que incelliget. ! ; ; acides Memoratam partium heterogeneicatem a breviífima co-- Gione, quam intra terrae vifcera fübit ferrum oriri autumant Chymici ; norunt. quippe coQionis potiffimum ope craffiorcs fubigi, ec attenuari partes, heterogencas fegregrari , id eft in ca- fu noflro cadmias (ecerni, et univerías fingulasque mixtorum partes ad quandam, ur ita dixerim, acquabilitatem redigi, Raritatem etterreftris materiae copiam confequitur COrTU- reni corra- pribilitas; fi etenim verum eft, quod fane veriffimum arbitror, tita, Lucretianum illud: . 1] * - [ncol nanení ves corpore , dum fatis acris | Vis obeat pro textura cujusque vepería. quo laxior erit partium compages, eo commodius fe fc hoftes infinuabunt ; quoque major terrae colluvies, co facilius quili- bec adhaeret fal, partibus diffidium, et mixto exitium moliturus, Hinc ignis non modo, verumet aquae, et quod magis mirabe- rc, aéris ipfius injuriis obnoxium eft ferrum. | Ex dictis facile conjici poteít, cur metallorum calces vul- ari modo paratae nullo negotio in priftinae formae meral- ds redigantur; ferri vero calx, quocunque modo comparata fueric, nulla proríus arce in ferrum revocetur: reliquorum ete- nim metallorum denfitas vetat, quominus in eflencialia fua principia menítruis, ec modis faltem ufitatis. diffolvantur 5 quamobrem cum in minima tantum, id eft integrales ejusdem c2 ! ^ pror- Metallorum inter fe com- parata gra-- viías, 46 uocem s)o(29. | proríus fpeciei, licet infenfiles particulas actenuentur , haud ae- gre eam iterum prae fe ferunt iadolem,quam nunquam amifere, In ferro interim e conrra ufü venit; cexcurae quippe laxi- tas, cum intra fua penetralia men(trui cujuslibet cufpides inti- mius admittat , facilius abire finit ipfa mixti elementa , uc ideo non partum atrenuatio ,, quemadmodum im reliquis merallis contingit, fed mixti diffolutio celebrerur- — Nunc porro fi in- jucundum non eít memoratam toties ferri: laxicatem ftatico examini fübdere , ec ad amuffim perfcrutari , experimenta affe- ram ex Gheraldo deprompta, quibus folertiffimus vir fingulo- rum metallorum gravitarem , ac propterea: denfitacem ítatica indagine patefecit, Pofita igitur aequali corporum mole, au- ri, feu folis ad mercurium proportio in aére deprehenfa fuit ea- dem , ac 15? ad unum; quam quidem proportionem fi ad con- füetum loquendi modum: revocare velimus, fi Mercurius pon- deret libram cantum ubicam , aurum ponderabit uncias fexde- cim , et drachmas fex, et grana viginiquatuor. ^ Auri adSatur- num eadem, ac 175 ad; 1, nimirum pendente: Saturno» libram: unam , aurum pendebit uncias decem et novem; drachmas fex; grana trigintafex 12. Auri ad arg; ». feu E cadem; ac 1:5 ad unum; fcilicet fi argentum fic unica libra, aurum depre- heodetur effe unciae 22. grana30, 2$. Auri ad venerem pro^ portio eft, ut 2* ad unum 5 propterea pendente venere libram unam, aurum pendebir uncias viginti quinque, pee ier. fcrupulosduos. Aurum ad ferrum, (eu Martem ita fe ! abet. quemadmodum 22 ad unitatenr, nimirüm nod excedente li" bram unam ferro, aurum aequabituacias o8: Ad Jovemde- fiique ut 27; ad unitatem ; uc ideo ponderante, ut fupra, unicam libram Jove, aurum ponderet uncias go. drachroas fcx, grana Multus jure merito, etlonge prolixior, ac infticuti me r9 tio poftulet, audirem, fi reliqua perfequi mihi mens effet expe" rimenta, quibus celebratus Vir easdem proportiones confirma" vic, adhibito pariter in aqua folcrriffimo ponderum s ——(———— GE A E Praedicdtarum rationum inverfio (uc. Geometrae loquuntur) gnitudinum proportionem apertamfatier. Pofita fiquidem corporum aequali abfoluta gravitate, conftat eandem materiae maílam tanto majus fpatium occupare , quanto laxius corum partes difpofitae fuerinr, adeoque quo denfítus, id eft, graviuseit ^ corpus, €o minori fpatio coexcendetur. Sedadaliaprogredia- — ^ mur. Memorata partium ünde ferrum conflitiP deu Ferrum dif- adco difficilem ejus fufionem reddit, quam quod difficilfimum, frr» ut nempc in ferro omnimode purgato candem fere incaffum: moliaris. Cum etenim in metallorum fluoreipforumparticü- — lae diverfímodis ec miris modis contorqueantur, ecrevolvantur «4 inter contiguas fur generis moleculas, queriadmodum prdeter ^ ^ 7 alia ex eo colligitur, quod metalli uentis moles irifigniter auge- tur ; profecto Le magis afperas , ec angulofas particulas effe po- fuerimus, eo difficilius praefatis motibus obfequi debere perfpi- ciemus. 'Appofite interim de ferro omnimode purgato men- do factafuic: Neminifiquidem dubium effepoteft, quin agca- tis cujuslibet vis adeo incendi queat, ut finitam demum refiften- tiam longe percellac; quamobrem fi ferro faeces e minera fimul erucas. copulaverimus, uberrimus (ulphürum proventus, qui bus caedem faeces fcatent, enormem adeo in modum allabea- tium igniculorum: virauget, ut £ * denique fluere cogatur- Accedit praeter jam dicta, minima Mercurii adreliqua compo- hentià proportio :: multiplicr namque experimento colligicur metallorum fluorem Mercuriofütmmopere promoveri, qui fane angulofis , et afperis metalli particulis commixtus eundem fere praeftat ufütb, ac febum, vel quodlibétaliud corpus unQtuofum, ope cujus arenulae afperrimae lubricitatéay acquirere poffunt, facilique aegotio circumvolvi, Cave tamen ne credas Mercu- rium un&tuofüm effe a meafferi. Tisdem prorfus de caufis aeger- Farummai- n e malleó cedit , etfécüsac reliqua metalla, quae frigida quan- ho aere ce P. pe quam funt , facili negotio: cuduutar, nifi igniatur, nequaquam &udetur. rz: " d nis | cde w— CAO DL—€ — tC HM te , ? » s » " Fadilime gniturferrum quod fancamplis eccrebris. Ferrum iz: i e Puede 6707.20 EJ ammationie e ze ejus. — 4- ejusdem. porofitatibus ignea. corpufcula facile admircentibus d L «M q^ "Ax " , " s 38 E: 4 (o) Nr Reti — (citu jucundius. Non modo etenim igbi admotum, extraneum prod»? et adventitium imbibit calorem, fed.mallei folum opetantus ex ima(üt, frigidiffimo metallo calor excitatur, ut referente * Boylco, ful- rencius, acri Vir ingenio praeditus, et omnigena ferr | send m. Pharm Is cum forte Berolini degeret, Chymicum quen. la lant , non dire&um, fed p | C belt bac Cocteits inzénipis MORS I. Caloris natura Dif- prae n in fua de Caloris natura DI Hoc praenotato, baud aegre problematis folucionem reper" , tum iriconfido, — PercufIo etenim vehementer ferro cumtig" ditas, et irregularitas vetent, quo minus una fuper alteram quo- - dammodo prolabi, ecexcurrere poffit, reliquum cancumrmodo vis in fi g | oda dod pon pA j: ticulas; idco eft, ur percufionis articulas; ct d circa * Tom. 3. pag. 308. CEGONENPSSCO . o SENNMEEU C circa proprium centrum , fi fieri poffit, rocentur ; fin minus, in- fie&tantur faltem earum cufpides, adeoque claftico renifu accc- dente, in vibrationes, et ofcillationes quasdam, ob partium ea- j urentem pé rundem brevitatem fane creberrimas, cieantur: hinc calarem emergere nullus dubito, ^ Ex his pariter racio clucefcic | -phocnomceni cujusdam , quod allatam theoriam meo quidem ^ ^" , judicio mirifice confirmat, ^ Silatior paulo clavus ia afferem intrudatur , non nifi repetitis faepiusicibus incaleícic verum fi ad cxcremum usqueipfixus jam fuerit , ut idco ulterius progredi "nequeat, tunc paucisab ictibusinfignis inco füfcitatur calor; eo fcilicet quod jam impedita totius clavi progreffiva motione, mal- lei vis, tota quanta c(t , internis inter fe vchementerque commo- vendis ferri particulis impendatur. iU o0 ^. Jam fonorum quoque ferrum effe, campanae nonnullac PM ex codcm conflatac , incudesquefüb mall m iclibüsgemen epu, tes faris ceftancur. y Nullum produci fonum absque corporis fonancis tremore, :« axioma cft Phy(ico- Mathematicum, . Mirumidcirco quamplu-" "^^ rimis videbitur, ingentes columnas, montesque ipfos.marmo- ^ reos qualiber percuílione concuffos tremere, « Verum gravi(li- ma quanquam et vaftiffima func hujusmodi corpora, haud.id- circo abfolute denfa, ec omnino dura cenferi debent: funt et- enim aggeries compreffibilium machinularum , üDa ex parte €obaerentium, ex alia vero difcrecarum , quac proindc aliquan- wifper conftringi, er dilatati poflunt; cumque aliunde univerfa . moles proprio poudere acquilibretur , cuilibecimpul i percuf : npternas ejus machinulas nonnihil ji 1 RI TT". fivo cedere debet, fcilicec i achi ..Bonnil oportet conítipari, ecrefiliences denuo dilatari, unde neceífario tremor exoritur, et fonitus longelateque percipitur. Rem itae habere, ipfa demum oftendit auto pfia; fiecenim ferream eamque pracgrandem incudem lateraliter , haud tamen vchemencer pet- -utias;. füperpofita milli graga ( ce(tante Rohoultio ) hac illac ferri, ec falcillare conípicies, et quidem co alacrius , quo. vali- 1u$ aures percellet excitatus colliftone fonitus — Conítat por- | VE E "^ tá /—— 4829 C29 € —Óá———— E ROM mS " : ^£. R ro incudem hnjusmodi granulis motum impertiri nor poffe pii ipfa habuerit, nullum autem omnino practer inteftinum "habere poteft. a mato efo- . Hinc igitur patet, cur campana plumbea cum omni fere. tur, ob qua" eJafticitare careac,.nullum emittat fonitum ; cur ferrum e,con- acce «s. Ira fonorum fit: cür ex creta igne indurata campanae, aliaque rw ff. fonora inftrumenta, quae P(alteria nuncupancur, effingi po Femm ui: — lnterim , ne a propofita via divertam, ejus quoque naturae Su ferrum c(Ie diximus , ut cuicumqueacido, feu.occulto, feu ma- ' mifeíto obediat: hocenimexigic cumipfius fumma corruptibili- tas, tum maxima quafi alcalina terreítreitas, ob quas; cujus- cumque acidiimpreífiones et repellerenequit, et fequi cogicur. Hinc, ut alia quamplurima brevitatis gratia omittam, fi ci ace- .—5 .£um deftillatum affundatur, abicin falem fubdulcem; (iacidum rartari , ip (álem pariter fubdulcem; fi fpiritus fulphuris, in (alem faccharinum ; fi acidum virrioli , in vitriolum. | dier fad 4mspim:, ^ Amalgama dernum, et cinericium refpui a ferto; vel ipfi 1 * 111 3 E » *. . : 4 fer, re. Oli ymiae tirones noverunt. Immite, et afperum ita a natura r * Li LJ , . i a plui P - P" pm, "COmpáratum füir; ücplurima terreft -verfetur magnaque prae reliquis ( ob Mercurii paucitatem ) Ie- "vitate pollens, utriusque artificii conatus eludat. mici -— "Supereffet, ut de ejus vi aperitiva, «t adítrictiva nonnihil differerem , quomodo fcilicec haec duo contraria in ferro con- ilientur , unde profluant, quaque ratione praeparatio fitinti- tuenda; verüm quia circa haec ranquam praecipuum fcopur. hic meus qualiscunque labor verfabitur , ideo illa paulo poft "pertractanda féponam. M : 2 ^ Jaterim de ejus natura reliquisque attributis ifta attigiffe | ee dE nimis prolixus fatietarem ingeram, aut nim "parcus defiderium relinquam. . — i p ES god mui i vere ., fed omnibus mater; ideoque . quanquam in hujusce rerum univerfitaris machina, eadem pe^ fc&ione non donaverit fingula, ira tamea omnia fapiendien ilio, ut ioihi ERE nihilque emperavit ordiue er cc t prae caeteris extolli mereatur. — Ferrum vidimus omnium metallor iffi , et ex eo plurima imperfectione pollutum , fed ipfius i impuritas compenfatur abundantia, et imperfectio facilitàte ac brevitate produdionis, Mira eft ferri ubique copia: quocumque terrarum verta- tur oculus, occurrent ferri minerac. Occurrent in Palaeflina : occurrent in Meroe Nili infula, in Caramania , in Serica i ne, in Parthia. Generatur &rrum, ut fcrib Ingers ubi- » ferri copia occur- rit, lae cuprum eodem ust adnetum: rgo, quibusfimi- t F les fuiife in infula a, tefte ( de Magnete : ibique, "ut réfert. DoGtffimus fite, risen vd Cretaceis agri Eboracenfis plurés ferpunc rübrae mecalli ejusdem, p:us minusve durae, vetiae; - Abundat Gallia. Abundat Hifpania praefertim citerior in Pyrenaeis jugis : adeo ut , (i Plinio fides habenda, qua Oceanus Cantabriam al- lait, redundante minera , ferreustotus furgeretmons. ^ Abun- dat Germania, übi primum extruttas fife ad ferrum exco- quendum fornáces acta, Encelius: "Plures metalli hujusce ve- nas alic Tirolenfis Comitatus, earumque nonnullae cupro ite uniuntur , üt vix deprehendacür diftindtio, quemadmodum et ego acctrata obfervatione compertum habui, et cuivis metal- licae rei vel mediocriter perito clare paterc potérit. In Silefía pariter , etin ER Edd uta ex térra rubra et irgend Ape. Cen Vie VL je fus 42 E DEC T à cadic Boyleus, qui pariter ex Joanne Gherardo (übdirt, cerram i Icurm ferri minera prope Amber- ftar globulorum effoditur ; alibi ad inftar corporis octacdri, Ut ofteadit. Joannes Daniel Major in A4:£5. 411 [ 9o manicis, Ann 3 Dec. prima, | | tenoibeut ! Ca fi unicuique rerum. naturalium feu J. -.Caeterun canfás, feu € -— proprietates " aperrum midi fours proferre licet ; haud aegre adducor, ut credam, ferri parciculas TA 45)0o0( 89 43 pyramidali figuraa nacura donatas fuifle, .:: Hanc in rem memo- ratu digniflima eftobfervacio, quam mihi per litteras humanis - fime figuificavit celeberrimus Vallisnerius, in Patavino Lyceo Profe(lor Medicinae cheoricae primarius, et naturae arcanorum perícrutator » quamque ipíe a peritifT i llicac Pracfe&to accepiíIe teftatur, | Hic cum ingentem ferreae minc- rac vim liquari- curaffet, ubi peracio labore concrefcerc £er- rum cocpit , ingeatem alicubi, camque, ut videbatur, inanem in- tumuit in molem, — Hacigi ll rfracta, j diffi — ec per e 1c cin M n n. Lr pofitam ferri copiam revertor; quam profe&to non pauca, quae paílim occurrunt, indicia, produnt. . . Hujusmodi (unt ferrcac lhermales aquae , atrameneum | ferreum , argillae. marciales, faxa rubiginofa, ralcum rubrum, et.alia quamplurima perico Lectori nequaquam obtrudenda. |. Si arena, feu lapidesarenarii, varietate colorum iridis fpeciern ref difcuciantur , ferrum dabunt adnatum. ' Si haematites; et ocrea foffilis, auc aetitum fpecies igne torqueantur, latens exhibebunt ferrum. | Quid plu- ra, cuicumque ligno metallum i(tud ine([e congenitum, jam Roa c,;,..,, femel repetitum. detexitexperimentum, —Facillima eft praxis, blaze ci»e- quam non ita pridem evulgavit D. Hombergius , Chymicae Phi. ej. be lofophiae Profeffor Celeberrimus , et Regiae Scientiarum Aca- 4». demiae Socius ; facillime, inquam, fi enim cultrum magneti prius affricatum cujusliber ligni cineribus admoveris, particulas mate- riae.nigrae Linc inde ftarim falientes attrahi confpicies. — Hae aucem ad examen, praefercim/lencis u(toriae rcvocatae, ejusdem penitus cum ferro vulgari fpeciei deprehenduntur. | Nec vege- tabili tancum regno merorata ferri copia circumfcribitur. . Ia ipfis namq : T*L 22 ON |» 1 " * j* e. uix mh! x nv Si etenim ingeniofiffimo aeque ac folerti(fimo Liftero * fides ha- qd iium benda; cui mehercle plurimam habeo , ex humano calculo rite efi ferram«. cremato ferreum metallum ad aliquoc grana, adhibito magnete, extrahitur, quod olim «Regiae Londinenfi Societati oftendiffc ipfemer ceftatur. Nulla demum eftterra, utnotat Gilbertus de Magnete, quae ferri particep fic: ad cujus reicom- probationem, omnem limum, argillamve fola olei lini admix- tione, facileinidem metallum redegiffe, a(ferit Becherus, cuiex- perientia edocti adítipulantur peritiflimi Chymiftae. Eorum interca fententiam nullatenus praeterire licet, qui adeo metalii noftri feracem naturam voluerunt, ut. tocam hanc terrae ma- chinam, quafi ferream molem affirmare non dubitaverint. Ma- gna funt haec, fed et adhuc quid majus fupereft : Ferrumin coe- leíti quoque, feu aérca regione generari quis crederet? nihilo- minus; quanquam füperioris illius fphaerae diftantia verat, quo Aliguoties pinus ejus p ofiusp p s, plura ramen — * occurrunt tum veterum, tum io menta, quae 4emfum demiffum ad nos per imbrem ferrum teftentur. —— ful fer- Hujus metalli frufta centum librarum pondo pluiffe, ex qui- bus acuti: acinaces cufi, ex Avicenna collegit Magnus Albertus. Ia Miíhia ferreae maffae e-coclo decidiffe perhibentur tanti pon deris, ut vix loco moveri potuerint.» Apud me quoque iBte aliquot naturae partus fervantur ferri nativi fragmenta qU3C" dam, topho fimilia, quae dono mihi mifit pro fua, qua pollet humanitate Excellentiffimus D. Alexander Bianchi; qui Afclli Medicam artem fumma cum laudcin praefentiarum profitetur cà vero a nubibus demiffa, fummaque diligentia in locis vip colleda, conftanter affeverat. — Haec ferrum effe mihi confíat De fa&ti autem veritate, Viro docto, honcfto, et Amico fide denegare nequeo, a nemine fane pro nimis credulo habenduf; aut irridehdus; fi praeter fuperius relatas, plures hiftorme ferro a nübibus proje&to apud Marcum Eterlinium perlcgenero resque non ex vulgi judicio, fed ex Philofophico raciocinio eutiatur. ; up —* Lift. de Calculo p.m. 7. A )oCuy 45 -: Reperitur itaque Vice ferrum; ejusque abundantia. citra iaculum, inutilis credi non poteft. | Ergone natura, tanta ferri copia univerfum orbem lacopiiasie ut ad nihil inferviac? abfic ftultus hicerror; omnia fiquidem creatafünt in numero, pon. dere, eruit fanr d 3 ftatuta cuilibet fualex, et circumfcripta quo- que cuilibet fua. copia, ut deítinacis muneribus fatisfieri poffit, Quapropter fi fumma e(t in hac rerum univer(itate ferri abundan- tia, umma quoque debet efTe illius ucilitas, ec fümmusufus, ; Multiplex porro hiceft; verum utalia omnia praeteream, Auria medicum tantummodo cjus ufum. pro. viribus. perpendam, /eriwas, Jamdiu- creditum eft, eximiis dotibus ferrum. prae(tare, et jamdiu hoc fibi negotii dedit medicina, ut eas eruere. | Sed tunc folum voti compos. fieri potuit, | ubi Chymia foedere inito, ..? ad i intimas rerum que didicit, ex eis prae- ! rl" L] i ch Po S * Latent itaque in ferro medicinales thefiuri &di in eorum 2e prifi. extractionc exquifita arte opus et , adeoque cauto pede ince- «f^ fen dendum. In primis. autem ;dc ferri. bonitate cura impen- denda, ut t quod eligendum, quod refpuendum, pateat, | Ex Puriorautem habenda, quae celerius - tenaciüsque absque praevia coctione magnetem amplectitur; quo vero fegnius , eo magis a propriae fpeciei bonitate recedit, et acriusigne fubigenda erit, ut amicum prompte fequatur lapidem. | Quod (i deferri jam co&iexquifi- ori perfedione judicium. fit ipftituendum, illud eligendum, quod fervata fua fpecifica gravitate facilius malleo obedit, er co- lore; quantum fieri poterit, ad albedinem vergit; fi vero acris injuriis exponatur, propriam mundiriem à rubiginis alteriusve maculae labe immunem diutius férvar. /—. E contra autem fi le- vitas , friabilicas, color lividus ,. difficilis: cra&tabilitas, faci- lisque vitrificatio in ipfo deprehendancar., pro. crudo haben- dum, et jure metico damnandum ,- ob maximam. falina- , Fum, terrearumque partium exuberantiam, Solet etiam. ple- rTumque artificem de ft Í eacura torquc. "6h WAR e tc, ut exploret , an quid ex diverfae. fpeciei minera; feu alius f 3 cor - 46 — EN S. " m. corporis in fuam adimiferic focieratem. 'Facile ab hocduübio fe (c expediunt, quibus notüm eft menftruum quoddam curio- füm, quod fi fuper fübtiliorem ferri limaturam effundatur , et 4Cupio di- exinde excrabatur, certiffiaia fecum refert indicia cujuscunque poem as in noftro merallo accidentalis mixturae. Haec inquificio diligen siferam, téreft peragenda, quia ubi medicamenta ex fimplici ferro paran- da funt, vel minima cupri permixtio magnam iislabem affricare poteft, et ingens aegroto periculum afferre, quod quidem . utinam raro contingeret. : be Poftquam felegimus; quod praeftantius eft ferrum;jam me« Imumzr;, dicam metalli praeparatiónem aggredi licet. Haec autem multi- fet js — plex eft: aliasenim per folam elimationem , alias per diffolutio- preqarati- nem, alias per calcinacionem, alias aliter perficitur: id vero mihi femper cordi fuit, ut aon cam in affumpta praeparatione» reda procederem,quam ut congruentem aílumerem;quae quidem eli- ginon poterit, nifi' prius qua, et quauta polleat ferrum virtute compercum habeamus; alioquin, fi quid boni condgeric , ca- fus, non fcientdiae fructus eric; — Sed hic inextricabiles opinio" num nodi occürrunt. | Quidam virtutem effentialiter t itivam , tum adítri- "wRATWAiBS. Maxima a : m pde v: s n: foiptru, Civam in ferro admittunt: fed afferuntalii , ferrunsfemper ad djerepintia ftringere, per accidens aperire; func vero qui velinca propria na" es mal. Cura vim aperitivam recipere. Nonnulli nihil emolumenti con fes, ferre, nifi in fua ipfius refolvatur principia; fed nonnulli etiamin FATEET. S o4 NER Si. A ; m Ta 4 nunt. - Aliie alii paffive cantum fe habere putant, Siquosdam audiamus 0" peratur per vim irradiativam , fi alios; per contactum corpo" reum, Autumant aliqui per qualitates agere, alii autem, pet fpiritus fecreros. ^ Aliidemum ingentem in hoc operám ^^ cant , ut adventitiam a marcis influxibus vircutene foenerentur, derit recentioris Aftronomiae pericusLe&tor. — Sed ne faftidium fingula períequendo ingeram, adco crevit difficultarum — m 47 »idem fit DET andi labor, l ds Peor quodde cogna ens dr extricandil ac magis fe inyolvendi periculum. —— Quapropter mihi videtur expeditius, nodos iftos truncare, quam folutionem moliri: Idco pluribus ex ejusmodi opinionibus ad fcholarum diftiniones, uc concilientur , amandacs; pluribus utpote inutilibus, vel impro- 'te firmatum fuit, ad ferri genefim concurrere falem ,' fulphur, et mercurium. — Hoc ja&to fundamento, ficüti virtutem eidem metallo ineffe , omnes fatentur, ita quonam jurc virtus activa * denegari poffit, non video, — Quaclibec ex partibus componen. — £i 4i tibus five falem, five (ulphur, five mercurium fpe&es, actionem ade habet a propria effentia, per nullam mixtionem dcelcbili ; malto s, - igitur magis, quod iisdem partibus conftat, vi pollebic activa. Nullum autem faceffere poteít negotium ferri compages adco praevalida €t dura, ut fi deglutiatur , notante Ettmullero, ficut ingeftuin fuit, rejiciatur x quiá düurities illa et parcium, compadio Solvitur ob- vim non excludit adtivami, fed cáncummodo cohibet, donec fpi- "^^ ritus aCtivitate pollentes , qui prius duro velut carcere detincban- tur,erumpant , fuamque vim explicare queant, — Propterea quamvis ferrum in fubtiliffimam limaturam attenuetur , fi ven- triculum offendat debilem, ibirefidens detrimento potius. quam udlitati efTe poteft... Sed huic occurrunt periculo praeparatio- nesillae, quae perrinacem particolarum BeHRE delectat , fcu refolvunt, fpiritibusque claufis undequaque ad agendum refe- rant aditum... — Ex hisigiturcon(tac ferrum operari effective, et to commodius, quo aptiori difpofitione fuerit adornatum; ita^ pr | B , . z tamen nt paffivurn quoque agendj modum eidem concedere on feres cios dubitém :abforbet nimirum fales acidos , omnemque aciditatem, ?*/»/ e dum eandem imbibit, efanguineeliminat. — | s ,.. Affertain ferro tum paífiva, tum activa virtute, hanc prae- y, , ferri cipue duplicem agnofcere nemo mecum recufbit ; alteram ad- agiva 2, ftri&ivam in fale partibusqueterre(tribus; alteram aperitivam in P* 4. fulphure ec mercurio parcibusque volatilibus fitam. ^ Poffet hu- Jus veritatis probacio a congrua eatumdem parrium natura defu- mi, - i8. ou CE A s mi, fed évidentius ab effe&ibus colligitur, quos fenfibus ipfis quocidianafübjicirexperientia, — Licet autem aperire, et adftrin- gere contraria finc; in cafu camen noflro quaecumquein concre- to contrariezas excluditur, quia utrumque quidem a ferro, fed .non ab eisdem profluit ferri partibus. — Quapropter ut alteru- tram impecremus, ad illius genicrices parces confugiendum eft, caeteris peridoneam praeparationem feparatis, et rejedtis. uas hafce praecipuas virtutes plures aliae fubfequuntur à foederatae, et (übalternae, quas inferius enumerabimus. De- m diet mum antequam a generalibus iftis recedamus, ea cura in ferre s wi praeparando maximi eft momenti, ut quantum fieri poteft, par- . puri icátio tium purific: i x i : | : p Df 32 autem 2-15. tio, quo maximi fl plus effentiae, ec minus materiae habebitur. es Explicatae ferri virtutes multorum ftudia excitavcrunt, adeoque quamplurimi curarunt, ut eas medicae praxi accommo- dareat, et fanc nonnullis res feliciter ceffic: adco etenim acue- runt ingenium , ec fedulam adco impenderunt operam, ut exi- mia ex codem metallo fibi compararint pharmaca , crocosnimP rum, fales, cincturas, magi(teria, eílentias, et alia hujusmodi, Sed falva fua cuiquelaude, ineorum plerisque fübrilior ferti füb- . ftantia (ua nón fatis gaudet puritate , minus enim exacte abomnt 1 ftrei iu UgasweiXus "4 id oa i wr. m vindicatur; . sil iig d (4 1l D Sd É à «1 j. wd imo interdum ex praeparatione aliquid advenritii acceffiffe de- prehendicur., is. à; EMT Nix Martis Quapropter prae ornnibus iftis medicamentis , mibi longe precflanif- raagis probatur, ucpote his vitiis immune, quodD. de Sando ch Hilario propofuit, Nivemque Martis vocat, id eft, ferri effentiam volatilem ficcam. | H | . Facturum meitaque operae pretium arbitratus fum, fi pu- blicae utilitati illud evulgarem , ut qui paratum expetunt gue greflus, qui vero parare malunr, quo conatus dirigendi (ciant, . 5 P zu . Jd eii LARA lar h im fe uot Quia veroin conficiendo medicamento fuum adamulfi Xo." invencorem, lubuit Gallicum hic apponere textum , ut palam fiat cjusdem veftigisme prorfusinhaerere. ^ d EN ET 4» * ontire du /Mars par di-verfes cooyes plufieurs rares et ex- . ctllens remedes , qui font d'un tres grand u/ape, et dont on fe [erí avec [uccés contre beaucoup de maladies. 1l approche plus qu' aucun auíre metal de la nature de Venus ; aufji eft - il facilement changé et cotrveríty en elle méme. Cette proximité efl caufe que Bafile Valentinnous : le reprefente Lun et P autre comme mále et femelle. Ne itaque a propofiti exemplaris methodo difcedam A tere cogor , quod jam fuperius innui, maximam fcilicet ferro cum y af fnis cupro intercedere familiaricatem. | Hinc mocus Bafilius Valenti. f. nus, illud ut marem, hoc ut foeminam exhibuit: quod elegan. ter non minus quam recte expreffum arbitror , quia et frequen- tiflime in mineris coeunt, et arte facillime junguarur. Probare tamen nullatenus poífum, ferrum, ut afferitur, haud aegre in Ferrum. mi» cuprum trransmutari. Eft haec altioris indagiois quaeftio, ad- nti oa coque fatis nunc erit ad veritatem enucleandam innui(Ie , omnia An phoenomena , quae ferri in. cuprum. transmutationes paffim anonnullis dicuntur, aeris praecipicati eíle mU RU x | i in Carpatiis mon- Nonnulla tibus Hungarici fontes ubere vitriolo foeti, qui coniectas ferri phoencmena m aiios son parva p * 3 Pa hs. ione in cuprum vertere ris Tie perhibentur. à | HA cm Extat in exili meo mufzo inter conquifita naturae arcana, v«taticooo vel monftra, cupri fruftulum, eruditum munus praelaudati D. EM Vallisnerii, quod loco ferri equiniin ejusmodi aquas injc&i edu- 5" Qum, ideo praedictae cransmutatiopis opus creditum fuit. Ve- rum cgo, ut fupra dicebam, praecipitationem lubens admitto, converfionem acriter rejicio. — Latentenim in illarum aqua- rum vitriolo quamplurimae cupti particulae ; latent quoque in- terdum aliquae in ipfo ferro, quamquam igne purgatum fuerit: quocirca ubi in praefacas aquas conjicitur ferrum, a vitriolico fale juxta fuam füperficiem indefinenter labente corroditur. Verum abrafis ferri parziculis, aliae melioris notac metalli, cupreae nem- pc deponuntur , quaeque ferro cruítae in modum adhaerent, "Append. Cent, Vll e£ VIll, — mox Mo.Eot. GarJe^, 1645. - TX - 2*3. 2 PRU anmcrenm ARGIJWwWAWAAI f- M X$)0(S mox temporis tradu novis femper abfümptarum loco acce- dentibus particulis, iisque cum homogencis, fi quae forte an- tea fuerant ia ferro , corpusculis fociatis 5 cuprea candem maf- faferreae loco emergit. — Ferrum attamen in cuprum nequa. uam converfum fuiffe, fed cupro permutatum unusquisque facile intelliget. : Eonfirmatur Meae fententiae adítipulantur plura experimenta, in primis F "eum, Vero familiaris chymicorum oculis obíervacio, quod fi cupro iia, acidorum viin vitriolum redacto, etaqua communi foluto dilu- teque ferrum immergatur , acida illa, relicto cupro ftatim imum vafis decidente, ad ferrum accedunr. — Vlterius auri Vi- triolum.per aquam chryfulcam paratum, fi argentum yivum affundatur, aurum dimittit ; fi vero argentum in aqua forti fol- vas , eccuprumimmittas, argentum deprimitur, cupro in men- - ftruo rclito, — Poffem alia quam plurima exhibere, fed brevi- satis caufa praetereo et adinítitutum redco, | Ferro ineft fulphur quoddam aureum , ut a quibusdam diio nuncupatur , co quia ad ejus perfe&ionem proximius accedat. mu, Lut illud in imis penetralibus abditum, fulphure Alio foerido et immundo ita obvolutum , ut ideo quamplurium chymi- corum oculos fugerit, qui utrumque confundentes, unicum duntaxat fulphur, impurum et omnino terreítre, ferro inchis crediderunt, — Verum illud ubi congrua praeparatione fuis re- ftituatur viribus, adeo miros producit effe&tus , ut aurum ipfum . semuletur. In hoc igitur omnes intendendi func nervi. enim , ut monet P. J. Faber, communia menftrua adhibeantur; nunquam a partibus limofis et corruptibilibus vindicabitur : St vero folo igne tentetur, ufü venire facillime poceft, ut 18 auras evanefcar, et laboris univerfi praemium deperdacur. Verum ne animo defpondeas, amiceledor. Fruftranam- qne ferro pretiofüm hunc medicinae thefaurum natur? noni . didit." Eruendi modum fortaffe reperiemus. — Hic €? dne tendit, ut pertinacem ferri texturam difrumpendo, partesque vrellres, omnemque aliam iomundam et inuiilem matcr * : I PAS. $I feparando, puriffimam ferri efIentiam, et praecipue aurcum il- lud fulphur ex faeculento velut carcere extra&tum afferat in li- bertatem, fpiricusque aQuofos e foctido velut fepulcro educac ad pracítantiffimarum functionum exercitium, es Hoc autem aflequi nequicquam tentabimus , nifi aquae s inii ! mineralis opc, ejusdem cum ipfo ferro naturae; quae non vio- 4j dam lenter, fed virtute amica, quidquid puriffimae effentiae in eo ni- »«df«riv tet, expetitum nempe aureum fulphur, ad fe fuaviter crahat, Ed. iu caeteris omnibusrepul(üs. * | meralis ut * /Mais la maniere de faire celíe praepavation a efl fenue fe- crettejusqu à cefte beure. — Ce qu'il a d^ effentiel eff cache - fousune 5i grande quantit? de terre dont fon corps abonde qu'il luy eff comme impof[fible de produire. fonaGion, ef de faire éclater fa lumiere dans une prifon si obfcure: de forte que fon ame efi dans ce corps gro[fier comme dans fon tom- beau , e£ men peut effre aisément. degapg?e que par le moyen d'une eau mineral qui efl. de fon genre la quelle a la veríu d'ouvrir,et de refoudre le ESSE EAS d aítirer à foy cc qu ily adepur et d en Jeparer toute la £erre inutile, 4u lieu que les autres cbofes dont onfe fert pour cet effet, fe cbargent de fout indifferersment, et tirent le plus [owvent leurs tein- £ures de cequ' il a plus groffier. Valsaria Hoc pacto, juxta citati Fabri explicationem, refolvitur fer- rum in fua principia per fua ipfius principia: quia ferri fermen tum fcrrum eft: reliqua menítrua communia, praeter debili- interdwnin- tatem in emundando, de qua fupra monuimus, tot falibus in- ^^^ congruis fubje&um inficiunt et alterant , ut faepius hinc cffectus giguantur non fui, imo eriam planecontrarii, * : * Mats ceíte eau n'attirant à [oy , e ne retemaní que ce qu elle &rou-ve de plus pur dans ce meíal , en quoy confifle [on foufre . effentiel , et fon. Effence dorée , rejette, et [epare en méme tems ce qu il a de proffier, et de terrejive. AEvigná Cum igitur eam mineralis aquae ferro congeneris naturam it- Chymicum, quirerem , quae non modo folvendo ferro par effet, verum et quidquid cerrei impurique in ipfo latet, fegregarc, ec ad fum- g2 mum men(Irsua fubieBa, que. Aiffol ficultas,et a- gà 0 428)o(8S. mum detrudere valerer; animadverti chymicum mihi proponi aenigma , ac proinde aliud fignificari , quam verba prae fe ferre videaricur:plerumque etenim,quacinveni cutius,obfcurius dicuntur, quam ut quivis ea poffit percipere, — Primüm icaque- rejeci trita quotquota fpagiricis adhiberi (olent menftrua, quau- quam fpiricuum título de(ignentur, utpote necefílariis viribus de« fticuta. ^ Valere ideo juffi notiffimos nitri ec vicrioli fpiritus, fulphuris oleum, plumbi, et zinchi aquam, et alia quaeque hisce fimilia | Mox, cum exploratum haberem menítrui materiam ejusmodi effe debere, uc metallis facillime jungatür, et minime vulgari polleat vi, cogitantí et meditanti demum occurtitadmi- randum illud magnalium naturae promptuarium ANTIMO- NIVM. Exultavic illico animus, ac rem ita tenere mihi vifus pri ae- füm,acíl manu tractaffem. — Ferro etenim congenerem e(fe nigma, ecfit : quis enim non videt, «tuc non nifi fubli Antimoniiindolem hincconjiciebam, quod Chymicorum peri- tiffimi ab eodem antimonio metallorum omnium materiem dc- fumitradiderint — Apriffimum autem ad metalla diffolvenda il- lud idem effe, certo certius compertum habebam: ubi namque in fluorem reda&tum fuerit, fingula, praeter aurum, mem? non modo folvit, verum abfumit et vorat, ut ideo metallorum lupus appellari foleat. | dei pat Illud demura praeconceptam opinionem validius firmabat, quod rerreftres et craffiores ferripartes in memoratis falinis i1* quoribus neceffario fübfidentesin hoc uno tancum, ob mojorem ejus fpecificam gravitatem , ad fummum evehi poffint. Nec ul- lam injecit dubitationem , quod aquae loco, ficcum odum p sdbibe fubtiliffimos quosque chymicos aliaa vulgaribus ufürpaffe vocabula; tm ^ rudes fua caclarent inventa , tum ut acrioribus philofopha " fam füppeditaren : Horum etenim libri volunt quidem eru donem, nom tamen inquirentibus adco facilem, fed fjymbolici quibusdam figuris ac allegoriis obvolutam, ac propterea 25^ meditatione eruendam ; ne fcientia ipfa nimis expofita vilefcab pete cni 15: ERU Eu. 3 -— " Qucquo tamen modo feres habeat, ipufitatum fane non eft, aquae nomine nonnullai ligitari mi alia: cujus quidem rei quamplura in medium exempla proferre tam facilc foret, quam quod facillimurn. Vnum prae caeteris memorabo Ma- giftri Valentini ex Thear, vol. 4. Materia "vero, inquit, prin- cipalis; omnium. metallorum ín fuis mineris, de. qua ipfa gene- rantur , id eft caufantur , eff aqua ficca, quam aquam "vivam, feu argentum cvireum appellamus , et fpiritus foctens, quem aliter fulphur nominamus; ^ 7o 0— " .' En tbi; benévolé Fettor , propofiti aenigmatis, aut pro- blematis folutionecs;'^ Hlud interim ce monitum volo, pluri- mum ad operis perfectionem conducere menfítrui, nimirum antimonii praeftantiam, | Mihi porro diuturnus ufüs nullum notavit praeítautius illo, quod memoratum offendi a Joanne Paterfon Hair! de Min. quibusd. Hungariae. Ephem. Germ, Dec, pr. Ann. 2. ubi de Minera Hungarica fagaci naturae magifterio elaborata,cujus iconismus exhibetur a D, Jo, Paulo Wurffbain de Minera elegantiffime eryftallizata in fecunda Decur. Fphemer. Germ. Ann.2. quemque inde defümptum hic tibi f; andum i appofui. Totum quantum elt hujusce indolis Antimonium, Prim puriffimam, et fere inítantaneam elle antimonialis vaporis UON- nieck gulationem et cryftallizationem minime dubitaverim, ^ Hinc ge. nullo térrae coníorrio inficitur , fed in falis, plumbei quidem fed nitidiffimi coloris, fpeciem infpiciendum fe praebet, Haec támen haud perinde dicta velim, quafi inutile prorfus, er abji- ciendüm fit: commune officiaarum antimonium. Verüm Conmuni peritus artifex experiendo ^ inrelliget , plurimum intereffe, ^£ hoc an illud in ufüm vocet ; tum fane quia commune antimo- "ed fertum folveridüm aptiffimarurn jadarám-paffüm jameft; tum ^ peracta diffolutione; puriffimam ferri effentiam , atque ejus, ut ità dicam, animam fui juris jam effectam, et ab omni conta- gione defoccatam haud aegre obtinebimus. * | g 3 * Apres 14 xo) x Apres quo) il fe fublime à petit feu , e$ acvec une facilité im crogable en une effence fpirituelle [ous la forme d^ une neige eclatante comme I argené leplus fin. Tenuiffimo (cilicecigne in candidiffimam füblimatur nivem adco fplendidam, ut exquifitifTimi argenti nitori nil concedere videatur. Haec eft cocli munus, unde fublimes illae naturae. promanant excrementitiis hifce corticibus inclufae , ac veluti te- ftaceis vafis cuftodiuntur. ^ Neque aliter mare iftud infimae fphaerae tranare, et in hoc fublunari centro hofpiari pofient, nifi . elementis his alligatae , eorum fifterentur pondere, —lllae per ifta fentiuntur; iíta per illas agunc, eaque operarum mutua Mivk wur. cium. — Agejam ipfam pracparationis praxim methodice crada- : tW pagg, ous. Ferri quanrum faris j licaBitur in minima fruftula conct- fum , feu in craíffam fcobem redactum, ig iter calefiat;calefa- Qum ubi fuerit, duplum auc triplum optimi Hungarici anrimonit craffiufcule triti pondusimmitatur. Ego ad minimum.tres an* timonii partes exigo , alias perfecta ferri defiderabitur diffolutio, cui mirütn in modum confert praevia illa concifio, €t calcía- Gio. * * Pour cela vous prendrez une partie de /Mars, que vous fere reduire en petits morceaux ou en profJe limaille 5 e£ apre. avoir premierement bien fait chauffer, uous luy [erez un bain de deux ou írois parties de fon eau mineral. Vous leiien- drez fur le feu, jusqu' ace que par la chaleur ei la verti de c bain fon corps foit confum? ei refout eneau, -. Verfez adroiít- ment dansun autre "vafe ce qu' il.y a de plus clair,en epar ani toU tela terre que vous verrez nager fur la fuperficie de certe ens Hinc enim mitius, tractabilius, ac magis pervium redditur * metallum, quod hujusmodi Balnco immeríum igni impone» quia nempe extrinfecus calor menftrui a&tionem excitat 9* - lutionem, et ferrum fubigit, utquafi patefactis vifceribus min Igni ixtrin aegre cam fübear. — Idem ignis auxilium efficit, ut aurum» 5 Kéi pii? ;- rentum celeriori voracitate, licec diverfimodea propr? s AE L4 - )oCFr f5 folventibus abforbeantur.. ta pariter argentum vivum falis fpiritui non cedic nificalefado, — ... « Ignis co usque intendatur, donec totumferri corpus diífo- lutum ac refolutum antimonio intimius admixtum fi, Tunc fubclioris fubítantiac a craffiori materia, et principiorum adi- vorum a paílivis ad fenfum patcfiet fegregatio. metallorum 4 i[foi Quod enim puriinferro erac in regulum pellucidumabiiffe, - fuamque puritatem antimonio communicafle videbitur ; fae- ces e contra partesque terreítres circa fuperficiem innatabunt, Purior fluentis adhuc meralli pars in aliud vas effundarur, limo rcje£to. — Caure agendum: attamen potius dexteritaris , quam perfpicaciae negotium eft, . lerum igni exponatur, ut repetita defaecationne, fi forte quid impuri, inutilis, et excremencicii refiduum eft , eyomatur , codcm, quo fupra, modo abjicien- dum. *. - x: ic * ZMeitez ce «vafe fur lefeu, afin que le /Mars foit derecbef lavvé eí neítoyé dans ce bain qui le contient s e£ l' remettez ainfi, ef faites bouillir tans de fois, qu' il ait quitté toute fa lepre, et qu' il "vous parotfje auffi clair , e£ refplendffani que I eau méme. — : — Tories demum tradita operatio eft reiteranda, donec ferri anima, feu fulphur effentiale ab omni penitus lepra mundetur, et pellucidum purumque fe praebeat; perinde acipíaaqua, cui tenaciífima unione adhaefir. * * Vous a'vez alors dans la matiere luifante qui vous reffe, ! ame ef le foufre effentiel du AMars féparez de fon corps terreftre qui les enuelopoit , e£ unis infeparablement acvecl eau du baia la - quelle efl. convvertie avec eux enun efire plus fpirituel que corporel , qui fe refout au chaud et fe congele au froid. Nec fane minorem hin ifcicur perfe&ti ipfum fer- rum, quam antimonium , cum illud afoetido coníortio vindi- cetur, hoc ad füblimi conditi » €t, quafi dixerim, na turam, evehatur. Operis interimab intrinf: praccipuusarti: fex extitit lori 1 E Gibonesst: ^ LL (4 : ;. Praeclputa operis arti- E »Qqui fex eti. nate éalgr, $6 40)0 gr ftatim ac fui carceris clau(tra ab excranco calore, et aqua folvette fentit disje&ta , vividus exurgic, fpiritus homogeuneos undique ciet , fecumque in focietatem vocac, unde vires mirum in mo- dum augentur. - : | Cocunt igicur illi impigre naturali urgente impulíu, quo homogenea unionem inter fe appetunt ad faciliorem heteroge- neorum expulfionem ; indeque robuftiores effe&i , quidquid averantut , excurbant, et victoria geftientes fe fe mutuisfovent amplexibus/- Hinc quae ex eis coalefcit fubftantia propemodum cocleftis, ec ad agendum aptiffima: cum etenim nullo praepe- diatur vinculo, inhiberi amplius nequic , quia nativas explicet vires; f puri audeat, contrariorum, fi quae forte occurrunt, energiae validius obfiftic. ainiosódal . 3 Or meitez cette matiere ainfi purifiée dans une forteeucurbile, qui ait le fond large et plat ; ajuflez y une cbápe fans bec s qui entre dedans, et une autre plus grande par. defJus dans le quel Noftra niv la cucurbite entre elle-méme.. ^ RN xinds, ^ — -Poft haec, univerfum illud aggregatum ex ferri fubftantia et aqua immittatur in cucurbitam fuüblimatoriam fatis robu« ftam, cujusbafis planafitetlata, Ejusoritegmen, q Pileus metaphorice dici folet, finc roftro camen inferatur, alio eidem fuperpofitó, quod et cucurbicam ipfam extrinfecus ambiat. " * Lulez les jointures en forte que vien ne re[pire et t ayant mu fur un petit feu de charbons vous verrez en soins quart d' beure , presque toute l' efpace depuis le fond de la cucurbite jusqu'au premier alembic rempli d^ ume neige 11e claire et diftinguée par. petits filets blancs et. luifans comm", argent le plus fin,qui [emblent un embarras de pique el d* lances entremé les qui tous reprefente fort bien la nalure y - don ils procedent. ER libet aeris vaporisque . usc^ voMENS Js dorf d vis fup- : PE. E ^ i - ponatur ignis carbonibus nutritus. ^ Quarta aondum horse pars cffluxerit, cum iam illam intus claufam, in candicili- mam : ; . IM Tila, : E PVP UIETMS. MP E A, x D " glomerafle torumque vas a fündo ——Á «| ko ba iicblddpiur 5 ccv steels - reto -tum repleviffe ádvertes; ^^ 70700 uo cone nite de maladies. aom 3 Ea extracta et fepofica , rurfus iterumque opus inftituatur, donec omnis materia in ejusmodi nivis vellera abierit; ^^ ^ lra dcmum praeftantiffimum et plurimorum votis: expeti- tüm habebitur medicamentum. ^ Hoc foliim admonuiflelicear, ne cucurbita diftillatoria nimis oblonga fit, fed potius humilis. Alia nonaulla , quae, intento operi confequendo prodcerünt, artifices ex ipía dicent praxi, quemadm et mibi concigit: " ] ap op er ca ocnter pra 5; 31 à1'ULLM jn Ly ; inju- riam intuliíIe videar. fhslus sti | 5 ! Jam vero uc inipehfi laboris ac ftudii praemio magis dele- &emur, in hoc naturae attisque parcu contemplando paulum immoremur ; ejusque pretium ex proptiis ipfius dotibus, ec vir- tutibus demetiamur.. Sed ante omniainelegantem philofophi- xiv; figura €ae iftius nivis figuram oculorum et mentis aciem intendere, «x«ninaiw, non abs re fucrit, | Hacc fiquidem fuae originis noni levia pro- dit indicia; er meriti nacuraé afcána rimanti lücem pracferec haud contemnendam, ^ Gallico Au&ori fua nix vifa eft contare ex oblongis corpufculis, gladiorum et lancearum adinftar fe fa mutuo interfecantium; ^" Ego vero poft pluries repetitam tum mei ipfius, tum peritorum. amicorum ocularem , ope Micro- fcopii, diligentem infpettionem; praecer;memorata corpufcula gladios ec lanceas aliqualiter referentia , plura etiam aliter varie- que figurata depreheadi. Quapropter propria adhibiturus - "Append. Cení, V 11. 65 V IIl. h voca- j8 S6)oCuN —— vocabula affero, €x cisdem alia effc pyramides quadrilateras ; glia octacdra; alia prismata, feu parallelepipeda regularia oblon- a; alia prismata cum vertice pyramidali; alia cum vertice co. à .Bico; alia dénique-trepezoides;... [ .:-- Haec autem indifcriminatim ita junguntur, ut quaedam fe -fe transverfim decuffent, quaedam in. directum protendantur, quaedam aliis ceu bafibus cantum infiftanc; quaedam minora majoribus videantur adnata. Sed ut omnia fenfui pateant, ico- ;Dismum adjungere placuit, in quo hujusmodi figurarum obícr- .vata varietas ordinatim exhibetur, — EM 1 Pyramis, 2. Otctaedrum.. | 3 Prismata oblonga fe fe varie decuffantia. -.544 Prismata, quorum vertex in conum degenerat. mata rectangula acqualia, quorum alteri adnata eft py- : . us aa z $a iussa a cle ae V ENA AA r 7 Prisma, corpus ft et figura E $ Pri(ma diffectum pyramidem referens, 9 Prisma re&um, feu parallelepipedum. i 10 Parallclepipedum cum variis pyramidibus adnatis. 11 Varia corporum o&taedr. pyramid, fragmenta. | 12 Parallelepipedum, cui pyramis, et varia fpicula funt ad- nata. Mrene . Appolita fchemata miram profe&o naturae conftantiam ^" oftendunt: quamvis etenim acri admodum igne, confueto non modo mixtorum, verum et feminum ipforum, ut audicbat Helmontio, deftru&tore, follicitata fuerit, uc ferri antimoniique partium figuras perderet; diutinam tamen ejus actionem - vicit, aut elufit, ec cas minime infractas, fed pellucidiorcsTe ditas Philofophorum oculis ec medicatiopi expofüir. Nec fo" lum ab ignca vi natura immuncs fcrvavit casdem parnm" P. — — wR - y tas, fed inter fe (e diftinctas; quia nimirum ob diverfam plano- rum, quibus fingulae continentur , inclinationem minime con- ' gruentes , quar ib trefp unionem. Idem, et rcliquis me- tallis accidere norunt Docimaftes. Licet enim aurum, argen- cum, aes, et plumbum fimul mixta in fluorem redigantur, uc ideo unius. tantum fluidi formam exhibeant , et quantum . libuerit in crucibulo fufa detineantür , nunquam tamen fieri poterit, uc validiffima ignis a&tiointimiórem eorum com- pagem penetret, et partes conftanti unione confundat. — Facili fiquidem negotio fingulae a reliquis feparantur, ut ideo nequa- quam indolem mutaffe conftet. Phoenomeni (ane f Cur plura caufam recentioris philofophiae cultores plerique figurarum yt Jt diverfitati adícribent, quibus extra dubitationis aleam ens invitem fa- eí([e videtur, non alio naturam inftrumento uti , quam locáli &//peres- motu, qui pro variis corporum aut corpufculorum figuris ad- "^ miraüdam hanc, et multiplicem effeQuum varietatem , non modo in hac noftra fublunari, verum etin fuperioribus regio- nibus inducit, Nullum autem fcrupulum injeQturas reor pu- riores et defaecatiores antimonii partes : ucenim plurima, quae in hanc rem dici poflenr, brevitatis caufa pi im, neminem eorum , qui Medicae praxi operam inavant repertum iri confi- do, cui antimonialium medicamentorum praeítantia. creber- rimo experimento non innotuerit.; ^ . . Quoad reliquas proprietates, candidiffimus eft color, nec wt»; candor tamen eft obtu(us, fed alicubi eryftallinus, ubique luci. v prerrie- dus, ac femper vividus, perítringens oculos, adeo ut puriffimum ;;;,. E : 3 non modo aemuletur , verum et fere fuperer argentum. Odoris et faporis penitus expers eft, fummopere vero le- vis et rara, ncc tadlui afpera,immo mollis, et friabilis, ut ideo evanefcere quodammodo. videatur : unde merito NIVIS no- men confecuta eft, «| Quae cunda cum a fale terre(tricraffiori fenfui obnoxio valde.abhorreant, hinc quoque noftram effen- tiam conjicere licet a corpore craffiori exemptam, et terrenae fenfibilitatis expertem, nifi quantum fufficiat, ur ad hominum h 2 : ufum & Ww** *32 Wd alis ufüm inter hoasines detineatur, alias ad füblimiorem fphaeram Imtrpuaei- ^ Hoc me ex icavit, ut rem experimento comprobarem, Pl wis. quod e voto fucceífit; adeoque «er hanc ipfius deprehendi pro- tilitas,- N ieracem , ut.nimirum (i. carboni fuperponatur Edd paulá- wa 4RÁR fr^s?.- (ua principia refolutum fit, principiorum autem nulla fit gene- -- '* atio aut corruptio; ideo eílentiam iftam ex hujusmodi princ ; iis refolutis , et purificatis conftantem , corruptionisimmunem ceri debemus, locua tins f eT eO Medicae Uis. NEL Plur Kiiz id : . Plura hucusque di&a fant, majora ramen de Medicis '«p»e bus dicenda fuperfunr, quas ego ex praenotato Au&tore indi- """" ^ cabo, ufus probabit, * .* I| mondifie les organes du corps. iab 12 239 7*9 Primo igitur corporis org dare dicendumeft, quia Prisu» yj. üitüirum a vaforum etiam mini mitatibus lencam [i44 tenacemque materiam, et a glandülisquibuscamque mucofum * — farcimen ftrenue avellit: Hinc polypofis fubflantiis, et vaforum pneumaticorum ; aliorumqae ftagnationibus curandis valde prodeft. Hincin motu circulari debili a caufainorganica; five ab aucta fluidorum vifciditate dependente, efficaciflimur cft 449 a4- medicamentum, | Hinc febres chronicas; cachexiam; hydro- verfi» chro» Suit d Seres :ls llic: uico: morto, Pe incipientem , morbos virginum, conftanti vigore expe plurimum imo et adveríus velociore bos felici pugnat ,dumm do ex fanguinis pendeant craffiie. Cum enim ille confuetae €^ culationi tunc: impar fit , ideo vehementiori indiget fermento quo languens excitetur motus, et fegdis ürgeatur fermento" uo, * | * Pu- E Cor s € le fang. (Eun equos n 53$ ien o paturaem puritatem /fanguini.(crvat , quac (i De!itam forte amiffa fuerit, reflicuitur, Hoc aucem praeflat, vcl mor- /zuiricra- , bofam aciditatem, ne illuc irrepat, repellendo ; vel fi irrepferir, Be nini fanguinis particulas, quae ex eadem lencefcebapc, diflolvendo, Quam porro hujusmodi aciditas perniciofa fi, morboru fequenüum carerva teflatur.. Indeetenim fpiriibus anim bi liberiori et expanfivo motu interdiélis, tota corporis oecono- mia zum fluidarum, tum folidarum partium pervercitur. . Inde quoque ructus acidi et nidore infe&ti; fames canina; morfus ventriculi; paffiones iliacae et colicae; pallores obinertiam bi- lis; aliaeque pravae primarum viarum affectiones germinanr. Sed hanc morborum íobolem pharmaci noftri Virtus yere Martis adinftat profternit , et diffipar. Ipfa acidam illam pe- ftam profligat ; primae digeftionis officinas et fermenta vitali reficit vigore; fanguinis mottim , reftitura fübtilitate, follicitar; quidqu d imparitaris intra vifcera congeftum fuerit, hon ctumul- 5 Purifie et renouape Secuado patur lem H I3 f£» Fal »*o4220 x alibus tuarie fcd pene infeofibiliter per commodiores meatus attenua- tum excludit; et fua ipfius, fi fas eft dicere, aftrali irradiatione- fpiritus omnes exhilarat. Quia denique morbos vel fugat, vel "arcet; ideo cjus opera femper utilis eft , er iis potiffimum locis, ubi ab aéris inaequalitate, et ciborum incongruentia valde ri- mendum e(t: ex his namque boni fapguinis inopia, et inde damnata procedit aciditas et lentefcentia, * * Empéche qu' il ne fe faffe aucune putrefa&tion dans les em: --*" frailles. ee : " Tertio prohibet putredinem, quod ex fuperioribus patet: ^«nes morbofo quippe acido enervato, ac ftagnante humore diflolu. "^e. to, noxiae fermentationi aditus praecluditur. — Si vero hacc abfic, omnem quoque impuritatem ac lentorem abeffe neceife eft, ec confequenter omnem a putredine timorem, utpote quac : in vifcido tantum et impuro nidulatur, Aliud praeterea hujus virtutis argumentum defumitur ex pura et incorruptibili noftrae nivis fübítantia: non modo et- ha — enim 62 — AA z enim cum rebus impuris, et corruptibilibus nullam habet affi- nitatem ; verum cum corruptioni maxime adverfecur, peculia- ri propriac virtutis moti sq que fibi conjunctas are folutione, quae eft corruptionis terminus, quantum per naturae leges licet, praefervat. ^ Hoc fibi nullo negotio perlvaferit qui- . cumque fuerit expertus , aquam coenofam affuío fpiricu falis, aucalio quolibet fale minerali in fluorem prius redacto ab ulte- riori corruptione vindicari, Efficaciffima eft enim mineralium virtus , adeoque a vi deftruüiva difficillime fuperabilis. *.— * Guerif lesob[firuGions des membres principaux. : Quarto obítru&ionibus medetur praecipuorum vifce- cer rum, — Quod intelligendum puto de hepate, fplene, reni- . bus, et organis quibuscumque , quibus perfeda fanguinis cribratio abíolvitur : fua nimirum fübtiliare ad intimiora ^ penetrat fubítantia ifta noftris fpiritibus valde amica et ho- mogenea, ibique poft coagulationis caufam edudtam,. puratis fuccis, ubique naturalem puritatem, ez harmoniam reíticuic, ec firmat. Plura per attenuationem opcrart, faris fu- perius dictum eft, hocfolum addo, tum atcenuacionis cfficacia a mercurialibus medicaminibus, cum etiam attemuandi moco differre. Vtraque quidem medicamenta inimicam in materiam impetum faciunt, fed Mercurius tumulcuarie adeo tantoque mo- limine, utinterdum non minus periculi a medicina impene quam amorbo. Miti i , (-nenofirac nivis conatus, ut idco remediis aeque innocuis ac ftrenuis fit an- numeranda. Id tamen hic loci innuendum arbitror, me RO? as unico huic medicamento vires adícribere , uc cas Mereur alibus in oppugnando profligandoque Gallico fermento pus : eífe contendam. ^ Mercurius etenim, ucomnes noryDo 25. bellandam illam humani generis luem a natura videcur defti $^ tus, . Quod fi tum veterum, cum recentiorum nonnulli , qu! ferrum efTe ajunt corpus mere paífivum ac veluti mortuum» hilomninus ramen veram fatentur e(Tc viícerum mcdicinamid",. 37 LC ro X3)00o0(m9. E de huj diferri effentia dicendum * cum eam vivida a&ivita- te praedictam, et quod do ipfius llianimam effe nemo iaficiari poffit. * T * Owvre leurs conduits. : i * Quinto aperit meatus, Explicitis jam viribus haec quoque Minds. cohaeret. Ab hacautem innote(cit, vaía lactea, chylifera, lym- ri;, poatica, caeteraque capillaria, tam perfedtiva, quam excreto- ria, et quantumcumque a centro motus diffica , expurgari, refe- rari, ac demum in co ftatu, in quo vitalium functionum miniíte- rio commode fufficiantfirmari, WVcilem itaque operam prae(tac i» paralyfi, caeterisque membrorum rcíolutionibus, quas fta- gnans humor cffecit; dummodo tamen de partibus jam emor- uns, five irrefolubilibus non agatur, in quibus nimirum ob jam- diu interdictum fpiritibus animalibus tranfitum, iisdem prorfus imperviae, penitusque flaccid lactae funt cumnerveae, rum c.rneae fibrae; quemadmodum in fphacelis, in tumoribus in- ternis fcirrhofis , Bypfeis, temporis diuturnitate jam confirma- o iusque hujus i fol tis; in ; aliisq E folet, vbis:eniea Gudlsai pl atur nedum noftrae NIVIS, fed cotius, quantacumque eft, Artis Medicae auxilium, * Adoucit leurs bumeurs. Sexto humores edulcorat. ^ Peculiaris eft hujus medica- TERES menti natura, ut propter aurei fulphuris puriffimam fübítan- edulecrat, tiam ; alcalicarumque particularum | mercurialium fummam fubtiliratem , acidis prius debellatis etejedtis, humores dulci cem- perie foveat, fpiritibusque animalibus propriam impertiatur vi- vacitatem. . Hoc vigore vitalis univerfi co poris machina cxcita- t2, alacriter morbosexhu inertia fpirituumque languo- re ingruentes repellit; podagrae nimirum, chiragraeque paf- » arthritides vagas , ulcera erodentia, herpetes, convulfios nes, echujusce indolis affcGtiones, quas enumerare longum effet, unum oon praetermittam, in ca fanguinis labe corrigenda; qua: 64 4 o(S9 qua cum bypochondriaca, "tüm hyfterica paffio progignuncur, fi pracferrim in falina confiftat acredine, nulli pharmaco magis quam noftro effc fidendum. ss ^st * Etappaifetoutes leurs inflammations. .. * Septimo inflammationes fedat , imo potius refolvit, Sed Infamma. € forte ex generalitate- nominis oriatur zequivocatio;'ét inde riones fe44/. error in praxi; cum d iftin&tione procedendum eít, lnflamma- tionum cnim aliae ad immediatam organorum lacfionem rcfe- rüntur, ut in preffura, diftra&tione, tortura, ruptura; contu- fione, uftione, erofione , ac vaforum fánguiferorum crifpatue ra contingit... Ad harum curationem noítrum pharmacum ni. hil conferre poteft, ac proinde alio confugiendum. . Ipfius er- go ufus proficuus folummodo iis inflammacionibus erit, quae cx lentefcentis cruoris in minimis arreriolis ftagnatione origincm - ducunt... Celeriter tamen obftandum eft, apcequam valorum potiffimum reti ota per nimiam diftractionem rum* reticularium pantur, et lymphatica vafa fimul divellancur: tunc enim exi- tium imminetpeneirreparabile. — Sub initium igitür Cum p mum congec(tionis , ubicumque illa fic, prodeunc (igna, ftatim pretiofam hanc medicinam arripito, adhibita eciam , quotics- cumque res indicáverit, praecipue vero in velocioribus morbis, fanguinis miffione. Hacratione, deítructa fpecifici fermena acredine, eryfipelata, pleuritides , peripneumonias ejusque affines morbos feliciter videbis -dif[olutos pariter et reíolutos, . Quodque plurimi faciendum e(t, cautius ita procedes, quam per alcalia animalium volatilia curationem aggrediaris. ^. : * I| retlifie les ferments de nos digeflions. Fentriculi -QOttavo digeítionum fermentum. reétificat. Vix ex- fermentu, Plicari poteft; quancum detrimenti digeilio €x abundanti V * roborat, fciditate patiatur, ^ Adhacret haec interiori ventriculi fuperfi- : Ciei, ibique accreícens obducitur et induratur eo usque» wt ipte ricali fermento expedicus praccludatur iogreffus.- Parcius ita- NEM, ger IRAE. dus LUND el LA ! "-— | Pie illas romanarc cogitu adcoque cum itrorando cibo non fufficiar, nequit ifte ad P^, EN (0C —— à Jülcorpond fulsit praepárai ri et dpos; Taf adus potius ià morbofam colluviem degenerat, et praecipue in acidam mate- riam, ex qua in primis viis haerente, melancholico hümori in- deficiens fappeditatur alimentum... Sed ut-fáepius mernoratum et, laudati medicamenti virtus conftantes adco adverfus hujus- modi vifcofitacem , « €t aciditatem exercet inímicitias, ut num- quam quiefcaty Hincétiáthpater, .—— . cür ex omaium fententia. optimum melancholiae digeftivum rige habeatur ferrum ; quia nimi teria pohicur ; vel adive deftruit, vel pallive abforbet ^^ Ejüs- modi opem práe reliquis experiuntur , ftomacho patum va- lent ob fpiralium fibrarum à inertiam, non fine magno falutis de- hanici motus inftrumento , fit, ut ciborum materia ns immutata, fed potius impermixta et male trii; "fpifitus vit lesminime reficiat; imo potius opprimat, 'His ergo op nc vircs yd veniey quit liquores ad Optimam "ermentadonem dí difponit, inftrumenta emm roborat, Ae à coercet, cum tam bilio- pancreaticurh fuccum naturali conftitutioni refti- * promovet t ecobtra vero icterum figrum tollit? Hone egregie p €aecás tefta; ut et menfttua nigra; pellíeulofa, itiordinata; doloribus; aliisque fymptoniati- bus ftipata; ru&tus acidos;: ftomachi, et inte(tinorum dolores; diarrhoeam. crudam; aliosque ex c hujusmodi radice piltulantes fnorbos ftrenueévelfit; *" EH A corrise Pacrimiotile unes; que la Nafuredperf dams n desven Fehivetien ducorps. "Nono füccorum redicer per vafa diffufam cottigit. Multiplex eft. t actimonia, idco ne fallamur, tum acidam, — Sucerum tum. aufteram- pérd ramen congrua. victus ra. Ru. "d ione ; tum denique. muxiaticám, fi largiori aQuáe potui copu« letir :-: attenuando. quippe fpiffum , ac fales infringendo, lym- pham, fanguinem , laicemque Bervofum, et caetera quaeque ,3 edulcorat, et ad debirum crafim redi- " Append. Geni. VIL. eí VIL git: Fobres extin- guit, 45 )oCS it Hinccopfequens eft, ut morbi ex vitiofa illa caufa oru, quales funt lepra, pfora, fcabies, aliique plurimi infenfibiliter curentur, * —*' Jl éteint les fiecures tant intermittentes que contitues, mé i tie celles qui font accompagnées de malígnite: ^ c Decimo febres extinguit, cum intermittentes, tum malig- nas... Quemadmodum ctcnim id, quod morbi caufa exiftic, vix unjus aliquando drachmae pondus excedit;ita medicaminis adlo- ne cffici poceft, ut imperceptibilicer refolvatur , et per infenfibi- lem tranípirattone d Hoc igitur eximium pharma- cum omnibus. prodeft. febribus, quae comitem habent horro- rem, quaeque fuam origincm fluidorum lentcfcenciac referunt acceptam. —— . Difficile quidem prima fronte captu videtur,quomodo ex len- tiori liquido celerior fanguinis circulatio, celeriorque organorum circulationi defervientium motusexcitetur, Sed quaelibet de hu- jusmodi veritate haeficatio cvane(cer, fi admittatur , quod nega? non poteft, creícente vi fermentativa,motum eundem accelerartó yim vero fermentativam crefcere,fi liquor debito fluiditatis gr4- du,et debito locali motu privet : ducum extre- | CPERIAN : uir 4g . deeuc B2b5.2554 * [uf FK"u v 1 PNEIA ; snitacibus ftagnare cogatur : hinc noftrae medicinae virtus pr?" f. 1 I . difveldh pria fubtilitate, er corpufculorum fig, juta ad morbife- dem pervadit; ibique viscofum lentorem folvit,attenuat » €t gon" gulantem fübigit aciditatem, quam utique induxit ve ciborum incongrua qualitas et copia; vel eorum, quae excerni folebant; l^ tentio ; vel nimius corporis motus; vel alia quaecumque caua extrin (ceca. * * e : *- Et comme cequi fait ordinairement lacaufe de no maux, nie —opefe pas dans nous une draome . aufi l'athion la plus es - :"turelle de ce vemede eft de le diffoudre imper ceptitlems " et de le faire tranfpirer par les pores [ans aucune 6^ euation qui foit fenfible. | ^ - - $e 1 * b ue X)otíe — 6x His peractis, materiam illam vitiofam , jam domitam, jam mobilem per infenfibilem transfg 'm expellit;adeoque f NBI " we 2 LER E Li r] g Naoees l ad legem r evocata.* * Quelque fois néanmoins fon aGion fe Yegleet fe proportion- ne au Lefoin de la nature. | Ea ratione fit, ut curentur nedum febres recentes , fed etiam chronicac, quae ex vafórum praeclufione dependene, praecipue vero febres albae virginum, verminofae puerorum, quaeque ex variolis infürgunt, ac pluresaliae, * : * Etchaffe per les fueurs, les urines, et par quelques feles , ce qui fait la matiere , e£ | occafion de nos maux. Licet autem dictum (it, morbi caufam a noftra Nive per infenfibilem tranfpirationem expelli, hoctamen haud ftridte ica incellieendum effe velim, quin etiam interdum per urinam res perficiatur , interdum per (olam li quorum alterati ,ecmo- dificetionem, ut et corticis peruviani ufü innocefcic; interdum denique alia ratione, praefertim vero fi alterius medicamenti concurrat auxilium. ^ Si vero, uc faepius explicuimus, ex li- quidiffimi expreffione, et reliquiincra(fatione f. ia morbo fum degenerat; tunc. cunctandum non e(t, (ed fedulo curan- duin, utcitiffime lentor ille folvatur, et ab acriinducto lenian- tur irritamenta, alias (i pernicio(à illa lues tamdiu finacur debac- chari, ut folidum deftruatur , aut liquidum nimis depravecur; tunc febres inde enarae, fuppurationes, gangraenacquein vitali- bus organis, atque hujusmodi reliquac paífiones nullo (ane cu- rari poflunt medicamento, ac proinde nulla quoque fpes inno- ftra Nivc reliqua effe poteft. — Viiliter interim vim fuam exerec in ftagnationibusa nimia copia, fi conveniens accedat ec phlc- botormia. Hae funt ferreae hujus effentiae virtutes, quas ex jam ex- pofito Au&ore enumeravi : quae profecto ad quacdam fumma Capira reduci poífent, imo et abflraQiori, ac ad ícientiarum i 2 nor- éd. 4)oCRE e. normam 'accommodadori. ratione tradi ;. fed a propofita ejus- dem methodo diícedere nolui quae cujuscumque captui con-. grua magis videtur. Non enim do&tis cancum;nodo haec ícri-. buntur, fed et iis omnibus, quorum medicamenti nacuram fcire intereft, ut propriae confulanc faluti. ^7 py me rusa .. Pro laboris coronide reliquum eft, ut qua menfura , feu ix pondere miniftrari debeat exponatur à | v. La dofe decevemede ei de-vingt - cing; Íreníejusqu' aqua- - . rante grains. . Comme il eft d'une couleur--tres- belle, et qu il m a ni. goufl ni faveur qui puifjent reprocber , aufi n efl -il pas befoin de beaucoup de circon[peGton. pour fonufage. Onpeut leméler arvecut peu de mouelle de pomme cuite ou quelque confer«ve liquide, 4 fin quil ne fe difperfe pas dans a. Douce. 2 T Dofis a noftro auctore flatuitur a viginti usque ad quadrae ginta granorum pondo : cumque pulcherrimi fic coloris, nul- lumque faftidium palato inducat, cautela proinde opus noa eft, ut absque difficultate deglutiatur, . Satisigitur erit, fi cantio pomi codi , aut copfcctionis alicujus liquidae eadem. nix ad- mifceatur, ne per os difperdatur , fed ad interiora commodius pervadere poflit. * * Pour les fievres fi elles font intermittentes, il fau |r9v dre ce remede un peu avant I accés , ou du moins lors- | que le friffon approche , et en tout tems dans Je continue |. et une beure apres on donne au malade un bouillon a'vtc du beurre, ei des berbes. on P n ; In febribus curandis, fi intermittentes fint; qiédicamento" | bite **- hoc paululum praecedere debet febrilem acceffionem; vel fal- Mi^ tem ubi frigorisrigor praefentitur, exhibendum ef, — D. 1 mA ^ continuae cxiítant, absque ullo cemporis difcrimine P "xod — —7 n 2 L : TAA z «m g feemripohkese. o£. S " " poft horam jusculumex'herbis conver paratum buty- roque conditum aegroto miniftrecur. ^ Haec ex celebrato Viro, quae cx ipfius verbis fuperius infertis clarius, qui Gallicum idio- macaleno pérciperepoterubt ...—— ^^ Fgo:porroubi opportiinum credidi, nivem bancad decem granorum pondo^ miniftravi, cum aliquo camen fequentibus vicibus augmento , prout curae ratio füadere videbatur. Ia- ftituta interim accurati(Tima effectüum obfervátione, comperi; pharmaci hujusce quotidianum ufum a decem tisque ad vigin- ti grana ftrenuam.praeftare operam, et ad felicem exitum in morbis curandis non parum conducere. — Quod fi de pueris agatur, pro eorum aetate, quatuor, vel fex, aut octo grana fufficere fentio. Cumque, ut diximus, nullo polleat odore ac fapore, ideo foeminis quoque indiscriminatio propinari po. teft : cumque naufeae periculum abfit, non turbabit nutrices, quibus intra ubera lac congclafcir. | Eo vero modo deg!uriri poterit, quem quisque pracoptaverit, cauccla cantum, ut mo- nuimus, adhibita , ne per os difperdatur. | Commodius itaque erit , ut pe, input » fi. alicui rei congruenti mifccatur, quae pharmacum cocrceat , colletumque fecum ad vifcera perducat. ^ à dis ; Quoad febres. intermittentes , propinari poterunt grana duodecim noflrae Nivis vel folius, vel cum fcrupulo. uno ex- trai cortieis Peruviapi, juxta praeparationem dominileFebur, et hoc ter in fingulos dies per hebdomadam; per feptem vero fubfequeütes dies bis quotidie: per feptem autem alios, feme! tantum unaquaque die, — Poft quamlibet medicamenti dofim aliquid liquidi competentis hauriendum eft. Haec fundamen- talis cura ad aegroti falutem valde efficax erit, absque timore recidivae. — Demum quoad febres continuas, et putridas, data temporis opportunitate, et. quando perito placuerit Medico, praeberi poterit femel, vel bis in die deglucienda nix a femifcru- puli pondo, ad unum fcrupulum, vel fola, vel cum aliis cardia- is cis. Ap )oCEE | cis. Accedere quoque dcbet jusculum; quod ad praefcriptum * noftri auctoris fupra retulimus. | : 3 Hic tamen meus labor non quiefcet in difcutienda eximii hujus medicamenti natura, adeoque fi temporis progreífu ali- quid decegam, quod publico bono proficiat, et curioficati fatis- !/— faciat, evulgabo. . . Interim haec funt, quae de ipío exponenda duxi, non co folum fine , ut ipfius cífentia innotefcerer , fed ut omnes íciant, me, ni(i re cognita et mature diícu(fa, nullius medicamenti opus, multoque minus miniftrationem aggredi. Palmaris profe&o aedum imperitiae, fed temeritatis eft, phàrmaca tra&are , et indifcriminatim cuicumque ingerere, ubi parandi methodus; imo interdum ipfa rerum nomina ignoren- tur; adeo ut cafüsarbitrium fit, prodeffe velnocere, Agitur de hominum vita, proinde fatis admirari nequeo facilitatem qua medicamenta, praefertim ex Mercurio, et anrimonio pat- fim conficiuntür: res certe plena periculi, adeo ut non folum artificibus quibusdam rere mechanicis, fed ipfis etiam artis Profeíforibus timorem incutere debeat. — Caveant, qui ifta jadti- tant absque füfficienti peritia et diligentia, fed multo magis ct- — veant, qui eisdem fidunt, propriamque vitam hujusmodi fart: nae hominibus committunt. | Nivis etiam hujus praeparatio habetur in libro italico An. 1715. Patavii in 8. edito a Dionyfio Audrea Sancaífano Maga" ti, füb titulo La Notomia dell Acqua, pag. 9o. ct 9I, —ompOoCNE HH - ...Dn, D.Rudolphi]Jacobi Camerarii, Stationer Barofcopii fupremae et infimae, LuAnnR T YU W9PP UU UDH CCP 1:8 | Ba ] Jaüuanus. | 139. 9. | 20.10. | 18. O. | 17.3. Februarius,| | 20. 8. 15. 6. | 18. 4. 138&. Qo. ] Marüus,- 20: P. | 14. 2. | 16. 6. IO. o. | April Nido il id uel DelET l| Majus . | 14 1. Ud. 6. | 12. v. 14. 6. | Junius. N 13. 45-63 — $7. 1:16. 8, 7. Julias:: 50 22188! 6| 3853 034 74. 1:6. 8. | Auguítu. | r2. $. | 12. i. | r4. 7. 1$. 5$. September.| 14. 4. Ih xl de €. | I4. 4 Odoben. | 15.5. ISOPTUEISO ETIN ON | November.| 18. é. | - d55a9« 63 1) d4à 2. | December| 2o. 1. | 1& c. | "E P114. 0. eH LI ^ T EN : T Quod cum pace deifidaemoniss maffizum fiat; habeat pagellam in hac Eph. Nat. Cur. app. Jupiter, ab aequinoctio autumnali anni decimi fexti ad vernale feptimi moribus aéris et barofcopii infolens: yel ca de caufa, quia videtur fpectarcad ftationem infi- mamin tabella fepcemibri alias infolirám.' Attigerat planeta bene audiens locum fupremum in zodíaco , fciliet principium can- .€ri, cum fol ipfi configuraretur per quaZratum in librae prid- cipio; tunc autem praeci(c faris, die nimirum 22. Septembris 1716, mercurius in tubo per fex erádüus (olim in append. cent. 4. .P- $3- determinatos)) delapfus 24 irm fcalae fuse habuit re- fpondentem fibi cürbulentiam a€ris vefpertinam extraordinaric Ragnam, vehementem, pluviamingentem, vim venti ab cond m sosta weg i 0708152^*00r- M. . wiEyo(sde SEU AeTerve(n horrendam : Nec quies inde fuic ,pcr Cres dics fubíequos , cum 1 " " i perparum. afcendeéret vatie iterumque defceuderec; nunquam altus, fed. duravit adhuc per triduum incon(tantia, pracvalente imbrium et ventorum impetü et copia. —— bs Notabilchinc, VU Pe SON RE VU Londino perfcri- pium, d. 25. Seprem «um phaenomeho fübíeqtio, dé obfervata" inde per triduum querelam, (quale quid &. «Mead d. imp. fol. ec lun. p. m. 320- etiam annotavit) cantillum intercedit difcrimen ; "Tubingat Nia mojor-per vefperam vigefimi certi qu quarti, quae poft diem pluviürmn frigidum videbatur fcreparb fed tulit no&em porro valdepluviofam et ventofam4- ^ , -— A. quadrato ad oppofitionem ; diei 17. Decembris affigna- tam. Supervenetat luto fubitum acre gelu, vi euroboreao fcd breve, remitcens ad nivulam; quam er lenior abítulie ventus ab occafu. Quantum hic debeac Jovi ec foli, quidve fexrili, et «i7 gono martis ibus, transmitto hoc propofuifle conten- tus : Delapfum die 17. mercurium , mane diei 18. iterum com- paruiffe in fcalae imo ; idque hac vice hoc, loco plane.non T iu in auftrum et occafum aedium vexillis , ipfo tandem a(lign*"^ duodecimo martii compateres lapfus icerum ip barofcopio " imum; Non fine pluvia quidem er vento , apud nos, fed quiia comparationem venire non poífit cum aucumnali ifto. Hoc autem fícalae mercurialis imum per hoc (emeftre fuit bic ob(ervatum 0n nifi vribusiftis vicibus: Excipediem 22. Fe- bruatii z717. pluviofum 5 cum paria for(an praeftarec vetus, martem folemque refpiciens, bows Si quis praeter fpem curiofus hic quaerat: quid ergo caeteri &(ípectus Jovis? habeat reíponfi loco paucis, frigorum feri au- tumai 1 716. vix criduo praeceffi(fe ftragem uvarum paucarum, vix tarde maturefcentium, fcilicec ad feftum Simonis et Judae, cum poft rigorem: euroboreae elevantis mercurium. per diem 26, OG. grave gelicidium caderet in yis demíam, raro exemplo ita feram, diuque praeter morem poftponentem, triftem ca- men, cum gelu iftud non unocontentum mane, fed cer repeti- tum , parciífimam jam dum noftram ita laederet fupelle&tilem, Alter £riponus anno [717. jovis cum fole, fuit non folus, fcd complicatus cum tali afpe&tu faturni; adeoque hic tranfeat, Accedat tamen | fextilis adhuc d. 17. April, 1717. quippe vento fubitaneo mirum quam impetuofo (atis praecife ad tem- pus coorto , non frigido, ihfignis fuir; demiflo quidem infra medium fcalae mercurio, fed mon multum ultra, ad pluviam et inconítantiam infequencem, . Quid fiet hinc, cum dicetur foli conjunus Jupiter ? (cilicet fub Julii 1717. principium, |. Acqui , tum non folus, fed cum venere infuper et mercurio; nec, ut ficloquar, liber, fuive juris, fed (ub afpc&u faturni quadrato, martisque quincunce fuit, | An iraque hinc eft, quod barofcopium tunc minus demifit? fed uti ftatio- nem fícalac mediam cum frequenti, at parvo, ultra Citraque afcenfu et defcenfu exhibuit vagam magis , ac pro hoc anni alias cempore, fic etiam varium et inconítantem tunc aérem, minus ac e nupera quu martis ao poergpinm folem; vene- rem, oppofirione aeítuofum , tempeftuofum, ( cujus calamita- VILGPHE P rp otium 74 me "49$)o0(2. tis, cr frequenium per hanc aeftatem fulminum ,!íüo cum damno, forte meminerint: paffim non pauci?) habuit fibi, vel ifti a(pe&tuum mixturae convenientem, -Dum haec fchedula per menfem premicur unum poft al- "terum; interim ex Belgio fcribitur, a vefpera in no&tem 1. $6pf. 1717. grandem arborum procerarum flragem fuiffe editam vi ven- ti ut alibi, fic maxime £Jagae Comiur. Quis ergo runc fuit cubi ftatus , a&ris motus, jovis afpetius? Poft longam acftivam ferenam ficcitatem die 27. Aug. rubedo matutina indicarat mu- tationem , et hinc demi(lus fuerat mercurius ad quincum Ícalae gradum , füb cempeftare , quae fuper capita noftra cranfiic per Deigratiaminnoxia. Vix per binos ultimos augufti inconftan- tes, tantifper verfus medium (calae reafcenderac ille, cum d. t. Sept. mane nebulofo, fereno compareret iterum humilior, ul- ceriore defcenfu pracfagiret quid novi; uti quidem fatum, circa fecundam porneridianam , cum quarto gradu in fcala, cum, enim (ubica et ingens vis venti, nor fri ridi, aufttozephyri, exorta, ( 007 bis icerum per Dci gratiam fine damno : praeterquam decutiens poma, quorum minor fuppetit copia, àcanno nuptro) tandem tulit pluviam nec largam hic, nec longam, — Vefpet inde clarior quidem, fed cum vento lev: | quid adhuc forti elevavit mercürium ad gà um fextum. Dies fequens frigidior, ferenior ad undecimam; tertius nebulofus , fubfrigidus ad decimum quartum fcalae , hu- jus menfis fupremum. Poft veneris cum marte quadratum cum jove fextilem , ulcimo augufti B.G.K. adfcripfic Keplerta- num quincuncem jovis et martis? Huicneigitur cantum tribue imus? Et alceri ejusdem Autoris femifexto faturni ec mercuri vim frigoris fupervenientis elevatricem ? Sed jocvem caeteris pla- fiei& configuratum hic proponere, non eftanimus: Eruno qut quadrati cum faturno habebunt rationem ; feríía «vict repet tur. rJ ecumpS IULDLUS' SD'EHW jd 91095 » -lelmmotitius cr: atr, neceff. non incl. 6. 48: aftrologori regulis inter alia bene multa oppofuit quoque fyftemá Copernici iod ior SPEM REA. 75 cojus opinio fuis non. caret affeclis, et non parvae: autoritatis ; (fao jam tempore.) licet ful Qua amen, pe p» femel erumpente , absque dubio, omnia phat- tiomena et praedictiones vuent. Scilicet geocentrici func afpeQtus, cum deberent copfiderari heliocentrice ; unde occafione n miri phaenomeni, revera olim ica fe habere c per errores opticos clarius declarati, quo planeta, fuo tempore flationarius'ad vetrogradum ec diretum motum videtur , et hoc ipfo configurationi cum altero tunc aequivalere dicitur, quaeri etiam poflet: Huic five afpeQtui five ftatui Jovis uc refpondeat aér et tubus? vel quodi in hoc cft mobile perpetuum. Enimvero paulo ante trigonum Octobris 1 216. jupiter ftat. retrogr, de- mifit utique barofcopium ad gradum fextum, poft noctem tur- bulentam , ad diem pluviofum, ventofum, inconftantem. intercurrerunc aliorum. planetarum afpc&tus. .Er.anno. 1717. jupiter ftat. dir. ad medium februarii a nuperis complicatis trigo- mis jam altus, manfit calis; nihil fingulare movens vel mntans, Clariusautem m, quan- do (unt foli, quam com dis quaiemini Y PAlic ergo 'inhoc E rpg ad caeteros, inprimis ad 1 mercurium, mec - lem; qui qnidem coincidit cum citatis ad 22. Febr, afpectibus : Nifi faris utique hac vice datum videretur huic vexata difqui(i- doni. taque jovis etiam vis vel fignaedi vel caufandi varians per. zodiaci figna vel ftellas, qu Ium videatar prac- buille stub principium ultimi Decembris, modo tran(cat. | PARAR EE 76 | 42$)0( 8t .. Nob. Dn. D. Laurentii Civinini Relatio de Znatomia Dn. Alexanari AMarchetti , celeberrimi eos ss 4Hatbeftos Profelforis in Vnicverfitate Pi[ana. Ill. Dn, D. Antonium Vallisnerium. Ulcorum ex antiquis fuit opinio, barbaram effe cadavera iV E fecandi confuetudinem ; eandem animabus e(Te mole(tam, auc in defunctorum defpedtum; vel in exiguam vivorum nul- lamue utilitàcem cedere: cujus fententiae ctiam fautor exíticit do&us ille autor Epiftolae de recentiotum Medicorum ftudio, qui fi non aliam celebritatem habuiffet,-quam quod dodum Dn. Malpighii refponfum obtinuerit, inglorius manfiffez, — Ma- jori tamen prudentia moderni vanitatem hujus rei, et offenfae religionis füfpicionem confiderantes ; fapienter judicarunt;, ne- ceílariam effe ejus cognicionem, quod in cadaveribus obferva- tione dignum reperiri poffet. — Vnde nobile (tudium anatomi- cum fuic exculrum , tantumque novorum anatomicorum in- ventorum defiderium crevit, ut in feliciffimo priori feculo loti ge gloriofius venerandae et doctae antiquitatis límites fuperave- rit: Et fingulariter noftro in feculo eminent Medici pradentiffi- mi, qui indefeffi doctos fuos labores in fe&tiones cadaverum impendunt: unde maximo lumine et nova cognitione fernper Eid uid nein: pem utile effe * divina Medicina ditatur , eujus docto nont hoc ftudium , fed etiam neceffarium, elegantiffimus Celfus fcri- pfit, incidere vivorum corpora et crudele, et fupervacuum, mor- tuorum corpora difcentibus neceffarium. Tam laudabilis et utilis confuetudo femper a me fuit obfer- vata in patriae meae, Piftorii, publicis nofocomiis , ut et pifanis; atque inprimis per plures annos in famofo S. Mariae novae no^ focomio multas raras et pulchras obfervationes colligere mi ocntigit ; unde eandem indies magno mco cum comm^e o €t jucun- fucunditare ulcerius profequi conftitui. Anriquam tamen hanc fneam operam continuare mc debere in cadavere celeberrimi Dn. Alexandri Marchetti , concivis mei ec magiítri, doleo, in quo maxima et univerfalis eruditio, ec inprimis integra perfectaque trium nobiliffimarum fcientiarum, Mathematicae, Philofophiae etPoéícos poffcffio refplendcbat : | Occidit autem tantus Vir forti apoplexia, quam intolerabilis urinae ardor, cum cjus ftillicidio ec difficultate, acerbiffimusque in ea reddenda dolor praeceíferat; qui morbus a duobus annis valde eum moleítayerat, juxta cum melaacholia magna, quam Pifis primo pati incepcrat , ubi fub cura duorum fapientiffimo- rum Profefforum celebris illius Vniverfitatis, Dn. D. Terepzorii, et Do. D. Valerii Galleni efTe ipfi contigit, qui vitium hocurinae 2.calculo veli AC ] iudi nt; cui fententiac eriam calcu ' pru ju 5 accefferat ill, Dn. D. Jofephus del Papa, digniffimus Sereni(Timi M.Ducis Hetruriae arcbiater , qui eum do&tiffimo confilio hono- raverat. | Sed ea erat menüs obfítinatio, uc nullis perfuafionib eundem ad ullius medi i ufum difponere valuerint; unde nveaientem diaecam ipfi praeícribere, variisque artificis .ejus adprehenfionem abigere, candem autem malum. continuo increfcere cognofcentes in villam fuam , Pantormum dimittere melius cenfuerunt , vifüri an cum mutatione loci et aéris animum quoqueeífec mutaturus aut mitigaturus, Verum vehementia mali adeo increvit , uc infignis vir a ftudiis fumme abhorreret, et gracilis ejus, fed vivaciffima conftitutio fubito quafi meliorem vigorem perderet, atq arida, exfucca et langui- da fietet: et licet optimam diaetam fervaffet,nibilomipus vix quin- que praeterierunt menfes, cum affe&Qtus ille melancholicus d, 26. Augufti Anno 1714. inepilepticum tranfiret ; a quo infültu poft octavam horae partem quidem fuit liberatus, fed illico ab alio graviori impetitus; in quo tempore diverfis artis auxiliis ipfi fuc-. currere datum eft, quae inter lenis venacíectio vehementiam mali k 3 non EE 4 (0) : non quidem omnem vicit, faltem tamen fedavit; cum interim cura brodio alteraate ex beconica, cinétura rofarum, er aliis robo- rantibus ac fpecificis, uti vocantur, ex fuccirio albo, matre perla: rum, cranio humano, radice poconiae &c. continuaretur, Le- vamen quod inde accepit, cam infigne fuit, ut per diem rhytbmis fpiritualibus animum recreare, ec ubi occafio ferebat, difícuríus eicgantibus et ingeniofis di&is condire non intermitteret ; cum undecimo die poft primum infültum, d, y. Sept. a forti apoplexia obrueretur , cum fpuma ex ore, eccotali omnium facultatum animalium ja&tura, ica ut poft gravem triginca horarum coüa- fli&tum.animam caelo , aetatis. octuagefimo primo anno red- deret , inevicabili exfiftente. morris ictu, qui omnibus ab ipfa - padvitate inítat : Náícentes morimur, finisque ab originc endet. | | Altero die ad cadaveris fcrutinium eft deventum , et cum veram mortis caufam in cerebro lacere crederem, cranium fuit apertum, ubi ante ec poft meninges feparatas, omnia vafa fangui- fera, tam in füperficie quam interius curgida ac dilatata , utpote fanguine repleta, necnon folito magis colorata et nigra compa- ruerunt, Subfítantia corticalis cerebri admmodum cenera crat, uc etiam leni attactu in flüidam fübítantiam converteretur ; quafi nusquam cohaefiffez, ^ Siniftra ejus parteaperta, in ventricu'o ejus ab(ceffus nucis mofchatae majoris magnitudine comparuit non parum materiae lividae, nigrae et pucridae, haud foetidae continens, unde cavitas una cum parte plexus choroidei corru- pta et deftruca etat, — In dexcro ventriculo nulla prorfus repe" riebatur humiditas; fed color et confi(tentia cjus nacuralis. Cere: bellum atque medulla fpipalis vitium nullum notabile exhibe- baht; et tancum arteriae ac venae juxta magnum occipitis fora- men praeter modum difítentae ac plenae erant. : - Defiderium fciendi; quomodo alia étiam vifcera effent coP" ftituta, meimpulic, ut choracem quoque aperirem, inquo iafi- gnis aüriculae cordis dextrae dilacatio, ec duplo major az recenti D niftra auricula fuitreperta. Moles cordisadmodum magna, ec copiofa pinguedine teda , pericardium autem omni prorfus aqueo humore, quo alias corhumedatur, orbatum cujus füb- ftantia debilis ec flaccida crat. Pulmiones absque ulla laefione manifefta, lividi, nigri et fanguine liquido fpumofoturgebant. —.. In abdornine omnia vifcera naturalia inventa quoad colo- rem et confiftentiam, hepar pulchrum, lien elegans; pancreas, mefenterium, inceítina cuncta, ecrenes fecundum naturam fe ha- bebant. Sola vefica calculum fesquiunciae pondere, inftar ovi gallinacei , fcabrofüm , pungentem et rubrum continebat j ejus ' incerna cunica erat multum confürnta ezartrita. Totum corpus mufculi aridi, talicerque exficcati, ut pauculae guttulae humidi in cavitatibus, imo extrema macies obfervaretur. . Notatu inprimis dignus eft abfceffus, qui in fipiftro cerebri ventriculo inventus fuic, qualis, ucfcribit Willis; cam benemerie cus anatomicus, rari(fime in ventricults etintra cerebrum occur- rit, frequenter autem inter meninges; quamvis non adeo inter rara reponi debeat, cum multiilluftres autores in fuis obferva- ftrae cafui fimiles legi poffunt. — Talem ctiam vidiin celebri lio- fpicali Florentino, in facerdote ex forti apoplexia defuncto, cujus anatomiae ill. D. Thomas Puccini, Pzofeffor anatomiae, ob pro- fundam prudentiam et experientiam medicam in Hetruria no- fira celeberrimus, incerfuerac. . Non tam confiderabilis eft calculus veficae, quam auriculáe dextrae cordis dilatatio , faepius in variis vifcerum ob(tructioni- bus et hydropea meobíervara; quae omnia egregiam materiam disquirendi füppeditare poffuntiis ; qui majorem eruditionis lu. cem quam ego poffident. ' - 5i támea in rebus tam ob(trufis cobje&turae sliquem locum habere poffunt, non procul a veritate abeffe mibi videtur opinio, quod, ficuti corpufcula acido- falina, nitro- fulpburea, quae in .&orpore D. Alexandri praepollebant ec cxalcata crant, porenciam habc- 495.) o( S vaíorum tam atcenuatoru in cerebro, utpote ipftrumento, quod ipfe per continua ftudia ac indcfeffam appli- cationem nimis exacuerat et confumferat ; binc fanguinis ex vafis (uis egreífus ftagnavit, atque a ftagnatione oborta fermen- ratio partes adjacentes folidas de(truxerat , ec exinde cerebri compreffio , id e(t, apoplexia fuit oborta, Confiderandum etiam , per magnam a (tudiis profundis mathematicis , gravi busque curis , ac animi paffionibus fpirituum diffipationem, motum fluidorum impediri, et canalium extremitates angu- ftari ; inde liquida ob gravem aetatem evanida et parum activa ftagnant, villos plus aequo impellunt, et vafa ad dilatationem concitant, Vndeincaíu noftro noneít mirum, fi in dextra cor- dis auricula fanguis, quem per venam cavam a corporis nutri- tione refluum , valde incraffatum et fubftantia lympharica fpici- tuofiore defticutum recipit, fubfiftar, ob fibras etiam contra" Giles debilicatas, neca fpiritu fuffici ivifi ec commotas caviratem auriculae dilatavir et duplo majorem quam finiftram L^ «I n em, m effecit, quin ob hanc fpecialem cordi , melancholiam fomentavit.Sufpicari infuper licet, non folum affeQtus melancho- lici, fed etiam epileptici ac leticii hanc caufam praccipuam exüníle, Et videtur, quod fenfim, ex quo auriculae et cordis fibrae debilitari pergebant, capitis etiám morbi increverints fe cundum quarum tenorem motus liquidorum et fpirituum 1n cerebro fe dirigebat; et quando fibrae cordis ad cám 8^ adum debilitationis pervenetunt, ut curfum iqudorom in canalibus aícendentibus morarentur, cpilepíia et apoplexi obortae fue- runt; ubi in principio debilitatio minori in gradu exfitens, 1n capite faltem lentorem , imminutam fpirituum (cparationem» ideoque obtufitatem ac mclancholiam excitavib — — gi54 BIGA OBSERVATIONVM MEDICARVM '" ILLVSTRIS ACADEMIAE CAESAREAE LEOPOLDINO - CAROLINAE- NATVRAE CVRIOSORVM PRAESIDI CONSECRATA A GODOFREDO BENIAM, PREVSSIO, MED, DOCT. ET PRACT, VRATISLAV. ACADEMICO NATVRAE CVRIOSO. f[———— — ÀÉÓNNa. — som" uen NN Observat: Bigano:: " T 1 p s . ; T IN METUIT : : l Hint r* i y ^ Knut XI.fÉpp.p.&5. ENDS ) 38 SESS 5m ES denn 1 i6 (TW : JA. abe x /h ", -— pull ft EN MEE) JHUTIAR P 3 A orae im "n, QNRP" A ; "c | : Ml, ) í | mue / i u m. i | / NN M NN | NN ? Ue: | ———— — —À y/ l Mh t ) Y l AS T. arse * VP NS *fn ttn f 7 TAM" à : - f ^ umm Mis a T ; accen EE | 4 9o(B8 . $i " ZEDCCDECILI Gps Partus, Matri Rofae Proliferae fatalis; Riso addita cs Exemplorum Naturae in tribus Regnis proliferae, ^ et Variarum Caufarum Colledione. | TEmini ignotum eft, quod Celeberrimus Schefhammerus 1 Ephem. Acad. Nat. Cur. Decur. II. Ann. VI.p. 21r. de lo- - ribus praeter modum proliferis agens, follicice quoscunque, ad communicandum parallela in hanc materiam exempla invitarit quodque conf(titutiones Academiae fundamentales , colligere parallela , inquirere in rerum caufas et differentias, fcopum effe Societatis iacer primos non ultimum, faisdeclararint. ^ Hine obfervationem praefentem, notandis aliquot phaenomenis ipía- queIcone ab ampliffimorum quorundam naturae Confultorum relationibus et iconibus infra allegandis diverfam hic inferere non abs re vifum fuit. Colle&ionem autem et difpofitionem certam parallelorum quorundam naturain tribus regnis proliferae, ali- bi fparfim inveniendorum 5 nec non caufarum , quas invenire paffim 'et-huc referre licuit, praecipuarum receüfionem paulo . fufiorem addere et hinc inde admifcere rei occafio nunquam ne- " gligendafuafit. | Annus 1713. mediam propemodum abíolve- 2 rat periodum , quatofarum fruticem fat ramulorum domi ale- relicebat, . Huncagricultor füburbanus per feptem fere annos. €ultum , folo libero exemtum er fexta jamdum vice, autumno praecedentis anni transplantatum vafi ligneo paulo ampliori et «apaciori,. cum aliud ad manus non Brit comrniferat et Ve- Biss [Ur P, REAL Hes a4] c7 Ro nalem cafuobtulerat, ^ Vas ipfum curatius examinatum fat ca- riofum, et viginti circiter pollices transverfos profundum adco- 4 Que capaciffimum apparebat; quod praeterca terra we 8* gri antea natalis ruderati, partim, et imprimis veríus fundum, agrifimo optimo impinguati, fibi invicem füperftrata fe reple- viffe referebat; mixturam enim ejusmodi valde convenientem et falubrem frutici effe exi(timant nonnulli ex hac hominum .forte. Numerofíam rofarum adhuc conniventium pleniflora- rum feriera frutex, menfibus Junio decurrente et Julio incipten- te, oítendebar et adeo nitide fencftram conclavis verfus orien- $ tem fiti , a meridianis folis radiis prorfus remoti et per fe fatis * umbrofiinumbrabat, ut Honorando Parenti meo hujus tefti ac aliis omnibus fpectantibus magno concefferit oble&tamento. € Interim rofarum ut et foliorum fruticis crenatorum exem lar vulgare et ordinarium , uc eo melius cum aliorum paralle conferri poffit, in T ABV LA addita figura 1. fiftitur , fpecies &utem infra (Numer. marginal.18) exponetu. Ad me- , 7dium fere Julii menfem loco praedi&o inturbatus frutex» tandem cum damnum a pluviis praegreffis frequentior bus et fere concinuis, folisque ibi abfentia nimia metucretur» in locum alium meridianis folis radiis per plures dies contiDuo pluvias excipientibus obvium transferendus interdum per rd valla, et Va pluviali irrorandus potius fucceffive , quam 1m * bus committendus judicabatur. ^ Quo facto fignum quafi 2 perrumpenda calycum clauftra fübico rofarum agmini, pet folis adiivitatem erectum vidiffes — Inprimisfe commend ( ipi o 8 cis brevior quidam furculus vel caulis (Figur. 2.) fpino!o dus reliquis craffior, capaciorque. ^ Quatuor foliis fruticis fü ^ erum lanuginofis (e.£ g. hy inftrudus, Hisvalde vicinus? w-— Vil ^ bant; (erat enimejasdem cum we pleniflorisf s) quem EUR MD o9. P. »rncipio folia dida laciniara loco calycis amplexabantur et 10 eviter obtegebant, ^ Rofa haec matris proliferac nomine non immerito infignienda venit, €o quod ex ejusdem nondum de- hifcentis finu et centro prodire ec enaíci obfervabatur priori con- tinuus cauliculus ad digiti longitudinem proteníus noa fpinofus, 1 1 fed plus minus lanuginofus , craífior molliorque nullis foliis herbaceis ornatus, cujusapex in calycem feu globulum rofae pa. riter conniventis et pleniflorae plane regularem terminabatur,. quem rofae filiae, partus velut ex matrerofa produdlititulo hic denotandum duxi. Interea ab amplexu foliorum laciniatorum 12 fponte fe nunc reclinantium liberatus globulus noftrae rofae ma- tris, intra finum fuum fenfibiliter intumefcere, et in amplius fpati- um fe extendere moliebatur. Foliola erant colore i to magis uam purpurafcente, odore grato non prorfus deílitura, — Prac- fertim vero circularem rofae extremitatem (literis i. k. T, c.c. no- tatam) color vividus per viginti circiter horas animabat: mini- me tamen in majorem ambitum, quam figuraipfa monf(trat, ex- 3 plicabatur verticillatus hic globulus rofeus, adeoque nec difcum ' pec antheram, vel ftamina et luteos apices, nec femen (ob caly- cis defectum) quod tamen rofis aliis proprium eft, exhibebar, !' 4 Vix per dictum breviffimum tempus mater prolifera vitam er colorem oculis qualitercunque conceíIerat, cum nonnifi unica die et nocte tardior rofa filia (fig. 2.) dehifcere, odoremque ec -colorem matre longe perfectiorem praebere obfervaretur, Fa: iid talem en partum! nam quo magis virtute et vividitate per ho- ras fingulas increíceret, fc expanderet et augeretur rofa filia, nulli reliquarum amoenitate fecunda, co rnagis per casdem horas ec fe arofa mater colore et vividitate decrefcebar, fe con. ! € trahebat ct imminuebatur. Tandem haec, colore bruncícente mortis et fati praenuntio primum bafin (liter. b. b.) dein coram jus fuperficiem occupante, marceícere et aetatem fere biduam (T. 3 s €) confecuta foliolis numerofiffimis decidua fi adver tebatur: quod fatum etiam experiebantur folia herbacea ejus- dcm ramuli fupra defcripta laciniata cunc dependula, mollefcen- 13 tid, | $6 cem ik wd — EHE 17 tia. fponte fe contrahentia et prorfüs fücceffive emarcida. Fi- lia tamen, difco magis poftea explicato, florentiffima et figurae 1 plane confimilis per biduum fere matti fuperítes perdurabat;: . qualem aetatem et reliquae fruricis rofae affequcebantur pluri- "mae. Ex praemiflis collatis patet, toas fruticis noftri rubello 18 flore majore, et; ob foliola numerofa velut tnultiplicato pleno fat incarnato fuiffe, quare ad fpecies vel domefticarum Matthio- li vel Vlmenfium, uc vulgo alibi audiunt, vel Bauhioi rubrarum , pallidiorum referendae videntur , cum praefertim icon noftra ad "vivum expreíla Hottingerianae rofae infra Num. 20, cicandae fere confimilis , (minimum quoad foliaturarm rofaceam) licet quoad alias partes plancabfimilis appareat. — Sic vario naturae prolifc-. raclufu flosex flore produ&tusfuit; quod non modo noftra ro- fa ex rofa teftatum venit, fed plura hujus materiae exempla, li- €et non quotidie obvia, ín tribus naturae regnis dudum antea 19 comprobarun, £X REGNO VEGETABILI agmen me* rito ducunt, ff FLORES EX FLORIBV'S (pecles, rofae pro- liferae, quarum PI. praecipue , ex Ephemeridibus Acad. Nat.. ; : Cur. addita ibidem cujusque icone, eruere huc usque Jicuit. |... 4, Rofà prolifera proprie fic dida duplicara, Javorenfis vel Suidnicenfis Silefiaca D.D. Graffii E phem. D;1. A.IV. ct V. p.94. feqq.cujus duplicem iconem Au&torexhibuit. ^ ^ 20. 1l. Rofa Tigurina duplicata D, D. Hottingeri D.IIL A. IX. P. 249. ; , menm Sin 42 tfi^ ^. lii. Alia duplicata ejusdem Auctoris ibidem: quibus, an- numerari poffent Cygneeníes plures proliferae, quarum D-D. Schmiederus Ephem, citat, Centur, IIL IV.p. 354, licec non ad Ita Icone, mentionem facit. .. Datos e d *— * Mariacburgenfis triplicata D. D. Caóffelii D. L. A m 4 nC UIS GRO c om CNET E S uo V. Aleaburgeofis triplicita ex Celeberr, D. D. Wedel? COIUTHUONEBOBSINOD. SS, 7 7 5 alzou cxea V/I. Ro(a Pragenfis multiflora D. D. de Bernitz Dec. L A0- . Ro IV, V. p. 46. Figur. 2. fineam numero proliferarum p os X00 (8t taliaminfercre quis latiori (enfu cuperet : cujus generis et iffa vi- detur effe rofa monítrofa, quam Dominus Marchant , Gallus, obs fervavit, / Vid. Hiftoirc de l' Academie de Sciences I An, 1707. VII. His denique fuccedet Pr atisla'vienfis noftra prolife- ra duplicata, quam praefens Obfervatio exponit. | Rofas ex: cipiant alii flores. Monendum tamen florum proliferorum no- rine noanifi illos nobis venire, quorum mater filiam unam auc . plures ex (inu fuo diftin&te protrudic fibihomogeneas. zx mannianis,nunc vero S ianis,amic horum Poffeffor, Bulbos ipfos Harlemo ex Belgio fe acquifiviffe affirmans; qua- les tulipas A, 1708. Amftélodami me ex Anglia tunc reducem - e bos codi men Solbsige coi agr y - Coronam Imperiale duplicém, five füperiorem unam ex altera inferiore exurgentem, adeoque proliferam, celeberrimus 22 Bofianus hortus anno circiter 1703. 1704. Lipfiac exhibuit, ab horáprasfsnotmmetemporsmibiecalisollenm. —— «c Flares Papavveris vatiegatos et prolieros An. 17 r6. hor- sulus in füburbio conductus ; nec minus Ex. . -Jasmini Flosculum ex alterius (inu diftin&te: enatum Ann. FEAP 88 A45 )o0(S 1717. fruticulus domefticus perIX. annos jamdum cultus; Ho- norando Parenti meo et mibi ípe&tandos praebuit. | "Amar 'antbus purpureus major prolifer D, IL An. VI. p.209, Lyfimachia lutea galericulara duplex, ibidem, necnon Dce, HI. An. VIL VIIL p. 113. laudantur utet ! Tspha duplicata Cnoeffelii D.L A. IV. V. p. 46. UK Jáceam albam mofchatam, nonnullis 2Bi/qunblum dictam, et cum fcabiofis permi(ceri folicam,in horco Leydeafi ante decen- nium circiter ipfe magno vidi obledamento. Scabiofam proliferam, quae ex uno flore medio plures flo- fculos di(tindtis invicem pediculis protrufic Tabernaemontanus Lib. I. Cap. 14. Num, 17. Herbarii majorisfuggerit. — Miraquo- que plantarum foecunditas nonnullis exemplis tam fpontanca | quam coacta praedicatur in Regiae ScientiarumAcademiac Hifto« ria Parifiis An, 1701. in 40. edita cap. IV, Auni 1700, Tractatione . Daturam AEgyptiacam fore. pleniffimo triplici, uno €* altero afcendente cam coloribus variegatis quam alticudine ipfa fpeciofiffi in icone fitit inclytus Volckamerus Hefperid. No ric, Tom. L p.231, In Datura alia Contareni calycem florcum plicem unum ex altero prognatum, nec non in C dula dc- in flores fupra elevatos vidit F, [mperatus Natur lium Difcurfu Primulas Feris famme plenifloras (gefüflte) coloreo rofto- 24 albefcente, purpureo - albas, ex flavo purpureo albicantes 8€ variegatas jucundilfimas in praelaudatis hortis Somimcri20? Vratislaviae praedicto tempore obíervatas (quales ec in Hefperid. Volkamerianis Noricis Tom. I. p. 217. allegantur) filencio lu- bens involvam, proprie enim huc non fpedtant, cum una CX tera vix diftin&te prodierit; alias enim commemoranda hic Q^ que veniret primula fafciata plus quam 300. Boribus füpáter o "we figuram dedit Illuftris Vollgaadius D. 1, A. V. V.P. 34 ariter et Leonurum Cápitis bonae fpei in icone Volckamer. loc. of jom, I. 55) oC d 99. En TOREM ih d caule ad ulnam fere communem extenfo et elato, flores diftin-- &o ct fextuplici ordine fibiar&tiffime i ducens, — Verum necbaec propric. huc pertinere videtur, cum e. ) unus ex altero vix immediate exurgat. . Etenim hac ratio- Aloédarii, quodlibro de Vera Herba Rri nuntia floruit, (cujus ínfcriptionem vid.Secretarii uriofi Expedit, XVL p.311.) /4lo?s itidem Choreenfis in. Mifnia cc Cizen[is noa : ipuseelq um itus Sereni(licri, Regis quafi praes "Append. Cen, V 11.65 V Lu. pof- me M. DC NE | poffunt nod tecencem plurimorum nof(trac aetatis fubire me- moriam, -"Neenegligenda Z4loe Guelpherbitani Ducis Sereniffi-: mi fane fpe&tatilfima, cujus memoriam nummus, quem poffi- déo,confervat. — Prima facies ipífam Aloéa cumlemmate: FI- . NIS CORONAT OPVS, poftica infcriptionem fiftit: o7 . IN HORTIS VALLISSALINAE JI. LAP. A. CAST, .."GVELPHERB. ALOE AMERICANA ANNOR. XXIII. ALTA XXXVI, PEDES. RAMIS XL. CALICVLIS .—. VIMCLXVI, EFFLORVIT.. V. NON.OCTOB. MDCCI. .' . Nolo hictranfiread arbores cempore cfflorefcenti fimpli- iis rariori lo plenifloras , minus etim proprie huc fpectare videntur ; fuppeteret alioquin Cer afus pleniflora a Jonítono Den- drolog. p. m. 93. Tabul. aen. XXXIII, ec hujusmodi adhuc not&* - Bilior a D. D. S. Graffio D. E. A. IV. V: Obférv. 9j. ac alia D. Ill. A; V. VE'Obferv. voo. /Malus pleniflora a Jonitono Den- Irolog. p.to. 2.Ciíri et praefertim Aturantiorum Arbores (mme plenifloraea Volckamero Hefp. Nor. Tom. p. 201. Tom: IL p. 90. p. 116. 137: 199. citatae; füppeterentque aliae plures-hic no- minandae, "Nolo et hic dcfcendere ad monftra proprie fic di ", florum, qualia abunde Ephemerides! noftrae fuggerunt € & ER D. T. A. IX, Obferv. z, et alia- innumeta, mr- nire ením fünrex clalfe lorum proliferorum, quorum unus €x altero fibi homogento regulariter et perfecte prodit; fed non- E nifi ad excreícentias plane anor alas et deformes ablegaBtur.— ^^ "A Floribus potius ad FRVCTVS ipfos afcebdendum» et 28 praecipue ad CITROS multiplicis fortis, qui Clufio et alíis pra gnantes ec PROLIFERIaudiunt. ^ — MES : - "Mali CITRII in CITRO mace prolifera inclufi exempla confignarunt Wormius, Doldius, Bartholinus, Willichius; Schei" ücrus, teftante Sachíio praelándato Gammarolog p. m- A4 rr Eghem. A; N, €, D: LA.T. p. 121; nec on J. D. Majore ^ P. 432. ác. JiSC.UIVY OTS2G0DOUrEADT ua ah TASCA TECCTNOHSERUT NOSHISSRN besnada ^-ibie teftis Citrum praegnans triplex dittic&tiflime defctibic 75^ T XE Co 3 Lm 9I pec Cilpcffclius Eph. D. I A. IV. et Y SEG, $4. fed abs- queicone. Interim defcriptio accurate fere con(ona eít iconi inferius (Num. marg, 30.) a me delineatae Ferrarii, quam vide fis. Cirrum multiplici et fexcuplici foeru praeguans depingit. Tom.1, p. 173. pracfatus curiofi(limus Volckamerus [c(perid Noricarum Fol. An, 1708. 1714. Tomis duobus ibidem lin- gua patria edirarum opere verercgio, et non cantum deftriptio-- nibus abfoluriffi imis , fed et nitidilfimis Tabulis aereis Hefperia. i(fi Pond uia Quod - Erhardas Reufchiuslatiali toga indutum felectiffimis adau&tum nuper exorna verit. Citrum in citro elegantiffimum hic Vratislaviae inter alias dapes rariores, dum illuftriffimae aliquando tabulac incereffez, (c- met confpexi(le , coram mihi, triennio circiter. abhinc, teftabacur. Plen. cum Titul. Dorninus Joh. Chri(tophorus L. B.a Rom- merskirch: Canonicus "xecDenbe LIMONES praegnantes duplices, viplices et A el nonnulli utplurimum cum. citris" Tap RN TS H8 r SRGUIISINRE s 2 FQ Us p ^o te 2842 P$ ^g citilicm 6 "uiis. E; EROS ES P MESH | Lib. Iil. cap. 19. P. 263. atte iconibus a ac exemplis pereleganter confirma- vit. Ephem. A.N. C. D.1. A. rt Obferv. 241. . Schol, fed icon nulla, quod dolendum, ibidem e(Paddita, ^ Quapropter vitio nemo b d (ne Ephemerides noftrae diutius hujusmodi phe figura LIMONIS CITRATI PROLIFERL ICONISMVM ex. — " et Jonftono Dendrograph. Tab. X. p. 18. hicloci tabula aenea commmunicaverim , - (quales ec alii multiplices ac fextuplices in Volckam. Hefp. Nor."Tom.L p. 117. (eqq. excanc) T abula igicur. . noflra figur. 7. Limonem Citratum velutmatrem proliferam fifticin quatuor fegmina- (literis. d:d.d. d.) (tudiofe diflinda a fummo ad imum conciíam; litera b. b carnem matris candidiu- fculamdefigaante. — Foecumiaclufum prioremin tria paricec m 2 fegmen- 29 9 fegmenca divifürh literaea.a.a. indigitant, ea propcer (ilicet divi- , js ex diffectus corifpicitur,uc pateat ft ecus alter c.c.inceger fere, in priori foetua.a, 4. concentus. Hi quidem foetus arcte fe iavicem contingunt, fed cum quilibet eorum cute cencrrima perfecte ci- tricolori gaudeat, facillime afe invicem feparari poffe, ec guftumr olfid&umque non patum demulcere referuntur. Equidem me non latec Dec, I, Eph. A, IX. X. Obferv. III, ec D. II. A. X. Obferv., . Xl figuras aliquot citrorum manuformium vel polychiroideo- rüm adeffe; (ed has ipfi Auctores ad monftra citrorum referunt, quare hucad citra mala in citriis perfe&te prolifera penitus non , Perrinenr, LIMON CITRATVS PYRIFORMIS PADVANVS $ praegnans, alias Bergamotto foetifero da Padova dictus, intimio- rem nunc meretur cónfiderationem, cum in Ephemeridibusno- ftris nulla ejus meüitio huc usque ficfacta. — Defcribit huncer dd vivum delineat iaclycus olckamerus Hefp. Noric. Tom. ll. p. 143. 145. cujus ICONEM noftrae füb figur 4. 5.6, TABV- LAE hic addendam operae pretium judicavi, Exhibet figura éta Limonem integrum, cujus umbilicus infigni hiatu perruptus eft, exitum patefaciens duobus foetibus citriis a. er b. nota» prominéntia confpicuis et inftar gemellorum fibi mutuo fundis. Figüfa 4$. cernitur limonis matris per medium diíeQdiae me- dietas, cujus circa umbilicum finus excavatus fatis, liter. c. €. €. 10" tabilis, pellicula fubalbida veftitus, nunc a foetibus fuis facillime feparabilibus hberacus ec vacuus apparet. — Figura 4- dat alteram matris medietatem, cujus in finu proprio: c& "UP* riori foetus gémelli ad dimidium -usque reconditi funt, dimi : diumáutem illorum ancrorfum à. et b. protuberar, : Plura quee de foetibus hisce citriis addit Volekamerus ;. cucem fcilicet €o 32füm matri concolorem, matüre auream teneriorem ec cuivis : propriam obrigiffe; quare facillime ab invicem aeque c? finu rnatris avelli potuerint, nec non odore medalla fucculeataet fà* pore gratiífimis limoni matri palmam eas dubia reddidiffe.acin. fuper 2| iam g ellorum fufiorem Benevolus Lector in d EN PEAC 93 Auctore evolvere haud gravabitur, ubi. ec. bít 146, I. c.limonem Bergamottum mopf(trofum foetiferum inv Praeter Limones nunc recenfitos iplis dios quoque multiplici foetu praegnantres ex Ferrarii He idibus Dendro- graphiae fuae, iconibus additis, inferuic Jon ' pag. m, 18, ab, X. Mala AVRANTIA FOETIFERA, euim conf E 33 Benaci ( vulgo GDatb. Gee) abundaac, enumerat Volckame- rus l.c. Tom. I p.202. figur.c. ec Tom. IL p. 199. 260. ac ex Ferrario Jonítonus 1. c. p:m. 24. Tab. XVI. e Aurahtio ide na foetifera differens. - jeg mis Icon. ec Defcripc. Plant, Sicul. p. M allegat Excell, Valendts Epb. A.N.C, D. Ill. A, II. Obf, 118. io x liomin densum DIIS rwr ferens Serenifimo Has- | — Batav. An, 1 694. 'Differ- ru 1 gulari celbracun celebrar; "dem Valentini ibidem comme- morat. Poma ADAMI praegnantia. babet. V Valcktinseray: lil cic Tom. n. ll. p.138. 141. et ex Ferrario Jonítonus p, 21. Tab. XIV. Tom.Il. P. M hujus ment, loci? meliori juré.demum nomínatut ^''- . Pomum. Citratum cum pediculo (qui'ex umbilici centro prodit: ) et quidem foetiferum, -.' Volckamerus illud Tom, I. P 17 5» Cedrato col Pigolo vocat, quod cum Pomi Judaici pro- prie fic dicendi chara&terel, c. p. 12 1. tantum non exacte conve. nit a Judaeis vulgo POMVM:PARADISI Lappellarum, PL tags non dubitandurn eft; : Tum variae ortis proliferorum cólligi poffe exea à, fi cuiroc- cafío pateret, omnes fcriptores de iem diues Reufchio i dn Differtatione Zlingulari Heíperidibus mL. ..A nobilioribus ad ignobiliores. frü£tüs. deveniindó; en POMYM COMMYNE praegnans ; Gammarolog, : Sactifian. P» 09.144. €t Eph, A. N. C.D.I, A.T, p. 121. laudatum: m ^ 94 EM »LIC ANM NVX JVGLAN IAS DVPLEX, quarn ego avrirers adhuc affervandam, et; ne fpatium relinqueretur vacuum; TA- BVLAE .noftrae Figura 8. hic, de fuperfluo quafi, in icone communicandam, minime autem pro arcano rariffimo vendi- tandam exiítimavi, .. Licuit mibi An. 17.16. in hortulofüburbii civici cunc conducto cam fponte deciduam, caíu decerpere. T Primum ifítacalyci fuo pulvidato fivé corcici exceriori fübvi- ' ridi et fucculento incluía, nec magnitudine rcliquas fuperabat, necaliud quicquam extraordinarii oftentabat : poftea vero caly- &€.a.2..2. ab utraque. parte diducto; auces duae Num. T. 2: notatae, a fe pror(us invicem. fcparatac ápparebant, quarum utraque tat in parce.convexa externa c.c. quam interna plári b.b. putamine uo lignofo fibi proprio munita ec circumveftira 35 erat... Sed (iunicam ex illis num... feparate confideres, vix ea q^ 29 07s MAGUS Y a "S ert PT T:1142-.1-] poterit; pro perfeda ec g f cum ACRUE * 4 qe P t 1.1 H Tt ^.nnve. LA d xus, ut ordinario fole, fed Dem c, exterius rm converti riusautem lic. b. — apparcat, ecnucl dripartira (e ed bipartita canc zaudcar,alreráque Dux ,num.2. rye un ut adeo in his na- curam lufu (i ib hair aliquando aberraffe faltem , in apricofit. :; Porro diffu(um nimis fotec, FruGius varios ca ratione pro" 36 feros; uc in fummo umbilici apice non fructus quidem fed — gf*f^T£f^C partebe SY pé merides À. N, CDL. A.NL. VIL lp. 347« D. [i A. Iv. p an Centür. ur. IV- pe 351. Pyr - dem fylveftrium um HermannusT hcologus;et D4 atria e. A DINE JIRELST L: paren. 711. in 40. p.243. Tabul. XIV, fig. IX. mentionem eX 1t Ítituto. injiciunt... Pariter praecereundi nobis fuac : ERVCTVS CEREALES. praeter. modum: proliféri c.g. - Horde (pica laris repete T Hae d ;AIL Obf a12;: e 3 griiici: T 97 mum p paucis is abhi T "V. BRUN. dio dbubcpodici o culis ; ay vs | A oCNe 2f auci " 3 Javorenfis agti confiniis oUm variisque anno-- nae, ut moris eft, auguriis comitabantur nonnulli; ( qui fidem rei, fi placet, tueantur) nec non plures hordei et tritici Jpicae luxuriofaé apud Vallemontium p. m. pen 182. ctpraelauda tum- Hermanpbum Maslograph. p. 245. £. ZUR ? ln REGNO ANLMALI- primum fibi ioco visitent ipfum, quod prima animantis rudimenta continet, Oum gal. » ; linaceum alio praegnans o-vo: cujus exempla prius in pago Da- ^ niaealterum in Technicotheca Regia Danica, tertium in Anglia: cünc cemporis obfervata, ex Sachíian. Gammarolog. p; 895. et Eph. D. A. T, p. 126; 122; pluraque parallela ex D. I. A. 1L P: 342. 348. A. TIL. p.fr. A. VEVIL p.ris. Dec IL AT p.38- 122. hic cicaífe fufficiat. — 4nimal in animali fibi non. prorfus. homogeneo, quaerentibus, curiofum vel unicus Bombyx. 'Gaculum. Vélur enim inovülisbombycüni diftindte bom- bycem ipfum contineri oculàdiffimus Leuvvenhoeckius armato. oculo vidit; ( Vid. Epift. ejus IV;a ad Re Societ. Loridinenf, ) d fic Se nen rta quadam: F -— phofí procréetur novum iftud animalculum papilio : quam me: ramorphofin curatius depingunt A&a Anglicana ab A. 1665.- Lom Germaniai in 40. recufa p.m.67. Contferantur etdeBom- - bycum diífercatione Lond; 1669. in n 40. fati vim uris illuftrata , et A&. Erud. Lips. 1 Decen.T. A. VIIE p oeíum in fo oett eatóg^ Wu 144: et Eph. A N. C. D.I/A:L.- p^rar p22. D. 1I. A. TH, p.163. quorum teftimonio multiplici Foemiaa foetum alio foecu , Mus murem Vtere pracgnantem , Equa mulam alia mula; vacca vitulam alia-vitula, vermes ec lumbrici foetus fui 39 generis: praegnantes pepererunt, Deipfis: Foeminis , matribus nerpe triplici, multiplici et numerofiffimo partu praeter mo- dum proliferis ct foccundisexempla congerere vulgo vencilata, 40 hujus 96 Low — hujus non.eít loci nec themais,, facile enim ex folis Ephemeti-: dum Voluminibus inprimis Dec. II. A. IL p.26. 298. A.IV. p. 146. D; Il. A.II. p. 264. A. VIL VIII. p. 373 A, V. VI. p.354 &c, et.ex fcriptoribus Medicis fere innumeris in finita exempla coacervare pofletille, cui actum agere- aur. juítum. volumen. conficere curae cordique foret 15.70 0 0 | 40 REGNO. "MINERALI confiderandum fefe offert fo- 41 lidum in folido, quam materiam fere omnem exhaufic folidi(li- mus Steno in Differtatione cognomini Florent. 1669. in 40. €t prodromo differtationis Lugd. Batav, 1679. in-12, editis. . Lu". bens autcm hic praetereo frequentiffima exempla, quae jn fenfu. latiori Sceno: Parte III. praecipue ad. hoc thema revocavit: Nempe E" T 3 " : T3 3$. des ! : um corpufculum inálio corpore folido, (cd fibi he- cerogeneo contentum , e. g. animalcula et infe&a in lapidibus folidis. inclufa;, calculos, vermesque ec.alia in ipfis animalibus: du&a, mineralia.ec vegetabilia vel (axis. ec terris inclu(a, Vel: incruftata, vel lapidefatta ,. vel ftrato füper ftraro, aus pet fila menta , ramos, fibras invicem concreta; lapides infuper, Par" mora, ct conchylia &c. certis vegetabilium aut animalium fl-. guris. notata ( de quibus.Sach(ius Gammarol. pag.146 Mylit Memorabil. Saxon; fubterran, Relat; 1V.. aliique ;. de. Adam?nte. vero in fmaragdo-, Malachite in cyanco y Corallis.in. achat Amethyíto in cryftallo conrentis. Velfchius Epb. D.* A. III Obf. 32. conferantur: ) Huc igitur unice refero exempla iplius 42 Stenonis, quae in fenfu ftritiori ticulum hunc merentur, nemP*. folidum im folido: ibi bomopeneo et. cognomine contentum- 5 g« delenitem in: felenite; Cryftallos in: cryftallis, Marsan qr marcafita, de quibus Aucor loc, cic. fufiusagic. : Praeter haec». noniana exempla , lapidis defifis praegnaturama variam €X 7A ftituto. enucleavit.llluftr. Baufcbius fchediasmate curiofo .£€. : Aetite ec Haemarite Lipf. A.1665, ing. et Rossbinin Hee mar, et Lapid. Hanov, A. 1669. in 40. p.m. 186..- € Be "ur nc lapidis: Bufonitis in. enia e i "D Eph. D. ll A.X. X- r Om 4 $. L Ha: : e Porro de Lapidibus praegnantibus c. g..filicibus » ehe e P (oo0Sge — — lonitibus , Conchitibus; Priapolithisadeundus Sachíius Gamma - rol. p. 145; et hinc Eph. D.L A.I. p. 121. ac Mylius Memorab., Sax. fubter, Lipf. 1709. in40. Relatione Va, lantum dec Exemplis! "iori : . «Quod Caufas. Praegnaturae in triplici Naturae fepno 4s concernit; illas quidem , quae repnum /Minerale t, folida in folidis refpiciendo, praelaudacus Sceno paffim , cum (z- cundum locorum varietatem varient, exemplis ipfis intermi. fcuit; quas hic non excerpemus (fingulas; ( de vegctabilibus namque agit praecipue Obfervatio:) futficiat in genere adnorafTz, : Stenonis fententiam eo collimare , quod folida in folidis ob ma- teriac craífiiem et duritiem rarius aive fe habeant, fed faltem paffive, aliud in (e corpuscontinendo ; quod folidum internum minus in folido maj ecab hoc circumdatum prius neceffario extiterit corpore circumdante, et tunc cum circum- dari inciperet ; jamdum indurueric , Corpus autem circumdans fluidum et flexile quafi adhuc exftiterit, donec fuccefive in (imi- lem duritiem coiverit; denique quod nonnullae cauíae a. fole, vcl. a natura mincralium,, interdum ab accretione vel mutua PEOSM QU OBAMA GM | pletione vel dae. De lapidibus porro an vira gaudeant , an gencrent Vid. Sachfius Gammarol. p. 143. Cau[is vircutis proliferae in regno /nimali, quoad genera. , tionis praefertim humanae negotium tot auctores Phyfici 2s Medici ettam prolixe difcufferunr, ut his excerpendis paginas ob- ruere pariter fuperfluum videatur. Paucis: Elsholzius Eph. D. I, A. VI. VIL p. 116... caufam omnem credit aut errorem platti- ces primo ftatim ptionis momento commiífum, aut femi- nalis virtutis praeabundantiam et lafciviens robur : Conferatur modus ct caufa generationis in ovis duplicibus ad ungii men. tem Eph. D.L A,IL p.349. -. Noftri nunc potius eft inftituri, Pepetabilium proliferorum el foetiferorum cati[as paulo diftin&ius hic perpendere, quarum 45 varías partim getterales partim fpeciales ab auctoribus infra ci- randis variis, hinc inde fparfim addu&as colligere, et fab X14. Append. Cent, V1, et V 111, n fiu. ^ dom. E. A(o)9 . tituli , ut ordo diftin&us adfic, proponete libuic ; nemini-con* 1rariando illas ad plures extendere vcl ad pauciores redigere ab culos et curatius difponere , aut alias ec diverfas màágisque fonti cas bis addere et conquirere cupiend. — Licet autem hiíce ex ;* '€aufis non omnes ad noftram proliferaro Vratislavienfem ro- fam applicari poffint, potiffimis tamen applicati Ex at licebit. 46 ^. Caufa Prima, Idiofyucrafia epegetabilium quorundám et vos pauciorum , fivc fingularis ditpofitio naturalis, ipfis in- fita ct quafi propria, uc prolem diftipctam proferanr, perfectam- que producant. Quippe non omnis generis flores hanc vircutert habere connatam conítat, ac praetcr faperius recenfica pauciora, (fi ad numerum corum in ampliífimo Florae regno fere innume- rum refpicías ) exempla, vix invenire plura dabitur, quac non ad recenfitas cla(fes commode referri poflint... Imo cx ipfis his exemplis: bonnifi-rofarum , caryophyllorum , et. fcabiofarum fortes hanc fibi virtutem prae reliquis omnium frequentiffime vindicant ; ideo forte quod calyces eorum interdum prac coe 47 teris capaciores ad fovendum florem duplicatum; er caules 48 aptiores ad cransmitcendam ec calyci communicandam mate» riae nutrítiae et feminofae copiam praepollentem ac flori du- plici fufficientem, fua naturaexiftant, Nec fru&ibusomnibus - genétis foecura familiaris accidit: folae tantum non. cicrorum fpecies et limonum:hoc fibi fervant prae vulgaribus aliis, pr0- prium , ob fucci balfamici i ipfis abundantium, monente Apino Eph. D.IlI. A.1V. p.67: idco quod notum fic, nitrofi feminis ingtedine virn feminum faepius multiplicari. : ^ — — Caufa 1144, Tempus anni confüeto magis proliferum. Hanc éaufam agnofcit Schelhammerus, dum Eph. D.IL A. VI p.210 uno eodemque anno flores. proliferos plures, et fructuum raeorum copiam uberiorem multis in locis fimul fe exeruife add Cnoeffelius, dum valde foecu&dam tempeftatem eodem» quo rofa ejus prolifera effloruir, anno, D.I. A.IV: V. p 46. faits adnotavit, Hoc quidem tanto magismihigrrider, quod - : y * * 2» txemplo annus. 1713: Rofae ero A natalis permui- tos, fi non omis, Vratislaviae ec confiniorum. hortos lar larga fru&uum horaeorum mcefle beaverit ; ac. morus ín aprico plateae prope. fores. domicilii. noftri in;excubiis pofi valdc ramofa, baccis;:cuno adeo fuerit obfita orum fur- culis:lateralibus .vix duas. fpitharaas lon Bin. acquantibus, haud raro prope viginti verticillatim em difpolita legi potue- rint. mora , mole guftuque fubacidulo fuavifbmo praecedaneis annis em prae(tandiora.. . Paucis: aderaneorum ..— ; Jn "€opiatanra, velut vaccinia nigra Mdeguntür. » Puleot ejusmodi pracabundantem. morus virtute decrevit, ut fübíequis annis. quadruplo minimum pau- : dires numero baccas pracbuerit. . o qadufa dl LE. Soli e£ . regionis ger. naturam. ad foecunditatem mericae . regiones quasdam. ob incredi- bilem: fero: [de vir in e dvendo fructuum uberrimo proventu; Acofta Hiítor. Natural. American.. teíte Rob. Boylé Xldlitar. Philo(; Natural. Experimental. p. m; 447.448. extollit: Scd nec Eurepac provinciis nonnullis eodem gradu oM Jra :t; Li s Lib. IlL. cap. t9. p.263. | [caniae provinciam. ed m confiaiís PiedraSancta vocatis, hoc a natura; fitu, Sicula i mapu) tX vasis p-m.179. Volc ramerus certe Opere itat. Lacis Benüci. atD.« m. trorum foecunditari. prae aliis; aveptiora paflim fecüilitate. infigni. montis, Fefürit ejnsque, caufis Jegi meretur. Cafp. Paragalli Hiftor, Natural, e S MPSER Neapol. Ao, 170;. in 4^ cap. VIL: p-68: fegq;. enere Jíalia.hanc cüetur gloriam, icd AE RBS arold terisnon raro. fpetarorum oculos guítumque .demulceat, quod. praeter Ferrarium plures Itali, Calcagninus puta, Natus, Aldrovandus, Auguftinus Mirán- CN &c, fuiptis. (uis ec Lanzonus. in Cirrologia Curiota n2 Ferrar. - $ 10 |. ..nAED o C Me ; 5 Ferrar. 1690. in 12. tradiderunt. 1n Germania focturam ejus- 3 modi rarius uidem, attamen, noftro inprimis feculo ipfi Italiae, fi culcuram blerciffimam attendas, ad dxu» usque aemulo, in- terdum certe variis in hortis fe exerui(fe Volckamerus fufe, et, ex parte Lofclius Tradt. de Citro Pracgpante An. 1645.in 4. edito enarrarunt: cujus rei exempla ex praecedancis Obfervationis paginis liquent. Nec mirum quod, uti in exteris fic ecinGer- - manicis provinciis, foli unius prae altero foecunditatem fupera- bundantem ipfa experientia detegat ; cum ec agros fercililhimos in uno eodemque diftritu agris vicitis (ibi prorfus contiguis ine foccundis adjacere cota die eveniat; pari ratioue ac per phaeno- $1 mena Phyfica conftat, non infrequens effe, uc pluviaein una ea demque urbium vel pagorum platea decidentes finiftram aedifi- ciorum feriem incerdum irrigent, dextram vero ex adverfo poli- ram relinquant intactam; auc grandines cempcítuofae frumen- Eutn jarajuers s Cow, teepenx y Li —m plagas penitus faepe diruanr, ainonae autem vix quinque diítant parcant. ' Etenim etSchelhammerus Eph. D.II. A. VI. p. 210, aéris aut foli ab aére influente diverfum in modum mo- : dificati fingularem qBaddam difpofitionem proliferationis promotae vcl impeditae caufam non ultimam judicat. ..— : Caufa Il'ta. Nutritionis confuetae adeoque et. nulritionk luxuriofae five: prolificationis materia feminofa ab aque" e ferreis particulis fimul , ejusque modus per fucci cenfionem ei circulationem. Quippe quod in genere de modo vegeratiopts plantarum dicitur; id'etiam ad proliferationem certo*e j, pau" .€is mutatis, applicari non incongrue poffe videtur , fi audiamus £2 the Worcks of Rob. Boyle epitomizd per Rich, Bulton London. 1708. ingvo, Materiae nempe feminofae in matre rofa conten" tae abundantioris ct motus uléta cendencis difpofirionem, modi- ficationem et determinationem quandam certam et fingularem nec non accidentium quorundam unionem et acceflurm veram roliferationis rofeae caufam, fi non unicam certe fociam,"s fci debere. Vid. Volum, L Lib. L. cap. 1 - 10; Haec quoque x i E 4 Co ) 9 IOI abundantia materiae feminofae et alimentaris nutrimento ce- dens flori caufa proliferationis ab Excelll. Schelhammero Eph. D. II. A. VI. p. 209. confirmatur; qui idém et feminis corcu- lum, ex quo prorumpit germen duplicis plantulae (addo et fub- inde floris) principium occultaffe. et fubíequo tempore evolu- tum exhibuiffe autumatur. Hucetcollimant quae CarlLeigh jià Natural Hiftory af Lancashire, Oxfort 1700, in fol. Lib. L cap, 3 V. fentit: Vegetationem paturatem (hinc cc, addo luxuriofam five proliferam ) non a fola terra necíola aqua; fed binis conjun- &is origi ducere, Ícili iculis terreis, aereis, bicuminofis etc. q uae pro diverfitate vaforum vel admittuntur a plantis vel refpuuntur , fintimpraegnatac. | Eandem fovet men- tem celeberrimus Wedelius Phyfiol. Reformat. p. 196, Fomenta vitae vegetativae abíolvi: principio aqueo. fülphureo nutribili, hocque effe principium ram in minerali et animali quam vege- tabili regno; accurati(fime evincens. ^ Aliam tamen Wood- wardus fert hypothefin, qui, inftitucis experimentis variis, affe. lam n " 5 me P ; "ti rit: Nul i üi FrODCUEqUape EFC VegctasiQnc fed a- $4 hacque fecum in plantae caulem av et cychere, atque fur- fum attollere, ibique in nutrimentum plantae eas relinquere; aquam vero exhalare et per fe non ingredi conítitutionem ipfam plantae, nec fübftantiam ejusaugere. | Adeantur de his inexhaufti omnigenae eruditionis fontes , Acta puto Erudito- rum Lipfienfia in 40. A. 1700. p. 89.. Tandem ex Neliemiae Grew ec Malpighii Anatomiis plantarum fequentia brevibus hic concentrare liceat : quod fuccus nutritius ex diverfimodis terreis , fülphureo - pinguibus , muriaticis er varii generis nitro- fis cerrae foecundioris particulis ab aqua pluviali per fe jam foera faepiusimpraeguacis ec a. fole blando fovente ac quafi fer. mentante fucceffive coquatur et perficiatur, idemque fuccus per poros et tubulos fibrasque permeabiles, ramorum et cau lium inferatur, afcendat, et co usque continuo circuletur, do- n3 nec 102 nec flori vel fru&ui delicelcentibus: fufficiens vel füperflautn et fuperfoetans fáepeincrementum inde accefferic, atque" vel ifto. rum dehifcentia velhorum maturitas infecuta fucrit ; ec. bine uó-aptióra fint vafa et caulis; eo magis prolifera faepiífime pro* «s cedacinurritio. Haec igicur oróniainprimis: quoad. prolificacio .. pem ab aqueis et terreis particulis fimul, hujusque 'módum, ap- - plicari commodiffime: ad noítrám proliferam rofain , pofle, fubfequentes circa ob(ervationis: finem fpeciali(fimae caufae et anatomia rofae' declarabunt; ^ : Infuper ec hanc fucci. afcer nem, circulationem et modificationem.in arborum-:aeque a.i ^ "e xe; oy PE :rionis. foetu punc de MER E EUs dem a varia referri fuo fenfu pote» runcq: c in Transactionum Anglicánarum usque ad A. 1700-4 Joh..Eowtorp Londiat A.-170 jin 40 publicatarum Volumine Aidoin T hemace Bocanico, extant,et per (ingulariasBaclii, Tongi AWillonghbaci, Wraci, Lifterique exp imenta comprobantur,: Caufa quinta: Efflorefcentiae modus:Sic fru&tuum foetiterorum $6 inprimis citrorum caufarh faepius, licec non femper ,: exiftere e florefcentidm: arboris plenifloram Choyppeit:gqcf e. Blüte) Volckamerus Hefperid, Noric. Torn. L.p.1 17. i18; Ton H.p345- exEphea D.L.A; HL Obferv. 24 1, Scholiumindicac, Optaodum praeterea foret, obviam magis effe et haberi poffe céleberrimt - Nebelii, Medicinae in Vniver(itate;Marpurgenfi Profefloris Publi ci; et nunc Medici fimu) Aulici Electoral, Palarini, Academiside Cariofi mericiffirhi, difputationem inauguralemi de Malo: Cite? Heidelbergae An.*1686. babiram; in Ephem, D. TP A. db p- 52s celebratam eo, quod praefertim in cauías citrorum er fructuum proliferorum, nec nonanimalium et mineralium praegnanuum folidiflime ibi inqui&verit Audor, -.:-Eam:ramen fruftra hic Vrez cislaviae ec alibia me: quacfitersidoleo , [peransinterit ob(erva tionem: hanc-ultra: 40. annos fecendoreno, nonnulla miniqum propofuiffe- tel collegiffe, ibidem ob. tancum temporis incer val- lum forte non invenienda 5 pariter ac facile pracvidere nd ' 1 eet 103 iáq a( ie2 HM T m" tationis minime agguiparatura$ .. s 0c VL. Gaufae. Occuliae, .. Has Certe naturae (crutatores plu- $7 quelas fat .ambiguas et fubinde profanas inde cliciendas, nonnun- [5 $2 quam.fufpedtae ec paradoxae fc mancipare, coníültius appareat Minimetamen, qui nuaquam fe ociofum gerere.cupier, ad alylum occultarum cicius confugere tentabit, quam ad caufarum in prac- cedencibus et fübfequentibus hic adductarum vcl aliunde pecen- darum normam. phoenomcena vegetabilium. proliferorum, di- ftin&tc examinaverit;. pulla vero earum probabili vel füfficiente Geprchen(a, candem abire.ad occultas coactus fuerit, |. .. Caufa VIL. Terrae [ive agri conditio, cui "vegetabilia im- s g natriculaía funi... eram puram etalolio graminum et herba- rum-excrefcente et frucici nutrimentum detrahente , probe re- purgatam nonnulli Auctorum, fub exemplis proliferarum fu- perius allegati requirunt; qualem et noftro fructici grins di- vendens exhibuit, cujus regulam de lo trequentius, ec ego cum (ucceffu fui fecutus. Terram ab agro uZerato mu- ruatam rofis proliferandis amiciíIimam cíIc, Bauhinus jamdum - Hiftor. Plant. Lib. XIV. cap. 32. practer alios teftatur. Pariter vafis, cui fcutex nofter roíeus commitfus erar, medietati fuperio- e 9 ri X pollices profundae a fummo ad medium usque, terram ru- deracam fe indidi(Ie a(feverabat agricultor, quatenus ejusmodi terra ample&tendis nonuifi fruricis radicibus fufficeret. (Vid.fu- pra numer. marginal, 4-) Alteram inferiorem fcilicet medieca- tem yaíis, a medio usque ad.fundum, X itidem pollices profun- dam, terra agri fimo opiimo bene impinguati (aum. marg. 4-) ' á . feple- aha Ww RV And 61 104 | XE)oCSE VR LLLL————ÁÁÓÁáÁ—— 7. —À — M] - " — À——— repleverat, infimul affecurans , fe aliosque fui generis utpluri- mum vidiffe ro(as licec non prolem ferentes, camen pet fe co. iofiffimas effe" enacas in früticibus, qui a terra tam ruderara uam probe infimata nuttimentum ceperant ; vix enim dici poffe, quam blande foveat et fertilitate (ua impraeguet rudce- Li raram infimata fundum occupans,, ét vehiculi aquei; aéris, fo. onvenienterque aQtuata. " Encau- - fam fociam ex potioribus non poftremam quae prolificatio- nem ro(ae noflrae adjuvaffe videtur. — Rei probabilitacem et poffibilitatem fuffulcit experientia teítimoniis firmata tot Au- Qorum; ex quibus paucula faltem hic concentraffe fufticiar. Vallemontiusloc;cic. p. 169. 170.190. — Glauberus de Mercurio Philofophico ; et" Ephemerides Acad. Nat. Cur. paffim in €o coricordant, quod agris ftercore equino et vaccino impinguatis copiofiffimum accedat nitrum proliferans , abunde in fimo ct combinatum; B 4p: m agris ejus : ! abaquapiuviar vàtur et faccum plantarum afcenideritem putriencemque mags magisque impraegnet, eique intimé comimifceatur, innuit ? Philo. N atural, Experimental. p. m. 444. Porro caufam omnem incrementi et foecunditatis füperfluac plantarum , a Salium "v2 riorum nicroforum et muriaticorum miftüra in agris vel benet- cio naturae velartis rite praeparatis ;- dependere, fufe pr ofequt tür Cafp, Paragallus Hiftor. Mont. Vefüv. Natural. cap- VL P 83-112. — Vbi Vefüvii fercilitarem omnem infolitam , DOR! cineribus montis adícribit, quos praeter falem nitri ac pardcu las falphureas et bituminofas, armoniaco eriam fale infigni" luxuriare deprehendit: quod ipfurr Armoniacumt fal, codem ? 7 ferente, non poteft non cum fertilicace eífe conjundum. 137. cum dem cum arbores plane fteriles ope fimi pingui otis, et pr" parationis convenientis fru&tiferas effici contes (AQ. s. A ARUM am ER 4)o(9v 19$ in 40. p. m. 771. ) quarc non vegetabilia jamdum florida et partim fructifera, floridiora longe et magis fru&tifera ac fubin- | dc prolifera efficerentur? fi , adbibiris aliis caufis fociis, et agri benc infimati portio jufta cis accedar. | st Caufa V11I. Vas circumdans fruticem. Yn memoriam hic re- 6 2 vocanda funt fub initium obfervationis num, marg. 3. 4- monita; | agricultorem forte fortuna vafi ligneo fatis amplo, XX. pollices cransverfos profundo adeoque capaciffimo, practereaque valde cariofo et per putredinem hinc inde inchoantem arrofo , cum aliud ipfi cunc temporis non fuerit ad manus, fruticemnoftrum . . implantaffe, Non abíonum ergo videtur , vas hocce recipiens ob tantam capacitatem , cariém, porofitatem , inter caufas fo» cias foerurae rofeac retuliffe, co quod aéris et folis liberiorem acceffum et intimiorem penetrationem admiferit, quibus copio- fa ec ob caufam feptimam perfe f da terrainibi in . majorem motum t fermenteícentiam mutuam agitari, fuccus. que nutritius abundantior in tánco fpatio colligi, er radicibus fruticis non coarctaris fed fatis ab iavicem dift us ec i me difpofitis, fatque profuade terrae implantatis uberior com- municari , et liberius inibi circulare potuit: quod implantandi et difponendi artificiumipfa experientia non noftri tancum; vc- rum et aliorum hortulanorum , falutare fruticibus $oecundan- dis accidere confirmat. — Quid quod vas cariofum ob inchoa- tam jam putredinem per fe aptiffimum fueritadterraefermen- tátionem et majorem a&tuationem fponte promovendam. Caü[a LX. Aqua natur alis plurvialis , «vel arítificialis irri- 64 gationi deflinata. Pluviofa annitempora ad proliferand ofeos aliosque frutices fymbolam optimam conferrecompertum eft; (conferatur D.. D. Graffius l. c, et Excell, Schmiederus Ephem. A. N. C. Centur. III. IV. p. 312.) Sic Digby des Plantes p. 11$, afferit , pluvias ab aére, qui copiofilTimo fale fübdulci et oleofis fubülibus particulis (emper eft impraegnacus , foccundari, hinc- que plantas longe magis evadere proliferas quam ab va com- muni vel fontana; quorfum et haec Vallemontüp. 249: — AD "Append. Cení. V1l e$ V ILL. 9 aéris 6; C RU S LL —— aeris et aetheris nitrofitate plurine mire foccundantut , et plau- cae foecundatas pluvias a idiffime accrahunt, ac ablocbeat;plu- Viarum.autem immediate accedeatium vicaria e(t aqua pluvialis án vafe colle^ta et ir rorandis frucicibus diligenter adhibita. Confi- *" mili módo -fruticem noftrum pluviis frequentioribus fatura- tum, ac poftea pluviali aqua colle&ta convenieucer irroratum, prolificatiohis hinc. promotae felix exemplar dedifle, fuperius num, marginal. 7. indicatur. Infuper naturae vires artis auxilio reduplicaturi nonnulli , liquoribus certis prolificis non parum tri- 6 buunt; ac /Vifri vircutem prolificam in fimo velagro praeparato folido-latentem fupra laudatam, in fluido quoque five liquore falibus aitrofis impraegnato concentrari pofle reipfa declaranr, Hujusmodi liquorem certa. nitri et falium e vegecabilibus varii$ 'exteactorum parte imbutum , mire prolificum , ma£eriam fuam , univerfalem appellat et praeparare docet faepius jam citatus cue *' siofifimus Jallemontius. Abbas, in Curiofitaibus Naturae.et Artis p. m. 142. edicionis, quam. generofíífimus etc perquam à nüusVracisl fiumSenacor F. L. a Bresler ec Afchenburg habitu 'Teatonico nitidi(limoiaduic, ec 1708. adornavit. Ibidem 2j84€ fuae praeparataey ut vocat, mireque prolificae. defcriptionem. candide communicat, ac arbores floresque auia hac «t. $5 i liquore fuo irfigare fuadet praefacus. Vallemontius , in. eoque cotus yer* fatur, uc nitri univeríalem. foecundandi virtutem pluribus capi tibus exponat, adeoque unus inftar omnium curiofis hoc loco farisfaciar, Equidem Jiquor alius Pharmacopola cujusdam tr &; rici grana adraodum impraegnans. defzribitur E h. D. IL A. V. Obferv.229, huic tamen fidcs dubia reddicur D, 1I, A-VI p.347 De quodam fane horti fuburbani Vratislavienfis patrono ope* rarius ejus mihi reculit, illum in amphora capaciífima i fubinde colligere, ec huie faepius materiam fubalbidaminor pulveris: groílioris faa manu-ingerere» feque pluribus ex Cru Pandür ceto (cire, nitrionsto modo, forte curb. Allis IB tibus praeparati: portionem. non. exiguam, huic materiae inre alía admixcam efle; aquam aurem a patrono. ipfo cuftodiri Aor GAÀR 4$ àà Wr VA I9 -— € 04$. — ABMEKEKRWN boribus citriis certa. menfura. fuperaffundi non omnibus qui- dem, fcd iis tantum, quos uberrimos Limonum majorum pro- ventuscxiguo menfium intervallo prae coeteris po(lea fpe&a- biles reddidit. ... Adhibent alii fanguinem bocuinum recentem ec putrefactum arboribus foecundandis, et virtutem ejus ob mix- turam particularum, queis ícatet, ping » oleofarum, nitrc farum; et muriaticarum narcs delicatiores fatis feriencium non proletariam optimo cum fucceílu depraedicant. A -:. Caufa A. Sol iam orientalis quam | teridianus, e£. locus 68 umbro[us pariter ac apricus e£ laetus... -—-« IN .; Locus aliquantura. umbro(us .et-. matutinis folis orientalis radiis paculus prolificationi conducit;teftante D, D. Graffio ct iis loc. ci... Quam loci conditionem et noftro frucici , per fa- tum prima vice obtigifle, num. marg. 5. traditur... .Cum tamen ibidem moncatur , frucicem poftea certis de caufis (Num. marg. 7.) ex umbrofo in apricuta folis meridiani radiis urgentibus ex- pofitum locum fübinde translatum fui(le, neutiquam haec vicif- . nift 0. Lid fitudo mutua i | CE NUCT. Ix-T3 t » E uu m inde accedens, pra zi poffit, kramqu TS a gt er. praefertim ad fruticem noftrum applicari poterunt. Excel. D. D. Schmiederi de Pyris cfflorefcentih baEpb. Cenr.1il, IV.p. 353. . Acítus folaris incerdum concurrens fuccum copiofum ex pracgreíla pluviofa temperie natum fortiter per arborum (addo ct, per fruticum) caules permeabiles et appropriatos propellit, uc hinc iates fructuum (vel calyces gravidi florum) ad emit. zendos (et melius enutriendos ac. macurandos ) flores novos (ex fe antea productos) difponantur ; (addo .: et, f(timulentur co usque, donec foetus fuos, fivc flores novellos effloreícentes LI reddiderit.) Tantum |... Wrist e ». Caufa XL. Hrs et cultura folertior., naturae fub-veniens 7a epeleam (limulans. Transplantationem arte ec folertia in(ticu- Kam €t frequenter reiteratam pracítanriores et foecundi run d p o2 ' ficere x 5 5 455)0o ($9 à 5 ficere frutices, non modo Excell, Baühinus Eph. D.'T. A. IV, et V. p. 93. fed et ipfaexperientia affirmant. Nec errori quis vertet, fiethaec inceríocias que rofam noftram reddidere proliferam, caufas nunc collocetur , cum fuperius num. marg. 3. dictum fic, quod agricultor fruticem noftrum per feptennium fere cufto- ditum fexta tandem a fe vice transplantacumi cafu venalem ob- culeric, artificiumque (aum circa radices fruticis certa ratione implantandas vel cerrae immitcendas fub caufa VIILet num.marg. 63. cum fisccefTu commendaverit. — Refcindendas faepius (üfttt$ 7! befdyneiben) ec a numero ramulorum nimio liberandos frutices, a quibus flores proli& p , Exc, Volckamerus ec Graf- fiusloc, citt. fuadent, — Effectus hujus rei fperatus in fruciculis e, g. meliffae, majoranae, menthae, falviae ((iculrius tradten- tur) certiffimus fe prodit. — Caules enim recenter progerminan- tes, fi co usque refcindantur , uc nonnifi foliola infima in eis re füitent, brevi poft juxta haec folia cauliculos protrudent novel- los et laterales, qui pari modo interdum refciffi fecundos, et hi tertios, etíic porro, laterales cauliculos agent, ac fruticem mire multiplicatum brevi praeftabunt; quod ipfum etiam in Leucoiis ac Solíequio , unanimi horticultorum confenfu impe" ware cuivis licebit, ubi flores prope emortuos aut nimios fac« pius apte refciffos novi mox excipient ec non raro pleniores flo- re. Confulatur Wolffius Tractatu infra citando p. 16. Par ter et in noftro frutice refciffio ab agriculcore inchoata; core" mendata et a nobis interdum continuata non prorfus 4csu82« caufa proliferationis fuiffe videtur. Imo refciffionem ejustmo" 72 di radicum ipfarum in arboribus , quarum fructus proliferos exopramus , multum extollit Abrahamus Muntingius: Prof. juondam Academiae Gróningenfis, in curiofa defcriprione plan- tarum, Lugd, ec Vlrrajedi An.1696. infol, ^ Ecenim arb07 ex nucleis prognatarum, elapfo triennio, radicem reca P. dentem (Syetgroutgel) usque ad laterales amputare jubet» V9 ncreque cera obducto, luna decrefcente, eas denuo cerrae com- miterc , promittens futurum, ut rales arbores longe pré: tiores -— "A0)o0( Sr 109 £l tiores et plures fructu praecipit, infitionem fi P : | in ar- bo:es ejusdem fpeciei radice media privatis, uti jamjam dictum, ec copiofum fructuum praeftantiffimorum ( forte et foctifero- : rum) proventum fibibinc pollicetur. « Plurimis quoque fruái- bus luxuriare arbores frigoris patientes v. g, malos afferic, fi quotannis circa Novembris finem, ab earum radicibus fuperio- ribus etcraffioribus terra auferatur fpatio 5. vel 4. pedum, ipfae-- * » - Ent 254 dops lij 6 !H C u ec undique purg P a q usque ad Febr pe. medium , donec frigore corripiantur, ac cum demum ftercore annali vaccino contes , ad digiti altitudinem terra comminuta interponatur: quam regulam non pauci no- ftrorum, horticultorum valde fibi fatentur familiarem. — Artem iafuper foecundandi et multiplicandi flores, inprimis et citros, . pluribus anonymus Differtatione, Amftelodami An. 1700. in $vo de Dcliciis et Arcanis Florum enucleavic. Qui ars ipfa va- 74 leat circa vas adaptatum frutici concedendum; circa pluvias ad- mittendas vel praccavendas, et circa folis urgenti adios vel avertendos vel admittendos; (quod praefertim in fruticibus et j| boribus minoribu in vafe proprio huc illuctransferri aptis lo- tum habet) circa aquam pluvialem aut liquores foecundentes artificiales pro lubitu tribuendas, circa terram agri artificio va- rio praeparati fubinde adhibendam vel admifcendam ; Caufa ex mox praemi[Jis Septima, Octaya, Nona et Decima abunde edocuit. - His et colludit praeparatio fingularis ftercoris ad agros prolifcandos Eph. D. I. A. IL. p. 186.; ac artificium agris fercili- tatem infignem conciliandi, Transact. Anglic. füpracicatae editio- nis Lovvtorpianace volumine II, in parte botanica; nec non íc- cretum progerminationem variarum plantarum intra horae fpatium ex earum feminibus promovendi, quod inter alia plura Joh. Franc, Burrhus in Conclavi ad conclave. fecretius Colon. 3681. in r2. Fpiftola VIIL revelat. | Si ad cereales inprimis fru- multiplicandos pauciffimis excurrere conceditur, comme- 741 morandum venit 2r2ír un aLucatello Hifpano inventum et in 2 — mox 1 A. * £. . E! m eue JESC inox lsadando Chr. Wolffii tratatu; p. 45. allegatum ac dijudi- : catum, quo cum coram Sacratiffimo Imperatore Carolo VI. «xpericientum infticuic, et id effecit, ut agría quadruplo ad fex-. . tüglum locupletiorem dederint me(lem ::quamvis jampridem. parallelam quodammódo ad arapdum, aequaliter occandum,. et fimul feminandum inftrumentum Ephemerides D. I. A.Il. p.187. adumbraverint, ^ Nolim plus ultra divertere ad Cajus forttitos, quibus fubinde contigit, e. g. ut fluviorum excuríio- nes füpra agros, fi aquae fint pinguiores , Eph. D. I. A. II. p. T87« vel infigais feminum vento impetuofo nopnunquam aliunde in locum unum delatorum et in- unum corpus concretorum co- pia D.L-A:IL, p. 185. extraordinariam. praeícrcim frumentis mnuldplicationem acceleraverit. — Praeftat demum in co acquic- 76 ville; quod 4rfem circa femen agro inmittendum feminisque ^. eohditionem Ephémerides loco proxime: citato propofuerint 5 "( conferatür- et Vallemontius paffim): quodque Celeberrimus Wolffius Tra&acu (Sritbedung ber wapren Hirfadyen von Det younberbaren QGermefrung Ded Getrapbes 1c. Halae 1708 in 4to p. 17. 24. 40. Methodum, inventionem, et cautelas ic- minandi fuppedicarit regulis nacurae et ipfis Mathefeosinprim conformes; ec rationibus aeque ac experientia propria judiciofe explanatas, ea ratione utex grano unico in agrum legitime 1m» miílo, hordei 2050. grana impetrari, adeoque meílis pinguilli- ma certo expectari poffit... 'Toteccecaufas natura arteque up- datas, quae ad foeturam florum fructuumque coocurtere folent. 77 Denique his addantur luculenta facis experimenta Excell.D L^ Lebmanni , qui in. Vtilitat. Phyfic. verae fpecimine I. promitlo" rum, fidem candide liberaturus, caloris naturalis er folaris V€'* demum ac aeftate ordinario efficaciffimi defectum, pcr tempus ipfum hyemale artificio nacurae aemulo, machinis appropriati et ingeniofiffima cultura feliciffime refarcivir, eceirca menfem Decembrem An. 1716. Februumque An. 1717. pofteaque fae pius , flores wlcra 1 167. eflorefcentia , odore, coloreque pef fc&illimos , coram teftibus juratis, Lipfiac (pe&tatum geosh àmo Regibus, Principibus ,Magnatibus,. Virisque aliis. Curiofis ad diílicas usque regiones inviolatas transmific , eorumque ap- plaufum. exinde merito confecurus e(t, | Addantur porro expe- vimenta-indefelfa D D. Aoricolae Phyfici Katisbonenfis, qui ad- 79 Llibito ignis , certa ratione modcrati, et Mumiae fiae Vegctabilis auxilio adhibitsque: mini(lris neceffariis, intra 24. horarum fpa- .- tium cx 792. exoticis ac inquilinis £rtnculis ficve ramis , arbo- Ye&* perfectas ex radicibus, ramulis, foliis conftances cfformare promifit, hasque tanto vigore pollentes, ut fubíequi anni. ver- nali cempore fiores fructusque parturiant ; hujusque rci verita- tem ipío effedtuin permultis crunculisfive ramis, praefente Illu- ftriffimoComite aVratislau &c. comprobavit,tefteipfo in Tenta- minibus multiplicationis univerfalis omnium arborum,fruticum,.. . florumque An. 17 16. in 4co ec in fol. edicis, Addantur demum experimenta. horticultorum | frequentia, ec fupra hinc inde ; . ventas a nacura ec fano fenfu ec (eledtu:una confer 1e, velut coacervare et concentrare ftudio praemeditato vellent: ac poffenc viri in hac palaeft itatifTimi er judiciofilTimi.. Caufa XII. Partes Vegetabilium proliferationi faqventiores. 8o Caulis plantarum: vel fruticum latior. et ordinario. amplior quam infigniter copia nutriciae materiae extraordinoria adve- henda faciliret virtutem plantarum. vel florum. proliferam: ex: Ephem, D. II. A. VI. p. 209, D. III, A. VII. p. 3r. concluditurz | Quam apte autem haec dc. caule dicta. no(lrac prolato *- UT. BENNC | 48)e Ce | fint accommodata , quantamque globulus matris rofae folito capacior , num. marg, 12, et portio inprimis caulis media in finu ejus recondita, num. marg. 83. 94. (quae ambo inter partes ma- tris effentiales (ive conftitucivas primas cenenc ) foeturam rofeam adjuverinr, ipfa anatomía et caufae fpecialiffimae in mox fübfe- 81 quentibus num. marg. 90- 94. aperient. — Denique, ut plura ad. huc diceada abrumpamus, huc inprimis pertinent nonnullae ec potiores quidem VII. Differentiae fpecificae, quibus partes no- ftri fruticis db aliis Ephemeridum fruxicibus rofcis num, marg. 19.20. cicatis diftinguuntur ; quamvis ejusmodi differentia pro caufis prolificationis abfolutis neutiquam hic omues vendi- tentur, aq $2 4.) In noftra prolifera caulis pars inferior ( Tobul. Figur. 2. liter. a. a. usque ad b; b, ) a vafe ad matrem rofam exterius facis (pino(a et hifpida aderat, quare differt a Javorenfi et Tigu- rina fpinulas nonnifi rariffimas habentibus, melius convenit cum * Altcenburgenfi triplicata; (de quibus omnibusipfi hi(toriacfu fiores , ex Ephemcridibus fupra num. marg. 19. 20- diftindie allegatis et evolvi ec ubique conferri poterunt.) Portío 83 media in finu matris rofae delitefcens Tabul. figur, 3. liter. b. b. ad c. c. differentiam prorfus fingularem et fpecificam ab omnt- busEphemeridum proliferis coníticuebac, nullique harum erat conformis, Vid. fufius infra fub ejus Anatomia num. marg: ?T« $4 92. uri jamdi&umeft. Parscaulis fuperior extra matrem pofita licer, c. c, usque ad filiam d. d, Figur. 2. Tabul. et num. marg. Tt: non fpinofa fed rantum lanuginofía, differt a Cnoéffcliana ec Hottingeriana fpinulas ibidem gerentibus ; nec foliis fruticis e nata erat haec noftrae pars, inde difcrepans a Graffianz. |, , . B) Ramulum, qui noftram prolifcram fuftinebat, Folia ab aliis fruticis noftri foliis Jiverfiffima profunde laciniata fübviri- dia, füblonga, mollia, excerius parum lanuginofa ftipabant, €t calycis loco velutinferviebant, ( vid. fupra pum. marg 8 ip qua ratione ab omnibus Ephemeridum reliquis praefertim At tenburgenfi ec Tigurina, in quibus folia ordinaria perfeéte &7* nata vifuntur , differt. pr 8j E PEKIC. 113 y:) Faícicuht foliorum fruticis ex medio tofac filiae exur- gens a D. D.Graffio ec H in icone deeft, 4.) Calycis defeumin matre rofa Autores ex Ephetr, citati $$ nullum poet accufamus vero eundem in noflra. Tab, fig. 2, ec num. marg, ) Dif Lo explicati et antherae in matre rofa prae- : "— adeoque ordinariam cfflorefcentiam, omnes icones Ephemeridüm adnotant, indicat vero icon noftrae unica ejus abíentiam , et nonnifi globulum matris conniventem five ver- ticllum rofeum conglomeratum et nunquam explicatum fiftic. num. marg. 13. 14. Tabul.figur. 2. $) Rofae Ephemceridum Javorenfi matri filiaeque vix ephe- 87 mera obtigit 46/45, et utraque fimul una emarcuitc ; noftra tamen mater fere biduum exegic; num. marg. 13. 15. 16. ct folainter- iic5 ( de cujus interitu caufae fr liffimae inferius num. 96. agunt) fed filia interim per biduum matri füperftes floridis- fima fubftirit, et aetacem rere coníccuta tandem fatis con- Ln ceffit ( num. marg. ».) Odor ied num. marg, 19. 20. citatac eg non ita forcis erfüa atur : in noftra autem filia et füavis ac in alíis fée tois oír fe exerebac odor : nec mater rofa » quamvis ad juftam cfflorcícentiam haec non pervenerit. (aum. marg, 12. 1q.) Vidimus Caufas generales et fpeciales cum alüs rofis (6 differentias VII. fpecificas excipias) maximam partem commu- 8? nes , quae rofae noftrae proliferationem junctim plurimae pro- moverunt: reftant nunc. brevibus fprcialifimde Caufae huic in- primis propriae, quae partim Zifferentias porro ab aliis f»ecificas plures "conftituunt ; partim rationes partus matri rofae proli- erae fatalis, et incrementi in ? vofa filiateliciffimi exponanc. Ab. vuncur hae caufae iore caulis vel furculi in partem rurfüsinferiorem, mediam, et fuperiorem divifi anafo- Wü. Inferior nempe et externa caulw e 7 abulae figur. 5. "epená. Grat VIL&S VIL liter, € £t 4. s ) o Cf 90 iter, a. b.b. a foliis deciduis rofcis nunc liberata, lignoft quiz . dem et fpinofo- hifpida, fed, ut num. marg. 8. fupra monitum, reliquis in frutice furculis cra(lior et capacior erat, füb(tandauyre interior venulas- hinc inde v«l fibras interftitiis pluribus paflim diftin&as exhibebat , ut fucco, ex dictis fupra cau(is generalibus et fpecialibus in: primis caufa x. 4: 7. 8. 9. 10, abundantiífime colle&o ec frutici communicato, nuncque perv chendo , prae aliis magis pervius cauliculus nofter liberrime. pateret, — Media 9I cauli pars; (b.b. c, c. figur. 3. ) quam globus rofac mattis lo- lico capacior (num. rnarg. 12. ) finu fuo antea incluferat ; tri- fulca capitulum * velut oblongum protuberans , totum caulem . ambiens, hui vel, fi mavis, tres por- tiones ex albo viridantes tuberculofas aut monticulofas tribus erenis five fulcis paulo altius impreffisinvicem fcparatas reprae- — (notandum hic, duos rancum fulcos in anteriori parte : figur.: 3. oculis patere, tertium vero in parte px bic mon apparere poffe: ) Putaffes omnino naturam excerüi calj- cis, diíci, et feminis rofei in bafi rofarum fecundum naturam la- rentis defe&um his portionibus internis rcfarcire incra finum matris voluiffe. - Ecenim utticulorum auc corticum feminalium ' vicem geretices hae c diffcctae digitis fac , per friabi- "fitarem difcontinuábantur,, fübítantiaque interior parte caulis in* feriore adhuc multo laxior, mollior et porofior plus minus M brica ec uda, exiliffimis hinc inde inftar feminis milii minuti granülis albidis, m e rd tmdndntg : 93 fovetit ac | pracparayerit. - Teriia iei pars ét haec dino; capaciílima, | E y - ss x 2 pet Yu 5 - valde' mollis i Cum érgo MÀ acne en pa utn. po:ro numi. 6g. 69; g4: caufam, quus Éraicem ex-loco Pons - b TEE LE EIS arn umbrofo in alium foli meridiano obvium per intervalla (aepius trapsferre ipfa neceffitas exegerit , indicent ; ex mox dictis autem elucefcar.marrem bed : o. d'asifieras *K [3 zl --w arce magis perfectam, (ubcile fpongiof am, fenfibil par i BH: ! F daa «-— e QE xn ;feufibilem et mo- Lh er meria ils "El in hancc;d. partem intimius penetraffe, et virtutem fuarn exeruis- fe, motumque circulatorium et afcenfüm fucci nutritii copiofi in loco umbrofo et plüviofo, vafeque cariofo capaciffimo, ob caufas fupra dictas, prius collecti per inferi caulis parcem advcüti, per mediam ( quae intra capaciffimum rofae matris globulum magis magisque dilacari poterat) aífervati accelereffe , et unice huc (in partem fuperiorem) derivaffe, cum haec fuperior pars ad imbibendum et infugendum füccum, et calyci filiae jam de- hifcentis et fumme peniflorac fubito communicandum, per fc prae reliquis capacillima, et, uc mox demonffratum fuir, optime difpofira excterit. | Hinc ec evenit, quod ipfe ramulus matrem 1 11 Z T PRPINOSS, SESMVS Ts * : filiamque fufti ullas uierit, q in alii P . rn ii X. x»*o e d dixi d a Wer RD, bus fic ordinarium , Autores füpra didi non adnotarunt, Sic ipfa fucco perficiente interius fücceffive privata, exteríus vero 96 calycis confervantis et ab aére liberrimecontinuoa cdlente de- fendentis munimine defticuta ec denudaca, neutiquam dchifcere, foliola in difcum di(tin&e explicare vel perfe&ionern et aetacem rofac filiae ec aliarum fruticis fororiarum per triduum utpluri- mum durantium confequi valuit; fed paríum bunc fibi fatalem neceffario citiüsexperiri debuit : qua ipfa conditioneruríus haec ab alis fupra citatis num, marg. 19, 20. 87. fpecifice differt. Con- fimile en fatum floris in regno vegetabili , qualein animali viyi- 97 paris nonnullis interdum , hominibus autem faepius et proprie venire indies obfervamus, .. Vrenim homines matres füb ipfum - partum ; vel edita vix prole, conatibus ac viribus nimiis in pro- lem collatis, poft pattum haud raro morte extin&as dolemus; fic rofae partu rofeo inclutae fatum fuum, fimulque aobis ^A 98 ! p2 y 7. indi anfam gratulamur, veritati eanonis tam ex Philofopho- rum quam naturae Confultorum ceftimoniis genuini fübícri- bentes: quod 15ius gener aíio, finon femper minimum facpilli- me, alterius fit corruptio, | Rofam demum pauca haec, aliorum exemplo maneant: 109 Proliferae an nocuit rofae generaíle cenellam ; Filia fin matri protulit inceritum? Profuit inceritus! Matri nam gloria furgit, Uc rari partus hic meminitle juvet. - .«onfpetius. contentorum. Obferzv. Iae [ecundum. numeros Eds af 4d margines paginarum vejeclos, | Ner de Obfcrvationis materia, 2-7. de fruticis rofei, var | (isque conditione , de terra agri, defituetloco, g- 10, defigurafolio- sum fruticis, globulo matris, fecundum Tabulae iconem, — 11, decalyce Éliae, 12- I4. de vividitate matris, partium defeCtu, 1 j- 17 deefflorefcentia, filiae, fato matris , aetate utriusque, 1$, de fpecie harum rofarum, 19, 20: 'de exemplis prolifer regni vegetabilis, de rofis VI, Ephemeridum, 21. 22, de caryophyllis , tulipis , corona imperiali, floribus papaveris gsmini , amarantho, lyfimachia, typha, 25, 24. de jacea,fcabioía. datura calendula, primulis, leonuro, 25.26, 27, de Aloé variorum locorum, de arboribus plenifloris, 28. 29, de fru&tibus praegnantibus e,g, citris; li- monibus, 2o. delimone citrato primo Ferrarii aJ iconem tabulae, 31,32» de limone altero Volckameri infigura, 33, deaurantio, pomo Sinat, Ada- 3i, paradifi, Num, 34, 35, depomo vulgari nuce juglande in icone, 36. |.87. de fru&ibus efflore(centibus et cerealibus, 38-40, de proliferis regni animalis, &c, 41,42, Regnimineralis, 43, 44, de Cavfis mineral, et anb mal, obiter, 4 f. de Caufis vegetabilium proliferorum ex inflituto, gencra- kbus et fpecialibus: ubi exponuntur. Numero 46, Caufa I, Idiofyncraia vegetabilium, 48, Caufa Ida tempus anni confüeto magis pr liferum, 49" fg. ^ Ill, Gu gi - H am 1 £. mag P'üifpofiio, od 5f. Caufa IV, nutritionis prolif teria femino(à ab aqueis et terreis pat- ículis fimul, mod: facciafc t arca ol 6. efflore- fcentiae modus , ut Caufa V, 57. Caufa VI, occultae qualitates. f$. 6t: Caufa VII, terrae five agri conditio, cui vegetabilia immatriculantur i falium nitroforum et muriaticorum virtus. 62» 7» *au lis PV. Mun rng re proliferi et virtus sitroforum, P zo paries SAGT EM Dy pariter ac apricus, 70, Caufa XI, ars et cultura folertior naturae fubveniens, veleam ftimulans, e. g. transplaetatio, 7 1-73. refciffio, 74. Caufae con- currentes,7 f, 76. ales fruc f j dati |: J: 1 ti , cafus for- tuitos, feminationem aptam. 77.78. 79: Experientia Lehmanni, Agricolae, aliorum, ec caufae praedictae-quomodo applicari debeant? go. $ v, Caufa XII. Partes ri ora proliferationi faventiores : et differentiae fpecifi feptem, noflri fruticisrofei ab aliis. 82, quoad caulis a. proliferi partem in- feriorem, 83. mediam, $4, (uperiorem, 85. quoad £ folia caulis, »y fafciculi foliofi defectum, 86. d defeQtum calycis , e difci, 87, ( quoad aetatem, et 8g, » odcrem rofae, Numero 89. 90. agitur de caufis fpecialiffimis noflraero- fae, pluribusque differentiis fpecificis et deanatomia caulis partis inferioris, 9t, 92, mediae, 95, fuperioris, 94. 97, de modo proliferationis hinc deri- vato, 96, de caufa partus matri rofaeíatalis, — Numero 97, 98. abfolvitur allufio parallela, et 99, 100, Epilogus, | " Abdominis totius Hiatus, Vifcera maximam ^: partem ^ 1, lien ventriculo incarceratus in recens nata puella. s quu facile inftituco potuiffem fi recens nata haecnon- nifi in cenfum monft ie (ic vocandorum veniret; Sorbinus , Licetus aliiqu ilaverint , nec rariora plura Ephe- * meridibus Curiofis hucusque defuerint. — At veronulla prorfus deformitate quoad numcrum et conformationem partium monf(trofa hic apparente , et partibus tenellae omnibus fecun- dum naturam comparatis , ac natura circa hiatum abdominis, et ficum vifcerum (fplenis puta, renisque dextri) faltem curio- fius aberrante 5 profequeadum illud exi(limavi. — Icom Tabu. lae , (tudio Bigae Obfervationum addita, defcriptionem no- ftram aliquomodo minimum, ut fpero, dilucidabit; licec nor- mam diftantiae , dimenfionis, ordinis et proportionis viícerurma - mutuae, maguitudinis etiam totius , foerum omnino, (ut fpatia vifceribus fingulis affignari potuerint extantiora,) longe exfu- perantis accuratiorem delineatori figurae ín iconibus Anatomi- €is non cxercítato nec autoptae inculcare aut non licüeric , auc epcerae pretium vix fuerit; figura pracíertim fere. confimilis , | 'P3 fcd : ap)ocmr miss ded tamen. monftrofi foecus Eph. D. I. A. III. Obferv. 103. ut alias paífim taceam, nec magnitudinem novelli nec dimenfio- neta adeo anxiam producente, — Figura igitur noftra exhibet foe- cum. puellam ftaturae convenientis a. quadragenaria fere, Jo- hafinis Holtzig, Acicularii Vratislavienfis vxore An. 1715. d. 30: Junii elapfo legitimo geftationis tempore, partus conatibus fex» horíis praegreíTis, ia lucemediam. In hac fat vivida et alioquin vegeta confpectui fc dabant: Extrema omnia minime monftro(a fed fcite formata, bra- chia nimirum; pedes, facies, ec caput £otum etc. licec capitis poem et peripheria grandiuscula fueric, recens naus tamen ariffima. Eoo! : 4h 4 o ciam füaum Allan e PRHIT d. smnwd apertum, E cut vel mufcu- 3 ^ [ismunitut (figura 9.) | HA | Apertur ae (ive hiacus » circumferentia coca feu rima fere o» - valis, aut pocius longitudig ális; primo 'adfpe&u anguftior qui- - dem, fed in icone magis dilatata et didu&ta, ut vifcera demoa- , ftranda oculis melius pareant Circumferentia haec cota ín fira- . ^ briam quandam laceralem five plicam fecundam longitudinem totius cutis retra&tam ec corrugatam , digiti minoris lacicudini hinc iade refpondentem, hincinde eclatiorem, ec nulla prorfus laciniarum intermediarum vel lateralium figna praeferentem, fübalbidam , àc quafi callofam , fatis interim in ipia füperfcie planam cerminabatur. (licer.a. a.a.) i TECUPEDEE S : Peritonaeum viícera et inteftinaex parte quidem obtegens fed minime invicem cohaerens , cujus hiantis (bb.) veftigia into" ftinis fingulis transparentibus in gyros regulares conyolutis tenía defignantur. (Licet rurfus icon regularesgj non accu rate referat, fed inteítina hucillucrejeQta, remota, invicem per miíla vel depreffa , uc in fe&tionibus fieri folet, fiftan 7 de- mon(trandae vifcerum partes illis alias fubjacentium in apr" Vea dini cce chest dexter, Porro apparebant vifcera propendula; €. £ SN cesi € (liter. c.) a lumbis liber , rubgas, deorfüm verfus medius "s 4 )oeC a V9; Gffioa propendens, et veluc flu£tuans, [ed tamen vais mul- gentibus flaccidis et relaxatis trunco utrique cavae et aortac de- fcendenti ; urecere. autem fuo veficae utcunque adhuc con- &CXUS. — 06 i .ir&debononl agis. ^ s FHlepatis parenchyma grandiusculum , ut folet in novellis, cujus pars dextra (d.) integra plane. finiftra vero dimidia (al- LÀ tem (e.) repraefentatur , cum.examinato poftca infante per me« - dium fuerit re(ciffa , ut. pateret , quem obtegebat,. cu . Ventriculus ( € ) alias recens natis exiguus, fed hic ob la- alis ec lateralis (k.) in hypochondrio fini-. naturam dcftina:a, fed ob ejas abíenriam 9: obfcura nuncet vacua... Derenibus practcrea monendum, quod. fuperficies.corum non undequaque levis et r q lis x: 1 ipli . T... mp D "» | exig pas coagmen- tatis vel conglobatis per fulcos tamen invicem fcjundis confpi- €ue, in hoc (übjecto praeprimis notabiliter , ni fallor, apparue- tit :: qualem;Malpighius de Vifceribus p.m. 1 12. frequenter foe- :tibus-dccidere-aflerir... Porro remoris inceítinis ez. depre(fa -e- fica (1--) ditin&e fe-offerebant contem planda ufertis exilifimus 9 quidem, principia.tamen tubarum Fallopianarum hic. fat nota- bilia tmonftrans;s nec-non. funiculus. umbilicalis rite ligatus, ec probe adhuc turgidarvafa I7, umbilicalia, canalis in primis ye -mofüis- ex vena Ximhilicaliin gibbam hepatis filluram. (1, ) de imens; et uraclus veficae connexus, acin hanc fe iüfinuans, incer: duas arterias urbbilicales intermedius, ... Tándem, pon modo 4. iálorax: diaphragmate rité diftigctus ,. ec poltmodum apertus; "Uifeec- 120 amco)sS eiftera (ua cor aique pulmonesintegra, vividicoloris, fanaque exhibebat, verum etíam appeteatia, ac fuüctio la&is materni, de. glutitio, refpiratio, lotii meconiique excretio adeo libere tenel- lae, dum viveret, fuccedebant, ut nulla funtlionum "vitalium principaliorum laefio ferme fe prodiderit. . Attamen fatalis et 11 fucceffiva paucis ante obitum horis obcorpefcentía et fomno- lentia, praecipue autem practernacuralis abdominis hiatus, ac vifcecum fotu naturali etinceg isappropriatis privatorum, - et inchi jam corrupti prodentium denudatio aéris i- beriori acceílui nimis obvia, necnon fpuma circa o5, moxante obitum apparens, a convulfionibus procul dubio internis nata, fuffeciffe (áne videbantur , ut moríis aetatem infantis nonnifi ephemeram fenfim excipientis ec nullo nec remediorum, ncc fotuum artificialium appropriatorum , aut facculorum ex ner- vinis balfamicis etc, fpecicbus vino incoGtis faepius repefattorumm et — dítantibusque reliquis fedulo applicarorum appa" ratu recardandae igna ef caufas abunde exhauferint. : 9 enem quod attinet, fedulo hic inabdomine paffim quae- rebatur , dubicaado, an, velrelidtain hypochondrio fiaiftro fede, locum in cavo abdominis peregrinum occupaflct , exeroplis a Tilingio Anatom, Lienis p. m. 45. feqq. ec Lindano Medici. Phyfiologic. p. m. 67. feqq. ac; Diemerbrockio Anátom. p. ! da addutis? vel an in cjus defe&tu acquiefcendum foret? qualem Hollerius , Laurentius, Schenckius, Kerkringius, ex teftimo" nio Ephem. A.N. C. Dec, II. A. III. Obferv. 19. revera obfer. varunt, Quamvis huc pertinere videatur neque lienis dcfe&tus in foetu plane monftrofo, qui ec hepate et pulmonibus defticutus áraLizy omnium vifcerum fubiit, neque proprietas ifta — quam myconiis ipfa nativitate dem dlvos; Plinius Hiftor. Natura", Lib. XL cap. 57. tribuiffe perhibetur. Eph. D. IL A IILObferv.199- neque exemplum afplenii canis Eph. Cent. V; VI. p.235 " dem tamen aperto poft mortem recens natae Vent" " — y 3 cadavere exemtum, feparatum , et apertum gura 10-0 EN ME um hujus cavitate delitefcens inveniebatur aobile hoc parenchy- ta (liter, a, ) fatis vero, ut foerui folet, exile, Lateris quippe finiftri fpatium orificio fuperiori (b. ) et ipfi fundo ventriculi (c.) intermedium occupabat, parsque ejus fima, inferior, la- tior, cujus fuperficies leviffima fucurae five lineae et va(orum fplenicorum rudimenta vix adumbrare videbatur , connexa erat tunicae ventriculi propriae, intimae five rugofae, adeo verole- viter, ut fponte quafi avelli potuerit : pars ejus angufítior libera proríus et veluc fluctuans, ni fallor, exiftebat, — Color ejus na- caralis faniffimus, fubftantiaque diffe&i vifceris fpongiofa, rara, et porofa obfervabarur. ^ Ex his igitur elucefcit, quod Jienem ,, - hunc non immerito bofpifem «ventriculo incarceratum falucaric obfervationis ticulus, praefertim cum ex Ephemeridum N, C, Tomis parallelum auc (eparatum lienis in alio. vifcere vel ven- triculi cavo recondirti exemplum eruere nondum licuerit; ni(i quod Ephem. Cent. HT. iV, p. 28. Hepatis ingreffum in ven- triculi cavitatem ad trium usque pollicum longitudinem, Ob- fervacio Honeratiffimi Parentis mei, longe tamen diverfis cir- - cur(tantiis ec caufis ibi addide; sdrodierie erat etii hepar. cue Ed " " fe ilagi ; i &ui t 'Coe- 15 ccrum: quod caufas praecipuorum phaenomenorum nofílrae obíervationis attiner, exemplis parallelis confirmandas. Puer- pera hoc caíu non parum perterrita curatius examinabacer, am forte antecedentium occaflonalium caufarum reminifcatur, qui bus culpam hujusmodi híarus extraordiparii in abdomine foc- tus tribuere poffec? Hinc illa u2s inprimis accufabac catifas Primo imaginationem, ^ Fatebatur nempe fc primis geftationis menfibus, forte fortuna lanioni capellam mactanti et.exente. ranti proxime adflitiffe, ac viícerum inteftinorumque tractum pepe abdomine, faepius adfpexiffe; feque capel- € hujus innocentis caedi intime indoluiffe, pofteaque faepius, re familiari fic exigente, lanionum tabernas vificantem vitulos porcosque exenterare horumque vifcera, ut ficri folet, convo- w. Append. Cent. V LI. 65 VILL q lua lura e: ex abdomine propendula vidiffe, ac praeter fpem in-: sentionemque ideam de capella priftinam phantafíae five imagi- nationi fuae altius impre(íam probe obfervaffe. | Si cui verbo: ; 16 Ícencem thor cis €t abdominis faltem tecti prominulis. Caufa additur, quod gravida vitulum hinc inde per agrum fparfos manipulos colligens, quae dum fubito confpexi(lec fub horum dintusto peicaM reptantium et convolutorum acervum, horumque motum figucamque a umbilico faperiepofità ftrenue fibi imaginara effer» 7 Ham peperit cum folo: periconaco inveftitis. per U^. bilici hiatum in abdomine propendulis. Denique Ephem. ^ 19, A, VI. VIL p.341. Obfery 232. fub finem perilluftris ep * EU SLE - *.* o 448)0( 127 cki tat, matrem a confpce&u vituli exenterati in macello hor- rorem contraxiíIe, ut filiolam partu excluferit, cujus dextra ab- : dominis parsad fpithamae longitudinem dehifcens, lateribus di- vulfionis fignum non pracbentibus, fed callo quafi obduüis , in- teftinulaque ex hoc hiatu propendenüa, vifceribus rcliquis falvis, obfervata fuerint, . Vbi plurimos Aücorces de parallelis cafibus evolvendos allegat : in quem fcopum conferri quoque poffunt Ephemerides D. I. A. I. Obferv. 13 $. ec fingulafere Deeu- riarum volumina, — His addo non prolctarium Dóringii exem- ,,, plum , qui Lib. I. de Medicina ec Medicis, editionis Gieffen- fis An, 161 1. p. m. 97. refert: An, 1610. Pragaenatum puellum quoad reliquas partegintegrum , at inteflinis et vifceribus extra abdomen (cujustamen cutis divulía non fucrit) propendentibus; caufamque edocet terrorem, et hunc confequentem intenfam imaginationem a matre vitulum mactatum ejusque yifcera cx dilecto abdomine. propendentia curatius adfpectante, fpatio an- te parcum. fere trimeflri conceptam... Hacc fufficiant dc prima cauía noftrae Obfervationis, imaginatione, Z4/feram caufam ma- ter puerpera. accufabar «violentiam externam a marito (ibi illa- 21 tam..--Hic enim nefcio qui enim nefcio quibus Megaerae ftimulis exagitatus, &c domum. forte redieas , poft rixas varias (ermonesque oppro- briofos cum. uxore mixtos, ipfam primis flatim geftacionis men- fibus fupra lei fulcrum inferius violentia fumma fupiaam ex- tendit, ec proítraram reclinac, verberibusque et impetuofis ali- quot pedum.in abdomen gravidae. impulíibus et. conculcatio- nibus. duriffime: tractat: quod .ipí(um non modo uxoris, fed et domcefti m teftimonio fuir affirmatum. Mirum igicur nón,, eft, et primam imaginationis ec-alteram hanc violentiae exter- naé caufam concuríu mutuo hiatum et rupturam abdominis in foecu uteris clauftris cizcumíepto , et vifcerum hinc propen- dentiam , neceffaria et veluc infollibili fequela produxi(le, adco ut neurri caufarim palma adjudicanda, fed potius aequali jure utraque incufanda merito vidcatur, licec goavidac bias à Ls i ÉL? 0131 23. 124 4 ( o ) Sim ja manifefta velinterioris doloris vellae(ionis veftigia prodiderit arallelum namque de vifceribus juvenis curru transeunte ruptis &ute illaefa, cafum honoratiffimus Parens meus Eph. D.IlE .A. V. VL. OBf. 228. pridem adnotavit, ac; fi analogismum a mol- lioribus animatis ad duriora inanimata corpora huc fano feníu applicare velimus, celeberrimus olim Morhoffius Differtacione d« Scypho vitre» per cerrum humanae vocis fonum ( five fortio- rem et convenientem foni impulfum ) rupto et fracto, Kiloni A.1682. an 4». C. fig. adornata comprobavit , et porro €x te fonitu., ut audit, cranii in vulneratorum: et percufforum infpectione faepius obfervari folito: id^ comprobari poflet Iofüper non praetereunda puravi dehifcentis in foecua.violentia 24 externa abdominis exempla duo parallela ab honorando Parente meo partim cx prococollo Phyficacus; parcim ex ejus Renuncia" tionibus Medico- forenfibus, Manufcripris ( quas indefeffo labo- re, exquifito ftudio magnoque numero ex obfer vatione propria eolle&as fel STO q vat) mecum p DOE oli co nanniodlds tà. Haecfufioribus diftin&tioribusque circum(tanüis ibi. con(i- gnata, breviffimc: faltem hic concentrata accipe: I) gravida nempe, ftupronotata, mediis geftationis menfibus in campum exípatiando , ex ponticulo ligneo anguftiori delapfa, abdomine in palum fivc fublicam proxi fotti impegic, er paulo poft chedae obvia ex improvifo impulfüm in abdomen fortiorem 8 scmone perpeífa eft, unde dolorem continuum in ifta regione perfenfi , donec legitimo inftanté tempore. Anno 1717. d: 29. Augufti puellam enixa fuerit abdomine dehifcente; ec ucrinque in fimbriam callofam corrugatam ( qualis fupra: num. marg. 3: 1 rae b. XN hotivhisibft K Per NT ifi inte» tc. per meatum nuj prop ; qui tumor nonn » 25 ftina vifceraq itonaco obducta contincbat. ado) Sartor. in fuburbiis Vratislaviae habitans, vel tyrannus potiiis 6 barbarus, in furorem atus uxoris gravidae abdomen , OCe"? ante partum legicimum fed difficillimum; pedibus fuis crudelifli* me calcat, infaniamque aliquoties reiterat, ex quo focsum ii» - 44)o0( 125 An, 1707. d. 13. Junii enititur, cujus abdomen totum aper- tum et vifcera maximam parcem fugillata, membraque plurima nonnifi ab impetu violeutiffimo conquafílata et varie contorta eculis fe fi(tebant ; deficiente tamen hepate, quod a foetu fepara- sum et dilacerum inítarmolae foctu ipfo paulo ci cludebatur. | Sed milis pluribus, Ze Caufa fimbriae abdominis in Obfer- 26 vatione noftra fic dictae, brevilTime aliquid monendum. Non mirum quippe videbitur , dum hiatus five dehifcentia abdomi- nis, primis mox ingravidarionis menfibus partim abimaginatio- ne, partim a violentia externa contigic; cutem interea ec mufCu- los abdominis fenfim fenfimque magis retrocedentcs et fecua- dum longitudinem fe retrahentes in fuübítantiam craffiorem, - compactiorem et duriorem five plicam ejusmodi vel fimbriam laterzlem velut gatam degeneraffe, et incallofam quafi du- ritiem in füperficic fatis planam, fubalbidam, et digiti minoris la- sicudini hinc inde correfpondentem, fucceffive abifle, cum pro- prer cantum a ruptura usque ad parcum menfium intervallum, et marcriam interea nutritiam continuo huc afluentem et, uc la-.- tius fe diffunderet, per cutis mufculorumque continuum retro- «effum praepeditam , adeoque fenfim fefe huc apponentem ec «oacervancem aliter hoc fierinon potuerit: pati rationeac latera vulnerum graviorum et profundiorum dum coalefcere eccon- folidari incipiunc, callum fat nocabilem utplurimum contraxiífe: . quotidie obfervamus, atque ex parallelis nonnullis in Obferva- tionem noftram exemplis füpra allegatis , parilem fimbriam cal- Tofam (praefertim num. marg. 19.24. £.) in rupco abdominein- nuentibus perfpicimus. | ^ Quoad caufam renis dextri dislocati et in medio intefti- 27. norum antrorfum propendentis; hanc non immerito in violer- tis externa, concuffione et calcitratione veliemenri(fima a ma- rito fatta quaerimus , pariter ac in alio parallelo ca(u ( fupra "mum, marg. 25.) hepar per ejusmodi violentiam fede. naturali: dislocatum, disruptum , ex abdomine foetus (eparatum , citius- 23 po --- OORBEME ad & — "wp BP dm —— 126 e )oCS : 28 que ipfo foctu exclufum legimus. Nec minus caufam Lienis a fede naturali difturbaci et abrupti in praedictam externam vio- lentiam forte conjiciendam conjeGare quis poflet , praefertim cum rupti lienis per violentiam externam ac percuflionem ex Ephem, A. N. C. D.II, A. VIII. p. 498. D.III. A.II. p. 23. A.1X. X. p. 12. ec inaugurali fub praefidio Excell, Eyfelii ab Eruditiff- mo D. D. Michaéle Vanfelovio , Phyfico cunc Circuli Arnsvval- denfis, An- 1696. d. 8. Sept. Erffurti habica Diílercatione cxem- pla, aliaque aliunde noa (iat ignota; cumque per vas breve in ventriculi fundum ordinario infercum, feceffus auc introitus lieni in ventriculum ob concuffionis violentiarn fubito cunc para- tus forte fuiffe videatur,cujus rei po(fibilitas ex Obfervationelliu- ftris Wedelii Eph. D. I. A. IX. ecX, p.69. aliquomodo concludi por fec, qui in anatomia foeminae cujusdam vas breve magnitu inc notabili calamum fcriptorium, majorem adaequans, et a liene, unico trunco in vencriculum de(inens, ecaliquoc ibi ramosdiffe- minans deprehendit, uno ramorum ftylum in ventriculum ad- mictente , reliquis in exteriorem ejus cunicam infertis , aliudque praeterea vas fed minus cx liene ad ventriculum tendens itidem 29 pervium adnotavit — Ac vero hanc lieni in ventriculum viam dubiam non immerito reddent, qui intimius perpenderint 4 C2" pacitate tanta vafis brevis in foemina adulta, cx Obfervatis We dclianis defcriptaad paremin foetu capacitatem vix valere feque- lam, dilatationemque hujus vafis a percuffione violenta fübor- tam tantam, et lieni integro incranti ec in ventriculi cavBIm Ut" que penecranti fufficientem vel potius disrupcionem vafis ( QUI? neceífario cruor et mors aliorum exemplis itfecuta fuillet ) eon ceptu effc difficillimam ; nullo inprimis rupturae vel vulpufcu à in vencticuli fundo fponte confolidati veftigio fe manifcftante € parallelis de licne in ventriculum hac ratione ingreílo, vel Jl IT M Ped La iifucekgmQE 1 cuspis : sic, adn 1 banh e| n bv aut fanis pro cibus fed 39 (oper rupturac lienis cxempla allegata curo non in foci wl BUR AMA adulcis fe exeruerint, rupturamque hujus vifceris exuP guinis ct fübfecura repentina mors concomgitáca iem in cjus datio H2P (con- 455(0)898& 127 ( conter Obfervationes ipfas num, marg, 28. citatas ) in proba- tionem conjecturae adductae eadem mini € pariter venire, qui- vis facile perfpicier. — Hinc apparet in caufa potius prima, matris », nempe imaginatione a caufis fupra expofitis oborta vehementiffi- ma et naturae plaítices circa fifum lienis fortuito et curiofius ab- crrantis, buncque bofpifem «ventriculo incarceratum reddeniis errore rariflimo, nobis, fi placer, effe acquicfcend Tantum! Infantem hunc vivum oculis ufürparunt prima quidem die ex ofticio requifiti Excellentiffimi meritiffimique urbis noftrae Phy- fici, honoratiffimus Parens meus, Collegaque ipfius aeftumadfli- mus, D. D. Graífius, Pater, pluresque alii praeter meipfüm Medi- 2 dici, quos inter ecD. D. Grafífius, filius; Altera vero die invitatus fubito teftis mortis etintimioris explorationis ftudio inftiruendae optimus Parens meus, accedentibus poftmodum Excellenri(-- mis meritiffimisque Academicis Curiofis P. T. D, D. de Helvvicir et D. D. Klaunig, fectionem, (cui quidem ego tnox a princi-- pio interfui) adornante Georgio Kriíche, Chirurgorum Seniore apudnoslaboriofilmo, —. Summarium contentorum Obfer vationis fecundae [rcundum.- »HDros ad margines peginarum rejelles, Um. r.) Defenfio thematis, et num, 2,3. iconismi foetus; 4. agitur de abdominis hiatu in infante, $, de fimbria callofa , peritonaeo, 6, de rene dextro dislocato et hepate, 7. 8, de ventriculo, rene finiftro, 9, 1o, de rcliquis vifceribus, 11, de modo et caufa mortis, 12,13. 14; de liene ventriculi hofpite incarcerato,. 1 f, de caufa prima pbaenomenorun in foetu imaginatione materna, quae num, 16 - 20, exemplis huc aptis pro- batur, 21, 22, 25. de cau(a fecunda, violentia externa; de caufarum com- binatione exemplis probata, 24.2j. de exemplis a violentia, 26, de caufa fimbriae callofae, nec non 27. renis dextri dislocati; 29-30. de — lienis in ventriculo probabili, et 31, de vera caufa, 52.) de tefti- bus feCtionis. Ds. 128 ; 9 )o0( X -Dn. D. Maximiliani Preuffii ( SCHOLION. recie biga, ad teftimonium meuma dile. &i(fimo filio faepius provocari video. — Vc igitur merito te- ftificari poffum, hiftorias de rofa ecfoecu &c. eccircumftantias additas non aliter fe habuiffe, quam ibi accurate receníentur; | fic fcholii loco cafum fübne&tere volui inManufcriptis meis(fupra Obfervatione fecunda num. marg. 24. cicatis) mihi his demum . diebus aliud quaerenti adhuc occurrentem, et dignum, ut exem- plis faperias num. 16.- 20. margin. addutis de facali imagina- tione materna in foecum derivata , inftar paralleli cujusdam an* pumeretur. Án. 1719. d.7. Januar. Vratislaviac foetus a plebeji hominis uxore, poít praeterlapfum regul p cermiaum, excludebatur, in quo praeter alia plura fpe&taculaeranc; Tumor inftar pugni ferofo- fanguineus in regione offis facri retroríüm protuberans, necnon tumor praegrandis antrorfum fub umbili- co ex abdomine dehiícenre propendens, cujus circumferentiam fimibria lateralis corrugata et ex mufculis abdominis et cute Te troceffis concreta ac callo(a ar&te ambibac; cumorque integet obdu&us tunica pellucida , five, ut íe&tio monftrabat, ipfo peri* tonaco , vifcera ec notabilem inteítinorum tractum , praecipue tamen hepar difcolor, deforme et maxi ,coptinebar. Quae- fira mater, an gravida ex a(pe&tu rei deformis ideam forte fibi imprefferit, vel an a violentia externafueritlae(a? rem negavi Retulic autem, quod mediis menfibus geftans fomno aliquan- do profundo oppreffa, infantem fomniaverit in abdomen fibi violenter irruentem ct delabentem tumore magno T sgotim antrorfum, fimulque pedibus ec manibus furfum incurvat* ^7 formatum, et hoc fomno perterrita ac expergefatia 1969! di ftem hinc contraxerit, Notabile eft, infancem cjus hujusm? artubus et tumoribus notatum fuiffe , licec puerperae cun obítecriz neque monftravcerit ncque defcripferit. Pur A (o) 8r 129 (7777 - Anonymi- — RERATIOCG de Serpentium Antro Romano | ad ^^ Ill. D. Antonium Vallisnerium; Orbida fada olim Roma, crudelis ubique —.— M luctus, ubique pavor et plurima mortis imago Virg. 2. Aeneid, concipiebatur, Languentes turbae ignota cru- ciabantur flamma, Moriebantur priusquam mori feanimadver- terent.— A(t morte mors minime ceffabat, rediviva incadaveri- bus, ho mines c vivis collebat. Hac ftrage ftupida: natura pro- NEN Qu priarum oblivifcebatur afflitionum: fratrem, fpon- fus uxorem, parensfilium dereli quebant, et puer quiaincautus ludebat periculo € mammis contagiofis.non alimentum fed vc- .nenum fügebar. ribus non fepulchra folum ; atqui nec fa cegere fufficiebantarva, — Medicae herbae, rbae, radices, antidota ibil valebant. — Infauftum hocevenic cum , utSulmoncus canc- bacOrpheus Metám, L. XV... 5005s. : Dira lues quondam T atias vitiavetar auras, - Pallidaque exangui fqualebani corpora morbo, Sed mortalibus deficientibus medicinis ad immortaliaac divina Urbs urbium fecitrecurfum ; | | Funcribus feffi , poftquara mortali cernunt; Teftamenta nihil, nihil artes pofiemedentüm, '^ Auxilium coelefte petunt; ^ 056 o 0 Sicque legatos ad Epidaurea littora mittentes Aefculapii opem invocavere. Ille autem adlüem Romuleam fanandam ferpentis - . Afpectu atque fpecimine properavir ,- | | : E: Huc fe delata pinu Phoebeius anguis dppend. Cenf. VII. ed F^, ^ de ^ MERERI 49)o( S Contulit, et finem fpecie caelefte refumpta Ludibus impofuit, venitque falutfcr urbi, Atqui Aefculapii ferpentem non unicum in orbe adeffe per(tre- pit vulgus, Plurimi hujus loci fcholae angues falutiferiores ex- altant atque pertinaciter affirmant , collem effe viginti quinque paflibus Roma diítanrem ferpencibus hujusmodi fercliffimum, qui (ua triplici lingua (ut eis apparct) lambendo morbos pro. fugant quoscunque. Durum ramen videcur, ab angue,a quo mors orta fuit, modo vitam infurgere. Quare quid fentien- dum , ignoro, exponam tamen , quac circa Balneum Serpen- tumnotavi, qe diseno ^ Collis adeft propter oppidum Saxi in jurisdictione Baronali illuftriffimi Patritit Marchionis Romani, in quo orientali ex la- tere antrum vix hominis capax confpicitur: Hoc arte minime elaboratum, fed. potius nan idi pus. Inlimine parvu- la adíünc muti. veftigia, cut incumbere os antri olim autum&- cur: nil profundicatis adeft , imo: veluti. fupra cerram apparet pofitum, - Diameter. cavernac vix ad quartum excenditur mum, Longitudo hominis longitudinem: aequat... Iuternae cavicates variis gaudent fiffuris ac foraminibus; exquibusegredi ferpentes dicuntur. Rarius iningreífu medico fulphureus; vel- ui ovorum elixatorum foetor naribus percipicur ; iDtUs calor adeít non exiguus, ut. vix dimidio quadrante ad fudorem non fpernendum artus concitentur. Calor ifte haudquaquam 0m" bus ex foraminibus fovetur ; aft ab illo tancum.in dextro latere defcientis antri. quod non modo fenfü tatus eft cognitu facile, verum etiam accenfae candelacapproximatione : nar fiammule omnibus aliis appofira fiíTurisn lla palpi limovecur; fecus vero in foramine definentis antri ;. dextrorfüm veluti ab afflante borea illico extinguitur ; ibi mnaximum caloris adeft , fed qua?" plurimis aqueis particulis commixti, quod veluti vapor aquae hullientis aegre tactu toleratur , praecipue fi iptra formen E BEAS. 13I nus pervadat. Propeexitum antri ex ipfius fornice aliquac ua- dac guttulae emanare videntur; ( unde hiccalor, unde hic latex, infra difcuciecur.) ^ Caeterum in praeditis fpecus fciffuris acf: raminibus ferpentes latitare conamunis fert opinio , miraque vetulis tantum credenda narrantur, ab incolis non modo rufti- Cis, verum etiam aliquali prudentia dotatis, Tanta in nobis mentis praeoccupacio valet! narrat, inquam, montem five col- lem nullum ferpentem nifi unius generis. claudere ; lacertae ta- | men minime deficiunt ; hucque fi alius perveniat anguis, prae- cipue venenatus , ftatim illum incolentes ferpentes, mor(ibus interimunt. Infüper afferunt pertinaciter, angues iftos veluti facros minime occidendos, afferendo illorum incerfe&tores, fta- cfgfin ^ ppt dieses tim quam gari Hincnarrantnonnullos - illico vifum amififfe, alios auditum, nonnullos et ipfam vitam. Inter quos annis elapfis, quamplurimis adhuc viventibus cefti- bus, de Nicolao Fulcaneo e morte virgineo, calceareo, narratur : hic enim unum ex his ferpentibus cum in calceari enfam je- ciffer, dum anguis comburebatur, eum in calceariam praccipi- taífe, illumque paucorum inenfium Tpatio miferrime e vivis -difceffiffe; de qurobsnugis quidt nte fenciendum, infra (t red d noftrum antrum iftum,fi arthriticis aut gal- licis doloribus, autlepra quisquam vexacuseffet, intret et horam unam aut alteram in illo permaneat, pluribus vicibus id faciat, atque opii vi, aut naturaliter dormiat, ita ut ferpentesfacile eum immotum lambere poffint, fanitati reftituieít qui neget nero: Ec ideo illuftris au&or Petrus Bordellor afferere aufus eff, antrum fc habere veluti hypocauftum fülphureum , ferpences . vero veluti fudarium animatum now fülphureum füdoris de- terfivum, Eft tamen nemo, qui vellecaffirmare hanc fe ferpen- tium lambitionem vidiffe; nam unanimiter accolae conveniunt, angues nunquam aut egredi e foraminibus nifi aeger dormiat, Dec ab codem, nec ab adítantibus videri fe permittere ; quare fi ad os antri curiofi affidences fub cortinaad ferpentium intuirio C nem — 131 . "RAT EMEN nem invigilent, nunquam angues ex latibulis prodeunt, adeo- que duncaxat dormientes teftes adhibent, qui horum ferpen- tium lambidonem affirmant; imo nec ipfi dormientes aliquid con(onum veritati unquam aflerere, namque nil fenfi(fe in: dot- miendo (lantur. — uo us Verum quia effedtum, qui ab una caufa ortum habere cenfecur , faepe accidit ab altera provenire, hinc minime incon- ruum-eric fcrucari, an a ferpentibus, ut vulgo creditur , aut aliunde haec fanicas fuccedar. Quemadmodum et fanitas et vul- neris coalitio pulveri fympathetico, five unguento armario te- mere tribuitur, cum apud fanos Philofophos opus tantummodo fit naturae , et ficuti ciborum fermentatio, quae olim a folo calore, ab acidis fuccis pendere nunc evidenter eft vifum: ira et fortaffe fanicas reftituca in hoc antro nequaquam a ferpentibus -snulto minus ab corum lambitione non vifa pendcbir.. Operae pretium igitur cuncta ad trutinam examinare, to tum antrum infpicere, ejusque fenfibiles actiones et paíliones ponderare, atque ab incolis afferta ad veritatis crutinam redi gere, ^ Er primo loco aliquid agamus de horum ferpentium Wencnata natura. — Fateor eos non modo, fed ferpentes omnes et viperas ipías veneno cífe orbatas naturaliter; nec unicus tan tum hanc refero fententiam : Johannes Zvelferus in fua Phat- macopocia Aug. in animadverf. crochiscor. de vipera idem fentit, ut et Helmontius et Poterius, afferentes, nullum animal per fe venenum habere, fcd tantum morfibus venenofis necare» quan», -.do iracundiac.oc(tro corripitur, et veluti ab exalrato. miasmate flammula aliqua feu aliquod exile coagulativum moríü trans" mittitur in fanguinem ; quod hominis et canis rabidi exemplo innoeícit, non enim omnes humani et canini morfus exiftunt , venefici, at duntaxat illi, qui ab homine et cane irato profici fcuntur; quod. confirmatur , animad vertendo » quamplürimos a vipera. morfos (ut autores et experiengia reftantur) emo - s$)0í(S- 137 "ullo medicamine, brevi fanos evafiffe, alios vero neque fuccis, neque ferro , neque igne in fanitatem reftitui potuifle, Atque hic poílem Avicennae autoritatem exponere dicentis, ex po- tatione vini, in quo moritur vipera, aut de quo bibant vipcrae, quosdam fuifle fanatos. Ec praeditus Zuclferus citato in loco aílerit, feminas quasdam nobiliores Anglicas de vino viperino, five in quo viperae extin&tae funt, quafi interno cosmetico ad pulchritudinem corporis ,.et univerfac cutis formofitarem com- .parandam. absque ullo damno aut fanitatis detrimento bibere. Sed ad quid haec? fi noftro aevo carnem vipcerinam, tum in eículentis, tum in poculentis aegris propinamus ;. nec valet dicere, venenatos ferpentes in. dentibus feu in veficulis ipfis adjacentibus , venenum fervare ;. nam canibus atque fclibus ca- , pita viperarum propinata, cum aliisferculis impune comedun- tur, Linquo nuncrapacia volatilia anguibus omnibus vcícen- .tia, et. capones arte nutritos viperis his celebres , pro morbis contumacibus debellandis. | Riverius etiam de febre peftilenti ait: caro. viperina exiccara nulla venenofa qualitate praedita, ut vulgo viderur, fed pulvis virtute alexipharmaca potenti etc. re cum ex. Hippoctate, r. dc diaeta, ex manifcílis obícura: - confideranda, ex. manifcfta falutis recuperatione per ufum carnis: viperinae deducendum erit, per lambitionem ferpendum potfe: quoque fanitatem reftitui. — Nec obftat, quod extra lamben- do operentur ; quis enim falivae vim ignorat? fcimus cancs: fcabici; vulneribus et leprae in.femetipfis fola faliva mederi, In- fuper falivae virtus in. mercurii extinclione emicat relucet irr ciborum. fermentatione , in ocaülorum macularum abfterfione.. Quia dum Hippocrates fcribit inlib. de carnib. inarticulis adef- fe falivam, poteft non incongrue quis hariolari, ferpentium (a-- livam cum illa articulorum quandam habere homogereitatem.. His.adde quod teftantur quamplurimi habitatores Saxi , an- ies: folam partem morbof2m lambere,. quod fi veritati re s. ad quid in fola illa parte lambitio , fi ibi uil operare- | E 3 ^ fur? 334 ue)oCSr — ES tur? fanos cur non lambunt artus ? belluae enim nullae pru. dentes ficut ferpentes ; quod confirmari ctiam poteft ex co, quod Hebraeos peíte afflatos ferpens reftituit ; non incon- gruum igitur afferere licec, Deum creaffe ferpentes i(tos ad au- gendam fuam gloriam in hac morborum fingulari curatione. Aít ego, qui aliorum opinionem defendere minime volo, et vericatem fenfibus profequor, his traditionibus minime ac* quieíco, nec profecto obfcuris ftandum, dum emicant clariora, Sanitatem propriismet oculis in hoc fpecu recuperatam vidi, et ideo negare minime audeo : caufam tamen altius perpendere convenit, nam fi fufficienter ex notis acque accidentibus faui- tatis caufam inveftigare poffumus, ad quid recurremus ad fer- pentum lambitionem nunquam vifam , aut perceptam ab affi- dentibus et ab aegris. — In hoc antro tactu percipio calorem » fentio füdorem , infpicio fumofum vaporem, aquam calidam guíto, fulphureum odorem olfa'tu accipio: quare omnibus liquet fenfibus , antrum illud nil aliud effe quam verum bal- neum ficcum , aut vaporofum de natura hypocaufti. Ad cu- jus veritatem clucidandam acque indagandam , ut aliquid cou- fenraneum exponerem , ullum recufavi laborem , €t Qu^" quam feptem mille paffus ab antro ifto diftarem,aliquam tamen experientiam facturus, et in ipfoloco plurima animadverfurus illuc terque quaterque me contuli, ubi ultra praenotatà cogno- vi, collem iftum non longe diítare a Monterani oppido, CUJUS ager gaudet mineris vitriolicis, fulphureis, atque marcafito quee lem antri praefati, ob maximam viciniam, claudere incra fua Vi" fcera fulphur, minime dubitandum 5 eo magis cum prope ?** fint ipfa aedificia et fodinae, ubi fülpur conficitur five uc pro priis loquar verbis, excrahítur atque depuratur. Addoinfüper, hocin jugo, ubi antrum praedictum eft, quamplurimase* 3. furas, in quibus non parvus emanat calor non diverfo die d A )o0C&r 15$ quam ex antro ipfo, et. hyemali tempore fumus quoque con- fpicitur, a frigore denfatus, quod fecus contingit acítiva cem- peftate, | Neque multum diítanc ab hisfiffuris, velab antro ali- cujus domus veftigia, quam, vulgo aflfertore, Romani Medici incendi curarunt, ideo quia a morbis, ab ipfis pro defperatis habitis, hic plurimi, cum eorum opprobrio, fanabantur. — [n hujus domus reliquiis cernuntur adhuc integrae cellulae duae admodum angulítae , parvi hypocaufti inftar, quae vaporofüm calorem talem temperatum naturalemque ab aliquibus montis foraminibus mutuabantur, quae foramina adhuc apparent. Quod vero calor ex foraminibus prodiens ad. efformandum: bypocauftum fuffecerit, fudorem expellendi capax , periculum feci in me ipfo, qui claufa janua ,. vix unius horae fpatio ibi permanens, optime fudavi; banc domum igitur quampluri- mas.continuiffe cellulas fadoriferas, ex relictis veftigiis pater, Calorem autem iítum fub fpecie vaporis diverfis ex collis: locis erumpentem confimilem e(le vapori illi , qui ia antto: per- cipitur, non e(t dubitandum, . Si porro unde pro- veniat, ex praefuppofiris liquet, hunc calidum vaporem non aliunde quam ex miaeris fubterraneis ortum habere, |. Omnium: ippe mineralium , quae ab aqua, five pura. five falibus ani- mata diífolvuntur, igneae particulae, quae inter.corum mole- culas latitanr, in diffolutione refiliuat ,. atque fecum aquam dif- folventem in. vaporem rapiunt, caloremque fenfibilem effi; ciunt, Hinc etiam fi ferrum involvatur panno:aqua madido,. poft aliquot horas incaleícit,. ut ope thermometri appliciti an- t€ afperfionem et poít cam innocef(cic. Plurimi quoque volunt, praecipue prisci; qui craffo modo philofophabantur; aquam eva dere calidam per mifcellam fulphuris, et per cranficum aquarum per fulphureas mineras : a(t quia recentiores videnc immifcibili- tacem fulphuris et aquac, nequaqu uüiphure thermarum ca- lorem deducunt. |. Quare licec (ulpliuris odor in omnibus aquis: 'ventbus percipiatur; aon; eft camen quod pura A. &. wt dicii tá TT px A d Av purum- que: d sc E DS C ME d | que fulphur calorem efficiant; aft aliquod aliud minetale aut . fal corrofivus, quorum medio fit ditfolutiotcorporis ec refilitio igniculorum, ut dilucidiusin mifcella calcis et aquae apparet pro- prer a&tionem alcali aquae, et calcis acidi, ut Tachenius addit in Hippocrat. medic. clavi: filex coctus donec glutea id eftali- mentum moriatur, vocatur calx , quaeadhuc recens aqua afper-, fa cffervefcit, agicque ejus acidum ín patens et proprium alcali, eo magis quia (uc ait Boyle de fluido ec Sal. Sec. 18. (quidquid fentiat in contrarium Gliffonius cap. 34. de minimo naturali) aquarum particulae in perenni motu agirantur atque moven- tur. Hinc eft qu ixta aqua acidis quibusdam am men- firu 8 ii partici las evolvit atque fermentat, ut videre eft in panis acido fermento aquae permixto, iB fpiritu chalcanthi ec oleo cartari, àcque coralliorum tinQura, et hoc e(t quod ajebat Tachenius in (uoHipp. chim. infenfibiliceracidum sífumit alcali, et alcali viciffitn forbet acidum, in utramque par tem tendunt fermencorum more. "Quod idem aenigmatice pro- eslit Cous 1. de diaeta : fpiritus alcer crahic, alter protrudit. Quarecum plurima aqua fübterranea per mineram vitriolicams fulphuream, ferream etc. pervadit, et aqua, utait Willis de fcr- ment. cap. 9. fic unume magnis folventibus, feu menítruis,quae a natura exiítunt , (acis mechanice deduci poteft, aquam in vail neris praefatis fermentationem poffe cauíare; et quia ia effer- vefceniae motibus fpirituofiores particulae et leviores facile a volant, fecum alias aqueas trahentes, hinc fit quod quadam porta extollitur, et prodit calidus vapor, et ubi antro fivc 2X obice retinetur, ut in cafu noftro, illud valde calefacit, ut de- lineavie Willis claríffimis verbis, de ferm. cap. 3- inquiens: ctiam corpufcula fulphurca foluta etc fimul aggregat?» calor quandoque et ignes fübterraneos accendunt, quoru" haliti fpecus et cavernas veluti ab hypocaufto excalefactas dum latices e EN PEIC AN 13 piffime aquae elacae fub vaporis fpecie in montium cacumine in frigorc ftationario fummicacum codidenfantur ec refrigeran- tur, ut origines quoque fontium frigidorum exiítant, | Quod vero latices aquofi mineralibus mixti, fub fpecie veporis afcendant, autopíia in cafu etiam noftro innotef(cic; an- trum enim, de quo agimus, in variis fornicis parcibus guttas ex- ftillàt, quae dubio procul nihil. aliud. funt nifi vapores ipfi for- nici adhaerentes refrigerati et in guttulas aquae conyerfi ; cujus ut certior fierem , aptavi foramini noílrac crypcae, per quod a(cendebat vapor fumi inftar (ex quo ecymologiam Fumaioli deíumfit) vitream camp llatoriam multo luto linitam, ica uttotus vapor intra ventrem: campanae intraret , ec ftatim per alembicum aquam collegi cantummodo odore fulphureo prac- ditam, et vix cranfierat mcdia hora , ubi fornix ancri gucculas da- re ceífavic; argumentum evidens, guttulas illas ab illo vapore ; quod confirmatur pariter ex co, quod tempore frigi- diore magis vifibilis fic fumus ille vaporofus, majusque illius ftil. licidium, a frigore. enim pendet: vaporum in aquam. conden- num 05i SUC em es r6 e pe 3 £5 1 Ro. s n li us0o—-— ew erperPVP wt CTUM EC 3 , 391793 £; * IT M PMTTU.-.-—P———— j f-2r- ugs. Sb: vcaptidip tt jani der wndAny qas caet te TE INT RITE pentibus minime tribuenda, fed duntexac vapori-illi calido. mi- nerali , qui fpecum in hypocauftum convertit, Cujus rei fatis." clarum indicium baberi poteft relicli;illins domus vcfGgiis: ibi enim, ut p tavimus, duae cellae adioftar hypocaufti.adhue ftant, quae ex aliquo foramine prope pavimenturm , talcm ac tancum vaporem calidum accipiunt, ut fi janua diligenter claufa effec, cellulae iítac haud di(Timiles appareant hypocauftis illis ex tabulis claboratis, quae vocant arcas. ... Hacigitur, (antequam domus incendiata fuiffet, aut, uc fatius eft credere , a tempore, quod ut canit Ovidius Metam. lib. 1 j.:edax rerum eft, dc(tru- «ta, ) ad fanitatem re(tituendam (udoris vi áptae erant, ibi enim non aderant, cum eo tempore januis munita ita clau- fac cíIent, ut nulli animalium pateret ingreflus, folo enim - Append. Ceni, V 11.65 V LII. " l ca- Orc S . $*22 IEEE praedicto foraminie aegri fanabantur ,' atque. calor ifte fus nullo pa&to ab antricalore diverfus e(t, ubi ferpences mo-ari inanis refert fama, tum uc patecex praeditis, cum ut ap: paret ex fimili odore fülphureo; cum quia denique eadem ap- páret aqua iodiftinguibilis fenfibus ab ea; quae per alembicum fuic colle&ainantro ecin cellularum foraminibus, n5 midi Ad confirmandam doctrinae hujus cohaerentiam , dico; tot Romae hypocaufta confpici , quae praeftant confimilia pro- | digia; fiquidem gallicis in morbis, et doloribus articul ibus mi: ra ego ipfe vidi , et tamen illorum calor, cum abigne artificia- li dependeat; aequaliratem caloris antri adamaffi miüire fer« váré potet. . Quare igicur noftrae cryprae mineralis vaporofus calor, qui femper immutabilis eft, miaoris eric valoris prae igne ifto arcefacto absque praefatis anguibus,atque a: morbis ac- . 'grumlevare non valeat? cum, ut docet Hippocrates, natura " ut . lore a o:nni ré fit fimilis, omnesque: calores ec ignes geri | éenénacüram, £0.00 00709 07 Wiedicitre eigam 31070 ^5. Hinc Willis in Pharmac; rat. cap. de fudatione fcribit: Pro nutriendis animalium corporibus unico tantum. aditu, foilicet er os, alimenta ingeruntur ,' at natura fatis provid ovidd exicum Eoultipliceny ; five plüresevacuacionuüm modos efforifiavit, qui- . "bus^materiae alibilis recrementa, vel particulae "quaevis incom gruáe,; aut aliunde fufceprae, aut incus genicae foras jfioiancar. [nter quos evacuandi modos amplior eft; qui: per cutem cele- bbratur, ita ut San&toriuslib;de Med. ftac; de-octo:córneftorum e épotorürm libris quinque per infenfibilem tranfpiráti ignem ab- M E occu d LR o M QE TESTE RSEN S ic Wilis )fi'heterogo j ffeg«g- * ÓUTBIITESOTOMH arc, - Jy c r x 5 ^s im ali L4 * P. ' is .* f , ! 1 E - " d i "i á ' icion : meüm aliquid in primis viisfübfiftat, vomitu aut purge? t fi " di i. - LLL C 9 gi fem 189 cro fu 'erare confuevere GGlaefrdo Asin fanarh - "Quod Ww MRAS S T thágisaperic; cui; clarius aic Riolanus de arthric. füdorum pro- Infuper de loc. in hom. carnes , inquit, : valde plenae factae, €um capere non poffint , fluit humor; qui capi nob po- tui. X Ec paulo infüper nofcens reaffürncionem venarum ecfi doris udilitaceri; addic ?' cum autem -corpus fueric reficcatum, . éum ficcum eft; déducit ét'concipit;'ac ducit ubicuoque humor tandem obrigeri. Quae verba tam clafe diaphorefis utilitatem noftris in. morbis declarant, &t meinil fit prorfus addendum... -. "Addo denique auctoritatibus praeditis, mechanice mini- mé oftendi pofTe , quomódo fola ferpentium lambitione remae. veatur humiditas illa vitiofa ; quae fecundum Hippocratem in. éit. de loc. in hom: erthtitidis cenfetur caufa, ego autem ocula- rier per füdorem evacuari oftedo, — 0500 —— "Haee fufficerent , pro: (ententiae tamen meae^confirma- tione duasjuvat addere hiftorias; "Quidam Andreas Mulio Vi- cerbienfis doloribusarthridecis fiimme cruciatus, mienfeNovem-. bri An, 1682. noftrurà ábtfüm ipgredi cupidus, opium a me po- ftulavit, quod non avara manu praeícripfi, noícens a cimore PT * [T Aiuti. £553. 1; sesirin (bina d enfe cidit E £ Zr e s2 ac 140 45)0(3s$. | &cinfomnis, nequc, ut ipfe ait, ferpencem ullum, neque ullam lambitionem fen(ic, copiofo faltem tandem profluente fudore, Summo. mane exiens ab antro (cum anteingreíTum vix fe move- xe potueric,) alacriter percurrebat ;. ficque ab antro infalutaris ferpentibus (anus difzeflit.«. Idem evenic Angelae, Joh. Bapriftae Orioli incolae uxori ;'ifta enim fummis cruciatibus articularibus vexabatur:; menfe autem Septembris A. 1681. manens per binas noctcs in ferpentium fpelunca; opio nil operante, nullum fen- fit ferpentem, ec fana, mediante copiofo fudore, evafic. Sic fi- nem facio, cum illo Hippocrateo dicto 1. dc diaeta: immerito llus ipf prehendatur , propterea quod invenire non po* terat ; imo laudandi omnes, quod inveftigare conati funr. Vlteriorem de boc. Antro. relationem curiofam nonymi cujusdam praelaudatus Dn. V allisnerius nofler cum ibidem coms. munica-verit, eandem bie fubjungere, LeGori curiofo non ingra- -— Poftquam Anno 1697. mihi ob adverfam valetudinem fuit confültum, ut me ad Antrum illud ferpentum propc oppidum . Saílo dictum, in monte fruticibus obfico , a natura efFormatum» atque ipjurisdictione illuftriffimi Marchionis Romani, Conftant. Patritii, viginti citciter milliaribus Roma, in.vía, quae Vitetbio ad Centumcellas ducit, fitum ,-conferrem, quod talibus plenum effet animalibus, quae virtutem. varias infirmitates, ct hasinter etiam contra& vorum; qua laborabam, curandi haberet et quamvis magnum mihi-haec cura inetum incuteres abami- cis camen, ut absque ullo timore .eandem fübiremn,, monitus fui, cum nullum exemplum füppetat, quod ullum vcl minimum damnum ab illis animalculis illatum , econtra nervorum contra- Guras, dolores , lepram, fcabiem, et omais. generis ulcera ibi fanata fuerint; neceffe tamen effe , ut ante ipgreflum, pro fo- ndi lo,opium famerem, cum aliasani alcula Meer oris acgrotantium motu fnox aufugiant; tempus autem 1» Ae meníem Majum inter cit confuecum cilc. Floren- tia iaquein viam, Viterbium yeríus me dedi, ubi in uc st Co) TT Capuci fterium ingreffus fui, ec quamvis inflicucum illud meum; qui curam aegrorum ibi habebar, diífuadere mihi ftudueric, omnia falfa e(e dicens, quae tum de animalium illo. rum praefentia, cum virtute referantur, ( id quod eriam poftca Medicus ;coenobii ordinarius confirmavit, ) nihilominus iter meum continuans, in locum illum perveni, atque poftaliquot dierum in pracfati Marchionis palatio moram, fumco prius opio, antrum intravi, impofico panno craffo ec pulvinari parvo, ad cvitandum incommodum ab arena ct parvis lapillis in folo occur- renibus, Oftio dein cum pannoocclufo , ccomai vefte depo- fita, corpore extenfo decubui, fomnum er ferpentum advencum expeQans, Ipfa cavernaefta natura facta, circa cujusingreffum aliqui ficus filveftris et quercei frutices vifuntur; in antro ipfo verse func lapidas napebecuemdiipiutemi obe n montis interiora uetpueemave res exporrecae ; fpacium ejus non amplius eft, quam ut hominem extenfum capiat, altitudo dimidium homi- nem aequat, ucimpoffibile fit, cretum ibi ftare poffe ; amplitu- do vero ca eft, qua commode quiscorpus vercerequeat. — Ca- vi ] E fnm I T TE OE ER. eee fünc P - s- m ox ppm. m Hr p Fr EM magnis et ma: » equibus illi exeunt in montem redcuntque; uin et ex iisdem continuo calor quidam exhalac, qui in aeftacc aliquas herbulas, quae in antro illo nafi exftillare facit, in hyeme autem fumus evaporat, qui e longinquo vifum incurrit, unde etiam fumarium , Italiae fumarolo nominatur: vapor ille auc calor inítar halitus humani exhalat , dulcis, fuavis, non mo- letus aut fulphureus, qualis eft balneorum mineralium. Idem calor fudorem in corpore aegrotorum fenfim excitat. Quando itaque perfona dormit, quidam ferpentes egrediuntur, explorantes, an corpus illud vere fit immobile; et poftquam obdormifle et fudare comperiunt, alii ferpentes tam in ipfo an- rro prodeunt, quamin illud ingrediuntur, et linguis fuis omnem füdorem abfumunr, quin et ulceribus. fi quae adíint, fc applicant, usque dum cruíta abfcedat et ulcera fanentur. — Incolae mihi narrarunt, angues hos tantum habere robur, ut corpusacgriin- ,3 ver- 142 Bo) Se Sd vercre valeant; quod ego quidem aflerere nequeo; cumid in o&o meis ingre(fibus non obfervaverim, ubi trina faltem vice obdormivi, quinquies autem dormire non valui, dum opium mature operationem fuam non peregerat, et ita ibi dormiens a&vi illi attendere nou potui, hic vero immobili in ficu perma- néos fomnum cum fingerem, nullamt luti fen fi. Quidquid fit.de hoc, fuoin pretio idrelinqno. Solumhoc dico , ferpentes poft praeftitum fuum officium, icerum abire, poftquam. néc minimum malum aegroto intulerunt ; id quod in me ipfo. expertus fum, qui licet per tres quatuorvc horas in antro fubítiterim, fi nil boni, falcem etiaminil mali mihi fecerunt. In illo tempore , quo dormire non pocui, etica immobilis, quafi dormirem, permanfi, (emper aliquos anguium illorum fuper corpus mcum repere fentiebam , horroris quati fcbrilis fenfuen inducentes, ubi quandoque huc etilluc oculos nonnihil conver- teus, faepius , imo fere (emper diveríos ferpentes , parvos et ma- gnos , videre contigit; quorum aliqui media fui parte ex fifluris lapidum propendebant, alii etiam circa ramos querpos ecficuum bhaerebanr. | Duabus ultimis vicibus, quibus antrum inttaveram er bene dormicbam, focius meus ( qui in cnguriolo vicinorut- noío me expe&are folebat, ) longiorem meamin aptro moram fufpicarus, acceffic, ut me vocaret atque inegreílu pro morc fuo adjuvaret; unde ego expergefactus plurimos ferpentes fuper me conípezi, qui a primo meo motu auffugerunt ; ultima edam vice, vcl penultima, cum dormire non poflem, evidentius lu- firare eos ftudens, paulo poft minorem aliquem, palmum cum dimidio longum, cinericci coloris, ( qui etiam in reliquis om?! bus cernitur, ) ex apertura prodire, et circiter cubiti diftantia a meo capite , fübfiftere, perque longum tempus me 1Dt0eI» cum vero manum meam paululum. verfus illum cxrenderem fenfim fe inverrere et abire obísrvavi, | E. Epi- yt. ia E QEAS ua 143 ^ 7. '-' Epiftola refponforia MARCI GERBEZII, . Medici Labacenfis in Carniolia, ad Epiítolam ab Exc. Domino FRANCISCOSIGISMUNDO CATHARINIO, ^^^ Medico et Practico Graecenfi in Stiría famigeratiífimo, 3. ]an. 1718. ad ipfum , ut fuam febres malignas , et petechiales cu- randi methodum communicet, fcripta, Labaco i $ds : 2. Martii An. 1718. traasmi(Ta, Perlll; et Excellentiffime Domine — ^ Dn. Collega, Faucor, ec Amice Collendiffime, tóncupi(cas ; Te eandem celare nec volo, nec débeo.. "Et Quamvis hocce ip paffu defiderio tuo abunde fatisfacfum iri nullus dubitem, dummodo te ad Chronologiae meae Med; annum terdum , ubi &. XL. et fol. 248. et feq. illa fatis fue dedu- &tà reperitur, ablegarem : vt ulterius ramert curiofítati Tuae. fàrisfacerem , adliüc quaepiam eis hic adjungenda effe cenfueram. "^" Erimprimis quidem omnem epidemiam folere effe (uae fin: gularis naturae, feu genii, a firafingulari caufà dependere, et (in- gularibus quibusdam folere ftipari fymptomatibus; proindeque: fingulariter tractari debere, Confequenter eidem univeríalém. aliquam medendi metliodum alfignare vix effe poffibile, Qua de:caufa jam pridem exhottatus eff medicos pradticos: ecleberrimus Sydenhamius, ut in curandis quibuscunque epide-- demiis minime praecipites finr, fed in primis fuae: curae cotti : miífis: uer ié A )o(Ss miífis pacientibus potius veluti fpetacorcs agant, difpiciantque, quonam natura vergat, quidve fponte fua falubriter moliatur ? et poftca primo cam fagaciter (e&tando inreliquis áegrocis faam medendi methodum inftituant. — Vatura fiquidem, cefte Hipp. artificiofa fl, optima morborum medicatrix, et per fe doéla, quod fibi congruum efl , fervare, e£ quod incongruum fegregare.. Secundo maximam intercedere aegrotantium inter cempe- ramenta , (exum, actatem, vitac ftacum &c. diverfitatem, quae fimiliter med. methodum plurimum variat; dum aliter tractari vulc fanguineos, aliter biliofos, aliter melancholicos, et aliter phlegmaticos, quamvis hi adeo hifce malis non foleanteffe ob- noxii, qua fanguinei, et biliofi, quique optime videntur eiie conftiruri, et folidiffimae valetudinis, ucpoce robufti, juvenes ct oprime colorati. 2: | -. kem aliter gravidas, et copio(is menítruis obnoxias, aliter alias mulieres, Sanguincos fiquidem tempore populariter grà* fantium morborum priusquam illi adhuc in malum inciderunt, pracfervacive penes cautiorem, quam alios, diaetam, Jes i thora proportionata venae feione liberate juvat, biliofos.et 2/10 cacochymicos a fua cacochymi petenre purgatione expla re. Gravidis, et copiofis menílruis obnoxiis etiam vena i9 brachio, vel falvacella incifa fanguincm proporcionateim rc... Vt velfic fanguini ad febrilem incenfíonem, ad abortu et ad intempeftivam menfium proruptionem proni proclività! faltem quadantenus adimacur; vcl (i qua. cos tamen. 15 mp bum incidere accidat, eum facilius fufferre queant. Kum qualiter fimilibus etiam jam actu a morbo oppreflis (exceptis n utero gerentibus , cum quibusnonaibil, uti paulo poft audiet cautius eft agendum ) in prima mali invafione, vel faltem 'P p" mo biduo, triduovc, et priusquam exantbemata fefe produ proportionata fanguinis imminutio venac fedtione , vel fal 2d cutis fcarificatione facta, vel fi praeterca cacochymict f deantur; lenis, nempe aqua laxar. Manageo oci. Q» vcl aliquo fimili inftituta corporisevacuatio, velíaltem diem EN SEAT. 145 emolíiente cluitio, quin imo in malo a recenti repletione, et cibo, aucalia vitiofa materia in ventriculo turgente, ventriculi levi vomitorio depletio obefTe poffec, non videam: erhaec quidem ex con(ilio ipfius Hipp. qui 2. 455. 24. expreffe fuadec: 4n prin- cipio, fiquid movendum effe videtur, efje movendum. Ec 4. apb. 1o. purgandum e[Je in valde acutis, fi materia (urget , eodem ipfo die, et differre effe malum, ^ STETE d Ec hoc quidem non cam propterea, quafi ego exiftimarem, venae(e&tione, aut purgatione malignitati directe quid fübtrahi poffe; fed fufficit, quod ei (übcrahatcur quid indirecte; in quan- tum nimirum imminuto fic fanguine moxin mali invafione, vi- ribus adhuc conftantibus, neque adhuc protrufis exanthemati- bus fperare fundate licet, quod febris in (anguineis adco non ia- tendetur, in gravidis praeterea facilius abortus,'et in copiofis, aut praematuüris: menftruis obnoxiis eorundem intempeftiva prorupdo praecavebicur. Purgaco vero lenicer, citra videlicet magnam humocum exagicationem corpore; faltem in ex vidis, biliofi , CC yt ipes Bo 9 9 gnt- i fomitem, qui ei juxca dicta, a cacochy mia facile accedic, fub- ductum iri , confequencer malum canto facilius non folum tole- randüm fore, verum et faperandum;; quamvis , uti monec ipfe Hipp. 1. 4pb. 24. baec omnia cum diligenti circumfpetlione , ma- xime in gravidis , fint facienda; utpote quas idem Hipp. caute cradtare jubet, dum dicie s. 44pb. 24. praegnantes purpabis , B materia furoet , quadvimeftres , el o ad feptimum.menfen . fed bas minus: minore *vero-vel grandiore faetu exi(lente, abfti- mebi. Dequó verotamen ulteriora in Iníricafo--exíricato mco "Medico part. 2. cap. XV 1. Fb neeis | Eft quidem in. poftrema noftra rubeolari mox füb anni 17 15. ingreffum (eo usque enim faltem fporadice gra(fabatur , vario- lis econtra maligniffimis coto praegreffo autumno facyientibus;,) hicLabaci inchoata,et per totam hyemem usque in Junium men- fem exclufive cum plurium per provinciam hominum millium incernecione in omnem fexum, et potiffimum in juvenilem, et quoad apparendam faniffimam aetatem graífata cpidemia nos "Append, Cent. V11. €5 VIII. t ncque 146 Lk PRAG... neque ex venae fectione, neque ex purgationibus adco manifc- ftum collegiffe levamen , ut eis potiffimam curationis vim tri- - buere potuiflerus svidi fiquidem non mi luiffe, €t obiüife cos, qui utrumque, vel falcem alterutrum ia mali - principio adhibuerant remedium, quam quinullum, vel folum "alterutrum, utadeo perinde mibi eífe deberer, pro eis ftare, vel non ftare. Quod fuperius a me inducta ratio vero adeo corum ufum fuadeat, nec diffuadeat experientia , nifi in pefteipfa pro- pter fingularem fuam acutiem, et celeritatem, talium remedio- fum celebrationi nullum cempus concedentem, vel etiamforte án aliqua alia epidemia per expcrientiam fpecialicer tali: non -poffum non corum ufui in fuis circumftandiis , et cum fuis cau- -&elis fubícribere. s Tertio apud alios aegrotos fubinde praevalere febrim, acce- &creque car naturam cum pulíu celeri, frequente, «t inacquali, fiti immenía , et fangui (fae veluti colliqua- €ione: 1 hz: 2. (s 2), s . Wege , quam porius viresdcpa feente, — Apud alios econtra febrim pulíu, et urina veluti naturali, reliqu veroint *anto deterius conftitutis, praefertim virium proftratiope, qui- "bus propterea fimiliter univer(alem aliquam medendi metho- dum affignare non licet. .. Nifi faltem in genere dicamus » in priore cafu temperatiora adhiberi debere, minime aromatic» aut volatilia, qualia funt óium diaph. C. C. phil. prpt. ocul. 69. marg; coralia, terr. figill. bolus arm. facch, facurni vnicornt utrumque, lap. bezoar, or, et occ, lap, Goanus!a pietra di Goa di&tus nitrata-quaecumque , feu. (D. prpr. flor, (p, lap. Pr nell (D. andm, arcan. dupl. ( nifi diarrhoca adíic) fpec. de gemm. frig. pulv. pann. rub. correctus, &c. Aecgris faltem me" diocriter , et non nimium coopertis: vires füblevando temperá- iis ; et fucc, limon. citri, granat. Item fyr. de acido citri, limon granat;, aut rubi idaei || ec fpir. vitrioli, auc. (p. ficuc ec. potu ordinario ad gratiam dulcificatis, er acidulatis. ln altero caíu autem , ubi nimirum febris mitior eft, et ubi non tam fapgut$, quam fpiritus affc&ti cffc videntur, auc fanguis ad coagulation videri effe fat micem cum cendit, malignitas econtra praevalere ceníecur, poffe praccermi(fa venac fc&ione mox ufüurpari volatiliora, et aromatica , qualis eft pulv. pannon. rub. ord. pulv. "ise pulv, rubeus Caef. concra peftem, pec. liberaüc, bezoard, min. €. C.C, volat, liquor. C, C. fuccia. mixtura fimpl, camph. myrrh. tin&. be- zoard, tin. $ii, Ele&. diafcord. Frac. famofüm illud Pauli de Sorbeit Ze febre maligna adeo decantatum decoctum vincero. xici, ecleviftici &c, praefercim cempeftive admota veficantia, ec ventofarum per dorfum, et crura iterata cradtio, fridiones &c. ^ Verbo, utrem claritatis gratia adhuc breviter recolligam: In quacunque epidernia populariter graffante ego primo ad ge- nium calis mali attendere foleo, ec quonam natura fibi relicta cum levamine aegrorum tendere, quosve motus falubriter mo- liri foleat, obísrvare; hincque primo de agendis concludere, Sique adverram eam fpontaneas alvi fluxiones, narium hae- morrhagias, aut fudorcs toleranter, ec conferenter, uti vult Hipp. 1. ZAph. 2. ferre; in cacochymicis, ec alvum renitentem baben- tibus in prima mali i 'ad mentem ejusdem Hipp. 2. 74pb, 24. et 2. /4ph. 10. corpus proportionato laxativo, vel falcem clyftere, velin recente repletione, cibo et potu adhuc indigeftis, vel alia peccante materia in ventriculo curgente levi vomitorig expurgare foleo, In fanguineis venam incidi curo , etin fudo- rem minus proclivibus moderatis diaphoreticis naturam ad fu- dandum difpono. Si vero contrarium adverto, motusque illos naturae minus conferentes effe perfpicio ; potius contrarium molior , purgantia quaecunque una cum venae (cionibus tereundo, folis moderatis alexipharmacis nunc volatilioribus, nunc tninus , vel prorfus non volatilibus, fed falcem abforbenci- bus, et praecipitantibus, aut nitratis, necnon cordialibus cali- bus &c. contentus. Secus ac folent procedere illi, qui aegri corpore qualitercunque conftituro mox ad alexipharmaca, ea- que fortiffima recurruat, aegrosque maxime coopertos ad in- tempeítivos fudores cogendo, quemadmodum id obíervavi olim Viennaecum aegriinteritu, Imo erhic Labaciin famofo patricio, cui ex repletionc in febrim incidenti praemifTo folo ve t2 cly dixi, epiderniae fpecialis genius contrarium fuadcat, qualiter communiter folet peítis. In biliofis, aut aliter cacochymicis (in gravidis tamen cum fingulari praemedicatione ) proportio- pato purgante, vel in recenti repleione proportionato vormi- torio, praeterea corpus expurgo, vcl faltem cly(tere eluo. Et de(üpet primo. ad idonea alexipharmaca, cordialia, vento veficantia &c. meaccingo, conjunáis fymptomatibus quoque fuis remediis occurendo. Siti videlicet aqua deco&ionis rad. fcorzon. rafur, C. C. hordei , etfem. faenic. per fe, vel fpir, Vi- rrioli aut (D. ad guítum acidulata, vel etiam fuperius recen- fitis fyrupis dulcificata: decocto citri Mynf, fine cortic. parato, aut aqua Noceriana períe, vel cum ocul. 69, C. C. phil. Qj. $iato et facch. perl, marirato; pomis. citri, limon. taleolatim eoncifis et facch. perfperfis faepiusori, ad ex(ugendum inde fuc- eum ingeflis , cerafis, aucaliis acidis fructibus conditis &c... VIgi- liis, eccapitis doloribus, applicato temporibus, ec fronti ungU. elabaítr. popul. cum ol. papav. nuciftae, vel etiam uno velalcero gr. opii fubattis. Deliriis, emplaftris veficatoriis, ct capiti raío diícerptis, nec ton plantis pedum a pplicito catapl, cx raphano, panis fermento; &o.. Convul(ioaibus, antifpasmodicis , cordialibus , et alexi- pharmacis adjundis, pulvere puta Marchion. fpec. diacinn; Mynf. fpecifico cephal. liquore C, C. fuccin. &c. recteque nunc laudatis veficaniibus, pipionibus aur pullis capiti rafo iseratoadmors 7^ 4$2)0(88 45 - Tertio attendere foleo ad febris genium, ec ad malignita- tem. Hincque fi febrim adverfam malignitati pracvalere, in venaefe&ione cempeftive infticuenda , fique videturin levi cor- poris faltem clyítere emolliente cvacuatione , in temperato rc- gimine, in temperatis , et faltem abforbentibus alexipharmacis, cordialibus, etc. refugium quaero. | Sivero febrim adverto mi- tiorem, minusque urgentem , praetermifIa venacfectione mox me in cacochymicis, aut cachecticis ad proportionata evacuan- tia converto , ad plusminus calida, tica, et volatilia alexi- pharmaca, cordialia, ventofarum tractioncs, et praeprimis ad veficantia, utpote quae prae aliis optatum fuum cfic&tum cdidif- fe communiter obíervavi, fi modo fatis mature fuere in ufum traba, ^ Atque fic communiter meae curae commiflos, fi ta- men. tempeílive fatis ad cos vocor, illique fc exacte obtempe- raptcs exhibeant (quemadmodum in Hipr iciillius 1.245. r. obligantur : Oporífet non modo Je ipfum exhibere promptum ad ea, quae decent, facienda, fed ek aegrum s. ek praefentes , et ex» íerna) ad optatam morbi folutionem opitulante, a quo cít o- mnis medela, Dco perduco. — — . Remediorum formulas, quibus ifta perficere foleo , qui- dem hic fübjungere etiam non obe(fec; quod tali vero Viro. fcri- bam, qui eas aliunde me meliusformare novit, facile me excu. fatumiri confido. Excufatum etiam, fi epiftolae mox finem im- ponerem : praefertim quod, quae forte adbuc hic adjungi pof- fent, poriífimum dcdu&la reperiantur in.Chronol. meae medicae loco citato. Elis Go .—. Ne quid vero tamen praetérmittam, ex quo haétenus di-. &a forte adhuc aliquam lucem mutuare queant; cis fequentia adjicio: Et primo quidem fuiffe hic Labaci co anno, anno vide- licec 1715. quo memorata no(ítra rubcolaris epidemia popula- nier. graífabatur, juvenaítrum practicum, qui ut fibi: apud ho- mines aliquod nomen conciliaret., evincere conabatur , co anno aulla prorfus-effe inctrofümeoda purgantia, nullam venam: fecandam, nifi quis vellet ultronee fcíe. periculo: conrraliendae: illi £cbrili maaliguitati fubjicere... Multos jam etiam in fuas partcs tZ | per- 1jo | DANG | m pertraxerar,etinter caeteros quoque Celfiffimam Príacipiffam de Averfperg, quae ex mca ordinatione recte poftridie praefervati- vam curam fíübire determinaverat, ^ Poftquam ego vero ei repofueram, experientiam rece oppofitum, fuadere, qua .mihi conftat, quod ha&enus illi, qui (principium autem veris erat) adhuc, fed folum apparenter fani , caeterum vero tamen vitiofis humoribus referti, auc fanguine nimio curgentes pracfer- vativam me ordinante curam fübierant, corpus decenter ex- purgando, venam, fi eis neceffaria effe videbatur, fecando etc. potius a contractione talis infectioais fe praefervarint , quam quod eam incurriffent : veluti fuere varii utriusque fexus religio- forum conventus, quibus ego curando praceffe foleo, et alii plurimi faecularium. —— Rationem ctiam illud ipfum evincere, qua indubium eft, corpora pura , qualia cali curacione red- duntur, infe&ioni, et putredini minus effe obnoxia, quam im- pura; tantum effeceram, uc non minus memorata Cel(ifima Principilfa, quam poti bili ars eo vefpere ibidem in fo- ciecate De) ber Giefellfipafft congregata potius meam opinto- nem amplexa fuerit, quam Juvenaftri illius veram curandi rmie- thodum primo cum lampade quaerentis:et quidem cum eo emo» lumento, ut neminem fciam,qui pera&ta cali cura in malignam ik lam febrimincidiffet. Quidquid etiam de hujusmodi curis, utin utilibus, de purgantibus,ut deleteriis et venenatis, de venae fcdtto- nibus, ut nocenriffimis, ec de cacochymia, et plethora, ut de ea- tibus chimaerícis in cractatu fpeciali Ze curis vernis non pricem evulgarit contra communem, Hippocratis , Galeni, et reliquo- rum clafficorum autorum, nec non omnium fcholarum medi- carum fententiam, quia medicamenta, quae camen tefte Gal to- to coelo a venenis differunt, a venenis non diftinguit, D. Wet" lofchnichius Welfenfis in faperiori Auftria Pra&ticuscaeterutm vit apprime do&tus, iicus us fi g laris, Se doin oftrema il- la noftra rubeolari epidemia fubinde poft ata, communiter ln tra 14. dies exantlatas rubeolas aegris veficulas quaspiam aqueas nunc rnajores inftar pifi, nunc minores toto Corpore cum fufco cucís, ac fi adufta fuiffet , colore fubinde prorupiflc foliras, ^E o X)0(9 —— 1f1 i(tos communiter interiiffeintra paucas dies, proculdubio ob vi- rcs a priori morbo adeo fradtas, ut pofteriori füfferendo impa- res fuerint redditae, Quamvis ex iisdem nonnulli tamen evafe- rint, veluticgoipfe, cui primo 2 t. morbi die cales veficulae mi- nutiíIimae fed cum füblevante fudore, adeoque critice fuperve- nerant: et parochus Iggenfis D. Omerta, cui veficulae illae fed triplo majores 14. morbi die cum febris , ec anxiecatum, imo ec delirii renovatione fuere protru(ae, Vterque mox in prima mali invafionc fanguinem emiferat: Ego utpote potius biliofus, -quam. plethoricus. doríi fcarificatione : D». parochus venae medianac incifione. ' Caeterum uterque alexipharmacis, et cor- dialibus cemperatis, uti et regimine temperato tractatus. — Pa- rochus tamea et veficantibus, utpote delirus cum metu convul- onum, 67i Tertio quamvis hac tranfiens certus in poftrema Olomu- cenfi pefte, uci aiebat, Loimicus calia veficalia exanthemata ctiam impeftatis effe familiaria fubinde edixiífer, eaque pro carbun- €ulis aqueis, OGaffer Garbundel habuiffet; nos epidemiam illam noftram tamen propterca pro vera pefte, ob ulceriorum Quarto altera illa febre, in qua febre exifte ecum pulía , et urina connaturaliter, reliquis vero tanto deterius con- fticutis, qui laboraflent, quidem adco frequenter mihi non oc- currifle ; fuiffe tamen Vicarium ad $. Petrum extra urbem, qui primo elapía aetate adeo maligne cum pulfu et urina usque in decimum morbi diem adeo connaturali febricitarat absque üllo- rum exanthematum procrufione ; ut nifi fiogularis , eaque re- pentina virium proftratio, linguae ariditas , delirium, et tendi- aum in manuum carpis fuübíultatio eum febricitare arguiflec , cum nemo febricitarejudicaffer. Qui tamen nonob(ítantcibus facis faciendis, volatilibus videlicet alexipharmacis cum antic- pilepticis ob fubfulcati illam cendi communiter inftan- tium deliriorum, et convulfionum praenunciam rmaritacis, cor- ialibus, veficatoriis, et pipionibus , pullisque capiti rafo itera- (o 62 : 4 )o( 8r | | to applicatis etc. Decima tertia morbi die e medio fublatus fuit. Vt adco manifeíte apparuerit, longe periculofiores effe folere ta- les, quam acuciores illas febres, et hoc, uti reor, partim quod eae curancem medicum anon reddant aeque atteacum, partim, quod facilius firincenfam nimium fanguiaem fufflaminarequam torpidum, et ad coagularionem tendentem rcíufcitare, ec volati- lem reddere. patientum temp entis, ftatuque magis ad celcbrandasin pri- ma maliiavafione v fectiones, ec lenes purgaciones inclinez, quam alias communiter fieri folet ab aliis practicis; ec hoc qui- . dem ob rationes fuperius addu&as, et expericnciam ipfam; et fi, uri dixi, eaefempzr tanrumlevamen prae feferre non foleat, ut absque eorum uf(ü curationes faepiusaeque feliciter non fuc- cederen. — Vnde ceníco duo i(ta magna remedia, venae lectio" nem, et purgati in morbis malignis quidem non effe abfolu- te neceffaria ; effe camen ubi videntur effe, convenientia, fummo" pere proficua, ec propterca, fi medicus cempeítivead aegrum YO" cetur, acras, remperamentum, vires, et reliqua confentiant no , lenon praetermitcenda. Ent Si proinde mea iíta, uti reor, rationabilis, Hippocratis 4U- toritate , et experientia ipfa fuffulta opinio aeque Tibi, ac mibi arriferit, eam ample&ti, et cum fuis cautelis pro (apienti(limo tuo judicio imitari poteris. « Sin minus? falcem fincera ifta mea. ferviendi promptitudine boni confules. Sique Tibi ctiD aliis me fervi p 4T, cifti nav . k ult . j j1i:bs [ncerea vive eccum Tuis ad votum vale, Dum ego me ulterioribus tuts: enixe devoyendo manco Celcberrimi Tui Nominis cultor devotiílimus Marc. Gerbezius Med. Lab. EPISTOL A EPISTOLA D. JOANNIS RHIPRI BREYNII ALCYONIO MIRAE ET ELEGANTIS STRVCTVRAE, REPERTO IN MARI BRITANNICO, | AD D. MICHAELEM FRIEDERICVM LOCHNERVM, ARCHIATR. ET COM. PALAT, CAESAR. NOBIL. EPHEM. NAT. CVRIOS. DIRECTOREM ET COLLEGII MEDICI NORIS, DECANVM, | E F)o(S — E D, MICHAELI FRIDERICO LOCHNERO, ARCHIATRO CAESAREO JOANNES PHILIPPVS BREYNIVS, MED, DOCT. Pümam illam femper cenfui amicitiam, quam fimilitudo OQ genii peperit et vis occulca cognati ftudii fovet, "Haec amicitiae noftrae, Vir llluftris, bafis, hoc objedtum eft. Vtrrumque noftrum idem tenet ftudium, inquifitio fcilicet .na- turae, quod animos noftrosincognitis, fed fvavibusalligavit ca- tenulis, Saepius enim naturae arcana quaerens, tacitus mecum s, ipfe inobfervarus tecum. — Nec fufficit cibi affectus ec amoris terminos privatisincludi cancellis,fed publico Cos prodis rexureío eruditiffima (cilicec de Belilii , polychreftoillo Solorenfium Ti- morenfiumqüue medicamento, ante annos aliquot ex India O- rientaliin Europam delato, Zifferfatione, quam tenui nomini rneo infcribere dignatuscs. — Hanc mihi non tantum, fed cc omnibus hiftoriam naturae ec matceríae Medicae vere amanci- bus, gratifimam effe oportet. ^ Fgo lubens fateor mihi phar- macum. hoc nunquam vifum, quod ramen ut mufeolo meo quoque accedat, curabo : interim, illuftris Lochnere, Tecum ju- dico, nos Europaeos facile medicamento hoc adeo raro et ad- ulcerationi vix detegendae et corruptioni obnoxio, carere pof- fe 5 cum forte meliora, quorumque bonitas facilius dijudicari poteft, uti in fimplicibus non praeparatis contingit, vel noftris habeamus in terris, vel ex aliis regionibus minori longe cum moleftia afportentur, — Necobfítant infignes adeo , quae ipfi adfícribuntur virtutes, qui enim Indorum hyperbolicas virium medicamentorum defcriptiones et exaggerationes noverit, faci- lc is fidem iis mox non adhibendum effe, mihilargietur, nifi propria vel aliorum fide dignorum virorum experientia ec longo ufu fucrint probatae. Cui itaquc copia cjus forte for- u 2 : cuna u& —— MOS CN tuna fuppetit et occafio, experiatur ipfe, quid valeat ec cum re- pàbl. Medica absque invidiacommunicet. ^ ^" ^ | Quae hac occafione de 7eí/jjis refers, ubi do2am non faltem de iis excutis antiquitatem, (ed quid et neoterici de iis cradide- runt, abunde enarras, digniffima funt, quae legantur. ^ Haec . autem , ubi mecum perpendo, vecerum de iis monumenta fatis obícura, necrecentium multo reperio clariora. Interim vidccut roihi, Bellonium, Rondeletium e£ Aldroandum , cum rifiotele compoai poífe, idemque animal intellexiffe, fcilicec marinum imperfe&um (fit verbo venia) incertae figurae, plerumque ta- men conglobarae , callofa cute te&tum, duobus foraminibus, altero oris, altero anus vicem fupplentibus pervia, fubítanriae incus carnofo fi(tulofae, fcopulis, vel teftis adhaerens. Hunc pro Tethyorum charactere babeo, donec meliora fuero edo- Gus; non enim Tethya nunquam a me vifa diffireor, quorum in (cholis medicis nomen aeque ac naturam penc ignota effe rede mones — Ex Tethyorum Amboinen(ium deícriptione » a Clariff. Rumphio in Adufeo /Amboinico p. 45 tradita hic quie. dem, qpem dedi, non apparet charadter; fed dubito an ad Te- thya referenda fint, quae hoc nomine dcícribit Rumpbius loc. cit, an non porius ad Alcyonia, imprimis (i conferaatur. cum certa quadam Alcyonii fpecie , a me inferius cradenda, Idem fentio de producto illo marino, ex quo tefte Rumphio [. €, p. 47. Belilli paratur. — Vc adeo Bclilli ex Tethyis fieri ex Mufco Rumphiano citato, adco certo demonftrari necdum poflit, —..— : andum ilaque maxime, qaae verba tua, Vir Excellen- tiffime, ut iterum inculcem permittas , fore «virum 1n bifloria naturali ever[atum, iniis, quae mari alluuntur regionibus , qui lioc laboris fufcipere e£ anatomen interiorem Tetbyorum confert" bere "belle; addo ego et caeterorum produ&orum maritorum Zoopbyta, Zoographis plerisque dilorum, Horum ur 4$ C o. Y S8 157 ftoria, fi ulla, eft inculca y confu(a, manca , ne dicam ferme nul- la... Libenter. ego fpartam hanc pro ingenii modulo in me fu- fciperem , mari vicinus; fed Baltico, quod ad minimum circa noftra lirora , ejusmodi Zoophyta, fi unicam: urticac marinae fpeciem , bactenus. a. me..obíervacam excipi » ignorat ; et quamvis alia maria , ut Oceanus: G 1icu$ Britannicus , Hi- fpanicus, marc medirerranegm mibi invifa non fint, attamem nec in iis multa hujus generis. corpora iaitinere conítituco ob- fervandi contigit feliciras , quare eam aliis, quibus occafio et fortuna magis favent , relinquere cogor. Interim unicuique licec fymbolum fuum afferre ( quod egregie ane praeftitit fo) timus rerum naturalium marinarum indagacor D. Reaumur in una et altera urticae marinacfpecie, dans les memoires del 4- cademie Rojale des [ciences. An. 710. p. 608. et feq.) donec ex multis particularibus univerfalem eorum condere liceat hiftori- am. .Hic piaculo ducerem praeterire indefatigabile Jlluftziffimi Comitis /Har [iclii ineffabili Hiftoriae Naturalis dulcedine capri, circa ea, quae ad mars et marinovum corporum naturam fpe ! Ganí,. quod fpecimen ejus Pbyficum Flifforine maris, lluttziqi- ac X4 181 INURIde dict -ieuuas utr vane » paucis ? ns UL. H ifloire de l' Académie 170. recenfitum , acatim reíta-- tur ;. pecimen veroipfum cum figuris, velforte ipfam hiftoriam naturalem maris , fummo adhuc-expectamus: defiderio.- -.Sed. c divercriculo ad viam. Patebit forcafl: ius examinanti, zoo- phyta ita dicta, talia revera non eíle , fcd omnia ex fingula; vel ad: vegetabile;.vel animale regnum referri poffe: Quemadmodum Jpongies a. veteribus quoque inter zoophyta marina tiureraras,. € carceribus edu bilium claí(fi: adícripfe: Botanic; *9442A do » V 3 peru Sed neque fpongiarum produ&ionem ec naturam exhauftas e(Te, veteres five, five recentiores fi cvolvamuspatebit; longe'minus 4lcyoniorum« | Alcyonia enim veterum, quorum Diofcorides ec Plinius mentionem faciunt , quid revera: fuerint; ex contractis: ipforum fcriptis hariolari vix. licer,. Recenciorum: Alcyonia;. [E pluri- -— 148. | 2:00 o0 ( 8 CES plurimis quidem terum naturalium cultoribus nota fünt , eorum vero character latet hactenus. Inter rci herbariae q Ícripto- res, Principes Rajus ec Tourneforíiusin defcribendo cerco Alcyo- nii, quod vegetabilium cla(fi inf(ererenon dubitarunc, charactere deficiunt. Vndé ego, d lliusapriorem densonftret, ica dcfi- nio, Zlcyonium efje plantae oerus in aquis nafcens , fungiforme, evaviae figurae , crufla in quibusdam fcrupofa , in aliis callofa icm , fubflantiae intus fpongiofae , in aliis (peciebus quafi car- toÍae, * Gy " t ; zh 7^ela Cum generis hujus meminerim, liceat mihi, hic fpeciem cjus quabndam, mirae er clegancis (tru&turae , olim a meobfervacam anne&ere. Ejus iconem mea manu exaratam, una cum defcri- ptione,Romajam 1707.miferam adjlluftriffimamSocictatemRe- giam Londinenfem, fed faeviente marte perierunt literae cum itt- clufis Monitus poftmodum , t fchedás meas reviderem, fe quencem reperidefcriptionem, ^ At; 1703: menfe Julio in iti- nere marino ex Anglia in kaliam conítitutus, dum in canalis Bri- tannici excremo c regione p xcorii Lizard dicti, aavigabam puer quidam in navi, cafu mirum quoddam produdiiim mati num, hamo ex mare procrahebac; tiia Cum parte faxi , cvi bafi fua adhaerebat firmiter, quod mox ad me, quem in rebus natt- iofum norant, defereb inandurm. Erac aucem ex latiori bafi ramofum ec quafi digicatum, ramis 7. ve! 8. recte memini , teretibus, pollicem fere craffis , molle eclubricum fubítantiae 'tenacis, carnoíae et elafticae, trium uuciarum aitt* tudine , ubi ramilongiffimi, quae, quod miratu dignum, ad fex feptemve uncias gradatim increícebat , ubi bafi verfus füpericra elata fafpendebatur, gracilefcencibus interim ramis; fi vcro er gebatur icerum depreffa bafi, ad priftinam fe fenfim contrabe- bac dimenfionem. .. Coloris carriei, innutrieris aíterifcis; inftar Corallii ftellati, minoris, albi, ob. Baubin. undiquaquein feper- ficic ornatum, poris minoribus pun&ulorum inítar hinc " : in € 6945527 447 IT] peris" Ramus; übi digitis comprime fpectaculo, ex afterifci uniuscujusque fere centro erigeBatur fly- lulus, teres, fesquilineam longus; nonnihil diaphanus inftar cor- nu.limacis, qui fortius compreflus aquam faepe fonciculi vel fi- phonis inftar evomebat, remiffa vero preffione, fe icerum con-- trahendo quafi abícondebat, — Odore praeditum erat foetido, pifces márinos marmuos referente, fapore vero falfiffimo- mu- riatico. . Subítantia interior carnofa erat, poris, velpotius tubus lis fecundum longitudinem , aqua repletis: pervia coloris ex albo transparentis, quae circum circa cutetegebatur five cortice cal: ofo , unius lineae ferme craffitici, in exteriori fuperficie afteri- fcis. et poris, de quibus füpra; ornato; coloris albicancis, non nihil. diaphani. '... Hunc inter corticem et interiorem fubítan tam, i ra. latitabant corpufcula fphaerica; coloris cx au- raotio- rubicundi (unde toti carneus) fed admodum exigua, femine ficus triplo minora, aqua intus repleta, quacego pro fe- minibus habebam, afterifcis (upra defcripris forfican Bofculorura vices fubeuntibus; quod ut credam eo £scilius inducor; quia cum flofculis et feminibus quarundam fpecierum fuci, obiter m a me obfervatis , a fupra laudaco D. Reaumur vero: ans les memolres. le l' Academie des füiences 12 v1. et 1712. fumma diligentia defcriptis, multum conveniunt. Salutavi itaque hoc Zflcyonium ramofo- digitatum, molle. aflerifcis undiquaque ornatum.. ' Palinam five manum marinam, quibusdam, Job. Baubin; Etfi: - Plant. T. 3. p.791. hoc ipfifimum Alcyonium effe fere perfua. fus fum, fed quid ipfius defcriptio valeat cum icone ad exficca- tum fpecimen parata, judicer, quimeam cum ipfius defcriptio uc conferec;qua | fedü£tus accuratiffimus alias Tournefortiir, eam in /nffifutionibus vei FRerbariae fücis, nomine fuci- manum refereníis , minus rccte inferuit.. Barrelieri Àcon:1293, et ". "i f: MR primebatur, jucundo fane 160 EL) )o( S : (in Opere de Plantisin Gallia, Hifpania &5c. obfer-vatts, a da- riffino D. Antono J uffieu, digniffimo Tourhefortii fuccefforé nu- per. edito.) siculo fungi Amanitae marini, aliquantulum praeftat Bauhiniana,(ed ramen exemplar quoque fapit aridum,non recen- ter ex mari eXxtradium. oc oss c0 007 ar aao Ipfe jam judices, Illuftris Lochnere; an Tethya aRumphio defcripta non majorem convenientiam cum meo habeaut Alcyo- nio, quam cum Tethyisab Ariítotele zoographisque recentiori- bus memoratis. 3iu2 & T sqane t Sed manum de tabula 5 fupereít faltem, uc de obfequiis meis, quibus aliquo modo inchoara noftra amicitia promoveri . poffit, Gs quam cerdiffimus. —Valeecuccoepifti fave — Dabam Gedani e Mufco 1717. d. 1 r. Decembr, "^ J. Phil. Breynio, * 9. d XI Iu ds 1 - MICH, MICHAELIS FRIEDERICI LOCHNERI ARCHIATR, CAESAR. ACRIVIOLA NOVIS SPECIEBVS FLORE PLENO ET PERVVIANA FOLIIS QVINQVEFIDIS BREVIS COMMENTATIO VIRVM NOBILISSIMVM ET EXCELLENTISSIMYM DN. D. IOHANNEM GEORGIVM VOLKAMMERYM ,: MEDICVM NORIBERG. SENIOREM, BOTANICORVM GERMANIAE PRINCIPEM, ACADEMICVM CVRIOSVM; ^ ; ——Á— Tab X1 py pis — derescelae Structura hr, ENIM RHHIITIICLIRCURIET UR 28i Hm ssp UH hy, : | PA M m zz URP REEREBIUETITUTERT ATL E ET TELE EE E LETT LEREERRAA TH | | Giles in hortilo meo topiaria nonnulla opera e ba- A 1 cillis corylinis ad albedinem decorticatis, neque craffis nimis, neque refractariis, fed aequilicer teretibus ac flexibilibus ; hoc enim bacillorum genus pra: reliquis omnibus huic labori aptif- fimum. Topiariis his fa(tigüs vetiendis felegeram fcanden. tes gratiffimae elegantiae plantas varias, nitidiTimis diftin&tas floribus. Feriicaulla tamen magis oculos, nulla folis acítura denficateque aver- fpexifTemus atten usnovu ,et ego, cui claf- fi accenfenda foret, ex TE velut ftudii hujus oraculo fcifzitarer, TV proingenii quo polles, acumine,mentisque innaca hilatiate, el lepidos mifcendo jocos et mollia «verba, animum curis laffatum , erexiffes ; folitudini meae literatoque otio poft abitum tuum reli&us, firmiter conftitui, TIBI hoc quicquid eft, infcribere, fpe firma fretus, ex illuftri TVO no- mine, et parta apud Europaei orbis. praecipuos Boraricos glo- ria ec auctoritate, incomtae tenuique opellae meac acftimatio- nem acceffuram, ec decus. x x2 ACRI- "164 zB)oCU ^ ."ACRIVIOLAEPRIMA PATRIA . .- - ET DIVERSI NOMINIS RATIO. - i Peruviani haec fuboles foli e(t , ut auri argentique , fic faluberrimarum herbarum feraciffimi regni ; hinc vere de hac Americana provinciaPoéracecinit: —— — ? WES. Producis lepidos opulenta. Peruwia flores, — — "mir andi noftro germinis orbeparens. —— Ne tibi tam placeas auri argentique meíallis, quae male foecundo ignis ubique folo, Nomen plantaeindigenum eft Pellon chili, quod forte e regno Chili Peruano ino huc immigrarit. In Mexicanum por- ro cransplantata agrum , viridariorum feptis ec feneftris exor- pandis.adhibica, Pellon mexiquiti(l di&a eft, efte Nardo Anto" nio Reccho in-Hernandez Hiftor. medic. nov. Hifpan, L. V.c. XXXV. p. 161. Uu. E. "T RII Quo quidem temporis articulo ex his orbis novi provinciis in Europam noftram rransfretaverit, haud equidem liquet. Vero- fimile eft ab Hifpanis aliis Indicis mercibus jun&tam in Europam allatam effe , ubi. Vaffuerco de las Indias dicta , ic fentiente incomparabili.Clufio , (ubi male forte e typothetae negligentia /Mafiuerfo legitur) Not. in Manardem. , Ex Hifpania reliquis provinciis copia facta. peregrinae hujus elegantiae floris, -. - Excel. Comelinus in Praelud, Botanic, notavit, hoc plan- tae genus tot ferme nomina obtipuiffe, quot illius meminere Au- Gores; et flos certe exi(lic , (i. ullus z2^odvopos, Af urit quod aemulatur, fapore , niaffuríii indici nomen, vel potiusa fpeciali pacria, Peru-viani indidic Nard. Ant. Recchus loc. cit quem fequitur uterque Bauhinus, et Bocanicorum plurimi, quos ..- defendit numerus jun&tique umbone phalanges. ! Quo fen(ü paricer illuf. quondam Turnefortius in immortal. Irfti. Rei herbariae operc Claff. XL Se&, II, Gener. VI. €4/^ damindum vocat, quali Cardamum Indum; «cóaev we 45)o0(g 16$ fcoridi nafturtium audit, quod cardiacis conveniat, undc pariter xeddzuivaxz ^ Huc Khuenius Breidenbachius in Zodiac. Medic. reípiciens p, 669. fcribic: — Vos) Sujets Car darum pingif quoque Dodonaeus in oris osos Mdorum tantum [urgens, Indumque vocatum. Inde quoque fyfimbrium indicum appellatur, cum nafturtium eo- cde cedat em Alii, a- inter diligentiffimus Dodo- naeus, a floris fimilitudine; qua regium florem delphinium five ealcatrippam aemulatur, Delpbinit peruani nomen impofuit ; 4 zr. Scilicet auratum dat aloriacalcar | . os. Huic plantae, et flores magnus es inter eques. Secundum Anglum Coulejum plantar. libr. IV. qui fimul a Bri- cannis Tarksheel a calcare magno dici affirmat. — Et jam ante Coulejum, Khuenius, quem modo laudavimus,et quidem magis appofite, ad Delphinium retulic; | ; Flos croceus, retropendens, et imapine cornueft, : quale Fert cela DA pbinson herba Vecurva. - Ob coccineas venulas, quibus afper(i quafi flores, a Manarde floris fanguinei nomineinfigaitur, quo collineat Joh. Terentius Noc. in Nard. A. R. dum fcribic? Duo folia minima lineas quasdam rubeas infcriptas ferunt plagis Chrifti opt. max. quibus in cruce paffim exornari folet, haud diffimiles, tria vero reliqua inter prae- dictas funr tria veluti clavorum capita. Hacc piozelo abreprus Manardes, Quod amplexicaulis fcandensque planta, convol- vulis accenfecur aDodonaco; quippe ^77 5s Exprimit effigiem, qualis comvolvulus effert cauliculis. frondes laetas pulcbreque «vireniex , quosque fuis fpatis difcriminat angulus aequis... Maori vero :P eruviant titulum pr uere folia, j5 ^' A fapore acri; quo pollet, uar i£cyv acrem "Americanam di&am voluit folertiffimus quondam horti Patavini praefectus, ; x 3j Pr 0$* quitur. Patriciacus Dancifcani haud exiguum decus, Breynius,in Prodrem.rar. plantar, violae affinem umbilicato five peltato folio, fapore nafturtii Americanam delineac.. Qui floris tandem fimilitudinem » ACRIVIOL AE aptífimum tribuere nomen. Primus, qui hoc ufus cognomine, extitit Federicus Caefius Angeli et S, Poli prin- ps, Marchio M. Coclii in Tabb. Phytofophicis, quas € fronti- «s aedem nrincipis MStis Francifcus Stellu- cum fapore junxerunt, fpicio naturalis theatri ejusdem princi cus Lynceus depromfic Tab. deut | j Cujus veftigiis laudatis infiftens , Amicorum optime , ia Flora cua Norimbergenfi /4cri-violam nominafíti, una cum Exc. Comelino in Praclud. Botan. etingeniofiflimo Rivino inordine plantar. irregul. p.24- Scd haec (ufficiant, cum jam omnia fcrme plantae hujus cognomina recenfucrit ec congelleric à sav» Plu- kenetius in Almag. Botan. ACRIVIOLAE GENVS ET SPECIES. Nominis apud veteres Botanicos difcrimen hincpotiffimum ortum traxiífe videtur, quod plantam ad certum reducere ge- nus, et ad figaa debita cogere nequiverint. Quac felicitas ma« feculo, liceccirca hanc quoque plantam, diverfis iohacreant (ententiis Botanicorum coryphaci. Nec enim perfetifima illa adhuc adinventa methodus, omncs fuppeditans cla(fes, quibus. inferendae plantarum anomaliac. Ipfe acutiffimus Rajus in differratione de. Variis Methodis candore ingenii nunquam fatis i y Ing. confiteri coactus eft : Subdu&tis rationil omnibus fri 48)0(9208- : 167 naturam in — methodum. affectare, noh. tamea ia omnibus fed fpecies quasdam n producere fingularcs ct fui generis , alias incerti , utita dicam, laris, et ob convenien- tiam in diverfis partibus ad plura genera revocabiles, . Proinde genera fumma feu claffes illae, quaru funt, genuinae et a natura definitae non erunt. ' Nec tamen ulla in(titui poteft mechodus generalis, plantes omnes comple&ens, quae hujusmodi genera non neceílarie admittat. — E tripode certe dicta funt. His methodi diffisulcecibus non obftantibus, Acrirviolam noftram merhodi fübegis legibus idem. Vir,obi ingentia merita chinjioipeisis ive vaículiferis flore icregulari five difformi, cui terna fingulo florc fuccedunt femina, accenfuit, — Vefligia illuftris Raii premens induftrius Hermannus, plantis tricapfula- . tibus tricoccis annumerat.. Celeberrimus Turncefortius affinita- tem ei conciliavit, cum herbis flore polypetalo anomalo, cujus ames abic i in fructum multicapfularem. - Mihinon * 1. | t ! nc cit, d e Acriviol benevoli le&oris ocu- lis Agree | Cardamindum ( five acriviola, fcribit, ef plantae genus flore A polypetalo, anomalo, ex quinis nempe peralis diíIimili- bus B in incifüris calycis D naícentibus. C conítante. — Piftillum autem F fürgit c fundo- piniaihincs in cenduni E de(inentis » abit- que deinde in fructum G, in quo velut ternae utplurimum capíulac H incolis femine foetac I ejusdem formae K..- Cum ob floris anomaliam neque ad violam , multo minus ad nafturtium trahi queat, Tu, àmicorum optime J/o/kammere, in Flora. tua JVoriberg ; exafciatiffimo opere; genus Acri- ns dicere muflas ; ramen mentem aperire m mihi uit: Plantam rre tapcralo, quem delapfum eren agit terna nuda, Aci » » 168 E : 5, violam ideo: vocari, quia quoad irregulariratem florum, et » quia petala quandam cum: viola martia affinitatem habere Vie , dentur, quamvis non propric, ad hoc genus pertineat. . — 5 et color floris difcrimin ni at; Quae rinor vocatur; flore gaudet vel fülphureo' five dilutiori, vel aüreo ad coccineum accedente Maxima, quam ante aliquot luftra America novaru rerurb, er Africae poftea, nobis exinde mifit, floribus eisdem g det ac minor, Cujus ftrndturam omnibus partibus aropliorem vulgari náfturtio Indico, jam ulterius defcribere conílitui. 77 '""XCRIVIOLAE FOLIA ANPELTATA ET DISCRIMEN PELTAE AMAZONIAE ET THRECIDIAE. E craífa , pallida, fibroía, repente raZice; admirabili ferti- litate luxuriant viticuli longiffimi , herbacei , fucculenri, glabri, quí vel folo incumbunt, eique adrepunt, vel vicinos ftipites ba- E S ossicdn tot Inca dad alerlmim tA eillosque fuis comp involvunt, Horum genicula foliis fuppedicant originem. | Foliorum proceritas in minori et majori fpecie ex foli feli- citate et fercilirate dependet, faepe latiora funt quam longiora medio pallente umbone, cui pediculus infericur in aliquot con- «olores radios ad ambitum usque diductos, ^ Sunt autem folia fuperne glabra, inferne brevi lanugine hirfuta, medio fere, utin cotyledonc , pediculum excipiunt fesquidodrancalem, interdum fubrubentem, tórtilem, ac capreolorum inftar, quibus tamem deí(tituicur, vicinos baeillosfuis complexibusinvolventém. — — Foliorum figuram , variarum plantarum foliis affimilant. Veneris umbilico fimilia N. A. Recchus, Afari modo orbiculata Clufius ad Manardem, hederae modo angulara Chabraeus, dirci- natae rotunditaris Bauhinus, orbiculara peltata cum Hermatino incomparabili tiores plerique pr it e: quoipfó; quod a Bauhino depingitur nafturtium indicum foliis angulofis cum filiqua; e claffe acriviolarum profcribirur. op a Dicuntur autem vulgo L tanicis f el t PEEL , apelt: dA eoUti fcu- feütulo, 'cojus formam. teferre deber, Sed movit amicus qui- dam circa hoc fo iorum coga ubiu n, afferens, adhuc íub judice litem effe , qu juali formatio fueric? Xenophon a Polace. citatus [n Onom.. X. 1.6. p. 9f. Edir. Hemfterhui( ILékr; "Auadvinz, uc. dyei n dmt. mapeoiRU ia ximro) erano. Peli Amazonica, uf Xenopbon 1 inquit , bederae folio fimilis eft. «rt^; nempe Attice pro xicccs, quamvis rus e MSr.legerit xevex me7cxo, Cl, Kuhnius citat Xenophontem libr. V. 'AvaB. de Myfonaec. qui habet éacuéva srrrov TETAMD, Qui has peltas ferebant » VOCabantur zexrágms Vel aejrágogor, meminit , ósízcw; opponit, et hocipfo declarar peltiftas : 'fuifíe minoris , Sep im pa armaturac milites. SccundumPlin. hiftor. natur. libr. xi c. s. Foliorum (ficus T4485 figaram illis cribuic Plutarchus in Vic. Thef: (cui adftipulatur Le- xicographus Varinus Phavorinus Camets: edu, 7 opa nl doré dz rérgdyama. Peltae, lanceae , » eb parvvi clypei quadr angulares, *r$h ii ieri couxly Y "At , : " m formam ad(cripíerunc, ec i em lunae mediac. Sicenim ifs morie Calaber. uem blu siis ^CÀvy éSeT. aemida diav aMysioy avrvyi puvye H'Suzrig wixsavoio, BaSvjjos. ayéN orat | , Heu mre PLI d 01 4&podne iam clypeum fuftulit E lunae orbi fem, . Quae. a. aliua oceano exoritur, s fu . . -€ornibus incur-vis ad. dimidium fui plena. Virgilius pariter enini: canens : Ducit Amazonidum lunati quM n Ec pam LL | Lunata [atus protetta pe. Cajus S; Silius Italicus, qui, tefte Marii magi cdcbrst monumen- PME Ceni. P1. 65 VIII. y P lurimi aee; (0): libea. eges Pip. iit Ren I. Dra- «s Marocit: ip keiberpe 515r giai. lunas Bifoncr ami. Li fbr. vllt Punic. | | een UN. per agmina. dilrgo - -— Lunatis acte imitatur marlia peltis . Suc. Papiae Theb. libr. 5. 0c amazonio Scythiam fercveretumultu . — 5... Lunastumque putes agmen defcendere. ) Ad quáe verba Lutatius Placidus Stacii.fcholiaftes: oia uic um quae e peltas.- appellant. , ia modum lunae: for i gris zt Quae certe dcíumfit c Servio Mauro ad v. A libr. Scuti brevijfimis in modum lunae formatis jam mediae. enc ' Firmant haec ab Auctoribus Graecis ec Larinis alls ceti T3, inquibus A i s ; pe femilunaribus , quas manibus cenent, Statio pelliferat di hinc pro foemineo ícuto habitum eidem libr, X1I, Theb. " Non cum peltiferis , aif baec; titi | pugna uci eyirgineas nec crede manus, - : etlibr. VIL Theb, --- -innocnis jubeas decerpere pelis Adduximus haec omnia, ut viri foa MC noftrae non poffe , rebus fic ftantibus , vocari pelfaía or orbiculata. Tefte enim Svida id Léxic wóvroy àcmie irw s Exe. — Pella efi [a peus rotunditatem non babens. Sed ariadneum filum pr nobis, vir recondirae eruditionis, Petirusdé Amazon. dum e ftioguit inter pelas Amazonum et Thracum. — lllas lunatas ct is figurae eíIc , marmora cvincunt , er a threcidicis plane diverías: fecundum Hefychium enim, Il£vrz xov Gpiewt E Maxim. Tyrius diff, VIL — Hexratovc; M podén: mgro miM T braces m bene tradándii peltis operam Ruccamemdaridcseprlasiiorac cauia plno d " jg ; j eM iambicu. Facem porrigit Plutarchus qui. dum probar Dcilia differre a peltis, exprefIe addit in vit. Numae: A'vrá; Tas mÓTeg "— LL ose XUXE ydp Sx detnr 'd9d$ d'rodidwc i wc eR yv; sreptipeno, évrouzv &x.e y gauipure, s i C Saliorum ). "4ncilia appellant. propter figuram. Neq ue baec figura n eff circulus , aut. circuli a abfol'vit , fed incifionem babet: lineae emit [inuatae, . Plutarchi effato deftruitur fententia Diopyf. Halicarnaffens, . qui libr. II. peltas Thrscum cum fus eft ; de quibus fufius Clar. AE quem i in ipfo aetatis flore acerba mots maximo hiftorise littrariae detrimento ab- ftulit, deSaliis Mart. fácerdot. cáp. XII. ec J. D. Rarnüsin Exerc, Hafn, Sic E Ancilibus ertet Plurima huc facientia E gi - i praefe ; n 'chiu e xchry (m. Myrotliec. HI: c. XX. dg jui Credi et Pléthi 2. Rej. i6. denominationem a cera et Bet deducere cónatür. Dicuntur igitur UA are ray peltats non sb Amasceli ful "Türeidios pdt. Ni n is hortorum fcriptor, Rev. P, Rena- uis ERA dE GEN V is f hoc pcltae vocabulo PC r^t clypeata nafturtia, fenfu acque ambiguo vocavit, Hort. libr. I. I CLTPE AT A per omnes "Horti pulvillos nafturtia, Sed haec occafionc peltatorum foliorum ex antiquitate decer- pta funto ; quamvis folia acriviolarum. nunc dentur plane ab depictis abludentia, quod in teisipnon novac Amcricanae p Ípcciei p -.. Hoc pariter de pelratis AE foliis obfervatione haud "indignum, baec aquae immi(fa et rurfus extracta, nil humoris -iquci in fuperficie reliaquere, fed omnis expertia humiditati$, ac (i nulla unquam afpería (a Fuitfent aqua, FIOR UEG fe offerr. id. quod, VOLKAMMERE fvayi(fi yate ya CNN ^ dle : cap..28. P.- feqq. Sed relictis foliis punc florem infpiciamus. insis didi AACRIVIOLAE FLOS b fiet IC: fpexeris , gracili. holoferica. pube, aurato. perfufía , diceres. inter" .polatum.. | | rte 3 Floris figuram varie pro vario.captu expreffit Botanicorum cohors, .Aquilegiae et: ofiridi five lipariae affimilavit toties jam laudatus N..A, Recchus; Flori. regio Delphinio feu Calcatrippat Dodonaeus ; facese tricolori Terentius Noc. in N. A. Rccchum; Perficariae filiquofàe, vulgo Noli me: tangere dictae, Bauhinus; plurimi Violae; aft | | | pulchrior illa: quidem «viola cognomine «verna. Regrat autem in omnibus anomalia irusqi e floris acríviolae * * ab omtüibus hucusque recenfítis ditfenfus. " : : Terencius feptem foliola flori tribuit; force ad ftabiliendam, quam de flore, fanctiffimiSalvatoris noftri plegas et clavos re* ferente et exprimente; conceperat piiffimam. (ententiam, Pen- "'tapetalam autem. rerum magiffra experiericia declarar; füntdn* à y a illa in: dd ef 014i. I " — (^: ecie; de: 3 a nobis in floris deftriptione potiffimum fermo; (esquipollicelatiora que" rum. duo füpericra; fürtcctd c bafi apguíta coccincis gu ret 173 bus virgulis ftriata, fenfim in ASA e aticudinem expandun- cur, Iria inferiora petala f fulciuntur: angufliffima craffiuscu- la croceata cervice, £t ubi i in -€— orbem fe diffundere i inci- boloferica n macula -modo — » | ntenfius miniata , oc Medium occupant aliquoc brevia, rigida, recurra,flayefcen- "tia ftamina, oblongis ftriatis sorpata. . Flo- "gi; fubjicitur flavefcens calix parte antica., qua floris. petala kopiert. quinque. mucronatas. creas, poftica vero in iffimium calcar pofteriora verfus protrufum , ec purpura- cendbus per longicudinem ftriis infignitum, productus. Calcar hoc a Dodonaeo, uti diximus, coraiculum vocatur ; -elibinió fimile, a Clufio Balfamines appendici a&quiparatur. Galli, quod ab ordinis facri, a caputio quo veftiuntur , Capuci- "norum di&i, cucullis non mulcum Aene florum acuminata extremitas , la- capucine. plantam. hanc vocant , atque in majo - rem ec minorem, la capncine grande et petite, dif, mien hoc acrivi calcare in(icis Mufa "sg seLe A4 desit d AL Coi "——— . SORA AAA n m tcn C "a [^ Sd es ^ e Ecce eques auratus de flipite carceris gd: (agnoftens fignum fole tepente datum, )- Profit et D ta florem calcaribus trget, Et fimili: flavum fufcipit ore diem. | Tale folet Caftor, cum.per-volat aequora coeli, Spadici nitidum fubdere calcar equo. Credo ; o» pugnam fortis bellator 1mivvit. "Afpice fanguineis corpora fpa ; 5 ttofis.. Ab utinam boc babitu-vifus tibi, IVafo, fuiffet, | Narraffes lepidam SEE Óh biftoriam. Qmnhia dixiljes, £ tum eb fata füperbi. : FERRE e£ ill rubens [on fin gta wei. — E ; | ACRI. DIBNEEEE IM. rosis ACRIVIOLAE SEMEN FALSO CREDITÀ SILIQVA. Calcare cum flore delapfo, fequuntur vascula fübrotunda, tu- goa et verruco(a, utplurimum terna, rarius bina, Cl. Hetmanno tefte, preífius invicem jun&a, quibus fingulis involvitur femen oblongo rotundum, (non quidem circinacae rotunditatis, quod Botanico cuidam placuit, ) fufcurn, eraffum, folidum, rugofum, ftriatum feu angulofüm, nonnihilincurvatum. — autem violae martiae et forma exteraa et viribus aequiparat. Et hoc pariter de femine annotandum eft, capfulam femi- nalem referatis commiffuris trifariam hiare, ut contento len óÉ 'exicum patefaciat, — Impatientibus qui lantis, quarum in filiquofa Lyfimachia aliisque ficri confüevit , accenfec Excell Camerarius de Herb. Mimof p. 1r. | "ed . Quaecum ita fint; quid optimoClufio vifümfuerit;ut plantae huic chry(alidos fru&um affioxerit, non capio. Rediit tamen in viam Not. in Manardem, etin Exotic. Botanicorum hic co- ryphaeus, et rerum naturalium ex Indiis allararum praecipuus promus condus, et ingenue fatetur , Nafturtium Indicum five Acriviolam noftram non ferre fructum chryfalidi fimilem fed, quod modo diximus, tribus feminibus fimul junctis conítaniem et ad Bauhinianum Hcliotropium tricoccon accedentem- — Videtur autem fru&tus, qui chryfalidos fpeciem refert, fili- qua effe Lobclio a nantis ex Peruviano regno patríam reíalu« tantibus, allata, teres, rocunda, uncialis ec duos digitos longi coriacea, flriis et rugis exarata, luteola , fumrno et imo Y di cofa, tantillum falcata, Hujus filiquae iconem Lobeliusad ract- ccs nafturtii indici five acriviolac pofuit; quac filiqua eUam .- inDodonaci Hiftoria plantarum confpicitur; qua camen Vir! € | E 17j teroquinin (tudio Botanico Iyacei uique decsp fünt, ec cre- dulitatris dedere pocnas. liluftriff. Dn.Sloane hanc a Lobelio. Dodonacoque acrivios, lac affictam appictamque filiquam cfle, Arachidnam Indiae utriusque tecraphyllam hariolacur, n in in(üla Jamaica in hor- to Da. Harrifon,inlIoco Liquance dicto laete pullulantem vi. dir; ceu ipfe refercin EE (f(tupendi laboris nec minoris ; jur dicii opere) Plancar, Inful, Jamaicae p.72. et 73. ACRIVIOLAE NOVA SPECIES FLORE PLENO; , Mira recenfitae hucusque Acriviolae maximae a polydaedala. nacura efficta venuftas, Excell. Hermannum movit , ut animi fui fenía declararurus in haec crupcrit verba : 4moenio- ris Florae cultoribus tum «varietate. fum infini f wm elegantia. fefe commendavit planta, baec profelo [candentis "violae "vul rÓÀ Indici dicii , no-va fpecies, cujus amplitudinemei maja — merito fufpiciunt et admirantur, iniuenies iri optimi cui univerfum Chloridis in veteri et novoorbe regnum patuit, confefíTio ! : Nec diffiteor, cum primitus hacc ex Indiis ad Caput bonae fpei, dehinc in Belgium et rándem ad TE, BeravixóraTs Vol- kammere, allacam, et in horto beati Fratris tui domeftico laece luxurianrem intuitus effem , mc fumma illam admiratione vc- neratum efle, ' Sedobtudit oculorum aciem illa, quam nunc de- lineandam mihi pracfixi acriviolae fpecies. fore pleno, ftupen- dum in floribus ludere geítientis naturae miraculum, cui ni fal. lor: auctoritas i inter omnes acriviolae fpecies debebitur. - Sup- citia cum Viro fpe&atiffimo, Johanne Wilhelmo Weiomanno, ut artis Pharmaceuticae , fic ftudii Botanici .callentiffimo e uberrimi teftes ditiffimum ejus Herbarium, .;.. Conftac illud ex aliquoc PIE myriadibus, optime quoad polfibile exficca- üs t confervatis, fed aitidiflimis coloribus affabre ir ad.. criptis fcriptis uadique A im , qui plantarum memineéré, nomíni- bus ; necthefauro hoc contentuse[t, fed indies adhuc ad augen- dum illum nullis parcic laboribus nullisque fümtibus. Hoc Florae delicium,(nec enim piget confiteri per quem pro- fecerim) ex horco Svwandorfenfi, ubi baec nicida fpecies floruit primam mihi notitiam dedic, TIBIQVE,VOLKAM MERE,eamin- fpicere geftienti, et. mihi; ipfum florem venuftate fplendentem transmifit. — Sed et fpecierum mox ulterius defcribendarum e&ypa, penicillo pi&oris, quoad fieri pocuit, ad vivae plantae cf- . figiem expreffa. ac delineata, lubentiílime communicavit. ^. Exhibemus illam et quidem majori alacritate, cum hucus- - que, quantüm mihi conftac , nullus Botanicorum Acrivioláe. flore pleno mentionem injecerit. - Non defuit chalcographi in aes illam incidendi (edulitas, acramen minime accedit, ad il- Quin imo con poffe, dicum : d Cum s mullo faturatum lumine florem, . cuicimi agnojcit bile folis opttss s Latíus multiplexque ardetti fulgidus auro ........ m Gerniba protradit Hose glabuló-vitidi capparifaren, delete f 33:140 22V. * locks $a f^ 2b ; in àmbellaci fe diffu&dic , inftar caryophylli vel Tunetani floris, vél fi mavis calthae Africanae, Singula floris folia crenata; quae primo ordine locantur, largiora ec latiora; quae fequuntur peta- la pedétentim anguftiora, ac tandern centrum verfus brevi acu" ^; ^Mediuri floris üitribilicum globus viridis occupat; latibu- lum calcaris in reliquis acriviolac fpeciebus habitum. Omnt enim calcare deftituicue "TEES ; pleno, ut hoc ipfo S5 )0(8 177 fimplici difcriminetur fpecie, quod in calcatrippa fponte pro- veniente flore pleno coerulco itidem fieri confuüevit, quam mo- dolaudarus Weinmannus ad terium Carchufianorum pro- pe Ratisbonam Pruel dictum in agris laete absque calcaribus crefcentem obfervavit. esc ER — Cave infuper globofüm illum e minimis foliolis viridiuscu- J. lis coagmentatumtloris umbilicum, pro capfula feminali habeas; haec quippe foliola fucceffu cemporis, quod et in ranunculis - flore pleno contingit, flore magis magisque fe explicante ac di- lacante debito ac confveto colore inficiuncur, viriditate omni peuicus evanefCenre, iQ A.ICHVIAOA In quacuor fpecies, ut fiaaplíces, difpefcuntur acriviolaefiore pleno, Color tres difcriminat. Prima gaudet floribus colorelu- teo dilutioribus, quibus aureae incernicenc lineae, cujusmodi li- neis et folia quafi circumfepta funt... Altera fpecies eft. foliis fplendoris aurei ardentifimi, quibus jucundi(fimo. fpedaculo flavae interíperíae maculae, ec. crenati. ejusdem varietatis mu- crones: Tertia fpecies fanguineo, vel fi mavis coccineo, colore rutilac, aureis incerdiftinda lineis, quae coloris mixtura varic- zatos efformat fl áfpe&u ec fuavitate amoeni(Timos. -—— S os effo » | Ec quod ulterius decori floris accedit , infigni tertilitatead bacillorum ligneorum in pyramides effigiatorum congeriem, quibus alligantur , propullulant,uc in has acriviolae tot florum lucidorum feraciffimae fpecies optime illud quadrare videatur, quod deNarciflo nobili Japonico jam olim pronuntiavit Bota- nicorum facundiilimus: quod nempe. eximii floris color intuen- tium obtutum ebetet , et (i ferenus forte dies affulferit, flores- que accumulatos radiis [ol meridianus illuflravverit, mille v«luí feintillas evibrent, quas pertinax oculus inconnizvensque "vix momento fuflinuerit., - : Quarta fupereft fpecies, quam non equidem color, ut re- liquas, fed ficus diftinguit, flore nempe utrinque five gemello. Sufficiat hujus iconem ad vivum expreílam , citra ulteriorem deícriptionem exhibere , cum fuperflua fit. . "Mppend. Cent, V 1I. 65 V Ul. a Omnes -€—— 178 -— MWe)oC$S — Omnes hae acriviolae fpecies flore multiplici uno eodem. que folio gaudent , quod intercurrunt coftae albiffimae five nervi, quos ivac Graeci vocant. . Folia coeterum grata ac pelluci- da viriditate micanc, aeque tamen, ac aliarum flore fimplici, hie- mem minime füftinent. — Pediculi, quibus caules alligancurjinter- dum dilura purpura colorantur. .. In reliquis partibus ab aliis communibus , nifi partium mole et amplitudine, haud diftingui- tur; odor denique ac fapor non nifi fragrantia et acrimonia, quac in pleniori major et delicatior, differt. / . ACRIVIOLA PERVVIANA |... KOLIIS QVINQVEFIDIS, Vidimus acriviolas peltato five - pariter Indicam, fiftimus quitquefido folio, ab his, quae in Botani- «orum notitiam pervenere, et defcriptae funr, plurimum ablu- dentem. — Defcripfit illam Pl. Rev. P. Ludovicus Feuillee ex or* dine Minorum, qui ex Mathefeos, quam optime caller, ftudio, Regii Mathematici fpartam promeruit. "Vc hanc melius exor- naret, ad dubias adhuc Infülarum ac locorum novi orbis lito- rumque incogniti olim maris longitudines rire indagandas, fc- cunda vice Americam adiit. — Quibus in itineribus feliciter extra Mathefeos fphaeram divagando plurima nobis hucusque igno- ta in naturali hiftoria detexit , inque Gallias redux fadus; ad vivum nativisque coloribus depicta Ludovico magno Gallo- rum Monarchae exhibuit; quae poftea. ejus operi Gallice 1n fcripto: Journal des Obfervations Phyfiques, Machematiques €t Botaniques, infera funt; quo certe labore omnem laudem pro» meruit; quippe | -Orbe fiías alio peragrarvit fédulus oras, $ ANe quid inexpertum fua cura relinqueret unquam. Inter rariores ab ipfo colle£tas plantàs comparet haec nova fpe «ies (ub nomine Z4cri-violae quinquefido folio. Peruyiana - $2.5, "VAM I. * 39m HrTOS 4$ )o(S 175 ut reliquae; illam enim in füburbio fepcentrionali Melampo di- &ae, parte regiae urbis Limae reperi. — Indigenae 7fello vo- cant ; Hifpani, locorum illorum domini, Pa'varato, hanc po- tiffimum ob caufam, quod flos e duobus conftet foliolis, ala- rum avis inftar expaníis, —Radicis praecipua pars craffitie binas aequat lineas, pluribus capillata fibris, cortice obfcuro vefticis. Caulis maxima amplitudo vix duas lineas craffitie fuperar, in altum tamen affurgit foliorumque extremitates cenaculorum loco funt, quibus arbores arripit, fefeque illaqueat, illasque ad fümma cacumina usquecingic, Caulis infuper rotundus, laevis, dilutiffime viridefcens , fecundum longitudinem nodis, binos pol- lices fere ab invicem diítantibus praeditus. ^ Vnicuique nodo pediculus five cauda trium etfemis pollicum longitudine innafci- cur, crafficie trium quadrantumlineae, — Capreolorum morcein- torta eft, cujus in extremitate folium quinquefidum prodit, longitudine pollicis triumque quadrantum, latitudinis duorum et dimidii; folium, ti pl i in plantis fieri folet, in mar- gine, fed aliquot lineis a margine cauliculo connectitur fub um- bilici forma, ex quo tot nervi praecipui decurnunt, quot foliis funt incifiones; fibrae hae nerveac forinfecus planae depreffae- que,jex advería parte rotundiores, et ex utroque latere in ra- mulos bifidos difpefcuntur, qui verfus ambitum regularis folii excurrunt, et ad ejus circuitus terminantur. ' Folia pellucida vi- riditate gaudent, funtque tenuiífima, leviterque acuminata, Florum pediculi e folii axillis prodeunt longitudinis utplu- rimum.duorum pollicum et partis tertiae , craíBtie liac Hi calicem integrum fü(tinent, in quinque partes aequales profun- de di(fe&um, et in oblongum caputium five mavis corniculum excurrentem, longitudine rotundum , aduncum in extremitate, Ex inferiori calicis parte collaris inftar dependent bina majora lutea petala; profunde circa e: itacem in quinque partes di(Ic- &a, medium folium trifidum, lateralia bina bifida. — Habent haec petala fere decem lincas longitudinis et fcx craffitiei, x2 id E fupe- 190 4 (o) S : E fuperiori ejusdem calicis parte tria alia petala concoloria cum duobus prióribus excurrunt, longitudine duarum linea- rum, Piftillum e calice prodiens quinque ftaminibus coloris lutei lucidi cingitur, in faftigiis eodem co.-ore micantibus. piftil-. lum hocin frudtum A abictricapfularerao. Quodlibet concepta- culum femen trium fuperficierum includit, prima earum íphae- tica, reliquae binae planae, longae quinque lineas, craffae qua-- tuor; membranis binis tectae, exteriore viridi, interiore albi- cante et fubüliffima. Grana haec faporis funt acrioris linguam ferientis et fubaciduli, quae qualitates et hanc acriviolam anti fcorbuticis accenferi poffe, (atis evincunr, ACRIVIOLAE PRAECIPVA VIRTVS ANTISCORBVTICA. ..— Qum e novo orbe ad nos primum allata effet, (Uo Tnterna utilitas non explorata latebat ; Effedus nec qui dicerei, ullus erat. .—— Temporis camen fücceffu, cum fapor, ignisque examen confti- cuentes plantae parces deregeret, in plurimos humanae faluus ufus planta vertebatur. lmprimis acrimonia guítum afficiens» pa(turtiique aemulus fapor prodidit appropriatum remedium. cíIc ad malumillud, Cui nomen fcorbuti Saxones induti, "Artloos late qui populatur agros. uq too URS AMonfirum atrox , nullum quo mifit tetriusumquam — | Praedatum in teyras vindicis ira Dei. — ^ — — Centum illi borribiles , centum (mirabile,) formae" — . Bis centum armatas arbitror effe mantise j^ -- n ix EE piis MU uo dumque, nec (ine evidenti ratione. Sale enim fuo volatili acidi. fcorbutici fomir. corrigit, mucilagiacseraffas rcíolvit es incidi£» langucfcentem partim, partim depravatam fanguinis et à 3 240 2-0 Ci 2 tationem fufcitat et auget, ac füfflaminatam circulationem pro- movet, atque ad climinationem per urinarias vias difponit; quod vulgus exíiccare nominat, cum potius attenuer cet aperiat; CO fcníu a N. A. Reccho calidis et ficcisin quarto fere gradu five or- dine accenfetur- — Sali volatili copiofo i& hac planta fociaca eft plurima pariter olei copia, quae partium praepollentia jure mc- ritoque inter antifcorbutica praecipua illam collocat, ^ Erquod mireris, in fcorbuto, calido dicto, ob admixcum plaficae 5 3excov balfamico - gelatinofum nutritium, omnem prae rcliquis anti-- fcorbuticis mereturlaudem. 5; ^^ — 3 i. Dira haecluesagtis incognita noftris fuerat, usque dum belli illaimmaniffieia tricennalis belluaoras noftras peteret, debinc la- rius ferpendo, vires brevi cempore acquifivit ftragesque tantas cdidit, quantas vix ullusmorborum, Cumilluftri Senacui fupre- ma (étiper lex fuerit faluspopuli, duobus collegiinoftri mem- bris erüdi iffimis,Roetehbb ckio et Hornio;t llàboris commiflum, uc de Eádemio hoc feptenicrionis malo ; urbem e tunc infeftante; aliquid confcriberent.. Obtemperan ^mandatis et Xon c iia. : P ES PNIDURM AE e «lc BR szif mt -» » 9| ado * RT pro virili mu g ; ut fa 1..:t15:2 4 pps! Sad 3 PR ue |* o We. r-——R i P 1 5 "A * P idbad L4 ud piantam, q in agro noftro viam; cujus iconem infüper fchediasmatibus de fcorbuto impreifis adjungi curatunt loup oido? Apparuit hoc ipfo; quafi ex machina Dei optimi pk ineffabilis clementia er averruncando, quod miferat ira percicus malo , medelaci. porrigebat, cum defideratiffimsm cochleariae plantam colonisincognitam n ftris: patefaceret -In pracó'eniia udofo Bomielsbrunnenfi Parochiae iftius vigilantiffim ts Paftor, Benédiélus "Mauritius , & figüra libello impreflo adjuncta: cám agnóvit; nec manipulos cantum, fed corbesfatis amplos hac plan- ta impletos in urbem noftram mifit ad labem ddepopulatrioem rcfraenandangeriso :aidonp 0139 tnt mar non ur Nec hic fubflitic caeli benignitas, malo enimilterius glifcenti et.caufarum cjus diver(itati, alia. adhuc fuperaddiditapproprias. sa. anüfcorbutica ». quae inter. trifelium- &ibrinum om pebis TO TET'NTTY A4WVARLARAV L4 182 4$ )0( 8r quoque incognitum, nunc in pratis fponte pullulans, acriviola- que noftraia omnibus hortis proveniens, eft referenda. In foetibus ab infelici foecunda ramen matre fcelotyrbe prognatis, aeque felices promit effedus; maxime in ftomacace, Tetra fitu putri foedataque. deníibus or4) tam optatum fer: acriviola auxilium, ut tritac faepius recentibus floribus gingivae, nulla alia planta antifcorbutica indigeant, et conferva acriviolae faufto omine unguento de aquilegia fub(ti- tui poífic; ligamentorum. enim radicumque dentium fucceffi- vam ab acido antifcorbutico corrofionem exefionemque collic. : Dentium doloribus fcorbuticis mederi , ceftis c(t N. A. Recchus, quatenus nempe itritationem nervulorum dentibus gipgivisque infertorum, a falibus corrofivis fadtam compefcit et mitigat. .. Ex Indiis orientalibus reduces. nautae, fcorbucicis articulo-- rum doloribus vagis, ecmembrorum languore ad incitas redacti, fimulac oras Africanas capitisbonae fpei attingunt, acriviola ma- xima Africana mire cum aliis antifcorbuticis in hoc tractu luxu- riante, fpem firmam reftitutionis in integrum non fperant can tum, fedeciamnancifcuntut, 5 5 050009 03 oo 2y* Sic Archiatro quondam regio Danico, Simoni Pauli, quidam : fide digaus cx Indiis redux inítar nobilis arcani reculic , acrivio- lam vulgarem adverfuscontumacem et malignam fcabiem fcor- buticam plurimum: valere, id quod in Quadripartir. Botanic. recenfet, Hinc et ad vulnera recentia cculcera pedum fcorbu-.- tica oleum plantae hujus per-affufionem fimpl. olei oliv. €t nue»; paratum cum fructu ufürpátut, ^ Praeftantius tamen adhuc et efficacius redditur, filotus hortenfis odoratus fimul infu(a fuerit Datur pariter phthifis fcorburica ; 11d d to:qn nam non una mali glifcit "violentia: centum er T ^ divver[as agit effedus. HfTS 15. Tia tG DP Inh EoRUtdua5sidL horae MECESUIS pn Audiamus hac de rc differentem beatum Excenullerum , communem non € d 498) o ( Sif 183 ' Diaecantum noftrae,fedEuropae totius, (id quod editiones operum Venetae, Gallicae, Aoglicae ec Belgicae probant, ) praeceptorem. "Acriviola five communiter naflurtium Indicum, (cribit, commen- datur valde in curatione pbtbifeos, [ive ejus folia, five fuccus ufurpentur , fi affumatur eum confer*va: vofarum «valdopere ad phibifin curaudami confert , bocque exptri&m fecretum fuiffe di- ^aitur B, D.AMoebii, Profefforis quondam ]enen(is. | Et quidem in phibifi bac fcorbutica prodeffe dixerim , ubi acidum fcorbuticum corrodit pulmones. ^ Vnde talia antifcorbutica, five cum con- fercva vofarum [ive cum fero laGis caprilli ufurpentur, prodelje qix dubitem , cum latte imprimis fumta coercent febrim bedicam cum pbtbifi conjunBam. ^ Haec optimus Ectmullerus. Patet hinc, quod jam innuimus, vim plantae hujus fpecifi- cam non confiítere cancum in acri volatili, fed in concreto in- | :tegro: Si enim capiatur fuccus expreffus, et blanda eveporatione ex(iccetur , fubftantia craffa remanet, ad amaritiem accedetis, fale effenciali largiter impraegnata, quae non minus egregia pol- let vi, ac ipfum acre volatile eidem antea fociatum , e arte fepa- ratum, füb fpirirusacriviolae nomine. Fluitexinde quoque, cur :N. A. Recchus plantae hujus vim endet, ad auferendos do- lores ettumorcs acaufa calida ortos. | Proderit igitur ratione volatilis acris in affectibus fcorbu- ticis frigidis; ratione falis effentialis , in y24c»4& balfamico nidu- lantis, incalidis. Sic cum tuffi affectis mederi N. A. Recchus tradic, intelligi illud poteft; de tuffi illa proveniente a vifcidira. te pulmonibus impaéta, veficulos implente ctacidum «orbofum conrrahente, membranas. afperam arteriam fuccingentes velli- eante; quacenus nempe acriviolae particul volatiles mu- cum illum incidunt, refolvunt , attepuanr, acidumque irritans et vellicans compefcunt. ^ Ab hac refolvendi et mucum vifci. dum atrtenuandi vi ac virtute aperiendi diurcticis accenfetur, quippe acidi in muco nephritico ftabulantis, co&pingentis ec «oagulantis optimus ayerruncus, « ACRI. ACRIVIOLA ALIMENTI MEDICI VICES S VPPLET. —.. Qui acetariis dele&antur, crudasque amant portulacas, en- divias, naíturtia aquatica et horténfia, lactucas aliaque, acrivio- lae flores paricer fibi habeantcommendatos, qui omnia reliqua aceraria fuperant, five folt affumantur, five aliis intybaceis fo- cieacur , aroratis enim tuncloco erunt, ob blandiencem guítuí faporem acresque particulas linguae papillas nerveas leniter di- tillances, ! vy ee : ich d Vt fercula alia menfis illata non guftus tancum illecebris eximiam ad faítidia abigenda vim, cibique avidic dam non fecus accappares obtinet... Nec figura di(limiles exter- na, fi, antequam flores erumpunt , globoíae florum gemmae, aeque ac cappares five vino five aceto, fale vel aromatibus ad- .ditis condiantur; quippe ec cappares flores (unt fruticis cujusdam exotici nondum complet, . Virtute longe fuperaot conditae hae acriviolae gemmae, Africanos Arabicosque cappares; de quibus Diofcorides Pliniusque memoriae tradiderunt, puftulas €os in ore excitare et oíIe cenus gingivasexedere ; ei cappere in Queixome. finus Perfici infula non longe ab Ormuzio ad arbo- ream magnitudinem crefcentes, adeo acres et amaros. ut 2 nullo animantium, praeterquam ab aquaticis quibusdam avibus arci? gantur, quo fpcctat illud Fierae: Sokvitur ar denti torpefcens flore palatum Cappari&, 0. pa n Jam vero acriviolae florum gemmae, omnem fcorbuticam temperant acrimoniam, omnes oris erofiones, gingivasque p cres puftulisque foedatas curant potius ec mitigant, peo SA)o(-X- 185 ftomacacen collunt. - Inexpertum adhuc , an illud quoque cffi- caciae poífideant, quod , de capparibus notatum reliquit Pli- nius Hift. nat. libr. xx. c. xv. Spleneticis prodeft in "vino pota va- dicis cortex duabus dracbmis dempto balinearum ufu, feruntque xxxv. diebus per urinam et alvum totum lienem-emitti. Haec de cappari aemula et fuccedanca acriviola, ' Optimoigiturjure medicamentis alimencofis adjungitur , quae magnam partem vincuüt, aliquatenus camen vincuntur, five quae naturam fü. - peraut ct in quali ant et (imul vero. nutriunt, dum particulas quasdas nutrítías corpori offerunt, quac ipfi aflirnilari queunt. - Sicacriviola atrenuar, incidit, ape- rit, detergit, acrimoniama cemperat, fed et ob «xciv balfamico. Sue particulis nutritioni aptis non deílicuitur, | ^"NOTANDA CIRCA CVLTVRAM ACRIVIOLAE. Seminibus faris velleviffima adhibita opera planta haec facil. ime Pp — Sericur in in pulvillis et arcolis, fecundum Chlo- illum. archidaduchum Elsholzium in Horticulr. duobus poft novilunium dicbus, Ad optet opus veftiendum nihil natura detur. Inicio, dum tenella pro- repunt germina, infuefci debes; ut bacillos infícendant ; illo- rum poftea afperitatibus fe illaqueant, jucundiffimoque fpctta- culo obumbrant et inveftiunt, . Funiculis bumiliora EM comprehenfa veríus parietem vel feneft cas tegunt. Aliis denique fruticibus prope confítis, velut pua vulus conívevit, radicofo brachiolorum amplexu.fefe maritac. Vmbrofis maxime laetatur, nec colles etiam dedignatur, modo faepius i irrigetur. Semina jufto tempore decerpi queunt; fed humi jacentia cum fponte dejecta colli- au fecurae quippe maturitatis, in ficciori poftca a(fervan- oco. "dppend. Cent, VIL 65 Vll... aa... Aliter Mi. odia ED C Aliter fe res habec cum propagine acriviolae flore pleno, quem modum inter (ecretiora ordinis repofuere reverendi pa- tres Capucini, ncc fe ad hoc arcanum mibi revelandum et com- municandum , per Botanophilum Wein uml que exo rati paíTi funt. Quicquid enim de femine certis aftrorum afpe- ibus five conftellationibus (ole leonem ingrediente vel pleni- lunio ingruente vel in eclipf: ro maximo immifífione in terram aliqui narrant, gerrae (unc acqueaedepol lirae lirae, cum ^ jam probenotum fic, felicius planculis quam feminibus acrivio- lam flore pleno propagari. "Dele&entur igicur in perbreve adhuc fpatiolum, momen- taneo hoc fuo fecreto inexorabiles patres in planta Gallica lingua; uti innuimuis , ab ipfis nomen habentelaCapucine, 1n tuo in- terim horco, Amicorum aeftumatiffime, VOLCAMMERE, pet aeftatem praetericam lactiflime floruit, a maximi principis hor» tulano, hortulanorum ingenuorum principe, tibi communicata, ulterius a TE artum hortenfium apprime gnaro et oraculo propaganda. Er ex Tua quidem mente, a planta nimirum adulciore circa autumnum ramuli decerpti terrae in vafe fi&ili. comrictunturs fic facile ob cauliéulorum fuücculentiam radices agunt. ^ Per hyemem vero in communt tibernaculo feneftras pone locan- tur, quandoque, fi opus, irrigandi, fic facile omnem hyemis in- juriam eludunt, et in infinicum propagari po (funt. ue *. Sic Flora IVA hoc anno balfarminen et geniftam Hifpant- cam florc. pleno cxhibtrit, ec quid non fperemus a T6 OvwAxauxet QUcig TO craydeTtoga dideciy. idpiov Éjusy Trav TY ócc9 » érsux,6 Mov -Folkamere datur cui fingula nojcere. foli quae natura parens provida in. orbe creat. AdTEenim ex omni plaga, qua patet orbis, confluunt rario" ra plantarum femina , germina mundi olim nobis incogPre» inflár par quae miranda TV'V S nunc continet boríulus qji or i 5 )oCS 18» Vcadeo fpese ffulgeat haud exigua, pl ium illud immor- raliacis hyperbolice Sinenfibus ditum Te propagaturum, radi. cem nempe Ninzin, five Gin- Seng. quamilluftris Dn. Juffieu 8. Altitud. Reg.DucisAurelianenfi Galli odcrantis,ec Re- geuuis Principis fupraomnes laudes pofiti,(quemDeus femper pe- riculofis hifce, quae ipfiimminere videntur, remporibus fofpitec et tueatur) Botanicus et Archiater , uma cum zipgiberis planta TIBI cransmifit. — Hanc IV felici terrae hortuli cocmmiffam, omni diligentia nutris; noftro affvefaciendam climat. — Non enim Sinenfis tantum imperii incola et accola , quam poft Mar- - tinum Martinium, Nierenbergium, Kircherum, Boymium, Men- zelium , Cleyerum, Kaempferum defcrip(ic amiciffimus Brcy- nius, Hiftoriae naturalis feculi noftri certe (cientiffimus, in di(ert. Lugd. Batay. dc Radice hac et herb. Acmella habita. Hanc pa- riter R. P. Jartoux fociecati Jefu a Miflionibus Sinicis, in libro gallice fcripto : Lettres edifiantes et curieufes des i(Tions etran gercs de la compagnie de Jefus p. X. : Differt camen. illa, quam Dn. Juífieu TIBI mifit a Sinenfi minime viribus, fed cantum patria, cum Canadenfis foli proles fic, quam nuperrime illis in oris detexit et folide deícripfic ejus- dem, quam modo laudavimus, focictatis presbyter R. P. Jofeph Francifcus Lafitau a Miffionibus facris Canadenfibus, in notitia quam dedit Gallice: Memoire prefentée a S. Alteffe Royale Monfigneur le Duc d' Orleans, Regent du Royaume de Fran- ce, concernant la pretieufe plante de Ging. feng dc Tartarie et Canade.. Meminit hujus quóque plantae Dn. Scbaftianus Vail- lant, qui fumma cum laudc plantasin Horto Regio Parifienfi de- monftrat , in libello praeterito anno Lugduni Batav. impreffo, cui titulus? Difcours fur la ftru&ure des Fleurs , leurs difference, et l ufage de leurs parties prononcé a l' ouverture du Jardin Royale de Paris An. 1717. ec T e(tabliffement de. trois nou- veaux genres des plantes, l' Aralia(trum, Sherardia et Boerhaa- via.Sic in Germania recufum eft : l' Eftabliffement d? un nouvcau genre de plante nomme ARALIASTRVM, du quelle fameux aa 2 | Gin- . 188 «)o(2r -Gin-feng ou Ninzin des Chinois et une efpece communiqué r Mr; Vaillant Demonítrateur des plantes au Jardin Royale de Paris a un de fes Amysa Hanovre, le 2, Fcbr, 7718. cujus fcri- pri, quia breve eft, exeplum hic fubjungemus, 'Sed ad finem properans, ad Teredeo, VOLCAMMERE opti- me, qui merito 1nter majorum gentium Bocanicos locum me- retis, imo. principibus Germaniae in hoc ftudio viris palmam reddis dubiam. Hinc eft quod omnes Chloridis amafii me- cum exoprent Methodum tuam plantarum , cujus in Flora No- ribergenfi fpem fecilti, cun&is, quas hodie adhuc vidimus, perfe- Giorem. Haec enim naturis plantarum analoga, ét anomaliis ' exceptionibusque hucusque obviis, ( quae (tudium hoc exagita- runt) componendis apriffima. Cujus editione fi fidem dacam liberes, Teque a me hoc fchediafmace exorari patiaris, nullus du» - bito, quin res fiat omnibus gratiffima accepri(fimaque, reipubli- cae literariae ftudioque Botanico utiliffima, — Vale Amicorum conjunüiffime! DEVS TE(ervet, —. ;i sb dexia oc roh Cum novi hujus plantarum generis conítitutio, quam Dr Valens cum literato orbe communicavit, rem botanicam dode illuffrer acque adaugeat, adeoque digniffimia fit , quáe ab ompi- bus legatur; ideo candem coronidis loco hicadjungere placuit, et quidem gallice confcriptam,: - Latino induram babitu exbi- buiffem, ni metuendum fuiffet, ne aliquid nativo linguae de- cori decederet, cum rara ea fit interpretum felicitas, ur fuo ipfi filo zyewrerzzs» clegantiam affequantur, qid 25 215 dE - x Ct e | 1 1 ; ^ f4.* 064 * * i 5 3 nome * »* — 277^ "Eftabliffement d' un nouveau genre de plante nommee CARALIASTRVM- du quelle fameux Ninzin óu Gin-feng des Chinois . (08 ov7775 eft'uneEfpece, communiqué E: — Par Monfeur Vaillaht Demonftrateur o edet Bia sonos 2 t2) Voye Afralia dans les Inft. R. h. Tab. 159. (4) €' eít a dire, garnie d^ un calice. P Lo88 20 G8 Lcs Efpeces de ce genre font, I Araliaftrum Quinquefolii folio , majus, Ninain vocatum D. Sarrázin. Gia - feng des leteres cdifiantes et courieuígs.- T. 10. p. 172, Sa i | II. Araliatrum quinquefolii folio minus D. Sarrázia.: ^ : Plantula Marylandica , foliis ia. fummo cauliculo ternis, quorum unumquodque quinquefariam dividitur, circa margincs ferratis. n, 36. Raj. Hift. 3, 658. p III. Araliaftrum Fragariac foliis minus, Nafturtium Marianum Anemones fylvaticae foliis mo- nophyllon , floribus exiguis. Pluken. Mantifl. 135- Tab. 435 . fig. 7* ' ; : , . Pour faire connoiftreen quoy l' ARALIASTRVM diffcre de T ARALIA d' ou derive fon nor , il eft a propos. de donner auífi le charactere de cc dernier genre, tel que je I 3y pareille ment ctably dans me Demonftration de l' annéc 1717: I ARALIA (c) eft tout a fait femblable a l' Araliaftrum par la ftru&ure et la fituation de fa fleur, mais fa Baye contient ordinairement cinq femences difpofées en rond antouc dc fon &xe. D' ailleurs les feuilles fonc branchües a peu prés comme celles de le Angelique ; et les tiges qui dans quelques Efpeoe? font nues, et qui dans d' autres, font accompagnées des feuill 9 alternes, portent toutes plufieurs umbelles a leur fommité ou elles forment le plus fouvent comme des grapes. L T es (c) Inftit. Rei Herb, p. 300. Tab. 159. | »od * E X». : 195 Les Efpeces d' ARALIA font. Aralia caule apbyllo. radice repente D. Sarrazin. - Chriftophoriana Virginiana, zarzae radicibus furculofis et .. fungofis farfaparilla noftratibus dicta, Pluken. Almag. 98. Tab. 238. fig. V. zarzaparilla Virginenfibus noftratibus di. &a, lobatis umbelliferac foliis Americana cjusd, Almag. i 396. jDG 22 29 : B "Aralia caule foliofo laevi D. Sarrazin.—— ! ^o enden cb "Aralia caule foliofo ei bifpido D. Sarrazim, Angelica arboreícens fpinofa feu arbor Indica fraxini folio cortice fpinofo n. r. Ray Hift. 2. 1758. Chriftophoriana arbor aculaeta virginienfis Pluk, Almag. 98. Tab. 20. Toutes les efpeces de ces deux genres, a T exception de la der- niere de l'un et de l' autreíont sen Canada, d^ ou Mr. Sarrazin Confeiller au confeil fuperieur Medicin du Roy, et correfpondant de l' Academie Royale des fciences, les a envoyees pour la premiere fois a Jardin Royal de Paris des l' annee 1700. Les habitans de la Colonie, et ceux de la Virginie appellenc SALSE PAREILLE la premiere efpece d' ARALIA, parceque fes racines en ont a peu pres la figure er les vertus. Monfieur Sarrazin dit avoir traice un malade d' une vomique , lequel par I' ufage d' une boiílon faites avec ces racines s' efítoit e une ^ *. " - (4) Courte defcription de la; 5. Efpece de l' Atalia]. ELOGIVM VIRI EXCELLENTISSIMI , DOCTISSIMI, — ET EXPEKRIENTISSIMI, D. D. CAROLI RAYGERI, ACADEMIAE LEOPOLDINO- CAROLINAE NAT, CVRIOSORVM COLLEGAE, PRACTICGI POSONIENSIS$ QVONDAM SELEBERRIMI, . — A JOANNE ADAMO GENSELIO, PHiL, ET MED. D. EQV. D. M. ACAD. LEOPOLDINO - CAROLINAE NAT. CVRIOS. COLLEGA, CELSISSIMI S. R. I. PRINCIPIS ESZTORAZ ARCHIATRO, REG. LIB. CIVITATIS PMERONISET pu uem ORDINAR 4i )o (8 E S CIO esssssES SESET SIS DD EE f^ Um dignum laude virum Mufa vetet mori, nihilque hone- tius, juxta Cujacium, cenfeatur, quam eorum excitare me- moriam , qui omni doctrina exculti et exornati aliquando vixe- runt: animum induxi beate defuncti Collegae noftri , D. D. Ca- roli Raygeri, Viri longiori vita digaiffimi, vitam, et gloriam (uccinde narrare ; facroque cineri fuprema ferre, — Dudum hoc , et jam ante decennium a me factum effec, hae- tedes hiftoriam vitae ejus hucusque denegaílent : quam ut primum aliunde nactus fum , facere amplius non potui, quin tanti viri oriae confervandae pro virili confülerem, meaeque pietatis fignificationem darem. ^ Sed quamvis ipfa fibi prae- mium fit virtus, et puris Rd cum fit amplifIima, neque adeo elogii noftri accefTione fieri poffic amplior : attamen düm in vitas magnorum virorum quafi in fpeculum intueri licet dorinae, vitaeque inculpatae , et e virrutum Raygerianarum fplendore noftris animis nitorem quendam foenerabimut, et piis manibus gratae mentis pietatem teftabimur: quamvis fatius effet de Raygero filere, quam pauca et non fatis pro meritis ec disnitate dicere, In vitam hancingreffus eft, et primam lucem afpexit Anno 1641. d. 22, Septembris in civitate Pofonienfi, Hungariae fuperioris metropoli, coronae regni fede, inaugura- tione Regum celebri. Patrem babuit virum Excellentiffimum et Doaiffimum Wilhelmum Raygerurm, Phil. ec Med. DoQorem, Auítriae inferioris Phyficum ordinarium, et Pra&ticum Vien- nenfem et Pofonienfem famigeratiffimum : matrem omnibus virtutibus ornatiffimam marronam , Annam Mariam , ex fami- lia Knogleriana. Primaevo iraque flore pubefcens, quamdiu in parencum finu hacfit, ab ipfis ad vitaerectitudinem , morum ; bb 2 hone- 192 5 ( o) Se d honcítatem , et verum de divinis feníum liberaliter infticutus eft, cum egreffus, privatis ec publicis praeceptoribus commendatus eít, ec traditus, quorum ductu, et aufpicio in celebri olim G5- mnafio Pofonienfi honeftarum artium perceptione fuccrefcen- tis aetatis florem excultum dedit. — Anno aetatis duodecimo patre orbatus , minimus natu fratrum erat: ingenii carnen prae- ftantia, ec eruditione facile maximus. | Specimen ejus infigne edidit anno aetatis decimo quinto in inauguratione et dedicatio nc Gymnafii, cum orationem hebraeam cum laude recitaret, Tam praeclari ingenii ad altiora impetus cum aetate creícebat, fubinde ad magna nati animi eluceícebat jubar. — Miro igitur ardore ultra communem fortem enitebatur , monftrans fc aurei parentis non cíle plumbeum filium. —. Proinde nequc domi fe diu continuit , fed ut primum excelfae magnaeque gloriae pul- chritudinem animo concepit, continuo ad altiores ftudiorum Magiítras et fedes adípiravit, quarum aliquot in Europa praeítan- tiffimas ex voto na&tus cít, inque illis operam et ftudium iis im- pendic artibus , quibus.ad magnae fortunae culcum mentes ma- gnae incitantur , quibusve poftca fe commendabilem omui loco er aevo reddidit Acprimum quidem Anno 1659. Altorfium adiir, ubi per biennium fere in collegiis privatis et publicis infi- es in philofophiae et linguarum ftudio fecic progreffus. Anno 1661. Wittebergam conceífic, ftudii Theologici caufa, ad quod et animum jam adjupxerat, mortuo vero fratre fuo natu majore Ferdinando, matris ct agnatorum confilio ftudium amplexus c medicum , quod et An. 1662, menfe Februario Argentorati dex- «o Apolline aufpicatus eft, doctoribus ufus celeberrimis Mcl- chiore ct Joanne Alberto Sebiziis, patre ec filio, Horum ut affiduus, et indefeffus auditor fuic: ita animum quoque ftudiis et rebus honeftis canta cura incendit, ut admirationi effet ipfis Profcfforibus. Nam et in publicis differtationibus tam oppu- gnando. quam defendendo chefes ad difceprationem erudiram. propofitas virum fe prac(titit, veftigia preffurus patris , cujus exemplo ad virtucem, et ftudia inflammabacur. Minim J EN PEAC ccc E hujus rei documentum eft docta ejus differtatio, proprio marte elaborata de LIVED LA Ann. 1664, füb praefidio D, D. Joannis Alberci Sebizii habita, Anno fequente Menfe Aprili ad Batavos cransfretavit, non ut videret curres, ec portas civitatum, pontes, ec montes more noftrorum peregrinatorum , coelum non ani- mum mutaptium, fed ut morcs et ingenia exterorum videret, notaretque viía, et notata animo reconderet , atque infüturos ufus reponerec. Alias enim inconfültus, vanusque fuiffet hic diícurfus, qualis effe folet formicarum per arbufta repentium, quae in füummum cacumen, deinde ad imum inanes aguntur, id quod Beato noftro facere piaculum fuit, ^ Hinc id potius operam dedit, ut opes do&rinae, morumque in noftris Acade- miis partas, novis apud exteros augeret acceffionibus, nonne- fcius, peregrinationem non facerc medicum, fed follicitam ap- plicationem. — Hinc cum viris quoque fümmis, imprimis Me- dicis ecPhilofophis, non modo familiariter vixit, eorumque vir- tutes eft imitatus fed eciam linguas exoticas fibi fecit notiíIimas, I asssalanim vidis zi AE: je : MAS quarum g pud mag gratiam, Perlu(tratis primariis maritimis civitatibus, fedem fixit Lugduni Batavorum , ubi cocus ab ore celeberrimorum Medicorum, im- primis fummi viri Francifci dele Boe Sylvii, pependit, Hinc per Belgium in Gallias excurrit, praxeos et felectiffimarum biblio- thecarum lu(ítrandarum caufa, ec Lutetiae Parifiorum anatomi- cis, et chirurgicis exercitiis, in oppido vero Montis Peflullani botanicis in fic dito horto Dci vacavit, Elapfo femeftri fpa- tio rurfus Parifios rediit, ubi Medicis et regiis Profefloribus, aliis. que doctrina excellentibus viris magis magisque innotuit. Anno 1657. menfe Februario per Burgundiam et Helvetiam denuo Ar- gentoratum fe contülit, ibique antiqua familiaritate et confue- tudine Sebiziorum cum defiderato ftudiorum fuorum incre- mento ufus eft, ec omnes denuoin id intenditnervos, ut cexfpe- &acioni fuorum aliquando fatisfaceret, probeadivo noftro Sene edo&tus, imperitism malum thefanrum effe, et infelicem opu. lentiam illis, qui cam poffidenr. — Idem ille locus, in quo omni bb 3 do&ri- doarina, et artis praecipue falutaris fcientia cultus cft, eidem primum diligentiae praemium contulit, fummos nempe in arte falutari honores fivegradum Do&oralem. . Hicautem ipfi fum- ma cum laude collatus eít , cum iu examine ec defenfione difler- tationis publicae inauguralis, de Salicva, finc praefidio, men- fe majo habitae, praeclare flediffet. — Hinc rebus ubique bene geftis, collectisque variis, ac rarioribus naturae, et artis Apolli- ncae curiofitatibus, omni virtutum ec honorum genere decora- tus, omnibusque politioris liceraturae deliciis expoliciflimus in A rediic, anno codem vero adhuc in Italiam movit, ct per driam, Carinthiam et Tyrolim Venetias, ec Antenoreum Ly- ceum , celeberrimum illud. Mufarum emporium ftudiianato- mici, et nofocomii publici caufa adiit; hinc et Roroam vifita- vit, poft aliquot vero menfes per Florentiam, Genuam, Me- diolanum, Bononiam iter faciens menfe Julio felicicer Pofonii appulit, totus falutaris artis exercitio incentus, fumma vigilan- tia, et indcfeffa cura, diu no&tuque ctiam paupcribus inferviens , quod publica Pofonii teítatur fama, quam habuit jure tributam ; Neque enim nomine, et fermone, ut mul- ti pro dolor! fed re, etopere Medicus juxta Hippocratis legent exítitie, ncc timidus aut cumidus, fed fumma cum prudentia , €* cautione medicinam fecit, In cafibus difficilioribus (in quibus eyolvendis divinam quandam ingenii vim exeruic ) tanta atm contentione, ec in caufas inquirendi affiduitate verfabatur, Ut Chry(ippo nihil videretur cedere, hinc et invidi ipfum fufpexe- runt, eclaudaverunt, et fama ejus non tantum qua Hungariae patent limites , fuic incluta, fed ad exteras quoque provincia ex quibus paffim adipfum, canquam ad oraculum in cafibus arduis confulendum literis judicia de rebus difficilioribus exp entibus confugerunt, longelatequedimanavit. Hinc dodtrinae eccrudi- tionis exquifiioris laudem commendabat morum facilitas, €t fingularis manívetudo: non crat morofus Hermocrates, fed mi- tis, benignus, affabilis, facundus, qua rationc facilem omniu fibi conciliavit animos, Inliccrariis difceptationibus, Sn p 194 4o / : (o0) 8. 19$ rimas habuit , nunquam affe&uum vchementía abripicbatur, . femper fibi conftabac, neminiafper. Scribentem de rebuseru- ditis movebat veritas, cum exa&iffimi judicii pondere, cerran- tem moderabatur lenitas , vincentem coronabat charitas , coro- natum ornabat humilitas. Hac fingulari morum fyavitate ra- piebat in fui amorem et venerationem invidos, et inimicos, quoshabuit. Quisenim cam amabile et literis expolitum odiffc potuiffec ingenium ? Illarum vero ftudia, Raygerus nofter, cum eífec ixrpmóvuTos , cum virtutum ftudiis femper conjunxit, ut alterno foedere , mutuisque officiis fcientia pictatem , pietas fcientiam adjuvaret, ^ Anno 1674. fidem conjugalem virgini nobiliffimae et florentiffimae, pietatis et virtutum, quae fexum hunc ornant , imprimis candoris et integritatis inacftimabilis ex- emplo confpicuae, Judithae Catharinae, perilluftris ac fpeQta- bilis Dn. Matthiae Bohaitrn de Bruchheim, S, Cacfareac Majefta- tis Leopoldi fummi aerarii bellici Praefe&ti , ec nobiliffimae ma- tronae, Sarae Sophiae von Holz zum Srernftein filiae dedit, cum qua per annos XXXI. vixit , fepremque filiorum et unius filiac parens eft factus, fed unicum faltem eumque cariffimum nepo- tulum vídit. In principio ftatim praxcos medicae fingulis fee annis obfervationes cum Dire&tore Academiae noftrae commu- nicavi. — Anno1694. vero omnium totius Hungariae illius temporis Medicorum folus et unicus numero Academiae Cae- fareo- Leopoldinae Naturae Curioforum eft adícriptus cum co- gnomine Philonis IL. Quam non ortiofum Societas noftrae membrum fuerit, ceftantur ejus obfervationes rariores, Ephe- meridibus noftris pa(fim infertae, ec Cencuria illaobfervationum medicinalium Pauli Spindlerí, cum fcholiis, propriisque obfer- vationibus anda. Scriptorum vero nondum editorum longe major numerus eft, ec in his Wernherus, de admirandis aquis Hungaríae auctus, nec non Epidemia Hungarica plurimorum annorum, quorum magpificus Pracfes nofter in literis fuis ad me datis mentionem fecit, cum vitae hiftoriam , morbique et ^i «Ab Escw aA is B leno ciodudium I, 9 LED SPI Po dici, qui def ygero nof ; defcrip 396 $2 o ( Sx T nem a me defideraflét, quo in matriculam Academicam infcri- ' "bere eam liceret, Sperabat ceterum, filium Beati Parentis fcri- paa in lucem emiffurum , quae in fcriniis lateat, fed hucusque -pondum ex parentis optimi fcrinis quidquam protradum eft. Ipfe certe beatiffimus fenex , non paílus fuiflet diu fcripta illa delitefcere, nifi fubinde occurriflct, quod impedi- mento fuit. —Praeterquam enim quod ia curandis morbis fuit occupatiffimus ; perpccuas etiam rerum humanarum vices ex» pertus eft, fata etiam quandoque advería , imprimis aetate id- gravefcente, et infültus podagricos, quos usque ad vitae fuae cataftrophen fenfic NOSTER, uibus et Anno 1707. d. 2. Ja- .nuatii ultima vice correptus cum fumma virium proftracionein- quictudine, vigiliis et refpiratione difficili ob regurgitationem feri podagrici ad peus, Non defuit laboranxi fidclis opera, exhibita funt varia remedia, neque ramen morbus miteícere voluit, fed ia dics magis magisque auctus, nullam reconvale- fcendi fpem reliquit. — Llade omnibus in familia fua difpofius mortis meditationi fe totum tradidit, Deoque fic volente, dic 14. Januarii, eodem anno,.circa boram quintam mnatutinam . quae beariffima /VOSTRO fuic borula, qua cum diyo Paulo rité omnibus dcfunQus, con(ummatro. curíu, bonoque certa- mine, fideque fervata, animam fuam aerumnarum atque vant" ratum hujus aevi pertaeíam nullo turbatae rationis indicio pla- €ide fuo Creatori reddidit, poft exaQtos in hac mifera vita acta" tis annos LXV, cum XV. (eptimanis, praxeos vero XXXIX. Se pultus eft ibidem in coemeterio Evangelicorum folenni pomp2 funebri, exequias utrius ) ligionis viris praecipuis longo or- dine profequentibus, totaque fere civitate, lacrymis et fummo lu&u defiderium tanti viri teftante. | Panegyrica oratione lau- datus eft a Pl. Reverendo viro M. Aulbero , Paftor t. t Pofo- nienfi, qui perpetuos amaranthos gratac mentis, fupremigte honoris indices fuper tumbam ejus fparfit. — Sed rcliquit |P'€ beatiffimus Raygerus tot nominis fii monumenta , quae illud fae cile ab interitu vindicabunt. — Vel fola integritas; pari ms AX )o0(3 20f- que mores nomen cjus immortalitati confecrarunt, adeo, uc quamvis mortali lege effet creatus: tamen ingenii , doctrinae- que famam fempiternam fit habiturus. Equidem, fi mors fa- tiari lacrymis pocuiffet, multi ad fanguinis lacrymas cliciendas, uberrimeque pro retinendo tanto viro, tantoque Medico pro- fuadendas fuiffent parati, cujus vircrutum cumulus cantus cft, » ut fi fingulae pro merito exornandae effent, vitae defcriptio, quam inftituimus, in juíti voluminis formam excreíceret. — Fa- ciam ergo quod pi&ores folent, qui immenfam multitudinem depicturi, quum fingula expri integ poffint, capitum faltem vertices confpiciendos exhibent, indeque muldtcudinem aeftimandam relinquunt: ita et ego capita virtutum ejus, nec camen omnia, fed quaedam et praecipua faltem delincabo. Memoret vetus Roma Tullium, romulcis in roftris diferte perorantem : jactet Graecía docta ftupendam Demofthenis clo- quentiam : praedicet Galeni peritiam, et excellentiam in arte Apollinea : in uno Raygero ( 0 quantum nominis pondus? ) confluxerunt omnes gratiae, dicendi lepores, et veneres, et fo- lida do&rina, qua praedi&tos fi non füperavit, tamen aequavit, Inclaruit Raygerianum nomeu non cancum apud eruditos, fed ecia aulis, imprimis Auguftiffimi xar sae EI noftri Cle- mentiífimi , cujus facrati(fimae Perfonae Archiatri titulum pul- chrius putavit mereri, quam adipifci, | Coatigit haec fortuna Pofonio, talem alendi civem, quem fi hominum gra- tia profequeretur, et eruditi omnes admirarentur. — Quanto cum fucceffu, quantoque plaufu hic fanitatis pater et fervator defperatos fanaverit morbos , univería ceftabitur Hungaria. O felix igicur Hungaria! fcliciffima futura, fi fata Raygerum tibi non invidif[ent, Timanthem pià celebrant, quodin cjus operibus plusfemper intelligerecur, quam pingeretur. Vellem ea mihi füppeteret facultas, ut, quia digne , fatisque luculenter omnia Raygcri decora exprimere nequco, adumbrare falcem laudes illius poffem, intelligeretque pofteritas fupra laudem tum Raygerum, calemque fuifle, quem ingenii , vitaeque mo- Cc Append. Gent, V1. 65 V LL. xem 202. 2488 ) o ( Ie numenta affedibus omnium perfe commendant. Ipfum certe non tam ornabant praeconia laudum, quam ab ipfc ornabantur., Nunquam ille, uc alii pretium a laudibus, vel dignitatem a gra- dus Doctoralis fplendore mucuo fumpfit, fcd ab ipfo precium ua( hauferunt laudes, ec ornamentum, honorique Doctos, rali dignitas accrevita viro propria virtute, omniumque homi- num cxiftimatione ornatiffimo, in quo, ut cum Sidonio loquar, natura, virtus, fortuna fibi compendium fecerant. Vrbes hancia rem teftor totius fere Hungariae ecAuftriaeimprimisViennenfem - et Pofonienfem ampliffimas,reftor magna orbis licerarii lumina;et ipter haec magnificum noftrum Dominum Praefidem D. D, Lu- cam Schroeckium , cocterosque Dominos Collegas Excellentif- fimos,quos Raygeri noftri virtutesi fui admirati traxerunt, Hinc et nos, etfi laudes, quae hac aetate paffim in multos con- feruntur, quantivis faciamus , quippe, quae ferme nihil funt aliud, quam blandientium linguarum lenocinia: Raygeri ta- men laudes tanto acftimamus, ut dignitati , merito impares ju- dicemus. | Medici enim munus non modo obivit , fed implevit, nec errabo, (i dixero in Raygero vixiíle, locutumque fuifle divum Hippocratem, qui, ut fol caftigata lucis affluentia fe fpectan- dum in nube exhibec: itain Raygero noftro, cui fingulari elo- gio Philonis nomen tributum eft, fefe fingularis prudentiae, gaci tatis, doctrinae folidioris, experientiae, medendique fcien- tiae documentis , quafí redivivum ftirit, Cum in lucem haud prodierit Leonis Allacii, Graecorunt recentiorum eruditiffimi, Theologi, Medici ac viri vere mox eris, Philonum promiffa hiftoria, catalogum eorum contexuit é mayo. J. A, Fabricius, gloria feculi et Germaniae, ip immortali opere, Biblioth, Graec. Libr. IV. p. 118. feqq. Numcerat ulia quadraginta Philones, quos intet duo tantum Medici. ^ Nos in memoriam B. PHILONIS noftri Nar. Curiof. quae fugitiva le&io nobis fuggeffic , de Philonibus medicis rase * inus - DEN - 202 bimus; ut appareat haud inter infimos veteris aevi medicos cos, nec fine omine id nominis Noftro impoficum fuiíle, Primus Philo, fimpliciter atque fine cognomine Cice- roni noftro medico Celfo citatus, forte is fuit, quem Galenus adjedtae fe&tae nomine "Metbodicum rominat Oper. T. 4.p, 42. Alter Philo Medicus Plutarcho aequalis IL. 6. ec VII. 9, Sym- pof. cujus exquifitiffima medicamenta, Deorum manus dicta fuifTe refert. ns, cujus aliq fter meminit, et qui illum fequuntur Paulus a patria Aeginera. dictus Libr. 3. c. 23. et 45. Aétius Amidenus comes obfequii Tetrabibl, IL fer. 48. 28. Alex, . jrallianus ec denique Ebn- Sina, | Pharmacum cjus generofiífi- mum citat etlaudatPergamenus aliquoc in locisiimprimis Libr.IX. msg cuySéctwe QDagudntv Tuv xaravómas Cap. 4. ubi integram de- fcriptionem tradit medicamenti, tantae apud omncs aevi iftius auctoritatis , quantae vix aliud ullum erat; ab. Auctore Philo- nium nuncupatum, hunc usque diem fub Philonii Romani no- mine inofficinis noftris pharmaceuticis obvium. Mentionem hüjus medicaátninis injecit Q. Serenus Sammonicus, Gordiani Iunioris Imperatoris praeceptor, teíte Spartiano ia. Caracalla. Cujus et hodie fuperfunt libri verfibus hexametris de re medica con(cripti ; fic ille Tic. Jecor. vit. . . Quid referam multis compofla philonia vebus. | Patec. ex Philonis carmine- a Cl, Galeno noftro loc. cit, excerpto , Poéds clegiacis illum .accenfendum cffe; cujus tamea dememinic doctiffimus Bartholinus in elegantiffima de Poétis Medicis difercaiione. Latino carmine Graecum Phi. lonis expreffit fclicilimus aevi fui Poéta Medicus Gorreus Gallus. — Nec fibi nimium placeant recentiores chymici , qui remedia et fecretiora pharmaca artisque arcana acnigmari- bus includere tentant; hoc enim fi laudem mereretur. ullam, a Philone didiciflent , cujus pbharmaci defcriptio , recon- : cca - A di CIWEMNIUENESSUS, MAE s duiffimam fapit mythologiam. — Nonnulla, ut hoc firmemus, tantum di(ticha dabimus a Gorreo latine verfa, nc graecis tac- dium aliquibus pariamus; | Spirantem el rutilum pueri crinem accipe, cujus "Mercurii in plantis, fanguinis unda micat, Pondus erunt fenfus bominis, notiffima res eft, Aauplii ef una drachma [it Euboici. - Quique. /Menaetiadem letbo dedit illius unam Dracbmam, quam claufam fersvat ovinus uter ? His albi igniti bis denas adjice drachmas, "Atque fabae totidem [int fuis Arcadicae. Drachbmaque radicis, falfo itl ae uncia naíae, In Pi[ja Jovem ubi delituiffe ferunt. Cumque Pion fcribis Grajum, praepone virilem Articulum , drachmas quinque bis illud agat. Tum laticem tauri natarum Cecropidarum — Affinem uí Triccae clara propago docet. Quartus Philo ab Epiphan. Cyprio de haerefib Libr.I. poft. princciratur, Quillum de Herbis fcripfiffe tradit. Quintus Philo laudatur a nonnullis quafi fcripferit libros mel ixrgixze, fed hi func Philonidis Siculi,quem Galenus citat IV. de Di&er. Pulf, de coronis vero et unguentis zsgl u/gov xal ar£0- voy Athen. Deipn. L. 15. p. 674- vid, R. P. Harduinus in Indic. Audor, Plin. Sunt et Philonii vel potius Philones a Galeno, tefte Tirz- quello, citati, alter Pería, alter Tarfenfis. Quod duo fuerint, . hinc oftenditur, quod Taríus nonin Perfide, fed in Cilicia. ' Raygerus nofter eft Medicorum Philonum fextus, in qu? admiramur ingenium folers, füblime, (sd moderasum» 77 "Es ci AB )o0C&r 20$ cium acre, et longa experientia fubactum, memoriam corum, quae vel legiffer, vel audiviffet, iffi ,efuditi recon- dicam, et cum facundia in confultando admirabili conjunctam animum laborum tolerantiffimum. Sed ut durabile non eft, quod alterna requie caret : ita et IVOST ER aliis fine intermi(lione inferviendo, confümptus eft. — Sacpe per difficiles vias, et peri- culofa itinera, non fine vitae difcrimine ad aegros arce (licus.con tinuis etiam meditationibus multas infomnes nodes egit: dum abítruías intricatorum morborum caufas penitius perfcrutando, publico prodeffe (tuduit, Ica vero corporis vires adeo debili- tatae funt, ut varii morborum infültus , cum quibus fubinde conflidtatus eft, virum quiete deftitutum vexaverint, —) Jam vero feliciter fato fuo fun&to, longa quicfícendi cempora fata dabunt. ^ Confenuit igitur /Vofler non ram annorum multo- rum decurfü, quam propria virtute ? non tam ceput habuic capillorum, quàm peGus eruditionis canitie venerabile : Vir prifci moriset fidei, in quo religio minime fuit fucata, affiduus in divino cultu, ec in cemplis frequens, — Ita vero fide Deo adhaerefcens, eandem feliciffimis religiofarum actionum fru- Gibus probavit. Hinc profufa in egenos bencficiorum collatio, qui agmine obfeffum quotidie limen ejus tenebant, partim diur- nam ftipem, partim languorib dium rclaturi, In magna feculi licentia, vitiis imagine libertatis blandientibus, rara eft vo- lupratum temperantia, et perturbationum animi fedatio : (cd hac ia parte omni laude major Raygerus nofter, . Neque ta- men prifcum in morem triftis erac, aut. difficilis, aut horridus, fed liberali convi&tu omnis officii diligentiffimus par ubique inter feria cornitas, nullae frontis minae, auc fupercilii terror: non durae fores, er audiendi dedignatio; nam et pauperes al- loquio dignabatur, et ita morum fuavitate omnes olliciebac: par omnibus inferviendi promptitudo, in grandaevos , ran. Quam patres veneratione 5 in aequales invicta charitate; in cete- ros fingulari cura ferebatur : cuguria miferorum acque, ac ex- cc 35 cel- . 906 | 4)o(97 TUNE celías potentium domos frequentabat, erat enim amgoswme- NUTUS. . Optat Agamemnon decem Neítores, quorum prudenti confilio uti poffet. O utinam Pofonienfis Comitatus unicum faltem Raygeri fimilem Medicum haberet * Si principibus pla- cuiffe viris non ultimalaus eft, Raygerus nofter in hoc fuit lau- datiffimus, qui cot Principum gratia floruit. — Quid dicam de aulis Hungariae Procerum ? quid de belli Ducibus? qui apud ipfum oracula fanitatis hauferunt , et folatia, et quorum atria laudibus Raygerianis favebant, — Neque id injuria : rara enim Raygeri;noflrri dona, fermonis fuavitas , actionum finceritas , longa experientia, felicitas in curandis morbis admirabilis, vir- tus íüumma , omnium animos occulta quadam vi trahebant. lnde factum eft, ut non tantum in Hungaria, fed apud exteros quoque in venerationc effec , propter confilia et auxilia pere grinis eriam praeftira. Nulla fere abibat dies, qua non nunc» literae ex oris exteris eum follicitarent, quas omnesut humanif- fime accipiebat, ita placidi(fime, benevoleque (cifcicantibus re- fpondebat, Niligitur mirum, fi rebus humanis exemptus , fte fui defiderium apud omnes reliqui. O mi(erum t€ podí- fimum Poíonium! Poftquam Raygerus a tc abiic, cujus fimi- lemnunquam habebis. Hippocrati Athenae, Verona Fracafto- . rio excitavit ftatuam, Raygero noftro utrum ponenda fic fIa- tua , dubium effe poteít, utpote , quiipfe fibi cot «ropaeá ere- xic, quibus maxima fui parre libitinam vitavit. Erigemus ta- men et nos €i ftacuam in M fynes noftra cemplo, non tam memoríae cjus ab interitu vindicandae caufa , quae tam diu duratura eft, quamdiu fuus virtuti conftábit honos, quam Ur gratae mentis ct pictatis exítet documentum. In tumulo, precor, ut tua molliter offa quiefcatit; Sedibus in fuperis mens babeatque locum, Valc EDU 2E. 2 -. Vale artis Apollineae ornamentum, probitatis exemplar, aegrorum refugium: Vale delicium , et decus Pofonienfium, fervator, et dolorum curator : Vale columen olim et ingens fulcimentum Academiae noftrae, quam femper amafti et pro- pagafti, quae proinde ur graja fic, aeternae memoriae luae, quam femper venerabitur , fupreraum pietatis officium moe- (ta una mecum rependit, ! EPITAPHIV M. 3 Sifte gradum Viator! i ptc Hic jacet - ^ ^ Wir magni Nominis, - CAROLVS RAYGERVS D, Phyficus Pofonienfis , Academiae Caefareo - Leopoldinae Collega, Omnia quieti momenta furripiens, Vitam ftudiis propemodum omnem fecerat vectigalem, Philtro quodam Palladis delitiarum delibutus, Foeminas Pindo facras deperiens, illisque fe totum mancipans ; Vüliffimum Vitae focialis, et Patriae evafic Membrum. Multos olim juvandos antidotis juvans, Fati neceífitate nondum occupatos, Se vero eadem pracyentum juvare j « Voluit, 208 — xP(o)Sg3v — . Voluit, debuit, haud potuit: ES eig ortus, tmortuus , oriturus. 1 |. Fata eheu Fata! Summus fatorum arbiter Deus, qui eum tot peragrantem regna ct provincias, totque fatorum difcriminibus expofitum juvit, ' aeternum juvabic. Iacerim M : | i fuic duraturus ia marmore JOANNIS ADAMI GENSELII. Collegae vitam gratáe pofterorum,'qua potuit pietatis fignificatione, memoriae infculpere voluit, Abi Viator! Cogita, pondefa tenue momentum incer omnia .et nihil! . Vale .. ÀN AN PLANTAE VENENATAE ANTE LAPSVM PROTOPLASTORVM EXTITERINT, DISQVIRIT SIMVLQVE MEMORIAM DN. D. SIGISMVNDI SCHMIEDERI COMMENDAT | MICHAEL ERNESTVS ETTMVLLERVS - PHIL.ET MED. D. ANATOM. ET CHIRVRG. PROF. PVBL. ' EXTRAORD. IN ACADEMIA LIPSIENSI , FACVLT. MED. ADSESSOR, ET ACADEMIAE LEOPOLDINO - GAROLINAE NATVRAE CVRIOSORVM COLLEGA, D. ALEXIAS. B. D. B. ximus in fex creationis diebus condidic, facer nos docet codex. lis certe rebus, quae ex terra progerminarunt, feminale communicatum cíle principium, ex quo fibi fimilia, i(teft; bona producere, feque multiplicare et confervare debe- bàpr, idem nos in(truit., - . Voluit fcilicec divina benignitas, ut tellus non folum variis florum pigmentis fuperbirec, ac cales uotannis € finu fuo varii generis promerct foetus, qui, Deum effe; ubique demonítrareac, tociusque mundi elegantiam au- gerent, fed ec ut fuppeditaret generi humano , unde commode vivere resque fuas ex voto peragere pofle. Cum tamen in vegetabilium claffe, uc de reliquis naturae regnis nunc nihil di. cam, dentur quaedam fpecies, quae maximopere hominibus no cent, vitamque penitus adimuat, mirari certe fübir, unde vis haec nociva, deleteria ac venenofa plantisaccefferit? Quod pro- blema antequam refolvere tentem, difcurtiendum prius. venir, quid (ub veneni notione incelligamus , ec an dentur venena? in tora vero Arte. Medica, judice JOHANNE FAPRO TERENTIO LYNCGEO. in. Annotationibus in ZAnimalia (No- «vae Hifpaniae NARDI ANTONII RECCHI fol. 782, ef 782. evix quicquam magis contro-verfüs implicitum efl, quam. "vene- morum naturas cum nondum conflef , quibus. rebus etiam "vene- ni "vox proprie competat, adeo inies fe digladiantur Audo- E * 2 Q: bona extiriffe, quaecunque Deus Ter optimus ma- res * dii TUO ATUS SENMDEUSSCHENPIE UE ves noftri, DIOSCORIDES , PLINIVS, GALENVS, FERNE- LIVS, CAPIVACCIVS, eí qui de "venenis ex junioribus /Me- - dicis fcripferunt. Brevibus ut nos expediamus, fciendum eft, vocabulum veneni priícae et incorruptae latinicatis Auctoribus . píésoy et ambiguac (ignificationis habitum , et nunc pro delece- 236. Qui venenum fJ. de V. $. ec Lib, 48. Tit 8. ff. L. 3. $ 2.44 Leg Cornel. de Sicar. et *venef. Ec in priorem quidem partem patlim apud fcriptores id reperire licet, in pofteriorem autem illud ufurpavicLVCANVS tb. VAL Pbarf(al. |.-- Putrisque effluxit ab alto Haud fecus ac. pharmaci vox nunc pro benigno» nunc. no- xio medicamento olim ufürpabatur. ^ Atquc inde c(t, quod PHRASIVS ect DIOSCORIDES , jam dvógodbóvov HOMERVS O4. 8. inde 9av«ciuovy HIPPOCR ATES in juranento, plerum- que vero paries GALENVS Lib. V/1. Epidem. com. 6. NoCÀ- verint; — Quanquam hic Joc. cif. inter Qdlguasa S aya et on inis adhibuiffe fcribat, ut illa fint, quae infe- rant quidem mortem,fed prodele etiam poffint: haec vero, quac . neque fanos neque aegros favare ulla racione valeant. Quicqu autem de hac veterum diftindione fic, negari non potcft, ma: gnam cffe venenorum corporibus animalium noxiorum latur dinem. Scilicet alia efficientis caufac rationé a nacura €t a pt!" mo fuoortu, nulla accedence humana induftria, calia eífe; alia ab arte et opera humana vel primum inventa, vel in majorem Ó—— exaltata fuiffe ; materiae intuitu quaedam €X cor* poribus fimplicibus, non quidem puris, fed vela pucredinein- figni , vel ab externa aliqua re venenata corruptis» d e: corporibus miftis, tum imperfedtis, tum perfedis sque vel ea | NE DEAXC- 213 gecabilibus, vel mineralibus, vel animalibus defumi dej dimus ; alia refpe&tu modi operandi varie diftinguuntur, Sunc enim, quae intro affumta, funt, quac extrinfecus applicata,cor- pori.noxam afferunt, five id moríu, five iu, five pundtura, five-falivaeafper(ione, vel. folo etiam contactu fiat alia viciffim citiffime operantur, alia tardius, ec incerpofica aliqua mora; alia in rhinima quantitate necant, alia non nifi in notabili dofi no- cere confueverunc, . - Ica-fcilicet a. natura. comparati fumus, ut omnia illa, quae fanitati ipfervire-vel obefíe poflunt, inter falu- bria vel iafalubriareferamus; fic aér, cibus et potus, motus et quies, fomnus et' vigiliae, excreta et recenta, atque animi pa- themata;-tarniquam íalubria probantur , aut tanquam infilubria rcjiciuntur, nullo alio refpeQtu, nifi quatenus vel proficua vel noxia corpori noítro, cujus vita maximam partem in certis, iis- que appropriatis confi(tic motibus, reputantur; binc noftram fanitatem lapidem.lydium facimus, ad. quem rcliqua examina- mus fingula. ..Ec ex. hoc fonte fcaturit quoque venenorum nomen, ad quorum claffem omnia illa (unt. receníenda, quae nomiam noftri. corporis maximopere turbare , vel etiam evercere poffunt ,. ét prout. damnum, quod. corpori infertur, majus. eft., eo.pernitiofiora etiam" inter venena. numerantur, Ea fiquidem inter alimentum, medicamentum-et: venenum a GALENO pofita et a recentioribus Medicis recepra eft diffe. rentia, ur illud fir; quod corporis noftri fubftantiam auger,auc in eam con verti porefts i(tud, quod vim habet, corpus noftrum alterandi ;^hocs-quod illud deítruiz.et corrumpit... Quemad- modum agrem ex.ipforümmet alimentorum claífe multafünr, quac praeter- nutritionem irfignem quoque corpus alterandi WORT fem cranfire, Quinimo fieri poreft, ut quotidiana afTuefaGione Sis dd 3 non 214 MS non duntaxat COi ut eo magis pateat, prolixius eft probandüm, Primum enim, ut án fuperioribus jam monuimus, omüiá a Deo bona func creata, adeoque nihil in fe noxium aut vebenofum e(t; : Deinde nul lum in tota rerum natura réperitür corpus , quod ómtiibus ac- que animalibus ,"homibibus ec brutis fic venenum, quio potius ea, quae hominibus nocent; brutis func alimenca; et contra brti- tis noxia hominibus exiftancfalucaria. Sic cicüta; arancae, bu- fones, ferpentes, et fimilia bominem quidem Taedanr, vel pent tus necant ; brutis vero quamplurimis in aliment cedunt ! ^ Vt nunc non allegem GALENVM , qui cicutam fturnis, ét Vera- trum cocurnicibus falüobrem cibum praebere perhibet; quae ta- men ambo homini vicam eripiuncs fiquidemexperieddia huie narradoni repugriac, ec CXESALPINI Obfervado, qui dedvi- bus nocavit ef feminis cicutae easobftupefcere; üt manu €a- .pi poffint, et fi aroplius vorent, vertigine tencarier eriorí. - Vt- de et SCALIGER anferculos cicutae foliis devoratis illico:expi- rare vidit; praecereaque animadvertit; cocurnices in infulis Ca" -preis ptope Neapolia femirie- hellebóti p (tascorivulfionibus!a- .bofare. ^ Poffent igitur haec, quae de fturnis ec coturnicibus. 'tecenfentur, inter veriffim mendacia cum CASPARO HOFF- ;:MANNO de medicamentis officinalibus Lib. 1L. cap. 67. pg. 239» numerari De co vero dubium nullumeft, quod byofcyamo et «mandragora fücs ; canthatidibus birundines ; ibus Cetvh ,pavones, et ciconiae, bufonibus anates etlupi pifces innoxie ve- fcantur. —. Larum phalangiis frui, et ab illis Tarentinos agros repurgare CASPAR. SCHOTIVS in Phyfica curiofa Lib. ih non : bb : -)o( 92 21$ cap. 45... Ibidem vero ferpcntibus , bruchis , et locuftis nutri" ri, cap, 47. perhiber. Scammonca, quac. hominem interimes re. dicitur , ficedulis eft alimentum , obfervante ZWINGERO; coturnices nspello, qui hominem inficit, fine damno veíci FER.- DINANDVS PONZEIVS de «venenistradit, Crocus metallo- rum-in fubftantia craffiori affumptus equos aon mover ad vo- ritum, bomines vero ad convulfionem ec morcem usque, Nux vomica in exigua etiam quantitate canes, feles, vulpesetc. necat, ab homine vero innoxie fumitur, imo olim inter cleQtuaria ale- xipharmaca, e, g- quod de ovo dicitur, recipiebatur, — Econ- trario amygdalae amarae vulpibus, felibus, fciuris, columbis, gallinis; anacibus et pafferibus canarienfibus funt venena, ho- mini vero inter. bellaria referuntur. Scorpiones ab inítillata una vel altera gutcula olei olivarum ftatim moriuntur, et malo punico- trito curturem necari, habec CASPAR SCHOITVS doc, alleg. homines vero innoxie iisdem ucuntur- A -. Ad haec obfervamus, quod, quae huic vel illi homini vé. nena func, non. ftatim aliis hominibus vcl codem modo no- ceant;.nec omnia bruta ab uno £o. emque veneno aequaliter antur, Quis enim nefcic, opium a. populis Orientalibus in fat magna copia fine ulla noxa alfumi, quod camen aliis in alio climatein parcilfima quancitare infc(tum eft... VOSSIVS cer- te de Idololatria. Lib. L. pag. 39. dudum jam oftendit, quod uno loco noxium fit, id juvare alio, cicutam allegans, quae, cum in prac(cotiffimum vitae periculum alias homines conjiciat, in Ligutibus Taurinis pro cibo habetur, non delicato folum ; [cd cuam falubri ; er inrer caetefa- urinam ciereidonco. Imo ma. là Perfica, per toram fcceAfiam perhibentur effe vcnenata,quae in Aegypto et his oris exiítunt falubria. Vid. GALENVS 7. III. de Sympk. cauf-cap.2.. Sic. ALBERTVS MAGNVS Lib. 1. de A- nimal. cap. 8. fe.vidifle. te(tatur puellam Coloniae Germaniae; "quae araneis coco vitae. fuae rempore ufa et innoxie. 'Cui fi- milia exempla allegant NATHANAEL HIGHMORVS Difüi- fit. Mnatom, Lib.l. Part. 1L cap. 3. DANIEL SENNERTVS Pali. | —P iiyot$w 0 5 Pratt. Lib. V1. Part. V. cap. t. aliique, quemadmodum et Pa- .. eavii adolefcentem facuum éitrà noxam fcorpios devóraffe at- que araneas comrnercorat JOHANNES RHODIVS Cent. ILI. Obf:91.. Ft GODOEREDVS MOEBIVS in Fundamehiis AMe- dicinae Pbyfiologicis plàta allegac exernpla eorum, ; qui veneno fueruntnutric. "Atqueliaec diverfitas opératiónum in venenis non latuit ance quinque jam fecula PETRVM APONENSEM, quiin libro de venenis eorumque vemediis cap: 3. rem ica expli- cat: F'eruntamen tanta pofjet effe caliditas naturalis, quae etiam «yenenum calidum füperavet et. repelleret, e£ tpfius nocumentum | prohiberet, auí, mortem; ei inde eff, quod multi bomines Uene" natt uno cibo et eadem quantitate iti eadem coena aliquis moritur, et aliquisevadit , el aliquis excorticatur , vel infirmatur; ficu . ego vidi , in quadam coena fuifJe quatuor epenenatos , comeden- 2 fingulos ferculum Vier quorum tinus — sm , alus eU itomnino, reliqu duo infirmati fuerunt ad mor ;qui dicho Mn anim. fuc Hn dealt bordi , qui «vero tmor- tuus, fuit minus calidae complexionis, qui veroinfirmafi fueruni, calidioris erant naturae, quam ille, qut migrarvit, ei minus, quam qui evafit. Hoc autem non aliter effe poteft, nifi quia calor .na- turalis , quimo-vet ad formam "vitae, Tefiftit , n quantum potefl calori accidentali, tam febrili , quam calidi «veneni, quam etiam calori aéris pe[lilentialis et calori ae[tus et dierum caniculartum qui omnes calores morvent 44 interitionem ei diffolutionem com- vero praeter PLINIVM GALEN VS Lib. XI. de Simpl./Medicam. Facult, ceftancur, huic muneri vacare aufi non fuiffent fi vene- 'pa omnibus hominibus quovis modo nocerént. Reliqua pn- malia quod attinet, oleum nicotianae deftillatam ciconiis ranis, viperis, et canibus, non vero anguillis aliisque lechale € dium granum hoftiae illicae olco ricini fimiolo concita bud EN SEC. PM, d mitus, deje&iones alvi, ct hypercatharfes anxias ec cerribiles, fex guttas vero ejusdem olei immiffas gutcuri galli ipfum non tan- tum non necaíIe, fed nec minimum fa(tidium ci aut naufeam autc elvi dejedtionem excitaffe , teftarur FRANCISCVS REDI in Obfer-vat. de viperis. ^ Canes opium in quantitate magria absque fopore ullo aut letho devorant, dofis ejus exigua felem. e veítigio perimir, Authore THOMA WILLISIO 7n' Pbarmat, Ration. Seci.V/ IH. P . I. cap.;. Ecquam diverfum effectum amyg- dalae amarae variis animalibus datae habuerint, JOHANNES JACORVS WEPFFERVS in Cicut. AAquai. Hiflor.et Noxa cag. 19. $. 9. in Scbol. diferte edocet. Sunt equidem, qui rale ex his fimilibusque colligi exifti- mant, ex univería nacura nullum corpus afferri pofle, quod omnibus aeque animalibus venenum fit; exiftimantes, a particu- lari ad univerfale fieri conclufionem, cum tamen ab ignorantia forfan noftra adrei non - exiftentiam haud valeat argumentatio, €t contrarium illud apud Indos celebratum venenum , quod Mangas bravas appellant, fatis evincat, utpote quod adeo efficax dicicur, ut fi quis de co paulum comederit, illico ex- piret, ita quidem ut nullum hactenus inventum fic antido- tum ad illius vim compefeendam 5' nec non aliud. pracfen- tiffimum et omnibus hominibus infenfum venenum , quod A. CADAM. fpatio quadrantis horae occidere affirmat, icem alterum illud, cujus, fecundum J. LEONEM, granum unum in- ter decem homines partitum breviore adhuc temporis fpatio omncs sae ex Monete e ne,d - s exifti mant ifti, ipfi magisfallantur. Non'cnim opus eft, peregrina et exotica PA venena ; noftris fiquidem in terris fatis alivain- veniuntur, quac hominem exili temporis intervallo vita privare - capacia füht, Ex inductione autem, quam folertes Philofophi fecerunt, juté fuam formare couclufionem potuerunt ratione fuffultam , et quoniam haud facis apparet; Indos e. g. ad phae- nomena, quàe in rerum natura contingunt, non fatis accurate attendiffe, nec obfervaffe, quibus animalibus dicta venena pro- "o Zippend. Ceni, V 11. 65V Ll. ce fint, *18 — 45 (o ) $9 fint, aut minus noceant, aeque inde colligere licec, ab ignorantia - antagoniítarum ad rei non-exiítentiam haud valere argumen- rationcm, | ' : —— Poft haec nc ullum quidem latur venenum , quod fub qua- que quantitate , forma, praeparatione ct applicandi modo acque noxium fit; fiquidem quae cruda nocent, praeparara me- dicinae loco profunt, Sic aíarum crudum magpa cum anxie- tac vomitum ciet, bullitionem vero expertum virus in egte- gium dcoppilans ct diureticum medicamentum mutat, lo- puli Americani radicis Yuccae fucco cela atque fagitcas inficiunt, iisque fumme venenata vulnera hoftibus infligunt , €x reliqua tamen fubítania ficcara panem conficiunt, quo. vitam fuften- tant, Spiritus falis ammoniaci , oleum tartari per deliquium cc fpiritus vicrioli fine noxa degluciuntur , et faepe remedii loco .cum optimo fucceífu affumuntur, in venam vero animalis ipje- &a nociva funt et functa, nimis diluendo vel coagulando fans innoxii, c quibus tamcn cum fale, vitriolo et tartaro» aeque iD- noxiis , per chymiam funt violentiffima venena, vitrum puta» et flores antimonii , crocus metallorum , mercurius vitae» met curius füblimatus et praccipitatus, quicquid eriam in contrá- rium afferat GEORGIVS STARKEY in Natures Explicalton and, Helmonís «vindication praefat. pag. 95» Haec ipfa ramen venena, in parca dofi prudenter adhibita, tanrum abcít, uc fcm- per noccant, ut potius Ceu generofae medicinae graviffimos affedus curent. — Ira mercurius fublimatus corrofivus tanquam . praefentancum venenum fola fublimatione cum mercurio al iterata usque adco mitigatur ac cicuratur» ur addrachmam ^, midiam fecure propinariquear. Arancac porro cum vehx calido fumptae nocent. tantum , minus cum frigido, neque cur" pinguiet oleofo. Er viperarum atque ferpencum aliorumque animalium morfus non femper maligna fymptome" inferne, 4 )0C8t* 219 RAM 1x7 cmm à : : 1 9 m [ e ( sn «a n ai fed co folum tempore, quo ad iram prius v ntem conci tara fuerunt, quo in mi SCING ar i que nocivi func deprchenfi. Imo GALENVS plures elephan- tiacos carne viperarum cocta et vino viperarum mcdicato refti- cuit, ut fatecur ipfe de fubfipur. Empir. cap.12. Quac curandi ratio olim. approbata a Graecis et Latinis füccefíu cemporis ia malignis ec peftilentialibus febribus magnopere commendata fuit a DANIELE SENNERTO /ibr. IV. de febribus cap. y. SE- VERINO Parí. ult. de Viperis, AYHANASIO KIRCHERO libr. 111. Art. Magnet. quapropter et ANDROMACHVS the- tiacae coelefti ea: admiícuit, ec TAKENIVM decodo vi- perarum faepius profligaffe contagia focdac luis venereae refert B. Pater meus in Chirurg.infufor. cap.3. Quid? quodinSilefia nunc deco&um viperarum in jure. gallinaceo ad hecticam cu- randam et impuritates fanguinis !ymphaeque corrigendas ran- tum non ubique inter ditiores adhiberi, dum haec fcribo , ab àmico integerrimo , Domino D. REVSNERO, Praclico Jaue- riano et Collega noftro honorati(fimo, percipio. « Plura hac de re vide in 7Miftellan, Nat. Curiof. Dec.1. Ann. 14. obf 205. Venena igicur abfolute talia non dantur, fed femper rela- tivi quid involvunt, ratione fcilicet habita ad certam fi ec cexcuram particularum, fub qua nocent, qua mutata ctiam vis illa deftru tiva peric, et ceffat ; ad animal, quod laedunt ; ad dofin, (ub qua cidem adhibentur ; ad modum, quo applican- tur; ad locum, in quo fuam vim deleteriam exercent, et fic por- ro. Ac prout particularum, ex quibus conflantur, naturalis con(titurio fe habet, effe&us etiam diverfus eft, quem prac- ftant, Dantur enim quaedam venena, quae corrodunt, atque acutis fuis, pungentibus ec fcindentibus, falinis utplurimum, parcicülis fibras laedunt, diftringunt , lacerant, alia fanguinis miftioaem. fecundum minimas moleculas in debita et naturali proportione inter fe nimium confundunt, et curbant, vel fan- gvinem diflolvendo , magisque jufto fluxilem reddendo, inde- que ad nimiam fermentationem. urgendo , vel eundem nimis - T ec 2 Coagu- 510 46)o0(99* . €coagulando et condenfando; alia ftupcfaciunt , vel fanguinis preífionem ex corde verfus cerebrum nimis augent, unde pro majori minorive fpiricuum in tubulis cerebri refiftentia vel agi- tatione confufa quandoque auc mentis alienatio et delirium, aut (omnus profundus et lethalis faepci fequitur. Animalium certe venena maxime fale volatili peregrino fermentativo et refolu- tivo fangvinis et reliquorum humorum mixturas plane turbant, et deítruunt, unde corruptiones,, deliria ; aliaque mille mala ex- ciantur, —E.Miperalium familia oriunda venena potiffimum acrimonia acida , five falfa et corrofiva nocent, qua non folum vifcera graviter vellicant, pungunb ftringunt, ec erodunt, menfítruum quoque ventriculi ec reliquos humores cadem acri- monia inficiunt, ac corrumpunt ; quaedam etiam humores Ve- hementes fundunt etliquant, — In vegetabilium regno qué? ob- fervantur, fale snagis irritante, auc ctiam fulphureo, vaporofo» fylveftri ec narcodi ft: incipio, unde m fpiricuum et humorum turbant, c ter. deliria , convulfioncs, €t fopores aliaque terribilia fympromata inducunt. Mi(fis autem venenis, quae ab animalibus et mineralibus petuntur , de vegetabilibus nunc folum quaerimus, unde vim fuam deleteriam acquifiverint? In variasabire fententias Audto- res circa hoc problema videmus. AEgyptii Graecique t€ PLVIARCHO, ex eo, quod in orbe terrarum tot re$ generi hümano noxias obfervarint, nec in animum inducere potue- rint, ut crederent, Deum optimum malorum fontem cffe, atque - originem , eofuere delapfi, ut duplex conftituerent principium; a quorum altero accrbitaces, venena et exitium, fluere praect cabant, alteri autem omnia edulia, falubria , et quidquid boni effet, adfcribebant, Sic er AVGVSTINVS /ibr. J. de Gentfi contra AManicbaeos cap. 13. a Deo plantas venenatas; fpinas» ct tribulos ante lapfum fuiffe creatos negat. Et finc fpinis rofam inido exdüffe, BASILIVS £jomil. s. Hexa?m. AMBROSIV: libr. LII. Hexaim. cap. yz, DAMASCENVS libr. 11. de Fide cap 10. et BEDA in Genefin (tatuunt, Sed non opus cít, duo Ns 4g (0o) 231 gere principia, quorum alterutri malum in acceptum fic refe- -x o "Siquidem facrae fatis nos infítruunt literae, a Deo, tanquam uno vero principio omnia condita,et q ique crea ta funt, incra hexaémeron produda, fuoque feminali principio inftru&ta fuiffe, quo propagari poflent, nec ullam fpeciempoft lapfum demum in confpedtum. veniíIe, aut quoad partes fuas immutatam extitifle; quievic enim Deus feptimo die. Ex quo fundamentó putandum etiam eft, rofas itidem fpinis non caruifle ante lapfum, * Quapropter et AVGVSTINVS /ibr. 111, cap. v8. de Gene[i palinodiam cecinit, dicens: Primitus condiros fuifle tribulos et fpinas; nec fine cauía additum eíle a Deo verbum TIBI, tellus tibi feretfpinas ettribulos, fcilicecin poenam , cum antea in nutrimentum animalium jam dum adfucrint, Omnia bona in fuo geaere approbavit ipfe Deus, nihilque noxium tum cemporis reperi . Sentto, inquic B. LVIHERVS, arbo- res omnes ab initio fuiffe bonas et fertiles. Vndeautem deleterium vegetabilibus acceffic poft lapfum? Nullam plantis alcerationem vel immutarionem tum conrigi probabile eft; eodem enim modo fuccum fuum nutritium ex terra quovis temporc hauferunt, accreverunt, easdemque qua- litates obtinuerunc. — Caufíà igicur non inplantis, fedin homine ipfo quaerenda venit, Id quod parebitfi diveríum ejus, quem ante ec poft lapfum habuit, ftatum penitius rimemur. Ante lapfum imagine Dei gaudebat homo; quae tam animam quam' corpus refpiciebat. ' Anima, (i intellectum contempleris, luce fpirituali erac illuminata , ita uc non folum Deum recte cogno- fcere, qua ratione colendus fit idem, perfe&e praefcribere, auc quae divipicus revelara erant, firmo aífenfu amplcái potucrit, verum etiam rerum «creatarum habuerit notitiam , earumque qualitates penitius cogaoverit ; fin voluntatem refpicias, fancti- ratem | haec prac fe ferebac, originalem , feu vires habebat dili- gendi Deum fuper omnia, ec exequendi, quae intelle£tus re&e di&iraverat, itemque reQte coércendi appetitum. — Corporis incorruptibilitas atque immortalitas in ftatu integritatis homini ee j com- ^4 PW TT LIE — | 29)0(828r compctebat, aequilibrium aderar omnium humorum, ecaccu- rata erafis füummusque partium vigor, Cibus Aderaí , ut verbis D. AVGVSTINI libr. A1V/. de Civitate Dei cap. 26. utar, ne efuriret, potus, ne fitiret, lipnum «vitae, ne eum feneta difjolve- rel , tiibil co: ruptionis in corpore » cel ex corpore ullas moleffias ullis ejus feufibus ingerebat. Nullus intrinfecus morbus, nullus idus metuebatur extrinfecus.- Summa in carne fanitas, in anima tota tranquillitas. Sed. quantum mutatus ab illo poft lapfum fuit homo? Poft perpetratum enim peccatum privatus e(t jufti- tia originali, eccota ejus natura ad prava inclinare coepit. , In- telle&us luce fpirituali orbatus non folum, fcd ec pronus factus cít, ad cemeraria ec falía de rebus fpiricualibus ferenda judicia, imo etiam ia his, quae lumini naturae fubjacenc, impotens fie» . bar in vita infticuenda, ec rebus cognofcendis, ^ Voluntas fan- Gitate illa originali exuebacur, et ex adverfo ad opera peccami- nofa propendebat. — Corpus temperamenti bonirate perdita morbidam qualitatem in lapfus pocnam recepit, corruptioni obnoxium, ac variis injuriis rerum excernarum expofitum fuit, imo morti in victimam ceffi. — Id quod eleganter ATHANA-.- SIVS KIRCHERVS in Afundo fubterraneo libr. LX. fett. T cap. t. exprimit: £7omo , dicens, tn primordiali naturae fuae dicni- tate et innocentia conflitutuus, ui perpetuo beatitudinis felicitatis que bono fine ullo malorum incur[u fruebatur , ia pofl peccat commi[fi labem , con'verfa felicitatis Jorfe, esc fummo eren apice in imum calamitatum miferiarumque barathrum lapfus ell» omnibus rerum. naturalium clajfibus in ejus evexationem. ulít- mumque exitium confpirantibus s binc naia difcors elementorum anttpatbia, e binc bumorum, ex quibus componitur , duruguotte Ignis fiquidem. clandefiinis machinis armatus corporis humani oeconomiam ay dentibus febrium fpiculis aggreditur s Aer, quo a4 itam trabendam nil magis necelfarium eff, varia corvi upiionis fuae «virulentia innatum nobis fpiritum infeflare non definit 5 "Aqua, [ine qua cvizpere nequimus, infelicium fortuum produd lone femper nonnibil ibi exatiale apporiai; Terra denique tnnt? po | | : LI Xe )oC3 223 fumis , "vaporibusque perniciofis et planas eí animalia ef «vel bo- minem ip[um ita infeflat , ut, unde ex coegelati'vis (ive fenfitivis ferrae fruGibus nutrimentum fuae conjer-vationi congruum pro- manat, inde vel maxime fuum fibi fenfim exitium parei ; adeo- - que nibil adeo fanum falubreque [i£ , cui non quidpiam connexum fit , quod vitae noftrae fanitatisque integritati Ccontrarietur. Vbi mel , ibi fel, ubi uber , ibituber , ul fua e finguliscommoda ac nt- ce[Jariae ves face[Jant in bominis corpus , inque perfetli jam bomi- ni« ufus et alimentum, ifa ad internecionem quoque ab ipfismet fontibus tum aperta molimina, tum occulta nos miris quandoque cunicula adoriuntur , eademque quae vitam dederant prius, ru- piis fymmetriae legibus , orbe jam reswoluto , veluti indio bello, quod con[iruxerunt, rur[us elidunt, atque exterminant. — Quae quidem diffidiorum genera numerofiora funt, qua uf recenferi polfint , notiora, quam uf debeant, | Habuerunr ergo plantae mox ab initio et ante lapfum ho- minis (uas qualitates, qua (alubres, qua deleterias , hiíce aucem homini nocere non poteranc, utpote qui intime carum naturam cognitam atque perfpectam habebat, et in quo una fpecies ab al- tera differat, bene norat, adeoque cavere fibi ab earum ufu poterat, ita ut nec petrofclini loco cicutae, loco imperatoriae napelli radices in cibum fuümferir. — Ad haecin flatu innocentiae corporis fibrae usque adeo erant validae, et robuftae, ut vene- norum impetum facile clufiffent, naturaque ita obfirmatae, ut peregrinum illud q l g concitatol mo- tu mox iterum ex corporis penetralibus eliminare et propellere potuiffent, Et quis negaret, ejusmodi robore hominem, nifi ccaffet, a natura praedicum fuiffe, ut haud fecus ac Paulus fingulari et extraordinaria Dei gratia in infula Maltha viperae morfüm absque tumore aut ullo damno füftinere, aut ac Apo- ftoli divina Spiritus fan&ti gratiaimpleti potus v sfine no xa juxta divinam pollicitationem haurire potuerit. Nam meín- felligimus quidem nutic, ut B. LVITHERVS ediíferit, quantum bonum imago Dti fuerit , fed cum de illa loquimur , loquimur de re in- E Em AXI.e ANM re incognita, quam non folum non fumus experti, fed perpetuo contraria experimur, et nibil nifi nuda vocabula audimus. — Bf quanquam per Evangelium id agitur , ut imago illa veparetur, - imago tamen ifla novae "vitae incipit tantum reparari in bac nía, pevficietur autem in altera. — ZAntequam vero in nobis complea- tur , non pofJumus (atis fcire, quid illa imago Dei per peccatum in paradifo amiferit. — Ac profcéto co minus quis de naturali hoc in ftatu innocentiae contra venenorum effe&tus infauítos praefi- dio dubitabit, qui fecum perpendec, quod fupra innuimus, dari eciamnum homines, quibus venena, aut certae eorundem fpecies minus nocent. Imo etiamfi homini ante lapíum immu- pitas a venenorum infidiis ex bonitate naturae non obtigerit, prácíto tamen aderat arbor virae, cujus ufu fe ab omni noxa praemunire et ab omni corruptionis mctu falvum praeftare potuerit. Nec tamen eft, cur Manichaei calumniandi anfam inde srripianc, Deum multa fecille, quae hominibus non neceífa- ria, quaedam criam, quae finc pernitiofa. Vom enim intelli- gunt, dum ita dicunt, verba funt AVGVSTINI libr. I. de Ge- eji contra /Manicbaeos , cap, vo. quod omnia pulchra fint Con- ditori et artifici uo, qui omnibus utitur ad gubernationem Vi- «veritatis , cui fumma lege dominatur. ^ Quodfi in alicujus opi- ficis officinam imperitus iniret , evidet ibi multa inflrumenia, quorum caufas ignorat , et ji multum e[l infipiens, fuperfiua dj? putat, — Jam «vero fi in fornacem incautus inciderit , auk fera" mento aliquo acuto, cum id male tradat, fe ipfum «pulner avib, etiam perniciofa et noxia exiflimat , ibi effe multa, quorum famen "ufum quia novit artifex , infipientiam ejus vvidet , 6 Ut" ba dnepta non curans officinam fuam confianter exercet. - . Quem igitur in ufum creatae funt plantae venenatae? Ín- utilia eas cerrae pondera cflc, nemo forían erit, qui a(feverave- rit. ^ Quanquam enim omnia, quac produda funt, in bomi- nis efüm non cedant, in alium tamen ca ufum condita effe, ne- mo dubicabit, Multo miaus PLINIO quis (ubfcripferit » pr : «5 )o( S* ' 22$ tellure venena ideo prodii(fc fcribit, uc nos fponte interficiamus dum Zib. Il. c: 65. haec habec verba : Quin e£. venena no[iri mifertam (terram) inflituiffe credi potefl, ne in taedio "vitae dirae famis mors, terrae meritis alieniffimma, lenta nos confumeret tabe, ne lacerum corpus abrupta difpergerent, ne laquei torqueret poe- na pratpoflera, inclufo fpiritu, cui quaereretur exitus, nein pro- fundo quatfita morte fepuliura pabulo fierek , ne ferri cruciatus fcinderet corpus. — Ita efl, miferta genuit id j cujus facillimo bau- fiu, illibato corpore; e£ cum toto Janguine extingueremur , nullo labore fitientibus fimiles: qualiter defuntlos mon volucris, non fera attingerel, terraeque. fervvaretur , qui fibi ipfi periiffet, . 1o Coorum certe infula fenio confe&i non expectabant mortem, fed antequam fenectutis laboribus ec doloribus corriperentur, alit papavere, cicuta alii mortem accerfebanc, ut refert HER A- CLIDES i2 Politicis. Qu dmodum et A goras, Demofthe. nes ec alii quamplures epoco veneno voluntarie peri . Verum cum vicam a nobismer ipíis non habeamus, necconvenit nobis Chriftianis cadem nos privare. Dicendum igitur eft; ob varios fines venena creata eíIe. Primum enim opus erat, ut univerfum omnibus rerum gencribus eífecintegrum. ^. Ex varietate enim rerum creararum mundo fingularc accedit decus ec ornamen- rum. Dcinde ex venenatarum plantarum noxa falutatium bo- nitas magis magisque clucefcic — Bonum enim malo oppofi- tum melius dignofcitur. | Ad haechomini in medicinam cedunt venena. Quanquam enim homo, fi in ftatu integritatis man- fiífet, nullis opus habuiffet medicamentis , utpote nullis morbis obnoxius; praevidit tamen Deus omnifcius, illum fanGitatem ori- ginalem non confervacurum, fed per transgreífionem legis divi- nae corpus fuum variis malis expofiturum fore, adeoque per mifericordiam et bonitatem fummam media fimul fuppedita- vit, quibus fragilitati fuae fuccurrere queat, — Venena autem, five interne aflumantur , five excerne applicentur, non cíIe fem- per rfoxia, fed praeftantiffima remedia, ec ultimum in morbis "Append, Cent. V LL eí V ILI. ££ defpe- Indie 226 mm LSEAXE. | defperatis medicorum pariter ac aegrorum refugium, JOHAN- NESBAPTISTA, VAN HELMONT in Difpenf. 1104. $. 46. cla- re cdiffecit, Zmmenfam dicens, Architedi clemenziam et fapien- tiam cum admiratione fupplices polJumus adorare. Nam «ve- nena nolit nobis effe venena, aut nociva s nec enim mortem fe- GE. nec medicamentum exterminii in ferra: fed potius uf parvo nojtro (India mutarentur in prandia amoris fui pignora, in ufu- ram mortalium contra futurorum morborum faevitiem. In il- lis nempe latitat fubfi dium , quod benigniora et familiariova [im- plicia recufant alias, 4d. majores ei beroicos szedentium ufus cvenena tar horrida fer-vantur. Conf. ejusdem Demens. ldea &. HJ; Ec MELCHIOR FRICCIVS, Medicus Vlaenfis, in tracta- cu de virtute venenorum Medica per fpecies fingulas fatis fü- perque idipfum demonftravit — Vt raceam;, plantas venenatas quibusdam animalibus in nutriionem cedere, aliosque prae — ftare ufus ia commodum hominum , quos for(an non oranes novimus. ' Veque enim im boc sudo, fi qua nobis difficilia in- tellefhu eyidentur , et. incomprebenfibilia ingenio noflroy femtra- yio quodam debemus condemnare: judicio, uf creafuram fogem- tium "venenatiqué alicujus amimantis : quippe homines, qua ratio- rie: frrigula quaeque fmt. fa£a , intelligere e£. fcire non poljumus: üt lóquicir D, AMBROSIVS Ze Paradifo cap. 2. Tan commerhoranda eft hic D. JOHANNIS LVDOVICI HANNE- MANNI fententia, quam in /Mifcellaneis Naturae Curioforum Decur. LH. inn. V. Obferzv. 116. pag. 211. expofuir.. Poftquem enim ex PELRIIOHANNIS FA3RI£drograph. Spagyr.capetT- fontis, Son, mentionem fecerat, cujus fcacurigo parva» napcllo circumdata, animalibus cunctis, quae ex eo bibunt fonte, lecha- Yis eft; et quidem intra parvum ac breviffimur tempus putat quemadmodum bufo burfa veneni magnetica, fcilicet cerreftris, et aranea veneui aérei eft, ica napellum multum inde ad [e tra- here veneni, ejusque fpirituoficatem coagulando, €t infui ipfius corpus figendoimpedire, quo minus forte fit fcacuriginis "Vene- pum ; tandemque concludit, fi Deus folum ex terr us c "P0 MEE venenata et plantas venenatas tolleret,.nemo hominum vivere quidem poffet ad momentum temporis, — Cui fententiae eo lubencius fübfcribo , quo confentienctem magis habeo ATHA- NASIVM KIRCHERVM, qui it //4undo fubterzaneo Lib. LX. fe. 1. cap. 2. haec habet verba: Cum univerfa naturae inferio- vis oeconomia in perpetud generationis. corruptionisque -vici[Ji- tudine confiflat, generationem «vero corvuptio, corruptionem ne- ceffario putredo fequatur ; putredo autem calore fermentata , ne otiofa (i£ , femper "virpum aliquid producere atíentef , binc fa- Gum efl, ut, quod putredini inefl malignum , e£ cvenenofa. qua- litate imbutum, id in [e naturali veluti magnetifmo quodam de- rivel, atque boc patio putredinofum corpus, ex quo nafcitur , a fua malignitate liberet, quod nifi fieret, univería íelluris fub; flantia bac «veneni qualitate infeda, dum continuo propagatur, ingentia et irreparabilia damna maturae inferrel ; ne «vero-aut plantae aut animalia , -venenofa jam qualitate imbuta, balitu cirulento terram denuoinficerent, ea plerumque in aliorum ani- malium cibum deftinavvit, unde svenenofa qualitas paulatim 4if- TL — Lidl d di do dim nata Sed quo abripior? In hanc de venenis materiam immerfus vix mihi evitare poffe cenfuram illorum videor, qui a Medici munere alienum ducunt, veaena tractare, — Sententiam enim fuam hi ut roborent, provocant ad J usjurandum Hippocratis, in quo fanxit: fe neque veneaa propinaturum, nec coníequenter alios do&turum eíIe hujusmodi miftionem; allegant legem a- ud PLATONEM 4e Leg. Lib. 1I. juxta quam venenarii fecun- dum Iurecon(ultos capite. puniendi funt, praefertim fi Medici fuerint ; füuumque faciunt SANTIS DE ARDOYNIS in opere de J/enenis monitum, venenofa fcilicet caceri debere ab omnibus in- celletum habentibus, Ita quidem eft, quod contra has leges ec monita ifta quidam parum prudentiae adhibuerint, qui vcl vene- ficia vendiderunt, calibusque nefandis artibus homincs emedio : cogni 2 . fu(tule- 228. 45 )0CNWt* füftulerunc,. quam ob. caufam Medicos Roma pulíos cada PLINIVS. Hifl. Nat. Lib. X XLX. cap. I. vel qui in fcriptis, ubi venenorum mentio facienda fuerat; modum expofüerunt, quo illa in hotinis perniciem fint paranda. ^ Tales fuerunt OR- PHEVS; Theologus cognominatus, HORVS MENDESIVS Iu- nior; HELIODORVS Athenienfis, ARATVS, er alii, qui ob id a GALENO Lib. HI. cap. 7. de: Antidotis merito reprehendun- tur. Ad hanc claífem. etiam. IOHANNES BAPTISTA POR- TA, in /Magia INaturali, HIERONYMVS CARDANVS 4e Subtilitate Lib, XI/11l. | nefandas intoxicandi. artes docentes, THEOPHRASTVS ERESIVS, qui Lib; LX. de Fiifior. plantar. modum inculcavit, quo Chii populi cicutam parabant, ut cito interimerer, cc IOHANNES PONZETT VS, quiin Li5.I. de ene nis enchirefin tradidic, qua vinum ex vite venenofum producatur, yercinent,. Haeteo; an et PLATONEM huc referam, quiin calce Pliaedohis', dum: mortem Socratis narrarat , rationem infimul docuit; qua ufi func fátellites;. uc cicuta fuum mox adipifcerc- tur effectum. Cum enim haec et fimilia in proximi commo- dum haud vergant, fed' occafionem veneficii pofteris praebere queant; merito pius IOHANNIS. WEICKHARDI. VALVASO- zelus etiam atque ctiam: commendandus venit, qui, poftquam falfus erat, fe Anno 1669. ab» erudico. quodam Mahumedano; ALI HAISA, edoctum fuiffe modum , venena praeparandi,quac tam occulta vi ac lento paffu. corpus humanurn fübruant, ut ad integrum étiam: annum eorum effe&us pro lubitu fcilicet propi- partis rerardetur, in: cujus infüper arbitrio pofitum fir, circa quod praccife tempus mors infequi debeat, fic ut vix criduiaut bidui: fpatio operatio: fállac haud ullo: anridoto eluenda , ani- mitus optat; ne perniciofum hoc et diaboli iicium in hu- mani generis perniciem: unquam divulgetur;:.... Eam ctiam 0b caufam quidam ,, qui juxta GALENVM imibr: de Purg. /Hed. herbam attralieptem fanguii p ; oculis vclatis ad fup- plicium du&us eft, ne in itinere aliquem doceret ear, humano generi adco nocivam,; Verum genuini Medici et quibus pae | - . €urae ..89 20 C 3i 219 curaecordique eft,alio modo v Gantaliosque docent.£/ enim et barum ( deleceriarum ) frirpium notitia juxta REMBER- TI DODONAHI, in. Stirpium bifforia pemptad. ll. libr. IV. praefat. e&atum Medicis non minus nece[Jaria, quam aliarum, ut «videlicet ipfas , uti SCRIBONIVS L ARGV'S ait , devitent, et te per ignorantiam aliquam affamant..— Vel etiam, fi quando nece[fitas incidat, ut. iis utantur , id cum matura deliberatione, fummo cum deleti, et adbibitis propriis fraenisefficiant. Hioc Ethicos imitaritur, qui vitia depingupt, non ut aliis eadem com- mendehr, fed' diffvadearit, ec debita iisdem opponant remedia, - fraenaqüe injiciánt ; ec in v t varias fpecies carutidem que indolem inquirunt, non ut veneficis arma praebeant; (ed uc omnibus'et fingulis antidocum opponant, ct fimul aliquam :ca- vendi ratiooero oflendant..— Tantum; igi , utidagentes Medici. vituperio' excipiantur, quod "fibi- fa&utm conqueritur. AMBROSIVS PARAEVS cap. 1. de vvenenis, ut omni potius modo aquovis excufeatur.... Qui. enim venena contemnic, lo- vitur CHRISTIANVS LANGIVS Pafbolog. animat. p. $93. ac temere borret , is EM inibi thefaurus lateat fe- pultus , e£ quam profunda fit Dei fapientia, rerum virtutes tam follicite tegéns- ac protegens. ^ Sane baud fugax efl iud po&ta- vum figmentum , quo amoeniffimos Fle[peridum hortos , mala au- vea confertim proferentes , percvipilem cuflodire draconem tra- diderunts^boe ipfo enim nibil aliud digito «velut: common[trare intendunt ; quam quod [ub'rebus et obflaculis -virulentiffimis, vvi- taequé tioffr ae crudeliter infidiantibus, recondita fint pretiofillima: nónpet dona, et — met À— 2 : Atque haec fcripferam , ut praefationis loco apponerentur- Esbrbbriofiffitios quem fub:manibus habebat vir cliri(ligius, "Dé hb un ;Doctor Sigi E Pee 58 n " d u /, (ed en acerba eum et inopinata morte extinctum efTe; mox referebarur. Cujus — n y €» gationibus , nullis unquam laboribus dela(fatus aut fraus, exa- &ain'omni doctrina folidicas , fagax in obfervando folertia, in inveníendis componendisque rebus mira accuratio ; io; agendo dexteritas prudentia , integritas incredibilis, fvadec, imo. jubet. Tam trifte igicür oobis canti collegae defiderium cum relidum fic, non polum, quin hacoccafione ad poítericatis memoriam et praeclarae imitationis exemplum natalcs ec vitam SCHMIE- DERI noftri recenfeam, | | Natus eft Leobaci ,. vulgo 2ótoenfagn/ pago. in.Mifnia fito et ad dioecefin.Cygneníem pertinente, MDCLXXXV. die XXIV. Novembris, honeítiffimis qua paternum, qua maternum genus ftirpibus oriundus. FAIEDERICVS SCHMIEDERVS Pacerfuit , Philofophiae Magifter, et Paftor dicti loci , quem dcin cum Langenrhensdorff, pago itidem in Mifnia fico, commuta- vit, Paftor ibidem pariter confticutus.. .. Mater MARIA ELISA- BETHA, uc eximiae pietátis, ica. omnis matronalis virtutis fingulare it, Domini HEINRICI JVNGHAN- SII, Paftoris quondam Mifaenfis cujusdam pagi, Conftappel di- &i, Paftoris filia, natu: maxima. | Poterat. pio tali ftemmate oriundus majorum imaginibus ad probitatem.SCHMIEDERVS nofter excitari ; neque etiam nos dubitare patris pariter ac ma- tris dexcericas finic, quin ab ipfis penei bulisfiliofuo recta inftitutione, faluberrimis monitis, vita ipfa ad praeclarae virtu- tis reique cultum praciverint, ^ Prima, ut per baptismum Ecclefiae Chriftianae infereretur , proxima, ut (incerae pietatis ec honeflatis principia mature imbiberet paulatimque majoribus praepararetur, illis cura fuit. | Et quidem cito etiam a cenella aetate nobilioris ingenii igniculi in eo emicueruuc; utad íumma aliquando enifüurum fpem eximiarn Pater coaciperet,... Quo ma- jori jo CREARE 1 tlc. vesc uper dents : : ejus cum ig uic, cum idoneis praeceptoribus, er initio quidem privatim erudiendum dedi binc Crimmitium eum, ec biennio poft in Gymnafium Cygnenfe mifit Quibus in locis admirabantur omacs in adolefcenre € vim ingenii, et induflriam incredibilem, (tudiorum (peciit Su. 49$) o ( S 231 multiplicia et infignia, orationcs, carmina, Latine, Graece elegan- cer et polite elaborata; cantumque ille igneo in (tudia impetu ec ardore profecit , uc digausjudicaretur, qui decimo octavo aeta. tis anno Academiam peteret ; Re&toriigitur, Domino M. GEOR- GIO ANDREAE VINHOLD valedicens literasab eo commen-. datitias recepit, quae praeter alia encomia fequentia contine- bant verba :. '*- Fc fuit faepe, curn ipfe nova fpecimina praeter €a, quae tam publice quam privatica laudabiliter dedit, non « juflus, non inftru&tus, fed fua inflammatus alacritate, et quia « totus libenter in fermento cfle conívevic, oculis noftrisexpo- « fuit, laudisque materiam praeripuit potius, quam oblatam ar-.« - ripuit;id quod: vel-avidiffimo Magiítro (atis: e(Te. debebar, « Tali cum tamque ignita; uc ita loquar, nacura pollens S CHMIE. «« DERVS, quid mirum , fi vous noftris exacte: refponderic ? « Lipfiam itaque fe anno MDCCIV. Menfe Majo contulit, er a Rédtore, Domino CHRISTOPHORO PFAVITZIO , civium Academicorum numero (e adícribi curavit ; hinctotum Philo- fophiae fe fobtiae atque ecle&icae, imprimis autem arti Apol- lineae, ad quam a teneris ungviculis ftimulum apud fe fenferar, confecravit , BOHNII, RIVINI, PAVLI, SCHACHFRI, alio- rumque auditor fedulus, permultisque (cionibus tam publi- cis, quam privatis in nofocomio meo fub ductu interfuit, ipfe- que manum his facpe admovit. — Anno infequente publicum eruditionis fuae fpecimen edicurus prima vice fub praefidio Do- mini D. SCHACHERI diíputationem phyfiologicam de Deglu- tiioue habuit. Anno MDCCVI. induílriae atque. virtucis praerium affc&ans primam in Philurea noftra lauream confe- cutus eft, qua condecoratus diebus ejusdem ann: canicularibus morc recepro cheíes quasdam Philofophicas defendit, Le&tio- nesque de Vi(u ejusque requifitis Superiorum jutfu publice prae- legit. Anno vero fequente praefide Domino D. JONANNE CHRISTIANO ;/.LEHMANNO , Phyfices Profeffore publico, differcationem. de Bal(amo.Peruviano. mgro publice defendic. Sed er ipíc ut manum admoveat, confuültum ducens, in anti. : pachiac 232 — 495.) o ( 8 pathiae phaenomena 'inquifivit, eaque ad fuas caufas vocavit quam difputrationem hiítorico - phyfico -;philologicam. anno MDCCVIII. die XIV. Januarii füb praefidio Domini M. FRIE. DERICI MENTZ, Faculcatis Philofophicae Adíc(loris habuir, Ad quod thema excutiendum occafionem ei propria füppedi- tavit experientia. ^ Adeo enim cafeum et butyrum abhorrebat, - bacurae juffu, uc fi ad tantillum eorum deglutiendum cogeba- tur , fibi infyncopen incidendum fuerit, cum fanitatis diípendio nonlevi. Haud multo poft IX. fcilicec Februarii digaitate Ma- gifteriali ornatus XVI. ejusdem primum in Medicipa honorem, Baccalaureatus fcilicec gradum, affumfir; — Anno MDCCIX differrationem hiftorico - phyfico- mathematico- moralem dc Aítrologiajudiciaria PhilofophoChri(tiano indigna conícripfit et dic XVII, Aprilis praefidendo publice defendi. Sed ec Mufas Salanas falutare in animum induxerat SCHMIEDERVS, ad cas igitur menfe majo dici anni properavit, Redtore Domino.D. TOHANNE PHILIPPO SLEVOGTIO, quem Boranica docco- tem, ut ec Dominum D. GEORGIVM WOLFGANGVM WE- DELIVM, praxin, materiam et politiam medicam explicantem, non fine fru&u audivit, variisque fectionibus interfuit privatis. Anno in hac Academia transacto Lipfiam reverfus, poftquam Gratiofiffimae Facultati Medicae in coufvecis examinibus fuos profeQtus in arte falutari fufticienter probaverat, publice ledio- nes pro Licentia, quas vocant, de Oculorum vitiis habuit, fuam- que inauguralem difputationem de Supe: flitiofa verborum €u* ta Chriftiano ec dogmatico Medico indigoa elaboravit, et anno MDCCX. moderante Domino D. CERISTIANO LVDOVI- CO WELSCHIO, Facultatis Medicae Adfeflore, publico exam!n! fubjeci. — Quas binas pofteriores differtaciones prolixius dedu- cere, et füb tractatuum forma luci publicae exponere conitt- tuetat fecum , fi viram concefletit Alciffimus: . Summa ec SCHMIEDERI indufítriam, quamdiu ftudiis in Academiis V4- cavit, licet abunde teftentur, igneum ramen ejus ardorem plura majoraquce difcendi, atque cempori impritnis parcendi Rus | | 4e (o (SW 231 tem cx eo pariter colligere licec, quod five Sirius arderet, five Mercurius negotiaretur, atque Apollini Lipfiae inducias con- cederet, otiofus nunquam effe potuerit, fed ut haecftudiorum interftitia in fuum converteret ufum, itineramodo per Saxoniam füpcriorem inferioremque , modo per Thuripgiam vel Mifniam, aut Varifcorum regionem inftitucrit, variaque curiofa, ;biblio- thecas, fnontes,. metallorum et carbonum foffilinm fodinas, plantas &c. perluftraverit , fibique variaannoraverir, . Collee gerat quinimo fibi nonnulla curio(a, ex regno minerali, et yege- tabili, quorum priora fibi ab homine quodam levi fübdole ab- lata dolebat. Annis ita Academicis abíolutis menfe O&obri anni MDCCX, Offitium fe contulit Nofter, praxin exerciturus medicam , poftquam die XXVI. Junii mater ipfius e vivis ex- cefferat, quemadmodum et optimi patris jacturam , infequentis anni die XIL. Julii paffam deplorare cogebatur. Quoniam au- tea! docti in pretio:nion adeo 'magno "apud vulgus habentur, mft Do&oris titulo fimul fuperbiant, ut. hunc (bi: compararet, differre. amplius noluit SCHMIEDERVS, quem eo promptius eciam à Gratiofiffima Facultate Medica, quae Lipfiae floret, anno MDOCXIV. die XXIIX. Martii cft confecutus, quo- magis huic de ejus capacitate con(tabar.. | Sed ec vitaefociam quaerere con- fültüta duxi; quam étiam iavenicin Viri, ec dignitate ec doctrina er pietate. venerabilis, Domini JOHAN NIS DA VIDIS SCHWERTNERI, S.S. Theologiae DoGoris et Superintenden- cis Pirnenfis filia unica ,'et virgine leQifTima, ingenio omnibus- que virtutibus'ad (ümmám laudem ornatilima, nunc vidua, matiti fünere graviffime confternata. * : PeraGiis igitur cum ea- dem die XXIX. Maji "anni MDCCXIV. nuptiis Pirnam fe con« tulic SCHMIEDERVS ; quem tamen locum poft beatam ana- lyfin: venerapdi fui foceri cum Lommario paulo ante rativica:is €hrifti ferias anno MDCCXV., commutavit. -: Concordi nexuy, udnquam. per tempus non adco longum, indivulía corjuges "Append. Cent. VIL €s VII, gg copu'a, 234. | xPoo( HU copula, mutua eaque conítanti caritate copjunétos tenuit , per- peruumque tnarito inter labores levamen etadminiculum affi. duum, fomepntumque uxor optima, rei familiaris curatrix fedu- la, virique amanciílima praebuit. | Nec minori foecundiratis laude conjugium florui(fet, nifi Deo vinculum hoc diffolvere placuiffer. Progenuit tamen filium, DAVIDEM FRIDERI.- CVM SIGISMVNDVM, et filiam DOROTHEAM FRIEDE- RICAM SIGISMVN DAM ; utrosque tamen liberos in tenella aetate mors praematura, illum Piraae, hanc Lommatii, abri- uit; 1 "i ! E pes r Conftat incerim , quanta in. Praxi SCHMIEDERI dexteri- tas, quanta in medendo felicitas fuerit; et quam late per ditio- : pes adjacentes fama illius et celebritas penetraverit. - Quando ab " &egris otium fibi conceffum videbat, curiofa vel legebat, vel meditabatur , vcl fcribebat, vel obfervabat, vel experimenta fa- ciebat, ita ut nullam diem fine lincà trapfire permitteret 5 hin faQum eft, ut anno MDCCXIT d. 15. Aprilis in Illuftre Leo- poldino- Carolinum Collegium fucrit adoptatus, Sabinique no- mine ornatus ; imo fi divina eum clementia paucas adhuc fepti- manas inter. vivos effe juffiflet, in Regiam pariter Boruíficam Societatem fuiffec receptus... Cum eruditiffimis viris perpetuum ei interceílit literárum commercium, -Loqvuntur ejus indu- ftriam et capacitatém tot fcripta atque obfervationes, hincinde typis expreflac. De Aqva Lommacenfi tractatus diacteticusin- rer Manufcripta ejus adhuc affervatur, uc et fcriptum de Appe- titu agoDizaniium. Anno.MDCCXIV. edidic Epiftolam idio- miáte Germanico confcriptam (ub titulo z-SINCERI PHILALE- THAE, Academiae Naturae Curioforum Socii , unvorarcifflid) Sentimenc von bem eíenben Quftanbe unterfibicbener fitv bet unb erwadfener. 9Yerfonen. ín. 9Innaberg. —— Anno MDCCXV. - Schediafma. Epiftolicum divulgavic fub nomine ALETHOPHILI SINCEAL de fcarabacis criticis esbypeteieion ' : eu A )oí( t 225 fcu de Criticis. malevolis, peculantibus atque vapis cum ic .rabacis compataiis, ob quoda Domino Sauzetin Belgio laceffitus, fed a Domino CHRISTIANO ANTONIO RICHTERO, Philofo- phiae et Medicinae cultore, in Epiftola ad Amicum de cenfura Belgica. mafcule .defenfus.eft.... Uit Imperiali Collegio Naturae Curioforum. NVNQVAM fe. OTIOSVM probaret, varias ci- dem transtn (it.cbfervationes rariores atque curiofas. — Talis- modi legitur ia Ephemeridum centuria IIl. obf. LXXVI. de Hippocratis purgatione morali, obf. LX XVII. de Sapientiae mor- bo PLINII, Hift. Nat, lib. VII, cap. L. ob. LXXIIX. de dido Hippocratis: 6 Iyrecs duAécodbas ici9e7e; obf. LXXIX. de feminis regzcílu ad maífam fanguineam ; ob(. LXXX. de fülphure cum pluvia aeítivo interdum tempore dccidente putatitios ob(- LXXXL dc aphonia periodica; obf, LXXXIL de tuff ex acri- monia cerumiuis aurium oborta et curata ; obf, LXXXIIL de tuílis diuraae ex teftium tumore folutione; obf. LXXXIV. de fpaímo infolito frequenti ,. fucceffive in motus convul(ivos et vehementes in(ulcus epilepticos degenerante ; tandemque mor- tem. aegrotandi adferente ; in centuria IV. obf. CLV. de pyris : florentibus ec rofis duplicibus, triplicibusque; obf CLVI. de ftupenda et dexe(tanda puellae cujusdam falacitate; obí. CLVII. de filamentis meteoricis, tempore vernali et autumnali volican- tibus, vulgo divae virgiais, Germ, SYunafec«Giatn/ Gomes obf. CLXI. de calculo ingentia muliere exclufo. In Cent. VII, Obf, VI de Flexione atque divifione tempeftatum fulguranti- um, vulgo ven benen QBettec(eibunaen, | Quin et obfervarionibus fuis curiofis locupletavit Mifcella- nea Lipfienfia ad incrementum rei litterariae edita ; in quibus re- perire licec obíervationem I. de herba et morbo folítitiali ad PLAVTI Pfeudol. AG, L. [cen. L. v. 36.37. obferv.. XXXV. de fcientiae herbarum aptiquicate, jucunditate, praeftantia atque - ütiixate ; obfery.LXXIX. de equo fictili locum HIPPOCRATIS | 282 ib. ib. 236 | BRBÓ JZEENEDCS ib. IV. epidem. edit. Foéfían. corruptum ptiftinae lectioni re- fticuentem ; obferv. LX XX, de vera herbae verbenae denomi: natione germanica; et obferv. CIIL de clavis fecalinis. — Quan- quam autem SCHMIEDER VS libris novis ad Aa Eruditorum, quac Lipfiae colliguntur, recenfendis manum non admoyerit, volupe camen ipfi fuit , iisdem fubinde obíervationes fuas com- municarc. Praeter cam enim, quam de feminis regreffu ad maf- . fam fanguineam Ephemeridibus Naturae Curioforum infertam diximus , et n Adis Eruditorum fapplement. Tom. V. fed. 1X. .p49. 408. iisdem legimus verbis, craosmifit ob(ervationem de nube arborea, cempeílatis mutationem certo indicante, vid. fupplem. Tom, VI. pag. 154. de duplici phaenomeno luraari dic XXIV. Maji obfervato, vid. ann. /4DCC XIV, ZMeunfe feptem- bri pag. 427. de polypo oefophagi vermiformi rariffimo, a ni- mio pulveris fternutatorii hifpanici ufu excitato, «id. ant. /A4DCGC XV. menfe OGobri , pag. 456. quem uberius explana- tum paulo ante obitum publici juris fecit. — Quid vero in ecli- pfi folis, quae anno MDCCXV. die III. Maji accidit, Pirnae ob- fervaveric, in iisdem 4485 anno /4 DCC XP/I menfe Januario pag. 18. docetur. Sub manibus habuit SCHMIEDERVS no- fter curiofiffimum tractatum de plantis venenatis, cui ut majus accederet decus atque ornamentum , multos impendit fumptus pro emblematibus atque plantarum iconibus delineandis. Mens quippe ipfi erat, accuratius quam ha&tenus factum: fuit, agere 1.) deaconito, 2.) de bangue, 3.) de cicuta, 4.) de cicu- taria, 5.) de colchico, &.) de corona imperiali, 7.) de datur?, 8.) de erica baccifera, 9.) de gramine Norvegico olfifrago, 10-) de hyofcyamo, 1 1.) de Kerzereh, 12.) de napello, 13.) de ra- nunculo, 14) de ran, t5.) de folano furiofo, 16.) de taxo, 17.) de tagete feu flore Africano, ec 18.) de baccis pifcatoriis, vulgo cocculi di Levante didis, | Non autem cft, ut modum inculcem, quo fingulas has plantarum venenatarum fpecies periews voluc- kh PEAC 237 voluerit , dum ipfe in obíervatione laudata XXXV. Mifcella2 neorum Lipfienfium eum abunde expofueric, in qua fimul MeZ dicos et Botanicos rogavit, ut laborem fuum colligendo adju: varerit, "Nec defuerunt, illuftri potiffimum Naturae Curioforum Academiae adícripti, qui fuam ei operam ad elegantiflimum hoc opus perficiendum non denegarunt, fed hinc inde collectasob- fervationes medico. boranico-chymizas prompte cransmiferünt, nec, me, quicquid exigua librorum. meorum colle&eanorum- que fupellex fuppeditavit, lubentiffime communicafle, diffireor; Sedfuerunt etiam, qui, quanquam non adeo exile prudentiae pariter ac eruditionis. talentum fibi concredicum glorientür, au? xiliatrices ei manus ad opus hocabfolvendum commodare, de- treQarunt, caufam-allegantes, fe circa eafolum occupari malle, quac divini Numinis gloriam promovere, proximoque et im- primis aegrotis aliquod adferre commodum polfint. ^ Quafi ve- ro ejusmodi labor eundem fibi non praefixum habeat fcopum: Noo fine animi angore, fazcor, has. SCHMIEDER VS fermones excipiebat, cui vero folatii loco reponebam , quae liaber HIE- RONYMVS MERCVRIALIS, Ze /4orbis «venenofis ek "venents Lib.1.cap.3. Denatura autem , dicentis , «penenortum - finoulis cognita [i /Medicus tratlet, minime rem aut injuflam , aut irbo: neflam faciet , quia, cum [int a Deo et satura creata, vires et naíuras ipforum docere , baud inconveniens efl, eo maxime, quia Ad falutem bominis pertinet ; ut hujusmodi natura cognofcatvr, quo po[fií ca"veri. Verum inter vivos tamdiu fupereffe nóluit divinum Numen SCHMIEDERVM, donec clegans atque fum- pruofum hoc fcriptum ad umbilicum duxerit, Supcereft igicur, ut de beato illius exitu aliqua commemoremus, — Multaenim verba facere de amore, quo erga Deum ferebatur, et de co- mitate et dexteritate, qua proximum füum nullo non tempore fuit amplexatus, nunc non attinet. — Illius enim teftes ad(unt Praccones verbi divini , quibuscum de dubiis Sacrae Scripturae B83 locis 238 SDOSUNE Locis locis fermones caedere, fontes: vereris et novi foederis probe intelligenti fumma fuit voluptas. ^ Hanc vero loquuaur, qui-- buscuaque cum Beato SCHMIEDERO amicitiae pigbus iüter- ce(ferar.... Cum circa finem auüi praecerlap(i MDCCXVIT iter aliquod animi gradiain(titueret, concingebac, uc ob obje&tumali- quod certum ; ;cum.alias vanae faperítitioni nunquam: fuiffet addictus, viresque imaginationis optime moderari no(ílec, lior- rore graviter percuceretur, unde:ab eo redux. die: V. Otobris vehementem per totum. corpus.paífus fueric pruritum, quem die fequenti purpnuta excipiebat rubra. .. Quemadmodum au- * fem nulla calamitasfola,; i:a ab hofpice fuo, Bocorici i ngenii ho- mine faevis dictis procelatus aeger malignitarem ob animi affe« &um au&am obfervavit, ob quam propriis non amplius confi- us viribus, die VIIL. O&obris Dominum D: FRANZIVM, Pra- &icum Olfitieníem, ad fc acceríi curavit, Quanquam vero ef- ficaci(fima malo opponerencur: pracíidia, hoc tamen docta plus E ,t ibam, non quidem in pectore, fed abdomine , in conípectum dabat cum magnis .luceis veficulis inter(tinCtam., ..... Sicque placida morte inter àdítáncium preces atque fuüfpiria die XV, Octobris dimidia poft méridicmhoraob- dormivic, decem menfibus. cum tribus feptimanis ilcra trigefí- mum. primum aetatis annum transactis; | Exuviis terrae matris gremio die XVII. Octobris illatis, ju(ta funebria die XIV. No«- vembris celebratafunt... Piis Beati Viri manibus parencaturi ad. fcribimus: *;; 900 "Eheu! --Eheu! ^ dum Externorum Venenorum naturam indagat: Solerriffimus Medicus, SIGISMVNDVS SCHMIEDER VS, Internorum Infidias non minus metuendas *. sie | fuo exemplo . difcit atque docet. Corpus malignis morbi fpiculis centatum, contagio connato infectam advertit. Vtrumque venenum aggreditur, fed difpari cventu. Venenofis Morbonae Infultibus cedit, - et in vi&timam concedit | Corpus alias fragile; Non effc in Medico, ut femper relevetur aeger, "gnarus. Au)je € ue eccadi tabiemconnad . — —— Antidotis: praemuuicus | eiu it. Fides ec Mericum CHRISTI, Visuleati ON Doritoris qui iiiriiod 3 phbH venenum, ^ inferno peílis, fact PR. "Ale veh d fuere, ze dit Quibusvis rhedicaminibus longe nobiliora. Hisinftru&us de .peccari cruci ibus, de mundi illecebris, de fatanac f ratagemanibus ipia T5 SCHMIEDERVS. £ INDEX LR DEA. "———mm REETEEEEEEEFEEEETUE ^ INDEX Rerumet Obfervationum i in Centuría — VII. et VIII. contentarum. - "Abortus cum mola, : 217 Abfceffa. cerebri ere anitome, 84 Abfceffus lumbaris, 286 pure Vberkingenfium fio 103 derisial momen, genus et fpecies. 164. feq. APP. et. App. P. 175. App. - - folia an Peltata,* flore pleno. peruviana foliis quinquefidis: p.178. App. p cem Britannicum, - Foy 73 "lui ob(truCtio gravis curata; ' 47 Amanrofis, glaucoma et cataraCtain uno oculoobfervata. — 174 Apapletici anatome, App. 78 Aq14e falphureae jeu 49 Z«eifenhufanae ufus. I16 4Araliafrum novum plantae genus cum fpeciebus. p.189 feq. App, frena conchifera Moguntina. 426 Ariffolechiar rotundae vis arthritica, 424. Arjriitaemorboitls (| Joe 9 ioiih pregnantis. App.93- Aurum anatinum, 339" Sr aed Bal/amum Carpathicum. 4 Barofcopii ftationes — et in^ mae. App. zt Bilisputrida, ex Bufone. deglutito urinae tup: pn 0422 "ivitg C — laborantis virginis amato-- n I i Calculi realédiar: Calcnlus veficae Tp Res 9 Oir uteri Mare. 271 Cuncri exulcerati labii externi cura- tio, 361 hh Caor- HINDEX; -- -" Carcrorum lapidum * pori 4T LT : Cor fc ationes | boreales.. : : ml ali Crratiom s veshilesm DE br E Cappárum vices. "pple Md p-384 Ape iir. Ca ialia irudinofi. ETTIUEYT Ad 'aferun umrte EU Caries offis Bids c Es P-4 4 Degli i impedita fingularis, 125 ^A Caro boum lue infe&orura | T ^" Deglutitiotis impeditaecura, 4IO 21 comeita, f$. 264^. Delirium dubium. 32 Ca[fis. 273 Delirium mpejancholicum. gne Cyrbrzestipfigfimufut. cr; enuasieievisiacts 19 Crraffolioram ufus, — x 27f Dewiwi: diftcili conii mo- Cerebriabfceffus. | 7:07 c App. 73^ : sus fpaftici.. 3/7 Cerebro carens foetus, 12 Gizaiioris in. Vallem "ofaphat confi E deratio phyfica. 181 Girium pomum pragnns. App. 99 Echrasmata cutis Dingniseb, c E" Clavps amu fca meatui ai auditorio i in- eyes per clyfterem fortem cü- 163. Cocblearum teftarum ufus in cielo, —: fedi one curatum... 446. uneftum 199 Cochleae vivae pet ; alvum piss » Eplefis letalis ex ffira ofis s Coscitas. fübitanea, ex mercurii 299 us 420 Épilepticae anatome. 1o2Àpp.23. Culcns dolor purgatione fanatus« Epslisa pilae mollioris jade. 210 Eur Tun. currentis. impetus - 'mirandus, Co vrai bou mint 211,222 319 Éxcrefieniia. sarmes. infia refe» 22 áo veris et thoracis gni -—— —T A22. Cpsuslioi. motus poft puerum, : is deris T 2 x - 21$ k Cornlions € et febrilis afícttus pro- Febr. tertianae ingularis y inyua wen orepleno. — z 4 jntana,. vaa weit Car duplex, E. : Mime U 26j ue auriculae dextra. dilao- : perechialis. js E INDEX. 2d Pobre: malignag" & peccchiales Cu- ! 5 A: ndimethodus. 14I Ferri hiftoria, et Nix, — .App.25 Fila meteorita. 83 Fiflula lachtymalis fanata. . : Flarei proliferi, 7 PERNUNMN nimia fibi ipfi exitio 2,9 Fottus ex utero ulcerato ena 5:55 e&imeflris monflrofi inii tome, 72 nens ovale diu patu- 129 Frallura o(fis OAM a jactu ms 5 fülicis. ün seb Tiihtanin letalis 223 Fulgurantium tempellatum flexio atque divifio; i 14 Fulminis magna vis... . App. 13 Tet aps pe tg leafer ex levi contu- QueTUS rd 3 0igusiiqssi wed Gemelerstm partus, - Ges - Se .Canadenfis, Mis Glandlae thyroideae etc. nova et ac- T curáta de ineatio, MAKE Glifpetrae. quid (int? Grandines verminofi, Gravida nunquam menfílruata, 177 Gufim et olfa&us (ingalaris lac 10. E Sura (reni ex ' capitis Ícabie. rétro. pula 303 Haemeptyfis vera absque tuffi, 305 diuturna ac pertinax, 333 Haennrrbogia ex ano. 178 efaucibus, 93. 178 uteri letalis puellae fexen nis. 92 Haemorrbeides: caecae, 2,6 in puero fexen- -G& £19. ni2il€,s o- : Hellica ener m pylori et je crean 207 Fineicrepid chronica curat, — 7I Hernia abíciífa omenti pr "à rata. monflrofe. magnitudini, T LUE UON aiaqiiosi 397 Ss finger in feniore, ai ence improdens (c&ie "fx pec * 48 quA ili eura fympathe- 94. Hirudirum icis 505b 18:998 deglutitorum cura, 6o eg doonimri in neibet A AR Biregri in laqua scolis »b H; ^ burro pueri. cafus. IOI rire in oneagiplos. Ar Hyá éps ov polnónim cognitu difci Hydrepe cdm defuntlae EE Tydropicorum anatome. ^. 86. A Hymni; d criptio, ^ 979 hh a Hyper- INDEX, Hypercatharfis periculofa. 216, 306 , galapena Pann dofis puerperae e dian "cr S Mess di Io et extta abdomen dependens. 42 Alei avermibus perforati cura, 263 facculi. Inedia notabilis. 81 Anteffini re& tuecens yn ab- : lata... T " Yul ssasitas. : A P C 3 411 achrymat fanguineae, 266 »7 orientale. I9 Lapidem. cancrorum colleBioni ELE pm quadra Si — 38$ Lari cinerei majoris anatome, dM Jie» permagnus, 24.21 puenpedonenn, jr I20 Lienes duo. vigo JLinum catharticum.. 236 Liquitaja Bra(iliana, 149 iLitbontripticum eingalum, 348. deri Mula 173 Bliiberti petentem App. 76 Martis ufus inictero, 292 Maslach Turcarum, I j , AMaxillae fra&tura, ^ 2Melancholira veneficam fe xiip- nans, AMelancboliae uterinae caufa feralis Af AMen[és oCtogenariae,. xit Papiliones fi ex dorfo fluentes; d poft duas feptimanas ordina- rie revertentes, — 371 ZMitlie purulenta largiflima curata. — 326 AMineraliups medicamentorum ope- ratio per irradiationem. — 28 Millepedibus (imiles: urinae vermes. i p.472 in 24orbillis V.S. utiliter diia: 430 Morbus incongruus, 81 Nepbritis curata, | (95 INinzin Canad enfis. 187.App. iMi rubra. App. 'Diuktimor "e ftus. ^ 381 Onagrae radix, 27$ Orobasche bypopytis lore er "Ortbopnotae curatio fi ngulatis, $5 O[f;um crepitatioin gravida, — 421 Offa fefamoidea Offium "pe arüculatio mollis et E Officslusn diuingula detentum, M Ofreae Viridiufculae Anglicae. 4j0 Offrcarumnotabilia. E Ovarii fteatomabotryoides, — 141 Ovulum in tuba Mos owe humana deme ij Palisgendf a NUT etc, 21 ngulares, 3 | Paracentefís abdominis fiallaini tuta, 113 . Pere- INDEX. Parotidis tumor ocdematofo - fcir- rhofus, 302 Periveil ruptura curata, 90 Pernionum cuta. I9f Pe; fponte deciduus. 226 Peflis origo eX Maslach ern d comeíto. I3I 1358 id (cionem bubonum ante eorum intumefcentiam cu- anda. 170 LR App. 12 bovi App. f. Philones Medici Dieses feqq. App. Pbrenitis ab uter 23 Pbibiriafis ^i Plinii Valeriani, 233. feq Phiifi fücco Plantaginis etc, curata. 2 Pbibificorumanatomé, — 20r. 431 Plantae venenatae ante lapfum an extiterint, p. 211. App. Pióimajoris nigrianatome, — $3f Pinus Carpathica etc. Pis - liege Vid. Lotii mufca. Pleuropneumoria per diarrhaeam fo- uta. 337. Plutarchi &zgidiy — p.46; Podagranonm po: "Et I Pollicis duplicis in mans cura. Petatores p ns ibimet Medic 202 K, "Raygerianum elogium, - App.i 9I Renis ulcereaffetianatome, ^28; Ribes Arabum, nigrum. 274. Refa prolifera, App. 83 .- Salivatio mira, 31$ Sanguis ex poris exis exam, 419 Scabies humida Siliniculéi urs Scarabaens farinaceus. - 46 Scbmiederianum Elogium, p, ES Scirrbofus pylorus etc, - | Scropbulariae aquaticae virtus trau- matica. Il4f Braáfiliana. J49 Malabarica,etc, — 150 — tege ^ antrum Romanum, "T Éirpentr; petrefali, H Sirenes munus et coflae, 412 fingularis morbus, 57 Spasmus periodicus | mufculorum «trvicis; 67 deser arthritidis, 297 ione curatus, 94 dneik incavitatepeCloris, — gy Stellae marinae petrefactae, 334 Stapsachi percuffio letalis, 266 Stranguria et inflammatio fphin&le- Tis eiui ex *-. aes 3 Syriae c coeiltae ligni "Re di Ia Y villllMill DUCI ufirram excretae, P468 Terroris moxain curafalivatoria, gg Tetragonol; bi filiquae, 276 Thee Romanum. 19 Roíeum, 424 hh 5 O»jí- INDEX; exl dxcy Plutarchi, - Lim lum epiuw e ccu 2423 C». | jnftar " curatus, H umeris offiimcura, ^- Tympavites sn. in gravida lecdlis. 47 P'ariolarups Curatio, 430 Parielat cum pus et is ioc. 3 cum gu&tulis milizriis. in Fariolas iei mm — bris curatio, Fs egetabilia prolifera, -.. App. ge T'euac Mog nein diui, 4420 e^ É DS P. édics P465. cino. Vomrnitu rejecta. Wife rugpturaletalis, D . excreícentia, 3C9 Feficatorisrum ufus in vatielis, $5 fiera extra abdomen pend APP. IY Fiti infefla infella App. 8 Fitrifruftum ies HÍGON offa ed pi delite Vitrioli fidus antepilepti pos. tatio vis falivatoria, cus, 417 Vonsitus variorum infedlorum a fa- 299 dnce vfusin pelle. — 139 Prin yermium. hiíloria et examen, s Ll E o o a Y Lii 4&ii yemas plantae an ante laptum ex- titerint, pau. (eq. App. Fentriculus enocmis magaitudinis, 38 Permium mpià foecunditas, 317 Frinae hiftoria: et — eqq eben dori "oai letalit, 196 B nd 467. (c qq. culum ii- lans, 307 Fieri veras prol in an detur, : ;9 Fieri vaginae prolapfus, 372 rugofe prolapfus uteri ed fum mentiens, 4,0 Fnulsus naf profundum etes uc 448 119 Val: fubito letale, :