FPRAVMENTOR vMCÉ LEGVMINYM, Ba LVSTF!VM ET AQVATITIVM H& CSARYM, AC FO- RVM,QVAE EO PERTINENT, dh zu HISTORIA: i É RrEMErRTO DODON £O MECHLI- ; : mienf Medico auctore. ADD EAE SYNT IMAGINES VIVAE, . g- exadifima , iam recens nan ab(que. baud vul. . gari diligentia. c fide artificiofifume eost. | im pl inne dicii ; is ANTVERPIÉ, hs officina Chritophori Plantini, z M.D.LXVI. -— | E253 PRIYILRGIO. * 2 RKPYIRINDO RI AMPLISS. DOMINO D. VIGLIO ZVICHEMO,;, S. BAVONIS GANDAVEN- SIS PRAEPOSITO, SVMMI SENATVS BELGICI PRAE- SIDIET ORDINIS AVREI "VELLERIS CANCELLARIO, "Remb. Dodoneus medicus o5 Tx. P. , [gR 14 SYNT RÉVERENDE | pi Axe 8c ampliffime Prarful , in qui- ZEN ÜLCS bus , & per quz medendi ars t áà v conftat , curationefue mor- A, --iborü perficiuntur : Morbus, Re ZEgrotus,& Medicus, non modó attis, fed & naturz miniftler : veluti Hippocrates Cous medicorum omnium , omnium & . medicorum & philofophorü fententia & . iudicio princeps,fexto Epidemiorum libro — fcriptum reliquit. Oppugnant fe mutuo, & inter fe certátmedicus & morbus. Me- icus etenim laborat conaturQue vt zgro- tem feruet , atqueà morbo liberum fa- EPISTOLA ciat; Morbus veró in perniciem & cladem vergitz;grotantis. ZEgrotuseft,in quo cer- tamcri peragitur, qui fi morbo quoque re- | lu&tetur, & medico audiens imperata fe- — cerit exequaturá, & ab inutilibus, parum conuenientibus ac noxijs abftinuerit: hoc. efti fe oportunafacientem prebueritjind; nullo deliquetit ,focius ac collega cfficitur medico:morbo autem hoftis. Duobus ve- : ró fimul certantibus,zgré inualefcere mor bus poteft;& futurz aduerfus morbum vi- Goriz maxima fpes eft. Quemadmodum econtrà defperandum, fi xgrotus quz mor - bus dictat & appetit, exequens,medicoad- uerfetur,atquceab eo defcifcensvtilia opor. | tunaá; neglexerit. A morbi namq; parti- bus ftans , virescius non parumaugct , & feipfum in periculi ac vitz fuz difcrimen adduci: fibi in primis, deinde & medico; quem deferit iniuriam faciens. Medicus autem,quicertamen:cum morbo init, tri-- E: bus vtitur inftrumentis , quibus morbos . ipfos aggreditür;ac fuperarc nititur: victus. videlicet ratione , medicamentis , autma- nu. Praterenim hactria,nulla ei alia funt verz & legitima curationis inftrumenta. | Q uzcung; enim funt appellata morborü: m 1 i. B EUN T PNE NIPEUN AD R. D. VIGLIVM. 5 niedica remedia aut przfidia , ad aliquod horá trium referuntur; vel enim ad victus rationem pertinent : aut ex numero funt medicamentorü:vel manus aliquod opus. Atque hinc etiam Sepazeurizi, totius artis medicz pars poftrema, in tres partes diftri- buta eft : in duzrrmrixàr , Qapuoixsvs xir tol xeipoupy nm . Cheirurgice,artifice manu & opere aliquo externo,fanitati cófulit: Phar maceutice , medicamentis; quorum non vnum fed varia funt genera; morborü vio- lentiz refiftic.- Dixtetice autem , idonea, bene conftituta ac falubri victus ratione; omnibus corporis morbis & malisatfectio- nibus fuccurrere docet. Inter has potior & przítantior dixtetice eft,vtpote,quz fe« pefolaad morborum curationem fufficiat; & fine quavcl cheirurgice,vel pharmaceu- tice commodéconfiftere non valent.Neu- tra enim harü ad fcopum & finem fuum; facilé aut feliciter peruenire poteft, abf .. que bené & falubriter conflituta victus ra- . tione. Nam vtcunque fuo loco luxata,fra- — €tajdiftorta, reítituta fint: vítliones , fectio- . mesredé cefferint : deligaturz optimz,ta- . mennifi proba vius ratioaccefferic, fepe - .. non modó non prodeft artifex manis , fed S Re A3 ctiam * 6 OOEPISTOLA 1 etiam non raró in difcrimen eger adduci- tur, vel in peius delabitur. Medicamenta etiam quantumuis cfficacia, cam tamen, quam pollicentur opem prz'ftare non pof- funt , fivi&tus ratione aut non adiuuentur, aut conturbentur; ficuti Galenusad Pam- philianum libro de Theriaca fcribit : vcfa- né vel his de caufis, diztetice reliquis dua- bus Sepa«zturixíi; partibus fit przferenda, & victus ratio alijs inftrumentis, quibus in morborum oppugnatione medicus vtitur, longe potior fit habenda. Iam eft & dizte- tice tutiffima , fecuriffima, ac iucundiffi- ma medendi via,quam medicus,fi quando morbi violentia, magnitudo, aut conditio patitur, reliquis remedijsanteferre debet. Eft etenim & huius officij tutó & iucundé curare. Iucundiusauté & tutius non poteft, quàm pervictus rationem, qux omnis pe- riculi exors eft, nihilque ingrati fecum ad- fert. Facit prxterea dixtetice, nonfolim — ad morborü tutas, iucundafá; curationes, - fed ad Jm & fanitatis conferuationem, vnica & fola plurimum poteft. Nec enim corporis aut humorum temperiem folam meliorem reddit, fed & corüdem in xqua- bilitate fua naturali temperiem conferuat. LÀ AD R. D. VIGLIVM. 7 Quz certé quanta dixtetices inter omnes medicinz partes pra'flantia fit, fatisoften- dunt,& nullo modo audiendoscos effe de- monf(trantqui tam fecurá, tutam, graram- Que curandi viam negligunt, ac in folis ali quot pharmacis,nec faris tutis,necfepenu- meró iucundis, fed crebró ingratis,pericu- loG; frequentiffimé non carentibus , cura- tionis omnem fpem temere collocant : in paucis aliquot remediorum ac compofitio num formulis ( quz fecreta ipfi fua appel- lant, verius impofturas dixerint ) totius ar- - tis fummá comprzhenfam perperam exi- ftimantes.. Cuiufmodi funt plerique in- do&i,& quotquot fe ab Afclepiadarum ra- . tionali feda feparantes , fola fallacia expe- rimenta fequütur. Qui quum nullam aut exiguam ártis cognitionem habeant , vera: methodi imperiti, fubinde litteraturc om- nis rudes,vel etiam prorfus zragaAGitroiíc- fe tamen pro medicis venditare, miferofq; homines in periculum adducere non pu- defiunt, artis huius profeffionem & impu- né quidem facientes. Artis dico, tam ma- guz, tam multarum,propemodmá infi- nitarum rerum cognitionem requirentis, vt ad integram & vniucríarn cognofcen- eid A4 . dam, T dE 7 ED A4. przhendi queat. Sed hzc eft artis medicze fatalis quedam conditio , vt perpetuó füb ca lateant homines qiAzpy/poi, & impofto- res audaciífimi, qui nonartis cognitionem affecter, fed ex artis vmbra ac titulofolum - lucrum & vnicü turpem quxftum venen- tur. Tales Hippocrates perfonatos medi- cos appellat;timillimofd; ijsait,qui in Tra- gaedijs introducütur; quemadmodü enim - hi figuram, habitü;ac perfonam eorá quos referüt habent , illi aüté ipfi verénon funt; fic & ifti ,fama quidem, titulo ac nomine, ré autem & opcre minimé funt medici: Complures veró huiufcemodi,in omnibus. vrbibus,& ciuitatibus,necnon inomnibus . propemodum vicis reperiri, nec nouum nec admirandum eft , quando nec illz an- tiquiffimz Hippocratis & Galeni zrtates, nec vllum pofterius feculi à talibus Har- — pyijsfuerit vacuum , & in hacartium fola, quod Plinius fcribit,eueniat , vt cuicung; dam,hominis vnius vita non fufficiat;tan- - tum abeft vt paucis aliquot remedijs con- xd medicuru fe profeffo credatur. Verüimhzc . paterga. Ad diateticen tedeo,omniá par- tium medicinz fecuriffimam, ac xgrotan- . tibusiucundiffimam , cuius inuentionem AERE S EROS tanti E - AD R. D. VICLIVM. 9 canti diuinus Hippocrates fecit , vt eum, qui primüs zegrotantium vium à fanorü difcreuit , & in morbis falubrem vi&tus ra- tionis niodutà oftenditjnon minus de hu- manogenere meritum exiftimet quàm il- lum, qui agreftem , fordidum ac ferinum quondam hominibusvictum,in clegantio- rem,aceum,quo nunc vtimur, commuta- uic. Non minoribus ccrte ifte honoribus dignus eft,quàm Ceres,qux fruméti víum hominibus monftraffe fertur , prius quer- nis glandibus vefci folitis , cui ea de cau- fa diuinos honores gentilis antiquitas in- ftituit. Neque enim ad alimentum fub- . miniftrandum folum , verüm & ad fanita- . tem & falutem reperta eft. Victum fiqui- dem & viuendi modum ex quibus morbi & dolores fiunt , in falubriores permutare docet. Quod longé maiusceft , quàm fanis meliorem ac humanz naturx conuenien- tiorem vidtum commonftraffe . Pauló au- tem prolixius de hac medicinz parte egi- mus,quód plurima &que przcipua in acu : tiffimis & grauiffimis morbis dixtetices inftrumenta funt , liber contineat, quem ad teampliffime Prxful damus.Preter alia : fiquidem (quzqua occafione accefferint, *s in. a — EPISTOLA. . in prafatione ad ledbores fcripfimus) fru- mentorum & eorum,quz ex his preparan- tur ac confunt , hiftorias continet, Q uo- rum víus non modó in fecunda valetudi- ne,verüm & in aduería & precipuus quidé ac faluberrimus. Reperiütur fané multa & pleraq; etíá delicatiora ,necnon fumptuo- fiora aliméta,vcl ab animalibus defumpta, vel ex fruicibus arboribásue decerpta, vcl ab alijs herbis collecta:at nulla eque ho min vitzac faluti vtilia aut neceffaria, vti frumétacea. Reliquis fiquidé alimétis,nec femper,nec ppetuó egemus,& aliquo tem pore carere nó folum poffumus , verüm & - ab ijs abítinere fübinde expedit : abfque frumentaccis autem hominis vita vix fu(ti neri poteft.Panis etenim eft,qui cor & cor- pus hominis confirmat. Frumétacca ctiam vt plurimum funt, quibus in acutiffimis & grauiffimis morbis xgrotantium & vita fuftinetur, robur fematur , mala intempe- ries commutatur , morbi oppugnanturá; depellunturá;;atque fanitas reuocatur. ve- lutiex veterum medicorum Ícriptis , fatis cuidés. Hippocrates fiquidem in ijs libris, quos de ratione victus in morbis acutis re- liquit;ptifanam in ardentioribus febribus, em : & alijs * /( Ab R. D. VIGLIVM. T & alijs morbis acutis commendat;atq; re- : liquis omnibus edulijs praefert: cantufque cít in cius laudibus , vt plerique libri titu- lum commutantes eum, de ptifana appel- larint. Alij veteres, Galenus, Archigenes, Oribafius,Aétius, Aretzus,Paulus, nó mo- dó ptifana, fed & chondro, alica, trago , & fubindefarre cüm in his, tum inaliis mot- bis vtuntur , rebus ex frumentis factitijs. Q uorum plzraque, quibus ignorantiz tc- nebrisimmerfa,& paucis nofttz cratis me-. - dicis cognita fuerint, quales item circa nó- nulla frumentorum aut leguminum erro- restemporum infclicitate irrepferint, non fuerit operzprecium hic referre... Nobis certé curz fuit , hiftorias omnium eorum «quz hoc libro defcribuntur,qua potuimus diligentia profequi, & obfcura quidem lu- ce donare ; erroribus veró implicata, ab ijs vindicare. Quidaucem praftiterimus; eos malumus, qui hzc le&uri funt, iudicare, quàm temeré multa de noftrislucubratio- nibus polliceri : affirmare tamé poffumus, paradoxa plzraque, & à communi medi- cantium & aliorum opinione, à nobis ícri- pta effe : fed veterum au&torü teftimonijs fic comprobata & defenía , vt nullum ze is Det x 12 EPIST. ADR; D. VIGLIVM. — - hisdubitandi do&is locum fuperfututum. — credamus . Hunc autem qualemcunqué ocij & ftudiorum noftrorum tenuem fru- &um,& gratum tibi, reuerende Przful, & acceptum futurü omninoconfido. Poftea? quàm enim me iamdudum,& ab eo ctem- pore , quo vir clariffimus ac vndequaque dodtiffimus D. Ioachimus Hopperus, Re- gis cenfiliarius,cognatus meus, me tibi in- íinuaret,ac inamicitiam tuam perduceret, fingulari femper beneuolentia profequu- -tusfuetis , noftram quoquehancfrumen- torum, leguminum, paluftrium & aquati- lium herbarum hiftoriam,fauore fuoac pa trocinio apud te nó carituram, fperare de- beo;quam nonalio [tudio,nifi vt mex er tuam rcucrentiam obferuantie fymbolume effet , tibi nuncupare confilij noftri fuit. Probante veró & hoc confilium noftrum, codem D. Hoppero, fumma tibi amicitia, omnibufiue adco officijs coniuncto, ma- iori ctiam cum confidentia,hanc ipfam hi- ftoriam fub clariffimi ac ampliffimi nomi- ;nis tui patrocinio in lucem emitto. Bene . vale, Przful ampliffime. Idibus Nouem- atis A^ Dae biorxyeocoe! ET EIEB Remb. * . REMB. DODONZI AD LECTORES PRAEFATIO. E STIRPIVM HISTORIA comméctarios , quos vulgari lingua paífus fum femel atque iterum in j vulgus venire,cos Latine me datu- «Arum & promifi & iam dudum ex- —. hibere cogitaui. Sed me hoc cogi- tantem multa fepe remorata funt,;inter quz nó po. flrema eft fed precipua;artis ipfius medicz exercita tio,frue vti vocát eed£i. Qua fubinde ita totü re- quirit,occupat& detinet hominem,vt parum ocij, temporifque exiguum,ad alia ftudía SERT ma cc(lit à & haíitatio quzdam de ipfo fcribendi ordi- ne ac methodo, quz & nonnullam quoque tardi- tatem & cunctationem attulit. Nec etenim fatis pe» nes me ftatuere potueram , quam potiífimüm ex duabus viam fequerer , aut methodum ample&e- rer : commentarer ne videlicet in ftirpium hifto- rias,que apud Diofcoridem extát,vt aliquando me pollicitum memini:vel potius propofitam & ince- ptam rationem feruarem, ac nouam veluti ab inte- o hiftoriam contexerem. Et fubinde quidem in iofícoridem commenrationes magis CER vote quz auctoritatis nó parum ab ipfo Diofco- ridis opere, cui fuiffent iungendz, videbantur ac- cepturz , & ftudiofis ea de caufa gratiores füturz, quàm feorfim seplenipte biftoriz. Dioícoridesfi- quidem omnium perfe&tiffimé , vt de eo Galenus teftatum reliquit, de materia medica wra&tatum có- cit,nec vllum,qui in ea quafi harena defüdarunr,. 14. | PRAEFATIO parem aut fecundum habet . In eadem etiam opi» — nione omnis poft Galenum pofteritas fuit,qu£ femper plurimum Diofcoridi detuliffe comperi» . | tur. Sed tamen quum multz ftirpes in pofteritatis cognitionem venerint, quas prior & Diofcoridis attasignorauit: non paucz euam apud Theophra- — ftam, Plinium, ac fubinde apudalios auctotesre-.— periantur , à Diofcoride przteriteacomiffe, que — fenfim innotefcere cceperunt : melius ac vtiliusvi- — debatur,noftram qualemcunque methodum , no- ftrumque ordinem ac inftitutum profequi,quàm — in Diofcoridé commentarios cófcriptos dare. Ne- — ue enim tamcommodé aut oportuné recentiores — ille aut pofteriores ftirpes,vel à Diofcorideprzte- — titz, commentarijs ieri tuiffent,quiminno- ftra hiítoria fuo ordine defcribi. Sunt & iam à Diofcoride non pauce defcriptz noftro feculo in- cognitz, de quibus commentari nó admodum re- fert,quando earum amplior, aut dilucidior,vel for mz defcriptio , vel virium explicatio exhiberi aut proponi nequeat ; ac de ijs przterea adferri queat. nihilquàm apud veteres fctiptü reperitur, Omit- — to apud Diofcoridem nó pauca effe loca cortupta, - ac variis modis deprauata: quzdam obfcura: mul- — tarum ftirpium defcriptiones vel omiffas, vel mu-. | tilas & imperfe&tas : quarundam veró acceffione fuperfluorum aliundé tranflatorum. permixtione confufas . Iam & comparationesftirpium vel par- tium earum ad alias aliarümue partes , fepe miniis proprias,veluti tuffilaginis & cynocrambesfolio- rum , cum hederz folijs comparatio , acanthicum. is cum fraxini, quinquefolij ad e: 1 AD LECTORES. 1$ tham , hyofcyami cum finilacis , item. & centaurij magni acandrofzemi capitulorum , cum papaueris capitibus ; & (i quz aliz diffimilium, non appofi- ur,mproprie vel inepte comparationes tales funt. Quz omnia corrigere, emendare, reftituere;dilu- cidé explicare, aut notare , ocij quidem non exi- guum , laboris veró plurimum requirerent , fru- &um tamen non admodum magnum ftudiofis al- latura. Quorfum enim opus his corrigendis,refti- —. tuendis , annotandis tempus laboremque impen- dere,quibus przteritis ac diffimulatis fin orum hiftortz plene defcribi poffunt? In commentarijs certe hzc diffimulari non poffznt ,qui obfcura ex- plicari,mutila ac imperfecta fuppleri,minus redté aut proprie fcripta emendari,errores corrigi, ac in accefforia, fuperflua, confu&Qque feueram animad- uerfionet omnino requirunt: fi modó veri com- - mentarij & non in codid ti centones futuri funt . In noua autetri hiftoria hzc leuiter atrigiffe , aut obi- ter notaffe abundé, & plufquam fatis fuerit. Reli- &is igitur & pofthabitis tandem in ftirpium hifto rias , quz apud Diofcoridem extant commentarijs (in quibus tamen aliquou(q; progreffus fueram) ad priorem methodum & à nobis attentatam ra- tionem,his de caufis, me conuerti: fingularumà; ftirpium nouam, integram, plenam & &am, quipoai npe cionis didus eer oanl s ac fuccifis fuperfluis , ac ijs quz ad fingularum hiftoriam videbantur;non neceffarió requiri , vel fine diícrimine omit poffe;exiftimás me ita com- 'modius,facililis, citis conatibus noftris colopho nemfupremamq; manum(quod diu in noftris vo- us 16 PRAEFATIO. , . 3 tis fuit)impofiturum. Nam huiufmodi faccine. & quodammodo in epitomen contraQz hiftorie, minus ocijminufque laboris requirunt,quamab- dieníi,medicine profcflor publicus, & Laurentius * e --— ÀDp LECTORES. 17 . hortzti fant. Damus itaque nunc candidi le&o- res ,hanc vnam noftroruni de ftirpium hiftcriali- brorü partem, & eam quidem quartam,fed multis modis , fupra in vulgari lingua editioné, & muta- tam & auctam. In quá frumentorum leguminüq;, .. quz vno nomine Latinis quidem fruges & Ce- - tealia femina; Gracis cia x, d'upiiTpla aTépuaTa appellantur , complexi fumus hiftorias , & eorum Quz eó pertinere , necnon ftirpium earíi,quz ipfis » coniungi poffe videbátur.Pertinent veró ad frugü harum hiftoriam , omnia ex frumentis factitia , vt - far,chondtus;alica;tragus,amylum, ptifana; polen- ta,maza,&/rizythutn; & fi que funt alia eiufcemo- di. Facit eodem & alia multa femiria à Theophra- fto lib.o&auo inter fruges , & tertio quidem loco; pofita, quz & à Galeno primo De facultatibus alimentorum libro, inter 244uga fite edulia enu- merantur, cuiufmodi fünt fe(ami,ery(mi,lini,can- nabis,fenograci, & aliorum fimilium, veluti & fe- gopyri,quibus vel prior etas in cibis vía eft,vel no- ftra hzc vtitur. Iam & frügum vitia, tam ex ipfis frugibus degenerantibus , & per cali aut foli in- clementiam iri peius muratis enata,quàm etiam in- ter eas exeuntia ipfis molefta, frugibus ettam opor tune fuccedunt: commodé faltem omitti;aut ab ijs feiungi non poffunt. Cum quibushon inconcinné nec prater inftitutum aruorum quoque ac prato-. rum peffes ac vitia , in hancoperis partem admit- tuntur . Addite funt paluftrium multatü & aqua- tilium herbará defcriptiones,quianulli noftriope- - ris parti commodius quàm huic coniungantur; Paluftrium etenim plurime E e : B E- PRAEFATIO E pabula quadrupedum (unt, veluti & multarum |. frugi vitia, & ipe quoque non rato fruges. Aqua- tiles auté paucas quidem, aut nullas, animaliahec alcuntut, fed natalium locorum vicinitas ac afü- — nitas,eas in paluftrium conforiium traxit. Defcri- | pue autem funt paluftres non omnes,fed quz huic. ard congruere magis viz fünt;non paucas fiqui- . dem de induftria & data euam opera omifimus, — quz vidclicet aptiüis alijs locis inferi poffunt, vt. — E PODEQDOR femina,hippurisfcordiü,ophio- . gloffum, orchies, bellis, & menthe, marrubij,ra- — nunculi,chelidonij,cotyledonis,uthymali, &alia- rum fpecies paluftres fuis aut alijs generibus iun- genda. Sunt vero & inter paluftres minimé tales, veluti trifolia quedam , quz vel propter nominis communionem, vel terna coharentiafolia,ab alijs paluftribus trifolij sdiuellinon potucrunt.Et pro- pter has maxime rationes horum omnium hifto- . rias in vnam hác,vt diximus;partem contraximus. -- | Quam quum typis fuis. excudendam recepiffet Chiittophoros Planous elegans in primis ac di- ligens Typolaphos.se qua in parte diligétia eius deeffe videretur , icones etiam nouas efÍc cupiuit, & recenter ex viuarum plantarum imitatione de- - lineatas. Quod vti mihi difplicere non potuit fed gratiffimum fuit; ita etiam hac in parte , quam po- tui follicitudinem adhibui, procurauique, vtea- rum,qua colligi potuerunt, aut ab amicis conqui- ri , optima fide imagines , quàm ficri poffetartifi- — cioe depingerentor, Vulgatffimas pleraiq; cuiuisnon incognitas,aut alis inutiles omifimus.. Anblatum ex Valerij Cordi libris mutuati fumus. MO Ra XO iE Paucu- . Y 43 AD LÉCTORESs. 1j Pauculas quas inclinante anno, rales quales opta- bamus,conquirere nó licuit, vel reperire negatum fuit: maluimus non depingi, quàm exalijs imagi- nibus non optimis peiores exhibere. Neque enim dubium eft,quin nonnullarum flitpium circunfe- rantur imagines,vel perperam depicta, velcorru- pte;quadam etiamjquas ementifas, & ad Diofco- ridis,vel alterius defcriptiones confictas , non te- meré fufpicati licet. Deijs autem;qua huic hifto- rieaddite funt , affirmare poffumus , eas ex viua- rum herbarum imitatione depicts . Quali autem artificio vfus fit pi&or his exprimendis;qui icones cura viuis plantisconferre volet;facilé perceperit: nobis certé veris ac viuis proxime reddita ac ex- preffe videntur . Valete, & praifentibus candide fruimini, intetea dum florum ac ódoratarum ;'co- ronariarum Ac eof bcllifücnra /hefbarum hifto- ríam paramus. Mechliniz,Nonis Nouembribus. Anno M. D. LX V&. | 20 -TRITICVM. "L espe pr) p. ue ; REM- | T iü REMBERTI DODON EI MECHLINIENSIS MEDICI HI- ftoriafrumentorum, leguminum, palu- ftrium , & aquatilium herbarum, ac co- rum,quz có pertinent. DE TAITICO. CAT. TA e lis minori,in berba,quod autumno (atum.per : Webyemem eft, inde emollito celo culmis affurgit Nec WEEA plurimis .geniculatis,bordei altioribus, quor tertio aut quarto geniculo [pica gignitur ,vt plurimum mu. ticajnterdum tamen ariftis nonnullis breuibus cinca;gra- na proferens , colore flaua , 2 elumis ac folliculis uis facil . eoncidentia, que c exiguo aut nullo negocio in area exte- runtur, radicibus firmatur multis ac tenuibus . Trimeffre .. quod vere feritur , paucis radicibus paucisd, culmis cmfi-? ftit ; favfum. enim. continuo nititur. C» celeriter confir- matur ,vt T beophraftus fribit ; eius vfus , Columella ait, «gricolis gratifmus: vbi enim propter aquas aliamie cati- jam matura fatio eft omia, prafidium ab boc petitur. Pro — senit tritici in omnibus fer? culti orbis regiombus , à qui- bus Qr complura eius notantur genera ; cognomina ab V atalibus locis fortita, que c colore c magnitudime , Cr etie, c» proprietate inter fe differunt teffis T heophraffus. Seri triticum lato pingtid, folo pofFulat , eod, magis apri- coc ficco quamriguo .. Namin ficco vti Columella re- fert melius coale(cit ; in bumnido vero c vliginofo degene- rat ac poft tertiam fationem in filgimem, boc eft leuis C — candidius triticum, conuertitur, qua rurfus in 2 | n —— x dn in conueniens ede E LI Robus. EST 22 TRITICVM. | sranfata, grauifima eius grana ferantur : auctor Plinins, Appellant Belga hoc frumtti genus vulgarilingua tevtoe» Germani Septem, Galli bled ou fourment, Itali gra- no, Graecis pas, Latinis triticuin eff Significat aut? triti- cupa generaliter quidem omne frinnentum , quod ex [pició tritum ac trituratione repurgatum eft , in quo fignificat Iurifconfaltus nonunquam bac voce vtitur vt & . de verb. oblig. proprie tamen idem cum eo quod Gracis mugos eft..— In tritici vero genere durum, (olidumá, C quod rutilo co- lore non folum extrinfecus [plendet , verum etiam difffum eundem interius vefert ,Columelle Robus appellatur. Pon- dere hoc ( quo maxime omne frumentum difcermtur ) e nitore prefLat. .... Aliud genus mollius, leuius , interrimes— ditlla laxius, candidum, quale quod laudatiffmitin Bel-.— gio prouenit , Siligo à veteribus appellatur . Hanc Plinius propter candorem , acin mandendo fuauitatem commen- — . dat,ac tritici etiam delitias nuncupauit .. Siligmem (ne. quit )proprie dixerim tritici delitias candor efe, fine virtus. te C fine pondere , conueniens humidis trachbws , quales — puiefmaio ulia Semen andi Hi. oves : «eius quid in in pane precipttam concedit. fed ta- men quia pondere deficit , tritici eiie cenfet .. Quod extrinfecus( inquit )albidum intus etiam con[picitur cans — didtuna leue ac vanum intelligi debet: nec nostanquam opo — talilis agricolis.fallat filigo. Naim boc tritici vitium efl Qr. — . quamuis candore preffet , pondere tamen vincitur. Quod — |, vere faritur Galli, Ruellio auctore martium vocant; noftri G&omettertoc/ Graci zem Q- mropis ed evráriat, m. — Latinis trinstfhre triticum ac fetanum. Trimenon autetn oo finetrmeffre dicitur , quhd tertio à fatione menfe , alia — maturefiat . Atritico ac filigime potiffimum , ei candore haste, iil eft, due drreogenasquoldan s foo TRITICVM;-. ^ 15 fationis tempore differt Quod fi enim maturius feveretur ,. contmodius prouenire. Neque enim vllum naturatrime-.— —Offre triticum:quippe idem fatum autumno inelius vefpou-- det : Coluzmella. TRITICV M Atténm,vt inquit Galenus, frequentift- mé ac (umma cum vtilitate ab hominibus vfürpatur. Inter ea plurimum babet alimenti,que dena funt totamá, [ub-- flantiam babent adeo conpactam , vt dentibus vix diuidi queant. . Talia enim exigua mole , corporaplurimum nu-.— -— triunt qua vero js funt contraria , quad, dentibus facile: franguntur ; fra&kad, vara C laxa apparent , magna mole exiguum veddunt alimentum .. Vt medicamentum ve--— và foris impofitum , primi eff ordimis excalefacientium; non tamen nec reficcare , nec bumeitare mamfejfé poteft... Habet etiam quiddam lentoris obflruentisá, natura . Tri-. tica, Diofcorides ait , cruda in cibis teretes lumbricos gig- nant: cantum morfibus profunt man(a c impofita . Farina: cum byofcyami fucco imponitur aduerfus neruorum vbeu-.— mati[mos: item contra interaneorum.inflationes : lentigi- nes ex aceto mulfo tollit. Setaniorii farina contra venena- tos ibus cum aceto aut vino impofita prodeft: eadem fi de-- co&ka in glutini modum delingatur , cruentis exereationi-- bus fuccurrit: contra tu(üm cj exa[peratas arterias, cum mentba c. butyro decocla efficax ef. Triticiyueus fi ex. aquamul[a aut bydrelao decoquatur., omnem difcutit in- flammatienem .— Furfures autem in acri aceto decochile-.— pras vemouent , C incipientibus omnibus inflasumationi-. bus cómod? imponuntur : cüm vuta vero decocto coti tur- gentes mammas cedant viperarum iclibus auxiliamtur, C —— torminofis profunt. Siligimis grana; Plinius lih.x x v 1.com- buffa (decipi. oculis illita,epiphoras fedat.. — Tniici vero combufla , ijs qua frigus o — 2 24 DE TRITICO TYPHINO. e — fibus auxiliatur. Furfures tonfillis faucibusd, gargariza- — DE TRITICO TYPHINO. CAP.II, RepezniTVRven (C aludfrumenti quoddam ge- mus , grano Cy culpois triticum referens , quod culzos qui- depo babet breuores ac tenuiores ; (icam vero ariflis lon- gis C duris bordei (imilitudine munitam ; granum autem durum ,denfiin;colore fului, tritico mintus,quodá, facile glumis fuis exteritur. NafGitur in quibufdam H ipanie ac infidarum fortunatarum agris . Phalaridis enim femini, quod illinc aduebitur , permixtum reperitur. Vnde collectis atque in bortis (atum , ea qua depictum eft forma prodjt. Sujpicari quis poffet. femen boc typbam effe , cuius Theo- | phraftus c Galenus meminerunt .. sed quum typhe gra- . num;multilici folliculoinclufum, difficulter deglubatur, huius autem facile, typha propri effe nan poteft : licétta- men ex typhanatum c» degenerati elfe poft ; nam quod ad reliquas notas attinet ,ei fimillimum eff . Inter ea enim qua tritico ac zea fimilia, leuifmum efl. tenui ac famplici culmo affurgit , vt de typba T heophraflus fcribit / Semen. — etus paruum quoque efc, cr exile , denfum item Cr coa, 4tque colore quain triticum magis ruffo, vt Galenus de t —— pha fcriptum prodidit .' Yam c fpicaariflas babet longas.— - 46 duras , quales typha effe ex veterum plerisq; losis mani- | feftum eft. Qua omnia tam magnam buius frugis cum ty- pha fimilitudinem offendunt , vt plane non aliud quam ex — typha triticum;ac typhinum quoddam triticum effe videa- Ur. Nam C typba,auctore Tbeopbra[lo jim triticum tran- : Jit-fi pifta ac purgata. feratur . Rationi autem confentane — : videiur triticum ex typba natum fimilirudimis plurimum — DE TRITICO TYPHINO. 2$ 16 1 DE PÁNE EX TRITICO, Cum ea vetinere, non fecus ac triticum ex z.ea geniti, quod: culmo fpicaá, zeam refert. mL B v 1c non admodum difimile videtur, quod Hierony" amus Tragus, vo Mc vocplet/boc eft, triticum Italicum aut Romanum cognominat : nam C buius pica ari]las babet longas c afperassefl tamen culmis , ficis, atqygra-.— nis maius. (bicas etenim babet pleniores rotudwresá, quàm triticum ; femen vero pulcherrimum atque triticeo fimile, vti Tragus vefert. Seritur frequentius im Al(atta varius in alijs Germania regionibus idá, locis potiffimum: montofis, prafertim vbi apri fruges depafcuntur , nam ab boc vnofe-. ve abflinent quod durwribus eius ariffis offendantur. DE PANE EX TRITICO, ^ CADP.III. PAwrs nomen à Panodia Varro putat; Meffapij re- dundantiam Cr [aturitat£ zaviey (telis Athenaeus )appel- lant,vnde Latin nome panis, Ruellius ait deflexerut .Confi citur autz panis ex omn quide frumeto.fed ex tritico longé preftantifmus .. Veluti etenim triticum reliquis omnibus frugibus preflat ita Cv ex tritica panis, reliquorum oinif frumentorum pamificia antecellit. Sunt buius panis aliquot. genera;qua a triticee farina partibus, primaria differentia nomina acceperit. Moliti fiquidem tritici partes quedam tenuiores [unt ac priores , alia crafftores impurioresás, quas inter fe commixtas ac confufas, tota farina continet. Purifftima inolliffima nec n2 tenuifima ea efl, qua ab om- — nibus furfuribus exactifume repurgata. Dicitur bac Lati-. nis flos c filigo,tranflato à candidior ac leuiore tritico no-- mine,quod proprie ,vt diximus filigo nücupatur. Gracivoo — €t à Latinis mutuata banc partem six£yno appellant, pro^ — prio, vtà Galents eit nomine defliui repa unó, (mquit) DE PANE EX TRITICO. 13 Gracum nomen C antiquum ; eikyns verb neque Gra- eum,nequeip[am;aliter poffum exprimere :lib.primo de ali ent. facul. Alij tenuiffumam banc partem pur , dc arau- eroi appellari exiffmant. He[ychius tamenyogórm ar^ qor, durózrugor interpretatur , C» aaron, bordeimilg- á, non farina tenuiffumit, fed &x«vgor xeritov, boc eff. fari- nam tenuem .. Plinins puriftmam tritici farinam Latine etiam pollinem nominat , fic tainen vt inter eum C florem, difcriminis ndnibil faciat. Flos fiquidem purifima ei eft fa- rina filiginis.fiue candidioris tritici: pollen vero tritici alte- polen, rius. Pollinem (ait)appellant in tritico,quod florem in fil gine. Verimin boc fignificato pollinis nomen à Cornelio Cel[o non virpatur , qui per pollinem impuriorem ac fur- furaceam farine partem imtelligit: vtpote ex quopanes fi- unt cibari) autopyris impuriores infirmioresá, , veluti bec ipfius verba euidenter common[lrant , Ex tritico firmiffi- ma filigo: fimila deinde: cui nibil ademptum eft ( quod dv- qázrupor Graci vocant ) infirmior eft : ex pollme infirmiffi- mus cibarius panis. Que Cor. Celfi verba,cum ijs conue- niunt,qu à Paulo Aegineta hunc in modum fcripta funt: qeoeuudiraror 36 TÀy Apravó ciryvírus , 6ge£iie de óat- qudanirim y xy Tpíros 6 avyus uis Tot ,Ó die Busrapie agros Wilov usv TpéQst- Quod ciim Marcellus Vergilius obferua- CU werit , ac in commentarijs quos in Diofcoridem edidit, warcellier.- feriptum reliquerit, admirari animo fubitquaratne vel ^ argumento inductus pollinem exifHnare potuerit , temi[- fiit peluerem magis efe quàm farinam. qualis cicamo- las plerunque , c loca in quibus panis pinfitur , parietibus berens inuenitur , Nam [i panis ex pollme cibarius,ac po- arco Grecorum vefpondet, ( vt ordo ipfe offendit ) pollen Cor.Celfo non puluis vel farina tenuisima , fed aliud nibil . effepoteft quam fardidior farime pars , furjurum multum P. "o DE PANE. EX TRITICO, Mi vis iil qx Ee 3$ " habens ex quaparfimamalifimad, ferina excu eft. Ex polline fiquidem panem ; poft dvTOTUPOUE Celíus collo- - cat, eodem videlicet loco, quo apud Grecos boragoc .. Poft - : dimiago. flerem[iue filiginem , fimilago , que c» fimila efl. Grecis. — cqui 4enas dila, Cr tenuis quadam farina pars. fed filigine impurior , vtpote ex qua non omnes excufi funt furfures, fed crafüores tantüm repurgati . Medium videlicet quod- dam genus inter florem c farimam confu[aneam. Lauda- sit banc Martialisin Xenyjs boc diflicho: Nec dotes poteris fimile numerare nec vfus, Piffori toties cim fit c» apta coqua. Ex craffioribus vero moliti tritici partibus, vna quidem impurior, quedam c» furfuracea farina eft , ex qua ftos fi- ue filigo,hoc eft tenuiffima farine pars excuffa eft : altera ver craffiorum partium furfures funt. Priorem Cor.Cel- fussvt diximus, pollinem appellat :vnde c» exctfsoria, per que floris fit fecretio,pollinaria Plinio dicuntur . Pofferio- Yem veteres Canicas , Graci aréruega nominant; Palladio eretura eft : pleriqs vtriculos C» exta tritici dici volunt :alij Grace xveícua appellant , qua tamen Galenw. bordei pur- gamenta interpretatur ; in expofitione linruarum H. ippo- eratis. In borum omnium medio farina eft omnes frumzti partes in fe continens , cui nibil vel floris vel furfurum de- cefitt ,Latiné farinam dixeris confu[aneam, Greci commu — E ni nomine 2 «vgor nuncupant . Ex bac paniscoclus duré-— - &vrémve D "rUgos HOWIWAEHT C cvynopuieo «quafi confufaneus, quo-— pee niaticafrarue ni fit, féd fimulommiaferat item c» dosu-.— géris Éeporueirns erugumos;ac tefle He[ychio jgórne. Sed — ex purifima, molliffuma nitidiffimad, farina Siligineus ac. — Donilagineos MyrÁ/rie dicitur. Ex fimilagime vero fimilagineus c s«- : [rm wadaxipus. Qui autem ex polline fiue furfuracea farina, — Lj quus Clu tfo érapos mteupatur, ac Latine cibarins,gre- qc USE. S poc - . DEPANE EXTRITICO. .—— 29 garius , ac fordidus , pauperum ac [eruorum olim cibus ; Sed tener Cr niueus mollia, filigine fatus Seruatur domino. Iuuenalis Sat. 5. Pacuuius fordidum panem canicaceum Feflus Pompe- ius acerofum nominat. Ex borum genere zrzngías hoc efl, Farfaraezus fiafuraceus qui furfuris pluvimum recipit. gp . — Parantur porro omnes panes aut cum fale c fermen- to;att ab[que bis: item aut in clibano furnóue coquuntur , aut in craticula,aut fub cineribus,vel alio modo . Qui fer^ mentum ac falem accepit, Cupdrue C fermentatus ; ab[qy Gomirne o fermento vero fatus aQuyas , non fermentatus , C à Ni- V pao candro bonio: J'áparros appellatur ; tefHis Atbenes. vis. KouCarézys À xquGavímoe ac furnaceus , dicitur in furno c0-. yacnac.us. Cus idem Varroni tefluaceusnam uxiCavov teftum nomi- nat. Ex borum genere irvíraa quoque funt. , in minoribus fur nis cocti. &myaginie fuper craticulam torretur. Hic fi^ Etcharites. miles funt.fuper cineres calidos , &rarreaxás Atbeneo di- |ouvrounis &isaut foci pauimentum ,a[fati. Efcbaritem, Atbeneus ait , paffo olim intingi folitum,ac fub finem menfe inferri mul- tis vebusiucundis ac mollibusita miflum; vt multa babeat ob delitias,ad vinum pa|Jum proportionem , fic vt ebrws quafi refipifcere faciat jac vur[us e[urtre cos;qui antea [atis comederant . Eysguías fiue 4yngi Q-, Latine fubcine- subcineri- ritius dicitur , qui cineribus obductus coquitur , qualis In- 9" deis olim familiaris .— Eft Cr duzrogimms fiue 3ier- bifeoctus , qui ignem ac coctionem bis expertus eff . In- mitoRu. — ter panes autem(vt Galenus in libr.de alimentorii faeulta- à tibus feribit fligimens plurimum alimenti preftat. : poft ipfiim autem [imilagineus : tertio loco medius ,qui C" avy- xopisie x, duró zveG- : quartum poft bunc eff juragav — fiue fordiderum genus, in quibui errothobocefbfuferas 4o D2:1DB ZEA; maxime pey aluum fecedit . Concoctu autem inter panet, — funt facilimi,qui plurimum funt fermentati , c probiffi- me fubachi , quid, in clibano igne moderato codi funt . At — qui fuper craticulamsaut cineres calidos saut foci panimen — tum afJantur praui onmes funt , vt quiinequaliter fe ba-.— beant;nam partes ipforum extima [upra modum [unt co. — ce interiores autem crude. Ceterum ijs , quos (ubcineri- —— tios nuncupant , propterea quod cineribus tecti decoquan- . tur cineres ipfi prauitatem quandam ajpergunt ;quapro- . pter omnium panum ( fiipfis cetera omnia pariter adjue- rint ) quod ad a[Jandi [altem modum attinet, propemodum - funt deterrimi. Panis cum melicrato coitus, (Diofcorides: - dit ) Cr crudus inflammationes omnes impofitus mitigat. Nam emollit & quadamtenusrefrigerat prefertim berbis fuccisue quibu[dam permiflis. Vetus panis, ac ariduscum:— per feipfum,tum quibufdam admixtus , citam aluum co».— hibet . Recens autem muria maceratus cr impofitus Ye. — tuftas mpetigines (anat. Quod ex pane fit cataplafma,vt:— Galen.libr.de facul.fmpli . medicament.tradit, vim ba-.— bet magis digerentem , quàm quod ex tritico :- mimirum : quum [alem c fermentum panis adiun&la habeat . Fer- 1 mentum etenim vim babet attrabendi digerendig, (aque. — in alto refident.. 1 Dior. — cA M ] ZA fiuevt vulgo ffelta,culmis (icad, tritico fonilis. £ulimis enim a fiergit mamerofis, geniculatis bordei altiari- bus; fpicam profert inconditam, vr plurimum al ari[li,. grana multiplici foliculo.d quo non facili deglubunzur in-. clu gemini vricul duo oral | cuu Roni vtriculi duo fimul iunguntur, qua repurga- ar E glam exirita, tritici gran referunt . Radix ei ScoDER RA, 31 etiam bumidiori quoniam folliculum, ait Columella , quo continetur firmum ac durabilem , aduer us longioris tem- poris humorem babet , lato tamen pinguid, melius proficit. Mutatur atq; in triticum tranfit , [i pifla atq; purgata [e- ratur, idá, non protinus, fed anno tertio , vt T beopbraftus tradit. Spelta,vt diximus , vulgo nominatur , Gertmanis &ptlts/nonullis vero zr inkeU noftris pelte, Gallis ef- peautre, Italorum plerifque pirra farra , H erufcis bia- da,Infubribus alga;quaft alica. A Gracis t fa), Cel nun- cupatur. Zea autem genera Diofcorides duo facit , vnam dchnv fiue fimplicemsalteram íanxov , qua in duobus pu- MEG y coniun&a fert .. Eft autem fpelta.— Diofcoridis quidem ! dicoccos , que cadem etam Tbe- —- Pda fiue bios jer iib uni yt docuplerifimm t£- Far. Columella quat. | ium candoris nitidi: — farquod Mtas Lus ecrire i didum fed vtrumq; maioris ponderis sguem ciini fis men trimefHre quod dicitur icafrum , idá, pondere. d bonitate &CIpupn. Ex bis cum. p conuenire. [o trimeffris effet. , ac vere fereretur , verum. quum autumno feratur y yenniculo albo magis filis effe. videtur. atidncsasclin jc bin, fa s 32. DEFRVMENTO MONOCOCCO, 1 preffat ac candida eff. Nutrit ea bordeo;vt Diof-tradit, — potentius &usojG- boc eff ori grata efl, ( Galenus dust-— pay, boc eff ventriculum uuat legit ) panificta ex eo cota minus quam ex tritico nutrumt. Galenus eam. — — vntuer(a fua facultate , in medio quodammodo tritici bordei effe , in lib. de fimplicium medwamentorum facul-— tatibus fcribit. DE FRVMENTO MONOCOCCO. CAP. V. Q vopn Germani titko11Uboc eff monococcon.fiué — vnius grani appellant , ad zeam recentiores quoque vefe- — runt , breuioribus eft. C tenuiribus quàm Qea culmis: fpica in ordines quofdam veluti bordei Vac iip ari- o flas babent afperas , femina parua funt , z-ee granis minos ra; fingulis fimoula vtriculis contenta, quibus noim area,.— fed in mola , ac quo qe modo,repurgantur .. Cumis au-— tem id,glumis ariflis, (emined, nigri ex rubore coloris ef-.—— fexTragus tradit. In Belgij tamen bortis fatum tritico aut.— bordeo colore fatis fimile enatum. Nafcitur [peris c» mon tofis plerique Germanie locis. Autumno cttm reliquis fru- gibus feritur , feriis tamen ac fubinde Septembri demum aee mature[cit . Sr inel ac So inkelkom quibufdam — etiam appellatur , ab ais &att. jocteto khonvideft, | D. Petri frumentum , à nonnullis Y0lc&CtV aevo VVor-.— matienfi f&&n&o11,quod monococcon fonat. Noffritem-— poris fcriptores , vtitam diximus , ad eamveferunt , ac. — 2 dooiy fie fimplicem 2 eam Diofcoridis effe volunt, c» neo denMmei- temere quidem .. PotefFvero idem, c Mnefithei veaeffe, — CPC quamipf pha fua deteriton face - Typhemminan, (00 Suerhapirala acf Cram aui, mantis cran i M i. CEA mum $3 MONOCOCCON, TC ASNEACNUABS SUR e ry" /.3à4 DEFRVMENTO MONOCOCCO. uni Grecorum z.ea;à T beopbraflo ac alijs defcripta,lon- gi fit deterius, Nam fimplex Diofcoridis zea, cum Mne- fithei (ea comuenive videtur, & non alia de caufa ze ge- neri ad[cripta, quam quod aliud eius nomen ignoraretur i Mnefitbeo aute z-ea nominaretur .. Simplicis fiquidem &e Tbeophraffis , Diocles,C alij plerique Diofcoride ve- 1ufHores non meminerunt .. Mnefitbei autem banc z.eam , Galenus nec t&mere uec ab[que ratione , conuenie cum eo frumento fufpicatur , quod Macedonia ac Thracia. incole Briza. briz.am appellant , feumentuitypba Gracorum ,'qua in Afia nafcitur non arifIa modb , fed & tota planta [imilli- mum ,ex quo pans fit ater , gratis odoris , a£ membrano- fam fabflantiam habens , cum qua monococcon iftud non exiguam quoque fianilitudinem ac affinitatem babet. Pa- nis etenim, qui ex monococco conficitur , ex rubore nigri- cat : fordidus atque grati faporis, Tramo tefte, eft , veluti ex briva faclus .. Contienire preterea monococcon iftud videtur, (Wm ea farris, ac frumenti barbati, fiue, vt vulgo Galli nominare confueuere , bladi apud. Ruellium fpecie, zi quod rkbrium agricole appellant frumentum:partim etiam roseo locas qui lere, qud laribus tii perinde qua locale. — loculis gttolutum condattr; partim item pullare , quia ex m rubro n pullum degeneret colorem. . Serunt id Galli, ait Ruellius , concatis tractibus , qui facile fentiunt rubigi- nem. Namiffud, vt volunt , necpruinas , nec rubiginem horret: in pevflatis C excelfis,etfu bene conualefcat ,fatio- T mem tamen ibi damnant . Similitudinem quoque non- der veuricu- mulla , fortaffis c monocoecon cum farre venniculoru- es tilo babet: verum in tanta Columella breuitate, fimileaut — idem fit nec ne;quis diuimauerit ?. Multa fiquidem. funt Teumemorum genera, fuissegianibus peculiaria qua licet aliarum vegienum feminibus fimilia vid gae g TNI TIN UP SRTRET ID TRES DE AMYLEO FRYMENTO. 3$ tamen fubinde differunt . idá, partum loci natura : partim. cultus , atque bumana indufIria occafione ; qua ambo ad mutationem c (eminum , c herbarum , plurimum po[- funt. Ex monococco autem panis confedius ater efe C bo- minibus ingratus vti TrAgus ait. ez DE AMYLEO FRVMENTO, CAP. VI. | Zr generibus non perperam quoque accedit , Amy- leum Germanis diclum frumentum , efhuum fiue trme- Jfre genus , quod culimo ac grano triticum proxime refert; ceterum (picam babet , arifHis quibufdam borde ferc fimi- litudine cinctam ac in duos verfus digeflam. Semen folli-. - ulis includitur , C non fecus ac (ea , repurgari poffulat. Seritur vere. Germani , quta ex eo amylum conficiumt , S utelkon appellant Latine Amyleum frumentum dixe- rimus . Exiftimant Tragus C Fuchfius trimeftre triticum effe, fed quum granum babeat elumis conditum, £x tritict generibus e[fe nequit. Inter farra citis reponendum fus ritinter qua balicaflvum forte erit. Hoc enim;teffe Colu- gae baticam mella;vere feritur , cr trime[fre eam ob caufam cognomi- rum. — SEM. 0 om | : DE ORIZA GERMANICA. Les "CAT. VII. à — À» zeam quoq; referre confentaneum videtur ,Ori-— zam Germanicam à Trago nuncupatam. Frumentum eff culnis geniculatis [ficis ariffis afferis , atque acutis, bor- deo fimile. fingulis tamen maioribus, c grano candidiore, quad vtriculis etiam continetur , ac hordei Aut z:£& modo deglubitur. Ex effiuarum fiue trimeftrium frugum mu-.— mero efe. Apud Mediomatrices, cum alis truneffribus fe-.— C2 minibus —. 36 DE ORIZA GERMANICA. minibus letiffimis agris feritur . Nomen huic Oriz.e Ger - manica à vulgari nomeclatura Hieronymus Tragus inue- nit, qui c ipfam farris (peciem , ac tragum cerealem effe exiftimat in quo veritatem , nobis baud videtur a[fequu- fus, Nam tragus ille chondro affimilis , ex olyra aut confi- nili aliquo;res fachitia eff ; vt Galenus teffatur , tantum abeft vt frumentum aliquod naturale fit . Ceterum olyra magis fimilis oriz.a bac Germanica e(! , qua à Diofcoride «ta generi ad[cribitur , aut. Pliny f(antalo.farris Gallici fpecie nitidifimi graui, illic brance , ait Plinius , vocant:. a 4Ut Certe farri clufino, quod forte idem cum Plinij fantala eft.vtrumque entm candidum , c clufinum, à Clufio dici potuit oppido tranjbadane Italia, que alis togata Gallia nominatur, Si quid repugnet , quo minis bac oriz.a , vel elufinum vel olyra fit fola vtique erit vernalis fatio. Nam elyra & clufinum far , ex bybernis fementibus funt , adeo. certi , deplertfque frumentaceis definiri nibilpoteff : cm. propter veterum ip[orum breuitatem ; tum. frumentorum appellatwnes aut diuer[as , aut [epanumero confufas ,ean- .. .demrem alis aliter fubinde appellantibus. Ruellius Faris. s Gallici, fine frumenti barbati genus quoddam effe ait, éu-.— , ius granum candidis, ac fpica minoribus ariflis. circum- uallatur, quam locularis,quod, inquit, clufinum pniatur; iffud autem an [mile fit vel idem cum oriz.a Germanita, expendendum e[L. Vtilis autem oriza Germanica ad mul- ta culine operas cibis admixta ori grata eft cum latte ori- zt modo decocta, probé alit. PAMCSENERRO Wl DEZEOPYRO. .CAP.VIIL ANNVMERATVR prétrtà y Vei, quod Gerz ^ fue fpelta glumis ac folliculis snuoluatur [cd in nafaib exteratur veluti tritici, cui (ubluteo colore fimile eff . Se- ritur plerique Germania locis, ad piftrinarum Cf culina- rum opera,im quibus bordei v[um prabet.. Cekzrugor quod- - dam effe videtur , vtriu(que enitn fimilitudinem ac natu- ram babet «ioc videlicet ac zrvgo9 fiue tritici. Cum chon dro aut alica rebus factitijs (quod Tragus fufpicatar ) nul latenus conuenit .. Zeopyron fiquidem, vt Galenus in lib. de alimentorum facultatibus fcribit , vtriu(quenaturam vefert: ac ficutinom ex z.ea C pyro compo[itum;ita [ub-. flantia eius inter vtrumque media quodammado eft ,ve- luti fi ex vtroqueeffet commixta. — y T DE OLYRA AC TYPHA, EX THEO- — phrafto, Galeno &alijs. car. rix. — O Lv n AMactypham Mnefithew idem frumentum, vtroque uomine appellatum exifLmauit , (ed eius opinio- nem Galenus reprobat , Diocli ac Theophrafto accedens: qui olyram à typla diftinguunt. Olyram Diofcorides ee — generi afféribit . Theophraftus olyram ac typhaminter e&— qua mature feruntur ac tritico jsmilia funt,enumerat, Cr — olyram quidem ait z.eA at bromo molliorem atque infir- miorem; typhbam vero omnium leuiffimam nam fimplii — culmo a[Jurgit.c» folo tenui contenta eflnec.vti Vea pin-— gue leeumá, defiderat .. Vrramque praterea fcribit multi- à folliculo includi: ac typbam vti zeam in triticum mu tari Jolere fi pila feratur dd, non protinus. fed tertio au- mo. Plinius olyram Latinis arimcam di affirmat. Ex arinca inquit dulcifimus panissipfa [pifior quam far, maior (pica , eadem ponderofiar , rarà modius grammon avs. lürarimplet : exteri in Galla difieuker , obid — — dumütis dari, ah womero dika;hac eff enm, quamonogr — S E UE T SEE C yocant. 38 ^ DE OLYRA AC TYPHA. E. yocant . Recentiores typham cognominant cerealem , ad nempe alterius typbe; qua io paludibusena(- — citur de qua infra fuo loco.Typhe femen Galenus ait ,cor- ticem extrinfecus veluti olyra ac hordeum babet Quod vero ad colorem naturalem attinet , in bordes quidem ac olyris eft albussim triticis verb fubflauus: typhe autém vel triticis fant flauiores. Quin C» harum corpus coactum eff. ac denfum , quod fortaffis ad feminis partitatem nonmibil— adfert momtti, Eft enim id tritico long? exilius.quaquam non defint , qui ipfura quoque in tritici numero ponant, .— velintá, id femen effe cuius Homerus meminit quium He- &orem equos fuos alloquentem facit bis verbis: T' uir p3y rgoegotes us Mp pret 7rogày &Suksy: Hoc eft, Triticum enim volis primi predulte ferelam, Aiunt enim typham paruum triticum e[fc cama, equos fi- me noxa matidere verum atitem triticum non ab[q, noxa. Nec abfurde certe typham quis exile triticum vocauerit, quum ei,c colore c denfuate ,c» caliditate fit affimilis. .. Vrrumque autem fimen olyra videlicet ac typhe in Afia — eft frequens, & potifimiam in regione qua ef fupra Per- gamum , adi vt uffici ipfi panzbus ex js fattis femper |. Vtantur.proptevea quüd triticum omne in oppida compor- tent. Olyrini fané , [imadi ex bona olyra fuent , pofl triti- eos faltem funt prafHantiffmiz fecundi autem ab his funt typhini. Quid Lolyrini ex vitiofo femine fant facti,typhi- j mon erunt eis inferiores, Calidi vero panes ex laudattf- $ Jima typha fatti j olyrinis long? fant eflantiores ; affer- sati Yero deteriores feipfis euadunt, imei pi Tm firtenes ac lad - á 2 med ge » denfatur maiorem in modum; : maximré cis negligenter parati fuerint, adeb vt qui - DE FARRE TACTITIO. 39 triculo fuo ine(fe. At calidus adbuc quum eft ,ab ipfis etiam vrbanis expetitur , ipfum, cum cafeo quodam mandunt, quem vernaculo nomme o£uyaxkmvor. appellant . Porrà bunc quoque tenerum effe oportet, c ipfum panem calo- rem clibani adbuc retinere . Qui certe hunc in modum eft paratus non rufficis modo, fed vrbanis quoque bominibus in delicijs habetur. Qui vero trium,quatuórue dierum eft, velipfis rufficis manditur infuauius : praterea concoctu eft difficilior, ac tardis per aluum fubducitur , qua calido minime accidunt : qui tazmetfi ab bordeaceo, qttod ad deie- &iong attinet multiim relinquiturywon tamen in co adeo, vt miliaceus;eff vituperandus. Quin etiam corpus adma- dum , dum calidus eff nutrit , vt pené triticeo [yncomiflo par fit. Congeritur autem in panes typha femen vepurga- tum oinid, v(u accommodatur: nai c ex aqua mandi- tur , baud aliter ac vocatum a vu[Hieis &árepuav , bepfe- mate, quod alij cígsar nottinant , iniecto : nonnunquam etiam cum (ale efitatur .. Et de za atque ei fimilibus ha-— &enus : nunc ex his fadtitia fequuntur , que apud veteres — ie effe folent vt funt: far, chondrus,halicastragus, c ilia. DE FARRE FACTITIO, | CAP. X. FAn alids naturale pee Guirtütre. dimus Z3, Qs appellatur, aliás res factitia. artisd, C mon natura opus de illo faperioribus capitibus de factitio vero nunc acturi, Fuiffe autem iftud apud veteres illos Ro-- manos;quos pulte farracea non pane longo tempore vixi[fe Plinius feribit , ex farre frumento fatum , ntes p € frugi C rei faclitie commune, indicat. Quod inde tranfatum efe ad cuiufuis frumenti granum, ab viviculis —— quibus conditur , eo modo, quo Archigenes far confie * 4 M 4O , ,;-DETFARRE FACTITIO. , L dit repurgatum atque in partes confraum. Nam c far 1 borde, Palladius vino con[perfum, phafuanorum pulispri-.— miis diebus dari pracipit : Pliuiusin Aegyptoexolyrafar — confici fcriptum reliquit .. Modum autem conficiendi fe- . | tis, Arcbigenes apud Aetium Sermone 1 x , offendit eírov,. 1 id eft. fyumentum, ait, modico tempore Aquamadefacito, — jded, extrailum ac in pilam conieétum , veluti ptifanam — A cortice vepurgato: vbi vero corticem exuerit , tollito atd; in fole ficcato: deinde manibus tritum,donec penitus àcor- — | tice fuerit mundatum , crafiifim? molito ,itavt granum —— ynum in quatuor aut quinque partes redigatur.cr ficum — kir Porro factirium iflud far pre[ertim ex zea fime — jare frumento , plerique noftrz etatis idem cum chondro.— aut alica effe existimant , fimilitudine quadam eoram in-.— "ducti. Chondro etenim fimile efF, nom tamen idcirco idem, E veluti ipfe Avchigenes ostendit , quando fev chondri modo. .. €oqui fcribit .- Differentiam borum preparation modus — efficit . Chondro fiquidem &ypfo arena addita( vtpauló — poft dicetur purgatur. Far abfq, bis cum aqua fola. Dif- fert étiam ab halica ; far etenim antiquum , quoRoMa- — . morum verustifimi vixerunt : balica vero , vt Pliniusait, — Ps noua atate Maeni Pompei nondum cognita , cui non fülim aqua , fed c» creta candorem teneritudinemá, con- fert. Differentiam praterea horum etiam offendit Trallia- us lib.cj- cap. v Vy t.vtrisque vti diuerfis vtens,ci eorum inter fe comparationem faciens. Quidautem Germaniac — finitimi Frifjj, Hollndi, Batauiá, ex bordeo &r auenacon.— . muni IUE Hollndi Go3t appellat, ér ex hordeoqui-— dem getitene grupen; green qux exauemaveró — DE CHONDRO ET HALICA, fimile efl nutrit ea c de cau[(a valenter.fed tardius defendi egriusá, concoquitur. V [us tempore , vt Archigenestra- dit , chondri modo coquitur , cy d [anisin cibo ud Pro egris verà varie apparatur , cr epitbematis quoq; ad-- mif Cetur .. Ex bordeo auteim vel auena far leuius eff , mi- nusá, alimenti adfert. Eft c far apud Aétium cognomen- to clufinum non naturale aliquod jar; verum puls quadam vac cutnà. ferracea.de qua Martialis Epigrammaton lib. x yv, — Imbue plebeias Clufinis pultibus ollas; Vt fatur in vacuis dulcia musta bibas. PE CHONDRO ET-HALICA.. DUE ATS XI Cnuoxpnvs isudeid er faditiwiefmdumr- yum numero funt .— Fit autem vtraque ex Qea , C cbon- drus quidem ex z.ea dicocco , Difcoride auctore . Tbeo- phraffus c ex bordeo fylueftri bonum fieri chondrum tra- dit. Galenus chondrum ex tritici genere effe ait , quod ni-. bil aliud fonat , quam ex triticeo genere ipfum confici,non quod tritici aut alterius frumenti aliquod genus fit, veluti nomulli perperam fibi pev(uaferunt . Non enim frumenti aliquod genus, fed » epe diximus-fachitia. Galeni €» aliorum Gracorum medicorum interpretes , chondrum Latine balicam fiue alicam mterpretantur , chondrum om nino idem cum balica effe putantes; qua inve, non parum. — à veritate recefferunt. Chondrus fiquidem c? balica diffe- runt , veluti abunde vnus pro multis, Paulus Aegimeta mon vno offendit loco : aut videlicet de vtrifque feorfim agens, - € fuas cuique vires ac cato tribuens, vt libr.x. cap. LXXV III:dUutvnatm alterius loeo fubslituens , "-— | E xrx: x1 xix; de x r1. libriternj. unt: 42 DEF CHONDRO ET HÁLICA. 3 tem hac inter (e, non quidem toto genere, fed quodamma- — do veluti genus C fpecies , aut potius vt vnius generis du. — fpecies. Nam balica fiue alica , Latinis ac Plimo genera-— lius eff nomen , Gracorum cim 2,58 gov , tum aouwzipfis— peculiariter nominatam, fub fe continens . Eft. emm vna. — balica ex z-ea , qua femen appellatur , propria quidem. a€— genuina, que à Plinio, lib. x x v1. ves Romana effefer-.— tur, Magni Pompei tempore nondum inv[u. Hac a Pau-.— lo Aegineta Grece a£ dicitur , Q* à voveo ipfo prapa-— rationis modo differt ; nou enim gyp[a cr arena veluti bie. — repurgatur, (ed creta candorem perfectionemá, [uam affe-.—— quitur. EfE vero Cr altera balica , ex zea in Africa dege-— nerante,cognomento adulterina,Gracorü chondro fimilli-.— 1a. Gypfo fiquidem C harena,veluti chondrus perficitur: — licet tainen halica quidem ex degenerante ; chondrus vero ex dicocco z:sfiat. Nam praparandivatio apud vtra/que — nationes confimilis eande e[fe verm prorfus oflendit quem- Fita C ea diffimilis ves diuer[as. Non enim tam [pe- cies frumenti,quam praparandi conficiendiq, ritus ac ma-— Vsékr Pis epic eettói vo Ars jÉe-— ciem rei factitie non videtur mutare , modo in preparandi rationg nibil varietur. Siquidem ex z.ea c bordeo far: ex z.t4 C bordeo fyluestri chondrus: ex bordeo c» tritico pti- fana confici poffunt. Qua autem ratione. chondrus confi-— ciatur ac preparetur in libris de agricultura, fiue vv yem-— erouxav,Conilantino Imp. dicatis à Caffiano Baffo, doce- tur bis verbit: Zea tunditur » in feruentem aquam in$j-.— titur ac premitur ; deinde gypfum album tufum cribrati, € harena albiffime ac fubtiliffime ad gypfum pars quar- . a paulatim Admifietur , donec za inus | uanverynafus totus perpur gatus fuerit , per erürum | DE CHONDRO ET HALICA. : 45 denfius excutiatur Optimus eft cbondrus qui primam ex- euffus eft : fecundum locum babet , qui fuccedit : deterior autem tertius eff. Halicarum vero praeparationem Plinius lib. x v 11 t. tradit.Halicafit inquit;ex zea quam [emen appellauumus: tunditur grantam eius in pila lignea , nam lapidis duritia conteritur. Nobilius vt notum eff. pilo vin- &orum penali opera , primori ineft pyxis ferrea , excuffis inde tunicis, iterum jyfdem armamentis nudata concidit medulla; ita fiunt bala tria genera, minimum, ac fecun- darium;erandifmum verb deaienpa appellant: nondum. habent candorem fuum ,quo pracellunt am tamz Alexan- drie preferuntur. Poflea,mirum dictu, admifcetur creta, qua tranfit in corpus , coleremá, £r teneritatem adfert. Deinde paulo infra: Halica adulterina fit maximé quidem ex zea,quain Africa degenerat. Pinfant cum barena, c | fic quoq; difficulter conterunt vtriculos ,fitá, dimid mo- dij smenfira.poffead, eypfi quarta pars infpergitur , atque vt cobefit farinario cribro fubcernunt . Qua inco reman- fit exceptitia appellatur , c grandifimaeff : rurfus que tranfit arctiori cernitur , c fecundaria vocatur: item cri-. braria,qua fimili modo,in tertio remanfit cribro angufHi[- o, C barenas tantim tran[mittente. Et bactenus qui- dem Baffi,c Plinij verbazex quibus manifeftum eft ;o1- xz. à chondro differre , & cbondrum cum fecunda Pliny - balica conuenire; vtramq; item rem fattitiam effe, c non. peculiaria frumentorum genera. Ceteyum cbondrus, vti Paulus libro primo tradit egregie nutrit c glutinofos pa- vit bumores;verum ptlsex eo confetta iii red quàm NE 00. PESRRERO. 3 3 nutrire , ac fuccum lentum babere affirmat :: fiue in aqua. duntaxat coctus ,cum mul[o,vino dulci,ad[tringentíue:fi- — se cuim oleo (led, frixns fumatur. Atque eo modo,inquit, -£hondrum medici ptifana fuiffe confectonem dictitant; oxuderle quidam autem ex xard gortiiasavne egrorum fuiffc cibatii. — cow. ——— Veterum verb nonnulli ,vt Diocles c Philotimus ziordi-.— ym zrugirm ,Cbondrum boc modo apparatum appellant . Et. vno quidem borum modorum eo videlicet qui prior eft, ba- licam etiam coqui ac edi apud Romanos (olitam , Martialis. in Xenijs boc difficho oflendit: : .. Nos balicam , mul[um poterit tibi mittere diues, — | Si tibi noluerit mittere diues eme. DE TRAGO. |. CAP. XII. lib. primi de ratione vickus in morbis acutis , x 72v (slor, | boc Cae npo jp til Caffians it Alexandrino . Plinius "DE AMYLO.- 5 E quicquid fibrofum eft , in frumento delabatur .. Appellatur . autem tragus ifle , fubinde cognomento frumentaceus , ad difcrimen eiufdem nominis , C» animalis , c» berba , non quod naturale aliquod frumenti genus fit .— Nam vt vete- rum auctorum testimonijs abunde conflat , ves factitia eft. Oribafius ad Euporiftum lib.x 1 v.tragum fayrim appellat grojfam , eum farris quandam fpeciem effe nuens: quod. non ab[urdum ant a veritate alienum videtur ; farri enim. tragusaffimilis eft , nonin alio ab eo differens, quam quid. non vt illud mola cdnfringatur , fed integer repurgatus a[- feruetur ; vt ex vtriu(que preparandi formula fatis patet; quam ob caufam tragus farris gvo[Ja non impropri nomi- natur . Trago autem, Galeno auctore , plerique vtuntur, primum eum in aquia decoquentes , deinde ea effufa &-Lu- ue att vinum dulce , aut mulfum infundentes, (uperinij - édunt Cv nuces pineas aqua. premaceratas , donec pliri- mim intumuermt: vault tamen minus quam z.ea, Dio[- corides ait;mutrit. ——— aiiis E DRMOX OU... CRROEIID, SÀMYLVM exfliginefit, vt Cato feribit; item Qr ex Qea : optimum vero ex fetanio , auctore Diofcoride .. Fit. etiam in Germania bac atate ex ea , quod Quwlkoatv id. - 46 DE ATHERA ET KOAAA, . .— excipiendi , reliquumá, per colum traiectuim confe[Him in. tegulis nouis [ub ardentiffimo fole ficcandum. .. Nam fi vel. anodice bumdum man erit , acorem contrabit . Amylum — - alitem ex eo nomen babet quod ab(que mola, Gracis unu. dicla, fiat Officina corrupta voce amydum appellant; Ger-.— mani eun / brafeuteel, Brent Quneoontk: d 1 quüd glutine inde facto mulierum pepla inalbentur ac fir-.— mentur , ftüflel. Tririco , inquit Galenus,cum frigidius, | £uim ficcius eft : leuygandi exa[peratas partes vim obtinet. Diofcorides (anguinis reiectones potu cobibere , contrad, octlorum fluxioues calotetas, uffici, efficax effe addit; quod vero ex vea frt , nullius in medicina. vfus effe , ad alia. tamen conueniens. Galenus Jib. v Y 1. ad sámove amyli.— loco filigine id eff puriffma tritici farima vtitur, 3 4D£ ATHERA ET KOAAA , SIVE GLVTINE. CAP.XIIII. DE.ROGGA SIVE SECALI. 4 folidior quidem ac fpifftor atbera;liquidior vero glutinese* minis glutinesplus autem quam athera vifcera obfltruens. Atbere, aut potius pultis genus eft edulium, quod Galenus ex multa tritici farina lacli permixta fieri feribit,quo bac . etate Belgium, ac vniuer[a inferior Germania frequenti[- fime vtitur. Cibus boni fucci & multi alimenti;fed eos qui ipfo affidue vtuntur, offendens. Nam in bepate obftructio- nes parit C calculos m renibus gignit,auctore Galeno. DE ROGGA SIVE SECALI. HH C5. 3v. 2^. . SscALE folio quum primum prodit, rubefcit ; inde vt reliqua frumenta viret numerofis culmis affurgit , trizi- ci tenttoribus longioribus, quatuor, vt plurimiam ,genictla babentibus.[pica im ordines c verfus digefta,breuibus non acutis fed innocttioribus ariflis cingitur: que quum floret, erecta eft ; femine vero pregnans , procumbit ac deorfum dependet . Granum oblongum , nigricans .gracile , ac nu- dum quod e glumis facile concidit , ac fepenumero [ponte exilit radices multa tenues fibro[e, Nafcitur cum in Ger- mania ac apud alias nationes plurimas , praefertim Septen- triomi (ubiectaá , tum in Belgio omnibus fere agris tam fle- rilibus quam letis veluti in Brabantie; Campania qua hoc — frumentum licet arida ac flerilis feliciter progignit. Qua- .— lieumque enim folo prouenit,quantumnis vigenti, gracili, .— aut arido; fecitdiori tamen ac letirimelius praflantiusd,. Seritur autino, quod c» letiusytem c vere, affuit. alte- o gracilius paucioribus culmis ; (pica breuiori ac tenuiori, . granoá, leuori. Germani VüCbttU Belge VOGGC appel- lant : Hifpani centeno, Itali fegala ; Galli feiele , veteris — latinenomenclaturs ve[ligia retinentes. — |. '" DE ROGGA $1VE SECALI 49 de quo lib. XVIIILGap. XV 1. fic fcribit : Rarum didlu, e[fe aliquid cui profit negligentia; id autem , quod fecale c» farrago dicitur, occari tantum. defiderat .. Secale Taurini fib alpibus afiam vocant , deterrimum ( fed veris aterri- piss tocus mui ) c tantum ad arcendam famem vtile fecunda , (éd cmcndaxus. gracili flipula, nigritia trifte, fed pondere praecipuum , c -tamen fic quoque ingratifiamum ventri efl , nafcitur qua- licumque folo cur centefimo grano ip[umd, pro letamine eff . Qua Plinij verba frumentum vOChen ac t0ggC di- Gum, cum fecali conuenire fatis commonflvant .. Dicitur autem id;vt Plinius tradit , etiam farrago j verum non fe- cusquam far ,bordeum ,auena, triticimues fubinde farra- gines nominantur , quando videlicet yumentorum , pecu- dumá, pabulo cedunt .. Farrago fiquidem , quam Grati raxgo. yedsuw appellant , generale nomen eft , ad omnem viridem - fegetum berbam, que pabuli caufa feratur ..Seritur ea,ex | recrementis farris pradena , admixta aliquando c vicia: eadem in Africa fit ex bordeo: Plinius; atque inde farrago, quod far fit ferro cefum : aut quod primum in farracea fe- gete feri ceptum Varrone auctore dicitur. Ex bordeo far- raginem facere docet Columella: farraginem ait , in refli- bili lercoratiffimo loco; C altero fulco (erere conuenit. Ea fit optima cim Cantberini hordei decem. modis iugerum obferitur , circa equinoctium autumnale, (ed mpendenti- bus pluuijs;vt confitarigatad, tmbribus , celeriter prodeat, 4 confirmetur ante hyemis violentia. Nam frigoribus quis alia pabula defecerint ea bubus cateris; pecudibus , opti- - mà defecla praebetur: c (i depafcere fapws voles , v/que in menfem Maium fufficit .. Quod fi ettam femen ex ea voles percipere a calendis Martijs pecora depellenda, Cr ab omni — noxa defendenda efl s vt fit idonea feigribus . Similis fatio | anenas qua autumno fata, partim cadit in fenum , vet sew —Mo. Bot. Garden, P palu- FU 15893 | $0 DÉ ROGGASIVE SECALL —— pabulum dum adbuc viret partim femini cuffoditur. Lam € ex tritico farraginem fieri Plinius quoque tefl atur ...Et. an tritici inquit, genere, pars aliquapabuli eff , quadrupe- dum caufa fati:vt farvago. Ab(yrtus etiam zrogíym ypaetu, id eff triticeam farraginem ,equulis maxime probat: ea fi — ton adfit «iiv quam Eumelus js vefert.poff trimatum — dari folia. Hot modo c fecale favraginis genus efl, quan-.— do videlicet pecudum wumentorumá, pev byemem 'pabu- lum efficitur . Recentiores rogeam filyginem fere imterpre- tantur, quare quantum ballucinentur, (atis ex js. qua. capite De tritico feripfinus apertum eft . Nam filigo can- -didius ac leuius triticum efl , ac tritici vt inquit Plinius, delitia ex qua lautiftmus panis C piffrinarum opera lat- c datiffima fint ,ac fecalemgrum eft , C» ex eo panis ater, pauperum ,non lautiorum , mens ac cibis dicatus. In mon. difimilem errorem lapfi videntur , qui cochet cum olyra contenire atittmant :olyra fiquidem candida eff ac vtricu- is mtdtis continetur 5 fécale vero prater quod nigrum eft, —oglmisnullisimplicatur . Ruellü coniecttra plus verifimi- litudinis habet qui fecalem à briz.a mon longe difüdere cre-.— DE ROGCA SIVE SECALI. $i plané quam fecalinus, qui triticeo fyncomflo mebranas ac fuafures vel pauciores vel non plures babere cómperitur. Porro fécale proximum inter frument4 à tririco triticeisq, feminibus locum babet : Panis ex eo factus lentoris atque obfiruentis natura. mornibil obtinet y difficulter. conco- quitur , ac ventriculo grauis eft ,pra(ertum fi furfurum expers fuerit. Nam confufaneus qui [umul onmia recipit, 4c ex totafarina concinnatus efE-fi prob? coctus bened, fer- mentatus fuerit , minus lentus eft non admodum agre con- ficitur citoá, defcendit nondum tamen triticeo fyncomi[fo par. quo grauior c concoctu difficilior etiamnum eft. Ali- snentum autem um ; 4C firmum preflat , nec mali fucci , fi ex bono frunzento coctus fuerit , ex malo au- tem frumento C. corrupto paratus ; prauos C corruptos fütccos ingenerat, c diuturniores morbos procreat , veluti morbum Germanis VCOYDWCR aur fcagyouy cl dicum. ifcetur buic non varo triticii, vt leiorem gratioremá,, (panem efficiat qui fecalino puro simus gyauis ac lentus eft , € tegeritudinem fuam triticeo diutius vetinet. Secale au- tem yt medicamenttum , tritico i calefaciendo ac digeren- dopotentius efl. Panis ex boc aut fermentum , promptius ac citius abfceffus maturaut C vunipunt, quam ex tritico facta. Farima confufanea ,diuturniores capitis dolores lenit in linteo capiti circumligata. DE HORDEO. . CAP.XVI, Cv ro hordeum eft , quam triticum breuri fra- giliorid, , pluribus articulis genitulato , folioin fHipula la- tiori fcabrioriá, [pica longarum a|perarum ,mmordaciumq, — anflarum vallo munitur , ac inverfus [Iriata , ordinibus - onfLat, fubinde binis alias ternis quaternisue vt plurimi, DE D2 yt E HORDEVM. | DE.HORDEO. 23$ vti Theophraftus ait , fenis , (ed,vt Tragussetiam octonis, Spiffior autem pofituá, avctior e$ , qua. pluribus conftrui- tur. Granum tenui oblonga palea includitur, radices fub- funt frequentes tenuesá,. Hordeum autem (vt Pinus in- quit ) frugum omnium mollifumum , atque ex omni fru- mentominus calamitofum , quodá, celerrime veddit ferti- lifgmumá,. Seruur( auctore Columella foluta ficcad, ter- TA. velpraualida vel exili. Nafcitur paffim ,ac vnwuer [e familiare Europa ef: cm autumno tum frequentius Mar tio, Aprili, Maioó, menfibus feritur . Gracis ngi9 dicitur, ibn aerftei eee d Itali orzo; Galli orge nuncupant. 1n buius genere . quod pluribus verfibus (bica- Hir ,vroAueryav recentiores appellant, ac Germani gv9Vs gettten. Quod fex verfuum é£acvysr: Cantberimum boc Columellseft . Aliud duorum ver(uum 4ucvyiv , A Colu- mella Galaticum,à Germanis futct gev(té/Blein gertt, id eft , exiguum ac paruum bordeum nominatur .. Quod - magnum c» pleni. [picamd, gerit ereclam, doas xgi- 5»,ab Hippocrate vocatur, erugini id obnoxium eff : quad . verb incuruatur éreongi3vs jab erugine boc minus infeffa- tur. Ad bordei genus C reducendum inquit Ruellius , pu- tauerim , trimeftre illud bordeum , quod Gallice (ecour- Secourzcon. geon dicitur quód rebus ad egeflatem adductis, quum an- none premit penuria plebem alat c à famis noxa vindi- £et. Seritur C in Gallia , quod mundum bordeum vocant, Ruellio eodem tefte : buius granum mudum eft, ac [ponté gluma concidit , cetera bordeo fimile , yourixpiSor ac ntt- syouoinni- dum bordeit;tale 4 G aleno in lib.de aliment. facult appel- 5». latur. Caterum bordeum,vt Galenus in lib.de aliment.fa- —— cultat. non eandem cum tritico facultatem babet . Siqui- dem triticum palam calefacit: bordeum vero non modo uà alefacit fed quoquo modo ea vtare, fiue pases ex eo fece- — mi. : D$ 95 $4 — . DE.HORDEO. :- - ris , vim quandam vefrigerandi babere cernitur .. Difidet graterea atritico fucci [pecie , quam vtrumque ipforum. — gignere con(ueuit . Siquidem triticum craffum c lentum * eft : hordeum autem tenuem Ci nonnibil deterf(orim fuc-.— cum in nobis gignit .. Panes bordeacei triticeis mult mi-— aus alunt , qui tamen ex. prefLantiftimo bordeo conficiun-. tur, minus a triticeis in eo füperantur: qui vero exlaxo &* — leui panibus fuyfuraceis vefpondent. Panes autem ex bor-.— deo eiufmodi citiffimé per aluum fubducuntur , quod reli-.— quis nop roimimtim accidit, fi triticeis eos contuleris . Sunt. autem non modo triticeis , verum etiam olyrinis , c mulrà ; magis typbinis friabiliores mibil in fe lentaris,vt illi, baben. tes. Ex quo per[picutm e[F, quod exiguum corpori prebent alimentum cr potifmum fi facli ex pewre bordeofuerint, ex quo Hippocrates ne pti[anaim quidem fieri voluit; neque enim dum coquitur , fuccum copiofum ex (eipfo emittit. Laudatiffimum autem quod candidum , vli pimfitum est, .— apparet ,noniibilá, denfitatis ac ponderis ( quantum bor-. deo datum eft ) habet .. Porrà quod totum plenumeft , cr — circumcriptionet externam babet tén[am , melius eo eff, — quod gracile eft ac vugofum. Hordeum primi efl ordinis in. exiccando c refrigerando, ait Galenus in lib. de facultat. — fimplic. babet etiam pauxillum ab[Terfionis : paulo etiam — plus deficcat , quam farina fabacea , cud mon infant corte — ces. Hordeum; Diofcorides mquit , abflergit, vrinam cit, inflationem parit , [Fomacho aduer[atur , edemata conco-- quit . Farina bordeacea in mul(a aqua eum ficu decocta, vflammationes c edemata dicutit: duritias , cum pice vefiza c fimo columbarum concoquit : cum meliloto au-.— tem C papaueris calice dolores finit qui latus exeruciant:.— aduerfus mteffmorum inflationes , cum lini femine , feno- Ms. DE PTISANA. . $5 ctasoleo, c impubis pueri vrina,ad concoilionem perdu cit: cum myrto vero aut lentifco, aut malicorio, aut fyluc- «C flribus pyrii, aut rubosalui profluiiafiflit : podagricisin- flammationibus cum cotoneis aut aceto prode[I : decotLa in | acri aceto modo quo dar Avaie, Cr calida impofita , lepris 244 ades. tiedetur. Eff atitem dp Iiic, Pelagonio auctore,mi[hu- ta «qualis ,fenigraci feminis lini , & farina bordeacee. Cremor vero farina hordei ex aqua , aut cuim pice cy oleo decoctus purimouendoe[t. cum aceto (ubactus , itidem c - €utn picescontra articulorü fluxiones prodeft. Habet pra- terea C bordeum suultiplem v(um , nam ex eopti(ana, polenta maa , maltum c» ceruifia conficiuntur , de qui- bus deinceps, E el E pEPTISANA, CAP.XVII, PrisAN A dz v0 7llorty dicitur, & nomen qui- dem commune omninm frumentorum à corticibus fuis, duz vo) aliorum purgatorum effe poteft , fed proprie tamen c peculiariter non aliam , quam bordeaceam pti[anam fignificat, qua. fampliciter ac citra adieclionem , shrordrn nuncupatur . Nam fi boc modo, frumentorü aliorum quo- rundam (emina iundata ,alicubi( quod tamerarifiumum ) ptifana nominentur, frumenti appellatio coniungitur. Ita Hippocrates lib. znqi va3av, C" Dio[Cor. arp xgr3ov Cap. "uo "ilioráimr zrogírnv, C ex ori a ptifanam Plinius , dixit: ad ges bordeacea nempe ptifans differentiam , proprie c» fimpli- citer ptifana nominate. Eff autem pti(ana bec aliud nibil, quam bordei granum à membranis c corticibus (uis mun- datum Q? excorticatum.zloysn jid ef macerare, tunden- - deá, exptrgare boc oportet ac in fole ficcare, deiude rurfus mü&erurrirusá, ad folem ficare. Quod autemtenue ex co die rime n -— ytiI in geoponicis .. Hitmettat autem c vefrige-— rat pti[ana , eduliumá, eft (H ud dit mpl Jiaínre * GEsioy voruudirv ) n acutis morbis, reliquis omnibus fru-— amentaceis preferendum. Nam vifcofitas eius leuis , contis — ntasicunda lubrica c» mediocriter bumida : fitim mini-.— me infert c» fi quid ablui eget , probe abluit : non adftrin-.— git: nou male turbat: necin ventre intumefat, quum fal-.— tem,vt decet (Galenus addit fuerit parata: boc efl quada in coclione, qam plurimum intumuerit , poflea ignelen- — tosper multi ocitan in chylum fuerit vedatla, acetum tunc —— ei admifcetur , quum plane intumuerit : vbi vero cota. — exattt fuerit , fub edendi tempus , (zlem tenuem inijcere.——| oportet . Oleuin autem fiiiitio fLatim adieceris , coloni. — nibil nocueris ahud tamen mbil mifcendum , mfi velis ane-.— thi aut porri quippiam , id, initio fHatim admi[cere: bec — Galenus . Noffro temporeraro aut nunquam ,borum ali-.— quod additur fcd facharum fere, é aqua ? vis albis fri latitia ei admfcentur , cr fubinde amygdala aliquaama-.— YA vt palato gratior fiat: aut feminum melonum velcucu-.— meris nomnihil , prefertim quando impenfius refrigerandit, aut omms ea conciliandus eff. Admifcettr ei c nomnun-. quam apzygdalarum duleium y A -, fiue fuccus , (offici- na lac amygdalinum vocant ) praefertim quum aluum li- quidiorz cobibere vtile eft. Fit item ex ptifana potus,quem.— efficine ptifantam nominant quum tamen necptifana, nec — ptifaua ydo Q- fiue cremor fit. féd eius tantum tenuius de-.— coctum , ipfius fübfiantie parum aut ribil retinens , quod fere mi ex fola ptifana. fite bordeo mundato,fed cr ex gly-— eyrrbiza , d vuis pafs additis decoquitur . Quaratione — parata potio vtilis eff às qui inflammatione pulmonis, par-— Cli reisaanidefrkienti,velrémmm efi al 20 deuffem eft - ees DEP POLENTA. ceratione attt'inflammatione laborant. Plus dlimenti in^ quit Diofcorides ) ptifana ob cremorem in decocionered- ditum prabet quam polenta ex bordeo facta.Contra acri- monias atque arteria a|peritates — pollet. DE POLENTA. CAP. XVIII. P OLENTA berdei frixi farina eft, quam: Graci pro- prie dxovroy nominant, quaquam [ubinde va dxofrov to- men, de omni alia pr[ertim vudiori farina, fed improprie, dicatur. Pluribus hac, Plinius ait.fit modis : Graci perfa- fum aqua bordeum ficcant nocle yna,ac pofPero die frigitt, deinde molis frangunt. Sunt qui vehementius toffum,rur- fus exigua aqua a[pergant , ficcentá, prius quam molant: alij verà virentibus (picis decu[fJum bordeum , recens pur- gant madidumá, in pila tundunt , atq; in corbibus eluunt, «t ficcatum fole vurjus tundunt , C purgatum molunt. Galenus ex receti hordeo mediocriter frixo , laudatifimam fien ait atque ex bac mas as preparari ; deficienti autem recenti bordeo nonnunquam C ex alyjs ipfam confici, om- nemá, recte factam boni e[fe odoris , eam vero fuaucolen- tiffmá,que ex optimo C» recenti bordeo,quod ariftam. ni- dum habet ficcam.eft cüfecta. Exiguum autem corpori, vt Galenus quoq; tradit. poléta alimenti dat Cr priuatis qui- d£ ac ab omni exercitatione abfHinetibus [atis multi; js ve- rà qui quoquo modo exercentur minus quam (atis eft .De- ficcat vero multo magis quam borde: :aluum etiam( Diof- corides ait )cobibet c inflammationes mitigat. DE MA2A. CAP.XIX. MAZA ex polenta humido aliquo permixta cr fub- aci. MINE INED. E p ; 58 DE MAZA: ; quum aliquot heri permis - Cum aqua autem cem [abi gi. preter quod ex libro Hippocratis de dieta. fecundo fatis euidens fit teftis quoque efF Xenophon fexto 2:3; Cyri, vbi bic concione conuocata , milites fuos ad aqua potwnem adbortatur Cr à con[uetis non admodü receffuros offendit. X, ydg 0sre , qual , dAQrToorTE UD eei ussry prm dei Tiv uát av ia San n, octe deroerrét 0d eri Jedeupávoy váy a- torid efl, Etenim qui polenta viclitat mazam aqua per- tixtam edit; c» qui pane vtitur , panem aqua [abadtum. Subigi vero ma ain, ci cum vino, ex Hippocratis libro de . internis affectionibus apparet , vbi in bpatico morbo , ct fuffocatio accedit, c fimiliter in coxendicum dolore eam; que vino dulci (ubatta eff à cdendam confulit Ade ma- xam oleo melle quam maxime fübatkam in typbo quo- dam eodem libro exbibendam pracipit .. Hefychius vero ui eray Wterpretatur , polentam aqua c» oleo permixtam. Et à principio, Athenaeus ait popularem cibum ex alphitis, TA, AW Veteres vocarunt ip[amá, preparave uale dice- bant,poflea verb necefarium victum, ob intemperantiam varietate difinguentes , fludiofeá, paulatim umutantes noyen ipfum maze in udluay commttarunt , ita appel- lantes omne cibum niagnificum; pasos ev vero ipfos cü- bos prapavare dixerunt atque inde fortafft,qua ex amyg- - "dalis C» acharo placenta. conficiuntür ; in officinis mafJe- panes.bac atate adbuc nominantur. Porró maz.a, vt Ga- lenus ait, panibus bordeaceis egrius concoquitur , magisá, ventriculum flatu implet , in quo etiam fi diutius man- ferit , turbationem excitat . Citius autem fubducitur , fi commixta diutius (uerit ac fubacta .. Quid fi mel quoque addatur , citius etiam ob id , ventrem ad excrétionem m- —— x DECRIMNO. . v» DE CRIMNO. . "CAP.XX. CRIMNON, inquit Galenus in commentarüs libri fecundi prediclonum. Hippocratis , craffior polenta pars appellatur qua grandiucula effracto inuebitur bordeo ,re- fugiens videlicet mola exactiorem confractionem . Dw[- corides quem Galenus etiam in lib.defacultat.fumphe. fe- quitur, non polenta modo , fed C» tritici , ze , ac olyre fi- ue antea tofforum, fi uenon toflorum crafiwrem farinam xeiavor appellat, crimui nomen ad rudiorem crafrioremá, farinam, cuiufuis frumenti tran sferens. Solo mole difiri- mine ,at trititra modo à farina fite dosi oo differt . 2ou- Vduegs. «G- enim dicitur , quando granum m tenuiffimas partes vim exatlifame contritum eff ; keiurow vero vudior rfa- rina , que fragmenta maiufcula ipforum granorum conti- tet. rxTor, id eff, pultem ex eo faciunt, mquit Diofcori- des ,que abunde alit facile conficitur, aluum vebemen- tius aftringit fi (ea ex qua fit,prius torreatur. DE MALTO SIVE BY NE. CAP. XXI. Marrva arccentioribus nuncupatum , ex bordeo quoque fit. Nam ipfum bordei granum eff, primum donec tuns. eo eoe aram germen emifit, ac poftremo cum ipfis germinibus fiie enatis ligulis , t0- Jun 4C EET Noftri mout/Germani malty/ recentiores maltum voce à Germanis mutuata appellant. Aétius Gracus medicus , bordeum boc modo praeparatum —— E Bówm nominat .. Ad bera [iue ceruifta decoctionem confi- Bow citur , e laudatifimum quidem Martio c Aprili menfi-———— dus. Qualitatem babet fiecam quidem hordei mterfiorem, : fapese vero ^! raiione MAH E em eeu put — €0 ,SpE BERA. - Ml ab affatione diutinaó, toffione inberet , ficcitatem eius intendit ac frigidam non folim vemittit fed c qualitatem quandam calidam eiimprimit. Galenus lib, de aliment fa. cult. hordeum ait, quoquomodo quis eo vtatur , fiue ptifa- uam coxerit , fiue polentam fecerit, vim quandam refrige- anter retinere . veran id de malto mon videtur intelli- gendum , quod partim ip[a germinatione , partim diutur- iore toflione , magis anatura fua veceffit, quam polenta, que velex crudo nondumá, maturo bordeo , velinaqua — macerato tantüm ,vt diximus conficitur. Abffereit prete- rea & maltum bordeo potentius. sinus lentoris babet cim quia farina minus filiquarum vero plus babeat, quam cru dum hordeum ; tum ab inberenteilli empyreumate , quod «bfFerfionem coniunctam babet. Ventris torminibus alij s4, fimilibus ex frigida caufa doloribus altum fubuenit toti feruensá, in facculo appofitum .. Cataplafma ex bynes fa- vina tumoribus bydropicorii vtliter, Aetio teTe mponitur. DE BERA SIVE CERVISIA. T CAP. XXII. Bn A exmalto , c lupuli falilari floribus inodo, proportioned, certis , aque. dulci perimixtis coquitur * e fimpliciffma quidem ac proprüfftma talis eff .. Proxima, qua tritici, eam, alidfue fruges, vna cum malto bordea- €£o admittit. Qua vero preter fruges, berbas, femina, flo- ves aromata,aut alia butufimodi caput implentiasac ebrie - tatem nducentia , a frugum natura aliena permixta ba- — bent, compofita queda bera, fiue ceruifia funt ac medica- tasab bordeacea triticeue bera c [apore C qualitate dif- fidentes . Nominant autem buiu[modi ex frugibus potum cum Germani omnes stum Britanni — | a ubia- : DE BERA. 61 fubiacentes gentes communi quidem a« patria voce, Diez t€ fiue JD€tU/ Latina autem paffim cerui[iam Veteres ve- rà ex bordeo potum varijs nominibus appellarunt. : C v1voy quidem zeíowyor id eff vinum bordeaceum omnem ex bordeo compofitum Graci. Eundem Arifloteles , Athenao tefle y rivos dixit: alij Bpurov:veluti Sopbocles in Iriptole- to, Hecateus in Europa periodo,vbi Paonas (^ eóor ait libere,ex hordeosmapaGnr vero ex milio cr conyza. Hel- lanicus tame non (olm ex bordeo, ftd & ex radicibus fieri -Épirov afferit : Bibunt, inquit, ex radicibus Bevrov veluti Thraces ex bordeo. Aegyptij bordeacea potionz, QéSw» fiue (3r, T beophraffus ait appellant . 1dem tefLatur Plinius lib.x x vi. Ex frugibus, inquit potus,z.ytbum in Aegypto, celia C ceriain Hifpaniaycerufia C» plura genera in Gal- ha ,alijsá; prouimcus. Quos lib.xx x v 1.mominibus quidens alys,fedratione eadem confici tradit . Diodorus Siculus,z.y tbi non in Aegypto folum. fed e?» in Galatia quoq; fieri aj-- firmat.Tanta eft (inquit de Galatia fcribens aeris frigidi- tas ,yt neque vintem ea regio, neque oleum; producat;qua- re coacti bomines potum [ibi ex hordeo componunt , quem Appellant 2 ytbum. Diofcorides vnum bordeacei potus ge- nus zythum: alterum curmi nominat. Simeon Zetbij ex pofferioris etatis Gracis , buiu[inodi potionem Arabico na- miine,cov xev Vocat alij qoxaJuov fiue Qovudld'vov: Arabibus tamen,phoucas non ex bordeo tantum potus e[f. (ed etiam, veluti R bafis fcriptum reliquit, ex pane heueri, boc eft, fi- milagineo, mentba ac apio compofitus : ac, vt Hali Abbas teflatur quadam etiam phoucas ,ex pigmentis,aut ex ma- lorum punicorum fucco conficitur. Hecautem omnia fi- ste fimilia fint genera , diuerfws appellata nomimbus , fiue proprietate aliqua diftrepantia. , cum bera fiue ceruifia - : -pR BERA. gibus componantur , preparationis tamen modo , vel alia qualitate aliqua ab ea ferta[e differunt. Nam fi z-ythum., : yt Galenus ait lib. de facultat.fumplic medicament ex pu- atrédine proueniat aut éx frugibus fiat aqua madefattis ,do- mec efoluantur im liquorem vino [unilem , veluti Hermo-.— laus Barbarus in corollarijs fcribit :ac acre maliá, fucci fit : venes c neruos tentet;que à Diofioride ac Galeno quoque ei attribuuntur , cum bera [iue ceruifta noftra nequaquam conuenire poteft . Nam bera ex fruge non fit. putrefcente, multo minus ex ea in liquorem re[oluta ; (ed ex bordeaceo "malto;vt diximus, coquitur , ab omm putredine afferuato. "EJ e bera per fe fuatis;dulcis ac boni omnino fucci. Que certe beram a zoytho, cum conficiendi modo, rum facultate diffidere oflendunt. Sin autem z-ythum non eo, quo Gale- mis,aut Hermolaus tradunt conficitur modo. féd ex bordeo "ac tritico fiat leuiter tantum putrefattis , ac à natura fna commutatis vt Tbeopbra[tus fcribit , zythum € bera fi- millima funt . Nam bordeum in maltum tranfiens,leuiter quodammodo computre[Gt c» a natura fuavecedit. Verum tunc Galenus ,Diofiorides , & qui deinceps eorum [enten- tiam ac doctrinam imfequuti funt , minus redit zythi fa- cultates cognouiffe videbuntur . Propter leuem banc ete- nim putrefactionem fiue mutationem, bordeum, aut ex éo potus, mali fucci fFatim fieri non poteft , non mimus quam . polenta, que éx non recesti bordeo, fed ex maturo c ficco 35 Aqua materato conficitur. Siquidem c t&c leuiter quo- daminodo hordeum coputve[cit , bumoremá, alienum in- bibit, veluti dum maltum futurum eff .. Polentam tamen banc ob caufam, neque Galenus ipfe, neque veterum quif" quam mali fucci fore afferutt , fed contra omnem bomi odo- ris fuaueolentemá, effe , ficuti Cr maltum rite conjcüum eft : Zytum autem fiue Qw3- , ex bordeo c tritico zt c DE BERA. 65 fici leuiter putvefactis T beophraflus lib.de caufis fexto;vbi de faporibus agit , bis verbis tradidit .- Nonnulli vero , ait, naturam comutantes e leuiter putrefacientes im fuccos cogimus ad bibendum idoneos veluti quivimum ex bordeo ac tritico conficiunt. ; quod in Aegypto (52os appellati. Caterü vt ad temperiem bera veniamus pendet ea ex qua- litatibus eorum ,ex quibus componitur.At materies etts;vt diximus funt aqua, maltum bordeaceum, fubinde tritici aut (ea, Cr lupuli falikari flores . Aqua quidem fimplex cuiufmodi ad bera decoctionem (umitur.frigida eft & bsi- mida:maltum cum exigua caliditate reficcat & ab[levgit- triticum ac ea temperatà calida ficcag, funt: lupuli flores fecundo ordine calefaciumt veficcantá caput tentant , vri- Anas mouent abftergendi quoq; , ac aperiendi potentia pra- diti. Faciunt bi ad bera cum faporem;tum diturnitatenn; —jrüges vero alimenti materiam fubsnimflrant.. Ex horum autem varia C inaqual miflura ,diuer[a berarum gene- A diffimilibus qualitatibus pradita-fiit.Tenues quedam, potentes alia rubicunda fiue nigra ha, candida ille, amare quereque, dulciores nonnulle. Qua frugum plurimum ad- niferunt potentiores funt : qua wminus tenuiores minimum tenuiffima. Ex bordeaceo malto, diutius toflo rubicunda; e pra[ertim s fidinturnior decoctio accefferit : pracipta autem parte ex ze ac tritico confecke candide fumt , fe- ne[centesá, tenue c aquofum vinum fubfLantia tenuitate quodammodo r(ferunt : amarires caputá, citius tentan- tes, lupuli flores copiofius incocti efficiunt sdulciores eorum gar fanouia: fruges entm ex fe dulcedinem conferunt. Inter has tentüfima: frigida quidem eft humida füperante in — eaaqua qualitate ac fubftantia , mon tamen ommis calidi- vatisexpers . Porentiores calori plus babent cus etiam -viatque potentia , in va(a condita non fecus ac muflum mel ior om. mer a übel 64 :DE BERAi ^ fiutuant ac effefeum: minus tamen quam mediódié. , vinum calide;à quo .non-(olum temperamenti caliditate, 1 | fed & tenuitate fabflantio fuperamur .. Calefaclio fiqui-— dem bera clemens mitisi, eff. Almeutum autem praftant — ille quidem exiguumsaut nulium; ba vero copiofius;copia- — fifimum erajfe c rubicunda: omnes probi fucci, fiex bo-.— nis frugibus c bene decocta fuerint... Craffores circa pra- — vordia aliqiuantifper berent tardeá, defcendunt: candida, — «tenuiores C citius digerumtur ; amarasabflerfione aluum. — eniumt : media; medio fe modo babent ..Compofitz bera, — qua videlicet prater fruges ac lupulum , c alias quadam — herbas, vel flores feminas fructus avomata;faniliaue reci- — — piunt, pro qualitate eorum qua admifcentur varias quali- — tates ac facultates obtinent fubinde ettam noxias. Recens chera.qua nondum. (ubfedit mon fecus acimuflum , vitia — "toniplura gignit : snflationem parit saluum conturbat ,cal-— tulum procréat y a6 vrina fepenumero fHillicidium exci- —— tat : foris tamen admota, neruo[arum partiuin dolores fo- pit/fidulci calenteá; ea foueantur : praffat ad boc recen- tiffuna cr cui nondum lupulus incoclus ef, ac inter omnes spotentior. Acida neruos C venes tentat ventriculum con- turbat ac vitiofum in corpore fucciá gignit , Acetum quad | ex bera conficitur , vini aceto Miieae pub effec partium. ades tentum. 5: D£&MiLLOs -CABEXdbbnioso 7 ani Mai v womultiplic fruticat eulmo , geniculato: fo: s lia haber ampla; barindinacea, fummo caule , non (ficam fed effufam promitiubam., fite piCuiv; deorfum reflexam, — laii vt plurimum coloris, jubinde nigriantem, inqua fe- — men gignitur utet, tco me tes ex s ccem quibus facillime excidit: radice nitio nro MILÍVM. U66 o5. SDA MILRtO. E. tur numerofas altaá, , leuem folutamd, bumum defiderat, — mec in fabulofo folum , fed 9 in arenofo quoque prouenit, modo yel busnido calo , vel riguo folo : nam ficum ereto-— fumá, vefermidat , Columella ait. Milio Plmius Campa- — niam precipue gaudere tradit. Ante ver commode feri non poicfL. teporibus maxime laetatur. Milium, T beopbraftus ait ficcitate fua dimturntim e[fe.plus centum annis feruar — polje.fi quo ventus c. a&r mon perueniunt ,vt auctor eff — Varro ,condatur. Grecis x«&yyyp(G- monnulli X8 Ue did- tur, Hippecrati pa[pale,vt Hermolaus ait Germanis Div3, Gallis millet;noffris gite c mili .— Mil grana ac pa- lee,vt Hippocrates ait .ficcant & ventrem fistunt : c cum fieubus-fortibus doloribus conferunt . Ipfum autem milium cocfum alit non tamen aluo (cedit. Primo ordine Galenus ait refrigerat exiccat vero tertio,aut certe fecundo imten- — fo.paululum etiam babet tenuitatis. Panis qui ex yniliofit, exigui eft alimenti , frigidus, praaridus , c friabilis;mbil enim in fe babet neq; lentoris neque pimguedinis: iure er- go aluum bumentem defucat veluti C panicum , quo ta- men ad omnia eff prafTantius fuauiusd, editur facilius c8- coquitur ventrem minus fistit magis nutrit : foris impofi- tumin facculis , idoneum eft fomentum, ys 42 1:228 991- fem exficcari poftulant. Torretur auctore Diofcoride.fer- uesá, in [acco ponittr , vt torminibusreliquisq, doloribus.fi foueatur atixilio fit : neque aliud;teffe Plimo,vtilius,quo- niam leuifmum molliffmumá, eft , & caloris capaciffi- mum.1taque t alis vus eius efl ad omnia quibus calov pro- futurus eft... Farina eius cum pice liquida , ferpentum c anultipeda plagis umponitur. ; |J DE LACHRYMA IOBI. COC AP. XXIII. MILII LACHRYMA IORBI. 67 68 DE«LACHRYMA IOBI —— E Mara ! generi affceribitur & quam. lachrymam lobi recentiores nominant arundinacea quoque matura vUTGV: 4 folia babet longa lata, C arundinaceasculmos erafos, ge-— — nictilatos;ex quorum fuperioribus genictlirduo ,tres, aut — plures exeunt pediculi, C in fingulis femina fingula dura, rotunda,cchris maiora, à quibus dependetit quadam velu- ti (pica inanes & mutica: vadicesin fibras multas diuidii- — ttr. In bortis Italia , Gallie , ac fubmde etiam Belgü feri-.— - tur;peregrinum fiquidem efl Cr alite illatum : nonnulli lithofpermi fpeciem faciunt propter fesninis duritiem , toto tame genere à Diofcoridis lithofpermo differt. Itali lachry mam lobi appellant: poffet fortaffe non inepte arumdo li- thofpermos nuncupari, vt Gefnerus ait: v[um babet nullii, nifi quod muliercule. feminibus iftis filo traiectis fpbarulas precatorias inde conficiant. ie DE PANICO. . CAP.XXV. Pauicv mili fanilitudieculmis prodit complu- rimis Amts farétis multis articulis geniculatis , ac fenfim extentiatisz folia ei arundinacea [gnt, multo quàm tritici latiora: fbicatn fite paniculam fert oblonga, craffam,pre-. - denfam, ex nulti coaceruatam C conpactam granis vo tumdis, duris, fendentibus, folliculis quibufdam intectis, colere (ublutei milio femilibus fed minovibw . Radice niti- tur fibro(a c valida. seritur fanili, quo milium folo:cali- — dis C ficcis regionibus libentus nafcitur ex vernaluum fru gum nuinzero eff , qua teporibus gaudent :mimia aquatione o folium dimittit,yti f milium: fed validis, ait Tbeopbra- 0 fius milium, dulcius panicum ac infirmis: confummatur — ederrimé c vefertan egregie pote[H. Graci 44umQ- dici- tur , nonnullis uexívn , aut usndv(g- .. Diocles medicus mel frugit appellauit. Germani yeytelptettitb, aur E * — —G PANICYM. £9 e : i arma pde: s REA DE MELÍCA. Gallip ic;Latini à panicula nomen panico dedere.Ruel-— lius panicum ab Italis melicam nuncupari refert , Mat» — zhiolus autem melicam [orgbum nominat.Errandioccafio- — nem prabuijJe videtur Ruellio , nominis melice cum usn — vus fiue uan ivo vicinitas; qua fecit vt panicit c forghum inter fe confuderit , c melice, defcriptionem cum panic — mifcuerit. Panicum autem facultate pauci nutrimenti ef, — € exficcatoria;auitore Galeno: fislit quoq; ventris fluxus — ceu milium, in lacte caprino decoctum (addit Plinius ) e. bis dié bauftum . Si vero foris ilinatur;exficcat atq;vefri- — gerat, Panis,qti ex panico fit vt c is,quiex milio, exigui.— eff alimenti frigidus prearidus friabilis, nibil in fe babens neque lentorisneque pinguedinis;quare c» aluum bumen-.— - tem deficcat. ! / PE MELIICA.SIVE SORGHO. JMzri c À tribus, quatuor, aut pluribus affurgit cul- — gris, barundinaceis, praaltis, [eptem;octo, fubinde decem, vpedi altitudine vel ampliori, nouem articulis vt plurimum geniculatis medulla candida farétio folijs e fingulis genicu-.— lis- cubito longioribus,trim quatuóvue digitorum latitudi- ne zittba dodrantali aut longiori, enilij craffiore, erecta non. — dependente grano mult quam mili) rasore , ac lentisferà.— magnitude alias in vuffo,alids plenius migricante: radi- — £ibus nititur fibrofis multis ac validis: "Tota planta barun- dinem tefert : cülni cr fpica. femine matureftente vubef-— curi, Solum aiat pingue y bumidum , ex e[fiuis femen- tibus eft : auttimno maturefcit : gignitur in Italia, Hifpa- nta,a€ alijs calidioribus regionibus ... Ab In[ubribus mcle- is. Italia MELICA SIVE SORGHYM. — 7I " 1 AK SE 4 BA Italie latis forgho, Germanis totgfamttv/boc eff Belgis Áosgfaet/ Lufitanis milium faburr( appellatur: nonulli panicum peregrinum ,aut Yndicum cognominant ,idipfum — videlicet ex panicà genere. effe exiffimantes; quorum cert — opinio probabilier eff , quam eorum , qui illud inter farrit.— generareponunt, Cum farre fiquidem [inilitudinem nul-.— lam cum panico vero aliquam babere pote[F. Conuenire & euim eo milia videtur , quod Neronis principatu ex India in Italiam inuectum , nigrum colore , amplum grano ,ha- rundinei culmo, adole(ctt ad pedes altitudine feptem.pre- grandibus culmis Jobas vocant omnium frugi fertiliffimit, vt Plinins tradit. Melice femen panico (apore c tempera- meto fimile eft :cogittr fubinde a rufficis in panes.fedfria-— biles, c parti alimenti fubynimffrantes: frequentims c vt plurimim,gallinacé generis ac columbarum [agine feruit, DEORIZA, EX THEOPHRASTO &aljs. cAp. PRA O nz A lelio afpectu fimilis eff vti Theophraflus re - fert , nonjpicam Site prem effundit wes. pania mudo: falta ei, P lmius ait.carnofasac porro [umilia, [ed la-. - riora. flos purpureus; radix gemma rotiditatis, Aviflobu- Tus apud Strabonem .oriz am tradit in aquis conclufam ffa- Te,arcolis quibu[iaim faclis:eaind, effe altitudine cubitorii quatuor : multiplicem (ficam babere:copiofumá, frudlum , Adferre: meti circa Pleiadum occafum;atque vt (eam ve- purgari c nafciin Baclriano agro , & in Babylonio, c in . Suto; C in inferiori Syria. Hac autem etate non in ijs fo- dim regionibus, fd c» im alijs plurimis prowmejs,velunim | fortunatis infulis c Hifpania prouenit , vnde in Belgium, pifía ac ptifana modo repurgata adfertur. Na[citur palu- Jiribus ac viguis: vere feruur cr in India quidem , auctore Ejtto- E rg vicere TYXKCICÓ. 73 Eratoftbene, quum efhuis imbribus madet. Gradigzus, aut vt Theópbraffus out ov appellant. Latini Grecam vo- cem retinent , Galli riz , Germani tis c» tije nomi- nant. Semine boc, inquit Galenus, omnes in fistenda alyo ytuntur , ipfum eodem smodo ,quo cbondrum coquentes: difficilius tamen quam cbondrus conficitur , c minus alit. Belge orizem cum lacte coquunt , edulium parantes quod ynedioeriter cum aluum adftringit tum nutrit. : | E DE FRVMENTO TVRCICO, ; | CAP. XXV HII. Xx TvRcrico Veo cic HP SUM Hidus, fungofa medulla vefertus , multis articulis genicula- zus , quinum. femmue pedum proceritate , inferiore patte eraffus ac fubinde purpureus, f^ uperiort paulatim extentta- tus:folia lata; longa, znofa.aritdimacea: [pice fumino caue dodrantales itibe fer? modo multiplices, mntice, proctum- entes, vacue, nullum femen gigaentes inflar tamen [eca- lis florecentes, flore aut candido, aut luteo aut purpureo, prout videlicet feucfus coloratus erit , fructum ferunt pra- grandes veluti Jpica qua ex culmi geniculis , atque ab yno -etlmo tres quatuórue,alterno exeunt ordine, multis folia- eis ac menibranofis tunicis, velui vagina quadam, obuo- dutesé qua longi tenuesá, capilli promment, finguli firigulis «granis adbarentes. Semina magna funt eruilis magnitu- | : dine,qua media[fino beret angulofa. fuperficie vero rotun- | : dazcolore alids candida, alids lutea, purputea , atit rubra; - fapore dulcia ac fuauia: qua in ordines. ac verfus oclo aut | " decem digefta ar liffane coniuncta, na[cuntur . Radicibus ' « pititir boc frumentum multis. fibrofis ac firmis. Seritur in bortis ;idá, Martio aut Aprili : fructus autumno mature- | fiit. Ex Afía;qua Turcorum Imperatori paret nuecti ere-— E ditur, 74 . FRVMENTYM TVAGICVM. | wem V ovi MA EE -— b cue C D CMBIDIAM A aSGAE a UE Ao 1 P o RU A 2 ANS V ES P EE tun fuiffe, 5E FRVMENTO TvRCICO — 7$ ditur,atque inde Turcico frumento nomen.Germani 27 ut hifcb &oztv Belge SU Conctt / Galli blé de Tur- se t. Valerius Cordus tritici nominat Bachria- 4a. » ftd ratione aut occafione non optima : mam prater uiicum. quoi cum tritico noftro fimilitudinem nullam babeat,cum €o etiz., quod à Plinio in Battris nafci proditur, nequaqua conuenit. Scribit enim in Bactris Plimus grana tanta a- gnitudinis fieri , vt fingula fpicas moffras aquent , à qua magnitude Turcici frumenti granum longiffimsé abeft. Extat etiam apud Strabonem , lib. x v. Bofmori mentio, qui, Eratoflbene tefle , in Bactriano quoque ac Babylonio agrostjfdem quibus ariz.a locis naféitur . Eff hoc frumenti genus, quod in veneratione e[[e, Oneficritus tradit , tritico minus:inter amnes proenit exculfumá, areis protinus tor retur. Iureirando etenim adiguntur mefJores , non a[por- bei. fe inde, priufquam coxerint , ne femin alias terras xportari poffit . Huic Bofmoro frumenti iftud etiam pa- Ns xis di femen eis triticeo diffimile &rmaius fit. Quam ob caufam , quum duo hat apud veteres folum ve- ur, que Battriani tritici nomine appellari poffe vi- dentur, atq; bisipfis frumentum T urcicum diffimile fita Bruce» tritici 3i Bactrianum, fed nouo tritici TuUfcicimomine ge : nuncupandum ; donec vetus eius nomen. Oedipus demb/irarit, qui heb dici drum au coni Mares: Ceterum mitriendofru- venti iftud Turcieum ;triticeis onmibus, ipod, non folum Jecalifed c bovdeb longe eff inferius. Panis ex eo appara- ra E codd veluti ex inilio, Aut panico factus. ti mediocriter quidem candidus eft , abfque fujuribus Ficimmatus fed durus at ficcus, veluti bifcotusmilild, len- toris habes. ConcoiIu eas ob caufas difficilis corporid, nulli aut omnino exiquum alimenti prabens:tardé defceudens, DE OENALAKENS: iG UP TI E ? 77 "o7 pE PHALARIDE. CAP. XXIX. Pnaramizs culmos tres, aut quatuor promit , cu- bitales, geniculatos, z.ea aut tritici culis minores : folia item fimilia. fed minora quoque: (picas breues turbinatas, exiguis (quamis candicantibus compacts , e quibu» flores candiduli, à breuibus fLaminibus dependent : femen deinde inter eas. gignitur , (plendidum candidumá, , vti milium, maius oblongum , lini femini forma ac magnitude , aut vt Plinius ait fefama funile. Peregrinum boc femen Bel- gio eft , infertur autem ex. Hifpania ac fortunatis infulis. Seritur vere; fub finem eflatis bic maturefcit : Grecis pari- riter ac Latinis eaxaeis dicittr , Galeno qasngis : noftri f£ranatic fact/boc eff ,Canarienfe femen appellant a for- tunatis nimirum in(ulis , quarum vna. Ptolomao Canaria nominatur. Succus c femen ad vefice cruciatus vtiliter bibi, Galenus ait, creduntur .. Pbarmacopei plerique .defi- ciente milio , eo in fomentis non infeliciter fubinde vtun- tur. In ficcis fiquidem fomentis , mili v(um habet , ac eius füccedaneum eft. DE AVENA. CAP. XXX. Cvrwo geniculato ,folioá, triticum ac zeam aue- na imitatur , in cacumine veluti iubam emittit , ex qua patuule veluti bipedes locuffe dependent , in quibus (emen oblongum. fuperiori parte , exiguis capillis brutum , ac — glumis inuolutum , conditur . Radicibus mititur copiofis, — quibus plurimis difpargitur culmis. Loca amat rigua;ve- - te fata , fab finem eflatis mature[üit : à Gracis Gps Q- "] Bela Q- dicitur , Germanis bübttnt, Brabantis bauete/ —. Gallis auoine . Eff verà C Éesj4G- cognomento aia. ex — frugum vitijs,de qua infrá.. lam C auena quedam fb, e (a Lo : DE FEGOPYRO. 79 euius femen nudum nullis glumis implicatur , alias vulga- ri auene per omnia fimilis: nudam auenam quis nuncupa- uerit . Auena autem , vt Galenus ait, iumentorum eft ali- mentum ,non bominum : nifi vtique aliquando extrema fame , ad panes ex eaconficiendos compellantur .. Panis qui ex ea fit eff infuauis , non tamen aluum aut fistit aut proritat fed, quod ad illud (altem pertinet , medium locum obtinet . Vt medicamentum vero, fimilem bordeo vim ba- bet.nam cataplafmatis modo impofita deficcat ,C medto- criter ac fime mor(u digerit : temperiem autem babet pau- là frigidiorem ; nonnibil etiam. affrictionis obtinet , vt ad ventris profluuiaiuuet . Pulte buius , Diofcoride auctore, «luus fiffitur, Ce prodeft eius in forbitione tuffientibus fuc- cus. Auena farinam jin aceto cotTam ,tollere nauos Plinius praterea tradit. DE FEGOPYRO, CAP. XXXI. Iw frumentaceori numero fegopyrum quoq; effe vide- tur fubinde enim cogente neceffitate;panis ex co, aut cum «o conficitur: babet id culmos rotundos , leues ffriatos, ru- Vicundos: im plures alas diuifos : folia bedere molliora mi- - woraó, femyde proxima: flores paruos , candidos racemo- fos-femina fordido colore nigricantia, triangularia, fmila- cis nigra(malocociffum veteres nominant ) fimilia. fed pau lulum maiora: radicibus nititur paruis ,ac fibrofis . Nafci- tur qualicumque folo , neque vllum quantumuis aridum, macrumá, ve(puit; gaudet imbribus;cito prouenit celeriter mature[cit .Seritur Martio aut Aprili ,ac non varà autum- (— wo, pabuli cau[a. Plerifque Germania locis C Brabantica . Campanie vulgare Italie ctiam non incognitum. Triden- — tiharuraformentone, Foroiulienfiafaracino , vt teffis $ 1 DE FÉGOPYRO, $e - Mattbiolus nominat: Germani fuperiores bepbenbonm, | inferiores boch'totpbt aur buechentoepbt/ que hirci : «ut fagi triticum fonant , Grace rparyrugov aut. Quyázru- pr,Latiné fagotriticum dixeris:à feminis figura,quod fa- * ginam glandem forma triquetra C. colore fordido, quo- | dammodo refert, licet quantitate mult minus . Apud ve- teres nullum nomen babet : nam ocymum quidem non eft, fiue illud Diofcoridis, fiue alterum Varronis C Columella. Ocymum fiquidem Diofcoridis , aut vt plerique ozamon, berba eft odorata;quam no[lra etas bafilicum nominat Et ; Varronis ac aliorum reruflice Latinorum firipterum 00)- ocyus, — mum, non alicuius berba genus, fed pabuli nomen eft , ex fegetibus videlicet , ac leguminibus , velut Varro lib. 11. cap.x x x 1. deocymo fcribens teftatur .. Id genus pabuli funt inquit fegetes virides fecta antequam filiquas ferant. Item C Plinius lib. x v 111. cap. x v 1. Apud antiquos, vues 1ocus «iterat pabuli genus , quod Cato ocymum vocat , quo cie- emendatus, bant (exemplaria pleraque minus bene. fislebant , babent ) aluum bubus, id erat é pabulis, fegete viridi diffeta ante- quam gelaret. Sura Manilius id aliter tnterpretatur , & tradit faba modios decem vicia duos , tantundem Cr erui- lis iniugero autitno mijceri c feri olitos, melius C aue- 5d graca,cui no cadit (emen admixta: boc vocitatum ocy- sum, bouió, caufa feri folitum, Varro appellatum à celeri- tate proueniendi ait . Ex quibus fane euidentiffmum ef, fegopyron proprie ocymum mon effe; fed frugem nouam ,ve- teribus vel non cognitam, velnon vfitatam;vel neglectam.. Ceterum fegopyron tritico quidem. fecali ac bordeo minus putrit plus tamen quam milium aut panicum. Pulmenta- tia ac placenta qua ex eius farina conficiuntur, facile con^ coquuntur , cito defcendunt alimentumá, corpori adfert , exiguum quidem non tamen malum aut vitiofum . Panis A E F qui 411 — DE BÜNA MAIORE. qui ex eo aliquando cogente annona penuria,coquitur aut farinam eius admixtam babet humidus efe, citiusd, defiv- dit ac flatulenti plus obtinet quam ex fecale coctus . Her- bam viridem priufquam femen maturuerit , boues wumen- taó, pafcuntur . Semine gallinaceum genus patum citiffi- mi pingue[at. | DE BONA SIVE FASELO MAIOR E. : CAP. XXXII. * X M A10 bona culmo fiue fcapo exit quadrangulari, glabro, inani , nullis geniculis inter[epto ; longo c erecto, qui vbi quidem denfe [eritur , pedamentis aut adminiculis quibus (uftentetur non eget ybi vero feorfim, facile in ter- Tam collabitur ; folia ex interuallis promit oblonga , ex pluribus vni cofle fiue pediculo adnatis compofita, quorum fingularia fubpinguia funt veno[a,glabra,rotundis longio- ra:flores [bicati funt, forma oblongi, colore aut candid: li- turis nigris con(picul, aut ex purptira nigrefcetes : bos fuc- cedunt flliqua longa sera[fe ,carnofe,imferiri parte tenuio- 65 , interius quodam veluti candido tomento aut mollibus floccis lanofa c birfata , que ante maturitatem virent, poft vero ficciores facte nare funt ac durifcule veluti cr genifLe filiqua longiores tamen maioresá, . In quibus fru- &fis tres, quatuor, aut quinque, raro plures, oblongi, lati, comprefti , bumani fere vuguis fimilitudme , magni c fe- amidrachme fepenumero poudo,vt plurimum candidi, fub- , Ande ex rubicundo colore purpurafcentes , qui fuperiori fua. parte oblongum nigrum veluti vmbilicum babent .. Puta- mien buius denfum eff , interior pats veficcata dura foli- dad, in duas partes facile finditur C ab vno latere germi-— nationis principium euidens habet , veluti ochri , pias $3 B(INA MATOR, 34 DE BÜNA MAIORE. ciceres C pluraalia legemina . Radices buius longa funt , ec multis fibris firmantur. Seritur bona bac in agris ac hor tis floret Aprili ac Maio menfibus.c particulatim quidem ac diu : fruclus Iunio ac Iulio ad maturitatem peruenit. Germaniboontu Galli febues, Itali fauam , quafi fa- bam ,vtilgarem appellationem fequuti , nominant . Hanc etenim veterum Grecorum xveuov ac Latinorum fabam effe uon [alim officina. fed omnes paffim crediderunt: qua ^s re iia Averitate abfint , e liquido oflendunt, qua de faba forma c magnitudine , apud veteres fparfims reperiuntur, qua parum admodum aut omnino nihil, cum bona, prefertim eius feuctu , contenitimt : nam fabe qui- dem fructus votundus efe, c paruus; bona vero longus, la- tus, C faba comparatione magnus, Rotundam autem effe fabam , multorum votundorum cr fructuum cy aliorum, ad eam collationes offendunt . T beophraflus, terebintbi fe- men magnitudine fabe effe fcribit : fimiliter c loti otun- dum fructum quem Diofcorides pipere maiorem facit: ti- lie item fru um, C acimos vitisidee,(paffulas corintbia- £45 nominant ) quos bedera acinis fimiles etiam perbibet : taxi deniq; frnkum.faba minorem affirmat. Diofcor.xyri- dis rotundum femen faba fimile affert. Plinius Titbymali paralij fruc magnitude faba effe ait.Galenus lib.x v.de fimplhic.medicament facul.onifcos;etiam wuduove hoc eff, fabas appellari vefert , quod vbi fefe in globum conuolue- vint efculentis fabis funt per[imiles : Libro verà de aliment. facultat. cap. de Aphace C vicia,borum feminum inquit, — figura non efl votunda,veluti fabarum . Cornelius Celfus, acrocbordones thymos ,exinyctidas rotunda C exigua tu- bercula fabis fimilia facit - Que omnes fimilitudines cr cotnparationes , tion folum faba votunditatem , fed C par- siam cam e(feeuidenter common [Hrant. Omnia enim ipfis ice £ompa- DE BÜNA MAIORE. 8j eomparatanon folum votunda. fed Cr exigua quaque funz. Paruitatem porro earum preter illa, cj boc fimiliter con- firmat quod Diofcorides Aegyptiam fabam vulgarem Gre corum magnitudme (uperare tradat : que tamen Cj ipfa parua efl ,bonad, longe minor. Pendet enim Aegyptia fa- ba,auctore Galeno, femiobolum tantum. bona vero femi- drachmam (vti feripfimus )id eft ,obolos integros tres;fape complet. Idem oftendunt , qua apud veteres nonnullis locis Yeperiuntur c alia veluti apud Galenumqr alios eius eta- tis fcriptores buiufcemodi capituli alicuius titulus: Si cal- culus aut faba aut confimile quippia in auditorium meatit illapfum fuerit. Item quod Lucianus in &vvrvío Mycllum adducat adicientem gallo quod fabas fubleciffet : ac in Wa- romenippo formicam fingat fab tunicam apportatem: & Alia (umilia paffim occurrentia : ficuti & quod Ariftoteles libro de auimalium hiftoria fexto,pullorum gallinaceorum octlos , decimo ab incubitu die , fabis matores effe fcribit, qui tamen in exclufis,non admodum magni funt. Decimo fam die, inquit pullus totus per[bicuus eff c membra om- tia patent : caput grandius toto corpore eft : oculi capite grandiores berent , quippe qui fabis maiores per id tempus emineant, Ex quibus omnibus euidentiffmum manifefl[- fimumá, , veras fabas votundas ac paruas effe ; bona vero fructum longe marem ,€ ea de cau[a;ab ys differentem, Vt interim pretereamus fabam fub[lantia babere,vti Ga- lenus ait. varam C laxam : bonam verb reficcatam cornu -snodo folidam; iam (C fabam, eodem auctore, minus alere, quam ciceres , bonam autem ciceribus gratiorem , ac ali- mentum corpori bumano copiofius prefLare : ct fi qua alia fimt busufmodi argumenta;qua fabarit & bonarum difi- silitudinem aliquo modo oftendunt . Bona igitur non fa- ba. fed omuimo alterius nominis le, - Quum autem $26 | "pt BÜNA MAIO € ; - apudveteres nullum alitid Teperiatur ona fimilius rptu fafelus, bonam rie fafelo effe con- fequi videtur quem Grecorum complurimi eaeWinov, Diof corides eaafonov, Simeon Sethij qaroinov nominauit. Ha- bet enim in primis bona, fructum dolichis forma familem, at inalorem , que maior esl , cuiufinodi fafeli effe dolichus tnit, dimiuutiua voce , a fumilitudime fafeli , eio» 9- nuncupatus. Iam cr bona alta proceraó, eft qualem fafe- - lum effe Columella teflatur lib. x. | Etgrauis at triplici confurgit lmga (afelus. Velgarem item olim per Italiam fuiffe fafelum,ex libris Columella; Palladi , Vergilij notiftmum eff, (ationis enim eins C tempns c» modus in bis docetur : bona verà hac a-. tate nihil familiarius. His accedit quod minoris bone fru- ^ iis fparri fruticis fiue bartij lobum magnitudine, ac for- ma, nonraro colore, proxime referat : at partu 26e | Qo7p Qacítaue d Qnmioavs, Dioftoridés tradit, id eff, lo- fpam bos veluti phafiolos. Efe autz [partum nid qua genifla app i latur, fiue illa Italica dicla, aut alia quais, fed alia [l'irps, Hifpania familiaris genifla quidem Italice virsarum mul titudine ac genie puedas fimilis sialicóm om- nino pauciffimis ac minimis foliolis que non filiquas veluti geniffasaut legumen aliquod. fed lobos paruos; boc efe, exi- gua vndequaque conclu(a capitula , in votunditate-oblon- ga & fubcandida fert , bonis minoribus magnitudine for- maá, equalia,C candidis earum colore quoque fimilia,in agus femen m conditur nigri ,aliquan- o Putin compre(fum.apbaces a vobis defiripta, fructum [atia vocum sito Mes e aliud rect dne x. -- 64). Vt eferibitur, herba fponté nafcens, iuncus, propri aridi fal , Carthaginienfis Hifpania montes operiens, ex (08H ffratarnfficis, calciamina paftorüá, veftes, Plinij ata- |». DE BÜNA MAIORE. $7 . te , munc d» corbes in quibus vue pa[fa C ficus arida. can- | duntur, nec non alia texuntur : fhrps certe nec alteri (par- to( quod ad differentiam huius (partum frutex appofite no- minatur ) multo minus genifta fanilis . Sed vt C gemsta fpartum c fparti lobi fiqua fint (vt non dubium eft quof- dam fentire ) noflva mhil adbuc fententie repugnans fue- rit quum cipis gentfto filiqua, bona filiquis fimilior fit, non modo quam dolicbi , (cd etiam quam ptJi aut confimi- lis alterius leguminis : nullus enim filiquanigra eft, vt ge- nifl «:quam bonarum qua reiccata, veluti C genifa ni- gra funt . Neq; enim alio quam colore,genzfla filiqua pba- féolorum fimilis effe poteft, quum magnitudine ab bis fupe- vetur ac forma per omnia quoque non re[pondeat. Pbafioli autem quibus [parti lobi à Diofcoride fimiles perhibentur, sjdem funt cum pbafelis, à Galeno in lib.de ahment.facult..—. appellatis. Differeniem etenim eaaoor à finilace borten- fequi ahás 99» rs G-, Diofcorides facit, tertium autem fi- milis nomenclature legumen, nufquam defcriptum reperi- tur quiam ob rationem quadrify llabus eso - per iara. fecida fjllaba, à trifyllabo ceci perire differre nequit, Duorimi preterea bona eft generum , candida videlicet c? vubicunda, duplex quoque oacóua- aptid Sitigonem Se^ thy :ynus candidus rubens alter. eazáusor atitem nuncu- pat. quem alij euzíoor, Reperiuntur poftremo in boma fa- cultates es,quas oazton.o Diofcorides tribuit; namrecens bona nondumá, matura efitata , c inflationem parit , C tam egre difficulterá, comcoquitur, vt [epe vnà cum excree— qmertis alui, non permutata defcendat , aluum quoq; com- mouet ac nonraro dit , que. Diofcorides phafiolo tribuit. Pbafioli inquit flant, flatus mouent ,egré concoquuntur , virides cibo aluum emolliunt ad vomitiones autem idonei. Que omnia pariter ac funul, tam manifefte innuunt ofLen ; ET 9305 (x : : F 4. dunt — 4$ DE BONA MAIOREF. dunt atque demonftvant, onam Germanice diclam vete- vum Gracorum C Latinorum eaew»or ac Diofcoridlis oa elonoy effe, vt dubitandi nullus locus fupeveffe videatur :mi- bil enim de phafelo alicubi occurrit , quod non cum bona conueniat, Eft autem bona. fiue fafelus,quod ad facultates eius attinet im alimentorum numero nà poftremo loco ari- d vt cateralegumina, decocta Cy in cibis a[Jumpta : nam recens quidem jmflat C» flatus veluti mox [cripfimus gig- nit. At reficcata C» arida, probed, deinde cocta, gnus aut parum admodum flatulenta efl corpori alimentum medio- ere,» illud mediocriter confert: de[cendit autem cum pu- staminibus quidem , nec omnino (acile , nec omnino tarde; ab[q; bis autz aluum con[lringit Cr potentius quidem que rubra eft . Farina bonarum , cataplafinatis prafertim re- ficcantibus , deficiente fabarum eius loco , bac atate ad- antfcetur, cr noninutiliter quidem. Sicuti enim temperies eius partm à medio vecefit jita ad multa vtilis eff. Talia fi- quidem medicamenta,auttore Galeno multis alijs mifcen- tur ceu materia quadam .. Abflergendiautem facultatem fabacea farima;bonarum non babet. Galenus lib.x. de ali- ment.facult. Pbafelus, ait , medium quodammodo locum obtinet inter ea qua fuccum bonum Cr prauum generant : inter concotiu facilia ev difficilia : tarde C celeriter tran- feuntia ; flatulenta C flatu expertia : parum c multum gutrientia, Nullam enim effedtricem babet qualitatem in- flar quorundam, que acres , aut aufleros, aut acerbos aut. falfos aut amaros aut dulces habent fapores, DE BÜNA SIVE FASELO MINORI, CAP. XXXIII. | . MiNon bonacaule foliis.floribus,ac filiquis, maio- n milis eff , fingulis tamen aninoribus , C» folijs pluribus TBICNNUUD 89 m dein o T2 | o jm NSW AM UN SOIN m SY Y SSNSN ON: bue. WESS] PR SS NT. N - SS zi UL SW ae TN p» j^ AN *0 DE/BÉNA MINORE. multoá, crebrioribus , ex quorum exortu , flores in fingulis paruis pediculis vt plurimi feni. fpicatim digefti prodeunt, quos totidem fere fuccedunt filiqua , torofiores minoresá, quam alterius: fructus quoque minor eff , verum non om- mino latus neque compre[Jue, fed teretis quodammodo figu- Ye,ac inrotunditate oblongus, colore alias fubalbicans aut fubflauns;alias niger, qui c vimbilici fuperiori parte par - uum ac nigrum babet. Putamen buius duriufculum quoq; ef , interiov autem medulla minus dena aut dura, fed ra- rior C laxior .Fecundum admodum legumen;quod maio- vem bonam non folm wultitudine folorum , [ed C» flori, - filiquarumó, nnnero fupevat .Seritur in agris, frequen- tius apud Zelandos, equorum iumentoritmiQ, pabulo. Me- ditm quoddam genus eft inter maiorem; ac fylueftvem vo- pundam bonam: maioribus fiquidem minor c» rotundior, Jlueftribus verb maior ac longior. Brabanti vnà cit Flan- dris, Hollandis , Zelandis, ac alis finitimis , vulgo ptett& v c efl bonam equinam ,e eee idefl, paruas bonas, appellant ; lerique etiam 3ccuftbc RAUM Zelandia c Eft vero hec botta,c phafelus fiue phafiolus quidam , c» potiftümum ille quem Diofcorides videtur folum nouifre; ille cert? cum a: fru- eiu (parti lobum comparanit , qui buic fructui , c forma, C magnitudine tam fimili eft, vt fublato eo cui flrpi ad- beret ac adna[citur pediculo;nibil aliud, quam buiucemo diparua bona,primo afpectu videatur. Ceterum faculta. Teac temperamento, bac bona non admodum difinzilis nia iori eE non tamen;tasm bainum cibo quàm equorum (a- gine (eruit ac vtilis eft. 1n cataplafmatis farina buius idem quod maioris potefl, | s D IZ Ttc v dgvr kwot PIE DE SYLVESTRI BÜNA SIVE FASELO. (os SAP. XXXIIIL ^ — SvrvssTRIS iwenigra bona;caule quoque eft angulari , inaninullis geniculis interfepto , cr quidem vbi fite pontis efl vt fertur ; breuiori ac eretto,in bortis autem moflre inferioris Germania lgiri , ac nifi adminiculis ful- ciatur caduco:folijs quoque bone fimilibus,fed in clattcu- las definentibus , quibus prope afiflentta apprehendit , ac compleclitur. Flos bonari forma colore ex purpura, niger fiue puniceus;filiqua confimiles;per maturitatem quoq; ni- gre[centes ,ac interiore fui parte albos mollesá, floccos con- tinetes. In ed ibus (emima;tria,quatuor aut quinq; ,rotun- da, eruilie forma e magnitudme ; fabinde paulo maiora, . colore nigra.paruum candidum vimbilicum babentia:quo-- rum feptem octo, aut fubinde nouem femidrachmam pen- dent. SubfLantia horum feminum rarior efl ac minus dura folidéue,quám bomarum maiorum : dum autem mandun- "tur, fetorem veluti quendam in ore ingratum excitant.In ' Narbonenft Gallia ac Aquitania plerifque locis fua [ponte exit: apud Belgas varum eft legumen, neq; alibi quam vbi fatum eft , prouenit . Siccitatibus bic gaudet: imbribus ac bumido tel flatu offenditur ac eruginofum efficitur, maxi mé cit in floreeft paucis à (atione diebus exit , citód, attol- litur. Nori tollbeboonbens c» fuerte boonkeus, boc e fous C nigram bonam appellant, à fimilitu- dine videlicet cf caulis, c foliorum cy filiquarum cii bo- na. Grecorum xoapor,C Latinorum fabam forfitan quis dixerit. Qua enim de faba [parfum apud T beophraftum aut | dlios veteres reperiuntur, yvaulta cum bac bona conuenit , vt ex bis, que fequenti capite de faba collegimus, fatis ma- mifeftum eft ant autem propter hanc fimilitudmem , pro vera faba haberi debeat. ,- confiderandum relinquimus. Porro 2i € SÉDAR 2o DE FABA. 93. Porre v(um bufia becnigranullum apudtos babet , citm, vt dixirims , vara fit, tn paucorum bortis , quos varietaa C ftudium berbarum delectat santüm feratur. : DE FABA, EX THEOPHRASTO &alijs. car. xxxv. FAnA interlegumina fola potiffimum , inquit Theo- phraffus, caule conflat erecto, ac, vt Plinius tradit vnico, eod, geniculato( alias 25ovamu5, boc eft abfque geniculis ) € inani quamobrem calamus appellatus eft :folijs exit vo- . tidisymultis:floret diutiftmé diebus quadraginta,cf- par- ticulatim quidem , alio atque alto flore fubinde prodeuntez fructus paruus rotundus, numerofus (inugtus eff enim, teffe Pimio, fcapus centum fabis onuftus ) filique adberet, germinationis principium euidens offendit : putamen eius eraffum: interior fubfLantia vara laxad,, in colore Cr fapo- re differentiam obtinet ,candidwr autem dulcior :eft c ni- gra quedam. Nam apud Galenum lib.x. de medicamentis fecundum loca, Afclepiadis pharmaco admifcetur , &eugor $pey pavor oU uA avG- , boc eff , nigra faba lomentum fiue farina. Radice nititur faba: parua , non numerofa : folum amat leue terram, folutam. Columella tamen faba, ait, pinguiffimus locus vel ftercoratus deffinatur ; & fi verua- &um erit jim valle fitum,quod à fuperiore parte fuccum ac- cipit. Aquas fluentes bis magis prode|fe quam celeftes affir- mat T beophraflus .. Solum m quo fata eft. letificat , fler- .. coris vice , ideo, circa Macedoniam C The[[aliam cim - florere incipit , vertunt arua; Plinius. Ac Columella , funt qui putent , inquit , n aruis banc vice flercoris fungi, quod €go [ic interpretor non fationibus eius pingue[cere bumum, Dae banc quam catera femina vim terra confumere. us Nafá- 94 ODE FABA.. E Nafitur c» fua fponte plerfgue inlocis fiuriim Septete trionalis Oceani infulisquas obid fabarias Romaniappel- — larunt. Ytem in Mauritania [jlueftris paffim , fedpradura.— € qua percoqui non poft. Seri debet ante byemem mate ra imbeallitatis fue cau[a;qua ferenis dwbusvadicesconci- — piat quibus valenter frigori & tempeffatibus byemis poffit vefiftere:fi enim quum fata fuerit, mber plus equo fuccefa — ferit prouentu omnino difficilis redditur . Vergilius per ver 1 «eam feriiubet Cirditpadane Italieritu fed maior pars ma- 1 dunt fabalia matura. fationis , quam. trimeffrem frudum : eis . Floret vere ortu Vergiliaruni : apicula procedensfa-.— bam florere indicat. fabad, florefcens eam euocat. Solffitio.— autem metitur. Prodeff [aba tnber cum floret, tunc enim.— precipue madefieri cupit, fed pofteaqtuam defloruerit, par. — onnino aque defiderat mberá,, ei ttc nocet. Sentit faba.— anter legumina epozídv hoc eft rubigin£ magis :tum quia j folia vndique multa gerit tum quia denfe obferitur, tum. —— etiam quia humorem maximi ad fe trabit , fua raritudínis.— caufa, adde quia fructum terra proximum gerit: putre[cüt enim inferiora potiffimum quoniam mimus perfantur.Fa- bam autem banc Grect auo dooavixy appellant ,boc eff, faba Grecam:item Qr réavov, vide zuzyilus Athenien- fiti fefta, Apollmi facra, quibus íava:id eft faba c legu- mina coquebantur à quibus rur(us menfis, quo bac celebra bantur ,roaveclidw nuncupatus eft , qui fere cum Octobri Contenit. Nomimantur porro xoa, etiam tefHiculi, quod — v fint, To w|em drm, hoc eft , pariendiauctores veli ri — XUety Jd'emoi, quod eft » ferendo vterovalentes. Ab bis xva- — tne abflinendum Pythagoram pracepiffe pleriq: interpre- — Wntur, ac vé venerea vfum, boc [ymbolo;eum deteftatum diuntnon autem ejculentarum fabarum. Farina fabarum " lomentum , inquit Plinius ; appellatur , Grace épeyp- cocco PNE TM 95 «ut ry faba frefa aut fracta nominatur, cy dplyua- yor dasugov.faba frefe farina. Flatulentus autem cibus(in- quit Galenus lib.De aliment. facult. ) fabaeft., etiam fi co- Ga diutifime fuerit ac quouis modo parata . Habent verà fubfFantiam non denfam nec grauem , fed fungo[am ac le-. uem : qua vim quandam babet detergendi. Apparet enim. perfpicue ,ipfarum farina fordes à cute detergere:ob quam. Jane facultatem ventrema non cunctanter pereat. Quum. autem fabará puls fit flatulenta, multo adbuc magis erunt flatulenta. fi quis integris ipfis coctis vtatur. Si tamen fixe. fuerint flatum quidem deponunt, [ed concocta funt diffici- liores tarded, pratereunt,cr craft fucci alimentum corpo- riexbibent . Quod fi virides priufquam mature fint atque ex[iccata edantur, idem eis accidet , quod fraétibus omni- bus , quos ante perfectam maturitatem mandimus, bumi- dius fcilicet alimentum corpori prabebunt : obá, id excre- mentofius non in imteffinis modo, fed in toto etiam babitu: merito igitur faba eiufmodi minus quidem nutriunt , fed promptius deijciuntur. In lib.verà de fmplic medicament. facult, faba, ait, in vtroque medij temperamenti proxime eft in exficcando cr refrigerando. Caro eius paulitm quoqs abfLergentis facultatis continet, ficuti puiamen nonibil ad- Iringentis: idcirco medicorum nonnulli totam fabam cum oxycrato decoctam , dyfentericis , calicis , ac vomentibus exhibuerunt .. Excreationibus ex pectore C pulmone ido- nea eft foris impofita deficcat inmoxie in podagricis: ea[a- peuunero v[i fumus ex aqua coda c ita adipi fuillo ad- - mixta: ad neruorü tum contufiones,tum vuluerationes fa-. zinAm eius cum oxymelitevmpofuimus; ad eos quos ex ictu phlegmone occupauerat, cum polenta : (ed c teffium , c vlerum aptum eft cataplofma . Nam he partes quum in- | fenior alain emen mani IXERenesp Cus - 96. DE FABA. : 1 quando vbera ex lacte in ipfis concreto inflammatione p3 tuntur. Quin lac quoque ab eo catapla[mateextinguitur, — ficuti puerorum pubes farina fabaceaillita , plurimo tem^ — pore glabra permanet. Furunculos( addit praterea Diofco- — rides )fugillata parotidasá, cum fenigraci farina,c melle, — lomentum eins difcutit cum rofa autem,thure, Cr oui can-— dido oculorum procidentias, flapbylomata & edomatare- — primit :: fubactum vino fuffufonibus cr iétibus oculorum. — medetur. Manducata fine cortice faba,ad filendas fluxio-— ties fronti imponitur : decoitain vino, teflium inflamma- — tionem fanat: puerori puli ex eacataplafimaimpofitum, — ipfos diu impuberes con[eruat: alpbos quoque abflergit. At — cortices fabarum, capillis euulfis mpofiti, graciles &r vt no — mutriantur eos conferuat : cum polenta fciffo alumine ,C*.— vetere oleo impofiti.fhrumas difcutiunt : decoctumillorum.— lanas inficit. Faba dempto cortice in duas illas partes diti-— faex quibus natura coaluit fanguinis fluxiones ab birudi— nibus natas impofita fupprimit fi dimidia apponatur. : DE J/EGYPTIA FABA, EX THEO- phrafto &alijs. car. xxxvi. AE cY PT t A faba folia habet ampla.petafi fimilitu-.— dine. fuper aquas eminentia ; caulem lignofifimum .qua- — suor cubitorum Diofcorides cubitalem tradit )digititrafa — fitudine,calamo molli, cy ni geniculato fumilem,qui rimar— intrinfécus habet tendentes per totum iij modo: flos duplo.— maio, quam papaueris , colore vofeus , qui vbi defloruerit, — caput profert auo orbiculato vefparum fimile ,im cuius fin-— gulis cellulis fingula fabe continetur, paululum e bullan-.— tis;vt Diofcorides , ampulle modo upereminentes , multi- Fudine,vt plurimi triginta; qua rt[iccata nigrefcunt cr aci DE EGYPTIÀ FAEA. 97 | yulgares Gracórum fabas magnitudiue ([uperant .. In bá amarum quoddam ejt , ex quo fit , inquit T beopbraflns , n trí (g-. Radix crafftffima barundine plemor .(pinofa,rimas fimiliter ac caulis babet .. Nafcitur fila bac in. Aegyptos vel fua (ponte plurima;in paludibus ac fLagnis .. Seritur e in lino paleis admixtis vt defcendat ,invorruptad, maneat ; ficá, fabeta. fiue Grace xudpaovas, faciunt. Si autem femel * apprebenderit;perpettio manet: radix enim valida eft, nec barundinum vadicibus difimilissceterum (binas ferens . In — Syrie etiam C Cilicie lacubus reperitur, (ed tractus ipfi no plene conficit. Et circa Tovanam agri Chalcidici quodam in lacu exit magnitudine mediocri , vbi & percoquitur c perficitur co in plenü fructificat . Fabam banc Greci xóa pov árysritiov sid eff fabam Aegyptiam appellant , nonnul etiam xJajuoy zrormky vt Diofcorides refert. Fruckum n — quit Galenus, incola xin xj xaGoigioy nominant. Item xi-. Cam ,auétore Diofcorides quafi fcriniolum;aut arculam, quoniam feratur ipfa bumenti gleba mandata , c ita im aquam demi(fa. Radici xoxoxeaín nomen efl qua c cruda c» elixa c» affa manditur , eod, cibo qui paludes incolumt, vtuntur , Ceterum Aegyptia faba , vt Galenus lib. Y. De aliment faculta.tradit [ficuti Grecorum magnitudine lon-- ge fuperat ita C náturam babet bumidiorem magisá, exe crementitiam. Adflringendi facultatem obtihet , Diofcori- * desait; c flomacho vtilis eff : dy(fentericis, caliacisi, pro» | eft infpar[a, polenta vice.farma : datur qitoque in pulte. At cortices in vino mulo decocti. fi termi inde cyatbi biban- tur magis eficaces funt. Facit ad aurium dolores, quo4 in tari medio viride [pectatur, guffu amarit, fitritii C cum rofaceo coctum inflilletur .. Cornelius Celfus Aegyptia fa- be amarum cum vofis contritum, oculorum cum dolore in- E L^ : flammationibus adhibet. owe oe ves * 8 —— -98 /.—DPE DOLICHO., M DE DOLICHO SIVE PHASEOLO. ts CAP. XXXV II, . Doricnv s caules profert tenues, longos ,vamo- fos , perticis ac vicinis fruticibus fefe circumuoluentes : fo- lia per interualla bedeve foliis maiora, a[periorad, ,tria vni pediculo berentia: flores ex omnibus alis erumpunt nume- roft, candidi, lutei;pallidi aut rubentes eruilie Jfimibes, fili- qua deorum pendent longe rotiidis latirés extrema par- te tn paruum veluti vnguiculum definentes, in quibus con- tinentur femina feptem, oGto aut nouem, oblonga, in lati- tudinem comprefJa , paruis venibus , ac maioribus vulgari- bus bonis fue fafelis fimilia;fed minora colore luteo nigro, vübente att vario.(epentmero etiam candido,qui c veli-. quis paulolongiores funt , Cy renum formam prefftus vefe- runt. Radices fubfunt multa ,longa ac dira . Facile ac cito. dolichus affurgit , ac in longitudinem maximam excrefcit , longis pedamentis prope affixis,aut iuxta. topiarias ac perti- cales (cenas [atus , quas ijs fefe circumuoluens adumbrat z aliás bumi procumbit , tarde germinat , difficulter fructifi-. atiis Feb IR Seritur vere, fructus [ub finem eftatis mature[cit . Hippo- | rates, Diocles,T beophraflus C» plerique Alij Atv ov ap. pellant ; nonnulli à magnitudine A$Coy ac Ad- Giov Latine filiquam: ? Diofcoride CUÁÍARE wwaraa nomi natur quod fmilacis fimilitudine confcendat e» vicina ad- minicula aut frutices apprebendat ... Ab Alis eastoxQ- di-. itr voce diminttitia à o22oo, cui fructum, vt diximus, i: fimilem. fed minorem gignit. Neque enim,yt quidam exi- S Jüimantsodon G- ac easion- idem funtlegumen diuer- — . MHrogue agit. Nam primum quidem, de phafelis f» ochris, — PHASEOLVÉ. j- p? I7 p : tU Nu M e vi | E PA 2 N ET 2 4 ! "E Sá - ; P i " E US r ^ AN eM y "AO. AN 3 iJ SEN ET AC 14 di A j! M e / : C y l VM p n. 9 -WUL ' -— D ^d NT ; j - 4M A" Iw ^ E VO GNER 1 j 10 DE DOLICHO. "deinde poftea, alijs iriterpofitis de dolicho,qui c phafeolu, -difputat: Cr licet videatur addubitare , quale legumen [it à Tbeopbraffo dolichus appellatus, tamen dolichum colligit acrefoluit , frucum effe m Italia quidem bortenfis planta; - in Caria verb im agris nafcentis qui formam babeat lathy- ris longior£,ac vulgo füa atate fafeolus nominabatur .Htie accedit Paulus Aegineta, de phafelo C» phafeolo,quem do- lichum nominant ,vt diuerfis eodem cap .tractans,libr. vi- delicet primo cap. t. x X1x. Iam C fafelus,Italia quidem . «t Roma vulgare olim fuit legumen, dolichus vero peregri- . num. Nam [ation fafeli,Columella c Palladius ei ru- fica. fariptores memmerunt , & vilem eum Vergilius ap- pela: — Georg.primo. Si vero vitiam feres vilemá, fafelum. De fstione vero dolicbi nemo Latinorum fcripfit vtpote qui in Italiararus fuerit atque in bortis tantim (atu, ve- luti Galenus innuit , eum fubinde plantam borten[em no- minans,ac inCariasvt diximus feri referens : c fimiliter Diof. euinaxa xyratar , id eff, fimilacem berten(em eum. muncupans quod videlicet in bortis feratur. Qui etiam fe- orfim , feparato ac alio capite banc pevftringens , aliam ac differentem eam effe à fafelo , quem phafiolum nuncupat , identer common(lrat. Quas ob vationes dubium e[fe non poteft, fafclum trium (yllabarum , à fafcolo quadrifyllabo diuer fum e[fe d minus quam cicer cicercula, c cicera dif ferunt qua tamen nomenclaturis affinia funt:ac à veritate receffilJe eos , qui vnum legumen diuerfimode appellatii efe exifemant. At dolichus vt Hippocrates tradit , magis pi[is per aluum fecedunt , minus inflant , &» prob alunt, c» non. - inus quam pifa, anttore Duocle, nutriunt preterea flatu fimiliter carent , quod verà ad fuatütatem ac deiectionem » cnm ow — nibus DE PISÓ MAIORI. ror -: nibus cocta oleris loco, veluti afparagus eflur; vrinam cit, E € rumultuofa fomnia facit; Quod tamen poffremum ,per- viotcoridis peram à nonnullis adietum exiflimatur , ac ex capite De — fantlace leui, buc ab imperitis, tranflatum. E «.. Esr e alus dolichus , minor breuior.filiquis minori- bus, cuius flores c feuctus candidi funt, forma dolichis fi- ailes. fed multo minores . Sunt bifort£ fafiohi illiquos A-. lexander Trallianus lib. v 1 1.gazionove ukgode C lib.x1, phafiolos Alexandrinog nominat , fi modo non per fafiolum paruum dolichus sedi intelligendus quod verofunillimu videtur , Dolichus enim, vt diximus, fafHlo minor eff, DE PISO MAIORI, CAP. XXXVII, : | Pasv M quod maius vuloó dicitur , caules habet lon-- gosfiflulofos fragiles ,ex candore virefcentesramofos ,hu- ami fpar[os , mfi prope appofitis adminiculis fuffineantur: folium frequens , amplum,c* longum , ex multis rotundis laubus ac candidis , vm cofFa adnatis , c ex aduerfo fitis, compofitum ,extrema parte in clauiculas ac capreolos defi- nit quibus iuxta afifl etibus adminiculis fefe implicat. Flos candidus, circa vmbilicum purpuream notam babet :- fili- qua longe funt teretes cyliudri figura, in quibus grana co- tinentur ochris id eft minoribus pifis ynatorasqua reficca- ta angulofa funt , inequalesá, angulos babent : colore alias candido alis fordido:radwes fub(unt parue. In Germania. ac Belgio, fubinde in bortis (eritur : ferendum autem vere, ficuti c legumina alia , cum quibus etian efLate. perfici- tur. Cali fLaru calido felicius prouenit: frigoribus ,prefer- tim quando floret facile offenditur. No[fri vulgo 33005 fcbc eroíteuc» qcoote crtoíten aur (oci ectoiten appellant , ac Latine pifuim Romanum aut inaius . Tbeo- m | G 3 phraftus $02 PISVM MAIVS. . : DE PISO MINORI. 103 phraftus cralij veteres, Grac? mízov, Latine pium nomi- nartnt . Plerique etiam A&xvrov, fed parü proprie , nuncu- pant. lechytos fiquidem non peculiare aliquod legumen aut frugis genus , fed pulmentarum ex leguminum faris, vti Galenus lib.de Euchymia c Cacochymia teftatur :£vw- appello , inquit, pulticulam que ex decorticatis C frefis le- guminibus fit &xvSov vero ex molitorum farina, in aqua, cum aliquo pingui decocta .. Pi[um autem , veluti Hippo- crates tradit mimus fabis inflat per aluum autem magis [6 cedit, Galenus, pifa cum fabis tota fubHatia quandam ba- bent , inquit , fimilitudinem , eodemá, cum fabis modo [u- muntur.. His duabus tamen rebus ab eis difivepant , tum quod non equé ac faba funt flatulenta,tum etiam qubd de- tergendi facultatem non habent : ideod, fegnius quam ille. per aluum fecedunt. TX DE PISO MINORI,SIVE OCHRO CAYT ERVILIA. CAP. XXXIX. - Prsvu minus, fiue vt Gract yp -.caule inani;fo- ls capreolis filiquisd, maiori pifo fimile eft , fingulis tamen . minoribus : flores babet vt plurimim candidos , aliquando tAmen,ex purpura obfcuros ;iliquas quoque glindri figu- ravotundas ac longas, in quibus (emn nacutur octo, no- sem, aut decem rotunda pifis minora , colore vt plurimum luteo; (abinde virenti. In hortis c agris prouenit , & quod quidem in bortis, smaius eff, ac nifi prope affixcis adminiculis ac pedamentis fuftetetur , exiguum fructum eumd, ferius . reddit, Quod verb in agris feritur, amplum vagumé,, hu- mi fpargitur ac abfque vllis quibus incumbat aut fulciatur adiutorjs fractum perficit vberiorem tamen loco aprico, : € califfatu calido ficcoá, : nam vliginafis parum usn ; : G 4 i : D4 £7Y (7. AíÍxob. PISVM MINVS, UDE PISO MINORI, 30$ érvelutipifum frigoribus quoque cità offenditur . Seritur.— autem vere,Iulio menfe ad maturitatem peruenit.Germa- — nr cttocytfety noftri ectotttti/Galli des pois,appellzt. Grati apo, a luteo videlicet ocbre colore ; quem interior fructus medulla refert; Plimus C alij Latini auctores erui- liam;recentiores ac officina, pa[ttm pifum, c pifum minus mominant: propter eam nempe, quam cum pifo,c* caulis, C folierii, c filiquarum fimilitudinem gerit , licet tamen fructus votundus, c non angulofus fit quale , Plinio teffe, pifum eff .. Facultate autem , C viribus pifumn iftud fafelo fimile eff , nullam effe&tricem qualitatem infignem babet , C medium quodammodo locum obtinet inter ea, qua boni ac prati funt fucci: multum ac parum nutriunt : faciléac — difficulter concoquuntur : tarde c citó defcendunt, flatu- lenta funt. ac flatus expertiayveluti Galenus lib.de aliment. facult,de lis, c fafelis fcriptum reliquit. ue . DE OERVILIACSYLVESTRIS. — 7112.5 dorf ^ a DE LATHYRO.: "107 UDEJERVILIA SIVE OCHRO SYI- . : CoOTUWESTRI. CÀPUOXL. | Svx vssTRIS erulia, caules promit angulofos, lathyri quodaimmodo fimiles fed latiores infmrmos at4; bu- mi procumbentes , ex quibus per interualla folia exoriüm- tur longa, latasin capreolos definentia, cr inferius quidem fingularia, altius vero in plura parua foliola diuifa . Flores. candidi funt ; filique latbyri fumiles , minores , in quibus votunda [emma eruilijs minora ac duriora , [apore (ubinde fibamara: vadix,vt aliorum leguminum fibrofa eft. Cau- - desfoliaó, pifüm ,ochrum ac latbyrum colore referunt. Ra- um quidem c» peregrinum legumen » quodó, à [iliofis herbarum flirpiumá, tantim , acvarb quidem in bortis. feritur .— Ermiliam, fiue Ocbron fylueftrem appellauums, Alia deffituti nomine propter eam, quam fructus cum er-. - silia fimlitudinem babet. x Eo —DE LATHYRO SIVE CICERCVLA. ; CÁP. XId4, EN CLarnuvmnvs caules babet complures angulofos, wtrimque inmembranofam latitudinem exten[os , vagos, bumi procumbentes : folia e caulium geniculis exétint gla- bra.atgu[Ta, i mucronem de[inentia , bina vuiinfiffentia pediculo , inter qua medius haret capréolus ,intortus, quo aüminicula prop? affiffétia, ac proprios etia cauliculos 2p- prehendit : flores candidi funt, Siliqua eruilia filiquii mi- mores non cilyndracea » fed lata atque compreje., colore fi- miles; fructus in bis gignuntur angtlofi, floris candidi, in- tus lutei fapore eruilis radix tenuis Qr fibrofa - RariBeb — gio legumen , quodá, in bortis taiitiim colitur ;e die quidem, 180 LATHYRVs; mm —^ d 3M /z 2E- M DE ARACO. 109 auidem,quos varietas f'irpium delectat : vnà cum alijs le- guminibus c feritur , & colligitur. Graci xdSugor, Latini cicerculam nominat SubfLantiam ochris c fafelis afimi- lem,vt Galenus fcribit ,babet , craffiorem taimnen:obq; eam ipfam caufam plus aliquanto quam illa nutriunt. DE ARACO,; SIVE CICER A. CAP, XLII, SiMiLIS lathyro aracu eff caule enim folijsá, eum omnino refert , flores habet ex rubra purpura in pumceum inclinantes; fMliquas paulo minores: atque in bis grana an^ gulofa quoq; Cr lathyris fimilia, fed minora durioraá, mi- nusq, compre[Jascolore obfoleta; nigrod, proxima. Rarum € boc etiam legumen, quod neq; ab alijs quam rei berba- rie fFudiofis fertur. Galenus lib; de aliment facult. apauav appellari fcribit Cr pofferiorem nominis (yllabam.per »,:m Ariftophanis Holcadibus,notatam inuentri ,ad differetiam videlicet alterius aracbi;per qui cerealium frugum vitii eft , Latini ciceram nominat , quod videlicet cicercule fimi- litudinem babeat , atque folo potiffimum colore ab eo difa- deat. Cicera inquit Columella. fapore nibil à cicercula dif- fert,colore tantum difcernitur :nam eft obfoletior C» nigro proprior. Item Palladius in Martio nic cicera feritur qua qua diftat à cicercula fülo colore, quo fardet c nigrior eft. Vfus omnis avaci, c facultas , inquit Galenus , lathyri fa-.— cultati eft affimilis , nifi quod araci fint duriores , minus, facile elixantur : que caufa etiam eft cur cicerculis conco- &u fint difficiliores .. Eft porro. C alius aracus , flore fru-.- &ud, candidis , ceterum magnitudine , cy forma [feminis , reliquis, omnibus , priori fuuilis, quem non aracum , fed lathyrum minorem effe forte quis dixerit. — zm PO DE MOCHO. Dp DE LATHYRO SYLVESTRI. CAP. XLIII. - — Cv latbyro d» araco , fimilitudinem magnam ,fjI-.— steftre quoddam legumen babet , quod plerifque Germania ; 4c Brabantie locis. fita [ponte exit. Caules id promit, folia, — capreolosq, lathyri longtores maioresá, , flores avaci colore, filiquas deinde paruas, c angufLas ; m quibus femina par-— ta rotunda duraó, continentur jcracca fiue aracho votun-.— do fimilia. Radix buts magna,craffa dura, lignofa sac diu-.— turná- fingulis vegerminat annis. Leto pingui, agro, circa. — eorndem mar gines;prope fepes,dumos ac fenticeta enafüi-.— Tir ,que capreolis [uis apprebendens confcendit ac füperat. Sylueftrem latbyrum aliud eius nomen ignorantes, nunci-.— paumus neque enim, vt plerique aliquando perperam cre- diderumt, erum eft . eel impo vilae Ed - féd veluti alia legumina, fingulis annis [eritur , c» frutico- füm.fiue vt beopbraffus ait yilumunar eft. fponteá, fua — ajfurgit, iffud autem inualidum c imryetbrauhor, DET leT- — rem |pargitir rfi prope na[centibus fulciatur, | |. DF MOCHO, SIVE CICERE ntc tamen yrocumbentem fed in latus vergentem ,zeyl-— XetuAoYy fiquidem ( vt biit/fmodi legumina Theophraftus na — natis, fibi imuiceni. ofitis componuntur . Flores exi- 1 gui fant. ! sfitbcandidi del dues parua » oblonga, torofe, à fe- 1 minibus intercepta. lique fequuntur in quibus ternaqua- — Tere MOCHVS SIVE CICER SATIVVM,. III 112 bE Mociio, : ternáué feminá , plurima quidem. parte rotunda , fed vno eminente angulo , arietinis ciceribus quodammodo fimilia, fed multo, atque ipfis etiam eruilijs minora, gustui non ifuauia fed eruilia baud multum abfümilia. Radicibus firmatur tenuibus, Nafcitur Hifpania c Italie compluri-— bus locis:In Germania ac Belgio non nifi im bortis 4pat.— €is feritur . Diofcorides legumen i[Fud ég&6m3ov djuspor id ; eff. atium cicer appellat . T beophraftus cicer magnitudi- — ne ab arietino differens dpoGialoy nominat, ab orobi videlis — cet aliqua fimilitudine . Plinius vero,Columbinum at Ve».— nereum : Ciceri differentia inquit plures (unt jmagnitudie— nefieura.colore.(apore. E[E enim ariétino capiti fimile,yn^ de ita appellatur ,candidum cr nigrum: eft c? columbini, — "quod alij venereum vocant , candidum QC rotundum, leues — arietino minus , quod religio peruigiliis adbibet . Deinde — mox :dulciffmum quod eruo fnilimum.O fficinis legumen. iflud incognitum eft , Ytali mocho, vti fcripfimus;Hifpa- ni yeruo é* yeruos, quafi eruum appellant non,vt vero- — fimile videtur antiqua nuncupatione [éd à quibu(dam me- dicis aut. pharmacoperis recens introdu&la : nam mochum bunc , mulri ex recentioribus 2eoBor fite evuum effe exifti- mant . Sed binoffra quidem opinione Cr aliorum recte iu-.— dicantiuni fententia, veritate no parum recefferunt. Mo- cbus fiquidem folia non babet angufla , verim lentis modo — alata , nifi fimgularia , ex quibus totius folij compofitio eft: — «d qua foliorum angufHia nd videtur referenda. Nullapra- — terea gufLabilis qualitas euidenter amara , aut. ingrata ei ineft : vnde y cum eruo. nequaquam conuenire poteft. Eruum enim esváguxxov fiue angu[Hifolium effc vt Ga- lenus ait , guflu infuauiffimum , ac praui fucci ; c ab eo quidem bomines ablinent boues rin aqua dulcoratum pa[cuntur . Porro cicer (atiuum aluo, Diofcorides ait, ido^ neum c SivE bk CICERE SATIVO. i13 pneum eft : vrinam cit : inflationem parit : colorem bonum facit menfes ac fetus pellit ; lac auget Cum eruo decoctum imponitur ad te[Hiumn. inflammationes C myrmecias : ad fcabiem: vlceris capitis manantia : impetigenes , ecysvag vocant : carcinomata c vlcera que cacoethe dicuntur cuna imelle c hordeo prodeft. T : DE CICERE ARIETINO. CAP. XLY. : AniETINVM citer, caules profert tenues , ligno- fossramofos , modice birfutos im latus declinantes: folia ex pluribus vni pediculo fiue pat7a vtrimque adnatis , c fibi - inuicem appofitis congeffa, quorum fimgularia parta funt, lata ac in ambitu crenata, teucrij folijs minora: flores par- ui funt ,coloreaut candidi aut ex purptra rube[centes ,qui- bus (uccedunt fingule parua, breuesa, filiqua, vtriculorum nodo ac veluti a flatu diflenta jin quibus duo, aut ad fum- mum tria clauduntur femina, angulofa, ttrbinata,vnod, . auto angulo predita , arictino capiti non admodum difs- milia.colore aut candidasaut ex fubrubente purpura nigra, - qua germinatioms principium baud obfcurum offendunt. Radice nitittr graciliscandida, longad, vt enim Theophra flus ait , radicem inter legumina altiffumasm cicer agit. In Italia, Hifpamasc* Gallia, paffim in agris feritur : peruti- lis eiá, familiaris ef falfllago. Natura enim eius, vt Theo- ps tradit, eft cum falfilagine nafci ; ideod, folum vrit, c non nifi madefactum pridie , Plinio auctore , feri debet. bs épsG3 Q^ xpi - v cicer arietinum Les c celore quidem ex purpura fubnigrum ,cicer nigru ofjici- nis rubrum cicer : alterum vero candidum , fiue album ap- pellatur. Cicer autem cdalium efl Galenus lib.de aliment. Hw RIT Mo pes ERSTES NEST E PU Cd AMA WTPULEDSAN e c S -—: z k UV TUS m. PSU SIN PS E 225, a I £6 É "i | N I Z5) A w^ l NS NS ls "y xD ES í ET. - [m 3 7. a » oh "Aes —) UP Mem 2 N z T NCBI s d CICER ARIETINVM, Y X II4 URS — i bE SYLVESTRI CICERE. IIj facult. fcribit, nou minus quàm faba flatulentum; fed va- lentius nutrit quam illa. Ad Venerem autem incitat: credi- zumá, eft (emen quoque generare , vnde quidam equis ad-- mi[Jarys ipfum exbibent. Ineft praterea ciceribus, facultas ab[Hergedi maior quam fabis: adeo vt quidam ex ipfis cal- eulos in venibus conflantes manifeflà comminuant , vigra autem funt ea Cr exigua arietinaq, ipfa nicupant . Satius autem eft , (uccum ipforum in aqua coctorum bibere. Diofcorides, arietinum vtrumque iuquit , vrinas cit dato cum rore marino , bydropicis aut regio morbo laborantibus eorum decoclo. Ledunt autem ea exulceratam ve[icam c renes, '!"DR SYLVESTRI CICERE, EX - Diofcoride, cA». xrvr. SvrvrsTRE cicer ,folys fatiuo fimile eft , odove acri fed femine difcrepat :idem quod (atiuum praflat. Ga- lenus agrefte cicer ad omniasefficacius fatiuo,ait 5 eo tum calidi tum ficcius,quanto C acris C amarius, ——0—- bE LENTE, CAP.XLVII. Lrws tenuibus exit cauliculis, durin[culis ac obliquis foliolissab vtraque medij pediculi parte multis C angu[lis, vicis fimilibus, fed angu[horibus et minovibus flores exigui funt colore purpurafcentes : filique parue late , femina in bisstria, aut quatuor, parua;rotunda, plana, compre[Jad, : radicibus firmatur paruis . Solum amat tente, celi, tem- periem ficcam . Gracis oen n een, Latinis lens lenti- cula , Germanis liníetv. Gallis lentille, Italis lenti- chia nominatur. Tenent autem lentes,vt Galenus ait me- — dium caliditatis Cr. frigiditatis , deficcant tamen fene E Ha oráme. lié - - DE LENTE, HE C ordine corticem babent adflringentem, c» qua ipforum eff veluti cavo, craft efl fucci, ac tervei , aufferam qualitatem. — babens exiguam. cuius cortex multa eff particeps . Succus — porro in ipfis eff, adffringenti contrarius. Quocirca fi quis.— 1 aqua ipfas coxerit , e& deinde aquam [ale Cy garo , aut.— citm ipfis oleo condiens fumpferit potus is aluum deicit. At.— fiex biféoctis lentibus lens apparata. facultatem babet fuc- £0 COBErATIATIS VE qu ventris fluxus ficcet ftomachum, in-.— teffina , ép totum denique ventrem corroboret . Quamob.— vem caliacis, C dyfentericis , cibus eff accommodus .. Lens. verà decorticata , vt illam adfhringendi vebementiam , c ea qua ipfam confequiitur amittit, ita magis nutvit.quam.— qua cortice [polieta non eff - fuccum craffum prauiará, ti- qnit: tardeá, commeat; non tamen altá fluxus deficcat, vti. €a Ct cortex non eft ademptus. Tere gittir quá largius boc — edulio vtamtur, elepbantia(in , C cancrosinctrrunt .. Si-.— quidem craffa ficcad, cibaria, fucco melancbolico generan-.— : do (unt idonea. Quare ijs duntaxat,quibus aqueain carii-— bus eft nas lens in cibo vtiliter prebetur:aridis vero C*.— fqualentibus admodum damnose . Eandem ób caufam vi-— fem integrtm v inculpatim hebetat ipfum immoderaté. exficcans : ei vero , qti contrario modo fe babet, confert. Ad menfhruas antem purgationes na cft «commoda: cra-.— fum enim c» tardiffmum fanguinem veddit : at muliebri — proffnuio eft vrilifima .. Sonia tumultuofa (vt Diofiri-.— - des prater bac firibit) extat capiti sieruis C pulmoni in-— | 'Htilis. Contra alui fluyiones snelius fiofungiturofficioad- — — dito cum aceto, intybo, aut portulaca, aut beta nigra , aut — Brirty baccis,aut putamine punici aut vofis aridissaut mef-— - pilis; aut forbis, atit pyri is Thebanis, aut malis cotoneis, aut.— | nem abijciuntur aut vboo, qua obfonijs infpargutur:ve- Dt EAVO. E rim acetum cum eà diligenter percoqui debet, alids aluum conturbat . Contra fabuerfionem flomachi , triginta grana lentis decarticata, deuorari proderit : decacka cum polenta, C illita podagras lenit : [inus cum melle glutinat : cruftas rumpit vlcera purgat : decocta in aceto duritias C flrumas difcutit : cum cotoneo malo aut meliloto medetur inflam- mationibus oculorum (edid, addito ro[aceo,verum in ma-. - . deribus fedis inflammationibus c» magnis finubus, cum pu- tamine mali punici ac fictis rofis adiecto melle decoquitur: C fimiliter ad nomas gangrenicas , adiecta maris aqua Puftulis item c» berpetibus , ac eryfipelatis, pernionibusá,, vti dictum eff. Contra mammas vero in quibus lac in gru- mos cot, que lactis nimiam redundantiam non ferunt, £oclain aqua maris, c impofita auxiliatur... SER DE ERVO, EX THEOPHRASTO &aljs. cA». xrvinrr. Env vM ex leguminibus eff , quorum in latus caulis tendit , vt Y heophraflus ait , fiue,vt Dio[corides , frutex, pavuns efl, tenuis, anguflis folijs : floris eius productio diu- turnifima eft veluti ciceris. evesustma ,id efl , exigua fe- mina in filiquis cylindraceis fe inuicem contingit, arachis, Galeno tefle,maiora,athiopidis vero dorycnj ac lythofper- mi fimilia , lathyridis autem, auctore Diofcoride , minora, fapore infuauiffuma : qua fapore c colore differentiam ob-— tinent, c dulciora quidem, ac mimus medicamentofa can- dida funt js.qua ad flauitiem, [ine rode à Earv, aut ad ochre coloyem accedunt. Letatur (olo, ait Columella ,ma-.— ero , mazure ac fero feritur , fed fi vere feratur, facile gra-— tumá, exit non graue veluti autumno [atum . Seritur in- — ter brafücas , contra papiliones . Graci àpoCoy nominant , H3 eficine — Sapyiexol, 11$ DE ERVO. effiime Germanie orobi nomen retinuerunt , vem autem. — agnorantes pro eo viciam perperam [ubflituerunt. Neoté- — vicorum pleriqy,eruum effe exiffimant,quod ab Italis mo-— cho nominatur, verüm quam parum cum eruo conueniat, eit ex capite de mocho iue cicere fatiuo , tum ex prafen-.— ti erui defcriptione , facile animaduerti poteft . Eruo fimi lius videtur, fylueffre quoddam legumen, quod fabfequenti capite,pro eruo [ylueftri ac catanance defcriptum eft, qu&- quam ec ipfum verum aut legitimi fit .. Nam seviouxior quidem eft ac vheryhnaunor, filiquas 4; habet cylindraceas, € forma modod, loquendi Diofcoridis,oportuniftim? Sp- vizxiy ipfum quis dixerit nullis enim pedamentis,aut propt afiffentibus adminiculis eget , (onte, fua erigitur , cr in eltum a(furgit: cuinfinods fFirpes, Difcoridem Sdvove Suptriseus aliquando appellare ,roxryorecrov abunde often-— dit quod ipfe S&uyov facit , non alia de caufa , quam quod ab bumo furfum fponte fua a[furgat . Sed quum femen pro- ferat avacho nou maius, c durum, colore nigrum , fapore. mon amarum non ingvatum , pro vero eruo baberi non po- tef, nifi forté cr nigrum quoddam eruum [it , quod in has mjertoris,ac maritime Germanie regiones tyan[latum.in- fauitatem fitam deponat, quod verifunile non eft. Cate- rum ab eruo, vt Galenus lib. y .de aliment.facultat tradit bomines prorfus abflinent eft enin in ifuaxiffmum c pra- tii fucci , boues verà tum in Afla , tum apud alias plerafque gentes in aqua dalcoratum pafcuntur .. 1n magna tamen — fame,quemadmodum Hippocrates quoque fcripfit , neceffi- tate coacti ad ipfum nonnunquam accedunt .. Nos vero ad eumdem wiodum qua lupimos pr.sparantes,orobis cum melle — Yilinur, ceu inedicamentis craffos thoracis ac pulmonis bu-.— mores expurgantibus , Porro inter orobos, albi minus fint emedicamentofi ijs,qtti ad flauitiem aut ocbre colorem AGE * ; DE ERVO. I9. dunt. Qui vero cocti bis fuerint C in aqua identidem dal- corati,in(uatitatem quidem deponunt fed vna cui ea ab- flergendi etiam C incidendi faculzatem vt fola in eo relin- quatur terre(hris (abfTantia, que alimentum fit : quod citra infignem amarorem deficcandi vim babet. 1n libris vero de fimphic imedicament.facult. deficcat ait, orobus exceffa fe- cundo inten[o calefacit vero primo: porro quatenus amari- tudinis eft particeps eatenus incidit exterait obflructiones expedit . caterim fi fumatur copiose [anguinem per vrinas euocat.. Diofcorides capitis inquit ertum grauitate effi- cit aluum efu turbat, c (anguem per vrmam extrabit : elixo tamen boues (aginantur appofito. Fit e feminibus fa- rina , quam àpsCayor. daeupor , td efc , formam eruinam no- ipso minant , ad medendi v[us conueniens .. Paranda eius vario "^*"t^- bec eff: Vberiora grazia candidad, deligittur , permifcedod, aqua vefpergitur, c donec fufficienter cobiberint [inutur, poflea torrentur , v(que di cortex difrumpatur deinde ino- la trita. farinario cribro ncernuntur, [arimad, reconditur. Hac aluo vtilis eff : viinam cit : meliorem colorem efficit : frequenter ia cibo aut potu fanguinem cuin torminibus per aluum cr veficam ducit: vlcera cum melle purgat ,lentige- nesitem, ephelidas c maculas, quas «ous vocant, ta- tumá, corpus emundat nonas mxoapo uaa, C? gADgTAHAS ferpere non patitur : mammariim durities emolhr : vlcera ferasqua neun vocant ,carbunculos , fauosá, emarginat ac rumpit: cum vino (abacta morfibus canum , homintam , viperarum, illita medetur : vrina difficultates , tormina, tenefinosá, ex aceto mitigat. Prodeft etiam ijs,qui alimen- zum à cibo non (eutiunt , frixa C ad nucis magnitudinem arelle excepta fumptaá, . Decoctum eis fouendo, pernto- ues C pruritus intoto corpore anat. —— « VATER H4 DE E 3?) bvrrou iron Ot40UT C4 VeXpoU eft ; Via qii 1 MS o EC E pE ERVO SYLVESTRI SIVE CATAe NANCE PRIMA. CAP.XLIX, SvrvzsrRE iffud 4 nobis nuncupatum eruum,.— cauliculos profert pedales aut longiores, votundos , evettos, monibil ad latus inclinantes, in exiguos quofdam ramu[cu- los ditifos: folia tenuia, oblonga, angufta , graminis folijs multo C minora c angu[Hora : flores tenuibus pediculis, ex foliorum alarumá, finubus exortis herent , parui luteo- li-filique deinde fuborintur paruule.forma oblanga.tereti C angufla , in quibus femina nouem aut decem vel plura rotunda, dura nigra, [plendentia, arachis aut exiguis euis fimilia. guftu nd infuauia, Floret magna «flatis parte;exo- vientibus fubinde nouis , prioribus smayce|entibus flofculis, Nafüitur (ua fponte plerifque in aruis Cr iuxta ferobes fof- asd; reperitur etiam locis quibufdam non procul à maris quod filiquas non votundas , fed latiu[culas progignere fer- tur. Herbarium fludifi fubinde me Un gat fe- runt. Sylueffre quoddam eruum videtur cum defcriptione enim eius excepto folo femine, vt fuperiori capite diximus, conuent, Videtur etiam Diofcoridis prima catanance ,ta- b. - metfi etiam femen non in capitulis, fed in liquis ferat, e^ edx.ac etenim in quibus anc catanancem feive.— Diocorides fcribit, non capitula. fed filiquas boc loco inter-. pretari debere , quod cum eo coniungitur, offendit : nam tatananchen xeodxez veluti orobit babere, Diofcorides ait: at orobus non capitula gerit. fed filiquas. Verba aut£ Diof- coridis de priore catanance bac, in veteri exemplari funt: — Il ber Tis duris yet QUsNa uaxpd de topo] (Q-, jars ES Merlin sa y omddu natans 3À de qo, C ev aie nap | résouti- dpiGo : xauieTos dà Erpauvóusv O- &wiThw folia — (0 BAVYM SYLVESTRAR.. 121 ECTS DE LVPINO SATIVO. (folia babet longa vt coronopus:radicem tenuem, iunceam, filiquas veluti eruum fenas feptenafuein quibus femen er- sto fimile : Arefcens in terram fletitur c fe contrabit ad fpeciem milui exanimati , Plinius catanancem Tbe[[alam herbam, qualis fit , fuperuacuum fcribi ait , quum fit eius vfus ad amatoria tantum , ad que etiam fola cum bac tum «ltera à Diofcoride vtilis traditur. Vtramque, inquit , nar- vant in amatoria expeti , Thef[alice mulieres bis vti tra- duntur. At erui iftius fylueffris nullus omnino eft v(us. DE LVPINO SATIVO, GAP. L. S AT1v vs lupinuscaule affurgit fingulari, votundo, — intus concauo, frmo, qui abfq; admimiculo vettus confisit , - modice lanuginofus eft , c pofl quam primi emarcuerunt flores, tres aliosramulos, infraipforum [picam , producit quorum finguli non varo Cy alios quoque modo binos, aliás tres eodem proferunt modo pra[ertim [i tempefHue lupinus fatus, efl atem calidam diuturnamá, nactus fuerit . Folia ex quinque , fex aut feptem foliolis coberentibus compofita 2o fumntsviticis fünilia: qua fuperiori parte virent inferiori ve- X mo candida birfutaó, (unt , c fub ve[beram , folis occafum veluti prefentientia flaccida facta deor(um dependent.Flo- res in fummo caulium., fpicatim digefli candidi funt , quos fuccedunt fMlique craffe, late, bone filiquis minores, dura, fübflaus. foris tenuiter birfuta, intus verà glabra;in quibus femina quina, fenue, plana, votunda ac veluti comprel[a, foris alba,intus lutea (apore amariffima, qua c germma- ... tionis principium baud ob(curum , & qua parte filiqua ad-- — berent concauitatem quandain , veluti exiruum vmbilici — babent . Radice lupinusnititur fingulari , tenui , lignofa, LYPINYVS SATIVYS. T L— DE'LYPINO SATIVO. ^ ES pastkcapilanento frat. Pofcit inquit Y beophraftus, — folum arenofum ac vitiofum , cultis &greprouenit , natura.— fua fylueffris. Floret in Belgio, primum quidem, fub fem — Maij deinde Iunio aut initio Iulij fecundo, tertio yero Tulio .— aut Augufto menfibus, fi anm tempe[Has calida ficcaá, fut-— vit. Fructus duo priores fepe ad maturitatem perueniunt, — tertius in inferiori Germania rarius . Graci boc leguinen Srépiuoy n soo, Latini lupimtim c lupinum [atiuum nomi-— mant , Germani feíabonetw It4lilupino domeftico, — Hifpaii entramocos, Brabanti ütjcobaouen c» lupt? — - Ml Galli lupins. Lupini femen ao^vypueor , boceffs frequentis multid, víus eft , Galenus in lib. de aliment.fa-— cult ait: elixus enm deinde in aqua dulay maceratus L4n- tiffer donec in ea omnem fibi ingenitam exuerit infuaui- — tatem jta demum manditur cii garo aut oxygavo,veletiam — fine bis. fale mediocri conditus. Lupini dura c» terveftri eft fubflantia: quocircaipfe concottu fit difficilis fccum, eraf fum gignat eft neceffe , ex quo non probe in venis confecto, , erudus proprie appellatus fuccus aceyatur. Ceterum quum mter parandum quicquid babuit. amaritudinis deponat, vois erolae d eft, qualitatis que (enfu deprehendatur ex^ — pertibus fimilis euadit , Cr ita prepavatus, vt in lib. de me- dicament.fimplic.ait, ex genere eff emplaflicorum . At vbi natiua etiamdumn manet amaritas , extergendi dgrndd | i itomel- — le nitus , tum ex pofca epotus . Quin c decoctum eiui vim obtinet: iuterficit lumbricos tii illitus tum lumbricos eicere poteft : tum etiam oris identidem perfu- fum vitiligines acboras, exanthemata, pforas, gangrenas ( wleera maligna iuuat partim extevstdo.partim citra mor- — duitatem dioerendo aes. -Expurgat iecur C» lienem ( «umruta Cy pipere fuauitatibsratia, al|umptil:elicit men- fés ac fatum, cum myrrba c melle smpofitum. Porro lupi- DE LVPINO SYLVESTRI. 12$ uorutn farina. fine mordacitate digerit, uec enim liuida tan tum fed c chavadas c phymata curat ; fed tunc in aceto aut oxymelite , aut poca coquatur aportet , idá, pro labo- rantitam temperamento C affectus duer[uate quod ex vfu ff eligendo: digerit item C? qua litida funt, c quacunq; modo diximus prflare poffe decoctum , eadem omnia efi- cit ce farina . Decocli pluuiali aqua Iupini , Diofccrides | prater bac fcribit , donec in cremorem lentefcant , faciem abflergunt medentur ouium fcabiei,eum vade mgri cba- meleonis , fi tepente decocto abluantur .. Cit vrinam vadix eum aqua cocta Cr pota. Lupini vbi edulcati (ueviut , triti ciim aceto , poti flomachi faftidium leniunt , c» cibi appe tentigm exeant. — Sg DE LVPINO SYLVESTRI. C AP. LI. | i SvivrzsTRivMlupnorum duo trisue funt gene- ra , vnum florem profert luteum alia purptveum . Luteus caule folijsá, fatiteo fümilis eff vtrifque tamen minoribus ac breuioribus ; flores babet pulcbros, luteos,fuaueolentes,in fficam congeflos.viole lutéa colore C quadamtenus odore: o filiquas paruas , duras, aliquatenus bir[utas : femina par- — tasplanarotunda., (apore amari((ima colore vario. fordida, fatis wulto minora : purpurei, caules longioresá, proce- rioresá, (unt quam Iutet , c inpluves alas vamosq, ditifi | folia vero minora tenuvra, flores parui ac luteis sminores, ex purpurea cerulei, aut fubrubentes: fructus colore fimili ter vario.amari, C» inter omues minimi. Nafcuntur (ylue- ffves lupini plerifque locis fua fponte , verum apud Bra- Vantos non nifi (ati prowenumt florent eode quo [atit tem- pore. Amariores funt,vt Galenus ait, ad omnia valentio- vts,quam fatiti, eiufdem genere cum ipfis facultatis. — DE 127 Pr^VICIA. CAD. LII. Vct A caules babet tenues , quadrangulares , trium fere pedum altitudine : folialonga in clauiculas definentia, lentis fimilitudine , ex pluribus vni cofte fiue neruo adna- tis compofita, quorum fiaularia maiora , latiora, craffio- vaó, funt quam lentis: flores bona fite fafelo fimiles, colo- T€ eX purpura uigros:filiquas latas , atque in fimgulis evana quina (endue mon globofa. fed lenticule inflar propemodum cempre[Jascolore nigra .gu[Luin[uauia. Seritur quocunque folo.cultu facillimo . Latinis vicia; à vinciendo, vt Varroni placet, dicitur, qud item capreolos; inquit, babet vt vitis, quibus furfum verfus ferpit , ad fCapum lupini, aliéamue ca- lamum, ad quem vt bareat , eum folet vincire . Galenus in Afia Pergami luv , ab- Atticis Verà edpanov attt xuduor nominariait . Germani Xolcketv Brabant Vitfei Galls vefce nominant : officina pleraque perperam ip»Cov ac er- uum: multum enim. eruum à vicia differt . Tbeophraftus lib. v x 1 1. aphaces , cuiufdam leguminis meminit , cuius. Aphacele-- filique late cr fructus celeriter perit: hec an cum vicia no- $"9en- fra conseniat ,confideyandum efl. Porro viciam,cum ipfis filiquis atque integra planta ruflici reponunt , vt brutis pe- cudibusá, fit pabulo. Per [amem tamen noui, Galenus ait, qui banc quoq; comederint ,potiffnum vere, quum etiam ntm viret : quemadmodum fabas c? ciceves efttare confue- serunt. Eff autem noninfuauis modo , fed concocfu ettam difficilis aluum, inbibet. Perfpicuum ergo eff quod quum natttra fit buinmodi , alumentum., quad ex ipfa diftribui- tur, babeat, baudquaquam boni fucci , fd crajum crad — fitccum melancholicum gienendum idoneum. ken : : AJDE 128 DE SESAMO. | DE SESAMO; EX IHEOPHRASTO; Plinio, &alijjs. cA». r 111. .SzsAMo «aulis fiue culmus eff ferulaceus , altus, — erafior multipliciorá, quam milio . Seminis ferax cr fa-.— cundum eft .quod oleofum ac pingue c va[culis continetur, candidumá, vti Plinius:Tbeopbra[Hus genus eius quoddam — candidum inquit radici fimgelari coberet. Viride fc[amum | mullum mandi animal; propter amaritudinem C» grauita- — tem [aporis : fed ficcatus , acceptior euadit frutex eius , C fuaue femen efficitur , cibod, idoneum .' Nafcitur cum in Aegypto, tum in India. Ab Indis, Plinius ait ,fefama venit; ex eo oleum conficiunt .. Ex. efliuis fementibus ef , &r qu&.— ante Vergiliarum exortum; Plinio auctore, feruntur. Colu-— mella tamen. fefama. fcribit, ab aequinoctio autumnali fe-.— renda funt in dus Octob.Putre folum;quod Campani pul- lum vocant plerique defiderant :non deterius tamen etiam. —— pinguibus barenis , vel congeflitia humo proueniunt. Sed.— boc quidem [emen Cilicia Syried, regionibus ipfz vidi me^ — fe lunio y Iulio conféri , c» per autumni quum permatu-— vuerit tolli, Palladius in Septembri,nunc fe[ama inquit fe» mitur, putri folo vel pinguibus harenis, vel terra congeffitia. Quadraginta diebus a flore, Plinius ait naturatur magna. tamen cali terreá, differentia. Moleflifimum terra fefa- — mum ,plurimim eam poffe extenuare putatur ; diuturnum eft : optime reponitur , quia pingue . Hancfrugem Graci — exor, Latini quoq; fejamum ac fifamum, nonnunquam eminino genere , fe[amam nominant : officinis Germania ancognitum eft. Semen eius vt Galenus lib. de aliment. fa- etlt ait. pingue eft, ideo, r. celerrune fit oleofum: quamobrem eos qui ipfo ME celeriter implet floma- chi, fubuertit ac tavdé cocoquitur, pingued, corpori pra- irte : bet xw € oleofum, Plerique Gallie locis,vt apud Sueffiones, bene. | Hsc fabatti Ld er * ^ i" TET Dew bet alimentum. Liquet ergo quod ventriculi partibus vigo- vem ac robur addere nequit, quemadimodi nec aliud quod-- uis pingue . Eft autem craft fucci , ideod, non propere per- stadit . Ipfo autem folo non admodum ve[cuntur , fed cum melle crudo , quas evaupaid as vocant effingentes .. Panibus etiam injpergitur temperamtto eff calidum ob eamá, cau-- fam fitim etiam excitat. In libris vero de facule.fimplic.fe- famon non parum in fe continet, ait , vifcofum (C pingue, quare emplafticum eft , & emolliens , ac modice calidum. Eiufdem facultatis eff quod conficitur olet, berbe quoq; decoctum fimilem vim obtinet. Diofcorides: Se[amum, fcri bit. fPomacbo aduer[atur: oris graueolentiam facit, quoties inter mandendum ,commiffuris dentium inbafit neruorum eraffitiem impofitum di[cutit : medetur aurium contu[ioni- bus inflammationibus ambuflionibus ertuum doloribus c cerafLa morfibus: capitis dolores, qui ab e[Tuatione oriun- — tur ex vofaceo lenit : eadem efficit herba decoctain vimo: praefertim. autem inflammationibus doloribusá, oculorum. prodeft. Ex ea fit oleum, quo Aegyptij vtuntur , quad auri- bus; Plinio te[fe,vtile eff. . DE CAMELINA, SIVE THEOPHRASTI — ^ Éryfimo,& Myagrio Diofcoridis. — . hasc AMANC ERIIMh CAMzrLrN A furculofaeft berba,caulevecto;rotun- do, in alas diuifo, duos aut tres pedes longo : folia oblonga, angufLa,in acutum definunt , fingularibus vubie folijs baud diffimilia : flores fecundum cauliculos, exigui : femen orbi eulatis vtriculis, limi vafculis propemodii fumilibus, fed com- preffioribus continetur minutum fanograco minus, pisgue BE SESAMO. 129. aq I30 CAMELINA SIVE MYAGRION. "d SN Pw osU "z (P s y^Y XP JP SRRTPAN UP rd a7 PL NN prem ?() 7t DE CAMELINA. 15i fult e flevcoratis agro vt Ruellius fcriptum veliquit, feritur:feritur rin agro Leodienfiapud Zelandos;c alijs Belrij locis:in Germatiia nó nufquam Jua [ponte ,exire fer- tur , atque vna cum lino enafci , cuius vitium exiflimatur. Germani lacbfoottern c» Iepubottertinominat, Galli camcline,quo etiam nomine Belgis innotuit: officine ple-- reque fefamum appellant , oleod,, buius pro Jefamino vtun.. C Iur. Efl autem camelima bac,cereale illud eryfumum ,quod —— à Gáleio lib. 1 .de aliment: facult. « à Theophrafloégén- gor appellatur, quodá, inter fruges vn cum [efamo vefer- ttr . Siccumid, vt inquit T beopbraflus, cibo idoneum eft, quia quantum in eo amaritudinis difficultatisd, » folis opera percoctum excretumá, eff. iride verà à nullo animali Mn-o qu videtur, propter amaritudinem ; ; C grauitatem Eff tamen C» aliud $qoripov, à Diofcoride lib. 11. efri- : ptum,cuius lib.de fimplic medicament.facult. v .Galenus meminit ,ab boc T beophrafli eryfimo multi differens: mmo prefentem frugem Diofiorides non 2gózuwov, fed Mudymy nominat quod aliqui jitiquit, peshaemropor VoCafit , 4 i fimili- i tudine forté foliorin quam cum altero Theophraffiac Ga-— leni melampyro,à myagrio differente, babet. P linius frugem -— fefamo fimilem Latinis irionem , Graecis épjoimov , Gallis velarum appellari, lib. x x111.cap.x x v. feribit .. Libro autem x v 111. Cap. x. iter irionem Qr $piciuos difhin- — Finem facit; uic(flicet fe fam fimile it, in Afia Gra-— dad, dpheipar idemá, erat nifi pinguius e[et. » quod apud - | Wos vocant irionént; Porrà quemadmodum ,Galenw inquit , eise ; adfimile quidem. quodammodo eft , ve- ue deterius : ad eundem modum cr fefamo — : ] M iotiedi fms i der gps especies z po -——— ne — DE LINO. A. lidum quoque vti fefamum eft ,fitimd, etiam excitat . Se- aminis oleofa pinguitudine corporis a[peritates leuigari atq; expoliri , Diofcorides ait , creditur . Vlceribus oris berham ficco fuo mederi: oleo pauperes in epulis, diuites in lucernis vti, Ruelin anctor eff. DE LINO. CAP. L'Y. "TrzmwvrBvs ac rotundis culmis fiue virgis linum affurgit folia ei oblonga,angu[La acuminata:flores in fum-- - anis virgis [eciofi colore cerulei, quos parua,rotunda,orbi- culata capitula. fiue vafcula füccedunt , in quibus femen; fi- gura aliquatenus oblonga leue, glabrum. [plendens, ex ful- 3Io colore punicans radicibus nititur exilibw. Pingti letod, folo locis humiliorihus s fitientibus, felicius prouenit. Pin- guiffimum enim;vt Columella ait locum e$ modice bumi- dum pofiit. Aliqui inquit Palladius macro (clo fbiffum fe- mmt, ita affequuntur vt linum fubrilenafcatur .. Plinius — ftribit feri fabulofis maximà vno fulco, nec magi feflinare Ahud,vrereá, agrum, cy deteriorem ipfum facere, quod Vergilius in Georgicis atteffatur: i Vrit hmi campum feees,vrit auena Vrunt letheo perfnfa papauera fomuo. : Seritur linum vere , Maio cy Iunio menfibus floret , poft mefem ( Plinius lib. x x x. cap. 1. ) virga ipfa mergun- tur in aquam , folibus tepefactam, pondere aliquo depreffe, aceratas indicio eff membrana laxior : iterumá, inuer[a,. vt prius. foleficcantur : mox arefatta in (axo tundütur [In- . pariomalleo. Quod proximum cortici fuit , flpa appella .. tur deterioris limi,ucernarum fere luminibus aptior, Grac .— Mov pariter t Latini nominant Germani Itali e . Bifjani lino , Galli du lin, Belge'olas. Hoc femine, clum CE UE . Galen — AE SEEN, 1 I3$ Galenus lib. .de aliment facult.ait nonnulli quidem frixo vti ob(onio cum garo , non fecus ac factitio fale , vtuntur: | Vtuntur autem c melli permifcentes: quidam pambus e ipfum quoque afpergunt.Stomacbo autem noxium c con- coctu difficile exiguum, alimentum corpori exbibet. Quod verà ad ventris deieClionem pertinet , ipfum nec probaueris nec vituperaueris : exiguam tamen vrina mouenda babet facultatem, que magis apparet cum frixum fumitur. Tunc autem aluum quoque magis fislit , Ruflict auteng bomines, £o vtuntur (epenumerb frixo tufoá, mel admifrentes In li- bris vero de fimplic. medicament. facult. lini [emen efum — flatuofum eft , mquit , etiam fi frigatur :: adeo fane vecre- mentttia bumiditate plenum eft . Ef verà etiam in primo - erdine quodammodo calidum , at bumiditatis c ficcitatis quodamiuodo in iedio eft fitum .. Lini (emen, vt Dioftori- des memori« prodidit , ea(dem quas fanumgrecum vires obtinet :di(cutit c emollit omnem intus forisd; inflamma- — tione, ci melle,oleo,exiguad, aqua decoctil,aut melle cocto — exceptum : cutis in facie vitia , quas eques vocant , eru dum, C varos cum nitro c ficubus impofitum tollit : cum. lixiuio vero parotidas duritiasá, difcutit : herpetas fauosd, cum yino decoCfum expurgat : vngues fcabros eximit , cum pari modonaflurtij C. mellis : qua in pectore vitiofa edu- cit cum melle eclegimatis modo acceptum , & tuffin lenit : Venerem ex[Hmulat.fi pipere c» melle exceptii; pro placen- ta largius a[[umatur .. Huius decottum ad interaneorum. uad, erofiones immittitur, c alui excrementa educen-. dazinfeffu ad vteri inflammationes , veluti fenumgracum, perquam vtile efl. Oleum quod ex femine eius exprimitur, — multiplicem v[um babet , nec enim à pictoribus aut fhatua-— rijs alusue artificibus expetitur folum , vel ad lucernas tan- - tian vtileeff. fed etiam medico v[ui feruit. Nam c» durities — 134 | .— DECANNABE - omnes mollit: neruorum tenfiones , contrationesd, laxat; dolores illitum fopit, Sunt etiam , qui bibendum exbibeant lateris aut coli dolore laborantibus , verum recens fit opor- tet , vancidum emm faclum c nau[eam excitat , c plus quam par ef calefacit. ph DE CANNABE.' CAP. LVI. Can ABS caules profert votundos , erectos , ina- nes quinque aut fex pedes altos,alis compluribus luxcurian- tes; quando videlicet , faa [ponte fslueffris exit ; vbivero in agris (eritur ramis nullis, aut omnino pauciftmis : foliaei dura funt a|pera,fubuigrasct» fi confricentur graueolentia, - ex fex, feptem , aut pluribus alijs, fimul harentibus coacer- uata, quorum fingularia angufta, oblonga, acuminata, c peroras ferrata : [emen ex alarum c» foltorum [inubus exit rotundum ,duriu[culum , medulla refertum candida, Radi- ces naultas fibras babent. Eft in buius genere quoddam ffe- . Ple , flores tamen proferens paruos , berbaceos, racematim cobarentes, fed inutiles cj vanefcentes : aliud vero [ésinis fecundum , cuius flos non eft confbicuus . Eft c» fylueftris quadam Diofcoridi cannabis ,eadem c malus (slueftris fi se alcea [pecies , de qua inolerum bifloria inter maluas. - Solin auten canabís , vt Columella fcribit , pingae fler- .. €matumá, e riguum vel plaman atque bumidum;c alt fubactum depofcit .. 1n quadratum pedem feruntur grana fex feminis Aréturo exoriente , quod eft vltimo menfe Fe- bruario, circa féxtum., aut quintum calendas Martias, nec- —— tamen v(que in equinoclium , f fit pluuius cali fLatus, im- probé févetur. Apud Belgas bac atate Arturus dkgoruyae .— exoritur circa Martij diem , &» cannabis Martio feritur ac | Aprili-Graci vryatay 3 debe nomindt té zyuvespltor, — " E 36 - —— DE CANNABE. : banft/ Italis canape , Hifpanis canamo , Gallis chan- ure , Brabant hemp dicitur .— Semen. cannabis, Galenus inlib. de alimentorum facultatibus prodidit, con- £ocu eft difficile , fPomacho ac capiti nocet , prauiá, eft. fucci. Sunt tamen qui eo frixo cum alijs tragematis ve[can. peyhpe us tur, paliar AMEEHI voco sait que poft cenam, volupta- — - tis ,inter bibendum excitande gratia eduntur. Multum au- S tem calefacit , ideod, fumptum paulo largius , caput ferit, vapore furfum adipfum mittes calidii (imul ac medicamz- tofum. Flatus autem extinguit , vt lib. de medicament. fa- cult. adeoá, deficcat ,vt fi plufcultin edatur genituram ex-.— ficcer. Suecus ex recenti berba conuenienter aurium dolori- bus, Diofcorides ait jinflillatur jab obffructone,vt mibi vi- - -— — detur, Galenus addit natis . Ruflici in Belgio feminis con- - — — tufimedullan ac liquido aliquo expreffam, ictero laboran- , tibus initio ipfius mali,exbibent c» crebra non abfque pra- fidio , fi quando ex fola obftruclione , cittaó, febrim exori-.— tur. Aperit enim fellis meatum, C» bilis per corpus digeflia- — nem promouet . Gallinas Mattiolus , boc femine, ait, oui- feraciores reddi... EU | P3 DE FAENOGR.ECO. CAP.LVII, CAVLEM fenumgrecum emittit fingularens , te- nuem virentem intus concatium jim alas ramosá, diuifum: folia pratenfi trifolio fimilia ,rotundiora tamen ac minora, qua [uperiri parte virent inferiori vero ad cineritium in- — €lnant: flores in fummis virgis exiguas candicantes, lupini —— Moribus minores: filiquas longas, eraciles , anguftas, inftar | Cormculorum vecuruas yin quibus femina non magna, for-.— Tatblongasanguba, faauefeentia, queveficcataeum gra-— [one x : uitate Li DE FANOGRACO. 137 uitate equadamiuandà olent radice nititur tenui C can-- dida. Seritur in Belgio in bortis medicine cau[a,c quidem. vere ,olim in agris ferebatur. Letum po[cit foliitenu enim ; | - vt I heophraffus ait imarefcit . Duo tempora fationum ba- — bet,.aucor Columella, quorum alterum Septembris menfis, | quum pabuli caufa feritur , ufdem diebus quibus vicia, ctrca. equinoctium: alterum men[is Lanuary vltimo, velFebrua- —— L) primo,quum m me[fem [eminatur.Greci ipae appella- —Or,item apr Q-, fiue, vt Pliniana exemplaria, weoG-: E e ÉBovnepue ryanepae xepetite, AUTO, Latini i fenumgra- eum ru[He filiquam,Columella ait appellant. In Plinio fi- — licia legitur apud Varronem vero fillicula, Germanis bncht- bo:n obct hubonv Italis fiengreco., Hifpanis alfor.. - mas C alholuas , Gallis fenegrec , noftris dicitur. Semen fenigracii inter manif efto calfacientia, Ga- lenus in lib. de alimetit. facult. tradit , cenfetur., eundemá, bominibus in cibo v[um preffat,quem lupini. Sumitur enim. im cum garo alui fubducende gratia: efl, buic rei mul. quam lupini accommodatius qutm nibil ex propria fub-. flantia habeat , quod tranfitum remoretur .. Manditur au- tem. C» cum aceto e» garo , ficut lupini. Multi preterea. é fenumgracum c» lupinos ex vino .garo,Cr oleo [umunt : alij etiam panem addunt , eoá, obfonio fumt contenti , quod vt ventrem minus fubducat caput certé ( ceu nonnullis fe-- WUIgTACUM CX ATO. Mes folet non ferit :praterea floma- chum non (ubnertit : nam id quoque fenumgracum in qui- bufdem efficit . Vefcuntur autem nawnulli fenogreaco, prius. quam planta ipfius [oeinen produxerit , aceto. garointin- gentes : quidam autem oleum affundentes , eo ob[omj vice, . €um pane vtuntur : (utt qui e — fum mandum . Caput autem , hac quoq x: fefe T ipjen for pen "rsen 138 DE F£ENOGR £CO. ^ pferit: quibu[dam item flomachum fübuerlit - Succus aus. — tem elixi fenigreci , cum melle fumptüs , BH omnes prauos bumores qui in inte[Hinis habentur fubducedos eft accom2— tiodus. [ao quidem lentore lemens calore atitem dolorem mi tigans. Quod autem abfferforie facultatis quoque fit parti- €eps , intefHna etiam ad excrerionem inffsgat , fed parcius mel ei eft admifcendums , ne mordacitas exuperet . In diu- turris vero thoracis citrzfebrem adfethibus , pingues cum eo palmulas elixare quidem oportet, vli aute fuccum ipfum expreffum capiofo melli mic Heris ac vurfum fuper carbones ; Ad mediocrem craftiem coxeris , tum demum longe ante eibum vri. n lib. de fmplic anedicament. facultat. fenum- grecum, ait calidum eff. fecdi ordinis deficcat primb:pro- inde feruentes phlegmonas irritat acerbatá, : qua vero mi- mus funt calida Cr magis dura eas digevendo curat. Feni- graci farina, Diofcorides tradit vim babet emolliendi difcu- tiendi, : cum melicrato decoBla c» impofita , facit ad in- füammationes, tam internas , Mec ed Pies | «ceto C nitro fübatla, cy unpofitaextemiat . Decothi eius imfeffiu , ad muliebria mala, quecunque ex inflammatione 4ut praclufione confiftunt , vrileeff . Expreffus in aqua de^ coti fuccus , capillos , furfures c manantia capitis vlcera, dyes VoCaht, purgat : ctom an[erino adipe peffi vice fub-- Vecium , locos circa vterum dilatat C emollit . Viride cum aceto debilibus locis, cv exulceratis prodeft . DecoGtum eius zt aduerfus tenefimos , cr grauiter olentia dyfentericorum ex- erementa confert . Oleum quod ex eo exprimitur , capillos. C im genitalibus cicatrices abffergit. Scie | Li ^ STERGYLA. DE LOLIO. cula vadiantis flelle modo , in orbem difponuntuv parue,te- o» Y b. 1 nuia, e angujEa : flores in fummo caulwulorum candiduli, — «lfines per[imiles,emicant :. parua deinde votunda ac orbi- culata vafcula, limi capitulis fimilia, in quibus (emen condi- tur paruum rotundum nigrum rapi (emine mim. Radix — tenuis eft. Seritur in aruis , c» potiffimium quidem autum- no,vt byeme , ac primo vere, quum alia pabula defecerint , bubus prabeatur .. Vulgo in Brabantia (putetie appellatur, atque inde Latine fperaula . Nonnulli polygalum nominat, di lacis abundantiam bubus promoueat . Non eft tamen Diofcoridis zd ya^ov quod multum ab bac differt. Pabuli, vt diximus ,cau(a feritur , nec alium vim, quod fiiam, ba- 1 bet. Semen vomitione pituitofos bumores educere plerique referunt , efFur tamen a gallinis , qua n2 (folum citra noxam idipfum fublegunt verumetiam boc pafle ct oua plura C citius excludere creduntur, DE.LOLIO. .CAP. IX... D z frugibus buc vía; egimus, nunc ad earum vitia,pt- bulorumá, reliqua genera; c fi que quoque ip[arum vitia, &c ad alias eid piden i , primum autem inter vitia locum lolio conceffimus: gerit id folia cul- mosá, tritici aut bordei , bir[utiora tamen ; [picam longam veluti ex multis parutlis xapayonxos ac alterno ordine di- geftis compo[itam quorum fingula bina ternáue grana con- tinent, triticeis minora , que nulli quoque aut exiguis glu- mis includuntur, C facillime fimiliter exteruntur . Nafa- tur in aruis cum tritico ac bordeo , feminibus ipforum cor- — Tuptis ac in deterius vt Galenus ait ,permutatis c folo qui- pue dem.prefertim vliginofo, per celi menfibus potiffimum by- jtempeffatem m Cf dicet to 141 - LOLIVM. aec DE £GILO?E. E bes zizaniam £» fceylem , Galli yuraye , Itali loglio. Deficcat, vt Galenus lib. v 1. de fimplic. medicament. fa-— cult. C excalefacit efficaciter , vt propinquum. fit acribus, magis quam iris: fed non eff perinde vt illa fubtilis effentia, verummultum ab bac deficit, Secundum boc, ponat ipfum quifpiam in principio tertij ordinis excalefacientium , fe- cundi vero in fine exiccantium.. Diofcorides,lolium molitit, ait vim habet compe[cendi nomas putre[centia vlcera gan- grenasá, cum vaphanis c fale impofitum : feras impetigi- nes fiue xeyiyaz , C lepras cum fulfure viuo cr aceto fao — nat: cum fimo columbino C» lini (emine im yino decottum; ffrumas difcutit, d» qua egre maturantur rumpit: decocti, CIR ueoaxpr to Cr impofitum ifebiadicis prodeft. Cum po- lenta autem,aut myrrha aut croco,aut thure fuffitum can- ceptionem adtutat. DE JEGILOPE SIVE FESTVYCA. CAP, ir. : 2 AE c11075 folio tritici quoq; emulatur , fed culi tenti (picaá, [ie iuba anena fimilis ef : grana eius oblon- 44 funt , bruta fubrubra , folliculis inclufa , ac tenuem capillaceam longamá, arifLam habent: frequens ,vt Galenuá - dit, in bordeis inuenitur , apud Belgas non in bordeo mod? ; (o fedeum fecali frequentius nafcitur , potiffmtam vbi biemis anni, conflitutio tepeus bumidad, fuerit : aut ager fimo coluimnbino;vt pleriq; aiunt flercoratus. Grecis &yb.arl di- &itir, Latinis, Plinto tefle. feftuca , Brabantis g9ebaevut. tüttc. Digerzdi vim obtmet Galen ait id quod ex guffu. patet , leuiter enim efe acri: verum cr x co liquet , quod phlegmonas mduratas c agi pas anat : suedetur, inquit. | — Diofcorides, berba egilopijs ce dimitias difcutit,cum farina 43 1 JAXEGILOPS. 144 |! FESTVCA ALTER A. DE ALTERA FESTVCA. CAP.LXI. eem DE PHOENICE. ^" - hp — effufa pendent iube , auena propemodum fimilitudine , fcd breuiores arclisá;, coniuncta. Semina oblonga funt ;longi- tudine grani fecalini , fed angufliora , tenuiova , leuiorad, multo ,que membranulis fiue vtriculis partis continentur , . quibus quum in area teritur, concidunt .. Proprie fecalis eff "vitium,cum alijs enim feumentis , aut mon aut rarifmé re- peritur: fuccrefcit , veluti c alia buius generis , per imbres frequentes: anni byemisd, con[litutionem clementem ac te- o pida. Germani ü9nt c» lulcb appellat, Brabanti ianith/ - — Latine feft ucam etiatn, aut fefLucam altevam no male quis —— ixerit:naminter frugum familitudinem geventia, qua illas — WfefLant, minimum ac leuiftmum eft ; feftucis eade caufa — lDEOPHOÉNICE. CARJ-LXIL "- z -Pnoswix culis; folijs fpicad, lolio fimilis ; fingulis tamen winoribus : culmos babet multos, breues , gencula- tos : folia bordei minora angufHoraá, :: picas lolo fimiles, féd minores , tenuiores , reuires ac rariores . "Nafüitur in aruis fecus vias,cy in adificiorum tectis : inltalia y Gallia frequens c vbique fere obuia : reperitur etiam.in Vbiorum. C Eburonum finibus. eoívi£ Gracis à pharuiceo colore dici- - tur, Latinis etiam lolium vubrum c lolium murinum: Phi- - tiiu& hordeum murimum nuncupari (cribit. Appellaur au- tem Belgis hordeum áut triticum murinum (vulgo muyft. Tridicom to1€tt ) aliud omnino berba genus,breue ac bumile frequen acne .— quód [pica gignit complures frequentibus arifris eimidtas, — fecus viaizmillius plant vis ac omnino inutili. Athenis, — vt Diofcorides firiptum reliquit, — E $ P cue jiero E: DE BROMO HERBA. E x Üaluniper. RO ree profinuium , e 5 vrina fluxum fistat . Sunt ettam qui: fangui- uem eam fupprimere prodeht, € laneiuolutam e. onm desc SODECOBROMOUHGERBA einen CAP. EROS E T Mara uera &rapilopifiniis ef haliud, P. s (lae fris quedam: auena, multiplicibus enim genicula- Tiá, eulmis; folyisá, eam refert, licet verifque tenerioribus: inbavarir ariftas a[peruves, longioresá, babet: vaducefr- matur copio[a ac tenui: berba natura fua in totum: fylues —offrieseflate fecus vias C agrorum margines reperitur. No- niyant eayia Graci payuav zróny Adeff , bromum berbam ad differemiam auena que Gracis quoq; Bp g- aut Ups . duitur, Exiccateriam, Diofcorides inquit vin babet. De- d eoquitercum (uaradice in aqua ad tertias, colatur , deinde — mellis tantebidem admi[cetur arifusá, decoquitur ,ad liqui- di mellis fpifitudinem : fatis ai i i C fetida vlcera, leo £o bunore imbuto naribus indito : aliqui tri- tam aloé addunt, Cy to modo vtuntur : A Am es pldoriim. iot BROMYS HERBA. ROS. ALOPEC TE yen. yn pe. fo PAX EA DE ALOPECVRO. CAP.LXIIII. taceis fumilisefe, culmos tamen habet breuwres ,foliaa, mi- mora cr angu[Hiora. Spica eius nec acuta nec atiflata eft. fed mollis , birfuta , den[ad, lanugine conflans , baud multum diffimilis vulpium caudis , vnde c nomen obtinet. Na[citur n aruis vna cum frugibus eftate , reperitur in pluribus Gal- lie;prefertim Narbonejis agris, dnmrtxwupor Grace Theo- . phraffus nominat Latine caudam vulpinam dixeris Gallice queue de renard soffrate idiomate offen (tectt, Nul- ls quod fcitur eft vfus; de viribus enim eius, Tbeophra[lus. vel Plinius nibil fcriptum reliquere. — d ALOPECTYTROS hdc frumen- -DpE TRITICÓ. YACCINO, SIVE ME- LAMPYRO. CAP. LXV. VAccINVM friticum , caulem gerit cubitalem aut. minorem jm alas diui[um : folia oblonga acuminata, nigri- canta , per oras ferrata s [pieasin fummo caulium latas, era[fas , afpectu pulchras ; foliorum flarumá, purpureorum plenas qua, pofteaquam deflavuerunt ,yient , ac complures folliculos latos proferunt, in quibus bina vt plurimi [emi- na,triticeis fimilia.fed minora nigriataq, : exit in aruis vnà ext Aes à E — dicas rigrum triticum ; dex miti ari , fed prauitate qum plurimum er uees xe íjd .— TRITICYM VACCINYM. Qv4. fm yj * p de t SM v beophrafus quoque , res imocens ait neque ficuti lolium gue d eutiemnans 00000050000 - huscooo8i woo wine vu D? VSTILAGINE, GAP.LXVI. ) QvAM recentiores vflilagiem tttncupant , tiene ae v riti propri marbus cr viriamief, fica faeubas cius priufguz perfecto vaginis fuis erumpere queant ,infefeaus Marcefcut boc vitio (bice,ct atro puluere obfidentur. Naf- citur Aprili & Maio menfibus, quum cali tempeffas creto inconfLans alias nimbofa, alias ferena; feruensd, fuerit;stic enim (pics buinore madida;a folis feruore corrumpuntur ,ac . quodammodo;yti aiunt aduruntir.Germani vulgo itaut/ Latine vflilaginem appellam. Videtur égizíCu quadam ,La- 2X d 1 - í * I$ tine rubigo, acrobigo dicta :- que, veluti T heophraflus ait, iici5a corruptela quada eft vefidentis mi ede M. quid. — dam vitium cerealium feminum .frumentacea tamen magis quàm legumima infeflans s frequentifüma bac in roftido tractu cantiallibus ac peyflarum. non. babentibus-: & dinerfo carent ea,ventofa cr exeel[a. Gignitur plenilunio. DE CRACCA SIVE ARACHO. CAP, EXVIEJ / Fn v 6 v M, ac frumentorum precipue, vititm quoque eracca fiue aracbus eft : cauliculos promit. graciles, an-— guffos: folia ex pluribus, paruis, anga[Fis foliolis vni cofte, fiue zoo adnatis ac fbi inuicem oppofttis , congeffa, in ca- || preolos fiue viticulas definunt. flores parui c purpnci:fili- Jena. fepten&ue. rotunda nigra, duriufcula, eruo,yt Ga» —— e f parua, votundiores minoresá, qum vicia : femina in lenus minant, Cr tertiam nomini [yllabam per inquit, minora. Grarà buinfmmodi vitium dpsyormon zo vM PRIMVM. GENY S. : B O^ NS T. CRACCA ALTERVM GENYS. 1j3 If DECRACCA SIVE ARACHO, —— Leonhartus Fuchfius in commztaris fuis de [Frist hifara, eraccam hanc aphacem appellat : Matthiolus vero im cont-. mentarisin Diofcoridei aphacem nominans quam pairs vicam, craccam non aphacem, fed viciam fecit : quantum autem vterq; hic à veritate vécefferit,, feminis cracca feguta. oftendit, exquifité globofa: mam vicia Cr aphaces feminum forma non eff votunda, fed aliquanto latior veluti lentiem: teftatur Galenus lib. v. de aliment.faculr.— Cracce autem buius, Cy aliud fimile genus eft , caule folisá, paulo sinus: flofculissim paruis (picis, candidulis; filiqui deizide brettiori- bus ac paruulis,in quibus lina, terna aut quateraa gigntn- tur grana, votunda , colore cf fapore prioris eyacca fonilia. Appellatur c iftud genus , Brabantis cvocti/ ci» aracbus quoq; quid? efl aut potius 2»urie quada nau vt in exp^fi- tione ligtari Hipp fcribitur minuta tritici legumina Gra — €Hlpery id as nominant. Prouenit vtrumq; vitium vua cum — . fegetibus , quibus celi f[Latu burnido admodum peruitiofum . eff tunc enim cit incrementum fumens confefhm [eatem preoccupat, teneramá, pertinaci vincta , erebrisá, cip cum- soluitobu, dro ui ipfe, itr ir . 4 calamito (am ipfam efficit. Seliunt bac, Galenus ait u^. «fli apud ms, c» abijcimt vti fecuridace femen . At noftri eum berbas ipfas virentes a[late , tum reficcatas hyeme, ci Alijs frugum vepurgamentis bubus non inincunde obiciunt. Cracca grant, vt auctor Ruelljus , columbarum eibo gra- es ifimum babetur (erunt eade caua cam villici, qui nume- rofa fieri coluzibaria cupiunt , fiquidem illecle eo cibatu co^ lumba , quum emittuntur 4d. peculiares cellas tam cicures eias quam ferai Wnnidsr com DF* ORNITHOPODIO. CAP. LXVIIK —— — JS 23 ES n PY T) € OnwuiTHOoPOptONparuulinultistenubus ibus a6 gracilibu exit cauliculi: foliola ei funt parma avachac lE. — fis; minora Cy tenuiora: flofeul in exiguis corymbis lateoli: — filiqua parue , tenues, oblehgeveluti articulate , extrema partevecurua, in quibus fena , feptendue minuta , rotunda femina.napi ac vapi fimilia. Nafcitur in aruis fegete potifi- mum demeffa : reperitur c locis incultis , velutiin collibus pratisá, ficcis c apricis , a fecus vias , quodin aruis nato, — minus etiam ac teneriu ef, Brabanti uogetonct apptl-. lant id Grac eft ipud wv, Latine auis pes , a funilitu-— dime nempe pedum paruarum auricularum , quos fanulcon- wnclimóá, na[centes , tenues ,recurua articulateq, filique referunt . Ex arachidum quoq; eft numero ac genere. Non-. 5 -OWBullimoh nor efe exiftimant , quad. Diofcorides tradit, — exiguum fruticem effe palmi altitudine, foliaá, habere len-.— ticule fimilia; cr gu[tu effe fubacerbo qui potus lattis abun-. dantiam facere credatur .. Porro oruithopodium eundem. — edam, pabulumef. -—— —— DE APHACE. CAP.LXIX. quem arachides v(um abet ulus enim ac iumentis letum. ApHA CE fentibus, angulofis, geniculatis longis len- — teá, altioribus cauliculis affurgit : folia ei funt parua, t- mita, latinfcula , in acutum dementia , e fingulis geniculi —— ina.fibi inuicem oppofita, C circa hec, € viticule, graciles pediculi flores ferentes , paruos acluteolos : quos fi- lique fequuntur lata;lentis longiores jn quibus femina qua- tuor, quinéue lata, ngra , dura c lente minora: radicibus nititur paruis acfibrofis.Tn agris feumentaris leto pinguid, folo, vna elttritico.fecali ac alis frugibus exit : floret Maio: Jemen Yinio ac lulio maturi oft, noftris àvivou- licit 158 DE ÁPHACE; EST 7 | tamen uon infrequens [it .Diofcoridi vero €$- Plinio ac fimi» Aphae —— iter Galeno dioaxn efl : eft tamen Cr dodxn quadam apud. -"Theophrsfti. T heoobralHtum , cuius filique C fructu celeriter perit, qua etum lac Diofcoridis apbacanon conuenit, fed vicia, de qua fupra fcriptum eft. familior videtur. Nam apbace,boc capi- : te depicta durabilis eft ac dintine afferuart poteft . Ef item -Aphaceolus (5 aphace apud Theopbraftum , ex olerum cr intubaceo- | ruin ntmerosberba inguftabilis Cy amara, que e cum hac aphaca nibil babet commune. Ceterum apbace, vt Galenus lib.de facult.fimplic. medicam. ait , facultatem obtinet ad- firittoriam , ficut Cv ip[alenticula :: fed c fimiliter vt ipfá lenticulaedi folet verum agrius quam illa concoquitur: vVA- leutius autem deficcat c» moderati caloris eft : bis baud dif- Janilia de aphace, Diofcorides [cribit : Semina, inquit, ad- ftringendi vim habent, quapropter fHomachi c» alui fluxio- nes tüfta, fracta cy decocta lentis ;noda, fistunt . Hane au- tem ad/tringendi facultatem ac vim aphatem quam deferi- pfimus; babere, certo experimento cognoumms. 1 ) y ^*DE HEDYSARO. CAP,.LXX S e ed Jt. "gy v9 HrpvsARvM caus promit Avadice multos ,et- bitales ; votundos : folia oblenga ex multis lentis foliolis ro- tundioribus, vt ayachi vicia cr fimilium , congefla: flores 8 REA diii Mon fpa dotar or conl * o fetirias, in quibus femina complura , angulofa ,vuffa s C — oo "nmarafecuris effigie. - Ef buius Cv alterit genus, fuperiori — caulefolijsa, fimile, vtrifqs tamen minoribus : filique huic — 55 leircrfete cf wagentcutis Quin Foira- | (0 dangnlaria ancipitem quoque fecurim amulantia . Nafei- — 159 i, P fi A ^T 8 j" am 9 OR 4 v x a ua "u HEDYSARÓN ALTERVM. e c. odádi ww -eSor Do. 047 i jd -S500m — 00UAZ "À j TL». [CN 2094j: ZN eA JN. 2^ verfo c ^. 7 DER PEKRO-EQ YINO. * 16i — tur bedyfaron, Diofcorides ait in bordeis C triticis. Galenus lentis vitium effe, atq; vna cuim ea ena[a., lib.v .de aliment. — facult. fcribit . Idem teftatur Plinius. T beopbraftus autem, eum apbace exire vefert .. Primum in Germanijs incultum non prouenit, floret in bortis Maio ac Iunio menfibus z alte- rum (ua (ponte, plerifq; fuperioris Germanie aridis c apri- . €islocis exit , Gefnero in bortis Germania tefle. Graci boc, — fiue legumen fiue cerealitm frugum vitium , idiaapoy C exor ttominant , Latini a feminis figura. fecuridacam, officinis incognitum eff. Huius (emen , Galenus lib. de [um plic medicament. facultati. v 1. ait ; amarum c (uba- cerbum apparet. Quamobrem potum gratum efe. [loma- — &ho, c? vifcerum obffructiones expurgat : idem praffant- totius fruticis germina . Dioforides.fFomacho etiam in po- tu commodum refert, C antidotis admifceri, ante Verb coi- — Cussexifhimari, cum melle appofitií conceptionem impedire. No: FERRO EQ VINO. CAP. LXXI. FinmvM équimum vulgo Italorum nuncupatum; cauliculos babet multos , tenues , Cr procumbentes : folia ttenuiá bedy faro minora z flores fecundum ramulos paruos: filiquas deinde oblengas latiufculas ; c. monmihrl vecur- tas , quie ab vno latere , profundae , votundas , ac [inuo- fas incifuras , [oleam equà ferream. quodammodo pre fe —fexites obtinent. Radix longiufcula eft ... Prouenit in- — ultis quibufdam er apricis Italis. c Narbonenfis Gallia locit, erto de cauallo 1rali vulg? wominant Lattne Imiuwe. L ferrum 162 | FERRVM EQ, VINYM. 3 n AD, i LE 2 y € ) s fe je vnu | Eau WA cT E 1 E X ox. iw Y *^ i X. cx x Pew Lax z gn. fe ^ L4. us Ode LAAAAs Fia Da ferrum equinum dixeris . Tots anararfh érhebjerne Mure nk SYLYESTRI TÁNOGRACO. d CAP. LXXil. | SviVastaÉ Pella S dien] — grecum, multis, votundis , é» longis repit caulibus : folia ei ; Do fetum cu south | z um — Ójssqui galegam polygalon effe autumant , c galege nomen used Li E | DB GALEGA. 163 ribus, latioribus ac otundioribis: flores ex foliorum [iu-- bus prodeunt, albicantes : filique oblonga funt c aliquan- tulum fecurue.fenigr eci fimiles. [ed minores , in quibus fe- men angulofum.(apore vicis. Radix longa c5 fpe tricubi-- talis, qua non facile intermoritur, verum frigulis annis pri- mo vereregerminat. Reperitur in vtraque Germania,locis filuofis , opacis cr incultis. Germani xotlo fenigvíeck id eft. fyiueflre Fenumgr cum appellant. Nullius in medicina; . At cibatu, quod fatur, vfus. DE GALEGA. CÁDP.IXXIIIL GarrcaA caulibus conflat rotundi ac erectis , folia - naci mara ac longiora : flores [icati fant colere aut ce- rulei aut candicautes: eos filique [uccedunt forma oblonga, rotunda c» angu[Ta. Radix breus c? lgnofa, multas fibras — babet,ci diuturna eft , aliquot continuis annis primo vere: — Yegerminans. In Italia paffum locis pinguibus bumectis, c . prope aquarum viuos copiofe prouenit. In Germauia veró C Belgio nón nifi fata. Itali galegam C rutam caprariam, nonnulli corrupte gralegam nominant . Hieronymus Fra- — Cafforius berbam Gallicam, Hetrafcilauanefe. Appellatur verà c alijs differentibus nominibus in diuerfis Ytalie locis, vt Gefnerus ait , vt funt : Caftracane,lauanna;thorina Vel tausina, martanica , farracena , capragina , herba efa, fenumgracum [ylueftre , cr teffe Brafauolo,giarga. ' Quidam onobrycbim à veteribus muncupatam effe iudicant, ium effe volunt : verüm om- nibus, non tán Petr. And. Matthiolus 2 fiis commentarijs, quam finularum defcriptiones à Diofcoride memorie man date, ac fcripto tradita. , contradicunt : quemadmodum c apoly- 164 GALEGA, | DE GALECA. 63; Apolygalo luxatiipfa quoque polygali defcriptio repugnat : 4ltior enim c maior galega eff , quam exiguus frutex pal- mum tantu altus dici poft. : Gartr cu aute but c alia quedam. altera veluti ga-. », lega.fimilis reperitur , que caulibus.folijs floribusd, ea emu latur. Cauliculis hec eff tenuibus: folijs oblongis tn exiguos capreolos definentibus , aracho fimilibus : flores in [picis ex purpura cerulei funt : filique vero parua latiucula , c fe- mina in bis parua ,vicid minora. Radix durabilis quoq; na- ture pluribus annis, primo vere vegerminat.. Nafcitur fub- inde im fentibus (ica margines agrorum frequentius autem in pratis fecus foffas flumsmum ac viuulorii fiue torrentium.— ripas. Noftri Yotloe itset boc eff viciam fylueffvem ap-— — pellant : galegam autem [yluefhrem aut. Germanicam mon improprie quis ipfam nominauerit : nam galege queda [pe- — des videtur. Porro galega,vt Baptifta Sardus, C alij fcri- ptum veliquere,ad omnes peftilentes morbos ,contva ventris lübricos c venena a[fJumpta efficax eff: remedio quoq;eft, — aduerfus animalium veneno[orum cim mor[us , tum itus, € fucco epoto e herba contu[a plagis impofita . Pueris etiam conutil[is ac comitiali morbo laborantibus fuccus di- midi vncis pondo fumptus prodeffe fertur... p5 ONOBRYCHIDE. CAP. LXXIIII. Qva onobrychim boc loco nomimamus, caules pro- (fert áradice multos, cubitales , mon fua quidem [ponte eve- - os, fed procumbentes, Cr per terram veptantes: folia gale- - ga fimilia , tenuiaa tamen , fubtus albicantia , ex pluribus. . ngufhs in acutum definentibus, coaceruata : flores in len- — giufculis fpicisvubent, fructus ecbinati fant aperi, plam, ae —— fabrotundi . Nafcitur plerique fuperiwris Germania locis, Rt n Der vt : L5 eirca ONOBRYCHIS, ilz , * : DE ONOBRYCHIDE. 167 circa Curiamsinquit Ge[nerus,im pratis abitdat : apud Bra- bantos ac. Flandros ab berbarum fFudiofis in bortis fubinde feritur. Avavo s G- recentioribus berba eff. a veteribus au- | tem óvsGovyyie dicka eft: qua emm de onobrychide apud Di- ofcoridem aut Plinium reperiuntur , ea ommia buic maximé conuenire videntur. Scribit atttem Diofcorides quidem fic: Onobrychisfolia babet lenti finilia , longiora : caulem do- drantalem, florem pbeeniceum , radicem paruam : nafcitur in bumidis c incultis. Plinius vero bunc in modum: Ono- — brychisfolia habet lentis, longiora paulo ; florem rubentem; radicem exiguam c gracilem:naféitur circa fontes . Que ontnia Cr fingula dvevouov banc berbam habere euidens eff. Quam ob caufam c eam veterum effe onobrychim.mi- — mime dubium effe videtur .. EfE C eadem forte onopordon Onopotács Plinij , nam eadem bet berba cum onobrychide à nonnullis exiflimatur , altero eius nomine a crepitu , altero à ruditu diélo : Onapordon enim , inquit Plinius ; fi comederint afi- ni crepitus reddere dicuntur. Onobrychis vero afini vudt- tum fonat . Fieri autem poffbile e[E, vt vius herbe efu, c pedat, c vudiat afinus. At onobrychis , vt Galenus libr. de facult. fimplicmedicament. fcriptum reliquit rarefaciendi - dligerendiá, vim obtinet proinde folia eius virentis etiamnit ' ámpofita ad morz catapla[matis phymata digeriit: arcfacta vero fi in vino bibantur [lrangurias fanant. Quin etiam fu- dores elicit cum oleo inunctu .. Qua c de onobrychi Diof-. corides quoque bis verbis perbibet : Vian babet berba phy- mata difcutiendi tita C impofita; cii vino vero pota [Hran- urias fanat; cum oleo autem illita fadores mouet. Onopor- don verb,vt Plinius zit trahit vrinas c mgjfes,aluum fiféit , f'ppurationes c collectiones difcutit,— "Res x E DE TERR.L£ GLANDIBVS, "-—— | CÀPRGUMEXM. coatt odd Tnm glandes exilibus c infirmis cauliculis exeitz— | folia tenuia C paruula,oblogis c tenuibus adna[cittur pe^ diculis , qui in viticulas definunt , quibus prope affiflenti.— complectuntur atque apprabendunt : flores [ummis catli-— bus,pifo fimiles, fed minores ex purpura vubent , odoris non Angrati, quos paruule, oblonga filique fuccedunt , in quibus | femina bina ternáue rotunda. Radices craffa oblongasglan-. dibus forma quodammodo fimiles, fed multo. maiores , foris nigra intus albicantes, fapore feré caflanea , à quibus infe. vis longa tentisá, fibra dependet. Exeunt ab dem c alia, fibre, iuxta caulis exortum, quibus tranfuerfim ferpentibus — alie adna(cuntur glandulofe radices , tta fe multiplicante — flirpe. Proueniunt in agris frumentaris tum vna cum ipfis.— frugibus , ti circa margines agrorit invubetis ac fenticetis. — Reperitur im füperiori ac inferiori Germania , Belgiod, los cis plurimis Cr vt Ruellius teff atur in Gallia quoq; Seri & femme et radice poteft. fed radice citius perficitur ,vna enim. glans (ata,im plures breui tepore multiplicatur. Floret Iunio —. € lulio.poft me[fem effodiuntur ac colliguntur radici gan — des. Germani ccümutien / eroeycbelen; gruibeyebtz — lew acketcycbelen / etüfeygen: Belga cerbuptei c» tCroceckelen appellant, c» fubinde wmyfeu met ftect- ttit/boc eft mures caudatas , à demeHicorum paruori mu- (o mum fiamilitudine, quam nigre,rotunda , oblonga ; glandes retro propendente tenues fibra parte referunt .. Recentiores Latine terra glandes , fiue terreftres glandes nominant , & Grace quidem »auaaCandrouc. Eft tamen. Qr alis ya- pauta G- qui eri, Cr dae az dicitur , cum qua terre- (.— fires glandes non conueniunt , vtpote c forma non parum, — (— viribus autem plivimiütm ab eo differentes , Nam qe : TERR.£ GLANDES, 169 Ru MAU ENECSaS AG, V, «e NA OMEGA 370 . .— DE ASTRAGAIO. - dem radice fua aluum vtrimque mouet , glandes vero ifte eandem con[tringunt non fecus ac aftragalus cui fimiliores videntur. Talorum fiquidem fimilitudinem quandam ge- vunt ac formam etiam quodammodo referunt , vnius fatiua rotundioris , ac breuioris raphanidis minores tamen , plures — quoque vraegpua ac ioxta ip[as nafcentes fibi inuicem Bü- plicatas babent , C veficcata dure [unt , ac egre tunduntur. Porre terra glades cocle ac in cibo a[fumpta difficilius quide quam rapa aut pa[linaca cücoquuntur [ed alimeti tamz no minus quam pa[Finace [ubmim[Izt , minus qua ille inflat, tardius defcendunt , veutvé etiam adftvingentes : crude vero efitata difficilius concoquuntur cy agrius defcendunt.Tem- periem autem obtinent calidam quidem mediocrem, ficcam vero paulo intenfiorem , cum non exigua adtrictione con- sunckam, vnde etiam non folinm ventris fluxus , fed c» fan- guinis fluoves.pre[ertim ex vtero,aut per veficam veprimijt. DE ASTRAGALO, PX PLINIO &alis. car. rxxvi. | ASTRAGALVS vt Plinius tradit, folia babet lon- 4, incifuris multis , obliqua circa vadicem : caules tres aut quatuor foliorum plenos : florem byacinthi : vadices villo- fas implicatae vubras praduras.. Diofcorides vero, affraga- lus,ait , paruulus in terra frutex: folis c» vamis ciceri fimi- lis: flores purpunei, parui , radix rotunda veluti vaphanus -. grandis, propagines babet firmas, nigras, duras, veluti cor^ o ua, inter feimplicatas , guftu adffringentes . Nafciturin. ofis, apricis.c sjfdem niualibus: Plinius. Aut, vt Ori- » in ventofis ac niualibus . Dio[coridis exemplaria ad- Piokosis dumt,zwczius, tdefl,opacit, Copiofaia Pheneo Arcatie ,vt Galenus c Pliniws.In Diofcordis exemplaribus iy iacit? — | : DE LIMODORO. 171 riis dpualas legitur: at. Memphis Aegypti ciuitas eff , im Arcadia vero nulla. Radices babet Affragalus, inquit Gale- nus , ad[tvingentes : quamobrem etiam. ex numero eff non inflrennué exficcantium : nam vlcera. vetera glutinat, c aluum fluxu tentatum fistit , fi quis in vino decoclam vadi- . «embibat . Eadem quoque de affragali viribus memoria Diof.prodidit:alui fluxum ,ait , fislit radix in vino pota, cf vrinam mouet : facit ad vetu[fa vlcera ficca in[perfa :. fan- |o. guinem füpprimit : egre autem propter duvitiam tunditar. DE LIMODORO SIVE OROBANCHE. CAP. LXXVII. . Liwo»bonv cauliculus eff pedalis aut. maior, fibrubens fifulofus fragilis: flores fecundum caulem, parte fuperiori nafcuntur, (ubcandidi, aut fublutei, vrtica inertis foribus baud multum abfimiles , floribus fuccedunt oblongi caliculiin quibus femina minutiffimacandicantia, c inu- tilia. Radices fubfunt rotunda, turbinata, digiti aut pollicis craffitudine foris (quamis nigricantibus contecleyintus verà fibcandide aut fublutes , qua recentes fuccum babent len- tum, ac facile franguntur; aride vero cornu modo durefcut. Gignitur in agris, tnter legumina quidem frequentius , cum lino quoq; , cannabe, c fenograco non varo :exit etiam nà em fegete; iuxta vias quoq; fecus, agrori fepes, vt Mat- thiolus feribit, in Italia frequens prouenit : In Belgio in arc- tofis mavis littoribus non raro reperitur . Theophraflus bu- iufinodi vitium 11.53 opov appellat , veluti »iuov , boc eft, famem adferens , frugum enim alimentum ad. fe trahit, ip- - fad, cr extenuat cir incrementum fumere,perfectéue ado- - lefcere;non finit. Sotioni &engoA toov fite leguminum leo eft, (0 liis korsudpror y à fimilitudi Fen guid es or foe ert, 172. DE AMBLATO WEOTTIA. | refert, Diofcoridi vero ipoC4ry yn nominatur . Eft tamen ér «lia orobancbe,que complexu ac circumligando fe, legumi- Wa eruumá, enecat,quam Tbheophraltus e Plinius peculia- viter orabanchem nominant . In oleyum inquit Diofcorides, numero efl,» tum crudatum cotta in patinis aparagi ma- do editur: cum leguminibus decocta facere creditur vt ipfa. citius percoquantur. DE AMBLATO NEOTTIA, ET ALIIS Limodorigeneribus. cA». rxxv 111. À v limodori genera veferenda funt quoque Valerij Cot- di amblatum c quam neottiam ex vernacula vocis fignifi- — catione dixeris. Sunt. autem amblato folia quidemnulla, : cauliculus vero dodrantalis erectus c» fuccofus, à cuius me- dio (ummum verfus , flores in vuffo candicantes , ab exiguis. — veluti caliculis fquamofis exeunt , omnes antrov(us C» 4d eandem partem (pectantes: pofl quos parua acuminata va^ féula prodeunt jin quibus femen paruum Radices babet fuc- culentas Cr [quamis, vt limodori contectas. Nafcitur putri € vimbrofo folo,locis fsluofis . eu . PRorsnr (rneottiacaulem ab(que folys,Imodori colore quidem fimilem. fed tenuiorem, teneriorem ac nino vem , in cuius [umsmo fofculi veluti in paruam fpicam con- geffi, eiufdem cum caule coloris . Radicesmultefibrofe fi — inuicem nidi alicuiue auis modo implicantur;ynde veis, — auis nidum , c vulgo noffrate Brabanticalingua 00g018.—— net nominarunt Gallice nid d'oy(cau , Germani autem — .. Wtgeu DiCben appellant, »aj5d aco, vt diximus genus — — quoddam eff , quod forte etiam neuiidugor per eprima[yl-— laba aut »esuevád pov potius baud abs ve quis nuncupaut —— Tit; velati vd neuro Bapor, boc eff, pratorkmdemum:— AMBLATVM CORDI 73 174. DE CASSVTH A. mam in paluflribus c vliginofis locis prouenit , ac in fylu bumidioribus , veluti Cy amblatum , quod eadem ex caufa € ^eiiorid'upov effe potefl . Sunt porro.ce alia limodori genera , vt que à ciflivadicibus exit bypociflis , c rapum. quod paffim cum in fuperiori, tum im inferiori Germania genifLe conna[citur.Sed de bis in capitibus de ciffo c7 geni- ff. fuis locis agetur. : DE.CASSVTHA.. CAP. LXXIX. CassvrnA plurimis lyrarum fidibus fomilibuss longis repit cirris , alias crafitudine capreolormm ac lani cularum vitis , alias tenuibus ac capillamentorum quorun- dam infLar , qui fLatim ab ipfo exortu , berbarii fruticumd, vamulis ac folijs fefe amplicant , atque crebris voluminibus proferpentes comas complectuntur tam [piffonon varà con- text, vt C» propriam parentem fubinde laqueis fuis ftran- gulent fic vt aut mole onerate flirpes procumbant , aut na- titto alimento deflituta contabe[cant. Cirri autem vel can- didi funt, vel ex dilutiore perpurarubent . Flores edit ca[- futha paruos , cirros ipfos quibudam locis veluti ambien- | tes, àquibus femina quedam exigua.fed inutilia prodeunt: folia babet nulla: radicibus nititur nullisin terra enim non gignitur fed fruticibus berbud, tantiim innafcitur .. Repe- ritur Iunio, Iulio C» Augu[To men[ibus: in rubo ; vepribus, lupulo cy limo,maior erafitor 6 candidior: in tbymo vero; &hymbra , c alis bumilioribus ac durioribus , vt eryngio genifla, c alijs tenuior ac vuffior . Maioreim craffioremá, officine paffim cufcutam appellent , nonnulli quód linum amplectatur podagram limi, doctores c affutham aut ca[[y- . ham, Gefüerus voz july, Arabes ke(luch ac cliafuth, (— Brabant vulgari fua lingua ftotftc c^ ünangpe/ Ge- EU: 'CASSVTHA. 175 S S SA I EN | i URN / PESE, | i$ p, 2 WEE TE ZZ ^N Pd SS imi. axis eios. io 176 : DE CASSYVTHA. : ani Cüt3&taut c tooterivfafcbiepbetv Galligoute de lin, augurre de lin. Minorem ac tentiorem , que. — duriori thymo tbimbrad, fe implicat. Diofcorides irísuum — nominat , officine nomen feruant: alij inter quos A&uarius— folius tbymiepitbymum quod vero tbymbre epithymbrum, — C fimiliter quod fFeba inna[citur epifLeben nominaute , Jingulárem cuique generi appellationem tribuentes.Videtur autem ca[futha nonnullis quidem buius etatis doctis,caderm e[fe cum cadyta , quam T beophraffus Syriacam berbulam tradit arboribus vepribus,c alijs quibufdam innacentem. Verum quum caffutha nom folum non Bvraziv Joc eft her- bula , fiue exigua herba , (ed nec berba proprie videatur.vt | qua longioribus tantimodo cirris conftet , ac vitiii fiue mor- bus potrus [it quam berba: necin Syria folian.fed nufquam — fere non reperiatur: ac non arboribus quidem , (ed berbis &i- tius, vel berbofis fruticibus, vepribus, fe implicet, cum ca- — - dyta non admodi conuenit. Cadytas etenim, vt Tbeopbras — flus ait s Borde eff c Syrum quidem, quod etiam ar- boribus innafcitur smodo quo vifcum: felis Iryphear polipo- dium, c alia fimilia quedam , de quibus eodem loco Theo- phraftus agit;quo de cadyta feribit. Meminit cadyta Plinii — quoq; lib. x v 1. exemplaria quedam caffythas ; fed emen" datiora Cadytas balent. Alij caffutbam fite cufutam,Diof- — cordis androfacem effe exiffimant , fed quantum c» iliià vero aberrarint , Antonius Mufa Bra[auolus im examine fim plicium dilucide. commonffrat : tametfi enim. andro[acé ow - ac fine folijs fit , alia tamen ac diuer[a à caffuthà eft: nam maritima andro[ace eft herba, breuis tenuibus ve- luri iuncis aut cirris, ab vnavadice conftasplurimisin quo-— rum fummo exigui nafcuntur folliculi femen continentes, amara infuper totaá, candida eft c nan vepribus aut alijs Mufa tefle; prodit. Probabilor — mec c DE CASSVTHA, CM. ac verofimilior eorum videtur fententia , qui cufcutam fue eafutbam, orobancbe fimilem , & genus quoddam eius effe exiflimant : non quidem Diofcoridis ovobanches, féd eius de qua Tbeopbra[lus , e quam Plinius libr. xv 11. ait, cir- Jutha babet calidam quidem remiffiorem:ficcam vero paulo intenfiorem , (ecundi nempe ordinis , abfFergendi deindefa-.— cultatem cum quadam adflrictione coniunctam, c prefer- tim ea que inrubo reperitur .. Parentis enim fuz , cuiq, in- nafcitur fHirpis , naturam ac facultatem aliquam fibi quoqs adjafcit : qua enim calidioribus herbis, thymo videlicet, ac thymbre adnafcitur ,calidior, ficcior , renuiorumá, partium redditur. Qua genfHam [uperat ,vrinas potentius moet, 4d alui deiectiones magis efficax eft : bumidior qua limo im- plicatur : ad[tringendi, vt diximus , fatultatem admixtam — babet, qua rubo fidet: qua c» propter banc potentiam ad iunclam , alijs ad tocinoris lienisá, affectus merito prefer- tur:quum enim ab[leraendi adfIringendiá, facultates fimul Vabeat , vifceribus ifFis in primis vtilifuma ef. Taliaenim iocinoris lienisá, oportere effe medicamenta , Galenus lib. | x 11 1 methodi medendi abunde docet. Expeilit autem bec. cathe ca[futha iocinoris infarctus , lienisá; obflrudi vitia: venas a «bo viret. pusitofis biliofisd, corruptis ac fuperfluis bumoribus exone- t . Tat : vrinam mediocriter pellit : enes aperit; regio morbo . quemiocinoris fellisá, obflruttio —— — drain fee 171 DE CASSVTHA, bus. auxiliatur diuturnis vt tertiamis impuris ac longiori bus,item quartanis c proprie infantiüt febribus, vt Mefues apud Serapionem ait: Qui c naturam caffutba effe tradit, flauam bilem per aluum deducere: ac efficaciorem cum ab- fyntbio prabere effectum : nimio deinde eius vfu ventriculi grauari; Auicenna tamen non grauare eam. fed fortem effi- cere ventriculum qui debilis fit, fcriptum reliquit , quod & nobis magis probatur , Epithymum, ca(futha de qua feripfi- gus , calidius eff cz fiecius , ad tertium videlieet vtriu[que qualitatis gradum Galeno tefle accedens; partium item te nior, extevcendi aperiendid, efficaciori potentiapre- ditura;lieni idcirco vtiliftmum cr longe quam iocinorivti- lius. Nam vt Galenus lib.xx 1 1 . methodi fcribit,valentira lienis medicamenta effe debent , quam iocinoris, tant vide- licet , quantà craffiori vtitur alimento . Opitulatur igititr epitbymum cunctis fere enis affectionibus: obftructionibus «c firo(is eius vitus omnibus [uccurrit : ad diuturnos capi- tis dolores, morbum comitialem, melancboliam, c potiffi- snitii bypocbondriaca efficax eff alios, ab atra bile morbos exortos:prodeff lue venerea malignis vlveribus,elepbantiaft € fcabie laboratibus:datur etiam vtiliter aduerfus quartas mas. Putgat humores atros C melancholicos per inferna, vt Aetius, ACuarius C Mefues fcribunt,nec non pituitam, Diofcoride tefle. Purgat item Cr inferiorem ventrem,quod.— an tbymbra ac (Lebe na[citur , fed facultate , vt Adtuarius dit eff imbecilliu., t ; | Df GRAMINE, QYOD GR.£ÉCIS axosis dicitur. CAP. LXXX. Fori d 1 "n GRAMEN; EU DE GAXAMINE — 5 EM acumen faffigiata , barundinis quidem longe minora , pra-. tenfis tamen graminis duriora ac maiora : culmi rotundi, fefquipedales , aut patilo longiores , quatuor aut quinq; gg nicula babentes:non [picam. fed itbam fert milij aut barun. dinis fimilitudine minores tamen ac variores . Radwibus fer-- pit longis candidis, geniculatis , nodofis , guf]u non ingrat&— dulcedimis , fibi inuicem implicitis y que plurimis locis emi- — cantes progerminant folia caulesá, proferunt. Nafcttur po- tiffimim in aruis C» agris frumentarys, tam frugum quam agrorum vitium ac peftis, agricolis ingrati: nam agro pro- féiffo radices raftris eruumt ,ac collectas. flammis ne renafca- tur exurunt . Facile enim licet femiarida , terraobrutera- dices reuirefcunt:tam pertinacis eff vita, c» egre intermo- ritur. Floret efTate vnà cum frugibus, autumno vadices le-— guntur : rura Brabantia QCCW nominant, alij ict qvao/ ac 500p GUae/ Grecis deocis ef, Latinis communi no- mine granen y nounullis ad differentiam. aliorum , gra-.— men nodofüm . &3eosis autem ab ipfis agris dida putattr, qui Gracis quoqs oor nominantur. Appellatur porrà idem Qr duaZine drynv, [anguinalis c vmola. Radix gramt- nis siediocriter frigida eft et ficca;fapore dulcis inflar aqua. acré tamen quiddam exiguum ac fuübacerbum , vti Galenus faribit obtinet : cruenta vulnera glutinat. Decoctum vadi- cis, renibus c veficeprodeff : vrinam mediocriter monet: calculos fubinde pellit. Diofcorides ea[dem gramim, quas Galente.triluit vires. Radix iquit, trita d impofitavul- — nera glutipat : decoctum eims potum ad tormina facit , G— — ovrne dificultat? : calculofa etiam circa vefiam exeremen-— taconterit - Recentiores decocbum vadicum infantium a€.— o puerorum vermesnecare , ac excludere potum,autumant. — woe. 4A ox t LI ME E 3 mo-t 181 DB ALIIS GRAMINIBYVS,. j s - CuP)crXi3Ek 5-6 "ad | Sv NT verb ej- alia graminum genera , qua anguffiu folis , & gracilibus quoq; exeunt culumis , quorum quedam loljj, aut milij, aut panici , aut alterius omnino frugis, non- .. mullapeculiarem ac fibi propriam (Dicam, aut iubam profe - pünt. Radices omnibustenues plurimis fibrofe, capillamen- tis fimiles pauciffimis longa c» (erpentes. Nafcitur frequen- tius in pratis ac locis paluftribus , non raro tamz Cr in mon- tibus , c quibu(uis alysincultis , aut defertis locis virent. . Hec genera T heophraflus zráuz boc eff ,berbas nomimat.Eft tamen C ín, eodem auctore , generaliter omnis berba à c fadicefoliata, n ramo[a,qua caule femen fert ,vt frumeta, | C pleraq; olera. Huiufcemodi autem gram Latini'genera- - liac cómuni graminis nomine appellant, Gallis de l'herbe dicitur , Germanis ac Belgis QUAS .. Pafcuntur id boues c iumenta , cim viride, tm ficcum Cr. iam fanum factum. — Eft eriam cv in graminum genere , minimum quoddam ac tenuiffmum fubinde vix palmum altum,cui pro folijs iunci funt tenuiffani , inter quos geniculati , cv tenuifmi fumili- — terculmiexeunt,dodrantales, vwaitecu po "am ino[am inconditamá, [Dicam saut potius ooCiv fite ibam, po mes vail fibra funt capillis fomiles. Nafci- tur nonin paluffribus;(ed tenui ac macro (olo, locis aridiffi- - mis. Spice fiueiube,Iunio c Iulio menfibus emicant.Gra- men quis dixerit iunceum, propter ea, quam cum tent — fimisinncis folia fimilitudmem babent. Spartiautember-————— —- ba , quein Cartbaginienfi Hifpania gignitur , fpecies forte - quada eft Nam ér buic fparto,profalis.ffyliumcei funt, ratum nti ob fequiofi, ad onmia virila vrilifmmi: locis quoq gua — mitur aridis: Plinio etenim auctore , (partum ifbud incus E proprie eft aridi foli: culmos etiam pr gus ques ua 182 PE GRAMINE LEYCANTHEMO, - fpica eminent , vti ex icone eius cognofcere licuit , quam no- bis nuper amicus nofter Carolus Clufius ofLendit , vnà cum multarum aliarum rarifimarum c nondum cognitarum ffirpium imaginibus , in fuaper. Hifparias peregrinatione. . diligentiffimé ob[eruatari . qua omma fimilitudimem buitis graminis cum (parto berba oflendunt .. Sed artum altum c magnum e(t , gramen vero iftud bumilumum , cr non. fparto aut iunco modo , verum cv gramine longe mintis a DE GRAMINE LEVCANTHEMO. CAP, LXXXII LrvcANTHEMVM gramen cauliulos gerit 474- dicibus multos,tenues ; teretes, crebro geniculatos, facile in terram nifi prope nafcentibus fruticibus fulciatur ,procim-. lentes:folia ex fingulis geniculis bia , contra fe pofita; an- gufLasoblonga,durucula,grammis tam breuiora. Flofculs fummis caulibus eripunt plurimi, finguli fuisiufidentespt- — diculis ; candidi , ex decem fere exiguis &. anguftis foliolis — conge[H, Leucoij floribus nuuores;quibus pereuntibus.folli- culi fucceduat oblongi, in quibus femen paruum miho fimi- le:xradices tenues C$- geniculata , late veluti agrefles fet- 2o puntsfecus ferobes,agrorum aggeres ,locis frutetofis ac opa- — miaugentcooft gcal; / Drabanti- €is crebro reperitur. Floret Mato C Iunio menfibus, nm. — faro ferius quoq; Recentiorum plerique eufragiam faciunt, — BOIIIAR : CHI npa ro antem Diofcoridis finilitudi- - nem babet. nonnulis vga abros À Tbeo- |. €RAMEN LEVCÁNTHEMVM, 184 SC] b A m. É XN 1 684. DE CRATAOGONO. ;. haud multum diffrmile , verian minus : cubmos etiam geni-.— eulatos ab radice vna complures, C» femen exiguum : c. MEHIDIL etia natales , nam fimilibus crateogoni locis pro«. uenit. Quod vero ad v(um attinet , nullius quidem noftris bac etate gramen iftud eff. Qui vero proeufragiaeo vtun-— tur non parum ballucinantur.— x DE. CRATZEOGONO, EX DIOSCO- ride&alis, car. rxxxrir. - sé CRATEOGONON,yvt Diofcorides ait , folia habet melampyro fimilia: caules ab vna vadice multos , genicula- tos: femen milio fimile : nafcitur in vinbrofis ac fruticofis, vehementer autera acre. Porro vt T heophra[Hus tradit pa- 743 G- nafcitur a'ayep Afyoy eróptvov boc eft veluti linum tri nij error, FiCetttm, C» fructum tanquam milium fert . Plinius autem. : Crataogonon non melampyri folio, aut lino pyrino: fed fpica tritici fimile effe prodidit , mon ab[que errore : qui vti (atis — topbrafti Ettidens eff ta ci» fufbicionem mouet ; Tbeophrafli quoque — OF lecum corruptum ac vitiatum effe, ac pro eo , quod legitur, — (0 &anp Mor arüpior Jegendum elfe eoatrep ee etazropor:pra- (— Kértim quum lii rini , vel pud Theophrafm , vel als etiam ancbores,ne nomen qu idem v(hiam veperiattr. Cate- .. Tumcrateogoni , vt Galenus inquit , herbe fruckus e acri guftanti efl; c» venti admodum fimilis milio. Tráditum eft 4 quibu/dam, Diofcorides féribit. feminis buius potionem ef-— ficere , vt mulier mafculum pariat, fi poft menfium purga- —— sue sl ipiat wr uu sro - aptare x . Tin pondo,in cyatbis aque duobus,per dies aginta bi- —— datfinsliter ^4 VEMM ETRE S req £o£at., PE GRAMINE MARINO. - SSRCEAN, LXX HILL. — 0. 0— Ede |:€RAMEN MARINYM.- — 1j ET B — 186 | DF TRIFOLÍO PRATEMSL . —— Maninvn gramen foliapratenfis evaminis mino- —— vastenuiora ac byeuiora profert : cauliculi mter bac exeunt. dodrantales folijs vidui,in quorum fummoflofculiimexigua — vmbella compacti, im candido leuiter purpura[centesJlenco — floribus tiguli minores. Radice nititur tenui cr longa. Re^. peritur paluflribus locis non procul à mari, plerifqsetiam,vt — fertur iuxta Rhenum ac Mofam in Eburonum ac Vbiorum — finibus ; atque ibi non in. paluffribus mod , verimin ipfis — etiam montibus,prefertim vbi Cadmia fubeft. Tranflatum —— in bortis diutiné permanet. A Maio menfe ,víque ad effatis - finem floret . Gramen appellari poterit marinum aut in^. tanum, alio nespe deflututii nomine; nam quum un^ fimilitudinem nullam babeat , proprie JLeuopesinu effe non poteft. Vjum babet nullum, flofculi avatiam aliquam obti neut C coronis (abinde adduntur. BE TRIFOLIO PRATENSI, VG KAP.IYXYYV. w —. ;PRATENSF? frifolium caules cubitales aut longio- . Ves promit rotundos; fubinde nonmibil birfutos, plurima fu — parte per terram ferpentes ,foliacirca hos per mteruala ex Bibi fonalbaentnecompofi, qum fingula que quidem terra ac radicibus proxima , votundiom fant , que vero fecundum caules enafcuntur ollongiotas cr crebro ch. — diiorem maculam Jeysripsu, Luna fer fimilitudine in . mtdio babent . Flores in fummis caulibus exeunt ab vm bella crafori ac breuiori veluti (pica , colore alids in vulro. purpurei , alias candidi, guftanti dulces : femen in exigui foliculi votundum . Radix longa cy lignofa . Nafcitur in | pratis ac paluffribus locis pra fertum ijs, que fubinde fluuiali | quarigantur, Seritir Cr in aruis apud Brabantos nonnu- (quam buius generis trifolium: qixerpeinjté n: |. QE TRIFOLIO:BITYMINOSO, E — itur latius d» procerius : fleret Maio C Iunio, ac reliqua deinde elatis maxima (epenumerà parte. Greci buiufmodi | trifolium,rpípuxxor £v oie yapromareloe gare asvov C non TATU Narrày à £y yoproxocraéa tionminant , Latinis trifolium . pratenfe dicitur, Germanis &otfctiblee fi lepfblumen/ mftris dauevett, Gallis cceffle , c veteri eifdem genti lingua, vifümarus, vt tradit Marcellus fcriptor antiquas. Quod in agris (evitur medicam, i imperiti cognitionis berba- — Tum ac fimplicium perperam nominant, Trifolij autem bu- ius ,chm folia, ti flares vefrigerandi agveficcandi potentiam . ebtineut. Fertur, ex decocto addito nelle encita in- tefhinorumrafiones ac dolares Jedare , c vifcidos lento. adbarentes intefHimis bumores educere : exipfavero berba ! tatapla[ma vtiliter inflammarionibus imponi. Pafcuntur herbam cám boues c iumenta , tum. vrilifemb viruli e.— agnelli, Flores apibus grati funt . Trifolium quoque inbor-— refcere c folia contra xim ferien d EE Plinius ait. iL DE TRIFOLIO BITYMINOSQ.- CAP. LXXXVI. TRrFOLIVM Bani, vie fiticat tet bus magna ex parte eredis bicubitalibus c altioribus,ynde — longiores ena[c wiwmp aut cms a i usterna folia, oblonga, veluti in mucronz defimentia (que — — . tamen ante caulem exeunt votundiora fant )pratenfis ig Biairspéns er rip Eee c - tenues prodeunt cauliculi , vmbellas s ferentes, fcab - bellis fie mx2ad iis, minores plenas forum, coloris cerulei, | poreniécis ideft , eius quem byacintbus refert ceru-- : Pe HAMA irn CQ vti Diofcorides xm et 3, ^ Eel. Led. x ; 1 TVMIMOSY SS C Qs bw lua - TRIFPOLIVM B1 DE TRIFOLIO BITVMINOSO. 189 tradit , aliquatenus latum , birfutum , C» ab altera. parte fummoá, cacumime,veluti apicem. babens. Radix tenuis eft € oblonga. Odorem berba.foliad, bitummis referunt. Na- fütur, Hippocrates non Cous,ed Hippiatros ait locis frago- - fissvt Ruellj conuerfio habet .. In Belgio ac Germania,nn[- quam fua (ponte , fed in bortis tantummodo fatum proue- nit ,vbi Iulio & Augufto demum menfe floret . Graci vpi- eur, Cr vti Diofcorides feribit; á£vrgiguxvev mominant : pleriqs uarvapShe ; alij dro docmoy nonnulli wsiaov: Nican- o ersÁTuor: Romani trifoliii acutii aut et 4 etas trifoliii bituminofum. Auicenna tarifilon efl, nà autem ,vt quidam exifHmatshandacocha. Sub bandacocbe. fiquidem nomine Diofcoridi lotos dictas comprabendit, vi- inter fe confundi. Defcribit trifohi iftud Scribonius ettam Largus cap. c x X111. bis verbis: Quod i£vspíeviev Gra- & appellant , nafcitur boc Sicilie plurimüm , nam in Italie regionibus nufquam eam vidi herbam , nifi in Luna portu, quum Britanniam peteremus cum Deo noftro Cefare, ph- rimum fuper circumdatos montes . Eft autem folis c fpe- ie c numero fimilis communi trifolio, mfi quod buins ple- niera. funt , C quafi lanuginem quandam [uper fe babent, € in extrema parte veluti aculeum eminentem. Sed buins frutex duorum pedum interdum ,aut etiam amplior con[pi- citur , c» odorem grauem emittit , quorum nibil circa pra- tenfe trifolium inuenitur. Vis autem trifolio , quod afphal- — teon dicitur ,calida C ficca; Galenus ait;vti bitumz,vtrim- que tertio ordine, proinde potum laterum dolores abobfiru- éHoneiunat jet vrinam meufesq, p prouocat. Hippocrates ts — folium non folim menfes promocave, fed cr fetus cum fum- — trifolium in vino allo bibendum dato, 190 ^ DE TRIFOLIO ODORATO. dato, boc étiam men[es educit fetus. Et alio loco : Vett - etia (de trifolio firibens ) appofitum menfes erumpere fa- cit CP fetum eycit. Diofcorides femen ,ait C folia m aqua pota-pleureticis vrina difficultati comitialibus js qui aquá iter cutem. principia [catumt. , C byflerucis attoaliantur. Dari autem debent feminis drachma tres fohori vero qua-— tuor. Prafidioetiam funt commrfis a ferpentibus foliatrita — C ex aceto mul[o pota. Tradunt aliqui;totius fruticis radi cis.foliorumq, decothum;fotu dolores eorum finire quos fer^ pentes momorderint :: qua autem aqtua [anatus quis fuerit fiea quifpiam alius vlcu babens foueattr perinde eum affi ci ac a Jerpente iclus .. Quidam etiatn terna folia,ant fem- sa in tertiánis cum yino exhibent , c in quartanis quater- nasvelnti febrium circuitus exolttentia ... Radix quoque an- tidotis additur, Diofcorides ait. At veteres alij non radwem. snodo s fed cx (emen ipfis adnicuerum vt ex plurimis com^ — pofitionibus, lib. v1. de antidotis apud Galenum videre eff: Theriacis videlicet Aelij Galli Zenonis. Laudocei , Claudy Apollout ,Eudemi,Heraclidis ,Dorotbei c Hera. J,DE TRIFOLIO ODORATO SIVE CUSOMELILÓTO. -CAPR.LXXXVIL | T a1forrvoeedoratum; fiue vt Pharmacopeoruim officine nominant amelilotus ; fHirps eff tres aut quatuor pt des alta , cavle in alas ac vamulares adna[centias com^ plures; mox atadice ditafo : folia ei terna trijolio aut citius fenogreco fimilia, candidiora.per oras lenté ac minuté fim- briata : flores luteimelini coloris, in breuibus [icis exeunt: (femen inde fubfequitur in exiguis , nigris ác latiufculis fili- | quisparuum colore pallidum. Radix longa eff, Refert tota (— herbaodorem grati , ac precipue flos eius, qui c» ficefeen- M ReDUNTONY, TRIFOLIVM ODORATVYM. 191 Q5 Wh. 192 . DE TRIFOLIO ODORATO. . tibus ipfis intenditur , exiguam quoque amaritudinem cum folia.tum flores gufLatu referunt. Efe c alterum buins ge- nus flore cádidoscaule, folus c» reliquis priori fimile. Nafai- tur lutcanon in Germania Gallia ac Italia mod ,veriam c in Belgio, circa aruorum c pratorum margines fluuiorum ac terrentium ripas ,ac fubinde fecus vias , locis afperis c» in ruderibus . Similibus locis. C candida in multis regionibus — exit apud Belgas tamenvarior,nomnunquam in bortis feri- tur, Nominant ytrumque genus recentiorum nonnulli tri- folium odoratum : plerique trifolium equinum c caballi- nii quod videlicet ab equis auidiffime in pabulo expetatur: Germani Grofic ffcínkblee / id eff noflra lingua , gtO0t£ fteeuclauecenzirem c berenlec/id eff, rrifoliun vrfi- ntm: Romaniac Hetrufa vxibolo vt Matthiolus fcribit. Et prius quidem Saxifragam luteam Fuchfius , alij mehlo- | mm Germanicam aut officimarum, appellare malunt , qut- bus c pofterior melilotusalba eff : vtuntur luteo hoc trifo- lio odorato,vniuer[e Germanie officine in omnibus medica" mentis ac compofitionibus , pro veterum vera meliloto : re- prebendunt id ex recentioribus complurimi, qui veram ean effe melilotum pernegant : quorum rurfus nonnulli nouum OO EIE INTER genus : ali oythifum yeie- | vum effe c tur affequuti. Cum cythifo enim exiguum fümilitudinis ba- bet vt ex ipfa cytbifi defcriptione , proxime fequenti capite tradita atis eutdens efE : mec etiam prioribus feculis incog- nita fHrpseft. Nam etiam fi non alterius ( quod tamen non verofinzle ) ipfius cert? Auicenna melilotoseff , quam ean- dem cum Diofcoridis meliloto effe ,de viribus ac facultatibus eins , ipfius Diofcoridis teffimonium adductum , conuimcit . "uota: (— videlicet lutei fri: alteram candidis yir Duortan atem gon nello Anicema jacit, vam. : verim neutri borum veritatem viden-— DE TRIFOLIO ODÓRATO. mw & ninulle amaritudinis participer, ac fimul digerendi fa cultatem cum nsnulla adffrictione babentem.: Qualis vtiq; eff pre[enti capite delineata, qua officine. é inei inferio- ris C$ fuperioris Germania,vtuntur. Qua de caufanec no- s nec veteribus incognita fHirps fed ipfa veterum veriffima videtur melilotus : prefertim quum ei nulle vere meliloti mote defint Cy im qua facultates ac vires omnes, meliloto à veteribus afferipta reperiantur .E[L enim odorata berba,qua € plenius veficcata redolet , ac talis aliquanditt perdurat, qualem melilotum effe, T heophraflus libr. de caufis fexto, XX I1, Q"X X LLL cáp. memorie prodidit. Florem etiam babet lutei coloris, veluti eius effe , qua in Campania na[ái- tur , Diofcorides tradit, ( color enim ad florem contraben- dus,nàim herba, Plinius ait incana eft.) la : fiqui dem in Attica, Cyqico c Chalcedone natam ait; qua colo- Ye croco vicina eL c boni odoris; at ea ; quain Campania, ^ &nluteum languefcere ac odore infirmiorem. Vnde colligen- ium odorem c» colorem fleris,remitti atque intendi, pro lo- corum ac regionum varietate . Iam c babet inelilotus no- flras amaritudinem, quam Auicenna; vti discimiis,meliloto . neffe Digerendi quoque potentiam obtinet , quam. rama modo fed c Gálenus — Cata- plafmatis fiquidem , ac emplaffris digerentibus vefoluenti- bus, necnon cócquentibus,tum €» acopis omnibus vtiliter admifcetur. Qua certà omnia [atii luculenter ofTendut ,vul- gárem melilotii à veterum ni dferepare, quam Greci quid (Ar. Latini Sertulam Campana, Cáto Sertam Cam | : ue coronam regiam nominant . Copiofior au- tem;vt Galenus ait, im meliloto fubftantia eft calida , quam ;(( primi videlicet ordinis calida c ficca ) habet etiam bibere RETE rere "C : Imc 01475 DECYTEISO:. E babere: At malacticam babet non propriam. fed quatenus it. inflammationibus ; atit alias collectos humores difcutit ac digerit ; nam eatenus , quod durum eft ac tenfum emollit, qua proprie no emollitio fed digeflio C per balitum difcuf- fie eff .cutifmodi facultatem 3 2eopymxiw Graci nominanz., Atque hoc modo inflammationem omnem emollit , prefer- tim,vt Diofcorides tradit , circa oculos vterum, fedem, aut tefles cum paffo cocta c impofita: interdum autem addito opi luteo affitto, aut fenigraci farina , aut lini femine , aut tritici farinaaut capitulis papaueris feridéue . Sanatidem recentes melicerides per [e in aqua: C 4, apas fiue manan- tia capitis vlcera,cum terra Chia, vino aut galla illitus:ffo- machi item dolorem Crcocla,Cr erudaycum aliquo ex Ante dictis leuat. Aurium etiam dolores crude expre[ja. fuccus cit pa[Jo inflillatus, fedat . Capitis dolorem quem xeganaxyas — nominant lenit cum aceto C rofaceoirrigatum. ———00—- Lo DE CYTISO, EX DIOSCORIDE;, Galeno & aliis. cA p. xxxx viir.- ..FAvrEx otifusefl, vt Diofcorides ait , candidus to^ fi quis exprimere fiamilitudinem velit anguflioris trifolij fru-— tex.) vamos [pargit cubitales aut longiores , inquibusfolia.— (0 fenogreciaut loti trifelis.(ed minora, cr medio eerum ner-. |. Mo naiore ac eminentiore que digitu contrita erucam olent, guffu cicer nondum maturum vefipiunt : Galenus libr. 1. de. entidetis cytifum fruticofam plantam e[e tradit , eaim alti- . tudmem attingentem ad quam myrthi crefcunt.Y beophra- flus scaerin fite moleftum. eum effe feribit , ac omia fibi. — . prope affiflentia enecare, (ed eo tamen valentiorem dapor, — : o1 DB OX TÉIEO. v 9$ eft , c proximé ad bebenum accedere videtur , vt. Plinius - poft T beophraftum lib. x v 1. refert. Ynuentus ef bic frutex in Cyrbno infulasinde traflatus in omnes Cycladas: mox in vrbes Gracas magno ca[ex prouentu, propter quod maxime miror rarum in Italia: no effuum ,non jrigorum,non gran- dinum aut. mitis iniuriam expaue[cit : ldem , Galenusin Myfia . qua parte Gracia finitima eft , tractum quendam eccurrere memorie prodidit, quem Britum nominant , vbi collem non inagnum, thymo,» origano refertum , alibi lo- cuin cycifo plenum vidiffe fe. feribit. Satio autem cytifi( Co- lumella ait ) vel auttmno eirca Idus Ocfobris, vel vere fieri. X potefl. Cuin terram ssa ipio cie. ve- luti ocyri femen, cytift autumno ferito, plantas deinde vere "difponito,ita vt inter fe, quoquo verfus quatuor pedum [pa tia diffent. Si (einen non babueris cacumina cyti, vere deponito, c Lercoratam terram circumaggerato. Si pluuia. mon ince[[erit , rigato quindecim proximis diebus, fimulatá,, nouam frondem agere ceperit , [arrito .. Poteff etiam ante - Septembrem , fatis commode raris cytifus [eri , quoniam. - facile ini quouis agro, quamuis macerrimo comprabendit c iniuriam omnem [ine noxa fu[flinet . Nuncupant bunc fru- ticem Graci ac Latini »umeivm, T heocritus etiam womav, nonnulli ioSízov per 3 , alij wv. A Cytbno , autvt alij, — 4 Oythifain[ula nomensauctore Seruio habet . Refrigerant porro cytifi folia , Diofcoride auctore , tumores intra imtia difcutiunt.fi cum pane tritaimponantur:decottum vrinam —— veniri andas tempttat ifuam ficut Cr malus. Mu- dum in aqua macerare oportet C" quum tota premaduerit offero die exprefi fucci ternas beminas permifieri modico. Viko atq; it potandwm dari. fic C» ipfe valebunt , & pueri.— s : N r1 abundan- -—— rendi facultatem obtine-— pE cYTISOÓ; 196 ee abundantia latis confirmabuntur .. Hippocrates cytifum etiam inter ea,qua lac extinctum veuocant, libr. de natura. muliebri,c de morb.mulieb enumerat. Ariflomachus quo- que Atbeniénfis apud Plinium, nutricibus m defectu ladlis, avidum ,atque in aqua decoctum potui cum vino dari iubet. Apes non defore cytifi pabulo contingente , promittunt De- mocritus cx. Ariflomachws . Siquidem de cytifo fcriptores vno ore Galenus inquit , tradunt , apes ex cytifi flore pluri- mum mellis excerpere . Columella cytifum etiam vtiliffimu tradit gallinis apibus ,capris,bubus, c omni generi pecudis quod ex eo citó pinguejcit ; c lactis plurimum prabere oui- bus . Marcellus antiquus auctor , alium quendam cytifum —— defcribit , à [uperiore differentem ; quem non iumentorum — pabulo laudat aut ad lactis copiam augendam copmendat, — fed mirum effe remedium tradit aduerfus ifcbiadem é af-.— tbritim .. Herba eft vel fructetum, uit , quod maxime cirià. fpes vinearum nafcitur, Latin cytifus dicitur, virgultis d fübtortis vel curis , folijs oblongis, bent virentibus, floribus conclufis, oblongis, albis vel etiam galbimeis ben? olentibus,. id eff mellito odore , frucketum ipfum femper virens affaté etqué byemt, —— DÉ TRIFOLIO FRVTICANTÉE - CAP, LX XX1Xi ipfis radicibus plurima , fimeulis pediculis terna » fed medio secectontieni, rie rifolijs anguffiora c» minera eX — eriori tamen parte viridiwra:flofculiimra- —— x TRIFOLIVM FRVTICANS. 197 wd A p V N S NN ^ ON (y v ve / y A N E ec 2 l L M NS PSY 7 DS e, 198 DE TRIFOLIO FRYTICANTE fiori exigua velutififtula. fefe in quinq; aut fex foliola pan- dentes , bugloffi vulgaris floribus quodammodo fimiles , fed aninores : fructus votundus eft , magnitudine eruilie , initio viridis, per maturitatem vero niger , in quibus femina lata, lentibus fimilia . Radix alba,longa.late fub terra [erpit , ae plurimis non raro progerminat locis . Reperitur iftud trifo- ium apud Belgas in fFudiw[orum bortis aliunde inucctum. Floret efte: autumno femen maturatur : frutex ipfe perpe- puo viret , C viuiradice conflat .. Cytifum plerique appel- lant nos trifolium fruticans nominare malumus: cum cti foretenim non conuenit, vt ex eius defcriptione fuperiori ca- « pite fatis manifeftum; nifi Marcelli cytifus fit, cum quo ali- quam forte fimilitudme babere videri pofct fi flos qui ei lu- teus eft albus effet aut galbineus, Galbineus autz color idem - videtur cum ceruleoaut fimilis, Vegetius entm Renatus mo - fua veterinaria,lib. 1.cap.xvit. cy lib.111.cap.1.eryngib — ! berbam deféribens, florem, inquit , babere aureum vel gal- bineum . Reperitur autem eryngij flos ceruleus c luteus. Sunt vero C» nonnulli , qui trifolium iftud polemonium effe exiffimat, quüd videlicet cum vulgarisruta, aliquam huius folia fimilitudinem babere videantur. Polemonium enim ruta eft folio : fed an paffim cognita c» vulgo fic didi , vel potius alterius e5- fylueffris ruta ,ex dictione Diofcoridis non liquet . Quid fi autem vulgaris rute folio polemonium eff, baud parum iftud trifolium cum eo conuenet : mam pratet folia ci faris fimilia, flores complures in laxioribus veluti co- rymbis coberent , fructus ( qui fepe pro femine nominatur). n a albasque omnia ni com uia ro alterius cr fylueffris diete vuta folio polemonium fit , ve- luti verofimi à 3 e 4 breed iflud abe- rit. Huius etemim rute folio, trifoliiffius folium, parum fi- : et veiu Dieses Bici 5 DE TRITOLIO FRVTICANIFE. 199 folia bypericum, androfenium , anonis, centaurium minus: que in vetuftis Diofcoridis exemplaribus defcripta reperi- tur, proximo loco ruta, fed in pofferioribus editionibus in- ter notba caput. eius feietum eft . Defcribit autem pole- Wo VP monium, Diofcorides quidem bis verbis : Polemoniumali- volemoniá 3 qui eixeraipiov,Cappadoces yuouod ova appellant, cauli- Diofcoridis. culos babet tenues «rae psvos ( pinmatos reddunt inter - pretes )folia pauló maiora quam ruta, fed longiora, ad poly- goni accedetia: in fummo veluti corymbi funt in quibus fe- men nigrum, radix cubitalis, c alba fIruthij adia fimilis. menaigran, radi eniti, d dia fub vain emplaria vulgaria vbi legitur, pie va. 75 zroAvybrov ad oon Roet dunt * »" Wie aA auo ne fed perperam id,ex alterius polemo diis T. nij defcriptione acceffit : Plinius certe in polemomj defiri- prione» calaminthes non meminit fed nec polygori . Eft au- tjoris calamintbe familitudinem refert fed magis incanefit, S amarius eff , odoremá, grauierem habet , & im vgmnofis ——— pratis na[citur : cum bóc autem , trifolum fruticans mul) i minus ; quàm cum priore conuenit . Porro trifolium fruti- cans nullius quidem v[us eff nec animantilà cuiquam, mul- tà minus apibus,quod (ciatur.gratum. — | "— Ae p 1 otc DE TRIFOLIO ODORATO ALTERO; "^ $sfYE LOTO SATIVA. | CAP. XC. T RI e: L IV M odoratum alterum, cauliculos babet z: - : erectos rotundo. $,Imanes ,cubitales aut longiores, ramulares adnafientis ula; fla fingula mae trifolio fimilia , leniter ac (uperficie tenus peran lit m cre- nata x quorum alu in finguli pediculs s fares esie . véluii | icis , pallidi ex ceruleo albicantes ; quus afpera fe- .— tem alterum polemonium cuius Abfyrtus nemi it,quod la- Poem | m io! ia c 2 0/23 6 : ; E - [ DE TRIFOLIO ODORATO ALTERO. 201 untur capitula,in quibus femen fenogreco minus. Radix [n eft... Tota berba cum caulibus c folijs trifolio non folum bitumimofo, fed cr prate]i candidior eft , odovataitem eft C aroma cum grauitate quadam [entit , C plenius ve- Cata quidem , qui in decerpta aridaá, diu etiam odor in- beret v pluuiofa ac bumenti celi confhitutione intenditur. Fertur virens atque cre[cens fepties in die odorem mutare, vnde c Germanice lieben geseitet Brant annofe anus |a appellant. Floret Iunio,Iulio ac Augufto eiu(dem quo atum eft , anni menfibus : in hortis cum in fuperiori,tum in pie een in Italia, Gallia dn regionibus eritur: trifolium vulgo odoratum appellant , Germani, vt decimas lebe gestitenmofrftuen geret jc eft, feptem temporum herbam, Galli tzcffle odoriferant dixerit. Lotus videtur vrbana fiue fatiua, de qua Diofco- rides lib 1111. qua Gracis xor G- UpspG- , C à quibu[- dam efeuxior Ab alijs sperbduay nuncupatur . Vim autem. — : vrbanam fiue dome[fwam lotum. mediocriter comcoquendi, — C reficcandi poffidere Galenus ait , Ó im caliditatis frigidi- tatis, coninigarione mediam quodammodo ac temperata - - efe. Quacerte facultates in boc odorato trifolio euidenter confpicue (unt - Diofcorides, extractus, att fuccus addito melle oculorum argemas mubeculas auneuaTa (albugines Fecón ) ils pier CUN MORE feri oleum in quo fola furesó,adozari uin trifel mace- rasreoni ue tnde, pie f potitur c» arida herba ve[Himentis , que ne à tineis vodan- 202 ..: sic 84k] on * DE TRAIFOLIIS CORNICVLATIS. 1 CAP.. XC I. ConuicvraronvA trioliorum primum ge- nus , multis exit tenuibus cr infnmrmis cauliculis, bumi pro- eumbentibus, circa quosfoliolasncana , trifolij , minora & angu/riora : (lores babet. [pendentes auri pené coloris , in fummo virgularum , in exiguis veluti [picis aut iubis , ochri floribus minores ceterum figura affimiles: poft flores filiqua tres aut quatuor [uccedunt,, parua, oblonge, tenues, teretes. ac angu[Le,in quibus femina parua C votunda .- Radix du- rabilis nature, dura, ac lismofa , fingulis annis regerminat a Alterum genus cauliculos quoque babet tenues,longos: C folia trifolij aut fenograci , in ambitu ferrata : flores lu teo5 , pallentes , in fciadio fiue vnbella praten[is fere trifoli (0 fimiizudine pof ques tx fingula vmells complures ts- o guelunate ac corniculorum modo recurue filique. exeunt, .— n quibus femina parua , (apore ac forma feminis genefta: | radicibus firmatur longis, tenuibus c fibrofis. 5 diores filique ver eilongiores ex fingulis tres aut quatuor, «uium vnguibu perfimiles , in quibus femina rotunda , vt erachi. Nafcuntur bac generaspluribus Germania loci fua fponte,primii Belgio familiarius eff., vbi fecus wd agro- um margines pafam reperitur : florent eftate. Trifoliacor- fjluefrres. Differunt tamen non parum, Dufcoridi [jue ffriloto,que in Lybia prouenit . Nam Diofcoridis fylueftri dira foren mama qune rijoli pratenfis: femine fenograci mulo minore, guftu me- TRIFOLIYM CORNICVLATVM 203 m NoD Ne Vy : NE : * * // - : Z7 ux 1 d by N AN bU BIS DD NY NN qur pu 204 DE TRIFOLIIS CORNICYLATIS, foliorum eff . Habent autem ifla corniculata trifolia , cum Serapionis , aut T (aac svheliloto fimilitudinem maximam. Serapio enim ex T [aaco melilotum defcribes vagimas ipfam facere ait , veluti cv ifla trifolia faciunt , quam ob cau[am (cateris notis non repugnantibus )Tfaaci c Serapionis me- liloti videntur: non tamen idcirco Diofcoridis, aut Galeni, licet tamen bas inter fe Serapio confundat , vt (ape multas alias confundere. Arabibus proprium quodammodo eft vi- tium. Differentiam vtriufque, ipfe fiue v [aac , fiue Serapio. oftendit , vaginam (C femen buius meliloti precipue coma. mendans:nam alterius meliloti floribus potifstmum, veteres Graci vfi funt non filiquis aut femine , vt ex emplaftrorum » C alierum compofitionibus qua apud Gale- num, Paulum, Actium , c» alios reperiuntur , euidens eff Melilpti fiquidem quod à Diofcoride defcribitur in faribw Meilous — precipua facultas eff. Deferibit autem melilotum [uam ex spins. T faaco, Serapio his verbis : Alchilel, fiue Melich ( ita enim. - melilotum Arabes bi nominant ) berba eft-, qua habet folia. e rotunda, viridia:ramuli eius funt (ubtiles multum, é folia. videur rara, C" fructus babens varinas fübtiles rotundas[ ficut vir- Gelundam. — sí eror paruulorum |c funt in eis grana pauca, glatt- E. . €icoloris , rotunda , minora ey anis finapis , c quod de ipfa adminiftratur , funt ille vagina, cum eo quod eft in eis ex grams. Que certe defiriptio iffis corniculatis trifolis Jatis (0 X refpondet , C prafertim primo ac tertio generibus . At pri- . mum borum Germani Xoiloenu blec /fteinhblec / — noftri tieenclaueren e vogels itur aima ber-- bam leporinam : Fuchfius melilotum. Germanicam facit. i Alterum genus idem melilotum Italicam, c Germanis .. Xodlübet fteinblec nuncupat , c cum vera meliloto con |J. 5E TRIFÓLIIS COCHLEATIS. 20j wicat.. Facultatem autem primtim genus poffidet euidenter. - wdfiringentem frigidum àc ficum natura fua incipientibus idarco wnflammationibus vtile c omnibus qua reprimi ac refrigerari defiderant . Ceterorum duortim nonita explo- vate aut cognita nobis vires funt. Eee UE DE TRÍFOLIIS COCHLEATIS, HO€ eft , quorum filiqua tefte cochlearum fi- militüdine,in vertiginem tortz funt. GAP. XCII. T OCHLEATYM. d. TRIFOLIYM COCHLEATVM. 11. 207 CA dS &x V) d" t 208. .. .. D& MEDICA. | tur nec vtilia babentur jita vt bis de caufis (prater alias? tiones )non effe veras medicas abunde confLare videatur. DE MEDICA; CAr. XCIIIL M "^ MEDICA: SL 4210 DE MEDICA. : Auicenna medicam cot , alafeleti.c alfaffafa nominat: — Veram autem C» legitimam banc effe medicam, ipfa medi ca dilucida apud Diwfcoridem defcriptio euidenter offendit, qua talis eff : und i £ome uiv apri Cuouityn zglQuX.9 TI SY xoproxom ug y "rpodapugu dà cevotuxerépa. ylvereu , uauo Aaye dyi&iau TpIQUX Q Gutolove EQ" ole TO am ápjua, ur poam Quo x& QetxoU 75 ueyeSeey Corvepetsutoy og wspeiriov , boc ef, Medica quum. recenter prodit fimilis eft. trifolio pratenfi, verum in progre[fu folia eius angufTiora caules producit iri * folio fimiles . quibus fructus accrefcit lentis magnitudine, corniculi modo intortus . In qua defcriptione azsgueT(Q" noinen ad totum fructum (| vt nonrarà alids.) referendum , quisvti feripfimus, lentis magnitudinem proximé exprimit, — e corniculi implicati ac contorti familitudinem refert. No- minatur autem medica à Media. Externa , inquit Plintus, Greciasper bellum Perfarum; quod Darius intulit inuecta, a In tredica vero nomen c appellationem recipi quoq; pole nomtulli videtur trifoly quoddam genus , quod in Germa- ' fria ac Belgio fecus vias agrorum margines, in agris frume- ^ tarijs, ac fubinde in bortis veperitur.: cauliculi buic funt te- ues: folia ex interuallis trifolio fimilia, vertim minora, pet .. eras lentter crenata.: flores exigui c lutei, in breues veluty . ficulas atit paniculas compacti quos fuccedunt parta capta tttla , ex multis nigricantibis latis , recur [eminibus con- gefla: radix tentis eft c» fibrofa ; plurima efl atis parte flo- vet. Plerique moflrate idinatefieeuclaucten c Ger- o. manico fieitdlee nominant , proprius tamen Velthlet &^— im Veltdlanetett, ac Larinetrifolium agrarium quis nuncu" ces paueruiexifhmatur , vtidixiumus,medica effe fpecies . pro" pter feminis cum lente aliquam fimilitudimems qiiod tamen mou rotumduim efc, nec cormivuli alicuius intorti, vel cochlea | medo in fpiras vllas contratum:vnde manifeffum diam s , eTipusu. * — fá(füperna virent , Diof. addit rami internam [erpiítqui-— — Yadice : flofculi purpurei exeunt , inuenitur circa mare. ra DE TRIFOLIO CANDIDO. 2II medica difcrimen . Yam c berba ipfa iumentorum ; pecu- dum c» quadrupedum pabulo, non expetitur, fcd fere negli- (( gitur. Medica enimsauctor Diofcorides,pro gramine vtun- tur , qui pecoraalunt. Facultatem autem medica frividam Dabet,ca de caufa, quibus refrigeratione opus eft viridis um - pofita prodeft. DE TRIFOLIO CÀNDIDO. €AP. XCÀIILI Scribonij oxytriphyllon. At Scribonij oxytriphyllen à trifülio lumina mop Aifer: Cytifus verà frutex eff , vti paulo Teos Ci» ràmuli eius dodrante fant longiores. Dejcribit i glaucem Plinius bi verbis: Glaux antiquitus $uyehc lir d vocabatur cytifa c» lenticula folis fumilis awerf | à ni.feniue admodum tentes ( dodrantales, Diofcorides Jab. 01 Euga-- EI I : DE LAGOPO. Eugalacton ab effectu nominatur , c idcirco à quibufa qon y^av£ , fed ynE aut y&naE pronunciatur: bec mquit Diofcorides , decocta cum farina bordeacea c fale, c» oleo, € m forbitione exhibita , extincti lac reuocat : camá, qu& bauferit Plinius füperaddit balneis vti couenit. At candidi erifolium cuius facultatis fit, aut ad qua vtile, incompertil DE LAGOPO. CAP. XCV. LAcorvs caule enafcitur votundoseredo, folis tri- foli minoribus paucis spaniculas fiue [picas; in fummo catt- liculorum c» ramulorum gerit, molles, lanuginofas Jepori- mis pedibus fimillimas : flores vt plurimiam luteoh : femen paruum : In fegetibus C hortorum areis Iulio C Augufo —. aus pes, C pes leporis, à fimilitudine dicitur, Germanis 987 fen fufz/batsen Klee; noftris bafen pootkens c ba- - fen bocthetts:Galls pied de lieure:nonnullis trifolium lagopyrus. unile : quibufdam Hippocratis »eydzrupQ- videtur. At Ligopyrus, non trifolio , fed tritico fimilis eft vbi arefcit folio paruo velut olea , fed longiore, vti Hippocrates fcribit. Adffringit aut? lagopus Cr exficcat: vim babet, Diofcorides ait. fistendi aluum, cum vino pota-febrientibus autem, cum aqua danda. Alligatur eadem, contra inguinum inflamma- Hones. P menfibus reperitur :- C. quibufdam locis maior Cr altum, alijs minor Cx bumilior : Gracis ayarove, Latinis lepori- D m 7:421 A$02Y & * AB — gue * 114 TRIFOLIVM ACETOSVM, DE TRÍFOLIO ACETOSO, CAT. XC V1. Hvnitzrs berba trifolizm cff acetofum , cauliculi ei Pradice tenues exeunt jin quorum fingulis tria. infident fo- | »exigua, tenuia, pallide virentia. fapore acida, quorum (— fingula cordi effigiem quadamtenus veferunt.Flores inbre-— Abus pediculis inter folia éradice profiliunt candidi quinq; foliolorum, poff quos capitula ochrir tiümüra, pentagona,m Talicesac ira aquoa cr óraroperofa lea: fore Apri-— icr Maj initio Trflam momimen aceofum,ofine c — E. DE TRIFOLIO AVREO. irj vulgo Alleluya , c» panem cuculi : quod vel cuculu auis eo ve[cat Ur aut quia boc erumpente ,ac florente vocem potiffi- mium edat quo etiam tempore Alleluya in templis cani con- füeuit, Alexander Benedictus vulgo alimoniam vocari tra- dit , Germanis fanteckslee / bucbhlec/ bucgampdfev/ bucbbiot/guckqaucpkslee/gatcbhlec/ c» bafenblee: Belgis cotclicaeccbi00t: Galli pain de cocu appella- Tur. Plinio oxys dicla putatur, de qua [ic lib. x x v 11.6ap. Oxys Vlinij. X11. Oxys folia terna babet, datur ad [lomachu diffolutii, edunt Cy qui enteracelem babent.Galeno autem lib. Y Y11. de fimplicibus , oxys eadem qua Qr oxalis, Dicitur Plinio E 0xys etiam jitenci [pecies .. Porro temperiem tvifolium babet «cetofuin. frigida c» ficcam. Putridis ac fatidis oris vlgeribue. medetur: fitim arcet Cf eadem,que oxalis poteft. i DE TRIFOLIO AVREO. C AP. XCVII. Avnzrv trifolium abfquecaule herba eff : folia ba- bet lata magnitudine foliorum a[ari, fed in tres diuifa par- tes, c magno alicui trifolio fimilia, inter qua medij ex ipfit tadicibus graciles teretesá, , fubhir[uti, ac modice ex virore. vubentes,erumpunt coliculi, dodrante breuiores:im quorum fummo finguli fofculi ; forma c» magnitudine , ranunculi bortenfis flnibus fimiles,colore ceruleo diluto, ex fem. fep- tenisá, foliolis commift, quorum medium exiguum occupat. Capitulum paucis cy exiguis [Laminibus candidis rcumda- 216 TRIFOLIVM AVREVM, Nafcitur plerifine Gerltanie toe des locis in [yluis vtti- brofis, inter fruteta ; in inferri bac non nifi (atum prout .— nit. Herbari noffra atatis hepaticam appellant, Germanic. ds ebcll item C» qulbenblct/boc eff, trifoluem aureit , noftris toelleuceceuyt c» quien h Gallis hepatique : Baptifta Sardus Trinitatem C Trini- . tatis berbam nominat . Sunt qui £eapcilt jest, : t berbam effe iba n, io Balari | oui et hare fe DE TRIFOLIO PALVSTRI. 217. sandi autem ac reiccandi potentia cum ad[trictione , hac berba pradita eft hepati per caliditatem debilitato conferre fertur nam c» vefrigerat cr robur ei mon exiguum confert. — Laudatur c ad ramicem efficax à Bapt Sardo perlibetur, fireficcate pulum cocblearis menfura , ex vino aut iure ali- quo aliquot continuis diebus exhibeatur. DE TRIFOLIO PALVSTRI. . lium palu[Ire mominant. Cum ifopyro autem non exiguam I firn babet nam phafiolo-fiue fafelo folis famil É eie ita dinem, vulg - 2: à Belgis,vti iam dicima faf 24b TO Jm c (1 , propter cam quam eu —uftdobnbaet Diofoidnsantrif. Adi — rcr aii vulgeria Diofrida c» Pli exemplen . e t ij (o Pe. FE Loft eve DE TRIFOLIO PALVSTRT. 219. busvatio: c» in illius quidem ,rQ xaT aXfoy TÀ zr ÁTaAOV 6e xa pipe,id eft quad in fummo folio clauiculas ferat. In bu- ius vero,quoniam folium quod eff anifo funile, in pampinos torquetur. Qua vtrique auctori , perperam acceftffe, fatis Diofzocidis manife[Ti: nec etenim fafeli , nec fafeoli , fiue dolichi, folii, *« Phim lo Claxicilas babet, Cr anifi folium, prater quod clauiculis ca- reat cum fafeli aut etiam fafcoli folijs, nullam babet fanili- tudinem . Emendandum igitur Dio[cor. exemplar , c boc modo legendum: Yaézropov,ór d&-paaioAcr Xa AoU aT ATÀ TOU. Woran caziloq irem D kegana) éa dnpou TOU 4220, flair toperz loy zidpere migenhitio 5p Sio TW zu ew boc eft Lfopyron aliquiphafwlum mominant a fimili: nilitu- dine MP parto r- - fiato cale tenuta , plena. — feminis in gujLumelautbio fimilis. Quod verà demde fequi- tur: 72 Ji oupoordtiro Pid eft, foliii vero anifo, aut acce[Jo- rium finiliter efl aut de gu]fn quoque venit intelligendum: forma fiquidem folium Vfopyra amifum referre nan poteft, quum phafioli folijs (mile fit : fed verofimilius eff ab aliquo dietum , Oribafg enim liber ex Diofcoride tranffcriptus, boc poftremum non babet. Atque boc quidem modo,I [fopyri deferiptione emendata c» ca[ltgata. trifoliii palufire ei tam fimile eft vt non aliud quam verum ifopyrum videatur .1fo- pyri astem femen, vt Diofcorides ait , contra tuffim c do- lores circa thoracem cum melicrato famprum prodefE : can- fert etiam bepaticis c» fanguinem. exf[creantibus, Extercit enimjnquit Galenus, c indidit bumores cra[fos , cum boc, ?t Corpora contrabat cr conftringat..—— EF. -3 DE CRISTA GALLI CAP XCIX. $i. | TsewNvis cy ereddus caulis altitudine pedis erifFa gall —eflfolia angufla per ambitum eretata: flores cipes : ae CRISTA GALLI. m. ANN / cS) AA | py £e EN) ( 4. "s : DE FISTVLARIA. 221 didipertis vrtice baud multum abfimiles : femen latum, colore vigrum aut fubluteum,im valuulis latis, que quodam veluti folliculo brem , conteguntur. Radix tenuis C parua. — Nafüitur in aruis có" nonvaro in pratis , vtrobiq; inutilis & vitiofa: plurima eflatis parte floret , Belga vatelen c aeea le catcien nominant c pleriqs banccammebens; vul- 80 Latin? crifLam galli, c gallinaceam criflam , Germani Geel robel, Videtur nonnullis 2xexlogonseQ- veteribus dicha, aut migmulus berba. De priore Plinius lib. xxv1t. Cap. v. fic: Alecorolophos qua apud mos crifta dicitur folia x qnoi babet finnilia gallinacei crifte, plurascaulem femen nigrum in filiquis. Mimmulum autem in pratis peffumam, MAE —ofiliquis etiam dira ferendis tradit,lib. xv 111 .cap.xxv 111. "Sed alectorolopbo finilior quam mimmulo , crifta galli no- fira videtur. Qua autem bac facultate aut potentia pradi- ta,cognofcere cure adbuc nulli fuit, cian inutilis babeatur. DE FISTVLIARIA. ^ CAP. C. ForrA fifluleriaparua babet , crebris incifuris erifpas caules tenues , breues ; quofdam per terram ferpentes, alios — ere&los circa quos flores vt erifla gallinacee, fed minores d colore vubentes filique deinde haud abfimiles.parue im qui- ^ bus femen latii, cy nigricans radix tenuis C fibrofa. Nafai- noxia,ac pratorum ip[orum vitium . Maio ac Iunio menfi- imb : . recentiorum nonnulli fiftulariam mmm galli appellant. Cii mimmulo Plinij plus finizilitudinis quam « fuperior babet... Creditur ad fiffulas c finuofa vlcera vtilis effe, nec non men(es, ci aliunde proffuentem [angtánem , im vino auftero decoca,potaá,, fitere. ... 520800 DE TRIBVLO TEÉRRESTRI. CAP. CI o TamREsTARIS fribulu quem nunc defcribimu, - .eaules promit tenues.foliofos, circa qtuos folia ex multis vni cofta, adnatis congefla , mochi fiue (atiut cieeris aut citius ^^ dentisfolijs fimilia: fructus feeundum caules, poft quinq; fo- liolorum flofculos iuxta foliorum exortus;a breuibus depen- deut pediculis,duri multis aculeis ac fpinis borridi,im quibus femen ; vadice nititur. fibrofa . Apud. Hifpanos in aruis fre- | quens.frugibus infeflus, (ed tamen, vt Plinius ait inter fru- . 222 DE TRIBVLO TERRESTRI. : 1 $ $ gum mor bos potius, quam inter terra peftes numerandus: —- reperitur C plerifque Italie ac Gallia. locis : fructus aftate — perficitur . rpícon(g- Grace , c» Latine tribulus dicitur , 4 4d differentiam alterius im Aquis na[centis peo» x&t7 ee- :G tribulus terreftris. Eff autem terreftris tribulus Theophraffo duplex , vnus folio exit ciceris: alter [pinofo ci- flat.bunc QUAS appellari ait,ferius germinare , C' femen nigricans in lobo ferre : illum vero azgoohoy fitt pre — «equi effe. Cum apoto autem,qui bac loco cri it wu Yübulus :,'. 55 CIMenit .. Quem Cr. terrtflyem T beophrafli tribuum; teflris Diot. ton omnino abs 7e » quis nunctpauerit ; Diofcorides eni» » Poo rape voids. — quiypius terreflris tantum meminit iic omifu. Sui fiqi-— (dem tribulii;nh ciceri, fed portulacay fimilia tradit babere (000 felayac tenuiora, Cr osnara , fite tenuiores tenerosá, a7 — o0 hlos , perterram (fata , in quibus [pine acerba d dure. — | Quiceré tribulus oux asy gr altero videlicet Theophrafs — A e ENS * nibulo; : IRIBVLYS TERRESTRIS. 225 ES P s : V : m SN t mim im rerreffri tribulo terrea 6 frigida qualitas , qua € : ingens auctore Galeno; fuper at : fructus eius quum te- 7/214 — DE TRIBVLO AQ VATILI. E tribulus , Diofcorides ait drachma podere epotus c impofi- — tus commorfis à vipera opitulatur; auxiliatur etiam aduer- fus venena cut vino potus ; decoctum eius reperum puli- «es necat. DE TRIBVLO AQVATILI. CAP. CII. . Aa var1LIS tribulus catles babet longos , inferiori € eaque fub aquis eft parte graciliores , adherentibus qui- bufdazm locis tenuibus fibris, veluti capillamentis;uxta verà aque fuperficiem craffiores c foliofi, quorum longitudo la- cuum c locorum in quibus gignitur , profunditatem conje- quitur , in ipfo enim fundo capillamentis nonnullis figitur, fumma autem parte aqua fuperficiem contingit : folia lata funt populeis aut vlmeis quodammodo fimilia , fed breuiora :& forma quodammodo rbombi, per oras crenata, interque. — flofculi exeunt deinde fructus auellanis nucibus maiores sni gricantes , quatuor duris aculeis modice recuruis , [pinofi in quibus nucleus candidus, guftu non ingratus , qui C recens dede lad, contritus dier : cogi poteft. 1n Germania fuperiori,vt Cordus refert im | fis lacubus & vrbium foffis , quibus limofus. fubeft fundus, naftur: apud Brabantos ac alios finitimos Belgas, in ff4g- mantibus, puris C» fontanis aquis nonvaro reperitur . M.at- thiolus non folian in dulcium aquarum lacubus , fed & P marinis quibu[(dam , iuxta Venetias reperiri, memoria pro- p/CoA G- ÉroJ'oG- Gracis; Latinis tribulus aquatiló — fiue aquaticus;et tribulus lacu[tris; officinis tribulus marins — TRIBVLVS AQYATILIS. — 2j & ix6 (0*7 DE FONTAÍTE.: TE juomum. Bgfomon illud effe, quod in Geoporicis Cafttani Bafi, Con- : ffantimo imperatori dedicatis , locis fcribitur exi e paluffri- bus: C quod Lans Cornarius vertit populneis nigris folia. fimilia babere :: Ruellius vero , folia ferre Irinis proxima. Gract attt [ic legitur: Booropav yíveraa &v Tis £A&01, TUM dionua gipet depone, Fruélus autemmbuius tribuli, pleriq; caflaneas aqtiatiles appellant. Refrigerantis autem tribulus ifle eff natura:ex bumitla C frigida efentia comperitur, - qua magis in boc aquea eff quam in terrefHi,in qua terreit frigidum potentius vt Galenus ait:proinde inflamnationes omnes , vti Diofcorides tradit , catapla[mate adnuat : eum melle aphtas, torfillas oris putredines inginasd, petfanat. Succus ad oculorum medicamenta colligitur. T braces, Pi- pitis inquit , qui Strymona babita folys tribuli equos fagi- nant ipfi nucleo viuumt panem facientes pradulcem, qui contrabat ventrem. DE FONTALÍI SIVE POTAMOGEITONE- CAP. CILI. —— miculatos.folia oblonga, beta folijs minera , durioraq;, qua — tenuibus ac ael pediculis anfidentes , fupra aquas eminent, c ipfits fuperficiei,vti nympha folia incumbit: (0 feres in (pics, ex dilutiore purpura rubent, vt biflorta ;fe-- — "men durum. Nafütur in paludibus , lacilbus; vrbium fofits, .. € alijs flagnantibus aquis , non raro eriam in riuulis lente (0 füentibussvlique frequens. Flores lunio c Iulio menfibus eifpicui fuut interdum etiam Attguffo aut Septembri. Cie" ditur 4 Grecis oa, . ditu vrausyelron dida, qu d» vayuíries Dao — tinis fontalis c» (ficat Germani saxibtaut / pofrri fono — tcyticcupt/ Galli cfpi d'eaue nominant , Potamegerem CAvLICVLOS babet fontalis tenues viticulofos.ge- um Eu PATI DIM. T DN i FONTALIS $IVE POTAMOGEITON. i27 h a m ; P "Uu, S si z E UT CN A. SN í o SS NS Q Xz——ÀSÀÀWN NN | 228 .., . RAN& MORSVS. E (m Qu (C -— QT) CS EES v DX VIOLA AQVATILI. 119 - utei , ex tribus foliolis , plantagimis aquatice floribus maio- 65, Iulio aut Augufto con[picuà . Proradicibus tenues fibra funt qua ex breui ac paruo veluti capite, vnde foliorü exor- tus , fundum verfus tendunt : àquo etiam. tranfuerfa fibre exeunt quibus progerminantibus, feipfum multiplicat. Re- peritur fumilibus c yfdem crebro , quibus fontalu locis : no- ftri eoxfcben bect/ ideff , rane morfum, vti diximus ,ap- pellant;pleriq; etiam nymphaam parnam,c» cAcyn plom- pet. Fontalis fiue potamogetonis fpecies videtur , eidem €um eo facultatis. DE VIOLA AQVATILL CAT. CIIII. ^ Aq YATILILS violacaules habet teneros rectos. fin- - gulares.falia circa imum caulis orbiculatim ipfum ambien- tia, multifida. fomilia quodzmodo feniculo aut vulgari iril- *,lefolto; verum quam huius ampliora maietaá, : flores iuxta ümmum caulis prouemunt , c ipfi orbiculato ambitu dige- [Fic ex quinque folis comgefh , Leucois miles fed mi — mores candidi medio illorum luteo odorati : radices fubfuns tenues fibrofa., nigra, extrema tamen parte alabaferi mod: refflendentes. Tota berba,ante caulis prouentum , [ub aquis at fupra quas. * — spuieuy (9 nominatur . Deferibitur autem VIOLA AQ VATILIS "a pE NYMPHAEA. dac d Diofcoride his verbis: Cauliculus eft povitude.id efe, fingu- Mysiopbvl — larisstener , vnica tadice nixus , circa quem folia multa, Óc uia.feniculo fimilia . Caulis ipfe dvinugiQ- ine fabrabes, - Jiezolnos verficolor. Na[ctur paluftribus locis. Cum qta ; defcriptione viola iffa palu[tris om admodum conuenit que. mec caule eft fineulari , nec radice vnica : confLant enim ra- dices mulris fibris, c caules promit complures. Facultateny autem viola palu[fris frigidam videtur babere c ficcam, nullius tamen in medicina v(us. DE NYMPHAA. CAR CV. — Ao y Ag v füboles dr mymphaavttaque eff candi- 2: da videlicet c» lutea : folia candida babet in longis , tereti- bus, glabris, intusd, porofis pediculis magna; lata, c prope- — femina quoque t. n ira quem grano minora. Radices ccaffe f longe, qui —C'acetabulis afpera, intus forisj, candida 231 DE NYMPHAA. m. e porofa . Nafütur vtraque in paludibus , fPagnantibus — aquis amplioribus foffis, c? pigro lapfu dilabentibusriuulis, — ac fubinde fluminibus : Mato ac Iuno floret , Graecis voee eaía ac Latinis fimiliter nympbaa , quod aquofa loca amet, dicla , auctore Diofcoride : officine nenupbar nuncupant. Apuleius Latine ait appellari,matrein Herculaniam ,algam paluflrem.papauer paluftre,clauum Veneris ac digitum Ve- neri. Marcellus pernetufLus auctor Latine clauam Herct-— lis, c Gallice baditin nominari vefert. German oalltt— mabenvbortourts/boxttrang / fecbhiumen /xoaffet— aílgctt; Belge plomptt appellant ; Galli blanc d'eaue. Lutea flos BAéeaga., vt Diofcorides refert, duitur .. Habet autem, Galenus ait , nympbea tum radix t um [emen defic- candi vim citra morum : itaque ventris proflutia cobibet, femená, fiue per infomnia , fiue alio pacto unmodicé pra- fluensvetinet ; Iuttat porrà etiam dyfentericos -. Ceterüm. nymphaa , que candidam babet vadwem.potentioris eff fa- «ultatis,vt C muliebri medeatur profluuio. Verüm c? hat, € ea quoque qua atram babet radicem ex vino nigro dt — - fero bibitur: nommullam babent cr abflergendi potentiam: .. Ataque C alpbos (anant , c alopectas: ad alpbos maceran- tur aqua:ad alopecias pice liquida. Sed ad bec aptior efl ea, cuius radix nigra eft , ficuti ad alia , etus alba. T beophra- JfPusstrita inquit, & plage impofita, fanguinem [islere tra- "ditur. Noffra ataé , candide nymphae flores , ad capitis ex .— «afa calida affectus commendat : lutea vero radicem ,rt- | mum e vefica calidis morbis mederi , c aduerfus gonor- thea efficacem ,nontemertexiflmat.——— AT 4 BE LENTE LACVSTRI. CAP.CVL -— ov LacvsTnIas lesvelui mufcusquidam viridi eff, d DE RANVNCVLIO- AQ VATILI. [233 - —— iojinferiori parte ,tentiftima fibra capillorum inflar defien dunt, que ipfis radicum loco funt: caule, flore &» fructu ca- - et. In lacubus , vrbium foffis , e alijs non decurrentibus aut fluentibus aquis , innatans C» laté fepe fuperficiem eius occupans reperitur. Gratis odxos à ri rav TsA udo dici- tur; Latinis lens lacuffris , lens aquatilis ; c lens paluftris. Pharmacoper aque lenticulam nominat , Germani Wt£Ctz línfen / Belge xoatetlinfen ,. c frequentius. tbe Gruett, boc eft anatum berbam, quid videlicet eam anates pafcantur , Galli lentille d'eaue .. Eff autem; vt Galenws tradit humide C» frigide temperatura, vtrimque ex fecun- do quodammodo ordine .. Prodeft, Diofcorides ait onmibus inflammationibus,eryfipelatis.podagrisd; Cr per fe, cv eum. — polenta impofita: puerorum etiam enterocelas glutinat. — DE RANVNCVLO AQVATILI. CAP. CVIL . Rauvxcvzrvs aquatilis cauliculos babet votun- — dos;tentis, in reum cr obliquum [parfos : folia fub aquis mulrifida,cbamameli folijs familia ; extra aquas autemsoo— timda,c» per ambitum erenata : flores caudidi croderati, ^ forma vanuuculi perfimiles quos , veluti in bortenfiranun- — — €ulo,afpera confequuntur capitula, [emen continentia:radi- estenues funt c» capillaceezin fofsis aquas habentibus; & — Jenté decurrentibus riuulis , mecnon iuxta eorundem FipB, ac alijs locis bumentibus gignitur. Aprili, Maio crfubmde — Iunio menfibus abunde ce laté flaret Ranunculus quidem eft aquatilis., & polyantbemum aquatile : pharmacopaa- vum Cr berbariorum pleriqs pci ne z uod (o. paticam albam perperam appeuant , c Laieptipediti 3 Telignanichiait eic ; medicamentis adinifcent : c. NE E- p; — jJuw-— VPE SACTTITAS A7 5 m fiquidem bic aquatilis ranunculas calidus 4. é -raskbcilo berbe f Wüls. Di SAGITTA. CAP.GVIII. | SAci1rTTAberbainlongis triangularibus lenibus pe- diculis, folia profert triangularia , ari i folijs longiora C an- - guítiora , alata fagitta cufpidem proxime vefeventia , inter que: medius exit caulis rotundus leuis , intus (pougiofus , in intertalla terni nafcuutter flores , C ipfi ex tribus foliolis commifi, candidi , [Faminibus quisuam: im medo — eis. Floribus fubnafcitur virentes, votitde cy nonnibil afpera pilule, caffaneis minores: radices fubunt pallide fibrofa : gignitur im lacubus & aquisvefedibus : radices in fundo barent : folia & fructus fuper aquas eminem: floret potiffimim Maio : fru&kus Iulio perficuur menfe. Sagit- tam e Jagittalem recentiores appellant, nonnulli lingttam ferpeniis.ce vulgo fecpents tongben. sagittam autem, à Graiis msvav appellari ; Magonem referre Plinius tra- — —— dit;piflanam dicit Grecis vocarisquam iuter vluas fagit- "tain appellamus ,lib.x x v. cap. x v 1 1. Piflang , quadam -etiam (pecies videtur noffris anonymos , qtue folia babet la- ta, vottnda, bedere quodammollo familia , fed tamen afaro fimiliora, (quod c ipfum bedera defcribitur folio) & ma- "dera y in longis pediculis radicum capite enatis , qua fupe. — aquas vti (agite. eminent : florem , aut fructum nullum fa- 3 eere exifeimatur. Radices fibra funt longa, fubnieve: nafái- — e] aquis , c ijfdem quibus fagitta ,lods, — E —— —— $- babet veterum autem epimedium effe videtur dequo Diof- — . €orides bac mec. am Emu tor varie ef nonma- ; hedera fimilia — — n | 4 7SAGITTA, EPIMEDIYVM. duodecim :neq; florem neq; frucum fert :vadices tenues ni- gre graueolentes guftu fato: nafátur n locis aquofis: fo- lia cum oleo trita, mammas increfcere no [inunt , impofita : radix conceptit adimit: folia trita, cum vino potata. pof men[Iruas puvgationes,dracbmarum quinq; poudo , diebus quinque Leriles conferuant. |. .DE SEDO AQVATILI,; SIVE STRA- - TIOTE POTAMIO. CAP.CIX. Aq var Lk fedum, folia babet aloes berba fimilia, féd breuiora c» minora, per ambitus, duris quibufdam bre- uibus aculeis (pino[a , inter qua vagina quadam erumptmt, cancrorum forficulss perfimiles , quibus debifcentibus flores exeunt candidi trium foliorum rana morfus perfimniles, lu- teola , exigua Lamina in medio gerentes . Pro vadicibus f- bre longe (unt , rotunda, candida, craffioribus Iyrarum fidi- bus , aut longis lumbricis perfumiles , qua ab ipfo folia pro- mente breui capite defcendztes;aque fundum petunt,quem tamen rarius a[equumtur . Exeunt ab codem e alie fibra, quibus vti rana mor[us auultiplicatur . Reperitur in ffag- nantii aquari lacubus.cr foffis, locis circa Scaldim e Dri liam Belgij flumina,complurimis. Maxima foliorii pars và . xum floribus aquas fuperat, reliqua ipfius Hirpis, fub aquis conduntur. Yunio, Iulio, cr fubinde Auguffo floret. Sedum appellari poteft. aquatile , ab aloes videlicet familitudine, .. quod Latine quoque fedum appellatur; a quibufdam canert —— &bela.fiue cancri forfictila ducatur. Videtur —— éézi dr (dárav quip os;id eff. ffratiotes DE SEDO AQ VATILIL 237. de dicitur.Videtur autem eperióme — $EDVM AQ YVATILE.- 238: E 0.22 SIorE 139-. tio orbiculato foliorum ambitu fimilis eft. foljsá, quàm il- lud inaioribus ac longioribus , necnon refrigerantis etiam natura , qualem ftratiotgn potamium e[je Diofcorides me- morte prodidit. Siffit autem bic flratiotes , eodem auctore, fanguinem e venibus fluentem ; vulnera ab. inflammatione ajfevuat:. evyfipelatis C edematis cum aceto impofitum, pndef. — | viens DE SIO AC EIVS GENERIBY S. CAP. CX. | Siv M longis ,tricubitalibus aut amplioribus , craffis, v ffriatis c inanibus affurgit caulibus, qui fuperius attenta ti,in alas qua[dam duiduntur: folia e oblonga,ex pluribus alijs commif[a , quorum fingularia pinguia, glabra , Cv per eircumferentiam ferra modo incifa , particularibus bippofe- lini folijs minora: flores in vibellis candidi. Radices tenues, | igre C capillaces veluti fibra funt qua non modo fubfunt; fid c cultum geniculis adna[cuntur, tjs quibus aquis con- - duntur aut limo infigumtur partibus. Apio aut etiam bippo- félino,tota berba odoratior eft naphtha(vulgà petrolei )odo- | re vicina: in perennibus na[atur rintilis,c fubinde, fed ra- rius , in refedibus exit aquis. Tulio C» Augufto foret. Ger- manorum pleriq; xoatfct eppicb/ feotch cppicb/woaffet mech c» pofirate dialecto voatet epp nominat. Plinio «c Latinis lauer , Diofcoridi eov eft : quod in vetu[lis eius exemplaribus, anagallis aquatica Cr incus quoq; dici odo- ratus legitur: vnde occafionem fumpfiffe videntur, quiana- —— — galldem vulgà ditam aquaticam , verum fium efe exifti- - marunt . Qui fi diligenter fj defiriptnem expendiffent, — vocibus bis fuppofititis , aut. adulterimis parum aut. mibil 2: tribuendum facile animaduerti[Jent. Nam cim anagallide Aqua ila e — aquatica, aut ico odorato.fim, vti à Diof defcribitur fimi, biofa anguftioribus c minoribus;, candidi , fimulcomprefs —— exeunt : femen ani[o maius fubcandidum^, fiperiori parte — latu... Radices tenuiftuma C mzre fibre funt , cauibusin- — — ferius adherentes emittit vero Q ex imo caulis, fibras ebli- qué frpentes , que alicubi terra aut luto bareutes y radices — faciunt c» cauliculos promunt füpfam boc modo inultipli- mibi fium gignitur : nau rara eriam m palufr ( gssiuxta vitulos ac foffas:adolefcit etiam in bortis 4 i — bilocu ng perinde bumidis atii quod tame minus att à: KP» brenins cfe: folia habet terra proxima » "ef io n i- | v hafdtmimo tiques inquiet no IVNCVS ODORATVYS, ANTT. pE& iVNCO ODORATO. 343 dices atem craffas , paruis fylueffribus vapis fimiles, verum sninorés ac breuiores , à quibus c tranfuer[a quadam fer- pentes exeunt fibra quibus feipfum multiplicat. Ita non a- rà in alium locum tranflata flrpes , formam effigiemá, ali- qua parte commutant : floret a[Huis menfibus : Augufto fe- ^ menjin bortis quidem,ad maturitatem peruenit. Anonymos € abfque nomine eft ,nifi fium illud fit, cui qyoivou dipouat T ausu d efl inci odorati nomen tribui poteft : quod fio da- Yancus odo: tun legitur , intév eas vores,que fuppofitie babentur : quo nomine iftud (à genus non improprie appellari po[Je videtur, quando illi caules funt iincis fumiles C odorati , tametfi non ille fit odoratus iuncus , qui proprie ac veré talisno- mnatur. — Ef verb Cr tertium fto odore Cr facultate cog- 3 natum genus: caulem iffud babet craffJum inanem genicu- latii, fupra aquas bicubitalem; áut longiorem, in plures alas — diuifum.;primüm viridem; poflea vero; quum [emen matu- vum e[e ceperit; in luteum langue fcentem : folia bortenfis apij (vulgo petrofelini) tenuiora - flores in non magnis vm- bellis, parui funt Cr candidi : femen odoratum fubraffum, —— anifo maius. Radices fira funt, veluti ft vigre, ad inferio- rg rem caulis partém ipfis geniculis adberentes. Exit ifdem a6 m eem fimilibus quibus fium locis , C fimul cum eo f«pe d , - flat floris produitio s Auguffo femen maturum jr. Apud noftros quod fciam momen mà babet,officimiseriamineogmo ——— tum ficuri cr fium : à Plinio phéllandrium nominatum vio vhcllane detur, quod lib. xx v 11. eap. X 1 1. feribitinpaluftribus —— nai folio api : prf auem rif geme fumus] quod p oafippusapud Atheneum maquamdfdfemar- — liumá, habere paluftri apio fomile de quo Homerus: 4. — Aupi JÀ xeruares patAaxol p i $i eeMvov, prata. | Sunt apio atque fio circum molli ECCE $i modà boc ; fium non iderh eff , cum priori loco — - iscccc ct REM T L uw e. uU PHELLANDRIVM,. p nEYPSS PHELÉXWDRTO.^/ '24y defiripto fio, Qubd autem ad facultates barum duarum feirpium;baud dubium eft, quin vtraque calida fit & ficca, | fio potentia ac temperamento fimillima." Qua de caufa, vrinam » men[es prouocant; ad vefice frigidos affectus vti- les,cj- ad calculii: quem comminuere ac expellere poffunt. fi natura (ua friabili fuerit. Plinius phellndrij inquit femen bibitur propter calculos c vefica incommoda. Prater bas, 4, € aliam. quandam pro fio. Matthiolus berbam depinxit, quam à Senenfibus Gorgoleffro vocari vefert . Pingnis efl, Gorgole inquit planta, caulevedto, folijs latis , in ambitum ferratis, olufatro fimilibus, fed minoribus c odoratis: floribus candi- dis: femine corniculis inclufo:exit gfdem quibus nafturtium aquaticum., locis: vari admodum funt,addit, fontium riui-—— liquibus aquaticum fifymbrium iunatet, quigorgoleftrum — etiamnon babeant .. Effe autem. boc gorgoleftrum verum fiam ac lauer fcriptum reliquit nobis tamen mom aliudve- — rum at Diocride leritimum ej vider quam het capite onis loco deferiptum , quod fy defiriptiums per emmavem- DE NASTVRTIO AQ.YATICO, . SIVE $IO CRATEVE. 2 CAP. CXI. inanis: folia multas oblong ; € tunditate oblongis a : flores iuxta — fuperiores partes partici atim prodeunt : demeTom runde, tenues, oblonga, in quibus femen paruum lutei cal- 246 NASTVRTIVM AQYATICYM, : DE NASTVRTIO AQ VATICO. 247 bus.gignitur:floret eflate, fem interea maturatur: byber- nis menfibus ad epulas infertur , C acetariorum locum ex- plet-Tota berba odovem. fed faporem maris uaflurtij refert, vnde c illi nomen. Appellatur aute noftris Goatevkevffe/ Germanis Gyustefs, Italis creffione , Gallis creffon d'eaue, Latin? recentiores na[fturtium nowinat aquatic: plerique etiam nafturtiariam .. Diofcoridis Aute gyro p prov Éreov fite fifymbrium alterum eff, quod à nonnullis , quia guftu wapa, hoc eff nafLurtium repra[entet 25d ain nominatur ;b alijs verà fum ...Appellatur antem fum, à Crateua,ac Plinio. Crateuas fiquidem cior aito SajAI0- Sium Cut-- ede, GAÀ Ms ynuau QU qo dymepttepiaei(oradióge UU - pnus nÁneramapeyyoQorra Su( apu ideft, Siumberbaeft — frutico[a; vilis , multa ferens folia, rotunda HdTAagHAM ——00— mentba nigra C ad erucam accedentia, Plinius vero.libr. siam Plinij. XX 1, c4. x x ir. Sium.inquit latius apio in aqua nafcens, vu ARE pinguia nigriusó, copiofum femine, fapore nafturti.Qua- vrum.defcriptionum vtraque najfurtto 4quatio 40RHEMÉ, — quod now modo diuifura foliorum , aut flore y feminead — erucam accedit:yerumetiam odore ac [apore bortiji naftur- tio,ac eyuca fimileeff. Facultatem autem ifludnaft — Am,toranocte impo wo sinl ou Sr PLOKES CVCVLL 0707 CAP. CXII. Front,vtivulg) nuncupant,cuculimox à vadice fo- lia in oblongis pediculis funt votidiu[cula, inter qua medius. exit caulis tenellus , pedali fere altitudine , circa quem folia tenuia, eruca bortenfis foliorum diuifura : flores in [umo candidi,aut modice purpurafcztes , paruis leucotjs quodam modo fimiles femen in exiguis valuulis minutum radix fi- brofa eft. Nafatur non tain in aquis , quam in locis bumni- lioribus, & qtue creberrime, non modo calefli ac pluuia.fed erriuulorum , ac vedundantitii flagnorum aquis irrigan- — tur: florem plurima aflatis parte edit. Vulgo vti feripfunus, — cuculi florem appellant : pleriq;nafHurtium aquaticum mi-— nus, veli tium aquatile alterum: Germanice gaucb- - blumwiüberktefs c» voifen Refs dicirur, Brabantit— cocchcoco: blocinc/ depn toatetkertíez Gallice pat- ferage fauuage . Sifymbrij alterius fpecies quadam effe videtur sei facultate ac temperamentofimilis, ^ ^^^ PEANAGALLÍDE AQ VATILI | "CAvLES anagalli babet aquatica, pingues , vottm- — dos, dr in monmullas alas ditifos: folia cra[Ja,leuia lata-fub- migra : flores circa cauliculorum c alarum (umma , ceru- -— deos, anagallidi femina foribus firiles fed minores Radix — (fibeft candida longa ferpens, tenuibus berens fibrissex qua. | €omplures attolluntur caules. Et in vefedibus exit aqui, &— cimca fontes, at rittorum ac florum inargines, Ino, Tte — Augufto flores. (emend, profert. Noffra etas amagalli- atiam nominat plerique becabungam, à Germa-— ;ANAGALLIS AQYATILIS, — 14 FS E: f. [A - L E^ ai T £— n n " m / A E - A - ^x : KASS V te [/ A e- C ERA S SM "e^ UN .20 DE.ANAGALLIDE-AQ Y ATILI. nica appellatione voce mutuata , Germani bacbpungbttt c pungbé Belge voaterpuuaben cz becchpimgbé/ Galli berle nominant jynde c berula Latine dicitur. Mar - cellus tamen berulam dici refert , quam Gráci waed'auívm Cepza. — VoCant . Putattr autem anagallis bac , cepaa efe , quam Diofcorides portulaca fimilem fcribit , fed uigriora babere - folia , c radicem tenuem , cum qua anagallu ifla aquatica conuenire pote[L, fi per dvzíepamv, wuarada., id e[T, bortenfis dicatur. Quod fi vero idcirco xavzaíz, , quüd vel folum,vel vt imm in bortis nafcatur mominata fit;parti ei anagallis bec re[pondebit , que nufquam minus quam in bortis nafci- tur: natura (ua in totum (ylueftris , aquo[a requirens loca, perenniterá, rigari poflulans.. Qualitatem autem actem-.— periem anagallis aquatica calidam babet ac ficcam,naftur- tio aquatico fimilem ,remiffiorem tamen: editur etiam vt il- lud , & ad Germania maritima m1, piy malum , quod [cuetbnypca appellzr,vtilis quoque eodem quo na[turtium aquattle (umptum modo. Diofcorides , cepaam, ait, in. vino potam vrina fLillicidio , ac vefice [cabe laborantibus opitu- Lari pre[ertim addito radicum a[aragi quem myacanthum vocant,decoco. —— BE DE COCHLEARIA. CAP. CXIIII. -— Hs ua rrs berbacochlearia eff : foliafert in medio- ris logitudinis pediculis à radice exeuntibus, cüplura.|plen- —— — dentia, lata, cra[fas modice caua, inflar parui c nonvalde — profundi cochlearis, interdum monnibil angulofa: inter fola. — caules prodeunt dodrantales : flores in coliculis candidi, fé» — .. «undum longitudinem eorum nafcuntur : femenparuum, — vuffia gueule rabie : COCHLEIARIA: 2$X o f ves DEÉAÁRIA. — 3 i | je fibra. In Frifia, Hollandia, ac als maritimis wfe-— [ rioris Germanie regionibus, lici paufribi S e arye- |o res [po y i : apttd. Brabantos c» alibi quoq; in bor» — | tis fata. feliciter prouenit. Amdt autén non qquag vel aquo- fa-fed paluftria lova c rigua fiet April & Maio menfi- bus,altero à fatione anno, fei? Maio C» Iunio particulatim maturefiit.. Noninant éam Holland, Frifi , ac aliefiniti- sna nationes Voticlvaut c lepelevupt, Latin? cochlea. viam: Veteribus ni fallor incognitd. Nam cum Telepbio aut. — Britannica( quod aliquando fufpicati fuimus )non conuenit. — Caule enitn Cr folijs portulacam non refert , vtitelepbium: — nec adflringens aut lapaths facultate affimilis veluti Bri-— tannica efe, Diofcoride &» Galeno auctoribus .. Facultatem — autem cochlearia calidam euidenter babet , c ficcam , vi^ — | renti naffurtio (apore,C qualitate perfunilem. Malo,qued — Scorbuck, ÉCOLDtitl Germania nuncupat ,efficactter medetur, in lale cue aut yino décocta, C» aliquot continuis diebus'epota. Efl au-— tem malum iftud graue permolefLum ,ac diuttirmum;abfce- dunt , tument , exulceranttrá, gingiue : ex ore malus odor: in femoribus aut cruribus liuoves , baud multum difmiles js. qui parte quapiam (ugsillata excitantur creberrumé 0-— comitantur:[acies reliquum, corpus fepenumero pallet;pe- desá; edematofi , veluti in leucopblegmatia. | Caftrenfiss Olaus Magnus ait in gentium. Septentrionalum bifforia; eff morbus , qui vexat ob[effos c inclufos , ac falforum vi- detur ciborum efu nafci, frtsida vero murorum exbalatione ( foueri. Nominant boc malum Germani, vt diximus ftot" — . buck c» fcoorbuych : 4 Plinio buius mali fymptoma 05.— nfeftans esaaxah ,erura vero affciens.mnoróptn apt" — — latur: Mawcellus vetus fcriptot,oris malum ofcedinem nun-— . €upat. Hippocrates lib. de intezgis affectionibus, buicgnato — anos c ci : . . go - : i;DB COGHLEARIÁÀ, ^ — 2j — nominat. Ex ore male ,ait ole: à dentibus Cy gingius difce- - dunt ,cj- à maribus fanguis flu: aliquando etiam ex eruri- usvlcerapullalant cy alia fanefcitt alia emergitt; (* color di niger Cr cutis tenuis. Ex cra[fo autz.frigido,lentod, fan - guine, qualis eff non ex aduffione, fód qui veluti limus fano. - guinis, sielancbolicus fuccus,originem (umit: qui ex praua viuendi victusd, ratione , wt diximus , in corporibus colligi- tur. Afficiuntur autem per boc malum , non modo oculis | patentes partes, verüim £i interiores non parum laduntur: tamiecur quidem non raro , creberrime autem lien , cra[fo bunfcemodi frigido lentod, fucco repletur tumidumá, efji- | itur, vtpote cuius fubflantia vara laxad, fit Cv promptifsi- ma adrecipiendos huius generis eraffiores frigidioresá, bu-. mores, Quod c Hippocrates, prorbetici lib. 11. feriptum reliquit. Gingiue ait vitiata, C" 0rà graueolentia bis funt, — - quibus (plenes magni. Quicunq; vero babzt [Menes magnos, | e neque (angitinis eruptianes tpfis contingit , neque oris | graueolentia, borum tibia vlcera praua babent, C cicatri- - €5 nigras. Tradit idem Paulus Aegineta lib. v 1 .cap.x11X. bi buius morbi differentiam. ab iebero nigro, promptum eft - videre. Sed de boc morbo battenus , C prater infitutum: - munc ad fHirpes berbasá, reuertimur. DE GLADIOLO AQ VATILI. ence cleri: fegamturindeca- ? 254 GLADIOLVS. AQVATILIS, : DE PLATANARIA. E | pitulapurpurea, quafi rotida paruarum pilularum inflar , — €rinbi femen minutum. Radix craffa, candida, geniculis |o eonftat cr adbarentes fibras complures habet. Nafcitur lo- p eipalufiribus in flagnantibus aquis aut lenté pigred, fluen |o bus riuulis A Maio ad Auguflum víque floret. Nostri .. Watetlitb appellant , Latin? gladiolum paluftrem fiue X. aquatilem, plerique etiam fcirpum.Videtur Daofcoridis effe — ampyanor, quod folia gladiolt fed anguffiora, &* magis in- Sparganion. . €linata babere , c in fummo caule quafi globulosferre tra- ditur. £iofduov id quoque 2 nonnulli nuncupatur. Faculta- . temautem gladiolus iffe palufiris vefrigerantem babet , non — tameninfignem. Diofcorides fpargany radicem c femen, . €um yine dari dit; ferpentibus idtis. D APUM T DE PLATANARIA, SIVE BV- TOMO THEOPHRASTI. CAP. CXVI. (-— PrATANARTtA anguffa babet folia, afpera, dorfo - eminentiori quodammodo triangula: caules leues, votüdos, — bicubitales, aut altiores, in ramulos c alas quafdam diui- - fes : frudus circa bos complures, rotundi nucis parue mag — mitudine , cy vbi allperfedtionem peruenerunt,, a[peri, pla- — tani pilulis tenus fimiles , coloris herbace : radices — | febfunt fibrofa. Locis paluftribus, veremnes aquas babenti- PLANTANARIA. i ONE dias or! i DANAAAPU C Leu LAAMA. devi A vaek. apodo eue : oo Meus M 01308 /— . PR HARYNDINE YVVLGARI. 137 - el buic omnino fimile pro [arganio depingit erm quan- —— tum ab eiu defiriptione abit vel folus pilularum fitus offen- -. dit, quenon é« dxpov 8 was , fiue in fummo caulis mo- dü.fed cr multo infra eius fummum c alibi quoq; sexoriii- . tur. Plus fimilitudinis platanaria cum Berüyt babet, cu- — ius T heopbraffus lib. x 1 1.1.de ffirpium bifforia fapius me- minit quodá, sait ,locis palu tribus exire,folijs multis angte- laribus barundini fimilibus: caule ,qui «qualitatem peculia- rem fortitus fit; c fru&u nigro.fide magnitudine proximo. Sida autem lacuffris eft planta ,que caput gerit vti papaue- - ris,eodem T heophra[lo tefle,lib.x v 11 Meminit butomi c Democritus in Geoponicis Confe. Imp. dicatis:id autem f (o folia fert 4ryslpos, fiue populo nigra , fimilia , ab iffo diuex-. fum efe .. Porro facultas platanaria , quum ea nullius vfus noftris fit imcomperta eft. ' DE HARVNDINE VVLGARI. CAP. CXVII. Hanvxpo Belgio vulgarisymultos profert culmos, £raffiores quidem quàm vllius vulgaris frumenti fed tenuio- ves quàm niultarum aliarum harundinum, inanes, genicu- nem alatis exeunt . Hart ,no[fri víet/ Germani VD ilr adomvar our pios plura genera.T beopbra[rus omnes prima £ E : Prim dft idein pares eis fbi "s "" 0^ |] Theophrafli:. Sida. HARVNDO. 2jg ; DE HARYNDINE VVLGARL — 2j9 Ait duo genera tradunt riv 7& &vAurmr, Xj àv érspor, boc eff tibialem ,vt Plinius reddidit , C reliquum fie alterum. &varrixv fite tibialem, Plinius foraminibus multis peruii effe fcribit, ac tibijs vtilem , eumd, c orchomenium nomi- tiat : reliquos autem calamos inter fe differre, T heopbraftus affirmat firmitate craffitudine , tenuitate, exilitate. Craf- jam e validam yaganiay nominat, Gaza barundinem val latoriam; tenuem vero c exilem z3dxipor texilem, Plinius plotiam.fi modo nonvitiofum exemplar : banc nafci, Tbeo- phraflus refert, jam raiy shadow jid cfl ,im mfulis fluitanti- bus, Plinio interprete : llam verb, ài ais xeauot fh ripis expatiantis lacus reddit Plinius.uosmSas autem appellant, sad Sai. vli aceruata harundo , multo vadicum mutuo iniplexu eft. Feruntur auletics, fie tibiales baremdines, aucta altitud.- ne lacus , durante mundatione craffari , c vt. Plinius ait, quum auno vno,inündatio permajerit, proficere in aucupa- zoriam amplitudinem, banc Cewyésm ille, bic armamenta- riam appellat: quum verà aqua non permanferit C matu- rius reciproca fuerit graciles BouCuxias- fiue bombycinas na- 3 Csvyéme plenior, carnofior , folium eius am-— fa. sf plius candidiusá, , cy minus lanugimis babet quam cetera: ^ quadam etiam omnino nibil habit quas $oviupciass C fpa- dones nominant : ex bac optima fieri affirmant 2 (suyn, GaT A4 parta: Plimus,binc erant armanienta ad inclufos cz- tus,vertit . Genera autem non bec folum 5 fed plura etiam intelliguntur , T beopbraffns deinde fcribit : Quadam enim denfa,tam carne, quàm geniculis, alia caua tota quam ev- riva fiue volor Cr fift larem nominant, fifeuli veil fe ^ gam: alia folida á pene tota intus repleta « Item alia bic- - siszalia procera, extelfa cra, : cr aha gracilis cv falio- (o fanis paucis sini fH fuc vujfolia. pecus 7 ira vua, inteliguntur ; Ln aad J— gs Te 2160 DE HARYNDINE VVLGARI. fingula vtiles nominibus autem varijs appellstur.fe ed Siva£ communiffima , quam denfifimam maxime omnium refe- yunt , & aptid flumina lacus, potiffimum na[á , roEnh quoque quam creticam quidam appellant , Plinius fagitta- riam fui generis eff nodis paucis geniculata , carmofior 0n nibus, flexumá, maxime recipiens , obfequensá, quà libeat flecti, calefatta . Sunt c» differentia magna;ex foliorum nà anultitudine,aut magnitudme modo. fed c colore , quippe qua Laconica cognominatur , verficolor ef item éj ab ipfa fitusquadam emm ab ima parte foliorum plurimum fent, alia fruticis modo adolefcit. Genus etiam quoddam $«rtyesr ma[citur, quod non erigit caulem ; fed iuxta terram grami- uis modo fe (pargit vocatur à quibu(dam elegia: Plinius in- quit, buius macula folida eft, femina vero caua c i inanis. Diofcorides harundmes in quinq; contraxit genera , verum. - an bene,vel fecus expendendii lectorivelinquimus. Primam - dn harundimum genere agir id ef olidam fiue plenam fa- dt, ex qua fagitta fiunt , oE immor kA auoy bunc Tbeopbra- ffnssid eft. fagittariam barundinem nominat. Proxima sfar- nina eft ex qua ligule tibiarum , bac Q. suyínis à) 6Uvé Maz dicitur . Tertia fyringias , quam aoxuadexnr , boc eft, : antleum carnof;nn , fiue multum carnis habentem , ro- xvopavetmi fiue frequentibus geniculis , c ad librorum con feriptionem vtilem ait. T beophraflus bac wow canam c manem effe tradit , quod e. [yringia nomen fatis oftendit. Quarta Jayaz evafja,concata apud ames na[cens, qua à quibufdam Cypria. Quinta phragmites, fepicularis, fpa ria, gracili .candicans, vulgo cognita : Ruellius banc valla- — — triam interpretatur , at Gata vallatoriam eam conuertit , mem prog iori Quod fi Matthiolus | duertiffet non tam facile sinam Diode bte fe (bicatu fuffa: — | ES ; ret. » 2. DE HARYNDINE VVLGARI. 261 tet tali omnino exiflente fepiculari, qualem eam Diofcori- des perbibet. Si quidem, vt exifHmamus , phragmites fit paf Belgio ac Germania vulgari tenuis candicans pra- fertim vbi maruerit C inanis barundoxque certe non folüm «d operiendas domos vtilis , fed c» fepimentis maxime ido- . weaeff. Inanem vero Cr eeeryuizm effe , ipfe etiam Hippa- . erates, lib. de Hemorrboidibus , oftendit vbi waventa, fine xAociipa efformare docet ad modum calami phragnmitis,ii- ffrumentum per quod ferrum candens in anum mittatur. Poteft ver bec vulgaris arundo C Tbeóphrafli ve yyias, fiue fiftularis efe; que, Theaphraffo c» Plinio auctoribus, vacua co inanis eft . Caterum quod ad facultates attinet, calami phragmitis inquit Galenus , radicem et bulbis acu- leos ci» ffipites ex altoextrabere quidam fcripfere , ceu tra- bendi quedam vis ei ine[fet : nos tamen eius vei periculum non fecimus; verinm quantum gufPa liceat conicere, ab[Ter- | gentemffacultatem poffdet non paucam ; minimeá, acrem, uinetiam folia ipfa abffereentis funt facultatis * cortex - verbeius combuftus admodumtenuium partim , e digé- ventis facultatis efficitur ; aditum babens abftevforium. quiddon , vt exficet v excalefatiat tertio quodammodo - ordine ;plus tamen deficcet quam excalefaciat. Vitandus eft. - -— eius flos, quem dvo vocat nam fi in aures incidat adeb : - micnla qusdam veluti (pica gimitur , den(a campadtaá, la- oe R 3 tenaciter adbavens affigitur.vt auelh mon pofüt, auditum, vitiat: quamobrem fepifimeexurdat. 7007 ^pE TYPHA PALVSTRI. CEputeesc VT AR ON YTE ParvsTRItypbeoblonga funt folis,angufLa,dorfo eminentiori triangula: Caulis inter ea exit vectus altus, ela- ler, layisd), c» enodis,non inanis, cai fumo cacumine pa- nugine 262 ODpETYPHA PALVSTRI. nugine ftipata;pollicis craffttidine, palmo mon varo longior, -opunices ac ob(curi coloris,im pappos tandem euanefcens;que. flowum eft loco , radices cra|e. , geniculata, candida , fapore dulces. Locis paluffribus in flagnantibus aquis , c iuxta laxorum flutorum ripas exit : Iulio C. Augufto menfibus fpica reperiuntur .. A Diofcoride 7ócw fite typba nuncupae tur: recentiores ad differentiam. altevius typhe , qua mter fruges eft; paluffrem c lacuftrem typbam hanc nominan : appellatur ab gfdem CefFum moriows , necnon typba aqu. - tica, Theopbra[lus typhe fiue tiphe.ctiam cttisfdam memi- mit in lacubus exeuntis,que ab[que folio,vti fcribit eft quia qon vtreliquavádice numerofa adhaereat , c buic noftre qae, — OM Theophrafti babet , eo videlicet qui in lacubus nafá- co 5 tur. Reperittr enim C alter pbleus,fpinofa [Hrps , qiie c dymipa. — softn.Lacuffris pblei flos dv3ávn fiue &v3dxn, ideff.panicu- Tx la dicitur : id haxavS93 ee, T heophraflus ait .quodda mol-. le c fabrubens eft , quo vtuntur z52« de vine hoc eft ad apera.tectoria,mifcentes videlicet (vti verofimile eft )pappos fite lnuginem ato aut cd, ficuti munt tfe pilus ali qttis aut. confumile quipptam, ab bis qui in operibus ver[an- tur tectoris adicitur admi[ceturá, qu aut tenacius parie- tibus adbereant: aut miuus findantur difrumpantárüte , ex luto illiniti cratitij parietes .— Huius generis feminam , ait quoque [Ferilem C ad nexus vtilem, marem vero inutilem. Quod c noflri de typha paluffri referunt , amt enirn folia eius; quando caulem non promit , ad tegetes floreas , quas gnattas vuloo, contexendas ,vtilia fore ; vbi vero caulem fa- eat,nutilia. Diofcorides typbe paluffris. florem vinnm gesque noms ancpar rer Ond han fien — fümpum videtur nominare , ex ea etenim floreas fcirpeas. Mnattas nominat,yt Faflorumvi.-—— £a de caufa pariá fimilis, Plus certé fumilitudinis noffracum —— : Dt IYNCO. 263 At dominus difcedite, ait ,plauftrod, morantes Suftulit, mplauftrofémpea mattafuit.————— German caulem cum [pica wattenkolbet etlicfshttof- petvnoftri licboonben c» Donfen, Galli maffes appe[- litant: c. appofité quidem , inquit. Ruellius , Galle rura — mna([as dixerunt, quod fceptraregum , mafJas vulgo ditkas, perpolitus caulis lanofa floccovum denfitate [ummatim fa- fligiatus emuletur. Hetrufcis , Matthiolo autore, mazza, forda dicitur, quüd eius lanugo, fi in aures decidat firdi- tatem afferat. Cibo idonea, Theophrafus ait. phlei pars te- nera abradicibus proxima eft, vt quam pueri paruuli poti[- fimum mandant. Diofcoridestyphe florem fuillo adipe elo- zo exceptum ambuffis mederi , refert. Herodotus Indos qui in paluffribus fluminis babitat , ve[lem ferre fcribit exotym, — Mefl,ex onse , quem ipfe ex nominat . Noftri ex folijs. — floreas fiue mattas Cr alia multa contexunt. DE IVNCO. CAP. CXIX. M IvwNconvM non vnum genus eft , omnes autem Ab[q; folijs.foliorum verà loco retlos, rotundos, tenues, lon- gos C enodes promumt veluti fEylos, im acumen faffigiatos: fructum non omnes fed qui ferunt paulo infra cacumen, ab vno latere findente fe iunco edunt , in paruis breuibusá, pc- diclis , coberentium paruarum vuarum saodo , in quibus férnen exiguum cufpidus effigie . Radices tenues Cr fibrofa.. Plinius c eo prior TbeophrafFus iunci radices omnibus an- nis emori , rena[ci autem eundem. ex: [omine , marem vero. — flerilem ex femetip[a cacumine in terram defixosaffirmant.. —. Qualetamen nibil a nobis obferuari potnit. Horum vntm o0 gens magnitudine craffitudine reliquos fuperat , quod 5 Qu MO R4 leue, a o— OSTEN S MNEN * PU NENNEN S IVNCV$*$ TQ f 1 E ere MR b, m. T5344 EF x. E — emDE IVNCO. 265 — leueplenumá, medulla eff fungo[a,candida,adlucernarum —— ^ duminajn quibus ellychnij vice eff tum C alia multa vili. . duncus etiam ipfe ad tegetes Cr vitilia omnia vtiliffmus, locis gignitur bumidioribus , aquas crebró-aut femper ha- bentibus.— Proximus buic leuore fimilis alter eft , fed mi- 1 nor , breuior , tenuiorá, , qui c ad nexus fimiliter vtilu, — £ medulla candida fungofad, refertus : exit locis haud diffimilibus , fed. non perinde humidis. — Tertius fecundo 5 magnitudine funilis eft , fed afperior , C medullam ba- bet. candidam quidem. , ed omnino exiguam , plurima - parfe inanis , ad vinciendum quoque idoneus , c prefer- tim veficcatus C aridus : buius iund fiue fTyli , non om- nes e radicibus , yt duorum. aliorum , fed. nonnulli. ex . aliorum finubus oriuntur. , ficuti iridis C. ferulaceorum- amultorum folia aU. alijs ante caulis productionem exeunt: reperitur sjfdem , quibus priores, locis. Appellatur autem. uncus Gracis quidem a xoirQ- , Germanis üintyen Bel- gis bicfet Galliionc . yore a rece ipti qeuts oho zeivo à Gracis nmc ileeff : ple- em noftris vulgo evabultiaiiad. "e P anus leuis 1uncus , fite: coo. ^ei Diofcoridis effe vi- detur. Tertius acutus iuncus, C? à£vazgiwG- appellari 5 - poteft : à moftris plecen bicfen nuncupatur. Iunct enim - aliquot differentia genera veteres tradunt. Tria enim iunc genera funt inquit T heopbraftus; vt nonnulli diffinguunt, BEUs 2 dap Q^, acutus Cr flerilis , quem marem appel- lant : «4pm frugifer, quem. uanacyupariv ( atriferum Ga a vertit ) vocitamus , quoniam femen nigrum ferat, - eraftor hiciuncus cr carnofior : tertius magnitudme, era[- fitudine , carmofitate infignis , qui no amos vocatus efe, GaQa marifrum interpretatur :. Plinius tamen bolofche- num ,à marifco differentem facit. Diofcorides tria quoq; R$ "ncs 266 iC PDECOIVNTO. ! ud nci affignat genera , aliter tamen , quàm Tbeopbraftus ea diffnguens , vnum leuem itm , fiue esnioy eia» muncupat : alterum á£uszaivoy Cy acutum ; tertium cim Theophraffo ixozzyowar :: Cv acuti quidem vnum ait Zxao- mv fiue fPerilem.:: alterum fructiferum", femen nigrum. ferentem: banc pexecysgoriv illum marem Theopbrafl us nuncupat . — Holofcbami autem ,vt Galenus inquit ,fru- us fomnum adfert, conciliat. c oxyfcbeni eius , qua femen fert , fomnum; fed minus quam boloftbecti: quan- quam tamen boc caput tentet .. Vtrumque fi fritum cum. vino bibatur , ventris fluxus deficcat , ci muliebre vu- brum. proftunium fiffit |. Ex quibus clarum eff , quod com- pofita eorum temperies eft , ex terrena videlicet effentia le- siter frigida, cj aquea leuiter. calida : vt c inferna de- ficare poffent , c fenfim frigidos ad capit. Yapores fum- mittere, quibus fomnolentos efficiant . -. Diofcorides , que proxima funt vadici folia tenera , conuenienter ait , im- : ponuntur a phalangys demorfis. DE PLANTAGINE ; YVLGO "UDICTA, AQ.VATICA, y AGAGNHNEEO: S6 PLANTAGO aquatica ,vti à recentioribus nomic- Watt y folia babetin pralongis , crafs pediculis , longa, ata «in mucronem definentia , plautaginis maioris folijs longiora c atuminatiora ; Candles inter ea exeunt ns triangulares intus fungofi , in complures vamulos difi,-— — dn quibus flores Ri dde » tribus conflantes foliolis, — C frudus deinde parui , C mriangulares , virentes . Ra-. - dices fubfunt fibrofa . Exit bumilioribus € aquas baben- tibus locis , in foffis iuxta lacuum cr riuulorum margtmes.— pcs 3 ; Fleet — an 2 * - PLANTAGO AQ YATICA. 168 ODE HYDROPIPIRE. Floret Yunto , Tulio , e» fubinde Auguflo menfibus. Noffra atatis fEudiofi plantaginem appellant aquaticam , c» Ger- manice Goatliee woegevicb/id eff , noffrate lingua, xoatet toccbbiee/ c» Gallice plantain d'eaue,plantagini tamen sion admodum fimilem : prater enim folum , nibil babet plantaginis , quod tam c ipfum plantaginisfolio non fatis | vefpondet : nam longius , magis fafligiatum c minus mr- : uofum efe . Sunt qui velint alifma effe ; cui quoque mon vi- detur fimile: alifia fiquidem Diofcoride c» Plinio auctori bus ; folia babet plantaginis angufliora, in terram reflexa, e caulem fimplicem.fed bac herba,plantaginis maiora, lon : giora non deor[um veflexa, at fuv[um evecla babet , c» cau- lem plurimis alisramofum. Qua manifeflam buius cum alifinate differentiam offendunt. Facultatem. autem hac plantayo frigidam videtur babere c» ficcam nullius interim tamen,quod[ciatur, vfus, — giu cum DE HYDROPIPERE, CAROCEXIDLE v HyvpnRoprprR caules edit cubitales,votundosla-.— ses, geniculatos , in plures vamulos diuifos : folia oblonga, mali perfica aut falicis folijs fimilia : flares ex alarum folio- vumá, fimubus, tum Qv im fummis cauliculis, in longioribus. pediculis vacematim cobarent colore candidi aut purpurei: — quos deinde femen fequitur minutum latiufculum,ruffum, — — Aut nigricans radicibus multis ac fibrofis nititur Tota her- k ba cum folijs , floribus cy femine, acris eft , cr piper(apore — vefert citra tamen vllum odoris gratiam. Nafctturlocispa- — luftribus, in foffs c» ferobibus bybernis menfibus aquas ha- zm bentibus, C inxta fLagnantes aquas . Iulio c Auguflopo- — fimm floret. Gratis Pgorionpi, Latinis lydropiper, fite LER cone vícifer /:HYDROPIPER. hls M DE PERSICARIA. pictcr ober muncken htaut / noftris toater pepet/ Galli curaige. Facultatem autem babet euidenter calidam € ficcam:non tamen , vti Galenus affirmat , tam calidum; quam piper. Folia vna cum fructu impofita. Diofcorides ait, edemata c veteres durities difcutiunt y ac fngillata delent: br PERSICARIA. CAP. CXXII. PiRSICARLA caulibus folijs floribus, femine, by- T ifimillima eft, caules babet votundos , geniculatos; folia quoque perfice aut [alicis , fed fepe latiora cy nigriora— quam bydropiperismacula fiue litura in medio mgra , p colere , qua nota smanifeffiffama ab bydropipere dignofeturz fer. fimiliter vacemofi candidi , frequentius purpurafcen- tes, femennigrit, ce radices fibrofa. Sapore autem bac berba. — non eff acris. fed [abacidum quippiam At pit . Reperitur fi- silibus , c (ape u[dem quibus bydropiperi locis, floretá, eo- dem tempore. Perficarta à foliorum perfice fimilitudine, nuncupatur. Germani pecficbistant bi tub fiocbhcaut/ Belge petícuccuyt nominat. Sunt qui velint Plin plum- — -. baginem e[fe, propter eas ,qua m folus conjpiciszur plumbei — oloris,notas.Sed. plumbaginem Plinius no à colore fed ma- - gis ab effectu nome babere vult, quod videlicet plumbo ocu- lorum affectu medeatur. Na[citur , Plinins lib. x x v. cap. Molybdzta Xx 111; ait vulgo molybdenasid efe, plumbago etiam in ar- Plumbago. 10, folio lapathi, crajJaradice, bifida: bac commanducata | Ji oculus (abinde linatur plumbum , quod eft genus vit ,ex — eculo tollitur. Temperiem.autem perficaria frigidam babet, — e nonuibil ficcam , inflammationibus incipientibus Cr Te-.— . entibus vulneribus fertur prodeffe impofita. Ep. 271 4 € z E o — L2] FÁ [55] za vs dNDEX HVIY s —— L IB R I. ^ A.. ei Bilcicn: 155.156. 8& 2.57 Dor. ; 31 Byne. uode x Adoreum. 31 PX —e——À Acgilops. 142 Caditas. xai 176 Aegypta faba. $$.6 Calamus; 7 1252.& 8 Ale&orolophos. 12: Camelina. 119 ipe 1;1. Canatienfe femen, ba 41.41 Cancrichelafiueforficula. —— 257 p me i15 Candidum uifolium. 2fI 168 Canicz. 18. Aiciire ..ar$ Cannabis. 134 Alo E 148.145 esee hórdeum. $4 Amblatum, 17À 174 Amydum. 2046 Cáftoris rifiliuin: cupaat Vy à Amylum. 4$ Catanance ima 319 Amyleum frumentum. 34 Cepza. £19 Anagallis aquatica. 148 Ceruifia. $6 Anatum herbá. 23; Ceftum morionis,. 151 — Androfacc. 1:6 Chondrs. 414 phe 7 15€ 157 Cibanuspanis. '- E] Aphace,legumen. 117 Cicera. 109 Aphacz olus, 158 Cicercula. 1072 Aqua lenüicula 133 Cicerarietinum. aij Aracus 10» Gicerfatiuum., 110. Arachus 151 Cicet fylueftre. BI Atieunum cicer 113. Claua Herculis. . EE Arinca 37 ClauusVeners. — ^ i5 Aio: 189 Cochlearia. 1$9.1$[ E us 170 Cracca. C23 OAthera — ..46 Cratzogonon. 484 . Auena 22 Crifta galli. E Aureum trifolium 11$ Cufcuta. : ER Azymuspanis is Cyüfus. o, M9 (& au Ba&tianum triticum i deu "d Ama ^ 60 Dichos fiue ai ames E -Berula 1$o Bifco&tus panis ..— 29 Epimedium. "Bona, fiuc faíclus maior Lp goopeng, o BI - jBena minor . —E fe . 1.11. 5 405 ona fylueftris $1 Eruiliafylueftris, — 2p Buza 34. $0 Uo dion. & 47. Bromus herba, .146 Etuum fyiueftre. : 1209. Butomum. ; ET Eícha- E INDEX. e EChatites. — 7 .19 Hálicafltum. 31 iei Baründo vulgatis, 117 F. .: * Hedyfarum. 158 84.91.93 Hcpatica. 216 Eds jeep 8$.96.& 97. Hepaucaalba. 133 ER 94 Hepatica aquatica. 2133 Fznumgrzcum. . 137 lHoloíchenus. 166 BebbnE reum fyluefüte, — 162 Hordeum.: $1 fagouidcom, $1 Hydropiper. 168 ar. E : farris LT irion. ijt Far Clufinum, $6.41 lfopyron. 117 ar fa&titium, 39 Iuncus,& eius genera. 263 Far hal: i 3j Iuncus odorans, t4 Far venniculum tutilum, 34 ; iina confufanea. 18 Lidhymalobi 66 Fa . 49 (0) 11a BEER teas air. 8i oes. CE 1 Fafelus miner, 88 Liciy cus 6 faefitis 107,& 110 Taíclus, & Fafrolus. roo Lauer. , 139. Fatlus | hircinus, 217 Lecythus. 103 Fegopyrum. 79.81 Lens. 11$ TFetmenratus panis, 19 Lensaqnatilis, fiue paluftris 135 Ferrum equinum, 16: Lens lacuftris. E : 142 Lenticula, Feftuca: altera. 144 Leporinus pes. Fiftularia. 221 Leucanthemum gramen, - Flos cuculi, 148 Limodorum. Flos tritici. £€.!7 Lihgua (erpentis, Fonralis. 22« Linum, Frumenrum loculate, 34 Lolium. frumentum monococcum. ^32 Lomentum. 94 frumehrum Turcicuni, 73 Lotus(ariua. 199 Furfuraceus panis. 29 Lotus vrbana. i me panis. 19 Lotus fylueftris, 20t E 6. Lupinus fatiuus. I1 Mn. : 1653 Lupinus fylueftrís, MP. ^ Gall crifta. 2I M. ue — Genfta, 86 Malum. ET. 'bdiolus aquarilis. 1$; Marinumgrafnen —., —— Glaux. L3 11: Manícum, |^ 2 Gorgoleftrum, 24€ Maffepanes. add .Grameg, 128.179 Mater Hercalania, - S13 Pamenarundinaceum. ^ z$$ Maz. 7.518 .Gtamenleucamhemum. ^ 18; Medica. - "6f * 3 » 2 1 ; 190,918 1604 — $-. Mvagrion. ^ "5: J 5s 129. Myruophyllon. 251 N, . Mafturtium aquaticum,' 145 Ld 303 a dM Platanaria. ; c ME 1 dB Uc-170 Polemonium. 158.1959 Polenta. n 2p Nafturnum aquaticü minus, 148 Pollen. Jag ^ 1321 Polyanthemum aquatile. -333 Neotna. 171 Polygalum. 156 Nymphza 131 Potamogeiton. 116 ie 229 Prarenfe uifolium. « 186. |. Püfana. $$ Puls. : Osiphylon. ET ; E Ecc. 217 Panicun 68 Pànicum perge e Indici, 7i ' Panis genera.- 28.19 Panis cuculi. 21$ Panis ex tritico. 16 Panes hordeacei. $4. Papauer paluftre. AIC Pafpale. iia icr aen Paffülz Corinthiacz, *4 Pediculatis. Uo 321 - Perficaria. 170. Pes ris. ] 2111 Mens. : 14$ Phalaris. 77 Phafiolus, 117 Phafiol:. $7 Phellandrium. 243 Phleus, J 216i Phragmites calamus. 16i T Simi 1$ panis, Sifymbrium alterum, Sium. Sium Plinij. Siam Crateu. Smilax hortenfis. $5 Sylueftris bana fiue fafélus. »f Sylucftris eruilia; - ^*03 ' Sylueftris lotus. 101 Hen Did ; 11$ — X 162 Y» pm 3 Terra glandes. 168 panis, . 19 "Ftagus. 36.44 Tribulusaquatilis. . 114 Tribulus marinus, $14 "Tribulus terzeftris, 11 . "Füfolum acetofum. izad - Trifolium acutum;feu odorará.: 89 .—. Srifolium agrarium. E . Trifolium aureum. E - Tüifolium bituminofum, .— 487 ; "Infolium candidum: : 211 Trifolium cOchleatum. — 105,206 ia corniculata. '401 iumequinum. i191 fibtinum;: «a1 Juge ? ' tinis xx Tél: ze Áecale. 53.1 Vréxedhe. 135. 5. finguli. zt " 3 ro D "Pagina 4 2.linea 2 9.Typham nimirum. 38.13. pera. 44. hy&idas, 167.1o.faris; vx. págs. qioi3. | Saquarum. 14/4 1.inutile. 162,54. fingulis, 74. $.radice. 181.24. 137.12.TOÍiones, 185. 17.afphaltion. 1»5.19.c0m Triticum Romanum, Triticum ryphinum. Triticum vaccinutm. Turcicum frumentum. Typha. Tpha cerealis. Typha paluftris, Typhinum triticum, Vv. Vicia. Vicia fylueftris. Viola aquacilis. Vitis Idza, Yniola- A BnGsrdpdu. BOoH Zea Mnefithei. Zeopyron. Zizania. FINIS. p LAgoum sé. ium. €3-1.nonnulla. s4.15.epi- farinam. 134.1:.diem qx.K aam t ramís. OSiosligdr vos. m, Leone epa gt gratus, 331. — LAM "6 CR egxes 109 byoexh» ^ , 19 xgrauiovoy 2 (ga ogovor 9 x90) S INDEX GRECARVM | wt iot OYOCVM.- Mp goi A. ass Eyeueie 178. igo dose SA. suny ix oy o2 las iMd Sob E T E foot 127 Unolegxic w49 en ; 140 Grilvuor 176 7h &Mx nggAóQ O- 221 miedo 234 — EAwp — 0. a8 imeeion '6 &0 so$9. fptont o» [3 ut 4142 495 M Qro : fl Atom I$ D 180 dpleipuoy I31. I ' 262 ix apre .29 imo. 168 ine A05 INDEX. S PO ia.o dibwieue /^ rog ^ B)yomizteA 268 dius 262 we quA ales OE Qavy5mv gy $r — d: quxis d735- : 11$ ae uou ao aros 168 c Qinos o imi a» Ta Tu» 233 athaod'éragus 199 Qu^npis 27 x,ovdpos 41 Queto)os 96.98 aen liora 44 — Qars^os 86.87 o. Qua le) og 86.87. 4M Mae 5$ ghigo 221 xoc 103 SVMMA PRIVILEGIORVM. Nx quis hanc Remb. Dodonei frumentorum, legumi- num , paluffrium C aquatilium. berbarum , ac eorum qua — | eb pertinent;hisloriam, intra proximos quinque annos imprimat , preter Chriftophorum Plantinum , cui hoc Dodonzus permifit;aut alibi impreffam diftra- — hat, Regijs priuilegijs cautum eft , Datis Bruxellz, An. clo Io rx v. ; Iuljquarta .— Signat.Bourgeou. c Iuly fexta Signat.de VVitte.